Digitized by the Internet Archive

in

Research

2010 with funding from

Library,

The Getty Research

Institute

http://www.archive.org/details/musaeumhermeticuOOmeri

K^UizJiint mfuye.ris, kcu itiftriortms -infunL-.

S^ocL monjlmt ccdunij idicrra, jreaiuntcr kahet

IpnUi^AjjucL ctJUiiians auojunt contrarvay.fcCiv. y
Ta.iiciji

junaisjit ttpijcireJatu
'^

D.M.aC.B/P.L.C.

L'A

ERMETICUM
REFORMATVM
ET

MPIIFICATVM^
'ff

FRANCOFURTI,
ApudHertnanmtn a

M DC

Sandc.

Lxxvfir

MIHIIIIINIIItlllllili

,i,i...:i.iii:.:::;iii!:!iiiiiiiii:siiiiiiti;t

!l.')ill:l,'lllllJ

MUStEUM

HERMETICUM
REFORMATUM
A

MPLIFIC ATUM>

OMNES SOPHO-SPAGYRIC^ ARTIS

DISCI-

pulos fideliflime erudiens^quo pado Summa illa vera

que LAPIDIS PHILOSOPHICI MediGina qua res omnes
,

qualemcunque defednmpatientesj inftaurantur;,

inveniri 6c haberi queat..

Continem

CHIMICOS XXL
TRACTATUSquorum
Nomina &
Se-

Praeftantiflimos,

tiemverfapagella indicabit^

In gratiamfiliomm doHrina

quihm Germmncum

idiomAignotumefiyLAtlmLtngUiiormttiryu

Apud

FRANCOFURTI,
HERMANNUMaSANDI.
b bc LXXVIIL

'^^(o)?^'
!

y t9nyM*Yy
"*'*?'* *nLi*T**Y*' ****** '**** AssAi
.itAfleA9sA9aAseA5i8A9aA55
^
JsAJrt/VstAf JV5</* ^Asi
_

V*VSV**Y*4>V**Y*SY*V**Y**V**V* *Y*^* *V^*Y**V**Y**V**Y*iV^\r!r\/<?vrsv5".iVi>

a**a"d*'o****ft**A*'s**i**6**a* *Q**o* *d"S**a**d*'2**a**4i>&i*dL**&*>&*>ili
Ciis

TTM

ab wi e^

cSs

&^
{

dw (^
ITiTi

eS> cEp

cSs

zw c&

^y?

11

end

e^

iss)

eos <Sb ! vi

li 111

& &

fi

Contineacur hoc Libro

Tra^am i^urem

I.

de

Lnpde

Pktlofophiceah Anonjmo vert tamsit

Lapidis Pojjejjore Confcriptus.

I I.

Atireum Seculum Redivivum Henrici Madatham

I I I.

Hjdrolithus Sophicusfeti Aquariumfapientum,

55-

Demonflratio Naturx^ loannis de Mehung,

Summarium Philofophictm Ntcolai Flamelli,

VI
V IL

Via Veritatis Vnicx,

VIII.

Traciattii de Generatione Metallorum,

Gloria

172.

Mundi, feu TabuU Paradiji.

IX.

AuthoY Lihri^cu)u4 nomen Alze,

X.

Lambfpringii T^bilis Germani dcLapide Philofophorum VigurA

Emblemata,
2iy,

XI.

Tripus Auretts Michaelis Ma/eri, Hoc ejl Tres Traclattfi Chimici Se-

U5iifjimi^nempe BaJllH Valcntini BcnediBint Ordinis Monachi

CerrnAni PraOiisannA cum^W, Clavibtis t^ appendice ^ex Ger^
manicQ.

2^,

XII. ThomA Nortoni , AngiiPhilofophi, Crede mihifeu Ordinaie , ex Anglicano CManufcripto in Latinum translatum.
435.
XIII. Cremeri cu]mdam Abbatis ^efimonajierienfis Angli TESIA-

miENTVM

inDiverftritm natignumGratiamedtti^^guris

cupro ajfabre inafis ornati.

XIV.

ei -, ,

CMichaeiis SendivogiiNovum Lumen

Chemicum^ eNatttr^ Fonte

manttaii
Expertentia
depromptum.
C^
54c
XV. Novi Luminh Chemici Tra5iattis Aiter de Suiphure
601.
XYl,Phiiaieth Introitus Lydp^rttisad Occiufum Regis PdAtimn nttnc
^
'^'sroemtamtfcripteCifrreciioredittts,
)i

64/.

XVllSttb^

%V\l.

Stihtilis

AHegoria fup<r SccreU Chjmix Anthorc

7^'*

U\^ejeri.

XIIX. PhiUleth^ Metallorum Metamorphojts.

cjufdem Brcvis Manudu^io adRubinum

741.
Cteleftcm,

XIX.

IttmFonsChymic^f^eritatis,

XX.

lohAnnls Fridcrici Hclvetii , Vitulus Aureus

rat^erat

jy 5-.

J99.

qucm fJMundus ado^

inquotraBatur de Rarijftmo Natura Miraculo

transmutandtCMetd/la^^c.

XXI.

Michaclts

815.

lanitor Pan/ophus ,feu Figura /Enea quadripartita cun&is Mufcum hoc introeuntibus^Supcriorum ac InfcriorumfcicntiamMa-

/aicoHcrmettcam^nalyticecxhiLcns,

8^4-

CANDI.

^ (o) ^
LIJ1J-IJMJ!IjLJ li!l}silll
r

CANDIDO LECTORI.
Lchemiam (humanifIim^Le(5lor) in
omniumeamm quas hominumratio
J^- ad ufum vicx adin venir,artium vaneta,te,nobilitate&dignitateexcellere,ne-

|moni{i injuna in dubium vocaverit:

'omnibus Philofophis uno quafi ore
(quanquam hnguis diverfis)clamantibus artem hanc
:

nonmodo

cffc

gem divinam

veram
verum etiam nihilpoftleinqua eft falus animae^a fiimmo Deo
,

mhocmundo,hominumgeneri

tributumfuifFcnec
magnificentius nec fublimius;& propterea fummo
ftudio inveftigandam omniq, labore qua^rendam cflTc
praedicantibus.Sed ut vinogenerofo non opus eft fufpen(a hedera, itanec huic arti prarconio , cujusnon

modoindubitata veritas j verum fumma quoque atq,

peromnium hominum vitam longelatequedifFufa

utili tas qux potiflimum in hac arte fpeclatur tam in
Medicina quam arte pharmaceutica & aliis multis fci,

cntiis, praefertim in

transmutatione metalloru , ita cla-

raatque perfpicuafit^ut ornamenta fermonisaut orationis

lumen nequaquam

defiderare videaturt

Ne
quid

PR^FATIO,
quid nunc dicam de maxime necefraria^ad varios ufus
vita mineraliu , venarumq, metallicarum elaboratione>aliisq;innumeris hujusartis commodis , quacbrevitatis [ludio praetermitto : cum fignificare fatis e-

nimium

Diverfiseam
a^-^rediuntur finibus diverfi.Philofophus amoreftu-

rit

quodamplificare

foret.

dioquefapientiisconfequendarimpellitunipfanotitia
craudens,& elegante copiofaqucdemiraculisinnaturadivinisadgloriam omnipotentis creatons dilfertatione. Hicftudlus fatis efl^hberahs^fxcundusque vno
Philofopho,cuietiamad opesconfequendasnon denon poexpeditifllmaj fi uti iis vellet,
f unt rationes
tiusPhilofophia^amoreinflammatusjhuic vacare c^-

&

terisfortunacludibriisfpontenegledlis/ibipropoluifQua mente fuiffe videmus,Saracenorum , itgyfet.

& Perfarum fapientes qui ci^un

Ty rannorum truculentia opprimerentur, & paflim fe-

ptiorum Arabumque

dibusfuisextorrcs agerentur,remedioartisluae, pracviclum non tantum fuflidioque fibi confuluerunt,

ficientem invcnta transmutationc metallica , fed

&

&

honeflium, regiumqi fibicomparaverunt Qu^ocunqj

argento , eopatcre fibi
enimauroperveniri polTet
quoquc viam ipfo demonftraverunt fado, De hac
vera transmutatione metallorum , quae folo Ehxire
feulapidephflofophorumperficitur, hicnobis potiffimum fcrmoeft , de quo etfimultorum authorum

&

libn exftaat

ut hicipfe libcr

Mufaeum hermeticum
nuncupa-

PR^FATIO.
huneupatum, qui jam aliquot abhincaiinisinluceni
prodiit, attamen cum haudparva authorumchemicorumfit copia,magnaque fcriptorum diverfitas
varietasji ta uc unus al tero clarius

& aper tius fcribat

&

a-

alium expIicet,autores mihi fuerunt quidam ex

amicis, hacinarteverfatifllmi, ut huicipfolibraMufeo hermctico^non nulla ad rem facientia,& huicarti
liusq,

maxime neceflaria adjicerem^qui etfi ut fupra dicflum,

ex feIed:orum
fcriptis

& in hac arte peritiflimorum virorum

jamaliquotabhinc anniscompofituserat,

non tamen omnibus fuis partibus fic integer aut omnibus ira numeris abfolutus reperiebatur, utfperacumlegentium ftudiisfrud:umlatis cumolate afferrc
Huic igitur honeftiflimas: amicorum vopotuiflet.
luntati 5 quaepotifl[imumadcommunem hujusartis
ftudioforum utilitate referreturjibenter conceffimus,
&integrumhunc Iibrum variis fekdtiffimis authori^
bus augmentatum multisque figuris seneisexornacum typis exfcribendum curavimus,prae{ertim cum
,

nobiscum perpenderemus

multosadulterinoslibros fal(aque utvocantalchemiftarum receptaimpoftorum fraude

avaritia compofita, inquibusne
fcintilla quidem veri tatis el ucetjinternaturalium , occultarumqueartium indagatores verfari
quibusSc
quam plurimi decepti fun t
adhucdecipiuntur, qui
,

,.

&

,.

led:o

&

hochbro in quo clarisfime

& planisfime Lapidis

magifteriumexpreflumeft nullus errorpofitus, nulla

:

falfi.

PR^FATIQ.
falfitas )un(5tay

bacrationea fcelerata

Fumi vcndulo-

rumturba^cuidulceeftdecipere,tutifint. Hicquippe

&

eliduntur.
Quaniobomncserrores elucidantur
rcm praefentem hune librum fcientiae filiis offero ut
dumomnicogitatione, motuq-, animiin naturasoccultis operationibus inquirendis verfantur,ex eo rerumi
veritatem ipfamquenaturam cognofcant&perfpici,

antjn quaRefoIatoriusfincflillimae ARTIS philolo-^

phicseperfedtio con(iftit,modo viaRegia,quam naturainomnibusoperationibuspraefcribit , progrediantur, Quod reliquum eft , filios artis unice rogo , ut me-

umhocbene

mo accipiant

deipfis merendiftudiumbenevoloani-

&cumDeinutu,conftaiitiIaboreinoptatumpoiiumphilofophicumappulcrint , philofophicomoreomnes indignosab hacarte cxcludant,a*

morisqueerga proximum egcnumin timore DEf,,
poftpofita vana oftentatione, memores , Optimo Tcr
Maximo^profingulari&divinohocmunere/ina
,

abufuin tacito

& piegaudenti finufem-

piternaslaudes decantent^,

AUREUS TRACTATUS
DE

PHILOSOPHOLAPIDE.

RUM
AB ADHVC

VIVENTE SED ANO,

nymo Philofipho Germanice in lucememijfus,

mnc

Mtm Latmiute dtmtm.

FRANGOFURTI,
Apud

Hermannum

H Dc txxru.

SandeT

'S^CO??'
.4..4'..4'..4'"tM'l'..f4'-4'4'4'4'-4'44'^
*cAScASw

*"*'**4*'""3***'4"' '^"''^"^^'A"5'

r r

AUTORIS AD TECHNOPHILIIM
Lcdlorem

JE F

AT

E mireris lenigne LeBor

]fecretorum indagatory

O.

i;^ r^ naturalium

qmretn ifla htijusmunc&

ubialtcrumjampedemincymbahahet
Qjarontis , troBatulum hunc fcrdjere animum
induxerimi cum omnes ferme bibliothec^ tibris

IfeneBa

de hacmateriaconfcriptisfint adimpleta

quorumtamsn ma-

xiwaparsfa/fafucataquephilofophia, jufdemquefarin<iz rece^

ptis referta

efl.

Hon in mei gratiam yfed tuum emolumentum

hocquicquid e/l,confcripfi , quoveritatisbafindemon/irando a

dcvtis te tn "verum tramitem reducam-^ in quo equidem haud

parumtua

^dmequodrefert,jampridemnovi,quicquidin hoc negotto novtffe dehebam y neque lihrorum copia opus

interejl,

habeOy cumintra vtgintiduosannostotlihros

quotadmanus

measperveneruntjegerim,perlegerim,atque relegerimiin quo~

rumnmnero
qtii equidem magnusfuit , tammani^fcrtptaj
quam tjpis defcrtptafueruntplurima.
In hoc meo fraBatu materiam cumfolutione iheorice adumbratafnj uti^pradicam allegorice delineatam claris acplanis
,

2,

'VCY'

AUTORIS ANONYMI

'verbis reperieSy ut tali modo vix apudullum

phihfophum inuc-

nire queas. Operam infuper dediy ut cum philofophis loquerer

qm nomine ^quofuis locos

uhi hanc "vel illa?nfente?niam

in mediumprofcrurifyditigenteranfjota^vi.quo ipfusinihi tnqui^

rere

777ea

aUegatapenfitarc^ifjgeniumqmtuumtndeacuere'

Eqmdem minori opera allegatisijiispr<ztermijfs hunccc

queas.

traBatimconcinnare meq^ aure<^crucisfrairihusnotumfacc^

emolumenti tuigratia aliudconre potuilJem^nif commodi

flium fmfjet. Hec mirum ttbi^vidchitur^quodmeum nomen oc^

cultarc y meque tlhi ofejTderc pr^fens recufem. Hon etenim
'vanam in hoc negotio meamgloriolamy utve coram mundo rv.agnifiam , qu^ro^fedtihi utproftmjludeo. Infuper, pr^ceptore^
77iei 3 'verinimirumphilofophi-, haudmihiauthoresfuerunty ut
fuperciiiofeauthoritatis caufa vitammcam viltpendere',

^
peccatorumperpetrandorum

rispr^donihus venundarc,
tutione

plurimorum

ava*

hufus arcdniprojli-

fecretifftmi

anfa?73.

pr^-

lere deherem.Mon duhitOyquin^quus le&or cx Sendivogio didi-

eeritJUumyquotiesfcfimagnatibusmanife/larcwluerityfem"
per indifcrmen

^ detrimentmn

Experientia tefla"

incidt/fe.

tury plmimosphilofophos incircumfpeBe fefcnegligentes y ab

avaris ^fuperbispr^domht^s

fuam

animam mmimifacientthus

,,

c^fos tinBtiraque ftfa dcpr^datosfuiffe: ratto confir?72at,

quemlthet thefaurum a/iquem

magnum

manihu^i circ0ngC'

Sendivogtus
pantem latronthtts , pr^dii copia^n 7no7jJlrarc,
fimmnomen anagrammatifmo texerat : Stc^hrevi ahhinc
fapfo

temporc alius philofophus

mjusnomenjampridcm

aure^que crucis frater^

mihitnnotuit

fub

anagrammatCs>

PRiEFATIO.

^mgmate fuis fc manifcJlaviL

immmdo hmc me mmdo profiituerem ?

5*

Quare
in hoc

igitur ego

amice

ac^

quod fa^ientihm we oflendere ^ fiomenqmmeum

demonflrare vohrerim , fteuti ahunde fa&um ejl , reliqua
Deo ter optimo maximo refinquens^ qui , fi infi^i nomi^
qtfiefcas

nisgloriam
fat citb

m^ei

tuique emolumentum hoccedere

noverity

Noti in meum nomen accuratiws

me iiht notmnjaciet

Hoc eirim etfiforte noverii^aut ?ne ipfum cognoveris

attamenin hoc traEiatulo acqmefcere cogerii. furavi cumBer-

inquirere

nardoComite Irefnenfi

Neigenfe phitofophi^^aquitati,

nullikominumvltcrius qmdpiam quamhicfaBmn ejl

'vclaturum.

mere-

Noli etiamfotwitm ejje^num pretiofum hunc the-^

famum in ?nanihus haheam :

tnquire potiusan viderim^ quo-

modo ?nmdus creatusfit

^mmodo tenehr^ ^egjptifc hahuc-

rint^QuAfit caufa iridi^

^^amfaciem ah univerfali refurre*

Uione clanficafa hahttmafiit corpora^ ^iinam confiantiffimu^cotor^Sed avohls.quihunccemeum tibeliumproheintetti

gttisy

qmro anvideritlsmagnum itlud^

^ fatfummare ^pne

omnicorrofioneyquodfatis efi omniurerum tinBurasadattifft*

inosetiammontcs etevare^ Dicite mihi uhifitfutphm exfulphu-

^ex mercurio mercm-im

TCj

l^etuhifit ex

exfiutphme mercurius vicifim ^

mercuriofulphur^

Quando ocutts vejlrisfub"

jeBafuit ideaardentijfimi amoris^ubt mafcutus ^f^mettatam

arBe fe comptcBuntur ^utetiam inpofierum nunquam diveUi

queantfedpr^ imperfcrutahitt amore una resfunt-^ Si intetlexe'
ritis quidhocfit, quoddico , tdque ipfium manihus vefiris operati
^fiis

oculis vefiris videritis ,

vefirum fumfiocius, certtoresq^

AUTORIS ANONYMI

'vosfacio,^ mehocipfum n^uiffe^mhilcj^^quamtacite vejlra

frmfamiliaritate

magismihtinvotisejfc;

quonomine^

hunc traBatulum tn lucem emittere volui,

St qms

autem de hujus artis

difficultate conqueri velit

is

certofibiperfuadeat^eam in ^perfe hauddijjicilem fore , imo

illis^qui

Deum diligunt, ^hacfcientia ab eo digtiatifunt

factlcm e[]e. Sin qms 'vero , quodnimis clare

tifcium

m mediumprotulerim

ampervenire queat

me

ff)onfumferat,medignps
clare

eam defcripfif]e

per-

aperte illtus ar-

ut etiam quivis adejus notiti-

arguere pnzfumpferit^ Ishocamere,

aDeopr^deflinati^fatisquidem

indignos veronec

Imnentumreportaturos ejje. Nafutulis

minimum indeemommis altumfapien

haudfemelomnem hanc artem de verbo adverbum declaravifedalto ifludfupercilio ridentes, haudfdem ha-

ttbus nonnullts

buerunt mihi, duplicem in noflro opere effemortuorum refurre-

^uamobrem h^c nojlra ars tam in theoria quam

praxiynerum donumDei efl ,quitllam tribuitcui ^quando
8ionem.

fedfobus miferentis Dei.

yjti^^^n adfeptendecim vel o-

vult.nec ejl 'volentis, aut currentis

Cum

omnibus circumjlanttis

Bodecim annos illam abunde noviy attamenpr^ftolandum mihifuttillud tempus , quo eamlargiri mihiDeus dignatus efl.
Neq^ de verttate aut certitudine ejus utlus dubttabit 3 ftqmdm
tlJata?neftvera

tamj^induhitate dDeoinnatura ordtnata,

Lunaq^noBufflendorcmfuum
Sedhifcepr^fationem hanc concludendo adtraBatum

quamverefol lucetinterdtu
emittit.

ipfum pervotendum me accingam. l^os vero aure^ crudsfratres diteBtffmu qui htnc inde ctanculum latttantespretiofjfimo
,

hoQ

PR^FATIO.

hoc Dei dom in cjm timore utimtni fYmmini.nolite vosmet me

celarCy^fimeparumnoventps yfciatPSfeYcrucemfidetesfrO'
batumiri iCorumqtiefideminnotefcere/ecuritatemiiero
'voluftatesillamohfufcare,

Demfitmbifeumk

^men^

TRA-

(8)

'Y!*Y^ 'Yt '*Y* 'Y* 'Y^ *Y^

i

*Y* 'Y* ^^v^ wy* 'V* ^* "^'^ y* ^^ *Y*

TRACTATUS

'

v^*

'Y* '\ * -Y*

I

ALIREUS,

PHILOSOPHORVM
LAPIDE.

Amveteresj quam moderniphilofophi,

^ledillimeLedor
'''

"

di-

vericquefapientisepcrrcrutatora-

miciflimc , poftea quam Dei nutu metam fui dcfiderii

adeptifQeriintjfuis coUegisin

omni mundohincinde

llaticantibus fe patefacere fcriptis fuis in ufu

femper ha-

bueruntreo non modo fine ut iilos.voluerint reddere ccrtioresDeutn

ter OptfmumMaximum&:fuumintelle5lum illuftrafle , laboribus
fuarummanuumbenedixifTe , fecretilfimumque acmaximumterrenx hujus fapientia^ arcanum fibi demonftraire , pro quoquidem
beneficio mcritae laudcs jhonos dz gloriaipii debeantur fedetiam
,

utproximo, atquc tcchnophilodifcipulo anfamprxberent, Deoita

annucntcad facrofanciramhanc artemejufqueaotitiam perveniendi. Hujusgenerishominesin omnibusnationibusextiterunt; J'gyptii,interquosHermcsTrismegii1:usuniceeminet,Cha!da?i,Grasci,
Arabesjltali, Galii, Angli, Batavi,Hifpani,Germani,Poloni,Ungari,
Hebra^i &: alii compiures,

Mirum tamen quod pra^fati fapientes in

tempore fcribcntes tanta harmonia adeo

ctiam cuivis vcro philofopho,Deum benedido hoc lapide eorum mentes exhilaraflc, fefeque fuis hoc opus
raanibusperfecifre, facilefitdignofcere, Sicuti autemexejufmodi
diverfis imguis diverfo

confcntiant in iibris

fuis ,ut

confenfu veritas eiucefcit

,ita

ex difTenfu pfeudopliilofophaflri &c

fophifljc

De Lapide Philofophomm.
fophiftae notantur.

Illi

etenim fundamentum hujus inclytac

artis i-

p-norantes,cx fuoq'. cerebro quselibet fingentes , cundis erroresfuos

aperiunt.

Harmonia autcm dida cumprimis in cognitione materiac , cjufdcmquefolutionc^pondere >ignis regimine 6c augmentationc coafiftit.

Admatcriamquodattinet,unicaiIIa eft:,omniain fehabens,quibusindiget,&: ex qua artifex quidquid vu!t, prarparat Ni s v s nimirum in Ar E N A , uti Anaftracus philofophus in Turba ait Nihil efi
prethjius arenamaris ruhea^(^ efifputum Lufia,quodfoHs lumii jungi,

tur^

^ eongeUtur^

dem

Agadmon teft:atur,ubi dicit Scitotcnificorpus hoc meum capiatis

Quod autem unica ha:cmateria requiratur

ibi-

carens fpiritu , quodvultis minime confecfuiminijeo

quod alienum quid-

quam opus non ingreditur^ nec quippiam^nifiquodeftfjncerum.

^^uare

omnempluralitatem dtmittite, Natura enim una re efi contenta , f^ qui

eam

ignoratpertbit^

Eodem modo Arnoldus

Villanovanus in Florc fuo florum fcriuna

ex
re
(^cumunare.
hiv.Lapis nofier fit
Similitcr loquituradRe-

gemNeapolitanum Omne^quodin lapide nofiro efl

:

^einecelfariumefi^

Et

nec alieno tndiget fiquidem lapis nofier unius natura ^e^unareseft.

Rofinus 2\t'.Sciasunicameffe rem^ex quaomniaJiunt^quA defideras .'Ex.

Lilium iNon opus habes nift una re , qu^ in quoltbet gradu nofiri operis t
aliam naturam mutatur.lta,
Geber in fua fumma dicit L^pis nofiery
unus efi una medicina , cui nihiladdimus , nec quicquam minuimus^tantummodofuperfiuaremovemus. Et Scites in Turba tHujusartisfundd"
mentum , unum quideft , quodomntbus rebusfortitfs ^fuhlimitts eft

&

acetum acerrimumappellatur ^quodfecit aurummerumeffefifiritum

^fine quo nec albede^nec nigredo , nec rubedo conftfiit. Et cum corporimifcetur continetur^^ unumfit cumeo
ritualittngtt

d* revertit ipfum in fpiritum,(^fpi.

tinBuraAnvariabili^ , rurftt^ a tin5io tin&ttram accipif
,

corporalemyquA deleri nonpotefi. Etficorpttsabff^ acetofuper ignepoftteritiSiComburetur^^ corrumpetur.

SedexhisScitis verbis quifpiam
.

concludensinfcrre pofletanon unam , fed duas res, cerpus nimirum,

&acc-

^raBatm (^Auremy

10

acetum , (ut ipfe vocat) requiri , Sc neccflario humidum cum

ficco efle conjungendum , ne ficcum ab igne comburaturjfed ab humiJojatahcombuftione prasfervetur. Huic eqiiidemconckifioni
Sc

dextreacceptsekibensrubfcribo , philofophicas intcrim praccitatas

fcntcntias in fuo valore &C veritatc allervans. Certo certius etcnim
eftjunicam benedidi noftri lapidis
rimis nominatam nominibus ,
paravir juniceq; illam folam,

efl:

materiam ac fapienribus plu,

quam artifici Natura)am pridem prae-

&:nullaminomni mundoaliamnoftri
lapidismateriameffcvoluit. Hseccemateria cuiuf/isoculisfubjecta
efl; totuseam mundus intueturtangitjamat,nec ta menipfamno vit.
Nobiliseft &: vilis,pretiofa

&parvimomenti

&:ubiqucreperitur.

Theophraftus Paracelfus in fuo de Tindura phy ficorum libro L e o NEM RuBEUM appcllat , a multisuominatum , fed apauciscognitum. Hermes i.cap.fui traid:atusargefum vivum inintimisthAUmis
coAgnlatum vocat. In Turba hinc inde xs dicitur. In philofophorum
Rolario Salfs nomine indigitatur. Sed,ut brevis fsm, tot hxc noftra
materiahabetnomina,quotrcs funtinmundo-, indeeft, quodabinfipientibus minus nofcatur. Infipientes illos voco,qui abfque prafvia

ejufdemqueproprietatisaccedunt adartem,
iicuti afinus ad prxfepe ,nefciens ad quid roflrum fuum porrigat uti
coo-nrtione naturae

Arnoldusait. VndebelleGcbcrinSummaperfeflionis
ipfoprincipianaturaliaignorat

illejam

^iinfe

muUumYemotus ef ab hac arte.

EtRofarius dicit Confulo utnemofe artihuicintromittatadinvenien'

dumnfi principium verA natura , ejus regimen cognofcat:,qua cognit^
tlurihus non indiget rebus^niftuna,nec magnas requirit expenfis , quan^'
do unus eft Upis, una medicina^unum vas^unum regtmen^ unaque difpofiA ttamen unica ifthasc materia opera naturse, artificisque expetio.
riehtia ita feparatur,uti Theophraftus loquitur ut inalbamillam aquilam transmutetur , nec fblis fplcndor radiis fuis fpagirum amplius
:

&

utinde fiat fpirituscanrubeusinftarfanguinis , qui

illuminet:five ficuti Bafilius Valentinus

ait,

didusinflarniviSjitemquealius fpiritus
bini fpiritus, tertium in fcfe occultum contincnt.

Unde haud male

Arosrex i No/iramedicwafa ttiduobus Hnimeffem^

videlicetexH-

T>eLapideT^hilofophomm,

nlone rAmuYhlifxA^nonfix.<tnciturd^{piritualh^ cdrpOfdiSyfrtgi^

&

humidx , CAlid& ^ficcx^ cjr ex a/io nec^uaquamferipGtefi. Et Rid^

chardus Anglicus ait: LA^iseftunus^^utia medicina,o[ufecundumphilofophos dicitur REBlS^ideft^ex bina re,fcilicet ex corpore &fpiritu albo vd
rttbeo^in ojuo

multifatuierraverunt^diverflmodeexpomntesilludi

EflREBis

in di6lisrcci:iffimaforma/iguris./^^/,^^r^/:(;J'/&^

du&resfunt unarcs^id eft ,aqua conjun^a corpori^ qua corpus folvitur in

fpirttum^idcH^in aquarn r/jineralem, exquafa6lum eftab initio Et ficex
corpore c^jpiritufituna aqua mineraltSyqu dicitur Elixir,id efi fermen:

tum iquta tunc aqua (^fttrittu eft una res^ ex quafit tinclura,

ommum corporum purgandorum.

^Jpirttu^, medicinaperficitur,

turam [tdphurts

^ medicinx

Jgitur ex una r^. quA e[} aqua corporls

Et fic fecundum philofophos hahemus na-

& mercurii fuper terra

exquibusaurum

&

argentum
Et Bernardus Comes Trernse
facium
Marchi*E ak OpH4 noflrumft ex una radice
ditabusfubftantiis mercurialibtu crudts,
affitmptisy&ex minera tra6tisypuris dr mundisjigne Gonjtm6iis amicitidt^
,

&

efifub terra.

&

ut exigit ipfa matcria, affidue co6iis , ufque dum ex duobus unumfiat , (^c.
EtBafil. Valent. in Iib.naturalium &;rupcrnatura]ium c.4. diciv.Ino-

mniveritateper Daamorem hoc tibi infitper reveiabo^ radicemfuiphuris

philofophici^quicdcfiis efifpiritus^cum radicefpirituaiis

& hyperphyfici

mercurii , acprincipiofalisjpirituaiis , in uno effe atque in unica materia

reperiri.ex qua lapis qui ante mefuity conficitur,
non ex piuribtts iicet

&

ab omnibtis philofophts mercuriusperfe.fttlphur^erfe,

&

falperfepecuiiariteraliegetur,quafiveromercuriusinuno,fulphurinaitero,(^faiin
tertio inventatdr. Ego autem tibi dico^quodhAc ita ex eortsm abundantitt

proiata monftrent,tn qtiibus copiofe reperiantttr^ &partict{iariter muitis

modis commode adhiberi , &praparari qtteant

tam adcorpora humanx

fananda, quam metalia tranfmutanda. Sed univerfde iiittd.thefaurus ni^

mirumftimmM terrenafapientia hujus^triumque rerum omniumprinci'

pia.unicaqudidam reseft^&in unareftmuiinveniuntur^&extrahuntur^
quomniametalia in ttnum convertere ^otiseft: Etfunt vertts mercurii
Jfirittesy&fulphuris anima.una cumfalefpiritualifimuiunita,
&fub uno
coeloconclttfa.necnon in uno corporehabitantia ^funtquedraco^

& aquiia,

rex&ledflpiritfti&corptis^aHricorptesinveramtingemmsdicinmy&c.

2.

Hoc

T*ra^atmAureHS

li

Hoc ctiam modomateria noflra pra^parata vocatiir mas & kcmina agens &: patiens ; ficuti Zimon ait in Turba Scttote quodfecretum opcrU ex ntare ^fominaconjiatjjoceft^^gcnte ^pAtientc. Inplum,

bo

eft

mafculusyin auripigmentofccmina. Mafculw gaudctfufceptafoemi-

colo'
na O-juvatur ab ea o^fc^minafufcipit a mafcu/o/perma tingens
Conjungite
dicit
Diomcdes
mafculumfervi rubeifiEt
raturexeo.
liumfuum odortferA uxori, (^ jun6fi artem gignent ^quibus noltintrodufufficiet vobtsconceptto^f^
eere aLtenum , necpulverem, necaliam rem^
,

e!;}'

*vert^sfilius nafcetur.

O Cfuam preciofiffima

fine qtta regimcn confiare

non

potefi.

fervi

tjiud

rubei natura,

Alii appellant illam

argentum

ignem,

Rogerius

vivum fivc mercurium , &: fulphur

Baco in fpeculi cap.3. ait Exfulphttre
,

&

efi

feu

licuti

mercttriofiunt metalla ctincfa^

(^nthtleuadljAret^ nec eisconjurigitur^neceatrarjfinutat, nifi(juodex

illls efi.
Etfic dejttre oportet nos acctpere mercttrtum (^fulphur pro U-

Et Mcnabadus J^i argentum vivum corporijtingit

fceminam viro naturam extrahtt occultam y perquam

pidts materta.

magnefiA

torpora colorantur.
rii efi

dicit ;

Lullius in Codicillo ait ProprietO'^ nofirimercu :

Et in pradica fui tcftamenti

quod afuo [ulphure coaguletur,
Argentum vivum efifupernatans ^fluens httmiditas a combufiiO'

neprafervans.
Ita dicit Arnoldus in
vocant corpus fpiritum &; animam.
componiturex cor^
quodlaptsnofier
Philofophi
Dixerunt
florum
Florc
,
Alii

pore.&anima

^ (firitu & verttm dixerunt.

ISljm corpus imperfe'

{Ittm corpori cemparaverunt ^ropter hoc , quia

Jptritum dixeruMt, dr 'vere , quia fpirittu efi.

xerunt , quia corportimperfecie vitam tribuit

efi

tnfirmum.

Aqtiam

Fermentum animam di^

quam priusnon habebat,

(^ meltoremformamproducit.
Er paulo fuperius iiiz: Spirittfs non conjungitur corpori nifi anim^
mediante, Anima enim efi medtum tnter corpttsdr (ptritum.tpfafimulconjunoens.^z Morienus: Anima citofuum corptis ingredttur^quam (iatieno
corporiconjungerefiudcsincaffum laborabis.Ez L\\\\\m:Antma^corpw,(^
fftrittisfimulfunt,
itur,
^

& nna res

efi,

quA omniainfc habet,(^cmmbtiadjun'

sa

^e Lapide Philojophorum,

15

Sedinquemfinemomnianomina,quibiish^cnoftramateriaiiidiTjcaturjin

tioribus

&

mediumproferemus

&: explicabimus?Inhifce,utfreque-

noftra^ intentionipropinquioribusacquiefcemus, &:pofi:

indagationem materiaj noftra: , ubi nimirum il!a lateat &: unde promidebeat, defolutione, utrei capite,nonniliilvidebimus>illiufqiic
tradatione noftrum ingenium acuemus,
Adconfiderationemigiturnoftr5emateria^,qua2namillafit, &:ubi
indagari debeat , quod actinet , albo calcuio, quod ajunt notanduni
efl:,quod omnipotens Creator, cujus fapientia a^que infinita, atque ipfe efl:,in principio rerum:>cum nihii nifi ipfe eilet, duo creant ca^lefl:ianimirum,&:ea,qu^fub c^elis continentur. Carleiliafuntipfi cxJi, &:c^licoia;,de quibushoclocofubtiiius, &: uberiusioquiaut philofophari iliperfedebimus. Scd fub cxlo qux extant,ex quatuor Elementiscreata^res, numerotresreperiuntur, &intria genera vulga
,

difpertiri folent,

Quorum illa qua: vivunt &: {entiunt primum locum

tenent,&: animalia nuncupantur.Secundum genus tenent,

quxcun-

queextcrraproducuntur, &:non fentiunt, atquevegetabilia appellantur. Demumqua^cunquefubterra prodeuntintertiogencrenumerantur,6^ vocantur mineralia. Hsecitaque rerumcreatarum tria
generacompledunturcunda fubLunxgloboex elementis produdia^nequeillispiura, nec pauciorareperiuntur , atquetaii modoa
fummo Deo quodvis in fuo genere &: {pecie fua confirmatum eft, ut
degenereingenus tranfilire iilis fitimpoflibile. Lltfiquiscxlapidc

hominem vel arborem fabricare conaretur, five ex heri->afimiam

quampiam velplumbum,vel ex plumbo animai aliquod veiherbam
faceretem:aret.Hoc,inquam, ex Summiregis ordinationcimpoflibiie efl:.Etenim fi in natura rerum hoc eilet conceflum,qu5cdamifl:orum,im6 cunda genera in unumconvertipoiient. Sed quiainde-

mnia corruerent, dominatium Dominus ejufmodi tranfmutationem

concederenoluitjim6,quod magisefl:,nonmodo unumquodque in
fuogcnere cofervari voiuit,fed etiam cuique creaturarumfuum propriumfemen quoidinfua fpecieaugeri, &infuogenere perfifl:cre,
nec hujus fpecies in alterius permutari queat ipfus indidit.
Ut (i
,

c[uj^j(peciemhominisinequi, velpomiin laduca^, adamanris ,vel

aLterius;

T^raclatus Aureus

y4

akedns lapddis in aurum permucare vellet, toto ille cselo errareti

quandoquideminfublunarium natura ifthochaud licitumeft
Ec
:

iicuc aprincipiofuiCjita eric&:infinejubi cunctipocenSjquiinprinci-

piOFiAT divcebaCjinquieCjPEREAT. Sedincerifta, quorumuna

communism.atcria Tcmen & Elemencorum compoficio cft facile
mclioratio &: exahatio fecundum maceria: i\ix puricacem & perfeUcpocevidemus hominemllibcili
tilionem ficri &: pcrfici poceft.
perfpicaci ingcr.uo prxdicum ad alciorem dignicacis fux gradum
evchi,quam aliosjqui calis ingenii non func quod ex puricace &: fub,

&

tihtate fpirituum, quia reclificato &: bene conftituto corporenafcuncur,orcumfuumducit. Ita confpicimushuncequumfua nobihin omnibus animancium fpetate ahum longe ancecellere , quod
Sicuti
igitur
in animahbus hsec videmus, ita
ciebus ad oculum pacet.
In arboriinhcrbis &:arboribus multomagisifta advertere hcet.
meinfitiones
&:
aha
cognita
,
hortulanis
tranfplantationes
bus per

&

dia in hcrbis
:

autem quotidiana docemur

cxperiencia

quomodo

heite&^florcsunius fpecieialcerum ab alcero fua nobihcace

pul-

Exemplo nobis caryophylli

chricudinejodore,foporequedifterac.
(quos flores cunicx vocanc)finCj&: culipanie,ucahos caccam. Deus
bone inquocfpecies
,

\\x extenfse func?

In innumerabilesinquam.

cura de die in diem nobihores hunc,&: rariores.ica

qui etiam
etiam,ut tamfragrantes , &: elegantes flores aniidhac non cxcitiflc in
Sed dc mccallis, quorum una communis maccria cft,
confciVo fic*
arf^encum nimirum vivum vi fulphuris digcftum &: coagulacum,
diligenci

quid dicam? Deiftacommuni maceriaRichard. Anglicusica

infic:

liquabilium gcner^i naturalinr operata cfi ex

fuifHlphuris (uh[lantia^ eo qttodproprium cfl argenti viviy

Rerum natura omnium

merctirio

quod ca4gutatur exvapore^ficut ex calore ftdphuru alhi vel ruheinon

Et Arnokipart. i.c.i. y^r^^//w vivtim efi Elementum
nnntis.
omnium liquAhiUum\queniam omnia liquahilia,cum Itquantur^in idcon^ertuntur ,
ifta

& commifcetur cum

ipfis

.quiaefi defuhftantiaeorum licet

corpora differant in compofitionc fita

ipftimfuitpttrum

ah argento vivo^eomodo.quo

vdimpurum afulphurc immundo fibi

estraoeo.

Roiiaus

De

Lapide Vhilojophomm.

i|

finus ad Saratantam Ommummetalhrum materU digefltm (^ imptr^

f6iumargentum vtvum eftin ventreterr^y calore fulphureo decoquxntey&ftcundum fulphureAm varietateminterra diverfagenerantur n^eeadem yfola a6iione m^^atnlla 3 cumfit eorumprimordiatis materia una
jori vel mtnori^cum temperantia adveniente velnon adveniente. Qiiare
quoticlie vidcmus , quomodo ipfa natura continuo de eorundem
perfedione fitfoliicita , donec in aurum , quodnaniortificatione
Omnia etcnim metalla
turae finalis eft intentio , perficiantur.
:

&

&

oftendunt, naturaminiisnonnihil adu]tcrioremperfc<3:ionem ver-

gendo fuiife operaram ; liquidem nec ullum reperitur metallum a

perfedioneadeodiminutum , quin auri aut argentigranumcontineat. Etquidemcum merallisita comparatum eft^ut natura ex argentovivofuum fulphur fecumhabentepropediem aurumgignere
fatagat &;potis etiam fit,niii extraneu aliquod impedimentum intcrveniatjimundum nimirumjfoetens, &adurens fulphur,ficuti inplurimis videmus locis purum,putum &:obrizum erui aurum,abfq; aiiorum metallorii commixtione. Qiiia autem in. mineris argento vivo uc
plurimum extcrnum commifcctur flilphur , illud hoc inficit, <S:a
perfedione impedit fecundum ifliiis fulphuris varietatem varias^
:

criammetaliorumfpeciesgcnerantur; ficuti Arifloteles ^.meteor.

diciti Sifuerit argentumvivumbonxfuhflantia 3 &fulphurnon purum
adurens, con vertit ipfum argentum vivum in as. K^rgentnm etiam vi*vunrfifuerit petrofum,

immundum\ terreumj^' fu/phur non munditm,

fetex eoferrum ifiannum vero videturhaherebonumargentum vivum,.

^purum\fulphur autem malum
non bene mixtum, Plumbum antem
argentum
vtvumy
groffum
malum^mali faporis &fKtidi^ undenon

&

&

bene coagulatur,

lc

Impediens,adurens &: fcetens autem illud fuIphur,non eflignis ilverus mctalla digerens {^A argentum vivum fuum in fe proprium
;

fiilphur continet, quod fibi

Comes Trcfncnfis

ait

digerendo fiifficiens efl, ficuti Bernardus

NonnuUi perperam exifiimant in procreatione

njctallorHm interventre materiam aliquam fulphuream

mfie patet

in

mrmi^ fulphur imlufum ejfe

; fed contra ma^uando

natura operatttr.
,

Verur

Verumnon domindtur tn eo nifiperntotum calidum quo di^lumfnlphur

dttrixtuY-i& unafimuldtA duis, mercurtiqudit<xtes. ^dhunc itaque mO'
,

dum naturaper hocfulphur in terra venisgenerat metallorumforma^ ditierfasypro dtverfitate graduum alterationum Jnmeta//Afctcnimi'ccim-

diim Arnoldum partc prima,capite tcniOidup/ex fuperfluiias efi una

quidem inprofunditate argenti vtviinc/ufa in principiofu miftioniifu:

extranaturamfuienatura, (^ cerruptibt/ii
quarurn ifta cum /abore to//itur\ a/tera vero nu/lo arttficis ingento to//tpo-

fupervcniens

altera vero

3uArefulphureita6 aduftthi/is ca/cinatione tgnis to//itur,ve/a corporibus deletur^&ideo, quia argentum vivum tenet^ (^ abaduflioneprA'
t((i'

fervat il/nd^quodfuA natura eft^a/terum refpuit, igniexponens^ qutipfum

Sed internam illiid iulphur , fuum argentum vivum digctnficit.

rens

& ad perfedionem maturans

combuftibile

velincombuftibileeft.

purum vel impurum,

Impurum fulpliurimpeciic

itidcm

arecnti vivi digefl:ionem,quode6minusinaurumtraniire queat,do-

necillud

demumexomniparteab eo

temJncombuftibile

feparatumfaerit,

purumau-

& fixum illud alterum cum eo remanferit &

;

tunc demum aurum velargentum ex eo fit fecundum quod illud

Internum autem hoc fulphuu
fulphur album vel rubeum fuerit.
,

ahud eft,quam maturusmercurius,feu prsEmatura,&: magis diquo nomine &:argentumvivum illudadeo

ocftaaro-cntivivipars

nihil

amicefufcipit,alienumver6refpuic. ficuti Richardus Anglicus catn tantum magis

pite nono ait In quantum fulphur fit magisfimp/ex ,
unum cum a/io
Acmundo.utfortius
QuhAYetmercurio ftm^/tci
ffaudet
:

&

C0f}]unoatur,& ftcpefe&iora tunc ex

ipfis generantur

meta//a.

Ta/e au-

nonreperitur/upraterram, mfi
temfiitphurcx ^wiccnnxCcntcmia
In fole autem perfe/unaexifitt.
quantum in iftis corporibu-s fo/e dr
Siquidcm fecund um
6l:ius,quiamagis eft digeftum &: decodum.
rubeum extflit
c:i^iic^\JiodiCcimo,Su/phurPht/ofophorum
Richardum
a/bumin
/unapermtnorcm
infoleper majoremdigeftionem^ &fu/phur
,

digeftionem.

Harc omnia cum ita fincquod nimirum,una unica &: comm unis
metallorum maceiia exftaC; quse vi innati fui fulphuris aut confcftim,
auc

T>e Lapide VhdoJophoYum.

17

aut^^oflquamextemum&maliim reliquorum metallorum falphur

temporis fLicceHu per digcftioncm fbporuic, in aurum abeat,
&: vera natura: intentio eft
quod metallorum iinis
fateri
dicere cogimur, naturam & in hoc genere xque ac in
utique
vegetabili &: animali regno fecundum puritatem &: fubtilitatem
,

5<:

fubjedi emendarioiiem &: perfedtionem fu^ naturse quxrere

depolberc.

Pauloprolixius, amicenaturse indagator,

lui,

quo tanto

hsec perfequivo-

materiam noviife, &: in udmi

etenim lapidem hunc noftrum ex

facilius noftri iapidis

convertere potis {ies.

Si
animali materia producere velles , obftat quod bina ifta in diverfis fundata fmt gencribus.
Lapis fiquidem mineralis eft

materiam autem animalcm requirercs.

Sed nihit ex re &IU
tjuay uti Richardus autor nofter capite primo dicit , eltci potIdeo omnh (pecies in fia fpecie ,
omne
tfiy quod in eA non efi.

genns in

genere

omnU

naturx in fha natttra naturalitervir'

c^
,
augitttntum
tutis ajfc^at
y (^fru^tum afert juxta naturam fuam, (^
ftto

cum omnefemtnatum ftto femini correValentinus ait Confidera dr iniellige^ amice mi^
qtiod animaiis anima ndhanc tuam intentionem tibi nonfit eli^enda. Ca^
fion inalianati4rafibi contraria

fpondeat.

Et

Baiilius

rofiquidem &finguis.ficuti animaltbus a Creatore conceffifunt^ itaetiam

proprtifunt animalium , undeformata

^ nata funt animalia.

Non fa-

tisigitur mirari pofliimillos, qui magniartificesviderivolunt,

&:
nihilominus in muliebribus mcnftruis , fpermate , ovis , capillis,
urinis , alnfque ejus farince rebus lapidis materiam inquirere,

totque hbros vanis &: inanibus fuis receptis complere non verentur, uc &: alios minus prudentes ftultis, futilibus &: inulihbus hifce rebus fallere &; feducere queant. Rogerius in fpe-

ejufmodi hominum vanitates haud fatis

quando infit
^are mirandum efi , quod aliquU prudens fu&m fundat intentionem fuper animalia five vegetAbiliAy qua valde remota funt \ cum inveniantur mineralia
fatisprofinquA. Nee credendum efl ommno^ quodaliquisphtlofophorum pofuerit
culi fui

capite tertio

mirari poteft

ATtem

7raBatus Aurem.

&rtem tnpr^diElu remotisimfifimilitudinarie. Lapis enim nofter (inqui t

materia ejns
Bafilius) non ex adufiibilibus crefeit, Lapitfiquidem ifte,

^are define in ammalibm illum tn ab omni violenttafatis tutifunt,

^arrare ; fiquidem natura non conceffiim eft^ipfum inibi reperire.
Si quis

autem in vcgetabilibus,urpote arboribus, hcrbiSjfloribus

lapidemnoftruminveFlirelibipcrruarcrit , is, ex fupradidisrationibus , haud minus errabit , quam ille , qui ex animali faxum coniicere

animuminducere volet. Omnesriquidemherbse 6<:arbores ,cum

omnibus inde produdis rebus comburuntur nihilque poft fe relin,

quunt, quam ipfum alem cum terra llia quem falem in prima fuae
Nec fcduci fe quiiquam pafpcciei compofitione a natura accepit.
f

tiatur,quod extritico nonnuUi philoiophicum lapidem producipofNeque magisaudiendifuntiili, quiexvinojejufque

feoloriantur.

Quum etenim
declaratam minus aflequuntur , demonftrant fane quod nimium fipiendo prorfus nihil fiNonquideminficiasiero , quod inde
piantjfequeacaliosfallant.
mcnftruaprarftantiflima, linequibus nequeinmedicina, nequein
chvmia Iblidi quid fieri poteft,parentur,&: conficiantunquod autem
philolophorumlapis indeparari , aut ejus ex illis femcn elici queat,
totus ncoo,quando omnium rerum creatore ita jubente,quodvis in

partibus lapidemnoftrum conficerelibi perfuadent-

Raymundi

Lullii

mcntem

in fuis fcriptis

fuo2;enere ,uti did:umefl,perfifterefasfit, illudque tranfilirenullo

modo pofTit. Hinc quilibet,veriE fapientiae deditus,facere collige-

neque ex vegetabilibus,neque ex animahbus,utpote combuftibilibus depromi queat;unde concludere ratio

iubet,in incombuftibiIibus,regno nimirum minerali ilkim fohim inQuiaigitur lapis fapientum mineradao-andum &: parandum efTe.
le quiddam eft,&: mineralium plurimx funt Ipecies utpote lapides,
inter quos 6c argilla,ac varia^ terraerecenfentur lalia, media mineraha,& metalla, haud inconcinne quseritur ex quonam illorum comRefpondeo,ex lapidibus illum fieri impofTibile efle;
parari debeat
ratio eft quod in lUis fuflbilis & hquabilis mercurius non efl: , neque

re poteft,quod lapis nofter

fundi,folvi,autob extcrnifulphuris , &:adhaerenris terreftris proprietatis

abundantiam in primam fuam matenam reduci pQflTunt.

Prudens

<? Lapide T^hilojophomm,

i^

Prudcns ctiam naturalium fecretorum indagator lapidis benedidimateriaminfalibusjaluminibus, &:ejurmodi rebus inquirerefuIn his fiquidem acutum, corrodentem,
perledebic.
corrumpen-

&

temfpiritumreperiet, mercuriumautem atquefulphur exphilofophorum fentencia hmc nunquam adipifcetur. Infuper cx his media
mineraha , ficutifuntmagnefia , marcafita, antimonium, &:c.mult6
minus metallum aliquod unquam fieri qucuntjquo pado igitur lapi-

qux finis &c perfedio eftomniummetallorum &:mine-.

raliumjindeeruipoilct? Addo quod cum metallis nihilcommune
dis

matcria ,

habeant&fainiliare, fedeaadurunt, corrodunt* 6c Corrumpunt;

quomodo itaqiie eorum meliorationi infervire poterunt

Audi Richardum Anglicum de hocnegotio capitc decimoloquentem MinorA mtneraliandnpoffuntfierimetAlla,primo\qt4Udeprimx metalloram materta^ quA eft argentum vivum^ nonfunt ^enerata.
Cum autern generatte eorurn cum generaHone mercuriiprtmo dtfferat in
forma dr matetia^compofitione , ideo etiam metallafieri nonpojjunt
quia uniusffeciei una efi materiaprima^ &Jperma ex cjuogeneratur. Sed
:

pri^apanantecedentispatet

quia minora mineraltanonfunt generatx

exmercurio,utpatetper Arifiotetem c^ Avicennam. ideofideberentfieri
metalla^oportet ut tranfirent in materiamprimam metallorum. Sedquia,
artificialiteridfierinpnpotefi , idcometa/Iaminimeerunt ^
perconfiquensjapidis materia effe non pofifunt. Stcfecundapars antecedenttsfuf
^

minora mineralia principium artis artificaltterfieri nonpofiunt.quod efi mercuritis , ideoetlam ad medtum
^fi.
nem nonpertingum, quA funt metalla tin^iura. Sedquia minora mineraltaametAliisextranetefiintnatur , qmmvis in altqua vi mtnerali
farticipenty tamen debiliertsfunt virtutis ,
adufltbilia.
Ideo naturx
ficienterpatet.

Securjdo ; quia

metallica de t^fis mngaudetfedea rejpuit, confervat autem ea^qudfuA na-

turafmt.

^tarefztuifunt^cjui tot ,

cationcs addec t^iendu

^ tam diverfa negotia &fphtfti.

homines adducunt ^fiilicet res improportionabi-

les,<jtun(cnaturamdant,neceamrecipiunt.

Hdc

ille.

Vcrumenim ver6,nemo fapienti^ noftrse lludioforum per philo^

ibphantium fupra

citaca

limihaque dida, de falibus interdum lo-

2.

quen-

lo

T^ra&atus oAureHSy

quentiiim, fcduddcbet.

Utpote, quando

in allcgoriis myfticis

fapicntum noftiorum dicitur ^ifine fdc operatur , mortuAcorp.

ranonfufcitabit.
Et quod in libro Soliloquiis Icgimus ^ifine fale
laborat arcum tcndit ftne chorda.
Nam fcicndum heic cft didos
fapientcslongealiumCalcmj quamhivulgares miacrales.funt,. requircrc,
Sicuti in Roiario philolophorum patct , ubi dicitur Sal
metallorum e/i lapis phtlofophorum lapis enim nofter eji ac[ua congelata in
aaro d' argento,^ repugnat igni,(^ refohiturin aquafua^ex qua compo:

(^odautem philofophorumaqua congelata

nonfitaquamineralis, docetGebcrlibrifornacumcap. i9.dicens:
Studea4 folem
lunam refolvereinaquamfuamficcam c^uam vulgus
mercurium vocat.
Philolbphi ctiam terram fuam ialis nomijne indigitarunt, ficutiinclangore buccince apparet, ubi diQimt: ^odi
funde cucurbita manet reliquum noftrumeftfal^ hoc eft noftra terra. Ec
in allegoriis fapicntum in ha:C verba prorumpitur: Nota^quodhjic corpora alumina ^[aliafunt , quA ex nojirts corportbm promanant. Interdumquoqueipfaramedicinamlalappeilant,ficuti in Scala dicitur:
Optiifecunddi aquA eft , ut terram exaltet infuum mineralem falem , tannitur in gentre fuo.

Ec Arnoldus in libro \ de confervatione]v\wentutisait: Sedii/ud ycui nonefipar ( in conlervanda juventuSapientes affmiUvcrunt ipfumprxpararum calori
te) eft/a/de minera.

tumfacultatefua attrahente^

naturaiifana adokfccntia.
tes

rale ,

Propter hanc ftmtlttudinem ufifunt fapien-

(^ appeliaverunt ipfum iapidem nomine anirnalts , alti chifir minelotum

a quibusdam vocatus eft medicina perennis , aqua vita.

&

ingenitmprAparationis eft , ut in aquam ptirifpmam

^potAbikm reduca-

tur cum rebfis,qu cum eo eandem habent proprietatem.

Ex premiiTis itaque clare patct,quod nequefecundum dodrinam

philofophorum, nequeipfiusnatura: proprietatemlapis ex minoribus mineralibus fieri po/lit.
Modorcquiritordo, ut paullum circumfpicfamus , num lapidisnoflrimagmmateriaexmediisminerahbus, videhcet exmarcafita , antimonio , magnefia, &: aliis educi queat , pra^fertim , cum philofophi eorundem fr equentem faciant mentionem.

Sicuti Senior,

quando^

De Lapide Philofophomm,
qiiando

ait: Ni[t in

auripigmento

ejjct

zi

viscoaguUndi meruirium t

m-

firum w/igi/ierium nunquam adjinem duceretur. Ec Thomasde Aquino Acctpe noftrum antimonium , five terram nigram oculatam , ^r.
EtParmenidcsinTurba: Accipitt argentum vtvum^ (^coagulateiU
:

lud in corporemagnefix^ velinfulphure

comhttjlibtli.

Veruntamen

iiotandum efl: quod philofophi haud ejufmodifcrmones proFerant,

ut demonftrare velint , ex hifce rebus lapidem iUum magnum fieri
pofle, fed paraboHce &: figurate italoquantur.
Philofophorum
Iiquidem auripigmentum &: magnefia longe aha res eft, quam
illa vulgans
materia nimirum ipfa , quam alibi agens, leonem, regem , ililphur , aliis nominibus corapluribus appcllare
folent.
Et quidem auripigmentum vocant , quia facuitatem
habct auro fiiperfiuum
exub(?fantcm colorem
tin6luram
tribuendi ; Magnefia vero dicitur ratione inhta: fux virtutis SJ
prseftantias, quas inde derivatur &: promanat.
Quod autem
Thomas Aquinas illam antimonium vocare voluerit , fadum
id ert propter fplcndentem fuam nigredinem > ad quam foliitione tranficlaperducitur.
Lapidem enim ad nigredinemperdu,

&

&

tlumomnibus rebus

Verum

atris afiimilaverunt-

mediorum horum

objiciet mihi quifpiam inferens,

&

mineralium nonnulla haud modo ex mercurio

fulphure eirenara, fed etiam mctalla reduci pofTe, ficuti vidgmus magnefiam

cum plumbo &

do cum metallis
alienum inde
beii

ftatus,

ffcanno in fluxu coire,

mifccri, fed etiam

a.

naturali

haud

Infuper pkirimos tam heroici, quam plefemel inde aurum fadum elTe vidille.
Quia

fieri

non

& antimonium non mo-

plumbum

ex fulphure &: mercurio ( in qua^ etram artis beneficio reduci queant

) gcnerata, &:ideocum metallis ejufdem originis fint ; pofle etiam lapidis nofi^i matcriam inde proHci.
Sed
huic ita refponfum effe volo , quod inprimisdifferentia qua:dam
inter ha;c mineralia fit facienda ; rntcr illa nimirum, quae mercurium
in fe habent,&: illa,qu^ eo plurimum carent.Prima,utpote quae mercurio referta funt,merit6 majoris faciendafunt,utpote,quorum merigitur

euriiis

Tra^atus Aureus

2.2,

curmspernoftrammedicinam in aurum &: argentum transformari

poteft, &:hocnominemeaquidemrententJa, nonimmentoprofemimetallis, quse nimirum difpofita funt ad naturam mctallicam habenda; reliquavero quibus nuUus inefl: mercurius , nihjiadhoc
,

Aft, quia per malum &: adurens fulphur

quod in iis eft , iUis ejufmodi finem attingere non Ucer , pro lapidis
ctiamnoftri materia agnofcinon poflunt , qux purus perfcdufque
mercurius, purumque,fubtilc, &: incombuftibile fulphur elle dcber.
Quod autemifta admodumimpura, a fuoque fulphure plane infeda

mafyifterium facienda.

quidpoirmt,tenratur,ocuhsnofmt, facileineorum examine,ubi,

Videmusetenimin Zineto , quod ab imprudentiftrisfubjicitur.

busex{plendore&ponderemeruscflcmercuriusjudicabitur,quoad externamfaciem-, fedquamprimumilludigiiisapprehendit, propediem in modum fulphurei fumi aufugit. Marcafita: autem, vi ignis
propter terrenam &: groflam fuam immunditiem fundi nequeunt.
Antimoniumver6,quoddodaencheirefla nimia fuafpurcitie quodam modopurgari , &:incandidifllmumacpulchcrrimum regulum
pcrduci poteft facile nobis perfuadcbit egregii quippiam indc fcrri
poire,iicuti &: plunmi,fibiipfls plurimumtribucntes,philofophicum
Attamcn, ututlit, antimolapidcmexeopararipofleautumant.
nium hoc quocunque etiam modo &: ingenio a fua nigrcdine purge,

tur,malitiem

& duram, fulphuris qualitatem aflcrvat, quod inde

li

ncqucat,quod
quct quodfubmalleodiftendi,autmallcabileficri
quidem cujufvis mctalli proprium eft,undc, fecundum alias proprieiates,metallum efle judicatur. Tacco quod groirum,immundumquchabeatmercurium; itemque quod fempcr fugicns fulphurfe,

Vosigitur^quimagniefle vultisPhilofbphi vobiscumquc vcftris libris , &: copiofls fcriptis plurimos fcducitis, opinanfundamcntum , ctiam atque
vcftri univeriaHs hoc ipfum efle

cumretincat.

tes

qucam,

etiam oratos volo,ut,quod veftre opinioni minus

icquiboniconfulerevelitis, ftultecnimqusriturin rc, quodinilla
fiiblcriberc

noneft,ait Arnoldus.

EtinexercitationeinTurbam dicitur: ^-^^^

LuUiufquein teftamcntoukimodi-

philofopherum purA eftmaUrU

^

"^

cic:

De Lapide Philojophomm.
cit tJoflrA tin5lura non eft^nijipuru^ ignis,Y.x.ii\
.

jj

Vadc mecuin ait

7^-

tumj}iritus/iibtilise/i,(^uitingityacmundat corpora afuis leprofitatibus,

&

Sed hoc minerale, (icuti& reliquaad unum omnia, adeo grofTum

impurumeft,utetiamnullomodo,nifinoftra mediante tinclurailla
impuritasindeiequeftrariqueat; Ergo lapidis noftri magni matcria ex eo elici non poteft; cum ex nullo,quod in eo non efl:,educi poffit^fecundum Richardum cap.

i.

Seddevidrioloquiddicemus, quodetiammirandis fuis qualitatibus plurimos in errorem ducit,pr*efertim , quia aliqua ejus particula in cuprum abit,illudque ipfum ferrum in cuprum vertit.
De hoc
brevibus fciendum illud nihil efle aHud , quam principium
mate-

&

nam cupri

ubi in mineris &: terrse venis vapor minerahs , vaporalif-

que mercurius,ut ita dicam locum quendam offendit, in quo ejufmodi amarum,acidum ponticum, &: venereum fuiphur copiose latuit^quod quidem confellim fufcepit in eoque, ut metallum fieret,
coagulatum eft.
Sed quianatura, purum abimpurofcparandum,
,

&: combuftibile ab incombuftibilifegregando officio luo fatisfecit,

copiaautemdidifulphuris, mercurii quantitatem longc fuperavit,

mercuriusetiam in tali fequeftratione neceflariofeparatus in venc-

ream

illam viriditatem abire coavftus

fulphurvulgare
gitur

eft.

Hoc ipfumdemonftrac

quando cupro conjunenim brevi temporis (pacio forti

hujiiscorruptioniscauila:

& igni admovetur,

( ars

igne peragit , quodnatura leni calore longo temporis intervallo perficere ncquibat,) cuprum brevipenitus adurit , &: vulgari enchcireft

mvidrioh naturam reducit^acfecundumfulphuris copiamvidriolumcolore ditefcit,autvilefcit, indefit,quodunum vidriolumplus

cupricontineat, rehqua minus.

Et quiain ferroquoque grofllim

contineturfulphur,corroditilludfua acrimoniavKflnoIumjS^quasritejusmercurium,afuo haudmultuTnahenum,&: cum illo conjun-

mercurium vincencisin purum putumredigiturcuprum.

Sed hoc &: albo, quod ajunt , calculo notandum , quod acidus '"Wq
Yiclrioh fpiritus a fulphurc ortum fuum trahat,{icuti &: ej uf inodi fpi<Stione ejus fulphuris

ritus>

Tra^atHsAureus

24

ritas,&:nonalienusabi'IoexrLiIphiircproIiciciiririquidcm5<:ruIphu-='

addo, quod &:rulphuris

fpintus a:que ac viclrioli fpiritus in vidriolum vercit, Cum igitur fulphur tale corrumpens &: fuperfluum in viclriolo delitcicat,&: mercuriinondum mundiiicati penuria tantalit, hcileabiiioexcalabimur,
&:,quia haud magis,quam ex rchquiSjindc haurire poterimus, Alphifugemortux
dii fcntentiam in his requcmur , qui dicit C^ve.im filt,
reus'iiwodorinvi6lriolirpiritupercipitur

corpora,

^Updes,

qmixinillisrittll.iviAArnbiiUndicft\eorumfia!itdem

vitA non con/ervat,fed corrumpiti,ftcutifiin:faliaj auripigmenta.arfeni^

cuynymaqnefia^mar cafita^thnia,^ ftmtlia^X. A.rnoldusin Flore iiorum
ait Caujja eorum errorum (/?, quia quatuorJpiritts, videlicet aurtpigmen:

tum^ fal armoni.icum, mercurius ^fulphur , non funt fperma metallorum

perfe6iorum , necimperfe^orum ixceptomercurio (^fulphure, quodesi
,

ejus coagulum,

Sedexultimishifce Arnoldiverbis concludens quifpiaminferrc

poflet,rulphur &: argentum vi vum vulgi materiam fore lapidis, quod
illaad quatuorfpiritusreferantur

& fulphur mercuruimcoagulct.

Cui cum Richardo Anglico capite undecimointerrogante nuni

quodlibct iUlphur mercurium coagulet, rclpondco quod non.
Quodcunque enim vulgare fulphur metallis inimicum efl:,uci philofophus ait. Sciendum fiquidem cfl:, quod fulphur ex pinguedine terre proveniat,in minera per tcmperatam decocbioneminrpifl'ata,quouique indurctur &: fpifla fiat:Ec tandem cum induraca eft , fulphur
,

vocacur.

Duplcxauceeftfulphun vivum&radurens. Vivum efl: pars agens

in mecallis , quod ab omuibus fordibus depuracum a nacura lapidis
Adurensvero & vulgare mecallorumauclapidis
noitrimaceriaeft
iUis
inimicum exiftic, Vulgarc enuii, &: combueft,red
non
maceria
rensfulphurnonincrarcinnoftrum magiflierium, doccnc Aviccnn^
&:Richardus Anglicus , quiaexiisnoneftorcum fcdlempcrdeni:

corrumpicquocunque eciam arciflcio pra^parecur.

Corrumpens namq; eft,ande fufionem impcdicquado figicunficuci
grac,inficic acquc

inferrovidemus,quodfulphurfixia;groflrum&:imundumhabeac;(cd

quando

De Laptde Philojophomm.

2y

quaiidoilludcomburicur

, recedetinfubftantiamterrcamjinftaremortui pulveris. Quomodo igitur iftud aliis vitam tribucre poterit?

Habct etenim duas corruptionis caufas , puta inflammabilem fubftantiam 6c tcrream f xculentiam. His ita prsemiflis , confidera vul~
garc fulphur, &: non phiIofophorum,quod cft ignis fimplcx , vivus,alia corpora mortua vivificans,&: ea maturans,
ca^cera.
Quo nomine 6c commune fulphur lapidis materia cife non poteric.
Sed quid de mercurio vulgari infercmus cum omnes philofophi
dicant ,materiam npftri lapidis eflefubftantiam quandam mercuriJilcm &c iUud plures habcat quaHtates qua^ noftro etiam mercuno
,

&

attribuuntur

Eftcnim omniumhquabihumclcmentum,utdicir

Arnoldus Rolarij parte prima,cap.fccundo. luomam omnialiqtiabiliat cum liquantuy\,tn idconz'ertuntury ^ comtmjcctur citm iDfis^ quta eft
defubftantia eorum Itcet tjia corpora difftrant in compcfitionefii^ ab argento vivo eo modo,quo ipfrmfuitpttrum vclimpmuk julphureimmundoftht extraneo.^t cap. 4.ait: Mercurius vivus in ommbusfuis operatw:

nihus cft mamfeftc perfecitffmum ,(^ prohatifpmtim\quoniam adtifitonis

eftfalvativum.,fufDnis effecitvum

cum figttur. Et eftttnciura rubedi-

non rccedet a commifioy

,
Et eftamicahtle , &pietattsplacabile^acmedtumconjungendi
qttemam commifcetur per minimacum ipfts , ^etiam in
tinciuras
nis^tiberrimAperfccfionts ^fulgidtfulgfiris
deneoeft',

proftindo naturaltter adhdiret.quia

eft de natt^ra ipforum'

Ipfttmfolum
ft,quodignemfuperat,(^aheononfuperatur,fedineoamicabiliterquie-

fcensgaudet,

Et Bcrnardusinquit

Naturam exacliftmeimitamur,

quJLinfitis mineris ^aliam non habet matertam^in quam operetur^prAter-

quam puramformam mercurtalem,

(jr

Alercurio huic imflfulphurfixum^

tmombufttbile.quodnoflrum opusperficit abfque aliafubftantia.quam

Quando igitur in mercurio tam egrcgisc

neceftario fequitur illum noftrilapidiseftematcRcfpondco Sicuti duplcx cft fulphur,ita etiam mcrcurius

purafubftantia mercuriali.

(untqualitates

nam.

&

duplexcft , vulgarisnimirum, &:philofbphicus.

Vulgaris illcmer

curiusadhuccrudum,immaturum
S^apcrtumeftcorpusinigne
non perfeveransjficuti philofophorum kdi levi ignc urgcnte in fumi
,

;,

forma

T^raBatm Aurem

2S

Vndc &: gcneralis philofophorum

forma aurugicns &; difcedens.

regula conllituta ell: : Noflrumargentum vivum ^non efiargentum i//*vum vulgi, Et Lulliusin Claviculac capitcprimo Nosdicimus, quod
:

AYgentum vivum vulgare

nonpoteft r]fe argentum vivumphilo/opho-

rum^quocun^artificiopr<paretur

quta vulgare nonpotefi inigne deti^

neri, ntfiper altud argentum vivum corporeum, quodptcalidum (jrficcum^^ magis digeftum. Sed major philofophantiumpars ex ubertate

fua de mercurij vulgi rublimatione

&: aUis ejus praeparationibus lo-

cutaeft, undetam varij &:mirabilesoperanciimodi excogitati funt,

quo hujus llibjecli propnetates eo (atius enucleara: fuerunt iietam
autem iplam, quam tantoperc petierunt, thefaurumnempe terrenx
:

hujusfapicnti5e,haclen^inhociiibjcdoattingerenequiverunt,cum

naturaillamineonon

locarit.

Veruntamen infua operatione tam

,

mirusefl:,ut etiam fapientiores qui fe efle

ducat.

ducunt, quandoquefe-

Exemplo nobis fit mihi olim noti/Iimus quidam

,

familiaris,

qui auro illum amalgamatum,uti loquuntur , tam flibtilicer &:accurate tradavit , vtetiam peromncs colores tranfeundo demum in
citrinitatemabierit

vltra

quemtamencoloremnullomodoafcen-

dcrevoluit;undc bonusille chymicus motus audioremignisgradum fubminiilravit plane (ibi perfuadens eundem jam fixiffimum
inignis regimine deinceps errari
fore,&:fecundum philofbphos
nonpoife. Sedfpe&^perfuafionefua fruilratus , vitrum inplurcs
particulas dilfiliitjopufque innihilum redadum efl:,volatiliadhuc
,

mercurio aurum fecum in caminum fquodprobe notandum) elcvante , illumque propemodumdeaurante undepofteaplurimum
adhucauricorrailiminpriftinamfuamformam aurcorpus,utivocant,redu(3:um efl. In hoc apparuit ,mercurium,quiipfi corpus efl:,
aurum ita folverepotuiflepcr minima,utin tinduram abiretjCtiam ^i vero
fi plures colores,calore in humidum agente , apparuerunt.
bonus ille vir , &: c-iim co plures alii , verba Arnoldi in Flore florum
advertiflet,ea fane mcthodo minus proccfrifTet.
ItanamqueArnoldus,de ejufmodi laborantibusloquens, dicir:
;

^uifHbtilifisintuentes
*^

>

confiderAverunt^mcrcHriumeJfirneta/Iorum

pritKtpium

DeLa^ide Vhilc^ophomm.

27

torum originem , c^lorefutphureo deeoquenteyfuhlimap'inc:fium ,

runt per/e r>tercurium,poflea eumfixArum Joluerunt^^ coAguUrunt\ vetentesautemadprcje^i$nem nihilinvenerunt ^c, Quocirca &:ar-

gcnciimvivumvulgare
pofTumus.

lapidis

efremateriam^nobisperfuaderenon

Nontamen inficiasimus,{inehujusadminiculonequein

chymia philofophica,neque medica folidi quidpiam fieri pofTe.

Materiam noflri lapidis hadenus in animalibus in vegetabilibus,
,

minoribus , mediis , &: majoribus mineralibus anxic

quarfivimus fed in illis eam reperire nondum potuimus; quare ulteriuscircumfpiciendum nobis erit,numin metallislateat , & fj miWih,
omni.bus anvero inonnullis , &:in quibus illa
fuerit,num fimul
candem indagari debeat. Notum fiqindem efl
Rogenus tcflatur
in lapidibus, in
;

&

quod cunda metallaexfulphure&arc^entovivo^ene-

fpec.capj.

retur,&: quodiis nihil adh3ereat,neque adhiberi queat,aut ea mutet,

nifi

illud,quod ex ipfis fumpfit originem

cum cujufuts rei emendatio
naturam emendet^cujus eftyUtKichzrdiu cap. i. loquitur.
:

iHiusrei

Non dicam quod Sumus opifexinomninatura

,
itacomparatum
cHe voluerit , ut qu^hbet res fuum fimile gencret, &: producat, nc
cx homine equus provcniat. t quemadmodum bruta animaliafuum
pmilegenerationis medto multiplicare nen pojfunt , nifinatura/imilis

benejicio :Ita

lapidem benedi6lum

(ait Bafil. Valent.)

haudaliundeprafumas qudrere,quam exfuofemine ,ex quo lapis nojier ab initiofa^us eB.

Vt Autemfemen adinvenias , tecum tutoprobe reputabis in quemfinem
lapidemnoHrum quarere intendas ,
ipfecoOigerepoteris , tlludhaud
aliorumortum , quamexmetallica radtce ex qua^metaUa ipfafieri k

&

K^ddo quod cr magnafityinter metallO'

rum dr lapidis generationem conformitas. In utroque enimfulphur
,
argentumvivum , quAfal^ceunobilemanimaminfefecomprehendum
T>eo ordinatafunttfttberepojfe.

necejfario

reqtiiruntur

tallica percipereydonec

conveniant

necpofibileeB utilitatisffecieminformame'

hdc tria ,ex metallicafubjiantia defumpta , in uno

qtiandoquidemmetaliis ^nihil adjungidebet

quodexiis

crtumfutmnonduxit. Et apertefatis nobis re/tnquitur yinquitDr^co,

quodnulUresextrama , qu^ex hts duobus yfulphure
mercurio,nor

&

fumpfit

^8

'

TraBatus Aureus

fufnp(it origfttem^^potens efi, f^fufficUns ipfiperjicere

^UAre
mutationemfacere novam^
erit
eligenda.
materin
metalltca

necejfxrio

Num

vero

illa

ad

^velifforum iranf-

lapidis genrationem

in metallis imperfeclrs

lateatjbrcvibusilobisindagandrierit.MLiltircperiuntLirjquiexftan-

no vel plumbo ad album ad rubcum vero ex cupro vel ferrojaut ex

;

ambobuslapidismatcriam elici polTc ribiimaginantur,remotodubioab ipfis philofophis liniftrc intcllcdis , fcdudi.Itan.Geberlib.

forn.c. c).inquit: Paflam fermentandam vt plnrimum ex imperfecfi^
Et ideogeneralem regulam tihi damus quod
eorporibtfi extrahtmus.
,

fafla alba ex love (^ Saturno

rnbea 'ucro ex Venere

Saturno^

^ {Jiiarte extrahatur.

Et Bafilius Valentinus inlibrofuodephyficis &: hyperphvficis , ex conjundione Martis &: Veneris tindLiram parari docet. Idem in Triumph. aptimonii in \\xc verba
Hanc tinciuram Solis &: V-wxiX feo^ttittir porro tinBura
prorumpit
item tinciura Martts c^u du& e^ Solis tin<vicirioli ftve Veneris
ciuraminfe comprehendunt c^HAndeprita adfxationem plufquampcr:

ficiuntur.Hasfequiturtincittra lovis dr Satttrrji pro coagulatione mercnrit (^ dcmumipfa mercuriitincitira. Sed naturx indagator novifle
,

debet hanc nunquam fuiiTc neque Gebri ,neque Bafilii mentem, alias fibi ipfis contradicerent,quod effe non poteft,fiquidem philofophi in fuis fcriptis nunquam mentiuntur, etfi veritatcm parabolicis
verbisinvolvanr. NuUaenimcx imperfedis metanisfiveiblis,five
inviccm mixtis pcrfedio,vnde vel minimum mehorari queant oriri
potcft. Exfe folis hxc effe nequit , cumadnoftrilapidismateriam
pLu-ifTima mercurii fubflantia requiratur ficutiClangorbuccinx,
,

Aviccnna,Lullius

&

pla^rique

omnes philofbphi tefl:antur,dicentes:

Innoftrooperepuriftmamercurtifuhftantia nobis efteligenda

Sedilla

purifrimamercuriifubftantiainimperfedis metallis non reperinir,

cum illa abimmundo &: alieno flio fulphure ita inquinata fint , vt
etiam inflar leproforum corporum ad intimam &: perfelam depu,

rationem quodcLmque ctiamadhibeaturartificium,pervenirenequeant. Addo,quod in igne rainus perfiflant, qua^ proprietas in noftra matcria inter alias fummopcre rec^iiiritur Audiamus Gebrum
,

ui

De Lapide Philofophorum,

2^

inSummsEruaecap.6^3. dehac imperfedoium metallorum immundicie,perfectiquc mercurii proprietatibus loquentcm. Perhocvera,

indAgatione mtriim gentis duorpim fecretorumadinvertimu^,
Vnum

qnidemquod duplex

caiifi cerriiptionis cu']Hilibet

per ignemfit quarumprimaefl

\

[imperfe^i) metalli

quodadufiihilefulphurtninterioriftta

fubJlmttA inclufumperfortem ignem accenditur , totamfuhfantiam cor-

porum annthtlat ^infumum verttt,ac dcmum confumit

argenti vivi eorum bonitate. Secunda caufa,

nihtlobjiante

quodflamma externa perea

augetur^ilUpenetratjinfumttim refolvit,quam etiamfixafunt, Jertia esiy

quodcorpora eorumper calcinationem apertuntur. Titnc enim ignisflam-

ma eapenetrarCyO' infumum

verti^e potcji

quaw flxa etiam fuerint,

>uando autem omnis corruptionis^ cauffs, convemunt^ corpora neceffxrio

corrumpuntur,^ anmhtUntur-.quando veronenconcurrttnt , veiocitas
iorrtiptionis corporum nomnhilremtttit. Secundum hujt^sfecretigent-is
e(l bonitas,quA

ratione argenti vtvi in corporib-M conflderatur.

gentumvivttm iCumnttlUatiacauffacoyruptronts

Nam ar^

(fpropulflonisineo

fit^inpartes compofitionls dtvidife nonpatittir ^fedtn fHbfiantiaflia to-

permanet igne\unde caufafus perfcciionis cognofcipotefi.Laudetur

igitur Deus benedi6in4 ^(^ fummti-s yqtu illudcreavtt ,tlltqt$efiibjlantiam ,
fuhfrantide autemproprietatem trihtiit ^quam in nu/U re naturali inveniripoteftj vt hacper ullum artificium , in eam intrudt queat , quA tn hoc
ta

potentiapropinqua reperitur. Hocenirn esiiUud quod iqnem vinctt ab

igne non vinciturjedtn eo amicabiliter qtmfcit ,
eo ^audet.
In his
,

vcrbis

Geber

noftri

materiam

clare demonftrat

imperfedis metallis lapidis

fe immunda ab igne
quando illa purificare vellcmus , aufugiunt noftrum vero mercurium ratione (nx puritatis in igne line omni noxa perfiftece
pofle.
Sicuti ergo imperfeda metalla fola lapidis nollri materia
nonfunt ,itaetiaminvicem mixta, illam minus promere pofllmt,
eire

non

pofTe

in

quia per

cum

fua commixtione haud puriora iiant , quam prius erant,'

taceo quod nova hic fiat confufio , noftra^intentioniplane contraria, c^use

unicamo ut fupra dii^um

eft

materiam requirebat.
i

Hqc

TraBatus Aureus

^o

Hocclare Haly libd fecretoriimcap.^.tcftantur, dicci\s:Vnus efl U^

ex
pts.cui yiulUm aliam rem commifceto^ cum hoc operanturfipicntes ,

hoc manet

NMalmdcum eo^neg^ in toto

quo medemur.

nej^ tnfuis

tatrtbm commifcetur,
EtMorienusait Hocmagifleriumin principio ex unaradtceprove:

;>; qtiApojiea tnpturespartes dif^ergituryCirtri

unam rem convertttur,

Si itaque metalla impcrfcda lapi Jis mteria eile ncqucunc , quaQuando

re philofophi in illis operari prxceperunt ? Refpondco.
, pcreamhaudcu&;c.intellcxerunr,fediLium
,plumbum,rtannum
corprum, ferrum
in
Flore
florum
dicit Mercupus, fivc fuam terram ficuti Arnoldus
rinsterrdtconjungitur^hocefl^imperfectocorporiMzm etfi eorum terra

philofophiim.mundacorporaacciperejuflcrunc

tantx pcrfcdionis &: puritatis eft, atq; natura quidpiam perficerepotuititamen refpedu phyfici lapidis adhucimperfeda&immunda efl: Et in hoc ars fupcrat naturam, quia perficit,quod natura
non potuit.Qupd autem terraanteplcnariamdepuratione &:regencratione imperfedaflt ,inde patet quod tunc temporis nondO tinin fefc

<yere &: plusqua pcrficere potis eft ncq; plus habet,quam quantum
naturaeitribuit:fcdpoflregenerationcm multumpotcfl.h-npuritas
veroejusinnoftro opere luculentiffime percipitur quandonimi,

rumnieraefl

&:plumbo

aifimilatur velantimonio;pof]:grifea,&:

velftannum, autmagnefia,&:hocquidcmante
albcdinem ; poftalbedincm autem Mars &: Venus vocatur,antcquam &: perfectam deducatur rubedinem. Quod autcm Eafilius
Valentinusejuidem mecum fit iententiae , &:longc aliter fentiat,
lupiterappcUatur

quam in dido libro fcriptis rcliquit

teflatur in tractatu iiio deiapi-

vbilapidismateriam invefligans dixerat, quodin ible

donum omnium trium pcrfedionum conveniat , indeq; tacultatem

demacrno

inif^nepcrfiflendifiabeat

non facile ab igne recedat

&:quodLuna
&:

rationciuifiximercurii

examen fuum ferat

tandem in hxc

meretrix Venuifuperabundantecotorc
Nobtiis
verbaprorumpit.
amiEia efl , maximaqtte efns corparU pars tiberrima tin^ura
veflita ,
illa

refertaefl

^taltseflcolor

(iui^ino^timometaltehabitat,&propter

fuam

De Lapide Vhilojdphorum.
[tHm ahunddrjttAm adruhorem
eft^

vergit.

jr

Sed qttia illius corpta leprolum

fixaillatinciuraineopermanere nonpotefty/idcumccrpore/uo eva-

nefcit.

^u^ando enimcorpusper wortificationem corrumpitur ^animA

&

aufugere cogitur,
Habitacuiumftetiam manere neqtitt , fed cedere
auidem corrtiptum^^ igne crematum eft ipa ettam ut ejus loctts nefcia^
,

tur,nec quifpiam tnpoftcrum ibihabitnre pofftt.Sedin fixo corpore lubens

Fixumfklforti Marti dttrum

permanet.

attribuit (^ reliquit

firenutim (^ groftum corpus

undefortitudo animifiti dignofcitur,(^ dux hicce
,

hiud facile vincitur. Corpusfiquidem ejus durum efi, quoddifficile vulneratur.

Sinvei-oquisinferat

doctrina

cum

quodfixumillud VenjerisfulphurexBafilii
conjundrum in tinduram

fpiricumercurii perfedri

&:coIIigac,quod ancea fsepius repecitumeft

maceriam nimirum noftram non ex pluribus dependere; quod &:
Batilius annuic docens , untverfilc ttnicam ejfe rem , CJ' i^ unica reftmui
reperirt (^ eduii^efteque mercuriifpiritum ,
anirnam fubhttris, vna
cumfa/e/pirttua/i , ftmul vnita
conclufa fub vno ccelo^ (j' hahitantia
abircpoflic

Sciac

ille

&

vno corpore ; &: proculdubio ex erroribus fuis in verum cramicem

redudus imperfcd:is mecallfs a cergo relidis ad perfe6tiora animum
fuum convertere,confiderando illud Placonis dictum quarc.i. Quare calcmatis (^ folvitis alia corpora magno labore cum in ////(perfectis)
inveniatis quod quxritis, Si vero illts vti velitis, neccffe efi^ vtpritts ea.
convertattsin naturam corporum perfe^orum, Qiiocirca,nmicillime
in

naturalium fecretorum ,indagator linqtie quxvis animalia &: vcgctabilia cundafalia alumina , vidriolata ,marcalitas ,magnciias,antimonium , omnia imperfeda &; impura mctalla , &:inquire lapidemtuumcum Arnoldode Villa novapart. i. cap.7. tn mercurio
etfoleadfolem^et inmercurio etLttnaad Lunam, quoniam totumbene,

ficium hujtis artu confifiit in ipfis tantttm. Sicut entm ignificandiprinci-

pium ignis eft, vt Ripl^us porta i. a(l'erit,/>4 aurii esiprtmiptum aurificandi. Si tu igitur ffcudes conficere aurum &: argentum arte philofophica,ad id nec ova , nec fanginem accipias,fed aurum
argentum,
qua?naturaliter&prudentercalcinaca> 6^nonmanualiter novam
generationem

&

Aunm

Traciatus

^2

generationemforas producunt augentia fuum gcnus,vtomnes res

naturalcs.QiuireRichardus cap.io. autor cllnobisy?w;>4r^ aurum
(^ argentum , 'vtafferantfru^um cumUhorenoflrOymedtantenatura-y
eli illudquodqUAris CT nulla alia res mundi.
Ec
qiiimpfnm hahet
purum
actu
cum
perfcclum
eligerem
mercurium
non
illa
,
quare
cum fulphurerubeo albo contineaat licuti Richardus cap.ii.te,

&

&

Avicennadocet ,quod^w/ argento mefl fuliihur albumfi.

auro
omni
ineftfulphur rubeum -.fedtdefulphur non reperiturfupra
cut

ftatur.Et

Et tdco ifla duo cerpcra

terram , nijiquod in iflis corporihus exijiit,
fuhtiliterprApAramm , 'vtfulphur (j^' argentum vivum de illa materia,
argentum efficiehanturfubterh^beamm fuper terram-,de qua aurum
,

namj^ corpora lucentiafunty quihus infunt radii ttngemes cAtcra

rubedine vera fecundum quod ipfafuerunt pr^paracorpora albedtne
ra. Jpfa

&

ta.

Nam

nDfrummagifterium , inquit Arnoldus Rofar.part.i.c.^.ri^r-

poraperfe6iajuvat ^(fj-imperfe^umperficitpneadmiflioneret altertu4.

Aurumitan^cumfitpretiofiui omnihtis metallls ^ efl tin6lura ruhedinis^

& transformansomnecorptn

Argentum veroefl ttnciuraalbc'

Noverit tamen bcnicTnuslccl:or,metalla ,videlicetaurum5cargentum inmctallina fua
forma lapidis noftri materiamnon efle Sed medium inter ea,&: im-

tinqens

dmls perfeci a albedine tingenscAtera corpora.

:

perfeda metalla , ficuti materia noftra medium eft inter illa 5^

mac^num noftcum lapidem. Audi quidBarnard.Comcs Trcfha: &:
NaliT"; i.part.

iui

tracVatus dicat

(fallamapparcntemnccvtilem)

Jaceant quotquot aliam tinEiuram

affirmant ^quamnoflram

^ aliud

fulphur quam noflrum occultum in magneflautem iHi^quialiudArgentum

alixm aquirn a nofira.,
vivum extraherc pr&terquam exfervo rubeo
,

quApermanensesi^C^ nuiliconjungitur.niftpropri.tfua natur,c!r thil

Aliud
madefactt aliud.prater id ^quodefl unitatis proprifu naturx,
coio^neque
alii
aliudregimen
pr<ster
jnon
nofirttm
non
tnim acetum
efl
,

Item non aliafolutio ^fubiimatio^congelatto ^putrefaciio^c^c^quam

nosirjt. Suadeo iz^itur vt aluminai vicirioiajaiia^ CT omnta aita atramen-

res.

omne quod ah eisprocapilios Janguinm ^vrinam f^umanumf^erma , carnem^ova^^

tafhoracesyaquasforteSiherhas^animaiiaJaeJiias^^
'venit^

minerdia

De Lapide Philofophomm.

jj

mlnerdU qtuque rtlinquit^ paritery (^ metalUJoU,

x ipps ejl tntroitui,

^anqunm enim

& materia nojira, ut affenmt omnesphilofophi ycom-

poni debet exargents vivo ,

^ hocalibinon reperitur

quam inmetallis

^f tmenipfa nonfunt Upis nojler dum informx

Nam impojjibile ejl unam eandemque materiam habere

attejiante hoc Gebro

funtmetallica.

duasformas.^a rationepojjint ejfe Upis,quiformam dignam

habet inter metallum

^ mercurium

^ mediam

nifiprim corrum^atur d^auferaetiam RaymLindiis LuUiLis cv^.^6. rui

^,

turejufmodijorma?
Quare
teflamcnti ait Et ideo bonus artijlacapit metaUapro mediu in spere ma:

gijlern , (^/fecialiterfolem

^ lunam.ideo quiai/ia/iuo veneruntincoA-

C^multum depurata de fulphuris dr ar^enttvivi

bcne dtgejla ingenio natur^ ad quam proportiofubjlantia coiia.pura,
nem artijia in vanumfe vexaret ,fi a principiis naturdihusfine realibus
qualitatetemperata^

mediisprointenttone faciendi velit

incipere.Y^x. in Codicillo Sineifii^auro

argento
ars
ijia
duobusyfcilicet
integrari nonpoterit^ cum in tllu
,
dr
:

JitpuriJJimafulphurisfubJiantiaingenio naturx perfccicd^purata, adcujus depurationem debtltor eji ars.quam natura , nec cam confequi valet^ li^
cet multum in ea Uboret. E.x

duobus corporibus cwmfaofulphure vet

arJenicoprparatisnoJiraeiicimedicinapoterit^ ^fnehis haberi nequit.
Et in prxmio fuEE Claviculse ait Confulo vcbis , o amici mei, quodnon
cperemini.nifi circafokm
lunam^ reducendoeosinprimam materiam
iiiis

fulphur

^
& argentum vivum no/irum.

Ab

illis

igitur corporibus, inquit

Amo\d\.\s^^n.i.c.-/.extrahiturfulphurnimiumalbum(^ruibeum

cum

tnipfisfitpuriJfimafulphur'ufubJiantiaingeni$naturAfummedepurata,

ItaNicarusinTurbadicit: lubeopofteresaurum accipere, quodvolunt

multiplicare ^ e^renovare^ deinde induaspartesaquamdividere,
altera
quidem ac ipfum comprimere. llludenim as incidens in illam aquam diceturfermentum auri.
Sed qua fronte philorophus hic aquam

fuain

appellat

aurum

quando dicit ^s
:

incidehis in illam

aquam auri fer-

mentumdicetur? Inhujusfcrupulienodationemfedulus natur^cindagator fciat, philofophorum aurum non efle aurum vuloi,
ut Senior
docet.

Etinexercitationeinturbam dicitur: Vtmereuriusefiprinci-

pium ommum maallorum , ita ^foi efifinis ac uitimum metaliorum

E
$mnia
,

Tra^atm Aurem

^jf.

nteycurlui, Sed
omnii metalla munda (^ immundafunt intmfiUlunii
ftntis cft 'veruifol.ojui abflrahitur a.b illts.\x.'X percipis longe aliiim folem,
iive aunim efle philorophorum,atquc illud vulgare, etiamfi inde origincmducit.Sicenimdiciturinauroracconrurgentiscap.i6. Exhoc
^ntet^quodaurumphilofophicum non eflaurum vutgi^ nec in colore , nec in

fubflmtiaSedilludcjuodextrAhiturexeis^elialhae^rubeatinciura. //

autfmphilofophorurnaurum, quodparvo m//r^m/<7,ut Alphidius loquitur &C Morienus ait Omnis res, quA magno emiturpretio , mendax
:

hujt^ gumm^(^ pauc^hlc auro multum ^/iw w.lnfupcr

eft. Pauxitlo enim

&:nofl;rumaurum

vivumaurumeft, &:argentum noflrumvivum

a"rgentum, quarnihii pr:Eter vitam

&:augmentum

afterre polTunt:

vulgariaaurum&argentummortuafunt, quxhaud amplius pcrficerepoflunt, quam naturaiis conceffit, donec afapientcartificea

mortuisfufcitata vitam fuamadipircuntur; tuncfiquidem vivunt,^^

inpropagationeacmultiplicationeflii generismultum prarftarepof-

&

De

vulgarium
noflrorum metallorum vita pra:fl3ntiffimusnofler Michael Sendivogius, Philofbphus pra^cellentiffimus,
qui adhuc fpiritum trahit , ita loquitur tradatu II. fui libeih de philoargentum vulgi
fophico lapide : K^dmonitm fis , ne accipias aurum
namhsc [unt mortua. K^ccipenoflraquAfuntviva. Pofleapone ignem
Primum refolvetur terra tn aquaWy
noflrum e^fiet inde Uquorficcm.
funt.

aqua refolvtt iila corporA

ut non rcmaneat ntf pars decima cum unA

qudimercuritis philofophorum dtcitur ^

folis

C" ^^^^

parte,

& confumit ea

>

CJr tlla

Et hoc erit humfdum radicale metallorum,

Seduberius de philofophorum auro traifbando notandum eft,

quod philofbphiinterdumfuam aquamaurum appellant, quandoDe primo modo jam pridem Nicarum
que etiam fliam terram.
,

qui cum facit Rofarii philofbphorum author , diaudivimus

dicitis de hoc , qttod phtiofophi dtcunt : aurum no:
Sed
qutd
cens
Jirum non efl aurum vutgiy^ argentum noftrum non eft argentum vulgi}
Dico y quodipfldtcuNtaquamaurum^ idqtiodvirtutetgnis adfupertorA
Et vere tfludaurum non ejl aurum vulgi\ VulgHf hamque ntm
fifcendtt.
:

trsderet ipfumpojfe afenfdreadfiiferiora frofter tjt^sfixiom m.

Quod

De LapUe Philofophomm.

j/

Qiiod aiitem philofophi fuam terram etiam aurumfuum nominare voluerint , idem author teftatur i Scias quod ^s,quode/i philo^
fophorum aurum , eflaurum eorum : Terra hxc ^es , fcrmentum &c tinduradicitur/icuteorumaqua alba &c foliata appellatur terra Unde author Clangoris buccina; in capite de folutionc fic infit: F^ade
Hermesdicii: Seminateaurum vejirum in terram albam foliatam qu&
fer calcinationem fa&a efi ignea yfubtilist aerea^ videlicet tantum '.feminareaurumjdefl^animam (^ virtutem tingentem in terram alham , cj^ua
prdparationefacfa cft alha (jr munda,in qua nonfintfordes. Ex hh patet,
quodaurum natura non materiafermentiy imoaurum phibfophorum efi
ipfumfermentumtingens.^zin Scalaphilofoph.gr.7. dicitur TtrraeO'
rum eft alha^in quafeminaturaurum eorum^^ animaeorum efi auyum\Et
illud corptis eft locu^ [cientiA , congregansiilam, ^manfiotin&urarum
Et paulo poft ait idcm author ^are dicitHercules fundite rurfum^
hoc eftjolvite corpm magneftjiyquodalbumfa^iume/i^^jrfimiiefoliis rubi,
aurum quodab eo extrahttur^
Eji enim illudyquodfugtt in optirnum
apptllatur
aurum philofophorum
Cum
,
eft tinBura qua eft anima.
aquanamquefpiritusinfuperiorcmarcenditaerem-,&:corpushocalbum,quandoauramfa6tumfueritalbum,ilIudpoft nigredinemnoftrum aurum nominaverunt,Unde Senior: ^di/ce aurum cum aure^hoc
eji^aquam ^cinerem. EtHermes; Seminateaurumin terramalbamfoliatam. Quare philofophi literis prodiderunt,aurum noftrum non effeaurumvulgi.
^

Addidamfententiamautemquifpiaminbrre &:qu^rere

poflct,

quare philofophiperfuum aurum modoaquam, modo terram intelligant;vidcriillos aut fibiipfisc0ntradicere,&: difcordeseilerauto-

mniacofunderCj&difcipulos dataoperafeducere voIuifle.Re/pondeo,quod omnes&: {inguli philofophi,ubi veritatcm ipfam pandunt,

illamtedis&^allcgoricisverbisinvolvant, nec tamen fibi contradicant, fed miro modo coveniant,ita etiam ut quafi cx uno ore
locuti cfle videantur

infuper nihil confundant

tatorem digmim feducere

te,

nequc imi-

animum inducunt, kd clarc&aper-

tamcn locutionibus, vcritatem eorumoculis exquas tamen m dignos &: impios celant , & ab illis abfcon-

myfticis

ponunt

dunt^

^raBatus Aureus,

^ (j

dLmt,quatiimqiiidcmperDeigratiamlicet,nemargarit2:porcis,qui
fuis tantumcupiditatibus&: voluptatibus indulgerefaragunt, proji-

ciantur,{andimoniumquc pedibusconculcetur,ficuti &: inhac quxftione res ipfa tellatur.Bcnigno liquidcm indagatori noftra: artis noii
{emcl, fcdrepetito demonftratum eft, nonmodoundematerianoftra dcrumi,rcd etiam quod unica cflc dcbeat,qua: artificis prudcntia
induas res,videlicct terram &: ignem, feu mercurium &: fulphur difIblvcnda.

Quandoigiturphilorophi aquamautterram fuam aurumappellant,haud male faciunt , &: penes illos eft , quo nomine eas nominare
velint;cum &: llium lapidem aurum fuum , aurum plufquam perfeCtum,aurumregeneratum , &: multisaliisejufmodinominibus indicare non fmt veriti. Qu^od vero eorum fententia quovis primo intuitu intclligatur, il! ud fuas potius ignorantix, quam philofophorum invidix adfcribcndum cft.

Atqueitaabundc &copiose technophilus indagator inclyti huius arcani , de noftri lapidis matcria mitrudus erit quodnimirum cx
,

nullovcf^etabilium,exnulloanimalium, autquodabiisprocedit,ex
nullo minerahum,&: cx nuUo imperfcdorum mctalIorum,fcd cx au10 &:ar'Tcnto cxtrahi debeat,quodquenofl:rum aurum, &:argentum
noAtum non lint vulgaria &: mortuaaurum &: argentum, fed iapicn-

tum & viva Rcftat modo ut dc lblutionc,utpoic rci cardinc^v: arcano maximo quxdam in medium profcramus. Fit autcm fblutio quando ex re ficca humidam ex dura mollem &: ex occulta manifcftam
facimus,hoc eft,quando rcs dura in aquam vertitur,non quidem vulfrarcm aquam(ut Parmcnides &: Agadmon in Turba docent, diceneam ejje aquam
tes ^iidam quando andiunt defolutione corporu.futant
:

aquam
noflram ejje fcrmanentem ) ledinaquam philofophorum hoc eftin
matcriam primam iicut Arnoldus Rofar. i. c.9. ait Opmphilofipho'
rum eji dijjolvere Upidem infuum mercurium , ut in primam reducatur

nubium.Sedfimllrislibroslegijfent ,cnntcllexijfent,fcirentetia
,

ynatertam.^i hviccnn^LdicivJndiges tu.quivis 6perari,quodinfolutio-

ne (^fubltmatione duorum luminarium Uboresprimo.qui^rimmgradm

operis

jD^ Lapide Vhilojophorum.

J7

mrh eP-,ufiAt argentum viuum exipfis.

Quapropter etiam Arnoldus

Rorar.i.cap.i.& i.SoIutionem dc^cnhit^quod (it divifo corporum,(^
materiafeu natur^primdpraparatio ; Et RichardusAnglicus c. i8. fic

(cuhivVrimum incipere efifolvere Upidem infuam primam materiamy

corporis ^[piritm , ut ex iisflat una aqua mercuriaiu.
eft conjun^lio
fumme neceflarius efl: labor in fioftra
Sicut autem folutio primus
operatione ; ita etiam difficillimus exiftit, teftante Eobaido Vogelio

&

dicente ^amdiffictlisresfitfolHtioteflaripoffunt^ avi eioperamdedC'

:

r/.EtBernardus Trefh^ Comesin libellofuoadThomamde Bonovit artem^ ^ftcretum dtffolutionis , pervenit quinonia icribit
dem ad artis fecretum quodesi (jtectespermifcere; ^naturas cx naturis
extrahere qu^inipfs Utent effe^uofe.Sdlimo (iquidem aquisacutis
fortibus fierinondebet, cum omnesacutx &fortesaqucEcorrodant
meliorationcm perducen&: corrumpant corpus ad fblutionem
;

^i

&

&

dum.DeindejUtdidumeft^nulIafitfoIutioinaquamquemanusmadcfacit, fedinaquamficcam quxnonmodomercurius, fedetiam

,

fulphur dicitur,teftante Zeumoncin Tw:b^:Nifcorpus teratii^diruatisyimbuatis^ac diligenter regatis, donec fuampinguedtnemextrahatis (^

fAciatufpiritum impalpabilem in vanum Uboratis.

Et Richardus Anghcus viam Avicenna monflrante cap.ir.aitrP^/lofophifubtiliter funt imaginati,

quomodoex iftis corporibus perfe^iori-

hmfulphura ilU elictpojjent , (^ ipforum qualttates

melimpurgari per ar~

temtUt hocfieretin arte mediante natura,quodantea in ipfisnon apparuit,

quamvisplenarie occulte habuerint.
Ec hoc nequaquam fieri concc-

dunt fine corporis folutione, &: in primam materiam redudione,

quod eft argcntum vivum,ex quo fada funt ab initio, & hoc iineulla
admixtione rerum extranearum cum extranex naturxlapidem noftrum non emendent, Namcorporanof]:ranulIafolvitaqua,nifiiIIa
:

&

qua: fuerit generis fui ,

qu^c a. corporibus poreric infpiflari dicit
Bernardus in epiflola ad Thomam de Bononia Ec paullo ante in ea,

dem epiftola fcribit; Soluiio requiritpermanentiamfimul,fcilicetfolven~

tis

^folutijUtex utroquenempemafiulino

eies refultet,

& fceminino fimine novafi>e-

Amen tibidico, quodnulU a^ua naturali redu&ionefpeciem

metal'

Tra^atus Aureus

^8

metAlUumdidolvU ^ ntpilla^quapermaneteuinmAteria (^forma ,

quam metalU ipfi folutApoJfuntrecongeUre. Ec Morfoleus iaTurba
Omnecorpus dtjfolvitur cumjpiritu cui commixtum efi ^procHldubio
,

fimiliterfit (pirttuale.Et omnkfpirittn a corporibus alteratur (^ colora

turiCftifpirituicolortingens^accontraignem conflans mifcetur.

Hircigiturcumita

fint, tcclinophilus difcipulusdiligentifrime

inquireredebet, qusenamfitilla aqua.

Namcegnitiomenflrui

Raymundusincompendiianimiparteprima, eH unade

rebu6

aic

fme

qua nihtl fieripoteft inmagifteriohu)ti6 artU^ NnlUenimresefl ^ qua

conjungat metallornm dtffolutioHes,nipnoPrummenflruum,quia tpfaifi
aqua^cum quafit metallorum diffolutio ^ cum earum fpecierum conferva^
tione,6\Q\t\w Codicillo.

Quia itaque iftlioc maximum

eft:

arcanum,

quodnonmodoinfuisfcriptis philofophi etiamatque etiamcelaveattamen, quaiitum miruntj fed etiam revelareinterdixerunt

didis
invcrum
tramitcm terehilicitumeft, binis philofophorum
:

ducam.

Primumdidumin Rofario

abbreviato reperitur his fere

ftindamentum hujus arti^ efifolutio^ hoc

verbis
Et hoc
aquam
corpork in
, hocefty i argentum vivum.
efi , reduciio
folutionem vocaverunt^ quando dtxerttnt-.Solvitur aurum in corpore maanefiAOCCultum , utinprimamfuam materiam reducatur,ut inde fi.u fulNoftrafiargentum vivum,non ut denuo in aquam redtgatur.
phur,
:

Primapraparatio

quidemfolutio nihilefialiud^ nifiutcorpus httmidumfiat,

ram argenti vivi refolvatur ^

fulphur divinum a
corpori obviamfit.

filfedo ftifulphuris

(jr

duobm fulphuribt^s abftra^umfit

^innatu-

minuaturi quod
,

quandofpirittts

Secundum didum

duodecim portarum profert

Riplseus in fuo prooemi

Egoprofe6io te docebo^ ut intelltgas

rnercurios effe tres , qutfunt claves fcienttA

quos Raymundus fua men-

firuA vocat, ftneqtiibtismihireBefit: Sedduoifldrumfunt fuperfciales

tertiw efi effentialtsfolis dr iun , quorum proprietates ttbifyncere mon
Jirabo.Nam mercuritis alioru metallorum effentialis^ef} nofiri lapidtsprxciputtm matertale.lnfole& lunanofira menfirua nonfttntconfpicua vifui,
nec apparent nift per effeSium. Hic eflille lapis^ quem tntelligimtis fiquis
nofirafcriptare^ie intelligat. Bji

anima

^ fuhfiantiafplendida

folts

e^

luHx^

2)^ Lapide Thilofophorum,

sp

lund,fubtilifcjue eorum infiuentiaper quam terra, recepit [plendorem. Nam

ar^entum{inquit Avicenna)quamterramunday
quidaliudeft aurum
tunc terra erit parvi
lolle ab ea prtnfatumfplendorem^
alba (^ rube<t.
apellamtt^nojlrumplumbum.
Totumcompoptum
^alitas
rnomenti.
fplendoris afole eb' lunaprovenit. Et bacinfHmmafi^nt noftra menflrua.
Corporaperfi cia naturaltter cumprimo caUinamuifednullum corpU6 im -

&

mundum ingreditur excepto uno^quodvulgariter aphitofophis leo viridis

apelUtur cjuodtfimedtum conjungendi tin6luras interfolem
^

^ lunam

cum perfeilione^

Cumfecundo^ quodeflhumiditas vegetabilis revivtfican$^qttodpriu4 erAtmortuum^Amboprincipia materialia debentfolvi-, c5*

formalta,aiio(juin parvi effent

momenti.Cu tertio^quodefi humiditas ma-

simepermanens^tncombufitbtiis

^ unciuofainfuanattira,Hermet't6 ar^

ber in cineres comburetnr. Hic efi nofter naturalis ignis certiffimta/nofier

mercuriusfuiphur, nofira tin6iura munda , nofira anima.^nofier iapis eie'

vatus cum ventojn terrageneratus.

Hm animo reconde tuo, Hic lapis^au-

deo ttbi dicere^eU vaporpotentialis metalli.,hunc quopacio acquiras^opor-

cautum. Naminvrfibileprofe^o efi hoc menftruum jCjuanquam

cumfecunda aquaphilofophica perfeparationem elementorum potefi appa^
tet te tffe

rere ad vifum in forma aqua ciar^.

qtte cum eopotefi firifuiphur

Ex hoc menfiruo labore exuberato^at'-

naturafifttnatttrattteracuatum

^ circula-

tum e>um eo dtffoiverfpoteris tuabafin

ium
aut maffim^
Haec fiinc iftorum philcfophorum veiba,in quibus totumrokuioinfpirttupururn

&

nismyfterium revelacur.
Siigiturfacultates
vires naturreprobc
probequc conrideraveris,&: cum his verbis concuIeris,omne{que natur^ operationes annihilaveris,h.e.recluxeris,infl:arque glomi fila de-

glomeraveris,omnem vericatemin

iilis

plane &: fundamentaliterad-

haud poteris colligere, ubi porta; funt oppeffulataejneque materiam, neque natura^ vires quoque noveris ad cujuscognitionemnequeperrpicilla neque nauci putamina, fedardentiffimx preccs cumindefellb ftudio& conliderationeimpoiribilita-

ijnvenies.

Sin vero ex iis

tis

naturas conducent.

Equidem feeundumfummi&: maximi Dei revelationem

'^ foium alliduis fludiis

vigiliis, &;

uniee

frequenti iteracaque ledione

authen-

,'

authenticorumlibrorumhanc artem fum afTccutus non quidem

quoadmateriam, quam exfolius De i revclationenovifleccepi , (cd
:

illud

quod

didici , inde confirmavi &: conformavi,

(quseapudomnesphilofophos unaunica
qui, neque recentiores philofophi

cll, &:

qmcquam

folutioncm ctiam
lincqua nequcanti-

proficere potuerunt,

artis&rarcanumphilofophorum, quod ncmo nifi

quo bcncficio
revclaredcbet)&:omneslaboresaddidici,pro
Deus
ago
gratias ab hoc ufquc in
Creatori rerum ore &: corde immortales

unde

&: iecretum

AxMEN.

feculum.

Ut autem,amicc ledor,omnis tibi caufla de me conquerendi precidatur,

imumadhuctibimyftcriumpcrDEiamorem pandam, &:

quod etiamfi una eft folutio , illa tamen fecundum prius &:

noveris ,
polkrius^utinfchohsloquifolcntjdiflinguatur.Primalblutioeflilla,

de qua,ut fupra diclum cfl, Arnoldus loquitur , videlicet, redudio in

primam matcriamraltcra cft perfeda iUa corporis &: fpiritus f imul Iblutio

ubifblvcns&fblvendumfcmpcrfmmlmanent

&:cumhac

corporis folutione paritcr fpiritus coagulatio pcrficitur.

Hicclare &:dilucidcoculistuisviderepotcris, quicquid novifTc,

&: efl nihilominus opus mulierum , &:
&: vidiflc dudum defiderafli
puerorum ludus de quo uberius loqui fuperfcdcbimus. Ritc cnim
principium cognitunijfinis ctiam divino aHiflente numinc fcquctur,
ubi omncm gloriam , caducam hanc inquam &: xternam illam, ubi
clarificatisnoftris corporibus Deum vidcbimus dcfacie adfaciem,
omnes mundanas voluptates contemnentes,hancquc a'ternam,inii;

&

inefi:abiicm unicc dcliderantcs , apcrtis &: ipfiflimis noflris

nitam,
oculisadipiicemur.
Hifcc tradatulo huic meo finem imponam quicquid tibi ultcrius
,

novillc refl:at,infcquentcmparabolamrclegando,ubi llmul

operationcm 6^ pradicam clarc demonflratam adinvcni es.
ritc fucris fccutus

omnem

Eam,fi
nondubito quin ipfc ad perfcctum iincm, &: ve,

qucm tibi &:omnibus bonis demonram iapicntiampervcnturus

ftrarcvclitDEusPater,DEUsFiLius,DEUS SpintusSuncluSjbcfis

ncdiclus in orania fecula

Res

DeLa^ide Vhtlojophorum.

M.

a.i

S.

RESunA numerOyres eftelJentU ^ unay

^am nAturafiudet vertere,at artis ope^
efi

In duOi hifque duoy tr ia ceu nosfcripta docebunty

CMereuriusffdphur dant alimentafibi,

SpirituSyitque anima, dr corpus quatuorg^ elementa^

^uintum quodpr^fiantphilofophum lapisefi.

Mttteriemfinefraude tuam capeftqueeadupleK,
Splendeat ejfefimulmercuriale merum.

Bligitopura mperegrinofulphureab omni,

Ignis c^ adfurnum deflruitopenitus.
Pondere ad^quato rurfas compontto. Sic te

Ingreffum artisiter^mjfiertique puto.

PofiquamJolvfiiiVioxfubltmabis ^ifih^c
ConterefiiUandinu/libi cejjet amor.
\

Pofi congelando infifias.pergafque coquendo^

Pofihu incipias ttngere largiflcus:

hominum,quoquefummamtaUiS\
Sanare adpUcitum quos modocunque voles^

lunc medictna

ttbieft

SEQVITVK

PA%ABOLA

IN

QVA

totim negotii myfiermm declaratur.

QVuM aliquando

in virgulto &: elegantiflima fylvula

obam-

bulans,mireriamhujusvitECon(iderarem , &fImu]quodper
miierandum primorum noftrorum parentum lapfum in deploran-

dum

&:

miferrimum hunc ftatumdedudi eflemusjdeplorarenv

indeviumitaprogrediendoincidi , &:inremitamaliquamafperani,
infolicam&inYiam , plurimifquevepribusobfitam ,utfacile conjedari liceret illam raro frequentari , deveni. Hoc cum animadvertiflem

horrore percitus,lubens pedem retraxifl^em^fl in meis

viribusjfedventusvehementioritamcfequebatur

fuiflfec

utfaciliusde-

cem

j^2

ccm gradus illorfum

^raclatHS Aureus
quam unum rctrorfum fcrrc poflem.

Qua-

propter mihi properandum , femitarque afpcritas fufque deque faQuum itaquc aliquantifper proce/Iifrem, inpratom
cienda erat.

denuo peramoenum promovi

quod

in

modum

circi

arboribus

circumfeptum ac decoratum , ab incolifque loci

felicitatispratumnominatum erat ,ubiincatcrvam decrcpitorum,
eanifque barbis ornatorum hominumdcveni , interquos unusmediaesetatis barbaprolixafubnigraerat ,qucm quidemnominetenus

frugiferis quafi

noveram/aciem vero iUius nondum videram.

Homines ifti diiTe-

rebant de vanis rebus,dc bonitate ,&: iapientia Dei,de cundis naturalibus

inprimis de magno 6c recondito quodam

my ftcrio in natura

quod D V s omncm fere mundum celaret &: paucis tantum,qui illum vero amore profcquuntur, aperiret. Longo tcmporis
tradu illisaufcultabam (hic enimdjlcurfus mihi admodumarridebatjdonec nonnulli ,nonquidemquoadmatcriam &:operationemy
fimilicudines,&: parcrga quod arrinet latius &: finifed parabolas

latitante,

mihi videbantur,Plinij, Ariftotchs , aliorumqire iigments

fecuti,qu2c alier ab altero excerpfer at. Audien^ igitur hscc , diu tius
me continere nequibam , atque inftar Sauli inter prophetas ,
meum finapi,vt dieitur , intermifcebam refutas Cjufmodi futilia exftre vagari

&

perientia,&:ratione.

Quod cum nonnulliaudiirentjmihiadiftipula-

bantur, mequcexaminandoetiamatqueetiam tentabant infuafaScd tam fundamenta meafohdc erant jada, utomnium
applaufu in examine perfiftercm,illique meae notitias fohditatem micultate.

rarentur

unooremeinfuumcollegiumfufcipiendumefteaflevc-

haud minimo gaudiomeafficiebant: fedcollegamfuumnondummc efte pofle dicebant , donec leonem fuum
Cjufque facultates internas externafque abunde pernoviflfem Quare,omniftiKho mihi elTe nitendumutillum mihifubjicerem ,amrmabant. Mihi quidem probe fidens iUis recipiebam , me nuUum ia
hoc non lapidem moturum {:^z. Illorum fiquidem famiharitasadeo
me afficiebat,ut prae mundi hujus divitiis illos non deferuiflem.Quapropter adleonem racperducebanc ^ejusaacuranjmihiprobe cnurantes

qua^ verba

ckances^

t)e Lapide Vhilojophorum.

4.3

clcantcs , qiioipodo vcro in principio ciim illo agcre deberem , nullus mihi declarare volebat , nonnulli quidem nihil non dc hoc nego--

tiobalbutiebant,fedtam confiife jintricatequejUtmillefimusquifquc vix illos pcrcipere poflet ,quam primum autem illum vinxiflem,
abilliufque unguibusprxacutis , dentibitfquehorrendis mihi cavificm,nihil deinccps mihi ignotum efle volebant. Leo hic vetus erat,
magnus,cinni ejus flavi de collo procedebantjinvicibilifquc
ferox

&

videbatur,adco,ut de mea temeritatc non parum folicitus eflem , libenfquc pedem retraxifTcm , nifi votum meum jfenefque circumftantes ,quidqueacturns elTem prseftolantcs^meinpropofitocontinuiflent.

fccndebam

Prxfenti igitur providoque animo ad leonisfoflTamdc,

&: blandiriiplitentabam

me
mecum fuiflet.

fedrutilantibusfuisoculis

adurumque adum
Scd in memoriam revocans,quod a fene quodam,

ita territcbat, ut vix loco confifl:ere poflem

eundum ad foveam

, audiflcmj plure quidem domandi leopauciflimosvero

adfinem fuumpropofltum
nempraefumpfifle ,
perduxifle;me confirmabam , &ne pudori mihi eflem,varias argu-

inter

tafquc encheirefcs ,quas indefeflfo ftudio in hac athletica didiceram,

tentabam,addoquodnaturalismagise noneramimperitus; &:blanditiis , a tergo relidis fuaviter artificiofe , &: fubtflitcr illum apprehcndebam,ut,priufquamilludfentiret ,omnem fere ianguincm ex
cjuscorpore,imoexipfisintimis fui cordis vifccribus extraxeram,
qui erat rubicundiflimus quidem , fedcholericusjfecando pergebam , &:inve*niebam,quodfansmirarinonpoteram; inprimisoira
ejusinfl:arniviserantcandidiifima , quse etiam quantitate fanguinem excedebant. Quum ha^c fenes noftri foflfam cx alto circurn,

ftantcs,noftrumque pra;lium obfervantes vidiflTent , accrrima difputationefeinvicem , quantum ex corum commotionibus colligerc
mihi licebat,agitabant, verba eorum, ut pote in ima fofl!a agens jpcr-

ciperenonpoteram;fedcum acrius

fibi

contradicerent

audiebam

unum inhaecvcrbaprorumpentem-,ipfi&: revivificandus erit,fi colleganoftercifevolct.

Omnes igitur ambages relegando ex fofla
meinmagnamareamconfcrens devcm,qu0modo

adhucncfcio,
iu

T*raBatus Aurem

j^

inpr^ealtummurum , quiultracentum ulnas altitudine fuaverfus

nubcsvergcbat , fediufummoapicepedcmlatitudine nonexccdebatj&abinitio ubiafcenderam , ufqueadfincmloricaeratferrea
in medio muri,fuis anteridibus probe firmata.In hunc murum dcveniebam ,inquam &: videbatur mihi quidam haud longe me pr;sceHunc cum aliquantifper eflem fccutus,
dcre ad dcxtram loricx.
ex
aho latere fcquentem confpicor (an vir
fecundum me quempiam
,

autmulierfueritadhuchicreoOquimeappellans , rcfcrebat inifto

fatiuscfTcambularcquameOjquo cgo procedcbamrquod quidem
Nam lorica,qu2einmediocrat,viamqueadmofacilecredebam.

dumanguftamrcddebat , rxdifticilcm intanta ahtudine faciebat

ambulationem , fiquidem &: nonnullos mc fequentes prolabi confpiciebam. Quocircamanibus ctiam complicatisfubloricaad alterumlatusmeconferebam , &:ita progrediendo admuri finemdefcenfu perdifficilem &:periculofumveniebam ,ubitxdebat , quod
priorem meam ftationem deferuiflem , pricfertimcumfubrepere
amplius non poflem , neque retrocedendi facultas mihi daretur;
quare,in memoriam recolligensjquod audaccs fortuna juvet , cxtrema tentavi,fidcnfque manibus pedibufque mefs,fine omni noxa defccndi &: cum paulo ulterius progrcHus eflem , de nullo amplius perieulomihiconftabat jquidvedemurojautloricafa^^umeflct , me
fu^icbat. Quimi igitur in eum locum devcniflem repcri rofas albas
&: rubcas,fed rubeas numero albas excedebant, earumque quafdam
decerptas pilcolo meo affigcbam Pulcherrima: illicferant fcemin*e,
fed murus quidam ,qui hortum vicinum cingebat , adolefeentes aliquosinilloambulantes , ab eisdetinebat, (libentesfiquidcmcum
,

ilhs fuiflcntjfcd

hortum circumirc, portamquc ejus quaerere, eis non

crat integrum. Quaproptermifericordiaergaeosmotus,eavia,qua

veneram , fedplano tramite,reccdebam,&;admodumproperans,

brevi ad qusedam deveniebam a:dificia ubi hortulani icdes adinve,

Sed plurfmos inibi reperiebam homines, quorum

fmguh fua habcbant diverticula , raro duo cohabitabant,qui ftudioLabores autem ifti
fe laborabant > finguli fuos labores peragences.

jiire

fatagebam.

Vide

"De LapidePhiloJdphorHm,

^f

vidcbantui- &:mihinoti&:claborati efle anteid tempofis,

mihique

ruperque innotuifle , mecum pra^cipueficrcputans: Ecce, numtot aliihomines tamforditos&cnauci

labores, qui apparentiam quandam , pro cujufuis imaginatione , ac
nuUum fundamentum in natura habent perpetrant? Sc tibi ignofcctur. Quapropter me haud vane in hifce fLitiIicatibus,quod fcircm
ejufmodi artcm cum fumo evanefcere, detinere volens propoiitum
meum iter perrexi bc cum portse horti approquinquarem, nonnulli
obtortovultumeintuebantur utetiamvererer,ne in meomepropoiito impedirenc; alii vcro murmurantes dicebant
En ifte bonus
vir horti janux appropinquare pr3Efumit,& nos,qui tot annos in hortaceis hifcelaboribusinfumpfimus , nunquam in illum intromini
quo Sardonio illum rifu profequemur {\ repulfam fuerit
fumus
pafTus? Ego autem hofce fcrmones parvi faciens,(notior etenim illius
horcicondiciomihierat, quam illis, etfinunquamin eofueramjpcr
anticumctiamatqueetiam pr^clufum , utSiforamenabexcranoa

omnes corum

labores

latis

extaret

quoclavisintromiccipotuiflet;fenciebam

quoddam

quod vulgaribus

tamenforamen

oculis non occurrebat, in antico effey

& mecum colIigebam,hoc loco efTe adaperiendum ,quareomnicluforiameacIavi,quamnonnuIIi aduItennamvocarivolunt,jam pridemfeduloartificioprxparatameaccingebam ,feramrecludebam,,
introibam. Quum vero pcr hanc j anuam introiiflem;reperi&: alias
portas oppeflulatas quas tamen facili negotio aperui.
Eratautem

&

incefTus

qualesinbeneinflrudis^edificiisviderelicet

inlatum^.inlongum veroad 20.pedes,laqueariegregio

Etiamfi veroreliquasportxadhucocclufae erant

continens
coaflatus:

per eas tamena^-

que,ac fi apertse fuiflent ,in hortum introfpicere poteram- Numine

igitur divino annuente,in hortum ingrediebar, in cuj us medio rcperiebamhortulum alium quadratum , 6.:fex perticas comprehende-

bam, quirofeisarbuftiseircumfcptus erat, rofseque egregixfiorebant, &:quiararapluvia decidebat , folarefqueradijillampenetrabant,fuaviffimaapparebatiris. QuiimigiturhunchortulumprEeteriens ,

adillumlocum

ubi virginibus fubvenire volebam,propera-

remj,

^raHatus Aureus

jj_^

rim, Eccc, perfpicioIocomurihumilcsgerfas,procedcrequevirgi, holorerico Ijevi ac nicente(Gcrm.

'f(^Kl6/GalliveroSatinvocant)candido decoratam cum juvcnc
omnium formofiilimo coccyneaquc vefte induto, ac rofarium fefc
ulnisinvicemducentes , plurimafque fuaveolentes rofas manibus
geftantesjpraetergredi. Saluteirapertiebamipfos,&quomodofxpc

num omnium formofifnmam

tranfcendiiretinterrogo.

Hicmeus diled:iffimus,fponfus (aitjmihi

&:noshunchortumperamQenum relinquentes,adno-

fublidiofuit,

ih-um cubiculum properamus,utamori noftro fitisficiamus. Gratulor mihi inquam , quodfmeulterioremeamoleftiaveftrisvoiuntatibus fatisfad;um cft. Videtis tamen quantam impenderim opcramin veftrisofticiis , ubiintambrevi temporis fpacio tantum
,

loci circumiverim.

tus exftrudam

Poft ha:c

devem in hydromylam lapidibus in-

ubinullaerantfannas rcccptacula

alia-veresad

molendumrequifita: , fed permurumtympanaaquacircumvoluta

Interrogabam ego , qua hoc fieret ratione ? Rcfpondebacmihidecrcpitusmolitor , cx altera parte operam fieri
mohroriam claufimicoquc ipfo molitorem aliquem per ponticulum
confpiciebantur.

Cum igitur ponticucon{picor,quem protinus fequebar.

confiftcbam
tranfiifTem
finiftra,
,
, &miralum,cui tympana eranta
In momcnto ctcnim tympanafupra pontibar ea , quac videbam.
cum guttis albis apparebant ; ponticuh
pcrnigrac,
crant:aquas
culum
tamen manidigitoslatosnoncxcedcbatmihilominus
fupcrhcics^.
bus aileres , ponticulum comitantes firmiter comprchendcns,
rctrofrredinon dubitabam , atquc ita nullo humore adfpcrfus aquam tranfibam, quaerebamquc ex fene, quot fibi cflent rotaf ? Dccem,refpondit miraculum iftud , quod mihi acciderat , moleftum
erat ,&:lubcnsnovifremejusintcrprctationem , fcdpcrpendens,
quod ex molitore nihil horum refcifccrc poftem , difcedebam. Erat
introire

autem ante moletrinam area quxdam elevata in qua nonnulli pracdidorumfenumadfohsradios (quicum tcmporis cahdiores erant)
ambulabanc &:denonnullisliccris , quas univcrfitas facultatis ad
,

illos decierac,

confultabant.

Xgo facile conjiciens htmrum tenorcmj

De Lapide Vhilofophomm.

^7

fcm,quocimcnimirumactingerent,illosconveniebamdic6ns Domini mei de me ne hic agitur? Maximcrefpondcbant uxor , quam

jam pridem duxifti , perpetuum cibi eft retincnda fm minus; noflro
principiindicandum. Inhoc negotio nuUainquaopuseftmoleftia;
namque cum illa quaft prognatus , &c a pueris educatus femcl dudam nunquam deferam {'edad extremum halitum colam iiiio ipfa
nos mors non rejunget.De quo igitur conquerimurr^ajunt.-ipfa etiani
Contentus fum inquam,
rponfa in hoc acquiefcit; copulandi eftis.
Beneigiturhabet,refpondebatquidam. Itacnim leofuam recipiet
vitam potentiorque &: vividior erit , quam antea fuit. Tuncin me:

moriamperadosmeoslaboresrevocabam &:mccamexccrtisrationibus colligcbam , hoc negotiumnonmc,fedaliumquempiam

Dum h^c mccum ita reputo, video
mihi probe notum attingerc.
fponfum
cum
fpofafua
noftrum
dilediilima fupradidis veftibus amidum,adcopulationem paratiflimumprodire , quodcxlxcola:tiflimum me faciebat. Scmpcr cnim timueram,hoc ncgotium ad mc
,

Quimi itaquc;,ut didum cft,fponfus noftcr, coccinco fuo

pertinere.

nitente vcftimento,

cum fua vifHma &: diledilTnTia fponfa , cujus ho-

de fc cmittebat radios,ad didos fenes perveniftet^conjungebantur confeftim. Mirabar autcm cgo plurimuniy
lolcricea ftola nitcntes

quodifthafcvirgo,qua:fpon(ifuimatcrefiepcrhibcbatur,ta vivid^e
etiam modo nata videri potuillet. Sed ncfcio , quidnamabillispcccatumcirct , nili quodfracer acfbrorcamardenci airetictatis,ut

morefcfcconumxcrantjUtin pofterum nullopado fepararipoflent,

atqueicacriminisinceftus rci , locorhalami pGmpofarumque nuptiarum ad carceres pcrpctuos , qui tamen (ratione mcly tiE progeniei,prace lentiique profapia2,&: nc in poftcrum tacice obfci^^ni quid
,

peragerc

fedabexcubiisordinatis omnia corumopera obfervari

pofrent)tranfparentes,perfpicui
in

& clari, inftar cryftalli, rotundique

modum globi cceleftis formati erant, condemnabantur

include-

banturque ut ibicontinuis lacrymisveraque poenicentia pro pcccartiscommifrisfatisfaccrcnt.Sedomnisamidusacmundusahenus,

quo

decorandifuigratiaveftitieiant, adimebatur,quointahcubi-

culo

Tratlatus Aureus

A.S

ncque quifquam ipfis qui eos

culo nudi conGambcre poflent
ipiifve inferuiviflet adjungccomitatus
fuiflet
tuac
in carccrem
ac
potus , e dii3:a aqua iiauili,
batur , fed poftquam copiam cibi
:

flijaccev>ifl'ent,cubiculijanuaoceludebatur,oppcflulabatur,facul-

fi^iUum apponebatur,mihiquc ut illos obfervarem ,inflantequc

hyeme cubiculum calfacercm ita ut neque plus arquo caleficrent,
neqacal^^erent,ncc uUomodo difccdercnt aut aufugcient m mantatis

datis dabatur ? fm vero pra:ter fpem &: opinionem ulla accideret

noxa,in me graviter advertendum fore. -^gre hoc ferebam , timor
&:providcntia anxiumfatisme reddebanf, Etmccum reputans,rem
macrnihancefle momenti collegiumquefapientia:mendaciishaud
,

fempcr flare,paul6 eram timidior.Sed quandoferendaerant,qu2emutari nequibant , cubiculuminfuperforti

airLrcviflc,fcd didis fuis

turriinclufum,atialiisadhucpropugnaculis

&:pra^altismurismu-

nitumerat ,ubileniquidem , fed continuoigneomnecubiculum

calfieripoterat,melubensadhocofficiumaccingcbam , &:pofl:caquam numen divinum invocaffcm , initium calfaciendi cubiculum,
incarceratofqueconjugesafrigoredefendendifaciebam. Scdquid
calorem .fefeamiciihme
fitr Quamprimum vel minimum fenferant
utfimilishuiccomplexui,nunquamacomplc<Sbebantur,itaetiam ,
permanebantqueinhacfuiamorisfiagrantia , donec
liusvifusfit
,

fponfoexnimioamoris a:flucor liquefcerct, fruflimque corrucret.

Ilia,eum haud minus amans,quam ab illo adamata,ha:c confpicicns,
lacrymisindefinentibuseumdeploravit,&:quafitumulavit, ufque
omniainundans,eum ab omnium obtuitu abfcondidit. Amplius eScdqucrcla: &: lacrymseifla: haud fuerunt
tenimnonapparebat.
cxnimiatrifl:itiaultcriusvivererccufans,ultio
fiquidem
diuturnx;
mortifefededidit. Viemihi,quotangufl:iis circumfeptus , angoribuspertubatus jtcrroribufqueintcrturbatuscram , quandoambos

mihidcmandatos

inquaquaflhquefados

meus

mortuofqueantemc

indubitatus pr^E oculis mcis

confpiccrc conrigebat. Intcritus

crat,&: quod longe moleflius accidcbatmihi, praevifasirrifiones,defpeclus,&: afpernationes potius mccucbam,quam damnum. In his
igitur

T>e Lapide Vhilojophomm.

r>itur rollicitudinibus pliires dies tcrens

&:

^.p

quoniodo rebus meis

conlliicrem, reputans, coinciditmihitandem, quodMcdea>(onis emortuum corpus vitarreftiruifTet , &C mecum jta ratiocinahan

iimedeahiecpotuitperiicere,&:ihiiion eritimpoffibile. Coepi igi-

Xuri^onfiderare,quomodoillud effedum redderem. Sed meliorem

iioninveniebam mcthodum , quam , fi continuum calorem fove-

rem,donec aqux evanercerent amantiumque noftrorum emortua

corpora rurfum apparercnt tunc enim omnia etfugerepericula magno meo emolumento &: honore,non dubitabam. CDntinuato igi.tur calore pergcbam ad quadraginta ufque dies , ibi animadvertcbamaquas de diemdiem confumijcadaveraqueinftarcarbonisatra
.denuo apparere.i^uod quidem citius fa6tum fuiflet , nili cubiculum
iTiimis ar6te occultum &: figillatum fuiiTet (quod ramen iiullo pacla
,

jnihieratadaperiendum.) Advertebam namque quod aqusEa("cendentes , nubibusque appropinquantes in cacumine cubicuh coiinftar pluvisE decidebant , nihilque -omnino decederc
bant 3
poterat , donec nofter iponfus cum fponfa fua dilectiflima morJnterira
ctuus putruerat indeque fupra modum graviter olebat.
in cubiculoexj-adiis folanbus in humiditatem agentibus pra^pulchra vifebatur iris , pulcherrimis decorata colodbus , quas me

&

poft tot lexantlatas mseftitias

Sicuti

parvaJjetitia afEciebat

inpri-

quod meos amantes coram mc jacentes confpicaautem nulla tam folida eft Jxtitia qua; non aliqua ad-

mis gaudebam
'.bar.

non

.&: ego in meohoc gaudiocontriftabar., quia

mihi demandatos hosadhuc mortuos , &: fine omni vita effe animum ind.uccbam fed unum ho.c me folabatur quod eorum cubiculum fohdiffime occlufumfuas animas iS^fpiritus non emittat 3 (cd
probeafTervatosadhucretinebat :quapropter dido meo calor(r&os
tovendo demandatoque meo ofticio abunde fungendo pergebam,
plane mihiperfuadens,cos ad fua corporanon reverfuros , quamdiu

^erfitate.tufbetur: ita

humiditatesillacdurarent

(quandoquidem

in

humidis

deicclantur)quodita quoqueie ipfaevcniflc comperi.

^efperam animadvertebara a xerra

vi folis

naturisifti

Nam circiter

plurimos exhalare vapo<j

res.

Tra&atm Aureus

jo

res,eoqnemodo clevari qiio aqiiie a folc artrahuntur^qui nohi cua

crulati primo crepufculo inilarroris fecundiflimi terram irrigabant>
noflraque cadavcra ablucbam quse dc die in diem, quo fitpius h^c
abUuioperficiebatur, prdchriora candidioraque rcddebantur. Sed
quanto magis albefcebant tantomagis humiditates minuebantur,
donec tandem nebulis, humidionburque rempeftatibus puliis in ae,

renudorudoquerpiritus5c animaukerius fefe continerehaudporis

eilentjfed in clariiicatum pluriflimumquc reginsc ccrpus regredi cogercntur; qu^ejquam primum hoc fentiret , in momento quafi vitam
recipiebat exquo m.aximo , uti conjicere facile potcftis ; gaudio
;

peri-lmdebar , prscfcrtim cumlautiflima fumptuoiifnmaque vefle,

qualcs a paucifTunis mortalibus vifx funt, indutam , prxflantifllma-

quccorona,exadamantibus meris concinnata dccoratamiliamrefurcrereconfpicabar,inharc verbaprorumpcntem ; Auditemortales

&;probeattendite, quodSummnsDeusfblusefl: , qui poteftacem
habetrco-es conftituendi&dcponendi. lUefacitdivites &:pauperes
ex fua voluntate: Occidit3&: vitamreftimit. Hujus rei ego ipfa fufti^

Magna eram , &'reddebar humilismunc vero,

plurimorum regnorum fum conftituta : Pofl:
inreginam
humiliata,
mortem vita mihi eft reddita: mihi pauperi thefauri fapientum &r
potentium concrediti&traditiflmt. Quocirca&mihifacultas, ex

cientiflim exemplo.

pauperc divitem faciendi, humilibus gratiam tribuendi,aegrifque fanitatem reftituendi conceiTaeft. Sed dilediirimomeo fratri,potentiflimo re<^i a mortuis adhuc refufcitando nondum par fum :Sed
quandois venerk, reapfe meos ferraones veros efTe demonftrabit.
Quum h^c dixifTet , fol clariflimofuo fplendoreomnia illuminabat, dieique cator intendebatur, &:canicularesappropinquabant.
Quia vcrojamdudum in reginaenoftricnuptias fumptuofiilima 6^
praeftantiftimaveftimenta exferico vilofb nigro, cinereo damafccnofeticociEiio, candidobombycinoraro , niveoqueholofericoniargento,pretiofis margaritis,fplendentibufqueadamantitente ,
opera pretiofiflime intertexta , erant parata ita etiam
phrygia
bus

&

in honorem novi noftriregis diverfas veftcs,ex incarnata,cicrina,cro-

ceaque

DeZapiJe Philofophortiw.

j!

ccaqucpreciofamateria , &:candcm coccyneo rirtilanteqiie fcrico

prseitantiilimisrubinis carbuncuiifquc magnacopia intertexca conficiebantur. Sartores autem qui ifta conficiebant indumenta ad vifumnonapparebant, utetiammirarer,quandG llolam veltogam novam paratam elle videbara, quomodo hoc fieri potuiflct ^praei^ertim,
cum noiTem nemincm pra^ter fbonibm cum fua fponfa thalamum
introiiflc- bcdhoc magismc admiratione capiebat,quodquamprimum ahquatogaeracparata,ftatim prioresevanefcebant, utetiam
nercirem,quid de iliis adum efletjaut quis eas repofuiflet. Quum igi-

turpretiofillimaillacoccyneaveflis
ille

magnus &: potens

& magnificentia cui nulla par efl apparc*

& quiafe introclufumefl*e fentiebat, luavidimis &:diflerciflimis

rex magno fpiendore

bat,

me contendebat ut fibi januam aperirem' atque e cubicuprodire per me liceret,in mcum enim id emolumentum ceflhrum

verbis a
lo

efre(2:a cfTet,

cubiculum aperire mihietiam atque etiam erar interdidum magnificentiatamen , &:fuavis eloquentia regis meterrceffe. Etfi igitur

bant,ut aperire non recufarem &: cum exiret , tam humanum

tam
benignum,& tamhumilem feprsebeat utreapfe teflimonium exhiberet, magnatesnihil adeo, quamhafce virtutes deccre&ornare.
Quiaveropercanicularcsinmagno ^efludcgcrat, magna fiti^flu;

abat^fummequelafTusfefrusque erat, quare mihidabatinmandatis,

ut defluente, torrenteve fub tympanis aquam haurire, fibiq-, affcrre

dedignarinollemjquodcum lubens feciflcm

magnumhaufhira

fummo evolvebat appetitu,ac in cubiculum fuum redibatj mihi madans,utofIium probeoccluderem , nequisillumtuibaiet,autcfbmnofufcitaret.Paucis hic quiefcebat dicbus, mequc ut aperirem,revocabat. Videbatur autem mihi longe pulchrior,Ianguinolentior, &:
magnificentior, quod &: ipfe animadvertcbat, hancque aquam pretiofam &: fanam cffc judicabat , confeftimque plus aquse petebat,

ejufmodimajoremhauriebatcopiam quamantca , itaetiamutcubiculum extenderc animum inducercm.

Cumigitur rex illc noftcrpotumhuncpretiofum , quemtamenignarimhilfaciunt
ex
,

fentenria bibiiTet

in

eiufmodi pulchritudineai &: magnificen-

tia:n

n^ra^. Auremy TfeLapidePhiloJophorum.

jnaf^iiificcnciarrf devcnijUT per omnc mzxviix tempiis neque prx"

f2

ftantioremper&nanvy nequcpra^franriorafacinora videre

memme'

lim.Inruumenimmeregnumducebac&omnesshefaurosdiviciasque cotius mundi mih r demonf^rabacj uc etiam nolens volens confi'

teri cogar > non moda Regicam dixille y quod ipfa res eft/ed etiam
Hiajorem parcemillis, qur regeni noftrum noverunr, dcicnbere

reli-

quifle. Auri%uidem, nobihumquecarbuncurorumibinulius cuar

reftauracio juvencucis , naturahumquefacultafinis, renovatio
,

&

tum, &amiflkvaletudinis reflicucio,ablacioq.uecuntorummorbo*

rumfamiliare illicerac Hocaucem pr^ecaeceris mihiadmodumarridebacquodhominesillius regni creacorem fuum' noverunc, mecuRnc &:honoreprore(^uuncur,abeoque fapienciam , incclligentiam,
&:demunT, poflhanccemporalem glorianT xcernam beacicudincm

petunr

Deus

&: adipifcuncurj quamnobis cribuere velic Deus Pacerv,

hoFihus, &: DeusSpiricusSan^tus , criunicas laude
jiore profe(^uenda in fecula {ccuIoruni.>

&

Ameri.

AUREUM

AUREUM SECULUM
REDIVIVUM,

j^OD NVNC 11ERVM AFPARVIT,

Juaviterfomitf (^ odonfemm aureumcjtiQ
fmcnpe^crit.

Carum pretiofumque illud femen omnibus

veras SapientiaE Sc

Dodrina: Filiis mon"

flrat&relevac

HINRICUS MADATHANUS,

FRANeOFURTT,
Apud

Hekmannum
Ai

DQ iJCmk

Sands.

[acol;.

in Eptft.

1.

1;./.

Si quis inter vos fapientiam defiderat^petat iliam a

Deo^qui dat fimpliciter,&: nemmi ex pro

bratj

& tunc

ipfi

dabitur.

SymbolumAutoris.

Centrum mundi,granum fundi.

PRiEFA

i(55)|*

^ <^ &
f

<S9

<& QS
i

dfe
I

c)S>

(S& (S^
I

PR

F A T I O
AD CHRISTIANUM DiGNUM/E

que Ledorcm.
Eramice,pteque Le&or , pr^ferfim uosfapien'
ticz

^ (Mlrm^^

poftqmm aliquot ante an-

nationem f^iritusfui SanBi (quo ex

fapientiam accipimus
ejl)

filij

nobifque per

Cbrifum

omnem

^patremiffiis

tam late aperuit^ut "verum Qntrum m T.rtgono centri^ unl

camueramquemateriamnohilis

rem

Philofophici laptdis agnofce*

atque efjentialiter in manibus habcremtnihilommus ta-

menfermeper quinquennmm ignorabam ^quomodo videlicet

decenter rubrileonisfangui^
cum illo conducibtltter , reHe
nem , ^alba aquiUgluten ex illo feparandi , multo minus il/aj

juxtaproportionatumpendus natur^ , admodum arBe

op-

tume mifcendi^inctudendi^obfignandi^arcanoque igni commiu

tendi,mihiprocedendum effet, idquodnonabfque fingulari ra^
tioneexercitataj^p^udentiafierioportet. Etltcet infcriptisyparabolis

^variis Phtlofophorumfiguris ,/ingularicumindU'

firia indagaverimy atque admulttfaria

mirabilia ;

^partim
expro

KJET AT

O.

XpYOpYioipforumcer.ebellon.ata<^nigmatafohsndd

mum defudaverim

.*

nihttominus

tamen

utpk^rL'

reipfa .dcprehendi,

quodommaijlameraejjent ifKpti^^^ vawjfmap^antasma-^

ta^ quema.dmo.dum itludipfum Philofophorum 4y^&ores

f-

niiltterteftantur\nempe quodomnei$pr^parationeSy

Geber,^lhertus Adagnus, ^idgenus

qmiusde

^c.eorumdemve

altj

purgationcSyfublimationeSi(^ementatione$idifttllationes,reBi'
fcationesjcirculationes, putrefaBiones yConjunBwnes ^folutio -

nes y ajjentioncs, coagula.tipnes ycalcimiiones, inciner.ationes,

fjjprtipcationeSjreviftcationes gfc.

Simiiiter^ ipforum tripo-

deSyJithamor^alembicosreverberatoriosJiquefaBoriosfimiim

equayHumyCinerem,arenanhcucurhit.amyPdltcan-violam,YC'
tortyfixAtorium ^c, 7nerasfophlfticas,fe.duUoriasinutilesque
res ejfcyquemadmodum
teri

ego ipfe liludin ipfa rei veritatefd'

necefjum habeo. Nohilisfiquidem Naturayqu^propriafu.a

fubftantia Ithenter delcRatur ^defutittt.ate ifa nthi/novit, fhdc

^heophraftu^yinShreto

Magtco de Lap.

Philofophico^ de iltis^

qui materiam lapidis in vino^i mp^rfcBis corporthus/anguine,

MarcaftisyAJercurioJutphureyUrina.ftercoreyauripigmento,

^in herbiSyUtpote:Chelidonia/iyJ?opOjRedera ^c-.qummty

reBe aiU Omnia mendaciis ^furtis referta ejje quihushomir^
,

nes feducantycrumenas ipforum.emulgeant tempus temere in^

,

utiltterque

confumunt

duntaxatfulta ipforumcapit.afe'

quuntur,quod anteanihtlpotejl efftcerequoda Natura requiritur.EjayquafoJicas nuncmihi.quisnje in terr^ MineratthaSy

aquarum difttttatwnihus ^c^ juvettan

in ijsdem forfitan e-

iiamhominesreperiuntur yquivinumrenovant

veturmasn
infan-

''

PRiEFATIO.
mingmt^ex

7j

quthHS metalla conficimtur: attt pharmacopolas

^intu^ejJeaiitmnas,qmficomnia uendant^ quihm metaUacon^

ficerepojSisiStpfltMn non intelUgis^qmderres , quodque nihilil-

larum rerlfin adnaturampertineat liy^n Deumfeparare conaris y^uodex fanguine metalla adtentai> Fac igitur exequo
?

hominemyVel exmurevaccam, qu^tumtthi l>onum lac largi"

tmihoc item ejl multiplicatio Fit autem minimCy gff .^iuam mi^
nus

illudfieripotejl

tamminm etiam ex (mte^'dt6 remedik

metallafacere poterii.Jlrs enimnonex natura

Jy^ quGdilla

creavit^ihi ars nuHam operationem haherepotejl Sifcemina in^

fantem mafculum peperit^ex eo tum natura puellulam aliquam

formare non potis ejl: qu^ res etiam adillam applicentur,
x
quibmquivisfan^ mentisfacile colligere potefl , quomodo ,
qua ratione vidc/icety ^quihus etiam in rebm^ henedtBa ma-

teria qu^renda,

imagtnetur

repenendafiet.

Nemo

multo minusaquoquam

autemfihiforptan

artifice fibt

perfuaderi

patiaturyquodjicet etiam vere veram materiam^autper arca^

namDei revelationem yVehllorum yquiillamcognofcunt^etia

fciatynority^ in 7nantbm haheatMmpari modo tllam referan-

di,purum ah impuroadfummumfeparandi,

purifcandij

omnino intelligat.^h, mi laborator nimis multum erras. Canls

nuncprimum tn mofcofepultus latitat^^tam ars y quam eruditusanimmadremrequiritur. l^ide,xempligrattay quidab
initio a

me audtvsrps, quodnimtrum

tpfe

per integruquin-

quennium veramlapidU materiamnoverim^^tam^nytoto

ijiotemporey modumcumillaprocedendiigfioraverimy donec

tandem^pofiannmfextm, potentii^ ^Uvi^^perarcanamre-

velatio

58

iE F

A T

O.

Eamdem

'vdationem , ah omnipotcnte Deofuit concredita,

ProphetAy^ Philofo^
phifemper^ommhufquetemporibm at arcanam
occultatam
ijlam clavemveroveteres PatriarclMy

cujlodivermt : Si emm^ait Alonarchaloco di&oMMmanife^

JlofcriptitaJfentyUt quilihet cerdoy

velcircumfora?ms id intelli^

id?nagum ejjetfurtmn ^ nullumvero inyfleriumy

magnaque mala exinde oriri pofjent.quodfane eontra manife-

gerepotiiiffety

fam Dei voluntafemfieretj^c, Hifce ex cauffiSyaliisque^quas

partiminEpilogoallegaviy

ne commijjum

^nihi

aDeota-

lentumfepelire videar ; idcirco inmeo hocceAureofeculo redi-

vivo, quantum eqnidem a Natura

magnmn fapientum

^ Deo mihi

concefjum ejly

mjfteriumy quale a propriis meis oculis

conJpeBmneJlymanusmeas operi admovere, ^^perdivinam

gratiam , jujlotemporemagna virtute ^gloria iterumfufcC'
ptumfuitymanifejiare voluu Pietatisfrohitatifcj^ amans leBor

illudmemnpropofitum non in malamfed honampartem interpretabitur, nec in erroremfefe pr^cipitari patietuvy quodinter"

dum contrariafimutintercurrant

per ^heoriam adPraxinfi-

quidemaliter procedinonpotuit ^nec etiamdecuitiquummO'

njfejlius

clariufquehacde profeffione fcriherein Republicachj-

micaferio interdiBum

ftet ifirmaffefretu^yOmneis illoSyOptf'

Jiulum hocce vera infiduciay internis animi oculis , quibus nihH

omninonegatumefli infpicientes y 7nanudiurna noBurnaqus
verfurosy

f^fimulT^eumex

raturoSy atque

intimis cordisvijceribusimph-'

ita^mamecumy

occultosmirabilefquefruBus

PhihfophicaSyjuxta divi^tam voluntatempercepturos

que hac rationefum ^permamntvcM

effe.

AU

aum cmiifratresy
:

^ek-

iE F

A T

O.

S9

^de&afnemhra eommumomPhilofophic^ in coftfosderatio

neperpetua.

EpilogilocOyUteUam Omflianm^reritmperitm dignufque

LcBory tampropritiw; qmm etiamcognomen fciat: Idcirco

tam ero candidmMi^dqueQte quls merito in me aliquidcutpare
Sciant ita^
pofit ) fequentem in modum revelatum volo.

^ pnguli

quod nominis mei numenn fiet

Ai,DC,Xlll quoinnumero totummeumnomen,per Ilmor'
tuasy^yrviuas peffeSle libro Natar^ mfcriptum ejl, fuxta
que omneis

Bi^iy iterum quinta pars 12, e/l

Datum in monte ^biegno , dte 2j.

illud ttteraS' qutnta pars

liifce contentu^ ejlo.

Adartii 3 x/^nno

62 2.

Ad fapienda: & dodrina: filios^

QVd/ivi

invem '.puygAvifipitn : atque

CoKjunxi : maturavi: Tin^urafeeuta efi

Aurea : Natur^ centrum qua dicitur inde
lotfenfus^totfcripta virum^ variaque figurd,
:

Omnibui^ingenuefateor^

lM EDICI NA metaSu

Infirmifquefimul .funSlum divinitus ortum.

HfiHMANNUS DaTICHIUS,
Auch.famiii^s.

Poft.

-^()l^

Oflquam miraeula Altiffimijmyfteriaocclufse Naturx,&:ignitum ardcntemque proximi amoremmihi

revocalTem in memoriam tunc rae/lis triticeas re:

cordabar,in qua Ruben,Lca: filius,Dudaim, invenit

incampo, quas Lea Rachaeli pro concubitu apud

Patriarcham Jacobum dedit.

Cogitationes mex
profundaserant
mequeporroadMoyfendeduce,
veroadmoduni
bant,quomodo videlicet ille ab Aaronefufum folaremvitulumpotabilem reddideritjdumigne illum in pulvercm redegit,aquar infpcrfit,& filiis Ifrael ad potandum porrexit: adeo ut commodam artificiofamqueviriillius Dei deftrudionem fummopere admiratus fueVerum cum cogitationes meas rede comprehenderem, venrim.
tatem denique agnofcebam oculique mei non aliteraperti eranr,
,

quamapuddifcipulosEmaufii, qui dominum fuuminfradionepanis agnofcebant Et cor in me ardebat, fed ad fpeculationcm ulteriorem me quieti dabam &; fbmno corripiebar Et, ecce,Rex Salomon
infomnio mihi adparebarcumomnifuapotcntia, divitiis, &:gIoria,
atquefecumuniverflimfuum Gynec^um adducebat:Sexaginta erant Rcgina:, &:oduagintaconcubina;,virginumveronulIusomninoeratnumerus: Unatamen ipfius eratcoiumba, pulcherrima,&
chariffimaincordeipfius. JuxtaCathohcumritumifliefplendidam
folemnemque proccffionem inftituebant qua in Centrum fummo:

perc commendabaturamabaturque, cujusnomen crat velutiefFufum anguentum,cujus odor omnia aromata fuperabat,&:c, &: igneus
iUiusfpiritusclavisad apcrisndum templum,&: ingrediendum Sandum Sandorum,&: ad apprehendenda cornua altaris.
Peradamodo didaiflaProccflione, monflrabatmihiSalomon
nnicum centrum in Trigono Centri , intcUigentiamque meam refe-

rabat.-animadvertebamdein^quodnullafoeminaatergomeoflaret,
quae

f*Aureum Seculum ^^R^divivum.

^i

qu3e fangiiine commaculato vulnere pedtus fuum renudabat, quo ex

aqua fimul effluebant.Lumbi illiusjinftar duarum lunulafanguis

&

rumjaMagiftro fadarumjConjundierant: Umbilicus ejus eratrotundo alicui fcypho fimilis venter, veluti acervus triticeus,
undique rofis circumfeptus.*Ubera,quemadmodumduo hinnulorumgemini collum veluti eburina turris oculi , ut vivaria in Hefbonaadportam Bathrabbim :nafus, quemadmodum turrisinLibanon, quasDamafcum verfus fpedat: Caput inilla confpiciebatur,
:

Carmeliinftar, &;crines incapitefuo,

Veftes abjed^

quemadmodum Regis rugis

ad pedcs illius jaccbant,

erantquenimisrancidse,foetid3,venenofse,&c,atquctamdem hunc

implicata purpura

illius

inmodum loquiincipiebat Stolammeamexm

:

rum induam ?

Pedes meos lavi

qtiomodo eandem ite,

quomodo eofdem iterum commaculabo ?

Vigiles , in urbe hinc inde ebambulantesy

me invenerunt,vulnerarunt,(i'

Quo fa6to nimia pra^ formidiney

feplum meum mihi abripuerunt.
nec cognitione,in humum decidcbam. Salomon vcro me rurfum refurgerejubcbat, &: dicebat: Necxtimefcas:Renudatam (iquidem
naturam cernis,&:arcanorum arcaniilimum, quod fub ccelo terraqj
reperitur:Elegans eft,veluti Thirtza,fua^{is,quemadmodum Hieru.

falcm:terribiIis,infl:armucronuCaftrenfium:&:nihilominuscfi:pura

caftaque virgo,qua de Adamus formatus &: creatusfuit. Obfignatus

quidem illius tabernacuhingrefrus eft In hortis fiquidem habitat.&

in duplici fpecu Abrahami in agro Hebron dormit &: palatium ilhus
:

inprofunditate maris rubri

atque inperfpcdibilibusfpecubus %
aerillampeperit,&: igniseandcmeducavit; Idcirco tcrri^ regina eft,
lac&mel inuberibusfuishabet:immo labiajlliusfunt inflardeftillantis favi

mel

ell:,

&: lac funt fub illius lingua

pientibus eft inftar odons a

porro ajcbat Salomon

Libanon

Expergifcito

& vcjftium cjus odorTa-

ignaris vcro abominatio.

,

Et

& fpe^latointegrummeum

Gynecxum atque ejufdem quserito fimilem: &:quamprimum univerfum Gynecseum civiliterfefe denudabat. Cogitationibus autem
meis intentus, nihil reperire vel judicarepoteram , 6^ ocuH niei,ne iliud agnofcerem,occluli erant

Dum

Aureum Eeculum ^edhhum,

(^2

Dum autcm Salomon infirmitatcm meam dcprchend[erct,Gyncca:um a nuda ifta fcemina feparabar &: ajebat Cogitationes-tud funt
,

van)& intelU^us tuu4 k Sole combuflus eft

memoria. tua nebulopi &trA

efl^adeoutmihire^ijudicarepoffis.Scdd rcbustuispropc invigileSi

prxfcntcm occafioncm non negligas , hujus nudiE virginis fanguino-

&

melcntus rudor,&: nivea; lacrum^c te rccrcarc,atquc intellecbum

poterunt,adeo
rcftituere
oculi
ut
tui
my&:
clarificare
thoriam tuam
ftcria

Altiilimiagnofcant,qucmadmodum &: altitudinem fuperioru,

profunditatcm inferiorum, totius naturjc , clcmcntorumque vires &:

Intelledus tuus argenopcrationcm quoque accurate explorabis
ccus, &^ memoria tua aurea erunt Omnium pretiolbrum lapillorum
:

colorcs prx

oculis tuis apparcbunt,corundcm ve partus fcics, fepara-

bisquc bonum a malo, &: hircos ab ovibus Vita tua quics crit^led Aronis tintinnabula te a fomno cxcitabunt, &: cy thara Davidis,paren:

mei,a fomnolcntia. Ob hunc Salomonis fermonem adhuc vehementiusegoterrebar, &:fupramodumexhorrefcebam, partimob

verba iila 6mphatica,partim ob prxfcntis GynecxiRcgii fplendorem f^loriam. RcxSalomoautem, adprehcnfamcadextera,pcr
ccliamaliquam vinariam, in arcanum clcgantifllmumq; aliquod Patis

&

us fcnc
latium dcducebat,in quo me rccrcabat
erant
confeda:
Chryftallis
, eafdemq; perfpiftrseapcrfpedibilibus

floribus,&:pomis,cuj

A)ebatautcmiIlc:Quidvides?Spedo, refpondebam,ex
cicbam.
cgreilus fum, &: Rcgium tuu Gyncc^um
hoc,ln conclavc pnus,undc
nudx virgincs a dcxtcro latcre rubriorcs carundem
ftat \ finiftro,ac
funt;vcftcs ipfaril vcro
vino,&: dcnscs illarum lade candidiorcs
:

oculi

, nigriores , &: obfccrniorcs quam rivus Kiante pedcs deformiorcs

dron.EIi<7c,inquitSalomon,cxomnibus unamtibiinAmafiam. Ego
ipfasS^Gynccxummcumpari xftimo. Et quantomagis Virginum

mcarum Amabilitasmedcledat, tantominus earundcm obfcosn^

veftcsdeterrenti&quamprimumRexfcfcvcrtcbatjhumaniffimeq;
Rcf^inarum fuarum alloqucbatur. Erat inibi ccntum annorura

unam

ftola amivfta,nigramq-,

aule Magtftra qucdam,cincrca

gemmarum
te aeftitansjcandidiflimarum

vittam in capi-

numero pidam atquc in,

trinfccus

Aureum Seculum %edivrjum.

(fj

trlnrecits riibro lerico rLibdu6l:am,&; ful vD cceruleoq; ferico artihcio-

intertextam pallium omnis generis Turcicis Indianilq; coloribus

&:ficruris eievatu erat.Cana ifta mulier clanculo aliquo nutu mihidabat indicium,&: fande jurabat,fe effe matrem nudas rftius virginis, il-

fe

lamqueex corpore fuo cflcnatam,Virginem caftam,mundam S<:abditi^,qux hadenus nullius viri cofpedum,vel intuitum, pati volucrit & quamvis undique inter populos in platcis rem cum virishabuerit, nihilominus tamen antehac nuUum virum ipfam confpcxifle
:

nudam nec quemquam illam attigilfc

,

Virginem cfle,qua de Pro-

phetaait:Ecce, clandeftinum natum habemus filium,qui,juxta

ahosjcommutatus eft:Ecce,virgo pcperit,virgo,qu^appellaturAp-
dorofl'a,hoc cft,arcana;,qux ahos non patitur. Quia vcro hxc ipfius
filia

adhuc cflet innupta, dotcm,ob pra^fentis bclli penculum,rccon-

didifte fub

pedes ejus,ne forlitan ab hincinde graflhnte cohorte Ipo-

liari,&Iocuplctiflimis fuis divitiisprivari poflit:egovero,obobfcce-

narum oblbletarumque veftium abominationcm mc non tcrreri pa,

inmciamaflamdilecbiilimam,vita?que mca: voluptatem, eligerem Quo fado mihi lixivium

manifeftare promittebat , quo illms veftes mundarem
illa dare
terer

fcdilliusfiliampraEomnibusaliis

&

Tuncfalf5ucns,&:olcumincombuftibfleadOeconomiammcam,ac
thefaurum in^^fHmabilem me confecuturum dextcram illius pnc,

ierea,me cottidiedelectaturam , &: ktvam alliduc fub capite meo

quieturam eire. Poftquam vcro categorice mecxplicareconarcr,
Salomo fefeiterum convertebat , torveque meinlpicicns itaajebat:

OmniumfapientifIimusinterrafum,&:deIed:abilemeu Gyneceum,
Reginarumquemearum pra:ftantia&: gloriaaurum ex Ophirfuperat: Concubinarum mearu ornatus fblis radios obumbrat,mearumq;
virginum decus fplendorem lun^ adeo cceleftes funt me:c virgines,
incxplorabilis mea fapientia,6c imperf crutabilis mea intelligentia.
Adhsecrefpondebam,femiqueterrefalusmefleclebam Ecce,fi
gratiam,coram te,inveni,quum egenus flem,dato mihi ifta-m nudam
virginem, quam exomnibus, ad vita: meae confervationem , elegi.
:

Obfcoen*e,inquina:*e,obfokta?q; quidem

illius

veftes funt

purgabo

tamen

Aureum Seculum ^B^ivivum.

64,,

camenilLis&; ex cordeillam

amabo

Sitque

mca foror^fponfa mea>

quum uno oculorum ruorum,&: torque mihi cor meum abftulit^ar*

5,deremefccit,utpra:amorenimio, xgerdecumbereneccflbmhabeam.Quibusficdiclis iilamquamprimum mihi tradebat Salomon*
Oriebatur autcm in Gynecaro tumultus, adeo ut exindc expcrgifcerer,nec,quid mihi fadum efTet.fciebamuiihilominus tamen illi|d pro
fomnio aliquo habebam, &: hac de re ufique adfequentem lacem
fubtilescogitationes concipicbam.Cum verofurgerem, fufisprecibus:Eccenuda:virginis veftes ante lccium meum jacentcsconfpiciebam,illam vero videbam arredseque horrore comx adeo ucfrit^ido fudore totum corpus perfunderetur:attamen, refumpto animo,
ibmniummcumrepetebam,6i:,intimoreDominii,iIudproberepetebam cogitationes tamen mexillud ramime adfequebantur. Ex modo didiscauffis veftesintueri mihineutiquam hcebat,multo minus
j,

Sedcnbiculum meummuinillisahquidreco.gnofccreaudebam
tans,fat longo tempore,mera tamen ex ignorantia,vefles illinc jacentcs rclinquebam exiilimans fi forfitan illas attingcrem , aut verterem,quod tum memorabile quiddam mihi pofTet contingere. Verumin fomno a nimio veflium foetore venenofo vehementerinfedus
:

adeout ocuU mei tempus gratia^ itueri haud

poterant neque cor mcum ingcntem Salomonis lapientiam cogno-

&: inflammatus eram

fcebat.

annos in cubiculo
meo jacuiflcnt, nec, ad quid prodelfent illx,nofcerem,tamdem illas
Vulcano confecrare domicihumque permutare cogitabam. Illis igitur cogitationibus intentus in fequente node centum annorum vc-

Poftquam verofa^piusnunc dida^

vefles per

5.

tula mihi in fbmnio adparebat> &:,fequentem in modum, afperis vcrbis me incrcpabat: IngratifTime mortaIium,nunc per integrum quin-

quennium filia2mea:veftes,fub quibusprxcipua illius Clinodialatitarunt, tibiconcredidi: nec tamen toto ifto tempore iUas purgafti,
necvermiculoscxiifdemfuftulifti , &:tamcn fuper hascomniaeafdcmnunccomburere meditaris nec tibi fufficit quod cau^a raortis&intericusfiesmesefilia:? Tunc&:egoirainilammabar, cidemque
:

(tAureum Seculum

T^dhivum.

dy

quc rcfpondebam Qiiomodoverbaifta tuainterpretabor :annunc

latronem me facere conaris, quiuntamen quinque annorum curnculo filiam tuam minime confpexerim nec gry quidcm de iila
:

inaudierim? quarationeigiturilliusmortis caufla efle potero

monem meum

Ser-

Omnia vera
vero intcrrumpens pergebat illa
tamcn graviter peccafti quocirca etiam liliamea
potin, nec a me promiffum lixiviumPhilofbphicumadabuIendas
Quum enim ab imtio , quo Saimpetrare potuifti
illius veftcs
funt

In

Deum

lomon

tibi filiam

{cercs

Satumus

meam

benivolc tradebat

iftius vefles

exhorre-

eamdem mera ex

planetajavusilhus, iraaccenfus,

ira,inid,quod ante nativitatem fuam f uerat,iterum commutabat:at-

quchacratione Saturnumexcontcmpcu ofFendifti, atque ad illius

mortem,corruptioncm, &: isnalem deniqueinteritum anfam dcdiIlla ipfa fiquidem cft, qua de Senior ita ait V, v mthi adferto
fti
nondum ego mamihi nudamfjcemimmt dum corptis meum invifibtle
,

terfa6ia ejfemjdonecfecundA vice nafererytunc omnium herbacearum ra-

dicum viyespAriebdm,in ejjentiamea vi^oria reportaham^ (^c. Ifta emphatica corque pcnetrantia verba admodum pcregrina milii videbantur,attainen Zelum pro virih reprimebam,& contra illa folemnicer proteftabar , quod de illius filia mihi nihil omnino coftaret, multo
minus adejufdcm mortem , corruptionem , &:interitum anfamprasbuifTem^ilhus veftes quidemintegrum perquinquennium in cubiculo meo ad(ervafl'em,pras nimia coecitate tamcn illas nondum cognovifrem,neciIIarumutiIitatecxcogitarcpotuifl'em:atque,eadecaufIa,

tam coram ipfo Deo,quam hominibus ellcm innocens. Legitima bcnefundaca ifia mea excufatio vetulxmaterculse fumopere arridebar,
meque intucns dicebat: Animadverto &: colligo cx fyncera cua confcicntia,quod fles innocens,.atquc, ob iftam tuam innocentiam , loco
mercedisjgrandepr^emiumreporcabis. Qi^ocircafidehexcorde,in
arcano tamen,tibi revelabo quod nimirum iilia mea fingulariexa:

more,&:,crgate,adfcd:ione,fubremanfisiIIius vcftibus

canammor-

maliatam ciftulam poft fe in hasreditatem

nigro ,

& rancido panno obdu(9:a eft

tibi reliquerit

quse craffo,

interea vitrum , lixivio pleI

Bum)

Aureum Seculum Tl^divlvum.

df^

numjmihiporngcbnt,

&:iilccriusloqiiipergcbaE) iftam ciftulam a

tcccore &: fbrdibus quas a vcllibus nada cit , bcnc purgabis, &: cunc
nuiia clave indigcbis fcd rcipfam illa rcferabic , in qua duplicia mwc,'

&

nics;aibam,vidc]iccc, argenteam pyxidem plenpm egregiorum

plumbo politorum celcrium adamantum; dcm vcflcm Atcalicani
Ec bic chefaurus,
prctioiillimis jafpidibus folaribus incercexcam.

&

mcae filixcft, quasolota reli6larum dividarum ibbftantia bcata:

difcellumquc fuum , cibi ha^reditario
rrincis ance cranlmucacionem
,

nunc chefaurum iftum arcificiofe tranfponerc, fummoftudiopurificare, & tacite,magnacamencumpacien,perfpeitivam, humidamque

cia, incalidam, occultam^vaporofam
poft fe reliquic. Sin icaque

ahquam cellam fcpofueris

&: a frigoris injuria, vento,grandine,per-

cjufdcmque fervidis idibus omnique adco excerna deflrudione ad mefrem criciceam ufque, probe cuftodiveris tunc denici ful^Jure,

mumincTcnccmha^reditatistuacgloriam ac prxftantiamreperies, SC
percipjcs.

Quibus fic dilis deniio evigilabam Deumque anxius invocabam ut nimirum intcllcdum meu revelare dignaretur , ut in fomnio
,

mihi promiftam ciftulam quaererem,&:invenirem.Perai:isprecibus,

furpmoftudio ac dcfiderio in veftibus quxrcbam,illamquercperiebam. Pannusfubduditius autem tam crat durus , undique circumcluIus,&anaturaconcretus,utilIumabillafepararehaudpoftcm;Ille

enim neque lixivio fcfe purgari, aut ferro, chaly be,vcl aliis

inctallis

{cfefindipaticbatur. Quocirca,iterumi!lorelic>o,intracce!umcerquid mihi facicndum foret , dubius harrcbam: Veneficium

ramque
recordabariEc licet te lava illud cfle credcbam,&: didi Prophetici
tamen vitia cua magis
adplicarcs,
res lixivio &: multum fmigmatis
coram me corufcant,ait Dominus.D-minus.
,

EtannusitcrumtranfKbat,nectamenfpccu!ando,diligentifIimaque inquilitione pannum fubduditium iftum removcre potcram,

donectamdcm,ad abigendas cogitatjoncs Mclancholicnsjin hortum
aliquemexfpaciarcr poft longam deniquc deambulationem,iiipcr
:

iihcem contidebam,ubiprofundofomnocorripiebar. Domiiebam,

cor

ftAmeum Seculum Tl^dhwum.

cor tamen meum vfgilabat.

<^

Tiinc rurfum ccntum annorum Mngi-

ftrailiaaulicamihiadparcbatj &:ajebat:

An

filicrmcseh^rcditatem

rehdam adcptuses? Tnfti voce tum egonegando rcfpondcbam:

Ciftulam cquidcm invcni, verumpannumfubdudirium removere
omninonequcoj

lixivium, atemihi traditum, fubduditium iflum

nannum tangere ac folvercncquit.

moncm

Ad iftum fimpJiccm meum ferAn tu nunc cochleas,

ridcre mcipicbat vetulaiftaj&ajebat

velcancroscumteftisdevorareniteris? Annonprius a vetuftiflimo

prxparari illos oportct ?
planetarum coquo maturari ,
tibi
iftamciftulam,
cumdonato
hxivio,
quodcanam
exilloorto ,fum-

Dm

&

moftudio ,nonautcm cxtcrnum crudumque iftum pannumfubducum lapicntum ignc comburerc

ncccirumhabeas, &:tuncrc5profperefuccede; 6^adhsec quafdara
^itiumpurificarc, fediilum prius

prunas mihi tradcbat candido fcmiferico obvolutas , uiteriore cum

informatione , ut ex iifdcm Phiiofophicum , (Sc omnino artificiofum,
,

ignem excitare

pannum fubduditium comburcre debeam,

&:

at-

quctuncillicocana[ciftula miiiircpericnda forct.

Hifcc ftcdidis,
Aquilo, <5: Auflicr copfcflim exurgebant, qui fimul liortum iftum

Exindciterumevigilabam,ocuiosmeos afbmno purperliabant.

gabam, &:animadvertebam, quod pruna^iftx involuta: ante pcdes
meos Htx eftent. Illas itaque quamprimum arripiebam i^tufque
Deum invocabam ftudiis ,noclurno diurnoque tempore,incumbe,

bam

&: pra-ftantiftimi didi Philofbphici

itainquiunt.*

ctiam Efdra

Ignis et

azoth,

tamdem recordabar dum

,

tibi sufficiunt. Quadere

Et porrigebat mihi igne refertum fcyphum^,,

crefcebatfaptentia. Et Deus largitm
tntelleBum^t^
meus
in
memoria.
I}iritu4
confervabatur, ofque meumy^
efl
iib. 4. ait

quem ebihebam atque tunc in me

,

apertum^nec altudojuiddam addittrm efi. Elapfis autem quadraginta

iiodibus , tunc abfoiuti funt ducenti quatuor libri Septuaginra

quidem pro fohs fapientifTimiSjiedu djgnifTimi buxoqueinfcripti.

Procedebam hocmodoinfilcntio &:fpe,veiuti vetuiaifta matercuia
mihirevelaverat, donectamdem, poft longum temporis tradum,
meus intellectus , juxta promiftionem Salomonis, argenteus &: mc:

moriameaaureaiiebat.

2,

Poft-

Aureum Seculum T^^di^vivum.

SS

Poftquam vero , juxta jnformationcm &: dodtrinam vctulx illius

Magiftrx aulic^E decenter ,
,

& artificioic admo Jum thcfaurum (i\\x

illiusrepofujircmj &occlu(ifl'enj

utpotc (plcndcntesiftosLunares

adamantes, &: fblarcs rubinosjcx una ciftula,6d: una ex provincia exortas, percipiebam voccm Salomonis, ita loqucntis / Amtcus meuui
ruber eU^eUBus tnter tot millia : AnttAtUiu^ crifpd.ntra,
ctindidu6 ,

&

corvitnfiar-.oculijquemadwodumcolumbArumoculiadriziHlosJactdeti^
fiantes inplenitudine BuccAyVeluti Aromaiarit hortuli FharmacopolarTr.
:

tabi(t.,rGfarum inftarfiuenttbtn

modum
thiris

mjrrhu deftdlantium: C^ant^s^quemad-

aurei annuli, lajpidibm Boreii exornati : Corpus^velutt eburSap.

decoratum:Pedes^quemadmodum columt9^marmore, auretspedi-

btisfulti\SpecteSyqtiemadmodum Ltbanon^^eleciajcedrorttm inftar: Guttur

eiiisfuavej

& dulce\taik amicm metu

efi

amtcti^

meu^ talU eft^ ofilta Hie-

rufakm. Confcrvabis ttaque ipfum^^nec eititi^ dimittes illtimydonec ipjitm

%nm atris ddeis adferasjnque matrufud. cubiculttm.
Hifce fic a Salomone dilis , refponlum nuUum ad ifta dare poceram/cd obmutefcebam , &: tamen inclufum iftum thefaurum referare ftatueram,ut in pace &: tranquillo manere poflcm: tunc alio e loco
talem vocem 2.\\dich2Lm: Adjuro vosfilias lerufaUm apudcapreas cervaf

que in carnpo^ne videltcet amicam meam exfufcitetis , neque moveatis^donec illudipfifihtpUceat:ConclufHS enim hortu4 efi: conclufafcaturigo-.fons
ebf<^natm Vinea eft adBaalhamon : Vinea Engeddt: Nucis : aromatumqtte
:

hertutm Monsmyrrhintfs 7hurlsidllu:Le^u6:Le6iica:Cerona:PalmALorirumpomu/y.lios in Saron:Sdpphirus:laft)is Borea:Murm:Turr'u ,

viventium\Principum
filia^^
ca: Viridarium: Hortifons: Fons aquarum
:

eU6fa matru
noSiurnis
antidguttis
roris^
refertdfunt.
verofUnum
fuA, caput
Iftum per fermonem rcvelationemque tam late informatus eram,
fapienuim fcopum cognofcerem. Qupcirca occlufum theetiam
ut
faurum intadum relinqucbam, donec Dei mifericordia Nobiliftimaf
Naturaeoperatione ac laboremearum manuum omnia feliciter ab-

Amor Sdomonts in voluptattbu4'.Matri( eftamantifftma ,

illitis

foluta eftent.

BrevitemporepoftjindieNoviluHii, EcJipfisinSole confpiciebatUt)

AureHm Seculum "^edi^i^vum.

(fp

tur,horrendo afpe^tuiab iniciofo caliginofis viridibus mixtifque ali,

quantulum^colonbusjdonectamdemomninoatiaiieretjcaclumq;
tcrramq; obfcurabat: Homines erant anxiijCgo autem l^tabar^ingcntemque Dei mifcricordiam &: Regcnerationis Myfterium mihi in
memoriam revocans, quemadmodum etiam granum tritici nobis ab
iplb Chrifto propofitum innuit, quod, nifi terraj injedum putrefcat,
nullos proferc frudus.Et accidic ut Eclipfis ifta nubibus obtegerccur,

& fol micare inciperet

caliginofsE erant.

iiihilominus

tamen

tres partes

adhuc valde

Et cccc Brachium nubesfenetrabAti^ corpus rneum,

:

obfpeciticuhm iftud tremebatjitteras , quatuor dependentibus figillis in

,

wanu hibebat^quibtfs infcri^tum erat Aicr^ afifuavls admodumjum^o pUa Hierufalem^veluti tabernaculum Kcdar^ (^ tapetes Salomonlsi 2{on me
intuemim quod ita nigerfiem.ita enim a Sole combufiusfum, Quamprimum vero fixum in humidum agerec Ins {^(^ extendebar, eramque
:

memorfoederis AltiflimijfidelitatifquemfiDodlorisatqueinformatoris.6^ Ecce: OpeP]anetarum,fixarumquefl:eIIarum,SoItamdem

Eclipfim fuperabar, omnibufq; montibus &: vallibus, dies admodum
ferenusilluce(ccbat:tuncomnisformidoterrorq;cefi'abant;omneis-

que qui dicm iftum viderant, in Domino cxultabant, &dicebant

Hyems tranfiit:,pluvtaceJfavit:Floresinterraprovenerunt:Veracceffit^^
,

turturtn ttrrUexauditur.

Fictis^

vitefquepalmitesrecuperarunt^ij^ ara-

tum

defie odorem fpargunt. Cito igitur vulpes capiamus .vulpecuUs^inquam^vineam corrumpentes, ut maturas uv^ts colltgamus ^failo vinopttemur , drjufio tempore U6ie^melltfquefiavo cibemur/aturi^ atque ebrii

Poflquam vero diesinclinaflet,&: advefperafIet,totum ccelumcoloremfuum immutabat, &vergiIi*E fulvis radiis cxortiE naturalem fuum curfum pernodem abfolvebant, ufquedummane,
Rubedine Solis fuparatae obumbrarentur
Ec ecce fapiences, in
terra habitances, a fomno expergifcebancur, ccelum intuebantur,
& dicebant ^alis efl qu&^ infiar aurora^prorumpit , elegans ut luna ,

famt^.

tU5ia, veluti

Soi, dr

nulla illic reperitur macula.ignitus efi illiusfervor^ dr

fiamma Domimy adeo ut etiam multA aqua amoreextingMfre nequefiuvii

I

tilam

Auremn

7<9

^eculum T^^edivivum,

ilUw fuJfocAre pojjtnt ^ocira illaminime dtferema^ nofrAfororilldeft^

etiamjiparvafafiaftiertt nuila hahens ubera tHam tamen in matriifu
,

adeisreducemta-.inpalattumptrfpe^iivum^ubtfuit &ntea^adJugendamA'
trlsftA uhera

atquetunceminebit velittt Turris Davidu ^munitapropu-

qnaculis^in qua miUependent clypei, omniac^ue armafortium, Egredien"

temilUmfitisfelicempradtcabant^ Regtni (^concubtndlaudabant iltam,

Ego vcro proftratus humi in gcnua Dco grates dcbitas perfolvebam,

fandiflimumque illius nomen celebrabam.

EP

L O

GV

S.

dodrinse fiIiimei,omni
poET nunc,dilcdi uterque
rcvclaingens myftcrium (apicntum
fapientise &:

tentia &: gloria

tio abfoluta cft,

de

in

&: Spiritus

Quo Princcps &c Monarcha Thcophraftus, in A-

Eflenumcn unicum; divinum,mirabile,

&c fanilum munus totum mundum. contincns, in ipfo cfte, (imul verumfieri,&:vercfupcrareclemcnta,QintamqueEirentiam. Nul-

pocalypfi HcrmetiSjinquit

luminfuperocilumconfpexifte, auremnullamaudivifle,necadulliushominiscordefcendiHeid, quod ca'lum huic Spiritui vcritatis

naturaliter infinuavcrit: ineofoloveritatcmconfiftere,

undcctiam

vocem vcritatisnuncupari, cujus exviribus Adamum,ca:terofque,

Patriarchas, Abrahamum, Ifaacum, &: Jacobum, corporum fuorum
fanitatcm longsevamquc vitam adcptos cfle , &: tamdem fub co maonis in divitiis floruiflc.Hunc per fpiritum Philofophi Vll.artcs inve-

ncrunt,&: divitias fuas confcquuti ilmt.Noahum arcam,Salomoncm

tcmplum, Moyfemtabernaculumcumeo exftruxifte, &:,pcrhunc,

aureavafaa puro auro tcmplointulifle: atqucipfumctiamSalomonemcjufdcm beneficiomultaegrcgiaopera, in honorcm Dci pcrfcEfdram
multaqueingentiaquefiiclapercundcmcrfeciflc.
ciftc
libcralitafororem
Leges cum eo itcrum inftituiftc Mariam,Moyfis
tem ex eo exercuifTe atquc illum ipfumfpiritum apud Vetcris Te,

ftnmentiprophetasfrequenterin ufu vcniflc. Itcm,eireillumipfum

omniumrcrumSandificationem &:Medicinam, ukimamexplorationcm,

Aureum SeculHm l^edivwum.

71

tionem,iiltimum fimimLimquenatiira^myfteriumhocefl:, /Jiiritum

Domini,quiorbem terrarumimpleverit aquis^abinirio fupernata*
rit,qnemmundus, abfqueclemente a"cnna Spiritus S. infpiratione,
aut iine arcana informatione eorum, qui ipfum norunt, comprehen,

dereiion potuerit

vcrrusmundus

& a mundo ^flimari facis nequeac,quemque uni-

obviresfliasderideret

quemque Sandi abimtio

mundi conditi qusefierint, & videre ardenter gefi:icrint. Intrare

namqueillum in VII. Planetas^elevarenubeSjdepellere nebulas,rebus omnibus lucem praebere,omnia in aurum argentumque converterc,omnem largiri ianiratem>abundantiam & thefauros lepramfanare,Hy tropifin curare & ipfam Pod.)gram,faciem clarificare,vitam
,

prolongarcjconfortai e triflcs,2Egros fanos reddere, omneifque d^ticftus tollere:

immo efle omnium myfleriorum myfterium

exarcanis

rebusomnibusarcanum quiddam, omniumque reriam fanationem

Item eflb illum defideratam fcientiam,remque
atque Medicinam.
gratiflimamrerumomnium, qua^fubLuna: Circulofunt, quacum
Natura confortctur, tS^ corjuna cum membris fuis,renovetur,florida
a^tasconfcrvctur , feneduspropellatur, morbideflruantur, &totus
tcrrarum Orbis renovctur^efTe &: manere illum impervefligabiilis
alicujus NaturiC

infinit^e

potenti^, &:

infiiperabilis prixflantisE &:

glori^.

ItemefTe fpiritumifhimfupraomneis rescoelefles,velSpiritum,

cleftum fpiritum,qui Jargiatur fanitatem,fortunam,lxtitiam, pacem
amorem , in genere omne malum depellere, deflruere egeflatcm

&

miferiam , efficere quod aliquismalum nequeloqui, neque cogitarc

polTit , explere omnium humanorum cordiumdefideria ,
piis tribuere honorem tcmporalem , malis vero , ilio abutentibus , pcenam

&

ajternam,

Atquefic, innomineSS.Trinitatis,paucis iflis vcrbis magnum

Nobihilimi Lapidis Philofbphici myflerium, bc fummum fapientum

Feflum magnafolemnitate tamdem conclufum volumus.

Alrifhmo, omnipotentiflimoqueDeo, artishujus Creatori,cui
placuit, ucmiferrimomihihominipeccatori; propcer facrofandum
aliquod

yz

Aureum Seculum ^edivhum.

aliquod votum ifta cognitio revelarctur, acterna fict laus, gloria,honor,&: gratiarum adiojcum adnexa humi!lima>ardcnti(fimaque oratione,ut corjfenfum animumque meum, per fpiritum fuum ita diri,

gerc dif^netur , ut hoc de myflerio

coram ncmine loquar,multo mi-

Creaturas revelem,ne voti

nus impiis communicem,nequc
ac juramenti immcmor Effrador cceleftis rigilli,&: perjurus Aur e i^
CRUcis FR ATER exiftam , divinam Majeftatem fummc violem,
ulli alicui

atqueeo ipfo certiflimum,in Spiritum S.peccatumnon

infcius

com-

Id quod Deus Patcr, Filius, &: Spiritus S. laudatiffima, inmittam.

dividuaqucTrinitas clementiflimeprsecaveat, conftantiffiraequemecuftodiat. Amen,Amen,

Amen.

S.

(o)

HYDRO-

HYDROLITHUS
SOPHICUS
SMV

V ARIUM
AQSAPIENTUM,
HOC

EST:

OTVSCVLVM CHTMICVM IN
quo
monjiramr, Materia nominatury ^
,

njia

T^ro^

cejfm defcribitm , quomodo videlicet admiverfalem

TinSiurAm^trveniendum , haSienm non^

dum
Publici

vifhm.

cmolumcnti &

utilitatis univcrfalis

caufa typis publicis fub-

jedum.

FRANCOFURTI,
Apud

Hermannum

M DC

Lxxvn*

Sande.

'^(7S)'^
I

eASftA^^tApeArtAJeAxsAitAj^As^AsftAs^AseAftAfl.A' AA^A.iAsAA9AA*AAiAs

AQUARIUM SAPIENTUM.
Hcceji:

BREVIS EXPLICATIO

ADMiRANDI

pra:ftantiflimique AquariiSapientum,

quod

alias

Lapis Philofophorumappellatur.

Am

ab initio mundi omnibus temporibus muJti 6c

kfmgulares aDeofuineilluminati, &:cxpericntiflimi
jPhilofophi, &rapientes Gentiles extiterunt 6c reperj tifunt, quinaturam &:vircsinferiorum creaturarum
*;clihgentiirmie con{iclerarunt,&:
''ti

funt.

exade difcerc cona-

Ex quibus omnibus magno

defiderio &: Jabo-

reindagarunt , num aliquidinrerum naturaforet reperibiJequod

terrenum hominis corpus, a deftrudione &:mortaIitate tueri,&:ia
perpetuo vigore atque ftatu integro confervare pofTet. Ex finguJari
enim,divinainliuentia, &:natura^lumine, videruntatque coo-noverunt , quodfmgalarearcanum , &:mirandumquiddamhoccein
mundo clle oporteat,quod DE VS omnipotens in humani ^eneris c-

molumentum conftituifret,nimirum ut omne ilJud quod in univerfo rerrarum orbe im.perfedum, mancum, corruptumque eflet ite,

rumper fmgularemarcanamqueiflamrem renovaretur, inflatum

integrum perfede reftitueretur.

autem exadifHmaque ifta fua indagationc tamdemhocexplararunt atque didicerunt , quomodo videJicet nihil
omnino inhoc mundoreperiendum effet, quod terrenum corruptibiJeque corpusamorte hberarepoffet(utpote Protoplaftis,Adamo
Diligcntiflima

&:Evae
,

inpoenamconftitutaimpofitaqueeffet,atqucabipforum

2,

pofte-

7^

Acjuanum Sapientum.

pcftcrisnumquamfeferepararipateretiuORirircmhancunicamjquse
aDeojhominis in emokimentum,
ordinataeffc, utcorruptionemauferret, omnia imperfcdla corpora
iterum fanare poflec, l"ene6hitem purgaret,&; vitam brevem , quem-

in feipfa a natura incorruptibiliSj&:

admodumin Patriarchis primiEvis,prolongaret.

Admirandum & fecretum hoc fubjedum probi

peritique Phi-

lofophifummadiligentia &:ftudio tam diu inveftigarunt

donecil-

nobilemufumnivenerunt,quo,peromnevica:fua:tcm&: confervaruntidem hoc myltcrium magnum

recrcarunt
pus fefe
fubjeclum omnismirabilitacis antcipfos, omnes quoque S.Patriarchxverelciverunt&:habueruntjatque,abfque omnidubiOjAdamoparentitrismegiftoaDeoipfb abinitio revelatum monftratumque fuitj idque poftmodum omnes Patriarchx ab ipfo fAdamo) ha^ludjilliusq;

&

reditariojureacceperuntj&exilliusvinbus, corporisfuivaletudinem,longxvamquc vitam,ac fmiul ingentes divicias impetrarunt atque conlequuti funt. Divinam imoadmirandam iftam rem ante
didi Gcntiles poftquam illam adepti fuiilcnt , pro lingulari Dci dono,fummaquearcanift]maquc arte habuerunt , atque nihilominus
,

fimul juxtaviderunt,quod illa,perdivinamprovidentiam, pauciori

hominumpartircvelata, &:majori hujusmundi parti occultatafiet
&:

nianeat:eapropteretiamcamdemomni tempore

provirili,

fum-

moftudiocclarunt.
Nc tamen poftipforum obitumoblivioni denuo traderetur , fed
adpoftcros porro propagaretur atque confervaretur idcirco illam librisfuisinfcruerunt , atque hac tatione hdehftimis fuis difcipuhs multas prxclariftimas inftrudiones &: dodrinas de ejuf-

&

atque poft fe reliquerunt id onine tamen verbis allegoricis ita occultarunt atque implicarunt,

modi

fcriptis

communicarunt

qui fufficiens certumquc funut ctiamnum pauci reperiantur

Illud autem certis de
damentum exinde haurire pofTmt.
cauflis nec temere ab ipfis fadum cft , ut ij , qui fapientiam hanc quserunt, Deum (in cujus manu omnia ftta funt)
,

co

cicius

ardcntiufque

ad impetrandam iilam

invoccnt

&:j

poft-

Aqmrium Sapientumy
&:pofl:qiiameaiprisrevelata fueric

ipfi

77

foliglonam Iionoremquc

attribuant, gratcsque debitas periblvant ne prarterea

:

quoquc mar-

enimillud impio munda

rnanifeftareturjtunCjobnimiam fuam avaritiam , nihil aliud,nifi hoc
T-ariticnobiliiruTixporcisprojiciantur.

unicum,delideraret,

&:tamdem

Si

negledoomnilaboreatquedili-

gcntia,difl'olutaferinaquevita{ubrcqueretur.

Eriamfivero totiesdidi philofophi deprxftantiiTimaiflaarte diverfimodemultumq-, di{putarint,illamq; etiam, modo didam iftum
obcaufam, multis peculiaribus fingularibusque nominibus para,

bolis,mirabilibus,peregrinis fophifticifque verbisindigitaverint.- niiftis locutionibus, unanimiomnium con{copum

unicamque
unicum
materiam in artc neceffariam
fenfu ad
ducere Sjmonrtrnre voluerunt.Quamplurimi tamen artisindagato-

hilominuscommutatitiis

res a fccrcta ifta materia fa^piflime aberrarunt &; limites

greifi iiint.

Omnibus cnim temponbus

non duntaxatplebcij

eo ip{b tranf

hodicrnum ufque diem,

in

verumctiamalij multieximij &: philolbphia:

peritilTimi Viri repcrri funt,qui fapicntiamillam anhelarunt Eam{umque non folummodo fummo ftudio {'ed ctiam magno labore
tu quiefiverunt,&: impctrare dcfiderarunt numquamtame adillam
pervenire,muItominus iliius participesficri potuerunt.
Immouc
,

&

pIurimi,aureo hamo pifcaturi

{kpenumero in irrcparabilia damna

feipfos pra^cipitarunt &: tandem {iimmo cum ludibrio abillius indagationeabftinerecoadifunt. Netamcndearcanir hujusartisfundamentah certitudine aliquis dubitare queat iUamque cx impij
hujus mundi more atque confuetudine pro mero figmento forfitan
habeatre.Tpropter exceptisnunciis
quoruminipia SSfcriptura
fitmentiOjfiltimauthcnticosPhilofophos
una cum aliis iproruni
,

SuccefToribus^quiartemiftam vercnorunt

illiufque
, habuerunt
heicordine& nominetenus in medium adfcram,qualesfunt: HcrmesTrismegiftus, Pychngoras^Benedictu s
Ie{u.
Alexander magnus ,Plato Theophraftus, Avicenna,GaIe,

participesfadi funt,

laus

Hippocrates,Lucianus,Longanus,Rafis, Archelaus, Rupc^bira,

Audor

Aquarium Sapientum,

78

Aud:or Rofarii majoris Maria Prophecifla Dionyfius Zachar. Haly,Moiienes , CaHd, Conftantius Serapion , A Ibercus Magnus , Eftrod, Arnoldus de Villa nova,Gcber, Reinmundus LulhuSjRogeriusBaco, Alanus,Thomas Aquinas,Marccllus Palingenius: &illi qui
,

neoterici,&:hodiernisnoftristemporibus vixeruncucpoce: BernardusTrevifanusComeSjFr. Bafdius Valentinus, Philippus Theo-

Qiieniadmodum nullum omnino eft

dubium,quod adhuc hodierna luce ahqui,qui,per Dci gratiam,illius
phraftus,&: plureis adhuc alii.

funcparticipes,illaque arcanofublilencio,eciamcottidiefruuntur,
itaquc ordine nunc commemorati Philofophi
invcniri poHcnt.

Cum

&

abfque omni fuco , fcriplerinc, acde fummo ifto

ex verofundamenco, &:re(n:a
fuam
queinliiper demonftracionem
Magifterio vere ,

fcacurigineNacuriE,didicerinc:reperiuncur,viceverfa,mulcipfeudophilofopi &: impoftores, qui de

&:rimili

arcis illius fciencia falfo gloriantur,

mododeeadem docereconancur,fupradidorumPhilofo-

phorum fcripcis pro doli fui operculo

curpitcr nefarieque abutuncurhominumoculisglaucomaobjiciunc fahvammovenc, lisdemqucjprolubicufuo imponunc. Qiiocircatamipfiimpoftores :quam

fallb decepcifequencem admonicionen probeperpendere ncccirum
,

habcnc.

Alpha\ChymiftAnoid\ GrAC9rumquodt'thihetA
hac alibi.
LiteruUm. n monjirat .fertur

Hanc mmora.reBif rAtextufallito nullum^

Etfac^ne cUudas voce gemente diem,

ITEM.
T^n fidas Chymico qui dijlillaverit Ara,
Ex cijiajitu cautuses^ergo cave.
S/ non vis damnumfannafentire nefandum^
Aufuge tunc tantos improbitate viros^
Simplicis ingenij [cquere &pietate modefioSy

Non tumidosdaus eji^ojfejoonoftefrui,

Taies

Aquarium Sapientum,
Tales dic

7p

modo ubi invcnics ?

cUiAntmen carosthe/lehaudcecidereperannum hunc*

prdcellunt relicjuisponderejreciue opere.

Cumitaqiieadhuc

fideles diligentcsque laboratores &: difcipuli

arcanae huj us artis philofophica^jqui libenter re6ta ccrtaque via , abf-

que multis aliis ambagibus , ad illam proficifci conarentur multis in

Jocis reperiantur, qui tame per didos ante homines improbos fbphiflicosque impoffcores, eorundemq; nullius pretij latratus atque prastenfionespartimitaperturbantur , erroriquc implicantur, utmulti
pene nefciant, an in eadcm(arte)ulterius progredi, vel retrocederc
debeant. Idcireo de arte ifla pauca equidem vera tamen , &: fundamentofuofuIta,inIucemproferreatqueexpIicare conilitui.Etiamfivero meindignum judicem, quidccantomyfterio tradare , vel
,

fcribere

debeam

nihifominus tamen

cum

per

DEI

TER OPT.

AX.gratiam,(ut fine gloria^ cupiditate heic loquar) eo

ufque pro-

grefrusfim,qu6pauci, imototmilleminiraepertingunt , neetiam

prseterea talentum , indigno , abomnipotentc Dominofeudatario
clementiflime conceflum apud me fepultum latitet:eapropter omnibus philo chemicis cx fideli corde (quantum decebit) Epitomen
6c Declarationem totius iflius artis,ac fimul etiamjqua ratione videlicet ad ipfam pervenire poflint redam ac infaUibilem immo certifiTimamviamprasmonftrabofi fortepcr divinam gratiam quorundam
ocuhaperiri , a pra^concepta fua falfa opinione ad rectam femitam
deduciatque porro magnalia Dei eo magis manifeflari contingat:
Pro memoria autem ac faciliori intelledu tradatum iflum in quatuor partes diflribuam.

&

InPrimaindicabo: principium&introitumartishujus,
quomodo quis ad iftam (ck prajpararc debeat.
In Secunda,perphilofophicam defcriptioncm &: inflru6lionem
matcriae qualitas conditio ac cognitio

totus ibidem praeparationis

modus acregimen indicabitur.

In Tertia de uberrima artis utilitate,inefiabili efficacia
ipfi

& virtute,

concefTajdicetur.

In

AquariumSapientum.

So

liiQiTartarpiricualis

AUegoriarequetur

cumtotohocce Magi-

fl:crio,quoLl veraideaveri , celeftis fempiterni benedidique lapidis

ano-ulans Altiirimiert^peromniaconformiSjubifimuIvera&necef-

opcrandi praxis brevicer ac limpliciter (rpecioiis fiquidemambagibushauddeledorjdefcribetiir.

faria maniialis

PRIMA PARS.
Pfal.

XXV.

Gl^is ejl qni Domirmm timet ? In via optima ipfum

informabit^

^
p

Rimo, omnis

pius

DeumquetimcnsChymicus,artisque

iftius

Philofophus ante omnia hoc confideret , quod nimirumiftiusmodi arcanum, non dumtaxat pro fumma atque maxima , verum e-

tiamprofanda artefquum fumum ccelefteqi bonum,&: Sandiffimu

omnipotentis inea imprimaturatque depingatur)&: habenda , &:
ccnfcnda fiet. Idcirco fi quis ad fummum &:in efFabile ilkid myftcrium pcrvenire cogitat,is fciat,quod talisarsnon in hominis potcft.atCjfedinclemcntillima Dei voluntatcconfiftat, quoquenon VELLE, vel dcfiderium,fcd MISERERE omnipotentis ad illam promovcat. (^uapropteranteomniate piumefle, cortuumadeumfolum
clcvare,vera,ardcntiirima, minusdubiaprecatione, abeofblo donum ilUid rogareoportet. Ab eofolo fiquidcm daturatque impetratur.

Siitaque Deus omnipotens(qui omniumcordiumScrutatorefl

certiirimus)intereci:um,fidelem, minufquedolofumanimumcexnit atque deprchendit , quod nimirum illud ad nullum finem alium,

quam ad fblam ipfius laudcm

ris,tunc,

atque gloriam, rimari &: difccre cone-

proculomnidubio, juxta illiuspromiiTionem, tcquoque

tcque per fpiritum fuum Sandum , ita ducet , ut per

media ad aliquod initium commode pervenire poflis , de quo
fane ne unquam tibi cogitandum fuiffct , adco in cordc tuo ipfc
exaudict

fen-

Aqmrmm Sapientum.

Si

qiiomodo nimirum Deus clementiflimus orationcm tuam

clemcntiilime etiam exaudiverit,&: ad/clicem ingreflum, tibi qua^
;am jam revelationem exhibuerit &: monilraverit.
Pofthascjproflratus ingenuatua,humiIicontritoque corde ipfi,
pro precum tuarum axauditione , grates debitas , iaudem , gloriam,
honoremque perfolvas^fimulq; iterum etiam atquc etiam roges ut

fenties,

iijchoatamiftam gratiam,

quamjam modoincordetuopercepifti,

porro per fpiritum {'uum (andtum propagare, teque ita regere dignetur , ut profundo hoc my lcerio , poftquam plenarie ac perfccte tibi
revelatum fucrit,rede uti,llludque ita tradare queas , u t id ad folam
honorem , indigcntisque proxifanctiiiimi ipfius nominis gloriam

&

mi commodum

&: utilitatem dirigatur.

Mementopr5eterea,nerubja6tura

a^terna: tuarfalutis

atquebea-

titudinis,forfitanmyfterium illudindigno vcl impioalicui reveles,

multo minus communices , aut illius participem ipfum facias , in

fumma ncutiquam ifto abutaris,fed,uti modo diximus,ad folam Dei
gloriam ,non vero ad propriam tuam laudem convertas, memineris
,

ctiam, nifiidfecerisfedcumpericulo transgref['usfueris,tepcenam

Deihaudevafurum , &:ficIonge meliusfuiilbt utnumquam deeo
ahquid (ciwi&s, aut cognoviifcs.
Sijamhifcebeneperpenfis , te Deo (qui rideri fefe nonpatitur)

metam fcopumque prsefixifti:

tunctamdem primum difcere incipe,quomodoDEyS,Triunus, ab

quafi devoviil:i,&: tibi ip{i,hac ratione,

initiouniverlalemnaturamordinaverit, quidiIIafiet,quidpofilt , &:

quomodoilla, rebusin omnibus, invifibihquodammodocottidie
operetur, &: fbla in DEI volunrate confiftat, habitationemque fuam
inibihabeat.

Sinenamquenatua^veraagnitioncopus

illud,

abfque

temeritate &: periculo, segre inchoare poteris.

Natur^ qualitas &:
proprietas autem eft,ut videlicet unica,vera, fimplex , in efifenria fua
perfc^ta , &: occultus infuper fpiritus in ea conclufus

fit.
Si itaque
illamveliscognofcercjtunc, asqueac naturaipfateverum, fimphcem,patientem, conftantem,imopium , &:proximoinnoxium ibcin

fumma,regeneratum novumque hominem effe oportcc.

Si

Aquarium Sapientum.

S2

Siteitaconftitutumcilc agnovens,tuncnaturaadnaturam refc

moxadaptabit,atqueconformabit , &:juxca fimulin effabilistam

corporis,quam anima:,udlitasinteliet confpicua.

Indagatio&fpeculatioenimiftiusartistam fumme utilis conducibilisque tibi cricutjfi principia in ea rccte cognoveris , tc quafi violentcradmiraculorumdivinorum cognitionem ducluralint, adeo

utcoipfoomneilludjquod temporale, &:corammundo

in

fummo

Vice vcrfa vero qui per

habetur pretio nullius pretij xftumaveris.
anhclarc
nititur,illamque
iftam
ad mundi hujus
artem
divitiasad
fiiperbiam vanitatcmque convertere conatur,is quod ad exoptatum

Quocirca amfinem perventurus fiet,numquam fibi perfuadeat.

cogitationes
ab
omnibus
omneis
mx
rcbus rerrenis
mus,atque,adeo
dedit:^ funto.Probe enim
ali cniE,de novo quafi creat^,&: Soli
illud notandum cll:,quod ha^c tria corpus nimirum,anima, &: fpiritus,conformia circatque una fimul operari ncceflum habeant. Nili

DEO

cnimhominis cor&:animuseodem modoquototumopus elabora-

lum efl,regatur,omnino abarte crrabis.

Itaque juxtailludadionestuasomneisconformaripoteris.

Arcnim hcic nihil agit ampHus, nifi quod fcrac plantet. &: irriget,
Dcas autem folus incrcmentum dac. Qiiocirca cui Deus adverfatur,
iUiquoque&:univcifanaturainimicaeft: Qujvero,DEIamicus,ini
quoq; coelum &: terra,atquc adco omnia elcmenta auxilio fubvcnire
tifcx

co^untur.Siigiturilludexadeconfideravcris, &;veriEprima^materix cognitioncmpras manibus habueris (qua de poftmodum diduri

fumus)tuncadPraxinaccedere&:laborisinitiumfacerepoteris.Ubi
ceiterum Omnipotctis gratiam&direclioneminomnituopropofito,impIorare oportct, &: opus tuum non tantum facile fuccedet, ve-

rum etiam feIicem,fortunatum,exoptatumquc exitum forciecur.

ECCLESIAST. XL

verbofuo adh^ret^
^uique timore Dei manet
Officium xpe^ans,nigra nec alba movet.

Argen-

Aquarium Sapimtum.

gj

Argentum ea cupro hic d'ftanno condet (^ aurum^

Atquejuvafjte Beo pluraparabit ope

Trsferttm

tum lovafavet fihiyfauftiter aurum

hxcarnoque luto tuncbene

conficiet,

SECUNDA

PARS.

Erai.cap.XXyiII.
ld0 alt

Dominm

Eccepone in Sion fmdawenfakm

lapi^

dcmprobatum lapidem^ pretiofum lapidem anguU^

remyqui henefmdatus ejl.

G^i illum

habetynonconfundetur.

TOtiesnuncdidamrummamNobiliflimamque artem

Philofo-

phi in fcriptis fuisjante, &c poft perfedionem ,

camdemque fummis

prxftantiflimirque

titulis

non fms laudarc,

non condigne fatis

extollcre potuerunt .Idcirco illam ita indigitarunt , atque in senere

LAPIDEM PHiLOSOPHORUM

velvetuftiflimum, occul,
naturalem,&:
incomprehenfibilem,
tum,ignotum,
immo cceleftem,

benedidum beatificatum,&: triunum univerfalem lapidem Sapiencum appellarunc. Caufla vero

cur videlicec hanc rem lapidem
,

,,

nominarint , vel lapidi sequiparaverinc , exaliispra^cipueh^eceft,

quod iUius maceria ab initio',tamquam minera ex terra, vere lapis fic,
deinde, quoniam dura acque licca eft , qux ceu lapis contundi ac

&

teri,&,poftquamincriaprincipia(qusenaturaipraconjunxic)reroIuca
fuericex iisdem de novo in fixum adinftar cerse fufibilem lapidetn
artificiofe

fecundum legem natura: coagulari ac digen necefllim ha-

beac.

Quancumvcro incerflcarcis indagatoribus cognofcere |)rimam,

ecundam maceriam lapidis philofophici commemorati ifti phi-

alias

lofophinon fatisinculcare,atque adhortari potuerunc, qusemateria

tamen faltim unica res , ex qua hic lapis unice &c folus , abfque ullo

pere-

^quarium Sapie?itum,

84

peregrino additamento (etiamfi mille nominibus nuncupetur,)

prxparari necefTum habet cujus qualitatem, fpeciem, atqi proprie:

tatem ctiam mirabiliter defcripreruntj&fequentemfereinmodum

mdigitarunt. Quod videlicetilla abinitioex tribus conjunda, 6z
tamen dumtaxat unum fiet. Item, cx uno, duobus, tribus, quatuor,
quinque procreata &: fad:a,etiam in uno,&: duobus,ubique repeMagncfiani quoque Catholicam,velfpermamundinomiriatur.
nant,cx quo omneis rcs naturalcs originem fuam fortiuntur.
Item,
quodfitmirabiIis&:fmgularis natura^&formic habens imperveftigabilemacminus notam qualitatem,qucE nec calida autficcaficut
ignis, ncc frigida aut humida, fieut Aqua, nec etiam frigida &: ficca
ficut Tcrra , fed omnium elementorum perfeda aliqua comparatio
iit cilb quoque incorruptibilis corpons , quod a nullo elemento de-

&

ftruipoflit

Quinta

fcdcum omnibusfuisproprietatibus, veiuticoelum

&

Eflcntia quatuor elementa &: quatuor qualitates ,longe fu-

Itcm cfle quoad extcrnum corporalem ad{pe6tum> hguram,

&:nonLapidem
formam,atquefpccicm,lapidem
accandido
nominant
fimilcm
efle
quoquc amagis
albae
gummi aut aqua;
,
quam Oceani aqiiam vitx immopuriflimam bcncdi(5tiflimamque
aquam,ncc tamen efleaquam nubium vel vulgarisalicujusfcaturi-

peret.

ginis, fed craflam permanentem , &; faIinofam,atque , pro diverfa

confldcrationCjflccam , qu^manusnonhumedct , pituitofama,

quam,dua: c

falinofa terrx pinguedine exoriatur.

Mercurium&: Azoth

Itcm , duplicem
atque

qui fuperioris acinferioris Cceleftis

Terrefliis Globi vapore ceu fudore putritus &: fuflicntatus nullo

Ipfe enim univerfalis ac fcintillans Luminis naignc confumitur.
tura: Ignis efl:, qui CotlcftemSpirituminfehabet, quoabinitioa

fuit,qui Omniapenetransab Avicenna Animamuninomnibus humani corporis

Quemadmodumanima
diappellatur.

Deoanimatus

, &:fcfemovet:itainvenitui: &:movetfefeetiam
inomnibus Elementaribus creaturis qui pra:tei:eaindif.
Copula eft corporis &:anim2E, atque adeo puriflima No-

fnembrisinvcnitur
fpiritus ifte
folubiiis

biliflimaEflfentia^inquaetiam

omnia myftcria

&

latitant mirabilisef-

caci2

Aqmrm Sapientum.
ficacix &: virtntisplcniilima.

IlJi

S$

porro infinitam potentiam divi-

namque virtutcm adrribuunt dum inquiunt

,

Ellc illum fpiritum

Domini,qui terrarum Orbem impleat , &: ab initio aquis fupernatarit. Spiritum veritatis quoque illum appellant,qui mundo abfcondi-'
tus,abrqueinfpiratione vSpiritus Sandi, velinformatione eoruro,qui

illumnorunt,comprchendi nequeat. Quiquideminquovislocoex

ii^mico vero lioc fubjcCto perfede ac
,
plenarietantum reperiatur. Infumma EfTefpiritualemfubftantiam,
quaenequecoeleftis, nequeinfernalisiit , fedaereum,purum,pra2ftansque corpus,mediuminterfummum&:inlimum,elecl:ilIimum
item &: pretiofillimum fub toto coelo. Vice verfa quoque ab iis , qui
re quavis potentialiter

rem non intelligant,vel primum diicereincipiant, pro re viliflima,&

quafiabjediffima, .xflumari

quum tamem

amultisprudentibus
quseratur quidem, a paucis tamen inveniatur , e longinquo confidcretunin propinquo accipiatur,&: adhiEc ab omnibus videatur,a paucioribustamencognofcatur,quemadmodum illud ex fubfequente
adnexocarminevidere eft.
:

In triagrande bonam divifum^ejiattamenunurrt,

^^odcurat mundus nilqueparumque refert.

Fert pra oculis\mambus gerit^a/i ignorat id Orbis,
Transcurrit fubito nefcius artepede.

HAcfunt divitisfumm\ qui noverit artem

Verbum dr habens mediumjjaudditior uUuscrit^

JEnigma Philojdphicum.
quo primateriale fubjedum artis quod Phosnix Philofbphorum
IN
dicitur,divifum Tcr
in vcnitur.
Triniim

jimigma

\Aquamm Sapientum.

S6

^nigma Philojdphicum.
Slcujufoiue rei tresparticuUs tibi dico,
Non eHtquod quererismam tibi zerafero,
Cramine eges^frecibus^trifolino^invife lehovam\

^are unum in tribus ^ dt trihus unum aderit.

&

corpusquoque Sfi%ltusextanty
iJHi/leforent:Anima
Sal^Sulphur.Mercuriusque
gravis
Splendent

7u confidemihi^trifolinum inteUigegramen^
cantum,tunc Sophus arte clues,
Scis vocem

A L

UD

CMVLTO EXPLICATIFS,

REs una

hoc mundo efi.pafim reperitur:

^ hocfit

Cafu fortuito^fedulttate carens,

Cefius dr viridis\di6fu mirabiie numen\

Biiicce rei ruhiduspar celor albus ineji.

Sicut aqua hucfubitofluit cr ceuflumina vadity

Non madidat ^magnoponderefitque ievi.

Nomtna miile darem.aft hxc ignorant quoque miiic
Vuloare efi vifuycum tamem artegrave.
mediofoivetfapiens qui tertio (^ inde
ClaudetfubjeciumhicnobiU reBus habet,

cuti

jEmgma aliud.
LApidis hujus genus undique eflxonccptio ejus fitin infcrno,partus in terrajVitam invenit in coclojmoritur in tcmporc,&:

demum

beatitudinem jct^rnam impetrat.

Siigiturindigitataifta virtute praedita matcria (qu^epartimcoelefl:is,partimterrcna,&abinitio

mera confufio

feu

confufum chaos

cft,nuUius cercinomuiis aut coloris)Prxflo efl,ipfaque bcne cognofcitur

Sy

^quariumSaptentum.

rdtur(^quam cognitionem etiam philofophi, omnibus tcmporibus

proprincipahoperishujus membro habuerunt}tunc illi omnia requillta,& quse porro illius pr^eparatio poftularc videtur , fummo ftudio pra^ftanda funt. Priusquam tamen unicus manuum labor cum illafufapiatur, neceflario quihbct piLisartifexantcdatamdodrinam

iedulo in memorium denuo revocet,atque fimul fideliter fiet adimperfcrutabili , qui fub
monicus,ne prius cum arcano ifto operc,
iibi

&

illo occultatus laticat,{piritu,rere fortaflis implicec,

nifi

illum in pro-

fundis fuis qualitacibus acque propriecacibus,acque pro exigence naQuemadmodum Philofbconformicace , prius exploraverit.

tura:

Cumhocfpiritunihiltibi
intcrccdatcommercii,ni{!priuscognitioncm&:fcientiamillius cxa-

phorumahquis eadercmonet,&: inquit

dc noveris. Mirabilis cnim Dcus efl in opcribus fuis, &: fapiencia illius carcc numero,quiquc,ucifupra di6lum,fcferideri non patitur.Qujusrei fanealiquotexemplahcic inmedium profcrripoflent, quo-

imphcavcrint , jada
aute alea res ipfis adeo male ceilerit,ut quidam parcim in laboracorio
enecaci vcl alio inforcunaco cafu gravicerla'fi fuerint.Non cnim levis

modo videhcet multi

fatis lcvitcr

opcri

ifli

fefe

exco,quod philofophi
illud lufui puerili 6c labori muherum comparant , tam parvi x(\.imant. Aliaphilofophorumfuitopinio,quifccundumopcrishujus

momentiopus eft,utnonnulli fibi fingunt,

&:

laborcmperfcfaticiIem,&:nuIliusfcremcHncnti intellexerunt,illumq; duntaxat iis quos Dcus dignatus eft cognicione cjus dicavit,adeo limplicitcr Ic vitcrque indigitarunt. Cave igitur cave , in-

&

quam. , &: profpicc tibi ne hcic nimis tcmpeftive tc ipflim pcriculo

involvasfcd potius omne tuum propofltum fufisad Deum prccibus,
divinoqucauxilio, utabinitio fidclitcrmonuimus', iuchoes, &:tum
nihil

omninatimcbis,necuIliforfitanpericuIo fubjacebis.

Si itaquc

nunc te in oratorio tuo fummo cum ftudio exercuifli

&

cognicam materiam ad manus habes , tunc in laboratorio dihgentiam ftudiumque tuum commodc applicare convenicntem laborem ad manus fumere ,
ita inicium facere po-

&

tcris.

Primo

Aquarium Sapientum.

S8

Primoaucemfaspiusnucdidam primammateriam , velprimum

Ens jquodPhilofophietiamiiimmum Natur^eBonum appcllarunt,
anteomniadiflblvereneccHumhabes; Deinabaquofitate &: terrcllritate (primo enim terreftre grave craflum , picuitoi um acinftar
alicuius nebula^,aquofum corpus intuentibus adparet} punhcanda,
iliiuiquccaliginoia, craflenebulofaumbra, quaobumbrata, tibi adimcnda eft,ut hac ratione , per ulteriorem fublimationem , ipfi cor &:
interior anima,qu.x in ea occukata latitant , exinde etiam dividatur,
&: in fuavem eHcntiam reducatur.
Omnia ha:c perfici pofllmt aqua noftra Pontica ac catholica,
qua:percurfumfuumrcciprocum univerfiim tcrrarum orbemirri,

^at &: foecundat,quajquedulcis, pulchra, clara,limpida &: fplendida

cftjomnem au ri ac argenti,carbunculi ac adamantis fplendorem mirefuperans. Benediclam
iSta fibi

inclufam fervat

hancaquam etiammatcrianoftraantedi-

& continet.

Extractum illudCor, Animam &Spiritum,pofteacum proprioiuo

(quod pra^dida: materiar in (pecie infertu in interiori lUo coloris

fanguineo-rubei cft,poft prarparationem vero album candidum,clarum ac diaphanum evadit,a Philofophis Sal fapientiiEnuncupatum)
iterum deftillari ac congelarioportet,utrurfus in rem unicam rcAtque adeo pcr tuum ha(5tenus ufurpatum procclTum,
di^^atur.
Sale

(qui labor anterior nuncupatur) primolaltim purum ab impuro,

feparaitij&vifibileinvifibilej&dein invifibile iterum vifibile, fivc
palpabilefccifti

cultum

eft

lliaviirimi

quod jam non amplius tam grave groftum ac

ut erat ab initio

in-

fed lucidiftimum odoris ctiam

Saporis vero penetrantis

mtmx

infuper fubtiliiri-

(quamvis in
qua
de caufa Safeipfo
luum quoSolis,
&:
Mercurium
vel
pientes Aquam Mercurialem
que Mercurium nominarunt fubjedlum vero hoc , quamdiu iti
prxdida forma manferit, abfque ultenori prxparatione fi in mcdicma uti volueris , parum utile , fed venenum potius tibi erit.

mx ac aereaeita,
fixum

ut

ii

inibi fit)

acri permitteretur

de

evolaret ac evanefceret

feipfb
:

Quo.

^quarmm Sapientum,
Qiiocircafi loCLipledffimo illius dono,
terius procederej&:per aliafingularia

'8p

& raultifario ufu frui vclis, i\U

media^labores,pIura tencare

te oportet.

Intereatamenneceflario&diligenteriiesprsemonitus^ntNaturac
Operationes,quas fuccefllitemporis exercet,probe obfervcs,eafque
lUudii nofti, tunc fupradidse pracin omni labare tuo xmuleris.
parata: aquofx materiei duas partes fumito , 5c iterum tres diverfas

Duas

Tribus vero partibus aliam

materiam adde , Nobiliflimum fciiicet a Creatore fumme dotatum
Auri Corpus , quod pnmiE materiie j aflinitate propinquiflimum eique amicum efl:. Hujus partem uiiamin pondere adduodecimam
pro prima Fermentatione addito Utrumque enim, fpiritualis nem*
pe,ac coelefliis pricparataaquea Materia,^terrennmhocSoliscorpus conjungi,atque in unum corpus coagulari debent.
Notandum tamenheic efl:,quod vulgare aiirum reihuic non in{erviat,fed prominusidonco&:mortuo quafi habendumfiet.
Licetenmiilludab Omnipotente Deo omniummetallorum pulcerrimum S<:pretiofilIimum declaratum fuerit, nihilominus tamen,dum
partcs

iflias

priores partes ferva.

adhuc in aerifodinislatitavic^in perfectione crcfcendi impeditum fuit.

Per quotidianum pra:terea ufum, interioresejusvires,hoceft,SuIphur feu Anima,nimirum debilitantur, &: femperadhucindiesrebus
aliis

illicitis,qu^ipfimimme conveniunt,mifcetur,unitur, atquein-

quinamr. Etficmagismagifqueadremhanc minus idoneumredditur.

Summo igitur lludio tibi de puro,vivum fpiritumhabente auro profpicito quod in fuphure fuo, veluti antediximus, nondum
,

debilitatum,necfophiflicatum fit,fedomnino(fi per

Antimonium

&

velperccelum 6c Spha^ram Saturnitranfiit,

inibi fefe afuis fordibuspurificavit)purum deprehendatur,alias Materia altera cum fpiritu,&:virtutefuainhocingrcdi nonpoteft.

Hoc enimopuspero-

mniapurumcorpusrequirit, necpenes, apud, &: circum

fe

impuri

quiddam unquam tolerare poteft.

Siigitur nunc tam aqua: quamauri, partesinrequales (quse duo
iiondumtaxat,QUALlTATE,fedetiam QUANTITATE mul,

tum

Aquarmm

jp

tnm

^apientum.

difrerunr Jprimiimiiquidem,poff praEparacioncni facilcj rcmic-,,

molle alcera aucem graveadmodiim firmumacqiic

inficcum quafiliquodurumeft) inpaterafolutoria conjunda:,
prinium
redadac
funt,
tunc
fcx , vel feptem
amalguma
vel
rem,
dicbus in leni calorc , qui falcim tepidus lit, relinquas: tunc iterum de prioribus cribus aquas parcibus unam partem detrahe, ilfubtile j acqiie

&

infundcr
lamque rocundo vicreo vafculo , phiola^ vel ovo fimili
tempcratum liquorem in medium ilhus pone, & tunc iterumfex,
vcl feptem dicbus ica rehnquito, &! Corpus Solis per aquam fen~
quo facto amborum horum conjimdio fiium fofim diiTolvetur
mic initium & unum in altero tam fuavicer &: elcganter > vclut
,

.":

aqua calida > mifcetur^ Idque Philofophi diverfimode

Sponfar ( quemadmodum etiam
indigitarunt > atque Sponfb ,
Salomon in Caacieo Cancicorum fuo ait ) compararunt. Hoc fi
fadtum, tunc primam affervatam tertiam partcm quoque aliis fuperaddico , attamcn non in uno > 'velad unum diem , fed diverintropofitum enim corpus alias nimis humilis feptem vicibus
dum fieret , tandem immerfiim omnino corrumperetur.
Quemadmodum enim femen , dum terrae injcdum ab initio nimiam aquam, pluviam,vel humiditatem habet, nullosfruftus profert fed fuffocatur &: perit agricoI feges ; Jta etiam cunx
Hoc icidem perado vicrum,
opere hoc noftro comparatum efh
diligencifrime obfignaco, vel conglucinato ne com-pofitum odoPone dein in furnum tuum,eiTC, fuo deftituatur vel avolet
continuum , acreum , vaporofum &: unius^gradus
que levem
elacies in

&

&
,

ignem fubminiftra

qui caiori gallinae ovis incubancis ailimiK

letur.

N O T A

Hilofophi mulra fcripferunr de vaporofo igne

Sapientiae appellarunt

y.

quem ignem

illumque non eleraentarem

& mate^
mleni.

Aquarmm
riaicm

runt

fed cfTentialem

vel prjetcrnaturalcm

qui etiam divinus ignis

qux

vulgari

cum

Sapienfum.

igne

nominatur

^pT
,

hoc

ignem efle dixceft

aqua Mer,

auxilio 6d arte, incitatur;

Abinicoquico , cavc , ne dc eo aliquid fublimet,

vel , veluti Philofophi parabohce loquuntur , uxor viro imperet aut
maritus imperio {"ao crga coftam fuam abutatur , &:c. idque tum
proceirum fuum ordine continuo , abfque ullo alio labore , ( {blius ignis cura &: adminiftratione cxceptis ) a fe i^fo perficit.- Utpote primo cerrenum adjuniStum Corpus Solis totaliter folvitur
conteritur , deftruitur , &: putrefcit , atque adeo omnibus viribus (pohatur ( ubi fane ab initio caliginofum , poflmodum vero
omnino atrum nigrumque colorem parit> idque Philofophicapuc
corvi nuncuparunt,
plerunque quadraginta dierum /patio ficri folet) ita ut candem Anima eidem quoque exuatur, in altum
ducatur,
prorfus feparerur, hinc aliquandiu, abfque ulhs viribus, mortui inftar , in fundo vitri * veluti cinis , h^ercbic
Poftea
vero , (i au<5to igne , indefincncer dirigitur , fenfim ac guctatira
iterum defcendit, imbibit, hume<5lat , potat atque confervac Corpus fuum, nc omnnmo concabefcac &: comburatur,
Denuodeinde afcendic ac defcendit , idque feptem ferc vicibus. Ubi igm^
iterum uno graduincendidebet, non tamen eum in iincm quafi tibi cum eo properandum fiet
Medium
rcgimen ignis fiquidem in quo plurimum fitum eft , fumma cura &" diligentia
adminiftrandum eft. Incerim vero , in vitro , vel vafculo , varia figna &: colores ,
bene notandi fiint) ap( qui obfervandi
parebunt. His igitur ordine confpedis bonum eftindicium, quod
telicifTimus eventusfubfequuturus fiec,
curii

cio leniter digerico &:

&

&

&

Primum (do, oftencanc grana inftar pifcium oculorum, dein circu.

maccriam qux jam fubrubra jam albida,candcm viri-

luscirca illam
dis

& flava

fic

inftar caud^ pavonis,poftea candidiffima ac

bicundifjjgia ,

candem ru.

donec , adhibito ulcimo ignis gradu,anima &fpiritus

cum

^z

^Aquarium Sapientum,

eimiriiocorporejquodiiifLindojacctjinindiflbkibilcmacfixifllrnan:!

&

conjundiojpropter ineffabilem adEilentiam uniimturjquse unio

mirationemjnon fme horrore atque formidine,videriatque confiderari potefl

Sicquerelufcitatum, vivuni; pcrtcdumj atqueglonfica-

videtur

tum corpus

& invenitur

quod clcgantidjmam purpurei co-

lorisrubedincm jinllaralicuius Coccini, infchabct jcujustindura

dein omnia impcrfcda corpora immutar tangit , fanatque , quo dc
;,

plura dicluri fumus..

poftmodum
OpercitaqucDEi Ter Opt. MAX.ope &auxilio, felicitcr
nunc ad finem perdudo, &: Sapientum Phosnice repcrta, iterum iiexis(^cnibus&:ccrdedcvot05,OmnipotcntiDco,quipra!cipuus,totius

hujus operis Relor fuit^^ro eximiis fuis exhibitis beneficiis &:gratia,.

fratiasages,&:tamdcmiliud,adilliuslaudcm atquegloriamjincmolumcntummembrorumindigcntium, &: benccollocabis,necmaIeHabes itaque hic veram totius PrdccfTus informatioufurpabis..
nem,quo cumNobilis ha:c ars7&: fummrun opus , ovum nempe Phi-

Ibfophicum

,,

& PhiIofopliorumLapis>referari,prseparari, &: abfolvii

poterit..

Epilogi loco,
eft

>

quod

fi

& hoc quoque ficco pedc minime prserereundiim-

fortuitus aliquis error , vel

minus con vcniens operatio-

(quodfacilefieripotefl,&perfcdionemvehcmei-itcrimpcdit)com^

iiet..

tempcfiiveremcdium qua:rendum,&:malomedcndum.
Siitaqueprimo videris quodante difTolutionem &:nigredi-

nem,

aliquidfcfefubhmet, &:.afcendat

mittatur

vcl quafi rubrum.oleumi

(quodmalumefl:indicium)matcriamfupernatct..
citius rubefcerc incipiat..
II. Si vei ante ,vcl pofl albcdincm lufto
velitIII. Siinfine {^fenonaccommDdare.vercoagulari
invsrfafiet,ucctiam, dum^
IV. SimaKriaperieftum itamutata

&

eximitur,incandentcfcrrononillico,inflarccra:Jiquefcat,fcrrumq;.
tinfrataccolbret,, nec poflmodum ctiam inignefixumpermanear..
Omniaha:c, ccrtifrimafinifteDifpofitionis^.Kegiminis aut Ncglirentise figna funt.

#lj

Quibus defedibus ,ac erroribus, nifiinvaluerint,&: mature lifdem.

profpe6lunx

QiAquarium Sapientum.
prorpe<SiTmiirerit

fncile OGCurri,

Summaaiitem induftria
e manuum; operationcs

j^j

iHxque adhuercorrigipotemnr.

fingularia itidem ftratagemata &:artiiicio-

hic requirimtur quas quilibet peritus arci,

fexomnino nofle debet..

Verum enimvcro, \\\ Tyronum, ac difcipulorum gratiam medix
Si igitur ditSiorum errorum uiffaquam breviflime hic recenfebo
nus, veletiamplureis deprehenderentur tunc totum compofitum.
cum antedidaaqua
cx vitro iterum fumcre illud denuo folvere ,
Mercurii(qiiam Philofophi etiam lacvirginis, velprimaematerise,
Lac Sanguincm &: fudorem Item indeflruclibilem fontem vel
aquam vit2E,que tamen etiam maximum venenum in fe continet,nominarunt )imbibere5hume6lare& efficacem reddcre,6^ tum iterum
tamdiucocjuerepotens donecnihilamphusfubhmet, vel furfum
:

&

afcendat, autcongelatio &:fixatioinipfoopere pertcde, quemadmodumanteaindigicatumefl;, &:redefefe repra'i'entet

DefubfC'qiiente fua fermencationc atque multiplicationcin tertia partcdc il:

liusutilitate plura dicentur.

De tempore,praeterea,qiiod ad id requiritur,quando, & quamdiir

ad quemlibec A tum ifl:a expeditio fiat heic aliquando fu-

"videlicet

quodtamenhoc inloco niillocerto

termino defcribipoterit. Didienim ifl:i Philofbphidiverf^efuntopinionis, cumquemadmodumeoipfbrum Scriptisvidereefl: , femper
unus prae aItero,effedum tardius confecutus fuit.
Verum antehac
admoniiimus,&:diximus,quodin iis omnibusnaturarquaratione illarebus in omnibus kk reprscfentat) bene obfervanda fiet. Quod fi'
iiusaliquid diccnduineiTet, id

tenet. tunccitius tali

Sed ahortor fimul

&

m omni re fimul redum medium'.

opere ad perfedionem pervenire poteric.
informo te hac in re ne fub ingreflu anterio-

qnis facit , illudfedulo obfervat ,

cum

&

ris, velpofteriorislaboris

cum

calcu'otuo, hunc charaderem X,,

mcdium, velpundum tranfcendercfed jufl:e dividere,&:porro cumi
dimidia hujus
charaderis parte;hoc eft, V.jin operis compofitionc

jietrocedQredebeas.
Quofad:o,tumpoftea,fiilIuditerumconjuntourecolligas &:XX.ipfiusparcemreLl:e numeres, inifto numero'

M-

5,

(nifi

(^quarium Sapientum.

^jf^
(nirialiudintercidatobftaculum) veUcmpore,cumopeictuo eriam
ad finem pervenire poteris.Tali tempore contentus efto. Si enim tcr-

minum aliquanto propius qu^rere velis,illud temerarium eft,& rrK)x

Unica fiquidem etiam horate totum menfem rctarheic erratur.
dat,aut>rircopiHTiadcingas,tantundcmpromovet.Probetamen notandum tibi eft , nc calcuium nimis renaciter contrahas, vel, uti di-

^um

lilud fiquidem fi fieret , abortura

, illum omnino tranfcendas.
produceres. Multiriquidem, per putatitiamruamfeflinationcm,vel
iitiperidam, ex fperato fuo ELIXIR NIHILIXIR quoddamadcpti funti

Et hoc(cum Magica harc fcientia non adco lcvis fit momenti)filiis

fapientise,ut de eo altius cogitent atque judicent, paucis duntaxat, fignificafe volui.

Se^temfunt Vrbes ^ feptem pro more metalUt

Suntque dksfeptem.,feptimm eUnumermi
Septem literuU , feptem funt ordine verba ,
Tempora (untfeptem ^funt totidemque loca
Herbafeptem, artes feptem feptemaue UptUiy

A.

Septem cumque

trtbt44

dtvide^cautus eris.

Bimidium nemo tunc pracipitare petefcet

Summa hoc in numero cunBa quiete valent.
:

PROCESSUS

totius operis breviter hic indicatur.

PRIMUS
C^Uteriem

dtjfelve

SIVE

LABOR PRIOR.

tuam^putrefacque pennde,

conguU ^^at.
Foft dtflillctur , res facque

LABOR SECUNDUS VEL

poflcrior.

Res conjunge duas,putrefac,nigrato fubinde ^

Dtgereydealbefcat donec ab artc tud,

Tandem

^quariumSapientum.

ff

Tandem adfipremum rubifacqueyCsaguU profit

Res arti

hoc fa6fo , fige^ vir am-plm iris.

it fi tupofihac hoc fermemaveris ,

Totum
3JM?f

tantam partem

KMiUe

orbi.

abpylvijii faufliter artis opu^.

tangtts foteriniter ,

^ (^ua

tibijubito multiplicabit opes,

VEL
quod

^Are tria inc^ue uno

SIC;.
brevius.

rurfum qu^re in

Solve c^ concluds

& certior artis

tribtts

unttm^

erit,

& N IG M

A,

in q^Lio etiamProcefrus indicatun

datur pro tempore Corpert^at

Spirtttts ipfe

Exhilarans
Spirttu^ iUe

Animam

iffe

Spiritta arte cluet.

animam fubito fi contrahit adfe^

Nullumfe abjungitfegregat aquefuo,

Tunc tria confijiunt dr in unafede morantury
Dvnec /o/vatur, nobi/e corpttSyOpttt,
futrefcat nec

n$n moriatur^feparat

iftis

Tempore at elapfo Spiritm atque Anima

%yftu conveniunt extremofive eaiore,

^ifque fuam fedem cum

hitegritas pr^Jlo efi^

Ampiu

nuUa

gravitate tenet,

Ferfe6iio

depy

Utitiis glorificatur optts^

Proverb. XXlll, Cap.

Damihi^nufilii,cor tuum, &placeant oculis tuisvi^ mcas;

TERTIA

Aquartum Safientum.

^/f

TE KTI

Syrach,

Qm

PA R

S*

XLllL

tam alte pr^dican pete/l , qmm altm ille ejl,

Operum fmrum minimum "vidcmm, Adulto majora na^nillum

qucnoljpsfurjt abfcondita.

Dominu^y

Omncemmqmdejl

idfccit

Dcum

fcitum dat

timentihmj,

DE

rumma Iiacce ,toties niinc dila arce vel ingeniofo Philofophorum lapide,ad optatLim finem perdudo &: dc inius laude,
,

virtute &; efficacia,inefFabili eiiam iKilitatenonfufficienterfcrjbere,

vel condigne

fatis

prisdicare potucrunt.

Philofophi prhiio enira

profumma

& maxuma fclicitate in hacterra^ftimarunt atquece-

lebrarunt,

Imequonemohoc inmundo adperfeclioncmpcrvenire

poteft.

Morienes enim ait Qinhunchabet lapidem,ishabccomne,

In eo enim eft omnis lemporalis fe:

&c nullo alieno auxilio indiget.

licjtas,corporalisvaletudo,&:omnisfortuna.

Eumdem illum lapidem &: porro ita commendarunt quod (^in,

tus &:efficacia cjus,qua2inillo latet, (iet fpiritus quinta: Eilcnti^E, qui

fub circulo fplendoris Lunaris eft

immo cfle

illum

ca-li

fultorem,

Ellb , pra:tcrea , illum pra: cietcris ccelcftibus

marifque motorem.
{piritibusomnibuSiClediumfpiritum, fubtili(Tnnum,Nobilillimum,
,

puriflimumipiritum, cuica^teri omneis, tamquam Regi obediant,

qui etiam hominibus omnem falutcm profperitatcmque conferat,

omneismorbos

fanet, piis

temporalcmhonorem longarvamque

vi-

tamlargiatur,malosvero,quiipfbabutuntur,a:terna:poenelubjiciat:

Etiniisomriibusprobatum,perfe(51:um,indlibilemqueilluminven-

tum efle.C^ocirca illum Hermes &: Ariftoieles verum, fine mendadaciis,certum,omnis certifrimi,arcanum,arcanorum omnium. divinam,ftultis occultatam, Virtutem nominant.
&:

In

Summa,ultimum

fummum,quod fub ccelo videri pofrit,&: mirabilem conclufionera

five

itAquarium Sapientum,
five epilogum

j?7

omnium philorophicorum operum eumdemnuncu-

Quocirca eciam aliquoc pii Philafophi omnino ftacuerunc,

quod Adam-oprimohomini, efupernisilludrevelacum, &:deinab
omnibus SS.Pacriarchis iingulari deiiderio expccicum fueric.
Noahusenim, arca;cxftrudor,&Moyres,quicabernacuIum,&:
aureaineovafa quemadmodum eciam Salomoti in lionoremDei
parunc

templum;6^mulcaaliaprxclaraopera,&:omnisgenerisoniamenca,
&:ingcnciaaliafad:aperfecic, longam fuam vicam ingencefquedivicias,eo ipfo impecrafle dicicur.

QiiemadmodumctiamPhilorophifacencur, quod per illud fearces Uberalcs invencrinc

&: fufliencarionem fuam exinde &:
quxficrint , & confequuti ctiam fuerinc.
Ec hoc Deus inipforura
emolumencumillis largicuseft nein fuis fludiis &:indagacioiiefa-

ptem

pienrice,paupcrtatis caufla ,foriican impedirencur,necadivicibus &:

mundi, adadulandum, velpecunise gracia, arcem &: aruna cum fua fapientia, ob mendicicatcm fuam,contemnercntur & ludibrio haberencur
Magnainfuper&:occulcamiraculorumdivinorummyfl:eria,atqueingencesGloria;divina:divicias exinde cognoverunc &: didiceEc eo ipfo qu^dam corda a
E excicata ac inflammaca
runc.
funt, uculceriusadipfiuscognirionem dedudifuerinc.
Perillum
namquc chefaurum non magnas divicias , mundanam vel cemporalem volupcatem &: fuperbiam qusefierunc , vel confequi concupivcrunt, fedmuko pociusomnem fuamvolupcacemacquel^ciciamex
contcmplationcmiraculorumincreaturisabfcondicorum conceperunt:qu2eprxclara opera &: creaturas Omnipotentis faneillilonge
3literconfiderarunt,atqueinfpexerunt,quam,prohdolor!amoderimpiis hujus

canaiflaipfis revelandum,ipfl ,

D O

nireculihominibus fierifolet, quieafdemhaudmulto

aliter

quam

vaccac &; vituhjintueri folcnt , &: flmul Nobiliflimam hancce artem,

propter,avaritiam

luxuriam, fuperbiam, honoremtemporalem,&:

voluptatem quarrunc , in quo longe hallucinantur.

DEIJS enim
iftiulmodi dona non impiis
verbi fui contemptoribus (cd dunta,

&

xac piis, qui, in malo &: immundo hocce

mundo honeftam quiecam-

<jue

^S

kAquarium Sapientum,

cuevicamtranflgunt, honcftercicruftentantjindigentiproximomanus auxiliatnces porrigunt^communicat juxta Poctx vcrticuios

Jn^enuifaue frohu hanc fdliem dat Dew arTcmy
Auro quam mundui fohere forte nequit,
De qua^nono^u! eft^^.liquidfciAt ordtne z>ulgt^s,

Upidem.
<^)ui tenet hunc tacite , refidet quocunqne locooptat.
Non cafitm aut furem^nectimet ille malum.
Hac vicsfu/it pduci quihus hacfacrn munera dentur,
Jrnmtis ((i^frufiri hic qutzritAt hic

J-ert Dcffs in manihtts^

qui placet^ huiccc dahit,

Etiamfiverodeartishujusoperationc, virtute, &: atilitatc varia

per alios luce publica donata fuerincrquomodo videHfcripta,

&

&

plus quam perfed:us fidus,

fict , quo non folummodo
medicinas
fumma medicina inter omneis
omneis morbi, utpote Podagra, lepra, curentur > fcd etiam , a decrepitis ufurpatus , eosdcm juvenefcere iterum faciat iifdemque

cet hic lapis, pra^paratus

tamen

&

priftinumque robur

amiflas fuas vires,

recreet ac vivificet

quum

nullus

fira

reftituat

nihilominus hoc in loco

&:

femimortuos

& meo in Tradtatu,

Medicus, ficco pedc tranfibo ne

tali

elogio

ipfis

ipforumque facultati aliquid hic praefcribcre videar: Sed quiillum

perDeigratiani,liabct,&: commodc ufurparc novit,iIii,judicium

Dc ahis tamcn illius qualitatibus &: utili

&: elogium ejus rclinquo.
divinafaventeclecxperientia(cujusipfc,
ufu^cx cottidiana oculari
mcntia,partimparticcpsfactusfum)paucahicfubjiciam.
Primo,adagnitioncmDci,qucmadmodum ctiamipfanatur^ miracula, qose artis iftius bcncficiomanifcftatafueruncquodattinet,
pro fumma fua dignitatc , non fufficicnter dcfcribcrc, vcl eloqui poffum in hoc enim homo imagincm SS.Trinitatis,inunadivinain:

dillolubili cftentia

&: quomodoilladifterat,

&:tamcn onicusfaltim

Deus fiet, ac fimul in fccunda perfona divinitatis dc humanas carnis

,

aiTumptioHC , nativitate , pafTione , morte

&: refurreclionc

exalca-

tionc

^quarlum Sapientum,

pp

tione faa itidem, &: nobis hominibiis , crcaturis fuiSimortc fua merita
acternabearitudine Porro etiamde purificationc peccati ori'WnaIi3,
:

mediisimpetrandis/inc quibus omnium hominumconfiiia &:adiones, omniaquc ejurdem opera fruftra bc nihil funt In fumma omncis
:

totumqueproceflum. quemhomo, per

varias tribulationes &: anguftias,perficcre neceflum habet, donec
tandem iterum ad novam vitam refurgatjclegantifllme, tamquam
Chriftiana: fidei articulos,

'\\\

/peculo depidum,vidcrepoterit, quo depofteain

radidurifumus.

Quaru partepki-

Sccundo, Corporalcm naturalemque utihtatem concernens,

qu2e inde exoritur,quomodo nimirum, per Tinduram fuam , omnia
imperfedametalla,perfeda,&: in clarum purumqueaurumimmutentur illudjpromiilismcis fidcm utfaciam, etiam hicbreviterindicaturusfum.
,

Totiesitaqucnunc diduslapisvelElixirjfiadefFedum co ufquc

perdudus fiet, &: modo dido ufui infervirc & tingerc debet
:

tunculteriusutfcrmentcturaugmenteturquc , neccflum eft; alias

cnimcumTindurafiia, obfubtilitatcmfuam, nullam commodam
projedioneminaliisimperfedismetallis &:corporibus segrehabere
poterit.

Qiiocirca

primum una

pars toticsdidxmedicinsefumatur, cui

Auri optimi per Antimonium fufl &: purificati, acin
tenuifTimas laminas dedudi.
Fluant fimul in crucibtilo, uc mo-

adde

tres partes

ris eft.

Quo

fado totum compofitum etiam

Tinduram tranfmutabitur,adco
te,dein etiam mille fimplicium

ut

metallorum partes cingcre , &:adpu-.

cio

func

eo

quoque

facilius

eo

Tindura

altior

puramefficacemque

cumunica Tindura:iIIiuspar-

rum aurum redigerc tunc potis flt

Nota
Quo puriora &: matcri^
la

in

&:

ipfa

propinquiora

recipit

commodior

2,

&:

k(c

metal-

Multiplicareprxfentar,

Omne

Aquarium Sapientum.

loo

Omne enim impurum miniifque idoncum

i'eparaturj&,

modo

&:

cum

tamquam

fcoria:

omnino

imperfcdis metallis

&

quicquid hicrepcritur^

abjicitur.

Similiquoque

vitiofis lapillis pretioirs

gra-

&

Cliryftallumitatingipotefl:, utetiam
datio &: tranfinutatio fieri,
lapillis aequiparctur j &: multar
pretioliilimisquc
Nt)biliflimis
cum
ailliper

rcsadhuc ah^, c^x impio mundoneutiquam revclandx

co ipfo perfici potcrunt.-

Tales 5-'

mas fsepius a nobis commemorati

& id genus alias res pr-eftantilli-

Philo{bphi,quemadmodum etiam-

adhuchodie omneis veri Chnftiani, qui arte 6c clinodioifto a DEO-

TER OPTIMO MAXUMO

fimo

&c.

donatidotatiquefunrx pro vilifminimoiiihocceMagifterio habucrunt illx fiquidem re:

prioris prxclarillimx

fpedu

rerum ccelellium cognitionis pronihi-

lohabendisrunto.

Et in ipfa rei veritate fcias quod ille, cui AltiHimus donum illud'
clcmentilTime concellit , omnem pecuniam atque divitias hac ini
terra, coeleftiumbonorumrelpedu, nonfecum accxnum inpla^
Cor ,,omneque iHius deliderium enimeu falcim tentcis itftumer..
,

dit , ut in seterna vita illud

quod heic terrcno figuratoque dumta-

xatmodo confpexir, etiam coelefti modo &: iplain rei veritate intLieri , eoque fruiqueat qiiemadmodum etiam illudSapientiflimorum;
:

Regum.

SapientifTmius

Rex Satomon

hb.Sap. cap.j.teftatury dum

inquit Majori pretia &: carins habebam Sapientiam, quam regna

&: principatus, charior mihi erat quam divitix , nec comparavi illi lapidespretiofos,quoniam omne Aurum in comparatione illius are:

na eftcxigua,
11 li

itaque,

& tanquam lutum ^eftimavi argentum refpe^tu illius.

quiartemiftamadhonorem temporalcm, voluptatem &c

divitias coniequendas, expetunt,pro ftulto ftiiltioribus cenfendi,atque a^ftumandi fLmry quibus numquam hoc quod magno fumptu,.
laboreS^ moleftiatamdiuqu^erimt, &: corda^animunT,. omnelque
Qua de caufla
coc^itationes fuas ita excrucianr, obvenire poteftficnt,Genef
malxPhilolophi tcmporales divitias , ( non quod per fe
,

cap.2.enima:Moyf-,aliifquclocisSS. Scriptur5epluribus,tamquani

iespretiofa,&:pra:clarumDEl doniim

fummopere commeadantur}

Aquarlum Sapientum,

loi

turjfe J curpiflimi abufLis, caufla, ita comcmptim habuerunr,ucrem>

Gur, ad recftum verumque bonum perver)iendi,hominibus magnam

remoram injiciar,arque omne reliquum,quod alias in hocmundo re^l:um>in perverfam confudonem convertat quemadmodum etiani
celebcrrimus ille MarccIIus Palingcnius Scciratus in fuoPoematey
^qiiod Zodiacum vitx-appellavit) fub figno Sagittarir, illud elegan:

terdefcripiit

&: deteftandam avaritiamgraphice depinxir, adquem

ctiam Ledorcm benevolum nunc ablegatum volumus^

Exquibusvrdere&colligereeft quomodonimirum
riflimus

virille Claqui vere hancce artem , vcluti ex Naturas Zodiaco fuo de->

prehcnditur, habuicaurum &argentum,camquam bona cemporaliajVircutis rc{pelu,cam naiici seftimaveric acque conrempferir.

Quocirca etiam omneis,ve!uci anceamoriuimus,Sapienciam , rerumquecoelcftiumcognicioncm cerrenis caducisquerebuslongc

prieculerunc,&: in tota fua vita , omnibufque adco, fuis adionibus fofum eventimi finemqae refpexerunt , uc hac rat^one immorcale nomen laudemque perpecuam exinde reporcare poflinc r id qLiod SapienciirimusilleSalomon inProverbiisfuis cap.XVI. eciamdocer,
inquicns Accepcafapienciam , meliorenim eft illa quamaurum, &:
Ec porro cap. ii. idem ilk z Bona faincellectus preciofior argenco.
ma nomenque,aic, preciofior efi: ingencibus diviciis,&: ars aura argeiicoque melior, Syracidcs , vir ille fapiens, itidem cap. XXlV.ita exhortatur, inquicns i Vide ut bonum nomenretineas> certior enim ille
mancc,quam mille aurichefauri;
Ob has&alias vircuces, quseexifla Lapidis Philofophiaproma"
nanr, eumdem iflum Lapidem, uci didum fiEpius,Philofophinon
,

fLifEcienceu laudare
Scriptis

acque celebrare pocuerunc quocirca eciamin

fuisomne fludium operamqueeo contulerimr, uc ars ifta ul.-

teriuspropagari,fapienciaaccepcari,&: vicadeniquejuxca illam coa-

fbrmari infticuiquequeac.rnfipientibus camen omne obfcurum,caIiginofum,& mtelledudifficileeft,vekiti SaIomon,m Proverbiisfuis,.

ab initio ufque ad cap. VL furamopere id conqueritur , fLimraoqueudio^adillam ( fapientiam) fedandam,homines adhortatur,&: Ec-

clefiaft.

AqHarium Sapientum.

io2

cleriaft.c.^^.ica inquit:

Mi filijiiimili ftatu contentus

cfto,

melius id fi-

quidem ,quam omne- quod mundus concupilcit. Quo major es eo

magis te humilics &: Dominus tibi tum favebit Dominus namque
altilUmuSj&^magnafacitperhumiles.
,

QUARTA
Pfal.

^pcriaJn

os

PARS.

LXXVin.&CMatth.XllL

meum

in parabolls

eloquar

arcana a ^mndi mfio,

QUando DEUS omnipotensper divinam fuam vocemhumano

gcneri arduum 6c fmgulare quiddam,de admirandis,

altis,

coe-

leftibufque fuis myfteriis,revelare voIuit,tunc plerumque id fecit parabolice , qua; parabolienobisin terrena hacce vita notse , cottidie

obfervantur

oculis

noftris

funt.

ExempU

gratiai

cum

nobifque propofita; atque dcpitla:

Genei. cap.Iil.AdamomPa-

DEUS

radyfo, poftlapfum, pccnam fuam mortaUtatem corporalemque

mortcmvidehcet,indicare vcllet, illud fequcntem

in

modumipiiin-

nuere &: ilgnificare voluit, quod , cum terra per fc iplam nullam omninovitamhabeat, iileverodeterrafumptus lormatufqucliet, eaItcm Gen.XV. Sc
propter ctiam terrse rurfus limilis iieri deberet.
XXIlI.cap. DumDeus Abrahamo icminisfamilii^quc fuiaugmentationem indigitare voluit, illum ftellas in cceIo,arenam inmari, &:
pulvcremterrxadtypumintuerijuirit.Iltiuiiiiodidiverfas^peramcein Prophetis
nas, fuavefque Pracfigurationes typicasetiam

DEUS

&

quiddam ipfi denunciare voluit,

Idque poftmodum ChriftusipIe,os &:

iingularc

populo iuo liiraelitico

monftrari juiTit.
proponi
ii

fundamcntum veritatis,in fuo Tcftamento iecit atque adeo res omneis per paraboIas,quo mehus cjus dodrina intelligeretur, propofuit:
utpote dumnobisilimmam beatitudinem,verbumfuumdivinum &:
Evangeliuminnuit, tumprotypo utiturbono maloquefeminc,five
,

ziza-

Aquarium Sapkntum,

lo^

zizania, quamhoftis in agrumrererat lcemoccultato thefauro^Si:

mar>-^arita,granuIo triticcojgrano rynapiSjfermentOj&c.
:

&

i^ Lhc.\^.('^ AUtth.^^.cc^
coelorum prarfigurat, nobis parabolam, ckmagna Co^na(ScnuptiisRegis, proponit quemadmodum
etiam univerfam Eccleriam Chriftianam, ejufdemque ftarum , cum
vinca &: Rege a miniftro rationem exigente comparat.Item ea quoque iimilitudme utitur de Nobili Domino qui famulis fuis bona fua
concedit, deperditabove&:ove,fiIioperdito, &:idgenusparaboIis

{yid(dehi(ceLuc,

Dum

M~itth.\s

8.

Regnum

pr^terea

aliis.

Vide (Jl^Utth. i8. Lhc. i6. CMatth. 25. Luc, 1%,

L^Urc.ii.Luc,

i^.Lfic. 10.

Quum itaque nobis ifliufmodi exempla Sc

folummodo

ideodatasfuerint, utillud,

comprehcnditur
nobifqueimaginaripoffimus: quanto potius
fummum bonum Filiumfuum , Dominum
imbecilliratis ergo

dilficile

Jesum Christum

videljcct, qui

fimilitudines unice

quod cceleile

totum

&:

&

humana:

eo faciliusintelligere,

igitur acternus DEUS

& Servatoremnoftrum

humanum genus,obe-

clientia&:meritofuo,de morteseternahberavic, regnumque gceIorumreparavit,nobis in corporalialiqua figura proponere debuiflet ?

Illud iiquidem fummum myfterium Deiomnipotentis difticillimeab

hominibus comprehenditur.
(

Ephe/^.

Col.

I.

Bfi.^^. Ccelirorem

^emmmt.^nuhespkAntpftis:

Ttrrafefe aperiat, virefcat.. ^proferat Salvatorem.

Etlicetilludnobisin Vetcri Teftamcnto, &: aliasetiam in aliis

typis fig. lificatum f uerit,
Ifaaci Sacrificio videhcet ,
Jacobi Scala , Joiephi venditione mirabilique Statu , ferpente a^neo , Samfone,

Davide&jona:nihiIominustamen

&

DEUS

&: coelefte bonum , ex abundantia,alia

omnipotens tamaltum
quadam, mirabili arcana rc

&

tamen nobis hominibus ad magnum Natura^ hbrum prsemonftravit &: in lucem protuht ut hac ratione, juxta aha etiam corporaicm
,

aliquam , viiibilem , apprehenlibilemque ideam coeleftium iftorum

bonorum 6c donorum habere pofrimus. Qiiam terrenam corporalem-

jAquartum ^apientum.

to4
ralemque rem

verbo fuo nobis icapLopofuit, dumapiici

XXVllI.fic
aic- Ecccponoin Sion angulaPropheram Jefaiam cap.
rem lapidem, probatum benequc tundatum lapidem Qui crciiit,
non fugit. Similiter &L Regius Propheta David per Dei Spintum in
ille

ipfc in

CXVIII.Plal.ita inquit Lapis qucm architedi rejecerunt angularis lapis fadus. Id a Domino fadum S^ mirabile efl: oculis noihis.
:

Quemadmodum ctiam iftam pra::figurationemmodo dictusaugularis Lapis Chriftus ipfe Matth.2iadfederivat,inquiens: AnnumquaminScripturalcgiftis?
anf^ularisfaclus

Lapis,quemrejeceruntarchitedi,

aDominoid fadum

lapis

&:miriibile eftocuhsnoftris:

quiinillumincideritconquaflabitur, inquemautcmilleccciderit,is
Id quodS.Petrus Ad. c. 4.&:infuaepifl:.quemadmoconteretur.

dum etiam Paulus ad Rom. IX

cap. verbis

ferme iifdem repetunt at-

que defcribunt.
IUum probatum,bcncdictum, &: coeleftem lapidem J E S LI
CHRISTUM ( Luc. 10. "v- 23. 24. ) jam ab initia mundi omncis Archipatres,&: SS.Patriarch^,qucmadmodum etiam,pofl: illos,omneis
d Deo illuminati homincs magno deflderio cxpedarunt,&: fummis
prccibuscontcndcrunt,utipfis,juxtapromifl]ones Chrilfum etiam
,

incorporahviflbiliqucipccicintucriliceat. {Rom.io.v.ii 13.)

Quo-

circaliilluminSpiriturcdcagnovcrunt,w:confequurirunt,tunciIlo ipfo in nota ipforum vita dcle6lati funt,atque adco in omni pcriculo,ufqucad finem vitx' fuse^invifibiliifto fulcro nixi funr.
Quamvis vero ccclcftis &: bcncdidus ifl:e Lapis a Deo toti humano generi , tam divitibus quam pauperibiisabrqucomnimerito&:

genere datus fuerit {CM/itth. 11. v. 6.) nihilominustamenabinitioin hodiernum ufque diempaucihomincshocin

gratis

omnino

in

mundorcperire &: comprehcnderepotuerunt; immomajori hominumparti omnibus temporibus occultatus &: gravc offcndiculum fcandalumquefempercxtitit,quemadmodumEfa.8. cap.de co
,

etiamantcvaticinatusefl:,

dum

inquit

Erit lapis oflx:nfionis

&:

rupes fcandali. Itemlapfus&:laqucus,ubimultiimpingent,cadent,

Quem Senex illc
confringantur illaqueentur, atque capientur.
;

Simeoa

Aquarium Sapientum.
SimconLuc.i^cnp.cciamin

fpiriru

angularislapidis matrcmjita dicit:

lof

vidii:,dumaclMariam,cceleftis

Ecce, Eccehic,Iocabitur

in la-

pfum & refurrcdioncm multorum in IfraH &in fignum,cui contradicitur. Simili quoquemodo & S.PaulusadRom.^.idem teftatur,
inquiens Impqgcruntad lapidcm incurfionis , &rupemrcandali:
:

Quieniminillumcrcditjnonconfundetur. ItemS.Paulus
cpilt.2.

iionis

in i.flia

Hiclapis credentibuspretiofus,incredulisverolapisoffen-

& incurlionis, &: rupes fcandali

eum non credunt,in quo

qui in verbo impingunt ,

locati funt. (^Ecctef.^7^.^

& in

Qua ratione modo

Gommcmoratusillepretiorus,benedid:us,&coeleftis lapis,cumtoties ante diclo terreno,corporali Philofophicoque lapidc tam artificiofeconveniat,id hic exipfo fLmdamento, &;utriusque defcriptio-

ne demonfh-abicur,&: alter cum altero comparabitur.

gndfcetur &: videbirur

Ex quo coquomodo videlicet tCrrcnus philofophicus

&

ccclellis
qua:dam harmonia tS^ typus fiet veri,fpiritualis
lapidisJESU CHRlSTLinquonobis aDeoctiamcorporalimodp

lapis vera

proponitur,

& fpecie invifibili pr^monftracur.

Primumigicur,quemadmodum

in veraagnicione primx macedcArcana^c^

riae [i.Cor.i.Loquimur
ancc didi cerreni Philofophici
lapidis(^idquodpro principalimembro,&:fummo myfterio haben-

dumjillis,quiillumprarparanc(^^w.ir.0^tfW|>r(!?/;(3'4^''f.)&:eoi-

pfojinhaccemporalivica,

omncm felicicacem(quxaDEOnobisin

^vicernicaccmparacaeftjconfequieonancur

&:fimulin agnitione

cceleftis asccrni lapidis (hocefl:rccli,veri,&: vivi

DEI,creacoriscosli

ac cerrx,indiflblubilis triunic^ efIentise)occupati funt.adhuc multo

raagisintereft,&:plura infuper fcire necefTum habent

amfupra^inprimaparte, univerfalemNacuram,una

idcirco eti-

cum

proprie-

qua opusillud fruftra infl:jcuicur,ance omnia benc

difcendam acque cognofcendam q.^c monuimus. Si enim homo ad
fummum bonum pervenire cupic,cunc, pra: C2eceris,rcbus omnibus,
primo Deum, dein feipfum rede agnofcere illum oporcet (Acf^\y,
Nam in ipfo i^/i^/f/^f.)DEUM fiquidem, &:feipfumagnofcere
fi quis difcic(hoc eft/cire qui nos horaines fimus , unde forciamur otacibus fuij.fine

rigincm.

Aquarium Sapientum.

lod

&: quam proxime Deoadfinesfimus^pro

,
(ummai^pientia , fme qua difficillimc adfupra did:amfelicitatem
cclebrari dcbet.
pervenitur,haud immerito &: haberi
Quomodo &; ubi vcro talis agnitio fummi coclcftis illius boni
rcpericnda agnofccnda, QiUX.d\(ccnd.^(\QV.{Ecclefz^,EgofHmubicjue
(^c.)rcicndumeft, quodillam , quemadmodum &:terrenus lapis
PhJlorophicuSjquijuxtadefcriptionemfuaminuno&duobus, qux
tamen duobus,cfl:,quarri comubique rcperta funtjfaltim in uno,
nihil
aliud,quam i^ternum DEI
quod
pararive debeat &: oporteatrid

riginem,adqiiidcreati

&

&

&

verbum, 6<:SS.divinaScriptura, VetusNovumqueTeftamcntum

(Efi.S. Immojuxta. igem)c{i ^in quibus redus cccleil:is,fundamentalisangularisque lapis unicc &: lolummodo quserendus atquc in-

quircndus cftiqucmadmodum etiam Dcus Pater fub

ipfa

in

montc

adhoc fuum verbum digito quafi

,
Taborenfifada
monftrat, dum Marci ^.Luc 9. ita ait Hic cft filius meus dilcdus,
,

glorificatione

huncaudiatis&:c. Similiter&:Chriftus,eflentiaIe &: a:ternum DEI

verbumipfum , illud adfederivat, (/y^/ii9.)Ioan.i4.iicinquicns:
Ef^o fum via,veritas,&: vita : Ncmo vcnit ad patrcm , nifi per mc , ad
SS. divinam fcripturam

velinfallibile divini verbi

tcftimonium

(/4.34.)Efa.8-ait:AdLegcm,atqucteftimonium. Et Chriftus, didus illc angularis ipfe Ioh.5 .illud etiam partim requirit , &: poftulat,
duminquit: Scrutaminifcripturasjputatis namque vos habere vi-

tamin

ca, &:

illa cft

qux dc mc

teftatur.

UndeDavid quoque

in Plal.ii^.illud ipfum longe ante confcfliis cft,inquicns:Dclcdor,

Domine , mtcftunoniis tuis , mci cnim funt , conliliani; Lncerna

pcdibus mcis, Domine, vcrbum tuum:magis gaudco de via tcftimoniorum tuorum , quam de omnibus divitiis. Itcm , coniidc^o
vias tuas

&:

ambulo

in tuis tcftimoniis.

(Vide Gen.i}. Pfil.^y

Efi.^.^9. ler.^i. loh.io.i^. Rom.^,

iCor.^.)

Porro, ubi, &: quo in loco SS.fcriptura: {Ecckfi^.k mundiini.

tio^ cceleftis hujus lapidis prima matcria , vcl cffcntia , fundata
exprefle demonftratus &:ob oculos
fiet, mukis in locis, hmc inde
pofitus

Aquarium Saptentum.

to:^

pofitus eft, prsefcrtim vero Mich.cap.^.Jegitur: Cujus egreiTus al>

Ipfe lapis angularis quoque illud ipfum
initio &: tcrnitatc fliit.
teftatur Ioh.8,

fpondit:

cum

Primum

ludseiillum, quis eflet

ille

qui vobifcum loquitur.

Amen, Amen

interrogarent

Et porro

re-

ita

lu-

antequam Abraham
Ex quibus teftimoniis fequitur, quod nuUum
eflet, ego eram.
initium, fed ab omni arternitate primum fuum Ens Iiabuerit, &:
abfque omni fine in omnem a^ternitatem etiam manfurus efi:.
Et quamvis illa agnitio nuUibi, nifiin DEI verbo,vetcri, atque
Novo Teftamento, confiftit, & ex illa ipfa impetrari poteft nihiJominus tamen iJIi , qui eam inquirit, {^.Tim. y Et cum ttmpHeri/M)indicabo quod fumma hic diligentia impendcnda fiet,
Si c*initio
ifta
ab
in
agnicione
aliquis
crraret,
vel
finiftre
rem
tannim
geret is tum omnem fuum fubfequentem laborem fruftra imOmneis idcirco fefe recte probare , relamqu&
penfurus eflet.
aureamapprehenlionem, in verbifcparationeheic rc<5i:eaddifcere>
d;cos compelJat:

dico vobis

ocuJos(inteJlige animi 6c animae) bene ac rccle aperire

DEUS

idquein-

&

ab initio in natura
corterno lumine, i.Iohan. ^.(quod
acccndit)acute
intueri
&c
agnofcere
noftro
debent;
Qui
enim
de
cxternis corporalibus dumtaxat; (literah modo)abfque interno ocuIo&: divino Jumineillam impetrare nititur , is equidem tamcito

SAulum pro ^nulo intueri,&:doco

rccli , fibi viam erroneam , aut fmiexinde

eligere,&:
ftrumintelledlum
haurire potentrquemadmodum
cnim hoc in terreno lapideipfius defcriptionem juxta,multis Iiominum milhbus obcigit:itaetiamin hujus cccleftis notitiacottidie,

proh dolor

in

majore potioreque parte

tamen non verbo, aut

Jiteras, (illud

ido^ reprifentat:id

quod

enim utrimque bene funda-

tumyedmulto potius oculo qui inliominefalfus eft,unice&: folummodo imputandum quemadmodum etiam Chriftus ipfe,
Lucii.&i.Cor.^.ait: OcuIusJumen corporis,ftautem ocuJus tuus
nequam eft>veJ erit,tunc &: corpus tuum obfcuru caliginofumq; eft,
,

veJJumenintenebras effiGit.Itemcap.17. EcceRegnumDei,ait,inExquo dariflime apparet , quodluminisin

trinfecuseftinvobis;

homine

Aquartum Sapientum.

loS

hominc agnitio primum ex intrinfcco &: non ab extrinrcco^introfcrrioporteat,quemadmodum id SS.Sciiptura muldsin locishinc
,

indc

tcftiitur.

Quod externum obje6lum,uti loqui folefit, vcl htera imbccillitatisnoftrarcauflafcripta^internoaDco implantato &c conccilb graMatth. 24. quemadmodum etiam
ti^e Lumini,{altim pro teftimonio
oralcpcrccptumvcrbum,proincitatione, Scauxiiiomediato , vel

promotione ad

illud 6c

habendum

a^ftumandum eft.

bi

Exempli

gratiarSi tibi alba &: nigra tabula proponcrctur,&: interrogareris , utra illarum pro nigra , aut alba, habenda eflct. Sin vero agnitio duo-

rum iftorum divcrforum colorum non antea in te eflct,tunc propofltam tibi qua:fl:ionem,ex nudis mutisque tabularil objedis tarde mihi
diflblvcrc pofles:(/^/^.-?. lHudautem vebisfirt^fidc iis.qui vosfeducunt)

Agnitio flquidem non exiftistabulis^quasmuta^funtScmortux,^:

ipfx non ao-nofcerc poflunt,fed cx tuis tibi innatis,&: cottidie cxerciObjcdo quidem , velutietiam
tatis fcientiis, fuam trahit originem^
anfam pra;bcnt,ipfam
agnitioncm
ad
renfus,&
movent
antea didum
fcd
ab extrinfeco ex alargiuntur
illa
vcro afrnitioncm neutiquam
,

gnofcente,&:iftiufmodi colorum fcientiarum judicante profcrrio-

materialemexternumque i, vel lumen, occultatum

anem, vellumencx
arcanum
illud lumcn non iw
eft,a tccxpeteretjtuncoccultatum &:
peradpertinentcm Chalylapidcmintrofcrre, fed multo potius
igncm in lapidc movcrc
occultatum
&:
bcm qui ncceflario adefle ,
portet.Similiquoquemodoflquis a
pyrite,

inquo

te

ignis

&:manifcftarencceflum habcs:
&: cxi:itareoportct,exlapidccliccrc

quitamenignisetiamanteomnia,in bonoeam adrem benepra^paiterum cxtingui &: evaneiccre debcar,

excipiendus &: adflandus cft. Qup faclo rcdc fplcndentcm igncm
habcrc,&:,quam diu eundcmfoverisatque confervaveris, prolubitu
rato fomitc,niii ignis

ifte cito

tuo,quicquid volueris

cum eo efticere poteris.

Qiiemadmodum

etiam iimili modo in homine coelcfte &: divinum illud Jumcn occultatum, &:, vcluti antea didumjUon ab cxtrinfeco in homincm ininitio a
trojfcd ab intrinfcco provcnire neccflfum habet. QuMad fl ab
*

Dco

Aqmrium Sapientnm,

lop

Deo per vcram fidem,&: cum porro per media,auxilia, lcc^umj auditum,concionatum,&pcn;modum quoqueper fpiritum S.quemno-

&

dar e promifit, {loh. 14. Nemo venit adpa^

,
obrcuro,caliginoroque,attamen
candentc corde,
treminifiperme)in
tamquaminaliqud fomice,'iterumre6i:e infpirari , accendi &: fplendens fieri poteft, in quo noftro corde tum Dcus poftmodum
labobis Chriftus reparavit

credentium fiquidem cordibus,&:in lucc inacceffahabitationem fuamhabere expetit. Etiamii enim nullus homocorporahbus externisque fuis oculis Deum unquam vidit,nequc
rare &: opcrari habet.-In

etiam videre poteft , nihilominus tamen cordis oculis internis videri,

judicari,&:agnofcipoteft.

Licetquoque&: didumillud clarumlu-

menintotum mundumfplendoremfuumimmiferit,omneisquehomines,abfque ulla aliqua difterentia adhuc cottidie eluminet:nihilominustamenmundus juxtacorruptam depravatamqucnaturam
fuam illud neque rede viderc,multo minus vult agnofcere:quocirca
etiamtottantsequeviaserroncse , &: pernitiofas opiniones dc eo auId quod hac in re benc confiderandum, notandum,atquc
diuntur.
obfervandum eft quod videlicetDEUS hominiin fumma corporis
fui parte non fruftra^^: fortuito duos oculos, auresquc totidem communicaverit. Eoipfo eniminnuerevoIuit,quodvidelicethomo duplicem vifum &:auditum,internumatque externumnempe, difcerc
atquc obfervare necefllim habeat adeo ut interno res fpirituales ju,

dicare

externumvero&:fuxquoque

parti

i.

Cor

2.

dareatquc

adtribueredebeat Qu*ediftindioetiaminverboSpiritus,&:porro
quoque Litera2,fumma diligentia obfervanda eft :cuj us gratia &: e?o
quoquefimpIicioribus,quo faciliusad meliorem commodioremque
:

inquofummareifitaeft, agnitionem informentur

atque perveniant, illud paucis faltim innuere &: quafi admonitionis
triunius lapidis,

loco heic obiter indicare volui.

Quemadmodum autem

materia terreni Philofophici lapidis corammundonauci,nulliufquepretiixftumatur, immoqualiomnino

rejicitunita, &:fimiliquoquemodoChriftus , asternumPatrisver-

bum,clenodiumNobiliiTmum, &:coeleftis piobatusque triunusla-

pis

Aquarium Sapientum.

iio
pisa potiorc

hominum

parte in

hoc mimdo vilipcnditur,exocuIis

noftns dimittitur , &: itajam , ut in ipfa rei veritate ita loquamur,

fercnihilindignius,vilius,atqueabjedius,quamiprumDei verbum

Vndc ctiami.Cor.i. pra^fctim a mundi hujus fapientibusStukitiaappcllacur ;immonondumtaxatnaPici arftumatur^at-

falvificum.

quefloccipcnditur, vcrumcriam adhuc,

tamquam

aliqua ha^rcfis

damnatur,bannoquc profcribitut: idquodpiohomini, adtantam

blafphcmiamaudicndam, fLimmumeft corddlium. Verum cnim
vcroututfit rcctccrcdentcsco probari,&antc allcgata tcftimonia
fubrcqucnteradhuc rcclc implcri oportetrld quod etiam loannes
&c
cap.i.tcflaturdum inquit : Erat(intcllige verbum)in mundo
mundusilludnonagnofcebat. Itcm : Veniebatinproprietatem fu,

am,&:tamcn afuisnonrccipiebatur.

Qucmadmodum

etiam corporale tcrrenumque fapientum Aquariumxujusvirtusatquccfficacia imperfbrutabilis una cummateriafbamulrifarianominaa Philofophisfbrtituscfl:, ita etiam NU&:LVMENillud unicum,cujus virtus atque omnipotentia
fimilimodoindagarinequit inSS.Scriptura multos variosque titulos atque nomina habet, quorum pr^ecipua utrimque heic nos ordinc rccenfebimus. Appcllatur Lapis philofophorum vetuftiflimus,
occultus vel ignotus^naturalisjincomprehenfibilis, coelcftis , bene-

MEN

didusjconfccratusquc Lapis Sapientummominatur verus finc mcndaciiSjCcrtusccrtiflimorum, arcanus omnium arcanorum", divina,
ftultisoccultata,virtusatq;efficacia,fl]mmum

& ultimum

quod

fub ccelo vivcndum,mirabilis epilogus,vcl conclufio.omnium Philo-

fophicorumoperum: Nuncupaturitidcm idonea&: perfeda omniumelemcntorumcomparatio , corpus incorruptibilcquodanullo

clcmcnto tangi queat Vocatur,pra:tcrca,quinta efrentia,duplcx
:

vivificans Mcrcurius,qui ccclcftcm fpiritum in fehabet

omnium ae-

grorum impcrfcdorumq-, mctallorum fanatio , jeternum lumen o,

mnium morborumfumma Medicina,Phocnixnobilis, fummus Nobilifhmusq;thefaurus,velfummum Naturas bonum,univcrfalis triunuslapis, quianaturaextribus conjundus, &: nihilominus

tamcn
unicus

Aquarium Sapientum,

nnicnseft,immoexuno,duobus,tribus,quatuor,&quinquegeneraefficitur. Item Magnefia Catholica, vel rperma mundi cujus

cur
generis&pluraalianomina&tituios apudPhilofophos reperire licet,quiuniverlimomneis haud incommode in fummo pcrfediillmoque numero(miIIenario)enuncidri atque comprehendi poterunt.
Quemadmodum inquam, terrenus Philofophicusque hicce lapis

&

unacum fuamateria, multadiverfimodaqueimmomillepene, vti

didum eftjnominahabet jinde quoque mirabilis appellatur: itaetiam hi , &c id genus alij fupra commemoraci cituh' atque noraina
muito potius,immo inlUmmo gradu a DEO omnipoccnte Sc Sum-

mo Bono pra^dicari
arternus

illius filius

DELISfiquidem,immoDeivecbum

poterunt.
,

redus, asternusjpretiofusj&probatusanouia-

risfundamentalifque lapis

efl:

quem

architedi rejecerunt, atque

profcripferunt. (/4.28. /yTiiS. Matt.zi. A^.^. Rom.^. i.Pet.z.)Ycms^

vetus, imovetuftifrimuseft, quianteporitamundifundamenta,&:

abasterno,

ignotufque
benediclus

fuit.

Efa.45. Dan7.Era.43. Pfal.po.

DEUS

Rcctus

occultus,

cfl:,fupernaruralis,incomprehenfibiIjs, cceleftis
&:fummelaudatus Marc.i^". Solusfalvificus , atquc

adeo omnium Deorum DELIS,Deut. 10. Certus, &:veraxeft,qui

mentiri nequic^Num.i?. Rom.5. Omniumcertiflimus, qui,proIubitufuojfacitquod vultjvelfoluspotens Gen.i^.Ephefj. Arcanifli-

mus &: 2eternus,in quo omnia myfteria &:thefaurifapientiiE occultati

latitant
Rom.i6 Colof 2. Sola divina virtus &c omnipotentia
quse ftultis vel fapientibus hujus mundi occultata & ianota
funt!
Reda unica &|perfe(3:a omnium elementorum eft comparatio i
,

quo,per quem,&: in quo omnia funt

& proveniunt, Rom.ii. & Jac!

r.

incorruptibilis efTentix,

quasanuUoclementodiftblvi velfeparari
pocuitPfal.Kj.Ad.i.i^.Quintaitidemefteftentia^immoomniumeffentiarum eftentia,&: proprie tamennulla eftencia. Verus
redusque
duplexMercurius,veIGigas geminse fubftanti^Matth.i^. qnemadmodum Hymnus de eo canit, Drus a natura homo heros
&:c."qui
cctileftcfpirituminfe habet,qui

omnia vivificatimmo vitaipfaSap

7.

Ef.^z.Joh.i^.UnicusperfedtusqjSalvatorommumimperfectoruni
corporuin

Aquarium Sapientum.

JJ2

corporum &:liominumeft, verusco^leftisqucanimsemedicus , jctcrnumlumenquod omneis homines illuminacEra.c^o. lohan.i.omnium morborumfummaMedicina,rela Tpiritualis Panacxa Sap.
i6. NobilisPhocnixquifuoSj pcrvcteremferpentem 5 Diabolum,
vuhicratos necatosquc pullos fanguinc fuo icerum recrcat &:
,

vivifi-

cat^immofummus thcfaurus, vel fummum bonum in ccelo &:in

raPfal.S^ Sap.j.Triunaunjvcrfahs cflentia, qu.^

ter-

JEHOVA appella-

tur Deut.6.&: ex uno,divina ell'entia,dein ex duobus , Deo &: homine,cx tribus, pcrfonis vidclicct^ex quatuor,urpote tribus perfDHis,&:

una divina cflbntia qucmadmodum ctiam ex quinque tribus pcrfbnis,&: duabus cflentiis nimirum divinus &: fimul humanus cfl. Efl,
,

prxtereaDEUSredaMagncfiaCathohca, vclfperma mundiCathohcumloh.i.aquo perquem &:inquoomnes cjeleftes atque

,

terrcnx crcaturx cflcntiam

motum^&^origincmvfuamfortiuntur

Gcn.i. loh.i. AiSt.iy. Rom.ii. Hcb.i. &:infummaa&:, initium&:

finis', inquit Dominus , qui eft , qui erat , &: qui venit , omnipotens

Apoc.i.

Verum enimvero quemadmodum in fupra commcmorato opcrc

Philofophicononfufhcit,fiquis tantum materia^ cognitionem habeat camdemquc pro triuna cffcntia agnofcat , atque quahtatcm
Sed infupcr fcitu neccflarium
proprictatemquc ilhus didiccrit
:

cft

ccps

quam

quomodo
ille

ut

illa

adquiri

illiusque utilitatis parti-

id quod nullo aho modo fieri poteft,

queat
velutilupradiximus, tresiftse res priusfolvantur , at-

ficri
,

vidchcet
:

qucputrcfiant,quoipfi caliginofafua umbra,&:hirfutaeflentia, qua

primumobumbrata, &:exindefn deformi in humanaquefpeciefpc(n:atafuit,iterumdctrahitur:dcin,pcrulterioremfublimationcm,cor

anima illius interior,qua^ in ca occultata per catholicam dulccm

&:ignisinftarlucentem aquammarinam ex illadeduda &:incorporalcm aliquam eflcntiam redadafuitrita &: mulco minus nos triu<\\.\x JEHOVA dicitur, agnofcere
namillamdivinameflentiam
&:

J)oflLimus,nifl prius illa(refpc6lu noftri)etiam quafi diflToluta, purifi-

cavijVclamencumqueMoyfis atqueiracundafpecics

qu^nobis a
lucura

AquarmmSapkntum.

lij

naturaimpcdimcnto terriculamencoquecft, ipfiabflrahatur,&:pcr

interna anima,quae in illa
ulteriorem divinamilluminationem cor

&

latetjhoceftjfiliusejuSjquieftChriftuSjOpc&auxilio SpiritusSan-

^i, qtii fimiliter, inftar alicujus purseaquse cordanoftrapurificat

Efcck.5^.Era.44.immo tanquam divinus ignis illuminat Ierem.23.
fuavi dulcique folatio implet atque recreat Joh .16,
Matth.5.
Ephel' 4,ex ea producacur , difcatur. Adeoque Deus iratuS;,poftea

&

placatus tibi appareac.

Quemadmodum aucem

opere Philofbphico materia, intres

fuas panesvel principia diflblutaproprio fuo fale poiro congelari
&:inunicamefl'cntiamreducioportet,id quod poftmodumSalfapiin

cntieappelIatur:itaquoque DEUS,6dcorejus,hoccft,fiIius paren-

Deo itidem cflentialiter implantatum,uniri,prounoDco agnofcij&nonproduobusaut tribusDiis

&: eflentiis haberi &: credi debet. Si itaque hac ratione Deum per eti,perfaIipforum proprium, quod

tamen divinse fapientix fpi: Eccc

tunctibiinvifibilis ignotusqueDELlS Efa. 4y. )am vifibilis, agnofcfquemadbilis,&: intcIIigibiliSjfadus eft,qui tibi etiam non amplius
antea,itairacundus
&:inhumanus,(edhumanrflimusadpamodum
ret,requeatepalpari,&videripatitur, cum tamen DEUS , antejus filium agnovifti, &r quafi feparafti , &:

ritu,&charitatisvincuIo iterum copulafti atque conjunxifti

quam Chriftus,

filiusejus

innobis foniiacusimaginatusque

fuir,

DEUSjDeuc./.iS. imo ignis confutamen criunius divinae eflencia^agnicio

Galac.^nobispotiusccrribilis

inens eft&:appellacur. Ifta

tibi

nondum fufficic,

nifirn ulceriore ilhus agnicione CpraEfercim cor-

dis illius)progrediaris,& adcrefcas.

Qucmadmodum enim fupra

didum&hadenus pra^paracum^fubjedumin

opcre Philofophico,
abfque ulceriore pra^paracione, ad medicinam corporalem cibiplus
obeft,quamprodeft:icaeciam Chriftus, i.Joh.4.nifi illum melius
gcrfeliusqueagnofcas,adfpiricuaIem animie cuae medicinam, cibi

adhucparum

conducibilis, (Q.d mulco potius ad damnationcm tibi

Tcrgerct. Quocirca etiam tu,fiipfius, coeleftiumque illius dononim

ihcfaurorijmquepariicipesfieri,iisdemque beate uti fruique velis,

Aquanum Sapientum,
mperfonaliilliiis agnitionc & porro progredi, illumquc non, tam-

jj^

merumqucDeum,

quam purum

tibiproponere &: imaginari, fed

impletionemtemporis.aDEO adiddeftinatum, Gal. 4. inquoadditamcntumfuumaccepit, hoceft, ftmulDeus &: homo, hominis

hliusfa<3:us eft,probcobrervarenecefl*umhabebis.

Nam,qucmadmoduminopcrc Philofophico itcrum diflum eft,

quod prima: materi3e(liad cfFedum fuum dcduci,& tindura, ad cxtcrarimpHciametallapcrficicnda,fieri dcbcat,) ahudquoddam corpus metallicum nobliflimum,&:primx matcri^c adfine , gratiHimum
acccptiflimumquc porroadponi,cumilla uniri,&:in unumcorpus
rcdigioporteat.Itaquoque&; heic,inopere Thcologico diviniE naturaefiliiDei (fiillautifrui,illiusquc participes fieri voIumus)aliud
quafimetallicumcorpusjh.e.caro&fanguis, humanitas, velhuma-

nanatura(qu2eomniumCreaturarumdigniiIima &: divinar naturae

propinquiftima atque ad illius imaginem crcatacft)adjungi, uniri

& in indiffolubile corpus fimulrediginccefliim fuir.

Quemadmodum autem in prxfigurato operc Philofophico cum, notandum obfcrvandumquefuit, quod , vulgarc
auricorpusadopusillud minime convenicns,{cd proptcr impcrfcdioncm iuam aliosquc multifarios dcfedus , (quibus cft obnoxi-

primis,diximus

iim) inutile , &: quafi mortuum cenfendum a'ftumandumque fit,

atquCjCa ipfa dc caufaCorpus purum clarumquc(quod abfque omai
&:nullo dolo adultcratum aut intcrno fuo
impuritateacdcfedu
Ica ctiam multo mifulphurc debilitatum fict) accipi dcbcat.
,

nus heic divinx

tura

>

utpotc

quinata

&:

filij

qux
adhuc

Dci

cflcntix

in pcccatis

non

humana napcccato originali in-

vulgaris

concepta

cottidic peccatis a(5i:ualibus

turalibus infirmitaribus fquibus omncis

in

&: pra^tcrna-

gencre homines fub-

jaccnt) contaminatafuiflretadjungi &:incorporari debuit, fedmera

pura , pcccatiexpcrs, &:perfcda humanitas.
(5/ enim terrenus Adam , ante la^ftm) qui tamen faltim crcAtura\abfc[ue

omni (eccat9timmo fancfus dr perfe^us homo.fuit

^uanto

Aquarmm Sapientum.

nj

quanto wagis cceleflis ille AdAm,qttem 'vnigemtus Deifilius in fe hakti

tdiseffedebuit,

Quocirca coeleftis jeternus rundamentalis, angularisque

fus Chriftus (veluti Philofophicus

eodem modo

lapis Jc-

defcriptus cft)

fecundum utramque naturam admiranda^ generationis &: originisadeoque imperfcrutabilisnaturaj&proprictatis eftac manet.
Secundumdivinamenimnaturamaba^tcrno , cxfola divina eflentia cceleftis a^ternique fui Patris.verus Deus, immo Dei filius eft>
cujus egreifus Tveluti Scripturaea de re loquimur) abinitio &:seternofuit {Mich.^.Pfal.i. Matth.iG. Colof.i) Secundum humanrtatemfuamverointemporis impletione abfque peccato &: defedu
:

(Efa.53.Joh.8.Scripturatefte,) verus perfeclusquc homo cum corpore fimul &: anima, (Matth.26.) natusfuit , adeo ut nunc indifTheandricie eflentix , hoc eft , verus
folubilis , perfonalis ,

&

atque in omnem asterni, in una unica ,

tatcm indifTolubili perfona fiet , atque hoc modo ut Dcus omnipotens agnof cendus &: colendus maneat.

Deus, verusque homo

Exoptandum heic

rum
cilla

eflet

mapri

oculi melius aperirentur

,

>

caliginofa ipforum perfpe-

vel larv^ fophiftic^e dctraherentur

Luc.io.Cumprimis vero omneis

peribus

csecuticntes

difputationes
rc

&

minus

^ionum

fophifta:

atque oculati
,

&:

fierent.

in divinis

o-

apud quos tot diverfimodie

hodierno adhuc die

Chriftiano

Ariftotelici
,.

dodo-

parti putaticiorum

agitantur

in rebus

&:

divinis

mo-

multifariarum diftin-

&

permixtionum nullus omnino finis

cft de Arduo in SS. Scriptura , 2. Tim. 5. bene fundatofumme vencrabili articulo de unione Naturarum
-communicatione Idiomatum in Chrifto.
Sin jam Deo
cjusdemve divino verbo credere nollent , tunc attamcn cx fjepius nunc didi Chymicioperis (vcluti fupracommemoravimus)
fada conjunlione,&;unitioneduarumaquarum,Mcrcurij &SoIis
vjdclicct
P X
,

divifionum

&
,

ii^

Aquarium Saplentum,

\idelicct remagnofcerc,iprLimquedigids quafi palpare poflent : Sed

SS.Scriipforum fummaarsScholaftica Pliilofbphiae Echnica:, &c

ptura , velChriftianaTheologiaminusfundata nulliusque valoiis

prajcepta Ariftotelica, de fubftantia 5^ acciSc pretij fundamenta
omnem aditum prascludunt , dum parum
plura
aliaque
dentibus ,

&

CQn^^iAzi^xymuXX^idTQxmXlnnii PhHofiphos PatrUrchas fjfe hdretico.

rum, Verumut ea dere copiofms heic dilTeramus^operje pretium

minimecenfemus.
Et quemadmodum,prasterea,in operc Philofophico,di6bum illud
Compofitum^conjundisnunc duabus eftcntiis porroin ignem collocatur,putrefccre,conteri,benequecoquioportct, qua in putrefadione&:co61:ioneinterim(donec plusquam perfedumfiat)multi,

farij

aduscum eointercidunt,&:,(veIutiin

defcriptionetcrreniope-

risplurareperirelicet)diverfimodicoloresfeferepra:fcntant:itahxc
Deo-humana , &:humano divina perfona Chriftus Jefus.hocin

mundo,aDeocaclcftifuopatre,itaordinatus, in igneam tribulationisfornacemconjedusjineabene co6tus,hoc eft, in variamolcftia,

i2nominia,cruce ,atqi tribulatione circumadus,&: in divcrfimodam
fpcciemmutatuscft,utpote:incdiampaftLiscft, Matth.^.dum ,mox
ab acccpto baptifmo, &: poftquam S. pra:dicandi vcrbi divini miniS. in defcrtum vcnicns a Saftcrio (cfc dcvovi{l'et,impulfu fpiritus
triplex ccrtamcn fubjre ncco
thanatentatusfuit,atqueinibicum
ccfrumhabuitjintcftimonium omnium Chriftianorum Baptizatoqui,Chriftianifmumingrefli,& Chriftum confcfli.ctiam a Diabolo tentabuntur,&:,pervarias tentationcs,addcfc<2:ioncm (bllicitabuntur.Itcm,dumlaflusfa6i:us Joh.^.dum lacrymatus cft Luc.19.

rum

contremuit Luc.14.c11m morte conflixit,fanguineum fudorem fudavit,captusctiam atquc vinduseft Matth. i^. a Summi Sacerdotis
famulo in faciem pcrcuflus ludibrio habitu^ , irrifus confpurcatus,
cruci,
flagcllatus , coronatus , ad mortcm condcmnatus &: tamdem
quam ipfc gcftavit,Joh. i^.intcr duos latroncs adfixus, fclle &: accto
,

potatus,Pfal.^9.clara vocc cxclamavit, fpiritum fuimi in

(iii

manus commendavit,cxfpiravit, atquc

in

cruce

DEI patris

tamdcm mortuus

Aquarium Sapientum.

iiy

tuas efl: &: quas id genus alias anguftias tribuIationesque,ilIe, in vira

ac morte fua , quibus de ulterius SS. Evangeliftie legcndi funt, fufti:

nere oportuic.
Et quemadmodum Philofophi fcribunt, quod ifta codio &: putrefadio, in fupra commemorato terreno opere , plerumqueintra
quadraginta dies fiat atque perficiatur ita fimiH modo per euradem
:

iftum numerumin SS.ScripturamuIta,diverfimodaquemiracuIa

fadanobisa

Deo

&

defcripta &:confignatafunt, utpote dum populus

Ifraeliticus,Pfal.59.perquadraginta annos integrosin deferto per-

manflt , atque durum exilium experiri necefTum habuit Dcut. 8.

Item dum Moyfes in monte Sinai,Exodi 54. Elias in fuga prse Acha-

bo.i.Reg.i^.Chriftusindcfcrtoquadragintadiebu^totidemqueno-

d:ibusjejunavit,quemadmodum etiam per quadraginta menfesin

terraconcionatusefl, &:miracula edidit: perquadraginta horasin
fepulcro jacu!t:quadraginta dies,interrcfurredionem amorcuis, &:
adfccnfionemfuamad coelos^cum difcipulisconverfatus vivumfefc
ipfisreprxfentavit Act.i.Item

dum

urbs Hierofolymitana quadragefimo abafcenfioneDomini,anno, a Romanis deflruda fbloquc

ajquata fuic.

Cumprimis vcro heic quoque notandum eft quod philofbphi purrefa<3:ionem iflam, ob nigrum (^cant.i^Niger egofum) fuum colorem
corruicaputappellaverint. Itafiquidem Chriftus ipfe(/4.55.
neque &c.)ddotmis omninofpeciei

^^-

Umomnino hAbeafJpeciem^

,
oplenus dolorum acgritudinumque , atque adeo
fpretus fuit , ut etiam vultus pras ipfo abicoderetur , &:nauci omnino

mnium viliflimus,

Immo,quemadmoduni ipfe Pfal.22.ea de re conquevermis , &: nullus homo,Iudibrium homlnum &: contemptus

asftumaretur.
ritur

populi fuit : Etiam illud haud in concinne cum Chrifto comparatur,

ubi putrefadum illud Solis corpus aliquandiu, cineris inftar , in

vitri

fundo,abfque ulla efficacia mortuum jacet, donec , ab if^ne forciori

ipfiusanimagutcacimfenfimque fcfe icerum demiccic &: cabidum
,

morcuumque quafi corpus rurfus imbibic,humed:ac,pocac,&: a cocaJi

deftrudioneconfervat,idem&:

ipfi

Chriftoaccidic^dumin monce

olivarum.

Aquarium Sapientum.

ii8

per divinac irx ignem aflatus, Matth.i^.i^.Te

dPatrefuoccelcflii omnino defertum conquefl:us eft ,
nihilomi-

olivarum,&: criicc

&

nusfcmperCvclutiterreno corpori aflidua cura atque recreatione etiam fieri folet) rcfcdus corroboratusque Matth. 4. Luc.22.
atquc divino Nedare quafi imbutus , humedlatus , atquc potatus fuit:immo dum ipfi deniquc in fandiflima fua paflione , &:
morte media, vires, una cum ipfbfpiritu,omnino fubtradic funt,
&: plane ad infcriora profundifl^nnaque terrac loca pervenit A6t.r.

Eph.i. i.Pet.3.&:

tamenadhuc confervatus,recreatus,&:virtute&:

potentia xx.Qxnx Deitatis,rurfum ereius,vivificatus,&glorificatus

Rom. 14. ubi demum fpiritus, cum fuo , in fepulchro demortuo,

cft

corporejpcrfedamjindiffolubilcmqueunionem adeptusperlofnflimamrefurrei:ionem,&:vi61:oriofamad coelos adfcenfioneminDominum &: Chriftum Matt. 28. &:ad dexteram PatrisfuiMarc.i<J.
cxnlratusfuit:cumquonunc.per cflScaciam virtutcmque fpiritusS.

tamquam verus DEUS &: homopari potentia &:gIorJa, fuperomnia

regnat atq; dominatur Pf S.efficaciflimo fuo vcrbo omnia confervat
gcftatqueHcb.i.immorrs omneis vivificatAd.17. Quxmirabilis

Vnio,ut &: divina Exaltatio , abangelis &: hominibus , in ccclo &: in

icrra,immofubtcrraPhilip.2. i.Pct.i.abfquehorrorc&:tremorcvix
capimultominusconfideraripotcft:Cujus Virtus,potentia,&:rofci
coloris Tin6lura impcrfedos nos homincs atque peccatorcs nunc

ctiamincorporc&animaimmutare, tingere, &: plusquam pefede

curare atque fanare poteft,dc quo paulo poft,plura diduri fumus.
Cumigitur unicum cocleftem fundamentalcm angularemque
lapidem Jefum Chriftum nunc brcviter &: fimpliciter confldera,

verimus , Qua ratione videlicet cum terreno Philofophico Sapicntum Lapide compareturatque uniatur; cujus Materia &: Prasparatio:uti audivimus, eximiustypus &: vivalncarnationisChrifti
imago cft. Itaque porro neceflarium fore aeftnmamus , ut illius
Efficaciam, Virtutcm, &:Tincluram, ut &: Fermentationem &:
Multiplicationcminnobis vitiofls &: mifcris hominibus , tamquam.
xnetallis impcrfcdis, intucamur atquc addifcamus.
Etiam.-

Aquarium Sapientum.

ti^

enim Deus hominem ab initio pra: reliquis omniperfediffimamque creaturam , &: ad fuam
Nobilidimam
bus , ad
ipfius imaginem creaverit , ipfique vivum fpiritum , immortalemque animam , infpiraverit : nihilominus pofl lapfum , m
deformem , contrariam , pernitiofamque effigiem transmuEtiamfi

tatusfuit.

Ut autem tam

nobiliflima creatura priflino

perfeclioni reftitueretur

talemedium

conftituit

fito nitori

Deus omnipotens ex mera

modum,

per quodillud fequentem in

nimirum

&

mifericordia

plusquam perfedus Lapis,

oportet :
ita eri
,
vel Tinbura , pofl iftam fuam pcrfedionem , adhuc ultenus
fermentari

augmentari

veluri

vel multiplicari debet multiplicem

utilitatcm fortiri velit ipfiusquc efficacia &c operatio conducibilis efTe debeat ; ita quoque Chriflus , coeleflis Benedidusquc
ille lapis

poft

Deo-humanam fuam perfedionem

tamquam membris
debet

hoc

efl

fuis

nos,

fuam Tinduram

ukerius fermentari atque multiplicari

ipfo , per rofei coloris falvificamquc

purificari

uniri

&

ad purum coeleftequc
Ille fiquidem , Paulo
inter multos fratres , immo

primogenitus efl:
primogenitus ante omnes Creaturas Colof i.per
tefle

coelo &: in terra creata

nobifcum,

cum

corpus conformari prcTpararique oportet

ad Rom.8.

&:

cum Deo

quem omnia

reconciliata funt.

&

qui a natura impuri

Si

iti

enim

, mortales ,
imperfed:i fumus , iteimmortales , &: perfedi fieri volumus
tunc equidem illud per nullum aliud medium , (^Heh, 15,) quam

nos

rum
per

puri regenerati

unicum illum coeleflem

fundamentalem

angularemque

lapidem lefum Chriftum , tamquam folum fandum , immo

fandifrimum Daniel. 9. recens natum refufcitatum , glorifica-

tumque coeleftem Regem

qui

Deus

&

homo una

in perfo-

naelI:,&:iii2eternummanet,fieripoterit.

Quemadmodum enim Philofophorum lapis &: Chimicus Rex,

tinftura fua hanc utilitatem cofert, etiam hanc efhcaciam , &: virtutem,perperfcclumfuumprocefrumjinfecomple(5litur,ucaIiaimperfeda.

Aquarium Sapientpim.

/^

&

viliametalla,tingerc &:inpurumaurum cransmutarepotens

fit.-Itaquoquej&adhucmultopotius Ccelcflisille Rex,fundametaIis,angularisque Lapis Jefus Chriftus bene dida fua tinlura,hoc eft,
rofci coloris fuo fanguine nos peccatores imperfc(Slosque homines
fxcibus folus
unus purifiab innatis noftris Adamicisfordibus
cat,immopIusquam perfele curat fanatque i. Joh. i. extra quem,
ScripturaTefl:e,nullaaliafalus,nequemedium inccelo , autinterra
eft , quo acternam bcatitudinem perfedionemque confequi poffimus,nifiin{olonomine Jefu A6t.4.
Licet enim ccecus infanusque mundus , per impoftwram &: illufi-

feda

&

&

onem Sathanse", multifaria diverfaquc media , vias , modosque xter-r

nambeatitudinempcrfetionemque confequendi,quaefivit, &:vehementer in eolaboravitmihilominus tamenfaltimunicusSalvator
&: Mcdiator,Jefus Chriftus,eft &: manet,in quo,&: pcr qucm/Coram

Deo jufti &: bcati Limus,atquc a fpiritualr peccati lepra iterum purificamur qucmadmodum eiiam unicus dumtaxat terrenus Salvator
f

& Chymicus Rcx,perqucm omnfa iraperfedla metalla perfe^hionem fuam impctrant atqucconfeqnuntur, &: infuperomncis morbi>
cumprimis vero incurabilis corporalisqueIeprafanantar,reperiturr
Suntigituromniarcliq.ua media , &:abipfishominibusexcogitatae
artes,quscaJudxis,Turcis,Ethnicis,aIiisquch2creticis,inmediunj
adlatac, &: adhuc tamquam neceflarra media , defenduntur, mulco

&

Sophiflica
potius (propric ut de re loquamur) Spiritu vacua, falfa,
hominesnon
nos
{CoLi.yidetenqtiisv6S(^c,))^cvc^zm.
Alchymia.

purificamur, fed impedimur r non vivificamur, fed debilitamur immo tamdem omnino mortificamuT quemadmodum eriam pfeudo
:

Alchymia qusc mehus malchymia dicenda, multas diverfimodascolores invenit, quibus homines non dumtaxar
quctinduras
decepti > verumetiam , cottidiana experientia tcflc inbonorum i

&

immo vitxcorporisque difcrimen fkpiiTimc

conjedi

funt.

Si vero nos homines ab impuris noftris fordibus &: fxcibus ( Ada-

micofcihcetpcccatooriginaJiyquoabinitio univcrfa natura humasa >tanquampcrnitiofo veneno Proioplaflisnoftris a Cacod^emonr

infpira-

(tAquarmm Sapientum.

121

infpiratocomipta, norqueomncisineo concepti atque natifumus,

Pfal jijob. 1 5 .)**^crumpunfican,(/^/A5.)rui-fLi/que perfedi , &: beati
iieriveJimusuuncilludpernovam regenerationem Spiritus S.im-

moaquam&Spiritum (

veluti

RexChymicus etiamperaquam&:

Spiritum regeneratur, perfe<5i:ionemque fuam confequitur

fieri

oportet: inquanova,&:ipirituaJiregeneratione(Pf/.3.}qu2eefuper-

baptifmo per aquam &c fpiritum peragitur^nos , Chrifti cum

fanguineablui &c purificari, atqueadco unum, cumillo,corpus fieri,
nis in S.

illumque , vcftisinftar ( velutiPaulusad Colofl' 3.&:Ephef 5 aitjinduere oportet. Nam quemadmodum lapis Philofophicus perfuam

tinduram poftea casteris cum metallisfefe unirefolet,&,imacum

in perfedum indillolubileque corpus redigitur: ita quoque
ipfis
Chriftus tamquamnoftrorumomniumcaput, i.Cor. ^.nobifcum,
,

membrisfuis,perrofeicoloristinduramfuam, fefe etiamvenit, &:in

pertedumcorpus^dificiumqueRom.ii. i.Cor.ii.Ephef^.quodfe-

cundum Deum creatum(/<7^.3.)inre6ta veraquejuftitia &: Sanditate Ephef 4.rcdigitatqueperficit.

Ifta fiquidem hominis regenerabaptifmo per Spiritum S.peragitur , proprie nihil eft
aliud,quaminterna fpiritualis aliqua renovatio lapfihominis (i. Cor,
ii.cumDeo&: Chnfto,itaquidem,utnos,dum anteaper carnalem
generationem ex parentibus,inimici Dei, &: ir^ filii a natura {Rom.i,)
Ephef 1, eftemus nunc per fpirituaIemregenerationem,inS.baptitio

quasin

S.

{Heb.i^. ) immo hseredes Dei, &c coh^redes Chrifti

Ideo enim Chriftusmortuus eft,refurrexit, &: revixitRom.

fmo amici
fimus.
14.

&:

filii

utperhunccefuumprocefTum, hoceft, perpaffionem^mortem,

refurredionem,6^ adfcenfionem,in Sandum,quodmanibusnon faftum,ingrederetur,nobifqjeviam ada^ternam Patriamprxpararet.

Quocirca etiam &nos tamquamillius

,

fratres &: fbrorcs

Matth.

ir.

Ephef.5.&:Pfal.2i,ipruminpaftionefequi,Matth.8.incharahumiIi.
tateLuc.u. ahifquevirtutibus crefcere &: adcrefcere, immoipfius
corpori omnino conformes nos fieri oportet,ut tandem etiam &: nos,

quiheicipfuminregeneratione fequuti &: in eomortuifumus,cum

ipfo vivere,ejufque glori.im ingredi

queamus.

Q_

Qu

Aquarium Sapientum.

\2Z

Q^setamcnrpincualisexhortatiOj&Chriftianaimitatioinvfta

&

a^lionccalcftisnoftriRcgis, nonexnoftra dignitatc, merito, vel

propria vohmtacc ( naturahs fiquidcm homo omnibus fuis cum viribus,in rcbusfpirituahbus, ecccus, furdus, acqucmortuus eft)fed uni,

ec, &:rohimmodo(i./^/'^.^.y.)ex efficacia&: operatione SpiritusS.

fluit,quiinnobis> perbeatumregc{ierationis&: baptifmi lavacrum,
efticaxacque potcns eft quemadmodum etiam minerae &: mctalla,
:

qua: in rcipfi^ quafi mortua (//f^.ioOriibiginorajfeipfa ncutiquam pu-

nequecorrigere pofliint.efricacia 6c auxihofpagirici{j:>iritus

GUoquepurificantur,renovantur,foIvuntur, atque perficiuncur. Si
itaquenunc, vchiti audivimus,peraquam&fpiritum(2..C<?r,5.)iterificare

rum regencrati hoc eft,per bcatum baptifmum, &: rubrum, a Chri,

jfto

tindum fluentum,Chrifto Domino, ( i

C^r.5.) coelefti

noftro Re-

o-iincorporatijcumfanguincfuoapcccatisnoftns haercditariisabluii,purificati,&: primitiorum Spiritus S. ita capaccs participefque fadi

fucrimus tuncnosab initiofcnfim,juxtaD. Pctrididum,purofa:

, immo tamquam infantes in

donectamdem,
tamquam viChrifto, cibaripotariqueoportet,

lutarique late ,

tamquamrecens

nati

adukique lapides, ad fpiritualem domum, fummumasdificati &: idonei fiamus ad facrificanda fpiriSacerdotium,
que
tuaha facrificia , quae Deo grata acceptaque f iint per J e s u m C h r istum: Chriftianus fiquidem, per aquam &: fpiritum regeneratus
homo , non omnia fimul comprehendit , vel apprehendere
etiam poteft , fed fenfim , de die in diem in agnitione Dei &: Chrifti,

vi(/^pf. I.)

crefcere &: adcrefcere neccftLim habet.

Nam,queraadmodumiteruminopere Philofophico videre

eft,

quamprimum conjundio duarumEflcntiarum, {Cant.yCumpauUo

fpfosefftm mtegrejpis c^<:.jtcrreni auri videhcet, &: ccelefti

modo pr^-

pararse aquofas materi^,poftquam abinitioin patcraaliquafolutoria,

in ficcum quafi liquorcm &: amalgama redad^ fuerint,fada,compopoft akeram , &: pedefitc non omne , &: una vicc fimul, fed una pars

&

adponitentim quidem.ac certis diverfitque temporib'is, additur,

oporfieri
Thcologico
ilhid
opere
magis
in
,
multo
tur ita , &: adhuc
;

cec.

ftAquanum Sapientunl,
tct.

Quamprimum namque conjundio

minis

cum

Clirifto in

12^

& fpiritualis Unio ho-

fando baptirmo fada

nofque

ita

quemadmodumanteaquoquediximuSjUnumincorpus

cumipfo,

redacli fu-

musitamcitoetiamhomotalisfcnfim fidem Chriftianam addifcere,&unum,poftalterum, articuhimcomprehendere nccefTumhabet doncc tamdem omnino in iifdem confirmetur , atque ad perfe,

^am agnitionem pervcniat.

Cum igitur &: Chriftiana quoque fides, (Phi^^ inftar prseparat^c

terren^eaquoi^emateri^c

( veluti fuo locoordine recenfuimus

in

^uodecim particulas, vcl parvos articulos juxtaduodecim Apoftolorumnumerum, deinautemrurfusintres articuios principales,
,

de noftracrcatione , Il.redemptione, IIL fandificationc

exquibus,utdiximus, homounumpoft
alterum , ad difcendum fibi proponere &: adponere quafi oportet
diverfis id fiat temporibus,ne nimium, &:plus j ufto,
Senfim tamen
onerctur , atquedifcendoomnino quafi obruatur, exquoipfefacilimctsedium &;naufca movcri , atquea fide plane abalienari poflet.
utpote

I.

diftin6i:a3<:diftributa fiet:

&

Cujias rei gratia etiam 6l tertius,de San6l:ificatione,articulus in fepte

membra , vcl particulas ( in comunicatione infallibilis epilogi

diverfa

AMEN)diftribui,&: hominibusdiverfisfeptem vicibus^^juxtainformationeminterrenooperedatam^incuIcarrpoterit.Quofa<^o,&:fi-.

dc ab homine,a parte ad partcm plenarie comprehcnfa, tunc fummc
eidemnccefiarium, utfemef perdivinagratiam coprehenfamillam
fidci agnitionefecudihgentidime cuftodiat &: abilliuscorruptione,
,

Et quemadmodii in (arpius nunc

dido opere philofophico jam ante indicavimus quod nimirum , ad
,
iftam fermentationem &: muitiplicationem unici terreniRegis, vel

vel amiflione,fibi fedulo pra:cavcat.

merx pura:q-, Tinclura;,tres fingulares partes,vel particulie, optumi,

puri, perpurificatiffimique auri,per Antimoniumfufi,nonquidem
exlapidis defedu,veIimperfed:ionetinci:urxfua:,fedeximpotentia

&:imbecillifateipforummctaIlorum,acceptariprojiciq;oporteat.Et
ut fententiam meamelius &: exprefilus fignificcm licet Tindura aut
lapisin ki)^[o perfedle prxparatus fuerit.-nihilominus tamcn crafta

Q^

imper-

Aquarium Sapientum.

124-

imperfedlaquemeEalbjobnatLiralem fuam infirmicatem atqtieimbeciIlitatemjiftamlapidiSjVciTindiirq^iitiraioc-jiiaryangclicampcr-

&L fubtilitatem adrepertrahcreatquc apprchendere nequeunt5nifi.commoda requifitio etiam ad manus{umatur,& illaeo'

fedionem

facilius tranfrnutentur.

QnemadmodumigiturilkTdnuncinopereChimico,inquam,fitj.
&:ficrioportct:itaviciiruTi&:heicin Theologico noftro opere(/Vy//^
2. jfpiritualisrenovationis

&: ccrlcftis regcncrationis hominis ("edu-

lam curam habere quis oportct. Etiamfi enim & nofter quoqae Rex
Chrifl:usnos,pcrpIcnariamfuam obedrerttiam, quam
coelcftifuo patri,noflri loco,priEfl:itit,ab omni impuritate perfcde \ibcraverit,& filioshxredesquc Dei fecerit nihilommus ramen iflam
divinam plancTinc^iira^quaTiadmodum &: reipfius lalvificam,
liquosfuostheraurosjatquebonay (i.G?r4.)obinnatamiiobisinfircceleflis Jefus

&

i!nitatemimbec]lIitatemqiie,nonperomniacomprchendere&aGceptare , auteamdem nobrs firmiter applicare poflhmus nifi per tria

,

qualiafunt : LSandum ejus Verha:c media a Deo ipfo ordinata

argentumquein tcrrcnc^
puriufque,quamaurum
bum,quod purum
,,

lebetcfeptiesprobatumPfalii i8 immofiipraaliquotmailarumauxearummiliiadiIigendumPfaI.119. II. Salvificafides.qua^fingulare

DEIdonumeftJoh.6. i.Thefr.^^.&rperverbum Dcioricur Rom.io.

cordahominumetiamunit hCt.^.&c inignetnbulationis ( Ga/.s.) proEt Ill.minime fucatadileclio crga Deum atqueproximumj.
batur.
qu2e iridem Dei donum,&: Legis impletio Rom. 13, immo Deus ipfe
efl,&:appeiraturi.Joh.4.perquasfingurares|partes,verbum, fidcm,.
&: charitatcm vidclicet {Ephef^. ) fi ordinario more modoquc excr-

ceanturacque ufurpcntur

Chriflus

Dominus tum divina

flia

cum

tinclura- coeleftiquc un6tione, primum rede operari, fuam in nobis,

fimplicibus &: impcrfcdis metallis , vel hommibus ,projcdionem,&:
,

&

peificcrc potefi ,quo fmcillum diffalvificumingrcilum exerccrc

participcs fieripofllimus.
apprehendere,veIipfiustindtursE
ficillimc

enim illico terribilis Sathan & Pfcudo-Chymicus feCe repra^fcnfiliiique Dci(prBfertim fi

tat , qui novis regeneratifque hominibus ,

lUic

pado>
^

Aquarmm

Sapientum,

12^

cum Chrrfto in baptifmo foederi facisFacianr & , qucmacfmoimperar bonum cerramen exerceanr fidemboxtum
palo

S.PaiilLisip{is

namqueconfcicntiam re;mcant,) cocciJie&: clanculum

iniidiacur,

&:,perfidelesruosCoad)ucores,(/./^<'/.yJquaIesrunt,peccatisobno-

xiacaronoftra

(/^r^^. j,
J

&:impius{edudor mundus , in pemiciofam

fuam nailam percrahere , &:pr5eGipitio dare conatur:acque etiam,

proh doiorirepiilimejDeopermittentejCnam veljuftus indie fepties
caditProv.24. )multosinlapfurapr5ecipitat. Quemadmodnmenim
Chrifto Domino , capiti
Duce noftro, infidias fltruerc, ipfumque,
mox a fuo baptifmo,fub ingreflb S.ipfius miniflerii,vehementer ten-

&

taremolitusefliita, &limih quoque moda,clandeftinasfuastechnas,verfutias,&:fallaciasetiamnumhodie,omnibufque adeotcmpo-

Chriflum primo per penuriam,

tribulationes^variafqucanguftias eo commovere &impellereftudebat utvidelicetdeverboDei, &:clementillima ejufdempromilfio-

ribus,in Chriftiana Ecclefia exponit:

ne,dubitaret

dum prxtcndit Deum ipfius amicum haud efTe, quod

,

famem patipateretur.

Sin autem ifta tentacioapudChrif!ianosnihiIoperacur:tuncexalteroIaterehofl:ishomines alia tencatione adoricur, malletque nt Deo magis (Deut. lo.)
quam ipfis in verbo fuo eflipollicicus, confiderent; qiremadmodum

illum taindiu in deferto

ctiam Chriftoperfuadere conabacur,uc nimirum kfc de fiimmo cem-

ph fafligio(A/<7/M.4.)pr^cipitem daret, Deum fiqujdera illum bene

protedurumefle,
Sin&hocipfinon procedft, &tertia itidemvieealiquidtentareminimeerubefcit^idquedivitiarumpromiffione,
quodvidelicer,pecunia',.temporaIiumquebonorumgracia,aDEO,
divinoqiTeipIius verborecedere j idololacra fieri, ipfumquefSachanam) invocare,&:,camquam Denm,coIere debear : veluci ide abipfb
ChriftoHbereexcorquere, eumdemqueadlapfum impellere minimeeflvericus.

Idquod equidem

fidelis

DEUS & Pacer inCoelo

(Ul? z.) exfingulariconfilio.

cercafqueobcauflas, quandoque permicticut hacrationein fide,fpe,patientia, reda veraqueDeiinvocationecrcfcant, adcrefcanr, &periftiufmodr Tyrocinia, five crucis
cxercitia>ad ultimum mortis certamen ,

quod vetus homo fubirene-

Q^ 3

cefTuni

Aquarlum

126

"^apientum.

necefliim habctjfibi viam bene pf acparare,atque hoc modo aetcrnam

contra hoftcm illum, vidoriam obtinere poflint

ici

quod fiet

'

fi

omneisipdustechnas ^verfutiffimarque infidias prius bene norint,&:

qua ratione ipli,per divinam gratiam ob viandum fictjdidicerint.
Cum cnim non cum carnc &: (anguine,red,veluti S.Paulus inquic,

cum Principibus 6c

potentibus

cum

hujus

mundi primoribus vid^-

quiinmundihujus tencbrisdominantur, mahfqucfubccelo

eaproptcr
(piritibus, pugnareatquc ccrtarc necciTumhabeamus
licet,

eorumdcmve

ipfis,

fpirituahbus tcntationibus

propriis cxviribus

minime rcfiftere pofllimus fcdhic, juxta AntcfignaninoftrijESu

C H R I s T I excmpium Iprituaha arma apprchcndcnda &: cum iifdem,&:vcrbo Dci,tamquam fpiritus gladio Ephcf. (j.infidefpiritua,

les

ifti

noftri hoftcs pcrcuticndi &: vincendi funt.

Ubi ncccirc cri&,

utnosadmandatumPauh Ephef <J.exarmamcntario Spiritus Sandi

thoracem Dci ferrcum arripiamus atque induamus adeo utlumbi
:

noftri adcindi lient vcritate ,

& induti flmus pctorali

in pe-

juftitiaE:,

dibus ocrcati , tamquam in procin6bu agitemus pacis Evangclium,

fpiritufquc gladium,qui eft,ut antea di61:um,verbumDci:ante omnia
vcro fidei fcutum apprehendamus,quo omnia ignita Diaboli tela de-

lcre&exftingucrcpoterimus Fides fiquidem injESUM Chriftum

clypeus cft rmifllmus,qucm idem ille Cacodaemon ncutiquam per:

forare,neque cor vulnerarepotis cft.

Cumigitur &: ignisrcgimen quoquein opere Philofophico fumma diligcntia obfcrvari , illudque ( in matcria^ co(5lionc; abfquc ullo

qucmadmodum

etiam
de Philofophicoignc,(quo prxcipue totum ncgotium pcrficicndum
taedioadminiftrari &:dcbcat

&:oporteat,

diximus, quidpropricfict &:appcllctur, eflcntiahs videlicct,

prxternaturalis&: divinus ignis, quiin compofltolatitct, cui cum
terreno igne materiali ( i. Tim. \ .) auxilium &: incitatio prxftari opor-

cft,)

quoquc &: cumprimis purum Dei verbum , vel quod idcm

Dci Spiritus qui etiam cum igne Jcrem. 23. comparatur ,

teat ita
:

eft,

hominibus occultatum cft, utpoquod quidem nobis a natura implantatum, pcrejufdcmcor-

atque
te

ita

appellatur

in nobis

ruptio-

^quarmm Sapientum.

12"/

ruptionem vero iterumdeletum &caliginofumfadumefl:(P/^/7.3.)

pari modopcr alium quendam externum ignem,
Inibifiquidem
hoceft;,per cottidianam afliduamque pietatis, Chrirtianarum virtutum excrcitationem,in profperis &: adveriis, ut
per feduiam
confiderationem puri divini verbi , ( fi alias internum nobis concefllim lumengratix, Deique fpiritus , in nobis operari &:nonplane extinguidebeat,)(f^/^io. ) auxilium fiibfiduumque pr^seftan-

&

&

dum

eft,eoqucipfo, fine

uUo

tasdio, atqueindefinencerexcitariat-

Quemadmodum

enim &: in terrenis etiam rebus fieri (blet uc , fi opifex ferrum , quod in fe ipfo frigidum eft, fsepiuslimaexpoliat,i!ludper continuamifi:um motum calefiat , luque inflarlpportet.
,

men&:lampasitidem; [CoIoJJ.t,. ) nifi continuo oleo foveacur, tamdem deficit 6c omnino extinguitur ita etiam homo nifi in fuo in-

&

ternoigne, abfque ta'dio&: molcfi;ia,exerceatur,fenfimdecrcfcic,

donec tamdcm eo plane privetur. Quocirca(quemadmodum nunc
faspifiimcmonuimus, idemque etiam fumma efflagitare neceflltas

verbum Dci diligenter audiendum,bcne coHfideranduni

indefinenterque excrcendum eft.
Quod autem antea de vifu , quinontantum externis corporalibus, fedinternisanimioculis(i.7/z. i.) fieri debec,diximus,ildeaudicuhic incelligendumeft. Loquor
lud quoqueparimodo
(quomelius
mea
intclligatur
vero
fcntentia ) deredopuroque Dei
videtur )

&

verbo , non autem gloiTis humanis , vel veterum , aut Neotericorum

Scribarumfermento(^tf/./^.)Pharifaico, quodhodierno,prohdolor,tempore,verbodivinopriefertur,ve! adminimum,inftarmurini

excremcnti, quodpiperiimmiicetur,pro divmi verbiconcioneauhaberi volunt.Minime gentium.Dc ifliiufmodi nugis verba hic
non facio fed , deveroclarificatoqucDciverbo loquorPfal 19.119,
quod per os DeitranfitDeut. 8. Matth.4. &adhuc per Spiritum S.
(i.Cor. I. ) prxdicatur quod non dumtaxatinanis vacuufque
fonus,
diri &;

quemadmodum ignominiofc quidam de eo loquuntur, fed fpiritus &:

vita,& fal vifica Dei cfl: potentia , Joh.
illud credunt.

6.

omnibus videlicet iis, qui in

Quo de auditu etiam regius Propheta David(7^/.64.)

italoquitur;AudiamquidDominus inmeloquuturusfiet.

Exquo
inter-

(^Aquarmm Sapienttm,

J28

& divinoDei verbi auditu

jnterno

reda vivifica fides

originem.

Nam

utiPaulus

tamquam ex

aliqua {caturiginc,

quas per chaiitatem efficax Gaiat.

Rom

10.

fbam f umic

diii:idesexAudttu efi,audttiii

veroperverbum Det^t.Pet.z.)
Si itaque verbum Dei purum &: clarum^ tunc quoqiic &: auditus
(Luc.zi. ) purus clarufque cilc poteft ica ctiam &: ipfa tidcs qu;E cx
iftoauditu quafi promanat, pura &c incorrupta, &c per charitatem
:

DEUM quidem in humili

cbfequio fan<^i illius

Itcm in orando , laudando , &: gratias
pra:cepti atque voluntatis.
agcndo. Ergaproximum vcroin bcneficacxhibitionediverfimodoefficax eft, erga

rum bonorumoperum adeo utDiledionon minima

:

fcd

vcluti

Paulus ait,fummaomnium reliquarum virtusfiet. Quemadmodum

ctiam ad iUam charitatis exercitationem nos Chriftus , in longa fua
concionevalcdifloria Johan.i^.fummoftudioexhortatur
&c tum
temporis valedictionis quafi loco poft fereliquit,inquiens Hoc eH
trdceptum meum^ut vosinvicem diltgatis , qucmadmodnm
ego dtlexi
Item
cognofcent.
vos,ita enim^vos meos ejfe difctpuloSiftngult
i. Joh .2.^/
dicitfenojfeDeum,^ tamenpr^ceptaejt^nofirvat^is mendax^Jl^^ nuLautem verbum illitis fervat in eo certo charitas Dei
U in eo verttas
\.']o\\..\.Deti5
efi charitasy(^^uiin tlU manet^tllein
perfe^a efi.Y.t porro
Exquibus omnibiis viderccft,
Detis in tllo manet {ColofJ.i,)
Deo^
vcrumfitvinculum,
quoChnfto incorperfedionis
quod charitas
,

^i

poramur:adeoutilleinnobiS5nosini]lofumus(i./<?A*i;?.3.j!illein patre fuo

&: pater in illo ; id

&: porro teftatur

qui

quod Chriftus commemorato

dum inquit

5"/

ifto in loco
quisfermonem meum fervabtt fu eH,

me diligit.^ego illtim diligam,atque adeum veniemti^^^^ habttatio-

nemapudeu faciemw. Joh.

tatem ea manetts.

^.ait

Siprdcepta meafervaveritts^ in chari^

Qua decharitate, quje porro 6d ipfum noftru proxi-

mumconccrnit,i.Joh4.etiamelcganterfcribitur:^/^A^^/V//,y?4W4-

^i

enim
tamen fratrem fuum odio habet , mendax efl.
non
quem
fratremfuum^quem coram videt , non diligtt., quomodo Deum,
re Detim Et
:

videtftsdiliget?

Et hocpra:ceptumabeohabemus,ut,quiDEUM

diligit,etiam fratrem fuum diligat.

Qiix autcm diledionis illius fiec

proprietas

Aquarmm Sapientum.

up

S.Paulus i.Cor.i^. fequentibus verbis exprfmic ; Dile^

humana^JiOtfZelo agitaturynullampetuUntiam
necj
in operando , ergaproximum , bono , lajjatur.
non
inflatur
txercet
,
Facillimc igitur exindevidcreatquecolJigereen:, quod nulla vera
pi'Opnetas,icl

dlio,mc\\i\tJo^gamma

&

redaque diledio eflc

poffit

quse per diledionem bonis

cum

opcri-

busproximononinferviatrde (Ctf/^j}quatamenmulciex Chriftia-

Exeodemveroquoquecflcadparet, quod
nis temercgloriantur.
bona opera,que Dco placcnt, non fidem antccedant^fed, tamqu am
frudusjflirpem &: arborem fequantur,qux, fi bona fiet, etiam bonos
frudusprofcrt:atquehac de caufa non operafidem,(/<f/'fw,/.)fed
fidesoperabona,grata,&:acccpta facit:adeo ut hac ratione,quod
heiceflpr2ecipuum,pcrfolam fidcm juftificemur, asternamque vi-

tam confequamur.
Si itaque nunc homo rcgcncratus, fupra commemorato modo,fefein vita, omnibusquc adco aiSlionibusfuis, tam Chriftiane &: pic
{q,^!^ exhibcatjtunc &: fuo fruclu minime carcbit.lftiusmodi fiquidem
homo,a'Deo in fornacem tribulationis collocatur, &: ad inftarCompofiti Hermcdci tam diu omnis generis anguftiis,diverfimodisq; calamitatibus &: anxietatibusprcmitur, doncc veteri Adamo &; carni
(f/>^^/4;fiet mortuus,&: tamquam vere novus homo,qui fccundum

Deumcreatuseft,inreda vcraquc
refurgat,

juftitia

atquc Sandicate iterum

quemadmodom S.PauIus ad Rom.(J.tcftatur, dum

inquit:

Nos.umi cum Chriflo,per haptifmum in mortefepultifumus. Vt quemadmodum enim Chrifius a mortuts refufcitatusefljta (^ nos in novitate vi-

fadum

homo cottidie peccare dcfinat uc

hac ratione peccatum ci amplius non imperet , tunc apud cum ficut
in terrcno opere adjundi auri folutiofuam fumit origincm,&,
veluti

t ambulcmus.

Id fi

&:

fupra diclum.putrcfacbiOjUt fpirituali morc omnino folvatur j

contcratur

deftruatur, &:putrefcat: quartamen folutio

apud unum

quam apud

altcrum ,
in tcmporali hacce vita adhuc fieri oportet
citius

mo

igne tribulationis

(i.

Pet. 4*)

tam bene

&:putrefa(a:io

fieri folec

Hoc eft
digericur

,
:

attamen
Talis ho^

coquicur,

atquemollificatur,utetiamdcomnibusfuis viribus defpefcCjatque

in

AquariumSapientum,

1^0

ingratia5<: mirericordiaDei(i.C^r.4.)unicum

fuum

quserat folati-

um:quain crucisfomace,&: durantc ignejiomojinftar tcrreniauri,

rcdum nigrum corrui caput fortitur hoc cft omnino de formis nt,
atque corammundo,Sap.5.(/^^.5 o.)irridetur:idquenon dumtaxat
pcr quadraginta dics ac no(2"es,vcl annos,fed fepenumero etiam per
omncvit^fu2Etempus,adeout plus cordolij,quamfolatij &:l2etitisc,
,

plus ma:roris,quam gaudij in vita {uaexperiri neceiTum habeat ubi

:

dcniqueipfi.perfpiritualemiftamfuam mortem,animafua omnino

eximitur, &:inaIcumqua{ideducitur,hocefl:,corpore fuo quidem

adhucinterraeft,cumfpiritu&:cordefuotamen(quinuncnonamplius

mundo

bus fummum

fed

Deo vivit,nec in

terrenis

{z.Cor.^.') fed fpirituah-

capit folatium') furfum ad afternam vitam &: Patriam

vergit,arqueomneisfuasadionesinftituit,ut illasnon terrense, fed,

quantum quidem hocce tempore fieri poteft coelcftes fient;

quodquejamnonamplius fecundum carnem fed juxtafpiritum,
Hon in opcribusinfrugiferis tenebrarumjedtamquamindie lucis,
,

in operibus

qua^ probationem patiuntur

vivat.

Qux

corpo-

ns animseque fcparatio pcragitur ipiritualiter moriendo. QuemadmodumenimfoIutiocorporis&: anima^in regenerato Auro fefe gcrit,ubi corpus &: anima quidem a fe invicem quafi feparantur, nihilominus tamcn in vitro ardiftime cohxrent,&: cojuncbim manent, a-

nimainfuper corpus cottidie recreat, &: a finali deftru(5Vione confervat, ufque ad dccerminatum {i.Cor.s.') tempus ita quoque tabe
cofedumj&:qua(imortuumhominiscorpusin(i.P^/.3.)ifta{uacru;

cisSchola,ab animaetiam non omnino deferitur, fed aflidue, fi

tribulationis asftus modum excedat , per fpiritum e fupernis coclcfti rore ,&: divino Ncdare, irrigatur , potatur , atque confervatur:

quodcoelcfterefrigcrium &: rccreatio demortui terreni corporis

in hominibus. (Temporalis enim noftra mors , quse peccati fti-

pendium

Rom.^.non rcda mors

lcd naturalis folutio cor-

poris &: animac &: multo potius lenis quidamquc fomnus eft)
mdifTolubilisconjundio ( in piisintcUige) SpiritusDei, &: anima^,

vcre

eft &:

manet.

Q^ prxterca

cum

mirabili af: &: defcen-

fione

AqmrmmSapientum,

i^i

rioncinccrrenoopere Cqu^reptiesiieri rolet) etiam convenit. Ulic

namque etiam fex annorum milJia tribulationum ,
moleftianim temporalium (quam diu videlicet mundus duraturus eft)

&

quo, per Dei fpiritum , folatij expertes homincs omnibus temporibus in cruce , calamitatibus &: anxietatibus
divcrfimodis , ubertim iterum eredi , confblati , atquc confir-

reperiuntur. In

inatifuerunt:Idque
etiam

tam

diuiiet,

(Deo

donec

laus &:gIoria}

fit

adhuccottidic, atquc

magnum univerfale Sabbatum

quietis anni millefimi feptimi

fuum fumpturus

cfl

initium

,
:

&: dies

ubi fpi-

ritualis ifta recreatio.,fivcretrigeriumjUnica

etiam vice ceflabit,dii2

cxoptatumfinemfuumconfequetur,&:,iHiusIoco(cumDeus,(2.T/!*
4.) oranc eritin omnibus) a^ternum duraturalsctitiainchoabitur.

Durantc vcro etiamnum digcftionc &:co(3:ioncfpirituaIis mortui

corporisinhomincfcleetiampari modo fveluti interrenoopcreviderecfl)multidivcrfimodjquecoIorcs &:figna,hoc eft,omnis o-cncrismiferi.-CjanxictatcSjatque tribulationcs
te

(quarumpr^cipua eftan-

Gommemorata ifta tcntatio, qu a Diabolo, mundo, &: carne no-

-ftraiitjatquc cauilatur) reprxfentabunt:

qujetamcnomnia bonum

prarnunciantindicium^quod videJicct tam bene vcxatushomo tandcm aliquando bcatum cxoptatumquc exitum confecuturus fict:
quemadmodum ctiam &: ipfa SS. fcriptura tcftis eft , in qua CiTim,
(.^^7.4.)lcgitur,quod vidchcctomneis,quibeatein Chrifto
Jcfu
vivcrevclint,pcrfcquutioncmpaticogantur,quodquenos,permultas tribulationes &: anguftias,rcgnum coclorum ingredi ncceflum

/.)

habeamus.QueminfinemetiamD.Auguftinusitainquit:iWw/rfm,
frixter,fite{cum ChriftUnusfachsftterjs) undique mille etiam tribuUtiones vcxm. NoHr^fquidemfidei capat Chrijius
eft^ nostpfius membra,
ftmus )uocirca nonfolummodo ilium^^fed
vitam iliius/equi
imi-

tari

ma

debemus,
egeftate

Vita Chrifti autem omnis gcneristribulatione

circumdata^ a Scribis

& Pharifais

irrift

extre-

e^ denique tro

nobis peccatoribus contumeliofifftmx morti tradita

facttlime colligendum , quod
te Deus tali vita dignatur
7/iiferis

ferfequutione cafiigat
iet.

in

Eie&orum Juorum numerum

Sine tfttusmodi perfequutiombtts

efi
,

Vnde

e^ pari te

te referre cogi-

& tribuUtionibm namque ad

Aqmnum Sapientum,

1J2

Beumpcrvcmre mimmepoJfumHS. Nam qni Paradifim ingredi connn'

tnr ^fer ignem (^ ac^uAm ilUambuUrt nectjfum habent , jive lUefiet Pe-

trus^cuitradit&fantcUvescxlorum:velPaulus,ele6iumvas(^armaturaDei'. ant loaneSyCui omnia arcana DeireveUtafunt: Omnets nami^ue

fratrinecejfum habent : Per varias trtbuUttones regnum ccelorum nos ingredioportet. Bucuscjue D.AuguJiinus.

quoque probe nntaiidumeft, quod nimirum

Antimonium,
(per quod (velutiantea in pr^eChimici
Philofophi
paratione Chimica didum eft) Auri fermcntatio fieri oportet
antequam Elixiri aiit Chimico Regi adponatur vel cum vetcrc
Prseterea &: illud

cano Saturno bahieum Sudatonum fubire veJit,) eodem hocId quod pro miraculo & myftcri*
ce charadere 5 fignaverint.
qualihabendum,atqueintuendumeft:qucmadmodymeriamforma
fivefpecies iftaapud nos Chriftianos quoque reperienda,6(: ferme
,

inparioccultationeufurpaturatqueproponitur,

dum fummo capiti

&

imperatori totius Chriftianitatis ImperijPomum, cum fuper eminentc crucicula, in manus traditur, eoque innuitur quod ille , ante,

quamadpacificam quictamque pofteftionem perveniat, priushu-'

)us mundi crucem ,serumnas,ahasque calamitates probe experiri,
iisdemagitari,&:pcreasdemprobari neccftum habeat:cujus pra^fi2;urationem lignificationcmquc typicam didi ifti Philofophi,qui
prilcisiftistemponbusviclitaruntjf-ortaflis iftiusmodi figno

non

ic-

mcre&ifortuito, &:quidcm in ipfo labore chimico(quitalem proceftlimetiamrcquirit lignificarcvoluerunt.

Quxomniahaudin-

concinneadcorhemoratamScholamcrucis,Chriftianorumquetribulationesatque perfcquutiones(quod videhcet antequam fempitcrnamlxtitiam&:quietemingrcdiantur, per onerofum difficilemque mundi curflim ambularc, vcl cum hofiili cano Saturno , hoc eft,
vetcre Adamo,&:Sathana, Scholam ccrtaminis balneumque fudatorium {ubirecogantur(W^ i^.)refcrripoterunt.
Juxta commemoratas iftas tribulationes &: calamitatcs etiam
multa diverfimodaque figna atque miracula, ingentes quoque mucationeshmcindeinmundo probcobfervandx,diligenterque confidc-

Aquarmm Sa^ientum.

ijj

fiderandseatqueperpendendjefunt. Si audiuntur fcilicet belk, rumores bellici,varia2 redx,peftis &: annonae charitas, quas omnia proximeinftantisnoftrajrcdemptionis veri prarcurforcs func&: nuncij.
In fuifia quando univerfalis mortuorum refurre^tio fieri debet tunc
primu homines per agni fanguinem vi(5luri(prior enim nova^in S.ba,

ptifmofa6l:a,rcgeneratiOjhujusfecunda^

reclas

,&:nnncprimumo-

mnino perfedse nova^ regenerationis ina^terna vitafaltim eft initium )ad novam,numquam tranlituram,vitam, anima &: fpiritu cum
corpore iterum fic unitis,&:in indiflblubilem a^ternum durantem
copulationem rurfum reda6lis,refurreduri funt ita quidem, ut, virtuteatque eificacia omnipotentis coeleftis Regis Chrifli(quoeum
:

perfidemrcaliter,vere,6.:efficaciter,contra

omnium hominum

ra-

tionemcopulabimur)pura,fpirituaIi,mirabiIique virtute robore,&:

agilitate,gloria &: prseftantia glorificati:immo pellucidi, prasftantes,

&:plusquamperfed:ebeati

/.2(3.)

fietidebeamus. Qua^ admiran-

da,coiporis animc-^&^fpirituscopulatiojfiveunioidivinaitidemglorificatio,&:exalteratio elecborum

velutiin terreno opere, abfquc

fluporejatque trepidatione in haca nobis non confiderari,multo

minus videri potcfl: qucmadmodum etiam,cjus rei caufla,&: ipfi angcli in admirarioncm rapiuntur illaque omnia videre geftiunt Ubj
tum cum Chriflo arternonoflro coeli principe una cum omnibus
.

angelis, &:fpiritibus miniflrantibus, in arterna la:ritia,

atque gloria

Majcftaticafuper omnia dominaturi, &: regnatun llimus in fempiternafecula (^'//.(J.)

Et quemadmodum,ut tandem cocludamus,in Chimico-Philofophicoopere,brevis,necefI'ariatamencorredio ncgledi corruptique

compofiti(quomodo videlicet eidemin tempore commodefubvenitipofrit,

ubi etiam totus procefllis^una

cum ordinariis

pertinentibus,mediisinvenienduseft;)mox ab initio

quoque &

ad illum

fuit addita:ita

hcic in opere Theologico miferi alieujus peccatoris fpiri-

tualis corredio &: reftitutio bene diligenrerque confideranda eft,

ubi fotaflis unus, vel alter,defedus in aliquo homine (dt repra^fenta-

ret,&:,Deo permittente,horribihs Sathana: , impij

mundi ,

&: carnis
fuac

j4quarmm Sapientum,

T^4

impuiru, in peccatainoideret,&:vel pcr ruperbiam &:arrogantiam,(quiEnobisomnibus innata cum pernitiofafublimarione, vcl

fu3e

prxmatura rubcdine,tamquam primo &: fecundo defettu, in terrenoregnocomparaHtur)iabcretur,vclob perpctrata enormia grandia,6<: carnalia peccata,tamdcm de Dei mifbricordia dcfpevaretjaut,
ob nimium tribulationum iKftum,contra Dcum creatorcm fuum^in,

rurgeret,crucemque impatienterfcrret:(qui duodefectus cum tertio&:quarto erroribus conveniunt) tuncmifer contagiorusque iftiusmodi homo adinftar Compofiti philofbphici dcnuo foluijhoc efl:,
poft ac^nitioncm excclfus fui,per clavcm folutoriam iancla' Abfolution}S,quotiesillaindigebit,apeccatis,& cottidianis fuis delidlis tam-

demiterumabfolui&purilican: dein in SS. Coena dominica puro

cocleltiladc i. Cor.3. vcroque cocleftis agni iwdott^i. loh.i.) tamGuam fanguine &: aqua,immo aqua &:fronte vitx quemadmodum
etiam cum pingui convivio cx puro vino &: mcdulla Ela. i^,{Apoc.i9^
&: publico gratixFontc,Zach.r5.qui,inftar Mercurialis aquseinope:

re ChimicOjindignis

& impiis fummum vcnenum

eft, cibari, potari,

rccrcari, &:confortari neccfliimhabet^donccctiam, veluti tcrrcnumcorpus,ad finalcm congelationem plcnariamquc fixationcm,

h.e.adperfcdamconftantcmqucittcrniebeatitudinisperfcdionem
pervcniat. Quxduofalubcrrimamcdia curationis &:lanationis micocnam vidclicet) fidclis oferi pcccatoris ( SS. abfolutionem &:
emolumentum
inftituit, illaquc
in
hominis
nmipotensqucDEUS
comad
miniftranda
neccftitatis
diledillima: fux EcclcfiXjtcmporc
municandaquc,tradidit,&:concrcdidit. Illic liquidcm,pcr di5lam
\am modo abfolutioncm , vcl clavium Miniftcrium prxvia vcra

pcenitcntia, liberi &:

tcntes

pcrmancmus

immunes pronunciamur

vel,{i impccni-

&: in pcccatis pctulantcr pcrfcveramus,

per Chriftianambanni &: excommunicationis clavem, qux ct/am

ad officium illud pertinet , in peccatis noftris ligamur , &:
Sathanx,adcarnisinteritum, i, Cor. 5.tradimur,utSpiritusin die
Dominifalviticctur.

EPILO-

Aqmrium SapienturH.

ijs

EPILOGVS.
HAbesitaquenunc,amicc&: benevole Ledor jbrcvcm
cemque demonftrationcra atque declarationcm

quoqueTypum comparationemque

&

{impli'

infallibilcnt

allegoricam terreno chimici,

veri cceleftislapidisJcfuChriftijperquemad certambeatitudi-

nem&:perfedionem,nondumtaxatheic,in hac terrena,red&:in2eternaetiamvia,pervenire poteris. Licetautem iilud utrimque, in

pra:mifl'oopereTheologico,aliquanto redius

& copiofius traclari

potuiiTec,rcicndumtamentibi eft,me non elTc Scripcura; Profdlbrem,vel,hodicrnimundi morc, Ariftotelico-Theologum, fed civem
&: perfonam privatam

niverfali

lliam namque aDeomihiconcelTam

Academia ftudiis adfequutus fum,fed in u-

eirc.

fcicntiam nulla in celebri

Schola naturae,

(/tf^.

li.

&: cx

quo omneis Dei dodi multa antc

magno miraculorum hbro (in

fecula icCc exercuerunt) didici.

Quocirca etiam iftam meam defcriptioncm non ad decoram fefquipcdalemque literam,fed,uti diclum,ad fimplicitatera direxi quemadmodum etiam haud eft mei muneris ut videlicet de rebus Theologicisuberioremcopioftorcmquctradationemheic inftituam :fed
quicquidfeci,illud,meaquidcmex parte,illis, qui fortaftis tantos
nondum fecere progreflus,brevem aliquam delineationem pr^cicnberevolui.utvidelicct Rem altius tndagare valeant:Unicuique liquidem amanti veritatis convenire videtur, ut miracula Dci iicco
pede neutiquam prxtcreat,nec perpetuo invol vat filentio,red ut illa
:

celebret,amplificet,atq; glorificet.Iuxtailludctiam firaul confeiTi-

onemeam,&quiddeChriftianxreligianis articulis fententiam credamque ,pubhce teftatamfacere volui :Cumproli dolor ,ita nunc
omparatum fiet,ut multi piiChriftiani(P/5/.ii6.) per mendaciirimorum calumniatorum in tempeftiva judicia (ni cantilenam ipforum
quiscantarevelit) a tergohiereticiproclamentur,&:fufpe6li habeantur. QuaEimpia^mundi blafphemiae temerariaque judicia verum
ChriflianU; qui iftiusmodi calumniis profcinditurj minime oifcndat:

Diabo-

Aquanum Sapientum

ij (T

Diabo!usfiquidem,ejusdemquerquamorifilij,illLid inmore femper

habueiunt, &:idemChrifto, omnibusquefuis imitatoribus, exhibuerunt, [PfaL^^. ler.ii.) atque etiamnum faciunt. Dequo tamen
nunc nuUa amplius verba facio,fed illu(i fupremo omnium judicium
judici,qui verusomniumcordiumlapis Lydius eft commendatum
,

\o\o.{\'ChroyiA<).Deus0mniACordaperfcrutatur.)

Ad

pra:cedentem pra^terea, toties nunc a nobis commemorati

tcrreni lapidis Traclationem quod attinet, hoccein Epilogo,artis
Chimicx amatorcm,pro fuperfluo,ad priorem a mc datam informationemablcgatum,eamdemqueiliifidelitcrdenuoinculcatamvolo.
C^cmadmodum enim in eximia cantione bona aliqua claufula
plusunadumtaxatviccjrepetituriitaquoquein hoccepuncloidem
,

a nobis fieri foletiquod nimirum ille propoikum &: cogitationcs fuas

ad terrenum lapidem Philofophicum non prius dirigere, vel iftiuf-

modilaborisinitiumfecere debeac,nifi cceleftem^^cujus gratiatcrrenus a Deo datus eft)re6le cognoverit, prasparaverit, vel , ad mini-

mum,ambos,fpiritualemcorporakmquevidehcet(ct/^i.)fummo

Ego cnim,
ftudio fimul conjundirajpfofacto prseparare inceperit.
cumprimis hac in parte, quomodo nimirum, abfque naturas agnitionc , tam altum opus temerc inchoetur &: laborctur, cum omnibus
verisPhilofophis confcntio,immoetiam quod abfque vera agnitione coeleftislapidisangularis Chrifti,utpotc inquo totanatura per~
fcde confiftit , non-dumtaxat difHcile, verum etiam impoilibile
,

fit

Lapidem philofophiciim

pra:pararc,

mea pro

perfona diligenter

hcic adnoto &: fateor Quocirca ctiam hoc pundum probe confidcrandum,nec,utamultis ficri fblct,tam avide, &: inconiiderate ad
fummam iftam artem (cum tamen fsepenumero aliquis ad illam
artcm minime aptus &: idoneus,necin farpius dida agmtione aliquantulum exercitatus fiet) anhelandum,nifi ignominiofum illius
rei exitum quis expcriri defidcrct: Quale fiquidcminitium,talcm
ctiam plcrumque finem Ibrtitur, veluti, proh dolor, apud multos rcs
:

ipia loquitur. Id

tix

quod tamen unice immatura; intcntioni &: ignoran -

imputandumeft.

Verum

AquariumSaplentum.

j^y

Veriim enimvero adhucmagis mirandiim efl:,qu6daIiquihomines

quiflimmamiftamartem {Ecclef.y.) nondumtaxat inetiam
illam tradare &: exercere conantur , &: nihilomi^
quiruntjfed
nustamen (annaturahs,vclrete magica, an vero pr^Eternaturalis <S<:
reperiantur,

nigromanticaarsfietjquaefaltimper fpiritus illcgitimaque prohibitamediaadquiratur)dubitant.

Neutiquam,mibonevir,DiaboIus

omneisque adeo impij abfque divinapermiflione, poteflatem illam

nonhabent,ut feminimumquidemhac in arte contredent,multo
minusrui jurisfaciant,illamque prolubitu fuo exerccant. Minime
gentium,inquam,fblaillainDeimanu &: poteflate confiftit, quiillam,cui vult,& impertit , 6^ fimul iterum adimit.
Ad iflam namqueartem,quaea,&:exDeo fuam fumitoriginem,nulliomninovoluptuarij,multo minus diri infernalesque Spiritus,fed tahs, verfa vice,
fpiritus,quifimplex,re6tus,verus>confl:ans,&;purpia^que eflenti^
fiet,admittuntur.(!Jucm tamenfpiritum hodiernus mundus fecurus

impiusnon agnofcit,ideoque etiam ejufdem eflentiam,fummumque

Quamprimum enim aliquid de illo
myflerium in multis ignorat.
auribus p ercipit,nec cito tamen illud comprehendere potis efl, tunc

mundani

QSapien.i.) flultitiam illud appellantrideoque

ifli focii
etiam,ob coecitatem fham , fpiritus ille ipfis perpetuo occnltabitur,
&: tamdem omnino ab iifdem adimetur.

Ne autem commemoratione ifla a meo propofito forfitan plus juftolongiusprogrediar,fedilluditerum adtingam, &:deniqueadfinemperducam:eapropter piis artificibus &: hoc, amicx exhortationisloco, probeinculcatumvolo Quatenusvidelicet,ergaDcum
:

{ficcUfA%.& i^)cor,animumque,immo vitam, &: adiones fuas quis

inflituetreatenusin lapidis,aclaboris fui progreffu cottidie omnibusque etiam horis infignem utihtacem percepturus erit: id quod &:ipfe
omnibus diebus fumma diligentia,&? magna devotione obfervavi, &:
expercus fum. Quamobrem omneis mox abinitio adionesfuas eodirigere , feque itaprseparare debec, ucpoflmodumin
utroqueopcrecofeliciorem finem confequi valeac,

ita ipfo fa6lo

HeicforfitanquispofTecobijcere

quodnimirumaliquirepeS

rian-

jAquarium Sapientum,

fjS
riantur'j qiii

rapidem iflum Philofophiciim

vel Tinl:uram

qua

fimphcia mctalla in aurum argentumqueimmutaverinr,verchabuerintj&nihilominus parum idonei fuerintjnec coeleftem fimul

tambeneagnoverint:(c<:/f/i9.)immoadhucinvita:vanit3teatque
levitate ambulavcrinr. ^fip-i) Quibus refpondeo^quod eosdem qui-

dcm fuo in ftatu relinquam,&:,ubij&: quomodo,iftam fuam Tinduram naclifucrinrjnuUani heic difputationcm inftituam. An vero veramrectamqueTint5tarum,quadein toro hocce meoTractatuegi,

nemo mihi pcrfuadcbit,multo minus,utcrcdam, induci potero quemadmodum etiam

levillimorum iftiuiinodi hominum tragicus exitus, in quem,fua cum

ipficonfeccrint atque pr2Eparaverint,id vere

:

Tindura,{eipfospraecipitarunt,illud fa^penumero tcftatur atquec-

iiamnumhodie,proh dolor, cjusrei exempla minime dcfunt Uc

nunc taceam, quod ars Chimica, una cum requifitis fuis, non unica,
Qucmadmodum enim aliis in facultatibus diverd
led diverla fict.
:

&:vcriiculores Sectariiinvcniuntur^^f.vt^-a^.jo. tacoh antem (umcbat

bacillos.fife feipiones (^c.) ira quoque&: hacinartc idemfit: Illifi-

quidemomneisingenereChimici appellantur, nontamen ad uni-

cam intentionem informati atque direlifunt.

Loquor hic falrim de vera,natur3S conveniente & artificiofa AIchimia,qux cumprimis inter alia, malum & impurum a bono & purodifecrncndumcognofccndumque^docecpcrquam (/'r^T^^r/'. z
,

roftquamnaturcXimbccinitati atque corruptionifiabveniri, &:red:a

promotiocxhiberipotefi:

qux tum in augmentacione metallorum

limihmodo procedit.ac fi alicui frudui,qui,accidentah quodam caiu

impeditus ad maturitatem juftam pervenire haud potuerit,auxiIium
pra:fl:are,vclexunograniiIo,veIfemine,mulcifariam augmcntationemGonfcqui coneris, quod exiguo fiimptu laborari atque perfici

AlteramSophifticampfcudo-chimicamartem minimeinad ^ericulum drc)

etiam illam difccrc cu^io:{Ecclef.y
nec
tclligo
&:meros
aureos montes,
incurvatas
quiaipliusmagiftriviasnimis

petcil:.

^i

(qui fortaftismmisprocul
fallaifta ars niliil

difliti funt,)

omnioo conftans

fruftra pollicentur

largitur

6c

adha:c

dumtaxat ingentes
fumptu5>

Aquarmm Sa^ientum.
iumptus', (emerarioslabores,&: deniqiie

corpus vitamq; infumere folet. Quocirca

jjp
edam /afpenumero ipfum

iftiusmodi Chimicorumunusvelplures occurrerent,(quidevcra& naturaliArteChimica gloriarenturjillamque,pecunise caulTa, te, vel etiam alterum ahquem,docereconarentur:vel,qu6dfumptus , &:qu2e requiruntur
impenfas , erogare haud poflent, prxtenderent:) tunc fideliter eflo
admonitus,ne nimium ipfis fidas.
Anguis enim apud ipfos pleruralatitat.(
Mich.i.pfpiritus
erj^oneits ejjem ^c^
que in herba
PriEterea vere etiam affirmare polfum , quod fumptus , qui
ii

tibi

&

totiUniverraliqueoperiimpendendusefl:,(cotridianovidu,
fiiftentatione ignis exceptis) pcr omnia trium florenorum pretium non
Materia namque , veluti etiam iiipra audivimus,
cxcedat.
partim velis efl:&:undique,proexigenteneceflitate, fatis fuperque,
abfque magna moleftia, invenitur labor itidem facilis
limplex
In fumma, totaiftaars a pijs,&: a Deo ad id eledis (/y^/.ii^.(fimpliciflime &:facillime:abimpiis&: malis vero difHcillime &:impof-.
fibile quafi comprchcnditur. (Prov s.) llt autem tamdem epilo-

&

&

gummeuni

abiblvam^idcircojvaledidionisloco, pro additamen-

to 6c hoctibicommunicarcvoIui;quodnimirum,fi

tenstibigratiam fuam (in pix

gitus fuerit,illa

tum rede

Deus omnipo-

& fandae illius artis revelationej lar-

uti,fllentium tibi

commendatum habe-

re,&,ejusreigratia,firmam feramori admovere,(a/^25. Outinam

f>oJJsmJeram&c.) illudque obferare debeas,ne forfitan arrogantia

tam apud Deum,quam homines in periculum & damnum, temporalemque seternamquepernitierapra:cipitarepofrit:

6c fuperbia,

Quocirca etiam caute tibiprofpiciendum eft.

Divitias quaritfacramhanc quicunqueper arteWy
Sitpius irfimplexjit tacitusqueprobus.

Hoc qui nofTagitatjpotius contrariajle^it^

Pauper,inopSynucius,cogitureJfemiJer,

H^comnia,amice Ledor,tamadmonitionis,quam valedidionis

loco,telaterenolui,indubiafpefietus,teinomnibus
S

(nifi

Deus

tibi

oculos

Aquarium Sapientum.

iA.0

ocuIosaurcsqucocclurent)me

fufficienter intellexifle

Iludfiqui-

fidelius&:expreffius(quantum quidembona confcientia ficri

)otuit}non praemonflrarCjneque etiam manifeflius dcfcribcrc potu-

dcm

Sinitaqueex eo non intelligere vel difcere potueris, tunc

equidcm metuo,te,per Alterius inflitutionem,difficillime rem com-

iilem.

prehenfurum eflc.

J^PENDIX.
a Deo tibi concefTum

quoque, ob illud
Sln
bire,velavaritiam,fubprxtextu

donum, fortaffis fuper-

Oeconomicse

alicujus

pruden-

tix &:parfimonix,tecumfovere,&:,eoipfo,tefenfim aDeo avcrtere

concris:tunc,vereloquor,arsiflafubmanibus evanefcet , adeoutifcire haud poffis.
Id quodfanc
expedationcm,contigit.
&c
fpem
pluribus,pra;ter omnem

pfcquomodo

tibi

fadumfuerit

In Smnma Summawm.
Sique njeam hancfequeris doBrtnAm ^fipiuse.Mtas
MAtenemfumens.,quam rctuli ante ttbn
Sipariter taUmfolitopro moreparabisy

OmnesdtvitiiUotius orbis habcs,

Ad quam illam tuam intentioncm ((i alias res tibi cur;e fict) Deus
omnipotens tibi fuamgratiam &: divinam benedidionem clementillimeiargiatur. Idquodexintimis cordismei penetralibustibiapprecatumvolo.

0RA1I0.
OMnipotcns,2etcrneDeus,patcrcotleflis luminis, aquoetiam
ommabona&: perfeda dona proveniunt rogamus infinitam
:

tuammifericordiam,utnos seternam tuam

fapientiam, quie conti-

nuo

AquariumSapientum.

j^i

nuo circa tuum thronum cft, & per quam omnia crcata fadaq; funt^
atqueetiamnumreguntur,&: conrervanturjredcagnofcere patiaris
mitte illam nobis de fando tuo ccelo,&: ex throno tua^: gloria^ ut una nobifcum iit,&: fimul laboret,quoniam magiftra eft omnium cceFac
leftium occultarumque artium ,etiam omnia fcit &c intclligit.
moderate nos comitetur in omnibus noflris operibuSjUt pcr iliius fpiritumverum intclleclum, infallibilemque proceiTum Nobilillimje
hujusartis,hocefl:,rapicntum miraculofumlapidem quem mundo
,

Gccultafli,&; faltim eledis tuis revelare foIesr,certo

& line ullo erro-

re,difcamus,& itafiimmumopus,quodheic nobis peragendum ell,

primumrccle, &bene inchoemus,ineo, ejusdemque labore conftanterprogrediamur,&:tamdcmetiam beate abfolvamus, illoque
ab ^terno funa^ternum cum gaudio f ruamui.per caleftem illum
datumangularemmiraculofumque lapidem Jefum Chriftum, qui
tecum 6 Deuspater, una cum fpiritu fando,verus Deus , in una in diHblubili divina eflentiaJmperat 6c regnat,triunicus Deus , fiimme
laudatusinfempiternafeculaAmen.

&

lofm
"EtitAdahafDominus

Ifrael

21.

1).

44. 4j;,

ommmterram^ quam ip/orum patrihus

quoiaddomum ijraet

dari Pro?niferat , nec in omni bono aliquiddeerat ,

Dominus loquutus erat^omnia inpr$mptu erant^

Deut.52. V.3.

DATE NOSTRO DEO SOLI GLORIAM:

AMEN.

^8

EPI'

AquarmmSapientum,

14^

EPIGRJMMA
A*Z)rmnyr^sviliSyfoynacepararefnefal/is.
Interdumellaliqms pollet^arte creat.

^mre hic non dives

Qm

Scilicet

caufa efl^re s deficit unay

arte tatetymultos anxia curaprmit,

boc aurum quodnonfixy quando probatur,

Sedfubito celerans aufu^it atqueperit^

Qut vero hoc novit.jixque omni te?77pore confians

G^uo maneat^toto difpereatque nihil:

^rtis bic eft ver^ Pofjejjor^dicitur ille

PbilofopbuSyChjmicuSyPraBicusat^bonus,

ALI U

Iheiofophia viretjic conveniente Chjmia,

Non fecus ut corpus nobile dextera egeU

IdgraphicepTi^fens docet

demonflrat imago,

Ncjnpe qmdoflen<lat:fignificando notet.

alis
Inprimis galeayn^galeamq. duabus

InfpiciaSyper quaspofcitur artts amor.

^dSopbiamquenotant-grelfuproperantefavorew,
G^Uizfuiget^ficut Phabus

m arcepoli-

Corpore quod nuda eji.fignatiquiafedulo amatur,

Caufa animt.ante omnes totius orbis opes.

Gluifemelhanc cernitpr^fcrtirn corpore nudo,
Difficile eji,utfe quisque

Dea abjlineat.
Etft

Aqmrlum Sapkntum.

143

Etjitalis afnor quajipartim ahfconditm^ijie

Attamm ejl conflans^idquoque larva doctt

PeBoris omninopnceri eft/verba modefta

ReBagradumfiftmtyjraude doloque carent.

\ndic at illeftatus validm quodmentis aperta

Sitjicet adjj^icitur^jam quafitotacadat,

ldfgnat,mundus quodque bam ignobtlisodit,

Deijcere in terram mem truculenta petit.

Attamen a^idm ^fubito benefurgit in altumy

Eft conftafis,nullo credit ho-aoregradu.

Grata "Deo atquc homim eft: iliufopenditur il/i,

\n vefte utftgnant cjmbala cum crotalts:

Ntltamen tdcurat,magtsh<zcfapientia adhmty

Adquamfert oculos^dirtgit atquegradum.
Pr^cunBiSopertbusfcit ^veram hancefjefalutemy

Hic cum quavit<e tranjigit aBafu^.

Non cupida eftlaudis mundan^))audcurat intquum

Aut animum averfumfertqueparumque nihiL

CruXyvaria anxietasfcelerofo huic OrbeparatuVi
PeBorefertforti,judicat omne leve.

Hoc facityilla tenet thefaurum^porrigit omne

Quodpetttiadmitttt non locum avaritia

^uagaudet mundus^calcat tfortuna rotunda

Cumquefit

fubitoconftciatque dolum.

Propterea intenditcorpus/kpe immergere fpinis^

Donec dtfcedensorbequiefcathmno,

^um

Aquarmm Sapientum,

i^^

^mc animus reBafiiJloUct ad^thera^vultusy

Prodote

dabitur jujlacoronapolu

Pojl obitum in mundofacra /aus

^fama nitefcet

EjuSyCeuSolis lumina clara nitent,

Non evanefcet,magis

^ magis

crefcet adannos

InnumeroSyperflans non titubantepede.

NOSTRO DEO SOLI

F

GLORIA.

S.

DEMON-

DEMONSTRATIO
NATURiE,

^JM

facit,

ERRANTIBVS CUTMlClS
dum de Sophijia ^Jlolido Spiratore
carhonario conqtferitur.

DESCRIPTA
Per

JOANNEM A MEHUNG.
(o)|

FRJNC0FVR11,
ApudHERMANNUMaSANDE,
Anno M.

DQ

LXXVil,

'^047Y^^

X.

AT

VR

Roh Deum

A.

immortalem qaam contriftatiis fum fi

humanumgenus confidero quod Deus adimaginem ruamj&: perfedum opus, creavit, quod fupra o,

mneis
'

creceras creaturas,

abfqueredoufutemporis,

tam procul a me (Natura) recedic. Lo

;:|.J^^9|c3
"^
quor heic tecum jtaniquam ftolido Philofophaftro,
&: ratione,

'

'

dum tc Chimicum Pra6l:icum,bonumque Philofophumnominas,&:

tamen artejreCtamatcriajTheoria, (cientia, meique agnicioneommStupidealinefrangisvitra,&: comburiscarboneSi
nodefticutus es.
ut ex vaporibus caput tuum inD.niat:Goquis alumen,fal,auripigmen-

tum, nigrcdinem, &:mccallafundis,parvas,magnafquefornaces facis,mulcitariaquevafaufurpas

nihilominus camen me tu^ pudec
ftulcicix, &:, quod magis eft, cum fcecido tuofumo fulphureo me anPcrinccniillimum cuum igncm argcncum vivumfigere conagis.
;

risrcumcamcnfalcim vulgarevolacile, &:nonilludiiec,quoex

eo-o

mecalla faciO;&: ica hac via,ni pcraliam incedas, nihilomnino efficis:

meisnamqueviisnonredte uceris nec arcificium meum incellipis.

Melius cibi cftec uc rem cuam curares quam cot frivola diftbl veres,
,

dcinperalcmbicos, cucurbicas, diftiHacoria,&:peIccanos

congelarcs.
Numquam hac racione argencum vivum concrelacum
facies.
Ad vivacionem tuam igne rcverbcracorio uteris, idque cam
diftillares,

calide,donec omne fluac &:

:

cali

modo opus cuum pcrficis

in fine ca-

men &

ceipfum , acquealios cum ce ipfo perdis.

Numquam eciam
hoc m.odo ahquid invcnies , nifi meam officinam ferrariam ingrcdiaris
inquaegointerr^interioribus vifcenbus indefinentcr mccalla
cudo ;in illa fiquidem maceriam,qua cum Iaboro,Iaborifque mei fpe,

dmen invcnics.

Ne

j^S

T)emonfiratlo

U^^ur^.

Nc cogires, quod meum tibi revelem myftcrium

nifi

crefcens

quxras metallorum granulum animalium &: vegctabili.jm : qua^

omnia mea in potcftatc , & in terra adiervata funt Unum, quantuni
ad p;cncrationcm,aIterum,quantum ad nutritionem attinec.
:

MctallafalthpESSE^vcgctabiliaVlVERE.&CRESCERE,

vcroSENSIBILITATEM

qua^plus cft quamcrefccrc,

&:attramentacxeIementisfacio,
^wx
habent, Mctalla, lapidcs,
aliquam
redigo
compoilrionem
atque
in
vcntre
&:
mixtionem
in
terrx, nec aliis in locis illa quxrerc necellum Iiabes Vcgctabilia
animalia

fcmen {bccicmquc

luan-i in illo

adfcrvanr.

Simili

quoquc modo

<S<:

Ec,
animalia(cmcnl"uumlargiuntur,ex quoipfis fimilegcnerctur.
fatisfacir Ettu,fceleqiiodIibctmuncriruo,abrquefuco.
breviter
officio fungi conaris , plus quam omneis creaturse
fte homoqui meo
:

ca:tcr5e,a

mc,NatuLa,reccdis.

Meta':lanullam vitam,vclunicum crefcendi, virefcendi augmentandiquealimentumhabcnc, cum parturicnte fcminc dcftituta

Primum ex
ipfis fimile minime gcncrant*
ficnt, quocirca etjam
fubftantiaquatuor elcmentorumnovem dicbus Lunaduodecimfi,

dicbusperambulat.
rna caltftiavigintinovem,&dimidio
^
curfum xftas &: hyems exodivcrfumque
Pcr jam modo didum
riuntur,mutationes itidem clcmentorum &r in tcrris rcrum generaperccptibilc, vifibilc, aut inviiibile illud (icr,
tioncs atqucnihil, five
Ica cccU
Coehs elTe vei fubfiftere potcil.
me, fine Deo
:

fine

&

influentiamomncis resoperantur, qua^fubLunacompIcduntur,

ac
f amina ex
fccus,
non
qux
unc
tribu
(uam virtuti &: materici
*

que

Omnibus ftcllis

qua: innumequxdam
fubjcdxillarumque
divcrfbinnumero,
rabiles j maccnae,
efl.
miraculofa
Operes
cIarx,nonnu!ix caliginofx iunc Id quod
pcculiarcm curfum habcnt- Primo
rantur ita res diverfas, quatcmis
virtutem fuam,in clcmcntis,&: exiiijuxta
fupra in ca:Io,poftca infra ,

concipere defidcrac.
viro, formam

dc fpccies &: individua fiunr,

Scitoitaque,quodtammuItifarix influentix non fruflra deor-

fuminterrxeieuieinnmfluant) quamvis invifibiU modoid

iiat,(Sc,

ancc-

T)em^nflratio Natura.

i^p

terram fefe demittanc , tam ardein rcipfis concliife

fiinc. utctiam altcmatim violcnter ingrcdiantur, arque eo modo
eentrum irrumpant , cam divcrfo modo, ut etiam
mincrie divcrfas

ancequam

in

generationes, per pcculiares imprcflionesfaciant,

& inferiores fu-

abique crrorc viaqucdevia fcquancur.

Ecita tcrra cceab iiidcm ini^ucntiam,optamamliscircumdataornataquccft:,
Quocirca eciam quitlibet Sph;;era
quefuani fubftantiam fortitur.
periores

communicandam fuam

vcritatcm &: centrum fuum ur permeec,

Perifliufmodimocum&^seftumin cerraadfurgcntesvapores, qux^ primx (unt fLibftantur gencrantur.
Vapor frigidus eft
&humidus, ut hac ratione rurfus deorfum Mo. demiccac, acquein
terra adibrvacur Sin vero innubilofaaliquanube verfecur , cunc &;
humidus & fimul calidus eflc poceric, IlJud quod de eo cerrenum,
& in ccrra occlufum mancc, lcngicudine temporis, infulphurcam
materiam,qui agens, &:inargentum vivum,quodpatienscft,rediEttumiIludakera,deprimacompofitionc,cflmixtio. Totuni
go.
vero ex quacuor elcmentis , qu;:e iw unam maflam vcluti antca (^vkimus,a me rcdada, defumptum efl:. lllud vero tui m gratiam , tolicsrcpeto , netorfitanerres nequenimistempeftive praxinipfam

ad

paracaefl.

prseportero prorfus modo,incipias.

putrcfadionem iit ipfagencratio, idque pcr incernum incomburibilem calorem adargenci vivifrigidicaccm calefacicndam,
Pofl;

quodtantumequidem patitur, ut tamdem cum fulphure fuo uniaOmne illud uno in vafe complexum cfl:, \gn\s aer & aqua
tur.
,

quinterrcnofuovafeaccipio,eademqueunoinaIembicorelinquo
tum coquo, difToIvo,
fublimo, abfque malleo,
forpice, vel lima, fme carbonibus, vapore , igne aut Mari^e-balneo,&: Sophiflarumalcmbicis coeleftcm namque meum ignem
habco,qui clementalem , prout materiamidoneamdeeentemque
vidcIiGct,

&

&

formam habere defiderat,excitac. Et hocmodoargentummeum

vivum^ quatuor ex elcmentis, corumdemve materia, extraho,
Illud fimul

quaii

quod fenfim

unum idemque

lenitcr^

fuum

fequitur.

^ pro appetitu fuo illud caJefacit.

T 3

frigidum

eflct

fulphur

Et tunc

T)emonflratto ^J^atur^,

r|o

humidum uncluofumque fir, Notandumtamentibieft, quodhumidum non abfquc flio ficco neq'ie ficcum line fuo humido (let Unum namque ab altcro in prima
frigidiim calidum, &: ficciim

fua eflentia confervatur, qua: in eirentia elementativa eftipiritus,

&r.
quinta eflentia, a qua infans nofter partum fuum adipifcitur.
Ignisparit &:nutritillum inaere, anteatameninterra virginahpu-

aqua promanat, quam qu^erere neceflum habemus,

quse prima eft materia qua de mineram meam incipio. Contrarium
enim contrario violenter refiftit , &: in tali fpecie fefe fortificat, ne ab
operantcforfitanauferatur: &:tuncpatienstranfmutatum,&:forma
fuadcnudatum eftpcr matcrisconcupifcentiam, quarindelinenter
trefcit:dein

novam formam attrahit.

Per Sapientiam meamprimummohilerego manus mcae
:

funt

oclava Sphxra , veluti pater meus conftituit mallei mci feptem

Materiam , qua
planetx, quibuscum tam elegantes rcs cudo.
demeaopera, utpote Iapides,metalla,arbores, hcrbasjrationalia,
&:irrationalia animalia, atque adeoingencre rcs omncis, qua; fub
Chaos , vel
ccelofunt, facio,ex{bIisquatuor clcmcntisdcfumoHylc primacft matcria. Illa dominatrix qux Rcgcm Rcgmam,
:

Equcs omnitempore, ad
pra:ftanda illi o{ticia,in procmdu (\.;xt &: virgo a cubiciilis mandato
Quo pra^ftantior forma eft tanto pra.'ftan{uo munere fungitur.
Scias prxterca quod poteftatem
reprxfcnco.
illa
in
tiorcm cgo me
habcam oninibus effcntiis eflcntiam fuam tribuendi illas conilantcs

&:omnemfamihamaulicamfuftentat.
,

Pra:tcrea &: trcs

confcrvandi, 6c in matciiis formam excitandi.
initioprimammatcriam
ihquasDEUSab
partes probe obfervato,
diftribuit. Dcprima&^puriflimapartccrcavit Cherubin, Seraphin,

Exaltera nonitapuArchanfTelos,&:omneis cirteros Angclos.

ra partecoclos.eorumdcmvcconclufioncmcreavit: de tertiaSjimEtpripurapartc veroclemcnta , cum proprietatibus fuis crcavit.
&:
quivirtutereliquaantecellit,queminaltum,
moquidcmignem ,
puriorem
NuUam (ignis) corruptionem &:
fub luna collocavit.
rempartemdcquintaeflentiain fehabet Dein, ab illo, fubtilcm
,

acrem

T>mon/Iratio Natur^.

ifi

aerem facit Sc de quinta efTentia ctiam partem , non tantum tamen^

juantum in ignem eidem att ribuit poft illam namquam vifibilc
aquseelemcntum fubfequutum eft, quse tantum habcraquintaef,

fentia

Omnia

quantum
ifta vcro

illa opus habet

&:, poft iilam, denique tcrram,
atque
adeo
univerfam naturam, unico in momentev
,
:

Terram crafTam Sc caligiuofam, fcecundam attamen,fecit,

quosminimam de quinta efTentiapartem in fe compleditur. Et primo quidem ipfa elcmenta fakim {imphcia in fphoeris fuis conftitueItaacrproprie fokimmodo kumidus eft,appropriate vero ilrunt.
kim ignis adjuvat, Aqua proprie cakda, , appropriate vero humida eft quam bumiditatem ab aere mutuatur.
Ter ra proprie ficca,
appropriate verofrigidaeftr ob ingentem quoque iiccitatemfuani
creavit.

igni vicinaeft.

Ignis vero

prsecipuumelemencumeftj viviiicac,

calore fuo crefcerp cauflatur,

Nuncporroetiam te informandum opera?pretiumjudico,nuIkimvidekcet elementum eilc, quod non inakudoperetur, adea

nnum operans akerum patiens fiet. Exempk gratia Ignis operatur in aerem & terram fi ignis Qpcrationem excitat,
Terra matcr & fuftentatrix rerum omnium:omniafiquidem,qu3efubccelo,
&:putrefadionifuntobnoxia,eidemquecaIorem in ventremimmit:

tunt,ea,inquam,Gmnia apartufuftentat.

Tantumpoteftatis

Deus

utnimirumquaruorelcmcnta iteruminquintamef^
fentiam retroducam Idquc tum prima maceriaappelJaturrqu^in
nno qu-olibet elemento generice mixta eft. Artis me^ bcneficio
reduco unde generationes exiftunt,
\:cdud:x idx fpecics in redumifiiconceilit,

&

fta mafla comprehcnficfunt.

Quocircaille , qui duriflimo labore

reduccre conetur fic me in primam:

atque cruciatu eiementa ita

matcriam referre minirae poterit Sola fiqiiidcmego clcmenta
eorundcmve fpecies tranfmutare poffum , aliter qui judicat , is
{ei,.

pfimi decipit.

Numquam

inliuentiam adtnbues

enim alicui fubftanti^ propriam fuam

ncque elcmenta proportionare vel in for-

mamaliquam,

proutmarcriailludrequirit, redigerepoteris Soh^

inquamp egofum,qucreaturasformat> ipfifquenaturam, propriecacemjB

^emonjlratio ^hCaturA,

T^2

pnetatcm &: m.iteriam attribuit. Per coeleftia mea myftcria, perte^lia opera facio qux haud immerito pro miraculis habentLir,veluti
jn Elixire a quo tam infinita bona promanant videre eft cujus vircutes&quahtatesegoconclud. Nullainfuperarsmterra cft, qu3C
aliquid augmentare & tam pra^ftantia opera perficere po/ri t quam
,

c^o. Quilibet fanae mentis igitur ccrto ftatuat quod videlicct iftiusmodi opcra &:fcientia, fine coeleftium corporum intelligentia, ad
finem perducantur, vel , abfque illorum efficacia , perficiantur reli,

qua omnia abufus &:

Sin vero quis heic ahquid aggre-

errores funt.

6\ Sc tentarc conetur , ubi

obfecro,

&:fubflantiiE jllam tribueret

is

influentiam fuam defumerec,

Quomodo,

qua^rfo,

elcmenta rcfte

mifcerc, &: proportionare poflet? Impoflibiicid cfl omnibus,quemadmodum Aviccnna , in fuo , de viribus cordis , hbro cap.i.rcftatur,
etiamfi

confequendum mipetrandumve longieva

lllud fecretum fiquidem dumtaxat mihi, &:
frueretur.
homini datum efl. Virtute &: cfficacia mea imperfe-

ille

nimis vica
nulli alias

ad

illud

6tum pcrfcctum reddo five metalhim five humanum ficrtoipus,

illud uiquam ego fano &: pcrficio Temperamentum lai-gior,atquc
quatuor clementa comparo; contraria conciho, ne amplius fiant dif
,

cordia.

Harc aurea cacena efl, quam circumquaque cceleftibus meis virtutibus

Opera me tanto ftu-

&: formis fubftantialibus cxornavi.

dio perlicio, ut in iifdem omncis mex vircs in lucem proferantur:

idquecamelcganter, quam ahas nuUi homini, quamprudensrerumque peritus etiam ille fiet, nullique etiam arti eft pofTibile.

Exito itaque , teque inquam , fiftito , qui te tam artificiofum gloriaMaris, &: juxta meam fcientiam , per ignem carbonarium, &:
conaris,
facere
potabile
aurum
alembicis
rix ba^neum, meisin

An non

pudet , fi
operamea confideras, &: ftmul rancidam cuam codioncmincindis
pidifque cuis phioHs ex adverfo ponis,ubi ftmul &: cempus&; fumpcus
&: fcico

perdis
cTQ

HC

me ob errorem tuum
,

exhorrefcere.

Nefcio,inquam quid cogiccs

me

conlideres.

Rede

igitur

Miferere

nunc

cui

intelligas

te

ipfms , &: ro-

qux dico tibi.

non

Demonjiratio Uatur^.
noii tibi mentiar.

j^j
aurum

quomodo prjeilantiffimiim
^ bonamdiam materiam de terra

Confidera

eximiamfuamfpeciemdeco^lo ,
acceperit.

Idem tacit etiam lapillus aliquis

pretiofus , utpote

Car-

Ad ipfam materiam quantum attinetjilla cx quatuor elementis progreditur. Ad formam quod

bunctilus, amethyfl:izon,adamas, &:c,

attinet,ccelumqualitateminformat:qua^jamjam in elementocomprehenfa eftjpcr quodformalongo in tempore , &:per depurationem

Illudautempermefolamperficitur.
litnobilis.
Ego Archite(3:a
Nifi enim nafutulus fciverit
fum,&: nullus ahus homo vitam novit.

quidagere, quomodoelementisproportionem tribuere, quantum

abigne,aere,aqua,&:terra,& ubi,illafumere,acquaratione rescontrarias,utnihilamplius, quam fubfirantias adtrahant, red:emifcequomodo eflentiis iflis influentiam dare debeat r cunc cquire,
dcmnondumtaxatnullum ferrum, vel plumbum, fed etiamvilius
,

&

quemadmodum

aurum illefadurus eft,nifi thefaurum meum mihi furetur ? Non in manuum fuarum
apprehenfione , vel arte fitum efl, fcd meam artem noffe illum oporaliquid,non facerepoterit:

igitur

eft, &: a manibus hominum peragi nequit.

Verum enim vero etiamfiaurum ab omni mundoproprseflan-

tet,qu2e naturaiis

tiflTimometallo (quaie equidem efl) habcatur:nihilominustamen

nequemorbos, nequemetallorum impuritatem curat, velfanat:
neutrum fiquidem in purum tranfinutat aurum. Simili quoque
modo &: ne vitrum quiddam adeo mollificare potefl , ut cudi fefc

patiatur,quodaliasPhilofbphorum

lapis facere quear.

Solum(au-

rum)omnibus ex metallis opcumum &: perfediflimum efl:.

Sin icritur,meoexemplo,nonparumplumbifacerepotes, aut minuta granula, velexaliquaherbafrudlum quemdam, aut mulcominusferrum quomodo , obfecro, illud quod mulco efl: pra:flanrius ex quo
:

&: Ducati,alixque monetarum fortes , conficiuntur , faccre conaberis

Sininiquiasquodfaltim Chimicialiquid,non veroaurum,face-

revelis: tunc,temuito,quamanteafl;ultiorem eire refpondeo.

non enim intellcxifti,quod dixerim,mea myftcria tibi dcncf^ata

Anefl"e.

Quodixquidemnatura operari debet,illud percrcaturas haud per-

ficitui:

^N^uta.

'Demonjiratio

/j^

Ec quod magis eft, iiaurumcxrcptem met.dlis in perfcdifrmiumredcgi, &:tuoperamcanonintclIigris: cjtiupaifto liiudfaccre

conarisjfauodimperteciumpcrficit, &:inquodvirtutemcollocavi,
ut nimii" univcrram metallorum cllcnti.mi in purum aurum r ran(mutctjC.uodpro charidlmomcotlttraurohabeoj qucm Deus mihi
larf^itus eft l Rudis , inquam rerumque imperitus cs , li non agnofcis , quod fummum hocce bonum , quod quaeris , ad creaturam
quantum attinet fummum natura; myfterium fiet , live id in mctalhs,lapidibus,heib2s,aut animaHbus idiiat,quod a ccclefti virtutc

ficitur

fuam fortitur origincm:Libcrat &: fmat namquc hominem, ab omnibusmorbis,6<:nutritillum: imperfeda metalla perfedta facit,idquc
per inc^cntcm fuam virtutcm efficaciamquc> quam eidem mcoex
thcfau^ro juxta (apicntiam meam,tradidi. Si itaque in feipfo adeo per-

fcdum

eft,

utcjusfimilenonreperiatur:dicasigitur mihinunc,an

fumma

promanet > cum

ncmoaliasaurumqueatfacere,&:hoc thefaurus omnium thefauro-

nonncccftario

fcientiaa

talis

inicliigentia

rumfiet? Irreparabilis erroreft. Nifi

cs

&

enimdecem librasferrepocis
vit*E jaduram faccre te

centum tamcn portare fatagis, tunc

oportet. S cias igitur nunc intcntionem tuam.

Omncm>

filimi,

meamfcntentiam,virtutematqueefficaciam

fimpliciter de coelo accipio,&: fimphcilllmum quidem a quatuor eleIHud incipiens eft,&: quinta in elcmentis eflentia,quam efmentis-

perredui:iones,tcmpus,&: circulationes>dum infcriusinfupecalidum, atque

rrus tranfmuto , frigidum &ficcuminhumidum &:
adeo &:lapides,&:metalla,innaturalifuahumiditateconfervo. Id
ficio

Elemcnta fiquidem exinde reguntur , atpeF ccelorum motum fit.

aliquem,huic infiuentix obtemconvcntum
fluc,per acccfTionem
perant. Quo purior ctiam mea cft maceria, tanto pra^ftantiora quo-

&

que opcra per coelos duco, An igiturnuncexifiimas^quodtuoin

caloalembico inquo tcrram &: aquam tuam habes,per ignem
iemtu'im,atqucperalbumrubrumquccoloremtuum, egotuopro
bcncplacito&:lubitu, temecumcolluderepatiar, tuum addefideiium ut per veniam An coelos te movcre^eorumdemve influentiam

&

nauci

nawci

^emonflratio Natur^.
lyf
poife
opcriinfLmdere
aLitiimas?
cuo
An illiid inftriimentiim

putas,quod folo digicorum tadu faltim Iliaviflim^

Nimium tibi afino vane tribuis. Hni^noquod
in
coelorum
motu
magnus fiet intelledlus, qui deorfuminras
telligentiam fuam impertit , Sc perinfluentiam fuam, rebus omnibus

organicum

efTe

melodiic fonitum excitat ?

,

eflentiam fumminiftrat.
Obfecro te ut agnofcas, quod res alc^ eciam ab alto provcniant,
a me,&:DEO videlicet neque exifl:imes,quod artiiiciofus manuum
:

quam naturalis nimis fiquidem nudus cfl,

&, Simia^ inftar me in omnibus imitari conacur. An etiam pucas
labor tam perfecbus

llct

-quodcuumdeftiliare, difrolvere, &: congelare materise tux in vafe

tuo,auc aquam ex oleo elicere,reta,me fequendi, via flet.
Minimc

gentium

fili

mi , nimium

iiuxrionibus &: diflblucionibus

tx

Si enim tempus variis cum

elemencorum olci cui , aquse dc cer-

lieic erras.

tranfegeris, nihilominus taraen

nondum

aliquid perfecifti, nifi

quod erres. An cauflamfcire deflderas ? Maceriatuanonfemihoram

ignis xftum tolerare poceric, fedomiiecum fumoevancfcec, velin
igneconfumetur. Illa veromaceria,quain egoIaboro,in omniprobacione,quancusquancus eriamignisfiec, idonea &:juftainveniecur.
Immoin igneadhucficmelior Aqua aficca quadam ftirpcvenic,
quicquid cangic non humedac non evanefcic quoque,nequerecror-.
fum cadic,& oleum ejus non comburicur ica perfeda mea elemenca
:

func: cum cuisveromulcoalitercomparatum eft quemadmodum

etiam,ut meo fungaris arrificio,&: munere,non tui eft officii,
:

Epilogi!ocoribidico,quod,perarrificiofum tuum igncm,cceleftem calorem non poflls infundere

iccirco eriam de cua aqua.
:

oleo,

&:ccrranummmaceriamadquirere poceris,qux

concipere valeac , quaeiUi

redam

fubftanriam cribuac.

influenciani

Donum Dei

cftdareexcoeliselemenris, &:quidemuni magis quamalceri, coniervacurqucfimpliciin eflcncia , cujusprsecer menemo, agnirionem

habecquam folus ille,qui mihi concredicus,&: verus eft Philofophus*

Mi fili adhuc unum ribi commemorabo veriverbium,nimirum quod

tocum opus de una unica aliqua, fimplici, cum fe ipfa conjunda

materia.

^emonflratlo^KaturA,

jy(f

matcria , in unico bene obferato vafe, &: unico alembico conficiatur,

Oiiiniainfe compleditur , quibusad pcrfedioncmfliam indiget,atque per nnicum ignis regimen elaboratur. Confidcra igiturnunc
partum perfedionemque hominis , in qucm omnem meam d Deo
acceptam fapientiam converto: Humanam fiquidem fpeciem ex nul,

la

Sola ego corpus tara fubtilc formo,ut nc-

matcria facere poteris.

qucPlato,nequeetiamipfe Ariftotelesminimiquiddam ca derefcidentes ad mandendum,jecur,& carnefh

Ofla dura facio
verint.

&

mollem, nervosfrigidos, cerebrum humidum,cor,cuiDeusvitam

infundit,calidum,omneis vcnas nibro fanguine impleo. Et,ut brcvi-

busmeamabfolvamfententiam, deuno unicoargcntovivo,&:opcrante virili fulphure,unum unicum matcrnum vas efficio,cujus ventereft alcmbicus. Verum equidem eft,quod vidclicethomoartefua
meplurimum juvet, dum,perexternum caIorcra,matrici materfam
infundit, magis autem heic prxftare ncquit Ita igitur nunc cum
Qui enim re<3:am materiam eligcre
opere tuo comparatum eft.
aliquo vafeetiam bene prscpaocclufo
bene
in
novit,eamdemque
amplius diflPerre mirat & omnia in alembico bene inftituit is opus
nime necefTum habet Tu &; ego fiquidem-illud perficimus , dum tii
ignem confers quemadmodum a Phifofophia requiritur. Certo
:

Probeitaqueteheicvidcre

cnimfcias, quodomniaineofitafient.

aptejtn
Cogita in ignem quem effefm,feffin , ^epanjtn,
naturaleru
minus
naturalemetiam,prarternaturalem,&appellant,
Item in calidum &: ficcum , humidum frigiicrnem , qui non urit.

oportet.

dumque ignem.qucm rede conficias. Abfque redla materia,&: igne

Materiam tiroprio numquam ad propofitum f copum pervenies.
Heicautcm
nondefubfbntiahvelaccidentaliformatecum loquor, feddereda
redepra^fpecie, autmagnitudinevafistui, & utalcmbicumtuum

formam ordine

bi trado:

collocare neceflum habes.

pares.Prudenteragas,&opus,veIutinatur2CConvenit,artificiofeadego te juvabo quicquid mihi fcccris , idem

miniftra me juvato ,
&:ego tibifa6lurus fum,nonfecus, accxtcrismeisfiliis feci,quibus
:

&

{ufhcicntemmercedemtradidi

, iis

cumprimis de

caufTis,

quodin-

culpabiles

T)emonJlratw Natura.

i$y

patri&matd obcemperaverint, meirque prxceptis mot]uemaclmodum viderepoteris in Romante Joannis

rem
qui
adprobat & vice verfa , Sophiftas reprobat. Idem
de Mefung
quoque faciunt Villanovanus, Reymundus, Morienus Romanus,
& Hermes,quem Patrem nominant, & cui nemo aliiis eft fimilis.

cnlpabiles

gcfferint

Icem Geber, &: alii, qui Iiac de fcientia rcriptitarunt,atque,artem veram eflejipfo fado experti func.
Sm itaque nunc, mi iili, opus aggredi conaris cunc ad illud non
adeo ingences fumpLus requirunturrSufficitenimtibi, utliberivacuique animi, &: in fecuro aliquolocolies, ubinemodelaboretuo
Unicam tuam materiam in pulverem redige in
aliquid refcifcac
bcncocclufbvafcunico unacumilliusaqua, eamdemque leni aliquocalorcrege,qusetumoperabitur: Humor vero putrefadionem
Propter nimiam humiditat em fiquidem ficcitas operanti
confert.
non itarefiilerepotisefljUtargentumvivum per ordinariam comixtionem,& connexionem, conformehomogeneum fubjedumfiat,
quodprimammatcriamredubam ingrcdiatur: Sin proprie matrena
tuam,Naturam,fequi velis,in qua te ratio confervare, &: Philofophia
Dudrixtuacflepoterir.Idfifeceris, tunccerto certiustibi pollicebor,quod materia potiri>&: ad cxoptatum finem pervenirepofi^is. Ingentcs,uti diximus, fumptus non requirit, modo dcs operam , ut mea
red:e comprehendas principia.
Meum laborem probe obfcrva
animadverte quid Ariftoteies,in 3. &: 4. Meteororum , Aic2iX.'A\kc
Phyficam,&: librum de Generatione &corruptione diligenterlege.
Jtem,Iibrum de GceIo,&: mundo,quoin materiam elegantem puramque invenies:Nifi enim illam agnoveris,ja6l-uram icies. Qua de rc
vide Albertum Magnum de Mineralibus. Sin igitur nunc tibi oculi
,

tui aperti fient,tuncin mineris

myfteria mea deprehendes

&

& videbis,

quod nimirum omneis lapides ex elementis crefcant.

Me primum agnofcere difcas , antequam te Magiftrum nomines,
Mefequere,qu3E omnium creaturarum cxifi:entium, unamquc

ef-

fentiam habentium,mater fum,qu5cque abfque cceIo,& Elementati-

vanoncrefcercneque fenfibilemanimamcofequipollunt.

Siitaquel

fedula

T>emonJiratio T^aturA.

ij8

j(cdulaexercitationerantumdircis,iitcoelorumvirtuccs,ingentcrque

operacionesagnofcas, elementorum quoquepalfionesfcias &: cur

nimirum cantas operationes concipiant quse mcdia tanfmutatio,

num

fient
quie putrefadionis , generationis , alimentationisque
cau(l'a,&:deniquequid elementorume{rentia&: fubftanciafiectunc
jam artis agnitioncm adcptuses.-quamvis alias ingemofiifimus in:

telledus ad meorum operum confiderationes rcquiratur. Illud Dei

donum vero non omneis fapientes a fua fcientia &: propria ratione
fortiti funt, fed bencvoli , qui cum ratione mefequuti funt longo a

temporcquod ego conn:ituo,&: poft longam patientiam, illud impeQuocirca fac quod dico tibi Si hoc thefauro potiri velis,
trarunt.
;

quemetiamveri phyficiveteresque Philofophihabuerunt.

Talis

namque thefaurus tantse virtucis alcicudinifque eft, cujus fimilem

nullus homo inter coelum terramque arte confequi potis cft. Media
res eft inter

Mercurium

&:

Metallum,quodfumo,quoexarretua

meaquefcientia tampra^ftantiflimaeflentiaperficuur Purum potabilequeaurumeft, &radicesagenshumiciicas: Summa Mcdicina.

,

cft,quemadmodum a SalomonCjEcclefiaft.cap.^S defcribitur:a terra defumitur, &: vir fapiens non concemnit eam.Deus illam inter mea
myfteria locavit , &: fapientibus eamdem imperrit , quamvis illam
multi Oratores &: qui Theologias &: Philofophix eximios Dodores
fefe efle autumant>omnino irrideant quemadmodum eciam Alchi,

mia a Medicis ludibrio habetur Verum me non agnofcunc , artifque

penicusimperitifunt, veluti Avicenna, VilIanovanus,multiquead'
hucalii prxftantillimi Phyfici^probatiflTimique veteres Medici.Infi
:

nientes

tamen dumtaxat illam delpiciunt

qui

redam Medicorum

viamnumquamingreflifunt.Irrifores iftiufmodi fufficiente cercbel'

uttalcm radicem &: Medicinam nobil-flimam,

,
morbos fanantem, agnofcant. Fortunatusillehogenere
omneis
mo eft,cui a Deo tempus &: vita tribuitur , ut ad tam fummam eirentiam perveniat,licet nunc fenedute gravetur. Geber enim air,quam-

lodeftitutifunt

in

Philofophi,dono ifto donati dotacique,fencs fuerint,nihilominus

camen in fumma fcnedute eodem ki^ oble tounc.

vis

lUud

T^emQnflratio Uaturdi,
Illad

igiciir

qui nunc habcc

i^p

omnia bona ingcntefque

is

divitias

Unariquidemdeuncia aflidue dives &: fanus e/Tepoterit.

Creaturam atta'mai tamdem mori, feque in Deo &: natura exfatiare

poffidet

&

Unum cordis

oportct

Tindura cft.

robur refngeriumque ,
plus quam aurea
Elixir, &: aqua vit.-e eft, /ub quibus omnia opera refque

GomplcxaL funt. Argentum vivum fulphur,

in thefauro meo occultatum aurum efl:,oleum incomburibile, album,conftans, fufibilequeSal Lapis Phiiofbphorum , quinullomodo ,nifipernaturalem
artem , humanamque fcientiam, qu;;cheic auxilium preftat,in veniri
Libere nunc tibi edico , quod tu Laborator , iine me opus
poterit.
haud pofTis perficere,quodqueabfquete,tamquam miniftromeo,in
eonihil &: ego quoque queam efticcre Permej& ce verojOpus brevitempore lucrabcris.
MiflbsficSophiftas,eorumdemvefaIlaciaopera-* mifTosfac divafa miftum quoque fac fimum equiverfos ipforum alcmbicos ,
num, totqueignescarbonarios, qu^e omnianihilomnino profunr,
Relinqucmetallaaliaquc: tranfmuta multopotiuselcmenta infpecicm mutabilem, quaePhilofophorum prjcflantifrima eft maceria,
,

&

quam tamen rerum imperiti rejiciunt. Juxtafubftantiamfuamauro

eft

fimilis,fecundum effentiam verojdiffimilis

ta

&:

Tranfinuta elemen-

Mea autem eft fententia uc infimum

quod qu^ris,invenias.

fublimes,&:fuperiusinferjusfacias.

Recipeigiturargentumvivumj

quod operante cum fuofulphuremixtumeft:illudinbeneobferato

vafe,unicoque alcmbico,ad partem tertiam inhumato igni Philofophorum adponito, S>Ci ne fumofum fiat, bene cuftodito. Hoc fa,
mihi confide. Relinquas etiam, mi fih obfecro,omneis reliquas fpccics, non veromateriam fume a qua minerac fuum
fumunt.initium,
Pluratibi nuncnonimpero, fedadjurote,quodme,
,

Naturam

fequi

necefTum

habeas:

CHI-

Demonjiratio !hCaturA,

igo

CHIMICI RESPONSIO, IN QUA ERRORES

& eorumdem deprecatMne,
fnos facetur
,

Naturx

agit gratias

{Chimicu^,)

ChariffimamaterNatura,&,pon:angelos,aDcopcrfeli(fima
creata Creatura tibi nunc honorcm gloriamque cxhibeo agnofco
(iquidcm &: fateor, te matrem&; imperatricem eflemagnimundi,
,

quiprohominc tamquamparvomundoconditus. Alteinprimum

mobile coUocata es,ut manibus tuis circumvolutes &:,pedibus infevel econtra , fiat,ufque
rius tranfmutes idque five iHud ex amore
adterrselocainfima quseomniaexmandatoDomini tuitacjs, quar
indefmenter generando tam fummas operationespcrficisper altas
j

tuas intelli^^entias

&: indefljrudibilcs fubftantias coclorum

fl:ella-

rum atque planctarum Unds tam pure res formantur quod haud
:

immeritoomni tempore,matris&: magiftrce alicujus inflar^colenda &: amanda fies. Equidem fateor , quod nihil fuie anima vivat,
,

habet, a te,6<: virtute tua,re&: quod illud , quod exiftit, &: eflentiam
fpedu aDeo acceptx poteftatis ordinationifque,proveniat. Non co
inficias,

quod totam maftiim regas

&: elcmcntorum matcria tuo fub

De illis namquc primam fumis matcriam &: ex

imperio ducatur.
ccelisformam: quamvisiUa materia abinitiodiflimili prorfus modo
commixtaeftjdoncc a tcqualificctur&fpecificetur. Et tuncfubformam inftantialem ,'quemadmodum ctiam poftca accidentalem
duis.Tam es (apiens,ut etiam omnia tua opera per virtute caleftem,
fummeque operabiies formas , tam perfedo juftoq-, ordine perficias,
,

tc a Deo ita do
ut etiam a nemine mort^lium mortificentur. Video
manibustuis
tatamefTe, utetiamomnia,quibus hominesindigent,
primus falquibus
cx
permifit,
ficri
gradus
te
fubjccerit.Quatuor per

timESSE,

&:

ESSENTIAMhabet,qualesfuntlapides&:metalla:

alter veo-ctabilia compl6titur

qux

cflentiam &: crefccntiam ha-

bcnt: Tertius perceptibilitatem fenlibilitatemquehabefjUtpotefeQuartus

rasjvolucres, &:pifces,qua;omma triplicisfuntgcneris
:

omnium

Demonjlratio Natura,
i(fi
omnium Nobiiiilimus &: perfecfcillimus eft quemadmodum id ita
Deovifum fuit &: placuit,inquo homo confillit, &:tres reliqui gra,

duspcrficiuntur.PIusautem Deus,quamtu,tum temporis operatus

eft,dum homini immortalem , ratione pra^ditam ammam indidit,
qu.TnonpaflionibusnoftriinGertos modos collocati corporis fubjc^aeft: Sedperceptibilitatemfenfualitatemquead malum &: peccatum.acceflionem facere permilit,idque per corpus,quod immoderata voluptate contaminatum eft: Unde condemnatio fubfequuta,
nifi gratia,qua:aDeovenit,&;cumprimis,ob2eternamhancce animam,non vero corporis gratia,data eft,impetretur. Quocirca magna
hominis perfedio nona te (uam fumit originem,fedjquemadmodum dixifti,Iicethumanitatemminimeconferas,tamcn humano va,

(incminemmanusadmovcre, pra;terte,quodperfe6lilIima eflencia

tui operis,&: magna efficacia, eflicit.
Equidem fummopcre mirandum eft,{i quis rede coniideret,quomodo vidclicet corpus noftrum divifum, & membris undique exornatum fietjadeo ut per objedum voluntas ita prseparctutjpro lubitu,
quodlibct membrum movere pofIit:Et quamvis voluntas a te minimc proficifcatur,mngnum tamen eft miracuIum,quod corpus tam,

quamfubje6lum,animxgratia,itadefudet. Etitafierineceifumeft,
faspiustamenheic magifterfit,non obdigniatem fuam,fed peccati
caufla,quo animalasditur. Neitaquetantopereexultesdcperfedione,&:egregiohominisornamento,qui,tam nobilis, quam anfma,

rationem tam diverfimodc mutat. De tuis

operibusdumtaxatfiesfbllicita^nonautem de noftris defedibus&:

forma:,refiftit,&: contra

flagitiis.

Licet namque te opera tua bene inchoafre,exiftumes,nihil-

ominus tamen in

fine aliud nihil,quam, abortus,reperiri licuit. Eft ne

illud tuiintellcdus,velfapienti5e,defe6bjs,aut
tuifti

noa aliter fortaflispoIgnofcemihi,qua:ro,fi de tua fcientia aliquanto duriora verba

prof eram:non enim te occidere in animum induxi meum, fed folum-

modoiigidioremexhortationem,mihi,obignorantiam meam, a te
nunc pcrcipio. Nulla fiquidem hora prseterit, in qua non
tamalcasres,quarummecertiorcm rcddidifti , confiderem ; idquc

illatam

cotti-.

Demonjiratio Natura.

1 62

dieeomagismagisquejdiimfimulpcrpendojquantamihiexporueris
myft:eria,&: fimul crrores meos demonftraveris. Sive jaceam , ambulem,vel fl:cm,tunc illud oculis meis obverfatur. In rumma,non omniacogicarcpotisrum,qualcm videlicet materiam &: formam ab
iiiitiolumerencccilLUiihabeam. Gravitcr meobjurga{li,quod non
tuam viam fequar,cum tame minime ignorcs, quod ad id intellcdus
mcus neutiquam fufficiat: hac fiquidcm in artc nihil aliud , quam
contrarium cfHccre potero nili , rcfpedu tua: lcientia: auxilio
Rcclequidcmais,quodmyftcria,&:aItaopcratua
mihillibvcnias.
ad hominis fcitum non data iient: quos igitur in tanto onerc progrcifus faccremequeiprumducerepotero,ni{i me auxihotuo fubleva,

Mc ais,te fequi debere, &: id quidem faccre cupio

quibus
hoc^ &: iilud,inquit,akercontrarium,&utceflbm,ait:vcrbaipfbrum divcrfi-

veris

afl

mediis,&: hbris,id cfficere pollim.mihi dicito?Hic,accipe

modc inverfa,&: in parabolicas fententiasfunt difpofita.

vidco,quod

cx iisdcm nihil

omnino

dilcere poflim.

Tamdcm

Qupcirca ad

tcmeum fumo rcfugium,&:,ut mihi confulas opemque feras

,

quid

nimirumin tam arduo negotio mihi faciundumfiet, obnixe te rogatum volo. Ex intimis igitur cordis mei penetrahbus te obflorjUt,
coniacntiatuateftc mihi commcmores Rationem &: mo'dum in
,

profunditatem tcrrar pcrvcnicdi, &:,{iibtih fludio,perfcd:um metallorumMcrcurium quxrendi. Si quis igitur aut hunc, vcl ad mini-

xnumauriMcrcurium

inveniflct,iscumdem,thefaurialicujusinfl:ara.

bcne confervare pofTet.Dubito tamen , etiamfi ahquis illum haberct,an ex illo

metallum facere pocis cffet: vix enim credo,quod homo

ahquistamartificiofus aflutusque fiet, vt

aurum

conficere valeat.

Tuum,inquam,inquam,opuseft,quemadmodumexperientiatefl:atur,& tu etiam dum de hominis partu verba fecifli/atis fuperque iliud demonftrafli.

Vidcmus equidem quod frigidus humidusque Mercurius

quod eflconformefemen,
fuum in auxilium dcfideret
perafto exiffcit. Sin
quo
creaturadabore
homogencum,a
vel fperma
ommaperpendam,tunc cantum dcprehendoj quodpropriam fumas
fulphur

matcriam>

DemonflratioNatur^.

16^

inateriam,propnum vas, propriammineram, propriumIocum,&

proprium ignem,ad dandam formam fpeciem, &: colorem , vi,

tam icidem

&: crefcere

cujus quselibec res implcta

Nofli,

eft.

tamquam Architeda , dignitacem materia? : Operans fiquidcm

nullamoperationem in fe rccipit , quam dumtaxat in difpoflto
patiente.
Nofti fubtiliter mifcere calidum &: frigidum ficcum
humidum:&:
contrarij qualitatem induere,qu2Etuprimam for&:
mam transmutas utmateriatum novam formam recipiat Objedum enim,iuxta virtatem &: potentiam , fubjedum eft quod
:

fubftantiam continuo in actu &: cooperatione confervat , qux antea

Dere bene diflerentem tcquidem audifaltimin potentiafuit.
vi,ft modo &: fententiam opinionemque tuam ordine commemorare,&:,)uxta virtutcm efficaciamque tuam, proprie de iisdemloIncellexi liquidem, quod Elixir , uti dixi , a quatuor
qui poflbm.
elementis 1'uum fortiacurinicium,res concrarias {ti^ icerum umant,'
quodque elementa transmutari oporteat. Id quod fane nuUius
hominis labor manuum eft.
Quiscnim fciat,quomodo rerrena

cum

communem

habeat , cum frigore correfpondeat &: in humiditatem

hoc eft , contrarium
fuum , transmucecur? Nam humidicas a frigido humidoque elemenco non vulc recedere , quamvis ab igne , quse omnia compofica corrigendo meliora facic , magis auxilii accipiac.
Eft &:
hoc quoque nacurale opus , quod nigram
albam , &: rubram
Mq. faciac qui cres vifibtles colores cribus cum elemencis , ic^ne,
aqua , &:cerraconfentiunt,&abaerepenetrantur.
qualitas cflentiamfuam

aere

Deinetiam affirmas , quod res ifta de una unica aliquarcconin uno unico vafe , de una aliqua fubltantia Qua tuor enim
unicamdumtaxat conftituunteflentiam , inquaunum eftquod
ipfo in effedu opus &: inchoat &: periicic:nihil prarcer exiguum
alificiatur

quem

calorem,ipfi

deeft,quemhomoadminiftrac,&exindc medi,

ance cua fapiencia &: arce,omnia neceflaria elicic. Omne illud,prxtcr-

ea,qao quis indiget,hacce in raateria fufficiete in perfed-ioe,ad prin-

cipium,medium,& finc,reperitur coque ferme comparatum eft,ac

:

2,

cum

T)emonflratio Naturji.
In humano enim feciim hominc,equo/riimento,atque bellariis.
mine etiam humana fpecies comprehenfa eft utpote os caro fan-

1^4

quoque quolibet etiam in femine ejufdem fimile,

homo venit,frul:us a frudu, animal ab anihominc
De

giiis,crinis &:c. ita

&; (pecies.

maliiquiordoinunivcrfo rotundo terrarum orbe obfervatur, &: a

Deifapienti3,quiordinemil1;umitaobfcrvari vult,ejusquereietiaq;i

Nuncautcmfcio,quod,{ifemen
in muliebri vafc occlufum fict , illudque non ampHus apcriatur,
nullatunchumcUiamolc(Ha,vclLnbor amplius requirantur, neque
minimo,aut magnoaddltamento,velabiatione opusfict, quemadmodumetiamnulla releratione,occlulIone,velta(ftu; omne fiquidcm,ad perfedionemneceilariumjntus eft. Pari quoquc modoais,
cum lapidc Philofophorum comparatum ellc ut quis nihil amplius,
quam una unica,in pul vercm redada, materia indigeat quse aererH,
aquam,&: ignem in fc habeatjimmo omne illud quod ad opcris hujus
perfedionem rcquiritur minimc etiam ncccflum cfle , ut tangatur,
quodqueexiguus ignis fufficiat,qui internum calorem excitet, non
Prjetcrea
fecus ac infans utero in matcrno calore naturali fovctur.
quoque fignificas,quod hsec materia fnam perfcdionem in fe habcat,
unico faltim hoc excepto,quod nimirum operationem fuam fine humana artc & adminiculo non depromat: cujus artis auxilium de Phitibi poteftatemfccit,profiC)fcitur.

lofophicafcicntia &: prudentiainteIligo,vcluti pcr manum operatio-

iiesmatcriam pra^parandi,fupcrfluum deilla leparandi,hanctunc

compofitam terramfimphccm,qusecumaqua fua unitaefl, occludendi,&: in alcmbico idoneo Icni alicui calori adponendi. Et illud to-

tum

artificium

t(^Q.

cenfco,nec aliud quiddam

homo

quicquid e-

tiam ilie contradicat,heic adderc pcterit. Si operationis tua: facis iniium5& quando in pulvcrinam eflentiam ingrclla cf]-,tunc ,a perada
prsEparationc,diflbIuis,& ficcum aquofum reddis: iliud per fublimationem dein,magna intelligentia,in aerem ufque lurfum duciS;.&: de-

niquc fola illud unum facis,quod res alias impcrfedas pcrficit. Quocirca.tuNatura,primagenitrixes,dum quatuor clementa conjundimunamaliquaminellentiamnaifces,cujus ncmo mortalium > nifi
tu

^emonjlratio Natur^,

1 6$

tu rolajagnitionem,haberc poterit.Ec hunc in raodum illud intellexi,

atqueetiam,{iDeotibiqnepIacuerit,ideraoculismeis {"uo tempore
xne vifurum nullus omnino defpero.
Nunc vero temporis tcrminos fuo loco reli6l-os,volo, &: nofle fuf-

cit)quomodo videlicet materia habcri poflit,quam pra^ftans

na

illa riet,&:

&

boquantam,in perficicndis rcbus imperfe<ftis,virtutem il-

laconferat.

Aurum itaque ex mineralibus opaim.um efTc, mihi haud ignotum

cflaiihilominustamfnnequein iorma,neque materi.;ad perfedioncmfuamtransgrediendam,u]lampJiGur.mhabetefH'?aciam. Nullam (iquidem majorem operationem habct , ut amplius aliquid,
qLiamreipfum,perficiat,qualemqunlcmetiamartcm hcmoheicadSi quis enim affirmare conarctut, qaod referandum & in
hibeat.
argentumvivumredigcndum illudefret:is hacinre plus,juftofl:ul,

tfceret,cum ex auro nihil a:r plius quam quod in eo eft elicerc poffit.Quidigiturineodem homo quaTere faragit,quamad miiiimum
,

&:nihilmays in eo reperiendumfietrPra^poNihilominus tamenut Philolbphaftri illiftultitiam fuam prodant,inquiunt,quod,artis fiia^ beneficio, corpus retrorfum,primamque inmateriam reducioporteat, verumex inftitutione tua me non latet,quod videhcet redudio non fiat per res", quae ad
certa aliquam fpeciem vel individuum^fada: funt,nifi iftiufmodi fpeNihilominus tamen poft corruptionem icies ante corrumpatur.
ilIud,quodintus

eft,

lleraeft tcmeritas.

ftam nuUa fimihs ahcujus {'^o^cizi fit generatio,nifi fpecies prius in genusfuumretrogrediatur. Immo adhuc amplius affirmo, quod deftruere conficiendi auri,minime via fiet Sin enim femcl fpeciem fu:

amamittatjtunchomoillameidem ncutiquam

reftituere potis eft*

&fubtilis,priEterea,adhuc ars requi-reretur , fi quis illud in re(5t:um

pulverem redigere conaretur.
Si quisautem illud ita refolvere , fi-

biforfitanproponat, utilliuscompofitum,velcorpus , in primam

mixtionem.quaeilliab ele;'.ientisfal:aeft ,fepararevelic , isnumquam,quicquid etiam dicat, illudn i finem perducere poterit : aj-

ftum,frigusqueenimpacitur,&inigne magis magisque purius red-

ditur.

Demonjlratio UaturA.

i66

Adpropinquans elemenditur.adeoinnaturafua perfcdum eft.

eft,qaas {'eminc &: grano deftituta eft,quo redudio a
putrefadioneiieret,&:inpriftinam fuam fpeciem iterum redigereturtmateriaejusenimnimis crafta,mortua,&: mors ipfaiilius eft effentia: quocirca etiamexeodem nullum aliud metallum, vel argen-

torum creatura

tum vivum crefcere poterit.

Ingenereitaquenemoaffirmare poteft,quodfimiIe quodlibetiimilefibigeneret:Illudnamque,extra vegetabilia ,& perceptibilia,
fcnfibiliaque , ad ipfa mineralia quantum attinet non accurate didum eft. llla enim alimcntationem vitamque accipiunt , &: feipfi feminant atque plantanr.hxc vero nihil percipiunt &: in primo,
,

icqueacinuItimo,anno,ejurdemfuntmagnitudinis.
per tcelfentiam fuam in terra fortiuntur,id
tione

alioque cultu peragitur.

Ex,elementis

quod line fationc,planra-

Ex dodrina

tua porro cognitum

compertumque habco,quod veterum Philofophorum didis,per fallacempraxin5minimeobtemperandum,feddumtaxatvera &: effentialis Theorica^in qua effentialis eft natura,obfervanda fiet In illa fiquidem ornnis eftentia,materia,&:fubftantia confiftunt. Nunc autcminmemoriammihi revoco,quodaliquando deceptor fedudorque fbphifticus,qui tamen pro magno Philofopho habcbatur mihi
:

perfuadereconabatur,inquiens:proretamateriaaIiudnihilfumen-

dum eflG,quam purum crudumque argentum vivum,

mixtumfiet:exduobus enimi

aurobeneantea
aliquodeximium,atquein

illa

conjundlione

attamcn uc
bcne conjundlis ficri

unum

alterum pcife-

Si,pergebatimpoftorilIe, hoc l-acercm,tuncmcEli-

elunireddere
xir confequuturumcife: cumprimisvero quatuormixta elementaa
iterum conjunfc invicem feparanda,quodlibet purificandum, dein
graflum
infcrenin
gcnda,magnumcumparvouniendum,fubtile
dumefle:&:hocmodofierilapidem Philofbphicum. Verum noa
:

fum nefciusdehramentaiftiufmodimerasefleimpofturas ,&: quod

tales hominesintelleCtu deftituti flcnt atqueadeo non dumtaxata,

hominesjverum ctiam feipfos decipiant,five enim PhiIofophi,flve Medici ifli flcnt,nihil tamen hac in re intelligunt,
Simih
lios

T>emonJiratio Natnr^,
Simili qiioquc

modo &:me minime latet,qnoci

^7

dixeris,quod folus

Deus akillimus cx elcmentis aliquid creare poffit, cum naturam ille

prosiuxerit. Ule juxta quantitatem elcmeta mirca'e,qualitates rede
elementa rite conjungere , atquc mifcere novit,
quemadmodum illi modo vifum eft. Nemo hoc reperitur qui auc
Solus namque ille crcator,
idcmfacere, vel illud ncgare aiidcat.
bonorumqueomniumprodudoreft, nec inmundo quicquam eft,
quod abfque illo fadum fit. Omneis idcirco jadabundiChimici
neque colligere fpcrent , ubi non feSophifta^nunc taceant
fuas
falfas
calcinationes,fublimationes, diftillationes
runtrqui per
fpiritus per fumum abigunt &:, per fophifticas fuas coagulationes
proportiojiare

atque congelationes rerum imperitis perfLiadere conantur, immo

etiamapud illos,qui opus peifcceruntjprxtendunt , quod argenfcparatum {iet '\\ quod tamen
ti vivi aurique elemcntum rccle
nihil
fineque
eft.
Verum
enim eft,rcsomneis qux fub
eventu
in
coelofunt,a. quatuor elemcntis faLlas clTcredam quantitatem habere,aique adco,fuam juxta(pcciem,per naturam m recla proportionemixtas cire:nontamcnjta>utomneis proprie unit^,fedin vir,

tutediftindae,cumprimisveroPhilofophicilapidismateriafient.

HifcefimuIintelligo,quoinrubroargento vivo, &: perfedocor-pore,quodSolapellatur,quatuorelcmenta, {ingulainterfeinvicem

pecuIiarimodounita,&:per fingularia media mixta iicnt adeo ut,
,

humana^

beneficio,ncn fcpararipolIint:Omneisnamquevete-res&: vcri Philofbphi fcribunt, ignem &: aerem aqua: terrjequc inartis

fuam excrceant &: in diUblubih prorinvicem vehementer dimicenty adeo ut nemo,

nifiDeus&Natura,vinculum iftudfolvere qucat. Vereidaffirmare,&: philofbphice etiam "demonftrare poflum Ignis enim nobis eft

clulos efle,in quibus virtutem

fus

modo

inter fe

invifibilis,&aerin comprehenfibiiis: Si quis vero dicat^qnodiingula

videripo(rint,isimpoftoreft : exirrefutabihbus fundamentis fiqui-

demelementafunt

Quamvis etiam Sophifta^ prsetenquod aurum, argentumq; vivum

inquatuorelementafcparcnt, mhilominus tamen mendaces funr^
infeparabilia.

dant,&: pro certo affirmare velint ,

Sia

'Demonjlratio Natur^,

1^8

Sinenimciuoclementa,ignis&:aer,ita feparata efTent , tunc quodlibet evanefcere ncceiTum haberet. Licet ctiam affirment quod illa
retincant:nihilominus tamen,quo perveniant,pcnitus ignorant ne,

que aer neque ignis iquidem videri atque pcrcipi poterunt.

f

Si

quo-

que^juxtaipforum prsetenfioncm ,illa cxtraxcrint,tamen illud,quod

attincrunt,(altim

humidum faciunt,id quod neque aeris,nequc ignis,

eftproprictas.
Prjetcrca,

quemadmodum

tunaturaitidemdixi{li,idem

quod&

inlibrisdeprehendi,nemoefl:,quantusquantus Docboretiamillceffe vcht,qui fcire poflit , quantii vidchcet in rc quahbet naturali a fin-

sulo elementoeflepoflit. Deusnamqucilludtibifohtradidit. Nec

ullus Philofbphustam eftfapiens^quiclcmcnta coponcrc , &: mifccrc,vclquantumadrcmahquam naturalcm, fiveilla fpirituahs five
,

corporaIisfiet,aquolibet elemento , neccflario ordinandum apphcandumquecfl'et,compertumhabcat. Sin igitur nunc illa feparare
conetur,quomodo,obfecro,illaiterum conjungct,ut unitum compofitumverumquefubjedum,iterum cfficiat,fi elcmcntorum quantitatcm, &: quahtatem, rcajequc unitionis modum, pcnitus ignorct?
Separari itaquc illaminimcoportet,nifi riteiterum conjungantur:
Tibi,lS[atur2e,illud

committendum efl,qu5E artem benc difponendi,

Philofbphici lapidis componendi,&:rcd2E clcmentorum, abfque feparationc,mixtionisfaciundie,probenofl:i. Satisfuperquc mihidi-

xifli^quodelcmcntorum feparatio,eorumdcmque itterata conjundiominusfict neccflariarnuHahquidemifliufmodi ars impetranda,

&:dumtaxattibi a Dco concreditum conflitutumque efl myflcn-

um. Abfquc omni dubio tamcn lapis,vel Ehxir, a tc proficifcitur,abfque tamen elcmcntorum feparationcncc finc tuis inflrumcntis vcl
,

auxilio fapicntis rciquc iftius periri alicujus hominis.

Ariflotcles

Quocirca ctiam AIait:Ubidcfinitphyficus,ibiincipit Mcdicus.

fcientiam fuam feqiiitur:id
chimiatumincipit,quando naturam

&

Medico probc obfcrvandum cfL Si equod

nim Alchimiarcdcducatur, tuncnatura illam profcrct. Ncquis
cuilibet Philofopho ac

autcmhcicerret, idcircoomneillud ,quodnatura parit &: profcrt,

qu:t-

^emonJlratioNatur^,

i6^

qua:dam,ad Alchimiampertinens,eftmateria, quemadmodumtu,

Natura,qui tibi &: corpore, &: ipfa quoque vita mea infervire paratus Ibm, mulco,quam ego,nofi:i melius.Sciendum quoque e/l prsercrea ,quod videlicct Alchimia tres res perficiat.-Primodum metal-

Jumaliquodperfcdum vivumque facitjejufdemque

fpiricum dio-c-

eo amictatur , quemadmodum ejusrei ipfa expericntia

teftiseft.Secundo,matcriaminvarculoa]iquoitacoquitacquc dicrcrit,ut,abfque unicse altcrius rci additamentOjCorpus
fpiricum in unum transmutet eapropter de novo etiam ei mhil addendum eft:
rit,ut nihilin

necullaquoque fitmixtio,nifiNacurarPrincipia illam adminiflrenc

atquelargiancurjquicquid cnim ad hocparit,nobisque relinquit, id
abarteadopusfumicur.Tcitio probacquod nimirum realiccr ipfoque facto,nulIa quacuor elementorum fiat feparatio ficiundi lapidis.^
in argcnto vivo ^ Sole,qui altum rubrumque aurum appellatur. 11lud enimcogitare ingens error,&: nobili Alchimix, fundamentaliquePhilofophiiK omnino

eft

contrarium.

Eqaidcmverum,certoquecertiuscft:quodquxlibetres elementarisetiamexipfiselementisahmGnteturfivenutriatur.

Sinitaque

nunc bcne difpofica,&: in unum fubjedtum , quemadmodum Nacura

illudicaprocuht,compofita,atquejamfeparatafient,tuncfubje6tum
illud

corruptum depravatum,ejufdemveprxflans vinculum, quod

cIementaconjun(::l:imad{ervavit,ruptum,& nulla amplius efl permixtio,fedaquatuor elcmentis ad aliquid res per fcp^rationem in
nihilum iterum redigicur.
Nam fipater filium gignere debet,tunc
priusilleminime deftruendus ^^Ji^di fulEcit utcum ipfbfcmine fpiricus generans exeat,quem muliebre femem concipit,&:in calore
ita
confervat.

Iftiufmodifpiritus infantem , ejufdemve membrorum

fpeciem gignit,quemadmodum Avicenna fuo loco id teftatur. Simili

quoque modo cumpuroauro comparatum , quod

lapidis Philofo-

phici veraeftmateria:Nam patereft,

quiomnia inftruit &:inftituit:

quocirca ctiam ille minimc deftruendus,aut corrumpendus
nequc
,

abelementisfuis feparanduseft,fedfufficit,ut Sol pater, qui

fpiritumfuum inflat,vircutem,atqueefticaciam ,perillum,invirtute&

eificacia

lyo

T)emonjlratio ]>Iatura.

efficaciaad fluentemrpiritum,(quiverusPhilorophomm lapis

qui ex terra dcfumitur)

fpiritum

filius fit

ftlio

efl:,

infundat,&: per parturientem iftiufmodi

fubftantiaHs.

A tc,natura,igiturnunctantum

didici,quod Alchimi2E ars vera

fictrcientia,& ideo etiam affirmo altumrubrum

appeliatur,lapidis vclElixirisverum

parentem

aurum, Solquod
quo ex tam in-

effe,

gens,magniqucpreti),thcraurusegreditur:quicalefacit,inrcritjfigir,
digerit , atque tingic per

ruptione

artem , fine diminutione , &: ulla unica cor-

aurum iUud, quod pater

efl;,aquofilius

tam

pr^eclaros

Impoiribileitaquenobis,necneceflarium,neque
prosreiTusfacit.
ctiamconccflTum ,ucmixtionem adteramus,vel elemcnta feparemus,quasnatura,inargentovivo,tamdx:quaminterne, &: pari quidcm modo in perfcdo Solis corpore in tam deccnte quantitate,
complcxionc,&: qualicace bcnc proportionata,conjunxic atque con,

Sinigiturnunc naturap fcicntiam ignoremus, nullamque

quatuor clemcntorum promixrionum cognicionem habcamus,quid

fl:ituic.

.decorumdcmfcparationefcicmus Summeitaquencceirarium cft,

utnaturamimicemur,ejusdemve inftrumenca, quomodo elementa
facicufurpemus: finequa adminiftratione nos alias in educlione
lapidis hujus formx,&: inquificione huc fpcdancium mediorum,non
?

rcftiimicatorcs crimus:pcr <\\xx

mcdiaad

inftruraenca pervcnitur,

quibusnacurainmineralibus,dum argcnco vivoformam fuam cribuSin auccm fccus faciamus,cunc iliius deftrudores fumus,
it ucicur.
quod natura ad malum compofuit&: difpofuit, dum mixcionem,
Nihilomielcmenta transmutarc

concra cua,Nacura ,mandaca,adeo curpiccr feparamus.

nuscamen, qucmadmodum Ariftoceles ait,

dcbcmus,ut invcniamusquod quarrimus.
Echacratione,6Natura,mcadviamtuam fapientcr duxifti, pro
quo bcnchcio ingcntcs &: ago,& habeo, gratias:a te enim tantum equidcm didici,ut omnia mca opera nullius fient preti). Magnam
llulticiam efle fateor,quodquc in fine fumma,cum plandu &: crifticia.
coniunda pernicics plcrumque fequacur,fi quis circa mulcifarios akmbicos, argcntumvivum , acj^uas fortes, vulgares difiblutiones,,
omnc5.

DemonfiratioNatur^,

lyi

omneis res mincralcs,fimum cquariLim,ignesque carbonarios , plus

u fto occupacus ficc: omnia fiquidem ifta nihil omnino profunc.
Concludoigicurmeimpoftcrumdiligentius iibros vcftros infpc<3:urum,&:cibi,pro viriIi,obcemperacurum cfle.
Ha^c enim via,
quamhomoperambulare poceric , turiflima fecuriffima, &: certum
cll:,quodarsillaruumace forciaturinicium, quamvisre9,ob thcfauri
miraculum , fatis tarde procedat. Ne auhujus dignitatem ,
tcm tempus tcmere tcram,velamittam prorfus.-capropter, tuo juflli,
j

&

fatis, & xque lucc hodierna, quam craftina , mc adcmgam:primumquc de materia eogitabo,qua: mihi,vi agentis fui eximium argentum vivum datura ell. Illud in bcne obferatum mundumque quoddam vas rccondam, &: muro circundato alcmbico dcinfubponam:&:tunc,natura, tuum decente morc modoque facics
Ex omnibus meis viribus itaque nunc tibi dcnuo gratias
olficium.
agomaxumas,quod,raevifitarc, haud dcdignata fueris, atque tam
fummi boni harrcdcm inftitueris pro quo fummo mihi pra^flito bc-

operi tempefti vc

neficio tibi ad vitse raeac dies obftridus obligatusque maneo.

Do^lrinx igitur tua: nunc mortcm geram , fummamque dabo opcram,

ut Nobiliflimam hanccc, de Elementis, Tin(3:uram,voIeate &: auxiliante

Dco ter Optumo Maxumo,

tamdemadipifcar.

T2

7RJ-

BAsA^AiAA9A;ttAnAStA5 Af!A5tA9eA5tAsAftAAflAfaA5eAAsAjA5AfA<iA5
tv* sv^ *Y^ sy^ v^ ffy * ''V* *Y* 'Y*' "Y* 'Y* ^^^* V' *V^ 'V* *V* 'V* 'V*

^ ^ ^.

cj.
^J,

^ ^

=.|.

.5. =1

^ ^ .p ^ ^ ^

TRACJATVS

,|. .|.

BREVIS,

fivc

SVMMARIVM

PHILO-

SOPHICLIM,
NICOLAI FLAMELLI.
QUiMetallorumcognitionem,certamqiiefcientiam,quomodo
videlicet intcrfe invicem transmutetur,impetrare iatagit;

is

ante omnia fcire ncccHiim habet, qua ex materia proveniant,<S<: quomodo fimul etiam in mineralibus fuis formentur. Ne itaque heic torfitan erretur,transmutationes veluti in terrse venis undiquc fiunt,
fpcclanda: atque oblervanda: funt. Q^iocirca extra mineralia etiam
iransmutari pofllintjfiantefpiritualia efficiantur, ut vidclicetin

ful-

phur6i:argentumvivumfuum,quxHaturafacit,pervcniant. Omnia
liquidem metalla ex fulphure &: argento vivo , omnium metallorum
duobusiftisfpermatibusjformatafuntiquorumunumvirilisjalterum
foemininifexus&complexioniseft:. Illaautemduo fpermata ex elc-

Etprimum quidem,virile fcilicet, quod

mentis funt eompofita.
fulphur dicitur, nihil eft aliud,quam ignis 6c aer juftumque fulphur
eft,ignisinfl:ar,abfquemutabili&:metaIlicanatura,nonautem vul:

gare illud,quod nullius

eft metallicas fubftantias.

Alterum focmini-

num

fperma, quod argentum vivum nuncupatur , nihileft aliud,

quamterra&aqua.Diclaiftaduo fpermata veteres fapientes duos
pcr Dracones vel ibrpcntes prxfigurarunt quorum unus alas , alter
auccm nullas habuic. Draco finc alis fulphur cft , numquam ab
,

ignc

Summarium Philofophicum,

/7^

Alatus ferf ens argentiim vivum eft, qiiod a vento

transportatur,mulicbrefemen,abaquii&terrafacl:um:quocircaetiam certafua horaabigne avolat5&: in eo inconftans eft. Sin vero
icrnc avolans.

duo,a fc invicem feparata,fpermata iterura in unuim redada , &:,

pertriumphantemnaturam,in Mercurij libro, qui primum mctalKim metaIlorumquematercft>unita{ient,tunciIIud Philofophi volantemDraconcmappcllant,eoquod Draco, abignefuo accenfus,
ifta

fub volatu fenfim ignem venenofumque vaporem inacrem fpargat;

idem quoque facit & Mercurius,qui,fupra exteriorem ignem fuo loco m vafe coniiftcnsjigne recte inilitutOjinternum naturale , quod in

profundooccultatum

quomodo

cxternus

ed:,

ille

accendit

fetunc aliquis videre potent,

nominatur, Mercurij

ignis qui vegetabilis

naturalc inflammet: Paulo vigiiantior autcm

is

in aere

venenofum

a-

liquem fumum,vel vaporem,exhalarevidebit, quitalis eritfoetoris,

atque vencnum pernitiofilIimum,quod aliud nihil efl:, quam Draconis caput,quod celerrirre e Babylone,qu2e duobus,vel tribus , nuliaribus circumdata egreditur.
Alii vero Philoibphi Mercurium huncce volante cum leonc
compararunt eumdemve ideo ita nuncuparunr, quod leo multifaria
voret animalia,feque ifta fua voracitatcpro lubitu fuOjrecreet atquc
,

exhilaret,exceptisiis,qux

illius

furori violenterpofluntrefifl^ere. Ita

quoque facit &: Mercurius,qui talem in fc operationcm habet,ut etiam quodhbet metaflum ilhco fpecie fua fpoliet, abflimat atque devoret.
Duo tamenmetana eflfe vobis flgnifico, aurum & argentumvidhcet,quiEipflobviare pofflint quamvis notumfiet,quod
Mercuriusmimiuminflammatus,etiam duo iih metalla devoret,atquc inventrefuoabfcondat:lTtrum Iiorum tamen ill udfiet,certuni
eft illud in Mercurij ventre non conf umi: In fua namque natura per,

magis,quam ille,induratafunt,utpote qui impeife(5I:um. metallum,&: nihilominus tamen in eo fubftantia perfedionis eft. Vulga-

fei:a,&:

reaurum,quodpcrfed:um eft metallum, argentum quoque, &:omniaimperfedametalla. ex Mcrcurio proveniunt: Itaque veteres
Phiiofophiillum niatrcmmetalioru-mnominant:^: exindefequitur,

quod

Summarmm Philojophicum,

iy4

quod, ciim &:ipre ad aliquid formatiis fieCjdiipIicem fubflantiam mct primo quidcm iiibitantiam interioris
tallicaminfecontineat.

DeduabusiftisfubftantilsMercuriustormatus cll:, qux fpirituali modoin

QuamprimumigiturNaturaMercurium
illiuscorporcfovcntur.

luna:,dcinctiam(olis,quodmetailumalterieft diHimile.

commemoratis iftis duobus fpintibus formaverir, tunc eoldemperfcdoscorporalesqueredderc adlaborat.

Cum vero duo
ill:il'piritusadoIevcrint,&: duo ipcrmata evigilaverint, tunc propria
luacorporaaflumercdcfiderant, quofadlo ipfb matcr , Mcrcunus,
morincccflum habct:Qui,naturaIiterita mortificatus, tuncfefcnon

illum de

amplius,vcluti antc fuit,vivificare potis

efl.

ladabundiarrogantcsquequidamChimici obfcuris verbis

affir-

niare conantur,quod quis perfeda ^c imperfcda corporain curren-

tem Mercurium transmutarc debeat:verum dolus anguisquein herVerumequidem ell.quod Mercurius imperfedum alibalatet.
quod metallum,utpote plumbum, vel ftannum conf umat , &: , abf^
,

quclabore,inquantitatemuItiplicct:afl: eo ipfoperfeciioncm fuam

amittitjUtnonampIiushacrationefiet Mcrcurius Sin veropcr ar:

tcm mortificaretur,ut non magis (dc vivificum facere poirct, tunc in

remaliamtrasmataretur , quemadmodum inCinnabari, velfubli-

mato fieri folct.

Quando enim artc coagulatur,five nunc illud tar-

dius,vel citius fiat,tunc

munt, nequc etiam

duo ipfius corpora fixatum corpus non adfu-

illud confervatura cflcnt,

quemadmodum in ter-

Nequistnmcn hcic erret, tunc a^quc tam

narumanaturafubterra coagulari potcfl^nefixatum granum provcniatj&aduobus fpermatibus,non verum aliquod germen profcrxracatibusvidcrccfl:.

rat,quemadmoduminplumbi vcnis confpicitur NuUa fiquidcmigranum adpareat,auri &

ftiuf modi vena cft,ubi non fixatum aliquod
alimentatione.
Prima Merfubftantia
&:
arf^enti videlicet,idque in
:

curii

coao-ulatiomineraplumbi, &c

quidemfumme idonea commo-

difTimaque eft,illumad perfedionem fixationemquc perduccndi.

Quemadmodum cnimantcadiLlum,mineraplumbinon abfque fixatoo-ranoauri &: argcnti eft, quse grana natura illuc fumminiftrat;
ita

SHmmarium Ppilofophicum.
ita fefe multiplicari poteft,

^y$

quo mclius ad perfedionem plenariamq;

virtutemperveniatjvelutiipfc expcrtus fumjatque pro ccrto illud

Quam diu etiam fuo in Mer&: affirmare,& confirmarcpotero.

curio ,hoc efl; , afua mincranon feparatum, fcd benc cuftoditum
eft,(omne (iquidem metallum,quod adhuc in fua minera , illud eft
Mercuriusytuncfefe mukiplicarepoteft , modo fi a Mercurio fuo
a
fubftantiam habere qucat. Sin vero Iixatum granum ablatum
fuo Mercurio,qui iplius cft minera,feparatum fuerit, tunc fimilis erit
vircfccntiimmaturoalicuifruduiin arborc, qui,florefubIato, fruSin autem immaturum illum
^us formatur,
cx eo pomum fit.
frudum aliquisdecerperet,tunc prima illius formatio corruperetur:
Homofiquidem nullamhabetfcientiam, ut fubftanciam , velmaturitatcmlargiatur,qucmadmodum naturaintcrior, dumfrul:us adhucpcndct de arbore,&: fjbftantiam alimentationemque fuama,
Quamdiu igitur nunc maturitas expectanacura haberepotcft.
tur,tam diu ctiam frudus faporcm Iiquorcmquc adtrahic, idquc tam
augmentando,quam alimcntando,donec ad perfedam maturicatem
,

&

&

pervcniar.
Simili ctiam

modo

ra granum id:nm,&:

comparatum eft. Sin eim a natuad Mcrcurium fuum rcdadum fucrit tunc et^
cimi

aii ro

lam ab eadem illacottidicinccflabiiique modo fuftcnratur, in pcrfe-

^um fuumMercurium quomodom fcipfb eft, rcdigitur expedlandum dein eft,doncca Mercurio ftio fubftantiam aliquam Ibrtiatnrmon fccus ac ab arborum frudlibus fieri fblet. Quemadmodum cnim Mcrciirius tam perfcdorum , quametiam impcrfedorum,.
metallorumarbor eft ytaquoquc ctiamillanu-llam ahundealimcn:

tationcm habcre pofltnit,quam a folofuio Mercurio. Siitaq; forta/Iis

a Mercurio frulum cojligcrevolucris qui eft iplendcns luccnsque
,

Sol

& LLina,fi fiat,vt forfiram no procul a fc invicc fe junul^e fient,ita

tamen vt id abfqi longiore mora fiat :tunc ne cogites,vc,vcIuti Natura ab initio fecit, illaitcrum conjungerc,muItiplicaic,acque, fine immutationc.augmentare
ratafunc

amc

illa,

poflis. Si enim metalla a minera fuafepanon fecus ac minoxcs nimis niature decerptf
irba-

Summarium

iy(f

Vhilofophicum,

aiborumfrua:us,quinumquam adjuftam luam magnitudinemperfcdionemquc pcrveniunt,dcprchendunrur. Similiccr &: peunacuram,ipfamque cxpcncnciam de arborum frudibus notum eft,
quodfimalum,vclpirum,femcl abarborc dccerpatur, magna tum
,

rictftultitiajfiquisiliuddcnuoarbori infcrcrc,&:hoc
iUius

matuntatem cxfpcclare conetur.

modo

fruclus

Quo magis cnim,uu linulitcr

cxpericntia tcfl:atur,manibus circumvolvitur,tanto magis citiusque

niarccfllt. Et eodem modo etiam res cum metallis fcfe habct.

Nam

fi

quis vulgarc aurum metallicum &: argentum lumere ,atquc

ambo

iftamctallainMcrcuriumrcdigerc conarctur, isomnino IhiltcfceHcic cnim nulla ars fubtilis rcperienda cllct, quaquis fcipfijm
ret.
non decipcrct licct cnam multif ariis aquis, ca^mcntis aut id gcnus
infinitisrcbusaliis,qu2fingulx commcmorari ncqucunt, uteretur:
affidueafcopoabcrraretjipfiqueidem contingcret,quodillis , qui
immaturosfructusdecerpcre , eosdemqucdcin iterum ad flirpcm
iilliearevelint. Quamvisverialiquot Philofophi rcdebcncque dixerintjfi Sol,atque Luna,per reftum Mercunum rice conjungantur,
quodtum omnia aha impcrfecla metalla pcrfecla rcddant:quatanicn in rc ucplurimihominesafcopoaberrant,quinihilaliudinter,

rahabent,quamtria ifta,vegetabilia,animalia,vel mineralia qux una in re conjuncta funt:Non cnim cmx iibi cffe patiuncur,quod Philofophi non dc vulgari auro,argcnto,&: Mercurio loquantur, qux oi-nniamortuafunt,&:nullam amplius fubftantiam recipiunt, fed in
iuo ESSE pcrmanent, nuUumque alterum ad perfeclionem juvare
Equidemrcverafruclusfunt,quiantc tempus^ab arbopotiscft.
ribus decerpuntur,&: idcirco nauci ctiam xftumantur In iihs hquidcm,quod quaEritur,minime invenitur:non amplius habent,mli quiQuocirca fruclus in arborc quxrcndi q\ix ad ipfos
bus indi?ent.
,

redaducit^&cujusfruduscottidiccomagis magisque majorfit (Sc

aufTmentatur,quam diu arbor porrigit. Et hoc quidcm opus vifum

fummaeftlxtitia.Pcrhocmedium quisarborifta,abfque

coilcclio-

nefrucVuum,plantari,&:inaliahumidiora,fru6luofiora , &: meliora

die frudui plus aloca transporcaii potcnc^qiwc fane foicaiTis uno
limcn-

Summarium Vhilofophicum.
qiiam
minus accepinet.

iixncntationis conferre potell:

fpacio ab

alia terra

alias

lyy

etiam centiim annorum

Eoipfo igiturintelligendumeft , quod quis Mercuriumjqui fum-

me laudataarbor cft/umere debcat,qui fimul penes fe

&: indjffolu-

quidem, Solem &: Lunam habet:atque dein in aliam , Soii aliquantovicinorum,terram transferatur,uthacratione mirabilem utihtatemconfequatur^quainre rosabundefufficit. Ubienim antca
biliter

plantatusfuit,i]Hcavc;nto&:frigore,itaagitatusdebihtatusquefuir,
ut exiguus fane frudus de eo expedaretur:quo inloco etiam diu per-

manfit,&: nullos omnino frudus protulit.

VerumenimveroPhilofbphishortusahquiseft , in quo Sol tam

matutinis,quam vefpertinis horis, de die atqwe node , indefinenter,
commoratur,idquecumduIcilllmorore, a quo beneinfpergitur atquehumeclatur,cujusterraarboresfrudusqueproducic, quiillinc
, qui etiam decentem alimentationem a crratiflimo

plantati lunt

&

pafcuopercipiunt. Id autcm fitindies, ijhcque

corroborantur,
vivificantur,&:minimemarcefcunt,ad minimumfermeunoin anno
magis,quam antea etiam mille annis,ita ut Ioquamur,alio in loco , ubiafrigoreinfeftabantur^haudfecifTent.

Sumanturitaque, &:no-

d:u,interdiuque afliduefupraignemin alembico foveantur. Non

autem ignis carbonarius,veI e ligno confecius,fed clarus pellucidus-

nonfecusac Solipfe,qui numquam plus juflo cahdus

ardensque,fed omni tempore ejufdem caloris effe debet:vapor namc^ue ros &: femen omnium metallorum eft, quem non alterari o-

queignis

fiet

portet.

In crefcentibus frudibus videre efl ,

fi

nimio calore abun-

dent,finc rore modico,ut ficci mancant , &: in ramufculis fuis immoriantur, atque ad nullam deniqueperfecbionemperveniant:

Sin

veropercalorem

vel

medjocrem humiditatemin arbore

fuflcn-

tentur,tunc clegentes &: foscundi fiunt.

Calor namque &: humiditas omnium tcrrenarum rerum ahmentum efl, utpote
animalium,
vegctabihum,& mincralium.
Qupcirca carbonarii , &: e h^nis ex-'
citatiignesipfuminime conducunt:violenti ignes iIhfunt,quinona-

iimentanc,quemadmodurafblis calcrfacere let, qui eriam omneis

rcs

Summarium Ppilofo^hictm.

ly^

rcs corporalcs conrervat,eo,quod natiiralis

illc fiet.

Qncm in fincm

ciamveri Philofophinullumalium ignem elegerunt,quamnaturalcm,quemrcquntur5nonquod Philolophusfaciat,quod natura fa-

omncis utpote vcgctabilia mineralia 5c

6c animalia,quodlibet in fuo,quo imperat, gradu crcavic.
Simih quoqucmodonuncnondicam, quod vidclicet homincs
arte fua rcs naturalcs faciant: Sin veronatura rcs ifi:iufmodipcrficiac

eit

Natura llquidcm

res

opcreturve,tunc humana

arteillse perfc6i:idif^s

quama natura

fa-

Ethoc modo Philofophi vetcrcs,adnos omncis

mformandos,aliud nihil laborarunt, quam naturaliter cum Luna 6i^

clum,cfiiciuDtiu-.

vcramatrcMcrcurio,quibus de

Mcrcunum Philofbphorum fece-

runt,qui,inopcrationcfua,mulcocn:f:ortior,quam Mcrcuriusnaturahs.

Hic cnim falcim ad fimplicia,pcrteta,&:iinpcrfcda, frigida vcl

calida metalla opcram fuam prxftat Philofbphicus vcro Lapis eriam

plusquampcrfcdis,5dimperfcl:is,mctaIIisinfcruit,utiIlacitoperfi-

ciat&^rcficiatidqucabfqueulladiminutionc.addicamcnto, aucimmutationc. Quomodo a natura creata funt,in codem ctiam illo flacu
Non idem hcic nunc diilla rclinquit , ncc tamcn aliquid negligit.

cam,quodPhilofophiomniailIatria conjungnnt,quo mclius Mcrcurium iuum pcrficiant, vcluci quidam rerum impcnci homincs indocliqucChimici faciunc,qui vulgarc aurum,argencum,&:Mcrcurium,fumunt, illaque tam male tradant, doncc pcr fumum evancatque eo modo McrcuriumPhilofophorum pcrficcrc cofcant
ad illum tamen minimc pcrvcnumt , qui prima lapinantur
Sin autem ad illum pervenire &c
dis cfl: matciia, &: vera mincra.
montcm fcptimorum ubi nulla
ad
vehnt,tunc
boni ahquid reperirc
eI1:pIanicics,fcfeconfcrre,&cxaltodcoifum fcxcum intueri ncccf,

fumhabcnt,qucmelonginquo confj icicnt. In montisiftius altitudinetriumphantcm Rcgalcm hcrbam,quam quidam PhilofophimiBcralcrn,nonnulIi vcgetabilcm appcllarunt , 6c Saturnialisnominatur,co^nofcet Ofla tamcn rclinquantur,5c jufculu purum mundu:

que cxindc iumatur,atq-, hoc modo potior opcris parsficri potcrit. Et

hic redusfubtilisqucMercuriusPhilofophoru efl,quefumere debcs.

Et

Summarium Thilofo^hicum.
Et primo quidem opiis album,dein etiam rubrum

lyp
facf et,{I

/ermo-

ncm meumbeneinrellexeris: Utrumque enimnihiJefl:aliud,quam

uti vocant,pra6i;ica Sol &: Luna uno eodemque modo prsEparantur,
:

&

undcalbumrubrumquein pradica provenit jquseadeofimplex

lcviseft,utetiamfceminajuxtacolumimpedite perficere pollit, vel
fi gallinse hyemali tempore ova,ad incubandum, fubponat, &:illa
tamennonlavet.Ova enim,adincubandum fubpofita^nonlota, fed
prout funtjgallinajfubponuntur nullusque in eo amplius labor requiritur, quamutcottidieovaiftainvertantur,quo meliuscitiusque
pulhegrediantur. Idq'Jodnuncfatisfupcrque declaratumeft. Exemplum vero ut deducatur,primo Mercurium tuumnonlavare,fed
iUumfumerc,&:{uocum fimili,quodigniseft,in cinerem, quiftra:

men eft. vitrumque unicum,quod nidus eft,collocabis

, abfque re aidoneo aliquo alembico, qui domus eft :

tuuc exinde egredieturpullusaliquis, quifanguinefuote ab omnibus morbis hberabit,6<: de carnc {lia te cibabit, atque de plumis fuis te veftiet atque a

&

lia,in

frigore cuftodict.

Quem in finemfummumrcrumomniumcreato-

rem oro &: obtcftor,utomnibus fidclibus Chimicis,ad inveniendum

iftiusmodi pulkun,quo de fefe fu{tentent,gratia

fuam clementiflimc

ne dc dignetur qucmadmodum ut ego modicum illud,quod

heic dcclaravi,e{upernisaDcoPatrcacccpi, quietiam illud ex amore &:juxta bonitatcm fuam mihi largitus eft. Vobis iiaquc
prajfens confcripfi opufculum,ut majori cum defiderio inquiratis,&:
recl:amviamingrediamini:OpufculumilludveroinSummariocomplexus ideo {iim , quo mehus , juxta Philofophorum dida,
quseimpofterumrcdiusintGlledurosYoseflemihi
perfuadeo,opus comprehendcre
largiri

valcatis.

VIA

VIA VERITATIS
HOC

EST:

ELEGANS, TERVTILE
ET FRJESTANS

'

OPUSCULUM,
VIAM VERITATIS APERIENS.

FRjiHCOFVRIh
Apud HERMANNUM a SANDE.
M J>C LXXVlh

'^('Sj)?^'

ITiiitlitirili liilllirslll
Oil:quamhacl:enns,perdiIedcamice&:frater,multx feduftiones fimphcioribusjin celebri arteChimica^perpreudo-chimicos quosda propofiric fuerint,

quorum fcriptatamen

aliud nihil

{unt,quam mer^

impofturas 6c mendacia,quamvis didi

cij,qui

magnum

id eirc a^ftumant,

modo fimpli-

mcndaciis

irtis

pIusju{locredant,inlabore ulterius progrcdiancur,eo ipfo tamen

in ditHciles labores,ingentesque moleftias fe ip(bs conij ciant Ex finiftro maloqueintelledu fiquidem quod inccptum eftjid numquara
:

Quocircamajorem
adlaudabilemaliqucmfinemperducipoterit.
fane hominumpartem, qui hodierno noflro tcmporcad eximiami-

ftamartemChimicam

Mc conferunt,falfos procefllis

narifped:as,certofibiperfuadentes, fefe illic

teminveniflc,quaj^tamen non fine parabolis in

Chimicosveveram reclamque arlibris

defcribitur fed,
:

fuperque inveniuntur, quas etiam

falfi homines nequam excogitarunr,qui ipfi de veritate nihil pr^fciverunt:ideoqueetiam de ca veii nihilfcrrbere potuerunt, &: tam Le(flor,quamScriptor,a:quetammultum fimulintellexerunt^quidvidelicet ad naturam pertinerer. Si enim Scriptores natur^e requifita
relciviffent,numquam taminformes confufiones atque R. fcribere,
veleafdemfalfafua fublimatione, calcinntionc, diftillatione, folutione coagulatione , fidaque putrefaclione atque Corruptionc

vice verfa, multas

falfa:

R.

fatis

quaTiadmodum

apud rerum imperitos

cottidievidere eft, quifalfa fua inquinatione omnia flia bonadilaid quod omne per pfeudo-libros chiuiicos lit
pidant
qui de
laliis regiminibus , naturse minime conformibus
falfb dccere fotueri conati fuiftent:

illud

knc.
Iftiuf:-

xS4

ViaVeritatis.

'

Iftiufmocii inutilibns,miniisquencceflariis

cum Procc/fibus veris

omnino quicquam interccdic commercij ,fedrevcfequuncur, qucmadmodum eaillud in terra:

illiNacuram
rcndam
venis comparac, idque abfque folutionc, coagulatione , putrcfaclione,quodtamcninfeipfoadmodum fmiplex eft. Confidera enim
&c pcrpcnde tccum,obfcc. o,mi amice, tot inftrumenta , alembicos,
Retorturas,vitra circularia &: fubhmatoria^diverfimodos ignei>,variChimicisniliil

asque materias,num videlicec in terr^e vcnis rcpcriantur, in qua metalla virent acque crefcunt,&: an nacura in ipfis,jam modo diclis, ccrvx vcnis coc diverfosque alembicos,vcl vicra cotquc maccrias,ucpotc
atramentum futorium {al,arfenicura Mcrcurium/ulphur , alialq;
ridiculas incptias,quas heic ftudio iicco pedc prictcreuntur, uliirpct,
,

qucmadmodum Chimiciiifdemutuntur,quibus&tcmpus, &: fortunas fuas prsepoftero prorfus modo turpitcr amittuntrcapropter
haud immerito rerum imperiti illi apellandi funt,cum cottidie in
Chimicafefeexerccant,&:nihilominustamen turpibusfuis folurio-

etia

nibus, coagulationibus, diftillationibus, putrcfadionibus, <kaliis

iiulliuspretijfrivolisquerebusperfcverent,atque ita tempus fortunasquefuas,uti diximus,temcre infumant,cumnatura tam fimplex
Quid prodeft:
{ietjlaboremque fuum itidem {implicicer abfolvac.
fceda
def
raudatio,
6c labor la~
pfeudochimicorum
canca
nobis
igicur

tamen omnia d veris artificibus pro mera ftultitia

seftumantur immo cottidic ab iisdcm ludibrio habcntur, quod ocu-

boriofiirimus, quje
:

losfuosmeliusnon aperiant, fedin Sophismatibusiftis pertinaciter

i)erfevcrent,inquibus&: immorari&: denique etiam omnino mori
ipfosoportet,cumnihilamplius,quam fophifticos iftiufmodi libros,
Omncis igitur ipforum acbioncs foinquircre &: legere fatagunt,
phifticx',nonPhilofophica; funt, eapropter etiamad nullam artem
vcl veritatcm pervenire poftunt.

Hocautcmnuncvcrctibi aftirmatum volo quamdiumcndacia,

non autcm artem philofophicam amavcris,tam diu ctiam tibi vcritas
non rcvclabitur :quamvis etiam &: ipfe in Sophifticisiftiufmodircgiminibus pcrfevcravehm , &:infublimando, diftillando, calcinando,
circu<

Via Veritatts,

i^y

nec quiburdam etiam fubftantiis , urpo,

teurinse/aliatramentorutoriojalumini&c.pepercerim. Incrine,vino,ovis,oiribus,&:omnis generisherbis quoquevario laboremecxcirciilAndo laboraverim

cruciavi,&: Arrenicum,&: Mercurium cumrulphure rentavi,omnia

mineralia &: metalla probavi,per fortes aquas,& Iixivia,iIIa attigi, id-

&

quefolvendo atque coaguIando:in amalgamando

prsecipitando
meexercui,&: nihilominus tamen nullam exinde voluptatcm
Isctitiam cxpiiQujntaeeflenti^multum iideram,vcrum &:hcic quo-

&

quemedeccptum deprehendi*
Quamobrem, dilecle frater,te diligentillime moneo, ut, fl in tam
cximiamartem,aHquidinquirendi,te recipere velis,in fophifticum
inordinarium regimenrubIimationisSulphuris&:Mercurij ,vel iolutionem corporum,autcoaguIationem{pirituum te minime intrudas,ncc pretiofos ipforum cures alembicos, cum ad redam artem
minusfientidonei. Quamdiuetiamnon veracem naturx ellcntiam
indagaveris,tam diu quoque, crede mihi, abfque fblatio manebis , &:

tamdem,artemiftamnuIIam,fi(Slam, atque

mendacem

efle

dcprc-

hendes.SiitaqueemoIumentum quserere defideres,eapropterf'ublimationi,calcinationi/oIutioni,&:coaguIationi,unacumipfaputrefadione,renunciare teoportet,&: econtra difcipulus iies , ad verum

Philofophiscfundamentuminquirendum quodfecundii o-cnuinum

fenfumaliamfolutioncm&: coagulationem, aliud iridcm ref^imen
:

quod naturalc eft,&: cum ipfa eciam nacura conveniunt tibi monftrarepotcric.
Quemadmodumenimilludanatura interrEvenis,ubi
metallacrefcunt,eIaborat,itaquoque&: heic naturam fequi neceffumhabes. CGrniscnim,quod natura non magis, quam unamunicamfubflantiamincfTentiafua ufurpet, &: in dida modo fubilantia

omneis res occultatas vides. Hsec aurem fubftantia nulio alio labore indigecquam codlioncperquam eo magis magisque, ufque
ad
lummumiUius gradum.furfum elevatur. Exfimpliciifla codionc
&: gradatione VGifuti fophifl^ iolutionis,CoaguIationis,CaIcinationis,putrefaci:ionis,fubIimationis,ahaque phantafmatum nomina
excogi:arunt,ex verafimplici eflentiajVel coaione tota aliam eflentiam

Aa

cifin^

ViaVeritatis.

iS6

cffinxxruntj&^hocmodofimpliccm vcramq; artcminfummam

dif-

ficultatcmprxcipitaruntjnonrecus,acri tot moleftix, tantique labores , &: lumptus , ad iUam requirerentur id quod tamcn falfo , ex
:

mero odio &: invidia,ab ipfis cxcogitatum cft,ut hac ratione imitatorcsa veraartcdcduccrent,&:cxtrcma?inopiGEinvolvercnt. Idquod

coram Deo difficiUime excufabunt,dum parum confidcrarunt,

quidChriftusdicat:DILIGAS PROXIMUMTUUM, AC TE
IPSUM.Vcritatcmpedibusfuisconculcarunccidemquemcndacia
fuppofucrunt,quae mirum in modum exornarunt,ingentcsque dc illalibrosconicripfcruntjquafi metallorum correclio opus eflct tam
laboriofum ac difhcilc, cum tamcn dumtaxat fimplexaliqua fiet co^io

Quam

diunamquecoquis,tam diu etiamputrihcas,&:fubftantui

putrci6tionifitobnoxia,inftarfrumenti ,quod terra- injed:um, per
caloremSolisinipiaterra confervatur, perque naturalem pKiviam
pnmum putrefccrcncccftum habet, antequam deeo novi aliquid
tu
crcfcat: lUudputrefaclionem& {olutionem appellarunt. Ita
5:

ouoouein Co*5lione fublimas: Corredlionemliquidemfubftantiae

&

muitiplicationcra^quofimpliciorcs melius fallcrent,nominarunt.Pari quoque modo etiam coagulas: Nam dum hu-

fublimationcm

queat refiftere,
runc coagulationemnominantJncocStionecirculantPhiloIbphi, inca enim ignis
cum aqua unitur,nc ignis omnino comburatur, veluti cottidie vide-

miditasinnaturamigniscommutatur,adcout

neque aut confumitur.vcl pcr

ip\\

fumum evanefcit

id

mus,quod videlicet aqua res omncis, quam diu aqua in promptu eft,
abincendiotucatur.Similiter &:aquain codioncignis curamhabet
feque cum ignc unit,ut omnino purus rgnis iiat, &: ita a veteribus circulatio vclconjundio didafuit.

Et hac ratione vides,quomodo de iimplici ifta codione tot nomina excoc^itaverint &: tot falfa rcgimina,adfeducendos homines inftitucrint.IUa divcrfimodanomina verouniea:huic fubftantia: ideo
,

impofuerunt,nequisquamanimaadverteret,quidtameneflet, quo
cx (pcr divinam gratiam) tot eximi;^ prscftantesque rcs compararca-

I
I

Via Veritatis.

\^y

rarentur.PrirnoilludMerc.noftriimniincupant, per quemnihil aliud intellexerunt,quam humiditatem, qu:EpauJulum {cfe cum ignc
unire cGepit,& ita cum Merc.comparara fuit.

Er fulphur noftrum

qiioque appellarunt,quod tamen ahud nihil eft,quam ipfe ignis , qui

{libaqua,veIhumiditate,occulcus latitant, &:abaqua,adrummum

ejusgradum quoque,coquitur. Pra^terea etiam illud Hyle, hoceft,

rerum omnium principium didum ideo fuic quod res omneis primum exaqua<S<: ignegenerentur.Adalianomina,Auripigmentum,
Arfenicum, Marcaiica &:c quod attinec,ilIanon a Philofophisfcdab
,

impericis verberonibus &: fophiftis, quiipfam vericaccm ignorarunr,

excogicacafunc.Miffos icaqueiftiufmodiimpoftores impofterum facito,&:faIrimnaturam imiteris, qux fimplicem dumtaxac,codio-

nem requiric

&: hoc modo

nuUus ce decipiec.
Sinicaquenuncnonadeodecepcus, &;nacurampauIo alcius perpendere velis,abfque omni dubio cum cibi facile revocabis in mcmoriam,quid illa maceria fic ex qua creacurx metallicse progenerentur. Anceomniacamennacurammecallicam,curSol, Luna, Venus,
Mars,Iupicer,&: Sacurnus,mecallafinc&qualiseorudem origo fiet,
rede cognofcere te oporcec.Indubicaco quoqj noflenecefTumhabes,
quod omneis res creacas cria in Regna diftribura fient ucpoce veo-e:

tabilia,animalia,&: mineralia

&:

quod tribus iftis

omneis comprchenfefient:Omneisnamqueherbse,omniaIigna, &: arboresvegetabilesnuncupantundeinomnia vivaanimalia aut quicqiiid fub

carne &:fanguinecompiehenfumefl: , animale tamdem etiam omniamctalla,&:lapides,alia:queres,quenullam de fe flammam edunc minerales funt, atquc fiib nacura minerali comprehendun,

rcs

cur.

Videsicaque,fracermi,quodres omneis in tres diverfas Naturas

divifx, fub iifdemque complexx fient. Etiamfi vcro in tna peculiaria
Regnadiftriburaiunt nihilominus tamen omnia unum dumraxac
habenc principium,a quo animanrur, vel nafcuntur:Per diverfam fi,

quidcm codionem prima iflamateria

juxta codionis qualitatem

unica

cresin vias transmutatur,&:,

ifla

Aa

atque vulgaris fubflancia

1

diverfas

ViaVeritatis,

iSS

Qupcirca itenim,qucmadmodum &: antea,tibifidcliccrcon{ulo, utnimirum omneis fophiflicas Chimico-

diverfas naturas largirur.

rum rublimationcs,coagulationes

&:putrcfa6liones,una

cum

ridi-

culis fabulis anilibus,quibus etiamnum hodieoperamdant,dcfbras,

&: folummodo fimplici naturalique codioni rcdarum verartimquc fubflantiarum adhxreaSjid quod,certo hoc tibi affirmo ad veram naturarum fubflantiam ducct,atque comitabitur. Natura cnim
pcr nullam rem viamq; aliam aut exaltatur vel corrigitur,nifi folummodopcr naturalem Eflentiarum codioncm. Eft namque, frater
,

mijEllcntia rcs pra:cipua,cujus gratia fponfa choreas ducit (id eft ex

GuaTotumpendetnegotium.)Nihilominus fbphifliciChimicitam
rudes,rcrumque imperiti funt,ut illud ftolido fuo fenfu comprehcndercnequeant, fedde diein diem tot divcrfis, Naturc-c contrariis,,
fubftantiisfefccxcruciant, qua!tamcad artcmminus flintidoncsc,

non fccus ac fi cornu,lignum,vcl lapidcm fcrcrc conarer, &: exmclfe

naturalefrumentum fperarem cum camcn eriomnino nequcat ut
cxomnisgenerisfubflantiis quotquoc excogitari poflmt, (olcm &:
:

Liinamfaccre queat, fed ex Ibla naturarum Eflentia, a quarcs omncisorif^incm fuamfortiunturj&poftmodum per divcrfas codiones in div^erfas fubflantias kk diflribuunt. Et hoc modo rcs qujcliQuocirbet etiam pccuharemfuam in naturis codionem habct.
laborandum
novelimus,
pervcnirc
ca,fi advcramChimiasarrem
vcnis laborcmfLium perbis'cll, nonfccusac naturaipfa intcrras
fccit.

Vcteres,prxterca,muItorumcoloremmentionem tecerunt, utviridis aliorumque codeniquc rubri

albi citrini
pote nigri
impoftura efl, qua tc
quammcra
k)rum,%iodtamcmaliudnihil
,

fcducunt,utadahasviasnaturales teconferre, atque

in ignorantia

hxrere neceflum habcas. Veterum cnim quidam fubtiies admodum fucrunt , &uniceincoadlaborarunt,ut fcrmones fentcntias^uc fuastotverbisallcgoricisexornarcpoirent, quoplebei ipfQrum
inteationcs noatam facile polTent comprchendcre.

Quam-

ViaVeritatis,

i8p

Ouamobrcmte iterum atquc iterum, tumqiiam fidelis amicus,

cxhortor,ne tefeduci patiaris,cum dc nigro colorc dicant, cu jcidem
nigram fubftantiam habere veirumereneccflbm habeas , vel utmateriaipfbinlaborcnigra^albaj&rubrafiat. Sedideo uigri mentionemfeccrunt, quod Eflcntia, primofubinitio,candcnte corporaH
aIiquocumigncfcremifccat,quofa6loIiquorabEfrentia,nigriaIicajus f umi inftar feparatur. Et ilhim nigrum f umum Vetcrcs nigrii cor vum,eflbntiamverocorvinura caput apellarunt. Diclam itaquciftam feparationem probe te obfervare oportet : cxilla fiquidem Vctcres fapientes anfam occafionemquefumfcrunt , ut tresnaturas,ut-

&t3ntum ex
quam codionis

potevcgctabiIes,animaIes, &: mineralcs inquifierint,

cadidicerint,quodnaturarumfeparatio nihilaliud,
in natura dcfedus,exfl:iterit. Rem dcin aliquando altius perpenderunt,quomodovidehcetiftiscfl'cnriis anaturaniinus coclisper vulgarem igncm,modonaturaIifubveniripoffit,ut cfrentiie, qui^ jam
fiint comburibiles , earumquc liquorcs (quos Veceres cx invidia,
Mercuriumnominarunt) quinigriab Eflentia;{eparantur , arteperfici queant,ut Effcntia^ per Liquorem a combuflionetuta: cuftodit2:quemaneant,&; hquor fefcabEffentia nonfeparet.
lllud Veceresliilphurnoftrumappcllarunt.
Poft hanc namque pra^parationem Eflentia non amphus vegetabihs nequeanimalis, (cd Co(5lionc:

Minerahs EfTcntia fada eft,& idco fulphur dicitur Eflentia nihil eft
aliud,quam ignis aliquis elemcntaris,& hquor cjus,qui a combuftio:

nccuftoditutjvcrus elemcntaris aer cft , adeo ut, cum aer a natura

humidus,abinvidis Mcrcuriusappclletur. Acrfiquidcm
cahdus

&

naturam ignisinfecompIe61:itur,&:iterum clcmentarisitmis naturamaeris in fc habct,adco ut, additionc uorum limilium , vcra conf

jundioa duobus iftis fieri oporteat.

Illud corporales materia:funt,,

utpotc ignis,&:aqua,qua:nobisfuntvifibiles. Sunranrem corporahaiftaclcmentanihilahudjquameflentiisclcmcntorumcoadjutorium,quibusnaturalitcr ad fummumeorumdcm gradum rcduci poterunt.

Eihxc gtadatiorcda veraquc Aichimia,

Aa

&c prxtcr

illaiTL

nulla.

VU Ventatis,

jpo
nullacftalia.

Hodiemorum rophiftarum ars pfcudo-chimica in mc-

rapecunias &:temporis jadura confiftit.

Neque, pr^etcrea cogitcs ut fundamentalem
,

ahquem

dum ex Philofophorum fententiis comprchendere queas.

intelle-

Tales e-

nim ifti fuerunt,qui tibi externum faltim monftrant &: veram internamque eflentiam occultant. Immo tibi furfur porrigunt, & de pura
,

farmapancsiibipinfunt, quid nunc craflb de turfure faccrc pollis,

tuum efl videre. Idem cum ipforum (ententiis comparatum ert:,

Quaprotcr

&:tibiviaspra^monfl:rant,quastamenipfimetfugiunt.

iterumtibiconrulojUtapernitioflflimoiftofundamcnto tcmpcftive

pharmacopolas locuplctabis, tequetuosquc in

extremam praecipitabis inopiam immo per venenofbs tuos nigros
vapores fulphuris argentique vivi, &:foetorem Marcafltarum, Saliumquc,circaquseoccupatuses,periculofos morbos tibi ipfi procurabis:omneis namqueiftiufmodi res verse artie diametroadvcrfanfatisabftineas,alias

tur.

Summc,porro,mirandum eft, quod omneis tam

alti divini

indagatores ilH ingentes ej us rei caufla labores fubeant

doni

& nihilomi-

nustamenadeoindurati permaneant,atqucin furiofa ifta ftulcitia,

cum tamen ipib fado vidcant quod eo nihil poflint efficere,tam perQuidcnim,obfecro toi hominum miliia,
tinaciterperfcverent.
Putrcfad. Amalg. Circul. rantopere
CoaguL
Solu.
quilcfcilibliin.
aquis fuis , metallorum
Qui<I,quxfo,cum
?
cxcruciaiuntjcfleccrunt
,

foIutione,fanguinc5 crine ovis, laclc, melle, faccharo, variis hcrbis in

metallorum transmutationc,obtinucrunt?Res nullius prctij, ac nul-

Quocirca a prioribus ifl:is tibi cxcmplum fumito, cum

ipfbfado deprehendas,quod illi,multis nunc ab annis, frivolis fliis
iiophismatibus,advcramre<5lamque Alchimiam quantum ad corlas

pcne

rcclionem,vcl

elementaris ignis

exaltationcm attinet,non pervenirc

potucrint, fine quo, propriofuoluminc&liquorc a primoadultimumfuumgradum ,exaItaturatquccorrigicur,quoctiam impcrfe-

clametalIaexaltantur,adeoutcorundem ignis elcmentads non perEt ea ipfa

feaepcr liquorem fuum coquatur,ncque conjungatur.

dc

i^t

ViaVeritatis,

dccaufTa ignis elcmentaris confiftcre nequit: Liquor cnim illius

ab elementari ifto igne , per vulgaris ignis calorcm , .feparatur>

Viceverfa igniselemenraris
&:in albo quodam fumo cvanefcit.
evolat , fed penes terram remanet , 6c cum illa comburi
nccefliim habet eo , quod ipfius potedor in albo fumo evanucrit.

non

Et fumus

ille

albcdo

poft nigredinem

grefcerete

illa

ifta

eft,qua de Vetcres fcripferunt

Unde

veniat

primum oportet

etiam diccre funt

antequam

quod

foliti

Ni-

A ni-

velis albefcere.

&

nigrum fumum
gredine fiquidcm noftrum capimus initium ,
, non autem ,
ut nigrum iftum fumum tua fiimas
pro materia,illumque album fiicere dcbeas ,& illud iiquidem imtransmutamus

poftura

rum

eftet.

Quamobrem

vere

tibi

affirmo

quod philofopho-

ab illis intclligantur , qui in naturas opcratione

benc informati funt
quam diu ctiam tu ifundamcnto
non cx
pfenatursEignarus cs , &;,qua2 metallorum fiet mctallitas
non
tam dui etiamad veram Alchimiam
rede compertum habeas
dicta cegre

pervenire minimepoteris.

Non

preterea,frater mi , ignoro , me fcripto meo te neuticxhilaraturumfed multopotius cortuumcontnftaturumcfco quod falfum fophifticum rcgimen tantopere pedibus con-

quam
fe

culccm, quo in tam altas radicesegifti ut te magnum ingensque myfterium fcire autumes , cum tamcn nihil fcias magna iiquidem eft ftultitia
qua: non ad metallicarum naturarum
corrcdionem , fcddumtaxat tonforibus balneatoribus, Scipfis
,

quoqucMedicisinferuit.
Ipfisiraque iftiusmodilufum relinquas,
qui quandoque aliquam cx eo unlirarcra pcrcipiunr quemadniodum etiam Adamus aBodcnfteininiigms iftorum fbphiirnacum
magiftcr fuit , qui , fub prastextu TheofophiaTjomnis gcneris raros
:

de Alchimia fummopere gloriatus eftj.quafi

remexade noviftet,cum tamend fcopo longc aberraverit. Infignem illum fbphiftam fuifTe fateor ; in omnibus {iquidcnt
fuis adionibus de meris fophifticis
regiminibus agit , quotum beneiicio , &: vulgans ignis efiicacia , praeparationes
quafdam.
libros confcripfit, &:

ViaVeritatis,

ip2

quardamaclinvenit,qua2aclremruam,Medicinamputa,ipfiinrervicIdquod tamcn ad Alchimiam minime pcrcinet, redillio-.

runt.
mninoadveriaturdiodierno namqueadhuc die multi homines BodenfteiniovcrsEAlchimiarcognitionemadtribuunt,&:,ipfum multa
arcana iciville,credunt Sed,uti diximus,a ibopo multum aberravit,
:

rerum

imperitis,&: indodis glaucoma objecit

ftalatitarint.quxtamenres apud rerum

quafi

magna

peritos certo

flib re i-

fundamento

caret:Sedvelutivulgare fonatproverbium, coram ccecis bene gladiandum eft. Itaque etiam fuo loco,id relinquo , cum Bodenfteiniusillenon ampliusinvivisfiet,nccetiam calumniaborillum mulScd hoc de illo
abfentibus entm ml^m/i bonKw.
lunv.De mortuis
affirmatirmvolo,iprummedicum,bonumque Sophiftam fuifle, ve-

rum naturalem Alchimi2Eartem,&:Naturarum Secreta nonriteintellexit,quemadmodum ipfius Scripta teftantur quamvis res me
non adeo multum tangat, ut aliquem nimium extollam. Nullum
mihidamnumdetrimemumque inferent:Sed in fimpliciorum ho:

minum t^ratiam, qui ipfis confidunt, & nihilominus ab lifdcm in pra;cipitiumadducuntur,illafcribo,ut, a quibus

fibi

cavere dcbeant,

norintjfeduclio enim ingens,aftveritasfimplex eft.

Sin itaque veritas tibi arrideat,tunc fophifmata,una cum

omni il-

lorumlabore,quohadenustefatigafti,poftponere, &: illum falura

perpendere te oportet,quo Natura fungitur , &: quomodo ad EftenId fi feceris,minime tunc errabis fed quicquid motiam laboret.
ciodcfideraveris,abfqueomnimolcftiafpcdabis, nec etiam mult
,

& fumptibus indigebis.

namque

codione
coagutota res pcragitur,adeo ut per codionem iftam fiat iblutio &:
eo
putrefaclio
iplb iiiliblimatio
&:
ipfa
adco
licio corporum , atque
tamen
Nonnulli
loco
eft.
niatur,veluti m fapientum icriptis videre
labore

Simplici

aliqua

fimplicis vera:que Ellcntix^alia ahquam EfTentiam inftituerunt,qua

univeifum mundumdeceperunr,multosq; homines fummo detrimentoaffccerunt.Anautcmrcacbenequeillifeccrint,idDeo,jufio

omnium judici,relinquo.Multo iiquidcm eflet mchus , nc toc f cripta
ede-

Via

Veritatis.

jp^

cdcrentur , quibus.tothomines in moerorem conjiciuntur,qni fo 'is

quos in men.i;icihus
fophifticis iftiii(modi proceilibus jnnituntnr
,

iftiiifmodi Scriptis didicerunt,&: ita turj^iter decipiuntur.

Nifi cnim
dc Alchimia tot Scripta fuifTcnt edita-, neqiie etiamnum hodie a Naturseimperitis tantum fcriberetur, eflcntprofe(3:6 totliominum mil
Jia hodiernonoftro tempore ,qui veram Arreminveftigareeamquc
fuapte comprehendere potuiflbnt: cum.jam multis nunc abannis,
vix unus ad vecitatem pervenirepoilit,eo,quod omneis ferme Phiio-

fophias amatores fokimmodo Jibris ,

6c labore fophiftico innitantur,

pueentquequodetiam Veteres tanto labore artem confequutifucId quod tamen publicereprehendo, &:,remfefeitahabere,ncrint.
go,cumars veiraifljufinodi titivillitio minimeindigeat,quod hodierni laborantes utunturrVeteres fapientes ipfl 'llam nonita adminiftra-

runt,!icet.ahquantoproIixiusinlibrisfuis,quomeliusrerumimperitos fallerent

deilla lcripferint.

cerunt , cum&ii, qui viam

Quo a^quenon tam

fortaffis

prudenter fe-

re^am ingreffi funt, in crrorem

conjici pofl*ent,niflaliterper vivosPrxccptoresdocgrentur.

Verum enimvero ciun &: ipfis vivis Magiftris certi fui iimites prsefcriptifient,quamlate,&:cuividehcet arcanamiftamartemrevelare
debeant ,vel etiampoflint,neiigillimyfteriorumdivinorum Corruptoresfieri, &: Philof >phorum omnium maledidioni fubjacereveiccirco mehus ut

poftpofitis nunc libris-omnibus, liumanifquc

Natura, ej ufdemvc mirabilis operatio,non folummodoin metalloruin produdione,fed edam omnium terrse frugum proiint

didafcalis , fola

germinatione,con{ideraretur,atquecirculatiofua tama-ftivo, quam

eriamhycmali tempore , vere, &:autumRo,de dicacnode a;ftu,&:

caloreaffiduooboculosponeretur,&:perpenderetur.
Si namque
tibi ex ipfo fundamcnto notum efTetjex quilpus &: quo modo .Natura

fingulainadGredonem , florem, frudum, pcrfecrionemque fuam re-

fcrret:tuncquoquehaudaegremanus

lerra^ germinibus adjiceres,

&: ex matcria.qua natura in terra; cavernis ad diverfa germina uritur,

etiam &:tuamintentionemin efFe6lum,protuoIubitu,deduceres^

Quamobrcm, mifrater, iterum atque iterum te nuncrogatumi

Bb

vcIo>

VU Ventatis,

jp4

vola ncin malam fed bonam partem mihi ititerpreteris (|oo(J

priftinum a te peradum y laborem quem cottidic adhuc in A lchi,

omnino contemnam &:rejiciani;intui gratiam

cmolumentumqueilludfacio eumme non lateat q'iod nullus in

iiiia

fufcipere foles,

univerfotcrrarumorbe,

homo

ifto

cum

labore, circa quci-a tuoe-

cupatus es aut aliquid cfHcere , vcl ad vcram mctallorum tranlmuAbftineas itaque intacionem quamaliedas , pcrvenire qucat.
mihi
obtcmperes , qui tibi
ifto
&:
d
labore
fuperiiuo
pro
,
quam tibi
veritatemprxfcribo, quamctiamcoram DeoTcr Optumo Maxumotuebor, nequcmihineccflumeft, utmiindum novis mcndacii-s
repleam , qui antea iifdem plus|ufl:o rcicrtus eft > idquc a rcrum imperitis, bc naturahbus Naturac coecis hominibus, qui per falibs Ji,

bros

fele rta

feduci

paflj.

funt, &:adibphifl:icoslabores fefecontule-

runt,coqueipfoomniafuabona fortunafq-, dilapidarunt, nectamen

ad vcram artem coducibilequiddam periicere potuerunt , ied multa
potiusinlabyrinthoquaflimphcatiremanfcrunt , &:in artis veritatc
omnino dcfpcrarunt. Illi , prxterea , homines ultcrius progrcflS librosfcribcreincepcruntr noniecusacfircm perbcllG intelligcrentr
velforfitanmagnumcxindc emolumcntum ccpiflTcnt, undc ctiam
tamdcm in mifcllv^sdecodores redadifunt. Tamdiuenimiblverunt donec omneis ipforum fortunx atquc bona Iiquefad;a &: in favillas redada fucrint &: tam diu quoquc fublimarunt, donec oila:
ahcnaperfumariumevolarint, atquctan.di putrifcccruut, doncc
,

&

ipforumveflumeiita, ip(isetiamincorporibus,putrifadafuetint, &r

tam diu deniqu c calcinarunt , donec omnja eorum hgna &: cai bones
in cineres

commutati

tucrint.

Ech.TC, fratermi, ipfbrum cft utilitns &:lucrum, quodmagno

labore &: moleftia coni^cutifunt:Quapropter adhuc fcmeltjbiexemploflent, &:abftincas, qua^fb, dkborciftofophiflico-.noncnim
redaviaad vcram Alchimixartcm ,autad vciammctallorum tranf-

mutationem,cft,fcdfolummo Io,vcluti&:antcadiximus viaadfbphilmataeft, quibustonfores balncacorefque medicamentafua pra:paiare ^ &: lacellum exiiide aliquod captarc poflunc.

Deprc h cndis
infupcr

Via

Veritatis.

i^f

qiiotrerumimperitihomines ad Alchimiam (^^t conFeranr,

Peliiones , Sartores , aliicjue fidem qui fefelie,
runt mcrcatores cercviiiarii, qui magna imperitia , aliquot annis i^
carbonariafefc excruciant, t& ad metallorum tranfi-nutationem nihil conducibile reperiunt: idcoque magnos {z(q medicos temerepro^tcnrur , atque fefquipcdalibus gloriofifquc verbis aureos
3firiTper

utpote Sutores

montes multorumque morborum curationespollicentur, quos tamenipfiminimeintelIigunt:imprudenterQUID pro QUO, VENEN A pro MEDICAMENTISporrigunt, quibus multoshomiiies ad orcum mittunt,6c coram DEO illud excufare neutiquam poterunt, quiiplbs etiam, niii in tempore abftinuerint, illosgraviter
Sed de his nunc fatis cum res ad mc
vifitaturus & puniturus eft.
non multum fpedct, feda Politico MagiftratuarrogantesgloriofiIn tui admonitionem fiquiqucfocii fuo temporecoerccbuntar.
,

dem

faitim fcribo

ifta

denter Mcdicinam

lit

videas

quam

tra6tent , qiiam

imperite atque imprti-

non intclligunt.

Idem^quoquecumcelebriartcAIchimiafaciunt, quaminquirere quidemcotameniic pundulum vel guttulam quid metalla fient,

nantur
,

illi

&

&

unde proveniant,

inteliigunt

rcrumimperiti, liomincs

ifti

quomodo

igitur

qu^efo, mifelh &:

boni aliquid efficient, id

quodtamen

cftimpoflibile?

Quocirca tibi vcreaffirmo quamdiu non Naturam metallicam

ex ipfb fundamcnto intellexeris, tamdiu etiam fieri nequit, utve,

ram Alchimixartemintelligas,

vel ad

redam, veram, naturalcm-

quetranfmutationempervenias:InteIIe<51:us fiquidem

omnium

mo adlit antequam res rcde experiri veiis Omne enim

i

pri-

quod, fine

intcliedu, invia ad veramartem arripis, dolus &: fophifmata

funt
d quibus te fideliirime dehortatus fum , &: , inter alia
aftHmavi,qiiod

vix ad fcdudionem multas varixque, ad veram redamque

artem
vero unica &: foiitaria fict, ubi non multarummanuum

labores &^

moleftia

requiruntur.

Quamobrem

perdilede

amice Sc fra,
ter fummam nodu interdiuque dabis opcram,
ut naturam me-.
taiiicam rede difcas cognofcere, &:in ca tempus
utiiiter Colioca,
B b 2.
tunc
,

Vta Veritatis,

2gd

tiincad vcramartcmjamaptiises, &:atcipIodirLis, quid videlicer

matena.vcrufqiicbboriint,.niquibustuto confidcrcpotcris,&li-

mulvidebis,quammukos-mutiIebJaboresr'irtinucris,ubim.ignaca;^

admirationem rapxct.
ConfideNatura
iLCt metallica
diligentiayquid
quidemliimma
iraque,&:
rato
citas,cui

teipfum implicatli

teici

,.

fadafLiermtjXque enimilla,rcram crea&: quibus dc cauflis metalla

tarum aliarummftanorigineni fuam fortLuntun

Parcmquoque

in

modum

quemadmodumexvirilifpermatein-

&

ex ovo ^pcr
utero matcrno coctionis beneficio , infans generatur,
naturalem gallinarummcubationcm puHus gallinaccuspra^paratur;
,

itaqiioq^Lie&:metalialecuramaliquamhabent,exquanatafunt,fubftantiam..

Nontamenita,frater mr,iitintelligere,veiinfufpicione^

hsercre,debeas,vcruti falfinebulbnes te docuerunt,

&

quod Mercurfiis^

Sulphur prima metallorum materia fiet in terra^ venis fiquidemj.

nequeMeicurius neq^ue fulphur inveniuntur
Mibi metalla crefcunt,
fluodlimpliciterad fedudionem aIiquameffrnxerunt,quem.admo>
liquorem Mer4dumetiamignem.elementarem , fulphur didum,
SimilHtLdem.modo elementarem igncm Solemnoftruni
curium..
appellarunt, &liquoremnofl:ram Lunam,atqueeoipfohomines feanimam quoque illum nominarunt Ignem'
duxerunt,Et {piritum,
clementarem vero animam, 6cliquorem crementarem ideo fpiritum
vocarunt,quod res eiemcntares fient invifibiles.. Sic etiam anima 3c
Nam anima inviiibilisignis, &:/pirifoiritus nonaliterfefe habent.
:

&

&

tusinvifibilis

humiditas

cft:

Exteimim eflentialemignem&aquam

ideocorporaappeliarunt^ quodvifibiies &:paipabilesiftx{ienr, ex

fluibusEaboratoresmetallicacorporafubintelligunt ^^alicui fol,

venda proponunr,id quod tamcnfalfum eftV Idco liquidem corpoignis & aqua palpabilcs fient, elementara dixerunt,q^Lio vifibilis hic
risautemignisfpiritualis &inviflbilis.

Neigitur a

funt,
teribus le feducipatiaris y fubtiles namque

veas

nafutulisiftis Ve->

&

nifttibiab ipfis ca^

corporateremitnuncteconjiciunr,admetaIlica
inlaqueos

tunt,&:tamen folummodometallicameflentiam intclUgunt,

Adjnultifanas diverfimodafqqematerias Sdfubftancias viampr^monftrantj,

Vta yeritatk,

ipy

inonftranr,cumtamcnuiiiciTaliqiLi&:vemvraveficati/ufHciar.Mul-'
lasdiveirarque folutrones > coaguliitionesjfubriraationes, calcinationes, &:putrefad:iones, qiiiEtamenomneisnulIiusruntmomenti, &c

quibus Nacurii in terra: venis Jn quibus metalla crefcunc, non utitur.

ReverendanamqucNacnranihilagicampIius, quam uc clementarem ignem coquaCjqui exaltatur confirmaturper liquorem fiiumy
quemjara deunainalteramNaturam commutat, per conftantem
aliquamcod:ioneni,adeouc , velutianteadidum eft, omneis res in

&

tres naturas diftributi^ fiierinc:

didincf^ fient

licer

& quamvis tresiftxnacurx corpora-

m vegecabilem videlicec, animalem, &:mincra-

lem nihilominus camen elemencares, vcl,in occufto una aliqua ex

fubflantia onx funt : Omneis unicam unam radrccm habcnt,ex qua
virefcunt &: crefcunt,quam Veceres , feducbionis ergoprimam maceNihil aucem eft aliiid qnam occulcus
riam vel Hyle appellarunc.
,

^nis elemcntaris

cum liquore fuo quem etiam Vcteres radicalem

,

humoraii nuncuparuntj6: non imperite loquuti funt : Liquor enim

omnium rerum creatarum radix efc^
Quod autem ifta humiditas,nna cum igne fiio,in diverfas Nacuras
dividacurTidnuIIaraaliam perviamfic, quamdumtaxac, veluti di-

dum cftjper varias codiones,qu2E in naaira fiunciUna flquidem Naturamagiscumclemcncarifuoigne, perhumidicacem fuamv cota'
cft, quamalcera, exquibus Naturavegetabilisincoctione eftminima, eo, quod illius efTcntia facile comburacur, &liquoreciamfacilime, vulgaris ignis beneficio,ab elemencariigne feparecur.

Natura; animalis incodionepriorinon longe efl: diflimiris- , cum

cjufdem eflentia izidcm facile combuyatur :ideoque nacura minera-

fisincodionefuprcmaeft,quQdliquormetaI]icus magis meliufquc

per codioneracumelementari unitus fiec, quam dua^ cxtttx iftse,.
anteadida2,nacuras: Quamobrem etiam mecalla vulgari igni raelius
refiftuwcquam res creacae,qu2e fub vegecabih &: aHrmali nacura comprehenfx func: qiremadmodum videreefl:,qiiod in ignem pofita me-

non iftiufmodi fiammam quam ligiia, cdanr, ejus enim efTentia

ffloaiucumhquore^ quemadmodum mecaljicahiimidiias cumfua
lalla

Bb-

5,

eflentia

Via

ipS

Veritatis.

non metallica,
ibdfimplicitervegetabilis, quxinfumonigroconfumitur
extitic.
poftquam vcro eflbntia per naturam inco6lionem pcrvencrit,tunc
nonvegetabilis permanfit, fed nunc metallica fadaeft
&:nunca
eirentia,co6l-acn:,&:conjun<3:ioIiqLioriscum eiTentia

vulgari igne in albo tumo confumitur^non fecus ac, uti vides , imper-

quandoinigneliquefiunt, fumumdefcalbumfparvegctabilis eflentia per naturalcmcotVionempurificatur, &rexnigroin nlbum aiiquenffumumcommufcftamctalla

gunt Quemadmodumigitur

etiammodo, &:eademfane decaufTa, VeteresSapicntes

d ixerunt Nigrare primum te oportet, antequam dealb;,- dein prius
dealbes,priufquam rubrefacias. Rubrefadio autem intelligcnda eft,
pienarie & pcrfcde facerc qucmadmodum Sol &: Luna ambo ifla
tatur:Pari
:

prxftantiametalla, percoclionem, perfccta reddita; illorumcflentia

cum liquorc omnino unita,

&: fimui omnia meri ignes reddita,

atque

a Vetcribusrubreta(5bionesappeIIatxfuerunt.

Et ca ipfa dc caufa ,diIe<Ste amicc,atque fratcr,ne Vctcrum flit corrupte fcripti libri tcin errorem conjiciant , fcd fimplicitcr mctallicam
naturam fundamcntaliter cognofccre diicito , &: tunc Vctcrum fermones ac phrafes facillime intelligcs,ncc,cum cqtens Chimicis,hinc
inde circumfpicies,qui ex Vcterum fentcnciis intelligunt,vcl fibi faltim perfuadent , quod fubflantia fumenda , qux tam diu pucrefiicicndaatquediflblvcnda fiet,donecmaterianigrefcat: Quo fadocam-

elaborandamcffcdonec
tam longo itidcm
tempore augcndus ac tamdiu calcinandum laborandumve donec

dcmdenuoabluendam, calcinandam,
nigredo evanefcat

ignifque
,

materiarubrefcat

&:

&: aibcfccrc incipiat

qui tamenomninofalfus,nonPhilofbphicus,fcd

mere fophifticus labor cfl. Ita nunc omncis Veterum Philofophorum

fcntcntia: pro ordinc fophiftico a rerum imperitis habcntur: id quod
laneVeteres haud illibcnter vidcrunt,&: ea ipfa de caufla adeo occulutquifquam ipforum veram mentem
tefcripfcrunt &:Iocutifunt
Omncis equidem admctallanosablegant, 6l
vixaflcquipotucrit.
Mercu'ii atq; Sulphuris crcbram mentioncm faciunt fcd illa omnia
,

raltemfcdudionisgraria.

Etquamvisctiammetallicaefrenciavera
fict

ViaVeritatU.

jpp

quam, per naturalem aliqunm codionem, ab in/imo,ad

rLimmumafque gradum,exaltari oportct,&pio virispentis>rcmque

fict

mareria,

meliusintel!igentibus,haudlinifl-ce dixerint; nihilominus tamen^re-

rum

ignaris illud

eftfedudio

cumcx Vcterum libri* conjcdando

tantum afTequutifuerint quod ex metallis fumi oporteat dein vcro

tamdiu quis fere excruciare &:laborare necefTum habeat, doncc ad
:

perfe^lionem fuam perveniac. Illud vcro a^que fophin:icum,&: in viis

erroneisambulareeft. Metallicafiquidemellentiaaperfci:ismetallisabfquedamnominimefepararipoten:, utpote, liper ignemfeparanda elTet tunc liquor cvolaret,& elTentia^cum ipfa terra,comburcretur.Sin ctiam impcrfci:orum metallorum eflentfam peraquas for-

arfenicum,aquam vita^,vel lixivium,feparare conaretur,tunc effentiacumliquorefuo, perperegrinam humiditatem, illud minime

tolcratura ellct fcd corrumperetur: metallica enim natura peregrini

tes,

nihil atfe6h\t,neque

etiam

illud fuftincre poteft, fed

li

forfitan aliquid

peregrinicummetallicoIiquorerefeconjungat,tuncjamjam exgradu fuo receflit cx metallica eircntia evnnuit , &:in Sophifticum Or,

dinem collocata cft

Si praeterea,

Id

quod tibi fummopere pra^cavendum erit.

metallicam quoque eflentiam per ullam unicam

viam aperfedismctallis feparare volueris,ideque tibi foretimpollicum Iiquor cum elcmcntari fuo igne perfede col:us,&: pcr coftionem cum terra ita unitus fiet,ut nequeabigne , vel aqua,feparari
Ec McQt quoque eamdem eirentiam per aquam fcjungere
queat.
conareris , nihilominus tamen elfentia cum terra folveretur ,
dein
bile

&

eadcm mfpecieitcrumcoagularetur,in quaanteaexftitit, ncculla

cum perfcvftorum metallorum humiditate , vel liquorc, conjungipoccft, utillisnocere, vclillacorrumpere poflec,
qucmadmodum in perfediorum metaUorm'IiquGre,fieri folec. Mi-

itidem humiditas

nimeigitureftneccfiarium uttantum dcfudes tequetantoperecxcrucies,etiamh cftentia cumfuo hquorenulla inre cocStioni vicinior>
,

quam xqueinmetal!is.
Unde tiam Vetcres dixere,quod rn nutla re fulphur elfec, quam in
metaJIiSj&: iccirco liquorem metallicum argencum

vivum nuncuparuncr

Vta

200
riiac:

Idquodrane parum

Verttatis.

intereft

jqualiacumque etiam

illi

nomina

iFnpercianc:nihil iiquidem efl:aliud,quam extcn/a aquila,vel eJemencans ienis ciUTi elementari flio Jiquore qui , uti di(5tum , cum fuo ignc
,

pe-rnacuralemcodionem neccilario conjungendus cft, donecambo

indivifibiles iienc.Liquor cnim ignemi combuftione curacur, uc ambo conftances maneanc,&: in vulgari igne perfeverenc. Ec ilkid Veceres Elixir nominarunc id quod cancum elt , quantum codus aliquis
igniSjin quo itidem bene loquuti funtjeidemque redum nome n indi
,

derunc per C0<5tionem fiquidexn perficitur , &: plane coquitur, quod

Hoc omninocodujn
antca adhuc crudum atqueincodumerat.
frangit,
ideo
metalla
denudat, quod coimperfcda
iilud eft,quod
:

&

ram igne confiftere nequeanc

In codioneigitur operamadhibereteneutiquam pceniteat , cuui
omneis ifti labores, circa quos Chimici occupati func , per folam fim-

phcemque iftam codtionemperficiancur: per codionem purificacurj

fubhmatur &folvicur atque adeo res omneis perfbiam coftioncm
Suadendum ficibiitaque, tunc etiam juvandus es,&: omneis
fiunc
,

aliasputrefadiones

folutiones,coagulaciones, &:calcinaciones;vel

nullumenim emolumencum , fedda,

pra^cipicant aquatibiimmulcofqiieinperniciem
mnumpariunc,
cavere poteris , quum fimplicem ex fipofterun\ bencprofpicere
meam informacionem infcripfcrim iwprofedam,
cordc
deli tamcn
teiftammeamiidclcmadmonitioncm,
&: qujd pordubiafpc fretus
fubhmaciones miflas facito

&

perficere,
ro etiamlumere dcboas , quoopus
intelledurum.
bcne
,
poflTis
commode fequi

rem manifeftoremquc^redam quoquc

&:

naturam in codicne

Tibi

namque clario-

fimplicejn,

veraccmque ve-

ritatem , abfque ullis fabulis &:paraboUs , fidelitcr expvofui, atque,ita

me Deus juvet,bene fidclitcrque tccum fentio^
Nihilominus tamcn legeiido diiigenter
tet,quid

videlicct Iieic tibi pracfciipleiim

te inquireic.atq;

Neque

tibi

perpenderc opor-

mirum moveat.quod te

acommunicrroneaqueviaomninoavocemiaJiaenimviaincedereneceflum
habesjfiadnaturalemveritatcjTipjeuvcniievoiueris. Quaproptei

Dfum ter

oPT-MAx.fuppliciteriideiitcrq}orareteoportet,ut tibiverumPliolofopiucum fpiritum largiri clcmentiflTime dignetur.qui te lumen natur? rede cognodoceat,quo tamdem ad defideratum cxoptatumqi finc pcivenire queas.
fcerc

S.

GLO-

'f(20l]Mr

Cc

GLO-

GLORIAMVNDI,
PARADYSI TABULA,
Hocell:

VERA

PRISCiE SCIENTIiE DESCRr.

PTIO,QlIAM ADAM AB IPSODEO DIDICIT:

NOE. ABRAHAM ET SALOMO TAMQIIAM

,

SUMMORUM

divinorum donorum unum , ufurparuntjomneis Sapicnres.omnibus

temporibus, pro cotius Mundi Thefaurohabuerunr, &"
folis piis pofl: fefe reliquerunt,

Kimlrum

DE LAPIDE PHILOSOPHICO.
z.Pet.i.v.

j.'

yeyum nequitU ergo ignorare volunt^quedcaUmolim mamfumt

quod(^ue terra ex: (^ in aqua , per Dei verhum eonjliterit,

TTTTTtT
TRANCOFVRTl^
Apud

HERMANNUM d
M DC LXXFIL

SANDE.

4*2Cjoj)S&-

GLORIA MUNDI,

PARADYSI TABULA:
Hac

efi

ELECTVS LIBER ARTIFICIOSVS .CV

]m ftmilps

in terra neque experiri,vel inveniri nequit : qui v^-

ras ver^ Philofopim^ ac (imul HohtltjIim<s Aiedicin^ ^ftim-

m^ 7tnHura,fententiM,cum diverfis aliisprobatps artibiiSiearttmdemve necejjariis injirU'

mentis ^fideliter indicat

UnCjinnomihe Dei,Omnipotentis Creatons,&:Servatoris, occulta Natura^ myfteria perficereaggre-

dior,qua: Naturas a Deo implantata,&: humano generi in agnitionem data funt,ut hac ratione homines

agnofcant,

quam

mirabili

modo

res creentur

&:

omnia terrenarum rerum genera nafcanturiidquc

&

teftimonium omnium Chriftianorum credentium hominum ,

omnium adflidorum perturbatorumque cordium Omnia
fiquidem ereata intereunt , &:putrefcunt , ut (quod futurum eft) dc-

in

folatium

nuo renoventur,multiplicentur,exhilarentur,&: de fuo femine genus

&: fpeciem fuam perficiant.Nam omne natum five creatum , quiete
,

caret,fedNaturacottidieoperatur ad augendum multiplicandumveid,adquodintotius humani generis emolumcntum creatumor-

diRatumque eft. Qiiocirca heic difcito,&: Deum,ad confequendam

fapientiam, intlligentiam,rogato,uttibi, ad artis hujus initiuni,

Cc

auxilium

Gloria

2o(J

Mundt

aiixlliumfaumdivinumlargiatur, quoillud inipfiuslcuidem^corrctuijfcliciterjcum divinafua benedidione, pro-

dionemqucproximi

movere,.SJ perficere queas.

Sini^^iturnunc (apientiam confequi , &: a Deoimpetrarevelueris,
tunc, inftarmiferialicujuspeccatoris, divinam iiliusbencdidionem
implora,ut divina ifta dona tanto dignius accipere queas , non tamen

ad fupeubiam,ricacccptam gratiam atq; beneficium, qiiod tibi Deus

noii cxtuo merito,fcdmera exgratia largitus eft, amittas, &:graviHimamipfius indignationem a^ternamque condemnationcmincidas:

Seddivinumbencdiclumqueillud opusinDeiOmnipotentisnomifervitium oranium piorum Chriftianorum,

ne, adcommodum

&

confervationem aedificationemque Chriftian^ ReIigionis,inchoato:

cftoeques,&:pugil,fivefortisathlethacontra iniidelcs, neq;in ConCommunione impiorum hominum deIedator,neque jufto
filio ,
extendito manum tuam, ad porrigen&: indio-enti contradicito Sed
dumpanemtuum,cumbonitate ,adeoutpoft hancvitamcoronam
impetrare valeas. Hic enim iDeo daSEternsE Isetitx &: beatitudinis
donum &: gaza eft fupra omneis terrctus &: benedidus thefaurus
confcquitur, nifi qui rebus in omniDeo
a
nos thefauros, quos nemo
bus,humilcm,probum, manfuetum fidelemque {(zk exhibct,6c Ai~
equidem ex human^e naturic imbecillitate
vina prsEcepta quantum

&

fieri

poteft ,pcr Dci largitionem benedi(flionemq-,,fervet:

Deus nam-

iftum thcfaurum nulli mortalium

Quc per fpiritum fuum fummum
hominibus,qui tam fumlarcTitur,nifi fimplicibus,benevoIis,probirq;
iifdcm, contra ipforum
&:
agnofcunt
,
vere
j^-j^^p^-etiofaq; dona divina
aDimarumfalutcm , atque bcatitudinemminime abutuntur:IIlud
,

cnim'donum,utididum, omncisterrcnosthefaurosfuperat S.Spiripcrfcdum Dci bencficium cft quod a Patre luminis

tus donum , &:
promanat Et qui artcm iftam confcquutus cft is fapicntiam a Dco
impctravit,&:rogavit,quodn6dumtaxataurum,argcntum,&:mun,

impctravcrit,fcd
di huius o-azas

etiam plenariam ^aletudincm,vitam

longsEvam, &:,quodmuItomagis cft,utipfaveritatefefefoletur,animam fuam conloletur,vere eo ipfo dcpingat,&: pr^figurct,fal v(ficam

acerbam

Gloria Mundt,

207

acerbam paflionem &: mortem Domini atque Servatoris noftri Je s li

C H R I s T i,ej ufdem dercenfum ad infcros tertii diei clarificationem
,

fandiflimasrerurredionis^vidoria^&triumphifiiicontraomniapec-

cata,m0rtem,Diabolum,& infernii,cujus vidorif etgo etiam omne,

quodfpiritumhabetjexultare, &: exindefolatiumcaperedebet-

Verum enimveronunctibi Jefu Chrifti exemplumpra^figurabo,

quomodo videlicet humanitas & divinitas tam mirabiliter inter fc
,

invicem incorporatae conclufkquefuerint. Anima

& corpus Chrifli,

ac divinitas tam mirabili modo unita?,&: conjun6t*e erant,ut etiam in

femper, fepararinequeant, nihilominus tamen
seternum, nunc
Chriftum mori, &: animam a corpore folutam effe, &, diiQ. tertio, animamiterumcumcorpcreconjungioportebat , ita ut corpus antea
glorificarctur,& tam fiibtile redderetur quantum anima ac fpiritus,
duti Chrifli corpuspoflulatum conceptumq; effet , atq; iflam fuam
poftulationem bc nutrimentum exnobiliffimo D.Marie fanguine accepifret:&: ideo Chriflus ab anima
fpiritus a corpore cedere neceffum habebant,ut ita corpus ad perfedionem fuam perveniret nihilominus tamen divinitas a corpore minime feparata,fed cum corpore
&anima Chrifli,unaineffentiajtaunitaerat,utnumquamafeinvi-

&

&

cemfepararipotuerit.Iccirco divinitas cumcorpore Chrifli infepulchro,&: divinitas cum Chrifti anima in limbo Patrum fuit.

&

Etporro quoque obfervato, quod corpus animam Chrifli fepafi alias corpus ad fammam. fuam virtutem fubtilitatemquepervenirevolueritrmortuo autem nunc Chrifto, &animacor-

rari oportuit,

pori illiusiterumincorporata, tuncdivinaitacopulatafuit,

ternum , nunc

& numquam feparetur

wtmx-

&: Chrifti anima corpufque

unaftibtilicasfidaefl^perquamconceptafuntjUtpote: Omnipotena Deojcoelefli fuo Patre, una cum Spiritu S. imperat fuper omnia,
quxincoeloatqueterrafunt,ab2eternoin seternum perfcdaefljCujus perfedionis caufra,quam Chriftus Jefus,per pafIionem,mortem,
refurreclionem , &:afcenfionem fuam , a ooelefti fuoPatre recutia

&

peravit, tantaperfedio,
dominans gloria exorta,
flunc
femper,ecffatura eft-

&

qu*enumquam,
Quani-

GloriaMundi.

^oS

Qaamobrem, opeccacorhomo, Deo Omnipotenti, pro

gratia, &: pnterno

tibi

ipfius

exhibito beneficio,grates agito heic enim de

:

tantaelonficatione,quamChriflusconrequutus efl, neutiquam dubites mukominus defperesjeodemnamquemodoclarificaberis :iccirco etiam Chriftus Jesus primus extitit &: tibi , ad cceleftem
tu quoque, per
fuum Patrem, viam aperuit. Simihter autem
multas an""uflias , tribulationes, atque anxietates hoc in mundo crufbias, quid,ad clarificationem novi puriquc
citiei oportct. Ut autcm
,

&

ahcLijus corporis,iEterna^que gloria^,pertmeat eapropter bene conliderare difcito , quanta benivolentia &c mifericordia Deus miierum
:

homincmtampatcrncprorequatur:Certonamq;fcias,quodomnia,
perfcdaque fient.
Cave itaque nc
ab co pro vcnicntia, dona bona
jadura,
mera
ex
gratia
fme
&:
mifericordia^d
qu2e
donis,
tam fummis
perniciem,turpitcr
abutaris
zux
fed in omnianima:
Deo accipis,ad
bustuisal:ionibus,amatimequeDeum, Creatorematque Servato,

rcm tuum, abfqueintermiflione

& tunc tibi ubique profperefucce-

tui initium medium &: finem, fedent omnia, atque tamdemoperis

Curam itaque tuam tunc Deo
hciter & cum gaudio ,adfcqueris.
priccepta ej us fervato tunc
fanda
&
fidito
iUius
committito verbo
omnia tua daoperituobenedicet,
Deustibiinomnibusaderit,
mna atque incommoda paterne prsecavebit Ex divina enim illa arte
omnem egeflatem antevertere,in omnibus tuis ante vere confolari,
omnibus egcntibus fuccurrerc atque adeo tam tui
euftiis recreare
Chriftianorum crcdentium,glo.
ipfius,quam ominum etiam tuorum
,

&

riofa:

refurredionis (blatium haurirepoteris,adcoquod,exhactervita, in scternum gaudium, glonamque fempiterna:

rena,mortalique

vit2e,'ubinullaeritcorruptio,mgredinosoportcat.

Quamobrem,l4 verus hujus artis amator

& diligens imitator eflc

,iccircofciasquodillapnmonoftroParenti Adamo, inpa-

volueris
iUius, a Dco tradita fuerit: vendica namradilb, poft creationem
arcanarum , &: myftcriorum, qux tibi corcft multarum rci .;m

quc

tux vanitatem indicavit idque iterum in a^ternae

iiquidcm Omiiipotens tam mirabilia dona
falutis iolatium:Deus

poris vita:quc

rnx

Natura:

Gloria Mundu
NaturxindiditjUthomovix credere

20^

illud vaieat

Nam beneplaci^

tum habet in creaturis irrationabilibus &c quamlibet

, juxta fpeciem
ruam,immarce/libilibiis virtutibus viribusq; exornavit, quantomagisautemnobis,viru,auditu,ratione, &:cogitationibus, miracuJa
&:
rayfteria divina cognoicenda dedit ? Rogoigitur te in omnibus

tuis

adionibusprudenter agas,non properes,nec

ulli

mortalium arcana

tuareveies,nifiiIlefidelisamator,pius, fyncerus, &:mirericors

Ciet

quemadmodum a Veteribus Philofophis idem fadum

eft,qui

artem

6c fapientiam hacce,infpiratione fpiritus S.agnoverunt,<S: poffibilem

illameflecredas,eorumgratia , quicredere nolunt, quodlESUS

CHRISTUS,redemptor nofterab omnipotente Patrefuoccclefti

exierit,&:apuraMariavirginenatus

fuerit.

fpiritus fui S,largitionem,i:ogato,ut te

luxta illud

Deum

illuminet^intelledum

ob
tuum a-

cuat,oculos tuos aperiat,ut interno corde agnofcere atque intcllio-ere queas ingentem iftamfapientiam, quasin idoneaifta artelatitat
&: in a^ternum a nullo artifice in Scriptis fuis cxprimi potuit.

MuJta

namque in Natura occultata funt, qux non omnia humano

du coprehenfa

inteJJe-

velintelledafunt. Eftoitaquedoiflrin^me^morigerus&: divinamgratiamclementiamq; implorato,tuncinDeiiaudem,tui,proximique tui corre6lionem,lGetum principium,feJicemq;

cxoptatumque finem,heic, &:a2ternum confequeris. InfuperrCibatofameJicos potato fitibundos veftitonudos confoJato
perturba:

tos ; vifuato asgros &: captivos

;

&: habebis, quod deftdera veris.

Robertus Fallenjis RugL

Spiritus eft ifJttts,fubito taUm accipe^namque

Nonpro^trans^corpui dividere artepotes,

Simpliciterfices terra difiunge vapore

Hocfa^Oyaddaturfiigidafontisaqua,
Taii conjpergas hasfedulitatefrequentiy

Tunc verum Elixir totius artis habes,

Dd

EX.

2J0

(^lorla

Mundu

EXhORTATIO T INFORMATJO
omneis artU hmm amatores, qua infcfe , tamquam injprctiloy
wtHeripoterunt, qmdmfundAmertto drtk ufrrpatum , ^effintiaUta
quoqne fo[pbile , nec ne , /iet , ut ddveramartempervenia'
tur

c^ quomodo cum ea resjefi

luabeant,

QMneis &: fingulos

prxfertim vcro pcr diIctos

meos liberos

nuncheic,abfq; omnifuco,hdelicer volo admonicos,utivide-

licecabomnibusphancasmatibus abftincant,&: eofdem , illarum re-

rum gracia,auxiliance divina gracia,diligcnter informabo.

&

iideliccr admonicos volo, ut cumprimis

Primo, vos rogacos ,
Tantum fiquidem
vobis a vulgari plebeiorum Alchimia caveatis.

cxpertus fum,ut memini vehm confulere,ut operi ifti manum admoveat , eoquod harc ars adeo occultaca fiet , ucnemomortalrum
in cerris illam rcperire queacnifi Sol &:

Luna congrcdiancur. Mei filij

incel]igicisnecifta,cuncadveram artcm pervenire potcritis , fin minus,numquam vobisad illam dabitur acceftio. Adhaecfdatis,quod

non magis quam una res in toto mundo

ftet

qua ex ars noftra confi-

cirurrcapropteromnia parcicularia, pars cum partc coagulationes,

perdicsc
augmencationcs,&: id genusaIia,omnino falfst, mencicar,

&

resllinc:& fiin?arceIaborare,foIverc,coagularc,pucrefacerc,deftiIlarc,augmentare,albificare,corrumpcrc &:c.omneisq; fpccies pra:-

pararcnofres,&camenarcemlaboris,redamq;rem ignorarcs, tunc

numquam ad arcem iftam pervenires r ars enim ifta cam eft bonaat-

que nobilis,utncmoilliusfiatpartfceps,nifia Deo detur, vclaperitomagiftro monftrctur atque doceacur, &:tantus thefaurus

eft,

quemtotusmundusperfolvercnequic;Qu^amobrcm,mcifilij,nevos
feduci auc dccipi patiaminiut arccm laborccts , priusquam fciatis,
quid illud fiet, in quo laborare

vclitis.

Eciamfi

quoquerem redam

cognofcerecis , & camen pra^paraciftncm illius ignorarecis , nihiloimnus tamen illius cognitio vobiseft inucilis: resifta,prxterea, la

oni*

GloriaMmdL

2u

univcrfo terrartttn orbe,in vel fuper terram,reperiri ncquir, quam vis

tamcninveniri qucatncc in ullo aIiquomctallo,terrenis , vcl crcfcibilibus rcbus,itapcrceptibilis cfl::innullo quoque argcntovcl auro
cft,fcclcflprxparata,quambcncficri,necramen mclior ficri poteft,

quamquomodoaDeopernaturamcrcatacfi:. Ad tinduram quoquepr^pararinequit, fcdtinduram iftamillidarioportet, idcoars

noftra non de illa cft,nec dc ca cgreditur,nam rcs eft alia.In nullo,uti
antea diximus,metallo eft: Si cnim in metallo aliquo eilet.tunc haud
imraeriroautin Sole,velLunaeiret:

cumautcmLunanonbonaii-

et,quomodo igitur,obrccro,aliquid dc fc boni parerc potcrit Nec in

?

Mercurio,aut fulphurc aliquo,vcl Sale,nullis in hcrbis , vel id ^enus

aliisrcbuseftjqucmadmodumilhusrei poftmodum cerciores fietis.
Hifce exhortationem noftram conclufam volumus , &: nunc res ipfas
enumerabimus.

SEQVVNTVR NVNC ALIQVOT

lapictis nojiri

cognitioms

A.

&

lapis unus fiet,

haud inimcrito
enim cft,qui a Natura aliter nomina-

SCias,mifili,quodlapisnofter
lapis appclIaripoterit:Lapis

PHILOSOPHORUM

rinonpotcft,quam LAPIS
nccaliud ci
nomen competit , nomcn illud flquidcm cum natura convenit. Loquor ifta, revera namque lapis cft, ncc unus quidcm lapis eft, fcd
:

fimilicudinem, lapidem appellamus. Lapis

ob

cnim ita comparatus cft,

utqukcuorineoUementalateant: quocircaetiamdiverfimoda nomina illi funt indita,& varias fimul fpecies habet, tamen ialtim
una

&

rcs eft,nec ilii fimilis in tcrra rcpcritur.

Vnus lapis ,
eft,neculliuslapidis fpeciem atquenaturam habet,

& nullus lapis

&:tamen lapis
eft Ignis eft,&: nuUamignisfpcciem&naturamhabct,
&:tamenignis eft Aer etiam eft,ncc ullius aeris formam
naturamque habet,&:
tamen aer eft. Aqua , nec aqua cft, ncque ctiam aqux
/peciem vel
:

Dd

xiatu-

212

Gloria Mun^i,

natiiram habet,& tamen aqua cft. Terra efl, niinamquc terrx fpcciem vcl naturam habet, nec tamen terra,red res feparata eft.

ALIA REP-EREHDl NOSJRI

lapdiscognith,

PHilofophus fcnior inquit:Lapis noftcr facra rupcs nominatur

&:

quadrif;iriam digcfta,vcl fignificataeft.Primo interram:Secun-

do,inaccrctioncmRiam:Tertio;per ignem Quarto pcr ignis flammam feparata eft.Si quis igicur rolutionem,&: falem , illius cxtrahere,
:

perfcdam illius coagulationemnorit, is Philofophorum arcana

Quocirca fi fal albefcat 6c pingue appareat tunc tingit.
novit.
&:

Tresfuntres inarcanoPhilofophorum,vclinarte noftia.

unum eft.

Primo,

Sccundo,illud cft , quod

tria
transmutacio tocius
corporafubtiliaincomprchenfibiliarcddantur^TcrtiOjCOtiusfelutionisrcpcticiototiusrei. Mifih,fircsiftasnofti,tuncdiligcnterIaborato: Si autem non intelligis,tunc manum detrahe: non cft enim marci in fal

gis,quamresuna,etiamiiccntum hbrorum

millia ea

dc re fcripta

arsifta iftiufmodi rhcfaurus fiet,quemipfiuniver-

fuerint,idcoquod
ius mundus compenfarencquit, &: tamcn falcim res una eft , qua ex
ars laboratur. Ideo occulte fcripta eft, quamvis publice nominetnr,
&:omnibushominibus nota eft.Siauteminmundoadomniiimmanus perveniret,tunc nemo laboraturus,nec canci etiam xftumaturus

cfret:Necpr^tercaipfcDEUSconccdit,uttantum bonum finguli

habcant: quocirca ctiam minimc convenit, ut, abfque occultando,
nominecur,velfcribatur.SiigiturDEUS alicui gratiam illam dedcvidetur impoffibirit,is.cam etiam intclligat &: rcvcra illud muiado
verberonibus
nequam,
hominibus
pro
Icqui vero illud amant,ilh
:

&

plerumquea;ftumantur:quodqucidcm

viri

DoaifTimi^utpotc

ftores, &: alij,reperirenequcant, in caufta cft,

Do-

quod numquam ad

rem iftam intcnti ficnt quamvis eamdem cottidie prae

oculis fuis ha-

beant,nihilominus tamen illi fidcm nullam tribuunt ,

quod videlicet
tantam.

(jloria

wmam infe vimitem habeat:

Mundu

21^

Ipfisqiioqiienemo,iIIudpcrruacIerC

potcftjdum naturam,intelledumque fuum fequuntur: idcircoetiamillud,nimiapra^ rapientia,reperirenonpoflunt, quum captum ipforum tranfccndat^Dei opus fiet,&: natura f iet,&: per naturam ope-

Qupcirca rerum imperiti permanenc,

reiQr.

^LIA

BEME1:>IC11

NOSTRI

lafidiscognitio,

PHilofophusMoricnusait, &: lapidem noftrumaquam nucupac,

inquofanenuUum fcripfit mendacium :6aquam inacerba fpccie,quxtuelemcnta confervaslonaturam vicinitatis^quxtu natu-

ram folvisio naturam optumam,qua2 tu naturam ipfam fuperaslo naturam maxumam,que tu purificationem conjungis! 6 flexibilcm naturant,quse tu naturam exaltas cum lumine coronata &:nata cs , &:
I

qujc tu quatuor elementain te ipfa confervas^&quintaefTcntiacx te

orta efl:illius fimplices fimplicitatis gaudent,quod natura concepta,

accumulatio ante accumuIacionem,ignota hominum popolito,pofito,quam vis ipfa tamen nebulam parias,& bona mater fies ; nuUa tu alienaope indigesiidcirconaturanacuram confervat, adeo uc nacura
ab operc nacuras non feparecur : Facilis eft res ^ facilis eognicio , &: o-

mnino viJis,mulcis camen eft miraculo: cua quoque folutio magna eft
cxornatio,omncsque tui amatores fupra nominantur.
Et hoc valdearcanum , obfcurumque eft , atque unicuiq^ue videtur impoflikile

EXPLICJIIQ.

MI

fcito,quod lapis nofter talis res fiet , ut non tantum d'e eo

fcriberepoflicquantuminfehabeac. Lapisenimeft, &: aqua.
tili

per vaporem fic,&: camen nullus lapis eft, &: fi in aquofam fpcciem alabore veneric,quando illum primo accipimus,vel ad*fenmus,cunc a^uaeftinfiaraliaruiniluviariimaquarum, afpccieftuens

Dd

&

cenuis,,

anai-

2 14-

(jloria

Mundt.

a natura tamen nulla illi aqua in toto mundo fimilis Vnus fiquidem
ciumtaxacfonsinterraeft^quoexaquaifta adterturrfons illc in lu:

dxa cftifonsfalvatoriSjVel beatitudinis appeilatur,&: Philofbphi magnolabore,perfmgularcmDcigratijm nobjlemillumfontcmmvenerunt,qui admodum in arcano loco fitus eft,magnumque elfluxum
habet,adeoutilliusaq'jafuper totum mundum fluat,omnibus illc

notuseft,nemotamen verum fundamentumnovit, nequeratione,

autviam,quaquisadfontemillum pervcnirequeat, pauci etiamaquas illius (caturiginem norunt,viam in Iudasam,ad rcpcriendum nobilemiftumfontem,ignorant: fequi reclura fontem non novit, is
numquamad veram artem pervenit. Eaproptcr Philofophus ille
bcne exclamare potuit:6 aquam in amara acerbaque fpecie 1 Durum
cnimdifficiIequccuivisfit,utfontem illum inveniat: Quiautemil-

lum novit,is facile,abfquc omni fumptu,laborc,&: moleftiaillum reperire poterit.

ut

Aquaillaanaturafuaamaraatqucacerbacft^adeo

eadem illa nemo frui qucat

idcirco etiam parvusillius uliis eft:

itaque Philofophus benedicere potuit:6 vilcm ab omnibus xftumalam aquam,ob cujus vilitatem curvitatemque a qua dctmetur , neJT30 ad artem pcrvenire,vcl ingentcm ejufdem virtutcm animadvcr,

terepotiseft:omniaflquidemquatuorclementa inillaquafi occulconfervat conjungitque iiatafunt:Idcirco naturam illa folvit,

&

pfam,adeoutnuIlaresin tcrra

illud facerepoffic

,quamqua;aDeo

creataeftJutquclapidisilHusnaturamfpecicmq;, &rquidillcfiet,co-

gnofccrc poiris,capropter obfervato,quodillcaquofa flct fpecics,5:

cxaqualapis,exlapide iterumaqua,atquc tamdem medicina cxindcfiat :liGetetiamlapidem,non vcro illius prarparacionem noveris,
tuncilliuscognitiotibinihilproderit, non fecus acfi redum laborcm,nectamenverumlapidemnoffes,tuncfapientia tuanulla &: amifla efTet^idcirco

Deum,pro ifta experientia,6c laudabimus,cidcm-.

que gratcs debitas perfolvemus.

T>E

(jlorm Mundi,

21j

DE THES^VRO E1 "IIHQIVRA
itaque tantos in labore tuo progrefTus f^ceris &: rubrum confeSiquutusfueris,
fciendum
porroefl,quod thefaurum habcas
,

tibi

quem totus mundus

non poterit.

namque omnia
cft melius quam
iIlud,quod per pra^parationem Solis fadum eft: idcirco ctiam in meperfolvere

Illud

metallainverum aurum transmutat,quod multo

dicinaomnereliquLimaurumantecellit: omnia enim carnaliacorporafanatjfi deilla tindlurapauperisgranimagnitudoinvinoimbi-

barur, &: reliquae ipfius virtutes

Sin itaque tincluram ad
runt.

non omncis commemorari pote-

Lunam

habere vclis tunc rubri

quinquefemuciasfumito, &:quingcntisfcmunciisLunse bene uflulatvXinijcito: <!Jua: tamdcm liquefacla, omnia tum ita tincluram &c
mcdicinam convertuntur. Illiustuncfemunciam recipc,
quingentisfemunciisVeneris, velaliorum metaIIoruminijcc,id tum \n
vcramLunamcommutatur rubrivero quodnimium laborafti^unampartemadmille partesSolisfumito,tuncidin tinduramatquc
medicinam con vertitur: De illa iterum unam partem ad mille partes
Venerisvel alrorum metaIlorum,addito, S^tuncin verum Solcm
con vertitur. Ad h^c autem nullum Solem,vcl Lunam emere neceffum habes Primamfiquidem adpofuioncai cumDrachma perficis,
&c eomagismagisqucfempertingis.
Nofle quoqueoportet,quodad artem iflam d\xx dumtaxar re?
,

&

unum quidem corpus alterum vero fpiritus ex quibus

unum coniLms, altcrum fugax live mconftans efl qu2e duo mterfe
invicem viceverfi commutan hoc efl corpus aqua &: aqua corpus

pertineant,

necefTum habetxorpus dein iterum aqua in k ipfb fit,&: duo illa

interfeinvicemunirioportct,ficcum videlicet cum huniido,adeouc:
fepararinequeant:Sin veroconjungendafunt ,tunc dereuna illud
fieri

eri oporret:quaelibet

enim res nihii,quam propriam fuam naturam

quoque cum arte noflra comparatum efl ubi matcria^
pernaturamconjuncta,nondehominum manibus fabcfL lUa in
affuniit.

Ita

duas

2i6

(jloria

Mundi,

duasp3rtes,quemadmoduminfra fadamencio dividitur: Exempli

tunc corpus,mortugratia: Aquila cft aqua,qu2e detrada aqua cft
<5<:

umdeftrudumquemanet: Sin vivercnuncdcbcat, tunc illius fpiritus eiiterumaddenduseft, idquemodounico, qucmadmodum videsquodaquilarumunampoftalteram fenfim itcrumdevoret: Sin

tuncomnemluam impuritatem amittit , &:purum no,

fpiritusqae numquam moricorpusreaflumit,corpusque
vumque
untur/edjfcmper conftanterquc pcrmancnt, veluti corpus &: anima
in die noviiTimo ctiam facere debent.
revivifcat

JLIA LJPIDIS NOS^Rl

cognltio.

SMigma fapientum,(Lapis)SaI &: radix totius artis,&: ad illam claviseil,qusetamreferat,quametiamiterumclaudit, id quod ne-

mo nequc aperire,vel claudere,potis eft,ni{i dida ifta clavis in promad perfedum intellcdumperpr^parationemnorit,qux
calidus
eft, atque ubi illius hu&:
in commodo loco fit,qui humidus
miditas refolvi poflit,tunc cjufdem fubftantia perfeda manet. Hu-

ptufictjnemoqueinmundo

eft,qui

venirepoirit,nifiquiSalagnofcit,&:ilIius

cusque didum Gcbri.

EXPLICJIIO.
SCiasquodillud

Sal fiet,veIutiPhilofophusillc

Geber

loquitur,

fpecicm habeat,nihilominus taquamvisab

menSalappellatur,& etiam Saleft, nigrum fcrme ac foetidum, (in
labore cnim inftar cruoris fit) &: per diuturnitatem albii, purum, clarumquc redditur:& hoc eft bonum nobilcque Sal , pcr fe ipfum vero
impurum,&: purum fit:Solvit,coaguIatq ue fc hoc eft, vcluti Philofophus ait, feiplUm refcrat clauditque dum (c coagulat^artcm claudit:
dum fc lx)lvit artcm rcferat, nullum cnim Sal aliud illud facerc poteft,quam foIumhoccePhilofophorum Sal &:arbor fierip^tcit in
humido commodoque aliquo loco, ubi veluti opinatur Philofophus
initio

nullam

Salis

Glorta jMundi.

2iy

Quo innuit,qiiod c^\dum efTe debeac,uc aqua fua exinde deflillari poflit ncc camen caliB.M.ipfius hiimiditas k^o. refolvere poffic.

dius,quam vecus equi-fimus efTe poffic.

LAPIDIS NOSTRl JLIJ

cognitio,

ALexander Magnus, Macedonias Rex, ad nos, in Philofophia

ica,quod Salfiecignis,acqueficcicas;Ignis
coaguIac,ejufquenacurajCaIida,ficca>adfundumufquepenecrans,&:
fua,itaaic: Sciacis

propriecasejufderneft, ucalbefcac

quodSol,&Lunacumignis ve-

illius
dum Sol r ubedinem, &Lunaalbedinem corporaad fpiritualem nacuram adigit,
corporibufque omncm nigredinem &: mala fulphura adimit.
Illa
cum re corpora calcionan tur &: haud aliter , vel cum rebus aliis, uftumqueeftElixiradalbum&:rubrum, ipfumquefundamentum

hemencia, &:

cemperancia , nacuralis illius ignis ,

&

radix rebusin

omnibus,fummumitidem bonum,quod Deus altiifi-

muscreavit, fola animarationah excepta.

NulIusenim,intotocerrarumOrbe,Lapisinvenitur,quimajoremhabeacefficaciam, quam

veram artem reperirQ

BenedictusDeusinccelo fiec, quiarcem
hanc in Sale creavic , omnefque res fluxibiles hbencer cranfeunc:
QuintacftefTenciafupraresomneiSj&rin creacuris omnibus. Summus DEUS a coelo non dumcaxac benedixic creacuris hac racione,
fedlausjprasftancia, pocencia, acque fapiencia in Sale eciamcognofccndx func: Qui. folvere &: coagulare poceft, is arcanaarcishujus
bene novic. Sal aucem repericur in nobili quodam Sale, &: in rebus
omnibus: Quocirca veceres Philofophi illud vulgarem Lunam apa^que hicce nofl:er Lapis , &: nullus ccrr^e filius

pocefl^abfqueiflolapide.

Omnes namquehominesilliusindigencesfunc: &:fidicefccrevolueris, tuncprxparato SalutdulcefiatrSifpiritus inillocoquantur,tunc exinde juflificancur , &: nullum ahud Sal cam conftans
pellarunc:

eft,quod animam magis figac,&: non igne fugax fiec: Sal cerr^ eft ani-

nia,omneisresfiquidemcoagulaE,demediaterra eft,deftruclacerra,

Ee

&:nulla

Gloria

2i8

& nulla res in terra

cfl:

Mundu

tin^mx fimilis. Saln

fluxibile/efcpro cujus-

vis lubitu, tradari patitur,RebisappelIatur,Iapis,SaI,unia corpus,&:

tamcn purificat corpora cadem rcftituit,

efl:
res omneis, qua: de terras rcbus finartem.atque
univerlkm
ad
clavis

res vilis proj cctaquc

Tulis

expetis,in illo inveniuntur,

modo quod illius ingrefliim ignorc-

tis^quitamaltusmagnufque , &:pri]eomnibus prudentibusfapicntibufquc occultatus cfl; Si corporaingrcdiatur tunc illa pcrfede tingit. Quid igitur a Dco de{idcres,quam (al hoc cum ingreifu fuo.
Equidem adhuc majus in Sale iftomiraculumanimadvcrtitur:
Licetcnimhomo loooooo.annosviver: ., nihilominustamenfatis
mirari&:initium, quomodoidaccidat, latispcrpenderc nonpoflet,
,

qua ratione videlicet tam nobihfllmus thefaurus ex cinecc uratur &c

&: quanto magis
rurfus in cinerem redigatur In Ifto cinere cfl: Sal
cinisuratur,tantomagiscinerispra:bct: Hocobfervato, quod illud
Ec
cx i^nc provcniat &: in igncm redcat quod ex terra provenit.
habent
quod
in
Sale
duo Sales fient , qui
fateriomneis ncceflum
Mercurium occident hic fcrmo fubtilifl^uiius hoc efl: Sulphur &:
,

radico(ahumiditas, nalcitur in terra fubtiliflima , &: exindc

fit

Philo-

(bphorum lapis qui res omnes facit, dum Philofophi fcnbunt &: inquiunt, fiericxunaquadam re,unaexnaturd, &:nullam rem peregnnam ad illam acccdcrc. Illa nunc rcs omni tempore repcritur rebus in omnibus apud omneis homincs inuniverfo mundo, &:infe
,

quatuorclcmenta compleditur. Orem hac inartefaciIlimam,quod

adcoflupidam& abjedam remtotquasranthomincs, necillamta-

mcn

rubIiceinlibrisinvcnitur,quodarsjufl:a,&:

pauci reperiant.

vcrax fict in

re, &: fal,

ficio &: crcatione

fuumquc ingrcflbm pra^beat.

Deo

laus &: gloria

in

Pro quo bene-

fempiterna fecula.

mfuperhacdere, juxta fapientiam dida,qui muita de

Multa

falc indigi-

tant,fcribenda cflent.Sed heic unicuique,quicquid legerit, fuum relinquam judicium,fed folummodo fcribam de illius ingrcfTu , frucbu,

vita,quomodo hortus aperiendus &: rofas nobiles in agro fuo confpiciendx ficnt , qua ratione videlicet kk augcant , &: milleplum fru<n:umferant, &:cadaveriteruramanifeflumrcddatur,ad[ueimmortalcm
,

GloriaMundi.

21^

talemvicamferurcitetur, utimpcrfeda corpora fngrccli, illa purificare, &:ad plenariampefedionemreducereatque intingerc qucat,
quotamdem fimul conftantiapermaneanc.

Nunc de illius ingrefTu fcribam

quatuor res reIinquam,iIJumquc

( Lapidem) atribus dumtaxat rebus nominabo

Lapidem vecretabilem, Aniraalem, Mineralem, &:quemlibetinrpecie, eorundcm
operationem quoque cum multis rebus aliis tres etiam res nunc re:

&

de una faltim retradabo , cui quatuor elementa infunt

linquam ,
quibus de vivimus , &: exorti famus.
Illam rem unicam bene undiqucferruminato obfervatoquealembicoimpofico , &:, quemadmodummoris eft, ita&: tu quoqucheicfacito rebusinomnibus quas
,

fumereconarisadamabilemiftamartem,

in quareperitur,

acquomodo m Aquafort.invenitur qu2E itidem eft terra rcmanens. Ec

tum fatioin agro fieri potcft 6c ille Lapis Mineralis &: Leo viridis appellatuscft, qui fuiipfuis fpiritus tam multa devorat: &:tum ipfius
,

fpiricuiperalembicumvitaredit, &:cadaverinvitrifundoh^ret ia
quo duo adhuc elementa funt quse ignis feparare nequit, citius enim
cinis comburetur in ipfo igne , &: eo ipfo Sai fortius fic cerra
cam diu
calcinanda eft, donec albefcac, cunc cerra libencer (cic fegregac&:
,

cum cerra fua unic Quodlibec enim fibi fimih premic quorum cerra
:

camavideficicadid, quodvidifti, &fcias quod vivificecur :

frigido-

humidum elemencum illi pocandum porrigcut culmi lacitudinc cerramregac, &:pero(a:iduumicaftarerelinquico, ucbenc inccrfeinvicem uniancur. Tum eo ce incencum effc oporcec, quidnimirum
ulcerius cibi agcndum fiec r plura fiquidem hucufquc
cibi mmimc
Sol&Luna, mftarviri, &:f^min2C, convcnirencccflum habent , alias ars perfe6l:a fieri nequit.
Omneis iccirco ali^e
peregrin^ opmiones falf jc func &: erronex cogitatc
de vero hoccc
fundamento,Sal enim tale eft, cujus prctium univerfus
mundus perfolvercnonpoteft.-necadtinduram pra^paratur, fcdtinduraillidanda, nec inullis metallisars
fumpollicitus.

iftainveniendaeft.

Ee

Ex

220

Gloria

Mundi

BX SEmORE.DE MJ1EK1J, Er
forma,

altacognitio.

IUxta Philofophum res naturalcs iflas funtjquae cx naturali originc,

Materia, &formavidclicet, pernaturam innatx&: operatairTunt,

quemadmodum lapis efl: de arbore, Matcria &: Forma, per naturam,

aliterrunt,quamproprienatura: &: quiddehifce duobusconj'-ngitur,id naturalitcr natura lapidis noftri appellatur. In prima fua par-

teLunariapotenterprovenitexalbaquadam coaguIataterra,veIuti
Philofophus loquitur videtc noftrum Solem in alba noftra terra, inftrumcntum vcro quo ars noftra conjuncta fit aqua bis aut tcr per
proximum noftri
B.M. rcd:ificata, cujusvaporapinguinatura,
&:permeans
lapidisin hac pinquedine, eft occcultatafubftantia
pingucdo , ultimaquc humani corporis confolatio &: hac cum aqua
metalloruminternus mercurius cxuendus eft. Concluditurergo,
:

&

quod lapis nofter ex clementis duorum luminum fiat appcllaturque

aro-entumnoftrumvivam,&:oleumincombuftilc anima &:lumcn
corporum: mortuis &: impcrfedis corporibus iiquidcm unicum,
,

xternumlumen&ivitamlargitur.Quocirea^mifilijtediligenteroro,
&:obtcftor,utnoftrum argentum vivumex lapidenoftrocxprimas,

idquemagna cum intclligentia5&: agilitate.

PVRIFICJTIO lERRJB
perflm

SV-

fm ^erra^

ANtcdidamiftamterram,

vel matefiam,imminuas, tcras,vel

calcincSjUt cjus aquam&:fpiritum cxcipias.lllum tunc vitro in-

aquam vita^ fuperinfundas,ut trium,vel quatuor

digitorum latitudine matcriam fupcrnatct pcr horam dein calori
cludas,&: vulgarem

admoveas &: per balneum

,

deftilles

fcces poftea iterum calcincs,

& cum aquafua cxtrahas vclutianteafecifti

donecnihil ampliusin
terrareperias:IllamadaIterumlaborem cuftodias omneis quoque
extradas iftas aquas cuftodias , &: per M.B, kni aliquo igne deftilles,
*
atque
,

Gloria Murrdi.

221

atque in fundo cucurbitx elegantem aliquam materiam rcpcries lapidis Chriftalliniinftarj&rab omni terrenitate purificatam , quani
terram noftram nuncupamus tcrram iftam vitrex cucurbita: imin M. B. tam diu caIcines,donec ficca, albaque fiat,
mittas
fiuat.
Ethacrationchujusmundithefaurumconrequutuses. Hac inopinioneomneis res terra^rcalcinantur,
purificantur: quilibet lapis,
animalis,minerahsj&vegetabilisantedidamiftam terram tamfaci\e ingreditur proprio fuo lajSte 6c fudore cibat
quod qu^eris invenies,quando fal fixatum,velconftans5aMercurio aut corporenutritur: &:tindura eftimperfectorummetallorum,materiam ejusfi,

&

&

&

&

quidem exficcat,&; aliam aflumit.

JLIJ LjiPlDlS NOSIRl

cognitio.

MEiram

filii,fcitote,quod lapis,quo ex ars noftra elaboratur,non tcrterrse,fed antequam nafcitur,tetigerit : Si

tigit,tunc ad artem noftram amphus nihil prodeft

enim tcrram tequamvis

in primo
,

&

fuo partu per Solem

Lunam generatus , Sc de tcrra in accretione
fuapoftulatus fiet: Primum namque fuum partumin terraaccepit5&:
tamenfrangitur,deftruitur,&:mortificatur,folyerofiIiustemporato
aliquo calore, per vaporem generatur, &: denuo nafcitur, cum vento
in

mare venit

illic'

jacent atque cum vento ex mari in terram venit

& cito iterum evanefcit. Sin vero illum elaborare volueris, tunc cum
illo

ambulare illumque in aere capere te oportet , antequam ad terperveniat,aIiasevaporat: quamprimum veroex mariinterram
,

ram

fefc confertjtunc

mox adefto,illumque vitro tuoincludito,&: cum il-

lohbora, quemadmodumnofti, ut eumdem rede agnofcas, cum

vcnro,pIuvia,&: conitru venit, tunc illum probe obferva , elabi enim
tibi ;-;;'qiiit. Et quamvis cottidie denuonafcatur,nihilominus tamen
ab inido mundi ille fuit quam primum autem in terram cadit , tunc
,

arti noftrie nihii

amplius infervit

Ee

Kajcffar

222

Alundi

Glorta

2{afcitur ex noJlrA terra fcecunda/cAtebra ,

Vndefluunt lapides eximitate duo.

Vrimtis eo vadens Soiu tranfcurrit ad Ortum,

Alterad Occafnm dcproperanter

abit.

Ex iftii votitant AquiU duo^ tradere fammu

Perguntiinterramfic iterands cadunt,
Amhopennatafiunt ,fubmcrgitur iftis

Et SolcumLunafubditus amplHs avet.

Sciasprsetcrca,quod aqux ex fontepromanent. Primafluitver-

Orientem,&: cH: fpiritus: Secunda, verfus Solis Occdfum,&:

eft corpus &: quamvisilla^ pro duabus aquis habeantur, nihiluminus
admodum amaia aqua eft, adtamen non magis, quam una clara
coutillanemofruiqueat: &:pro tempore,aliarum,aquarum inftar,
fus Solis

&

&c

clara

tam magna

eft

ut totum fuper

mundum quando-

que fluat , ad nihil attamen conducit quam ad hanc artem Sa^pius

tamen ufurpatur ab illis,qui eadem indigent. lllum ignem f limito, &:
nulhbi alias in univcrfo terrarum
in illo lapidem noftrum invenies, &:
orbe Noris quoque quod ille omnibus hominibus , tam junioribus,
,

notus fiet in campis pagis, urbibus, omnibus in montibus &: rebus,quasDeus creavit,&:nemo tamcn illius
curam habet:Divites,equeac pauperes,illum habent,&: fepiilime,&:
a fceminis , &: anciilis in viam projicitur , ut plurimum etiam circa illum occupatx funt:SimiHtcr &: liberi in plateis cum illo ludunt. Sci-

quam adultis

five Senioribus

hominisanimam, omnium fiet pretiototc ctiam quodharc rcs, poft

terris eft: Rcges &: Prinelcgantiirunaresin
fiirmia &: nobiliflima
;

cipes depellcre potcft

omnium

viliflima &: abjediflima res in

mun-

&: rejicitur,lapis eft quem Salomonis

Etquamabjcclefprecus^nauciquexftumatus,
^rchitedireiecerunt.
&: a populo Kraelicico rejedlus fuic , nihlominus camcn, fl claborccur,

do cftiabomnibus excludirur

bonus eft,adeo uttotius mundipretiumfuperet:Veronamque lapidi

angulari Chrifto,in natura &: fpccie,(nobiIiirima divinitate,cui nulla
rcs icqualis cft cxcepta) flmilis eft , uxta humanitatem &: naturam
,

JEcqucmadmodumChriftusprovilifllmoabjectiflimpquc.hoccein

GloriaMundL
mundo,a popiilo Ifraelirico

ftiit

223

habitus rejedusve , nihilominusta-

men tam crat bonus quod ilJius pretium ccelum &: terra perfolvcrc
nonpoflct-SimilimodocumIapidenofl:ro,&: cum rebus hocinmo,

do,naturalibus,comparatum eft Fons enim quo in lapis nofter repc:

ritur,fonsnatura: appellatur.

Quemadmodum enim per Naturam

omneis res crefcentes^per Solis calorem generantur

ita

quoque La-

pisnofl:erpernaturamna{citur,poftquamgeneratusefrct.

Accips igiturhanc aquam inqua lapis nofter eft , qualicunquc

modoillam reperias &: haud aliter eft nihil illi dttrahas , nec quiddamilliaddas,cumpropriaenimruanatura pr^eparare illam teopor,

tet:dein aquam in alembico fepara,

humidumq; a ficco detrahe,tunc

corpusfoiuminvitro remanec^&aquainprofternium fefe demittit:

illamitcrumconjungasquemadmodumnoftij&tunclaboremtuum
perfecifti Scias etiam quod aqua,in qualapis noftereft,concorditer
quatuor elementis fimili modo tcmperatus fiet terram fiquidem,
olcum, &:aquamin laboreinvaiies,hoc eft,corpus, fpiritum,&:aniniani utpote terra in fundo eft corpusj oleum apud terra eft anima,&:
aqua,de illo deftillata,fpiritus^ft.
Illic duos colores principalcs repcries, album unum, rubrum alterum, hoccft,Solcra,&:Lunam,
qucmadmod'im olcum ab initio laborispro igne,tamquam pro Solc,
vcluti aqua pro acre
Luna , aurum argentum etiam pro Sole
Luna, fucrunt habita iccirco Sol
Luna conjunguntur. Scd de
hifce fatis.
Lapidcm igitur bcne nofte djfcito, &: {i illum hac cx epiftolanoffc non potcns^runenumquam ilkim cognofces. Hifce cfto
artis amator, &: Deo omnipotentiin^ternum commendatus. Datum,Ai:umque,a partu Virgineo,M.D.XX VL
:

&
&

&

&
:

ItafcribuntPhilofophi deduabus aqu]s,qu^tamcnunica

dum-

taxataquafunt,inqualapideminvenis,&:aliasnulhbi.Notabisetiam,

quod

terrxdceft,id coelum abundelargiripoteft,nequehoc a natu-

raeft,quodnobisheicimpertit:ita etiam hocce noftro cumlapide

compar;jtum,omniaarida&: ficca corporahumida, omnia frigida

corpora calida,&: omniaimpuracorporamundaatque puracfficit,
quam fcribere potero nilulominus tamen lapis
,

adeoque plus

nofter

Gloria

22^^

Mundi

non dcomnibus hifcenaturis eft, quemadmodum perpetuo

duraturumcosLum idemfacitiomnis fiquidcmpotentiailli imprefla
cft,idque per Magiftrum divina aliqua arte.ignifque beneficio & auEft
xilio,quo potentia ifta illi imprimitur iUumque complexa eft.
nofter

ergaDEUMgratusomnitempore

JOZ ILLIVS PJTER.LVNA

"vero

mater

cjl,

funt,tunc lapidem pariunt: Sol eft fulphur,&:

Lu-

fpiritus
SI duo
Mercurius,&: exinde lapis fapientum conficicnr,fac ab una parifti

na

quatuor partibus Mercurii Illud fulphur animamei

detineto alterum calidum, ficcumque fulphur frigi-

te fulphuris,&:

exprimit,

ita

dum humidumque Mercurium rede mc intelligas &: obferves,

veluti ut iterum in aquam fblvitur,quod aqua antea exftitit,ita ctiam
:

corpus folvitur in Mercurium,qui antea fuit Mercurius.

DE PRIMA MA1ER1J, VEL SEML

iicmetallorumy

qmcmltbetfcmim

dmfmt AV
:

MEtalla rescreatjs,
in

^ Uxor

inclufa

e/ly

videlicct,

&:itidemterr:Kfeminafunt, xqucaccxtera

hcrbarum femina:iccirGO etiam in terra fua moveri illa oportet,

qua generant , frudufque ferunt, veluti etiam res cretas alix Nifi
:

tunc nullum metallum crevifret,&: femen eft

&: fi femenin terram jaquodcxterraliqucfaclumeft
mctallum ,
dum fiet , tuncieque accretionem fuam habet, quam res crefcentcs
alise: Qiiocircanobisterraprxparanda,primafcil.materia,&:femen
noftrum in illam projiciendum cft,&:tunc frudus f uos proferet,j uxta
fpeciem fuam.Itaque ad generationcm ex una unica re motus hic requiritur,h.e.ex primamateria,quod terra creavit,&:non homo,id ficc

cnim illud fieri debeat

lapis,& fixatum,five conftans,fivc fugax,atquc,verfa vice,fiat fixatQ.

h.e,corpus

tit

fpiritus, &: fpiritus

corpus

& tum exinde medicina

fit,

qu

(^loria ivlundi.

imo colore inalium

quaj fe ex

22J

&:qaod inalbocoJore
qLixritur,illud fit albumj&:quodinrubro,rubrum.
Primamatena una fit res, qua: d rebus multis in primam fuam materiam redada
cftjpercreationemDeij&noHab hominum manibus faclarpcrfo.
Jarti iiquidem naturam conjunda, &: in eflentiam fuam transmutata
transmiitat:

efl.JIlud

pria fua

Iioc

cum fumimus,feparamus,&: iterum dcin conjun(^imus,pro-

aqua Iavimus,uc albefcat, &: poftmodum ut rubrum

fiat

Et

tamdem noftra terra efl,qua in Solem, & Lunam nofI:ram com-

modeintuemur,purifrmiumfadumefl:; Soleninl omniummctailorum pater,Lunaveromaterefl: idco conjundaamboiflaefle oportct,.tamquammaritus,ejusque uxor>Sol.&:Luna,aIiaspartusnullu5

aderit:Unum fblum fiquidcm gcnerare, neque frudus proferre nequit,conjunda,U[i dicLum,iIlaeireoportet, taminrubro, quam in
albo.
Sol, veluti itidcm didum, pater, &: Luna metallorum macer
Et licct etiam millc Iibri eaderefcriptifuerint, nihiiominus
tamenfaltimresuna efl,utpoteprimamateria quaex ars pr^paracfl.

tur,inquamfrumcntumnoflrum,SoIem bc Lunam videljcet, conjicimu5,qusL' uxta fpeciem fuam fruchis proferunt: S>i metallis
inijcij

atur,tuncin

optumum transmutatur,Solcm &:Lunamnimirum.

Id

quodcflvcriflimum.Dcogratias.

ELEGANS VER^ AR^

tisinformatio^

1 Uxta Philofophorum fententiam nulla fit corporis folutio abfque

* coagulationc fpiritusrQuamprimu enim
fi:>iritus in corpus trasmutatur,tuncpotentiam fuam habet.
Scias tamcn quoniam fpiritus
adhuc fugax,& nondum fixatus five conflans eff:,ideo ctiam
opcrari
nondum nequit: Si tamen fixatus fiet,tam ci to etiam opcratur.Cum
illo itaque agendum efljtamquam Piftor
cum pane agit; tunc a fpiri,

paululum fumito , illudquc corpori tribuito.', velutipiflor

fcrmcn.
tumadfarinamconfert, &tunc fermcnrum totam fubflantiamin

-tu

fcrmcntum convertic.

Idem quoque

facitnoflerfpiricus,

ff

hoc efl,
fer-

(jloria

Z26

Mundi,

fermentiim noflium.Etita contimiofermentandum

eft,

donecuni-

verfafabftantiafermentetur: Itafpirituscorpuspurificat , ut fiatfpiritus,&: ita illa duo in unum transmutctur atque hac ratione omneis
:

resquihusinijciuntur, fuaminnaturamtransmutant :ld verum eft.

Et duo ifta lcni quodamigne uniri oportct, idque aflidiic leni caldte,

non calidius,ac gallina ovis incubat. Illud tum in M.B. ponito, ouod
non nimis calidum ncque nimis frigidum cft : Siceum &: humidum
vero a fe invicem fcparari , rurf^amquc conjungi , atque uniii necef'

fumhabentqua^tumnobisMercurium in purumaurumargentumGux commutant. NuUamigituramplius egeftatempativosopor,fedDeoprodonisfuis gratias laudesquc diccre dcbetis , quac
Deus namque prudentibus artem hanc
fane mul tis occultata funt.
tec

ideo revelavit:ut alcifTimum cjus

proximus

nomcn

&: gloria agnofcantur, &:

in anguftiis fuisco ipfb fublevetur

cauflis Principalibus

Deushominem

crcavit

Duabus namque de
ut nimirumper iftam
:

fuamcreaturamcolerctur,ceIebrarctur, &:illa proximo, temporc

nccefTitatiSjfubvcniret. Qupcirca bene tibi profpicito ne commil,

fumtibi talentumfuftoflum maneat, fedfcenerare cumeoinhono-

remDei,&:emolumentumproximi: Omnis enim homo homini in

auxilium datus eft,ut ille hac ratione fublevetur,& plerumque Dcus
homincm,pcr alios homines confolatur Exempla cjusrei^in ipfa SS,
:

Scriptura,habemus inIofcpho.Abacuco,Sufanna,&:

SEOyiTVR
mj4m

aliis.

NVNC TESTAMEN1VM

quodvobis , perdileBis meisfiltis , cx intimis

c&rdU meiftmtralibHs , dejcrifft.

hujus amatores,pediledi mei filii, &: Liberi mc^ familix,vobis,inquam,dodrinse,admonitionis,experienti2e,&:in-

MEi
"

artis

formationis gratia,hocce meumTeftamentum,ex charitate, confcriptum volo, ut quihbetfciat tcftimoniaartishujusycritatis, &:a

quibus vobis cavcre,quid fumerc,&: quomodo laborare debeatis,at-

que quo paclo omneis Philofophorum fententias intelligere queatis..

Quem-

Cjloria

Mundi,

^2y
Quemadmodum enimDeus omnipotens resomneiscxficcitate &
,

humidicatecreavic-ica quoquchseccc noftra ars per divinam illius

gratiam^nafcetur.Si quis igiturnunc primordium &: curfum naturse
novit,is intelledumartisnoftriejamhabet.
ilh ars ifta

videtur impoifibiliSjquamvis

Qui

veroiIIudi>norat,

tam iiet facilis

veluti pinferc

&cerevi{iam coquere.Ita,juxtaSS.Scripturaj teftimonium, fuitab

initio,ubi Dcus per divinam fuam providentiam ccelum &: terram
,

fecundum fapientiam,fieri voluit:nihil autem in promptu eratjquod

{ingulareaiiquodnomcnhaberet ^quam unica dumtaxat materia:
illanoneratlicca,nequehuaiida: nonerat terra, non aer,non io-nis,
non lux,neque etiam tenebraSjfed una materia, vapori vel ncbulse iiauttangi potucrit:iIla vocabaturHyle, five
cnim
res dcnuo cx nihilo fieri debet tunc illud
prima materia Ubi

miliSjUtncquc videri

nihilum uniri:&: rem unam fieri oportct,ex re unica palpabilis materia,& ex palpabih materia unum corpus,cui,viva aaima dacur,a qua,
per Dei gratiam,fpecicm fibi limilem fuam fortitur.
Ita ctiam notandum eft, durn Deus matcriam ficri curavit ,tunc illa erat (icca , &:
humide coardata.Sin igitur ex eahumidialiquid crefcere debuiilet,
tunc a licco illud feparari oporcuicu tpotc ignis pro fe, &: terra etiam
profe^terraquoqucaquaconfpcrgi neceftumhabuit, fialiquid humidiexcacrcfcercdcbuit abfquc humiditate cnim crefccre nihil
:

poteft.Similiquoquemodoinaqua nihil crefcit, nifi terra adfit, in

quaconfiftat.Siitaque aquaterram irrorare debet, tunc materiatn
illicadefleoportec,qu^aquam fupernatet Exempli gratia ventus
,
creaturis aqua largitur:nifi enim illc ipirarct, vcl cfl^et , tunc aqua
ipfi
fubvenirenequiret, aquaetiamunavice tcrraminundandoin
mare

&

omneis aqu^crccurfum influxumq; fuumhabent,

indenumqua revertuntur. Omneis terrainhabicantes,quoque,prx
recurrcrct, ubi

riccitate,& arriditate, perire atqj cotabefcere cogerentur.

pter

unu clementum,abfq;

alterius adminiculo

Quapro-

frudus nullos proferre potis eft,nulla etiam res adeflet,qu2E vcntum

cogeret,atque ad
laborandum impelleret,ahasenimfcmper quiefceret
Itaque icrnis
,

inpromptu

eft, qui

iUumadlaboremmotumque

Ff

cogit &: impcllic,

quem-

Gloria Mundu

22?

qiicmadmodum vfdcs/i aquam ad ignem coquis, tunc fumus illic caqua coagulatus acr fict, &: acr ab aqua,pcr
origincm jSol enim fplendorem fuum perfumat
Solis/uam
calorcm
aquam largitur,aquamque calcfacit, adeo ut vapor illic {.Q,i^ confpiIllctumvcntus fit,&:,propteracriscopiam, humidicuumfaciat.
5<:acriteruminaquam, velpluvipluviaexiftunt,adeoutars
tas,6^
am convcrcantur aut coaguIcntur,atque per pluviam in terram incidunt,quo deomncisfrudusfluimcrefcere,Euripi,omneisqueadea
cTucditur,qui acr cft,cum

"

aqucc alise flucnta fua accipiunt,&: mare ingrcdiuntur , non fccus ac

homo,qui etiam pro parvo rnundo habetur, utpotc dum omneis ve-

nxexahquo vapore,mediancccaIore, ducuntur,implcntur,acque in

veficamfefeimmittuntj&unumalterumperfequicLuv
Pari quoquemodo cumJapide noftrocomparatumeri:, quicottidieabaercper vaporcmaliquemaSoIe &: Lunageneratur, &:pcr
fiuentamarequcErythrxum:inEuriposnatursE in Iud.ra illabitur,
ubi illum adferre nos oportet:quem fi cicpimus, tunc illum manibus
pedibusquctruncamus,& tamdem etiamcaputipfiavellimus: Qiio
fadojillum adrubrumducimus, &:fi quid nigredinis in illo rcpcrimus,illud una cum inteftinis

& foctore abijcimus

Si purificatus eft,

&

tunc
tunc illius
&fubclarificatus
&adeo
Rexnofler rcvivifcit,numquam moritur,
nhs fadus cft, ut omnia dura corpora pertranfeat <3<: lcipfo ilhi fubtiPorro fcias,dum Dcus omnipotcns Adamum formahora reddit.
vit,&: in Paradyfum locavit,tunc duo ipfi prismonflravit, idque vcrpartcs

fumimus, eafdem iterum conjungimus,

fcouentibus:Eccc Adam hcic duo f unt, fixatum five conftans unum,h'eax altcrum ; corumdcmoccultam vhtutem omnibus tuis
bis

fihisnonreveles.

efl:,qucmadmodum vidcs fi res

ahquacomburatur, tuncinconfhns avolat, &:confl:ansjaccre manet,utcinercs:Siaquamadfundas,tunc exindcfitlixivium, namcinerum clHcacia in aquam tranfit: Si nunc lixivium clarifices ,in alienum mittas,&: ad ignem cvaporarc finis, tunc materiam in fundo rcVii frater terra fixata,aqua fugax

peris,qua2antefuitinlixivio,hocefl,Salmateriie,quade

ciiiis

uflus
cft

Gloria
cfl:

MundL

22p

^ Sal haud immcnto lapis Philoropliorum appeJlari poflet

quam ille

, poH:neftro lapidi fimihs videturjfed illud ad artem noflram ni-

hilfcicit:Ha:cenimideo amefcripta funt, quo

mehus lapidem noftrum cognofcere difceres. Materiaenim, qua in lapis nofler, lixivium ef^jnon tamen hominum manibuSjCX cinere,&: aqua , fed , per
Deiordinationem&:creationem, per naturam conjuntus, atque
quatuor clementis fimilis temperatus efl,omnia,qiia:habere debct,.
habet,nulla reindiget,nec

quicquam ei

detrahitur, fcd nos illum fu-

mimus.&:laboramus,quomodoefl:,&requiritur ,ideo quodlixivi

fictfimilis. Lixivium igituridcopofui, utad verumintclleclumpcrv^nire pofFes: 6c quando matcriam,quo in lapis nofler efl,fumis
in

&

.liembiGoin Mariis

balneum immittis,atque deftillas, tuncaouafur-

fu minantifl:crniumfefedemittit,u;Sal,quod

hmdo

proterra habetur, in
hseret,atqueitaficcatur,tuncquehumidLU-naficcofeparafl:i,

&: corpus

tum tenuiter tcritOiillud B.M.imponito, & tam diuin caQuo fa6to aquam fuam ipfi iterum

lore reIinquito,donecfolvatur

potandam prazbetOjOmnia lcnte

& fucceflivo tempore

donec cla-

refcat:Seipfum fiquidcm coaguIat,folvit,&: purificat:deflillata aqua

cnim eftfpiritus, quicorpori vitam fuam confert, quxunicailhusanimadvcrtito: Aqua ventus,& ventus vita efl^tuque vides quod ventus vivat,&: vita cfl: anima Idcircoin ifto labore aquam
oleum mvcnis,oleum tamen femper penes corpus rcmanet , &: quafi combu-

&

ftus

fangms cfl::dcin,cum corporein calore, juxta temporislongitu-

dinem,purificatur,quemadmodumhacin re femper edodus fuifli:

Idcircointcgram,tibipr^fcriptamfummam,adfinemhujusTradatus ufqucpro Tcflamcnto datam,tcque,atque adeo vos fingulos,fidcliter admonitosvolo,utcumprimiscaveatis,nehac in arte quicquam attentetis,nifi prius res bcne intelligatis, quas vobis pra^fcripfi.
Nulla enim res in toto terrarum orbe cfl: qua ex ars elaboratur, nifi
rcs hxc unica.-Illam qui ignorat^numquam ad artcm pcrvenit
:Unicafiquidemresefl:quaenoncx montibus, vcl terra^ caverniseruitur
KfpotcSol,Luna,Sulphur,Sal&:c.SedquomodoillamDEUScreavic Illud omne nihil efljfed hoc res efl, quod
cx niiniiim ealiginofa
,

Ff

aere

s^o

Gloria jMundi.

aere publice ad liicem venit,8^ quampnmiim de terra fua decidit,tumultuatur,&: fefe manifefto facitconfpicuum, quam cito ctiam tcr-

ram tctigcrit,tam cito quoque iterum cvanelcit,nec umquam

rurfus

videtur , vcl invcnitur , fed in acre , antequam iapfu fuo terram

tanoat,capitur,&:elabor3tur,velutiantea undique fermefcripfi. Ec
quamvis abinitiodivcrfanominailii tribuerim nihilominus tamen
,

itaappellatur

men iUius tibi

verumfundamentumpcrvcnias, tuncnodcnuo inadcabo, illumque primo H YLEjhoc cft,reutCjuc ad

rumomniumprincipiu,appellabo,nominaturquoq; San(Slusunicus,
ex rcpugnantibus clementis , qu*c in illo funt lapis Philofophorii, Solis, mctalloru, fcrvus fugitivus, arreus lapjs, Thirnius iapis,
Magnelia, livc corporalis lapis, Marccalites,Lapis gemma^, Lapis liintellie;e

berorum,aureuslapis,origorerummundanarum,Xclisquoquc,per
inverfionemSilex,Xidar,cademinverfionc,radix, Pctra , Atrop,
per inverfioncm porta, &C quotquot etiam alia nomina habct, tamenunica faltim res eft: Cumque res vulgaris liet, eapropter vos

omneis fideliter admonitos volo , uta ca^teris Sophifticis tcchnis

omnibusvobisfcdulocaveatis, vereenim Alchimift^ illi nominari

cum OMNEIS male mifcuerint &: errarint, &:adScopum minime collimaverint Jn caufa fuit quod neclapidcm noftrum,
poterunt,

neque virtutem,nequcpr2eparationem illius re<5tc cognovennt.

Ofilimi,mementohujusmci Teftamenti, quodex fideli corde,
&: condolentia.errantium laboratorum gratia,&: chaiitaris ergo fcri-

pii&largitus fua quamvisjureilludoccultandum cflet: Eximia tamencondolcntia,quam erga artis illius difcipulos gcro, cogit mc
quafi ut illud amplius occultare nequeam. Rogo igitur, per paifione

dictum iftud meum Tehomininibus

neutiquam
ftamcntum imperitis,indignis, impiisque
communicetur,ne juftum Dei judicium nos forlitan cum furorc obruat dc corripiat , atque tamdcm in xtcrnum a^terna; condemnatio-

Domini & Servatoris

noftri lefu Chrifti,ut

nisbarathrumconijciat, id quodtamen idemDcusnofterclcmcntiflimusclcmentiflimeprascaverenedcdignetur.

Nec equidem res levis momenci

eft

li

quis,quid

Hyle fiet, affirmare

(^lorta

Mundu

2^ i

mare vclit. Efligitur (Hylc) prima materia , fal Philofophorum,

Azothj&remenomniummetallorum, quod e corpore Magnefia:
&: LunariE extrahitur.

HyIeefi:rerumomniumprinc]pium,&:abinitiofuit materia illa

non crat humida,ncc ficcajnon terrajUon aquajUon erat lucida , neq
etiam tenebrofa/ed conhila erat commixao,qu5e eft YLE.
:

SEQVITVR

NVNC ALTERA

fmjmltbriipars.

PRimofciendum eft,poftquam Dcus

omnipotens abinitio , primum noflrum gcnitorem Adamum,una cum omnibus cccleftibus terrcnisqueeorporibus, inParadi{iim collocaftet, &:defru6lu
arborisfcientiasBoni&Mahrub ceternse mortis poena, vefciprohibuiftct quod illo temporc, antequam Adam, divinum prseceptum
transgrcftiiseflbt,homonul]a prorfusre adhuc indiguerit, eo quod
imortaIisadhuceftet:Qu.miprimumveroaprohibitofru6Vu,parti,

cipaftet,illico

etiam omniu mundi rcrii indigens factus eft

dum juftii

divino,per Angclum exParadyfoin exiliu,immun(.ium,huncce mun-

du fugatus 6c nihil nift egeftatem: calamitatem,morbum, tribulationem anxietatemque, 8c tamdem etiam amaram acerbamq; mortem
portavit.Sin autem divino prjecepto morigerus fiiiflct tunc tempus.
,

fuum,unumvidehcetannorummille,inParadyfovixiftet>atquetum

quemadmodum etiam omncis

Verum ob in obedientiam fuam , Dei inclemen-

exindeinccelumfublatusfuiftet
generis homines.

tiam erge fc

ftii-

pofterosque fuos , atque adeo emneis totiusterrarumorbiscreaturas, concitavit , qui omnis generis morbis ipfum,,
fubindevifitavit:attamen,tamquam clemens& mifericcrs DEIIS,.
,

iterummedicinam, &:id genus

alias

resnobiliftimas

rum hominumdiverft modis defedibns, cx mera

tia ereavit

his

quibus

fublevare

alamitates

&

&

famem

pro mifero-

clemcn-

mortales quandoquc a moroorporisque neceflitatem , aliasque

fcfe milcri

anguftias

gratia 8c

ifti

propellere

poflent

quemadmoduni

Gloria Mundk

2^2
ctiam manifefla luce

clarius,

quod

corporali cibo

potuquc homo

confcrvetur.

Dumio-iturnunchomOjomnisgenerisoncnbus.nMfcriiSj-^s^angu-

innatum Adamo & Eva: peccatum originale, onuftuslict,idcircoctiampaternofler Adamusunus annorummille vivendo ad-

ftiiSjob

icqui non potuit,licet mille artes,quibus

tum a Deo dotatus crat,pro

lapientia lua noviiret.Niii vcro rerum virtutcs,herbas,6>; medicinam

cotTnoviiret(veluti pcrDci gratiam cognovit.)Non quadringentis,
niultominusnongentisannis,&:ultra,vici:icallet. Cum autcm po-

ftremoperruamraedicinamartercfediutius fuflinerenonpotuiiicc!
caproprer filiumfaumSethantcParadyfum, advicse hgnum adfcrendum;mifit,quod iUicetiam non corporali,ied fpiricuah modo na-

duseft.Ulcimooleummifericordixpetiit, quo fcido,ipfipcr Angemox OlivaliimjuHu divinoimpetrandiillius olci promilliofacta

liii
morte,
pofl in
rumnuclcimiirifuerunt,quosdeinSeth,apatris
Patriamreditum,adparcntisfui tumulumplantavit,exquibuspofl:-

&

modum benedictum S. Crucis lignum crcvit,in quo Dominus &: fervatornoftcriefus Chriflus miferosnoshomines, per mortcm atque

paflionem fuam ab ictcrna mortc omnibusquc pcccatis lib eravit>qui

Chrifl:us,inS.fuahumanitatcipfearbor&: lignum vitjefuit nobisque nobiliirimum fru6lum olei mifericordix,tamquam cIemcns,bonus&milericorsDcusadquifivit.quoPaternoflcr Adam, acqueauniverfumgenushumanum( quimodo lidem 6c contidcnciam
,

deo
beneficiis grafuam in Chrifli digicos collocat,Deoque pro acceptis

Cumitaquepcr Ad.-e
tusefl:)advitamxtcrnampcrvenircpoterit.
hominibus quam
tantxmifcrix,inetfabilcsmorbi,tamip{is
lapfiim
etiampccoribus,circaomncisterra:frua:uscxil:iterint: caproptcri,

terumpcrbonadona, S^divinam pcrmifrionem Dei omnipotcntis,

mediciniK,remedia,Elixir, &: Tinauras reperta:, &: cogitata: funt,
nondumtaxatad humana^fed ctiam impura terrcnameralhca corporapuriiicanda,exquibusomnibusmedicinis una alteram femper
anteccUic,

qucmadmodum

Sol iplcndore fuo omneis cxtcras fleilas

multi homines, ab Adamitcmpore, ad

lonc^cluperac:Ouapropter
-w 1 A

^
quartam

GloriaMundu

2^j

quartam} Bnarchi.im urquc,Iongotcmpore,unicaiflaNobilifl[ima

Mcdicina,lapicleque bencdido, vitam fuam bona falubrique in valctudinefartam tcdamque confervarunt, &:amortcprscfcrvarunt.IIli
aut qui tata divina dona^pras C5Ctcris,aliquantomelius cognoverunt,
illorum, inquam,

qindam trcccntosannosvixcrunt,nonnulIiqua-

dringcnt0S,aIiqui quingentos,utpotc Adam,&: quidam ex illius filiis,

nongentosvelutiMathufalcm ,Noa5 &:ultra aliquidcjufdemliberi,utpotc Bacham,IIrehur,Kalix,Hermcs,Gebcr, Albanus, Ortulanus,Morienus,AlexanderinMacedonia,Anaxagoras,Pythagoras,&:

plures adhuc alii,qui nobilem iftam benedidi lapidis medicinam habuerunt,ufurpaiunt,&: fummo lub filcntioadfervarunt,necindignis
revelarunt,qui ad mahtiam fuamillaabuterentur, quemadmodum

Deusomnibustcmporibus,petulantibus, audacibus, malis, improbisque hominibus femper viam prxcludere novit.Nc idcirco mireris
quod Deus omnipotens tam nobilem artcm mundo largitus iiet,qua
non dumtaxac Corpora Animalia fanare fed &: mctallorum corpora purificare,figerc,&: in nebililTimum Solcm &: Lunam transnmtare poteft,idque adhuc magis,&: facilius ficri potcrit , quam animaliacarnaliumcorporum &: tummanifefto vcrum cft, qucmadmodumcxtribushifcepartibus meilibelli,qucm GLORIAMLTNDI
infcripfi,fatis fuperquc intelligere &: difcercpoteris,quemadmodum
etiam,j uxta huj us mc^ dodrinse informationem , quam in didis {'iki^
meis opufculis defcripfi,ipfo fadoperficerej, &: comprobare potcris,
:

fin alias

dodrinam meam fcqui velis,quam tibi, abfque ullo dolo , cx

Chriftiana charitate,&:condolentia,prasfcripfi&:tradidi

Caveautem ne talentum tuum abfconditum mancat,fed,ad miferorum indigentiumfolatiumsedificationcm Chriftianarum Scholarum &? Ecclefiarum,atque ad Dei iaudem gloriamqucufurpari quear, ne divi-

na xternx condemnationis ira animam tuam obruat: id quod taraeii

Deus clementiifime avcrtere, uosqucin verbofuo confervare dignetur.

Gloria Mundi.

2^4

JD LECTOREM.
NEjpcramicc

LcciorjdiiidcrincariSjredopinionem fiindamen-

tLimquemciim quam commodiilime

8>c

certiflimc intelligere

pollisjnec lcdiotorritantibimolcllaatquctsediorafictudcircorum-

madiIigcntiaoblcrvcsjqua:abinitio,mcdio, &:finehujusmei-opurculijtibircvclavij&rnominavijlcdiofiquidemiftatibi nullum ta^di

um/edgaudiumexcitabit.CumitaqsmihiDcus omnipotens, cujus

fandiilimum nomcn omnib. tcmporibus celcbrare,eidcmque grates
debiras pcrfolvere obligatus f um per divinam fuam gratiam ,res iflas,.
nobilis vcrajque iflius artismagiftcriumj intelligcntiam ,atquc expencntiamconceireritjnihilominustamenfratcrna cx charirate veraquc fidclitate moveor ut nobiliHimum iftum thefaurum > quem. per
Dci gratiamjmultifanis fumptibusj&: molefdiSjConfcquut^s fum , in
,

lucem profcram, uthac ratione calumniatorum fcnfus corrigantur,

tuabaliis,minusneccfl'ariis,fumptibus tibi cavcre poflis, &:neego
quoquCjtamquam falfus,invidiofus, malivolus, &:a varus homo deprehcndar. Itaque nobilem huncce thcfaurum,&: locupletiffimum
Dei donum apud me mori,aut rubigine obduci, & putrcfcere nolo,
prarscrtim tam inelTabile confolatoriumque arcanum, quod Deus ipic coluit,rofeo fanguine fuo profudit inmateriali fuo tcmpore conIpcriit, &:ncrcrum imperitis infipicntibusque revelctur jmandavit:
quocircaetiamnobilishxcmcdicina haud immerito oleum miferi,

cordiar appellari poterit , idq; multis fane

tuustibi

ipli

furaminiflrabit.

de

cauifis

quas intellcflus

Minime igiturneceffum,utpluraeade

renunc Ioquar,autfcribamjjuxta deccntem modum,proutrequiritur,explicabo,doccbo,&: revelabo,ut ncmo , qui impoflerum laboraturus cft,in Philolbphia amplius errare vel feduci queat, fed multo
verum , 6c hilarem accefllim adartishujusopepotiusccrtum
,

rationcm habcrC pofTit.

Itaque poffcflbr &: Conimunicator ego hujus libri , per
Chriflianam charitatem , Vos fidcliter admonitos &: rogatos
PARADYSIACAM,
volo , ut hancce meam

TABULAM

GLG-KIA MUNDImfcriptamjContraomneisfafluofos,

injuflos
niifcro-

(jloria

Aiundi.

mireronimhommumoppre/Tores,

2^^

elatos

nafutos,irnTores,contemptores,caIumniatores,&:icl genusalios impios homines defenciere,coramillisoccultare,&:aclipforum manus pervenire nepatiamini,idque fub pcrna a^terni crutiatus, &: animarum veftr arum con,

demnationis, quod judicium Deus contra transgreflbres iftos jam

Id vobis fummopere curse cordique liet: pra^fertim auante tulit.

temtabulam iftammeamverisamatoribus, indigentibus, piis,probis, beneficisque hominibus, quiiftiufmodi Deidonapromerito

vencrantur reveletis &: communicetis,atque qui ifta dona Dci &: retcufurpar,&:recleocculrare pofTunt.

Sinverohicmcusliberad
impiorummanusperveniret,nihilominustamen illos Deus ccecita18 &: ftultitia pcrculfurus cflet^ne illam intelligere , vel

comprehen-

dere,multo minus laborare &: ad utilitatem referre poifentrita Deus

impios prarcipitare, eorumdemve nequitiam cohibcre novit , qucmadmodum etiam Rex Da vid in Pfaimo f iio ait;
Hofiestua

manutems^

Horumojue cogitatus^c.
ita,mci

filij

dodriram obfervetis,&: tuncheic tcmporaliter in va-

letudine&:I;rtitiav.itam tranfigctis, &: dein vobis

ternumgaudiumlargietur.

Dominus

fempi--

Id quod faxitSS, Trinitas, Deuspa-

ter, filius,&:fpiritusfandus.

VERJE JR11S IMEORMAriO.

OMmbusartishujusamatoribusnotumfacio, quod

Philofophi

veritatcm,&:mendacium,unofubdido comple^tantur:
tatem videlicet ipforum

veri-

mcndacium vero flupimendacium ad veritatem

liberis,&: difcipulis:

dis,rerumimperitis, &:infipientibus, qiii

referunt, &:econtra:Philofophienim numquam in mcndacio deprehcnfi funt^
Et (]ua de cauflajRes artis noflra^ rede appellarunt,
&: laborem vere indicarunt, infipientes autem fcripturam non intellexerunt, &:resinccrtas acccperunt, utpotc dum Operantes aquas

Gg

fumere

2^6

(jforia

Mmdi.

fumerc (icbebant,ibi pyritcm , rulphur,ral>metallum , divcrfasque aliasmatcriasfumpfcruntjin quibusnullacfl: opcratio, &:exofficinis

tamcn rcs car2e,fed in laborc nullius omnino funt prctij Noftra vcro
.

matcriaexnullaofficinaemitur,inillatamen cottidic invcnitur, &:

Sufficit itaque ut gratias rcpcriainllitorcs in platcas proijciunt.
lapidisomnibusiisrebus,
quibus in artifices
tur^Sedmaterianoftri

laborantjComparaturrNoftcrfiquidcmlapis cfl,falnoftrum,Mcrcuriusnofler,aerugo,halonitrum,falmiacum, Mars,fulphur,

infinita
cx
fylvcftribus
campeftribusquc
montibus
idgcnusalia,nontamen

&

malleis, aliisquc inftrumentis

elfofla*

Scd fblummodo

nollris ex

montibus,&:fontibus,lapisnof1:ereruitur: inSalis-fontc noftro Sal

noflrum rcpcriturtcx noftra tcrra noftrum mctallum,Mercurius, &:

fulphur funditur,& non ex fylvcflribus, peregrinis, campeftribusq;
montibus qua^ omnia artifices non intelligunt,nec credcre,nec comprehcnderepofluntjDominuscnim ipflsfenfusobfcuravit &:obturavit,qua de rc res iftas ahter,quam ficri oportebat,ufurparunt,&: ad
fcopum minime collimarunt, nihilominus tamen in contrario iflo
,

fcnfupcrrexerunt,pertinacibusqucfuiscapitibusobfecundarunt:utpotc dumleniterdcftillarcdcbebant, ibifortiigne fublimarunt,a-

quas fortcs uftularunt,& opcrationem natura:,ejufdcmque res illico

combuflcrunt,&:innihilumredegerunt. Duraetiamfolucredcbucrunt,illic coagularunt,&:

itcrum,

tamquam rcrum impcriti rcm et,

iamimperitetraclarunt,inqucdubiumincidcrunt, mcndacibusque
verbis artem non veram,fed talfam efle,diditarunt,in quo tamen ipfi
merito mentiuntur^propria namquc ipforum ignoratia turpiter ipfbs
deccpit,idquodpropria:ipforumobfcurae caliginofx aflutiae imputandum efl,dum,juxtaobfcurum ipforumintcllcdum , vcrba alitcr,
Excmpligratia dum Philofophi
quamfonabant,interpretatifunt.
dccalcionando(quodillitercreappellant) verbafecerunt,tunc impcritiPhilofbphaftriilHcomburcre intellexcrunt, &: res

omnino

in

cineresredcgcrunt,adeoutnihilexiifdcmconficipotuerit. Quanto
ctiam Philofophi folvunt, vclinaquamtransmutant, tunc nafutuli
ifli

forti

aqua naturam combufrcrunt,&: eadem aqua ,quas nuliam in

(e

(jloriajMundi

2^7

/eoperationemhabet)Combiifl:acorpora folvcruntrid qiiod tameni

in f cipfb; &: in natiira fiia propria,&:n6 per peregrinam allquam addi-

tioncmfierioportct,atqueidgenus ridiculoras ineptias multas ediQuse ad artcm noftram collatasruntinftar caliginofiforaminis,rerpc(5i:u alicujus cry ftalli. Itaque etiam omneis infipientcs mancre neceirum habent, hc ad artem iflam numquam perveniunt.
Poflquam igitur tam imprudenter,minusque Philofophice multum
phiIorophatifuerint,&: tamennihilinvenerint, tuncipiisars non veimpofTibilis videtur:tunc calumniari atque convitiari incipira
Adhxc fi quis contrarium, artemque veram efTe , dicat tunc
unt.
illummendacij arguunt,dicentes: Si ars ifta interris eflet, tuncdiu
illam invenifremuspra^cxtcrisomnibus, tantum fapientije 6dintelleClusenimhabemuSjtantosinftudiisprogrefTus fecimus , multalegimus,6(: Iaboravimus,&: tamen nihil umquam invenimus aut deprehendimus:Hinc de fiiafl:ulcitia,6dmagnarapientia nimium gloderunt.

&

riantur,&: tame ingentes fuas auresafininas non tangunt,nec omneis

vitae fua^ dics artis noftrse

matcriam cognoverunt nihilominus tapraf ocu:

men cottidie circaillamfedulooccupatifunt, habentillam

lis fuis,&:licetomncismundidivitiasimpcnderent,nihiIominustamen,juxtacaIiginofumnafutuIumipforum fenfum , illamnoninveniunt &: ii^ divinorum donorum calumniatores, &: convidatores

manere coguntur.

Omncis

idcirco, &:

unumquemque etiamm

fpecie, fideliter volo

admonitos, firerunvoperationcm non intelligant,noflrae naturasmateriam exfundamcntonon cognofcant , ipfiusquepr2EparatioHem,abinitiOjUfquead finem nonnofcant, uttum
manum ab opere amovcre debeant,ni,uti ca^tcris fadum flulti calumniatoresfierimalint.
Quilibetitaquehujus libri poflcffor bencinanimumfibi inducat,&:intcIIigat,quidabinitio, mcdio& fine

&

hujus Traaatusfcripfcrim:&: tum,Le(3:or3fics certior, num ars vera,

vel falfa fiet,quidvc fumere ,prasparare,ufurpare, &:imponere debe-

as,utabfqueomnipericuIo,ad veramartempervenircs,heic

intelli-

ges:quibus taceto , animum tuum pIacato,&: nemoaliquid de tua intentioneexperietur: time deniq;

Dominum^quiomnium tuorum

yocorumcecoropocemredditurusen:.

Gg

5,

SE-

Gloria Mundu

2^S

SEQVITVR

NFNC Plt^O TRIA

meafententia,^ diBimPhtlo^
fophwiim,
Flln<:lamentalis Epilogi loco prisfationis>&:Iibri , atque hactenus
amelignificatxinformationis, &:antequamadhoc Philofophia:
initiumtranfcendam, primobene fundatam meam fentcntiam, ut

quihbct hbri hujus

poflTeffor

eo

citius

ad turbam infia fcriptorum

Si vero iftam meam

Philofophorum pervenire queat, declarabo.
intelligere
percipere
&
poterit,tunc fubfUfficienter
fententiam non

{equcns Philofophus confulat,ubi

illa

mca fententia,cum rebus ante

commemoratis fmgulis,fuf!icienter explicatur.

Cum itaque benedidam veramque artem norim,&: materiam naturamque,quantumfanc Dominus conceffit, agnoverim idcirco
:

eamdemtibicxcondolentiahoccecumlibrofatis dilucide communicavi,atque nonftylo CanceHiflico , &: vcrbis fefquipedalibus

fed

Qup-

protuli.

recle&:fimphciter,modo&:fpeciefnTiplicimlucem
eo citius animadvertat &: iecirca auilibet admodum prsemeditate
Verum certus fum,
intelliget.
meam
fententiam
bene
aat, ac tum
nondum a
calumniismenecaturoseflc,cumars
multos conficiis &:
illam
nunc puquam
ego
fiet
condito mundo,ita plane manifcftata
,

bhciiurisfcci,qu5eomnibusmundihujus{'apientibus,&:nafutuIisoccultata efttS^ qui librum

iprorum auribus tinnict.

tcntise

hunccc mcum lcgerint,illis inquam,mire in

Concludo orationem meam ad ipfufn fen-

mex initium acjpedcns.

Filij&:dircipuhhujusartis,ex Chriftiana charitate- &: fidelitate

operationes lapidis novobis notumfKio,quamverenuncarma&:
intclhgcreque fcire poteftis &: debctis: Sciatis igitur,
ftri reperirc
in arbonbus
rcbus
omnibus
pomariis inaerc,omnibusincrcaturis,animahbus,

quod lapisPhilofophorum,noftuisinarboribus,etiam

crcrcciitibus,quEvegctabilitatemhabcnt.crcfccns,&:noncrcfcens,
fua repcriatur.
in opcratione
^

Pcr afccnfionem enim fuam,

fia

Sole

Gloria

Mundu

2^^

Sole tc Lunain deftillatfone fua commoveatur ,omnibus crefccntibusanimatisqucrebusunicuiquepeculiarem rpcciem,naturamj&:,

virtutem fuam largitur, quemperdivinamgratiam,cfticaciam
admodum etiam floribus omnem formam,fiveiIIe nigenrubeus, fufcus,c2e{ius,viridis,rulvus,albus, &: cujuscunque etiam coloris fier,.
confert,omnibusitidem metallis &: mineraliis:omniailIa,inGuam
elegantiam formamquefuamavirtutehpidisncilrifbrtiunturjcum
Gonjundione Solis &: Lunx: Sol fiquidem pater, &: Luna Japidis
Luna, &: operationem etiam
hujus mater eit ideo noftri liberi S ol
Solis&:Luna^habent. Etha^ctotalapidis noftri eftproprietas^ juxra
quamillumcognofcre peteritis. Sinigiturnunc hanc operationem^
formam &: eflentiam ilhus laffidis fcitiSjtunc bene beati,&: vcri artificcs eftis : Sin autcm illud non intelligiris, &: operationem naturam,
acpra:parationem ejufdem ignoratis,tunc vobis nihil dixijfed alabo-

&

&

rerum iftariim cavetote^id fidele meum confllium, fi initium, medium &: finem ignoretis.
Sciatis, & animadvertatis ctiam prseterca, quamprimum femen
rcrum crefccntium,utpote tritici,frumcnti,hordei & id genus aliorum frud:uum,in accretione fua,operatione noftri lapidis, per maturiralem Solis &: Lun2e,ex terra in altum,tamquam in aerem afcendcric&marurumfadumfuerit, &:eoipfo iterum frudus proferre
re

dcbeat,quodtunc,inquam,innaturaIefuum pricparatum fblum feminari oporteat:anteatamen ager benearatus, &: ftercoratus fiet , in
quofimusputrefocreneceflrumhabet: Terranamque iimumconfiimitmon fecus ac homines cibos,fubtiIe a craflx> feparat animam rei
,

crefcentis

nurrimcnrum fiuim accipit,

&: femini reftituic , quod jamin terram ruriiis feminatum eft,
qvemadmodumnucrixinfantescumuberibus fuislaclat pcr cfHc^ciamaccepti cibifui:Ethocmodo terrabonum ama]oicgregat,&:
adtrahit

veluti rerra

ahasrescrefcentescibat(LINlUS

ENIMDESTRUCTIO,

AL-

TERIUS EST GENERATIO)iEq;in hacarte,qua inhocna^ura,

arquemodohumiditasaIimentafuaexterracapit,veIutiinfanslaca
fua. Quapropter ter ra fuftetatrix vel nutrix omniu

matre, vel nutrice

rerum.

2^0

GlonaMundi,

Terumcrercentium,riSol &:Luna,tamquam parcr&: materjficnt

fubtilem ihumidi:quocirca illam ftercorari.arari, occari,inverti
cioneamquereddioportetjUtinjedumfrumentumprxlolio crefcete,nec ab eodem fupprimi vel impediri po(Iit:Frumcntum vel femen
fiquidem per delbllationem Solis &; Luna; humiditatis,e terra exor,

&

tumcft,capropteretiaminterramfuam idoneam feminari, &, per

Solem&:Lunamadfru6lummovcri neceflumhabet, fi alias generare&:frudumproferredebear. SolenimPater, &: Luna macer eft

rerum omnium crefcentium.

6(:fimiliquoqucmodonon:rocxfrumenco,atquenoft:roinfolo Lapis noftcr crcfcit per dcftillationem Solis, &: Lunse: tunc cx tcrrain accrctionc fuain altum fcfe adtollit,veIuti in aerem &: radicem fuamin tcrra confcrvat. Verum ctiam aliterde co quis loqui
pofletjquafiradicem fuaminacrehabcat,&: caputinterra:Idem tamcn &: unum id eft,nullum crrorcm parit Nam quod furfum , idem
quoddcorfumcft. Nihilominus tamen quemadmodum nobiliflimi flores,rofie,arborum,herbarumque flores , quse ex tcrra crefcunt.
in altum fcfe clevarunt,&:frudumprotulcrunt:fimiliquoquemodonoftrumfrumentum furfumelevatur,&:florefcit, maturos fuos
fru6tusprofert,trituratur,e palcis purgatur, &:iterum in idoneam
Ita

fuamterrammittitur,qua2tamcnanteabeneftcrcorata, occata, &:

prxparataeft.Quamprimiiautem in naturale, ac idoneufuumpervcnerit, atq; rore aut pluvia,ccrli humiditate irroratur,atq; confper-

eitur,ac fimul pcr caloreSohs &:Lunx movetur, tunc gencrat&: fmv^tus.qucmlibet juxta fingularem fuam fpccicm,fimilcm illi, quo tcr-

ranoftrafcminataeftjprofcrt. Ethxc ncgotio,vclSatio,inutrisquc

noftra artis eft indiciu,utpote dc prima Sationc ufquc adalteram.Sol
&. Luna namque noftrum eft frumcntum , quod folo noftro immitti-

mus,verum in principio,ut fpiritus &: anima atquc tum qualcs pater

&:materfiicrint, &:talcs quoquc liberi futuri funt. Quamobrcm,
:

meifilij,amatores^imitatorcsquehujusartis,fcitisnunc quid nofter

Iapis,noftra terra,noftrii frumcntum,noftra farina,noftrum fcrmcn-

tura,nofterfimus, noftra aerugo,Sol,&:Lunaficnt,tuncuniverfum

intel-

(j(oria
intelligitis

MundL

241

magifteriumj& merito,pr c^teris coecis dolofisque AI-

chimiftisomnibus

exultare atquegloriaripoteritisjpro

quo

igitur

laudamus & gratias debitas perfoluimys Creatori creaturarum omnium,pcr Chriflum Dominum noftrum. AMEN.

SEQVITVR NFNC DE

ORI^

gmmetaUorum.
Fllimihifce tibi fignificabo& monilrabo metallorum origincm,
undevidelicetprimordium&fpeciemruamrortitafiierint.Dcin
ex ipfo fundamento percipies,quemadmodum nimirum metalla , ita

inomniforma&fpecieetiamars noftra fcfe ordinattquomodo autem illud formam atque efTentiam habeat,id,pro tenui ingenij intelledusque meimodulo,quantumque gratiscDcusmihicIementifli-

me largitus eft,proponam & docebo. Quo melius citiusque vero,Ledor,ad ipf um vera^ artis fundamentum pervenire poiTis, idcirco vifibile,mutabile,vel immutabile habes,utpote:animaIia , arborcs , herbas,lapides,raetalla&:mincralia, qua^adnullam rem manualem,

operationisque perfcclionem pervenire poterunt, nifiperfolaelementaignis.openaturscjvelutipublice vides, fiSoI ad femeninclinet tuncomneis frudus erumpunt: Crefcunt tum flores &: herbx,
fingulx juxta fuam fpeciem genusque :
quanto magis rcs crefcen-

&

tes

de die in diem in accretione fua augmentantur;pari modo &: cum

in

comparatum

efl: quoniam in naturalibus fuis

lapidibus
montium terra quam diu confiflunt, tam diu etiam perfedam fu-

ipfis

metallis

am adcretionem habent

a quatuor elementis ignis,a Solis

fplendore : Terra fiquidem fplendorem Solis in fe concipi

Lun^que
t

& ab eo

aeque tambene,quamvulgaribusincampis, calefiuntdein

de caloreiftovaporvelfpiritusinterraexoritur, qui furfum fefe elevat
inaltum, &:fecum etiam celerrimaelementafumit, id quod
haud

immerito quintum elementum nominaripoffet:Eft namque

efTentia

&

tamquam

fubtilifTima

ex vapore humiditas

exiftit

Quinta

a quatuor elementis feparata:

&: e fuperiori montium avolare

Hh

nititur.

242

Mundi.

(jloria

nititur/cd montiumfafligialapidibus prjemunitafunt, ut vaporille

cxinde queat egredijfi namque ad fuperiores lapides pertingit tunc

dcorfum rurlus defccndere neceflum habet , impulfus namque tcmpcratusquc Solis a:fl:usja quo vapor ille exortus cft, eo vaporcm ite,

rumadigit utaut dcfcendatjVel decidat:in dcfccndendoautem vapor in humiditatem aliquam trasmutatur fit fulphur &: Mercurius,
cujusutriusqucpars aliqua rctromanet, &:quodfugaxcfl;, furfum
dcorfumque derccndit5&: pcr multiplicemiftam afccnfioncm &: defcenllonem illarjtamdcm fucccffu temporis figunturratque in metal,

transmutanturjqua^dcintamarde terrac&: lapidibusadharrcnt,

utpcr fortcm ignis fufioncm inde elicicnda fint, &: quanto magjs

la

montcscrairioresIapides,auttcrrashabent,itaquoquemctaIIacomparatafunt:SicnimfbIumfubtiIe,&: lapides ejufdcm generis ficnt,

tunc ctiamfubtilis vapor exinde cgrcditur &: fubtile fit fulphur &:

Mercurius:qu2eduo llpura mundaque, per tcmperatum calorcm

furfum dcorfumquc agitata,&: fixa fientjtunc mctalla itidem munda
Sin vero montcs grofTis lapidibus &:
puraque,&: conftantia fiunt.
,

Sulphur &: MercuriuspergrofTitatcmiftamimpcdiuDturadeo utadpcrfc(5lam operationcm pcrveuirc ncqucant:Idcirco etiam mctalla diverfo more modoque transmupari tcrra,mixtificnt,tuncctiam

tantur.&: quodlibct

quidem juxta fijam fpeciem: utpote veluti cam-

piarborqua:Iibctpropriumfuumodorcm,faporcm, &: fpecicm habct:ita ctiam monsquilibct peculiarefuuma^sinfe crefccnshabet,

cx naturalium illorum lapidibus non fecus ac frondes arborum y omnium rcrum adcrctio ficri folcnt idque juxta operationem Plane,

tarum ca?Ii:quo viciniorcs namque montes Pianctis adjacet

magisiniisdemmctallacrefcunt,&:

tanto

fumum Aporemquefuumexin-

dcfortiuntur:Sin veromontes Solcm vcrfus litificnt,&: tameorumdcm Iapides,quam tcrr^e fubtilcs ficnt,tunc metalla omnia in aurum

transmutantur Sin ctiam Luna: , tamquam Luna: ad operationem

iuam viciniores adjaceant, tunc mctalla in argentum convertunOmnia namquc metalla iftam in fe proprietatem habent,
tur.
,

uttamdem in Solem

&:

Lunam

transnuucntur , per longam Solis

&:

Lu-

Gloria Mundu
hc Lunac operationem Sol
:

2/f.^

enim parer &: Luna mater metallorum

,

omniumquererum crefcentiumeft.

Vides enimquodaurum,Solis mllar,fplendeat,&: argentum,veluti Luna. Quamobrcm liberi parentibus exiftunt fimiles:&: ideo omneis res metallica? , in crefcendo,juxtaruamrpeciemtransmutantur,& nihilominus tamen Solis
&; Lunas proprietatem in fe compledtuntur.iiihil enim amplius decfl,
quamignisjcujuspaucitate laborant , quemadmodum vides, dum
Sol,adventante hyeme retrogreditur, tunc campi flores moriuntur,
foliacaduntde arboribus, omneis herba? marcefcunt, elementuni
namque ab iifdem reccdit propter frigidi tatem, pra^ qua nihil potc/i:
crefcere^&pras^nimio calorc res &natura^frud:usmarceicunt: Duo
Luna , fimul conjundimqueoperarinecef^
itaqueiftajUtpoteSol
fum habcnt,adeo quod Sol calcfacit, illud Luna frigcfacit &: quod
Lunaplusjufto frigcfacit, illud Sol recalefacii:; Quocirca diverfimodas res crefcentes ignis,hoc eft, Solis fplendoris fiiftentant ,
eo

&

&

ipfoperfcd:a;fiunt,quxlibet,juxtafuam fpeciem.

Imperfcdavero

metalla nondum matura fada funt,idco quod peradcretionemfuam

impcrfcctaficnt.

QLiamobrcm,per fingu'arem Dei creatorisgratiam,fumma nobilisquciftaarsinventaeft, cujusbcncficioignis naruralis tam in arte,

quaminnaturaprsepararipotcft, quiinmomcntoomnia imperfeda
corpora&:metallafigcrepotiscft,quodSoIetiammille annis perficere nequit.
Ita quoque eadem illa materia omnes res crefcentes,
quamlibet fecundum fuam fpecicm , curare vel fanare poteft,
fi ipfis adjungatur
Materia noftrr eperis liquidem , tamquam
arsnoftra,aquatuoreIementisconjungitur, unanimiterqueunitur,
atquc.copuIatur,adcoutnumquamfcparariqueant: Quocircahsec
unica res difcordantia clementa placat in omnis genens metallis,
rcbusque crefcentibus^easdcmque reddit unanimes adeo ut omnis
illarummorbusab iilisavolet, omnium enim rerum morbus &: in
conftantianonaliundcvcnit, quam quod clemcntum unum alteri
:

imperct,unumque alterum obprimat unde homines tum segrotant,

metalla funt impura atque inconftantia , in eaque diO, cauffa,
,

&

Hh

rubigine

(jloriaMundi.

2^4-

rubigineobdiilii,facillime,in ignc,aere &: terrapereunt.

Quampri-

mum vcro benedicla noftra Medicina acceflerit, illico elemenca pu&:amiceitcrum conjungunturiltanamque corporametallica durantur,carnalia quoque, &: crefcentia corpora fana fiunt, &:
abomnibus fuismorbiscurantur,exceptis gemmis, lapillisquepread
tiofis,qui rmguliabipforum inconftantiaoriginem fortiuntur,
pcrfeclionem fuam rcvertuntur.
Scias prsetereaquod etiam omnis generis lapidese fulphure exiftant,&: a fugace Mcrcurio,Sole &: Luna itidem,generentur Quod
vereinmetallarcdigincqucant, idgrofTiciei, eorumdem imputandum eft. Sciatis quoque,quod crefcentes five vegetabiles res omneis,utpote gramina&: frondesafulphure&:Mercurio gcnerentur,idquc per calorem Solis &: Lunsc: Sol &: Luna enim eft Mercuri-

rificantur,

&

us in m,ateria.utpotc:Sol calidus,&: ficcus,Luna vero calida &: humidaeft:Namintcrraignisoccultatus3caliduSj&: ficcuseft,atqueinil-

cahdus &: humidus. Quapropter dux partesprincipalescernuntur,utpotehumidum,&:ficcum,hoceft,Terra,Ventus,&: Aqua,inquibusmercuriusconjungitur,qui cahdus &!

humidus eft.Mercurius,fulphur,in materia &: rcs omneis adcretionem fuam habent ab humido &: ficco,atque ficcum humidumque a
calorefolismovecur,adeoutdcftilletut &: fublimetur, atquercsoEt hac ratiomncisfierioportcat,quxlibet juxtafuam fpeciem.
humido
temperatur:
nc Mercurius nofter lapiseft, quiaficco &:
SedMercuriusinneutrocft adlaborem huncce fiquidem non eft
conducibilis:Nofter namquc Mercurius fixacus atque conftans , (cd
proprifylveftris in tabcrnis fugax eft Eaproptcr hunc negligito ,
quo
de
om
nia
humana
fubcilia
6^
ofumico,
Mercurium
noftrum
um
flores
odcrem
coloreqj
fuum
omneisq;
riginem adcrccionemq; fuam
fortiuntur^hoc cft,calidum &:ficcum cum Sole &: Lunamixtum, &:
ex quatuor elementis fimul tempcratum , quibus res omneis vegetabilcs nutriuntur. Res autem ifta per vaporem aliquem tam fylveftribus,quam campeftribus in montibus exiftit,per calorem (o\W. ex vaex
Mercurius,
porc ifto fit humiditas exhumiditate fulphur,
lo i<^nc aer habitat,qui eft

&

,.

duobusiftisfic.metalIuin^

&

&

luxca.

GlonaMundu
Juxtapuritatcmfuam,

^4$

& promotionemmetallorumSoI &:Luna

(plendor eftjqucm fpirituSjadtrahit &: concoquit,non fecus ac homo

cibum, atquefubtileduorum iftorum fplendorem terram iis rebus

manducandumpr.xbetjquemadmodumnutrix lacinfantibus. Ec
hoc modo metalla in terra a temporibus ad tempora nu triuntur,
donec perfedtam fuam xtatem adfequantur. Idcm quoque fitinnoftraarte,qux' a calido & humido conjungitur &: calore copulatur:
,

qu2emateriavaporepercaIorem&: humiditatemgenerata, hoceft-,

in fuiphur commutata eft , quo in ignc &: aqua lapis nofter invenitur,
hc aliasnullibi: Vapores cnimfecumfurfum fumunt etiam fubtiliHimam terram,fubtiliirimum ignem,fubtiliflimam aquam,&: fubtilifli-

mum

aerem , &: ita fubtiliffimis elementis (imiles tempcrati funt,

Hoc.n.primamateriaappcllatur, tamquam cujuslibetrei principium &: maceriafeparatur tamquam terra fcaqua , quo duo per temperatum calorcm iterum conjunguntur,non fecus ac fylveflris Mercurius in montibus,a celcri terra5& fubtili aqua per temperatum caJorcmconjungitur,in Mercurium transmutatur, &:fuccefru iongi
temporis in metallum covertitur.
Simili qvioquc modo ars noftra ordinatur,&: haud fecus:Cum autem videas,quodmateria,avaporegenerata,induas partes, interram,&:aquamvidelicetjfefe fegregaripatiatur , &;terrainibi oculo
tenusreperiatun facileidcircointelligis , quod ars quatuor elementisfimilitertemperatafiet. Subtilishumidaqueterra fiquidem

non-

dum {do. furfum elevavit,&: nihilominus tamen in fegregatione,fixata.five eonftanSjinvenitur

atque inconjunflioneiteratafixatus exindefitMercurius: Sylveftris veroMercurius fugaxeft , terranamque,una eum aqua.ab igne avolat :ideo arti noftrse non inferuit. Scias
pra:terea,quodvaporin montibusverusfiet Mercurius: Ubifiqui,

demfumumhabetinmontibus, ibietiamcongregatur, &:fi calore

deorfumque defcendcre, nec hoc modo o-

deftruatur,ita ut furfum

perari non valeat,tunc in terra remanet,

&

talis eft

Mercurius, quem

nemofepararepoteft:Unumnamque ubimanet, ibiremanet etiam

alterum,veluti volans Mercurius idem facit,ubi unum maner, ibi
quoque&:akerummanet..
Hh 3;
Et:

&

2^^

(jloria

Mtmdi

Etcommemoratohoccemodoratis niincruperquc inflruclus cu

unde nimirum mctalla originem fuam rortiuntur,quid Mercurius iiet,&:quomodoinmetallum transmutetur. Et hoc modo iermonem meum nunc concludam, &:,in altero hujus libri Tradatu^plura
explicabo, utfufticienter adipfum fundamentumpervenirepodis.
Neitaquemireris,quodomniametaIla m Solem &: Lunam transmutari, atque omnia carnalia corpora ab omni morbohbcrari atquc
curari poflint in ipfa fiquidem rei experientia
:

Deum

gratiamfummoperelaudare & celebrare volumus.

per ejufdem

NFNC TE T^OCE^BO, QVO MOT>

VI-

ddicctignem^ aqmmfacere debeas^quain AicYcu^

rmpr^paratur adveram TinBuram^albam^autrubram.

REcipito ignem,vel calcem vivam,qua de Philofophi loquuntur,

quod in arboribus crefcat,in quo (igne) Deus ipfe ardetamore
divinoihi eo Mercurium purifices & occides ad artcm iftam, intellige vulgari cum Mercuriojquem in aquam,vel ignem fixare velis fcd
:

inibi a fe-

Mercurius.qui in ifta aqua,vel igne, occultatus latitat ,

, Naturahs Magifter ait ad artem hancde ignc,
coagulandum, &: fipuirefaciendum,clarificandum,
Mercurium
xandum in ignc indelebili.vel vivo,quo in Deus ipie ardeat, fcd cum
ible in amoredivino,ad fblatium omnium hominum &C abfque ifto

ille

ipio iixatur.ltem

i^ncarsnumquamperfici poterit. Itcm,ignis Philof ^phorumqucm

quodnemo ioccuItatumoccIuiumqueilIihabent,dumfcribunt
pfbrumverbaintelIigat:itaqueinerrorem incidunt,muUiquefxpenumeroinpaupertate moriuntur, eoquod Philoibphorumiilumignemnonagnofcant.Item,ignis nobilillimus ignis efl:, quem Deus
Ad hxc refpondct
in terra creavit, millcnas enim virtuteshabet
tribucefficaciamque
virtutem
didafcakis quod DEUS tantam
rit, &:tamdignus, ut divinitas ipfa cum hoc igne commixta fiet:
Et iftcignispurificac , camquam purgatorium in inferno, omneisquc
homnics
,

2^7

GloriaJMundi.
homincs ab eo Jem

Ne vobis itaquc miriim moveat,

confortantiir.

quod ignis llle fixet clariticetquc Mercurium

&: in eo

omncis fccdi-

Jtem , Philofophi hunc ignem primo

tates fordesque coromutet.
gloriamque
Dei omnipotentis, quifevivumappellant,in laudem
ipfum fefe in vivam aquam mifcet,neque in divino igne unitur.
Item jignisvaria habet nomina: Magnates cnim dicunt efle vinum aduftum \ Philolbphi autem tripliciailli nomina conferunt
quemadmodumtribusperfonisTriunitatis, DEUSPATER, Dp-

US F1LIUS,ET DEUS SPIRITUS SANCTUS,Corpus,Anima,Ignis,fpiritus fandlus.

Item,Philofophi inquiuntilgnis eft ignis,5 fimul aqua unicus ca,

loris

&

frigoris,humiditatis &: iiccitatis, &:

nemo ignem potell: extin-

gucrencque in gratiaimminuere quamipfe. Porro didafcalus aliquis aittlgnis eft inextinguibilis quo de omneis Philofophi loquuntur,quod continuo ardeat, &: in omnibus metallorum animabus pu,

rificet,tingat,iniisdemomneisimpuntatescomburat,&:Mcrcurium
cum Sole tam celerem faciat, interSolem &: Mcrcurium, ut tum
Mercuriumcum Soleconjungat,adeout omneistres, unaresfiant,
quas nemo feparaturus fiec.
Item SS.Dod:ores inquiunt:Parimodo,quoin hifce crib,fefe uniimt,Deuspater,DeusfiIius, &: Dcusfpiritusfandus, SS.Trinitasin
tres perfonas,&: tamen unicus verus Dcus rcmanetjita quoque ignis
unithafcetresres:utpotecorpus,fpiritum,&animam, hoccft, Solem,Mercurium,&:Animam. Itcm, ignis aht dividitque animam,

hoc eft metallum,quod duo ifta conjungit,ut omnia tria unum fianc,
&: seternum conjundim maneant,quemadmodum Ignis Deum,homincs>&: fanguineconjungit: &: velutiignisaugctur,&: {lipra omnes
miidos ardet:ita vere ha^c tinclura augetur,&hic ignis omnia metal-

laingredietur,adeoquodunapars, duccntaspartes,intertiatrecentas,inquarta quadringentas partes in nobiliflima metalla commutct.

Itcm,Philofophihunc ignemfpiritusS.ignemapellant, tantac-

quidemdignitate,ucquemadmodum ignisin Deoin veram carncm

fanguinemque transmutata erac
&: nihilominHS indifToIubilis
,

aEternuiB

GloriaMundi.

^^8

3Etermimmanet:itavereinhoc igne Sol,Luna ,Merciiriusinveram

Tind:uramtransmutatur,qux conftans manetomnibus in probationibus,quiperpetuo clurat,&:in2etcrnumduraturus ; atque tindurusefljfed&in Mercuno.Simili modo,quemadmodum Deus fanda ilia carne multos enormes peccatores cibat: ita quoque Tindura
omnia groila craflaque metalla tingit in Mercurio quamvis veluti
peccator impura{ient:idautemtin6tura2nihilnocet,bonum , sequc
quam malum,tingit,&: cum SSSacramento comparatur , quodnullumpeccatoremexcludit,quamimpurus etiamillefict. Ethoc modo fatis dilucide te docui,cum difFerentia attamen, quam ingentcm,
landamquevirtutemvidelicetignis ifte in fe compledatur exquo
tibiartcsprxpararepoteris; ablque hoc enim igne nemo ad artem
hanccepcrvenit.
Item,Philofophusait:Inignihocinvi{ibiliartis myflerium inclu,

fumefl, quemadmodum tribus inperfonis Deus Pater , Filius, &:

SpiritusS.inunaeiTentiaverc conclufusefl.Hocinigne re6ta veraque ars tribus in rebus manuariis confiftit, &: tamen omneis tres funt
invifibiles,&cincomprehenfibiles,inftarSpiritusS.

Quade

caufTa

Philofophi ignem iftum excitarunt, ignemque Spiritus S.appellarunt:Sinctribusiftis rebus manuariis ars numquam periici poterit.
Prima,de tribus iftis rebus,ignis eft:altera,aqua:Tertia,terra : quse o-

mneisunaineflentia funt invifibiles inftar SS. Triunitatis, &:peromneis res perfedas operatur in hac arte , vcluti Spiritus S. qui eft invifibiIis,&:incomprehenfibilisnihilominus tamcn omncisres virtuofas

omnibus in operibus operatur.

NVNC QVOQVE DOCEBO.QVO MOdo tres ijl^ res in arte operentm^^cim oynnihm
trihus {tmiiUncipiam,

SApiens

ille

Magifter Plato inquit:Quilibet arator,qui

bonum (c-

minare vult frumcntum , is primo neceflum habec bonum agrum, bene aratum, beneque ftercoratum, qui ager valdc

bonus

Gloria

Mmdu

24.^^

bonus, &:, anteqnam frumentumeideminjiciatur,

bene purificatus

rum efle oportet

abomni zizania
(ict dein antefegetem , frumentum quoque puHanc adrem arator quoque humiditate indiget,
,

qua de frumentum putrefcat, &: iterum revivifcat:

pofteaignefrumentumopushabet, hoceft, Sohs caIore,ut admaturitatem fuam perveniat.Idemetiamin noftraarte requiritur.-Primumrestuas, vel femen, praspara, quod ferere vokieris , hoc eft,
tuam materiam puram facias, quemadmodum te docui,
fubfequcnsTurbaetiamdocet.
Deinbonaterraopus habes,cui Mercurius &r Sol tuusinferendifunt, quseabomniimpuritate benepuriiicata{iet,abfque purificata namquetuaterra, nullafeges frudum
proferre potis eft: Q^ocirca ait PhiJofophus: Seminate fegctem in
roecundum agrum,quiper ignem vivumprseparatus eft, tuncfrudus
per pluviam

&

fertmukiphces.

omneis conclufse funt , non fecus ac ardens

defcendebat &: pertranfiit ccelum &: terram,
humedavitque purificavicq; omneis creaturas foecunditate,quamIibet,juxca fuam fpeciem , &: Naturam.

Item hoc in igni

,

res

Spiricus S.ignis a coelo

%)RmA PVERORVM ^ID

Sl^t

HEic vobis veram communicaboinformationem, de Urinapucrorum , &: Philofophorum. Scias, quod fpiritus e metallis expuerorum Sperma namque metallorum
cft &c origo metallorum Certo fcitote
, quod abfque fpermate ars
inxternum nonreperiatur, abfque illoenimnullafit Tinclura,ne-

trahatur, hoccft, Urina

,

quealba,nequerubra, 6c vere exSoIe& Lunaextrada Nam fulphur 6c Mercurius ex auro rubra,ex argento alba Et hic eft Mercurius ex Sole 6c Luna, qui omnem Mercurium in imperfedis
metallis
fixat , SC vulgarem quoque Mercurium conftantem reddit:
Mercu:

riusenim eftSol, &LunafemenmctaIIorum,atqueMercuriusimperfedorum corporum, cum Mercurio aurum dc argentum conjungitur atque copulatur unam infixationem, &: tumakam
tinauram

habcs,

Gloria Mundi,

2^0
habcs

quam pro arcano thefauro confervabis.

DiofcorideSjcle hac

Urinapucrorumvel Philofophorum clegantcm

quem primam matcriam metallorum appellat.

fcripfit

fermonem,

UiiERCVRlVS PHIL OSOPHO RVM ^VJD?

Ercurius aliud nihil eft quam aqua &: Sal Qiise duo elemcnta
tamlongotemporc {imulinnaturali calore concoda funt, &:
:

duo ifta conjungit atque coagulat Qio fado id tum ficca aqua appcllatur,quc non efl hamida,neqne hume61:at,&: Mercurius nuncupatur loquor autem heic non de Mercurio crudo, (0,^ de Mercurio,
quo ftellx de firmamentoin terramoperanturunumcorpus, quod
,

vix cft comprehenfibile Philofophi enim dicunt de quinto elemen:

to:Ha:ceft virtusreramvcgetabilium omnium, &: (upremaefficacia maturitatcm pcrfedionemquc efficit altera &: intima Q^E. quie
in tcrra eft, &: partim corporalis fada eft in ipia, femen auget &: mulex terra ira
tipHcat, quod juxta fuam rpeciem, comprchendit
:

Et tumftiprcma Quinta Eifentia infimse venit auxiiio qux

tcrrx grolTiticm amovct, didumque iftud femen maturumreddit:
Nam malas humiditates ex QuintaEflentiaterra^cxficcat, hoc eft,
Mercurius&Q^E. Cceli, hoc eft Sulphur Aeris: IdcodicuntPhi&: hoc quidcm vereitafe
lolophi; Sulphur eftinduratio Mercurii
eft
m.aritus
&: heic m tcrramultos
uxor
&:
habet lila, pr.xterea
crcfcit

liberos (rencrant.

Qui homo

illud

non intuetur?

Sin enimforfi-

tanexiftumas,quodvcritacemtibi rcticerevelim, abfitinquam, illud cujus rei nunc tibi exemplum propono: Vulgare habes fulphur,
,

vulc^arem coagulat Mercurium , quemadmoduminudheic,

&: aiiis in rebus vides:Sulphur cnim venenofum, &: Mercurius lctha-

uod

CJuomodo igiturbonialiqui"d extraheres, quod alterifubquodnonbene poflibile: ambo fiquidem adperfeVere autem tibi dico: Si fixatum noftioncm auxilio indigcnt.
liseft.

veniredcberct,

ftrum fulphur conjunxifti cum fublimato noftro Mercurio &C ambo

mignemcollocatafunr, tunc ilhusMercurii particula Mcrcurium
,

Crudum

Aiundu

Gloria

2ji

Crudtim confpergito, tunc tranfmutaturjfit, &:manctperfed:us.

Nuncadprioravcrbateconvcrtas,

nuncdeQ^

terr^,&:Q.E.fi:eI-

iarum.manit-cftovjdes^quod C^E.operationemfuam inhycme,dum

terra conclula eft cum frigore,habeat:&: QE.ftcIiarum in terra tem-

pore

modo

ciemfuam,
in

tuncfupremaQuintaEirentiaextrahitinfimam, &hoc
generationem multiplicationemq; uniufcujusque^juxtarpe-

*eftivo:

perficiunt

aquam propellere

interraefl:,

cognofcis,

ItaquoqueambasCXE

&: in

illa

confervare poteris

Cceli, atque terr^

:

dum autem Q

E.

id in mulciplicibus coloribus contrari] fplendoris Soiis

quemadmodum cernis in Iride, dumSoi perpiuviam

fplendet una namquc ex parte vides colores

:

ex altera circuios at:

que iftius ceicritatis experiundse etficacia in arte deftillationis confiftit,fuoque loco in hoc libro fatis iupcrque explicatur, &c deicribitur.
Nullus enim Iapis,nullum animal,neque herba cft,quEnon duas.Q.

fupremarinfimarqueefficacia^habcant: Iniftisenim
fterium con(iftit,ex quibus lapis fapientum conficitur.

Smaragdina fua tabula,

totumMaoi^'
Hermes in

ita inquit Benedidus nofter lapis

qui de
bono ell, animamque habet de terra furfumin ccelum afcendit,&: a
:

coelo in terram ufque fe demifit,

fuam

& in fuprema,infimaq; poteftatcm

excrit: VirtusiIIius inaereeft, conjungitur

Mercurio,itaque
ventusinuterofuoilium <Teftavjt,ipriufquefuftentatrix terra eft, iiocverum, fine
mendacio
cjus Pater Sol,

matervero Lunaeft

quod inferius eft

IUudque naturalis eft permixcio , hoc eft

verum, &: certilfimum

ftans,

id eft ,

Lapis,

quod fuperius eft

& non lapis con,

& fugax eft,hoc eft,corpus & fpiritus^qui eft calx &: anima,eft-

quemaritus&maritajReXj&Regina.

& parabolis dida funto.

Eth^cdemuicisaiiisverbis

C0MP0SI110.
ALbertus de conjundione Lapidis ita ait Tam vciox vei vuio-a:

risconjunaiofierinequit, nuliam per viam groftarum

rerum,
foi ummodo prius foivuntur in
aquam,dein fimui mifcentur,a:

ad io-

^^

cum

Mundi

Gloria
2J2
cum calidum collocantur,ubi pcr naturalcm calorcm idoneo in tem-

&

duse folutioncs cojungendjefuntjUtpoporc uniuntur:Elixir enim

corpore unam partem: Id coaconfrado
a
&;
partes,
tres
te de Elixir
crebro
repetas, donec res una fada
wulat &: folvit iterum Idque tam
Illud omne bonitate Mercuriaiiet abfquc ulla tranfmutatione.
fiquidem
illa
corpus folvitur. Aqua
cum
perficitur
lis noftrseaqux
:

eft purificans,

conjungens, folvens, album

rubrumque

faciens.

Ariilotelesde illaficinquit Quodha^caquafiet Mercurius &:con:

tradaterra , inquamHermesfemcnfuuminjicerejubet, Solcmvcl

Lunam> ut Scnior loquitur, volunt cxtrahere divinamaquamfulphuris 6^ Mercurii, a Sole Sc Luna , quse eft ignis , calcfaciens, &:
ferens cum fuo igni , hoc eO; Mcrcurius, &: illic efl: aqua,qua: non hume6lat : qucm Mercurium illi coluerunt, amarunt,& ufarparunt,id-

que ad fincm vitas fux,virtutem enim ipfius agnovcrunt.

IRJCIJII^S 1ERi:iJ/SDE
tarha Philofophorum.

LlLlos omneis

de verbo ad verbum,

cum omnibus

pundlis

&

Aarticulis in fpecie explicabo , ut Ledores fmguli omne illud,

quodPhilofophifcriptitant , perfentifcant, &: eo citius fecuriufquc
ad laborem acceflionem faccre pofTmt. Hifce laudate Dominum,

divinam gratiam mihi cxoptatc quo melius inchoatum

meum propofitum abfolvam. Ne igitur , mi Ledor , diutius detinearis,fed ad verum intcllcctum hujus noflras artis pervenire pofHs,
tam benc quam parati ifli Philofophi iccirco fcias nunc , quod Deus
omnipotcnsipfe hancartemprimonoftro patri Adamo inParadyfo
primum tradiderit. Quamprimum enimillum creafTet , &:inParaartem dedit , itainquiens:
difi-im collocafTct, tunc eidem hancce
Adam, eccc heic dux funt res, qua:farfum, fligax, &:quac deorfum, fixatum cfl &: in hifce duobus omnemyfterium occultatum latitat:lllud probeobfervato, &: hancineolatentem virtutematquc

jlliufquc

cfIicaciamnefiliis,necpofteristuisquidcm communicato: liiaduo,

praecerea

GlonaMundu
prxterea,una

cum omnibus

2^^

fub coelo crcaturis

ibi

infervient 62

obedicnt,omnemque virtucem &: prseftantiam totius

fubjiciam:Iccirco
pellatus

cummundo

mundi

tibi

comparatus, &: minorMundus ap-

eft

DlClP^M ^BELIS.
II.

A Bel, Adami filius, in principio fuo ita fcripfit Poflquam

XxDei-is patrem noftrum Adamum creaftet, 6(:iaParadyfum
:

omneis res herbas montes, lapides, animalia, qua: non

nominatajpacrinoftro Adamofubjecit,utomniumrerum eflctDominus:Unde natura anfam arripuit quod homo mons omnium montium,Iapis omnium Iapidum,arbor omnium arborum,radix omnium
terraomnium terrarum efTe debcat atque etiam ica noradicum ,
minari ,&:proiifdemhaberi poteritrquodenimomneis resinhomine confervanturjid ci Deus largicus eft.
collocailet ,

&

111

SETH,AdamifiIius,icadefcribit:Scitote,Iiberi,quoties,&

quantum aceti in arte coq uitur,&: in cineres redigitur,tantum totiesquc etiamextrahit,&:corpusalbumfacic.-Id fibenecoquacis, &:ni-

gredinf fua illud privecis,tunc illud in lapidcm tranfmutatur,qui tam

diulapisalbusappellatur, donec confringitur.-tuncfolvice illumin
aqua oris bene temperata ,
fciatis, quod rcs tota albedo flet , quam

&

rubedofequitur,artemquetotamfoIummodofieriperacetum acerrimum, Oci potentiam,atque perfedionem operis.

IV.
aer eft ,

ISINDRUS,fuoin principio,itadepingit: Ingensadmodum

ideo quod aer rem corrigat fi crafTus, vel tenuis calidus aut
,

humidusfiet. AerisnamquecrafTiticsinde cxiftit,quandoSol occidat , vel convertatur , aut elevetur, hoc eft , calidum aut frigidum,&:
eftficcitas,&:

tenuitas,hyememquea2ftatemque denotat.

AN AX AGOR

V.
AS,ita fcribic: Ajo quod rerum omnium. Principium Deusfiet, &:ipfius bonitas Quocirca Deilenitas etiamfub
:

terra rcgnat, craffities rerum

omnium

, &: fub terra craffities

a creatione fefe repra:fentatlenitas,&:fynceritas,fubterraraffities;Ienitas
:

autcm non cernitur nifi in ipfo corpore.

li

VI.SE-

Qloria Alundi.

2j/f.

VI.

SENIOR, ALIAS PANDOLPHUS,aic:Notum Uio

pofl:ens,quod aeris tenuicaSjfive mollities fiecin aqua &: ab aliis non

leparatur acque ni folum fuccum ellec in cerra, tunc nulla illic rema,

nerechumidicas.

ARISTEUS

VII.

brevicer ica inquic

Terram rocundam, nec

cnim terra ubique retta planaque

in momento fpienderet.
undique
&:
ubique
fol
tunc
fcc,
fimpliciter reclam efle (cito. Si

ef-

PYTHAGORASnobisitafcribit:Notatoquidfict, quod
tan^^itur, &C non ccrnitur,&: non cognolat, quodcognofcitur,&: camen non videtur folum coelum &: terra eft quod non cognoicitur,
illud eft in mundo,&: integritas in fenfibus utpote in vifu, auditu, olfadu guftu & tadu. In vifu cognofcitur dit^erentia albi &: nigri
VIII.

inaudicucognofcitur integritas boni&:mali Similiter &: inolfaclu

bonusodor inguftu amarum &: dulce in traclugrollities &: fubti:

litascognofcuntur

ARISTEUS,in tabula fecunda

, indicat corpus
quod vobis
illique
folia
redigit
aquam nomollia
monflravijillud in tenuia , five

IX.

ftram marinam fLiperinfundit,hoc efl^aquam vitx,&: in leni igni illud

tam diu coquit , donec illius nigredo evanefcat , atque coqtiendo
potando,terendo,purificando illud tam diu fatigat donec albcfcat,&:
rubefcat.

X.

PARMENIDES

icripferint, multis itidem

yoluerint

Scitotc

de

quod Philofophi demultisaquis

lapillis, &:

dumautem quxritis

metallis

vofque decipere

itaque edico vobis omnibus

Yos artem quxritis relinquitc Solem , Lunam

pr JE noftro sercvel noftra terra. Eccur ita ?

Qai

Saturnum, Venercm,

Omne nullius eft naturx-

LUCAS. Sumitevivamaquama Luna

, illamquenoftrum
An
coagulate.
non me animadconfuetudinemque
iuxta morcm
confuetudinem?jam
antecoavcrtitis,quoddicam ^juxta noftram
aquam
a
Luna
vivam
fumatis
ut
&r
prxcipio
vobis
Hoc
sulataeft.
donec
diu
albefcat,
&:noftrafiet
tam
trahatis,
ad terram noftram
lManiefia, &: cuncliEtantur naturx naturarum.
^

XI.

XII.ETHEL

Glorta Mundi.

2/y

XU. ETHEL.

Coqiiite noftrum lapidem tamdiu donec /J^Iendeat veluti fulgurans marmor tunc magnus &: arcanus lapis iit:Sul:

phur iiquidem fulphuri

cft

additum, proprietatifque fuas confervans.

PYTHAGORAS.-Damusvobisregimendcrebusillis.uc
aquam fuam bibat tamquam ignis Luna? quem pr^parafti. lllius
XIII.

calcisaquanoftra^quxcoquitjacpotat

quam diupropriamfuam

aquam &; hurrnditatem bibit^donecalbefcat.

XIV. PHILETUS Philofophix fihi fciatis Fundamentum,cu:

ad inopiam rediguntur , non magis quam una res eft

naturas apud Philofbphos Et-illa res, quxapudomneisinfi-

jus caufTa multi

fortis

pientesabjecliflimaefl:, a nobisPhilofophis, in

magnopretio habererumque imperitos flultos Quam ignaritamehhujusartiscftis utetiampra^flultitiamoriamini.

Remillam li lcitisjjuro tum vobis in ipfa rei ventate
Reges,Pnncipes
Proceres illam fcirent,numquam illaad vos pertingeret
Res illa
Philofophos
vocatur
acetum
nos
apud
acerrimum, & abfqueillo

Ah vos dementes

tur-

, fi

aceto

fieri nihil

poteft^neque nigredo,aIbedo,neque tincbura, id pro-

bevobisnotandumobfervandumqueefl.

MATHUSALEM

XV.

haberemus Mercurium

in

Cumaere,vapore,&:fpiritu vulgarem

tam bonam gratamque Lunam^quemad-

modum a natura mineralium,abfque calore efle poterit,

XVL

SiXION.-VosPhilofophias

rubrumque faciundum

fciatis

filii;ad

laborem illumalbum

quod res nuUa rubra fieri queat

ante albafada fuerit:quocirca trcs ift^natur^jnon amplius efl

nili

quam

&

album&:rubrum,fumatis igitur noftrum Saturnum,

coquiteillum in aqua viva tam diu , donecalbefcatjCraffusiiat; S^fcfe coagulct, tamdiudonecrubefcat,tunchabctisrubrumpIumbum,
quo de
Philofophi fcriptitarunt.. 6^ abfque hoc plumbo in labore noftro nihil
fieri poteft.

XVII.

MUNDINUS, Scitote artis hujus imitatores,quod Phi-

lofophivariadeGummisfuisinlibrisfcripferintsnihiltamenilludeft
aliud
tur.

quamviva&conftansaqua, quaexnobilisilielapisconfici& nufquam taraen inve-

Ad quam multi Gummiillud qua^runc

niunc

2j 6^

Qloria JMundi,

&

illius,
niunt vcl cognofcunt. Do vobis cognitioncm illius gummi,
Scitote igitur quod gummimelius
quodinillo latct, myftcnum

rietjquam Sol &: Luna Quocirca a Philofophis in magno honore atinquiunt

que pretio habetur , quam vis tamen vili pretio ematur ,
Cavetenegumminoftrumpcreat: redinhbrisfuisillud nomine fuo
:

&

non exprimuntjUtgumminoftruminfipicntibus occultum maneat:

contra illud enim eft voluntas Domini juxtamandatumdivinum
Adamo fadum.
XVII I.D ARD ANIUS,Scitote,fiIii,quod Philofophi viVam mancntemque aquam farpius fumant. Adhortor autem vos, ne prius ar,

tem hancce inchoetis,donec potcntiam&eflicaciam in viva ifta aqua

co-^nofcatisiQui enimillam nonnovitjncc pra?parationem,autregiabfquc manentc
mcn illius I"cit,is manum ab opere dctrahat,

Nam

&

cfficacia fpiriaquain hac arte nihil perficitur:lllius cnim potentia

Philofophi
vivam
aquam
appellarunt.Tranrtualis fanguis eft,quem
mutate nuncillamincorpus&^fpiritum , atquetunc, per Deigra-

tiam,convcrrumfpirituminranguinc,hoccfI:,rpiritumincorpore.

XlX.PYTHAGORAS,inIibrofuorecundo,itaait:Philorophf
aliquoties nominarunt, 6^,mancntem aquamalbam&rubramfaciundam ,fcripfcrunt, variofquemodos indicarunt, &: nihilominus
tamcn in vcritate clanculum inter fe convcnerunt , in accumulatione,ponderibus,mcnfuris , &: ctiam in fuo regimine , &: clanculum ita
ioquuntur vulgare equidem didum eft: Lapis , &: non lapis cft, nec
Nonnullfipfi
eft.
lapidis fpeciem vc! naturam habet,&: tamen lapis
nomenindideruntdeloco, inquo reperitur alii vcro de colore iUi
:

nomentribuunt.

XX.NEOPHIDES jPra^cipiovobiSjUtfumatisquod

honeftum,
&:arcanumhoceft,MagnefiamaIbam. Et cavetc,nelapidemillum
fumatisnifipurum &:clarum: tunc in aquofumfuum vasiftum col-

&

ultcriusillum
locate,&:tam diulenitercoquitc, donccnigrefcat,
rubcfcat,quemhbctporro,
donec
albcfcat,&:
itcrum
coquitc,donec
que laborem quadraginta diebus pcrficite , unumquc poft altcrum.
Quo perado , Deusvobis lapidismonftratprincipium , qui hctitcsy

omnibufque bominibus notus eft.

XXI*

'

Gloria

Mundi

2/7

XXI THEOPHILUS,SiimiroalbamMagnefiam,hocen:,argentum vivum,cum Luna mixtum: illud cam diu terito,doncc tenuis
aqua iiat ; coquito dein illam donec quadraginta dies tranfeant, tunc
fiet ilos Solis in plendore fuo. Os vitri vero bene obferabitis, &: quadraginca diebus coquetis,tunc elegantem aquam invenitis,quam itfdem tam diu coquite, donec nigredo illius cranfeac, &: aflidue coquite donec nacuram fuam procuIericis,&:nuIlaampIiuscontaminatio
manifefta fed pura liet tunc odorifcra erit , coque ilJampropriofuo
f

regimine.

XXII. BiLUS Prxcipio vobis ut fumatis Mercurium , qui eft

Magnes Lunse, illumque cum corpore fuo tam diu coquitedonec
,

mollis, tenuis, &aqua:fluviatili fimilis fiat:tuncillum,veiutiante

diclum , tam diu coquas , donec omnis humiditas coagulata fiet, &:

tumlapishat.

XXIIl. BASAN, DucitefuIvumadBalneum, cumuxorefua,

poilmatrimonuim, &:balneumnimis cahdumnefaciatis, ne ambo
fenfibusluispriventur: balneum itaquelene eificite idque tamdm
doncccorpusviri&uxorisunaresfiat tunciih fudorem fuum conferte,conrpcrgite illum iterum,& in quietem fuam itcrum collocate;
caveteveronenimioa;fl:uillumabigatis. HonoracenuncRegem^ilhusqucconjugem, illofque non comburite. Eccurillud Nefcitis
"

quandoilhsindigeatis,qui Regem,ilhufque conjugemmeiioresred'

dant: Coquiteillos tamdiu,donecnigrefcant, dein albefcant,&:rubelcant. Si illud intelligitis, 6 felices tum vos artifices Sin minus,
illudtumignorantias veftrcX imputandum eft;quocirca non Philofbphiam,fed craiTam veftram imperitiam redarguite.
!

XXIV ARISTOTELES.

Scitotevosdifcipuh:PhiiofophiIa-

pidemnoftrumquandoqueterram, ahquando aquam appeiianc.

Omneis res terren^E in regimine &: labore, peraguncur,Gb/erva

,
nahumidicate eftaqua dein iapis,dein cerra Phiiofbphia^, quaminfrumencumfuum feminanc,id
crefcensinaicumfa-

turam inlabore

in

cicquodhbec juxca fuam fpeciem.

XXV. AGODIAS,

Coquitenoflramterram, utcapucfiac;

Kk

concerite

Gloria

^j-S

Mundu

conteriteilliidut piilvis fiac incomprchenfibiliter,

& iterumin vas

fuum coUocato Dcin humeda illud infe ipfo, tam diu donec conjundim mancatjintuere illud bcne Si aqua m } ( rcdigatur,tunc tcre
:

diligenter

&:coquas,

nifiillud

inaquamredigere

pofTitis

tunc

aquam invenire non potcftis. Rcquiritur igitur ita ut corpus igni moveatur,&: inaquamredigatur.Nonitaque efl:,quemadmodumnonnuUi autumant,qui hoc audiunt,pluviam efleaqua.vel aliam aquam:
Sin vero libri noft ri Icgendo revideantur, tunc manens aqua eft, quse

fineruocorporeeirenequit, quafolutumfuit, quod fmemanente

aquaomninonon

cire,nequeoperari poterit.

XXVI SIRETUS
lum noftra terra eft

In noftra arte multa requiruntur , illudfbnoftra aqua , noftra terra nigra,alba, &: rubra ut
:

idquemultis coloribus qui in illa fefemanifcftant Omncis res

fiunc per manentcm vivamque noftram aquam. Cur ita Philofophi ven nullam rem aliam umrparunt , quam aquam vit^e, in qua totum areanum opus hxrctjin proprianatura per multa opera utpotc
fiat

eoquere,caIefacere, deftillare, aflare, fublimare,ficcare,humcdare,,

album &: rubrum facere. Hxc,&:aliaadhucplura alia,uihil eftam?plius,quam unum opus

& regimenv

XXVII. MOSINUS,Philofophimultis vcrbiSjViifquc artem loquutilunt &:nominarunt:aIiquandoduobus,quantoquetribus,quatuor,veI quinque verbis in quibus multi crranr , qui non intclligunt
:

noitram Scripturam: Quare Compofitio noftra eft in tribus, utpote

?

in duphci,albo &: rubro,fuIphure,inconftantc

aqua , quasappellatur

aqua permanens.

XXVllL PLATO, Competit

vobis, uthaccumaqiiacorpora

cum aqua viritamdiu, doncc

alba
cvancfcat,
&:
tin6lura
fiar.
nigredo
ijmnis ejus
XXIX. ORFULUS,Primo materiam coquas leni cotlione , ne
plus incalcfcat quam ova fub incubantibus gallinis , nc ipfius humiditascomburatur,&;fpiritus terra? noftrx dcftruatur: ad ha:c ut vas

folvatis,

nc comburantur

lavetur

tcnaciteroccludatur, adco ut terra corpus noftrum confringat, &:

fpiritus ejus cxindeextrahatur, c^uaderemultiloquuti funt:itaar^
genturai

Gloria

Mundi

2^p

gentum vlvum^x flore noftr^ terra: tractum , ut pntarint,aquam noftd ignis, Sc ignicer venofam,a rebus duabus extradam, & in acetum
noftrum redadam atcamen loquantur de rebusomnibus, aut de
mulcis rebus, nihilominus tamen non magis, quam res una efl,quam
:

aquapermanens,quxnoftrumeftacetum.
XXX. BATHONjSimacerialapidisnoftricognofcitur, &:codionis regimen,atquc in coloribus fuis , qui icCe manifeftant,quafi di_

cat,quod tam multa nomina , quoc colores habet,&: in prima coi:io>

ne pucrefadioappellacur, illic nofter lapis nafcicur planeniger: &:fi
illum ita nigrum invenias,cunc fciasjclavem ad arcem in promcu efte
in quaalbum&:rubrumomnino occulcum con{iftic:cuncinquiunc
Philofophi quodin feipfum CcCe diflblvac
dit

&:

fic

vivumin feipfo

in feipfum

feipfum nigrum

facic,

coagulet , occi-

album &: rubrum in

Chriftiana charicace,&: fundamcntali vericace.

XXXL BlODIUS,

AccipeIapidem,quiIocisrepericuromnibus, &:appellacurRebis,acqueinduobuscrefcicmoncibus, &:faJtim illum reccncem fumice cum propio fuo fanguine , &;illius aucrmcncacio eft in cuce , eciam in carne , cibufque iliius eftin fancruine,
atque in aerc habicac fumas igitur de eo quantum volueris, &: adducitoillum ad Balneum.
,

XXXII. LEA, Vaticinatrix,brevibus verbisnobisira fcribit Tu

:

Nachanfcias,quodflosauri fitlapis.-Quocirca illum aliquotdiebus

afl'ato,donec flat inftar fulgurantis marmoris.

XXXIIL ALKIUS, Omnibusdiebusmontes pra:vob/sintuemini,hoc cft virum&:uxorem,iteergoadipforumfoveas, &excavate ipforum terram,antequam tranfeac.
,

XXXIV. BONELLUS,Omneis artis hujus Imitatores, ex charitate

& fidelitate vobis dicorRelinquite multorumoperumlabores,

noftranamqueresunicareseft, atqueviva permanenfque aqua apCurillud? Qoiex multisverbiserrat,

bus fibi cavere debeat.

pellatur.

is

experietur,aqui-

XXXV. HIERONYMUS, Ofores artem noftram deftruxerunt3& multis cum verbis depravarunt,totumque adeo opus vcneno
Kk

infeccrunt.

GloriaMundi

26

infeceruntj&diciintdenummis

noftrae ternx

&:

Solem vel aurum

Sumo

denummis noftrisfaciundi,quod multis verbisnominarunt.

ad raliendumjfolvendum, fublimandum, crefcendum,

tcrendum,inacetum,&:album fulphur redigendum,igneum vapo-

igitur res iftas

rem

fecurerufticientcrque

coquendum coagulandum
,

in

rubrum

{ulphur tranfmutandum,quse omnia ipfo afpedu non magis quam una res cft,utpote primumin albo fulphurcincomburibihtcr , hc indeftrucbibiliter.

XXX VI. HERMES

Ni terram noftrx rei in igni non bene convcrteritis,tunc acctum noftrum non afcendit.
:

XXXVILPYTHAGORAS,inquartafuatabuIa,Quammirabiliter fapiens eft communio Philofbphorum in dirferentia dum lo,

quutifunt,dum dicunt quod ex vihirimo abjediflimoque adlapillum pretiofum purificaverint Et fi privati rem iftam viliirimam tam
parvamnauciquc a^ftumatam cognofcerent &:fcirent,tuncproma:

cnis haberent mendaciis Sin vero rei vilifrimse virtutcm efficaciam:

que noftent,tunc nobilifllmam

rem minime contemnerent. Quam-

obrem DeUs illam prse iftis fubpreftitjUt oIores,veI indigeni,impiiquc

homines nequam ad confirmandam fuam malitiam non cognofce,

rentk

XXXVIII. HAGIENLIS,Lapisnofteromnibusmontibuscomparatur,omnibusarboribus,omnibusherbis&:animalibus,reperitur
apudomneishomines, multiphciseftcoloris, quatuor elementain

Gaudete igitur
fecompleditur, &:minor mundus appellatus cft.
unaeumterra,
&:fulphure
debeimperiti,quiunocumIapide,
vos
tis, cum alumine calce , halo nitro &:c. cum vcritate veftra &: viae
quxfitione.omnibus diebusquxrere &: nihil mvenire :annonenini
cottidie montes prsc oculis veftris cernitis, ubi lapides habere vel
Gaudete igitur inquam monftrabo vobis loconfeqiii poteritis.
Primus(locus) reperiturin fummitate duocuminquoinvenietis.
quodam
monte tertius , ad viam in ftcrcore
rum montium: alter,in
quartus,inarboribus,&: acre,cujusliquor eft Sol &: Luna,Mercurius
Saturnus,&: Jupiter , atque dumtaxat vas unum eft, unuslabor,unus
,

finis^

&: unum intermedium..

XXXIX-

Gloria jMundi.

XXXIX. MORIENES

2.61

non amplius
coveniat cum humana natura quam ulla rcs in creatione,idco quod
natum poft putrefadionem,& tranrmutationem,accreverit:Et ii tibi
non putrefceret , tunc nihil exinde fieri pofTet^omnifquelaboris
magirt:erium,dum primo confuetudo {q,{z in eo non reprsefentat, fruScitote

quod res

noftra

ftra eft

& nuliius pretii.

pubhce cognoveris

Sciasitaque,poftquam res omneis videris,&

tunc tibi adhuc impoflibile ut ad artemhanc

& Luna conveniant ^ res una iiant tamquam

DEO notum
corpus,quod
XL. TABULA SMARAGDINA Verum eft abfque omni

pervenias , donec Sol

eft.

foli

mcndaciOj&; omnium verifTimum eft illud, quod furfum eftjcfl: quo

que quod deorfum eft ad perficienda miracula alicujus rei &: veluti
res omneis ab uno lapide,ita etiam res omneis natse funt ex communi
aliqua maffa^qua: in fe omnia quatuor elementa compleditur, qux a
Deo creata funt: &: inter illa miracula lapis ifte natus eft de maflh,Pamater Luna eft, ventus gerit illum in utero fuo,nutrix
ter ejus Sol ,
illius eft terra. Heic eft Pater totius mundi,potentia ipfius integra: Si
in terram tranfmutatur, tunc terra ab igni feparat f LibtilifTimum a duro idqueIeniter,&:magnoartificio &; tuncde terralapis incoelum
afcendit, &acceloitcrumin terram defcendit, fuperioremqueinferioremquepotentiamvirtutemqueafTumit. Quo fadto gloriam claritatemque totius mundi habes:quocirca a te aufugiet omnis egeftas,,
tenebra^,fuperat enim Mercurium,qui eft fubtilis &: omnia firma
duraque corpdra penetrat.ita cum mundo comparatum eft,ita Hermes ego appellatus fum,habens tres partesPhilofophi(^ totius mundi.
XLI. LEPRINUSait:Extrahilapidemoportetaduplicinatura,.
antequam Elixir ex eo conficiatur,hoc eft fixatum in una effentia, &:
ex una itidem materia, quam Deus ad \6. crea vit , &: ablque illa materianemo ad artempervenirepotcft: ambasiftarpartes purificarinecellum habenc,antequam iterum conj ungantur 6c fi vulgare corpus
-

&

&

inalterumtranfmutetur, utpoteiixatum in fugax exquomsdicina

nt,&:omniaimperfe(5i:acorporahQccondimcntum,potio,veIfaIfana
,

&:perfedareddic,fiveidfalefiatinmateria,tanquaminfimum,quod

Kk

fixatum,,

Gloria

2.62

Mmdi

iixacum,5<: rupremum,quod conftans

efl:;&:

abigni rccedit.Duoifta

ita arde conjungcnda Tunt ut illa dein nemo feparare queat , nec ab
igni confumi poilint: adeo ut fal potentiam rebus habeat in omnibus,
quicquid etiam illud in univerib mundo li et.
XLII LAMECHjLapis Philolbphorum,m illo funtprimaelcmenta,&: ultimi coiores rerum mineralium,calx,anima,fpiritiis,corpus,&: fimui etiam fixatum,Lapis ifte, quo infunt onmia Zibeth dicitur,&:naturalis operacioimperfcdum reliquit.
XLIII. SOCRATES,Mifteriumreicujuslibet eftvica,hoccft:
aqua,aqua enim folvit corpus in fpiritum,&: d mortuis excitat vivum
aliquemfpiritum.Mi fili Pradicam meam ne contempferis brevicer
namque tibi omne revelavi^quod tibi neccflum eft,nec ulla re alia m,

diges.

"XLIV. ALEXANDER, Minimeneceftum eft,ut bonum,malorum caufTa^occuItatum manere debeat. Deus enim fuper omnia
regnat,j uxta divinam fuam voluntatem. Notato igitur, quod Sal,cx
&: omnibus cicteris eft
lapide fuam fumat originem ex Mercurio
fiquidcm arcana
omma
quxrimus:
eft,quod
illud
prxftancius:&: hoc
,

noftrainfecompleditur. Seddehifcefatis. Rerumperitis infcripto

noftro fatis revelavimus, &: impericis omnino nihil : Mercurius enim
lapis noftcr cft , qui a ficco &: humido conjundim temperatur, atque
per temperatij calorem ita copuIatur,adco ut numquam a fe invicem
divelliqueant.H2Ecfufficiant,nam &:parvaetiamfapiencia fufficit.

XLV.

SENIORprJEcipit,quodexcinereSalfaciundumfict,&:
&:tunc converti in Mercurium Philofophopcr diverfos laborcs
rum Noftrumnamque magifterium ex aqua noftrafic,nccuIIarc
,

alia indiget.

XLVL ROSARIUSLapis,

&:nonIapiseft,eftLapisAquiIx,

quo ex quis loquitur,quo de Arrius verba facit,notusqueIapis, cujus

in vencre lapis eft , &: fi movecur , vel difToIvicur , cunc ipiius aqua
erumpic, quxinillocoagulacaerat;ica lapisexcradus fpinciis eftde
indeftrudibili noftro corpore , tenens Mercurium,hoccft,aquam
fiuxibilemincorpore,hoccft,terrafirma,cumretentioncnacurx.Id-.

queapertefatisdidLtmcft.

XLVil,

Qloria MunM.
XLVII.

PAMPHILUS,

2.6^

Notato,namSalGemmseeft,qiiodin

una cum aqua fcandit fupra alembicum,& a fe invicem feparatur, atqueper naturalem calorem iterum conjungitur,
in unum redigitur,fitque vere fpiritus,&: corpus , quemadmodiim
Rcx Alexander teflatur.
XLVIII. DEMOCRITES , Ars noftra a ficca humidaquc rc
conj unla , &: per calorem iterum copulata eft, qui per vaporem, vel
calorem, divifus, &: in humiditatem, tamquam in aquam,commutatus eft , qua in aqua lapis nofter invenitur Vapor enimin fubtiliilima
terram ctiam fubtiliiBmum aerem fecum rapit , 5^ hac ratione etiam
fubtiliiTimis elementis limilis temperatus eft , atque prima materia
appellatur, &:materiafeparatur, utpotein terram, &:aquam,atque
terra oculo tenus ilhc reperitur: Intelligis igitur quod vapor quatuor
elementis limihs temperatus fiet^fubtihfq; &: fugax terra fimul afceniprius ventrc eft,&:

&

dit,&; in feparatione fixatainvenitur

inde ht Mercurius.

in copulatione

vero fixatus ex-

Nos Philofophi fiquidem fumme celebramus

omnipotentem Crcatorem, quodillum ejufdemquemiracula agnoverimusjipliusqvfrudum ad vitas noftr^ finem uique perceperimus.

XLIX SIROS: CorpusPhilofophorumcakinatum

appellatur

qux coagulatnoftrum Mercurium perpetua cum coagulatione &: fi corpus punficatum &: folutum eft , tunc tanta exiftit
eomixrio,vel eojuncflio^quam nullus umquam ignis fepararc potent.
3Pterna aqua,
:

L.

NOHA virilleDeiinfuatabukitafcribit: Miliberi &: hatres

fcitotcquodnullusampliuslapisinmundo reperiatur, quiplusin

virtutishabeat,

quam

hic lapis:

fe

nemomortaliumin mundo vetam

arteminvenirc poteft,finehocIapide.Benediduslit Deusdecoelo,

quinaturamcreavitinSalCjimmoin Sale Gemm^e.

LI.
ALDES E rebus naturahbus omnibus ignis Philofbphix extrahi poteft,qui quintapars efrentias nominatur: &: illa natura
fpecies eft,ut in tcrra fiet,& in aqua,& in aere,&: in igni:nulla
prxterea cauflam corruptionis vel cotrariam ahquam qualit^tem
habet.

MEN

&

LII

HERMES,infecundofuatabula,ita fcnbit; Cineremin fecuado elemcnto diiTolvite &: coagulate in lapidem & hoc fepties
,
ct;

Gloria

26^
fiet:

Mundu

QuemadmodumcnimNaeman ex Syriarefefepticsin Jordane

lavabat , hc exinde tam benc purgabatiir a lepra fua

tamquam alius

homo purus,itaquoquein hacce artenoftraidemfaciundum ell:,utr-ote

calcionando ,

& folvendo & tunc materies colores fuos adfe,

quuntur,eo altius,&: altius Item aqux fimul omnia quatuor elementa occultata funt , &:hoccrtdraco, quicaudam, h.e.fortitudinem

{uam devorat,terra dcvorat aquam (uam.

Llll.

NUNDINUS, exprefTc

ita icribit:

triplicem

z^i^iQ,

ignem,

fiet , nempe igneum elein quo opus Philolbphix comprehenfum

aquarigneumclementumaeris
&:igneumelementum
mentum
terra: eft. Et certc in his Ars confiftit.
LIV. ANANIAS, ScitotevosNatura.'indagatores, quodignis
animacujuslibetreifietj&Dcusipreigniscft&anima.Siigiturnunc
animain corporeunitaeft,vel unietur,tunccorpusabfque ignimori:

turjcxtcranamqueelcmcntanullamomninooperationem habcnt,
excepto i<^ni Itaque ignis tam fandus vcncrabilifque cft quod Dci
,

a-tcrnafapicntiafcipfamcum illoinSS.Trinitatcm fcmpitcrnar glorix vixerit,pro

quo Deo scternas

LV. BONIDUSjln

gratcs perfolvimus.

fontc natura^ars noftra invenitur,&: nullibi

aliasintcrra,&:lapisnoftcr, quemcognofcimus,cftignis, &: crc vit

combuftus cft in igni.

in i<7ni,nec tamen

LVl. ROSlNUS,Duoinduobusoccultatafunt,&:folummodo
ignis, &:inaquaacrcft, atquc
lapidcm noftrum denotant:in terra
nonfuntnifiduoextrema,fciIicctextrcmumtcrrx,&:extrcmLiaque:

quiaficcofimul& humido iimul

eft Mercurius fua innatura,
temperatur aridus &: humidus vero
a ficco &: humido
habent
fuam
omncilque res adcretioncm
NamMcrcuriusnoftcrlapiscft

COM. BERNR^RDVS.
LVn. GEBER, Invcnirenonpotuimuspcrmancntcm,vcIconquam folam vifcofim humiditatcm naturalcm,
vcnerabilem lapidem nihil
Gux eft radix omnium mctallorum. Ad

ftantem rcm in igni

i

amplius

Ghria Mundi.

id^j

ampliusrequiritiirqiiamMercurialcsrubfl:antia,periirtembenepurificata:,penetrantcs,tingentes,in igni pcrfeverantes

confiftentes in

nonderclinquentesinMonarchiis fed feiprasiii

McrcurialifUaeirenciaconfervantes. Hocreseft,qua:rcreinfundamento radicis cum metallis unit , iilorum imperfedam formam confringit , illaque aliam in formam reducit juxta virtutem Elixir , vel
acicio-nis, feipfas

Medicinas.

LVIII. AROS,NoftraMedicinaexduabusrebus,& unaefTentia,fada eft

De unitate Mercurialis, fixata,&: non fixata,fpiritualis,

corporaIis,frigida,humida,calida,ficca7 &: ab

aliis

rebus fefc confice-

fiet

ad coquendam di-

renonpotiseft,

LIX. ARNOLDUS,Omnistuaintentio

rigendamque Mercurialemfubftantiam juxta dignitatcmdignabitur corpora&c.

LX. ALPHIDIUS, Tranfmutatonaturam , &:invcnies, quod
quseriSjhocvcrumeft Namin noftroMagifterioprimum degroftb
,

tenerum,hoceft,de corporcfpirjtum:dcin ab humidoficcii,hoceft,

ab aqua terram:& ita tranfmutamus &:perficimus veram naturam, a
corporalifpirituaIcm,&:afpirituaIicorporalem,vcIuti di(5i:um,utin-

fimum in fummum,&: fummum in infimum convertatur,hoc eftjfjpiritus

fit

corpus,& corpus fit fpiritus.

LXI.BERNHARD US,Media nihil funt aliud quam coagulatus

Mcr^rius:&:primamaterianihi!eftahud, quam duplicatus Mercurius.Noftra enim Medicina ex duabus rebus fada eft,fixata,&: minus fixata , {pirituali,&:corporali, frigida &: humida, calida &:ficca.
ItcmMcrcuriusintriplicialiquovafecoqui debet , utficcitas ignis
agentis convertat in vaporofam humiditatem,oiei circumdantis materiam , & ignis non digerit materiam noftram, fed calor ej us alteratus in ficcitatem,idque verus ignis eft.

LXU. STEPHANUS,Demetallis:MetalIafuntterrena corpora, &: in aqua generantur: aqua ex lapide vaporem extrahit, &: ex
humiditate terrx , per Solis operationem, Deus aurum crefcere &: con-

gregaripermittit;itaterra&: aquaadmetallicii corpusuniuntur&:c.

Ll

LXIII.

Gloria Mundi,

266
LXIIL

GUIDO

BONATUSdcQ^E.brevkericafcribic, ut

mundifrimum de quacuor clcmencis,hoc efl:, QE.quic in fc concinet

omnia quacuor elemcnca , hoc eft prima Maceria , ubi Deus omncis
rcs crcaviCj &: adhuc creac, &:h3EcMa{ra,fol.34. confufa eft nacura
uniufcujulque rei,quicquid eciam illa ficc,nihilominus camen nacura
fic in rcbus omnibus,&: appellacur Hylcjcujus fupra fada mencio.
LXIV. ALRIDOSjUniufcujufquerciiquicquid eciaminterra
,

& prscftans operacio occulcaca jaccc in fua QE.

fiveilla fiec calidscfrigidschumidscvel dccx Nacure & Complexio-

ficc,vircus

nis: &: in

efficacia

Q^E. uniufcujufque rei

poftulac icerum pra^ftanciirimus, 6i

omnium nobiliiLimus olfadus, qui cft, auc umquam excogicari pocerit

Ideo enim fununa perfedio necciTaria

eft.

LXV. LONGlNUSlaboremnobisdefcribitita:Daoperam ut
vas tuum affidue conclufum fiet,&: parem calorem habeat. Ec porro,
Hxc aqua conficitur in ficco cinere occlufo vafe &: tam diu coquitur,donec duo unum fiant: Et fi in horum uno mixta fient, tunc corpus in fpiritum redadum eft Dcin hic ignis fortificandus eft donec
,

fixatuminfixatumcorpusin fuo calore &: natura rctineat, &:fcias

quod poftea millies millies tingat.

LXVI.
apud

HERMES ,infecrctis fuis,aic: Scicoce quod lapis nofter

ignobile vulgus ingracus fict ,

quem tamen nos

Philofophi dili-

;muis:EtfiProccresfcirent,quantum videlicct auri confici poifit

cum particula Solis &: noftri lapidis , tunc lapidem

numquam avchi paterentur.
,

ex territoriis fuis

Phtlofophigaude^ ^funt cerpora quando feluta^

Kam emffUJirum hoc hirjM conficiturper aquas

Omnes ex Ufo de^eBit corpore morbos,

Sivepthumanum.Jivemetalliferum.
noftram artcm uno in menfe abfolvimus , quod natura
per
Et
ctiam mille annorum fpacio perficere nequit: apurificationeenim
partes conjungimus,tunc pcrpetuo conjunclaj manent, &: nunquam
feparari polfiant.

LXVIL NEROjScitotc Mercuriumnoftrum cfTcriccum &:huoiidunv

^^

Mundu

Gloria

mi Jum,& cum Solc ac Luna conjundum Ec hoc eft,5ol,&: Luna,in

:

McLxurius frigidus &: humidus, fulphur calidum &ficcum,atqueambo,unainre,in natura propagatic funt.
natura

efl:

SE^IIVR NVNC VERA EXPLICJIIO

qmrmdam^fupra commcmoratorum,dt&orum
rtim^dcverbpsyadverbayadomma pm&a
culos

arti-

ijlarnmopinmmm,

QlIomeIius,benevole Ledor,
Philofophi

PhilcfophicO'

intelligerepoffis, cjuid,

&:quo

obfcuris , &c allegoncis fuisfententiis, refpexerinc,

qui omneisfupradidiPhiiofophi veriPhilofophifuerun^&hancarrem &r fciverunt&: ufurparunc quorum IicetmuIcoplupc1s,ab Ada:

nihilominus camen nonomneis ad manus

mi
,
meas pervenerimc:Fieri infuper nequicuc heic fingulos perftrinf^am,

temporibus, fuerinc

&:fundamencumin didis iftis doccacur

quorum minimuseciameflecfufficiens. Quod

&:fuflicic,quodarcis vericas

acqueexplicecur

autem cam mulcos ordine produxerim, id, cui emolumenci

cauflafauc co do(5tius informareris,eo fecurius laborares, &: uc a japecuniiCjinucihbufque fumpcibus, cibifedulo caveres.
Quo-

dum eft,
dura

circa,ex Chriftiana

telledu
&: rogo

charicaccveramhanc PhiIofophiam,meopro in-

&:quantum DEUS mihi conceffic,

quemlibec

declaravi &: explicui,

pericum qui illam , veluci ego , laboravic, ut

me , ficubi forfican fcribendo verbis erraverim, non concemnerc,fed
crraca corrigere velic , idque cx fideli corde, quemadmodum &: a
me
fa6lum,&: ncminem cemere feducac, falJacque , uc Dci nomen glorificecui,
proximi ucihtas promoveacur: Scnfum , &: opinionem
arcis

&

meam vero mihinon immucabis, fcioenim quid fcripferim

&:

quod

divina fueric veritas.

EXPLICATIO DlCll^DJMl

POftquam D E II S
Adamum creaflcc,

omnipocens primum noftrum parencem

in Paradifum collocaflcc, tunc inibi ipfi

&

Ll

duas

II

GlorUMmdi.

26S

prxmonftravit , utpotc terram , &: aquam.

diias res

Terra fixata,

In duobus iftis omnis ge-

bc confl:ans,aqua fugax &: inconftans eft.

quasDeuscreavit,occultat2erunt,utpote:inaquahahitat
aer,&: in tcrra,per creationem &: ordinationem Dei , ut in terra habi-

neris res

tantes lapides, ignis

&: ex quatuoriftis elementis

omneisresexo-

ccelo , atque terra, per creationem, &: ordinationem Dei,

riuntur
utpote:interrahabitantignis,lapides,sEra,SaI,Mercurius, &:omnis
generis metalla In aqua,&: in aere omnis generis viva,viribilia,&: res
eftentiales , videlicet ; animalia, aves, pifces, caro, fanguis^ofta, ligna,
:

arboresjflores, folia, &: id

DEUS

fanitatcm, uteretur.

Rebus in iftis expreflfe videre cft, quomo-

genus alia ; atque fmgulis iftis rebus

efficaciam,operationennqueruam
adtribuit,
virtutem,
unicuique,
quodque omneis Adaraorubjeda: eflent, ipfum iifdem Dominum
pra:poruit,,wt rebus illis omnibus ad corpons fui fuftentationem at,

que
donimirum fingulx cum humana natura convcniant, dum homo
rerum potentiam per coadioncm cibi in fe fumit , quas cum horai,

ex quibus
beneintelli^^is quodrerumomnium agnitio inhominibusoccultata
Ut hoc itafiet,
fiet, juxta fapientiam, intelledum, &:rationem.
Genefl
in
cap.i.
tuncobfervaquomodofcriptumfit
In primo mundi anno, die fexto, qui erat XV. dies Martii , DEUS
creavicprimum hominem Adamum, degenererubreterrx,inagro

nis natura uniuntur, &: convenire quafi necefllim habent

Deiimaginem &:
cum creatus eflTet tunc nudus ftabat coram Domino, elevatifqj manibuseigratiasagebatjinquiens: oDomine manus tuxmeeflSnxerunt:itaqueeftomcimemorimpofterum, quod me formaveris &:
me veftieris cumcarne &: cum oflibus corroboraiis Conccdemihi.

propeDamafcum, virumftaturaelcganti,

juxta

vitam &: mifericordiam.

Hifce flc didis

DEUS Adamum magna dotavit fapientia

ut, flnc

perfede norit,
animaomnium
cognitionem
atque fciverit fcptem
Et, quod
lium, herbarum, lapidum metallorum mineraliumque.
&:
adliuc magis cft, clarum intelledum habuit dc SS. Trinitate ,

omnibus magiftris ex fola

,

eflRcacia originalis j uftitiac,

artes liberales,

Chrifti

GloriaMundL

2.6^

adventu in carne. Et Adamiis erat Dominiis , Rex &: Imperator omniiim aliarum creaturarum quse per Angelum, juflii divino adeumadducebantur, utcuilibetnomen fimm imponeret,
juxta voluntatem fui Creatoris. Ita omneis creaturae Adamum Dominum fuum agnofcebant, uthomini proprietas&: virtus rcfiuii oChrifl:i

mnium revelarctur. Cum igitur primus noftcr pater Adam fapientiam una cum rerumomniumcognitioneacceperit, iccirco exade
,

naturam illius originemjfinemque obfervavit cumprimis vero Dei

vcrbum(dumDominusadillumdiceret:quode rumptuses,inillud
,

reverteris){"cduloperpendit:inrpexit infuperdivifionem^&deftru-

ftionem,Generationem &: corruptionem omnium rerum,quo ex vidchcet illae originem finemque fuumfortiantur utpote ex ficco &:
humido ortum fuum habent & in ficcum humidumque illas iterum
tranfmutari oportet ; atque rcs iftas, illef Adamus)penes fefe omncis
probe cognovit,pra^{ertim materiamjquas prima dicicfr. Qiu enim
novit quomodo resomneis iterumin primam fuam materiam tranfmu tentur , is interrogatione amplius non indiget nam mox ab initio
talis rerum omnium materia fuit , dum Deus coelum &: terram crearet,tamquamexficco&:humido,Etexifl:iufmodimatcriebusfit res
una,quie antea non exflitit, nimirum nova terra, ignis, aqua,aer, Sol,
:

Luna,Stelia?,omneisfimuI nova^.

Et quemadmodumab initioresomneis novas creat^ fimt^itaquoque cum artenoftra eomparatum eft,qu2efefeita omniin forma,modo,&:fpecie,ordinat, &:haudfeciis
Nullumigitur omninomirum
cft,quod Deus omnipotens Adamo interdixeht,ne videlicec res prohibitas,qu2einduobus,ficco,&:humido,adfervabantur,pr(^omnibus
occultarec: nihilominus tamen illud Adamus filio fuo Seth,
permifTu tame divino,reveIavit. Abel vero artcm exprofunda, quam
fuis

filiis

Deusipfieonceflerat,fapientia&:intelledudidicit,pernatura^expe-

rientiam,cognovit,eamdemquefagina?tabulxinfcripfit.SimiIiter&:
idemille AbelScripturam omnium primusinvenic,&: excogitavit:
novit quoque futuris in temporibus mundiy perdiluvium, inceritum,

'qu^ omnia ligneis tabulis

infcripfit,

&: lapidese columnae inclufir,,

LI

quae:

GloriaMuniu

2yo

Qx\x longo poft tempore a populi Ifiaelitici liberis , a diluvio, invcnca

adhodiernum ufque diem,ocfuic- lcaquearsillaabinitiomundi,
finem
ufque occultata mancbit,
mundi
ad
,
etiam
cukata fiiit , atque

nec

ita

communis

fiet.

Quocircafinguli,

hocdidum, ejufdcmquc

explic*ationemprobeobfervent, cumprimis vero divinum verbum,

quod Deus cum Adamo loquutus eft (edulo perpendant &: tunc to-

tum nobilis artis iftius myfterium iifdem

re velabjtur.

Omnis enim

hifce manifeftatur,
artis noftrx occultatio in

EXPLICJIIO DICTI ^BELIS.

hocce fermc feipfum explicat quodque etiam
Dldum
terinDEIverbis, &: Adami fententia, declaratum
,

fufticien-

Pro
illuditare/pondeo,quodhomoin
eft.

meotamenjudicio

&c fcientiaad

fcomneis vireshabeat illarum rerum, quemadmodum ejusreifcnparvo mundo ieftuniatur , atque

tentia illa teftjs eft , dum homo pro
ofta enim ilJius iiib cure lacomparatur
mundo
etiam omnino cum
comparantur cum illis namque corpus
tentia faxofis cum montibus
corroboratum eft , non fecus ac terra lapidibus &: caro pro tcrra xftumatur, atqueveniemagnxpromagnisfluentis, parvieveropro
,

Vefica mare eft , in

exieuis fluviis , qui in magnos fcfe exonerant
qua tam magni, quam exigui etiam fluvii, pariter congregantur:

Ungucs in manibus &C pedibus,&: quod

Crinis, herbis crefccntibus
tam in: quam extrinfecus in homine deprehenditur , omnia juxra
:

fuam Ibeciem

cum mundo

comparancur.
Intiinfecum hominis
id genus alia montium metal-

quoquCjUtpote Cor.pulm(),)Ccur, &:

:

Hi verocrmesradices funt, qua:fuas radicesinacre,

caput in terra , tamquam in carne habent, in qua fuas vires &: ad-

hsfuntlimilia:
&:

quemadmodum

etiam Philofophi inquiunt,

cretionem Ibrtiuntur
quod radix fuorum mineralium in aere &: eorumdcm caput in tcrra
deftillationem afcendit,fugax eft:in eo
{let.lUud iiquidem , quod per
fubtus in fundo hxret fixatum, &:
quodque
pedes fuos habet in aerc,
enini caput geftant &: caput pedes recaput ilHus in terra eft ; Pedes
altero eire nequic, (i alias operationcm
abfque
Qupcirpaunum
2it.
^
fuam
:

'

Gloria JMundu
fuamhaberedebeat.

'

271

Itaquehomoinverraaliquacumarborecom-

paratur radices fuas enim,crines videhcet,in aere habet,rehqua? vero arbores crines,hoc eft,radices fuas in terra habent.
:

Simih quoque modo cumlapidenoftrocomparatumeft:capropteretiamPhilofophibeneaffirmarepofTunt , quodcaput fuum in

terra,&: radicem in aere habcant. Simile itidem ab Euripis petere poteris :aqua{iquidem,quae ftridensliuit radixfuorumminerahum,^?*:
aquas hquor caput , atque in terra eft. Quse fimilitudo duphcem m"
tclledum habet primo, ubi materia lapidis noftri invenitur Secundo, feparationem &:iteratam conjundionem lapidis fubintelligenctam porrigit.Si enim lapis nofter in alembico furfum ^tiQ elevavcrit,
tunc radicem fuam in aere habet,qui,fi ad virtutcm radicemq; fuam
redire voluerit , itcrum in terram fuam reduci neccflum, &; tunc caput fuum in tcrra,perfed:amque potentiam habet. Et hoc modo, refpedu didorum iftorum proparvo mundo a:ftumari,
merito pro
:

&

codem haberi poterit Quod enim ille mons montium,quo ex ass no:

ftrumdcfumimus, appelletur, illuditaintelligendumeft, poftquam

labornofterproparvo mundocenfeatur, dummodonondegcnerer,
veluti mundus creatus eft. Illud namque prima eft materia,{i ve rerum omnium origo , qua de res nova? (ingula^ prasparantur. Sciro
cnimquodprimafietmateria, dum aliquidubique interramdefolfam{iet,idputrefcit, quemadmodum cibusinhomine coquitur,
in putrefadione grofTum a fubtili k(c feparat , tamquam fcetor a pu-

&

&

purHmprimaeftmateria,quod perputredinemfeparatumeft.
Si hxc intelligis tunc veram%tem habes. Illas tamen res aiTiduo tc

ro,&:

pencscuftodito, nccmargaritamporcisprojicito; arsenim illaare-

rum impcritis habetur pro ludibrio.-illius periti vcro illam non im.merito magnifaciunt atque vencrantur.

2)/C7/ SETH.

AT>AMI

ilLIl

Explicatio.

PHilofophus Sethinquit Qiiantum aceti coquitur & in cinercs

immutatur: Quotantum dcftillata? xqnx fubintelligit, quam
:

nos/permaappellamus>fiilla,perdiuturnamco(aionem, in corpus
conver-

Glorta

2.y2

Mmdu

convertatiinquodillecineresvocarjCantumnigredinisccorporecxtrahit, quod tam diu hves.donecalbelcat abftrattaricuidcm aqua,

mediantc cotinua codionCjin corpus leie tran{miitat,&: omnis gene:

risin labore elevantur, quxfoetorcm nigredinemqueaterraproScias autcmterranificlletj tunc ipirituscoagulari ncutipcUunt.

quam poflct,nullum enim aliud habet receptacuhmi.in quc c(c conetiam in re nulla alia coagulai quam
tinere pofTct, qucmadmodum
f

inpropriofuofpiritucoagulari&obligari poteft,

Qiiociica fpiritus

propriumfuum corpuspurificat,quemadmodum Scthrhilolbphus

corpusfacitcandidum.Porro vereaicidemille Philofophus: Si
illudbenecoquatis &: nigrcdinefuaprivetis, tunc inlapidem conQuo innuere vulc
vertitur, quialbuslapidisnummus appellatur.
PhiloIbphus,quodilludbene,decore,tarde,nequenimiumcalidc
coquendumfiet,&: tunc/ucceffutcmporis, commutatur in corpus,
quodin igni conftans permanet, &: lapis nuncupatur ; Conflans
flit,&:

enim utidid:umeft, albumquecolorem,&:candidiftimumquidem,

fortitur,nummufq; appellatur Cujuscaufrahxceft.Qui nummum

habet, pro quo quis cerevifiam panemque fibi comparare poteft,
defiderat, pro ifto pretio confequitur, utpote fanitatem,
is quicquid
:

fapientiam,longa^vam vitam,Solem,Lunam, gemmas, Uniones &:c.

Itaque haud immerito nummusnominatur, &:0mnja,quxproaliis

nummis,adeoque totius mundi divjtiis , comparari nequcunc, ea, in-

Nuncupaturquo-

quam,omnia,hoccepronummoadquiruntur.

que nummus ideo ,quod ab ipfis Philofophis cudatur:fua enim figna,

imagines , eidem ipfi impreflcruntil^on fecus ac Reges &: Princi-

vel

IccircoeciamNUMMUS PHIpcsmonetasfuasfignaricuranc.
vocatur, propriaenimipfbrumeftpecunia, &:

LOSOPHORUM
propria,ab

ipfis

cufa,moneta.

PrxtereadumPhilofophusait: Coquice tamdiu lapidem doncc

aqua Luna: bene temperata.lllo innuit:
conf rin<^at,&: folvitc illum in
Lapidcm in fcipfo tam diu coquendum efte, doncc in aquamconverfeipfum fit Corpus namque votatur,hoc cft,folvatur. Id quod per
:

caturLuna,quamprimuminaquamcommutatumfiet,&:abftra(aus
ipiritus

(j(oria

Mundi.

zy^

rpititii5,tamquaradeftiIlataaqua,Sol appellatur:

Elcmentum

acris

iiquidcmillicoccultatumefl:, fcd corpus in propriafua aqua conEthoc efl in aqua Luna:^

fringi oportet , utpote in ki^^o difTolui.

bene temperatafiet,lioceft , naturalis aliquis calor in feipfo

laborat,&:inaquam transmutatun&tunccorpusfoluifti, duasquc
&;c. quse

aquashabes,dellillatumvidelicet fpiritum,&:foIutum corpus.Duac

iftxaquxlenilentaquecodioneconjungunturatque uniuntur:utpote deftillatus

5^irirus,fixatum

fpiritus in
fit

coagulatione

fugax,&: fugax

fit

fit corpus in folutione fic

fixatum,in folutione
coagu-

quem ru,
brumfequitur.QuofignificarevuItPhilofophus AlbumSirubruni
una in aqua eIaboratur:& fi album pra?paratum eft tunc in rubrum
latione , atque in candidiirmium colorem convertitur
:

commutatunrubrumnamqnefubalbooccultatum eft,rubrumque
albumfequitur,nonfecusacalbum nigrumfequitur,
confiftit.

in

quototaars

Hifcetamdem concluditPhilofophus,&:ait: Hsecarsfo-

lummodofitcumfummo

aceto, apoteftatedivina, &: operis perfc-

^ionetjnnuens arcem dumtaxac una ex re elaborari , quse cum acerrimo aceto comparacur,per rorem Philofophise colligicur, &: pr*eparacurjquodacecumjperdivinam graciam, operisque perfedionem,
infticutum eft, utpote per prseparationem ex accto commutatur in
fumrnum bonum,coeli,atqucterr5e,quod bonum etiam ab univerfo
terrarumorbc , ejufdemque omnibusRegibus &:Principibusnum-

quam perfolui poterit.

EXPLICATIO "DICTI ISINDRI.

PRoh Deum immortalem, quam mirabili modo Philofophi hanc
remocculcarunc:adeoutmultoefretmeIius,quodafcribendoomninoceflaviflent:

Multosenimidadextremam inopiam redegit,

nec paucos etiam adhuc cottidiein fummam paupertatem pr^cipitat pra-fertim omneis eos,qui imprudenter,& fine ullo intelledu,laborant,nec vcl initium,medium,neque finem , immo ncquidem po-

Mm

ftcrio-

GlonaMundu

274-

Verum

flcnorem,vcl antcnorem partem rcrum iftarum norunt.

Philofophivercrcclequefcribunt. Qiiisinud autem intcUigat five

comprehcndat , qui rcrum iftarum tundamcntum ignoraf. ncmo

mortalium cquidemjCtiamfi cfTcs Do6tor Dodorura , &: Lux Mundi,nihilominus tamen hcic omnino ccecus ciret. Idcirco /cripfcrunt,
idquodtantumcftjacrinonfcripfifTcnt. Poftcris enim fuis tantum
bonum voverunt,ac finuil ctiam mviderunt quemadmodum videre
:

poterisinarcanisifl:isipforumfcntentiis,cumprimisveroIfindri,dum
inquit:PIane magnus

efl

acrjCO

craHiis^calidus^aut fngidus

fiat.

quod acr rem corrigat ji tenuis , vel

Quoinnuit Philofophus Dum id
:

Gumaquaafcendit, tuncaercalidus efl , uamignis aer geftant noftrumlapidemvckitioccultusignismeo occultatus ,& aqua, quas
de tcrra .ifcendit,illa in afcenfionc fua aer,& tenuis fada efl,&:,in dcfccnfionc fua,in aquam fcfe dcmittit &: ignis illic habitat atque fi in
vitrum detur,tunc terra corrigitur,igncm cnimfccum in tcrramabducit:ignis fiquidcm anima,&: Lunafpiritus clLItaque aer ingens efl,
aquamenim hc ignem fecum transfportat ,omnibusqtre rcbus confcrt.&tuminfc ipfb frigefcit Res enim aquam ab aerc dcfumpfcrunt.
Aer ille tunc cralfus fit,quando cum igni ad corpus transmu-catur,&:itaaerremin{LiacrafIitie corrigit: Lapidcm enim noflrum
tam cgcrit,quam ingcrit,& tam m afcenfione quam defccnfionc fua
illumcorrigit.Pariitidcmmodoacromncishujusmundircscrcfcenccs,five vegctabilcs corrigit,exinde cibum fuum porrigit aquam , &:
igncmfiquidcm ipfis confert, a quibus fuftentantur , quemadmodum oculatus tcflis ipfc cs ,quod nubcs portet , in rorem pluviamquc reducat,quo in rorc,vcI pluvia ignis occultatus eft.quem e terra,
,

&

ii lplendoreSolis,inafccnfionefua,concepit,omnibusrcbuscibilo-

co confert. Et quamvis

Solis &:

Lunx

fplendores pra:ter

fubciles,agiles,&: incomprehcnfibiles ficnt

ftriSolis &:

Lunx

modum

nihilominus tamen no-

fplcndores multo ccleriores fubtilioresque funt,

ouam rcs vegetabiles in adcrctione {lia in fe fumpferunt Terra cnim

Solis &: Lun^ fplcndores concoquicresque vegetabiles fubtiliffime
:

fufleutant:&Solis6i Lunae fpleudotes omncis, qu^etiamnumviYunt^

Glorla Mundu
vunt

creaturas alimentanc

27

pcr codionem /plcndorem fuiim

Quamobrcm acr
concipiunr aquovitam fiiam confequuntur.
admodum magnus cft, magna cnim,per omni^otentis Deigrari,

amoperaoperatur.
Dum,porro,PhiIorophus ait:Siaer crafTus fit, utpote fi Sol aberret,vel immutecur,^: craflities fit,dum fcfe extollit Eo fignificat Si
deftilIataaqua,qua:pro Sole,vel proigni,fumitur , adcorpus in vitrumdatumfiet,atqueunumin corpus trasmutetur: tunc Sollabiturj&interramfefe demittit:Quofadoaercrafl'usfit,namcum terraconjundus cft&liSoliterumexaltetur, tunc acr fit tenuis hoc
cft,dumaquapcr alcmbicum e cerra excrahicur, cuncfimul ignis iurfum ccndic,hoc eft, Sol exalcatur,^ tunc acr tcnuis. Cumquc, porro,ait: Illudquoquccalidum &:frigidum, &cra(Iicics,5^ ccnuicas,
{ivcmollicicseft,eoipfb innuic Philofbphus ; Sol cahdus, Lunafri;

gida eftiTerra namquc pro Luna a:ftamacur,fi foluca ficc, &: aqua,iii
qua ignis,pro Sole efbacquc duo ifta uniri,& conjungi oporcec , adeo

uc amplius leparari nequeanc. E c fi hoc modo unica^ funcillico cum

etiam elcmentaomnibus in metallisuniuntur,quibusinjiciuntur,in
pcrfedam puricatcm , &:fanitatem , tammetallica, quam carnalia
tamdem Philofophus concludit,
corpora.
ait,

Iquoque
quod craflities,&

&

Dum

tenuitas,SEftatcmhycmemque denotcnt,cofignincatPhilofophus,qu0d arsnoftrain crafTitic, &:tcnuitatcconfiftac.

Duo ifta tcmperato aliquo calorc con jungi oportct,non tamcn nimis
calide,neque ctiam nimis frigidc,ne natura comburatur,hoc eft hyems,&:fleftas:&: quandoifta duo convcniunt, tunc temperatus calor
exinde exiftit,tamquam in naturali aliquo balneo &: tcmperati i^iusmodi calores Solem &: Lunam confcrunt: Qiiocirca Ifindrusnofter hanc propofuit parabolam,qu2e,pcr di vinam gratiam, rcdc a me
,

cxplicataeft,{in

modomentem mcamprudencer obfcrvav^ris.

Mm 2

EX-

2/^

GloriaMundi,

EXPLICATIO THCIl ANAXAGORyE.

DEusabinitio rcrum omnium

Id verum,

eft.

lumcneftj tamquam
comparatur Ignis cnim principium

ignis: Idcirco

igni

vilibiliumque rerum.

Deus

eft

Deus namquc
fuacum

inEftentia

omnium

vegetabilium

Idcm fcfe res cum noftra arte habent

Prin-

cipium cnim ignis eft:calor impellit natiiram ut operari incipiat, &:in

operationc ifta manifeftant (do. Corpus, SpirituSi&: Anima , hoc eft,
tamquam tcrra &: aqua: utpote terra eft corpus , olcum eft anima a,

quacftfpintuSjidque fitpcrlenitatem,6c bonitatem divinam,abfque

fiquidcm Naturaomnino nihil perficere nequit,qumadmodumPhilofophus ipfeait:Deilenitasregit res omncis: &: fub terrai;
crafTitiejpoft creationcm, revelant fefe lcnitas &:intcgritas,fub terras
craflitie:Ubiinnuit Philofophus:Siterraab aqua(fub inchoatione,
illa

quar pro creatione appellatur)fcparata, atqucinoleum&aquamin

feipfafoluta eft,tunc oleum eft integritas,&: aqua lenitas: aqua enim
oleo,&: eorpori

animam largitur, &:

nihil

amplius aftlimit , quam

ei

ccelo,hoc eft,abaquaimpertitur, &;aquafuboleo, oleumque fub

Ignis enim fubtilis , fubtilibus cum aquis,
tcrra manifeftata funt.

de terra furfumafcendit,&: in terraoccultatus eft,oleum vero a terra

fublaborenon elcvatur,ledfblummodoignis,aqua&aer, una cum
oleo,&: terra,per proprium fuum fpiritum purificantur: Quocircaoleum in corporc cit integritas,&: Spiritus lcnitas, corpusque coanguEt quamvis fpiritus prima in operatione a corpore defcenftatur
dat,(corporinamquevitamreftituit5quamvis oleum liyncerum fict,&:femperpenes corpusrcmaneat)nihilomiinus tamenipli auxilio
efteno poteftfine fpiritu,{ed corpus,uti di(5lu,patiturvim, &:anguftias;vinamqilblvitur&:purificatur.EtdumPhilofophusait,fubterr2ecraflitie,quamvislenitas non cernatur, nifi in corpore, innuitj

Terrascrafliticsintenuemmateriam, utpote in aquam, &: oleum,

Corpus enim
tunclenitasin coipore cernitur.
transmutatur X

tameftlenefivemollcjucetiamin aquam, autolcum convcrtatur,

quamvisanteaomniaoficcum

erat.

Idcirco in terra

oleum confpici-

^loria Mmdi.

lyj

fpicitur,quod eft pinguedo, vivum>vita vero aqu^e

cfl:,

Iioc cft, \gv\\s

Separato igitur
aer,&:aqua, utpote triaelmcnta, conjundim.
quae
corpori
potanda
aqua
porrigitur,
nunc non amplius,qua folam
,
Et quamvis tria ifta clementa e tertunc in vitam lliam reftituitur.
ra afccnderintjnihilominus tamen virtus penes corpus remanet veaquam transmutatum
lutivides,dum,perfolutionem,in oleum
cftjSed oleum abfque fpiritu operari nequit, ne quidem fpiritus ipfe,
{ineoleo,&corpore,frudusproferre potis eft: itaque conjungiilla
oportet ,
integritas in corpore cernitur,
tunc omneis lenitas
,

&

&

&

quandoinalbum,&: rubrum transmutatur.

T>ECLARATIO SENTENTI^
Pjthagor^^
PHilofopusinterrogatjquidfictid.quodtangatur
videatur.

Eofignificarc vult Philofophus

& tamennon

Una

res eft artis

una eft,quce tangitur,&

noncernitur.
Iditaintclligendum eft,palpatur , fednon confpicirjr,necoperatioejus notaeft: Quiautem illudnovit,&:tamenoperationem ejusignoratjisnumquam ad artem perveiiit.
Non enim
in univerfo mundo res amplius eft, quam una qua ex ars conficitur,
elaboratur.
Etresiftaex caliginofbquodam loco proficifcitur,
ubinumquamcernitur,necoperationes,&: virtutes ejus a nemine
agnofcuntur,quam a folis artis hujus fapientibus.
Similiter, &: in ipfamateriamagnummyfteriumoccultatumeft,utpote aer,&: ignis,.
hoc eft,Sol,Luna. &: Stella^:id in ea occultatum eft,&: tamen eft invifibile,vcluti Philofophus inquit Quod non cernitur , ncc cognofciiur,{olum cbelum eft.
Quod autem tangitur &: non confpicitur,
noftr2e,qu2e ex arte noftra prxparatur:&: res

&

terra

eft.

Quo innuit Philofophus. Terra eft crailities

quac in materice fundorepcritur,

vel corpus,

quodque in materiafefe accumula-

Et dum philofophus porro ait:

Qiiod inter coelum terramque fiet , quod non cognofcatur, hoc eft,

vit, idpalpari,&:cognofci poteft.

in

mundo.

Eo

fignificac

Philofophus

Mm

Mateha

noftri lapidis in

nmndo

Gloria Mundi.

2yB

mundo, &nonin Sylvcflribus Saca"]um terramqiie,in aere tamin

terra,lcd
intcr
montibus,vel
xolis
tniindoreperitut*,utpoteinparvo

quaminminorimundo.

Dumquculteriusait
Ineo infunt lcnEo
lus,&: intcgritas,utpote : Olhdus Guftus , Auditus Taclus.
:

>

innuercvultPiiilofbphusJIn hominihuseftintegritas, utpote integra anima,&: fenfusrHomo enim tria ifta cognofcere, tangcre , fentire,&.intclligerepoteft. Eoipfb quoquenobisdat indicium, ubividclicet lapis nofter reperiatur,utpotc:per vifum^auditum olfa^lum,
CTuftum,& talum. Pcr vifum, dum matcria lapidis crafla, tcnuis,(S<::
,

clara cft

quando

atque ordinario

modo

agcre potcft

niger,albus,&:ruberfiet,vclerit, &:c.

utque

fciatis,

dorcognofciturprxbono, utpote quandoafoetore fuo feparatum,

&:inclanlHmam puriflimamque fpeciem transmutata cft. Pcr guftum,quando ab accrbitatc &; amaritudine fua ad nobilem fuavemquc guftum pcrvenit. Per ta6tum,an Lapis durus,moll]s,maturus,
aut grofTus^vcl fubt ilis fiet:id quod in hac arte fieri , &: fcnfus , atque
intellcdusadhiberioportet,utunum,pra:altero,cognofcatur,videlicetterra,&:aqua,nigrum,album, &:rubrum, utpote dcftillando,

putrefaciendo,folvendjO>coagulando,imbibendo , f ermcntando &:

tinecndo* Et hac ratione per fcnfus fempcr unam pras alrcro , cognoNofter enim fcnfus,a fcnfibus fuam habet originem, &: quifcitur.
,

hbet labor intra dies quadraginta fex perficitur.

BH0DJ110 DICIl ^RISIEI.

SUmite corpus:quod moftravi vobis,illudquein tcnuia folia redicritc:Innuens.fummastcrram,quxmatcrieinoftra^ fundoadhserit,&:ficcafai:acft,quxnuncfcfe rcpra?fcntat , &: tamen^antea non-

dum

confpccta , nequc cognita fuit:Sed nunc cft aqua &: terra.

Id

Tcrra namque manifcftata, atqueduasin partes,

videhcet divifa eft. Terra ifta f umatur , vitro inaquam
terram
cludatur,&: balneocalidoimponatur,utincalore ifto,vel codione,

monftrare

eft.

&

fcipfa f^lvat,in (cipfa,in

Perolfadummaluso-

aqua:IdaPhilofopho,in teauia folia redigere,

appel-

Gloria

Mundi

2.yp

Corpiis enim,quod ita falum cfl , Philofephi Lapidem

PhilofophorumappellantjUtpote Lapis foHorumj.quo dePhilofoappeJlatur.

Addede aquanoftramarina, &: dcin Hxceft:

aqua vit^. Eo fignificat Philofophus: Si terra in aquam (bluta eft,tunc
ci aqua noftra marina potandaporrigenda eft, ut cum illa [zio, mifcc-

phusloquutuseft.

ha:c aqua vitx eft, nam

aquaenim antea deilladeftillataeft
anima &: fpiritus corporis,in illa occultatafunt aqua noftri maris
nuncupatur, &:nomen fuum a natura fortita cft, nam ex invifibilt
occuItomari:Philofophorum, tamquam exmari parvi mundi, deat;

fumptum eft:Labor namque nofter heic parvus raundus nominatur,

itaqucnoftrimaris aquaeft^Etfthxcaqua corpori addatur, &:cum
iIlacoquatur,purificetur,teratur,imbibatur&:c tunccorpusperdiu-

turnamco6bionempurificatur,atque ex nigerrimo foetidiflimo cobenevplentifllmumque coloreratransmutatur,aquaverocorporiiftiaddita, omnis iftain fermentum coagula,tur,cumcorpore conjungitur, &:in conftantem Lapidem Philofophorumrefertur:illo nunc utere ad honorem Dci, utilitatemque
lorcjin candidiffu-num

proximi.

EXPOSniO

DlCll P/iRMEMlDlS.

SCitote,odiofi malivolique Philofophide mukis aquis loquuii

funt,demultisitidcm mctallis, lapidibus &c.Lique ideo, quod
vos decipere conarentur.

lllo vult

Philofophus,

Quod nobis illa i-

deooccuItaverint,neilIa omnia omnibus manifeftarentur homini-

&

Nam qui ita

fecudum hteram' iftam laborare volucrinty
(quamvisPhilolbphire6levereque fcripferint) feipfbsilli decipient,
eo,quod laborare vol unt, &: tamen fundamento vel f cicntia arns deftituti funt:& culpa Philofophorum non eft , fed propria laborantiii
bus.

ignorarttia.Philofophi enimfcripferunt delapidibus,&: funtLapides,

&:quidemmontibusnoftrisetfofn.
Scribuntinidemetallis, tunc
metalla funt aqu*e,fed ex noftro sere Hquefada. Scribunt de aquis,tiac
ilint

aqu^jfed exnoftro fonte 6^ mari hauftx. Scribunt de fdphure,

tunc

(^loriaMmdi,

2So

tuncrLilphuralbam,velrubrum oft, fedex nodro aere rcparamm.

Scribunc de Sale, tunc etiam eft: Saljfed ex nollris falinis ablatum. IIludnamquenoftcrSoleft,non:raxrugo,halonitrum,Alkailnoftrum
Auripigmentum, Arfenicum,vcnenum noilrum^medicina non:ra,&:
Licet ctiam omneis totius terrarum orbis rcs noid genusfimilia.
niinarent,nihilominus tamcn eft noftrarcs, &:quotquot etiam illi
Quocirca Philofonominaimpertiant,tamen faltimresunicaeft.
phi rede fcribuntfed ij,qui quxrunt,& tamcn non inveniunt , intellio-ereidncqueunt:operationem quoque illius rei ignorant:eapropter dicunt PhilofophitRclinquitc Solem,Lunam,Vencrcm,prono-

omnibus mctallis, & tcrrcnis rcbusnondumtaxat noftro cft in icre: &: du m Philofophus c6cludir,&:
inquit: Omnis labor cft naturse,^: tamcn fit natura.Hoc qui benc inftro aerc:

Eo dicat Philofophus:

tclli^it,is

beatus

eft artifcx,&:

In

Deo grates dcbitas pcrfolvat.

EXPLICJTIO DICII
ACcipeaquam vivam

de Luna

quo

Ll^CJE.

fignificat

Philofophus a-

quam vivam.lllain duaspartesdiftribuitur. Primum namque

aqua dcftillata pro Luna ^ftumaturl Sol enim tamquam ignis in ea
occultatus cft,&: eft pater rcrum omnium: Idcirco cum viro compa,

ratur ,idque idco,quod Sol in aqua cft ; Itaquc aqua viva appcllatar:
Vitanamquc mortui corporis in aquaoccultatum cft, Secundo il-

Oblbrva igitur vocalam Philolophus aquam de Luna nominat.

Luna
mater
patcr,
&:
cft.
Utrimque igitur
cnim
Luna:,Sol
bulum
tamquam
virum
poteris
&:
forminam
Corpus
:
exindc intelligerc
namquc fumitur pro Luna &: illa mater hac in artc cft ac dcftillaca
nqua,quam pro viro cenfcmus,a terra furfum afccnditjideo etam pro
Luna nominatur,Lunx enim aqua eft,tamquam aqua corporis, qux
pro LunahabcturjE corporcfiquidcm cgrcfla cft , itaquc etam illam
,

Quapropterillud
bcne de viro,veide Luna fignificare ncceftiimhabesjSoI cnim vir,&:
Lunauxoreft:TerraLuna,&aquaSoleft, qucmadmodum fails ex

iterumino-redioportctjfialiasarspcrficicndaiicr.

hoc

(^loria

Mundi,

2S1

hoclibroinformatusesiubiqueenim benedidum ed.

Dumqueprxtcrea,Philofbphusinquit: Coagulateillud.promorenoftro,vclconruetudine,quafi non animadvertatis ,quoddicam
pro noftraconruetudine Innuens , corpori fpiritumfuum ad potan:

dumpra^beamusjidqueunicevelfenfim, ut videlicet tamdiubjbat

dc rpuitu,vcluti de aqua,donec vitam fuam recuperet,{anitatemque
&: roburadquirat,idqueper

caloremtemperatum,quemadmodum

cibus in ftomacho concoquitur &: tamquam frudus adcrefcendo in

naturalifuaftatione,
Noftraenimconfuetudo,quodedairus, bi,

bamus ,& in temper<ito calore vivamus &: eo ipfo corpus noftrura

confervatur,&: fcetor atque cxcrementa fucceflii temporis hominem
:

Juxta eamdem illam confuetudincm concodionemque

etiamnigredo &: foetorin laborc a corpore fecedit.
Innuit quoqueulteriusPhiIofbphus,duminquit; An non animadvcrtitis dum
inquam:pro confuetudine noftra:qua{i dicat: Homo loquitur,ut homo:itaquehominem parabolice introducit, quodnoftraopera cutn
deferunt.

humananaturaconveniant,&:, juxta hominum confuetudinem elaboratur.

Non fecusenim comparatur,veluti Philofophusipfeait;

Omnejamantecoagulatum eft:quoinnuit,quodlapidisnollrimaex qua ars noftra conficiturjam ante coagulata, per operationemnaturie,&:aquatuor elementis conjundafiet, per creationem &: ordinationem Dei. Jam ante enim habet, quod habere dcteria,vel

bcat,nihil

dandum,neque aliquid ei adimendum eft Sed in propria

:

fua natura fcparatur,&; iterum conj ungitur ,

parationeiftadoceris.

aquam vita2,qux a Luna def cendit

conferte, tam diu donec albefcat. Eo ipfo

bis,ut fumatis
;

^"

ftrac

quemadmodum in prsE-

Et cum Philofbphusporroait:Pr^cipiovo,

&: illam

tcnx no-

intelligit

Philofo-

phusrSiaqua &:terraafeinvicemfeparatisfunt,tunc ficcum corpus

noftraterraeft,&: abftra6taaqua , eft aquaLunas , &:appellaturaquayitx.velutianteadidumeft.
Idtamfa^pe crebroqueheri
dcbetadtundendo,ficcando,terendo, coagulando &:c. donec corpus in codione albefcat,tunc noftra eft conglutinatio, qux conftans
eft veluti

Philofophus ait,

U tunc eft noftra Magncfia, atque I^catur

Nn
natu-

2S2

Mundu
Ita abillius fpiritu & corporc,
(jloria

naturanaturarum.

,
res una fada,
enimunumj&rabunarcfeparata
,&:iterumin
fiint
remunamrcdu^a,idcirco una natura,ob alteram,la^tatur.

EXPOSniO DICII ETHELIl.

INquit ille: Coquice tam diu noftrum lapidem, donec fplcndeat ihftar

fiilgurantisalicujusmarmorisjtuncfitmagnus,

& lapis arca-

nusjSulphur enim fulphuri additum ,ob proprietatem fuam in fc

confervanSjubi fubiijrelligitiSilapis nofternunc feparatus fict,tamquam humidum a (icco, tunc ficcum in fundamento pro noftro lapidefumitur,&niger,inftar coruijcft:

Ille

cum

coquendiis

fua aqua,

&

tam diu donec nigredo ejus tranfeat

albcfcatjinftar candidi fplcndentis alicujus marmoris: Atque tunc eft arqua; ab eo feparata

cft,

c.inusIapis,qui,perDeigratiam;inco6lione,inMercunum fixatum
trasmutatus eft. Porro arcanus ille lapis ob fequentes duas cauflas.
,

Unaefttquodinarcanoquodam locoreperiatur, dequonemofibi

cavet,utintamrcviliadeo magnavirtus,myfterium, &:fumusthefaurus occultatus fict,ut nemo id per rationem fuam abfquc aliquo
,

DEl dono

pra?ceptorc,&: magiftri alicujus infticutione , vel fingulari

invenirequeat.QuocircajurePhilofophusaffirmarepoteft:ARCA.NUSLAPISEST.Dumqueulceriusaic: Sulphurfulphuriconjun-

ftum

eft,ob propriecatem

fuam infc confcrvans,iIlicintelIigit Philo-

fophusj (^ando materia feparata cft, utpote fpiritus feorfim

& cor-

pus ctiam feorfim,tunc tamen feparata eft:Et quamvis ibi duE adfint
materia: ,nihilominus tamcn falcim una eft materia , &: iterum unum

incorpustransmutacur: Infimumfiquidem,ramquam corpus,

eft

fulphur,&: fupremum, fpiricus,eciam eft fulphur: Atque dum fpiritus

adcorpusaccedit,tunc unum fulphur venit ad alterum , hoc eft,

Utpote,
furphur fiilphuri conjunlum , &: illius eft proprietas
fpirituspertinetad corpus,&:corpuspertmetadfpiritum : Alterum
namque altero carere nequit. Idcirco duo ifta fulphura in natura
:

occultatafunt,tamalbum,c^uamrubrum,&:albumfuJphiirincorpo-

GloriaMundu

28^

re nigrojrubrum vero fub albo occulcatum efi:: Sique rpiritus corpori

addatur ordine,detcmporibusad tempora,dum omnino fefc in corpuscoagulavit, &: tuncfulphurrulphuriadiiitum, &:omnino perfecbum eft. Nulla res peregrina iJlic intervenit &: haec efl; ilJius pro,

Quocirca nihil allumit , quam proprium fuum Ipiricum,

Corpusenimanimamcorporisinfeconrervavit , 6c quode corpore
extradum cft,id f emper unice eidem reftitui oportec. Itaque nuila
accepta eft, quam anima fua propria,
res magis illi tam grata,
proprium {'uum corpus,hoceft,propria fua natura , quem in finem
prietas.

&

Philofophus ait: Si id ita accumulatum eft:Spiricus viddicct corpori,

fulphurfuIphuri,terraaqux,&:omninoalbumfa61:umfiet,tunccorpus fpiritum in fe detinebit,nec avolabit, ut iterum a feinvicem fepaEt hoc modo terram Philofophorum , candidiftiinc
rari polTmt,
purificatam,habes,in

quam frumentumnoftrum feminamus,utinfi-

nitumjfruclum proferat.

EXP LICATIO

T)1CT1

PjtbagoM.
II

Aud immerito mireris ob cerra

,

mirabiliaque Philofophorum

_ dida:quam multipliciter enim videlicet rcm

iftam defcripfe-

unt,tamen ia reifta unica omnino conveniuntjomnia fiquidem illolum dida una ad rem refpiciunt:Si modo redle obfcrvaveris , &: certo veritatem deprehendes.
Nam ubi dicit Philofophus Damus
vobisregimen de rebus iftis , quod aqua fiet ficca, tamquam aqua
Lunse^quam prseparaftijiJIicautumatPhilofophus; Quando artem
:

iftamelaborare velimus, timcproprie, juxta intclledum noftrum,

nos conformaredebeamus: in quofierremus &ad fcopum minimc
collimemus, tunc illos merito
tamquam impoftores , culpare
poterimus: regimen cnim publice tradunt Sin vero non collimctis,
tunc faltim proprixaftutix,veIftultiti^ veftrxidadfcribendum eft,
dum fcripturam , juxta infana irrequietaque veftra capita , aliter in,

terpretemini,quaillafonat.

PorroduPhibfophusaicquod propna

Nn

{liam

(jloriaMmdi.

bS4

fLiamaqiiambibat*eoinnuit,quando ficcum a humido feparatum

eftjtunc abftrada aqua corporis reda aqua, &: aqua Lun^ eft , quam
Abftradafituprieparafl:iperputrefad:ionem,&: deftillationem.
terra,taniquam
rumitur,&:
viro
corpus,
pro upro
quidem illa aqua
Si igitur nunc infeipfum aqua fuerit, tunc aquam a viro,ad axore.
quamuxorisunicetransportabis^utinmatrimoniotum fefe conjun,
Quo fado corpus propriam pr.xparatamque fuam aquam
"ant.
bibit,atemporibus,ad tempora,&: femper fitpurius, numquamta-

menbibitampliusjdonecfupraomnem
illud

tum noftra calx appellatur

&:

modum

fiat

candidumtEt

aquam noftrx calcis corpori ad-

funde, atqueinnaturali caloreillud ficcaricura: id quod tam cerebro fiat^donec (zio. coloret,&: reddatur candidi(rimum,&: tunc ad al-

bum

prseparatum

eft

propriamque fuam humiditatem imbibit. Sin

vero illud ad rubrum refcrre coneris, tunc illud itcrum fol vas,&: coao-ules,nonfecus, accumalbo ctiamace fa6i;umfuit,omniinforma,

nec

aliter.

Ethoc,amen5amen>vereverum,fimplex,acredumeft,

juxta rcdum laborem Philofophicum

SMARAGDIN^ HERMmiS
tabiiU declaratto.
, eo fignificat:
ArsredeaPhilofophistradita, (cA infipientes fcripturam aliter intcrpretantur , quam fonat,&: aliud fumut quam fumere debcCum igiturerrent,tunc,artem,non veram efle,&: fefe a Phibant.

DUmigiturHermesaitjArsvcraeft&:verifIim3
,

lofophis,qui mendacia fcripferintjdeccptos efle,inquiunt, artemque

ipfamnonveram,fcd falfam , eflcdicunt : laborantes itaque ctiam

cum ipfaartenaucixftumanturatque contemnuntur. Sed neminitamenculpaimputandacft, quam infipientibus ftultis, qui ScriSi cnim artem vere infpexiflent cum inpturam non intelligunt.
,

tclledulegiflentjfeque juxtaillam conformafllent, &:nonftupidai-

pforum capita,propriumque intelkdum fuum,fequuti fuififentjtunc

aSco-

(^loria

Mundu

sS^

aScoponeutiquapiabcrrafrent;Dumveroerrant,idiproriimciilpa
nonphilofophorum , qui veram vedtatem fcriptitarunt &:
,
Et dum pra^terea ait: Quod furfum eft,id
ars ipfa verii,nec falfa eft.
quoque eft, quod deorfum cft Eo materiam lapidis noftri fignificac,
quae reseftabinitionoftriopcris, &:quodres una dividatur duas in
partes,utpote in terram,&: aquam tunc infurgens illa aqua fugax, &:
Sin vero iterum conjunda
cerra, qua:infundo ha^ret, fixata eft.
fpiritus fit corpus, utpote terra fic
fueritjtunc corpusfitfpiritus,
fugax,commutatureniminaquam, &:aqua transmutacurincorpus,
Nam quemadmodum Philofophi loquuntur, quando
fit fixata.
fit

&

corporafpiritus,&:fpirituscorporafiunt,tuncinartcadfhicnihilha-

betis,idqueideo,quodduoifta,utpote quod furfum afcendit, cum

co,quoddeorfjm defcendit,conjungantur,uniantur atque unum
IdcircoPhilofbphusaicquodfurfumeft, id quoque
Gorpusfiant.
cft quod deorfum eftj quo rem unam unaraque cflentiam fignificat,

non efl am
plius,quum res unica,feparata,atque adeo arde iternm conj undaut
numquamfcparetur,fedtantam virtutem operationemque pariat,
ut in unico etiam momento preftet,quodfoI mille quoque annis
pra^ftare nequeat,6 rem miraculofam, vilem tamcn & ab ominibus
rcjecVamiEt cum porro ait;(Cum res omneis ab uno fientjidcircores
omneisetiamabunonat^funt, juxta ordinationem fuam,h,e. per
qua: miraculorum unius rei eft perfed:io,hoc eft,Materia

creationem omnipotentis confideranris Dei, exiitque a communialiquamafTa^quxinfefe omnia quatuor elementa complcditur ,qua^
aDeocreatafunt , &:intermiracula lapis e mafTanatuseft) eovulc
Hermes Philofophus,omneis res ab una re,utpote prima cfTentia^natas efTe^atque etiamnum hodie prima de materia nafcuntur, h. e. unicamafTa^uniuscujusquereienimnaturaeftjUniquetam bene, quam
alteri eft addita,

&

dum

dies finguli in

primam fuam materiam

transmutantur, tunc illico communis mafla , prima videlicetmateria,inpromptueft,quainomnia quatuor elementaa Deoordineper

divinam illius confiderationem

ita

creata funt,

Quod autem ad-

cretionemfuamhaberedebetjidper deftillationem

Nn

Solis &:

Lunac
fiei

28<^

Gloria

Mundi

ficnoportet:Sol&:Lunan.haturalistemperatirquecaIorefl,qn3eadeomal]amagitat&: impellit ut operari &: quodlibet, juxta Tuam

,

i'peciemjaugmcntareoportcat.Aniina,vclfufl:cntatrixvcroterraen:,
h.e.terra allumit fplcndorcm Solis &: Lunse

tamquam tcmperatum

calorcm,eundcmque liberis porrigic,ipfbsquc fuftcntat vcluri nutrix

infantcsladat.EiitaSolpater, Lunaveromarercft, terra fuftentatrix,&:mafl'actiama

Dcoper

fingularein prazmcuitationcm crcata,

inqua matcria efl:: Qiiique illam fumere &: pro^parare debet , is meri
toiibigratuletur&:gaudeat aSoIc&: Lunafiquidcmpervaporem
aliquemfeparatur,6iiIloinlococongrcgatur,ubi rcperirur. Dumquepr^etcrcaHcrmcsPhilofophusait Vcntusilluir) in ucerogcrit:
Suftentatrix illius terra,illius vero totius terrarum orbis paterefl. Si

intcrramtransmutatur.tuncpotcntiailliuscftjntegra-. qr.r,innucrc

vuIcPhiIofophus:Quandomaterianoftrilapidisfeparatur,ti:; cven-

tusillumgeritinuterofuo, vclutiaermateriam transportat Lamqua

aqua^in qua ignis,tamquam lapidis anima,occuItatus lacitat, &: ignis

Hermes materiam, qua^ afcendit,

qu.Tinfundo,remanct, totus mundus eft qucmadmodum etiam
Idcirco
PhilofophiloquunturiLabor nofter parvus mundus cit.
namque
Sol noeirc
putat:Ignis
mundi
patrem
totius
ignem
Hermes

totiusmundipatercft. innuitibi

ftrxartiseft,&: acr,Luna,&:dyoifta,unacum aqua, detotomundo,

utpotedctotafubftantia,afcenderunt,&:terra fuflentatrix lapis eft,

hoc eft quando terra fplcndorcm Solis &: Luna^ alllimit tunc novum
ahquodcorpusnafcicur,qucmadmodumnovusfLtcus in utero materno:&: terra Solem &: Lunam in fe recipit &: concoquit, fo[?tidique
llio cibum porrigit dc dic,in dicm,co magis magisquc,idque tam diu,
donec fortis potensque fiat,&: tunc fcrcorcm nigredinemquc abjiciunt,&: de colore uno in al terum convcrtuntur: ac Sol &: Luna tamquamignis &: aer,in qua^frudum terramque promoveant,hoccft,
cibateillos tamdiu^donccadmatiiritatcm xtatcmquc fuampcrve,

manc,&:tilianoftraappcIIatacft atquefruclusnofterlapiseft,quide
Solc &: Luna denuo nafcitur,veluti bene perciperc poteris, quod fpiritus,tamqu,imafcendensaqua indics in corpus transmutctur , &:
corpLis

22y

GloriaAiundi.

corpusclenuonafcitur,atquccrercic3&:augeturvelutifcetiTsinutcro

&

qui omnia
Atque hac ratione bpis de malla nafcitur
materno.
quatuor elementa in fe compleditur, utpote de duabus partibus,
fpiri tu videlicet,naturaliter nafcitur : quocirca ventus ilcorpore
lum in ventrc fuo portat, lapidem namque de terra furfum in coelum
geflavit eumdemque icerum de coelo in terram portat, &: hoc modo
lapis e fupernisjatque ex coelo 6 inferius de terra fumit fpiritum acqueregeneratusfru6tusfit,non fccusac omneis casteri foetusin utero materno generantj&: omneis creaturse frudus pariuntjita ctiam
aer,velventus,lapidennoflrumparit,nonverofecus.Cumqueporro
Hermes ajat: Vis,five potentia illius integra , fi m terram transmutetur, eoipfo putat, quamprimum fpiritus in corpus transmutetur,
quod tum vim potentiamque fuam habeat animadvcrtes enim cum
fpiritus adhucfugax,6^ non fixatus, five conftans fadus fiet , tunc
in momento omncjquod operari debet, operatur ,
fi eo pcrvenire
debeat,tunc cum illo agendum elljveluti piftor cum pane agit Pau,

&

&

lulumnamquedefpiritu fumitur, &: corpori, tamquam piftor fernientum iznnx tribuit traditur, &c tunc fermentum illud totam
fubflantiam in fermentum transmutat , idem quoque &: nofler
fpiritushocefl,fermentum nofl:rum,agit,atque totam fubflantiam,
hoeefl, corpus , fuamin fubffcantiamtransmutat
&:itaindefinenter fermentandus eft donec tota malTa in unum fermentum re,

deat.

Hocfiquidemmodo corpus

fpiritum fermentat, ut etiam

unum corpus fiat,&: fpiritus fermentat corpus, ut quoque unus

daturfpiritus.dumqueiftaduointerfe inviccm transmutantur

red,

eo-

dem etiammodores omneistransmutantur,quomodoinijciantur.

DumqueidemillePhilofophus porrodicit: fepara terram abaqua,fubtileaduro,idqueleniter,&magn3 cum arte, &:tunclapisa
rerrainccelumafcendit.aciterumdeccelo in terram defcendit, &:
potentiamfuamefupernis, &ab inferiori loco, aceipitjquo fado
gloriam,&: claritatem totius

mundi habes. Quocirca a te omnis egea^morbi,&:languoresrecedent3 fubtilemnaquevincit Mcrcuriu,

&:omniai

GloriaMundi,

^SS

omnia dura firmaqiie corpora a condico mundo penetrat. Eo ipfb

autcm idcm ille Hermes innaic: Si videljcet quis laborcm inchoare
veliCjtunc humidum a (icco fcparandum e{le,veluti aquam a tcrra: i2nis enim de aqua aiccndit furfum,&: corpus rcplet, Ci illi conferatur.
Sc

Ethoc i^niema

terra feparareefl:,tamquamfubtileaduro,aquafub-

corpus, durum robufliumque efl: : Id vero magna

arteleni' erquefaciundum,h.e.in Philofbphorum tirmo, vel Balneo.
4.e.tarde,inque temperato aliquo calore,neque celenter , non nimis
tilej&: terra,veluti

caHde,nequeetiam nimium frigide, &: tunclapisfurfum in coclum

afcendit,videhcct in Alembicum,&: ex eo iterum de cttlo in terram:
h.e.corpusafe invicemfeparatur, &:rurfusconjungitur, quemadmodum anteaamedidum eft,quodfpiritus &c corpus una resficri
oporteat,id quod

fit

in leni aliqua coclione , afliduo tamcn in calorc,

noncalidusquamganinaovis fuis incubat, &:puIlos fuos excludit:

Etha:c
quof<i^otumgIoriam claritatemquetotiusmundi habcs.
hujus materix pra^paratio in vafe quod pro toto mundo a-ftumatur,velutihicnofter Philofophusinquit, quodnimirum hic labor
minor Mundus appelletur. Idque fi hoc modo pra:paratum fiet,

eft

tuncgloriamla'titi:imquehujushabesmyfterij

,quam

nullus

homo

interrahabet,nequeetiamhaberepoteft. Infclliges quoque quomodo mundus ab initio creatus fiet id in hoccc labore intclligere

&

difcerepoteris:adhiEComneismorbos&:metalla,humanumqLiecorpuspropcllerepotis cs,nec ampliorem egeftatem pati audcbis, omneisquebonascomplexiones, hujusarps bcneficio, pcr divinam
aratiam,GmniinintclIigcntia,&:fapientia,habebis&:agnofccs.

Ma-

terianamque Mercuriumin purum aurum argentumque commutat,omniaque dura firmaquc corpora penctrat qualia funt lapilli
,

prctiofi &: metalla.Et quid,obfecro,nobilius

Deo

tibi

exoptai es,

quamhocdonum proquoctiamtotiusmundiopesnon rogare, deaffirmare, &: gloriari potcft:

bercs. Quocirca Hcrmcs bcne de fc
Vocatusftim Hcrmes Irtsmegiftu^ , hahenstrespartes totius mundifapi'
tntifi-

-^

GtoriaMundi

AL1VT>

28

OFVSCVLVM CVMP%[^
ori conejj^ondensJcBuquc

femtile.

PRiEFATIO.
immcrito omneis
quod Philofophi
hoHAud
norempretioriirmise&divin^hujusartiSjquarSECRETLTM
mirari poflent,

in

PHILOSOPHORUMdicitur,totoccultaallegoncaquedi<3:ainvenerint,ut hoc modo illa indignis minime revelaretur id quod tamen nihil fruduoii apud arcanorum iftorum difcipulos operatur,
,

cum eoipfoadocculcandamveritatemintentifuerint.

Et duminfiipforum
Scipta
quantx
Iegunt,atque
audiunt,
videlicet
pientes
divitias,virtutes,&:efficaciasarsnoftraparerepofIit,

viflimumque fonitum

aurib.fuis percipiunt,

tuncjucudum

fua-

adeo ut exiftument fefc

foliisaurcisin{idere,cccIoquemeras chordas adfixasefre,

unde

cti-

am magna ars &: defiderium exoricur, ut mox ipfos

Doftores futuperfuadeant,&: magna miracula edere conantur , nec tamen

,

ros,fibi

fentiunt,velquod Philofophi ipfos dccipiant, multominus

fciunt fapientcs mox ab ini tio artis huj us fundamenta occultafle , dc
fe errare

veritatemfakimipforum

liberis per parabolas,&: fimiJitudines explicafre:fieriquoquehaudpotefl:,uthomo, quamdiuetiam in per-

immundo mundo vivat, fenfum opinionemque omnium Philofophorum explorare.mukominusipfbrum librosfcri-

turbato hocce

ptaquccumjudicioperlegerepoflit: multomagis vero impoffibile

efl, ut quis exlibris &: fcriptis iflis fufficiens fundamentum atque
deiiderium plenariumhurire queat, nifi Deus omnipocens ex fingu-

^um fuum aperiat,utvidelicet

quaexde Philofbphorum fcriptis &:

larigratia,&:commiferationeintellL

natura^proprietatemagnofcat,

didisjudicarevaleat:Solafiquidemnaturaefl,qua?omniaoperatur
perartemin noflro Magiflerio,& fola,inquam,ilIarectem rei cogni-

Oo

tionem

2po

GloriaMundi.

tioncm confert,qua ex noftram artem pra^paramns. Sic namqucBafonaitrCavetonepercgrinialiquidadmifccas, talisfiquidem natura

elt^quasresomneisfupcrat.
Et Bond.remiftamita explicat, atque

aquam illam nuncupat, inquiens quod jntegrum negotium ejus

dcmvc totum regimen unicc per aquam fiat, quas a lapide proveniat.
,

Et Alphidiuslapidemfapicntum infc quatuor naturas habcrc aHeveratjquamhbct in propria fua circntia,&: fpccic, divcrfimodo vifibihquc modo atqueiJhi virtus &: cfficacia in nullo aho icxxx eft lapide.
Idcirco Rcgius Philofophus Haly ait An nullum alium
agnofciSiqui cum lapidccomparanpollit qui potcntiam ifta pcriicicndi habcat? Ad qu*e Moricnes ita refpondct NuIIum , ait alium
agnovi lapidem,qui cum lapide comparari queat ncquc taiitam potentiam opcrationeq; habeat,in feenimquatuorclcmetavifibilitcr
complelitur,idcircoctiam mundo, ciufdemque creaturis additur,
necullusinlupcrLapisinuniverfomundo repenripoterit, qui cum
QLiamobrcm fi quis
illooperatione &:natura comparari pofFit.
rcm aham, vcl alium ctiam Iapidcm,quam huncce Magiftcrii fupradidum lapidem fumpfcrit , illius opus pcriit , quemadmodum
etiamvctusillePhilofophus Arrosloquitur:Lapis, inquit, ad laboremnoftrumminimeaptus,&:idoneuseft,doncc ab co crafla tcrra
Similiter &: Morienes aif. Nifi corpus a fua craflitie
feparctur.
bene purgaveris tunc fpiritus cum eo conjungi unirique ncquit:
quamprimum veroacralfafua natura purificatum eft,tunc fpiritus
;

fcfe

eidcm adfbciat

& cum eodcm fefc

exhilarat,

ambo namque

Et Afcanius in Turba:
Spiritus cum impuris corporibus minime uniuntur:Sin vero corpora benc concod:a &: purificata fucrint, &: fpiritus illis k(c adjunxerit,tum in momento magna miracula fefe repra^fentant: illic namque
omncis , quiinmundofunt,coloresapparent , &:corpusimperfei:um conftante fcrmcnti colore tingitur fcrmcntum fiquidem illius
cftanima,&:fpiritusfimulcum anima conjunguntur
copulantur
cum ipfb corpore ac etiam illico cum corpore , in fermenti colorem
transmutantur atque exiisdemt res una. Quem infinem veredicunt
fubtiles &:puri a crafla fua natura

facT:i

funt.

&

^loria Mundi.

2pi

cunt PhilofophijCum obfcuris tamen verbis, quod mariti uxorisque

fiec conjundiOjhoc efl:,corporis,& fpiritus,ut hac ratione ab iliis ambobus fcetus nafcaturjquales enim parentes , tales plerumque etiam
iliorumfunc hberi Namhomo generat hominem, &: ex metallis
generanturmetalla^&quodlibethmilequajriretiamfuifimile.
ItaquequihbetrerumNobilifIima:que hujusartis imperitus naturamimitaridebet; quemadmodum etiam sequc neceflarium eft,
ut naturarn rei cognofcat,ars enim naturam fequi debet.
Multi tamenreperiuntur artifices, quineque intelligere, nequeetiam ani:

madverterevolunt,fuieratione laborantes, &:in cogitacionibus fuis

confufiCuntjignorantes anipforum ars naturseimitacrixfiet ,necne,

quam tamen corrigere &: augere conanturrQuibus de celeberrimus

ille

Philofophus Arnoldus

ait,

quod

veluti afinus ad priEiepe, qui ncfcit

videlicet

ad artcm acccdant,

quo roftrum fuum excendat;

itaiimiliterS^illiignorant, circa quse occupati fieut,

multo minus

natur^principiunijnec quomodoiIlam,cum arte fua, imitari debeantjfciunt. Conantur equidem naturieopera perficere, fed, abfoluto
nunc <>pere,bene vident quid nimirum mveniant. Verum itaque

eftProverbium:Qaifegniseftad evolvendoshbros,isetiam dignus

eilenequitut res artis prarparct, cum nullum fiet dubium , divinamillamarremverumhabere naturarum principium ^ris fiquidem natura veracorporain terra efficit,qu;Edamperfeta,utpoteaurum argentum,qaedam imperfeda Venerem videlicet,Martem,
Saturnum , &Jovem, prout Planetarum curfus laborat&influit.
:

&

Quigitur magifledumnoflrum perficere voluerit

vel nobilifli,

mxiUiusartis particepsfieridcfiderat,isnofre necelTumhabet, quo

cx femine ifta metallorum corpora per naturam in terra generentur,

quodfemenexnaturadefumimus,ilIudque perarte purificamus acque prseparamus , utexinde multo nobihus 6C prieflantius acut brevi tempore impura imperfedaque hominum
cipiamus
metallorumque corpora pura
perfeda reddere valeamus.
IIlud vero femen e perfeclis puris maturisque corporibus extraherc
nos oportet 3 fi ad exoptatu finc pervenire vehmus atque debeamus.
,

&

Oo

Quo

(jtoriaMmdi.
2$2
Qao meliiis &:citiusigituromnisnobilishujusartis indagator aclna'turse

cognitionem pervenire pofTit; Idcirco fequentem Trai:atum>

, creatione &: gcneratione hominum

adpolui>
quemdifcipuluSjSi imitatornoftrimagifterij benepellegere condderare,animoquediIigenterevoivere&: revolvcre dcbcr,quo fado

de principio natura?

a re6ta via minime tunc abcrrabit.

TIMOR DOMINI

INITIFM.

SapenM,

OMncis equidem fapientes, & deledi pra^flantesque Philofophi

nulium non moverunt lapidem,quin Deum omnipotentem omnium primo ex mirabilibus fuis Creaturis cognofcerent, quantum
quidcmexhumanaratione fieri potuit:Id quod tamen nullo alio

medio ac via cfficcre,vel explorare potuerunt, quam quod omnium

rerum naturalium initium fummo ftudio confidcraverint,ex quo et-

iamDeum diligentiilimc agnovcrunt. In rebus namqueiftis naturahbus omnipotentiam creatoris,&: quam magnam virtutem opcrationemque,potcntiam &: Secreta naturx indidifTct verc perceperunt.
(^a de caufTa etiam fedulo eo adlaborarunt , quomodo ni:

mirum illa myfteria magna prudcntia,in humani generis emolnmcntum, luce pubhcadonarc poflent Itaquc etiam omnium primo rcrum naturahumprincipium,cumprimis vcroprimi hominis ortum,
ejufdemquemortem &intcritum manifcflarunt, huncin modum
dicentest

PoflquamDcus omnipotensmox ab initioexfubtihliquorc;vel

infcnfibihncbuIajCujusfpecicsnonhumida,nec ficca, nonfrigida,
nequccahda,fedfubtiIisquidamvapor , quictiam nonlucidus, neque caliginof us ,fcd confulum chaos fuit , quemadmodum Philofophi^oIunt,quod Deus in primam materiam , h.cjn aquam commutavcrit>deina feinvicem fcparavcrit, &:partem unam duram iieri

clcmentum tcrra^ & aquae. Poflea

Deuselementumaquasdivifu acrcniilhc crcavit, &:exeJemento

jufrerit,h.e.terram,&:hoc cft

terrat

(jloriaMundi.

2^S

Et ideo etiamterrx igncm fieri curavitjhoceft, elementumignis.

elemenquod
videlicetinprimisiftisduobus
num hodie videreeft,
tiSjtcrra&raqua fcilicetduo ultima clementa occultata fient, quse
funtignis &:aer:interra fiquidem ignis eft^&inaquaaerconfervaturi

quemadmodum cottidiana experientia illudfatis fiiperque teftatur.

Ethocmodo DEUSPateretiamfirmamentem, Solem, Lunam,&

& qua^Iibet

fiiuminordinemquamprimum collocavit
Dein ternus Crcator animal ad propriam fuam imaginem
illudque ex humida aliquaterraformavittquoinnuitur,
creavit
mnjorem
partem dc terra, (in qua ignis confervatus erat) fumquod

Stellas creavit,

pferitjillamque aqua(inquaaer conclufus detinebatur^ humecbarit,

&c

hominem exilla formaverit.

Ideo dicitur quod

homo

quatuor

Poftquam
cx elementis creatus,6<: parvus mundus appellatus fiet.
autem DEUS commemorato modo hominem faj is perfedum,^: fecundumipfiusimaginem conformafi^et, inftarcadaveris tuncibi jacuit,& fcriptum exftat,quod illum DEUS erexerit vivumque fpiritum ejufdemnaribusinfpiraverit,undeetiama2ternus DEUS hominem, procul omni dubio Adam nominavit. Pari quoque modo
DEUS omnipotens quatuor ex elementis omnia elementa, inter
ccelum terramque degentia , quemadmodum etiam &: omnia vegetabilia,atquc mineralia creavit , 6<:crefcere juffit.
Et tantum de
prima creatione,qua peradta Deus omnipotens hominem Adamum
in Paradyfum,quem propriis manibus plantaverat,transtulit: qui tot
multis elegantifilmis, mirabilibus, gratiflimisque floribus, frudibus,

&

gramine exornatus erat in quo homo

onine cordis fuidefiderium l^titiamque explevit, Deiquc
creatoris fui omnipo tentiam exinde faris fuperque intcllexit , nomcn
iIIiusIaudibusextuIit,ceIebravit,honoravit, &:ocuIis lliis illic vere
radicibus,herbis,frondibus

Adam

confpexit,quid cor ejus defideraref.nulla fiquidem re

tum

indiguit,

&tamomniumanimaIium, quamreliquarumetiam Dci creaturarum fadus eft Dominus. Quocirca jeternus creator fandis fuis
angeIismandavit,utomniaanimaIiaadAdamumducerent,utipfum
pro Domino fuo agnofcerent, &: viciflTim Adamus fingulis peculiaria

Oo

fua

(jlonaMundi.

sp^

fua nominatribuerit, uthac ratione quodiibct ab altero rite fepararet.

CumigiturDeus omnipotens paradyfum fuum tam

elegancifli-

omnla animalia, unacumiplbrum Domino, Adamojfeieparcerejalere, parpari fimul ambulare

nie,utidiximus,exorn3fl'et,atqueinilio

(exccpto Adamo;quifolusinccflit,)confpexiflet,6<:procuIonnnidubiofmi^ulaanimalia Adamus acccffiiTet^^^qu^ tamenadillius confpcd:um,prx nimia formidine,aufugerunr neque ullam illius fbcie,

tatemexpctivit)idcirco Deus^etcrnusPaterGen.i. dixit

bonumhominem

eflb

Non

cft

folum&:c. &:profundo fomno hominem A-

damum corripuitjcoftamque exillius corpore non procula

cordc,

defumplir,&;proceram,elegantemqueexiIIa cofla uxorem condidit,quam ipii propofuit,&: dein Adamum evigilarc curavit^qua confpecl:aprotinus,perdivinamgratiam,ilIamcognovit,&:dixit

ut

lci-

illamnius,&:c. Deus vere focminam iftam Evam appcllavit

qiie Adamo in matrimonium tradidit, ut eam pr0tegerer,illaqiie
viciflim Adamoobedientiam pr2efl;aret,deincorporis fructibus illos
,

dotavit,idquefequentibusverbis:CRESCITE, ETMULTl PLl-

CAMlNI,&:c.

T>

AT>AMl GLORIA ET
prajlantia.

ET

Deusomnipbtensipfisparadifum fuum mille annis inhabitandumconceffit, quorumpoftcriomncis etiam mille annos,

cum omni prxftantia &: gloria, in codcm ifto Paradyfb traducercnt,
&; dein cum corpore &: anima in coeIum,5eternamquc vitam, rccipcrcntur ,idque eo, quod homo tum tempons omnino pu rus caftusquc
^b omnipotentc Crcatore formatus, &:nulla in ipfo fragilitas confpedanulIisquefcbribus&:morbisfubjci:usfucrit,&,infummanuIlos omnino nxvos in fe habuerit,fed totus perfectus

Deo crcatori fuo

fccundum imagincm fuam

cum omnibus fuis
pofterisjvefcereturjiblam cognitionis arborcm pcrpetuam ipfi intergratusacccptusciueexftitcrit,quiillum

crcavit,omneisquc frudlus Paradyfi,ut dciis , una

dixit.

l|

GloriaMundu

2p^

commederet, idque fub jeternae mortis pccnaa

&:tamcorporis,quamanimecondcmatione: quitamen , a diabolo
fcdudusjpoftquamdefrudtu prohibito commediilbt, inmomento
omnium rerum indigens facVuscft, miferum , nudumque fuum
dixit,ne fmdiis illius

corpus cognovit,&: poft arbores , Scriptura tefte

abfcondidit,

{z{q

quoniam arterni Deipoenam jam erat promeritus,nuncquoque,

ex divina comminationc,mors a:terna,hominisque coporis &: animas
perniciesfubfequutafuift'et,nifi2:terni Deifihus,

Dominus&

Ser-

vatornofterJefusChriftusSatisfadionempromififl'et,ineamdcmve confenfiftet.
ItaqueDeusomnipotenshominem gravijugocaftigavit,quod faclum erat de raiferia, calamitate tribulatione egeftate,&: morbo,fub quo acerba mors dependet: iliud Deus ommpotens Adamicolloinjecitj&jfimulcumillo, eumdem exParadyfoejecic,agroquemaIedixit,neimpofterum fuapte fru6lus fuosprofert,
Cumque Ad.imus juftli divmo,
fed meram dumtaxat zizaniam.
per Angelum nunc ex Paradyfoin horridum incultumque mundum
propulfus,fodiendo,agrumque coIendo,fefe fuftentare, acquc in fudore vultus panem fuum manducare neceifum habuiflet, atque,
anxietate, fuftinuiflet,
pr2eterea,multas calamitates, cum cura
idimpatienter ferens Adamus iram Dei (erio perpendit,atque transgrefliones fuas multis cum lacrumis deploravit, Deoque fupplex
,

&

ftd:usilliusgratiam&: clementiam imploravit,

&

abfque

ulla intermiirione illius

opem

fummoque

invocavic.

ftudio,

Quo

fado

Deus paternum fuum

cor mitigavit ,iramque remittendo mifericordiaefuieitamemorfatfluseft, ut hominemab injedo antea jugo

iterumliberaverit:Centrum,jugo ifti adpenfum , vero > mors nimi-

rum temporalis, ipfum femper fubfequutum, &:tamdem eumdem

vicit

atque interemit.

Verumenimuero Deusnondumtaxat A.damopcEnam mitigavit,

& tribulationis jugumipfidepofuit,verum etiam media fumminiftravit,

quibus impofterum k{Q contra iminentes calamitates

bilationesque tueri poflet.

Quocirca eidem illi

Adamo

tri-

inftindu
ipiritus fandi naturarum proprietatcs revelat^ fuerut , ut plcnariam
,

carun-

Gloria Mundu

2c(^

earundem cognitlonem habuerit,

&: rcmedia, meJicinas

curatio-

nesque ex herbis,lapidil)us,&: metalJis prxparare noverit,quibus tsediumfuumrublevaret,morbosarepropelleret, &:deniqueindigens

luumcorpusinmediocrijvaletudine intcgrum ad vita: fuseultimum
fincm ufque confervaret,qui tamen nemiwi nifi foh Deo , notus efl:.
,

Qiiamvisveroprimusnofter pater

Adamus perfcdam

iapientiam

intellit^entiamquehabuerit.&naturarumproprietatesjvelutiantea
diximus,intellexcrit,nihiIominus

tamen

fummum naturarummy-

Qoocirca Deus aliquandoin Paradyfumilfteriumipfumlatuit.

lumadfeaccerfivit ipfique modo diclum illud myftcrium(^quod
- nuncSecretumPhilofophorumappelIatur,& folis Sapientumfiliis
notum eft)divino fuo ore ipfe revelavit, idque verbis fubfequen>

tibus:

Euo-e, Adam,du2e heic funt resjuna fixata,five conftans , altera jn-

fixataiiveinconftans &: fugax

eft.

resiniisdemlateantjidomnibus

(^am magna vero virtus,&: vi-

tuisfiliis

minimerevelabis
Idque
eft.

me creatum

,nihilfi-

pro inPoftquam igitur Adamus ab ipfb

DeoilludinteIIexiffet,eapropter, priE filiis fuis > in occulto femper
habuit,tamdcmtamenaDeoimpetravit,ut illud, ante vitasfua^ finem,filioiuoScth manifeftarit, &: pr^eparationem lapidis ipfi prasEtnifimiferiftehomo Adamus, fummumillud mynionftraverit.
lapidem Philofophorum habuifiet,non
noviftctjnec
fterium naturiK
certe trecentos.multo minus nongentos , plus ultra , annos vixifie!::
Semperenim Anxius , &: a commiilis fuis peccatis iraque divina in
confcientia fua agitatus fui t,ut nodurnis diurnisque temporibus mafingulari caufla, a

quidem^abfque
formationc tua, te latere nolui.

ledictionem Dei perpenderit,idque non f altim fui {^\ omnium fuorumpofterorum,atqueadcototius mundicaufla, qui omneisperipfum condemnati,&: a^terna:: morti obnoxij fuiflcnt. Quamobrem
non immerito quis miretur,quod Adamus,poft lapfum, ctiam unico
dumtaxat anno fuperftcs efle potuerit, adeout exinde admirdnda
Dei,cceleftisnoftriPatris,bonitas,&:cIcmcntia,haudimmeritocolli^^atur^Nifi

etiam Adamus,uti didum,Medicinam , vel Tin<^uram

""

lapi-

z^y

CjloriaJ^dundL
lapidiSjhabuiffct , fieri tunc

mur

non

potuifletjUt,

(humano more

loqui-

tancasanxietates, mirerias,tribuIitiones,cordoIia,infortunia,

Contra omncis tamen

iftiulmodicaiusMcdicinam iftam ufurpavit, eadem formam funm

morbos,atquecalamitates,aIiasf'iftinuifret.

membraque integris viribus confervavit naturam fuam exhilaravit,

animum recrcavit, miferiam> tribuLitionem,anxictatemqiie quodammodoiterum mitigavit mortale nunc
{iiumGorpuscontra omncismorbos tutatuseft, ^m fumma, exomnibus ruismireriis&:anguftiis,illiusbeneficio, fble, adextremam
,

corcorroboravic,triftem

horam urqne,eripuit
Etdeniquecum Adam,mcdicinam ipfumnon amplius

vitxfuie

exhilara-

re,cognovifret,&:,ina^gritudincfLia, nullam operationcm, velvitx

fuas ultcriorcmrecrec?tionem,percepifret:e3propter vicaj fuiE

finem
mortcnTquereduloperpedit,2i,finito nunc tcmporisfLii curriculo,
a curatione abftinuit , &: Dei gratiam imploravit , miflbque fiho fuo
Seth(cuiomnia arcanaconcrediderat) anteParadyfum lignum vita: fibi dari pcciit, id quod tamen ipfi tum denegatum fuit.
ReverfusigiturSethadpscrcm denegacionem iftam Ange'i ipfi indicavit.
Mceftus igicur Adamus, morbumque fuum remittere nollc animadvertens,nuncmorci vicinus, filiumfuum Sech denuoad Paradyfum,
abIegavit,utexindeoIcummifericordia^rogaret, illudqueadfe de-

ferret,fed interim pie Adamus exfpiravit.

Veniens autem Seth ad
Paradyfumde mifericordias oleo fbllicitavit, fedjuftlidivino, olcjc
granula ab Angelo reportavit,qua?,domum reverfus,parentis fuife-

pulchro implantavit,&:tamdemexmododil:isiftisgranuIisIi>num
crevit , in quo Dominus nofter Jefus Chriftus , pro miferis nobis ho-

minibus peccatoribus , acerbam mortem paflus

Licet etiam
lignoque vitse in temporali hacce vita frui non potueric. nihilominus tamen Deusomipotensipfum , amorte /iia, beavit , atqueoleo mifericordix
irrigavit,idquodtantum eft , Deumsetcrnum ipfinuncomniafua
pcccata,exmera gratia &: mifericordia , condonafte, necetiamin xeft.

Adamo oleum iIlud,corporaIi modo datum non fuerit

ternum amplius illorum recordaturum cfTe.

Pp

Secun-

2pS

(jloria

Mundi

Sccundo Dcus omnipotens etiam fpirituali modo Adnmo lignumjVclpanem,vitsEmanducadum porrcxit illumque aqua vitse
,

poravit>utinieternumnunc ipfumnulla ampliusfamcsfirisque premi dcbcatmunc primum fiquidcm ad fummam gloriam 6^ prxflantiam pcrvcnit,necin a:tcrnumitidemnullacalamitaSjUtpotefamcs,
fitis,a'{l:us,frigusj&: id gcnus alia advcrfa accidentia ipfi amplius mctuenda funt,quibus tamen nos miferi homines in temporali hacce vitafumusobnoxij: \n fummain omnem seternitatem ipfi nuUa mors
timcnda,fednunc coram Dcorccle clarificatus,perfe6tus,fan<51:us &:
juftiis cfl.

Cogitemus

perpendamus igitur , quod

&:fandiusSecretum humano generi
quod humana rationc comprchendi

bc relc

nulIupra:fl:antius,occultius,

Dco umquam datum fuerit

qucat,quam ^quc commemoratum illud mjfericordia: oleum &: lignum \ntx quod nobis ad animse noflras flUutcm xternamque
beatitudineinferuit, idquodetiam, prsecsecrtis Secretis omnibus,
Simili quoque modo nullum
celcbrandum laudandumque eft.
pr^ftantius^occultais &:fandius arcanum hominibusaDcoumquamdatum :quo homoinpertubato hoccemundo indigens fuum
eorpusabomnibusmorbis&infirmitatibus tutum prarflare, atquc
,

inomnimifcria&: anxietate fefc erigere &: recreare valcat,quam,

poftDcumjUnico iftomedio, quod eftSecretum Philofophorum,
Quocirca etiam quivis prudens atque
vel Mcdicina Sapientum.
{apienshomonihilahuddcfiderarcvel confcientiam fuam amplius
oncrare debet , quam ut duobus iftis commemoratis pundis pro
ipfiusque gratiam
virili potiaturjomnium primo autem ad
pra^cipuumquc
Secretum
(itum eft:
kic convertat, in quo fummum
eo ipfo enim internus homo,anima videlicet,in perpetua gloria confervatur,quadenunc,protenuitatc atque flmplicitate mea, pauca

DEUM

attigi.

Et hic redus fapientum fous,& nulla res amplius in terris eft , qnx
cumillo comparari pofIit,quamunica qu^dam asternares,quoquis
mortale corpus , inmifera hacce miferiarum valle, ab accidentali
morbotutumprasftarc, abomni egeftate liberare, clarum ,purum
pcr-

GloriaMundi.

2$^

perrc(^iimque,adiincmiirquc,conrervare, praromnibusmalisaccidentalibus cafibus cuftodire, adhxcimperfed-ametallicacorporaj

perfecleatquein aurummelius commutare,

quam

naturain terra

Cum ita illud fummum in mundo recrctum fiet

coquere potefl:,
quod haud inconcinnc cum creatione comparatur : idcirco
hancce,decreationc,informatione ficcoheicpede prxterire nolui.
Nuncveroex Philofophias fundamento meum confenfum, pro
Philofbphorum mGre,brcviterindicabo , quod a:quc cum creationc
&:generationehominumc6venit,cujusreiomneis Philofophi teftimoniumperhibereneceirumhabent.
Quocirca,innomine SS.individu*eTriados, &:in cmdiimientum omnium credentium Chriftianorum, myfteria Philolbphorii &: hinc inde difperfos fermones
Etprimum quidem ita: Poftquamin creationis regicxplicabo.
mini perceperitis Deum exornato nunc omnis generis germinibus,
(

herbis,radicibus,floribus,fron Jibusjgramine

tamguam vegetabili-

&:minerahbus itidem, Paradyio fuo) icternum

,
creatorcm beneplacitum in eo habuiire.iisdemque omnibus ita benc
dixifl'e,ut fingula,quodIibec quidem juxta fpeciem fuam , femen frubumq; fuum proferrcnecefllim habuerint,foIohomine Adamo excepto,qui (^idnoftraeflmateria) defefolonullumomnino fruclum
generare poterat , &: fi natura curfum fuum etiam in illo abfolvere
debuifletjUt
ipfe quoque familiam fuam propagare potuiflet,tunc
bus,animalibus

&

iterumabiIlofeparari,eidemqueiterumaddioportuit,videIicetEva
illius,velutianteaindicatumft]ic,quodquenihilaliuddenotat,quam
fiMaterianoflraadhuc craflaefl &: incegra, tuncram diu nullum
proferrefrud:umpoteft,donecilIa dividatur , &crafluma fubcili,
vel aqua a terra feparetur: aqua vcro pro Eva,vel fpiriru, &: terra pro

Adamo,auccorpore*Tfl:umatur.
Et quemadraodummasin partutamdiuefl: morcuus, donec cum focmina concumbaf. tamdiu
quoque terraeflmortua,donec,fi vitam confequi velit, aquailli
addatur,qua de terra,vel corpus,vitam fuam itcrum adipifcitur.Id-

qucidemeft,dequo HermesantiquifTimusille Philofophusloquitur,mortuum fcilicet iterum vivificarij&infirmu fanu fieri oporcet.

Pp X

Nc-

joQ

Gtoria

Mundi

Ncccfrumigiturcft,uccorpus&: animamconjungas, &ita inferiusrurfbmcorivcrtitur,hoceft, Corpusfic fpiritus , &: fpiritusfic

Id c micn non ica intelligendum , quod fpiritus fuancc in
corpus.
corpus,&: corpus fua fpontc in fpiritum convertantur fed conjungi
amboncccflLmihabcnc,ucfpiricus,camquam aqua, corpus , vckui
ccrram,fblvac,hoc cfl ,rcfufciccc,&: viciflim corpus fpiricum , camquii aquam,adtrahat, fcfcquetamdiuuniant, donec unaMaffafiatJ
,

hoccfl;,tcrr.i

abaqua cmollitur> &:aquaa

tcrra^ ficcicace induracur,

velncipueruli,inplaceisludcnccs,ccftancur,qui,fumpcoficcopulverc,illum ciim aqu.i confpcrgunc,pulcemquc, vcl amalga, exillo con-

ficiunctundecciamPhilofophi inquiunc, laborcm noftrum pucru-

lorumlufumcffe,quoinmors unius eft vicaalcerius: vcl induratio unius emollic alccrum,nihilque eft aliud,quam corpus &: fpiricus qua:
duouniuscjufdcmquenacurac,&: una dcmacrefunc.
Quemin fincm Philofophus Hcrmes ica loquicur,vcl exclam 'Cpocius ; 6 nacuramforcem,vincStem,cranfcendencem,&:nacurumexhilarancem:
aqua namque forcillima eft Nacura,qux cranfccndit ,& fixam in corporc naturam excitat,hoc eft,l3ctificat, qua de re dcin plura audietis
(moram non :;egre fcratis ) Qucmadmodum igitur didumquodAdam,hoc cft,corpusabfque Eva in partu fictmortuus hoc eft^afquc
fpiritu: Quocirca exinde notandum cft, quando aqua de maceria noflradeftillacaficcquodcunccorpusin fundo alembici morcuum&:
XiTrum in parcu fuo ficc,idco quod illi fpiricus,vel anima fubcrada, &i
de eo cgrcfta cft,corpus quoquc omnino nigrum venenofum, & lc,

thalc cft,quemadmodum a Philofophis defcribicur.

Sin quis igicur

corpus icerum refufcicare, &: a nigredine &: fcccore fuo purificare velicucad gcncracioncmapcumidoncumqucfiac, tunc excra(5lus fudor(anima)ipfi rcftiruendus eftjhoc cft,fpiricus Eva fua, uc corpus aSenioraic,
nimamcomplcdacur,&:inilla,utconcipiac, opcrecur.
quod fuprcmusfumus adinfimum fumumrcduci dcbcac, &:divina
aquacftrcxde coclo defcendens, redudor anim^e ad corpus fuum

elijquoddcmumamorcefuavivificac.

Bcne veronocecisquodin

corpore fal fixum,live conftans,occulcatum fiet, illud in eo conclu-

fum

Gloria Mundi

301

fum efljnon fecus ac fperma mafculinumin Adamo occukatum

e-

rat,quodrpiritus,tamquamEva,atcrahic.&prxgnansfic, quodcantumdiclumeft,rpermacorporis,quodfal fixumdidumcft, pcrpro-

priam fiiara aquam,qux de illo feparaca fuic,e corpore excrahicur ut

eciamfubcile&fugaxfiac&cum fpiricuin coplum afcendac, acquc
tuncfixacum fug;axfa6lum,vel roorcuum refufcicacum, &:, veluti di5tum,confciranaturaexhilarataeft,atque a fpiritu fuo vitam recepit:Idcirco etiam a Philofophis viva aqua d viro nuncupatur nam a
corporCjtamquam viro extrahitur EofineLucas Philofophus prazcipit,utvidclicetfuroatur, &:, juxtanaturse confuetudinem coquatur. Alii Philofophi corpus nigrum folum appellant idque fcqucntibus de cauftis,quod fal fixum, veluti fruclus,in corpore invifibiliter
occultatumeft*Alij nigrum coruumnuncup;)nt,inquoalba colum,

ba occultata laticet,&aquam,ecorporedeftillataro ,vocantlacvir,quoalba ifta columba ex nigro corvo ehcicndafiet: aliisque

mulci: nominibus a Philofophis rcs ifta appellatur quemadmodum
ipforum fcripta illud fatis fuperque tcftantur,plura idcirco , ea dc rc,

ginis

utdicanturminimeneccftumefi
Et comemoratum in modum aqua a corpore ample(5bitus, &:fpcrmacorporisjhoccft, Salfixum,operaturin aquamut exinde concipiat&:pr2rgnasfiat,aquaenimfolvitcorpus, &:in deftillando parti-

culam defalefixofecumperalernbicum ducit,atque perdeftillationisrcpetitionem, aqua iterum atque iterum crallior fieri incipit.
Quocirca inrepetitionefivereicerationemultumcerte fitumcft, a
PhilofophisquoqueIaudarur,quidicunt, nelaborifte alicui crearet moleftiam.
Hermes,ea de re,fic loqniturrEum viderem quod
aquafenfimcrafIior,&duriorfieri,inciperet,gaudebam,certoenim
fciebam,utinvenirem,quod qua.'rebam,&confequerer,quod defidcrabam.
Aquaigitur corpori afFundenda cumque eo digcrenda,utcorpusfoIvatur,& iterum detrahenda,uicorpus coaguletur:

arquehocmodocorpusbeneteritur ,&per lorionempurificatur:

quod f^pius fieri oportet,atquc quidem tam diu aft^undendo ^
dctrahendojdonecomne fuum fal, vel pocentia, atque efiicacia
ccorpoPp j

id

Gloria Mundi,

502

e corporc extral:a fietridque cx eo cognorcirur,fi aqua alba

fajatque in trigiciitate coaguIata,infl:ar glaciei,dura

tatevero,veIutiButyrum,liqucrcat,&

fiat

&: craf-

in calidi-

ampiius a corpore iblvat,tum remanenscorpusremovcndum, iiiperflua enimjpars matcriei efl;:Unde etiam Philorophi dicunt:In prcEparatione removo
mus,quod fuperfluum in eo reperitur,^: de re unica nofl:rum efficiniusmagifterium,ubialiasnihil aut addimus, vel etiam decrahimus^nifi, uti dictum efl:,ruperfluum:abundanter namque haber,
quid liabere debet & aqua qua: alba foliataque tcrra a Philofophisappellaturjfumi,&: Mcrcurio vivo inijci pofljtA'tunc v^. bonumconfl:ansquc argcntumtransmutatur.Sedmultoaltiusnobiliusq; quiddam hacinaquaoccultatumefl:,quod,absqueomnicura
6<:molefl:ia,extraiiipoterit:Sienim eo rcs rcdeat tunc ncmo ampliusdubitet,quoddefideriumfuumnonconfcquatur: aquaenim
crclcitj&adcrefcit^tamquaminfans in utero materno,
Qucm,

niiiil

admodum enim infans primo in vafc matricis crcfcit, in forma vclutilpcrmaaliquandiucrcfcit, &deindc in carnem

&

fanguincm

transmutatur, hocefl:, in crafljorem materiam, poftea iiquidem

membra primum formantunita ctiam &: ha^caqua crcfcit:primum,
in albo fuo colorc,dein anaturali calore movctur, ut indies crcfcac
ulterius,6i:feexunocaloreinaltcrumcommutct,non fecus ac iwfans,anaturalicalorematrisfux,incarneni&fanguincm transmuDeinfimateriarubefcereincipiatjtunc magnum confpitatur.

C4turgaudium,intelligequandoinfdnsmembravitamque fortitur,
tuncvidcndumquidfieridebcat. Itaqiie hoc myfterium in natura
occultatum eft,&per naturam progreflum fuum habct,

Atquecommcmoratomodo.dcconjundionc

viri

&

fcemincT,

nuncdocui,hoc eft,corporis&: fpiritus,deimpriEgnatione aqu.'E,&

finis cft primx combinationis,& albedo materi^ ex nigredinejioc
cft.ex corporc,cxtratT:a:necamplius heicrcquiritur,nifimora,

&

patientiaqucmadmodumMorienuscadcreloquitur.Hxccoagulataaquarcdaalba foliataqueterracft, in

quam nos

Philofophus

aurumargentumqucnoftrum fcminarejubet, utcentumfruduum

millia

go^

(oriaMundi.
qic

milliaferant,&r claraFontina,CLiJLis Comes Trevifaniis mentioncm

facit,inqLiamRexad lavandLim ingreditur,qLii{iin balneo fedeat,

tunc nullus minifter ad illum ingrediatur,fed Regis veftimenta interimcuftodiat,donecRextotamFontinamexficcavit &:tuncrexomneisfuosminiftrosDominosfaciet,utpotentia,poteftate, 6c Domino robore virtute iti dem ipfi Regi fimiles f uturi fient dum prima vicc FontinamingreirLis eft. Verum enimuero Rex nunc tri,

&

plici dignitate magis,

quam antea,exornatus eft: triplex enim diade-

mageritincapite,(Si:,carbunculi amethyftizontis colorem ^equantia,veftimcnta geftat,fub qiiibus indufiLim puritatis,

tix cft circundatusjatque

& vincLjlo

ufti-

tam honorificentifTimus Rex vitse eft cu,

jusdominumnemomortaliuminterrisexcogitarepotiseft. Quocirca ad latus illi locanda eft pura caftaque {ponfa,quse exipfius femi-

ne procreata fiet,ut illam agnofcat, &: in illam operetur ut a duobLis

,

ilhs multiliberi nobiles gignantLir.

Rubedo

in albedine occultata

&c confervata eft,qu^non extrahenda,fed leniter coquendacft, donec perfedam rubedinem confequftur. De ifta albedineTurbaita
loquitur: Sivosfcrutatorespoft nigredinem inveniatis albcdinem,
tunccertieftote , quodpoftalbedinem rubedofcquaturjrubedo
enim in albedine occultata cft,qu2e non extrahenda, (ed,
donec rubefcat, Jcniter coquenda eft.

QiKenuncdida

fufficiant.

HER-

fc^
f*^

Mundi,

Gloria

^Q^

HERMES.
EST
SCm :^ECESSARIAquam

ttoPrincipij

rewm.

tam naturalium

artificiojarum,

uemm ignorat Principimriy

C^ui enim
ts

COGNf-

quoqtie

^finem minime

adfequitm.

DILECTIO DEI, ET PROXIMl

SVI

omnis fapientiae eft perfedio.

DILIGERE

DEUM

SAPIENTIA SUM-

ina,& tempuspofrellionollra.

CVI NVNC

SVMMA GLORIA
I

&:C.

S.

DE
.i^

DE LAPIDE PHILO
SOPHICO

TRACTATUS
A GERMANiCO
EXIMILIS,

PHILOSOPHO,
QUODAM
C M CCCCXXin. SUBSEQUENA.

TE TITULO FACTUS ET
CONSCRIPTUS.

VERA PHILOSOPHl^ DOCTRINA

de generatione M.etallomm,'veraque iliorum

mgine , lucepublke donata.

(o)

Apud

FRANCOFURTI,
HERMANNUM a SANDE.

Anno

^ DC LXXVHr"

-^O'?)!?!-

CAPV1

Uiim omneis res temporales originem, flatumjcrfentiamque fuamexterrarortiantur juxta ordinem temporis quas coelorum influentise , aftro,

rum, Planetarumque , quales lunt Sol, Luna , &:

ca:tcri

ac quatuor qualitates elementorum tam

quam etiam externeabfque ulla intermiflione commovent, coipfo producunturomnium

in:

crcfcentium,durantium,gencrantiumque rerum fingul^g peculiarssquefpecicsinpropriafuafubftantia, quemadmodum illud abinitio

creationis ab Altiffimo , hoc efl:, d Deo creatum conflitutumque eft.
Iccirco nemo contradicere poterit,

quod videlicet metalla fuam ori-

ginem ex terrafortiantur,in una fingulari

confluxerint ex quatuor qualitatibus

& propria materia colleda

vel proprietatibus quatuor

elementorum,cum impreflione metallicarum virium, vel fpirituum,
&: in fua Univerfalitate,ab influentiis aflrorum &: planetarum, ad id
infervientia:quemadmodum illud egregie defcribunt naturales Dodores , pr^fertim vero Arifloteles lib. 4, Meteor.dum ait : quod argentum vivum communis omnium metallorum fiet materia. Vc,

rum, profecto fciendum

cflrln naturaprimumeflMateria,quade
jam di6tum efl,in unum accumulata quatuor ex elementis, idquefolamodo juxta cognitionem &:proprietates natur.^ , qu.Tmateria a

PhilorophisappellaturMercurius, vel argentum vivum: imperfedumtamenadhucefl;, ob fulphuream fuperfluamque terreflritatcm,quaenimiumf5eculenta,limofa,a:comburibiIisefl::&:obfuperfluam itidcm aquoficatem,quo omnia in unum colledta
funt ex

quatuorclemcntis,peroperationemfupremorumpIanetarum. EtiftiuA
modi Materia a fulphurea cahdiflTima terra ,

& aquofafubfl:antia

Q^

mixta

^oS

^raStatm de Lapide Phi

ofophico,

cfljUt etiam,di(5i:a ifta ex caufla non inconcinne a Philofophis

impcrfcdum fulphur appellarl poflet.
Quiim vero Natura omni tempore ad fummum pervenire allabohoret , & ad illum finem,ad quem a rerum omnium Creatore ordinata efl::iccirco etiam minime ceflat,ut videlicet in imperf edam ma-

mixta

cum hinc inde volutationc quatuor

teriamreducendi occultum
qualitatum omniumquatuor elementorumdonec operationcsfuas
pcrficiat &: accidentali a:ftu Sohs , naturalique calore ante dida ifta
materiamovetur,unacumfuIphureitate, adeoutexfurgatinmeatibus, &: terra: venis in vapore &: f umo. Sinigitur nunc iftiufmodi vapor, vel fumusnonerumperepofTit, fcdconclufus flet: nihilominus
tamenf^epius penetrareneceflhmhabetlimofas terrenafque ahquas
pingucdines,& impuras fuIphurcitates,qua^fLintin archivenis terrse;
&:quantomagis autem iftaMateriafupcrfluitatum , percgrinarumEt hoc
quc impuritatum adtrahit tanto magis etiam impura fit.
,

etiam in cauila eft, quod tam diverfos colores lucretur, qui faltimexcogitaripofTunt antequam adpuritatempropriumque fuum coloj

remperveniar.
Natura flquidemiisinfinibusopturaam operationem habetmetalla
mincras perficicndi ubi cfficaces fulphurei &: Mercurialcs
fpiritus&:vapores,vclfumiinunumconciufifunt &: qua^Hbetquahtasquatuorclcmentorum peculiarem fuam habet opcrationem &:
immutationcmin congregatione tcrra? autmaterixexillis obex-

&

ternum asftum Solis, terrcequc fulphurea^

quse

iniflis

operantur.

&

coagulatur, quatenus
Qtiocirca Materia ifta f^->iirime r cf bl vitur ,
autmagispura,vclimpuraafccndit,ad quodfane multum temporis,

nec pauci anni requiruntur. Ncc naturx eft impofTibile , quod

omnia ctiammetallaaufugiant, antcquamifta Materiaadfummum,
hoceft,aurumperveniat:Idqueex eo benchquet, quod plura sera,
velmctalla,in una minera,vel terrx vena, reperiantur quodfaneita
Velim intclligas In afcenfione fulphurcorum Mcrcurialiumque
iftorum vaporum a prsecedente Materia commifcentur, &: perco^ionemuniuntur: &:finfulphureiifti fpiritus terreni , craffi &: im:

purij,

Traciatm de Lapide
piirijaeftus Solis vel

^o^

Phiiofophico.

miner^,vero nimis fiet efficax,materia,anteqiiam

a crafficie fua purificetur,atq; feparetur , tunc cum crafla ifta fulphureitateindurefcit, &inrulphurnaturasredigitur5 quod ad metalk

pertineti&fitamdem argentumvivuminduratumfietjtunc informatur cum forma unius ex metallis,fi ifta accumulatio &: con^ektio
inferviatperinfluentiamalicujusPlanetse
pr*EcaEteris pcnetrat

cum

qui in congelationeifta

propriecate fua in mixtis qualitatibus:

Naturafiquidem primooperationemfuamperficitin conjundione,.

vel unitione quatuor elementorum qua ex Materia vel corpus exoritur quod tum abfque omni medio cum forma informatur qua:
admixtionemiftam pertinet juxta influentiam unius ex Planetis.
Qusehbet namque influentia peculiarem fuamhabetoperationem
in qualitatibus elementorum,ex quibus dein ctiam propria forma fequicur
Itafiuntcuprumjftannum,plumbum,ferrum&:argentum
,

vivum quamvismultadefcriptareperiantur quomodo eorumdem

mixtio elle debeat, nunc ab impuro fulphure, nunc abimpuroin:

firmoque argento vivo ad quodlibet metallum fmgularis fuu forma,

&:genus:nihilominus tamen mixtio ifta Naturxnon eftincognita;
quocirca uniufcujufque metalli generationem , cumprimis imper,

fedoruminfpecienon defcripturusfum. Verum,ucut fiet,natura

nihilominus non deflftit in imperfcda ifta metalla operandi, dum
adhucinterraconclufafunt, donec fummum optumumque finem
adprehendat qui ipfi a Deo dcputatuseft ,in metallis iftisfeparandi
impurum a bono argento vivo atque a puro fuo fulphure, donec ad
,

aurumpenetret.
Sin autem iftiufmodi vapores pure

& clare, cum interna

fubtili,

pura , candidaque terra elevetur abfque mixtione craflarum, terrenarum , fulphurearumque limofitatum , atque vapores ifti vi erumpancnec beneconclufifient, antequam in natura^fiilphurindurati
tuerint ,
calorem velin exceflli vcl defectu habuerint, tuncargcn,

&

tum vivum manent,nec ullum ex illis fit metallum.

Sin vero purum iftiufmodi argentum vivum elevetur fine crafTa
aliqua commixtione in pura aliqua minera

tunc

in purum

album-

TraBatm de Laplde Philojophico^

^io

que nnturx fulphur induratur poft exiguum calorc quocl ad argentumpcrtinet,dummodoetiamcum formaargenti informetur, quo
cxitidem aurum fieri poteft, quamexaliismetallis,nifi asftu fuo die,

ftituaturjVelnaturalisoperatioilIinon adimatur.

Smautem

virtus

majoris nacuralis caloris ad argentum iihid vivum accedat, ante-

ad finem fuumformatum fiet,in formam argenti fcilicer,adeo

ut in purum rubrumque Natura; fulphur redigatur , tunc cicius ex eo
aurum , quam argentum fit, 6j in eo manet perpetuo, quam finis fict,
ad quem natura laborando tendit

quam

Arf^entumvivumjcujusmodomentionemfecimusjomniummetallorum mater eft ob frigiditatem humiditatemque f uam &: fi pu:

rum atqueabomnifuperfluitatem feparatum fiet, tunc nulla am,

pliuscrafiitieseidemcommifceripoten:, adeo ut icerumin imperfe-

d:umaIiquodmetallum retro redigatur, Natura namquenon retro laborat, nec etiam eft materia, quse ad impuram aliquam formam
Sed fulphuromnium mefpedat,qualiaimperfe(Sla metalla funt.
tallorumpatereftjob JEftum ficcitatemquefuam: Juxta iftamdifferentiam obfervetur , quod argentum vivum in fubfequente capitc
defcribatur.

CJPPT

II

metaIlisverusMercurius,re(5lumque fulphur, xquetaminimperfc<5bis>quampcrfedismeta!lis Saltim

contaminatus &: impurus fadus eft in imperfectis mctallis,& qu2e foEt ex iifdem caufiisadaula perfeda maturatione deftituuntur.
rum argentumque redigi poflunt, h.e.ut ab aurea , vcl argenteanatura,qux in illis cft,feparctur impuritas qua cum inquinata fuerant, &:

EStitaqueomnibus

in

forma

auri, velargcntiiifdemingcratur.

Ideoenimanatura avulfa

funt,quodfliblataeffofla ficntexnaturahb. meatibus,mineris,&: ter-

rx venis: iccirco etiamnullam amphus operationem in fehabere poffunt,quafiadhucfub tcrralatitarentinihilominus tamen, quantum
quidcminipfis eibpcrfici cupiunt.
Ad naturalcm ifl:am proprictatem etiam Vericatisfpiritus

qui

omnem

3u

^raBatm de Lapide Vhilofophko.

omnem veritatem

artemquePhilofophos docuit,

iftis

imperfedis

metalhs formam vcl medicinam faciundi monftravit qua omnis corundem impuritas removeri pofrit,&; perfeda natura, vel Mercurius
in ipfis occultus in aurum vel argentum , perpetuus &: conftans for,

matus,quam in aeris terra fadus fuerit.

QA?VT.

lll

pra^fcripto iflocapiteformaj^velMedicinasahcujusfacStamenIN
tio quaimperfedametalla impuritatem aperfedo Mercuriofe,

parare ,

& cum ifta forma auri, vel argenti

poilint .nunc

in perfeda metalla redigi

tempus monet ut etiam de forma & Medicina

ciunda ahquid in

arte fa-

medium proferamus

Omneis Philofophorumhbroseorefertosdeprehendo,dum

^X"

cunt,artemAlchimifticam,velfuamartem,foIamefreinauro,argento,&argentovivo^ fi illa adoriginem fuamredudafuerint, quam

fortafhs ante ahquot annorum milha ,
antequam metaha fada
fient.
NaturaIisfiquidemlaborfemperprocedit,nonautemretrocedit.
Qupcirca etiam varii modi tentantur, utpote diffolutione
in aquis fortibus , &: amalgatione auri vel argenti vivi, aut argenti
argenti vivi,illaque adprincipium fuum redud:a efle autumant. Verum in ipfa rei vcritatc longe a fcopo aberratum eft.Si enim aquas im*
mergatur , vel quis aquam ex ihis diftillat , aut fi argentum vivum ex

&

&

fublimatur , vel eidem fumum permitti t , tunc metallum totum

Nihil itaque eft,
, quomodo illud fuit impofitum.
quod fmgularis ifta forma eidem inferatur , (juum non prima forma

illis

itcriim reperitur

&

naturam
fpeciem in metallo deftruat in proprietate fua, quomodo
bene demonftrat Ariftoteles,inquicns: quod metallanonimmutenturjnifi in priorem fuam

materiamreduda fuerint.

EXdiaa ifta prascedentis capitis cauffainvenire hcet

quod

Alchimiftica non fiet in auro,argenco,vcI argento vivo.

ars;

Quod
ver

9/2

TraSiatm de Lapide Phtlofophico,

vero libii &: loquutiones Philofophorum non,pr3emendaciis,curentur iccirco in fequente Scripto videre eft , quomodo videlicet intclligcndum fiet: Ars noftra in auro,argento,&: argento vivo eft Ut autem heic pr^teream,atque in primo ulterius loquar,5<: demonftrem,
nuod ars non fiet in argento vivo^aHifque imperfedis metallis ex ipfis
producendi primum Philofophorum initium vel redum perfedumqueMercurium,qui in iftisimpurefulphureoccultatus &:coa^ulatus eftjtali videlicct modo quomodo pauUo ante diximus, per fortes
aquas, &: amalgationes, vcl alio in modo, quo una ex parte purificari,
:

&: alium in (plcndorem redigi poilint.

Neutiquamverorectaeftfubftanta primaoriginis, autMercurii,

iccirco fruftra ars in metallis qua^ritur Ubi limul obferves , an commiiceantur metallorumduo,tria,vclquatuor &: iimullluerepermittantur: nihilominustamenalterum alteriopem fcrrcnequit,qu*e
:

iniorio-ini,ejufdemqueperfedioniinferviret,quatenusquodlibetal-

Etlicetetiamauroimperfe6tuma!iquodmcaurum conftantem fuam pcrfeftionem minime deferit : Ipfi enim nihil deeft,nec fuperflui quiddam
penesfehabet, utimperfedometallo aliquid communicare poflet

terius auxilioindigct.

tallum addatur , nihilominus tamen

Etlicetidetiameflet

utimperfecla metalla virtutemilliusaflume-

Fruftra
rcnt,nihilominustameninconftansatque culpabileiierec.
qua^perfedo,
Medicinainmetallisquseritur
in
,
igitur iftaforma&:
metallis conclufo,Mccurio operam fuam commodaret.

CJPVl

r.

tiam in Phflofophorum librisfcriptum lcgitur > argentum vivum,&: fulphur eire omnium mctaliorum originem;Quocirca multi,&: omneis ferme Chymici,dum manifcfto nomen argen-

POrro

argentum vivum efle autumanc quod

tamcn nullo modo efle poteft: Impcrfcdum enim metallum,&: quali
a principio exortum eft,quo dc alia metalla flida func quamvis pauti

vivi reperiunt,illud vulgare

fulphuris,
t:a de iUius generaiionc fcripta licnt,idq; ideo,quod nomen

Yci

TraSatHS de Lapide Philofophico.

j rj

vclMcrcuriijiiriirpeturaPhilofophis, fupraipforum redtum perfe-

^Storummecalloruminitium. Etnifiillenullummetallumefrec,tunc
etiam incermetallanihilreperiretur,quod refpoderetinfluentix PlanetJe MercuriijUtpote aurum Soli,argentum Lunsc, &:ita quodlibet,
juxtaproprietatcmfuam, planetsefuo, a quoproprietatemfuamacQuum enim unum metallumfiet, eapropteretiam Sc cxtcccpit.
X3. metaila originem fuam de^o minime confequi poiTet^multo minus

eorumdemperfediop^ereumdem^velabillofortiripotuifret^cumca-

menperfcdus illius Mercurius abundantia ineofcateat, tambene,

quametiamincjcteris,
Multoadhuc minusilludfieripoteritcum
commixtionefulphuris,'quod tamencontraimpuritatem, Sc imperfedionemmetallorumeftdeaiperfluafulphureitateridfacilealiquis
tueri poteft: Nam cui metallo fulphur admifcetur,illud multo,quam
eratantea,ficimpuriu^,6i: fortaflisunainpflrte,vel

eciamomnino de-

ftruicur.

CJPV1

VI

Scriptis
Philofophi adhuc ulterius aflcverant argentum viIN
vum,vel Mercurium eilefpiritum metallic^ naturse &: proprietafuis

adcumulatum ex quatuor elementis per Planetarum influentiam,

operationemque Nacur^in terra &: ex eo fieri potefl: aurum, argentis

.-

tum vel aliud feptem metallorum , quarenusipfi in codione fua auc

puri,vel impuri admifcetur,j uxta Planet^c alicujus proprietatem,qui
5

tuminnaturali ifla co6lionc per influentiam fuam cseterosperrumpit,quo defupra fada mentio.
QuocircainfipientesChymicidicunt:Spiritumifl:umeflreargen-

tumvivum, quodplerumque omneisnorinthomines exrebusillis,

quod {ziz cum omnibus metallis commifceat,quodque molle, &: fugaxfiet.

Sed&heica

metallum clTet

veronimisaberrant.

quum fugax fiet

Namcurideonullum

Simih quoquo modo eadem de

caufla, fl:annum, plnmbum,&:cajtera,nullametalla
eflenc, quum
ctiam forti in tentationeignisnon permaneant,quamvisunum
,

altero

iiet confl;antius,

An etiam,eamdem ob caufTam metallorum origo

Rr
efl^et,

TraBatm de Lainde Philofophlco,

^ /^
cirec

quodfacilecum

caeteris

commifcearur

tunc quoque &: cn-

prum ciTet a^qniii!; illorum initium quum tamcn cum iirgcnto vel
auro mixtum conftantius upud illos permaneat quam argentum vi,

vum

nulla

qaod liquefa6tionem &: malleum admittat. Sed &: ideo

finahs compofitiofadaell, quumafeinvicem iterumfeparari
eo

poirmc: multominuspcrcommixtionemargentivivi
tacilius ametallislbic fcjungipatiatur,

quamnuUum

quummulco

reliquorum o-

ninium. Solummodo autem fit ifta Unitio,vgl mixtio metallorum,

cxfuaorio-ine,in quaconveniunt- Nuncveromanifeftumeft, quod

commixta reperiantur,in vebi faltimad fumMinera reduda

peculiari
fiia
in
naturam
aurum per

fxpius triplicia, vel plura etiam,metalla

rumjudicium ,quodinprincipiofuoresunalient,

mum

hoc eil

fuerinc,niii natura fuiflet dctenta a craira,fulphurea,arfenicali,&: terrena impuritate,qua2 apud metalla rsperitur,li metalla exinde purifi-

centur, hquefiunc , multique fcecores, fordes , recrementa abiifdem deficentur,idque ab uno magis,quam ab altero, Et fl Natura in
opcratione iiia nonabbreviata fuiflet^per effollionem perfed^ matu-

&

vapores fupra didi^ maoperans ajftus,metallic2e vires

ceria: , nimis tempeftive ebuUierunt per cerrae venas : quocirca eciam
iftainformapermanere coguntur, quamarripuerunt, &:nuncnon
amplius , per Naturxoperationem ad fummum , hoc eft, aurum, peIccirco ibi
iictrarunt , quum ab ifta operatione nunc avulfa fienc.

ritatis,aut

ii

mcipiamus,ubinaturaceflarenecefliimhabuic,impurumabftcigamus, id quod etiam ipfaNatura fcciiTet, iiconcluliomontium,vcl

metallorum, &: venx terrx fimiliter arde conclufx fu iiTenr , nec per-

rumperepotuiflentimpuram fulphureitatem

abfteriifl"ent

Mate-

namveloric^ineramaturaflent, &:coxi{rent, juxcaredamdiviiionem, &: meniliram juxca longicudinem idonci cemporis, qux ad ope-

racionem fuam percincre videbancur: &: tunc cx lllis nullum aliud

metallum nifl aurum fadum fuiflct Natura flquidcm in illa opera:

dum adhuc

ipiis quorinon
reperitur
illa
fuperflua
impuri,
&:
apud
que decidit,quam aqua,qux
adprehentas, cujus gtatia auri formam non queunc per nacuram

defliiit

fub terra latitant nihilinfupcr

:

derc.

TraBatPts de Lapide Phtlofophico.

^ ij

dere,nifiifl:aimpuncasprobereparatafueric;quaderamcn incapice
fecundo non pauca adcigimus.

CJPF1

QUum

itaquc finalis

ifta

Pll.

unicio mecallorum, vel eorumdem pcr-

fedioinifta commixtionenonqu;;erenda,

dum undiqiie

ipfo-

rum origo primaque Maceria per nacuralem congelacionem propriamque brmam, conclufa eft unumque alcerum folvere non pof,

iicquam quancum res quaslibec admiccic (ive pura , five impura fiec
tunc in fpecie fua permanere difcupicquacenus illam nacura coplexa
,

efl, nifi a concrario fupereminenciore deflruacur,

quum

mecalla

omnia unius communisque fienc originis camquam ab uno pacre, &:

macrenaca, acque folummodo per accidens alcerius cujufdam forma^,vel rpeciei,feparaca,non aucem inprima maceria.
Ecea ipfa dc
cauffa , omnium ipforum prima Maceria vel Origo una res eft, quic,
,

pernacur^operacionem,perfluxumcoaluicqua2femperpuriffimam
rormam defiderac quam ex propria fua, nacuralique pro condicione,
Ec hsec efi auri forma , fummum Sc opcumum,
habere debeac
quod ad Mecallicam nacuram fpe<Stac.
Si icaque pura jfliufmodi
forma, qua^perarcem, mediacenacura, prsepararipocefl,imperfedis mecallis addacur, cunc impurum imperfedorum mecallorum
fuperatur. Non enim impurum,fed pura materia illi cfl fimilis: Prima fiquidem cflformaad quam Matef ia ifta fada fuit.-Iccirco par
cum pari , ccmporc incomprehenfibili conjungicur, impurum fcpa,

An cu vci\\i\.i quod meum efl

&

,
quod ad me fpedat: Siquisaucemexindeargucreconecur, quodformaiflaaurum

ranc,quafi dicanc

efledebcat,

quod vulgonotumcfl

pusfietmetallorum

id nihil cfi^licct

proprium cor-

ex vulgarium materiahum metaliis, &:forma

auri, pernaturam unita.&:
formamilliusextendcrenequicadinformanda aUarum matcriarum metalla. Illorum enim non pkira
func
quam faltim eorundem propriamateria, quam illaarripuicquadc
informatur, adquamextcnfaefl:,&:nonultcriusad
totamcommu,

Rr

2.

ncm

^j(f

TraBatm de Lapide PhilGfophicOy

nemomniummetalloriimmaferiam. Ethacipfa decaufla formaf/lj

per artem prxparata multo mclior digniorquc iiabenda efl: quam. aurum,quantopra:{lantiorcll:.<Si:vuIgarcmiflamomniummecallormn
matenam ad aurum intormarc poteric.

EXordinennnc commcmoratis rebusnaturalibus quilibct,re!x;

Alchymiftas ignarus y fententias &c loquutiones Philofophorum pro fabulis , &: mcndaciis immo pro impoflibilitate quadam habere poilct. Eaproptcr,vcluti f upra tibi promili cxplicabo
vcritatis

vivo,auro, &: argcnto.

tibi , quomodovidclicctarsfictin argento
ItcminarfTentovivoScfulphure^atqrquarationceorimidemMcrcuargcnto vivo,vereque tibiatErmoy
rius fietfpiritus. Exordiorkaq; ab
vivo
fcripta reperis non de communi
argcnto
dc
qux
quodorania ,
mctallorum
unum cll, fed ad illud,
anjento intellit^cre debcas , quod
,

quod omnium metallorum origo &: fua in Natura,nullum omnino

metallum eft Metallicx quidem nacur^e Sc proprietatis efl: pcr in,

flucntiam Planctarura exquatuor elcmentis in unum redadorum.Si

enim metallum cflet,tunc forfitan non efle poten: origo metallorum,

Res ita, argentum vivum commune,Iongc eft alia. Neque nimis calidum, nequemmisfrigidum, neque nimis humidum,nequenimis
Et quando argcnficcum , icd pari ratione fimul tempcratum efl:.

tumvivumperfedtematurum efl, &:caIorexternusaccedir,qui

looperatur, tuncincombunbiliterinvifibiliterqueavolat
ctiam in ipfa

rei veritate a Philofophis fpiritus appellatur.

,.

inil-

iccitco'

Nominari

qnoque poflet anima quum pernix, vel agile,attamen efl^cntiale fier.

,

eft

Vocatur,pr2eterca, etiam corpus,dum comprcheniibiIe,&: vifibile

:Sienimexternum frigus ei accedic, tunc, prae frigore ifto,in ma-

Anima> & Corpus in eo

funtnunice,res unica.&romniumquatuor elemcntorum proprietaSi enim extrinfecus humidum fiet 6^ frigidum,
tesinfecontinenr
tuncappeIlaturaqua,veIargentumvivum:obinternumfuumcaIolemvero aer nuncupatur; Sin cxtrinfecus calidum ficcumque ad-

nens corpus congelatur &: tria

,

ilIa,Spiritus,

parea:t>

Tra&atm de Lapide

j/7

Philofophico,

ob internum frigus autem, terranomiEt hac ratione argentum vivu.m,&c fulphur omnium metalnatur.
lorumunafunt origornontamenitaintelligatur, c]uodruIphur fmquae
gillatim, vcl eodem modo argentum vivum fumendumliet
Nihiliftudeft. Argenfimtvulgaria, &in unumcommifccatur.
tumvivum&lulphur , quodePhilofophiloquuntur, pernaturam
mifcendo accumulatun. elt,& expreflhm,primoin fpeciem formamqueargenti vivi, qua^humida&aquofaeftjSccundo, perafliduani
codionemin{peciem&: formamfuIphurisrcdigitur,quxficcaeft&^

pareatjtiinc ignis vel rLiIphur

ignea.

Sln autem folummodo heic de Philofophorum argento vivo & ful-

phure loqui velim , qua: potcntiam formamqueomnibus metallis tribuunt,tunc faneomneisapud omneisScriptores aliud fcriptum
nihil dcprehendo quam argentum vivum, gravcm limofamque efTe
,

aquam,cum fubtih admodum alba terra mixtam,fortilIimaquc comtam diu coctam,donec humiditas cum iiccitate parcm naturalem in Unitionem , fefe commutaveric , unum in corpus Iimul

raixtione

confluxerit, &:,opeaccidcntahs frigoris, quatuor Elementares pro-

unam in fubftantiamfbrmat^ coaguEc hxc eft omnium perfedorum Chymicorum

priers.teslimihtertemperat^,
latjeque fuerinr

materia, fipercodionemidonei caIorispcrfedafiat,&:puriHcetur^

fuperflua vifcofa terrena fulphureitas feparetur, una cum fupervaca-

nea comburibili argenti vivi aquoficate, adeo ut unafola,

clara, pura,

xternaquefubftantiaexduphciiftafubftantiajproprietatefulphuris,

& argenti vivifiat, in fe habens omnium

vum

8c fulphur.

puriflimum argentum vi-

Inarte,operatio Natur2eefi:pcr{imilis,quamob-

remrccleverequePhiIofophiIoquutifunt:Arsnoftra, inquiunr,eft
in argento vivo,auro,& argento: Eorumdem fiquidem initiiim fimile

eflrargentovivo :intelligeinfpecie,dumnatura4n eo elaborareincipit, &: commutatinmatellum quod innaturaH leniquefuo calore

,

iUblimavit &:purificavic invenisrupium velmetallorum

Rr

perpurum
aliquem

T^raciatHS de Lapide Thilofophico.

21^

aliquemvaporem,quemadmodumrupradidumeft. IJlinuncadponimusaurum 8c argcntum ilkidqueideo qaod nufquam inveniamus, neque aliter habere pofllmus in unica aliqua re in terra vires
metallicas,qu^ potentiam habent ad unicum argenti wiwi fulphur ex,

citandum,perquamcoagulatur,quamraItimin auro &:argcnto.

Si

cnimcxtraterramfiet tunc etiam influentiam vircrqueauri &:argentihaberenequitjnequeetiameafdem lucrari poteft abfque auro
&c argento pernaturalcm aliquam artcm etiam fieri nequit , ut Phi,

lofophorum argentum vivum praeparetur, iS<:adfinem fuumdeducatur,ut conftans fiat^fine auro &: argento : Arti

namque eft impofli-

bile,ut,per colionem, abfque auro&: argento, finem terminumque coniequatur, qui ab auro &: argento ilh deftinatus eft. Arti enim
deeft naturalis Minera in quam (dc naturales hifluentia: ad aurum
argentumqucin terra occultarunt. Itaque, necefli tate coadi aurum argentumque fumere necefllim habemus. In illis flquidem re,

ctasinfluentiarum,adidinfervientium,viresinvenimus.

Sciendum tamen eft quod argenti ifti vivo primum adponere cogamur argentum, quod fugax flet,nec magnum calorem tolerarc
,

Argentumitidemhabetpotentiam,utinnatumfulphurdi-

queat.
iki iftius

argenti vivi excitet , per

quod coagulatur in formam &: Me-

dicinam argcnti faciundi :idquc fitlcniadmodum calore, dumipfi

pnmo aurum additur. Aurum flquidcm multo majore calorem defiderat: ac fleiaurum , anteargentum adponatur, tuncetiam,juxta
,

proprietatem fuam,a:ftum requireretj&: argentum vivum in rubrum

aliquod fulphur commutaretur,quod non fluxum,utilcque cffet arti,
vel Medicmse auri faciundi adimeretur namque illi radicalis,fua humiditas:eflretquoquecontraartisproprietatem, fi quis priusfinem,
;

hoc eft fulphur rubrum Philolbphorum auro figcre conarctur

quamalbumcumargento, quod abfqueomnimedio exargentovivofieri debeat, quodque albcdo rubedinem ncccifario antecederc
necefTumhabcacquumrubedo, ante albedinem, totius operisfiet
,

deftrudio.

jip

TraBattiS de Lapide Philofophico.

[APVT.

X.

Philofbphoriim argentum vivum non idco

ANte prasfcriptum
impcrfedorum metallorum.
forma qua de didum
eft illa

eft)

Nirienimaddanturaurum 5jaigentum tuncprimoeftfolummodo

in iua ciTencia &: prima origne ncquc habct vircs Metallicas, fpiri,

tusjColorcm, &:indurationcm auri atquc argenti metallis tribuendi,

quamvis

illius

naturalis proprictatis

fiet:Eamdem tamen non-

dum operative habctjnifi corroboretur matureturque in ipfa codione additamcnto &: argenti. Exempli gratia Prima metallorum
origo, tam in Natura, quam etiam in arte, fimilis eftaquac; &:fi
crocum cum aqua commilceas tunc unum cum altero commilcetur , &: aq ua croci colorem fortitur atque fi modo dida ifta colorata
aqua alceri alicui aqu5& commifceatur tunc &: illi eumdem colorem
adtribuit, quemacrocoanteaacceperat.
Sin itaqueprimaorigo,
vel argentum vivum non tingatur auro &: argento fixumq; reddatur cum conftante eorumdcm efticacia, tunc etiam nullum colorem
communicare, nequefefecumaqua, velorigine, impertedorum
metallorum commiicere poteric. Juxta proprietatem enim fuam eft
fpiritus & f ugax, &: fi imperfedis metallis adponatur, tunc originem
vel aquam eorumdcm aflumere nequic, quasunaex parte permaSin
nens &: conftans eft ob flium fulphur , quod illam coagulavit.
tunc
origo
fixafadafueritcum
vero
additamentoauri&argenti ,
permanens ^ternaque aqua eft: qu^ fi cum imperfedis metallis com,

mifceatur,

tunceorumdem originem &:aquamjafliimit,atquefic

interfeinvicemcommifcentur: tunc neceflario comburibile&impurum, ignis beneficio; ab illis recedere cogitur.

Et quanto minus
origo vel aqua ifta aut Philofbphorum argentum vivum conftantem,permanentcmque potentiam fine additamentoauri bL argenti
lucratur: tantominus etiam aurum &: argentumfolvitur, &:ad primam originemperducitur quo defupra cap.4. di<5tum,abfque commixtione argenti vivi , vel Mercurialis aqua, qua de etiam fiipra fada
inentio,Et in eo verum eft didum, quod Haly Phiiofophus loquicur:
,

Spiritusj

Tra6iatm df Lapide Thilojophico.

2 20

Spiritus ,inquit ,

non coagulatur

intellige argentum vivum, nifi cor-

pus priusdiffolvatur,putaaurum&: argentum;atc[ue in eo tempus

non eft indifferens.Tum enim aurum 6^ argentum fpirituale fluxumquefaclumeft, 6(:extendipoteftadcommunem omniummetallorummateriam, quatenus Metallicse vires 6>c fpiritusargentivivieo
altiusmagismagifque cumeocoagulati &:unitj funt: idque unum,
abfquealtero , perficerenequit, velutietiamrupra,cap.5.innuimus.
Etquamvisfortiinignefluat , nihilominus tamen prjmum corpus,
(Nota) fi iterum refiigefcat, neque commutatum cft in confiftcntem
ipiritualemqi eflentiara nequeitidcm unitum eftillocum medio,
:

quamcrocuscumaqua, flaliamaquamlaigiri debet. Itaquenulla

vera ars in Alchymia eft,quam folummodo in argento vivo: Sc profetoinargenrovivoomnisfupradi(51:a:forma; potcntia confiftit Qup
ille quoque feminea virtuteauri &:argenticarereneccflum habeat,qua de in terra grefcunt.
:

fiquiscareat,

EPILOGVS.
SAtisfuperquedi(5bumcft, quidvidelicetargentum vivum , vel
omnium metallorum origo fiet quo iinenullum mctallum tam
Verum nondum tain arte,perfcS:um fieri potcft.
natura,quam
in
mennotum eftjubiqua:rendum,&:inveniendum ilkid (ict. Ilhidauccm Philolbphi fummo ftudio cclant,&: occulcant adco ut mukis ex
millibus ne unus quidem a Deo cligatur ut cognofcac modum quseicndiilhusargentivivi Philofophici. Etquamvismultimukadeillo
fcriptitent nihilominus tamen fingularem aliqucm rcperio Philofophum, quideeoficinquit;Dcum abinitio creafle terram planam,
fimplicem,pinguem,atque admodum frugiferam abfque {ikce,arena,lapidibus, valkbus &: montibus fed, per Planctarumjnfluentiam,
Natur^ operationem,terram nunc commutatam ciTc in varias for,

&

inas,extrinfecus quid cm duris a lapidibus,

dis

valkbus

alcis

montibus, &: profun-

Intrinfecus vero rebus raris , &c coloribus

quales func

irrafeptemmetallorum eorumdemve originum ; &: iifdcmcumrcbus terram omnino ex prima fua forma emigraflc , idque fadum eflc
Primo
fubfequentes ob cauflas.

^raBatmdeLapide
Pdmo

VhUo[ophico.

^21

qiiod terra crafla, magna,profunda Jaw, &: ampla creata

etiampercotridianam seftus Solis operationem inea

fadum elfe ebullientem , ferventem, vaporofumque calorem, qui univerfam terram , adabyiTumufqucpenetraverjt. Terraliquidem
infe ipfafrigida, &:nonabfqueinternahumiditate aquseeft, ic exinde penetrantem Solis xftum excitaffe fortem fumum,vel vaporcm
nubilofum,& aercum,qui omneis terrae inclufi fuerint: fucceilu temporis illorum multos fados q^^q , 6c denique adeo fortes , quod illos
terra diutiusinfe cotinerenon potueritpoftquamnaturaliterfurfum
fuerit: iccirco

penetrare voluerint

&: dcniqueinillis terrxlocis, ubi

eorummulti

congregati fuerint,partcm telluris accumularunt,unam quidem partem huc , alteram alium in locum , atquehac ratione multos monti-

profundafque valles excitarunt, illis potiffimum in finiibi quoque

terram seftu,
frigorc&humiditate codam, elixam,mixtam,temperaramquefuiffe,ubi fimul optumum a:s,vel metallum inveniri, Ubi vero terraplanafiet.ibiiftiufmodifumi, &:vapores minimc tales tumulosexcitarunt.pricfertim locis lutofis,pinguibus,&: vifcofis iccirco humiditatcm e fupernis terram penetrafle , qua de iterum mollem fadam, &:,
maffaruminftar, firmitcr fimul cohi;Efiffe, quxtamdem, per Solis
seftus expreffionem^Ionge tempore poft,eomagismagifquefirmata,
indurata,coda, &:tamdem induriilimaslapideasrupes commutata
culos,coIles,

&

bus,ubi tales montes collefquc f ali funt ,

QuseautemterraadhucfrugaIis,moIIis,tenuisquefuerit,vel
ubi arena parva,vel glarea,aut lapilli,inftar u varum coh^rentium^re-

fuerit.

manferint:illam terram, nimiapras pinguedine, nimis macilentam

fuiifc&paucamhumiditatem habuiffe: quocirca etiamnonfufHeienter (imul coqui potuilfe,atque hac ratione,minus adtritum \q.o}^-

men,aut farinaceam non fufficienter humcdatam maffam pcrmanfifle.

Nulla enim terra in lapides convertitur, nifi ex pingui vifcofa,

que aliqua terra,&: humiditate bene commixta fiet.

Poft aqu^ expreffioncm enim,a:ftufquefolaris,pinguedo terram continere neceffum habet , alias mollis fragihfque pcrmanet , &: a fe invicem iterum
avellerecur:

Quodque non perfede durumfaaumfucrit,idadhuc

^i

hodicrno

T^acratHS de Lapide PhiloJophicOy

222

hodierno noftro tcmpore , pcraflidimm naturxoperationem^rolisqnescftiim in duros firmofque lapides converti pofle. In terra infupcr fupra didi fumi &: vapores , qui prima vicc kk dcdidcrunt ex
quatuor ckmentorum qualitatibus, tenacitcr includuntur, atque
pcrnaturam influentiafque Solis aliorumque PIanctarum,eorumdemvc operationes coquuntur. Si, porro aquofos illa humores apprehenditcumpura,fubtjIbterrenaqueaIiquafubftantia,tuncPhilofophorum argcntum vivumoperaturrSin vero ad igneam tcrrenamque duritiem redigaturjtunc Philofophorum fulphur opcratur. Et,
profccto,pra:miilus modo fermo iflc nobis,quxrendi,invcniendiquc
,

arcrcntivivj,vclartisnoflrseoriginis,viampromonfl:rat: &: quamvis

arc^cntum illud vivum in ^eris fodinis, copiofe reperiatur, nihilominus

tamen a perpaucis hominibus cognofcitur Noneflargentum,vel
:

aurura , autvulgareargciitumvivum , necullummetallorumrcliqirorum vcl fulphuris , aut atramentum futorium bcc, Scd Philofophus ait Vaporofa efl fubftantia ex quatuor elemcntis,aquofa,atquc
:

pura:Et licet apudomnia metalla reperiatur, nihilominus tamen

apud imperfeda immaturum eft. Iccirco certiflime in illo aere, ubi

aurum

& argentum invenire licet,querendum

eft.

Cumque porro

dicat Sihoc argentum vivum ad duritiem fliam redigatur , tunc efTc

illud Philofophorum fulphur, idque haud aliter, quam per aurum &:
:

ar<yentum,fieripotcll:, qua^apprehendit, &:,fimulfubhmatur, atque

idquepcrnaturalemfuam codionemafliduara , aSolis

xftu, &: in propria fua Minera

coafyulatur,

O Pater Coelcftis

monftra hoc argentum vivum

omnibus iis dumtaxat, quos ubes viam
,

tuam

ingredi.

s.

DE

2>o

LAPIDE PHILOSOPHICO
PERBREVE OPUS.
QUOD

CULUM.

AB IGNOTO ALIQUO GER.

manico Philolbpho , pcne antc ducencos annos

coafcripum &LIBEK. ALZE nuncupatum fuit,
nunc vero in lucem editura.

FRJNCOFVRTl
HERMANNUM a SANDE,
Jmo
T>C LXXFIf.

Apud

-^C3i5)&f&-

LIBER ALZE,

QVOD HVjVS

OPV-

fculmomen ejt^mtmm.
Iqufs interrogare volet de ordine, heicqui tangitur,

cur videlicet reverendiffima ALZE Mcdicinx non

anteponi debeat/ed primo Luna,dcin Solj& ahi Pla-

cumquibufdamaliis, veluti fequitur, ^viQ^

Medicinse Lex , ut hoc modo dubio fatisfiat in

neta:,
tertia

tali modo,quum finis verus dignior fiet.quam princi-

pium atque quoniam res ift^e album rubrumque faciant ncc rubrum fieri poteft, nifi album pr^cedat &: tunc ita ait Simon Philofophus Scitote,nifi lapidem album facere velitis quod rubrum facere
non poiTitis Et per rubrum c^eteri Planetas uniuntur &: Medicina
,

incuftodita incedit,nifi

Ordo i^z cum albo & rubro obfervetun adco

utprimoponaturLuna,&:fiat, cumalbo,Elixir,quodefi:album Luad rubrum Qup de artis

hujusPhilofophiloquuntur , quod rubrum in albo occultatumjana: ad album Mercurii ex corporibus venit

eeat,illudque tam diu extrahere non audent, donec omnino rubrum

fiat.

Ita,

vice fecunda,agi poterit

cum Sole,&: a Solc Medicina per-

ficitur,abfque aliorum Planetarum adminiculo.Ex quo colligere po, cur videlicet Mcdicinaultirnoponatur ,adeoutaPatre procedatFihus,&: ab illis duobus SpiritusSanclus.

les

Qmigitur nunc aures ad audiendum habet

lempercipiat Philofophiam in libro

is

audiat, &: fpedabi-

Turba Philofophoru did:o,ubi

legitur:Scitote,quod nulla veraTindura fiat,nifi ex asre noftro.Quo

de nosjcii explicationealiorum Philofophorum , fenfus noftros ad ^es

noftrumcollocarecogitamus, noftramque conjundionem , qux
aqua &: Mercurius appellatur quode ait Eximenus: quodexelememisnihilfruf^uofifiat, abfque conjundionc &regiraine.
^s
Lucas
Sf 3
:

1^2(f

LiherAll^ de L^pide Philofophico.

Lucas album ses nominac

ab aliis Philofophis
inri^^nitur,idquevariorum colorumergo, quosfub ipfb laborelbrtitur:atque etiam ideo,quod invidi impiique es coram hominibus occultanceoque hominesdecipere pollinCjquemadmodum Hermogcnesait: EcPychagoras inquic: Liceciliimuicanomjna cribuancur,
tamcn aliud nihil cft , quam vera res 6c unica idque per nacurx fua:
tranfgrcflionem.Invidi infuper, illudnomine omnium corporum indigecant ,utpoce nummum , plumbum, cuprum &:c.quoniam colorcs habec,6ii Elixir fic. Similicer <Si: Lucas aic Mulcis rebus non opus
Oiamedes, &:Bafaninquiunc:
habetis, fedfolummodo reunica.
Cavete, ne ad rem unicam percgrinum quiddam adducacis Mecallorum namque nacura eft res unica , qua^ res omneis alias ancecellit,
&: fuperac. Ica cocum opus, &: ejufdem regimennihil aliud fit>quam
aqua,hoc eft, unum cum hac re , qiiod aquam corrigic alias nihil fic,
quod quasricis Synon aic Percipice , pofteri quod fulphur &: ^s ex
una re fiec , &: in quacuor mucacur. Lucas aic ^s album cam diu
Ica conjundum pcrfedum fitin
coquic, donecfeipfum generec.
omnibus quatuorelemencis :Icem , quod illud monftrec cum gcncIcaomni cempore res una &: fola eft ,
racione , vicam &: animam.
fit ex tribus utpote deanima, coratqueres
muItiK,autpIureis
non
norc,&: (piritu infufionem vero Vegetabilitacem nomino:Homo ex
eo eft:, &:hoc eft vita illius poftDeum.Icases abhumidicace fpiricu accipit,a quo vires llias recipic, &:, inftar aliaru rerum,augecur. Ad harc
ioquuncur Philofbphi.- Sixsfa:piusocca:cacurin coclionefua, cunc
mclius fitquam ancea &: fi a^s corpus habec 6C animam hominis initar. Itaquccorpus unum altcrumnon penetrac fednaturaanima:,
qua: agilis eft,corpus penetrat &: cingic. Anima, in eo occulcaca, apQuacuor
pellacur fulphur,&: in quacuor corporibus occulcaca eft.
&:
hquefadionemabfq;
aqua
corporamas&: mafculusnominancur,
,

variifque nominibus

."

&

denocanc,&:aquaficcxnoftrocre.ArisIcusinquic:Obl'ervace3quam

qux ex coexiichoc cft,aqua permancns:Recipehumidicacem,quam

afcrejicic:Ica diciinc

alii

Philofophi:

cxficcctur cum illo vapore,qui

illi

Sumeaquamcum

ejusfociis,

fimihs &: in fua aqua coagulecur.

Aqua

LiherAlXedeLapide

Thilofophico.

Aqiiaiftaedam venenumnunciipacur,
vit3,ideo

527

& fimilis c/lalicui parcui&:

quod fiec anima,&: a multis rebus extradla.

Illius

fiquidem

Tin<5luraillarumrerumvitaefl:, ad quasingreditur, corporibufque

damnum, a quibus trahitur : Illius potentia fpiritualis fanguis eft qui
,

ficumcorporibus teracur, cuncillacranfmutatinrpiritum ,atqucin

unumtranfmutanturatque commifcencur. Corpusillud fpiticum
ad fe trahit, <5^ viciflim rpiritus Corpus in tingente aliquo fpiritu,
quemadmodum fanguis Omnc fiquidem quod habet {piritum, il-

ludhabecquoque&cfanguinem,

veluci PhiiofGphiloquuntur.

Si

venenum corpus penetret tunc ipfi immatabilem colorem

&tunccorpusanimam numquamafedivellipaticur. Si
pracbet
itaque

enim fugiens tergum obvertit &c fuganti illum fit obvius tunc fuga
Etexinde fequiturveritas quodnatura fuifimile
ipfius evanuit.
apprehcnderit,tamquamamicum,&:interfe invicemcoalcfcunt: &:
ex mixto Saturno nobililTimus color exiftic, quinoncommucacur,
nec ignem fugic non fecus ac anima in corporisinceriores parces
,

tranfic,corpufquerecinec,&

cingic.

Quumetiam

illaipfaaquafri-

gida^natur^fiet, afuperfluoignetum cavendumerit: ille hoftiscfl

frigoris,fi prima ipfius humiditas fada fuerit , quemadmodum ait Fi-

ftusPhilofbphus.
fluence corpore.

&

Agens, quod haberinequic, nifiex

Idque ica incelligacur de humidicace, quomodo fe-

Etmasvocaturfpiritus,

quicur:nimirum <\ux fic, cjuam diu duo conjugaci legicimo modo copulancur,ufque adalbum.
Scire cupis ulcra quando corpus fluacin
ipfacodione? Audice,quidBoneIlusdicac: Si videcisnigredinemin:

aquanacancem,cunccorpusadmodumfluxibile fadum efl,

Ance dicta ifta duo corpus, nimirum
fpiricus habenc eciam
tercium,hxcipforum res efi:,&:corpusnominacur: Vocacurquoque
rocundaaliquanubeS)morsicidem,nigredo, ucpocecenebra^&um^
bra,plumbamcinereum, vel^es, aereum&fubcile, ab eo quodab
illo nafcitur,&pcrficicur,&:nuncupatur aurum,quod in corporeMagnefiae occulcacum fuerac.
De eo dicicur Excrahico de fplendore
umbramiJhus.Etidemillud efl,quo demulci loquucifunt. Tria funt
,

&

quas;

Liher Alz^e de Lapide Philojophico.

228

qusevemmses conjiingunt,upotc: Corpus,Anima,&:rpintus. Iccircohciudimmeritocumovoaliquocomparatur, ac etiam itanuncupatur:Qiicmadmoclumcnimextribus,exquibusovumconjuncl:um

efi-, puUus nalcirur ita quoque Alchymia nafcitur cx fupra didis iftis
:

tribuSjidquodinTurbamultiPhilofbphiteftantur NfaSjVelaqua,
etiam appellatur natura Aqua emmer{:natura qu*e elementa in
corporibus cum iplbrum rcgimineruperant,& tamcn itcrum copuOe aquaaitFides: onaturam hujus
]at, atque in unum rcducit.
:

rei,

quomodo

illa

tranfmutatcorpus in aliquemfpiritumlomirabi-

QLiomodo venit &: adparebitlbla rcs

amarum, acerbumque acetum quod
omneis
aurum ad fpiritum mcrum redigit. Abfque ifto accto nihil ferri polem admodum naturam

vincit , Sc eft prxftans,

nequerubrum,nequenigrum,velalbum. Et fcitote,quando
cumcorporibuscommifcetur tunc corpus commutat inaliqucm
fpiritum idque igne quodam coelefti &: Tindura immutabili quse
Scitote quod,adoriginem commixtionis,pura
nequit deftrui &:c.
juftificataque elementainleviquodamigne colligantur,fortis tamen
ignis tam diu prascaveatur , donec elementa in unum reducantur fccue interea in leni quodam igne fequantur &: complcdantur.Scitote
etiam quod unum alterum comburat atque cohfumat,&: unum,vice
teft

verfa,alterumconfortet,atque,apud ignemperfeverare doceat. Ele-

mcnta quoque diligenter coda, Ixtantur, ^ in pereginam aliquam

naturam tranfmutantur,ideo quod adfluxum,tamquam caput,& in,

iiccumque corpus cft fpiritus: tinI ccirco dicunt Phi<^cns vero fpiritus fortis apud igncm athleta eft.
Elementolofophi Invcrte elcmenta,tunc,quod quarris, invenis.
facere
fugax
fixum
iiccum
humidum
&: vir
eft
rnm inverlio autem
fiuxibileeft humiditas, crafTum

co<Tit

conjundum,utfeipfum

pariat,

Multidiflccliones iftasinqui-

runt,&: nonnuUi reperiuntquidem diflediones,qua; tamcn ignis ncccliitatem tolerare nequeunt.In illo fiquidem pauciorcs fiunt. No
ftrac

autcm diflecliones qua^ ex venerabili lapide conficiuntur, ma,

jus ignis onus tolcrant,&: numquam ab illo ad paucitate rcdiguntur

Cum igne fiquidcm fuftentantur ^ quum nuUa mater infantem fuum

occidat)

Lil^er AlZje

De Lapide Thilojophico.

32P

occidat.qucm tamen alimentavit. Unicas itidem res funt,qua?, tam

quam

etiam extrinfecus, rubrum albumque faciunt. Primum,

rardolentoquealiquo igne, idque bonitatis fusefit initium , vcluti
Philofophi loquuntur. Si illum nunc natum videas , tunc obferves

in;

quod aibedoincorporenigredinis occultataconfervetur.atque tura

albedinem a nigredine abftrahere neceffum habes.Sin itaque album
adpareat,memento tunc, quod rubrum in albo occultatum latitec.
Quo'animadvcrfo extraCbionem illius intermittas , &: codionem in
choes,donec omnino rubrum fiat. Nec mireris,quod a^s noftrum a

nominum generibus infigniatur, utpote Anima,

Gorpus.
Appellantur namque facpenumero fratres , &:,
fpiritus, &:
quum matrimonio conjundlis a?quiparentur,conjugaIesSocij,inquic

Philofophis variis

Geber

Aliquando folummodo appellatur

fjiiritus

vel

dumtaxat

Obfervandum igitur, nifi illorum quodlibet in aquam

corpus.
commutetur , tunc opus minime perficitur. Quocirca ignis
fiammacorpuspcnesfetolerare, &:debilitare necefTum habet , donec omne in aquam convertatur. Illa vero non nubium aqua, veluti infipientes Ioquuntur,fed, juxta Philofophos^quos legiffe debebant) permancns aqua effe debet, quastamen abfque fuo corporc

permanens effe nequit:Ita ait Hermogenes ; Sumite occultum fpiritum,neque illum ideo vilipenditcquod cum fratrefuo magnam exIdque redtam Tinduram adfert, fi cum focio
crceat potcntiam,
per omniaunitusfict.
Nominaturquoqucacerbi/Iimumacetum,
craffum
bet,donec
de
clui
fiat;Idque nihil efl aliud, quam labor
quo
muhcbris,& Lufus puerilis, vcluti Socrates ait. Arcanum fiquidem
ifliiis operis aviro& foeminaproficifcitur, &:maritusab uxore
tingibilem fuum fortitur fpiritum.
Sin itaque vir &: uxor nunc convcniant,tuncfaEminanonfitfugax:Etficonjuni:iotransmuteturinrubrum,tunc de eo fit thefaurus mundi, veluti Synon ait; Si aqua tranfic
in corpus,tunc illud primo in terram , dein vero in pulverem &: cine-

remcommutat.
Tunclaborevanuit,&:Iapis a natutafuainfe Tinduram habet
Magnefia^ Quem in finem Philofophi dicunt ; Fili, ex-

in corpore

Tt

trahc'

Ltber Alz^e T>e Lapide Philojophico.

J50

irahc c fplcnd ^re

umbram fuam.Itaquc labore indigcmus

citationobiseftutiliSjVcluti

co

& cxer-

videmuSjquodinfantesprimummodi-

laj5le,aduItiores vcro ad:i

majore cibo nutriantur

Ita

ctiam cum

hujus lapiJis labore comparatum cft.

Nam Geberinquit: Adde ad id laborem,ut Tin^turafiatmelior,
magis quidemjquam illi natura tradiditj ut dcinde fieri qucat Elixir.

Ethocmodo

circa

Medicinam

cfl

ahas A.lchimia nihil

cft aliud,

quamars>qua^ilhinf'ervit,utnimirum eflcntia: 7. Planetarum, vel

metallorum.corrigantur , qua: pra^fcrvat cujuslibet formapoft na-

peradionem. Eft mfuper Alchimia occultatum aliquod regimen, quodcx Phiiofophorum manibus accipimus, quafi ad id
Dein & alias Alchimia^r explicationes funr,
prompti natiquc hberi.
Obferva : Qui
antequam ad laborcm lapidis noflri perveniamus.
artcm iflam qua^rit, is caveat, ne in magnos crrores hicidat, co, quod
Philofbphi lapidi noftro multa.nominaindcdcrinrjidqiicidecquod
varioscoloresrepra^ientct, quorquot etiam quis excogitarcpoflcr,
qucmadmodumantca fcriptum cfl:&: ea quoque de cauila^quoniain
dcquatuor clemcntis pracparatur. Lapisfuaaquatcratur , uttotam humiditatem imbibat & potentiam fuam fumat apud ccrtamenigniSjincoqu-etambene , donec pulvisfiatjinflar^combufh

tu ralem

fanguinis,&:naturamignisfuperat.

Lapidem iflum quserunt Re-

&

ges,ncc tamen illum invcniunCjfcd faltim illi,quibus a Deo datur ,

publiccpropecuniavcnditur > idiihGminibusinnotcfccrec , illud

mendaciumefl'cdicerent:Etfi potentiara fuamfcircnt , tuncillum

non contemnerent:Idcirco Deus coram mundooccultavit:&: qui in

co laborarc niticur,is prius cogitct, quo fundamento niti vclir, ne in

Nos faltim Boflro
cafTum laborct,&: tempus fumptusque perdat.
delapideloquamur,qui lcncmigncm defiderat:&: fialiquotdierum
intervallo moriatur,quemadmodum homo in fcpulchro fuo , cunc
illi a Deo fpiricus ipfiusreftituicur, morbum ejus colht, illumquepurificac*

Dcin

in pul verem comburitur,

qui bene mifcendus

dicatepocandus eft,adeo uc fiatinftar combufti fanguinis.

*

& humi Hermcs

aiL-

Liber Alzje De Lapide Philojophico.

ak: 6

qualem naturam

coeleftis

jjf

veritasisioquamfortemnaturam,

cuar aliam naturam vincit,feque cum illa exhilarat.Etillud fpiritualc

c(l:cuiaDcotraditur,quodnaturaip{i tribuere ncquit : Quocirca
illam honoremus : nihil fiquidcm in natura tam clt nobiIe,quam vc-

raTindura,cuinihileftiimile:&{i cum corporibus fuis fluida fiat,

tuncfummumopusproferr. Tin6tura cnim illa fuperat, quseilh
commifcentur,& tingit lila fuo cu laborc:Et quas extrinfecus aiba facit,illa

& intrinfecus quoquc omnino alba fimt,primo lcni quodam

i-

cum noftro lapidc laborarc velit.Uno namqueopere,& via.una cum re,unaquc miflione totum opus peragitur omnisque puritas
cftunica. Illud pcrcipc juxta fententias Philofophorum quomodo

gnc,{i

videlicctopus,dividatur,utpate terere,coquere &:iterumita:nec nbi idmolelliam tardiumqueaiiquodadfcrat.

Dein,divifo ita opere,tunc mifccto,coquito,afrato,calcfacito,albificato illud:Etillorumnominapermultaflint,qua: tamenunifub-

jacentrcgimini:EtfiPhiIofophifcircnt,quod una dumtaxat co(9:io

fufficerct, tunc tot multifaria dida non ufurparent.
Poflea dumtaxatunuslaborcft, &: nemo adutilitatis fruirioncmpervcnirepoteftjnifi diligcntifllmo cum laboris regimine nccabfquc divinaper,

millionc comprchcnditur.Neidcirco laboris impatientes fitis , &: rc-

gimen nunc fccunda,nuoc tertia vicCjdoncc Rex coronetur,& tunc

mgentcmmcrccdem
nofter

fiet lapis,fi

reportabitis.
Interrogatc dein , quam carus
illum paupcr,a^que quam dives,habeat.

Quocitcamultiin cgcftarem redadi funt,quom,quod Philofophi

honoraiit,illudinfipientescontcmnant: Etadiurovos Si illumRcges
Principesnofcerent,nemo noftrumillum umquam confequc:

&

retur.Unum ialtim vas ad totum opus laboremque rcquirJtur,quod

hpideum fiet,nec igncm cxhorrefcat.
Itaa^risnoftripondusacorpore comprehendendumeft , quod
dumtaxatpurum ,crudum, hilare, & redumfict, inftar viri cceli,
qucmadrnodum Philofophiloquuntur. Vas alcmbico imponcdum,

ubiflammaraliudadvasreverbcrant.Apudvasignisadfit,

& benc

obferatur,u. hacrationeSociumfuumpcnesferctinerepofrct,eum-

dcmquealbcdincmfiiamacccnderepcrmitwt

Tt

veluti

Lucas ait.
Noftro

Liber Alz^e T>e Lapide Thilofophico.

5J2

Noftrocnimvafiimporitcjeriignisaddatur , quum exelementis>

abfque permixtionc &:regimine,nihilfiat , ideo quod nafcatur ex
Sin itaquc vir 6(C fcpmina , intra quadraginta nodium
fanguine.

&

calorpacium,convcncrint:tunc mittitur femen cum humiditate,

rc, ipfique Deus ad calefactionem multum fanguinis largitus eib

quodfemenfiadfoctumnaicatur, tuncprimumpauco lale, modicumapudignem,fun:cntatur:&: quandoadu]tiusilIudfir>tantoforIta opus {equendum efl: ,

abfquc igne
tius etiam corroboratur*
nihil fitrPras nimio autem ignis fervore,tunc comburiturJgnis igitur
modicus fiet, inftar caloris iblis. Idque fiat fub vacuo aliquo vafe
pauciscumprunis.-deineomagismagisquc, donec alembicus bcne
exficcetur,&:aquofitasinopere adpareat.-aquatamcn Sola fufficit,
qujE rcs omneis coagulat, 6i figit quemadmodum Democritus ai:.

&

Nominatur quoque fpiritus a fpiritu, fulphur a fulphure Argentum

vivum ab argento vivo. Appellatur etiam vapor ille enim focium il,

Ita opus noftrum nihil eft aliud: quam terra,&:

penes fe retinet.
vapor;& fi de duobus loquor,tunc cogito de quatuor, quse omnia unareindigent, quaNatura, omnem naturam vincens, extrahitur.

lius

Natura namque,fuam ob naturam Mq exhilarat & Natura vincit

naturam^&naturaminferctinet ,& tamcn una alteri non adverfa,

tur,fcdunaalteraminfecompled:itur,qua altcram antecclht, &:aquam Philofophipurificantem aquam nuncupant.

hPrimaglacieiaqua^pars univerfale purificat a corruptione ,
quefadioinignefaepiusrenovaridebet,dumprimanigredo fit. Dein altera nigredo fupervcnit & tunc cogita quod rubedo , poft albcdinem ex nigredine cxtrahatur. Nigredo enim mcdium eft inter
Idcirco opcris claf ugax & non fugax,&: paci bina ifta reftituir
visabfquenigredincrevelarincquit Etquam diu nigredo durat,
foeminaimperar,donccalbedo acccdat r&id prima lapidis noftri

&

potentiaappelIatur,optumumqueacetum dicitur, quo deloquunturrAcetumcftaqua , quseintroducitooloresin quodlibctmetallum,& in lapidcs influxibiJes. Cavetoautem ne acetum in fimum
commutes , quodeAviccnnaaitNaturalisasftuSjin humidacor.

pora.

Lil?er Alz^e

De Lapide Philofophico.

j^?

pora opcrans,primo adfert nigredinem dcinnigredincm detrahir:

Et ita rcs otertio .ilbificat,quemadmodum in calcc videre cft.
mneisinoperenoftroprimavicenigr2e,deinalbse,fieri,&:dcniquein
pulveremrediginecefrumhabent. Poftremopulveri anima reftitu:

cnda eft,idquc forti igne:atque tum ignis nafcetur , quem fua conj uge dignabimini,ne tamen comburetis illum:Sedambostamdiucoquite,donec nigrefcant , dein albje,tertio rubrac, &: denique bonum
venenum fiant idque omne fit divifione aquarum. Divifis itaque
nuncaquis , tuncmateriam&vaporemcoquito,utcoaguletur,&:
,

Dein fequituraliqua
mortificatio,hoceft;exficcatio,&:etiamnubes, vel fumus appella:albuslapis fiat

lur.

&: tuncaquse divifx funt,

Fumusfuis cumfecibusmeliuscoagulatus,vivusfitaIbus, &:

album xs affato, ut fe ipfum

pariat.

Siii

itaquc nigredo evanefcat,

tuncfpiritu:reftituitur , fpiritusverononmoritur (neutrum cnini

corrumpitur} fedcorpus&canimamvivificat. Etquomehusa.'sno-^
in lapidem rcdigitur,
ftrum purificatur,&: coquitur,eo cralfius fit,

&

dein confringitur,&: forti in igne aflandum

fti

fanguinis: Si

eft

>ut fiat inftar combu-

tum corporibusadponatur,illain aurum tinguntur,&:

tunc Philofophi de eo, tamquam aliqua radice loquntur: Sumitc &~

mniTindursefuampotentiam, &:adradicemres omneis ftabiliuntur^Idcirco loquuntur Philofbphi Quihacin arte naturam cogno:

fcit,isIaboremtamdiutoleret,donecDeusipfiusdcfIderiofatisfaci-

at.Notandum porro eft: Quod corpus fine terra degit,& Tin5luram

fumit,illud,fratrefuo,majoresvireshabet.
Omnefiquidem,quod
cum illomifcetur,illud fuperat,&adcoloremfuum reducit , veluti
Sapientes diditant.

Siccusignistingit,aerconfirmatjaquaalbani-

gredinemabluita corporibus, terraconfiftit, &r Tinduram recipit.

CodtionemveroPhilofophi diverfimodafub fpecie complexi iunt.
ObfervabistamenHermetem, duminquit Quod totics renovandumfiet,donecinconfpeduadpareat.
Obverte quodifte modus
totiusoperisfietftabilitio deinindiverfimodoscolores transmutatur,abfque tamcn rubedine, qua? poftremus finis eft..
Nec errabis
ctiamjpoftquamalbumfadum fucrit: Audo enim: regimine
pul:

&

Tt

vcrifato,^

Liber Alz^e De Lapide Philojophico.

j^4

verirato^tuncjameftapuclrubedinein.Antcdidaaqiiaomnia transmutat corpora in {biritum,etiam crafla corpora , qux non iftiufmodi

naturam hiibetjillaquctam diumordet,doneca naturacomprchendantur.Scitote,niiicorporatamdiu impofueritis ,donec moriiintur,

6,:iprorumanimaextrahatur , tunc iisdcmnul!umomninocorpus
Si
tingcre poteritis : nihil enim tingit nifi &: antea tindam fuerit.
cunc
ad
generatoremfuum
fcfe
comburatur,
fiefiat,
&
corpus fluxu
,

ftit &:

cies

& ad tcrram vertitur,q ua^ iil im fpiAnte omnia vcro fcias quod Lboiis fpe-

fubtihsMagnelia fit aerea,

litualem Facic &:

primum

vivificat.

nigra fiat,deincoloris citrei,tcrtio rubra ,ibd noi? rcda:

rubedinis,redl2EpiusfitcolorisCitrei,&;dein itcrumrubcrcifkique

omne fit antequam red:a albedo accedat

ncm,nc multum

colores vero

ante albcdi-

curcs,minimeenimconfl:antesrunt

Exhi{cecolligerenuncpote8,quodopus noftrumabauro provcniat ,quod in Magnefia occultatum,&: ex

uno fulphure a {lilphure,

&:3 Mercurio ex Mercuriofadumeft,fitqueresuna. HocnofterlaOmneis itaque falfi

pis eft,atque una in vi3,unoquein in labore iit.

Chymiciinfipientesdecipereintermittant, praefertim cum multjTaphci{'ubIimatione& deftillatione, &dicuntquodfal{iimcft.

quod opus noftrum a Balihici pulvcrc

tempus laboris, &:, quum annus quatuor partes divifusliet,opushocin hyeme inchoandumeft, qux humida eft
tumhumiditatemcxtrahamusulque adVer,quodvirefcit, uttunc

ceant &:

provcniat.

illi

dicentes

Scias

nobis ctiam colores leni

quodam in igne fub labore adpareant.

&

Dciii

ad xftacem progredimur,&: tunc opus forti ignc pulverilandum cft:

Ultimo ad autumnum accediraus,&: tunc , frudibus maturcfccntiNcc motus ftellabus,ad nobilem operis rubedinem pervenlmus.

rum,Planctarumque curandi funt,qucmadniodum in quibufdam liNoftra fiquidem vcritas corporalis quxdam res eft, in
qua,quemquajrimus,fpiritus Iatitat,cum quo tingimus,&: vitrum faHxc Ecimus ut malleum patiatur,&: a ChryftaUis carbunculos.
bris leditavi.

lixirnoftri particula,inftar gutta: pluviatilis,mille tingitpartcs , jideo

utomniaprofpere fuccedant.

Ec

Ltber ALz^e TDe Lapide Philofophtco,

^?

?y

Et dcnique de fiimmanicdicina aliquid edam diccmus : CumquchomoNobilifljmaCrcaturafiet,incujusgratiamcommodumque omneis rcs cictcras a DEO crcats fucrint,adeo ut nulla res tctrenacumillacompararipoflitzldcirco, utflorentem astatem fuam
confervarc omneis morbos a fc depeJIcrc futurosquc prascavcrc
qucat,rummofl:udioprofpicicndumrupraomneismundi divitias.
NoflumenimElixiromneisiVledicinarum prasparationcs Hippo,

cratis,AvicennaE,&:can-tecellit,&pubIicelepramcurat

Confici-

cndumcnimeftanoflro fpiritupotabileAntidotum. Etquemadmodumcorporamctallornmapudignem in ordincm rcdi^untur,

purificantur&fanantunitaquoqucmulto magis homini naturalis
illius calor rcflituitur,renovatur omneisque morbi ab eodem re,

pelluntur,futurique pra;caventur.Necquidamhomines nefciunc,

quod Gentilcs aurum limari,adamantibusquc conficcrc curent , uc

fanicatem fuam confervcnt,nccflorcntemforma"mamittanc.

Oquampotcntiilimeaucemhocceaurumquodin Magncfia lafadum cfI:,majores vircshabc

re pocerit! Q^o fubtihor enim Mcdicina cfl,tanro ma;orcm opcrationem vircsque habct.quemadmodum omncisMedici illud minime igorant. Quid igitur nuncdicam amplius; Omncis enim iftiB
res,quas fideliter heic commemoravi ipfus yidi audivi,didici &
titat,& bcnepurificacum,fpiritualeq;

tamdem laborando perfcci.

Cumquc ipfe ita agercm,ift:amquc vericarem agnofcerem & deprehenderem, cunc horrenda mihi accidebant a cohabitoribus
meis,inquorummedioconfiftebam,&: ferme de opere dcfpcraffem, ob rcmoram inijcientes cogitationes quasdam* Itaque altcri
operis iftius abfolvendi curam demandabam,qui mihi amicus erat,,
illumque fidelitcr inftituebam,ut opus tamdem ad fru(ftuofum>
finem perducerentur.Pro quo Deus bcnediflus ia

fempiccrna fecula. AMEN.

S.

LAM-<

LAMBSPRINCK
2iOBlliS

GERMANl PHILOSOTHI

ANTISJI LIBELLVS
De

LAPIDE PHILOSOPHICO,
E Germanico 'verfu Latine reMitus

per JSlicoIamn

B^rnmdpim Delphinatem Medicum

hujus

fcmtuJiudiofiJpmHm^

FRANCOFURTr,
Apud

Hermannum

H DC

hUFlU

SandH*

(33P')

siilllsili^illllllJJii!!!}
BJ^eAiAtAJlscA?aAswtA9 wV9eAfltAsAaAs *ArAf AaAfAstAtA5AsAs*AsA! tA

PR^FATIO.

Amfprinck vocor,natus ex nobili familia,

Ei

hocftemmagerocumlaude& jure.

Philofophiamlegi^&bencintellexi.
Eruditione Praeceptorum fundamentum attigi,

Uu

Qupd

Quodmihi

DeusexgratiafualargitiisefE:

Dans mihi fpiritum cum intclkdtu.

Ideofumfadtusaucftorhujuslibri

Etdeduxiinhunc obfervabilcmordincm
UtinteHigantpauperes&divites
Certe in tcrris non repcritur ipfi limih*s,
Inquomci cDeo fitlaus; nonfumoblitus.
Aflccutus enim fum veru fundamentum
Igi tur hunc h brum in (ilcntio fcrvate,
1 1 non pccniteath unc fepius legere.

& veritatcm

Sicveritatcmdifcctis^&accipietis,

Et hoc donum Dei

magnum in bonum vertetis^,

O Deuspater^quies inomnibusinitium&finis,
Rogamas te propter D. noftrum C hriftum Jefum,
Utilluminesfenfusrationis &cogitationesnoftras5
"Ut tclaudemusjcekbremusfineintermiifione,
r t h unc hbrum fecundu voluntate tuam abfolvamus:
Simulqueomnia inbonumvelisdirigere,
Nofque confcrvare in tua immcnfi mifericordia.
Hoc faxir fancfta tua majcftas pro fua immenfaclementia.

AuxiHodivinoenumerabovobishancartem,.
Is ihj Ique in veri tate tecfta

vos celabo.

Poftquam me recle & bene intcllexeritis:

Tandem erroris veitri liberi eritis.

Nam nihilpluseft^quam unum

In quoomrualatcnt.

Ideo

(541)

Ideocinimumnedeijcite.
Coqucre enim, tempus patientia vobis funt necef-

&

faria,

frudibus uti,
^
jNjon poenitcatvostemporis&laboris,
metalla vobis femper modice coNam fcmina

Si vultis nobilidimis

&

quendafunt

Dedieindiem& aliquotfeptimanaSt
Tunc in hac unica vili re
Totum opus Philofophiaeinvenietis&perficietis*
Qupd quidem omnibus hominibus adeo impoffibilevideturj

Cum

&

vilis labor.
adeo facilis
Quod fi aliis monftraremu3,&in lucem proferremus,
fit

Irrideremur a viris,foeminis &pueris.

fccreti,
Ideo eftote modefti
Tunc ericis in pace fine cura>

&
&

NempeergaDeum &proximum
Qui dat artem,& vult eam celari^
Islunc Prasfationem

omittemus,

Etveramdefcribereincipiemus,
Etthythmis,figurisvere &planey
Sinenugis, fincmendaciis inluccmdabimus
Gratias agendo Crcatori omnis creaturse,

Etjamfequitur Primafigura.

fu j

PhUQ'

*Y^ ** 'Y* V^ "Y^ 'Y* **

*^*

!s *9 '(^*'(&''^

<i9

&A

'Y* ''"y* *Y* *Y* *y* ^Y' *Y* 'Y* *Y* *Y* *Y* *Y* "Y* *Y* *Y* Y* *y^ *Y*
(ffiS

A * <^ e&
<S

<^

Hilofophi ingenere dicunt,

Dmspfces m nojlro mari ejje,

Sine omni carne

olfibus.

Hi in propria aqna coqmntur,

Junc immenfum ex bis mare fiety
^uodnullus homo e/oqm poterity
Hocefi Phttofopborumdecretum:

Duopifcesfunt tantum mium^boc verum^

^amenfunt duo
CorpuSy Spiritus

^
^

nibilominus unum
tsyinima.

Nunc certe vobisjic dico^

Coquitejtmutb^ctria,

Vtftt maximum mare,

Foflea vobis ftgnificabitur

^ua77do magnum incrementum babueritis.

Ideo coquitefulpburcumfutpburebeney

Nec mutta verba ea de refacite

reconde b<c tuo magno commodo,
^ace

Ita eris ttber ab omnipaupene,

Os tuum adeo compefce.

Sictuus labor nulli innotefcetp

Animad-

(H3)

I*

/nimadvertite& redlcintelligite
Pifces duos in noftro mari natare.

PRIMA FIGURA,

Mare eft Corpus,diio Pi/cesfunt ?

Spiritus

&Aniraa.

Philo^

(344)

ttAseAsftAstAf tA9A5aAsASA5 vVasAsiAstAstAsiKA' *AreA?aAfcAstAjA?aAsA;AsAAfli

(^S^'&i'M '^'M*^'^'^'&9'^'&'^'M'So'M
^*
fTtTiittittirritMrii
TT

5a'49'^*|9

(^

ffi

*)

PHilofophusmpMfenii
Feram effe in Sylvay

ait

Nigrectineprorfus ohduBami

Cmfiqm s caput amputahit^

7unc penitus nigredinemamittet,
Etcandidijfmum colorem eliget.
Cupitis hujus verum intelleBum

Nigredo nominatur caput coruL

^uamprimum h^c evanuerit^

tMox apparetalhus color.
Hoc tum demum vocatur, capitefj^oliatum
Cum nigra nehula perierit, credite mihi^
Hoc igitur dono Fhilofophi

Ex animo gaudenty
Celantfumrna cum diligefjtia^
Vt nullusjlultus h^c fciat.

^amen Filiisfuisho?w animo

Honmhilfcnhendo retegunt,
Nempe quihusaT)eodatum.
Hit hacrationehocpetiunturdono
Ideo nulli hac de re dicendumy

SquidemDmhi^ccclarivuk

Hic

i(m)i8*
Hiccelericeranimadvertite
ISIi^rapiferaminfylva.

SECUNDA FIGURA.

PUTREFACTIO.
IK

fhik*

(546)
}

l^

fe

St

As As As j^sJvS A; As bA Af sAi As sAf sA? iA" 9 A.^ t A? A' (A? ftA* eAs s^

>

&

PHiloJopht dicuKt ftrenue,

Duo animalta ejje in hacJylvAS
Vnttm laudahile formo/Hm (^ tilacrer
CMagnus (^ robujliis cervtn.
4litidunicornu^monJlr at Philofophus^
B<ec duo tnjylva latent ommm^

Sedbeaiusvir diceturr
capiet^
^^ui hac irretiei

Magifiri nohis claris

verbis^^

Signtficant hic^^ in omnibus locis-

Hc duo animaltainjylvis vagarL

{Ixmen Jylvam rem unam imellige')
^uodji adfundamentum rejpiciamas^
Tiincfyva corporis nomen accipiet,
lumetiamcerte(^re6ie invenieturr
Vntcornu ejfe Spirttum omni hora j
Qervus vero ntdltim aliudnomen cupif

^^uam Anima-.^uodnomen ip(i nemofubripict,

Nunc etiamju/ium efi^ut magi/i^r vOQetur^.
c^i ea arte ducet&frenet

Injjvam ducere (jr deducers

Vt/imulcoa^amaneant
Hfiicrc^ea nobisadjttdicabitf^
jllum ajfecuttim effe auream carntm
/ ut triumphet uhique,

ImoipfimagnoAugufioimperita

J)6sf

Deinceps fine cura fcitote

In fylvacervum unicornu

&

latcrc

TRTIA FIGVRA,

In Gorpore cfl: Anima $: Spirltus.

Xx

e^

PtM:

 9^^.if7?'V*

*if ...9^.if..9..fr..f..0.9.f .fi.9f ..f.J..f ..9...'='*'

ilTMiMllliiliriitT

FJdeliter nos Phihfophi docent

Duos leones ambularerobujlos
Nempe mafcukm^^fominam^in valle tcnebrofa
'Latereqne

artis

horrrida

ep^utcapipojfmt

^ imagtnQ
^os,quifapientia ^
^
eandemquefyham
^
Eum adeptum coronam ^
Imo ^ laudemprmpmjjefapientibnshujus

Horridaxrudelifacie

Celeres^effrenes ^prorfusferoces^
afiutia

affervare noverit,

Irretirefrenare

cogerepoterit,

In

Htiic merito

jure ajjcribetur

efje

gloriam longe prA aliisy

temporis.

Eft

^04?)|>
Eft

fummum portentum

Ex duobus konibus unum fieri,

QUARTA

FIGVRA.

Spiritus Sc Anima funt

conjungendi &recligcndi
adcorpusruum.

x;ff

dlexdO'

 A? A A4a,* eA; /v5 As A eAs eAf! A5A? A Af clAj As A5 lAs

A? cAJ A^ 9y^J ^^

ALexanderex Perfiaferibit
Lupum gff canem in bac argilla ejje
EdmatoSytajnen a Philofoplw nobis indmtm,
Vtrumqne mam habere originem,
Lupumfcilicet ab Orienteprovenirey

Canem vero ab Occtdente ortumfmm trahere.

Hifmtinvtdiaplenis
Rabiofifuribmdi ^p>rorfm amentes,

Phm alterum vitaprivat^

Et ex his maximum uenenum oritur^

Sedcumdenub vitapofiuntur^
^uncreverade fepr^bent
Summam medicinam,^ nobiltfimam Theriacam
Qualis mquam in terra haheri potejl,

QuA recreavit fapientes cujusvis temporis,

Gui Deogratias agunt eumque laudanU

Lupu^

Lupus & Canis funt in una domo

Pollremo tamen ex his unum fit.

QVINTAFIGURA.

Moriiicatio,&: alBiftatio,corpoi:fs cbnjim^iqu^

um Anima ^ Sgimu im^bibiuo

mrtfh

HOmndm Dracofyham

wcolit

Summe uenenofmy hmc nihiUee/l

Cumuidetradios Soliss^ lucidumignem

ijolat tam monjlrosl

Tunc diffmditfuum^venenum
%)tmllum vivens animatante illudfubfiftati

7Jt neque Eaftltfcm ipfe eiparfit

^uiillumfapienteroccidere norit,

Htcevadet e^ omnibuspericulisy
Omnes ven^ ^colores in ejus morte augentur.
Etfit cxfuo 'vemnofumma medicina-

Suum venemm fubito confmnitj

Devorat cftimpropriam vencnatam caudam
H^c omnia infe ipfoperfcere cogitur.
Et laudabile balfarnum iftde ex illofuity
Hosvirestandem co7ifpicie7Uy

Et mire omnesfapientcsfuper

his

gaudcbunt.

Hoc

Hoc vcre eft magnum miraculum & cita fraus,

In vcnenofoDracone fummam medicinam incflc.

SEXTAFIGVRA,

Merciirius re^a &: chymlca

mimms/m

pr^cipitacus vel
luapropria Aqua refolutus &rurrum coa-

gulatus.

Yy

Uidu$

IX XX 11

Nldtis injjha reperitm

Inqm Hermcsfmspullos hahet,
Unmfemper conaturvolatumy
eAlter in nido maneregaudet,

Et alter altertim non dimittit.

Injimmjupremmnfic tenet
%)t(imul in nido manere cogantur:

Janquam vir in domo cumfua ConjugCy

(jdnjugio arBtjpme copulati.

fiincgaudemus omni hora

^odaqmlamfoeminam hoc via tenuerimus.

Proptcrca Dcum Patrcm utfelicitcr hog orcmus^

Dnse

Duse aves in fylva nominantur,

Cum tamen faltem una intelligatur.

SEPTIMA FIGURA.

Mercurius

faepius

fugere

fublimatus,

candem

figitur, ut

non ampliusau-

& avolare per vim ignis poffit:Toties enim fubliraatio

reiteranda,quo ufque fixus fiat.

Yyt

Rtfe-

REperitminlndiaammiJ?inm [yhay
In qua di4 avesfunt colligat<z:
VnaeJlcoloYealhtfimo^alterarubro,

HaJc invicem mordendo interimmt^

Vna alteram devorat,^ confumit;
Hr^que tamen in alhas columhas transmutantur.
Ex columba nova nafcitur Phoenix,
^UA nigredinemfoetorem mortem dimifty

H[k novam vitam refumppt^

H^c vts ipfia Deo data,
'Vt inpojlerum ^ternum vivat^^nunquam moriatury
yicquifivit nohis divitias^^ vitam incolumes;

^tbocynagnamiracula edamus

Vt nobisveri Philofophi manifejle defcribunt.

Duae

Dux aves funt nobiles & magni pretii,

Corpus & Spiritus,alterum confumit.

OCTAVAFIGURA.

Corpus itenim ponatur pro digeftionc in mum

um

equinum vel balne^

fuperfuro fuo aere vel rpiritu
a corpord olim fubtra<5to;

Lx)rpus

taaum eft per operationem album,

Spiricus vero ruEntiumopiTs tendic adperfedionem^priEparaturquericLapisPhiiorophorwm.

Yy

beus

arte.

n^;^

*i OiS)

audite mirahilefaBumy
Ny72c
Alagna e7jim uosdoceboy

Qualitcr Rexfefuper omnegenm efferaty

Et audite quidnohdis [ylvarum domtnm dicat,
Bofles meos omnesfuperavi

uiciy

yenenofumque draconempedthus meisfulmy

Sum Rex exmius

di^ves in terrisy

A4e nemofuperior natus

JSlec

artihus.nec natura

j^h omni vivente creatura:

Omnia enimfacio qm homo cupit,

Dopoteftatemfalutem durahilemy
aurum.argentumygemmaSypretiofosque /api/los,
Infuper

Omnemque medicinam maximam

^ minimam.

Inprimis enim eramgenere ignohi/i^

^ntequam tam fublimi /oco natus ^conjlitutm ejfem.

Etquodadtantumfaftgium dcvenermy
natur^ heneficio datum ejl,
\r\ oc mihi Dei
Ghiodqueex peffmofit faBum optimum,

Et adtantumgradumevcBum (it
]^empe adjlatumregiumy

H inc mibi Werrnes nomenfyharum domini trihuit.

Domi-

C35P)

Dominus fylvamm potitus eft (uo regno,

Etabinfimo ad fupremumgradum confcendit.

NONA

FIGVRA.

SifoYtunauokt.fiesexRhetoYe Conft/il

iivoleth^ceadew^fiesex ConfuleRhetor,
Imellige primum

Gradum Tinaurx vere apparuiiTc-

Omms

^Sb^^^^TT^TTTTTTTTT yTTTTtTTTTTx
CMfJesfabuU IjAcnobis narrant,

^^
O:

^VifAlamandrAoriatHrexigne^
In quefuum habeat cibum (^ vitam,
Quaipfinaturadedtt:

Habitat autem in monteprofundo^

Ante quem multiignes inceduntur

VnusaUeromtnory
Jn quofe SaUmandra Uvat\
Terttus major^quartus cUriffimus omniumx

Hos omnes SaUmandra lujirat

Hincadfuamproferatfoveam

& in

ipfis mundatur:

Et in ipfo tttnere capitur dr confoditur^

vitam cumfangmne emittat,
Ita ut moriatur
Hoc quidem ipfi undiqunque in bonum cedity

&

Vit&m perennemfiofanguine lucratur,

J^ec uUamortepoli hacperirepotefi.
Sicfanguis ipfuspretiofffima efi medicina in terris,
Etipftparnonreptrititr^

Omnem enim morbttm fangiiis ejtispropettit

omnibus metallis corporibufq animalium ^hominum,
\

jrt

Hmc

Sapiiiitesfuamhauferunt Scientiam,

Bt per hoc adctelefiedonttmpervenerunt,

^odLapis Philofophorumdtcitur,
inditd,
Cui totttts Orbts viresfunt
benevolenttk donant
ex
Hacnobis Phitofophi mera

reminifcAmur,
Vt eorumperpetuo

Sala

Salamandra vi vi t in igne,
Jgnisque hanc muta vi t in optimum colorem.

DECIMA FIGURA.

Rciteratiojgradatio &:melioratioTin<Sl:ura?,veI Lapidis

PhilofophorumrAugmentatiopotius
intclligatur.

Zz

Sinex

SEnex Pater ex Ifraelvemty

^i hdbet mkum taniumfdmm
^uem diligtt ex toto corde:
huic pr^fcrfbit dolorem cum dolore
AcfiduBorfilium micum ducere
^uocunque locorum cuperet auf veltet.

T>uBor dtxitflto his 'verbis,

Feni huC)ducam te adomnia locay

Infummum altifpmi montis cacumeny

yt difcas oynnes mmdtfcientias'^
marisperjficiaSy
Vt magnttudmem mundi

Et inde magnam voluptatem capiasy

Adfummum enim tepro^vehamj
Etufqueadaltiffmascoeltfores.
Pilius verhis duBorisparuity

Cum itlequefmulafcendtt,
Ihronum ccste/lum inffexity

^ui eratfupra modimjftendidus,

His igitur omntbus Tjtfis,
Cumgemittbuspdtrisfmmemor,
t^ltfertus

eft

magnA miferi^ Patris,

Ideoadjinumejusreverticonjittuit.

Pater,

Pater,Filius,cumdu(S:orcfibi{untjuti(ai manibus,

CorpuSjSpiritus

& Anima,hic fubintelligitur,

UNDECIMA FIGURA.

Zz, s

Hic

A* s^
As tA^ A cA ! AS tA*' Af eAs As eAs eA9 A9 eAs eAs As tAS A; A9 sAj A? tA9
"'"""""'"
~
'^ ^" ^" "^
'^ ~
*y* ^Y*
^V^ "Y*"/*
bY* Y' 'Y ' 'Y* "Y" *Y* "Y* "Y* "Y'* ^Y* *y**Y* '^ * *Y* ** '^y* ^Y? 'Y * *V*
*Y"* "Y* *Y* **

*f

'(S^

'<&'

'^ '

'<|!>

'<! *S

'l 'l

Y *T T T T T T T "^

Hlc/IdPatremmctirn defcmdaym
Ftlius duBoYtdicity

Sim mc emn nec effe^nec

viverepotejl:

A/le ingeminat crebroqu 'vocat.

'DuBor ad Filtum dixit,

Nontefolum^mittam^

Duxi te efnu Patrir,

Jgitur te reducam^.

Pt

^ rmfumgaudeat^^

"vivafi

Ipfcjue dabtmus hanc vim,

Surrexermt igiturfne mora ambo,.

j^edesque Patrisrepetierunt.

PatervcnientemFilium cum vidi[fety

ifitenta voce clamavitydiccns.

Alius

Alius mons Indias in vafe jacet,

QucmSpiritus&Anima,

utpotefilius

&dux,

con-

fcenderunt.

DVODECIMA FIGVRA.

^C5

Of//^

3*A9

(|

(% (&

Of

dfo el

i/f" /J^

<^

.f

^^y?^^ mortum eram,

Stmulqiie in magnum dtfcrimen viu uene^ram.

le pMfente re^vivifco-,

^um enim reditus hoc mihi confert gaudium,

Cum vero domumpatris ingredereturfilms,
Hunc Fater manibus amplexatury
Pr^ nimioquegaudio hunc degiutivity
Idquepropriofui ipfius ore.

Pater hic pr^ nimiauifuda^.

Hic

Hic Pater devorat Filium

Anima ac Spiriturs e corporcpromanant.

DECIMATERTIA FIGURA,

Hic

Hlcfudat Paterpropter Vi/mm.

Simtilque Deum intimo corde precatur,

In cujus manu erant omniay

^ui creat

creavit cunBa^

Hfiliumfuum excorpore denuo educat^

Eumque prijlinafua vita donet,

Deus prectbus annmty
Patrewque decumhere

dormire juhet.

lui cum dormirety

Dtmittit

Deus ccelituspluviam

Interrasperfydera lucida,

HjZGpluvia frugifera ^argenteaeraty

Corpus PatrisrigHvit ^emotlivit,

fuva nos Deustandem

Vtgratiam tuam affequamur.

Hic

(3^^)

Hicvehementcrfudat Pacer,
Oleum&recftaTincaura Philofophorum exeo pro-

manat

DECIMAQUARTA FIGURA.

Aaa

Bic

A? *Ar eAs A* aiA^ As aA* iA9 iA9 8A? iAj sAS fAf A' #A5 eA *A? A<9 Af A5 tAs A^
fcY* sy* iy 5Y*^yY* ^*6y * y^* 6Y* Y*' 'Y**"V * 'y **Y* *Y**Y* 'V * *Y*
<

tttitrTtirtiiiiiiifrtisti
HlcdormiensPater
^ofminLimpidam mutatmaqifam,
Et hujus aqu^ "virtute

Bonum conficiturfolumy
Simulque novus Paterfortis ^pulcher
^uiquefactt novum Yilium^

Bic in Patrefemper manet,

EtPaterinViliot
Sic in rehus diverps

InnumerahilesproferuntJruBus,

G^i nullo temporepereunt,

Necullamorte intereunty
iedgratia^Deifempermanent
Simulque in magnifico regno triumphant

PateryCum Vilio una infede rejident,

Senisque magifirifacies

Inmedioapparety
Palliofanguvaeo vejlitus^

ReGI SeCVLORVM InVISIBILI

foli

Deoiit laus

&: gloria

lMUORTAlir>

feeula,

Amen.

Hic

Hic Pater & Filius in unum funt copulati,

Ut fimul in aeternum manent.

DECIMAQVINTA FIGVRA.

Aaa

TRIPUS

TRIPUS AUREUS,
HOC

ESTy

TRACTATUS
TRES
CHYMlCl SELECTISSIMI,
1.

B ASILII

VALENTINI

BENEDIGTINI CRDINIS

monachi , Germani,PiiACTicA una cum

ex Geimanico;

IL

THOM^
CREDF.

MiHi

ii.

elavibus&appendice,

NORTONI,ANGLIPHILOSOPHI
ORDiNALE

ante annos 140. ab authoie rcri,

manufcripto
ptum,nunccxAngh'cano
in Latinum translatum,phrafi
cujufque authoris ut &: fententia retcntaj

IIL

feu

CREMERI CUIUSDAM ABBATIS WESTmonafterienfis

Angh Teftamentum , hadlenusnondum pubhGotum,

m diverfarum nationumgratiamediti, & figuris cupioaffabre

incifis ornati opera & ftudio
MICHAELIS MAIERl I>h'tL^Med.J),Com.?.^c.
nunc

Apiid

HERMANNUM a
M DC LXXFIL

SANDE.

(575)

R O

Inter Adedicos Hippocraticos doBijfmOyinter doBiffmos

manijjtmoyhocefiyvcrefynceroyprobo drpolitoa virtute,aberU'

ditioneyagenuin&mmi

hu^

i^obilitate,

DN. lOAKNI HARTMANNO BEYERO, D.M

Inclyt^,IMPERIALIS
Piindpum

in

REIPUBLIC^

Moeno.Franco-

diverforum Germanise
rr medica miniftranda&fanitatetuen-

furtenfis Phyfico ordinario

da Confiliario

excellentiilimo

rcle(5tilTimo,expeiientilIi-

moquc,D. D.D.

Ml CH A EL MAIEK T) S

Phil

^ Med. DoB.

ComesPalatinus^ Ejues , Exempt. P. C. C. olim Gf/T

tjAU]. CMedicus Aulicus,

Umlicigii

vircxGellcntiffime

quodDogmaticis

,Medicis eftcum Hermeticis feu Vulcanoaddidis,

ifubit memoria,ac forre in animo erat hos ternos Au'thoresMedicina^Hermetic^ abrolutiflimos, nem'peBafiliumValentinum , GermanumBenedidini
ordinis

Monachum,Nortonum & Crcmerum, An-

fuaquofque lingua vernaculalatinitati donacosinpublicum

edere , uttam exteri quam inquilini haberentcorumoraculafibi
glos, ex

communia,nonfolumTRiPODis Avrei
llim

efl:

tituloeosindigetare vi-

, fed quoque Delphicx Ploebados refponfum lonibus

c^'^^

iaquadam re dubia confLiJeretur,datum occurritin hunc modum:

M; fr^ori^ov 'hH^si vetno; /ui^oTiuv

TlAv
'Ek

T^irrocPct ^^uixetov

TTohiSi

TTifjL-if.inrt

"Oi ctidetnKi

rail'

lu

Iuvo)Vy

ov ii<pxi?os /3aAe rrDv

so" J^ofJt.ov otvePi^oS

'iKvraii

0}rayrdu' ig-Duivtyrsfol'

iov^Si

Hoceft,
dtfifiet lonumy
Nonprius htc Miropu?nMs

&

^uam TnpodemyCjuem VtilcAnus projectt tn diquor

Aurenmyib urbcvirinf.ittatisimiUusddeSy
<duirionjtt

qujtftimyventuraque quaquefuerunt.

Hac enim racionc licem didam

incer

Dogmacicos &: Hecmeticos

iininpoireexiftimavi,iIhosAuchores,canqiiamVuLCANi TripoDA Ivlc(iicoinccrucrofquefpedacilIiino muiierisviccobferrcm6<r

coniecrarcm: cumvero calem&cancum virum, dequo Homeri,

cuin iilud,'iT^o?>a^cHp7ro^Ji'

aVTa^/of aA\r,mericoururparipofl'ec,

per

cocamGermaniamqua:rerem&:animoindagarem,cnnullumaIium
huic inccncioni magis accommodacum quam cc (^nihil do auribus,
tama omnium atceftanceunanimi) hicFrancofurci ad Mcenum in
{ummaGcrmanix,nedicamEuropa;,quafirpeculapoficum,adquem
velucalcerumHippocracem,muIcorum Principum oc Magnacum
,

voca &: dcfideria inchnanc

mnium

invenirc licuic Accipeicaque vir o-

aureoium Tripodem,
VulcanoHermeticoclaboraros,tanquamdo-

uccruditiirimc, fichumaniffimehunc

fivetracbatusternos a

difcretilfimo, nulliex vulgaribus

ai>propinquatum,&; hinc meum in tc atfectum magis quam rei oblatc piccium arftimaiNullum cnim mihi dubium ef1:,quin hocnomine tam Dogmacicis quam Hcrmecicis quibuscunque pergracum o-

narium dcbitum fapicntirrimo &:

pus futurum fic adeo>uc lite

dcpofita^concordia

veluti anciquicus

amicitix fcedera inituri

borcmqualcmcunquc impenlum

illi

Meropes

& lones,

finnquod fi obtinucro la-

fuiflehifce vertcndis in

commu-

ncm omnibus Earopxis linguam , hoc cft latialem non pcenitebic:

Quomodocunquelir^mctuiamaiitem rcdamare non flipterfugics,
,

quiinomnes cx cequojprxfercim literatos nunquam non es

elfufus.Vale.

DabamFrancofurtiadMoenumi

McnfeTanuarij,anno

i^i8.

PRA-

PRACTICA

CUM DUODECIM
CLAVIBU.S ET APPENDICE,

MAGNOLAPIDE
ANTIQUORUM
PIENTUM,

SA.

VALENTINO
Germ.Benedidini

BASILIO

Ordinis

Monacho.

Tradatus Primus.
(o)

Apud

FRJNC0FVR7I
HERMANNUM a SANDE,
JU

DC

Lxxrii.

m(}7i)^

ETIGRAMMA IN

BASILII

Fraciicam Jcri^turm
/t

M. M.

NOn

tanns Padtolus opesjnonaurifer Hebrus^

Voluit arenofis tanta metalla vadis
Quanta Valentinus libro difFunditin uno,,
Indice, quse gazisfuntpotiora tuis.
i.

Namque ex Hefperio

frudus tulit arboris horto.,

Queis bene Germanos illc beavitagros.

Duxit &:ex Colchis aurati velieris agnum
Quod fuit haud parvi grande laboris opus.
HjEC,ubi fuccubuit mortah legCjreliquit
Nobis,Bafilicaquofrueremurope:
Qiiodmireris,habeshic,quodqueimiteris,atime>

Ni fundo

qua:raSjfor{an inanis eris

Oraniafuntunum^variisquajdifTonaverbis,
Confona fed rebus.nofler hic author habct ::
Hxc tibifufficiantjoperisnec plurima quaeras
Inftrumenta,fat eft,hoc tibifiinnotuit,.

PR^-

-J^O/p)!"^1-^*5*

'

PRJEFATiO FRATRIS BABEVALENTIKI

JSDICT1NI ORDINIS DE

SILII

MAGNO

LAPIDE ANTIQUO-

RUM

SAPIENTUM.

Ojlc[mm humani.qmdpaJ?tp$fumtimorU y

ince-

ex natur^ fimplicitafe rniferias

ficofjjiderare

bujm mmjdij^defez^imecumpemtus deliBa

^primi^mjlris parentihud commijjaj

^ quod

pmitenti^/ocu^interr^ ?mUu6 ejjetjedhomines

indiespejoresfierentjqmdquepmitentiam non agenttbus i^ter-

n^ impenderent pcen^ abfquejine imperfirutabiUter duratur^y

Ideoque acceleravi^quoadpotuiy malo mefubtrahere 5 mundoa^
valedtcere

^ me

DeOyUtfamulum.addicare

(umquejam aliqmmdiu

in ordinerneo "vixijjem^^ illud

nmporisj^atium, quodpojlabfolutionem penjtmihiipfado'

randum impofiti reliquumforet,nollemfruJJra abfumi, ?7e cogitationesme^perotiumnovispeccatis caufam praberent y con-

apud ?ne naturam rimari, per^ anatomiam ejus arcana

indagarCy qmdpoJl<^ternaiUaintemporalibusfmnmum repe-

jlitui

ri

^ pofquam

^nultos Itbros in monajlerio nojlro

longe mtemefcriptos,qui^

ipfi

h Philofophis

naturamjludendo

Bbb 2

inda-

gando

3lo

R i F A T I O.

gafich aj]eqn^itlfmrant,mve7JCrtm,anLmum hoc mihi luhentio.

re?n addtdttj addifccndum ca^qM^ tpfifcivcrant \
difficilc

qttamuis

tdmihi contigerit ^ tamcn cmn omne in imtio gravc in

,

finefaciiimftt

qu^

alii

DeuijCjUoquc^ quemfcdulooravi^utvtdcrcm,

antc mc vtdcrant, conccj^it.

In convcntu nojiro collegamhabm,qt4emncphriticu^acalculo dolor vexabaty ita utfape (Zgev dccumberct

Hic medicos

multos adfe vocaverat,ata7ttillopr(zfcntancam opemfentiens,

JJco vitam manctpavit^ab omm humano auxilio dereli&m.

^um ego inHitm anatomiam hcrbarum^dtjhllavi easjalextraxi^ qtiintameljcntiam-j vcrumnullam cxomnibuiinvcqu^efratrem illum ab cffcBufuo liberaret , Itcet per^
multastcntarim^.Nam 7ion era^Uinfuogradu adco efficaccs ut
nirepottii

huic 777 alo m'cderentur:Et ficnullmn vcgetabilc offcndi,

quod

non fcx annorum Jpatio attigeram.

Hinc acriori mentis indaginc cogitationes weas infendi circa hoc negotium confidcrando^^mecmnque iniietiam ea addifceYcfctentiaq^ afjcquifundamcntali , qu^z Creatorin metdla

mincrai tcrr^ abdidcrafy^c quo magis qu^zrerem^ eoplu^ i^iveni plui enimfemper ex altero fe deduccbat rivus Et 'Deusfor^
,

tunam mihiconcefHty ut multa experireryac oculi mei vidcrent

eiiam illa.qu^ natura mineraltbud

777Ctallts

infuderat , adco

diverfa,ut ignaris captuftt difficillimum.

Inter ca omniaincidtin 7nincra(eyquodexmultpscoloribus

compofitum

in arte maxim^ efficaci^ eflihuicffirituakm ef-

fentiam cxtraxi-^eaquefratrem mcum ^^mn^aucii dicbuspriJttn^

PR^FATIO.
Jlin^z fanitati rejlitm

3?r

Nam hicj^mta^ adeofortU erat^ utfpiri'

tamjratris mei corroborarepotuerit^ qui hor^fuas qmtidtepro

me oravit, doriec mortumpt fupererat autem diu^pofiquam co

'vatuerat*' Ejm quoqueme^que preces tantum "valuerunty ut
Creator ^miht aperuerit,^ propter meam ditigentiam de-

monflrarit etia^nitludjquodprudenttbuSfUtifevocant, abfcon-

ditummanet.
jitque ita hoc traBatu Lapidem

^ntiquorum

adfanita^

tern^ confolationem hoymnuminhacmiferiarum vatlccoeli''

tm nobus^ut terrenorumfummum thefaurum^concejjum^ indi"
carcy^ quantum mihi ticitum , aperire votuiyVeluti tute leges^
non pro mea fedpofierorum utttitate fcribens ; pofiqusm cogni^
tionem exfcriptii muttorum expertijfimorum virorum confecu
,

tmfuerimyitayUt^tuexmeadoBrinayPhitofophi^addiBa,
qu^ breviffima verbis atprolixafenfu , petramy cui veritas in
nitatury cumpr^mio temporati ac ^ternitatps voto
ajjequipofis,

Jmen,

Bbb

DE

Pn Bafdii

^S:i

Valentini

IXs J^> A tAs Aj As tAs jAs lA tAS fAs eAs Jks tM

lAs

MAGNOLAPIDE
ANTIQUORUM SA.
pientumFr.Bafilii
tini

Valeri'-

Benediftini Ordinis^

N pr^fatione mea,amice optime &: artis cupide,fpem

feci..m*e tibi aliifque naturse proprietates

addifcen-

di ftudio fiagrantibus, artefque penitias inquirenti-

bus , lapidem angularem 6^: petram , quoad mihi fuperne concefllmi fuerit , indicaturum , unde anteceffores noftri &:

antiqui,Japidemfuum,qucmab

Altiflimoacceperant^adfanitatem&rcommoditatemhujus terrense
vitL^e

ufurpandum

confecerint

Ut

proindepromiflis mdsfatisfa-

nec te diu fophifcicis erronbus in ambages feducam fed ex

fundamentofontem omnium beneficiorumaperiam , teneasvcrba
bene pcrpendas, fi modo artes cognofccndi dcfidcniea fequentia
rio adficeris;fiquidem multum loqucntia:: fjcere nequcomcc id mese

faciam

&

intentionis efl;;cum

minimum inde addifci pofiit

fcd deleclor brevi-

bus verbis,qua:reifundamcntum continent.

Sciatis igitur,perpaucos ad poireflionem huj us dominii pcrvenirc,
quamvisquamplurimiinlapidenofiiro a:dificandofintoccupati Veram enim fcientiam &: ejus impetrationem Creator non comm.unem , fedlaltemquibufdam, quimcndaciaaverfentur&veritatem
amplclantur,artique cumgcmitibus cordis addidi eam diligentiiTime inquirant conceflam voluit , inprimis illis, qui Deum abfque fi:

mulatione amant,ideoque orant.

Quo-

jS/

JPra&icai de Lapide Sapient

Quocirca dico tibiin veritate fi niagnumnoftfum &antiquum

lapidem facere conaris, ut dodrinse meae fis addidns , prasque oainibus rebus Creatorem omnis creaturas ores quo tibi gratiam
fi peccaris
confitere & fac
fcenedidionem fiiam ad id concedat
Bonum, cogitaqueexpropofitOjtepravumnonampIius,atprobum
forciutcor tuum adomnc bonumilkiflretur &recordare cum ad
,

&

&

honorem eveheris,ut pauperibus &: egentibus fuccurrasjeos ex miferiisliberes,manuque tua munifica reficias,quo majorem benediclio-

nem a Domino impetres fedemque in coeioper fidsi confirmationem affequaris.

Ncc defpicias, amice mi, neve contemnas veridica fcripta eorum,
,

qTiilapidem ante nos habuerunt

Nam poflDei patefadionem,ex iis

habeo ; Atque ea ledio mukiplicetur & fsepifHme repetatur, ne fun-

damentum excidat,&: veritas,inftar lucernsE extinguatur.

Pofth.Tcnec obkvifcaristuidiligentiflimilaboris, femper inqui-'
rendo authorum fcripta A t ne animum teneas volubiiem,verum fe-i

tecampetramprsej^xam

inquaomnesfapiente^ unanimiter concordent: Nam vaHa^mentis homof^cpius haudveram inceditviam,.

fcque ipfe in errores prarcipitat , nec amutabilis animi viris diu duratura^

extruuntur a^des^

Cum quoque iapis nofier antiquiffimus nonexcpmSuftibikbus

, qiiiaipfe prse omni ignis periculo tutus fit hinc dcfinas
illumqu^rere,iniis,quibusineffeautreperirinaturjenoneflcGnceffum ut fi dicerctur , efi^e opus vegetabile, quod efife nequit; quamvis-

rebus oriatur

vegetatio qusedam ipfi

adfit.

Nam nota,fiitaforet cum noflroiapife,qliemadmodum cumaka^

lierba, facilkme

combureretur,

ita

ut nihiiremaneretnififalquod-

dam Ef quamvis ilk, qui ante me fuerunr,de lapide vcgetabik pluri-*

i

ma fcripferint

tamen fcias, amice mi id facile diificile ribi conceptu

enim lapis nofler vegetet, feque augmentet, ideo
ipfum vegetabikum appekaruntofliturum

Cum

Porrpfcias, bruta animalia augmentationemfui nullam produce%^iVk\{v

id fiat in natura fua fimili ; Ideoqiie

non opus liabes verum la*

pidena

'

jS^

^^'

pidcm

qna[!i"erc

aut

tibi

Valentini

'Bafilit

coniicicndiim pr.Tfumerc, nifi exfiio proprio

{"cmine, ex qiio noflcr lapis a principio f.)dus cft

Undc pcrcipias &:

ijitelligas, miamice, ne&:animalisanimamadhujus inquidtionem

digas Nam caro &: fanguiSjquemadmodum ea a Creatorc animan:

ad animantiarpedat,ex quibus Deusflla

compofliit, ita ut animal indc fa tbum iit Verum noftcr lapis ab antiquillimis ad me ha^reditario translatus,vcnit &: ortus eft cx duabus
una re,qua^ tercium abditum tenent H^c efl: purillima veritas &: rc6te dici:um:Nam mas &: toemina ab antiquis pro uno corpore acccpta
funt,non confiderando cxtrinfccus quo ad vifum fcd ob amoris implantati &: in natura^opcrationcaprincipioinfufl gratiam, prouno
co^nofccndo &: qucmadmodumhi duofuafpermata propagare&:
augmentare poflunt, ita &: fperma matcrix, ex qua lapis nofter fa6i:us
tibus data &:conccfla (lint

&

efl,fLipplantari &: augeri potcfl:.

(^od nunc vcrus noftrae artis amator es hunc fermonem mane cum aliis Sophiftis coecis in fofi

gnifacies &: (apienter conflderabis

veam ab inimico paratam cadas ac delabaris.

Utautcmfcias, amicemi, undcfcmcnejufmodiproveniat, cxtc
ipfo qu^ras ad quid lapidem noftrum deducere coneris tum mani,

fcftum

de

tibi

fiet,quod ex nulla re,nifi ex mctallica

quadam

radice,un-

&: ipfa mctalla a Crcatore generari ordinata funt , profluat ,

quod

quomodo fiat,notcs.
Principiocumfpiritus fercbaturfuper aquas, &: omnia tencbris
adhucobteda erant tum Deus omnipotens &ajternus cujus initiu
,

abfquctermino,cujufquefapicntiaaba^ternofuit,eximperfcrutabili
fuo confilio, creavit coelum &: terram, omniaque lis contenta, vifibi-

& invifibilia

quomodocunque vocentur exnihilo; Omnia enim

Deus fecit ex nihilo: Quomodo autem hacc creatio prcciofifTima
conti^erit,de eo jam non philofophabor; tum facra: \\\.zix dc fides de
lia

cojudiccnt
In tali creationc Creator cuilibet natura:,nc ad interitum 8c detri-

mentum tenderet,pcculiare femcn indidit,ut eo augmentatio fieret,

quodhomines&:animantia, heibie &:metalla confcrvarentun nec
homini

^raCiica de Lapide SapienL

j Jj*

homini licitum eft ,.D.cique.orcimacioni adverfum, novum femen pro

libicu kio producere, vcrumfakem propagatio &:augmentatioconSemenenim.creareiple Creatoriibi fbli rererv.itum voluit
alias pofribilcforetjiom.ini , .Creatorem agere , quod efTe nequic , ac
prarpo.tentis: alciffimi proprium efl:.
Jam fcias de hoc lemine a metallis generato in hunc modum; quod
coeleflisinl^ucntia pcrDeinutum&; ordinationem fuperne deicenQuando jam
dat &c fc commifceat cum aflralibus proprietatibus.
hxcconjunClio.contingit,tum hsec duopariunt tcrreHremfubflantiam,tanQuamtertium,quodefl:principiuranoftrireminis,ru^prim^
originis,qua proavos (nx gencrationis dcmoiiflrare poiTit Exquibus
,tcrnis oriuntur &: proveniunt elementa , utpote aqua aer &: terra,
qux porro per ignem fubterraneumoperantur donec quidperfedlum producant,quod Hermes &: omnes ante mc quia praetereanihilinvenircpoirumusab initiomagifterii^tria prima principia appellarunt Btinventafunt Anima intdnfeca , Spiritus impalpabilis, &:

.cella crt

corporea vifibilifque eirentia.;

Cumjamha^ctria;iimul.cohabitant,progrediunturcopuIationc,
Vulcanum in palpabilem fubltantiam, nempc

fucceflu tcmpGDS,per

argentum vivum ,fulphur.&: fal. Qu^ tria fi per commixtionem in

fuam indurationcm 6c coagulationem dcducantur, prout narura
in

.n"iulcipl,iciteropcratur5tumfic.indeperfei:umcorpus,ficutnaturare-

quiritjCjufquefemcn aCreatorc

eledum &:ordinatumefl:. Qui jam

noflri operis foncem indagare tibi pr^fumis &: artis

braviumper certamen cupidum obtinere fperas edico tibi per seternum Cr e a t oR E M, hanc cfTe veritatem omnis veritatis Quod fi metalhca anima,
,

metalhcusfpiiitus, &:metalIicaformacorpoLisadfit, etiammetalli-

cumargentumvivum

metallicumfulphur &: metallicum

fal inde
fequidebeant, quasnecefrarioiiihil.ahud, quamperfedumcorpus
metallicumpraeberepoirunt.
,

jam intelligere noIis,quod te intelligere deceatjphilofopiiise adididus haud eris, aut Deus a te prohibebit.
Si

Dico itaq-, fic breviter

tibi

uon pofCbilc fore cum utilitate mcram

Ccc

in

Fr. Bafdii Valentim

JSiS

in forma mctallica confequi , nifipra^dida tria principia abfqiie defeQ(u in unum conjunxerisrTum praftcreaintelligas, quodanimaha

ex carne &languinefintcompofitajScque ut bomo.habentque

vivificumfpiritum&flatum fibiinditum, quempodideantxqueut

terrae

homo vctum rationah' anima deftituuntur qua homo prx csetcris

ariimantibus prxditus eft kcirco cum bruta vitam mortecommutant,penitus adum clf cum iis,nec quicquam fpei de ipfis in xternum
,

permanet

Homo autem

(i

vitam per temporalem mortcm Creato-

iiio obferat, vivit fuperftesanima,

cumque clarificatus

fuerit, ani-

maincorpusejusclarificatumreverfaibjdemhabitabit , ita ut corpus anima tV fpiritus una congregentur , coeleftemquc clarificatio

,

nem fuam demonftrarevaleant

quam fcpararipoterunt,&:c.

quse in

omnem xternitatemnun-

Qiiapropterhomorationeanimsefu^profixacognofciturcrcamra>iiquidcmrhcet extrinfcce coniiderandomoriatur) in seternum viluruscft Morsenimhominiseftiblummodoclarificatio, ut itaper

certos o-radus a Dcoordinatos apeccato obnoxiishbcretur &: rn mehorem locum traTifponacur,qaod brutis non contingit Ideo pro non
:

iixis

enim fuum nulla refufcitatiocarcant anima pro q^ua unicus & vc-

crcaturis habentur:Poft inteiitum

nc frui poterunt,CHm rationali

rus Mediator Dei Fihus pafllisfanguinem fuum protudit:
,

quidcm morari potcft in quodam corpore,atnonpr^tcrca

feqnitur,illum fore fixum.quamvis ccrpuscum fpirituconveniat,ac
Spiritus

fpiritus

eum corporeneutiqoam rrxctur: Dcftituunturenim urraque

torti ilio,

quod corpus &: fpiritnm vinciat & confirmct atque pra^ o,

mnibus periculis tueatur &: dcfcndat ,

iixa

anima

fupcrcft

ncmpe prctiofiflima, nobili &:

Nam ubi anima pcnitus deficit,ibi nulia redcmptionis fpcs-

Rcs cnim abfqueanimaimpcrfcdaeft idqueuniim eftex

,

maximis arcanis,qaodfapienti &:inquifitionioperamdantifcire convcniac: Atque confcicntia mea non paflaeft hoc filentio prxterirc,
fed patefacereilUs , qui fundamentnm omnis faprentiac amant Hinc
dih(?entiflime fis meo intentus fermoni,quod fpiritus rn mctalhs dQ\\telcentes ina^c^uales fint,iuius alio volatiiior aut fixior:quemadraodii
:

&:eo

TraBrca de Lapide

Sapient,

^Sy

Srcomm anima&corpora in^qiialia runt>&: quodcunquemctallura

tria fixitatis clonaconiund:a in fehaheat,huic robur illud obtigit.quoignem tolerare ,omnefquc inimicosluos{ijperarepoiTit,idq;
4n uno (^Q. reperitur Luna fixiuii habet mcrcurium apud fe , ideo in
ignenoiitamcitoevoJat, velutrehquai'npcrfabai-netalla,fedexpe-

aomnia

examen fuum

<5at

& comprobat idclariflimepcr vidloriam

in igne

iuara,cum voraciflimus Saturnusnihil pra:d^ ex illa obtinerc

pollit.

Amori deditifTima Venus abundantiori colore veltita &: pr^occucorpus fere totum meratinciura eft nonabiimilis coquiinoptimometalloquoqucviiitur, acpropterabundantiam
<:oIoris in rubedinem fe cxtendit: Quia vero corpus ei us leprofum iit,
dndura illa firma permanens fubjed:um in impcrfecflo corporc habercnequit,at cagituruna cum corpore iiiterirc : Quatido eniin corpus morte extinguitur,nec anima manercpoteftfed recedere &: avolare compcllitur iiquidcm habitatiodcilrufla &:igne abfumpta fit
Y^ata eft, cjufq-,
Jori

.-

Unde locum non inveniat cecibi moraripoifit In corpore autem

xo lubens habitat cum perfevcrantia
Sal fixum beihcoib Marti durum conftans &: crailum corpas ad:

didjt&:rchquit undegenerofitasanimiejusdemonilratur,atq huic

duci hcWico vix quicquam detrahi poteil Corpus enim ejus durum
adeo,quod vix vulnerari qucat^Si vero ilrenua virtus ejus cum Lunx
fixitate ac Veneris piilchritudine mixrione &: concordantiafpirituahtcrconjungatur , fatisfuavisadhucMuiica eoncinnaripoteft,pcr
quam aliquod ckves fuo dignentur honore ut cgcnus panc , fi in iu,

periore gradum fcalas afccndcrir,particularitcr frui poifit.Nam phle-

gmaticaqualitas authumida naturaLunse cumardcnti Vcncrisfanguine cxiccari &:nigredo eius magna pcr Sal Martis corrigi debet.

Ncc vero neccile eft,femen tuum in Elementis quxrerejEo ufquc

enim retro noftrum fpcrma non remotum eft verum propinquior
;

locus eft,ubi noftrum femen certam fuam habitationem&hoipitium

obtineat, adeout filblummodo Mercurium , fuliur&ial ( intelligc

phi!ofophorum)co ufque re<5l:ifices,quo ex anima ejus, fpiritu &: corpore infcparabihs qusedam conjundio contingat,qusE in omne evu fc

Ccc

ab

Fr. Bafdii Valentini

jgS

abinvicemrepararlnonfinat,necdisligaripo/Iit,tumamorisvinciilum peifcdc firm.itum cfl , atque domicilium coronationis fatis (u^

pcrque prcTparatum..
Atquefciasjiocnihilaliudeflcjquamliquororamcravem, ccelcn:i
proprictati comparandani.ac aquam liccam fubftanticE terreftriaddictam.qua; omnii funr unarcsjcx tribus,duobus 6j uno orta eft pro-nata: QiipdivIiocattingcrevaleas,magifteriumiamvi6f:orobtinesr
conjungc rponiani ^k, iponfum inter fe^ut (ck carne &: fanguine'

Tum

pafcant,nutriant,ruoquc fcmineinfinitc propagent

Etquam.vis

tibi

examorequidampliusapcrirem ,attamcn Crca-

quocirca dedecebit mede hifce clarius loqui ne do-atque egomultorum delidorum'

inabufumveniat
,
num
exiftam,
itautiramdivinamin
me excitems^
caufa
perperrandorum

tor prohibuit

'

Altiilimi

cumque aliis in a:ternas pocnasabjiciat;

Si

vero , amice mi,neque id clarum

fatis eft

cognitu,tum

in

pradi-

camtemeamdeducam,quomodoegoantiquoruIapidem illumDei
auxilioperfeccrimi quambeneconfideres,acduodecimmeascIaves;
dilio-enti 6 crcbra repetitione perluftres: atque ita procedas^^ qucm:

admodum hic te doceo

&; figurato

modo

fundamentaliter inftruo.-

Recipc partem aliquam optimi &: fini auri,idque fepara per ea media,qua:naturaartisamantibushominibusconceflitabinviccm,veIlui Anatomicushumanum' cadaver dividir, perqi idcorporishumaniintenorafcrutaturratqucfacexauro tuoretrorfum id, quod ante
fuerat Tum reperies femcn,principium,medium atque finem: Un:

denoftrumaurum,cjufqueuxorfa(5Vaiint>nempeexpenetrantefubimmaculata anima, nec non aftrali file

dli fpiritu atque pura, cafta &:
balfamo quxpoft eorum conjundionem nihilaliudfunr,quam

&

mcrcurialisliquor:

Eaque ipfaaquaadpropriumfuum

DcumMer-

curium in fcholam deducebatur qui aquam eam examinabaf, cumque le^itimam &:abfque fuco rcpcriflet,amicitiam Cjus inibat,inque
matrimoniumfibiipfamconjunxit atque fic ex utrifque oleumincombuftibile fadlum cft: Mcrcuriusenim adeofuperbusredditus,ut
,

feipfum. agnofcerec.- Pennasfuas aquilinas projecit ,

& ipfe cau--

VraBtcayde Lapide Sapienf.

5^^'

dam Draconis lubricam dcvbravit adque prarlium Martem provo,-

avit:

Tum Mars equites fuos cocgit

inque mandatis dedit, ut Mercu-

nusinckKieretur carcerijcui Vulcanirs, utliclor,adjudicatus eft co'

u{que,donecafoemineo fexu liberaretur.

Pcrtquam hec popularibiis rumufculis pafTim increbrefcerentjCeteriquoquePIanefa:convenerunt habitoque confilio quidfadu opus eilct impofterum deliberaruntjUtfapienter procederetur: Tum
Saturnus primus in ordine acriori oratione in hunc modum proloqui
,

cxorfusefl:;

Ego Saturnus Planetarum fummus in firmamento prote^or hifce"

prsevobisDominisomnibuSjmeintervosinutiliffimii &: viliiTullum
corrupcibilis corporiSjnigri colorisjmultarum afflicliociTejinfirmi
numinjuriis in hac miferinrum vallcobnoxiumjattamen omnium ve-

&

flrum probatorem

Non enim permanentem habeo permaniioncm,

atquemecummeiiimilem

rapio: Cujus mecEmiierisenuIIicaufraimputanda eft nifiinconftanti Mercuriojqui mihifuaincuria &r negligentia hoc malum inflixittQuapropter oro vosDominos pariter,vindidam hujufce dc eo fumere, &: cum cuflodi^ jam fit traditus, penitusipfumoccidere, &:adputrefadionemufque ibidetinerej donec
ne guttaejusfanguinis agnofcaturamplius.'
Cum iic Saturnus oratronem fuam finivifref,en fufcus Jupiter pro^greditur &:ferm'oni fuocumgenuuminfiieclione , fceptrique rcve,

rentia fingulari initium facit

laudans Saturni collegas

fui poflulaEay

mandatque fe profequuturum omnes , qui harum rerum executio^

nem non adjuverint atque fic finem impofuit.
Poft hunc Mars acce/fitgladio denudato,mire coloribusinterdif:

tindo, inftarrpcculiigniti, diveriis &infoIitisradiismicante,atque

hic gladium Vulcano li6tori obtuIit,ut omnia illa a Dominisimperata profequeretur ,
cum Mercurium interfeciirer, ejus offa pcnitus

&

ignecomburcret hi quibus VuIcanuSiUtlidor, femorigerum pra^:

^itic..

Jmtereadumii6lor officiofuofungitur

Ccc

pulchra
5.

& prae candore

fulgen^

Fr. Bafiln Valenhni

5^0
flilgens

foemma in longa ai^gencci

coloris vcfte,mulds aquis intertcx-

ta,advenit,qua^cumagnolcerecur,invcnta cft Luna,Solis uxorrH^c

pronadecidit infaciem, multifquc lachrymis &: gcmitibus qusere
bundaoravit, conjugem fuum Solemex carcere, in quem Mercurii
potentia perfide intrufus cflet
ubiadhuc &: cx Planetarum
dolo

&

aliorum mandato detinerctur cmitti Vcrum Vulcanus pcnitus abnegavit Ipfi enim interdid:um erat * At perfc vcrans in ruo propoiico
{cntentia^lata^executioncmgnavitcr villc, doncctandem Domina
Venusadeflctin vcfte fumme rubra, viridi intertexta pulchcrrima
facie, facundiiTmio jucundifllmoque rermone&: lepidiflimogcftu,
flores odoratiflimos ferens in manu qui humanos oculos fui aipetflu
colorum vanctate mirifice rciicercnt &: dclcdarcnt Wxc Chaldxo
,

idiomatc interceflitapud Judjccm Vulcanumpro liberationc,ciquc

rcdcrwptionem per fcemineumfexumfutuinmentemrevocavit
,

ram At illius aures erant claufa^.

:

Incerim,dumhidoitacolloquuntur,coelumfeaperuit,atqucexinde animal potens cum mulcis pullorum millibus exivit abigcns

&

lidorem Id fuices fuas latc apcruit ac Vencrem pretioflflirnam, fuamadjucriccm, devoravii,exciamansfimuIclara voce:Ex
foeminis natusfum, ac femcnmcumfcemin3ecopiofe propagarunt,
atque eo terram locupletarunt Ej us anima mca: addi(5ta eft, ideoque

pelleiis

meejusfangi.iinepafcam &: nutriam;

xiflet,inconclave

quodddm

Cumquehxcanimal

clare di-

fecontulit, januamquepoftfc obfcra-

autem omncs fcquebantur poft ordinem,atque longc mjjoreciboegcbant, quamprius: bibcbantque depriori olco incombuftibili atque cibum ac potum facilhme digerebant &: ficbant multo

vit: PuIIi

plures pulli,quam prius,idque totics accidic

donec totum

ipfl

rcple

viflcnt mundum,

Cum hsec omnia ita contigiflfent, conveniebant multi ejus regionis

viri,

quidodi, inqueliterisperiti omniftudiocontcndebantintcrfe

omnium horumadorum & lermonum expofltionem

maxima cx

parte meliori

eorum intellcclu

lusexillisidefFcdumdarcpotuit

Non

quo
Vcrumnulfrucrentur:
acquirere,

cnimerant ejufdemfcntcncia;.

VraSllca^de Laplde Sapient,

^pi

donec vifum eft prodire virum qucndammagnae/enedutis, capillis&barba albumjinftarnivis , veftitumpurpuraa vertice ufque
adpedes:incapite coronamgeftavit> in qua pretiofiffimus carbuntiae,

culus radiabat circa corporis medium prascinclus crat cingulo vitx:

nudis incedebat pedibus, &: loquebatur fmgulari quodam fpiritu,
:

qui in eo occultus erat , ac fermo ejus penetrabat intima corporis, ita

utanima ex cordeid

Hicvirafcendebat infuggeftum&i:
congregatos adhortabatur populos,ut lilcntium tenerent, feque difcfe enim fuperne miflum adefTc , qui eis praeligentiflime audircnt
per philofophicum fermonem patefadida fcripta aperirct ,
fentiret

&

ceret.

Cumquc jam omnes quieti adftarcnt,incepit in hunc modum

Expergifccre 6 homo,&: contemplare iumenjne tenebra: tefedudii majorum gentium patefacerunt mihi in pro-

cant Dii tortuna? &:

:

fundofomno 6 quambeatushomo efl,qui deosagnofcit,quam mira

magnaha operen tur Et fehx ille efl , cui ocuh aperiantur ut lumen
videat,quod ante obfcurum fut rac
Ouse flellaj homini a 'D'\\% concefTiE funt ad duccndumeumad
magnam fapientiam quas fped:a, 6 homo, firmiter, & fequere fplendorem earum,cum m iis fapientia invcniatur.
:

Phoenix avis de mcridiepotcntiferae de oriente Cor ex pedore

eruit:FacferscdcoricnteaIa5,quemadmodum autde meridie,utse-

Namanimaldeoricntepellefuaieonina fpoliari debet,

cjufquealascvanefcerc,atquetumiimuiingredimagnumOceanifalum,cumq; pulchritudineiterum cgrcdi:Merge fpiritus tuosinflabilesin profundum fontcm , cui aqua nunquam deficiat, utparesanc
qualcsfianc.'

matri fux,quae inibi latet,

&

ex tribus in mundum exorta efl.

Ungaria primo mcgenuit, ccelum &: flcllas tcncnt me,atque ccrra

nubit

me

& quamvis mori cogar & fepcliri

, tamen Vulcanus me fecundoparit:ldeoqueUngariamihipatriaeft, &: matcrmeatotum

includitmundum.
,

Cum hxc audita forent ab hominibus tum pr^efentibus

fic porro

clocutus cft

Quod

^gz

Fr, Bafdii Valentim

Quod eft

rLipenus,facinferius:&:

qupd yifibilc^invifibilcjpalpab!-

le impalpabile,&: fac ut icerum ut ex inf eriori fuperius. ex invifibili yifibilcjex impalpabili palpabile

abfciueuUo defedu aut

fiat:Hxc

ejQ:

tota pars penitus perfcda

dirainutione: at in qua m.ors.&: vita, interitus

& refurredio habitet efl: rotunda fphxra qua Dea forcunx currum
fuum impcllit,&: viris Dei donum fapicntix impercic proprio aucem
fuonominefecundumtemporalemincelledum vocacur omniain omnibus :fuperascernafummusi!le Arbiteracjudex exiflit.
,

Quifquis jam fcire defideret, quid omnia in omnibus fic

terrseamplifTuTiasalas,

ille

faciaf

eamquevaldeurgeat, utipfafearcollat.perq;

Tum

aeremyo.lans.in fuprcmam fummicceliregionem fefeelevet

comburealas ejusignefortiilimo, utterrainmarerubcum prxceps
:

decidatjibique fuffocetur ac igne &: aere exicca aquam, ut inde ite:

rum terra fiat Tum inquam,habes omnia in omnibus,:

Qupd fi hoc invenirenequeas in te ipfum inquiras &:.refpicias circum circa in rebus omnibus,qux reperiuntur per.mundum: Tum o:

nmia inomnibus invenies, quod eftvis atcrahens onviium metallicarum &: mineralium rerum ex fale &: fulfurc ortarum.ac bis ex Mercurio progenitarum PIus,(inquam)
;

menon decebitde,o,quod

eft

omnia in omnibus,dicere,cum omnia in omnibus comprarhenfa fint.

Hifceafl-atisporrodicebat, 6 viriamici, fiauditioncihpienciam ex
xncavoce percepiftis ex quo &; quomodo magnum Inpidcm antinuorum philofophorum reperire dcbeatis qui Icprofa &: imperfccla
metalla curat,iifque novam generationem aperit, ac homincsin fanitate confervat, inque longam a^tatcm adducit mcque hucufque fua
ccelefti vi &: operatione confirmavit , ut fponte mca mori dcfiderem,
,

hujus

vitae pertsefuSc

Deus pro fua gratia ac iapientia,(]uam clcmenter mihi longo temporc impertivit,laudandusper omnia fe.cula, Amen.
Atque ita prse eorum oculis evanuit;
Hocfermone finito finguli in fuum {c.conferebant locum yundc
,

veuerant,dies nojftefqye de his cogitantcs ac laborantes, prout cuili-

bet ingenii bonitas contigerat, &:c.

De Lapide Sapientum.
Nunc fequuntur duodecim

sp^

Claves

FRATRIS XASILII FALENTlNl

nedi^ini ordinis

quibus

ojiia

BE^

ad antiquiftmum

pidcm antecejjormn mjlrorum aperimtur

la-^

arcanis^

fimusfons omnisfamtatis reduditur,

PRIMA CLAVIS.

AMicus meus fciat

, omnes res impuras &: maculatas ad

no/lrum
opusindignasefre.-Namearumleprofitasnihiladjumentipr^-

ftarc poteritnoftro operi:at

bouum per impurum impeditur.

fodinis fuo valent precio, cum

Omnesmercesvenales ex
falfificatioiis

vcro

accedat,inidonea2 iiunt;Sunt enim fuco depravat^,nec

ejufdem,utprius/unt operationis,

Ddd

Ac

F. Bafdii Valentini Praciica.

^Q^

AcquemadmodLimmediciisinteriora corporispurgat &:purifimcdia medicamentorum fuorum^omnesque fordes inde expellit: Ita&rnoftracorporapurificari&purgari debentab omnifua
impuritate,utinnoftragenerationeperi:e(flio operaripofTit Magiftri noftri purum,immaculatum requirunt corpus,quod nulla macuAlienienim additio
la autperegrinicommixtioneadultcratumfit
eft noftrorum metallorum leprofitas.
Diadema regis fit cx auro puro , &:cafta fponfaipficonjugioco-

cat pcr

puletur:

Qiiapropterfipernoftracorpora operari velis, accipe gryfeum,

avidiftimumlupum, quirationefui nominis bellicofoMarti fubjedusjorigine autem nativitatis fcnis Saturni filius eft,qui in vallibus &:
montibusmundireperitur,fameaccrrima occupatus, acprojice ipfi

corpus regis,ut inde fibi alimentum habeatj& cum regem devorarit,

facmagnumignem,inquemmitte lupum ad comburendum peni-

Rex iterum IiberabituriCumque hoc ter fadum faerjt,tum

Leofuperavitlupum, nec quicquam ineo amplius confumendum

tLis.tum

inveniet

Atque fic corpus noftrii

principio noftri operis eft rdoneii.

Ac fcias , hanc folam effe viam redam ac legitimam ad corpora

noftrapurganda:NamLeo fefe purificat fanguinelupi, acfinguinis
Cjus

tiiivn^ur J

mirifice iGetatur tindura Leonis: liquidem

amborum i\

lorumfanguisaffinitatequadampropinquitatisinviccm conjuniflus
eft:

Cumque Leo fatiatus fit.fpiiitus cjus fortior fadus eft, quam pri-

us, ocuIiqueejusfpIendoremagnoradiantJnftarSoIis Acintcrior

ejus efTentia plurimum valet ac utilis cft ad omnia,ad qux requiritur:
:

Etcum

ita

pr;rparatus fuerit

gratias ipfi

agunthominum

filiigra-

viflimis morbis caducis aliifque affcdibu!: vexati Decem illi viri

leprofi profequuntur ipfum ac dcfiderant bibere de fanguine ejus
anima-jomncsquequi malo afficiuntur , gaudcnt penitusejusfpiritu.

Nam quicuque ex hoc aureo fonte bibit,fentit renovatione quandamfux nacurx,mali ablationem conformationem fanguinis, corroborationemcordisacperfedamfanitatcm omnium membrorum
,

five

T)e Laffide Sapientum,

five intcrius

fivc cxteriiis in

cnim nervGs & poros aperic

JP5

Omnes
bonum ejus locum

corpore comprashenrorum*
vt malum abigi ac

quiete obtinere poflit.

Verumamicusmeusdiligentilfimeperrpiciat, utfons vita^ purus

&:clarusinveniatur:Non n. aquseperegrinajcunoftrofontepermifceri debent,ne abortus fiatj&: ex ralubripifceferpens prorepat Et ii
quoqueper mediaacrimoniaadjundafucrit, per quam corpusno:

ftrum diUolutum fit,facut omne corrohvum abluntur: Nalla n.acrimonia utilis eft ad prohibendos morbos internos;fiquidem acre cum
ita plus morborum pariat: A t noflier fons fic
deflirudione penetret
abfque omni veneno,quamvis vcnenum veneno pelli dcbeat.
Cumarbor quasdam inlalubrcs ac ingratos fert frudus, abfcinditur circa truncum,atque ei alia frudus fpecies inferitur: tum germea
radice cum fuo furculo
fe conj ungit cum trunco , ita ut ex trunco

&

&

bona arbor provsniat, quse ad nutum fui inficoris falubres 6c placitos

feratfructus.

Scxloca peragrat rex

firmamento cselefli at in feptimoTedem

fuam figic: Nam palatium regium inibi tapetibus aureis ornatum efl:
SijaminteIligis,qua2dico,tumhacclave primam fbram aperuifii ac
in

Quodfi vero necdum lumen inhis

perfpicis,ncc vitrea perfpicilla quicquam proderunt,nec oculi naturales adjuvabuntjUt ultimum reperias,quod iuinitio tibi defu1t:Tum
necpluradehaccIavedicam,quemadmodum Lucius Papiriusmc
peflliliobftaculumrcmovifli

docuit.

Ddd

II.CLA.

s;^

F.

BafduVakntimPraSiica,
II.

G L A V

I S.

INaulismagnatum&potentiiim reperiunturvaria genera potus,

quorum tamen vix ullum alteri odore calore ac fliporefimile eft:
Namprxparatioillorumeftmulciplex: nihilominus omnia bibunturjcumlingulaadfuumurumordinaca &:ad ceconomiam necefla,

ria (int.

Cum rolradiosfuos emittit: perquenubcsfpargit

{blem attrahere aquas ac pluvias inftare

i(.ique

fi

, vulgo dicitur,
fxpe contingat, fa:-

cundum rcddit annum.

Ad palatium pretiolidimum cxsedificandum varii &

ces &: mechanici manus fuas adhibent &: laborant ,

diverfi opifi-

antequam orna-

tiflimumacperfedumpalatiumvocaripoiritrquodenim requiritur
lapideumjligncum fieri nequit.
Per quotidianos maris fxvientis curfus ac recurfus , qui ex fympathia quadam fupernc ex ccelorum mfluentia contingentes caufantur,multiE magnxque divitix terris accedunt : Nam quotiescunque
refercuntur,hominibus aliquid boni fecum adferuflc.
Virgo

De Lapide Sapientum.

JP7

Virgo nuptum elocanda, prius varietate veflium pretFoiiilimarumfplendideexornaturjUtrponfbruopIaceat,

fuiinfpedio^ieamoris incendium in eo penitus excitet: Cum vero fponfa Tuo conj ugi
diverfitas omnis veftium tolJitur , nec
carnalia ritu copulanda eft
quicquam fponla retinet,ni{i illud, quod fibi a Creatore in nati vitate
concefTumeft,
Eodemmodocumnofterfponrus Apollo cum fponfafua Diana,
nuptias celebraturus eft prius quoque ipfis varia veftimenta pr^parantur,eorumquecapita&:corpora aquisoptimelavuntur, quasaquas tu per diverfbs diftillandi modos addifcere debes , cum fint valde insequalesjalix magnse alia^ exigua?,pro ut earu necefticas requirit,quemadmodum de variis potus generibus dixitAc fcias,cum humiditas terrse afcendit &: nebula elevatur,in fuperiori parte congelatunSi: fua gravitatedeorfumcadit, quarationetcrr^eablatahumidialit ut folia &: gramina
tas reftituirur:idque terram reficit nutrit
indeenafcipoflint:Idcirco nonnulk^ pra^parationcs tuarum aquarum diftillando ficpius repeti debet,vt id , quod a terra abftradu eft,
ipfi f^piffime reddas ac iterum abftrahas velut Maris Eurypus tcrram fspe relinquit ac rurfum obregit,donec ad certammetam per-

&

&

veniat.

Cum ita hoc modo Palatium Regis variis manuum

opificiis

paratum&exornatumfuerit, acmarevitreumfuumcurfum

pr^-

abfol-

veritjpalatiumque bonis repleverit,tum tuto Rex ingredi,fuamque

fedeminibiponerepoterit.
Verum,amicc mi,notes hoc inprimis ut fponfus cum fua (ponia
>

nuduscumnudaconjungatur;ideoqueomnesrespi\^parat2:advC'ftium ornatum & pulchritudinem faciei fpe^tantes iierum removeri debent,quo nudi fepulchrum poffideant,pro ut nudi nati funr, ne
corum femen peregrini commixtione corrumpatur:
Pro conclufionehujus fermonis dico tibi in omni vcritate,quod
preciofiffimaaquajquafponfibalneumfieri debet, exduobuspugilibus (intelligcexduabuscontrariismateriis) prudentermagna
euraconficiatur,utadverfarius unusaIiumpropeIlat,adquepugna

DDd

habilcs.

F.Bafdti ValenUni Pra^ica,

op8

h?bilesfiant.acbravium obtineanttNonenimutile eft Aqiiila?,mdum Cuum in alpibus poncrelNam puUi ejus prse frigore nivis in fum-

mitacc montiummorercntur;

Quodlivcroaquilxdraconcm frigidum.quifuam habitacionem

in petris longo tempore habuit,&: ex terrx fpcluncis prorepitjaddas,
ambofque in infernalcm fellam ponas,tum Pluto vcncum afflabit &:
ex fri<7ido dracone igncum fpiritum volatilem cliciet,qui iiio magno
,

caloreaquilsepcnnascomburct, acfudorificumbalncum excitabir,

adeout nixin fummis montibus colliqucfcat aqua fiat quo mine-

&

ralebalneii bene prscparctur ac regi fortunam ac fanitatcm tribuat.

III.

C L A V

S.

tolhpoteft.Ethmukuma-rvEtaquamigniscxnngui & penitus

f.^cumbcrc
tum.gn.saqux
exi|.umfandatur .gncm,
Ita
& noftrum
v.ftonae conccdcrc :
coaimr Tplique Dominium
armffiperaquamadartcmpr*paratama.pcrar.&v,nc.dc.gnca v.ca noftr. lulphure. v.pons

V^nX
Lft

modopoLqua:

d.fccirum

De Lapide S ipientum.

^p?

triumphare debeat&vidoriam iterum obtinerc.-NuIIusautem triumphuscontingereinhocpropofitopotcft , nifiRex aqua^ruiC for>

tem vim potentiam addidcrit.eique fui colorisproprii clavcm ad-

&

dicarit:ut pereamdeflruatur&invifibilisfiat

vifibilisformaredircdebet, cumdiminutione

verumhacvicecjus
fimphcis Cux

tamem

emendatione fui flatus.

Pidorinalboflavum,&infiavofubcum ac omnino purpurcum
colorem pingere poten;:& quam vis omnes adhuc colores adfmt, taclfentix ac

men ultimus in gradu fuofummus,pra?vaIet:Idem in noflro maaifteriocontingeredcbet:cumqueidfadum, tumlumen omnis fanitntiseprooculishabes

quodintenebrisfplcndet

Nam noflrum fulphur non urit

licetnonardcat:

&: nihilominus longe lateque cmi-

cat:nccquicquarncoIorat,nifipra:paratumfit,fuoquecoIorecoIoratum, quo &c poft colorare valeat irabecilla 6c imperfeda metaila:

Non autem conccllum cil:

illi

fulphuri colorare ,nifi color

ifle

cum

magna pcrfcverantia ipf 1 abdicatus fic:Nam imbecillius fuperare nequit,fedfortiusobtinetDominiijinimbeciIhus,&;dcbilecoo-iturrobuflo cedcre; Idcirco pro hoc fermone conclufionem fcquentem &:

fententiam retine,parvumaIteriparvo fubvenirenequit,necopem

praeflarein operando , 8c res combuflibilis alceram rem combuflibiIcmdefendercnon potefl:,ne&:ipfacomburatur : fiitaque defenfor

adeffedebct,quijuvamentumcombuflibiIipra'f]:et,idquedefendat,
tum dcfenfor ipfe plus potentisehabebit, quam ille cujus dcfenfionem fibi fumit , ac imprimis ipfe in fua fubflantia incombuflibi,

lis

neceffario exiftet^Ita &: quinoflrum imcombuflihile fulfur

omniumlapientumprarpararc velit,primo confideretapud le, utfulphur

noftrum quserat incoJnquoincombuftibilecft:, quodfieri neouit,

mare falfum corpus abforpfcrit,ac it erum ex fe rcjecerit : Tum,

exakesipfuminfuo gradu ut omnes cccli alias flcllas claritate fua
nifi

Jonge antecedat

inque fua effcntia

adeo fanguine abundet,

tum abfque
,
defeaione fui corporis , multos pullos educare &: fanguine liio
cnutrirepofTit: Illa efl Rofa noflrorum magiflrorum , coloretyrio^
inftar Pclicani

cum

fe

in

pedorc

vulnerarit

&

rii-

A.0

F. Bafilii Valentini PraSIica.

& riibeus' funguis draconis, a multis defcfiptuSjpallium qiioque purpureum fuminefoliatumin noll:raarte,quoReginaralutis operitur,
&: quo omnia mecalla elcgcntia calore refici pofllmt;

Hoc pallium honorificu fcrvcs bene,una cum aftrali fale,quod carlefte hoc fulfur confequitur,ne adverfi

htate avis ipfi

quid illi accedat ,

de volatitum
Gallus
devorabic
,

concedas,quantum fufficiat

vulpem,&:poftinaquafufFocabit,perqueignemrefufcitatusavulpe
iterum devorabitur,ut par pari referatur.

IV.

C LA V

S.

corrumpenda & in
OMnis caro ex terraceuexorta
tum
prius terralfuit

terram itcrum
fal terrenum dac

,'

,
redisenda crit
enim prius
rcfufcitationemrUbi
novam eencrationem per cosleftem
Nam in
terranonfuit,ibirefurreaiofeqmnequitinnoftroopere
:

terra cft naturse balfamum

ncmomniumrerum.

fal illorum,qui inquifiverunt cognitio-

DeLapide Saptentum,
In extremojiidiciomundi

quod

4.01

per igncm mundusjudicabiciir

prius amagiftroexnihilofadum^rurfus per

ut

ignem redigaturin

cincrem , cx quo cinere Phcenix candem piillos fuos produceret:

Naminejufmodicinerelacecverus&: genuinus carcarus, qui folvi
dcbec,&: poftfbIucionemejus,feraforciffima conclavis regiiapcriri
poceft.

Novura ccelum ac cerra formabicur poft combuftionem,&: novus

homolongefplcndidiuslucebicquamancein primo mundo vixic,
quiclarificacuserit:

CumcinisSinrenaperignembene macurentur &: excoquancur,

tumvitrariusinde vicrum conficir,quodpoftinigne femper perdurat, &:in colore pellucidolapidi fimile neccinereampliusagnofcitur,idqueignaromagnummyfteriumeft, expertoautem nullomocrebram experientiam opificii ratiodo, quia ipfiperjfcientiam
nemobtinec.
Ex lapidibus opifex quoque calcem uftione parat.ucutilis fit labori,antequam vero per ignem prseparetur^lapiseft, &: nonpro calce jKi

&

laboremadhiberipoteft,perigncmverolapis is maturatur , &ab

ignegradumfiuiimecaIidumacquirit,adcoque potensfit, utigneo
calcisfpiriru,fiadpcrfedionem lijam perdudus
comparari queat.

fic,

vixquicquam

Quselibetresfiincinerescomburatucperartemdefeprsebet fal
fuum,quod fi in ejus anacomi a fulfur
Mercurium feparatim ferva-

&

re pofiris,&: fuo faliiterum reftituercjuxca fufficientiam artis, tum iterum inde fieri poceritignis beneficio.id,quod ante ejus deftrudio-

nem feuanatomiam fuerat, quod prudentes hujus mundi ftultitiam

vocant, proque pugnis reputant, appellantes id novum creatum,
quod peccatori aDeonon concefilim eft
at nec ipfi intelligunt,
,

quodcreatumiIIudantefucrat,&:artifex faltemper femen natur^

augmentationem ejus &: magiilerium comprobet.
Quicunque artifcx cinerem non habet, nec fal ad noftram artem
conficere poteft , nam abfque falc noftrum opus corporeum fieri nequit:coagulationem enira omnium rerum folummodofal operatur.

ee

Qiicmad-

F.Ba/ilii Valentini Pra^ica^

^62

Qu^cmadmodum fal omnium rerum fuftentaculum efl: , eafque

prarpucredineconrervatjica&ralnoftrorummagiftrorum , mecalla
tutaturjne in nihilumprorfusredigantur &:corrumpantur , quominus inde aliquid iterum fiat , nifi forteBalfamus eorum intercar,
&: in corporatus fatis fpiritus e natura recedat , tum corpus effetomninomortuum.&nihil cumfrudu aliquo indcconficipolTct,
quia fpiricus metallici deccirifrcnt,&: per naturalem fui interitum revacuam, in quam nulla vita rcduliquiflen t habicacionem nudam

&

cendaeffet.

Nota aute hoc,artis ftudiofc, quod fal cx cinere plurimum valeat,

inque eo multse virtutes lateantiveruntamen ipfum fal inutile eft,nifi
exterius redudum fit.Namfotus cft fpiriinterius ejus converfum

&

tus,qui dat vires &:

vitam :

nudum corpus adhuc

nihil pra^ftat;

fi

fci-

verisillum reperirchabcbisfal Philofophorum, &:oleum incombuftibile veriflimc,de quo anteme multa (cripta funt.

Ouamvisjophsrum piur/mi

CMe quAritarint anxii^

Pauci tamen vtres meas
Confiderarunt ahditas.

v.

c L AV

s.

DeLapideSapientum.

40^

Vlvifica vis terrx omnia producicquse ex ea proveniunt

cunque dicit,terram

cire vit*e

expcrtem

veritati

& quJ-

contrarium

ftatuit.Nammortuumvivoalterinihilfuppeditare potcft, Sjincre-

mentumapud mortuum deficit, quiafpiritus vitseavolavit

fpiritus eft vita &:

Idcirco

anima terr2e,qui in ea liabitat , &: a ccelefti

& fydc-

reo in terreftre operatur Nam omnes herbe,arbores &: radices , atqueomnia metalla &:mineralia, viresfuas, incrementum& nutri:

mentum ex fpiritu terrse accipiunt.quia (piritus eft vita , qui ab aftns

nutritur,&deincepsalimcntumomnibusvegetabilfbusconcedit,&:
veiutimaterfa^tum inuteroabfcondit&apudfeenubit. Ita &:terra
mincralia,in ejus gremio fubmerfhjper fpiritum fuum, fuperne acceptum fovet:
Quapropter terra per fe vires illas non dat/ed vivificus fpiritus,qm
inilIaexiftit,&:literrafuodeftituereturfpiritu,foretmortUci,necnu-

trimentumpra:beretamplius:fiqnidemcjus fulphuri aut pinguedinifpiritus, quivimvivificamconfervat&: omniacrefcentiaper nu-

trimentum producit,deficeret,
Duofpirituscontrariiunacohabitarepoftiint, ac nonfacile conveniunc:cum cnim pluvis pyrius incenditur:, duo ilh fpiritus , ex quibus pulvis ille compnfi tus eft cum maximo crepitu &: impetu ab invicemfugiunt,&: voiantinauras,utnemodignofcerepolIitautdicere quorfum profugerint, nifiab experientia cognitum fuiflet,quales
,

fpiritus &: in qi'a fubftantia extitifTent:

Exquibusfcias,miftudiofeartis , vitamfolummodoefTeverum
fpiritum:atqueitaomnequodvulgusignarumpro mortuo reputat,

iceruminimperceptibilem, vifibilem&:fpiritualemvitamreducen-

dum,inque ea confervandum

fore^fi modo vita cum vita operari debcat,qut fpiritus fe pafcunt &: nutriunt ccelefti,&: funt d ccelefti, elcmcnrari &: terreftri fiibftantiaprocreati, quajmateria informisap-

pcllntur.

Et quema^lmodum fcrrum fuun\ habet magnetem qui id mirifico&:invifibihamore aliicit, ita

noftrum aurum quoqne magnc,

&

tcmhabet,quimagncseftprimamatcriamagnilapidis, fihos meos

fermoncs percipis.prs totamundo divcs &: beatus es.

Ece 1

Adhuc

F.Bafdii Valentini Pralica.

Adhiicunam dcclarationeminhoccapitetibi exponam,cum ho-

^04-

mo in fpeculum infpicitjreflexioipfiusimaginem caufatunquxfi manibus attingatur,nihil palbabile ibidem invenitur , nifi fpeculum , in
quod homo relpexit. Ita etiam ex hac materia fpiritus vifibilis edu-

cendus cft,qui tamen impalpabilis efl.llle idem fpiritus, inquam , eil

Mercurius Philofophorum , unradix vit^E noftrorum corpdrum,
de liquorofa aqua paratur in noflra arte,quam tu in fua compofitione
icerum matcrialcm efficere &:percertamedi3, abinfimo ad fummum gradum in perfediirimam mcdicinam reducere debeas : Nam
noftrum inicium eft obferatum &: palpabile corpus medium fpiritus
fagicivus,&: aqua aurea abfque omni converfione,ex qua noftri ma-

&

giftrivitamfuamacceperunt, finisaucem eftfixiffimamedicinahumanorum metallicorum corporum quam potius angelis , quam

hominlbusfcire,concefl'umeft,Iicet&ejufmodihominestalcadepti
erga ifinc,qi!i precibus ex corde profedis eam a Deo impetrant ,

&

&

pium

& egcnos homines grati funt.

ProconcIufionehorum,dico certiiTime, quodlaborunus ex alio

provcniattnamnoflra materia in principio operis nofbri optime &:
lumme purificaca eifc debet,deinde foluca & deftru<fla penitufque
Cum id omnefadlum
eorrupta^inpulverem&rcineres rcdadla
eft,tumpr2paraindefpirirumvolaiilem,albuminftar nivis, &: alium(piricumvolarilcm,rubruminftarfanguinis,quiduo fpiricuscertium in fe contincnc.&: func camen unicus fpiricus funcque ii cres
(piritus , qui vicam confervant & augenc ;eosconjunge,daipfis,
quicquid de cibo &: potu nacuraliccr neceffum fic,& concinc eos in
thalarnocalorisufqueadperfedionemnacivicacis cumvidebis&:
cxperieris,quidCreator&Nacuracibiconcefrerinc.Ecfcias,meoremeohucufquenullampncefa^lionem ejufmodi fecifTe; ac Dcus
plusefficacix&mirabilicacis in natura pofuic, quam mulca hominummilliacrederepo(rinc.MihiaucemfigilIumimpreirumeft,uc&
aliipoftme mirabilia fcribere valeanc , qua? nacuralia aCreatore
concefia^acproinnacuralibusab infipiencibus habentur Nam naturale primum fuum initium afupernaturali fumit , &: nihilominus
,

oraue fimul nil nifi naturalc rcpcritur.

VI* CL A

Ve Lapide Sapientum.

VL C L A V

4.0S

S^
f^

-^Cf XTf

kminaprodimidiatohabeturcorporc, &femina
abfque viro fimiliter dimidii corporis vicem obtinetinam finguliper fe nullum frudjm edere poirunt: Cum vero conjugali
fcedere conjun(Q:i vivunt,corpusperfe(5tum eftj&pcr fcmen eorum
augmentatio fequi potefl:.
Cumnimium feminisinagrum proijcitur,ager fuperfluitate la-

MAsabfque

borat,nematurusfcquipoflitfru6tus>fi vero diminutiusfltfemen,

fruftus rariofe

& lolium ejus loco fuccrcfcic

quo nec iit utilitas ulla

confequutura.

Siquisconfcicntiamfuamnon peccato onerare velitin venundandis mercibus,proximo fuo jufl:am menfuram prasfl:et atque ul;

nas&ponderalegitimafuppeditet,quomaledi6lionem fugiat, &

apud pauperes facrificium laudis parct.
In magnis aquis facilc quis fufFocari poteft , & aquaj parvas non
difficultcr calore folis exiccantur,ut nullius rcfpedlu fint

Idcirco ad obtinendam optatam metam, certa menfura in

Ece y

com-

mixtio-

4o6

F. Bafilii Valentini PraBica

mixtione philofophiaj liquorof^e rubftantise obfervanda eric , ne majusminoremportionem fuperet &: opprimat, quo gcneratioprohibeaturj&neminuspriEmajori nimis imbecillum fitjquo &:a2quale
Dominiumexercerepoflit: Nampluvi^e frudibus inutiles funt, &:
iiccitatcs nimiar nullam perfetSlionem vcram producunt Quocirca li Neptunusbalneum fuumlegitimeprxparavit, aquam permanentem benc ponderes, fedulaque cura confideres,nc quidnimis
,

autrainusillifacias.

Duplex igneus mas uno candido cygno pafci debct , qui invicem
feinterimcnt , aciterum advitamrellituent Etacr quatuor mundi
pirtiumtresquartasigneiviriinclufi occupabit ut cantus cygno:

modos valedicendiMulicosexprimcndum.
TumaflatusCygnuscibuseritregij&igneus rexjucundam vocem
rumexaudiripoflit.ad

ReginiEvaldeamabit &:pra2magno amoreainplc6tetur,fequeea{atiabit,donec ambo cvanefcant,&: in unum corpus coaleant.

Vulgodicitur,quodbinitertium fupcrareS^ prorternare poflint,

praeferrim fi fpacii fatis fit malitia fua exercendi Adhoc fcias,ex vero
fundamento,quod geminus ventus venire dcbcat,vulturnus dictus,
ac deinde fimplex, Notus appellatus qui ab oriente &: mcridie unpctuofe fpirabunt, quoru motionecefTante ita ut cx aerc fada (it aqua,auda6ter confides,quod ex fpirituali corporale liet, &: quod nupoftquamfeptem
meruspcrquatuoranni partes, inquartoccflo
planetceimperiumfuum exercuerint,dominabitur, acin infimahabitationc palatii curfum fuum perficict fummumque examcn cxpeabfumpferunc.
6tabit,tumque bini illi emifli tertium fuperarunt
In hoc ipfo noflri magiftcrii fcientia eft per necclfariarNam divifio
;

&

rcde fiant neceire cft,fi modo ars diviti .is parcre, ac

bilantnon pcrinxqualia ponderafaliificaridebeat; Eflque ha:cm-

&: compolitio ut

pcsnoftrsemtentionis,quodtuhoc caput perca:lumartificiale, pcr

acrem &: terram,cum vera aqua pcrceptibiliigncin poficio-

&

nelegitimipondcrisabfque ullo defe6tu,finire

tcnearisjvclutiverctibi dixi,

VllLLK-

DeLapide Safientum.
VII.

47

CLAVIS.

Aturalis calor confervat vitam hominis; Namll naturalis calor

decefTeritjVita

finem fortitur;

NaturalisigniSjfitemperate ururpctur, defenditprjcfrigore

fa-

pcrfluitasautem ejusdeftrudionemcaufatur; Noneftneceflarium

folem corporaliter cum fua fubftantia atringere terram, verum fufficitjfiaIonginquopcrradios,quiperreflexionemj cum in terramincidunt,fortiores fiunt, vim fuam excrat Nam per iflra media fatis habetefficaciaeofficiumfuum peragere , &:perconco(51:ionemomnia
:

maturare:Peraeris enim diftanriamradiifolaresin temperiem quaadamadducuntur,ut itaignismedioaeris, velutaerignis mediooperari queat.

Terra abfque aqua nil producere poteft ,

& viciflim aqua abfque

Quemadmodum jam terra &: aqua una alterius

opeindigetadfrudlus gcnerandos, itanullo modo ignisaerc & aer
tcrra nihil excitare

ignecarerepoteft Nam ignis abfque aerevitamnonhabet, &: acr

abfque igne calorem
ficcitatem fuam pradlarenequic
:

&

Viris

^oS

F.Ba/ilii Valentini PraHica

multimafuamaturationcradiis&ccalore folis magisopus

habet,quamininitiovcris Et(i folin autumnooperationemfuam
beneexerit , vitisfuccum fuum melius &fortius exhibere folet,
Vitis

quam

defe^tu caloris radii folares ipfi defuerint.

In hyeme vulgus omnia mortua efle exiftimatjquia frigus rerram
fi

confl:rinxit,nequidindeexcrefcerequeat:quamprimumvero ver
fefe oftert , ut frigus afcenfione (olis diminuatur,omnia in vitam revocantur,arbores & herba: vegetant,& reptiUaanimalcuIa.qu.T gc-

hdam hyemem fugerant,ex fpeluncis & fpecubus terrajprorepunt,

omniavcgetabilianovumdefefpargunt odorem, eorumqueprx-

&

varios florum colores indiprocedit,

uti ex ejusmodi flofculis
catur:atqucficefl:asoperando
cujushbetgenerisfru(Stusferat,proquibusmeritoCreatori,quitaIi
ordinationi mcram per naturam pr2Efixit,gratias agere dcbes.

ftans operatio per puIchros,amabiIes

ta

annus pofl: annum operatur,donec mundus ab Architcdo fuo

iterumdefl:ruatur , &ilIi,quiterramobfident,pcr glorificarioncm

Dei exaltentur:tumomnisterrefl:risnaiuraoperari definer,&coelcftis

xterna cjus vicc habitabit.

Cum Solin brumaprocul a nobis

curfum fuum peragit, altani-

vem liquetacere nequit,fi vero propius nobis in seftate accedat, acr ignitior &: fortior fit,ut nix colliquefcens in aquam decidat,fcquc deftruat.Debilecnimfortioricedere cogitur, &c fortius debih dominatur.

rcgimen obfcrvari debct , nc

humidusliquorjufto citiusexficccturjacterra fapientum nimisciro
Ita

quoquc

coUiquefiat

in hoc magiftcrio ignis

& folvatur; Alias ex pifcibus filubribus inaquis tuis fcor-

pionesgenerarcs:Verumfi laboristui verus diredorcfle defideras,

tum fume Ipiritualem aquam,cui fpiritus in initio , incumbebat &:
,

concludeoftiummunitionisprx ca : Cxlcftisenimurbsabeotempore a terreftribus hoftibus obfidebitur. Arq-, cctlum tuum per tria
munimcnta &: msenia fortiter cuftodiri debet,ne aditus u'lus,prqter-

quam unus

ifque cuftodiis optime munitus

fit

Tum, ubi omnia illa

perfedafunt,inccndchime iapietix,&:qua?rc eoGroflam deperditu,tatumilluminationisda,quantufuflicjatjNamicias,quodrcptiIia

animan-

T^raHica de Lapide Sapient.

40^

animantia &: vermes in tcrra frigida &: humida morentur,ratione fu^

qualitatisrHominisautemhabitatioeftfupraterramintemperata &:
complexaproprietateordinata: Angelici verofpirituscum non ha-

bcant terreftre,fed Angehcum corpus,nec carni pcccaris pollutse, uc

homojfint obnoxiijfuperiori ponuntur gradu,ut ignem &: frigus pariterinfuprema &:infima regione, abfqueulloimpedimento tolerarc
poiTmt. Et poftquam homo clarificatus fuerit, cceleftibus fpiritibus

inhoca:quabitur:Deusautemcoclum &:terramgubernat, &:operaturomniainomnibus.

Quod finoftras animseredeprofpicimus,
tum &: nos denique filii ha^redes Dei efficicmur , ad id pcragendum , quod jam nobis impoifibile, verum hoc fieri nequit, nifi omnis
aquaexiccetur,&:ccelum&:terracumcundishominibusperignem

&

judicentur.

VIII.

CLAVIS.

OMniscaro fivc humana, Cvc animahum fui augmcntatidnem

aut propagationem nuUam producerepoteft, nifi id fiatprinci-

Ffr

pio

Fr, "Bajilii Valentini

/fio

pioper putrefationcm:femen quoqucagri &:omne,quodvegecabilibusfubicdumcfl&appropiatumjaugmentJri ncquit,nifiputrefa(n:ione:Miiltainfupcranimalcula&verrriesvitadonantur,itautex

mcra putrefadionc vivificam vim &: opcrationem confcquantur,

qnod pra: omnibus miraculis mcrito uc miraculum agnofccndum
erit verumnatura hocipfum conccflit, cum ejufmodivivificaaug;

&

mcntatio 5c infpiratiovitxiitplurimum interra reperiatur

per
fcminc
ca
ratione
fpirituali
exitecur.
aLa elemcnta
Hoc exemplis demonflirandum novit uxor ruricolas optimet
Nam gallinam nullam ad rcm tamiliarera educarepotcft nifi id fiat
piicrcfalioncovi,cx quopullusgcncracur.
Si panis in mcl incidar,in eo nafcuntur formicx, quod quoque fingulare natur;:c miraculum efl priE aliis. Agricola animadvcrtit etiam,
quod ex putrida carnc vcrmiculi oriantur in hominibus, cquis, aliorumquc animalium corporibus , quemadmodum eti.im in nucibus,
fi quid prxtcrca fic,
pomis, pyris, &ejufmodi aranea^, vcrmes,
acquis variagcnera &:fpecicsvermium cnumerarepocefl, quaecx
,

&

pucrcfaclioneproccdunr.
inherbisidcm vidcrcefl^quoddivcrfa herbarum gcnera, ucurcicx &: ejufmodi plura in iis provenianclocis, ucherba calisnunquam

ibla

crcvic,

aucfemcncjus dccidit :folummodocxputrefa6lione, caufa

ejus cft, quodtcrraadiflos fruclus iislocis fitdepofita&quafiimpra:i^nata,quoda proprietatc fydereaipfifuperneinfluxit: utitafc-

men Ipiritualitcr in ea produxerit quod iemcn in cerra

:

fc ipflim

pu-

trefecic,&:pcroperationcm&:adjumencumelemcncorum,corporaItaaftra una
lem matcriam gencravit fccundum fpeciem naturx
quodnunaliquodfpcrmacxcitarc
eum Elcmcntispoiruntnovum
quamantefucrac: &pofIea per fuccedencem pucrcfadionem augmencaripoccric:Homini auccm cancumnoneflconcefTum^ucnovii
:

ipcrmacxcitet

Nam

opcratio elcmcntorum &: fyderumcflencia-

non eft in cjus poccflace ad formandum : Ica &: crefcunc varia genequia vero agricola haccpro
ra hcrbarum faltem exputrefad:ione
coniuecis habec,nec amphus confiderat,nec caufam cjus fcicnti? fibi
,

imaginari

Fraciica^ de Lapide Sapientum.

imaginaripoteftjapud vulgum confuetudinis vicem obtinet

^ji

Tu autem,cui plura quam vulgari alicuijfcire conveniat {crmones &: fententias ampliorespercipiendo, caufasad fundamenta addifcas, per
:

quod cx quo vivihcatio rerufcitationis &: generationis ex ejufiTiodi

putrefadione provcniat non cognofcendo id utconruetudinem,fed
utnaturseindagator: cum in fumma omnis vitaper putrcfadionem
:

oriatur bC caulbtur:

Quodlibetelementum per

fe habetfuam corruptionem &: vicifartis

cupidus
generationem
Nam
hujus certior fadus fit , &: ex
fim
fuperabundante fundamencocognofcat,utinunoquoqueEkmeato csetera tria delitefccre N am aer habet ignem, aquam &: terram iii
fe/e,quodincredibile videripoifetjcum tamenfitipfa veritas.
Ita
&: ignis,aerem , aquam &: terram in fe continet alias nihil f^eneraret.
Et aqua particeps eft terra?,aeris &: ignis alias nihil fequipoflct in eeneratione,non confiderato eo quodquodlibet Elementum feorlim
{it,cum ea nihilominus permixta fint: Hoc per deftillationem in fepa:

ratione

Elementorum omne

Etut hoc

reperitur.

per legitimamprobam oflendam ne ignarus dicas;,

mea prol.ita efle, mera verba &: neu tiquam vera, pr^edico tibi,cui natibi

turxfeparatioindagandaconvenit &:EIementorum divifio coenofcenda propofita eft , quod in diflillatione terras , primo aer omnium
facillimetranfit, poflquemcontinuationeccrta,

aquxElementuni

pr2Ecedit:Ignis in aere latet, quia uterque funt fpiritualis eflentia-,

&: fe in vicem mirabiliter amant , Terra in fundo remanet , in qua
efl
fal preciofitatis,

Indiflillatione aquas, aer &: ignisprimo progreditur, pofl

aqua
&:corpusterrxinfundomanet.
Elementum ignis fi invifibilem
fubflantiam redigatur per extradationem ignis, aqu^ &: terr^
quodhbet per fc elici poteft fimiliter aer in reliquis tribus Elemen tis
habitat:Nullum enim eorum aere carere poteft Terra nihil efl.nec
quicquam producere potefl abfque acre , ingnis non ardet, nec habet vitam abfq; acre, Aqua nullum frudum generarepotefl fine aere:
Por,

ronec aer ouicquam confumerenechumiditatem exiccare

F^f X

poteft,
nifi

4^2

Fr. Ba/ilii Valentini

nififiatcalorenaturali:

Cum

itaque fervor &: calor inaerereperia-

Nam omne quod calidum

&:liccumigne3erubft:antra:addi6i:umeftquocircaunumElcmcntum
alterocarerenequit,fedcomixtioquatuorElemcntorum femperin
generatione omnium rcrum invcnitur:& qui contrarium ftatui t,nullo modo arcana naturxintelligit , nec eorum proprietates indagavit:
Nam fcire te oportct fi quid per putrefadionem nafci dcbcat , ut
hocmodoeveniat,nccefl'ceft:Terra peroccultam&: inclufamhumiditatem in corruptioncm aut defi:rucVionem quandam reducitur,
namabfque humiditate utpoquod cft initium putrefaclionis
vera
putrefadio
fieri potcft:fi jam generatio
aqua;,nulla
Elcmento
tc
qu*edam ex putrefadione confequidebeat,per cahdam proprietatcmccu Elemcntumignis, neccftumcftutaccendatur6<: educatur:
tuur,Elemcntum ignis utique in aere erit

Nam fincnaturalicalore nullusortus fieri poteft: quodfigcneratum

vivificum flatum &:

motum aflumcre debeat,abfquc acrc id accidcrc

enim aer ad hoc non unaoperaretur, fuumq; munus exerecompofitum &: fubftancia,unde gencratio procedeprimum
ret,tum
rctjin fefe fuftocarctur &: interiret,propter aeris dcf edum : Quapro-

nequit: fi

pter clare reperitur,&: fundamentaliter demonfl:ratur,nulIum i^crfedegencratum quatuor Elcmentorumminiftcrio deftitui pofle ,

&

quodfcmpcr unumElcmentum

in alio

fuam operationem &c vitam

oftendat, atqueita per putrefadioncm manifcftet

hoc tcmpore in pofterum nihil in lucem cditur

&

Nam

abfquc

illa

& quod id vcrum

fit,nempe,quodadquamcunqucvivam &: perfcclam gcnerationem

& rcfulcitationem omnia quatuor Elementa neccfTariafint, fcito,

fummo Creatore
formatus clfet. nondum fefe excrebat vitas alicujus pcrceptibilis mo-

ouod cum

Adam

primus

homo

cx tcrrx gleba a

donecipfe Dcusfpiritum ihfpirarct tum terrsc gleba vivifica vi

donabatur; Intcrracratfalidcftcorpus: aerinfpirarus cratMercurius,Spiritus;per hanc infpirationcm dabat ipfiaer genuinum &: temperatum ralorem qui crat fulphur, id efl: ignis, Tum movebatfefc &:

tus

manifeftabat Adam tah motu , quod ipfi anima vivifica infufa eflet.
ignis fine aere eflencquit, &:viciflrimnullus aerabfqueigne:

Nam

Aqua.

-^

Praciicay de Lapide Sapientum.

^/jr

Aqua terrae erat incorporata;cum neceflario {imuljfi modo vita fcqui

ciebeatjin aequali mixtionis concordantiajexiftant.

Adam primo ex terra

aqua , aere
corpore,ac denique ex Mercurio/ulfure
Ita

& igne ex anima fpiritu &

& falcedudusjcompofitus
,

&:gencratusen:.

Eodem modo Eva prima foemina,omnium noftrum mateneorundem eft particeps cum ipfa ex Adamo prognata fit Atque ita Eva
cx Adamo orta &: asdificata efi:,quod bene notes:Et ut iterum ad pu:

trefadionemredeam

inquifitor magifterii &: deditus Philofophix

fciat,quodparirationtinullum. metallicumfemenoperaripofiit,aut
idiz

augmentate,nifi hoc femen metallicum per {z(q. {blummodo abf-

qiieullaperegrini additione autpermixtione ad

perfedam putrefa-

Aionem redadum fit: quemadmodum nulla vegetabilium &: anima-

&

dicbum efi:,abfqueputrefadioneaug-=
liumfeminajUtdeclaratum
mentacionem producere pofilinc^Ita &: intellige de merallis.qux putrefaclio bcneficio Elcmentotum perfecflam fuam operationem confequi debet,non q uod Elementa iint ipfum femen,ut ante fatis patefadumeft fedquodmetallicLimfemen,quodpercoeleftem,fydeream &:clementarem eflentiam exortum &: incorporeum quid deduclum efl:, perElcmenta porro in talem putrefadionem &:corru,

ptionempromovendum fir.
Nota etiam hoc,qiiod vivum fpiritum volatilem habeat apud

fe

&: phlegma pofl:

,
quam primum vero per diuturmorem calorem in acctum reducatur,
fpiritus ejus non adeo voladlis eft, ut prius; Nam in diftillatione accti
primo aqua feu aquofitas exit &: fpiritus ultimo Et quamvis eadem.

Naminejusdiftillationefpiritusprimoprocedit

materiafitpra^oculis, qu2Cpriusiiivafefuerat,attamenlonge aiiam

proprietatem habet cum non amplius vinum fed per putrefadionem caloris continui tranfmutatum &: acetum faciriim fit Et omne,.
quod cum vino,aut ejus /pirituextrahitur &: circulatur longe aliam
,

habet proprietatem& operationem, quamillud, quod clud acetO'

elicitur Nam fi vitrum Antimonii cum vino aut (piri
vini extrahatur, multas provocat fedes, ac vomitiones cum fit adhuc venenumy

Fff 5

&:eju&

^i^

Fr. Bafllu Valentini

fic deleca auc excind-a fi vcm vicrum Antidiftillaco

aceco excrahacur,pulchram dac excradiobono
cum
monii

&: ejus venoficas nondiim

nemalcicoloris',

Tumacecoperbahieum Mari^eabftrado, &i1avo

uulvercqui remanec pcr rcpecicas

diftillationes aqua:

communis,be-

neabluto,ucomnisaceco(icasrecedac,dulcish.ibeciu- pulvis,quinul-

fedpulcherrima medicma fit ad ucenmulcum prceftec cum admiracione , &: merico miraculum

lasfedesamphusconcicec

dum qux
,

Medicinaehaberi dcbeac.

Hic pulvis mirabilis refolvicur loco humido in liquorcm qui abfque omni dolorein Chiriugiamulcum quoqueprarflccdc quofatis.
Acquc hocpriEcipuum capuceftpro conclufione hujus fbrmonis
notandum cceleftis creacura generaca,cujus vica pcr aftra conferva,

tur,&:perquacuorElemencanucricur,incerie debec,acquepoftputrefierr, quod fifiacaftra per Elemencorum Media^quibusid incumdoriabunc, uc icerum ccelcfte
bic, corpora pucrefada rurfum vica

quid,quodinfupremafirmamentiregionehabicationemfuamhabebit,inde

fiat:

fi

id

perfedum fit,videbis,quod terreftre a

coelefti

cum corpore & vita affumptum, &: terreftre corpus in

coelcftemfubftantiam redu(^umfit.

IX.

^raSiica de LapideSapient.

IX.

4^5

CLAVIS.

SUmmus plancwnim coeleflium Saturnus vocatus inmagiftcria

noftro

vilifruiia: autoritatis eft

nihilominus prsecipua eft clavis

&:minima2 jeftimationio in arte

volatum in fupremam fumhabetur,quamvis
etiam
per
celere
noftra
mit-itemrupraomnialuminariafeelevarit, attamen pennarum ejus
per
refedione adinfimam omnium illuminationem reducendus
totius artiSjatininfimogradupofttus,

&

quo nigrum in

corruptioneminemendationem promovendus erit

album &: album inrubrum commutetur,ac per curfum totius mundi colorum casteri quoque planetae tranfeant
ufque ad fuperabundantem Regis triumphantis proprium colorem: Atqi fic dicojetiam(i Saturnus prae toto mundo viliflimus videatur,ramen eam vim
ef,

&

ficaciam in

fe

habet,quod,fi preciofa ejus eflentia , quas eft extra mo-

dum infenfibihs frigiditas, incurrens igneum corpus metalhcum re,

ducatur,

ei

currens vivacitas adimi poflit, adq; tale traclabile corpus

redigi,quale Saturnus ipfe eft ,

verum longe majoris conftantias qux;

:

permuta.-

A, 1 .f

Bafilii Valentini

permutatio ex Mercutio, fulfure&falefuamorigincmjprindpium

Hocmultis difficile mtclledu videbitur pro uc
&: finemfortitur.
,

eil,verumcummateriafitvilis,oportet utintellectus fitacutus&: altus,quo ina^quales ftatus in mundo maneant ad Dominos a fervis dif-

cernendos.
ExSdturnomultipIices colores proveniunt : qui perpra^parationem &: artem conficiuntur ut niger cineritius , albus, tiavus, &: ruIta &:matena
beus, &pra:terhosquimixtihincoriunturcolores.
,

omnium fapicntum varios colores pertraniibit, antcquam magnus il-

adcertamperfedionis metamexaltetur Nam quoticlcunque I^Tninovaporta intromifTionisaperiatur, totieshincnovaforma

fpecies vcftium pro prsemio conceditur,donec egenus iple divitias
acquirdt,& alterius mutuo dato nonindigeat
lelapis

&

Cum(^enerofaVenusregnumfuumpoflidet,&proconfuetudine
magnifico fplcndore, ac
coloris
pr^efert , in quo pida
rubei
vexillum
,
Mufica ipfi fpeciofum
pulcherrima , aulasque ejus Saturnus
efl Charitas veflibus viridibus
aulseRccriJiCofficia ritediflribuit, apparet

magifl:cr prsef edus efl , qui cum officium f uum peragit, Aflronomia
quo Fides depidba cernitur fiavo &: ruei nigrum vexillum prxferc,in

bcoveftitu.

Tupicercum fuo fceptromunusMarefcalli obiceiqucRhecorica

vexillum cineritiicoloris geftac, cui Spes coloribus fplendidis ornatifTimaappidacfl.

Marsresbericasomnescallec, &: imperiumgeric igneoquodam

SEflu-,acGeometriaipfiprsctenditveIumfanguineum,quoFortitudo

rubeo panno veflita vifitur Mcrcurius viccs Cancellarii tenec

Arithmetica vexillumomniumcolorumprarferc, ciii Temperancia
,

eiq;

appicta efl: coloribusmirificis.

SoIcfl:vicariusregni,&:Grammacicaei flavumvexillum praeferc,
quo Juflitia depida eft aureo vcftitu : qui vicarius,etfi in fuo regno
in

ipfum fplendorc flio fuplus poteftatis habeat , tamen Venus Regina

pcrabundantifrimo excsecavit &: vicit.

Luna quoque tum apparec

&: Diale^aica ipfi argenccum &: fplcn-

dens

TraBica yde Lapide

clens

Sapient,

^ij

veliim prseferc , cui priidentia coeleftino colore appida fuit:

Ac

quoniam Lunse mantus mortuus fit,ofl[i.cium ipfa ad fc tranftulit ne

in pofterum reginam Venerem dominari permittat.: Nam rationes
,

seconomia: gratia cum ea contraxit>tum Cancellarius ipti fub.veniet,

novumimperiuminfl:ituatur,atqueip(iamboin Reginam dominen, quod unus Planetaalium defua dominatioue, ofScio,

poflefTione&potentia depellere U. removere debeat , donec optirai

,tur,intellige

illoi:umfummumoccupentimperiura,cumqueoptiniarminimQqi
colore prima: fuEmatriappropriato,exnativa confl:antia, amor.e&:
confanguinitate vicboriaraobtineantmam antiquus mundus tranflit,
&:novusejusyiceacquifitus.efl:, acplaneta unusalium fpiritualiter

confumpflt, ut faltem fortiflinii aliorum nutrimentoremanfedatj

.duo ac tres per unumfolura fuperati.
Pro ultiraa conclulione ex omnibus hifce pcrcipias , iquod produccre dcbeas ccelefl:emlibram

arietem,taurum, cancrum,fcorpium,

capricornum ab altcra partelibra? ponasgcminosj fagittarium

aquarium j pifces., virginem , tum.fac ui .aureus.Ieo virgini in greniium infiliat atque.iic ilia pars libr^fuperabit , atquc alteriparti in
pondcrepraevalebitrfinetum ut duodecim figna coeli cumpleiadibus in oppofitum proveniant,atque fic pofl: omnium mundi colorum
.abfblutionem denique conjundio &:unitiofier, utmaximuminnii4iimum,&:minimuminmaximumcoincidac.
.&:

&

Si /iaret totius mmdinAturA

Solummedoin smg, figura

diud qtiidfieret
Nilmirum tum reperiretur orbe^
Nec aatura ejjet dernonftranda ,
7(ec per artem

^ro ^uo DeM6 fit (imme Uudandud*

Ggg

X.CLA

Fr, ^afiii

jfiS

CLAVIS.

X,

NaTV.S

Vdentini

5VM EX HeRMOGENE.

^^P3>IDD^q

INnoftrorapideperme, &rongc anrc mcefaborato, concinentiTr

omni;iElen)entci,omnesrr'incrales&meEa!licjeforn^^jimoomne5
qualitates

& proprietates totius mundi Nam in eo reperirr deber

:

maximus &: fortillimus calor (iquidcm pcr

:

ejus

miignum internum'

jo^ncmfrjgidum Saturnicorpuscalercit,atquecainccnii.^ncmoptiaurum comniutatur In ipfo qnoquc oftcndi dcbec.ma'ximun>

fri(yus,cumejus conjundionefervidior Venerisgradus teirpcretur,

mum

ac vivusMcrcurius coaguletar,atqucpari ratione fuiindurationein'

cptimum,6xum aurum vcrtatur caufa c/us efI:,quod omncs haspro:

prietates materixnoftra^ magnilapidcs pernaturaminfufsclint,

proprietates pcr gradus ignis excoquuntur

& maturantur,

qu^
donee

quodprius iieri nequit, quam

ab incendio fuo extinftus fit ac nullum frigus
amplius in fummis montibus hypcrboreis reperiaturjqui locus ctiam

fummamperfedionemacceperint

Mons ^tna in Sieiiia

FiU6lumdicipotefl,

Omnes

TraSlica de Lapide Sapient.

jfi^

Omnes

arborci frudusfi antematurarionemdcccrpanturjinuri-

prsecoccs,nec iis commode uti iicet: fic nifi figulus fija opcHes lunt
xa pcr ignem fiuis urat hc cxcoquat , ufuiinidonca fiant quia non fatis
ab ignc maturatacxiftunt.
,

Ita &: circa

noflrum Elixirrcfpiciencfum &:diI{gcnterconfidcran'

dum cft,quo juftum ipfitempus tribuatur,nec anteillud ipfius boniqnid detrahatur,ne falfitatis nomineincufari,acpto indigno arftiiiiari pofllt Nam fi flores dcccrpantur facilc innotefcit nulium fru-

tati

^lum hinc
rio
ifed

crcfcerc pofiTe: Idcjrco feflinatio

Nam qili nimisi-eftinat

non convenit magiftc-

raro quicquam boniin hac arteprxftat,

fcftinandoplus corrumpitur,quam pcrficitur.

Quapropter vcritacisinquifitor nc defideriommio fefcduci patiatur,ante tcmpus quid eximere ac dccerperc^nepomumipfiexcidat,

bc nifquam caulis in manu relinquatur Nam in vcritatc,fi lapis nofler non fat maturetur,nec quid maturum opcrari poterit.
:

In balneo matcria

fol vitur

& per putrcfadion-em unitur: In cinciae

arenam omncsfiiperflu;^ humiditatcs exiccantur: Flamma veroignis vivaprofert exadammaturationem cum fixitate:nonquodBaIneo Maria:,fimo equino, cinere autarenafiicfioresproducit.-per

ccfli ve opus fitaut utcndum fed ut gradus &: ignis regimen ea rationc pcrficiantur Nam lapis fit in furno vacuo , triplicis municionis
firmiterobferatus, inclufus, continuo igne co6tus , donec omncs
nebul^ bc vapores evancfcant,ac vcftis honorum cum fplcndorc maximo apparcat, ^ in uno loco, infimi cceIi,commoretur 6<: in curfu fiftatur,cumque brachia Rcgis furfiim elevari jam nequeunt,dominiu
mundi occupatum eft Nam Rex a:tern3c fixitaris fadus cft nullum
ipfi periculum in pofterum nocebit
Cum infuperabilis cvaferit
Ad hjEc dico hoc n\odo: Cum tua terra in propria fua aqua foluta fucrit, exicca aquam pcrigncm debitum omnino atque tum aernovam
vitam infpirabit &: cum hzec vitaincorporatafuerit, habebismatcriam , quam marito nihil aliud h..bcrc potcft , quani magnus
,

lapis

mundi

qui

humana

fpiritus, eftque univcrfalis

mctlhca corpora pcnetrct uc

medicina abfque dcfed^u^Nam cxpcllit
&:

Ggg

inalum^

Valentini

Fr.Bafdii
jf2
malum,&: confervat bonum,eflque emcndatio, ut malum cum bonc^
corrigaturrColorcjusapellucidorubore declinatp.dpurpureum,a
rubiniadGranati colorem, &:inpondereeftpotens&:gravifIimus.
Quicunquehunclapidcmadcptus fuerit, fummo Crcatoriomnis
creatur^ gratiasagar,- pro ejufmodi cceielti balfamo eumquc orct
pro fe f uoque proximo , ut eo utatur ad temporalis hujus vit^e fliften,

tationemjn hac miferiarum valle,&: in alteromundopofthac jeterna

beatitudinc fruatur.

Deus pro fncnarrabili fuo dono ac gratia fumme fit celebrandus iai
fecula,Amen.

XL

G L A

S.
~--i

Ndecimam clavemdc augmentationc

noftri magnilapidistibi

per parabolam proferam &: patcfaciam hoc modo,

HabitabatverfusorientemEques Aurattis, OipheusappellatuSv
qui divitiisvaldeabundabat&omnibusbonis excellebac vHicpropriamfuamacgermanamfororera Euridicem, ia uxorem elegerat
^
&:duxe,

VraBic^.Je Lapide Sapieytt,

^2

duxeraL Cntn vcro nullam prolem ex ea fiirciperecidque peccatis

imputaret , quod rororemproconjtigehabcrecV a/Tiduisprecibus
apud Deum limuuuii conteniit ac vocis inftititj ut fibi gratiam imf

locum conccderet.
Cumque aliquando fomno profundo obrutus cV; repultus cflct,
per fomnium quidam vir alatuSjPhoebus vocatus,ad ip/lun accedensjpedcs ejus qui vaidc calcbant, tccigit, & dixit Poftquam tu nobilis
Heros multa regna & provincias m.ukaque oppida &regioncs perluftraris,ac in vafto orcano mulia pericula pertuleris,in bello tantum
exaiitlaris ut in equeftrcm ordincm adfcitusfueris pr^eque omnibus
pcrtirctur,orationique fua^

iddignitatismerueris

cumin ducIJis

& torneamentis multashaftas

fregeris, acfa^penumerogratiamavenerabili

gyn^ced

obtinueris,

Hinc patcr a cceloraihi in mandatis dedit,ut tibi indicarcm

ces tua^

quod prelocum apud k(c invenerint:Idcirco fumere debes fangui-

iicm ex tuo dextro latere , &: fanguinem.ex finiftro latere tuse uxorisjatquefanguinem , qui patri ac macri tuae in ipfo corde occultus fuit,
i1aciualijurcfalcemduplex,&:nihiIominusunusfanguis:hocconjungefin>al,&:facicerum,utir:gredianturgIobum/eptemMagiftrorum

tum genitus potentiilimus nucritur fua

carne , &: reficitur fuo farguine honoris , quod fi hoc ritc feceris , nurnerofam prolcm &ha:redes de tuocorporegcnitos relinques verum fcias,quod ultimum femeninodava temporis mutatione, veluc
timlTi primum femeri , cx quo ab initio fid:us es , curfum fuum abfolfapicncix, uiide conclufi

Vet; fi hoc fa^pitiS fatias,ac fernper de noVo incipias , videbis natos na-

torum, quod magnus mundus exgencratione minoris penitusrejJieatUr , quod Creatoris ccelefle regnum abundanter pofriderr
qucat^

Cum hoc finitum erat

Phoebus iterum avolavit &r cques iWe ex'

ekaofurrcxit , cumque \\xc omnia, utimperata
eranr, profequeretur,nonfoIuminomniruo propofitobomim fiiccefTum expencbatur, fed Deus etiam ipfi ejufque conjugi liberos
multos largiebatur, qui porroper fui Patris teflatnentum memorabi-

{omno

excicatus

le nomen

poflederunc ,

& honos equeflris dignicatis apud eam fami--

liamcumdivitiiscontinuepetduravit.-

Qiiodi

Fr.Bafilii Valentini

4!}-2i

Qupd

fi

nunc, doCtnnx fili

circumrpedrus es non indfgcs intcr,

pretationealia,riverointe]lecl:ustibidcFuerint,nemihiliocimputcs,

attua2imperiti2E:Nam prohibitum mihicft, hancreramapcrircamplius,id obfervare tenor,eique morem gercre.Cui vero Omnipotens
concedere velit , illi fatis pcrfpicuo &: clarcfcriptum cft atque etiam
clariuSjOuamlitcredibile/Nam totum atum figuratc Sc^ro morc
Philofophico defcripfj
qucmadmodum &: antcccfrorcs mci fccc,

runt,atqucetiamiis clarius; Nihil cnim occnltavi, Quodfiglauconiamflboculis removcris , reperies illud, quod multi quxfivcrunt &:

pauci invencrunt

Nam materia

penitus fuo

prii)cipium,ut &: medium cum' fine indicatum

Xil.

PUgil

C L A V

qui gladio fuo nefcit uti

ei

nominc

cxprcfla &:

cft.

nec utilis efl:

Nam cxercitium

non vcre didicit Cum alius, qui gladii magis callcc

iifum , quam ilIc,contra cum inpugnam defccndit inidoneus ab alio
utilitatis cjus

malemuldatur:Quivci:opaLTftr2emagi{tcriuiiiprobepcrccpit,brayio podtur
lca

^raciica de La[?!de Sapient.

42^

Ttaqiiit.induramquandnm cx Dei omnipotcntis gratia confecuufum producere, illi eodc modo accidicquemadmodumdepugilinarratumcft , qui gJadiofiionequaquam utinovit Cum vero hsec duodecima &: ultima earum clavium ad libri mci
abfolutioncm habeaturjnon ego teulteriori parabolico aut iigurato
fcrmonedetinebo , fed abfqueomnidcfedu hanc clavem tincburc^
vero proceflU aperianvdeoquc mcx do*5trinx, ut fcabfohi tillimo
tus eft,&: nefcit eam in

quiturjftsattentus;

Dum medicina Sc lapisr omnium

faclus&:perfcclepra:paratusfit,
puriflimi auri per

5Japientum ex vefo lade virginis

fumeejusunam parrcm, optimi&r

Antirncnium fufi

& purgaci,partes tres,idque redi-

ge in lamellas tenuiflimas, quoad poflibilc fitjmitte has fimul in tigillum,in quo mctalla liquefieri folenc,primo da ignem lenrum per duodecimhorasjdcindeinhqucfadioneftcttresdicsacnoclescontinue;
tum purgatum aurum ac lapis mera medicina fa(5i:a luntjfubtilifrim^e,
fpiritualis &; penetrantis proprietatis
pis opcrari nequit aut

Nam

abfque fermento auri la-

vim tingendi cxcrere.-Nimis enim fubtilis efl: ac

fi vcro cum fui fimili fermento fermcntctur &; conjungatur, tumTindurapr^parataingrcflum accepitin aliaoperandi;

penetrabilis

Accipedeindefermenti pra^parati parcemunam,

ndem

in millepartes li-

tom fcras per fummam veritacem ae

quod folum illud in bonum &: fixum aurum permucabitur

quefafli metalJi

fi

tingcre velis

Nam corpus unum appr^hendit aliud, licet non flbi fimile fit,nihiIominusper vim
potentiamipfiadjundamjcogitur eidem aflimilari,
cum fimile afimili originem ducac.

&

Quicunquc hoc utitur medio, ilff patcfiet omnis cercitudo , veftifincexitumfunmbabenc , acqueha^cfubcilicas nulli

bulapalatii in

creacura^comparandaeft;

Nam

omniainomnibus,proucnaturali

modo & originein hoc mundo fub fole fieri poceft,poi"ridec

principium primi prmcipiirefpice finem,

Ofinis ulcimifinis intuerepnncipium.

Etmedium vobis commendatum fu fidelicer,tum Deus Pacer,Filius &: Spiritus fandus vobis dabic,quicquidfpiritu ,
anima &: corporerequificumhabeatis,

DE

^^' Ba/llii Valentim

^24I

aAa tA cAj A*c^9 eAs i\s kAs eAj eAatAJ cAs tAs t/ vj >* 5 aA? iAs As tAs sAa eAa fc^

PRIMA MATERIA LAPIPI^

Philofophici,
invenitur qui noncArm
LAfuquo
extrahitur voUtili^
,

Ex

efi^

ig^i^t

Ynde lapti ipfe,fa6im efty

Ex dho c^ rubeo compofitusy

Efi^apis^attamen hwdUpUt
}n ipfofllum natura operatur,

^ifons ex eoproflutt,
Etxum patrem fuumfubmergity
Abforbens ittum cum corpore vitaqui
Donec reddatur illi anima,
Et matcr volatHi* ipfi fimills
fiat in [uo regno,
Jpfe

quidem virtute e^ potenttA

Accepit majora robora,

Solem atatefup^raf

CMaterfua volattlisprAparata^
Ver Vulcanumfic eft antex
Faterexfpirttu editm,
CorpttSy

Ex

anima &{piri?us in duobus exifiif^

quibfu tota re; procedit

Procedit exuno
Velatile

eft

res una^

(^ pxumftmulcolliga,

Sunt duo

& (ria

drfaltem unum.

Sinon intelligu^nihtl obtinesi

ddan^

Tra^icay de LapideSaftmtum.
Adnm in bnlneo refidebat,

4-2S

In quo Venus fuifimilem reperiehaty

^uod praparaverat fenex DrACOy

Cum vires ftioi ^mttteretj^
JNil

e/iy

inquitPhtlofdphtfSt

^uam grminus ^JMcrcuritss,

iV/7 amplim dtcam^

nominatum

iji^

qui vere fercepit^

^tuira^ in eo^ nec defatigerisp
Beattts

M^itfts eiCiajprohat^

lihh

BRE'

Fr. Bafdti Valentini

42(f

BRE^IS JPPENDIX ET PERSFiCVA REpciitto at4t iteratio Fr. Bafilii Valerjtiniy

BenediH, Ord,

m lihrumfaum df^viAgno La^ide anti^uijjtmorum,

Valcntinus
EGo
quendam jam ante
Bafiliiis

fcripfi

patefeci ,

Frater Benedid:ini Ordinis

,

libellum!

&v'elutantiqui,more Philofophica

quomodo thcfaurus antiquiflimus acquiri debeac,quo veri

fapientes vitam (iiam in longius

^vum protraxeruntr

Etquamvisprout Gonfcientia mea coram Summo in ccclis attcf^a^

ri dcbet cui omnia arcana in abdito funt manifefta, nihil falli fcripferim fedvcritatem jp{am expofuerim, itautintelligentes nulloam,

y (Nam Theoriea mea ipGs pra^fcriptaj quse per

&:approbataeft
duodecimcLiviumconfirmata
fatisfupradicam
perqucsflecj nibilominus inquiecudeinlomniorumme eo adegic^
pervariascogicationcs,utpracferiptam meum hbellum per breviorcm viam- demonfiirandum mihifumcrem , atque hoc quaii- media
incenfum luraen purgaxem quo quilibetamator qua^fitsefapicntiae
co plus fplendoris & claritatis ad defiderrum /lium complendum habeot Et quamvismultiexiftimabunt , nimis clare apertum efle , acque idcomultoruTnpcccatoramoRerain merecipifTe , quiiibet ta-

pliiis

lii

iDine egerent

icn fciat >c^uod illis,quidurae ccrvicis fimt,fatis difficile erit,inveni^

jcehoc , quod qucerunt Eledis veroclarum acfacile Quapropter,:

miveritiuisfe^btoraufculumeasoradoni

>

tumvecam viam

adair-

tem invcnies,
Nihii autem amplius fcripfl, nifi quodpofl mortem ir eaim ac refui^
fcitationem carnis mcx ipfe atteflari vcHm.
Breviorem veroviam cx confequcntir narrationefidcliter

& fim^

pljcirerpercipies:Meienimfernx)nesinfimpIiciate &nuIlisverbo-

sum phaleris fundantur.

Mcutioncm feci&: indicavi

quod omnes res ex tribus

effentiis

TraBica,de Lajyi^e Saphnt.

^27

fadx &: compofitsE fiai:,nempe ex Mercurio/ulfure &: falejidcpie vcrum eft,quod docui.

Ad hoc autem fcias,quodiapis conficiatur ex unojduobus, trilwis,

quatuor &: quinque:Ex quinque,hoc ell,quinta eflentia fua^ fubftaat\x Ex quatuor quibusintelliguntur quatuor Elementa Ex tribus,
.ca funt tria principia rerum Ex duobus,Namque eft duplex Mercuxiaiis fubftantia Ex uno id eft Ens primum omnium rerum,quod ex
:

verbo primaj creationis,fiat,profluxit.

Multivero animo anaipites.ex omnibushis fermonibusfieripofinceliigentiam perceptionis
ienr ad fundamentum habendum
,confequenda2:ideoque primo breviftime dicam de Mercurio, fecun.do de fulfure^ tertio de falejNamhaefunceflentia: aoftrsematerix

&

llapidis

In initiofciaSjquod nuTIum argentum vivum vulgi fit i<itiIe,fedno-

ftxum argentum vivum fit exopcimometallopcr artemfpagyricara,

puTum,fubtile,clarum,fplendetts,inftarfonticuli,pellucidum,modo
Criftalli,abfque ulla fonditic
bilc:

Nam

Hinc fac aquam flve oleum combuftifuit aqua , velut omnes Sapientes

Mercurius principio

tncx huicffcntcntia: &: dodrinar aftipulantur.

In hoc oieo Mercurii fol ve propriumMercurium,eK quo ipfa aqua
fal:afit,&:prajcipita eundem Mercurium cumpropriofiiooleo, tum
habetur duplex Mercurialis fubftaQtia:fciasautcm , quodaurum
tuumpriusinfingulariquadam aqua, fecunda mea clave exprefTa,

poft fui purificationem prima: cla vis

fol vi 6c in

calcem fubtilem rc-

ducidebeat,velutiinquartaclave,habetur,atquetumejufmodicalx
per fpiritum falis fublimetur ac iterum pr^cipitetur,perque reverberarionem infubtilerapulveremredigaturuumproprium cjus fulfur
infuamfubftantiam facilius ingredi poterit,cumque ea amicari:Nam
mirabiliter fe invicem diligunc: Atque fichabes duas fubftantiasin

uno,&:vocaturMercuriusfapientum, &c eftfaltemunica

fubftancia , id eft,primum termencum.

Hhh

Nuffc

Tk

42S

Bafdii Valenttni

Nuncfecjuitur defutphure:.

MerGurium mum quxras infimilimetallorDeihde ,cummctar-=

lum per puriffcatiunem &: deftrudlionem prioris cr^ (Sc reverberatio-

nem

abfque uUocorrofivo fcias c corporefuo elicere; qusemcdia tacitis annotavi,in tertia quoquc clave commemoravi v Illum Mercurium poft hasc /ol ves in proprio fuo fanguine r ex quo ante ejus fixio,

nem ipfe fadus eft, fecundum pondusftmmin fexta clave indicatum,

tum verum leonem /anguine viridis leonis nutrivifti &
fixus fanguis rubei leonisfaduseft

folvifti

exnonhxofanguinc

Nam

viridisleo-

idcoquc funt unius naturas;6^non fixais (anguis volatilem iterum

faeit fixum.ac fixu{quc viciffim volatilem fixac, proucantc ejus folutionem fuerat: Dcinde in leni calore fimulfovc,donec g totum folutum fitjtum frabes fecundum fermentum, fulfur fixum cum non fixd

nis

nutriendo^utomnesPhilofbphimecumceftancurrHoc

pofteafpiri^-

tu vini fLibiimatur rubeum inftarfanguinis,&:vocatur aurum potabi^

le,inj quo nulla redudio alicujus corporis repcritur,

Senfehtiam quoque meamdalai

"

Defale Philofophomm.

&

volatile, pront in (iium ftafum ordinatur Srpr^-'

fixum
ex fale carrari fi per fe abfquc additione extrafpiritus
paratur.Nam
liarur 7 per refolutionem &: putrefadionem omnia metalla volatilia^
S^al facit

cfficir,

eaquerefolvitin

verum Mercurium vivum

feu currenccm

ut pradicx meardo^trin^e habenc,

Saltartari per fe figit firmiflime, prsefertim

:fi

fervor caFcis vivre'

iniincorporetur-. Utraque enim Iia'c figendifingularem gradum obtinent.

Ita

& falvcgetabifc vini & figit & volatirc cfficitfecundam diver-

fam prxparationem prour cjiis ufuis exigic quod cercearcanumnazmx,&C miraculum Philofophica^artis eft.
,

Homo
ttiT ,

ii

aliqunndiu viniim bibac &: ex ejus urina

id volatik

fal clarii

cfficia-

q^, &c rcliquas res fixas volatilcs facitj fecumquepet:

alcmbi^

TraBica^de Lapide Sapient

^2p

afembiciim elevaf non aucem figit : Et qiiamvis nil nifi viniim lidmo'
Biberit,ex cujiis urina fal iHud confedum (it, nihilominus aliam proprictatem liabct,quam fal tartari feu ex fcece vini:Nam tranfmutatio
qua^dam in humano cotpore fa(5i:a eft:, ita ut ex vegetabili, hoc cft, ex
fpiritu vini animalis fpiritus falis fadus {it;'quemadmodum 6^equi ex
avcna,fieno 6c ejufmodi,cum virium fuarum corroboratione, mutationemfufcipiant, cofporepinguefcant,&carnemindeprogignantr
herbarum mel conficit.
Item apis ex prcciohflimo florum
:

Ita

&
& dealiis intelligendum: cIarios,&: caufa confiftit folummodo'

inputrefadiDnCjUndstaris feparatioS^ tranfmutatio originemfuam

ducar,-

Communis fatis fpiritus,qui peculiari modo ultimas meiE declarationis extrahitur,

aurum &; argentum,fi ei exigua quantitas defpiritii

dfaconis adjiciafur, facit volacile ,difl'oIvit,&una fecumin alembi-

cumevehic,
iii

quemadmodum etiamaquila cumdraconisfpiritu, qur

cum vero quid cum fale priufquam fpi-

pecrofis Tocis dcgic, efhcic,

decorporecjusfcpareturjfundatur,murtomagisfigic,quamvo^ratilitatem pr^flac
ritus

Hoc
.

uniatur

infuper dico
,

fi

fpiritus

comniunis

falis

cum fjiiritu

vini

& tertiavice fimul diftiIIetur,quod dulcefcat,fuamqueacri*-

moniam deponar.Hicpricparatus fpiritus non folvit aurum corporafiinprscpararam auri calcem infundatur, extrahit fummum
colorem
&: rubedinemv quic fi re(51:e fiat^Iunamalbamac puram^
cjus
qualis ejuscorporis fucrit, unde ante dein talem colorem reducir
tradus eft.
Priflinum quoquc corpus fuo coior^er amorem ille-

riter,fed

j-

cebtofiG Veneris iterum donari poterir,

cum ex ejus origine &: ftatUy

necnon fanguinecxortumfir,dequojamnoneflamphus

difjputan-

di locus.

&

Notcs autem-,quod( piritus fatis quoque funam deff ruat ,

in fpiritualcm eflentiam redigat,- fecundummcaminflruclionem: unde
poftea luna potabilis pra^rparari poteft qui fpiritus lunse fpiritui folis
:

appropriatur,utmas&:foemma,percopulationem&conjunci:ionerfi;
^^ritus Mcrcuriiaut ejus olei^

Hhfe

5;

Spiritus

Fr.^afHiiValentmi

^^0

Spiriti>s latet in Mercurio

colorcm qua^ras in fulfnrc, &: coaguh-

tioncm n fale,tum habe^.ternas rcs, qua; perfe^um quid iterimi g^nerarepotcrunt, hoccftjfpiritusinaurocum fuo proprio oleoteri

.nientatur,fu^pliurinprecio{a:Vcnerisproprietateabuncianterinvenitur,qiiod incendit fanguincm fixum,ex ipfo prognacum, fpirirus cx

fale PliilofopUico dat vidoriam

ad duriciem quamvis fpiricus tarcari

una cumvcroacecomultum poilint;Namfpiritus
aceci frigidus efl: &: fpiritus calcis viva: intenfe calidus , ideoque pro
adverfis naturis habentur vcluti &: invcniuntur Jam non fecundum
folitamphilo/ophicamconfuetudinem locutus fum: verumnonme
decebitampliuscuiquamnarrare , auomodo oftia interius obferac*

fpiricus urinJE

finc.

Quxre materiam tuam in

quem fermenta cum
metallica fubftantia Fac inde Mcrcqrium
Mercurio,quoddam (ulphur,quod fermentum cum proprio fuo fuU
phure,^ cum falc rednc in ordinem dift^lia fimul conj unge omnia

Hoe pro

valedi^ftione fidclitcr dico

fecundumfuaporiqcra, cqn)unun7quideveniet,quod exunoantc

quoqueertum cft id ipfijm coaguia&; figeper concinuura caiorcm;
:

deindcaugmenta&fermcntaadhuctcrtia vice pcrdodrinammea"

rum duarumultimarumclaviuni tum habebis &:reperies finemS^
terminum tui defiderii:Tin6lur3: ufum fine parabola duodccima clayis pcr certum procefTum abfoiute tradit,
,

T>eo^atias,

Pro finah appendice vcro tibi narrarc cogor ,

quod exnigro Satur-

no&: bencficiojovcfpiritusquoqueextrahipoflit , quipoft in verc

4ulce olcum,ceu fui nobilifrimum,rcducitur , qua^ mcdicina currcn-

tem communem Mercurium vivacitate fua particulariter firrpifrimc fpoliarc eumque cmendare poterit , ut
in libro meo quoquc docctur,

Mditio

^raiiica de Lapide Saftenf,

Cirm pTn materiain hoc modo

4^1

aKud pofi quanri

jgiiem Gures,c|uomodo ejus rcgfmen obferves y In hoc enim fumfs^a
noici fita eft &: finis opcris Nam nofter ignJs, Gomniunis eft ignis
ilcrfurnu^ communis furnus cft Ac quamvis quianEC mefuerunr,
lcriptum reliquerint quod noficr ignis non fit communis, tamen ift
veritatc dico tibijquod omnia areana pro fuo more celaverint Cumt
materia fit vihs, &: opus exiguum,quodper regimenigni^fokimmoilo adjuvatur &: manifeftum fit^
acJeptiis es nibil

&

Igniskimpadis

cnm fpirisu

vini inuti^is cft.

Adhascincrcdibili^

fumptusco impenditur Fimas equinus perditio efl: , ac matcria

:

per-*

fedis gra<iibus ignis abfol Vi nequiE.

Multi &: varii furni nonconveniunt Namin noftro triphci furno

folummoviogradusignrs proportionabihter obfervanturi Qiiarproptcr ne te loquaxSophifta multis furnis feducat in errorcm:liquiiiei}S
:

tihs eft nofter furnus , vihs eft nofter ignis , &: vilis eft noftra materia,-

atque vitrum circumferentiaf tcrras aflimilatur : Lllterioridocumenfurninon indiges.Namquimaccriam habet>

lo ignis e>us regiminis
jpfelibi furnuminveniet,quifarinamhabet , ipfe fibi furnum invenict, qui farinam habet7quoquc furnum panifieii reperire poteft , n&
de panis od:ionc vald e fit folhcit us*

&

Pecuhare libroshaede renonopus

Rien caloris obfcrves

quo

cft fcribere,

inter frigidum

cfummodo regi^

&

cafidum diftinguere
fciasjfi hoc attingas, opus peregiftr, ac artem ad finem produxiifti, pro quo Creator omnis natura: fitki*dandus in {eeiila, A. m e m^
,

tnbuM

THOM^ANGLI
NORTONI
TRACTATUS CHYMICUS

CREDE MIHI
Sive

ORDINALE
Tra^tatus fecundus'.

(o)

Apud

FR^NC0FVR71
HERMANNUM a SANDE,

M DC

LXXm.

434

EPIGRAMMA

M. M, IN

NORTONI

Ttadatum Chymicum^

NILVS

ut effu/b vicinas gurgiu terras

Mergit (jr emi//as undic^ue/undtt aquas

trticiiferumqtie trahitprapif^gut uligine

limumy

^uopo/l veturdjpes bona meffts erit^

Sic quoque Nortetitis latofe limitepandit^

Nobtle 7<(jtur dumpate/ectt optis,

Immen/ofe/efpacto di/lendtt^ut agros
Fcecundet Chymicas, Arttficefquebeet,

Si/uerU/cslixy/uh tanto vortice pifcem

Captabis ,fiomacko quo/atiere tud,

Sin mintis^ iUe tuam precie/o dogmate mentem

Infiruety ut

votum certtn habere queas,

Nan Hermetu opeslibro mon/irantur in uno^

Forte dat hic/aiUx artcquodille negat^

THO-

43!

inOMJE HORTCOHI
TRACTATUS
CREDE ^IHI SEV ORDINALE.
PRiEFATIO

I.

AUTHORIS

Llbcr ifte Clericis monftrat fcientiam,

Liber ifte Laicis aiiget infcitiam,
Liber honoris juvans per copiam,
Et liber paiiperum fugans inopiam,
Liber fiducise efl 6c veritatis,

Regibus coniilium^dodrina Pra^latis,

Et liber utilis viris beatis,
Vivere qui cupiunt abfquepeccatis,
LiberfccretuSjlibcr

DoniDEi,

Eleclisfemita virisbonierpei,
V;lens conftantibus firma^fidei,

Necnon credcntibus verbis oris mei.

Quasrunt Alchymiam falfi quoque rcdi
Falli fine numerojfed hi funt ejedi,
Et cupiditatibus (hei)tot funtinfel:i,

Qupd intcr mille millia vix funt tres deCti,

ad fcicntiam multi funt vocati,
Nobiles
paupercsjinfcii, literati,
Qui nolunt labores neque tempns pati,
Ifli

&

Ideo non perficient,quia funt ingrati.

Liber artis filios docct ifle fatis

Quibus h^c pcrcipere Deus dedit gratis.

IPSIUS.

43^
Vci-nculis propheticis quatuor his credatis,

Omnia dat gratis Divinas fons pietatis.

Haccnobilisfeientiaeft tantumillis data,

Qui diligunt juftitiam men tc cum beata,

Dolofis &: raptoribus fed

eft

dene^ta,

Proptcr peccata tardantur munera grata.

Reges Angli.x dccorailet \\xc res

Firma fiin Domino fuiilet eorumfpes,
Sa:pe

llle

fed qui capiet pcr hancrem honores,

Antiquos mores mutabit in mcliolrcs.

Ifte

cumque venerit,regnum rcformabit,

exemplum dabit

Virtutibus &: moribus &:

Sempiternum regibus plebs tunc ubilabit,

Et mutuo fe diligens laudes Deo dabit.
j

O Rcxharc fa6lurus,Deumrcgemora,
Et cjus auxilium pro re hac implora,
Tunc regi jufto fulgenti menti decora
Grata liipcrveniet , qua: non fperabitur hora.
^e-ii^

HQ

m^ m^ m^

li'^

^i^ eiis i^ ^%^ eii&

PRFATlO
iNhonorem DEl Vnius,7RlNl

Ih

in Perfonify

^Hiclibereflfa^iHs^utindo^ividerent

Dofiioiueypo/imeamobitum:
^uo omnes imperiti, qui conantur

^^arere per Alchymiam magnas opes^

Innjeniant hona. conptia^antequam optfs idincipiant

7(jhi/ominm Eruditimagna/ecreta quoquehicdtfcent:

Verumomnes indociicaufkm habcbunt hicttmoris^

Vtftbi caveantafalfis

delufiomhm

Operum multiplicatorum teorumqne conclufionihtts.

Af

437
K^t tdeofmmfYA mundo non defidero,
Kifi^vejlroi adDeum^reces^nomine meo non exfyeffi ;

7^ quit in hoc inquirat aut animadvertat^

Sedfap-ienter confideretflores hujus libti

Si quemcunque hominumftatum
Refpiciatis,

quamplurimos invenietU

^imentemAlchymixddjiciant
Saltem defiderio lucri dr divitiarum
Vtpote FapA Cardinalibus magnarum digmtatum
Archiepifcopi d*

Bpifcopifummorumgraduum,

Abbates dr Priores reltgiofi

Oim MonachiSiEremitis ^ Presbyteris varils

Et Regeseum PrinctpibusyDomimfquealtifanguinis,

Kam quilibetfiatm defiderat deejus bonis

LMercatores,& qui circa ignem operatra^ant

Ex avaritia ejus opus defiderant

Et opifices ex vulgo nolunt ab ea excludi,

lUi enim aque,^ac Domini^amant hanc artem
Vt Aurifabrijquos magis excufamm,
^uia vifio ipforum artis inducit eos adcredendum.

At mirum efi^quod textores hoc opereparticipenty

KJMurarii^coriarii^pauperculique preshyteri^
Viciores

^ vitriariiabea

ceffare nolunt,

Imo (^ refe^ioresrerum fabriliumfefe exdtare cupiunt

Magna cumpr^fumptione; quibus talis color

Convenit, qui dat tin^uram vitris,

At multi operarii deceptifunt

Credendo nimlsfubito^admittendum in fumufuas opes

Et quamvis damna dolorem iis excitent^

Tamen continuafpeferecreant,
Promittentes fibioptimum exitum

De multis hujusmodi dtcere novt verum^

S^iper totum hacjpefe obleifam vitam
J>Gnec evadantpauperes

^ egeni

lii

Mtlim

43^
cj^ :elif^

equi^emfuiffet iUU

defttjfe

In tewpore-.cfuia nihilprater vexationem inveniunt.

2{jm certe qui non eft valde eruditm^
Vilior eft^quam

quodhoc opereprdoccupari debeat

Crede mihi^non efl resparvi mementi

Co^noftere omniafecreta adhanc refpe5iantia mineramy
Eft namqtte valde profitnda Philofophia
Subttltifcientia ,facra Alchymia.

Ve qua tntendo htcfcribere\

Quamvliforte non adco curiofc
7\(am ls,qui veltt communiter poptdum docere,
\n ejtisgratiam titi dtbct fimpiici cjr commttni /i^gua:
Et quamvtsjlyloplano (^ humiltftt utendum,

Null^ vir candidtnputetftbi tddefpictendum

Omnes^quicunque fcribunt de hoe opere

Librosfios valde obfcuros a^iis reddunt
Voeticisfigmdntts \parabolis

^metaphorU^

c)uod defcendentibt^ primum molcftiA (^ dtfficultatii creaty

Namfitn praBtca idconentur experiri,

Omnes tmpenfisperduntiUt quetidtepatefcit

Hermes, Rhafis, Geber (^ Avtcenna ,

Morienus^
MirlinuiiHortulanmiDemocritft^s
Bacoptis o" Rajmtmdtts^cum multis aliis
Teclefub velamcntofcrtbuntftc cjr Ariftoteles:
Nam qucunque illt hac de re tradiderunty

Eorumcaufa ohfcuriorcs multosfeduxerunt,

A vulgo (^ do6iis ^ fic ab ommbui

Celarunt artem.ne qttifquam inveniat

CMcdtoeorum librorum^quamvispulchras rationes addiderint.

Qutbustlli in defperatiomm deducuraur,

Attamen t^naxagoras omnium re^tus fcripftt

Jn iibrofuo de converftone naturalty

Ex antiquis Phtlofophisyquosunquamreperii^
lile

439
lUe optime hujtts fcientUfundafnemttm aperit

Fnde Artjloteles ipftvdde inimicus

Carpit eum ahfque cattfa

l multis locis ,prout probare poteroy

Hac intentione,ne quts eumfequeretur,

amore^
Tsljm ipjeerat abtmdans do^lrina
Deta animA ejns benedicat fuperim
Ac illUj qui inimicitiaferuntfemina^
Veus condonet malefa6ia ,
^uemadmodum monacht^ ille quantttm edehat librum
Mille receptArumix malitia

^ vexatione

^ti in multis locls defcripttis

iHnumeros decepit ^r circumduxity
iJMnltofque adinopiam redegit,
Exque veris ^probatis virisfaljartos ejfeciti ,
^u^apreptermifericordiaquadamcogor
Admonfirandum veritatem inpaucu (^fmplicihus verhls
Jta

utafalfisdo^rinu avertipoteritis,

Si huic libro mihiquefidem adhibueritit

Dimittite receptartim vefira voluminay

Nam ejufmodtfunt deceptionum piena,

Necfidatisiiiisyathocobfervetisbene

^od nihilfitfcriptum nifiexproprietate cauft i

Vnde PraEiica mtiltum aberrat^
ybi cegnitio caufk nonpraceftts

^uocircaprudenter tn mente hsc teneasy

>uod nilopereris^nificur
quomodo cegnitum habeas^

llie

etiam,qui in hac arteprogreffumfacere cupit,

Opus habet utfalfitatem omnemfugiat

2^m veritas ipfe Deus efi.qui hanc artem monfrat^

Ideofalfitati

nunquAm vos dabttis

^ confianter tn animo vobis maneatfixumy

Huiio modoaduiterina metallaprocurare>
Sicut

440
Sicut iHf.qui quArunt alhi/icatwms aut citrtnAtioneSy

Qudpati nequeant omms ExaminationeSy

<Duibu4falfum argentum conpciunt,prout norunty

Aut nummosyad decipiendum homines

Verum Detisprovidityne quls in hac artebenediclA
:

QHicquamjperetyquifalfiriusunquamfuerit.
Gratiam ut habeat a Deo necejjum ejl,qui hanc artem inqutrcre vdit^
Idee debet ejJejuJiitiA njeritatifque

amans

2{ec vero quis nimiumfein animo vexet,

c)uipropterexterna defidcriahancartem exoptet:

Atque is,qui intentionejuafrui velit^

VtfcLttsfit dives^

convenit

Diverfs viis nefefe dcdat operationum,

Scdfolummodo fequatur hujHs libri ordinem^
^ui vocatur AlchymiA ORDINALE,
EtCREDE UMlHly cotumnaperpetua,
JSlam , velttti Ordinalepreshyteris ofiendit

Miniflerium dierum , quos obfervare tenentUYy

Jta, ex omnibus Alchymia inordinatis lihrk
Effc^u^s hic fecundum ordinemponuntur :
jOuapropter hic liberpro AlchymiA mode
Eji tncomparabUis precii,
Otjfis veritas nunqtiampoterit reprohariy

Quamvis htimiliformaft compofittis,

K_Ac veluti ego a rtem hanc obtinui ex divina gratia,
Sic

exm vobls obfero infeptem capitulis,

Adeoplene^quam ex confcientia mihi licitttm.

Ex nutufeveri ludicis in extremo die :
Primum caput omnes docebit ex aqtto^

^inam hancjcientiam affeqtti potertt expopulo

Et cttr vera AlchymiA fcientia

*^bantiqtiis vocataftt benedicla ^facra.

Infecundo capitulo monjirabunttir

Inania gaudta circa hanc &pericHU :

7ertium

44t
Tertiutn caput in cujufdm

amrem

FidcltteraperietUpidismateriami

^em Arahes Elixir appelUnt

Hdc undefit , ibiintelligetis
^uartum caput ojicndet maju^ opus,
:

Molejli Uhoris^inconveniens doBi^y

In quo currunt varia diverticuU

(j^ultis cum periculis
erroribmplena

&

^utntum caput

defuhtiliejl opere,

^odDemfoUmmodo^ro erudito dijpofuit,

Verumperpauci do6iorum idcomprehendunf,
Hinc haud multis hacfiientii appropriatur^

Sextum caputefldeproportionc dr convenientid

Naturainferiorlscumcali/pharajuperiorey

Cujus veracognitiomultumpromovet eruditos

Et adjumentum iisprdftat in nojlro mirabili opere.
Septimum caput vere vohis demonjlrabit
Varia regimtna vejlrorum ignium,
lS(unc

DOAIINE Dens ducas me &juveSy

Nam adremjamjamproducere cupio

Singulos exorando , qui in hunc inciderint lihrum^

Vt in menteprecespro anima mea dicere velint;

Et ne quis meliori aut viliori
Mutet meamfcripttonem^timore divinAmaledi^ionis:

Vbi enimfententiacui viva non apparehunt

ibiprudentiores ip(ijihi invenient;

EtfiquadamfylUhAfuerint mutat^y
Redderepotuerunt inutUem htmc librum

^apropter ne uni aut altericonfidas leciiom,

At vigeftes defiderat iterari

Nam continet magniponderisfententias,

Licetparum Eloquentiinprafeferat
Vertim optimum erit.quodfieri a vobis convenit,

Nempeutiegatisqum^lHreslibroSi^poJihunccumiiiis.

Kkk

Cayttti*

^omA Nortoni Anglt ^ra^at, ChymicHs. 44^

4 4. 4 4* 4 4

.^.^'..^'..^'..^..Tm^i.YmT-t

Qt^itukm priymm.

&

Agiftcrium valde admirabile

Archimagiftcrium
Eft Tinciiira facra: Alchymiar,
Scientia mira fecretae Philofophisc,

M~

Singulare donum &: gratia omnipotentis Dei

Quod nunquam,laborc manuum ab homine invcncum fuit,

Atrolummodorevelatiofte

& dodrinaaliorum

Nunquam hoc venditum aut cmptum

eft precio

Ulli,qui id quasfl verit

Verum datum efl: Dei gratia folummodo viro dfgno

Perfedum magno fumptu,longolabore&:temporc
Subvenit ahcui in necellitatibus,
Tollit vanam gloriam,fpem &: timorem

Submovetambitionem,violentiam &:exce/rum
Mitigacad verlitates,ne quem opprimant,
Quicunqucejus perfedam habueritcognitionem
Fugiendo extrema mediocritatc eft contentus.

Quidamdcdignantur hancartem vocarefacram

Et hoc modo fubjiciunt
Dicentcs,quod maledidi hanc fcicntiam fibiacquiranc
Quibus Deus nihil boni conferre velit

Nam eorum voluntaria &: falfa infidelicas

Non admittit ut poflideant id, quod boni fit cau/a
Ad hxc nullam aliam rem conficic
Nifi falcem

aurum aut argcntum ad pecuniam, pocula aut

Qux a fapientibus probata: &: inventa: funt

Res minus virtuofac exomnibus fupra terram

Hinc concludunt iftius farina: homines v
Kkk %

annulos

Neganc-

^hom^ Nortoni Angli

^^^

Negantque hanc rcientiam quoad cffcdum cfle facram-

Ad ca nosrcferimus &: protcfl:aTiur,ut r.ovimus,

QaQd hxc {cientianunquam ahcui fucrit t\'zd\t:iy
Niliomni expartc probatilTmio per multum temporis
Andignusfituthancrecipiatgratiam,

Rationeejus veritatis,virtutis 6c abfohitxintelhgentise,

Ex quibus ii quid ei dcfuerit,nunquam habebit.
Ita nemo hanc artcm potuit aflequi,
Nifl a

Dco quis mifliis fucrit,a quo infl:itueretur

Res enimadeoefl:honoranda&:rara,
Ut neceflTario alteri tradenda fit orctenus,
Sic ut oporteat,etiamfi voluntas adfit paratiflima,
Eam recipcre fub facratiflTmio &: fummo juramento,

Quod,utnosrecufamusmagnasdignitates&:famam,

Eodcm modo ipfe eafdem recufare vehr,

Er quod nunquam adeo audax fit futurus,

Uthocfecretum proprio fihoinfinuareprxfumar,

Nam propinquitas fanguinis aut aflinitas

Non recipiendaefl: adhanc dignitatcm,
Si fanguis;

At

prout fanguis non participat

hac potiturartc,

faltem virtus

Idco fecrcte inquiratis &: videatis

Omnes mores &: vittutcs, ncc non habihtatem
E)us perfona^^quxfit apta ad hancdiiccndam fcientiam;,
Eteadem rationeaftringatisipfumftrido juramento,
Ne quifquam hanc artem poft fe rehnquat,
Cumdifrnum &:probatum virum invenire pofl^it,
Si xtas ci ingravelcat,aut

moicfta fit,

Ununiqu!demdocerecampoteil,atnonpKires:
Nam aportethanc icientiam fccretamfemper manere,
Caufa eft harc, prout animadvcrtis
Quod fi improbus hanc artem tciret,
Muliumindcpericuh Chriftiano orbi contingerec,
Infiatus

TraBatm

ChymicHf,

/f^j

Infiatusenimi!Ie fuperbia fLiis hseredicatibus removeret

Lcgitimos Dominos,qui aliisimpcranc

Cujus rei periculum &: pcena

Immincrcc illi qui ar tem docuifTet
Si itaque propter furpicionem tantseelationis

& fuperbia^.

hanc fcientiam velit tradere^

Hincnullustampra^clarumaflequeturdonum,
Sibi cavere debet,qui

Ni(i iSjqui virtutibus valde excellar.

Quod fiilli ipfi putentjcontra poffidentes

, negare
Hanc(bientiamfacram,veIutipr2Edid:umfuiti
Nec videribenedidam exefFedibus,

Sccundum ordinemfuum tamen fanda efl

Siquidem nemo eam invenire queat,
Nifi ex gratia divina

unde facri apparet generis ?

^i quoque opus efl &: labor divinus

Ex vili cupro facere aurum argentum finum
Nullusejufi-nodimutationemreperiecfuismeditationibus
Ex diverfis rebus quas Deus creavir.

Nam quas Deus conjunxichomo non disjunget

Nifi ipfius gratiofus confenfus plenarie adfuerit

OpehujusfcientiiE,quamDominus nofter fummus

Conceflit his,quos ille diligic

UndeantiquiPhilofophinoninconvcnienter
Vocarunthancfacram Alchymiam,
Idcirco nemo

tam temerarius erit,

Uctantum Deimunusbenedidum abjiciac,
Si modo confideret,quod Deus omnipotens

Hanc fcientiam a magnis celaverit dodoribus,

Et dederit eam perpaucis exfua mifericordia,

Qui fmt fidelesjveraces & humiles

Et veluti faltem funt planetas feptem
In tanta multitudine flellarum cceli,
Ita inter milliones millionumhominum

Kkk

Yiyi

44^

Th mA Uortoni

Angli

Vix ieptem ad hanc fcientiam perveniiint

Unde indodi vos addifcitis &: vidctis,

Quomodo multi dodorcs magnsc autlioritatis

Cum variis inquifiroribus aliis hanc artem indagare conati funt,

Quorum tamen labor tetendit in nihihim,
Et quamvis fumptus impcndcrint,tamen nil invenerunt,
A propoiito enim fuo femper dcciderunt,
Etficdefperantcsceiraruntabhacarte
Dicendo tum,non eile hanc veracem,
Niiifidas fabulas;quovis cundo,
Etrcm falfam.nauciqueproclamarunt.
Tales iibi nimium videntur attribuere,
IHi putant fuam fapientiam fore tantam,ut hanc artem reperiret,
Vcrumi de eorum calumniis &: verbis injurioiis
Nos cquidem ne tantiihim curamus,
Nam ejufmodi non funt invitati ad noftrum convivium,
Qui fe fapientes exiilimant,cum ne minimum facerenorinr.

Quamvis iii ipfi non curent eam proiequi

Nihilominus Alcliymia^ fcientia verax pcrmanet.
Ethceat quidam elati ex docbis id negcnt,
Attamen quihbecfapicnsconfiderec,
Qupd illcj qui veritatem ejus nunquam viderie,
Nulhim teiiimonium legirimc rcddcrc valcat,
Eiletenim resadmiranda &:inaudita,
habuiiTctadpingcndum

Quod quidam,quinunquam viilim

Aut cjccus a nativitate quomodo poiret ccriiiicari

Ut fcuiberct aut optime imagincs cfcpingcret
D.Pauh (Lond:) turrim, pcrmagnum forct dubium,
Abilhsdolis,fupcrbis,poirexdificari.

Fortc cnim contingcrct cos ipfos fuccumberc,

Antequam fapientcr loco rcmoviilcnt,
Quocircatalcsprocul abfuntabeo,

Quod invcnirentrcmomnium fecrctiifimam;

Hinc

TraHatm Chymicus,

^^y

Hinc quihbec fua utatur fortuna, ^

Et ejiufmodi docVos remittat ad fuam propriam ignorantiam.

Nunc vos,qui hanc fcientiara qujeretis,

Difcatis difccrnere falfos a vcris,

Omnes fnvefligatores veri artis Alchymiaf

Sint eruditi in prima philofophia,
Alias oinnis illis perdetur labor,

Prout ei,qiii aquam haurit cribro,

Veri indagatores quierunt per fe foh.

Spe prxconcepta inveniendi noftrum deledabilem Lapidem

Idque ideo,noIunt ut quisahus damnumpatiacur,

Omnes ilh propriis

utuntur fumptibus,

Sic dum expenfas fenaperadhibere non detredant,

Suas confumunt opes

& ciftas vacuas reddunt;

Magna cum patientia ipfi progr ediuntur,

Spcrantes folummodo in Dei auxilium
Falfarii difcurrunt

ex oppidis in oppida

Ut plurimum vilioribus pannis obfitiy

Semper inquirendo diligenti

cura,

Quam captentjpraedam falfa deceptione^

A pejerando hi non defiftunc.

Dicentes,quodpoftintargentum augmentare
Nil frequentius quamper;uriailljs,
Dumafemantfepoftemultiplicare
Aurum argentum , atque hac ratione

&

Promiflis fuis arridcntavaris;

Quorum mcntem ad fe facile inchnant,

TumDeceptio &:avaritiaoptime conjunda? fiinf

Vcrum poft non longo tempore

Multiplicator eum decipit

& juramemis falfis

A varus ad inopiam redigitur,
Magnificis fuis promiffis

Nifi

Thom^ Nortoni Angli

^4-S

Nifi fortc confeflim fib i caveat

A multiplicatoris dcceptionibus,
De quibus quamplurima polTem referrc
Sed non audeo, ne eos ftimulem,
Qui ad male agendum funt difpofiti.
Nam multum damni hinc cxoriri poiTet
Quocirca confulo vobis 6: demonftro
Ejufmodi,qui tale officium offerunt:
Qiiod fi illi fcientiam eam habcrent abfque dubio

Nulh unquam oftenderent.

Cum ilh promittunt multiphcationcm

Proponunt fibi agere nequitiam,
Bonasque voluntatis aliorum bona depra^dari,
Quiddcejufmodifodahbusdicam ?
Taies falfarii quocunque {zk conferant.
Puniri debcrent,ncc tot ta'efquc forcnt;

In naturam mendacia falfa congerunc;

Nammetallanonmultiplicantur,
Dc hac fententia quilibct fit certus,

Quod natura plus artis oftendat,

NihiImultipIicat,(utauchoresdicunt)
Nifi una ex his duabus viis
Autputredine,quamvocantputrcfaclioncm,

Aut aha velutanimantia,pcrpropagationcm,

,

Propagatio in metallis effc nequit,

in noftro lapide

multum illi fimilc vidcbitis,

Putrefadio deflrucrc &: corrumpcrc debct,

At id fict in loco convcnicnti

Mctalla gcnctantur intra tcrram
Nam fupra tcrram a:rugo apparct in illis,

Et ita fupra tcri-am efl corruptio

Mctallorum & longo tcmporc dcflru6lio,
Ex quibus nulla cauia adcit in hoc caiu,

At

Tra&atHS ChymicHfo

^^p

At fiTpra terram non funt in fuo loco

Loca autem naturas contraria adverfantur,
Veluti pifces cxtra aquam extinguuntur,
Et homo cum volucribus 6c beftiis in aere
Ita lapides

clegit>

& metalla fub terra generantur

Medici &: Apothecarii non defiderant

Quaerere aquarum rivos in collibus ficcis.
Nam Oeusordinavitexfuafapientia&: gratia

Omnes res crefcere naturaliter in fuis iocis

Contrahanc dodlrinam quidam opponunt,
Et afleruntmetalla mukiplicari
asris
Argenti cnim,phm"ibi,ftanni
ditiores
funt
ahic
,
Vena; qujedam
minus

&

Quam diverfitatem naturac non admittcret,

Si metalla non multiph carcntur nec crefcerent,

Qnocirca dicunt hanc rationem demonftrare

Quomodo fub terra augeantur &: crefcant illa,

Cur itaqae non fupra terram in vafis bene difpofitis
Adprxfervandum eaabigne,aqua&:aere?
Ad hxc refpondemus hancrationcm efteinanem,
,

Cumnonfitperfedafimilitudo;

Nam caufa efficiensmetalloruminvenitur

Solummodo virtus minerah's,
Quse in qua^libet terra noq adeft,
At faltem in certis locis &: fele6lis fundis,
Quibus fphasra coeleftis
Immittitllios radios diredc quotannis,

Et prout materia ibi tum cft difpofita,

Tale quoque metallum formabitur
PauciE terras funt aptae ad eam generationcm

Quomodo igitur fjpra terram pofTit efTe eorum multiplicatio ?

Ica omnes percipiunt,qui prudentes funt,

Quomodo aqua: congclatae

fcuglacies fehabeac

Lll

Antc-

^homa ]>^ortoniAngli

4S0

Anteqium inciurara fuedt

Quxdam in iocis copiofiorjquxdam paucior>

Ut aqux in toflis

& torrcntibus

Fuit exigua quantitas,cum rigerc cepit

A t aquac in lacubus majores habcnt venas

Propter copiam materia^ in iis coHgelatar,

Propterea dicere,non bene conveniret,
Qupd ideo hinc multiplicari pofTit ipfa glacies
Itaquamvismetallorumfuerint vencE plures aut pauciores,
Non probat,quod producant plus,quam ante fucrint,

itacrederevosoportetabfqueullodubio,
Quod ingrcdientia omnia redigenda ad fimplicftatem,

Et compofitio dilcernenda{it,ut animadvertitis

Naminmultiplicationeherbarum velurinatura providit
Uc fmgula fecundum femina fua differrenr,
Seorfim ftipites &: foIia,qu^virtuahcer ilhs infunt,
In adum deduci non poflhnt,ut notentur ocuhs
Atmerallamanentinfuaintegracompofitione,

Cum ab aquis fortibus difloh-unrur

Idcircoiiquidemglacie^fimphcitarifitpropinquior

Qnam metalla, nec tamen augeri poflit,

Ccrte crederc vos oportctjrut antea dixi)
Quod ex una uncia argenti plus fieri nequeat.
A.d hsec nihil multiphcari reperietis,

Nifi fitvegctabileautfenlitivum gcnus,

mctalla faltcm hnt Elemcntativa

Cum

Nec habeant fcmina,ncc fenfum corporis l

ErtTo conchidimus

omncs mukiphcatorcs ccflare dcbcrc,

Nammctalhim {emclgcncratum nunquamaccrcfcit:

Nihilominusunum mctallum tranfmutatuminvenimus
Ifi ahud mctalh gcnus
Proptcr materiae propinquitatem,quac in
Velaci cognicumcft intei: fcrrum &: aes,

ipfis erat,

At

Tra&atdf Chymtcm.

^jj

At facere verum argentum ^ aurum nihil potefl:,

Nifi folummpdo Philorophorum Medicina.
Ideooperaejiifmodi^qusemultiplicatoresufurpant,

Dodi omnes reprobant &:'cxtreme fugiunt,

At facra Chymia merito honoranda eft,

Qu2 tradlat de preciofa Medicina

Tali,qua2 fere facit aurum &: argentum

purum,

Dc quo excmpli vice teftimonium

quadam civitatc Cathalonia?,
Quod Raymundus LuUius nobilis, veluti fupponitur,
Extatin

Fecit in feptem iraaginibus ad monftrandam veritatem,

Tres fuereexargentobono informamatronarum,

Quatuor exrauro habitu virili,

quarum veftium margine htera? apparuerunt,

In

Significantes fententiam hanc,qua: fequitur.

Exibleaequinaveteri(unainquit)quiferrum,

Atnuncfumargentumpuriflimum:
Ego eram ,alia dicic,ferrum ex minera defumptum,
Scd jam fum aurum pcrtedum 6c iinum,
Oli m f ui cuprum ex vcteri cupa
Nunc fum argentea tota,inquit foemina
Quarta aiceram cupruminlocoviligcneratum,

Atnunc fum aurumperfedum fadum Deinutu,

Quintadicit,fuiargentumpurum&finum,
Sed nunc excellens aurum melius quam prius
Sexta,cannaplumbeaduccntisfereannisfui,

Etjamoptimum argentum omnibusapparco,

l)fxc^

^*^

3) rjv

i.

d^ i*

O^-v 4.
O^atT)

f.

J) *a: Jj ^.

Scptima inquic,ego plumbum ex auro fadum ut monftrum, Jj^-Ar

Sed certcforores me2e,quamego,funtpropiores.

7.

Hxc fcientia,ut quidam Volunt,dida eft

Olimab Alchymorege percelebrisfamie:
Qui princeps gloriofiis animo gcncrofo
Lll

Et

4S^

^hom/zNortoniAngli

Ecvirtutepraeftans

hancartem indagarefperavir,

Scrutatus naturam vir ille do6lifIimus

Extorfione omifTa quasfivit
invenit illara

&

Rex Hermes quoque idem fecit,

Qui fuit vir eruditione celeberrimus

*.

Inquadripartitisfuis aftrologias
Artis medicx

& hu jus Alchymiar,

Nec non magia: naturalis,

Velutiquatuorfcientiisinnaturaexidentibiiy,.

Ac ibi,inquit illcjbeatus habetwr,

Quj res no vic vere prout funt,
,

Ec beatus eft is,qui debitcprobat

lilud

quod ad fcientiamfpedat r

Nam exopinionefua quamplurimi

Decipiuntur,iniis,qua^noncognoverunrr
( Vetus eft proverbium)quod in magno aca-vofmagirjationis
Non (it exiguus fcientia raanipulus,.

CumprobatKDnedebita&difcretionefufHciente
Sapientes quoque quotidie multa addifcunt^

Perfcientiamhomincs feipfbs nofcunt

3:

rcs quasIibeCy,

Homo enim beftia efl &pejor abfqiie fcientia

Atvixullacupidinequis ducicur
Scienti2e,cujusnil ipfe tenet

&

Et defcdlus cruditionis audaces feros

SufHciens autem fcientia reddit humanos
Nobilcs nunc folent defpicere
Eos qui fcire defidcrantSed Reges antiquo cempore
Ordinantur(velutiaudoresmultitradimt)
Qiiod feptem cicntiasliberales difceret
Nemo,nill nobili hbcralis ingcnio.
Et quiillis deditus cfrct,Iiberrime
In lludiis fuis vitam ageret:
f

HlBC

^raSlatm Chymicm

4S3

Hinc antiqui eas vocaverunt

Septcmfcientias liberales

Nam qui vellet eas addircere pcrfcde & bcne

Oportuit eum libertate ccrta gaudcre

Ab aliis operibus mundanisabftinebic

Qui leges falcem humanas percepturus eft,

Mukomagis fe mundo abdicabic,

Quimulcasrcientiasaddircerevelic.

Et hac ex caufa facis videcur>

Cur erudici viri flnc defpedi.

Ac excellens ejus memoria non ceflabic,
Qlu rerum cognicione femper accrercic,

Amans fciencix

jufticias

&; graciac

Mukisinlocis repudiacur.
Sed in aulam quiporcac quocunque modo
Utile feu murtusjco pra^valec cempore.
Quapropcer ha^c fciencia aliseque gracia^pluttmae
Suncperdica^&amiilkabomnibus*.
Porro memenco ejusjquod dico,
NonnuIIi eam appecunc in vica fua,
Avaricia &r fciencia difcordi func generc,
Qi^ii defideracrucrumjhancarcemnoninvenrer.
Sed ille qui amac fcienciam pro ejus dignicate
Indagare utramquc poteft fxlici ingenio i
Dchoccapitulonon opus eftplura tradere>

Nam hic apparet,quales eamattingerepoffint,

Hoc eftjfolummodofidelis,
Et qui eft conftans animoad inveftigandum>

Non ambiciofus,nec ab aliis quid mucuari coa^tus,

QLniicpacienSjnecnimiumproperec,
QuiqueinDeumfirmicerconfidac>

omnino adhacrcati
Eccumomnibushis qui vicamagac incegerrimam,
Lll 5

Ecfciencias

Falfi-

Thom^ Nortoni Angti

4^4

FaHltatem detefletur &: a peccatis abhorreat

Tales funtapti utad hanc fcientiam perveniant,
Ac capicuhimfequens eft degaudio dolore.

&

ll& Ijt ! i9' ! ^i^ ^l ^ll

ei9' II

Capitulnm fecmdum.

Normandiavixitnupermonachusquidam,

IN
Qiiidecepitquamplurimoscujurcunqueftacus,
Hic poftquam in phantafia
Pra:conceperat,fe hanc artem perfede fcire,
Tanta lascitia perfufus eft,

Ut furere pene inciperet,

Decujus pra^pofterogaudio,(hcetnon
Exemph gratia hunc apologum narra bo

Monachus ifte Franciam pervagatus

diudurarit)

erat,

Ut apoftata defideriis fuis indulgendo

Et poft in hoc regnum vcnit
Cupicns cuiquc pcrfuaderc,
Se totius Alchymiac fundamcntum plcnarie callerc,
Quod in hbro quodam Receptarum repereratj

Iddrcoanimumomninoinduxitfuum
qua^dam fada ac nobilcs adus poft fe rehnqucrc

Prseclara

Unde nomcn ejus forccimmortale,

Ec fama in hac regionc manercc perpetua
Acque hinc ijepe fpcculabacurjUnde incipcret
Tantas divicias abfumcre,quas inventurus eftet
Et femper cogitabat,En hoc novi,
Ubi reperiam quendam virum fidclem,
Qui vokmtati meae morem gereret,
Et propofitum meum in adlum ducere juvarct,

Tum facerenijUt in planitic

Salisbur-

Traiiatm Chymicus

4SS

Salisbargenfi gloriofc cxtruerentur

Quindecim Abbatiae inexiguo temporc,

Ita ut fmgulac fmgulis miliaribus ab

inviecm diHarcnt,

Hae dc caufa hic monachus ad mc accedcns

Fiducia e3,quam dicebat de mc refcrri
Mentem fuam jam didam mihi aperiebat,
Et orabat ut iibi confilio adcflem
Ego an te imagincm fandi Jacobi promifi
Menolle ejusnomenpatefacere,
Nihilominusfcriberemihi hcitumefl abfque vitio

Dc ejus defidcrio tam inani.

Cum magnam mihi fuam fcicntiam mihi aperuiiTet,

Dicebat libinihildeelle
Nifioportunam occafionem
Ad laborandum in Rcgis commodbim
Et impetrandum licentiam ab ej us fenatii
Et Dominismediate,
Ad coemendum agros pro antediebis Abbatiis
Nam pro expenfis fe fatis facturum
Verum multum adhuc dubitavit,
Quomod0,a quibus & ubi emcndse efient tcrras

Cum de tam magno ejus opere audififcm,

Explorarevoluiquamperitusefictinhteris
Et quantum eruditionis haberet fcholaftica^
Sed in his fatuus faltem inventus eft:
Nihilominusfufliinui

&fecretemc gefiH,

Utplus ejus defidcrii cognofcerem

Tnm diccbam,rem eiTe adeo leviculam
Ut Regi aperiri non debeat
Atfiprobaefletnon conveniens,

Ipfum pro ftulta fabula accepturum r

Monachus refpondit,quod in igne tencrcr.

Rem ^qua: fuam voluntatem complerc pofiTet

Dc

4S^

^homANortomAngli

Dequaveriratemintra ^o.dies

Mc cogniturum certiflime
Tum rctuli^mcnon urgere amplius
Scd 4o.dics (dixi) expedaturum
Quod tempus ubi advenerat,
Iplius monachifcientia evanuerat,

Tum omncs ejus Abbatiie &: conccpta

In remnihiliredierant;

Et veluti vcneratjfic abiit

Non abfquc magno animi pudorc
Nam paulopofl:,brcvi tempore

Mukos bonse voluntatis viros deccpit,

Et dcinde rcpetiit Franciam
Eccc quam miferabilis hasc fuit permutatio,
Quod quindccim Abbatia^ religiofa:
Hoc modo dcbcrent confundi.

Res mira fuit quod ipfe putarit,

Et omnem fuam mentem intenderic
Abbatias extruere &; detraxeric

Sub obedicntia vivcre

vclut apoftata circumvagatus cft

Ut bencdidam hanc fcicntiam indagaret

Verum vcluti fuperius hoc libro fcripfi,
Nullusdeceptorhuicfcientiieiitintentus.

Aliudquoque exemplummcmorandumcft
De quodam qui fpcraviteque benc hancrem faccre,
Ac Raymundus Lullius,aut Bacon monachus,
UndelefcvocitavitfandumPctrum,
Fuitminiftcr parvioppidi,

Non procul a civitate Londincnfi,

Qui vidcbatur aliis exiguam
Pr^edicandi haberc fcientiam

Certus

Ccrtus piitabathancactem.rcperirc,
tnomen voluit fuum hincjcelebcari,
Katione pontis imaginatione CQncC' iti
Su[ ra Tamefin faciendi piocQmmQdoxranrcimtium^
Qoo fieretpublica gusedam ucilitas
Ceirura toti regioni.circum circa

Verum ad opns ejufmodi p.erficiendum,

Nihil ejus voluntatiflifficerepotuit.

(^ocirca fiiblimem adco.erigerc voluii:

Pontem,ucomnibusadmiratiomfLituruseflct,

Cum turribus deauratis Jucentihusjaftar auri*

Quaj res magnifica videretur fpedatoxibus
Tum fa:pe commemorabat de novo
Quam magna fama fequutura eilet*
Si pontem adeoilluftrem facerct,

Ut noduperlucere late poffit.

Atquefic continuoperdurarer,

Tum oiiuies eum ceJebraturifftent

At

animo ejus vari*c dubicationes cxoitxruiil^

jQuomodo hoc opus perficeret,
in

Pucavitquidemlampadasigneincenfas
Sacisfadurashuicfuo de/idexio

Ideolampadas eaintentione
Sufficienter ordinandas ftatUiC.

At iterum vericus

eft

valdc

Quod poftmortemfuam,
Ahihoclumenminiftrarerecuraturicflcntj
Et redicus ahis rebus impenfuri,

Hinccogicabatfxhcem eum,

Qui fciret cui tuto confideret,

Dcnique prxfumpfii; lumen illud apponcrc
Ponti,quod no^u reluceret,
Ex carbuncuhs gemmis.pro miracuio,

Mmm

Cum

7Roma]Sfortom Angli
4S^
Cum duplicireflexiGnefubtus &fuperius:
Iiiterini

Ubi

novseimaginationcsanimum ejus vcxaban

r>:

carbunculi eflentrepericndi

Ac ubi fapiences viriac fideles oflendendi,.

Qi-uprocjus intentione inquirerent

Permiintium ubicunque
Copiam carbunculorum
Hac de caufa adeo fe macerabat^i^

Ut maciem fere contraheret,

At cum putdret fic firmifllme
Se tantas artis pofleflorem fore,
Poft:quamannusjamfinitus e/Ter,^
Ars omnis ejus,vircfque defecerant^

Nam ubivitrum fuum extraxeuat,

Nil materise continuit proauro velajres

Tum iratus &: fere furore pcrcitusfuits,.

Suas enim opcs perdiderat,

Atque hoc modo vitam cranfcgit,Quid amplius de coreferam ?

ut bici doftique in fcholis

Agnofcant res horum fatuorum,

Meminerint exemplorum eorum ubiciinque
o cnira animo funt quam plurimi alii
Ipfi leviter eredunt

Quamvisfint

omnes conclufionesy

fift^.<

falfaeiUufiones,

Si faltem in hbris fcriptis reperiantr

Exiftiraant verum prse mcntis levitatc,

facihs&temeraria confidentia,

Tam

Caufatur pnuperiem

& fruftraneascxpenfasy

De ipc hujus artis vanum furgit gaudiumj,

Spcs enim inanis ftulti

eft pai-adifus,

Vcriaucem
Deum,fine quo omnia fallunc -

fihiartisconfitentur

Kam

TraSiatm Chymicus.

^S9

Kani veluti nonliabent fcientise initium,

Ica abi'quceononfortiunturfincm>banum,
Confitcor Altiffimenuliusiftacapit,
Licetprius didicit,abfque tenilfapit

Nam tantaftat gratiate Deuna femper apud,

Perficere ficut capere,nam

finis es

hc caput.

Veluti nunc de gaudio hujus artis audiviftis,

eam percipietis,
Quamvis contrarium defidecio

Ita nunc de dolore circa

lllius,qui bac arte deledatur,

Prima cura ift, agnofcere animo

Quam multi hanc quasrant,pauci vcroinvemant,
t quodnemo hanc fcientiam adipifcipofllt,
Nifi doceatur,antequam incipiat>
Vercdoduscft-&:intelled:u puro^

Qui per dodrinam alteriug eam apprchendcre potcfi:,

Varias diverfitates ut cognoibat neccfTum cft,

Quifecretanaturc opera indagare contendat,

At inftitutio non adco certa eft
Quin contingat ali<^uem poft eamerrarc pofle,
Veluti oranes quinunc c vivis difceflferunt,
Errarunt antcquam lapidcm no/lrum invenerint,
Sive primofeu fequenti tempore,
Omneserrant^donecverapradicaaccedat,
Nullus autem aberrat magis in calore 8c frigorc,

Quam artifex tcmcrarius & audax,

Nam nemo citius opus noftrum perdit,
Quam is,qui id complerc prasfumit.
At iile qui rem perfedurus cft
Sit providus

& cautus in operando,

Pras omnibus

cnim curis ha:c eft graviflima,

Ut fi quis in uiio crrarit,dc novo iterum incipiat,

Ccrte curas permultas habiturus eft

Mmm

2.

Qui

4S<y

Thom^UoYtomAngli

Qui hanc artem adipifci dcfiderar,.

Saepe vorLincatemfuam permutabk'

Kcbus novis^,qirascognoverit,>
Con/ilia ejus f^epe eruntirrita,-

A quo infortunio nunquauT fecurus

fiec^v

Et fo^pe anrmus cjus vacillabit

Novis opinionibuSjdoioreaffliduSy
Atqueitacontinuabitinphantafiis^

Uc mira res fit,(i eram atcingatj.

Quin curas vcrfabitis acerrimas
In hac arte quaiefcunque f ueritis,De molefliis pius vobis aperiamQi^iod dcfiderium veftrum refrenabir^

Magna eft cura, ut fapientes tradunt>Cognofcere ubi perfedus fit artifex r

Ec quamvisincidacisin eum,qui vos docc^t^
Varias camen molellias &: curas habebitisy

Nam

fi

mcns cua vircuci fic dedicay

Diabolus ut noceatallaborabitj'
Tribus modis ofFendere te.prsefumet
Fcflinatione,dcfperacione&: decepcionci^
Propcer opera vircucis,quaE fad:urus fis>>
Si

ad hanc fcienciam perveneris,

Primum jam didum periculum efl: feflinaciOj^

Qux mulcum dcftruic & corrumpic,

Omnes authores qui dc hac arce fcribunc

Fcftinationcm dicunt efle cx diabolo,
Fxiguus ilic libcr de philbfophorum curba
Inquic,omnis feflinntio cx parce diaboh eftIdcirco illercmmacurabiCy

Qui procedcc lenco gradu,.

Jivxtaproverbium veritatem cognofcctiif,
Quod quo qiiis magis feftinet, eolcncior flicuriTS fir^

Nam

^raHatm Chymicti^,

j0i

Niim qiii properat,opus nonperficiec

Interd iini nec in menfejnec aliquando in anno^-

Ec in hac artc femper erit vetumV

Quod feftinans nunquam carebitqucrclis,^

De ccreritate quoque eftote certiV

Qiiod a veritatc eos praecipitabir,
Diabolus non Iiabc t {ubtiliores modos^(^am ut celeritate vos circumveniaty
Idcirco fa^penumero praefumec
>
Per hanc vos in errores fcducere,
Ipfe gratiam' ubique inveniec
Qiii fefijinationi femper fe opponct,
Sempcr^, dico,nam in momento tcmporis
Feftinatio dcftruere poteliomnia veftraoperay
Ideo abomni feftinatione cave,

Tanquam ipfi prorfus fit diabolica,

Ratiamea non fufficit,ut dcbety
Fefiiinantiam reprobareV

Quamplurimi fe invoIverun'tmagnis curis^

Quia fefirinantiam admiferinr,
SeHfemper ad finem properarunt,

Quod ex Sathan^E tentatione accidir,

Nil amplius de feftinantia modo,

Sed bcatus efi: patientiam habens>

Cum vero fefi;inatione inimicus non pratvafcftf

Tum defperatione mentem veftram fatigabitj
Et faepc hanc fententiam vobis ingcric,

Quam mufti id qiia2ranf,quam paiici mveniant:^

lique longe te fapientioreSs'

Quaj igitur certitudo tibi fupcrerit,

quoquc dubites

Ipfe infl:igabit,ut

An magifter tuus habuericnec ncy

t quod forte evencricy

Mmm

;-

ITt

461

^hom^ 'Nortoni Angli

Mi partem,non totLim,te docuerit,

EjurmodiinccLtitudinemmovebit,
Ad dubitationpm menti tuse ingcrendam,
Et fic laboies tuos recompe^iCbit

Cum talj diffidentia &: defper ationc.,

ContraafTultusejurmodiniljuvabit^
Nifi confidcntia/bla virtus,
Ad quam ipfa ratio accedat,

^Jcc caufa remanebit timoris,

Si prudcnter in anjmum revocabiti$
VirtLiofos mores,cjuos reperitis

In veftro Magiftro <&: Dodore,

]Mec opus crit,ut defperctis,
Si circumftantias omne^ cpnfiderabitis,

An cx amore vel dubio vos docuerit,

Etnum ipfa motio ab illo inceperit

Nam tali yjro difficile eft confidere,

Qui enim vobis cam rcm profert,m3gis indiget
Veftri,quam vos iUius,
Hoc modo certitudinem habebitis
Pxiufquam opus veftrumincipietis,
Cumialcmobtinucritisfiduciam
Adefperationefecurieritis:

^
^

At quis ejufmodimagiftrunireperiet,
Ceu meus fuit,non habcbit caufas,cur dubitct,
Qui vere erat nobilis & laude dignus,
Amabatjuftitiam&abhorrebatafraLidc,

Sccrctorum tcnax,cuty) a|ii clamarent,

Noluit agnofci eorum fciens,
Si quando alii diflercrent de rofse coloribus,
Nil ipfe addidit tacitefegerens.

Ad quem longo tcmpore me rcccpi,

Sed ille me ftridis obfervabac modis,
Uc

TraBatHs Chjmicm,

^d^

Vft a^nofceret meam difpofitionem

Diveriis probationibus,fciretque coDditionem>

Cumquereperfretinmecefcamiidelitatem,
Magnamquefpem,quam conceperam,

Tandem ejusgratiam exDeinutu

Obtinuijquasad meinclinatafuity
Unde paulo poft ipie cogitarit>
Qupd ulterius dilationem pati non debereii^,'
Variaemea? litera^ afFedufque mei cordis

Moverant ej us animum mibiqiie addicarant:^

Quocirca calamum fumere non recufavic>
Sediterum mihircfcripfit,proutfequitur;

Amice fidelis & fratcr amantiffime,^

Refpondere tibicogor,non eftfuturus alter,
Tempus adcft.quo hancgratiama mecapccSj?
Pro magno prxmio folaiio tuo/

&

Tua perfona & fi^rfha ejus GonfidcntiaV

Tua virtus probaEa,e|ufquc fapientia:?
TuavcraGitas,amoryacpcrfeverantia,-

Animufque conftans,dfideriis fuis fructurf

Ideo necefifimi eft,utintfaperbrevc tempus
Colloquamurinvicemorctenus
Si fcribere

deberem,juramentummeumfolvcrem^

Hinc conveniamusneceflarioy
Et cum adfuerisjhaeredem artis

Te fdciam atque ex his

Th eris &

frater

terris difcedam,

& hasrcs mihi

Hu)Us tammagnifecreti,de quodo^bi defperattC?

Quocirca age gratias Deo pro boc nuncio,

Nam melius cft,quam ferrc aliquot coronas>

Proxime poft fandos

fuos Deus hos elegit,

Qmhanchabent artem,quaipfefit honorandu^,

Nil magis ad te fcnbam in prfcnti>

Scd

^homA Nortoni Angli

^64

Sed quamprimum ad me equitare yelis,

J-Iislitcrisacceptis,rnoxproperavi

Admagiftrum meum per ccntum millia 6r ampiius^

Ubi quadraginta dies continuandp

Didici omnia fccreta alchymisc,
Quamvis philofophiam ante intellexeram
Velut alius quifpiarn in hoc rcgno,

Nihileminusfatui^quihancfcientiamquarrunc,
Exiftimant quod 40 diebus perfici queat,

Scd inter ^o.dicrum opus,animadvertitis,

Et 4o.d^eruni do6lrinam,multum ditferentia:^

Tum obfcuradubia mihi apparebant clara,

Ubi inveni referata vincula naturse.
tam mirabiles videbantur mihi adco
Et itarationabilcs ut defper Jre non potuerim

Caufse

rci

ccrt;^

Si vos cum mngiftro veftro lic convenietis,

Nos dc yobis nulium concipimus dubium.

Tertium impedimentum deceptionem vocamus,

Inter aha adverfiisme peffimum

Idquc di.clum eft de fbrvis,qui attendant

In opus veftrurn quidara cnim norunt mulrum de.ceptionis^
Et quidam funt negligentes,alii ad ignem obdurmiunt,
Quidarn runr pravx voluntatis,qui vobis nocebunt,
,

Quidam funt fatui,alii nimis audaces,

Alii dodrinse funtinobedientes,

Quidam habent digito, rerum alienarum retraflivos,

Quitradantrcsnetarias.valdcnocivas,
Quidarnruntebriofi.levesj&aliisintenti,

Cavc tibi ab hi{ce fi vclis

efle

abfque damno,

Fidelesfuntftulti>prudentesfalfi,

Unus me la^dit ut j&: alter obcfl,

Nam cum opera mea beneprarpararam,
Tales abftuJeruntniihiquGnihil rcliquqrom^

Tum

TraBatHi C%ymicm

46$

Tum

rcvolvens apud merumiuus, tempus Mafeorefii.

Quos de novo incipiendo p.erierre.dejberem

Tnftato cordemox valedixi,

Non appctens magis Alchymiar:
At quoraodo hoc eo tempoie evenerit
Pauci {'i crederent ratione vera,

Quamvis vel decem perfona: atteflari

,Queant,quo ijifortunio laborarim
Quod vix ab hominibus folis.contigerit
AbfquediabohopejUtipiinarrarepofTenti
Taciebam quoque Ehxir vitac,

.Mecumque {entiebat mercatoris uxor,

Quintam eflentiam etiam comparabam-

,Cum roultisahisfecretis,

Qux nequiffimi homines mihi aufer^bant,

Magno meo dolore &: triftiria,
\Xt in hoc mundo nil ahud dici poflit,
Nifi laetiuiam quamcunque.curis cflejpermixtamt

Decurisparumadhucreftatdicendum,
Quod conveni t in mente refervari i
Id accidit viro benedi^bo^

De quo veritatem ipfe referre queo.

Thomas Dawltonus vir bonus
Deo noiSte dieque inferviens

De rubea medicina magnamliatuit copiam ]

Quo vix ahus ex AngHs plus obtinuit,
SatcUes quidam regi Eduardo a .Servitio exiftens,

Cui nomen crat Thomas Harbard,

HuncDawltonum viextraxit
Ex Abbatia Comitatus Gloceftriie,
Et coram Rege conftituit,

Ubi Delvis tum pra^fens aderat:

Nam^Wilhami Delvis Davvkoiius fcriba fucrat,

Nnn

Del vis

^homA Nortoni Angli

^66

Delvis dc Da wltoni opcre narraverat

Dclvis quoquercrvLiserat fidelis
ipfi Eduardo Rcgi fxpe aftans
Delvisibirctulit quodintrahoram

Dawltonus fibi feceratmille librasStarlingcnfcSs

Auri tam boni.quam Regales nummi,
Spaciodimidiaediei,veIadhucminori,
incujus rei teftimoniumDcIvisinBibliajurabats

Tum Da wl tonus refpiciensad Delvin

DicebatjO Del vis pejcrafti ante,
Ideoque rollicituf te efTe decerec,
Niil!am,inquitiIle5obcaurammododil:amy
Uii Deus novit,quem Judas prodidit,
At remd(inquit Delvis)juravi tibi,

Quodamenon

efTetmanifeftandus^,

non teneor(ut autumo)

Pro Regis coramodo &: hujus rcgni,
Tum Daultonus refponditmodefti/lime

^icd ui fervare

Wxc refponfio perjurium non excufat,

QMomodo Rex ipfe tibi confideret
Qui

fis

confeiTus co prsefente perjurium

Sed ego,inquit Daultonus ad Maj: Regiamj

Sxpe foHicitus vanis in locis

Propter hanc medicinam,animoque indoIui>
ideojamcogitavinearapliusmoleftaret,
Nam in ea Abbatia,ubi comprehcnfus fui,
Projeci illam in pablicum lacum,

Currcntem ad fltivium,qui fluxu 6c refluxu maris movetitir

Kt fic ibi tantum divitiarum pcrditum,
Quantum jnfcf vivilfct ad Tcrram fan^lam reciiperandam
Viginti milliumexercituipro reditu,

Diu propter amorem Dciid fervavj,

ilt fubvenirem Regi,qui eam cxpeditionem aiTumeret:

Traclatm Chymicm.

4^7

Heu Daultone,tum Rex dicebat,

Stultum fuit tantam rem perdidifTc;
Et voluitjUt id Daultonus de novo faccret,
Daultonus refpondit.hoc ficrinon poiTe,
Curnon?inqiiitRex,quomodoid^a(3:us?
Ipfe rcferebat quod a Canonico Lichfeldenfi acceperat*
Cujus opera Daultonus dihgenter fervaverac
Per mulcos annos,donec ille obierit,
Propter quod /ervitium,dixi t, hoc ipatio
Canomcus fibi dederat,quicquid ejus haberet.
Rex Dauitono quatuor marcas donavit
Licentiamque abeundi mox quo vellct,
Tum Rcx ex animo triftis fuit,

Quod Dauitonum ance non cognoverat.

Ec fic fsepe accidere foJet pro certo,
QLiod tyranni regi Hnc pcopinqui/fimi,

NamHarbardus Oaultonum comprehenfum

Abduxitin Stepneijibique detinuit,
Miniftri Harbardi pecuniam ab/lulerunt,
Daulconoquam Rexantedederat,
t poft HarbardusDaultonumindeportavitlongius
Ad caflrum quoddam Comitatus Gloceftriae,
Ibi DAuitonus diu captivus decentus fuit,
Cui Harbardus maximas injurias infercbat,*
Inde eum in carceres ftri^tiones
Trojam deduxit,ubi poft quatuor annos
llium morti adduxit
Daulconus ad moriendum obedicns
Bencdidus,inquit,fic

Domine Ihefu

Videor nimis diu a te abfuifte,

Scientiam tu mihi dedifti magna cautionc,

Quam tenui abfqueinfolentia,

Ei nuilum unquam inveni aptum

Nnn

2.

Qui

4^

^hom^NortoniAngU

Qiiimihi mortuoh.xiresrucccderet,

Ideo dulciflime Domne,nunc cogor

cuum donum itcrumtibi rcflgnare

Et tum devotiflimas preces fundens
Id

Subridens,inquit,facnuncquodcupis'.

Cum Harbardus videret eum ica ad mortem paratiim/

Lachrym^ deciderunt ejus oculis
Nam neqiie carcer.necmorsprasvalerepotuit,
Ad hanc inquirendam artem^nec dolofus aftuSj
Nunc dmiittaturjtum Harbardus inquit,
Non enim oberic aut proderit poft hac alicuiV
Ac cum Daulconusrurgerecdeloco
Circumfpexictrifti vultu'

Abiicque preiTus anguftiis,

Nec deliticravit annum fupcrviverc;Ha^cilliinjuriaacciditjUtnarravi,

Per hominesinfernumnon timentes

Harbardus non diu poftobiit,

Et Dclvis in Teukcsburia decollatus fuitj

Hoc modo magna moleftia, veluti videtis,

Hancartem comitaturin quolibetgraduy
Hicipferexfuaintentronefruftratur,
Qiiia Harbarduseratinfolens &: violentus,

Dutnvirumadeonobilemfuperbusoppreflerfe
Et velati malcficum captivum duxerit,
Cum tamen renitate,paticntia & gratia'-

Multum folatii inde cveniflet,

Non folum regijUt intclligitis,.

SedquoquetotiReipublicxhujusrcgni,

Atnon mirandum cfl,qiiodgratia nonaccedat;,

Nam peccata regnant ubique in hac regioncy

Eccehicgratiaperfedaprseflofuit,

Adtoilendastaxas &: veiligalia apopulis;.

TraHattis Chymicm.
tJnde itiultum borii

^.(fp

^ charitatis conngifret
&

coi-nmuncmplebcm,'
Inter viros equeftres, Sacerdotes
violentia
vitibfa
quod
Hic obfervare licet
Acquirere nunquam poflitfapientiamv

Nam vitia &: virtutes res funt coritraria^s'

Hiricvitiisdeditieampofliderenequeunr,
Si vitioli poflerit haric fcientiam iridagare

Multum viofcritia: hinG aliis inferrenr,

^tiriambitibnefua indies accrercerent,I^ejorifque coriditionis

quam aritG fierent.

Nunchoccapitulum degaudio&dolorefinitum eft,

Quod caput f equitur materiam rioflri Japidis manifeflac

Capttulum tertmm'.

Onfilus in igne laboraverat*

Sexaginta annos Sc amplius ad obtinendum defidcrium>

BriariusahusfuitcumHowItonoinoQcidentaliparte
Semper occupatusjpradicam exercendo,
Attamen hancnobilem fcicntiam non invenerunt>
(^uia nee materiam nec artis radicem noverant,
Sed illegitime prbcedentesfemperid qusefiverunt
bona fua protuderant
Doriec vitam
Multum fumptuSjdamni 6c angufli^pafli funt
-*

&

Rcceptajquse operabantufj^
Tum Tonfilus coram me conqueflus eff
Cum lachrymis,dicens qubd corde doleretj
QuiaconfumpferatpotioremfuaevitJepartemf
in vilibus materiis
In falfis receptis
Inherbis,gummis,radicibus&:gramine,
Iriter fua

&

C^orumvariaeecenfebatgenera^^^

Nn 5

Ut

Thom^ Nortoni Angli

Ut Coronopum,Selandinam & Mezerion^

47^

Veruinam,LLmariam &:mortagon
In capillis,ovis,in excremencis

& urina
& vino

In antimonio,arfcnico,in raeHe,cera

>

In calce viva,Sanciiver,& virriolo

In marcha(itis,tutia &: fingulis mineralibus,

Inamalgamatis,aIbationibus
citrinationibus,

&

Omnia ad nihilum redada funt m ejus operationibus,

Nam non confiderabat,quid intenderec

Securus dc proportione natura:,
Pofthacc omnia nihil putabat mclius

Quam in fanguine humano operari,

Donec ego dicercm,quod fmguis in fumum CQrrumpcrettyr
Ignibus fertiffimis

& deftrueretur.

Ex amore Chrifti tum dixitjmc

doce,

Qualis efle lapidis fubftantia efte debeat.

Tonfile,egoinquam,QLiidtibiprodcfrec
Adeo feni? ideo ab hac re ceira,
Etincumbprecibus,quin.tempusidpoftulaC;;

Nam

fi

fcires

materiain noftri lapidis

Anteqoam perficeres eam,actatc occumbcrcs:

Ne hoc curcs bone Magifter,ipfe rctuiit,

Satis
Si

mibi folatii contingcret

cognofcercm raltem materiam

Illius

lapidis,tamdiu a

me qua^fiti

Tonfilc, dicebam,non eftrcs parva 5

Pe qua certior ficri dellderas,

Nam multi authorcs fcribunt dc ilio dubio^

AtnuUus ex iis id clare demonftrat,
enim audores de hac artc fcribcntes
Orarunc Dcum(tcftc Democrito^
Ut fubito cx hoc mundo auferret
lilorum animas,qui hac de re libros fcripturi e/Tenti

Ipfi

Mulci

^raBatm Chymicm

ulti

enim runt veriti ex \\s,

"

^yi

Ne pliis c|uam cleceat,deliacrcientiatraderent,

Quiiibetillorumfaltemunumautduopuncladocuk.

Undc agnofci poflit certiirmie a rociis,

Qupd illis aequalis eflet
SiquidcmunuseorumaJiiimintcftigit,
Ita fcripi'erunrjnon|utomnes inftruerent,

Atut ieremanifcftarentfecretodicendigenere,
Idcirco ne fis contentus ut

unum faltem librum legas>

Sed varios authores perluftres,

dodus Arnoldus afteric,^

Anaxagoras de eodem operc teftatur,

Liber iibrum apeiitjUt

Velut

&

vir

Qui enim defcs ad kgendum varios libros extiterit^

ad praclicam inutilis cenfcbitur.
AtToniilcjVelut E eemofynamidnon ofFeram
Alicui aperiendo ( quod nunquam ante hac fadum)
Per modum refponiionis tibi dabo iblatium,
Si prudenter me interrogaveris
Bone Magifterjipfe tum diGcbat,me ccrtc doce>
Nam materia fit Sol S^ Mercurius ?
Aut vero Sol &: Luna',
Aut an tresilii (imul fumcndi fint i
An foKis Saljan iblus Mcrcurius,
An verofulpburcumiis fitmaterianoftrilapidis/
Seu num fal armoniacum convcniat,
Vel alia mineraha ad conficiefidum Japidem
Ille

Hic funtjcgo inquam,Tonfile,varia: quaeftione^

Prudenter mftitutas non abfque aftutia ?
Non autem adhcnominafti,nifi in genere,

Nam oportet te partem ex omnibus fumere

Diverfo tempore,proutarti inferviunt,
Variae res ad juvant quidem noftrum lapidem
^
Licctduofmtmaterialiajunufquefitlapis,
Intcr

^j2

^ho}n& Nortoni Angii

lacerqiTseefthxc diiFerentia,

Velutmtermacrem &foboJem

accidit,

Aliamcfuoqucdiverfitacemobfervabisinterca,
Velut eft incer marem &: foeminam,

Hjpc duo gencra cibi omne prseftabunt ferviciun:.

Ad album quoque opus,/j fapiens fueris,
Unumexhifcelapidem mvenies,
NampacicurignemiUtlapidesfolent,

Sed non eft lapis,in tadu vcl vifu,

Verum fubcilis terra purpurea,rubra,nec lucid^,

EccumfeparAtaeftS^prseparaca,

Tumnominamusidnoftrum

lythargirium,

primopurpureum,rubrum&:poftfubalbum,

Atquc tum vocatur eleda noftra marchafita,

Una uncia ejus fuperat quinquagmta libras,

Non vendicur per Chriftianum orbem,

At qui eo indigccjcogetur

Uc curet ficn,auc ipfe prxparct.

Scd hasc gracia magna in eo opere apparet
Quodfieri pofTitlemelnec deinde amplius,
Anciqui Auchores vocanc eam rcm vilis prccii,
Nam nihili xftimantur in mercacura,

Nemo qui inveniec,colIereid curabic

Magis quam unam unciam luti
Nullus vulc crcdercquod ficmagni precii,

NuUus icaque agnofcit id, nifi valde prudens,

Hicaperuiegomirabilefccrctum,
Quod nunquam fadlum cft per totum orbem,
Alium adhuc Iapidcm,TonfiIe habere opoi^tef^
Aut alias perdes tuumpra^cipuum matcriale,
Qui hpis cft valde pulcher hc clarus,
Lapismmercatura,Iapisin vifu,

TraBatm Chjmicns.

^73

Lapisi-crplendenscumperfpicincate,
Exiftens midficadiaplianicacc,

Prccium unius uncia: convenientcr

Eft viginti rolidorum,vel circiter

Nomenejus eftMagnefia,pauci eam norunt,

Invenitur tamin rummis,quam imis locis.
Plato agnovit ejus proprietatem vocavitqucnomen,

Et Cha^f-^cerus inquit,(^uod Dytanos appelletur,

In

Canoncifermone

dicitur

quidfithocmodo,

At quid ignotum permagisignotius.

Hoc eft,quidillud exiftaj:

Nifi quid incognitum magis incognito appellatum

Nihilominus Tonfile,jam verc docebo

Quid fit Magnelia in noftra lingua,

Magnumquidmirabilein

latino dicicur,

ilLs eft pecunia,fcientia fed ais ,

Id eft,quod

fit

rcs

hujufmodi

In qua fit multum divin^ fcientia^,

Nuncagnofcis,quideft magnefia,

Res serisjin qua latet fcientia di vinaque mira,

Hos duos lapides,Tonfile,a{rumes

Promateriaiibus ad Elixir elaborandum,
Quamvisprima vicenonfint pluresmateria:,

Tamen varia; res adjuvant,ut.ante narravi,

Hoc fccretum ante hoc tempus
Non adeo manifeftatum fuit,quod tibi habeto,
Orabo Deum,ne tibi pro crimine imputetur,
Vcreorenim,necalamus meusplusjuftoaperucrit,
Nam etfipauci percipianc hanc fententiam,
Attaraen fubtiliores inter do):os plus nimio habenc evidcnti2e,
Multi enim eruditifuntadeo excellenti ingenio,
Utfi hoc haberentfundamentum,arteminda^arent,

Cum Dcus velit,ne quis eam inveniat

Ooo

Nifi

^homizNortom Angli

'474

NifiipfirolLimmodo,quifiCYimioramcnte:

Ideo antiqui authores celarunt

Matcriam

noftri lapidis

cum ratione

quae hicaperca

cllj

Alia materialia accipere non teneris,

Nili hxc bina,ad album faciendum lapidcm
Excepto falc armoniaco cumfulfurisgenere,

Qupd ex metalhs educicur,

duo fufficiunt ad implcndum tuum defidcrium
Pr^eter hsec aha ignem fugiunc,
Sulphur comburicur & mucac fuumcolorem,
Scdnoftrum Lythargyrium femperperdurac,

Hxc

N e cum mecallo auc argenco vivo incipias

Ad faciendum Ehxir,uc incencione fruaris
cocam cjus compofitionem,
Qusedam ex componencibus readjuvabunc,

c fi

dcftruxeris

bedilUidnihilahudeft-hocatqueilhid

Quamialccm Magnelia&: Lychargirium,ipfiusfrater.

Capitulum quartum.

E magno opere non fubcerfugiam,

Licec fic iecrecumjlargiffime cradere,

Uc vericacem vobis aperi-im unice accendam,

Quacenus mihi conceflum fic Dei mandaco,

Ego vobis viam monftrabo canquam dudor
Eo modo quo inveniacis veftrum propoficum,
,

Si confiderecis,quomodo partcs hujus operis

Sinc conhifae ab antiquis authoribus
VeKic ance dicebam,magiftri hujus arcis

Qinhbetfakemunamdeclarabantpartem,
Idco quam vis fatis percepericis eas ad hibicum,

NoH

T*ra&;atm Chjmicm.

47$

Non tamen ordinarc valetis, ut debctis,

Arnoldiis in fcriptis fiiis teftatur,

Quod finale fecretiim ritvignofccrc rcm illam,

In qua opus noftrum fit fundatum,

Et quomodo purje naturjc

&: fimplices fint inveniendac,

In libro cjus,qui incipitjMultifarie,

Inquit.materisenoftrx fundamentales duorumfuntgenenimf
At quomodo ese repcr ianturjpr2eterit omnino,

Nominaillarum proxime prascedente capitehabeti,

Frater Baconus plus dc eo pundo aperic

Duminquit ,Dividepartes omnes

In Elemcnta propinqua,de eo fitis cauti,
Scd imprudentes ita non operantur

At pertinaciterprocedunt,tamquamferefunofi,

Ad materiam divifibilem plus addentcs,

Ita cum putent fe

Nihil ahud agunt

Ibi

produduros flores
quam quod multiphcent errorcs,
,

Baconus ratit^cin'atur,ut&:ahiejufmodi,

Et timet,ne plus jufto apcriat

Aviccnnain Portarcribebat,fi memineritis,
Qupmodo progredi debeatis ad perfedionemobtinendam,
Veraciter doccndo,prout veritas fe habct,
Comedas,ut bibas,&: bibas ut comedas
Etintermedjotemporefudore perfundatur,
Rafis ahquatenus ha^c declarans dicit,
Non tamcn comcdat res feftinantcr,
Sedpedetentimconfumatfuumahirjentum,
De quo Prophcta facit quoque mentionem
modorefpexeritisadejusintentionem,
terram
inebriafti eam

Si

Vifitafti

,,

&

Multipiicaftilocupletareeam,

Terram f rudiferam in falfugincm,

Et terram fine aqua in exitus aquarum,

Ooo

2,

Siha.

T^ho^^ Nortoni Angli

47^

copiam cibi &: potus,

NeceiTum cil: vigilare, tum cumforet dormicndumy

Si habuerit

Nani labor cft in vjgiliis & magna diligcntia

Et nutriri dcbet preciolis elementis,
Ideoomncspauperesabftineant,inquitArnoIdus,-

Nam ha'c ars cft pro divitibus hujus mundi,

Confiditecjus verbis vos pauperesquotquot eftis,
Ipfe

enim fum teftis^quod ita efle verum invcnietiSy

Ello longanimis &:ruavis,inquit illc,

Nan.

fcftinantcs fincm

nunquam vidcbunc,'

Diuturnitas puvificationis materiaf infed*&

Decipit quamplures,quiid non credunt,.

Idcircopaupcrc^ne pra:fumatis
Hscc indagare mira fcd in tempore cefTatev
ExcefTus quadrantisunius horse
Dcftrueretotumpoteftjhincdivitiscfuccurrunt:"

primum pro quo &: ultimum pro quo non,

Ad cognofcendum lapidisnoftri lentam elixationems.
Donec non magis elixeturjne definas
Attamcn fonga continuationondat incrementum>

Is

Cooitesquod aqua vclitebullire,

Sed butyrum ehxeturjveRit &: leum
Etfic lenta coclioneconfumas,

Non ebuIHcndo^quod fit

feftinanter

Proptcrdubin periculorum variorum

Et propter fuperegrcffionem noftri lapidisr
Inter magna opera omniun-. eft graviflimum'

Utclarificcmusnoftramcdiamineralia:

Extremiiatcsvarixbenefuntperfedae
Abfquc multis mediis prudenter quacfitis,.
Et fmgulamediaoportet fieripura,
Si opus veftrum abfolvidcbeat,
Nam impura &: pura(ex carnali affedu)

T^raitatm ChjmicHS,

^yy

Valdc interreadverrantur,&; ficmatLiriim&immaturum,

Fixum fixo per fe adharrebit,

Et volatile vol.itili genere trahctur,
Et ubicunqi.ie amplius efl: concordia,

Natura trahct, quod alibi foret ante

Hocrnagnum opusinruogenereimpurum cfty
Ecplenumpericuhid invenietis,
Nulliusprudentiatantaeirepoterit,
Ilt non interdum aberrct in illo
Tambencdodus,quamlaicus,
Dcquo Anaxagorushocmodoinquit:

Ncmo prima fronte rcperitur difcretus

Et quondam vii um fipientem dicere audivi,.
Quod hoc tempore in Cataloignia
Magnefia cum aliis mincralibus
VeiK{atur,(ifaIceminqLiirere curetist

Ut ita manus delicati viri

Non fint inquinanda; tam vili opere

Et longe citius opus veflrum,ut exiftimo,
Ita inciperet iSL finiri pofTet :

Nam

fi

deberetisomnia facere,ut egonovi

Defatigati eiTetis^priufquam opus aggredereminh'

Philofophorum opus non incipit

Priufquam omnes res fint pura? cxt us bC intus,

Nos qui qua^rimus tinduram valdefpeciofam,

Oporcet demerc omnes rcs viles

& vitiofas,

Ex variis mediis quodlibet fuam habet proprietatem

Ad officium fuum pracflandum,fecundum fuum gradum/
Ex iis,quibus noflrae resaluntur
Quardam prodefle poterunt. quasdam obefTc,
Noftri Pharmacopxi ignoranciflaprxparare,

Et nos eos doccre fubterfugimus,

Cu;us rei caufa non efl alia

OoQ

Quam

T^hom^ 'Nortoni Angli

47^
Quam quodadulcerarent ea(ad decipiendumhomincs)
Pocius,quam ut omnibus viribus incumberenc
Curarentque veritatemobtincre;
Mos illorum eft(unde ex animo doleo)
Plurima appetere &: pauca pro ns prasftare
QuivelitverumhabcrCfc)pus,neparcatlabori

Nec expenfis,quamvis loculosinaniat,

Etinmagno opereomnium longiflime abefi:^
Qui.quotidie deliderct ejus fincm reperire

Sigrandcopus cumomnibus circumllantiis

Perfici p jflet tribus annis,res fortunata forec
ille qui illud femel finire poteri t,

Nam

Nunquam neceffum habebitid de novo incipere

medtcinam fuam fapienter augmentare noveric,
Ulud enim magiflerium efl omnis noflr^ intentionis,
Si

Nonopus

Nam

eflnominarehicmineralia,

Albertusclaredeomnibus

fcribit.

Multum traderepoffem denaturis minerarum^

Quod in hoc magno opere foret

fruftraneura

In hoc cnimgrandioperenihjlinvenietis

NilimanuumlaboresvocatoiMechanicos,
U bi in centcnis modis &: pluribus
Abcrrare poteritis,quocunque incedetis,
Idcirco credite quicquid antiqui authorcs tradunf,
,

Abfque experientia nihil r eci:um fieri

poflc,

Confiderateomnescircumflantiasc\:curate
Obfervarc uniformitatem in omnibus requHitis
Utere uno vafis modo in materia &: forma,

Cavea commixtione,nequidinfortunii

accidar,

Centum errores magis fpe^iales

Priecavere poteris hac admonitione generali,

Et hsec dodrina crit

lllijQui

fufficiens

pradica:prudencer infiflitj

TraHatm ChymicHS,
Si famiili veftri fint probi

A-yp

& fideJes,

Non pigcbit vos veftri operis,

Idcircoilexpertesomnistimoris

eritis,

Inmagnoopere,fequeremeumconiiliLim,

Nunquam ad id uxoratos admittetis,

Mox enim fe fcHos diccnt,utipfenarrare novi,

Nullum itaque conducetis
Nifi ccrta mcrcede, quodcunque feceritis,
Non in mcnfes,quomodocunque poteritis,

Nec in feptiman Js

fed in lingulas dics

Et utmerces veftra illis arrideat

Magis,quam alibi impetranda,
Et ne cogantur propter mercedem expc(flare,
Scd ut fatisfadio a^ris ipfis fit in prpmptu,
Nam hoc eos excitabit ad amorcm & metum,
Ut ad opcra fibi commifTa fint attentiores,

Quo exiftiment,quod dimittcndi mox forent

Si ncdio-cntcs vcl

uno dic exiftercnt

Uxorati non ita con venienc

Piohoc opere,quosideo fugias
Si hoc cognovifrem d)Cf^cci(i'cm antea,
Mulras inj uriarum moleflias decIinafTem
In hoc quoque opere oportct adcfTe hbertateni
Sine impedimentis quocunque in gradii,
Cummultofolatioadcurasrelevandas
Continui laboris, qui ccfTare nequir.
Alias anguftias proptcr labores &: melancholiam
Pofrcnteirecaufa dcftrudionis tuioperis,
Non neceflarium eft plura nunc oftendere

Nam antiqui authorcs rehquajam ante tradidcrunt,

Et quod requifitum fit ab iis intermifTum,
Hie Iibcr abfque ullo demonftrat dubio,
Idcircoexiguushichbellus

Ordinale
Eft

^So

T^homji

Nortom An^li

Eft Alchymi3E,omnium complementum,

Capitulum fequens convenit pro clcrico

Oilendens confilia pro fubtili opere.

I

.*.

>

.. .Y..'f .T -T ^' 'T-f'-T .T ^f T- ^^^- ^- ^'

.T..T.T f^^^S.^.%%
tAs tAi Aj lAs tAs tAs fAj sAs aA^ aA ^A^ aAs tAs e)^
.

aAs AJ JvS tAs

(apitulum quwtum,

T> Rifeus cum moneta: mutaret,

-*^Quamplurimis damno^multis gaudio extitiC;
Et yeluti diverfis ca mutatio vifa eft
Res nova &c rarifTima,
Sic eo cempore quid miri contigic,
Quod ad hanc fpedarit fcien tiam,
Cum cres magiilri artis hujufmodi
In uno decumberent ledo prope Leadenhai,
Qin haberentElixir perfeciumalbum &:rubcum,
Mirabile efl: tales ternos uno jacere ledo,
Atque hoc fpacio decem dierum,
Siquidem vix inveniantur in millione hominum,
Ex ducatu Lotharingia:,vclutacccpi,
Unus eorum fuit,fecundus ex medio Anglise,

Sub cruce circa finem triuin Comitatuum

Tertius natus erat xtateminimus
Qui ex nati vita tis figu ra a dodis j udicatus

feornaturus

eft

A nglicanam terram

Poflerquistotumperagraremundum,
Et tales magiftros tresnon rcperirc,

Duo ex iUis difcefluri

Multum boni inhac

, fed junior permanfurus eft

regionealiquando fadurus^

Sed peccataprincipum morabuntur

Id boni,quod ipfe pr^eftiturus eftet.
Senior magifter de co vaticinatus eft

TraBatm ChymicHS
Et dixit,quo(I pafTurus QiVct miiltum

Ab iis

qui grati erga eum

eflb

481

injuria:

deberent,

Et multa aliJ hic enarrabat,

Qux exinde vera inventa funt,

Et nonnulla adhuc eventura

Ex quibus unum effc certifllmum,dicebat illc,

Pofl:

multas moIefl:ias magnum futurum efl: gaudium,

In iingulis quartis hujus regionis

Qiiod omnes probi percipient,

Junior qua^fivit,quando id eventurum,
Senior re{pondit,pGfl:quam vifum forec
Sandam crucem honorari notc diequc,
In terra Dei &: in terra Luminis
Quod convenienti tempore contingct,

Sed diu dilatum abfque caufe efl:

Cumidinccperit,notes bcnehanc rem,
Ha:c fcientia aperictur Regi
Et longe plures gratia:

Qiiam hic a nobis enarraripotcrunt,

Gratia illi rcgi tum adcric
Cummorcsantiquos emendaveric,
Ipfe in fecrcto invcftigabit

Hanc fcicntiam obfcuro fcrmonc

Etinterfohtariosfcumonachos

'

Eadere fcmpcrfiet certior,

Ita Rex Cahd cam qua^flvit apud multos,
Doncc inciderit in Morienum,

Qu|opem tulit Calidi in fua neccfl[itatc,

Virtus cnim ejus ad hoc incitavit
Scd nune de hac matcria taccbimus,
Et dc fubtih opcre trademus.
Neccflum efl:,ut fit cruditus,

Qin veht perciperc fubtile opus,

Ppj

Oportct

T^homAl^Jortom Angti

j^2

Oportet eum cognofcereprimam philofophiam,

Si confidat

Alchymiam inqnirere,

Et primo vos intelligere debctis

Qui huic operi intenti eflis,

Cum metalla veftra per prseparationem

Sint hdii habiha ad generationem,

Tum divifione fq-)aranda erunt

In quatuor Elementa^fi Jucrari defiderctis,
Quod fi perficere nequeatis,
Ite &: difcite ab

Hortulano,

Qui ea de refuum fecitlibrum,

Quomodo vinum fit dividendum in 4.EIementa>

Et prasterea vos fcire decet
Ettcctus quatuor qualitatum>
Quar dicuntur^cahditas/rigiditasjiumiditas

Unde omnes rcs

& ficcitaSj

funt compofitse

Et quia prxcipue in hacarteappetatis

Haberecoloreminigne perfeverantem.
Sciatis antequam illum obtineatis,
,

Quomodo quilibetcolorgeneretur,

Nam omnis color,qui nominari poteft,

Hic apparcbit,antequam albedo aderic>

Ad hasc vultis habcre in opcrc

Facilcm liquefactionem inftar cerae aut gummii,
Alias

non intraret,nec penetrarct

In metalla,teftantibus authoribus,
Sic defideratisquoque habere fixum &: fluxibile,,

Cum coloris Gopia,quocunque modo.

Haec tria contraria conjunda ut fianc
In uno fubjedo raagnum cft fecretum,,
,

Nihilominusille,quivaktingenio,
In hoc capiteid invenire potcrit.
Et primojUt dem vobis brevcm doi^riaaEBa,

Dc

T^radatm Chjmicus.

48^

Dcprxdidis quatiior qualitatibiisprimis,

Calor & frigiditas funt qualitates adiv^e;
Humiditas & ficcitas vcro paflivaE

Nam har patiuntur remper illas,

Utlapides cum iiunt calx

& aqua glacics,

Undefacilime judicarc poteritis,

Nihil generatum eft, niii calorc aut frigorc,

^ttamenpafliv^habentaliquidadivitatis,
Veiuti in mechanicis operibus quotidie videmus
In panis &: ccrevifias co^ione

& ahis opificiis

Humiditas operatur & ficcitas.

Ariftotcles in phyficis,multiquealii

Dicunt,ab adionibus proceditfpeculatio,

Rcferunt quod pra(3:ica fit radix initium
Speculationis
omnis fcientias.
Nam proprietates rcrum quarumlibet

&

&

Perccptse fuerunt pcr earum operati oncs

.'

Veluti pcr colores urinarum audemus

Pronunciare de calorc vel frigorc,

Per iftas quatuor qualitates primas
Indagamus colores fucceflU temporis
De quibus ccrti efTe non pofTumus
Nifi infubftantia valde pura.

Multum dodrin^ inde capictis,

Si

fciatis,quomodo colores quotidic gcnercntur,

Color eft extremitas cujufque eorporis clari,

Clara fubftantia bene terminata hic eft matcria,
Si caliditas dominetur in matena ficca,
Coloralbusaderitibi ccrtiflime,
Veluti apparct ad oculum ex offibus combuftis,
Et in calce vi va cx lapidibus f ad:a,

Ubi frigiditas agit in matcria humida 5c clara,

Albcdo apparebitin caoperationc,

Ppp

Uc

TTjom^ Nortoni Angli

4^4

Ut condat m elacie &: frifroreinduratis,

Cvnufa cjLis dcclarata c/l ?am ante in philorophia,
Scd hic non de communi philofbphia loquor,
Verum per exempla>uc tradam Alchymiam,

Unum per aliud percipi poteft

Veluti (bbolcs agnofcitur ex flia matrc,
Si caHdicas

m materia humida & cralTa

Agat,nigerindecoIorgenerabitur,

(^od li exemplum ejus defiderctis,

ObrcrvntecumviridalignaigniappofLieritis,

Cumfrigiditas operaturin materia crafTa 6.^1 ficca,

Nigcr cric color,cujus rei ratio cft

Talis matcria eft compada &: valde crafla

Cum frigore conftringcnte^vitx inimico

Craflitiesfacitobfcuritatemj&lLicisprivationem,
Si color privetur^nigredo apparebir.

Ideo femper hujus memorefto,

Quod claramateria fit

materiaalbedinis,

Caufa efficiens potefl cfTe varia

Nam interdum cft caliditas,interdum frigiditas,

Sedalbedo& nigrcdo^utomnesnorunt}
Sunt colores contrariiin cxtrcmitatibus,
Hinc opus veftrum cum nigredine incipiet,
Si finis efTc debeat albedinis perfedio
Intcrmedius coIor,ceu philofophi tradunt?
Eft rubeus inter nigrum &: album,
Nihilominusfirmicermihicrcde,
RubeuscftuItimusinopcreAIchymix,
Dicuntquoque in fua dodrina,
citrinus
Qi-ipd hi duo coIores,rufus
Sintincermediiinteralbum&rubeum,
plumbeus color
Ec quod viridis
Incer rubeum &: nigrum intercedar.

&

&

Incar-

TyaBatHS Chymicuf.

4-Ss

Incainams color eftex materiavaldepura

Medici in urinis habcnt colorcs novemdecim,
In album &: nigrum ,ut ipfi tradunc,
Ex quibus color fubalbus unus cft,
Similis colori lapidis Onichini

De eo colore MagncHa videtur,

Sed magnefia fblcndet cum puritate
InnoftrorubtiliopercAlchymise
Omnes occurrentcolores, quiunqiijamhabentur,

Gentum &; plures certiflime,

Quam in urina funt animadverfi

In quibus omnibus coloribus ciTe nequit,
QLiin lapis nofler contineatur fecundumomnes gradus,

Inomnicompofidoneoperumjqua^fiunt,
Ec in omni comporitione,qui mente concipitur,

Quotquot ibi colores kk offefimt

Tot graduationes prudenter inflitues,

Et fi non omnes graduationes cognoveris,

Ex Raymundo illas difcas in arte ejus generalf,

GilbertusRymerusfcripfitjuxtafuaminvcntioncni
Dei7.proportionibus,at illa^ non fufficiunc
In hacfcientiaquam nunquam invenirepocuit,
Quamvis in medicina fuerit valde eruditus

Cum excellentianaturae humanae

Sxpe fuperetmedicinasmedicorum,
Et fic honoret non raro fuam artcm
Cum fuamedicamentaforte funtinania,
At ita non fe habet in medicina minerarum,
Ea enim ars excedit omnes alias generationes,
Et folum exiftit hominis fapientia,
Veluti per experientiam prudentes teflaripofTunt,'

Et ita alchymise verum fundamentum

Eflincompofitione ratione prudentisgraduationis,

Ppp

Calori

T^homANortoni Angli

4^^

Calons & frigoris,aut humiditatis &: ficcitatis,

Cognofccndojquod alias qualitates per casgenercntur
Utpote durities 6c lenitas gravitas k. lcviias,
,

Afperitas &: la:vitas,per certa pondera

Cumnumero

&:menfurarapienter indagata,
Deo eonfetlum,

In quibus ternis exiflit omnc i

NamDeusfecitomnia&difpofuitcerte
Innumeris,ponderibus &: raenfuns,
Quosnumerosfimutuaveritis,
NaturiE injuriam facitis,
Ideo Anaxagoras inquit, cave bcnc,

Nead conjundionem

procedas,

Antequam pondera plcnaric

cognovcris

Omnium componentium, qua^hicrequiruntu-n

Baconus dicit , quod antiqui nihil celaverint,
Nifi fbUimmodo proportioncs,quas non docuerunt,

Nam

nuUus author um efl, nec rcx,nec prin ceps

Scribens dehac fcientia cumaliis congruit

In proportionibus,quas fi fcire velitis,

Raymundus cum Bacono Albcrto docebit,
Cum Anaxagorafeniore,exhis quacuor
Habebitis perfc5tamcognitionem,at non exunooranem,
Etfi jungctis 4.qualitates ad unam intentionem,
Tum oportet conjungerc fingula Elementa,
Ut aquam terram fecundum veftrurRdcfidcrium,
Bene compofita cum aere &: igne,
Sciendo, quod in adivitate fit dignior
Secundus 6c tcrtius quorumlibet graduum,
Quartus &: primus excludi ncqueunt,

&

&

Nam utilis efl &: maxime ufurpandus,

Et optime extendere poteft fuam mulnplicationera
In quo

exiflit virtus generationis,

Atque hoc eft terreftre Lithargyrium noflrilapidis,

AbT-

T)raBatHS ChymicHS.

4^7

Abrqiie eo nulla erir generatio,

Ncc noftix tindura? fixatiOy
nihil eft fixum, nifi tcrra (olsy

Nam

Ca:tera omnia Elementa funt volatilii?,

Ignis,acr &: aqua,ut quotidit^ videtis,
Atigniseftcaufjcxtenfibilitads,

Et tacitipatcriam eflepermircibilem,
Ac clarus fplendor in pulchro colore
Fit magis ex

genere aeriOi

Et aer quoque ft fuerit condenfatufs

Facit res levis hquefadionis
Veluti eft cera,&: butyrum

& omne gummf,

Exiguus calor ea omnia liquefacit,

Aqua purgat cum ablutione,

Et res mortificatas caufatur revivere,

De multiplicatione ignrs nil miri videtur,

Qu^ multiplicatione terrJB inferior eft

Nam terra generat herbas quotidie novas i

Abfque numeroidcirco verum eft
Quod terra tam fitadmiranda , quam ignis

Quam vis una fcintilla in immen&m fe miiltiplicct>

Si tora ditioforetrepletaliao,

Tum vana fcintilla mirabilitcr in eo crefcerct,

Ignis &: terra folummodo fe mukiplicant,

Et illa^ funt caufae multiplicationis noftri lapidis,

D e hac terra Albcrtus magnus meminit

In mineralibus quod Lythargyr jum (ic optimum
Pro Elixire aIbo,ibique rceenfetillud,

Qupd quoque in libro carminum dcmonftratur

Nuncad conjun<^ioncmaccedamus;
Et quasdam confilia de ca adfcramus,
X. Conjunge Elemcnta tua grammaticalitcr
Cum omnibus fuis rcgulis coiwenienter;^
Qiiat

^homx Nortoni Artgli

^8?

Qua: regulscadadJLivandLim

erLiditos

Sunc praecipLia inftrumenta in hoc opere,

Nam nihil magis fibi contrariatur
Quam efTe fixum volatile
Omnes Grammatici kngMx &: Franciaj
Igiiorant docere vos hanc concordantiam:
Hoc Or D iN A L E eam traditjUC videbitis
In Phyfica^hbro de Arbore.
2. ConJLmgeeaqLioqueRhetoricasmodo

&

Cumnaturisornatis&purificatis,
Poftquam tin6tura vcltra debeat eflc pura pLiIchra
Accipe puram tcrram,aquam,ignem 5^ aerem,

&

3.

Logica via,quandpcunque fic,

Mifce vera genera, non fophiftica,

Quorum ignorantia adduxit multos docT:os
Uc omnem fuum iaborem &: opus perderent,
4. Junge eainvicemquoquearithmetice,

Per numeros fubtiles proportionajes

De quo parum adhuc fuit cognitum,
Cum Boetius fcribcret, Tu numeris Elementa ligas,

ConjungccuaElementaMufice
Duas ob caufas.unam propter melodiam
Qu2e fuos concentus placitos habear,
Cum veruni effedum ejus inveneris,
Ec fic compone, uc Diapafon
r.

Cum Diapence &: Diaccllcron,

Cum hypace,hypacon &: Likanos mefe,
Cum regulis, quaj func in Mufica
Cum proporcionibLis caufancibus harmoniam,
Quibus valde .fimiles proporciones func in AlchymUi

Nempe pro magnis numeris adu poficis,

Sedpro fecrecisnumerisincenecluahbiis
Oporcet uc inquiratis, yelut ante dixi.

TraSatm Chjmicm
lExRaymondi &Baconi dodrina
Baconus traditeaohfcurein tribus fuis epiftolis.
Et Raymondusmeliusin Arte^enerali
Multi exiftimantjCumjHa Jegunt,
QuodinteIligant,atreyerafalluntur.
6.

Cum Aftrologiajunge quoqueElementa,

Ut profperentur eorura operariones

Quaj fmiplcx genus,rude

quaccunquc,

& inexpertum

Pr udentcr ducunt,donec inveniatur iinis,

Cum temporc illa obediunt
;Suprann?turas formatas ftdlarum influentiar,
7. Etfcientiaperfpediva

multumprxbctfividcntiac

Omnibus in hac arte nobili laborantibus,

Et ita quam plures fcientias alia: faciunt
S Velut prarcipuejlla deplcno&vacuo,
Sed magiftra inrerfcicntias omnes habe-nda
9. Adferviendum huic arti,eft magia naturalis,
Cum quatuor Elemcntafapienter compofita fuermts
Et fingula in fuo grad u ordinataj

Tum ex variis gradibus & digeftionibus

Colores apparebunt ufqtead perfe<3:ionem,
Tunceniraititrinfecus operatur calor naturalis,

Quijn noftra fubftantia faltem eft intelledualiter,

ViiUi nonpatens,nec manibuspalpandus,

Ejus operatio paucis rarifque eft cognita,

Et cum hic caloraiaturalis movebitur

Per externum calorcm artificialem,
Tumnaturacxcitataopcrarinondefinet,

Ad varias diverfitates graduumproducendas

Qu^ eft unacaufa,ut ex ratione animadvertitis,
Quod m opcre noftro tot appareant colorcs,
Idcirco caufatur in hac arte multum dubii

Ignorantia calorisintrinfeci &: extrinfeci;

^S^

^po
^homANortoniAngli
Ad fciendiim,quomodo utcrque hic calor congrucrc debeae,
Et uter eorum in operando prapdominari
Digeftiones in hoc opere valde convcniunt
Digcftionibus rerum animatarum
Et pra^ caeteris(ut certe teftificari pofTum^
Magis aflimikntur colioni in homine
Ideo Morienus dicebat,Iapisnofteringeneratione
Valde eftiimilis creationi hominis
In quojinquit Raymundus quatuor omnes gradus

Complcxionumquatuorinvenirelicetj

Idque a6lUjquod non

poteritis reperire

Inter alias creaturas in alio genere,

Hinc inter creata hxc duo fblummodo

Vocantur Microcofmus^Homo & noflerlapis:

N Lmc de digeftione ad nutritionem

Perfecle cognofcendam opus eflaccedere,

Hiimor eflfolidusjconftans cum ficcitate,

Fortiter mixtus in fuis gradibus,

In oppofito pafliva debite mixta

Generantur calore intrinfeco &extrinfeco>

Ita nihil aliud efl noflra digeflio >

Nifi exhumore fubflantiaH creataperfed:io>

Oro vos, 6 laici , ut ms excufetis

Quamvisadhujufmodi verba non fitis aflii efadr,

Oportet meiisuti, quiaomnes authorcs affirmanr,

Quod quaehbetfcientiaruosproprios

habcat terminosi.
magis
augmcntatur
interdum
Digeftio

Externo f rigore, ut quotannis viderc poteflis,

Quomodo in hyeme homincs plus cibi capiantj.
Quam arftate, cum caloreorum fitintenfior,
Nam frigus tum cogit calorem intrinfecus f ugere
Et magis con j ungit, ut fiat forrior y
Cujusvirtus &:potentiaraaior efl
Act

Tra^atHs Chymtcuf.

A J digeftionem pcrficiendam

4) i

quam antca,

Sed praEcipuiim noftrum Digerens pro hacintennonc

Eft virtualis calor materiae digerentis,
Nihilominus calor rei digeftibilis
.Adjuvat digeftionem, ejufqueoperationcm,
Febrilis calor nihil digeric,

&

Radii folares juvare poilunt caufari deftrudioncm

Vinum digeftum plushabet caloris naturalis,
Quam recens muftum,cujus calor eft accidentalij,

Coagulationoncft forma fubftantialis,

Sedfaltem palfioreimateriaiis,
Adhsec vos fcire oportet,cum colores apparenc
Quod ii prsrcipuum agens in ea materia,
Interdum enim calor eft,interdumfngus,
EtaliquandohumiditaSialiquandoficcitas,

Ad cognofcendum

principaleagens fempec

Requirit indagationem fubtili ratione,

Quod non percepcum cft^nifi a magiftris paucis,

Nam non notant,quomodo colores onantur,

Principale agens quahcatum qiiatuor
Pocentiam regalem obtinet pr^edominatur,
Ut reliqua ad fuum genus convertat,
De qua converfione Anaxagoras tradic
In hbro fuo de converfione naturali,
Cujus caufas fpeciales Raymundus adducit,

&

Noneftresludicraautlevis docere,
Quomodo veftrum principale agens debeat difccmi,

Quod tradam vobis per quatuor iigna,

Ut per colorem faporcm,odorem & liquorem.
,

Et primo per colorem, quo intentioni veftrje ferviat,

Ut principale agens agnofcatis,

Refpicite in vas veftruim,qui color magis apparcc
Tumillud,quodhunccaufatureftprincipale:

Q23

2.

Pro

4^2;

^homA NortomAngli

Vto eo tempore,cujiis inforentiammitigare poteritis j,

Perhancdoftrinamjfifurereincipiatj.

Quodperficietis/Lbenecognoveritis

Caufas colorum omniumjqui occurrent,,

Hos cgo hictradam.breviffimePer caufas fuas^neopus fit alibi cas quasrere

::

Albcdo producitur exvariamateriaclara,.

In alia re cermmata,prout hic quoque invenitur^.
Nigredb eft:,cum parces corporis obfcuri

Cum Craflitieopprimit claricarem fubjedi,,

Aut fit ex combullacerreftceitate',,
Sed ex.eacombuftionemagna duritiesfequitur^

Ac pcr commixcionem obfcurijclari &: puri.

Generanair omncs intermedii colores,
pulchra:
Qusehbetres clara,perfpicua

&

Ontur exmateriaaquae.&:acriS3,

Quam p u ra cerraapprehenditj,
Talis quae clantatcm ejus

non

Ec fi incjufmodi claritate

& perfpicuitate:

tollati

Non videacis colorcs fpeciales,.

Dc quibus audadc judicarepocericis,.
QLiia cauia earum rcrum fuerit intenfe frigidaj,

Vcluti in Cnftalib,bcrilio,aIiifque plurimis,,

Diverfitatem inccr ea fcirc dcbecis

:;

Criftallushabecaquamadacremdeclinantems,

Indecfi:cIare,fpcciDfa&:pulchra::

'

dcclinecmagis verfus aquam,.

EftobfcunorjUtbenirus^velglacjescongelata;;,

At

fi

Scd fi maccria tcndat ad ficcitaccm,.

Obfcuritas

cum duritie nafcitur,,

Ucapparecinadamante

lapide,

Ecin pluribus ejufmodialiis

J:

Splendoris,qualis cft in Magncfiap,

lujg:

iux

eft caiifa in

materiaclara,

Quae {irperinduda-eftmaqiieum vaporemv

Ancea calbre incenfacertiifime;
Nunc pofl claritu tem & colbrcs extremos

De mediis coloribus nonnihiladdam

Kubini color eftde tenui fumo ortus^
In elaro corporeiqui tum caufatur,
Cum in eo corpore dominatur copia lucis,

Nam ej us plus vel minus facit plus vel minus fplendcrej,

Sic Aniethiftusrubiniim fequiturdignitate^

In minori clarirare &:majori obfcuritatc,

Et Calcedonius micantc fubftantia'

Sequitur berillum in gradibus variis,
ViridiSjUt Smaragdus,efl ex aqua pura,

Cuniterreftrimateria combufta mixta,

Et quo cliarioris fubftantia^ terra fuerir,

Et clarioris viriditatis colbrapparcbit^Eufcus eftex claritate terminata"
Infufa ex crafTa fumofirare congregata,.

Ex aqua &: terra produ^tus,'

Cuiadeflclaritudb aerisT;,,
LividusvelplumbeuscoJorgeneratiif'

Ex partibus aqueis &: terreftribus,.

Et ubihieparresfuntfrigidie&crafrie;>
Ibi plus cjuscoloris vifitur,-

Ut apparet in inveterato plumbo,'

Et in hominibus mor ti propinquisj,
Hiccolbrvocatus lividitas^.
In lividis mimicis frequens^
Naturalcm calbrem fanguinem mover
Adcor,adconfortandumiIIud,.
Et dcrclinquit faciem frigidam
ficcam ,>

&

&

'Quia calor &: fanguis inde recefTerunt

<^q:

^'

Simiiitcr

Similiter cum febres funt in extremitatc,

Ungues manuum ifto colore confpiciuntur,

Saphyri color ex oriente carruleus

Coelefti fpha^ra: non abfimilis

Longe pulchrior eft ad vifum livido

Quia plus in eo eft aeris,aquaj &: kicis

Quamin lividocolore &:mulcis modis

Hinc talis color preciofior a^ftimatur,
Quamalii c3erulei,quiquo fintobrcuriores/
Eominushabentaeris &: plustereftreitatis,

Argentum in lazurinum facile adduci poteft,

Cujus ratio eft,perfpicuitas,

Qu 2e in argento exiftit, prod uda ab aerc,

Idco ad coeleftem coiorem tendit;
Et copia argenti vivi qua: in eo eft,
Caufatur in argentofplendorem
,

Subtilisterra,puraaquacum claritatc aeris

Efficit illum fplendorem in argento vivOi
Citrinus color,flavus ut eft in auro.
Eft color placitus,quibufdam valde gratus,

Generatusexvalida&fortidigeftione,

Nam humor in eo habet fortcm decodlioncm,

Talis color per calerem generatur,

Velut eft in meIIe,urina,Iixivio

& fellc,

F ulvor in auro producitur ( ut vere dico)

Expura &: fubtilimateriabene terminata,
Perfpicuitate condenfata ; nam aqua purior
Quo fuerit condenfata, eo magis fplendebic.

Caufa enim cjus non eft alia,

Quam humiditas terminata,uc dofliores ftatuunt,

Ita ut fit quoque polibilis,
Quia aer nullas figuras recipit

Nam aer per fe non cerminatur,

Sic

^raBatm Chymicus.

49^

Sic caufam pcrfpicuiin aqna agnofcctis

Albus rubciis bene mixti puri

&

&

Generantpuichium coloremcitrinum,
Ita diverfa commixtio Elementorura

Facit diverfos colores pro diverfaintentione,

variis gradibus,
variis digeftionibus

Cum

&

Omncs colores tacli funt pro oculis.

Elementorum colores proprios notabitis>

Unde de coloribus mclius judicabitis,

Medici dicunt de herbis quibufdam,

Qupd fint cxtcrius frigidas &: calida^intus in radice,

Si exemplum

hac de re expetitis,

Confiderate operatior/cm nobilium violarum,

Communis philofophia caufam hanc aperit,

Qupd frigida iit intus &: rubea extus roia

Anaxagoras dicit in fua converfione naturali,
llntrinfecum &: extrinfecum in omni re efle contrariiin5,
Quod verum eftjcxceptis iis rebus, quas func

Ex parva compofitione fimplititati proximie

Uteftfcammonium &:IaureolaIaxativa,

Quxnon nutriuntutvegetabilia,
Memento,quomodoinquahbetremixta,
Semper unum elementum regnare dcfiderat,
Qui infolens appetitus &: vitiofus
Cogit homines, ut fint tam ambitiofi,
Quod Dcus optime difponere novic,

Dum pro peccatoribus bene providerit,

Omnes efferos appetitus ad asqualitatem reduci,

Cum Requiem asternam ecclefia canit,

Tum omnesambiciofcEcogitationes
Apparebuntinnihilumrcdadla?,
Domini Sc mendici tunc evadent
[n

farcophago omnino aequales^

Principale

Principalevcftruma^ensitatradabitis
Si ultra sEqualicatem.tetenderit,
Ideo Ariftotcles inc[uit,.coraponite lapidem yeftrum

^qualiter , nc ineojSt rcpugnaniia,

Nec uUa divifto, cum proceditis,
Cavete de eo,quia valde necefTum flc

Et cum contigent,ut videatis

Omnes.coloresfimul,quinumeratifuat^

Tumpermittenaturam fua operationc

Pro libitu fuo

inftituere

generationem,

Ut ita inter tot tamque varios colores

Natura oftendat unum principalcra,
Talem qui adpropofitum tuura vergat,
Correipondcns elemento veftri defiderii,

Hoc modo ex.coloribus provjdebitis,

Quid vos in opere dirigere dcbeat,
Quamplurima alia de coloribus poftem fcribexc,
Sed hxc proraiflis meis fatisfacient,
Quatenus colorcs veftroinrervient propofito,
Ada?;norccndumpnncipale veftrum agcns^

Scdmuki ex dolismirabuntLu:ut patec,

Tani varios color.cs in lapide.noftro
Ante perfcctam albedinem & ciaram,
Imrautabilemque apparituros,
Cpnfiderando paucitatcraingredientium
Quibus refpondeboad placitura eorum

Et tradam veritatemilliu.smagni dubii,

Per gcnus magnefia: , ifti colores evcmunt >
Cujusnaturaeft convertibilis
Adquamcunque proportionem &:gradutn,
Vcluti Criftallus ad cjus

fubjedum exiftit,

Nam cujufcunque rci,qua2 eft in terris,

Si Criftalliim ci fupponatis,

Colo^

^ra&atmChymicus,

4py

Colorcm rcprasfentachinc definc mirari,

Ideo Hcrmes inquit nec f alfo ncc invidc,
Ad peipecranda miracularei unius,
Deusica ordinavit,Rex Hermesait,
Ut mira fiant de re unica,
Communes Philofophi hinc rcperirc nequeunt,

Virtutem noftri lapidis,captum eorum excedenteia

Odor quoque intentioni veftra^ proderit,

Ad fciendum pr^cdominans Elementum,

Ec una cum colore eric pro ceflimonio,
Q,uo principalc agens indagccis,
Ec vos qui odore doceri vulcis
Principale agcns ut difcernacis,

Vclutalbum&rnigrumfuntextrcma colorura,
odorcs exiftunt,
Sed cum pifces ex vifu non cognofcanc
Incermedios colores,quia ipforum oculi
Careancpalpcbris,ad claudendum eos,
Sic nec medii odorcs adoracu,
Ita fuave &: foecidum incer

Percipiencur d vobis,&:

hxc eft racio,

Quia nares pacenc>ucpifciumoculi,

Ideo medii odores non cerciffime
Gaptantur naribus,ccu medii colorcs oculls videntur:
Gravis odor non eft(^uc dodi feniiunc)
Mcdiusodor,fed falcem minus f*ecens,
Acqui fcribebant in fuis libris

Dc fua experientia(^qux mihi non eft cognita)

Qnod mifceacis fuavem &: redolentem odorcm,
fi

^qualiter cum fcccence,ad probandum veftram intentionem,

Suavis odorepercipicur,nonancem fascidus,

Caufam ejus rci cognofccrc poccricis,

Omncs res fuaves habenc plus puricacis,

Ecmagis funt fpirituales,quam fa^tidac:

Rrr

Idcirco

4pS

%omAT>Iortom Angli

Idciuco iii acre Cunt magis peaetrati v x

Etmagis cxtenribiles,&: fic qiioque vitac

Magis acceptabiles,reLi amica: natura^
Et hinc magis recepta: quod eft certum,

Odor eft fumofus vapoujcalore refolutus

Exfubftantiaquadamuidorc vifibili,
Quiinacrem libcreintrat,
Etmutataerem,veftrumqueodoratum,

'

Veluti fapor ciborum murat veftrum guftatum

Et quemadmodum foni afliciunt auditum

Et colores afficiunt vcftrum vifum
Ita odor

mutat odoratum

Si caufam

fua potcntia,

odorum ,fcire defideretis,

(Xiatuor rcs ad eos requiruntur,

Primo,quod fubtilis materia fit obediens

Operationi caIoris,ut referat
Per f umum fnnilitudinem ejus rcf,

De qua fumus ille evaporat,

Et utpropaget fumum eum purum,
Sedretinebiteundcm fortius,
Et fic materise crafla: nonobediunt
Caloris operatiouijUt patet in noflro lapide,

Calor efficit adorem/rigus impedit.

Quiafimetainseflumagistactentjquamhyeme,

Odores grati gcnerantur

Ex pura fubftantia &: vaporofa,

Utapparetin ambra,nardo&:myrrha,
QuaE res fcemineo fexui in primis placenr,
Sed ex fubftantia pura cum mediocri calorc
Proveniunt temperati odores,ut in violis,
Ex mediocri calorc & fubflantia impura
Fitodoringratus,utaIoes &:fulphuris,

'!

At cum naturalis caJor diminuicur,.

Tur

^raCiatmChymicusr

49p

Tuminde gravisodorexoricur,
Veluti olec pifcis inveteracus,
Ubi nacuralis calor pucret odor setet,

&

F^cor eft vapor &: refolutus fumus

Rerum,qua2 funt malas complexionis,

Etcumhumorfaltem corrumpitur,
Itautfubftantianon deftruatur,
Indefaltem gravis odor fpirabit,
Ac non omnino fcecens eo modo,
Foccoris pucidi vero caufa exiftit

Solummodo corrupcio ipfius fubftantia:,

Ec ciim mala fubftancia pucrefiet,
HorribiJis odor inde generabicur,
Vcluti draconum

& hominum cadavera putrida

Odore caufan poflentpeftilentiam,

Non eft faIubre,olfacerc carbones

Extin6los,cx factore vel equa abortirepoteft:,

Qnandoquahtatesconveniuncreialicujus
Cum nacura veftra cum bonus odor non deerit,
Sed cum fubftancia veftro generifuericcontraria,
Tum odorem ingratum reprasfencabit,
Pifces amanc fuaves odores,veIuci conftat,

Nonappetuncefcamputidam,veJutnovara,
Omne quod participat bono odore,
Habet naturalem calorem fibi convenienrem,
Quamvis Camphora,rofa2 res ali^e frigida?

&

Habeantruavesodores,tamenautoresfcribunt,
Quod in calore virrualiter id fit inclufum

Cum puritate fubftantias,unde ita olent,

Hanc veterum opinionem aliisinftiJJace,

Quod bonus odor non fic alccri concrarius

non fic cum f;Ecido odore,
Nam odor alhi putorem fimi tollit:
Scd

ica

Rrr X

Dc

^homa Nortoni Angli

5^00

Dc odoribus haec dodrina fufficit

Pro ut iii Alchymia veftriE intcntioni {ervicriti

Quo opcra vcllra hinc intelligatis,

Qaando rcs ad putrcfadionem tendant.
Pcr odores quoquc cognofcetis
Subtilitatem &: crafliciem materise dircernere,

De media etiam lubflantia cognitioncm habebitis,

Qu^ oftcntat corruption cm caloris naturalis,
Et cognitionem divcrlltatum tcnebitis
Cumhumorritcorruptus&cumfubftantia,
Scd noftrafubftantiafadafucratvaldepura,
Etcftconfcrvatavirtutemincrali,

Neindc

fxtorcmpercepturifitis,

Ouamvisputrefiatin fuo propriogenere.

Tcrtium fignum &: teftimonium,
Qoo intelligatis veftrum principale agens,

Sapor vocatur,guftatusoris,
Qni femper caufaeft diminutionis
Subftantix

illiusrei,

De qua guftarc prasfumitis,

Sapor j udcx longe certior foret,
Quam color aut odorjkpius probandus,
Sinon adeo faporeftetpericulofus,

D um lapis nof ler cft in opcre,

Namnocet &:fanitati & vita^j
Tam eft res penctrativa
Resomncsfubtilcsfuperar,

Et folidas res fubito penctrat.

Hinc eft pcriculum,nec conveniens,

Multum vel fkpe de eo guftare,

Confortat metalLi,ut novimus,
Sed nocivus omni hominum generi eft,
Donecperfeda rubedoaccedat,

TraSiatus

C hjmicus,

joi

Qii3E ui igne femper duratura eft,

QuiciamdeplebeviliSjhticartiinrervfens,

Guftavit delapidealboparticulam,
fe revelatum iri

Exiftimans eo

Ab omni argritudine &; dolore,

Unde mifer ille fubito fuit
Conjedus in fortem paralyfin,
CJuem magifter meusmagnafxlicitatc
CuravitcumBezoare minerali,
Idcirco quamvis juftatus communiter
Sitoptimusjudexquocunquetempore,

Tamcn gufl:atus ejus eft abominabilis,

Nec fapor hic quicquam proderit,
Nihilominus de quibusdam partibus feparatis
Guftatio fieri commode pofler,

Ante conjunclionem fadam experiendo,

Num opcratio rite perada cflet,vcl non,

Quomodocunque fit,fapiens /atis noverit
Colore &: odore intentionem fuam periicere,
Nam multijudicantdevinobono
Excolore &:odore,cumpurumfic
At de novo vino mvenitur in genere
Guftatus verus judex pra^ omnibus,
Odoratus enim habet faltem unum organum,
Nihil difcernens nifi res fumofas,

Sed guftatus habet organafex abfque dubio,

Ad percipiendufTi quaUtates intus &: exterius,

Qu2E natura ordyiavit contra pericula,
Ad fecuritatem rerum vitam habentium,
Simiajudicatdefuocibocxodoratu,
Homines&pfitaciconfiduntguftui,
Nam multx res boni funt odoris,

Qu^tamenguftuinon conveniunt
Rrr

^M
Quia

Thom^ Nortoni AngU.

fo 2

Quiafant abominaIes,nimisadd^,

Nimis acies,amarx vcl alias horrida:,

Seu venenofarjCorrodentes Teu nimis fortes,
Inhisguftatus judex nonadmittitur,
Auctores antiqui olim retulerunt,

Quodfapores eilentnovem,

Quos difcere potericis exiguo temporc,

Utfaporem acrem,unduofum & acetofum,

Quj tres fubrilem materiam fignificant,

Et ahi

tres

mediocres materias teftantur,

Ut mordensjfalfus &: aquofus,

Rehqui tres ex craiTa fubftantia procedunr,

Ut fipor amarus,fubacidus &: dulcis,

Hi novem inveniunturmukisin lociSt
Quinque exils generantur cum calore,
Unctuofus,acris,falfus,amarus &: dulcis,

Sed rchqui quatuor numero

Facti iunt ex frigore,veluti eft acetofurs,

Acidus vocatus fapor ponticus,

Ecfubacidusquidiciturftipticus,
Aquofusquoque doctusinfipidus

Cum fngiditatcgcnerati cffcdualit er,

Sapor ex duabus rcbus concipitur,
Divcifa: fubftantix &: diverfa: complexionis,

Ex caliditate &: humiditate in fccundo gradu

Cum iubftancia crafla dulcis fapor piovcnit,

Idcmgrjduscjusdemcomplcxionis

Cum mediocn fubftantia mixtus

^
^'

Uncl:uofum faporem producit,

At ubi cft calor &: ficcitas fimul

Cum

mcdiocri fubftantiainfccundogradu

IndclaporicqiiituunecLirariofiKiis,

Cum iCiin certio gradu calida &: ilcca fuerit

Cum

Tra^atus Chymicus.

Cum

yo^

rut)fl:antiacrafra,inde fitamarities,

Sedinquartogaudu materiacalida&

ficca

Cumfubtilifubftantiagcneratacrcdinem.,
Ita quinquefapores,ut antea dixi,

Producunturacalore,nec plures,
Ex frigore & ficcitate in fccundo gradu

Cum

fubtilimateriaacetofitasoritur,

Veluti exvultuhominumanimadvertitis,

Cum guflantpoma immatura,

Eadem complexlo in eodem gradu
In re mediocris fubftantia^,
ProsenetatjVeluti facilc seftimabitis,

Mordcnsfapor,qualiseftin rofa,
Sed acidas & fubacidus,& minus acidus hi tres
ficcitate in diverfo gradw,
Fiunt ex frigiditate
Et frigiditas &liumiditas inprimogradu

&

Aquofum faporemfempergeneranr,
Velutiapparetin albuminibus ovorum
Et facie candida farmellarum,

Nam tales funt frigid^ & humid^,

Et habetmultumfuperfluitatis,
Idco virorum funt minus appetentcs
Ifaae dicit,fapores cfTefaltcm fcptcm,

Qniaacidus&fubacidusfitunus/edln^qualis
In compIexione,unius radicis,
Etinfipidusforet faporis privatio,

Inveniuntur quoque fapores compofiti,

Ut dulcis acor & alii quamplures,

ex faporibus homines indicabunt
Diverfas fubftantias,complexiones,gradus quofcunque
Et (i dubitetis guftatu cxperiri,
Ita

Ad

aliateftimoniaaccedatis,

yclutiinmcdicinanoacredendumuriniB
Soli,

TThom^ Nortoni Angli,

yojf.
Solijfcdquoqiieinteftemvocandusefl:
Pulfus

manuum prudenti confiderationej

Sex rcs non naturales corporis Immani

Habentes refpedtum infimul,

Ad feptem res illas naturales,

C avcat {ibi,fi fecurus efic vclit,

A tribus rebus contra naturam,
o6lodccim fundamentaliter teneat,
Ignarus medicus efl: ea prarterientis,

Hc-Ec

Ita ab ignorantiaeritis tuti

Etxgrosa morbisrelevabitis,
hanc fcientiam velitis indagarc
Operationibus,ad has refpicite circumfliantias,
Prudentct confiderando \\xc 4. tefl:imonia,

Sic

fi

Tria funt tradita,quartum efl: liquor:

Liquor efl: folatium hujus opcris,

Liquor erudito datcvidentiam,

Perillum nedendi fuaElcmenta,
Atque etiam fol vendi pro fua intentionc,

Liquor conjungit marem & fa^minam,

Et facit rcs mortuas ad vita^m redire,
Liquor purgat pcr ablutionem,
Ltquornoftrilapidisefl:pra:cjpuumnutrimentum,

Abfque liquore alimentum non efl: bonum

Liquor vehit alimenta omnia
Ad fingulas partes humani corporis
Et fic idcm facitapud nos in Alchymia,
At confiderare vos oportct puritatem

Omnium

veftrorum liquorum & quantitatcm

Etquamcrafll fintveltcnues,

Ahas parum kicri facietis,

Sed non,uc medici merninerunt
Qoia elixir cft res fecundx imcntionis,
Idco

^raClatm Chymlcus,

soj

Ideo plus miri naturalis invenietis

In ejusoperationejquam in omnialiogenere,
Mcdici dicunt,quo urinas finc crafliores,

Eo plus fignificant humiditatis,

Multi liquores requiruntur
Ad noftrum lapidem pro ejus appetitu,
In libro

Turb^ Arislcus refert,

Quod aer in aqua fecrete fit inclufus,

Qu^collatterram acriafua potentia,

Py thagoras inquicquod bcnedidura id foret,

Ariftotelesa/luteverbaejusponic,

Dicen JojCum habueris aquam ab aere

Placofapientiftimeloquutuseft

Et vocavit illud ftillam roris Madii,

Quod appropriate dc Alchymia diclum eft,
Sedcommuncsauthorcsprimajphilofophia:
Inquiunt, Aer condenfatus reditin pluviara
Et nqua rarefada in aerem revertitur,
Aliqui dicuncquod Mayus fit initium anni,
Uc fumaturaquafada exaere,

Quidam dicunttalisaquade ccclo defcendic,

Donec Sol ingrediatur Scorpionem,
Alii

dicunt,quod omnes liquores (inc fugiendi,

Quos frigusinficiaCjnec fint ufurpandi,

Caufa,cur itajUt narrant antiqui authores,
Eft quod adivitas

eorum fit frenaca frigore,

Quidam Philofophi dicunt,quod fumare debcatis

Lac pro hqucre ad faciendum Elixir,
Alius

ait prcv

fua intentione,

QuodnuIIus liquor procomplemenco

fufficiac,

Uc aquaex lythargyrio^quas fitutilis

CumaquaA2och,utIacfiatvirginis,
Sed Democritus aic,quod optimusliquor
S f5

fit

Ad

Thoma Nortoni Angtk

5o(?

Ad faciendum Elixir, Aqua permanens,

Cujusnaturalis virtus &: proprietas fit
Ignem tollerare.nec indefugcre,
Rupefcifra inquit,quod prxcipuus liquor
Sit

aqua vitas pro Elixiris opcre

Qi^iia ea

fit

fpintualis &: revivirccns>

Res mortuas revocans ad vitam>

Exiftens quinta cirentia rerum>

Dc qua Ariftotcles fcribens,

Inlibrofuo defecretisitadicit:
Quod ommsperfcdio fitm quinario,

Rupef^iflavocatoptimumomnium liquorcmb,

Nam facit crafTas materias fpiritualcs,

Scd apud Pythagoram

Aquam noftram

invenietis

vitas alteris generis,

Ipfemqtnt,quod{itviviflcansinhacfententiajo

Fac fugiens fixum & ftxum fugiens,

Eo enim modo forti coaclione
Fixa^ materi^e fiunt facihs hqucfa^tionis

dicunt,quod nulkis hquor fuperct

Liquorem congelationis amantema,
Alii

Ideo tahs opcime rcpcriri pofTec.

Prope Islandiam,in tah tcrra,

Quam Oceanuscircumambiar,

Ubi tales hquores facile occurrantr

De aho hquore ahi

fapientes dicunc,,

Qui fit frigidior quam aqua fontis,

gehdus non guflacur hquor,

Attamen nunquam confumicur aut dimimiiturj,
Quamvisficfemperin opereoecupatus,,
igis

Nunquam camen in copia deficiec,.

Qui aDemocricovocicacur

Lux umbra carens aqua Qrientahsa,

^ra&atmChymhus,

yo'/

Hcrmcsinquit,nuIIaaquatameftncce/raria
Quam aqua crudi mercurii,

Nam iIla,dicitvirdo6li/rimus,
Locum tenebit aquse in noftro

operc,

Nuncdi(citisomnes,quotquot hancfcientiamquairitlSj

Quodperhos liquoreslapisnofterperficiendus fit,

Liquor cft res mobUis
SubftanticThquid^&inftabllis,

Omnes ejurmodi rcs fequuntur motus Lunar

^Jagisquam resftabilesaH^,
Idque apparetcuicunque clerico
In operatione albi operis,

Liquores lauant & purificant

Tam cxtremitatcs quam intermedia,

Deuscreavitliquoremadhominisufum
Adpurificandumresimpurasin a:dibus#
Li<]uorabfquedubioeducit

Res abditas corporum exterius,

Ut lotricescvidenter comprobanr,

Cum excinerefuumfaciuntlixivium
Liquor confgrtatradicesgraminis,
Etarborum,qu2Eexiccat2 fucrant,
Nam Ilquores naturales reftauranc
Humorcs anteaperditos,
Liquores dividunt qualitates fcoriim,

Refolvendo fubftantlas in jitomos admirabiles,

Liquoresquoqueinunum cogunc
Muitas res,ut fiam nofter lapis

Liquorjuvatadfluxum&motum,
Diverfas res:& hinc animadvcrtitis,

Quomodo hquor inveftigandus fit

Exrebus

variisquaiintcrraexiftunc,

QuidamperincifionenijVclutTcrebinthina

Sffi

Et

5oS

^homAlSlortomAngB

Etquidam cxprcflioncutmufta&vina,
Aliqui contritionCjVcluci oleum,

Qidamdiftillatione,quemadmoclumaquxfiunr,
Aliqui combuftionCjUt colophonia,
Etquidampcraquam,utfi.rminsefaciunclixivium>
Qujdam aliis viis producuntur,
Et per naturalem opcrationcm liun t,

Ut urinajfudorjlac & {Imguis

Ac coagulum ad caieosfaciendos utilc,
Per tot modos &: adhuc plures
Liquoresquxrimuspro noftrolapide,.
Quilibet cx illis vulc adhxrere
Illi,quod tangitmagis minufquc,
Scd argcntum vivum quamvis fluxibile
Tcimen nulli rei adhvXrcbit,

{it,

Niiimet illis cujufcunquegcneris,

Quiaibiinvenitfororcm velfratrem>
Mixtum cx fubtili tcrra relinquit ea^
NccadhserctilliSjquxtangit,

Omncs ifti liquores cnarrati.

Contincnt^. Elcmentaxque,utiftud,
Utlaccontinetfcrum,butyrum &: cafeum,
Et ita fingula ex his omnibus:
QuasquatuorElementafcpararipoftiint
Et icerum conjungi,adveftrumlucrum,

Sed longc prudenrius ha^c inveftigantur>

Quam cafcus,butyrum & ferum fiunt,

Ex omnibus liquoribus ,qui funt in noftro lapide,

Non eft fimplex,nifi aqua fola,

De fingulis quoque liquoribus noftri lapidis
Cognofcatis complexiones &:gradus,.

Ec cum cum liquoribus fcparabicis

Principale agcns de fuoftatu,
Si

Tra&atus Chymicus*
Si ipfiim

jop

fuentpcrmancns &: durabile

In variis modis fupcrfluicatis,

Uc ii qualicas prsedominans fic ficgicas,

Emendabicis cam humoribus humidis
lam magis,jam minusproucnecefTum vidcbitis,
Ecfic inomnibusqualicacibusprocedccis,

Eoquemodoordinabicispro veflro nucii

implendum,
Ex qua cognicione diverficacis,concrariecacis tc convenientix
Principale agens ad veftrum propofitum

Cognorcecis,qu.'c qualicas prardominari debeat,

Liquores veftri vel flmc addendi vel fubcrahendi

Ad sequalitacem. facicndam magno ingenio,
Sed ne credacis,rem ullam exiftere
Calidam &: humidam fimulin uno gradu,
Nam omnes,qui pucanc ejufmodi bina; qualitates efle,
Decipiuntur fua opinione,ubicunque fint,
Communes fchoIa^,qua: ita docenc,non func ver*e,
Mittc hanc opinionem &:novam addifce,

Omncb

antiquidcceptiinveniuntur,

Duminunograduduasqualitatcspoflierunr,

Aur ica dixerunc,ne inquirences reperirenc

Secrecam mixcionem ex Elemcncorum 2:cnere,
I

dcirco qui non novic graduacioncs,

Non potertefTe perfedus in noftris operacionibus,

Nam in propriis fuis numeris Deus fecic omnia,

Abfque veris numeris nemo bene cancabir,

Qui errac in numeris in ipfo cantu crrabit,

Qu[erracnobifcum,nacur2E infert injuriam,
Confiderace quoque naturam m.edii,

Cum in certio gradu fuerit depuracumj

Quo

puriusericveflrummedium^
Eo major perfedio inde orietur,

Media compleduntur magnam parrem

Sfs

Virtu-

510

IhomA Nortoni Anglt,

Viucutum qua? kmx. in hac arte,

N.impriiicipalenonpoteftreddereinfluxum
Ad finalem terminum,necillerefluxum

Ad (lium principalejabfque ruccurfu

Mcdiorum,qua2 extremitacescontincantprxdidas,

Nam veluti per medium alti fpiritus

Anima connexa efl: humano corpori,
Ex quibus tribus fpiritibus unus vocatur vitalis,
Alcer diciturfpiritus naturalis,
Tertius ell fpiritus animalis,

Er ubi hi morentur,nunc audietis,

Spiritus vitalis incorde habitat,
Spiritus naturalis (ut auchores tcfl:antur
In Epate cxifl:ere perhibetur,
SedTpiritus animalisin cerebro,

Ec quamdiu hi cres fpiricus

homine fanicatem concinuant,

Tam diu anima abfque ulla repugnantia

In

In corporc manet,vitaque fana eft,

Scd quandohi fpuitus in homineremancrcnequcunt,

Tum anima quoque inde difccdic,
Idco in opcre nollro,uc au thores fl:acuunc,
Dcbenc cflccorpus,anima fpiricus,

&

In opere quoque noftro oporcct

Ucmcdiumnoftrumcum quolibec genere conveniat,

Ucriufque excremicatis cum fapicntia invcntae,

Alias cotum opus m nihilum rcdigcretur,
Nam natura prudens non poteft operatione
Rcmaliquam complere adnutum,
Et ita incedere inter cxtremitaces,
Ac fi primo per omncs gradus cendac

Cujufquemedii,hoceftvcrum&:legicimum

Hinc naturavariamediaordinac,

Nunc

TraSiatus Chymicus*

//i

Nunc poft \\xc omnia fcire vos oportet

Septem circulationes cujufquc Elemcnti;
Qusc conveniant cum numerofeptem planetarum

Quosnemo cognovitjnifi ex gratia caslefti,

Et philorophi magni ingenii
Dicunt,quodcirculationes debeant eflenovei
Securius eftillosfequiin opere,

Nihilominusrepteriinobisfulficerenc

Pcr inventionesnovas nuperinventas,

A rccentioribus philofophis,quorum operafunt vcra^

Scd pro circulationibus Elementorum
Qmdam dodi putant fatis fore pro fua intcntionCy
ab igne ordine defcendant
Ad aerem,nec fc errare,
Si hinc ad aquam procedant,
Atque inde ad terram,cum opus fucrity
Et hoG modo obfervato ordine
A fummis ad inferiora tendanty
Quorum verborum hanc rationem exiflimant^
Si

QLua aer ell cibus ignis repertus >

Sed,crcde mihi,talis circulatia
Et faltem quxdam rcclificatio,

Qu*e magisfeparationiinfcrviat
Et corredioni,quam transmutationi^
Att amen verum eft,quod ignis appetitus.
Sitinprimis operariinterrar

Tanquam in prascipuo fuo materiali fomitc,.

Quia ignfscumterra maxime omnium confcntitp,
ldeo,quod ficcitas dependeat a calore,
Sed aer cum fuogenere magis humidus eft,
Quamvis ignis abfqueaere non operetur,
CumelementainterfefuKconnexavincuIiSp,
Per Dci manun),ne ab invicem dilcedant
lHIo.^

Tloom^ Nortoni Angli

^12

Ullo Ingenlo velvirtLite artis humanie,

Veluti in tubls aquarum excmplum vidctis,

Ubi aqua gravis afcendit pofl: aerem,

De qiio caufam rationabilem non percipitis,
Nifi connexionem elementorum in fuo genere,
Sed noftra circulatio ab igne fummo incipic
Et finitur cum aqua ipfi maxime contraria:
Alia circulatio

cum aere incipiens

Finiturcumfubcontrario,cohxrent terra& igni.s,

Ab i-^nc verfus terrcjmjiinc ad aquam puram

lndeadaerem,atque hincpermcdium
Progredimur ad tcrram,& mox ad ignem,
Perhascirculationesopusrubeumperficitur:
AlicT circulationes potlus albedini convcniunt,

Qux propter eam hic enarrata: funt,

Quxlibetcirculatiofuumproprium habec tempus,
Pro rationc (\ix difficukatis,
Nam ut unusplanetarumgravior eft
Altcro

& in curfu tardior,

Ita qux'dam circulationes,quas dodl peragunti

Requirunt fpacium triginta hebdomadum,
Alixcirculationesminushabenttemporis,
Veluti pbnetarum alius alio eft levior,
Sed tempusunluseft,quo afcendatalius,
Adi^.reptimasextenlumexperimento,^

Poft

omnes gtolTas prxparationes ance fadas,

EtcircumftantiasintcIIedlas,

Quarum ignorantia quamplurcs deccpir,

Cogens eos cellare,ubi fapientes incepcrunr,
Vulgaresaiii.quihancfcicntiamquxfivcrunt,

Put3runr,quod ^o.dicbus hic confici poffit,

Non cognoicunt ilii res natura: & artis

Haberctempuspropriumprocujuscunqucmodo,
Veluti

^raSlatm Chymicus.

^t^

Vclutl nppafctm Iiac/imilitudine,

Elephas,quiaficanimalmagnuin&:riidc

Fxtum fert duobus annis,

Et cft quinquagintaannorumantequamgcneret,
Anaxagoras inquit in fua confideratione
Quodmetallahabeantprofuigeneratione
MiIIeannos.Hincftatuit
Ej us refpectu noih-um opus faltcm eife unius
Ita oportet operari vos fubtili ingenio

diei;

Cum videritis terramfurgerefuperaquam,

Nam ut aquam fuftinet terra,quam premimus,
Itainopere hujuslapidis contingit,

Hinc fontis fcaturigines levi motu

Prudenterinftituctisfa^penumero,

Ut aquse poflint leviter fluere,

Qoiafluxusviolenti funtpericulofl,

Prxterea prodefl: in Alchymia

Cognofcerefcptem aquasincfl^:du,

Qux funt tradita^ a diverfis,

Cumfintcommunes, quas qu^rcre oportet,
Necdeflderetishunclibrumomniadocere,
Quia hic efl:faltem Ordinale,
Pcr has aquas exifl:imant quidam
Emendarc fe pofleomnes dcfcftus merallicigcneris,
Putant quoque Elementorum quatuor
Pcr has fe invcnturos effclus

Nam prasfupponunt cum confidentia

Quod omncs virtutes requifita: iis contincantur,
Et ad mollificandum metalla duriora
A c indurandum alia nimis mollia,
Vel ad putrcfaciendum vel rcddendum ca malleabilia,
Pro cu II fque con vcnicntia & apiitudinc,
Ejufmodi liquores cognofcere valde prodefl,
j

Tcc

Alias

^homAlslortoni

57^

AngU

Alias lapis nofter nutriri non poteric,

Aulores fama cclebcrrimi

Vocantlapidcm noftrum Microcormum,

Nam cjus compofitio ablque dubio

Apparct

perlimilis

mundojcui infiftimus,

calido,ex frigido .humiditacc &: ficcitate,

Ex
Ex duro & molli,ex levi &: gravi,
E\ afpero Sc lcvi.&: ex rebus fixis
Mifcetur cum volatilibus & fluxilibus,
Etex

oiT.nigenei-e

contrarioinunumreducitur>

Compofitum ex inftituto Dei gloriofi,

Undc in metallis fiat transmuratio,

Non {blum in colore,red in tra.isrubftantiationc,

In quaoportctvosfcireillud.

QuomodoomnisvirtusElementorumtransmutantium
Incransmutatumprasdominari debeat,

Antequam {libftancia transmutetur,

Omnesque partes ejus cransmutatas debent converti
In Elementa transmutantia gradatim imprcfia,
Ita ut res tertia clementa ex iis omnibus

Illiusconditiouisrcmperpermanear,

Ut vere habcat ab uno illor um

Subftantiam,ab altero virtutem,
Puer ubi natus cft poteft edere &: flere,
Nofterlapisinnativitateruapotcftcolorareabundancer^
Poft tres annos puer incedit &: loquitur
Tum noftcr lapis adhuc magis eolorabit,

Unuminmilleejustincluraprocedit
Mecallorum bene ablutorura, veluti ipfe teftis fum,
Firmiter creditc &: confidentcr cogitate,

Qood argentum

tambonuaifaciat;qiiammineraproducit,

Etitahpis nofteraugmcntabitur &:accrefcct

In quantitate &: qualitateininfinitum,

Atquc

^ra&atm Chymicus,

fiS

Atqucinde ejusincrementum &:augmencatio

Aflimilatur hominiin crefcendo 6c creatione,

Attamenunumveritatispundlumhic ponam,
Quod quibufdam dirplacere po/lit,
Cum primum feceritis noftrum lapidcm,
Eotemporedelucrocogitetis,

Quod fi tum ceiTare animum inducatis,

Manibus vacuis inde abibitis,
Expenfx adeo fuerunt magnsB

Qux huic adhibentur operi,

Sed ad primum augmencum ex omnibus
Dividite veftrum lapidem

In duaspartes sequaliter
Cum fubtih bilance &: non ad vifum,

Unam pro rubeo,alteram pro albo,

Adtenendum utrumquepro veftro commodo,

Tum primo lucrum incipitexoriri,

Scd pof}.ea,(i fapuericis

Ad lin^ulas auOTcntationes continuas

Ucihtasprovenietcommodimme,
In hoc noftro opere albo

Velutiquoqueinrubeolapide,
IndedicitMariafororAaronis>
fcientia longa,
Vita cft brcvis
Nihilominusvalderetardat(ene<3;utem*
Cum femel ficperfedum forti animo,
Sed quidam,quamvis dodi fiierint,
Rehquerunt opus fuum ex inconftantia,
Poftquam majores labores prajterierant,
Quia non cognoverunt quod ultimo
Generetur lucrum
utilitas,

&

&

Quam apperiverunt

illi

in principio,

Hinc video, qupd ncccflarium fit

ym

Vcnim

^ham^ Nortoni Angli

5Z<f

Verum diccre,quando vos lucrum captabitis;

Nam cumcgoobicroexhacmortalitatc

Hoc tcftimonium iuperftes remanebit,

Qua dc caufa non {ubterfugio

Veritatcmhujus artisdeclarare,
Quoad mihi liceat, nc malc accufer,
QupdDcipriEceptaneglexerim:
Hoc modo finitur noftrum album opus
Satis

declaratum viro intclligenti,

quodam tempore
Audivi dicentcm magiftrum meum,

Poft hxc omnia

QiLiod pcr multi paticntcs bc fapientes

invencrintnoftrum album &: lapidemexperimentando,

V clu ti fuiHcnc vcrc mftituti,

Magno cum laboic & accepcrint,
Sed pauci,dicebatjaut vix unus
lu quindecim regnis habet noftrum rubrum lapidem>

Eoque diclo con jecit oculos

In mcrefpicicn?immobihtcr,

Propterfuaverbamcvidittriftcm,
Rcfpondi ego, Heu mihi quid faciam ?

Namfupraomnes rcsterrenas
Appcto &:amofcientiam,
Et quia lapis rubeus pra^fervando
preciofaproducens mihi vitam,
Lapis rubeus,inquam,mihi fuerit gratior

Sit res

Quamtotiusmundiaurum

Tum dixitille,quoda:tateforem junior,

Corporeagilis,ad infolentiamadhuc proclivis,

Vix a:tatis viginti 0(fco annorum,

Et quod Philofophi talesnonhabcrentcoacvos
Hoc refponfummolcftumtummihireddidit,,
Donecfeniorfucris dicebat,eftenon poteriti
Eheu;,

T^raSiatus Chjmicus^

$17

memor,
Eheu inquamjbone
Quamvis corpusficmihiagiIc& juvenile,
Fac mci probationemj& invenies
magifter,fis

Satis

^tatisinmentcappariturum,

Nihil addidit ipfc eo tempore,

Etficfe fuftinuitaliquamdiu,
Pofl; hscfubito mirismodis

Temavit me,ut mos efl: philofophorum,

Quod omne narrarc nimis longum foret,
Et cvuJgare id non fine injuria pofTcm,
Nam fervari debetpro fecreto
Hui,cul fcientia ii^c continget,

Attamen ultimo fucceffu temporis

lUemeamoredignatus eftexdivinagratia,
Ut ita vcram d drinam accepcrini
>

Conficiendi liancrubram medicinam.

Quam inquirere velie effet fruflraneum,
Ancequamalbamedicinaperfe6lefitconfei:a,
Habcnt quoque utraique medicinie in principio

Unum modum vaiis & operationis

Tam pro albo quam rubeo,
Donec omnes rcs viv^ fuetint mortifi catx,
Tumvafa&

formaoperationis
Mutari dcbent in materia,figura & gradu,
Sed cor in me palpitat manus trcmunt,
Quando fcribb dc Jiac rc rarifGma,
Hermes rentcntiam veram olim protulic,
DiccnsJgnis&Azothtlbifufficiunt;
Expofitor Hermecis & Arifloteles fimul

&

Ineoadjuncloopcrercm miram dcclarat,

Inquiens quod Albertus Magnus Ordinis pr^Bdicatorum^
Et Baconus minorita , quoquc monachus,

Nonlapidisrubeihabucrincconfiderationem

Ttt5

Ad

p8

TTjom^NortomAngli

Ad augendum cum mulciplicationc,

Expofitor ille hoc fatis cognoverat,
Qoemadmodum magifter meus mihi verc often di t,

Quamvis nunquamprobaverim
Opus rubcum ante hunc diem
Cauia apparet iii hoc libro fuperius,
CumfpohatuseiTem,nildcrideraviamph"us,

Atcamcn eo ufque me intromili

Uc fccretum vobis pandcre non dednam.

Enarrando tales,qui aufi funt
Tam grande fecretum aperirealiis,
Ipfi dicunt,quod intraalbedinem
Cxlata fit rubedonoftrilapidisdeledabihs,

Qox poflit vi forti ignis ahcujus

EducijUtapparcatfecundumnoftrumdefiderium,
Pandophilus in turba ait, mente fecura
Eft cjus umbra in vera tin6tura,
Mariaidconfirmat fide oculata,

Quod in ipfa albedine efl rubcdo occultata,

Liber laudabilis ab Hermetefaftus
De rubeo opere loquitur hoc verfu,
Candidatuncrubcojacetuxornuptamarito,

'

Hoc efljfi cauce refpcxcritis,

Tum pulchra &: candida fsemina efl

Copulata rubeo viro,

Undc facile intclligere poteritis

Cumlapisvcfteralbus tolerabitcalorem
Et manebit in igne ut fanguis,rubcus,

Tumconjugiumcfl:perfedum&: bonum,
Et facile hoc tempus agnofcetis,
Quomodo femen mafculinum
Operando obtinuitvidoriam,
Supra menfliualiapreciofifnmc,

Eaquc

^raBatus Chymicus%

S^9

Eaquebenc convertlt ad fuum gcnus,

Veluti ab experientia vobis patebit,
Confiderando fubftantism embryonis,

Nam tunc completus eft noftcr lapis,

Quem fapientes dicunt nutriri deberc
Proprio (uo vcnenOjquoufque

fufficiat,

Tum ibitis quocunque llbuerit,

Nam omnes fumptus veftros ille recompcnfabit,

H.K modo finitur fubtile opus cum requifitis fuis.

Non neceftum cft,nec pofrum,nec voIo,plus oftendere.

Captalumfixtum*
REfpeflumateriajconcordantiarum
Cofiiiderabitis non efte variationem,
Intcreasres,qusBConvenire debenr,
Namexvariationeoriripoffctdifcordia,
Unde labor vcfter fruftra forec impenfus,

Quicunque noftrumopusincepturuseft,
Quiique regilas feu concordantias tenere debcc,

Pnma regula cft ut obfervec,

Nam mens

c|'..>

curn opere confentiac,

Quod prsed minan oportet pr^e omnibus,

Alias omneslaboresveftrosfruftrabitur,
Secunda rcguU ncceifaria eft ad cognofcendutn
Difcrimen ;ntct iiancartem&cjusartifices,
Tertiaveftoimcnr.ioniinrerviet,

Cum opu convenit cum inftrumentis,

Quarta concordantia bcneinquiri debcc
Qiio ad Iocum,ubi perei optime queat:

Qulnta

T^hom^ Nortoni Angli

^2

&: rympathia
C3jleftem:
fphseram
&
opus
Inter veftrum

Quinta cfl: de concordantia

Dc his quinque reguhs hic tradituri fumus,Incipiendo aprimainveniernus,

Qiiod vcre pauci magnates fint conftantes animo,
Quia ilh {lint pra:cipites,&: opus longum eft,
Volunt ut vos narura; violentiam faciatis

Qiiidam novitii funt adeo celeres ac ignis,

Poft anni dimidium ilh nihil dcfiderant,
Ec quidam in rcptimana vix completa
Mutabuntmentem,quidamindie:
Et per menfcmfirmiter credunc,
Sequenti menfe vero totam artem reprobabunt,

Multo mchub eftet pro iis ceflare,

Quam artem hanc veHe indagare,

Talcs mufcse volent,quo vehnt,

Et talesverbapriusaddifccreelaborent,
Sequentesfententiam hujurmodi lacerrimam,
a fine ufque ad finem fortiter
j, Attingens
Difponens omniafuaviter
Omnes parum prudentes &: mente mutabiles

,,

NeccfTario variari contingit,

Et quidam cuicunque fidem adhibent,

Quodopibusillos

cxuit:

Cuique fabuLx fibi narrare folcnt

Aftentiri

U antiqua relinqucrc:

Sedquidam Dominifuntanimoconftantcs
lique apti funt ad finiendum illud
Talis quicunque fueritin hocopere,

Sivelaicusfive clericus,
Seu divcsjcquesjabbas aut dominus

Cum

hacartemaximconvenit:
Secun-

^raSlatHsChymicus.
Sccnnda concordantia cum hac arte eft,

f2t

Cum habiles invenitis minillros,

Nullus famulushuic intentioni infervit,
Nifi

fit

fobriusjprudens &c dihgens,.

&

meticulofus,
Fidehs vigilans
Tenax hnguac nec vitiofus corporc,

Purus manibus,in attrecbando curiofus,

Non inobedienSjnec prsefumptuofus,

Tales miniftri veftro operi intentf

Servabuntilludabomni injuria,
Sed neconfiditeejufmodiduosauttres
Sufficerevobisadfinemoperis:
Simateriavellrafitquantitatemediocris,

Tum o6to tales fcrvi convcnient,

Sed ad quantitatem exiguam fiifficicnt
Quatuor ad omniaperageadum;

Quorum pars dimidia operabitur,

QuandoparsalteradormitauteftinEcclefia,

Nam ex hac arte nihil boni habebitis,

Nifi miniflretur ei

tam node quam die >

Cumcontinuationejexceptofacrofabbato,

A vefjiera numerando ad vefperam fequentem,

Et dum operantur,oportet eos cavere
Omnem ncquitiam,alias hocverumcontinget,
Quod tantum infortunii intcrveniet,
Utcorrumpant parrem fui operis,
Ideoomncsminiftridebent eflemafcuh,

Vcl etiam omnes fint fcemin^,

Nefimulin opereadhibeantur,
Licet quidam ex ilhs ex veftris fint cognatis

Tamen neceirum eft eos quid habere folatii

A d labores eorum magnos remittendos,

Nam nihil magis futurum cft utile,
Uuii

Quam

^homA Nortom Angli

522

Qiiam ha^c '.ina concordancia,

Tertia rcgiila eft per mulcis obfcura
Ad ordinaadum iiiftrumenca huic open necelTaria,
Veluci lingula capkula habenc diverfas intentiones
Ita quoque requuunc diverfa inftrumenca,

Tam

in

maceria,quaminforma,

oncordia ne cafus lupcrveniac,

Veluci opera di vilionum & fcparacionum,
In

Parvapofcuncvafculaadfuamoperacionem,
Scd vafa bta pro circulacione
Ec longapro pra^cipicacione,
Ec brevia 6c longa faciunt pro fublimacionCj
Sed angufta vaia ^ fatis alca
Corredioni magis appropriancur
Quxdam vafafiuncexplumbo,
Ec qusedam cx kuo feu vivo feu mortuoj

Lucum morcuum ca res vocatur,

Quxfuftinuitmagnamperdurationcm,
Talc mixtum cum pulvcre &: luto crudo

Ignem tclerabit,nec ni eo deiiciet,

Sed alia hiti gcnera in igne non manebuntj
Qux. pro vafis accipere non defiderabis,
Aiia vafa fiunt ex lapidibus
In igne manfura,fed pawca velnulla

Apud operarios nunc inveniuntur,

In ahqua regione totius Angiia:,

Qua^ nihil aqux imbiban t

Et tamen in igne ficca pcrfcverent,
Ejufmodi lapidea vafa pro noftra intentionc
Futuraeflent prcciofainftrumenta,
Omnia aha vafa Hunt ex vitro,
Ne materia fpiritualis excat
x ciuerej&: filiceinhac icgionc ejufmodi
Fiunt,,

^raUatHS Qhymlcus.
Fi unt,red alibi ex

$2^^

lapillis,

Ex noftris vicris genus optimum

Matutina frufta folent exhiberc,

Qux fuerunt cinis pridie

Ettulerunt ignemper nodem &:amplius,
Duriorfpeciesvocaturfreton,
Ex vitrorum fraduris id evenir,
Tindurafmaltorum vitriariorum
NonpenetrabitilludjUtreferuot,

Perhanc dotrinaeIigendo
Afllimetis quodcunque volueritispro veftro ufu,

Sedquoad figuram generisvaforum

Quihbctproarbitriofuoeamfequitur,

Optima forma valis eftjUt patet,

Qu2c con venit cum vafe natura?,
Et figura^quaeque rcfpondeat quantitati

Omnibusque aliis circumftantiis materiar,

Et hoctraditopcimeAlbertusMagnus
In libro fuo de mineralibus,

Hac dc re fecrerum manifeftarum eft

A magiftro meo,dum hoc modo
Inquit,fi

Deus non dediflet nobis vas,

Nihildedifl'et,atqueiIIud eft vitrum,

Inftrumenta plura funtnecefTaria,

Vcluti fornaces habentur convenientes,
Auiflores antiqui invenerunt pro hac artc

Furnum fpecialemadomnesufus,
Quilibctpro fuo ingenio

alios,

Scdquampluresexillisfuntinutiles,
AliifuntnimisIati,aliinimislongi,

Multi ex iis naturas non conveniunt,

Idcirco quidam furni pofTuntufurpari

Sedquamplurescxiisdebentnonadmitri,

Unu

Nam

Thom^ Nortoni Angli

^24
Nam fali fiintfaltcm {ingbilariinventione

A talibus,qui vidchantur,nec erant fapientes,

Formam magis commendabilem cx omnibus
In hoc libro defcriptam repcrietis,
Quj.dam furnus a me inventus fuit nupcr,
Qoalisantiquis non fuit cognitus,
Cujusfecretapotentiafludioinquifita

Magnoque fumptu produda fuit,

In eo uno eodemquc tcmporc fied poffunt
Scxaginta opcra,fcre nuUis cxpenfis,

Ncc majoribus,quam qua: uni operi adhibcntur,

Hinc certe magna ej us cft utihtas,
Scxaginta diverfos gradus habebitis

Pro totidem operibus &: finguhs diverfum calorem

In co furno pro implendo veftro de/iderio,
Ita ut tamen exiguo igne ha^c omniafiant,
Quifaltcmpedeminlatitudine exa^quet,
Et tamen quodlibct eorum ^o.fpaciorum eiasquale cft,
Plura propofita ibi poffunt perfici

Quia ibi erit calor quicunque expctitur,

De hoc inftrumcnto non omncs cognitionem habent,
Atque ideo in pidura non fuit adje6lum,

Ahus furnus poterit infervire fexaginta

Vitris &:

adhuc longe pluribus,

Quorum fingulaxqualem fcntiantcalorem,

Velutiexpidurafacilepercipietis,

Deindealiaadhucfomaxadopcrandum

A me inventa eft pcr imaginationem,

Quseoptime inferviat feparationi
Dividentium bc cxaltationi,
Et disjunlioni,quas vocatur divifio,
Necnoncorrcl:ioniquicdiciturablutio>

Etaliquando convcniet deficcationi,

Er

TraBatus Chjmicus*
E

S^S

optlmc faclt ad prajparatloncm,

E^ita profexrebusprodcfrepotcft,

E^tamcn {imul&femclpro omnibus,

Wxc eft res nova,qu^ non debec
Exprimi pi(5lura,utomnesvideanr,
Alius furnus appingi poteft

Magis periculofuSjquam omnes alii;

Faclus pro Magncfia,dc

quo antiqui tradiderunr,

Qood manu tangi nequeat &

In cjus medio pofitum

lintcolum tamen,

non comburatur,

Prc-Etimoreflammicexlignisfurgcntis,

Quam fubtilem fornacem cum ipfe rcperifTem,

Muita admiranda in eo perfeci.

Nunc convenit narrare hoc tempore
Cujusgradus fint In dubium vocandi,
In quo Magncfi^ maccria preciofa
Viva rcrvaripOifir,ne totaperear,

De cujus graduacionibus ut iitis certi,

Confideratc veftra regiftra,& hoc notetis,
Quo plura fint regiftrajCo minorem e/Te calorera,
Per varJa regiftra , varios gradus

facictis,

Quinovitvirtutem&genusoperationum
Cujufque furnijille vcritatem invcnire potcrit,
Et ccontraquicaignoraverit,
Omnia ejus opera cafualitcr procedent,
Ncmo erit fccurus,fe intcntlonem fuam habiturum^

Abfquc convenientia arcis &inftr>jmentorura5

Plura aliainftrumcntaerunt requifita,

Quam in hoc capitulo rcccnfentur,

Quaj ordinabitis fubtihingenio,
Et probabitis antea,fi prudentcs fueritis,

Quartaregulavalde eftnotabilis,
Inter hanc artem

& Iocura,qui fit aptus,

Uuu

Quaj-

$26

Thom^ Nortoni AngU

Qux dam loca oportec femper efle ficca,

Ab aere libera aiic temperataluce,
Inquibus radii folares nulli fplendeant,
At pro quibufdam locis verum cft,
Quod non nimiumlucis habcre poffinr,
Quxdam loca necefTario dcbcnt efle humida

& (ngidsLy

Pro quibufdam operibus,utauthorestradunt,

Sed in noftris opcrationibus ubicunque

Ventusnocebitquocunque modo
Ideo pro fmgulis operum fpeciebus
Oportet vos rationabiliter locum eligere,
Philofophi dicunt pro fuo ingenio

Quod heri dcbeat intra feras novem,

Aftrologi tradunt,{ingularem eflegratiam
Invenirelocum operationi idoneum,

Nam multxresmiraproducunt,
Quibufdam in locis & non in aliis,
Sed contraria admiranda ex una re
In contrariislocis generantuf f^piflimc,
Cuj 'is nuUa alia caufa apparet,
Nili loca concraria quo ad (pha? ram caeleftcm,
Et ubi locus tcrrx aliis fucrit concrarius,
.

Illi

confentiens obedire forte rcperitur,

Dc quo magna evidentia & teftimonium clarum

magnete lapide facile occurrit,
^
Cujus feptcntrionalc pundum huc convertitur,
Qi^od verfus auftrum pcUit aciculas,

In

Idcofipientcshancartcminquircndo
Repcre[untquxdamIocaeiapta,quiEdaminepta,
Certc cjufmodi Ioca,ubi luxurics dominatur,

Pro hac arte cxcreme dcceflanda func,

Quinca regula a docbis fat cognita cflr,
Inccriph^ramcasleftcm&:fubtilcnoftrumopus,
Nihil

Tra6latus Chymicusn

P7

terram habet plus fimplicitatis,

noftri lapidjs,
elcmcnca
Quam
IdcircoquandoearutKinoperatione,

Niliif fupra

Maxime

obcdluntconftellationi,

UnJeconcordiavaldeamicabilis
Eftin diredo &frxo Afccndence,
Q^od cft commune figft um pi o hac operatione,
Pf o multitudinc ipfius reiterationis,

Fac ut

ficfxlix

Afcendens tuum pr^dominans,

Ec amalisafpedibusiprumrerervetur,
Quod (i impediatur vel ncceftario inficiatur,,

Caufetur ut habeat bonum afpedlum,

Pf o albo operc fac fortunacam Lunam,

Ut fit domina quarcre domus,

Namhic eftThcfaurusabfconditusabantiquis,
Sic in domo fexta fit pro miniftris operis,
Serva omnes eas a magnis imptdimentis,
Veluteftinpi(5luris,autadiftamintentionem,

Dummodaveftca Natlvitas non pr^tendatinfcdionem;,

Contrariam refpedu hujus eleclionis,
Virtus maroris orbis eft formalis,
Virtus odavrc (phc^rar eft ei inftrumentalisj

Cum fignis&iigurisfuis afpec^ivis,

& fpecialis,

Planctae virtus eft propria

Vircus

Elemcntorum hic eft materiali%

Virtusinfufa cxomnibusilsrefultat,

Pfimaaflimilaturoperarorisingcnia,

Secunda vcro ejus roanibus par efl,

Tertiainftrumento bonoxqualis eft,
RcIiquareifimiliseft,quseeonficitur,

Fac ur omnia prasmifTa cum omnibus confentianrp

Et tuum merito fies magnus dominus,

HocmodoEiixir (cu|usfecimus mentionem)

Gencra-

^homa Nortoni Angli

,2?

Generatur tesfecundae intentionis,

NeconfidasGeomantiacruperftitiofiarti,

Nam Deusrationemaddidit,qu2e alibi eit porita,

Ne credas aftrologo ulli,6.: dico,quare,
Quia ars ea eft recreta,velut Alchymia,
Alterum illud vetitum eft &: omnino reprobaturti

A fandis viris &: Dei ecclcfia,

Nefidas,necamesNcgromantiam,

Nam proprium eft diaboli,mentiri,

Crede hui c dodrin^e camque defidera,
At nunc a me difcas Regimen ignis.

Ca^itulumjepimum.

PErfedum magiftrum eum agnofcatis,

Qui fciat regimem ignis,ejufque gradus,

Nihildefidcrium veftrumpoteritimpedire,
Nifi ignorantia caloris &: ignis,
multis authoribus rcperitis fcriptum,

GTotum

confiftitinignisregiminc,
omnibus capitulis proccdetis

Ideo in
operetur,
Ira ne calor magis minusque
In quo multi cx Gebri coquis
Decepti funtjlicct do51:i ex libris,

Ejufmodi calor,quo porci vcl anfercs deplumantur.

dccoctione,
In hac artc convenit pro
cft aptus
Pro mediis mineralibus hic calor
perfundendum,
ly thargyrium fudorc
1.

Ad

Talis calor qui liibtilia lintea exiccat

noftro acri:
In 30. operationibus infervit
2.

^raHatm Chymlcm.

j2p

At pro divifionc ufLirpabitis hunc

calorem,
carnium
urunturad
aflationcm,
coqui
Qiio
Idemcalorcumcirculariigne
3.
Pro leparatione dividentium requiritur,

SedprocirculationibusElementorum
Ignis candens vobis eritaccommodatus,
Quiignis fempermaneat^qualis
4.

Quocunqueminuto&rimulperpetUMs,
Namnunquamdeficere,necincrcrceredcbcc
quamvis nec unquam cefler,
refpicias circum circa,
Studeas fapienrcr
Ut talcm inveftigare polHs ignem,
Ifte ignis

&

Erineoignenondebet efle humiditas,

Quam manus tangat aut oculus videat,
Ignishumidusadhucahuseft
5.
Et tamen viderur oppofitum in adje(5lo,
Tahs ignis (eparat certo temporc

Materias adha:rentes vafis lateribus,

Mulropluresresidcm calor

efiicir,

Ssepc qua^ funt crafTajfacit tenuia,

Philofophus prudenter dc hoc calorc

Aflerit,quodfummus ejusgradus futurus fic
Uc caufetur generet cam acq^jalem ficcicarcm,

&

Velut fit de ficco calore in primo gradu,

<3.

Aliusigniscftdeficcationis

Pro ma teriis, qua: imbibit^e funt liquoribus,

7.

Alius

efl:

ignis confervationis,

Qmaomnes

rescxiccanturper hujusopcrationcnj,
8.
ProMagnefiafacitignisefufionis,
Plcnus pcriculi &: illufionis,

Non fblum pcricuIi,quod contingat operi,

Sedetiammagiflronoccrepoflit,
Quod femel receptum pcrimerec,

Xxx

i^QQ

'

SS^

^homizl>Iortom Angli

Idco ordina ut refpires falubricer,

Provideas orijauribus,oculis &: naribus,

Nam dccics pejus quam vencnum,

Quidam hiac mulcum damni pafli funr,
Qui hanc cautionem antea non acccpGrint.
9.

Ad

Igniscorrodensin hacartefcruic,
Elemcncapropinquarapicncer dividcnda,

In uno momcnco cxcefTus opus veftrum periic>

Et uno momcnco defedus non cric fufliciens,

Olu ccrcus eric ad verum gradum inveniendum
Magiftcr magnus inignefticurus eft,
Difficile eft cognofcere ejus pocenciam,^
Nulla eft probacio nifi per vifum,
Ideo omncs in eo exprimendo errant,
Ejus calor addifcitur fumptu
experientia>

&

De hoc calore in fpecie Annaxagoras dixit,

Nemo prima fronte reperitur difcrctus,
10.

Aliuscalor eftmagnajcoadiionis

Pro minerahbus,qu2cfunt dura: Iiquefaclicnis,

Hic calornon poteft nimis efle fortis,
Quamvisdiutiflimefitcontinuatus,
IT.

Aliuseftcalorcalcinationis

Proimpurismetallis,eorumquepr5Cparationc

Qui non comburat ea nec liquefaciat,

Alias enimfaciledifliparentur:
12.

Duodecimuscftcalorfublimationis

Omnium fpirituum mincrahum,

Ultimus calor ex his omnibus prarcipuus cft,
Cum ad proje6honem lapis vcfter propinquet,
U(us facit artificem,nil amplius efl: dicendum,
Nifiquod qui erret,neceftaria dcnuoincipiat,
quaslibet res fuo nomine,
J am docui vos
Vcluti alius alium docet viam ad quandam urbem

i^.

Pcr

Tiraclatm Chymicus,

$^t

&

clivos,
Per omncs p3gos,aqu3s,pontes
benc
fuum
perficiant,
itcr
prudentes
Uc
Sic vir dodus per hanc dodruiam repcricc

Scientiamillamjfirubtilificingenio,

Omncs

alii

hinc fc ftultos agnofcenc

Nc immifceanc fe illi,qui paululum habent eruditioniSi

Nam hic eft apex mundanas fcientia:,
Ad quem attingcre nec papa nec rex valcat,
Perfiios honorcs.necmagnafuaconfilia,

Atfaltemper virtutcm &:gratiam,utaud:orestradunt,

Hic lapis preciofus inveniri nec perfici potcft,
Nifi cum lumma de votionc fit quxfitus,
Pra^didi authores una cum hoc meo hbro

De Alchymiaomnemvcram dodrinam dcmonflrant,

Si

complebitis illorum fcntentias omnes

Non per opinioncm,fed hoc Ordinalc,

Nam in hoc Ordinah a vobis omnc tollo dubium,

Nil hic nifi rede pofitum,ncc quid omifTum efl,

Hoc die hxc dodrina ita tradita

Magis mihi placuit,quam mille librarum fumma,
Trecentx libra^ non prar ea placerent mihi
Si hoc capitulum forct omifTum,

Ne vero miremini vos Domini auc amici

Quodtamnobihsfcientia,vcIutihecindigetatur,
HicfitcxpofitainAnglicanofcrmonerudi,

Namhoc

fadumeftmultitudo

Populi rudis inflituatur,ajquivalenc

Deccm millialaicorum decem viris dodis,

Undc quotannis magnasdiviti^inhacregionc
Lcvitcr perduntur,veluti prudcntcs intelligunt,

Et qitamplures alii cujuscunque flatus

Xxx

Quotidic

j^2

^om Nort.Angli ^ract* Chymicus.

Quotidie rediguntur ad rummam paupertatem,

Defini te laici,de{inite,nec femper fids fatui,
Melius efl vobis definerc tardc,quam nunquam,
Omnes,quibusplacuithuncpcrluftrarelibrum,
Pro anima mea orct,proque vivis &: mortuis,

Anno Chrifti 1477.

Hoc opusinceptum eft,Deo fit gloria.

TESTA-

TESTAMENTUM
CREMERL

ABBATIS

WESTMONASTE

RIENSIS
NIS

ANGLI ORDI,

BENEDICTINl

TRACTATVS TEKTlVS.

FRJNC0FVR7I,

Apud

HERMANNUM a
M DC Lxxru.

SANDE.

Tetraftichon

M.M.

Vt mens AuthoriSyvdcerte efl literafallax^

Inde tibi caveas^anguis ubique latet

Hunc ne dejjficiasplanofermonelocutum,
^orte fub umbrofo tegmtne ^vera fegit.

TESTA.

I (rsv

TESTAMENTUM
CREMERI,
Abbatis JP^eJimonafierienfls , Angli
BencdiBmL
^^^'^A^'1 Lchimi:E hsec

eft

Ordinis

perfcdio &: vcritas ratione perfpicua

omnia ipfius artis prastcrmittcns,

quod huJTls difciphnsE omnibus protefToribus fuit impedimento non mediocri. Et ego hujus artis facultatif-

cxplicata vocabula

que veluti fedator ftudiofus mirandura in modum fui retardatus

reobfcuremihiinmultis variisque codicibus explanata, quoslegi
exercu:que fuis per fpatium triginta annorum inftrudionibus ad

mcum magnum fumptum,detrimentumque laboris mei. Quantoque magis legi,tanto magis erravi ufque dum fn ItaHam divina providentiamecoatulerim,ubi Deooptimomaximovifum fuerit, me
in fodalitium unius viri non minus dignitatcquam omni gcnere eru,

ditionispraediti,Raymundi

nomine dellimare,

in cujus fbdahtate

druremoratusfum,licquefavoreminconfpedu hujus boni viri na^us fim quod ille ahquam partem hujus tanti myftcrii aperuerit,
proptercaiilummultisprecibusitatradavi,. quod
infulem vcniret, mecumqueduos annos manferir.

mccum

inhv-mc

In cujus tem-

fum abfolutive totum opus confccutus. Pofteaque

huncyirHmegregiuminconfpeduinchtiilimi Regis Edovardi deporistraftu

duxi,aquomeritadignitaterccipitur&:omni humanitate traclatur,

ibiquemultispromii^s,padjs,conditioniburque a regeindudus ,erat contentus Rcgem promiiTione divina fua arte divitem facere,.

Hac

Cremeri Abbatis It^ejlmon,

y^ (f
Hac folummodo conditionc urrcx in propria perfona
,

adverfus

Turcas,inimicosDei,belIumgercrcrimpendcretqueruperdomum
Domini, minimeque in fuperbia aut bello gerendo advcrfus Chrillianos:fed prohdolor)hocpromifIum eratirritum a rcge viol "tumque tum ille vir pius in fpiritibus pcnetralibufquc cordis fui afflidus
quod cor
hinc trans mare lamentabili miferabiliquc more auhigit
meum untnon mcdiocritcr; fecumque efle quotidicin corporeef,

fl3igito,nam ejus quetidianie vite,afpc6lus,

morumque integritas fa-

cile obftinatos pcccatores ad poenitentiam deduccret.

Ego (beatiflimcRaymundc) pro tcDeooptimo maximopreces

effundam,fimiliterquefratresmei.

Omnis fapienria a Deo eft,&:

cura iilofcmper finit &:efl ante xQuicunquediligitfapientiam,apudipfumqu2erat, &ab

ipfbpetat,quiaipfedabitaffluentiam,&: Honreprobabic. Aliquando
,

ternum

cnimaItitudo5: profunditas omnis fcientiae & thciauruslapientiiE

efthominibusaDeodatus quoniamcxipfo,&:per ipfum,&;inipfo
(untomnia,&fmcejusvoluntatenihilpotefl ficri. Inprimodiefermonismci,invocoejusauxilium,quieftfons&:origoomniijmbonoorum ut ipfe fuam pcr bcnignicatcm dignetur per veritatem fcienti,

ammeamaugcre, ur pcr{;ratiam Spiricusfandimeasdo^trinxlumen

&

errantcs in fcmicam
(^quod in tencbrislatuit) manifcflare velit,
veritatisducat,quodpr2eflaredignctur,quifedct inexccliis,qui cunita difponit (:regitinfcculalccu]o-

rum Amen.

IN

i(>370\

INPRINCIPIO ERAT VERBUM,&c.

ad plenam

gratia: dc veritatis.

Qratio,

DOminc (andlcjPater omnipotens

seterne

Deus,

&

fandificare digneris iftum ignem,

bencdicere
quem nos nidigni per jnvocationem unigeniti filii

Domini noftri JefuChrifti, benedicerepra^fumimus tu clcmentiilime Deus cum tua benedi(5lione

tui

fancftifica

re

concede

& adprofe(5lumhumanigenerisperveni,

per

unum Dorninum noftrum Jeftim

Chriftum.
IblTJentor rutilt dux bone luminisy
^ti certis "vicibm tempora diuidisy

Merfofole Chaos ingruit horridum^

Lumen

reddetuisChriJlefidelthus.

Quamuis innumero[ydere texerisj

Lunariquefolum LampadepinxeriSy
IncuJJuJilicisluminanostamen

^MonJlrasfaxigenofemine qumre,

Yyy

T/$

Cremeri Ahhatis W^ejtmon.

S^^S

^u lux vera oculisjm qmquefenjibm,

Intiis

tujpeculumytu fpeculumforis,

Lumen quodfamulans adfero,fufcipe

^linBumpacifc^ Umfmate virginis,
Per Chnjlum Genitumfumme Pater tuum,
in quo^vftbtlis ftattibigloria,

^ui

nofier

'Dominus^qui tuus unicus

dpirans de Patrio cordeparaclttus.

Perquemjplendorjjonorjuxfapientia,

Majeftasibonitas^ pietas tua

Regnum continuat Numine triplici

Ticxensperpetuisfeculafeculis.Anen.

AQUA VIVAAPPELLATA QU JE TOTI ARTIS

noftrjeoperi vitam prxbet.

Accipc tresuncias tartari bonivini clarcti/ortis

&: piiri

hifque^^

quinq;Petroleii duas uncias iulphuris vivi du.is^. Arfcnici citrinijtres

g.Rabufenijduas^.carboniirahciSjmirceto^diftillatohsecomniain

b.ihieoNcptuni.invitro,cujusgutturbeneobftipatum cireoportet:
Receptorium erit uno cubito altumjbene obftr'j(fl:um,neipiritus aut
fumus evan ercat5& quando illud vidcs diflillarc palhdo colore tum
neamphuscapias.ruperiorem partcm ftiUatorii donec frigercat denias: quod inquatuor dicbus conficitur Odoremqusdevitotoi
nam periculofus eft Haec aqua conlervanda in vitro f orti crdffoque
chligenteroccIufo,exercendaqi proutinrequcntibusafhgnatur.
,

ALTE-

l^efiamHraSlatus Chymicus,

f^^p

ALTERA AQUA EST DISTILLANDA

bis cx urina juvenis
fi

octodecim annorum non polluci;

modo pollutus

facrir,opus vitam non

efthabiturum.

Capiit

Secmdum.

A/Tumito aquamjuvenis inpolluti poft primum

fomnum

cribus

aur^.nodibusautdiutiusjitautefficiantur tresrextariij&ficfunditoperfingulas no(3:cs in poculum lapideum undique obftipatumj

tumqucfiEcesindeairumito, tumex puriffima tenuiflimaque partc

cjurdemaccipemenfuramuniusrextarii ; duas urnas Acetivini fortiflimi;duas5calcis vivae, femiunciam aquse viventis quemadmo,

dum in capitulo primo mentionem fecimus,&: in ollam terrea in funde,&:fupcream alembicumiiveftillatorium bene luto obftrudum
ponc
ftetque unum diem , &C nodem unam priusque ignem
fubftruas , cave ne nimio calore afficias
ficque quinque vel
fex dics > totidemque nodes fine intermiffione diftillando , fic
manct guttatim,receptorium veftrum vitrcum,ne fpiritus aut fumusejufdem egrediatur ftudiofe materialutofa luta&: deluta&rcumli,

quordiftillcitautdefluit,casruIeusautpallidus,neampIiusabilIoab-

lirahendum

cft.

Caputtertium,

Sumite fcoriam ferri clariffimi,duri,&: fine oculis odo uncias

ejufdemintribus autquatuorpartibusillasque vehementerinigne
carbonario ligneo conftrudo caleflicito, illamquc exringue m
aqua vir-

Y>7

2.

ginis.

/^o

CremeriAbhatis Vt^ejimon,

virginis,qu5e in fecundo capic.depingitur.^non in tota aqua Tcd

quan-

tapoteflfufficere.Itemcapetresunciasde matreftagni, parumqne

calefac in igne,illumque in aqua fupradicla cxtingue , quanta neccf{aria videbitur.

Tum fcoriam ftannumque fuper lapidcm marmo-

reum mole &: contunde,&: cum frigefcitjmagno cum lr.bore magnaquefcdulitatepinfato &: fove,nutrimcntumque prxbe iilaaqua, qu^
infecundocapituloexpreflacfl:,infundein vitrum ardi gutturis, ira
ut flcrnetur forcipibus ardentiflimis,ut confuctudo poftulat , hoc vitrumabfcondatur,atitainOdobrc obfignatumin lacuna ad unius
\\\nx altitudincm cumulatum,ita ut nulla humiditas ad illud pcrcurrcre poflit,&: in medio illius ciftam ponito, cujus afleres flve maceria

duorum cubitorum undique flve ex omni parte

contincbunt,incifl:amquemittefimum equinum nuper fadum, in
cujusmediuminferaturhoc vitrum oblignatum &: proxime vjtrum
fuit , aqua afperfa. Sit ciftx operflt feries calcis viv^cquae nondum
parte terrac fimul &: operfuperiorc
auferas
aliquando
culum,quod
annon,ne
intucarc illudulculum,verumque floperculum,fit viridc
lo tempore nifi plena luna, quo tcmpore erit varii coloris ufque dum
fixumfuerit,&:obdurefcat,tumque defcendet, inferiorcmque par-

lignea quantitatcm

temvitrifiveprofundumpeiet,eritque admodum nigrumftetq-, in

lacuna duodecim fcptimanas tum poffis tollere &: ad vigcfimum diem Martiiconfervarc, tumqueilluditerum rctunde ficutpoflea
,

perfcriptumefl:..

^mrium,

Laput

Circa decimam quintam dicm Martii cape trcs^. Argenti vivi,ei-^

que adde femiunciam aqua: viventis &: pone argcntum vivum quin
quies per galerum five filrrum quo d fuit cxpurgatum lixivio cx pul
vcreOriniconfedo,galerofive filtromterim aridofado, duoponderaplumbiliquefacito, illudm ollam infunde &z quando illud lifuerit, in illud rotundum hgnum gracile cenueque ad inquefadum
^
feriorem
,

^ejiam. T^raSiatus

j^i

Chym.

plumbum fuerit calidum^&ctamizq, Argcntum vivum indito&:

cum frigidum fueriteforamine demitte,& cum fixum crit tumque
fuper marmor ponito iliudque multo cum olco pinfa,contere con-

feriorcm partem immitte &:ciim

mcnfixum, tollelignum &:in cjus
,

tunde,dummodoilIudminuscaIefcat,tumpone , illudque in tres

firque unaqua^que parsfbla &: per fe
partes dividc
in terrenam
pilam divifa, qua: exfumocxoritur-, quahoroinesadfedandumfanguinenuituntur. Etcumin pilafuitododics, tumdcmesipfasquas
in vitro obfignato,tumque illas pariter contere,iIIafque cum aqua dc
accto^urinaquevirginisfadacnutrito, ficillas mola contunde, donecad fimiIitudincmpallafmoIIisfiat:hoc fa6lo,in loagum vitrum
infunditOjfupcriorcm partem delutato, ilbfquc corio five pergame-

&

na,aut membrana ufque dum obdurefcnt, conflringito, tumquc vitrum in Cifta lignea includito, in quo prunas lunipcri incfle oportet,

vigcfimamquc partcm limaturx ferri , aliorumque carbonum qucrcus,fe d illse quidcm pcrpauca^ erunt,
ut calorem ignis intelligas,
unam particulam aridcC chartseintrudc , etfi accendatur , tamcn non
debet cfle nimium ca!idum,fed fi comburictcnues quifquilias qua:

&

exalbolignoincidunt, tumcfinimium calidus propter opusj tum

orcapertoflabitjdoncceamtempcricmfive calorcm moderaium
affequatur , utalbasquifquiliascremarenon poflitjtumvitrumin
medium prunarum inferemodicequeunum cochlear aqaseviventis,inprimocapituIocxprefr^e,infuperficie

primum

afperge

cfto

quartaparsvitriufqueadfupremampartem nudata, itaut opercu-

lum auferas fumma celeritatem in plena luna,videque quo paclo opus fuccerrcritrlnomni tcmporc,cu aperueriSjUno cochlearia aqu^
viventis,afperge,aliquandonigri,a]bi,coloriseirevidebis,aliisqui-

demtemporibus,diviforum colorum, donec confolidetur aut

fi-

xum f uerit,tumque vuk efie coloris rubri, tcnebrofi admodumque

falfum&ponderofum,nonampHusad fuperiorem partemvitridefpumabit,autfluet,&:cumitafuit tradaLuma vigefimoquinto die
Martii ufoue ad quadraginta feptimanarum confummationem,,
tumvitrurif, circiteridtempus,propcerduritiemdirumpet,& uni-

Yyy

yerfaiii

CremeriAhhatis It^eftmon,

JA2
vei-ram

domum dulciflimis fuaviflimisque odoribus

que plenx crunt

ipfius nativitatis dies a

primo

implebic , tum-

die in arca iive in ciila

duplicealterainalterainclufa, utabintcrierccifta expcllatur, aer,

coniervandum ell.

Accipeodo libras puriflTimi molliiTm-iique plumbi,duas libras pubene opcrto (ut antclcribicur^ liquefacito tumqueilludponeinignclignco,illudque molli ventulo
ri

llanni , liludquc in poculo lucco

treshorasibifla^tumauferfpuma mctalli

fconXjdummodum

fitpu-

rumSJ pcrlpicuum,tuminiicequartampartemunius uncia; pulverisveridelapiderubropure contufhm, illamque pariter virga fcrreadili'^entercircumvolve,donecmctalla{Lmtrubicuda,tumpoculumopcriffcetque feptuaginta &:duashoras, &:intribusultimishons molli flatu iterum fufl[la,&: cum hquidum fuerit 6c non fixum,poterisin quacunqjvelis formam commutare, itaperfpicucanteoculostuos politamconfumationemtotius operis habesrlgitur omnem
cTloriam,&:honoremDeo,a quoomniabonadonaprocedunt, agc,

Amcn.

RATIO EFFICIENDI POCULUM LUtcum in quo metallum liquefiat ut ignem

fuftinerepofifit.

Caputfextmn,
AflTumitotafcaniumfivelutum quodeftclaboratum &:tempcfatum,quemadmodum figuli fuum lutum five tafcaneum alFolcnc
,

cfl[icere,&:iecundumdccimampartcmflmi equini miiccto Sc cum

poculum fabricatur,&: dimidium (iccatur.junge lutum,limaturas xrisrubrijiivecaldcrii tenuiter limatas pulvcrcmque rubri arienici,
,

citnni,&:cumpoculumprorfusexiiccatur,omncm inferiorem partcm poculi Aphronitro pcr duodecim horas diflbluto,in aqua primo
capits exprefla,in vafculo aut poculo duplo,illine;

RAI

Chym.

^eflam, lraStatt4s

j^^

RATIO CONFICIENDI LUTUM.

Lutiim veftrum fiicito ut rcceptorium tuum occlufum ferves vitrumque tuumobftruas^&partcmfupcriorem ejufdcmpropteropcra quadragefimarumjUt fcquuntur de bitumine {\\q de calcc viva,
maftiche &: albumine ovorum diljgcncer contrita, cum exiguo bo,

armeniaco illud tacito.

Diligentercura>utpctroleum tuum fitfplendidij, purum&flavum,rinonitafehabct,imperfcclumeil
Itemcura quod Rabufenum veftrumfit rubrum candidumquc

lo

juxta colorem Vcrmilii.

Fratribus meis chariiTimis in hac monafticali,& profeflione, &: vi-

ta,AIexandro,Richardo, quibusimperium uthalceregulas (in noftiinc beatiffima? Trinitatis) defcriptas obiervent, fummaque dili,

gcntia

S^

curacufjodiant;

Inprimisjubeo, uthocdivinumopusnuIIihumanarumrerLimavido aut nequifijmo fafinorc contaminato manifeftent autalteri

cuilibct,pra?terquam Abbati,&:Priori, quiin hoc domicilio impo,

llerum fucccfl'erit,& hoc nec antcquam quidcm clavcs,a?rarii noftri

fibi incuftodiamcommittantur,tumque jusjurandum cx eis capies
de facrofan6lifiimis Evangeliftis, nepatefacianthocmyfterium po-

cuiquam aut nobihlfimo viro

frntribus hujus domus.

tcnti

neque quibusvis

inferioribus

Pr^etereaimpero.nequis veftrum hoc opus exerceat in hac domonol^anifiinpenariamaurruinamaliquam labatur

quodquidemimpolfibilefieri vobis&mihividctur, propterca quodtantum
thefaurum quodvosnonlatet) rcliqui
propcereaquemandatum
vobis do,quod vos,qui in fupremo dignitatis gradu in hac domo eftis
,

coIIocati,videIicetAbbas,Prior,graviffm-kiqucfcniores

utaliquis-

vcftrum renovet hoc meum opus excrcitiumque rcfcriptione quoticfcunquenamerus fcxaginta annorum finiatur;N m\ illud hoc meumopus confervabitutquam rcdi(fimenofriLintclli?i :Etauoni;M
;

ratiolcnbcncii Jiteraspercaracleres varientur, rcfcriptiode integro

eft via tutifllma conlcrvandi operis noftri , ucintegrum &:inviola-

tumfucceflbribusnoftrisrclinquatur.

Itcm

jA-4-

Cremeri Ahhath W^tflmon.^c.

Ircm JubeoAithoc quod vobis revelavi.quod efl: fanguis dr.icoquid id efl-,ncc quantitatem,nec
,
quandoinopusnoftrumimmittatur,nequctcmpus, nequemanifeftabitisulli hominumprcXterquamipfls pcrronisfolis (upra conflitutisrOmnia hasc mca imperia mandataque \'obis dcnuntiata jubes
nisrubri,necuiquamindicetis

vos inrcgra retinere,cuftodire

& obicrvare, in nomine patris bc Flii

&:Spiritusrandi,quemadmodumvosvultismihi refpondcrein die

ubinos omncsflabimus
judiciicoramtribunahredcIefuChrifl:!
fupremum judicium accepturi, & quicunque hoc mcum manda,

tum noh obfervavcritjCjus nomen e libro vira:

abradarur.

Mngneiiaeftfcoriaferri,cumopusnigrumvidcatur,percorvum
nigrum,autvultureminteIIigaturLac virginis velos Cetiicumvidcbiturrubrum,ruber Leo fignificarur. Quando eft c.TruIcum, c2E-
rulcusLeofignificatur. Quando eftomniumcolorum,tumirisappc]Iatur,Rchquaverovocabula peregrina, &prorrusincognitaomittoinenipcquodipforumnumeruseft pene infinitus, illaigitur

quod ajunt)priErereo.
Proptcrea quod vanafunt & folummodo fa(5la ad perturbandum
vulgum &arimplice plebchocmyfteriumadoccultandum.-igitur
(ficco pede

fi

quis viderit hos libros hifce vocabulis aut titulis refertos

nullam

iisadhibcatisfidemjnamad obfcurandam hanc fcientiam folumexcogitata,&inventafuntomnia.

Rabufenaeftmatcria quxdamrubra&terra provcnienscumaqua,quiEamineralibusdimanarefolet,maximcperficidcbet in menfe lulii in vitro infolaribus radiis po-

modo

fitoperfpatium Kj.dierum.

S.

NOVUM

ij

NOVUM LUMEN

CHEMICUM,
FONTE ET

E NATURiE

MANUALI EXPERIENTIA
deprompcum.
Cui accefit TraBatus

DE SULPHURE.
AUCTORIS

DIVI LESCHI

Attagrammay

GENVS AMO.

PR^FATIO.
OmnibusGHEMicAartisInquifitoribusGenuinisridelicetHermetisFiliis,Authorralutem&benedidionem a Dco prxcatur.

C^AImecumperpenderemy Candidc LECTOR,

multos adulterinos Lihros

falsaque ^

(utvocant)

^lcbemijlarmn Receptay Impoflorum fraude

'varitia
ceti

compofitaJn quibus nefcintilla

^a-

qmdem "veritatis ela-

internaturalium occultarumque artium indagatores^ver^

^
me

fari\qmbus
tur: nthil

quamplurimideceptifunt^

uttltus faBurum exijlimavi,

^ adhuc
quamf7alentum a
^

Patre luminum mihtconcreditum, cumfiliis

enti^

decipiun-

h^redibus fci

commune haberem.f^t^pojlerianifnadverterentnon

folum prioribusfeculisy^verum etiam hoc nojko , ftngularem iU

lam T>eibenediBionem Philofophicam qmbmdam hominibus
nonfmjjedenegatam*

Nomenmeum certis de caufis pablicare

mnconfultum^vifumejly dumnonmihilaudem qu^ro

Philofophi^ amatoribusprodeffe (ludeo.

Ideo prodeffe

fed

vanam

VIDERI

glori^cupiditatemreltnquo illisqui malunt

quam
ES S E.
hk in veritath Pbilofophic^ indubitat^ attefta-

^^

tionem fcYihoypaucis comprehenfa , a Manuati experientia

7n ihi ab Atiffmo ccncefja, deprompta funt : ut ii qui in hac lau datij^imafctentia

prima^ rcaliapofueruntfundamentay

Z^:t 2

hac

PRFAT10.

^4^
i)ac cohoYtatione

defcrant

ptilcherrimanm renim exercitatiomm non

^fic a fcelerata Fmiivendulorum turla, cm dulce

ejl decipereyttitifint.

Honfuntfomnia.ut ignarum t

quttur,7iecinania otioforum

'Igus lo^

hominum comynenta utjiultt^

,

in(tpientes,quiartemrident. I^eritasefi ipfijpwa Pbilofophica'^

qudm

ut veritatis amator,inveritatis Chemica

pYOclamat^zfuhfidtum
iioinvoluers

^ confrmationem
^ vttium

i?nmeritd

^occultare autfilen'

nondebuinecpotui, Qluamvishifce^nali^nis

temporibus (jihivirtus
ctdt

^quiparantur) propterfc'

indignitatem hominumque ingratitudinem

infdeltta'

tem (nequidde PhitofophortimaledtBiomhusioquar) inpubli"

cumprodire^maximoperepertimefcat. Pofjemaddtmre Che~
miciZ hujm veritatis tefics^aidores vtdelicetgraviffiynos.juxta

manimem venerand^ Antiquitatis in tot dtverfis Nationibus

confenfum Atqua experimentoocularividentur probatione
htfce elapps
non indigentMderunt ilUmpne vefle DI A A
:

N M

annis (fcienstoquof) ^nulti^fupremit^ infim^fortishomtnes.

Et licet repenantur quida

m mateferiati qm aut ex invi,

dia^aut malitia.autmetu deteBionis impofturarumfuarum,

clamitent aurofuamanimampojjeextrahi

pompofaac
^ nonpne

vana oftentationis detufioncatteno reddi corpori

porisJaborumacfumptuumjaBura

tem-

-,

detrimento ffciantpro

Hermetts Fittj,ejusmodi a?nmarum , ttt toquMntur , five

ah Auro ,five dLuna {quacunque via vutgari Alchemiftica)

certo

extraBtonem^meram effe perfuafionem quod qtfidem d

,

tisnoncredittir,fedtandemper experienttam

muL

unicam^fo,

lam verttatis magijiram^ cum damno venjicatur.

E Lontra^
qtii

PRiEFATIO,
qm (via Philofophicd) hocfinefraude

S49

fucopr^Jlanpo^tt , ut

njelminimum metallum^ftve cum /ucro,fiveftne /ucro,realiter

cotoreSolisvelLunjc in ommbus examimbus requifitisperma'
nente9ingat Illumjureaffirmarepoffum haberefores Natur^
:

apertas a aduUeriora

altiora arcana invejliganda y

^ cum

DEl beneditlione acquirenda. Porro pmfentes hos^raBatus^

meaexperientia confcriptosyfcienti^fliisoffero: ut
cogitatione

motuqueanimi

quirendisverfantur

dum omni

in Naturcs oculis operationibm in^

indererum veritatemr>tpfamque Natu-

ramperfpiciant^ cognofcant: m quaRefota tGtimfanBi^im^

ArtU Philofophic^perfeBio conftftit.modoviaRegiayquamNa'^

tura in omnibus operationibuspr^fcribit , progrediantur, Ideo

hk Candidum leciorem admonitum velimyUt fcripta mea

non tam exvsrborum corttcequame Naturd viribus intelligat;nepoJiea tempusjaborem ,
fumptum fruflra expen-^

Confideret Sophorum hanc effefcientiam non

fum
imperitorum : Et longe altum effe Philofophorum fcnfumy
deploret.

quam ut eumpercipiant.vell.hrafonesglorioftyVeUtterati irri^

aut contra confcientiam vitiofi (qui dum vlrtuttbus
fores
3

emergerenonpofjuntyfceleribus^ hone/iorum virorum calumniis idmoltuntury) velimperiti circumforanei quifuis de

^

alhationihus^ rubefaBtombus

cum

indigntjfima laudatifft-

Lbemic^ dtffamatione , univerfumferc mundum

deceperunt. T)eienim Donum efl '^fiqmdcm ad eam non nifi
7n^fcienti(Z

fola

^
rem

Dei intelleBum

illmninantis

grafa

rehgiofam humilitatem perventri

pr^ceptoris

experti

altenos

demonflrationem:)
merito.

fecretis

pofftt

per paticntem

(autper ocula-

^apropter a T>eo
fuis

procul abigit.

550

PRi^FATIO,

^mdreliqmm efifilios

artis mice rogo at meu7n

hene de ipjts

wercndi/ludmmammo grato accipiant: ^cum OCCUL- I

TUMfecerintMANlESlUMyatqueDeimtu,con/Ianti
lahoreinoptatumportumPhilofopbicumapputertnt

phicomoreomnesindignos ahhac arte excludant

amorisque

Whilofo-

proximum egenum in timore Dei {pofipofita 'vana oflentationCy) memores ^ Optimoter-Alaximopro ffecialthGc
erga

munerefineahufUyin tacito ^piegaudentifinu , fempiternas

gratitudinis laudes decantent.

Simplicitas Veritatis figillum*

Cum

UM a PR^FATIONE

hac fpatii aliquid inanis fupereflec, eiqueimplendo ut vacarem ro2;abundus inftaret

Typographus Arnaldi VILLANO:

VANI Teftamencumbrevius,ameolim
cibus vcrficuHs exarracum, in

fcquen-

mencem mihi venic.

HoccibiLECTOR hiccommunicare non

indi-

rquippein quo defideraca verborum eleganciaab exprefTorum in ejusgeneris fcri-

gnumvifiim

eft

ptisopcabilioreincegricacefuppleacur

TESTA.

TESTAMENTUM ARNALDI
DE VILLANOVA.

TRaditm hUolim mentemfignajjefupremam

Hoflr^gentpshonos

Arnaldus Villanovanus.

E tcrra exorttur^vircfqne acqmrit in ignc

PerfeBas cclebris veterumlapis illc Sophorum,

Limptdus tmc horis bisfenis nutriat humor^

Donec di/lentis turgentior undiqucmcmbris;
ExpoRtufque locoficco modicequc catentiy
Horarum quoque bis fcnarum tcmporcfenfim
Expurgetfefe nimto extcrnbque vaporcj

Durattfquc etiam foltdcfcat partibus intus.

De laptde cxpreffummetiori virgineum lac
Confeftim vitrco claufumfervatur in ovoy
variatur ab ignc
Pulltfico inque dies mire

d
:

Dum varit infixo ceffent candorc colores.

Excipit hunc tandem crefcentis vinbus ignis
index.
Purpurm.completi operis virtutis

NA0.
TRACTA-

-4t?(w)IH"

TRACTATUS PRIMUS

N A T U R
^mdnam eaftt

A,

qiiales ejm debeant ejfe

Scwtatores^
I

Uki Sapientes,Dod:iflimique Viri antc complura

Sascula,

im6(Hermete

tefte)

antediluvium,

multafcripferunt de conficiendolapide Philofo-

phorum; &:totnobis
Natura

reliqueruntfcripta,utni{i

in dies operaretur credibilianobis

jamaliquisverum cxiftimaret efle

quiafuperioribus faeculis

vix

Naturam:

non totinventores

re-

rerumfuerunt; Nec etiam anceceflbres noftriahudquicquamconfideraruntpra^tcrNaturamipfamj&Naturaspofribihtate.Etquamvis ilh in fimplici tantum Nature via manfcrint ea tamen invenerunr
,

quas nos nunc in tot rcbus vcrfantes , vix noftris ingcniis potuiflemus

HocfitquianobisNatura,&: Generatioreruminorbe,
jam vilis fimplexque videtur. Et ideo ingenia noflra, non ad rcs cognitasjfcd ad taha qua? non vel vix fieri pofIUnt,intendimus quaproimaginari.

ptcr itactiamnobisfuccedit facihiis excogitare res fubtiles, &:quas

ipfiPhilofophi ncfcircntimaginari,pofIumus, quam ad vcrum Natu-

IX curfum,&: Philofophorum fcnfum pcrvenire. Et fic Natura hominumcomparatacfl;, uteaqu^fcitncgligat, aliafempcrquarrat;

multo magis ingcnia humana quibus Natura fubdica cfl. Exempli
gratia;vides quemlibet artificem cum jam adfummam artificiifui
pcrfedionempervenerit, aha quasrit, aut eo abutitur, aut plane definic.

Ita ctiam gcnerof;i Natura femper agit ufque in ipfum Iliadum,

Aa a

hoc

l^ovum Lumen chemicum,

hoc eftjTcrminum ulcimum,poftcn ccilat. Nam indita e/l Naturar

4S4

permiflio qu.Gedam abinirio, ut percurfumintcgrum pofTit

adme-

lioravenire, &: rcquiem habcreplenariam, ad quamomni conatu

tendit, &: gaudet fiio fine, non aliterutFormicafenio, cuiinfcneIta nimirum &: noftra ingenia eoufque
lute Njtura creat alas.
progrcHa pjnt pr^t^fertim in Artc Philofophica, fcu lapjdis praxi,
Nam Ars Chemi^
ut jam fere m ipfum lliadum pcrvenerimus.
,

ejufmodifiibtilitatesnuncinvenitjUtvixmajores pofTmtreperiri &:

eatenusdifiert aveterumPhilofbphorum Arte, proutFabcr Horo;

lot^iorum a fimphci Fabro Ferrario Ethcet

:

ambo tradent Ferrum y

nihilominus ncuter fcirct alterius labores , quamvis ambo fint in fua

Si hocrevivifccret ipfe Philofophorum patcr Herarte Magiflri.
fubtilis ingenii Gebcr , cum profundifrimo
mes,

RAYMUN-

&

DO

LULLIO

noftris

non pro Philofophis

Chemiftishaberentur

tiones,

>

fcd potius pro difcipulis d

Nefcirent tot hodie ufitatas

totcirculationes, totcalcinationes,

deflilla-

& tot alia innumera-

Artiftarumopera, qu^exillorumfcriptishujus fxcuhhoUnicum tantumnobis deefl,

mines invcncrunt &:cxcogitarunt.
videlicet Philofophorum
ipfi
fecerunt
lapidem
fciamus
id
quod
ut
Nos dum illam quxrimus alia invcnifeu Tinduram Phyficam.
biiiaalia

mu8:

&:nifiitaufitata efretprocrcatio

humana,&naturaincofuum

Sed, ut revertar ad propofijus teneret jam vix non deviarcmus.

tum promifi in hoc primoTra^H^atu Naturam cxplicare ne nos a
N a t ur a m igi tur difimplici via vera, vana dcfledat imaginatio.
efre quam DEUS
intcgram
in
fuo
fimpliccm
veram
co Unam
ante fecula fecit &: fpiritum ei inclufit fcito aurem Naturas Tcrmi,

numefTeDEUM,
finitur initium nifl

qui&: Natura^principium cftjfiquidemnullum

Dixi unicam ^^^ tantum,
in co in quo incipit.

per quam Deus orania facit: non quod Dcus fine illa operari nefciret,
(fi quidem ipfe Naturamfccir, &: omnipotcns cft;)fcditafibiplacuit,
RcsomnescxillaNaturaunicaprovcniunti ncceftinor&:fccit.
bealiquid extraNaturam: Etquamvis aliquandoabortusfiantjhoc

nonefl natura^, fed vel artificis vel loci vituim.

Nacura h*ec

divifa

O^Qoyum Lumen Chemicum

ss?

eftinlocaquatuor , inquibusha:c omnia opcratur qua: apparcnt&:

inumbrafunt^liquidemrespotius h\ umbr.i funtquam utverc appareant.

Muntur

maic &: fceiriina &: Mercurio aflimilatur,

fccundum terrae loca bona velmalares

in

quiafejungitvariislocis; &:

producit; licet non (int loca mala in Terra,prout nobis videtur. Qualitates autem funt tantiim quaruor , &: \\x omnibus infunt rebus ne,

que concordan t ; femper una exccdit aliam.

ag

vifibilis,licet vifibiliter

Natura autcm non eft

nam eil fpiritus volatilis, qui in corpori-

bus luum agit officium locum &: {edcm fuam habet in voluntate DiNobis hoclocoadnilaliudipfa prodefl:,nifi ut ejus locafcia:

vina.

mus,qusEfmtipfiConventioravei propinquiora;hoc efl:,ut fciamus

conjungere rei rem,fecundumNaturam ne mifceatur lignumhomini,aut Bos vel animal metallo fed quodlibet agat in fuum fimile
5)C tunc etiam Natura fuum pra^ftabit officium.
Locus Natura: noa
cftahus quam,utfupradicl:um,invelle Dei.
ScRUTATORES Natutas tales efte debent qualis eft ipfa Natura,
;

conftantes &:c. &: quod maximum ,pii,

proximo non nocentes Poftea diligenter confiderentnum propofitum fuum cum Natura concordet;an fit pofiTibile
ab exemplis difcant apparentibus , ex quibus videlicct rebus quii

veraces, fimplices, patientes

Deum timentes

fiat,quomodo,&:inqualivafe Naturaoperetur.
Nam fifimjliciter ahquid vis facere ficut ipfa facit Natura fequere Naturam fin
vero prseftantius quid moliris quam Natura, id animadverterc in.
quo &: per quid molioratur &: femper in fuo id fiat fimih. Exempli
gratia, ficupismetallum(quaj eft noftra intentio)uIterius quam
Natura fecit in virtutc promovcre ; Naturam accipere oportct Metallicam,&hocinmare&foemina,ahas nilefficics: Si enim intendis
ex herbis crcare Metall um laborabis in vanum ficuti ex
,

cane vel beftia lignum non

produces.

Aa

aa

TRA-

Uo^vum Lumen Chemicum.

j/<f

TRACTATUS SECUNDLTS,
'Dc Operatione Natur^ in nojlro propojito

fpermate,

NAturam jamdixie{reveram,unicamj wbique apparcntem,

continuam,qu2Ecognorciturexrebus produd:is,lignis videliGct herbis,&c. Dixi etiam fcrutatorcm Naturas eflc oportere veracem, fimplicem, patientem, conft:antem,unica:laltcmrei,animum
applicantcm.&c.NuncdeNaturacaduincipiendum. SicutiNatura
inDei velleelt,& Deuscreavitillam , velimpofuitomniimaginationi; itaNaturafecitfibiremen,hoccft,vcllefliuminElemcntis. Illa
efl:

quidem una,

& tamen rcs profert diverfas; fed nihil operatur flnc

fpcrmate.quidquidfpcrmavulroperaturNatura,namefl:inftar ArSpcrmaigitur uniufcujufque rci meiicisalicujusinftrumcntum.

lius

& utilius cft

fpcrmatecflicics

Artifici

quam Natura ipfa

tantumquantum

Nam c

Natura

fine

flneigne, auro velargento Auri-

Habitofpermate Natura
ad bonum. Operatur illain

faber, autfinegrano&remineagricola.
prscfto aderit,

flve

ad

malum

flvc

DEUS in libcro hominis arbitiio

&c hoc eft magnum

coala fcd propria
non
quodNaturaobcditfpermati,
miraculum,
qux
Homovult,
noncoafpontci ficuti&Deus omnia concedit
Idcohomini dcdit Hbcrumarbitrium,
ftus, fedexpropriovelle
Spermaigitur eft Elixir cujufque
bontim.
five
ad
,
fivead malum
tiigerei , vel quinta eflcntij, fcu pcrfedifljma rci dccodio

fpermate ut

&

quod Humidumrapoflctinhicdehocfpermatc
Magnusquidcm
dicalcinMctallis.
fed nos tanium ad propofitum in Arte Chemica tenftitui fermo
elementa generant fpcrma voluntatc DEI
Quatuor
dinuis.
Quemadmodum enim viri fpcrma habct
imac^inatione Naturx
centrum , feu vas iiii feminis in renibus ita quatuor clcmenLa

ftio, vcl fulphurisBalfamum,

quod idcm

cft

&

mocu

^S^um Lumen Chemicum

^.

SS7

quodlibet fecundiim fuam qualicatem ) projimoru

(
ciuntfpermain cenxcentrum, ubidigeritur,
permotumemitCentrum vero terra^ eft quidam locus vacuusubinil
titur foras.
indefinend

&

Excentrum Tutitaloquar ; feu centri marginem&: circumferentiam quatuorEIementa fuas projiciunt qualitaSicuti virfuum emittit femen inuterum mulieris; in quonil
te3.
manet de femine fed poflqusm debitam matrix accepit pQrtiolimiliteracciditin centro terrse utvis
nem, casterum ejicicforas
Magnetica partis alicujus loci rem ad fe attrahatconvenientem fibi
quiefcerepoteft

in

adparicndumaliquidi casterum ejicitur foras in lapides &aliaexNam omnes res ex eo fonte habent originem , nec
quicquam in toto mundonafcicur nili per hunc foncem, Exempli
crementa.

gratia

Habeatur

cecur ia menfa:

in aliqua

medium

menfa plana vafculum aqux

quod lo-

&

&: circumcirca ponancur resvari^e,

quodque feparacim
efFundacur
vidcbis illam aquam hinc inde diffluere
poftea aqua in medium
dtim rivulus unus actingec colorem rubeum rubefiec ab illo fiad
colores varii

icem

fal

&:c.

&

falem

{aporem mucuabitur ,

falis

& fic dc ca:teris.

canonmutat, fedlocorum diverlitasmutacaquam.

Aqua enimloSimilimodo

e centro terrx femen vel /perma a quatuor elemencis in ccncrum

projcdum ad varialoca cranfic ,
fecundum loci Nacuram nacufi pervenic ad locum cerrx
racur rcs
aquse purum fic res pu-

&

Semen

fperma

omnium rerum

unicum, &: camen vaViri femeneft

femennobile, &falcem ad generacioncm hominisefl creacum; ni-

ra.

rias res

&:

generac

hilominus

ii

vir

fcituraborcus

uci e fequenci

eft

apparec exemplo.

quod efl: in ejusliberoarbitrio, naNamfi, contra graviffimas Dei inhibitioncs vir

abucacur eo,

iniretvaccam, aut aliam befliam\ facile conciperet beflia viri femen, quiaNaturanoneflnifi unai &tunc nonnafceretur Homo,
fed beftia &: zhonm

fiquidem locum non invenit femen fibi comTali inhumana &: deteflanda commixtione virorum
bcftiis variae beflix producerenturhominibusfimiles.
Itacj

pctentem.

cum
nim

fic,

fi

fpermaincratcencrumnafciturquodindenafci dcbebatj

Aaaa

fcd

Nv vum Ltmen Chemcum,

$} S

cum jam in locum venic &:conccpit, non nmplius mucntformam verumdum adhucin ccncrofpcrmacft, xquefacileexiUo
rpermue produci poceft arbor quam metallum, cam cito herba
quam lapis>, uc unius preciofior alcero fecuadum puricaccmloci*.
Scdquomodo Elemencafpermagcnci^ncnuncnobis dicendum eH:,
{cd

&

duofuntgraviaSi duo
funt levia duo ficca duo humida fed unum maxmie ficcum 6c al- ^
fosminina&c.
Hotcrum maxime humidum, funtmafcuhna
rum quodhbet perfeeftprompti/limum adproducendumresfibifiita voluit A ItiHimus Hsec quatuor non quiemiks in fpha^ra fua
&:quodlibetperfeemittitfuum
invicemagwnt;
fcunt, fedfcmper
fubtile , ac in ccntro conveniunt In ccntro vero eft Archseus NaQuomodo
tMi2C fervus, qui ea fpermata mifccndo cjccit foras.
*
duodecim
Epilogo
Traclatuum
horum
in
copiofiiis
autemfiat;

Elemenca func quatuor

hocmodofic.
,

&

&

Yiderccfl.

*/'. 51

TRACTATUS TERTIUS
De VcYA Metallomm materia,
fcduna finealteramcPrima&principalisefl humidumaeriscalitallum noRcreat.
ditatcmixtunii hanc Philofophi Mercurium nominarunt, quiraSecunda efi:
Lunas gubernatur in mari philofophico
diis Sohs
Scd quia omnes
terrse caliditas ficca , quam vocarunt fulphur.
nos
paulo
lucidius iloccultaverunt
maxime
,
hanc
veri Philofophi
ignorato
quo
omnia deiam exphcabimusj pondus praerertim,
Indcfitutmultiex rebona producantabortus : funt
ftruuntur.

PRima Metallorum materia duplcxeft,

cnira

qui totum corpus promateria feu femine vcl fpermate fuExemahi fruflum &: hi omnes a reclo declinant tramite.

munt
phgmiai
,

fi

quisviripedem &:rauiierisaccipeietmanum, &:vellecex

^N^^vum Lumen Chemicum,

SS9

exhaccommiftione Grearehominemj noneflet poiTibile. Eft

cnim in quohbct corpore ccntrum &: locus, vel fcminis feu fpermatis pundum, &: fcmpcr Sioo. pars, ctiam in ipfo grano tritici;
Nam nontotum granumvelcorpus
&: hoc aliter cfTenonpoccft
eflin
fed
tantum
corporefcintilla ahquaneccfTavertiturinfemen
ria, quseafuo corpore cuftoditur ab omni excefllvo calore &:friS'\ habes aurcs
fenfus , hic animadverte
fecurus
gore &c.
tantum
abillis
qui
locumfpermatisignorant,
non
totumque
eris,
granum in femcn reducere nituntur; verumetiam ab hisomnibus
quiin fohitionemetallorum verfintur vana, &:metaIIapertotum
folverevolunt, &pofleaex illorum commixtione mutua, novum
let

&

&

At hi fl Naturse proceiFum conflderarent , viderent rem fe habere longe aliter Nam nullummetallumefttam
purum quod non habeat &: fuas impuritates , unum tamenaltero
creent metallum.

Sed tu amice Lcdor , primum obfervabis

pauciores vel plurcs.
Naturxpundum,utfupradi6i:um, &fatishabes fedhanctibiha,

beto cautelam
bus non eft.

ne

in metallis vulgi illud quseras

Nam

pundum

in qui-

mortua
funti fednoftrafunrviva, fpiritum habentia, qua; omninofumendafunr fcito enim mctallorum vitam cfleignem, dum adhuc
iu. fuis mineris funt,
& mortem etiamignem, fuflonis videliPrima
metallorum
vero
materia eft humiditas quaedam mixta
cet.
&: eft in forma aqusc pinguis
adhsercntis unicuique
aerc calido
purxvelimpurse;
inunoloco
tamen
abundantius
quam inalterei
fit
quia
terra eft in uno loco magis apcrta &: porofa , vim
ro , quod
attradivamhabens-, quam inakero.
Provenitahquando per fein
lucem induca vefte aliqua praEfertim in locis ubi non habet adhcereccgnofcitur ita, quia res omnis ex tribus principiis eft
le alicui
compolita Inmateriaverometallorum unicatantum flne
h;tc metalla prscfertimaurumvulgi,

conjundione, exceptaveftevelejusumbra>
fcihcet fulphure^&G.

TRA-

D^vum Lumen Chemicum,

$6o

TRACTATUS QUARTUS.
^uomodo metalla in terr^

'vifcerihm

generantm.
poftquam quatuorElemcnta virtutesfuasprojeceruncin terra? centrum , Arch^eus diftilEft
lando fublimat calore motus pcrpetui in tcrrse fuperficicm
poros
terr:^
per
refol
virur
in
ventus
ftillando
&:
porofa
,
enim terra
aquam, ex qua res nafcuntur omnes Sciat ergo dodrinse fihi
fperma mctallorum diverfum non efte afpermatj^rerumomnium,

PRodHC-unturmetallahocmodo

fcihcetvaporem

humidum

ideo fruftraquxrunt Artiftic metallo-

in matcriam primam , qua; tantum vapor cft.

Philofophinontalem intellexeruntmateriam primam, fed tancum
materiam fecundam , ficuri Bernardus Trevifanus optime difpuElenientis loquituc
tat, quamvis non ita lucide, quia de quatu

rum redu^ioncm

nihilomjnus id dicere voluit, &; fblummodo cum filiislocutuscft.

Ego vcro utclariiis Theoricam dctcgercm, omnes hic prarcavcrc

moncre

voluis Ut tot folutioncs

nationes ac reitcrationes fmerent;

dura cum per femollisubique fit
talis

tot circulationes, tot calci-

nam

fruftra k\ quxritur in rc

Non

prima, fcdfccunda tannimirum qua: fimul ac concepta eft,

:

tiim qua^ratur materia,

At fiquxrasquomodomctalinaliammutariformamnonpotcft.
ium in talem reducatur materiam fequor in eo Philofophorum inHoctantumprxcscterisyplo, utfihi artisintelligant
tcntionem
fenfum fcriptorum non fyllabas bc ubi Natura deftnit , in mctalli:

coram oculis noflris perfeclis corporibus, ibi articflc

Sed ut ad propofitum rcvertar ( fiquidem hicnon
incipiendum.
eft intchtionoftrade foIofap;d^J agamusnunc de|materia metalPaulo antc dixi Rcs omncs nafci cx acrc liquido vel vapore,
lorum.
cis videlicet

quem

O^ovum Lumen (Jjemicum.

^Si

qiiemElementaperpetuomotuinvifcera.terra:ilillant * huncpoflquam NaturiC Arch^eus accepit , per p&ros fublimat , &: uniciw<iue loco fuafagacitatembuit ( iicuti in pra:cedentibus retulimusjj
fic locorum varietate rcs etiam proveniunt
iiafcuntur variac.

&

SuntquiopinenturSaturnumhabere aliudfemen, aurum quoquc

aliud, .&^ccon{equentermetailarliqua

fed vanafuntifta; u-

femen , idem in Saturno quod inauro invenitur,

iiicum tantum
idem in" Luna quod in Marte \ fed locus tcrr^ diverfus fuit fi me
rede ixitelli^is } quamvisin Luna Naturacitiusquam inSoledeficrit
& fic de aliis. Quando enim ex tcrrjecenti-ofublimatur vaell:

porille, tranfitpcrlocavelfrigidavelcalida

Siigitur cranfitvapor

, ubi pinguedo fulphuris parietibus adhsePhilofophi Mercurium Philofophorum dixc-

per loca calida &; pura

retvaporille,

runt,

quem

accommdat

fe &: jungitur ilh

pinguedini

quampofteafecumfublimat;
tunc fit unduofitas, reliclo nomine vaporis accipit nomen pinguedinis; qua^ poftea veniens fublimando ad loca
alia , qua: jam vapor anteccdens purgavit, ubi eft terra fubtilis,
pura: &:humida, implec poros ejus &: jungicur ilh; &ficfitSol:
,

&

Jiveropinguedoillavenitadlocaimpura, frigida, fit Saturnus : fi

mixta fulphuri s fit Venus &:c.
vero talis terra pura fit
Qud
cnimmagisdepuratuslocuseft, eopulchrioraredditmetalla rnani
fciendumeftquodille vaporcontinue egreditur excentro adfuperInde fic quod hodie reperiancurmificiem, eundo purgac loca.
nera^ in locis ubi ance mille annos nullse fuerunc
nam progreflii
fuo femper fubciliac crudum impurum , purum fucceftive fecum
Ec haec eft reiccracio , &circulacioNatura^; tamdiufubtrahens
hmatur, resnovas producendo, doneclocus depuratur optime;
quo magis depuratur , eo etiam nobiliores res producit. Hye-

&

mevero, cum
ille

aer frigidus cerram conftringic,

un(^uofus vapor

& aqua mifcecur &

congelacur eciam

una cum cerra

fimilem Mercu-

qui poftea, redeunce vere,

Magnefia crahens ad fe fibi

qui dac vicam omnibus rebus , per radios Solis , Lunjc
&ftellarum, 6i:ficgramen, florcs&fimiliaproferc Nacuraenim
;

rium

aeris

fic

Bbbb

ne

S^o^vum Lumen Chemicum.

^Sz
tie

momentiim temporis

Mctalla vero

oriatur.

fic

procrean-

tiu-,loftgadeftillationcpurgatiirterra, pofteaaccefTupinguedinisea

generantiir:aliomodononproveniunt, ficuti quorundam, PhiloIbphorura fcripta finiftreinterprctantiura,vanaopinio eft.^

TRACTATUS QUINTUS
D^ generatione lapiSm omnU generls,LApidismateriaefteadem quae&raliarum rcrum;

&: fecundiirr?

Quando quatuon'
locorum puritatem hoc modo nafcuntuc.
Elemcntaruumvaporemftjllantinterra^centrum, &:ArchasusNa;-'
fiiblimat; hic, dum tranfit per locaporoitura^ eundem t)ic\t
que terrj^ , trahit feeum omnem terras impuriutem ufqucin fupecciem , quem poftea congelat aer (nanv quod acr creat purus,
aer CQngelat crudus quia aer in aercm habec ingreiTum &: fejunvgunt invicem., nam natura Natura Jascaturr) &: fic fiuntpetras&^
monteslapidei, fecundum magnos &parv0S poros.
Et quo madum eninsi
jores terras pori, eo etiam melius purgatur locus
per cale refpiraculum major caliditas , &: aquas major quanti*fic poftea in ejufmodi 1qMs tranftt , c6 citius depura Jur teiTa ;

&
,

&

ciscommodius mctallanaTcuncur. Sicuti&: ipfaccftatur experientii=, uraurum non alibi nifiin montibus queratur &: reperiatur

nam faepiifirae talia loca:

quodinplanitie, nifiraro, fierinequit
humida int, non vapore, fcd aqua Elemenrali, quasad fe trahic
Taporem illum 6c ica fefc ampIedVuntur ut nea faciJe feparen:

tur
gili

;.

poftea Sol cceli digerens illam facit argilJam

utuntur.

(ccum pinguedinem vel fulphur

Sunt&:aliilapides prctiofi,

crcat.

lagdus

pingnem

qua fi-

Inlocisveroubieftarcnagroira, &: vapornonhabet

&: rciiqua:

gcmra^

hcrbas &: gramen

in.

pratis

utAdamas, Rubinus, Sma-

generantur omncs hoc modo..

Quan.-

^"^(cjjum

Qiundo

Lumen Chemlcum

s^i

vapcrr Naciira: per fe /libliimtur., /iiic acceflii pinguc-

dims fulpbuiis, &: vei-wc ad iocura aquse purx i^Ah^ iiunt A.damamces; &: lioc in locis frigidiifimis , ad quarnonpoccftpervcnire pinguedo ilia , quia pinguedo noii perxnitterecifta. Sriendum

enim eft quodfpiritusaquse facillim^e fublimatur calorefacili; fcd

oleumieu pingueclo non niii magno elevatur calore, ^inloca caiida etiamfi enim ex ceiKro progrcdiatur^ levi congelatur frigorc,
&: fic fubfiftit vaporvcro ad ioca debicaafcendit, &: congelaciir
:

Quomodoveroingemmis cofciendum eft illud racioL^ fulphuris in hunc modum ficfuiphurispicguedo congdacur, motu iHo perpctuo poftca

inaquapurainlapiciesgratiLiiacira.
lores fianc
xi

ii

fpiritus

aquac tranieundo digeric

jiec colore digeilo

ad meiiora cum
lationibus

purificat illud vi falis

rubeo vcl aibo Goloretur

illo fpiritu

cievarur

do-

qui color tendens

quia fubtiliatus eft tot mteratis diftiipoftea habet potcntiam ii\x^z\\<^i

fpiritus

rcsirapcrfedas, ^& fic introducit colorem , qui poftca jungituc

iili aqu2c cunc parcim congdauc ,
ficimplet poros ejus,
fixatisr cura ea fixadone infeparabili.
Congelatur enira omnis aqua

&

&

congelaturfngorefi habctfpiritum ; fed qui

fic /piritum cum ea jungerc , certc
,
rcm in veniet milleiies pretiofiorcm auro &: omni re. Efficiat igitur
utfeparctur ij^iritus ab aqua , utputrcfcat, &:appareatgranum;
poftca rejed:is f^cibus reducat fpiricum ex altoinaquam, &:faciat
calore
fcit

fi

eftiinefpiritu

congdare aquam calido

conjungerc fimul: Ilia enim conjundio gcnerabit ramuai diilimilcm formaparcntibus^

TRACTATUS SEXTUS.
D^ Sccunda Matcria >

gff putrefaBionc

rcrmn,
ir\Iximus de prima matcria rcrum 6c quomodo nafcuntur
-^'res cx Natura fine femine, hoc eft , quomodo Natura ab
Bbbb i
Elemen,

U^vum Jjimen

j(!r^

Chemicum.

Ntmc vero de
Elemcntis accipic materiatn ex qiia gcncrat femen
feminc
fermoncm
infticucmus,
ex
generatis
rebiis
j
&:
feminex
Omnis res habais femenmulriplieacurin eoy fed abfqiie Nacuras:
:

auxilio

non

fit :

aliquo corpore

femenenim'nihilaliud
fcu vapor humidus
j-

eft

&

quamaercongcLuusin;

nili

hic rcfblvatur calido*

Sciant ergoinveftigatores artis

etiam vaporc, nullius elHifus,
qua?
non cit :
{ciantiJlud eirc
rem
quan*ant
fit
nc
femen
y
quid
produdtumeft,
Primumeit
elementis
triplex, quodexquatuor
MiNEKALE, dcquohoclocofermoeft alterum Ve g e t a Br-

&

Animalb, Minerale

Tertium
L E
phiscognofGitur
;

dcmusinfrudibus

fcmen

ViGETABiLEcammimeac vulgare
i

a Philofo^
eft,

ut vi-

ANiMALEcximaginationecognoicicur. Ve-

oecabilcnobis oftendit quomodo natura creatillud ex quatiror EleSciendum enim eft quod hyems cfir putrcfadionis caufa^
mentis.

fiquidemfpiritusvitalesinarboribuscongelaE r &: quandohicalore Solis ( in quo efl: vis magnetica omnis humrditatis accraliva) rc-

per motum excicatus , pellit ad cirfubtilem

vaporemaquae
cumferentiam
y qui poros arboris aperit &:
PrseceTuttas flillare facic, femper purum ab impuro feparando'.
congelaturrn}
dittamen interdum putum impurum purum ftat
fiores, impurumabkinfolia, groiTum &: fpiffum in corticem J ar-

folviincuri

tnnccalor naturx

,.

&

borescortex manetfixiis,, foliaca^untfrigorc velcalorcy qaando

florcs congclantur in cali colbrc qnalis cfl
obftruuntur pori ejus
femen ( veiutrpomum in quo
fruftum
adferurit
ipfi calor,
fpcrmaeft, exquonafciturarborf fedinillofpermate eftfcmenvel
granum intrinfece r ex quo etiam abfquefpcrmatcnafcitur arborf
:

&

&

uam multiplicatio fic non in fpermatc, fed in femine.

Sic oculari-

ter videmus Naturam creare ex quatuor elementis fcmcn, ne nos

in hoc fruffraoccuparemury nam quod' crcatum eft crcatorc non
Hocexempli loco lec^orcmadmonuifrefuffieiat; fcdod
indigct,.
propofitum Mincralc rcdeo^ Semen Minerale vel Mctallorum

propterca non crcditur tale feNatura in vifccribus terrae

saen efTe in rerum Natura, quiainvifibik eft At non eftmirumi
creat

quod

J^^Coyum Lumen ChemUum

S^$

quod prseoculi5<,(][ nonpercfqiioi ignari'

piatur abiUis imilto miniVs iftud quod invifibilitcr abrconOKrm eft;;
ied veriirimum- efS quod fuperius non eft nift uc iftud quod eftin^,
lius
& vice verfa rd quod naf citur fupras nafcitur ex eodem fonte
Et quam prarrogativam
ficutriHud quod infra m terrae vifceribus.
vegetabilia prsr metaliis habenc ut DF.US iliis femen inderec , &:
hxcimTnericoexcIudcrec? Nonneejufdem dignicacis mecallaapud
dubitcnc

fiquiviem id

&

DEUM

arborcs i Hoc pro cerco liacuacurj. nihil flne fecujus

ubi enimnullum" eftfemen, rcs efl: morcua^
minecrefcete
Neecfleeft ergouc, vcf quacuor eremenca" creenc femen raecallorum >
velcaproducaiicfinefemine
fiabfquefemineproducuntur, tunc
perfedta fieri non poHunc v fiquidem res omnes fine femine imperfed^aefE, racione compofici t qui hanc indubicat^ vericacrfidem
nonadhibeCy noncftdigncisuc nacuriB feGrecafcruceturr nilcnim
::

orbe nafcicur quod feminedeflicuatur,

Semen mecallorum vere &: reaiiter ipfis efl indiium f gcncracio aucem ejusita fic.
Quatuor eiemenca in prima operacrone natura" flillanc , per Archasunt
in

centrum vaporeni' aqu^ ponderofum qui efl

dicicur Mcrcurius propcer ejus fluxibilicamecaHbrum^ femen ,
reiconjund:ionem,
&:uniufcujufque
nonpropcerefrentiamy
temv
aflrmilacur ful^huri propcer incernum calorem
&rpoft congeracionem eft humidum radrcale^ Ec quamvis corpu^ mecaHorum cx
Mercurioficprocreacum, quodde Mercuria PhifofopherumincelIrgi debec, camen hi non func audiendi qui pucanc Mercurium vulgi fcmen cfTe mecaHorum
& ica corpus loco feminis accipiunt J
nonconfiderances quod &: di6lus vulgi Mercurius fuom in fe habeat
femen.
Errores oraniam horum e fequenci pacebunc excmplov
Manifefium cft quod homines habeanc fcmen in quo mulciplicanRirr Hominis corpusMercurius eft; fed femen occulcum cft iix
Nacuras' in terng

&

;'

,,

corpore, k. racione corporis quancicasin corpore exigua

quiigi-

lurhominem generarevulc, non Mercurius, qui corpus eft, (^d

femen vapor aqu.T congelacus accipiatur. Sic m regeneratione
meullorum finiftreproceduur a vulgaribus Chemicis:Corpora me-

Bbbb

tallic3

J<^oum Lumen chemtcum.

4^6

^^^ Mercurium,five aurum^fivc Saturnum,{ive Lu^

flarnj A:carroduncillaaquisfortibus,,&:aliis rehus hctCKogeniis ad
vcram artem non rcquiiitis % poftea conjungunc X nefcientes
callica foJ'"*^^

>

quodex corpore humano diile<3:onon generatur homoi quia corruUnaquacptio corpotis, &: feminis deiliudio hoc pado praeccflit.
mare & fosmina multiplicatur, ut in traiStatu deduplid
ma.tcria mentionem feci Divifiofexus nil creac vcl pfoducit,fcci debita illius conjun<^io profert novam formam: ScminaveHpcrmata
ergo,noncorpora,funtaccipienda ^.ergcmaremvivum ^foeminamvivami hos conjunge fimul utjnter {eimagincntur fperma ad
procrcandum fuafNacurae fru<3:um. Primam ctiam matcriam nemo mortalium credac fe facerc pofle: Pdmamatcriahoministcrra
cft,&ncmohominumcxiilahominem crcarc [X3tcft folus Dcushoe

quc

rcs in

fcif, at

emaceriafccunda, quarjamcrcataeft, fiinlocumdebitura

pofita fucrit, facile

men eft,

Natura operancegcncrabicurid, cujus formx fe-

Artifex hic nil facit nifi ut fciac fubtile a rpiflb fcpararc ,

&

Nam hoc confiderandum eft, prouc res

in vas imponcre dcbitum.
incipitur ita finitur cx uno fiunt duo cx duobus unum, d: non ulteUnus eft Deus cx hoc uno Deo filius eft gcnitus Unus deriu^.
ditduo, duounumdcdcrunc Spiritum Sand:umabucroqucpr0cc*.

ficfad:us cftmundus,& ficcricfiniscjus. Confiderapiiopunda exa<5liifimc habes in illis Pacrcm Pacrem &: fiquatuor
ra
hum,ultimo SS. habcs quatuor Elcmcnta habcs quatuor luminaria,
duo Gcelcftia , duo Ccntraha Nil amplius eft, fuic, &c crit, quam irx

dcntem

.*

figura patct;fi

debcrcm omnia myftciia hinc clicienda configna-

hac
rc,mafynumorircturvoIumcn:Redcoadpropofitum,&:cibidicoverum,filimi, noncrcaturexunounum, quiahocfoliusDeieftproprium fufficiat tc poffe ex duobus creare unum tibi utilc. Scias cr20 fpcrmamultiplicativum effe matcriamfccundam^&nonprimam;
Primacnimmateria retumnonvidctur, occulta cft in natura^
:

vel in Eiementis fccunda vcro

,

imerdum filiis

doj^rinajapparet.

TRA.

J^ovum Lumen

liACTATUS

(joemicum.

$^7

SEPTI.MUS,

D^ 'Virtuk Secmfk materU.

ut fadlius poflis
SEo
virtutes
materia
da
,

libi.

funt

comprelienderc qualis fic hsec recun-*

ex quibus illam cognofccs dercribani

Ac primufm fcias quod Natura in tria Regna divih eft Duo

Regna quorum quodlibet pcr fe ftarc poteft etfi alia duo non
j

eflent

& Animale.

cftregnumMinerale, Vegetabile',

Minc-

hominum in mundo efler

Vegetabile itidem" ctiamfi nuUum mecal-

rale per fe fubfiftere poteft ,

etfi

nuJIus

necarbor, velverba.
,
pcr
fe
efletr,
ftafe
poteft
hsecduofunt cxuno
lumr nec animal
per unum creatay Tertiiim vdro ex dilis duobus Vicam habet finequibuscflenonpoftet, &:eft nobifius ac pracftantius quamduo
prsedi(Sta, ficuti etiam poftremum cft inter iria ,
dominatur eis f
quia fempcr in tertio virtus finitur ,
in fecundo mulciplicatur^
Viden in vcgetabili Regno ? Prima matcria eft Herbai vel Arbor
]uamtucrearenefcis, Natura hoe folummodo facit
Inhocrc-^
gno fecunda materia eft femen quod tu vides in hoc multiplieatur,
Herba vel Arbor, In Regno Ariimarf prima matcria eft Beftia vcl
Homo, quemtuctearenefcis Ced fecundammatcriamfpcrrHatii
:

&

&

nofti

in

quo multiplicatur.

In Regno mineralimetallum ut Grea<*

rencfcis, &:figloriaris vanus CS

&:mendax5 Natttrahocfecit: &:

quamvi;s haberes primam materiam fecrmdiilm Plaik>fophos,iIIud fal

ccntrale , tamen fine auro mbiltiplicare fmpoiTibile tibi foret: fe-

jncnaucemmecallorum vegecabile filii tantu^m do^rinae noverunt.

In vegetabilibiTs femen apparet extra, Renes digeftiones ejus
cft aer calidus.
In animalibus femen apparet intus & excra:, rcjies digeftionis ejus func renes viri
Aqua in minerali-bus femen eft
iacentrocordiseorum&vita Rencs digeftionis ejus eft ignis.
:

Vegeca-

T^Iovum Lumen chemicum;

4^B

Ve^etabilis feminis receptaculum efl: terra ; Animalis fcminis rcccptacLilum efl: matrix foenunse : .Aqu$, mineraiis reminis , recc-

taculum

Et ea funtfeminum jeceptacula, qua^funtcoja-

eftaer.

corporum

gelationcs

quas deftrudio.

ea cft ckgeftio .quse fojurio ca putrefadixj

Virtus autem cujufque feminis cft unicuique rci
;

fuoRegnofe conjungerc, quia fubtiJe

aer, qui pi.nguedine in aqua congelatur

in

eft

^ nihil aliud quam

cognofcitur ita

quia

iionfolvinonmifcetfccxtra/uumRegaumi3aturai.itera!icui rei
congcJatione.
quiafoludonenon
indiget,
fed
turfedcojigelatur,
Neceflecft ergo utpori corporu.m aperiantur , ut emittaturfperma
:

\\\

,cujus ,centro

femen

jacct

matriccm yenit debitam

rit purum ?

quod

jcongelatur

&

>

illud

Quamdiu m corpore fe-

vel impurum puro mix.tum.

Hien eft vivit.corpus,

quando iii
congelat quod iepe-

aer eft

quando cotu.m confumitur corpusmoritur,

omnia autem porporapoft emiflJioncm feminis debilitantur.

Expe-

rientia etiam .teftaturhQmines ye.neriAimium indul^entetdebilio;Scres ficri, utarboresnimiosfrudusferentes fieripofteafteriles.

menigitur , utjamm.ultoties repefitum cft, res eft invi.fibilis , fed

fpcrma eft yifibile ,

Elicitur

^ fere

eft

anima yiv^ns

,dupliciter, fuaviter

mortuis

fluia hic

de virtute ,cjusfalte^n fcrmo^eft,

nafcatur, virtutcfemin^sfiuntomnia

,&

non invenitur in rebus

cum

.dico
:

violentia.
Sed,
quodnil fmefeminc

<&:fciantartisfiljiin

arboribusamputatis fruftra fcmen qua^ri, quod

folummodo in viridibus
reperitur.

TRA-

NovHm

LumenQhemicum.

TRACTATUS

$6p

OCTA.VLIS,

^uomodo per artem operMur natura

in Semine,

femen per
momcntieft,
non ponatur
OMne
ab
velaNaturainmatricemdcbitam. Eclicetfemen
{e nullius

fi

vel

arte,

perfenobilius fitomni crcatura, tamenmatrix cjus eftvita,' qusc

tacitputrercercfpcrmavelgranum, &:puri pundi congelationcm
caufatur
facit

Sc

infupcr calorc corporis fui illud nutrit &c crcfcerc

fit in omnibus fupradidis tribus natura: rcgnis^

hoc

&c Rt naturalitcr,

ro ars

illa

cft,

pcrmenfcs, annos, &: tcmpora.

Sagax vcregno minerali &c vcgctabili aliquid ab-

qiias in

non in animali : in minerali folummodo

hoc quod natura non potcfl, proptcr acrem crudum
fua violcntia implcvit poros corporis cujufquc , non in vifccribus,
brcviare potcft, fed
perficit

fed in fuperiicic rcrras

ut antca in prascedentibus capitulis dixi.

Sed ut facilius intelligatur hoc , adhuc adjungcre volui quod

Eiemcnta ccrtanter intcrfe projiciunt in centrum terr;e , quafiin
femen fuum : ccntrum vcrd pcr motum cmittit illud in
rencs
matriccm : matriccs vero funt innumcrabiles quotloca totmatriecs, una purior altcra
fic in infinitum fere.
Scias ergo
quod pura matrix purum dabit fcetum in fuo fimili Excmpli o-ratia, in animalibus funt matrices hominum , vaccarum , cquorum, canum , &c. fic in mincrali
vcgetabili funt metalla , la,

&

&

pides,

falia

nam

falia in

hifcc

duobus rcgnis funt con

fccundum

fideranda , &c loca corum

magisvelminus.

Cccc

TRA-

!J^vum Lumen

^yo

Chemicum.

IRACTATUS NONLIS,
De CommixUone A^etalh^am^vclde eliciendo
fcmine Alctalltco>

Dlximus de Natura deArtcde corpore, &

dofpermateacfemine :}am ad praxin defcendamus quomodo videlicetnjetal,

&

commirccri debeant,
qualiseorumfitinterfe correfpondentia.
Scias ergo nnilicreni non difcrcpare a viro ex eodem (cminc &: in unam.itriceambonafcuntur, mhildefuitprscter digcftionem 6c\M
matrixpuriorcftinfanguine&falc: fic Luna ex codemfcminecum
Sole, &:eadcmmatrice: {ed niatrix magishabuit dc aquaquamdc
fanguinedigefto, fccundum tcmpus Lunsc coclcftis.
Ut vero eo
faciliiis tibi imaginari poffisquomodometalla coeant, ucemittant
vidcs
&:recipiantfemen, intuerecoeIum&: planetarumfph^eras
quod Saturnusfupremus iit, cuifuccedit Jupiter huicMars,poftea
Sol, quemfequitur Venus hanc Mcrcurius, ultimolocoLunaftaConfidera jamquod planctarum virtutes non afcendanc,
tuitur.
fcddcfcendant dedit hoc &:ipfaexpeiientia quod cx Venerenon
iit Mars , fed ex Martc fit Vcnus , utpote una fphxra inferior fic
etiam Jupiter facile tranfm-itatur in Mcrcurium, quiajupiter fecundus a Firmamento &c Mercurius fecundus a tcrra Saturnus
primus a coe lo Luna prima a terra Sol mifcet fc omnibus fed nunia

Non autem tc lateat magnam ci^o

quam pcrinferiores.melioratur.

corrcfjvondentiam inter Saturnum &:

Lunam

quorum

in

mcdio

Sol conftitutus eft: ficutiintcrjovem &:Mercurium, in quorum

medio Sol etiam coi liftit Eodcm plane modo inter Martem &: Venercm qui duo Solem etiam habent intermedium.Novcrunt Chemiftar ferrum in cuprum fcuVenercm fine Solc mutare:noverunt
:

etiana e

Jove facere

Mercunum

funt

& aliqui qui e Saturno conficiunc

^^ouum Lmnen

$yi

(Jjemicum,

ckint Lunam : fed {ifcirenc his mutationibiis Solis adminidratc naturamjcerte rem omni thefauro in venirent pretiofiorem.
Propterea

dico non ignorandum efle qu^ metalla inviccm fint conj ungenda,&:
quorum natura naturi^ corrcfpondeat. Propterea unu-m dacur metallum quod habet potentiam aiia cof'umendi,eft n.fere uc aqu leorum,

tantum res,humidum radicale Sohs videlicet &:

mehoratur per illud fed^ut detegam,Chalybs vo

&: fere maccr: unica

Lunacrefiftit Q.\,bc

catur. Si undecies coit

aurum cum co^emittitfuum femen,&: debili-

mortem ufquc

cocipit Chalybs,&: generat filium pjtrc

clariorem X poflea cum femen jam nati imponitur in fuam macricem,

tatur fere ad

purgacillam, &:facicmillefiesaptioremad pariendum optimosfruEfl &: ahus Chalybs qui a-flimilatur huicpcr fe a nacura crca<5lus.
tur , qui fcit ex radiis folis(mirabiIi vi &: virtute)eliccre illud

quod toc

hGminesqu3efierunt,&:opcrisnoflriprincipiumcfl.

^eii^

m^ m^ li9^-ii^

iia.-i-^

^^ 11 m^

TRACTATUS

^^^

X.

V>e Ge?ieraUone SupernatmaU filnSoli^,

TT Radavimus dc rebus quas Natura crcat &:^uas DEIIS

^ creavit; ut fcrutatores artis eo facihiis pofribilitacem nacuSed ne diuciiis differam
XX inceUigereiic.
modum ac arccm
,

conflciendi lapidis Philofophorum aggredior.

rum

dum

fcu cindura nihil aliud eft

quam Aurum

Lapis Philofophoin

fuprcmum

ora-

digeftum
nam Aurum vulgi efl ficuci herba fine femine,
quandomacurefcicproducicfcmen; ficaurum quando macurefcir,
dat femen feutinduram. Sed quseret aliquis quarc aurum vel aliud
mctallum non producat fcmen ; ratio rcdditur talis , quin non poteflcffcmaturum , proptcracris cruditatcmHonhabetfufficientem
calorem:&: contingit in quibufdam locis ut reperiatur aurum purum
:

Cccc

quod

Uo vum Lumen Chemicum,

$y2

quodnaturavoluitperficere, fed impcditafuitabaerecrudo Exempligratia, videmusqiiodPomorum Arantiorum arboresinPoIn Italia

alibi , ubi cft illalonia cref cant inftar aliarum arborum
frudus,
quiafufficientemhad.mt&ferunt
riim folumnativum,

&

bent calorem ; in his vero frigidionbus !ocis minime , ubi enim mafic
turefcerc tkberent definunt, quia frigore opprimuncur
carum
frudus
habentur
fedfialilocis
hifce
nunou.im a Natura
quandojuvcturnatura fuaviter&cumingenio, tuncarsjamperfiIdem plane in metallis accidit Aucit quod natura non potuifler.
rumpotcfldarefru^lum&femcn, inquofemuitiphcat, induflria
facTiicisartificis, quifcitnaturampromovcre; /cd fi abfque natura
Nam non folum in hac arte , fcd &: in oid vcht tentare errabit.
,

&

mnire, nihilpoflhmusquimNaturamjuvare; ^hocnonaliomeSed cum hoc ficriHon pofTitj iiquidio quam igne feu calore.
non appaueant fpiritus oportet
metalhco
corporc
congelato
dem ifi
&:poricjusaperiantur,
quonaturaoperautpriusfolvaturcorpus,
Qoalis autem illa debeat eire folutio, hic Ied:oremadripo/Tir.
,

monitum vehm, duphcem

efTe

folutionem

licct multae fint ali^

veranaturahs, fccundaeft
una taotum
comprehenduntur omnes. Natur;;Iis ejufmodiefl, utporicorporis aperianturinaquanoftra, quodigcflum

folutiones

atinutilcs

violenta fub

qua

eft

aliae

emittaturfemen, &imatricifLiximponatur

Aqua vero nofha,

a-

non mad faciens mani^s, nonvulgi (t^ ferc pluCorpuseflaurum quodfcmen dat: Liina noftra cfl (non

quacflcoeleflis
vialis

ar-cntumvulgi

qua:recipitfemenauri.

Rcgiturpofl:eaigneno-

&

intcrdum decem
donec
continuo, pcr menfes fcptcm ,
unum
hoc
rehnquat
induplo
aqua noflra confumattres,
Poltcanutritur lafteterrse, velpinguedine ejus quie nafcitur in ubcribus terr.T, &regitur velconfbrvatura putrcfadionefaleNatu-

ftro

&

rse.

Et

fic

&

gener.uur ille irifans fecundn? generationis*

Nunc a Theorica ad praxin

accedamusy

TRA^

ISlo^Hm Lumen Chemicum.

TRACTATUS
De Fraxi

$73

XI.

confcBione lapidlsfeu tinBnra

per artem,
capita
PEr tot
incelligacur praxis

oratiode rebusper exempIa,uteofaci, qusr iieri debet nacuram imicando iii

fparfaefl:

Jius

hunc modum.
^L. Terrx noftrx per Xl.gradus Xl.grana,

auri noftri

vulgarisgranuml. LuniEnoftra^nonvulgarisgranum
monicus (is ne accipiasaurum&argencum vulgi ,
,

mortua

accipc noftra qu^e funt viva

II.

nam

poftea pone in

^non

fcdhocadhaec func

ignem no-

ftrum, &:fietindeliquorficcus-, primumrefolvecurcerrainaqu<im

quac Mercurius Philofophorum dicicur

corpora Solis

&* alia aqua refblvec

illa

& Lunse, & confumct ea uc nonremancat nifipars

decimacumunaparcc, &:hoceric humidum

radicale mecallicum.
Poftea ^i.aquamfalisnicridecerranoilra, inquaeftrivulus &unda
vivafiad genuam foderis foveam , accipeigicurexilla aquam , fed
claram accipe huic impone illud humidum radicale , &: impone
igni putrefacTiionis Sc generacionis, non taliut inprimaoperatione
,

tecifti

regeomniamagnocumingenio, doneccolorcsapparcant

inftarcaudaePavonis, regedigerendo, nec te tsedeat , doneccef^

fentcolores, &:unuspertotum appareatcolor viridis, &:ficdecseteris
&: quando videbis in fundo cineresbrunicoloris, &:aquam
:

rubram

madefacito pennam , inunge ferrum

aliquod , ilcingathabetoinprompcu aquam,dequapofteaericfermo &: intiinde tantum ejus aquae quantum aeris intravit crudi itei-um coquico priori igne donec iterum cingar.
Hucufque pervenit
fere

aperito vas

mea expericntia non plus pofliim , non pliis inveni. Aqua vero
illadebeceflcmenftruum n undi, ex fphsera Lunse, toties redificatumquodpofticcalcinareSolem Hictibivoluioranid detegerea
,

Cccc

&cCi

Islovum Lumen Chemicum.

Sy4

&:rirenrummeumincerdum nonryllabamintelligcs, cundarcvcprimo &: fecundo. De igne vero adliuc diccndum reftat. Primus ignis fcu primse operationis efl: ignis unius
fecundus efl; ignis
gradus, continuus; quimateriam circumdat
tibi
figit
dico
veritatemquod
digerit
&:
materiam
naturalis, qui
patcfeci Iguis regimen, fi naturam intelligis de vafe adhuc reftat
loquendum. Vas Nacura: cfle debct, &:fuiiiciunt duo PrimioIn fecundo vero paulo minus viperis vasrotundum fieri debet
trum inftarphiola^ vcl ovi. Sed peromniafcito Naturx ignem eiTe
unicum quicquid operatur diverfum locorum diftantia cfticit , Vas
itemNatura^ unicum (bd nospropter abbreviationem binis utimur:
Si igitur animum intendis
materia una , fed ex duabus fubftantiis.
rescrcatas
has utpoteobverconfideraprimum
creandas,
res
ad
aftbqui,
multo
potes
minus
res crcandas
non
tuis
ft
fantcs oculis
Scitoenim renihilcrearcpofle, quodfoquas producere cupis
res occultas m umbra latentes facere apfcd
eft
proprium
Dei
hus
tollere , hoc Philofopho intelligcnti a
iUis
ab
umbram
&:
paientes
Deo per naturam conccffum cft. Confidera dbfccro ftmplicem
Ecquis unquam crederet illam in fe continere
nubis aquam
habet, lapides duros, falia, acrcm terrani
mundus
omnia quae
i<Tncm, cum tamen fimplex perfeappareataquar* Quid dicam dc
terra, qu-einfe continctaquam, igncm, falia, aercm, &: pcr fc
mirabilcm naturam! qusc novit cxaquain
nuda terra videtur?
mirabiles
&: cx aere illis fuppeditarc vitam.
terra frudus producere
HjComniafiuht, &:vulgariumhominumocuIiiftanon vidcnt, fed
lavi

prasfertim in operc

ocuh intelledlus &: imaginationis pcrcipiunt vifu vero , veriflimo

oculi enim fapientum naturam vident aliter quam ocuh communes.
Exemphgratia, ocuIivulgividcntSoIemeflecalidum, oculi vcro
Philofophorum e contra vident Solem potius ci^c frigidum fed moAftusenim &:efFe6tus ejus per diftantiam locotusejus calidos
rum deprehenduntur. Ignis natura^unus &: idem cum ipfo cft ficuti
enim Sol inter fphaeras Planetarum centrumeft, &exhocccntro
coeh deorfum calorcm motu fuo fpargit , ficin centro terraj Sol tcrrsc
,

cft,

"Noijum Lumen Chemicum,

yy^

cft,qiiimotu ruoperpetiio calorem vel radios /urfumadterrasfuperjficiempcllit. Iscalorintrinrecus multo efficacior efthocigne cle-

mentali fcd tempcratur tcrrena aqua

,

qux' de die in diem poros ter-

raepcnetrat illamque refrigerat: lic Solem coeleftem &: ejus calorem

tempcrataer qui de diein dicm circumvolat oibcm
nifihoc eflet,
calorc tah res omnes confumerentur , nec quicquam nafceretur.
:

enim

Sicuti

meret

fi

omnia confuomnia deftrueSed quomodo ha^c Elementa inter

in

fuo vel

lui

ufque ad

modum

fed diiTimiles

calor

In ccntro tcrroC cft Sol ccntralis qui

lirmamcnti dat calorcm magnum , qui extendit

pcrpetuus

aqua

terrie iiipcrficicm.

&:

eft,

vi caloris vertitur in
,

quia

fe

aeremhunc

quseparitfihos fu^ naturas

nam ubi aquasintroitus eft

multo fubtihorcs
quando itaque

agit, facit dilbllare

fuperficiem terras

calor caufatur

lllc

Aeris matrix aqua cft

dencgatus aer intrat

ia

Solis

fic

agant brcvibus dicam,

motu
fe

calor centralis

ignis ille invifibilis feu

non intcrcederet aqua,

ret fine intermediante aere.

fe

&

illc

aquam

calor centralis

& cdlefieri &

,

qui

iic il-

aerem atque hoc pado crumpit ad

non patitur ubipoftea refrixic
,

includi

aquam. In oppofitis locis interim etiam fit ut non

foliim aer, verum etiam aqua exeat, ficuti apparet dum nigrx
nubes violencia in acrcm attolluntur
cu)us rci tibi fit hoc cxcmplum domeflicum, Facias in olla fervere aquam videbis
reiblvitur in

ignt lento lentos vaporcs, &:vcntos

Igne vehemcntioriapparebuntnebulascraffiorcs. Eodem planemQdocalor operatur centralis, fubtilem aquam in acrem clevat, quod fpiffiam cft exfalevel
pmguedinc diftribuit tcrrse, undcrcs varise nafcuntur , refiduum
fixa & petrae liunt.
Poflet aliquis objicere, fi itafereshabercc,
tune continuo id licri deberet cum tamcn lacpe nullus fentiatyr
vcntus Refpondeo, fi non violenter in vas diftillatorium infunditur aqna non fit ventus, nam parumaquas parvumexcitacven:

tum

nam

ignis

dum

in calidam

vidcsnonfemperficritonitrifa, etiamfi pluvia fit^ventus,

fed tantum quando vi acrisaqua turbida fertur ad fpha^ram ignis,

non

aquam. Habcs ante oculos excmplum,

fornaccm effundis aquam frigidam , undc coni-

paritur

trua

No vum Lumen Chemicum.

^y6

Scdquarenonuniformiter aqu.i incretinillaloca

&:cavitates, ratioeftquodmultaruntcjufmociivara&loca, pellic
interdum una concavitas , vcntis , aquam a Te ad aliquot dics fi^
menfes, doneciterumfiataqua:repercutTio ut videmus inmari,
cujusfludusaliquandomulta milliaria agicantur, antequam reperTiicufllonem, utregrediantur, offcndant,redadremnoftram.
neris,
vitam
cau(?im
motus
&:
omnium
cfle
co ignem vel calorem

triaaexcicantur.

rerum ^ terra efl: horum omnium luitrix, vel reccptaculum.

Sed fl non cfletaqua quas refrigerat terram &: aerem noflrum , tunc
propter has duas rationes nimirum ob motus
terra exflccaretur
:

calorem : nihilominus concingithocinahquibuslocis, quando pori terr^e obftruuntur uchumidumpcneccntralis

trarenonpoflTitjtunc per correfpondentiam folis coclcfliis
quia vim habent inter fe magneticam ) accenditur terra a Sole
centralis &: folis coeleflis

&

(
Fac igitur ut
ficque etiam aliquando ck^^^x. gravis orbita mundi.
utcalorcencralisaquampoiritmuterranoftraflt
operatiotalisin
:

tarcinaerem, ucinplanitiem mundi egrediatur, & reflduum, uc

dixi , per poros terrx (pargat, &: tuncin oppGflto aer verteturin

aquammulto

fubtiliorem

quam

fuitprima

&: hocficfiet, Tifeni

nofl:roaurum&:argentumdeglutiredabis, utipfe confumacilla, &:

tandem ille etiammoriturus comburatur, cineres ejusfpargancur
inaquam, coquitoeamdonccfuiseft, &:habesmedicinam curanHocfaltcmanimadvcrte, ncfrigidum pro calido vel
dilepram.
,

calidum pro frigido accipias , naturas najturis mifce, fl aliquideft

quodcontrariumnatur*K (fiquidemuna ^ibi eft necciraria ) fepara
illud
ft

non

ut natura natur^c rimilis fit ,

fequeris

^um

naturam yana

efle

hoc fac ignc non manu , &: fcito

omnia &: hic tibi dixi pcrfan:

Deum quod patcr filio debet qui habet aurcs

audiac, &:quihabetfenfusanimum
:

advcrtat.

TRiV

No^vHm Lumen Chemicum.

TRACTATUS
T>c LapdCi

^ cjm

^yy

XII.

virtute^

INprarccdentibusfufEcienrer didlum fuit dc produdionc rerura

naturaliumjdc ElementiSj&: de materia prima &: materia fecunda,
dccorporibus&reminibusjdeufu&virtute corum Confcripfi etiam praxin conficiendi Japidem Philofbphorum: de ejus vero virtucc
tantumquantummihinaturaconceflit ,
experientia patefecit,
nunc revelabo. Sed , utpriiisadhuc fummatim &: brevibus verbis
comprehendamomniumhorum traflatuum argumentum , utDcum timens leclor mentem meam ailequatur fenfum meum ita fe
res habet. De veritate artis li quis dubitat, legat copiofa Philofbphorum antiquiflimorum ratione Experientia verificata fcripta quibus ut fide dignis,in fua arte fides non deroganda efl qui vero ilhs fidemnonadhibetj tunc contra principia negantem non cfTe difputandum novimus:Surdi enim &:muti ioqui non pofTunt. Quam eiiim pra:rogativam in hoc mundo res omnes haberent pra; metallis?
Curhxcfolaper denegationemfeminisimmeritoa fummi Creatorisuniverfalimultiplicationisbenedidioneexcludemus^quamfacrx
litera: affirmant omnibus rebus creatis ftatim a condito mundo inditam 6c impertitam fuifTeJfi vero fcmcn habent , quis tam fatuus efl
qui non credat in fuo femine illa pofle miiltiplicari ? In natura fua ars
Chemias vera efljVera etiam natura, f ed raro verus artifex : Una natura,arsuna fed multi artifices.
Qupd autemnacura creatres ex
clcmentis,gcnerat easpervellcDei ex materia prima, quam folus
Deus fcitrnatura creat rcs illnfque multiplicat ex fecunda materia
:

&

&

&

quam Philofbphi fciunt.

Niliir in mimdo fine velle

Dei &:naturir.

Elementum enim quodiibetin fua fphsera efl, kd unum abfque altcroeflenonpotefl,unuraexalioYivit,&tameii conjuncla non conveniuntjfed aqua cfl omniumelcmentorum dignior quia mater efl:
,

mnium rcrum hanc

:

fiipernacat fpiritus ignis.

Dddd

Caufante ignc

a-

qua

]>Iovum Lumen Chemicum

yyS

fluafitmatenaprima,certationevidclicetignisciimaqua;&:ficgencranturvcnti vcl vapores apriut congelcntur cumterra, pcraeremcrudumquiabinitio fcparatusfuitabilla. Ethocfitfineceflatione, motuperpetuojquia ignisfive calornonexcitaturaliter nifi

quod facile videre eftapudfabrumferrariumferrumlima

motu
comminuentcm, quodcatcnusmotuvchementioriincalefcitac fi
:

jgneincanduifiet. Motusergocaufatcalorem,caIor movcc aquan^,

aqux motus caufat acrem omnium viventium vitam. Crefcunt i-

hunc in modum,ut fupra dixi, ex aqua videlicet nam ex ilvaporc fubtiliori, rcs fubtilcs, leves provcniunt ex olco vero cjufdcm,graves &:ma)oris pretii exfalc autem rcsprioribus longe
gitur res

lius

pulchriores.

Quiaautem Naturainterdumimpcditurnercspuras

produccrepoffitifiquidem vapor,pingucdo , falmaculantur,Si miicentfetcrrselocis proptcreadocuic noscxpericntiapurumab im:

Ideo fi velis
puro feparare.
pusquodvis , &:illudquod
purga,conjungcpurapuris,
naturaspondusnonmatcriic.
accipitplusdeterranifi

utnaturamelioretur in aclu folve cornaturaeacceilitheterogencumfcpara,

co6tacolis, crudacrudis, fecundum
Namfcito quodfal nicriccntrale non

quantum opushabct,

pura: Aquseveropinguedoalitet fehabet,

fivelitpurafive im-

nam nunquam

pura iarspurgatillamperduplicemcalorem

habetur
&:dcnuoconjungic

illam.

EPILOGVS SEV CONCLVSJO

bommduodecim traBatmm,
amicelcdor,pr2ecedentesduodecimTra<^atusin
gratiamfiliorumartis,utantequam manum adhibcrent operr,
naturae operationcm habcrent cognitam , quomodo vidclicet illa opcrandoresproducatjnefine clavibusportamingrederentur , &C

COnfcripfi

cribro

aquam haurirent

fruftra

cnim laborat

ille

qui finecogni-

mi

ISIovum Lumen Chemtcum

j-^^

In hac fanda &r veriffitione naciir^ maniis ad labores porrigit.

ma rcientia,in nofturnis verfatur cenebris cui fol non luccc , in den-

raumbracftcuidenodenonapparetluna. Habet natura lumen

proprium , quodnoftris ocuiis non eftpervium , umbranatursc
oculis noftris corpus eil; fed fi quem lumen natura: irradiar,ill confeftimnebula de oculis tollitur ; & fine impedimento poteft confpi:

cere

pundum

diorum,

magnetis noftri correfpondentis utrique centro raeo ufque enim nacurie lumen penc-

folisvideiicet &: terra:

trat &: incerna patefacit

tut vefte uniformi adolcfceias

dem

SEtacis

fi

tibi fit exemplum.

Induaduodecim annorum &: puella ejuf-

cujus rei rale

juxra fe locencur, nemocognofcecquismafculus,

quas faemella fit ;oculienimnoftripenetrarenonpoflunt,ideo decipitnosnoftervifus,&:faIfaproverisaccipit:fedcumveftibusfubIati$

denudantur,ut ita appareant quales natura eos formavitjfacile uter-

que in fuo dignofcicurfexu. Similiplanemodo nofterinteIIe(5lus

facitumbrsenaturseumbram ; Namcorpus nudum in homineeft
feminisnaturarumbra ficutiigitur vcftimentis tegitur corpushu:

manum

eciam cegicur corpore nacura

cegendam

fervavic

&:

decegendam.

humana quam fibi Deus rc,

Poftbm hicproIixe&cPhilo-

fophiccdiflbrereredchominisdignicate,creationeejus, &:generatione Sed ciim ejufmodinon fint hujusloci ; filentioprarcereunda

:

funt;de vita ejus falummodo paucis agam.

Creatus homo de terra,

exaerevivit: efteniminaere occultus viCecibus,quemnosrorem

de node de die aquam vocamus rarefadam cujus fpiritus invifibi,

liscongelacusmelior eft

quam

Ofanda

cerra univerfa.

bilisNacuraqua:fiIiosdod:rinicerrarenonpermiccis

humana

&: admira-

iicuciinvica

in dies demonftras! Porro inhifcc

tot rationes naturales

duodecimTradacibus
inmedium attuli, uteo facihiis cupiens &: Dc-

um timcns leclorincelligerepofriteaomnia quasoculismeis , Deo

benedicencc,vidi , manibus fecipropriisfme ullafophifticarionis
fraudc:

fme Lumine enim &: cognicionenatura: impoflibjle eft hanc

aftequiartem

nifi

fmgulari revelatione divina ahcui conungat,

Dddd

2.

vel

jSo

ISiovum Lumen Chemicum

velpciTecretam amici demoiaftrationcm. Res efl: vilis 5J prctiofiili.

ma,quamaliquotiesdercriptam nunc denuo repcto. j^ a^eris partcsX Auri vivivellun^rvivxpartcm hha:comniaimpone vafi tuoi
coque aeremhuncinprimisutfit aqua,&:pofl:canonaqua: fihoci^norasj&aeremcoquerencfcis, procul omni dubio errabis^fiqui-

dem ha:c eft veterum Philolbphorum

materia.

Id cnim accipere

dcbcsquodeftjfed nonvidcturdoncc artificiplaccatjcftaquaroris

(ai pctra:: Philofophorum , quo omnes res

nollrijcxaqua cxtrahitur

crcfcunt&nutriunturiMatrixcjuseftcentrum folis vel lunae tam

Magncs cft nofter,
cxlcftisquamterrcftrisr&utapertiusdicam
queminprxccdcntibus,chalybemeircdixi:Aergencratmagnetem,
mao-ncs vcrogeneratvclfacitapparereacrem noftrum. Sande tibi
veritatemhic manifeftavi,rogaDeumutcccptatua fccijndet: Etlic
hoclocohabebis veriftimam explicationem Hermctis aftcverantis
Patrem cjus efle folem,matrcm vero lunam, &: quod vcntus portaverit illum in ventre fuomimirum fal Alkali , quod Philofophi Sal
Armoniacum & vegetabile nominarunt, occultatum in ventre magncfla^. Operatio ejus talis eft,utfolvas congelatum aaxm in quo
folves auri decimam partem hoc figilla 6c ignc noftro labora,donec
aer vertaturinpulvcresi&apparebunt, habito mundi fale, colores
varii. Dc(cripflftbm integrum proceftum in hifce Tradlatibus fed
,

>

quia ille,una cummultiplicationc.in Lullii &: aliorum verorum Philofophorumiibrisfuflicicntcr contmctur; proptcrca

facis

mihi fuic

tantum dcmatcriaprimd &:recunda tradarc quod candide fadum

;

cft,necarbicrerisuirummorcaliumme luculcntius illud pr^ftitiftc;

fl.quidcmid

non e multis

libris, fcd

propria expcricntia fcci. Si igitur vcl

ex

mearum manuum

non crcdis

vcritati

labbre

noli

meum

librum,fcd te ipfum accufare; &: crcde Dcum tibi hoc fccrecum nolmultotics reiteratis lediolc revelarcrhunc igitur prccibus fatiga ,

&

nibus hunc iibcllum cv0lvc,pr:cfcrtim horiim XII.Tradatuum Epi-

logum.-confldcrando fcmpcrnacurx poflibilitatcm,&: elemcntorum

adioncs^&quodnam fltinillis priKcipuum. &:pr2Efertimin rarefa-

dione aquae vel aerisjita enim creati funt cocli &: cotus mundus: hoc
tibii

IsfovMm LumenChemicum
tibiriciicPater
cus fcripierim

filio

iigniiicarcvolui.

non mea

s^^

NemirerisqiiodtotTrafla-

fadum eO:, cumlibrisnon egeam^red

labo rant monerem ne fruftra fumptus

caufa

utmukos quiin vanisrebus

cxponercnt. Potuiirentquidem omnia pauciilimis comprehendiliexempla volui te ad naturac coneiSjiinoverbisjfedperrationes

"^nitionem deducere;at ance omnia fcires quid qua^rere deberes an

primamvel {ecundammaceriam:Haberes etiam patefactam natueiufqueiumen &: umbrim. Noli moveri quod aliquando
ram
contradidoria inmeis Tra6tatibus, more Philofophorum uiitato,
,

tibi

occurrantiopus habesiiiis

ii

intciIigis,non reperitur rofa iine fpi-

Perpende diligenter quod fupra dixi, quomodo videhcet quatuor elementaftillentin centrum terrxiiumidum radicale &:quomodofolterrenus ccntrahs motufuoproducat&fubhmec, iliudad
terras fuperficiem. Dixi etiam folem cceleftem habere correiponnis.

dentiamcumfolecentraliniamibicceieilis &Iuna peculiarcm hahentvim& virtucem ilill.:indi per radiosflios in terram.xalor cnira
calorijialfalifacile jungitur. Etficucj io\ centralis

re

&:aquamcrLidamperceptibiiem

habetfuumma-

iicfol cceleilis

fuum mare &: aquam fubtilem &: imperceptibilem:

habet etiam

Li fuperficie ter-

XX radii radiis junguntur, & producunt iiores , &: onuiia. Propterea

quandopluviafit,accipicex aereillamvim vicse, &:conjungiciIIam

cumialenicrocerrx, (quiafalnicricerra^efl: inftar calcinati Tartari,

aerem ad fe trahens qui aer in eorcfolviturin aquam:

Talemvimattrahendihabet iliefal nicri terriE , qui etiamaerfuit,
&: effc coniundus pinguedini terra:)
quo radii folares copioiius
tuncferiunt,e6 majorfalisnitriquantitas fir, &:per confequensmajor frumenti copia erefcit5& hoc de die in diem fic. Tantum de correfpondentia rerum incerfe
efficacia folis & luna^ & ilellarum innuerevolui ignorantibusjnam fcientes nonindigent hac inilruiStione. Verfatur fubjedum noftrum toti mundo ob oculos 6^ non cognofcitur.
ccelumnoffcrumiOaquanoftralSjMercurius noffcerl
fua iiccitate

&

&

fal nitri

noffcruminmari mundi veriansi

Ofulphurnoffcrumfixum &:

volatilei

Dddd

O vegetabile noftrum!

Ocaputmortuum
'

feUjfac-

ces

No^um Lumen Chemicum,

^S2

ccs marisnoftri! Aquamanusnonmadefaciens>fine

quancmomor-

taliumviverepoteft , &:rme quanilnafcicur &: gcneraturintoto

orbc Et hacc funt aviculse Hcrmetis epithcta , qux nunquam quie&:fic habes rcm omni
fciti vilifTima eft, nemo ca carerepoteft
!

pretiofiorcm detcdam
quamaquamnoftrampomicam,

mundo

&: extrahitur e fole

miris

modis

& luna

planc dico nil aliud eflc

quxin fcle &: luna congclatur,

chalybe noftro,artificio Philofophicoj

pcrprudcntem

publicarc;attamcnvicitmede

bonum

fimiil

illis

Confiliummeumnon
commcmoratas
hunc librum

artis filium.

cratproptcrrationesinprsefatione

promercndi cupiditas

quam

libcralibus &: Philofophicis ingcniis

utiis qui

mc norunc animum oftcndcrcm

me illisparem

qui artcm callent manifcftarcm

circ&fociumjCorumquenotitiamappetere.NondubitomuItosbona: confcientia: &: voluntatis homines illud donumDci clanculum

&: meispericuliscautiorcs
poilidcrc ; himeo admonitiexcmplo
Harpocratisfibi commendatum habcant
&:providentioresfadi
quoticfcunque enim mc magnatibus detcgcre volui,
filentium
fcmpcrautindamnum , aur pcriculum mihi ceflit. Hocfcripto
me adcptisfiliisHcrmcticis pateficio, &ignorantes accrrantesinftiuo,acin viamvcram reduco. Credant {cientias hsrcdcs fe nunquam habicuros meliorem viam cui infiftant quam qua: i)^{\^ hic
Extradioncmfaltem
omnia enim apcrtedixi
demonftrata cft
ex aqua noftra
Philofophici
Mercurii
vcl
Armoniaci
noftri fahs
u{umnonicaapcrterevelavi,quiaamagipontica, ejufque tantum
,

ftr o

naturae

non habui ultcriorcm loquendi

licentiam

&: hocfolus

&

Deus revelare debct , qui novic hominum corda animos , quem fi

diljf^enter oraveris , pcr rcitcratam hujus libri icclionem potcrit tiunicum cft a
Vas,ut iupra didum
intellcdum tuum apcrire.
duo
fufficiunc
fummum
ad
vcl
finem
,
principio ulque ad
quo nomine \cif^nis ctiam continuus in utroque opcrc
vafa
ccrra maceria
Si
in
xi.
x.
&:
Tra6tacum
gant errantes
,

bi

operatus

unicum

hanc tra^tant hi qui extra hoc

noftrum quod Mercurius eft , laborant in hcrbis.

fueris
fal

nil

efficics

ani-

Novum Lumen Chemicum.

^8^

&

mineris , excepto /ble & Juna noflra qux

anlmalibus, lapidibus,
Et quioptatumdefideratfinemjciac
obdudaeftrphxra^^aturni.

convcrrionemeIementorum,&:I.^viafacereponderora , &Spiritusjtuncnonlaborabicinre extranea.-igniseft regimen, quicquid

fit

igne

fit

uc fufficienter in prsecedentibus

& hic conclufionis

didum cft.

Vale ledor benevoIc,& hifce pcr expcrientiammcamverificatislaboribusdiu , adnominisDivinio-Ioriam,

animcE tua: falutemjproximique commodum,perfruere.
loco/atis

AD FILIOS VERITATIS.
TR^FATIO IN ^NIG MA
Pbitofophicum.
IAmvobis,filiifcientisE , e fcaturigine univetfalis fontis detexi
omnia,utnil{itamplius refiduum. Namin prscedcntibusmeis

Tradlatibus naturam per cxempla fufficienter explicui

am&praxinquancumfas

fuic manifeftavi.

Theori-

Scd ncquisdeLaco-

nifmoconqueripoffir,quod aliquid omiferim, cotamartemsenigmatice adhuc vobisdefcribam , ut videatis quoufqueDei ducflu

pcrvencrim. InfinitifuncJibridehacartetraAantes , vixinullo
rcperietisveritacemeatenus vobispatefadlamrquodhanc ob caufamprxftare voIui,quiacummultisphiIofophorum fcripta fe bene
mtelligerepucantibusfcrmonem conculijfed deprehendi illos cadcm fcripca longe fubcilius explicare quam nacura,qu^ fimplex cft^
rcquircbac:imoomniamcadi<flaveridica, ipfisfemper alcafapienincredibilia. Aliquocies accidic
libus vidcbancur nimium vilia
utquibufdam de verbo ad verbum arcem infinuaremfed nequaquam affequi pocuerunc, non credences aquam in mari noftro eftc,
ic tamen Philofophi videri volebanc.
Cum ergo vcrba mea orccenusdidanonpocucrincincclligerc noncimeo(ucahiPhilofophi
timuerunt) ucquistamfacileconcipcrepofJic , Donumcft,Dei

&

dico.

Vcrum

quidemeft,fiinftudioChemicoreqairerecurfubcilisingenii

^
l>lo^oum

j/^

Lumen Chemicum.

&

res ejufmodi efTcc ur ab oculis vulgi pofTet

in^enii perfpicacitas ,
fed
confpici iacis apta vidi illorum ingenia ad indaganda talia
:

vobis dico ut fitis {implices,& non nimium prudentes , doncc arcanuminvencritis , quo habito necefTarioaderitprudentia , tunc
vobis non dederit libros infinitos fcribcndi facilitas quod lon:

cre facilius erit

illi

qui in centro

eft:

&

rem

videt

quam

huic qui

ambulatj&nil prcEter auditum habcr* Omnifecundam lucidiHlme defcriptam habetis:

materiam
um rerum
fedhac vobis commendocautelam,qiiodfiadarcanumhocpervenirevolueritisjfcitote quod in primis Deus orandus, poftca prodcnique nolite vobis res adeo fubtiles imaximusamandus fit
manete inquam
crinari, de quibus natura nil fcir , fed manetc
in circumfcrentia

in via naturc-c fimplici

candem

videre

fubtilitate

in

rcm

quia in iimplicitate
poteritis

citius palpare,

nolite

in lectione

fed legendo utifcriptorum femper inha:rcre fyllabis

&:ejufdempo{ribiIitatem.
naturam
Antcquam
queconfiderate

meorum

veroadopus vos accingatis

ratur

&

quis

fit

imaginemini diligenter quid quxnr:m mulcd

intentionis veftr^ fcopus acfinis

&

imaginatione prius difcere quam manu

cerebro
Et hoc vobisdico , quod opus efl; rem qua:rere
aliquam,qua:occultaefl:,cx quafit (miro modo) talis humiditas
mclius

ell:

&fumptibus.

qux aurum

&

fine violentia feu flrepitu folvit

naturalitcr ficuti glacics

aqux

imo

ita fuaviter

calidcT bencficio liquefcit

fi

hoc invcniflis, habetis rem ex aqua aurum anatura

produdlum eft:
^quamvisomnia metalla , & resomnes ex illa ortumhabeanc,
niltamenitaamicatuscificutaurum; namaliis rebusadha:rct improptereainftarmatriscftipfi.
Ec
puritas , auroauiem nulla
fi hifce meis fcriptis & admonitionibus
ficfinalirer concludo
cautielfenon vultis,habetotcmc bene de vobis mereri cupicntem excufatum ? feci fidclitcr quantum licuit, ficutibona: conCofmopolica fum:
Si quxritis quis lim
fcicntia: virum decet.
,

fimenoftis

fimenon

& boni

noflis

ac honefli

nohte de

me

viri elTe

inquirere

defideratis

tacebicis:

nulh mortalium enim

quandiu

^ovum Lumen Chemtcum.

s^$

quandiuvixeroplusamerevclabitur quam hoc publico fcriptofadum eft. Creditcmihiiinonefrem Cjufmodiftatus acconditionis

nilmihi folitaria vitaforet jucundius vel cum Diogcnefub doliodelitcfccre video enim omnia qux funt vanitatem
avaritiam invaluifTd ubi omnia venalia funt,&: iniquicfTcf raudem

homo ficutfum

&

tatem virtutem fuperafle.-futurx vitse meliora prac oculis video^hifcc

gaudeo. Jamnon miror,ut anteafeci, cur Philofophi habita tah medicinanoncurarunt abbreviare diesfuos ;quiaomniPhilofopho ita
efl pras ocuhs vita fequens ficutiinfpeculo apparettibi tuapropria

Quod

facies.

iiec te

fi

tibi

Deus dabit optatum finem,poftea credes mihi,

revelabismundo*

PARABOLA
S EU

^UIGMA
nidps

PmLOSOPHlCVM.CORO'

fii^eradditammtiloco adjmUum.

cum
N
EV Ardico
adPolum Antardicum,
E

T aliquando

per tot annos vitsc mea: navigarem a Po -

lo

utfingulari

Deinutu

ejice-

reradhttusmagnicujufdammaris: &:hcct marisihiusmundi aditus

&: proprietates optimc cogwitas &: perfpedas haberem , nihilominus
infcius fui an etiam in iHisoris generareturpifciculusilleEcheneis,
qucm tot magna: parv^ conditioHis homines hadenus tam folhciDum autemin httore Melofynashinc indenatante qua:fierunt.
tes cum Nymphis confpiciOjfcfTus etiam a pr^ecedentibus laboribus,
&: cogitationibus variis gravatus , ab aquarum murmur fomno corri-

pior

& dum fuavitcr obdormifco,occurrit mihi in fomnis vifio mir-

Video c mari noflro vencrandse canitiei Senem Neptunum

cum tridentcegredientem, quimepoflamicamfakitationeminln-

bilis.

fulam deducic amoenifTinaam.

Hxc Infula pulcherrima verfus A ue ec

flrum

Novum Lumen

fSS

Qjemicum.

ftriim (ita erat,ac rebus omnibus ad horainis neceflicatem,& ad cjufdem delitias fpe^tantibus refertiflima Virgilii CampusElyfiusvix
:

cum

illa

tibus

my rcis

potuiflbc comparari.
,

cuprefTis ac

Tocum

iniiilse lictus

Roremarino cindum

tia variegacis floribus teda, jucundiflTimo

undique virenPraca viren-

crat.

afpedu, fuaviflime redole-

Colles vineis, Oleis, &:Cedrismiromododecoratierant.

Nemoia Arantiorum &: Limoniorum arboribus referta. Yix pubant.

blica^laurorumac Granatorum arboribus , fmgulari artificiomtcrtextis, utrinque confltas gratifllmam peregrinantibus prebebant um-

Utpaucisdicam,quicquidintotomundo

bram,

eftibi videbatur.

Intcr ambulandum monflrabancur mihi a didoNeptuno fub ahqua

rupe latcntesduas illiusinfulseminerae^Auri &: Chalybis. Nonlonceinincdeducor adpratum, inquo peculiaris Hortus vanis6:fpeInter complures Arboftatu dif^nilTimis arboribus plantatus erat.
res autcm oflcndit mihi fcptem Arbores nominibus infignitas ac intcr has duas pra^cipuas ahis eminentioresobfcrvavi , quarum una fe;

rebat

frudum

inflar Solis kicidiflimi 6c fulgentiflimi

&: folia ejus

erant inftar Auri: Altera vero producebat albiilimos Liliis candidioVocabantur

folia cjuserant ficut Argentum finum
resfrudus,

&

autem hac Arborcs a Neptuno,una Solaris Arbor, &: alceraLunaris.

Etquamvisinhacinfulaomniaad nutum eflent,unieum tamcn ipfi
Erant
deerat Aqua non habebatur nifi magna cum dilficulcace.
AquamFontisjDcr
illuc
canales
qufdemmulciquiparcim tentabant
deducere, partim etiamex variis rebuseliciebant:fed huftraneus
crat acccncacus labor qiiia illic locorum nullo pocerac haberi medio;
&: fi habcbacur inutilis tamen fuit &: vencnoia nifl e radiis Solis vel
Lunae,quod pauci prarflarc potuerunt ; &: qui in hoc perficiendo forlunam habuit propitiam nunquam ultra dccempartesj ocuitatrrahere ; erat enim ejufmodi Aquamirabilis &: crede mihi quod oculis
mcisviderim. &:palparim Aquasilliusnivcum candorem;&: dumil:

Incerim fuigacus illa

lam aquam cotemplarer valde miratus fum
confideracione evanuit coram oculis meis Ncj tunus, &^ apparet
mihivir magnus ; cujus frontinomen Saturni crac inferiptum. Hic

acccpto

J^Coyum Lumen Chemictm

s^7

&

ftatim Je fiU(5Vu Aracccpto vafe hauriebat Aquse partes decem

&:vidi
borisSolarisaccepit&impofuit;
frudum Arboris confumi
A^rcfolviinftarglacieiinAquacalida.
Quxrivi ex illo Domine,
vidcoremmirabilera, Aquameflcfereexnihilo videofrud:us Arboris in illa adeo fuavi calore con{umi , adquidifta? Atillemihi
;

gratiosercfpondit

vita:,

verumeftquod

Filimi,

res haeceftmirabilis;

enim oportet efte. Nam hscc Aqua eft Aqua

habens potentiam frudus arboris hujus ita meliorare ut

fcd nc mireris

ita

poftca, nonplanrationeautinfitione
csctcras fexarbores uniformes.

{edfolofuo odorefaciat

Infuper hsec

Aqua

fibi

cfthuicfruduj

inftar foeminxi in re nulla poflunt arboris hujus frudusputreficri

nifiinhacAqua
Etlicetfruduspcrfefitmirabilis, &:respretiofa
attamen fi in hac Aqua putrefcit , gignit ex hac putrefa6i:ione
Salamandram in igne perfeverantcm cujus fanguis omni Thefauro
pretiofioreft, habensfacultatemfexarbores, quashfc vides, fcrtiles reddere, illarumquc frudus melle dulciores profcrre.
At
:

Domine, quomodo

egopetii,

frudus

vivos

efle

faturatur

quando

in

fitiftud? Dixi tibi Arboris Solans

ubi nunc unus faltem ex illo

hac aqua coquitur; poirunt poftea mil-

dulces

at

Domine, coquitur igne forti,

habet intrinfecumigncm,
fi
juvatur calore continuo , comburit tres partes corporis fui cum
hoccorporefrudus, &:non remanebitnifi pars minutiflima, qux
le

Sc

ex eo

(^^efivi porro

faturari.

quamdiu

At

ille

Aqua

&

ifta

vix imaginari poteft , fed in fumma virtute; eoquitur fagaci

ingenio xMagiftri feptem menfibus primo, poftea deccm
Sed
interea apparent res varise, &: femper in die quinaquagefimoplus
:

Adhuc

vel minus.
in

aliis

aquis

Refpondit

:|

Non

regione vel infula

hujus pomi

nifi

Propterea inter

hic

eft nifi

ha:c

fe

&: fcito

nuUa etiam

qua ortam, qu^c ex

Domine , nonne poteft etiam

frudus , vel additurne illi aliquid ?
\\xc una Aqua qua^ utilis cft in hac

intcrrogavi

coqui

Aqua poteft penetrare poros

Arborcm Solarem etiam ex hac Aalia

Lunx vi magnetis extra(3:a eft:

magnam habent concordiam fed fi aliquid

radiis Solis vel

Ee ee

peregrini

No vum Lumen Chemicum,

sS8

percgrinnpfiaddereturnonpofretidprxflarequodfacit perfe. Relinquenda igitur per fe^nihilque ei addatur,niri hoc pomum; PoH: decoftionem enimeftfrudusimmortalis vitamhabcns &ranguinem>
qui fhngiiis omnes arbores fteriles facit portarc frudus ejufdcm Natur^ecum pomo. Rogaviulterius:Domine,Hauriturne Aquahxc
alio modo,vel habeturne ubique ? Et ille, In omni loco ef^ ? ic ncmo
linc ca vivcLC potefl,hauritur miris modiSjfed ifta efl optima qua^ extrahiturviChaIybisnoflri,quiinveniturinventreARiETis. Dixh
Adquidutilis? Rcfpondit, Antedebitamcodionem eflflimmum

vencnum; frd poflcodioncmconvcnicnrcm fummaellmedicina,&

datviirintinovcmgranafanguinis; quodlibet aurem granumociingcntos iexaginta quatuor fuppeditabit tibifrucliis Arboris Solaris
Qusefivi; Nonneulteriusmelioraripotefl? Teflefcriptura Philofophica , ai 1 5 primum ad decem , poftca ad centum , demde ad mille,&:

Inftabam ; Domine mi , novchabetne nomcn proprium ? Ille clamabat palam , dicens Pauci noverunt , fed omnes viderunt , &: vivaria;at nomen proprium
dent,&: amant; habct nomina,fed multa

decem

millia &:c. potefl exaltari.

runtne multi iftam

Aquam

&:

&

Jusefl;AquamarisnofI:ri,Aquavita^nonmadefaciensmanus. Petii
adhuc Utunturnc ea alii ad res alias ? Utitur ea,ait,omnis creatura,
Nafeiturne in ea aliquid ? interroga vi At ille Ex
it^ invifibiliter.
in mundo, &:inea vivuntrfed in ca proprie niomncs
rcs
ca fiunt
Qu^^flvi, Eftnefinehoc
hileftjfcd eftrcsquaefemifcetomnirci.
Arboris fruclu utilis ? Ad hoc dixit In hoc opcre nequaquam; fiquidcmnonnifiinfolohoc Arboris Solaris trudu melioratur. Incepi
rof^are, Dominequsefonominamihiillam tam manifeflo nomineuc
nullum poflimampliushabcredubium. Atillefublatavoce clama:

vit>utmeefomnoexcitaret;idc6nonampliuspoteramqu^rere,nec
ille ulteriiis mihi refpondcre voIuir,nec cgo tibi plura dicere poflum.
Contentus efto hifce,&: crede quod non cft poflibile lucidius loqui
Nam li h.-^c non percipis , nunquam aliorum Philofbphorum libros
Poft Saturni infperatum ac fubitaneum difceflum noallequcris.
Yusme foporinvafit, &: de*iud mihi forma vifibili apparetNcptunus ;

Uo^vumLumen Chemicum.

fSp

nns:Pr/3ercntemin Hortis Herperidum congratiilatur felieitatem

m^ nftrando mihi fpcculum , in quo totam Naturam detedam vidi

Poft varios ulcro citroque commutatos fcrmones gratias ipfi pro exquod fuo videlicet ducT:u , non folum hunc
hibitis bencficiis ago
,

amoenifrimum Hortumingrcirusfuerim verum etiam inoptatiffimum Saturni colloquium vcnerim. Sed quiapropter improvifum
,

Sacurnidifccilumdifficultatcsaliqua^quasrendx&inveftigandasadhucreftarent, rogavienixe ut hac exoptata occafionemihi fcrupu-

His autem verbis illum compello , DominCjIegi li-

lum eximeret.

bros Philofophorum affirmantium generationem

marcm & foeminam

omnem fieri

per

&c tamen folum frudum arboris Solarfs vidi in

fomniis Saturnum Mercurio noflro imponere; crcdo ctiam tibiuc

Domino Maris hujus quod ifta bene fcias refponde quarflioni mea:,
qua^fo? Atille, Verum eft^fili, omnisgeneratiofitinmare&foemina ; Ccd proptcr diflindioncm trium Natur*e regnorum alio modo
nafcicur Animai quadrupes , alio modo vermis Licet enim vermes
i

&

reliquos fenfus, tamen per putrehabeant oculos, vifum,auditum ,

eorum locus vel terra , inquaputrefadionem producuntur,
Ita in opere Philofophico mater cfl hujus rei refiunt focmina efl.
petita totics illa Aqua tua,&quicquid ex eanafcitur, more vermium
perputrefadionem nafcitiu* : Ideo Philofbphi Phosnicem&Salamandram crearunt. Si enim e duorum corporum conceptione fieretefletresmorti obnoxia atquia fe tantum revivificat, cfeflrudo
corpore priori , emicat aliud incorruptibile. Siquidem mors renim
nilaiiudcflquamfcparatiouniusabaltero.
Etin hac Phcenice ita
ficquodfeviuacorporecorruptibili perfcfeparat. Infuperqua:-

&

fivi:

Domine mi

funtne divcrfa^ res rerum vel compofitio in hoc

Unicaresefl,cuinonmifcetur aliquidaliudpra:opere? Atiile

terquam Aqua Philofbphica tibi in fomno aliquoties manifeflaca,
qux in decuplo cffe debet ad unam corporis partem. Etfirmicer
ac indubitate credas , fili qua? per fomnia in hac infula, pro more regionis, tibi a me&: aSaturno fucruntpatefadanuliomodoefrefbinniajfed puriflimara vericatem , quam experiemia unica rerum
Eeee 3
Magiflra
:

U^vum Lumen

^fo

MagiftratibiDEi

aflTiftentia

Cbemicum.

deregere poterit.

Ulterius quxrcn-

tem fine refponfo poft valedidionem difcedens me a fomno excitatum in defideratam Europje regioncm liftit. Et ita tibi etiam amiVale
ce Le<3:orpfatis hadenus a me did:um fufficiat.
,

>

Lam

Trmio

Solt

m^ ^B ^^ i
P

eii- i-^

Gioria,

^i^ 11^ vii& ii& eii- mp

A L

O G U

&

MERCURII, ALCHEMISTiE
ET NATUR^Chemiftx, &: confilium

tempore convcnerunt
fcccrunt,
IN
facerc
atque
LapidemPhilosophorum
prxparaquomodo
illo

re debercnt

Sc iic per vota quilibet fuam opinione ut diceret confti-

tuerunt. Et cocurfus ille fuit (iib die in prato quodani.die ferena qua-

dam.Etmulti cocordarunt Mercurium eftcilliusprimammateriam,

Sulphur,ahialia.Sed dc Mercuriomaximailloru fuitopinio,prsefertim ex didis Philofophorum quoniam illi pro vcri matcria prima
habent,&: etiam pro pnmamateria Metallorum clamant cnim Phialii

lofophi:

NosTER Mercurius 6cc.

Etcumitajntcrfecertarent

laboribus variis,(quilibetenimiIlorum. cxpedabatcum. dcfiderio&:

Isetitiaconcluftoncmj furrexitinterim tcmpeftasmaxima cumproceliis,

nimbis, &:ventoinaudito, quiillamcongregntioncmdifpcr-

fitinvariasprovincias, qucmlibctfeoriim fine conclufione.

hbet tamen illorum impreftit

nus

hac

qualis

dcbebat

Qi^i^

cftc illius difpu-

Coepit igitur quilibet laborcs fuos ficut prius

tationis finis,
in

fibi

alterin alia re, quserentcs

PHORUM,

&:

irummemor

difputationis

Lap

d e

u-

m Philoso-

hoc fithucufque finc ceflatione. Unusvero illoquod neccflario in Mercu-rio qua^ren,

dusflt

J^ovum Lumen

(Jjemicum,

S$i

dus ficLapis PhilofophGrum dixic ad fe Etiamfinon eftfai^a conclufio : tamcninMcrcurio laborabo,rrtciamqueegoconclufionem

,

enim homo qui fcmper folebat loqui,

Ccepit Jgitur icgcre Libros Philofopho&:inciditin Librum Alani, quide Mcrcurio tradac, &:{ic

fado Japidc benedido

erat

ficut folent Alchemiftic.

rum

fadusertille AlcheuillaPhilofophus, fcdfineconclufione,

EtacMercurio
coepit
laborare
pofuit
illum
m
vitrum
ccpto
&: dedic
ignem, Mercurius iicut fblet, evaporavit. Alchemifta mifer neuxorem fuam verberavit dicens nemo huc venire
f ciews naturam
pocuit practer te Tu mihi accepifti Mercurium ex vitro. Uxor flendo fe excufat dicitquc tacite M;irito Facias cu merdam exhis. hC'
cepit Alchemifta Mcrcurium denuo, &: iterumimpofuicvafi,
%c^ Mercurius fuo modoitene uxoraccipereccnflodiebacillud.
rum evaporjvic, Alchemiftarecordacus, quodmaceriamprimam
lapidis Philolbphorum volatilcmefreoporceac, gavifuscft valde, fibi omnino perfuadews non fe jam pofle falli , habica hac maceria cce;

&

pitjamaudaderMcrcurium cradarcdidicicpofleaillumfublimare,
ealcinaremirismodis,jamfa]ibus,)amfulphure,jammecallis,jammineris,

jam fanguine, jam crinibu:,jam aquis forcib^ jam herbis,urina,

aceco,fed nihil potuit invcnire ad propoficum fuum.nihil in orbe inta<5tum reliquic,

mnino

cum quo non cradafTec bonum Mercurium.Et cum o-

nihil proficere poircc,incidicinhocdi6lum,^^^ inJierquilU

mo invciittur^ CcepitMcrcurium cumftercoribusvariis trat:are,fimul&fcorfim: &:cumicafacigacusfuifrec, &:pIenuscogicacionum5

Ec infomnis apparuic illi vifio.-venicad iilum Virfeobdormivic.
nexquifalucavicillum&dixic: Amicequid criftaris ? Refpondit,Libcncervellemfacere LapidemPhilofophorum.
Tuncille, Amice
ex quibus vis facere Lapidem Philofophorum ? '.^khemtfia, Ex
Mercurio Domine. ^ffAr. Exquali aucem Mercurio? ^lchem,
Non eft niii unus Mercurius, Sen, Verum eft unum cfTe Mercii-

rium,fedvariacumvariisIocis;unaparspurioralcera. Alch:
Dominc 5 Ego illum fcio purgare optimc aceto 6c fale , nicro &: vitriolo,
Sefjex.

/^ 2

ISIo

vum Lumen Chemicum.

Dico tibijhxc purgatio non efl: vera nec Mcrcurius fi c verus

cft:almm enim Mercurium habent Viri fapiences , aliamque ejus

Senex.

(bmno Alchemifta cogicogitabat qualis efle deberet ille Mercunihil potuit ei^cogitare ahud quam hunc
Sed tamen defiderabat ut cumillorcne

purgationem,&: fic evanuit.

tabat qualis efTet illa vi(io
curius Philofophorum

fuum Mercurium

vulgi.

Excicatus a

longiusl0quipotuiiret:laboravittamena{fidue,jam &: in ftercoribus

animantium,&:puerorum,poftca&:inruo proprio ftercore laborare

Etquolibet die in locum ubi vidonemviditibac, utrenem
caepit.
illum iterum alloqui poflet interdum fimulabat fomnum , claufisoSedcum venirenoUet putabacilculisjacebat expedando fenem,
lum timere,ncque credere quod dormiret , j urabat ergo dicens Mi
DomiDeSenex,noHtimere, certeegodormioirefpice oculosfinon
:

credis: Etmiferille Alchemifl:a,poft totlabores &c

bonorum fuorum,jam &: in

confumptionem

delirium cadebat,femper de

illo

feneco-

Et ex illa fortiilimaimaginatione apparuit illi phancafma

gicando.
per fofnnum,in forma illius fenis &c dixit illi Noli defperare amice i
Mercurius tuus bonus eft5&: Materia uia,fed fi tibi non vult obedire,
,

conjures illum,nelitvolatilis; Tamea&:ferpentcsfolentconjurari,

quare&:nonMcrcurius? &:licdifcedercvoluitfenex. At Alche-

miftaab illopetiit dicens:Domine expeda, &: prae clamore cxcicaAcccpit poftca

tuseftmifer,tamennon line magna confolatlone.
vasplenum MerGurio,&:cocpitillummirismodisconjurare,ficutillum docuit Ibmnium. Et recordatus eft verborum fcnis , quod ica
dryicntiSerpentesconjurantur^ 8c Mcrcurius pingiturcumferpcntibus,cogitavit,certc fic debet conjurari ficut ferpcns. Et accepto vafe
cumMcrcuriocscpicdicere; Ux ux,ostas Scc. Etubidebuiteflc
nomenrerpcntisiMercuriipofuitdicens. Et tuMercuriinequifrima
Ad quse verba Mercurius CiEpit ridere &: loqui ad Albeftia , &:c.
chemiftam dicens: Quid vis quodme turbasmi Domine AlchemiAlchem. Oho, jarfi me vocas Dominum quando tibivivum
fta?
tango, j am tibi inveni frxnutn , expeda parum , mox meam cantilc,

namcane5,&:ccepitad iliumftrenueloqui, quaficumira,Tunecs

ille

tHo^um Lumen Chemicum.

s^pj

<J\4ercur. (quafi timerct refponillc Mercunus Philofophorum ?

Mercurius.
Alchem, Quareergomidic:) Egofum,miDomine,
hi obedirenoluifti? nec tefixarepotui? Mercur. OmagnificeDomine, rogo parce miiii miferol nefcivi enim quod fis tantus Philofo-

phus. /i/r^fw. Nonae hocfentiebas ex meis laboribus, cumita

tJMercur. Ita eft mi Domine
philofophice tecum procedebam?
attamenoccukaremevolui,
fed video miferquodme
magnifice ,
occultare non poffum coram Domino meo magnifico.
^lchem.
JamergonoftiPhilofophum? UMercur. MaximemiDominc, video dominationem veftram magnificam Philofophum efle excelAkhem,
Lxtus in corde fuo dicit,)
Jentiftimum.
Certe ego
jam inveni quod qusefivi. Icerum ad Mercurium dicit voce terri
NuncEja, ergo efto obediens alias non benetecumerit.
bili
Mercur^ LibentermiDomine, fitantumpoflim : namjam debiAlchem. Quid jam ce excufas ? Mercur. Non, mi
lisvaldefum.
Domine, fed languefco. Alchem. Qu[dtibinocct? Mercur. KU
chcmiftamihinocet. Alchem. Quidtu adhucmerides? CMercur.
Domine non, de Alchemiftaloquor, tu autem Philofophuses.
Alchem. Obene, bene, itaeft Sedquid tecitAIchemifta? Merc.
mi Domine multa mala fecit mihi nam commifcuit me miferum
{*

undenonpofFum pervenircadvircsmeas, &:

fum ferc mortuus cruciatus enim fum ufque ad mortem fere. aU
rebusmihicontrariis,
:

^^^w. Odignuscsiftis, qulaesinobedicns.

CMercur.

Nunquam

inobediensfuiahcuiPhilofopho , fedexnaturamihi eft ridere ftulAlchem. Et de me quid fentis? CMercur.

tos.
Domine, tues
Virmagnus, Philofophorummaximus, cuamagnitudine excellis
Hermetem. Alchem. Certe itaeft, ego fum vir dodus , (z^ mc
nolo laudare ipfe fed
uxor mea dixit mihi quod egofim valde
Philofophus
illa
doftus
hoc cognominavit me.
Mercur. Cre-

&

do

facile

nam

tales

oportet effe Philofophos, qui prse nimiapruAlchem. Age dicasmihi ergo quidfa-

dentia &: labore infaniant.

ciam tecum
tMercHr.

quomodo ex te faciam Lnpidem Philofophorum ?

mi Domine Philofophe ego nefcio. Tu es PhilofoFfff

phus,

l^onjum Lumtn Chemicum.

$P4

phus, cgofervusPhilofophorum, quodilliexmcfacere volunt fa<^/t^f w. Tu mihi diciunt, egoillisinquantumpofliimobedi.

ceredebesquomodotecumprocedcredebeo, &:(i extefacerepoffum Lapidcm. Philolbphicum. Adercur. Si fcis facies ii vero ncfcfs
nihil facies a me nihil addifccsfi prius nefcis , mi Domine Phi'ofoAhhem^ Tumecum italoqueris, ficut cumaliquo iimplici
phe.
homine, fortafleignoras quod cgo apud magnosPrincipeslaboraMercur. FacilecredomiDomivi, &:apudilIosPhiIofophusfui.
ex hujus laborismixtura.
adhuc
fordeo
fcio,
optime
ne, nam ifl:a
MerAlchem. Dicergomihi. Tu esMercuriusPhilofophorum
cur. EgofumMcrcurius, fi autem fum Philofophorum tefcirco'^lchem, Dic mihi folummodo fi tu cs vcrus Mercurius,
portet.
,

vel

(i

cft alius.

ficevanuit.

UHercur. EgofiimMercurius, fedeft&ahus.

Ec
loquitur, fed nemorefpondec
Alchemifta clamat

&

Vcreegofumviroptimus, mecum
Etcogitanisinterfedicic
illi.
lociituscftMercurius, certemeamat &incccpitMercuriumfub:

limare, dcftil'are,

modis

ris

calcinare, turbizare, prxcipitare, folverc mi-

6c aquis variis

fed ut prius fruftra conatusefl, inaniter

con(iimpfitfumptus&:terapus.

Quaproptertandemincipitmale-

Naturam blafphemare quod creaveritillum.

diccre Mcrcurio,
Natura vero cum audivit ifla vocavit Mercurium nd fe &: dixitilQuid tu fccifli huic quid mihi maledicit propter re, &: blafpheli
matme.<* cur non pra^ftas quod dcbes? SedMcrcurius modeftefe
&c

excufat. AtNaturajubetutfitobediensfiliisdodrina^quaerentibus
Mercuriuspromifitfcid pra^ftiturum, aitque : Mater Natufe
:

Natura fubridcns difceffit MercuPoflalifiusveroiratus AIchemilT:a?,etiamadfuumIocum vadit.

Alchcmiftai;
quod
inl
.boribusfliisaliinmentem
quot dies incidit
iterumad Mercurium recurrit, &illumcumflerGuid omiferit
Sed Mercurius irarus quod
coreporcinocommifcere conftituit.
accufaverat,
ad Alchemiflam aic:
illum finiflrc coram Natura Matre
Quidtu fluke exmehabercvis? cur mcaccufafti? Alchem. Tune
cs ille quem ego defideravi- videre ?^ MercHr.\ Ego fum , fcd nemo
ra, fedftuItisquisfatisfacietJ

me

^Ho^vum Lumen Chemicum.

mecoeciisviderepoteft.

S9^

Alchem. 'E^onon(\imcccc\\s,

CMercur,
Maximecoeciises, namtcipfumnonvides, quomodo ergomevideredebes? Alchem, Ojamfuperbus es, egotecum modcfteloquor, &:tuitamecontemnis ; nefcis fortafTe quod egoapudmultosPrincipesIaboraverim, &:apudillosPhilorophusfuerim. U^ter^
cur. Ad Principum aulas ftulti concurrunt ,illic enim honorantur,
&:pra^ca:terisbenehabcnt; fuiftituctiamapiidaulam. Alchem,
ru es diabolus, tc
lofophis

non bonus Mercurius ,

(i

tu ita vis loqui cum Phi-

nam 6<:prius ita me fcduxifti. cJ^m^.Noftine tu Philofo-

Ego ipfe fum Philofophus. Mercur. Ecce nobis

phos ?
Philofophus ( fubridens dicit
coepitcumillo ulterius loqui , dicens ) mi Philofophe , dic ergo mihi quid qu*eris &: quid vis haberc? facerequidcupis? Alchem. Lapidem Philofophorum. LMerK^lchem. ExMcrcu^
cur, Exquaigiturmateriavisillumfacere?
CM.trcur.
mi Philofophe tuncegodifccdam, quia
rionoftro.
Alchem,

.*

&

O
Alchem. O tu es non nifi Diabolus, &: vis me feducc,

non fum vefter.

Mercur^ Ccrte mi Philofophe , tu mihi esDiaboIus noncgo

tibi:namtupeftimcmetra6laftimorediabohco.
Alchem. Oquid
Ccrtc hic cft Diabolus
namego omnia fecundumPhiaudio.
lorophorum fcripta facio , & fcio optime laborarc.
Mercur, Optime fcis nam&:magisfacisquamfcis&:Iegis Philofophi enim dixcruntnaturamnaturismifccndam, &:cxtranaturam nihiljubcnt;
tuvcrojamrae cum omnibus fere rebus fordidiflimis , &:fterconrc

Akhem^ Ego nihil facio extra naturam

fcd femino
femeninterramfuam, ficut Philofophidixerunt. LMercur. Seminasmeinftercus,&:tempore meflis ego evancfco, tu veroftercus
meterc foles. \^lch. Tamen Philofophi fic fcripferunt, quod in fterbusmifccs.

quiliniomateriaillorumquxridebeat. /I^^^A-f.Vcrumeftquodillifcripferunt,&: tu ad fyllabam intelligis,&: non corum fenfum &: mentcm.

Alch. Nunc video quod tu es Mercurius fortaffis; fcdnon visobedirc
mihi.Etcoepitillumiterumconjurare,dicens:ux,ux SedMercurius

ridensrcfpondit: Nihil proficics.mihi

Amice

Alch.

Non fruftra de te

dicunt quod mirabilis es,& inconftans ac volatilis, MerQ^Tw mc dicis

Ffff

cftb

Novum Lumen

^$()

Chemtcum.

hoc tibi (ic folvo. Conftans ego fum conftanti

fixusfixo animo {edtu , &: tui fimilcs inconftantes funr,
artiiici
Akhim.
vagantcs ex una re in aliam ex una maceriainalteram.
esilleMercurius,
de
quo
Philofophi
tu
fcripfefi
mihi,
Dic crgo
eflc

inconftantem

quem cum fulphure &fale omniumrerum principiumdixerunr, anveroaliusqu^rendus; CMercur. Certc frudus abarborunt,

ego meamgloriam non quxro fumidem

qui fui, fed annimeidiverlifunt. Abiniciojuvenisfuitamdiu quamK^Uher,
diu fui folus , {q.^ jam fcnior fum , fed idem qui fui ante.
Jammihiplaces, quodjamfeniorfis: egoenim femper talem quse-

renonproculcadit,

izd^

quificmaturior &;fixior, ur eofacihus cum illoconvenire pofCMercur.. Fruftra me vifitas fcnem, qui menonnoiliinjufim.
Alchem. Nonneegotenovi, qui te fempermirismodis
ventutc.
livi

tradavi, uttuipfedixifti?

&adhucnondefinam donec

pcrficiam

Mercur.
me miferumi quidfimfaLapidcm Philofophorum.
^lurus? quifortaireitcrumcumftercoribusmifccbor, jam crucior
me miferum rogo te 6 Domine Philofophe , noli me
denuo.

nam alias jam peribo, fcetore

tantum porcino ftcrcori mifcere
cnim hoc cogor meam mutare formam, Et quid vis uc amplius Faciam? nonne fatis crucior a te ? nonneobcdiotibi? nonnemifceo
mercbusquibustnvis? nonne fum fublimis? nonne pr^ecipicatus?
nonne Turbit? nonne Amalgama ? nonnemaf^a? quidjammaois a me cupis? meum corpus jam ita fiagellatum cft, jani fputa:

ex me h. bcs lac , ex me carmeipoflit mifercri

ex me olcum , ex mc
butyrum,
me
cx
,
ncm,
aut
mincraliumidpraeftare
metallorum
aquam, &:quod unquam
me mipoflicquodegofblus? &noneftmifcricordiamccum.
cu
cs
nequam
noccc
libi
iicec ce
non
ho
Akhcm^
,
,
feriimi

tum, ut

ex

lapis

me

fanguinem

quovis modoinvercas, cu non mucas ce, nifi formam cibifingis,

L^^ercur, Ego faicerumfemperredisin primam fpecicm cuam.
fi vis uc fim pulcorpus fum
fi vis ut fim corpus ,
cio ficuc cu vis
Ncfcio quomodo me magis humiliare dcbcam
vis, pulvisfum.
quamcvimpulvis&umbrafio. KyiUhem, Dicergomihi, quiscu
,

esin

j
'

J^^Coyum Lumen Chemlcum

ni es in ccntro' tuo

&non

S97

Jamcogor
Si vis potes meintelljgere i foimam
tecam exfanJamcnto loqiii.
meamvides, dehoctibinoncftopus. Sedquoddecentromeoin^

repliiscruciabo.

C^^Lercur.

centrum mcum efl cor omnium fixiffinium immortale,

&:pcnecrans: inilloeftrequies Doinini mei, ego veroiprefum via
&:curror, peregrinus&domcfiicus jfideliflimusfumomnibus meis
terrogas

/bciis,non relinquo comitantes

Sum

corpusimmortale

.'

me cum illis maneo cum illis pereo.

,

morior quidem

cum

occidor

fedadjudi-

eium coram fagace judicerelurgo. Alchem. Ergo tu es Lapis Philofbphorum? Mercur. Mater mea talis efl:, exillanafcitur artificialiterunumaliquid, fraterveromeusquiin arceliabitac, invclle
Tuo habet quod Philofbph us vulc. ^lchem. Es ne tu fenex f CMercur, Mater mea genuit me, (cd ego fenior fum matre.
Akhem,

Quis Diabolus te potefl intelligerc , ciim mihiad propofitumnon

refpondeas? femper parabolas <Mc\s
Dic mihi fi tu es fontina de
quaBernardus Comes Trevifanusfcripfit.'* Mtrcur. Foncina non
fum, fcdaquafum, fontinameacircumdedic. Alchem. Solviturneaurumintecum aquafis? CMercur. Quidquid mecum efl: amo,

&

quicquidmecum nafcitur, huic nutrimentuni

amicum;
&:quicquidnudumefl:, alismeis tego, Alchem. Videoego,
quod tecum non ef! loqui, ego alia quaero, tualiadicis finon
vis benerefpondere, cerce jamtecumeoadlaborcs,
Mercur.
Dominerogo te, efio mihi mifericors; jam hbenter dicamquod
ficut

iiiO-,

fcio.

Alchem. Dicergomihi, fitutimesignem.'* Mercur. Egoipfc

Alchem. Etquareigjturabignefugis?
Mereur, Spjri-

ignisfum.

meus cum

&

amantfe,
quopoteflcomitaturunus
K^lchem. Etquorfumfolesirc quando cum igneafcenalcerum.
dis? CMercur. Scito, omnis peregrinus femper in patriam fuam
tus

fpiritu ignis

tendit, &:quandoiIIucundeegrefruseflvenic,requiefcit, &fcmper redit fapientior quam exic.

K^lchemiji. Reverterifne icerum
ahquando? Mercur. Revercor, fedinaliaforma. ^khem.Non

intelligoquidhocefl, nequedeigne quidquam,

Ffff

Mercur, Siquis

ignem

Novum Lumen

fpS

Chemtcum,

ignem
calorcm debicum) cibum
meum elTe bc quo diucius ignem fpiritus cordis mei comedic pinquiorcric, cujusmorspofteavicaomnium rcrum eft quiEcunqueiu
hoc regno func ubiegofum Akhem. Esnecumagnus? Ullercur.
Habes me in exemplum, ex millegucculisunusero, exunomulta
&:ricuccorpusmeumcftinoculiscuis, fimemillia guctarumdo
cumluderefcis, pocesmedividerc in cantumm quantumvis, ite-

^gnem

cordis raei novic

vidit

rumunusero

quidigiturfpiricus

cor

meum

intrinfece

qui

femperexminuciilimaparcemulcamilliaproferc? AUhem. Ecquomodo igicur cecum facere oporcec uc ica fis Mercnr. Ignis fum in?

tus

ignis

tincf uicur

eft:

milii cibus

vica

ignis pracvalcc aeri

vero igais acr eft fine aere ignis expropterea non quiefco nec me cru,

addeaeremaeri uc ilncambounum&:
duspoceft conftringereacr
teneancpondus,cum ignecalido conjunge temponbusdaadcu\dercur. Subtrahetur
/^/f)&^w. ^Quid poftea erit?
ftodicndtim.
fuperfluum , re (iduum combures igne in aquam poncs coques
K^Uhem. Nihilmihi
pofteacoluma:grocis in medicinam dabis.
:

Video ego, quod cu me cantum paraporcinum ego iftum Mermihi

donec
dicac quomodo Lapis Phicurium novis modis trad:abo
Mercurius auditis hifce incipidalofopicus fic faciendus ex illo.
accumencarifuper Alchcmifta, vadicqueadmacrem Nacuram
fiHo
Nacura
Mercurio
credit
quivcfacinf^racumlaboranccm,
rax eft, iracomftiocaad Alchemiftamvenic, &:iUumvocac; heus
tuubies? AUhem. Quiseftquime vocacf* Natura, Quidcuftulcur iUi tacis cancam injuriam cur illum crute cum filio meo agis
cias? quicibiomncbonumfacerevulc, fi cancumincclligerevclles.
jUhem. Quis Diabolus me incrcpac cancum Virum &c Philofophum/* Natura. O ftalcc, plenum fuperbia ftercus Philofophomm, novi egoPhilofophos, &:omnesSapicnces, quosamo,nam
&: quoego
&:iUimeamant, &: omnia mihi faciunc ad placicum
nonpoftlim , iUime juvant. Vos aucem Alchemiftse cx quorum
ordinc cu quoque unus es, abfqae meo fcitu , &:confenfu. im
omnl

dicisadmeasqujeftiones.
bolis vis eludere.

Uxor

affer ftercus

D^^Cojjum Lumen
omnia

contraria mihi facitis

Putatis

evenit.
tis

quod bene

fpp

propterea vobis etiam contrarium

iilios

&:fire(aeconriderarevclitis,

Chemtcum

meostradetis

non vos

kd

illos

nihil peifici-

tradatis

fed iUi

vos tradant nam vos nihil ex illi.s fliccic poteftis neque fcitis illi
vero cx vobis quando volunt, faciuncftulcos.
K^lchem. Non
cftverum, egoetiamfumPhilofophus, &:iciolaborarebene. Fui
tgo apud Principem nonunum, &; fui apudillos Philofophus,
quod &: uxor mea fcic, etiam nunc habeo librum manufcri:

cencum annis in muro quodam occultusjjam certofciam tacere Lapidem Philofophorum & etiam
fcriptum

qui erac aliquot

hifce diebus revclatum eft mihi per

ra fbrrniahabere

fomnium.

ego foleo ve-

Uxortufcis.
iV^/r4.' Faciesficucfeceruncalii
tuicollegx, quiinprincipioomniafciunt&fcire fepucanc, in nc
Alchem. Tamen alii cx ce ( fi cu es vera Natura ) folent
vero nibil.
facere.

Kljtura.

Verum cft, fed folummodohi menoverunr,

qui

Qui.mc vero novit non cruciat filios meos , neque rae

impedit, fedmihifacitadplacitum, &:augmentac bona mea,
pauci funt.

filiorummeorumcorporafanac.

Alchem^

TSljtura.

Tu mihi contraria omnia facis

cem cum

filiis

dis

fertim

meis procedis

ubifigere, tu fublimas

&
& cgoficfacio.

Tamen

&: contra

meam

ubi deberes revivificare

:

ubi calcinarc

hunc mihi obedicnciflimum

filium

cu

voluntacu

diftillas

Mercurium

corrifivisaquis, cocvenenofis rebus crucias.

Alchem.

occi;

prx-

qucm cot
Tunc ego

ficprocedaracumillofuaviterperdigeftionem folummodo. Natu^

ra. Bene eft fi fcis fin minus, non illi , fcd tibi noccbis ipfe , &: fumpti-

bustuis.namidem eftilii; ita cum ftercore femifcec iicuticumeodemgemma, femper bonaeftj&^ftercus illamnonminuit ,ctiamfi in illud projiciatur
quando lavatur eadem eft gemmaquaefuic
^lchem. SedegohbenterfcircmfacereLapidcmPhilofoantea.
phicum.
Natura. Ergonon fie fihum meum cradaco: fcico enim
,

quodegomultosfilios&:filiashabeo, &:adfumpraefto qu^rentibus

me,fi funt digm.K^lchem. Dic ergo mihi,quis cft ifte Mercurius NtiSHra. Scito quod eft mihiunus tantum talis filius,unus cxfeptem
eft,

Islovum Lumen Qiemicum.

6oo

primus efl: ipfe qiioque omiiia efl: qui unus tantum crat ni&:numerusejusintcgercfl:; In illofuntquatuor Elementa,
hileft
quitamennon eft;Elementum; Spirjtus eft, quitamcncorpusha-

eft,&^

betj Vjrcfl:,
o-crif,

^tamcn

animalefl:, &:

yiccsfDeminse agit; puerefl;,

tamen

alas avis

& viri arma

habet? Vcnenumefl:, &:ta-

&:tamen omnia occidit; Rcxefl:, almen

fugit cum igne
&: tamen ex illo
regnum
tcr tamcn poflidctejus
paraturignis; aqua cfl:, &: non madefacit; terra cfl:, &c tamen feAkhem. Jamvideoegoquodniminaturj acrcft, &:vivitaqua.
nam
pcrdercm bonam exiftimatiofed non audco dieerc
hil fcio
Bcm &:vicinusmeusnonimpenderetampliusinme, fifcirctquod
eo-o nihil fciam cgo tamen dicam quod fcio ccrte alias ncmo vcl panem mihi darct multi enim illorum fperant a me multa bona. NatHra, Et fl in longum pertrahcs , quid poftca erit ? interim &: vicini
iepi*3m curat

vitacfl:,

cuiilibet

Alamfpeomnesquoi^lc h e m. TcnEt tandcm quid ultimo

repetent fuos fumptus a

ufquepotero.

JSIatura,

Alchem.

te.

fuccedat {blvam fm minus ibo in aliam

tabo
T^tura. Et poftea quid erit ?
provinciam, &r hoc idcm agam.
Alchem, Hahaha,funtmulta?provincia:, mukiquoqueavari, quitacitc varios laborcs

fi

>

busmagnam copiam promittam auri

idque breviflimo temporc,&:

fic dies diem fcquctur,interim aut Rex, aut afinus morietur, aut Ego.
2{atura. Laqueus merito tales Philofophos manet J apagc te , &: finemtibi, &: tah tu^e philofophia: mala crucc quam ocyfllme
imponc hoeenim unicoconfilionecmihi>
ncc proximo nec tibi ipfi
,

ftaudieris.

NOVI

NOV
LUMINIS CHEMICI
TRACTATVS ALTER

SULPHURE.
Authorii Atiaff-amma

ANGELVS DOCE MIHI

P

R iE

FA

TI

IVS.

O.

CVmmihtnonlkeat^ Le^loybencvoky apertitis quamaliiveteres ?hilofophifcripferunt fcrihere

fortajfe jcripiis meis nen

erucontentu6\ PrdfertimciitotPhilofophorum lihrosalios prA
manthm habeas :fed crede , nec mihi etiam libros confcribere
i

cpuseft, qttia ex illis nec commodumy necvanam o/ientatioemqur$\

Ea qtt tu^ utilitattjam in publicum
ideo nec qtiisfum evulgare cttpio,

tradidt magis

quam fatis ejfe mihi videbantur\

reliqttaad Harmoniam,
ubi de rehu4 naturalibm copiose propofui ^ releganda defltnavi : attamen
hortatu amicorum (^ hunc tra^atum de Sulphure confcribere debui in
\

quo an ad priora addere aliquid

opm efl nefcio.

Imo neque hic etiam,p

tihi tot Philofophorumfcriptn nonfatisfaciunt^fatisfaaet Et maxim^
:

fittbi qttotidianaoperationaturnonfatisexemploefi'.nulla

vahunt.

exempla ju^
Namfitfta quomodo natura operatur matttrejudicio confidera^

non optts haberes tot Phtlofophorum voluminibm quoniam meojudicto melius ejl ab ipfo magiftro Natura qukm a dtfcipulu dtfcere.
Satit
inprafattone lihelii Ml.Tra^^.tuum , tum ^primo traCtatu tbidem ha-

res

hes quo tn arte tfta tot dr tanti Itbri reperiuntur utjam inquirentcs
ma<?is

impediantquamjuvem :& ita ejjevidetur quontamfcrtpta Fhiiofo^ho^

Gggg

rum

PR^FATIO.

6o2

rnmexfamparva fchedtiU Hermetis w tam magnum UbyrintJjum ma^

xime err^nenm excreverunty^in dies ad Eclipfim declinant / hoc non
:

nifial invtdtsfcientthusfa^um
dt njel fuhtraht\deheat

effe credo^cHm ignsransnefciat qut^ ad-

manus nonbene legi pofitt.

verbum deifi velfuAd exemplum '.fcriptum eft in loco uno

/tififorteatithoris

Si in aliqfAfctentia multumjuvat aut nocetfi utsum

pcrat

// ttd

maxime

in tfa.

Poftea has aquas {imul mirccas,<//fr addidit non \parum qutdem addid:t O' rahilominus tottim caput contrariumfecit.
Studiofiis tamen dili'
gensfcUt apem etiam ex venenofis herhiSmel coUigere \fienim adpofpbi-

litatcninMtirx le^ioncm div igit yfacile Sophifmata fuperahit :

legerenon defnat

<juia liber Itbrum aperit.

bri Gcberi Vhilofopht^

e^tamen

Sedego ita intellexi, qucdli-

^ quisfcitfnon ^Aliorum authorum ? veneficiis

maximisincantatifunt,ita utnuUo modopoffintnec debeant

(^ hoc ab tngenio/b le^ore

mtlhfimate^ione y
Ifione excluduntur,

intelltgi nifi

fatui plane ab tlUrumle-

Sunt quidem multi qui iHurn , ficuti (^ alios o^tores, interpretantur \fed video explicattonem ejfe difficiltortm textu :
quicquidlegi^ , omnia adpof
OVlettm confilifimeflut in iextu maneas

^
^ quidfit natura inprimts perquiras. Ovilisfacilis^communis; ^ verum quimnes quidemfcrtbimt quodres
,

fibtlttatemn^turd appUces

efl

dem efi fid adjungendumfuit

,

Scientibu^^

Sciens

(jr

interflercora //-

lam cognofcii., (^ tgnorans etiam in auro illam effe non credit. Et hi omnes
qui ejufrnodi Itbrosohfcuros compofuerunt ^fiartem nefcirent

fcdex ejuf-

modil:bris (quiqtiidem vertffimtfuntyirtem quarere deberentytHam dif-

mcderni inquifttores inveniunt. Ego meafcricurftim naturA

pta Uudare nolo , illejudicabit qui illa adpoffihilitatem
Appltcahit (^ (iexmetsfcriptis^conpltis^ ^exempHSiOperationemnatu(ubjer (^ minifiros ejuffftritus vitales aerem conftrtngentes tum
ficilius invenertnt^^quam

ciumprimd materia,cognofcerenonpGterit,vixex Raimundo LuIIto /'telliget .diffictie enim efi credere Sptritu^ hahere tantam potentiam in
tHam quoque
Hartc fjlvam ego tranfire coa^Iu-sfum
ventre venti.
multtplicare juvi talitamen modoquldmeA pUntx verufitiis artis, dr
,

huJHs

S.

Saentidifiudiofisperfytvam hanc tranfire volentibt^j infiga (^

quafilumen ac duces effe debeant \funt enim mea ptanttt quafi ffiritus corporates.

'

'

PRilFATIO.

60^

Um enifn [ecuUpr^urterunt uhi confidentid nmicdrumfloruit^

pordles.

(^ kxcfcientia o^etefiHs dahatur jam non n/fiafoliu^ Altifjtmi Det injpi'

ratione acqutrttur : ideo non dcjperet dtligens ac Deum timens inquifitor \
;

Si

^uoniamfActliti^ a Deo qttam ab homtne tm-

tUam quaret inveniet.

fetratur

ille

ettim e H immenfji mifericordi^ Dens.qui nefcitfidentem de-

frere\Apudillumnonefi re(pe6iuiperfoKarum\ cor contritum (^ humimei eju^ Creaturarum indigmfjimi mifertus

liitHtn nen dcfpictet^qm

tfii cujuspotenttam,honitatem^inexplicahtIem mifericordi&myCiuam mihi ojlendcre dignatus efl , explanare non fum fufficiens : K^t fi nen alias

grates dare pojfum.calamofaltem non deftnam temporibtts porrigereijla,

Sis ergo bono

animo , Leior canitde^

tibi quoqtte

hanc gratiam non de~

ticgabtt ifiin ttiofpem integrampofucris , tllum adorabis

tibiapertetnatursjanuam
ratur,

ihi videbis

^ invocabis

quomodo n tturafimplicijftme

Scids pro certo quod natura ftmplicifftma efi ,

net:

ille

ope-

dcleiiatur ntfi

infimplicitate\ (^ crede mthi.quicquidin natura nobilitu efieo etiam^facitit46

ac fimplicitis .quoniam

conditor rerum

omnis veritas fimplex efi:Det*6 altiffimu4

nthildifftcilepofuit in natttra.

St igttur vis ejfe tmttator

naturxytibifuadeo ut infimplici via maneas natur^y (^ omnia bona iavenies.
^edfivero tibt nec mea fcripta^nec confiliumplacet.ad altos Au-

thores ito Proptereaego non magna volumina fcribo ut in

:

tum expendas

citoque perlegere poj^is

currenditemptis:

ttlls

non

muL

ut tihifit adaitos f^uthores re-

^ qudrere non definaSiputfantienim aperietur.

lam

ttiam tlla tempora adveniunt , in qutbm arcana multanaturjt revelabuntur

Um tiia ^tonarchta quarta Boreaiu incipere habet: lam tempora :ip~

fropinquant\ mater fcientiarumveniet

histribtuprAteritis

majora eiu idabuntur quAmin

MonarchiUfa6ium efi.

^niam hanc CMonarchiam

(ut veteres divinarunt)piantabtt Det^per untim ex Principtbas omnibtes

vtrtuttbus ditatumyquemfortaffe nohii jam temporapreduxernnt. Habetnus entm in hac parte boreali Princtpem Sapientifitmum ac beiitcofififi.
mum^quemnuiius CMonarcharum viifonisfiperat^humanitateacpieta^
tenuiiusexceiiit.

In hac KJMonarchiaBoreait Deus

omnium

conditor

rtrum majora arcanafine dubio in natura eiucidahit quam iiiis tcmportbus

ubi aut Paganorum aut Tyrannorum Principumfedafuit. Sedhas (Jlf&^
Gggg 2.
narchiiS

PRiEFATIO.

604

narchias Philofophi non fecundum potmttores ^ fed fecundum Cardines

mundtnurnerant Infrimis Orientakm fojlea. Mertdtonalem jam vero

ultimam Septentrionalem in hacparte Boreali
OcctdeiJt/itfm habent \
In hac Septentrionali attraharmonia
dabitur.
cjuibus
dc
in
exPe^iant
:

&

veritas ob^fvapolart fJMon&rchia ( ut Pfatrnifta ait ) Mifericordia

xiabuntiibi;pax6jiifl:uiaorculabuntur; Veritasdeterraorietur,&:
Jtiftitia de CGclo profpiciet. UnuiT) ovile,&: unus paflror ; {loh. 10. 16)
Scienttdimulta fine tnvtdta : quodd^ego cum defiderio expe&o, Tu quo
qtte

tlxndide Le&or^

Deum invoca time^ama^7nea^,fcriptadiligenterle'

ge.& tibicerte dtvinare bona,^od(iDe(.favente,naturaoperante

(ch-

jus i^itator /iijtdportum defderatum httjus LMcr^archia appuleris ; tunc

Vale.
videbis^judtcabts ortmia me tihi bona (^ vera dixijfe.

DE SULPHURE,
PRINSECU>^DO

ClPIORUM.

non eftpoftremum inter Princfpfa, quonfam illud

SUlphur
pars Metalli; imo pars principalis Lapidis Philofophorum
efl:

&: multi Sapientes varia

Imoipfe

Deum

& veriflima de b ulphure reliqueiunr>

Geber Summx Perfedionislibr. i.cap.iS.diciti/^^r

Altijjimumipfum illumivatemnecorpus

qttoniam eftlumen alu*

&

Nos autem antequam de illo fimus tradatur],vitin^ura.

mine^
ium cftnobis Primo originem Principiorum defcribere; pra:fertim,
Gum Sulphur pro principali Principiorum antiquitus habitum fic.
Unde autem Principia oriuntur pauci hucufque oftcnderunt; &: difficilccftjudicaredealiquoPrincipiorum, ficut &: dequavisaliare,
cujus origo &: gencratio ignoratur r quid enim de colore caccus?
Qiiod igitur anteceflores noftri omiferunt,id nos in hoc Tradatu ad\mplere propofuimus.

Sunt

De

Sulphnre.

fos'

Suntanccni principiarciuiT} prxferrim MetaIIorum,recundum

,

antiquosPhiloibphosDuo,Sulphur6cMercurius:SccunciumNeorericosvcrotriajSal, Sulphur dc Mercurius. Origo autem horum

Principiorum funt quatuor Elemcnta de quorum etiam origine noi

bisimprimis incipicndum

eft.

ScianrergoStudiofi hujusS.Scien-

Elcmenta efTe, &:quodIibet horum quatuorhaberein

a quoelemenratur; &chxc funcquaaliudElementum
fuo centro
tuor Statux Mundi>ex Chao in Creatione Mundi a Divina Sapientiafeparatsc, qua^ hanc machinam Mundi per fuumadum contraproportione cenent,ac vircucum cccleftium inrium in xqualicate
clinatione omnesrcsinfra&fuperterramproducunt; dequibusfuo
loco hicad propoiicum,primo de ^opinquiori ElementoTefrar,
tix quatuor

&

DE ELEMENTO TERRiE.
T^ ERRAeftEIementumfatisdignumfn fuaqualitate&dignitate:
hocElemento aliatria, &pr2ccipue Ignis rcquiefcunt. EH;
Elementum pri^ftanti/Iimum ad celandum &: raaniteftandum ea
qux libi concredica funt grofium eft &; pororum grave refpecbu
fii^eparvicacis, fed leve re/pedu fli^ nacura:
efteciam Cencrum
Mundi , tum Sc aliorum Elemencorum Per ejus Cencrum tranftc
Axis Mundi ucriufque Poli.
Eft porofum uc diximus ficuc fpon-

In

qux

cx fe proferc; Sedquicquidaliacriain illudftillanc&

projiciunc, omniarecepic, fervandafervac, manifeftandamanifegia

ftar.

nihil

Nihil, ucdiximus,exfeproferc, fedeftrecepcaculumaliorum,

&eftinquoomne produdum. manec, ac per calorem mocivum in

illoputrefic, ac pcr eundem, feparacopuro abimpuro, mulciplicatur: quod grave eft in illo occultatur, &c levepellic calorinejus
fuperficiem.
Eftomnisfeminis&: commiftionis nucrix &matrix
:

nihil

quidcm aliud pra^ftare poteft quam tuerifemen

ad maturitatem ufque.

& compofitum

Eft trigidum ftccum, temperatur aqua;

Gggg

extra

De

6o6

Sulphure.

fixum; intusveroinvifibile &:voIntilc.

Virgocftex
Creadone dillillacionis Mundi rcli^lum caputmcrtuum,c|nodaliquando voluntate divina calcinandum ciic, ^0(1 cxtractionem fui
Divifum eft
humidi ut ex iWo nova Cryflallina creari pofFit terra,
etiam hoc Elemcntum in partcm puram &: impuram Purautitur
aqua ad res producendas, imnura vcro in (uo gloho m.inet. Ell hoc
domicilium omnisthc("auri.
In Ccntro
Elementum occultatio
cju!:efl;IgnisGehcnnaIis, continens hanc machinam Mundiin (uo
Ignis ilJeperprimum
edej &:hocper exprcflionem aquarinacra.
MobiJe atque per influentias ftellarum caufacur &: acccndicur: huic
obviatcalorfolaris aere temperatus, ad maturandum&: adtrahcndum ea quas jam concepta funt infuo Ccntro. Propterea Tcrra
participatcumigne, &:eft ejusintrinfecumjnccpurificaturnifi Igne:
hitrinfe&C fic quodlibet Elementum fuo intrinfeco puriHcatur.
Terra:,fcuCcntrum,
eftfummapuritasmixtalgneubi
cum autem
nihil quiefcere poteft eft ewim quafi locus vacuus in quem aiia Eextra vifibilc

&

lementafuosa6i:u$projiciunt,utinLibeIIoXIl.Tral:cituumdi(5i:um
eft

EthajcdcElementoTcrra:, quam Spongiam c(rcdiximus&

aliorum rcceptaculum, quodad noftrum propofuum fufiicit.

^8-l|0IS& @i&ig9^-ll-^ilcii-^^eii^^l^ ^tWf

l# ^^

DE ELEMENTO AQ^U^.

AQu A

cftElcmentum graviflimum; plcnum unduofi phlc-

gmatisi &:eft

Elcmentum

digniusinfuaqualitate, extravo-

Iatile,intusver6 fixum,frigidum &:humidumcft; tcmperaturaere:

eftfpermaMundiinquofcmenomnium rerum confcrvatur X eftcuSciendum tamen cft quod aliudcftfcftosfeminis cujuslibet rci.
&: aliud fpcrma Spermatis receptaculum Tcrra cft, feminis
Aqua, Quicquid in aquam ftillat aer, caufantc
rcccptaculum
vcro
Carct intcrdum Spcrma fufficienti
igne,hocaquaporrigit terra:.
femine,ex defedu caloris digcrentis illud Sperma enim fcmpcr cft

men

in co-

T>e Sulphure.

m copia

6oy

femen quod eximaginatione ignis peracrismotum porcac inmatriccm &:interdLmideficiente remineintratfperma; (cd ^y^i itcrLim abique fi-ii6Ui de quibLis aliquando in tertio
expe<fl:ans

Piincipiorum,SALis,TradatuIatius.
Accidit{epiffimeinNatura quod Sperma cum ibiHcicnti femine matricem intrat fed matrix
;

mdiipoiita,repletapeccantibusruIpluiribusaut phlcgmutibus,noii
In hoc Elemento etiam nihil
concjpit, nee fit hoc quod debuic.
propriceft, nifuitin SpermatecfTe folet deledatur maxime motu
proprioquifitperaercm, &eftmifcibile rebus propter fuperfieiale
Eft, ut diximus, receptaculum univcrfalis feminis;
corpus volacile.

facilcinilloterrapuriiicatur&:rerolvicur;
;

&:aerinillo congelatur,

Menftruum Mundiefl, quod aercm penetrando, virtute caloris, trahitfecum vaporem calidum qui
caufat generationem naturalem earum rerum quibus terraimprseacconjungiturilliin profundo.

gnatacllficutmatrixj &: quandomatrix dcbitam portioncmfeminis acccpit, fit quid fit jamprogrcditur,naturaque e^peratur fine intermiflione Lifquead finem; rcfiduum vero
cadit ad

humidum

latus agente calore in terram putrefit

,

illud

feu Sperma,
ad latus rcje-

dum)

&:ex illopofteagcnerancurresalix,interdumvaria? bcftiol^

PoilctquidcmfagacisingeniiartifexinhocElcmentOjficutexfpermatc, varia videreNatur^ niiracula; fed opus eflet
illud Spermaacciperc in quoefljam imaginatumlcmenaftraleccrti
Quia Natura facit &:producit ex prima putrefadione
ponderis.
res puras,fed exfecunda putrefadione multo puriores acmulto diacvermiculi.

exempium in ligno vegetabili ubiin

primacompofitioneNarura facitlignum quando aLuemilludpofl
gniores , &: nobiliorcs u t habes
,

maturitatem cortumpitur, putreht d:generantur exillovcrmes

alix befliol^ vitam

& viflim habeiites

&

Manifcflum autem efl quod

feniibile femper dignius efl vegctabili; nam ad fenfibilinmorgana
mulf o ubtilior ac purior matcria requiritur Sed ad propofitum.
:

Hoc Elcmentum efl mcnftruum Mundi &: trifariam divifum

dicimus ; Ncmpe purum
purius, ac puriffimum.
Ex ejuspu,

riflima fubftantia co-li creati funt , purius

etiam in aera refolutum cft,

purum

De

^oS

Sulphure.

puriim au-tem fimplex &: grorfum in fua fphsera remanfit &: ordinatione Divina Natura opcrantccuftodit omnem rem flibtilem. Unum globum cum Terra efficic habec enam (uum centrum in corde
maris unam axim polarem cum Terra habcc per qu^m omnes curfontes aquarum cxeunc quse poftea in magna flumina excrcfus
fcunc Per ejufmodi egrcllioiies aquarum Tcrra confervatur a
combufl:ione,&:cumhachumcctationedcportacur (emcnuniverfa,

&

quodmotus & calorfaciunt, Maniquod omnes curfus aquarum in cormaris revcr-

leperporosuniverfiEccrrx,

feftum autem

eft

luntur; fedquo poftcaperveniuntnonomnibusconftat: funcenim

ahqui qui credunt omniaflumina, aqa,is &C fcaturigines, quse curium
fuumin marc habent,ex aftrisgcncrari , qui cun-i aham rationcm cur

mare non excrcfcic nefciunt, dicunt in cordemaris hasaquas

confumi. SedhocinNaturalocumnonhabct,ficut depUiviis oftcndimus.Aftraquidemcaufantfednongcnerant: cumnihil gcncrctur

ilhs

nifiinfuo fimili ejuldcm fpecici aftra vcro lunt exigne &: acrc
:

quo-

quod quxdam ftcl-

modo igitur generabunt aquas ? Et

IseaquasgcncrarcntjtuncncceftaLio (SCah^ tcrram gencrarcnt,rum
li

hv.'C ita eftec

ahaElcmcnta: quoniam hsec Machina MundiquatuorElementis itadctinetur,utunum ahud minima ctiam particulanoncxcedat,fed in a^quihbrio virtutibus certcnt ; ahas fi unum ahud exce&: aha:

Actamcnmsncatqui vultinfiiaopinione,
nobisitamhunincNaturxdatumcft quod iftis quatuor Elemcntis,
orum quahtatc a fummo Creatore proportion.ta hxcmachina
Mnndi con/ervatur &: unum ahud in (iia opcrationc non cxccdic.
Scd aquae fuper fundamentis tcrrx tanquam in doho ahquo ab acris
motu contincntur;&: verfus Pohim Ardjcum ab eo conftringuntur,
quia non daturvacuum inmundo hac decaufacftinccntroterra;
dcrccruinafcqucrctur.

ignis crehcnnahs cahditatis,qucm Archa:usnaturxgubcrnac.

Opt.Max. cx
in principio Crcationis mundi

DEUS

Nam

confulb
vit 6i

Chao

fada

eft

imprimis

qumtam

plusukra

clfcntiam

Elemcntorum

illo

exalta-

poftcaignispuriflimam iubilantiamad

locandam

^eSulphure.

^o^

locandnm SS. MajcflcnemrLiamfnperomniacIcvavit

acinfuis
In ccntro Chai Q voluntare immcnfa;
tcrminis pofliit & firmavit.
,

fapicntixdivina:) accenfus cft ignisillcquipoftca illasaquaspurifSed quia jam ignis ille puriffimus firmamcntum
fimas diftillavit
:

cum throno Dei altillimi obtinuit

aqu^e fub illo igne condcnfat.^

,
fortius
iirmarentur
&:ut
ignisjam groflior prioredjftillavit,
lunt
(_caufantc femper illo ignc centrali) qui in Spha^ram ignis fub aquis
:

remanfit

&:Iic aqu.^ interduosignesincccloscongelatcT&:com-

preilarfunt.

SedignisilleCentralisnonceflavit

etiam alias minus puriores in aerem rcfol vit

fed diftillando

qui etiam fub Sphsera

ignisinSphi^rampropnamremanfit^&abignisElemento tanquam
dfortiilimofundamento circumdaturj&ficut aqu^c ccelorumnon
pofTunt transgredi ignem illum iupcrcoelcftem, ita ignis elementum
iion poteft tranfgrcdi aquas ccclorum,nec etiam aer poteft tranfo-re-

di&cxaltarifuperignisclemcntum.

Aqua

vero

nnm globum remanfit, quoniam non habet locum

illa

parrc

quam ignis in aercm rcfolvit propter

cum

terra in u-

in aere

excepta

fortificationem quo-

tidianamhujus machinse mundi.

Si enim fuiffet vacuum in aere,

tuncaqux omncs diftillafTent &in aeremrefolut^fuifrent fcdjam
aeris Sphxra pl ena eft, qua: femper cx aquis per continuum calorem
:

centralemdiftillandoadimplctur

, ita utcktcraaquarabaeriscompreirionccircatcrramvolvantur,&:cum terramundi centrum teneant.

Ethiccoperatiofitde dieindiemi&ficctiamhic mundus
dcdiein diemfortificatur, &:incorruptus manfuruscftnaturaliter,
excepta Altidimi conditoris abfoluta voluntate.
Quia illc i^ms

ccntralis

non ceffabit motu

univerfali &: influentia cceleftium vir-

acaquas Galefacere;necaqua:ccfrabuntre{olviin
tutumaccendi
acrem nec aer cefTabit comprimere refiduum aquarum cum terra,
ac ita in centro continere ut non poflint moveri cx fuo centro
fic
,

naiuraliterhic

netur

necefTe

mundus afumma

&

fapientiadiviEjafa^lus eft &:conti-

&:ficadcxempIumhujusomniainmundonaturaliteriieri
Hanc crcationem hujus machin^ mundi voluimus ti-

eft.

bielucidareproptereaea ut

fcias

quod quatuor eknifnta habcnt

Hhhli

fym-

{ympliatiamnaturalemcumrupenoribus, quiaexuno chao endcm

funt rfcdarupciionbusgubernantur ficut adignioribus ;indc&:in
hunc locum fublunarcm hsec obedicntia devenit. Scd fcias ifta omniaaPhilorophonaturahtcr inventa cfle , utfuo loco declarabitur.

IP

Nancadpropofitumdcaquarum curfibus, fluxuque&: refluxu

m.uis,quomodo per axem polarem ab uno polo ad alium ferun-

Duo flint Poli

unus Arclicus in parte fuperiori ScptentrioPolus

nali, alter vero Antardicus fubterra in parte mcridionah.
Ardicus habct vim magneticam attrahendi; Polus vero Antardicus
habctvimmagncticam cxpellcndi , quodnobis naturain magnete
exempkmioftendit. Trahit igiturpolus Arclicus aquas, pcraxcm,
qusE cum intraverunt iterum perPoh Antarc^iciaxemerumpunt:
&; quia acrnon permittitinasqualitatem,coguntur itcrum ad Polum
ita continue curfum fuumobArd:icum;Ccntrum fuum , reverti
tur.

&

InquocurfuaPolo Ardicoad Pokmi Antar(51:icum per

medium feu axem mundijper poros terrx diifunduntur,&: ficfccunfcrvare.

dummajus&minus

fcaturigines oriuntur

j&poftea

in

flumina ex-

crefcuntcongrcdicntes,aciterumillucundecgrcfl'xrunt,revcrtuntur;&hocmotuunivcrfahinccfrabiIiterfit. Hasaquasaliqui, utdi-

ximus

ignorantes motum uni verfalem &:polorum operationes,in

cordc maris confhmi &: ab aflris generari dicunt,qua: nihil materiale

producunt ncc gencrant.nifi quod virtutcs imprimunt &c fpirituales

influentias,quxtamennondantpondus.
tur, fed ex ccnrro maris pcr poros terrx
e"^redifcito

Aqux igiturnongeneran'
in univerfum mundum eas

Ex iflis fundamcntisnaturalibus Philorophiinvenc-

runtvariainfl:rumenra,acdui:usaquarum,&:fontanas,cumfciatur
naturaliteraquasnonaltiusafcendi pollc nifiut egrediuntur ; 8c
niii ita eflct in

natura ars nequaquam potuifTet , quia ars imitatur na-

turam;&:quodinnaturanoneflpcr artemnonfucecditj aquaenim

ut diximus non altius alccndit nifi ut affumitur Exemplum habes illud inftrumentum quo vinum ex dolio evocatur. Conclufive igitur
:

fciasnonexaftrisfcaturiginesgenerari,

&omnes

exitus

aquarum.

DeSulphHre.

^jr

fed cx Centro maris quo itcrum recurrunt.acfi

Sicnimhocnoneiret

obrcrvant,

motum continuum
nihiJomninoneque interra

fupcrterramgencraretur
imoruinamundifequeretur.
Verum
nc obijciatur quod in mari omnes aquse Alf^ funt &: aqu^ fcaturiginum dulces rationem z^t fcito, quod aqua illaper poros terr^ dx,

flillatur

&multamiIiiariaperanguftaIocaacperarenastranricns,

amj/la falfedine, dulcoratur ad cujus

:

exemplum Cifternic inventa!

Sunt etiam in aliquibus locis pori & meatus majores &Iargiorespcrquosfalfaaquacrumpit , unde poftea isfodina: & fontanxhabentur,utHaIla:inGermania ; inaliquibusetiamlociscalidoconftringuniur&falin arenisrelinquitur , aqua vero in alios
poros fudat,ut inPoIonia\C^ielicirs& Bochni^.
Sic etiam cum alunr.

qu.-c

per loca calida fulphurea continuoardcntiatranfeunt incale, unde Therm.x oriuntur:funt enim in vifceribus terra? loca
in

fcunt

quibusnaturamincramfulphurcamdiftillatfcparatque, ubi abignccentraliillaaccenditur : Per hxc locaardentiaaqua currens

fecundumpropinguitatem&remotioncmmagis minusveiticalefcit,&

fic

net,ficu.t

in fuperficicm tcrras

erumpit

ac fulphuris faporem reti-

omne jufculum a fua dec66lione

carnium.

Eodem mo-

dofitcumaquaperlocamincralia fivecuprea, five aluminofa

iranfiens eorum faporem acquirit.
Talis igitur efl diftillator conditor omnium rerum jn cujus manu hoc diflillatorium efl,ad cujus
,

exemplum

omnes

a Philofophis invents funt,quod ipfemet altifTimusDeusacmifcricors, abfque dubio.hominibusindiflillationcs

fpiravit:qui poterit,quando erit fandta ejus voIuntas,aut ignem cen-

tralem extinguere, aut vas fugere,& crit omnium finis.

Sed cum
cjusbonitasinmeirustcndat, cxaltabitaliquandoSS. Majeftatem

&ignemillum omniumpuriflimum qui aquisccelorumin

fuam
firmamentumcft altiusexto!Iet,dabitquegradumfortioremi(yni
,

&

CcntralijUtomncsaquasinaere eleventur,& calcinabiturterra:

itagnis,confumpto omniimpuro, reddctfubtilcs, circulatas in
aereaquas purificataj tcttx, atqueficmulto nobiliorera mundum
(fj alias Itcetphilofopharijefficict.

Hhhh

:^

Sciarit

'

(fi2
Sciant ergo

'DeSulphure,

omnes hujus

artis ihquifitorcs

unumglobum habcntj&omniafimul

quod

aqua
Elemcnta

terra &:

faciunt, quiafunt

quibus alia duo occulta operantur. Ignis confervat tcrramnefijbmergatur,veldifrolvatur aerconfervat ignemne extineuatur ; aquaconfcrvat terram ne comburatur. Wxc adpropofitangibilia,in

tum noftrum vifum

efl:

nobis utilc defcriberc

ut ftudiofi fciant in

&

quomodo Philoquibus fundamenta Elcmentorum confiflant ,

contrariosobfcrvavcrunt
igncmcum
,
terraaefophi eorumadus
rcm cum aqua copulantcs : hcet quando aliquid nobile voluerunt,
ic^nem in aqua decoxcrunt, animadvertentesquodfanguisunusalteropurior , ficut&: lacrymapurioreflurina. SufHciatigiturtibi

quod

diximus.

Elcmentumaquxfpermaac menflruummundicf-

re,tum & receptaculum feminis.

DE ELEMENTO AERIS.

AEr

cfl

elemcnrum integrunijdigniflimum in fua qualitatejCX-

tra leve &: invitibile^intus vero grave, vifibile

calidum&humidum

& fixum.

Ell;

temperaturigne , efl dignius terra &:aqua.

Volatilequidcmcftjfedfixatur , &c quando fixum cfl pcnetrabile
,

redditomnc corpus. Ex

ejus purirtima fubflantia crcaci funt Spi-

ritusvitalesanimalium,minus purum in aeris propriam Sphxram

clevatum eft , refiduum vero , pars ejus grofliorjremanfitin aqua,
c\\xx cum aquacirculatur , ficut ignis cum terra quia amici funt.
Di^nifTimamcft^utdiximus , &:illud eftveruslocusfeminisomniumrerum.-lnilloitafcmen imaginatur licut inviro , quod poftca
,

Habet hoc Elemenmotucirculativoproijciturinfpermafuum.

tumformamintegritatis ad diftribuendumfemen in matriccs per

fperma&menftruummundi

inilloctiameftSpiritusvitalisomnis

creaturas, per omnia vivens , penetrans , &: conflringens femen aliis

Elemcntis ficuti vir uxoribus ille nutrit ea , ille impraegnat, ille con:

icrvatea, &:doccthocindies cxperientia quodhocEIemcntonoa

folum

De Sulphure.

d^ij

rolum Mineral'ia,animalia,vel vcgctabilia , vcrum etiam alia Elemcnt a vivunt. Vidcmus enim omncs aquas putreficri ac fordcrcerc
finon habentrecentemaerem ;ignis quoq; extinguiturfiilli adimi,

tur aer:(Indc fciunc Alchcmiftsc ignem per acrem diftribuerc in gra<ius

&recundum menfuram

acris regiftrafua ordinant:)

quoquc pori confcrvantur aerc In fumma

:

tota ftrudura

Tcrrse

mundi ae-

Homo

nccaturcuia^iimitur
re coniervatur. Eciaminanimalibus ,
inorbenihil
crefceretfinon
cflet
vis aeris penctrantis ,
aer, &c.

&

fccum nutrimentum mukiplicativum. la

hoc Elemcnto eft imagin atum fcmen,virtute ignis quod conftriugitmenftruummundulla viocculta, utinarboribus 6<:herbis ,cum
per poros terrx,al:u fpiricualiscaloris , exitfpermacumfemine&:
alterantiSjattrahentirque

virtus acris in proportionc conftringit illud

& congelat guttatim

&:

de dic ad dicm,dc gutta in guctam creiccndoj arbores magnce eriguntur , ficut in libro x i r. Tradatuum tradatum eft, in hoc Elemenco funtomnesrcsincegrxperimaginacionemignis &:eftplenumvircucisdivinx
In illonamque inclufus eft Spiritusalcillimi
qui ance creacioncm fcrcbacur /"upra aquas cefte facra Scripcura ,

fic

njdUvitfti^er pennas 'ventorum.

ritus

Si igitur ica eft ficuci eft

quod Spi-

Domini \\\ illo ferebatur,quid dubitas quod de virtute fuadivi*

Nam hicMonarchafolet ornare habitacula

ornavitautem hoc Elementum Spiritu vicali omnis creaturx.
nainilloreliquit ?

fuai

In

illonamquecftfemcnomniumrerum difpcrfarum, cuia creatione

ftatimvis
eft

illa

ma^netica (utfupra diximus) afummoopificeinclufa

quam fi nonhaberetnon pofretaccraherc quicquamdenucri-

menco

fed fic

iemen in

fua parva quanticare relinquerecur

crefccrcc,necmulciplicarecur

ferrum durum
In

ncc

licudapismagneciscrahicadfe
,
(ad excmplumpoli Ardici crahcntisadfeaquas ,uc
{.q.<\

Elemento Aqu^ fcripfimus) fic aer permagnecem vegecabilem,,

fe nucrimcncum mcnftrui mundi id cft a-

qui in fcmine eft,crahit ad

quae. IftaomniafiLinc aere, namilleeft

duxaquarum, cjufquevis

inclufi eft occulca in omni fcmine ad accrahendum

humidum radica-

lej&:h*ecvircuseft,utfupradiximus,inomnifeminefemperparsi8o..

Hhhh

ut

^eSulphure.

6i4
utintrad.5.

XII. Tracbatuumtibi oflcndimus.

Si igicur aliquis

vcUet efle bonus plantator arborum , animadvcrtendum cftiHi

iit cufpidcm attraiflivam verfus partemSemptcntrionalcmvcrcat,
quoniamdcutPolus Ardicusafic nunfc]uamfruftrabitur]abore
quas,irapundum vcrticalercmcn trahit ad rej&: quxlibct cufpisat:

Habes exemplum in omni ligno cujus

illis.
curpisattradivanaturalitcradpunclum verticale tcndit, Sctrahi-

tradliva corrcfpondct

rurabillo.

Namfiatlignumquodcunqueelaboratum,

fivisfcire

quxcuipisefl:rupcrior,poncilIudinaquamacrubmcrgatur, (^cxtra

tamcfuam Iongitudincm>idcbisrcmpcrcufpidcmillampriusexaquiscmcrgerequam ejus oppofitampartemjncfcitcnim naturacrrarc in (lio officio,de quibus latius in Harmonia ubi de vi magnctica
(quamvisde magnete facilc is poterit Cwi naiura metallorum cognitacfl) tradabitur,Hicnos dixifle fufficiatEIemcnrumhoccfledicniflimum,in quo eflfemen 6^ fpiritus vitalis feu domicilium animic

omnis creaturx.

DE ELEMENTO

IGNIS.

1GNIS cft clcmcntum puriflimum &: omnium dignifHmum

plc-

num adhxrcntisunduofa^ eorrofivitatis,pcnetrans,digerens ,corrodcns maxime adha:rcns,extra vifibile,intus vero invifibilc, fixiilimum eftcahdum &: ficcumjS.: tempcratur tcrra. EjusomniumpurifHmafubftantia&effcntiacum ThronoDivina: Majeftatisincreationeprimum elevatacft,quandoaqui:ecccIorum firmata^ Tunt, uc
inEIcn-iCntoaqusediximus; exminus puridima cjus fubll:antia An"elicreatilunt: ex minus purioricumpuriffimoacremixta luminaminus purum adhuc in Sphreram ad conftellas creatar funt
ria
ccelos eredum eft;impura vero &: unfublevandum
&:
cludcndum
ftuofa in ccntro terra: ad continuandum motus operationem , &

&

quamnosgefummoCrcatorefapientiflimorehda&inclufa cft
lcdhabcncad
hi
ignes
divifi
quidemfunt,
vocamus.Omncs
hennam
Hoc
invicem fympathiam naturalem.
;

DeSulphure,
Hoc elementum cd omnium quictiflimum
trahitur

currit,cum non trahitur liir quicre.

la

rcbus impcrceptibiliter.

illo

^if
ac fimilc currui,cum
Ineft etiam

omnibus

lunt rationes vicales $c incellcclus,

qusedifhibuunturinprimaintuiionevitashumanx, &:h;Edicuncur

anima rationaIis,qua fbla

afTimilatur.

homo a cxteris animalibus differt

& Dco

HxcanimaeftiIIopuri(rimoigneeIemenraIi,infpiri-

tumvitalem divinitusinfuia, proptcrquamhomopoftcreationem

omniumreruminparticularem mundum feu microcofmum. creaInhoc fubjedo omnium rerum Creator Deus fedcm SC
tiiseft-

Majeftatemruampofuit, iicutin puriftimo &:quietiftimnrubjedo,

quod afola voluntate ac immcnfa

f^pientia gubernatur.

Propte-

rea abhorretDeiisomncmimpuricatem,nihiIfordidum, compoft-

tum,maculatum

um Deum

appropinquarepoteft Deojidco nullus mortalividcrc ncc accedere naturaliter poteft nam ignis illc qui
,

eftin circumferentiadivinitatis, in quo deportatur fcdes 6c Majeftas

AItiHimi,eft ita intenfus ut nullus oculus illum penetrare pofTiciquo-

niam ignis non patitur accederc compoficumngnis enim omnis compofitimorseft,&:fcparatio. Quietiflimumlubjcdumilludeiredixi--

&

mus (quoniameft)

aliasfequeretur ( quod
cogitare abfurdum
eft)Deumquiefcerenonpofle eftenimquietiftlmi filentii , plus
;

quam mens humana imaginari potcft.

Habes exemplum

in filice,

inquoigniseft,&tamen nonfentitur, necapparecdonccmotuex.

in quo locata
non movetur nifipropria volun&: fic deportatur quo cft S. Voluntas ejus,

citatur S<:acccndituriniIIo utappareat;itaignisille

cft SS.

tate Altiftimi excitetur,

Fit

Majeftas Creatoris noftri,

enim voluntate fupremi conditoris motus vehementiffimus &c

exempIum,quandoahquis Monarcha hujusmundi

terribilis.Habcs

fuapompafedet,quaIis circa illum quies?quale filentium .^etiamfi

cxfuisauhcisahquis moveturmocustantu unius&alteriusparticuin

lariseft,qui nonconfideratur.Scdquando

Dominus

movctum omnis afliftentia movetur

cum illo, Qmd igitur quando fupremus ilk Monarcha^Rex Rcgum,
tur

fit

rumor

ipfe

8c motusuniverfalis,

ac

DeSulphure.

6i6

acConditoromniumrerum(adcuius excmplum principes mundi

conftituuntur in terris) mover authoritatc43i qualis morus? qualis
tremorquandocirca illum movctur tota afliltcntia cctleliis exer?

citus?5edquajrctaIiquisquomodoifl:afcimus,cumcce]cftiaab humanointellc^fcuabrconditafmt. Quibusrefpondemus,cmnibus

philofophisifta manifeftaelTe, imoipfaincoprehenfibihs f:ipicntia

omnia ad exemplum natunr creata cfle & ex illis arretradum habere ac operari^nihilq- fieri in terris nifi
naturam
canis
adexemplumcoeleftismonarchi.T,quodex angelorumvariis ofticiis habetur. Sic ctiam non nafcitur nec generaturquicquam.nifi
naturaliter. Omncs humana:inventiones,im6 & artificia, qu:E aut
funtauteruntnonniftex fundamcntisnarura: proveniunt. Voluit
ilhs infpiravit

i\kifrimusCreatoromnianaturaliahominimanifeftare,propterea
^ ipfa C^leftia naturaliter tada nobis oftendit , cx quibus eo meliuscjusabfolutaacincomprchcnftbilis potentia&fapientiacognoqua^ omnia Philofophi in lumine naturx (icut in fpeculo
fcereiur
videre habent propterea hanc fcientiam,non auri vel argenti cupiditate fed cognitione non iolum omnium rerum Naturalium led
d^ ipfius Creatoris potentix magni c'Eftimarunt,S<: de his quam parciflime^non nifi hgurativeloquivoluerunt , ne myfteria divina,
per CMX natura elucidatur^indignis patefianr. Quod tu, ft te ipfum
lcirenoveriSjS^nonesduras cervicis,faci!e comprehendcrepollis;
;

quiadfimilitudinemmajorismundij imoad ipfius Dei imaginem

creatus es. Habes in tuo corpore Anatomiam totius mundi habes
infirmamentumquincam eftcntiam quatuor Elcmentorum , ex
& in cutem plus ultra
Chao rpermatum in matriccm extradam
conftri^tamjiabes puriftimum fanguincm loco ignis in quo fcdcs
j

animic(vice Regis)fpirituvitalilocataeft,habes corIocoterrar,ubi

ianiscentraliscontinu6operatur,&:hancmachinamMicrocofmiin
fuo eire eontinet Habcs polum Arclicum os habesaluum Antarticum, &omniamembraccclcftibuscorrefpondcnt:dequibus in
Harmonianoftra aliquandolatius relinquemus in CapitulodcAftronomia ,ubifcrlpfimus , quomodo Aftronomiaars facilis , na,

tura-

'DeSulphure.

^/7

turalis.qnomodo arpcdlus planetamm &: flellarum caufant,&: quarc

cxa{bectioas dcpiuviis&aliiscvencibus prognofticatur , quodhic
longumeflctrcccnfere,&: omniaiftafuntfibi concatcnata, &:nacu-

Deitatem tantum aliqua adimpler e.

Qupd vetcres
omiicruntdiligentifludicfbhujusarcani indicarevoluimus , utilli
tantoclariusincoraprehenlibilis potcntia Altiffimi Deiad Cor perveniac&illenlumeoardentius amct&:adoret.
Sciat ergo inquiraliter fiunt

iicorhujusS. Scicnna^quod animainhominemundo mmori, MicrocofmOjDei Crcatons fuilocumtenenSjreuvicc-Rex e{l,qna:ia

Ipirituvitihinranguine purilfimo locaraeft.
Illa gubernac mcntcm,m6nsver6corpus:quandoanimaaliquidconcipit,mcnsomnia
{cit,5cmentcmomniamembrainrelligunt , &:parentmenti,accxpedant cum defidcrio adimplere voluntatem ejus. Corpus enim
nihilfcit,quicquid in corpore fortitudinis fivemotus efi: , mens facit
ifla ; corpus tantum eft mentificutinll:rumcntaalicujusartificis,

Animaautem,quahomoac3eteris animalibusdifl-ert,ii!a operatur

majorem opeiationcm habet cxtra corpus; quoniam

in corpore,fed

abfoluteextracorpusaomuiatur, &:

his differtab

tantum mentcm &: non animam deitaris habent.

'

animalibus

qux

quoque Dcoperacur in hunc

Sic

usScCondicor reruni,tiominus &: Deus nofter ,

mundum caqua:admundineccfiariapertinent, &:inhis includitur
mundo ; undcDeumubiqueeflecredendum. Excluditurautem
illafua immenfafapientiaextracorpus mundi, quaoperaturextra
illum &: alia multo altiora imaginatur quam corpus mundi conciperc poteft &: iila funt excra naturam folius Dei fecreta. Sicut efl
cxcmplumin anima, qux cxtra corpus multa profundiffima imaginatur,& hifce s.fTimilacur Dco qui extra fuum mundum operatur extra naturar:;; licet &: ifla fint adhuc ficut candela accenfa erga meridianamluccm: quoniam anima imaginatur fed non cxequitur njfi
inmente Deus vcioomniaeodemmomcntoquoimaginarureffi,

citificutanimaimaginatur cfleRoma^vel alibi quidquidfit, inidu

oculijfcd mentc tantunr Dcus vero talia cfiJentiahter facitjqui omni-

poccns cfl.

Non cfl ergo Deus

inclufus
liii

mundo nifi iit anima cor.

porii

TieSulphure,

SiS

pori/eparatam habetfuam abfolutam poteftatcm, (Icctiam anima

cujuscuncjuecorporiscft:, abfolLitamhabet&rfeparatampotentiam
maximam ergo habet
aliafaccrcquam corpusconcipere poteft
poreftateminc.orpusdvult , ahasfruftra effetnoftraPhiiofophia.
Exhisis^itur dircccognofcere Dcum, &: fciesquibus difFert Creator
;

Tuipfcmajoraconcipcre poteris cumjamanobis portam apertam habcs. Sedne nobis hic tradatus excrefcat, ad propofitum accedamus.
Diximusfupra, IgnisEIcmentumquietiftlmumefte,&:quodmotu cxciratur, quam cxcirauonem noverunt viri (apicntes. Omncm
generationem &: cjuldem corruptionem Philofophonecefteeftfcire cui non folum Creatio coch manifcfta eft (cd etiam omnium rerumcompoficio S<:commixtio :fc<.ihcetomnia fciunt , non tamen
omniapoflunt. Scimusquidem compofitionem hominisin omnibus quaHtatibus,animam tamen inf undere non poflhmus quoniam
hoe myfterium eftfohus Dei &: ejufmodiinfrnitis myfteriis fupeCum ifta funt extra naturam non funt adhuc in difporat omnia.
dcreatis.

litionenatura:

natura

non

prius operatur nifi

quando

ilh

materia

l\\
porrigitur: PrimamateriaaCreatore, fccunda aPhilofopho.
operationeveroPhilofophorum natura habetexcitarc ignemquia
Crcatoreocculteincentrum cujuslibctrei inclufus cft: talis ignis

per vclle natur2e,aIiquando per vcllc fagacis artificis naturam difponcntis. Naturahterenimomnes impuritates &: polluOmnc compofirum folvitur igner
tionesrerumpurgantur igne
cxcitario

fit

ficutaqualavat &purgatomnesres imperfcdas qusenon funtfixas?

fic icrnispurgaComnesresfixas, &:per]gnempcrficiuntur; Sicutaquaomnefolutum conjungit ita ignis omne conjunftumfcparat,
;

&:quodru2Enaturx &:proprietatiseftoptimepurgat&:augmentat,

nonquidcmin quantitatefed in virtute.Agithoc Elementummiris

modis occulteinahaEIementaac in omncs rcs ficut enim anima
cx eftillopurifiimo,itavcgetabiIiseftexElementaIi quod a natura
Tubernatur. Agit hoc Elementum in Centrum cujushbet rei hoc
modo:naturadatmotumjmotus excitat aerem,acrf^nem,ignis ver6>
:

fcparat,purgat,digeiit, colorat,6: maturefcerefacitomnefemen>

matii-

^eSulphure.

6ip

maturumq; eKpellit pei fperma in loca &: matrfces loca pura

vel im'
pura,calida,magisaucminus,riccavclhumida; &:recundumdifpoiitionem matricis/eu loci, vari;^ res producuntur in terra,ficut ctjam
inlibelioXII.Tradatuum de matricibus mentio facla eftquotloca tot matriccs efle. Ita conditor omnium rerum Altiflimus Deus,
,

'

omnes rcs conftituit &: ordinavit quod una contrariatur alten,&: tanienutmorsuniuslitvicaalterius
quod unum producit altcrum
confumit, &aliudex hoc&quiddamnobiliusnaturaliter producitur ac hifce confervatur xqualitas Elementorum , &: fic compofiti.
Omniumreruinpr2efertim viventium feparatio mors naturalis efl::
proptereanaturaliterhominemmorioporret
quiacum homoex
:

quatuorElementisfic compofitusfubcfi: feparationi

compofitum feparetur

cum omne

Scd hsec feparatio humanse

nacuralicer.

Compolitionisin die Judicii tantum fieri debuit: namin paradifo

homoimmortaliserat.
QuodoinnesTheoIogi,&:ipfa SacraScriptura teftcmtur rarionem tamen fufficientcm immortalitatis nullus
Philofophushucufque oftendit ;quam hujusfcientiieS. inquifitori
,

utvidere poflit quomodoiftaomnianaturaliterfi.

Verum &: veriflimum efl: omnc
compofitumhujusmundicorruptionifubeflleacfepararipofle; qux
ieparatio in regno animah mors appellatur ; homo autem cum etiam

fcireconvenit

unt,&: facillime intelligi poflunt.

exquatiiorEIcmcntiscompofitus&:crcatusfit,quomodoimmorrahseflepoterat
hocnaturaliterfiericrcderedifficileefl:, imofupra
naturalealiquidhucufquehabctur
Dcus tamen Philofopohis viris
bonis ante complura fecula hoc naturaliter efl"c infpiravi t,quod tu a
?

fic accipe.
Paradifus erac &: efl: locus talis a fummo Condirerum ex veris EIementis,non Elementatis fed purifllmis,tem-

nobis
tore

pcratis,in

fumma perfedione anatifatis, creatus

&: omnia qu^cunque in Paradifo funt ex iifdem Elementis creata &: incorrupca ibi ec;

iam

homo creatus eft

ex iifdem incorruptis Elemcncis jufl:a sequalitate anatifatis conftitunis , ut nullo tnodo corrumpi
potueric,
ideo immorralitati confecratus fuic
quoniam paradifum hunc
,

prohominibus dumcaxat Deus

fine dubio creavic

liii X

de quo nos

^uh*

TieSulphure.

^20

&:ubifitinHarmoniacopiore.
cntix

mandatum

Sedciimpofteapcccato inobcdi-

Akiflirai Conditoris transgrederetur

inhunc

corruptibilem Elementatum , quem tantumpro bcftiis

cui,cum fine nutri-.
creaverat Deus , homo ad bcftias expulfus eft

mundum

menco viverc non

mentum

pofTet,

fumerenecefle

ex Elementis Eiementatis corruptis nutri-

tuit.

ElcmcKtapura creationis fux ,

Quo nutrimcnto
&: ica lente in

inficiebantur

illa

corruptionem declina-

vitjdonec unaqualitasalteramfuperavit , &: ruinatotius compofiti,

Pofteaadhuc mainfirmitasjacultimofeparatio&morsadvcnit.
gis corruptioni &: morti proximiores fuerunt illi qui jam in elemencorruptisex femine corrupto &: nonin Paradifo procreati funt,
quoniam fcmen ex corruptis nutrimcntis produftum durabile ciTc
non poteft 8^ quo diutius ab expuifione paradifi eo corruptioni
tis

>

propinquiushminesaccedunt:inde &:vitabrcvior , &: deveniet

hucufque quod procreatio propter abbreviationem vita^ ccflabit.
fydera propitiSunt tamen aliqualoca ubi aerem benigniorem
itackonaturiscorrumpi]ntur,quia&:homines
non
ora habentj ibi
inordinata vita,
Noftrates vero terr^re gula
naturalius vivunt.
Docethocexperientia,quodexinfirfeftinant
corruptionem
ad
morumparentumfeminenatinondurant. Sedfihorooin paradi-

&

&
&

fomanfiiret.inlocoilliusnatura2convcnienti,ubiEIementaincorruptaomniavirgofunt,insEcernumimmortaliseiret:ccrtum cnimcft,

quandockmenrapuraina^qualitatc virtutibus cojucT:afunt,fubjelum hoc incorruptum eflej&: talis debet cfle lapis Philofophorum:
tali creationi humanae aveteribusPhilofophis aflimilatus eft,fcd moderni Philofophi omnia ad literam iHtclligentcs , ad huj us fcculi gencrationem corruptam intendunr.
Hacc immortalitas principalis fuit caufa quod Philofophi hunc
laoidem quasrere ingeniati funt; fciverunt enim hominem ex talibus
Elemcntis integris creatumcflc. Meditatifuntigiturde Creatione
ifta,quam cumnaturalem cflTe cognoverunt cceperunt fcrutarian
,

taliaclementa incorruptapoflTcnt halreri, autfi illaaliquo fubjedto

infimdi poflfent j quibus ipfe Altifliraus CondiCGr rerum
conjungi

infpi-

inroiravic

compofitionem talium clementoriim in anro

aminanimalibusfierieftimpofTibile

cumex

clTc

quoni-

clcmcntis corruptis

vitam fuftentare debeanc in vcgetabilibus etiam non eft quia inx^

qualitasElcmentoruminillis invenca cft. Et cumomnia creacaad
mulciplicacionem inclinacafinc propofucrunc Philofophiin hoc rcgnomineralihancnacuriepoiribilicacemcxpcriri quainvenca ,alia
innumerabilia arcana nacura: incflc viderunc, de quibus uc de fccreSicigicur habes quomodo clci\s divinis parciffimc rcliqucrunc.
menta corrupcain fubjedo cadunt &:reparancur quando unum aJiudfuperac;&:quia cuncfic per primam reparacioncm pucrcfadio,
&: perputrcfadionempuriabimpurofeparacio,ricunc fic conjun^tio nova vircucc ignis acquiric formam multo nobilidrem prima.
Naminfiioprimoftacu corrupcio fuic cxgrofTo admixcoquodnon
nifi pcr pucrcfadioncm purgatur, &: melioracur;&: hoc fieri non potefl nifi conjundisviribusquacuor clemencorum qusefunc inomni
compofitoxumcnimcompoficumcadcre dcbec pcrelemencumaqux cadic; &: du ica confufe jacencignis quicftpoccncialiter in quolibet aliorum utpotc in terra,in aercconvcniunt fimul,&: conjunda
inanu,vincuntpoflea aquam,quam digerunt &: coquunt, &: ulrimo
con(^elant;ac talimodonaturanatura^auxiliatur.Si enim io-nis cen;

quod fibi propinquiusac puriusefi:,ficut &ipfumpuri(Iimumeft,&conjungicurcum

illo: ica vincic concrarium,feparacque purum abimpuro, &:gencratur
novaforma, &:fiadhuc adjuvarurprioremultopra^ftantior; incerdum fagacis arcificis ingenio fiunc res immortalcs, maxime Inregno
xninerali. Sic omnia folo igne,&: jgnisregimine fiunc,&: perducuncur
tralis

occulrus,qui vita captus crat, vincit agit in id

ineffcjfi

me in cellexifti.

Hic igicurElemcncorum origincm , &:nacurascorum acopcrationcsquambreviffimcdefcripcas

quodad noftrumpropoficum
,

hoc loco fufficit. NamaliasfiquodlibecElemenrijdcfcriberecuruc

eft,magnum volumen orirecur, noftro propofico non necefTarium.
Ifta omnia,uc diximus,adHarmoniam remittimus,ubj,Deo favencc,
16

nebis vica fupcrftes eric, dc naturalibus copiofius relinquemus.

liii 5

I>E

J^eSulphure,

jff22

DE TRIBUS PRINCIPIIS
OMNIUM RERUM.

Elcmentis ad
rcrum
R
DEsdcfcendamusrquomodoautem
producuntur ex quatuor
c

ip

hifcc qiiatuor

trla

priacipia

illa

Poflquamnaturaab Altifllmo CreatoreomniumrerumprivilegiumfeudifuperhancMonarchiammundi ac^

ceperitjccepitloca&provincias unicuique fccundum digniiatcm
& inprimisquatuor Elcmentaprincipesmundieilc
diftribuere
Ekmentisficaccipe.

conftif uit

& ut ad implcretur

tura pofita eft)

ut

unum

voluntas AltifTimi

(in

cujusvelle na-

in aliud incefTabiliter agerct ordinavit.

Coepititaqueagereignisinaerem6i: produxitfulphur: Aerquoque

Aqua ctiam ccepit
cccpit agere in aquam ^ produxit mercurium.

Tcrra autem cum non habuerit

in quodageret,nonproduxitquicquam, fed produdum remanfit
agcre in terram &c produxit faU

m ilIa:proptereatiiatantumprincipiaevenerunt,&:terrafadaefl
&

Tria ut diximus Principia produ6la

matrix aliorum.
funt quod veteresPhilofophi nonitaflri^leconfiderarunt , qui
duos tantum adus Elementorum defcripferunt (vel fi ctiani vo-

nutrix
;

lcntcs obticucrunt quis illos udicabit

j

cum illi

fcripra fua

filiis

fuis

tantum dedicarint ?} & fulphurcumMercurio^quodScnobisfufficiat, materiammetallorum , imo&lapidisPhilofophorumelTc

nominarunt.
Quicunqueigiturvult

vcrusindagatorhujus facr^Scientix
& ipfum accidcns nofcat, ut difcat ad
quodfubjedumfeuEIementumaccedcre proponit, ut permedia
fefe ad id accommodet (i alias quaternarium numerum adimplere
Sicut enim \\xc tria Principia ex quatuor producla
dciiderat.
ficoportetper diminutionemutetiamhsBcproducantduo,
funt
mafculum &: foeminam duo vcro producant unum incorruptibile,
efTe

ficcelTc eft ut fciat accidentia

inquo eruntillaquatuoraequahter fyncera, ad fummumdepurata,

in

T^eStilphnre.
\

digefta
efi: illa

^2^

&ric rcrpondcbic qiiadrangulus quadrangulo.

quinca elkncia omni artifici

mulcum

Ethasc
con-

ncceflaria, a mulcis

Ec fic habcs in his cribus priDxipiis in quacunquc

compoficionenacurahcorpus,rpiricum&: animam occulram quas
triafifeparaca&benepurgata , ucdiximuSjConjunxeris/medubio
imicandonacuram puriffimum frudum dabunc.
Quoniam cciamfi anima ex nobiliflimo loco ailumpca eft, illuc camen quo cendic non
pocefl pervenire nifi per fpiricum , qui eft locus &: domicilium anim;E quam fi vis reducere in locum debicum, opus cfi uc fic lavaca ab
omnipeccato , locusquoquefitpurificacus utinilloanimA poflit
glorificari &nonampIiusreparari.
Jamergo habcstriumPrincipiorum originem exquibus tuum effcimicandonamram Mercurium
Philofbphorum
eorum primam maceriam producere,5^ ifla principiarerum,maximemecalIorum adcuum propoficumdeducere:
trariis fcparaca.

&

cum
tem

fine
,

iflis

principiis impoflibile

fis

cibiahquidperficereperar-

cum &:nacuraipfk iineipfis nihil faciac, nccproducat.

cdafuncin omnibusrebus,&:fineillisinorbenihil

efl,

Ha^c

necnaturali-

Sed quoniam fiipra fcripfimus quodvecefes Philofophi

duocancumprincipianominarunt, neinquificoraberret, fciendum

ter eric.

ellquodhcetilhiulphur&iivlercuriumdefbripreruntifinerale tame

nequaquam adhocopusaccederepotuerunt,cum
principium hujus facr^

fcicntiis

illud

illudficclavis bc

eflquod apericpQrtas juflirix,,

jlludeftquodclaves habet ad carceresinfernales, ubifiilphur ligatum jacctjiicut aliquando latius dabuntur ifla in tradtatu tercio principiorum, de Sale. Nunc ad propofitum, quod hsec tria Principia o.

mnino iunt necefTaria^quia illa funt materia propinqua. Duplex enim

eflmatena metallorum Proxima,Remota. Proxima efl Sulphur &:
MercuriusjRcmotafiintquatuorEleiP.enta exquibus folius Deiell
;

rescrearc, rehnqueergo Elementa quoniamexillisnihilfacies^nec

poteiis nifi harc tria Principia producere, cum &: natura ex ilhs nihil
Si igitur ex Elemenris nihil aliud quam ifla tria
producece potes , ad quid tibi ifle vanus labot
id quicrerc vel taccre velle quod jani a nacura generatum efl \

aliud producat.

principja

Noniie

^2d.

'DeSulphure.

Nonnemeliuscflirctriamilliariaqiiamquaruor ? SufHciat ergotibi

rriaprincijiiahabere , exquibusnaturain tcrra &: lupcrterram omnia producit; quas tria in omni re integre invenics. Ex horum debita feparacione & conjundionc nacura producic ram mecaila quam
lapides in rcgno mineraH in rcgno vero vegecabili Jtbores herbas
&omnia;inregnoeciamanimah corpus/piritum & animam-,quod
;

maxime opcri Philofophorumm

Coipiis elt cerra,Spi-

ad.cquatur.

rituseftaqua,Animaen:ignisfeufuIphurauri:Q^ancitacemcorporis autret Spiricus,vircutcm vero augct ignis. Scd quia magis eft de

Spirituinpondercqunmdeigne

exaltatur Spiricus&: opprimiti-

^ncm, trahitqucad fet&ficquilibcteorum crcfcuntin vircuce,&

Omnis
tcrra qurc cft intcrmedium illorum crefcic in pondcre.
jpiturindagator artis concludat in fuoanimo quod qu^ric cxhis cribus,& huic in auxiHum fuccurrat ut poflit vincere fuum contrarium;
poftea addat ad pondus naturse fuum pondus ut adimplearur defcDiximus
itusnaturaspcrartem, &:itavincet fuumcontrarium.
rcceptaculumahoquam
inElcmcntoterrajtcrramnihilaHudefre
rum, idcftfubjcdluminquoiftaduoignis &aquacertant;medianteaere; fi prxdominaturaqua producitrestemporalcs&corrupti,

bilcs; fiautcmignisvincitproducitrcspcrpctuas&incornipcibiles:confidera igitur quod tibi fit neceflarium. Scias pra:terca quod
ignis &: aqua funt in omni re;fcd nequc ignis neque aqua faci unt ah-

quid,

quoniam illaintcr fc tantum certant & pugnant dc Vwiocicacc

hoc non per fe fcd pcr cxcitationem caloris excrin-

&: de virtute,&

feciquimotucoelcftiumvirtutumincentrotcrrajacccndicur} finc

quoiftaduonihilfaccrentunquam, ftr.rcntutcrqucilloram quodiednacura poftquani conjunxic

hbcc infuotcrmino&pondcre
& fic
ifta duo in proportione , tunc calorc cxcrinlcco excicar illa
inGipiunt inter fe pugnare , & quodlibet illorum vccac fuum fimilc
Jnadjutorium,ficqueafccndunt&crefcunt , quoii fqu c icrra cmn
ilhs amplius afccndcre non potcft-, interim ilh duo in e^ufmodi
(naminillo fubjedo rerrse ignis &
rctcntioncterraifubtihantur
a^uaafccnduncincdTabiUtcr , & per poros rcfcrvatos quos acr
:

-,

pr*Bparat

DeSulphure,
prsEparat agunt ) &: ex

il!a

eorum

d^^y

fubtiliatioue flores &:

frudus

fe-

c)uuntur,in quibus amici fiunt , utin arboribus viderc eft ; quo enim
purificantur arcendendo eo pra^ftantiores
mclius lubtiliantur

(I

producuntfrudlus, pra^fertimfi xqiialiter virtutibusconjunflisfiniuut.

'

Purgatis ergo rebus

hc ut

ignis &: aqua amici fiant ,

quod in ter-

raiuaqusecumillisa/cenderatfacilefacient; &:tuncid breviusperficiesquam natura, fi benefecundumpondus natur^Bconjunxeris,

nonficutpriusfuitfcdficutnaturarequirit

& tibi

opusefl.

Quo-

niamnaturainomni compofitione magis apponit ^^.'^Xxi^ quamde

igne Minimaparsignisfemperefl, fednaturafecundumplacitum
addit ignem extrinfecumjad excitandumilluminternum fecundum
majus vel minus permultum aut parum temporis,
fecundum hoc
fiignis fuperat aut fuperatur perfeciaz aut impcrfedx res fiunt , ficin
Non intrat quidem ignis extrinmineralibus ut in vcgetabilibus.
fccus in profundum compofitionis eifentialiter fed tantum virtute;
qiToniam ignis intrinfecus materialis fiifiicit fibi fi tantum nutrimcntumhabct &:igniscxtrinfecuseflilli nutrimcntum, &:quafiligna
refpeduignisElemcntalis, &:fecundum tale nutrimcntum crefcic
& multiplicatur. Cavendum tamen efl ne ille nimius ignis extrin:

&

fecusadveniat,quoniamfiquis multum&extra poffccomeditfufparvumignemmagna flamma devorat ; ignis extrinfecus

debc t effe multiplicativus,nutricns non devorans, ita enim res per-

focatur

ficiuntiir.

Decodio ergoinomnibus rebuseflpcrfcd-io :itanatu-

pondus &: pcrficit. Verum quia difficile efl

compofitumaddere
cumhoc longi/Timum laborem requirac,
ad
,
conrulimusucdefuperfluo amoveas cantum quantum opus efl , vel
ra addit virtucemad

natura requiric

Remocisfuperfluitacibusmifcc, oflcndetpoflea
Tu quoque cognofcesfinatura beneauc
male conjunxit Elementa ciim in conjundione elementa omnia
:

naturaquodquscfivifti.

Sedmulcilaborantcs ftramen protritico fcminanc;aJiqui ucrumq;: mulciveroidproijciuncquodPhilofophiamanc: ali-

confiflanc.

qui incipiunt &: definunt,quod cx illorum incoflantia evenit; arrem

Kkkk

diffici-

^2 6

DeSulphure,

laborem faciIemquxrunt,optimareijcfentespefTima fe&:mateNosalicem dicimusartem hanc nihil ariainprincipioproijcitur.

liiiden'equamvirtutesElementoruma?qualitercommixtas eftcalidijiiccijhigidijhumidijCEqualitasnaturalis conjundiomalcuh

dihficilcm,

minant: i'cdlicuth.^crcientiainpra2fationeoccuIcatar,fic

&

foemin.r,quemeadcmfccminagcnLiic,id cftjConjunclio ignis

&hu-

Conliderando quod MercuriusPhiiofophorumhabet infe fulphurfuum proprium bonum fecundum

minus & majus depucatum &: decodum a nacura,cx Mercurio oniidi radicalismctallorum.

ibdfifcies aiideread pondusnaturxtuum

mniapcrficcre potcris
pondus,dupIicareMercurium>&:rriplicarefulphur,citiustcrminaufque in oprimum quamvis ubitur in bonum,pofl:ea in meHus
:

num tantumapparenseffcfulphur &duoMcrcurii fed unius

ncn crudinecnimiscodi,purgati tamen&:loIuti , iirae
dicis
,

ra-

m-

tellcxiftL

Materiam quidem Mcrcurii Philofophorum & matcriam fulphuriseorundem defcriberc non eftopus : nemo mortalium poxuit, nec inpofterum poteric apertius &: clarius illam defcribere
quamabantiquisPhilofaphisdefcripta &: nominata eft > nifi ahas
anathemaartis eflbvclit.
Eftenim ita communiter nominata uc
etiam nonxftimetur video inquifitoresad Uhasfubcilicates potius feNon dicimus
convertunt,quam in naturas (implicitate mancrenc.
tamen Mercurium Philoibphorum communc quid efle & apcrce
Mcrcunominarijfed de maceria ex qua Philofophi fulphur fuum

&

riumcreanc: quoniamMercuriusPhilofophorumnonhabetur pcc

Mercurio conjunctis cducicur arfe fuper cerram, fed ex fulphurc
te non prodit in lucem,nudus enim eil, icd a nacuramiris modisinConcluiive dicimus repeteado iulphur &Mercurivolutuseft.
itm cife mineram noflriargenti vivi , (conjunda camen) quod argentum vivum habet poflb metaIIafoIvere,occidcre,&; viviiicarc^
quam pcteftacem accepic a fulphure aGCtofo fua^propri^enatura?.

&

Scd ut adhuc melius concipere pollrs audi qu^-diiferencia efl incer

noflrum argeatum vivum 6: Mercurium vulgi. Mercurius vulgi
,

non

'

DeSulphure.

^^7

nohfolvitaiuumnecargentum ut abillisnonfeparetur: argemum

ver6vivumnoftrumlblvitaurum&: argentum&; non feparatur ab
ficutaquamixtaaquar.
Mcrcurius vulgi habec
illisina:tcrntim
noftrum argen/ulphur combuibbile malum quo denigranrur
in
Te
fulphur
habet
incombuftibile
fixum
vivum
tum
bonum,
Mercuriusvulgi efi: frigiJus
albillimumi&rubeum.
humidus:
humidus. Mercuriusvulgi corpoMercurfusnoftereftcalidus
radenigrat&inficit Argentum vivum noftrum corpora dealbat
Mcrcurius vulgi vertitur pcr
ufque ad cryftallinam ferenitatem.
prxcipirationcm in pulverem citrinum , fulphurmalum Argentum vivumnoftrum mediante calore vcrtitur in fulphur candidifllmum 5 bonum fixum &: fluxibile. Mercuriusvulgiquo magis
decoquitureomagisfluxibilis argentuinvivum noftrumquoma,

gis

decoquicur eo magis

inf'piiratur

Ex

his igitur circumftantiis

confiderarc poteris quomodo dirferunt inter fe Mercurius vulgi ab

argenro vivo Philofbphorum. Si adhuc non intelligis noli expe(5tarc,nullus mortalium dabit clariora ficut hic diximus
fed de virtu:

Talis virtutis elt argcntum

vivum noftrum quod 6c pcr fe

abfque omni additione rei extranea? , lola
deco6lionenaturalifolvitur &: congelatur fed Philofophi proptcr
abbreviationemadduntilhfialphur fuum benc digeftum &: matutibus.

fufficit&: tibi &: fibi

rum, &:ficoperantur.
Potuiflemus quidem citare fcripta Philofophorum fermonem
noftrum confirmantia fcd quoniam clariora eorum fcriptis fcripfimusnonindigentcomprobatione isintelliget quiinahorumfcri
pcisverfatuscft.
Siigitur noftrum confihum vis fequi , confuli;

musucancequamadhancartemaccedas inprimis difcas compefcere hnguam &: naturam minerarum & metallorum inquiras
tum
&vegetabiliLmi
quoniam inomni fubjedo Mercuriumnoftrum
invenies , &; ab omnibus rebus Mercurius Philofophorum
extrahi poteft , licet in uno fubjeclo propinquius quam ivi
alio.
Scito ctiam pro ccrto quod hxc fcientia non in fortuna
ueque cafuali inventionc , fed in reali fcientia locata eft,
,

Kkkh

&:

^2S

DeSulpht^re,

mundo pcrquam&cxquapr.T-

&:nonefl:ni{iha:cnnicamateriain
paratur lapis Philofophorum,

inexrradioneejus

Eft:

vita defifleret

quidem in omnibus rebus fcd

iine cognitione tamen rerum
,

naturahum prarfertim in rcgno minerah , limilis eris coeco qui ufu

ambulat. Talisquidem artemnonnificafuahterquxnt: &:etiam{i, r
,

hcut multotiesacciditj cafu abaliquomateria tradatur argcnri vivi

noftrijtunc ubiincipere dcbet opus fuum finit &: ficficut cafu invequia nefcit fuper quid fuam intentionem funnitur cafu amittitur
Ideo ha:c fcientia cih donum Dei Altifhmi
daredebct.
6c nifi
Deus pcr ingenium bonum,veI per amicum, alicui rcvelaverit, difficile cognolcitur nam non omnes Gcbri non omnes LuIIii elle pofEt licetLuIIius virfubtilisingenii fuit, tamenfiab Arnolfumus.
do artem non accepiflet certe fimilis fuifTct aliis qui illam cum difficultatcinquiruftt ; fiquidem6^ AmoIdusabAmicoaccepifle con;

fitetur.

nm

Facileenimfcriberecuiipfanaturadlclat: Efl ProverbiOmnis ars &: fcientia magiftro flici-

faciUefi addere inventis.

hs, fed incipienti difcipulo

non

fic:

&ad hanc

fcientiam inquiren-

dam tempusrequiriturlongum^copiavaforum, &expenfamagna,

&: quotidianus Iabor,cum immenfi meditatione, quam vis fcienti omnialevius.

Conclufivedicimushancartem

donum efre,qua cognita orandus eft

folius

AltiflimiDei

ut etiam ad artcm hanc benedi-

^bionemfuamdaredignetur quoniam finc bcncdidionc divina omnino inutilis eft. (Jood nos ipfi experti fumus cum propter fcicntiamaliquot graviflimapericulapaili, plus infortunii acincommodiquam utihtatis inde habuerimus fed crcdimus in mundum
tempusadvenifrecum fcro fapiunt Phryges ludicia Dominiabyf.
Attamen di vinam providentiam in e j ufhiodi noflris infus multa.
tortuniis admiratus fum Semper cnim Altiflimi conditoris noflri
protectionem prarfto habuimus ut nullus inimicus potuerit nos op;

primere; cuftos fuitfcmper AngelusDomini Arcxhujus,inquam

AltifTimusconditor rerum tantum thefaurum inclufit , quem &:
nfquetuetur.
Audivimus namqueinimicos noftrosin laqueum
Quiinnoflram vitamirruerant
quemnobis paravcruntincidifTe
;

vita

T)eSulphure.

62p

vica privati funt qui vero bona noftra invafcriintbona rua,nonnulli

&:regna,arniferiint Prarcerea iliorum qui noflro honori decraxe:

runtmultosmfamcspcriiirefcimus

rerumCreatoreremperhabuimus
nofhxfub umbram alarum fuarum rufcepit, rpiritumqucintcllic^r
,

ifl
f

cantam cuftodiam abommum

qui nos ftatim ex utero matris

tixrerumnaturaliuminfuditjcuificlaus&gloriaperinfinitarxcula
fa:cuIorum.TantabeneficiaabAIti/Timo DeoCrcatorcnoftroaccc-

pimuSjUtnon f blum calamo vcrum 6c mence comprehendere fit imVix unquam mortalium alicui majora, imofaltcmrapo/Iibile
Utinam tantum animi , tanturn Spiriliajcontulit Dcus.
tus
&: eloquenti^ , intelligentiarque haberemus ut debicas
Ibimus enim ralia non meruifte r
gratias illi agere poffemus
hoc unicum credimus elfe , quod in illo folo femper /perafperabimus. 'Scimus enim non efte inter
vimus fperamus
mortalcsquinosadjuvarcpoflit , nifihicfoIusDcus
Crcatorno:

&

&

quiavanum eftcontiderein Principibus

quoniamhomines
funt, (ucaitPfal.j OmneshiaDcoSpiricumvit^habent,quoabIato,puIverem omnia cflb; led fperarc in Domino Dco, a quo ficut
a fonte bonitatis omnia bona abundantiflime fluunt tu tum &: fecufter

Tu igitur quicunque cupis ad hanc S. Scientiam acccdercpone in primis fpem integram in Deo Creatore tuo
illumque
rum eft.

&:credefirmicer ceabillonon derehnquendum.Deus cor tuum candidum , &:fpem integram in fe pofi-

precibus fatiga

quoniam

fi

tamcognoverit,faciledabitmedium
adjuvabit teut voto potiaris.

ra,fednihiIominus &: labora

perhanc fiveperaliamviam

Initium fapienti^timorDomini.ODeus quidem dat intelleflum , fed tu

namficutfuntdonaDeiintelledusbonus&occafio
bona ita cft pcena peccati quando omittitur occafio bona. Sed uc
adpropoficumredeamus, dicimusargencum vivum materiampriillofciasuti

mamiftiusoperisefTe

&verenihilaliud jquidquidadditurilliori-

&

Diximus aliquoties quod ex tribus Principiis fiunt

gencraniuromnesresmundi; fednosaliquaabaccidentibus purf^amusjpurgata iterumconjungimus additisaddendi,deficientiaadturexillo.

Kkkk

imple-

^eSulphure.

(fjo

naturam ad fincm rumm^ perfedionis dccoquimus, qiiodnaturaproptcraccidenspcificere nonpotuit ,

implemiis

&: imitando

Proptcreaficupisnaturamimipmfinivitubiarsmciperedebct.
operatur.
illa
Nectemovcac
tari, inhisillam imitarcin quibus
quodlcriptanoftracontrariafibivideaiiiurm aliquibus locisj itaenimopuseftnear-sproderetur Tu autem eligeea quxcumnafiSiintendis mctalra conveniunt; accipe roias, relinque fpinas,
lum facere metallu fit tuum fundamentu, quia non gevicidtur ex cane nifi canis,ex metallo nifi metallu:nam lcito pro certo,fi non accipics cxmctallohumidumradicaleoptimc feparatumnihilfaciesun
quam Sine grano tritici frufijra colis terram:unica rcs,unica ais,unica opcratio. Siigiturmetallumvisproduccrcmetallofermcntabis;
fittibi fermentum.
Unica ut dixifi veroarborcmarbons femen
cjiise
alia
fit.
quam
non
efi:
vera
Errant itaextra
operatio
nuis cfi;
:

queomncsquidicuntaliquodparticulare extra hancimicam viam

&: naturalem materiam verum efie etenim non habctur ramus nifi
ex rrunco arboris Impofllbile efi: &: fatuum ramum pniis quam arboremproduccre velle faciHusefl;ipfum lapidem conficcrequam
;

particularcaliquodctiamfimphcifllmum quod fic utilc, &: in exaSunt tamen multi qui gloriminationc cum naturaliperfifl;eret.
anturfepoflbfaccrc lunam fixam , fed mehus facercnt ut plum-

cum mco judicio idcm labor fit

quia ifuanaturafunt
lunaautem
llanon refifluntcxaminiignisdonecin
At
infuanaturafatisfixaeft necopushabetfixatione Sophiftica.

bum vel Itannum

fixarcnt,

cum
nem

quotcapita tot {'cnfus^nosrclinquimus cuilibet

fuam opinio-

&naturam

imitari,
quinonvultfequi noftrum confilium
Benequidcmparticularia fienpofllint hainanearinfuoerrore.
,

bitaarbore,cujusfurculivariisarboribusinferi poflunt ficuthabiea , &: fecundum

ta una aqua varix fortis carncs decoqui poflunt
:

carnium diverfitatem jufculum faporem habebit , Ibd hoc ex eodem fundamcnto. Concludimus itaque non efle nifi unicam

quam

rcbus

fcd

divcr-

famcjus opcrationcm, unametiamunivetfalemmateriam

fecu.i-

naturam

tam

iw metallis

in

aliis

fam

DeSu[phtire.

dum Hcrmctem
tamen

(fjj

una re omtHs rts uatdfitwt.

Muk^
qiiorum quihbcc fequitur fuum cerebrum:

Sic ah hac

func artjfices

novammaceriam , propcercacciaiif^
quxrunc novamnacuram
inveniuntnovumrecenfquenihil
quianonadpoflibilitatemHafcripra
ad
fyllabam
Philofopliorum
fcd
tur.r
incerprecancur. Sed
hiomnesfontcxiJlis comiciisde quibus in Dialogo Mercurii cum
Alvheaiiftu (cripcumeft:,quifineconclufionedomumredeunc,noa
folumabfquemedio
verum&fineprincipioHnemquxrunt ^
hocinde fic,quodnonexfundamencisvelle6i;ione hbcorumPhilofophorum
fed exaudiiu &: recepcis circumforaneis artem alfeqiiiconantur: (hcec jam hbri Philofophorumab invidisfortalTedcfolatifuot , inmulcislocisadduntvelfupprimunc) poftcacumilhsnonfucceditadSophifticaciones convertunrur
&tentantmira
rubificando, lunam fixando, animani
operavana , dealbando
auri excrahendo quod in Prxfationelibelli Xli. Tra^flacuum fieNon quidcm negamus imo omnino
ripoflc; fatisnegatumefl:.
,

efrcnccefrariumdicimus.aniraammetallicamextrahidebere, fed
non ad Sophiflicam operationem fed ad opus Philofophorum:
qu^ exrrada & purgataiterumcorporifuo reddi. dcbet utfiatrefurre6lio vera corporis gIorifica'ti.
Nunquam hoc noflrum pro-,

poficumfuir,finegranotrltici rricicum mulciplicare pode : fcd uc

anima excracla aliquod aliud merallum Sophiflico modo

illa

tingerepollicfalfiflimimiefrefcias
tur falfarioseire

omnefquequi dehocglorian-

fediffcaintercioprincipiodeSalc copiofiuSiCura

hic non fit locus extcndere cala

mum.

DESULPHURE.
Principia Sulphur merito Philofophi ptimo loco
pofuccunt, ficut digniflimum Principium, in cujus pra:paratione

INtr

tria

tota fdentialatec. Triplexenimfulphur efl:,&mteraliaeligendum:

Sul<

DeSulphure,

^2 2

Sulpliur tingens feu colorans

Sulphur congelans Mcrcurium:

De quo quidem ferlo rra6tare

Tertiumcfl: eflentiale maturans.
unum
principiorum edidimus,ita
Dialogum
debuimuSjfed quiaper
&:aliafinirecogimur, nealicuiillorum injuriaminferrerideamur.
Sulphur maturius eft cseteris Principiis , Mcrcurius non coagula*
operatio in hac arte non eft nifi
tur nifi fulphure ergo totvilis noftra

elicerc quoin vifceribus terrx ar

ut fciamus ex metaUis fulphur
aurum
& argentum congelatur quod
in
noftrum
gentum vivum
quidemfulphurinhoc Operelocomafculi, ideo digniushabetur,
Ex horum duorum compoflto ^
Mercurius vero loco foemins.
Philofophorum
adu crcncrantur Mercurii
Defcripfimusin Dialogo Mercuriicum Alchemifta congregationem iliam Alchemiftarum ubi confulrabant ex qua maieria &
Scriptum eft etiam
quomodofaciendusfitLapisPhilofophicus.
quomodo tempeftatis infortunioflve Conclufione ferc in univcrfumOrbem difperfi funt.Surrexit enim tempeftas valida ventufquc
maximus qui illos huc illuc difperfit ^ ahquorum capita ita perflavit,utadhocufquetcmpus fefe nondumrecolhgerepofllnrjundein
Erant autem iniUorumcerebrisvariiEfortis mufcsegencrantur.
homines, inter quos
ter illosvariarumnationumacconditionum
Tradatu
fermoneminftiAlchemifta,dequoinhoc
fuitetiamhic
:

exnumerohotuimus: erataliasvirbonuSjfedfineConclufione
rum qui cafualiter Lapidem Philofophorum invenlrc proponunt:
,

& eratfoGlus

illius

cum Mercurio certabar. Hic

cum Mercurio loqul paucis ver.

Philofophi qui

vero dicebat,ri mihi

ita accidiflet

nefcivircnm
Mercuiius
placuit nec
numquam
quidcm
Mihi
illo procederc.
Sulphur
mihi
probatur,
at
crcdo in iilo aliquid boni elTe
illo
difputavimus
d
de
optime
Comitiis
quia iti illis
bisillumcxpifcatushiiircm:ftultusiftcalter, inquit

nonillatempeftasnosdifturbaflTet

primammateriamideflecon-

quoniam inmeocapitenonfolenteiTeresleveSjCaput
meum plcnum eftprofundarum imaginationum Sicquc confirclufiiremus:

matus

inftituit in

fulphure laborare.

Incepit itaque ilJud dijftiilare.

DeSulphtire,

(fj^

{lilIare.rublimarc,calcinare,fixaue,oleumpercampanamexiIlofa-

cere,tum pcr

fctumcum

cryfl:allis,corticibusovoi-um

&:alios

multoslaborcsinillo expcrcus eft ; ciimquemultum temporis &c

fumptuum confump(ir,&: nihil ad propofituminvcnire potuit,trifl:is
fuit;

mifermultasnodesduxitinfomnes,cxibat etiam farpcnume-

r6extraurbemadfpeculandum,ute6 commodius aliquid cerci in

fuoIaborecxccgitarepoiTet.
Acciditautem quadamvice , ciim
itafercinextafiipecuiandodeambularec , pervenit ad quoddam
nemusviridiffimum , omniumque rerum refertiflimum , inquo

eratomnium minerarum&:metallorum fodinx , omniumque a, omnium ^rborum

hcrbarum &:
,
fruduumcopia ibietiamerantvarijaquas dudrus quoniamillis
nifi quae per varia inftrumenta &: cain locis aqua non habebatur
nimalium &: avium genera
.-

nales trahebatur

cipua

fuit illa

&: h a:c non

nifi

&:hocpcrvariosartificesexvariislocis

clariorque ca^teris

pro

prse-

qux a radiis Luna^ trahebaturi

Nympha nemoris

illius

procurabatur.

Ibi ec-

iam pafcebancur tauri &: arietes , &c paftores erant duo juvenes,
Cujus
quos Alchemiftainterrogans
inquit, cftha^cfylva? cui
:

refpondcrunt

Eftnerou.s&:hortusnoftraEnympha:Veneris. Alchemiftahuc illuc inambulabat

Placuit illi quidem locus , fed
illetamenfemperdefuofulphurecogitabat
atqueicaambulando
feftus , mifer confedic ad latus canalis , fub quadam arbore , &r
ccepitmiferrimelamentari , deplorando tempus &: fumptus in fuo
:

laborefruftraimpenfosfnonerataJias deccptoria:facultatis

fedfi-

nocivus) aitque.
Quid eft hoc ? omnes dicunt rem efi"c
communem , vilem, facilem, &:egofumvirdodtus, &:huncmibi ipfi

ferum lapidemnon pofliim cxcogitare. Sicque lamentando cx^it

maledicere fulphuri, quod in illo tot fumptus, tot labores fruftra
confumpferit
chemifta.
cujus fenis

nemore , fedinfcio AlInterimdumitalamentaretur,audivitvoccmquafialiAmice cur maledicis fulphuri ? Alehemifta circum-

fpcxitubique,

&:fulphurfuitetiaminillo

neminemque vidcns percerrefadus^ft.

temillaiterumait: Amicecuricaconcriftaris

Llll

Vox auAlchemiftarefumpco

'DeSulphure,

^y^

pco animo, Dominc jinquicefuriensremperdcpaite, itaego fcmpcr de Lapidc Philofophorum cogico. Vox Et quare maledicis
:

lulphuri

/4/c/7.

Domine

credidi illud eflc

primam materiam Lapi-

Philofophorumidcoinillo laborando per aliquot annos multa

confumpfij &:nonpocuiiftamLapideminvenire. P^ox i Amicec-

dis

quidcm fulphur novi vcrum &c principale fubjCiflum Lapidis Philofbphorum, iedrc nonnofeo nequcde tuo labore &: propofito
quicquam icio Injuftc maledicis flilphuri quia illcen: in durifliCTQ

mis carcenbus,nonpoceft unicuique adeflc, quandoquidemhicli^acispedibusin tcnebroliirmio carccre poficus cft, nec cgredituir
Ecquarecftiniiifi quo illumdeporcanc cuftodcsejus K^khem.
carceratus/' Vox. Qaiaomnibus Alchcmiflisobedicns eflcvoluic,
contra voluntatem matris fua^,
fliccrc quicquid ipfi volebanc
interdixcratutfolammodoiisquiillamnoveruntobedircc/
qux ilU
proptcrca tradiditiihmi incarceres,& juffirligarepcdes ejus^cuftovoluntatenufquamirc
dcfqucconitituitilli,ut fineillorumfcitu
propcerca&mihi
Omifer
nonpotuit fuccurre^hbem.
poflit.
certematcrc|usfacitillimagnamijuriam : &: qunndodimitre
An-ice,SuIphurPhilofophorum
tecurcx iftiscarccribus? Vox

&

&

-.

&

cum graviflinon poteft hinc exire nifl longiflimo tempore

molabore. Alchim. Domine, &: quifuntcuftodcsejus, quiillum
Fox Amicc cuftodes cjus flmt eiurdem gcneris fed
cuftodiunt
lyranni. Aichcm. Domine , &:tuquises , &quomodo vocaris?
Prsefectus carcerum ,
nomen mihi SaturVox Egofum ludex
carccribus
Ergo
in
tuis
Sulphur
i^lchem.
dctinctur. Vox:
nus.
In meis quidem carccribus Sulphur decinetur , fed habet alios
Alchem. Et quidfacit in carceribus? Vox : Laborat
cuftodcs.
Alchem^ Et quid fcit laborare ?
quicquid cjus cuftodes volunt.
icii e;^<?x.Ille eft mille rerum artifex , &: eft cor omnium rcrum
mendaremctalla , minera.s corrigit, animalia intelledum docetj
fcit facerc omniagenera fiorum in herbis &: arboribus atque illis omnibuspriEeft,corrumpiiaerem,quemitcm emendat: eftomnium
^doruxninMundo artircx,ommumquc colorumpi6tor,///(/&.Exqua
,

&

&

naate-

^/

DeSulphure.

& vafa, Sul&:rccundum digeftionis varieratem & pondiis

matenafacitfiores ? Vox

phur vcro

digeric

Cuftodes dant materiam

Akhem. Domine
varios flores 6c odores facit.
cft ne fencx ?
Vox Amice,fcito quod Sulpkur eft virtus omnium rerum , &: cft
lecundusnatu , fed fenior omnibus fortior , &: dignior fcd
,

puer obediens.
Ivlirismodis , fed

Alchem.

Domine,quomodocognofcitur

Vox'.

optimc per rarionem vitalem inanimalibqsjper co-

lorerainmetallis,perodoreniin vegctabilibus fineillomaterejus

Alchem. Eftnefolushseres , vel fihabet fratres?
aihiloperatur.
:

Amice unicum tantum cjufmodifiliummaterejus habet,

alii funt mali aflbciati ibrorem habet quam amat &: ab
illaamaturviciiTim, nam lilicftlicut mater.
Alchem. Dominc,
Vox

fratres ejus

uniformisneeftubique? fox
Quoad naturam cjus uniformis,
corejus
mutatur
tamcn femper purum cft,
fed in Carceribiis
:
(ed veft imenca ej us maculata fimt. Alchem. Domine fuit ae etiam
Maximc fuit prxfcrtim illis temporibus
aliquandoliber ? Vox
nuandofueruntilli viriiapientcs quibuscum matre cjus maena amicitia intcrccdebat./i//<r/'. Et quifuerunt ifti? Vox Innumerabiles
Fuit Hermcsquicum matre ejus unum erac
tacrunt
pofti:

pfumfueruntmuItiRegcs, acPrincipes, nec non multi alii fapientes,utpote hifce fcculis Ariftoteles
Avicenna &:c. qui illum li^
hienimejus ligaturas diirolvererefcivcrunt.
berarunt
A/chew.
Domine,quideisdeditproIiberatidne? r^;^ :DeditilIisrriaRccTna:
,

namquandoillumaliquisdiiTolvit
&:hberat, tuncillccuftode^
qui mudoinfuo Regnogubcrnant , vincit &:ligatos huicqui
illum liberat in fubditos tradit,ac eorum Regna in pofle/lionem dat*
fedquodmajuscft inRcgnoejuseft fpeculum fnquototus Mundus vidctur. Quicunquc in hoc fpeculum infpicit , tres partes fapicnti:EtotiusMundiiniIlovidere&: addifcere poteft, atqueitafapientiHimusinhrfce tribusRegnisevadet; qualcsAr]flotcle&:
Avi,

fuos

^ennafuerut&:aliimuItiqui,ficut&:casterianteceirores,inhocfpeculo vidcrunt quomodo &: Mundus creatus cft;ex illo didicerut

cx^

leftiu

virtutum iniiuetias in

inf eriora,&:
,

quomodoNatura perpodus

Llll z

jgnis

'DeSulphure,

g^6
componit

ignisrci

tiimctiamrcotLimSoIis&

Lun^

prscrerrfm

vero morum illuin univerfalem quo mater ejus gubernatur : cx illo

ficcitatis,
vittugradus caliditatis, frigiditatis jhumiditatis ,
unde optimi
tefque hcrlDarum ac ompium rerum cognoverunt
Etccrte nid Mcdicus tahsfit ut fciat cur ha:c
Medici fadi funt.
herbatalisvcltalis, curin hocgradu c;ilfda , curficca> cur humida fit , non ex hbris Galeni , aut Avicennae , fed cx fonte
unde&:illiiftahabuerunt , fundamentahs Medicus cfNaturx
Iftaomniadiligenter ifti confiderarunt , &fcripta
fenonpoteft.
fua fucceilbribus reiiquerunt , ut homines ad altiora ftudia allicerent , &:difcerentSulphur hberare , atque ejusvinculadifrolfcdhomineshujusfseculi fcripta illorumjampro finah funvere
damentohabent , 6ultcriusnonquaerunt {ufficitqucillisquod
Alchem. Et
fciantdicere, fic ArifhotclesficGalenusfcripfsrunt.
poteflne herba abfque Herbario coGuid dicis y mi Domine
VeteresiniPhilofofhicxipfbmctNaturasfontcfua
gnofcif Vox
Alchem. (^omodo , mi Domine ? Vox:
rcccptaconfcripfcrunt.
fuper terram ex tribus Principiis
Scitoquod omnes rcs in terra ,

&

'..

&

gcncrantur&prbducuntur aliquando duobus quibustamcnterquiigitur novittriaPrincipia , & pondus illorum

tiumadhxret
conj
ungit,facile cx deco(5tione gradum ignis in fub;cNatura
illa
ut
dio an bcne , autmale, vclmediocritcr co(5lum i<iquefecundum
;

inajusvcIminus,intelIigerepotcrit

namcunda

vegetabiliaabhis

novcrunt cognofcuntur. K^lchem. Et hoc quoqui

modo? ^(?a: Exvifu,exguflu,&:odore; inhistribusfcnfibusconcludunturetiam triaPrincipia rcrum &:gradus eorum decodionis.
K^khem. Dominc,dicuntquodSulphureft Mcdicina. Vox '.\vs\o'\tria Principia
:

pfeMedicuseftj&: quiillumcxcarceribusliberant,inisprogratitu-

dine&:fanguinemfuumin Medicinamdat. ^lchem. Dominehabita univerfali M^-dicina quamdiu homo potefl fc confervarc a
morte /^^JC.-Ufquead tcrminummortis^: cautetamenhsecMcdicinafumendaefl multienimvirifapientes hac Medicinaantetcrminum interierunt.^/f^..Et c[uid dicis^mi Domine, eftne vcnenum?
?

Voxi.

Vox

Nonnc audivifti qiiod magna flamma ignis confumit parvam?

m ulri crantPhilofbphi qui ex ahorum doc^lrinaartcm habueruntqui

nvn ita profundc virtutemMedicinasrcrutaruntjimo quoMedicina

crac potentior, rubtihor,c6ranioriIlis videbatur;&unum granum
cju5 multamiiha metalli tranfmeatjmulto magis corpus humanum.
C/iUhem Domine,quomodoergo uti dcbucrunrr/^^^A-.-Medicinauti

'

debueruntqusecaloremnacuralemconfortando nutrirecnon fupe-

Domine,ego icio facere iftam Medicinam Fox rBeatus

cs fi fcis , Sanguis enim Sulphuris cllilla inrrinreca virtus &: {iccitas
con vcrtens &: congclans argentii vivum in aurum, tumetiam orania
iSLZQtAlchem.

metalla

& corpora humana ad fanitatem. Alchtm. Domine

ego fcio
facereoleum Sulphurisquod cum calcinatis cryftallis prasparatur,
fcio &: aliud per campanam fubhmare. ^Vox Cerce cu etiam es Philofophus ex illis Comitiis;nam optime mea dicla interpretaris , fic ni
falIor>&: omnium Philofophorum. Alcbem. Domine ,nonne eft: hoc
oleumfanguis Sulphuris?r<?jv.'0 Amice^fanguis Sulphurisnon datur
,

nifihisquiilludfciuntex carceribusIiberare./^/f^fzw.Domine/citnc

etiam Sulphur aliquid in Mctallis ? Vox Dixi tibi,qi]od omnJafcit,&:

:

in mctalhs

mulro melius quam ahbi

quod ibi facile liberari

(ed cuftodes ejus fciunt

poiliE propterea ibi in duriflimis carceribus^

detentumcuftodiunr,itaut&:refpirarcnonpoflit,timentcnimnead
palatium Regis perveniat. Alch. Domine,in omni):)usne metallis ita
incarceratus efl: ? Vox In omnibus,fednon uniformiter.in aliquibus^
,

Domine, &quareinmetaIIisicatyrannico
more r^A-^C^uia tuncnonamphus timeretillos quandoadpalatium fuum PvCgale pervenerjt jam enim poten: videri, jamliberc ex
nonitafl:ricle.

Alchcm.

quoniamillicefl in pioprio Regno hcet nondamirautdeflderat.^/f^i-w. Dominc&quidcamedir? Vox r Cifeneftrisprofpicit

cumhbereftcoclusj fedjn carccnbus cogitur

'^lchem^ Domine , poflent ne ifla^ inimicitiaf interillum &:cuft:odes ejusreconciliari? Vox: Imo, fiquisefl^et
tam prudens. Alchem.
Quare cum \\Y\s de pace non tradac?
busejus v::niusefl

comedere crudum.

Lill J

rox:

T>e Sulphure.

^^S

/^^A-illludaonpotedperrc ipfum
dcfcit.

A/c^.

-,

quia ftacim ira&: furore excan-

Faciathocpcraliquem commiCirlum. r^x

Fclicif-

flmus hominum certe clTet; dc rcterna memorla dignus , qui inter illosfciretpaccfaccieircdhocnonnifivirir.pientifTimusqniciimacre
ejusconveniret, 5c cointelligenciam haberec nam (jamici eflenc
unusalccrumnonimpcdirec , fedconjundlis vinbus facercncres
:

immortales. Ccrtequiillosreconciliaretcfletvirxtcrnirariconfe*
cvandusiAic/j.

Domine,egocomponam

beraboillum

(um ahas

vir

adco

do(51us

iLflashtesintcrilioSj&h,

& fapicnsj adhsc et-

ad trjclandum vcnkur.
iam fum bonus
vidco quidem quod fatis magnus, &c cum maf^ex: Amice
ne fcio num tu iAafaccrc polFis.^/V^.DominCjforfis,(cd
ano capitc
lafllstuignorasquidfciunt Alchemirta: quoad rracflatus fempec
modo inimici eilli (unt vidores,tS(: certe cgo non fum poftremus
pradicus pra:fer(im ubi

jusmecumtra6larevehnt;(i traclabunt

cfto fecurus

quod caufa

Domine,credcmihi,Alchemiftxfciunttraclare. SitanF^.v:
, Sulphur confcfl:im hbcrab;tur.
A/c^,
Domine/dic
P]acctmihiingenium,audioquodprobatusfjs.
adhuc mihi i\ hoc efl: verum falphur Philofophorum ? Pbx Hoc quicadent.

tum mecumtradarevehnr

demcflfulphur/cd-fiPhilofophorumefl:tuumcftrcire.

Satiscgo

tibideSulphuredixi. /i/ch. Dominefieriamejus carceres invcniam,ancumlibcrarepotero? r<?A;: Si fcicsoptimeporcrisjfacihus.

'

cft enimillumlibcrarc quaminvcnire.o^/c/^. Dominerogodicadhuc mihi fi illum invencro,faciam ne ex illo lapide Philofophorum.

Fox

Oamicenon

efl:

meum

divinare

tuipfc vidcto.- attamenfi

niatremcjusnoveris, illamfccutus fucris, fulphure foluto lapis in

promtuerir. yiUk

Dcmineinquo (ubjedo

'

clllioc fulphur.''

quod hoc fulphur cftmagna:virtutis

/"^,v.'

mincracjus
Scito pro certo
funtomnesresmundi,efl:eniminmetallis,herbis,arboribus,animahbus,lnpldibus,mineris. A/ck Etquisdiabolus intcrtocrcs&rfubDic tu mihi macciiam ex qua
jctfla illum latentem invenire porcft
;

i"

inumPliilofophiaccipiunt.r'.v;Amlcenimispropeaccedis,atramcn
uttibifaiisfaciam/citorulphurubiquee(rc,fedhabcc

quxdam

'

pala*

^
'De SfHlphure,
tlaiibirolcrPhilorophfsauclientiamdarc

(fjp
;

fed Philofophiilludin

mari fuo iiatans &: cum Vulcano ludens adoranc, quando ilJud viIiflimo veftitu incognicum Plulofbphi accedunt. ^lch. Domine in
mari illudquarenon clt meum,cumhic propinquius fit abfconditum. Vox Dixi cibiquod cuftodesejusillud in catceribus tenebrofidimisporucrunc ncillud viderepollls ,efi:eniminuno folQ fubjc:

cbo fed ii illud domi non inveniQi vix in fylvis invenies. Nc

deipcrcs in inquirendo ilIo,tibifacrofand:e dico illud in auro
;

autem

& argc-

to c/fcperfedillimum^fed inargcnto vivoficillimii. /^/f^^w.Domi-

ne libenti animo facerem lapidem Philofophorum.

Fox

Rem bo-

iiam delideras,rulphur quoque libenter djlfolveretur. Et fic Satur-

Alchemillam verofcfrumgravisfoporinvafit, &apVidic inilio nemore foncem aquas plenumj

circa quem deambulabanc Salcum Sulphure incer fe altercando,
doncculcimocoeperunc pugnare &:incuhcfal fulphuri vulnus incurabilc,exquo vulnereloco anguinis aqua quafiJaccandidifllmu
efiiuxic,ac in magnii flumen crevit.Tunc ex illo nemore regreffa cft
Diana virgo pulcherrima,quaj c^pic lavari In ilumine illo: qua dum
tranfiens Prmceps quidamvir forciflimus (&: majorfuis fcrvicoribus) viderec, csepicadmirari ejus pulchricudinem quodqueefTec
nacura^ fibi fimiiis &: ejus amore capcus efl: quod cumjlia videret vinusdifcelTit.

paruic

illi

vifio talis.

cifrimejusamore exarfit

cadenscxpitmergi

quamobrem

quafi in animi deliquium

quod vidensPrincepsille mandavitfuisfervitoribus utillmadjuvarent: fed omnes timuerunr accedere adfiumen ad quos Princcpsille CXiare (inquit) non adjuvatis Dianam
virginem Cui refponderunt, Domine liumen efi: quidem parvum
:

quuCi exficcatumjfed periculofifTimum : Quadam vice abfqe cuo fcitu voluimus hoctranare ,
vixa periculo iEternx morcis eva-

&

fimus

runc

fcimus eciam

quod

TuncPiinccpsille

armacusm

fiumenprofiliic

porrcxicque

ilii

Principemad fe

manum
traxic,

&:alii noftriantecefrores

depoficofuopalliogroflb

uc

opem ferr^c Diana^

hic perie,

icaucerat

pulchecrima;,

quasvolens fe falvare ipfum. eciam

acque ambofubmerfifLuit.. Paulbpofiani;

mx:

'DeSulphure,

^^o

mxillorumexflumlneilloexiveruntvolitantes fupraflumcn
aalicet
enhn
ab
nobifcum
adum
efl:
hifee
,
corporijuntque,Optime
,

busliberarinonpotuiflemusqUcTpolIuta&maculata erant. \^lcL

intcrrogansaittRevertiminlaliquando in illa corpora ? ^ninja,
Non in tam poUuta fed quando purg^ibuncur ,& Loc flumen exflccabiturper caloremfolis, &provinciaha;cfarpjusj.eracremexaminatafuerit.^/c^. Interimquid facietls? Amm.i Hic fupraflumen
volicabimusdonecifl:a:nebula:& tempeftatesceflenc Intcrim AI"
&:
chemifta in m.igis optatum fomnium deruoiulpkurcin:idit
illum
loaimir.ulci
&:veneruntin
Alchemift^
ecce apparentilli,
quarfitumetiamfulphur: 5(:cumapudillumfunicm a laleoccifum
cadaverinvenerunt; illud Interfediviferunt: quod Alchemiflavidensctiampartemacccpit & ricquilibet illorumdomumreverfl
;

funt,ca:peruntquein illorulphurelaborare , &hucufquenonccfHuic vero Alchemift^ Saturnus occurric & ait Amice quo fant.
:

modo fe res habent Alch.O Domine multamirabilia vidi,vix uxor

mea credet ifta jam etiam invenifulphurj rogo te mi Domine adjuva me faciamus iftum lapidem. Satumus. Libentcr mi amice.
r*

-,

Prsparaergoargentum vivum&:fulphur,&vitrumhucda. Al. Dominenolihabcrcnegotium,cumMercurio,quiaeftncquam>deluflc

fociummeum & alios multos Saturnus, Abfque argento vivo in
cujUsregnofulphurjamRexeftPhilofophinihilfecerunt, necego
aliterfcio. Akh. Dominefaciamusexfolofulphure. Satur, Bene

miamicc, feditafucccdetficutjubes. Accepcuuntitaqueflilphur

lllud quod Alchemifta invenic & fecerunt ficut voluir Alchemiifta,
,

cccperuntque laborare miris modiSjillud fulphur tf aclare in tbrnacuhsmirabilibus,quasplurcsAlchcmiftahabuit:fedfemperinfinc cx

quolibctlaborecvcneruntilliscandelula: quas vetulo: ad acccdenDenovo inccperunt & fulphur {wdumignemvulgovcndunr.
blimarunt,calcinarunt,ficut Alchemiftic placuit fedutcunquefcceruntillisfemper infincutprius evenit namqulcquidexillofulaic ad
phure Alchcmifta voluit fempcr candelula hiic :
Saturnum , VercDomine , vidcoquodjuxtameampliiintafiain
,

&

noa

DeSulphure.

f^t

ficur kl%,
Tunc Sarurnus
Accepic iraque duo argcnra viva diverfa:
[fiibftantix , fed uniusradicis, qua: Sarurnus lavir urina fua &: vocairillarulphuradefulphuribus , &: commifcuic fixum cum vohrili,
adlacompoiitioneinvas debirum pofuir, &:nc fulphur aufufrere.r
_uftodemfuppofuir , &;ficpoftea in balncum ignis lentiflimi , ur
mareriarequirebat>pofuit
&:omniaoprimefecicFecerunriraquelapidcmPhilofophicum , quiaexdebiramarerianonnifidebirum opus evenir. Alchemifta gavifus valde accepir lapidem cum
,

non vulr riicccdere,rogo re fac ru rolus

'air,Vide ergo

& difee,

'i

virro,colorera ejus qui erat

ranquam fanguis combuflus confiderans

admirabatur , &:prinimiaIiEtitia cccpirfaltare, inquofakuelapfumeflilliemanibusvitruminterram &:fradumefl licque SaAlchemifta quoqueefomniocxpergefadusnihil

rurnus evanuir.
quas fccerar ex fulphure in manibus invenit:
candelulas
pr^erer illaj
lapisveroavolavir, &:hucufquevoIar, undevolariiisdicitur: &:fic
;

quam

cande-

lulasfulphureasfacere: qui poilea relido lapide coEpirefTe

Medi-

miferille Alchemiflanihilaliuddidicit exilla vifionc

cus inquirendo lapidem Philofophicum lapidem renum acquifivic.

Ultimoduxitviramutfolenrejufmodi Alchemifla:, plerumque li-.
unr Medici aut fmegmatiflse, quod omnibus eveniet qui fine fundamenro ex auditu aut recepris cafualirer per dialedicam ad arrem
acccdunt.
Aliquipofleacumillis non fucccdirdicunt
Viri fapientes fu,

musjgramcncrefcereaudimusjfiars vcraefFer nos prjeciererishabuillemu3

&:ficpudoreveflirinehabeanrurproindignis (ficuri
funr , imo&durseceruicis) conrraarrem cuculanr.
Tales hsec
:

fcienriaodirac illisfemperinfineprincipium oftendir.

indignis hanc artcm nihil efFe

concedimus ,

Nosaurem

amaroribus vcrd,&:verisindagaroribus,filiisquc dolrinse,fummopere illam commcndamus , veramqueefTe , &omnino veriilimam aifirmamus.

Quam aliquorics coram viris eo fpec^aculo dignis, magnas &: infimse
conditionishominibus, reipfa comprobavimus: (Non ramennoilris manibus

h*ec

virturis

Medicina fuir fada,fe4i ab amico talia accepimus,

Mmmm

veriffi-

T>eSulphure.

642

tamcn) acfquam indagandam fatis inquifitores informaviJ^

mus-i quibusiircriptanollranon placcnt, aliorum Authorumlevjoraleganr,hactamencum cautcla ut quicquid Icgerintfemperad

xi:cnflima

poflTibilicatcmnaturiEConferant^nectcntetaliquidcontranaturani,

eredant etiamft cfTet fcripoim in libris Philofophcrum qnod

nonuric, quiahocefl: contra naturam fedfi fcribitur igncm
cxficcandi &: calefaciendi vim habcre , hoccum naturalitcrfiaE
nacura cnimferaper cum fano intelledu convecredendum cft
nitj&innaturanihildifficile, omnifqueveritasfimplexeft:.
cciamdifcantcognofcerequxres innatura funtfibi propinquiores,

Nec

ignis

Tum

quodpcr fcripra noftra facilius quam pcralia fieri exiftimamus,

cimilatisfcripfiireputcmusdonecaliquis alius veniac qui totam receptam ficut ox lade coniice.re cafeum confccibac , quod nobis
non licec
Sed neomnici in infiprentcs vertamus, vobis quoque qni jamhas;
tranfiiftisaerumnas aliquiddicemus.
bi

Vidiftifhe regionemiJrairm-

quorumnuptiaeindomonatuDe
,
quomodohoefulphurvobifcum vul-

virfuamfibipcrduxituxorem

celcbratas funt

Intellexiftis

gus vidit ? Si igiturvultis utveftram Philofophiam vetulas cxerceant , monftrate horum fulphurum dealbationem; Vulgo dicitc:
venite& videtc, jam enimdivifacftaqua&fulphurexivit; redibic
eandidum, &:congeIabitaq^Lias. Comburite ergofulphurafulphurcincombuftibili, &: lavate, dealbatcrubificate donec fulphurfiat Mercurius, acMercuriusliatfuIphur, quod poftea am'ma auri ornabitis. Nam fi non fublimabitis fulphur a fulphure ,
mercuriumamercurionondum aquam invcniftis quas ex fulphure
,

&

& mercurio quinta cfTentia creatur & diftillatur

non

dcfcendit.

non afcendet qni

Qiiidquidinhacarteeftnotabileinpraeparatione
;

amittituriimukis , fulphurecnimacuicurmercuriusnofter , alias

non prodeflet. Princeps fine populo mifer hic Alchemifta fine
:

fiilphurc

& mcrcurio.

Si

me intellcxiftis dixi.

Alchemiftapofteadomum reverfusIapidemamiflTum dcplorabat,

& maximc condolebat quod Saturnum non iarerrogaveritqualeSal

iioc fuerit
dixit.

cum tot Taria genera falium rcperiantur

ca:tcra uxori

CON-

DeSulphure.

4^

CONCLUSIO.
ONnis

inquiflcor hujus artis debec inprimis

maturojudicio

& vircuces,
& nacuram

quacuorelcmentorum creationera,operarionem,
cumfuisadibusexaminare; ii enim horum originem
ignorac, ad cognicionem principiorum non pervcniec

nec maceri-

am veram lapidis cognofcetjmulto minus fincm bonum aflequecur;

fupra fuum principium terminatur

quoniam omnis

finis

fcic quid incipit

bene (ciec quid

finie c,

Qui benc
Origo enim elemencorum
;

Dtus condicor rerum creavic &: feparavic eleipcnca, quod folius Dei eft Ex clemencis vero nacura producic
principia rerum,&: hoc pcr velle Dei fohus nacurse eft Ex principiis
cft

chaos

ex quo

poftcanacuramineras producic &c omnia ex quibus eciam arcifex

imicando nacuram,rauica mirabilia poceft.
Quoniam nacuraexhis
prinripiis quic func Sal, Sulphur (S<: Mercurius , minerasacmecalla &: omnia genera rerum producic &: non producic fimphcicer ex
elemcntis mecallum , fed per principia quse funr medium inter eJeErgo fi nacura ifta non fecic, multo minus ar
mecica &: metalla
poterit.
Et non folum in hoc excmplo , verum in omni proceftii
naturali diipofitio mcdia obfcrvanda eft: propterea hic in hoc tradatu &c elementaipfa,&: illorum adu5 &: operationem, tum &:principiorumoriginem fatiscopiofe defcripfimus (quod hucufque nullusPhilofophoium clariora dedit)utinquifitor bonusfacilius confiderarepoiritin quogradulapisamctallis , &:metallaabelcmentis
:

Diftercntia enim eft inter aurum &: aquam

kd minor
aquam &: Mercurium miaima inter aurum & Mcrcurium.*
nam domus auri Mercuriuseft & domus Mcrcurii eft aqua: fulphurautemeftcoaguIumMcrcurii; quod quidem (Iphur diificildiftaru:.

inter

limeprxparatur ied difticilius inveftigatur.

,

Quoniam in fulphu-

Philolbphorum totum hoc arcanum latct , quod etiam ia

penetraiibus Mcrcurii concinecur
dc cujus pra:paracione , finc
qua inutilc cft , dabimus aliquando iu ccrtio principiorum
rc

MoiJ^IQ z

cic

De Sulphure,

^i^^
dcfale

cum tkvirtutcm&originem

noiipraxln

fulphuris

tradcmus.

Nonproptereatamentradatumhunc confcripfimus , ut antU

quosPhiloibphos rcdarguerc velimus/ed potius cotum fcrlpta con-

cum& Phi.
fii-maremus,&ahquaqux omifcruntadimplcrcmus
nonomniaitaadamu(rimpoiTunr,nec unus:
lofophiliominesllnr
de omnibus ruffi.cienter poteft. Ahquos etiam miracuk a via hnea:

&

Philofopho fa-rinaturx feduxcruntjUt in Alberto Magno, viro

gaciflimo accididclcgimus quifcripfir temporibus fuisgranaaurca intcrdentesdemortuiinfepulcroinvcnta cfle. Hujusmiraculi
i

tationem cer tam non pocuir invcnire, fed hoc vi minerali in homine
adjudicavit , &: fupcr hanc opmionem ceciditilliconfirmatio di(fli
Moricnis,ci?' hcmateria,Rex^kre extrahitur Scdhocerroneum c^y
:

nam &c Modenes Philofophice

ifta

intelligere voluit.

Virtus cnim

mineralis infuoregnolocaraeft5{icut&: animalisinfuorcgnout ia

intriaregnadihbcilo XII.Tradtatimm ifta.regna diftinximus

&

vifimus;quiaquodhbethorumabique JngrclLiextraaeo inlcmctipfoftat &;multiplicatur.

i^

Vcrumquidcm eft

Mercurium ficur matcriam

malcm non mineralem.

in

rcgno animahcffc

&: fulphur ficut virtutem

fcd ani-

Vis fulphuris animahs fi non fuiiretin ho-

&

ofla; fic
minc,noncongcIaret fanguinem Merciuiumin carnem
etiamllnoncflctvisfulphuris vegetabilis inregno vegetabili
non
congciarct aquamfcu Mcrcurium vcgcrabilemin herbas &: arboNon difteSic quoque inregno minerah intelligendum eft.
res.
runt quidem hi tres Mercurii in vjrtute ncc illa tria fulphura, quia
quodlibct fulphur habet vim naturalem Mercurium fuum coagulare; &:quilibctMcrcuriushabet vimaproprio fulphure coagularii
iednonab cxtraneo.Cur autem aiiruminter dentcs demortuiinventumvelgcneratumeft hae eft ratio, quodinvirademortuiper
aliquem Medicum Mcrcurius in corpusillud infirmum incrodudus
eft,vcl pcr undionc , velpcr ti-;rbith,vcl per alium modum,ut moris
ufus cft, Scnatura Mercurii eft ad os parietis afccndere,&:per vul,

&

aeraoriscumplcgmateevacuan.Siigiturinejufmodicurainiirmus
obijt,.

De Stilphf4re.

df^y

isMcrcuriusnonhabensegrelTum, in oreintfa dcntesrc,

manlit&rfa^bumefl: cadaver ilUid in vas naturale Mercuri; fic pcr
obiii:

longumtempusocclufusfulphureproprioin aurum congelatus cft:

calofcnaturali putrefadionisa phlegmatecorrofivo Corporishumani purificatus. Sed fi ibi Mercurius mineralis introdudtus non
effec nunquam aurum produdumfuiiTer.EthoceftexempIum vcrilTimum quod natura in vifceribus terra^ exfolo Mercurio producit
aurum & argentum,ac alia metalla fecundum difpofitionem loci vel
matricis. Quoniam Mercuriushabetin fefuum proprium fulphur
quocoagulaturinauriimjnifiimpediaturabaccidente, velnon habeatcaloremrequifitum, vei locum occlufum.
Non ergo vis fulphurisanimaIiscongeIatMercuriuminaurum,fedincarnem;fi enimtalisviftusinhomineeffet , inomnibushoceveniretcorporibus 5 quod non eft
Talia mulca miracula &: accidentia eveniunt
quiEnonbene confiderata a Scriptoribus errores ledoribus inferunt Inquifitor tamen bonus omniaadpoflibiliratem natura^ applicare debet Si cum natura non convcniunt omittenda funt.
SufficitdiligentiStudlofooriginem Principiorum hic acccpifTe,
cumlncognitoprincipiofinisfemperdubius, dequibus nosin hoc
tradatu non a^nigmatice (cd clariori fcrmone quo potifimus & irabis licetjinquifitorem allocuti fumus per quem fi alicui Deus men:

temilluminabit^fcietquidfuGcefrorfuisantecelToribusdebeat,

cum

h^ecfcientiafemperperejufmodiingeniaacquiratur.-quamnosport
ejufmodi claram ofienfionem in iinum Dci Altifiimi creatoris ac
Domini noflrl reponimus, & nos ipfos una cum bonis Ledoribus in

gratiam&immenfamejusmirericordiamcommendamus.
laus

&gIoriapcr infinira fscula facculorum.

s.

Cuifit

INTROITUS APERTUS,

UM
REGIS PALA

O C CL U

TIUM.
Authore

ANONTMO PHILALETHA
FHILOSOPHO.

'^(^49')^

SYLLABUS
Capitum, quieinhocTratatulo continentur,

Cajut L
II.

DeMercuriiSopliidneceflitateadopusEIixir,

DeComponentibusprincipiisMercuniSophici

DeChalybeSophorum.
IV. DeMagneteSophorum.
V. DeChaoSophorura.
VI. DeAereSophorum.
IIL

VII.

De

Operationeprima, Mercurii Sophicipra;parationc

per Aquilas volantes.

VIII. Depr2eparationisprim2Elaboreacta?dio.
IX. t)eVirtutc noilriMercuriifupcromniametalla.

X. De Sulphure,quod eftin Mercurio Sophico.

De Inventione perfecti Magifterii

XII. De Modo faciendiperfei:um Magifteriumingcncrc.
XIII. De Sulphurismatud ufuin Opere Elixiris.
XIV. De requifitis in genere ad hoc Opus circumftantiis acciXI.

dentibus.

XV. De accidentali purgationeMercurii &: Auri.

XVL De Amalgama Mercurii Sc Auri, &de pondere utriufque debito.

XVII.

De Vafisproportionejformajmateria &: claufura.

XVIIL DeFurnofive Athanore Sophico,

XIX, De Opcris progreflli per primas dies quadraginta.

XX. De Adventu Nigrcdinis in Opere Solis &: Lunse.

XXL De Elorum Combuftione, ejufque Cautione,

Nn

nn

XXIL

^jo

Syllabm Capitum.
XXII. DeRcginnine Saturni quid & unde dicatur;
,

XXIII

XXtV.

Dediverfis Operishujusregiminibus.
De primo Operis Regimine,quod eft Mercurii

XXV. De fecundo Operis Regimine,quod eft SaturnL

XXVI. De Regimine Jovis.

XX VI L De Regjmine Luna?.
XXVIII. De Regimine Vcneris.
XXIX

DeRegimineMartis.

XXX De Regimine

XXXI. De

Solis.

Fermentatione Lapidis

XXXII. De Imbibirione Lapidis.

XXXIIi. De MultiplicationeLaprdis^

XXXlV.DeModo projiciendi.

XXXV. Dcmultiplici Ufuhu^us Ank>

(o)

INTRO^I

INTROITUS APERTUS
OCCLVSVM REGIS PALATIVM
PR/FATIO AUTHORIS.

ADepfowe, nAnonynio Phi/aktha, Philofophoyarcana

medicina chemica^phyjica^Anno

mmdiRedewpti mil-

lejimofexcentefimo qmdragelimo quinto^ <ztatisautem

mcA vtgefimo tertio,qm

li4ttf(j^

filtis

Errorii Labyrintho

Artis debttumperfohamjnvo'

manum porrigerem, traBatulum

hmc confcrihere decrevi.ut adepiis appareat^me tllisparem

fratrem , feduBi vero Sophijlarum nugis^ lucem,per quam tuti

amplcHantur.
revertantur , vtdeant
Ommor porrb non

paucos hijce meis labortbus illuminatosfore. Nonfunt abuU,

fed realia Experimcnta.qudZ vidifeciy novi, quodex hifce lineis

facile colliget Adeptus,

me

^^^^ utadbonumproximih^cfcrtbo,

yneminemin hac artefcribentemunqmm tamlucidejcripfilje , meque inter fcribendumpluries ca^

fatpt

profejjmn

lamum repofmjje ,

effe

quoid potius vellemfub invidi^ larva veri^

tatem celaj?e 5 at cogebat Deu4,cui non potui reftjlere , quifolu4

corda novit^cui SoU glorta infeculum,

Hinc indubte

coUigo,

multosfuturos hac ulttma ^tate mundi hoc arcano beatos.

^ia

Tyrom uUum reliquidubium , non

perfeBefatisfaBum.
Etiamfcio , multosyqut una mecum hoc
Arcanopotiuntur^multoqueplures effefumperfuafus quorum

fideliter fcripfi^necjludiofo

Vamiltaritatem quotidte de novo , ut ita dicam,fum brevicon-'

fecuturm. VaxitfanBaT>ei voluntoi quod/ibiplacueritjndi*

gnum mefateoryper quem talia efjicianturH^amen hifce in rebus

fanBam Dei voluntatem adoro , cuifubejje tenentur creata
mivcrfafib quemfglm il/a gondidit^conditaquc tactm

6$2
^^Wf

Intro itus

Apertm

^f^ l'^ ^IS ^i-a^ ^13^ ^Wf l^ li& 11^ li&S.Sl8^

CAp uT L
De Jldmmii Sophici Nccejpfatc ad Opm
Eiixir.

QITifquis aureoPioc Vellcrepotiri euprr,{ciacaurifrcum Hoftruttj

pulvcrem>quem lapidem noftrum nominamus

efTe

aurum fo-

lummodo difTcfluminrupremum gradumpuriratis &: fubtilis fixitaquod

tis,'.d qucm per Naturam fagsxque artificium poteft deduci
?

aurumfic Ellcn(ificatum,aurum noftruraj (nonamplius vuIgi)nominatum cfl Nacurarartifque pertcdionisperiodus. Poifem omnes
cicare hac de re Philofophosjat teftibns non egeo, quiaipfemet adeCredatqurvoIet,imptus, &: lucidius fcnbo,qnan) antehac uifus.
mercedero
hanc
certe
liber,
reportabir,
cui
pocerir,carpat
probccqui
SubtiIi;i,fateor,ingenia Chmiacr.^s fomniantr
altamn^norantiam.
,

at

m via Naturarfimplici veritatem fedulus Fcperier. Aurum igitur

purificandiverum,unumfoIum,principiumeflo.

Eflaucemaurum

noft:rumduplex,quodadopnsnoflrum expetimus,maturum putay

fixum Latonemflavum,cuiuscorfivecentrum eftignrs purus, quare corpus fiuimin Ignc defendit , in quo depurationem recipir, ut nfhil ejus tyrannidi cedar,autab eopatiarir,- Hoc in Operenoftro
viccs maris gerit,quareauro noftro albo crudiori , fpermati fccmineo
conjuncfitur,in quofpermafuum emittit, tandemque vinculoindif-

folubih

utrumque

coit,fic fitnofter

Hermaphroditus utroquefexir

itaque aurum corporafe, priufquam cum

Mortuum
pollens.
iUafponfaconjungatur cum qua Sulphur coagulans , quod in auro
cft extra verfuminvertitur. Sic abfconditur Altitudo &: rcanifcftaefl
,

Sic fixum ad tempus fit volatile, urnobiliorem

tur profunditas.
poftea ftatum hsereditarro pofTidear , in quo fixitatem pTajpolIcntem

totum Secretum in Mereurio c6fiftcU,dc

(ouo PhilG(bphus:ln Mercurio eft , inquit^quicquid qu^runt Sapien-

btinet. Patet itaque,quod

Ad occluf RegU Tatatium,

rcs.

DehocGHBEi^

^^

Laiicletur,mqiiic, AltiflimuSjquiMercuriiim

noftrum creavitycique dedit naturam cunda /iTperaiitem

Certe

cnimjnidhic ellecglorientur Alchymifl:a^,ututvolunc, ac vanumeA

Liquct proinde j quod non vulgaris (it hic
fec opus Alchymrcum.
Sophicus,
quiaoranis
Mercurmsvulgi cflmas id eft,
Mercurius at
,

orporalis,rpecificarus&morcuus; aciio{l:ereftfpiritualis,fcEmina
VI va &viyifiGa. Atcende crgoqua^Iim deMercuriodidurus, quia
uc aic PhiIofophuS;Mercurius nofleref^ Sal Sof horum,fine quo quicunqueoperatur,efl:{Icutfagittarius,quiiinechordafagitcac,&:ta-

men nufpiam

Fjlius autem efl a nobis

formatus,non crc-mdo at exiis rebusjin quibuscfi;,extrahendo, coo->
perantenacura,modomiro per arc-emfagacemv
efi

fupcr tcrram reperibilis.

Caput

IL

DeCo777ponentihi^ prmcipiis Alercmii Sophici^

INtentio quoRufam in hacartc operantium cft harc,ut Mcrcurium

diverfimodepurgantrnam per faha adjun6lafublimai>r, nonnulli
tantum vivificant, ficrepetitis aperacionibusMercuriumPhilofophorumfatum autumanc, &erranr, quia
non in natura operantur qu;t fola in fua Natura emendatur, Scianc
avariis fecibus,afri pcrfe

itaque,a(|uam noftram componiexmiiltis, cic

tamenrem unamex

diverlis Subflantiisunius EfTentia? concretis fadam.

Eflnempeiri
Aquanoftra requifitus primo Ignis/ccundaliquor Saturnisc vegetabilis,terti6

Msrcurii vincuhim.

Ignis efl mineralis Sulphuris,&: ta-

men non proprie minerahsefl:,nedummetallicus j atraediusinter

mineram & metaUum,neuterutriufqueparticep5, Chaos iiveSpiritus, quia Draconofferigneus, quiomniavincit>tamenperdorem
Saturni^vegetabihspenetratur, cujusSanguiscum fuccoSaturnix
concrefcit, incofpusunummirabilc&tamenCGrpusnonefl:, quia
totum volatile nec fpiritus , quia in igne metallum liquatum referr,
Eftitaque revera Chaos, quod ad omniametalla fehabet, ut mater.
,

Introttm

^y^

Apertm

Exeonamqucomniacxtraherenovi etiam Solcm Lunamquc abfquc ElixireTranfmutatorc, quod quiparitcrvidicpotcftatteftari.

Vocatur hoc Chaos Arfenicum noftrum aer nofter Luna noftra,
,

Magnes noftcr Chalybsnoflcr, diverrotamcnrcrpedu.quia varios

,

ftatusfubit materianoftra^priufquam exmcrctricis nofti^ uicnftruo

Difccigitur, quifintfocii Cadmi,
exccrnatur Diadema Rcgale,

qux nt cava quercus ad

Serpens , flui iUos voravit
Difce , qua^ fint Diana:
Serjfentcm transfixit.
mulccHdo
vincunt
, Leoncm, inquani,
Columbse, qua: Lconem
viridcm , qui rcvera cft Draco Babylonienfis , veneno fi.io cunda
Tandem difi:c Mcrcurii caduceum quo cum opcraintcrimens.
quique

fit

quam Cadmus

turmira, qusequefintnymphseilla:, quasiacantan'doinficit,fivoco

cuocupispotiri,

c
Dc

Chatjbe

u T

in.

.)

Sophomm,

SApicntcs Magi mulca dc Chalybc fuo po/leris tradiderunr ncc

levemomcntum ci attribuerunc quare intcr Alchymiftarum
,

vulgusnonlcvegftccrtamcn, quidnam Chalybis nomine ficintelHu)usvariaminterpretationemvarii dederunt. Canhc^cndum.

Ego ut nil
dide de hoc Author Novi Luminis at obfcurc fi:ripfic.
,

ab Artislnquifitoribus cxinvidiacelarcm, finccredcfcribam. Chalybs Roftcr cft Opcris noftri vcra Clavis, fine quo ignis lampadis nullaartcpotcftacccndi Eftauriminera ,fpirituspra: cuncbis valdepu:

rus, eftlgnis infcrnalis , fecrecuSjin fuo gencre fummc volacilis, mundi miraculum , vircucum fuperiorum in infcrioribus fy ftema , quarc

fignoillum nocabili nocavic Omnipocens , cujus nacivicas per Oricntcra in Horizonce Hcmifph^erii fui philofophicum annunciacur. Vi-

dcruncSapienccsinEvoMagij&obftupucrunc, ftacimqucagnovcruncRcgemfcreniflimuminmundonacum. Tu, cumcjusAftra

confpexeiis,fcqucreadufquccunabula,ibividebisinfancempuIcru,
fordc^

Adoccluf Kegis PaUtmm,

(^$

fcmovendo, regium puellumhonora gazam aperi>atiridonumotleras/ictandcm poftmortem tibicarnem ranguinem^ucdabit,fummamin cribusTerr*e Monarchiis medicinam.

fordes

T>

C A p u T IV.
O^agmU Sophorum.

QTJcmadmodum

Chalybs ad Magnetem trahitur, Magnefquc

Chalybem convertit dc & Magnes Sophorum traQuare ficut Chalybem docui efle auri Mihic illorum Chalybem,
fponte fe ad

Beram paritcr &: Magnesnoflcr eft ChalybisnoftriveraMinera.

NotificoporroMagnetemnoftrumhabcrecentrum occultum Sale
abundans, qui Sal eft menftruum in Sphxra Lun2e,quinovit calcinaCentrum hoc fe convcrttc appctitu archeticoad Pore aurum.
lum,inquovirtus Chalybiseftingradus exaltata.
InPoIoeftCor
Mcrcurii qui verus eft Ignis jn quo rcquics eft Domini fui, navigans
,

perm3rehocmngnum,ad utramquepertingat Indiam, curfumdirigat per afpcdum Aftri Septencrionalis , quod faciec tibiapparere*
Magnes n ofter. Sapiens g;mdebit,ftultus tamcn ha:c parvi pendct,
nec fapicntiam difcet,ctiam licet Polum ccntralcm extraverfum connoratum iigno Omnipotentis notabili. Tam duraefunt cervicis quodetii figna viderint miracula , non tamen Sophifmatafua
deponant nec iemitam redam ingrediancur
fpexerit
,

C
,

p u

V.

Chaos Phihfophomrn^

TpILius Philofophorum

aiudiat

Sophos unanimitcr condudentcs

Opus hcrc eflb Creationis Univcrfi aftimilandum. In initio igitur creavit DEUS Ccclum & Terram
&erat Terrainanis&va*'

& ferebatur DEI Spiritus fuperaquarum faciem &: dixit

DEUS Efto Lux, & Luxcrat. Vcrba ha?c Artis filiofac erunt.
cua,

>

Etenim Coelum cum Terra oportct conjungi fuper thorum amtcitif

Sic

Apertm

tntrottm

(!^6

Tcrra

Sicinlionorcperuniverfamvitam regnabit.

eft

corpusgra^

ve,mineraliumMatrix,qu6dinreillaoccLi!tercrvet,licccaibores.&:
animalia inlucem proferat.

cum

Ca*lum

eil in

quo Luminaria magna

Aftris circumvoivuntur/uafque vires transaera adinferiora di-

mittitjatinprincipio confufa fimul

omnia fecere Chaos.

Eccefin-

Qih veritatempropalavi Chaos eccnim Noflrum efl quafi Mineralis

Terra , .coagulationis fux refpedu, .4:; taraeu aer volauLis, intra quod
:

CcelumPhilofophorumin Ce.ntrofuo,quod Centrum eftreveri

Ec quis
Aftrale,irradiansTerram adufque fuperficiem fuo jubarc.
coUigatnovum
exhifce
Regem
naxumcuniamprudens,qui
Magus
eft

(6l:ispraepollentem,fratrumfuorumalabe Originali

Redemptorem,

quemoportecmori,&:inalcumcolhuccarn0mfuam j&fanguinemm
mundi vicam det Bone D,eus,quam mirifica funt \ixc tua Opera A
Gratias.
cehoc fa^umeft & miraculum apparet in oculis noftris.
coeii
terra^,qu6dabrconderis
&:
Domini
h^rc
i
tibi,Pater
Ijipienago
?

cibus&:prudcntibus,&:revelariseaparvuli&.

CAp
Aer

VI.

Sophorim,

EXpanfumfivcFirmamentumAerinSacris

vocatur. Aeritem
Chaosnoftrumnominatur, idque noncitra Secretuminfigne,
quoniamllcut Acr Fjrmamentalis eft Aquarum Scparator,pariter
Aer nofter. Eft ergo Opus noftrum revera fyftema majoris Mun-

&

Ai.

Quoniam ut Aqua^iubius Firmamentum videntur &:npparent

At fuperiores AquiKvifumnonobis qui fupra Terram vivimus.

nobis
diftant
Pariter
late
a
in microcoquiatam
fugiunt
,
ftrum
extracentrales,qua^
minerales
apparent
funt
;
at
fmonoftro X(\\ix
;

&

quseintusclauduncur, vifumnoftrumfugiunt, &tamenrcveracx-

HsefuntjdequibusAuthorNoviLuminis; qusefunt, atnon

Quemadmodum ergo Aer diapparcnt , donec Artifici placcat.
Hinguitinter Aquas,fic6dacrnoftcromnem aquarum extraccntra-

tant.

lium

j4d occlufRegis Valatium.

6$y

liumad aqaas , qujcin ccntro func, ingrefliim prohibcr. Etenim (i

ingredcrentur &: mircerencur, tum ftatim Hnione indiflblubili coalefcerent.

Dicam itaqueSulphurexternumvapororumcomburens

adh3ErcrcpertinaciterChaonofl:ro,cujustyfannidi non valensrefl-

avolatpurumabigncfub Tpecie pulveris ficci. Tu fiaridam

ruigenerisrigarerciveris,poros Terr^laxabis, &:
Terram,aqua
hanc
cxtcrnushicfurcum Opcratoribus nequitiae foras projiciccur, purgabitur aqua per additamentum Sulphuris veri a forde lepro(a,&: ab
humore hydropico fupcrfluo,habebifqueinpoircComitis aTrcvis
Foncinam,cujus Aquas funt proprie Dianas Virgini dicatsc. Hic fur
cfl: ncquam arfenicali malignitatc armatus,qucm j uvenis alatus horEcIicecAquacentralisflthujusSponfa, tamcn Amorec&fugic.
ftcre,

rem fuum erga illam ardentiflimum non audct exercre

ob lacronis

infldias,cujus technas func vcrc inevicabfles. Efto hic cibi

Dianaproquasfcrasdomarcnovic, cujusbina* coIumba:pennis fuis acris

malignicacem ccmpcrabunc,quodperporosfaciIe ingredicur adolefccns,concucic ftacim pcro ledos, nubemquc cccricam fufcicac, cu undas fupcrinduces ad Luna: ufquc candorcm,acque ica Tenebrae, qu3C
fupraabyflifaciemcrant, perfpiricum feinaquis movcnccm difcupicia,

cicncur.

SicjubcnceDEoLuxapparebic.

LucemeTencbrisfc-

parafcpcimavics, critquccrcaciohasc Sophiea Mcrcurii complcca,

ericqucfepcimus cibi Dies Sabbachum quiccis,a quo tcmpore ad anni ufquc rcvolucionem poflis cxpcdare gcneracioncm fupcrnacuralis
Solis filii , qui circa finem feculor um in mundum veniet > ut a labc

cunda fuos fratres liberet.

Caput

VIL

2)e Operatione Priwa AdmuriiSophicipr^parafionjs

per aquil^ volantes.

SCias Frater,quod exala aquilarum Philofophorum prarpaMtit^;

primuspcrfe^ionis graduscenfctur, inquo cognofcendo ingc-

Oo 00

aium

Apertm

Introltm

(fyS

jn^eniumrequiriturhabile.

Nolinamquecredere,quodalicuinofortuita provenerit,hxcScientia, pro-

Hrumcafavelimaginatione
utftupidcignarum Vulgus credit, veriim multiim diuquc fudavimus mLiitQsnGdesinfcmncsduximus, mukumlaborisacfudoris
fumus pcrpcdi ut veritatcm confequcrcmur. Eapropter,Ty ro ftuputd
certo fcias quod abfque fudore & labore nil efficias
diofe
exequitur
fola
opus
abfque
natura
fecundo
in
licet
,
primo
in Opere
iilla mcinuum impofitione , folo igne moderato extcrne adhibito.
Ir.telb^e ergo, frater, Sophorum dida , cumfcribunt, aquilas
fuas ad Lconcm vorandum efle ducendas, quarum quo parcior
numxrus, eogravior luda, tardior item vidoria prxftantifTime
autem opus pcrhci feptenano numcro aut novcno. Eft, puta,
Mcrcurius Sophicus Avis Hcrmctis qui nunc Anfer vocatur nunc
nunc Hic nunc Ille. Ubi vero loquuntur Magi de
Faiianus
aquilisfuis, plurali numcro loquuntur , numerumque aftignant a
TribusufqueadDecera. Nontamenficvolunt intelligi, acfitotidem aqux pondera ad unum terras vellcnt, verum de intrinfcco
-ponderc dicVa fua interpretari opportunum eft, nimirum capien-dam efie Aquam toties acuatam quot illi numerant aquilas quje
,

Mercufeptimaquc Sublimatio Mercu-

Eft ergo fmgula fublimatio

:acuatio fit pcr fublimationem.

Aquilauna
Philofophorum
j-iumtuum fic exaltabir, ut Balneuni Rcgis tuifiatconvenientifli-

-jii

mum. Quarcutprobenodumhuncexplicatumhabeas,

arrigeau-

resattentiiUmc.-SumanturUraconisnoftri ignei, quiinventrefuo

Chalybcm occukat magicum partes quatuor , Magnctis noftri
partcsnovcm, mifcc rmiul per Vulcanum torridum, informami-

neralis

dia,

Aqua^,

cui fupernatabit

nucieumque

qucKi facile

fiet

ii

fclige

fpuma

purga

Teftam rcpuper igncmac Solem,

rejicienda.

tertia ^iq^

Saturnus in fpcculo Martisfuam formamafpexe-

Fietinde Chami^Icon five Chaosnoftrum,inquolatentomnia

Hic eft infans Hermaphroditus , qui a
arcana virtutc non a<fiu.
ht.

primis fuis mcunabilisper Cancm Corafcenum rabidum morfu mfccluseft, vuidc pcrpetuahydrophobiaftultefcit,infanitquc, imo
licct

\\
^

Ad

ccluf

R egis Valatium,

6^p

iicetaquaficribiquavisrenaturalipropinqiiior, tamenillamhorrec
acfugit, ofacal SuntcameninfylvaDi3n3ebiu5eCoIuiiibe,quaera-

biem fuaminfanam mulcenc.

Tum ne hydrophobiierecidivam pa-

quarum impaciens nio-ricaflS

aquarum
ad
fuperciem
fere
canis rabidus
fufFocacus afcendet,cu imbre ac verberibus illum fuga, ac procularce, (iccenebr^ difparebunc. Fulgcnce Luna in fuo pleniiunio pennas fuppedica,&:avoIabit
Aquila relidis pone fe mortuis Diaaac Cokimbis , qu^ fi prima acccptione f uerinc morcujc prodeiTe nequeunt.
Icera koc fepties, tiinfc
tandem requiem adepcus es, nifi quod decodio tibi nuda incumbatft
qua: efl quies placidiiHma^Ludus Puerorum, Opus Mulierum.
tiacur, aquis fubmerfds,in ii(quepereac

Caput

VIII.

T>c Pr^paraUoms priwA lahore

C Omniantquid^m
^ad fincm meram

Udio.

Chemicola: ignari, totumopusa pdndpio

recreationem jucunditateplenam
labo-

effe

remveroextrahujusartiiicii cancellos flatuunt.atqui fuatuto fen-

InOpercquod tam facile fibi affinxerimt,

mcffem fane inanem ab otiofa fua operatione metcnt. Scimus,
puta quod pofl Benedidionem divinam ac radicem bonam
tentia fruantur.

primas obtineat labor , induftria &: fedukcas ; Ncc f-ne labor

familiac ( qui ludus potius , feu animi recreamentum ccnfendus
eft ) id quod tantopere expetimus, ad vota dabit , imo, utiait
Hermes, non animrc ac labori parcendum efl. Aliter, quod

paraboiis praedixit fapiens verificabitur

nempe quod

incrtis

de-

fidcrium occidet ipfum

Nec mirum, fi tot homines AUhemiam tradantes ad pauperiem redigantur, Laborem puta, effugiunt, nec fumptus patiuntur.
Nos autem , qui ha^c novi;

mus

&: elaborati

fumus

borem prxparatione
nus

ferio

Regem

pro ceito comperiimus

noflra prima ciediofiorcm

hac de re hortatur, dicens

Oooo

nullum laIdcirco MoriePlurimos Sapien,

tutn

(6o

IntroitiiS

Apertm

Nec figaratc vdlein

tumdeoperishLijus taedio fLiifTe conqueftos.
h^Ecintelligi , riquidemnonresjamconridero, qnaliterapparcntin
cperis fupcrnaturalislnitio, vcium qualitei illasprimomveninius.
Habilem rcddere maflam,inquit Poeta, hoc opus, hic labor di Ite

rumqne
Alti r inauratam noto dc vertktpellem^f^c,

K^lter onus quantumfubeas.quantunique laborem

rudepondus^^c.
Irrifendas crajfim tirca molem

&

Eapropter Herculeum hLmc primum laborem Nobilis ille Arcani

Hermetici Author nominat. Sunt enim in principiis noftris multac
hcterogencse fuperfluitates,qu5e in puritatem nunquam(ad opus noftium)reducipoflunt , c.ipropter penitus expurgare illas expcdit,
quod factu impoflibile erit abique arcanorum n flrorum theoria,
cuamediumdocemusjquocum exmeretricis menftruo excernatur
Diadema Regalc. QiiP medio cognito,adhuc labor magnus requilitur; tantus, quod , utait Philofbphus, plurimi artem dimiferunt
mancamproptciterribiliamala.

Non tamcneo inficias,quinmu-

ita tamen ut inter labores, non

Verumparato
femclMercurio^quies tandem
lufusfibiadnumeret;

Jicr artis

laborem facile fubire poflit

adepta eft,qu2e quovis laborelonge efl: optabilior,ut ait Philo/ophus.

CA

p u T

IX.

X>c PlrtfitemJlriAlcrcfiriifisperomma

Ercuriusnofl:erefl:SerpensiIIe,

quiCadmi

MctaUa.

voravitfocios, nec

mirum,quia Cadmum ipfum cacteris robuftiorcm prius vorave-

ratjtandem tamen hunc Scrpentem

fui Sulphuris illum coagulaverit.

Cadmus transfiget, cum virtute

Scias itaque

Mercurium hunc

noftrum omnibus corporibus metallicis prasdominari.illaque folverc

in matcriam fliam proximam Mercuriaiem Sulphura eorum feparando Sciafque, quodMercurius Aquilarunius, autduarum, auc
trium Saturno Jovi, Venerique imp crctiLunse imperac a tribus aqui;

lisad

Ad

occluy Fegis

PaUtium.

61

ad rcptemjtandcm Soli impcrat ad aquilas iifqiie decem. NotificoproinJc Mercunurn hunc cileprimoEnti mctallorumviciniorem quovis aliomcrcuLio,quareradicitus corpora metallica intrat,
Jis

corumque profunditates abfccnfas manifefbat.

C A p u T X.

T)e Stilphure , quod ejl in Adercurio Sophico.

cundiis mirum hoc eft quod in Mercurio noftro non modo
PRje
acluale, veiumetiam adjvum infitSuIphur; Ettamenomncs
Quare formam illi per
Mercurii proportiones ^ formam rctinet.
,

noftram prarparationem introduccre nccefle eft , qua^ forma eft Suiphur metallicum,quod Sulphur eft ignis,qui compofitum Solcm piiHicfulphureuslgnis cftfpirituale femen,qiiodvirgonotrcfacit.
ftra (nihilominus mtemerata remanens) contraxit, quia amorem fpiritualem admittcre poteft Virginitas incorrupta , juxta Arcani Hcrmetici Authorem,ipfamquc Experientiam. RationehujusSuIphu-

Hermaphroditus, quiatamadivum quam pafTivumprincipium CQdem temporc idcm Mcrcurius per eundem digeftionis gradum confpicuum includit. Siquidem cum Sole jun6lus>huncmolris cft

litjhquefacit

&

Eodcm
cumque juxta

Operationis placitum.

(ohit, caloread compofiti exigentiam temperato.

,
feipfum
coagulat , datquein {iia Coagulatione Solem,
Igne

Yidebitur,at verum

Incredibile

hoc

forfan tibi

nempe quod Mercurius homogeneus,purus 5i

mundus,interno Sulphureperartificiumnoftrumgravidus, folocaloreconvenientiadhibitofemetipfumcoagulet , permodum floris

Cum Sole vero

ladis,fupra natantc quafi tcrrafubtili fuper aqUas.

non folum non coagulatur, verum mollius quotidie confpicompoiltum ufque dum penc folutis corporibus incepcrint

jun6i:us ,

cietur

coagulari fpiritus,in colore nigerrimo,in

odore

foetidiflimo.

Patet

proindcquod Sulphurhocfpirituale metaliiGum fit revera movens

primum,quod rotam vertit^axcmque vertit in gyrum. Sulphur hoc
cft revcra Aurum volatilcnondum fatis eft digeftum,at fatis purum,
quare nuda digeftione in Solem traniit.
Vcrum , fl jungatur Soli

Oooo

jam

IntroitHS Aperttif

662

jamperfelo,nontam coaguIatur,at dinblvit corporalcatirum,cum

eoque dilToluto remanet, fub una forma licet ante unioncra pcrfe,

^am

morsneceiTario dcbeat proccdere

non in unaria fimplieitcrperfecl;)

ut poft

at in m.illenaria

mortem

uniantar,

plufquampcrfcdtH

pertedione^

u T

XI.

T)e Inventione perfcBi Aiagifley-ii.

olim > quotquot hanc Artem citra librorum opem
hocmodo ad jilam aflequendam funtaddud:i nutu
DEI. Non cnim mrhiperfuadere pofllim , quod immediata revclationc ad ullos pervenerit , nKiforce Salomonhabuerit , quod fub
Ettamcnctiam^i
Judicerehnquere , quam detcrminarc malim
habuerit, ad illam tamcn inda^inc pcrvcnrfle quid impedit cum
ficilH dcderat
Sapientiam folam poftulaverit , quam D

SApicntcs

funtadcpti,

EUS

cum illa ctiam opes paccmquc polfideret Quia crga plantarum arborumque naturam a Cedro in Libanoad hyilbpum ufquc

ut

parietariamrimatus efl, intellcxiile eumpariterminerarum naturas, quarum non jucundaminus cognitio , quis fanusmentc negabit ?

Sedadrcm.

Dicimus,quodv.crofmiiliter credendumfithoc

Ma-

gifteriopotitosprimos adcptos, inter quos Henrjes, auibiis hbro-

rumdcerat copia, quajfiviifeprimbiionphifqMampcrfcfVionem, at

fimpHccm tantum impcrfcdorum ad rcgalcm ftatum cxaltationem,
cumquc ccrncrcnt,omnia mctalhca Mcrcuriahs elfe Originis, Mcrcuriumque pondcre ac Homogeneitatc eflc mecallorum perfc^tifflmo auro {imillimum hunc idco ad Auri maturitatcm digerere
Quare kfunt ornati, verum nullo Igne id potucrunt cfhcere.
faltem
prastcr cxtrinfecum calorcm
cum pcrpendcrunt rcquiri
Hunc itaque in plurimis
internum igncm ad vota complendum.
Primo
Aquas
fumme
calidas ex minoribus
qua^fiverunt.
rcbus
miiTeralibuscxtiUarunt, cum codemquc Mercuriumcorroderunt,
at nulla arte hac via cfficerc potuerunt, utMercurius intrinfecas
,

fuaspropriecatcs mutarct,utpote quia aqu(^ omnes eorrofiv^ extcrna

folum

Ad occlufRegls Valattmn.

66^^

/blum ngentia efTent per modum ignis licet differcnter Etnon perhcTC mcnfttua , uci vocab nt, cum corporc difToIuto
confirmati falja cunda repudiarunt , Vno Sale exratione
Eadem
ccpto, qui eft Saliiim Ens pniruni, qui quodvis mctallum diflbl:

manebant

'

eadcmqueoperaMcrcuriiimcoagulaf, achoc nonnifi viavioQuare Agcns iftiufmodiintei^ropondere &: viribiis3 rebus

lcnta.
Quare agnovcrunt tandem Viri fapientes in
iterum feparacur.
& foeces terreas , ne digeMercurio obftare cruditatcs aqueas
vit,

ftus fiac,

non nifi per tociuscompofici inverNoverunt, inquam, Mercurium, fi

qua.'radicitusiniixe,

lionem polTinc exterminari.

ifta cxuerc , ftatim fixum futurum,

In

quippe fermentale
granum eiTct totum corpus

poflet

fe

minimum
Sulphur habct ,
Mecuriale coagulando, dummodo foeces 6c ciuditates poflint feHoc crgo tentarunt purgationibus variis at fruflra ;
moveri.
utpote cum mortificationcm pariter
rcgeneracioncm poflulec
prxdidum ad quod Agente Opus. Tandemquc noverunt>Mercurium in Terra: vifceribus ad metallum fuifTc deilinatum,ad quem
fcopum quotidianum retinebat motum , quamdiu loci aptitudo,
eseteraquc excerna bene difpoflca manferunc
verum cafu his viciacujus vel

&

fponce ruebac hxc immatura proles.

Sic quod privatum qaoddam motu , vitaque confpicitur , a privationc vero ad habitum rcris

greflusimmediacuscflimpofribilis.

quod debucrat

rio,

efle

Adivum

Paflivum,puta, eflin Mercu, quodopus fit vitam aliam,

ita

ejufdcmnaturaehuicintroducere, in quaintroducenda vitam Merlatentem fufcirar.

Sic vica vitam recipit Tum tandem fun-

curii

ditusimmucatur, &:acentrofponte rejiciuncur foeces feu fordes,

prouc in prxcedencibus capiculis abunde fads fcripfimus.
Vita
hxc efl in folo Sulphure mecallico QuxfiveruncMagiin Ve:

nere, iimilibufque fubflantiis, atfruflra.

Tandem

Saturni fobo-

manus acceperunt illamque probaverunt auri Srylangen.

Quod ergo ab Auro maturo fosces fecernendi vimhaberet, i-dem
fadurum argumento a majori ad minus duin Mercurio
^o confidebant. Ar &: hanc fuas fordes retinere experimento
comlem

in

Introittif AperttiS

gg^

comprobarimt memiiierimtque triti provcrbii Mundus c(lo,qui

akcrumcuprsmundificare. Quarehancpurgareconantes,pcnitus
compererunt impofTibile, quoniam in fe Sulphu-r nullum habcret
:

metaUicum, hcecSale naturac abundaretpurgatiflimo. QuodereoinMercurioexiguum cumque pafllvum fohim Sulphur nota,

,r'mt,inhacSaturniProlenulIumaduaIe at foliim potentiale inveQuareaim Sulphure Arrenicalicomburentefoedusiniit,5:

ni Jnt.
fme hoc ftultefcens fubfiftere nequit in forma coagulata,&: tamen ita
,

ftupidae7l,c

odcumhochofte,aquQ ardiitimeincarceratur.habi-

tare malit, (cortationcmquecommittere,

quam renunciarehuic,5.:

Quare adivum Sulphur ulterius

fub forma mercuriali apparere.
quserentesjpcnitifllmetandemabohcumin Domo Arietisqua^fivcHocautemaSaturniProleavidiflimceft
exceptum,qii^,puta matcria metallica eft puriflima , tenerrima, primoque Enti metallico prot)inquiflima,omni privata Sulphure aduaSulphur recipiendum. Quare inftar Magneli,in potentia tamen ad
fuo ventre abforbet ac abfcondit , Omnipoin
&:
trahit
,
hoc
tis ad ie
tenfquc , quo Opus hoc fiuume exornaret , Regium fuum Sigillum
Tunc ftatim gavifi funt Magi,cum Sulphur non (o^
huic imprimit.

runt&inveneruntMagi.

lum repertum
rium

at etiam paratum confpexerint.

Tandera Mercu-

purgare per hoc funt aggrefli,at non refpondit eventus,quia ad-

malignitas arfenicalis huic Sulphuri in fbbole Saturni abforpto

commifceretur quse etfi exigua jam cffet , refpedu ejus, quam infua

huc

minerali natura haberet copise, tamen omnem prohiberet ingrefQuare pcr ColumbasDianaehanc aeris malignitatem confum.
,

Tum vitam
temperare probarunt, &: eventus votis refpondebat.
per hquidam ficcam humedarunt, nec non
vitse commifcuerunt ,
pcra<5bivampaflrivamacuerunt, 5(:pervivammortuam vivificarimt.
Sic obnubilatum cft coelum ad tempus , quod poft largos imbres itcrum fercnum fa6tum eft. Hic Mercurius emeriit Hermaphrodicicus. Hunc ergo in ignem pofuerunt, &: illum temporc haud admodumlongocoagularunt, inquefuacoagulatione Solem Lu-namquc
Tandera ad fe reverfi cogicarunt, qudd
reperierunt puriffima.

&

Ad occluf ^egis Palatium.

Mercurius

liic

depuratus

nondum coagulatus nondum

6$
eratmetal-

fadus , quoque nulJam rcJinqueret in deftilJationc

Quare Solemimmaturum , Lunamquc
fundoremanentiam.
\\\
fua
fuam vivam ilJum nominarunc. Confiderarunt item , quod ex quo
verum ejflec Auri Ens primum adhuc voJatiJe cxiftens , quidnicnet

lum

at volatilis

agcr,in quofatus Sol virtuteaugcrctur.

Eapropter SoJem in eodem

poruerunt,&: quod admirationem facile patrarct,fixum in codem fa-

lum eft voJatilc durum moJJe coaguJatum diflblutum ftupentc

,

iQuare lixc duoinvicem dclponfarunc, vitroincluferunt,adignempofuerunt,opufquerexeruntadnacurieexigentiim,

cemporeiongo.
Sic vivificacumefl:morcuum,morcuumqueefl: vivum,pucruiccorpus,&:gIoriofusrefurrexicfpiricus,animaquc candemexalcaca eflinEHenciam Quincam, animalibus,mctal!isacveipfanacura.

^etabilibusfummam Medicinam^

i^

p u

XII.

"Dt Alodofacicndi perfc^tim Adagijlerium

in Gcnere,

IMmorcales Deogratias agcfc debemus quod hiccarcana Nacura:

,

nobis monflraverir,qu2eabocuIispIurimorumabfcondidic.

Quse

ergo nobis gracis daca func aDacore illo magno, gracisacfideliter

aliisftudiofispaccfaciemus. Sciasicaque Operacionisnoftr^Secrctummaximumaliudniiiilexiftere, quam Cohobacionem Nacurarum,uniusfuperaliam, quoufqueVircusdigcftiffima ex digeftopcr

Ad hoc aucem requiricur primo cxada reruni

opusingrcdicnuumcorapararioacpr^parario.adapcarioquc.Secun-

crudum extrahatur.

docxcernarum bona difpoficio-, Tcrriorebusficpararis bonumrcquiricur rcgimcn Quarca prjccognicio dcfideracur in Opereapparcnrium,ne coece proccdacur Quinco patienria , nc opus fcftinccur,
;

autprxcipicanccrregacur.
fracer fratri

'Dehisomnibus,quantum
dicemus ordinc.

Pp PP

Caput

Introitus j4pertm

i^6

P U T

XIIL

Dc Sulphuris maiuri TJfip in Opere

Elixms,

E Mercurii necdsitate diximiiSjmuItaque de Mercurio Arcana

tradidimuSjqu^antemefatcrantinmundojejuna.qHiaautxni-

gmatibusobfcuris^autSophifticisOperacionibus^auttandcmverborum fcabioforum congeriejibri fereomnes Chemicifcatent. Ego

vero non fic e<^i, hac in re voluntatem veram divino beneplacito refignansjquihac ultimamundi periodo thefauros hofcc referaturus mi-

quare non ampHustimeo, ne vilefcatars, abfitt hocfieri

honorc. UiiNamvcraSapiennafeipfaminztcrnotuetur
nequit.
argentumque,
aurum
magnuma
namtandeminftarfimivilefceret
totomundohaclenusadoraXLun idolum tumnosjquih^c callemus,
non italatere fluderemus qui>am ipfam Caini maledidionem recc-

hi videor

pifTenos, (lugentesatquefufpirantes!) judicamus; nempe ut a facie quafi Domini quairarceremur, &:ajucunda focietate , quam

quondameumamicis

fine

Jam vcraagitamur

pavorehabuimus.

quafiafuriisobfefsi, n.eculloinIocotuonofiTiet diucredere pofTLimus , fkpe quoque ramentationem Cain ad Deum qucruli facimus

Eccc quicunque me inveniet,occidet.

cipere, vagabundi pcr varias

curam non aufi fufgenteserramus neccertamulkmhitFamiria^

,

Et licetomnia pofsKieamus paucis tamert

bitationemobtinemus.
fumus? fola rxcepta fpecuJatione,in
felices
luihcet^ in qiio crgo
cua maona eft animi fatisfaftio. Credunt muki qui ab arte funr
alicni fe fi illapotirentur , hxc &: talia faduros , fic quoque & nos
olim credidimus , veriim cautiorcs facli penculis fecretiorem methodumelegimus. Quicnjmimminensvitarpericulum fcmclauf,

,.

fugerit, dxcacterojCrcdcmihi, fapientior,

dum vixerit, rcddctur

Uxores ut inproverbio efl, cxlibum , pueiiquc virginum bene ve,

fiiuntur ac educantur.

Invcni

mundum

in

malignifsimo f^^atu po-

uuithoneflifacicmgeflcrir,

fitum, ficquodnulJusfcrereperiatur
refquepublicasofbenderit, qurnon privatum fcopum aliquemfbrdidum ac indignum iibi proponat. Nec quifquam mortalium foius
,

quic-

\Ad occluf Regis Valatmm.

6y

<|uicquamcfficcrevalet, utquideminmirericordi^ Opcnbus , ni/i

capitis difcrimen incurrere voJuerit Quod nuper fumcxpertus in
locisquibufdam peregrinis, ubi mcdicmam monbundisquibufdana
:

&

atque affli^lis corporis miferiis exhibui,

ad miraculura
fanitatem recuperarunt, murmur Ttatim fadum eft de ElixiriSophorum ita quod non femcl fummis cum moleftiis , mutatis vcftibus, rafbcapite, crinibufqueahis indutus, alterato nomine nodefcrtis

^u fugam fa<;ercm

alicpr in

manusnequiflimorumhominummi-

ob folam fufpicionem unacum Auri fiti faccrrimi

incidifTcm,
muka hujufmodi narrare pofllim, quse
con^undam)
nonnullis ridicula videbuntur.
Dicent enim , fi cgo hxc vel illa.
fciant tamen ingeniofis taedium futurum
fcircm , alitcr facercm
cum tardis convcrfari ingcniofi autem funt vaftri , fubtilcs perfpi<:a*ces, &quidam uc Argi funtocuiati, quidam curiofi funt, qmdam Machiaveliiani , qui inquirent invitam, mores atque hominumadiones pcnitifTime a quibus faltcm (i famiharis adfit notU
hiinfidiantium

Sitalcm, quihsecdefecrcdit (nempe

feficaut fic faclurum filapidc potiretur) alloquens dicerem; Tu
esadcpticujufdam familiaris, ftatimmentercvolvens, refpondcrct:
hoc cftc impoflibile , forfan (cmel vivcre poflem , at familiariter cum
coverfari, nonficripoteft,quinoIfaccrem
Tuquihseca-cdisdc
teipfo, annonalios sequaHtccum perfpicacitatepollere credis,qui
cia,

iatcre eft perdifficilc.

,

te difcern

mt cum quibufdam enim

,

nicus, ahter Diogcnesvidcbere.

convcrfari oportet
Si

vero

cum

alirer

Cy-

plebeis converfa-

hoc indignum. Si vero inter prudentes familiaritatem confumme cautum eflc te oportet, nc aliite difccrnant eafelicitatc
dcm
fibi ignoranri /ecretum
, qua te alium Adeptum
notum) expifcari poflfe , credis fi modo familiari ejus confortio
Adhuc non facile fufpicionem conceptam di^nofces,
poriri valcas.
citragrave in commodum levis itemconjcdura fatisficietadinfldias ribiparandas.
Tantaeftin hominibusnequitia^quodnonraro
laquco ftrangulatos quofdam novimus, qui tamcn ab Arte erant alicSufficiebat quod defperari quidam murmur audicrant dc arte
ni.
cujus peririas nomen liabuerunt.
Tardio foret omnia reccnfere,
Pppp ^
qu
berc

traxcris,

f68

Infrottm Apertus

quxNo/iTietcxpcrcifumiTSjViclimusacqueaudivimushaccfercinfi?C^i.s non Alchimiam

pcr hacxtacc mundi plus,quam ull;i priori
prxtendit,itautnepcdemvixmovereaurusfueris,ni{iprodfcupias,^

modo /ecreto alfquid tranfegcris. Hxc tua cautio zelum quibufdam

incutiet,utpenitiusterimentur, denummorumSophirticationeaggannient,&:quidnon? Si pauloapertiorfueriSjetfedla funtinfohta,
iivcfuerintinMedicina,fivcin Alchimia,ij Auri Argentiquc pondus
ino-cnshabucris, idquevenundareyclis, mirabicurfacilculIusAuri

obryziargentive puri{Iimr,undemagna quantttasadvehcretur cum

anulIisferefocisnififbrtcBarbariaaucGuineaaurum cbryzumadducatur,rdquc fub ipecie are^sc minutilTinia: Tuu^ii vero illo gradu
:

nobilius,& camenlubmaflxforma, noncarebitmurmuremaximo.

Non tam ftupidifuntementes 7 hcecinftar puerorum hidentes dixerint.oculifuntcIaufi,veni,nonvidemusj{i advencrist^men,

exuna

faltemocuhangulotantumvidebunr, quantum tibifat fic ad miferiam maximam crcandam. A rgentum vero finnm adco, ac arte noilraproduclum eft,a nulloloco affertur, Ex Hifpania quod addiicituroptimumy parumbonitatecxcelletSterhng Anglicanum, idqucfub formamonetxrudioris,qux furto tranfporcatur, Lcgibus regionumprohibentibus. Siergocopiampuriargentivendidcris,jam
teprodidiri:!, finautcm adulteraveris, (nonmerallurgnsjcapicisfup-

permetaii Tium proi

tumfubc^pitiscnmine cenfeictur. Novimu^ nos^quoddumquondamvcndereargencipuriflimitantum,quanrum6^co librar, tencaremus>excra patrram no(lrani>mercatori fimiles indutr,(nam adulcerarenonaofifuimus,quraq(ia'V}sferc rcgrofuam habct argcnti bonicatisftaccramacaurj,quamficiIenoruncMetaIlicf in c ncum,quodfi
pratcndercmusallatumhincautindc, pcr probam ffatim agnofce-

rcnt.appiehenderentque vendcnccm ) ffarmi dixcrin t nobis quibus

cbtu]imus,artc fadumargcntum ,caufam ciir idnffirmarcntrogan,

tibus nobiSjml aliud

refpondebant,quam argencum; quod ex Anglia,

Hilpa-

j^d occluf Regis Valatwm.

Hif|")anr.T,&c.afTemir,non

6^

jam difccrnerc difcitarifiimusjat hoceft

ex nullQ illorirm gencre. Qnod nos audicntcsjclam fiibduximus nos,

tamargentum quam prctium nunquam repctendum.
InfiTpcrfifrngcsalumdeiiilatummagnum Auri pondus , prapcipuc

&: rcliquinnis

Argcntr, ho<:lincruni3re ^erinequic.

DicetNaucIcrus , tahs Armc non cft al{ata,neGpotcf!navem ingrcdi, ciind-is

gcnriquantitas a
nefcicntibus.

Cumquc audicrint ahi, qui illuc mercarraTroJenr , ride-

bunr,dicentquc,quid?anverifimilejqu6dmaflamargentiaurivehic
pofliccomparare,navtimponere,cam ftri!is prohibentibus Legibus,
tamq; ftridto fcrutinio prsccaveri folito. Sic ftatimnon in unafaltirri
rcgione,at in circumjacentibus publicabitur. Hsec nos perfcuhs edoi\ lateredecrevimus, tibique, quitalem foranias ArtcTn,communicabimus > ut videamus , quidnam in bonum publicum, ciim adeptus

Dicimus ergOj quod ficut antea Mcrcurium

opcre neccflarium docui taiiaque deMercurio proculf ,qua2 nulia
ante mcfecit vctuftas ; Ita jam Sulphur ex afterapartc expctinotifi'
co, finequo Mercuriusnunquam proficuaminopere fiipcrnarurali
congelarionem aceipiet. Sulphur hoc in Opere noftro maris vices
fueris,machinaberi&.

geric,

& (ine hoc quicunqueartem aggreditur tranfinutatorfam, in-

afrumomniatentar,omnibusSophisaffirmantibus,nuliameripoffe Tin(5luram fine afre fuo, quodies cflaurum fineiilla ambiguirate

flcdidum, HincnobilisSendivogius: Sciens,inquic,& interftercoralapidem noftrumcognofcic, &ignoransetiam inauroillum ciTe
non credJtJn auroputa , quod Aurum Sophorum eft, aurcitatis tinfturaktechoccum fit corpus digefliilimum,tamen in uno folo Mercurio noflro incrudatur,& a Mercurio feminis fui multiplicationem
recipit,non tam pondere quam virtute.
Et quamvis Sophiflicum
plurimi 5ophorum hoc ncgare videantur, ita tamen cfl rcvera.uti dixi.

Ajunr, puta, raortuum cHe Aurum vulgarcfuum autem vivum

mortuum cfl:,id cfl, aclivitas m cogcrminans fupprcflafuccumbic,atqueficEternummaneretjfimodoin

aereficcoambicntefervetur ; verumin ccrram projiciatur, &vitam
fermencaIemmoxfufcipit,tumet,moIIefit,germinatque. Itaporro
cfle; fic pariter granum critici

Pppp

rcs

6yo

Introitm

Ape-tm

res {d^ liabct cum Auro noftrojmortuum cft, id cft,figillatuf cjus vi^
vivifica fub corticc corporco ad grani {jmilitudincm licetdiffcren-

inquantumdifcrimen interccditmagnum intergranum vcgeVeriim quemadmodumgranuni

tabilc, aurumquemetallicum.
in aerc ficco in perpetuum impermutatum manet, in ignc deftruicur,
in aqua (bia noftra cft reducibile , &: tunc vivum cft granum nomucato nominc eft
prout Triticum in agro reminatum
ftrum
fementum agricolx quod quamdiu in horrco nnneret, frumentum erat tam ad panificium aliaquc quam ad rcminationem acter,

commodatum
ma, nummive

'.

dicivUr

quia

pariter hc

Aurum quamdiu
,

confpicitur

vuigare

eft,

in

annuhvarisvefor-

priori

modo mortuurn

immucatum ad mundi ufque fincm mancret

po-

modo vivura dicitur

quia fic eft in potentia , qua^ poten,

paucos diesin aolum deduci valec, aurum tum non amMerito crgo dicunc
plius crit aurum , fcd Sophorum Chaos.
Aurum Philofophicum ab Auro vulgari diftare, quaj
Philofophi
Prout cnim homo mordiffcrcntia in compofitione confiftit.
ftcriori

tia intra

tuusdieitur, qui

jam mortis

fentcfitiam recepit

Sic

Aurum

vi*

yumdicitur, cumtali compolitione mifcetur, taliquc igne fupponitur, in quo neceftario vitam germinativam brevi lic rccepturum, imointrapaucosdiesvitse inchoancis a6i:ioncs ficdemonftraQuarc iidem Sophi, qui dicunt Aurumfuum vivum efturum.
jubcnt te Artis inveftigatorcm morcuum revivihcarc hoc (il{
ac ritc mifcueris aurumtuum,|i
noveris, atqueagens paraveris
fc

ruummenftruumli
vivumquell
morietur.
&:tamen Aquam fuam primo liminc vivam vocanr,*
mortificare
dicuntque quod mors unius principii cum vita altcrius unam
eandemquc habct pcriodum. Undc patct Aurum fuum morcuum fumi Aquam vero vivam at componendo ha^c fimul breocciditurquc vivus Mcrvi decoctionc vivcfit Aurum mortuum

nontarde vivumfict

In quavivificacionevivum

Ideo jubcnt

Magi mortuum

vivificarc

curius

rna

lijni

id cft, coagulatur

corporc, atqueitaiforufquc dum omnia mcmbra

compofiti

fpiritus (bluto

putrcfcunt utrumque fimui

Ad occluf Regis Palatium,

Hic ergo

compofici in atomos Jjvellantur.

'

eft:

6yi
iiatiiraliras noftri

Myfterium quod cancopere occukamus eft pararc

liic ditlum , qui non poteft reperiri fuper Tei'vere
Mercurium,
ram, ad manus noftras paratus idque ob iingulares rationes noInMercurio hoc Aurum purum, purgaturadCumtas Adeptis.
puriratis,
iimatumautlancellatumamalgamamusopcime ,
mum
Magiftcrii.

&

vitroinckifumailiduecoquimus Aurum virtute Aqu^ noftrse

diilblvitur, reditque ad proximam fuam materiam,
qua vita
Auri inckifa fit libera, &: rufcipitvitam difToivencis Mercurii, qui
cft refpectu Auri idem , quod Terra bona, refpedu grani tritici.
In lioc ergo Mercurio Aurum folutum putrefit ,
ita necefTario
in

&

oportet efte

ncceiTitate Natura?.

Quare

poft

putrcdinemmor-

tis rcfurgit novum Corpus, ejurdemcumpriori eirentia? , nobiliorifquerubftantiasyquasgradusfufcipitvirtutisproportionaliteraddif-

ferentiam,interElementorum quatuorqualitates. Hasecft Operfs

noftriratio,liiecefttQtanoftraPiiilofophia.DixiFnusitaque,quodnil

Operenoftrofecretum, exceptofbloMercurio, cu)us Magifteiium efi, riteillumpraeparare, &cum Auro juftaproporcionemaritare,igneque regere ad Mercurii exigentiarp. Quia Aurum per fenon
timetignem,ergoregimen caloris ad Mercurii tolerantiam accommodarc,hiclabor,hocopus.Quiver6 Merctiriumfuumnonritepaficin

cum eo Aurum junxerit, ejus aurum adhuc eft aurum vulquod

cum tak agente fatuo jungitur , in quo aqux impergi,utpote
mutatum manet, ac ii in arca maneret , nulloque ignis regimirtc
corporcam naturam deponet. Nofter vero Mercurius non eft talis, ideoque aurum noftrum eft- fpermacicum
iicut Triticiimfatum eft fementum, ciim idem triticum in horreo annona five
frumencummaneat , mortuumqueetiamiicetinpyxidefubtus terram inhumetur , ( prout Indi Occidcntales frugemfuam in Terr;e
rarir

etfi

a vapore aqueo munitis abfcondere airolent) taraen nifi vaporeterrae humidooccurrat, mortuum eft , id eft, fine fructu
manet , &: a vegetdtionc remotum fane. Scio multos t^c^ qui
foiTis

do6lrinam hanc carpcnf

>

dicentque

Autum

vulgi fubjectum
lapidis

htroittis ApertiiS

gy2

Lapidis materiale affirmat, Mercuriumque currentem nosver

Agite Philorophi , crumenas veftras examicontrarium novimus.
nate,quiataiianovin:is,numLapidemhabetis? Ego fanenonex ^q:

no,(nili

Dei mci) non furto illum poflicleo, habeo

fcci

&: quotidie

Eja tradate aquas veftras pluviales Majalcs,

veftro, Dsemone ipfo potentiore ,lafperniate
de
Saha veftra,garrite

mea fub ditionefervo

ceflite

me hoc veftro turpiloquio triftiDico,qu6dfolum Aurum &:Mercuriusiint noftramate-

me opprobriis

tiaaffici?

creditis

rialia,&: fcio quse fcribo, &:

novit cordiumfcrutator Deus , quodfcri-

bam vera. Nec eft,qudd invidise me accufes, quoniam inrerrito calamo,inaudito ftylo,in honorem Dei,ufumbuduro proxim.i, mundique& dividarum contemptumfcribo. QuianatuseftjamElias Artifta,&:gloriofa jam praidicantur de Civitate Dei. Pluresaufun affcverare me poflideredivirias, quam.totusvaletcognitusOrbis: at
non licet obnebulonum infidias. Pedignor mcrito atque deteftorhanc Auri Argentique idolomaniam qua/:um prctium pom-

uti

pumac vanitatesmunduscelebrat. Ah turpefcelus! ahinane Nihil! crcditismeha2ccelare,fcilicet exinvidia,nequaquam proliteor

:

ex imopectoredolcre, quodnos vagabundiper .totam

At verbis non opus cft, qua:
terram quafi a Domini facie arcemur.
vidiraus , tetigimus ac claborati fumus, quar habemus,pofIidemus
atque novimus hxc declaramus , fola compafn.one crga ftudiofos
moD,exindignatione Auri &: Argcnri,lapidumqucpretioforum,non
quatenus Dei creatura: , abfit , catcnus quippc honoramus, &: hono-

namquemc

randa ccnfemus; at populus adorat Ifracliticus pariter ac mundanus.

Quareferpenris inftar aheneiinpulvercm conteratur. Spcro &: cxpedo, quodpoftpaucosannospccuscntpccunia , (ulcrumquc hoc

bellux Antichriftianse ructin rudera,de.liratpopulu:, nifaniuntgcntcSjinurilcpondusyiccDeihabent. H-^ccine noftram tamdiucxpcdatam breviq-, emerfuram redemptionem concomitabuntur ? Quii

Hicrufalcmnova Auroinplateisfcatebit,portcq cxintegrislapidib*

prctiofiirimifqueconficientur,arborquc vita: in Paradjfi mediofolia
dabit ad gendum fanitatem ? Novi, novi,qu6d ha:c mea fcripta erunc
plurimis

Cbj

AdocclufRegli PaUtium,

"

Sy^

Auri Obryzi &:AurumArgenrumquepcrli2ecmea

fcripta vilefcenc inftar fimi,credice Juvenes Tyrones , crediteParrej:
quia cerapus adcft adfores , non ex vanscoiaceptuha^cfcribo, atin
fpintu videojcum nos Adepci a quatuor angulis Terr^ redibimus,

\ pluri^is

inftvir

&

DominoDeonoftro gracuIabimur.lCor meum inaudita murmurat,

fpiritusmeus in bonumcotius Iftaelis D^i inpedorepulfat.
Hxc

prxmiccoinmundLmiprsconisinftar,uc noinutilis mundofcpeliar.

fto Liber meus prajcurfor Elia: , qui paret viam Domini regiam
ucinamquilibecin coco cerrarum OrbeiHgeniofus ArcemhanccallcrctjCum copioJSflime abundante Auro, Argenco,Gemmifque,nulIu
hxcmagnificarecniliquatenus/cicntiam concinerent Timctaa,

dem vircus nuda obfui ipfius naturam amabilem

in honore liabereNoviplurimos Artempoflidentes, veramqueejusnotitiam,

qui omnes rilenciumfecretiiHmum habent in votis.
go vero ob

tur.
-

'

fpem,quam in Deo mco habeo,aliter judico,quare librum huncconfcripfi,de quonuliusfratrummcorum AdeptorumCquibufcuni quotidie ver/orjnovit. Iniide enimfirmifJjma Deusrequiemcordimed
dediccredoqueiiae dubio,quod Domino Gredicori mundoquc
proxirao , IfraeliprsEdpue fimhac via fervicurus hoc talenci mei ufu,
&rcionullumpoiretalencumfuumtantum in fcenus proferre: Prse,

videonamqueccncenosaliquot force hifce meis fcriptis fore illumimcos. Eapropcercumcarne^5:fanguinenonconcuii, confenfum

fratruminhoc fcribendo nonfum aucupatus. FaxitDeuspro nominis fui gloria uc quem expei3:oiineni confcquar tum falcemgau,
debunt,quocquot menorunt Adepti, quod hjecpublicarim.
,

U T

XIV.

De requifttUingenere adhoc opuiCircumJlantik

accidentihf^,

Rtem Chemifticam
ftravimus

ab omnibus erroribus vulgaribus feque-

& debellatis Sophifmatibus 6c putacorum curiciis

C^qq

fomniis

Jpertm

IntrottHS

(-/4

Solcm
fomniisartcmexauro &Mercurioficri debcre docuimus.
Mcrcuriiim
Argentum
viAurumfineullamctaphoraoftendimus-,
Prius a natura
VLim citra omnemambiguitatcm declaravimus.
pcrfeclum &: vcnale demonftravimus; Poftcrius per artcm fabricandumuilcndimus. Rationesaddidimustamclarasacpcrfpicuas,
quod nifi csecuiirc vclles ad Solcm non pofTis quin perciperes. Profeflifumus, itcrumqucproficcmur, nosnonexfide, quam aiiorum
hscc protuliife; Vidimus ac nuvimus , quas fidefcriptis damu:
litcr dec'aramus, fecimus , vidimus ac tcnemus Lapidcm magnum Elixirem. Ncc (anc tibi in videmus illius notitiam,at optamus,
,

Notificavimusinfupcr, quod ditficilisfit

utcxhisrcriptiscJifcas.
Mcrcurii veri Philofophici pra'paratio,tamq; difficihs,ut opus fit pecuhariDcigratia,fiquisadex clam ciusnotitiampervenirecupierit.
E?o quod nullus ahus ante me fecir taha de ilhus fabrica protuh,

Acceptu darcm,quod & feci,{bhiinmodo

Rcftatporro utufum
resprOr riisfuis nominibus nonnominavi
praxinquedefcribamus , perquam facile bonitatemaut dcfeclum
Mcrcuriidignofcas, &:eocognito altcrare atque emcndarcprovoHabitoitiqueMcrcurio animato,auroque,accidentahs
topoflis.

quod pkua neqeuam

nifi

reftat purgatio,tam

Mercurii quam Auri , poflea defponfatio , tertio

recVio,

p u

XV.

'De accid^ntali purgatione Adercarii

AUrum pcrfc^tum

in

aurt.

Tcrra: vifceribus repcritur, undc aliquan-

doinfrufliculisarcnaqucrepcritur.
Sihocfincerumii bere
poflis,purumeflfatis;finminus,purgavelcum Antimonio,velpercineritium, vcl bullicndo cum aqua forti,^ auro prius granulato.
Pofl:cafundcignefufionis,iicIimato, &:paratumefl;.

Mercuiius ve-

qux

efladdicioSul'

roindigct intcrna atquc

eflcntiali

purgationc,

phurisverigradatim,juxtanumerumaquilarum, tumradicituspurgatur.
Atinfupcraccidcntalem pofcitmundacioncmad extcrnas
fordesacenqrocjeclasablucndas. Nonabfolute ncccllarius cflhic
labor.

;,

^d occluf, Fegis Palatmm.

(^yf

labor,tamcnopnsacccIerat, ideoqueconvenicnsefl:.
Quarccape
Mercurii tui,qiiemparaftiperaquilauumniimerumcovenientem,&:
iliblima ter a fale communi ac Martis fcoriiSjterendo (imul cum acemodico falis amm^oniacijUfque dum ercurius difpereat^exficto
ca tum &:defl:iIIaperRetortam vitream ignegradatimaudojufque
dumtotusMercuriusafcendent.
Hocquaterreitera,polleaMer^

&

curium bulli in aceti (piritu per horam in cucurbitajaut vitro Jati fundi ac ftridi colli,agitando interdum ftrenue. Decanta tum acetum,
&aceco(itatemelueaquafontana, repetitim afFusa.
Tumexiicca
Mcrcurium fulgorem ejus mirabere, Pofles lavareurina aut accto
&faleacfubIimationiparcere, tumfaltem quater deftilJare, pofl:quam omnes aquilas perfecifti citra additionem lavando Retortam
chalybeatamquavisvicecinereac aqua,tandem bulliin aceto ftiJlatoperdimidiumdiei agitando interdum ftrenuc&: nigricansacetumefFundc,&: affundc novura tandem e!ue aqua calida poffifque
acetifpiritumrcdiftillando anigredine libcrare &:ejufdem virtutis
habere.Hoc totum eft ad amovendam cxternam immunditiem,qu^

&

nonadhasietin centro, &tamen cft infuperficiepaulo obftinatior,

quamficpercipies; Mercuriumamalgamacum Auropurgatiflimo,
fiatamalgamainchartamundiftima , &:videbis, quod amalgama

chartam nigredine fufca inquinaric; Huic fceci tu occurres per deftillationempriEfatam&rebulJicionemac agitationem,q.ua:prxparatio
opus valde promovet accelerando.

Caput
T>e Amdgmia

XVI.

MeYcmii^ ^uri^ ^depondere

ulritifquedcbito,

TTlfce

rite

peradis, capies auri purgati &: lancellaci

aucfubti-

* ^liter limati
partem unam , Mercurii partes binas , impone mortario marmoreo , calefado nempe in aqua bullicnce
,( ex qua ftacim exemplum exficcatur &: calorem diu retinet)tere
cum piftilio eburneo , auc vitreo , aut lapideo , aut ferreo
(quod,
Qgqq x
,

Jnfrohm jipertns

(-jS
(qiTCTrfnontam

ufquc

bonum eft) aiit buxeo,vitreum camen autlapideum

Egp corallino albo

pra^fbit.

Tere,inquam, ftrcnuejquo-

uti foleo.

fiat impalpabilis, tanca cum diligentia tercy ac piclores colores

fuos folent comminuere, tum videtemperaturam

, fi

plicabilis

fic

in-

non ninais calidi, nedum frigidi ita tamen, utdeclinatumf

amalgamanon permittat decurrere Mercurium, inftar aqUcX hydro-

flar butyri

picseintercutalis, bonaeflrconfiftentia

finminus,addeaquaequan-

turafufiicitadhujufmodi coniiftentiam faciendamv Lex mifturae:

tia^c eft , qu oii promptiftlme plicabilis fit acm&Uiflimay &: tamen in-

gkbularum rotundarumformariquear inftar butyri, quodlicec

djgitr tadu le viflimo cedar, ramen in globos formari a muliere lavarr*
te potcft. Excmpiumi aliatumobfervra, ut exatStiflrumim, quia ut buftar

lyrum,, etfldeclinetur,: ratncnnon cfFundit defeliqutdius aliquid',

quam tota e^maflFa parirer&smifturanoftra. Pro intrinlfeca natura Mercurii hocfignum dabitur, veF in dupla vel tripla proportionc
;

Mercurirad'corpus,vel etiam in triplacorpc>risad quadruplumfpiriitus,autdupload; triplum; Erirqiie pro Mercurii dirferentiamollrus

aurafperiusamafgama; f(^mper tamenmemento , quodin glebulas

quodnonapparearvivacior Mercuriusin fundo quam in fummo. Nota enim,quodi

fponTe irjdurcfcit,
Judicandit
ii qiiiefceTcpermitranir amaigama
fi
tum
&
plicabilis
firinftar
crgoefttcmperaruramteragrtanduni
coaIefcar>rll;eq,ue gfebulae fepofiras fic cortcrefcant

buryri,glebulafque fieripermittat, fuxque grebulxincharramunda'

ijofitJE (incmoleftia fic in quiete concreicant, quod fundus fummita-

\^6c fad;o,capc fprritum accSalis

ammoniaci^&impone
partem
Mercufolveincoterciam
ii,&;
hunc
liquorem,
anteaamalgamarum,in
imponc
vitrcr
Solem
riirn &:
collilongi, &:bullirepermitteqiiadrantem horar, forti ebuliitionev
tum eximcmifturam ex vitro, fcmoveliquorenT, caTefac mortariurr^

te nonfir liqurdior>bonaeft proportio.

&: tcrc

utfupray fortiterac fedulirer, rum-

omnemnigredinem..
tro

cum aqua calida,

lmponeitemminprioreroIiquoTem,&:invi^

codcm ebulliiterum,tcre iterum ftrcnue ac lava.

^jfq^i-

dum nullo

elue

Hoc reircray

laboreuliumpofHs coloreniexamaJgamateabfiter^erc.

AdocclufKegisValatturn.

I
'

ge!c

qiTC

yy

clnreftcftumamalgamainftarpuriflimiargenti,. polidffimiAdhuc obferva tcmperaturam &: cave,

ftupendo candore.

>

quod fit exqurrita>uxtadafasregulas, finminuSj^flice juftam, &proHocopuseftlaboriofumjtamen laboremvcompenccdeutrupra

Tandem bulli in aqua
/acum vidcbis %ni irt opere apparentibus.
pura,decantando &" repetendo

quourque

raifedo

& acrimonia tota

c vanueritf tum ?.qu^ cflFufa exficca atnafgama; (|uodGicd fier.

Ut aunimra aqua opus perdet , vapor c fuo vas,

ututmagnufhrumperido^; agitafupra chartam'mundam cumapke
cultelh,a loco ad lociim>ufque duiri exficcetur optime,tum|)racedc,
ten fecur us valde

fis,

f qitia

iisdoceboo-

CAPur

xvrr.

T)ePa(isproportiom.forma3materia f clauftfra,

HAbebis Vitrum ovale aut rotundum, tam' magnum, ut aqua? dcftilktae

miniis

fi

unciam unafrf capiar in fua fphsera ad ultimum,nc'e fane

menfuram qiiam caute poflis compa-

poiTis j fed cirea iHam

Habcat vitrum colknit palm;:e unitts altitudine^efto vitrum bcfceclarum/piftumjquo fpiflius eo meliusjdummodo difeguerepofNe fit fpifli us in uno quam in alio loGO.
fis in vitri con ca vo a6tion es^.
ra.

Efto materia huic vitro adaptata unc/a femis Auri cum uncia una
fi triplum Mercuriiaddfderis, adhucmtrabinasuncias
Wercurii,
eritfotnm compoiitum. Eftquehsec prdportro cxquiftta. Porro nift

&

Titruffi ftf fpiflum^ , in igne perfe verarenon valebit ,

qura venti, qui in

E m bry^onenoftro formantur,^vas dirumpenf. Efto vitrum figillatum in fummicate, cauteIa,quod dcc hfrura fit, nedum foramen,

vafe ab

aliter periret

opus.

Sic videbis^uod opus

non excedar pretrum aureorum

libus

fumptus

m principrisfuis materia-

frrum.

Imo in

aquse fabrica

uiiius librig vix excedir

coronatos duos.
Inftrumenta,fareor funt nonnulla , illa tamen neuriqiram cara , &: fi meum inftru,

menrum deftillatorium habueris,a vitri&fragilibus facile excufabere.

Sunttamenaliqur,quifomnianr imperialisforfan unius pretium toti
periinfervicurumjquibus refponderclicet, hoc,illos nunquam opus

Qgqq

experi-

hfmtm Apertm

6j^

experimento fecine probare. Alid enim funt fn opcre nccc/riria,

qua^ramptibLisindigent. Atinftabunthicx Philoiophis^omncquod
magno pretio emitur,in opere nollro mendax rcperitur. Quibus requid eft Opus noftrum ? ncmpc facere Lapidem ilfponderem
lud quidem finalc eft Vcrum,npus eft humiditatem rcpcrire in qua
aurumliqucfcitricutglacies in aquatepida hocrcperire eft Opus
,

&

RoftruiT

inhocmultiinfudant, ut Mcrcurium Sohs,

aiii

ut

Mcrcu-

riumLunselucrarentur; attruftra. Namin hocopere mendaxeftoirine,quodcarovcnditurpretio.Amendico,quodhujus Aqu.xprincipii matcriahs tantum emi poftitpreciounius floreni, quantumad
duasintegras hbras Mercuriianimandum fatfit ut fiat vcrus Sapien-;!'"
tum Mercurius.Interimva{'avitrca,carboncs,varaterrea,furnus,va,

faatqueinftrumentaferrea non pofluntnihilocomparari. Tacefcanc

crgo turpcs Sophiftarum garruhtates impudcnter iTcntientium, ac
garruhtatefua plurimos feducentium. Abfque perfedocorpore.iere
noftro,nempe Auro nunquam ulla Tinbura haberi poteft,eftqnc lapisnoftercxunolatercvilis,immaturus,volatilis,cxalteropcrfeclus,
pretiofus &: fixus.

Qua: du;s fpeciesfunt corpus, Aurum ic ipiritus,

nempe argcncum vjvum.

D^ Ymno^ve

u T

xvin.

Athanorc Sophico,

DE MercurioDedidum
Sulphureitem,

cjufque prxparationc

virtute;

proportione ac
ejufquencceflitateacufuinoperc

noftro qua^

quomodo paranda ftnt, monui,quomodo mifccnda^do-

eft

cui;de va(e itcm ,iD quo {igillanda plurima dctcxi iQux omnia cum
grano falis intcUigcnda moneo nc forte litcratim procedendofa:,

pius errare contingat.

Sic

enim cum infolito candore philofophicas

fubtihtatestexuimus, quodnilipIurimasinprsecedentibusCapituIis

metaphoras olfecens, vix aliquid mcftis pra^tcr difpendium colligcs.

Excmpliergo.ubifmeullaambiguitate unum principiorum Mercurium,altcrumSolcm diximusi Unumvenale,alterumarte fabrican-

dum:

j^d occluf Regls Palatium]

i3um: SciasMercuriiimnoftrum

^yp

dcfcnurum darcquodfinonnQris,

quod iitrccrctorumnoftrorum/ubjctflum opcrtet u: proSoIevuljari vcndasjEflque in omni cxamine Sol vcrusjac proinde venalis eft,
,

dcft.vendipoteftcuivisfinefcrupulo. Solproindcnoflereftvulgo
enaIis,atnonvulgoemendus,quiautnofI:eriit,noflraopusefl artc.
^oflis in Sole Lunaque vulgaribus Solem noftrum reperire E^^o ipfc
in his qua^-fivi

ac rcpcri.

jpfe faciedus eft

At haud opus cft facile. Leviori negotio ULi^

quam lapidis proximam materiam

in auro vulgari,
^eremcndoinvenics. Quareaurumnoflrumefllapidisnoflrimateiaproxima,aurum vulgi propinqua cictcrametalla rcmota,eaqi que

Quia AurumnoChaos,cujusaniaiaperignemnon fugata efl. Aurum vulgi

efl,cujus anima,ut abignea Vulcani tyrannide lit tuta.in arcem claU'
fam fe reccpit. Sed fi A urum noftrum qu^vis in re media, inter perfeonfLintmetaIIicaremotiffima,fivepotiusaIien2.

:rum

cft

ftum&impcrfe(51:um,qua^re&:invenies;iinminus,repagulaaurivulgans iolve qua^ dicitur pr^paratio prima , quaincantamentum corporis ej us iolvitur fine quo opus marici ncquit |>crficerc. Si priorcm
viamingreflus tueris igne bcnigniffimoproccdereteneris; fin pofleIriorcm torridi tum Vulcani operam implorare debes. Talem pu,

ignemadhibere oportet, oualem in multiplicatione fiibminiftramus dum corporalis Solis Lunarque vulgi Elixiri perficiendo
Hic fane LabyriKthus eric , nifi te,
pro fcrmcnro adhibctur.

ita,

quomodo

extrices, noris.

tamen

In quolibet

ges calorc a^quali ac continuo

progreflli indi-

five in Sole vulgari

, '^five
noflro
Utrumque fcias , quod Sol nofler dabit tibi
operacus fueris.
Opws binis aut ternismeniibus citius perfedum, quam Aururn

vu]gi,entqucElixirinprimaIuaperfedioncvirtutismillenaris,quod[;

opere vix centenaria;

erit.
infuper fi Opus Sole noflr;
perfeceris,oj)ortct te illum cibare,imbibere fermentare &:c. quibus-

in altero

visejuscrcfcetinimmcnfum; in alio vero Opercoportetteillumilluminareacinccrare, utabundeinRofario magnodoccrur.

Pr5Etcrea fiin Solenoflrooperatusfucris, pofiiscal unarc,putrefacerc ae
albificare,igne bcnigneintrinfeeoadjuvanrc

traadminiftiato.

cum tepore

Cum Sole vulgifi opcratus Aeris,

rorido, ex-

fublimandoac
builicndo

Intmtuf Apertu^

iS^o

bulUendo aptanda runtmaterialia utpoftc.a illacum Virginis La^

Utcunque tamen progreiTum fecerisjnil tamen citra
unire valeas.
ignem ulla.tenus pojteris eificere. Quarenongra.tisHermes yeridicus ignem Soli Lut^qiie proximum operis gubernatprem ftatuic
Hunc tam.cndefurno no.ftro ycre fecrero intelligi ycllem , quem o.culus vulgaris vidit nunquam. Eft.tamen &: alius furnus.quem com,

munera appellamus

quiautlaterit.ius, autexlutofiguli eritconfla-

tus,aut ex lamellis ferreis seneifque luto bene

num

Hunc

lorieat.is

fur-

Athanor appellamus cujusforma mihi magis arridens Turris

,

cum nido.

Quare.efto Turris trium circicer pedum

a.Ititudinis

novemdigitos, feufpithamam.communem ^poftfojeam ftratumvc

fundamental^cftooftiolumpro^xpurgajidiscinenbus, trium quatuoryc digitorum,undiquaque cum lapide adaptato fupra quod ftatimcraticulaflatuatiir , paulo a crate fuperne foramina funtobitia,
duorum circlter digitoriim ? per quas calor in appofitum Athanor e,

mittatur.

C^terum pfto Turris exade

a rimis claufa

fupernc vc-^

ro immittendi funt carboncs , qui accenfi primo, dein alii injigiantur,

tumdcmum Osexadeobturetur. Taliturno opusproanimi voto
fi curiofus fueris,aliam atque aiiam viam
,ignem debitum adminiftrandi' Fiat ergo Athanor
inhuncmodumjUtineopoftimpofitam materiam fine vicriamotioncquemvis.calori5gradumadhibcrcpo/ris,provoto,acalore febrili
adignem ufquereverberiiminoris , inqueintenfiffimofuo gradu per
Tum patct tibi
fe duret per horas ad minus deccm aut duodecim.

poftiscompjere. Casterum
reperire poijis

Operisjanua

lata

Vcrumci!mLapidepotituscs,pofsisutiIius,furnuni

portatilcm confingcre , quia minori tempore ac benigniore Naturx

jgne lapis femcl fadusmuitiplicatur.

C>IPUT XIX,
'De Opempro^eJJfip.erprimps dics quadraginta'

PArato Mcrcurio noftro ac Solenoftro include ea vafi noftro ac

regcignenoftro, acintradies quadraginta videbis totammatcriaminurabtamconverfam, ideftjinatomos, fine ullotnotere auc
^'
naotu

'

Ad occlufKegU Palatmm,

tnotu vifibili^aut

uHo calore

depreliendibiii nifi
,

^8r

quod calefcat. Ve-

rum fi Solis Noflri Mercuriiq; Noftri Myfterium cehatenus lateat,

tolicmanum ab Opcre,nam nilnifidifpendium tcmanetj Sinautem
myfterium Solisnoftrinoiiduminlatitudine fuanoveris,atMercurii
noftrifcientiamesadeptus, tumcape Solisvulgipartem unam benc
purificatam,&:Mercuriinoftrifummelucidipartcstres,jungeutfuperius di^lum eft,&:imponeigni , dando calorem, in quo bulliat fu,

aetque,fudorque ejuscirculetur 6<:hocdedieacnoleper diesno^efquenonaginta,&: videbisMercuriumhunc omnia Elemeta Solis

vulgidifgregaflc, iterumqueconjunxifle, bullipofteaperdiesalios
quinquaginta,<kvidebis SoIemvulgiperMercurium noftrum conivcrfuminSoIemnoftrum,quieft Medicinaprimiordinis.
Eftergo
Sulphur hocjam noftrum,at nondumtinget. Etcrede mihi, hac
,

operati funt plurimi PhiIofophi,&: verum afTecuti funt, eftquc via

txiioCa valde,eftque pro Magnatibus terra: , quia nado hoc Sulphu-

rvia

&

ejus veram materiam,quapn pofrc ne crcdas te habere Lapidcm ,

fis in re imperfcfta incra feptimanam quaerere &: reperirc.
Ha^c eft

via noftra

facilis

&: rara , &: refervavit hanc Deus pro pauperibus 8c

oontemptis,abjedifquefuisSanclis.

Hacderemultajamverbafa

ceredecrevi,Iicetinlibri hujusinitiodccreveram alto fepelire filentio

HoceftunummagnumSophifmaomnium Adeptorum

lo-

quuntur quidam de Auro Argentoque vulgi &: verum dicunt negantque Aliiidem &: verum dicunt. Ego charitate commotus.manum jam porrigam jamque omnes appello Adeptos, eofque omnes
inwidix inflmulo. Ego quoque decreveram eandem invidi^ femitam
calcare, nifiquodDeusnos prseternoftrumconfilium diftorfit, cui
fita:ternafan(3:ificatioi Dicoergo, quodutraque via eftvera, quia
viacfttantumunainFine; at non inPrincipio.
Quia tetumeftin
Mcrcurio noftro &: Sole noftr. Mercurius nofter cft via noftra,&:
fine eo nihil fiet Sol quoque nofter non eft Aurum vulgi &: camen
,

ineoeft.
EtfiopcratusfuerisinMercurionoftro cum Aurovulgi,
rcgimine debito , exiiscentum &:quinquaginta dicbushabebis Aurum noftrum,quia Solnofter eftexMercurionoftro. Quare fi Au-

Rr rr

rum

htmtm Apertni

^82

rumvulgi fueritper Mercurium noflruminElemencafua difgregatum iterumque conjunftum tota mixtura ignis bencficio crit Aurumnoftrum ,quod Aurumil deindcperMcrcurium iterato dccoquatur,dabitpro certoomnia figna dcicripta a Philofophis tali igne,
qu^h iph (criprerunt. Jam vero li decodioni Solis vulgi utut puriflimijCum Mercurio noftro regimen lapidis adhibueris in crroris via es
procerto EthicmagnuseililleLabyrinthus , in quo Tyroncsfere
,

omncs ha^rcnt qun Philofophi in hbris fuis de utraque via fcribunt,,

qu^ rc vera non funt niii via una nifi quod una (it direda magis,quam
altera. Qui ergo fcribunt de .Sole vulgi,prout nos in hoc tradatulo,
uti quoque Artcphius, FlameIhis,Riplacus Cc^terique multi, non ali,

quam

ut SolphilofbphicuscxSolc vulgi&:
Mercurionoftrofiat, quidein per rciteratam liquetadionem dabic
Sulphur&nrgentumvivum fixum, inccmbuftibile, &: in examine

tcrfumusintelligendi

Pariter&perhuncintelligendi modumlapisnofler
omnimetalloac minerali, quia,puta, Sol vulgiexipfisextrahipoffit^ex quo Solnofterpropinquuspetippfrit. Inomnibus,puta,
metallis vulgi Sol noftcr; at in A uro Argentoque propinquius contiomnitingens.
cfl in

nctur.Ergo,inquitFlamelIus,qiiidaminJove,ahiin ^aturnolaborarunt,ego ver6,mquit,in Sole laboravi & reperi. Efl tamen unum in
Rcgnometallico, Originismira^, inquoSolnofler propinquus eft,
Lunavulgi, flinhora fua^ nacivitatis eum quxras,
quamin Sole

&

quiinMercurionoftroliquefcit, fic,utglaciesinaquatepida,&: ta-

men Auro quodammodoaflimilacur. Tu hoc in Sole vulgi immediatenoninvenies, acex illo per Mercunum noftrum, digerendoper ^
dicscentum&rquinquagintainvcnies veram hanc.eandcmquemateriam quas cft Aurum noftrum , via longiori quaefitum necadhuc
,

tam pollens ac illud quod natura ad manus rcliquit &: tamen tertio
rotando rotam idcm in utroque invcnies hac tamen cum diffcrcn,

menfibus feptem, inpofteriori annifpatiocum dimiEgoutramque viamcallen, laudotamenfaciliorem viam , at

dio.
difficiiiorem dcfcripfi , neomnium Sophorum anathema in capuc
tia, in oriori

meuni trahcrcm.

Scias proinde,

quod

ha:c fola

fic

difliculcas in

hbns

Ad occluf Begis 'Palatium,

I
'

candidiorum hominum Iegendis,quod omnes ad unum varianc

EccumdeunoOpereloquuntur, akeriusregimcn dorcgimen.
ccncquareticulairretitusdiuha^fi, antequam elaqueopedeslibeNotificoproinde , quod calor in Opere noftro Cit
rarepoteram.

libris

naturaebenigniifimus,
i

(fS^

(i

modo opusnoftrum rede intelligas.

At

fiinSoIevulgiopcreris, illudopus proprienoneftopusnoftrum,&

tamen ad opus noftrum reda ducet, determinato fuo tcmpore, in

vcro forti indiges decodione, igneque proportionato,poftca vero benigniflirao igne progredierc, Athanore turriali noftro,

illo
'

'

qui mihi

fumme laudandus

Quare

eft.

fi

cum

Sole vulgi fue-

risoperatus, cave utVenerisconnubiafoIIicite comparcs, deindc

thorofuoimpone,ignequedebito vidcbis Emblema Operis magni,
nempe nigrum,caudam pavonjSjaIbum,cicrinum,rubeumquc.Tum
reitcra Opus hoc cum Mercurio,qui lac Virginis dicitur, adhibendo
ignem Balnci roris,atque ad fummum arena; temperaca: cum cineribus Videbilque tum non nigrum folum,at nigrum nigrius nigro, omnemque nigrcdinem (ic Sc album &: rubeum completum &c hoc
nutu Dei in aura Ievi,qui voce tacita Eliam compeliavit. Eapropter (i
artem noris,extrahe Solem noftrum ex Mercurio noftro,tum ex una
reOpusperficics, quod, credcmihi, omni pcrfcdioncmundana
cft perfcdius, juxta Philofbphum Si ex Mercurio folo , inquit,
opus poteris perficcre pretiofiftimi ucique operis indagacor eris.
In hoc Opere nuUse func fiipcrfiuicaces ; ac cotum,per
e um vivcntem in puricacem convcrf um cft , quia adio fic in uno folo. At fi
in Opcre Solis vulgi proccfTum inceperis adio tum,paflioquc
:

fit

in re bina

quarum

rejedisfascibus.

utriufque raedia fubftantia fola capitur,

Sih2EC,qu2ebrevibusabfoIvi,alre meditcris,cla'

vemomncscontradidionesapparentes inter Philofophos referandi

habes.Quare Riplaeus docet rotam tertio rotarc in capiteCalcinationis,ubi de Sole vulgi exprefTe loquitur,atquc ita intelligendus eft. In
dodrina proportionu fuarum obfcurus cft valde,quia tres ill^ proportionestrib'operibusinferviunt.Unumopuseftfecrecifrimu,purum-

que naturale,6c fic in Mercurio noftro cii fole noftro,cui opcri adfcri-

Km

benda

gS4

IntroitHf

Apertm

benda {Iiiitomnii fignn a Sophis dcfcripca. Hoc opusnec fic igne

ncc manibus.iu Iblo intemo calore,e(tqLic calor cxternus fbl um friAlterum Opuscftin
<Tusexpellns,eju(que fympcomata vinccns,
SoIepurgacocumMercurio nofl:ro,quodfitignecandenti per ccrapus longum, inquo utrumque decoquitur, mediantc Vencre, ufquc
dum purior ucriufque fubftantia exprimatur, quiefl: Lunarix (liccus.
Hicabje6lisF;:ecibuscftcapicndus, cftenimnondumLapis, atSiilphur ncitrum verum qui dcraum cum Mercurio noftro fanguinc
,

fuo appropriato.decoqucndus eft in lapidem ignisjfumme penetran-

temactingentem. Tertibtandem eft opusmixtum, cum Aurum

vulgi cum Mercurio noftro mifceturpondere debito , additurquc
Tum complentur oSulphuris noftri fermentum quantum fat flt^
mnia mundi miracula,fitque Elixirpotcns tam ad opcs quam ad fanrSulphur ergo noftiumoranibus cum viribus quacre quod
tatem,
Sin minus
credc mihi,in Mercurio noftro coIIiges,fi te fata vocant.
in Sole vulgi dcbito calore atque tempore idem parabis at efE via
millcfpinisobfita, &nosvovrmusDfio ^aEquicati, quodnudis verNam
bis nuncjuam declarabimus regimen ucrumque diftin6i:um.
fubfidebonajuro,qubdverum detexerim. In Mercurio,quem defcripfi, ac Solepnriffimovulgi rilaboraverisdebitorgne, Solemnoftrum invenies intra menfes feptem aut novcm ad fummum,Lunamque noftram intra menfes quinque. Et hi funt veri Termini ad com,

plenda Sulphura h^ec, quas fi rum credidcris Lapidcs noflros , adhuc

Atexhis,reiteratoIabore, cumigne fidcemfcnfibiUverum
crras
Elixircmhabebis, &hoctotum incraannumcumdimidio,
DANTEjCui Gloriainfeculuni.

CA

p a

DEO

XX,

DcAdventuNigredimm Opcre Solls

^ Lm^>

STin Sole Lunaque operacus fueris,uc in his Sulphur

noflrnm qug-

ras,confidcra,fimatcriamtuaminftarpaf|-^turgidam,inftaraqu^

builientem

feu potius picis liquidx confpexerjs

Quia Sol

nofler,

Mercuriufque nofter embkmaticum typum habet in Opere

Solis

vulgi

m/

Adocctuf ReglsPalatmm,

68

Accenfo farno expecla \n cafore bufmiTgi ciim Merciufo noftra.

iliente per dies vrginci,qLio tcniporevarios colores ob/ervabis,accirea
finem /epcimanie qaarcie, {i modo calor fuericcontinLius, veredinem

amabilem videbis, quseperdicsdecem auc circicer nondirparebir.

Gaudecum,qui*tpro cerco corum breviinftar carbonis nigrum cernes eruntque omnia membra compofiti tui in acomos redacta.
Eft
cnim hxc operatronilaliirti quam rc/bfucio fixi in non fixo,uc ucrumquepoftei conjunotim unam maceriam efficfac parcim {[wicualem,
Quare aic Pbilofophus Accipe Canem
Iparcimque corporakm,
Corarcenum,ac Caniculam Armenia^j junge fimul, cibiquegignenc
IiumcoIoris coelir Quiahsenacura^ brevi decodione vercencurin
brodium indar fpumae maris auc nebulse cralfioris, quae livido colo:

recingecur.Ecjurotibifubfidebona,quodniI occulcarimpr^cerregimenjHocaucem, fiprudens fucris,exverbismeis facillime colhCognitoaucemregiminc,arripelapidem fuperius demonflrages.

tiim,ac rege uti fcis,& fequuntur hxc notabiiia: Primo quam cito lapis fenfcric ignem fuum , fluec Sulphur ac Mercurius fimul fuperigne

comburecucSuIphur, colorefquede die indiem mutabic,ac Mercurius incombuftibilis eric, nifiquod coloribus Sulphuris cingecurad cempus ; acnoninficiecur, ideoqueLaconem penicus

inflar cersc,&
I

lavabic a cun<flisfuis fordibus.

Reitera ccelum fupra cerrara cocies,

nfque dLim cerra conceperic nacuram cceleftem.

^nda nacura!
quse fola facisjquod omni penicus homini eflimpoflibile. Eapropcer
cum in vicro cuo confpexeris nacuras iniimul mifceri ad inftarfanguinis coagulaci&combufti,

racum eflo,fceminam maris amplcxum

Quare a prima niaceria? mx exficcacionc incra dies fepcendecim exada j quod duaenacuras in brodium faginacum convcrpaflam efle.

tencur,qua2{imuIcircumvoIvencurinftarnebuIiecrairioris,aucfpumaemaris,ucidi6lum efl,cujuscoIorericobfcurusvaIde. Tuncconcepcam prolem regiam firmicer cene , quia cy.indc vapores virenccs,
flavos,acros ac cceruleos in igne
ad vafls lacera adfpicies^
Hi funt

&

venti,

quiinformandoEmbryonenoftro func frequcnccs, quircciOdoii quoquc

nendi funt cauce , ne fugiant &annihilccur Opus.

Rrrr 3

cave.

Introltm Ape^^tm

gSi

cave,nc fortc pcr rimam uUam cxhalet quia vis Lapidis inde not.QuarePhiiofophusvascLimligatur
biledetrimcntumpaceretur.
ruafervandumcautcjubet, &:monitusris, ne ab operc ceires, au
.

vas mo vcas , aut aperias ,aut decodioncm ullo tempore intermittas

atpergasdccoqucndo, ufqucdum deficcre humorem confpcxeris

quod fiet intra dies triginta tum gaude ac rccVam tc viam incciTiiT
Invigiia tum operi,qLiia intra feptimanas forte binas al
ecrtus efto.
,

eo tcmpore totam terram ficcam vidcbis, atqueinfignitcr nigram

Tum Mors compofiti adcfl:

venti ccifarunt

cundaquc

fe quieti

dc

Hajc eft magna

Chaos tun
minarc nuiium fupcr tcrras iuccbit,&: marc difparcbit.
noftrumconficicur, exquojubente Deo cunj^a mundi miracui;
ordine fuo emergent.

dcrunt.

illa

C
D^ Vlomm

Eciipfis

u T

Sohs &: Luna^fimui,

in

qua iu

XXL

combujlione ejufque Cautione,

ERror non lcvis cft,& tamcn facilc commifilis eft,florum combuhancur.

antequamnatura: tencra: a fua profunditatebene excraErrorhicpoftrepcimanamtcrtiampra^cipue cftcavcndus,

Principio

namquc

ftio

quam par eft

quod fiopusvaiidiori
vcndorum copiam non fercC:

tanta eft iiumoris copia,

igne rexeris , vas hagiie

magnum

vas tuum.
Et tun:
corpus fuumnonamVcnirr
pliusredibit, faircmnonquantumipfirefociiiando fatfit.
cumTcrraaquar fusepartemrctinerc cccperit, tumiane dcficicnti-

quin ftatim

diiliiiat

ni forte

nimis

quidcmintantumfpargcturhumor, quod

fit

in

bus vaporibus ignis f upra modum finc uiio vafis incommodo intendi
valet at opus ideo corrumpctur dabitque coiorem papavcris fyive-!
,

totum tandcm compofitum pui vis ficcus,inutiiiccr rubificacus.

Judicabis hoc figno jufto vaiidiorcm fuifte igncm, cancum
ncmpe, quiconjundioniverx inimicusfuic. Scias namquc Opui
noftrumvcramnacurarummucacioncm requirerc, qu;c non poffii

ftrisjfietque

iieri.

Ad occluf Regis

Palatmm.

(^Sy

ulnma

iitriufquc natur^j at non uniri poflunc,

corporum non cftunio, atfaltim concuf?6, nedum corporis cumfpiritueircpoteft unioperminima, atfpiritusinterfebenepoteruntuniri. Qiiareaqua homogenea metalli-

.lieri

nifi luiio ilat

niriinformaaqu;i

Nam

carequiritur, cuiviaperpra^viamcalcinationemparatur.

non verecft

go exficcatio

exiiccatio, at aqua:

cum

Haecer-

terra per cri-

brum natur*e redadio in atomos rubtiliores quam fert aqua^exi7entia, quo terra aqusefermentum tranrmutativumaccipiat.
Ve,

quampar eftcalorefpiritualish^cnaturamalleo
paftmortispercufla, dcadivofitpaflivum, defpiritualificcorpo-

lementiori vero,

nempeprxcipitatumrubrummutile, quiaindebitoiuocalore
;oIoriiccorvina:nigredinis, quilicetater, atfumme optandus coRubcdo tamcn inOperisveriinitio eftconfpicua, eaque
oreft.
ifignis ha^c tamen cum humoris debita copia concurrit monftrac[ueccelumcum terra concubuiftb ignemque natura^ concepifTe,
deoquctotumvitriconcavum aurco tmgetur colore; at colorhic
ondurabit atviridembrevigignet, tumnigrumintratempusexialc,

uumexpcda
a lente,

!;hr.rybdin

ut nauclerus peritus

liufqueopcslucraricupias.

videbis.

Saltem fefti-

navcm tuam dirige

Interdum

ii

Indias u-

infulas quafi exiguas

ipi-

ac umbellas difcoloratas emittentes in undis &: ad latera confpi-

>

,as

,;es,

votum

&:patiens iifueris,

& tamen ignem fat validum continua, interque Scyliam &

Terra enim gerinterdum aves aut beftias re:iliaquetein vitro confpicere imaginabere , coloreique vifu funt
i:momentilevis. Totumeft, utignemdebitumjugitercoutinues,
nniaque hsec in colore nigerrimo, pulvere difcontinuo ante dies
quae brevi diflblventur aha^quc aflhrgent.

linandi avida aliquid femper fabricat

linqu.^gintafinientur.

gimen

Sin

minus,autMcrcuriumtuum,autre-

autmateria^difpofltioncm culpabis

ni forte

vitrum

moverisautagitaveris,quodopusfa-cileprotrahet, aut etiam iinahter

peidct,

Caput

IntmtHS Apertm

(fSS

XXII.

U T

^ mdc dicatm

Regmen Satmn qutd

QUotquot de hoc labore Sophici fcriptitarunc Magi, deoperc

&:regimineSaturnilocutiiuerc, quos perpcram nonnulli in*
telligentes ad varios errores diverfi funt &c propriafefe opinione fc,

Qmdam liincabdudi ,inplurabo ,{pe maxima at frudu

fellerunt.

Atfciasplumbumuoftrumefle auro quo vis

uc
Efl: Jimus,in quo Auri anima cum Mercurio jungitur

minimojfuntoperati.
dignius.

producant.
Quare cum
poftea Adamum
fummum fe hic humiliaverit , ut fiatinfimum cxpeftandum omniii
fuorumtratrum infanguine fuo redemptionem. Tumuius ergoin
quoRexnofler/epelitur, Saturnusinopere noftro dicitur, eftquc^
clavis nummorum Artis. Felicemillum, qui hunc planetam tardambulonem falutare poilit. Deum ro^a frater, ut hac te benedidionc
ejufquc

Evam uxorem

di<^netur,

quianoneftexcurrcnte,fledumexvolente,ata Patrelu-

iiiinum folohxc bencdito dependct.

Caput

XXIIL

Dcdivcrfis Opcris hi^jmRegminihm

toto
opere celatum
tyro
certo confidas
PRo
efl'epra2tcrregimen,dequo verumcftilJudPhilofophi: Quicunftudiofc

nil in

lapidis

qucillud fcientificecognorit, Principes &c Magnetes Terra: fllum

honorabunt. Et juro tibi fub bona fide, quod fi hoc folum proponcretur palam,ftultiipfiartemriderent.
nil aliudeft,

Eo namquecognito,totum

quamopus mulierum, ludufquepuerorum,hoccft,de-

Ideo fumma arte Sophi hoc fecretum occukarunt,&: fircoquere.

mitcr credas,nos fundamenralitcr idem fecifle,tamen exquo candorem propofui in hoc traftatulo ac promifi, aliquod faltem faciendum

incumbit , ne le6lornm ingenioforum fpem atque labores fallam.

CjuarefciasRegimennoftrumeflein toto opere unum lincare, hoc
cftdecoquere&:digerere,&:tamenunum hocrcgimen mulca aliain
fccomplcditur, quae invidi fub nominum diverlitate cclarunt, &:

quad

\Ad ccluf R egis Valatlum,

(fSp

Nos polliciti candoris crgo

quafi varias operationes defcriprerunt.
manireftationem longe perfpicuorumfaciemus, id quod infolituni
noftrum hac in re candorem fatcbere

C A p u T xxiy.
Deprimo Opcris Regiminc^ quodefl Mercurii.

AC

primo fane de Mercurii regimine verba faciemus , quod eft

focretum a cundis Sophis nunquam cxprclTum.
Illi,puta a
fecundo opere , feu Saturni Regimine inceperunt, nullamque lucem
Tyroni ante capitale nigredinis fignum patefecerunt. In hocfubticuit bonusille Vir Comes Bernhardus aTrevis,qui inparabola fua
docet , quod Rex ciim ad Fontem venit , relictis omnibus extraneis,
,

balneum folus intrat,indu tus vefte aurea, quam cxuit &: Saturno tradit,aquo holofericamnigramaccipit. Atnondocet,quofpatioveftis illa aurea exuitur,ideoquc unum totura fubticet regimen dierum
fortequadraginta,autetiamaliquando quinquaginta, quotempore
fine duce miferi tyrones incertis incumbunt experimentis ; A nigredinisadventu ad operis finem fat recreant artificem quotidie nova
apparentiafigna,athicfineducefignove autvade per diesquinquagintavagarit^diofumfateor.
Dicoitaqueaprima ignitione aduf-

que nigredinem totum intervallum temporis Mercurii regimen eft

Mercurii inquam Sophici quia folus per totum illud tempus operatur comparari fuo ad conveniens temporis fpatium mortuo manente,
&:hocantemedetexitnuIlus. Quareconjundis materialibus,qua:
funtSolatqueMercurius nofter , noli cum Alchymiftarum vulgo
,

credereSolisoccafumbrevi accidere. Non fane. Multum diuque

cxpeclavimus antequam fada eft patientiainter aquam &: ignem
,

&

hocinvidi fubbreviloquiocomprehenderunt,dummateriam fuatn

inprimo OpereRebisnominaverunt, ideft, rcm exre binaconfe6lam,juxta Poetam

Res Rebis efi bia cotijun5fa,fed tamen uuAy
Solvitur utprima ftntdut SolyHUtJfermataLuna,

Sfa

Pro

6po

Introitns

Apertta

Pro certo itaque fcias qiiod licec Mercurius noftcr Solem Jevorer,
rjcntameneomodoqiioputancChcmiciPhiloibphaftri. Qiiiactfi
SolemcumMerciirionoftroconjunxcris eundem poft anniexpe,

compotem indc recuperabis,

^lationem fofpitem ac priftina; vircutis

niliinconvenientiignisgradueum decoxeris, qui contrarium affeverat, non eft Philofophus. Putant qui in erroris via funt , tam leviseftcncgotiicorpora lolvcre, quodin^mcrfumaurum Mercuiio
Sophico iclu ocuh devorandum aiuumant, male incclhgenteslocumillum ConiitisBcrnhardiaTrevis, de libro fuoaureo infontinam irrecuperabiliter immerfo. Verum quam grave fit opus cor,

porafolvere, attcftaripofllintii, quiDiflblutioniinfudarunt. Ipfe

c?o , qui harc fxpius oculari fum cdodus teftimonio , atteftor , quod
ingeniofumfitvaldeigneriiregerepoft rHaceriam paratam, quide-

combuftione tinciurarum corpora fblveret. Atcende proinde DodriniC mex , fume corpus quod demonftravi acque imponito in Aquam noftri maris , ac jugiccr igne debicodecoquc, uc
afcendanc ros&: nebulx,recedancq; gucca:dedie aeno6tecitrainbite line

cermiftioncm. cScias,qubdinhaccircu}ationeafcenditinpriftina

donec
longo tepore corpus aliquid aquac retinerc cceperit atq; fic utrumq;
utriufque gradibus participat. ^uia verb tota aqua non afcendit per
fubhmarionem atparsejusdeorfum cum corpore manet in vafis

fua natura , relinquitur corpus interius in priftina fua natura ,

,

cum aftiduitate corpus inaquafubfidenteeatque cribratur, ejufque mediorecidentesgucta^refiduam

niaflam perforant ac circulatione aftidua fubti''ior fada aqua tandem
Solisanimamblandeacfuaviccrexcrahic Sicmediance animafpiricuscumcorporereconciliacur, ficqueutriuft|ueUnio in colorenifundo,idcirco vigilanti
bullitur

gro,&hocadfummumdiebusquinquaginca,dicicurqueh5Ccnperacio ^4(rcur'tiRegimen^ quiaMercuriuscircuIacurfurfum, &:ineocbullicur corpus Solis dcorfLmi.eftque corpiis in hoc opcre paffivum,
adufqueapparicionem colorum qui parce circa dicm vigcfimum ap-

r,

parencinbonaaceoncinuaebuIIicione,quicolores deincepsaugenturac mulciplicantur, ac variantur adufque complcmentum in nigredinc

Ad occluf Kegis Palatmm.

grcdinenigerrima,

quam

dies tibidabit

^/

quinquage/imus

/i

te faca

vocanc

Caput XXVDefccmdo OpcrisRegimme quodejl SafumL

PEraftoRcgimineMercurii, cujusopuseftRegem
aureisfpoliare,Leonemconflidibus

variis

veflibusruis

agitareatquelacefle-

adextremam ufquelairitudincm ,proximum apparet Saturni Regimen.

Vult enim Deus quod inceptum opus ad debitum fincm

re

perducatur,eftque fcensE hujushieclex,qu6dexicusuniuslitintroicus alterius , finis unius Origo aiterius nec cirius Mercurii Rcgimen
,

quin fuccefTorlibi ingrediatur Sarurnus qui Imperium

fuccellionis jureobtinuic^
MorienteLeonciiafciturcorvus. Eftque lineare admodum hoc Regimen refpeducoloris, quiaunicus
tantiimeflcolor, ifqueaterrimus; atfuminulli,necventi necvita:
fyfnbolum,faltem aliquando ficcatum,nonnunquam inflar picis liobrolefcit

quidsE ebulliens

compofitum confpicitur.

O trifte fpectaculum &

niortisa^ternximagol atartificidulcenuntiuml

Nigredoenimnon

qusevisatrefplendensprarintenfiflimanigredinecon^icitur.

quc

Cum-

turgentem maceriam dcorfum afpexeris , gaude:

fpiritum intus claufum vivificum fcias qui flatuto temporcab

inflar pafl:^

Nam

Omnipocente vicam hifce cadavcribus redder. Cave tu faltcm igni,

quemfano cumjudiciohicregereteneris, &:juro tibifubfidebona,
quod fl urgendo ignem in hoc regiraine quicquam fublimare feceris,
opustotumirrecuperabiliterperdes. Concencusproindcefl:ocum
Trevifanobonoincarccreperdies nodefque quadraginta detineri,
ac tcneram materiam in fundo, qui nidus efl: conceptionis manerc
,

permicte,procerroconfifus, quodperadaperiodo ab Omnipotente

huicOperationiftatucarpiricusrefurgetgloriofus, corpufq[ue fuuro
giorificabit,arcendet,inquam,ac circulabitur fuaviter &: fine violen-

tia,&:acentroad cceIosafcendec,icerumq'iea coelisadcencrumdefcendet,vimque arripiet fuperiorum

inferiorum.

&

Sfff

Caput

Introitm Apertuf

(^2

Caput xxvl
T)c

Regmine fovis,

SAcurnonigro fuccedic Jupitcr,qui diverfo colorc cft. Nam poft

debitamputredinem&: conceptionem fadam invafisfunclo, )u-

De o

colores mutabiles ac fublimationem circulantcm itelaini videbis. Durabile non eft hoc Rcgimen, nec ultra tres feptimaHoc temporc omncs colores imaginabiles apparebunc,
as durac.

bente

Imbres hifce diebus iadics

multiplicabuntur, actandcmpoftomnia hsec vifu pulcherrima AIbeo inftar ftriarum anc capillorum ad vafis iatera oftendic (efe. Tuni
caude,quia Jovis regimcn fcilicitcr pcregifti. Cautio in hocrcgimine
maxima cftojnecorvorum pulli, poilquamnidumfuum reliquerinc,
eundcm repetant. Item ne iic immodicc aquam exhaurias , ne eadem terra iliblidens carear,&: aridainutilifque infundo relinquatur
Terti6,neintemperanterade6 terram tuam irriges,ut eandempeniQiubus erroribus cundis bonum caloris externi regitus fuffoccs.

de quibus certa nulla ratio reddi poteft.

menfuccurret.

Caput

XXVII.

De Regimine Lun<z,

POft abfolutum Jovis

regimcn fub finem menfis quarcifignum

quod totum Jovis regi-

crefcentisLunjetibiapparcbit, &fcias,

mcn abluendo Laioni

fuitdicatum.

S'piritus

abluens candiduseft

valdeinfu3natura,atcorpusabIucndum nigrum nigerrimum. In

ujus tranfitu ad albedinem omncs intermedii apparuere colores,
quibus ablblutis candidum totum fitjat non pcrfcde candcfcens pri'
Etfcias,
inodie, vcrumgradatimabaiboadalbiilimumjaflurget.
cjuodinhocregiminetotum fiat inftarliquidiargenti vivi ad vifum,
&:hocdicicur matris figillatio invcnircinfintisiui, quempeperic,
eruncqucrnhocrcgimincvarii colorcs mGmentanei pulchri &:cic6
difparences,atalbedinimagis quamnigredinipropinqui,licut&:colores in rcgiminc Jovis plus nigrcdinis

quim albedinis participarunr,

&: fcias.

Ad occluf R egis Valatturn.

(fpj

&:rdas, quod intra trcs /epcimanas rcgimcnLunseericcompIctum.

Ante vero qiiam impIcatur,i"ormasmi!lcindueccompofitum.

Nam

anrponinimod

m coagulationcm

, cencie: in d\o
crcrccntibus
liquefcct&rcoagulabicur, aliquandoinl^aroculorum pifciumavparcbir, nonnunqu^.marborispureargenteas ac poJitiilimse, cumra-

fluviis

Verbo, hoctempore

mufculis ac frondibusfigurama^iiulabitur.

quavishoravifhteftuporeacadmiruioneobruenc. Eccandemgrana habebis albifHmainflar acomorum Solis prae cenuitate,pulchriora

quibusoculushumanusvidicnunquam. Immorcalcs Deo noftro
agamusgratras,quihucopusproduxic. EflenimveraTinduraperfeda ad albumjicec primi cantum ordinis, ac proinde virtutis exigux
rcfpeduadmirandae,quam reiccraca prarparacione acquirec virtutis,

u T

XXVIII.

2)^ Regimine

f'eneris,

quodlapisnoflcr omnimode jam

perfedus , pcrfedaque cincturam communicare pocens , fponcc
fefeiceriuTi humiliac, novamquevolacilicacem citra ullammanuum

PRa^omnibusmirumcflhoc

Si camen ex vafe fuo acceperis , idem

incafTum poflfui refrigerium ulterius
deducicentabicur.
Cujusracionem demonflracivam, necnosncc
ulliPhilofophiantiquiredderevalemus, nifi quod faftum fic nutu
D E r Salcem hic igni cuo cave quia perfeli lapidis hxc cfl lex , ut

impofitionem medicabicur.

denuo

lapis alii

vafi inclufus

ficfuiibilis.-ideoquefijuflo

maceria,

majorem ignem

de-dcris, vicrificabicur

& colliquacalaceribus vafis adhacrefccc,nec ulceriuspro-

Ec h^c eftmaceria^ vivificacio illacocies aPhilofopbis prarcauca, quicance

poftperfedum opus album accidere
folecincaucis,nempepoflmedium regiminis Lunx adfcptimumaut
decimum ufque diem regiminis Veneris. Quare parum faltem au-

movere

valebis.

&

gcaturigniSjitauccompoficumnoHvicrificecuchoceflliquefcacpaf.
five inilar vicri; Ac

&

jubence

Deo

benigno calore fponce fua Iiquefcec,curgefcecque,

fpiritudotabitur,

fecum apporcabic

quifurfumvolabiclapidemquc

dabicque colores novos viridem imprimis veneSflf 3

reiim
,

IntroUm Apertm

^p^

reum,quilougo durabit tempore nec intra dics viginti totalitcr difparcbit,ca:ruleumquoquecxpcdes,lividumque ,&: ("ubfinemrcgiCaveto hocin Ominis Venerispallidum&obrcure purpurcum.
,

pere.ne fpiritum irritcs nimiLim,quia corporaliur cft quam antca , &:

iiadvarisrummumcjusvolatumreccris, fpontefua tibi vix rcvcrtetur.

Qu3E cadem cautio

eft obrcrv.incii

'\\\

Lunas rcgiminc,cum

fpiri-

tus infpiftari cceperit; quia tum f uavitcr & non cum violentia erit tradtandus nefugandoad fummltarcm vafis totum illud, quod in fun,

do cft,comburatur ,aut faltem vitrificetur ad opcris dcftrudioncm.

Cumitaqueviredincm confpcxcris, fciasincavirtutem gcrminativam contincri. Quare cave hic,nc viror ifte in nigrum turpc vcrtaturealorcimmodico vcriim igncm prudenter rcgas; irapoft dies
quadraginta abfplutum regimen hoc habcbis.
,

U T

XXIX.

V>c Regimine Adartps.

PEra6J:o Vcneris Regimine, eujuscolor erat prsecipuc vircfcciis

parumquc rubenspurpurco obfcure colorc, interdumiivido,iti
quo tcmporcarborphilofophica ramisfuis floruit difcoloratis cum
,

oliirqueramifque;5ucccditregimenMartis, quialiqualemilavcdinem lutea quafi brunitic dilutam potiflimum dcmonftrat, colorcsquc tranfitorios Iridis ac Pavonis glorioiifliine cxhibct. Hic (iccior
compofiti ftatus,in quo materia varias formarum larvas imitari vidcHyacinthinus color cum leviftimoaurantii frequcns hifcc dictur.
busapparcbit. Hicfigillatamatcrininfantisfui ventrefurgit&: depuratur,ut ob tantam, in qua fiOitur compofitum puritatcm putre
At vero obfcuri colorcs hoc toto regimincpro
dohinc exulct.
,

bafi ludunt,fiuntquc intcrmcdii colorcs fpc<5tatu placidiftimi.

Jam

fcias Viro-incmnoftram tcrram,ultimamfubirccultivationcm, utin

eafrudus Solisfcmineturacmaturctur ideoqucbonum continua
calorcm,&: vidcbis pro certo circa dicm hujus rcguninis trigcfimum,
,

colorcmcitrinumapparere, qui inrra fcptimanas binasaprimafu

apparitionCjtotum fere citrino colorcimbuec.

Capu'

AdocclufRegis Palatium.

P U

(fpy

XXX.

'De Regiminc

So/is.

]Am operistiH /ini appropinquas

tuumque fere perfecifti nego,

ckim ,)am omniiiinftar Aiiri Obryzi viden'iur,&:lac Virginis, quo
cum matcriam hanc imbibiSjCitrinefcic valde. Immortales jam De o

omnium bonorum

Largitoii redde gratias, qui huciifque opus

perduxitjquem fupplex ora, ut tuum confilium fic deinceps regat,ne

forteopus jam perfedum prxcipitare fludens penitus perdas. Conjam,quod pcrmenfesfere feptem expedafti,nequefanum eric

fidera

unicahorulatotumannihilare.
Quare caucus efto valde , eoque
quo perfedioni vicinior es. Cauite vero fi progreflus fueris>

plus

occurrent
,

tibi

h^ecnotabiliarlmprimisfudoremquendam cirrinum

m corpore obiervabis

, tandemque vapores citrinos , fubfidente corportt,violatindos,interdum&:obfcurapurpura. Poftduodecimaut

quatuordecim dierum expedationem in hoc Solisregiminemateriam pro majori parte humidam dbfcrvabis 8c ponderofam licet, at
tamen in venti ventre totam afportatam. Tandem circa diem vigefimumfextumregiminishujusexficcariincipiet, Sc tum liquefcetac
congelabitunreliquefcctque centies in die,ufque quo granulari incipict videbiturque ac fi totum granis difconcinuum , iterumquc coalefcet,infinitafque de die in diem formarum larvas induetj&: hoc du,

rabitperfeptimanasbinasautcirciter.

Ultim6ver6,jubenteDEO,

Lux,quam

imaginarivixpoilis, tura cito

materias tua^ irradiabitur

exfpeda iinem,quem poft dies

ria inftar

tres videbis

quia granulabitur mate-

atomorum Solis,eritque color tam intense ruber, quod prx

eminenti rubore nigrefcet inftar fanguinis faniflimicoagulati, hcet

tale huic Elixiri ex arte comparari poire.
Quia
creatura
eft mira
parem fibi non habens in tota uni-

non credas aliqu-id

verfanatura,

nedum exacle fibi

iimilem.

Caput

Introltm

gf6

U T

Apertm
XXXI.

^ermentatio Lapidis,
Emineris
M'quod

jamte Sulphur

nadum

cfleincombuftibilcrubeum,

nullo prorfus igne ukerius promoveri poflet per re,caucur-

que efto maxime quod in pr^cedente eapitulo oblitus eram,ne in regimineSoliscitriniante adventum fupernaturalis fi]ii,induti colore
vere Tyrio,ne,inquam,tuam materiam ignitione indcbita vitrifices,
quia fic effet deinceps infolubilis , ac pcr confequens in pulcherrimos
atomos rubicundiffimos non congelarctur. Eflo promde cautus,
nc tanto thefauro temct prives. Et tamen ne te hic laborum tuorumfinemreperifreficcredas, quin ulteriuspergas, utexhocSuI-

Quarc capias Solis

phureiteratarotascirculatione Elixirhabeas.
pur<7atiffimi partes tres,ac Sulphuris hujus ignci partem unam(poffis
Solis partesquatuorcapere,&;

Sulphurisquintam partcm,fedpr2Edi-

6taproportiomeIiorefl) fundcSoIemincrucibulomundo, &:fufo

Sulphur tuum,at caute,ne a fumo carbonum perdatur. Fac uc

iojicG

fimulfluant, deindeefFundeinExcipulum,&:hnbebismalTam pulverifabilemcolorispulchcrrimi rubicundiffimi,atvixtranfparentis.

Cape hujus maflas minnte tiitx partem Mercurii tui Sophici partes
,

binas,mifceoptimeacvitroincIude,ac regeutprius

&: binis menfi-

busomniapra^didaregimina, ordinefuoprseterirevidebis,
vera fermcntacio,quam reitcrare,fi libet,Iicet.

lijcc eft

Caput XXXIL
Imbihitio Lapidis,

hoc opcreproin-l
ternoAgenteinvifibilicapiunt, quod fermentumdicant, cujusi

SGig, quodmulti Authoresfermentationem

in

virtutc fugitivi tcnucfque fpiritus abfque manuum impofitione fponteinfpiffantur , noflramque pr^didim fermentationis vinm cibatio-

ne-m vocent

cumpane

&laci:e; ficRipla^us.

Egovero non

alioscicare,neciIloruin verbajurarcjiure sequemihi

acillis

foiitus

cognita,

propriam

j^d occluf Regis Valattum,

6^y

|>ropriam obrervnri Hcentiam,

EH: crgo alia Operario, qua lapis augecurinpondcrepkirquamvircucc; ideft, capeftilphur cujim perfe<5lum,{ive album five rubeum &: addc cribusrulphuris partib^ quartam Aqua: parcem , &: poft cantillum nigredinis fex feptem ve dierum
,

decodioneaquatuarecens additainfpifTabitur inftar Sulphuris tuf,

adde rum quartam iioa refpedu cocius Compoiici, quod jam quartamunam parccmcoagulavit; acrefpedu Sulphuris anceimbibitionem primam qui exficcaca.adde refpedu crium parcium Sulphuris
primo .uice imbibicionem primam libracarum,&: hac proporcione ter
imbibas&congeles. Tandemquinque parcesaquariepcimaimbibicioneponas nemperefpc&tu Sulphurisprimo accepci,quaimpofica
figilla vas uum,&:ig{ie pnori flmiL fac uc cocura compoficum omnia
rcgimina praidjda tranfeac quod fiec ad fummum menie uno , cum
habes verum lapidem cexciiordinisjcujuspars una cadlic fuper decem
j

j3iillia,&fperfede tinget-

Caput

XXXIII.

Lapidii Aiultiplicatk,

Adhocnullusalius requiricurIabor,nifi utfumaturLapis pcr.fc(3:us,ejufqueunaparsconjungacur cumparcibuscribus, auc

adfum.mum quacuor Mercurfiprimioperis, acregarur igne debico
per dies feptem , vafe admodum (kn3:c claufo, ^omnia regimina
fummajucunditacepra^ceribunc, &hjbebis cocumvircuce millecupla ditacum, pro lapide ance ej us mulciplicacionem. Ecii hoc icerum
tencabis cribus diebus omnia regimina percurres,& eric medicina ad-

huc millecupla cingendi vi exalcaca. Ec fi adliuc repetere cupis,opus

diem per omnia regimina & colores traduces idemquehora fiec unica , fiiterato tcntes , nec vircutem cui Lapidis unquam candem invcnire poceris Tanca eric,qua? ingcnii capacicacem
fuperccfimodoin hocopereperfcvcraveris. Immorcalesjam
naemor eilograces D o agere,quia cocum thefaurum
nacura? jam in poife habes.

intra naturalem

fi

Tt

tt

Caput

Introitui

(Tjp?

Caput

Apertm
XXXIVe

J^e modo projkiendi.

cft,albiautrubri,acpromeCApe L-ipidistui pcrfcdijUtdidum
capeutriusvcluminaris partcs quacuor,

funde

dicinaequalitate

Crucibulomundojtumimmittc hpidistui juxcafpeciem Luminaris fufi^albi aut rubei,ac immifta eff undc in conum^eritque maila pulveriiabilis, hujus cape mifturarparcemunam, &Mercurii beneloti
in

paitesde cm,caIefacMcrcurium,donecfl:repereincipiat,tuminjice
iTiifturamtuam , qua^ridluoculipenetrabiCjCumfundc tumigneauHujus tum cs^fQ partem
clo,&: cota crit medicina ordinis inferioris.
metallum^fufum
purgatum,quan'
qnodvis
fuper
unam,&: projfce

&

tum nempe lapistuusvultringere

&

habebis

aurum argentumve

adeo purum,quod purius naturanon dabic PriEftattamen gradarim

fic enim laciusexccndecur,
projicere, ufqiiedumTindura cci^ct
nif] projcdio fiat in
quia cum tantillum Hjper tantum projicitur
qu^immundis
notabilisfitmedicinxjaduraobfcorias,
Mercurio,
,

nietallisadhxrcnt.

QLiarequomcliuspurgantur mecallaantepro-

jedioneni,e6meliusin igne negotiumlijccedit.

Caput XXXV.
'Demultiplici TJfu htijm Jrtis.

QUifemelhancartem

juxta

Dei benedidionem

pcrfedleela-

boravit,nefcioquidintotohocmundoexoptarepoflic, niii ut
tncusabomnima'afraude &:dolo, Deo fuo jugiccr fervire poflic.
Vanum auccmjmo omnium vaniffimum erit pompa vulgarcm autam anhelare,ir6 nec talia cordi funt hujurmodi.qui hanc arccm calkncquin pocius fpernunc &: conccmnunc. Qui ergo hoc talenco a
,

D E o bcacus efi,huic

talis

voluptatis campus pacec

Inprimisfiviverecannosmille , &: quocidie hominummillium

mille alerec, non egercc , quia pro voco fuo Lapidem mulciplicarc vakttampondere quamvirtuce, Itautomniaimperfeda, qu^ func
in

Ad occluf Regis Palatmml

in muncio,mctalla comparabiIia,poflct,(i

(fpp

hoG in votis habcrct,omnia

verum aurum argcntumve tingcre.

Sccundo Lapides pretiofos ac gemmas poterit hac arte conficcrc,
quales nullsein rerum natura fine hacartc comparad poterunt.
Tertioactandcm UHivcrfalcmomnium morborummcdicinam
habct, fic ut unus faltem vere Adcptus omnes in univerro orbe groin

tos curare valeat.

Regi proinde fempitcrnojimmortali ac foH omnipotcnti laudesob

hsec dona fua in 3Eternum agamus.

iii

QLufquis proinde talento hoc fruitur ,inHonorcm De i &: proxiutihtatem utaturmoneo neingratus erga Creditorem Deum,
qui tanto eum talento beavit reperiatur, ac reus
ultimo diccondemnctur.
,

SOLI DEO GLORIA!

F

S.

(o)i

Tttc

SUBTI-

SUBTILIS

ALLEGORIA
Super

SECRETA
CHY
UIM
FERSPICV^ VIJLlTAriS ET
IVCVNDM. MED1T4T10NIS

MICHAELIS MEIERL
fer

fRJNCOFVMl
Anko DoMiNi M DC LXXVII

4.4'A.T-.tA''^..T"T.T-T-'^-.4'-.'^..''"^^
*Y**Y''*Y*'^ *** *Y*'^"**'^* 'Y* "Y* Y*''Y'' Y*'*Y* 'Y* ''Y* *v**Y* iY^^Y^^Y^^V^^V^-^Y^^Y"

&9'^
^
^
riiiMViiiilMSirittfiMri
potioremvit^emciepartem
literarumhumanioCUmjam
rum)artiumquelibcraliumftudiis,accum dodioribusqui<to

'<|s '<!> "c$9

4*

'< <|i9

<^*

4^

1^ Is P^S

43 Jb

Is

<fi>

'^'^'<^'i(o'^'M

in

bufcunque qui fapere quidpra2vuIgoviderentur,conver,

fationibustranfegiflcm, itautquidfirmioris judicii partim

alliduaiedionejpartimipTbrerumuruacquifivifremihividererjCepi
mccumconfiderareacutiusvarias hominum adiones , plasrumque

veladpompam (S<:llbidinem
teferri,

auigulam

aliisprardominandi <Scin honoribusan-

&: luxuriemcorporis

modi enoriTiia vitia fpeclanre:

&:

promovendam

aliaveejuf- Otmocrim

quod plserique per fas 6c nefas folis ^^^verfb

fi"ercdivitiiscumulandis,omniconfcientiaprcfpeclu,pietatisautvirtu-/rife<si
tis

zclo pofthabito praroccupati eilcnt

,

Unde diu anceps &: incertus

iik'

''^/'"'f'

hsiitavi,an Oemocntico cachinno ^^nHeracletio fletut

eandcmobcau-

fam fubfcnbcrem,an vero cum ^cclt^mikicOiOmKravaunatesvanita' mZTelva'

tur pronunciarem, Vcrum penficulatis fingulis tandem ad me rever- wtatHm,

fus

poft Dei Opt.A<fax.2gniuoncmj ex Fonttbu^ Ifraeltsfeufacris Btbltk

hauftam,nihil melius,pnus aut antiquius inveni,quam rcrum abdira- '''^^A^'*"

tionenrutn
n
-t.
n
rum in natura exiltentmm,nominique maxmie utilium, inveitigario- W//drOT
-

nem,qualicunque modo inftitutam,{ive domi per libros aliis relidos, "'^'^*meditationepriEvia& expcrientiamanuahpedjflequa, iive ioxisma^ ^"^'
gnum illum Mtindicodicem}^Q.r:vohcndiO\ Anullohoruminquirendas

modo abftinui

nunc huic nunc alteri indulgendo, quo

Audiveram vero interc^te- ^^^ p^^
raeireavemquendaminroto terrarumorbefaltem unicam, Phoe nixctiebraN I c E M didam,cu|us corporis exu via? , hoc cft pljmac fcu carnes ha- '(//''' A/"berentur CMedic/na omnium U^kdtcinarumpraflanttffima^uz^ott aux fdiptit ftf
fcienti^

(cd

pIushaii{i,eomagis,74;?//?// inftar,{itii:

foretremediumlR-<E

&D0L0RIS

feu

NEPENTHES,dequolegi- ;'''"

antiquorum fcriptis,quod Uelena.a Paride Trojanora^tajid prar- ^''^^'j^

buerit TeUmticho jC^o illc omnesprJEceritosIabores, curas
dolores hrii.
tur in

&

obhcus

yo^

Suhtilis

AUego ria

c^: Adlianc itaquc avcmindao-andam,ubicunque ratercr.impctu qiiodam natursc mca? mcntifque

rnptus &: quafi volcns coadusfum; non quod fperarcm potiri hac vooblitLis la^titia riiigulari exhilaratus

luciiintegra^idcnimmihiirnpoflibiJc prasvidi^fcdfaltcm ut velplurr

'

'v^mftt,

imcxiguam

cjus,

quocunquclaborc, rumptu&percennationc

DcPhcentce an {italicubi pcrmulti dubitunt atlongc

adipifccrcr
pliucs de Mcdicina jam dida: Qui dc illa (ibi dubium faciunt, illos ad
,

lacitum^Plimum &C alios rcrum mundanarum fcriptorcsab Icgatos vehachishoclocofatisfictjlnterquoscgoigrcdiutius cxtiAnfuMe^ hm,quidc
dutnair* ti,qinonpotuianimum inducercmcum, uc cjurmodi Mcdicinam
^"'"'''^(impliciterpofribilemcrcdcrem , quamvisanonnullisfidcdignifliB^odorui
misviris cjusmentioncm ficripcrccperam,{cdeam vcirupporititiam
&icuim fa^jjj fabLilofam omnino , qucmadmodum ejufmodi ab antiquis auc

&

%'intmen^ longinquis pra^tcr

mnem^

communcm

naturse auc confuetudinis

ordincm

dcdiida plserumquc videri folcnc , praepoftcra mentis obftinacia pu-

Quis cnim Lmquam ,dixi,mcdeJ.amira^profeflusefl:,nifiverbo

tenus,non autcm rcmediis nacuralibus Quis dolorem mitigantibus,
Narcoticis,Opiatis & Laudanis,nifi inMedicina parum expcrtus,toIlercnonnovic?Primumitaque urnonneccflarium mcdico,ficaIterum non infolitum, fed ipfa praxi frcquentiflimum accidit, uti non opus fit novam de utroque mcdicinam defldcrare auc cxpctcrc-, mul to
minusaliquidlaborisautfumptLisilliinquirendoimpcnderc: Adha^c
Icg;imus in antiquorum commcntariis ; quomodo Philofophus quitavi

/'

nir

dam prsccipitcm K^ugufti

Ca/arU iram corrigcre conatus

cfl:

nempe

irm auxlj^^ ^uid faccrct ita pra^pcditus , antcquam viginti quacuor hcerarum
i
*
*
liummori'
^ ^
^
r
r
iu
elcmcnta tacitc fccum percurnflct , quae h vera iunc auxiiia , cuilibcc
u,
_

inprompcuhabenturnccindigcncexpcnfisauc dodrinisaliis. Ne
aLiidaddamdc morahum fenccnciis,camdoIoreanimi,quamirxreita propnum videcur, moderan mencem
tie remediii mcdia poUiccntibus,quibus
utrmfqu
Mcdico
corpus a morbis liberare, ejufquc
uci
cempcrarc
affcdus
fcrthnA.
jgmpei-amencum opcimum confcrvare. Verum omnibus his qua:
nullam eJLifmodi dari Medicinam invcfl:igacione dignam innuunc,
TfAneifct

confideratis,vice verfa,&: illa^quas aflirmando eam fl:atuant, produxi

mhunc

Super Secreta
in hiinc

modum

Vruflra

ChymU

yo^

Ethicw vel ctiam Theologus

prajfciibit aliciii ^S* 'f* >''

pro^cepta moderanda: sr^,{i temperies corporis reclamct, utpote ca- ^J

lida&ficca humoribus biliofis&retorridisexxftuans, ut patetin

"*

"'*'

paraphreniticis, phrcniticis, Maniacis &:a diaboloobfeflisjinquibus

bilis flava vel atra caufa efl: pra^cipua fine q ua non Medicus itaque in
mVectTd
cjufmodi cafibus temperet vel expurget humores immoderatos 6c abnndante.
cefl^ibit irse rabies, non nliter, quam igne per aquam extindo ceflat omnis combuftio: Unde Medicorum antefignanus ille Galenus non inconcinnelibrofmgulari teilatum reliquit , ^odmoresanimifequafh;

& invidus mi
& conteri potefl: adeo, ut x- turkcorf-

temperamemum corports Ut enim alias fortiffimus

tur

j^^

les diutino &: fqualido carcere enervari

grefeipfumfufl:ineat.ita&:menshominis,alias necira^nec furofisaf-'''*

fedibusmancipata,vitiofoIius corporisbiliofivel abhumoribusaliis
contaminati,f2epifl!ime inficitur

& vincitur. Quod

fi

authoritate gra-

rem probandam opusfit ex

mukisunius Amoldi Ftilanovani tc(iimommn^(idi\C2im\ qui librode
fimphcibusjubi portam fecretorum omnium medicinarum ex tabuIis qualitatum primarum,fecundarum,tertiarum &: quartarum, apcjiy^^u^
rit,in huncmodumfcribit: Et fi tuvh etiamfacere tabuUm eorurrii quAfenumUit
viflimi Medici &: Philofophi ad hanc

operanturper accidcns^aut altcjuo talimodooccultOyfx di6ltspotes

habere-y *"^'^<-

verbigratia^ fivis fctre^quAfaciantbonammemoriam

tnte/le-"**'

.^

bonum

ium^bonumvtfum.,(^ qud faciunt amorem jecundum viam naturalem,

aut vta occtdta
omnia enim ars medicina habet ingenium Narn bo:

^d

nitas intellcclus adhonttatemfenfitiva ejl vtrtutis : Igitur bonum intelk" inteUeBum

cium funt

facientia

bonam dtgeftionem

^ confortantia

cerebrum

<^

membraprincipalia,expurgantiafuperfiuitates.,prohtbentia vapores ajcen-

dere^fangtttnem cUrificantia

^ qus, refpiciunt caput dr cerebrum

bentproprietatem adbonitatem tntel/e^fus

Hxc autem omnia

e^ ha-

intellc^is

fupra dtBis^invenies , tmdefaciestibi tabulam ademntm operattonem,Jl

vts Btfecttndumhocinventes multos authoresdicere de futs receptioni:

buiyqt4odfaciant

bonum inte/iecium^quia Urgeprohibent mu/tip/tcarifu-

perf/uitates,aut reprimunt vapores, atit confortant certbrtim genera/iter^

re^tficantfanguincm &J]>iritum

(jr

a//evantfenfitivam, exquaprovenif

Uu uu

mnU

bopumfa"

"* ^'^*

yo6
Uihcini

fjyj^^i^

Suhulis AUegoria
honitas mtdlcUus.AudiviJlls ttiam , quod qutxelam medicina voca-

tur UtificAtivA^ quia aggregat omnia confertantia

Vii/(4ci

mtmbn principalia (^

honum fangutnem dr fpiritum \fecundum hoc etiZpotes dicere ^quod quAdam m edicina ducit ad paradifiim,
quia cfc compofita x difponcntihusfnguinem ad mifricor dt.im ^pieta-

fanguinem clarificantia dr generantia

*'

JV

fl

4ucens ad

laradijum ^^^^

^^^ ap^etittn adbona opera: Et quadam incitat Amorem, quta augetfangui'

ncm laudahikm clarum in quanto cjr in quali^^privat tvfn-m k welancho'

M'dicin<i

ai

tKcitans

^ tnanfuetudtnem (^ hemgnitatem,qmbui medianttbiu feqmtur bo-

Amonm.

Ita

Cr phiegmate^quaifunt cauJ foUicitudiniS , qu prohihet converfati^

vero multus cUrti^sfuitomnin

vam ^ curahilitatiin ^ amorenr.Sangtm

contrariajncttat Venereum appetitum , undc de neceffttate diltgnnt d^fa^

ctunt civiicsconverfationes^gaudia^ liberaiitatem , ex queffqutttiripfum

^ defiderari ab omnihus

Et quadamfacit caflum^ rel:-

Meduina

diligere ^^ dt'igi

fidtm

^paucttatem .quofacia
^^^ appettt cottum.nec multeres , nec luaumy nec cantns^necfimtlta i Et tit

f-

niQfjt^ntiia incUnat fmzttinem adfriitdttatem

'lipioftim.

generaliter dicatur,potescum medicinis fcire difpofisionem fangttinis

qttamcunque qualitatem

ad

^ totadiffcrentiamorum homimsfitexfangui-

ve c alidOifrigidoJjumido ^ficco^i^ cum medicintspradteiu fcis ettawfa'

eere circa hominem,quod vts\ 7u audivifit esiam ab authorthu6 , quodqu^ej/teikrna

^^j^ tnedicinafacitfatuttmiquddam d^woniaettm^^fitu visfacere de ifiis

fecretis (^firmari^refpicein nobisfamtiiartbu^^necmuitihomjnesfitntre'

Vacitfn-

'vinipctu

ftoUii

^-"r

hoaiingenii , (^fi potiverunt multum vtnum , quod nonefi

medicina extranea , (fficiuntttrfiolidt autfurtofi , aut hahentes mores diverjos valdeafeipfis non ebriu : Et omnia mutantia fanguinem adexcefi[iifcnftii nec

tuHra.

fhm cdidi autfrigidi ^permutant mores ^ tntelle&um d rattone Vidifiiy

otild mtdtGtie s comedit homo unum ctbum Cr poft cornefttonem reddttur
:

A>

dum

valde diverfus k feipfo antequam comediretl

aUcer (^jocofiiSyCantans
Aliqttando contrartum efLquiafanguis (^Jpirittts (^ complexio ex prima
rc^hficatur ^" honifiratur ex alto vero corrumpebatur : Factt tgitur medi-

MtiicM

cus de

futtexor

iffgy f^f(;f^i mutat complexionemfanininu.neceffe eflmtitAreftquentesin^

,.
.^
/
i
r
r^
r
r
r
cbnattoncs cr coplextenestpjttfs Et hacfuntjecreta tpjius ulttma artu medicin^-.^andoquevcrotpja nofatiteanifiexconfequenttvalde-Arjfipien-

p.-iM aitt.

rant affe
i:i<*int.r'

-varobroit-

cui.

iitima
(reta

avaroprodigumyde cafio luxurtofum^de ttmtdo audaccm y&genera-

fe-

meit

'""^'''

^^^ ^^^

Ugcrint in lihru prudcntum Medtcorum

^fenum , quifciverunt
jam

St^per Secreta

ChymU.

707

fiw ejjefecretum medicind , cum vidcnt eosfacere bonttm intelleEium

^fortumtum , vdde deridcnt eos ,
derifi valde elongatt fecret ab
volunt
non
audire^nec
medicinA
creduntyquod
admedici' '^ '<'
\funt kfecretk
y

facere fidde m

%namfpe6fet,nificurAr dolorem capitis aut apojiemaautfebtem^ drtp/ide^^*^^'*^'

fberent curarefeipfos degroffitie inteile^fttSy donecpoffent inteliigere ea^quA

'

proptertales^qni vitupcrantjecretoruinventores^ tu audivifii^ quodHip-

pocratespr&ctpit Pfjyficis.quos docebat , ^uodfecreta nonpandant j

^ia ^^"'!*Y^

redundat in vituperium fapientum

in infamiam quiafi homofii fapiens (^ invefiigans^ bene venietadipfa f^participabit Nobifcum Donum
Tloiiofophi,

Ec paulo poft Et tu vidilii in libro expfrimentorum Fhilo oonum

-

fophorum^quodcircaanimpapenespofiieruntpulcherrimay^mirabilia:
luAenim medicinaefi magis calefaciens ^quam ika? Et mngis privans

amorem generans difcordiamf^ qu magis infrigidat,quam timor:

qu magis confortat^quamgaudium ? Et qUA magis cibat (^ nutrit , quam
honafpes f Et quA magis interfcitiquam defperatio ? Cum ipfts enim Philo-

rhilofophl

^^*'*
7r*^medici'

" cnUf(%.
'1""''

Ex qiiibus patec> quod Mc- pnfiet.

animo
quoque
diciHX vis
(iiccurratejufqueafFedibuSjipfia corpo- G''^'"re, aut vice versa communicatis , &: per confequens irse quoque
peff>!r"i9.

fophifecerunt resvaldepulchra^s. Hsecille;

medclam profiteatur.

Atdemus, iramexpurgata

copialeniri, autpotiusiracundiamrefrenaripofle,

humoris

biliofi

cum tamen

vix

ulluseiufmodiRemediumexpecat, inutileomninovidetur&ruDcr-^'""*'''"'"
vacaneum Ad hoc refponderi poteft lulticit medicmam in natura petitum in,
extare, qua^ privatos afFedus temperet
etiamii ab aliis autnon'*"'^'^'/'"*
agnofcaturaucxflimetur
Idenimcjusutilitatiautneceflitatinihil
:

detrahit

Nametiamrihoctcmporcnonfitincenruahquo,tamen omnium

alicubi, utolimfuit, fic pofl efle poceft: in majori precio

Ica fuo

tempore antedidus Gaienus Germanos ab omni medicina alienos,

quibus utpote ferocioribus gentibus Medicina^ prarccpta non editu-

pronunciavit , qui nunc Medicinam

,
mple^lantur &:
excolunt, Gra^cisccontrainbarbariem quandamiterum redad:is&:
ab omni fere humanitatis literatura fub lurcico jugo valderemoris.

rus erat

Vcrum cum contrarium dodrina

fit,

fe tnaxi re illuflret, fi dubium

anejufmodiMedicinacumaljqua utilitateficconjunda, con-

Uuuu

fidciencur,

''^""

'^'*

'^"^*^''

Suhtilis AUego ria

^oS

fidercntur,raItem,qusemaIaeximmodicaira aut iracundia contigeWi#*V<runttaminprincipibus,quamprivatishominibus, qusecumfintabrimumertt.

q^ei^mY^efo tefljbushiftoriarum omnium temporum monumentis,

Medicina,qua: illam aufert vel avertic eft utiliratis immenfe,
Qux de ira dida funt^eadcm quoque de dolore intelligi dcbcnt
UtenimiravideturexafFedibusanjmimaximeevidcns &: enormis,
DoUrfym- ita cxfymptomatibus corporis dolormaximeeftfenfibilis &:inrignis,
ftomatum 3,;|(,Q uj a(^ fe Medici curam non raro , antc evidum morbum feu exinde

&

actnimM,
jjf^j^

Mididna
auropr^.
"ja ens.

caufam,neceffitatequadaminevitabihtrahat. Noninconful-

tumitaquc vifiim efl: , talem U^<f^/V/;;4?ampIed:i, quacdolorem ii^^^^^ ^ corporc &:iram cxanimo cjiciat. H2CC,inquam,Medicinaeft,
q^^^^iix:o longc prsEvalct, dum modoPhoenix, undcpctitur, invcniri
poflit Ubi quasram ? Ubiinvefbgem ? quem percontcr ? Qui novir,
:

vix patcfac ict,qui non novit^nec narrare pGterit:Interim jacicnda eft

tenranda via cum domidefides vix quicquam difcant arcani,
alea

&

Fercgrina-

a^^iaces vcio fortunaadjuvct.

Undeapudme certiilima mentisre-

cft:',patriam ,quxmihicara , relinquere&ad

^iini^di' folutioneconftitutum
eji.
gnnda
exteros proficifci,ut vel vitam in peregrinatione abfumercm,vel

cum

medicinam optatam mecum domum tandem rcportarem.

fateor , mutare folum & coelum anotis ad ignotos, ab inGrave

Isetitia

chjeBio

ontrpi'
rtgr,nvo'

Kof^r.Thil

fhctnictm
fSenon^fi
"'^'''"'

efl,

quilinisad barbaros,a cognatis ad Antipndas migrare propterfpem

^^^^ia,-njnedicinaeanimopra?concept^,qua:numfitinrerumnatura,
adhucfubjudicchscfl,dicent,quamplurimi: Athifccquodrefpondeam,non habeo,nifi quod TuIIius olim fuo Trebatio extra Romam
Oiigenti;MuItifuamrem benegellcre&publicam patriaprocuL
eft,
ncc
la^tabicur,
triftatus
nunquam
qni
mne initium ditficile, &: qui
,

nunquamerravit, necinvcramviamreducetur: Ut cnim Chymici

dicunt , Eflc in Chemianobilealiquod corpus, quoddedominoad
dominummovctur,in cujusiniciofitmiferiacumaceto, infine vero
gaudiumcumlastitia, ita& mihieventurumpra^fuppofui, utprimo
multa afpera,amara,trifl:ia,ta;diofa guftarem,perferrem & experircr,
tandcm omnia Isetiora faciliora vifurus eflem De Medicina ea,auc
Phoenice,an ficno dubitavi; namfi dubicaflcm,quomodoqu^(iilcm?
rinon
-^

&

-^

ji

yop

Super Secreta ChymU.

no qii5efi(rem,qiiomodo /pem invcniendi eam habuiflem

SufficiaC

Smihiuiiibramvidiflerolisautejusradios^etiamliipsurolcmdigitisne
tetigerim:Forre inutile forct nobis ta nobili &: claro corpori

ccelefl:i,

hac terrcllii ^xcc circumfeptis conjungi&immediate tangi: Qui^i^Jf*^

auguftum in rebus humanis, quod non in initiis fliis anguftum fucrit ?y?/<iw,

Annon ipfc homo ex hum Qiiomodo itaquCjinquam, Medicinse,

quam inquiro, perfedaui notitiam haberem antequam viderim auc
?

tetigerim
titerim?
;

Qu(modo magifler evadercm antequam difcipulus ex,

Eundum igiturcfl:per mundiregiones diverfas;Nonenimo.

mnisfertomniatcllus: Fortcin unolocoidvifurus, quodpcrfomniu

non cogicaram in alio /fti percgrinatio mihi obcfTe poterit ? Ncuti ^Jl^^^^V
quam opinor Pcregrini cnim nos omncs fumusin hoc mundo,etiam tjfe pottft.
-

inpropriajncmpc

terreflripatria:

Unde

ada^theriasillasclariflimas

domus, quo Salvacornoflcr, quipr5ecefnc,noSjVocac&attrahic,miRefpiciam hirundinem veris nunciam, ^vw pere*

gracuri candcm fumus
gruem ciconiam multafque aliasavcs, quomodo annuatim flatis ^"^'^'^"""^
:

temporibuspcregrinenturperaerain ignocasregionesnacur^inftind:u &: documento; ut homini fpecimen

exemplar edant peregrinafimo lariu intionis per mundi partes infticuenda?,nc femper fumo

&

&

fenefccrec:Avib^acrfubIunarisuniverfuspacec,6(:hominigIobuscerreftris.-Refpiciam

coclum ipfum,ipflufq; magnumviacorem,SoIcm, j^;

quomodo motu continuo gaudeat & omnia foli &: poli creaturas ilhi- iaii ytator

flrct&: iIIumincc,^calefciciat($(:gubernet:lm6inpropriumfinum pe-"*"** ^*""

dioris ad cor ipfum,mence dirigam, quomodo hoc mocu agacur pcr- corkomi.
pcu co,dum vica maner,quod vicam uc mecicur mocione ill^sajfic fub- vitam
,

laca,I(gsa,vclimpedica,finic:NacuraIeitaq;hominieft,moveridek)co^J'^*"''"*

adIocum,de regione in rcgione, dum in fe,fupra fc 8C circum fe refpi- Homini

At cum omnis mocus fiac ad mccam,pra:fertim fenfibilium ra- *'''^^
tionaIium,appetitufeu vohmtate a phancafia vel incclledu direda sLd^^f'^,2Ttl
cercumflnem,hinclucri fuigracia per mare,per terras cucurric mer- rtgrinatio-

&

ciat:

cacoradlndos,paupericmfugicnsiEcaIiiaIiiscaufisimpelIuncur;Sic'"*'

& nos proptcr merces animi^nacuraf arcana,Dei donaj&: fciencias ar- Jerces
UUUU

tefque

>"

ni.

peregri-

imndHto.

yio

itihtilis

conquirendas &: inveftigandas quidni remotiora adiremus lo-

tefqiie

domi enim fuas confcnuit, domi fuam fapientiam quoquc

fepelict iiec quid eorum qu3C in mundo funt, agnofcet, nec ab aliis
agnofcetur nifi bis puer Jucundum quoque &c admitabile eft cerca

Qi-ii

iHcunditM
pertgrtnA-

jione/la*

Alle(roia

g^r ^^rpj
fj,-e (-qc

y^^-j^sgentes

abomniwm noftrum proavom.iximo

patcrno maicrnoque, Adam0,propagatas,qu5e reliclum ab eo libi patrimonium valde in a^qualibus partibus rubdivifum poilident : ^/^

quamantevertilTc Solem CGclcftcm curriculo unius diei, h.

totum terrarum orbem ab ortu m. occafum pcrluftrandoatque
hinc in patriam circulo abroluto redeundo jyjiticipaflc vcJ itincris (o~
Dies deefi liti cjus (c comitcm cxbibuiflc Dies cnim oranibus qui circumnaviveuhuntcrrenum frlobum ab ortu in occafum deeft, ab occafu in ortum,
terrnrum rupcrfluit; cujus rci caul^ pnmitus Dicura atnunciat coguita clt;
cmumn^ Imo quoquid , adfpiritualem cfTcntiam propius acccdit, a terreftri

f^T,"'^'

i^onefliusy
e.

visinttlfM.

&

eo ad motum fit celenus

habiTerra ignava quiefcit, &: merito, quia ccntrum cft mundi
lius
Ataquamovetur&totusOceanus fluit&rcfluitidque
f mmobile ,

pQj^^jgj-g

piirgatum &c defoecatum

Spiriiuale

Z^i^mobtle.

quatcr , 24. horarum fpacio

gna: ejus fobolis flato

fic

fontes

&: fluvii veluti parentcs

moventur ordine, &: Oceano fiias advehunt

Aer quanadfalumtcmperandum

currcndoquafidulcesdelitias
trm mo'
ventur.

ma-

demonftiant venti , turbincs Sc nubcs cis circum-

toimpctu citetur ,
ncc non navium vaflx molcs &: ipfas molq Ignis nofter abit
,
continuomotu,utrctinerinonpofrit,nirirempernovusgenerctur ex
Calum ipfum quanta itinera conficit
inflammabilibus materiis

tiuda:

cum

fuis flellis

C(E//riffK;raptus tantus
incompre
hinfihtiu

tam grandibus corporibus

cfl:

ut

homo eam

Imo

flcllarum 5c cccli

ccleritatem ne imaginariquidcm

Globus fcrrcus cx totmcnto vi pulveris Pyrii, fi mancnte cafemper celcritate terram totam ambire debcret forte odij
duum intcgrum rcquircret, antequam j^oo.millianaGcrmanica
circulum terrae magnum)abfoIvcrct redcundo ad pundum
( hoc efl
unde emiffus foret;at Solin tanta diflantia a fuperficic terrx, una
pofTit

tiene.

horaplusfpaciiconficit, quamtotmilliaria; Imofortc in quadrantc

horx, quam celeritatemuemo hominummetiri cogitatione

potefl,

ncloquar

Super Secreta
ne loquar de

yn

ChymU.

Saturni aut primo mobili , quae Jongc al- co^hath.

tiusfbleponta funt; Qaidhominum cogitationibusceIerius?NihiIin homir.a
fiiperiori coelo

humanissAtinhisintellecliu.nlesfubftantiastradunturcelcritateacia:-"^^'^^'"^-

quales Sc moven in ipfo

Nunc Ccu momcnto;

utpote indi vifibiles in fwr raa'

in.iiviiibih pundo non in cempore : Dcus vero.qui omnis motus cx"""''
vclS
ubiquc
cfl:
ncc indis;ct
eo moveri , ubi ante efl In multisirai
j
i
,
Dtui nott
que Jocis cfle , cum homini jmpoinbile (ir , fimul dc fbmeJ ( quod fo- movitur,
,

'^'''^'

lius

Dei proprium )

adefTe, prout licet

divinitati

proximum

efl

Non ergo mihi fit t:rdiofum

diverfo
,

tempore

illis

fed longe j ucundif-

"^'*

'^'^'*

^^'

fimum^noninhoncftum.redmultismodishoneftiflimum, noninutile, fedrumraacum utilitateconjundura, multasmundihujusregionesperluRraae, nonutvideamfaxa &:rylvas, apud exteros , f ed ^Waawi^
ut mouirmiFhcc/iiceam C^ieMayiam mmnndo^i^ud homines fapien-/'tiilimos confukndo, cumqueillisconferendode rebus, quasignarum vulgusnontamrufpicit, quamcontemnit. Aditeritaquelonginquummeaccinxi, omnibus, quasvidentur necefTaria, compa-^ ^r
Primo EuropA regna
ratis, non hic recenfendis
fjnes^Qdn^knzvctentto^
conftitui deinde fi opus fit in ^mericant hinc in Afiam
deniquc '"^!' f"!^'.
^^'"^^'^"
in K^fricam tranfire,mecum deliberavi Nam volucrem illammedi

&

harumprxgrandium terreni orbispartiura delitefcere,nondubitavi, cujusfifalteravel exiguamfam^ auram perfencinalem.inaliqua

tifcerem^confidi, me adejus perfediorem notitiam fucceflu temporisdeventurum Quodfiperagratishisomnibus Terra;continentibus nihildetantoDei Dono inaudirem me omni fpe adipifcendi^
ejuspnvatumin: Curvero nuncordmemfufcjpicndi itmerisdeunamfwr^a/w
parte in ali/im tranfeundi,animo pra^conccperim,h^c caufa fufHciens
mihi vifa efl:,quod naturalem elementorum feriem qua illa ex craflis
:

infubtiliajexponderofisin Ieviamigrant,imitari debeam: Sic cnim

EuROPAterriE, America aqua', Asia aeris, &:Africa ignis

imaginem
aer ,

nifi

dioaeris

&: vires

optime repra^fentat Ex tcrra aurem non fitori/,^^^^^

ex aqua non fit ignis , nifi mterme- ' ^.fnrte$

intermedio aquae
:

&

Hxc autem terrsepartes

fmgulis manifcftius declarabimus

did:is
:

elementis appropriari fub^^'''"^*"

Hic

fatis fic

qualcmcunque^oJri^rT'
rdinis

yi2

AUegoria
cum ipfa resprofe

'

Suhtilis

oidimsrationeminculcafTe

loqueturubcrius&:

intelligentiharcbrevitasfat verbola vidcri poflit.

El^ROPJ:

1ERRA

/PGrissus

itaquefolo patrio ipfo ^ctj-iinoctii Vernalis dic

rTljfmiU- JZ/LuN A,cum Solc in Ar I E T 1 8 ligno circa caput Draconis,ut vo''
cant Afl:ronomiconflituta,EuROPAMpcragrareprim6 confljtui,ut
aliquid certi cognofcerem , an ibi ipfa avis Phof nix , an vero fama aii^^^^

^^^

cubi dc ea animadvertenda foret: Eft autemEuRoPATcrracon""/^^"'ftai^stanquambalis&fundamentum totiusorbisinhabitati propter

*"^
caufasfequentes TerrajUt in globo terrcftri vidcre hcet,Ionge fupeiucur!
raturabaquiscircafuperficiem, quamvis aquam fuftincat &: ipfaa

suropaterra

nuUo alio fuftineatur elemento,nifi a feipfa feu manu prajpotente Nuet- minis Hinc Europa casteris terrse partibus longe minor eft,at viribus,

^uropa
ttras

f<rrpQp^ii5^fQi-fitu^in^ ^ai-jimofitateeafdcmlongeanteccdit. Sunt,qui

l?//i!^L
dit.

caihetia
^

cathenamnatura: clementorummutabihum hanc feriem obfervare

dicant, quodunuspugillusterrdet denospugillosaqux,centum
^^^^^

^ niillc iguis

que fi vera ftmt Terra excellentiam,

;

compadio-

qua prr;o nem, gravitatcm &: ftabilitatcm , prasrenquiselemenns, raciJemnt cohnuunt Eodem modo Enropa ( pace aliarum partium orbis id dixcro
'*''*'
omniumeftfortiftima,armismaximc ftrenua &:ad refiftendumma^^^^
: Imo cum matrem fua fequatur foboles in moribus, hinc
t^lifm ar- gis prompta
w'^r^^</ bellatorcs, gentium aliarum dominatorcs &: fubjugatorcs
fempcrfuerunt,ipfi aliisinvidi Quod ut ab experientia demonftre^^ultores.
imperia^. tut , rcfpiclamus quatuor maxima mmidi impcria , quoruminfacris
mundt
Danielis Prophcta: vaticiniis fit mentio; Afia primam monarchiaml
;

'"'^"^*

obtinuitjUtpoteaconditioneprimafelix, necnonfccundam, atvix

fumht*a ^A-

ItxM

c^

iMi.ctf.

quicquam dominii in Etfropam extulit, nifi forte pauxillulum: Verura

EuropayMacedonicoiWQ^mcm-fAUxandroMagno., immenfumfpaciura
ad Indiasufqueiii csetcris partibusfibifubjecit: Sic &: lulioCdfareRofff^ffQ imperatore dominatrix fuit Afisc Africseque magna ex partc
Ha:c

'

yi^

SuperSecretaChymU*

Hxc

duo Europx liimjna

cuinjacentibus gentibus
plura in

vircs

fatis

medium adducere

.:

& potentiani fui (o\i & populi cir-

teftatam reJiqucrunt,

Hinc

iit

nonfitopus

^^^/^/'^informacorporisVirgi-i''''^

nem refert, at animoiitate cordis Lconem revera exprimit: Hic ita- '*'^^f'^'
que Firgtnem Leo elt initium noltrse perluitrationis, in quodefcri- crde.
bendo , ut agnofcatur prima laborisineundi meta proponitur: Virgo efl: noniblum facie exrerna &:iineamcntis corporis , fed &c mori- ^Zu'^.
,

Bus,infl:ituto&:rebus.

Vim enim nullam

tur.

Ertr^/^^pafTaeftabaliiSjquamvisprocos innu-

Leo efl:,quia dominaturmultisfubjedis&nulli (\ih-Uo^dictur.

jicitur Quotque Reges nutrit,tor Leonina corda ofl:endit,quemad^"^'^*
modumin clypeis eorum pailim occurrit; Inter planeras co^leftes Sol^^j!:aurum

jneros habuerjt:
i

&

II

Europ congmiZy mtcrmetalla c-^rw,hocefl:,inquolibetfuoge ionvenit,

nerc perfecliilimum Etfi enim Sol iii Europ^is Terris raco Leonem
;

producit, necaurumita copiofe, ut inreliquis ardentioribusparti- j ^,/,^

bus,tamennovimus5quodneutriscareat,licetaliundeaddudis:Sci-</< l emi
mus quoque noilra a:tate in K^ibiaLeones^&c aljbiinnumcrisin locis"''^'"'*^"!

aurum uberrimeprovenifle ne Europa his donis infcelicior aeflime- TerraveoeH^ec efl: terra illa quam veneror H^c efl: ea mater, ''^'^*ur c;:eteris.
,

quarvirgofempcrcognofcitur: Haxeftnutrix populorum ingenio- '^'*'^'"^"''

fiilima qua:muita dona artificiofubtiliflimoafeinventa fuppedita^""*'^^**
vit In hac Vmbdtcu^ GermmicM veluti centrum immobile^confiftit,
a quo uzAxtomalmpenalis DignitatU dependet, ita multa:artes t^n-^m!Eure'
quam ex uberrimo Amalthex cornuprofluxerunt: In EnropavarixP*'
,

funt dotes miraculofa^ , quas recenfere non eft huj us loci,

nifi,

quoad

TerrsE elemento,quod tradamus, con veniant.

In quibuldam Vannonidt. locis homines fub aquis habitare fcribunt,

^*"'"^* '"':

quiaexaquis induratis tophacei lapides concreverint; In montanis'''

Caroltni6

2iO^\,\x

ferventes lapidefcunt fimihter

vosdegeremortalesaflerunt,

*'**

ignem vi- Mnirnui

iifllices ignemadu contment, iit Ca-'"''"'
*.

Alibi intra

ftilia.

Quis non miretur ficcinum, lapidem pellucidum

& odoriferum SucclHum

cxfuccisfubterraneis gigni &:per marisfludus littoribusappelli, "t^^^^|^*^^.

in Sudavia , maritima Borufli^ ora ? Ne quid dicam de Corallis Si- pisexfruH-

Xxxjc

euli^f-

yi^

Stihtilis

AUegoria

ciilimaris exvegecabilifciifruticcindurercciice

dcum
"^^'"^
..

MM.

excraaquam

CermAnicam feu SiUJiacam

formasi (u^cvMnohis Lt ontftam terrammdicT^iXc- &incelhgentibus,
qui menre non auribus fblum noflradidacapiunt innuiflb Terra
inf iipcr utin ignc pcrdurat nec refolvitur in aerem licct flamma fic
,

/Jm

^^**^i*

^ro

?nLipi-

Uctaceam terram ligillatam

&:mnumeras toflihum erucorum ibidem

rubrum vcl aibum virgulcum

(^jj-iiiYiTia.kd /^//r/inftar prctiori,quibusIibetinjuriis refifl:it,fic

& Eu-

^^^^ noftra fuis rotentiis xquata &rerata, vcluti TermwusDeorum

antiquiifimus , nulli cedit cujus encomium fi non pro dignitate faut potis diximus ramcn pro veritate propofiti , quod tradamus
;

tuimus, iiluflravimus:Multis perreptatis celebrioribuslocis innullum incidere potui qui de Fhcemce eiufque Medicina me certiorem
,

Verum quamplurimos

quimevclutiludentem oVtrli& peram & oleum luierint potius, quamjuverint verbis, multo mirA'ionts r/-nusrebus: QuodquafriSjdicebant, nufquamiivcnies, acquodinlortim <?!
venies, noneft, quodquarns Dcccptus es abaliis, qui te, quod
facereci

offendi,

noneft, indagare impulerunt; Parcelabori,fumprui &:inquificipifu^rer.tem

qui velut f ^^ te Narcijfiirn proprii inj^ yocalis finc pondcrc bombi
meimnam
ad omnia vocata , prouc videntur,
^^^^^^ admiratorcm fequicur
chymic apta rcfpondct, adremvero, quam inquiris, ineptiffimatNon'./eTr

&

diciaado-

fiyjiieorum,ha?ccflresabftrufior&:intricatior, ajcbant,

TeZ^epi^M"

tibi,tuif'qucftudiisconveniat:

/f apfiicmt

nam ex Phccnice petendam

Demus enim,

qucmut

cifcejufhiodi Mcdici-

at hominis vita per (c

admodum brevis

perit,antequamindagctur:Iinerim mutaaliacommodavocationes
^
fldaJJm &: profcfliones ncgliguntur fumptu^ atteruntur, tempus prafterit
M^dtcina tandcm nihil in maribus invcnitur
Inres incertas certaspecunias,
h*cviq^ipj.eciorHmtcmpus vitaeimpcndere cft hcmmis incerti &: vani: Nihil
,.

&

eo-o

eam

fuggercbat alius , huic medicinas impcrtiri vcllem , nifi obitcr

qu2erendo,alia,undelucrum mihi provenirct, opcre veraciflimo

tradarcm;quodfieodcm modo teccris abfque damno femper maAd primorum duriora monita occlufis auribus, aliis itare^po^^^ij Medicinam hanc inquircre cfthominis maximeiiiduftrii&

nebis:
^foT-fatonts

kbo-

Sitper Secreta
,

& rerura cosnitione valentis

St
mSnqierve^iet
;n/Tpnio

7^^

Chymu.
:

qui fi obiter faltem

idemeft,tanquamnMagat:Namnc.dpr.-

'^''u

:Vaufapate?, quiareseftoccul-^J^-'

lS:"co"c
huic non?. ,.^
fpeculatione & mukarum rerum
tiffiraa, nurDrofonda
1"* P"'!""
.
.flribus circa iderafubjeaum variis erton-

Zr

nec unquam f(rcuito cafu abindoeft.ut qu.s hu.c totum

A c rtiDlwrics invenitur Unde neceflariura
Etfiveroegotaha .tantadona
Sded^t^ Ju totusabeaabftineat
[ntno^aCfcam.tamennefcioquoduauautnucu credo cer
pe"^dub,aapr^^^
inLsdifficultatesnolensvolensrap.or
d."no)

C^^Sm

;'

adtr"^
:

conceta.meMed.caraenmqux^^^^^^^^
y
Cuihbet Kegi ut lua i^Cj^uia, u
^.K- chymics
mundiboni^^J,,,,
omnibus
Medicinapra.
ricmihihxc
pulctiraviaetur,
?ulchravidetur,
mentemmeamfibifafcinac&a-re^.r*.

inventurumeflc

j^^u^e

:ftt.iftKvSaXXci.q^ pronuuc.av.t, Artem elTe lonOuod Hippocrates de Med.c.naal.as

Sitam brevera

fallax

judicium difficile , exper.raentura

urira.tamen,

SSc7nteli:g\poteft,Admamqamp
oaudffira. proveniunt

Ratio

eft,

K.wtem&gloriampof.tusfit
antev.itutem
g

.d vc-

a^^^^^^^^

qu.a pulchra d.ffic.la, &fudor

:
Per terram en.m labons ten-

j^^ e^ refponf.onis fumma fu.c

Jamque

"^mr"/J^aeraperagraverL,cumoccurrit,#^r/^^*^-P-l"de arcam ag^tu^^^^^

ia:piffiraeraentionemfieriapudantjquos. ub.
dcft.t. ub. , cum poft multorum
O, ocirca ad hanc rae conferre no.,
;

SrSradeflem,h.cAraburafaramasquafdarae^u^^^^^^^^^^
AvtcennM
cognov. De Gcryone tr.cor- ^^.^
multos annos participes v.x.fle

2 ante

puniceos, fllo trucidato, abeg.t,

norc"nCer,Hercule,qui ejus bovcs
"
qux .dcm
geftant.b..s
Hefperidum aurea mala in arbor.bus
Se^ulesabftul.t,hicpercontandoaiorcsnonincerm.f.>Exqu,bus

rcrccpi.G^^r''fC;^'-V/?''''t"''uscorpor.b'conftanccm,efl.

,7^,,,,^

^!mXquofcribicuraPhilofophis:Vidicres/ac.es.nunoparente,&^,.^^^
labor.ofum art.- -"'"
intentioniscfl-c:Hcrculcra ipfura cflTe
ejufdem
tovcs
Eelhujusraedicina:indagatorc^uiadboves.turus.tad..sfola..-'

^if

Suhtili^ AHegoria

biis nfmium calefalus ira

fncanduicarcumque in ipfum foiem

incert-

quam animi magnitudinem a (olcaureopocnlo donatus lcgituty

mureo(ocu'
lokfoie
quo illc vicc navigii ufus pcr Oceanum ad bovcs trajecit In quo pamttn
^^'^'cutohujufmodrmedicamcntigenus ad moderandam Herculisiram
dir,ob

dff

abfquc dubro contentiTm fuit fi non quoad formam : tamcn materiam: AfoIeitaqueM'>'^/^jMedicinamIra:&:doIorisacccpic,quam
VLrn^irJ illc fccum dcporcavit Nam dcPha-nicispennis exiguum qui^puifre
& (iolorU in illo poculo omnes prudentes ftatuerunt Cum vcro Hi/panidre^
contirtuer^t
^fyi^ multa^infula? annumeicncur ac inter relrquas Fortunatse didae
illas perluflrafCanaria?, ex Europa difcedercnoIui>anceqiiam
^^^^
infidi^uo
nunc (^e- fem Sunc ha^ numero feptem, utpote LancerottA^Bonn^ueyitura^Cannifet
rUmnjor iTenariffa, GomerayFerroc^ Palma-.quanxmzrcSincTn^eLanCanariA y.
cerotfA j Gornera 6c Ferro fuis fingulis Regibus parcnt ; Dc hac ultima,
FerrOj in quam appuli,niirabilem hanc proprietatem
natura: pri viToeuium

Kerc.iu

&

'

legium narranr. quod aquamhabeac in arboribus provenientemy

Nam cum dcffituaturaqua dulcromnino hxc infula y hinc homines
6c animalia hic degcre nonpofTenc, nifi h;;ec importareturaliunde::

Verum

naturahuicdefedluiprovidir arboribus quibufdamlatafolia;

habentibus, exquibus cetto temporedeilillaraqua dulcisintanca

copia, uc cociinfulafufficiac; Qi-iod cumadvcna^ velpyracarininfuAiieioria,
\^^ advcnrenccs ignorenc y ibi diu morari ncqucunt ob penuriam
^fphiMo- aqnaf potabilis :Ha;c e^xhifloriarum relatione vera cflb > quilibetob#//ri r
fervabir : Accrdit eodem tempore , quod Gomer Regult^ abfque ha^futUah^ rcdemafculoobiiflec, ren^launicaiiliapulchcriimay BljmadiBis.,
thramfd' quGElicet inpaternoregnolegitimum fuccedcndijushaberer,. nihittem,cu;M iominus fubditi ejus fcemineo imperio immorigcros fcfc dcclararnnt,nifi RcgraIicuinubcret:Prxterquam enim diccbantjquod con^
'fM>u"&lupercdim
tta naturaE^ordincm eflcc , foemineofexur mares flibjici, effcemirKifurtHa.prxjjonem quandam marium, inque hos focminarum dominationem
^ne*m'uium ^"'""'c mtroduci , vcluti conftat ab expcricntia illorum populorum,
uber.
quibusfocminje aliquamdiu dominatas fuerunc-, Ibi enim mulicres
MiiKrum -j^^.g
&: adulceria funt adeofrcqucncia,
hi illasrcprsefcncanc
y^-Qs
'^TfiZm Biaricacarumqi fGcminarum', infecrecislupanaribusfealiis, exls^na-

&

ftraf.

n\m

Super Secreta

ChymU

717

i^mnutit, proflitucntium tanta mulritudo impunitay utincredibilefitauditu Inquibuscivitiribusliberiautpodusfpurii habentur

:

;f^ycj/^

&

fiatoniea.
Rcpubfica quadam PUtomca cum fere
communes ,
uxorcs communes habeantur Adhaec indecorum putabant , ut ille ^2^^^,'!
fexus, qui propter ingenii imbeciflitatem animique inconflantiam dtur puiad pariendum ricnatus , omnium adrones regeret 8c gubernaret; *"; "'^^*
perruafumitaque eflRegia; virgini utde conjugc eligendo cogitaret: l''f'l'p^i^
Fuic autem in /fififla Verro regius juvenis , nomine Bmmazar ad chum ve-

tanquam in

quemipraadjccitanimum, interimillevrciflim^/^;?^^;^^ regiamvir-^"?""'"'^'

ginem tlagranrideperibatamore, adeo uc rntermittere non potue- rettmeji.
rit quin primo quoque die legacos ad illam mitterec conjugiiinter
rpfos celebrandigratia; Confenfum eft i virginis parte? & ^^^P^^^ /Irfl/l""
mox celebr.ita?fubhis conditionibus, utrinque confirmatis , primo qmbutcon'
ipfaprodote fecum adferrec K^dAmtinfem immenfi precii&: magni- difjonibm,
cudinis, acilleviGifTim prodonohuic/(!^//?//w, carbunculum ara- ^J,'^^
,

diantefplendoredidtum

&

seftimationisda- arr*hones
longe majoris valoris
^*''"" f'^*
ret , quoe muca muneramillioncm unum &:amplius valuerunt hoc
efl decies centena millia ducacorumaureorum
Secundo ^ quod ^^,r a
ipfe uc maricus
Rex eam , alras fua nacura imbecillem , defenderec, fponfis.
tutaretur &regiafuapotentia protegerct,ne apr^donibus, <l"ii^*^,^"'*ij;^'
frequentes, damnum pateretur: Viciflimillapromifit, c{nod(i^m- fitum.
per fub ejus dominio &:imperio abfque fuga &: tergiverfationeman,

&

jQuibuspadis &concIufrs, nupriisritepras^cedenribuSjmatrimonium indiflblubilcy qualefperabacur, fubfecutum ef^ ,in qao '^x ^onfis
monarch
.r
rrii
T\
\n
h.j
iduo conjugespacificevixerunt&adhucvivurit: Pracdicrum vero ,y-/;irw
cflillis, quodp<3tenrifIrmum Monarchaminfularum ex iefegenitum ornHftt*.
vifuri frnt, quiexomnibus hoflibus corum vifloriam reportaturus
Trophasum, Oi^Dtonyficolumnas ufque in lnd'i extremas oras tranf^
ferrec, ibiquefiacuecinmonumencum perpecuum.
Ha^ccommemoravi,ucquancumhicindagare licuerit, conftarec,nempemenrfurafrt

'

hilde/^^^/^/f^aucejus {JMedicwtn in toi^Eunipa

fulis

Fortunatis

aliirve, refci vifTc

do navigare conflitui, uc

auc illi adjundisin-

Ab hinc in Americam vento fecun-

& ibi inter barbaros,

fr

Xxxx

forte Vhoenix eo tur^

binc

^iS

Stibtilis

AUegoria

bine tenebrofo delatiis eflet^Medicina tam precioni qii2ereretur,juKta Pocta: monitum, qui fic mquir.
Cafus ubique vaUtJemper ttbipendeat hamus ,

^uomtmme credi* gurgite^fifcis erit.

soBQQ^eQOQQ^ eg^ Qaeee^ eogo^ Q6)0)QOgQO^

:

jtmertc

MqH.

N^mericam i novumterrarumorbemdidum,

Indiam Occidentalemjamprsecognitam, navibuseontendere,non vidcturres*

magnse difficultatis,cum confuetudo Sc ufus afliduus quafi viam Regiam per Oceanum invenerit,magnetis indicio Vcrum illam primitus indagafle &c in alioru notitiam deduxifle , hoc opus hic labor fuit.
feu

AqtitU ^f^-^^ixxj/jfulisfortu^/attsrelidiiutadircmy

navem confcendi

in cujus

Fludibus Oceanidenodlehorribiliternigri-

fiavit^tjM

ipuippi^qui/afiigraetat:

j^mericm

caHtibus cmenfis , multifquc periculis a monftris marinis &: adverfis

pttita efi,

turbinibbis ac procellis inliidis

exantlatis;

tandem ad Brafilta littora

lastiappuIimus^qusemagnai^r^^^^/W^^/fwm^^^nemoribuscotinuis
colonorum rara , rariflima oppida,&: homines a doftrinis liberalium artium alieniflimi funt Quos hic,inquam,de arca^mtrtemt
nisnaturxoccultiflimis confulam, ubi incoljepromiraculo non ira
pridcm habuerunt ledlioncm epiflolx ab Hifpanis in vicem fcriptx &c
mut fcri.
ptiontsrtt. cranfmink, putaruntque chartam loquacem&proditoriamfadodeifmre.
^^^^ ^ Qucm percontcr de Phcenice avium omnium rariflima ? Hoc
quidem indubitatum efl , volucres divcrforum gencrum colorum
*

ffckf

replcta ; Mapalia

&

ibi repcriri

quales non in his locis aut terra: partibus vifantur, verum

cum Fhcenix fit longe alterius natura: &: proprietatis non efl quod A-^
,

lumintervulgaresavesqua^ramus
Adfgoria.

Vomiitf

'^'""

Nemorahicexodoratis &:varic

coloratis arboribus funt frequcntia , in quae

dum

meditationibus oc-

cupatus aliquando deambularem;partim ut la^tiori arborum florumquc afpedu oculos reficercm , partim ut naturaU avium cantillanjjum mufica mentem a curis relaxarem , forte fortuna incidi in pomuminufitatas&mirabiliseJegantias,

quod dumomniapartccon-

templarer,invcni infcriptionem huj ufraodi

Intus

t<

fSHptr

Secreta

ChymiA.

yip

'

tntu^ ddef} av/a , quodtyiictasjnde refuyoens

Filins,

-^

amplexus matra tynrepoiej}.

Jf.nioma

Inderenafuturpmlopoji nohilis arbor y

AiricoUfoetusquAdabit mrtcornos,

fomotnf.ii-

ptum,

H^^ mukum diuque confiderads tandcm inreIlexi,quod granum Jgnimam

,

lintuslatcnsavia:, fcilicct terra:

mandandum

Cii^

cummacer

ejus^"'""*^''"
*

pomivifalitarbor, arborisveroterra; Aflumpfiitaque hoc, veluti

a Numim divino oblatum donum , donec occafione haberem illud ixi

experimentum ducere, acprobare, quemadmoduminfcriptiodo-

'-'''

cet;
''^^

''''

Modum vero procedendi talem exiftimo Quod

;

femina hujus

pomi, forteexHoLtoHefperidumeodelati, rumeredebeam, inque terram ponere;Tum brevi temporc excrefcent virgulta ejufdem '''''^^'^
arboris, cujuscitpomum
roitinquirendaericaliaarbor ejurdemar^orww.
generis, autqua:proxiraeadprioremaccedat, eaque trunco tenus

"

decapitanda aut abfcindenda, &:trunco didum virgukum abfciffum, velutifurculus, inferendumerit

Ha^c duocum coaluerint Allcgo-

'
^''''

^'
^^
'

'^-

inunamarborem,truncusiilelongenobiliorevadct,quamprius erac, naalia.

propter iniitionem furculi ; Qnia omnino ad furculi infiti nacuram ^^""If'**
converteturj Etfrudus, quiindeorietur, naturamfurcuIiautpe-Mwd^^^I-^^il

" mi prius inventi , referec. Hoc efTe naturaleartii?cium quod

tam ''"/*#'
,
^ naturx quamarcis bencficioperficitur,nemocfl,quiinficiasirepGf-^]' ""'^^'
,

'

'

,
"

fic:In
fe

eadem regioneante adventum Hi/panorum conflatnullos fuif-

**'

equos,&: equrremillishominibusmirabilequoddam animalprimi-

tusvifumjpofieaverocumhiaddudicfrentunicum afinis,iiorumq;
jumentorumopcraditioresufi,audiveruntefIe&:animal ccrciumab

utrifqueprodudum

atdivcrfum,mulumdidum;Idcircoadhunc

producendumomnes

viresjntenderunt. Fuitinprimisquidamprincipe loco natus .qui hujus rei curam habuit

equos jam fibi genero-

&

Aiinos quoque laboribus addidos moiarum

:
aluit non paucos: Equorum gignendorum ex equabus ratio nociflima
filiimos procurarat

uc&afinorumexfuogenere; mulorumnonicem:Undehiec
res experienda fuic:Omnis aucem experiencia pcriculofa aut crrorum ^^P*^'^^'*
fuic,

plexia , quaefitabfqucrei cognicaf praehabico

excmplo autperracione
vcriilima

^*^''*^^'

Suhtilis

720

AUegoria

vedflima indagatione: Eqiio pabulum c^ prxbitum magna curafi^

oopia , ex cujus infultu in alinara nihil generatum cft abfque dubio,
,

qua utrorumque feminum

nulla fuit proportio:

Cumque id tenta-

tum {sEpius ciletfruftra omnis (pcs generandi muli fuccubuit Tanj^^ ^^^ quidam exillisqui naturam rerum &:aniauilium icrutanrumfcruw tutacrius quam iltiyulgares eo ioci aaventajilet ac dicto domino ea
,

rhilofphus

tnr acriiu, j^.

iferatam querelam animadvertiiTet , ipfe inquit etfi non iim

^"
fed Piiiiofophus tamen nocere mihi
' Riulo medicus aut veterinarius
Vrn^
j-g

videor,qusEfitcaufa fruftratse conceptionis muli: Cumqueadomino eam dicere oraretur, dicam, inc|uit,at apcepi &: poifum, fic ivi*

&

CGpit:

(J^ulu4 ut eddtur , fAtriJimuUndm afe/Io

Auribfi5&t/Lrdispaftbm,hjicfacito:.

jEniitnnde

DeturutriquefutunaturApondcre^afiu^y
^iyfiforte velis quarere^qua^tmertt

7tioni!""'

Vimidis

quod agentis ^f^ Hlius adjiceduploy

Ex afino mulum tum generabit equa.

Qaibus yerbi* parura oblcuritatis habentibus ille fidem adhibens,
experimentationemultiplici fa6latandcmmulum,animalpatrimagisfimile,quam matri,ab utroquetamen diverfum obtinuit.-Hsec
ver/^^' efrenaturxprivilegia,quisnonvidct,quodexduobusgenereturtertium , quocl fpccie non conveniat cum utroque , fed formam habeat

pmre

&

*"""''

abillisdifcretamj Inquibusfiquisnaturamimitetur, abfque dubia

&

metallorum genera produmultaaliaanimalium yegetabilium

cet,id quod jam pridem multo.s naturse acerrimos fcrutatores ipfo ufu
proba{Ie,pro certo affirm.atur ; Sunt enim qui djcant ex Pardo dr LeaL^cTf'^'
;?^ficgeneratumZ^^^/'Ww,exlupo^canefacmina,/9'f^<7w,exequo
htmJ,
mixtijpe- &:afinahinnumfeu mulam diverfamamulo;Exfurculofeuramulo
"*''
trunco alterius illi,non huic fimalem arborem,ex flounius arboris
,

&

ribus certis coloribus miflis, alios florescoloratos,

exTindurafeu

pulvere metallico ruberrimo cum argento vivo in igne mixto,au-?

fic de aliis cenfenrumjquod nec huic,ncc illi per omnia eft fimile,

&

America-

dum

In mctallis quoquc^rasfertim iu auro, hos America^os populos;

fingulajiCi

Snper Secreta

ChymU,

y2i

fingulafeartifidumpr^reliquiscallercnarran^nempequomodoau-'''"'"'-

rumperaquam quandamadeomollificaripoflic, utinftar cerse diei "'^""'"

tis cractari & ei lacunse imprimi, gemmasque inferi, undiquaque fir- rum
emU
-

matis labris &: oris,pofIinc quod (ane arcificium in Peru magis ufica- '***'''''
tum, non contcmnendum in natura &:arte arcanum efl ; Non equi:

dem ex corrofivis ca aqua videtur efTcjalias digitis tradarinonpoflet,

aut fi litjftylo aliquo vitreo aurum formandum foret.Quomodocuiiquefit, Chemia:idefIeinventum,ncmodubitabit,cumtaIesaqux^^4^^^.

vixanatura, fcdabarte

diflillatoria proficifcantur.

Omnibus

\\\s^icnmoi*

perfpedis, eumfpes nulla medicinse quaefitashicfupereffec, quam- ''?''''?'"'

primum has partes relinquere ac in Afiam crajicere daca occafione ^*"'*^**
cogicavi Precio{iiIimum,quod hic in ^^4/7//4 vidi,Iignum ^mi Hebeni
:

inftarnigerrimum ( ucrubrumillud Brafiliarumdidum pr^ceream)

magni ponderis &: asflimacionis cujus nonnihil , in ^mericA memo,

riam,mecumreporcavi,propternigrumcoIorem,queminprimisadmiracus fum &: in preciohabui: Videcur enimhic '^''^''/^^propriusfj^'!!,^"^*'

propcerpopulosnigricances &: cerram variis coloribusimbucam; Def>r6priu,
qua CMmardes dodifT Sivilix Medicus icafcribic in libro de medicinis ex India occidencali allacis: Ejiresmtrabilts (^ conftderatione digna^
*var'teta5

colorum terr^ Peruana.

Nam fi tmintis quis ohfervety videhit

multasfelipartes diverfis colortbu^tin^as ut videanturpanni varieco^%"if'^i'

loratiadfolem , utexiccentur , expofitis Vna enimpars terrd viridiSy alte^ re$ urra,

ra coorulea^ alia alio colore ^utfiavo^albo^nigro

^ rubro aut adhuc

aliisy

qui

omnesfunt diverfg, minerx terrA De nigro , cujus partem mihimiferunt^

quodex eo optimum atramentum yficum aqua vel vino
:

A-ffirmare pojfeim^

tnifiumforet , fecerim, adfcribendum valdeconveniensy habetautempa^

rum coeruki yunde melius apparet Rnbram terram dicit effe mineramar^
\

genti vivi^qua Indiani illifepinxerunt. Nave oblata,cujus

fignum uni-

Americam reliqui &: ad Apam contendi,

caputBonsE Spci ad finiftrum latusprofpedansj
Unde in finum Perficum advcni.

cornis albi coloris erat,

Yy YY

K^fiA

''"^

"^*'

-^'

SuhtilisAUegoria

y22

^^^^ ^^ ^fi^ MAnAiVidi filio diftam volunr,/// Etiropam a(? Agein Cretam abdu^^^^ rh(sicHrn icgis filia Eurofa^k love nipca
nnde dtat.
ejurdem
^merico
inventore
Vefputio
Afri^;;^^^jfgrkam vero ab
,
cam^quam Grxci Lyhiam appellarunt abAfrouno expofteris Abrahx
de Cethura qui in Lybiam duxijfe exercitum ibique confedifle craditur: Undecunquc fit nominum ratio,h^c nihil ad rem fpedac: Efl: aumagis tcmpcracx
ttrra
tem
Afta tertium mundi continens^feu terra aeria
Afia
*'"*
Europa
in
quibuidam
enim
Ut
partes
oris frrnaturar,quam reliqua[r
gorc ita Africa calore moleflatur , Afia vcro nec frigoris, nec caloris
euaiuor

ttrr* partet

XX

&

&

elcmentumoptime nobisrepric-

jijiieitrttt-

intenfiflimiparticepsefljundeaeris

r tUmen.

fentar,quod calet 6c humet,caliditate frigus

tum

rtftrat

^^^-^^^^^^^^

& humiditatcficcitatem

Regioncs enim in mari fita?,ctiamfi calidas fint facis

ta-

men ab aquarum humidi tate ;Eflus,fi fint frigida: &: frigus ab eadem
jnft*u cnr
Nam fi naturam aeris calidi&: humidibene confiderei^jtjgatur.
caufisfcrutemur, inveniemus calorem
eju/quegenealogiamex
mus
7i'&'fri'gi'
vero aqueam matrcm exiflere,
dApnt.
humiditatem
janeum ipfi patrem,
ceneaiciia
Aer,quafifilius
(^^^Qj-mn parentum fuorum qualitatcsmagisadivas
^^
...
utris calidi
^,
itt&humiditatemlimul.
,

o- Awi//i.

,.

rt

i-

Hincmediatoreft

recinet,ncmpecaliditatem

jam dii:a,eaque, utpote utrique confanguinitatc junVis,in omni corporum miflione amica reddit &: conjungir.
quoAtr,
Tali modo Afia praepotens Orbu tcrreni pars colligat Africam & EuroTum Jf^f^^paw intevmcdio quodamvinculo, fiveignem Sc terram, gratiofiflimum & tcnuiffimum elemcntum Alias cnim nulla eflet t ohxrentia
inter contraria elementa

Atr media- ijtriufquc

"" '""''
tcntrarift

ucc unum abfqucaltero virtutcs fuasnaturalcsin mixtio-

terrae tanquam fomiti & focoliquidem

lenis
poflet.
neprxftare
i
o
r
l
,benteradha^rct,attoIleacrem,underefpirec,&-moxdifparebic. Afia^
igicurprxrogativacenfetur, cfTeinmedio orbisterreni, tcmperiem
i

tur.

gft^Jfri-

camcum
imffl.

^'^^'Js

fcntiri

atque aerios frudus qualcs funt da<5ly li, ballamum aro,

macaomnisgcneris & ipfumaurum

iiobis mimftrare.

InAfiaut
primas

Super S^creta ChymU*

yi^

Iprimac MdndrchiA^vmcXwAz a ?itmrodotvefiator coram

Domho,ccpc~

runt.itaprimusliomocondituscfl:, &:quodomniumrcrumpr2Efl:an-

A/it py^,,,

ftantiirimum,5//z/4/i7rnoftcr,uthomo,primamlucemhau{it,vitami"''f<4
lium.in;mi cgit,mortemfubeundoruftulit,nofque

dentco ^de falvos lecit

a morte refurgens

mncsineum cre-

rcfufcitavit

in

coelum

afcendenseodem viamprajparavit. A finu /'^^/^f^initioitaqucicineris

fumpto immenfas regiones pcragravi,donec in eam Afia: minoris par-

tem dcvenerim ubi lajonem olim fuifleac aureum ^<f/7^^obrinujfl'ein AiCoUUt

,

&

abincolisaudiveram: Quocirca cum

librisantiquorum legeram
'^J'^^*''""
antiquitatis cognofcendajpercupidus eflfem, pra^fcrtimcjushiftoriac,^^/)f,orw.'
die quodam egreflfus in campum , eo ubi
gis, Solls

filii

aula fuifle perhibetur

^artU locus

& o^r/<* Re^^*"^'*

fenem qpaendam obvium habui,

j,

veneranaivulcus&:autnontatis,quimme,utpotepercgruium,exha-a'r//ero>bitu forte cognitum,oculos conjiciens, (alve, inquit , hofpes C/ cum '^^s^f*:

gratia^egtfjem pro

tam amica falutatione,

O inquam, amantifsimefe- n^LZll*

nex,ni{imolefl:um(it,doceme,quajignoro; Potescnim,quiaexperientia fenili feu a^tate edoflius ea calles nec denegabis,quia flngulari
humanitatc prxdicus videris : Qui cumamice refpondcret, quid
eft,bone vir,quod a me requiris ? De voluntate tibi benefaciendi nc
:

dubitcs
eft in te

fi modo poteftas ca apud me fuerit

Utrumque, rctuli ego,
haud dubium: vellem autcm lubens cognofcere,num illa,qu^
,

dclafoney C]vl{(\uq.vc\\cxc AureoitotPoefis &hiftoriis tradita, revc-

raitafehabeant,anver6 fintvana&falfa, folummodcad deledandos homines introduda

huc ufque ad nospropagata ? Multi

&

cnim his,ceu fadis^fidcm detrahunt.- fed faltem ut fidis moralem ex-

pofitioneminducunt.Adqua:illcrenidcnspaululum, enegOjinquit, r<,^4/,^X'^'

fum ipfe la/on, de quo quxris qui tibi de me roganti omnium optime "*"'" '^f^f'
'^'
refponfiim dare ut poflum ,fic polliceor Quo dido cum aliquantu
^Llll^
lumexhorrefcerem,no eft,aitille, cur timeas; Ego enim ut vivus nulli
nocui, fed veluti LMedicu^ hontt^ omnihns profui, ficnec vita defun- itfinMeJu
dus <^uamvis rcvera mortuus non fim fed fama , ut fempcr , vege- ^*^'
getus &: fuperftcs Hic focerimei AEeta regia fedcsfuit, iWi Solpa- seijEtt^
,

ter,

non

ille<;celeftis,

quod abfonum

efl^et

Yyyy

aratione credere,
2

fed/"^''-'"'

longe

'''''^'''

y2^

Suhtilis

AUegoria

facie& (^\g\\\t2X.t proximccompar.

Hicin A/^j^/i^nemorepellem Arictisa Mcrcurio dcaLiratamrufpendit,quam non abfqiie magnis periculis obtincrcmihi licLiit; qucmadmodum tu forte novifti Cui refpondi quantum ledionefcirepof-

longealiiTS, illitamcnnominc,

fumjnonmefugit,ai:narratute, quibus mcdiisad eamrem vcneiis:

Faciam,inquit ille>ut poffum tc promi(i,fcd ita,ut mentem potius intcndaSjquam aures,fenfhm potius , quam verba refpicias, quo rerum
ufon qui- cognitionemagis, quammole traditionum a me difcedas CMedea
hmrr.tdtu rnihi ut confiliattixadfuit ,fic ego tibinon dccro. llla miniftravit mo.
'"...?! '^dumufurpandi ftrategemata inobtinendo vidoriam contratot be<,ccu^an'
luas venenojfiammis , dentibus nocentiflimas Eadem tibi quafi per
^'''^""^'^'""mahUorclinquamjfididismeis morigerus fueris:Draco pervigil foa.*ijHsut,
^^^^^^ j^jj^j ^j^ mafTanarcotica in cjus fauces injeda,Unde mox torpidus fenfim caput in fundum dimilitfemimortuus: Cui ita jacentiexanimi abfqiie mora dentcs extrahendi fuerunt.
Hi mox in humum
propriam bobusignivomispriuscxaratam fepelicndierant
Verum
boves indomiri prius flib jugum mittendij quod magniE induflrise &:
:

Quocircaadcos domandosaquamflillatitiamlympidiffimam dedit in faueesillorum ad iiammas reftinguendas,infpcrgendamj Pra^terea Luna Solifque imagines conceflit , abfque quibus nihil
laborisfuit

At ego,undeha^comniahaberem,qua:fivi Salafonefrt. tis tibi dixi rcfpondit; Apud me enim non in venics,qui cas , Medea ut
^tnicttinH- acccpi^fic ipfa has fccum abf hilit Ubi igitur invcftigem ^dedeam^ rexieiea ah

^^^ efficcrc poifeair

f^"*^'

Mfdieinam
chyrrtcam

incertum mihi,refpondit.Pofl:quam furibunda a me aufLifcro

git,nuptaeft^geofcni, exquo (JW^^/wfiliumpeperit,cumqueeo
in Afiae regioncm,abeo Mediam vocatam,abiit.His auditis plura alia
ab eo percontari volui , [cd ille , defciTus fum , inquit), intcrim hxc in
mci mcmoriamfcrvcsiquibus dicJisevanuit. Egovcro cogitabun?

Hoc

(|ys fiipcf

f-jjic

tc diu

mancns

quidfignificarcthaecrelatio,

apudme

d-mcditatusfum &;poitcoJlationemomniumrcperi,nilnniUl/(f^/^/rto fubir.m

fjam a mcqu^efitam fubintelligi,qux ex Vhccnke reverapetitur, atper
" 'S'vellus aurcum adumbratur. Pih cnim animalis aurei
pcnn*c voluerisPhoenicis eodemfpeilant. Dolosvirospra:terca, quosqua:re-vtUtre

&

rem

ChymU

Super Secreta

72^

rcmeadcmviciehicpaucosinvcni
qiiod tamen meparummovit,
cLi iTi fluis n ;ihi fuerit.iilam bcacam ccr ram acriam agnovifle In hac enim mundi parcCjinquamj^^^/^f/^^Tfr^^^^^^^^jquarum hsec lor' htAfmeji
aaKemanwem, illa Adonimjfluvium habctnotiflimum In Jordane J*'''''' ^'"''
Naaman Syrus feptics lotus a lepra purifljmus c vafit , Divino nutu:
,

Perhuncquoque
]

'i

(J^fojcs

l/raf/^ucum deduxitpo^iikim: In S^r/a A^/o- videeUn.

if abapro,/I</^^/ifinfl:indujinteremptuslegitur Adenis quahsfuerit,

didum

^^'^*'"

^*^'

Hic provenit Balfamum iilud Adonk

laudatifsimum quod a putre(iine corpora humana prasfervat &: lon- M''
fupra hbro fecun.lo

fatis

fuit

ubi

gifsimsedurationicoHfecrat.

Hicfuitilludto^7w

Saficlorum,
^^BdfAmum
quodfummusiilei^^rfr^i^/^^/^fV/^wiK/tumingreflusefljCumfangui- ^3

nem

DeoPatri, offerrec,tanquamfuflicicnslytrcn &: holocauftum; ad

quem,utfemper flc nunc vota noftri cordis aidcntifsima dirigemus

&: vitam

fuam

inter

coclum

& terram pro peccatoribus nobis

S'"'^<"''-

inhuncmodum:

O fumme & mifcricors Salvator mundi

ftcjquiDcnsaba^tcrno,

homo faiSlus cs in

Jesu Chri-

tcmporc;,

^"'^

&

ui^sdvlto-

Deum&hominesMcdiatorconjungcns,hoccft, uta;-'"""''^^'*
ternaeiniinitarqueDivinacpotentiacab hominc adiram
perpctua: damnationi s pro vocatx , adeoque tibi ipfi, Pa-

tri&SpirituiSandlOjCrcatorijtuipfefadtuscrcaturabu.

mana, utpotccxpurifTima Virgmcabfque ullo p?ccato

natusj meritotuofatisfacercs, ideoquehanctcrramtua
nat^vitatcjvitic converfatione, miraculis^ paflione, mor.
tc,refurred:ione &in coelos afccnfionejfandam rcddidifti Ego ex ima mentis mca: fubmifrionc, prccibus, quas
,

unquamlingua&pcd;orefufcipercpofIum,te,qui&Mc-

humano gencri utilcm pcr media ordinaria inftituifti& dcdifti jdumquc ipfcincurabilcsmorbosDiYyyy $
vina
dicinam ^

yzS
vina

virtiitc

AVegoria

Suhtilis

tua in hac tcrraagens

fuftulifti &: curafti,

Medicamfacultatemconomincluperom csaliasutes&rcientias,velutiBencdiftam, devafti,oro&obteftor,uttua gratiamihiadcfle nuncj lam nondigne-

ris,quoMedjcinamdiftamjCUjUscauf4 tantum labo

ris operacjfumptus&pcriculi inpcregrinando &in,

&

hucufcjiic pertuli^pofvcftigando ut tu nofti fubii

fiminquirere,inquifitamobtincrCj obtcntam ad no,

ministuigloriam,m

.iltorumq-JC ea indigcntiumrc-

lcvationemufurpare.-TufiquiclemjUtesfcrutatorcordiu|ii>novifti meum propofitum, cogitationcs

vitas

&

ftudium, quod nimirpm

mundana ha?c vana& fo-

fimihma aeftimem mequetibi confccratum

nicnte exoptcm ^ fi tu modo & Velie & Poffe hoc eft,
omnia concedas Largire qua^fo, ut cha ri tatis, opera,
quibusuniccmanciparivehm, abfque numero exercere,hoccft,medicinaillamultorumdoiores tamanimi quam corporis tollereaftcdt.oncsjfive ira^ & inv
rnniis

patientiaefivc altcrius

commotionis,quoad

licethu-

manitus,moderarivalcam :Benedic Lviedicina^prasclariftimotuodono.quodproximepoft confcientias

tranquiUitatemvitasquecakftisfer te folum nobis
im-etrata^ beatitudinem praehumanis omnibusnumcrandum venit , utviresateiph inditasinmorbis
propaget,quo A/bwf'
ahiique duns affedibus exerat

&

imm DciPatris^Spiritti^SanBtybzc quoque parte cehoc uiundo &poftpcr omncm;^cerniraHis

tem>Amcn.

lebretur in

Super S^creta Chymia.

727

qui omnis boni

& cfoni autlior efl,

//'/ (ffHftspret.ibu4

lanimo ruccurrit

ad

illiim

fuiflequcjque

Afia prarter cerram hanc fantlam Terraf^na^

,

i(quarantiquitusdicebatufmclle&Ia(5i:cabundare,nuncaucembar^''^y.^'""
7rf/f^fubje6la valde fterilis eft) PAradifum primae creationis c/f*/^yer

Ibariei

'hon:inisinperfcd:ionerua,ejurdemquelapfus;
ferrepropius intermitrere non potui

cum non

procul

i.

Babylone,

quo

Quocircacomccon- ^*> '!"'*(*

Conftatautemeum fuide lo- p/^^i//-^'

continiiato itinere

nihil praEter/^77/f.

concurfum qaorundam fluviorum ibidem reliquum animadverti:

Abhincadlndisemaritimamecontuh ubi in florentiilimam C/X'/,

tatem^0rmHnn\\^2mvi\Q\^\i dequaincola^hoc proverbiumjadanc,

Quod fi totus Mundus foret annulus Ormum ejus gemmam videri ql^Hfi^gem,
In hac urbe aliquamdiu moratus,animadverti quamplurimos indies '' orbis
,

cx diverfis portis magna

currere ,

feftinatione animseque cupiditace ex-^"!!"^''.

quorum cum unum

fortc interrogarem

quo

deftinaf-

adco properans? refpondit Ad Paradt/um terreftrwn ^**'''''''/?*

^"^*^"'^*
inquim
an hic eft adhuc Varadifui aliquis cum ego antiqui
Qmd
,
ilhus vix veftigium aliquod reperirc potuerim? At ille me relinqucns cucurrit, quo ad potuit Ego veroin urbem reverfusapud
niedcliberavi, quid agendum eftet, an enndcmParadifurn vellem
fi iic, quavia, an eadem porcajam di(flumfequerer,
indagare,
aliis portis eodem inftituentes viam : Verum ne
ex
alios
aut
quid ni(i maturo confilioinciperem , incidic, me eodemftratagema- Sirdtage^
teutidebere, quoCo/umbdi ille primus Americanioxhis detedor&f?*^"''"""
inventorufusdicitur: Circumivi itaque totam Urbem &:infinguIis</^."*''^
fctitcr,

&

portis aliquamdiu ftans exploravi auras , fi quae flarcnt, naribus,

quales,eflcnt,anlepidae, dulces&aromatica?, an alteriusautnulhac ratione tandem adverfus unamportarum
liusodoris,

&
&

^^^^-fefbirMrht

odoratas fpirare fenfi, quas ex illo P^^^f^^ terreftri

quam ahunde cogitavi; Ex hac itaque portaiter
potius,
provenire
ftas

placidas

mcum urgere incepi reda via quam pauciflimi ingrederentur

,
Pro- ^;^;^^
grcflushac,marequoddamtrajiciendumerat (fiquidem Ormtts in In-Margnriu
:

'/^fitumhabeat) inquo A/4r^4r//4r?albiflimarum&: optimarum'"'''^^ ^*"

)ifcationemanno:avi, Harumimpetratis aonnuUisprece &prciojrr'*^"'

non

Subtilts AUego ria

y^S

naturse donum ad Medicinam fpedans acccpi/Ic

AlbedoQnim
unionum maxime cft rpeciofa &:pulchra,
nondubitavi:
(ine qua omnis commendatio.^orum pcrit: Continens terr^ proximii
contingens longo tcrrarum intervallo procefsi per diverticuium valUercurUUt de anguftum, donec ad trivium quoddam acccirerim, ubi Mercuriajiatuain
lis ftatua vifcbatur tota in acgentata,exceptocapite,quod dcauratum
mvio qna^^^^^ Wxc Indice manus dextra^ redam quandam iineam demonftrayit,quaad Paradifim terre/irem c\xndum Jinquam cum fequerer, poil
loci fpacium ad flumen deveni valde Iatum&:
aliquod tcmporis
prof undum,quod abfque navc traniii e erat omnino impofsibilciNullaautemnavisintotoillolittore invcnicnda crat: Exquoprofpiccrc
potuiadverfi littoris oras Paradifo terrejtrfdmiim^is; imo illum ipfum
cfrcjqucmtranlivcram^cujus frudibiisobdefectum naviscamenhoc
tempore frui non poflem: Qiiantum ex lictori proximo coile animadVtfmobvm vertereiicuit,referam Arbores divcrforumiiorum aureorum, arantiorum,citriorum,purpureorum &:ruberrimorumibi vifx func. Nec
noii

exiguum tne

&

defueruntfempervirides Iauri,buxi,juniperi &: aii*e ejufmodi: Flores

omnium colorum fuaveolentium ibi copia magnafuerunc, nempc

&

fiorcs folis

amaranthi, lilia, rofae^bellidcs , liiacynthi

narciffi

&

alii

AuiituUh' Aurcs avium concentu omnifono nempe philomeia:,cucuIi,plictaci,

via.
alaudx,carduelis &:innumcrarum aiiarumpartim cognicarum par,

tim non,obic(5tabantur
*

culldtut '

vbvia.

Nec defuic Oiiufica arceini]:rumcntalis,qua:

fada erat cum rota fuis clavis dcprimencc claviculasorganorum mu(icorum,acque fic varias melodias 4.5. vel ^.vocum, vcluti digitis hu
maniSjCaufantC) follibus ventum afilantibus, didaq; rota d rivo quodamaquseperenni, motisSc circumdudis, quemadmodum propc
Gujlattis
Florentiam Itdid in Fratolino olim vidimus & audivimus
quoque hic habuit quo maximc caperetur , omne genus dclitiarum |i
:

fi

odrmi
*

'

cx frudibus arborum,alii{quc,tant2c varietatis, ut cujufque appetituf

facisfacerenc &: arridcrent Odores tantx virtutis &: fuavitatisundiquaque Ipargcbantur , ut allicerent merito omnes circum circa degentespopulosventisfuisemifritiis , qui tamen horumcaufseignari
obdurueruntnaribusindifcernendistotodoribus , quemadmodum
:

&:

illi,

'

Supt
'iber Secreta

ChymU.

72$

3c iVi.qui adiV/V/ Cdtaraciasfm CAtddupA habitanr,ob perpctuiim auri- ^'^^'1'Ca-

bus capcutum fragorem &c maximumfonitumjobrurduiflc feruntur ^LjiriruZ

Verum nil profuit hactenus tanta&: tahaeminusluftrairccumdo-^iff^/*.
:

nis

quas ibi abfcondita latuerunc, ncc fenfunotari potuerunt, carere

iniius ut didum , navicula^abfentiam: Quocirca

neceflum fucritob

locum hunc relinqucns ea fiducia,quod quamprimum pofTem inftrudior aut fortunatior redirem ilhus fluminis tranfltum tentare vellem,
^d intencionem mci itineris redii,nempe ad inveftigationem vheenku
6c ex eo dependentis CMedicwa ; cumque Aftam Aeriam fatis meo judicio vidifle exiflim3rer,rcd:a quafi via ad Africam,ukitnam o^bis par-

tem, anhelavi,inquafidcfideriumanimi meinonexplcrem,meeo

Ad finum itaque feu oram extremam
rubri maris iter direxi, ut indc nave in Africa: continentem cranfmitfruftratum iri,omnino pra:lenfi:
terer.

JFRICA, IGNEA
/^Um in Africfl.m appuliffem

integro exado anno &: eoamplius,

,
icerum Leonsm ingreffus fuerat,/^^ tenente CaHcrum fui
domicilii fafligium, quod magnam mihi fpem optimiauguriifecit:

^-^jam

.iV/

Protcnditurautcm Africawcx(us Meridianum Solcmipfi Afias undc

longe cahdiora funtibi anni tempora,quam ahbijpr^fertim ^ftas,quse
;

calidiihma ibi fentitur

Atque hsec

efl

pra^cipua caufa,cur fit in maxi-

ma fui parte inculta,torrida,ficibunda,flerihs & vacua

vii

In hac,ut flu-

funt rariores,ita fer^ {reQuenciores,ad aquas dulcesjubicunque ea:

fmt, concurrunt fibiqj invicem etiam diverfarum fpecierum mifcentur unde novi foetus, noviqi oris animalia nafcuntur &: non fine cau,

femper aliquid noviapportare diciturjlbi Panes^Satyri, Cyne- -^^'^*/"nocephali &: femihomincs degere feruntur , prxter innumerabiles bei^lvUd'"^
luarum fpecies Ibi 0>yx in {"ummo a^flu fitibunda lachrymis quafi cf-firt.
fufis 6c gemitibus iteratis ardorem folis deteflari traditur Ibi Lun
montes AtUs qui ccelum humeris f iiflinet, ut mineris,{ic ferpenti- ^0 ferbusabundant: Ibidcmfanguisdraconiscolligitur, quem dracoexf-;''"^''*^
"^'
lephante exuxicquQ exanimi concidente, ille contunditur 6i rcddere '^V'*

fa

Afrtca

&

/222

qucm

Subtilis AUegoria
7^0
quem bibit cruorcm cogitur. Ibidem juxta Erythrajum marc fcra
ant. quxdam vifacft, Ortus nomine,cujus caputrubeumlineis aurcis
,

OrtM

fni,cuju4

itum.ocuit

adccrvicemurquepertincntibus,ocuIinigri&pecles,pr^rertimpriores,albi,pofterioresnigriores, os ufq; ad genas candidum,fuere Cu:

ifgr/,/.tfiMjysexteriorisformsecon{iderationedumdetineor,occurritPhilofo' "'

quod deconfmiili animali vidctur intcUigi;

rubeum eft, Sc pedes albi &: oculi nigri quid
cft Hoceftmagifterium Per quod cum ipfe eandem Mcdicinam,
quam egoinquirOjintcrprctctur,in eo aliquid myfterii latere non duphi Aviccnna:dilum

nempe,res,cujus caput

Ad

Thoeni.

etm crmta
oblcure dtfia ri^crri.
s-.y/tf rf-

bicavi
^^y^jy^
.,

^,

omuia tamen ad Phcenicem rcferri deberi pro certo fciens

\\\-

percepi,non proculabhincfatidicamfoeminam,
famapopulari
>
^

J-

i .

SwyUdm Erjthrxnm dicram, cujus extanr tot vaticinia de venturo

Mefllaaliifqucmaximi momenti rebus in cavarupe habicare idco,

_queeamimprimisabeundamputavi,utal5quidcertide Phccnicc cognofccrcm Ha^cde Chrifto carmen edidifle Spirtt m San^ t q^^^-mw^
traditur,cujusiniciales htera; funt hujufmodi
leJousChriftoslheov

^ch^fl^
ticini.m,

1'iis-ovg

quibus defcribitadventHm Chrijltin carnem^o^xi

ac adventumcjufdemad judicium&multa
,
alia 'Eujehius de SibyU^ in fua narratione hiftor.ita fcribit Et h^c virgo
perjpicue vaticinartpotuit Hanc ego qutdem beaiamjudtco^^quam Serva'viosfotcrJlAuros

x^/g-jc

eey wo?

in

i[)^/^futurusfithomo

fft)T^

^uv^o;,

torprcvidenti<.ifuie crginos vatem eleg't

vaticinAtamnencredunt.
confiteantu
'

minn non
efe cfi3a

Verum multifunt qui hanc ifs

,

fedfujpicantur aliquem noftra religionu Poeticd Mufdi non

,

cxpcrtemJjM condtdifje carminayf(Jeque adultertna

a cinta dici^cum tuiles fententias habeant

^^^'^'^""'

j^amvis SihjHam Erythrsam vatem fuifje

,

(^falfo SybilU vati-

multam voluptatu licentiam am^

honcftamvita confcrvationem duccniesi.

putanfes dr ad temferatam
Eftautem veritis inpropatulo eo quod noftra: religionis viri tempora.
:

diligenter &: exa61:c collcgcrunt ,

hoc aquopiamfitpoft

C/^r;y?/ fa

non

pofte conjedari

quod pocma:

dum dcfccnfum^&judicium.

Eft

eniminconfcflb Ciceronem poema hoc legiflTc, illudque&:m/?<?w4'itgiS' S"

commentariis fuis inferuiflic : Dcniqne
riam dialeftum tranftulifle
K^ntonto
Antontum vero QhAugufto
\mzicm^x.wxn:
huuc
imperantc
thrtte car.
cictrenem

&

tr.in

di

chriflc.

fupcratu, qui ^d.anuos impcravit

6^huicT/^fm?fuccefllflre,cujus

tem-

Stiper Secreta Chymm*

y^t

tcmpore Chrr/it z6.wcnmsi\\uxit acnova populi fncceflio confticit

dc qiio cmincndHuriUm kali.T Poccarum loqui puto, ubi aic
pyodiinn lucem hon^inumgenus inde novorum.
EtiteruminaliquociamBuCGlicorumloco,ubiadjicit:
VltimA Cumdi venttjam carmtms Atas (^c.
WxcEu/ehius Ctceronis locus,quem Bufebius citat, eil; lib. 2. dc divina. ^m^nttwtm

tione SibylUverfus ob/ervamus^quosilJafurensfudiJfedtcitur.^orumfaciM

:

s,.

tnterpres nuper falU quddam hominufama didurus tti fenatuputabatur, h^*

eum^quem reveraRegem habeamusyappeiiandum quoqiu cijtRegem/ijalvi licinantii
i/Je veliemus:Hoc(ieJi in iihrts in quem hominen, , aut in quod tempus e[i t Cicero m
<^*

Caliide enim^ qut ilia compofuit,perfecttt Ut quodcunque acctdijfet , pradi^

terpretatur

cium videretur , hominum cr tempdrum definittonefubiata Adhtbun l^ae chri.

etiam iatebramobfcuritatts-.utidem verfu^aliasin aiiam rempo/faccom fi^' ^*''^-*'
:

modari vtdentur. Non cjfi autem iiiud carmenfuretrtts cum ipfumpoema ^^/^,//' "!
,

deciarat

cum vera

{e/ienim magis artis

ea

qu^

^ dtiigentix

dn^o^^txUdtcitur,

quam incitattonn

cum deinceps exprimii

^ mottii)

verfu^

rtftmut, de

iiterts ^^l\ f'f"t'-

aiiquid connecittury ut in quibufdam Ennianii , qudt Enniti4 fecit Idcer:

temagic

efi attentt

'verft cujufque

antmt^quam furentts,

q^I'^^^

^^^,

Atqiie in Stbjiitnis exprimoperamvuU

omne
eU non furentis yadhibentis diligentum ^non hfuSroVcrumaxioma, quoCicero uticur, hoc car-/''^' '"'"*

fntenttA

prir/fis

iiteris iiittis

fententia carmen

'''^'^i'*'''-_

prdtexttttr: hocfcrtptorts

tnfant

Hasc

Ctcero

men rLilicet non e/Te Sibvll^E

1-

'

\r

quia non
o

fit

furentis

aucem
^

S/byiia

'? ^"^jV

aiiqutdfi'

carminaiua dixcnc, rallum &:iuonommeinaignumcit. Qon- gmiicantes,

cedimus>tum Stbyliam furore non fuifTc percitam cum illud carmen '^'^^* "/<^

-lurcns

"^

ediderit,quidhocrei veritaci decrahet ? Dicimus enim Spiritus Sandi{"7J/W.

afHatu , non diaboh Enthufiafmo feu furore eam tum motam fuifTc: < q^d

Ad hanc poflquam accelli,fedenteminantro,arborum,ramis,viridi- """/*"[

que cefpite prsecindo, falucavi officiofilfime. Qto licet primo afpc- r'tmsil"u4,

/'*-

dupaululum perterritagradumadinterioraretulit, tamen precibus

meislocumprjebens

f^verA.

Quemtuhicqu:^ris,inauit,pereerine? Ad^^^T/T
,
virgmem non licitum elt viro appropinquarc Nulla,refpondi, teme- Er^thtbr4<i
ricatepra-ceps, atmatura deliberatione prxhabita certusadtecon
lendi, ut quasdam dubia menti mca: inhserentia dilueres, mequegraZz22 z
tiofifumis
.*

y^z

AUegoria

Subtilis

'

tux dii-e6l:ionis documentis inftruercs; pro quibus/i

tis meis non averfam intellexerojviciflim omnia humanitatis &

tiofiffimis

&

dehica fervitiatibipolliceor

adftringo:

Ad ha^c

tc vocfficii

did:a clementior

miciori vultuapparens,quideft,inquit,quodmerogas

Nontibi

tuif-

quc iimilibus, difccndi percupidis, quicquam denegare potero: Duo

luncretulijVirgo divina qua^meingenueabfqueulla tergiverratione
autpcriphraridoceredigneris,nempc,anhic inAegypti AmbUve^niadhucavisilla totiusmundi unica Phcenix didamventa
dofit(ut fama fpargitur) &C an Aiedicina quasdam Irs
Jnvcnicnda
H^^ix'&
Quod fidc ubi utraque invehAiiium* loris ex eaunquam peiica ic petenda
inde ftten[[^gmda. &C volucris &c mcdiciua ? Bene, inquit illa,dubitas non de rebusnihiliautna>;ci,lcdmagniprecii; dubitaciocnimeftprimusgraDtibitatio
clus fcieDCiiCiqua tc beatc,quoad potero,polliceor:Mufri cadcm qua:primu4
Tuvcr6,necinloco,nec
fiveruQt pcr mcdianihil ad rcmfacicntia
lu<tflio

an j^y^ qIjp^ g^

&

>

gradtu

ct

r.

/*

pcrfona aberram Kegio enim , in qua nunc iriorans, Arabia ra^lix elt
tnti.
^S^vpco contcrmina.qua^ patria Ph(py^icis,v.nica habetur : Pcrfonam,
Thxnicis
p^itria qui. quam percontaris
nec hujus rci ignaram fcias, cui utriquc cum cuam
utraquc tibi rei quarlitas veritatem non decredideris,hinc
fortunam
Ego te docVrina hxc veroregiofcu^gyptusocularideneo-abit
Quocirca aures meis monitis &:
monftratione bencum redder
fhoejitx r^
videris dupliecm moverc,
Quscftionem
jnentem rcbus adhibe
Meatctnt
ii^^
n
r
o
limpliccm &: unicam
non liife- quam contemplaxionc diligcnti adhibita
rttnt,
Phtenix cnira fi affirmecur in rerum natura exiftere,
expcrieris.
Medicinailla (qua: alias 0y^4;?^4 dicttuy) ncgzii non poterit,&

^S*

ir*&doioru.

vicc verfa, hacaffirmata,illaquoquea{iericur Pha^nicem utmelius

perfpicias,tibiexfuiscoloribusdcpipgam :o^M^/4 telix,eiqueadja:

7h(znicii

cens Aegjftus antiquitus hac gaudebat ^o\\iQn,cv]Ui collum auretisftiU

dejcriftio.

ooy^reltauttm co^pus pttrpurais color tnpemits cinxit: In captte crtfia^corO'

ndinftar

.^

'vtfaeji: 'bolificrAavts njiftt

ahnos 66o.ad quam dtatem

cum

Yheemxno-perveneritfenefcens.cafia thttrifquefurculi^ confirutt ntdum,quem odori'utti

ex

ri

i,ffs

rcplet

conquajfattf^ adfolu radtos alisflarnmam excitat^qua combU"

""VT^'^ r//r / cinerem:Ex hoc

rt
p; ce.Mx
qnefnigrnt

deindeprodit vermtculus (^ indepulIus,qt4iprio-

ceupatrifunerajufla reddens^totum nidtim defert tn urbem Aegypti HeilOpotirJX

SuperSecretaChymk.
liopolimSolifacram,aliasThebasdi^amyibiquewaradepoPjit.^

7^5
Hoc qui

profjbulaomnino habcnt, pucri &:iniquirerumeftimatores vidcntur,qui pro hifl:oria,ut verba(bnant,facl:a,&:illi fallunturfuo judicio;
HierofTlyphicaenimfuntha^rc bc menti potiusdil:antur,quamauri- ^^J^t'^^*^
cediita ejlt
^
/1?
^
bus inlcribunturquepotius , quamocuhspercertas ngmas &cpiQ:u- hiercgiyphtras,quafi Iitcras,quas facras vocant : Qua de rc fi mihi fidem foh non "
adhibes,coKfu]cinterca2teros Orum Apollinem Aegjptiumfirtptorem^^^'"^"'^

cfut

inBieroglyphicorum fuorum. expofitione narratjUt ipfek vulgo accepit,

Fhcenicem poji quingentefmum annum ,

cumjam efi mortipropintjua

'nicTlbAe'

in gy^tiu,

t..y4egyptumrcmeare.JftfiprAveniatanteobitumcurari myflice ab AeoyptiiSi

qUiCcunq--, atiisfacris

animalibjribuunt^hikc^Pho^nici omni'i de-

beri\Gaudet nfolCmaxime Vhoenixin Aegyptopntcipue^ utpote

tllic

vehe- f^*"'^

A*

"*

fnentf.Wxc Onverbatcfatiserudiunt, quodftiyfliceaccipiaturM^z'- ^^*"

nix ab Aegy(>ti n^^roui mjftice curatur.Non opus igitur cric,in myflicis / myfiicis

hifloriamautfabulamfupponere difcrete cumncucrifiwipliciterco-'"'"*^^'"''*

^'

veniat.atfiprofabulorahiftoria,feu fabulahiftorica,qugalIegorjaeft,

\7amn'ec

oniuncl:imhabueris,noaberrabisafcopo;Hseceft inquit,P^'/jcil-A^''
mundi avis ex cujus pennis circa collum aureolis ,'nec l^f'""'^'^^
Medtctnx
11o
/Tnon aliis totius corporis, nT
Mcdicmaadj omncs aiTCctiones
humajia; na- ex pennif
turxeontrariasin temperiefanitatis optatamreducendasutilifrima, i'^'la unica totius

que antiquis -^gyptiis a quib. in He/topo/i (^routin Diod.Stculo legere

&

Dolorls reme-;^^^^ do.

poterisjomniumprimoinventa&ufurpataeft, Irjt
diuaih::^bebatur: Quibus auditis fupramoduml^^tatus fum & mox^or/i inHe.
Qua:fivi,Anne viamautoccafionem ullammonftrare poiretadavem ^'"f"^"^'
^
venta.
1TT
didtain ac j^.UdHinam pervemendi rixc enim, dixi omnis mear peregrir.ati' nis cnufa cft in qua fi mihi fubveneris,rem omnium gratif

manpr2:fticc'is:Non te deferam, illarefpondit.intuisncceiliratime erit,at oportet te labore tuo vtramque indagare;

certum
indicare nequeo ac nihilcminus
, ubiinvcnias
ribi
Locum
bus,quant'.im

nonomnino vacuum confiliofpeveomni deftirutum

dimitt ^m fed
^
omnem rcm. ubi illa fit indaganda,aperram : Aegyptust ut vidcs.omne ^erfL Im,

fuse

annonxfertilitatem Nilo fluviorum cekbcrrimoacccptatam re-

fertjCUjusfomeslicetfint incogniti&infcrutabiles, (incertumenim

Zz 22

permaner,

^ ^^

Subttlis

7j^

tamenO/M, quibusfc
Hic {(\Ju/lio fidcs hanominisgenuit, quod tefcireo-

nonnothH

permanet ,an fint inmontibus Lufid, necne

cxoncratin mare,mundofatis innotuerunt.

^mu4 Mtr-

benda

eHrii K''-

portct Patct

sili fontes

m^onnlltu-

CMercurtum,c\\iMZ\xm cjus

cnim

filio

AUegorta
)

dcdit poteftatcmmoniLrandi

tihi

Phcentcem

&:excapctendamyWtf^/f/4;:QLK)Circa CMcrcuriurn primoconfu-

las,quemutinvenias abhincadfcptem C)/?/4 2\r/// te confcras, noa

q^o^ ^P*^^ habeas ad fingula migrarc fed quia incertum tibi fit , ubi
"^dm.
quiren
^^^ g^^jj^ ccrcam fcdem ahcubi habet , fed nunc in pri^^^^^^^^
mo, nunc fecundo aut tcrtio autahomoracLir: Hictedoccbitiila,

ru4 phcem
^""

qu2e maximc defidcras , &: modo non nimis infelix fucris , fpedatorem ic Okagalium Dcty natura,'que arcanorum faciet. His perFirgtm dida- gratias agens
ceptis pro tanta humanieatc &: inftiturione

fneque nunc tandcm in rcd:am rcditurum

viamfperavi, i^ter meum ad A^/Vi 0//4 accelerando, qua:feptcm

immenias
sfU

ofiia

feptem
I.

qt*t

cnno^i-

cum

Niii

ejiium,

valedixi

liocmodo CmepicHm^BolhiticumySebermiticum^VelufiaMendeficum. Ad Canopicum primo

cum ^tenitictm Phantttcum
fnecontuh, in qua via per cohem fcpukura; Chrifl:ianorum a barj^^^jj^gj-^ntut

&

b^^J3j^jqiiondamocciforuminfigncmprofedusfum,cujusIocian-

nuamiracula, relatudignilTima, hicpra^tcrire nequeo:Namcerto quodam die Mcnfis Majt oadavera fcu ofla fcpultorum ab orientc
Ibleufquein meridiemfcnfimad fuperficicm ufquetumbx clc vanMiraculum ^^^^ ^j. (^(q^ doncc in confpedum eo concurrcntium hominum dcvcminus,tum a mcridie verfus occafum fbVlHmpts nennt,ahcubi magis,ahcubi
omnia ad priftinum ftattim rcdd"eprimuntur,doncc
%cypti a lis codcm modo
f3ue tempo

ie^-int;Qua:

fi

quis non divina virtute

fcd diabolica prorfus fieri affir-

nimium dilccdcndo adincrcduhtaZmlTe!- met, vidcat nc a fuperftitionc

om7itpote?itix ^sihhcvxivnxvc^Deni(jtte
fiumexttr temfcuimpietatcm incliuct ,
Me/evflfimiHa miraculofa finfla dcneget ac fubtrahat
i^^j^^.^jj [-i^^c aut his
^R^iurreiitonis cor

Tnnar^*
""^ '*''

vcra fuut, ut tcftantur muki qui viderunt iuis fcriptis pubi,catis, Rcfurrcclionis corporumhumauorum evidentifiimum cxcinplarcxhibent, quemadmodumquoquc Phoenicis novi excmerc

Hxc

{^\

mm-tui rcfulcitatio : Ad Canopmn infulam dcvcnicns Nii/jue ofiittr^

;]h advcrlum,dc l/m///-.'^qua:fivi,aniK)n ibifcdcmhaberet; Vcrum
,

popult;

Super Secreta

Chymu.

72?

fopuIiifliiTsregiunciila?,quodrerpondcrent,vixinveneruHt:Eriiditiores ex illis, y^gyptus, dicebant, Herwete tefte^ ceelum nohu refert &:
,

feptem Nili

oftia ejas

^f-^l^^aio

totidcm planctas,ex quibus Canopicum fupre- efi,Htrme,

mum efl:,f'//^//^/y/^ juniori fubjicitur

Rector navis MeneUi Cano- '"'fi'-

^i^hicrepultuS;inr!j]a'&portuinomenutdedit,{icP/4f//irwrummus quafi inrpedor fencx propitius eft,qui cum 'JMsrcurit a te qua^fttiavus {it,non mirumjfiad avitam domumaliquandotranfeat.-Atiam
non hic invcniri ^JAiercurjum rcrerebant, led in alio Nili cjufdcm O-

*"""'''"*.

^^vtti.

perennem refidcre. Attonitus cx hoc refponfcpoft mulcum temporis&erroriscommifTi, animadverti, adaliumlocum Mercurio
magis familiarem accedendum efle.
Ad recundum itaqucreda concedere nondubitavi, Bolbiticum*-^"^''*didum. Verumcumnonnullosindcobviammihifadospercontatus!^^.!!'
ilio

eflem, annonMcrcuriumNilifiliLim

ibi vidiflent mihi conveniende Mercurio illius loci {e nihil fcire refpondiflent, ulterius procedere nolui, ne fruftra &: tempus &: fumptus terercm.

dum

illique

DeduobusN/7/<?/?/ijitaqueccrtiorfalusadtertiumfeftino pede
Huic urbs Seherwtitos^ unde Sehenniiticum dicitur , pro- ticum m
pinquaeft, incolisnonadmodum frequentibus habitata, quorum <'y^'".
,

cucurri

..

morcs cum adeo

barbarosifcrigidos experirer,ut ab omni humanitate

alienos cenferem , nolui ibi diutius moram trahere , nec quicquam de

tjl4ercurii{cdc amplius inquirere. Quomodo enim inquam, Mecu,

r///Jomnishumanioris Iiteratur^e &: dodrinseaudorapud tam feros

populos maneret Nam vel hi illum ferocem
barbarum,fuique fimilem,aut hicillosmitesc^humanosdiuturniore mora 8(:vicinitatc

&

redderet

Oppidumitaquerclinquens poftquam egrefllis eram,

in-

quendam ejus loci agricolam An non hic CMercunm auhaberet

Qni refpondit^aulam quidem hic habec munitifl^mam,
lam
fed nunquam eam inhabitat.
Ad quartum itaque Ofltum perrexi Peluftacum^ vocatum, omnium 4.
terrogavi

Pf/yf-

famofiiiimum, obcivitatem ejufdem nominis ipfiadjacentem, cujus

^'^'^*

Hoc Afiam & A

rabiam ab igypto di viditjdivitiis olim abundanciflimu De eo poft-

'''^"*'"*

conditor, utfama eft,Peleus Achillispater extidt

q^Liam

Suhtilis Allegoria

75^

qiiamadiveram jejufque dotes&conditiones percepcram, nondiibitavi:Mcrcur.ialem fedem me ibi reperturum Ut enim, inquit, abfque Pelide/eu Achi4iji Troja opp ugnari non|)Otuit ita nec CMercurtus
abfque Pelujio obtincri Wxc eftemporium .^^^r/>.*/n(.bililIimii,quod
auro Arabico imprimis abundat Quo cum .xcccdc):tm ^MercurtHS ubi
refideretjogavi; At exincolis quidam refponditjnon fcmper huicloco adcfle Mercurium , quamvis acccptillimus hofpes fit , cum adeH
^,gre ferens tot itinera fruftra huc fulcepta nolui pedem figere, antequam qua? reftarcnt on:ia,vifita{]cra,non ditndcns mc tandemexoptatum Mercurium inlubfequcntibus coram conventurum.
Quintum in ordine Teniticum fuit oftium, cujus nomen ctfi ob
ne ullamcgo caufcurius cxtitcrit, tamcn id adire quoquevolui
f^Q-jqQsfubtcrfugio prxbuifleviderer: attantundem inde reportavi,quantumexprioribus,nempeomninonihil,ni(iquoddidiccrimibi
Mercurium,quem quxrebam,neutiquam habicare: O me mfclicem,
inquam,adeoneinfcqui oportet eum qui vel nulquam cft,vcl me infcdantcm ut formofus illc Alcxis Corydoncm, fugit An non fatius
:

j.

reniti'

cumsilt

/iOT.

fuiftctjd pofterioribusadpriora cancrum imitandoprogrelfun.?

An

ille juvenis mcum afpccVum prxiagicns faftidit,

ideoquefugamarripit,antequamaccedam? Sed non tandcm evafu-

fugax &: perafatus

ruscft,nec diu celari poteft , ubi ubi fit Duo mihi reftant exomnibus Nih oftiis,qu2e quoque favcnte Deo , luftrabo ac deindc toti JE:

gyptovaledicam.

quodrationecccli^frprofe6lusfum,iirmaanimilpcdu6lus,nunc
tandem totlaboribus finemfuturum:Sed (Sc illa fiduciafcfcllit.utantehacfxpius. Rcfponfumcnim abejus loci incolisacccpi , hicquidcm habitaftcMcrcurium fcd jam pridcm mutaifcfcdcm alioque
'mic^raflc ixpenumcro de eohic inquifitionem a multisinftitui , at
nunquam invcntum domi.
Poftrcmum ab hinc iterfufccpti ad Mendepum ufque quo cum
pervcniirem quseftvi de Merciirto^ qui ncc hic repcrtus Nec vcro le
hdvharjniticur cvgo(cyitwvnNtLt ofiiitm

ticum atli
ofltum.

c//r/(?dcbcricxiftimavi,

Mtnit'
ftum Nili
ofiium.

i^^ofte

LPdercuriiim pcrmulci rcipondcrunt.

Atquc

Snper Secreta

Chymu,

y^y

Atque fic reptemexorcline7\^//<^///perIuftratis,q'uemqu5efivi,

:um non ofFenderim,cleceptum mc a SibylU arbirratus fum, qux (Aem in hofce labyrinthos injeccrit ut animum falfa fpe ladatum cir:umducerct,fortc cx invidia aut odio erga alienos prseconcepto. Yc:um cum fingula,qu2e contigerant in itinere,revolvcrem; me forte ab
mquilinisquorumcunquelocorum pefiime deceptoriarerponfioHC
circumventum conjedavi.ea ratione quod innata quadam ferocia o,

mnespercgrinosfaflidirent acodiflentrldeoque quidcircaprimum,

fecundum ac tcrtium, aliaque oflia,ab illis refponfum f uerit, bene c5fidcravijCx quibus quam plurima occurrerunt,qu9 dubium antc conccptum augerent potius,quam cximercr:Unde retorfum veftigia re- Mercurttu
legendo ab ultimo verfus primum regreffus fum , ac tandem antequa '''^'*
ad primum redierim Mercurium inveni, in aliquo ofliorum ubi inco- *^^ ^
lasvifiefTentanteanegafle: Adhuncaccedens poftmultosfermonesww/M ^r.
,

inviccm habitos,ab eo dici,qu3S ignoraveram; Phosnicem inprimis de- "^'''.

moflravit, ubi conveniri deb^rer, quem in Ioco,de quo ne cogitaflcm Uuar"^'
antealatereapertifIimenarravit,quocum pervenifIem,meo infortu-'?'^*'"* dt.
nio.exieratforas,

(fortetum Arbiter conftitutus

inter

7^&uam

^*"'"'"*-

volucres alias eam infe<ftantesjde quo praslio alibi tradidimus) nt pofl

aliquotdieSjpaucafvefeptimanasrediturus Verumcumtamdiuex:

pedare mihi in alienis terris non confultum foret,prefertim quia rciiitusPhoenicisvalde incertus foret

cpnflitui

domumquamprimum

adornareiter; fatis exiftimans mihi eire pro tcmpore,cognovifre Mercurium, ubiillercfideret, nccnon Vhcenicem Mca'u:fia quxiitx va-^tV'''

trcm oC caulam cmcientem adquospnma occalione oblata redirc y///*

penitusapudmeconclufi. Naveitaqueconfccnfa ex Pelufiacoo^iiQia^^f'
,

^4.

r^;><?/witerumcontendis,tranrnavigatis totinfulis &:regnis circum

donec pcdem Gcrmanico inferrcm folo, undeprimum egreflus ReditMiin

cram: Verumneingratusvidearergaullum aquo quicquam bene- ^'""*circa

ficiiinhocitinere,inmecoIIati,fenfi,prim6SibylLr,deindec^^(frf -""""'
r/^,ac

demum Phcenici ac

Medictna ipfi fuos debitos honores

ac Encomiaepigrammatibuscuique
dicatis retribuam, *

Aaa aa

epi-

Suhtilts AUegorla

7^S

&^ eil^ li& eil^ e||& eii

EFIGRAMMA
HONOREM SIBYLLi ERYTHRii

"^s-a 119' ii& eiie m-Jf

m
AD^hint

Herophylcs

/^ wa^fja

thr^n dtHa. llU terga. tibi

ceiebrau

lie

li-

X)co(non ddmone)

diclse.

?not.i

Sncerdos

Q\\2.ni\.m^grAtiAJuflAredit

;.

non vertunt,gratajed ora,

Largapromittunt drfi^ dona manu

^^Nilo genitum quod tu me miferis dquQ
Tramite^ rhccniceam qui mihi monflret Avem^

samme^

lchminc p/enafacro vates orkcU dcdijii ,

Venturum humano^ dum canis, oreX)QVimi
ludicii quijuflaferens Examinafummi

Arbiter omnipotenstoiitis orbis erit,

tUe tibi cordiy

quamvis fis Bthnica Firgey

Dicarif^ Deinilfapuijfe ,fuit,.

Ndn Erjthr^a tuifuntantra capaciay Chriflo'

Vt tua

[pes\,

dr (fts ttite repofiapolo..

ii& ^i& 6g|3' '^ ^i^ '^i^ ^i^ gi^ ii& !& ^i& ^i^

EVIGRAMMA

^ ei8^

MERCIIRIO PHILOSOPHICO
dicanim.

MErcurium votitantaptate voce Latiniy

,

Shtlofophu
ttn

& haberts maxtmus HermeSy

trmu Interpres Gratts

ne iuHdtf

'"'^

QuodmediuscurrensinteresipfeDeos^
^
..77/.
T7

Teuthim Aegjpti

diceris effefolo,

Efigenitor tibi l^lui^agros prddives aquA vi

L^tificanSymagnas qui tibi liquit opes,.
Titpopulis leges Aegjpti rite tulifliy

(Ouds tibi Vulcan

m confcius arte dedit^

Qmntbt^s in toto tugentibm orbe videris

Grattis^ at kpaucfi

eognitw ejfe cu^if*

0^cpuan.

SuperSecreta Chymix*
)

y3P

atiAm multa iibi nAtur.^ munerA cUufit

Credititi thefaurisfunt

^tihrii ti

& apertafuis.

b ifacies eftprcpria ^flavaque cervi\',

Pe dus at ex alboforte colore nitet,

i^ptanturque tuispedibus talaria nigra^
VirgAque cumgemino nil gravat angue manum.
eji hAbitus^ quo nofceris omnibus HermeSf
tuus
Hic
Conveniens quadruplex efl color ille tibi,
7u mihi Phcenicem monjirafiiinterpretis ore,

Vebitor hinc gratas^ qu^s queo^reddo victs.

Interea chartA munufcuUfcripta loquaci

Accipe , (imajus quid dahis^ipfe fere.

AD PHOENICEM ENCOMIUM

EPL

^rammate exprefTiim.
'

Thoenicu

OCHtracmum Orhs, Mon[trum vitiofme

9Cfmmm,

Phoenix

Fnice , qui magnis appropriarefophis:

Pfirpureas indute comas atque aurea colia^
Excellis cunSias tnteraves

Hamque tibi nidus capa

^ opes

atque e tburefbao

Extruitury quavis ditior hinc es ave.

Confcius appares aliquotpoJifecuUfatiy

^odnatura dedit^ quo renovandus eris,

Inde lubens Iheba effcetum itfijlis in ara,

Fulcanusfaciem donet ut arte novam.

fennarumdecusauratumCMedicinafalutis
humanis commodaferre malis,
Vertur

Vnicafpes refidet morhiincurabilis in te^

*

Tuquefucisjuvenumincederemorefines.
Cxtera ne referam tua divinifima dona^

Vixpar efl opihus Perftca Gaza tuis.

Aaa aa

Vivitids

7^:?

Subttlis

AUegoriaJuper Secreta

ChymU.

Divitiu ego te cun^isjbenediitA volucris,

Prafero , quodvalidd des medicamen opis,

Mas mihi delitias optavipluribus annJs,

Mundanafme te non mihi cura rei ejt.
Ahditus arcanis^nejis cuipradajatebris
CondirisAtquefeles,teJleftne,ireforas,

Tliniusantiquo vifnm tetempore Rom*

^

Scribit^at {heu)mirisfa/Iiturillemodis.

Extraheret quis te ex nidts audaculus^aut quis

Detegeretyfatuaftnijtmentepuer?
Tutus erispofihacjhuc tutus ut ufquefutfli,
SitfapienSypennas cui dabis, oro, tuas.

MEDICIN^ PHOENlCIi, SEU

HermeticaeLaiis.

Slvariis montes opibus cumulentur ^ auro,

c^idprojunt homini,qui modo mortts erit

Um""

{^uxiliumpraftetntfiquisdiviniusiiliy

^o redeatjaufto Numinegratafalns,
Ergo nihil toto Medtcina carius orbe
Effepotefljjominum quA levet arte malum.
aurum^
opesjjtitc cedat
Divitia cedant

Cui mens non eadem^non homofedpecuseft

Adver{arius,cumviresfibiomnino dejecftas fcntiret, nonconfiditampliuspropriiingeniiarmis, quibus hadenus ufusfucrat^quia obtmcrcquocircaad

aliorum authoritates confugit, aquibus argumenta
nunc ultimo fequentia dcduxit.
F

S.

PHI-

PHILALETHtE
TRACTATUS TRES.
l

METALLORUM METAMORPHOSIS.
//.

BREVIS

MANUDUCTIO AD

RUBI-

num Coeleftem.
///.

FONS CHYMICiE VERITATIS.

^-^(74^)^

C A

UT

I.

Dejmc ^rtUj ejm Ciiltorihm, ^vmqiic ^Ycanum

^erquirencUmodo^

^^UanJoquidem omnes

cujufquege-

^|neris&: fortiina? homines aliquamfibi proponunt, fuariimyin rebusindngandis, horarum iraI'

,

pcnfarum mctam,utiiimirumejus, inquaverfanrur,artisperitiamailequantur, omneiqucfu-'

os intendunt nervos- ^ ucad ejus fummum collimenc.
Attamenpaiicos admodum ha^cfbrtuna Beat, namli cet multi
Architeduram anhelanc , at perpauci reperiuntur ArchimedeSb
Plurimi,ututreMedicina2addicanr , non plurescamen Paracelfi,
pauciHelmonrii ingcniopr^editi, imo fi vel inartefuamediocritaI'
p:

haudoleum autoperamperdidifle opinaHinc fadumjquod incafliim Te ftuduifle nullus exiflimer,

buntur.
quamvis non omnis Geometra Archimcdi aut Poera Homero, auc
tempoflintattins;ere

Rhetor Ciceroni seqiiiparetur. Pofrunt quippe &: inferioiis fertis

RhetorcsReipubJica; [prol::rgirofibiTaIento] prodcfTe. PofTunt,
inquam^quilibcthominesjicetejusjinquavcrfatifuntjartisimperitiores,utilcscenferiir;iIla [ubivivunt] Republicav
Q^orquoraiitem Metallorum Metamorphofi fefe addicunt y
rem maxiine utilem noninutiliterfaltem, &:etiam mlipienteranhcApexputahujus-artiseflipfum Arrificium , quod
larevidentur.
quiverohucnonappulerit
Nihil enimptieterdifpcndium &num-

juiaflecutusefl, fjffigium aequifivit,

mihil proficuireportabit.

morum, &iemporisalemidoda

>

Alchemixfcientia.^ Infuper &:irrifiii

y44

P,

Myrochemicisexponct fefe & opprobrio. Artis tamcn bbjcdiimnobile adcocxiftit, quodinfinitaspoflcflbripolliccaturopes,

rifui

Hjnc fadlum, quod nullus ferc

ranitatcm iniupcr pcrfc(^illimam.
vcl minimum de arte audiverit, ad cjus difpoftquam,
qui
,

idiota fit

quifitionem
induat.

fe

protinus non applicct , &: Chemift se adutum

Mox,quamprimum cx rcccptorum aliquorum

nomen

Ie6bionc,

protinusPhilofophiTitulumvindicat.
fpemaliquam conceperit
NcveroStohdamPhilofophiamcolcre videatur, unusquifquepro
,

ingcniifuifehcitate, fubtihtatcs cxcogitat,&: pro

furnos

conftruit, vitra fibi

nummorum copia

comparat, opufque mira cum folennitate

quoufque era tandem pariimonia fit in

1 ta decoquit
aggrcditur.
Fundo, &: parca admodum, fi uila, fuppellcx fit refidua. Ni autem
,

intereaarguatur,deMatcriaprimaMetalhca,Elcmcntorumrotatione, matrimonio Gabritiicum Bega novitdiflercrCjidqucfubidiomate vulgoignoto , Philofophos citabit, &:ad

placitum exponct feque fpe lortis f utura^ non parum fblabitur. Intercaverolaborcsfuflinet , velufqucadconfumptioncm , inhac
Philofophia, tamvirium, quam nummorum,ufquequoillamquam
inMetalhsqua:rebatMetamorphofin, infeipfum miferc fueritexiiifansetcmcritaris

pertus,

QuodcumobfervarentMyfochcmicicaptiofi

eundcmquc

plurimos cvcntum manere confpexerint, artem protinus ut fabulofam rident, &: in ludibrio habcnt. Ifli vero qui kk fua tcmcritate
ahosin eandcmdifpendiifemitamilhcerefatagunt ,
dcceperunt
,

commentifquc fuis, fidifque receptis chartam commaculant,ut peritiam faltem aliquam cum pecunise jactura lucrati videantur. QufbusSophiflicationibusimplctusadeo

Mundus

confpicitur

quod

nullusfereTyroArtisStudiofus,quinon his feducatur, nullusfcientiar contemptor, qui nonamplam hinc ogganiendi occafioncm
captitarepofht.

Ita

tamarsipfa,quamCultorescjusingcniii,indi-

gncpatiunturobNcbulonum quorundam pravitatem, quihcctin

Arre fmt ligno ftupidiores, ita tamcn fcribunt ac fi vere cHent ndepti,fuasquehbereimpofluraspromulgant,in tantum quod primus
,

incx-

toe MeiaU, Metamorph.

74^

mcxtricabilisTyroniChcmico Labyrinthus fitinterlibrosdifcernC'.

rcveros&falfos} exquodeceptorcsSophifta; , non rpeciorumminus dlficium, quam veri Artifta^ conftruant, imo utplurimum maDehisBernandusTrevicenfis [virhujus, inhoc
jora pollicentur
generenoninexpertusimpofturiE ] ficfi:ribit.
iV//?[inquit] //'^jiemy hofce evitAveris^ mhilunquam honi degufiahii in hac nrte,

Hunc

proindctradatumdefcripfijUt ccecosin hacfcieciapJeniusinftitucrem , ne per devia errantes mifere vagentiir, t primo quidem i
calumniis Artem vindicari decrevi. Qualificationes deindeeorum,

quihuicincumbunt,fi.ibnedcre vifiimeft; verum ultimq inquirendi modum defcribam

Qmbus procemii loco praemifiis ad artem
ipfana dilucidandam mcpoftea accingam.
Non etenim, quia plurimi reperiuntur Alchcmiam tradantes
deceptoresSophiftse^haecproindeaut falfitatis aut ineptiac arguePerpendcnda liquidemeft rerum pofiibilitas,perquam , fi
tur.

minus iljam obtredare non

fatuum folummodo,at etiam Philofopho indignum judicandum eft.
Hominumputaimprobitas , qui temereartem tradant > nihilad
hanc dcftruendamfacit. EftputaLuxnatur?eclarior,quamutab
pofiit improbari artis veritas, cadat, fin

hifceTenebrionibusobfcuretur.
FIiusproinDodrina^inftituam,
jie ab erroribus feducantur hifque Sole cvidentus apparebit
quod
:

realis, pollibiIis,&:verafit

Metailorum

tranfinutatio,

abimperfediQnisftatuadperfelum,idqueper NaturseArtifque cooperationem.

Nulla fiquidemmaterialis,fivcefl'entialis conlpicitur inter Mctalla
pcrfeci:a&imperfedadiffercntia,fcdaccidenta]isfoIummodo,qua:

Hxc[fola] major minorve Metalla perfuns fpeciesdiverfificat,nifiquodfuperiluitates qusedamfuperadvcntiti.x, intermetalla diftinda^ appareant, qu^quidem fcces, nullam cum Materiahabent correfpondentiam, ied huic
prorfus irreptitiomorefarrogata,ob digeftionis defcdum non expurgata^, cum indigcfto puro commjftie manferunt. Hinc formarummetalhcarum difcretio. Verum fiquandoper digcftionis completam perfedionem,fiiperfluah*ecrejecT:a fuerint,jamnonamphus
inmaturitatisdifproportioneconfiftit.

Bbb bb

imper-

y4^

P.

irnperfelumatpcrfc6tumpotiusMetnllumcerniturIiincexPIurnbi minera per conveniens tcmporis fpnrium, abfqucmoleflia dimij-'

,

Parifof.
argcncum repcrtum cflb copiofum foirores teftantur.
malitcr & fi excra terrae venas hoc i Jcm per Triumphantem arteir
quo minus iden^
poiTitprscftari nihil eftin natura impedimcnti
confequatur effcclum. Hujus autem certitudo hinc patet,[nirairunr

fa,

quod ex eadem materia cunda

oriantur Metalla]

exquo

quiir.

fit procreatrix materialisomnium

iftornm,quafmetaIlicafpccieinduuntur,quodper hocprobari nor
critdifficilcquoniam hifce omnibus accommodatur, S^rperar
tcmconjungipoiIit,iftudautcmpra:ftarcpcnicusforet impoflibilej
niiiuniusomniamateria? participarent. Mercurius fiquidemeft a-

terrarvenisgeneratuj;, univerfalis

qua ,ra]istamen, quacnulliprorfusrei, quaenon eft.identitatis fux

naturae commifcetur.
Cum igitur omnia metalla humc^^andc
con, bibat, fequetur,omnia illa c um hoc retinere materiae correfpondcntiam.
Addo, quod per Artcm Naturas adminiftrantcm MerGuriusitapoflitcumMetanisomnibus fucccflive concoqui
uto,

mniumiftorum veramcra(inverafqucproprietarcs,unusidemque,

codcm colore, fluxufque forma fubalternatim rcfcrat, exerat

QiK)din Arteforetimpoflibile nifipoiribilitatemhujus,pcr
que.
Matcrise corrcfpondcntiam Natura fuppeditarer.
Alia porro non dcfunt Argurr enta, ad hocidem probandum.

fub

Etprimofanenon leve hoc eft quodin $ currentcm cuncla

Metallap ifintreduci, prout&Mincridia
qu^cxprincipiiscon,

ftant Metallicis.

Infupcr &c Mcrcurii hi Mctnllici fic pollint tranf-

mucari,quod Saturninus fiatMarcialis [ fuis interea viribus ncglcd:is] percftcntia^tantummodoM rtialisineodemperArtificiumfagax, decoftionem Martialis porroidcm fiet Venercusper Veneris
fermcntum idcm quoque Lunaris Jovialis, autetiam Solaris per
horum fermenrum, nulla intcrca necin ftuxu, nec in colore altcritate facta,cxGcpto quod unus ^ fit altero purior &: defccatior. Ex Antimonioquoqucj excernkur admirabilit, qui item Mercuriorurn
Mctallicorum Natuiam fuperinduet, per fubtilem Naturce Artifq;
:

admi

T>e MetalL Adetamorph.

.aiiminiftrationem.

Neque hoc rolum

y^y

at etiam prxterea fupra di-

'diiftiufmodiMercurii corporumtamMetallicorum.quam Minera-

lium,ficperruamcdmmiftionemMercurium permutabunt vulgarem, quod ifte cum his digcftus, easdcm cum illis Naturales ftbi ad{bifcit quahtates, ut unum, eundemque cum his faciat
crcurium

juxtafpeciemcorporahsMcrcurii [fpirituahvinculo]
)

undi.

Unufque

&:

cum

omnium poteft formas induere, unamque chgere novam

.

eo con-

idem individuus fucceffivis operationibus

,

priori ne-

glecta,ufquedumperoi^miumPlanetarumRegnapercurrent.Ecqaod hoc arguit,quam quod unam cuncla hbi vmdicentMatcriam,

quodque ad hanc Mercunalemfuam
aqua,&:ad quamomnia
cunda
Materiam
reducl-a, pro digeftio/iis varietate ab unius inalte:

unum^ue peromniafucceiliQuodargumentum, utinfcvenilimum , (icetiam

firmiftimumhuicartifundamentum, &inviolabiIemanebit. Cohtra hc evidetiilima, nefcioquid objiciatur, nift fortenonnulli, quorum ingenii hebctudo ad ha^c capeftenda non attingit ^^{^ pluries
hxcattentalfe conquerantur, [idquejuxta Autorum clariftimorum

,rius fpecieivirtutempollincmigrare,

veperagrare.

pra:fcriptum

neutiquam tamen eventum fpei fuse refpondifTe. Qiii-

busrefponderclicec, quodlllorum ignoranciaad arcem adeo nobilemimprobandampaiumfaciar. Neetenim hocarci decurvicio ft

quid [inNaturaper Arcempoflibile] eorum incelledumfuo-iacjne,

queenimrrinusatfcdaca; arrogancisequ^m crallarignorantiie indicioforechujufcemodiobjcdio, quafieafblaperNaiuriEadminiftra*

tionem cooperancearce forencpra^ftabilia, quajfbkTciabfqueindagine fub ingcnii llii capacicaccm cadunt.
Ca;ceris ipfo faclo ab illa
exclufis, quaii eciam Inteiledius fui,(3c: Naturx p "sfibilitatis, eadcm
Qiiin imo &: per experimentalem fcicntiam alErforet nienfura.
mativam, negaciva: iftorum cxpericncja: cbvcnircm.
Ipfc c"o \\xc
quiicnbo, fidus Naiurar ceflis eire poillim, quod fupradicca illaomnjadeMccallis, Mercuriifq-, fint abiq;ullafaluate vera,&:iine fuco
cerca,
vifte,

mequc Jila omnia in mccallis, (3^ circa mcralla, vidiiie, coeno-

expertum eile ,

^ per expcricntiam vcra ccmprobaftb.

Bbb bb

*^Ea-

pio^

C AP.

74^

propcernudis ncgationibus [ quarum bafis ignorantia

cft]

cdncra '

contendendum: quorum unum memct

proficeor,cui quoquc adft'pulantur concorditer omnes veri uno ore
culares tcftcs nuliatcnus

Philofophi, quales (lint Aibertus,

Raymundus

Riplus, Famellus,

Moricnus, complurefque ahi, quorum, nomina tsedio erfet reccnfeFateorfalccmquod nonlevcfitopus,hocquod dixiprxftarc,
re.
econcraver6,a Pliilofophisrumme occulcacum,&inNacuraoccultaciflimum affirmarem.
Proinde clavem arcis a Philofphis nobis
perhiberinocum facio quam qui habueric clauftraomniareferan,

dummodo unumquodquefuoordine
veraquc mechodo cralare didiceric. Non enim pcrinde eft quodnam primo mecallum aut minerale aggrediatur,quave via, qUibufve
dipoteftaseicommiccicur

>

operacionibus pergac in hifcc vcro cognofcendis fagacicas ingeniopraecer Theoriam pradica fciencia, aut aliter Volens
fa requiricur,
:

&

nolens errabit. Poftim hic mutationes diverfas Metallor um reccnfere, ut nempe Martis in Vcncrem per acidum Vitrioli ftalagma, $

inSaturnum, ^ in Jovcm, !5^inLunam > quas quidcm operationes

plurimi[abArtisapiceaheni] notunt praeftarc Chemici vulgares.
Addo,quodpaucis[iifquenonnifiverisPhiIofophis]innotcfcic,fubMctallum occulcam, nobiftanciam dari mcdiam inter Mincram
lem cujusunaextremitaseftminera, altera metallum , quarum
commift^ virtutes coeleftes , unum aliquod cfticiutanonymum mc-

&

quum tamen metallum non fit , at Chaos id eft Spiritus ,

volatile, unde [Iicet in fc totum fit fugax] omnia Mctaltotum
quia
tallum

la,

abfque tranfmutatore Elixire poiliint educi , ctiam vel ipfum au-

rum&:argentum,item 5 cujusego virtutes non facile defcribam :

hujus in omnia metalla cranfmucationem vidi feci novi & hoc verum cfle mecum ceftabuncur adepci. Dicam [ficoncipies] Chahbs
a novi luminis Aucore vocacur, eftque operis vcrum principium,veraclavis[proutcradari poflTic] abdiciflima Philofiphorum fccreca
,

referandi.

Quidincerca,fiPhiIofophiha:comniaabfconderinc,&:

ParabolicefubfaIfiIarvd,vcrumfiIiis Arcisdcpinxerunc? Anproin-

^chxccam Divinafcientia vilipendecurr' Abfit.

Patec ucique

quod
in

'740

t>e t^efall, Adetamrph.

inimpcrfcd^iNaturaRil (it impcdimenti, quo minusin perfedum

tranfmutGtur,ex quo fLiaptcPhyfi propenfitatem retinent perfedioneminduendi,(imodo per AgensHomogeneum digeftiva vi pollens
attentetur. Jamergohujus virtutem placet inquirere. Acprimo
quidemilludper quod hocfieridebeat ftatuemus. Rationes fubindePhilofophicasfubnedemus.
Priusquodattinet > nilaliudefre
pofitcmur,erimufqueprofefli,quam AuFumin fupremum gradum
[adquemperNaturam Artemquededucipo/lit] digeftum, quod
tum non fimpliciter Aurum, verum quovis Auro vuigari millies perQuodficexaltatum, mctallaradicitus penefed:ius confpicictur.
irat,tingitacfigit.Neq; mlrumhoccuiqucvideatur,fiquidem infua

corporali cxiftentia

dum remanet

ultra

quam quod cuiquara c^ui

non viderit credibile eft tinduram fuam latc poteft diffundere. In

tantum quod una pari Auri unica , fex fere argenti libras , in fuam
,

minima videatur colorare. Exempli gratia.

Deauretur Argentimaffa[ utut permagna] illapoftmodum diftrahatur in Filum [licet crinis magnitudinis asmulum] torum illud quatiniSturam , quafi per

AuripuriflimiFilumapparebit, deeritquecitiusfilum attenuandi

ingenium Artifici, quam auro colorandi vis. Proinde fi corporalc
fi

hocmetallum,terreum , mortuumquehoc tamincffabile valeat

pracftare, unde quaefo tinduras inconftantia nifi quia corpus alterativecorpusnequeatingredi , nondeeft proin tindura quominus
,

tranfmutet, at obltattranfmutationi tingentiscorporalitas.

Verum

fihoccorporale terreum , fierctSpiritualeigneum , immutato

fuogenere, tumfaneradicitusingrederetur. &quodadvifumfccemulto plus
tat exterius, idem alterative prxftaret interius, ctiam
inquantumignisric multofubtiliorisquam terra,proprietai^s acef^
fentiar.rofitoitaq; hocfuppofico,nimirumterrenum vulgi Aurum

&

pofTeitacircularijquDufque inigneas cflentia^ Cathedraltatuatur,

facileindeColligeturjhancefiTentiamquintamprioti ejus fubftantia
cffe millics

perfediorem, idque ex lege difproportionis in fubcihtate

interElementaquatuoriideoque latius fuam valet diftluidere tintuiam;habet&hocinfuper,quodSpiritusdumfit , proinde per

3bb bb

mini-

75^0

P.

minimaintrinrecevaleatcommirceri

quod corpus

auri, ficcclatc

procul diftenderetur, non tamcn attingere poterrit ob (lii corporaliEtfi (icintrarit, dubioprocui tranfmutabit omnis fiquitatem.
perminimaefltranfmutatiopafliva: natura:
Phyficaingredio
dcm
nifiidenticiisnatura^fitinterrem ingredientem abingrefiam ,prout
aqua aqux commifta. Hoc nos fuppofitum procemii loco vcrum affe veramus fuoquc loco ejus modum defcribcmus. Hic falcem ar:

gumenta

aliquot poflibilitatem confirmantia inducemus.

Inter

qusenon levismomcnti hoccfl:,quodf'emcnfitcuju(que reifcmen

eft dc toto imperfehabentis perfcdio, &: quod femen ncn habet
dum. Quare prout Poeta cecinit. -/ Auro femmAfunt aurt^ luet
ahfirnft recedant iongitis Eft fiquidem hoc non modo perfedum ac
Si crgo fit in auro fcmen
in iua fpecie metallica perfeclfflimum.
auri, hocinaqu^ [qusefpiritusefthabitaculum] refidere fcquetur ,
nam femen eftfpirituale quoddamfpecieiconfervationismedium.
HincAuridiffohitionisposfibilitas, licetagens hoc pra-ftarepotcns
adinvenirCjOpusfitfummefagacis Philo(bplii,n6mediocri Talcnto
Porro fi diflblvatur Aururn, ad femen fiium cducena Deo beati.
dum non nifi inaquam fuigenerishomogeneani hocfaciendum
Qu^a femel diifolutione fada,corpus fuam formam,
Ratio fuadet
,

dcpofuit,nempe tcrreamauri,&:aqueamnureama]iamfiiperinduit.
&perfc(n:us unufOmnis infuper motus cilab aliquo ad ahquid
quifqucmotusterminusgcnerativi eftin eadcm fpccic,undemotus
eft progredlis, quod fiet per varias mutationcs homcgcncas rei mo,

tserquarccum aurcirasfittcrminus aquo cadcmcrittcrminusad

piogrcflusin homogcncitatemctalhca,
;quibus obfcrvatis^adfuumfinem (iNatu':eneces(]tatem
perle^ns
,

quem, fientqucintermcdii

nisnec esfitat c impcHitur cHcdum, (i modo per contrarmm opcrati(^are ab Aurodiflbluto cjusdem
oncsnonfucriiuinrcrmilfse.
regreflum
cxcra concrover(lamponinHis>&
diflcluti ad Aui-citarcm
,

probauimconckidimus.

Ha:c autcm

iiurea

forma quam

reaflu-

cadcm quam dcpof liic flquidcm a privatione

Aha igituuncccli.u-iomancc
.ndhobitumimposiibilisefrrcgrciHis.
mct

nullatcnus

crir

huic

MetalL Mefamorph.

yst

quxpriori rnnto cricnobilior ,

tioto rpiritualior,

2)<?
Iiiiic

in

forma

aiirea,

quantum ienis
eliterra
C?

fubtihor,

Dunoroue
i

Ad

Docb;ir..ie filios
'

dirigendumfacfuperq^rcripfijoblarrentjamtutoMyrocheniiciAn*
tiftites^qua: non norunt,eorum qu*E dixi vim nuUatenus obtundent,
aut veritarem improbabunc, Iiancq; certo certius calumniarumfuarumreportabuntmerccdem,aliamignorantiam.Artisputaoforibus
nihiircribo,ca:cerisqux'<iixiracabunde fufficiat.Stabilitaporroh^c
&C vindicata , jam de Cultoribus ejusaliquid dicendum.
Siquidem ut fuperius dictum eft, ex homuncionum, nonnullorum
nequitiaevenit,quodDivinaha;c Arspcrinde ac ejus A.mici, non
parum ab obtredacoribus finc pafli. Quiun puta ilupidi quidam

fcientia,

Mechanici,pra:rumtione caicafedudi, harum tradlationem aggrediunturjnummofque fuos amictunt, indignabundi flatim Chemicam Philofophiamexecranturjejus Cultoribusmaledicunt, AutoAlii licet parum edodi,
res de illa fcribentv s dilaccrant conviciis.
prsepofteri homines Auri fiti cxcarcati, Arti inhiant
rem abfquc
maturadeliberationeaggrcdiuntur, &:errant nihilominus, ramcn
Artis poflibilitatem concipiunr, ac credunt, bene dc illa loquuntur
&pudibundiruaminillafciterijgnorantiam,periticUnrudioribusobtendunt>de Artcfortafiercriberepergunr^&tacitafpeillediomnia
tandem quse amifere recuperandi , etiamnum 3dh'ic tcntabunt,
quoufquedamnamultiplicannt
amicos fuos futuri boni fpefola,

&

-,

buntur,atpauperesdummaneantj&:quotidiepauperioresreddantur , obridendi anfam pertinacibus Chemiic irriloribus fubminiEquidem tanta efl illorum nequitia, quun! ipfi fint fedud:i,
ftrant.
alios falfis fuis receptis,mendaciisfrripcifque Sophiilicis, inidem erroris prsedicamenttum alH^cre fhcagunc.
Tandem quidam Arcis
uc ut periti, tamcn invidia ad hocincitari fcabioie atque deceptorie
.

valdc rem tradant,&: fub vera: dodrina: promjsfis, miferrimisimpofturis Tyrones icd ucunt:iic Gvber, Amoldus, Lullius, cietcrique

fercomnes,interquoshaudunus repcritur candidusfcriptor,&

uUusobfcure, tamenvaideremtradensreperietur.

fi

Hincinevitabilis

712

P.

inccpturo Labyrintlius, quod vel immcdiato Dci

digito opus vidcatur,fi c^uis re(^am ingredi femitam expetierit. Hinc

Chcmiam

bilis

item tam odiofum Artis noraen , quod non facilc abfque maximairrifione illi intendatur Apprimc crgo cognitu neceflarium exiftimo
quidnamfitfuturofcicntiasfilioprimolococurandum, ut aurcam

hanc Artcm obtincrct, vellcrc hoc potiatur,{iquidem non pauca aderuntobftacula,qua5 retropellant,

nifi adfit

firma animi rcfolutio,

PUirima qusE fpem atquccxpcdationem deludant, nifi fagaxingc-.

niumhabueric,
Primoquidemuttutusrcddatur , abiisqiiiincceptumfanni$
obridebunt

iterfecretum cfleoportct> utnulhfuuslaborinnotef-

Quarc Antiqui Philofophi Sapientes, non ahtcr ac verbum in

cat.

ore hanc icientiam occultarc prasceperunt. Nequc fane inutilc videri poflet flc adhortari , quandoquidem non parvi faciant ad dc-

fpondentiam in Tyronis animo injiciendam, opprobria ac jurgla hominum, quiab artcipflabhorrcntes, ejuscultorcs cciam fummo in
contemptuhabent, Infuper, cventum fiquisfpedet , fccretaartis
Sictenimfpefuaquisfueritfruoccultationeopusefleapparebit
fl:ratias, ccquid obefle poterit taciturnitas, quam aliccr exemplo, qui
StolidsE[utvulg6reputatur]nummoficfruftatur, proponetur
jadura:.
Sin contra hoc Thefauro fucric potius,
rum ac temporis

nonutiIemodo,vcrum

&:

fummc

neceflarium tacuifle rcperietur.

Tyrannis puta irrprobifqucpra:daproponitur,fiquis palamt.into

thefaurofruacur, ae ufus tucrit, ctiam&: nonnuUiparuminhacrc
improvidiorcs, vitae falutem periclitati,feram tandem panitcntiam
Conftansinfuperanimideeetefl'e,fi quisin hanc
mifcriegerunt.
pala^ftram defcendcretfedulus,diligcns,dodus, hbrorumhGlluo,
mentis tranqujUx, non ignavus aut defes, non hocmodo, illud pofteavellens,privatus,folus, nifiquodfidelcm aliquem habcat foci,

um,unumnecplures,nonegcnus; licct enim parva quantitasfufliattamcn pluries errafle contingct,

ciat quum Aisfemehentetur
,

quos rcparafleerroresopushabctnummis , infuper &: ad impenfa

fupplcndavidui&:amiduincccfl'aria,huicdum Arci incun;bat,ncll
fortc

'DeAdefalL
orte aliudcigcre Qogatur

Metamorpk

cum

y^-^

libcr animi potius cfle tencatur.

v^uodqucmaximumcfi:, lionefLUsfit,DeumquetimcnSi &: apeccaisabhorrcns, precibu(qucNumina{bllicket utccepta rccundet,

,

Taliter

qualiricatus iter ingrcdiatur

at line claro

Naturx

Iu~

Proindelibrosfibicomparet, ho.minum dodorum

non Sophiftarum , his fcdulo incumbat legat , relcgat perle^at
tcfque fecum alte pcrpcndat cavcatquc ne cum rem f emel concluierit pradice ftatimattentet verum condufionem fuam fdepius
ruminet, examinctjperpcndatjcumque Audorum probatiffimorum
mineerrabit.

&

icntentia conterat,

tamdiu alteretque, quoufque unam aiiquam ele-

fuftinens perdurabit. Tum tandem

praxin incipiat,imploratoNuminis auxilio, experimenta confideret
gerit

qu^ omnes probationes

eorumque fucce/lum qux puoutratio fuaferit

alteret renovetque
quoufque (igna a Philofbphis defcripta confpcxerit. Erro,

totics

neifq; opeiationibuspr2EtermifIis ,uni foli vero

complemenco

infi-

ilat,nectamenanimumdcfpondeat, licetplurieserret, &:tamen a

fumptibus permagnis cavcat,fic,benedicente Deo,voro tandem potiecur.
Egoporro uctalcm inilruam^fcquentcm tradatum verum, planum pcrfcclum, abfqucfraudeconfcripfi. Etcamcno,

mnes Avaros,fraudulcncos, cecerofque ejusclaflis admonitosveArtem pariter, huncque tradatum mifllim facianc. Nam

lim, ut

Ctrtum

eft proctil

A F

hinc arctre profAfjim

U T

II.

Dc origmeartls,

ejmque Scriptorihm ,ejm Fmdaynento^ in

quodeprincipipsagttur<^letalliciiy
g^aduali Aletallorum (jr t^lineralmm

produBione.

HEr M

cognomineTrifmegiflus^ArtishujusPaterinPbicft de quo , quifham fueric

va-

lofophoru fccnam introdudus

V_-CC

CC

fiig

y^4

A P,

lix perhibentLir Aurorum opinioncs.

Non defunt, qui Mofen

iireillumaffirment^ralcemin hocconveniunt,

quod natione

fu-

fiieric

^gytius, Philofophus item perfpicatisiimus. Pater hujus Philorophixvocatur^putaquiprimus [quorumlibriextant] quihanc traQuiJam tamen volunt ab Enoch fcfcntiara
lat Philofophiam.
prxvidcns, feptcm hbcralcs fcicntias
dinivium
qui
dcrivatam
hanc
Her[interquas Chemia ] tabclhsinfcripfitjpoflcrirquereliquit.
:

mcs vero vallem Hebroningrcfllis illasadinvenit,qua: ^maragdinx

hodicappcllantur,atqueindc{uamfapicntiamde(iicitc.

Ahiacri-

tcrcontendunt,NoamhancartemtcnuifIb,ilIamque inarcam fiiam

portafic.Nonpauciexlocis Scriptura^nonnullisArtcm flabilirefaNonnulli ab
tagunt, iilamque Salomonem jabuifie fcrTpturiunt.
Adamoipfoad Abelem, ScficdeincepsadSethumdeducunt. Mihi
vero fimplicitatcmnaturse fcriptituro,hujufinodinon placentfubtilitates, Artem puta non iUuftrant imo potius obumbranr, ut Fanaticavideatur, quiqueitafcribunt , nonnifiobridcndiaufam ofonbus.
Sietenim Arsh^ecrealcinNatuMifochemicifquefubminiflrant.
rahabeat fundamentum , curegofollcituseliem , ucrumhicvel
ille nec ne incellcxerit , ut qui dognoverimus c)us cultores atquc peritosfummofefcftudiooccultafle

proirt etiam fuis in librisaliis id

Ncc nifi pofi obicum innotuere omncs vcl faltem pluautem flimma cum diligentia latuere. Hoc faltem iiquct,quot tantum abfit , utnovum fithoccommentum
utpec
multas Scculorum feries ejus cxtiterint perici, qui lingua ac nacione
diverfi,plurimi vcro ^etate coafrvi ; tam concordiccr de arre fcripfere>
quodneunamoperacionem [reftc mcclligcncibus] auc corrumpeFateorfaltem, quod reiimre autaIitcrtrad:arecomprobentur.
pcrito pcrmagnaapparcatdifificulrasiniibriscorum legendis , obfcure adeo, tropice, allegonce, & fi.:uratefcribunt , quidametiam

pra^ceptum.

rimi, in vivis

plurimafalfaintcrmifcentad inaignos incaurosque illaqueandum,

hoc modo Philofophos aftultis valeant diftingucre in fiimma tainenomnesunammetamfcriunt,& ad idem hofpitium deducunt.
uc

Qu2Eautemobfcuriuscradunc>hocinniillLim ahum finem faciunt,

''

D(f <C7l1etalL Metamorpb.

nifi

ut indignos excludanc

y^^

proiic pluries in fuis Jibris teftantur.

BerriardusTrcvircnfis [mihi ("ummecolendus] hac in artc candididimus reperitur Ripicus item Anglus Flamcihis GalJns , Sendi;

vogiusNoviLuminis Autor, Arcaniitem Hermeticiautor Anonynius, cujus tamen Nomen duplex Anagramma prodidic, uc^ nempe
\_(f)es

meaeji in agno\\\hio\ cuititulus Enchiridion Phyfica: reftitut^

&: \penes nos nnda, lagt ] Arcano fuo Hermetico Non
,

pricfixum

prtfeteriremhicPhilofophorumicalam, Rorariummagnum,Arnoidi opera, Ludum puerorum, Dionyiii Zachani opufculum, J.gidiu.

deVadis,Morieniopera,AugurelhpoemataChryropcei:e; Ouinq;
iiemtra^batusRofariiabbreviati, Petri BoniFerrarienfisopera, o, qui priediclis hifce fiint confbni

mnes verbo hbros inclufos vellem

&:quicontra,excluros Quibusutpareft priufquam opus inchoetur, comparatis, primo loco Metallorum pariterac Mineralium , vi,

tas,

regna, mores, habicumquc difcat ftudiofus

artis difcipulus

nec

notione fola fefe obledet, at fcientifice, id eftpradiice coGrnofcar.

Ad hocautem profunda opus eft contemplatione medjtativa, ut re-

rum Phyficarum in genere, corporumque Mineralium in fpecic,ortum difcacacintelhgat. Me quod attinet, MetaJlorum dodinnx
obitertantumintenfus,inquantum nempe Arti trafmutatoriseexplicandiE faciat,

mitto

rcrum Naturalium ortum in genere iubens pr^ter-

confrentusilladixifle

q>:a^priefato propofitofatisfaciant.

Brevicer tamen cctera ordine attingam.

Tradidere Philoibphi omnes vulgares quatuor dari Eicmenomnes originahLcr componentia,cx quibusomnia, adqu^e
,
refolvuntur,exquorum coahtudiverfb diverf^eres prodeunt. Infauftaehuicopmioni, Chemicifereomnes PhiJofophi fubfcripfere.
Caufamcujusahamnonpofrimconjicere, quam, quodabfque matura dehberatione [ ad rem propriam accindi ] accclerantes ha-c
,

ta

res

primarerum fundamenta defcripferunt.

(^am ego illorum fenaufus
non
improbare,
tentiam
aht er honoris fui ac obfcrvantia: crgo
juxta rei veritatem PhiJofophice pertradabo. EJemcnta pu ta qua:
quatuoripfi contendunt,tria folaagnofco, omnia quarfuapre Phyfi
,

Ccc

cc

fiiigcre

y$6

U.

?.

& terram.

frigerecxpericntiaclocct,

Acrem puia,aquam

quippecalorisdefeclas

per SoliscaJcfa^tivi diftantiam

caufatus, frigus his

omnibus inducit

Sokis

remotam

&: illud remiflTius aut intenfius,

quantura ma)ori auc minori diftantia removeatur. Ignem vero

Elemcntarcm prorfus rcjicio ncgo itcm ulhim cfte praeter vulgrs-

in

rcmnoftrumcommLinemqucVulcanum qui'ardetinculinis: Cujuscalorrempcrdcftrnclivusinfc. Ncqucncgo tamencaloremre,

bus incfle, profluumnimirum auc a luminc, aut a motu, auc vica, auc
Blas alterativo, alium nullum.
Prsedo Vulcanus rcs concrctas depafccndocomburitdivaftntque, eftque corruptivus motusviol':iitiflimus ,ab ativrum duorum contrariorum cxorta repugnancia
caufatus.
Elcmcncum tamcn non cft, prouc ncc fubftancia^nedum
accidens ,ada6l:ualem quancum flagrationemrpccl:at,acdiiorumin
femucuo agenciumadivicatis exprcflio infubjeclo capaci Non jam
oftendcrcm,qua:namad VulcanumadualicerardencGm ordinerei

quirantur praetcr accidens caloris &C fubftantiam,in qua flt liic acStus,

hoc hicfaltcm aflfeveramus,

ipfumnecfubftanciamefl'e|nec accidcns

& in

camen
acduorum aclivorum ,

licecejus calor flcaccidens,illum

,

mucuo agcnfium adivitacis expreflam operacionem ,

adivicaccm in omni re combuftibili comburence facile
poflbm demonftrare , nifl quod ab hoc loci forcc alienum,
fe

quam

ignem prorfus Elemcncalcm rcjicio , ternario incerca Elemcncorum numero contentus horumque nativam qualicatem primam frigus aflTcro nec nifi accidencalem lis calorem accribuo, prouc didum eft ; flc nec cria hxc commiftionc fua rerum nacuEc uc

ralium ingredi c^^mpoflcionem admicco.

Difproporcio flquidem
mircendotummixcuram generacioniidoneamcollic, cjufve posflbilicacem.

Nam Phyflcagencraiioflcper generacionemingredien-

tiumunioncm, Unioporroeftperminimarcrumunicndarumingrcsflojflnauccmminimum uniu'. lic minimo alcenus decuplo vel

ccnt plofubtilius,nonpolVuncha:c minima adasquaca coirc flquidem per minima convenireoportet, qua^ pcr minima unirc qu^erimus. Hinc commift^ aqua terrx non cu^^ii illa unicur, prouc neca,

<^uavino,autPhlcgmaSpiritui

imofcpararipofluntobfuam incer
minj-

'DeMetall ^.efamorph,

y$y

Si quisdixerit: ad mixcuramhancfacjminimadirproportioncni.
endamunumrubicakeriusflibtilitatem , atqueitadeincepsuniun-

tur;Infl:9,quodfiasquerubtilefiat [rpidum prius quodfuit] ut Mquidumpoflit [uniendofefc] ingredi,oportct ut ad eandem natu-

&

quid tum qua^fo rerra quam aqua [aqua

fiquideminterramnonmigrabit
utunioncmcum tcrraliabcat ,
ficunitive
ingrcdicturj &fi fic, quamfatucorpusputanoncorpus
umhocimaginari,tcrraminAquamefre convertendam utcum anuaconcretigencrationempromoveat, &:hocficonccdatur,ex aqua camcn res produ6ta dicetur , fi modo antequam produin realem aquam migrarit , hoc auccni
ci fic posfibilc terra

ram prorfus deducitur,

neceirarium

efl,

aut alicer

minimum

hujus

cum minimo

alce-

Et adhuc decfl: aer,minimum cujus eft

rius Hon
multo fubtihusaquas minimo,nifi in acrem cuncla evancfcere tencantur,ut & hunc pr^dicta aquafibiingcncrando fociumhabear
poteric con vf;nirc.

Quodfidaretur, exaere omniafoloconltarefequeretur,qui acrliaqua in fc tranfcet in fua natura fit a (q.(c originaliter feu ex tcrra
mutatisficconrtacus,idemtamcneric , ncc oborigmis fuxdifcrepanciamdiverfificacus: nifienimidemfucric aduniri ncquic, fiquidem uc aqua eandem habeac cum aere fubtilicatem eadem cum illa

&

qualicacesprimashabc:ecenccui:",ideiTi&:deterrajudicandumcfl,uc

adsequecur

raritati

& terra

aqux.

fi

fic

tum aqua

fic fubtiliata eric

aqua , & jam ubi compofitiogeneratorum ex Elcmentis cum juxta hanc dodrinam ex aere
omnianeccflchabeantprocedcrc.&quo fubrihus exigue, admiffa
cumhacMiflionis Doclnna Elemencorum quaternitace.
Si quis
autem dixeric verum cfle Elemencafic converci , rogarem a quo agence mucarencur Inf iiper fi cerra in aq uam migrec aqua in acrem,
nc iicfiat unio componcnciumEIemencorum,ad Elemencatum conflandum pcccrcm rurfus quid opus fit terr^e in rcalem aquam reduftiEaliamnovam adunire fic & aqua^ adaeris rariratem fiibtiliatae
novum aercm commifcerequafi unum & idera Elementuminalia
nvertibiledefeeffedum converfum non pofTct procreare,abffiw
queaicetiusadmixtione.
6idicatur, tenam, ucdiclumeftjfubtilirealisaer,

fic

flibtiliata erit re ihs

,

.^*

Ccc

cc

atanx

y^S

J P.

acamaquseraritate adarqiiari; 8>c tamen aquamnoncfTe utinec aquamc{leaerem,rogaremtum,utrum, necne primas qualitates uergonccinminimishabebuntcorrenumakeriusinduac finon
namhoc impoflibile fific ^fcirecupio, utrum,
{pondentiam
fi unumprimumalteriusprimiprimas induat,nonfiat realiterillud
primum cujus fic induit primas. Concrarium afleverare non eft
Concluditurergo, exunoomnia Elemento marhilofophicum.
teiialitcr origincm fumere , quse non porcft efle nec terra nec aer
ouod nifi brevjtati confulcrcm, facile poilem commonftrare. Unk:a
crgoreftataqua, quacunum verum cft matcrialcprincipiumomnium [quxinhoc orbeconfpiciuntur] corporumconcretorum.Ter&: conf erra cft folea five ft ratum in qua omnia corpora crcfcunt
eftque
crefcunt,
medium,
quem
virtutumque
in
coeAer
vantur.
;

leftiumdelator,quibusrepletur,&:perquemomnibus hiicc mferiAqux rerumomniumfcmencft a Creaoribus communicantur.

torcprimacreationeinditum,quodqua:dam in acrem producunt,
ut vecretabilia, qusedam intra fuos renes fervant ut animalia, in quibusdam maxime abftrufum reconditur, puta metallis. Eftque ad
finemufquemundifemcnfufficienscunctisrebusex femine produHoc
cendis, cujus [utdi(51:um cft ] aqua habitaculum rcperitur.
excitatum,
qux
aformafua
formacft
lucis
[aliasotiofum]
femen
[
quarprxftoadcft
qusedamineffabilisparticula , virtuscoeleftis
inferioraapte difpofita [ rationelociatqueagcntis convcnicnris] vi
,

fua imbuere &c ad motum excitare ] ita inquam fcmen a^liva virtutc
aquam eft coagucxcitatum,odore fuo fermcntativo material'

lando,quam

ita

immutat per

varias fcrmentaciones tranfmutatio-

nura cundarum autores, quoufq; illud produxerit ad quod prodiicendum femen fueratpropcnfum. Siitaque Mctallicumfueritfemen,narcitur inde primo humor ficcus,labilis, malus non madefaciens,nimirum $ omniummetallorummatcr. PofTcm hiclapidum
unius cujufquegcneris procreationcm docere, item circa^S^iipri,

mam nativitatem plurima notatu digniflima annotare.

ut ad propoficum parum facientia confulto pertranfco.

Illa

2"

autem

pu ta vera
metal-

I)e Adetall, Aletamorph.

y^^

metallorum materia dici meruit,quiaanteaquam ficretutur ad

Metallum deftinaretur, defedu ramcn aliquo poirec contingcre, uc
aliquodaMetallodiverfuminderefuItetjCumvcrofemelfit ,tum
quidemnonampIiusaliquidindenafcipolTit , nifiminerale autmccallicum :Exhoc diveriaquxconfpiciunturmineraliumgencra, uc
puta ?(C I? 2)20^0 q^^ 33 omnia unamcandemque matremhabcnt .

MediaquoqucMuicraliaquasdam hincoriuni;ur
fiunt exipfis Mctallis

fale

acido minerali erofis

qua.'dam ctiam
Vitriolum ex

fic

Cuprivcnapcrfi:alagmataIeacidum,crosa:cajus hic gcnerationcm

doccre abs rc forct , quare confulto pra^termitto.
Non autem
[quodperperam nonnullicredunt] pinguedo aliqua intervenicns
Sulphurca, ^conjungicur, quamcalorefuodecoquenscoagulct ,
cujuspolteaexpurgatio efi: metalh perfccbio. Novimusputaquod

Sulphur,qu0ddicitur,^,impuriuscfi:muItoSuiphurc,I>Iicet ^'i?
crudiorfit&rimmundioi-j^^&tamcn^iJCperfedtusefire bmecallum,
Noneflitaquecumifiis opiniandum de
vel gregarii teftabuntur.
pcr
coloftrum
Metalhca
iftuifmodi pinguc , cum m
digeftione
fic

agcnspropriumintcrnumdigcrcns,nempe calor qui pcr ccelcfiem

caufatusinfluxum,vitamatquemotuminfundit huic noflras^materia^, quic vitapariter ac motus dependcnt a matricis convenientis
adaptatione,fivclociadgcnerationcmidonei.
Licet cn^m
hac
fuperiorum virtute uberrimaomniafintplena, haecque pr^flo adfitcundisad informacioncmillorum^noncamenaduahtcr agitinformando. id eflad motum flimulandojnifi quatenus juveturabex,

crinfccisriteaccommodacis

acqueita,

tum virtus

ha^cccelefiis in-

ceflanter agit, quse licctin toto orbc uniformis &: unica, profeminis

t.Tm^n ratione variutur

Secundum quod

diverfificantur

rerum

fcrmcnta ad divcrfas trjnsmutationes producendas.

Qoarc {\ 5
hic natus locum fibi ad generaticncm idoneum invcnerit licetin fe
extra talem locum appareat frigidus utpote qui mortuus intra ta,

men

fuae nativitatis

ccntrum [aLlionibusgenerativisnondum inter-

hxc five calefiis virtus

tam a lucc quam a fuperiorum rotacione cau&ta, atq; per aeris mediun;^ ad omnia ubQrrimc,&:
miflls ] virtus

pcr

y6o

?.

U.

peromniadiffLifa, virtusinquamharc [quateniis luccmrcfcrt] caufabit

calorcm aliqucm

&

quatenus rotationc fupcriorum

caufa-

hoc inkriorij calor hic motuCque ca^leltis iine

bit motum
vita cj us in quo funt, eHc ncqucunt [ vitam volo non animalem nein iubjecbo

dum vegctabilem ,attormalcm]

abhis fermenta per Blas alteranquotidic

immutant
qu^
materiam transmutanttem producuntun
que quoufque virtus cccleftis prxdominarit.. fixitatcm majorem mi-

proloci accommodationc digcftionemadjuvantis , aut rctardantis, juxta qu.mi difproportionem digcllionis ex

una cadeiiiquc Matrc, difcrcpantcs prxdidilrarprolcs proveniunt, in-

noremveinduccns

arqualitatc

iolum maturitatis

diveriiticatx,

Cujus

ina^qualitacis

ratione cruda^aiiquot Ibperliuitates qua^non funt Mctallicseimpoiicionisjverumin funta 5 ieparabilcs, hasinouam nonexpurga,at

Metalla ipeciiicare vidcntur,runtquciilercccuIcnt^cruditatcsaIia^atqueali2eproMatri-

cumpuro coagulationcm

iLii"cipicntia,mter

cis$crenerantisvariatione , acdiveriimodecoagulatur , preloci

Embryonchococcupatdifferentia. Materia proindeunacilomni-

umMctallorum,ncmpc quiproprietcndit adoprocrcandum.C

ii qua; in gcnevc ob difi:'erentcm rcfpedum in gradu perfcdionis
,

rationciua^Jcommixtxfuerintfeces, hajfunt peraccidcnsnec 55lcm fubftantiam ingrcdiuntur, quarum partim di vcrfitas, partimque
loci difcrcpantia in qua fit digeftio , ex divcrfa coagulatione di ver,

farum fecum cum hoc uno puro, idcm unum varias larvas induit, &:
Particularcm cgo
mctalla imperfcda producit.
fic per fpccies fuas
,

omnium MctallorumGencalogi:^ dcicriptionem cvitaremiquia Solistantum&: Luna: rcnovationiatquc multiplicationi propcro.

penfum proinde me accingo.

C A
'Dc

U T

^ ^rgentOy qmmodo

Ad

III.

Materia Merciiriali
provcmant,^ depojfibilitate^ imperfeBa Adetalla ad

Amo

ex

bortimperjeBioncm tranfmutanda,

Ex J

He Metall. Adctamorph,

y6t

EXnaxum

prxdidorontc,utd!d:umc(!:,natuscftSol,acroro cjus Lunimirum per digeftioncm materia hsec ad perfedtionem

Perfedio porro duplex e/l vel inchoata, vel complecft adduda.
,

Completaperfediorutnmaeftmeta,
ad quam Natura fponte fua collimat,ncmpe ut decodta omni crudiexpurgata omni fccc, pura natura Metal]ica,abrquc omni fortatc
ta,idcft,expartc5:detoto.

&

de coagulata triumphet. Hic Sol nofter fuumortum habet, fuoquc

jubarc &:{pIendore terramilluminat.
Inchoata vero perfcj3:io fut
itadicam] pcrfcdiopropriedidanoneft, &tamenrefpc^uformaliccr imperfedi , haud improprie pcrfedio dici meruic.
Eft cnim
brmali? imperfedio judicanda cum non fic dccoquitur quajpuro
,

ingcncratione [peraccidcns] cohserebat crudita5,jiedum expurgatur hctcrogeneafuperflaitas , quin puroin coagujatione tantain
quantitatc commiftarelinquitur, utilli prxdominctur, tandemque
yincat

ficaccidit omnibusraetallis [SoIe6:

Luna

cxccptis]

qu

abomnibusfacilcEIementis corrumpencibus, corrumpuntur , ab

Vcrum cum fic dcvincitur cruditas , adigne itcm confumuntur.
coquc cxpurgatur ante coagulationem feculenta fuperfluitas,utpurunificpracdominacionem (upra impurumhabcat, utabhujuscorruptiva cyrannide liberetur , hicprimus perfcdionis gradus ^yi\{i\.
mandus. Totalis vcro expurgatio fecnm , impuriqucreje<ftio eft

metanicarumopcracionumcolophon fivcfummaperfe6i:io. Ectamcn hae crudjtatcs atque feccs, originaliter nonfucrantejusdem

cummctallico"5impofitionisautnatura: , imo fuere (eparabilcs
,

quarum feparatio antc coagulacionem

eft

Mecalli pcrfe<5lio.

Vc-

rum fi non fuerint cxpurgata? ante fuam congeLitionem h^c tamen

illas puro neutiquam adunivit imo feparabiles adhuc funt, ouam vis
,

nonpcrnaturamabrquealceriusadminic_ulo, at pcr Arcem*naturje

Hinc arrisTranfmutatoriajbafisacqueOrio^o,
adminiftrantem.
hoc verum Alchemias fundamentum. Nempe, quod impurTus

&

Metallum in fe poffidcat idem purum ex quo Aurum, quo cum, licet

impurum aliquod fit concoagulatum hoc tamen impurum neutiquam eft Metallicjc impoficionis, licet Metallum imperfcclura uDdd dd
num
,

C A?.

y6z

211

xium ab altero [ item & a perfecto ] difcriminct, ergo hctcrogencum

qiium fit/cparari valct per Agens triumphans,quod fi reperiri pofTic
fupra terram impurum certifllme atque imperfedum metallum in
purum bc perfcd:um Aurum migrabit Argentumve , cum digcftivac
Omne fiquidem agens fcparans ,eadcm ra-,
fcparationis refpedu.
tionccrit AgensdigerenSjh^cfiquidem feparatio fadueft impoffiTaleagens eflarcanum
bilis , abfquedigcfliva virtutecfficaci.

noflrum divinum

eflputaSpirituscccleflisatquscigneicvirtutis,

quare penetrandi vi pollec,, &:camen nativias auri proprietates rcferc:

cft namque Aurum in fupremum gradum digcflum,quare in homo*
gcncitateejufdcmgcneris&Natur.x , vulgarc Aurum , gradibus
Licet proinde fpiricuale fit corplurimis tranfcendit fuperatque.
pus, efttamen corpusquodvisaliudinmundo fixitatc fua fuperans,
|uarc homogeneum purum potcfl: retinere,

quum imperfeda fuper

Metalla projicicur , ne ob fuam crudicatem ab igne avolent, dura ejusviolcncixhecerogenexfeces comburenda: exponancur, in quo
Ignis quippe efl Auipfo folo toca confiflic digeftio tranfmutaciva.
riexamen, noflerinquam Vulcanus, qui a puro cundam impuricatemcombuflibilem, adurendocollec, fimodo [quod purum efl
j

igniscxamenobceneramfuamcruditatemnonaufugeric.
At imperfedaquaEvis Mecalla[hcecpuruminfeconcineanc ] hoc camen
purum, efl adeo crudum, hoc eft cum impuro commiflum , quodilcamen fuper hoc pr^edominans ab illo
lud ignem non fuftinens
,

&

avolans,fecumrapic, quodahcerigncvelucfuofimiligaudcrec. Ar-

canum prom noftrum

[quiafpiricualis Subftantia

homogenca]

ifli-

ufmodimetalla imperfedaper minimaintrat, &:quodfibifimilc invenerit, apprehcndit, &: prxpoUenti fua vi ab ignis flagrantis vioJentia dcfcndir, &: flxitace fua plufquam perfcda rccincc,incerea Vulcanus ardenscombuflibile quoquc flamma fua depafcicur , quo pcr
ignt m ronfun-ipco, purum remanct Auvum, Argentumve [pro Medicina? qualicace ] omncm it;nis violcnciam fuflincns acque omni
probjtionipropolicumin \\h pcrdurans niinerali neuciquam cc,

dcns, at pocius excellcns.

Quare non [ quod indigni quidam obcre^atores

'De MetaU. Metmorph.

y^-^

tatofCSobjiciimt]auriimargcntumvecreareprofitemur,at Agens

quod fupra imperfeda metalla projetflum per

mmimapo(litintrarcpropfer fuam Homogeneitatem ac Spiricuali,
PrsctereaurprsepoIIentifuavi &: virtuteab ignis combutatcm.
ftionedefendatpurum, quodfibifimileadinveniens, retinet ufque
dum vaftentur [ Vulcani conflagranti Tyrannide J ^<tcQ.% fuperfluie
qux operatio cft Chryfbpoetica tranfmutatio. Totum hoc eflicit
arcanus hic nofter Elixir , infuper &: hoc habet quod tam colorem
quamfixitatem a<5tuaIiterimperfc(5to communicet , in quantiinx
reperire atq efficere ,
;

ipfeiitfumrae exuberantis tam coloris

C A
'DeSemme ^nri

UT

Item

quam fixitatis,
IV.

utmm alia

Metatla Semen

habeant , qmJ}io determinata,

COnfervanda^, propagand^e nec non & producendse unicuiquc

fpecieij femen a Magno Creatore rebus infticucum eft: Eftque
,

femcn unicujufque rei perfeclio, &,cujus nullum eft femen imperfedum dejurejudicandumeft. Metallicumergofemen dari non
eftdubitandum. H^ecenimautomnia primis fexdiebusfuerecreata, qu5e in orbe jam funt ac fuere, aut faltcm indies mdcx concrevc Prius tam ratio quam experientia negat ; ergo (i pofterius, cum
re.
,

fanefemenmetallicumdarinemopoteritnegare.
Quodfidecur
hoc certeMecallum in coagularionc non amiccic. Coagulatio
quippe eftperfeclionis eifedii [feu potius macurationis, quxadper-

fedionemrcdaducit, fiexteriorafuerint Icgitime dilpofita.] Perfedionis porro fignum eft femen ejus, quod fic maturatur , non probabilc proindefcmenpercoagulacionem amicci, verumpotiusnobiliusreddi. Metallicumperhocfemen Metallisinefle patec. Rogariergopoceft , utrumomniametallainfefemenhabeant, &rciponderem ponendo. Habentomniafemenunum idemquc , ac
Ddd dd 1
ia

y64

A?.

ir.

quibusdnm propinquius , in aliis rcmotius rcfidet. Semca

autem hoc eft Semen Auri. Neutiquam vcro exiftimarelicet, Jovcm Ju vis habcrc fcmen, Saturnum Saturni, fic de cctcris , forma
puto Joviah,Saturnina, Martialis, &: cftpureaccidentahs,atmatcin

&

ria

fecurii

vam.

eftaurea

i^ura]

,'

cui nihil decft, pricter

nudam

digcftioncra

feparativam , cruditatum confumptivam, &: fixitatis indudli-

Forma vcro Auri eft fubftantiaHs , hoc

ftanriam mareria: , (ic depuratac, fundata.

eft fupcr ipfam fubIn cundiis ergo Metai-

hsimpcrfcctiseftfemcn Aureumadperfeflionemtendens,at initi.ncrefuoperaccidensimpeditum in Auro digeftoeft idem femea

Quarc fi qujcratur
proxime inclufum, in perfe^tione triumphans.
femeneximperfctismctaniscducere,remotum longe cumfit [ Hcet vere exiftens] labor futurus crit fruftraneus, ad Solcm puta cun:

[quod cft rei pcrfedio]

non excernicur. Semen voIo,non Mercurium, qui cft in omnibus,
&: exillis educendus eft ad vimiilam , in qua 6c pcr quam multiplicantur.
I> autemnonin "^ atin Aurofolo eft multiplicabilis , cum
nimirum ad Aurum pcrvenerit, ut de fe poftca fcmen fuum , id eft,
virtutem digeftiftimam emittat, ut cx hac multiphcatio ortum fuum
DeLunahicnoninutilefururumeftahquidaddere , cui
habeat.
tii

exaltari necefliim eft, aliterfemen exillis

femenfuum[quiapcrfecl:acft] meflb,quifpiamfacilecredcret.

O-

quod Elixir alba^projedioniinfcrConcedo fanc dari femen multiplicativum album pavicns datur.
riter ac rubeum, hoc tamen album in rcnibus tantum Solis continelur & quam vis fiat mu Iriplicatio Luna^ in Luna tamen femcn Lupinioni huic adftipulari videatur,

nasnonrcpericturproxime,atexSoleneceirehabetprodire ergo,
ut diximus albcdo ha:c Lunaris eft primus perfcdionis gradus , cu:

jusflavedoSoIariseft
[

complemcnium. Matcr enim Lapidis

qna:Lunadiciturnon vulgaris,

at Phi!(>fb^/hica] alba eft,

Solcm noftrum [qui lapidis eft Patcr] albedine

fua dealbat

proles, qu3f cxduohushifcc Parcntibus confurgit, albefcit

,
,

noftri

quare

unde
primo

adimitationemformie Matern*e, &:tum perfeclumcftfemen mullipli-

De MctdU. MetamQrpk
;

tiplicatlvum albtim

y6$

poftca rubcfcic rnbcdinc fangtiinca regali

Chryropoccica indutus poceflate.

C A

UT

T>c Sminis Aurei virtute

V.
gff in

quo proxime

includitm\

VT

autcmarcanum hocconrequi vaIeamu$,quo cum Imperfeda ad Perfedionem projedione fuper illa perduceremus in
primis^notandum eft illud, quodde Arcano hoc noflro diximus,
ncmp^quodfitAurumin fuprcmum gradum perfedionis exaltatum ad quam per naturam artcmque pofTcc deduci. Obfervandum item erit, quod in Auro Natura operationum fuarum metam
acquifivit, nec ulterius illud fponte fua promovebit.
Et tamen fcmen fuum efl ulterius maturandum cum ingenio fagaci. Hoc au,

temlongius abflrufumlatet, nec vifui facile apparet , prout alitcr

vegetantium , animaliumquc femen oculis exhiberi valet.
Nihilominus tamen per artificium fagax extrahi poflit , in tantum exaltari fupra fuam [ in qua natura quie vit ] virtutem , ut millies i llam fuDe femine hoc plurima referre pofTcm , quarpotius reticenperet.
da: apprime vcro notanda efl djfferentia interhoc mecallicum &:
vegetabile femen aut animale.
Hoc fiquidemob partium diflimifemen
ferentium a toto corpore excifum discernitur. IIlaritatem
lud vero Mecallicum non itafc habec, verum ex quo minimum Auri
{icrealeAurum,erg6perminimaejusfemenIaCet , necacorporc
fuo difcerni valec, corporeincerea hofpice manencci verum cumplcnariaMctallideftrudionefitfeminismanifeflatio, atque ica Mecallum rcduclum cotum infperma cranlic, ideoque fic mulciplicatio hu-

&

jusfeminis, vircucepocius &: dignitate,

quam quantitatc &numcro,

idcfl^nobilitarurmagisquamaugecur [Materia aurea in fcmenreduta] ob parLiumputa fimilariratem.

Quiarefpedu Lapidis Au-

rumcotumeflmateria,cummanifcflacur occulca profunditas, co-

Ddd dd

tum

CJP.E

y66

tiimeft/perma, q^iod circulando recipicvimruperiorumacinferiorum , tum fit tota forma , feu cceleftis virtus , aliis^hanc virtutem

i|i

&

communicandi capax iis nimirum qua^ funt fibi materize homoge

proxime eft aqua ,
Locusinquo rcmenreiidct
neitateaffinia.
,

namproprie&:exa6teloquendo

mmima

pars meralheftiemen.ea-

atquiainvifibihshsec pcrtotam aquam fui gencris

queinvifibihs
univerrahterdiffundicur,iHamq;inhabitat,&:iniUaviresfuasexerit,
:

necahud quidocuhsmanifeil:aturquamaqua,hcetagcns internum

[quod proprie femencil] ineiferatioiiiadeatrergototam promifcuc
aquamicmenvocamus,perinde ac totum granum femen appeUamus , quum tamen vita germinans iit nonnifi particula quxdam
Non autem Vitaiivevirtus ieminahs tah* modo in
cTj:aHiminima.
Mctalhs diilinguitur,fedperminimumcorporiscontinentisinfepaAddidi ha^c de femine ,quoniam iliperius
rabihter commifcctur.
didumeil, metaUum , cujusprofunditasficfueritmanifelhta fub
Mercuriah forma totum in femen abire nam aquam illam auream
quoniam hoc per iilam cxquifitistotam femen Auri nominamus
fimc cil difFufum, in tantum quod nonniii rationc fola feparariva leHoc ab antiquis Phiioibphis Sapientibus fermentum occulat.
venenum ignis iceminviiibihs,iecret6agens.
vocatumcil
tum
Neque ctiam ipfe fohis totam promifcue aquam femen quodammodo nominavi, at hi etiam non raro aquam fuam ignem vocarunt, aliQuarc hanc dlftinquotics in aqua fua ignem reiidere docuerunt.
,

euunt inanimam,i"piritumque,quorum prioreil mcdium,poil:erior

Metonymice crgo aquam fcipcn

feminalis virtus univercumtamenproprieloquendo
nominamus,
ditfunditur
, qua^ revera ibmcn
fahter per totam aquam inhabitat &:
Mirumii
eil.utabaqua^fusehabitaculo nunquam eil feparabihs.
aflignare
Spiritus
femihahs
fedem
me
aquam
videatur
cuiquam
hoc ne mirum videacur, ii quidem in prima Creatione Spiritus DEI

virtusadivaper ilhid medium.

fercbatur fupcr aquas

las

is

id

efl:,

per aquas Spiritus Cosleftis infufus

vi atque virtute prolifica dotavit.

rerum [qua:

in univ.erfo funt

femina

In hac enim. fola

ii-

omnia

prima ab origine fundata

funt,

jD^ i^Metall.

Mefamrph.

y(y

tiecillamiinquamegrcdiLintur; accameninvcgetantibusin
trudumaercm producuntur, inanimalibus incrarenes confervantur, inMineralibusin profundirare fua firmiteroccluduntur.
Ofunt

[iginalem

namquc fuam fedcm femcn egrcdi cft

impofTibile.

Ita-

quefiab aquaomnia[proutdiximus]in aqua eciamnum adhucfemenrefidereratiodocebit.

Nonaliundeputa confervantur rcs >
niii

unde oriuntur nam (ublata originis caufa ,tollitur effedum

liinc

faclum quod omnium multiplicatio femper fiat in humido&per humidum, prout &: nutritio. Vegetabiliaper Letfas terras aqueum, AniMetalla per Mercurialem liquomantia per Chylum hquidum
Hinc auta atque produda, vegetabilia fponte diverfum a
rcm.
,

toco fuocorporefemcn cxcernuntinaeracrudum , quodfietcoagulatumcorpus , utautem cognofcatur abaqua prodifFe fuumqucinaquaSpiritumfcminalem retinere, terrxad fpeciem augendamcommittitur, in qua matrice Leffas terr^e aqueo refolvitur ixi

proximamfuammateriamaqueam, & tuncincipitVegetatio. Aqueumporro feminale

LefFashocaqueum [pcr quoddifTolucione manifeflacum cfl:] fufcipic , fubflatque illud germini pro humoreradicah nucricivo, perquodargumentum recipit in plantam
Arboremvejuxtafeminis fermentum fpecificum.
Animalia natumeximaginationeSemenintrarcncsfcrvant, quod pcr gcneracionisadumin matricem debicamdifFufum,foetumformac tcnerum
crudoque multo humido abundantem,qui hquido poflea raenftruo
muliebri augctur , accrefcitadinfantem ufque pcrfedum
fua,

qucnativitatis hora inorbemprodiens

ala(fre nutritur

quoforrioraalimcntapoteritpcrferrc, qua:

tranfmutenturchylum

tum

ufque

liquiuiim

[ nifi in

proutoffainflomacho ranino

nonnu-

Pariformitcr his omnibus metalla femen /uum perfccte

elaboratum , [ denfisfubconvallibus] coagnlata claudunt , in atriunt.

qua tamen fitum

hoc poflea per fagax arcificium excraium

quoufque [ per prseviam
,
corruptioncm ] fui glorificationcm recipiat.
Opus autem hoc
cfl fumme difhcile , ob reconQ^itas metallorum compages
in
,

in matrice dcbita crefcit ac fovetur

quibus

hoc clauditur , nullt vi ccdenws , Hifiadfitinge

Proinde Matricem dad notum facio , inqua poniumfubtilc.
ntumaurum [ unde folum femen efl: quaerendum] fuum fponte ac
fuaviter emittet fperma , quoufque ipfum dcbiJitetur ac moriatur , & pcr mortem fuam renovabitur in Regcm gloriofiflimum,
cundospofteafuos fratresanaortis mcDu liberandi poteftatem naqiiibus fetnon

^us.

C A

U T

VL

Dc Scmims hujm extrahendi modo ag

mcdio,

Dlfficillima fcmperquac pulcherrima,omnium feculorum cx-^

Non mirandum proinperientia locuples tcflis cfTe potefi.
de, fi tanta repcriatur difficultas in ^bjcdo adco pra: alijs nobili.Nc-

quccnimfacilcnoviopusaliquodinrcrum Natura pluribus[quam

Quarc fi quisiter hocfucrit inhoccft] obfcfTum difficultatibus.

gtefTus, &: tamcn animae fuse a fludio ac labore parcet , revercatur oportetjinhocnamque liminecrravit. Tcrribilia fiquidemqua: in
operc apparebuntmala, maximadcfpondcntia: caufa crunt futura.
Clavemautcm artis fi cuipater Luminum concefTcrit , nihil jam
ampUushuicreflat,quamopusmuIierum,Iudurqucpucrorum ut
puta oculos fuos oblc Aet pulcherrimis inter laborandum apparentibus fi<^nis, quoufque mcircm demeflurus. Thefaurum totius mun,

&

vero error
difpendium, cura
di prxtiofiffimum poffideat, fine hac
Quarc
&: follicitatio, fruius erunt fruflranex hujus Philofophis.

fapiensunufquisquepriurquamitcringrediatur,de
fuis

cognofccndo primo erit ac fummc

follicitus

illo

[cum

fignis

ut fi torte aliqua?

apparerepoffintinilIaditficuItates,contraiIIasarmatus,non poftin-

ceptum iter cogatur cum mocrorc ac dolorc revcrti. Sciant itaquc

omnes Artis filii, quod ad arcanum noflrum confequendum opus fic
Auri fcmen occukiffimum manifeflare, quod non fit nifi per plenariamacomnimodamfixivolatilifationem, acpro-nde forma:iftius
corru-

TieAdetall. Adetamorph.

y^^

Aurumporroficdeftruere, eftopus totiiismun*

maximc recrctiflimum. Non eteaim m corrofi va metaiJi detur-

corrupdoncm.
[

d^^

pationecompleturhajcdivinarcientja, imo corro/iones

omnes iki-

ufmodi/untfair^&crronea?, cxquo requiraturadopusnoftrum

non dilTolutio qu3evis,atPhilorophica,id

eft,in aquamMercuriaJemj
pcrprxviamcalcinationemperg Agentcmfada,qu2Epcr fubtiJem
Elementorum rotationem ac converfionem producitur , cmx calcinatio cft humidi homogcnei cum ficco fuse natur^ mortificatio , uc

pofteaperidcmhumidumliccum vivificeturintantum

quoddi*

geftiftima virtus ex dilToIvcndo pcr diftblvcns cxtrada , huj us calci-

Ecquid hic eum corroliva cor-

nationis atque difToJutionis caufa fit..

porum contritionc [ per aquas mincrales ] communc ? Imo potius

contrariantur [oppoHtione Diametrica] prcTdidae operationes. Hxe
rede animadvertcrit ,operis tsedium facillirae percipiet. Aurumputaomnium eorporum fbljdiflimum, Hxi/nmumj&fortiftimsB
fi

quis

coropoiitionisjignispatientiftimum, &:corruptioni

minime obnoxium , non ita facile in naturam huic fuse adeo contrariam tranfit
Quarc fi quis vi hoc attentaverir, nihil proficier. Pr^poJIentis iraque virtufis Agens rcquiritur ut hoc fiat quod ngens homogene,

tim, amicabile , atquc fpirituale efte oporter, ut ncmpe affine fit corpori,&:tamen illud vincere pofi]r,acradicitus pcnetrare, per ix^ixr.

ma, cujus pcnetralia ex quo tam late

diftendantur, tamq;

minimum

Auri,verum Aurumpermaneat,vulgareitaqueagens non fitoporQuandoquidcm ctiam non tam facile fuam Aurum deponcc
jct.
formam > imopugnabit, ufquequodevi>5lumprorfusfuccumbat
ac moriatur, vi vificandi item virtu tc Agens noftrum poJIerc debuiifcfcquitur , utcxmortuiscadavcribusnovumpurumcorpusfufcitarevaleat.

C A

PU

VII.

T^eA^entepimo Philofbphico.ftve Matrke, inmam

femen noflrum emittendmi ejl, s^j" in
qua matmandnm,
Eee cc

Qu^.

c j.p. vn.
770
QU^rcnvium porrareftat nobis tale Agens
cun^taperficiamus.

mooenea.idqnelege

qiiocum pra;did;a
Inquarequiriturprimo, utfit aquaho.

neccflitatis-

Eteniminaquafolalatere

Ijj
'-,

vi-

At claudiresqueruasobtinerefemen, Aureum fuperius docui.

quoruni.manifeftura
dcnfiflimis,
tur in corpore AurijfubrnvoluGris
Educendaitaeflocculto illi,quodq'ia:rimu5,pIanecontrarium.
querefl:athxcaquaperaruficiumTubtile,atrpontenoningredituri

quodquidemaliudejusdemefTc
Erc^operaliudhocefficicndum
Omne namnatur^e oportetcumillo, quod educerc quxrimus.
oraneagcnsmariqiiidactionem)
que funileribifimifegencrat ,rdefl:,
genei-ativamexercens,illud, inquodagit, infuam [quam proximc'
Deinde aftinem oportet efTe hanc alicet] tranfmutat naturanv
quani corporidifTolvendo, ac proinde puram , mundam, &: ab omni
At ne hoc fatis , viforde cxquiruiirime mundatam ac purgatam..
,

rum Aurumconcrariari teneturincuTK^is

quibus".

quamquiEru-nus , difFert.
Prius fumfixum,hxcfumme volatilis, priuscorpus folidifTfmiimjha^cfpiri-

ab aqua [in qua femen

me

fuisrqualitatibus

latet]

CrafTum illud, fubtilis hn^c, mortuum illudy

&: vivifica, cetcneque omnes conditiones verbo in hac re-

Eus penerrantiffimus..
.

viva h*ec,

quiruntur, quasinillopoftdiflolutionem qujcriraus, atineoaguraConcluditur ergo , fofum cfle v eto corpore mortua defunt.
.

ramartis Alchcmica2cravem,qurcfl:reveraaqua illa ficca a Philofophis tocies defcripta-, fluens, labilis, &: tamen manus tangentis noiY

madcfaciens, necaliudquicquam , quodde unitatefua; materiae'

non fit, nec hoGfolum,verummfuper virtutibus fupradefcriptis doHic eflcuflosnofterportenarius balflimumnoflrum olc'
tetur.
,

um,

mel ,urinanoflra,rosmaji,fcraclla, mater.ovum, furnusfe-

eretiis,.

Clibanus,

Cribrum,Marmor

fiis,-ThcriaGanoftra,

ignis verus

Vinumardcns, Lco

viridis

DracovenenoAv'\s fTcrrpetiSy

Anfcr Hermcgenis, anceps hicgladius in manu Chcrub cui viam'

arborirvvita: tuetur, infinitis aliifque nominibus infignitur cflquc
%\\s noltrum , verum^ occultum , hortus item Philufophicus \n quo'
Regalis eflmineralis triumphanfqnc
furgit.Solncfterorietur
,

Satur-

SaturniavegetabiliSjMGrcuriiitemcadiiceus

quorummiraopera-

turjfequepro libitu fuotransformat, uc varias larvas induac

De
Gioriemurj
inquic,
Philofophus.
Alchemiftx^
ntut
Aqua
volura^
hac
acfine hacimpoljibilts efl Metdl^rttm tranfmntatio. Qind dicam ? qiiid
difleram ? uc laudes ejus prxdicem.Non eflica in fuanacura

illamreddimusper Artificiumnoftrum , res proinde vilis

men Thelaurus totius mundi pretiofiffimus.

qualiccr

ert:

<S<:ta-

O Natur^perfe^^lioJ

&c operum Metallicorum colophonj Proinde Dodrinx Fjli,artifque

ftudiofeattende^utvotumconfequaris. Accipe, quod defc eilim-

mundifJinium,hoceftmuIicrnoftrameretrix , expurgapenicus omnes fordes, &:exf rahe inde quod eft puriflimum hoc eft menftruum n.oftriijDiadema regaIe.Ecce,paucis abfolvi quod Pliilofbphum
nobilitac, ab erroribusiiberat, S<: ad pulcherrimum deliciarumcampum refta ducit. Caput proinde hocut concludam, breviter omnia,qusepriusdicl:a lunt, fuccincbe repetam. Nobilis dacurqux,

dam fcientia vcra & certa Alchemiadida quaimperfeda qusevis

metalla in Aurum five Argenrum perficiuncur, projcdione Arcani
,

fuper

illa

Qund arcanum

triumphantis , penetrancis &: cingencis.

xioneft nifi Aurum in gradum (ux pcrfeclionis fupremum exalcatum,&:hocpGr ArcemfagaccmNacurar adminiftrancem. Mecal!a fiquidem imperfcda cun^la cjusdemfunccum Auroimpofuionis

niacerialiSjnecnifiaccidcntibusfolisnudisdifi^eruncuci&decodi,onisincompIec3emodis &:gradibus.
Qiiodqueimperfe6lumcuni
illiscommifcecur , eftplane heccrogeneum,(3<:puro licec excernc

noncamenadunicurincime , acpromderejicivalecper
Agens pr^evalens, quale eft Elixir nofter complecus. Ad quod Arcanumobcincndum, educendum eft [ quocf in Auri corpore delitefcic] fperma, quodfub denfifFimis convallibus claudicur , nullifadhasreac,

quecedicviribus,fedfblummodoartefagacimanifcftacur.
Quod
cumapparec [priusocculcum] fub Mercurialiformacgreditur, unde exalcacur in eflcnciam quincam , albam primo dein rubeam pcr
,

ignem decoquencem concinuum. Ec hoccocumfitpcr Agenshoxnogeneum Mercuriale Poncicum; purum, mundum,CriftalIinum,

Eee ee i
fmc

77

m.

p.

iinc Diaphanitatc, liquidum finc humcdlationc , quse aquacft vcrc

l>ivina

nccrupertcrramrcpcritur

filiusputaeftPhilofcphipct

Naturacooperante,quamnosnovimus

liuncfabricatus.

""
'

vidi-

jnusjfccimus, habcmusatquepoftidemus, ingeniofisquepropalare

ftudcmuSjitatamen, utindignos penitusab artc arcentcscxcludainus, quibus rejctis ftudiorosinhortumhuncamcenilfimumcon-

comitabimur.

C A

U T

VIII.

T>e Jldfrcam Phihjbphici Genealogia^^ortUytiatfvitate yfig*

nifque Diagnojlicls iUurn pr^scedentibHi^ concomitantihm^

IAdabundi quidam arrogantefquc Sophiftae poftquam exlibro*

,

rumkduiadidicerintjVulgaremMercurium ab hacartc cfle alicniflimum,legcntesitem,quod Philofophi variis huncnominibus

appelientiCarca ftatim

oj,

inione dufli, arti fcfc fccuros confidunt,fe-

que hujus fcientise Magiftros affirmare non crubefcunt: rum intcrca

Quidam Diaphanum hocmcnftruum
ipfolignofintftupidiorcs*
vokmt hmpidumquc alii Gummi quoddam Mcallicum,cum Me,

tallispermifcibile fomniant, &: fruftra.

Alii,

qui

vcmm Mcrcuri-

um quajrunt, non Aquam, nec Gummi, nec calcem

[utiquidam]pingucmfivc unftuofumtamcn

ncc pulvercm
Mercurio

vel cx

vulgsri per infiniras purgationes praevias facerc fatagunt vel ex

,

tallis

per Sales rcfufcitativos

Qui vero ex

Herbis,

[ uti

vocant

Me

extrahcre contendunt.

& iftiufiiiodi rcbusj educere tentant, funt mi-

Accidit autcm hxc

opinio, ob altam rerum Mctallicarum ignorantiam
Quserunt

nervar craflifilmae , atque ingenii nequifllmi

illis

puta,quid autem ignorant? Opcrationes McrcuriiPhilofophiciin

caufisfuisnonapprchenduncincerticaproptcraliquidviccvulgaris
Non autcm norunt, in quo dcficit Mercuriu$
Mercurii expctunt.
vuigijncfapit ncemfit vcrus,

lum non eligunt

vel

&tamcn

rejiciunt,quiaPhiIofophi

il-

dcmum lavando ac|fublimando,&: dccoqucn-

doillumaltcrareafuanaturaquaerunt,nondubitantes, quin^ fifc-

mel

t>e Metall. Metamorph.

yy^

inelformamruam exuerit, vcramruam Philofophicam /lipcriiniuac.

Hujufmodilabores t^dioforet recenfcrcjquare exquo vcrumfltfui

& fald rcdum quoq; fui &: obliqui,ad ipfam rcm pertranfco.
Omnia Metalla fuperius docui ejusdem efFe principii Matcriahs,nc-

index

pe5.Sequituritaque,quod5{itreveraresmetallica,acproinde[licec
tamen homogeneam obtinerc cum cundis metallisMateria.Siitaq.MercuriusPhilofophicusfuturusfitAqua ho-

vulgaris] originaliter

&

mogcncametalhca, fequitur, quod materiaJiter

fundamentaliter
ab alioMercurionon difcriminetur,oifiquatenusunius Ctpurior altero,calidiorque,&: tameuterqueaquaficca mincralis.Norintitaq;
Do^brina: filii,materiaMercurii vulgaris,Mercurii Philofophici matcriam ingredi debere ac poffe,quamlibetnon totam quse in iflo confpicitur fubflantiam.Pro certo namque cognofcant Chcmicol^in-

dariMcrcurium,ex quo omniaMetalla,quam

vulgarem [refpcdu nimirum fuaeoriginis]quigeneratus intravcnas
terras,quamdiu a crudo acrc tutus manfit in loco ad generatienem aaccommodato,ad metallum procreandum pcnitus deflinatus
pto
eft, fuumqueinfcmotumatqueexcitationemretinebat, utadg^nerationcm perfcciam excitaretur.
Cafu autcm aliquo violata fivc
vitiataloci aptitudine,materiahsEcflatimquafi MortisMalleo pcrculfa motum omnem penitus amirtit , nec amphus promoveri valcc
ulterius, proutovum[fupraquodGallina aliquamdiu cubuit] rcfrigcratum, ineptum deinceps redditur ad fcetum producendum, vita
geniofi, nullum alium

&

pHtafiveinternuscaloraltcransdeficientcexterno evanuit

& fic

quod prius quotidiead perfedionem tcndcrct, jam cafu impeditum,

fit abortus, futuri motus fpontanei fpe nuUa rclida.
Hasc caufa efl,
quodcumtentarintnonnulli calore artificiofeexeogitato (upra
terram digerere , ludicrum retulerc operis fui prerium.
Tollitur
ergofeuporiusimpedinTrformainaccefTufuo , quse [ut fupradidum]efllucis ineffabiIisparticula,qua?praflo adefl , hofpitium
fuumilluminans, dummodo abextracun<aaaptefucrintdifpofita,
atquc ita fui in rebusimprcilionem relinquit , qua? a rebus fufcepta

fcrmentum producit, quod ojtnnis iranfmutarionis verus auctor cft,

Eee ee 5
pcr

77^

vni

?.

per fui odorcm fermcntaceum, res

a
,
corruptivum pariceratquegcnerativummotum excitans. Defici-;
cntibus autem ab extra requifitis ad hasc accidentibus , fpontc hasi
ipfas, in quibiis eft, alccrans

cunda ruunt,nccfacile hscc ruina ulla artc rcparatur.

igitur nobis matcria cruda

ReJinquitu

metallica , indigcila frigida , nccper de-^

,

codionem purgata) qua? [ rcfpedu mineralium ] fontansc

aqua: [ re-

Harc
fpe6lu vegetabilium atque animalium ] naturam a^mulatur.
deefl:
Philofophici
qua
Mercuni
pro
fijforma
cui
vera
,
,
efl: Materia

am commutare tenetur, ut iiat indc quod quasrimus. Ab hac autem

formaduphci

rcfpecl-udiftat,

primoejusquodfecumretinct fuper-

.|^

Superflui,fecundocjus[quodinifl:o dcficit] virtutis fpiricualis.

Defeflus auriuitas duplex efl: , terrcna lepra &:aquea hydrops.
temcfl:caIoris Sulphurci veri, cujus additamentumomnefuperflu-

Aqua iiquidemPhilofophicauterusefl: ,.
umpenituscxpurgabit.
atnon datur uterus gencrationi aptus abfquc calorc. Adde itaq;
ac fupple Mcrcurio, quod deefl:, nenapc vim igneam ad urendum,&
a Mercuriofponte decident omncsfeces , quas tu exquifitc feparabis.

Hocfipraefliteris,opusperfeciftifumnieperfpicacisadperitifll-

rniPhilofophi. Jupiter

tum adeptus eft Imperium, &: discuflis teter-

rimis Saturni nubeculis , fontem tibi pellucidum corufcantcmquc e-

mcrgere fecit. Hujusaquasnitorcmnon vulgarem mirabcre. Cujus

virtutcs no vulgares, quas non a materia,fed a forma rccipit,in nulla
alia re totius

mundi reperiendjc funt. Aurum putaiiaturaliter diflol-

vit,folutione vera Philofophica,non proutfolvuntoperantesSophiftse, per aquas cornfivas deturpantcs,&: a matcriaMetallica in quan-

HicMcrcurius Aurum atqucAr-

tumpoflunt,alienareconantes.

item Auri potabihs,

centumdefcnaturahterproducit Arcanum
norunt
adepti.
tcftantur
pariter
hoc
fcribo
quod fciens
ConcludamitaquehuncTra(5i:atuIum,quiaqua:cunq;dicenda
Tu inreftant, peculiari a mc fcripto traclatu candide traduntur.
,

&

S^rim vale , his fruere a Pco bencdidionem exfpedes.

,

Naw

d Pafre

Luminum folo

Sic itd

A U

hoc im^etr&bis,

Sic dixi.

O.

j!

f.
|
|

itTiiiTiitfitiiipiiiiirrir

BREVISMANVDVCTIO
A D

RUBINUM COELESTEM.
DeLapidc Phihfiphico 9 ejufqm SemtQ.
Apis Philofophorum

eft

Subftantia

quaedam

Coeleftis , Spiticualis, penetrativa, fixa, perficiens

omniaMe-

Aurum & Argentnm [ pro Medicinas qualitaomni probationi expofita 5 idque eximicatione Naturary

'talla in veriTm

tc]

cjurque operationum, quanto proximius

fieri pollic.

Circahancfubitantiam ArsChemia verfatur, quaeilliusperfi-

non autemper diunicam

verfa fed per
fwlummodo rem fit, cui nihil addendum,nihil
minuendum fed fuperfiua rantum removenda:.
Quod autcm ad artis hujus juj attiner experientia hac in re
optime ad homines convincendos valeret
fi cum verum hac arte
Aurum ficri probetur, tum qiiidem de Artis tam jure quam utilitate
haudquaquam erif dubitcndum.Tranfmutabilia aurem hoc modo
ciendi modumatqueviamtraiftar,atquedocet

cfle Metalla intperfec}a,p.irer,quiaomnia

ad unum ad perfcvflronem'

fuere dcftinara, manfeceaurcmnonnuira imperfeda, ob<:flgefi:ionis

&

defehim.E! go, fidebite coqui pofiTcnr, pcrficicntur

illa qnandoquidem nihil fit in materia impedimentiquo minus hoc fiat ex uno^
fiquidcm fcnte omnia Meralla provenere,
nimirum crudo frigi,

^^humidoqiie, in quo nulla fuit inter Solem 6i Saturnum

differen-

yyi

AiamduBio

Brevli

tiaveruncamcnquid pofteainhacmaceriaoperataefl Natura, mjigis nimirum, vel minus illam decoqucndo, hoc folummodo diverfiPofluncitaquecunda aha Metallain Solcm perfici ,
tatemfecic.
opere nimirum divini noftri &: perfecliflimi Magifterii , quod fuper
imperfeda Mecalla projedum, in tancum illa decoquendo ||f rficere
valet,inquantumipfumcftplusquamdebicas[qu2 in Auro requiHicitaque advertere licet, quantx fit virtutis,
ritur ] perfedionis.
Spiritualis
Naturse
Lapis hic nofter Divinus , qui nuda proquam
jtfclione id fupra terram una hora pcrficere qucat, quod Natura fubQuantum itaquc
terraneisopcrationibus nuUacenus perfcciilct,
poflitNaturaab Artc adjuta,hmchquidumeritperfpicere.
Lapis
fiquidem noftcr ut a Natura pcrfedtus erat abfque artis adminiculo,
quae autem perartem acquifita eft
unariae duntaxaterat virtutis
virtus, coopcrantc & adminiftrante Natura , iingulo regimine eft
denaria id eft, infinita quodammodojfiquidcm computari nequit
primo fiquidemillumdifroivendo , rurfumquecoagulando&decoqucndojCaditunaparsMedicinasfupcr looo. imperfcdiMetal-

&

h, penetrans

agulatione,

^ perfe6le tingens

vcrum fi

diflblutionc iceraca

& co-

medicinam hanc ulterius promovere tentabis jam eccc

,

ininfinitum tcnditur cujusenim tibi dcfueritad computandum ingenium , quam Elixiri ad penetrandum, &: tingcndum virtus : non
:

quod immcdiate tadu fuo corporali cocum illud cingac cancillum ica
mulciplicaci Eiixiris verum vircuce fua &: influxu cocum permeac
minima {iquidemparcicula corporis imperfecli cangicur acque cinVeruncamcn ica fc res habcc pars ugicur iramediacc a medicina.
,

naqu2Equccin(5laeftcontiguacpaciadinftarfcrmenci

cingititaque

cinlura parum debiliori quam ipfc

quod proxime tangic
fuic pra;dicus 6c imbucus hoc rurfus quod fibi proximum eft cinduf am communicando fermencac, idquc camdiu ufque dum coca dcHocauccra fic
mummaflaadperfcclionemveri Auriperducitur.
brevitcmporisfpatio,obagentisnoftri fpiricualitatemj quicum vcrus fit ignis Metalficus, non fecus ad Elcmentaris illc,duriflima qujcElixir id

viscorporaimperccptibihcerpcnetrac

& calefacic

etiara vel illas

par^

^d RMn. Codkjlem,
partes,quxacarbonibusnonfueranrtada:

yyy
fic&: hicMetaliaper

igncm refolura &: fufa momento fua virtute penetrar,!ntrat&: tino-jc;

iica fermento paftamfcrmcntarifGrpiusobfervatum efl:,etiam vel
exterioriliapars, ad quam Corporalis fermentiparsnunquamattin-

genclopervenit,nonaliter &:inhocopcre

fadum

eft

Obfervatc

itaque,quamnj^turalis{ithic nofterinhoc opere proceftus noscnimnon [quodfalfinonnulli criminatorcsobjiciunt ] Aurumfivc

:

Argentumcrearcprofitemur,verumexiisfolummodo,

in

quibus

h^ec infunt a Natura, arte noftra dicimus , ex metalhs nimirum,qu2t

f-mtejusdemcumAuro&Argentomaterix

insequalisverodiee,

ftionis,&:propterhocimperfe6ta manent, quasprojedionc arcani

noftrifuperilladigerimus&hocmodoperficimus, cumad periicicndanihilaliudpra:rterfimplicem hanc cruditatis eorum dcco^io-

ncm requiratur,quod abunde prxftare poteft medicinanoftra.

Heiivobisitaque dodrinarfiiiisl attendite mihi, quia

certi/Ii-'

mevobis notumfaciamtotumiUius Lapidis arcanum, qui non eft

Lapis , &: eft in quolibet homine
&: quolibet tempore iJlum
Hunc (i habueritis rcm totius mundi prctiofuo loco reperietis.
,

DivinusverocxiftitjideoquenonomnibuscomVobisvero Doclrina:filiisremtoram manifeftabo

municandus.
necquicquamad hoc Magifterium necefTarium reticebo. Vos veroattentisadefteanimiSj &:verbameapercipite , alcoque pedorc

fiflimamhabetis.

recondite.

Tranfmutationis antea pofTibilitatcm audiviftis, nimirum quod

rcs in perfeclionem deftinata, ob def ed:um vero decodionis impcrfe(5i:arelil:a,poflitperapplicationcmagentisejusdemcumperfccl:o,

ad quod hocimpeifcdum fueratdcftjnatum , clfentia: &: Nacurx ,

majoris autem perfcdionis in tantum perfici ad maturari , quantumagenscftexuberantimacuntatc&:virtutcplufquampcrfeebum.
Taleautem fe habec Lapis nofter ad alia mctalla quarvis imperfcVa;undc periilumhsec efle in Aurum &: Argcntum transmutabilia, extra controverfiam ponimus.
Animadvercitcicaque Sapientia: amatorcs quid &: quale de,

Fff ff

beat

'

Brivli J\damdiiBi9

^yS
bcatillucf efTc

,quod hoc praEftar* valeaciquod a

Pfiilorophis didum

cft Lapis fed eft in quolibet hominc , &: in quahbet re,

:

quo vis quo-

qucanni temporejfualoco repericndum.

Notatevcrba, fignatemyfteriarquia certiflime conftablc
Elementis quibus
i

pofitis &:anatizatis,

cic

non nudis vcrum comhoccftunumquodqjElemenrum quahtatc fua

nihil univerralius

iifque

dignofcendumpriEfeferens;ergoinomnire,idcftEfemento , efl
nofter Lapis : quolibet cnim corum deftrudo pcric aurcrNe fitis itaquc {olliciti de ullis rebus ab igne combuftibili-.
tas.
busrccrceenim, quod exomnircfit,hoceft,quod Eleraenti uniufcujufque vires feu quah tates anatizatas continet , ignis fme pericula
vioIcntiiErefiflit

Hcus vobis itaque Dodrinse filiis Maxfmum vobis ecce nocutn

fccretumrDeusautemvosjuvetad arcanum hocindignis ommlxis celandum; L :pis noftcr non aliunde prorfns quam ex metalhs originem fuam ducit, ifsque perfcdiffimis vos autem permitretis
vulgusm hac nrte opcrantum in omnibus rcbus excraneis quxrere :
quotquot autem veftrum veritatis amatores cftis, non alibiquam in
Metallis invcftigare aggrediamini unum cicnim , imo unicum cft
CXudautera fitillud,veftrumeritacnoftrumvcrumprincipium.
iendere>nequcqurcquamheterogcncuminopushocinduccre illudautemalnsrelinquere , qui tahbus inrcbus Lapidem noftnim
quarrunt, fcmpcr autemfruftra laborabunt, quamdiu quidfitunifacio

cum illudnoftrum verum

principium, ignorarinc.

Ego vero vobi^ ilkid notifico; Memcntotcitaque, quod ex Lconc

Lco,exhominehomogencratur,abaliisautcm hxc gcneraricxpenonfccuscxcombuftibilibus
ftarejabfurdumefrct&Iudibrium
;

combuftibilia, cx

x ternis af terna producuntur

Crcditis ex tribu-

]isuvaSyautexfpinisrofascoIIigcrc?Tamabliirdum

erir, (iquis

cxA-

Jiimalibus, Herbis, autiftiusmodi, Lapidemnoftrumfabricarecoiietur,quafi?.Iibf ,

quamin Auro qua^rcndum ciVetaurificandiprin-

cipium rcxtalibusiraqucnoncftquserendusLapisnofter, quinatujsjes veri Auri proprictatesrcferre debet, quae non f unt in rebus iftiufiuodi

u^d Rubin,

Cctlejlem.

yy^

jufmodi, necabipfispetend2e,nifirpermacacrearevelimus

nulliasefthominis, fedPci foliusproprium,

&

fi

qujs

quod

fehocfadu-

&

mendax. Sufficiacitaquenobis
rum promicteret , f alfus eflec
fpermata, quxparata nobis funtad manus, difponcre &: adminijntrare,novaver6 exrebusbeterogenciscreanda,noncumre,quod &c
faclu eft imponibile
&fifieripofret , nihilotamenmagispoljcrcnch^c fperma.ca arcificiofa , quam Nacuralia illa, quas habemus a
,

Nacura opcri noflro paraca. NuHaccnus icaque credendum cft ei >

quifpermacaMccallorum ex Herbis &: ifliufmodi fe producturum
proficetur.
Quamvis enim mirificc rudioribus Philofophi , ac arimponac,accamen dum creacis uci nefcic,eum mulco mifius preare poffe Spermaca efl: probabije,
Quicujique icaque artis fucurus eric fiHus , difcac
agnofcac
Lapidem noflrum Mecallorumcransformacorem in fpeciem perfetam,efrein Mecallis perfediffimisproxime inclufam &: concencam:
ex his icaq; iUius produ6tionem difcere admoncacur,^ non ex aliis.
tificis pcrici ciculo

Nuncitaquefacis,nifaIIor,aperceaudiyiflis, undehujus cam

fic qua^rcnda.
jEc (i bene animum adhibui-

flrcanilapidismaceria

Ais, hac in rc vos errare non concingec

Nuncde ejus nomine aliquid

dicamus, quomodo cnim fic in omAi loco

& hom,ine,expJicacum efl.

Nunc quomodo &: quare dicacur Japis, &: noxi lapis, docebo,
quomodo reperiendus fir adumbrabo.
,

ulcimo

Dicic cnim Phiiofophus,

quod fif lapis, & non iapis quod perperam inceIligu.ntnon;iuliij idque femperfere vulgus jinterprecacur cnimad hceram,efre alliquid,
quod aucem ignorac, lapidis formam referens, quodhbececiam vel
:

ipfo

taduin Aurjim probarum cingens ; fiveligneum

deum, quod pro

faififfimo

fueric,fivelapi-

[idque merico] repucac

omni icaque

[cxcepcaDiabohca] impofTibilejudicac; quareaudirovel Chemiflae nomine,abhorrcfcit fl:acim,& abominacur, nec ahcer eum,
quam impiumjftolidumque f uorum bonorum profuforem exiftimac,
falfa hac
confufa lapidis noftri fecreciffimi acceptione ad hoc incitacus ideo rudiores homines Jure Civili puniendos cfTe cales homixiesfuperfticiofe credunc :fubnomine verohominumrudiorumnon
arci

&

Fff

'ii

iUos

Brevis

78 o

O^amduBio

&

vellem , qiii plebeji feu illiterati funt indodi , verum

imo plurimos viros aliter dodiffimos/orfan eciam
pioSjintclligoiquos rudes idco nomino,tum quia huj^ artis rudcs flmL
6c ignari, ner iion ctiam, quod rudibus adco funt morjbus prxdicijU
caninomorequidquidignotumfitjoblatrent, ^deiis maledicant
qua: nunquani mcnte fiia aut conccpcrunt, aut concipcre potcrant
Hospefllmehabethxcmcareprehenfio , quia quodtam pietati ,
illos tantiim

&

etia nonnullos

quadoctrinsecontrariumeftjilliiSiidodi &:piifaciunt,tcilianimirum
judicant, quarnecdifccrnuntj nccdifccrnere valent

:cum cnimmo

&

neat dodrina fuadcat pietas ut eaqua: quis judicat perpendat ,

examinet hi contra illud indubitantcr condemnant ; quod tamcn
poflquam damnarunt, adhuc quid fic nefciunt, &: ignorant,quod onini Philofopho efl indigniflimum.
,

Ahiadhuc Chemica: artis fludiofi quamvis naturalius paulo' i^

remintclhgant, tamcninhoccrrant,quodlapideam aliquamcon,

utnimirumaliquidlapidisformamrefead hoc Philofophorum verba allegantes , qui lapi-

gclationemfacerevclint
rens conficiant

dem efTcaffirmant.
VosautemintclIigereveIim,nonidcoditumIapidem
quod
quod ignem non fugiat,
hac folum de caufa
verum fixus in eo mancatmon fccus ac fi eflet lapis,&:propter hocfecreti occultindi gratia lapis di<5tus, alia autcm in re nulla lapidem re.
ferre, atque ideo non eft Lapis, verum fpecie Aurum punus purisli,

lapidi affimiletur, fcd

mo, hxitate,

feu incombuftibilitate lapis, figura pulvis fubtilisfimus,

ad vifiim corpus grave,ad tadij impalpabile ad gultum dulpe, ad o,

doratubencolens,virtutefpirituspenetrantisfimus,ficcusexifl:ima-

&

tamen unduofus, fuper lamcllam metalli facile iluens,&: tingcns quaproprer Pater omnium mirabilium merito vocatur,fingutus,

tamenfuntadeoanatizatain
le Elemcntahabeatomnia
o utnullum pr2edominetur,verumomniaquatuor quintamunam
cflentiam feu naturam conftituant, qu5e nulla eft ex qun tuor verum
mnium participat eflque complcxionis tcmperatisfimae quamvis

lacumin

purus fit ignis Metalhcus,

& hic efl lapis nofter, qui non eft lapis,nec

ahquod

y^JRuhmtim Cop/e/lem.
p^St
flliquod fibi proprium nomen haber3&: ramen nihil ineft rori miindo,
cujiisahquafubconfiderarione nomenrorririnon
fiqiiidcm cO: qiiam adiniranda;

quam fi

poflir.

Narur^

dixcrinuis cflc Spirici lalcm

corporalem propne loquimar cfl: Auium etenim ,

idque non vulgi fep fbiricuaie, hoc cfr (ubtilc jpenecrarivum, ac nobilcfaLlum: quaproprcr cftfpiritus (ive cfTentia quinra , omnium
Cieaturarum pofl: an!mamrarionalemnobih{Iima,cundos nv rbos,
cundafqueimperfectionestamin Animalibus c]uam MeuiJisrpro
mcdicina:qualicatc] ad tempericm cxadifTimiam perfedamqi.c reduccns:6<:efl:verehicnoflcrMicrocofmus,qucmranria^flimamus.
1 labito hoc lapide, fed pulvere, feu quinra eflbntia, nondeeruni: ucc
divitia:,nccfalus, Deo dante,cuigloriainfecuIum.
Verumurad ulcimam inme fufceptieprovincia? parrem ncccdam, ut nempe, quibus hicnofter lapis mediis obrineri polfic, oftendam non enim a Nacura flibricarus, efl qua^rendus verum arce &C
ingenioopificiscomponendus,nacuratamenadjuvani.c,operamque
prsebence.-utienmifacabunde dcclaracumefl, mareriam hujuslapidis non aliunde quam a mctalhs effe perendam
nihilominus tamenhsEcmetalianonfuntlapisnofter , quod inrelleclu eft fdcillimum aliam enim formam a lapide noflro diverfam habenr. Veruntamcn,quodexiiscliciendafirnofframcdicin^,nonnego,utautem eiiciatur, necefTario rollenda eric prior mu ralli forma, idque fub
confervationefpeciei , quamvis fub ifliusparriculans &:individui

vcrum cll:

iin

Mctalhcaautem fpeciesin fpiritu habitac&:

non in alia ulla re,quam aquafui generis homogenca rcfidec: cft enim aqua fpirirus habicaculum,qui in confer-

metallideftrudione.

confervacur, qui fpiritus

,

Aurum ergo eft a fuaformamutandum jidqueinaquam fhigeneris homogeneamj in quaa-

vationefpecieiefcinprimisrecincndus.

Auriconfcrvatur,qui poftea AquamfuamreinfpifTatjinducitque poft putrefa6ri0ncm,novam formam,miIliesforma Aiiquam reincrudando amjfir ] perfcvftiorem.
ri
[

quaf;- iiicus

Rcducendafunt itaque corpora Mecallica in aquam homomanusnonmadefaciencem; ucex hacaquanovafpecies

,

gencam

Fff (

metalli-

Brevis

ySz
mecallica refultet

MamduBio

Hxc eft racdiV

quovis mctallo longe nobilior.

cinanoflra prctiofiirima &:

Rubinus Cc^lelhs

Totum autcm hoc opus Naturali illi fubterrane.T

operationi o-

ptimerefpondet,undcopusmcritonaturalevocatur. Naturaenim iH
cx 5 folo frigido humidoque aflidue digcrcndo &: coquendo in veArs autem ad opus
nis terrx metallafccmidum fpecies producit.
contrahendum,fubtiIiorcmlongeoperapionem invcnit , fimiJemlJK
i

iil

huictamcn:Mercurioenimcrudofrigidohumidoque, Aurummalurumdiffolvendumconjungit, &:exucrifquehifce unumj ,quem

aquam vit^uominant, efficit commixtione fccrctaqucconjuniflio^
,

nctqucm $ tandemdccoquuntm Aurumnonvulgi,fedlongcno*

bilius,quodcadit fuperimperfedametaUaqu3evis,caqucinproba'
tum Aurum, omni probationi cxpofitum, tingit.
IntcUigitis itaquc, ut crcdo , quod quamvis ex Auro folo jfit la*
pis noftcr,

tamen Aurum vulgi non eft Ule,

Ut ergo

\
\

ex Auro vul-

gicIiciaturAurumnoftrum , dillblvendum cllinaquamnonElcmentarem, fed manus non madefacientem, hoc eft mineralem; qua:
aqua eft Mercurius, qui ex fervo rubeo tradlus habct in fe quod citra
uUam manuum impofitioncm totum opus perficiar, Eftque hoc
tande unicum illud principium veriim &: Naturale, eui nihUaddcndum,nilrcmovcndumautminuendum,nififuperfluaqusedam,quae
abfqucuUohumanoadminiculoipfemecfua vi atque inftinj3:u Na-

habito aliud nihil curey.

Non
turah pcrficiei, Tu itaque hoc
immerjto Philofophus ergo dixit Totum tuum intendAtur ftudmm in
Ego vcro tibi dico Totum tuum intcndatur ftudium
decoquendo
in hoc Mercurio comparando , id eft in Latone noftro rnbco deal:

bando, quo fado , tu quod tuum eft fecifti j quod autem rcliquum
eft, non nifl opus eft mulicrum, ludufquc pucrorum pra^fto enim adcritNatura,qu2e cetcra expediat intercavcroquiestibidaturoptatisfima , utdixicPhilofophus , qujequidemquovis labpreeft
:

optabilior.
]

enim,quod non fit leve opus hoc noftras albificationis

[radicalis nimirum] hoc cnim ccrte crit altcrati &: rcdut^i corporis
Scitotc

indici

^dRuhin.CceleJlem.

^Sg

ifldkium^ncc unqmm adpriflinam/uam formam Aunim ira albtfi

cacumredibitiexcorporc cnim rpiricus,
ex fixo hacoperatione faCtum eft volatile. In dcalbando icaque Latonc tocas tuas intendas

&

vires, Facilius

cnim eft Aurum

congclacpocius

licdiirolvic,

quam fic deftrucre : qui cnim

coinciduncquippecorporisfolutio,

fjcere,

fpiricufque congelacio.

Confideratevero

fapientisefilioli,

& fignatchxc myfteria

quidquiddifroIvir,eftfpiricus, quidquidvero coagulat, cftcorpus.

Vultisicaqucveftracorpora diftolvi , fpirituali vobis inprimis opus

fpiri, quia corpus non diffolutivc ingreditur corpus ,
rarificat,
intrat,
attenuat
illud
tus autem
quoniam aquam quritis, aqua icaquc vobisad hanc manifeftandam opus eft: omnenaniiquc agens, aliquem adum excrcens in aliquid, fibi illud , in quod a-

cft fubftantia

&

gic [ in

mnc

quantum fieri

&

pofTic ] aflimilac

& ad efficicncis nacuram o-

nacurale conformatur efFecI:um,ad aqu^m icaque ex cerra cdu-

cendam, aqua opus eric

Non [quod perperamnonnulliexiftimanc] hicperaquamintelligoaquasforcesjaquasregis, aliafquecorrofivas

quas arcificio-

componunc Alchemiftarum vulgus, in eafquc fpecies M ecallicas diffolvendas ponunr, quas camen non difTolvunc, fcd corrodunr,

fc fibi

dcrurpanr, corrumpuncque, quisenimcredcrer , illasaquaspoffe

merallivereremformamdeftruerefubmerallic^ fpeciei confervari-

one,quacramcnipf2EfunranacuramecaIIicaalienifrimae

Quippe

nonfuncfacefiicaccs, uc fpccies penirus dcftruerenr, alirerinfiiam

Nacuramconverrerenc inquantumautempofrunc , illasinfordidumaliquid trasformaat: quanto enim magis corpora corroduntur,

tantomagisamecallicarpeciealienantur.
Noftra veroaquaeft aqua Mercurii, difToIvitque corporain J , cumque eis diffolutisinfei

&

conjungitur, cohnbicat
concoquitur ut ex eis fiat unumilludfpiritualetotumquodqua^ritur.
Omne cnimquod aliquidnaturalicerdifrolvitxuthocmodo fpecies rci difroluraeconfbrvetur,permanet cum re diffoluta matcrialiccr &c formaIiter,cumque
par?.biliter

illa coaleftic

& infpiffatur ab eo, ^ illum nutrit

ut videre cit in gra.

no

Brevis iD^amduBio

78^

no tricici quod cum a cerrcno vapore humido

;

hic vapor huic grano

pofl:

diiTolvatur

fubftac

diflokitionem prohumidoradicali

&

quoque
inomninaturalidifl'olutione,quod, cum ejufmodi diflblucio fic mortuivivificacio, hocpcrnihil ahudfieripofhc, quampcr illudvivum,
quod fuic de efTcncia hujus morcuijpriufquam morcuum efl:,veluti in

cum eo in plantam

Oblervandum

coalefcic.

erit &: aliud

granoeftmorcua [utitadicam] vica,quam vivificacam vclimus:hoc

itaquepernihilahudfieripotefl, quam pcr vaporem terra:, humidum cceh calidumque, quippe vel ipdim granum ex tcrra fuit extra-

dum, & quondam

nihil aliud erat

quam ejufmodi vapor

qui poflea

decodione mortuus eil: fadus crgo per hunc folum fub confcrvaci,

one

fpcciei naturaliter vivificandus.

Hocidcofcribo, quodtottamqucdodiviri.vuigariillo i? tantopcrc fint decepti quamvis enim aqua mineralis fit non tamen fiQiiis enim non fatcbitur ,
mihs cum Auro Natura^feu effentix.
quodfifrranumtriticiin palude aquofa [ ubi tamen Junci vegetare
nongerminabitneccrcfcet: undehocquxfb,
foicnt] projiciatur
nifiquodhumorilleaqueusnonfuitefientialis, necfimilis cum tritico naturse quaproptcr non difTolvic naturaliter, verum defl: ruic
non diflimiliter Aurum,fi argento vivo vulgari decoquendum com,

mifccatur, autaliicuivis$nififolifua^humiditati, nonfufcipit in iis

diflblucioncm, utpote quia aquse has crud^E nimis , frigidarquc &: im-

mundxjlongcfuntdiiTimilisabauroNaturx quapropteriniisnoa
emcndatur ncc illas retinet nec cum iis maturatur in longe nobilorem [quamiflanatura] pcrfedioncm.Tandcm itaque 5 noflernon
cfl$ vulgi, cft enim aqua pura, munda, clara, nitidn,&: refplcndcns,
plurimaque admiratione digna cruda cft frigida &: immatura fi ad
Solemcomparetur maturaverocalidadigeflaque refpedu Jvulgaris, qui nullas habet huic fimiles qualitatcs, cxcepto fblo albcdinis
colorc , fiuxufque fui forma,in quibus tamcn ipfis permagna diffe,

rentia.

Utergoprobctandemintclligas, qusefitaquanoflra, pcrcircumftantias,dicotibi[idquecharicacecommotus] quod fic viva ,

cur-

^d Ruhm. Ccele/Iem.

ySf

carrcns,clara,nitida, albisfliniainfl:arnivis,calida:humidaque,ae-

&

digcrens, in qua Aurum liquefic , ut gUcies in aqua

rca, vaporofa,
tepida,inhaccontinetur tocumignisrcgimen, &:Sulphur , quiin
iiac exiftit &:

non dominatLir.

IUud cfl: revera cufljos ille porccnari-

balneum Regis,rua:queReginse,aflidue calefaciens,idque inces&:camen ahunde fumitur, quamamaceria, & a fubfl:anci3

aquse albificance efl: difl:inda, conjunda camen & fub eadem forma
us,

lancer,

tiuxuseodemquecoloreapparens. Hicefl:caloriJIelampadis, qui

fi cemperacusnc, quocidiecircumagec maceriam, ufquedumexflccataper Calcinacionemhumidicace ignisfecundus cinerum producicur in quibus vas five aqua hermecice ciauditur , Sc figillatur, fecundumPhilofophididum. Accipevas,percutegladio, animam
cjus accipe
h^c efl: claufura, Eft itaque aqua ha:c noftra Vas
noftrumjineaqucocculte habitatfurnusnofl:er,cujusignitioopor-.
tet ut fit modcrata,ne cotum opus deilruatur, fatis tamen valida ne
ob caloris dcfedum defpondeac animus. In hacitaque aqua totum
,

quoque arcaniftru(fturainhuIn hujus cognitione omncs

aqux compofltione fundata eft.
omnia pondera
cunda regimina laccnc. Hxc
noftri ignes
aqua eft fons ille clarus pellucidus , in quo lavandus eft
Rcx nofter uc omnes fuos inimicos vincere valeac. De hac avafisnofl:rifecrctumconflftit, furni

jus

qua&cjusprseparacioneeftofbJlicicus

quiacerte abfqueulloalio
adminiculo,nifi per corporisperfedipurgaci &limatiappofitionem
Nacura ex hac lapidem noftrum fecretiirimum efficiet.
Etdicotibiinvcritate

munda

quod

hGEcaquaeft- mineralis, pura&:

,necaliunde extrahi poceftnifi exiislblummodorebus , in
,

quibusanaturaincft.
Eftque res illaex qua proxime excrahicur,
pra2omnibusocculciflima,modusquoque illam cxcrahendi eftmiSolem enim nullo cum negoriflimus , vis quoquc cjus ftupcnda.
tiofolviceiqueamicacur, illumque abomnibusfuis fordibuslav^c
albaeftjCcpida , limpidaque.
Laudcturicaque Altiflimus , qui
Mercuriumhunccrcavit,ciquedcdit naturam cun(5las alias fupeCerte enimabfque hacaqua vanum eflet
rancem.
inutilc opus
:

&

Ggg gg

Alchx.

Bre^vU

yS^
Alchymicum.

AiamduEHo

Tavcroquarfithsecaquaattendej&exoperc, fi*
Habito enim hoc Mercurio clavem totius

cut &ipre feci difce.

artishabes

quacumomnia

fecretiflimaPhilofQphorumreferares.

itaque aqua noftra fimillim^ cum Auro natursejdiilimilis {ubftantiXj in quo faciendo maximus eft foctor. Conlidera itaquc alteque

Efl:

pcrpcnaasNaturxpoftibihtatcm. nequequicquamhcterogcneum
inducas NatUra enim fua folum Natura emendatur , &: in alia nulla.
Sedfiadhuc nonintelligitis, nolitemeculpare i {incerefiquidemg
[in qunntum licitum eft homini loqui] vobis rem totam expofui ut
:

crgo concluiionemhmusreiintcliigatis fitisquaraattentiftimi. La-l

pisnoftcrfitexunare, d^exquatuorfubftantiis Mercuriahbus [ex
quibusunaeflmatura cxtcra^crudx,pura:,quarumdu*c funt pet
tertiam ex minera rracfa:, modo tamen miro ] jundis igne rcmpera- 15
to ncii violcnro,atque ita quotidie co^tis, ufque dum ex omnibus fiat unum naturali conjunctione,fecretiftima.non manuali*
PofteamutataignisquaIitare,digeraturigne indies crefcentfij
rrimo limine debihori, atque ita quotidic au(5t:o,ufque dum figantuf
Per Sulphur fui generis fixum &: incombuftibile,uf'
hasc volatilia.

quedumtotumcompofitumeandf^m Naturam,fixitatem,&: eolorem fortiarur tum enim fecure igni refiftit , eftque h^c fortitudi:

nisfotti-tudofor:is,omncmremfubtilcmvincens,folidamquepenetrans, cujus in terram verfa: visintegra apparct.

Suntautcm,utfpecialibusrcm defcribara^ multipliccshujus

noftri procefTus gradus numcro 1 1. quos omnes breviter percurram,

primusquorum Calcinatio

dititur.

DE CA LCINATIONE,
EftqueCalcinatioprimaLapidiS purgatio , humiditatis exfic^
vim caloris n uuialis, aqua: calorc externo excitati , unde
Coippofitum in calcem fcu pulverem colorisnigri vertitur , undudfum tamen & radicalcm humiditatcm ret.nentem
Cauia finalis hujusCalcitiationis cft uc folutio Lapidi melius
catio,per

indii^

\/1d Ruhin, Ccele/lem.

y^y

indiicatiir,qu^flnehachabcrinopo/fic.-eftenim Auriim corpus val^

defixum, necimmediateabaquanoftrafolvipotcfljnifiex parte folum,hoccft, mollcficincrudatur&albificatur, inquaalbificatione dua^ apparent Nacuraj, volatihs &: fixa quse Draconibus /eu Ser:

Quapropter utplenafiacdifroJutio,contriCorpus calcinando, ut fpongiofum fiat, & vircofum

quiacumdemumrolutioni idoneum efl.
pcntibus affimilamus.

tione opus

cfl,

Caufa fecunda finalis bax efl, ut contrarias qualitates conciliaremus:dumcni:npugnant,nobis nutiles exiftunt in prima enim
:

conjundioneaquanoflradiflinguitinrerSuIphur&: 5? volatilem 5^
fixum Suntque hasc fibi mutuo inimicijrefque diverfieinoflrum vcro efl ad unrtatem revocare non auccm conciliancur qualitatcs
contrarixnifipermedium, funt itaque in prima noflra operatione
quatuorqualitates contrarias, calor, fngus,fjcciras, &:humidicas
quarum duas calidum &:.ficcum Sulphuri
frigidum &: humidum
;

Mercurio attribuuntur ; opponuntur itaque contrarietate diamctrica,calorSulpliuris, &frigusMcrcuriijhumiditasquoque &rficcitas Sulphuris h^ec concraria ut ad amicitiam reducamus,hocnequ!C
ficriabfquemedio,mediumergocricutriufque parciceps
ucrique
quoqueaccommodacum. Vcllemusicaque calorem & frigus con:

ciliare,mediumperquodhocfiec, ericficcicas , quod ucriquccam

quamfdgoripotericconjungi.
Vcrcendo icaquecompofltumincerram, jam concordant inhoc tertiofrigus &:caIor, ut cohabicare poffmc, gradu nempe remifTo , poftea vero in aquam diflblvendo, conciliancur &: alii duo inimici, ficcitas &: humidicas per aqu^e
frigidicacem ,adeo ut jam ex duobus unum fadum fic conjundione
poft nacuralem feparationem,fa6ra.
calori,

EfFiciensverohujusCalcinacionis eft caloris operatio inhumidumiomne quod iibi refiftic- in pulvcrem fubcilifTmuim convercens;

movens aucem inflrumencum

efl: ignis , concra nacuram

aquse
noflra^diflblvenciinclufusjexcicanscalorem incorpore, dio-erensque humidicatem in vifcofum feu un(5i:uofum pulverem.

Quod aucem hsec opcratio fic diflblucione prior, has habete cau
Ggg gg i
fasj

BrevU MamdiiBio

yS8

qiiiaanteafadaefl: qiidam,utita dicam, folutio pcr a* B!

NcceiTario itaque erit fpirituu
divinam fada.
noftram
quam
congelantur fpiritus fem
expectanda,quia
loco
proximo
concrelatio
per poft corporis diflblutionem candcm fiquidera operationem ha*.
fas jPrior,

Qualis crgo folutio,

bcnt.

talis

poft illam congelatio eft expedaa^

da.

DeindeordoNatur5ehocpoftuIat,primum enimmulicr Dominiumfuumexercet,quamavirofuovincineceflecft:muhervcroJ

totam fuamin aqua dominacionem retinet hoc ergo primum erit opus vires fuas exerentis viri iHud , in quo utramqucfuam quahtatem
muher poftidct, primo fupcrare, quo ^a^o , facilc illud in quo unam
j

tantum qualitatem habct, fibi fubjiciet.

Ultimo calor nonneceflTarioalicuiqualitati confecutive jung{*
tur, fed ficcitas caloris erit femper finis ; Ex quo itaque vir primo debetvires exerere,ergocaicinatioprincipiumoperis rede ftatuitur.
Eft ergo calcinatio caput operis fme hac etenim nulla erit nec
commixtio nec unio hxc itaque primis lapidis tui diebus facienda
cft,in pri m a enim dcalbatione corpus in fua duo reducitur principia,
Sulphur &: Argcntum vivum quorum primum fixum, alterum vo- ]
jatile duobus ergo Serpentibus comparantur ,feu Draconibus uni
;

alato, volatilem ejusNaturamdefignans,

alterifinealis, fixitateni

denotans ; utrumque hoc cx uno fonte procedcns , ad unum tendit

ideo Serpenti caudam ore prehendcnti aflTimilatur ut oftendatur
Sulphur nihil effe cxtrafubftantiam Mercurii,ncc Mercurium extra
fubftantiam Sulphuris, fed quodMercurialehoc Sulphur Sulphurcufque^ totam artcm pcrficiunt. Unum ergo compofltum de juredicitur, quodctiamfiprimooperis limincduplexappareat, unde
Rebisdicitur , Conjun^tionetamenunumidemqueficripofliint ,
diciturquehocunumEIixir. quodnunquampoiribileefTet.niflejusdem pcnituscflentNatur^E. DjIigenicritaqueobfervandaeftNaturaSulphuris&Sj &:ah erroribus cavendum : nonenimdiverfa
funthascduo,fedunum &idcm Sulphur maturus &: digeftus, g
,

Sulphur crudum 6c iaimaturum*

Ob-

^i Rubin, Qcetejlem.

yS^

Obrcrvandum crgo erit divinum illud gencfis opus , quomodonimiruminmetalliciscorporibusprocrcandisfub terrain mincris operata eft Natura , quia noftro in opcre ad illius imitationcm,
quam proximc fieri posfit, omnia facimus, quapropter eandem,qua
ufa eft, materiam eligimus , licet ad operis abbreviationem &: pluf'quampGrfed:amlapidisexaltationem, fubtiliorem longe viam disIn venis enim Metallicis una rcs fola
pofitionis ars fibi adinvenit.
invenitur, Mercurius videlicct ,qua2admodum eft cruda
frigida
in quo Sulphureaqualirasprorfusfuccumbit>calorquoquenullus

&

&

fere digcftivus ibi repcritur

verum motu imperceptibili poft lon-

gum tempus paulatim mutatur hoc principium Mctallicum, ufquedumtandemconvertaturin Sulphur fixum,ita quoddumfrigidum

humidumque manebat, Mcrcuriu j dicebatur

in

hac fua elevatione

nominatun
Aliter vero fe res habet in hoc noftro operc prastcr enim Mercurium crudum, frigidumque que aliud habemus, Aurum videlicet
maturum, in quo a^flu exiftunt adiva? magis qualitates. Hoc itaquc
Mercurionoftro, inquo paflivas quaiitates reperiuntur, conjungimus utalterum alteri fubveniat, quodquc Natura in mineris nullo
calore adjuta digcflit nos duphccm ignem habentes digerimus,undefir,quodnonfimpliciccr Aurum,verumali'ud quid Auronobilius multo &: pra^ftantius efficimus.
feu excitatione Sulphur

VidetisitaquequidfitSulphur , quid Mercurius , quomodo

quoque duplicem Mercurium,duplexqueSulphur in arte noftra habeamus qua^tameneflentianonfuntdiftinda , fedmaturitate&:
perfcdione qua itidem ratione opercntur irt credo intelligitis. Incrudatur fiquidem corpus Auri perfedum per aquam noftram di vinam manus non madefacientem, &c ad prima fua principia reducicur.
Mercuriumnimirum quinoneftfine SulphureluminariumNaturas
participante. In hac iraquc opcratione afcendic mulier lijper virum
prxdomina ur in eum ad tempus, quod quidem eft innaturale, ufquedumviresfuasexcrccrevircceperit,
tum primum per calo:

&

&

remfuumficcitateminducentemexficcat mulicris humiditatem

Ggg gg

omnia

Brevis

y^o

ManuduBh

omnia convertendo in pulverera rubtiliflimum

&: vifcorum, perCaU

cinacionem,ex quopulverediflblviturpofteaaquaperrolutionem,
in qua aqua fpiritus diflfolventis &: diflbluti Vir &: Fcemina commifcentur. Sed ne hic quide^ excitatus calor modum mvenic fed ad,

hucoperaturquotidiefeparatione , difl;inguendo inter ftjbrile &:

fpifliim,utfupcrnatetprius, fubfideatpofteriustamdiadonecomnia
ejusdem fiuntqualitatis, &: tum demum hora fuce nacuralitatisinfeparabiliter conjunguntur, afcenditque vir fuper mulierem,il lamquc

quam concepit,

imprsegnat.-parittandemnebulam
&: corrumpitur

non jam divifus

in

qua putrefit

&:pofl:eagloriofusafccnditfeu refurgitutcrque,

(qA

unum idemque flidus conjundione

&: ita coa-

Naturam perfe6i:isgulatur, fublimarur, cibatur acquc exalcatur

poflit
mukiplicari
&:
fermentari
pondere &: qiiallmam , quas tum
,

litatisbonitateprohbitu , cujus ufus infignistamin jprojedione

ouam in medicina probabitur.

Cineres itaque hi nigri fcetidique non funt vilipendendi: iniis fiquidem Regis nofl:ri Diadema continetur, &: dico vobi: in omni ve-

quod albedonunquamhabebiLur,nifinigrum eflFeceris;

ritate,

nimputrefcat, corpusfinefrudumanebit
tumquidem videbis quid ab eodem loco

quod

fin

habuerantperdidifleillinc refurgentes

vero corrumpatur,

ubi vifum

,
,

nifie-

efl;

corpora

quodnunquam antea

Honorate icaque vel Rcgis nofl:ri fcpulapparebunt.

chrum, nifi enim hoc feceritis,nunquam illum ab oriente veniencem
admirabimini.

fuerunt

Cavendumitaqueerit neinhocprimolimineerretisradum
Errores vero in hac opefiquidem efl: de operc nifi hic cauti fitis.
qui , quidfit
eorumprimo,
rationecommunesmultifuncacvarii,
,

calcinandum,ignorant, verumaurificandiprincipium inrcbus exQuidam illa qux non funt ejusdem cum metaltraneis qucerunt.
lis

impofitionis, pro matcriali fuo principio inducunt, qualia funtBo-

Alumina, Atramentum, Vitriolum, Arfenicum, Semina,

Planta:, Vinum, Acecum,Unna,Crincs,Sanguis,Gummata, ac Reimx cerraj,Sahs uniuscujufq; generis nonnulli [ tantus cft eorum fl:u-

raccs,

por]

^d Rubm.

Ccekjlem,

^pj

J)or] cxflammagenerareconantur;hos ,utniIiiIprorrMshocinarce

intelligences, pra^tereo. Alii, quamvis in mecallis operentuntamen

Velaquis corrofivis

falis

fulphurifque fpiritu

vel igne calcinatio-

ncmcupiuntperficere; &:corporaquidemcorrodunt , noncalcinent non enim fit ha^c calcinatio pcr nativam corporis caliditatem
amico calore adjutam, fed per corrofivam tantum vim aquarum fiiie ulla metalli ad hanc propenfitate deturpantur itaquemetalla, &:
difiipantur,atqueitaaNatura metallica aIienantur,nonautemnafcuralitcrcalcinantur.
Omnisergocalcinatio , qujefitahbi, quam
in perfedo corpore Auri, vana eft, &c ad opus noftrum inutilis.
;

OmnisquoqueAuricalcinatio

quamnon

fequiturfineulla

inanuum impofitionc in Mercurium difiTolutio fallax eft &c inanis.

Per Mercurium itaque ncccftario faciendaeftha^cnoftravetacalcinatio,qui Auro [debitoobfervatoquantitatis, &: quahtatis
,

pondere &: proportione] jundus, mollit, &fohditatem tolht, incrudatque, &: per ilium calorem internum externo Vulcani adjuntflum,
nativumqueillum Auri excitat, qui excitatusagit in humiditatem,
cxficcatqueinpulveremfubtiIem,vifcGfum&:nigrum cftquehxc
VeracIaviSoperis,conjundioneimmaturi maturum incrudare , incrudatumcalcinare , calcinatum dififolvere , Philofophice, non
:

Vulgariter.

Signahujusnoftra^calclnacionishiec funt, primo quodpoft aqua fuiacumcorpusfueric, paulopoft quamprimum cuftos portenarius balnei calorem excitaverit,obfcurariincipitaqua five compo'

fitumanteafplendidum, deindc vifibilitertUrgefcit&intumefcit ,

afcendens defcendenfquecontinuo, ufquedum totum tandem fiae
ulvis vifcofus &pinguis: inquoapparethumlditatemconfervariin

laGoperatione^ahtcrfruftraneuselTet

labor, indeergo farillimein

aquam mineralem refolvitur, qUod ultimum eft certilfimumqueindicium

veramfuifle

&:PhiIofophicamnoftramcalcinationera.

Quamprimum enim calor opcrari

coeperit, impatiensejusfrigidum
hamidurnquc,fuperiorapetit inde iiquefit dcfcenditquc atqueita
educitquantumpoffic adfui fimilitadinem 5 hoc aifidue faciens

ufque-

Brevl^

7p i

AdamduHio

&

ghjtinoram
ufqueclum totum tandcm in aquam pinguem quafi
refolvaturiltaenimconcatenacxruntopeiationesnoftiJE , quoctiina fit caufa principiiimque alterius, nec fine una altera vcl haberi vel
indt*
Nosveroutfihosarcisplenius inftituamus
intelhVi poftit.
divcrfas
quafi
operatirnofque ab hac arte quam remote arceamus ,
ones tra(5tamus,cum nonfitnifiunum recipe, unares, unum regimen &: difpofitio fuccciriva ad nigrum, album ru brum, nec ahter
,

&

Quapropteromnisquivcre Philofophuseric,

fumusintelh(yendi.

fenfum, non literam in hac arte fcribentum refpiciet.

Utauiemadveram noftramcalcinationemperveniatur,haJC
qua: fequuntur funt animadvcrtenda.

Primo ut noftrum ercurium compares, finc quo nihil n hac

artefic:videergonevulgariilloMercuriodecipiaris,quiadopusnoftrum eft penitus inutilis , fi enim ad extremum ufque diem cum ilio
,

opereris, nihil in eo reperies.

Sccund6cavendumeft,iicignisfurninimium intendatur, fed

clibanica fit ejus mcnfura quod ut plene intelligas, ccgnofcas,Sulphur quod in Mercurio feu aqua non dominatur illud materiam diNe ergo interna illius
gerit, quod &: Azoth tibi abunde fufficiunt.
quahtasexternamconfundat formam , tum de ignis conftruendi
modo ne fis follicitus tantum cavc ne lcncus fit nimium, tum enim
obcaloris defedum animumfacile defpondcbis neque adhuc nimiumfitviolentus fcdinmodumgradusnatura^corporibusmicis,
bc frio-us excludens: \\xc tcne de ignc intcrno CQntra,naturali,internum voco quod opus in finc augmcntet.
Terti6dequanticatecures,nctantum Latoni bibendum imSi cccnim nimium impofueris,
ponas,utpoftcaedere nonvalcat.
fiminusjufto
comburctur in favii,
rdagusfictconturbationis
:

lam nc fis igitur avarus aut prodigus, fed incer extrema, mcdiocritatcm fc.rva. Ouaproptcr in conjungendo viro cum fua fccmclla r ccorquodoporteat Sulphuris adlivitatcm exficcare Mercuriifudare
pcrfluamhumiditatem: quaproptcrncnimiocrudo fpermate adivam fubmergas,mulier quoqueprimodominari cupiet,crgone terra
,

nimia

ft/9d Rubin, Qwlejlem.

^p^

Himia humiditatem euilapidis fufFoces, verum cum ingenio tempej-csiuaviter &: recundum Natura: exigentiam, ne vircs lapidis immi-

Amalgamaigitur,non, utfaciuntAurifabri, cumaqu^

nuantur,

quintuplo aut quadruplo, fcd ut faciunt Philofophi , cum dupjo auc

ad ulti.mum , pra^ftat verouttres autquatuoraccipias partes, quam unam ad duas melior fiquidem eritfolutio, quia naturaAtteftaturmihiRipl2eus,quopIus, inquit, terr
}iQr Calcinatio.
minufque aquse accipias , eo.meliorem folutionem videas. Inprimis
.triplo

(prgo

cave,ne fit tetra tua undis obruta,quia in terra ignis occultatur,

qiSnep operabitur, finimiumadfuerit humidifuperflui, unde error

critincorrigibilis

& vanum opus.

Quartp attendas vafis claufurx , ne fpiritus evoienr , & deflruCuflod^ igicur vas &: ligaturam ejus , nec levis hoc efle
Confideres ergo hominem qui ut per natuexiflimes.
momenti
atur opus.

ramgencratur , ita &: Aurumnoflrum per artem Naturae adminijftramis maturatur perpendasigiturquanta cumcura uterum muli,cris pracgnantis claufit Natura, ne quidquam aut ingredi valeat,alio:

,qui periret foetus.

Non mitiori cum induflria Jtu quoque .hac

in re

in perficiendo hoc opere Philofophico,

ne irritus fi t labor
AudiigiturPhilofophumdiccntem ; Accipe vas ,&: ignespercutc
giadio, an.imam recipe , hasc efl claufura Hermes quoque dicit.-Vas
Piiilpfopho.rumeflaqua eorum, &: pro certo cognofcas, qiiod vas
liaturas fit folum nobis hac in arte util.c
quod diligenter eft occludendum. Informando quippe Embrione maximi cxiflunt venti,
qui fi evanefceren.t, adum efl dc nobis.
Error quippe ef!; irrcpara*
bilis , unde damnum c^rtiflimum.
.cautus

fis

Ppus quinto effc patientia,ne animum dcfpondeas

nempr5epr0peraref]:udeas, verum firmiter crede

aut folutio-

feflinantiam ni-

miamconjundionivaIdecfreinimicam,iIlamqueimpedire;impertinenter cnim corpus difToIvcfidum rubificatjCxcitans in illo febrem,

hoceflcontranaturalcmignem , unde mallcoquafi mortisperculfumimpertinentercxadivofitpaflivum, &: pro nigro citrinuminftarpapaveris fylveflris apparet.
Noflra vero calcinatio vera hu-

Hhh hh

midum

Brevis

yp^

^amduBlo

midiim radicale confervat in corporc diflblvendo,& nullo alio colore nifi nigro abfolvitur, & ht calx difcontinuus unduofus pinguis
&adfu{ionemidoneus. Patientesergofitis, ^longanimes , uc
,

votum confequi poiritis, quia plurima vobis crit

ia.

defpondentise cau-

Quum igitur de operationibus noftris loquimur

nolite credc-

uno vcl duobus diebus perficere, neque colores aut figna prima horula vidcre ; non fane,verum multum diuquc cxpedavire , nos illas

mus, ufque dum fada fuit paticntia inter qualitatcs contrarias,quarc

in praxi fua docet ille Trevifanus , vir in hac arte doftus &: bonus , (c
in carcere, hoc eft in dubio> animique fufpenfionc quadraginta dics
ncbulas,
vidifTc nubes
Q}^n &: , fi
manfifle, poft vcro rediiflc
velgranuminrerrambonamprojicias , non quavishora terramfc-

&

&

movendoinfpicies, ut videas utrum &: quantia crefcre incepcrit,hoc

fifaccrcs, nc vcgetationem quidcm fuavem multo minus frudum
folvcns

cum

Tam ftulrifunt &: infipidi

qui quamprimum difdilfolvcndo conjunxerunt, ftatim aliqua operationum

indc expedares.

figna quserunt , nec poftunt fibimet fatisfacere

quin aut movcant

aut aperiant,aut ahquid addant, dctrahantquciaut faltepi ignem augcnt, utopusaccelcrent, &ftchocmodoopnsnaturasimpediunt,
Quare attendas doclrinac
ac proinde fines optatos non attingunt.
meae , quamprimum materiam hoc eft, Sulphur maturum, flavumy
cumSuIphurefuocrudoalbicanteprajparafti,acdebitcdefponfaft],
vafiincludc &:flnemoleftiaflarcpcrmittc fircdeproccdas, intra
,

horas viginti quatuor ad ultimum vidcbis compofitum ruum turgefcens, bullafqucfortaflcnonnullasemittcns , rationecaloris aqua?

luxponticxinclufas materiac calorcm excitarc nitentc ; colorum

vcrovariationemtarde[uttibifaltcm videbitur] primo lirainecon"
fpicies,quiatumcuftosportenariLis multos neceflario laborcsfufti-

fadum cft, ille folus tum f jcit, quia balneum non

adhuc paratum cft, hoc cft Naturnlis rcgis calor nondum cxcitatus.
VerumquumbaIneumcaIehiVum eft, nonnifi paucos ccconomus
nct, quia quidquid

noftcr laborcs patietur,&: operationes erunt facillimc diftinguenda^.

Quapropterprocercofcianthujus

aLCisfilii,

quod primuscolorqui
appa-

\/4dRul'mHm

Coelejlem.

yp^

apparebitpodargcntcum colorem Amaigamati corporis, non erit

perfedanigredo
namnonmomentancoingreflUvenithiccolor,
{edquotidiequo magisminuituralbedo,eomagisrupcrvenietnio^re<Xo^ ufquedum tandem compleatur.
ft cnim nigrcdo diilbJuti
corporis figuum quod non iit hora una fcd paulatim, verum incefranter: tinduraenimexrenibus SoIis&: Luna: cgredicns nigram ic
oculis oftcndit, fed renfum extrahitur
impercep4:ibiliter. Adven,

&

us ergo nigredinis &: egreflus tindura: ex vifceribus corporis <M'

folvendi idem eft raodus &: temporis tempus, quia quam cito totali-

tcregreHa

eft tin^bura,

tamcito perfeda

Hacdcreaudite,quiddicatLuduspucrorum
decoqufs

tanto

abfoluta nigrcdo,

erit &:
,

primoquantomagU
Et

magu fubfilia^ grojjum dr denigras compojhum.

incipientc terra cceterorum dominari

Elementorum , apparct nigrcdo, vcrum non nifi paulative fuum do-

Bernardus Trevirenlis ait

Vcrbo ut abfblvam

minium obtinct.

quatuor funt tantum prin-

cipales coiores ; primus quorum cft nigredo, ifquc tardiflimus in ad-

vcntu,&:indurationelongi(Iimus5qui fimomcntaneo ingrcfTupcropus utique circtcxpeditiilimum, non enim tardius pe-

fe<2:us ficret,

riretquamacceflit,

^iw nigrcdinisfurrimitatcncpcrhorammane-

nullumcnim eftinterftitiuminhirceoperationibus
verum
crefcitad fummum uniusgradus ad quodnon citius pervenit , quin
rct

>

iterum dccrefcat tarde igicur afcenditur ad nigredinem , tarde quoquc ab ea dercenditur, ne momcntum vero efl, in quo ncc afcendat
nec defcendat, namnihilnifiinfuo finequicfcit, verumnigrcdonon
eftlapidisnoflri finis, ergo ncc in ea quicfcit.
Quomodoigiturapparebitnigrcdo.^^Sicnimirum , quemad:

mpdumnoxadvenit:primocrepurcuIum,noxtandcmatra

idque
,
gradus per infenfibiles fingulo momento mious lucis in acre cxiftentequamalio, doncctandcm nullaprorfusillum illuminet, tumnox
altaconfpicitur.
Hocautemtotumfierifolet intrahoram , tamcn
infcnfibilis eft motus noflrum vero opus fpatium longius quod re;

quirac

neceflario hic

motus magis

erit imperceptibilis.

Hhh kh

2.

Tu
i^tai

Breuis

y^6
igitur qui

hoc

quseris

>

MamduBio

exemplum

cibi

allacum confidcres

>

S^re-

fDonfumhabebis.

Obj Ac poft primam excitationcm maceria? tindura omni hot

ra& momento

egredicur,colorvcroegredientistin6lur2Eeilnigre-

do nigerrimaj crgo poft primam macerias excicacionem

inCra

horam

apparcbit nigredo nigerrima.

Scd Relpondetur quod tindurae egrcfrse eftnigredo nigerrinrn

Vero egredicntis, vcl fi (ic, accamcn infenfibiliter exit verunl
nm
infenlibihs nigredo,hcetnigcrrimaegreflain multum albi, nonni,

gerrimammanifcftabitintoto compofito nigredincm, fcdcolorcni

bene dcpufubalbum, fi modo fubjcdum albcdinisrton fit iubtik
racum,quemadmodumhocalbumnunccfl: , vcrum tindura irt
fuc primo egreiru , non cft complctenigrai fcd hoc pcr putrefidioncniobtinct , Ciuasnoneftnudustmcfura^egreflus, fedabilla repugnantia &refiftcntia , q,ua^cft incercinduramegrcflam' &aquam
Mcrcurium i Hac
cxtrahentcm, exorta eft, hoc cft inter Sulphur

&
&

&

de re audi Morienum dicentem Operatie nofiti eft HihH alitidquam

,
afuk terra , nec id [olum , verum aqU fuper terrarn
:

txtra6iio aqua
tentiffio

donecterraputrefcaf.

Tindtura igitur non omnino eft per

vcrumegrediturcumnigredinisfigno ,
quijquantomagiscgrcditurtindura , qua^cftanima, tantomagis
fenigra,vcrumalbiffima

&

fic putrcfcit &: nigrefcit.

exanimatur terra, qux eft corpus,
Quantoigiturcemporeexpelandumeric,antcquamperrc<5te
nigrcfcat rHacinreattendequiddicac Yhmz\\\JiSiC$lor quem prima
njidere debes, ift ntgredoy &c ea non qu.^vis fcd accrrima idquc inter
fpatiumdieramquadraginta jRiplcusidemdicit Comr/ttxrasnatucoiquata^i^permitteconcumherefimulfcx hehdomadas^adcomip'
ras
endum^ quod temfm lento cum igne txp^a,Qo\cvcs quandomoriuiitur , dcinonftiabunt co enim tempore picis inft.ir liquidae biJlienC,
&: putrehenr. Et Bernardui in fua parabola dicic Exuens Rex njeftei
<

f^Undidd^ , Saturnotradtt holoferica^ nigra tndutu4

gintaretfnet

c^uanidtes qnadra-

hocautem tocumintclligcdenigredincinfiimmo
f epctitis verbis Flamelli paceCj vcrum nigredio remis.'

quod ex fupra

iior

\Ad Rubin,

Cceleftem.

ypy

&rcitiasapparebit.*ficrcaIaPhiIorophorum in gradu putrefadiotiiSjintrafedecimdiesmc^nitdaranU levi igni j continuo maferia coo*

ferietnr nigredine :

& hoc vel ferius vel citius recimdunl ingenium o*

perantis in materiarum adaptatione.

Verum an apparent colores intermedii, in progrefTu ab albo ad

higrum quemadmodum in progrefTu a nigro adalbum ? Videtur e,

ab extremo ad extremum non datur tranfitus,

Etrerpondemus,quodficapparcn, thcct quidem
quidiim iri ahqub opere app^rebunt in pf ogreflu ad fumcoiifuse,
miim riigredinis , qui inalio fortafle non apparebunt* utpotequia

nim quod fic >

iaifi per media

qiiia

&

ridn furic riiii colores accideritales

bedmeriiprimam &:nigrcdincrii
iriam j quia nori eft

verum rion prorfus iidem inter alqui interhanc Si albedinem ulti-

eadcm ratio materiac

in priore crat crafla terre-

comburenda&purificanda

, irihocvero opere fpiriruahor

,
materia &:purir, ergo in fubjeciopuro five depuratd, iriprogref^

ftrior
cfl:

ab extremo nigredinis ad extremum albedinis , colores intermedii

eriint lucidiores mulro &radmirabiIiores j quam ii quiin fubje^to
tcrrcfiriapparuere.
Veruminutroqueprogrefluapparebunt , in
extrema
tranfitu
inter
obfcuriorcs,
priori
pauciores, &: turpibres,
inpoflerioriplures,nitidiores , & fplcrididiores , teflc Philofopho ,
poflfummumnigredinisantealbedinem inhora conjundionis maxima apparebuntmirabiiiarquotquotenimcolores in totomundo
poterunt excogitari, tum erunt confpicui ;
in opere
Ripljeus ait
apparebunt
colorcs
rioflro
quibusriun.quampuIchrioresapparuef urit, item ante pcrfe^tam nigredinem colorcs intermedii oficndenc
fu

&

&

kft, tefle Philofopho, qui colores

Draconum depingerts

nigros effe

fiavos&: azureosdicit: &:hi coIores,mquit,intermediidenotanc ,

Cdnfe6lionestuasrionperfc6lcadhuceflc putiefattas, Verbo, inter
ttioricndumvariividebunur Colores obf( uriores , verum rari &;

pauci

&:

hoC antCijuamnoxatratoturriobnubiletHor.Zontem.

Inter refurgendum vero plurimi &: fplcn jidiflimi orientur,(-ji i corpusjamglorificariincipit i &:luxtenebrisincipitprsedominari ,
;

&

hoG iri fubjecto depuratco &c fpirituah*

Hhh hh

Ve-

^c.

Brcvis Manudti^io

7p J

VcrumquoordinehiprjEclidicolorcsapparebunt ? Hoc fanc

quia variantur multifarjam
fedquomelior
dcterminarinequic
,

erit

fuccus aquse

vitac

eo melius figna apparebunt.

Ordo

quatu-

or colorumprincipalium ab omnibus defcribitur; Accidentalium

vero nemo poteft dererminare, fufficiat tibi fi intra dies quadraginta
completam habeas nigredinem csetera non multum cures fed bonum efl: attendere, eft enim nigredo color primo maxime expetibinifi 6c hunc videris , dubio procul errafti
lis , dc aUi licct appareant
Sedutdidumeft^aliicoloresnonfuntdefpiciendi , venercocolorc
cxcepto, vel imperfecto rubro , qui fi ante nigredinem appareat fufpiciendus eft, prxcipue vero cum ficcitas compofiti 6c partium dif,

continuitaseumconcomitetur , hsecinquampra^cjpitatio fatalcfic

opcranti tcmporis perditi indicium.
Hoc idem teftatur Philofophus, inquicns vehemens ignis im^
album tingtt coiore papaverisfylvejiris. Et FJaconjun^ionem
tedit
,

&

mellusinfuisHieroglyphicisiiguris 2\i^nifinigrum de mgronigerrintum cenfpexeris^ quemcumque alium videris colorem , in via erroris es
:

prAcipue verofufptciendm

ejl

color rubefcens

fienim illum confpexeris

combufffii fVeletiamnumcomburid virtutemlapidisvivificam,

Hifceveronon ulterius morandumcft,aquafiquidemunato-

tumhocfacit, dummodo cumcalorc externo continuo internum

coadjuvantercgaturcompofitum , necaliquidintotoopere hacaqua noftra eft mirabilius,quam fupcrius plcnc defcripfi, ad quem lo-

cum

te relego.

DE SOLUTIONE.
Eftquc Diftblutio Lapidis noftri in primam fuam materiam rcduclio , humidi manifcftatio &: Naturarum a fua profunditate extra6i:io,qua;

inmineralemaquamperducendo

abfolvitur.

Hxcoperationoneftlevisoperisautmomcnti,
difficihs;

quam cnim

fic

qui lUi iufudarunt atceftari poftunc.

FONS
r

vt"

iAiA5ffAsA9iX!iAfiAX;JCAs8Af^^

O N

CHEMIC^PHILOSOPHI/E.

TOtum

artis in

hafce partes dividam

Prima

continebit res opiis fubftantialitcr Sc efTcntialiter conftitii-

entes;recundaharum difpofitionem

Reslapidera conftituenteseflentialiterfuntcorpusfcu fulphur maturum , fivc

jEsrubrumjaquafeu immaturus, five xs albumquibus adjunga-

Harum

lurvas, furnus, ignis triplex.

difpofitio confiderat

Pondus duplex, regimen duplcx quas

6^ regimen.

pondus

perficiunt has

operationes, Caleinationem, DifToJutionem, Separationem,Con-

jundionem, Putrefadlionem ,Diflillationem,Coagulationcm,Sublimationcm Fixationem , &c Exaltationem quarumduns prim^ o,

perationesfiuntpraecipueignisprimitempcrata, incomburenti
alteranti ignitionc ,

,&

balneum Regis calefacientc illumque mutante

,

primo interramrubtilemvifcofam jdifcontinuam

nigram, foeten-

tem, deindein aquammineralem diverficolorem, &; vocaturignis

hiccontraNaturam. Trcsquasfequunturoperationes fiuntcxconeontra natujurationc ignis primi &c tertii naturalis nimirum ,
,

&

ram:qui itaconjuncliefficiuntigneminnaturalem , quotidiecirfubtilius a fpiffofeparando , ufquedum

eulando materiam ,
fiat
ejusdem
temperamenti , 6C tum feparaca conjungendo,
totum
impraegnando atqueita putrefaciendo.
Qmnijuc ultimas operationes fiunt ab igne Naturse indies crefcente&prsedominantc, qui primomateriam putrefadamquotidic
circum-

&

FonsChemtuPhilofophU.

o#
cir<yt3>^^gjf>

;,

& afecibus purgac, ^rccnfionc crebra & dercenfionc

^"

qusEideovocacuFDeftillatio, VDlatizacio, Abhitio,Miindificacio

Cohobacio , Imbibicio , Cibacio cerras Hume<^acio &: hoc camdi^
,

a calore, ufquedum candem ficcicas coagulare cceperic , quse dicjtur infpifTacio, quae diuciori concoftione five fubhmationefixitatem
induciccujus cerminus efl exakacatiojhsec non cft Jocalis loci inferi-

fic

orispro fupcriori mucacio,fedex re vili nobihfliinum quidda facere.

Hsefuntomnesnoftrxoperaciones , &:fuccefriv2edifpoficioncs, qu2E a nonnullis cocidem regimina appellancur q uod nomen fiquisimponeremahc, hceceihocfacere, uccunquefcico, quodnon
eftnifiduplexignis , Nacuralis&rconcraiiacuram.-quorumpofteriorpriusagic,quianonnifiperhunciUcinhicemeducicur,&: oportet pucrefadionem prxcedcreregeneracioni, &:hjecduo cummutuoincerfe pugnanc,efficiuncigneminnacuralem , &:exhaccon;

tencioneoricurpucrefadio

poftquamaucem

gioriofa ficrcgenera^

tio,inquaSulphur&: aquaunumfiunc,3c fimulcongelacionemaccipiuntanullo ignenifinatural^

Corpus igicur noftcum , quod terra Lemnia vulgo dicicur, totumopusperficic,nequaquaraveronificm aquafuarigecur quap
aqua eft vere pluriahs,non illa,quam vulgus parare novici fed noflra,
qu2e nuUumumquam nifiverePhilofophanccmvidic, crcde mihi,
nam vcrum dico, facui norunc aquas mulcas excrahcrc , fcilicec ma:

nus madefaciences noftra vero aqua eft vica rerum omniiim , circa
cuaminfudare ceoportet, tumncc SoI,nec Luna deeruncad divicias
comparandas. Dicam aucem, idquc ^do ex animo quahs fic hasc
aqua,eflaqua Salispecrac, quacin manifefto cflquafi Mcrcurius , ac
in corde puriis ignis inferiius cave vero, nc Argenco vivo decipiaris,
fed iUum intellige Mercurium,quemSoI rcdiens menfe Marcio diffundic per omnia locorum hunc cu menfe Oclobri eolliges , quia
tumcercematurusrepericur, S^Thefauruscocius mundi prctiofifli,

.:

tnus.

Uc aucem 5
bam, uciUum

noftrum , aquam noftram pluvialem ica

cibi difcri-

pofTisrcperire, fcicotepras oculis efTe cocimundo,qui

tamen

Fons Cbemiu PhtlofophU.

8ot

namen ignorat aiu fajtem pro illo vulgarcm jllum accipit variifLjuc
torturisdeturpat , verum autemuoftrumjtemporefuoncgligic,
,

quapropter nunquam noftrum perficit magiftefium.

Lurido cnim
vultu Alcliemiftarum vulgus afpicic,undefadum,quod illu vilipendant. Dodrinas vero filius fplendore fuo ftupefacit, 6c ab iis in pretiofummohabetur , quapropterres viliseft&tamenpretiofiifima,

quam nuUus umquam fincmagno Dei judiciocontempfit.

TuveroiIIumcumviderisnoIiconcemnere,quiafordidi/limus
apparebit, &:fiproptereafpreveris

magifterioprivaberis ; finvero
concemptibikhocmagniasftimaveris , tumquidem mutata facie
gloriofum vjdebitur eft enim aqua noftra virgo mundifilma , &c a
multis amatur,omnibus verofuis procis veftibus fordidifiSmis induta
,

jfitobviam

nthocmodoPhilofophos

quifquisetenimoculatus tantumnil

aftultispofiit diftinguere

nifi

txteriusadfpexerit

yeluti tanto fecreto indignum virgo noftra

illum

^ dedignabitur, fcorta fi-

quidem Iplendidis veftibus induta procis fuis fe oftentant, hxc vero

caftapretiofiflimaquc virgointus pulcherrima extra fcedifiima videtur, quod quidem ftultos plurimos ludificat. Quisquis vero menjtalishomofubcorporcpatcntifpiricumlatentempofiic videre non
,

parvi seftimabit

hunc quoque virgo noftra, ut amicum afpiciet

exutafuasfordesd^coratillimafplendefccc

quam tum nemo

&
nifi

ftuItusnonpoflitnonadmirariS^amare; illi enim infinicaslargietur

famtatem perfedifiimam. Hanc itaque fcemellam reds
divitias

&

noftrifororem&conjugcmhonoratccuifiin fecibus fuis exuendo

fueris adjumento fibi Iplendidifiimas veftes comparabit , tibique
divitias infinitaslargietur. Munda igiturfupramodumefthsecno,

Reginaj quam Ci confpexeris, ccelefte quoddam corpus teintueriopinabere; eft enim rcveraccelum,feu quintaefi^encia Philofophorum,cujusnicoremnonpofiisimaginari , nifiillum videris credc

ftra

mihi,namniveumejusfpiendorem oculis meis vitii,manibusccci>i,

quo pulchrius haud quicquam pofiic excogicari. Eft igicur aqua noftravereponcica,ferena,criftaIIina,pura&munda,

qux non

icaeft

in fuanatura, quaiiterillamreddimusper arrificium noftrum^eftque

I" ii
marc

Fons ChcmicA PhilofophU.

inarcnoft:rum,fonsnofteroccultus, exquo Aurumnaturalitercrcaium eft cum tamen fe praeferat Auro & vincat illud &: in hora fuac
& in eo lavatur , &: crefcit unativitatis aurum cum illo jungitur
quemnec
Cxfar nec Papaprctrumquefimulinheroemfortem,
tio poftint cmerc. Omnibus igitur cum viribus tuis hanc aquam ex-

$02

quire, cujus unica plus mille minis valet , quia per hanc folam abfquc
aliolabore[nificorporisperfei:i, mundi,limatiadditione]lapidem

noftrum honoratii^mum perficies , cui nuUus in mundoThefaurus

adsequaripoffit.

Profunda vcro me Jitationc opus eft, antequam mare noftrum

conciperevaleas,fluxumnempe &:refluxumcjus veruntamcn fcdulusfifueris, juvanteDeo,votumconfequere. Ego promeaparte poftquam cognoviifem agrum in gencre , unde fcaturiret hic f ons
nofterfecretus , tamcnnonnifiper annumcumdimidioaffidueftuprofundis vacans contemplationibus , hanc elicere didici ,
dens
quiaigneus fapientum furnusme diu latuit : poftquam vero hunc
fcivi & quomodo vafi fuo proprio aptandus eflet , paucos poft dies
admirandum aquje noftrfc nitorem fum contemplatus quo vifonon
potuinonobftupefieri,namntinpraxi, fic&:inTheorica, &: vice
verfa rqui enim hujusaqua^ magifterium exadletenet , illumnulla
:

&

Philofophorumverba,autfecreta,di6I:a,fcripta, veljenigmata late-

bunt:ficquicunquehanc noftramaquamfemelelaboravit , nihil

ampliusreftat eiagendum nifi ut corpus mundum jufta quantitatc
,

immittat, vafqueoccludat,&:ficftarepcrmittar , ulSqueadopcris

complcmcntum, Ethaccaqua cftignis,quimoripariter&:viverc
facit, dequofcripfitdoftusillevirJoannesPontanus, quemquifeincladeptuseft,adAutumnumfui kborispervenit , coeteraenim

cun6la a natura perficientur , diflolvet enim

& coagiilabit

calcina-

bit, &: putrcfaciet, & omnia pcrficiet regiminafucceffive unum poft

aliud,ufqueadcompIcmentumperfedum. Duplicemveroalium
habcmus ignem quem tu facile cognofces , quamcitohuncprimumdidicifti, fedutadiiquamrcvertamur,in qua [crcdemihij tofccretum coniiflit, quxaqua licetfit una^n tamen eft fimplcx
,

mm

fed

Fons

Chemtcdi. PhilofophU.

5o?

fcd compofita , Hdtnpe ex vafe &: igne Phiiafophorum quibus tertiaddicur, nempc vinculum.
Quumigicurdevafenoftroloqui,

um

mur, intelligcaquam noftram, quumdeigne, itidemaquamintclquum de furno difputamus, nihil ab aqua diverfum aut divi,
fum volumus. Efl: ergo vas unum, furnus unus ignis unus, & hsec
omniafuntunum,vide]icetaqua.
Ignisigiturdigerit,vasalbefacic
&penetrat, &:furnusfeuvincuIumomniacircumda't&:incIudit,
ignis eft $,vas quoque $,furnus deniqueidem $,& nota benc,quod

lige

&

&

cum tamen multiplex

%nis &:mulcipiexaqua funt ergo tam ignis quam aqua virtutc
inopercdiveriificata, uti&numero, genere vero in unoeodemque
nullus eft ignis in toto operc nifi xMercurius

fit

conveniunt,ncmpeMercurio.

Eftitaqucignisnofter viyus,aqua

viya,yasyivum,/urnusvivus, &:h2ecomniafuntunum.
Scias quoque chariflimc ,

quod unicum eft in totoorbe,

in

quo

Mercuriushicnofterreperienduscft.

SimiliseftcumAuro eflentia:,difl[imilisfubftantiae,cujusEJementa convcrtendo quod quxrisinveniesCcelumcumterraconjungefuperignemamicitise,^:

infirmamentimedio avem Hermetisvidebis, Naturasne confunreconj ungas , &: in honore per vitam totam redas , fed di vidas,

&

gnabis; Audiigiturfecretum

hocmaximum*

A plaga Meridionali vcrfus

Occidentem reperitur mons altisfimus,Soliquamproximus,quiunuseftexfeptem , &:abaItiflimo

alticudine fccundus Mons hic, de quo nunc fit fcrmo , eft temperatmx admodum calid^e , quia non longe diftat a Sole &: in hoc mon;

le vapor clauditur , five /pirituS; qui ad opus noftrum eft apprime ncccflarius , non autem afcendit, niii viviHcetur, nec vi vificatur,nifi ia
montis fummitate terra ad genua fodiatur, verum fi hoc fiat , afcen-

ditfpiritus,fivctenuiflimaexhaIatio,qu^congeIataabaere

doperguttasdecurritinaquam limpidifllmam

ftillan-

inftar balnei calefa-

dam, qua^ftacim colligicur: eftenim verusMercurii Caduceus,auo

cum mira

operatur h^ec eft aqua noftra , vas noftrum , ignis noftcr,

&:furnusnofter, eftquenofterMercurius,&:non vulgi, fedliquor

Salis puriflami

cahdus &:huroidu5,quemMercurium nominamus,

lii ii
z
quia

Fons Chemic^ PhilofophU.

So^

quiaGomparatione ad Solem fada,

efb

A-

immaturjis&: frigidus.

men dico tibi, quod nifi creaflet Omnipotens hunc Mercurium,impofTibiliseirctmetallorum tranfmutatiG,(|uia Solnontingit nidpribcus tingatur, non autem tingitur, nid aqua hac noftra divina.

hanc humiditatem, qux coelum eft Philofophicum , undc

deliciasfuasinseftimabiks haufcrunt Sophi O aquam permanentem, Solem diflbl vens &c emendans, nitrum noflrum > &: Sal pctras
mirabilis! cujuspretiumeftina:fl;imabile,cum tamen parviarftimcRes igitur eft vilis, &: tamen admodum pretiofa, quam &: unitur.
cam Sol noftcr amat ut fponfam, cujusvirtutem vulgus fi cognovisfet,milieargentiunciisdrachmamnonvenderet ; Eft enim aurum
idcocorpusauriconvertitin
prGnofiflimum,vivum&:penetrans
nierum fpiritum,&:connubii vinculo cum eo conjungitur ut fbemella

atificam

marito , cujuspulchritudinem Soladmiratur

pra^amorefuamuxorem

& inilla gaudet &

,

intcrficit> 6c illapietatc

commota virum

ab illoimpraegnatur, concipit &rgravefcit , filiumquofoelices illos, quos huncnoftras'

que parit regcmfereniflimum.
aquse fontem adire licet ex illo cnim fl bibcrint, &: fruflulum poftea
decarncpinguicomedcrintjUt Principes per totam vitam in terra
Totum igitur artis fecretum confiftit in hoc mari norcgnabunt.
ftrocognofcendo, quodquicunqueignoraverit nummosfuos , fi

vivificat, &:

cuos circa hoc opus impendat perdicioni jam dudum deftinavit r

Uccanus enim nofter ab uno monte illoque altiflimo trahitoriginem, de quo monte fuperiusdixi. CJuod li ad fummitatem afcendcns ad genua ufque foderis, cxhalatio quasdam fi ve fumus albus.
Aliud autcm reftat feafcendet qui totum magifteriumperficiet.
,

cretum,quodminimeignorarcteneris,utvotumconfequaris, quo-

modonimirumtibifitinmontefodiendum
montisinfuperficienulloidufitfccabilis

quandoquidemterra

tantaenimeftejusficci-

fubftantiam fflicc duriorem .mediante calore con crevir.

Attendas igitur huic f ecreto. In locis Saturninis reperitur herbula
las, quod in

quaEdamSaturniadida, cujusramuliapparentficci, verum inradrcefuccusabundat , hanctucclligens herbamunacumradiceunit

fecum

Fom Chemiu PhHofophU,

80

cccumportabiSjdonccad montispedcm veneris;fubtcrquem Vulcani miniftcriofodiens hcrbam tuam fepclies , quas ftatim poros
Hiontispermeattcrramejuslaxando.
Tum demum ad fummitainfundes aqua:
tem fcandens facillimeperforabis ufquc ad gcnua
pinguis &: ficca: tantum , ut ad imum montis defccnd ens impofitam
lierbam ma Jefaciat, qua: ftatim madefada una cum aqua inftar fumi afcendit, rapit fecum fpiritum montis furfum fcrcns fecum , qui
{pirituseftigncavis mifcensfcaquaj, &in illahabitans,eftqueaqua
cui immififti vinculum tuum,five vas, aut furnus, fpiritus Saturniae
cftfumusalbificans , &vapormontiscftignis , &:h2ecomnJafunt
Mercurius, fichabesSatumiam VegetabilemRegalem &: Mineralem herbam, ex qua cum carne pingui fit tale brodium , cui nuIIcE in
luundodapescompararipoftunt. Jam habes totum aqu*enoftras
iccrctum fub *enigmatico fermone defcriptum , non tamen adeo obfcure, quinfaciIe,feduIusfifueris&:dotus, poffiscontemplando,
Haec cnim funt omnia lapidis no&: experimentis opus complere.
flri vcra principfamatcrialia , pr^ter qwse nihil opus noftrum po/fit
autdebetingredi; rcxnimirum&aquaquajregiseftbalneum ,
fcito quod aqua noftra eft vas, quatenus in illa rex nofter continetur,
&: furnus quatcnus in illa vis ignea includitur, &: ignis quatetus in illa
virtus fcu /piritus montis inhabitat,&f oemina quatenus vaporem ve,

&

&

&

getabiIisSaturni*ecompleditur,qu2eSolieftamiciffima, &;illumpe'
netrat,aIbefacitj&:molIit) emitterefacitfperma :tumvisignea,qua:

aquae includitur , incipit fuper corpus noftrum

fic

rcdudum opera-

terendo &:mortificando adurendo,&:putrefaciendo,feBi potius

ad ha^cfaciendaftimulando, ufquedum innatustandem Solis calor
depotentiainai:umdeducitur, qui dealbat.coagulat, figit,&:tingit ideoque Lapis nofter mundus dicitur, quia agens &: patiens in fb
ri

movens & motum adivum &: paffivum,fixum&voIatile, maturum &:crudum,quorumunum fuccurrit altcri &: altcrum in altero emendatur, quia utrumquc fibi eft homogeneum. Idem enim cft Sulphur&: Mercurius in aqua &: in
corporeidentitate gcncris , nec funtnifi decodione fola diverfiScaunita continet.

Ipfe eft fimul

hi

ii

ti

Fons Cheme^ Philofophu.

2Qg

Tenchocfccrctum. Qiurc non idco jubemus Sulpkuri ma-

ca.

turo&fixoMercuriumcrudum&: volatilcmcommfceri, uc afToramus aliud efle Sulphur in uno quam in altero, &c alium Mercurium
ubi enim tum eiVet Metallorum homogcncitas, quaminbpideno;

ftroafleveramus fedideo nosduashasfpeciescommircemus , ut

brcviori longe ipatio , quam natura fimplex Aurum in mineris formavit , nos artificionoftroaurummiilegradibusplufquampcrfe:

Stumperficercmus.NaturaquippeexfoloMercuriocrudo&humi-

do & fri<yido, abfquc ulla additionc fubter terras aurum longa decoVerumtamen ars ad opus contrahcndum Mer6tione (^cneravir.
curio per artem mundatisfimo Sulphur maturum &: iixum immictic,
atqucita virtutem Sulphuiis digeftisfimam per Mercurium extrafortiter immucat 6C perficit in Ehit qu2E vis SulphurcaMercurium
opus
Obfervaigitur
Sc ejus proceflum undc inlixir completum.
:

telliges caufam mirac operis abbreviationis. Aurum eft corpus calidum&:ficcum,Lunafrigida&:humida , Mcrcurius medium dcferenditincluras: CorpusSohseft digeftisfimum,Lun2eimperfcdum
&:immaturum ,Mercurius vinculum, quocum duo hxc contraria
uniuntur. Junge Lunam Mercurio cum ignitione debita&:conveniente,&:itamifce,utLuna cum Mercurio fiatunus Mercurius
ip;ncminfcretinens,&:decident a Mercurio omnesfeces &: fuper-

fluitatcs,

& fietclarus tanquam ocuHLachyma,

licetnondiapha-

nus tum demum cum Auro commifce hnnc Mercurium, in quo eft
Luna &: icTnis,&: tum calidum &: ficcum amabit frigidum &: humidu,
&: in ledo fuo, hoc eft, igne amiciti^e concumbcnt, &: vir difFolvetur
:

fuper mulierem, &:

muher coagulabitur fuper virum, tum fpiritus &:

Perge poftca quo pede ccepilli,

commixtione.
corpus unum
fuam
reicera
donec fpiricus corpus
cerram
,
totiefque coelum fuper
Tuncenim lapis nofterpcrfeinduac,&: ucrumquefimulfigacur.
fiunt

duscft, &:regahprasdicusvircuce , qiemnullumprecium poflic eEft ctenim Mercurius omnium Mccallorumaqua, Schxc
mcrc.
Ec qucmadmt dum aqua fimplex j quapin
in illo decoquuntur.
fua

Fom Chcmiu

So^

PhilofophU.

&:humida, nihilominus tamenfi fuerit cum

'quocumquc vcgetabih in decodione permixta,alias fufcipitacinjfua Natiira frigida eft

duit qualitatesrci

nempc permixtse

cujus vis&: rpiritus fcuvita,

quse in aquarefidet , perdeco6tioncminaquamcgrcditur , &aqua convertibiliterrccipitejusnaturamjcrafla tamcnd: corporalistcrrca pars fubftantia^dccod^cnoneft fpiritus ille aqucas qualitatesimmutans,fed abhumore poft decodioncm eft fcparabiiis. Pari modo de Argcnto vivo cum fuis fpeciebus intelligendum eft , diffcrcnter tamcn,quodcunquecnimautMetallum aut Mineralc fic
fuerit Mercurio f amiliare, ut cum illo per minima permifceri, 6c decoquipoflitjMcrcuriusillc fecundum metalli fic conjundi fpecies
alias induit qualitates , fuafque feccsrejiciet.
Sunt ergo fpecies
metallicse&mineralesfubordinate , &fubalternatim inillodeco-

qucnda^, &ipfceftillarumaqua,in quamfpiritus raineralcs per decodionem emittuntur illamquc alterant , non aliter quam Vegeta;

aqua fua fimplici decodta.

bilia in

fercntiaintcr praedidasdccodioncs

Duplcx tamen notanda eft difprimaquodaquacumvege,

quemadmodum Mcrcurius
cum metallis, quare fortiores ha:c funt compofitionis quam illa. Se-

'labilibus in coagulatione nonfigitur,

cunda quod in Vegctabilium aut Animalium decodione aqua ,

quumfithumordiaphanus , nonfolumvirtutcm&qualitatesnovasjvcrum tamenaliumabilloqucmhabuitcolorem recipit. Non
autem fic fe habet in Mercurio. Alteratur enim ejus Natura , fed
noncolor neefluxusforma verummctaUi diflbluti color latctfub
forma liquidi argenti vivi , &: vi fuanonapparet. Prius igitur
Mercuriusin Metallum diffolvendo, poftcaagitMcralluminMercurium coagulando, &:utin diffolutionc forma& color Mctalli
,

fub forma&colore Mcrcurii latcbat , fic

forma &: #olor Mercurii fub Mctalli colore

&

in coagulatione

&

forma abfcondinec Metalli qualitatcsindifFolutionc prohibent Mcrcurii

fluxum,nec Mercurii qualitatesincoagulationcimpediuntmetalli
An non hic obfervas miram quandam intcr Mercurifixitatcm.
nm Metalla concordantiam amanc enim uc matcr Iius ,
tur

fic

&

&

foror

Chmiu PhilofophU.

Fens

go?

& foemina

quarecorporapcraquam mefforaniacitudinem rubciljtaiis hoc cfl: natur, &C capiunt in illa 6c per illam
tuuam fpiritualcm &: volatilem &:aqu3 per corpora vicifllm cmendatur,&: retinetur, &: induit naturam corporcam &: fic tocum fl-

foror &:rrarer ,mas

mulmaturaturcomporitum,cumagcnciafadafucrintpacientia, &:
Ratiovero , quodcolor Mercuriiacorporedifloluto
vicevcrfa.
nonmuteturindecodione , hxcefl: , quodtcrra &: aquafuntin
&:itatemperata, utncutrapofljtabaltera
cemmifl:a, quod ima cum mira matedenficas, qujccolorcs abfcondat;
fubfl:ancije
risctenuitatetantaefl:
unde (i ulla Mercurii proporcio corrumpatur vcl dcfl:rudivc cum
rebus decurpancibus vcl generacive cum corporc fibi appropriaco
manifefl:abit colorem. Sunt aurcm profubfl:antiiE fl:atim immiflam

Mercuriohomogenea

feparari funtque adeo

f orci-tcr

porciones Mcrcurii refpedu terr^ &: aqu^irefpedu {ecundx iiuic dC

primas, nihil quod tangitmadefacit , pra:ter ilefl: liquidus, refpe^tu
Ex his ipfls , qua: dida
lud folum, quod efl: de unitate fux naturx.

mneserroresoperantuminMercuriodetcguntur,
Quidividuntejushomogencitatcm,deficcanaut
damenimobfl:ruunt

funt

dovariisfublimationibus: aliiterramcorrumpentes

difproporcio-

nantesdiaphanitatem inducendo. Hiquotquotfuntmihilunquam

Efl:etenim MercuriusMetaliorum
nifiopusSophilticum faciunt.
fperma, quodplurimacum fagacitatcNatura in venis terr^ formavicad metallum,necquidquameideefl:prcterpuram digefl:ionem,

nonautemdicTeriturnifiapuroSuIphuremctallico iucomburentc,
quod quidcm in fuo ccntro habet,per quod Natura in longo tempore Aurumexilloformaret hoc autcm quomodeartefuafaceret ,
homini efl: if^nocum Aurum nempe ex Mercurio folo abfque ulla ad
ditione, ech fieri poflic non tamen nifi longo temporc per ficeretur
:

&: plurimis

formando.

cum

impenfis

Eft ergo

quas fubire fatuum

eflfet

in fimplici

Auro

unicum in mundo Sulphur quod natura per,

Hoc igitur cum illo raMercurius familiarisfimum.

fecit>quod
Mercurius
hoc
decoquicur
per
&: Mercudicalitcr permifcetur &:
rius proptcr qualitatum repugnantiam lilud putrefacit , atque ita per
efl:

rcgene-

FomChemk^Philofophu,
Sop
quale in mineds habetur,
f cgcncrationcm refurgic non Aurum
,

fcdrpiricualCjpenetrativum, &:.tingcns, in cantum u.tMecajJac3uvis.imper.feda.facilcingrcdiatur, dum fupcrillaprojiciturj

quactemporc brevifnmoadanaticam 4^uriproportioncm digeric, &:rcjc^jl5

ides i^icur quod Mercurius
fecibus , perfel:ar fanitati rcfticuic.
ftullo modo cft a nacura fua quam habcc , difproporcionandus , fed
maturandus, idguc qon per fc fine quavis addidone ,
camcn
quc uUa cxcranca additionc , fcd pcr radi.calem porporis muudi .cuna illo|unionem per minima , quac fic fecreca hojftra conVidc tamcn ne dccipiiiris , nonenim eft ha:c conjun)undione.
diomanualifadaopcracionc, fcd folummodo nacurali,hominc0oa
ej u$ caufam non bcneincclligencc
jTolumnon adj uvancc , vcrum
quarehoc opus Divinumyocacur. fatui norunc cprpus Auri cum
Mcrcurio confundcre , &: cum yocanc illud Aurum animacum , vcrumnihil in illoinvcniunc. Quamvis enimhiccduofimulmillcannismancrcnt, poftca nihiiqminus unumabalteroinfuaprropriana-

&

M-

&

Quarc non fuit alterativa conj undio, fed tantum

duorum intcr fc corif ufio. A t in noftra opcrationc ipiritus Sqlis in-

tura rccederecl

adco ut .nunquampoftcarccc<latunura
abaltero,qucmadmodumnecaquamixtaaqua:. Inhacigiruropctationc maximum,imo totum artis latet fccretum. Attcndajigitur ii|i Dodrinasj&caute videas,ne hic aberrcs. Corpus igitur Solis nunquam conjungetur cum Mercurio pcr intima , nifi mcdiante Luna,
feu corpore impcrfcdo &: igne. Et hjcc Luna eft fuccus aquse vitx
fundit fc fpiritui Mercurii

quac latctin Mercurio,qui cum ignecft acuatus,&reft/piritusintrans

corpus,&:illudalterans&:cogcnsiIIudfuamretincreAnimam. Jam
dc Mercurio Jiabcnus fumus loquuti^ non yulgarifcdpluviali, qui propricdiausnon eft Mercurius , fcd jaqua Mercurialis : Mcrcuriuscnimvulgieftaqua , feddecjfteifpiritus&:vis
ignca ad urendum fupplc fi potes quod deeft fumm.o cum artificio
tum non amplius crit Mercurius vulgi, fed fimilis noftro. Sed fi hoc

igitur vides ,quaJi

feccrc non poflis, dimittc iftuna Mcrcurium , quia nihil ab ipfo

Kkklck

mxtcr

Fons Chemic^ Pbilofophi^.

8/0

Eccc)amDcusen:tcrtis,rem totatn
narravi, qiiam fi pruclcns fueris ignorare non pollis Merciirius enim
viilgi plurcs fcduxit, quamqaidvjsaliud in opere inhocenim labo-

tcrdamnumexpcclarepodls.

rantesnihilinvenerunc, propterea,

quod Mercuriumnoftrumnon

Sed ut ad conjunclionem redcamus, qux,crcde mihi,

cotum artis arcanum terra cnim cumaqua non infeparabiHtcr u-

ag^noverunc.
eil

nitur, fcdaquaaquxfortiteradha^ret; hincfequiturjquodlaudabilisha^cconjunclionon nilipoft diflblutionemcelebratur atcendas

ii.nturtufolutioni,&;naturaconjunget, &:hxcdiflblutio fitin Mcu:

curio pcr opem Lunar inclufx

^ ignis.

facit,&: ignismortificat, &:teric,

Luna cnim penetrat, &: albcaqua vcro utramque hanc virtu-

Eemincludit,juxtadid:umPhilofophi-, Igfs quemtibi oftendamejl a^

qiLt

l^p corporapcr ignem dr acjUAmJubtilitattiftierintynihil

&c alius.

ft in m.igifttrio.

O beatum noftrum Mercurium, quinos libcrat ^

otlaboribus,quosSophill:a: patiuntur

bus operationes faeiunt,

&

Illi

cnimmultas

fliismani-

verum natura: curfacimus fcd omnia Mercurio facien-

nihil proficiunt ,quia

fum ignorant. Nos vcro nihil

dacommittimus, qiiimcliorimeLhodojuxranatunilemfuumrnffin-

diwm progreditur,quam quivis hominum posfit excogitare; cenetue

cnimfinisfuinecesfitate,quare viam
Eur,

redam nunquam

cranfgredi-

non impcdiatur,
SuntauccmquidamSophiflicioperanres,quiacceptumAurum

fi

cammittunt, ha.'cinphiolaconcIudunt, igniquefuperponunt,aliquidindeeximiumexpedantes ; verum exquo pinguc femen 6c

bonumin

terramflerileminjiciunt, d(fcipi

illos

contingic

mefTem

cnimquap.iexfpcd;anc,nul!aminveniunc, quia uc fuperius dictum

cfl, &: inferius latius dicecur; Aurum non cfl: maceria noftri lapidis in
toca fua ciTentia^nedum Mercurius: quarenuda horurn commixcio
non poceft: lapidcm noflrum gencrarc, Aurum aucem fic fe habec in
opere , uc mafculus ad opus generationis , cujus in rcni-bus abditisfimisfemenlatctrquodfifcmelemiferit, diThocinmacricedebicaaccipiacur, bc

cum pasfivo fpcrmatefocmineo eonjungatur, calore dcbito

Fo?is

Chemic^ PhilofophU.

Si i

bicofovcatur,alimento proprio ciberur, tumrancexAiifohabcbiturjquodopusnoftrum prxfbabitabunde. Sicnechomoquahomo

eft,Patcr,necmateriacmbryonisappeJIaripoceft habct autcm ii\

fetalemmateriam , cx qua per conjun6lionemdisfimilismateri:e
fpermatica^in eodem genere peraptamdifpofitionemformatur in:

fans pari modo de

Auro intelhgcndum efle cenfco. Aurum

u tiquc
eftomniumMetallGrumperfed:isfuTium,&:lapidisnofti-ipater,non
tamen ejus eft matcriaifpcrma vero quod eft in Auro quod emittic, fi
;

fnodoperarcificium cradccur, hocutiquecritipfa lapidisnoftri materia mafculina,cftquc nihil aliud quam virtus Auri digcftis(ima,qu
cxilloextrahiturperfagax artificium , &:tumvocatur Aurumnoftrumvivum, &;nonvulgare, quodeftmortuum llcquoque&iri
procreationehominis virmortuusdici potcft [refpcdu habicoadaftumgenerationis] uiqucdum dcbitammateriam , quam in feha:

locum apcum ctruderitjnon diflimiliter in artenoftraaccidit.

Noneft ergoAurumnoftrum Aurum vulgi: dilferuncenim quemadmodumpatcrditferta fuo [quodhabct] fpcrmate: primumadopus noftrum eft ucile 6c vivum ; altcrum vcro morcuum & sriutile
donec vivificctur, hoccft,fpermafuum [quod eftactiva virtus noftri
lapidis ] cmittat. Sic igitur vospergitelummacum cautcla fumicc
corpus hoc, quod demonftra vi, &c f bmcn ab ipfo fuavitcr cxtrahitc
tum quidem [ncc antc ] hoc Aurum [ quod mortuum antca fuir, otiofum &: inu tile ] hac arte vivum adivum &: opcri noftm idoneum fa
bet, in

'

(5lum,primamtibifu{iicictlapidisnoftrimatcriam, m::ifculinam fcificnon amplius hoc a nobis vocatur Aurum, kd xs^ mao;nelicet,

&

plnmbum fimus nec propri? quiclcm Aurum dici potcfl T^^irrumquippeeftcorpus,hocvcrochaos,ideftfpirU:us ,nec ulla artc
adprifbnam Aurifpecicmrevertcfjr , quia corpus in fpiritum cfr
Hinc Menabdes lubiOpDJtiyGS corpora fcuerc iuiorpoconverfum.
fia

rea.

Hcrmcs qu.-^que

ait

Filicxirahea ndioumhra77:fuan^\\oz eft

'

cxtraheah Auro quotirddiu^ Appiliitur ^femcTi fumn qiLcd Urj.bra vccAtur

umiquiaabdiciflime&quniiinumbra refidct, tum

Ki^ivivk

2.

ctian:.c::ia

n:b

Uiil-

gt2

fom

Chctnic^ Philofo^hU.

iimbra obfcura nigrcdinis cgreditur. Ariftotclcs iddcm ait, frlmum

cuodficert deheseftjUt {JiiercuriHmfublimes^deindeut in MercuriuM
mnndum mpora mundd mittasi qualis autcm hic intcHigatUr Mcrcu^
rii

ftbrimano, Ie(5torcm admonicum velim, infinitas ciTc fublimatio-

&Sophiftica$,unam vcram&C naturaicqit, qu

tamcn fitpcrartificium, Ego hic miilis omnibus vulgaribus opera-

ncsfalfasjerroneas,

tionibus, fequor Phifofophorumintcntioncm, illamquefublimatio-

nemvclira, quamilli primam materiartenuis pracparationcm appclIant,pcrquamEceIipfIs tcrrcnseinterpofitionis dcLunatolIitur, ut

poflic illuminationem a Sole accipere , quod fit c{iium fufca fpha^ra
Sauirni, qujetocumobnubilabat Horizonccm, dclccuf r tum Jo vc
impcriumobtinentearccndicinaeremnebula; fplcndidisfima, undc
foper cerrSftillacrosfinccrus amoenus &:per^abilis , quajmollicc-'
am, &:inejus vencrefivefinu vcncosmagnosexcicac , quifurfum la-p
pidemnofi:rU'mporcanr,undevircucccGlefli imbuicur, quirurfunof
in cerraro , qua: nucrix ejus efi y delapfus cerrcnam induic nacuraiw

eorporcamqueiffc rccipit vim fuperiorum

& inferiorum.CoiTcfudi-

mus cTgovnuHb modoncc AurumnccMcrcurium pofTe nobis prima

nofbrihpidismaccriam praebercufqucdum cindura

e5c

Auro diflbl-

vendopcrMercuriumdifroIvcncemcxcrahacur , quae cinduracfi

Tircusaciivavivanonmorcua , qucmadmodum Aurum ance fuamdifrolucionem morcuura fuir. Hasceft vecerum Philofophorum ma-tcria, quam accipcredebemus, qud uc dicic Au(5i;or novi fuminis,ir//^

fidnon ap^aretdonecartificiplacetyin quacognofcenda tota latetptfeifio^

Quapropcerjubcovos quicunquc hujus arcani inveftigacorcs effe
Telicis,uccapiacis illud quodvile eft &coci mundomanifefliflimum^
ex quo excrahctis modomiriflrmo quod eft in illo occuItiffimiim,hoc
cft menflVuum noflrum, & Mecurius occidens cft ager nofler Phiiofbphieus, ih quo vefter Soli orietur & furget ; hoc jurkgite climf
in ledo amicitiae concumbcrepermittite
^onfo fiio deledabili
praeter amociorfem,ufque dum exocculca hac nacura [quarcftMer-

&

curius^per Philbfophum-regeneracus] egrediacur vir cus vivificai,q\iaE;

IFomChimic4PhilofophU,

Si^

ifiortuum rcfufcitct: Uxm adcii rcgia! proles , cuj us pater cft SoI,Luna
diatcr, &:(icvcriffimathhabctisexp]icatioiieninoviluminis, capi-

cnciumefl,inquitAutor>qUodcftfednon' videtur , donccartiiici

|)laeeat,&hocproVefavcterumPhilofophorUra roateria ufurpandum,&ficplen^ atqucplane Jidumeftdecorporcnoftro, &dca<|U3 nortra fivedc Sulphurenoftro rubeo &2ere albo.
Hisadjungi
debere diximus furnum, va$> & ignem triplicem ; notato bcne,quod
quibus de rebus hic loquor j cflcnim furnus luceus vellatcricius , vas Vitreum, ignifque elemcntaris, de quibus in ferius diccliius in ultimo membro hujus Tratatuli de difpofitionc noflrra : hic
fubllantialitcf opericompetentibus lovcro de rebus eflentialiter
quimur. Etcnim fbrnus ille latcricrtis non folet k nobisappellari fufnu^ flofltcr , ncc ignis elementaris ignis norter, nec vas vitrcum vas
ftoftrum : hjeccnim vulgo &: Sophiftis nobifcum funt communia, 5^
liorum externorum curiolitatc nos fxpe vcl etiam lcmper cxcellenc
lUa vero noffra vocamus, quarillinec habent nec habere poflunt. Amtti dico, quod ignis noller, furnus no{ier,Vas noflrum fecrcta func^

&

&

&non nili

Philofophisobvia,qUippevelrpfara nofirioperisefrentiim intranf- Hirtc Philofbphus quidam de igne hoc fribens inquij,
cceigni$ quem tibioftendam eftaqua j Item aliusde vafcfiG tcfta-

Vas Philofophorum eft aqua corum. Aliusitem,intentio fcri-'

bit omnium PhilofbphorUm hc efi, quodfiercnt omties operatianes igne fuo humidoj in furno fecreta&: dcculro vafc, qua? teftiitionia ckrc fatis denionfirantaJium ignem,vas,furnumqueyquam qa
Vulgo funtnot^. Prbinde frater mi, ncfitcaufa tibifcrupuli, qtod
tUf:

furnurafgnemvafquenofiruminterrcSefrcntialiterlapidemconfti-'
tuentes fuperi' nuraerarem: In hoc fiqufdem fequor oranium in hac

Hdc de vafe Sendivogius fcribensjVasNaturasnominat, ignemifemNaturas. Flamellus, item Artephius, Lullius, cUnvfiique casterr eandem tenuerc fenarte fcribentiura Philofophorura intenc lonem.

centiara. Pafcf proinde voluifTcillos aliquid ab dciilis plebis c cculgum* Ego^vero fub fJde bona" dico,quod ha.'c tria non funt nifi unum?
Aan&
%kk kk 5

8i4

^^^^^

Cbemiu

PhilofophU.

namNaturanoncftnifiunica, hocnorunt &: tcftabunturfiliiartis

adepti.Ignisenimcftquatcnusexcruciatcorporamngisquamignis,

proindeyinum ardcns dicitur &:ignis forciflimus.HincPhilorophus,

comhuriteAsnoJlrumi^enoftroforttfJimo^Qi^io^ dum audiunt Sophicarbonum aut flamma? putantes efle,qui noftse decepti funt, ignem
ftro i^ni eft contrarius. Dehoc JohannesMechungusloquitur > Nullm^'\\\(:^\\x.^arttficidtsignUtAriturn

VAlet infundere calorem , (^uAntu^ e

C(pio venif.

S.

JOHAN.

JOHANNIS FRIDERICI
HELVETII

V TULU

AUREUS,

Qucm Mundus

adorat

& orat,

In quo tra6iatur

DE

%JRISSIMO NATVRy MIRACVLO

transmutandt Metalla,

Nempe

^mynodo

7ota Flumbi fuhjlantia vel intra

momentum

^ftavi^ minima, Lapidis veri Phtlofiphici particuU in

Aurum

obrjzum commutatafuerit HagA

Comitis*

Job. 57.

V.

5-.

'Dem mirahiliafacit^fednos

ipfaintelligerenon

pojjumtps,

Seneca

j^qm animo

^ ad

Epift. 77.

audienda funt imperitorum convitia^

honejla vadenti

contemnendm

ipfeeontemptm.

eji

ex

V
Afnpli/fimffy

R O

PrMeUentr/j7moque

THEO D O R O

Dn.
^rchiatro

inultls

TJ E

peregrmatiomhfh celehratijjimo

S,

uelmtcr

ipfosJarca^ yPra^tcoi^ apudAmftdodAmenfesfdkJJimo-iAmi'

QorHmmcorumintmo^

Nec-noa

^obtlijjimisf ExceUentislimls^ Experientifimhque^^Ariteratc^tieAccHrA'

ttjfmiitn PTilcania

Dn,

Anatomia

ferfcrtitatoribtis^

JOHANNI CASPARI

FAUSIO,

Screnif. EleBor, PaUtin. Heidelberg, ConfiUario

^ ArchalYQ
Juxu

Dn.

isulifio.,

ac

CHRISTIANO MENTZELIO,

^Seren. E^ec7,

Brandenb. Conftlia rio ac Archiatro Aulico

Dnn. Patronis meis astdtem .colendisarque

Amicisintegerrimis.

E P

T O

L A

NUNCUFATORIA.
Nobiliirimi,Excellendfrimi,Expcrtinimi, nec-nonin Vulcania
AnacomiaaccurarilTimiDnn. Perlcrutatores, atque
AmiciintegcrrimJ.

NBc

volm , necpotm ^micU meU deejje honoratiffmUi

cjuominus in lucem ederem atqtupervuigarem VeritatemK^rtisSpagyricA antiquamperunumpreciofiffimum Arcanummi-

raculoftm , qttodnon tanttim hifce octtlis egomet vidi , fed ipfe

Lll II
etiam

ttUm rlMmbi in igtte voUtilu majjkm impuram adhihitiopulverU tranfmutatoriipauxilh velintra momentu in Aurum transformavifixum 4/ij^ue

quedvis Ignis examenperfeveranter fu/linens: ufquadeo ut nuUatenus

fuiquam ampliu4 dubitandumjit fimiliter illif ^quiha^lenw ^Arcanum hoc

nuJquAm gentium dari ^fibipariter at^ aiiisperfitaferunti/edecontrari$
ferfuaftffimum habeamus^ quodin rerum 2{atura Mercuritn ille Philojo"

fhorumPrimo materialii exjiet,qui eji infiarfonti^ exundaotis effeilibus

admirandis iif^omne rattonis humana reprebenfsbilit acumen ac lumen
tffugientibMyprout elucebit ex hoc mea Opufculo, quod Vobii Patronis meis
primarits^ tanquam Defenjortbm Dominisg^faptentisfimisnuncupareac
ttnfecrare volui. Interea loci tamen confciatis obftcro^ me non in eum confcripCiffefinem^ut quenquam docerem Artemihi tpfimet incognttamfedut
tantummodo verum Arcani httjat Procejfum recenferem.EcquidenimFe^
ritatimagis velificatur acpatrocinatur quam ipfaVeritatisLux vera^Bru,

t$) u quippe animantium

efi^

Vitam ftlentio tranfirejd^ nominatim in iit

qudpotiffimumfpe^antacrequirunturadpropagandamftpientisfimipa^
rtter at^potentifpmiDeiCreatoris ghriam.

^are quum indignum at^

ingratumfitDivinsL Majefiatithominem quem oportet ejje DivinaNatura

tonfortem ^cum I rutis obbrutejcere,ego vobis Amicis meisfidelisfimis^Sci"

tntidg^ hujusP^tronis.quantumprotempore vires

animi concejferunt ^hi-

Jioriam hanc rarispmaofferrejfonaa^fide omnia commemorare^ tn animu

meum induxi.Misfis igitur qutbut vis verborumphaleratorum ienociniis

At^ lemniscis

e vfftigio adea^qudcun^

de hoc Elia Artidz &vtdidraudi'

vi,enarranda me accingam. Enimvero egoquidemnenfuiintaminttmd

Ipfitidfamtltarit.ite verfattiSyUt meinfiruertt in Modoprdparadi Medici^
nafnVntvtrflemQhjmiaPhjfico-arttficiaiuMethodo^talestamenmihitn

Medendi Methodofuppeditavit rattones

ut ipfttmfuis laudibtss ctdignis

nuncjuamfitii eveherevaleam. v/ejuis igitur animes^CurtoJtJfmiD>jn.Fautofes

atg^ artii ChymicA verA .imatores, hoc levidenfe munufculum acctpite, aut .,Jima-'
vtihis-,

animidHntaxatrecreaKdigratia lUudperlegite

.^

utpote in quo enarratnrus

fum omr. ia. qtiA diverjis internos vicibtu ^ quideAdfurmam collocjHiipera^iafunt\

humiilime apprecando
nevoleuttay

ut eadem.,^ua aitosTra^tatulorum meorumacceptfusbe^

^ hunc novellumaccipiafis, ^tiippe (juem Vobis admirationis movenda

augendiC^causa demifse dedicoatq^ ojficiofe dono, Bene valete, avete,favet,

N,

E. E.

D. V,

HHmtUimHS
J. hannes Frideiicus HeIvetJU5.

4^(8.'9)?f

C A

UT

I.

Excellcnciffimi Experientiffimiquc

^ntequam
ciente

ego de Philofophico

Domini,

P YG MiEO Dtneente ac vin^

GIGANThS inhoc SecretorumlH^K JKO

fcribere

a^rediary annaite

qune/b

ut pace vejka verhU

Helmontii excerptpsexltbrode^yirbore

Fit^fol, (T^o.

^.

tar huG transfcrtpturud.

Ogorcredere Lapidem j^urijicumf^ Argen*

tificum ejje fed Amici Artis Spagyric5e,non fum nc\

fcius, qiiodmultiintcrprudcntiflimos

ipfimeccxquifitiflimos intcr

etiamuc

Chymicos invenian-

tur, qui non folum fua bona, fcd &: aliorum infimui
hoc magno Secreto Vulcanico confumpfcrunt ,
quod Expcricntia inhodiernumufquc dicmfacis fupcrquc probat.
Vidcm' cnimprohdolor!quotidic,quomodoifl:i incauti Chymi/lx

imodigniorcsquidicantur ALGEMiSTiE, &: fimphciter L^hora/^j,aDiaboliciscjufmodiMufcisAuriiicisArgcntificifqucaftudcIudantur.

Scioctiam , quod multi hominum ftupidorum infurrcturi, &: vcra:

mcac Expcricntia^ Vcritati [dc Vero Lapidc Philo/o-

Opus cfte Diaboh

akcrvcr6,efle0K0SB0K0S; illcvukcflemodo AuriAnimam ,
fcihcet quod cum unius uncia Auri pofTit iterum tingi uncia una
phico] contradiburifint.

Scihcct, hic vulc,

Pkimbi,&:non plus, fedhocrepugnat artcftationi Kiiflcri , prouc

brcvitcrmemorabo.-aker quidemibidem credic Veriratem &: posLll

11

2.

fibili

T
FttulmAmem.

S2a

fibiIicatem,redtantieflepreciiait,iulabore neiitiquam digniim

&ejurmodicomplLira Tameninonadmiroi^

{Itj,

Nam fecundum hoc

jritum

^uOYum YAtiomm fiBti inteHigimus^ Tntrmur^

^UA vero pernojcere volupe eji, rimamur.

Sed in Naturalibus quid vult homo delapfus a fonte Lucis inTeneIbrarumABYSSuM prajfertim vera cujus fapientia inhocftudio'
,

'

Philofophiconaturalifterilis, &: fophifticaeftj&his plerifquc ftul-

tis&:ineptishominibushoc propnumcft , rem intelledam ftatimconte^ncrc;fcdhincfciunc , quod pluraforfanquxrendaadhuc

Ergo rede dixic Seneca in hbro de Moribus
funt quam poflcfla.
T^nduiv felix es^pnon te Turba deriferie. Sed mea non refert , ftve'
credantjfive contradicant,qua:cunqiie cgpde TranfmutationeMe-'

lallorum fcribo. Intcrea loci ego vel hoeuno fatis contentus acquiEnimvero , quod
cfco, quod his meis vidi oculis & fcci manibus.

de fe prasdicant Phiio(ophi,ego quoquehanc Sapientia?*eternsefcinrillams (ive Lapidis Philofopborum Magnefiam Saturninam Catholicam, nec-non Ignem faxa perforantem manibus meis contrcdavi
imo thcfaurum tantac SEftimationis,ut ille vel precium viginti tonnarum auri a:quaret. Qii,d ua^ris ? Credo , quod vidi cum Thomas^
ocalis in digitis videlicct in rerum naturainrer Adeptos etiamnum"
iiac noftra decrepitJ mnndi xtaccillum Saturnum Secretiftimum
Hyperphyftco-magicumhaberiatquenonnififoli cuipiam Chriftiano Cabaliftico cognitum efle. Atque beatifl^mum Medicorum'
,

cenfcmusillum,cuiinnotefcirha^calma noftri Mcrcurii Potio

Me-

Medicinacontravim Mortis, contra'

quamaliasnuUanafciturPanacea in hortis.. CxterumDeus Opt.Max. non promifcuc omnibus revclat mortalibus fua Salomonis do
Mira quippe ipfis apparent, fi quando creaturam infita fibi pona.
tentia magnetica occulta confpiciunt per fui fimile deduci in a^lumy
dica, five Filiinoftri /Efculapii

cxempIigratia,vismagneticaingcTiita pocentialisinferro a magne-

^y vismag.necicainAurGaMercurio

>.

vismagnecicainArgcntoa
Yenc--

Vcnerefcu cupro, atque ita confequenterin omnibusMetallis, Mi-'

netalibus, lapidibus

herbis &; plantis,

^c.

Praetereanonimmeritoqu^eram , quotusquisque Philofopho^

rumfapientiffimorumcftadeofagaXjUtvel dextcrrirai ingcniifuiacuminc capiat , quah obumbraculo faculcas foemina? cujusdam
pricgnantis imaginativa tingens venenofa five monftrofa vel intra

momentumprrficiatopusfuumjdummodoab extcrno aliquo Objedo in a6tumdeducatur.

Credoequidemy permultosforedcblateraturos, quodfiopus
Diaboli mortomagicum ; fed ftulti congerrones fibi mctuunt ab exrplendercente vera Vcritatis lucc , qua cfflidim feriuivtur atquc an-

gnnturnoduarum oculL
QuinetiamSyderafuntcaufatal:a:reinoncontemnencIa , ctTu cxIefEes ipforura influxus mentc complecli neNequeetiamPIant^,quasterranobis
fciamus.
fuppeditat,abjicicndaefuntjCtiamii Ego velTuexfignatura ipfarum exrcrna nefciatnus rede dijudicare de effeCtu virium ipfis ingeneratarum
quas
pfofuapotentiainfigniterexferuntad fananda ac confervanda eorNumidcirco ca^teri quoquc ad unum omnes func
pora humana.
Lumine intcrno lasfiac rudesomnium rerum abftrufarum , quod
Bgovel Tu caremus fcientia , quomodo vires ad eundem finem
Creatse in actum dediK:endse fint , &: id genus millena alia.
Tametfi tu ignoras fplendorem in Angelis, candorcm in ccelis , perfpicuitacem in aere, limpitudincm in aquis
colorum varietatem in
floribusjduritiem in lapidibus ac Metallis, proportionem in AnimalibuSjImaginemDeiinhominibusregeneratis Fidem incredentibus, Rationcmin Anima, attamcn in ipfis incft pulchritudo, qualis
perpaucismortalium eftpenitusperfpcclapIanequecognita,&:c.
Qi^iidni veropofTic inefletam mira Virtus in Lapide Philofb-

i^fi Egovel

phorum

quamquidemegovidi,veruntamenproptereanohm, uc
hunc meum cfle fcopum primarium, tanqua

quis credat, iflius ergo

fifiliishujusfeculicondignis'JEqucatque indignisperfuaderevelim,
ntiii

hocelaborentopere; Minimegentiumi fcdpotiusdehortabor

LU

II

curi-

PktAtis

22

Amcm.

curiofos Artis hujus indagatores omncs atque (ingulos ,iit ferandc

abftincantabiftiufmodi periculofiflimo Arcano tanquam ab aliquo

Sando Sandorum imo &:accurate

,

Pfcudo philofophorum

lc<3:ione

fibi cavcat Arcani ftudiofus a

Atenim fpero,
atque confortio.

mccuriofisNacuraliftis feu Phyficorum

busfatisfcciftc

fi

modo

Arcanorum

inveftigatori-

imprarfcntiarumdefcriptum

communico

atqucpublico, quaccunqueinterEtiAM Artistam &:MEpcrquippe quodcft

adafucruntdcLapidisPhilofophorumNatura
Carbunculo
fplendidius
SoJcaut
aut
,
Aurora
,
Ens cfFulgentius
ufquc
adeo
ut
hoc
confpedum
Argento
Auro, pulchrius Lunaaut
aMeLumenac Numcnrccreabileac amabile nunquam ex Anjmi

meimente fit ulla oblivioneexftingucndumatq;delcndum, etiamH

ac illiteratorum afjnorum ignovcl a nullis iiteratorum fatuorum
rantium non nifi fola Eloqucntia: faftuofap corona ampullantium

&

crcdatur.

Namfubhanc

exulccratiftimam

Mundi

maligni fenc-

damnihilefta calumniisempxdarumadeo tutumfccurumquc ,

quin ab Ignorantia debacchantium Cacozelotarumidiotica iw^i^
gnum in modum accipiatur ac traducatur. Tam long^ autem iftiufmoditenebrionesomnesarc5loVeritati$caIleaberrant , utprocrcftu tcmporis in fuis ipforum illaqueati erroribus mifere contabefcant ac evanefcant: Veruntamen aUertie noftra arterno Veritatis triumphatricis fundamento fupcrftruda perftat atque perftabit ad

conlummationcm feculorumomniumufquc^ctfi ha:c Ars mortali

Adepci namque Viri pro antibus nondum cft cognita omnibus.
quaExperienti3efua:fidcaflcverant,quodhoc naturale Myfterium
[quod anxii multi finiftrc quxfiverunt ac rcquifiverunt] folum inveniendum fit apud J e H o v a m Saturninc collocatum in Ccntro
Mundi. Fehcesintcrimprxdicamusillos , qui Artisadminiculo
curant,quahtcrlavarc poftintPhilofophicamhancRcginam

fivc

quomodo Terram Virgineam Cacholicam in cryftallino artificio

Phyfico-magico circulare debcant, imo utKnuNRACus ,illi foh
nulli pr^tcr ipfos alii vidcbunt coronatumRcgemPhilorophorum,&:

&

Internc i^^neum prodirc ex fui fcpulchri

vitrei

Thalamo , in corporc
fuo

M
I

tno glorificato igneo cxterno pUifquam perfecto cum omnibus

colorfbus, tanquam carbunculum lucentera, five cryftal-

Mundi

lumdiaphanum compadum
cxfpuentematque

& ponderofum, Salamandram aquas

ipfius beneficioin

Igne Metalla lcprofa

ut ipfc-

met ego fpedavi] abluentem Quid quod illi videbunt Artis Spa?

gyrica:ABYSSUM,ubiade6diuinMineraliRegnoRegiahujufmodi Ars velut in gremio omnium tutiflimo jam inde ab aliquam multis
Taceo,quodiIIiquoquelaudati Artis hujus

annisjacuitaclatuit.
filii

genuini colluflrabunt non tantum tale Numicii ^umen , in quali

olim Veneris jufTu JEn e a 5 a Mortalitate fua ablutus ac abfolutus

illicoinimmortalem Deum transformabatunVerumetiamfluvium
Pacieti Lydiumtotum in Aurumtranfmutatum, fimulatque in eo
dcm fe Midas Mygdoniuslavcrat. Quinetiam illi Artis hujus rivalescandidiibidcm ordine longo confpicient partim Dian^e nudae
Balneum &Narcissi fontem atque Scyllamin mari ambulantemfineveftibuspropterradiosfolisfcrventilfimos ; partim etiam
collcdum a fe Pyrami Thisbefque fanguinem , cujus ope mora condida tinguntur in rubra ; partim quoque Ad o n i d i s fanguinem ab
defccndentcVcnerisDeatransformatumin Anemonae rofamjpartim etiam A i a cis fanguinem , ex quo pulcherrimus Hyacinthi
flosenafcebaturjpartimquoquefanguinemC/^/i^/^waJovisfuImineidorum ; partimetiamcifufas ALTHEiElachrymas, quando
fuas ipfa fibi vcftcs aureas exutas deponcbat ; partim quoque guttulasab dccodla aqua
e d e ^, exquibus ftatimgramina ex terra
procrcfcebant; partimetiam Potionem
e d e ^t cotam ex variis
herbisperpetuo triduoin plenilunio coJIcdis ad fanationem patris
fenisJafonisjpartimquoqueMedicinamiEscuLAPii partimet
iam Folia cujus fapore tota Gl au c i natura mutatur in Neptunum;
partimquoquefuccumjAiONis expreflum , cujus bcncficio ipfe

>

interra

Cokhorum

accipiebat

Vellus Aureum, poftcaquam

propter illud generofe inCampoMartis non line vit^ periculo armatusdepugn.iverat;partimetiam He/peridumhoiivim^ ubiexarborihvks

MaU

decerpi

rf//r<'4

poflunt

partim etiam

Hippomenem
cttm

^2A
cum

Fittilu^

Atalanta pro

que Tribus Malis

it/^rem,

palma certatim decurrcntem cainti-

aureis a Fe/iere dohatis retardantem paritcf

partim quoqiie Qphali Auroram

parrim
atque (uperantem
in
transformatum
Deum;
partim
quoquc
A.
ctiam Komnium a Jove
;

>

Cometam transfiguratam atpartimeitiam

ferpcntcm Junonis Py;
terra
putria
iblis radiis cale/^<^f?jpoftDeucaIionisdiluviumex
fadacnatumjpartim Ignem a quo Medii a feptem candelas accendebat paitim quoque L u n a m aPiiactontisincendio inflamiiimam/fc/// C^yS^A

aDea

Vcneris

'\\\

queintcriidera coUocatam

>

matam partim etiam arefadum Oli v ^ furculum denub vircfcentem cum BacGis imb novcllam ac tencllam O l i v ^ arborem par;

;,

inqua Jupitcrambulareairoiebat; partim ettimquoque

iamPLUTONishabitaculum , ad cujusveftibulumCerberus triccps excubabat partim quoqueillum MoNTEM,ubiHEKcuLES
mcmbra fua omnia a matre accepta fuper lignum exurcbat, &: Patris
/^rf<fci^/4w,

veropartespernianebantiixajatq^in igne incombuftibilesj&nilde

ipfius vita difperdcbatur, fed ipfe tandem in Peum tranfmutabatur,
Adde quod illi germani Philofophoru vcroru filii ad extremu introi-

bunt in Te mp lum Domus ruftica^ transformata?,cujus Tcgmen ex

Auro fuerat fabrefaclum puro.Certc facere non poilhm quin adhuc
exclamante dicam cum Adeptis O feJix terquc felix illc
f emel voce
ArtifeXjquicoorcquituraclemeniiilimafummi Jehov^ bencdi-^
6tione Artem conficiendi praeparandique S a l iftud quaii divinum^cujus eificacioperatione Corpus Mctalhcum iive Minerale
corrumpitur, dcftruitur, demoritur Anima tamen ipiiusinterim re:

vivificatur ad gloriofam Corporis Philoibphici Refurrcciioncm.

QLiinimo fcliciilimus hominis ilhus iihuj,qui Artem Artium ifthanc

adDeif^loriamfuisexoratacimpctratprecibus. nimverbcertum
cft , quodnullo hocMyfterium modoaliofciatur , niii e fonte

fontium

Dco

hauriacurac imbibatur. Quocircaquilibetferius Ar-

Amatorhociibi folum ncgotii pra^cipui dari

crcdatjUt perennibus fidei viva? votis prccibuiqueinomnioperefuo
tis

hujusina^ftimabilis

implorct folhcitetque

almam

SpiricusSan(fligratiam.

Dci namque

Vttiilm

Ameus,

qucroliuscftmosfolemnisjuccandide liberalicerquc nem'mi

Ssf
Dona

abBonaruanifiroliscandidirquciiberalibufcjueingeniisfiveMedia-

Hac namque Pietacis Pra^icse vii

Artiwmarduaruminquifitoresinveniunt,
fanda omnes
fi quandoin
opere fuofeThefophiceperColioquia cum Jeho v Afojicariacoridc^orepurorejigiofe exercenc. Cceleftisnamqiic Sophia ;^micitiam quidem noftrara arabic , monftrando
offerendo no.bis .fuo$
te fiva

Immcdiate communicec

&

pleniflimosgraciofasbonicacisac benevolenciae rivulos cofquexiun-

quam exhauricndos.

Acqui

felixille,

cuiab uno aliquo hujus Ar-

Adepco monftrabitur Via Regia qua eundem /it. Pr^fcirc

mc hac Prarfatiuncula non omnibus ex sequo Lc,
dtoribus fatisfcdHci perinde tanquam fi ego prxfumam ipfos docerc
Artem mihi ipfimet incognitam , de quorum tamen parce bona mccani

fane mihi videor

Infticutinamquefuitraei,Vobisnonni(iquandam cItaque bibite, Amicimei,exfequenteDiaIogo

feufcaturienteColloquio vobis a mebcnevolepropinato^ quoadufliorafpero.

narrare Hiftoriam.
!

que omnem mencium veftrarurn (icicuiofarum ficim reftinxeritis

vinje

ac-

enim dubicarim , quinhoc Sapientiie di

ftudiumvobisfuericquoyisNedareacque Ambrofia dulcius.

,que explcyericis.
Niliil aliud

.Nulius

communicabo.nihii commune hai>eo,nifi illud Jul. C*cf,

Scaligeri, Sapientumfinem efTe SafientU Commumcationem

juxca il-

lud GregoriiNylTeni ^ui naturahonus ejiyidem ^1^ omnino cum altU

fuA bon/i lihenter commnnicat. .Proj^rium enim hnorum eft
^Uif
:

frodejfe^

C A
V>c

UT

hu]m %Arcani Magni Veritate

II.

legitur in diverfis

ih-

Jtmm 'virorum firiptisjnter quosprtztercMeros

fmtfuhfiquentes.

PARACELSUS
De Stgnatma Rerum Naturalium lih. p.foHo $^8,
ficfirihens:

Mram

mm

PhyTT-

f
PHyficorum Tindurae verum eft iignum

quod per ipfius viin

tranfmutativam,omniamutentur imperfeda Mctalla

fcilicet

Albain Argentum&Rubra in Aurumoptimum, fiminimamod^

parshujusMedicinx bene prseparatac inCrucibulum injiciatur fuperMctallumliquefadum, 6<:c,

ihidem.

Nam invincibile Aflrum Metallorum vincit omnia & mutat in

,

Naturam

fibi

fimilem, &:c.

Hoc Aurum Argentumque nobilius &:

mclius eft ifto, quod e fodinis petitur Metaflicis , ut prasparentur ex

ipfoArcanaMedicinalia.
ihidem.

Ergodico

quodquiIibetAlchimifta,quiAurihabet Aftrtimy

omnia tingere poftit Metalla rubra iji

Aurum, &:c

ibidem,

Noftra vero Tindura Auri, Aftra in fe habet, eft iixifTima fubw

Eft pulvis habens coin mukipHcatione immutabilis.
ftantia
lorem ruberrimum, fere croceum, tota tamen corporalisfubftantra,
,

&

cftliquidautRefma
cft coloris

perfpicuautcryftallus,frangibilisutvitrum;,

Rubinati& maximiponderis, &c.

liemlegitc in

P AR A CELSI &/a
phomm,

Philofo"

Item Paracelfmlib. 7. de naturalimj rerum

transmtitationc.

Tranfmuratiocft Myfterium Magnumnaturale, MctalJic3,&

noncontraNaturaecurfum,nequeDeiordincm,uttamenmultihominumdecablfifTimejudicant.Nam Imperfeda Metalla finc hoc

PhilofophorumLapideneqiicin Aurum> ncquc in Argentummulaucur,

Fara'

Paracotfm

tMamali

de Lapide Philofophorum

Medicinali.
Lapis nofter efl: coeleftis Medicina &: pIiK

quam perfcda, quia

oinnes abliergic Metallorum fordcs, &:c.

illa

HEINRICUS KHUNRADITS
inpio AmphithcatYO SapicntiA. ^tcrn^fol. i^y,
fcirc

Sumdiuperegrinatus , invifi a]ios,quos Experientiaaliquid

, acjudiciovalereconfirmatoautumabant
nec femper fru,

[jnterqux,Dcumeftor,ordinationemirabiii,ab Uno habuiLEONEM viridcmcatholicon, Sanguinem Leonis hoc

ftra, 6<:c.

&

eft,

AurumnonvuIgi,PHiLosoPHORUM,ocuIisvidimcis,mam-

bustetigi,hnguaguftavi,naribusoIfeci.
in opcribus fuis

prxparata, inquam

OquammiferabilisDeus
dono dedcrunt , quibus apud

proximum meum egenumincafibus dcfperatiffimis, frui:uofi/fimc

fum ufus, &:modospr3^parandi[jEHOV^ inftindtumifencordi^J
fincere revelarunt,

6<:c,

HsecMethodusmirabilis, quamdedit mihi Deus mirabilis

s
ha:cvia,quaambulavi,foIus,inquam,Deus,immediatc&:mediatc,
fubdelegate tamen Natura,Ignis, Ars, Magiftri tam Vivi,quam muCorporales
Spintuales boni, vigilando ac dormiendo dedic
ti ,

&

mihi, &:c.

Itcm lcgc foL 202.

Nonfcribo fabulas,manibustradabis,ocuIisquevidebis tuis
o
A T H fcilicet Mercurium Philofophorum Catholicon ; qui
cum Igne Interno &c Externo, harmonia tamen fympathctica cum
Igne Olympico ob neceffitatem inevitabilem, Phyfico-magice uniOjadLapidemnoftrumconfequendum,foiusTibi fufticit,&:c.
z

Jhi^em.

VidcbisLAPiDEMPHiLosoPHORuvi,Regcmnoftrum&
Mmm mm t
Domi-

Pitulm ^ureui^
SzS
Dominum Domiiiandum prodiic exfepulchri
LAMO aTHRONo, in fcenam mundanam hanc
clorificato, hoc cft, rcgeneratum

vicreifui
,

Tha-^

in corpore fuo

& plufquam perfe5lum

Carbunculumlucentem,rplendoremtemperatiffimum

Videlicec

&:cujus
concordi
miftionis pace, in Upatres fubtiliffimse acdepuratiflimae
numinfeparabiliterfuntligata^, fummequea:qualem, diaphanon ut
cryftallus, compadum &; ponderofiftimum , faclllima; fufionis in
igne, ut Refina, &: ante Hydrargyri fugam ficuti cera, attamcnabfque fumo fluentem ,Corpora folida claufa ingrcdientcm ac penetrantem,ficuti01eumpapyrum, inliquorequovis diftblubilem, &:
hquefircntem eiquecommifcibilem, friabiIcmutViTRUM:iripulverc croceum,in Mafla vuro integra, inftar Rubini rubentem: [ qux
,

&

rubedo, perfe^ac fixionis 6C fixa? perfeftionis eft, Sigriatura] permaDcntercolorantem , aut tingentem intribulationibuscxaminum
quorumvis, etiamSulphurisaduftivi , &aquarumcomedentiuni
tentationibus , ignifquepcrfecutionevehemcritifl1ma,fixum,femperdurantem&incremabilem , ac Salamandri inftar permaneri:

tcm, &c.
ihiJem,

LapisPhilofophorumMundomajore,
tncntatus, ratlone fermenti transformat fe ,

inpartibusillius

fer-

inquodcunque volue-

Hinc filii doctrina:, aliquanculum nofle poteris cur Philofophi A z o T H fuonomcri impofuere Mercurii, qui corporibus ad&:c*

rit,

ha*ret, &:c. ibidemque.

Fermeritatur cum Mecallis , videlicct , La-

pis in albedirie cxiftens (umma

,

cum Argento puro ad aIbum:L A p I s

verofanguineus cumauroobryzoadrubrumjeftque
iimdierum,&:c.

HELMONTIUS

Opus hoc

tri-

deJ^ttaAternafols^o.

Enimvcro vidi illum aliquoties 5 meifquc contredavi mariibus,&:c. Videtbidem, Huricergoquadrantcmunius grani Chartaff
involutum projccifuperunciaso6toargenci

vivi fervidiin crucibu-

lo,

'lo,

&:confcftimtotusHydfargyrus ,

cum aliquanto rumorc ftctit a

cum

fiuxu,congeIatumquereredicinfl:arflav3eceraj,pofl fufioncm
cjus, flantefoUerepertxfueruntodouncias Auripuriflimi

granis

undccimminus; Itaque unum granuni iftius pulveris tranfmutarac

in Aurumoptimumpartesargentivivi fibiaequalcs i^iS^". interterranea crgo rcperitur prar fatus pul vis ,

quodammodo fimilis

qui ferc

infinitumMctallumimpurumtranfmutatinaurumoptimumfibiuniendo ab iErugine rubigine, carie

Morte dcfendit ac velut immortale facic, contra omnis Ignis &: Artis torturam , transfertque in

&

virgineam puritatcm A uri, requirit faltem ferforem, &:c.

IdemBclmontimde ^hore Hufol,

Cogor credere

Lapidcm Aurificum

d]jo.

& Argentificum cfTc

^uia diflindis vicibus, manu mca unius grani pulvcris , fupcr aliquoc
millegranaargentiviviferventis projefiioncm feci , adftantcquc

multorum coronanoflri omnium, cum titillanteadmiratione negocium in ignc fucccffit, prout tibi promittunt libri, &c

Qui mihiprimumdiibatpulverem aurincum, habebat faltcm

adminimum,ejustantundem,quantum ad ducenta millena libra,fumAuricommutanda fat foret, &:c.
Dabat enim mihi

fotte

femigfanum

illius

pulveris

tlncias novem atque | Argenrivivitranfmutataefunt.

6c indc

Ifludautem

Aurum dedit mihi peregrinus unius vefperi Amicus, &c.

Nobiliffimusi Excellcntiffimus, Virqucin Arte Vulcanica Expctiffimus Du.Th eodorusKetj es ,Do^or atquePradicusMcdicinas feliciffimus

Amsteidami

MomcntaneaeFiguram^

hujus dedit mihi

Monet^

utilcgitur

Mmm mm

Jfff

Sp

Fitidtps^ure*^.

Numm

crajjiUes

I
>

niimmi

fa. cie /fe

micpofifa. funt
ordine, leaeb^nhcr.-

On. a.ltera.

7,iientif.,eo

Halc ut Homjnibl/?
sr ARvS: ita raro IN L.Vo
CM PRODfT.LAUJDTUR DT.VS
IN /tTERNUM ^XJl PARTEM
SVJ^ INFINIT/L POTENTIA.
NOBM ^UI^ ABIEC*TI^,.\^

',S]MrS C^RfiATURI^
'

COMMUNICAT.

'

I/m
quod annis LX. Alcxandcr S c o t u s ejusmodiprojedionemfccit
in Civitate celeberriraaCoLONi^ &:
Sic ctiam legitiir

Hanovia:, &cc,
Prxtcrire non poflum cxemplanotatu digna de pofllbilitatc
Tranfmucationis.

Legc
I

Vitulm

jimm,

8^r

Lege Extra^um cx Epiftola fcripta Dn. Dod. Ku r f l e r i verum.

meo inveniebam Laboratorio Aquana

Profecundoiterumaliam in Laboratorio Caroli de Roy,
iftam Aquam Fortem fuperfundebam fupcr SoJis calcem fciliccc
Auri vulgarimodo pracparatam, &poft tcrtiam cohobationem,fublimavit fecum Auri Tin^uram in Retortse collo , quam cum Argento, vulgarimodo, prsecipitato mifcebam ,
vidi, quod unius uncias
Auri fublimatx Tindurac, in Crucibulo cum ordinario fluxu, tranfmutavit,abduabus unciisargentiprecipitati,unciam unam &:fcmis
in aurum optimum, tertia vere pars argenti adhuc reftantis, Aurum
crat album &: fixum, cjeteras vero partes du*E erant argentum optimuminomniigniscxaminefixum, HxcmeaeftExperientia , pofthac vero nunquam talem reperire potuimus Aquam Fortem:&: Ego
HELVETiushoc vidi Aurum abf que tin<5lura, Album.
Kufflerm Pro primis in
:

Fortem.

&

Item

AdhucaliudExempIumrarum Annoi^^4. HagseComitisfaftum ab Argenti-fabro quodam, cui nomen cft Gr il quemadmo,

dumilleperSpiritum Salisnon vulgari modopra^paratum maturavit Plumbum ut ex libra una tres acceperitpartes Argenti optimi,
imciafque duas auri fixiffimi.
,

HagaEComitisquidamArgemifabcr&: AIchymiaE

difcipulus

multum cxercitatusjfecundum naturam Alchymiae vero homo pauperrimus abhinc aliquot annis ab amico aliquo mihi optimo fciliccc
i^2x\mivciGio^^lohanneCaJparo Knottnero petebat Spiritum Salisnon
vulgarimodoprasparatum.
Cui Knottnerodanti ac fcifciranti ,
,

VtrHm ejfet ifto Spiritu Salis accepto ufurus ad Metalla nec ne Grillus
Ad cJ^f/^//^,refpondcbat. & poftmodum fuperfundebac hunc Spiritum Salis fupcr plumbum, quod ponebat in vitream patinam ufuaElapfo vero duorum feptimalem ad condituras fcu confcdiones.
narum tempore apparebatipfi fupernatans curioflffima, fplcndidifti,

maStelIaargentea,quafiabingenioii(fimoaitificecumCirculoparata UndeGrillusiIlegaudioingentiperfuftts, nobisfignificavic

:

fe

yaulM ^uYeu4,

8^2

jam vidiflc Stcllam fignatam Philorophorum , de quafortaflcin Bafiholegcrat.Egoaliique Viri mulci honcfti adfpiciebamus maxim^
cum admiratione hanc ftcllam Spiritui Salis fupernarantem , in fundointcrimrcmanentc plumbocoloris cinericii&adinftarfpongiic
tumefado atquiintcrjedisfcptcm vclnovem diebus> menfc JuJio
amaximoaeriscalorehumidicasiila SalisSpiritus abfiimpta evancf:

cebat,ftellaycr6fundumpctcbac,acquefeiterumfuperplumbum
iftudfpongiofum terrcum ponebat. Id quodadmiratione dignum,
anonpaucisfpedatoribusconfpei^rumfuit.
GriIIus<(ienique 11lefumptamiftiuscinerciplumbiparrcm cum adh.trentc fteila, fijb
Teftacupcllavit , &:inveniebat exhbraplumbi hujus una uncias

&

duodecim Lunx

cupellatse

^cxhis xii.unciisadhucunciasAu-

Atquc ego Heiyctius etiamnum commonftrarc

ri optimi duas.
poflum nonnihil hujus plumbifpongiofi cumftella adhuc adhxrcfcente , &pr^ter ftellx foliaquoquc Argentum Aurumquecx
ipfofadum.

QuodquumfubdoluspariteratqueftohdusilleGril, anfuo ufus Spiritu Salis cftec

indicarc

Xwsi^^iKnbttnero

,
noluerit
(ed identidcm attentaverit, num addifcerc ex ipfo artem confeendi
pofTct, Knbttmrm laudatus interjelo ahquam multo tempore,

qua-

iem Salis Spiricum [inftrudus quippe variis ejusdem eracgcneribus

eic0mmunicaflec,oblitusfuit

nefcienseundcmtamcit^oreperirej
interim ipfetandcmcumtocafuafamilia cft pcftc correptus
cxftina^^^alccr vero in aquis fubmerfus vicam cum morte
commu
,

&

tavit^

fcd

ncmo indagatorum

poft utriufquc obitum arcem

conficicndi

mihccr illisambobusadinvenire potuic.

fi-

Ccrce moycf admiratio-

ncm, quod Inccrna Plumbi Nacura a fimplici Spiricus Salis macuraci*

one cam nobih forma excerna apparcat ncque minorc eciam admi*
j

racionc animos mulccc, quod Lapis Philofophorum mirificus

ocyfli-

me Mccalla cranfmucarc pofllt, ucpotc cuj us vircus pocencialiccr infita, perinde uc in fcrro a magnecis conca^lu, in aaum
dcducatur.Scd
dc his fatis pro Artis ^\\%,

CA-

C A P H T

III.

hi^oUicitantifcopum me^ Hiftori^ ref^renfUrever-^

tar^ de (imjichabetote

HAgxComitisinsedcsmg.ashora

aliqiia

pomcndiana vi. Ca"

xxvii. Pecembris ann. a falutifcra Chrifti

nacivicace cb Id c Lxvi.adyenicvirquidammihi quidemplane
ignocus, {ed honefta gravitate paricer acque feria aucoricace comitalend. Janiiar. feu

Eus, plebejo

amidus habitu fimiliter Memnonita: cuipiam

ftacura

eaque nonnuJJis morbillorum

puni^urisrcfpersa, crinibus quidemnigerrimus^minime camcncrifprasdicus mediocri, facile longiufcula

pis,

menco imberbis,

^tacifque fuar agens annum pra^cerpropter ter-

tiumquartumvefupra quadrage{imum,oriundus, quantum conjeduraalTequi pofTum, exBatavia Septencrionali, vulgo dicla A^^^/-^;/HolUndU.
Finita falutationis comitate, novus hichofpes maxima cum rcverentia a mepetebat, ut fibi darem liberum ad me aditum , quippc
qui Artis Pyrotechnic^e causa meum noluiflet neu potuifTct pra:teriredomiciIium,adjiciens,fenontantum jamdudum tentaile ad me
forfitan vel per officiofam amici cujusdam operam provifere, verum
etiam ahquosTraiSbatuIorummeorumperlegifre, nominatim vero
illum, quem contra Dn.Di c b ^ i Pulverem Sympatheticum edidisfematquein eo meamde Vero Myfterio Philorophico dubitatio-

ncm

prodidiilem. ]^acitaquccapiIIataoccafionearrcpta,iIIeexme
annon credere pofTim , in Rerum Natura adhuc loci dari

quaerebat,

taleMyfleriumMagnum,quaIisbeneficio Medicus morbosvaleat

jam laboraret defedu velpul-

univerfaliter curareomnes^nifjxger

monis,veIjecoris,vclconfimiIisnobiiisalicujusmcmbripnncipaIis.

Adquodegorefpondi Tale rcmedium

:

efl

Mcdico omni apprime

Nnn nn

necefla^

"
p4tu\m Ameni,

S34

&

quanta
Bcceirarium, fed ncmoliominumquirquamrcic , qualia
totam
recondita
in
NatUra,
neque
pcr
adhuc
vitam
meiint Secreca

am e-To unquam talcm vidi Adeptum, tametii multa Icgi acrelcgi irs
Quin etiam peifcripris de rci vel Artis veritate.
iprojAnnonipfe
ceu
coIloqucnsdeMedicinaUniverquirebamcx
ialii Medicus eiret fcd illc refpondens per inficiationem profitebatur, fe nonefrcnififufoiemorichalci, atquejaminde abineuntevit^E fuse SEtate teneriorecx Amico fuo raulta vifu rara cognovifle bc
cumprimisrationemeliciendjperlgnistorturam ex Metallis Arca-

Philofophorum

na Medica, atque

iftius

caufa

fb

etiamnum ciTc amatorcm

hs illius Scientia: Medicinalis. Cseterum longe poft

alios

pricnobi-

Difcurfus

dcExpcrimcncisIgneisinMetallisficillcELi AS Artista me interpeIlavir:NonneTu[fi cjuandoalicubi iflhocSummum confpiceres Secretum , fcilicet Laptdem PhilofophortimyD^dxm cognofceres,

utpotequivolucatus es in fcriptis variorum Chjrmicorum prascellentisfmiorum de Ejusdemfubfl:antia,coIoreefFed:uquemiro Cui

iefpondi:Neutiquam. Licetrenimdeeo legerim in Paracelfo, Helmontio, Bafilio, Scndivogio confimilibusque Adcptorura exflantibus literarum monuracntis, nullus tamen putarim,a mc Philofophicara Materiam, etiamfj cam coram pra^fcns praEfcntem viderem aInterea loci expromfic
cnofci pofTe utrura ipfa eflet vera, necnc.
eburneara
artificiofiflime
fabrcfad:am
pyxidem
marfupio
ille e fuo
fragmcnta
gradiufcula
ponderofa
fere parvam
in qua pofTidebat tria
?

juglandam ^quantia,qualiacoIoris erantvrcrei,fubpallidi Sulphuris,

t2.

quibusinteriores adharrebantfquamse crucibuli,in quoliqucfafuerat h^cc nobilisfima fubflantia , quippe quantis iEfl matio for-

lafTe foret ad

xx. tonnas Auri excrcturc.

commifTariura illudLapidis
tera his raanibus raeis

iflius

HU{.iy,hi(,v

Pofteaquam autem fideiper horas fere quadran-

tcnucram atque ex ore

proprictarii philofo-

phico multa fcicu digna de miro cjusdem elTedu ad Corpora humanaacque ractalIicacorabiberam,aniraofine triflisfimoefHictimque
affli<^ohuncThefaurumThcfaurorum ego lUi domino poflefTori,

cuicundcmmihiprotemporistantilloutenduni dederat, reddidi ,

idque

idquctamenmorc vincentiumfemetipfosnon fine tanta quanta

parcrat,adione grariarum maxima. Sublixc roganri homine,Qui
iiercr,uthicLapisip(iusPliilofophicus[quumaliasJegiflem,Lapides

Philofophorum efle condecoratos colore rubinatoiive purpureoj

cffetcoloreimbutusfulphureo ? ipfc mihirc/pondebac.-ODominc,
Matcriaquippecftfatismatura. Porrodehocnihi^facitadrem.

prccantemciDfum , utproprxmiomemoriaque fempiternamihi

donare vclletrruftulumMedicinsE pyxidi inclufar in forma feminis
coriandri,abnuebatrefpondens: Ominime| Hoc namque mihi Metiamii totDucarorumaurcorummihi refundere
citum non cfl:
velles, quoc caperc poflet tota ha:c tua camera plena, idque non pro pter Materi^ prccium fed obaliam quandam confequentiam ; Imo
ccrtc, fi poflibile eflet, ut Ignis ab Igne coraburi poflet, ego protinus
totam hancfubfliantiamexhibitamcoramoculiscuis incdaces Vulcani flammas conjicerem. Paulo poll: vero eundem interrogantcm,
cn ego non aliam etiamnum infuper habercm Cameram cujus feneftrarum profpedus ac iitus a plateaeflet publicaaverfus illico introducebam hunc Phoenicem (eu Avem inhis terrisfpe.c^atu rariillmamin Cameram mcam optimc exornatam,qui tamen aqceintrandum fuos [ prout in patriis cft Holjandorum morjbus ] non cxcuticbat calceos quantumvis multum nivc madentes,
Cogi,
tabamquidemegoinibi cunc tem.poris
Forfican ille jam pro inc
Thefaurum quendam habebic pararum (^a fpes mea decoilavic,
Enimvcro ille a me ftatim pecebat fruftulumoptimsc moneca^aure^, atque interim Pallium- (uum atqiTunicam paftoriciam depojiebat, nec-non Thoraccm aperiebat, llib cujus indufio in ferico lincco
viridi gerebat quinque magnas pendentes Talcolas aurcas complentes magnitudinem interioris ipacii orbis ftannei,ubi inter confcrendumrefpcCtucolorisarquc flcxilitatis intcr ipfius Aurum acque
,

meum maxima eluccbac diflerencia.

vcrba fcqucncia

Iftis

dutem

illc

ftylo Fcrrco

qux ad preccs meas mihi elargiebacur delcnbcu-

da^infcnpferat:

Nnn nn

i.Amcn

P]mlf^$/Smii^^

Prseterea qiium ego acfmiratione affedus ex ipfo fcircitarcr:Mi'

Domine,clicmihi quasfojundeha^c eft tibi maxkna totius Mundi

fcientia /* Ipfe refpondit Se cx Amici cujusdam communicatione
cxtranei talia magnaliaaccepifle , quiper aliquocdics hofpitatus in
ipriusaedibusraifret,profitcndo,rec(reArtisamatorem j atqcvefiifTeadcondocendumipfum Artes varias, fcilicet , quomode prajteralia , cxfaxisatquecryftaJlis pulcherrimi confidantur Japides
;

jnultopulchriQresRubinis, Chryfolithis^iSapphiris &idgcnus

aJiiy^f

Pitulu6 ^ureai.

itdm qudmodo

g^^

intra quaclrantemhora:

crocumMartis pr^parard
mcdeatUr pra^terca quoque LiqUorcm MccallicUm cuj us ope intra quatriduumomnemHydropisrpeciemcertiffimecurarepoUeat
nec

poffit,cujusunicadofis infaliibiliter dyfentcria: pcftilenciali

;

fionlimpidam quandam

Aquam melle dulciorem, cujus adminicu^

loTinduram Gran^torum Corallorum Vicrorumque omnium ab

artificibus conflatorum intra duarum hdrarum fpacium in arena
,

duntaxatcalidaextraherepofTiCj&confimiliaplura , qua^egonon
neu memoriaEmandavi , eo qUod Intcntio mea ferebatur
plusultra,himirumad Artemexprimendi tam nobilem fuccum cx
MetaIlisadMecaIla,fedumbra in lymphis prxripiebat cani bolum
obfervavi

carnis.

ARTiSTA,fuum Artis Maut ipfe adferrec Vitrum aquapluvialiple-

Infuperquoquemihinarrabat

giftrumabipfcpetiifle

inquamipfepcrpufillampulveris albifHmiquancicatemimmifcuit,jubendo,utego [pergitcommcmorare hicmagifiri illius di"

fcipulus] ab Argentifabropeterem Unciam unam Argenti cupellati laminacam, quodinCra horsE quadrancem fuic fimiliccr glaciei iit
^quacalida Iiquefadlum.
Tum confeflim ille mihi hujus fui a fe
acceleracihaufiulidimidiumpropinabac, quodpocionis genus tantumnonfapiebacfaporemladisdulcis , undemihividebar cvafifTe
talde hilarib\Quibus cnarracis concinuo ab ipfo requirebam, in quem alcer
ille hocegifrccfinem? Numnim PoCio fuiffec Philofophica?Ad quod
liiihiipfe refpondcbat Teadedcuriofum cffe nori oportct.

tium

Deincepsabeodem mihi referebacur

kudaci Artiflaeapariece

quomodo

ipfejuffu

plumbcamciflara pluvialemj
quandd plumbum in olla liqucfailum nova fucrac Arcifia ille e%
fuofacculodepromfifleccapfulampulveris fulphurci plenam
cujus aliquancilluiil falcem fimul acque idem cum culcri mUcrone
irt
iftud plumbum liquefadum injecerat i ac flatim juflerat , ut folhbus
defanififTcc

duobus

Ignis fortiter a nobis inflarecur ad

llrcnuam

ipfe

paulo pofi ex olla

excicandum flammam

Aurum cfFudic optimum fupcr lapi-

ds rubro5>qui iirculina crang*

Kfin

CoKH*

Vitultii

SoB

^uYcm

Commoduniego [addebat

narratorhicmihi jucundiflimus]
Tranfmutationis
Metallorum confpexeram ,
Veritatem
ifthanc
quumtremoreadmirationisitaobftupcfadusfui , ut fcreverbutn
proloqui ncfcirem. Sed magiftcr illcmihi rurfus animando dixit
Confidensmodo cfto concentus decimamque fcxram hujus Mafla:
j

partcm,

quam

pro memoria confcrvabis

tibi

abfcindc

reliquas

autem quindecim partcs elargire diftribuendas interpaup6rcs;6<: feci

audicnsdido.

Qmppe ipfe [nifallormemoria] iftiufmodiEIecmofynammagnam in Sparrcndiimcnfem ei ogavit Ecclefiam

Utrum autem di-

ftindisdcderit vicibus.necnci vcl numeraveritne ia Aurifubftantia, an A rgenti, ex ipfo non perquifivi.

Ad poftremum autem ille [ ut ipfe de fuo mccum colloqui pcrgcbat magiftro ] me perdocuit hanc Artem divinam magnam.

Confummataigituromniumjaminmedium allatorum

narra-

tione, humillime ipfum deprecatusfum, ut Tranfmutationis cffe^Vum fuper impura Mctalla mihi monftraret ad rcddendum me cer-

tioremdciftisabipfomihinarratis&: ad confirmandam mihi fidem

Sed ipfe tali cum difcretioiccurc credcndi veram Vcritatcm rei.

fcforc
rcpulfamferrem.dimifit,
adpromittcndotamcn,
ut
neme,
pofttresredicurumfeptimanas ,acmihiquasdam in Ignc monftraturum Artcs curiofis paritcr atque Modum projiciendi hac tamcn
Ehpfis tribuyhebdoprotcftationisIege,fifibiIicitumtuncforct.
matibusillc, proutcondixerat,rcvcrfus me domi mca: invitavir ad
prodeambulandum fccum per hora unam alteramve, ut &:ambo fecimus, habentes inter exfpatiandum quosdam Difcurfus dc Natura:
Sccretisinlgne , fcd interimillefacunduscomcsinviacratverborum de Sccrcto Magno cajdcndorum prxparcus^afTcvcr.mdo^quod
hoc finguIarcMyfterium Ipedarctnon nifi ad magnificandam folam
,

Tloriolilfimi

Dti tamam dulcifliinam,

&:

quod hominum pauciffimi

coi^itarcnt, quomodo fcfe ipfi per fua

Opcr.iranto Deo condigncfacriticarcnt, haudfccusacfifuiflctPaftor Ecclcfia^.Ego verointcrca

lociidcntidemipfiusaurcsfbllicitavi^utmihiMcc^IIicaainicnftraret

Tranf-

Vttulm Aurem,
^^ p
Tranrmutationem. Quid? quod obfecrabam refecrabamque ipfumj
uc dignaretur mecum cibum capere acque in a:dibus raeis fatis am,

pernodarcj ufquadeo uc vix ullus rivalis fcu air.acor pcrfuadcntioribus uci potuiflet verbis ad adduccndum quandam Amafiam in
voluntatcm gracificandi iibi pvx aliisjfed ille tanta:! conftantije fpiritii
agitabatur, ut omnia mea molimina evaderent fruftranea. Intcrmittere tamen non potui quin ipfum denuo ailoquerer fic Mi Domine,
plis

tu vidiitiLaboratorium

meum iatis expeditum,utmihi Tranfmuca-

tione Metallicamcommonflrares.Quicunq-, enimeft ftipulanti adftipulaiusjcidcm fc obligavic Immo vero refpondcbat ipfe, cum hac

cxceptionefUmegotibinonDulIapoft reditum meura parcicipajida

pollicicus, fi mihi non forec incerdi^tum, (zd licitum,
Subqu2eomniaarquefingulagratistentata,ipfiinftanterobnixcquerupp!icabam,ut[finollecneurationeccclcftisinterdidipofrcc
mihimonftrareexpetita] mihi falcem tantillum fui Thefauri donaret,quantillum rufficerec adtranrmutandumquatuoro-ranaPlumAd quas preces ipre paulo poft effundens fluraen
bi in Aurum.
Mifericordis Philofbphicas, mihirruftulura dedita^quans magnitudinemrerainisraparum,dicendo: Accipe demaximo Mundi Thc-

quem pauciflimi Rcgum Principumve magnorura nunqunm viderepotuerunc. Atqui dicenti mihi Mi Domine, hoc tan-

fauro

tillura fruftuli minimi

f-bt

tafle

non foret

iliud ipfi

fpe

aliquanto majorem,
conjecitfruftillum

quatuoc-

Redde illud raihi. Sed fimul atrcddideram maxima recipicndi particulam

Plurabigranis refpondebat ipfe

que

fuificiens tingendis

ipfe jftud fuipollicis

eji.s

ungue difrectum,

unum ,alceiura vero

ignem

in

charcsc cserules invo-

lucumreddidicraihidicens Adhucfufficictibi.
Ad quod fane criftifTimo vulcu perplexoqueanirae refpondebara Ah Doraine quid
hocfibi vult?Ancea dubicavi,&jamcrederenon poflura,quodcam
;

miniraa

iftius

Mcdicinas quancicas

quatuorplumbigrana.
gillo potes

fit

fufteclura

ad tranfrautanda

OfiTu, rcfpondebacipfe,nonredcinci-

tradare plumbum propter nitniam quantitatem,tunc fuvel unciam femis, vel paulo plus plumbi Tingi

me drachmas duas,

nam>

Cui dicebam Me hoc aegce

yiamqueplus non debet quam poteft,
tamparumTinfturseforettantamplumbirub^
pofle credere quad
ftantiam tranrmutaturum in Aurum. Ad ipfc refpondebat Verum
Interim ego maxima cum gratiarum adionc Thecft quod dico.
faurummeumdiminntum atq; jnruperlatiyo gradu concentratum
jn capfulam meam inclufi, dicendo ; Me hoc f ore poftero die pericli;

ltaturum,ejusdemqueindiciumneminihominumcuiquamunquam
Npn fic, non fic,refpondebat ille,fcd omnia,quse ad Dei
fa6turum.
omnipotcntisgloriam tendunt,fingulanterFiliis Artisindicaredcbemus,utTheofophice vivant 6^ Sophifticc neuciquam moriantun
Poftmodum {iim ego ipfi confeflusjMe, quum mafTam Mediin manu mea habuiflem ? eo temporis articiilp , an inde
ipfius
Cinoe
nonnihil mihi pofTcm digiti ungue deradere, tentafle , fed fortaffe
pon nifi Atomum quandam invifibilem arripuifre;&: vero [quum unguem expurgafTcm &: collcdam in chattsc involucro materiam in
plumbumliquefaduminjecifTem] nuliam vidifleAuriTranfmutationcm, fed toram ferc plumbi maflam ex crucibulo in auras ayolafle,
fubftantiamautemrelictamin terram fuiffe vitream tranfmutatam,
Ad qux jnaudita ipfc ridens dixit Tu dcxterius potuifti furtum patrarequamTincturamapphcare. Demiror,quod tu adeo expertusinlgnc, nonmeliusintelligasPIumbifuminaturam. Quippefj
prsedam tuamfaltcm involvificsin ceram i^avam , ut confervata a
plumbi fumo fuiflct , tunc ita pocuiflet fc penetrarc in Plumbi fundum, ut hoc tranfmutafTct in Aurum. Sed jam in fumo perada O,

atqucMedicjnaitacumfumopcrmixt^
Enimvero omne Aurum, Argentum, Stannum, Mercuavolavjtlius, confimiliaque Metalla a vaporibus corrumpuntur plumbeis,&:

peratio Sympathetjcafuit,

Incerea loci meum exhibui ipfl

rcdduntur fimiliter vitro fiagili.
crucibulum, quiinterperfpiciendum reliclamfubftantiam, dcprehcndit adhxicncem crucibuli pariecibus croceam Tincluram pulcherrimam,dicens:In craftinumhoranonaad terediturus, mon-

quodMcdicinatuaplumbumdcbcattranrmutarcin Auikabo
yum, In quaipfluspollicitationcfecurusacquievi. Interim camen
,

vehe-

VttulmAureM.
vcliemeiitcr ctiamatque etiam

841

petebam ab ipCo Informationem

amphs nummorum expenfis
aclonga longi temporis mora.
Oamice, refpondebatille, tuperquam accurate affeCtas fcirc omnia hoc tamen tibi apcriam,nullum
pofle obefle fumptum, neque ulkim tempuslongum.
Quod vcro
ad Materiam, ex qua noftrum perficitur Arcanum, attinet, refcircas
vclim, duo duntaxat Metalla ac Mineralia dari, cx quibus pra^paretur, fed quia multo abundantius in iftis Mineralibus Philofophorum
Sulphur fuppetic; Ergoex Minerahbus conficitur.
Veci/fim autcmexipfoquasfivi; QualeefletMenftruum, &:utruminvitris,an

Anhoc Opiis Philofophicum

parecur

veroincrucibulisfieretoperatiojrefpondebat;
quoddamcElefte,fivecsEleftis virtucis

Mcnftruum

efreSal

cujusbeneficio Philofophi
tcrrenum Corpus Metalhcum duntaxat folvunt folvendoque mox
cducitur Nobile Elixirium Philofophorum.
In crucibulo autem a
,

principioadfinemufqueinlgne aperto perficitur operatio

Opus
vcro totum non diuti' nifi quatriduo &: inchoatur &c plane confummatur, inquodOpus totum non impendunturimpenfseplurestri
Addebatque quod neque Minerale ex Quo, nequc
bus florenis.
Salpcr Quod,magnifitprecii.
Regerentiautemmihi:MiDomine, hoc eft mirum quippe quod repugnat variorum Scriptis Philofephorum, confcnbenrium,adminimum eflchuicOperi elaboran:

doimpcndendosfepcemautnovemmcnfes refpondebat:SoIummodoabAdcptis veris fubincclligunturPhilofbphorum fcripta vera. Ergo de Tempore nil certi tamen fcribere voluerun t, imo nemo
;

Artisamatorum finecommunicationealicujus Adepti veri in a;tcrnumnoninveniet Artemprajparandi hocMyfterium; cujus refpe-

du ac ratione etia cgo a Te,]Amice, peto,ut [quia Operis veri vidifti

Materiam ] ne Te oblivifcaris & tua in Igne bona ne amictas inhians
hujus Artis perfcrutationi jnunquam enim eam invenies.
Cuidicebam Mi Dominc,quiaquanquamitaille Tibi, utTu mihi incognitus es, ignotus fuit, nihilominus tamen Tibi monftravic viam inveniendi Operationcm hujus Arcani , forfitan eriam Tumihi ali:

quantillum de Secreto ifthoc,

fi

velles, notificare pofTes, ut fuperatis

Ooo 00

rudi-*

S^2

Pituks ^ureus^

rudimentisomnium difficillimis,inventis [ quod

dici Tolet] fortaflif

pofTemadderejunius quippe invenri occafione aliud invenire non

jeque difficile efl. Sed rcfpondebat Artifta' In hoc vero Opere res
Nifienim rema capiteoperis adcaleemufquc
fcfeita nonhabet.
fciveris ,nihilejusrcis. SatqLiidcmtibidixi, tamenignoras, quo:

modoPhilofbphorum conficiaturacque itcrum frangatur Sigillum

Hermetis vitrcum, inq'io Sol, Metallicis fuis radiis mire coloratis
fplendorem emittat , &:inquofpeculofcfeNarcifIioculisMetalla
adfpiciant tranfmutabilia, atque ex qualibus radiis Adepti fiium colligant Igncm, cujus ope Metalla volatilia figantur in fixifTima , five
Sedhacvicefatcff::quia[DeovoIente]
Aurur.-j, five Argentum.
in craflinum adhuc femel dabitur occafio convenicndi, ut colloquamur dc hac Matctia Philofbphica, &: prout dixi, hora nona tuam advcniam domum monflraturus tibi projiciendi Modum fed valedi^lionepro nodefauftame ille Elias ARTisxAad lucem ufque
hodiemam rcliquitcxfpedantcm triftiflimumj imo Mercurius Philorophorumcum ipfoinauras avolavit , quiadeipfodenuonc verbum quidem fando inaudivi tamen ille [ quippc quipromifcrat , fe
fequenti mane feu diluculo ad mc reventurum fore] ahum quendam
hora femidccimaad me mifit virum incognitum,mihi fignificantcm,
,

feme
quod illcamicus, quipridianavefperamihipollicituscrat
alia
non
negocia
avocantia
venire
potuiflet,
propter
revifurum
fore
hora tamen tertia pomeridiana me fore ab ipfo revifendum* Ca^tc,

rum pofteaquam

defiderio

vehementifIimoadhoramfemiolavam

iifque nequicquam

exfpcdaram, incc pi dubitarc in rei veritate. Infuper quoque uxor mea ad me venit in laudati viri arte valde curiofa
indagatrix, vexansmeratione Artis Philofophica? in memoratoviro
fcvcroacprobofita2,dicendo: Agedum,attcntemus,qu2efote , Operisveritatemfecundumeaqua^dixitvirille. Certenamquealioqumhancegono^temimmincntemtotam traducerem infomnem.
Cuiautcm refpondebam Prxftolcmur quarfo ufquein craftmum s
num forfitanadhucfittuncreverfurus. Interimvcr6,utfiliusmeus accenderct ignem, juffi^cogitans Illcfane viraliasin difcuriibus
:

fuis

Pltulm jlureui.

g^^

tam divinis dcprcliendicur jam prima vicc mcndacii reus.

cundaverovicedumexperimencum caperc voluicx materia

fuis

Sefurti-

vafubpollicis ungueretrufa,redfruftra,quippc

quoniam plumbum
Aurumnonfuitcranfmutatum; tcrtia denique yice ille tam paryum materias fruftulum dedit ad tangendam plumbi mafl^m adeo
mag.nam;fanequamillcmeintranlennaminduxit. Intereavcroloci
cui pollcm involverc materiam
jufli ccram afterri flavam
, quxilvi
plumbum,abfciflurus inde |i?feu drachmas 6. uxormeainvolvitLapidismateriaminccram, &:fimulatqucplumbum liqucfadum fuerat, ipfa globulum injccit, quiglobulus cum fibilatione &flatuofirain

tc in crucibulo bene obturato ita perfecic operationem,utintra horsB

quadrantemtotaplumbimaflain Aurum optimum fucrit tranfmuCcrte cgo tamctfi vel O vidii vixiffem feculo rariorem non
crcdidiflem Artis Chymise Metamorphosin quinimo /i ccn-

tata.

tum infpcdaflem oculis Argi, vix admirabilius vidiflem ullum Natutx Opus. NamhocPlumbum Lapide Sophorum mixcum atque
inlgne liquefadum ccrte pulcherrimum nobis monftraviccolorem
imoviridiflimum acflmuIatqucinpocuIiuiicfFuderam fuforium
colorcm acccpcrat ad inllar fanguinis, fed poftea quam re frixcrat, o;

cum omnibus mihi adcum plunibo aurificato ad-

ptimi Auri colore fplendefccbat. Certe cgo

fliantibus efflicbim confternati, e veftigio

huc calentedcpropcrandocommcavim.usadAuriEibrum,

quiillud

jpoftprxviumexamendijudicavitefle Aurum omnium. pr^flabilislimum , quo mclius in toto repcriri ncqucat mundo adpromittcns
fe vel pro flnguliscjus unciisefl:equinquaginta florcnos perfolutu,

rum,
Poftridieejus dici

perHagamnoftrnm univerfam fuitrumor

dc mira hac Tranfinutatione Metallica dilatus atquc difljpatus;unde &: multi viri illuftres Artifque amatores ad mc pro viferunt, nominatimquccxillisnominibus magnis ad meacceflitExaminator Generalis Monctarum hujusProvincix HoIlandi.TDn. Poreliuscum
ahquotilluftrillimisvirisaliis, obnixerogancibus,

caremfaltemminutum Aurimei

utfibicommunifruftulumadcxploran00 z
cium

artiflciofl

Ooo

dumillud pcrexamina Icgitima, quibus propria:

curiofitatisgratii

fumatqucunanos contulimusin

libentius gratificatus

asdes eujus-

damArgentifabriadmodumcurioii,cuinomeneftBrcchtelio

in

eujuslaboratoriilludfuitexploratum per illam probandi formam,

quandofcilicettres aut

^uam Artificcsperiti^w^rr^w nuncupant,

quatuorparte- Argcntiliquefiuntincrucibulocumunaparte Auri

atquedeincepsifta mixtura frequentibusmallei idibusredigiturin
lamellas, quibus fuperfunditur fufficiens Aquas Fortis quantitas, abs
qua Aqua Forti diflblvitur Argentum, Aurum vero inftar nigri pulveris petit fundum

& poftea dcpleatur Aqua Fortis, pulvis vero au-

reus in crucibulo viciflim in Aurum conflatur.

Hoc autem opere perafbo, cogitavimus fub initium,dimidiam

Auripartemavolafte

fed rcapfe contra erat acputaramus, quippc

quicompcriebamus,quod Aurumadhuc aliquantam Argenti partcminfuperin Aurum tranfmutaverat , videlicct drachmac Auri
dusetranfmutavcrant duos Argenti fcrupulos prse Tindurx abundantiain Aurumfibi homogeneum feu fimilare.
QLiodquoniamaddubitavimus, numforfitan Argentum fuif-

fctminusprobeab Aurofeparatum continuocum feptuplo Antimonii confccimus Mixturam,atque poft Examen hoc in Antimonio
amifim^odogranaAuri.fedquandoiterumcvaporarefeci Antimonium, novem iterum grana Auri inveniebam tamen coloris parum
pallidi, ita ut in Proba Ignis optima nihilum hujus Auri amiferimus
atque hoc Probandi genus inrallibile ter perfcci atque infped:antibus viris Nobilifliimis Illuftrifiimisque comperi,quod quaclibet Auri drachmafibiproaugmentoacquificrat fcrupulum Auri, Argentumverocftoptimum&valdeflexile atqueita drachma^ quinque
Auri adhuc ex Argento fibi attraxerant fcrupulos quinque,
[ ut iimiilacfemeIomniarefiduacompIc6bar] totum pondusquantitatis
laudati pulvcris minimi tranfmutavit drachmas fex &C fcrupulos duos Mctalli viiioris in Aurum adeo fixum,ut vel intcnfilTimam quamqueignistorturamperfevcranterfuftinercvalcat.
Eccc! itavobis
ha(^enusHiftoriamcommemoravi omnemabovis [quod dicjtur ]
ad
,

&

Aurumquidcmegohabeo,ELiAMVcr6 Artis-
admalaufquc.
TAM^ubinamtcrrarumautgentiumipfc impra^fcntiarum hofpiteturjprorfusnefdojutpotcquiprjeccr csetcra mihidixit, fc forchac
asftatcfolumnatalcvcrfurum , in Afiam tranfmigraturum atquc
Tcrram Sandam invifurum. Rex cceli Optimus Maximufquc[fubcujusdivinarumalarumumbraillehadcnus dclituit] comitantibus Angclis fuis adminiftratoriis prsedcftinatum ipfius itcr ita
fortunct, ut longasvam vitam vivcns, toti Chriftiansc Rcip. Talcnto
fuoinseftimabilifummopcrc fuccurrat &:pofthancvitamhaeredita-

tem vita: jcterna: hercifcundam gloriofe ccrnat , Amen.

C A

UT

ly.

%)t igittirjam mmmpromijftconjiciamyextempore adDialogumfeti CoUoquium inter

ELIAM ARTIS-

TAMe^^MEDlCUiMw^
recipiam,

ELIAS ARTISTA.
SAIve Domihc Hclvcti Mc, mid umbra tibi fucro molcftajincef!

fit

vi

libentia confabulandi aliquantifper

tc efte

tccum,quippc qui inaudicuriofum rerum naturalium ihdagatorcm.

Enimvero li-

bcllos cuospcrlegij&prieter c^tcros cumprimis totumTradatuIum

agcntemcontraDn. Z)/^^^/PuIveris Sympathetici cfFedum , ubi
gloriatur fe omnia indiftanter fanarc vellc vulnera. Certe ego illis
,

quae in hocSpcculoCrcacurisnalitcr implantato five fympathetico,fiveantipathcticoconfpiciuntur,incredibiIitcrdcIedor. Quip-

peirkexhauftosdiviniLuminisac Numinis Thefauros non minusa-

bundanter quam liberalicernobisconcefilosoptimenofi^cpofllimus

cxCreaturisomnibusquievcIfubccelojethcrconafcuntur , velin
Terra^ventre.velinmaris utcroad finem eundemproducuntur,uc
fuis ipforum beneficiis potcntialicer infitis falutem corpori homi-

num

mortali reftituant.

Ooo oo

Jvi-

m
M

S.

O Domine! Talisinvifentis novihofpitis pr^erentiamihinuii^

Nam

iimbra fcd potius amicorum gratiflTimus.

philorophica deNatur^e Secretis confabulatio eftunica animi mei
recreatio, necnon tale conveniens nutrimentum falutiferum , quaie
nemo hominum prius unquam guftare digne poteft , quam ad illud

quam molefta

erit

convivii rice difpofitus fuerit.

Intra qua:fo

Amice

in

cameram.

ARTISTA ELIAS,
Domine Hic totam,ut mihi videtur, habes Vulcanidc fortaffis hxc omnia Spagyriceatqueexa6le per
amofficinam
Jonis torturam ex Minerali Regno prolicita fun t fed in qucm qu^fo
finem tot Medicamenta Ego credo quod Deus in Rerum natura
Itane,

naturalitertahadat medicamina,quabum pauciflimis multo citius

tutiufque redintegrare labefactatam proftratamque hominis fanita-

tempoftimus,nifivelmorbusfitlethalisexNaturasdefelu,vell;Efae
alicujus internx partis nobilis detur putrefaclio , vel tota humidi ra-

abfumtio, utpote in quahbus cafibus defperaris nulla GalenicacuraautParacelficatincluramedicari poteft. Atenim inmorbis
ordinariis non item, ubi tamen non raro hominum pl^eriq; ante fatalemvita^terminum [abfitNemefisdido] exalmo prsedulcis hujus
Lucis Regno in terram mortuorum umbrofam tranfmigrare necelTc
dicalis

habent,dumvelfalutemcorporisfui negligunt , vel eandemiidei

Medicorum remedii prasfentiffimi impcritorum committunt.

C U

S.

QuantumexDominationis Veftrae Difcurfu intelligo ipfe,ni

argucndo fallor, vel cft Medicus, vel Chymias peritus. Certe equidem prout Dominus dixit, credo ego in Rerum Natura dari alia
,

medicamcntaprxftabiliora , qucmadmodum &: aliorum Philofophorum ailbvcrant complures, dari aliquod, quamvis paucis cognicum,

tiim, t^edicmentumVniverfde , cujus beneficiopofEmiisvitamad

mctam facalcm ufque prolongare, morbos omnes alioquin incurabi-

curareacquealia hujurcemodi plura. Sed quocufquirquefapientiflimorum hujus Mundi omniii poceft nobis mondrare viam pervemendi ad cam nobilem foncem, unde cam miriiicus fuccus hauriatur
les

jnedicamencofus Medicum nobilicans f Nemo forfican hominum.

A R T

T A

E L

AS.

Medicusquidemegononfum,fedfaItem OrichalciTufor, &:a

unguiculismeumin Pyrocechniaingeniumexcokiiacqi
iCa incernam Mecallorum Nacuram perveftigavi. Quod quum jam

'.teneris fere

meumficfuperfederequidemafliduicace elaborandiquicquam accuraci per Vulcani arcem,animus camen mc^^fe adhuc iftiufmodi oblelac laboribus acque curiofiffimsc Arcis Spagyricse amacoribus , ucpoce qui pro cerco credam achabeam, quod Deus Opc. Max. noftra
jEcaceFiliisfuisSpagyriciSjORANDoacquePhyfico-ChymiceLAB o R A N D o gracis fcu pronihilo Myftcria Nacur^ Metallica divendac.

S.

Mi Amice, libens hoc concefTerim quod pro nihilo Deus Bo,

liumlaudatum perinde ut cjeccraDona omnia fuis divendac filiis

perraro camen inaudias , Ipfum Filiis fuis pro nihilo vendidiffe vel
vendere hoc Neflaris vinum medicamentofum. Quippc cerco compcrcum habemuSjCancam Chymicorumcurbamfuperioribusvixiflefeculisomnibus, qui,prout jadacuradagio, aquamcribro haurirecontcnderunc, dumhuncLapidemPhilofophorum Univerfalem pr^eparare praefumpferunt. Taceo quod ex libris illorum qui
,

Adeptorum gloria triumphant, nemo unus pofTit addifcere Modum

prasparandi, ncque confcire Primam eorundem Materiam, ufqucadeoucinibipeLfcnitansomnisad imasmontium radices, nunquam
in

84S
in

Jmem,

l^ttulm

fumma corundem

Macrofophorum

juga confcendat

ufei

Ambrofia

& Ne^arc

vefcatur.

Interca loci eft boni Medici, ut ipfe, fiquando iftiufmodi Elixirio Univerfali dcficitur ,

non fine perpecuo confcrvandx Confcien-

morbis segrorum fidei fua commiflorura

talia rcftaurandjc fanitatis remedia , qualibus ratione cfFcdbus incfle ccrto comperit virtutem fanantisE

purac feu falvsc ftudio

adhibcatiftiufmodicurationes feu

di.

Quocircain dcfpcratiftimis quibufque morbis ego juxta cum

plserifqucPradicisfcmpcrfumtahbus Medicamentisfimphciftimis
ufus, utindcmalehabentescitoconvalefcantfeuinftatum fanitatis
priftinum priftinove mcliorcm rcftitui qucant.
Enimvcro varia atque divcrfaSahum gencra in glanduhs
vapoft
putrcfaiflionem
velilhus
lymphaticis
hujus
nutrimenti
af{is
fumptigignuntur,quaspoftmodumin variis etiam cfflorefcunt huExperienmoribus ad diverfos morbos fivc intcrnos fi ve externos.
tia namque condocente, quot confticutioncs feu complexiones corporumhumanorumhabentur , totquoque morborumdivcrfitatibus eadcm funt obnoxia, etfi fit uniufmodi atque idem morbus,proutnobis converfatio quotidiana comprobat in combibentibus Vinum, undc fancquam divcrfar opcrationes manifefto fe produnt.
QuippcPETRUSjfimulatquc Vinumbibit, laborarcinfitanimo i racundo, ne dicam, furibundo.
Econtrario Paulus vinumcombibcns,imbibifrevideturnnimo timiditatem propcmodum agninam.

&

Matthias vcro cantat, &: Luc a s illachrymat.

Item

De Contagio Vencno Scorbutico, nempe Pe tr

cahsin vafislymphaticis &:inglanduhsconvcrtiturin
pilans corporistotiusmeatus&:

fuccus radi-

Acidum op-

organaomnia:unde fub cutc cnaf-

cuntur maculse brachiorum pcdumque ca^rulc*c difcolorcfquc

tcmporcpeftisvcrocxtuberantiaquafipiperisgrana.

EArundem autem
PAULipartiiimruccusmutaturin Amarum aperitivum undc
rubcuteruboriiinturmaculsebrachiorumpefliimqucrubrae , pundurJspulieum a^mulas inpefte vero Anthraces.
E*rundem vero
:

Matthi^ partium fuccusconvertiturin fubdulce facilequc

putrefadu

undefubcutepullulafcuntTumorcsbrachiorum pe-

dumque aquofi

proutferc confpiciasin Hydropicis

in Peftilentiai

vero peftilentes Tumores.

Earundem auiem
Luc^ partium fuccusmutatur in Acre Sahnum atquc exficcansjundefubcureproveniunt brachiorum pedumque pra^cipitationes fermenti ordlnarii carnis, atque cxficcationes, ficuti pl^erum-

que ufu venit in Atrophia,imo fepiffime in Atrophia vcra;in pefte vero Bubones ardcntillimi cum infania ad mortem ufque proveniunt.
Ecce, Amice,nemo Medicorum quifquam per unicum Univerfale

Medicamentum medicari hujus Scorbutici five Peftileniialis

fi-

v^FebrihsVenenimalumpotefl, fedmediante quidem Particulari

quodamaDeonobisinNatura condonato remcdio vegetabili aut
Minerali.Enimvero unicaherbaScorbutica feu Cochlearia velAcetosa,autFumariaautBeccabungia immoetiam multo minusremedio quodam ex his fpeciebus diverfis in unum conHato pofTum
fuccurrens allevare aiic tradare Scorbuticos omnes

quippe quoni-

aminterCochleariam&: Acetofamherbas datur Antipathia, ficuc

intcrlgnem&: Aquam
atque ita eadem emicat Antipathiainter
Fumari:;e
& BeccabungisE. Ergo
herbam
Petri corredorium Scorbutici venenitingentis Saliniacidi
fitcumherbaeCochlcarixSalevoIatili Amnro.
PAULiveroCorrcotoriumScorbutici veneni tingcntis Salini
:

amari,fitcumhcrb2e AcetofkfixoSaleacido.

MATTHi^autcmCorredoriumScorbuticivenenifalinitingentis fubdulcis achumedantis fitadminiculanre hcrba' Fumari.^

fixo fulphure amaro exficcante.
Ppp pp
Luc^.

Pitulm

S^o

Amem,

LuCiE verofcorbucicivcnerncingentis Saliniacrisacexficciintisfit fuccencuriante iierbx Beccabungje five rubras braflicaEMercurio dulci

humedante

prout etiam cx harum herbariim fignatura

delnterno remedio fpecifico contra hos

cxterna dijudicatu facileeft

fcorbuticosmorbosdiverfos. Cei'te,miAmice, fi hocaprudentc

Mcdico obkrvatumfuic,illedubitatde Mcdicamine Univerfali*

ARTISTA

ELIAS.

Omnia,quxrermocinatuscs , facile conccfTerim; MedicorumramcnpaucifTimihacmcdendi Mechodo utuntur fed interira

impolTibile non ell:, quo minus in Regnoeriam Minerali fummo de:

cur

Medicamencum Univerfale,

cujus unius beneficio poilimus pa-

rrareatque adminiftrare omniajqux mihi a te demultijugibus enarranturremediisexRegno Vegetabiliuminfimo. AtquiDeusOpc,

Max. obrationes nonnullas momentofas hoc magnificentillimum

fuperemincntis Charifma Philofophis promifcue omnibus

fcientias

noncondonavit , fedperpaucisduntaxatrevclavit , ufqueadeouc

Adepti ad unum omnes uno ore confiteantur Scientiam effc ve
ram atque de illius veritate nullaten us dubitandum.
,

S,

Domine , pra^er commemoratasinmediumprofcruntureriamnumalia^obfervationesadverfus Medicinas Univerfalis operationem enixepngnanres,partimrationextatis,acviriumhominis ,

partimrationc fexusaliarumque circumftantiarum, dum difcernirobuuftum five anacura five abeducacione,
rur vclintcr tenerum
velintermarem &: fccminam,vclinterjuvcnem &:virginem, velin-

&

rer principium

mediumautiincmmorborum

velinternofcitur,

utrummorbusfItinvetcratus,anver6 nuperrime aigrum invaferic;

ucrum Fermentum in hoc morbo promoveacur , an ve-

vel denique

roinalio prascipicecur,
isiceflinisA^rofeclo

Effervcfcencia

fic

vel in

flomacho vel

de miroMedicinxUniverialis efFed;u datur Tur-

Vitulm ^metti.
ba Gontradidioniim Magna.

naliumMedicorum

g^g

In fuis quippe digms plxrique ratio-

carentperfpicillo

Dn.Thom;eaDidyniis.

ARTISTA ELIAS.
Sane quam philofophatus Domine esredeacbene , imo
conaz Fniver/ale LMedtcame^iumjjuxtailludnotorinm
nhodoxc
O
ac pervagatum ^odcapita^ totfenfm.
Qinppe quemadmodum
MuficaruavifonanoncujufvisMidae mulcetaures , nequeeadem
narrata Hiftoria Hiftoricis obledamento eft omnibus
neque hnguisomnibusidemexcodemcibi vinique juftu fapor gratus fapicur
Ita etiam mirc variant Impcritorum judicia demiro
ac capitur
y^^df/V/;?^ huj us ^/i^^^/4//y' efFedu in Corpora humana ac MetalJica.
,

Nam hujus Univerfahs Medicin^, operandi Modus impenfe diftert

aParticulariMedicina, quas nihilominus tamen quadantenus dici
poteft Univerfalis , velut herba CochlearU , omnem curans fcorbutum maculis infignitum cseruleis; vel Acetofa^omnc.m. medicans fcorbutum maculis notatum rubentibus volBecabunga fanans ejufmodi
;

Atrophiamjvelf/y^w^m medensiftiufraodiTumoribus,&:c. idque

cumprimisapudtalesMedicos,apudquaIes iftamihi antea narrata
obfervatio eft quanLivis prccii.

Pr^terca difterentia exftat maxima

Medicamentum , utpote quo Spi&: interParticulareproIetari^ curationis

quo corrigitur humorum venenum , quale contra

incer Univerfale Phiiofbphorum

ritusrecreenturvicales

Mcdicamentum,

naturamebullitinhochomineacidum

in illo

amarum

regnans

in

uno prasdominatur falfum in altero vero acre. Acque nifi procul

uUa procraftinatione humores ifti corrifpti ftatim cx corpore exuellantur per ordinaria Natur^ emunctoria fivc per alvum five per ve{\cx locium, five per poros fudafcentes, five per oris fputum five per
,

nares, certe corruptio uniusevadetgeneratioaIterius,puta morbi.

Exquavis namque

tempore eam exftinxeris incenQuinetiam fi defeclus motus Spirituum

vitalium datur, impofribile cft, hoc fieri poffe.
Ergo Medico confcintilla, nifi in

dium orietur maximum.

fcientiofoidunice

curandum eft, quomodo poflitpromovere SpiriI^FP

PP

2.

tuum

Htalfi^

S^2

ey^mem

mocum ad calorem naturalem digeflibilcm ; idque

fecuriilimeque prasftatur per operationem noopcimc
cumprimis
ftri Mcdicamenci Univerralis>aquonocabilicer recrcari dcprehenNam fimul acque hcec Mcdicina plus quam perfeda moduncur.
dolaudacoexredeoccupaca malummorbificumexcurbaveric, illico fanicatcm amiilam vicillim infundic idque f^um ex ipfa harmo-

tuiim vitalium

niafivefympathia

quam

SpiritusVicales&h^ecMedicinainterfc

mutuohabent. Quocircaab AdeptisnominaturNaturx Mylleriij,

&: fencd:utis defcnlivum adverfus morbos omnes. Quid ? quod vcl
tempeftate peflilentiflima grafTantibufque pasfim morbis contagiofis plenisfima ex homine raciat Salamandram citra ullam fui laefionemignitasifliufmodiplagas ccehirati epidemicasperferentem ad

fupremumVitaeexhalanda^ Terminum ufque.

S.

Quantumigiturego, perdilel:eAmice,inteIl]gerevaIeo, iftha^c Medicina non facic ad humorum depravacorum emendationem, fed pocisfimum conducit ad Spirituum vicalium recr eationem.
Casteroquin apud Chymicos Pradicos hoc craditur Secretum ,
quodper ArtemSpagyricamposfit commonflrari quomodopurumfepareturabimpuro, &:quomodo per eandem immatura reddantur maturaj&: amara corrigantur in fubacida, & fubacida in dul,

cia, 6c acria in mitia, &; mitia in acria

&: acida in dulcja , &: dulcia in

QuinetiamiflalaudatisfimaPhilofophorum Medicinajuxca
capcusmeiracionem non poceflprolongare vicamultraMetamcaclitus prarfixam , fed duntaxSc pra:fervare ab omnium venenorum effeclu morborum alias morciferorum, ufqueadeo uc vcrum fic quod,
proucvulgo credicur,vitxhuman2Cprolongatiodependcac cancummodo a folo Dei omnipocencis nucu ac manu. Misfis aucem iflis ,
hxc mea eciamnum manec Qiia^ftio, Numquidnam ex hujus MedicinsE Univcrfalis ufu convcrcaturnaturahominis priflina in novam,

acida.

icauchomopigerdcgenerccinhominemalacrem &: homoqui anteaa naturamclancholicus &: criflisfucrac pofleaJovialis,hilaris,

,

gau-

gaudioque plenns evadat

tiones

, confimilcfque altcratfoncs >

reformapcrmucaciones feu vicisficudines in nacura hominis con-

tinganc

A R T

A.

Minimegentium ,Domine. Potcftas quippe tantanulli unquamcondonata Medicamento eft, ut hominis naturam mutare valeac.
Enimvcro Vinum inebrians a diverfis fumptum Individuis
in ebriofonaturamhominis nonmucavit, fed tantummodo provoca vit, quod in ipfo naturaliter potentialiterque inefl: atque in adlum
Eodem fe modo hadeduxic, quod quafi mortuum in ipfo fuerac.
bet operatioMedicinae Univerfalis,quippe qus per Spirituum vitali,

umrecreationemprovocacfanicatemad tempusduntaxat in hominefuppreflam, utpoteinquoantea naturaliter fuerat, pcrinde atqj

SoHscalorherbasautfloresnon immutat , fed eosdemfaltem provocat, atqueexpropria ipforum natura potentiah inadum faltcm
revocat. Melanchoiicasnamquctemperatura^homoin fuasdenuo
rcsmelancholicasrefufcitatur , &:ver6 homojovialishilarifquein
fuis

aftionibus

vumquein

mum.

Isetis

recreatur, atque ita confequenter

defperatis morbis

omnibus

eft

Prsefervati-

prasfentaneum feu opti-

Hincpraeiagiensobventurumfibi fore quippiam adverfi

mavult prasvenire quam

Quinimo Ci ulla daretur Vkx

olongatio
per
Medicamentum
quoddam Philofophicum contra
p
pra^veniri.

tacalemDeiomnipocencispraedcftinacionem

cerceprofedonoft

Mercurius Trismegistus nequcPARACELSus neque

Raymundus Lullius nequeComcs Bernhardus neque
,

confimiles illuflres hujus Myfterii

Magni

morcem mortaliu.m reliquorum communem

tanfuam

m hodiernumdiem

natici ac lymphacici

idem credere ac
rerum nacura.

complures

oppetiifilcnt , fed forfi-

ufque vitam procraxiflenc.

Ergofa-

hoc perfcribere
imo ftolidiflimi ,
de uno aliquo Medicamcntorum in tota

forct

fentire

pofleflTores

Ppp pp

ME-

Pitulm j^ureus]

8^4

S,

Qu3eciinquc,mi Amice,de Univerfalis Medicinse operatione

non minus rcgaliter quam fundamentaliter dixifti , L^tus lubenfque
conceiTerim quidemego,fedquandiulaboro ignorantia prseparandiredeillam,nihilagonifudcmquod cymbam exiguo ludere cupienslacuin Occannmvaftum,quippequicerteadillam inde fme
t quamvis enim de
ullofrudtu reddendam littori compclletur.
laudata illa Prseparatione plasrique virorum illuftrium nonnihil concarbafo involfcripferint jilludtamentali quafi cautionisumbrofas
verunt , ut Le^lorum afTiduorum paucifTimis innotuerintveftigia

ipforum latenter demonftrata, quse lequenda tantifper forent , dum

Quoiufquifqueetiam tot inftrudus
pcrvenirentj quopcrvcllent.
eftfumptibus,quotpoflitlibicoemerecodicesillosomnes , inquibus fparfim de iftiufmodi Hypothefi ita tradtatur, ut illis perlegendis
rnaximamvitsebrevisparteminfumas,antequam inde {ufficientem
manualemque operationcm coUigas. Maneamus
tibi cofynitionem
i2;iturinnoftroLaboratorio, aDcoetiambcnedi(^o
dat omni hora.
Or^ AC Ldora c^
5

juxtaillud;

Dm

ARTISTA

ELIAS.

rcde argumcntaris Domine ex Philofophorum namnuefcriptisrariftimeaddifcitur h*EC Ars Artium , fed perbene ac
,

Satis

exmanududionealicujus Adepti intelligitur fenfus ipforum.

Tranfcamusautem hinc ad MetaUicumhujusnGbiliffimieTinctu-

clare

XX EftedumTranfmutativumjdc quo Participcs feu Adepti confcripferunt libros multi multos, atque plerique ipfbrum difcipuh genuini inlgnemultum laborantcs ad finem Arcaniipforumpra^optatum
albis,

quod dicicur, avibus pervenerunt.

C U

S.

Animadverto, Dominationem Vcftram trahi volupta tc transcundi

Pitulus Atireui,

S^f

cundi a Mcdicinas Ufu ad Tranfmiitationcm Mctallorum infiniCseterum quamvis ego faiclc credere poflim Pollibilitatem
tam.

nimirum inter A d E p t o s Experimentum i{\i\\x[modi

Chymicumjproutetiaminfuperioribus mentionem fccidcilJo ExperimentOjquandoDn. DodorKiF L E RU s obfletricante unius
uncia: Auri Tin^lura in Aurum optimum tranfmutavit unciam unamfemis Argciti; utnihil infuper dicam de Experimento H e lMONTir,nequeScoTiinceleberrimiscivjtatibus Colonia S>C
A N o V I vE, neque de illuflri ac pervagato illo Excmplo maximo,
quodpRAG^coramCsEfareFERDiNANDo IIL mediante unico
Artis , dari

libr^e Mercurii tres funt in Aurum nobiliilimum

tranfmutat^jUfqueadeoutegononrainusin neceflitatem quam in
voluntatem credendi adducar Artem efleVeram pofle, etiarofi pleiionondumfulfragiofufficienterconciperequeam , utpotequiposfeflbrem ejus verum nunquam per vitam mcam omnem his raeis ocuhs vidi*

Tindlurar grano

A R T
MiDomine,Verum
iitucrcdere abnueres

dixifti,

haud

A.

Artem tamenfore Artem, etfam-

fecus atque in Magnetevidere eft

quemadmodum illcper fuan^. fibi infitam vim

falphuream ex fcrro

per contadum flatimmagnetemfacit, etiamfl credere tu nolis, kccnterinipfotammiras ineffe operationes , tamen veras permanebuntrltaeciamdeLapidePhilofophorum habeto , cui intusineft,
quicquid quasrunt Sapientes 6c quonian^ caliginofa ipfbrum fcripca
>

apauciffimisin veftigotorum infelligi& explanaripoflunt votis erac

j

omnibusoptandum,manibu/quecon:.ndum ,unam aliquam totius

ArtisEpicomenLaconicamitaconheri , L?t inde exiguo tetnporis
fpacioaclaborepauculoomnia combibineceffariaposfint,quorum
adminiculo cranfitus ad Autores reales detur facillimus. Qupd
quumjam inmediumexempIaprotulerijnonnulIa,ex quibusconicebarJspecereconfirmandamrei afleverarepc>sfibilitacem , jam
ijpfe^

ipfemct

tibi

Materiam.

ego commonftrabo veram SecretorumPhilorophoriim

EHam

Proba.

H3eccine,mi Domine, imo

C U

S.

flavaqucvitreaqueeftMateria Philofophica

pfemet
Qusefo

necne

fcientias

Domine

hujuspofteftbr
,

ha^cipfa fubftantia fulphureaquc

?

Numnam

Crcdofane, quod

dic mihi veritatcm

Utrum

res

tute ex

mc

i-

ludiferis.

kk ita habeatj

ARTISTA

ELIAS.

Im6,Dn. Dodor^PreciofifTimumMundiThefaurum jam in

Quia hic eft Verus Lapis Philofophorum.quo
tuis habes manibus.
nemo alter habuit unquam mehorem ,neq, habebit aiium atq; ego
,

Quod

metelaboraviipfeCompofitionemabinitioadfincm ufquc.
fitibiconclaveadhuceftaUud
Lapidis generc tranfmutatum
^dlhice\ix\(\'^ix.ihas quinque

VhilofophtCA ex

oftendam tibiMetalkimabifthoc

Quorfum introdudus,
Jm^urx

Aurum,

in

7aleola^ utpote heneficio ipfius

Sdturmfeu PlumbopAratos, cjtiostnperpetuam

KjMagiJiri

Tibivero, quimultaperlcgifti Adeptorum

meimemoriantgefio.
fcripta,ex vifahujusLapidis fubftantia&:naturafat beneconftarc
poterit notitia de Materia vera.

S.

Quantumexte inaudio, Magiftrum habuifti a quo Artcm

potius condidicifti quam propriolabore atque invcntionc acquifiviquam
Verumenimvcrotametfi egojamiftam (ubftantiam
fti.
,

cileTinduram Philofophicamverampra2dicas,confpexerim juxta

cum TaleoHs his quinque aureis relinquor tamen etiamnum ignaQuocirca maximopere a
rus ac dubius , utrum vcrum fit nec ne.
condonare
mihi
velis tantillum illius
ut
peto
etiam
,
atque
te etiam
fufficiat
ad
tranfmutandum
quantillum
quaMaterix fruftulum
;

tuor

tuorfalcem grana pliimbi iu Aurum, uthocpadomihi fcrupuhim

dubicationisomnemeximasatquc me canco cerciorom dcRci veriEccc capefis fruftulum complcns magnicudincm qtacc rcddas.
niusfalcemgranifeufeminis cannabini,ucinde fiveinmorbo ahquo
defpcraco, fivcin Mccalhca Tranfmucacioneipecimcn feu Proba ex|

hiberiponic.

ARTISTA

ELIAS.

Faceor,qucndambon5C condftionis virum atquc mihiprorfus

incognicunumonftrando mepcrdocuiflTc i. PolTibilicaccm Tranfmutacionis. 2. Pras^parandi quoque Modum : acquc hxc cft Arsifta
infanibihs,dequacibinullacenuscftdubicandum.
Ucaucem cantillum fruftuli, quancillum pecis cibi condoncm nullis mihi modis
,

hcicum eft, eciamfi vel coc ducacos mihi rcdonarc velles quoc cora
hxc camera capere poflec ab imo ad fummum ufque, idque non pro,

pcera:ftimationcmmaceriar,quippequaj nulhus cft prccii, fcdpropcer aham quandam racionem momentofam , cujus refpcdufi fieri poflec,uc ignis ignc cxuri valcret; , cgo jam cum dido
tocamhanc mafTamprac cuisoculis inflammas cjus edaces conjicc-

Quare incerim

uc adeo avarus fciencix canca:

,
Quia hic plus penes me tu vidifti hodie ,
capcanda: effe nohs.
quam multi Rcgum Principumquc alibi fpedare voluerunc , fcd
nunquam confpicere pocuerunc. Cajccrum medicor mecum dc

rem.

a te peco

rcdicu ad ce, incerjed:o crium fepcimanarum curriculo^ubi cibi in ArteChymica Arces quasdam pulcherrimasjuxcaacque manududio-

Quinetiam fi cunc ccmporis conccffum raihi fucncs monftrabo.

ric, uccibiTranfmucacionemoftendam, Curiofitati tua: afFacim faIntcrim valereacfalveretejubcnspeco, uc cibi a cahlatisfaciam.
borc magnoarduoquecaveas, nefamampariceracqucfubftanciam
tuamin cincribus mifcre difperdas fimilicer aliquam mulcis avaris e-

jusdcm Artis fummx Inquifitoribus.

Q^q qq

ME-

%s

Pitiiks

Jmeui^
I

Nnnc quid faciam, mi Dofmine

S.

Siforrafle Tibi ex Philofophi-

co tuo Turameiuo confirmato ifla potmncula argenti in aqua pUi via

eiiiioluti licitum non ilt, ut doncs mihi iftud tniflulumTinLlui;a: mirufpicaris yCgo rum animo^anxius
XX certe refcifcas, quod, prout

nixequeavidusScicnria:hujus prxnobiliscombibendx,(Sjcrcdo,
quod vel ipfe primus Mundi Patriarcha Adani olim ob comcftum iitriufqueSophii^malum exParadiib cxterminatus [fiadhucinvivis
liacnoilraciretsetate] nullus intermiflurus forec

hocmaloaureoexATL ANTis hortc coracdere

quin denuo de

pcrvcllct.

Veftra Dominatio inquit, Hoc multos Vrincipnm nonfotuilje .viderCyqucdegovidL VidiequidcmegoMateri5m,de quatutamrara prxdicas, interim vero non confpexi EfFcdum Tranfmutativum >
'

tuis fidemadhibcam verbis. Quod quumDominatio veftramefoIeturyfequidemjam.hinGprofcdurum,fed inrerfapfo trimTihebdomadum.fpacioadmerediturum,ucmihiArtesCh7micasperpulchras juxtaatqucprojedionem ,filicitum fuerit, comraoii^
ftrct hujus bonae fpei fruitione cgo hac vice acquiefcens, gratias interimtibiago ampliffiraas pro tuamihi exhibita Amicitia maxima:,
finf^ulariquefideipr^emonentiscura, utinLabores Chymicos Famam fortunafqucmeas omnesne profiimdam atqucdilapidem amifCerte ego tantorum Arduorum nondum ullum feci unfurus.
neque attentaturus fum, nifi prius Dominatio Vepericulum,
quam
ftramihi orratis atque expura Amicitise benevolentia demoftflrare'
Interim vero Veritatem
voluerit praeparandi modum ac viam.
fpedatar
me Amicitia^ ratiotuxin
atqueetiam
Artisadmiror ,
Bc mihi gratulor , utpote qui hoc mihi detexifti,Te Adeptum:

Diliquod

cfle.

Quod

fi

vel

Rex

vel Princeps vel c^eterorum Magnatiin

quifquam confcirent aut

refcifcerent,

Te Artis

hujus poflefToreraf

d]^,.atqueproiade te ^quGdDeusprohibeatJrapercntadqusflio-

Piuilus Ameui.

%^^

numnam Artcm

em^&cruciarcnttefLiisTortoribus,

eflcsapcr-

turusi

A RT

I S

A.

Nemini unquam aliasprajterquam

iinialicuijfeni probo ac ja-.

juxtaactibiLapidemPhilofophorum
iloviro
monftravi, atquemiimulrevelavijmepofTeflbrem efle:(ednemohominum unquamim-

Quinimo etiamflquis
Regum vel Principum me [quod fane Deum meum non facile permillurumforeiperojefletinvinculaconjedurus , cgotamennequaquam , more circumforaneorum Mcdicorum feplaflariorum
pofl:erum talequidvidereatq;audiredebet.

vagabundoruimpofl:orum feu paupertinorum Alchimifliarum, ipfis

Artemprodere veldirecbevclobhquevellem/ed quavis truculentiflima fidicularum prunarumque vivarum torcura cxcarnificari

^
excruciari atque enccari mailem.

AmiccboncdanturneAutores

U
,

S.

qui dehujusArtisveriMrc

fcribunt explanatius iilismultisomnibus, quitamobfcura deilJae-

rudantvcrbajUteademveiip{imetfortairenonintel]igaut,nificominentarios annotationefq; cvidentiorum adhibeant Paraphrafbrfi 5

quemadmodum tu forfltan a pofteriorepcrlegiflijatqueproindeo-

mnium optimecalles, qualcs vcrifint Adepti.

A R T

A.

DomineDocl-or , librosquidcmegononlego ncqueperlcd

multosjmukos tameninter alios Autorcs non oftendi curioflorcm
Sendivogio , nominatim autem in hbro qui infcribicur
Cofmopolita^ Bclgice Borgerdek^W^erelt.
Nec non fratrcm
BASiLiuMinfuisxii. Clavibus. Qiianrum ad Sendivocium
attinet.hunc Autorem utendum habeb]s,fimui atque rediero,prout
,

dixi

utpotcin cujus verbisobfcurisdelitefcitverftas , perinderanquam

<^q qq ^

quam in MineralibusMetallicifquc Corporibus cxternis, ctiam aoftra Philofophor um Tind ura cft inclufa atquc retrufa.

M
f

C U

S.

Gratiam tibi,Dominc,habco pro tanta amicitia maximam. Interea loci vel exfpedabo,quarcunq> pollicitus

veftradeTinclurxObjedisedifleruit

es;

&:

quodDominatio

facile aflentioraclargior

utpote qui credo, quod mkx efticacefque Metallorum EfTenti^e ocGultantur fub externis Corporum corticibus folliculifque , quanGuam perpaucos in Igne adeo exercitatos expertofquc compctio , uc
Enimfecundum Artis di^lamen cnuclearc nucem lciant.
veroomneExternumrobuftumque cujufpiam Animalis , Vcgetabilis

aut Mineralis Corpus eft inftar tahs terreftris Provinci2,in qua-

lem, prout Ifaacus HolUndtu perfcripfit, Eflentiaj prarclara: fpiritualiQuocircaopuseft, ut Artisfilii(ciant,quahtcrpcr

terimmigrent.
Fermcntum falinum quoddamidoncumMetalhcxqucnaturx graconccntrare pofllnt non matum edomare, difloivere , feparare
gneticammodoVirtutemtingendi Metaflicam, (ed qualitctctiam
morePhilofophicoinfuohomogcneo Aurcovel Argentco eandera
Et videmus cnim , quod Creacuranim Cormuhiplicare valeanc
folum deftruuntur, fed protmus etiam , (inon
faeile
poraomnium
mulatquelnterna viveredcfinunt,in Orcum tencbrafque antiquas
rapiuntur, in quibus latitabant, ancequam in lucem per Dei CreatoQuocufquifque autem hominum
ris creationcm produccbantur.
eftnobishancinRegnoMetallico Artcni conimonftraturus?

&

A R T

A.

&

optime judicavifti de naturah rerum deftruftiRedle dixifti,

onciatq; flDeo mifericordiflimo vifum placitumq; fuerit,ipfead
Te, perinde acquc mihi gratiofe faccre dignacus eft, vel cua fperancis
opinionecitiusnonncminem Adeptgrum ablegare poterir, qui
Tibi monftretPhilofophicumModum dcftruendiMetalla atq; colhgendi

gendi Animas ipforum Internas. Interim vero iivoca Deum Opt

Klax.cujuspervigilisoculis tecommendo , identidem apertis fupcr
filiosfuosfibiperChriftumJefumregeneratosJteruro vale,atque fic

habe,me

tibifore Amicum

permanfurum.Menamqueoportetrur-

fusproficifcihinc,fedfpero,rae teefTebreviin florentefaoitatisflatu

revifurum.
Itanovusillemihivalcdixit atque abiit Amicus, Amicum fuumrelinquensme rrifliflimum per tempus trium feptimanarura ,

quibus exfpirantibusillc, proutcondixerat, rediitatque Tin^luram

quemadmodum ex totaHifloria jam fupra vobisad pericgendum enarrata ac praefcripta cognofcere potuiftis. Poftcaquam
jnihi dedit,

illeHomoDeiPhilofophicusviciflim a me abierat , ego eundem

revidi &: ne verbum quidem deeo ullumexaliquo vcl pcgafariorum vel tabellariorum vel intinaoium audire

nunquam amphus
potui.

Verumenimvero ipfe apud me pro

acrem fui
memoriamaltamenterepofitampariter atque opinionem Par ac E L s I aflcverantis, quod per Metalla ex Metallis atque cum Mcab ipfamet faece antea depuratis fitallis emundatis, Spiritualibus
antMetallaacAurum Argentumque Philofophorumvivum, tam
ad Corpora humana quam Metallica.
Qupcirca fi hofpes ille pauflimuliy reliquit

&

caeconverfationisamicusmihi exade monflrafTet Modum prjepatandi hoc ccelefle Sal Spirituale, per quod &: cum quo ex corporeis
tcrreflribufquefubflantiispoflim quafi in

eorum Matrice

Spirituales SoIisautLunjeradios, certe ille

defuo

raihi

coIJigere

lumine lu-

men tantum accendiflet, ut videre & callere potuifTem quomodo

Magneticeinaliis Metalliscorporeis Animamcorum Internam ita
,

per Symparhiam tranfmutare debuiflem, ut ipfiufmct ope corpus ejusdemfibifimileclarificafrentfeu transformafTentvel in Aurum vel
in Argentum fecundum feminis rubri indolem in Corpus rubrum,
autfecundumfeminisalbinaturaminCorpus album.
Nam dixit
mihiEiiAS Artista, quod Sendi vogii Chalybs fit illa vcra
Mcrcurialis humiditas Mctaliica, qua adminiculante fine omni corQc[q qq 5
rciivo
,

Artifex auri poflit fixos Solis

rofivo in Tgne apcrto ciucibuloquc
feparare
atque deinceps voLuiles
aut Lunit L-adios a fuo Corporc
,

Mcrcurialesrcddcrcpro Tindura Piiilofophica fjcca,qucmadmodumip(emihimonfl:ravit,atque nonnihil communicavit ad transiiiutandumMctalla. Enimverohocmecum omnes dodaChymia:
cxpcrientiaimbutiafleverareatq-jConfirmareneceflehabent, quod
PYROTECHNiAcfl: matrix ac nutrix variarum nobilium fcientiaxumartiumquc. llliquippeexcoloribusdeMetaliorum Chao in
Igrnefaciledijudicant,qualeipfiinritCorpusMetallicum. Itaenim
infin^ulosdicsadhucinterrx-gremioprocreantur Metalla , lapi-

defque pellucidi ex proprio nobili femine vaporofo, fcminc

Spiririia-

Nam SulSulphureo,in fuis diverfis matricibusfalinis.

li tin^Tcnte
vel
puri
alicujus
impiiri,adhuc
Metalli
cum fuo
phurcommune five
corporc conjun^lum, cum fale petra: duntaxatmixtum interarden-

temi^nisfcrvoremfacileinduriffimam fixilTimamq; mutatur terra.

Terra verohicc deinceps vicifTimexaerc facile inaquamlimpidifli-

mam mutaturA'

l^i^rc

Aqua poflmodum fortioreigne fecundum ad-

mixtiSulphurisMetallicipuri autimpuri naturam

convcrtituria

Ad eundumfcre movitrum, coloribus variis perbelle tindum.

dumex'ovialbumineprogigniturpulluspercaloremnatur2lem. Ita
ctiamexvinculo vitsefeminalialicujusMctalliconfitnovum idcmGue nobilius Metallum, pcr calorem ignis Salini natura: convenienChymicorum redeacperfccte fciant quotem-, tametfi paucifrimi
vires femper movcntcs magnetica: fcMetallorum
modo Internse
,

cundum fuam ipforum vel harmoniam vcl

difcrepantiam dicantur

quarehocMetallumcumMetalloaltero Sympathiam vel Antiparhiamhabcatadeofingularem , veluti videamusinMagnetecum

Fcrro,in Mercurio cum Auro, in Argcnto cum CuproSympathiam-,
impenfefinc^ularemicontravcronotabilis ofFcndatur Antipathiain
plumbocontra ftannumjinferro contraaurum, in Antimonioconcra Arf^entumjinplumbo contraMercurium,&:confimilesaliaroccuriunt in Regno Animali ac Vcgctabili Annotationes fexcent^e

Sympathccica: &: Antipathetic;e,prout lgas ac rclegns in variis Autoribus

toribuSjqui perfcripferiint de iftiiifmodi Curiofitatibus cx quaruiTa

accurataabfolutaquccognitionecreanturatq;a:ftimanturveriPhi
lofbphiatque Natur^e Magifiri,
fecij id dcfcripfi , excirHiTCufque quod cgomct ipfc vi di
cfendumcuraviarque vobis, Candidi LccloreSjCX mera liberalitater
gratis commanicavi juxta illud Sencca^ In hoc fctre diquid dcfidero
Sicnm hacExceptione detur Sapientia , ut ilUm inut diosdoceam.
flu/amteneami ahjiciam. Quicunq> vero de vera Vcritaterei dubitat,
tantumodo in Jefum fuum crucifixum Fide viva credat,nova in Ipfb
creatura per viam Regcnerationisftridam fiat,in Eodem anchoram
Speiflia^omnemfigatt^ <^iXcti^^a>7Tiav in quofvis proximos pariteratque potiflimum opcra Mifericordi^e philadelphicx pia in egena
Chriflian^E Religionismembrariteexcrceat,ufquedumpoflcurriculumvita^omnejufte fanlcque confummatum horafua fatali ac
emortualihincperundabundtimMundihujus tcmpefluofi ac fcopulofi Oceanumintutumtranquillumq; a^tcrni Sabbatismi beatislimi portum falvus enavigetatque novum cum Philofophis cceleflis
,-

&

Hierofolymse triumphantibus Canticum cantecr

ab ea

Participatupi

cjul

KefirHrrp

Omniurrf
FidelifHmus addidtifHmufque

Johannes Frideriem Hehetim,

MedictnA Bo^or
Prticlicm Htt'

g^Comttts,

S.

JANI-

TANITOR PANSOPHVS.
Seu

Figura iEnea Quadripartita Cun6tis

Mufeum hoc Introeuntibus, Superiorum

ac Infcriorum Scientiam Mofaico-HcrmcCicam, analytice xhibens.

'>

FIGVRA

SANCTrS SANCTfS'. SAN CTrS DOMINVS EXERClTfFM lOMNlS TERRA REFLETA EST CIORIA
\

ElVSl

mtitneSits Pdingenius in Zod. Vit. Lib. IX.

MAgnc

paterDlvum.Mundi SupremaPoteftas,
Quo nihil efle potcft nec fingi majus; ab omni

Maxima Caufarum, qux certa lcge

Corpotca ftans raole pracul, tamen omnia fingenj

Rcx Regum, cui Mille adftant, 6C MiUe miniflrant

Agmina Divorura l.a:tantum hymnofque canentura

Corpora,velprorfusmutarincfcia, vel qux

Temporis anfraifbu longo labcfacla Uthifcunt

Principiumlinepnncipio,Fonsundc Bonorum
Eifluitomnegcnus, Naturi- Reclor
Auftor,

&

Omniacomprcndens atnoncomprcnfusab ullo.

Majcfljs Iramcnfa, Bonum, Sapientia, Vita,
Ordo, Dccus, Finis, Mcns, Vcrum.Lux, Via, Virtus
Nufquam habitans, &: ubique habitans Immobilis, &: Jans
Alfi Jue raotum Cunclis a quo Omnia &: in quem
Omnia.pcr qucm etum funt Omnia lcmper eadem
Conditionemancns, nuUo mutabilisxvo:
,

re volvens

Sidereammolem.farorumjuragubernas;

Lucisinlmmenfa:campis,extra ExtiraaMundi
Mcenia, llbi eft Veris fcdes aptiffima rebus
Te colo , Tc Veneror Te nunc reverenter adoro
,

Atqueprecorfupplexutmefpeaarebenigno
Digneris Vultu, Voceraqueaudirc precantis.
Mitte tus Lucis radios mihj, pelle tenebras
Oppreflje [ heu ] nimium moribundo in corpore mcntis,
Da teftam rcperire viam, ne noxius Error
Opinio cxca trahat mc
Vanaque crcdulitas

&

Pra:cipitem in falebras rcrum &: contagia Vita:.

Nam Cne Te ingenium mortalc, huraanaquc virwt

Dum fe tollere humo (pcrat, Vclut Icarus olira
Disjunflacompage ruit pennisquefolutis:
Necpotis cft finc Te Occulti penetralia Vcri
Cetnerc, necqua partefalus aut artc pctatur.
LargireErgoraihi,Rcx6 digniirimc Rcgum,
lItTecognofcam,&:placeamtibi dcindc fciam Mc
Quid fim, qua in Terris caufa produdus &C undc
:

Hucveni, actandemquo vita funclusabibo:

Quid mihi dum vivo fit agcndum fitquc cavcndum
:

UtcumfinieritLachefismeafila.diesque
lIltimusabdidcritraembraha:ccxhauftafepulcro,

Mors fiat mihi grata

quics , portufque falutit.

riQVRA

JMVNDVS

II

ELEMENTARIS

'iL

t^utcr nnchmdii

D
_

PhyfictReJliluU. Can.

l.

feq^

Eus eft Ens jCtcmum , Unitas Infinica, Radicale Rcrum omnium Ptmcipium Cujus Effentuefl: Lux Immcnfa Potcftas Omnipotenti VolunPiura deficlcratitjoccutruntftupor, Silcmium& Abyffus Gloris profundiflimx.
tas BonumPetfcaum: Nutus Opus abfolutum.
. i. Mun.-

Jum ab ^tcrno in Arclietypo fuo dcfcijptum fuiac Sapicntum pliitjtni duxcrunt: Arclictypus autcm [pfc qiiiTotus Lumcn eft.ante Univerfi Cre-

in Mundi vero produftjoncnuafi partuticns fc aper.ut

explicuit, Opufq, fuum in Mcnte, velut in matriationcm in fe complicatus, ccu
o.uadim fu. Extcnlione raanifeftum fccit ac Mundum Idjjlem, quafi duplicata Divinitaiis Imagine
adualcm & matcrialcm cduxit.
,
cc. prius occultum,
Hocannuitrr<'5'/',dumDcumtorm.imluammiitaircacUnivcrfafubi:u,(.vcIata&:mLuccmconverfaruiftcrcfcrt:NiliilaliudquippccftMundus ,
quam patcns occulta: Divinoatis Imago. Hunc Univerfi ortum intcllcxmi 'idcntur Anticjui per Palladcm fuam c Jovis Ccrebro , Vulcani, iicmpc Ignis fivc
A,icmus Rctum Parcns, non
Luminis Divini Opc exttaaain. . (
minuiinOrdJnando Sapicns , quam in ctcando potcns Organicam Mundi molcm in
lampriclatumordinemdigeffit.ut/umnulmis&imafummiscittaconfuficntmintctraixta&.inalogiaquadamfimilufintiUndcExtremaTonusOpih

hber (ibi

foli illux.t,

&

fccrctoquodamncxu,pernicdiainfcnfibiliaftriai(nmcintcrfccohxrcnt,acrn(,nteomniain<uprcmimoderatorisOb(cquiuin.

Erinfcriorls

NatuixCom-

modumconlcntiuncSoloiiutuEjusquicolligavit.folvilcpafliita. Kc&i:mt,eHamisidquawfiriuseJl,J!m,UeJfc Ei,,,ii>di/fiferw,,ffirmAvit. i.4.Qm

fi.mmumiusUnivcrliinNaturamtransfcrialiamapivinaNatura,Dcumn(^.ncquccnimaliudincrcatumNatura:Niimcn,autinptoducendJsautinconfervandisExpanfeliujusMachinzIndividuis,agnofcifaseft,pri:rerSpirituiiil|i,'n,DiviniOpificis,quipiimisaquisincubuit3^confiifainCliaorerurafeinijii

dcpotcntiamAauracduxit.cduaapctconaantcmaltcrationisRotaraveifi^scoinponendo&rdolvcndohzcmfaioraGcomctricetraaat.

t'

'Grt.r.VT4:BIxrtauHrtiD(U5:f:anitum!
qua: fub ccelo

funtinlocumunum;&3pp3[cat

aii

da.Etfaauiiycftita.

v.7.EtfccitDcus Firmamcntunijdivifitquca

ia

Ih Lutcant in Firmamcntocah,
.Imnincm tcrram. Et fidum eftita.
V. If.

V.

Dcusdiio

itf.Fccitq,

Lummana

'^(.i/W-iH.^ixltquaqueTScus.-pTDancKwn
reptilc anims vivcntis , 6c volatilc fuper ariimsm vivcnttm in gcneie fuo.jumcta. & icptdi.%
n fub firmamcnto cali.
& beftias tcto-feeundO fpceics fuas.Faaumq, cft ica.'
j.Creavitquc Dcus cctc grandia, & o
v.ij-,EtfccitDcu;b(fti.is tcrrx)U.\;ta fpecicsfuas,
1 ancm.im vivcntcm aiquc motabiltm .liumcnta &omnCicptiletcm mgcntrcfuo. Et vi-

C(K;i.v'ia. ISixitctiamPeus, pr6'Jueit!

inFirmamcnco ca;li,& dividant dicmac

i:cmpora& dies ecani

aqua

Vein:5t (Jnt in fign.i ac

EivocavitDeus3rid3m,tcriam,congrega.
quas, qua: cr.int Tub Firmamemo.ab his qux eraa lioncfquc aquaium appellavtt Maiia. .Et yidit Dcus
quod clTet bonum.
fupcr Firmamentum. Et faftumcftita.
V. 1
Et ait. Gcrminct terr.i herbam vircnt
V. S Voc;tvicque Dcus Firmamenrum c<r!um
V. 10.

&

pioduxci.int aqua: in rpcc

ir

& mane dics fccun Jus.

tKLcnrcmrenun
^clignumpomircium
& faaum
p(l 3J.V.6. VcrboDominifirmati funtCccli r.uctam.iuxogenmibum.cuiusrcmcnmfemeupfo
upcfterr.iin. Et fjaumcftiU.
Et Spiritu Oris cjus. omnis Excrc.rus corum.
Dominum
Cccli
L.iud3ic
Ccc'.
li.Eiprotulit teiralKrbain viremem.&fi.
PfmU 14S. f- 4, 5.
iKcm femcn juxta gcnus fuuin lignumquc faci
!orum.8c Aquxomnes qui fupraccclosluinbu.
ftuftum & habens unumquodquc fcmentcm , fe
dcnt Nomcn J>ommi. Uyii ipfcdiiiii, & farta
cundum fpccicm fuam, t vidit Dcus quod eirei
funt.
cft

vefpeie

Dcusquodcirec bonum.

v. 2z. Bciiedixicque eis

iulciplicamini,&ieplctc

Dn. 3, t/. f 9- tfo.' Bencdicirc Cccli Dommo

LaudatcScSuperexalMieEum m lccula.Bcncdiciti
Aqux omnes.quz fupcr Ca;losfunt,DoiniiioA
JLaudaicium m fcculii.

ij.

?fL\

V.

EiFaflumeft

04v^

q,

9. Et fjflum ft vefpcre tc

P/:i04xi4.fcq.Qii-i'n-ig'

Syr^l-f.r. fcq.AltituJlni. Firm.i

ru.id.irti

Dom

iilcntudo

Ejm

cfl,

Spccics

foducisfocHui

imcllAliiinm.,M.i-n,>s..'f[a->omu
t

ficct Cor Homuiii. llt c:.bibtet f.ic.cm

anijCor Hominisconfiimcc. S.iturabai
1

,1

ipfum jc mandjvrt
in

Dominc,oinnia

in

Sapicn
.

OMcniDicmanuuncM

lori,,;.

Sol

plctaeftTcir,ipolll-Mipn.:Tua.

.-a-h

iperbafinfu.K

Campt&CcdriLibaniquas

Aqua

v.ij.Etfatlumcft vcfpecc&n

-a tua

V.

dicci is, Crcft

ucmultipli<{ntutfuperteiram

omni Mimdo

.cmcmgcnuislui,

fdhi..iic (JiiiUi

lucet

iiucmno,

irx.omniqiicVo-

i.&U

plantavii.

eftanima yivcns.mhabcant ad vefccndura,

Ecfaftumcftica.
[li

ftaJit

nec deficium iil Vigihii.

Qeorgm 'RipUm prolog. HlL

qm

fecer.it,cr.in t v,il.
Viduqj Deus cunfla
dc bona,Et faftiuncft vcfpcre&mancDKsfcxcus.

v J

portarHm.

Hierarchii jubilci gtaculans

OXfl;i'IncomprehcnribiIe.:GIoiiofaminMajcftatc,icuiusradiorumcl3nMS ortufcac noftrn Lumina.
Unitas infubftantiaEcTriplcxinDeitatc.
Opotentia
Omi(eticors,auimorumpurificacio &purapcrpciuario, Exoccurrcntibus pcriculis qui noseripisbcnignc,ExluctuibuIcnta vallcvanicatiscreloinbrs,
giorificacio.
O fcriniumExccl]cns&:abundansomni Thclauro, Ta
a^rapientia,6BcnignitasinexphcabiIis,(ii(bnemccDtti(^ic,fisi|ucmcusGubcrnatov,utnunc]uamnbivitamcadirpliccac.
csaquoomnisBonicaslargiJlimcmanatadHomincsatqucad quamlibctacatuiam.&c.;A;/'r/f//'/i'cum crcafliomniacxNihiloSpIixncumopus &:oblcuiumcxconfuroChao,TcAui5toi'e,nonfineMiraculofuic fjbrcfaclum,infccontinensomncsrcspromifcuas,quodScxdierumfpaciofuitdiicTetum,ut Genc(is.ipcrccceftatur;TumCa:him&Tcrrafac>afunccuo V^crbo,
ScdAntcacanquam CrcacorcrasinGIoria.NuncquoqucEs&Erisproculdubio. Animxquc
TunVoluntatcatquePoccntia. Exunamairaconfulacrcatafuiuomniaquxmmchinc.
N.imquem.-idmodumcxunamaflhcrc.itafuntomnia .
purific.-itJEfurfumadTuamBcatitudinemvenient. fJOC Principiumunumcflc potcftadDcclarationemnoftriBencdnfliLapidis.
ficinno(trapraclicahocii?fumcfl"edcbcc ; Namomni.-i noftrafccretacxUnaorinncurlmaginc. InUbrisphilolbphorumiicuilubccvidcrc/noftcrLnpisappcUaturMicrocolmus, Uuus
Mcrcurjus
d
Natura
etiamSuIphur
&:
proportionaius.
&: Ttm'J5, M.ngneliaatquc

.<iP

VRB0D0MINlFlRMATiSuNTCoEii,ETSpimTu0RisE)ns0MNi..-;..iK.;i.u5oRUM,ri;iIm.;;. Spiritus DoMiNi REPirviT OrbemTerrarum: OmniaSatiantu

BONITATE TuADoMIN:AVEll.TENTETEFACIEM,TuB.BANTUR:AuFFERsSl'IRITUMEoRUM,ETDeFICmNTET In PuLV ER EM SuuM Re V ERTUNIUR :EmITT1S SriRlTUM
TuumEtCreantur:Sic RENOVAsFACiEMTERRii Gloria TuaIn Seculum. Pfalm.104.
:

SMARACDINA HERMETlSTABrLA.
_
_
-r Ttram,hncmcndacio,Ccrtum&vcnUiumm:Qiiode(linferius,e(lficutquodeftSuneriu5,&guodc(lSuperiuscftllcucquodcft:nfcriusaJnerpctrandarai^^^
C"'n"bUno,mcditationeUniu5:SicomnesRcsnaMtuerunrabliacUnaReAd.iptarionc.
Vcntusin
EjuseftSoi.MaterEjusLuna.
Y omnisTelefmitociusmundiefthic.
AfccnditaTcrrainCffilum.irerumquede.

r-

/r

/^

Porravitillud
Pater
Vise|usintegracll,nvcrfafucritintcrram. ScparabisTcrtamabIgne,fubtilcafpiiro,(uavircrcumma?iioingenio.

Vcntrcfuo. NutrixcjusTcrracft.Patir

fcendiiinTcrram,ErredpitVimSupeiiorum&;Infcriotum. SicliabcsGIoriamtotiusMundi. lde6fu.Ticta teomnisoblcuritas. Hiccfltotiusforritudinisfortitudoforris,quiavincctomucmrcmfubtilem, omncmqucfolidampcxrrabiriSIC

CREATUS EST. HmcenmiAdaptaiioncsmirabilcs, quarummodusliiceft. Iraquc vocacus fum Hccmes Ttifmegirtus, habens Trcspai:;
tcs Philofophia: totius Mundi. Complctum ert quod dixi dc Opcritione Solis.

MUNDUS

/30'

?(2,