Digitized by the Internet Archive

in 2010 with funding from

Research Library, The Getty Research Institute
http://www.archive.org/details/musaeumhermeticuOOmeri
^
K^UizJiint mfuye.ris, kcu itiftriortms -infunL-.
S^ocL monjlmt ccdunij idicrra, jreaiuntcr kahet
.
IpnUi^AjjucL ctJUiiians auojunt contrarvay.fcCiv.
y
Ta.iiciji junaisjit
ttpijcireJatu !
'^
D.M.aC.B/P.L.C.
L'A
ERMETI-
CUM
REFORMATVM
ET
MPIIFICATVM^
FRANCOFURTI,
ApudHertnanmtn a Sandc.
M DC Lxxvfir
'ff
MIHIIIIINIIItlllllili !l.')ill:l,'lllllJ
,i,i...:i.iii:.:::;iii!:!iiiiiiiii:siiiiiiti;t
MUStEUM
HERMETICUM
REFORMATUM
A MPLIFIC ATUM>
OMNES SOPHO-SPAGYRIC^
ARTIS DISCI-
pulos fideliflime erudiens^quo pado Summa
illa vera
que LAPIDIS PHILOSOPHICI MediGina
,
qua res omnes
qualemcunque defednmpatientesj inftaurantur;,
inveniri 6c haberi queat..
Continem
TRACTATUS
CHIMICOS XXL
Praeftantiflimos, quorum Nomina & Se-
tiemverfapagella indicabit^
Ingratiam
filiomm
doHrina
,
quihm Germmncum
idiomAignotumefiyLAtlmLtngUiiormttiryu
FRANCOFURTI,
Apud HERMANNUMaSANDI.
b bc LXXVIIL
'^^(o)?^'

"*'*?'*
*nLi*T**Y*'
****** '****
AssAi .itAfleA9sA9aAseA5i8A9aA55
! ! B

y t9nyM*Yy
_
^ JsAJrt/VstAf JV5</* ^Asi
V*VSV**Y*4>V**Y*SY*V**Y**V**V* *Y*^* *V^*Y**V**Y**V**Y*iV^\r!r\/<?vrsv5".iVi>
a**a"d*'o****ft**A*'s**i**6**a* *Q**o*
*d"S**a**d*'2**a**4i>&i*dL**&*>&*>ili
ab wi e^ cSs &^ cSs dw (^ eS> cEp zw c& ^y? .
Ciis
o end e^ iss) eos <Sb ! vi & &
TTM { ITiTi r
I 11 t i li 111
i M i fi
Contineacur hoc Libro
I. Tra^am i^urem de Lnpde Pktlofophiceah Anonjmo vert tamsit
55-
172.
Lapidis Pojjejjore Confcriptus.
I I. Atireum Seculum Redivivum Henrici Madatham
I I I. Hjdrolithus Sophicusfeti Aquariumfapientum,
I V. Demonflratio Naturx^ loannis de Mehung,
V. Summarium Philofophictm Ntcolai Flamelli,
'
VI Via Veritatis Vnicx,
VIL Gloria Mundi,
feu
TabuU Paradiji.
VIII. Traciattii de Generatione Metallorum,
IX. AuthoY Lihri^cu)u4 nomen Alze,
X. Lambfpringii T^bilis Germani dcLapide
Philofophorum VigurA
^
Emblemata,
2iy,
XI.
Tripus Auretts
Michaelis Ma/eri, Hocejl Tres Traclattfi
Chimici Se-
U5iifjimi^nempe
BaJllH Valcntini BcnediBint Ordinis
Monachi
CerrnAni
PraOiisannA cum^W, Clavibtis
t^ appendice ^ex Ger^
manicQ.
2^,
XII. ThomA Nortoni
, AngiiPhilofophi, Crede
mihifeu Ordinaie
,
ex An-
glicano
CManufcripto in Latinum translatum.
435.
XIII. Cremeri cu]mdam Abbatis
^efimonajierienfis Angli TESIA-
miENTVM
,
inDiverftritm
natignumGratiamedtti^^guris
cupro
ajfabre inafis ornati. ei
-,
,
XIV. CMichaeiis SendivogiiNovum
Lumen
Chemicum^ eNatttr^ Fonte
C^
manttaii Expertentia
depromptum.
5
4
c
XV.
Novi Luminh Chemici Tra5iattis Aiter de Suiphure
601.
XYl,Phiiaieth
Introitus
Lydp^rttisad
Occiufum Regis PdAtimn nttnc
'^'sroemtamtfcripteCifrreciioredittts,
^
64/.
)i i
XVllSttb^
%V\l.
Stihtilis
AHegoria fup<r
SccreU Chjmix Anthorc Michaclts
U\^ejeri.
7^'*
XIIX.
PhiUleth^
Metallorum
Metamorphojts.
741.
cjufdem
Brcvis
Manudu^io adRubinum
Cteleftcm, jy
5-.
XIX.
IttmFonsChymic^f^eritatis,
J99.
XX.
lohAnnls
Fridcrici
Hclvetii
,
Vitulus Aureus qucm fJMundus ado^
rat^erat ,
inquotraBatur de
Rarijftmo Natura Miraculo
transmutandtCMetd/la^^c.
815.
XXI.
lanitor
Pan/ophus ,feu
Figura /Enea quadripartita cun&is
Mufc-
um
hoc
introeuntibus^Supcriorum
ac InfcriorumfcicntiamMa-
/aicoHcrmettcam^nalyticecxhiLcns,
8^4-
CANDI.
^
(o)
^
LIJ1J-IJMJ!IjLJ li!l}silll
r
CANDIDO LECTORI.
Lchemiam (humanifIim^Le(5lor)
in
omniumeamm quas hominumratio
J^-
ad ufum vicx adinvenir,artium
vaneta-
,te,nobilitate&dignitateexcellere,ne-
|moni{i injuna in dubium
vocaverit:
'omnibus Philofophis uno quafi ore
(quanquam hnguis diverfis)clamantibus : artem hanc
nonmodo cffc veram
,
verum etiam nihilpoftle-
gem divinam
,
inqua eft falus animae^a fiimmo
Deo
mhocmundo,hominumgeneri
tributumfuifFcnec
magnificentius nec fublimius;&
propterea fummo
ftudio inveftigandam omniq, labore qua^rendam cflTc
praedicantibus.Sed ut vinogenerofo non opus eft fuf-
pen(a hedera, itanec huic arti prarconio
,
cujusnon
modoindubitata veritas
j
verum fumma quoque atq,
peromnium hominum vitam longelatequedifFufa
utili tas
,
qux potiflimum
in hac arte fpeclatur , tam in
Medicina quam arte pharmaceutica & aliis multis fci-
cntiis,
praefertim in transmutatione metalloru , ita cla-
raatque
perfpicuafit^ut ornamenta fermonisaut ora-
tionis
lumen nequaquam defiderare
videaturt Ne
quid
PR^FATIO,
quid
nunc
dicam de maxime necefraria^ad varios
ufus
vita
mineraliu ,
venarumq, metallicarum
elaboratio-
ne>aliisq;innumeris
hujusartis commodis
,
quacbre-
vitatis
[ludio
praetermitto :
cum fignificare fatis e-
rit
,
quodamplificare
nimium foret.
Diverfiseam
a^-^rediuntur
finibus
diverfi.Philofophus
amoreftu-
dioquefapientiisconfequendarimpellitunipfanotitia
craudens,&
elegante copiofaqucdemiraculisinnatu-
radivinisadgloriam
omnipotentis creatons dilferta-
tione.
Hicftudlus
fatis efl^hberahs^fxcundusque vno
Philofopho,cuietiamad
opesconfequendasnon de-
f
unt
rationes
expeditifllmaj , fi uti iis vellet, & non po-
tiusPhilofophia^amoreinflammatusjhuic
vacare c^-
terisfortunacludibriisfpontenegledlis/ibipropoluif-
fet.
Qua
mente fuiffe
videmus,Saracenorum ,
itgy-
ptiorum
,
Arabumque &
Perfarum fapientes
,
qui ci^un
Ty
rannorum
truculentia
opprimerentur, &
paflim fe-
dibusfuisextorrcs
agerentur,remedioartisluae,
prac-
lidioque
fibi
confuluerunt, &viclum non tantum fuf-
ficientem
invcnta
transmutationc metallica
,
fed &
honeflium,
regiumqi
fibicomparaverunt
Qu^ocunqj
enimauroperveniri
polTet & argento
,
eopatcre fibi
quoquc viam
ipfo
demonftraverunt
fado, De hac
vera
transmutatione
metallorum
,
quae folo Ehxire
feulapidephflofophorumperficitur,
hicnobis potif-
fimum
fcrmoeft ,
de quo
etfimultorum authorum
libn
exftaat , ut hicipfe libcr
Mufaeum
hermeticum
nuncupa-
PR^FATIO.
huneupatum, qui jam aliquot abhincaiinisinluceni
prodiit, attamen cum haudparva authorumchemi-
corumfit copia,magnaque fcriptorum diverfitas &
varietasji ta uc unus al tero clarius &apertius fcribat , a-
liusq, alium expIicet,autores mihi fuerunt quidam ex
amicis, hacinarteverfatifllmi, ut huicipfolibraMu-
feo hermctico^non nulla ad rem facientia,& huicarti
maxime neceflaria adjicerem^qui etfi ut fupra dicflum,
ex feIed:orum &in hac arte peritiflimorum virorum
fcriptis
,
jamaliquotabhinc anniscompofituserat,
non tamen omnibus fuis partibus fic integer aut o-
mnibus ira numeris abfolutus reperiebatur, utfpera-
cumlegentium ftudiisfrud:umlatis
cumolate afferrc
potuiflet.
Huic igitur honeftiflimas: amicorum
vo-
luntati
5
quaepotifl[imumadcommunem
hujusartis
ftudioforum
utilitate referreturjibenter
conceffimus,
&integrumhunc Iibrum variis fekdtiffimis
authori^
bus augmentatum
,
multisque figuris
seneisexorna-
cum typis exfcribendum
curavimus,prae{ertim
cum
nobiscum perpenderemus
, multosadulterinosli-
bros ,. fal(aque utvocantalchemiftarum
receptaim-
poftorum fraude &avaritia compofita,
inquibusne
fcintilla quidem veritatis el ucetjinternaturalium
, oc-
cultarumqueartium
indagatores verfari ,.
quibusSc
quam
plurimi decepti funt
,
&
adhucdecipiuntur,
qui
led:o hochbro in quo clarisfime
&planisfime
Lapidis
magifteriumexpreflumeft
: nullus errorpofitus, nulla
falfi.
PR^FATIQ.
falfitas )un(5tay
bacrationea fcelerata Fumi vcndulo-
rumturba^cuidulceeftdecipere,tutifint. Hicquippe
omncserrores
elucidantur & eliduntur. Quaniob-
rcm
praefentem
hune librum fcientiae filiis offero ut
dumomnicogitatione,
motuq-, animiin
naturasoc-
cultis
operationibus
inquirendis verfantur,ex eo rerumi
veritatem
,
ipfamquenaturam
cognofcant&perfpici-
antjn
quaRefoIatoriusfincflillimae
ARTIS philolo-^
phicseperfedtio
con(iftit,modo
viaRegia,quam natu-
rainomnibusoperationibuspraefcribit
,
progredian-
tur,
Quod reliquum eft , filios
artis unice rogo
,
ut me-
umhocbene
deipfis
merendiftudiumbenevoloani-
mo
accipiant ,
&cumDeinutu,conftaiitiIaboreino-
ptatumpoiiumphilofophicumappulcrint ,
philofo-
phicomoreomnes
indignosab
hacarte cxcludant,a*
morisqueerga
proximum
egcnumin timore
DEf,,
poftpofita vana
oftentatione,
memores
,
Optimo
Tcr
Maximo^profingulari&divinohocmunere/ina
abufuin
tacito &
piegaudenti finufem-
piternaslaudes decan-
tent^,
AUREUS
TRACTATUS
DE
PHILOSOPHO-
RUM
LAPIDE.
AB ADHVC VIVENTE ,
SED ANO-
nymo
Philofipho
Germanice in lucememijfus,
mnc Mtm Latmiute dtmtm.
FRANGOFURTI,
Apud
Hermannum a SandeT
HDc txxru.
'S^CO??'
.4..4'..4'..4'"tM'l'..f4'-4'4'4'4'-4'44'^
*cAScASw
*"*'**4*'""3***'4"'
'^"''^"^^'A"5'
r i 1 I I
I I I I I s r f I I I ?
f
I s I f r r I I
AUTORIS AD TECHNOPHILIIM
Lcdlorem
P R JE F
A
T I
O.
Emireris lenigne LeBor
, ^
i;^r^ naturalium
]fecretorum indagatory qmretn
ifla
htijusmunc&
IfeneBa 5
ubialtcrumjampedemincymbahahet
Qjarontis
, troBatulum huncfcrdjere
animum
induxerimi cum omnes
ferme
bibliothec^ tibris
de hacmateriaconfcriptisfint adimpleta
,
quorumtamsn ma-
xiwaparsfa/fafucataquephilofophia,
jufdemquefarin<iz rece^
ptis referta
efl.
Honin mei gratiam
yfed
tuum emolumentum
hocquicquid e/l,confcripfi
,
quoveritatisbafindemon/irando a
dcvtis te tn "verum tramitem reducam-^ in quo equidem haud
parumtua interejl,
^dmequodrefert,jampridemnovi,quic-
quidin hoc negotto
novtffe
dehebam
y
nequelihrorum copia opus
habeOy cumintra
vtgintiduosannostotlihros
,
quotadmanus
measperveneruntjegerim,perlegerim,atque
relegerimiin quo~
rumnmnero
,
qtii equidem
magnusfuit
, tammani^fcrtptaj
quamtjpis
defcrtptafueruntplurima.
In hoc
meo fraBatu materiam
cumfolutione iheorice adum-
bratafnj
uti^pradicam
allegorice delineatam claris acplanis
A 2, . 'VCY'
4
AUTORIS ANONYMI
'verbis reperieSy ut tali modo vix apudullum
phihfophum inuc-
nire queas. Operaminfuper
dediy ut cum philofophis loquerer
qm
nomine ^quofuis
locos
,
uhi hanc "vel
illa?nfente?niam
in
mediumprofcrurifyditigenteranfjota^vi.quo
ipfusinihi tnqui^
rere
,
777ea aUegatapenfitarc^ifjgeniumqmtuumtndeacuere'
queas. Eqmdemminori opera allegatisijiispr<ztermijfs
hunccc
traBatimconcinnare
meq^ aure<^crucisfrairihusnotumfacc^
re potuilJem^nif
commodi
^
emolumenti tuigratia aliudcon-
flium fmfjet.
Hec mirum ttbi^vidchitur^quodmeum
nomen oc^
cultarc
y
meque tlhi ofejTderc pr^fens recufem. Hon etenim
'vanam in hoc negotio meamgloriolamyutvecorammundo rv.a-
gnifiam
,
qu^ro^fedtihi utproftmjludeo. Infuper, pr^ceptore^
77iei 3
'verinimirumphilofophi-, haudmihiauthoresfuerunty ut
fuperciiiofeauthoritatis caufa
vitammcam viltpendere',
ava*
rispr^donihus
venundarc,
^
fecretifftmi
hufus
arcdniprojli-
tutione
plurimorum
peccatorumperpetrandorum
anfa?73.
pr^-
lere
deherem.Mon
duhitOyquin^quus le&or cx Sendivogio didi-
eeritJUumyquotiesfcfimagnatibusmanife/larcwluerityfem"
per indifcrmen
^
detrimentmn incidt/fe.
Experientia
tefla"
tury
plmimosphilofophos incircumfpeBe
fefcnegligentes y
ab
avaris
^fuperbispr^domht^s ,,
animam mmimifacientthus
fuam , c^fos
tinBtiraque ftfa dcpr^datosfuiffe:
ratto
confir?72at,
quemlthet thefaurum
a/iquem magnum
manihu^i circ0ngC'
pantem latronthtts
,
pr^dii copia^n 7no7jJlrarc,
Sendivogtus
fimmnomen
anagrammatifmo
texerat : Stc^hrevi ahhinc
fapfo
temporc alius philofophus ,
aure^que crucis frater^
mjusnomenjampridcm
mihitnnotuit
,
fub
anagramma-
tCs>
PRiEFATIO.
s
f
,
5* ^mgmate
fuis
fc
manifcJlaviL
Quare igitur ego
immmdo hmc me mmdo profiituerem
? in hoc amice
,
ac^
qtfiefcas
y
quodfa^ientihm
we oflendere ^ fiomenqmmeum
demonflrare vohrerim
,
fteuti
ahunde fa&um
ejl
,
reliqua
Deo ter optimo maximo refinquens^
,
qui
, fi
infi^i
nomi^
nisgloriam
^
m^ei tuique emolumentum hoccedere noverity
fat
citb meiiht notmnjaciet Noti in meumnomenaccuratiws
inquirere Hoc eirim
etfiforte
noverii^aut ?ne
ipfum
cognoveris
attameninhoc traEiatulo acqmefcere
cogerii. furavi
cumBer-
nardoComite
Irefnenfi
^
Neigenfe
phitofophi^^aquitati,
nullikominumvltcrius qmdpiam quamhicfaBmn
ejl
,
mere-
'vclaturum. Noli etiamfotwitm ejje^num pretiofum hunc the-^
famum
in ?nanihus haheam : tnquire potiusan viderim^ quo-
modo?nmdus creatusfit
?
^mmodotenehr^ ^egjptifc
hahuc-
rint^QuAfit caufa
iridi^ ?
^^amfaciem
ah univerfali refurre*
Uione clanficafa hahttmafiit corpora^ ^iinam
confiantiffi-
mu^cotor^Sed avohls.quihunccemeum tibeliumproheintetti
gttisy qmroanvideritlsmagnum itlud^
^
fatfummare^pne
omnicorrofioneyquodfatis
efi
omniurerum tinBurasadattifft*
inosetiammontcs etevare^ Dicite mihi
uhifitfutphm exfulphu-
TCj ^exmercurio mercm-im

l^etuhifit
ex mercuriofulphur^
^
exfiutphme
mercurius
vicifim
^
Quandoocutts vejlrisfub"
jeBafuit ideaardentijfimiamoris^ubt mafcutus ^f^mettatam
arBe
fe
comptcBuntur ^utetiam
inpofierum
nunquam diveUi
queantfedpr^
imperfcrutahittamoreunaresfunt-^ Si intetlexe'
ritis
quidhocfit, quoddico
,
tdque
ipfium
manihus
vefiris
operati
^fiis
^
oculis
vefiris videritis
,
vefirum
fumfiocius,
certtoresq^
6 AUTORIS ANONYMI
'vosfacio,^ mehocipfum n^uiffe^mhilcj^^quamtacite vejlra
frmfamiliaritate
y
magismihtinvotisejfc; quonomine^
hunc
traBatulum tn lucem emittere volui,
St qms autem de hujus artis difficultate conqueri velit
,
is
certofibiperfuadeat^eam in
^perfe
hauddijjicilem
fore , imo
illis^qui Deum diligunt, ^hacfcientia ab eo
digtiatifunt
, per-
factlcm
e[]e. Sin qms 'vero
,
quodnimis clare
^
aperte illtus ar-
tifcium
mmediumprotulerim , ut etiam quivis adejus notiti-
ampervenire queat
,
me arguere pnzfumpferit^ Ishocamere-
ff)onfumferat,medignps
, ^
aDeopr^deflinati^fatisquidem
clare eam
defcripfif]e ,
indignos veronec minimum indeemo-
Imnentumreportaturos ejje.
Nafutulis
^
mmisaltumfapien
ttbus nonnullts haudfemelomnem hanc artem de verbo adver-
bum declaravifedalto ifludfupercilio
ridentes, haudfdemha-
buerunt mihi, duplicem in noflro opere effemortuorum refurre-
8ionem. ^uamobremh^c nojlra ars tamin theoria
,
quam
praxiynerum donumDei
efl
,quitllam tribuitcui
,
^quando
vult.nec ejl 'volentis, aut currentis
,
fedfobus
miferentis Dei.
Cum omnibus circumjlanttis
^
yjti^^^n adfeptendecim
vel o-
Bodecim annos illam abunde noviy attamenpr^ftolandum
mi-
hifuttillud
tempus
,
quo eamlargiri mihiDeus
dignatus
efl.
Neq^ de verttate aut certitudine ejus utlus dubttabit
3
ftqmdm
tlJata?neftvera ,
tamj^induhitate
dDeoinnatura ordtnata,
quamverefol
lucetinterdtu
,
Lunaq^noBufflendorcmfuum
emittit. Sedhifcepr^fationem hanc
concludendo adtraBatum
ipfum
pervotendum me accingam. l^os vero aure^ crudsfra-
tres
diteBtffmu
, qui htnc inde ctanculum
latttantespretiofjfimo
hoQ
PR^FATIO.
7
hoc Dei domin cjm
timore utimtni fYmmini.nolitevosmetme
celarCy^
fimeparumnoventps yfciatPSfeYcrucemfidetesfrO'
batumiri
iCorumqtiefideminnotefcere/ecuritatemiiero
,
^
'voluftatesillamohfufcare, Demfitmbifeumk ^men^
TRA-
(8)
I 'Y!*Y^ 'Yt '*Y* 'Y*'Y^ *Y^^*Y* 'Y*
^^v^
wy*
'V*
^* "^'^ y* ^^
*Y*

v^* 'Y*
'\
*
-Y*
i
t I i I I 1 I
f I f
*
j I
'
I
I
1 I t
I
TRACTATUS
ALIREUS,
PHILOSOPHORVM
LAPIDE.
Amveteresj quam moderniphilofophi, di-
^ledillimeLedor , vericquefapientisepcrrcrutatora-
'''
"
miciflimc
,
poftea quam Dei nutu metam fui dcfiderii
adeptifQeriintjfuis coUegisin omni mundohincinde
llaticantibus fe patefacere fcriptis fuis in ufu femper ha-
bueruntreo non modo fine ut iilos.voluerint reddere ccrtioresDeutn
ter OptfmumMaximum&:fuumintelle5lum illuftrafle
, laboribus
fuarummanuumbenedixifTe ,
fecretilfimumque acmaximumter-
renx hujus fapientia^ arcanum fibi demonftraire
,
pro quoquidem
beneficio mcritae laudcs jhonos , dz gloriaipii debeantur i
fedetiam
utproximo, atquc tcchnophilodifcipulo anfamprxberent, Deoita
annucntcad facrofanciramhanc artemejufqueaotitiam pervenien-
di. Hujusgenerishominesin omnibusnationibusextiterunt; J'gy-
ptii,interquosHermcsTrismegii1:usuniceeminet,Cha!da?i,Grasci,
Arabesjltali, Galii, Angli, Batavi,Hifpani,Germani,Poloni,Ungari,
Hebra^i &: alii compiures, Mirum tamen quod pra^fati fapientes in
diverfis imguis diverfo tempore fcribcntes tanta harmonia adeo
confcntiant in iibris fuis ,ut ctiam cuivis vcro philofopho,Deum be-
nedido hoc lapide eorum mentes exhilaraflc, fefeque fuis hoc opus
raanibusperfecifre, facilefitdignofcere, Sicuti
autemexejufmodi
confenfu veritas eiucefcit ,ita ex difTenfu
pfeudopliilofophaflri
&c
fophifljc
DeLapide Philofophomm.
9
fophiftae notantur.
Illi etenim fundamentum hujus inclytac artis i-
p-norantes,cx fuoq'.
cerebro quselibet fingentes , cundis erroresfuos
aperiunt.
Harmonia autcm dida cumprimis in cognitione materiac
,
cjuf-
dcmquefolutionc^pondere >ignis regimine 6c augmentationc coa-
fiftit.
Admatcriamquodattinet,unicaiIIa eft:,omniain fehabens,qui-
busindiget,&: ex qua artifex quidquid vu!t, prarparat , Ni
s v s nimi-
rum in ArE NA , uti Anaftracus philofophus in Turba ait :
Nihil
efi
prethjius arenamaris ruhea^(^
efifputum
Lufia,quodfoHs lumiijungi-
tur^
^
eongeUtur^ Quod autem unica ha:cmateria requiratur , ibi-
dem Agadmon teft:atur,ubi dicit : Scitotcnificorpus hoc meumcapiatis
carens
fpiritu
,
quodvultis minime confecfuiminijeo quod alienum quid-
quam opus non ingreditur^ nec
quippiam^nifiquodeftfjncerum. ^^uare
omnempluralitatem dtmittite, Natura enim una re
efi
contenta
, f^
qui
eam ignoratpertbit^
Eodem modo Arnoldus Villanovanus in Florc fuo florum fcri-
hiv.Lapis nofierfit
ex una re (^cumunare. Similitcr loquituradRe-
gemNeapolitanum : Omne^quodin lapide
nofiro
efl
^einecelfariumefi^
nec alieno tndigetfiquidem lapis
nofier
unius natura
^e^unareseft. Et
Rofinus 2\t'.Sciasunicameffe rem^ex quaomniaJiunt^quA
defideras.'Ex.
Lilium iNon opus habes
nift
una re
,
qu^ in quoltbetgradu
nofiri operis t
aliam naturam mutatur.lta,
&Geberin fua fumma dicit : L^pis
nofiery
unus
efi
,
una medicina
,
cui nihiladdimus
, nec quicquam minuimus^tan-
tummodofuperfiuaremovemus. Et Scites in Turba tHujusartisfundd"
mentum
,
unum
quideft
,
quodomntbus rebusfortitfs ^fuhlimitts
eft , ^
acetum acerrimumappellatur
^quodfecit aurummerumeffefifiritum
^fi-
ne quo nec albede^nec nigredo
,
nec rubedo
conftfiit.
Et cum corporimifce-
tur
continetur^^
unumfit
cumeo
,
d*
revertit
ipfum
in
fpiritum,(^fpi.
ritualittngtt
tinBuraAnvariabili^
, rurftt^ a tin5io tin&ttram accipif
corporalemyquA
deleri
nonpotefi. Etficorpttsabff^ acetofuper
ignepoftte-
ritiSiComburetur^^
corrumpetur.
. SedexhisScitis verbis quifpiam
concludensinfcrre
pofletanon unam , fed duas res, cerpus nimirum,
B &acc-
10 ^raBatm (^Auremy
Sc
acetum
,
(ut ipfe vocat) requiri , Sc neccflario humidum cum
ficco
efle conjungendum , ne ficcum ab igne comburaturjfed ab hu-
miJojatahcombuftione prasfervetur. Huic eqiiidemconckifioni
dextreacceptsekibensrubfcribo
,
philofophicas intcrim praccitatas
fcntcntias in fuo valore &C veritatc allervans. Certo certius etcnim
eftjunicam
benedidi noftri lapidis efl: materiam , ac fapienribus plu-
rimis
nominatam nominibus
,
quam artifici Natura)am pridem prae-
paravir
juniceq; illam folam, &:nullaminomni mundoaliamnoftri
lapidismateriameffcvoluit. Hseccemateria cuiuf/isoculisfubjecta
efl;
totuseam
mundus intueturtangitjamat,nec tamenipfamnovit.
Nobiliseft
&: vilis,pretiofa &parvimomenti
,
&:ubiqucreperitur.
Theophraftus
Paracelfus in fuo de Tinduraphyficorum libro Le o
-
NEM
RuBEUM appcllat , a multisuominatum
,
fed apauciscogni-
tum.
Hermes i.cap.fui traid:atusargefum vivum inintimisthAUmis
coAgnlatum vocat. In Turba hinc inde xs dicitur. In philofophorum
Rolario
Salfs nomine indigitatur. Sed,ut brevis fsm, tot hxc noftra
materiahabetnomina,quotrcs
funtinmundo-, indeeft, quodabin-
fipientibus
minus nofcatur. Infipientes illos voco,qui abfque prafvia
coo-nrtione
naturae ,
ejufdemqueproprietatisaccedunt adartem,
iicuti
afinus ad prxfepe ,nefciens ad quid roflrum fuum porrigat
, uti
Arnoldusait.
VndebelleGcbcrinSummaperfeflionis : ^iinfe
ipfoprincipianaturaliaignorat , illejam muUumYemotus
ef
ab hac arte.
EtRofarius dicit : Confulo utnemofe
artihuicintromittatadinvenien'
dumnfi
principium verA natura
,
&
ejus regimen cognofcat:,qua
cognit^
tlurihus non indiget rebus^niftuna,nec
magnas requirit
expenfis ,
quan^'
do unus
eft
Upis, una medicina^unum vas^unumregtmen^ unaque
difpofi-
tio. Attamen unica ifthasc materia opera naturse,
artificisque expe-
riehtia ita feparatur,uti Theophraftus loquitur ,
ut inalbamillam a-
quilam transmutetur , nec fblis fplcndor radiis fuis fpagirum amplius
illuminet:five ficuti Bafilius Valentinus ait, utinde fiat fpirituscan-
didusinflarniviSjitemquealius fpiritus
rubeusinftarfanguinis ,
qui
bini
fpiritus, tertium in fcfe occultum contincnt. Unde haud male
Arosrex
i No/iramedicwafa ttiduobus Hnimeffem^ ,
videlicetexH-
T>eLapideT^hilofophomm,
n
nlone
rAmuYhlifxA^nonfix.<tnciturd^{piritualh^
cdrpOfdiSyfrtgi^
d^ &
humidx
,
CAlid& ^ficcx^ cjr
ex a/io
nec^uaquamferipGtefi.
Et Ri-
chardus
Anglicus ait: LA^iseftunus^^utia medicina,o[ufecundumphilo-
fophos
dicitur REBlS^ideft^ex
bina re,fcilicet excorpore
&fpiritu albo vd
rttbeo^in ojuo multifatuierraverunt^diverflmodeexpomntesilludi
EflREBis in di6lisrcci:iffimaforma/iguris./^^/,^^r^/:(;J'/&^
du&resfunt unarcs^id
eft
,aqua conjun^a corpori^ qua
corpusfolvitur in
fpirttum^idcH^in aquarn r/jineralem, exquafa6lum
eftab
initio : Et
ficex
corpore c^jpiritufituna aqua mineraltSyqu dicitur Elixir,id
efifermen-
tum iqutatunc aqua
(^fttrittu
eft
una res^ ex
quafit
tinclura,
^medicinx
ommumcorporumpurgandorum. Jgitur ex una r^. quA e[} aqua corporls
^Jpirttu^, medicinaperficitur,
Etfic
fecundumphilofophos hahemus na-
turam [tdphurts
&
mercurii fuper terra
,
exquibusaurum
& argentum
facium efifub
terra. Et Bernardus Comes Trernse &Marchi*E
ak : O-
pH4 noflrumft
ex una radice
&ditabusfubftantiis mercurialibtu
crudts,
affitmptisy&ex
mineratra6tisypuris
dr
mundisjigneGonjtm6iis
amicitidt^
ut exigit ipfa
matcria,
affidue co6iis
,
ufque dum ex duobus
unumfiat
,
(^c.
EtBafil. Valent. in Iib.naturalium
&;rupcrnatura]ium c.4.
diciv.Ino-
mniveritateper Daamorem hoc tibi
infitper reveiabo^
radicemfuiphuris
philofophici^quicdcfiis efifpiritus^cum
radicefpirituaiis
&hyperphyfici
mercurii
,
acprincipiofalisjpirituaiis
,
in uno
effe
atquein unica
materia
reperiri.ex qua lapis
,
qui ante
mefuityconficitur,
&
nonex piuribtts :
iicet
ab omnibtis philofophts
mercuriusperfe.fttlphur^erfe,
&
falperfepecu-
*
iiariteraliegetur,quafiveromercuriusinuno,fulphurinaitero,(^faiin
tertio inventatdr. Ego autem tibi
dico^quodhAc ita ex eortsm
abundantitt
proiata monftrent,tn qtiibus
copiofe reperiantttr^
&partict{iariter
muitis
modis commode adhiberi
,
&praparari qtteant
,
tamadcorpora
humanx
fananda, quam metalia tranfmutanda. Sed
univerfdeiiittd.thefaurus
ni^
mirumftimmM
terrenafapientia
hujus^triumque rerum
omniumprinci'
pia.unicaqudidam
reseft^&in
unareftmuiinveniuntur^&extrahuntur^
quomniametalia in ttnum convertere
^otiseft: Etfunt vertts mercurii
Jfirittesy&fulphuris anima.una
cumfalefpiritualifimuiunita,
&fub
uno
coeloconclttfa.necnon
in uno corporehabitantia
^funtquedraco^
&aquiia,
rex&ledflpiritfti&corptis^aHricorptesinveramtingemmsdicinmy&c.
B 2.
Hoc
li
T*ra^atmAureHS
Hoc ctiam modomateria noflra pra^parata vocatiir mas & kc-
mina , agens &: patiens ; ficuti Zimon ait in Turba : Scttote
quodfecre-
tum opcrU ex ntare ^fominaconjiatjjoceft^^gcnte ^pAtientc. Inplum-
bo
eft
mafculusyin
auripigmentofccmina. Mafculwgaudctfufceptafoemi-
na O-juvatur ab ea
,
o^fc^minafufcipit
a mafcu/o/perma tingens
,
^colo'
raturexeo. Et Diomcdes dicit :
Conjungite
mafculumfervi
rubeifi-
liumfuum odortferA
uxori,
(^
jun6fi artemgignent^quibus
noltintrodu-
eere aLtenum ,
necpulverem,
necaliam rem^
e!;}'
fufficiet vobtsconceptto^f^
*vert^sfilius nafcetur.
OCfuam preciofiffima efi fervi
tjiud rubei natura,
fine
qtta regimcn confiare
non potefi. Alii appellant illam argentum
vivum
,
fivc mercurium ,
&: fulphur feu ignem, licuti Rogerius
Baco in fpeculi cap.3. ait : Exfulphttre
&
mercttriofiunt metalla ctincfa^
(^nthtleuadljAret^ nec eisconjurigitur^neceatrarjfinutat, nifi(juodex
illls
efi. Etfic
dejttre oportet nos acctpere mercttrtum
(^fulphur pro U-
pidts materta. Et Mcnabadus :
J^i
argentum vivum corporijtingit
magnefiA
^ ^
fceminam
viro
^
naturam extrahtt occultam
y
perquam
torpora colorantur. Lullius in Codicillo ait :
ProprietO'^ nofirimercu
-
rii
efi ,
quod
afuo
[ulphure coaguletur, Et in pradica fui tcftamenti
dicit ; Argentum vivum efifupernatans ^fluens
httmiditas a
combufiiO'
neprafervans.
Alii vocant corpus , fpiritum &; animam. Ita dicit Arnoldus in
Florc florum : Dixerunt Philofophi
,
quodlaptsnofier
componiturex cor^
pore.&anima
^
(firitu
,
&
verttm dixerunt. ISljm
corpus imperfe'
{Ittm corpori cemparaverunt
^ropter hoc
,
quia
efi
tnfirmum.
Aqtiam
Jptritum
dixeruMt,
dr
'vere
,
quia fpirittu efi.
Fermentum animam di^
xerunt
,
quia corportimperfecie
vitam tribuit
,
quam priusnon habebat,
(^
meltoremformamproducit.
Er paulo fuperius iiiz:
Spirittfs non conjungitur
corpori
nifi
anim^
mediante, Anima enim
efi
medtum tnter corpttsdr
(ptritum.tpfafimulcon-
junoens.^z Morienus:
Anima citofuum
corptis
ingredttur^quam (iatieno
corporiconjungerefiudcsincaffum
laborabis.Ez
L\\\\\m:Antma^corpw,(^
fftrittisfimulfunt, &
nna res
efi,
quA omniainfc
habet,(^cmmbtiadjun'
itur,
^
sa
^e Lapide Philojophorum,
15
Sedinquemfinemomnianomina,quibiish^cnoftramateriaiiidi-
Tjcaturjin
mediumproferemus &: explicabimus?Inhifce,utfreque-
tioribus
& noftra^ intentionipropinquioribusacquiefcemus, &:pofi:
indagationem materiaj noftra: , ubi nimirum il!a lateat , &: unde pro-
midebeat, defolutione, utrei capite,nonniliilvidebimus>illiufqiic
tradatione noftrum ingenium acuemus,
Adconfiderationemigiturnoftr5emateria^,qua2namillafit, &:ubi
indagari debeat
,
quod actinet , albo calcuio, quod ajunt , notanduni
efl:,quod omnipotens Creator, cujus fapientia a^que infinita, atque i-
pfe efl:,in principio rerum:>cum nihii nifi ipfe eilet, duo creant , ca^le-
fl:ianimirum,&:ea,qu^fub c^elis continentur. Carleiliafuntipfi cx-
Ji, &:c^licoia;,de quibushoclocofubtiiius, &: uberiusioquiaut phi-
lofophari iliperfedebimus. Scd fub cxlo qux extant,ex quatuor Ele-
mentiscreata^res, numerotresreperiuntur, &intria genera vulga
difpertiri folent, Quorum illa qua: vivunt &: {entiunt primum locum
tenent,&: animalia nuncupantur.Secundum genus tenent, quxcun-
queextcrraproducuntur, &:non fentiunt, atquevegetabilia appel-
lantur. Demumqua^cunquefubterra prodeuntintertiogencrenu-
merantur,6^ vocantur mineralia. Hsecitaque rerumcreatarum tria
generacompledunturcunda fubLunxgloboex elementis produ-
dia^nequeillispiura, nec pauciorareperiuntur , atquetaii modoa
fummo Deo quodvis in fuo genere &: {pecie fua confirmatum eft, ut
degenereingenus tranfilire iilis fitimpoflibile. Lltfiquiscxlapidc
hominem vel arborem fabricare conaretur, five ex heri->afimiam
quampiam velplumbum,vel ex plumbo animai aliquod veiherbam
faceretem:aret.Hoc,inquam, ex Summiregis ordinationcimpofli-
biie efl:.Etenim fi in natura rerum hoc eilet conceflum,qu5cdamifl:o-
rum,im6 cunda genera in unumconvertipoiient. Sed quiainde-
mnia
corruerent, dominatium Dominus ejufmodi tranfmutationem
concederenoluitjim6,quod
magisefl:,nonmodo unumquodque in
fuogcnere
cofervari voiuit,fed etiam cuique creaturarumfuum pro-
priumfemen
,
quoidinfua fpecieaugeri, &infuogenere perfifl:cre,
nec hujus
fpecies in alterius permutari queat , ipfus indidit. Ut (i
c[uj^j(peciemhominisinequi,
velpomiin laduca^, adamanris ,vel
B
\
aLterius;
y4
T^raclatus Aureus
akedns
lapddis in aurum permucare vellet, toto ille cselo errareti
quandoquideminfublunarium natura ifthochaud licitumeft : Ec
iicuc
aprincipiofuiCjita eric&:infinejubi cunctipocenSjquiinprinci-
piOFiAT
divcebaCjinquieCjPEREAT. Sedincerifta, quorumuna
communism.atcria , Tcmen , &Elemencorum compoficio cft , facile
mclioratio
&: exahatio fecundum maceria: i\ix puricacem , &perfe-
tilionem
ficri &: pcrfici poceft. Ucpocevidemus hominemllibcili
&
perfpicaci
ingcr.uo prxdicum ad alciorem dignicacis fux gradum
evchi,quam
aliosjqui calis ingenii non func
j
quod ex puricace &: fub-
tihtate
fpirituum,
quia reclificato &: bene conftituto corporena-
fcuncur,orcumfuumducit.
Ita confpicimushuncequumfua nobih-
tate
ahum
longe ancecellere
,
quod & in omnibus animancium fpe-
ciebus
ad oculum pacet. Sicuti igitur in animahbus hsec videmus, ita
inhcrbis
&:arboribus multomagisifta advertere hcet. In arbori-
bus
per
tranfplantationes j
infitiones , &: aha hortulanis cognita me-
dia
: in
hcrbis autem quotidiana docemur cxperiencia
,
quomodo
heite&^florcsunius
fpecieialcerum ab alcero fua nobihcace
,
pul-
chricudinejodore,foporequedifterac.
Exemplo nobis caryophylli
(quos
flores cunicx vocanc)finCj&: culipanie,ucahos caccam. Deus
bone
,
inquocfpecies \\x extenfse func? In innumerabilesinquam.
qui
etiam
diligenci cura de die in diem nobihores hunc,&: rariores.ica
etiam,ut
tamfragrantes , &: elegantes flores aniidhac non cxcitiflc in
confciVo
fic*
Sed dc mccallis, quorum una communis maccria cft,
arf^encum
nimirum vivum vi fulphuris digcftum &:
coagulacum,
quid
dicam?
Deiftacommuni maceriaRichard. Anglicusica
infic:
Rerum
natura
omnium liquabilium gcner^i naturalinr
operata cfi
ex
merctirio
, ^
fuifHlphuris
(uh[lantia^ eo
qttodproprium
cfl
argenti viviy
quod
ca4gutatur exvapore^ficut
ex calore ftdphuru
alhi vel ruheinon
nnntis.
Et Arnokipart. i.c.i.
y^r^^//w vivtim efi
Elementum
omnium
liquAhiUum\queniam omnia liquahilia,cum
Itquantur^in
idcon-
^ertuntur
,
& commifcetur
cum
ipfis
.quiaefi
defuhftantiaeorum :
licet
ifta
corpora differant
in compofitionc fita
ah argento
vivo^eomodo.quo
ipftimfuitpttrum
vdimpurum afulphurc immundo fibi
estraoeo.
Ro-
iiaus
De Lapide Vhilojophomm.
i|
finus ad Saratantam : Ommummetalhrum materU digefltm (^
imptr^
f6iumargentum
vtvum
eftin
ventreterr^y calore fulphureo decoquxn-
tey&ftcundum
fulphureAm varietateminterra diverfagenerantur n^e-
tnlla
3 cumfit
eorumprimordiatis materia una
&
eadem
yfola a6iione m^^a-
jori vel mtnori^cum temperantia adveniente velnon adveniente. Qiiare
quoticlie vidcmus
,
quomodo ipfa natura continuo de eorundem
niortificatione &perfedione fitfoliicita , donec in aurum
,
quodna-
turae finalis eft intentio
,
perficiantur. Omnia etcnim metalla
oftendunt, naturaminiisnonnihil adu]tcrioremperfc<3:ionem ver-
gendo fuiife operaram ; liquidem nec ullum reperitur metallum a
perfedioneadeodiminutum
,
quin auri aut argentigranumconti-
neat.
Etquidemcum merallisita comparatum eft^ut natura ex ar-
gentovivofuum fulphur fecumhabentepropediem aurumgignere
fatagat &;potis etiam fit,niii extraneu aliquod impedimentum intcr-
veniatjimundum nimirumjfoetens,
&adurens fulphur,ficuti inplu-
rimis videmus locis purum,putum &:obrizum erui aurum,abfq; aiio-
rum metallorii commixtione. Qiiia autem in. mineris argento vivo uc
plurimum extcrnum commifcctur flilphur
,
illud hoc inficit, <S:a
perfedione impedit
: fecundum ifliiis fulphuris varietatem
,
varias^
criammetaliorumfpeciesgcnerantur;
ficuti Arifloteles ^.meteor.
diciti Sifuerit
argentumvivumbonxfuhflantia
3
&fulphurnon purum
adurens, con vertit
ipfum argentum vivum in as. K^rgentnm etiam vi-
*vunrfifuerit petrofum, immundum\
terreumj^'fu/phur non munditm,
fetex
eoferrum ifiannum vero videturhaherebonumargentum vivum,.
^purum\fulphur autem malum
&
non bene mixtum, Plumbum antem
groffum
argentum vtvumy &malum^malifaporis &fKtidi^ undenon
bene coagulatur,
Impediens,adurens &: fcetens autem illud fuIphur,non eflignis il-
lc verus mctalla digerens ; {^A argentum vivum fuum in fe proprium
fiilphur
continet, quod fibi
digerendo fiifficiens efl, ficuti Bernardus
Comes
Trcfncnfis ait : NonnuUiperperam exifiimant in procreatione
njctallorHm
interventre
materiam aliquamfulphuream
;
fed
contra ma-
mfiepatet
,
in
mrmi^fulphur imlufum
ejfe
,
^uando natura operatttr.
Verur
Verumnon
domindtur
tn eo
, nifiperntotum calidum quo di^lumfnlphur
dttrixtuY-i&
unafimuldtA
duis, mercurtiqudit<xtes. ^dhuncitaque mO'
dum
naturaper
hocfulphur in terra venisgenerat metallorumforma^ di-
tierfasypro
dtverfitate
graduum alterationum Jnmeta//Afctcnimi'ccim-
diim
Arnoldum
partc prima,capite tcniOidup/ex
fuperfluiias
efi
: una
quidem
inprofunditate
argenti vtviinc/ufa in principiofu
miftioniifu-
fupervcniens
:
altera vero
extranaturamfuienatura,
(^
cerruptibt/ii
:
quarurn ifta
cum /abore
to//itur\ a/tera vero nu/lo
arttficis ingento to//tpo-
t((i'
3uArefulphureita6
aduftthi/is
ca/cinatione tgnis to//itur,ve/a
cor-
poribus
deletur^&ideo,
quia argentum vivum tenet^
(^
abaduflioneprA'
fervat
il/nd^quodfuA
natura eft^a/terum refpuit, igniexponens^
qutipfum
tnficit.
Sed
internam illiid iulphur
,
fuum argentum vivum digc-
rens
, & ad
perfedionem
maturans , itidcm purum vel impurum,
combuftibile
,
velincombuftibileeft. Impurum fulpliurimpeciic
arecnti
vivi
digefl:ionem,quode6minusinaurumtraniire queat,do-
necillud
demumexomniparteab
eo feparatumfaerit, purumau-
temJncombuftibile
, &fixum illud alterum cum eo remanferit ; &
tunc
demum
aurum
velargentum ex eo fit
,
fecundum quod illud
fulphur
album
vel rubeum fuerit. Internum autem hoc fulphuu
nihil
ahud
eft,quam
maturusmercurius,feu prsEmatura,&: magis di-
ocftaaro-cntivivipars ,
quo nomine &:argentumvivum illudadeo
amicefufcipit,alienumver6refpuic.
ficuti Richardus Anglicus ca-
pite
nono
ait
: In
quantum fulphur
fit
magisfimp/ex
,
tn tantum magis
ffaudet &
QuhAYetmercurioftm^/tci
Acmundo.utfortius unum cum a/io
C0f}]unoatur,&
ftcpefe&iora
tunc ex
ipfis
generantur meta//a. Ta/e au-
temfiitphurcx
^wiccnnxCcntcmia ,
nonreperitur/upraterram,
mfi
quantum
in iftis
corporibu-s
fo/e dr
/unaexifitt. In fole autem perfe-
6l:ius,quiamagis
eft
digeftum &: decodum.
Siquidcm fecund um
Richardum
c:i^iic^\JiodiCcimo,Su/phurPht/ofophorum
rubeum
extflit
infoleper
majoremdigeftionem^
&fu/phur
a/bumin /unapermtnorcm
digeftionem.
Harc
omnia cumita fincquod
nimirum,una unica &: communis
metallorum
maceiia exftaC; quse vi innati fui fulphuris aut confcftim,
auc
T>e Lapide
VhdoJophoYum.
17
aut^^oflquamextemum&maliim reliquorum
metallorum
falphur
temporis
fLicceHu per digcftioncm fbporuic, in aurum
abeat,
quod
metallorum iinis
,
&: vera natura: intentio
eft :
fateri
utique
5<: dicere cogimur, naturam & in hoc genere xque
ac in
vegetabili &: animali regno fecundum puritatem &:
fubtilitatem
fubjedi emendarioiiem &: perfedtionem fu^ naturse
quxrere
^
depolberc.
Pauloprolixius, amicenaturse indagator, hsec
perfequivo-
lui, quo tanto facilius noftri iapidis materiam noviife, &: in udmi
convertere potis {ies. Si etenim lapidem hunc noftrum ex
animali materia producere velles , obftat quod bina ifta in di-
verfis fundata fmt gencribus. Lapis fiquidem
mineralis eft
,
materiam autem animalcm requirercs. Sed nihit ex re &IU
tjuay uti Richardus autor nofter capite primo dicit
,
eltci pot-
tfiy
quod in eA non
efi.
Ideo omnh (pecies in
fia
fpecie
,
^
omne
genns in ftto
genere
, c^
omnU naturx in
fha
natttra
naturalitervir'
tutis ajfc^at
augitttntum
y
(^fru^tum afertjuxta naturam
fuam,
(^
fion inalianati4rafibi contraria
: cum omnefemtnatum
ftto femini corre-
fpondeat. Et Baiilius Valentinus ait : Confidera
dr
iniellige^
amice mi^
qtiodanimaiis anima ndhanc tuam intentionem tibi
nonfit eli^enda.
Ca^
rofiquidem &finguis.ficuti animaltbus a Creatore
conceffifunt^ itaetiam
proprtifunt animalium
, undeformata
^
nata
funtanimalia.
Nonfa-
tisigitur mirari pofliimillos, qui
magniartificesviderivolunt,
&:
nihilominus in muliebribus mcnftruis
, fpermate
,
ovis , capillis,
urinis
,
alnfque ejus farince rebus lapidis
materiam
inquirere,
totque hbros vanis &: inanibus fuis receptis complere non ve-
rentur, uc &: alios minus prudentes ftultis, futilibus &: inu-
lihbus hifce rebus fallere &; feducere queant. Rogerius in fpe-
culi
fui capite tertio ejufmodi hominum vanitates haud fatis
mirari
poteft
,
quando infit : ^are mirandum
efi
,
quod ali-
quU
prudens
fu&m fundat intentionem
fuper animalia
five vege-
tAbiliAy qua
valde remota
funt
\
cum inveniantur
mineralia
fatispro-
finquA. Nee
credendum
efl ommno^quodaliquisphtlofophorum
pofuerit
G ATtem
1
g
7raBatus Aurem.
&rtem
tnpr^diElu remotisimfifimilitudinarie. Lapis enim
nofter (inqui t
Bafilius)
non ex adufiibilibus crefeit, Lapitfiquidem
ifte, ^
materia ejns
ab omni
violenttafatis tutifunt,
^aredefine in ammalibm
illum tn
-
^arrare
;
fiquidem
natura non
conceffiim eft^ipfum
inibi reperire.
Si
quis autem in vcgetabilibus,urpote arboribus, hcrbiSjfloribus
lapidemnoftruminveFlirelibipcrruarcrit , is, ex fupradidisrationi-
bus , haud minus errabit
,
quamille
,
qui ex animali faxum coniicere
animuminducere
volet. Omnesriquidemherbse 6<:arbores ,cum
omnibus inde produdis rebus comburuntur , nihilque poft fe relin-
quunt,
quam ipfum f alem cum terra llia
,
quem falem in prima fuae
fpcciei
compofitione a natura accepit. Nec fcduci fe quiiquam pa-
tiatur,quod
extritico nonnuUi philoiophicum lapidem producipof-
feoloriantur.
Neque magisaudiendifuntiili, quiexvinojejufque
partibus
lapidemnoftrum
conficerelibi perfuadent- Quum etenim
Raymundi
Lullii mcntem in fuis fcriptis declaratam minus afle-
quuntur , demonftrant fane quod nimium fipiendo prorfus nihil fi-
piantjfequeacaliosfallant.
Nonquideminficiasiero
,
quod inde
mcnftruaprarftantiflima,
linequibus nequeinmedicina, nequein
chvmia
Iblidi quid fieri poteft,parentur,&: conficiantunquod autem
philolophorumlapis
indeparari , aut ejus ex illis femcn elici queat,
totus
ncoo,quando , omniumrerum creatore ita jubente,quodvis in
fuo2;enere
,uti did:umefl,perfifterefasfit, illudque tranfilirenullo
modo
pofTit. Hinc quilibet,veriE fapientiae deditus,facere collige-
re
poteft,quod lapis nofter neque ex vegetabilibus,neque ex anima-
hbus,utpote
combuftibilibus depromi queat;unde concludere ratio
iubet,in
incombuftibiIibus,regno nimirum minerali ilkim fohim in-
dao-andum &: parandum efTe. Quiaigitur lapis fapientum minera-
le quiddam eft,&: mineralium plurimx funt Ipecies ,
utpote lapides,
inter quos 6c
argilla,ac varia^ terraerecenfentur , lalia, mediaminera-
ha,&
metalla, haud inconcinne quseritur , ex quonam illorum com-
parari debeat
? Refpondeo,ex lapidibus illum fieri , impofTibile efle;
ratio eft
,
quod in lUis fuflbilis &hquabilis mercurius non efl:
,
neque
fundi,folvi,autob extcrnifulphuris , &:adhaerenris terreftris
proprie-
tatis
abundantiam in primamfuam matenam reduci pQflTunt.
Prudens
<? LapideT^hilojophomm,
i^
Prudcns ctiam naturalium fecretorum
indagator lapidis
benedi-
dimateriaminfalibusjaluminibus, &:ejurmodi rebus
inquirerefu-
perledebic. In his fiquidem acutum, corrodentem,
&corrumpen-
temfpiritumreperiet, mercuriumautem
atquefulphur
exphilofo-
phorum fentencia hmcnunquam adipifcetur. Infuper cx his media
mineraha , ficutifuntmagnefia , marcafita, antimonium,
&:c.mult6
minus metallum aliquod unquam fieri qucuntjquo pado igitur lapi-
dis matcria
,
qux finis &c perfedio eftomniummetallorum
&:mine-.
raliumjindeeruipoilct? Addo quod cum metallis
nihilcommune
habeant&fainiliare, fedeaadurunt, corrodunt* 6c Corrumpunt;
quomodo itaqiie eorum meliorationi infervire poterunt ?
Audi Richardum Anglicum de hocnegotio
capitc decimolo-
quentem
:
MinorA
mtneraliandnpoffuntfierimetAlla,primo\qt4Udepri-
mx metalloram materta^ quA
eft
argentum vivum^
nonfunt ^enerata.
Cum auterngeneratte eorurn cumgeneraHone
mercuriiprtmo
dtfferat in
forma
dr
matetia^compofitione
,
ideo etiam
metallafieri nonpojjunt
quia uniusffeciei
una
efi
materiaprima^
&Jpermaex cjuogeneratur.
Sed
pri^apanantecedentispatet
^
quia minora
mineraltanonfunt
generatx
exmercurio,utpatetper Arifiotetem
c^
Avicennam.
ideofideberentfieri
metalla^oportet ut
tranfirent in materiamprimam
metallorum.
Sedquia,
artificialiteridfierinpnpotefi
, idcometa/Iaminimeerunt
^ ^ perconfi-
quensjapidis materia
effe
non
pofifunt. Stcfecundapars
antecedenttsfuf
ficienterpatet. Securjdo
;
quia minora
mineralia
principium
artis arti-
ficaltterfieri nonpofiunt.quod
efi
mercuritis
, ideoetlam ad medtum
^fi.
nemnonpertingum, quA
funt metalla
^
tin^iura.
Sedquia minora mi-
neraltaametAliisextranetefiintnatur
,
qmmvis in altqua vi
mtnerali
farticipenty tamen debiliertsfunt virtutis
,
^adufltbilia. Ideo naturx
metallica
de
t^fis
mngaudetfedea rejpuit,
confervat autem
ea^qudfuA na-
turafmt.
^tarefztuifunt^cjui tot
,
^
tam
diverfa negotia
&fphtfti.
cationcs
addect^iendu m homines adducunt
^fiilicet
res
improportionabi-
les,<jtun(cnaturamdant,neceamrecipiunt.
Hdc ille.
Vcrumenim
ver6,nemo fapienti^ noftrse lludioforum
per philo^
ibphantium
fupra
citaca limihaque dida, de falibus
interdum lo-
quen-
C 2.
lo T^ra&atus oAureHSy
quentiiim, fcduddcbet. Utpote, quando in allcgoriis
myfticis
fapicntum noftiorum dicitur :
^ifine fdc
operatur
, mortuAcorp.
ranonfufcitabit. Et quod in libro Soliloquiis Icgimus :
^ifinefale
laborat
i
arcum tcndit
ftne chorda. Nam fcicndum heic cft , didos
fapientcslongealiumCalcmj quamhivulgares miacrales.funt,.
re-
quircrc, Sicuti in Roiario philolophorum patct , ubi dicitur : Sal
metallorum e/i lapisphtlofophorum : lapis enim
nofter
eji ac[ua
congelata in
aaro
d'
argento,^ repugnat igni,(^ refohiturin aquafua^ex
qua compo-
nitur in gentre
fuo.
(^odautem philofophorumaqua
congelata
nonfitaquamineralis, docetGebcrlibrifornacumcap. i9.dicens:
Studea4 folem ^
lunam refolvereinaquamfuamficcam
,
c^uam vulgus
mercurium vocat. Philolbphi ctiam terram fuam ialis nomijne indi-
gitarunt, ficutiinclangore buccince apparet, ubi diQimt: ^odi
funde
cucurbita manet reliquum :
noftrumeftfal^
hoc
eft
, noftra
terra. Ec
in allegoriis fapicntum in ha:C verba prorumpitur: Nota^quodhjic cor-
pora alumina ^[aliafunt
,
quA ex nojirts corportbm promanant.
Inter-
dumquoqueipfaramedicinamlalappeilant,ficuti in Scala dicitur:
Optii
fecunddi aquA
eft
, ut terram exaltet infuum mineralemfalem
,
tan-
tumfacultatefua attrahente^ Ec Arnoldus in libro
\
de confervatio-
ne]v\wentutisait: Sedii/ud ycui
nonefipar ,
( in conlervanda
juventu-
te) eft/a/de
minera. Sapientes affmiUvcrunt
ipfumprxpararum calori
naturaiifana adokfccntia. Propter hanc ftmtlttudinem
ufifunt fapien-
tes
,
(^
appeliaverunt
ipfum
iapidem nomine anirnalts
,
alti
chifir
mine-
rale
,
&
a quibusdam vocatus
eft
medicina perennis
,
aqua vita. lotum
ingenitmprAparationis
eft
,
ut in aquam ptirifpmam ^potAbikmreduca-
tur cum rebfis,qu cumeo eandem habentproprietatem.
Ex premiiTis itaque clare patct,quod
nequefecundum dodrinam
philofophorum, nequeipfiusnatura: proprietatemlapis ex minori-
bus mineralibus fieri po/lit.
Modorcquiritordo, ut paullum circumfpicfamus , num lapi-
disnoflrimagmmateriaexmediisminerahbus, videhcet exmarca-
fita , antimonio , magnefia, &: aliis educi queat
,
pra^fertim ,
cum phi-
lofophi eorundem fr equentem faciant mentionem.
Sicuti
Senior,
quando^
DeLapide
Philofophomm, zi
qiiando ait: Ni[t in auripigmento ejjct viscoaguUndi meruirium
t
m-
firum
w/igi/ierium nunquam adjinem duceretur. Ec Thomasde Aqui-
no
: Acctpe noftrum
antimonium
,
five terram nigram oculatam
,
^r.
EtParmenidcsinTurba:
Accipitt argentum vtvum^
(^coagulateiU
lud in corporemagnefix^ velinfulphure comhttjlibtli.
Veruntamen
iiotandum efl:
,
quod philofophi haud ejufmodifcrmones proFerant,
ut demonftrare velint , ex hifce rebus lapidem iUum magnum fieri
pofle, fed paraboHce &: figurate italoquantur. Philofophorum
Iiquidem auripigmentum &: magnefia longe aha res eft, quam
illa vulgans
,
materia nimirum ipfa
,
quam alibi agens, leo-
nem, regem
,
ililphur
,
aliis nominibus corapluribus appcllare
folent. Et quidem auripigmentum vocant
,
quia facuitatem
habct auro fiiperfiuum & exub(?fantcm colorem & tin6luram
tribuendi ; Magnefia vero dicitur ratione inhta: fux virtutis SJ
prseftantias, quas inde derivatur &: promanat. Quod autem
Thomas Aquinas illam antimonium vocare voluerit , fadum
id ert propter fplcndentem fuam nigredinem
>
ad quam folii-
tione tranficlaperducitur. Lapidem enim ad nigredinemperdu-
tlumomnibus rebus atris afiimilaverunt-
Verum objiciet mihi quifpiam inferens, mediorum horum
mineralium nonnulla haud modo ex mercurio & fulphure eirena-
ra, fed etiam mctalla reduci pofTe, ficuti vidgmus magnefiam
cum plumbo & ffcanno in fluxu coire, & antimonium non mo-
do cum metallis mifccri, fed etiam plumbum a. naturali haud
alienum inde fieri : Infuper pkirimos tam heroici, quam ple-
beii ftatus, non femel inde aurum fadum elTe vidille. Quia
igitur ex fulphure &: mercurio
(
in qua^ etram artis benefi-
cio reduci queant
)
gcnerata, &:ideocum metallis ejufdem origi-
nis
fint
;
pofle etiam lapidis nofi^i matcriam inde proHci. Sed
huic
ita refponfum effe volo
,
quod inprimisdifferentia qua:dam
inter
ha;c
mineralia fit facienda ; rntcr illa nimirum, quae mercurium
in fe habent,&:
illa,qu^ eo plurimum carent.Prima,utpote quae mer-
curio referta
funt,merit6 majoris faciendafunt,utpote,quorum mer-
C
5
euriiis
2.2,
Tra^atus Aureus
curmspernoftrammedicinam
in aurum &: argentum transformari
poteft,
&:hocnominemeaquidemrententJa,
nonimmentoprofe-
mimetallis,
quse
nimirum
difpofita funt ad naturam mctallicam
, ha-
benda;
reliquavero
quibus nuUus inefl: mercurius
,
nihjiadhoc
mafyifterium
facienda.
Aft, quia per malum &: adurens fulphur
quod in iis eft , iUis
ejufmodi
finem attingere non Ucer
,
pro lapidis
ctiamnoftri
materia
agnofcinon
poflunt
,
qux purus
,
perfcdufque
mercurius,
purumque,fubtilc,
&: incombuftibile fulphur elle dcber.
Quod
autemifta
admodumimpura,
a fuoque fulphure plane infeda
fmt,
facileineorum
examine,ubi,
quidpoirmt,tenratur,ocuhsno-
ftrisfubjicitur.
Videmusetenimin
Zineto
,
quod ab imprudenti-
busex{plendore&ponderemeruscflcmercuriusjudicabitur,quo-
ad
externamfaciem-,
fedquamprimumilludigiiisapprehendit, pro-
pediem in
modum
fulphurei
fumi aufugit. Marcafita: autem, vi ignis
propter
terrenam
&:
groflam fuam
immunditiem fundi nequeunt.
Antimoniumver6,quoddodaencheirefla
nimia fuafpurcitie quo-
dam
modopurgari
,
&:incandidifllmumacpulchcrrimum regulum
pcrduci
poteft
, facile nobis
perfuadcbit ,
egregii quippiam indc fcrri
poire,iicuti
&:
plunmi,fibiipfls
plurimumtribucntes,philofophicum
lapidcmexeopararipofleautumant.
Attamcn, ututlit, antimo-
nium
hoc
quocunque
etiam modo &: ingenio a fua nigrcdine purge-
tur,malitiem
, &duram,
fulphuris
qualitatem aflcrvat, quod inde li
-
quct
,
quodfubmalleodiftendi,autmallcabileficri
ncqucat,quod
quidem
cujufvis
mctalli
proprium eft,undc, fecundum alias proprie-
iates,metallum
efle
judicatur.
Tacco
,
quod groirum,immundum-
quchabeatmercurium;
itemque
quod fempcr fugicns fulphurfe-
cumretincat.
Vosigitur^quimagniefle
vultisPhilofbphi
,
vobis-
cumquc
vcftris
libris , &: copiofls fcriptis plurimos fcducitis, opinan-
tes
vcftri
univeriaHs
hoc ipfum efle fundamcntum
,
ctiam atque
etiam
oratos
volo,ut,quod
veftre
opinioni minus fiiblcriberc qucam,
icquiboniconfulerevelitis,
ftultecnimqusriturin rc, quodinilla
noneft,ait
Arnoldus.
EtinexercitationeinTurbam
dicitur: ^-^^^
philofopherum
purA eftmaUrU
: LuUiufquein teftamcntoukimodi-
^ "^
cic:
De Lapide Philojophomm.
j
j
cit
. tJoflrA
tin5lura non eft^nijipuru^ ignis,Y.x.ii\ Vadc mecuin ait :
7^-
tumj}iritus/iibtilise/i,(^uitingityacmundat corpora
afuis leprofitatibus,
Sed
hoc minerale, (icuti& reliquaad unum omnia, adeo grofTum &
impurumeft,utetiamnullomodo,nifinoftra mediante tinclurailla
impuritasindeiequeftrariqueat; Ergo lapidis noftri magni matc-
ria ex eo elici non poteft; cum ex nullo,quod in eo non efl:,educi pof-
fit^fecundum Richardum cap. i.
Seddevidrioloquiddicemus, quodetiammirandis fuis qualita-
tibus plurimos in errorem ducit,pr*efertim
,
quia aliqua ejus particu-
la in cuprum abit,illudque ipfum ferrum in cuprum vertit. De hoc
brevibus fciendum , illud nihil efle aHud
,
quam principium & mate-
nam cupri , ubi in mineris &: terrse venis vapor minerahs , vaporalif-
que mercurius,ut ita dicam , locum quendam offendit, in quo ejuf-
modi amarum,acidum
,
ponticum, &: venereum fuiphur copiose la-
tuit^quod quidem confellim fufcepit , in eoque, ut metallum fieret,
coagulatum eft. Sed quianatura, purum abimpurofcparandum,
&: combuftibile ab incombuftibilifegregando officio luo fatisfecit,
copiaautemdidifulphuris, mercurii quantitatem longc fuperavit,
mercuriusetiam in tali fequeftratione neceflariofeparatus in venc-
ream illam viriditatem abire coavftus eft. Hoc ipfumdemonftrac
fulphurvulgare , hujiiscorruptioniscauila: quando cupro conjun-
gitur
,
& igni admovetur,
(
ars enim brevi temporis (pacio forti
igne peragit
,
quodnatura leni calore longo temporis intervallo per-
ficere ncquibat,) cuprum brevipenitus adurit , &: vulgari enchcireft
mvidrioh naturam reducit^acfecundumfulphuris copiamvidrio-
lumcolore ditefcit,autvilefcit, indefit,quodunum vidriolumplus
cupricontineat, rehqua minus. Et quiain ferroquoque grofllim
contineturfulphur,corroditilludfua acrimoniavKflnoIumjS^quas-
ritejusmercurium,afuo
haudmultuTnahenum,&: cum illo conjun-
<Stione
ejus fulphuris mercurium vincencisin purum putumredigi-
turcuprum.
Sed hoc
&: albo, quod ajunt , calculo notandum
,
quod acidus '"Wq
Yiclrioh fpiritus
afulphurc ortumfuum trahat,{icuti &: ej ufinodi fpi-
ritus>
24
Tra^atHsAureus
ritas,&:nonalienusabi'IoexrLiIphiircproIiciciiririquidcm5<:ruIphu-='
reus'iiwodorinvi6lriolirpiritupercipitur : addo, quod &:rulphuris
fpintus a:que ac viclrioli fpiritus in vidriolum vercit, Cumigitur ful-
phur tale corrumpens &: fuperfluum in viclriolo delitcicat,&: mercu-
riinondum
mundiiicati penuria tantalit, hcileabiiioexcalabimur,
&:,quia haud magis,quam ex rchquiSjindc haurire poterimus, Alphi-
dii
fcntentiam in his requcmur
,
qui dicit :
C^ve.im
filt, ^
fugemortux
corpora,
^Updes, qmixinillisrittll.iviAArnbiiUndicft\eorumfia!itdem
vitA non con/ervat,fed corrumpiti,ftcutifiin:faliaj auripigmenta.arfeni^
cuynymaqnefia^mar
cafita^thnia,^ ftmtlia^X. A.rnoldusin Flore iiorum
ait : Caujja eorum errorum
(/?,
quia quatuorJpiritts, videlicet aurtpigmen-
tum^ fal
armoni.icum, mercurius ^fulphur , nonfuntfperma metallorum
perfe6iorum ,
necimperfe^orum
,
ixceptomercurio (^fulphure, quodesi
ejus
coagulum,
Sedexultimishifce Arnoldiverbis concludens quifpiaminferrc
poflet,rulphur
&: argentum vivum vulgi materiam fore lapidis, quod
illaad
quatuorfpiritusreferantur , & fulphur mercuruimcoagulct.
Cui cum
Richardo Anglico capite undecimointerrogante
,
nuni
quodlibct
iUlphur mercurium coagulet, rclpondco quod non.
Quodcunque
enim vulgare fulphur metallis inimicum efl:,uci philo-
fophus
ait.
Sciendum fiquidem cfl:, quod fulphur ex pinguedine ter-
re
proveniat,in
minera per tcmperatam decocbioneminrpifl'ata,quo-
uique
indurctur , &: fpifla fiat:Ec tandem cuminduraca eft
,
fulphur
vocacur.
Duplcxauceeftfulphun vivum&radurens. Vivum efl: pars agens
in
mecallis
,
quod ab omuibus fordibus depuracum a nacura lapidis
noitrimaceriaeft
: Adurensvero &vulgare
mecallorumauclapidis
maceria non eft,red iUis inimicum exiftic, Vulgarc enuii, &: combu-
rensfulphurnonincrarcinnoftrum
magiflierium, doccnc Aviccnn^
&:Richardus Anglicus
,
quiaexiisnoneftorcum ,
fcdlempcrdeni-
grac,inficic acquc corrumpicquocunque eciam arciflcio pra^parecur.
Corrumpens
namq; eft,ande fufionem impcdicquado
figicunficuci
inferrovidemus,quodfulphurfixia;groflrum&:imundumhabeac;(cd
quando
DeLaptde Philojophomm.
2
y
quaiidoilludcomburicur , recedetinfubftantiamterrcamjinftare-
mortui pulveris. Quomodoigitur iftud aliis vitam tribucre poterit?
Habct etenim duas corruptionis caufas
,
puta , inflammabilem fub-
ftantiam 6c tcrream f xculentiam. His ita prsemiflis , confidera vul~
garc fulphur, &: non phiIofophorum,quod cft ignis fimplcx , vivus,a-
lia corpora mortua vivificans,&: ea maturans, &ca^cera. Quo no-
mine 6c commune fulphur lapidis materia cife non poteric.
Sed quid de mercurio vulgari infercmus
,
cum omnes philofophi
dicant ,materiam npftri lapidis eflefubftantiam quandam mercuriJi-
lcm
,
&c iUud plures habcat quaHtates
,
qua^ noftro etiam mercuno
attribuuntur ? Eftcnim omniumhquabihumclcmentum,utdicir
Arnoldus Rolarij parte prima,cap.fccundo. luomam omnialiqtiabi-
liat cum liquantuy\,tn idconz'ertuntury
^
comtmjcctur citm
iDfis^
quta
eft
defubftantia
eorum : Itcet tjia corpora
difftrant
in
compcfitionefii^ ab ar-
gento vivo eo modo,quo
ipfrmfuitpttrum vclimpmukjulphureimmun-
doftht extraneo.^t cap. 4.ait: Mercurius vivus in
ommbusfuis operatw-
nihus
cft
mamfeftcperfecitffmum
,(^
prohatifpmtim\quoniam
adtifitonis
eftfalvativum.,fufDnis effecitvum cum
figttur. Et
eftttnciura rubedi-
nis^tiberrimAperfccfionts ^fulgidtfulgfiris
, ^
non rccedet a
commifioy
deneoeft',
Et eftamicahtle
,
&pietattsplacabile^acmedtumconjungendi
tinciuras
,
qttemam commifcetur per minimacum
ipfts ,
^etiam in
proftindo naturaltter adhdiret.quia
eft
de natt^ra
ipforum'
Ipfttmfolum
ft,quodignemfuperat,(^aheononfuperatur,fedineoamicabiliterquie-
fcensgaudet, Et Bcrnardusinquit : Naturam
exacliftmeimitamur,
quJLinfitis mineris ^aliam non habet matertam^in quam operetur^prAter-
quam puramformam mercurtalem,
Alercurio huic
imflfulphurfixum^
(jr tmombufttbile.quodnoflrum
opusperficit
abfque aliafubftantia.quam
purafubftantia mercuriali.
Quando igitur in mercurio tam egrcgisc
(untqualitates
,
neceftario fequitur illum noftrilapidiseftematc-
nam.
Rcfpondco
; Sicuti duplcx cft fulphur,ita etiam &mcrcurius
duplexcft
, vulgarisnimirum,
&:philofbphicus.
Vulgaris illcmer
curiusadhuccrudum,immaturum
, S^apcrtumeftcorpusinigne
non
perfeveransjficuti
philofophorum
;,
kdi levi
ignc urgcnte in fumi
D forma
2S
T^raBatm Aurem
forma
aurugicns &; difcedens. Vndc &: gcneralis
philofophorum
regula
conllituta ell: : Noflrumargentum vivum ^non
efiargentum i//-
*vum
vulgi, Et Lulliusin Claviculac capitcprimo : Nosdicimus,
quod
AYgentum vivum vulgare
, nonpoteft r]fe
argentum
vivumphilo/opho-
rum^quocun^artificiopr<paretur : quta vulgare
nonpotefiinigne deti^
neri, ntfiper
altud argentum vivum corporeum,
quodptcalidum
(jrfic-
cum^^ magis
digeftum.
Sed major philofophantiumpars
ex ubertate
fua de mercurij vulgi rublimatione
,
&: aUis ejus
praeparationibus
lo-
cutaeft, undetam varij &:mirabilesoperanciimodi
excogitati
funt,
quo hujus llibjecli propnetates eo (atius enucleara: fuerunt : iietam
autem iplam, quam tantoperc petierunt, thefaurumnempe
terrenx
hujusfapicnti5e,haclen^inhociiibjcdoattingerenequiverunt,cum
naturaillamineonon
locarit. Veruntamen infua operatione , tam
mirusefl:,ut etiam fapientiores qui fe efle ducunt, quandoquefe-
ducat.
Exemplo nobis fit , mihi olim noti/Iimus quidam familiaris,
qui auro illum amalgamatum,uti loquuntur
, tam flibtilicer &:accu-
rate tradavit ,
vtetiam peromncs colores tranfeundo demum in
citrinitatemabierit ; vltra quemtamencoloremnullomodoafcen-
dcrevoluit;undc
bonusille chymicus motus audioremignisgra-
dum
fubminiilravit
,
plane (ibi perfuadens
, eundem jam fixiffimum
fore,&:fecundum
philofbphos ,
inignis regimine deinceps errari
nonpoife.
Sedfpe&^perfuafionefua fruilratus
,
vitrum inplurcs
particulas
dilfiliitjopufque innihilum redadum efl:,volatiliadhuc
mercurio
aurum fecum in caminum fquodprobe notandum) elc-
vante ,
illumque
propemodumdeaurante ; undepofteaplurimum
adhucauricorrailiminpriftinamfuamformam ,
aurcorpus,utivo-
cant,redu(3:um
efl. In hoc apparuit ,mercurium,quiipfi corpus efl:,
aurum ita
folverepotuiflepcr minima,utin tinduram abiretjCtiam
-
fi plures colores,calore in humidum agente , apparuerunt. ^i vero
bonus ille vir
,
&: c-iim co plures alii ,
verba Arnoldi in Flore florum
advertiflet,ea fane mcthodo minus proccfrifTet.
ItanamqueArnoldus,de
ejufmodi laborantibusloquens, dicir:
^uifHbtilifisintuentes >
confiderAverunt^mcrcHriumeJfirneta/Iorum
*^
pritKtpium
DeLa^ide
Vhilc^ophomm.
27
p'inc:fium
, ^
torum originem
,
c^lorefutphureo
deeoquenteyfuhlima-
runt per/e r>tercurium,poflea eumfixArumJoluerunt^^
coAguUrunt\
ve-
tentesautemadprcje^i$nem nihilinvenerunt ^c,
Quocirca
&:ar-
gcnciimvivumvulgare lapidis
efremateriam^nobisperfuaderenon
pofTumus.
Nontamen
inficiasimus,{inehujusadminiculonequein
chymia
philofophica,neque medica folidi quidpiam fieri
pofTe.
Materiam noflri lapidis hadenus in animalibus , in
vegetabilibus,
in lapidibus, in minoribus
,
mediis
, &: majoribus
mineralibus
anxic
quarfivimus ; fed in illis eam reperire nondum potuimus;
quare
ulte-
riuscircumfpiciendum nobis erit,numin metallislateat
, & fj
miWih,
fuerit,num fimul m omni.bus
, anvero inonnullis
, &:in quibus illa
candem indagari debeat. Notumfiqindem efl ,
&
Rogenus
tcflatur
fpec.capj. quod cunda
metallaexfulphure&arc^entovivo^ene-
retur,&: quodiis nihil adh3ereat,neque
adhiberi
queat,aut ea
mutet,
nifi illud,quod ex ipfis fumpfit originem : cum cujufuts rei
emendatio
iHiusrei naturam emendet^cujus
eftyUtKichzrdiu
cap. i.
loquitur.
Non dicam
,
quod Sumus
opifexinomninatura
itacomparatum
cHe voluerit
,
ut qu^hbet res fuum fimile gencret,
&: producat,
nc
cx homine equus provcniat. t quemadmodum
bruta
animaliafuum
pmilegenerationis medto multiplicare nen
pojfunt ,
nifinatura/imilis
benejicio :Ita lapidem benedi6lum
(ait Bafil. Valent.)
haudaliundepra-
fumas
qudrere,quam exfuofemine ,ex quo lapis nojier ab
initiofa^us
eB.
Vt Autemfemen adinvenias
,
tecum tutoprobe
reputabis
in
quemfinem
lapidemnoHrum quarere intendas
,
&ipfecoOigerepoteris
, tlludhaud
aliorumortum
,
quamexmetallica radtce ex
qua^metaUa
ipfafieri k
T>eo ordinatafunttfttberepojfe. K^ddo
quodcr magnafityinter
metallO'
rum
dr
lapidis generationem
conformitas. In utroque
enimfulphur
, ^
argentumvivum
,
quAfal^ceunobilemanimaminfefecomprehendum
necejfario
,
reqtiiruntur
\ necpofibileeB
utilitatisffecieminformame'
tallica
percipereydonec hdc tria ,ex metallicafubjiantia
defumpta
,
in uno
conveniant
\
qtiandoquidemmetaliis ^nihil adjungidebet
^ quodexiis
crtumfutmnonduxit.
Et
apertefatis nobis re/tnquitur
yinquitDr^co,
quodnulUresextrama
,
qu^ex hts duobus
yfulphure
& mercurio,nor
^
i
fumpfit
^8
'
TraBatus Aureus
fufnp(it
origfttem^^potens
efi,
f^fufficUns
ipfiperjicere ^velifforum iranf-
mutationemfacere
novam^ ^UAre
necejfxrio ad lapidis genrationem
metalltca
materin erit eligenda. Num vero illa in metallis imperfeclrs
lateatjbrcvibusilobisindagandrierit.MLiltircperiuntLirjquiexftan-
no vel plumbo ad album ; ad rubcum vero ex cupro vel ferrojaut ex
ambobuslapidismatcriam
elici polTc ribiimaginantur,remotodu-
bioab ipfis philofophis liniftrc intcllcdis
,
fcdudi.Itan.Geberlib.
forn.c.
c).inquit:
Paflam
fermentandam vt plnrimum ex imperfecfi^
eorporibtfi
extrahtmus. Et ideogeneralem regulam tihi damus
,
quod
fafla
alba ex love
(^
Saturno
,
rnbea 'ucro ex Venere
,
Saturno^
^
{Jiiarte extrahatur. Et Bafilius Valentinus inlibrofuodephy-
ficis &: hyperphvficis ,
ex conjundione Martis &: Veneris tindLi-
ram parari docet. Idem in Triumph. aptimonii in \\xc verba
prorumpit
: Hanc tinciuram Solis &: V-wxiXfeo^ttittir porro tinBura
<vicirioli
,
ftve
Veneris ,
item tinciura Martts
,
c^u du&
e^
Solis tin-
ciuraminfe
comprehendunt ,
c^HAndeprita adfxationem plufquampcr-
ficiuntur.Hasfequiturtincittra
lovis
dr
Satttrrji pro coagulatione mercn-
rit
,
(^
dcmumipfa
mercuriitincitira. Sed naturx indagator novifle
debet , hanc nunquam fuiiTc neque Gebri ,neque Bafilii mentem, a-
lias fibi ipfis contradicerent,quod effe non poteft,fiquidem philofo-
phi in fuis fcriptis nunquam mentiuntur, etfi veritatcm parabolicis
verbisinvolvanr.
NuUaenimcx
imperfedis metanisfiveiblis,five
inviccm
mixtis pcrfedio,vnde vel minimum mehorari queant
,
oriri
potcft.
Exfe folis hxc effe nequit ,
cumadnoftrilapidismateriam
pLu-ifTima
mercurii fubflantia requiratur ,
ficutiClangorbuccinx,
Aviccnna,Lullius & pla^rique omnes philofbphi tefl:antur,dicentes:
Innoftrooperepuriftmamercurtifuhftantia
nobis efteligenda
: Sedilla
purifrimamercuriifubftantiainimperfedis
metallis non reperinir,
cum illa abimmundo &: alieno flio fulphure ita
inquinata fint
,
vt
etiam inflar leproforum
corporum ,
ad intimam &: perfelam depu-
rationem ,
quodcLmque
ctiamadhibeaturartificium,pervenirene-
queant.
Addo,quod in igne rainus perfiflant, qua^ proprietas in no-
ftra matcria inter alias fummopcre
rec^iiiritur Audiamus
Gebrum
ui
DeLapide
Philofophorum,
2^
inSummsEruaecap.6^3. dehac imperfedoium
metallorum immun-
dicie,perfectiquc mercurii proprietatibus
loquentcm. Perhocvera,
indAgatione mtriim gentis duorpim
fecretorumadinvertimu^,
Vnum
qnidemquod duplex
caiifi
cerriiptionis cu']Hilibet
[imperfe^i) metalli
per ignem
fit
\
quarumprimaefl
,
quodadufiihilefulphurtninterioriftta
fubJlmttA inclufumperfortem ignem accenditur
, totamfuhfantiam cor-
porum annthtlat ^infumum verttt,ac dcmum
confumit
, nihtlobjiante
argenti vivi eorum bonitate. Secunda
caufa, quodflamma externa perea
augetur^ilUpenetratjinfumttim refolvit,quam etiamfixafunt, Jertia esiy
quodcorpora eorumper calcinationem apertuntur. Titnc enim
ignisflam-
ma eapenetrarCyO' infumum verti^e potcji
,
quaw
flxa
etiam fuerint,
>uando autem omnis corruptionis^
cauffs,
convemunt^ corpora
neceffxrio
corrumpuntur,^ anmhtUntur-.quando veronenconcurrttnt
,
veiocitas
iorrtiptionis corporum nomnhilremtttit. Secundum hujt^sfecretigent-is
e(l bonitas,quA ratione argenti vtvi in corporib-M conflderatur. Namar^
gentumvivttm iCumnttlUatiacauffacoyruptronts
,
(fpropulflonisineo
fit^inpartes compofitionls dtvidife nonpatittir
^fedtn
fHbfiantiaflia
to-
ta permanet migne\unde
caufafus perfcciionis cognofcipotefi.Laudetur
igitur Deus benedi6in4
^(^
fummti-syqtu illudcreavtt ,tlltqt$efiibjlantiam
,
fuhfrantide
autemproprietatem trihtiit ^quam in nu/U re naturali inveni-
ripoteftj
vt hacper ullum
artificium ,
in eam intrudt queat
,
quA tn hoc
potentiapropinqua reperitur. Hocenirn esiiUud quod iqnem vinctt ,
ab
igne non vinciturjedtn eo amicabiliter
qtmfcit
, ^
eo ^audet.
In his
vcrbis Geber clare demonftrat
, in imperfedis metallis lapidis
noftri materiam eire non pofTe : quia per fe immunda ab igne
,
quando illa purificare vellcmus , aufugiunt : noftrum vero mer-
curium ratione (nx puritatis in igne line omni noxa perfiftece
pofle. Sicuti ergo imperfeda metalla fola lapidis nollri materia
nonfunt ,itaetiaminvicem mixta, illam minus promere pofllmt,
cum
fua commixtione haud puriora iiant
,
quam prius erant,'
taceo
quod nova hic fiat confufio
,
noftra^intentioniplane con-
traria, c^use
unicamo ut fupra dii^um eft , materiam requirebat.
D
i
Hqc
^o
TraBatusAureus
Hocclare
Haly libd
fecretoriimcap.^.tcftantur, dicci\s:Vnus
efl
U^
pts.cui
yiulUm
aliam rem commifceto^
cum hoc operanturfipicntes
,
^ex
hoc
manet
,
quo
medemur. NMalmdcum eo^neg^ in toto
,
nej^
tnfuis
tatrtbm
commifcetur,
EtMorienusait
: Hocmagifleriumin principio ex unaradtceprove-
;>;
qtiApojiea
tnpturespartes dif^ergituryCirtri unam rem convertttur,
Si itaque
metalla
impcrfcda lapiJis mteria eile
ncqucunc
,
qua-
re
philofophi in illis
operari prxceperunt ? Refpondco.
Quando
philofophiim.mundacorporaacciperejuflcrunc ,
pcreamhaudcu-
prum, ferrum
,plumbum,rtannum &;c.intellcxerunr,fediLium
cor-
pus, fivc fuam
terram ;
ficuti Arnoldus in Flore florum dicit
:
Mercu-
rinsterrdtconjungitur^hocefl^imperfectocorporiMzm
etfi eorum terra
in fefc tantx
pcrfcdionis
&: puritatis eft, atq; natura quidpiam perfi-
cerepotuititamen
refpedu
phyfici lapidis adhucimperfeda&im-
munda efl: Et in hoc ars
fupcrat naturam, quia perficit,quod natura
non
potuit.Qupd
autem
terraanteplcnariamdepuratione &:rege-
ncratione
imperfedaflt
,inde patet
,
quod tunc temporis nondO tin-
<yere &:
plusqua
pcrficere potis eft
,
ncq; plus habet,quam quantum
naturaeitribuit:fcdpoflregenerationcm
multumpotcfl.h-npuritas
veroejusinnoftro
opere
luculentiffime percipitur ; quandonimi-
rumnieraefl ,
&:plumbo
aifimilatur velantimonio;pof]:grifea,&:
lupiterappcUatur ,
velftannum,
autmagnefia,&:hocquidcmante
albcdinem
;
poftalbedincm
autem Mars &: Venus vocatur,antc-
quam &:
perfectam
deducatur
rubedinem.
Quod autcm Eafilius
Valentinusejuidem
mecum fit iententiae
,
&:longc aliter fentiat,
quam in dido libro
fcriptis rcliquit
,
teflatur in tractatu iiio deiapi-
demacrno ,
vbilapidismateriam
invefligans dixerat, quodin ible
donum omnium trium
pcrfedionum conveniat , indeq; tacultatem
inif^nepcrfiflendifiabeat ,
&:quodLuna
rationciuifiximercurii
*
non
facile ab igne
recedat , &: examen fuum ferat
,
tandem in hxc
verbaprorumpit.
Nobtiis illa meretrix Venuifuperabundantecotorc
veflita , ^
amiEia
efl ,
maximaqtte efns
corparU pars tiberrima tin^ura
refertaefl ,
^taltseflcolor ,
(iui^ino^timometaltehabitat,&propter
fuam
DeLapide Vhilojdphorum.
jr
[tHm
ahunddrjttAm adruhorem vergit. Sed qttia illius corpta
leprolum
eft^
fixaillatinciuraineopermanere nonpotefty/idcumccrpore/uo eva-
nefcit.
^u^ando enimcorpusper wortificationem corrumpitur^animA
etiam manere neqtitt
,
fed
cedere
&
aufugere cogitur,
Habitacuiumft-
auidem corrtiptum^^ igne crematum
eft
, ipa ettam ,
ut ejus loctts
nefcia^
tur,nec quifpiam tnpoftcrum
ibihabitnre
pofftt.Sedin fixo
corpore lubens
permanet. Fixumfklforti Marti dttrum
,
firenutim
(^ groftum corpus
attribuit (^ reliquit
,
undefortitudo animifiti dignofcitur,(^ dux hicce
hiud facile vincitur. Corpusfiquidem ejus durum
efi, quoddifficile vul-
neratur.
Sinvei-oquisinferat
,
quodfixumillud VenjerisfulphurexBafilii
doctrina
,
cum fpiricumercurii perfedri conjundrum in tinduram
abircpoflic : Sciac ille &:coIIigac,quod ancea fsepius repecitumeft
maceriam nimirum noftram non ex pluribus dependere; quod &:
Batilius annuic docens , untverfilc ttnicam
ejfe
rem
, CJ'
i^ unica
reftmui
reperirt
(^
eduii^efteque mercuriifpiritum
,
&
anirnam fubhttris, vna
cumfa/e/pirttua/i
,
ftmul
vnita
^conclufa
fub
vno ccelo^ (j' hahitantia
in vno corpore
;
&: proculdubio ex erroribus fuis in verum cramicem
redudus imperfcd:is mecallfs a cergo relidis ad perfe6tiora animum
fuum
convertere,confiderando illud Placonis dictum quarc.i.
Qua-
re calcmatis
(^
folvitis alia corpora magno labore
,
cum in ////(perfectis)
inveniatis quod quxritis, Si vero illts vti velitis,
neccffe efi^
vtpritts ea.
convertattsin naturam corporumperfe^orum, Qiiocirca,nmicillime
naturalium fecretorum ,indagator , linqtie quxvis animalia &: vcgc-
tabilia , cundafalia , alumina , vidriolata ,marcalitas ,magnciias,an-
timonium , omnia imperfeda &; impura mctalla , &:inquire lapi-
demtuumcum Arnoldode Villa novapart. i. cap.7.
tn mercurio
etfoleadfolem^et inmercurio etLttnaad Lunam, quoniam totumbene-
ficium hujtis artu confifiit in
ipfis
tantttm. Sicut entm ignificandiprinci-
pium ignis
eft,
vt Ripl^us porta i. a(l'erit,/>4 aurii esiprtmiptum aurifi-
candi. Si tu igitur ffcudes conficere aurum &: argentum arte philofo-
phica,ad id nec ova , nec fanginem accipias,fed aurum &argentum,
qua?naturaliter&prudentercalcinaca> 6^nonmanualiter ,
novam
generationem
^2
Traciatus Aunm
generationemforas
producunt , augentia fuum gcnus,vtomnes res
naturalcs.QiuireRichardus
cap.io. autor cllnobisy?w;>4r^ aurum
(^
argentum ,
'vtafferantfru^um cumUhorenoflrOymedtantenatura-y
qiiimpfnm
hahet
, ^
eli illudquodqUAris
, CT
nulla alia res mundi.
Ec
quare
illa non eligerem
,
cum actu purum
&perfcclum mercurium
cum
fulphurerubeo &albo contineaat
,
licuti Richardus cap.ii.te-
ftatur.Et
Avicennadocet
,quod^w/ argento
meflfuliihur albumfi.
cut omni auro ineftfulphur
rubeum -.fedtdefulphur non
reperiturfupra
terram
,
nijiquod in
iflis
corporihus exijiit, Et tdco
ifla
duo cerpcra
fuhtiliterprApAramm ,
'vtfulphur (j^' argentum
,
vivum de illa materia,
h^beammfuper
terram-,de qua aurum
^
argentum
efficiehanturfubter-
ra. Jpfa
namj^ corpora lucentiafunty quihus infunt radii ttngemes cAtcra
corpora albedtne &
rubedine vera fecundum quod
ipfafuerunt
pr^para-
ta. Nam nDfrummagifterium , inquit Arnoldus Rofar.part.i.c.^.ri^r-
poraperfe6iajuvat
^(fj-imperfe^umperficitpneadmiflioneret altertu4.
Aurumitan^cumfitpretiofiui
omnihtis metallls ^
efl
tin6lura ruhedinis^
tinqens
&transformansomnecorptn. Argentum
veroefl
ttnciuraalbc'
dmlsperfecia albedine tingenscAtera corpora. Noverit tamen bcni-
cTnuslccl:or,metalla
,videlicetaurum5cargentum inmctallina fua
forma
lapidis noftri materiamnon efle : Sed medium inter ea,&: im-
perfeda
metalla ,
ficuti materia noftra medium eft inter illa 5^
mac^num
noftcum lapidem. Audi quidBarnard.Comcs Trcfha: &:
NaliT"; i.part. iui tracVatus dicat : Jaceant quotquot aliam tinEiuram
(fallamapparcntemnccvtilem) affirmant ^quamnoflram
,
^
aliud
fulphur
quam noflrum
occultum in magneflautem
iHi^quialiudArgentum
vivum
extraherc
,
pr&terquam exfervo rubeo
, ^
alixm aquirn a nofira.,
quApermanensesi^C^
nuiliconjungitur.niftpropri.tfua natur,c!r
thil
madefactt
aliud.prater id
^quodefl
unitatis proprifu
naturx, Aliud
tnim acetum non
efl ,
pr<ster nofirttm jnon aliudregimen ^neque alii coio-
res.
Item non aliafolutio ^fubiimatio^congelatto ^putrefaciio^c^c^quam
nosirjt. Suadeo iz^itur
vt aluminai vicirioiajaiia^
CT
omnta aita atramen-
tafhoracesyaquasforteSiherhas^animaiiaJaeJiias^^
omne quod ah eispro-
'venit^
capilios Janguinm
^vrinam f^umanumf^erma
,
carnem^ova^^
minerdia
De Lapide
Philofophomm.
jj
mlnerdU
qtuque rtlinquit^ paritery
(^ metalUJoU,
^anqunm
enim
x ipps ejl tntroitui,
&
materia nojira,ut
affenmt
omnesphilofophi
ycom-
poni debet exargents vivo
, ^
hocalibinon
reperitur
,
quam
inmetallis
attejiante hoc Gebro ^f
. tmenipfa nonfunt Upis
nojler
,
dum
informx
funtmetallica. Nam impojjibile ejl unam eandemque
materiam
habere
duasformas.^a rationepojjint
ejfe Upis,quiformam
dignam
^mediam
habet inter metallum
^
mercurium
^,
nifiprim corrum^atur
d^aufera-
turejufmodijorma? Quare etiam RaymLindiis
LuUiLis
cv^.^6.
rui
teflamcnti ait
:
Et ideo bonus artijlacapit
metaUapro
mediu in
spere ma-
gijlern
,
(^/fecialiterfolem ^lunam.ideo
quiai/ia/iuo
veneruntincoA-
qualitatetemperata^ C^multum depurata de
fulphuris
dr ar^enttvivi
fubjlantia coiia.pura,
^
bcne dtgejla ingenio natur^ : ad quam
proportio-
nemartijia in vanumfe vexaret
,fi
a principiis
naturdihusfine
realibus
mediisprointenttone faciendi velit incipere.Y^x.
in
Codicillo :
Sineifii^-
duobusyfcilicet auro
dr
argento
,
ars ijia integrari
nonpoterit^
cum in tllu
JitpuriJJimafulphurisfubJiantiaingenio naturx
perfccicd^purata,
adcu-
jus depurationem debtltor eji ars.quam natura
,
nec cam
confequi valet^ li^
cet multum in ea Uboret. E.x iiiis duobus corporibus
cwmfaofulphure
vet
arJenicoprparatisnoJiraeiicimedicinapoterit^
^fnehis haberi
nequit.
Et in prxmio fuEE Claviculse ait
: Confulo vcbis
, o amici
mei,
quodnon
cperemini.nifi circafokm
^
lunam^
reducendoeosinprimam
materiam
fulphur
&
argentum vivum no/irum.
Ab illis igitur
corporibus,
inquit
Amo\d\.\s^^n.i.c.-/.extrahiturfulphurnimiumalbum(^ruibeum
cum
tnipfisfitpuriJfimafulphur'ufubJiantiaingeni$naturAfummedepurata,
ItaNicarusinTurbadicit:
lubeopofteresaurum
accipere,
quodvolunt
multiplicare
^
e^renovare^ deinde
induaspartesaquamdividere,
altera
quidem ac ipfum comprimere. llludenim
as incidens in illam
aquam
dice-
turfermentum auri. Sed qua fronte
philorophus
hic
aquam
fuain
appellat aurum
,
quando dicit
: ^s incidehis in illam
aquam
auri fer-
mentumdicetur?
Inhujusfcrupulienodationemfedulus
natur^cin-
dagator
fciat, philofophorum aurum non efle
aurum vuloi,
ut Senior
docet.
Etinexercitationeinturbam
dicitur:
Vtmereuriusefiprinci-
pium ommum
maallorum
,
ita
^foiefifinis
ac
uitimum
metaliorum
, ^
E
$mnia
^jf.
Tra^atm Aurem
omnii
metalla munda
(^
immundafunt
intmfiUlunii ^
nteycurlui, Sed
ftntis
cft
'veruifol.ojui abflrahitur a.b illts.\x.'X
percipis longe aliiim folem,
iive aunim efle philorophorum,atquc illud vulgare, etiamfi inde ori-
gincmducit.Sicenimdiciturinauroracconrurgentiscap.i6. Exhoc
^ntet^quodaurumphilofophicum non
eflaurum vutgi^ nec in colore , nec in
fubflmtiaSedilludcjuodextrAhiturexeis^elialhae^rubeatinciura. //
autfmphilofophorurnaurum, quodparvo m//r^m/<7,ut Alphidius lo-
quitur &C Morienus ait : Omnis res, quA magno emiturpretio
,
mendax
eft.
Pauxitlo enim hujt^gumm^(^pauc^hlc auro multum ^/iww.lnfupcr
&:nofl;rumaurum ,
vivumaurumeft, &:argentum noflrumvivum
a"rgentum, quarnihii pr:Eter vitam &:augmentum afterre polTunt:
vulgariaaurum&argentummortuafunt, quxhaud amplius pcrfi-
cerepoflunt, quam naturaiis conceffit, donec afapientcartificea
mortuisfufcitata vitam fuamadipircuntur; tuncfiquidem vivunt,^^
inpropagationeacmultiplicationeflii generismultum prarftarepof-
funt. De vulgarium & noflrorum metallorum vita pra:fl3ntiffi-
musnofler Michael Sendivogius, Philofbphus pra^cellentiffimus,
qui adhuc fpiritum trahit , ita loquitur tradatu II. fui libeih de philo-
fophico lapide : K^dmonitmfis
,
ne accipias aurum
^
argentum vulgi :
namhsc
[unt mortua. K^ccipenoflraquAfuntviva. Pofleapone
wignem
noflrum , e^fiet
inde Uquorficcm. Primum refolvetur
terra tn aquaWy
qudimercuritis philofophorum dtcitur
^ CJr
tlla aqua refolvtt
iila corporA
folis
C"
^^^^
> &
confumit ea
,
ut non rcmaneat
ntf
pars decima cum unA
parte, Et hoc erit humfdum radicale metallorum,
Seduberius de philofophorum auro traifbando , notandum
eft,
quod
philofbphiinterdumfuam aquamaurum appellant,
quando-
que etiam fliam terram. De primo modo jam pridem
Nicarum
audivimus : qui cum facit Rofarii philofbphorum
author
,
di-
cens
: Sed qutd dicitis de hoc
,
qttod phtiofophi
dtcunt : aurum no-
Jirum
non
efl
aurum vutgiy^ argentum
noftrum
non
eft
argentum vulgi}
Dico y
quodipfldtcuNtaquamaurum^ idqtiodvirtutetgnis adfupertorA
fifcendtt.
Et vere tfludaurum non ejl aurum vulgi\ VulgHf hamque ntm
trsderet ipfumpojfe afenfdreadfiiferiorafrofter
tjt^sfixiomm.
Quod
DeLapUe Philofophomm.
j/
Qiiod aiitem
philofophi fuam terram etiam aurumfuum nomi-
nare voluerint , idem author teftatur i Scias quod ^s,quode/i philo^
fophorum
aurum
,
eflaurum
eorum
: Terra hxc ^es , fcrmentum &c tin-
duradicitur/icuteorumaqua
alba &c foliata appellatur terra Un-
de author Clangoris buccina; in capite de folutionc fic infit: F^ade
Hermesdicii: Seminateaurum vejirum in terram albam
foliatam
^
qu&
fer
calcinationem
fa&a efi
ignea
yfubtilist aerea^ videlicet tantum
'.femi-
nareaurumjdefl^animam (^
virtutem tingentem in terram alham
, cj^ua
prdparationefacfa
cft
alha
(jr
munda,in qua nonfintfordes. Exhh patet,
quodaurum natura non materiafermentiy imoaurumphibfophorum
efi
ipfumfermentumtingens.^zin Scalaphilofoph.gr.7. dicitur : TtrraeO'
rum
eft
alha^in quafeminaturaurum eorum^^animaeorum
efi auyum\Et
illud corptis
eft
locu^ [cientiA
,
congregansiilam,
^manfiotin&urarum
Et paulo poft ait idcm author : ^are dicitHercules : fundite rurfum^
hoc eftjolvite
corpm
magneftjiyquodalbumfa^iume/i^^jrfimiiefoliis rubi,
Eji enim illudyquodfugtt in optirnum
,
^
aurum
,
quodab eo extrahttur^
aurumphilofophorum apptllatur
,
^
eft
tinBura qua
eft
anima.
Cum
aquanamquefpiritusinfuperiorcmarcenditaerem-,&:corpushocal-
bum,quandoauramfa6tumfueritalbum,ilIudpoft
nigredinemno-
ftrum aurum nominaverunt,Unde Senior: ^di/ce aurum cum aure^hoc
eji^aquam ^cinerem. EtHermes; Seminateaurumin
terramalbamfo-
liatam. Quare philofophi literis prodiderunt,aurum noftrum non ef-
feaurumvulgi.
Addidamfententiamautemquifpiaminbrre
&:qu^rere poflct,
quare philofophiperfuum aurum modoaquam, modo terram intel-
ligant;vidcriillos aut fibiipfisc0ntradicere,&: difcordeseilerauto-
mniacofunderCj&difcipulos dataoperafeducere voIuifle.Re/pon-
deo,quod omnes&: {inguli philofophi,ubi veritatcm ipfam pandunt,
illamtedis&^allcgoricisverbisinvolvant,
nec tamen fibi contradi-
cant, fed miro modo coveniant,ita etiam ut quafi cx uno ore
locuti cfle videantur : infuper nihil confundant , nequc imi-
tatorem digmim feducere animum inducunt, kd clarc&aper-
te, myfticis
tamcn locutionibus, vcritatem eorumoculis ex-
ponunt
,
quas tamen mdignos &: impios celant , &ab illis abfcon-
z dunt^
^
(j
^raBatus Aureus,
dLmt,quatiimqiiidcmperDeigratiamlicet,nemargarit2:porcis,qui
fuis
tantumcupiditatibus&:
voluptatibus indulgerefaragunt, proji-
ciantur,{andimoniumquc
pedibusconculcetur,ficuti &: inhac qux-
ftione res ipfa
tellatur.Bcnigno
liquidcm indagatori noftra: artis noii
{emcl,
fcdrepetito
demonftratum eft, nonmodoundemateriano-
ftra
dcrumi,rcd etiam
quod unica cflc dcbeat,qua: artificis prudcntia
induas
res,videlicct
terram &: ignem, feu mercurium &: fulphur dif-
Iblvcnda.
Quandoigiturphilorophi
aquamautterram fuam aurumappel-
lant,haud
male faciunt , &: penes illos eft
,
quo nomine eas nominare
velint;cum
&: llium lapidem aurum fuum ,
aurum plufquam perfe-
Ctum,aurumregeneratum ,
&: multisaliisejufmodinominibus indi-
care non fmt veriti.
Qu^od vero eorum fententia quovis primo intui-
tu
intclligatur,
il! ud fuas potius ignorantix, quam philofophorum in-
vidix
adfcribcndum
cft.
Atqueitaabundc
&copiose technophilus indagator inclyti hu-
ius arcani , de noftri lapidis matcria mitrudus erit
,
quodnimirum cx
nullovcf^etabilium,exnulloanimalium,
autquodabiisprocedit,ex
nullo
minerahum,&:
cx nuUo imperfcdorum mctalIorum,fcd cx au-
10
&:ar'Tcnto
cxtrahi
debeat,quodquenofl:rum
aurum, &:argentum
noAtum
non lint vulgaria &: mortuaaurum &: argentum, fed iapicn-
tum &viva : Rcftat modo ut dc lblutionc,utpoic rci cardinc^v: arca-
no
maximo
quxdam in
medium profcramus. Fit autcm fblutio quan-
do ex re
ficca humidam , ex dura mollem , &: ex occulta manifcftam
facimus,hoc
eft,quando rcs dura in aquamvertitur,non quidem vul-
frarcm aquam(ut
Parmcnides &: Agadmon in Turba docent, dicen-
tes
:
^iidam
quando
andiunt defolutione
corporu.futant eam ejje aquam
nubium.Sedfimllrislibroslegijfent
,cnntcllexijfent,fcirentetia
aquam
noflram
ejje fcrmanentem
,
) ledinaquam
philofophorum ,
hoc eftin
matcriam primam , iicut Arnoldus Rofar. i. c.9. ait
:
Opmphilofipho'
rum eji
,
dijjolvere Upidem infuum
mercurium
,
ut in primam reducatur
ynatertam.^i
hviccnn^LdicivJndiges
tu.quivis 6perari,quodinfolutio-
ne (^fubltmatione
duorum
luminarium
Uboresprimo.qui^rimmgradm
operis
jD^ Lapide Vhilojophorum.
J7
mrheP-,ufiAt
argentum viuum
exipfis. Quapropter etiam Arnoldus
Rorar.i.cap.i.&
i.SoIutionem dc^cnhit^quod(it divifo corporum,(^
materiafeu
natur^primdpraparatio
; Et RichardusAnglicus c. i8. fic
(cuhivVrimum
incipere
efifolvere
Upidem infuam primam materiamy
^eft
conjun^lio corporis ^[piritm
,
ut ex
iisflat
una aqua mercuriaiu.
Sicut
autem folutio primus , &fumme neceflarius efl: labor in fioftra
operatione ; ita etiam difficillimus exiftit, teftante Eobaido Vogelio
dicente
: ^amdiffictlisresfitfolHtioteflaripoffunt^ avi eioperamdedC'
r/.EtBernardus Trefh^ Comesin libellofuoadThomamde Bo-
nonia
icribit ; ^inovit artem^
^ftcretum dtffolutionis
,
pervenit qui-
dem
adartisfecretum
^
quodesi(jtectespermifcere; ^naturas cx naturis
extrahere qu^inipfs Utent
effe^uofe.Sdlimo (iquidem aquisacutis &
fortibus
fierinondebet, cum omnesacutx &fortesaqucEcorrodant
&:
corrumpant corpus ad fblutionem &meliorationcm perducen-
dum.DeindejUtdidumeft^nulIafitfoIutioinaquamquemanusma-
dcfacit,
fedinaquamficcam
,
quxnonmodomercurius, fedetiam
fulphur
dicitur,teftante Zeumoncin Tw:b^:Nifcorpus teratii^dirua-
tisyimbuatis^ac diligenter regatis, donecfuampinguedtnemextrahatis
(^
fAciatufpiritum
impalpabilem in vanum Uboratis.
Et
Richardus Anghcus viam Avicenna monflrante cap.ir.aitrP^/-
lofophifubtiliter funt
imaginati, quomodoex
iftis
corporibus perfe^iori-
hmfulphura
ilU elictpojjent
, (^ ipforum qualttates melimpurgari per
ar~
temtUt hocfieretin arte mediante natura,quodantea in
ipfisnon
apparuit,
quamvisplenarie occulte habuerint. Ec hoc nequaquam fieri concc-
dunt fine corporis folutione, &: in primam materiam redudione,
quod eft argcntum vivum,ex quo fada funt ab initio, &hoc iineulla
admixtione rerum extranearum : cum extranex naturxlapidem no-
ftrum non emendent,
Namcorporanof]:ranulIafolvitaqua,nifiiIIa
qua: fuerit generis fui , &qu^c a. corporibus poreric infpiflari , dicit
Bernardus in epiflola ad Thomamde Bononia ; Ec paullo ante in ea-
dem epiftola fcribit; Soluiio
requiritpermanentiamfimul,fcilicetfolven~
tis ^folutijUtex
utroquenempemafiulino
&
fceminino
fimine novafi>e-
eies refultet, Amen tibidico, quodnulU a^ua naturali redu&ionefpeciem
E ? metal'
^8
Tra^atus Aureus
metAlUumdidolvU ^ ntpilla^quapermaneteuinmAteria
(^forma
,
^
quam
metalU
ipfi
folutApoJfuntrecongeUre. Ec Morfoleus iaTurba
:
Omnecorpus dtjfolvitur
cumjpiritu cui commixtum efi
,
^procHldubio
fimiliterfit
(pirttuale.Et omnkfpirittn a corporibus alteratur
(^
colora
turiCftifpirituicolortingens^accontraignem conflans mifcetur.
Hircigiturcumita fint, tcclinophilus difcipulusdiligentifrime
inquireredebet,
qusenamfitilla aqua. Namcegnitiomenflrui
^ aic
Raymundusincompendiianimiparteprima, eH unade rebu6
^ fme
qua nihtlfieripoteft
inmagifteriohu)ti6 artU^ NnlUenimresefl
^
qua
conjungat
metallornm dtffolutioHes,nipnoPrummenflruum,quia
tpfaifi
aqua^cum quafit
metallorum diffolutio ^
cum earum fpecierum conferva^
tione,6\Q\t\w
Codicillo. Quia itaque iftlioc maximum eft: arcanum,
quodnonmodoinfuisfcriptis
philofophi etiamatque etiamcelave-
runtj fed etiam revelareinterdixerunt : attamen, quaiitum mi-
hilicitumeft, binis philofophorum didis invcrum tramitcm tere-
ducam.
Primumdidumin Rofario abbreviato reperitur his fere
verbis
: Primapraparatio
^
ftindamentum hujus arti^
efifolutio^
hoc
efi
,
reduciio corpork in aquam
, hocefty
i argentum vivum. Et hoc
folutionem
vocaverunt^ quandodtxerttnt-.Solvitur aurum in corpore ma-
anefiAOCCultum ,
utinprimamfuam materiam reducatur,ut inde
fi.u
ful-
phur, ^
argentum
vivum,non ut denuo in aquam redtgatur.
Noftrafi-
quidemfolutio
nihilefialiud^ nifiutcorpus httmidumfiat,
^innatu-
ram
argenti vivi refolvatur
^
(jr filfedo ftifulphuris
minuaturi quod
fulphur
divinum a duobm fulphuribt^s abftra^umfit ,
quandofpirittts
corpori obviamfit.
Secundum didum Riplseus in fuo prooemi
duodecim
portarum
profert : Egoprofe6io te docebo^ ut intelltgas
rnercurios
effe
tres
,
qutfunt claves
fcienttA
,
quos Raymundus fua
men-
firuA
vocat,
ftneqtiibtismihireBefit:
Sedduoifldrumfuntfuperfciales
:
tertiw efi
effentialtsfolis dr
iun
,
quorum proprietates ttbifyncere mon
-
Jirabo.Nam
mercuritis alioru
metallorum effentialis^ef} nofiri
lapidtsprx-
ciputtm
matertale.lnfole&
lunanofira menfirua nonfttntconfpicua vifui,
nec
apparent nift
per
effeSium.
Hic eflille
lapis^ quem tntelligimtis fiquis
nofirafcriptare^ie
intelligat. Bji anima
^
fuhfiantiafplendidafolts e^
luHx^
2)^ Lapide Thilofophorum,
sp
lund,fubtilifcjue
eorum infiuentiaper quamterra, recepit[plendorem. Nam
quidaliudeft
aurum &ar^entum{inquit Avicenna)quamterramunday
alba (^ rube<t. lolle ab ea prtnfatumfplendorem^
^
tunc terra erit parvi
rnomenti.
Totumcompoptum apellamtt^nojlrumplumbum. ^alitas
fplendoris afole
eb'
lunaprovenit. Et bacinfHmmafi^nt noftra menflrua.
Corporaperfi cia naturaltter cumprimo caUinamuifednullum corpU6 im
-
mundum ingreditur excepto uno^quodvulgariter aphitofophis leo viridis
apelUtur
^
cjuodtfimedtum conjungendi tin6luras
interfolem
^
lunam
cum perfeilione^ Cumfecundo^ quodeflhumiditas vegetabilis
revivtfi-
can$^qttodpriu4 erAtmortuum^Amboprincipia materialia debentfolvi-,
c5*
formalta,aiio(juin
parvi
effent
momenti.Cu tertio^quodefi humiditas ma-
simepermanens^tncombufitbtiis
,
^ unciuofainfuanattira,Hermet't6
ar^
ber in cineres comburetnr. Hic
efi nofter
naturalis ignis certiffimta/nofier
mercuriusfuiphur, nofira tin6iura munda
,
nofira anima.^nofier iapis eie'
vatus cum ventojn terrageneratus. Hmanimo reconde tuo, Hic lapis^au-
deo ttbi dicere^eU vaporpotentialis metalli.,hunc quopacio acquiras^opor-
tet te
tffe
cautum. Naminvrfibileprofe^o
efi
hoc menftruum
jCjuanquam
cumfecunda
aquaphilofophica perfeparationem elementorum potefi
appa^
rere ad vifum
in forma aqua ciar^. Ex hoc
menfiruo labore exuberato^at'-
qtte cum eopotefifirifuiphur naturafifttnatttrattteracuatum ^ circula-
ium infpirttupururn : tum e>um eo
dtffoiverfpoteris tuabafin aut
maffim^
Haec fiinc iftorum philcfophorum
veiba,in quibus totumrokuio-
nismyfterium revelacur.
Siigiturfacultates &vires naturreprobc
probequc conrideraveris,&: cum his verbis concuIeris,omne{que na-
tur^ operationes annihilaveris,h.e.recluxeris,infl:arque glomi fila de-
glomeraveris,omnem vericatemin iilis plane &: fundamentaliterad-
ijnvenies. Sin vero ex iis haud poteris colligere, ubi porta; funt oppef-
fulataejneque materiam, neque natura^ vires quoque noveris : ad cu-
juscognitionemnequeperrpicilla
neque nauci putamina, fedarden-
tiffimx
preccs cumindefellb
ftudio& conliderationeimpoiribilita-
tis naturas
conducent.
Equidem
feeundumfummi&:
maximi Dei revelationem , uniee
'^
foium
alliduis
fludiis , vigiliis, &; frequenti iteracaque
ledione
authen-
authenticorumlibrorumhanc
artem fum afTccutus : non quidem
,'
quoadmateriam,
quam exfolius De i revclationenovifleccepi
, (cd
illud
quod didici , inde confirmavi &: conformavi, folutioncm ctiam
(quseapudomnesphilofophos
unaunica cll, &: lincqua
nequcanti-
qui, neque
recentiores
philofophi qmcquam proficere potuerunt,
unde
&: iecretum
artis&rarcanumphilofophorum, quod ncmo nifi
Deus
revclaredcbet)&:omneslaboresaddidici,pro quo bcncficio
Creatori rerum ore &: corde immortales ago gratias ab hoc
ufquc in
feculum.
AxMEN.
Ut
autem,amicc
ledor,omnis tibi caufla de meconquerendi pre-
cidatur,
imumadhuctibimyftcriumpcrDEiamorem pandam, &:
noveris
,
quod etiamfi una eft folutio ,
illa tamen fecundum prius &:
polkrius^utinfchohsloquifolcntjdiflinguatur.Primalblutioeflilla,
de
qua,ut fupra
diclum cfl, Arnoldus loquitur
,
videlicet, redudio in
primam
matcriamraltcra cft perfeda iUa corporis &: fpiritus f imul Ib-
lutio ,
ubifblvcns&fblvendumfcmpcrfmmlmanent , &:cumhac
corporis
folutione
paritcr fpiritus coagulatio pcrficitur.
Hicclare
&:dilucidcoculistuisviderepotcris, quicquid novifTc,
&:
vidiflc
dudum
defiderafli ; &: efl nihilominus opus mulierum , &:
puerorum
ludus \ de quo uberius loqui fuperfcdcbimus. Ritc cnim
principium
cognitunijfinis
ctiam divino aHiflente numinc fcquctur,
ubi
omncm
gloriam , caducam
hanc inquam
, &: xternam illam, ubi
clarificatisnoftris
corporibus Deum vidcbimus dcfacie adfaciem,
omnes
mundanas
voluptates
contemnentes,hancquc a'ternam,inii-
nitam,
&
inefi:abiicm unicc dcliderantcs ,
apcrtis &: ipfiflimis noflris
oculisadipiicemur.
Hifcc
tradatulo
huic meo finem imponam
,
quicquid tibi ultcrius
novillc
refl:at,infcquentcmparabolamrclegando,ubi
llmul omnem
operationcm
6^
pradicam
clarc demonflratam
adinvcni es. Eam,fi
ritc
fucris
fccutus ,
nondubito
,
quin ipfc ad perfcctum iincm, &:
ve-
ram
iapicntiampervcnturus
fis
,
qucm tibi &:omnibus bonis demon-
ftrarcvclitDEusPater,DEUsFiLius,DEUS
SpintusSuncluSjbc-
ncdiclus
in
orania fecula
Res
DeLa^ide
Vhtlojophorum.
a.i
M. S.
RESunA
efi
numerOyres
eftelJentU ^unay
^amnAturafiudet vertere,at artis ope^
In duOihifque
duoy tria ceu nosfcripta docebunty
CMereuriusffdphur dant alimentafibi,
SpirituSyitque anima,
dr
corpus quatuorg^ elementa^
^uintum quodpr^fiantphilofophum lapisefi.
Mttteriemfinefraude
tuam
capeftqueeadupleK,
Splendeat ejfefimulmercuriale merum.
Bligitopura mperegrinofulphureab omni,
Ignis
c^
adfurnum deflruitopenitus.
Pondere ad^quato rurfas compontto.
Sic te
Ingreffum
artisiter^mjfiertique puto.
PofiquamJolvfiiiVioxfubltmabis \
^ifih^c
ConterefiiUandinu/libi cejjet amor.
Pofi
congelando infifias.pergafque coquendo^
Pofihu
incipias ttngere
largiflcus:
lunc medictna ttbieft hominum,quoquefummamtaUiS\
Sanare
adpUcitumquos modocunque voles^
SEQVITVK PA%ABOLA
IN
QVA
totim negotii
myfiermm declaratur.
QVuM aliquando in virgulto &: elegantiflima
fylvula
obam-
bulans,mireriamhujusvitECon(iderarem
, &fImu]quodper
miierandum primorum noftrorum parentum
lapfum in
deploran-
dum
,
&:
miferrimum hunc ftatumdedudi
eflemusjdeplorarenv
indeviumitaprogrediendoincidi
, &:inremitamaliquamafperani,
infolicam&inYiam
,
plurimifquevepribusobfitam
,utfacile
conje-
dari liceret illam raro frequentari
,
deveni. Hoc cum
animadver-
tiflem
,
horrore
percitus,lubens pedem retraxifl^em^fl
in meis fuiflfec
viribusjfedventusvehementioritamcfequebatur
, utfaciliusde-
f
cem
j^2
^raclatHS Aureus
ccm
gradus illorfum
,
quam unum rctrorfum fcrrc poflem. Qua-
propter mihi properandum , femitarque afpcritas fufque deque fa-
cienda erat. Quum itaquc aliquantifper proce/Iifrem, inpratom
denuo peramoenum promovi
,
quod in modum circi arboribus
frugiferis quafi circumfeptum ac decoratum
,
ab incolifque loci
felicitatispratumnominatum erat ,ubiincatcrvam decrcpitorum,
eanifque barbis ornatorum hominumdcveni , interquos unusme-
diaesetatis barbaprolixafubnigraerat ,qucm quidemnominetenus
noveram/aciem vero iUius nondum videram. Homines ifti diiTe-
rebant de vanis rebus,dc bonitate ,&: iapientia Dei,de cundis natu-
ralibus , inprimis de magno 6c recondito quodam myftcrio in natura
latitante, quod D V s omncm fere mundum celaret , &: paucis tan-
tum,qui illum vero amore profcquuntur, aperiret. Longo tcmporis
tradu illisaufcultabam
,
(hic enimdjlcurfus mihi admodumarride-
batjdonec nonnulli ,nonquidemquoadmatcriam &:operationemy
fed parabolas
,
fimilicudines,&: parcrga quod arrinet , latius &: fini-
ftre vagari mihi videbantur,Plinij, Ariftotchs , aliorumqire iigments
fecuti,qu2c alier ab altero excerpferat. Audien^ igitur hscc , diu tius
me continere nequibam
,
atque inftar Sauli inter prophetas , &
meum finapi,vt dieitur , intermifcebam , refutas Cjufmodi futilia ex-
perientia,&:ratione. Quod cum nonnulliaudiirentjmihiadiftipula-
bantur,
mequcexaminandoetiamatqueetiam tentabant infuafa-
cultate. Scd tam fundamenta meafohdc erant jada, utomnium
applaufu in examine perfiftercm,illique meae notitias fohditatem mi-
rarentur ,
unooremeinfuumcollegiumfufcipiendumefteaflevc-
rantes ; qua^ verba haud minimo gaudiomeafficiebant: fedcolle-
gamfuumnondummc efte pofle dicebant
,
donec leonem fuum
Cjufque facultates internas externafque abunde pernoviflfem : Qua-
re,omniftiKho mihi elTe nitendumutillum mihifubjicerem ,amr-
mabant. Mihi quidem probe fidens iUis recipiebam ,
me nuUumia
hoc non lapidem moturum {:^z. Illorum fiquidem famiharitasadeo
meafficiebat,ut prae mundi hujus divitiis illos non deferuiflem.Qua-
propter adleonem racperducebanc ^ejusaacuranjmihiprobe
cnu-
ckances^
t)e Lapide Vhilojophorum.
4.3
clcantcs
,
qiioipodo vcro in principio ciim illo agcre deberem , nul-
lus mihi
declarare volebat ,
nonnulli quidemnihil non dc hocnego--
tiobalbutiebant,fedtam
confiife jintricatequejUtmillefimusquif-
quc vix illos pcrcipere poflet ,quam primum autem illum vinxiflem,
abilliufque
unguibusprxacutis
,
dentibitfquehorrendis mihi cavif-
icm,nihil deinccps mihi ignotum efle volebant. Leo hic vetus erat,
ferox &magnus,cinni ejus flavi de collo procedebantjinvicibilifquc
videbatur,adco,ut de mea temeritatc non parum folicitus eflem , li-
benfquc pedem retraxifTcm
,
nifi votum meumjfenefque circum-
ftantes ,quidqueacturns elTem prseftolantcs^meinpropofitoconti-
nuiflent. Prxfenti igitur providoque animo ad leonisfoflTamdc-
fccndebam , &: blandiriiplitentabam
,
fedrutilantibusfuisoculis
me ita territcbat, ut vix loco confifl:ere poflem , adurumque adum
mecum fuiflet. Scd in memoriam revocans,quod a fene quodam,
inter eundum ad foveam
,
audiflcmj plure quidem domandi leo-
nempraefumpfifle
,
pauciflimosvero adfinem fuumpropofltum
perduxifle;me
confirmabam
,
&ne pudori mihi eflem,varias argu-
tafquc encheirefcs ,quas indefeflfo ftudio in hac athletica didiceram,
tentabam,addoquodnaturalismagise noneramimperitus;
&:blan-
ditiis , a tergo relidis , fuaviter , artificiofe , &: fubtflitcr illum appre-
hcndebam,ut,priufquamilludfentiret ,omnem fere ianguincm ex
cjuscorpore,imoexipfisintimis fui cordis vifccribus extraxeram,
qui erat rubicundiflimus quidem
, fedcholericusjfecando
perge-
bam
,
&:inve*niebam,quodfansmirarinonpoteram;
inprimisoira
ejusinfl:arniviserantcandidiifima
,
quse etiam quantitate fangui-
nem excedebant. Quum ha^c fenes noftri foflfam cx alto circurn-
ftantcs,noftrumque pra;lium obfervantes vidiflTent , accrrima difpu-
tationefeinvicem
,
quantum ex corum commotionibus colligerc
mihi
licebat,agitabant, verba eorum, ut pote in ima fofl!a agens jpcr-
ciperenonpoteram;fedcum acrius fibi contradicerent , audiebam
unum
inhaecvcrbaprorumpentem-,ipfi&: revivificandus erit,fi col-
leganoftercifevolct.
Omnes igitur ambages relegando ex fofla
meinmagnamareamconfcrens devcm,qu0modo
,
adhucncfcio,
F 1 iu
j^
T*raBatusAurem
inpr^ealtummurum ,
quiultracentum ulnas altitudine fuaverfus
nubcsvergcbat
, fediufummoapicepedcmlatitudine nonexccde-
batj&abinitio ,
ubiafcenderam
,
ufqueadfincmloricaeratferrea
in medio
muri,fuis anteridibus probe firmata.In hunc murum dcve-
niebam
,inquam , &: videbatur mihi quidam haud longe me pr;sce-
dcre ad dcxtram loricx. Hunc cum aliquantifper eflem fccutus,
fecundum
mequempiam ex aho latere fcquentem confpicor (an vir
autmulierfueritadhuchicreoOquimeappellans , rcfcrebat inifto
fatiuscfTcambularcquameOjquo
cgo procedcbamrquod quidem
facilecredebam.
Nam lorica,qu2einmediocrat,viamqueadmo-
dumanguftamrcddebat , rxdifticilcm intanta ahtudine faciebat
ambulationem ,
fiquidem &: nonnullos mc fequentes prolabi con-
fpiciebam.
Quocircamanibus ctiam complicatisfubloricaad alte-
rumlatusmeconferebam ,
&:ita progrediendo admuri finemdef-
cenfu
perdifficilem
&:periculofumveniebam ,ubitxdebat
,
quod
priorem meam ftationem deferuiflem
,
pricfertimcumfubrepere
amplius non poflem ,
neque retrocedendi facultas mihi daretur;
quare,in
memoriam
recolligensjquod audaccs fortuna juvet , cxtre-
ma tentavi,fidcnfque
manibus pedibufque mefs,fine omni noxa def-
ccndi
,
&: cum paulo ulterius progrcHus eflem
,
de nullo amplius pe-
rieulomihiconftabat
jquidvedemurojautloricafa^^umeflct , me
fu^icbat.
Quimi igitur in eum locum devcniflem , repcri rofas albas
&: rubcas,fed
rubeas numero albas excedebant, earumque quafdam
decerptas
pilcolo meo affigcbam Pulcherrima: illicferant fcemin*e,
fed
murus quidam ,qui hortum vicinum cingebat , adolefeentes ali-
quosinilloambulantes ,
ab eisdetinebat, (libentesfiquidcmcum
ilhs fuiflcntjfcd
hortum circumirc, portamquc ejus quaerere, eis non
crat integrum.
Quaproptermifericordiaergaeosmotus,eavia,qua
veneram
,
fedplano
tramite,reccdebam,&;admodumproperans,
brevi ad qusedam deveniebam a:dificia
,
ubi hortulani icdes adinve-
jiire fatagebam. Sed plurfmos inibi reperiebam homines, quorum
fmguh fua habcbant diverticula , raro duo cohabitabant,qui ftudio-
fe laborabant >
finguli fuos labores peragences. Labores
autem ifti
Vide
"De LapidePhiloJdphorHm,
^f
vidcbantui-
&:mihinoti&:claborati efle anteid tempofis, mihique
omnes
corum labores latis ruperque innotuifle
,
mecum pra^ci-
pueficrcputans: Ecce, numtot aliihomines tamforditos&cnauci
labores,
qui apparentiam quandam
,
pro cujufuis imaginatione
, ac
nuUum fundamentum in natura habent
,
perpetrant? Sc tibi igno-
fcctur.
Quapropter me haud vane in hifce fLitiIicatibus,quod fcircm
ejufmodi artcm cum fumo evanefcere, detinere volens
,
propoiitum
meum iter perrexi ; bc cum portse horti approquinquarem, nonnulli
obtortovultumeintuebantur
, utetiamvererer,ne in meomepro-
poiito impedirenc; alii vcro murmurantes dicebant : En ifte bonus
vir horti janux appropinquare pr3Efumit,& nos,qui tot annos in hor-
taceis hifcelaboribusinfumpfimus
,
nunquam in illum intromini
fumus ; quo Sardonio illum rifu profequemur {\ repulfam fuerit
pafTus? Ego autem hofce fcrmones parvi faciens,(notior etenim illius
horcicondiciomihierat, quam illis, etfinunquamin eofueramjpcr
anticumctiamatqueetiam pr^clufum
,
utSiforamenabexcranoa
extaret
,
quoclavisintromiccipotuiflet;fenciebam tamenforamen
quoddam
,
quod vulgaribus oculis non occurrebat, in antico effey
&
mecum colIigebam,hoc loco efTe adaperiendum ,quareomniclu-
foriameacIavi,quamnonnuIIi
aduItennamvocarivolunt,jam
pri-
demfeduloartificioprxparatameaccingebam
,feramrecludebam,,
&introibam. Quum vero pcr hanc
j
anuam introiiflem;reperi&:
alias
portas oppeflulatas
,
quas tamen facili negotio aperui. Eratautem
incefTus
,
qualesinbeneinflrudis^edificiisviderelicet
, continens
inlatum^.inlongum veroad
20.pedes,laqueariegregio coaflatus:
Etiamfi veroreliquasportxadhucocclufae
erant
,
per eas tamena^-
que,ac fi apertse fuiflent ,in hortum introfpicere poteram- Numine
igitur divino annuente,in hortum ingrediebar, in cuj us medio rcpe-
riebamhortulum alium quadratum
, 6.:fex perticas comprehende-
bam,
quirofeisarbuftiseircumfcptus
erat, rofseque egregixfiore-
bant,
&:quiararapluvia decidebat , folarefqueradijillampenetra-
bant,fuaviffimaapparebatiris.
QuiimigiturhunchortulumprEete-
riens
,
adillumlocum
, ubi virginibus fubvenire volebam,propera-
F
5
remj,
jj_^
^raHatusAureus
rim,
Eccc,
perfpicioIocomurihumilcsgerfas,procedcrequevirgi-
num
omnium
formofifnmam
,
holorerico Ijevi ac nicente(Gcrm.
'f(^Kl6/GalliveroSatinvocant)candido decoratam
,
cum juvcnc
omnium
formofiilimo , coccyneaquc vefte induto, ac rofarium fefc
ulnisinvicemducentes
,
plurimafque fuaveolentes rofas manibus
geftantesjpraetergredi.
Saluteirapertiebamipfos,&quomodofxpc
tranfcendiiretinterrogo.
Hicmeus diled:iffimus,fponfus (aitjmihi
fublidiofuit,
&:noshunchortumperamQenum relinquentes,adno-
ih-um cubiculum
properamus,utamori noftro fitisficiamus.
Gra-
tulor mihi
,
inquam
,
quodfmeulterioremeamoleftiaveftrisvo-
iuntatibus
fatisfad;um cft. Videtis tamen quantam impenderim o-
pcramin
veftrisofticiis ,
ubiintambrevi temporis fpacio tantum
loci
circumiverim.
Poft ha:c devem in hydromylam lapidibus in-
tus exftrudam ,
ubinullaerantfannas rcccptacula
,
alia-veresad
molendumrequifita:
, fed permurumtympanaaquacircumvoluta
confpiciebantur.
Interrogabam ego
,
qua hoc fieret ratione ? Rc-
fpondebacmihidecrcpitusmolitor ,
cx altera parte operam fieri
mohroriam
claufimicoquc ipfo molitorem aliquem per ponticulum
introire
con{picor,quem protinus fequebar. Cumigitur ponticu-
lum,cui
tympana eranta finiftra, tranfiifTem ,
confiftcbam
, &mira-
bar ea
,
quac videbam. In momcnto ctcnim tympanafupra ponti-
culum
crant:aquas
pcrnigrac, cum guttis albis apparebant
;
ponticuh
fupcrhcics^.
digitoslatosnoncxcedcbatmihilominus
tamen mani-
bus aileres
,
ponticulum
comitantes firmiter comprchendcns,
rctrofrredinon
dubitabam ,
atquc ita nullo humore adfpcrfus a-
quam
tranfibam,
quaerebamquc ex fene, quot fibi cflent rotaf ? Dc-
cem,refpondit
miraculum iftud
,
quod mihi acciderat ,
moleftum
erat
,&:lubcnsnovifremejusintcrprctationem ,
fcdpcrpendens,
quod ex molitore
nihil horum refcifccrc poftem ,
difcedebam. Erat
autem ante moletrinam
area quxdam elevata , in qua nonnulli prac-
didorumfenumadfohsradios
(quicum tcmporis cahdiores erant)
ambulabanc ,
&:denonnullisliccris
,
quas univcrfitas facultatis ad
illos
decierac,
confultabant. Xgo
facile conjiciens htmrum
teno-
rcmj
DeLapide
Vhilofophomm.
^7
fcm,quocimcnimirumactingerent,illosconveniebamdic6ns : Do-
mini
mei de me ne hic agitur? Maximcrefpondcbant : uxor
,
quam
jam
pridem duxifti
,
perpetuum cibi eft retincnda : fm minus; noflro
principiindicandum. Inhoc negotio nuUainquaopuseftmoleftia;
namque cum illa quaft prognatus
,
&c a pueris educatus
, femcl du-
dam nunquam deferam
,
{'edad extremum halitum colam , iiiio ipfa
nos mors non rejunget.De quo igitur conquerimurr^ajunt.-ipfa
etiani
rponfa in hoc acquiefcit; copulandi eftis. Contentus fum inquam,
Beneigiturhabet,refpondebatquidam. Itacnim leofuam recipiet
vitam
,
potentiorque &: vividior erit
,
quam antea fuit. Tuncin me-
moriamperadosmeoslaboresrevocabam
,
&:mccamexccrtisra-
tionibus colligcbam
,
hoc negotiumnonmc,fedaliumquempiam
mihi probe notum attingerc. Dum h^c mccum ita reputo, video
noftrum fponfum cum fpofafua dilediilima fupradidis veftibus a-
midum,adcopulationem paratiflimumprodire
,
quodcxlxcola:-
tiflimum me faciebat. Scmpcr cnim timueram,hoc ncgotium ad mc
pertinere.
Quimi itaquc;,ut didum cft,fponfus noftcr, coccinco fuo
nitente vcftimento, cum fuavifHma &: diledilTnTia fponfa , cujus ho-
lolcricea ftola nitcntes de fc cmittebat radios,ad didos fenes perve-
niftet^conjungebantur confeftim. Mirabar autcm cgo plurimuniy
quodifthafcvirgo,qua:fpon(ifuimatcrefiepcrhibcbatur,ta
vivid^e
iretictatis,ut etiam modo nata videri potuillet. Sed ncfcio
,
quid-
namabillispcccatumcirct
,
nili quodfracer acfbrorcamardenci a-
morefcfcconumxcrantjUtin pofterum nullopado fepararipoflent,
atqueicacriminisinceftus rci , locorhalami
,
pGmpofarumque
nu-
ptiarum
,
ad carceres pcrpctuos
,
qui tamen (ratione mclytiE proge-
niei,prace lentiique profapia2,&: nc in poftcrum tacice obfci^^ni quid
peragerc
,
fedabexcubiisordinatis
omnia corumopera obfervari
pofrent)tranfparentes,perfpicui
&clari, inftar cryftalli, rotundique
in modum
globi cceleftis formati erant, condemnabantur , include-
banturque
ut ibicontinuis
lacrymisveraque poenicentia pro pcc-
cartiscommifrisfatisfaccrcnt.Sedomnisamidusacmundusahenus,
quo
decorandifuigratiaveftitieiant,
adimebatur,quointahcubi-
culo
A.S
Tratlatus Aureus
culo
nudi
conGambcre
poflent : ncque quifquam ipfis qui eos
in
carccrem
tuac fuiflet comitatus ipiifve inferuiviflet adjungc-
batur ,
fed
poftquam
copiam cibi ac potus
,
e dii3:a aqua iiauili,
flijaccev>ifl'ent,cubiculijanuaoceludebatur,oppcflulabatur,facul-
tatis
fi^iUum
apponebatur,mihiquc ut illos obfervarem ,inflantequc
hyeme
cubiculum
calfacercm
,
ita ut neque plus arquo caleficrent,
neqacal^^erent,ncc
uUomodo difccdercnt aut aufugcient
, m man-
datis
dabatur
? fm vero pra:ter fpem &: opinionem ulla
accideret
noxa,in me
graviter
advertendum
fore. -^gre hoc ferebam
, timor
&:providcntia
anxiumfatisme
reddebanf, Etmccum reputans,rem
macrnihancefle
momenti ,
collegiumquefapientia:mendaciishaud
airLrcviflc,fcd
didis fuis fempcr
flare,paul6 eram timidior.Sed quan-
doferendaerant,qu2emutari
nequibant , cubiculuminfuperforti
turriinclufum,atialiisadhucpropugnaculis
, &:pra^altismurismu-
nitumerat
,ubileniquidem ,
fed continuoigneomnecubiculum
calfieripoterat,melubensadhocofficiumaccingcbam , &:pofl:ca-
quam
numen
divinum
invocaffcm
,
initium calfaciendi cubiculum,
incarceratofqueconjugesafrigoredefendendifaciebam.
Scdquid
fitr
Quamprimum
vel minimum fenferant calorem .fefeamiciihme
complc<Sbebantur,itaetiam ,
utfimilishuiccomplexui,nunquama-
liusvifusfit
,
permanebantqueinhacfuiamorisfiagrantia
, donec
fponfoexnimioamoris
a:flucor liquefcerct, fruflimque corrucret.
Ilia,eum
haud
minus
amans,quam ab illo adamata,ha:c confpicicns,
lacrymisindefinentibuseumdeploravit,&:quafitumulavit,
ufque
omniainundans,eum
ab omnium obtuitu abfcondidit. Amplius e-
tenimnonapparebat.
Scdqucrcla: &: lacrymseifla: haud fuerunt
diuturnx;
fiquidem
cxnimiatrifl:itiaultcriusvivererccufans,ultio
mortifefededidit.
Viemihi,quotangufl:iis circumfeptus ,
angori-
buspertubatus
jtcrroribufqueintcrturbatuscram
,
quandoambos
mihidcmandatos ,
inquaquaflhquefados
,
mortuofqueantemc
confpiccrc
conrigebat.
Intcritus
meus indubitatus pr^E oculis mcis
crat,&:
quod longe
moleflius
accidcbatmihi, praevifasirrifiones,de-
fpeclus,&:
afpernationes
potius
mccucbam,quam damnum.
In his
igitur
T>eLapide Vhilojophomm.
^.p
r>itur
rollicitudinibus
pliires dies tcrens
, &: quoniodo rebus meis
conlliicrem, reputans,
coinciditmihitandem, quodMcdea>(o-
nis emortuum corpus vitarreftiruifTet , &C mecum jta ratiocinahan
iimedeahiecpotuitperiicere,&:ihiiion
eritimpoffibile. Coepi igi-
Xuri^onfiderare,quomodoillud
effedum redderem. Sed meliorem
iioninveniebam mcthodum
,
quam
,
fi continuum calorem fove-
rem,donec aqux evanercerent , amantiumque noftrorum emortua
corpora rurfum apparercnt; tunc enim omnia etfugerepericula ma-
gno meoemolumento &: honore,non dubitabam. CDntinuato igi-
.tur calore pergcbam ad quadraginta ufque dies
,
ibi animadvertc-
bamaquas de diemdiem confumijcadaveraqueinftarcarbonisatra
.denuo apparere.i^uod quidem citius fa6tum fuiflet
,
nili cubiculum
iTiimis ar6te occultum &: figillatum fuiiTet (quod ramen iiullo pacla
jnihieratadaperiendum.) Advertebam namque quod aqusEa("cen-
dentes ,
nubibusque appropinquantes in cacumine cubicuh coi-
bant 3
& inftar pluvisE decidebant
,
nihilque -omnino decederc
poterat ,
donec nofter iponfus cum fponfa fua dilectiflima mor-
ctuus putruerat , indeque fupra modum graviter olebat. Jnterira
in cubiculoexj-adiis folanbus in humiditatem agentibus pra^pul-
chra vifebatur iris
,
pulcherrimis decorata colodbus
,
quas me
poft tot lexantlatas mseftitias non parvaJjetitia afEciebat
, inpri-
mis gaudebam
,
quod meos amantes coram mc jacentes confpica-
'.bar.
.
Sicuti autem nulla tam folida eft Jxtitia qua; non aliqua ad-
^erfitate.tufbetur: ita .&: ego in meohoc gaudiocontriftabar., quia
mihi demandatos hosadhuc mortuos
,
&: fine omni vita effe ani-
mumind.uccbam ; fed unum ho.c mefolabatur
,
quod eorum cubi-
culum fohdiffime occlufumfuas animas iS^fpiritus non emittat
3
(cd
probeafTervatosadhucretinebat :quapropter dido meo calor(r&os
tovendo
demandatoque meo ofticio abunde fungendo pergebam,
plane
mihiperfuadens,cos ad fua corporanon reverfuros
,
quamdiu
humiditatesillacdurarent
,
(quandoquidem in humidis naturisifti
deicclantur)quodita
quoqueie ipfaevcniflc comperi. Nam circiter
^efperam
animadvertebara a xerra vi folis plurimos exhalare vapo-
<j res.
jo
Tra&atm Aureus
res,eoqnemodo
clevari qiio aqiiie a folc artrahuntur^qui nohi cua
crulati primo
crepufculo inilarroris fecundiflimi terram irrigabant>
noflraque
cadavcra
ablucbam
,
quse dc die in diem, quo fitpius h^c
abUuioperficiebatur,
prdchriora candidioraque rcddebantur.
Sed
quanto magis
albefcebant ,
tantomagis humiditates
minuebantur,
donec
tandem
nebulis,
humidionburque rempeftatibus puliis in ae-
renudorudoquerpiritus5c
animaukerius fefe continerehaudporis
eilentjfed in
clariiicatum
pluriflimumquc reginsc ccrpus regredi co-
gercntur;
qu^ejquam
primum hoc fentiret
,
in momento quafi
vitam
recipiebat
; exquo
m.aximo
,
uti conjicere facile potcftis
;
gaudio
peri-lmdebar
,
prscfcrtim
cumlautiflima fumptuoiifnmaque
vefle,
qualcs a paucifTunis mortalibus vifx funt, indutam
,
prxflantifllma-
quccorona,exadamantibus
meris concinnata dccoratamiliamre-
furcrereconfpicabar,inharc
verbaprorumpcntem ; Auditemortales
&;probeattendite,
quodSummnsDeusfblusefl:
,
qui poteftacem
habetrco-es
conftituendi&dcponendi.
lUefacitdivites
&:pauperes
ex fua voluntate:
Occidit3&:
vitamreftimit. Hujus rei ego ipfa
fufti^
cientiflim
exemplo.
Magna eram ,
&'reddebar humilismunc
vero,
humiliata,
inreginam
plurimorum regnorum fum conftituta :
Pofl:
mortem vita mihi eft reddita: mihi pauperi thefauri fapientum
&r
potentium
concrediti&traditiflmt.
Quocirca&mihifacultas,
ex
pauperc
divitem
faciendi, humilibus gratiam tribuendi,aegrifque
fa-
nitatem
reftituendi
conceiTaeft. Sed dilediirimomeo fratri,poten-
tiflimo re<^i a mortuis adhuc refufcitando nondum par fum :Sed
quandois
venerk, reapfe meos ferraones veros efTe demonftrabit.
Quumh^c
dixifTet , fol clariflimofuo fplendoreomnia illumina-
bat, dieique cator intendebatur,
&:canicularesappropinquabant.
Quia vcrojamdudum
in reginaenoftricnuptias fumptuofiilima
6^
praeftantiftimaveftimenta
exferico vilofb nigro, cinereo damafcc-
nofeticociEiio,
candidobombycinoraro ,
niveoqueholofericoni-
tente , &argento,pretiofis
margaritis,fplendentibufqueadamanti-
bus phrygia opera pretiofiflime intertexta
,
erant parata ; ita etiam
in honorem novi noftriregis diverfas veftcs,ex incarnata,cicrina,cro-
ceaque
DeZapiJe Philofophortiw.
j!
ccaqucpreciofamateria
,
&:candcm coccyneo rirtilanteqiie fcrico
prseitantiilimisrubinis carbuncuiifquc magnacopia
intertexca con-
ficiebantur. Sartores autem qui ifta conficiebant
indumenta ad vi-
fumnonapparebant, utetiammirarer,quandG llolam
veltogam no-
vam paratam elle videbara, quomodo hoc fieri potuiflct ^praei^ertim,
cum noiTem nemincm pra^ter fbonibm cum fua fponfa thalamum
introiiflc- bcdhoc magismc admiratione capiebat,quodquampri-
mum ahquatogaeracparata,ftatim prioresevanefcebant,
utetiam
nercirem,quid de iliis adum efletjaut quis eas repofuiflet. Quum igi-
turpretiofillimaillacoccyneaveflis efre(2:a cfTet, magnus &: potens
ille rex magno fpiendore &magnificentia , cui nulla par efl , apparc*
bat, &quiafe introclufumefl*e fentiebat, luavidimis &:diflerciflimis
verbis a me contendebat , ut fibi januam aperirem' atque e cubicu-
lo prodire per me liceret,in mcum enim id emolumentum ceflhrum
effe. Etfi igitur cubiculum aperire mihietiam atque etiam erar inter-
didum magnificentiatamen
,
&:fuavis eloquentia regis meterrc-
bant,ut aperire non recufarem ; &: cum exiret , tam humanum , tam
benignum,& tamhumilem feprsebeat , utreapfe teflimonium exhi-
beret, magnatesnihil adeo, quamhafce virtutes deccre&ornare.
Quiaveropercanicularcsinmagno ^efludcgcrat, magna fiti^flu-
.
abat^fummequelafTusfefrusque erat, quare mihidabatinmandatis,
ut defluente, torrenteve fub tympanis aquam haurire, fibiq-, affcrre
dedignarinollemjquodcum lubens feciflcm
, magnumhaufhira
fummo evolvebat appetitu,ac in cubiculum fuum redibatj mihi ma-
dans,utofIium probeoccluderem
, nequisillumtuibaiet,autcfb-
mnofufcitaret.Paucis hic quiefcebat dicbus, mequc ut aperirem,re-
vocabat.Videbatur autem mihi longe pulchrior,Ianguinolentior,
&:
magnificentior, quod &: ipfe animadvertcbat, hancque aquam
pre-
tiofam
&: fanam cffc judicabat , confeftimque plus aquse petebat,
ejufmodimajoremhauriebatcopiam quamantca
, itaetiamutcu-
biculum
extenderc animum inducercm. Cumigitur rex illc no-
ftcrpotumhuncpretiofum
,
quemtamenignarimhilfaciunt
, ex
fentenria
bibiiTet
,
in eiufmodi pulchritudineai
&: magnificen-
G
z tia:n
f2
n^ra^.
Auremy
TfeLapidePhiloJophorum.
jnaf^iiificcnciarrf
devcnijUT per omnc mzxviix tempiis
, neque prx"
ftantioremper&nanvy
nequcpra^franriorafacinora videre memme'
lim.Inruumenimmeregnumducebac&omnesshefaurosdivicias-
que
cotius
mundi
mihr demonf^rabacj uc etiam nolens volens confi'
teri cogar >
non
moda Regicam
dixille
y
quod ipfa res eft/ed etiam
Hiajorem
parcemillis,
qurregeni noftrum noverunr, dcicnbere reli-
quifle.
Auri%uidem,
nobihumquecarbuncurorumibinulius
cuar
finis,
renovatio , &
reftauracio
juvencucis
,
naturahumquefaculta-
tum,
&amiflkvaletudinis
reflicucio,ablacioq.uecuntorummorbo*
rumfamiliare
illicerac
Hocaucem
pr^ecaeceris mihiadmodumarri-
debacquodhominesillius
regni creacorem fuum' noverunc, mecu-
Rnc
&:honoreprore(^uuncur,abeoque
fapienciam
, incclligentiam,
&:demunT,
poflhanccemporalem
glorianT xcernam beacicudincm
petunr , &:
adipifcuncurj
quamnobis cribuere velic Deus Pacerv,
Deus Fihus,
&:
DeusSpiricusSan^tus ,
criunicas laude & ho-
jiore
profe(^uenda
in fecula {ccuIoruni.>
Ameri.
AUREUM
AUREUM
SECULUM
REDIVIVUM,
j^OD NVNC 11ERVM AFPARVIT,
Juaviterfomitf (^ odonfemm aureumcjtiQ
fmcnpe^crit.
Carum pretiofumque illud femen omnibus
veras SapientiaE Sc Dodrina: Filiis mon"
flrat&relevac
HINRICUS MADATHANUS,
FRANeOFURTT,
Apud Hekmannum a Sands.
Ai
DQ iJCmk
[acol;. in
Eptft.
1.
1;./.
Si
quis inter vos
fapientiam defiderat^petat iliam a
Deo^qui dat fimpliciter,&: nemmi ex pro
bratj &tunc ipfi dabitur.
SymbolumAutoris.
Centrum
mundi,granum fundi.
PRiEFA
i(55)|*
^ <^ & <S9 <& QS dfe 3 c)S> (S& (S^
f I t i i i I r 1 I I T
I I
*
M
*
}
I I i I i
PR /E F A
T I O
AD CHRISTIANUM
DiGNUM-
que Ledorcm.
Eramice,pteque Le&or
,
pr^ferfim
uosfapien'
ticz
^
(Mlrm^^
filij
;
poftqmm
aliquot ante an-
-
nationem
f^iritusfui
SanBi (quo ex omnem
fapientiam accipimus
, nobifque per Cbrifum ^patremiffiis
ejl) tam late aperuit^ut "verum Qntrum mT.rtgono centri^ unl
camueramquemateriamnohilis Philofophici laptdis agnofce*
rem
,
atque efjentialiter in manibus habcremtnihilommus ta-
menfermeper quinquennmm ignorabam ^quomodo videlicet
cum illo conducibtltter
,
reHe
^
decenter rubrileonisfangui^
nem
,
^albaaquiUgluten ex illo feparandi
,
multo
minus il/aj
juxtaproportionatumpendus natur^
,
admodumarBe
^
op-
tume
mifcendi^inctudendi^obfignandi^arcanoque
igni commiu
tendi,mihiprocedendum
effet,
idquodnonabfquefingulari ra^
tioneexercitataj^p^udentiafierioportet. Etltcet infcriptisypa-
rabolis
,
^variis Phtlofophorumfiguris
,/ingularicumindU'
firia
indagaverimy
atque admulttfaria , mirabilia
;
^partim
expro
f
^
V KJET AT l O.
XpYOpYioipforumcer.ebellon.ata<^nigmatafohsndd
, utpk^rL'
mum defudaverim
.*
nihttominus tamen
reipfa
.dcprehendi,
''
quodommaijlameraejjent ifKpti^^^
vawjfmap^antasma-^
ta^ quema.dmo.dum itludipfum Philofophorum 4y^&ores
f-
niiltterteftantur\nempe quodomnei$pr^parationeSy qmiusde
Geber,^lhertus Adagnus, ^idgenus altj ^c.eorumdemve
purgationcSyfublimationeSi(^ementatione$idifttllationes,reBi'
fcationesjcirculationes, putrefaBiones yConjunBwnes
^folutio
-
nes
y
ajjentioncs, coagula.tipnes ycalcimiiones, inciner.ationes,
fjjprtipcationeSjreviftcationes gfc. Simiiiter^ ipforum
tripo-
deSyJithamor^alembicosreverberatoriosJiquefaBoriosfimiim
equayHumyCinerem,arenanhcucurhit.amyPdltcan-violam,YC'
tortyfixAtorium ^c, 7nerasfophlfticas,fe.duUoriasinutilesque
res ejfcyquemadmodum
^
ego
ipfe
liludin
ipfa
rei veritatefd'
teri necefjum
habeo. Nohilisfiquidem Naturayqu^propriafu.a
fubftantia
Ithenter delcRatur
^de
futittt.ate
ifa
nthi/novit, fhdc
^heophraftu^yinShreto
Magtco de Lap. Philofophico^ de iltis^
qui materiam lapidis in vino^i mp^rfcBis
corporthus/anguine,
MarcaftisyAJercurioJutphureyUrina.ftercoreyauripigmento,
^in herbiSyUtpote:Chelidonia/iyJ?opOjRedera
^c-.qummty
reBe aiU Omnia mendaciis
^furtis referta
ejje
,
quihushomir^
nesfeducantycrumenas ipforum.emulgeant
,
tempus temere in^
utiltterque confumunt
, ^
duntaxatfulta
ipforumcapit.afe'
quuntur,quod anteanihtlpotejl
efftcerequoda
Natura requiri-
tur.EjayquafoJicas nuncmihi.quisnje in terr^ MineratthaSy
aquarum
difttttatwnihus ^c^ juvettan in ijsdem forfitan
e-
iiamhominesreperiuntur yquivinumrenovant
,
veturmasn
infan-
PRiEFATIO.
7j
mingmt^ex
quthHS metalla
conficimtur: attt
pharmacopolas
^intu^ejJeaiitmnas,qmficomnia
uendant^
quihm
metaUacon^
ficerepojSisiStpfltMn
non intelUgis^qmderres
, quodque nihilil-
larum
rerlfin adnaturampertineat ?
liy^n
Deumfeparare co-
naris y^uodexfanguine metalla adtentai>
Fac igitur
exequo
hominemyVel exmurevaccam, qu^tumtthi l>onum
lac largi"
tmihoc item ejl multiplicatio Fit autem minimCy
gff .^iuam
mi^
nus illudfieripotejl ,
tamminm etiam ex (mte^'dt6 remedik
metallafacerepoterii.Jlrs enimnonex natura
Jy^
quGdilla
creavit^ihi ars nuHam operationem haherepotejl
Sifcemina in^
fantemmafculumpeperit^ex eo tumnatura
puellulam aliquam
formare
nonpotis ejl: qu^ res etiam adillam
applicentur,
x
quibmquivisfan^ mentisfacile colligere
potefl , quomodo
,
^
qua ratione vidc/icety ^quihus etiam in rebm^
henedtBa
ma-
teria qu^renda,
^
repenendafiet. Nemo
autemfihiforptan
imagtnetur
,
multo minusaquoquam
artifice
fibt perfuaderi
patiaturyquodjicet etiam vere veram
materiam^autper
arca^
namDei revelationem yVehllorum
yquiillamcognofcunt^etia
fciatynority^ in 7nantbm haheatMmpari
modo
tllam
referan-
di,purum ah
impuroadfummumfeparandi,
^
purifcandij
omnino intelligat.^h, mi laborator nimis
multum
erras.
Canls
nuncprimum tn
mofcofepultus latitat^^tam
ars
y
quameru-
ditusanimmadremrequiritur.
l^ide,xempligrattay
quidab
initio
a meaudtvsrps,
quodnimtrum
^tpfe
per
integruquin-
quennium
veramlapidU
materiamnoverim^^tam^nytoto
ijiotemporey
modumcumillaprocedendiigfioraverimy
donec
tandem^pofiannmfextm, potentii^
^Uvi^^perarcanamre-
H
velatio
58

P R iE F A T I O.
'vdationem , ah omnipotcnte
Deofuit concredita, Eamdem
ijlam clavemveroveteres PatriarclMy ProphetAy^
Philofo^
phifemper^ommhufquetemporibm at arcanam
^
occultatam
cujlodivermt : Si emm^ait Alonarchaloco
di&oMMmanife^
JlofcriptitaJfentyUt
quilihet cerdoy velcircumfora?ms id intelli^
gerepotiiiffety
id?nagum ejjetfurtmn
^
nullumvero
inyfleriumy
magnaque malaexinde oriri
pofjent.quodfane eontra
manife-
fam
Deivoluntafemfieretj^c, Hifce
ex
cauffiSyaliisque^quas
partiminEpilogoallegaviy
^
ne commijjum ^nihi aDeota-
lentumfepelire
videar ; idcirco inmeo hocceAureofeculo redi-
vivo, quantum eqnidem a Natura
^
Deo mihi
concefjum ejly
magnmnfapientum mjfteriumy
quale a propriis meis oculis
conJpeBmneJlymanusmeas
operi admovere, ^^perdivinam
gratiam
,
jujlotemporemagna virtute ^gloria
iterumfufcC'
ptumfuitymanifejiare
voluu Pietatisfrohitatifcj^ amans leBor
illudmemnpropofitum
non in malamfed honampartem inter-
pretabitur, nec in erroremfefe
pr^cipitari patietuvy quodinter"
dum
contrariafimutintercurrant
:
per ^heoriam
adPraxinfi-
quidemaliter
procedinonpotuit ^nec etiamdecuitiquummO'
njfejlius
clariufquehacde profeffione
fcriherein Republicachj-
micaferio
interdiBum
ftet ifirmaffefretu^yOmneis
illoSyOptf'
Jiulum
hocce vera infiduciay
internis animi oculis
,
quibus nihH
omninonegatumefli
infpicientes y
7nanudiurna noBurnaqus
verfurosy
f^fimulT^eumex
intimis cordisvijceribusimph-'
raturoSy atque ita^mamecumy occultosmirabilefquefruBus
PhihfophicaSyjuxta
divi^tam voluntatempercepturos
effe.
AU
que hac rationefum
^permamntvcM aum cmiifratresy
: ^ek-
P R iE F A T I O.
S9
^de&afnemhra eommumomPhilofophic^ in coftfosderatio
neperpetua.
EpilogilocOyUteUam Omflianm^reritmperitm
dignufque
LcBory
tampropritiw; qmm etiamcognomen
fciat: Idcirco
tam ero candidmMi^dqueQtequls merito in mealiquidcutpare
pofit )
fequentem
in modum revelatum volo.
Sciant ita^
que omneis
^
pnguli
,
quod nominis mei numenn
fiet
Ai,DC,Xlll
quoinnumero totummeumnomen,per
Ilmor'
tuasy^yrviuas peffeSle libro Natar^ mfcriptum ejl,
fuxta
illud ttteraS'
qutnta pars Bi^iy iterum quinta pars 12,
e/l
liifce
contentu^ ejlo.
Datum in monte ^biegno
,
dte
2j.
Adartii
3
x/^nno 1 62 2.
Adfapienda: &dodrina:
filios^
QVd/ivi: invem
'.puygAvifipitn : atque
CoKjunxi : maturavi: Tin^urafeeuta
efi
Aurea : Natur^ centrum qua dicitur : inde
lotfenfus^totfcripta virum^ variaque
figurd,
Omnibui^ingenuefateor^ lMEDICINA metaSu
j
Infirmifquefimul .funSlum
divinitus ortum.
HfiHMANNUS
DaTICHIUS,
Auch.famiii^s.
H t
Poft.
-^()l^
Oflquam miraeula Altiffimijmyfteriaocclufse
Natu-
rx,&:ignitum ardcntemque proximi amoremmihi
revocalTem in memoriam : tunc rae/lis triticeas re-
cordabar,in qua Ruben,Lca: filius,Dudaim,
invenit
incampo,
quas Lea Rachaeli pro concubitu apud
Patriarcham Jacobum dedit. Cogitationes
mex
veroadmoduni profundaserant , mequeporroadMoyfendeduce-
bant,quomodo videlicet ille ab Aaronefufum folaremvitulumpo-
tabilem reddideritjdumigne illum in pulvercm redegit,aquar infpcr-
fit,& filiis Ifrael ad potandum porrexit: adeo ut commodam artifi-
ciofamqueviriillius Dei deftrudionem fummopere admiratus fue-
rim. Verum cum cogitationes meas rede comprehenderem,
ven-
tatem denique agnofcebam
,
oculique mei non aliteraperti
eranr,
quamapuddifcipulosEmaufii, qui dominum fuuminfradionepa-
nis agnofcebant : Et cor in meardebat, fed ad fpeculationcm ulterio-
rem me quieti dabam , &; fbmno corripiebar :
Et, ecce,Rex
Salomon
infomnio mihi adparebarcumomnifuapotcntia, divitiis, &:gIoria,
atquefecumuniverflimfuum
Gynec^um adducebat:Sexaginta e-
rant Rcgina:,
&:oduagintaconcubina;,virginumveronulIusomni-
noeratnumerus: Unatamen ipfius eratcoiumba, pulcherrima,&
chariffimaincordeipfius.
JuxtaCathohcumritumifliefplendidam
folemnemque proccffionem inftituebant ,
qua in Centrum fummo-
perc commendabaturamabaturque,
cujusnomen crat velutiefFu-
fum anguentum,cujus odor omnia aromata fuperabat,&:c, &: igneus
iUiusfpiritusclavisad apcrisndum templum,&: ingrediendum San-
dum Sandorum,&: ad apprehendenda cornua altaris.
Peradamodo didaiflaProccflione, monflrabatmihiSalomon
nnicum centrum in Trigono Centri , intcUigentiamque meamrefe-
rabat.-animadvertebamdein^quodnullafoeminaatergomeoflaret,
quae
f*Aureum Seculum ^^R^divivum. ^i
qu3e
fangiiine
commaculato vulnere pedtus fuum renudabat, quo ex
fanguis &aqua fimul effluebant.Lumbi illiusjinftar duarum lunula-
rumjaMagiftro
fadarumjConjundierant: Umbilicus ejus eratro-
tundo
alicui fcypho fimilis : venter, veluti acervus triticeus,
undique rofis circumfeptus.*Ubera,quemadmodumduo hinnulo-
rumgemini ; collum , veluti eburina turris : oculi , ut vivaria in Hef-
bonaadportam Bathrabbim :nafus, quemadmodum turrisinLiba-
non, quasDamafcum verfus fpedat: Caput inilla confpiciebatur,
Carmeliinftar, &;crines incapitefuo, quemadmodum Regis rugis
implicata purpura : Veftes abjed^ illius ad pedcs illius jaccbant,
erantquenimisrancidse,foetid3,venenofse,&c,atquctamdem hunc
inmodum loquiincipiebat : Stolammeamexm
,
qtiomodo eandem ite-
rum induam ? Pedes meos lavi
,
quomodo
eofdem iterum commaculabo ?
Vigiles ,
in urbe hinc inde ebambulantesy me invenerunt,vulnerarunt,(i'
feplum
meum mihi abripuerunt. . Quofa6to , nimia pra^ formidiney
nec cognitione,in humum decidcbam. Salomon vcro me rurfum re-
furgerejubcbat, &: dicebat: Necxtimefcas:Renudatam (iquidem
naturam cernis,&:arcanorum arcaniilimum, quod fub ccelo terraqj
reperitur:Elegans eft,veluti Thirtza,fua^{is,quemadmodum Hieru-
falcm:terribiIis,infl:armucronuCaftrenfium:&:nihilominuscfi:pura
caftaque virgo,qua de Adamus formatus &: creatusfuit. Obfignatus
quidem illius tabernacuhingrefrus eft
:
In hortis fiquidem habitat.&
in duplici fpecu Abrahami in agro Hebron dormit , &: palatium ilhus
inprofunditate maris rubri ell:, atque inperfpcdibilibusfpecubus
%
aerillampeperit,&: igniseandcmeducavit; Idcirco tcrri^ regina eft,
lac&mel inuberibusfuishabet:immo
labiajlliusfunt inflardeftil-
lantis favi
; mel , &: lac funt fub illius lingua , &vcjftium cjus odorTa-
pientibus eft inftar odons a Libanon : ignaris vcro abominatio. Et
porro ajcbat Salomon ; Expergifcito , & fpe^latointegrummeum
Gynecxum
atque ejufdem quserito fimilem: &:quamprimum uni-
verfum
Gynecseum civiliterfefe denudabat. Cogitationibus autem
meis intentus,
nihil reperire vel judicarepoteram , 6^ ocuH niei,ne il-
iud agnofcerem,occluli
erant
H
3
Dum
(^2
Aureum
Eeculum ^edhhum,
Dum
autcm
Salomon
infirmitatcm meamdcprchend[erct,Gync-
ca:um
a nuda ifta fcemina feparabar , &: ajebat
: Cogitationes-tudfunt
^
van)&
intelU^us
tuu4 k Sole combuflus
eft
: memoria. tua nebulopi &trA
efl^adeoutmihire^ijudicarepoffis.Scdd
rcbustuispropc invigileSi ^
prxfcntcm
occafioncm non negligas ,
hujus nudiE virginis fanguino-
lcntus
rudor,&:
nivea;
lacrum^c te rccrcarc,atquc intellecbum &me-
thoriam
tuam
clarificare &: rcftituere poterunt,adeo ut oculi tui my-
ftcria
Altiilimiagnofcant,qucmadmodum
&: altitudinem fuperioru,
profunditatcm
inferiorum,
totius naturjc
,
clcmcntorumque
vires
&:
opcrationcm
quoque accurate explorabis : Intelledus tuus argen-
ccus,
&^
memoria
tua aurea erunt :
Omniumpretiolbrum lapillorum
colorcs
prx
oculis tuis
apparcbunt,corundcmve partus fcics, fepara-
bisquc
bonum
a malo, &: hircos ab ovibus
:
Vita tua quics crit^led A-
ronis
tintinnabula
te a fomno cxcitabunt, &: cythara Davidis,paren-
tis
mei,a
fomnolcntia.
Ob hunc Salomonis fermonem adhuc vehe-
mentiusegoterrebar,
&:fupramodumexhorrefcebam, partimob
verba
iila
6mphatica,partim
ob prxfcntis GynecxiRcgii
fplendo-
rem
&f^loriam.
RcxSalomoautem,
adprehcnfamcadextera,pcr
ccliamaliquam
vinariam, in arcanum
clcgantifllmumq; aliquod Pa-
latium
dcducebat,in
quo merccrcabat floribus,&:pomis,cuj us fcnc
ftrseapcrfpedibilibus
Chryftallis confeda: erant
,
eafdemq; perfpi-
cicbam.
A)ebatautcmiIlc:Quidvides?Spedo,
refpondebam,ex
hoc,ln
conclavc
pnus,undc
cgreilus fum, &:
Rcgium tuu Gyncc^um
ftat
\
finiftro,ac
nudx
virgincs a dcxtcro latcre
:
rubriorcs carundem
oculi
vino,&:
dcnscs
illarum lade candidiorcs funt;vcftcs ipfaril vcro
ante
pedcs
deformiorcs
, nigriores , &: obfccrniorcs quam rivus Ki-
dron.EIi<7c,inquitSalomon,cxomnibus
unamtibiinAmafiam. Ego
ipfasS^Gynccxummcumpari
xftimo. Et quantomagis Virginum
mcarum
Amabilitasmedcledat,
tantominus earundcm obfcosn^
veftcsdeterrenti&quamprimumRexfcfcvcrtcbatjhumaniffimeq;
unam
Rcf^inarum
fuarum
alloqucbatur. Erat inibi ccntum annorura
aule
Magtftra
qucdam,cincrca
ftola
amivfta,nigramq-, vittam in capi-
te
aeftitansjcandidiflimarum
gemmarum numeropidam
,
atquc in-
^
trinfccus
Aureum Seculum %edivrjum. (fj
trlnrecits
riibro lerico rLibdu6l:am,&; fulvD cceruleoq; ferico artihcio-
fe
intertextam
: pallium omnis generis Turcicis Indianilq; coloribus
&:ficruris eievatu erat.Cana ifta mulier clanculo aliquo nutu mihida-
bat
indicium,&: fande jurabat,fe effe matrem nudas rftius virginis, il-
lamqueex corpore fuo cflcnatam,Virginem caftam,mundam S<:ab-
diti^,qux
hadenus nullius viri cofpedum,vel intuitum, pati voluc-
rit : &
quamvis undique inter populos in platcis rem cum virisha-
buerit, nihilominus tamen antehac nuUumvirum ipfam confpcxifle
nudam , nec quemquam illam attigilfc : Virginem cfle,qua de Pro-
phetaait:Ecce,
clandeftinum natum habemus filium,qui,juxta
ahosjcommutatus eft:Ecce,virgo pcperit,virgo,qu^appellaturAp-

dorofl'a,hoc
cft,arcana;,qux ahos non patitur. Quia vcro hxc ipfius

filia adhuc cflet innupta, dotcm,ob pra^fentis bclli penculum,rccon-

didifte fub pedes ejus,ne forlitan ab hincinde graflhnte cohorte Ipo-
liari,&Iocuplctiflimis fuis divitiisprivari poflit:egovero,obobfcce-
narum
oblbletarumque veftium abominationcm , mc non tcrreri pa-
terer ,
fcdilliusfiliampraEomnibusaliis , inmciamaflamdilecbiili-
mam,vita?que mca: voluptatem, eligerem : Quo fado mihi lixivium
illa dare &
manifeftare promittebat
,
quo illms veftes mundarem
:
Tuncfalf5ucns,&:olcumincombuftibfleadOeconomiammcam,ac
thefaurum
in^^fHmabilem me confecuturum dextcram illius
,
pnc-
ierea,me cottidiedelectaturam
,
&: ktvam alliduc fub capite meo
quieturam eire. Poftquam vcro categorice mecxplicareconarcr,
Salomo fefeiterum convertebat , torveque meinlpicicns itaajebat:
OmniumfapientifIimusinterrafum,&:deIed:abilemeu Gyneceum,
Reginarumquemearum pra:ftantia&: gloriaaurum ex Ophirfupe-
rat: Concubinarum mearu ornatus fblis radios obumbrat,mearumq;
virginum decus fplendorem lun^ : adeo cceleftes funt me:c virgines,
incxplorabilis meafapientia,6c imperfcrutabilis mea intelligentia.
Adhsecrefpondebam,femiqueterrefalusmefleclebam : Ecce,fi
gratiam,coram
te,inveni,quum egenus flem,dato mihi ifta-m nudam
virginem,
quam exomnibus, ad vita: meae confervationem , elegi.
Obfcoen*e,inquina:*e,obfokta?q;
quidem illius veftes funt ;
purgabo
tamen
64-
Aureum Seculum^B^ivivum.
,,
camenilLis&; ex cordeillam amabo : Sitque mca foror^fponfa mea>
j,
quum uno oculorum ruorum,&: torque mihi cor meum abftulit^ar*
5,deremefccit,utpra:amorenimio, xgerdecumbereneccflbmha-
beam.Quibusficdiclis iilamquamprimum mihi tradebat Salomon*
Oriebatur autcm in Gynecaro tumultus, adeo ut exindc expcrgifce-
rer,nec,quid mihi fadum efTet.fciebamuiihilominus tamen illi|d pro
fomnio aliquo habebam, &: hac de re ufique adfequentem lacem
fubtilescogitationes
concipicbam.Cum verofurgerem, fufispreci-
bus:Eccenuda:virginis
veftes ante lccium meum jacentcsconfpi-
ciebam,illam vero
videbam , arredseque horrore comx , adeo ucfri-
t^ido fudore totum
corpus perfunderetur:attamen, refumpto animo,
ibmniummcumrepetebam,6i:,intimoreDominii,iIudproberepete-
bam : cogitationes tamen mexillud ramime adfequebantur. Ex mo-
do
didiscauffis
veftesintueri mihineutiquam hcebat,multo minus
inillisahquidreco.gnofccreaudebam
: Sedcnbiculum meummu-
tans,fat
longo
tempore,mera tamen ex ignorantia,vefles illinc jacen-
tcs
rclinquebam , exiilimans , fi forfitan illas attingcrem
, aut verte-
rem,quod
tum
memorabile quiddam mihi pofTet contingere. Ve-
rumin
fomno a nimio
veflium foetore venenofo vehementerinfedus
&:
inflammatus
eram , adeout ocuU mei tempus gratia^ itueri haud
poterant , neque cor mcum ingcntem Salomonis lapientiam cogno-
fcebat.
Poftquam
verofa^piusnunc
dida^ vefles per
5.
annos in cubiculo
meo
jacuiflcnt,
nec, ad quid prodelfent illx,nofcerem,tamdem illas
Vulcano
confecrare
domicihumque
permutare cogitabam. Illis igi-
tur
cogitationibus
intentus : in fequente node centum annorum vc-
tula mihi in fbmnio
adparebat> &:,fequentem in modum, afperis vcr-
bis meincrcpabat:
IngratifTime mortaIium,nunc per integrum quin-
quennium
filia2mea:veftes,fub
quibusprxcipua
illius Clinodialati-
tarunt,
tibiconcredidi:
nec tamen toto ifto tempore iUas purgafti,
necvermiculoscxiifdemfuftulifti
, &:tamcn fuper hascomniaeaf-
dcmnunccomburere
meditaris : nec tibi fufficit
,
quod cau^a raor-
tis&intericusfiesmesefilia:?
Tunc&:egoirainilammabar,
cidem-
que
(tAureum Seculum T^dhivum. dy
quc
rcfpondebam : Qiiomodoverbaifta tuainterpretabor :annunc
latronem me facere conaris, quiuntamen quinque annorum cur-
nculo
filiam tuam minime confpexerim ,
nec gry quidcm de iila
inaudierim?
quarationeigiturilliusmortis caufla efle potero ? Ser-
monem
meum vero intcrrumpens
pergebat illa : Omnia vera
funt
: In Deum tamcn graviter peccafti :
quocirca etiam liliamea
potin, nec a me promiffum lixiviumPhilofbphicumadabuIendas
illius veftcs , impetrare potuifti Quum enim ab imtio
,
quo Sa-
lomon tibi filiam meam benivolc tradebat , iftius vefles exhorre-
{cercs , Satumus planetajavusilhus, iraaccenfus, eamdem , mera ex
ira,inid,quod ante nativitatem fuam f uerat,iterum commutabat:at-
quchacratione Saturnumexcontcmpcu ofFendifti, atque ad illius
mortem,corruptioncm, &: isnalem deniqueinteritum , anfam dcdi-
fti Illa ipfa fiquidem cft, qua de Senior ita ait : V, v mthi
: adferto
mihinudamfjcemimmt dum corptis meuminvifibtle
,
^
nondum ego ma-
terfa6ia ejfemjdonecfecundA
vice nafererytunc omnium herbacearum ra-
dicum viyespAriebdm,in ejjentiamea vi^oria reportaham^ (^c. Ifta em-
phatica corque pcnetrantia verba admodum pcregrina milii vide-
bantur,attainen Zelum pro virih reprimebam,& contra illa
folemni-
cer proteftabar
,
quod de illius filia mihi nihil omnino coftaret,
multo
minus adejufdcm mortem , corruptionem , &:interitum anfampras-
buifTem^ilhus veftes quidemintegrum perquinquennium in cubicu-
lo meo ad(ervafl'em,pras nimia coecitate tamcn illas nondum cogno-
vifrem,neciIIarumutiIitatecxcogitarcpotuifl'em:atque,eadecaufIa,
tam coram ipfo Deo,quam hominibus ellcm innocens. Legitima bc-
nefundaca ifia mea excufatio vetulxmaterculse fumopere arridebar,
meque intucns dicebat: Animadverto &: colligo cx fyncera cua con-
fcicntia,quod fles innocens,.atquc, ob iftam tuam innocentiam
, loco
mercedisjgrandepr^emiumreporcabis. Qi^ocircafidehexcorde,in
arcano
tamen,tibi revelabo : quod nimirum iilia mea fingulariexa-
more,&:,crgate,adfcd:ione,fubremanfisiIIius vcftibus canammor-
maliatam
ciftulam
poft fe in hasreditatem tibi reliquerit
,
quse craffo,
nigro
, &rancido
panno obdu(9:a eft
,
( interea vitrum , lixivio ple-
I Bum)
df^
Aureum Seculum Tl^divlvum.
numjmihiporngcbnt,
&:iilccriusloqiiipergcbaE) iftam ciftulam a
tcccore
&:
fbrdibus
,'
quas a vcllibus nada cit
,
bcnc purgabis, &: cunc
nuiia
clave
indigcbis , fcd rcipfam illa rcferabic
,
in qua duplicia mwc-
nics;aibam,vidc]iccc,
argenteam
pyxidem plenpm egregiorum
&
plumbo
politorum
celcrium adamantum; dcm vcflcm Atcalicani
prctioiillimis
jafpidibus folaribus incercexcam. Ec bic chefaurus, &
lota
reli6larum
dividarum
ibbftantia bcata: mcae filixcft, quaso-
rrincis
, ance
cranlmucacionem
difcellumquc fuum
,
cibi ha^reditario
poft fe
reliquic.
Sin icaque nunc
chefaurum iftum arcificiofe tranfpo-
nerc,
fummoftudiopurificare,
&
tacite,magnacamencumpacien-
cia,
incalidam,
occultam^vaporofam
,perfpeitivam, humidamque
ahquam
cellam
fcpofueris , &: a frigoris injuria, vento,grandine,per-
nici
ful^Jure,
cjufdcmque
fervidis idibus
,
omnique adco excerna de-
flrudione
, ad
mefrem criciceam ufque, probe cuftodiveris
: tunc de-
mumincTcnccmha^reditatistuacgloriam
ac prxftantiamreperies, SC
percipjcs.
Quibus
fic dilis , deniio
evigilabam ,
Deumque anxius invoca-
bam
, ut
nimirum
intcllcdum meu revelare dignaretur
,
ut in fomnio
mihi
promiftam
ciftulam
quaererem,&:invenirem.Perai:isprecibus,
furpmoftudio
ac dcfiderio in
veftibus quxrcbam,illamquercperie-
bam.
Pannusfubduditius
autem tam crat durus
,
undique circum-
cluIus,&anaturaconcretus,utilIumabillafepararehaudpoftcm;Il-
le
enim
neque
lixivio fcfe
purgari, aut ferro, chalybe,vcl aliis inctallis
{cfefindipaticbatur.
Quocirca,iterumi!lorelic>o,intracce!umcer-
ramque ,
quid mihi facicndum
foret ,
dubius harrcbam: Veneficium

illud
cfle
credcbam,&:
didi Prophetici
recordabariEc licet te lava-

res lixivio , &: multum

fmigmatis
adplicarcs, tamen vitia cua magis

coram me
corufcant,ait
Dominus.D-minus.
EtannusitcrumtranfKbat,nectamenfpccu!ando,diligentifIima-
que
inquilitione
pannum
fubduditium iftum removcre potcram,
donectamdcm,ad
abigendas
cogitatjoncs
Mclancholicnsjin hortum
aliquemexfpaciarcr
: poft longam deniquc deambulationem,iiipcr
iihcem
contidebam,ubiprofundofomnocorripiebar.
Domiiebam,
cor
ftAmeum Seculum Tl^dhwum.
<^
cor
tamen meum vfgilabat. Tiinc rurfum ccntum annorum
Mngi-
ftrailiaaulicamihiadparcbatj
&:ajebat: An filicrmcseh^rcditatem
rehdam adcptuses? Tnfti voce tum egonegando
rcfpondcbam:
Ciftulam cquidcm invcni, verumpannumfubdudirium
removere
omninonequcoj lixivium, atemihi traditum, fubduditium
iflum
nannum tangere ac folvercncquit. Ad iftum fimpJiccm
meum
fer-
moncm ridcre mcipicbat vetulaiftaj&ajebat : An tu nunc cochleas,
velcancroscumteftisdevorareniteris? Annonprius a vetuftiflimo
planetarum coquo maturari , & prxparari illos oportct
? Dmtibi
,
quodcanam iftamciftulam, cumdonato hxivio, exilloorto
,fum-
moftudio ,nonautcm cxtcrnum crudumque iftum pannumfubdu-
^itiumpurificarc, fediilum prius cum lapicntum ignc comburerc
ncccirumhabeas, &:tuncrc5profperefuccede; 6^adhsec quafdara
prunas mihi tradcbat , candido fcmiferico obvolutas , uiteriore cum
informatione , ut ex iifdcm Phiiofophicum , (Sc omnino artificiofum,
ignem excitare , &: pannum fubduditium comburcre debeam,
at-
quctuncillicocana[ciftula miiiircpericnda forct. Hifcc ftcdidis,
Aquilo, <5: Auflicr copfcflim exurgebant, qui fimul liortum
iftum
perliabant. Exindciterumevigilabam,ocuiosmeos
afbmno
pur-
gabam, &:animadvertebam, quod pruna^iftx involuta: ante
pcdes
meos Htx eftent. Illas itaque quamprimum arripiebam , i^tufque
Deum invocabam
,
ftudiis ,noclurno diurnoque
tempore,incumbe-
bam
, &: pra-ftantiftimi didi Philofbphici tamdem recordabar
, dum
itainquiunt.* Ignis et azoth, tibi sufficiunt.
Quadere
ctiam Efdra iib.
4.
ait : Et porrigebat mihi igne refertum
fcyphum^,,
quem ebihebam
,
atque tunc in me
crefcebatfaptentia. Et Deus largitm

efl
tntelleBum^t^I}iritu4 meus in memoria. confervabatur,
ofque meumy^
apertum^nec altudojuiddam addittrm
efi.
Elapfis autem quadraginta

iiodibus
,
tunc abfoiuti funt ducenti quatuor libri : Septuaginra

quidem
pro fohs fapientifTimiSjiedu djgnifTimi , buxoqueinfcripti.

Procedebam
hocmodoinfilcntio &:fpe,veiuti vetuiaifta
matercuia
mihirevelaverat,
donectamdem, poft longum temporis tradum,
meus
intellectus
,
juxta
promiftionem Salomonis, argenteus , &: mc-
moriameaaureaiiebat.
1 2, Poft-
SS
Aureum Seculum T^^di^vivum.
Poftquam
vero
,
juxta jnformationcm &: dodtrinam vctulx illius
Magiftrx
aulic^E , decenter , & artificioic admoJum thcfaurum (i\\x
illiusrepofujircmj
&occlu(ifl'enj , utpotc (plcndcntesiftosLunares
adamantes,
&: fblarcs rubinosjcx una ciftula,6d: una ex provincia ex-
ortas,
percipiebam voccm Salomonis, ita loqucntis / Amtcus meuui
ctindidu6
,
&
ruber eU^eUBus tnter tot millia : AnttAtUiu^ crifpd.ntra,
corvitnfiar-.oculijquemadwodumcolumbArumoculiadriziHlosJactdeti^
fiantes
inplenitudine : BuccAyVeluti Aromaiarit hortuli FharmacopolarTr.
tabi(t.,rGfarum inftarfiuenttbtn
mjrrhu deftdlantium: C^ant^s^quemad-
modum
aurei annuli, lajpidibm Boreii exornati : Corpus^velutt eburSap.
thiris
decoratum:Pedes^quemadmodum columt9^marmore, auretspedi-
btisfulti\SpecteSyqtiemadmodum
Ltbanon^^eleciajcedrorttm
inftar:
Guttur
eiiisfuavej &
dulce\taik amicm metu
efi
y
amtcti^ meu^ talU
eft^
ofilta
Hie-
rufakm.
Confcrvabis ttaque ipfum^^nec
eititi^ dimittes illtimydonec ipjitm
%nm
atris ddeis adferasjnque matrufud. cubiculttm.
Hifce fic a Salomone dilis , refponlum nuUum ad ifta dare poce-
ram/cd
obmutefcebam , &: tamen inclufum iftum thefaurum refera-
re
ftatueram,ut in pace &: tranquillo manere poflcm: tunc alio e loco
talem
vocem 2.\\dich2Lm:Adjuro vosfilias lerufaUm apudcapreas cervaf
que in
carnpo^ne
videltcet amicam meam exfufcitetis
,
neque moveatis^do-
nec
illudipfifihtpUceat:ConclufHS
enim hortu4
efi:
conclufafcaturigo-.fons
ebf<^natm
: Vinea
eft
adBaalhamon : Vinea Engeddt: Nucis : aromatumqtte
hertutm :
Monsmyrrhintfs : 7hurlsidllu:Le^u6:Le6iica:Cerona:PalmA-
rumpomu/y.lios
in Saron:Sdpphirus:laft)is Borea:Murm:Turr'u
,
^
Lori-
ca:
Viridarium: Hortifons: Fons aquarum viventium\Principum
filia^^
Amor
Sdomonts in voluptattbu4'.Matri(
eftamantifftma ,
^eU6fa matru
fuA,
caput
illitis verofUnum
roris^
^
antidguttis noSiurnis refertdfunt.
Iftum per fermonem rcvelationemque tam late informatus eram,
ut
etiam fapienuim fcopum cognofcerem. Qupcirca occlufum the-
faurum
intadum relinqucbam, donec Dei mifericordia Nobiliftimaf
Naturaeoperatione ac laboremearum manuum omnia feliciter ab-
foluta
eftent.
BrevitemporepoftjindieNoviluHii, EcJipfisinSole
confpicieba-
tUt)
AureHm Seculum "^edi^i^vum.
(fp
tur,horrendo
afpe^tuiab iniciofo caliginofis viridibus , mixtifque ali-
quantulum^colonbusjdonectamdemomninoatiaiieretjcaclumq;
tcrramq;
obfcurabat: Homines erant anxiijCgo autem
l^tabar^ingcn-
temque
Dei mifcricordiam &: Regcnerationis Myfterium mihi in
memoriam revocans, quemadmodum etiam granum tritici nobis ab
iplb
Chrifto propofitum innuit, quod, nifi terraj injedum putrefcat,
nullos proferc frudus.Et accidic ut Eclipfis ifta nubibus obtegerccur,
& fol micare inciperet : iiihilominus tamen tres partes adhuc valde
caliginofsE erant. Et cccc : Brachium nubesfenetrabAti^ corpus rneum,
obfpeciticuhm
iftud ,
tremebatjitteras
,
quatuor dependentibusfigillis in
wanu hibebat^quibtfs infcri^tum erat : Aicr^
afifuavls admodumjum^o
p-
Ua Hierufalem^veluti tabernaculum Kcdar^
(^
tapetes Salomonlsi 2{on me
intuemim quod ita nigerfiem.ita enim a Sole
combufiusfum, Quampri-
mumvero fixum in humidum agerec , Ins {^(^ extendebar, eramque
memorfoederis AltiflimijfidelitatifquemfiDodlorisatqueinforma-
toris.6^ Ecce: OpeP]anetarum,fixarumquefl:eIIarum,SoItamdem
Eclipfim fuperabar, omnibufq; montibus &: vallibus, dies admodum
ferenusilluce(ccbat:tuncomnisformidoterrorq;cefi'abant;omneis-
que
,
qui dicm iftum viderant, in Domino cxultabant, &dicebant
:
Hyems tranfiit:,pluvtaceJfavit:Floresinterraprovenerunt:Veracceffit^^
turturtn ttrrUexauditur. Fictis^
vitefquepalmitesrecuperarunt^ij^ ara-
tum
defie
odorem fpargunt. Cito igitur vulpes capiamus.vulpecuUs^in-
quam^vineam corrumpentes, ut maturas uv^ts colltgamus
^failo vinopt-
temur
, drjufio
tempore
U6ie^melltfquefiavo cibemur/aturi^ atque ebrii
famt^. Poflquam vero diesinclinaflet,&:
advefperafIet,totum cce-
lumcoloremfuum immutabat, &vergiIi*E fulvis radiis cxortiE , na-
turalem fuum curfum pernodem abfolvebant, ufquedummane,
Rubedine Solis fuparatae obumbrarentur
Ec ecce fapiences, in
terra
habitances, a fomno expergifcebancur, ccelum intuebantur,
&dicebant
:
^alis
efl
,
qu&^
infiar aurora^prorumpit
, elegans ut luna
,
tU5ia, veluti
Soi,
dr
nulla illic reperitur macula.ignitus
efi
illiusfervor^
dr
fiamma Domimy
adeo ut etiam multAaqua amoreextingMfre nequefiuvii
I
5
tilam
7<9
Auremn ^eculum T^^edivivum,
ilUwfuJfocAre
pojjtnt . ^ocira illaminime dtferema^
, nofrAfororilldeft^
etiamji
parvafafiaftiertt
: nuila hahens ubera : tHam tamen in
matriifu
adeisreducemta-.inpalattumptrfpe^iivum^ubtfuit &ntea^adJugendamA'
trlsftA
uhera : atquetunceminebit velittt Turris Davidu ^munitapropu-
qnaculis^in qua miUependent clypei, omniac^ue armafortium, Egredien"
temilUmfitisfelicempradtcabant^
Regtni (^concubtndlaudabant iltam,
Ego
vcro proftratus
humi in gcnua Dcogrates dcbitas perfolvebam,
fandiflimumque
illius
nomen celebrabam.
E P I L O G
V
S.
ET
nunc,dilcdi
uterque fapientise &: dodrinse fiIiimei,omni in po-
tentia &:
gloria , ingens myftcrium (apicntum , &: Spiritus rcvcla-
tio
abfoluta cft, de Quo Princcps &c Monarcha Thcophraftus, in A-
pocalypfi
HcrmetiSjinquit : Eflenumcn unicum; divinum,mirabile,
&c fanilum
munus , totum mundum. contincns, in ipfo cfte, (imul ve-
rumfieri,&:vercfupcrareclemcnta,QintamqueEirentiam. Nul-
luminfuperocilumconfpexifte,
auremnullamaudivifle,necadul-
liushominiscordefcendiHeid,
quod ca'lum huic Spiritui vcritatis
naturaliter
infinuavcrit:
ineofoloveritatcmconfiftere, undcctiam
vocem
vcritatisnuncupari,
cujus exviribus Adamum,ca:terofque,
Patriarchas,
Abrahamum,
Ifaacum, &: Jacobum,
corporum fuorum
fanitatcm
longsevamquc vitam adcptos cfle , &: tamdem fub co ma-
onis in divitiis
floruiflc.Hunc per fpiritum Philofophi
Vll.artcs inve-
ncrunt,&:
divitias fuas confcquuti ilmt.Noahum
arcam,Salomoncm
tcmplum,
Moyfemtabernaculumcumeo
exftruxifte,
&:,pcrhunc,
aureavafaa
puro auro tcmplointulifle:
atqucipfumctiamSalomo-
nemcjufdcm
beneficiomultaegrcgiaopera,
in
honorcm
Dci pcrfc-
ciftc
,
multaqueingentiaquefiiclapercundcmcrfeciflc.
Efdram
Leges cum eo itcrum inftituiftc
: Mariam,Moyfis
fororem libcralita-
tem ex eo exercuifTe : atquc illum
ipfumfpiritum
apud Vetcris Te-
ftnmentiprophetasfrequenterin
ufu vcniflc.
Itcm,eireillumipfum
omniumrcrumSandificationem
&:Medicinam,
ukimamexplora-
tioncm,
Aureum SeculHm l^edivwum.
71
tionem,iiltimum
fimimLimquenatiira^myfteriumhocefl:,
/Jiiritum
Domini,quiorbem
terrarumimpleverit
, aquis^abinirio , fupernata*
rit,qnemmundus,
abfqueclemente a"cnna Spiritus S. infpiratione,
aut
iine arcana informatione eorum, qui ipfum norunt,
comprehen-
dereiion
potuerit , &a mundo ^flimari facis nequeac,quemque
uni-
vcrrusmundus
,
obviresfliasderideret
,
quemque Sandi
abimtio
mundi conditi qusefierint, & videre ardenter gefi:icrint.
Intrare
namqueillum in VII. Planetas^elevarenubeSjdepellere
nebulas,re-
bus omnibus lucem praebere,omnia in aurum argentumque conver-
terc,omnem largiri ianiratem>abundantiam &thefauros , lepramfa-
nare,Hytropifin curare &ipfam Pod.)gram,faciem clarificare,vitam
prolongarcjconfortai e triflcs,2Egros fanos reddere, omneifque d^tic-
ftus tollere: immo efle omnium myfleriorum myfterium , exarcanis
rebusomnibusarcanum quiddam, omniumque reriam fanationem
atque Medicinam. Item eflb illum defideratam fcientiam,remque
gratiflimamrerumomnium, qua^fubLuna: Circulofunt, quacum
Natura confortctur, tS^ corjuna cum membris fuis,renovetur,florida
a^tasconfcrvctur
,
feneduspropellatur, morbideflruantur,
&totus
tcrrarum Orbis renovctur^efTe &: manere illum
impervefligabiilis
alicujus NaturiC
,
infinit^e potenti^, &: infiiperabilis
prixflantisE
&:
glori^.
ItemefTe fpiritumifhimfupraomneis
rescoelefles,velSpiritum,
cleftum fpiritum,qui Jargiatur fanitatem,fortunam,lxtitiam,
pacem
amorem
,
in genere omne malum depellere, deflruere egeflatcm
&
miferiam
,
efficere quod aliquismalum
nequeloqui, neque cogitarc
polTit
,
explere omnium humanorum
cordiumdefideria , &piis tri-
buere honorem tcmporalem
, malis vero , ilio abutentibus
,
pcenam
ajternam,
Atquefic,
innomineSS.Trinitatis,paucis
iflis vcrbis magnum
Nobihilimi
Lapidis Philofbphici
myflerium, bc fummumfapientum
Feflum
magnafolemnitate
tamdem conclufum volumus.
Alrifhmo,
omnipotentiflimoqueDeo,
artishujus Creatori,cui
placuit,
ucmiferrimomihihominipeccatori;
propcer facrofandum
aliquod
yz
Aureum Seculum ^edivhum.
aliquod
votum , ifta cognitio revelarctur, acterna fict laus, gloria,ho-
nor,&:
gratiarum
adiojcum adnexa humi!lima>ardcnti(fimaque ora-
tione,ut
corjfenfum , animumque meum, per fpiritum fuum ita diri-
gerc
dif^netur , ut hoc de myflerio coram ncmine loquar,multo mi-
nus impiis
communicem,nequc ulli alicui Creaturas revelem,ne voti
ac
juramenti
immcmor
Effrador cceleftis rigilli,&: perjurus Aur e i^
CRUcis FR ATER exiftam ,
divinam Majeftatem fummc violem,
atqueeo
ipfo certiflimum,in Spiritum S.peccatumnon infcius com-
mittam.
Id quod Deus Patcr, Filius, &: Spiritus S. laudatiffima,
in-
dividuaqucTrinitas
clementiflimeprsecaveat, conftantif-
firaequemecuftodiat. Amen,Amen,
Amen.
F I N I
S.
(o)
HYDRO-
HYDROLITHUS
SOPHICUS
SMV
AQ
V
ARIUM
SAPIENTUM,
HOC EST:
OTVSCVLVM CHTMICVM
,
IN
quo njia monjiramr, Materia nominatury
^
T^ro^
cejfm defcribitm
,
quomodo videlicet
admiverfalem
TinSiurAm^trveniendum
,
haSienm non^
dum vifhm.
Publici cmolumcnti & utilitatis
univcrfalis
caufa typis publicis fub-
jedum.
FRANCOFURTI,
Apud Hermannum a Sande.
M DC Lxxvn*
'^(7S)'^
I }
eASftA^^tApeArtAJeAxsAitAj^As^AsftAs^AseAftAfl.A'
AA^A.iAsAA9AA*AAiAs
AQUARIUM SAPIENTUM.
Hcceji:
BREVIS
EXPLICATIO
ADMiRANDI
pra:ftantiflimique AquariiSapientum,
quod
alias
Lapis Philofophorumappellatur.
Am ab initio mundi omnibus
temporibus
muJti
6c
kfmgulares aDeofuineilluminati,
&:cxpericntiflimi
jPhilofophi, &rapientes Gentiles
extiterunt
6c reper-
j
tifunt, quinaturam
&:vircsinferiorum
creaturarum
*;clihgentiirmie
con{iclerarunt,&:
exade
difcerc
cona-
''ti funt. Ex quibus omnibus magno
defiderio
&: Jabo-
reindagarunt
,
num aliquidinrerum
naturaforet
reperibiJequod
terrenum
hominis corpus, a deftrudione
&:mortaIitate
tueri,&:ia
perpetuo vigore atque ftatu integro
confervare
pofTet.
Ex
finguJari
enim,divinainliuentia, &:natura^lumine,
videruntatque
coo-nove-
runt
,
quodfmgalarearcanum
, &:mirandumquiddamhoccein
mundo clle oporteat,quod DEVS omnipotens in
humani
^eneris
c-
molumentum conftituifret,nimirum ut omne ilJud
,
quod in
univer-
fo rerrarum orbe im.perfedum, mancum,
corruptumque
eflet
, ite-
rumper fmgularemarcanamqueiflamrem
renovaretur,
inflatum
integrum perfede reftitueretur.
Diligcntiflima autem exadifHmaque
ifta fua
indagationc
tam-
demhocexplararunt
atque didicerunt
, quomodo
videJicet
nihil
omnino
inhoc
mundoreperiendum effet, quod
terrenum
corrupti-
biJeque
corpusamorte
hberarepoffet(utpote
Protoplaftis,Adamo
&:Evae
,
inpoenamconftitutaimpofitaqueeffet,atqucabipforum
K 2,
pofte-
7
^
Acjuanum Sapientum.
pcftcrisnumquamfeferepararipateretiuORirircmhancunicamjquse
in feipfa a natura incorruptibiliSj&: aDeojhominis in emokimentum,
ordinataeffc,
utcorruptionemauferret, omnia imperfcdla
corpora
iterum fanare poflec, l"ene6hitem purgaret,&; vitam brevem
,
quem-
admodumin
Patriarchis primiEvis,prolongaret.
Admirandum & fecretum hoc fubjedum probi peritique Phi-
lofophifummadiligentia
&:ftudio tam diu inveftigarunt , donecil-
ludjilliusq;
nobilemufumnivenerunt,quo,peromnevica:fua:tcm-
pus fefe recrcarunt &: confervaruntidem hoc myltcrium magnum
&fubjeclum
omnismirabilitacis antcipfos, omnes quoque S.Patri-
archxverelciverunt&:habueruntjatque,abfque omnidubiOjAda-
moparentitrismegiftoaDeoipfb abinitio revelatum monftratum-
que fuitj idque poftmodum omnes Patriarchx ab ipfo fAdamo) ha^-
reditariojureacceperuntj&exilliusvinbus, corporisfuivaletudi-
nem,longxvamquc
vitam,ac fmiul ingentes divicias impetrarunt at-
que conlequuti funt. Divinam , imoadmirandam iftam rem ante
didi
Gcntiles poftquam illam adepti fuiilcnt
,
pro lingulari Dci do-
no,fummaquearcanift]maquc
arte habuerunt
,
atque nihilominus
fimul
juxtaviderunt,quod
illa,perdivinamprovidentiam, pauciori
hominumpartircvelata,
&:majori hujusmundi parti occultatafiet
&:
nianeat:eapropteretiamcamdemomni
tempore provirili, fum-
moftudiocclarunt.
Nc
tamen poftipforum obitumoblivioni denuo traderetur ,
fed
&
adpoftcros porro propagaretur atque confervaretur : idcirco il-
lam
librisfuisinfcruerunt
, atque hac tatione hdehftimis fuis difci-
puhs
multas
prxclariftimas inftrudiones &: dodrinas de ejuf-
modi
fcriptis
communicarunt , atque poft fe reliquerunt : id o-
nine
tamen verbis allegoricis ita occultarunt atque implicarunt,
ut ctiamnum
pauci reperiantur
,
qui fufficiens certumquc fun-
damentum
exinde
haurire pofTmt. Illud autem certis de
cauflis nec temere ab ipfis fadum cft
,
ut ij
,
qui fapien-
tiam
hanc quserunt, Deum (in cujus manu omnia ftta funt)
co cicius ardcntiufque
,
ad impetrandam iilam
,
invoccnt ,
&:j
poft-
Aqmrium Sapientumy
77
&:pofl:qiiameaiprisrevelata fueric
,
ipfi foliglonam Iionoremquc
attribuant,
gratcsque debitas periblvant : ne prarterea quoquc mar-
T-ariticnobiliiruTixporcisprojiciantur. Si enimillud impio munda
rnanifeftareturjtunCjobnimiam fuam avaritiam , nihil aliud,nifi hoc
unicum,delideraret, &:tamdem
,
negledoomnilaboreatquedili-
gcntia,difl'olutaferinaquevita{ubrcqueretur.
Eriamfivero totiesdidi philofophi deprxftantiiTimaiflaarte di-
verfimodemultumq-, di{putarint,illamq; etiam, modo didam iftum
obcaufam, multis peculiaribus fingularibusque nominibus
,
para-
bolis,mirabilibus,peregrinis fophifticifque verbisindigitaverint.- ni-
hilominuscommutatitiis iftis locutionibus, unanimiomnium con-
fenfu ad unicum {copum unicamque materiam in artc neceffariam
ducere Sjmonrtrnre voluerunt.Quamplurimi tamen artisindagato-
res a fccrcta ifta materia fa^piflime aberrarunt &; limites eo ip{b tranf
greifi iiint. Omnibus cnim temponbus in hodicrnum ufque diem,
non duntaxatplebcij , verumctiamalij multieximij &: philolbphia:
peritilTimi Viri repcrri funt,qui fapicntiamillam anhelarunt : Eam-
que non folummodo fummo ftudio , {'ed ctiam magno labore &{um-
tu quiefiverunt,&: impctrare dcfiderarunt : numquamtame adillam
pervenire,muItominus iliius participesficri potuerunt. Immouc
pIurimi,aureo hamo pifcaturi
, {kpenumero in irrcparabilia damna
feipfos pra^cipitarunt , &: tandem {iimmo cum ludibrio abillius inda-
gationeabftinerecoadifunt.
Netamcndearcanir hujusartisfun-
damentah certitudine aliquis dubitare queat , iUamque cx impij
hujus mundi more atque confuetudine
,
pro mero figmento forfitan
habeatre.Tpropter
, exceptisnunciis
,
quoruminipia SSfcriptura
fitmentiOjfiltimauthcnticosPhilofophos
, una cum aliis iproruni
SuccefToribus^quiartemiftam
vercnorunt , habuerunt
,
illiufque
participesfadi
funt, heicordine& nominetenus in medium adfc-
ram,qualesfunt:
HcrmesTrismegiftus, Pychngoras^Benedictu s
Ie{u.
Alexander magnus ,Plato , Theophraftus, Avicenna,GaIe-
laus
Hippocrates,Lucianus,Longanus,Rafis, Archelaus, Rupc^bira,
K
3
Audor
7
8
Aquarium Sapientum,
Aud:or
Rofarii majoris , Maria Prophecifla ,
Dionyfius Zachar.
Ha-
ly,Moiienes , CaHd,
Conftantius , Serapion ,
A Ibercus Magnus , E-
ftrod,
Arnoldus de Villa nova,Gcber, Reinmundus LulhuSjRogeri-
usBaco,
Alanus,Thomas
Aquinas,Marccllus Palingenius: &illi qui
neoterici,&:hodiernisnoftristemporibus
vixeruncucpoce: Bernar-
dusTrevifanusComeSjFr.
Bafdius Valentinus, Philippus Theo-
phraftus,&:
plureis adhuc alii. Qiieniadmodum nullum
omnino eft
dubium,quod
adhuc
hodierna
luce ahqui,qui,per Dci gratiam,illius
funcparticipes,illaque
arcanofublilencio,eciamcottidiefruuntur,
invcniri poHcnt.
Cum itaquc ordine nunc commemorati Philofophi
de fummo ifto
Magifterio vere , &abfque omni fuco
, fcriplerinc, ac-
queinliiper
demonftracionem
fuam ex verofundamenco, &:re(n:a
fcacurigineNacuriE,didicerinc:reperiuncur,viceverfa,mulcipfeu-
dophilofopi
&: impoftores, qui de arcis illius fciencia falfo gloriantur,
&:rimili
mododeeadem
docereconancur,fupradidorumPhilofo-
phorum fcripcis
,
pro
doli fui operculo
,
curpitcr nefarieque abutun-
curhominumoculisglaucomaobjiciunc ,
fahvammovenc,
lisdem-
qucjprolubicufuo
imponunc.
Qiiocircatamipfiimpoftores :quam
fallb
decepcifequencem
admonicionen probeperpendere ncccirum
habcnc.
Alpha\ChymiftAnoid\
GrAC9rumquodt'thihetA
LiteruUm.
n monjirat .fertur ^
hac alibi.
Hanc
mmora.reBif
rAtextufallito
nullum^
Etfac^ne
cUudas
voce
gemente diem,
ITEM.
T^nfidas
Chymico qui
dijlillaverit Ara,
Ex
cijiajitu
cautuses^ergo
cave.
S/ non
vis damnumfannafentire
nefandum^
Aufuge
tunc tantos
improbitate
viros^
Simplicis
ingenij[cquere
&pietate modefioSy
Non
tumidosdaus
eji^ojfejoonoftefrui,
Taies
Aquarium Sapientum,
7p
Tales dic modo ubi invcnics ?
cUiAntmen carosthe/lehaudcecidereperannum hunc*
prdcellunt relicjuisponderejreciue opere.
Cumitaqiieadhuc fideles diligentcsque laboratores &: difcipuli
arcanae
huj us artis philofophica^jqui libenter re6ta ccrtaque via , abf-
que
multis aliis ambagibus , ad illam proficifci conarentur , multis in
Jocis
reperiantur, qui tame per didos ante homines improbos fbphi-
flicosque impoffcores, eorundemq; nullius pretij latratus atque pras-
tenfionespartimitaperturbantur , erroriquc implicantur, utmulti
pene nefciant, an in eadcm(arte)ulterius progredi, vel retrocederc
debeant. Idcireo de arte ifla pauca equidem , vera tamen , &: funda-
mentofuofuIta,inIucemproferreatqueexpIicare conilitui.Etiam-
fivero meindignum judicem, quidccantomyfterio tradare , vel
fcribere debeam : nihifominus tamen cum per DEI TER OPT.
MAX.gratiam,(ut fine gloria^ cupiditate heic loquar) eo ufque pro-
grefrusfim,qu6pauci, imototmilleminiraepertingunt , neetiam
prseterea talentum , indigno
,
abomnipotentc Dominofeudatario
clementiflime conceflum apud me fepultum latitet:eapropter o-
mnibus philo chemicis cx fideli corde (quantum decebit) Epitomen
6c Declarationem totius iflius artis,ac fimul etiamjqua ratione vide-
licet ad ipfam pervenire poflint redam ac infaUibilem immo certifiTi-
mamviamprasmonftrabofi fortepcr divinam gratiam quorundam
ocuhaperiri
,
a pra^concepta fua falfa opinione ad rectam femitam
deduciatque porro magnalia Dei eo magis manifeflari contingat:
Pro memoria autem ac faciliori intelledu tradatum iflum in quatu-
or partes diflribuam.
InPrimaindicabo:
principium&introitumartishujus, & quo-
modo quis ad iftam (ck prajpararc debeat.
In
Secunda,perphilofophicam
defcriptioncm &: inflru6lionem
matcriae
qualitas conditio ac cognitio , totus ibidem praeparationis
modus acregimen
indicabitur.
In Tertia de
uberrima
artis utilitate,inefiabili efficacia &virtute,
ipfi
concefTajdicetur.
In
p
So
AquariumSapientum.
liiQiTartarpiricualis
AUegoriarequetur
,
cumtotohocce
Magi-
fl:crio,quoLl
veraideaveri ,
celeftis fempiterni benedidique
lapidis
ano-ulans
Altiirimiert^peromniaconformiSjubifimuIvera&necef-
faria
maniialis
opcrandi
praxis brevicer ac limpliciter
(rpecioiis fi-
quidemambagibushauddeledorjdefcribetiir.
PRIMA PARS.
Pfal. XXV.
Gl^is
ejl qni
Domirmmtimet ?
In
via optima
ipfum
informabit^
Rimo,
omnis pius DeumquetimcnsChymicus,artisque iftius
^
Philofophus ante omnia hoc confideret
,
quod
nimirumiftius-
modi
arcanum, non dumtaxat pro fumma atque maxima
, verum e-
tiamprofanda
artefquum fumum ccelefteqi bonum,&:
Sandiffimu
omnipotentis
inea
imprimaturatque depingatur)&:
habenda
, &:
ccnfcnda
fiet.
Idcirco fi quis ad fummum &:in efFabile ilkid myftc-
rium
pcrvenire
cogitat,is fciat,quod talisarsnon in hominis potcft.a-
tCjfedinclemcntillima
Dei voluntatcconfiftat, quoquenon VEL-
LE,
vel
dcfiderium,fcd
MISEREREomnipotentis ad illam
promo-
vcat.
(^uapropteranteomniate
piumefle, cortuumadeumfolum
clcvare,vera,ardcntiirima,
minusdubiaprecatione, abeofblo do-
num
ilUid
rogareoportet.
Ab eofolo fiquidcm daturatque impe-
tratur.
Siitaque
Deus
omnipotens(qui
omniumcordiumScrutatorefl
certiirimus)intereci:um,fidelem,
minufquedolofumanimumcex-
nit atque
deprchendit
,
quod nimirum illud ad nullum finem alium,
quam ad fblam ipfius laudcm atque gloriam, rimari &: difccre cone-
ris,tunc,
proculomnidubio,
juxta
illiuspromiiTionem, tcquoque
exaudict , tcque
,
per fpiritum fuum Sandum
,
ita ducet
,
ut per
media
ad aliquod initium commode pervenire poflis
,
de quo
fane
ne
unquam tibi cogitandum
fuiffct
,
adco in cordc tuo ipfc
fen-
AqmrmmSapientum.
Si
fenties,
qiiomodo nimirum Deus clementiflimus
orationcm tuam
clemcntiilime
etiam exaudiverit,&: ad/clicem
ingreflum,
tibi qua^
;am jam
revelationem exhibuerit &: monilraverit.
Pofthascjproflratus ingenuatua,humiIicontritoque
corde ipfi,
pro
precum tuarum axauditione
,
grates debitas , iaudem
,
gloriam,
honoremque perfolvas^fimulq; iterum etiam atquc etiam roges , ut
iijchoatamiftam gratiam, quamjam modoincordetuopercepifti,
porro per fpiritum {'uum (andtum propagare, teque ita regere digne-
tur , ut profundo hoc mylcerio
,
poftquam plenarie ac perfccte tibi
revelatum fucrit,rede uti,llludque ita tradare queas , u t id ad folam
fanctiiiimi ipfius nominis gloriam & honorem , indigcntisque proxi-
mi commodum &: utilitatem dirigatur.
Mementopr5eterea,nerubja6tura a^terna: tuarfalutis atquebea-
titudinis,forfitanmyfterium illudindigno vcl impioalicui reveles,
multo minus communices , aut , illius participem ipfum facias , in
fummancutiquam ifto abutaris,fed,uti modo diximus,ad folam Dei
gloriam ,non vero ad propriam tuam laudem convertas,
memineris
ctiam, nifiidfecerisfedcumpericulo transgref['usfueris,tepcenam
Deihaudevafurum
,
&:ficIonge meliusfuiilbt utnumquam
deeo
ahquid (ciwi&s, aut cognoviifcs.
Sijamhifcebeneperpenfis
,
te Deo (qui rideri fefe nonpatitur)
quafi devoviil:i,&: tibi ip{i,hac ratione, metam fcopumque prsefixifti:
tunctamdem primum difcere
incipe,quomodoDEyS,Triunus,
ab
initiouniverlalemnaturamordinaverit,
quidiIIafiet,quidpofilt
, &:
quomodoilla, rebusin omnibus,
invifibihquodammodocottidie
operetur, &: fbla in DEI volunrate confiftat, habitationemque
fuam
inibihabeat.
Sinenamquenatua^veraagnitioncopus
illud, abfque
temeritate
&: periculo, segre inchoare poteris. Natur^ qualitas
&:
proprietas
autem eft,ut videlicet unica,vera, fimplex , in efifenria fua
perfc^ta
, &: occultus infuper fpiritus in ea conclufus fit.
Si itaque
illamveliscognofcercjtunc,
asqueac naturaipfateverum,
fimph-
cem,patientem,
conftantem,imopium , &:proximoinnoxium
ibcin
fumma,regeneratum
novumque hominem effe
oportcc.
L
Si
S2
Aquarium Sapientum.
Siteitaconftitutumcilc agnovens,tuncnaturaadnaturam
refc
moxadaptabit,atqueconformabit
,
&:juxca fimulin
effabilistam
corporis,quam anima:,udlitasinteliet confpicua.
Indagatio&fpeculatioenimiftiusartistam fumme utilis condu-
cibilisque tibi cricutjfi principia in ea rccte cognoveris , tc quafi vio-
lentcradmiraculorumdivinorum cognitionem ducluralint, adeo
utcoipfoomneilludjquod
temporale, &:corammundo
in fummo
habetur pretio nullius pretij xftumaveris. Vice vcrfa
vero qui per
divitiasad artem iftam anhclarc nititur,illamque ad
mundi hujus
fiiperbiam
vanitatcmque convertere conatur,is quod ad
exoptatum
finem perventurus fiet,numquam fibi perfuadeat.
Quocirca am-
mus,atque,adeo
omneis mxcogitationes ab omnibus rcbus rerrenis
ali cniE,de novo quafi creat^,&: Soli DEO dedit:^ funto.Probe enim
illud notandum cll:,quod ha^c tria :
corpus nimirum,anima,
&: fpiri-
tus,conformia circatque una fimul operari ncceflum
habeant. Nili
cnimhominis
cor&:animuseodem modoquototumopus
elabora-
lum
efl,regatur,omnino abarte crrabis.
Itaque
juxtailludadionestuasomneisconformaripoteris. Ar-
tifcx cnim hcic nihil agit ampHus, nifi quod fcrac
,
plantet. &: irriget,
Dcas
autem folus incrcmentum dac. Qiiocirca cui Deus adverfatur,
iUiquoque&:univcifanaturainimicaeft: Qujvero,DEIamicus,ini
quoq;
coelum &: terra,atquc adco omnia elcmenta auxilio fubvcnire
co^untur.Siigiturilludexadeconfideravcris, &;veriEprima^mate-
rix
cognitioncmpras
manibus habueris (qua de poftmodum diduri
fumus)tuncadPraxinaccedere&:laborisinitiumfacerepoteris.Ubi
ceiterum
Omnipotctis gratiam&direclioneminomnituopropofi-
to,impIorare
oportct, &: opus tuum non tantum facile fuccedet, ve-
rum etiam
feIicem,fortunatum,exoptatumquc exitum forciecur.
ECCLESIAST. XL
^uique timore Dei manet
^
verbofuo adh^ret^
Officium
xpe^ans,nigra nec alba movet.
Argen-
Aquarium Sapimtum.
gj
Argentum
eacupro hic
d'ftanno
condet
(^
aurum^
Atquejuvafjte
Beo pluraparabit ope
Trsferttm
tum lovafavetfihiyfauftiter
aurum
hxcarnoque luto
tuncbene conficiet,
SECUNDA PARS.
Erai.cap.XXyiII.
ld0
alt Dominm : Eccepone in Sion
fmdawenfakm
lapi^
dcmprobatumlapidem^ pretiofum lapidem
anguU^
remyqui henefmdatus ejl.
G^i
illum
habetynonconfundetur.
TOtiesnuncdidamrummamNobiliflimamque artem
Philofo-
phi in fcriptis fuisjante, &c poft perfedionem , non fms laudarc,
camdemque
fummis prxftantiflimirque titulis non
condigne
fatis
extollcre potuerunt .Idcirco illam ita indigitarunt
, atque in
senere
LAPIDEM PHiLOSOPHORUM
,
velvetuftiflimum,
occul-
tum,ignotum, naturalem,&: incomprehenfibilem,
immo
cceleftem,
benedidum
,
beatificatum,&: triunum univerfalem
lapidem
Sapien-
cum appellarunc. Caufla vero
,,
cur videlicec
hanc rem
, lapidem
nominarint
,
vel lapidi sequiparaverinc
, exaliispra^cipueh^eceft,
quod iUius maceria ab initio',tamquam minera ex terra, vere lapis fic,
&deinde, quoniam dura acque licca eft
,
qux ceu lapis
contundi
ac
teri,&,poftquamincriaprincipia(qusenaturaipraconjunxic)reroIuca
fuericex iisdem de novo in fixum adinftar cerse fufibilem
lapidetn
artificiofe
fecundum legemnatura: coagulari ac digen
necefllim
ha-
beac.
Quancumvcro
incerflcarcis indagatoribus cognofcere
|)rimam,
alias f ecundam
maceriam lapidis philofophici commemorati
ifti phi-
lofophinon
fatisinculcare,atque adhortari potuerunc,
qusemateria
tamen faltim
unica
res , ex qua hic lapis unice &c folus
,
abfque ullo
L i
pere-
84
^quariumSapie?itum,
peregrino additamento (etiamfi mille nominibus
nuncupetur,)
prxparari necefTum habet
:
cujus qualitatem, fpeciem, atqi proprie-
tatem ctiam mirabiliter defcripreruntj&fequentemfereinmodum
mdigitarunt. Quod videlicetilla abinitioex tribus conjunda, 6z
tamen dumtaxat unum fiet. Item, cx uno, duobus, tribus, quatuor,
&quinque procreata &: fad:a,etiam in uno,&: duobus,ubique repe-
riatur. Magncfiani quoque Catholicam,velfpermamundinomi-
nant,cx quo omneis rcs naturalcs originem fuam fortiuntur.
Item,
quodfitmirabiIis&:fmgularis natura^&formic habens
impervefti-
gabilemacminus notam qualitatem,qucE nec calida autficcaficut
ignis, ncc frigida aut humida, fieut Aqua, nec etiam frigida &: ficca
ficut Tcrra , fed omnium elementorum perfeda aliqua comparatio
iit cilb quoque incorruptibilis corpons
,
quod a nullo elemento de-
ftruipoflit , fcdcum omnibusfuisproprietatibus, veiuticoelum
&
Quinta Eflcntia quatuor elementa &: quatuor qualitates ,longe fu-
peret. Itcm cfle quoad extcrnum corporalem ad{pe6tum> hguram,
formam,atquefpccicm,lapidem ,
&:nonLapidem
, accandido
gummi aut aqua; albae magis fimilcm efle
,
nominant quoquc a-
quam Oceani , aqiiam vitx
,
immopuriflimam bcncdi(5tiflimamque
aquam,ncc tamen efleaquam nubium
,
vel vulgarisalicujusfcaturi-
ginis, fed craflam
,
permanentem , &; faIinofam,atque
,
pro diverfa
confldcrationCjflccam
,
qu^manusnonhumedct
,
pituitofama-
quam,dua: c falinofa terrx pinguedine exoriatur. Itcm
, duplicem
Mercurium&: Azoth
,
qui fuperioris acinferioris Cceleftis atque
Terrefliis Globi vapore ceu fudore putritus &: fuflicntatus nullo
ignc
confumitur. Ipfe enim univerfalis ac fcintillans Luminis na-
tura: Ignis efl:, qui CotlcftemSpirituminfehabet, quoabinitioa
Deoanimatus fuit,qui Omniapenetransab Avicenna Animamun-
diappellatur.
Quemadmodumanima inomnibus humani corporis
fnembrisinvcnitur , &:fcfemovet:itainvenitui: &:movetfefeetiam
fpiritus ifte inomnibus Elementaribus creaturis
,
qui pra:tei:eaindif.
folubiiis Copula eft corporis &:anim2E, atque adeo puriflima &No-
biliflimaEflfentia^inquaetiam omnia myftcria latitant
mirabilisef-
caci2
AqmrmSapientum. S$
ficacix &: virtntisplcniilima. IlJi porro infinitam potentiam divi-
namque virtutcm adrribuunt ,
dum inquiunt : Ellc illum fpiritum
Domini,qui terrarum Orbem impleat , &: ab initio aquis fupernata-
rit. Spiritum veritatis quoque illum appellant,qui mundo abfcondi-'
tus,abrqueinfpiratione vSpiritus Sandi, velinformatione
eoruro,qui
illumnorunt,comprchendi nequeat. Quiquideminquovislocoex
re quavis potentialiter
,
ii^mico vero lioc fubjcCto perfede ac
plenarietantum reperiatur. Infumma EfTefpiritualemfubftantiam,
quaenequecoeleftis, nequeinfernalisiit , fedaereum,purum,pra2-
ftansque corpus,mediuminterfummum&:inlimum,elecl:ilIimum
item &: pretiofillimum fub toto coelo. Vice verfa quoque ab iis
,
qui
rem non intelligant,vel primum diicereincipiant, pro re viliflima,&
quafiabjediffima, .xflumari : quum tamem amultisprudentibus
quseratur quidem, a paucis tamen inveniatur , e longinquo confidc-
retunin propinquo accipiatur,&: adhiEc ab omnibus videatur,a pau-
cioribustamencognofcatur,quemadmodum illud ex fubfequente
adnexocarminevidere eft.
In triagrande bonam
divifum^ejiattamenunurrt,
^^odcurat mundus nilqueparumque
refert.
Fert pra oculis\mambusgerit^a/i ignorat id Orbis,
Transcurritfubito nefcius artepede.
HAcfunt divitis
fumm\quinoverit artem
Verbum
dr
habens
mediumjjaudditior uUuscrit^
JEnigma Philojdphicum.
IN
quo
primateriale fubjedum artis quod Phosnix Philofbphorum
dicitur,divifum
Tcr Triniiminvcnitur.
L
3
jimigma
S6
\Aquamm
Sapientum.
^nigma
Philojdphicum.
Slcujufoiue
rei tresparticuUs tibi dico,
Non eHtquodquererismam tibi
zerafero,
Cramine
eges^frecibus^trifolino^invife lehovam\
^areunum in tribus
^
dt trihus unum aderit.
iJHi/leforent:Anima &
corpusquoque
Sfi%ltusextanty
Splendent
Sal^Sulphur.Mercuriusquegravis
7u
confidemihi^trifolinum
inteUigegramen^
Scis
vocem ^
cantum,tunc Sophus arte clues,
A L I
U D
CMVLTO EXPLICATIFS,
REs
una hoc mundo
efi.pafim
reperitur:
^hocfit
Cafu
fortuito^fedulttate carens,
Cefius dr
viridis\di6fu mirabiie numen\
Biiicce rei
ruhiduspar celor albus ineji.
Sicut aqua hucfubitofluit cr
ceuflumina vadity
Non
madidat
^magnoponderefitque
ievi.
Nomtnamiile darem.aft
hxc ignorant quoque miiic
Vuloare
efi
vifuycum
tamem artegrave.
cuti mediofoivetfapiens
qui tertio
(^
inde
ClaudetfubjeciumhicnobiU
reBus habet,
jEmgma aliud.
LApidis
hujus
genus undique eflxonccptio ejus fitin infcrno,par-
tus in terrajVitam
invenit in coclojmoritur in tcmporc,&: demum
beatitudinem
jct^rnam
impetrat.
Siigiturindigitataifta
virtute praedita matcria (qu^epartimcoe-
lefl:is,partimterrcna,&abinitio
mera confufio feu confufum chaos
cft,nuUius
cercinomuiis aut
coloris)Prxflo efl,ipfaque
bcne
cogno-
fcitur
^quariumSaptentum.
Sy
rdtur(^quam
cognitionem etiam philofophi, omnibus tcmporibus
proprincipahoperishujus
membro habuerunt}tunc illi omnia re-
quillta,&
quse porro illius pr^eparatio poftularc videtur , fummo ftu-
dio
pra^ftanda funt. Priusquam tamen unicus manuumlabor cum il-
lafufapiatur, neceflario quihbct piLisartifexantcdatamdodrinam
iibi
iedulo in memorium denuo revocet,atque fimul fideliter fiet ad-
monicus,ne prius cum arcano ifto operc, &
imperfcrutabili
,
qui fub
illo occultatus laticat,{piritu,rere fortaflis implicec, nifi illum in pro-
fundis fuis qualitacibus acque propriecacibus,acque
pro exigence na-
tura: conformicace
,
prius exploraverit.
Quemadmodum Philofb-
phorumahquis eadercmonet,&: inquit : Cumhocfpiritunihiltibi
intcrccdatcommercii,ni{!priuscognitioncm&:fcientiamillius
cxa-
dcnoveris. Mirabilis cnim Dcus efl in opcribus fuis, &: fapiencia illi-
us carcc numero,quiquc,ucifupra di6lum,fcferideri non patitur.Qu-
jusrei fanealiquotexemplahcic inmedium
profcrripoflent, quo-
modo videhcet multi , fatis lcvitcr opcri ifli fefe imphcavcrint
,
jada
aute
alea res ipfis adeo male ceilerit,ut quidam parcim in laboracorio
enecaci vcl alio inforcunaco cafu gravicerla'fi fuerint.Non cnim levis
momentiopus eft,utnonnulli fibi fingunt, &: exco,quod philofophi
illud lufui puerili 6c labori muherum comparant ,
tam parvi x(\.i-
mant. Aliaphilofophorumfuitopinio,quifccundumopcrishujus
laborcmperfcfaticiIem,&:nuIliusfcremcHncnti intellexerunt,il-
lumq; duntaxat iis , quos Dcus dignatus eft &cognicione cjus dica-
vit,adeo limplicitcr Ic vitcrque indigitarunt. Cave igitur ,
cave
, in-
quam. , &: profpicc tibi ne hcic nimis tcmpeftive tc ipflim pcriculo
involvasfcd potius omne tuum propofltum fufisad Deumprccibus,
divinoqucauxilio, utabinitio fidclitcrmonuimus', iuchoes, &:tum
nihil
omninatimcbis,necuIliforfitanpericuIo fubjacebis.
Si itaquc nunc te in oratorio tuo fummo cum ftudio exercuifli , &
cognicam
materiam ad manus habes
,
tunc in laboratorio di-
hgentiam
ftudiumque tuum commodc applicare conveni-
cntem
laborem
ad manus fumere
,
& ita inicium facere po-
tcris.
Primo
S8
Aquarium Sapientum.
Primoaucemfaspiusnucdidam primammateriam
, velprimum
Ens
jquodPhilofophietiamiiimmum Natur^eBonum appcllarunt,
anteomniadiflblvereneccHumhabes; Deinabaquofitate &: terrc-
llritate (primo enim terreftre grave , craflum
,
picuitoi um, acinftar
alicuius
nebula^,aquofum corpus intuentibus adparet} punhcanda,
iliiuiquccaliginoia,
craflenebulofaumbra, quaobumbrata, tibi adi-
mcnda eft,ut hac ratione
,
per ulteriorem fublimationem , ipfi cor &:
interior
anima,qu.x in ea occukata latitant , exinde etiam dividatur,
&: in fuavem eHcntiam reducatur.
Omnia ha:c perfici pofllmt aqua noftra Pontica ac catholica,
qua:percurfumfuumrcciprocum univerfiim tcrrarum orbemirri-
^at &:
foecundat,quajquedulcis,
pulchra, clara,limpida &: fplendida
cftjomnem au ri ac argenti,carbunculi ac adamantis fplendorem mi-
refuperans.
Benediclam hancaquam etiammatcrianoftraantedi-
iSta fibi inclufam fervat &continet.
Extractum illudCor,Animam &Spiritum,pofteacum
proprioiuo
Sale
(quod pra^dida: materiar in (pecie infertu in interiori lUo coloris
fanguineo-rubei cft,poft prarparationem vero album candidum,cla-
rum ac diaphanum evadit,a Philofophis Sal fapientiiEnuncupatum)
iterum
deftillari ac congelarioportet,utrurfus in rem unicam rc-
di^^atur.
Atque adeo
,
pcr tuum ha(5tenus ufurpatum procclTum,
(qui labor anterior nuncupatur) primolaltim purum ab impuro,
feparaitij&vifibileinvifibilej&dein
invifibile iterum vifibile, fivc
palpabilefccifti
,
quod jam non amplius tam grave groftum ac in-
cultum eft ,
ut erat ab initio
,
fed lucidiftimum odoris ctiam
lliaviirimi , Saporis vero penetrantis ,
mtmx infuper fubtiliiri-
mx ac
aereaeita,
ut ii acri permitteretur ,
de feipfb (quamvis in
feipfo
fixum inibi fit) evolaret ac evanefceret : qua de caufa Sa-
pientes
Aquam
Mercurialem , vel Mercurium Solis, &: luum quo-
que Mercurium
nominarunt fubjedlum vero hoc
,
quamdiu iti
prxdida forma
manferit, abfque ultenori prxparatione fi in mc-
dicma uti volueris
,
parum utile
,
fed venenum potius tibi erit.
Quo.
^quarmmSapientum,
'8p
Qiiocircafi
loCLipledffimo illius dono, &raultifario ufu frui vclis, i\U
terius
procederej&:per aliafingularia media^labores,pIura
tencare
te
oportet.
Intereatamenneceflario&diligenteriiesprsemonitus^ntNaturac
Operationes,quas fuccefllitemporis exercet,probe
obfervcs,eafque
in
omni labare tuo xmuleris. lUudii nofti, tunc fupradidse
prac-
parata: aquofx materiei duas partes fumito
,
5c iterum tres diverfas
partcs i Duas iflias priores partes ferva. Tribus vero partibus
aliam
materiam adde , Nobiliflimum fciiicet a Creatore fumme
dotatum
Auri Corpus
,
quod pnmiE materiiej aflinitate propinquiflimum
ei-
que amicum efl:. Hujus partem uiiamin pondere adduodecimam
pro prima Fermentatione addito ; Utrumque enim, fpiritualis nem*
pe,ac coelefliis pricparataaquea Materia,^terrennmhocSoliscor-
pus conjungi,atque in unum corpus coagulari debent.
Notandum tamenheic efl:,quod vulgare aiirum reihuic non in-
{erviat,fed prominusidonco&:mortuo quafi habendumfiet.
Li-
cetenmiilludab Omnipotente Deo omniummetallorum
pulcerri-
mumS<:pretiofilIimum declaratum fuerit, nihilominus
tamen,dum
adhuc in aerifodinislatitavic^in perfectione
crcfcendi impeditum fuit.
Per quotidianum pra:terea ufum,
interioresejusvires,hoceft,SuI-
phur feu Anima,nimirum debilitantur,
&: femperadhucindiesrebus
P
aliis illicitis,qu^ipfimimme
conveniunt,mifcetur,unitur,
atquein-
quinamr. Etficmagismagifqueadremhanc
minus
idoneumreddi-
tur. Summo igitur lludio tibi de puro,vivum
fpiritumhabente
au-
ro profpicito
,
quod in fuphure fuo, veluti antediximus,
nondum
debilitatum,necfophiflicatum
fit,fedomnino(fi per Antimonium
velperccelum
6c Spha^ram Saturnitranfiit, & inibi fefe afuis
fordi-
buspurificavit)purum
deprehendatur,alias
Materia altera cum fpi-
ritu,&:virtutefuainhocingrcdi
nonpoteft. Hoc
enimopuspero-
mniapurumcorpusrequirit,
necpenes, apud, &: circum fe impuri
quiddam
unquam
tolerare poteft.
Siigitur
nunc tam aqua:
,
quamauri, partesinrequales
(quse duo
iiondumtaxat,QUALlTATE,fedetiam
QUANTITATE mul-
M
tum
jp
Aquarmm ^apientum.
tnm
difrerunr
Jprimiimiiquidem,poff praEparacioncni facilcj rcmic-,,
fubtile j
acqiie molle , alcera aucem graveadmodiim , firmumacqiic
durumeft)
inpaterafolutoria conjunda:, & inficcum quafiliquo-
rem, vel amalguma redadac funt, tunc prinium fcx
,
vel feptem
dicbus in leni calorc
,
qui falcim tepidus lit, relinquas: tunc ite-
rum de prioribus cribus aquas parcibus unam partem detrahe, il-
lamque rocundo vicreo vafculo
,
phiola^ vel ovo fimili
, infundcr
tempcratum
liquorem in medium ilhus pone, & tunc iterumfex,
vcl feptem
dicbus ica rehnquito, &! Corpus Solis per aquam fen~
fim
diiTolvetur
.":
quo facto amborum horum conjimdio fiium fo-
mic initium ,
& unum in altero tam fuavicer &: elcganter
>
vclut .
elacies in aqua calida
>
mifcetur^ Idque Philofophi diverfimode
indigitarunt >
atque Sponfb
,
& Sponfar
(
quemadmodum etiam
Salomon in Caacieo Cancicorum fuo ait ) compararunt. Hoc fi
fadtum, tunc primam affervatam tertiam partcm quoque aliis fu-
peraddico , attamcn non in uno
>
'velad unum diem , fed diver-
lis feptem
vicibus , intropofitum enim corpus alias nimis humi-
dum fieret , &tandem immerfiim omnino corrumperetur.
Quemadmodum enim femen ,
dum terrae injcdum ab ini-
tio
nimiam aquam, pluviam,vel humiditatem habet, nullosfru-
ftus
profert , fed fuffocatur &: perit agricoI feges
; Jta etiam cunx
.
opere hoc noftro comparatum efh Hoc icidem perado
,
vicrum,
4
diligencifrime
obfignaco, vel conglucinato , ne com-pofitum odo-
TC,
fuo
deftituatur
,
vel avolet
: Pone dein in furnum tuum,ei-
que levem ,
continuum
,
acreum ,
vaporofum &: unius^gradus

ignem
fubminiftra
,
qui caiori gallinae ovis incubancis ailimiK
letur.
N O
T
A
P
Hilofophi mulra fcripferunr de vaporofo igne
,
quem ignem
Sapientiae appellarunt y.
illumque non eleraentarem &
mate^
mleni.
Aquarmm Sapienfum.
^pT
riaicm ,
fed cfTentialem
,
vel prjetcrnaturalcm
, ignem efle dixc-
runt
,
qui etiam divinus ignis
,
nominatur
, hoc eft
, aqua Mer-
curii
,
qux vulgari cum igne
,
auxilio 6d arte,
incitatur;
Abini-
cio
leniter digerico &: coquico
,
cavc
,
ne dc eo aliquid
fublimet,
vel , veluti Philofophi parabohce loquuntur
, uxorviro
imperet
, aut
maritus imperio {"ao crga coftam fuam abutatur
,
&:c. idque
tum
proceirum fuum ordine continuo
,
abfque ullo alio labore
, (
{b-
lius ignis cura &: adminiftratione cxceptis
)
a fe i^fo perficit.-
Ut-
pote primo cerrenum adjuniStum Corpus Solis totaliter
folvitur
,
conteritur , deftruitur , &: putrefcit , atque adeo omnibus
viri-
bus (pohatur
(
ubi fane ab initio caliginofum
,
poflmodum
vero
omnino atrum nigrumque colorem parit> idque Philofophicapuc
corvi nuncuparunt, & plerunque quadraginta dierum /patio fic-
ri folet) ita ut candem Anima eidem quoque exuatur, in altum
ducatur, & prorfus feparerur, hinc aliquandiu, abfque ulhs viri-
bus, mortui inftar , in fundo vitri
*
veluti cinis , h^ercbic
Poftea
vero , (i au<5to igne ,
indefincncer dirigitur
,
fenfim ac guctatira
iterum defcendit, imbibit, hume<5lat
,
potat atque confervac Cor-
pus fuum, nc omnnmo concabefcac &: comburatur,
Denuode-
inde afcendic ac defcendit
,
idque feptem ferc vicibus.
Ubi igm^
iterum uno graduincendidebet, non tamen eum in iincm
,
qua-
fi tibi cum eo properandum fiet : Medium ^ rcgimen ignis fi-
quidem
,
in quo plurimum fitum eft
,
fumma cura
&"
diligentia
adminiftrandum eft. Incerim vero
,
in vitro
,
vel vafculo
, va-
ria figna &: colores
,
(
qui obfervandi , & bene notandi fiint) ap-
parebunt. His igitur ordine confpedis , bonum eftindicium,
quod
telicifTimus
eventusfubfequuturus fiec,
Primum
(do, oftencanc grana inftar pifcium oculorum, dein circu.
luscirca
illam
maccriam
,
quxjam fubrubra
.
jam albida,candcm
viri-
dis
&
flava
fic
inftar caud^ pavonis,poftea candidiffima ac candem ru.
bicundifjjgia
, donec , adhibito ulcimo ignis gradu,anima
&fpiritus
M z
cum
^z
^Aquarium Sapientum,
eimiriiocorporejquodiiifLindojacctjinindiflbkibilcmacfixifllrnan:!
Eilentiam
uniimturjquse unio &
conjundiojpropter ineffabilem
ad-
mirationemjnon
fme horrore atque formidine,videriatque
confide-
rari
potefl : Sicquerelufcitatum,
vivuni; pcrtcdumj atqueglonfica-
tum
corpus
videtur &invenitur
,
quod clcgantidjmam purpurei co-
lorisrubedincm
jinllaralicuius
Coccini, infchabct jcujustindura
dein
omnia
impcrfcda
corpora immutar;, tangit , fanatque
,
quo dc
poftmodum
plura dicluri fumus..
OpercitaqucDEi
Ter Opt. MAX.ope &auxilio, felicitcr
nunc ad finem
perdudo, &: Sapientum Phosnice repcrta, iterum iie-
xis(^cnibus&:ccrdedcvot05,OmnipotcntiDco,quipra!cipuus,totius
hujus
operis
Relor fuit^^ro eximiis fuis exhibitis beneficiis &:gratia,.
fratiasages,&:tamdcmiliud,adilliuslaudcm atquegloriamjincmo-
lumcntummembrorumindigcntium,
&: benccollocabis,necmaIe-
ufurpabis..
Habes itaque hic veram totius PrdccfTus informatio-
nem,quo
cumNobilis ha:c ars7&: fummrun opus
, ovum nempe Phi-
Ibfophicum ,,
&
PhiIofopliorumLapis>referari,prseparari, &: abfolvii
poterit..
Epilogi loco, & hoc
quoque ficco pedc minime prserereundiim-
eft >
quod ,
fi fortuitus
aliquis error ,
vel minus convcniens operatio-
(quodfacilefieripotefl,&perfcdionemvehcmei-itcrimpcdit)com^
mittatur
,
tempcfiiveremcdium
qua:rendum,&:malomedcndum.
iiet..
Siitaqueprimo
videris
,
quodante difTolutionem ,
&:nigredi-
nem,
aliquidfcfefubhmet,
&:.afcendat , vcl quafi rubrum.oleumi
(quodmalumefl:indicium)matcriamfupernatct..
II. Si vei ante ,vcl pofl albcdincm lufto citius rubefcerc incipiat..
III.
Siinfine
{^fenonaccommDdare.vercoagulari
velit-
IV.
SimaKriaperieftum itamutata &
invsrfafiet,ucctiam, dum^
eximitur,incandentcfcrrononillico,inflarccra:Jiquefcat,fcrrumq;.
tinfrataccolbret,,
nec
poflmodum ctiam
inignefixumpermanear..
Omniaha:c,
ccrtifrimafinifteDifpofitionis^.Kegiminis
aut Ncgli-
rentise
figna funt. #lj
Quibusdefedibus ,ac
erroribus,
nifiinvaluerint,&:
mature
lifdem.
profpe6lunx
QiAquarium Sapientum.
j^j
prorpe<SiTmiirerit ,
fncile OGCurri, iHxque adhuercorrigipotemnr.
Summaaiitem induftria , fingularia itidem ftratagemata &:artiiicio-
e
manuum; operationcs hic requirimtur
,
quas quilibet peritus arci-
fexomnino
nofle debet..
Verum enimvcro, \\\ Tyronum, ac difcipulorum gratiam medix
iffaquam
breviflime hic recenfebo : Si igitur ditSiorum errorum u-
nus,
veletiamplureis deprehenderentur , tunc totum compofitum.
cx vitro iterum fumcre , illud denuo folvere , &cum antedidaaqua
Mercurii(qiiam Philofophi etiam lacvirginis, velprimaematerise,
Lac , Sanguincm , &: fudorem : Item , indeflruclibilem fontem
,
vel
aquam vit2E,que tamen etiam maximum venenum in fe continet,no-
minarunt )imbibere5hume6lare& efficacem reddcre,6^ tum iterum
tamdiucocjuerepotens
5
donecnihilamphusfubhmet, vel furfum
afcendat, autcongelatio &:fixatioinipfoopere pertcde, quemad-
modumanteaindigicatumefl;, &:redefefe repra'i'entet : DefubfC'-
qiiente fua fermencationc atque multiplicationcin tertia partcdc il-
liusutilitate plura dicentur.
De tempore,praeterea,qiiod ad id requiritur,quando,
&quamdiir
"videlicet ad quemlibec Atum ifl:a expeditio fiat , heic aliquando fu-
iiusaliquid diccnduineiTet, id quodtamenhoc inloco niillocerto
termino defcribipoterit. Didienim ifl:i
Philofbphidiverf^efuntopi-
nionis, cumquemadmodumeoipfbrum
Scriptisvidereefl:
, femper
unus prae aItero,effedum tardius confecutus fuit.
Verum antehac
admoniiimus,&:diximus,quodin
iis
omnibusnaturarquaratione il-
larebus in omnibus kkreprscfentat) bene obfervanda fiet. Quodfi'
qnis facit , illudfedulo obfervat , &m omni re fimul redum medium'.
tenet. tunccitius tali cum opere ad perfedionem pervenire poteric.
Sed ahortor fimul
&informo
te hac in re , ne fub ingreflu anterio-
ris,
velpofteriorislaboris cum calcu'otuo, hunc charaderem X,,
mcdium,
velpundum
tranfcendercfed jufl:e dividere,&:porro cumi
dimidia hujus Xcharaderis
parte;hoc eft, V.jin operis compofitionc
jietrocedQredebeas.
Quofad:o,tumpoftea,fiilIuditerumconjun-
tourecolligas
&:XX.ipfiusparcemreLl:e
numeres, inifto numero'
M-
5,
(nifi
^jf^
(^quarium Sapientum.
(nirialiudintercidatobftaculum) veUcmpore,cumopeictuo eriam
ad
finem pervenire poteris.Tali tempore contentus efto. Si enim tcr-
minum
aliquanto propius qu^rere velis,illud temerarium eft,& rrK)x
heic erratur.
Unica fiquidem etiam horate totum menfem rctar-
dat,aut>rircopiHTiadcingas,tantundcmpromovet.Probetamen no-
tandum tibi eft , nc calcuium nimis renaciter contrahas, vel, uti di-
^um , illum omnino tranfcendas. lilud fiquidem fi fieret , abortura
produceres.
Multiriquidem, per putatitiamruamfeflinationcm,vel
iitiperidam, ex fperato fuo ELIXIR NIHILIXIR quoddamadc-
pti funti
Et hoc(cum
Magica harc fcientia non adco lcvis fit momenti)filiis
fapientise,ut de eo altius cogitent atque judicent, paucis duntaxat, fi-
gnificafe volui.
^ N I G M A.
Se^temfunt
Vrbes
^
feptem
pro more metalUt
Suntque dksfeptem.,feptimm
eUnumermi
Septem
literuU
,
feptem funt
ordine verba
,
Tempora (untfeptem ^funt
totidemque loca :
Herbafeptem,
artes feptem ,
feptemaue
UptUiy
Septem
cumque trtbt44 dtvide^cautus eris.
Bimidium
nemo tunc pracipitare petefcet
:
Summa : hoc in numero cunBa quiete valent.
PROCESSUS
totius
operis breviter hic indicatur.
PRIMUS SIVE LABOR
PRIOR.
C^Uteriem dtjfelve
tuam^putrefacque
pennde,
Foft
dtflillctur ,
res facque
conguU ^^at.
LABOR
SECUNDUS
VEL
poflcrior.
Res
conjunge
duas,putrefac,nigrato
fubinde
^
Dtgereydealbefcat
donec
ab artc tud,
Tandem
^quariumSapientum.
ff
Tandem
adfipremum rubifacqueyCsaguU
profit
Res
arti
,
hoc
fa6fo
, fige^
vir am-plm iris.
it
fi
tupofihac
hoc fermemaveris , orbi.
Totum abpylvijii
faufliter
artis opu^.
3JM?f
tantam partem tangtts foteriniter
,
^
(^ua
KMiUe tibijubito multiplicabit opes,
VEL SIC;.
quod brevius.
^Are tria inc^ue uno
, rurfum
qu^re in tribtts
unttm^
Solve
c^
concluds & certior
artis erit,
& N IG M A,
in q^Lio etiamProcefrus indicatun
Spirtttts
ipfe
datur pro tempore Corpert^at iffe
Exhilarans Animam Spiritta arte cluet.
Spirttu^ iUe animam fubito
fi
contrahit
adfe^
Nullumfe abjungitfegregat aquefuo,
Tunc tria confijiunt
dr
in unafede morantury
Dvnec/o/vatur, nobi/e corpttSyOpttt,
futrefcat nec n$n moriatur^feparat
iftis
:
Tempore at
elapfo Spiritm atque Anima
%yftu
conveniunt
extremofive eaiore,
^ifquefuam fedem
cum gravitate tenet,
hitegritas
pr^Jlo efi^
nuUa
^ Ferfe6iio depy
Ampiu Utitiis glorificatur optts^
Proverb. XXlll, Cap.
Damihi^nufilii,cor
tuum, &placeant oculis tuisvi^ mcas;
TERTIA
^/f Aquartum
Safientum.
TE KTI A PA
R S*
Syrach, XLllL
Qmillum tam alte pr^dican pete/l
, qmm altm
ille ejl,
Operumfmrum minimum "vidcmm, Adulto majora
na^n-
qucnoljpsfurjt abfcondita. Omncemmqmdejl
,
idfccit
Dominu^y
^
fcitum dat Dcum
timentihmj,
DE
rumma Iiacce ,toties niinc dila arce , vel ingeniofo Philofo-
phorum lapide,ad optatLim finem perdudo
,
&: dc inius laude,
virtute &; efficacia,inefFabili eiiam iKilitatenonfufficienterfcrjbere,
vel condigne fatis prisdicare potucrunt. Philofophi prhiio enira
profumma & maxuma fclicitate in hacterra^ftimarunt
atquece-
lebrarunt, Imequonemohoc inmundo adperfeclioncmpcrvenire
poteft. Morienes enim ait : Qinhunchabet lapidem,ishabccomne,
&c nullo alieno auxilio indiget. In eo enim eft omnis lemporalis fe-
licjtas,corporalisvaletudo,&:omnisfortuna.
Eumdem illum lapidem &: porro ita commendarunt
,
quod (^in-
tus &:efficacia cjus,qua2inillo latet, (iet fpiritus quinta: Eilcnti^E,
qui
fub circulo fplendoris Lunaris eft ,
immo cfle illum ca-li fultorem,
marifque motorem. Ellb
,
pra:tcrea , illum
,
pra: cietcris ccelcftibus
{piritibusomnibuSiClediumfpiritum, fubtili(Tnnum,Nobilillimum,
puriflimumipiritum, cuica^teri omneis, tamquam Regi obediant,
qui etiam hominibus omnem falutcm profperitatcmque conferat,
omneismorbos fanet, piis temporalcmhonorem longarvamque vi-
tamlargiatur,malosvero,quiipfbabutuntur,a:terna:poenelubjiciat:
Etiniisomriibusprobatum,perfe(51:um,indlibilemqueilluminven-
tum efle.C^ocirca illum Hermes &: Ariftoieles verum, fine menda-
daciis,certum,omnis certifrimi,arcanum,arcanorum omnium. divi-
nam,ftultis occultatam, Virtutem nominant. In Summa,ultimum
&: fummum,quod fub ccelo videri pofrit,&: mirabilem conclufionera
five
itAquarium Sapientum,
j?7
five
epilogum
omnium philorophicorum
operum eumdemnuncu-
parunc
Quocirca eciam aliquoc pii Philafophi
omnino ftacuerunc,
quod
Adam-oprimohomini, efupernisilludrevelacum,
&:deinab
omnibus
SS.Pacriarchis iingulari deiiderio expccicum
fueric.
Noahusenim, arca;cxftrudor,&Moyres,quicabernacuIum,&:
aureaineovafa
,
quemadmodum eciam Salomoti in
lionoremDei
templum;6^mulcaaliaprxclaraopera,&:omnisgenerisoniamenca,
&:ingcnciaaliafad:aperfecic, longam fuam vicam
ingencefquedivi-
cias,eo ipfo impecrafle dicicur.
QiiemadmodumctiamPhilorophifacencur, quod per illud fe-
ptem arces Uberalcs invencrinc
, &: fufliencarionem fuam exinde &:
quxficrint , & confequuti ctiam fuerinc. Ec hoc Deus inipforura
emolumencumillis largicuseft
, nein fuis fludiis , &:indagacioiiefa-
pienrice,paupcrtatis caufla ,foriican impedirencur,necadivicibus
&:
impiis hujus mundi, adadulandum,velpecunise gracia, arcem &: ar-
canaiflaipfis revelandum,ipfl
, una cum fua fapientia, ob
mendicica-
tcm fuam,contemnercntur &ludibrio haberencur
Magnainfuper&:occulcamiraculorumdivinorummyfl:eria,at-
queingencesGloria;divina:divicias exinde cognoverunc
&: didice-
runc. Ec eo ipfo qu^dam corda a DE O excicata ac inflammaca
funt, uculceriusadipfiuscognirionem
dedudifuerinc.
Perillum
namquc chefaurum non magnas divicias , mundanam
, vel cempora-
lem volupcatem &: fuperbiam qusefierunc , vel confequi
concupivc-
runt, fedmuko pociusomnem
fuamvolupcacemacquel^ciciamex
contcmplationcmiraculorumincreaturisabfcondicorum
concepe-
runt:qu2eprxclara opera
&: creaturas
Omnipotentis faneillilonge
3literconfiderarunt,atqueinfpexerunt,quam,prohdolor!amoder-
nireculihominibus fierifolet, quieafdemhaudmulto
aliter
,
quam
vaccac
&; vituhjintueri folcnt
,
&:
flmul Nobiliflimam hancce artem,
propter,avaritiam
,
luxuriam, fuperbiam, honoremtemporalem,&:
voluptatem
quarrunc
, in quo longe hallucinantur.
DEIJS enim
iftiulmodi
dona
non impiis , &verbi fui contemptoribus
, (cd dunta-
xac piis, qui, in malo &: immundo hocce mundo
honeftam quiecam-
N
<jue
^S
kAquarium Sapientum,
cuevicamtranflgunt,
honcftercicruftentantjindigentiproximoma-
nus auxiliatnces
porrigunt^communicat juxta Poctx vcrticuios
:
Jn^enuifaue frohu
hanc fdliem
dat Dew arTcmy
Auro
quam munduifohere forte
nequit,
De
qua^nono^u! eft^^.liquid
fciAt ordtne z>ulgt^s,
Jrnmtis ((i^frufiri
hic qutzritAt hic Upidem.
<^)ui tenet hunc tacite , refidet
quocunqne locooptat.
Non cafitm
autfurem^nectimet ille malum.
Hac vicsfu/it
pduci
,
quihus hacfacrn munera dentur,
J-ert
Dcffs in
manihtts^ qui placet^ huiccc dahit,
Etiamfiverodeartishujusoperationc,
virtute, &: atilitatc varia
fcripta,
& per alios luce publica donata fuerincrquomodo videH-
cet hic
lapis,
pra^paratus tamen &
plus quam perfed:us fidus,
fumma
medicina inter
omneis medicinas fict
,
quo non folummodo
omneis
morbi,
utpote Podagra, &
lepra, curentur
>
fcd etiam , a de-
crepitis
ufurpatus
, eosdcm juvenefcere iterum faciat
, iifdemque
amiflas
fuas vires,
priftinumque robur reftituat
,
&: femimortuos
recreet
ac
vivificet
: nihilominus hoc in loco & meo in Tradtatu,
quum
nullus fira Medicus, ficco pedc tranfibo ne tali elogio ipfis
ipforumque
facultati aliquid hic praefcribcre videar: Sed quiillum
perDeigratiani,liabct,&:
commodc ufurparc novit,iIii,judicium
&:
elogium
ejus rclinquo.
Dc ahis tamcn illius qualitatibus &: utili
ufu^cx
cottidiana
oculari
cxperientia(cujusipfc, divinafaventecle-
mcntia,partimparticcpsfactusfum)paucahicfubjiciam.
Primo,adagnitioncmDci,qucmadmodum
ctiamipfanatur^ mi-
racula,
qose artis iftius
bcncficiomanifcftatafueruncquodattinet,
pro
fumma
fua dignitatc , non fufficicnter dcfcribcrc, vcl eloqui pof-
fum
: in hoc enim homo imagincm
SS.Trinitatis,inunadivinain-
dillolubili
cftentia , &:
quomodoilladifterat, &:tamcn onicusfaltim
Deus
fiet, ac fimul in
fccunda perfona divinitatis
,
dc humanas carnis
aiTumptioHC
, nativitate
,
pafTione ,
morte &: refurreclionc :
exalca-
tionc
^quarlum Sapientum,
pp
tione
faa itidem, &: nobis hominibiis
,
crcaturis
fuiSimortc fua merita
acternabearitudine :
Porro etiamde purificationc
peccati
ori'WnaIi3,
mediisimpetrandis/inc quibus omnium
hominumconfiiia
&:adio-
nes,
omniaquc ejurdem opera fruftra bc nihil funt : In fumma
omncis
Chriftiana: fidei articulos, totumqueproceflum.
quemhomo,
per
varias tribulationes &: anguftias,perficcre neceflum
habet,
donec
tandem iterum ad novam vitam refurgatjclegantifllme,
tamquam
'\\\
/peculo depidum,vidcrepoterit, quo depofteain
Quaru
partepki-
radidurifumus.
Sccundo, Corporalcm naturalemque utihtatem
concernens,
qu2e inde exoritur,quomodo nimirum, per Tinduram
fuam
, omnia
imperfedametalla,perfeda,&: in clarum
purumqueaurumimmu-
tentur
,
illudjpromiilismcis fidcm utfaciam, etiam
hicbreviterindi-
caturusfum.
Totiesitaqucnunc diduslapisvelElixirjfiadefFedum
co ufquc
perdudus fiet, &: modo dido ufui infervirc
& tingerc
debet
:
tunculteriusutfcrmentcturaugmenteturquc
, neccflum
eft;
alias
cnimcumTindurafiia, obfubtilitatcmfuam,
nullam
commodam
projedioneminaliisimperfedismetallis
&:corporibus
segrehabere
poterit.
Qiiocirca primum una pars
toticsdidxmedicinsefumatur,
cui
adde tres partes Auri optimi per Antimonium fufl
&: purificati,
acin
tenuifTimas laminas dedudi. Fluant fimul in
crucibtilo,
uc mo-
ris
eft.
Quo fado totum compofitum etiam in
puramefficacemque
Tinduram tranfmutabitur,adco ut cumunica
Tindura:iIIiuspar-
te,dein
etiam mille fimplicium
metallorum
partes cingcre
, &:adpu-.
rum
aurum redigerc tunc potis flt
Nota
: Quo puriora
&: matcri^
propinquiora
metal-
la func
,
eo facilius Tindura ipfa recipit
, &:
Multiplica-
cio quoque
eo altior
&: commodior
k(c
reprxfentar,
N
2,
Omne
loo
Aquarium Sapientum.
Omne
enim impurum miniifque idoncum
y
quicquid hicrepcritur^
i'eparaturj&,
tamquam fcoria: omnino abjicitur. Similiquoque
modo &: cum
imperfcdis metallis & vitiofis lapillis pretioirs gra-
datio &: tranfinutatio
fieri, & Cliryftallumitatingipotefl:, utetiam
cum
Nt)biliflimis
pretioliilimisquc
lapillis aequiparctur
j
&: multar
ailliper
rcsadhuc ah^, c^x impio mundoneutiquam
revclandx
co ipfo
perfici potcrunt.-
Tales
5-'
&id genus alias res pr-eftantilli-
mas
fsepius a nobis
commemorati Philo{bphi,quemadmodum
etiam-
adhuchodie
omneis veri Chnftiani, qui arte 6c clinodioifto a DEO-
TER
OPTIMO
MAXUMO donatidotatiquefunrx pro vilif-
fimo &c.
minimoiiihocceMagifterio
habucrunt : illx fiquidem re-
fpedu
prioris
prxclarillimx rerum ccelellium cognitionis pronihi-
lohabendisrunto.
Et in ipfa rei veritate fcias
,
quod ille, cui AltiHimus donum illud'
clcmentilTime
concellit , omnem pecuniam atque divitias hac ini
terra,
coeleftiumbonorumrelpedu,
nonfecum accxnum inpla^
tcis
itftumer..
Cor ,,omneque iHius deliderium enimeu falcim ten-
dit
, ut in seterna vita illud
,
quod heic terrcno figuratoque dumta-
xatmodo
confpexir, etiam coelefti modo &: iplain rei veritate intLie-
ri , eoque
fruiqueat : qiiemadmodum etiam illudSapientiflimorum;
Regum.
SapientifTmius
Rex Satomon ,
hb.Sap. cap.j.teftatury dum
inquit
: Majori pretia &: carins habebam Sapientiam, quam regna
&:
principatus,
charior mihi erat quam divitix
,
nec comparavi illi la-
pidespretiofos,quoniam
omne Aurum in comparatione illius are-
na
eftcxigua,
& tanquam lutum ^eftimavi argentum refpe^tu illius.
11 li itaque,
quiartemiftamadhonorem
temporalcm, voluptatem &c
divitias
coniequendas,
expetunt,pro ftulto ftiiltioribus cenfendi,at-
que
a^ftumandi
fLmry quibus numquam hoc
,
quod magno fumptu,.
laboreS^
moleftiatamdiuqu^erimt,
&: corda^animunT,. omnelque
coc^itationes
fuas ita excrucianr, obvenire poteft- Qua de caufla
Philolophi
tcmporales divitias
,
( non quod per fe malx- ficnt,Genef
.
cap.2.enima:Moyf-,aliifquclocisSS.
Scriptur5epluribus,tamquani
iespretiofa,&:pra:clarumDEl
doniim , fummopere
commeadan-
tur}
Aquarlum Sapientum, loi
turjfe
J
curpiflimi abufLis, caufla, ita comcmptim habuerunr,ucrem>
Gur,
ad
recftum verumque bonum perver)iendi,hominibus magnam
remoram
injiciar,arque omne reliquum,quod alias in hocmundo re-
^l:um>in
perverfam confudonem convertat : quemadmodum etiani
celebcrrimus
ille MarccIIus Palingcnius Scciratus in fuoPoematey
^qiiod
Zodiacum vitx-appellavit) fub figno Sagittarir, illud elegan-
terdefcripiit , &: deteftandam avaritiamgraphice
depinxir, adquem
ctiam
Ledorcm benevolum nunc ablegatum volumus^
Exquibusvrdere&colligereeft quomodonimirum virille Cla-
riflimus
,
qui vere hancce artem , vcluti ex Naturas Zodiaco fuo de->
prehcnditur,
habuicaurum &argentum,camquam bona cempora-
liajVircutis
rc{pelu,cam naiici seftimaveric acque conrempferir.
Quocirca etiam omneis,ve!uci anceamoriuimus,Sapienciam
, re-
rumquecoelcftiumcognicioncm
,
cerrenis caducisquerebuslongc
prieculerunc,&: in tota fua vita , omnibufque adco, fuis adionibus fo-
fum
eventimi
finemqae refpexerunt , uc hac rat^one immorcale no-
men
, laudemque perpecuam exinde reporcare poflinc r id qLiod Sa-
pienciirimusilleSalomon
,
inProverbiisfuis cap.XVI. eciamdocer,
inquicns :
Accepcafapienciam
, meliorenim eft illa quamaurum, &:
incellectus
preciofior argenco. Ec porro cap. ii. idemilk z Bona fa-
ma
nomenque,aic, preciofior efi: ingencibus diviciis,&: ars aura argeii-
coque
melior, Syracidcs
, vir ille fapiens, itidem cap. XXlV.ita ex-
hortatur, inquicns i Vide ut bonum
nomenretineas> certior enim ille
mancc,quam mille aurichefauri;
Ob has&alias vircuces, quseexifla Lapidis Philofophiaproma"
nanr, eumdem iflum Lapidem, uci didum fiEpius,Philofophinon
fLifEcienceu laudare acque celebrare pocuerunc
.-
quocirca eciamin
Scriptis fuisomne fludium
operamqueeo contulerimr, uc ars ifta ul-
teriuspropagari,fapienciaaccepcari,&:
vicadeniquejuxca illam coa-
fbrmari
infticuiquequeac.rnfipientibus
camen omne obfcurum,caIi-
ginofum,&
mtelledudifficileeft,vekiti SaIomon,m
Proverbiisfuis,.
ab initio ufque
ad cap. VL furamopere id conqueritur , fLimraoque-
udio^adillam
(
fapientiam)
fedandam,homines adhortatur,&: Ec-
N
^
clefiaft.
io2
AqHarium Sapientum.
cleriaft.c.^^.ica inquit: Mi filijiiimili ftatu contentus cfto, melius id fi-
quidem ,quam omne- quod mundus concupilcit. Quo major es , eo
magis te humilics , &: Dominus tibi tum favebit : Dominus namque
altilUmuSj&^magnafacitperhumiles.
QUARTA PARS.
Pfal.
LXXVin.&CMatth.XllL
^pcriaJn
os meum in parabolls
,
^
eloquar
arcana a ^mndi mfio,
QUandoDEUS omnipotensper divinam fuam vocemhumano
gcneri arduum 6c fmgulare quiddam,de admirandis, altis, coe-
leftibufque
fuis myfteriis,revelare voIuit,tunc plerumque id fecit pa-
rabolice
,
qua; parabolienobisin terrena hacce vita notse
, cottidie
oculis
noftris obfervantur
,
nobifque propofita; atque dcpitla:
funt.
ExempU gratiai cum DEUS Genei. cap.Iil.AdamomPa-
radyfo,
poftlapfum, pccnam fuam mortaUtatem corporalemque
mortcmvidehcet,indicare
vcllet, illud fequcntem in modumipiiin-
nuere &: ilgnificare voluit, quod , cum terra per fc iplam nullam om-
ninovitamhabeat,
iileverodeterrafumptus lormatufqucliet, ea-
propter
ctiam terrse rurfus limilis iieri deberet. Itcm Gen.XV. Sc
XXIlI.cap.
DumDeus Abrahamo icminisfamilii^quc fuiaugmen-
tationem
indigitare voluit, illum ftellas in cceIo,arenam inmari, &:
pulvcremterrxadtypumintuerijuirit.Iltiuiiiiodidiverfas^peramce-
nas,
fuavefque
Pracfigurationes typicasetiam DEUS in Prophetis
populo iuo
liiraelitico ,
ii iingularc quiddam ipfi denunciare voluit,
proponi & monftrari
juiTit. Idque poftmodum ChriftusipIe,os &:
fundamcntum
veritatis,in fuo Tcftamento iecit , atque adeo res om-
neis per
paraboIas,quo
mehus cjus dodrina intelligeretur, propofuit:
utpote
dumnobisilimmam
beatitudinem,verbumfuumdivinum &:
Evangeliuminnuit,
tumprotypo utiturbono
maloquefeminc,five
ziza-
Aquarium Sapkntum, lo^
zizania,
quamhoftis in agrumrererat : lcemoccultato thefauro^Si:
mar>-^arita,granuIo
triticcojgrano rynapiSjfermentOj&c.
{yid(dehi(ceLuc, 8. M~itth.\s
&
i^ Lhc.\^.('^
AUtth.^^.cc^
Dum
pr^terea Regnum coelorum prarfigurat,
nobis parabo-
lam,
ckmagna Co^na(ScnuptiisRegis, proponit : quemadmodum
etiam
univerfam Eccleriam Chriftianam, ejufdemque ftarum , cum
vinca ,
&: Rege a miniftro rationem exigente
comparat.Item ea quo-
que
iimilitudme utitur de Nobili Domino
,
qui famulis fuis bona fua
concedit,
deperditabove&:ove,fiIioperdito,
&:idgenusparaboIis
aliis.
Vide (Jl^Utth. i8. Lhc. i6. CMatth.
25. Luc,
1%, L^Urc.ii.Luc,
i^.Lfic. 10.
Quum itaque nobis ifliufmodi exempla Sc fimilitudines unice &
folummodo ideodatasfuerint, utillud, quod cceleile , &: humana:
imbecilliratis ergo ,
dilficile comprehcnditur
, eo faciliusintelligere,
nobifqueimaginaripoffimus: quanto potius igitur acternus DEUS
fummum
bonum
,
Filiumfuum
, Dominum
& Servatoremnoftrum
Jesum
Christum videljcct, qui totum humanum
genus,obe-
clientia&:meritofuo,de morteseternahberavic,
regnumque gceIo-
rumreparavit,nobis in corporalialiqua figura
proponere debuiflet ?
Illud iiquidem fummum myfterium
Deiomnipotentis
difticillimeab
hominibus comprehenditur.
(
Ephe/^. Col. I.
Bfi.^^.
Ccelirorem
^emmmt.^nuhespkAntpftis:
Ttrrafefe
aperiat, virefcat.. ^proferat Salvatorem.
)
Etlicetilludnobisin Vetcri
Teftamcnto,
&: aliasetiam in aliis
typis fig. lificatum f uerit, mIfaaci Sacrificio
videhcet , &Jacobi Sca-
la
,
Joiephi venditione mirabilique Statu , ferpente a^neo , Samfone,
Davide&jona:nihiIominustamen
DEUS
omnipotens tamaltum
&: coelefte bonum
,
ex abundantia,alia
quadam, mirabili &arcana rc
tamen
,
nobis hominibus ad magnum
Natura^ hbrum
prsemonftra-
vit &: in lucem
protuht , ut hac ratione, juxta aha , etiam corporaicm
aliquam
,
viiibilem
, apprehenlibilemque ideam coeleftium iftorum
bonorum 6c donorum
habere pofrimus. Qiiam
terrenam corpo-
ralem-
to4
jAquartum ^apientum.
ralemque
rem ille ipfc in verbo fuo nobis icapLopofuit, dumapiici
Propheram
Jefaiam cap. XXVllI.fic aic- Ecccponoin Sion angula-
rem
lapidem, probatum benequc tundatum lapidem : Qui crciiit,
non
fugit. Similiter &L Regius Propheta David per Dei Spintum , in
CXVIII.Plal.ita
inquit : Lapis
,
qucm architedi rejecerunt , angula-
ris
lapis
fadus. Id a Domino
fadum S^ mirabile efl: oculis noihis.
Quemadmodum ctiam iftam pra::figurationemmodo dictusaugula-
ris
Lapis
Chriftus ipfe Matth.2iadfederivat,inquiens: Annum-
quaminScripturalcgiftis?
Lapis,quemrejeceruntarchitedi, lapis
anf^ularisfaclus ,
aDominoid fadum &:miriibile eftocuhsnoftris:
quiinillumincideritconquaflabitur,
inquemautcmilleccciderit,is
conteretur.
Id quodS.Petrus Ad. c. 4.&:infuaepifl:.quemadmo-
dum
etiam Paulus ad Rom. IX cap. verbis ferme iifdem repetunt at-
que
defcribunt.
IUum
probatum,bcncdictum, &: coeleftem lapidem
J
E S LI
M
CHRISTUM (
Luc.
10.
"v-
23. 24. )
jam ab initia mundi omncis Ar-
chipatres,&:
SS.Patriarch^,qucmadmodum etiam,pofl: illos,omneis
d
Deo illuminati homincs , magno deflderio cxpedarunt,&: fummis
prccibuscontcndcrunt,utipfis,juxtapromifl]ones
Chrilfum etiam
incorporahviflbiliqucipccicintucriliceat.
{Rom.io.v.ii
13.)
Quo-
circaliilluminSpiriturcdcagnovcrunt,w:confequurirunt,tunciI-
lo ipfo in
nota ipforum vita dcle6lati funt,atque adco in omni pcricu-
lo,ufqucad
finem vitx' fuse^invifibiliifto fulcro nixi funr.
Quamvis vero ccclcftis &: bcncdidus ifl:e Lapis a Deo toti huma-
no
generi ,
tam divitibus quam
pauperibiisabrqucomnimerito&:
gratis
omnino in genere datus fuerit :
{CM/itth. 11. v.
6.) nihilomi-
nustamenabinitioin
hodiernum ufque
diempaucihomincshocin
mundorcperire ,
&:
comprehcnderepotuerunt;
immomajori ho-
minumparti
omnibus
temporibus occultatus , &:
gravc offcndicu-
lum
fcandalumquefempercxtitit,quemadmodumEfa.8.
cap.de co
etiamantcvaticinatusefl:,
dum inquit : Erit lapis oflx:nfionis
,
&:
rupes
fcandali.
Itemlapfus&:laqucus,ubimultiimpingent,cadent,
confringantur ; illaqueentur, atque capientur.
Quem
Senex illc
Simeoa
Aquarium Sapientum.
lof
SimconLuc.i^cnp.cciamin
fpiriru vidii:,dumaclMariam,cceleftis
angularislapidis
matrcmjita dicit: Ecce, Eccehic,Iocabitur in la-
pfum
&
refurrcdioncm multorum in IfraH &in fignum,cui contra-
dicitur.
Simili quoquemodo & S.PaulusadRom.^.idem teftatur,
inquiens
: Impqgcruntad lapidcm incurfionis , &rupemrcandali:
Quieniminillumcrcditjnonconfundetur. ItemS.Paulus in i.flia
cpilt.2. Hiclapis credentibuspretiofus,incredulisverolapisoffen-
iionis &incurlionis, &: rupes fcandali
,
qui in verbo impingunt , &in
eum non credunt,in quo locati funt. (^Ecctef.^7^.^ Qua ratione modo
Gommcmoratusillepretiorus,benedid:us,&coeleftis lapis,cumto-
ties ante diclo terreno,corporali Philofophicoque lapidc tam artifi-
ciofeconveniat,id hic exipfo fLmdamento, &;utriusque defcriptio-
ne demonfh-abicur,&: alter cum altero comparabitur. Ex quo co-
gndfcetur &: videbirur
,
quomodo videlicet tCrrcnus philofophicus
lapis vera qua:dam harmonia tS^ typus fiet veri,fpiritualis , & ccclellis
lapidisJESU CHRlSTLinquonobis aDeoctiamcorporalimodp
proponitur, &fpecie invifibili pr^monftracur.
Primumigicur,quemadmodum in veraagnicione primx mace-
riae [i.Cor.i.Loquimur dcArcana^c^
ancc didi cerreni Philofophici
lapidis(^idquodpro principalimembro,&:fummo myfterio haben-
dumjillis,quiillumprarparanc(^^w.ir.0^tfW|>r(!?/;(3'4^''f.)&:eoi-
pfojinhaccemporalivica, omncm felicicacem(quxaDEOnobisin
^vicernicaccmparacaeftjconfequieonancur
,
&:fimulin agnitione
cceleftis asccrni lapidis (hocefl:rccli,veri,&: vivi DEI,creacoriscosli
ac cerrx,indiflblubilis triunic^ efIentise)occupati funt.adhuc multo
raagisintereft,&:plura infuper fcire necefTum habent : idcirco eti-
amfupra^inprimaparte, univerfalemNacuram,una cum proprie-
tacibus fuij.fine qua opusillud fruftra infl:jcuicur,ance omnia benc
difcendam
acque cognofcendam q.^c monuimus. Si enim homo ad
fummum
bonum pervenire cupic,cunc, pra: C2eceris,rcbus omnibus,
primo Deum,
dein feipfum rede agnofcere illum oporcet (Acf^\y,
Nam in
ipfo i^/i^/f/^f.)DEUM fiquidem, &:feipfumagnofcere
fi quis difcic(hoc
eft/cire qui nos horaines fimus , unde forciamur o-
O
rigincm.
lod
Aquarium Sapientum.
riginem,adqiiidcreati ,
&: quam proxime Deoadfinesfimus^pro
(ummai^pientia ,
fme qua difficillimc adfupra did:amfelicitatem
pervenitur,haud
immerito &: haberi & cclebrari dcbet.
Quomodo
&; ubi vcro talis agnitio fummi & coclcftis illius boni
rcpericnda
, agnofccnda, QiUX.d\(ccnd.^(\QV.{Ecclefz^,EgofHmubicjue
(^c.)rcicndumeft,
quodillam
,
quemadmodum &:terrenus lapis
PhJlorophicuSjquijuxtadefcriptionemfuaminuno&duobus, qux
ubique
rcperta
funtjfaltim in uno, & tamen duobus,cfl:,quarri com-
pararive debeat &:
oporteatrid quod nihil aliud,quam
i^ternum DEI
verbum,
6<:SS.divinaScriptura, VetusNovumqueTeftamcntum
(Efi.S.
Immojuxta.
igem)c{i ^in quibus redus cccleil:is,fundamen-
talisangularisque
lapis unicc &: lolummodo quserendus atquc in-
quircndus
cftiqucmadmodum
etiam Dcus Pater fub ipfa , in montc
Taborenfifada
,
glorificatione
,
adhoc fuum verbum digito quafi
monftrat,
dum Marci ^.Luc
9.
ita ait :
Hic cft filius meus , dilcdus,
huncaudiatis&:c.
Similiter&:Chriftus,eflentiaIe &: a:ternum DEI
verbumipfum ,
illud adfederivat, (/y^/ii9.)Ioan.i4.iicinquicns:
Ef^o fum
via,veritas,&:
vita : Ncmovcnit ad patrcm
,
nifi per mc
, ad
SS. divinam
fcripturam ,
velinfallibile divini verbi tcftimonium
(/4.34.)Efa.8-ait:AdLegcm,atqucteftimonium. Et Chriftus, di-
dus illc
angularis ipfe Ioh.5 .illud etiam partim requirit
, &: poftulat,
duminquit:
Scrutaminifcripturasjputatis namque vos habere vi-
tamin ca,
&: illa cft
,
qux dc mc teftatur. UndeDavid quoque
in
Plal.ii^.illud
ipfum longe ante confcfliis cft,inquicns:Dclcdor,
Domine ,
mtcftunoniis
tuis
,
mci cnim funt
,
conliliani; Lncerna
pcdibus
mcis,
Domine,
vcrbum tuum:magis gaudco de via tcfti-
moniorum
tuorum
,
quam de omnibus divitiis. Itcm
,
coniidc^o
vias tuas , &:
ambulo in tuis tcftimoniis.
(Vide
Gen.i}. Pfil.^y Efi.^.^9.
ler.^i. loh.io.i^. Rom.^,
iCor.^.)
Porro,
ubi,
&: quo in loco SS.fcriptura: {Ecckfi^.k mundiini.
tio^
cceleftis
hujus lapidis prima matcria
,
vcl cffcntia , fundata
fiet,
mukis in locis, hmc inde
exprefle demonftratus &:ob oculos
pofitus
Aquarium
Saptentum.
to:^
pofitus
eft,
prsefcrtim vero Mich.cap.^.Jegitur:
Cujus egreiTus al>
initio
&:
tcrnitatc fliit. Ipfe lapis angularis
quoque illud ipfum
teftatur
Ioh.8, cum ludseiillum, quis eflet , interrogarent , re-
fpondit:
Primum ille
,
qui vobifcum loquitur.
Et porro ita lu-
d;cos
compelJat: Amen, Amen dico vobis , antequam Abraham
eflet,
ego eram. Ex quibus teftimoniis fequitur, quod nuUum
initium,
fed ab omni arternitate primum fuum Ens Iiabuerit, &:
abfque
omni fine in omnem a^ternitatem etiam manfurus efi:.
Et
quamvis illa agnitio nuUibi, nifiin DEI verbo,vetcri, atque
Novo
Teftamento, confiftit, & ex illa ipfa impetrari poteft : ni-
hiJominus
tamen iJIi
,
qui eam inquirit, {^.Tim.
y
Et cum ttmpHeri-
/M)indicabo
quod fumma hic diligentia impendcnda fiet, Si c*-
nim
aliquis ab initio ifta in agnicione crraret, vel finiftre rem tan-
geret , is tum omnem fuum fubfequentem laborem fruftra im-
penfurus eflet. Omneis idcirco fefe recte probare , relamqu&
aureamapprehenlionem, in verbifcparationeheic rc<5i:eaddifcere>
ocuJos(inteJlige
animi 6c animae) bene ac rccle aperire
,
idquein-
terno
lumine, i.Iohan. ^.(quod DEUS ab initio in natura & cor-
de
noftro
acccndit)acute intueri &c agnofcere debent; Qui enim
cxternis
corporalibus dumtaxat; (literah modo)abfque interno o-
cuIo&:
divino Jumineillam impetrare nititur
,
is equidem tamcito
SAulum pro
^nulo intueri,&:doco rccli , fibi viam erroneam , aut fmi-
ftrumintelledlum
exinde eligere,&: haurire potentrquemadmodum
cnim
hoc in terreno lapideipfius defcriptionem juxta,multis Iio-
minum
milhbus obcigit:itaetiamin hujus cccleftis notitiacottidie,
proh dolor ,
in majore potioreque parte ido^ reprifentat:id quod
tamen non verbo, aut Jiteras, (illud enim utrimque bene funda-
tumyedmulto potius oculo
,
qui inliominefalfus eft,unice&: fo-
lummodo imputandum
:
quemadmodum etiam Chriftus ipfe,
Lucii.&i.Cor.^.ait: OcuIusJumen corporis,ftautem ocuJus tuus
nequam eft>veJ erit,tunc &: corpus tuum obfcuru caliginofumq; eft,
veJJumenintenebras
effiGit.Itemcap.17. EcceRegnumDei,ait,in-
trinfecuseftinvobis; Exquo dariflime apparet
,
quodluminisin
O 2 homine
loS
Aquartum Sapientum.
hominc
agnitio
,
primum ex intrinfcco , &: non ab extrinrcco^intro-
fcrrioporteat,quemadmodum
id SS.Sciiptura muldsin locishinc
indc
tcftiitur.
Quod externum
obje6lum,uti loqui folefit, vcl htera imbccillita-
tisnoftrarcauflafcripta^internoaDco
implantato &c conccilb gra-
ti^e
Lumini,{altim
pro teftimonio Matth. 24. quemadmodum etiam
oralcpcrccptumvcrbum,proincitatione,
Scauxiiiomediato
, vel
promotione
ad illud 6c habendum bi a^ftumandum
eft. Exempli
gratiarSi tibi alba &: nigra tabula
proponcrctur,&: interrogareris
, u-
tra illarum
pro nigra , aut alba, habenda eflct. Sin vero agnitio duo-
rum
iftorum
divcrforum
colorum non antea in te eflct,tunc propofl-
tam tibi
qua:fl:ionem,ex
nudis mutisque tabularil objedis tarde mihi
diflblvcrc
pofles:(/^/^.-?.
lHudautem vebisfirt^fidc
iis.qui vosfeducunt)
Agnitio
flquidem non
exiftistabulis^quasmuta^funtScmortux,^:
ipfx non
ao-nofcerc
poflunt,fed cx tuis tibi innatis,&: cottidie cxerci-
tatis
fcientiis,
fuam
trahit originem^
Objcdo quidem
,
velutietiam
antea
didum
movent
renfus,& ad agnitioncm anfam
pra;bcnt,ipfam
vcro
afrnitioncm
neutiquam illa largiuntur ,
fcd ab extrinfeco
,
ex a-
gnofcente,&:iftiufmodi
colorum
fcientiarum judicante profcrrio-
portet.Similiquoquemodoflquis
a te materialemexternumque i-
anem,
vellumencx
pyrite, inquo ignis
,
vel lumen, occultatum
eft,a
tccxpeteretjtuncoccultatum
&: arcanum illud lumcn non iw
lapidcmintrofcrre,
fed multo potius
,
peradpertinentcm Chaly-
bcm
,
qui
ncceflario
adefle ,
&: occultatum igncm in lapidc movcrc
&:
cxi:itareoportct,exlapidccliccrc
&:manifcftarencceflum habcs:
quitamenignisetiamanteomnia,in
bonoeam adrem benepra^pa-
rato
fomitc,niii
ignis ifte cito iterum cxtingui &:
evaneiccre debcar,
excipiendus
&:
adflandus cft. Qup faclo rcdc fplcndentcm igncm
habcrc,&:,quam
diu
eundcmfoverisatque
confervaveris, prolubitu
tuo,quicquid
volueris , cum eo efticere poteris.
Qiiemadmodum
etiam
iimili modo in
homine
coelcfte &: divinum illud Jumcn oc-
cultatum, &:,
vcluti antea
didumjUon ab cxtrinfeco in homincm in-
trojfcd ab
intrinfcco
provcnire
neccflfum habet.
QuMad fl ab
initio a
*
Dco
Aqmrium Sapientnm, lop
Deo
per
vcram fidem,&: cum porro per media,auxilia, lcc^umj
audi-
tum,concionatum,&pcn;modum quoqueper fpiritum
S.quemno-
bis
Chriftus reparavit , & dare promifit, {loh.
14. Nemo venit adpa^
treminifiperme)in
obrcuro,caliginoroque,attamen
candentc corde,
tamquaminaliqud fomice,'iterumre6i:e infpirari , accendi &: fplen-
dens
fieri poteft, in quo noftro corde tum Dcus poftmodum
^labo-
rare &:
opcrari habet.-In credentium fiquidem cordibus,&:in
lucc in-
acceffahabitationem fuamhabere expetit. Etiamii enim nullus ho-
mocorporahbus externisque fuis oculis Deum unquam
vidit,nequc
etiam videre poteft , nihilominus tamen cordis oculis internis videri,
judicari,&:agnofcipoteft. Licetquoque&: didumillud
clarumlu-
menintotum mundumfplendoremfuumimmiferit,omneisqueho-
mines,abfque
ulla aliqua difterentia adhuc cottidie eluminet:nihilo-
minustamenmundus
,
juxtacorruptam
depravatamqucnaturam
fuam illud neque rede viderc,multo minus vult agnofcere:quocirca
etiamtottantsequeviaserroncse
,
&: pernitiofas opiniones dc eo au-
diuntur.
Id quod hac in re benc confiderandum,
notandum,atquc
obfervandum eft
:
quod videlicetDEUS hominiin fumma
corporis
fui parte non fruftra^^: fortuito duos oculos, auresquc totidem com-
municaverit.
Eoipfo
eniminnuerevoIuit,quodvidelicethomo
du-
plicem vifum &:auditum,internumatque
externumnempe,
difcerc
atquc obfervare necefllim habeat
: adeo ut interno res
fpirituales
ju-
dicare
,
externumvero&:fuxquoque
parti i. Cor 2.
dareatquc
adtribueredebeat
:
Qu*ediftindioetiaminverboSpiritus,&:porro
quoque Litera2,fumma diligentia obfervanda eft :cuj us gratia &: e?o
quoquefimpIicioribus,quo faciliusad
meliorem
commodioremque
triunius lapidis, inquofummareifitaeft,
agnitionem
informentur
atque
perveniant, illud paucis faltim innuere &: quafi
admonitionis
loco heic obiter indicare volui.
Quemadmodum
autem materia terreni Philofophici
lapidis co-
rammundonauci,nulliufquepretiixftumatur,
immoqualiomnino
rejicitunita,
&:fimiliquoquemodoChriftus
,
asternumPatrisver-
bum,clenodiumNobiliiTmum,
&:coeleftis
piobatusque
triunusla-
O
3 pis
iio Aquarium Sapientum.
pisa
potiorc hominum parte in hoc mimdo
vilipcnditur,exocuIis
noftns
dimittitur
,
&: itajam
,
ut in ipfa rei veritate ita loquamur,
fercnihilindignius,vilius,atqueabjedius,quamiprumDei
verbum
falvificum. Vndc ctiami.Cor.i. pra^fctim a mundi hujus fapienti-
busStukitiaappcllacur ;immonondumtaxatnaPici
arftumatur^at-
quefloccipcnditur,
vcrumcriam adhuc, tamquam aliqua ha^rcfis
damnatur,bannoquc
profcribitut: idquodpiohomini,
adtantam
blafphcmiamaudicndam,
fLimmumeft corddlium. Verum cnim
vcroututfit
rcctccrcdentcsco probari,&antc allcgata tcftimonia
fubrcqucnteradhuc
rcclc implcri oportetrld quod etiam loannes
cap.i.tcflaturdum inquit : Erat(intcllige verbum)in mundo
,
&c
mundusilludnonagnofcebat.
Itcm
: Veniebatinproprietatem fu-
am,&:tamcn afuisnonrccipiebatur.
Qucmadmodum etiam corporale tcrrenumque fapientum A-
quariumxujusvirtusatquccfficacia imperfbrutabilis una cumma-
teriafbamulrifarianominaa Philofophisfbrtituscfl:, ita etiam NU-
MEN
&:LVMENillud unicum,cujus virtus atque omnipotentia
fimilimodoindagarinequit
inSS.Scriptura multos variosque titu-
los atque nomina habet, quorum pr^ecipua utrimque heic nos ordi-
nc rccenfebimus. Appcllatur Lapis philofophorum vetuftiflimus,
occultus vel
ignotus^naturalisjincomprehenfibilis, coelcftis , bene-
didusjconfccratusquc
Lapis Sapientummominatur verus finc mcn-
daciiSjCcrtusccrtiflimorum,
arcanus omnium arcanorum", divina,
ftultisoccultata,virtusatq;efficacia,fl]mmum
& ultimum
,
quod
fub ccelo
vivcndum,mirabilis
epilogus,vcl conclufio.omnium Philo-
fophicorumoperum:
Nuncupaturitidcm idonea&: perfeda omni-
umelemcntorumcomparatio ,
corpus incorruptibilcquodanullo
clcmcnto
tangi queat : Vocatur,pra:tcrca,quinta efrentia,duplcx
&
vivificans
Mcrcurius,qui ccclcftcm fpiritum in fehabet
,
omnium ae-
grorum
impcrfcdorumq-,
mctallorum fanatio , jeternum lumen , o-
mnium
morborumfumma
Medicina,Phocnixnobilis, fummus No-
bilifhmusq;thefaurus,velfummum
Naturas
bonum,univcrfalis triu-
nuslapis,
quianaturaextribus conjundus, &: nihilominus
tamcn
unicus
Aquarium
Sapientum,
m
nnicnseft,immoexuno,duobus,tribus,quatuor,&quinquegenera-
cur &
efficitur. Item Magnefia Catholica, vel
rperma
mundi
cujus
generis&pluraalianomina&tituios
apudPhilofophos
reperire
li-
cet,quiuniverlimomneis haud incommode in
fummo
pcrfediill-
moque
numero(miIIenario)enuncidri atque
comprehendi
poterunt.
Quemadmodum inquam, terrenus Philofophicusque
hicce
lapis
unacum fuamateria, multadiverfimodaqueimmomillepene,
vti
didum eftjnominahabet jinde quoque mirabilis
appellatur:
itaet-
iam hi
, &c id genus alij fupra commemoraci
cituh'
atque
noraina
muito potius,immo inlUmmo gradu a DEO
omnipoccnte
Sc
Sum-
mo Bono pra^dicari poterunt.
DELISfiquidem,immoDeivecbum
arternus illius filius
,
redus,
asternusjpretiofusj&probatusanouia-
risfundamentalifque lapis efl:
,
quem architedi
rejecerunt,
atque
profcripferunt. (/4.28.
/yTiiS. Matt.zi. A^.^. Rom.^.
i.Pet.z.)Ycms^
vetus, imovetuftifrimuseft,
quianteporitamundifundamenta,&:
abasterno, fuit. Efa.45. Dan7.Era.43. Pfal.po.
Rcctus
, occultus,
ignotufque DEUS cfl:,fupernaruralis,incomprehenfibiIjs,
cceleftis
benediclus
,
&:fummelaudatus Marc.i^".
Solusfalvificus
, atquc
adeo omnium Deorum DELIS,Deut.
10. Certus,
&:veraxeft,qui
mentiri nequic^Num.i?. Rom.5.
Omniumcertiflimus,
qui,proIu-
bitufuojfacitquod vultjvelfoluspotens
Gen.i^.Ephefj.
Arcanifli-
mus
&:
2eternus,in quo omnia myfteria
&:thefaurifapientiiE
occultati
latitant
,
Rom.i6 Colof
2. Sola divina
virtus
&c
omnipotentia
quse ftultis
,
vel fapientibus hujus mundi
occultata
& ianota
funt!
Reda unica
,
&|perfe(3:a omnium
elementorum
eft
comparatio
, i
quo,per quem,&: in quo omnia funt
&proveniunt,
Rom.ii.
&
Jac!r.
incorruptibilis efTentix,
quasanuUoclementodiftblvi
velfeparari
pocuitPfal.Kj.Ad.i.i^.Quintaitidemefteftentia^immoomniumef-
fentiarum
eftentia,&: proprie tamennulla
eftencia.
Verus
redusque
duplexMercurius,veIGigas
geminse
fubftanti^Matth.i^.
qnem-
admodum
Hymnus de eo canit, Drus a natura
homo
heros
&:c."qui
cctileftcfpirituminfe
habet,qui omnia vivificatimmo
vitaipfaSap
7.
Ef.^z.Joh.i^.UnicusperfedtusqjSalvatorommumimperfectoruni
corporuin
JJ2
Aquarium Sapientum.
corporum &:liominumeft, verusco^leftisqucanimsemedicus , jc-
tcrnumlumenquod omneis homines illuminacEra.c^o. lohan.i.o-
mnium morborumfummaMedicina,rela Tpiritualis Panacxa Sap.
i6.
NobilisPhocnixquifuoSj pcrvcteremferpentem
5
Diabolum,
vuhicratos necatosquc pullos , fanguinc fuo icerum recrcat &: vivifi-
cat^immofummus thcfaurus, vel fummum bonum in ccelo &:in ter-
raPfal.S^ Sap.j.Triunaunjvcrfahs cflentia,
qu.^
JEHOVA appella-
tur Deut.6.&: ex uno,divina ell'entia,dein ex duobus , Deo &: homi-
ne,cx tribus, pcrfonis vidclicct^ex quatuor,urpote tribus perfDHis,&:
una divina cflbntia
,
qucmadmodum ctiam ex quinque tribus pcrfb-
nis,&: duabus cflentiis nimirum , divinus &: fimul humanus cfl. Efl,
prxtereaDEUSredaMagncfiaCathohca, vclfperma mundiCa-
thohcumloh.i.aquo
,
perquem
,
&:inquoomnes cjeleftes atque
terrcnx crcaturx cflcntiam
,
motum^&^origincmvfuamfortiuntur
Gcn.i. loh.i.
AiSt.iy. Rom.ii. Hcb.i. &:infummaa&:, initium&:
finis', inquit Dominus
,
qui eft
,
qui erat , &: qui venit , omnipotens
Apoc.i.
Verum enimvero quemadmodum in fupra commcmorato opcrc
Philofophicononfufhcit,fiquis tantum materia^ cognitionem ha-
beat camdemquc pro triuna cffcntia agnofcat
,
atque quahtatcm
proprictatemquc
ilhus didiccrit : Sed infupcr fcitu neccflarium
cft
,
quomodo vidchcet illa adquiri
,
illiusque utilitatis parti-
ccps ille ficri queat : id quod nullo aho modo fieri poteft,
quam ut ,
velutilupradiximus, tresiftse res priusfolvantur
,
at-
qucputrcfiant,quoipfi
caliginofafua umbra,&:hirfutaeflentia, qua
primumobumbrata,
&:exindefn deformi in humanaquefpeciefpc-
(n:atafuit,iterumdctrahitur:dcin,pcrulterioremfublimationcm,cor
&: anima illius interior,qua^ in ca occultata
,
per
catholicam dulccm
&:ignisinftarlucentem
aquammarinam ex illadeduda
,
&:incor-
poralcm aliquam eflcntiam redadafuitrita &: mulco minus nos triu-
namillamdivinameflentiam , <\\.\x JEHOVA
dicitur, agnofcere
J)oflLimus,nifl prius illa(refpc6lu noftri)etiam quafi diflToluta,
purifi-
cavijVclamencumqueMoyfis atqueiracundafpecics
,
qu^nobis a
lucura
AquarmmSapkntum.
lij
naturaimpcdimcnto
terriculamencoquecft,
ipfiabflrahatur,&:pcr
ulteriorem
divinamilluminationem cor &interna
anima,quae in illa
latetjhoceftjfiliusejuSjquieftChriftuSjOpc&auxilio SpiritusSan-
^i,
qtii fimiliter, inftar alicujus purseaquse
cordanoftrapurificat
Efcck.5^.Era.44.immo
tanquam divinus ignis illuminat Ierem.23.
Matth.5.
& fuavi dulcique folatio implet atque recreat
Joh
.16,
Ephel'
4,ex ea producacur , difcatur. Adeoque DeusiratuS;,poftea
placatus tibi appareac.
Quemadmodum aucem in opere Philofbphico materia, intres
fuas
panesvel principia diflblutaproprio fuo fale poiro congelari
&:inunicamefl'cntiamreducioportet,id quod poftmodumSalfapi-
cntieappelIatur:itaquoque DEUS,6dcorejus,hoccft,fiIius paren-
ti,perfaIipforum proprium, quod Deo itidem cflentialiter implan-
tatum,uniri,prounoDco agnofcij&nonproduobusaut tribusDiis
&: eflentiis haberi &: credi debet. Si itaque hac ratione Deumper
e-
jus filium agnovifti, &r quafi feparafti , &: tamen divinse fapientix fpi-
ritu,&charitatisvincuIo iterum copulafti atque conjunxifti : Eccc
tunctibiinvifibilis ignotusqueDELlS Efa.
4y.
)am vifibilis, agnofcf-
bilis,&:
intcIIigibiliSjfadus eft,qui tibi etiam non amplius
,
quemad-
modum
antea,itairacundus
&:inhumanus,(edhumanrflimusadpa-
ret,requeatepalpari,&videripatitur, cum tamen DEUS ,
ante-
quam Chriftus, filiusejus
,
innobis foniiacusimaginatusque fuir,
Galac.^nobispotiusccrribilis DEUSjDeuc./.iS. imo ignis confu-
inens eft&:appellacur. Ifta tamen criunius divinae eflencia^agnicio
tibi nondumfufficic, nifirn ulceriore ilhus agnicione CpraEfercim cor-
dis illius)progrediaris,& adcrefcas. Qucmadmodum enim fupra
didum&hadenus pra^paracum^fubjedumin opcre Philofophico,
abfque ulceriore pra^paracione, ad medicinam corporalem cibiplus
obeft,quamprodeft:icaeciam
Chriftus, i.Joh.4.nifi illum melius
gcrfeliusqueagnofcas,adfpiricuaIem animie cuae medicinam, cibi
adhucparum
conducibilis, (Q.d mulco potius ad damnationcm tibi
Tcrgerct. Quocirca etiam tu,fiipfius, coeleftiumque illius dononim
ihcfaurorijmquepariicipesfieri,iisdemque beate uti fruique velis,
P m
jj^
AquanumSapientum,
mperfonaliilliiis
agnitionc &porro progredi, illumquc
non, tam-
quam purum
merumqucDeum, tibiproponere &: imaginari, fed
impletionemtemporis.aDEO adiddeftinatum, Gal. 4. inquoad-
ditamcntumfuumaccepit,
hoceft, ftmulDeus &: homo, hominis
hliusfa<3:us
eft,probcobrervarenecefl*umhabebis.
Nam,qucmadmoduminopcrc Philofophico itcrum diflum eft,
quod prima:
materi3e(liad cfFedum fuum dcduci,& tindura, ad cx-
tcrarimpHciametallapcrficicnda,fieri dcbcat,)
ahudquoddam cor-
pus
metallicum
nobliflimum,&:primx matcri^c adfine
,
gratiHimum
acccptiflimumquc
porroadponi,cumilla uniri,&:in unumcorpus
rcdigioporteat.Itaquoque&; heic,inopere Thcologico diviniE na-
turaefiliiDei
(fiillautifrui,illiusquc participes fieri voIumus)aliud
quafimetallicumcorpusjh.e.caro&fanguis, humanitas, velhuma-
nanatura(qu2eomniumCreaturarumdigniiIima &: divinar naturae
propinquiftima atque ad illius imaginem crcatacft)adjungi, uniri
& in
indiffolubile corpus fimulrediginccefliim fuir.
Quemadmodumautem in prxfigurato operc Philofophico cum-
primis,diximus ,
notandum obfcrvandumquefuit, quod
,
vulgarc
auricorpusadopusillud minime convenicns,{cd proptcr impcrfc-
dioncm
iuam ,
aliosquc multifarios dcfedus
,
(quibus cft obnoxi-
iim)
inutile ,
&: quafi mortuum cenfendum a'ftumandumque fit,
atquCjCa
ipfa dc caufaCorpus purum clarumquc(quod abfque omai
impuritateacdcfedu ,
&:nullo dolo adultcratum aut intcrno fuo
fulphurc
debilitatum
fict) accipi dcbcat. Ica ctiam multo mi-
nus heic
divinx
filij Dci cflcntix non vulgaris humana na-
tura >
utpotc
qux in pcccatis concepta
,
pcccato originali in-
quinata ,
&: adhuc cottidic peccatis a(5i:ualibus
,
&: pra^tcrna-
turalibus
infirmitaribus fquibus omncis in gencre homines fub-
jaccnt)
contaminatafuiflretadjungi
&:incorporari debuit, fedmera
pura
,
pcccatiexpcrs,
&:perfcda humanitas.
(5/
enim terrenus
Adam
,
ante la^ftm)
qui tamen faltim
crcA-
tura\abfc[ue
omni
(eccat9timmo fancfus
dr
perfe^us
homo.fuit
^uanto
Aquarmm Sapientum. nj
quanto
wagis cceleflis
ille AdAm,qttem 'vnigemtus
Deifilius in
fe
hakti
tdiseffedebuit,
Quocirca coeleftis jeternus rundamentalis, angularisque lapis
Jc-
fus
Chriftus (veluti Philofophicus eodem modo defcriptus cft)
fecundum
utramque naturam admiranda^ generationis &: ori-
ginisadeoque imperfcrutabilisnaturaj&proprictatis eftac manet.
Secundumdivinamenimnaturamaba^tcrno
,
cxfola divina eflen-
tia cceleftis a^ternique fui Patris.verus Deus, immo Dei filius eft>
cujus egreifus Tveluti Scripturaea de re loquimur) abinitio &:se-
ternofuit : {Mich.^.Pfal.i. Matth.iG.
Colof.i) Secundum humanr-
tatemfuamverointemporis impletione abfque peccato &: defedu
(Efa.53.Joh.8.Scripturatefte,) verus perfeclusquc homo cum cor-
pore fimul &: anima, (Matth.26.) natusfuit , adeo ut nunc indif-
folubilis
,
perfonalis , & Theandricie eflentix
,
hoc eft
,
verus
Deus, verusque homo
,
in una unica
,
atque in omnem asterni-
tatcm indifTolubili perfona fiet
,
atque hoc modo ut Dcus omni-
potens agnofcendus &: colendus maneat.
Exoptandum heic eflet
, mapri parti putaticiorum dodo-
rum oculi melius aperirentur
>
& caliginofa ipforum perfpe-
cilla
,
vel larv^ fophiftic^e dctraherentur
,
atque oculati fierent.
Luc.io.Cumprimis vero omneis
Ariftotelici
,
&: in divinis o-
peribus csecuticntes fophifta: ,. apud quos tot diverfimodie
difputationes
,
hodierno adhuc die
,
in rebus divinis
,
mo-
rc minus Chriftiano
,
agitantur
, &: multifariarum diftin-
^ionum
,
divifionum
,
& permixtionum nullus omnino finis
cft de Arduo in SS. Scriptura
,
2. Tim.
5.
bene fundato-
fumme vencrabili articulo de unione Naturarum
,
& -com-
municatione
Idiomatum in Chrifto. Sin jam Deo
,
cjus-
demve
divino verbo
, credere nollent , tunc attamcn cx fje-
pius nunc
didi
Chymicioperis (vcluti fupracommemoravimus)
fada
conjunlione,&;unitioneduarumaquarum,Mcrcurij &SoIis
P X vjdclicct
ii^
Aquarium Saplentum,
\idelicct
remagnofcerc,iprLimquedigids
quafi palpare poflent : Sed
ipforum
fummaarsScholaftica
Pliilofbphiae Echnica:, &c mSS.Scri-
ptura ,
velChriftianaTheologiaminusfundata nulliusque valoiis
Sc
pretij
fundamenta &prajcepta Ariftotelica, de fubftantia 5^ acci-
dentibus
, aliaque
plura omnem aditum prascludunt , dum parum
CQn^^iAzi^xymuXX^idTQxmXlnnii
PhHofiphos PatrUrchas
fjfe
hdretico.
rum,
Verumut
ea dere
copiofms heic dilTeramus^operje
pretium
minimecenfemus.
Et
quemadmodum,prasterea,in
operc Philofophico,di6bum illud
Compofitum^conjundisnunc
duabus eftcntiis
,
porroin ignem col-
locatur,putrefccre,conteri,benequecoquioportct,
qua in putrefa-
dione&:co61:ioneinterim(donec
plusquam perfedumfiat)multi-
farij
aduscum
eointercidunt,&:,(veIutiin defcriptionetcrreniope-
risplurareperirelicet)diverfimodicoloresfeferepra:fcntant:itahxc
Deo-humana
,
&:humano divina perfona Chriftus Jefus.hocin
mundo,aDeocaclcftifuopatre,itaordinatus,
in igneam tribulatio-
nisfornacemconjedusjineabene
co6tus,hoc eft, in variamolcftia,
i2nominia,cruce
,atqi
tribulatione
circumadus,&: in divcrfimodam
fpcciemmutatuscft,utpote:incdiampaftLiscft,
Matth.^.dum ,mox
ab
acccpto
baptifmo,
&:
poftquam S. pra:dicandi vcrbi divini mini-
ftcrio
(cfc
dcvovi{l'et,impulfu
fpiritus S. in defcrtum vcnicns a Sa-
thanatentatusfuit,atqueinibicum
co triplex ccrtamcn fubjre nc-
ccfrumhabuitjintcftimonium
omnium Chriftianorum Baptizato-
rum
qui,Chriftianifmumingrefli,&
Chriftum confcfli.ctiam a Dia-
bolo
tentabuntur,&:,pervarias
tentationcs,addcfc<2:ioncm (bllici-
tabuntur.Itcm,dumlaflusfa6i:us
Joh.^.dum
lacrymatus cft Luc.19.
contremuit
Luc.14.c11m
morte
conflixit,fanguineum
fudorem fuda-
vit,captusctiam
atquc
vinduseft Matth. i^. a Summi Sacerdotis
famulo in
faciem
pcrcuflus , ludibrio habitu^ ,
irrifus
,
confpurcatus,
flagcllatus
, coronatus
, ad mortcm condcmnatus &: tamdem cruci,
quam
ipfc gcftavit,Joh.
i^.intcr
duos latroncs adfixus, fclle &:
accto
potatus,Pfal.^9.clara
vocc
cxclamavit, fpiritum fuimi in DEIpatris
(iii manus
commendavit,cxfpiravit,
atquc in cruce tamdcm
mor-
tuus
Aquarium
Sapientum.
iiy
tuas efl: :
&:
quas id genus alias anguftias
tribuIationesque,ilIe,
in
vira
ac
morte fua
,
quibus de ulterius SS.
Evangeliftie
legcndi
funt, fufti-
nere
oportuic.
Et
quemadmodum Philofophi fcribunt,
quod ifta
codio
&: pu-
trefadio,
in fupra commemorato terreno opere
, plerumqueintra
quadraginta dies fiat atque perficiatur
: ita fimiH
modo
per
euradem
iftum numerumin
SS.ScripturamuIta,diverfimodaquemiracuIa
&
fadanobisa Deo defcripta &:confignatafunt,
utpote dum
populus
Ifraeliticus,Pfal.59.perquadraginta annos
integrosin
deferto
per-
manflt
,
atque durum exilium experiri necefTum
habuit
Dcut. 8.
Item dum Moyfes in monte Sinai,Exodi
54.
Elias in fuga
prse
Acha-
bo.i.Reg.i^.Chriftusindcfcrtoquadragintadiebu^totidemqueno-
d:ibusjejunavit,quemadmodum etiam per
quadraginta
menfesin
terraconcionatusefl, &:miracula edidit:
perquadraginta
horasin
fepulcro jacu!t:quadraginta dies,interrcfurredionem
amorcuis,
&:
adfccnfionemfuamad coelos^cum
difcipulisconverfatus
vivumfefc
ipfisreprxfentavit
Act.i.Item dum urbs
Hierofolymitana
quadra-
gefimo abafcenfioneDomini,anno, a
Romanis
deflruda
fbloquc
ajquata fuic.
Cumprimis vcro heic quoque notandum
eft quod
philofbphi
pu-
rrefa<3:ionem iflam, ob nigrum (^cant.i^Niger
egofum)
fuum
colorem
corruicaputappellaverint. Itafiquidem
Chriftus
ipfe(/4.55.
^^-
Umomnino hAbeafJpeciem^ neque
&c.)ddotmis
omninofpeciei
, o-
mnium viliflimus, plenus dolorum
acgritudinumque
, atque
adeo
fpretus fuit
,
ut etiam vultus pras ipfo
abicoderetur
, &:nauci
omnino
asftumaretur. Immo,quemadmoduni
ipfe
Pfal.22.ea
de re conque-
ritur
,
vermis
,
&:
nullus homo,Iudibrium
homlnum
; &:
contemptus
populi fuit
:
Etiam illud haud in concinne
cum
Chrifto
comparatur,
ubi
putrefadum illud Solis corpus aliquandiu,
cineris
inftar
, in
vitri
fundo,abfque
ulla efficacia mortuum
jacet, donec , ab if^ne
forciori
ipfiusanimagutcacimfenfimque
fcfe icerum
demiccic
, &: cabidum
morcuumque
quafi corpus rurfus
imbibic,humed:ac,pocac,&:
a coca-
Ji
deftrudioneconfervat,idem&: ipfi
Chriftoaccidic^dumin
monce
P
3
olivarum.
ii8 Aquarium Sapientum.
olivarum,&: criicc
,
per divinac irx ignem aflatus,
Matth.i^.i^.Te
dPatrefuoccelcflii omnino defertum conquefl:us eft , & nihilomi-
nusfcmperCvclutiterreno corpori aflidua cura atque recreatio-
ne etiam fieri folet) rcfcdus corroboratusque Matth.
4. Luc.22.
atquc divino Nedare quafi imbutus , humedlatus , atquc
pota-
tus fuit:immo dum ipfi deniquc in fandiflima fua paflione
, &:
morte media, vires, una cum ipfbfpiritu,omnino
fubtradic
funt,
&: plane ad infcriora profundifl^nnaque terrac loca
pervenit A6t.r.
Eph.i. i.Pet.3.&:
tamenadhuc confervatus,recreatus,&:virtute&:
potentia xx.Qxnx Deitatis,rurfum ereius,vivificatus,&glorificatus
cft Rom.14.
ubi demum fpiritus, cum fuo ,
in fepulchro
demortuo,
corporejpcrfedamjindiffolubilcmqueunionem adeptusperlofnfli-
mamrefurrei:ionem,&:vi61:oriofamad coelos adfcenfioneminDo-
minum &: Chriftum Matt. 28. &:ad dexteram PatrisfuiMarc.i<J.
cxnlratusfuit:cumquonunc.per
cflScaciam virtutcmque
fpiritusS.
tamquam verus DEUS &: homopari potentia &:gIorJa,
fuperomnia
regnat atq; dominatur PfS.efficaciflimo fuo vcrbo omnia
confervat
gcftatqueHcb.i.immorrs omneis vivificatAd.17.
Quxmirabilis
Vnio,ut &: divina Exaltatio , abangelis &: hominibus
, in ccclo &: in
icrra,immofubtcrraPhilip.2. i.Pct.i.abfquehorrorc&:tremorcvix
capimultominusconfideraripotcft:Cujus Virtus,potentia,&:rofci
coloris
Tin6lura impcrfedos nos homincs atque peccatorcs
nunc
ctiamincorporc&animaimmutare,
tingere, &: plusquam pefede
curare
atque fanare poteft,dc quo paulo poft,plura diduri fumus.
Cumigitur unicum ,
cocleftem fundamentalcm angularemque
lapidem Jefum
Chriftum nunc brcviter &: fimpliciter confldera-
verimus
,
Qua ratione videlicet cum terreno Philofophico
Sapi-
cntum Lapide
compareturatque uniatur; cujus Materia &: Pras-
paratio:uti
audivimus, eximiustypus &: vivalncarnationisChrifti
imago cft. Itaque porro neceflarium fore aeftnmamus
, ut illius
Efficaciam, Virtutcm,
&:Tincluram, ut &: Fermentationem &:
Multiplicationcminnobis vitiofls &: mifcris hominibus
,
tamquam.
xnetallis
impcrfcdis, intucamur atquc addifcamus.
Etiam.-
AquariumSapientum. ti^
Etiamfi enim Deus hominem ab initio pra: reliquis
omni-
bus , ad
Nobilidimam perfediffimamque creaturam
,
&: ad fuam
ipfius
imaginem creaverit ,
ipfique vivum fpiritum , immorta-
lemque animam ,
infpiraverit :
nihilominus pofl lapfum
, m
deformem ,
contrariam
,
pernitiofamque effigiem
transmu-
tatusfuit.
Ut autem tam nobiliflima creatura priflino fito
nitori &
perfeclioni reftitueretur
,
Deus omnipotens ex mera mifericordia
talemedium conftituit
,
per quodillud fequentem in modum,
ita eri oportet :
nimirum
,
veluri plusquam perfedus
Lapis,
vel Tinbura
,
pofl iftam fuam pcrfedionem
, adhuc ultenus
fermentari
,
augmentari
,
vel multiplicari debet multiplicem
utilitatcm fortiri velit ipfiusquc efficacia &c operatio conduci-
bilis efTe debeat ; ita quoque Chriflus
,
coeleflis
Benedidusquc
ille lapis
,
poft Deo-humanam fuam perfedionem
, nobifcum,
tamquam membris fuis
,
ukerius fermentari atque
multiplicari
debet , hoc efl , nos, cum ipfo
,
per rofei coloris falvificamquc
fuam Tinduram
,
purificari uniri
, & ad purum
coeleftequc
corpus conformari prcTpararique oportet : Ille fiquidem
, Paulo
ad Rom.8. tefle
,
primogenitus efl: inter multos fratres
, immo
primogenitus ante omnes Creaturas Colofi.per quem
omnia
iti
coelo &: in terra creata &: cum Deo reconciliata funt.
Si enim
nos
,
qui a natura impuri
, mortales , & imperfed:i
fumus
, ite-
rum puri regenerati
, immortales
,
&: perfedi fieri
volumus
:
tunc equidem illud per nullum aliud medium
,
(^Heh,
15,)
quam
per unicum illum coeleflem
,
fundamentalem
, angularemque
lapidem lefum Chriftum
,
tamquam folum fandum
, immo
fandifrimum Daniel.
9.
recens natum refufcitatum
,
glorifica-
tumque
coeleftem Regem
,
qui Deus & homo una in
perfo-
naelI:,&:iii2eternummanet,fieripoterit.
Quemadmodum
enim Philofophorum lapis &: Chimicus Rex,
tinftura fua hanc utilitatem cofert, etiam hanc efhcaciam
, &: virtu-
tem,perperfcclumfuumprocefrumjinfecomple(5litur,ucaIiaimper-
feda.
/^
Aquarium Sapientpim.
feda &viliametalla,tingerc &:inpurumaurum cransmutarepotens
fit.-Itaquoquej&adhucmultopotius Ccelcflisille Rex,fundameta-
Iis,angularisque Lapis Jefus
Chriftus bene dida fua tinlura,hoc eft,
rofci coloris fuo fanguine nos peccatores imperfc(Slosque homines
ab innatis noftris Adamicisfordibus & fxcibus folus & unus purifi-
cat,immopIusquam
perfele curat fanatque i.
Joh. i. extra quem,
ScripturaTefl:e,nullaaliafalus,nequemedium inccelo , autinterra
eft
,
quo acternam bcatitudinem perfedionemque
confequi poffi-
mus,nifiin{olonomine Jefu
A6t.4.
Licet enim ccecus infanusque mundus
,
per impoftwram &: illufi-
onem Sathanse", multifaria diverfaquc media , vias , modosque xter-r
nambeatitudinempcrfetionemque confequendi,quaefivit, &:ve-
hementer in eolaboravitmihilominus tamenfaltimunicusSalvator
&: Mcdiator,Jefus Chriftus,eft &: manet,in quo,&: pcr qucm/Coram
Deojufti &: bcati f Limus,atquc a fpiritualr peccati lepra iterum puri-
ficamur : qucmadmodumeiiam unicus dumtaxat terrenus Salvator
& Chymicus Rcx,perqucm omnfa iraperfedla metalla perfe^hio-
nemfuam impctrant atqucconfeqnuntur, &: infuperomncis morbi>
cumprimis vero incurabilis corporalisqueIeprafanantar,reperiturr
Suntigituromniarcliq.ua media
,
&:abipfishominibusexcogitatae
artes,quscaJudxis,Turcis,Ethnicis,aIiisquch2creticis,inmediunj
adlatac, &: adhuc tamquam neceflarra media
,
defenduntur, mulco
potius (propric ut de re loquamur) Spiritu vacua, falfa, &Sophiflica
Alchymia.
{CoLi.yidetenqtiisv6S(^c,))^cvc^zm. nos hominesnon
purificamur, fed impedimurr non vivificamur, fed debilitamur : im-
motamdem omnino mortificamuT : quemadmodum eriam pfeudo
Alchymia
qusc mehus malchymia dicenda, multas diverfimodas-
quctinduras &colores invenit, quibus homines non dumtaxar
decepti
>
verumetiam , cottidiana experientia tcflc
,
inbonorum
i
immo vitxcorporisque difcrimen fkpiiTimc conjedi funt.
Si vero nos homines ab impuris noftris fordibus &: fxcibus (Ada-
micofcihcetpcccatooriginaJiyquoabinitio univcrfa natura
huma-
sa >tanquampcrnitiofo veneno Proioplaflisnoftris a
Cacod^emonr
infpira-
(tAquarmm Sapientum. 121
infpiratocomipta,
norqueomncisineo concepti atque natifumus,
Pfal
jijob. 1
5
.)**^crumpunfican,(/^/A5.)rui-fLi/que
perfedi , &: beati
iieriveJimusuuncilludpernovam regenerationem
Spiritus
S.im-
moaquam&Spiritum
(
veluti RexChymicus
etiamperaquam&:
Spiritum regeneratur, perfe<5i:ionemque fuam confequitur
)
fieri
oportet: inquanova,&:ipirituaJiregeneratione(Pf/.3.}qu2eefuper-
nis in S. baptifmo per aquam &c fpiritum peragitur^nos
, Chrifti cum
fanguineablui &c purificari, atqueadco unum, cumillo,corpus
fieri,
illumque ,
vcftisinftar
(
velutiPaulusad Colofl' 3.&:Ephef
5
aitjin-
duere oportet. Nam quemadmodum lapis Philofophicus
perfuam
tinduram poftea casteris cum metallisfefe
unirefolet,&,imacum
ipfis , in perfedum indillolubileque corpus redigitur: ita quoque
Chriftus
,
tamquamnoftrorumomniumcaput,
i.Cor.
^.nobifcum,
membrisfuis,perrofeicoloristinduramfuam,
fefe
etiamvenit,
&:in
pertedumcorpus^dificiumqueRom.ii.
i.Cor.ii.Ephef^.quodfe-
cundum Deum creatum(/<7^.3.)inre6ta
veraquejuftitia &: Sandita-
te Ephef4.rcdigitatqueperficit.
Ifta fiquidem hominis regenera-
tio
,
quasin S. baptifmo per Spiritum
S.peragitur
,
proprie nihil eft
aliud,quaminterna fpiritualis aliqua renovatio
lapfihominis (i. Cor,
ii.cumDeo&: Chnfto,itaquidem,utnos,dum
anteaper
carnalem
generationem ex parentibus,inimici
Dei, &: ir^ filii a natura {Rom.i,)
Ephef 1,
eftemus
:
nunc per
fpirituaIemregenerationem,inS.bapti-
fmo amici
, &:
filii {Heb.i^.
)
immo hseredes Dei, &c coh^redes
Chrifti
fimus. Ideo enim Chriftusmortuus
eft,refurrexit,
&: revixitRom.
14.
utperhunccefuumprocefTum,
hoceft,
perpaffionem^mortem,
refurredionem,6^ adfcenfionem,in
Sandum,quodmanibusnon
fa-
ftum,ingrederetur,nobifqjeviam
ada^ternam
Patriamprxpararet.
Quocirca etiam &nos
,
tamquamillius
fratres &: fbrorcs Matth. ir.
Ephef.5.&:Pfal.2i,ipruminpaftionefequi,Matth.8.incharahumiIi.
tateLuc.u.
ahifquevirtutibus
crefcere &: adcrefcere,
immoipfius
corpori
omnino
conformes nos fieri oportet,ut tandem etiam &: nos,
quiheicipfuminregeneratione
fequuti &: in
eomortuifumus,cum
ipfo
vivere,ejufque
glori.im ingredi queamus.
Q_
Qu
\2Z Aquarium Sapientum.
Q^setamcnrpincualisexhortatiOj&Chriftianaimitatioinvfta
&
a^lionccalcftisnoftriRcgis, nonexnoftra dignitatc,
merito, vel
propria
vohmtacc ( naturahs fiquidcm homo , omnibus fuis cum viri-
bus,in
rcbusfpirituahbus,
ecccus, furdus, acqucmortuus
eft)fed uni-
ec,
&:rohimmodo(i./^/'^.^.y.)ex
efficacia&:
operatione SpiritusS.
fluit,quiinnobis>
perbeatumregc{ierationis&:
baptifmi lavacrum,
efticaxacque
potcns eft :
quemadmodum etiam minerae &: mctalla,
qua: in
rcipfi^
quafi mortua (//f^.ioOriibiginorajfeipfa
ncutiquam
pu-
rificare
nequecorrigere
pofliint.efricacia 6c
auxihofpagirici{j:>iritus
GUoquepurificantur,renovantur,foIvuntur, atque perficiuncur.
Si
itaquenunc,
vchiti audivimus,peraquam&fpiritum(2..C<?r,5.)ite-
rum
regencrati , hoc eft,per bcatum baptifmum, &: rubrum, a Chri-
jfto
tindum
fluentum,Chrifto Domino,
( i . C^r.5.) coelefti noftro Re-
o-iincorporatijcumfanguincfuoapcccatisnoftns haercditariisablu-
ii,purificati,&:
primitiorum Spiritus S. ita capaccs participefque
fadi
fucrimus
: tuncnosab
initiofcnfim,juxtaD.
Pctrididum,purofa-
lutarique
late ,
tamquamrecens nati
,
immo tamquam
infantes in
Chrifto,
cibaripotariqueoportet,
donectamdem, tamquam
vi-
vi(/^pf. I.) adukique lapides, ad fpiritualem domum, fummum-
que
Sacerdotium,
asdificati &: idonei fiamus ad facrificanda fpiri-
tuaha
facrificia
,
quae Deograta acceptaque fiint per
J
e s u m Ch r i-
stum:
Chriftianus
fiquidem, per aquam &: fpiritum regeneratus
homo ,
non
omnia
fimul comprehendit
,
vel apprehendere
etiam
poteft , fed fenfim , de die in diem in agnitione Dei &: Chrifti,
crefcere &:
adcrefcere
neccftLim habet.
Nam,queraadmodumiteruminopere
Philofophico videre eft,
quamprimum
conjundio
duarumEflcntiarum, {Cant.yCumpauUo
fpfosefftm
mtegrejpis c^<:.jtcrreni auri videhcet, &: ccelefti modo pr^-
pararse
aquofas
materi^,poftquam abinitioin patcraaliquafolutoria,
in
ficcum
quafi liquorcm &: amalgama redad^ fuerint,fada,compo-
fitc
non omne , &: una vicc fimul, fed una pars poft akeram
, &: pede-
tentim
quidem.ac certis
diverfitque temporib'is, additur, &adponi-
tur
; ita , &: adhucmulto
magis , ilhid in opere Thcologico fieri opor-
cec.
ftAquanum Sapientunl,
12^
tct.
Quamprimum namque conjundio
, & fpiritualis Unio ho-
minis
cum
Clirifto in fando baptirmo fada
,
nofque ita cumipfo,
quemadmodumanteaquoquediximuSjUnumincorpus redacli fu-
musitamcitoetiamhomotalisfcnfim fidem Chriftianam
addifce-
re,&unum,poftalterum,
articuhimcomprehendere nccefTumha-
bet
, doncc tamdem omnino in iifdem confirmetur, atque ad perfe-
^amagnitionem pervcniat.
Cum igitur &: Chriftiana quoque fides, (Phi^^
inftar prseparat^c
terren^eaquoi^emateri^c
, (
veluti fuo locoordine recenfuimus ) in
^uodecim particulas, vcl parvos articulos
,
juxtaduodecim Apo-
ftolorumnumerum, deinautemrurfusintres articuios principales,
utpote I. de noftracrcatione
,
Il.redemptione, IIL fandificationc
diftin6i:a3<:diftributa fiet: exquibus,utdiximus, homounumpoft
alterum
,
ad difcendum fibi proponere &: adponere quafi oportet
:
Senfim tamen &diverfis id fiat temporibus,ne nimium, &:plus
j
ufto,
onerctur , atquedifcendoomnino quafi obruatur, exquoipfefacili-
mctsedium &;naufca movcri , atquea fide plane abalienari poflet.
Cujias rei gratia etiam 6l tertius,de San6l:ificatione,articulus
in fepte
diverfa membra , vcl particulas ( in comunicatione infallibilis
epilogi
AMEN)diftribui,&: hominibusdiverfisfeptem
vicibus^^juxtainfor-
mationeminterrenooperedatam^incuIcarrpoterit.Quofa<^o,&:fi-.
dc ab homine,a parte ad partcm plenarie comprehcnfa, tunc fummc
eidemnccefiarium, utfemefperdivinagratiam , coprehenfamillam
fidci agnitionefecudihgentidime cuftodiat &: abilliuscorruptione,
vel amiflione,fibi fedulo pra:cavcat. Et quemadmodii in (arpius nunc
dido opere philofophico jam ante indicavimus
,
quod nimirum , ad
iftam
fermentationem
&: muitiplicationem unici terreniRegis, vel
merx
pura:q-,
Tinclura;,tres fingulares partes,vel particulie, optumi,
puri,
perpurificatiffimique auri,per Antimoniumfufi,nonquidem
exlapidis
defedu,veIimperfed:ionetinci:urxfua:,fedeximpotentia
&:imbecillifateipforummctaIlorum,acceptariprojiciq;oporteat.Et
ut fententiam
meamelius
&: exprefilus fignificcm licet Tindura aut
lapisin
ki)^[o
perfedle
prxparatus fuerit.-nihilominus
tamcn crafta
Q^
imper-
124-
AquariumSapientum.
imperfedlaquemeEalbjobnatLiralem fuam infirmicatem
atqtieim-
beciIlitatemjiftamlapidiSjVciTindiirq^iitiraioc-jiiaryangclicampcr-
fedionem &L fubtilitatem adrepertrahcreatquc apprchendere ne-
queunt5nifi.commoda
requifitio etiam ad manus{umatur,& illaeo'
facilius tranfrnutentur.
QnemadmodumigiturilkTdnuncinopereChimico,inquam,fitj.
&:ficrioportct:itaviciiruTi&:heicin Theologico noftro opere(/Vy//^
2. jfpiritualisrenovationis , &: ccrlcftis regcncrationis
hominis ("edu-
lam curam habere quis oportct. Etiamfi enim &nofter quoqae
Rex
cceleflis Jefus
Chrifl:usnos,pcrpIcnariamfuam obedrerttiam,
quam
coelcftifuo patri,noflri
loco,priEfl:itit,ab omni impuritate perfcde \i-
bcraverit,&
filioshxredesquc Dei fecerit
:
nihilommus ramen iflam
ipfius lalvificam, & divinam plancTinc^iira^quaTiadmodum
&: re-
liquosfuostheraurosjatquebonay (i.G?r4.)obinnatamiiobisinfir-
i!nitatemimbec]lIitatemqiie,nonperomniacomprchendere&aGce-
ptare , auteamdem nobrs firmiter applicare poflhmus
, nifi per tria
ha:c media a Deo ipfo ordinata ,,
qualiafunt
: LSandum ejus Ver-
bum,quod
purum
puriufque,quamaurum argentumquein tcrrcnc^
lebetcfeptiesprobatumPfalii
i8 immofiipraaliquotmailarumau-
xearummiliiadiIigendumPfaI.119.
II. Salvificafides.qua^fingulare
DEIdonumeftJoh.6.
i.Thefr.^^.&rperverbum Dcioricur Rom.io.
cordahominumetiamunit
hCt.^.&c inignetnbulationis
(
Ga/.s.) pro-
batur.
Et
Ill.minime
fucatadileclio crga Deum atqueproximumj.
qu2e
iridem
Dei
donum,&:
Legis impletio Rom.
13,
immo Deus ipfe
efl,&:appeiraturi.Joh.4.perquasfingurares|partes,verbum,
fidcm,.
&:
charitatcm
vidclicet {Ephef^. )
fi ordinario more modoquc excr-
ceanturacque
ufurpcntur , Chriflus Dominus tum divina flia cum
tinclura-
,
coeleftiquc
un6tione, primum rede operari, fuam in nobis,
fimplicibus
&:
impcrfcdis
metallis , vel hommibus ,projcdionem,&:
falvificumingrcilum
exerccrc &peificcrc potefi ,quo fmcillum dif-
ficillimc
apprehendere,veIipfiustindtursE
participcs fieripofllimus.
lUic
enim
illico terribilis Sathan & Pfcudo-Chymicus feCe repra^fcn-
tat
,
qui novis
regeneratifque
hominibus , filiiique Dci(prBfertim fi
_
^
pado>
Aquarmm Sapientum,
12^
palo cum Chrrfto in baptifmo foederi facisFacianr
,
&
,
qucmacfmo-
xtum
S.PaiilLisip{is imperar ,
bonum cerramen
exerceanr , fidembo-
namqueconfcicntiam re;mcant,) cocciJie&: clanculum iniidiacur,
&:,perfidelesruosCoad)ucores,(/./^<'/.yJquaIesrunt,peccatisobno-
xiacaronoftra
(/^r^^.
j,
J
&:impius{edudor mundus , in pemiciofam
fuam
nailam percrahere , &:pr5eGipitio dare conatur:acque etiam,
proh doiorirepiilimejDeopermittentejCnam veljuftus indie fepties
caditProv.24. )multosinlapfurapr5ecipitat. Quemadmodnmenim
Chrifto Domino , capiti &Duce noftro, infidias fltruerc, ipfumque,
mox a fuo baptifmo,fub ingreflb S.ipfius miniflerii,vehementer
ten-
taremolitusefliita, &limih quoque moda,clandeftinasfuastech-
nas,verfutias,&:fallaciasetiamnumhodie,omnibufque
adeotcmpo-
ribus,in Chriftiana Ecclefia exponit: Chriflum primo per penuriam,
tribulationes^variafqucanguftias eo commovere &impellereftude-
bat utvidelicetdeverboDei, &:clementillima ejufdempromilfio-
ne,dubitaret , dum prxtcndit , Deumipfius amicum haud efTe, quod
illum taindiu in deferto famem patipateretur. Sin autem ifta ten-
tacioapudChrif!ianosnihiIoperacur:tuncexalteroIaterehofl:isho-
mines alia tencatione adoricur, malletque nt Deo magis (Deut. lo.)
quam ipfis in verbo fuo eflipollicicus, confiderent;
qiremadmodum
ctiam Chriftoperfuadere conabacur,uc nimirum kfc de fiimmo cem-
ph fafligio(A/<7/M.4.)pr^cipitem daret, Deum fiqujdera illum bene
protedurumefle, Sin&hocipfinon
procedft, &tertia itidemvi-
eealiquidtentareminimeerubefcit^idquedivitiarumpromiffione,
quodvidelicer,pecunia',.temporaIiumquebonorumgracia,aDEO,
divinoqiTeipIius verborecedere
j idololacra fieri,
ipfumquefSacha-
nam) invocare,&:,camquam Denm,coIere debear : veluci ide abipfb
ChriftoHbereexcorquere,
eumdemqueadlapfum impellere mini-
meeflvericus.
Idquod equidem fidelis DEUS & Pacer inCoelo
(Ul?
z.) exfingulariconfilio.
cercafqueobcauflas, quandoque per-
micticut hacrationein
fide,fpe,patientia, reda veraqueDeiinvoca-
tionecrcfcant,
adcrefcanr, &periftiufmodr Tyrocinia, five crucis
cxercitia>ad
ultimum
mortis certamen
,
quod
vetus homo fubirene-
Q^ 3
cefTuni
126
Aquarlum "^apientum.
necefliim
habctjfibi viam bene pfacparare,atque hoc modo aetcrnam
contra
hoftcm illum, vidoriam obtinere poflint : ici quod fiet , fi
'
omneisipdustechnas ^verfutiffimarque infidias prius bene norint,&:
qua ratione ipli,per divinam gratiam obviandum fictjdidicerint.
Cum cnim non cum carnc &: (anguine,red,veluti S.Paulus inquic,
cum
Principibus 6c potentibus , cum hujus mundi primoribus vid^-
licet,
quiinmundihujus tencbrisdominantur, mahfqucfubccelo
(piritibus,
pugnareatquc ccrtarc necciTumhabeamus : eaproptcr
ipfis,
eorumdcmve fpirituahbus tcntationibus
,
propriis cxviribus
minime rcfiftere pofllimus , fcdhic, juxta AntcfignaninoftrijESu
CH R I s T I excmpium , Iprituaha arma apprchcndcnda , &: cum iif-
dem,&:vcrbo Dci,tamquam fpiritus gladio Ephcf. (j.infidefpiritua-
les ifti noftri hoftcs pcrcuticndi &: vincendi funt. Ubi ncccirc cri&,
utnosadmandatumPauh Ephef<J.exarmamcntario Spiritus Sandi
thoracem
Dci ferrcum arripiamus atque induamus : adeo utlumbi
noftri
adcindi lient vcritate , &induti flmus pctorali juftitiaE:, in pe-
dibus
ocrcati , tamquam in procin6bu agitemus pacis Evangclium,
fpiritufquc
gladium,qui eft,ut antea di61:um,verbumDci:ante omnia
vcro fidei fcutum apprehendamus,quo omnia ignita Diaboli tela de-
lcre&exftingucrcpoterimus : Fides fiquidem injESUM Chriftum
clypeus
cft rmifllmus,qucm idem ille Cacodaemon ncutiquam per-
forare,neque
cor vulnerarepotis cft.
Cumigitur &: ignisrcgimen quoquein opere
Philofophico fum-
ma
diligcntia
obfcrvari , illudque ( in matcria^ co(5lionc; abfquc ullo
taedioadminiftrari
&:dcbcat , &:oporteat,
qucmadmodum etiam
de
Philofophicoignc,(quo
prxcipue totum ncgotium
pcrficicndum
cft,)
diximus,
quidpropricfict &:appcllctur, eflcntiahs videlicct,
prxternaturalis&:
divinus ignis, quiin compofltolatitct,
cui cum
terreno
igne materiali ( i. Tim. \
.)
auxilium &: incitatio
prxftari opor-
teat
: ita quoquc &: cumprimis purum Dei verbum ,
vel
,
quod idcm
eft,
Dci Spiritus
,
qui etiam cum igne Jcrem. 23.
comparatur
,
atque
ita appellatur , in nobis hominibus occultatum cft,
utpo-
te
quod quidem nobis a natura implantatum,
pcrejufdcmcor-
ruptio-
^quarmm
Sapientum. 12"/
ruptionem
vero iterumdeletum
&caliginofumfadumefl:(P/^/7.3.)
Inibifiquidem & pari modopcr alium quendam
externum ignem,
hoceft;,per cottidianam afliduamque pietatis,
Chrirtianarum vir-
tutum
excrcitationem,in profperis &: adveriis, ut & per feduiam
confiderationem puri divini verbi
, (
fi alias internum
nobis con-
cefllim lumengratix, Deique fpiritus
,
in nobis operari
&:nonpla-
ne extinguidebeat,)(f^/^io.
) auxilium fiibfiduumque
pr^seftan-
dum eft,eoqucipfo, fine uUo tasdio,
atqueindefinencerexcitariat-
que inflarlpportet. Quemadmodum enim &: in terrenis
etiam re-
bus fieri (blet , uc , fi opifex ferrum
,
quod in fe ipfo frigidum
eft, fse-
piuslimaexpoliat,i!ludper continuamifi:um motum calefiat , lu-
men&:lampasitidem; [CoIoJJ.t,.
)
nifi continuo oleo
foveacur,
tam-
dem deficit 6c omnino extinguitur : ita etiam & homo nifi in fuo in-
ternoigne, abfque ta'dio&:
molcfi;ia,exerceatur,fenfimdecrcfcic,
donec tamdcm eo plane privetur.
Quocirca(quemadmodum
nunc
faspifiimcmonuimus, idemque etiam fumma efflagitare
neceflltas
videtur )
verbum Dci diligenter audiendum,bcne
coHfideranduni
,
indefinenterque excrcendum eft.
Quod autem antea de vifu
,
quinontantum
externis corpo-
ralibus,
fedinternisanimioculis(i.7/z.
i.)
fieri
debec,diximus,il-
lud
quoqueparimodo
& deaudicuhic
incelligendumeft.
Loquor
vero (quomelius mea intclligatur
fcntentia
) deredopuroque
Dei
verbo
,
non autem gloiTis humanis
,
vel
veterum , aut
Neotericorum
Scribarumfermento(^tf/./^.)Pharifaico,
quodhodierno,prohdo-
lor,tempore,verbodivinopriefertur,ve!
adminimum,inftarmurini
excremcnti, quodpiperiimmiicetur,pro
divmi
verbiconcioneau-
diri
&;
haberi volunt.Minime gentium.Dc
ifliiufmodi nugis verba hic
non facio
:
fed
,
deveroclarificatoqucDciverbo
loquorPfal
19.119,
quod per os DeitranfitDeut.
8. Matth.4. &adhuc per Spiritum
S.
(i.Cor. I.
)
prxdicatur
: quod non dumtaxatinanis
vacuufque
fonus,
quemadmodum
ignominiofc quidam de eo loquuntur, fed fpiritus &:
vita,& fal vifica
Dei cfl: potentia
, Joh.
6. omnibus
videlicet iis, qui in
illud credunt.
Quo de auditu etiam regius Propheta David(7^/.64.)
italoquitur;AudiamquidDominus
inmeloquuturusfiet. Exquo
inter-
J28
(^Aquarmm Sapienttm,
jnterno &divinoDei verbi auditu
, tamquam ex aliqua {caturiginc,
reda
vivifica fides
,
quas per chaiitatem efficax Gaiat.
5
. fbam f umic
originem. Nam , utiPaulus Rom 10. diii:idesexAudttu
efi,audttiii
veroperverbum Det^t.Pet.z.)
Si itaque verbum Dei purum &: clarum^ tunc quoqiic &: auditus
(Luc.zi.
)
purus clarufque cilc poteft : ica ctiam &: ipfa tidcs
, qu;E cx
iftoauditu quafi promanat, pura &c incorrupta, &c per charitatem
efficax eft, erga DEUM quidem in humili cbfequio
fan<^i illius
pra:cepti atque
voluntatis. Itcm in orando
, laudando
, &: gratias
agcndo.
Ergaproximum vcroin bcneficacxhibitionediverfimodo-
rum bonorumoperum : adeo , utDiledionon minima , fcd , vcluti
Paulus ait,fummaomnium reliquarum virtusfiet. Quemadmodum
ctiam ad iUam charitatis exercitationem nos Chriftus , in longa fua
concionevalcdifloria Johan.i^.fummoftudioexhortatur
, &c tum
temporis
valedictionis quafi loco poft fereliquit,inquiens : Hoc eH
trdceptum meum^ut vosinvicem diltgatis
,
qucmadmodnm
^
ego dtlexi
vos,ita enim^vos meos
ejfe
difctpuloSiftngult cognofcent. Item
i.Joh
.2.^/
dicitfenojfeDeum,^
tamenpr^ceptaejt^nofirvat^is mendax^Jl^^ nuL-
U in eo verttas : ^iautem verbum illitisfervat , in eo certo charitas Dei
perfe^a efi.Y.t
porro
\.']o\\..\.Deti5
efi
charitasy(^^uiin tlU manet^tllein
Deo^ ^
Detis in tllo manet
{ColofJ.i,)
Exquibus omnibiis
viderccft,
quod charitas
perfedionis vcrumfitvinculum, quoChnfto incor-
poramur:adeoutilleinnobiS5nosini]lofumus(i./<?A*i;?.3.j!illein pa-
tre fuo , &: pater in illo ; id quod Chriftus commemorato ifto in loco
&: porro teftatur , dum inquit :
5"/
quisfermonem meumfervabtt fu
eH,
qui me
diligit.^ego illtim diligam,atque adeum veniemti^^^^ habttatio-
nemapudeu faciemw. Joh.
^.ait : Siprdcepta meafervaveritts^
in chari^
tatem ea manetts. Quadecharitate, quje porro 6d ipfum noftru proxi-
mumconccrnit,i.Joh4.etiamelcganterfcribitur:^/^A^^/V//,y?4W4-
re Detim : Et tamen fratrem fuum
odio habet
,
mendax efl.
^i enim
fratremfuum^quem
coram videt , non diligtt., quomodo Deum, quem non
videtftsdiliget? Et
hocpra:ceptumabeohabemus,ut,quiDEUM
diligit,etiam fratrem fuum
diligat. Qiix autcm diledionis
illius fiec
proprietas
Aquarmm
Sapientum.
up
pi'Opnetas,icl
S.Paulus i.Cor.i^. fequentibus
verbis
exprfmic ; Dile^
dlio,mc\\i\tJo^gamma
&
humana^JiOtfZelo
agitaturynullampetuUntiam
txercet
,
non inflatur
,
necj in operando
,
ergaproximum
, bono
, lajjatur.
Facillimc
igitur exindevidcreatquecolJigereen:,
quod
nulla vera
redaque
diledio eflc poffit
,
quse per diledionem
bonis
cum
opcri-
busproximononinferviatrde (Ctf/^j}quatamenmulciex
Chriftia-
nis temercgloriantur. Exeodemveroquoquecflcadparet,
quod
bona opera,que Dco placcnt, non fidem
antccedant^fed,
tamqu
am
frudusjflirpem &: arborem fequantur,qux, fi bona fiet,
etiam
bonos
frudusprofcrt:atquehac de caufa non
operafidem,(/<f/'fw,/.)fed
fidesoperabona,grata,&:acccpta facit:adeo ut hac
ratione,quod
heiceflpr2ecipuum,pcrfolam fidcm juftificemur,
asternamque
vi-
tam confequamur.
Si itaque nunc homo rcgcncratus, fupra
commemorato
modo,fe-
fein vita, omnibusquc adco aiSlionibusfuis,
tam
Chriftiane
&: pic
{q,^!^ exhibcatjtunc &: fuo fruclu minime
carcbit.lftiusmodi
fiquidem
homo,a'Deo in fornacem tribulationis
collocatur,
&: ad inftarCom-
pofiti Hermcdci tam diu omnis generis
anguftiis,diverfimodisq;
ca-
lamitatibus &:
anxietatibusprcmitur,
doncc
veteri
Adamo
&; carni
(f/>^^/4;fiet mortuus,&: tamquam vere novus
homo,qui
fccundum
Deumcreatuseft,inreda vcraquc
juftitia atquc
Sandicate
iterum
refurgat, quemadmodom S.PauIus ad
Rom.(J.tcftatur,
dum
inquit:
Nos.umi cum Chriflo,per haptifmum in
mortefepultifumus.
Vt
quemad-
modum enim Chrifius
a mortuts
refufcitatusefljta
(^
nos in novitate
vi-
t ambulcmus. Id fi fadum
,
&: homo cottidie
peccare
dcfinat
uc
hac ratione peccatum ci amplius non imperet
, tunc apud cum ficut
in terrcno opere adjundi auri folutiofuam
fumit
origincm,&,
veluti
fupra diclum.putrcfacbiOjUt fpirituali morc
omnino
folvatur
j contc-
ratur
,
deftruatur, &:putrefcat:
quartamen
folutio
, &:putrefa(a:io
apud unum
citius
,
quam apud altcrum
,
fieri
folec
, attamen
in tcmporali
hacce vita adhuc fieri oportet ; Hoc
eft :
Talis ho^
mo igne
tribulationis
(i. Pet.
4*)
tam bene
digericur
, coquicur,
atquemollificatur,utetiamdcomnibusfuis
viribus
defpefcCjatque
R
in
1^0
AquariumSapientum,
ingratia5<:
mirericordiaDei(i.C^r.4.)unicum fuum quserat folati-
um:quain
crucisfomace,&: durantc ignejiomojinftar tcrreniauri,
rcdum
nigrum corrui caput fortitur , hoc cft , omnino de formis nt,
atque
corammundo,Sap.5.(/^^.5 o.)irridetur:idquenon dumtaxat
pcr quadraginta dics ac no(2"es,vcl annos,fed fepenumero etiam per
omncvit^fu2Etempus,adeout plus cordolij,quamfolatij &:l2etitisc,
plus ma:roris,quam gaudij in vita {uaexperiri neceiTum habeat : ubi
dcniqueipfi.perfpiritualemiftamfuam mortem,animafua omnino
eximitur,
&:inaIcumqua{ideducitur,hocefl:,corpore fuo quidem
adhucinterraeft,cumfpiritu&:cordefuotamen(quinuncnonam-
plius mundo , fed Deo vivit,nec in terrenis
,
{z.Cor.^.') fed fpirituah-
bus fummum capit folatium') furfum ad afternam vitam &: Patriam
vergit,arqueomneisfuasadionesinftituit,ut illasnon terrense, fed,
quantum quidem hocce tempore fieri poteft
,
coelcftes fient;
quodquejamnonamplius fecundum carnem
,
fed juxtafpiritum,
Hon in
opcribusinfrugiferis tenebrarumjedtamquamindie lucis,
in
operibus
,
qua^ probationem patiuntur
,
vivat. Qux corpo-
ns
animseque fcparatio pcragitur ipiritualiter moriendo. Quemad-
modumenimfoIutiocorporis&:
anima^in regenerato Auro fefe gc-
rit,ubi corpus &: anima quidem a fe invicem quafi feparantur, nihil-
ominus tamcn in vitro ardiftime cohxrent,&: cojuncbim
manent, a-
nimainfuper
corpus cottidie recreat, &: a finali deftru(5Vione confer-
vat, ufque ad dccerminatum {i.Cor.s.') tempus ; ita quoque tabe
cofedumj&:qua(imortuumhominiscorpusin(i.P^/.3.)ifta{uacru-
cisSchola,ab
animaetiam non omnino deferitur, fed aflidue, fi
tribulationis
asftus modum excedat
,
per fpiritum e fupernis coc-
lcfti rore ,&:
divino Ncdare, irrigatur
,
potatur , atque confervatur:
quodcoelcfterefrigcrium
&: rccreatio demortui terreni corporis
in hominibus.
(Temporalis enim noftra mors
,
quse peccati fti-
pendium
,
Rom.^.non rcda mors
,
lcd naturalis folutio cor-
poris &: animac &: multo potius lenis quidamquc fomnus eft)
mdifTolubilisconjundio
( in piisintcUige) SpiritusDei, &: anima^,
vcre eft &: manet.
Q^
prxterca
,
cum mirabili af:
&:
defcen-
fione
AqmrmmSapientum,
i^i
rioncinccrrenoopere
Cqu^reptiesiieri rolet) etiam
convenit. Ulic
namque
etiam fex annorum milJia
tribulationum
, & moleftia-
nim
temporalium (quam diu videlicet mundus
duraturus eft)
reperiuntur. In quo, per Dei fpiritum
, folatij expertes
homincs o-
mnibus
temporibus in cruce
,
calamitatibus
&:
anxietatibus
divcrfimodis , ubertim iterum eredi
, confblati , atquc confir-
inatifuerunt:Idque (Deo laus &:gIoria} fit
adhuccottidic,
atquc
etiam tam diuiiet, donec magnum univerfale
Sabbatum
, &: dies
quietis anni millefimi feptimi fuum fumpturus cfl initium : ubi fpi-
ritualis ifta recreatio.,fivcretrigeriumjUnica
etiam vice ceflabit,dii2
cxoptatumfinemfuumconfequetur,&:,iHiusIoco(cumDeus,(2.T/!*
4.)
oranc eritin omnibus) a^ternum
duraturalsctitiainchoabitur.
Durantc vcro etiamnum digcftionc
&:co(3:ioncfpirituaIis
mortui
corporisinhomincfcleetiampari modo
fveluti
interrenoopcrevi-
derecfl)multidivcrfimodjquecoIorcs &:figna,hoc
eft,omnis o-cnc-
rismiferi.-CjanxictatcSjatque tribulationcs
(quarumpr^cipua
eftan-
te Gommemorata ifta tcntatio, qu a Diabolo,
mundo, &: carne no-
-ftraiitjatquc cauilatur) reprxfentabunt:
qujetamcnomnia
bonum
prarnunciantindicium^quod videJicct tam bene
vcxatushomo
tan-
dcm aliquando bcatum cxoptatumquc
exitum
confecuturus
fict:
quemadmodum ctiam &: ipfa SS. fcriptura
tcftis eft , in qua CiTim,
/.)
(.^^7.4.)lcgitur,quod
vidchcctomneis,quibeatein
Chrifto
Jcfu
vivcrevclint,pcrfcquutioncmpaticogantur,quodquenos,permul-
tas tribulationes &: anguftias,rcgnum
coclorum
ingredi ncceflum
habeamus.QueminfinemetiamD.Auguftinusitainquit:iWw/rfm,
frixter,fite{cum ChriftUnusfachsftterjs) undique
mille etiam tribuUti-
ones
vcxm.
NoHr^fquidemfidei capat Chrijius
eft^ nostpfius membra,
ftmus
: )uocirca nonfolummodo ilium^^fed
^vitam iliius/equi
^
imi-
tari
debemus,
Vita
Chrifti autem omnis
gcneristribulatione
, extre-
ma
egeftate circumdata^ a Scribis
& Pharifais irrift
, e^
denique tro
7/iiferis nobis
peccatoribus
contumeliofifftmx morti tradita
efi
: Vnde
facttlime colligendum
,
quod
,
/ te Deus tali vita
dignatur
, e^
pari te
ferfequutione
cafiigat
,
in Eie&orum
Juorum numerum
te referre cogi-
iet. Sine
tfttusmodi
perfequutiombtts
& tribuUtionibm
namque ad
1J2
AqmnumSapientum,
Beumpcrvcmre mimmepoJfumHS. Namqni
Paradifim ingredi connn'
tnr
^fer
ignem (^ ac^uAm ilUambuUrt nectjfum habent
,
jive lUefiet Pe-
trus^cuitradit&fantcUvescxlorum:velPaulus,ele6iumvas(^armatu-
raDei'. ant loaneSyCui omnia arcana DeireveUtafunt: Omnets nami^ue
fratrinecejfum
habent : Per varias trtbuUttones regnum ccelorum nos in-
gredioportet. Bucuscjue D.AuguJiinus.
Prseterea &: illud quoque probe nntaiidumeft, quod nimirum
Philofophi Chimici Antimonium, (per quod (velutiantea
in pr^e-
paratione
Chimica didum eft) Auri fermcntatio fieri
oportet
antequam
Elixiri , aiit Chimico Regi adponatur , vel cum vetcrc
cano Saturno bahieum Sudatonum fubire veJit,) eodem hoc-
ce charadere 5
fignaverint. Id quod pro miraculo
,
& myftcri*
qualihabendum,atqueintuendumeft:qucmadmodymeriamforma
fivefpecies iftaapud nos Chriftianos quoque reperienda,6(: ferme
inparioccultationeufurpaturatqueproponitur, dum fummo capiti
&imperatori totius Chriftianitatis ImperijPomum,
cum fuper emi-
nentc
crucicula, in manus traditur, eoque innuitur
,
quod ille , ante-
quamadpacificam
quictamque pofteftionem perveniat, priushu-'
)us mundi crucem ,serumnas,ahasque calamitates probe experiri,
iisdemagitari,&:pcreasdemprobari neccftum
habeat:cujus pra^fi-
2;urationem
lignificationcmquc typicam didi ifti
Philofophi,qui
prilcisiftistemponbusviclitaruntjf-ortaflis iftiusmodi figno non ic-
mcre&ifortuito,
&:quidcm in ipfo labore chimico(quitalem pro-
ceftlimetiamrcquirit
lignificarcvoluerunt. Quxomniahaudin-
concinneadcorhemoratamScholamcrucis,Chriftianorumquetri-
bulationesatque
perfcquutiones(quod videhcet antequam fempi-
tcrnamlxtitiam&:quietemingrcdiantur,
per onerofum difficilem-
que mundi curflim ambularc, vcl cum hofiili cano Saturno , hoc eft,
vetcre
Adamo,&:Sathana,
Scholam ccrtaminis balneumque fuda-
torium
{ubirecogantur(W^
i^.)refcrripoterunt.
Juxta
commemoratas iftas tribulationes &: calamitatcs etiam
multa
diverfimodaque figna atque miracula, ingentes quoque mu-
cationeshmcindeinmundo
probcobfervandx,diligenterque con-
fidc-
AquarmmSa^ientum. ijj
fiderandseatqueperpendendjefunt. Si audiuntur fcilicet belk, ru-
mores
bellici,varia2 redx,peftis &: annonae charitas, quas omnia pro-
ximeinftantisnoftrajrcdemptionis veri prarcurforcs func&: nuncij.
In
fuifia quando univerfalis mortuorum refurre^tio fieri debet , tunc
primu
homines per agni fanguinem vi(5luri(prior enim nova^in S.ba-
ptifmofa6l:a,rcgeneratiOjhujusfecunda^
j
reclas ,&:nnncprimumo-
mnino perfedse nova^ regenerationis ina^terna vitafaltim eft ini-
tium )ad novam,numquam tranlituram,vitam, anima &: fpiritu cum
corpore iterum fic unitis,&:in indiflblubilem a^ternum durantem
copulationem rurfum reda6lis,refurreduri funt : ita quidem, ut, vir-
tuteatque eificacia omnipotentis coeleftis Regis Chrifli(quoeum
perfidemrcaliter,vere,6.:efficaciter,contra omnium hominum ra-
tionemcopulabimur)pura,fpirituaIi,mirabiIique virtute robore,&:
agilitate,gloria &: prseftantia glorificati:immo pellucidi, prasftantes,
&:plusquamperfed:ebeati /.2(3.) fietidebeamus. Qua^ admiran-
da,coiporis animc-^&^fpirituscopulatiojfiveunioidivinaitidemglo-
rificatio,&:exalteratio elecborum
,
velutiin terreno opere, abfquc
fluporejatque trepidatione in haca nobis non confiderari,multo
minus videri potcfl: qucmadmodum etiam,cjus rei caufla,&: ipfi an-
gcli in admirarioncm rapiuntur , illaque omnia videre geftiunt
.
Ubj
tum cum Chriflo , arternonoflro coeli principe , una cum omnibus
angelis, &:fpiritibus miniflrantibus, in arterna la:ritia, atque gloria
Majcftaticafuper omnia dominaturi, &: regnatun llimus in fempi-
ternafecula (^'//.(J.)
Et quemadmodum,ut tandem cocludamus,in Chimico-Philofo-
phicoopere,brevis,necefI'ariatamencorredio ncgledi corruptique
compofiti(quomodo videlicet eidemin tempore commodefubve-
nitipofrit, ubi etiam totus procefllis^una cum ordinariis , ad illum
pertinentibus,mediisinvenienduseft;)mox ab initio fuit addita:ita
quoque
& hcic in opere Theologico miferi alieujus peccatoris fpiri-
tualis corredio
&: reftitutio bene diligenrerque confideranda eft,
ubi fotaflis unus,vel alter,defedus in aliquo homine (dt repra^fenta-
ret,&:,Deo
permittente,horribihs Sathana: , impij mundi , &: carnis
R
3
fuac
T^4
j4quarmm Sapientum,
fu3e
impuiru, in
peccatainoideret,&:vel pcr ruperbiam &:arrogan-
tiam,(quiEnobisomnibus innata cum pernitiofafublimarione, vcl
prxmatura
rubcdine,tamquam primo &: fecundo defettu, in terre-
noregnocomparaHtur)iabcretur,vclob perpctrata enormia
,
gran-
dia,6<:
carnalia
peccata,tamdcm de Dei mifbricordia dcfpevaretjaut,
ob
nimium
tribulationum iKftum,contra Dcum creatorcm fuum^in-
rurgeret,crucemque
impatienterfcrret:(qui duodefectus cum ter-
tio&:quarto
erroribus conveniunt) tuncmifer contagiorusque ifti-
usmodi
homo
adinftar Compofiti philofbphici dcnuo foluijhoc efl:,
poft
ac^nitioncm
excclfus fui,per clavcm folutoriam iancla' Abfoluti-
on}S,quotiesillaindigebit,apeccatis,& cottidianis fuis delidlis tam-
demiterumabfolui&purilican:
dein in SS. Coena dominica puro
cocleltiladc i.
Cor.3. vcroque cocleftis agni iwdott^i.loh.i.) tam-
Guam
fanguine &: aqua,immo aqua &:fronte vitx : quemadmodum
etiam
cum
pingui convivio cx puro vino &: mcdulla Ela. i^,{Apoc.i9^
&:
publico
gratixFontc,Zach.r5.qui,inftar Mercurialis aquseinope-
re
ChimicOjindignis
&impiis fummum vcnenum eft, cibari, potari,
rccrcari,
&:confortari
neccfliimhabet^donccctiam, veluti tcrrc-
numcorpus,ad
finalcm congelationem plcnariamquc fixationcm,
h.e.adperfcdamconftantcmqucittcrniebeatitudinisperfcdionem
pervcniat.
Quxduofalubcrrimamcdia
curationis
&:lanationis mi-
feri
pcccatoris
(
SS.
abfolutionem &: cocnam vidclicet) fidclis o-
nmipotensqucDEUS
hominis in emolumentum inftituit, illaquc
diledillima:
fux
EcclcfiXjtcmporc neccftitatis ad miniftranda com-
municandaquc,tradidit,&:concrcdidit.
Illic liquidcm,pcr di5lam
\am
modo
abfolutioncm ,
vcl clavium Miniftcrium prxvia vcra
pcenitcntia,
liberi &: immunes pronunciamur
,
vel,{i impccni-
tcntes
pcrmancmus ,
&: in pcccatis pctulantcr pcrfcveramus,
per
Chriftianambanni
&: excommunicationis clavem, qux ct/am
ad
officium
illud
pertinet ,
in peccatis noftris ligamur
,
&:
Sathanx,adcarnisinteritum,
i, Cor. 5.tradimur,utSpiritusin die
Dominifalviticctur.
EPILO-
AqmriumSapienturH.
ijs
EPILOGVS.
HAbesitaquenunc,amicc&:
benevole Ledor jbrcvcm {impli'
cemque demonftrationcra atque declarationcm , infallibilcnt
quoqueTypum comparationemque allegoricam terreno chimici,
& veri cceleftislapidisJcfuChriftijperquemad
certambeatitudi-
nem&:perfedionem,nondumtaxatheic,in hac terrena,red&:in2e-
ternaetiamvia,pervenire poteris. Licetautem iilud utrimque, in
pra:mifl'oopereTheologico,aliquanto redius & copiofius traclari
potuiiTec,rcicndumtamentibi eft,me non elTc Scripcura; Profdlb-
rem,vel,hodicrnimundi morc, Ariftotelico-Theologum, fed civem
&: perfonam privatam eirc. lliam namque aDeomihiconcelTam
fcicntiam nulla in celebri Academia ftudiis adfequutus fum,fed in u-
niverfali Schola naturae, (/tf^. li. &: cx magno miraculorum hbro (in
quo omneis Dei dodi multa antc fecula icCc exercuerunt) didici.
Quocirca etiam iftam meam defcriptioncm non ad decoram fefqui-
pcdalemque literam,fed,uti diclum,ad fimplicitatera direxi : quem-
admodum etiam haud eft mei muneris , ut videlicet de rebus Theo-

logicisuberioremcopioftorcmquctradationemheic inftituam :fed

quicquidfeci,illud,meaquidcmex parte,illis, qui fortaftis tantos
nondum fecere progreflus,brevem aliquam delineationem pr^cicn-
berevolui.utvidelicct Rem altius tndagare valeant:Unicuique li-
quidem amanti veritatis convenire videtur, ut miracula Dci iicco
pede neutiquam prxtcreat,nec perpetuo involvat filentio,red ut illa
celebret,amplificet,atq; glorificet.Iuxtailludctiam firaul confeiTi-
onemeam,&quiddeChriftianxreligianis articulis fententiam cre-
damque
,pubhce teftatamfacere volui :Cumproli dolor ,ita nunc
omparatum fiet,ut multi piiChriftiani(P/5/.ii6.) per mendaciirimo-
rum
calumniatorum
in tempeftiva judicia (ni cantilenam ipforum
quiscantarevelit)
a tergohiereticiproclamentur,&:fufpe6li habe-
antur.
QuaEimpia^mundi
blafphemiae temerariaque judicia verum
ChriflianU;
qui iftiusmodi
calumniis profcinditurj minime
oifcndat:
Diabo-
ij(T
AquanumSapientum
.
Diabo!usfiquidem,ejusdemquerquamorifilij,illLid inmore femper
habueiunt, &:idemChrifto, omnibusquefuis imitatoribus, exhi-
buerunt, [PfaL^^.
ler.ii.) atque etiamnum faciunt. Dequo tamen
nunc nuUa amplius verba facio,fed illu(i fupremo omniumjudicium
judici,qui verusomniumcordiumlapis Lydius eft , commendatum
\o\o.{\'ChroyiA<).Deus0mniACordaperfcrutatur.)
Ad pra:cedentem
,
pra^terea, toties nunc a nobis commemorati
tcrreni lapidis Traclationem quod attinet, hoccein Epilogo,artis
Chimicx amatorcm,pro fuperfluo,ad priorem a mc datam informa-
tionemablcgatum,eamdemqueiliifidelitcrdenuoinculcatamvolo.
C^cmadmodum enim in eximia cantione bona aliqua claufula
plusunadumtaxatviccjrepetituriitaquoquein hoccepuncloidem
a nobis fieri foletiquod nimirum ille propoikum &: cogitationcs fuas
ad terrenum lapidem Philofophicum non prius dirigere, vel iftiuf-
modilaborisinitiumfecere debeac,nifi cceleftem^^cujus gratiatcr-
renus a Deo datus eft)re6le cognoverit, prasparaverit, vel , ad mini-
mum,ambos,fpiritualemcorporakmquevidehcet(ct/^i.)fummo
ftudio fimul conjundirajpfofacto prseparare inceperit. Ego cnim,
cumprimis hac in parte, quomodo nimirum, abfque naturas agnitio-
nc , tam altum opus temerc inchoetur &: laborctur, cum omnibus
verisPhilofophis
confcntio,immoetiam quod abfque vera agnitio-
ne
coeleftislapidisangularis
Chrifti,utpotc inquo totanatura per~
fcde
confiftit ,
non-dumtaxat difHcile, verum etiam
,
impoilibile
fit
Lapidem
philofophiciim pra:pararc, mea pro perfona diligenter
hcic
adnoto &: fateor : Quocirca ctiam hoc pundum probe confidc-
randum,nec,utamultis
ficri fblct,tam avide, &: inconiiderate ad
fummam
iftam artem (cum tamen fsepenumero aliquis ad illam
artcm
minime aptus &: idoneus,necin farpius dida agmtione ali-
quantulum
exercitatus fiet) anhelandum,nifi ignominiofum illius
rei exitum quis expcriri defidcrct: Quale fiquidcminitium,talcm
ctiam plcrumque finem Ibrtitur, veluti, proh dolor, apud multos rcs
ipia loquitur. Id quod tamen unice immatura; intcntioni &: ignoran
-
tix
imputandumeft.
Verum
AquariumSaplentum.
j^y
Veriim
enimvero adhucmagis mirandiim
efl:,qu6daIiquihomines
reperiantur,
quiflimmamiftamartem {Ecclef.y.) nondumtaxat
in-
quiruntjfed
etiam illam tradare &: exercere conantur , &: nihilomi^
nustamen
(annaturahs,vclrete magica, an vero
pr^Eternaturalis
<S<:
nigromanticaarsfietjquaefaltimper fpiritus illcgitimaque
prohibi-
tamediaadquiratur)dubitant. Neutiquam,mibonevir,DiaboIus
omneisque adeo impij abfque divinapermiflione, poteflatem
illam
nonhabent,ut feminimumquidemhac in arte
contredent,multo
minusrui jurisfaciant,illamque prolubitu fuo exerccant.
Minime
gentium,inquam,fblaillainDeimanu &: poteflate confiftit,
quiil-
lam,cui vult,& impertit , 6^ fimul iterum adimit. Ad iflam nam-
queartem,quaea,&:exDeo fuam
fumitoriginem,nulliomninovo-
luptuarij,multo minus diri infernalesque Spiritus,fed tahs, verfa
vice,
fpiritus,quifimplex,re6tus,verus>confl:ans,&;purpia^que
eflenti^
fiet,admittuntur.(!Jucm tamenfpiritum hodiernus mundus
fecurus
impiusnon agnofcit,ideoque etiam ejufdem
eflentiam,fummumque
myflerium in multis ignorat. Quamprimum enim aliquid
de illo
auribus
p
ercipit,nec cito tamen illud comprehendere potis efl,
tunc
mundani ifli focii
QSapien.i.)
flultitiam illud
appellantrideoque
etiam,ob coecitatem fham
,
fpiritus ille ipfis perpetuo
occnltabitur,
&: tamdem omnino ab iifdem adimetur.
Neautem commemoratione ifla a meo propofito
forfitan
plus ju-
ftolongiusprogrediar,fedilluditerum
adtingam,
&:deniqueadfi-
nemperducam:eapropter piis artificibus &: hoc,
amicx
exhortati-
onisloco, probeinculcatumvolo
: Quatenusvidelicet,ergaDcum
{ficcUfA%.& i^)cor,animumque,immo
vitam, &: adiones fuas
quis
inflituetreatenusin lapidis,aclaboris fui progreffu
cottidie omnibus-
que
etiam horis infignem utihtacem percepturus erit: id quod
&:ipfe
omnibus
diebus fumma diligentia,&? magnadevotione
obfervavi,
&:
ita ipfo fa6lo
expercus fum. Quamobrem omneis moxabinitio
adi-
onesfuas
eodirigere
, feque itaprseparare debec,
ucpoflmodumin
utroqueopcrecofeliciorem
finem confequi valeac,
HeicforfitanquispofTecobijcere
,
quodnimirumaliquirepe-
S
rian-
fjS jAquarium Sapientum,
riantur'j qiii rapidem iflum Philofophiciim
,
vel Tinl:uram
,
qua
fimphcia mctalla in aurum argentumqueimmutaverinr,vercha-
buerintj&nihilominus parum idonei fuerintjnec coeleftem fimul
tambeneagnoverint:(c<:/f/i9.)immoadhucinvita:vanit3teatque
levitate ambulavcrinr.
^fip-i)
Quibus refpondeo^quod eosdem qui-
dcm fuo in ftatu relinquam,&:,ubij&: quomodo,iftam fuam Tindu-
ram
naclifucrinrjnuUani heic difputationcm inftituam. An vero ve-
ramrectamqueTint5tarum,quadein
toro hocce meoTractatuegi,
ipficonfeccrint atque
pr2Eparaverint,id vere nemo mihi pcrfuadc-
bit,multo
minus,utcrcdam, induci potero : quemadmodum
etiam
levillimorum
iftiuiinodi hominum tragicus exitus, in quem,fua cum
Tindura,{eipfospraecipitarunt,illud
fa^penumero tcftatur atquec-
iiamnumhodie,proh
dolor, cjusrei exempla minime dcfunt :
Uc
nunc taceam,
quod ars Chimica, una cum requifitis fuis, non unica,
led
diverla fict.
Qucmadmodum enim aliis in facultatibus diverd
&:vcriiculores
Sectariiinvcniuntur^^f.vt^-a^.jo.
tacoh antem
(umcbat
bacillos.fife feipiones
(^c.) ira quoque&: hacinartc idemfit: Illifi-
quidemomneisingenereChimici
appellantur, nontamen ad uni-
cam intentionem
informati atque direlifunt.
Loquor hic falrim de vera,natur3S conveniente
, & artificiofa AI-
chimia,qux
cumprimis inter alia, malum & impurum a bono &pu-
rodifecrncndumcognofccndumque^docecpcrquam
(/'r^T^^r/'. z
)
roftquamnaturcXimbccinitati
atque corruptionifiabveniri, &:red:a
promotiocxhiberipotefi: :
qux tum in augmentacione metallorum
limihmodo
procedit.ac
fi alicui frudui,qui,accidentah quodam caiu
impeditus
ad maturitatem
juftam pervenire haud potuerit,auxiIium
pra:fl:are,vclexunograniiIo,veIfemine,mulcifariam
augmcntatio-
nemGonfcqui
coneris, quod exiguo fiimptu laborari atque perfici
petcil:.
AlteramSophifticampfcudo-chimicamartem
minimein-
tclligo nec etiam
illam difccrc cu^io:{Ecclef.y
^iad ^ericulum
drc)
quiaipliusmagiftriviasnimis
incurvatas , &:meros aureos montes,
(qui
fortaftismmisprocul
difliti funt,) fruftra pollicentur ; adha:c
fallaifta
ars niliil omnioo
conftans largitur
, 6c dumtaxat ingentes
fumptu5>
Aquarmm Sa^ientum.
jjp
iumptus',
(emerarioslabores,&: deniqiie edam
/afpenumero
ipfum
corpus
vitamq; infumere folet. Quocirca ii tibi iftiusmodi
Chimico-
rumunusvelplures occurrerent,(quidevcra&
naturaliArteChi-
mica
gloriarenturjillamque,pecunise caulTa, te, vel etiam
alterum a-
hquem,docereconarentur:vel,qu6dfumptus
, &:qu2e
requiruntur
impenfas ,
erogare haud poflent, prxtenderent:) tunc fideliter eflo
admonitus,ne nimium ipfis fidas. Anguis enim apud ipfos
plerura-
que in herba latitat.( Mich.i.pfpiritus erj^oneits ejjem
^c^
PriEterea vere etiam affirmare polfum
,
quod fumptus
,
qui
totiUniverraliqueoperiimpendendusefl:,(cotridianovidu,
& fii-
ftentatione ignis exceptis) pcr omnia trium florenorum
pretium non
cxcedat. Materia namque
,
veluti etiam iiipra
audivimus,
partim velis efl:&:undique,proexigenteneceflitate,
fatis fuperque,
&abfque magna moleftia, invenitur
: labor itidem facilis
&limplex
In fumma, totaiftaars a pijs,&: a Deo ad id eledis
(/y^/.ii^.(fim-
pliciflime &:facillime:abimpiis&: malis vero difHcillime
&:impof-.
fibile quafi comprchcnditur. (Prov
s.)
llt autem tamdem epilo-
gummeuni abiblvam^idcircojvaledidionisloco,
pro additamen-
to 6c hoctibicommunicarcvoIui;quodnimirum,fi
Deus omnipo-
tenstibigratiam fuam (in pix
& fandae illius artis
revelationej lar-
gitus fuerit,illa tum rede uti,fllentium tibi
commendatum
habe-
re,&,ejusreigratia,firmam feramori admovere,(a/^25.
Outinam
f>oJJsmJeram&c.)
illudque
obferare debeas,ne
forfitan
arrogantia
6c fuperbia, tam apud Deum,quam
homines in periculum
& da-
mnum, temporalemque
seternamquepernitierapra:cipitarepofrit:
Quocirca etiam caute tibiprofpiciendum
eft.
Divitias
quaritfacramhanc quicunqueper arteWy
Sitpius
irfimplexjit tacitusqueprobus.
Hoc qui
nofTagitatjpotius
contrariajle^it^
Pauper,inopSynucius,cogitureJfemiJer,
H^comnia,amice
Ledor,tamadmonitionis,quam
valedidionis
loco,telaterenolui,indubiafpefietus,teinomnibus
(nifi Deus tibi
S i
oculos
iA.0
Aquarium Sapientum.
ocuIosaurcsqucocclurent)me
fufficienter intellexifle : Iludfiqui-
dcm
fidelius&:expreffius(quantum
quidembona confcientia ficri
)otuit}non
praemonflrarCjneque
etiam manifeflius dcfcribcrc potu-
iilem.
Sinitaqueex
eo non intelligere vel difcere potueris, tunc
equidcm
metuo,te,per
Alterius inflitutionem,difficillime rem com-
prehenfurum
eflc.
J^PENDIX.
Sln
quoque,
ob illud a Deo tibi concefTum donum, fortaffis fuper-
bire,velavaritiam,fubprxtextu
Oeconomicse alicujus pruden-
tix
&:parfimonix,tecumfovere,&:,eoipfo,tefenfim aDeo avcrtere
concris:tunc,vereloquor,arsiflafubmanibus
evanefcet , adeouti-
pfcquomodo
tibi
fadumfuerit ,
fcire haud poffis. Id quodfanc
pluribus,pra;ter
omnem
fpem &c expedationcm,contigit.
In Smnma
Summawm.
Sique
njeam hancfequeris
doBrtnAm ^fipiuse.Mtas
MAtenem
fumens.,quam
rctuli ante ttbn
Sipariter
taUmfolitopro
moreparabisy
OmnesdtvitiiUotius
orbis habcs,
Ad
quam illam tuam
intentioncm
((i alias res tibi cur;e fict) Deus
omnipotens tibi
fuamgratiam
&: divinam benedidionem clemen-
tillimeiargiatur.
Idquodexintimis
cordismei
penetralibustibiap-
precatumvolo.
0RA1I0.
OMnipotcns,2etcrneDeus,patcrcotleflis
luminis, aquoetiam
ommabona&:
perfeda dona proveniunt :
rogamus infinitam
tuammifericordiam,utnos
seternam tuam
fapientiam, quie
conti-
nuo
AquariumSapientum. j^i
nuo
circa
tuum thronum cft, & per quam omnia crcata fadaq; funt^
atqueetiamnumreguntur,&: conrervanturjredcagnofcere patiaris
mitte
illam
nobis de fando tuo ccelo,&: ex throno tua^: gloria^ , ut u-
na
nobifcum iit,&: fimul laboret,quoniam magiftra eft omnium cce-
leftium
occultarumque artium ,etiam omnia fcit &c intclligit. Fac
moderate
nos comitetur in omnibus noflris operibuSjUt pcr iliius fpi-
ritumverum intclleclum, infallibilemque proceiTum Nobilillimje
hujusartis,hocefl:,rapicntum miraculofumlapidem
,
quem mundo
Gccultafli,&; faltim eledis tuis revelare foIesr,certo , &line ullo erro-
re,difcamus,& itafiimmumopus,quodheic nobis peragendum ell,
primumrccle, &bene inchoemus,ineo, ejusdemque labore con-
ftanterprogrediamur,&:tamdcmetiam beate abfolvamus, illoque
a^ternum cum gaudio fruamui.per caleftem illum &ab ^terno fun-
datumangularemmiraculofumque lapidem
Jefum Chriftum, qui
tecum , 6 Deuspater, una cum fpiritu fando,verus Deus , in una in
-
diHblubili divina eflentiaJmperat 6c regnat,triunicus Deus , fiimme
laudatusinfempiternafeculaAmen.
lofm
21. 1).
44.
4j;,
"EtitAdahafDominus
Ifrael ommmterram^ quam ip/orum patrihus
dari Pro?niferat
,
nec in omni bono aliquiddeerat
,
quoiaddomum ijraet
Dominus loquutus erat^omnia
inpr$mptu erant^
Deut.52. V.3.
DATE NOSTRO DEO SOLI GLORIAM:
AMEN.
^8
EPI'
14^ AquarmmSapientum,
EPIGRJMMA
A*Z)rmnyr^sviliSyfoynacepararefnefal/is.
Interdumellaliqms pollet^arte
creat.
^mre
hic non dives ^
caufa efl^re
s
deficit unay
Qmarte tatetymultos anxia curaprmit,
Scilicet
boc aurumquodnonfixy quandoprobatur,
Sedfubito
celerans aufu^it atqueperit^
Qut
vero hoc novit.jixque omni te?77pore
confians
G^uo maneat^toto difpereatque nihil:
^rtis
bic
eft
ver^ Pofjejjor^dicitur ille
PbilofopbuSyChjmicuSyPraBicusat^bonus,
ALI U
D
Iheiofophia
viretjic
conveniente Chjmia,
Nonfecus
ut corpus nobile dextera egeU
IdgraphicepTi^fens
docet
^
demonflrat imago,
Ncjnpe
qmdoflen<lat:fignificando
notet.
Inprimis
galeayn^galeamq.
duabus
^
alis
InfpiciaSyper
quaspofcitur artts amor.
^dSopbiamquenotant-grelfuproperantefavorew,
G^Uizfuiget^ficut
Phabusmarcepoli-
Corpore
quod nuda eji.fignatiquiafedulo
amatur,
Caufa
animt.ante
omnes totius orbis opes.
Gluifemelhanc
cernitpr^fcrtirn
corpore nudo,
Difficile
eji,utfe
quisque Deaabjlineat.
Etft
AqmrlumSapkntum.
143
Etjitalis
afnor quajipartim ahfconditm^ijie
Attamm ejl conflans^idquoque larva doctt
PeBoris
omninopnceri
eft/verba modefta
^
ReBagradumfiftmtyjraude
doloque carent.
\ndic at
illeftatus
validmquodmentisaperta .
Sitjicet adjj^icitur^jam quafitotacadat,
ldfgnat,mundus quodque bamignobtlisodit,
Deijcere in terram memtruculenta petit.
Attamen a^idm
^fubitobenefurgit in altumy
Eft
conftafis,nullo credit ho-aoregradu.
Grata "Deo atquc homim
eft:
iliufopenditur
il/i,
\n
vefte
utftgnant cjmbala cum crotalts:
Ntltamen tdcurat,magtsh<zcfapientia adhmty
Adquamfert oculos^dirtgit atquegradum.
Pr^cunBiSopertbusfcit ^veram hancefjefalutemy
Hic cum quavit<e tranjigit
aBafu^.
Non cupida
eftlaudis mundan^))audcurat intquum
Autanimum
averfumfertqueparumque
nihiL
CruXyvaria anxietasfcelerofo huic OrbeparatuVi
PeBorefertforti,judicat omneleve.
Hocfacityilla tenet
thefaurum^porrigit omne
Quodpetttiadmitttt non locum avaritia
.
^uagaudetmundus^calcat
tfortuna
rotunda
Cumquefit
^
fubitoconftciatque
dolum.
Propterea
intenditcorpus/kpe immergerefpinis^
Donec
dtfcedensorbequiefcathmno,
^um
i^^
Aquarmm Sapientum,
^mc
animus reBafiiJloUct ad^thera^vultusy
Prodote
^
dabiturjujlacoronapolu
Pojl obitum in mundofacra /aus
^famanitefcet
EjuSyCeuSolis lumina clara nitent,
Nonevanefcet,magis
^
magis
crefcet adannos
InnumeroSyperflans
non titubantepede.
NOSTRO
DEO SOLI GLORIA.
F I N 1 S.
DEMON-
DEMONSTRATIO
NATURiE,
^JM ERRANTIBVS CUTMlClS
facit,
dumde Sophijia ^Jlolido Spiratore
carhonario conqtferitur.
DESCRIPTA
Per
JOANNEM
A
MEHUNG.
(o)|
FRJNC0FVR11,
ApudHERMANNUMaSANDE,
Anno
M. DQ LXXVil,
'^047Y^^
.
X.
AT V R A.
Roh Deum immortalem
,
qaam contriftatiis
fum fi
humanumgenus confidero
,
quod Deus adimagi-
nem ruamj&: perfedum opus, creavit, quod fupra o-
mneis creceras creaturas, abfqueredoufutemporis,
'
;:|.J^^9|c3
&: ratione, tam procul a me (Natura) recedic. Lo
~
"^
'
'
quor heic tecum jtaniquam ftolido Philofophaftro,
dum tc Chimicum Pra6l:icum,bonumque
Philofophumnominas,&:
tamen artejreCtamatcriajTheoria, (cientia, meique agnicioneomm-
nodefticutus es. Stupidealinefrangisvitra,&:
comburiscarboneSi
ut ex vaporibus caput tuum inD.niat:Goquis alumen,fal,auripigmen-
tum, nigrcdinem, &:mccallafundis,parvas,magnafquefornaces
fa-
cis,mulcitariaquevafaufurpas ; nihilominus camen me tu^ pudec
ftulcicix, &:,
quod magis eft, cum fcecido tuofumo fulphureo
me an-
gis.
Pcrinccniillimum cuum igncm argcncum
vivumfigere
cona-
risrcumcamcnfalcim vulgarevolacile,
&:nonilludiiec,quoex
eo-o
mecalla faciO;&: ica hac via,ni pcraliam incedas,
nihilomnino
efficis:
meisnamqueviisnonredte uceris
, nec arcificium
meum
incellipis.
Melius cibi cftec
,
uc rem cuam curares
,
quam cot frivola diftbl veres,
diftillares, dcinperalcmbicos, cucurbicas,
diftiHacoria,&:peIccanos
congelarcs. Numquam hac racione argencum
vivum concrelacum
facies.
Advivacionem tuam igne rcverbcracorio uteris, idque cam
calide,donec omne fluac
: &: cali modo opus cuum pcrficis : in fine
ca-
men
& ceipfum
,
acquealios cum ce ipfo perdis. Numquam
eciam
hoc m.odo
ahquid invcnies
,
nifi meam officinam ferrariam
ingrcdia-
ris
,
inquaegointerr^interioribus
vifcenbus indefinentcr
mccalla
cudo ;in illa
fiquidem
maceriam,qua cum Iaboro,Iaborifque
mei fpe-
dmen invcnics.
T i
Ne
j^S
T)emonfiratlo
U^^ur^.
Nc
cogires,
quod meum tibi revelem myftcrium , nifi crefcens
quxras
metallorum
granulum animalium &: vegctabili.jm : qua^
omnia
mea in
potcftatc , &in terra adiervata funt
: Unum, quantuni
ad
p;cncrationcm,aIterum,quantum
ad nutritionem attinec.
MctallafalthpESSE^vcgctabiliaVlVERE.&CRESCERE,
animalia
vcroSENSIBILITATEM
,
qua^plus cft quamcrefccrc,
habent,
Mctalla,
lapidcs, &:attramentacxeIementisfacio,
^wx
in
mixtionem
&:
compoilrionem aliquam redigo : atque in vcntre
terrx,
nec
aliis in
locis illa quxrerc necellum Iiabes : Vcgctabilia
fcmen
{bccicmquc
luan-i in illo adfcrvanr. Simili quoquc modo <S<:
animalia(cmcnl"uumlargiuntur,ex
quoipfis fimilegcnerctur.
Ec,
breviter
qiiodIibctmuncriruo,abrquefuco. fatisfacir : Ettu,fcele-
fte
homoqui
meo
officio fungi conaris
,
plus quam omneis creaturse
ca:tcr5e,a
mc,NatuLa,reccdis.
Meta':lanullam
vitam,vclunicum crefcendi, virefcendi , aug-
mentandiquealimentumhabcnc,
cum parturicnte fcminc
dcftituta
ficnt,
quocirca
etjam
ipfis fimile minime gcncrant* Primum ex
fubftantiaquatuor
elcmentorumnovem
dicbus :
Lunaduodecimfi-
rna
caltftiavigintinovem,&dimidio
dicbusperambulat.
^
Pcr
jam
modo
didum divcrfumque curfum xftas &: hyems exo-
riuntur,mutationes
itidem
clcmentorum &r in tcrris rcrum genera-
tioncs
:
atqucnihil,
five perccptibilc, vifibilc, aut inviiibile illud (icr,
fine
me,
fine
Deo & Coehs elTe vei fubfiftere potcil. Ica cccU
omncis
resoperantur,
qua^fubLunacompIcduntur, influentiam-
que
(uam
virtuti
&: materici tribu unc
*
qux
,
non fccus, ac f amina ex
viro,
formam
concipere
defidcrac.
Omnibus ftcllis
,
qua: innume-
rabiles j
maccnae,
divcrfbinnumero,
fubjcdxillarumque quxdam
cIarx,nonnu!ix
caliginofx iunc : Id quod res miraculofa efl. Ope-
rantur
ita res
diverfas,
quatcmis pcculiarcm curfum habcnt- Primo
fupra
in
ca:Io,poftca
infra
,
juxta virtutem fuam,in clcmcntis,&: exiii-
dc
fpccies
&:
individua
fiunr,
Scitoitaque,quodtammuItifarix
influentix non fruflra deor-
fuminterrxeieuieinnmfluant)
quamvis invifibiU modoid iiat,(Sc,
ancc-
T)em^nflratio Natura.
i^p
ancequam
in terram fefe demittanc
, tam ardein rcipfis concliife
fiinc.
utctiam altcmatim violcnter ingrcdiantur,
arque eo modo
eentrum
irrumpant
, cam divcrfo modo, ut etiam
mmincrie
divcrfas
generationes, per pcculiares imprcflionesfaciant,
& inferiores
fu-
periores ,
abique crrorc viaqucdevia
,
fcquancur. Ecita tcrra cce-
liscircumdataornataquccft:, ^ ab iiidcm ini^ucntiam,optamam-
quefuani fubftantiam fortitur. Quocirca eciam quitlibet
Sph;;era
ad
communicandam fuam vcritatcm , &: centrum fuum ur permeec,
paracaefl. Perifliufmodimocum&^seftumin
cerraadfurgcntesva-
pores, qux^ primx (unt fLibftantur
,
gencrantur. Vapor frigidus eft
&humidus, ut hac ratione rurfus deorfum Mo. demiccac, acquein
terra
adibrvacur :
Sin vero innubilofaaliquanube
verfecur , cunc &;
humidus , & fimul calidus eflc poceric, IlJud
,
quod de eo cerrenum,
& in ccrra occlufum mancc, lcngicudine
temporis, infulphurcam
materiam,qui
agens, &:inargentum
vivum,quodpatienscft,redi-
go.
EttumiIludakera,deprimacompofitionc,cflmixtio.
Totuni
vero ex
quacuor elcmentis
,
qu;:e iw unam maflam , vcluti antca (^vki-
mus,a me rcdada, defumptum efl:. lllud vero , tui m gratiam
, to-
licsrcpeto ,
netorfitanerres
, nequenimistempeftive
praxinipfam
prseportero
prorfus modo,incipias.
Pofl;
putrcfadionem iit
ipfagencratio,
idque pcr incernum
in-
comburibilem calorem adargenci
vivifrigidicaccm
calefacicndam,
quodtantumequidem patitur, ut tamdem cum fulphure
fuo unia-
tur. Omne illud uno in vafe complexum
cfl:, \gn\s
,
aer & aqua
vidcIiGct,
quinterrcnofuovafeaccipio,eademqueunoinaIembi-
corelinquo : &
tum coquo, difToIvo, & fublimo, abfque malleo,
forpice, vel lima, fme carbonibus,
vapore , igne aut Mari^e-bal-
neo,&: Sophiflarumalcmbicis
: coeleftcm namque meum ignem
habco,qui clementalem
,
prout
materiamidoneamdeeentemque
formam habere defiderat,excitac.
Et
hocmodoargentummeum
vivum^
quatuor ex elcmentis,
corumdemve materia, extraho,
Illud fimul
,
quaii unum idemque eflct fulphur fuum fequitur.
quod fenfim
,
lenitcr^ ^pro appetitu fuo
illud caJefacit. Et tunc
T
3
frigidum
r|o
T)emonflratto ^J^atur^,
frigidiim
calidum, &: ficciim humidum uncluofumque fir, No-
tandumtamentibieft,
quodhumidum non abfquc flio ficco
,
ne-
q'ie ficcum line fuo humido (let : Unum namque ab altcro in prima
fua eflentia confervatur, qua: in eirentia elementativa eftipiritus,
&r. quinta eflentia, a qua infans nofter partum fuum adipifcitur.
Ignisparit
&:nutritillum inaere, anteatameninterra virginahpu-
trefcit:dein aqua promanat, quam qu^erere neceflum habemus,
quse prima eft materia
,
qua de mineram meam incipio. Contrarium
enim contrario
violenter refiftit , &: in tali fpecie fefe fortificat, ne ab
operantcforfitanauferatur:
&:tuncpatienstranfmutatum,&:forma
fuadcnudatum
eftpcr matcrisconcupifcentiam, quarindelinenter
novam
formam attrahit.
Per
Sapientiam meamprimummohilerego : manus mcae funt
oclava
Sphxra , veluti pater meus conftituit : mallei mci feptem
planetx,
quibuscum tam elegantes rcs cudo. Materiam
,
qua
demeaopera, utpote Iapides,metalla,arbores, hcrbasjrationalia,
&:irrationalia
animalia, atque adeoingencre rcs omncis, qua; fub
ccelofunt,
facio,ex{bIisquatuor clcmcntisdcfumo- Chaos
,
vel
Hylc
,
primacft matcria. Illa dominatrix qux Rcgcm , Rcgmam,
&:omnemfamihamaulicamfuftentat. Equcs omnitempore, ad
pra:ftanda
illi o{ticia,in procmdu (\.;xt , &: virgo a cubiciilis mandato
{uo
munere
fungitur. Quo pra^ftantior forma eft ,
tanto pra.'ftan-
tiorcm
cgo me in illa reprxfcnco. Scias prxterca quod poteftatem
habcam
oninibus effcntiis eflcntiam fuam tribuendi ,
illas conilantcs
confcrvandi,
6c in matciiis formam excitandi. Pra:tcrea &: trcs
partes
probe
obfervato, ihquasDEUSab initioprimammatcriam
diftribuit.
Dcprima&^puriflimapartccrcavit Cherubin, Seraphin,
ArchanfTelos,&:omneis
cirteros Angclos. Exaltera ,
nonitapu-
ra
partecoclos.eorumdcmvcconclufioncmcreavit:
de tertiaSjim-
purapartc
veroclemcnta , cum proprietatibus fuis crcavit. Etpri-
moquidcmignem
,
quivirtutereliquaantecellit,queminaltum,
&:
fub
luna collocavit. NuUam (ignis) corruptionem , &:
puriorem
rempartemdcquintaeflentiain
fehabet Dein, ab illo, fubtilcm
acrem
T>mon/Iratio
Natur^.
ifi
aerem
facit ,
Sc de quinta efTentia ctiam partem
, non tantum
tamen^
juantum
in ignem
,
eidem attribuit
: poft illam
namquam
vifibilc
aquseelemcntum fubfequutum eft, quse tantum
habcraquintaef-
fentia
,
quantum illa opus habet
: &:,
poft iilam,
denique
tcrram,
Omnia ifta vcro
,
atque adeo univerfam naturam, unico in
momentev
creavit. Terram crafTam Sc caligiuofam, fcecundam
attamen,fecit,
quosminimam de quinta efTentiapartem in fe
compleditur.
Et pri-
mo quidem ipfa elcmenta fakim {imphcia in fphoeris fuis
conftitue-
runt. Itaacrproprie fokimmodo kumidus
eft,appropriate
vero il-
kim ignis adjuvat, Aqua proprie cakda,
, appropriate
vero humi-
da eft
,
quam bumiditatem ab aere mutuatur.
Terra proprie ficca,
appropriate verofrigidaeftr ob ingentem quoque
iiccitatemfuani
igni vicinaeft. Ignis vero prsecipuumelemencumeftj
viviiicac,
^
calore fuo crefcerp cauflatur,
Nuncporroetiam te informandum
opera?pretiumjudico,nuI-
kimvidekcet elementum eilc, quod non
inakudoperetur,
adea
nnum operans akerum patiens fiet. Exempk
gratia : Ignis opera-
tur in aerem
,
&terram
,
fi ignis
Qpcrationem
excitat,
Terra ma-
tcr &
fuftentatrix rerum
omnium:omniafiquidem,qu3efubccelo,
&:putrefadionifuntobnoxia,eidemquecaIorem
in
ventremimmit-
tunt,ea,inquam,Gmnia
apartufuftentat.
Tantumpoteftatis
Deus
mifiiconceilit,
utnimirumquaruorelcmcnta
iteruminquintamef^
fentiam retroducam
: Idquc tum prima
maceriaappelJaturrqu^in
nno qu-olibet elemento
generice mixta eft.
Artis me^
bcneficio
reduco
,
unde generationes
exiftunt, &\:cdud:x
idx fpecics in redu-
fta mafla
comprehcnficfunt.
Quocircaille
,
qui duriflimo
labore
atque cruciatu eiementa ita reduccre
conetur ,. fic me in primam:
matcriam
referre minirae
poterit r Sola
fiqiiidcmego
clcmenta
eo-
rundcmve
fpecies
tranfmutare poffum , aliter qui judicat , is {ei-
pfimi
decipit.
Numquam
enim alicui
fubftanti^
propriam
fuam
inliuentiam
adtnbues
, ncque elcmenta
proportionare
vel in for-
mamaliquam,
proutmarcriailludrequirit,
redigerepoteris
Soh^
inquamp
egofum,qucreaturasformat>
ipfifquenaturam, pro-
priecacemjB
T^2
^emonjlratio ^hCaturA,
pnetatcm , &: m.iteriam attribuit. Per coeleftia mea myftcria, per-
te^lia opera facio
,
qux haud immerito pro miraculis habentLir,veluti
jn Elixire , a quo tam infinita bona promanant , videre eft , cujus vir-
cutes&quahtatesegoconclud.
Nullainfuperarsmterra cft, qu3C
aliquid
augmentare , & tam pra^ftantia opera perficere po/ri
t ,
quam
c^o.
Quilibet fanae mentis igitur ccrto ftatuat
,
quod videlicct iftius-
modi opcra &:fcientia, fine coeleftium corporum intelligentia, ad
finem
perducantur, vel , abfque illorum efficacia
,
perficiantur ; reli-
qua
omnia abufus &: errores funt. Sin vero quis heic ahquid aggre-
6\ Sc tentarc
conetur , ubi , obfecro, is influentiam fuam defumerec,
&:fubflantiiE
jllam tribueret ?
Quomodo, qua^rfo, elcmenta rcfte
mifcerc, &:
proportionare poflet? Impoflibiicid cfl omnibus,quem-
admodum
Aviccnna , in fuo , de viribus cordis , hbro cap.i.rcftatur,
etiamfi
ille ,
ad illud confequendum mipetrandumve
,
longieva
nimis
vica frueretur.
lllud fecretum fiquidem dumtaxat mihi, &:
nulli alias homini datum efl. Virtute &: cfficacia mea imperfe-
6tum
pcrfcctum reddo , five metalhim five humanum ficrtoipus,
illud , uiquam , ego fano &: pcrficio : Temperamentum lai-gior,atquc
quatuor clementa comparo; contraria conciho, ne amplius fiant dif

cordia.
Harc aurea cacena efl, quam circumquaque cceleftibus meis vir-
tutibus
, &: formis fubftantialibus cxornavi. Opera me tanto ftu-
dio
perlicio, ut in iifdem omncis mex vircs in lucem proferantur:
idquecamelcganter,
quam ahas nuUi homini, quamprudensre-
rumque
peritus etiam ille fiet, nullique etiam arti eft pofTibile.
Exito itaque , teque inquam , fiftito
,
qui te tam artificiofum gloria-
ris, &:
juxta meam fcientiam
,
per ignem carbonarium, &: Ma-
rix ba^neum,
meisin alembicis aurum potabile facere conaris,
&: fcico me
,
ob errorem tuum , exhorrefcere. An non te pudet
,
fi
operamea confideras,
&: ftmul rancidam cuam codioncmincindis
pidifque cuis phioHs ex adverfo ponis,ubi ftmul &: cempus&; fumpcus
perdis
? Nefcio,inquam
,
quid cogiccs ? Miferere cui ipfms
,
&:
ro-
cTQ
HC me conlideres. Rede igitur nunc intelligas
,
qux dico
tibi.
non
Demonjiratio Uatur^.
j^j
noii tibi
mentiar. Confidera quomodo
prjeilantiffimiim
aurum
eximiamfuamfpeciemdeco^lo , ^ bonamdiam
materiam de terra
acceperit.
Idem tacit etiam lapillus aliquis pretiofus
, utpote Car-
bunctilus, amethyfl:izon,adamas, &:c, Ad ipfam
materiam
quan-
tum attinetjilla cx quatuorelementis progreditur. Adformam
quod
attinet,ccelumqualitateminformat:qua^jamjam in elementocom-
prehenfa eftjpcr quodformalongo in tempore , &:per depurationem
litnobilis. Illudautempermefolamperficitur. Ego
Archite(3:a
fum,&: nullus ahus homo vitam novit. Nifi enim nafutulus
fciverit
quidagere, quomodoelementisproportionem tribuere,
quantum
abigne,aere,aqua,&:terra,& ubi,illafumere,acquaratione
rescon-
trarias,utnihilamplius, quam fubfirantias , adtrahant,
red:emifce-
re, & quomodo eflentiis iflis influentiam dare debeat r
cunc cqui-
dcmnondumtaxatnullum ferrum, vel plumbum, fed
etiamvilius
aliquid,non facerepoterit: quemadmodum igitur aurum illefadu-
rus eft,nifi thefaurum meum mihi furetur ? Nonin manuum fuarum
apprehenfione ,
vel arte fitum efl, fcd meam artem noffe illum
opor-
tet,qu2e naturaiis eft, &: a manibus hominumperagi nequit.
Verum enim vero etiamfiaurum ab omni
mundoproprseflan-
tiflTimometallo (quaie equidem efl)
habcatur:nihilominustamen
nequemorbos, nequemetallorum
impuritatem
curat,
velfanat:
neutrum fiquidem in purum tranfinutat aurum.
Simili
quoque
modo &: ne vitrum quiddam adeo mollificare
potefl , ut cudi fefc
patiatur,quodaliasPhilofbphorum lapis facere quear.
Solum(au-
rum)omnibus ex metallis opcumum &: perfediflimum
efl:. Sin icri-
tur,meoexemplo,nonparumplumbifacerepotes,
aut minuta gra-
nula,
velexaliquaherbafrudlum
quemdam, aut mulcominusfer-
rum
:
quomodo , obfecro, illud
,
quod mulco efl: pra:flanrius , ex
quo
&: Ducati,alixque
monetarum fortes , conficiuntur , faccre
conabe-
ris
?
Sininiquiasquodfaltim
Chimicialiquid,non
veroaurum,face-
revelis:
tunc,temuito,quamanteafl;ultiorem
eire refpondeo.
An-
non enim
intellcxifti,quod
dixerim,mea myftcria tibi dcncf^ata efl"e.
Quodixquidemnatura
operari debet,illud
percrcaturas haud per-
U ficitui:
/j^
'Demonjiratio ^N^uta.
ficitur
; Ec
,
quod magis eft, iiaurumcxrcptem met.dlis in perfcdif-
rmiumredcgi,
&:tuoperamcanonintclIigris: cjtiupaifto liiudfaccre
conarisjfauodimperteciumpcrficit,
&:inquodvirtutemcollocavi,
ut nimii"
univcrram
metallorum cllcnti.mi in purum aurum rran(-
mutctjC.uodpro
charidlmomcotlttraurohabeoj qucm Deus mihi
larf^itus
eft l Rudis , inquam .
rerumque imperitus cs , li non agno-
fcis
,
quod
fummum
hocce bonum
,
quod quaeris
,
ad creaturam
quantum
attinet , fummumnatura; myfterium fiet , live id in mctal-
hs,lapidibus,heib2s,aut
animaHbus idiiat,quod a ccclefti virtutc
fuam
fortitur
origincm:Libcrat &: fmat namquc hominem, ab omni-
busmorbis,6<:nutritillum:
imperfeda metalla perfedta facit,idquc
per
inc^cntcm
fuam virtutcm efficaciamquc> quam eidem mcoex
thcfau^ro
juxta
(apicntiam
meam,tradidi. Si itaque in feipfo adeo per-
fcdum
eft,
utcjusfimilenonreperiatur:dicasigitur mihinunc,an
nonncccftario
talis fcientiaa fumma inicliigentia promanet
> cum
ncmoaliasaurumqueatfacere,&:hoc
thefaurus omnium
thefauro-
rumfiet?
Irreparabilis
erroreft. Nifi enimdecem librasferrepocis
cs , &
centum
tamcn portare fatagis, tunc vit*E jaduram faccre te
oportet.
S cias igitur nunc intcntionem tuam.
Omncm>
filimi, meamfcntentiam,virtutematqueefficaciam
fimpliciter
de coelo accipio,&:
fimphcilllmum quidem a quatuor ele-
mentis-
IHud incipiens eft,&: quinta in elcmentis eflentia,quam ef-
ficio
perredui:iones,tcmpus,&:
circulationes>dum infcriusinfupe-
rrus
tranfmuto ,
frigidum &ficcuminhumidum &: calidum, atque
adeo
&:lapides,&:metalla,innaturalifuahumiditateconfervo. Id
peF
ccelorum
motum fit. Elemcnta fiquidem exinde reguntur
, at-
fluc,per
acccfTionem
&convcntum aliquem,huic infiuentix obtem-
perant.
Quo purior ctiam mea cft maceria, tanto pra^ftantiora quo-
que
opcra
per
coelos duco, An igiturnuncexifiimas^quodtuoin
alembico
, inquo tcrram &: aquam tuam habes,per ignem & calo-
iemtu'im,atqucperalbumrubrumquccoloremtuum,
egotuopro
bcncplacito&:lubitu,
temecumcolluderepatiar, tuum addefide-
iium
ut
perveniam \ An coelos te movcre^eorumdemve
influentiam
nauci
^emonflratio Natur^.
lyf
nawci cuo opcriinfLmdere poife aLitiimas? An illiid
inftriimentiim
organicum
efTe putas,quod folo digicorum tadu
faltim
Iliaviflim^
melodiic fonitum excitat ? Nimium tibi afino vane
tribuis.
Hni^no-
ras
,
quod in coelorum motu magnus fiet intelledlus,
qui
deorfumin-
telligentiam fuam impertit , Sc
,
perinfluentiam fuam,
rebus
omnibus
eflentiam
fumminiftrat.
Obfecro te ut agnofcas, quod res alc^ eciam ab alto
provcniant,
a me,&:DEO videlicet
:
neque exifl:imes,quod
artiiiciofus
manuum
labor tam
perfecbus llct
,
quam naturalis
: nimis
fiquidem
nudus
cfl,
&,
Simia^ inftar ,
me in omnibus imitari conacur.
An etiam
pucas
-quodcuumdeftiliare, difrolvere, &: congelare
materise
tux in vafe
tuo,auc
aquam ex oleo elicere,reta,me fequendi, via flet.
Minimc
gentium ,
fili mi
,
nimium lieic erras. Si enim
tempus
variis cum
iiuxrionibus &: diflblucionibus elemencorum
, olci cui , aquse
dc cer-
tx
tranfegeris,
nihilominus taraen nondum
aliquid
perfecifti,
nifi
quod erres. An cauflamfcire deflderas
? Maceriatuanonfemihoram
ignis
xftum
tolerare poceric, fedomiiecum
fumoevancfcec,
velin
igneconfumetur.
Illa veromaceria,quain
egoIaboro,in
omnipro-
bacione,quancusquancus eriamignisfiec, idonea
&:juftainveniecur.
Immoin
igneadhucficmelior Aqua aficca
quadam
ftirpcvenic,
quicquid
cangic non humedac
:
non evanefcic
quoque,nequerecror-.
fum
cadic,& oleum ejus non comburicur
: ica perfeda
mea
elemenca
func:
cum cuisveromulcoalitercomparatum
eft :
quemadmodum
etiam,ut
meo fungaris arrificio,&:
munere,non tui eft officii,
Epilogi!ocoribidico,quod,perarrificiofum
tuum
igncm,cce-
leftem
calorem non poflls infundere : iccirco
eriam
de cua
aqua.
oleo, &:ccrranummmaceriamadquirere
poceris,qux
influenciani
concipere valeac
,
quaeiUi redam fubftanriam
cribuac.
Donum
Dei
cftdareexcoeliselemenris,
&:quidemuni
magis
quamalceri,
con-
iervacurqucfimpliciin eflcncia
,
cujusprsecer
menemo,
agnirionem
habecquam folus ille,qui mihi concredicus,&: verus eft
Philofophus*
Mi fili adhuc unum ribi commemorabo
veriverbium,nimirum
quod
tocum opus de una unica aliqua, fimplici,
cum fe ipfa
conjunda
^
^
materia.
jy(f
^emonflratlo^KaturA,
matcria
, in unico bene obferato vafe, &: unico alembico conficiatur,
Oiiiniainfe
compleditur
,
quibusad pcrfedioncmfliam indiget,at-
que
per nnicum
ignis regimen elaboratur. Confidcra igiturnunc
partum
,
perfedionemque
hominis , in qucm omnem meam d Deo
acceptam
fapientiam
converto: Humanamfiquidem fpeciem ex nul-
la
matcria
facere
poteris. Sola ego corpus tara fubtilc formo,ut nc-
qucPlato,nequeetiamipfe
Ariftotelesminimiquiddam ca derefci-
verint.
Ofla
dura facio &dentes ad mandendum,jecur,& carnefh
mollem,
nervosfrigidos,
cerebrum humidum,cor,cuiDeusvitam
infundit,calidum,omneis
vcnas nibro fanguine impleo. Et,ut brcvi-
busmeamabfolvamfententiam,
deuno unicoargcntovivo,&:opc-
rante
virili
fulphure,unum
unicum matcrnum vas efficio,cujus ven-
tereft
alcmbicus.
Verum
equidem eft,quod vidclicethomoartefua
meplurimum
juvet,
dum,perexternum caIorcra,matrici materfam
infundit,
magis
autem heic prxftare ncquit
:
Ita igitur nunc cum
opere
tuo
comparatum
eft. Qui enim re<3:am materiam eligcre
novit,eamdemque
in bene occlufo aliquo vafeetiam bene prscpa-
rat , &
omniain alembico bene inftituit , is opus amplius diflPerre mi-
nime
necefTum
habet
: Tu &; ego fiquidem-illud perficimus
,
dum tii
ignem
confers
,
quemadmodum
a Phifofophia requiritur. Certo
cnimfcias,
quodomniaineofitafient.
Probeitaqueteheicvidcre
oportet.
Cogita in ignem
,
quem
effefm,feffin ,
^epanjtn,
^
aptejtn
appellant,
naturalemetiam,prarternaturalem,&-
minus naturaleru
icrnem
,
qui non urit.
Item in calidum &: ficcum
,
humidum frigi-
dumque
ignem.qucm
rede conficias. Abfque redla materia,&: igne
roprio
numquam
ad
propofitum fcopum pervenies. Materiam ti-
bi
trado:
formam
ordine
collocare neceflum habes.
Heicautcm
nondefubfbntiahvelaccidentaliformatecum
loquor, feddereda
fpecie,
autmagnitudinevafistui,
& utalcmbicumtuum
redepra^-
pares.Prudenteragas,&opus,veIutinatur2CConvenit,artificiofead-
miniftra
: me juvato , &ego te juvabo : quicquid
mihi fcccris
,
idem
&:ego
tibifa6lurus
fum,nonfecus,
accxtcrismeisfiliis
feci,quibus
{ufhcicntemmercedemtradidi
, iis cumprimis de caufTis,
quodin-
culpabiles
T)emonJlratw Natura. i$y
cnlpabiles
patri&matd obcemperaverint,
meirque prxceptis mo-
rem
gcfferint : t]uemaclmodum viderepoteris in Romante
Joannis
de
Mefung
,
qui adprobat , &, vice verfa , Sophiftas reprobat. Idem
quoque
faciunt Villanovanus, Reymundus, Morienus Romanus,
&
Hermes,quem Patrem nominant, & cui nemo aliiis eft fimilis.
Icem
Geber, &: alii, qui Iiac de fcientia rcriptitarunt,atque,artem
ve-
ram eflejipfo fado experti func.
Sm itaque nunc, mi iili, opus aggredi conaris , cunc ad illud non
adeo ingences fumpLus requirunturrSufficitenimtibi, utliberiva-
cuique animi, &: in fecuro aliquolocolies, ubinemodelaboretuo
aliquid refcifcac Unicam tuam materiam in pulverem redige in
bcncocclufbvafcunico
,
unacumilliusaqua,
eamdemque leni ali-
quocalorcrege,qusetumoperabitur: Humor vero putrefadionem
confert. Propter nimiam humiditatem fiquidem ficcitas operanti
non itarefiilerepotisefljUtargentumvivum per ordinariam comix-
tionem,&
connexionem, conformehomogeneum
fubjedumfiat,
quodprimammatcriamredubam ingrcdiatur: Sin proprie matrena
tuam,Naturam,fequi velis,in qua te ratio confervare, &: Philofophia
Dudrixtuacflepoterir.Idfifeceris, tunccerto certiustibi pollice-
bor,quod materia potiri>&: ad cxoptatum finem pervenirepofi^is. In-
gentcs,uti diximus, fumptus non requirit, modo dcs operam , ut mea
red:e comprehendas principia. Meumlaborem probe obfcrva : &
animadverte quid Ariftoteies,in
3. &:
4. Meteororum , Aic2iX.'A\kc
Phyficam,&: librum de Generatione &corruptione diligenterlege.
Jtem,Iibrum de GceIo,&:
mundo,quoin materiam elegantem puram-
que invenies:Nifi enim illam
agnoveris,ja6l-uram icies. Qua de rc
vide Albertum Magnum de Mineralibus. Sin igitur nunc tibi oculi
tui aperti fient,tuncin mineris myfteria mea deprehendes &videbis,
quod nimirum
omneis lapides ex elementis crefcant.
Me
primum
agnofcere difcas , antequam te Magiftrum nomines,
Mefequere,qu3E
omnium creaturarum cxifi:entium, unamquc ef-
fentiam
habentium,mater
fum,qu5cque abfque cceIo,& Elementati-
vanoncrefcercneque
fenfibilemanimamcofequipollunt. Siitaquel
U
3
fedula
ij8
T>emonJiratio T^aturA.
j(cdulaexercitationerantumdircis,iitcoelorumvirtuccs,ingentcrque
operacionesagnofcas, elementorum quoquepalfionesfcias
,
&: cur
nimirum cantas operationes concipiant : quse mcdia tanfmutatio-
num
fient : quie putrefadionis
, generationis , alimentationisque
cau(l'a,&:deniquequid elementorume{rentia&: fubftanciafiectunc
jam artis agnitioncm adcptuses.-quamvis alias ingemofiifimus in-
telledus ad meorum operum confiderationes rcquiratur. Illud Dei
donum
vero non omneis fapientes a fua fcientia &: propria ratione
fortiti funt, fed bencvoli
,
qui cum ratione mefequuti funt longo a
temporcquod
ego conn:ituo,&: poft longam patientiam, illud impe-
trarunt.
Quocirca fac quod dico tibi ; Si hoc thefauro potiri velis,
quemetiamveri phyficiveteresque
Philofophihabuerunt. Talis
namque
thefaurus tantse virtucis alcicudinifque eft, cujus fimilem
nullus
homo inter coelum terramque arte confequi potis cft. Media
res eft inter Mercurium &: Metallum,quodfumo,quoexarretua
meaquefcientia , tampra^ftantiflimaeflentiaperficuur : Purum po-
tabilequeaurumeft, &radicesagenshumiciicas: Summa Mcdicina.
cft,quemadmodum
a SalomonCjEcclefiaft.cap.^S defcribitur:a ter-
ra defumitur, &: vir fapiens non concemnit eam.Deus illam inter mea
myfteria locavit , &: fapientibus eamdem imperrit
,
quamvis illam
multi Oratores , &: qui Theologias &: Philofophix eximios Dodores
fefe
efle autumant>omnino irrideant : quemadmodum eciam Alchi-
mia a Medicis ludibrio habetur : Verum menon agnofcunc , artifque
penicusimperitifunt,
veluti Avicenna, VilIanovanus,multiquead'
hucalii
prxftantillimi Phyfici^probatiflTimique veteres Medici.Infi
nientes tamen dumtaxat illam delpiciunt
,
qui redam Medicorum
viamnumquamingreflifunt.Irrifores
iftiufmodi fufficiente cercbel'
lodeftitutifunt
, uttalcm radicem
,
&: Medicinam nobil-flimam,
omneis in genere morbos fanantem, agnofcant. Fortunatusilleho-
mo
eft,cui a Deo tempus &: vita tribuitur , ut ad tam fummam eiren-
tiam
perveniat,licet nunc fenedute gravetur. Geber enim air,quam-
vis Philofophi,dono ifto donati dotacique,fencs fuerint,nihilominus
camen in fumma fcnedute eodem ki^ obletounc.
lUud
T^emQnflratio Uaturdi, i^p
Illad
igiciir qui nunc habcc
,
is omnia bona
ingcntefque divitias
poffidet :
Unariquidemdeuncia aflidue dives &: fanus e/Tepoterit.
Creaturam
atta'mai tamdem mori, feque in Deo &: natura exfatiare
oportct
Unum cordis robur refngeriumque
, & plus quam aurea
Tindura cft. Elixir, &: aqua vit.-e eft, /ub quibus
omnia opera refque
GomplcxaL funt. Argentum vivum , fulphur, ^in thefauro meo oc-
cultatum aurum efl:,oleum incomburibile,
album,conftans,
fufibile-
queSal
,
Lapis Phiiofbphorum
,
quinullomodo
,nifipernaturalem
artem , humanamque fcientiam, qu;;cheic auxilium
preftat,in veniri
poterit. Libere nunc tibi edico
,
quod tu Laborator , iine me opus
haud pofTis perficere,quodqueabfquete,tamquam
miniftromeo,in
eonihil &: ego quoque queam efticcre : Permej&
ce verojOpus bre-
vitempore lucrabcris.
MiflbsficSophiftas,eorumdemvefaIlaciaopera-*
mifTosfac di-
verfos ipforum alcmbicos
, & vafa : miftum
quoque fac fimum equi-
num, totqueignescarbonarios, qu^e
omnianihilomnino
profunr,
Relinqucmetallaaliaquc: tranfmuta
multopotiuselcmenta
infpe-
cicm mutabilem, quaePhilofophorum
prjcflantifrima
eft maceria,
quam tamen rerum imperiti rejiciunt.
Juxtafubftantiamfuamauro
eft fimilis,fecundum effentiam
verojdiffimilis
Tranfinuta
elemen-
ta
, &:
quod qu^ris,invenias.
Mea autem eft fententia uc infimum
fublimes,&:fuperiusinferjusfacias.
Recipeigiturargentumvivumj
quod operante cum
fuofulphuremixtumeft:illudinbeneobferato
vafe,unicoque alcmbico,ad
partem tertiam inhumato , igni Philofo-
phorum adponito,
S>Ci ne fumofum fiat, bene cuftodito.
Hoc fa,
mihi confide. Relinquas
etiam, mi fih
obfecro,omneis
reliquas fpc-
cics, nonveromateriam
fume
,
a qua minerac fuum
fumunt.initium,
Pluratibi
nuncnonimpero,
fedadjurote,quodme,
Naturam fequi
necefTum
habeas:
CHI-
igo
Demonjiratio !hCaturA,
CHIMICI
RESPONSIO, IN QUA ERRORES
fnos facetur ,
& eorumdem deprecatMne,
Naturx agit gratias
{Chimicu^,)
ChariffimamaterNatura,&,pon:angelos,aDcopcrfeli(fima
creata
Creatura
, tibi
nunc honorcm gloriamque cxhibeo
: agnofco
(iquidcm
&: fateor,
te matrem&; imperatricem eflemagnimundi,
quiprohominc j
tamquamparvomundoconditus. Alteinprimum
mobile
coUocata
es,ut
manibus tuis circumvolutes
, &:,pedibus infe-
rius
tranfmutes
, idque , five iHud ex amore
,
vel econtra
, fiat,ufque
adterrselocainfima
: quseomniaexmandatoDomini tuitacjs, quar
indefmenter
generando tam fummas operationespcrficisper altas
tuas
intelli^^entias
, &: indefljrudibilcs fubftantias coclorum
, fl:ella-
rum
, atque
planctarum : Undstam pure res formantur
,
quod haud
immeritoomni
tempore,matris&:
magiftrce alicujus inflar^colen-
da &:
amanda
fies.
Equidem fateor
,
quod nihil
,
fuie anima
,
vivat,
&:
quod
illud
,
quod exiftit, &: eflentiam habet, a te,6<: virtute tua,re-
fpedu
aDeo
acceptx
poteftatis
ordinationifque,proveniat. Non co
inficias,
quod totam maftiim regas , &:
elcmcntorum matcria tuo fub
imperio
ducatur. De
illis namquc primam fumis matcriam
,
&: ex
ccelisformam:
quamvisiUa
materia abinitiodiflimili prorfus modo
commixtaeftjdoncc
a
tcqualificctur&fpecificetur.
Et tuncfub-
ftantialem
,'quemadmodum
ctiam poftca accidentalem formam in-
duis.Tam
es
(apiens,ut
etiam omnia tua opera per virtute caleftem,
fummeque
operabiies
formas , tam
perfedo juftoq-, ordine perficias,
ut
etiam
a
nemine
mort^lium
mortificentur.
Video tc a Deo ita do
-
tatamefTe,
utetiamomnia,quibus
hominesindigent,
manibustuis
fubjccerit.Quatuor
per te gradus ficri permifit, cx quibus primus fal-
timESSE,
&:
ESSENTIAMhabet,qualesfuntlapides&:metalla:
alter
veo-ctabilia
compl6titur
,
qux cflentiam &: crefccntiam
ha-
bcnt:
Tertius
perceptibilitatem
fenlibilitatemquehabefjUtpotefe-
rasjvolucres,
&:pifces,qua;omma
triplicisfuntgcneris :
Quartus
omnium
Demonjlratio Natura,
i(fi
omnium
Nobiiiilimus &: perfecfcillimus eft
,
quemadmodum
id ita
Deovifum
fuit &: placuit,inquo homo confillit, &:tres reliqui gra-
duspcrficiuntur.PIusautem Deus,quamtu,tum temporis
operatus
eft,dum
homini immortalem , ratione pra^ditam , ammam
indidit,
qu.TnonpaflionibusnoftriinGertos modos collocati corporis fubjc-
^aeft: Sedperceptibilitatemfenfualitatemquead malum
&: pecca-
tum.acceflionem facere permilit,idque per corpus,quod
immodera-
ta voluptate contaminatum eft: Unde condemnatio fubfequuta,
nifi gratia,qua:aDeovenit,&;cumprimis,ob2eternamhancce
ani-
mam,non vero corporis gratia,data eft,impetretur. Quocirca magna
hominis perfedio nona te (uam fumit originem,fedjquemadmo-
dum dixifti,Iicethumanitatemminimeconferas,tamcn
humano va-
(incminemmanusadmovcre, pra;terte,quodperfe6lilIima
eflencia
tui operis,&: magna efficacia, eflicit.
Equidem fummopcre mirandum eft,{i quis rede coniideret,quo-
modo vidclicet corpus noftrum divifum, &membris undique
exor-
natum
fietjadeo ut per objedum voluntas ita prseparctutjpro
lubitu,
quodlibct membrum movere pofIit:Et quamvis voluntas a te mini-
mc proficifcatur,mngnum tamen eft miracuIum,quod corpus
, tam-
quamfubje6lum,animxgratia,itadefudet.
Etitafierineceifumeft,
faspiustamenheic magifterfit,non
obdigniatem
fuam,fed
peccati
caufla,quo animalasditur.
Neitaquetantopereexultesdcperfedi-
one,&:egregiohominisornamento,qui,tam
nobilis,
quam
anfma,
forma:,refiftit,&: contra rationem tam diverfimodc
mutat.
De tuis
operibusdumtaxatfiesfbllicita^nonautem
de noftris
defedibus&:
flagitiis. Licet namque te opera tua bene
inchoafre,exiftumes,nihil-
ominus tamen in fine aliud nihil,quam,
abortus,reperiri licuit.
Eft ne
illud
tuiintellcdus,velfapienti5e,defe6bjs,aut
noa aliter fortaflispo-
tuifti
? Ignofcemihi,qua:ro,fi de tua fcientia aliquanto duriora
verba
prof
eram:non
enim te occidere in animuminduxi meum,
fed folum-
modoiigidioremexhortationem,mihi,obignorantiam
meam,
a te
illatam nunc
pcrcipio.
Nulla fiquidem hora prseterit,
in qua non
tamalcasres,quarummecertiorcm
rcddidifti
, confiderem
; idquc
X
cotti-.
1 62 Demonjiratio Natura.
dieeomagismagisquejdiimfimulpcrpendojquantamihiexporueris
myft:eria,&:
fimul crrores meos demonftraveris. Sive jaceam
, am-
bulem,vel fl:cm,tunc illud oculis meis obverfatur. In rumma,non
o-
mniacogicarcpotisrum,qualcm videlicet materiam &: formam
ab
iiiitiolumerencccilLUiihabeam. Gravitcr meobjurga{li,quod
non
tuam viam fequar,cum tame minime ignorcs, quod ad id intellcdus
mcus neutiquam fufficiat: hac fiquidcm in artc nihil aliud
, quam
contrarium ,
cfHccre potero
,
nili
, rcfpedu tua: lcientia:
, auxilio
mihillibvcnias.
Rcclequidcmais,quodmyftcria,&:aItaopcratua
ad hominis fcitum non data iient: quos igitur in tanto onerc
progrci-
fus
faccremequeiprumducerepotero,ni{i me auxihotuo
fubleva-
veris ? Mcais,te fequi debere, &: id quidem faccre cupio : afl quibus
mediis,&:
hbris,id cfficere pollim.mihi dicito?Hic,accipe hoc^ &: ii-
lud,inquit,akercontrarium,&utceflbm,ait:vcrbaipfbrum
divcrfi-
modc inverfa,&: in parabolicas fententiasfunt difpofita.
Tamdcm
vidco,quod cx iisdcm nihil omnino dilcere poflim.
Qupcirca ad
tcmeum fumo rcfugium,&:,ut mihi confulas , opemque feras
,
quid
nimirumin tam arduo negotio mihi faciundumfiet, obnixe te ro-
gatum volo. Ex intimis igitur cordis mei penetrahbus te obflorjUt,
coniacntiatuateftc ,
mihi commcmores Rationem &: mo'dum in
profunditatem tcrrar pcrvcnicdi, &:,{iibtih fludio,perfcd:um metal-
lorumMcrcurium
quxrendi. Si quis igitur aut hunc, vcl ad mini-
xnumauriMcrcurium
inveniflct,iscumdem,thefaurialicujusinfl:ara.
bcne confervare
pofTet.Dubito tamen , etiamfi ahquis illum habe-
rct,an ex illo metallum facere pocis cffet: vix enim credo,quod homo
ahquistamartificiofus
aflutusque fiet, vt aurum conficere valeat.
Tuum,inquam,inquam,opuseft,quemadmodumexperientiatefl:a-
tur,& tu etiam dum de hominis partu verba fecifli/atis fuperque il-
iud demonftrafli.
Vidcmus equidem quod frigidus humidusque Mercurius
fulphur fuum in auxilium dcfideret
,
quod eflconformefemen,
vel fperma homogencum,a quo creaturadabore perafto exiffcit. Sin
ommaperpendam,tunc cantum dcprehendoj quodpropriam fumas
matcriam>
DemonflratioNatur^.
16^
inateriam,propnum
vas, propriammineram,
propriumIocum,&
proprium
ignem,ad dandam formam
,
fpeciem, &: colorem
, vi-
tam
icidem &: crefcere
,
cujus quselibec res implcta eft. Nofli,
tamquam Architeda
, dignitacem materia? : Operans fiquidcm
nullamoperationem in fe rccipit
,
quam dumtaxat in difpoflto
patiente. Nofti fubtiliter mifcere calidum &: frigidum : ficcum
&: humidum:&: contrarij qualitatem induere,qu2Etuprimam for-
mam transmutas utmateriatum novam formam recipiat : Obje-
dum enim,iuxta virtatem &: potentiam
, fubjedum eft
,
quod
fubftantiam continuo in actu &: cooperatione confervat
,
qux antea
faltimin potentiafuit. Dere bene diflerentem tcquidem audi-
vi,ft modo &: fententiam opinionemque tuam ordine commemo-
rare,&:,)uxta virtutcm efficaciamque tuam, proprie de iisdemlo-
qui poflbm. Incellexi liquidem, quod Elixir , uti dixi , a quatuor
elementis 1'uum fortiacurinicium,res concrarias {ti^ icerum umant,'
quodque elementa transmutari oporteat. Id quod fane nuUius
hominis labor manuum eft. Quiscnim
fciat,quomodo
rerrena
qualitas cflentiamfuam cum aere communem habeat
,
cum fri-
gore correfpondeat
,
&: in humiditatem
,
hoc eft
, contrarium
fuum
,
transmucecur? Nam humidicas a frigido
humidoque
ele-
menco non vulc recedere
,
quamvis ab igne
,
quse omnia com-
pofica corrigendo meliora facic
, magis auxilii accipiac.
Eft &:
hoc quoque nacurale opus
,
quod nigram
,
albam
, &: rubram
Mq. faciac
:
qui cres vifibtles colores cribus cum elemencis
,
ic^ne,
aqua
,
&:cerraconfentiunt,&abaerepenetrantur.
Deinetiam affirmas
,
quod res ifta de una unica aliquarccon-
ficiatur
,
in uno unico vafe
, de una aliqua fubltantia :
Quatuor enim
unicamdumtaxat
conftituunteflentiam
, inquaunum
eftquod
ipfo in effedu
opus &: inchoat &: periicic:nihil
,
prarcer exiguum
ali-
quem
calorem,ipfi
deeft,quemhomoadminiftrac,&exindc
, medi-
ance cua
fapiencia
&: arce,omnia
neceflaria elicic. Omne
illud,prxtcr-
ea,qao quis
indiget,hacce
in raateria fufficiete in
perfed-ioe,ad
prin-
cipium,medium,&
finc,reperitur : coque ferme
comparatum eft,ac
X 2,
cum
1^4
T)emonflratio Naturji.
ciim
hominc,equo/riimento,atque
bellariis. In humano enim
fe-
mine etiam humana fpecies comprehenfa eft , utpote os , caro , fan-
giiis,crinis &:c. ita quoque quolibet etiam in femine ejufdem fimile,
&; (pecies. De hominc homo venit,frul:us a frudu, animal ab ani-
maliiquiordoinunivcrfo
rotundo terrarum orbe obfervatur, &: a
Deifapienti3,quiordinemil1;umitaobfcrvari vult,ejusquereietiaq;i
tibi
poteftatemfccit,profiC)fcitur. Nuncautcmfcio,quod,{ifemen
in muliebri vafc
occlufum fict
,
illudque non ampHus
apcriatur,
nullatunchumcUiamolc(Ha,vclLnbor
amplius requirantur,
neque
minimo,aut
magnoaddltamento,velabiatione opusfict,
quemad-
modumetiamnulla
releratione,occlulIone,velta(ftu; omne fiqui-
dcm,ad
perfedionemneceilariumjntus eft. Pari quoquc modoais,
cum lapidc
Philofophorum comparatum ellc
,
ut quis nihil amplius,
quam una unica,in pulvercm redada, materia indigeat
,
quse aererH,
aquam,&: ignem in fc habeatjimmo omneillud quod ad
opcris hujus
perfedionem
rcquiritur : minimc etiam ncccflum cfle
, ut
tangatur,
quodqueexiguus
ignis fufficiat,qui internum calorem
excitet, non
fecus ac infans utero in matcrno calore naturali fovctur. Prjetcrea
quoque
fignificas,quod hsec materia fnam perfcdionem in fe habcat,
unico faltim hoc excepto,quod nimirum operationem fuam fine hu-
mana artc &
adminiculo non depromat: cujus artis auxilium
de Phi-
lofophicafcicntia
&: prudentiainteIligo,vcluti pcr manum operatio-
iiesmatcriam
pra^parandi,fupcrfluum deilla leparandi,hanctunc
compofitam
terramfimphccm,qusecumaqua fua unitaefl, occlu-
dendi,&: in alcmbico
idoneo Icni alicui calori adponendi. Et illud to-
tum
artificium t(^Q.
cenfco,nec aliud quiddam homo
,
quicquid e-
tiam ilie
contradicat,heic
adderc pcterit. Si operationis tua: facis ini-
ium5&
quando in
pulvcrinam eflentiam ingrclla cf]-,tunc ,a perada
prsEparationc,diflbIuis,&
ficcum aquofum reddis: iliud per fublima-
tionem dein,magna
intelligentia,in aerem ufque lurfum duciS;.&: de-
niquc fola illud unum facis,quod res alias impcrfedas pcrficit. Quo-
circa.tuNatura,primagenitrixes,dum
quatuor clementa conjun-
dimunamaliquaminellentiamnaifces,cujus
ncmo mortalium
>
nifi
tu
^emonjlratio Natur^,
1
6$
tu
rolajagnitionem,haberc
poterit.Ec hunc in raodum illud intellexi,
atqueetiam,{iDeotibiqnepIacuerit,ideraoculismeis {"uo tempore
xne
vifurum
nullus omnino defpero.
Nunc
vero temporis tcrminos fuo loco reli6l-os,volo, &: nofle fuf-
cit)quomodo videlicet materia habcri poflit,quam pra^ftans &bo-
na
illa riet,&: quantam,in perficicndis rcbus imperfe<ftis,virtutem il-
laconferat.
Aurumitaque ex mineralibus opaim.um efTc, mihi haud ignotum
cflaiihilominustamfnnequein iorma,neque materi.;ad perfedio-
ncmfuamtransgrediendam,u]lampJiGur.mhabetefH'?aciam. Nul-
lam
(iquidem majorem operationem habct , ut amplius aliquid,
qLiamreipfum,perficiat,qualemqunlcmetiamartcm hcmoheicad-
hibeat.
Si quis enim affirmare conarctut, qaod referandum , & in
argentumvivumredigcndum illudefret:is hacinre plus,juftofl:ul-
tfceret,cum
ex auro nihil a:r plius quam quod in eo eft , elicerc pof-
fit.Quidigiturineodem homo quaTere faragit,quamad miiiimum
ilIud,quodintus
eft, &:nihilmays in eo reperiendumfietrPra^po-
lleraeft
tcmeritas. Nihilominus tamenut Philolbphaftri illiftultiti-
am fuam
prodant,inquiunt,quod,artis fiia^ beneficio, corpus retror-
fum,primamque
inmateriam reducioporteat, verumex inftitutio-
ne tua
menon latet,quod videhcet redudio non fiat per res", quae ad
certa
aliquam fpeciem vel individuum^fada: funt,nifi iftiufmodi fpe-
cies ante corrumpatur. Nihilominus tamen poft corruptionem i-
ftam
nuUa fimihs ahcujus {'^o^cizi fit
generatio,nifi fpecies prius in ge-
nusfuumretrogrediatur. Immo adhuc amplius affirmo, quod de-
ftruere
conficiendi auri,minime via fiet : Sin enim femcl fpeciem fu-
amamittatjtunchomoillameidem
ncutiquam reftituere potis eft*
&fubtilis,priEterea,adhuc ars requi-reretur , fi quis illud in re(5t:um
pulverem redigere conaretur.
Si quisautem illud ita refolvere , fi-
biforfitanproponat,
utilliuscompofitum,velcorpus
,
in primam
mixtionem.quaeilliab
ele;'.ientisfal:aeft
,fepararevelic
,
isnum-
quam,quicquid etiam
dicat, illudn i finem perducere poterit : aj-
ftum,frigusqueenimpacitur,&inigne
magis
magisque purius red-
X
3
ditur.
i66 Demonjlratio UaturA.
ditur.adeoinnaturafua
perfcdum eft. Adpropinquans
elemen-
torum
creatura eft,qaas {'eminc &: grano deftituta eft,quo redudio a
putrefadioneiieret,&:inpriftinam fuam fpeciem iterum redigere-
turtmateriaejusenimnimis
crafta,mortua,&: mors ipfaiilius
eft ef-
fentia:
quocirca
etiamexeodem nullum aliud metallum, vel argen-
tum vivum crefcere poterit.
Ingenereitaquenemoaffirmare
poteft,quodfimiIe quodlibetii-
milefibigeneret:Illudnamque,extra
vegetabilia
,& perceptibilia,
fcnfibiliaque ,
ad ipfa mineralia quantum attinet non accurate di-
dum eft.
llla enim alimcntationem vitamque accipiunt
, &: fe-
ipfi feminant
atque plantanr.hxc vero nihil percipiunt , &: in primo,
icqueacinuItimo,anno,ejurdemfuntmagnitudinis. Ex,elementis
per
tcelfentiam
fuam in terra fortiuntur,id quod line fationc,planra-
tione ,
alioque cultu peragitur. Ex dodrina tua porro cognitum
compertumque
habco,quod veterum Philofophorum
didis,per fal-
lacempraxin5minimeobtemperandum,feddumtaxatvera &: effen-
tialis
Theorica^in qua effentialis eft natura,obfervanda fiet : In illa fi-
quidem ornnis
eftentia,materia,&:fubftantia
confiftunt. Nunc au-
tcminmemoriammihi
revoco,quodaliquando deceptor fedudor-
que fbphifticus,qui tamen pro magno Philofopho habcbatur , mihi
perfuadereconabatur,inquiens:proretamateriaaIiudnihilfumen-
dum
eflG,quam
purum crudumque argentum vivum, attamcn uc
aurobeneantea
mixtumfiet:exduobus enimi bcne conjundlis ficri
aliquodeximium,atquein
illa conjundlione unum alterum pcife-
elunireddere
:
Si,pergebatimpoftorilIe, hoc l-acercm,tuncmcEli-
xir
confequuturumcife:
cumprimisvero quatuormixta elementaa
fc
invicem
feparanda,quodlibet
purificandum, dein iterum conjun-
gcnda,magnumcumparvouniendum,fubtile
in graflum infcren-
dumefle:&:hocmodofierilapidem
Philofbphicum. Verum noa
fum
nefciusdehramentaiftiufmodimerasefleimpofturas ,&: quod
tales
hominesintelleCtu
deftituti flcnt , atqueadeo non dumtaxata-
lios
hominesjverum
ctiam feipfos decipiant,five enim PhiIofophi,fl-
ve
Medici ifli flcnt,nihil tamen hac in re intelligunt,
Simih
T>emonJiratio Natnr^,
i ^7
Simili
qiioquc modo &:me minime latet,qnoci dixeris,quod folus
Deus
akillimus cx elcmentis aliquid creare poffit, cum naturam ille
prosiuxerit.
Ule juxta quantitatem elcmeta mirca'e,qualitates rede
proportiojiare , elementa rite conjungere
, atquc mifcere novit,
quemadmodum
illi modo vifum eft. Nemo hoc reperitur
, qui auc
idcmfacere,
vel illud ncgare aiidcat. Solus namque ille crcator,
bonorumqueomniumprodudoreft, nec inmundo quicquam eft,
quod abfque illo fadum fit. Omneis idcirco jadabundiChimici
Sophifta^nunc taceant
,
neque colligere fpcrent
,
ubi non fe-
runtrqui per falfas fuas calcinationes,fublimationes, diftillationes
fpiritus per fumum abigunt
&:,
per fophifticas fuas coagulationes
atque
congelationes rerum imperitis perfLiadere conantur, immo
etiamapud illos,qui opus peifcceruntjprxtendunt
,
quod argen-
ti vivi aurique elemcntum rccle fcparatum {iet ,
'\\
quod tamen
in eventu fineque nihil eft. Verum enim eft,rcsomneis , qux fub
coelofunt,a.
quatuor elemcntis faLlas clTcredam quantitatem ha-
bere,aique adco,fuam juxta(pcciem,per naturam , m recla propor-
tionemixtas cire:nontamcnjta>utomneis proprie unit^,fedin vir-
tutediftindae,cumprimisveroPhilofophicilapidismateriafient.
HifcefimuIintelligo,quoinrubroargento vivo, &: perfedocor--
pore,quodSolapellatur,quatuorelcmenta,
{ingulainterfeinvicem
pecuIiarimodounita,&:per fingularia media mixta iicnt , adeo ut,
humana^ artis beneficio,ncn
fcpararipolIint:Omneisnamquevete--
res&: vcri Philofbphi fcribunt, ignem &: aerem aqua: terrjequc in-
clulos efle,in quibus virtutem fuam excrceant , &: in diUblubih pror-
fus modo inter fe invicem
vehementer dimicenty adeo ut nemo,
nifiDeus&Natura,vinculum
iftudfolvere qucat. Vereidaffirma-
re,&: philofbphice etiam "demonftrare poflum : Ignis enim nobis
eft
invifibilis,&aerin
comprehenfibiiis: Si quis vero dicat^qnodiingula
videripo(rint,isimpoftoreft
: exirrefutabihbus fundamentis fiqui-
demelementafunt
infeparabilia.
Quamvis etiam Sophifta^
prseten-
dant,&: pro certo affirmare
velint
,
quod aurum, argentumq; vivum
inquatuorelementafcparcnt,
mhilominus tamen mendaces funr^
Sia
1^8
'Demonjlratio Natur^,
Sinenimciuoclementa,ignis&:aer,ita
feparata efTent , tunc quodli-
bet
evanefcere
ncceiTum haberet. Licet ctiam affirment
,
quod illa
retincant:nihilominus
tamen,quo perveniant,pcnitus ignorant ; ne-
que aer neque ignis f iquidem videri atque pcrcipi poterunt. Si quo-
que^juxtaipforum
prsetenfioncm ,illa cxtraxcrint,tamen illud,quod
attincrunt,(altim
humidum faciunt,id quod neque aeris,nequc ignis,
eftproprictas.
Prjetcrca,
quemadmodum
tunaturaitidemdixi{li,idem quod&
inlibrisdeprehendi,nemoefl:,quantusquantus
Docboretiamillcef-
fe
vcht,qui
fcire
poflit
,
quantii vidchcet in rc quahbet naturali a fin-
sulo
elementoeflepoflit.
Deusnamqucilludtibifohtradidit. Nec
ullus
Philofbphustam
eftfapiens^quiclcmcnta coponcrc , &: mifcc-
rc,vclquantumadrcmahquam
naturalcm, fiveilla fpirituahs , five
corporaIisfiet,aquolibet
elemento , neccflario ordinandum apph-
candumquecfl'et,compertumhabcat.
Sin igitur nunc illa feparare
conetur,quomodo,obfecro,illaiterum
conjungct,ut unitum com-
pofitumverumquefubjedum,iterum
cfficiat,fi elcmcntorum quan-
titatcm,
&:
quahtatem,
rcajequc unitionis modum, pcnitus ignorct?
Separari
itaquc
illaminimcoportet,nifi
riteiterum
conjungantur:
Tibi,lS[atur2e,illud
committendum efl,qu5E artem benc difponendi,
Philofbphici
lapidis
componendi,&:rcd2E clcmentorum, abfque fe-
parationc,mixtionisfaciundie,probenofl:i.
Satisfuperquc mihidi-
xifli^quodelcmcntorum
feparatio,eorumdcmque itterata conjun-
diominusfict
neccflariarnuHahquidemifliufmodi
ars impetranda,
&:dumtaxattibi
a Dco
concreditum conflitutumque efl myflcn-
um.
Abfquc
omni dubio tamcn lapis,vel Ehxir, a tc
proficifcitur,abf-
que
tamen
elcmcntorum
feparationcncc finc tuis inflrumcntis
,
vcl
auxilio
fapicntis
rciquc iftius periri alicujus hominis.
Ariflotcles
ait:Ubidcfinitphyficus,ibiincipit
Mcdicus.
Quocirca ctiam AI-
chimiatumincipit,quando
naturam & fcientiam fuam feqiiitur:id
quod
cuilibet
Philofopho
ac Medico probc
obfcrvandum cfL Si e-
nim
Alchimiarcdcducatur,
tuncnatura illam profcrct. Ncquis
autcmhcicerret,
idcircoomneillud
,quodnatura parit &:
profcrt,
qu:t-
^emonJlratioNatur^,
i6^
qua:dam,ad
Alchimiampertinens,eftmateria,
quemadmodumtu,
Natura,qui
tibi &: corpore, &: ipfa quoque vita mea
infervire
para-
tus
Ibm,
mulco,quam ego,nofi:i melius.Sciendum
quoque e/l prserc-
rea
,quod videlicct Alchimia tres res perficiat.-Primodum
metal-
Jumaliquodperfcdum vivumque facitjejufdemque
fpiricum dio-c-
rit,ut nihilin eo amictatur
,
quemadmodum ejusrei ipfa
expericntia
teftiseft.Secundo,matcriaminvarculoa]iquoitacoquitacquc
dicrc-
rit,ut,abfque unicse altcrius rci additamentOjCorpus
^fpiricum
in u-
num transmutet
:
eapropter de novo etiam ei mhil
addendum
eft:
necullaquoque fitmixtio,nifiNacurarPrincipia
illam
adminiflrenc
atquelargiancurjquicquid cnim ad
hocparit,nobisque
relinquit,
id
abarteadopusfumicur.Tcitio probacquod nimirum
realiccr
ipfo-
que facto,nulIa quacuor elementorum fiat feparatio
ficiundi
lapidis.^
in argcnto vivo ^
Sole,qui altum rubrumque
aurum
appellatur. 11-
lud enimcogitare ingens error,&: nobili
Alchimix,
fundamentali-
quePhilofophiiK omnino eft contrarium.
Eqaidcmverum,certoquecertiuscft:quodquxlibetres
elemen-
tarisetiamexipfiselementisahmGnteturfivenutriatur.
Sinitaque
nunc bcne difpofica,&: in unum fubjedtum
,
quemadmodum
Nacura
illudicaprocuht,compofita,atquejamfeparatafient,tuncfubje6tum
illud corruptum depravatum,ejufdemveprxflans
vinculum,
quod
cIementaconjun(::l:imad{ervavit,ruptum,&
nulla
amplius
efl
per-
mixtio,fedaquatuor elcmentis ad aliquid
res per
fcp^rationem
in
nihilum iterum redigicur. Nam fipater filium
gignere
debet,tunc
priusilleminime deftruendus
^^Ji^di fulEcit
utcum
ipfbfcmine
fpi-
ricus generans exeat,quem muliebre femem
concipit,&:in
calore
ita
confervat. Iftiufmodifpiritus
infantem
, ejufdemve
membrorum
fpeciem gignit,quemadmodum
Avicenna fuo loco id teftatur.
Simi-
li quoque modo cumpuroauro
comparatum
,
quod lapidis
Philofo-
phici
veraeftmateria:Nam
patereft, quiomnia inftruit
&:inftituit:
quocirca
ctiam ille minimc deftruendus,aut
corrumpendus
, nequc
abelementisfuis
feparanduseft,fedfufficit,ut
Sol pater,
qui fpiri-
tumfuum
inflat,vircutem,atqueefticaciam
,perillum,invirtute&
Y
eificacia
lyo T)emonjlratio ]>Iatura.
efficaciaad
fluentemrpiritum,(quiverusPhilorophomm lapis efl:,
qui ex terra dcfumitur) ftlio infundat,&: per parturientem iftiufmodi
fpiritum filius fit fubftantiaHs.
A tc,natura,igiturnunctantum didici,quod Alchimi2E ars vera
fictrcientia,& ideo etiam affirmo altumrubrum aurum, Solquod
appeliatur,lapidis vclElixirisverum parentem effe, quo ex tam in-
gens,magniqucpreti),thcraurusegreditur:quicalefacit,inrcritjfigir,
digerit , atque tingic per artem ,
fine diminutione , &: ulla unica cor-
ruptione
,
aurum iUud, quod pater efl;,aquofilius tam pr^eclaros
prosreiTusfacit.
Impoiribileitaquenobis,necneceflarium,neque
ctiamconccflTum
,ucmixtionem adteramus,vel elemcnta fepare-
mus,quasnatura,inargentovivo,tamdx:quaminterne, &: pari qui-
dcm modo in perfcdo Solis corpore
,
in tam deccnte quantitate,
complcxionc,&: qualicace bcnc proportionata,conjunxic atque con-
fl:ituic. Sinigiturnunc naturap fcicntiam ignoremus, nullamque
quatuor clemcntorum
promixrionum cognicionem habcamus,quid
.decorumdcmfcparationefcicmus
? Summeitaquencceirarium cft,
utnaturamimicemur,ejusdemve
inftrumenca, quomodo elementa
facicufurpemus: finequa
adminiftratione nos alias in educlione
lapidis hujus formx,&: inquificione huc fpcdancium mediorum,non
rcftiimicatorcs
crimus:pcr <\\xx mcdiaad inftruraenca pervcnitur,
quibusnacurainmineralibus,dum
argcnco vivoformam fuam cribu-
it ucicur. Sin auccm fccus
faciamus,cunc iliius deftrudores fumus,
quod natura ad malum
compofuit&: difpofuit, dum mixcionem,
concra cua,Nacura
,mandaca,adeo curpiccr feparamus. Nihilomi-
nuscamen,
qucmadmodum
Ariftoceles ait, elcmenta transmutarc
dcbcmus,ut
invcniamusquod
quarrimus.
Echacratione,6Natura,mcadviamtuam
fapientcr duxifti, pro
quo bcnchcio ingcntcs &: ago,& habeo, gratias:a te enim tantum e-
quidcm didici,ut omnia mca opera nullius fient preti). Magnam
llulticiam efle fateor,quodquc in fine fumma,cum plandu &: crifticia.
coniunda pernicics plcrumque
fequacur,fi quis circa mulcifarios a-
kmbicos, argcntumvivum ,
acj^uas fortes, vulgares difiblutiones,,
omnc5.
DemonfiratioNatur^, lyi
omneis res
mincralcs,fimum cquariLim,ignesque
carbonarios
,
plus
j
u fto
occupacus ficc: omnia fiquidem ifta nihil omnino profunc.
Concludoigicurmeimpoftcrumdiligentius iibros vcftros
infpc-
<3:urum,&:cibi,pro viriIi,obcemperacurum cfle. Ha^c
enim via,
quamhomoperambulare poceric , turiflima fecuriffima,
&: certum
cll:,quodarsillaruumace forciaturinicium, quamvisre9,ob
thcfauri
hujus dignitatem
,
& miraculum
,
fatis tarde procedat.
Ne au-
tcm tempus tcmere tcram,velamittam prorfus.-capropter, tuo juflli,
operi tempeftivc fatis,
&
xque lucc hodierna, quam craftina
, mcad-
cmgam:primumquc de materia eogitabo,qua: mihi,vi agentis fui , e-
ximium argentum vivum datura ell. Illud in bcne obferatum
mun-
dumque quoddam vas rccondam, &: muro circundato alcmbico dc-
infubponam:&:tunc,natura, tuum decente morc modoque facics
olficium. Ex omnibus meis viribus itaque nunc tibi dcnuo
gratias
agomaxumas,quod,raevifitarc, haud dcdignata fueris, atque tam
fummi boni harrcdcm inftitueris : pro quo fummo mihi pra^flito bc-
neficio tibi ad vitse raeac dies obftridus obligatusque maneo.
Do-
^lrinx igitur tua: nunc mortcm geram , fummamque dabo
opcram,
ut Nobiliflimam hanccc, de Elementis,
Tin(3:uram,voIea-
te &: auxiliante Dco ter Optumo
Maxumo,
tamdemadipifcar.
T 2
7RJ-
BAsA^AiAA9A;ttAnAStA5 Af!A5tA9eA5tAsAftAAflAfaA5eAAsAjA5AfA<iA5
tv*sv^
*Y^
sy^
v^
ffy*
''V* *Y* 'Y*' "Y* 'Y*
^^^*
V'*V^
'
V**V*'V*'V*

^^
^.
^J,
cj.
^
^
=.|. .5. =1
^
^
.p
^^
^
,|. .|.
^
TRACJATVS BREVIS,
fivc
SVMMARIVM
PHILO-
SOPHICLIM,
NICOLAI FLAMELLI.
QUiMetallorumcognitionem,certamqiiefcientiam,quomodo
videlicet intcrfe invicem transmutetur,impetrare
iatagit; is
ante omnia fcire ncccHiim habet, qua ex materia proveniant,<S<: quo-
modo fimul etiam in mineralibus fuis formentur. Neitaque heic tor-
fitan erretur,transmutationes veluti in terrse venis undiquc fiunt,
fpcclanda: atque oblervanda: funt. Q^iocirca extra mineralia etiam
iransmutari pofllintjfiantefpiritualia efficiantur, ut vidclicetin ful-
phur6i:argentumvivumfuum,quxHaturafacit,pervcniant. Omnia
liquidem metalla ex fulphure &: argento vivo , omnium metallorum
duobusiftisfpermatibusjformatafuntiquorumunumvirilisjalterum
foemininifexus&complexioniseft:. Illaautemduo fpermata ex elc-
mentis funt eompofita. Etprimum quidem,virile fcilicet, quod
fulphur dicitur, nihil eft aliud,quam ignis 6c aer : juftumque fulphur
eft,ignisinfl:ar,abfquemutabili&:metaIlicanatura,nonautem vul-
gare illud,quod nullius eft metallicas fubftantias. Alterum focmini-
num fperma, quod argentum vivum nuncupatur
,
nihileft aliud,
quamterra&aqua.Diclaiftaduo fpermata veteres fapientes duos
pcr Dracones vel ibrpcntes prxfigurarunt
,
quorum unus alas , alter
auccm nullas habuic. Draco finc alis fulphur cft
,
numquam
ab
ignc
Summarium Philofophicum,
/7^
icrnc avolans.
Alatus
ferf
ens argentiim vivum eft, qiiod a vento
transportatur,mulicbrefemen,abaquii&terrafacl:um:quocircaet-
iam
certafua
horaabigne avolat5&: in eo inconftans eft. Sin vero
ifta
duo,a
fc invicem feparata,fpermata iterura in unuim redada , &:,
pertriumphantemnaturam,in Mercurij libro, qui primum mctal-
Kim
metaIlorumquematercft>unita{ient,tunciIIud Philofophi vo-
lantemDraconcmappcllant,eoquod Draco, abignefuo accenfus,
fub volatu fenfim ignem venenofumque vaporem inacrem fpargat;
idem quoque facit &Mercurius,qui,fupra exteriorem ignem fuo lo-
co mvafe coniiftcnsjigne recte inilitutOjinternum naturale
,
quod in
profundooccultatum ed:, accendit : fetunc aliquis videre potent,
quomodo cxternus ille ignis qui vegetabilis nominatur, Mercurij
naturalc inflammet: Paulo vigiiantior autcm is in aere venenofum a-
liquem fumum,vel vaporem,exhalarevidebit, quitalis eritfoetoris,
atque vencnum pernitiofilIimum,quod aliud nihil efl:, quam
Draco-
nis caput,quod celerrirre e Babylone,qu2e duobus,vel tribus , nulia-
ribus circumdata , egreditur.
Alii vero Philoibphi Mercurium huncce volante cum leonc
compararunt eumdemve ideo ita nuncuparunr, quod leo multifaria
voret animalia,feque ifta fua voracitatcpro lubitu fuOjrecreet
atquc
exhilaret,exceptisiis,qux illius furori
violenterpofluntrefifl^ere.
Ita
quoque facit &: Mercurius,qui talem in fc operationcm
habet,ut et-
iam quodhbet metaflum ilhco fpecie fua fpoliet, abflimat , atque de-
voret. Duo tamenmetana eflfe vobis flgnifico, aurum & argen-
tumvidhcet,quiEipflobviare pofflint : quamvis notumfiet,quod
Mercuriusmimiuminflammatus,etiam
duo iih metalla devoret,at-
quc
inventrefuoabfcondat:lTtrum
Iiorum tamen ill udfiet,certuni
eft illud in Mercurij ventre non confumi: In fua namque natura per-
fei:a,&:
magis,quam
ille,induratafunt,utpote qui impeife(5I:um.
me-
tallum,&:
nihilominus
tamen in eo fubftantia perfedionis eft. Vulga-
reaurum,quodpcrfed:um
eft metallum, argentum quoque,
&:o-
mniaimperfedametalla.
ex Mcrcurio proveniunt: Itaque
veteres
Phiiofophiillum
niatrcmmetalioru-mnominant:^:
exindefequitur,
Y
}
quod
iy4
Summarmm Philojophicum,
quod, ciim &:ipre ad aliquid formatiis fieCjdiipIicem fubflantiam
mc-
tallicaminfecontineat. t primo quidcm iiibitantiam interioris
luna:,dcinctiam(olis,quodmetailumalterieft diHimile. Dedua-
busiftisfubftantilsMercuriustormatus cll:, qux fpirituali modoin
illiuscorporcfovcntur. QuamprimumigiturNaturaMercurium
illum de
commemoratis iftis duobus fpintibus formaverir, tunc eol-
demperfcdoscorporalesqueredderc adlaborat. Cum vero duo
ill:il'piritusadoIevcrint,&:
duo ipcrmata evigilaverint, tunc propria
luacorporaaflumercdcfiderant,
quofadlo ipfb matcr
, Mcrcunus,
morincccflum
habct:Qui,naturaIiterita mortificatus,
tuncfefcnon
amplius,vcluti
antc fuit,vivificare potis efl.
ladabundiarrogantcsquequidamChimici obfcuris verbis affir-
niare
conantur,quod
quis perfeda ^c imperfcda corporain curren-
tem
Mercurium
transmutarc debeat:verum dolus anguisquein her-
balatet.
Verumequidem ell.quod Mercurius imperfedum ali-
quod
metallum,utpote
plumbum, vel ftannum , confumat , &: , abf^
quclabore,inquantitatemuItiplicct:afl:
eo ipfoperfeciioncm fuam
amittitjUtnonampIiushacrationefiet
Mcrcurius : Sin veropcr ar-
tcm
mortificaretur,ut
non magis (dc vivificum facere poirct, tunc in
remaliamtrasmataretur
,
quemadmodum inCinnabari, velfubli-
mato
fieri folct.
Quando enim artc coagulatur,five nunc illud tar-
dius,vel
citius
fiat,tunc duo ipfius corpora fixatum corpus non adfu-
munt,
nequc etiam
illud confervatura cflcnt, quemadmodum in ter-
rxracatibusvidcrccfl:.
Nequistnmcn hcic erret, tunc a^quc tam
narumanaturafubterra
coagulari potcfl^nefixatum granum pro-
vcniatj&aduobus
fpermatibus,non verum aliquod germen profc-
rat,quemadmoduminplumbi
vcnis confpicitur : NuUa fiquidcmi-
ftiuf
modi
vena
cft,ubi non fixatum aliquod granum adpareat,auri &
arf^enti
videlicet,idque
in fubftantia &: alimentatione. Prima Mer-
curii
coao-ulatiomineraplumbi,
&c quidemfumme idonea commo-
difTimaque
eft,illumad
perfedionem fixationemquc perduccndi.
Quemadmodum
cnimantcadiLlum,mineraplumbinon abfque fi-
xatoo-ranoauri
&: argcnti eft, quse grana natura illuc fumminiftrat;
ita
SHmmarium Ppilofophicum.
^y$
ita fefe
multiplicari poteft, quo mclius ad perfedionem plenariamq;
virtutemperveniatjvelutiipfc expcrtus fumjatque pro ccrto illud
&:
affirmare,& confirmarcpotero. Quam diu etiam fuo in Mer-
curio ,hoc efl; , afua mincranon feparatum, fcd benc cuftoditum
eft,(omne (iquidem metallum,quod adhuc in fua minera , illud eft
Mercuriusytuncfefe mukiplicarepoteft
,
modo fi a Mercurio fuo
fubftantiam habere qucat. Sin vero Iixatum granum ablatum
, &a
fuo Mercurio,qui iplius cft minera,feparatum fuerit, tunc fimilis erit
vircfccntiimmaturoalicuifruduiin arborc, qui,florefubIato, fru-
^us formatur, & cx eo pomum fit. Sin autem immaturum illum
frudum aliquisdecerperet,tunc prima illius formatio corruperetur:
Homofiquidem nullamhabetfcientiam, ut fubftanciam , velmatu-
ritatcmlargiatur,qucmadmodum naturaintcrior, dumfrul:us ad-
hucpcndct de arbore,&: fjbftantiam alimentationemque fuama,
nacura haberepotcft. Quamdiu igitur nunc maturitas expecta-
tur,tam diu ctiam frudus faporcm Iiquorcmquc adtrahic, idquc tam
augmentando,quam alimcntando,donec ad perfedam maturicatem
pervcniar.
Simili ctiam modo cimi aii ro comparatum eft. Sin eim a natu-
ra granum id:nm,&: ad Mcrcurium fuum rcdadum fucrit , tunc et^
lam ab eadem illacottidicinccflabiiique modo fuftcnratur, in pcrfe-
^um fuumMercurium
,
quomodom fcipfb eft, rcdigitur : expe-
dlandum dein eft,doncca
Mercurio ftio fubftantiam aliquam Ibrtia-
tnrmon fccus ac ab arborum frudlibus fieri fblet. Quemadmodum c-
nim
Mcrciirius tam perfcdorum
,
quametiam impcrfedorum,.
metallorumarbor
eft ytaquoquc ctiamillanu-llam ahundealimcn-
tationcm
habcre pofltnit,quam a folofuio Mercurio. Siitaq; forta/Iis
a Mercurio
frulum
cojligcrevolucris
, qui eft iplendcns luccnsque
Sol
& LLina,fi
fiat,vt forfiram no procul a fc invicc fe junul^e fient,ita
tamen
vt id
abfqi longiore mora fiat :tunc ne cogites,vc,vcIuti Natu-
ra ab initio
fecit,
illaitcrum
conjungerc,muItiplicaic,acque, fine im-
mutationc.augmentare
poflis. Si enim metalla a minera fuafepa-
ratafunc
,
amc illa,
non fecus ac minoxcs nimis niature decerptf
irba-
iy(f
Summarium Vhilofophicum,
aiborumfrua:us,quinumquam
adjuftam luam magnitudinemper-
fcdionemquc
pcrveniunt,dcprchendunrur. Similiccr , &: peuna-
curam,ipfamque
cxpcncnciam , de arborum frudibus notum eft,
quodfimalum,vclpirum,femcl
abarborc dccerpatur, magna tum
rictftultitiajfiquisiliuddcnuoarbori
infcrcrc,&:hoc modo fruclus
iUius matuntatem
cxfpcclare conetur. Quo magis cnim,uu linulitcr
cxpericntia
tcfl:atur,manibus
circumvolvitur,tanto magis citiusque
niarccfllt. Et
eodem
modo etiam res cum metallis fcfe habct. Nam
fi quis vulgarc
aurum
metallicum &: argentum lumere ,atquc ambo
iftamctallainMcrcuriumrcdigerc
conarctur, isomnino Ihiltcfce-
ret.
Hcic cnim
nulla ars fubtilis rcperienda cllct, quaquis fcipfijm
non
decipcrct
, licct cnam multifariis aquis, ca^mcntis , aut id gcnus
infinitisrcbusaliis,qu2fingulx
commcmorari ncqucunt, uteretur:
affidueafcopoabcrraretjipfiqueidem
contingcret,quodillis
,
qui
immaturosfructusdecerpcre ,
eosdemqucdcin iterum ad flirpcm
iilliearevelint.
Quamvisverialiquot Philofophi rcdebcncque di-
xerintjfi
Sol,atque
Luna,per reftum Mercunum rice conjungantur,
quodtum
omnia aha
impcrfecla metalla pcrfecla rcddant:quata-
nicn in rc
ucplurimihominesafcopoaberrant,quinihilaliudinter-
rahabent,quamtria
ifta,vegetabilia,animalia,vel mineralia
,
qux u-
na
in re
conjuncta
funt:Non cnim cmxiibi cffe patiuncur,quod Phi-
lofophi
non
dc
vulgari
auro,argcnto,&: Mercurio loquantur, qux o-
i-nniamortuafunt,&:nullam
amplius fubftantiam recipiunt, fed in
iuo
ESSE
pcrmanent,
nuUumque alterum ad perfeclionem juvare
potiscft.
Equidemrcverafruclusfunt,quiantc tempus^ab arbo-
ribus
decerpuntur,&:
idcirco nauci ctiam xftumantur
:
In iihs hqui-
dcm,quod
quaEritur,minime
invenitur:non amplius habent,mli qui-
bus
indi?ent.
Quocirca fruclus in arborc quxrcndi
,
q\ix ad ipfos
redaducit^&cujusfruduscottidiccomagis
magisque majorfit (Sc
aufTmentatur,quam
diu arbor porrigit. Et hoc quidcm opus vifum
fummaeftlxtitia.Pcrhocmedium
quisarborifta,abfque coilcclio-
nefrucVuum,plantari,&:inaliahumidiora,fru6luofiora ,
&: meliora
loca
transporcaii
potcnc^qiwc fane foicaiTis uno mdie frudui plus a-
limcn-
Summarium
Vhilofophicum. lyy
iixncntationis
conferre potell:
,
qiiam alias etiam
centiim
annorum
fpacio
ab alia terra minus accepinet.
Eoipfo
igiturintelligendumeft
,
quod quis
Mercuriumjqui
fum-
me
laudataarbor cft/umere debcat,qui fimul penes fe , &: indjffolu-
biliter
quidem, Solem &: Lunam habet:atque dein in aliam
, Soii ali-
quantovicinorum,terram
transferatur,uthacratione
mirabilem
u-
tihtatemconfequatur^quainre rosabundefufficit.
Ubienim
antca
plantatusfuit,i]Hcavc;nto&:frigore,itaagitatusdebihtatusquefuir,
ut exiguus fane frudus de eo expedaretur:quo
inloco
etiam diu per-
manfit,&: nullos omnino frudus protulit.
VerumenimveroPhilofbphishortusahquiseft
, in quo Sol
tam
matutinis,quam vefpertinis horis, de die atqwe node
,
indefinenter,
commoratur,idquecumduIcilllmorore, a quo
beneinfpergitur
at-
quehumeclatur,cujusterraarboresfrudusqueproducic,
quiillinc
plantati lunt
,
qui etiam decentem
alimentationem
a crratiflimo
pafcuopercipiunt.
Id autcm fitindies, ijhcque
&
corroborantur,
vivificantur,&:minimemarcefcunt,ad
minimumfermeunoin
anno
magis,quam antea etiam mille annis,ita ut
Ioquamur,alio
in loco
, u-
biafrigoreinfeftabantur^haudfecifTent.
Sumanturitaque,
&:no-
d:u,interdiuque afliduefupraignemin
alembico
foveantur.
Non
autem ignis carbonarius,veI e ligno confecius,fed
clarus
pellucidus-
queignis fiet nonfecusac Solipfe,qui
numquam
plus juflo
cahdus
ardensque,fed omni tempore ejufdem caloris effe
debet:vapor
nam-
c^ue ros &: femen omnium metallorum
eft,
quem non
alterari
o-
portet. In crefcentibus frudibus videre efl , fi
nimio
calore
abun-
dent,finc rore modico,ut ficci mancant
, &: in
ramufculis
fuis immo-
riantur,
atque ad nullam
deniqueperfecbionemperveniant:
Sin
veropercalorem
,
vel medjocrem
humiditatemin
arbore
fuflcn-
tentur,tunc
clegentes &: foscundi fiunt.
Calor namque
&: humi-
ditas omnium
tcrrenarum rerum ahmentum efl, utpote
animalium,
vegctabihum,&
mincralium.
Qupcirca carbonarii
, &: e h^nis ex-'
citatiignesipfuminime
conducunt:violenti ignes
iIhfunt,quinona-
iimentanc,quemadmodurafblis
calcrfacere let,
qui eriam omneis
2
rcs
ly^
Summarium Ppilofo^hictm.
rcs
corporalcs conrervat,eo,quod natiiralis illc fiet. Qncm in fincm
ciamveri
Philofophinullumalium ignem elegerunt,quamnatura-
lcm,quemrcquntur5nonquod
Philolophusfaciat,quod natura fa-
eit : Natura llquidcm res omncis , utpote vcgctabilia , mineralia 5c
6c
animalia,quodlibet in fuo,quo imperat, gradu crcavic.
Simih
quoqucmodonuncnondicam, quod vidclicet homincs
arte fua rcs naturalcs faciant: Sin veronatura rcs ifi:iufmodipcrficiac
opcreturve,tunc humana arteillse perfc6i:idif^s
,
quama natura fa-
clum,cfiiciuDtiu-.
Ethoc modo Philofophi vetcrcs,adnos omncis
mformandos,aliud nihil laborarunt, quam naturaliter cum Luna , 6i^
vcramatrcMcrcurio,quibus de Mcrcunum Philofbphorum fece-
runt,qui,inopcrationcfua,mulcocn:f:ortior,quam Mcrcuriusnatu-
rahs. Hic cnim falcim ad fimplicia,pcrteta,&:iinpcrfcda, frigida vcl
calida
metalla opcram fuam prxftat Philofbphicus vcro Lapis eriam
plusquampcrfcdis,5dimperfcl:is,mctaIIisinfcruit,utiIlacitoperfi-
ciat&^rcficiatidqucabfqueulladiminutionc.addicamcnto, aucim-
mutationc.
Quomodo a natura creata funt,in codem ctiam illo flacu
illa rclinquit , ncc tamcn aliquid negligit. Non idem hcic nunc di-
cam,quodPhilofophiomniailIatria
conjungnnt,quo mclius Mcr-
curium iuum
pcrficiant, vcluci quidam rerum impcnci homincs , in-
docliqucChimici
faciunc,qui vulgarc aurum,argencum,&:Mcrcuri-
um,fumunt,
illaque tam male tradant, doncc pcr fumum evanc-
fcant ,
atque eo modo
McrcuriumPhilofophorum pcrficcrc co-
nantur
: ad illum tamen minimc pcrvcnumt
,
qui prima lapi-
dis cfl: matciia, &: vera mincra. Sin autem ad illum pervenire
, &c
boni
ahquid reperirc
vehnt,tunc ad montcm fcptimorum
,
ubi nulla
eI1:pIanicics,fcfeconfcrre,&cxaltodcoifum
fcxcum intueri ncccf-
fumhabcnt,qucmelonginquo
confj icicnt. In montisiftius altitu-
dinetriumphantcm
Rcgalcm hcrbam,quam quidam Philofophimi-
Bcralcrn,nonnulIi
vcgetabilcm appcllarunt , 6c Saturnialisnomina-
tur,co^nofcet : Ofla tamcn rclinquantur,5c jufculu purum mundu-
que cxindc iumatur,atq-, hoc modo potior opcris parsficri potcrit. Et
hic
redusfubtilisqucMercuriusPhilofophoru
efl,quefumere debcs.
Et
i
Summarium
Thilofo^hicum.
lyp
Et primo quidem opiis album,dein etiam rubrum facfet,{I /ermo-
ncm meumbeneinrellexeris: Utrumque
enimnihiJefl:aliud,quam
uti vocant,pra6i;ica : Sol &: Luna uno eodemque
modo
prsEparantur,
undcalbumrubrumquein pradica provenit
jquseadeofimplex
&
lcviseft,utetiamfceminajuxtacolumimpedite perficere
pollit,
vel
fi gallinse hyemali tempore ova,ad incubandum, fubponat,
&:illa
tamennonlavet.Ova enim,adincubandum fubpofita^nonlota,
fed
prout funtjgallinajfubponuntur : nullusque in eo amplius labor
re-
quiritur, quamutcottidieovaiftainvertantur,quo
meliuscitiusque
pulhegrediantur. Idq'Jodnuncfatisfupcrque declaratumeft.
Ex-
emplum vero ut deducatur,primo Mercurium tuumnonlavare,fed
iUumfumerc,&:{uocum fimili,quodigniseft,in cinerem,
quiftra-
men eft. vitrumque unicum,quod nidus eft,collocabis , abfque re a-
lia,in idoneo aliquo alembico, qui domus eft : &tuuc exinde
egre-
dieturpullusaliquis, quifanguinefuote ab omnibus
morbis hbera-
bit,6<: de carnc {lia te cibabit, atque de plumis fuis te veftiet , atque a
frigore cuftodict. Quem in finemfummumrcrumomniumcreato-
rem oro &: obtcftor,utomnibus fidclibus Chimicis,ad
inveniendum
iftiusmodi pulkun,quo de fefe fu{tentent,gratia fuam
clementiflimc
largiri ne dc dignetur
: qucmadmodum ut ego modicum
illud,quod
heic dcclaravi,e{upernisaDcoPatrcacccpi, quietiam
illud
ex a-
more &:juxta bonitatcm fuam
, mihi largitus eft. Vobis
iiaquc
prajfens confcripfi opufculum,ut majori cum defiderio
inquiratis,&:
recl:amviamingrediamini:OpufculumilludveroinSummariocom-
plexus ideo {iim
,
quo mehus
,
juxta Philofophorum
dida,
quseimpofterumrcdiusintGlledurosYoseflemihi
perfuadeo,opus comprehendcre
valcatis.
VIA
VIA
VERITATIS
HOC EST:
ELEGANS,
TERVTILE
ET
FRJESTANS
'
OPUSCULUM,
VIAM
VERITATIS
APERIENS.
FRjiHCOFVRIh
Apud HERMANNUM a SANDE.
M J>C LXXVlh
'^('Sj)?^'
ITiiitlitirili liilllirslll
Oil:quamhacl:enns,perdiIedcamice&:frater,mul-
tx feduftiones fimphcioribusjin celebri arteChimi-
ca^perpreudo-chimicos quosda propofiric fuerint,
quorum fcriptatamen aliud nihil {unt,quam mer^
impofturas 6c mendacia,quamvis didi modo fimpli-
cij,qui magnum id eirc a^ftumant, mcndaciis irtis
pIusju{locredant,inlabore ulterius progrcdiancur,eo ipfo tamen
in ditHciles labores,ingentesque moleftias fe ip(bs conij ciant :
Ex fi-
niftro maloqueintelledu fiquidem quod inccptum eftjid numquara
adlaudabilemaliqucmfinemperducipoterit.
Quocircamajorem
fane hominumpartem, qui hodierno noflro tcmporcad eximiami-
ftamartemChimicam Mc conferunt,falfos procefllis Chimicosve-
narifped:as,certofibiperfuadentes, fefe illic veram reclamque ar-
teminveniflc,quaj^tamen non fine parabolis in libris defcribitur : fed,
vice verfa, multas falfa: R. fatis fuperque inveniuntur, quas etiam
falfi homines nequam excogitarunr,qui ipfi de veritate nihil pr^fci-
verunt:ideoqueetiam de ca veii nihilfcrrbere potuerunt, &: tam Le-
(flor,quamScriptor,a:quetammultum fimulintellexerunt^quidvi-
delicet ad naturam pertinerer. Si enim Scriptores , natur^e requifita
relciviffent,numquam taminformes confufiones atque R. fcribere,
veleafdemfalfafua fublimatione, calcinntionc, diftillatione, folu-
tione
,
coagulatione
,
fidaque putrefaclione atque Corruptionc
tueri conati fuiftent: quaTiadmodum illud apud rerum imperitos
cottidievidere eft, quifalfa fua inquinatione omnia flia bonadila-
pidant : id quod omne per pfeudo-libros chiuiicos lit
,
qui de
laliis
regiminibus , naturse minime conformibus
,
falfb dccere fo-
knc.
Iftiuf:-
xS4
' ViaVeritatis.
Iftiufmocii
inutilibns,miniisquencceflariis cum Procc/fibus veris
Chimicisniliil
omnino quicquam interccdic commercij ,fedrevc-
rcndam
illiNacuram fequuncur, qucmadmodum eaillud in terra:
venis comparac,
idque abfque folutionc, coagulatione
,
putrcfaclio-
ne,quodtamcninfeipfoadmodum
fmiplex eft.
Confidera enim
&c
pcrpcnde tccum,obfcc. o,mi amice, tot inftrumenta
, alembicos,
Retorturas,vitra
circularia &: fubhmatoria^diverfimodos
ignei>,vari-
asque
materias,num
videlicec in terr^e vcnis rcpcriantur, in qua me-
talla virent acque
crefcunt,&: an nacura in ipfis,jam modo diclis, ccr-
vx vcnis coc
diverfosque
alembicos,vcl vicra cotquc maccrias,ucpotc
atramentum
futorium , {al,arfenicura , Mcrcurium/ulphur , alialq;
ridiculas
incptias,quas
heic ftudio iicco pedc prictcreuntur, uliirpct,
qucmadmodum
Chimiciiifdemutuntur,quibus&tcmpus, &: for-
tunas fuas
prsepoftero prorfus modo turpitcr amittuntrcapropter
etia haud immerito rerum imperiti illi apellandi funt,cum cottidie in
Chimicafefeexerccant,&:nihilominustamen turpibusfuis folurio-
nibus,
coagulationibus,
diftillationibus, putrcfadionibus, <kaliis
iiulliuspretijfrivolisquerebusperfcverent,atque
ita tempus fortu-
nasquefuas,uti
diximus,temcre
infumant,cumnatura tam fimplex
{ietjlaboremque fuum itidem {implicicer abfolvac. Quid prodeft:
igicur nobis canca
pfeudochimicorum
fceda defraudatio, 6c labor la~
boriofiirimus,
quje tamen omnia d veris artificibus pro mera ftultitia
seftumantur
: immo cottidic ab iisdcm ludibrio habcntur, quod ocu-
losfuosmeliusnon
aperiant, fedin Sophismatibusiftis pertinaciter
i)erfevcrent,inquibus&:
immorari&: denique etiam omnino mori
ipfosoportet,cumnihilamplius,quam
fophifticos iftiufmodi libros,
inquircre
&: legere fatagunt,
Omncis igitur ipforum acbioncs fo-
phifticx',nonPhilofophica;
funt, eapropter etiamad nullam artem
vcl
veritatcm
pervenire
poftunt.
Hocautcmnuncvcrctibi
aftirmatum volo quamdiumcndacia,
non
autcm artem
philofophicam
amavcris,tam diu ctiam tibi vcritas
non
rcvclabitur
:quamvis
etiam &: ipfe in Sophifticisiftiufmodircgi-
minibus
pcrfevcravehm ,
&:infublimando, diftillando,
calcinando,
circu<
Via
Veritatts,
i^y
circiilAndo
laboraverim
,
nec quiburdam
etiam
fubftantiis
, urpo-
teurinse/aliatramentorutoriojalumini&c.pepercerim.
Incrine,vi-
no,ovis,oiribus,&:omnis generisherbis
quoquevario
laboremecx-
cruciavi,&:
Arrenicum,&: Mercurium
cumrulphure
rentavi,omnia
mineralia &: metalla probavi,per fortes aquas,&
Iixivia,iIIa
attigi,
id-
quefolvendo atque coaguIando:in
amalgamando
&
prsecipitando
meexercui,&: nihilominus tamen nullam
exinde
voluptatcm
&
Isctitiam cxpiiQujntaeeflenti^multum
iideram,vcrum
&:hcic
quo-
quemedeccptum deprehendi*
Quamobrem, dilecle frater,te diligentillime
moneo,
ut, fl in tam
cximiamartem,aHquidinquirendi,te recipere
velis,in
fophifticum
inordinarium regimenrubIimationisSulphuris&:Mercurij
,vel io-
lutionem corporum,autcoaguIationem{pirituum
te minime
intru-
das,ncc pretiofos ipforum cures alembicos,
cum ad
redam
artem
minusfientidonei. Quamdiuetiamnon
veracem
naturx
ellcntiam
indagaveris,tam diu quoque, crede mihi, abfque
fblatio
manebis
, &:
tamdem,artemiftamnuIIam,fi(Slam, atque
mendacem
efle
dcprc-
hendes.SiitaqueemoIumentum quserere
defideres,eapropterf'ub-
limationi,calcinationi/oIutioni,&:coaguIationi,unacumipfaputre-
fadione,renunciare teoportet,&:
econtra
difcipulus
iies
, ad verum
Philofophiscfundamentuminquirendum
: quodfecundii
o-cnuinum
fenfumaliamfolutioncm&: coagulationem,
aliud
iridcm
ref^imen
quod naturalc eft,&: cum ipfa eciam nacura
conveniunt
tibi
monftra-
repotcric. Quemadmodumenimilludanatura
interrEvenis,ubi
metallacrefcunt,eIaborat,itaquoque&:
heic
naturam
fequi
necef-
fumhabes. CGrniscnim,quod natura non magis,
quam
unamuni-
camfubflantiamincfTentiafua ufurpet,
&: in dida
modo
fubilantia
omneis res occultatas vides. Hsec aurem
fubftantia
nulio
alio
la-
bore indigecquam codlioncperquam
eo magis
magisque,
ufque
ad
lummumiUius gradum.furfum elevatur.
Exfimpliciifla
codionc
&:
gradatione VGifuti fophifl^
iolutionis,CoaguIationis,CaIcinatio-
nis,putrefaci:ionis,fubIimationis,ahaque
phantafmatum
nomina
ex-
cogi:arunt,ex verafimplici
eflentiajVel coaione
tota aliam
eflentiam
Aa
cifin^
iS6
ViaVeritatis.
cffinxxruntj&^hocmodofimpliccm
vcramq; artcminfummam dif-
ficultatcmprxcipitaruntjnonrecus,acri
tot moleftix, tantique la-
bores , &: lumptus
, ad iUam requirerentur
:
id quod tamcn falfo , ex
mero odio &:
invidia,ab
ipfis cxcogitatum cft,ut hac ratione imitato-
rcsa
veraartcdcduccrent,&:cxtrcma?inopiGEinvolvercnt. Idquod
coram Deo
difficiUime
excufabunt,dum parum
confidcrarunt,
quidChriftusdicat:DILIGAS
PROXIMUMTUUM,
AC TE
IPSUM.Vcritatcmpedibusfuisconculcarunccidemquemcndacia
fuppofucrunt,quae
mirum in modum exornarunt,ingentcsque
dc il-
lalibrosconicripfcruntjquafi
metallorum correclio opus eflct tam
laboriofum
ac
difhcilc, cum tamcn dumtaxat fimplexaliqua fiet co-
^io
Quam
diunamquecoquis,tam
diu etiamputrihcas,&:fubftantui
putrci6tionifitobnoxia,inftarfrumenti
,quod terra- injed:um,
per
caloremSolisinipiaterra
confervatur,
perque naturalem pKiviam
pnmum
putrefccrcncccftum
habet, antequam deeo novi aliquid
crcfcat:
lUudputrefaclionem&
{olutionem appellarunt. Ita 5: tu
ouoouein
Co*5lione
fublimas:
Corredlionemliquidemfubftantiae
fublimationcm
&
muitiplicationcra^quofimpliciorcs
melius fallc-
rent,nominarunt.Pari
quoque modo etiam coagulas: Nam dum hu-
miditasinnaturamigniscommutatur,adcout
ip\\ queat refiftere,
neque aut
confumitur.vcl pcr
fumum
evanefcit
,
id runc coagulati-
onemnominantJncocStionecirculantPhiloIbphi,
inca enim ignis
cum aqua
unitur,nc
ignis omnino
comburatur, veluti cottidie vide-
mus,quod
videlicet
aqua res omncis,
quam diu aqua in promptu eft,
abincendiotucatur.Similiter
&:aquain codioncignis curamhabet
feque cum ignc
unit,ut
omnino purus rgnis iiat, &: ita a veteribus cir-
culatio
vclconjundio
didafuit.
Et hac ratione
vides,quomodo
de iimplici ifta codione tot nomi-
na
excoc^itaverint
&: tot
falfa
rcgimina,adfeducendos homines
,
in-
ftitucrint.IUa
divcrfimodanomina
verouniea:huic fubftantia: ideo
impofuerunt,nequisquamanimaadverteret,quidtameneflet,
quo
cx (pcr
divinam
gratiam) tot eximi;^ prscftantesque rcs
compa-
rarca-
Via Veritatis.
\^y
rarentur.PrirnoilludMerc.noftriimniincupant,
per
quemnihil
a-
I
liud
intellexerunt,quam
humiditatem,
qu:EpauJulum
{cfe cum
ignc
I
unire cGepit,&
ita cum Merc.comparara fuit. Er fulphur
noftrum
qiioque
appellarunt,quod tamen ahud nihil eft,quam ipfe
ignis
,
qui
{libaqua,veIhumiditate,occulcus latitant,
&:abaqua,adrummum
ejusgradum quoque,coquitur. Pra^terea etiam illud Hyle,
hoceft,
rerum omnium principium , didum ideo fuic
,
quod res
omneis
pri-
mum exaqua<S<: ignegenerentur.Adalianomina,Auripigmentum,
Arfenicum, Marcaiica &:c quod attinec,ilIanon a
Philofophisfcdab
impericis verberonibus &: fophiftis, quiipfam vericaccm
ignorarunr,
excogicacafunc.Miffos icaqueiftiufmodiimpoftores
impofterum
fa-
cito,&:faIrimnaturam imiteris, qux fimplicem
dumtaxac,codio-
nem requiric : &: hoc modo nuUus ce decipiec.
Sinicaquenuncnonadeodecepcus, &;nacurampauIo
alcius
per-
pendere velis,abfque omni dubio cum cibi facile
revocabis in mc-
moriam,quid illa maceria fic ex qua creacurx metallicse
progeneren-
tur. Anceomniacamennacurammecallicam,curSol,
Luna,
Venus,
Mars,Iupicer,&: Sacurnus,mecallafinc&qualiseorudem
origo fiet,
rede cognofcere te oporcec.Indubicaco quoqj
noflenecefTumhabes,
quod omneis res creacas cria in Regna diftribura fient , ucpoce veo-e-
tabilia,animalia,&: mineralia
, &: quod tribus iftis rcs omneis
com-
prchenfefient:Omneisnamqueherbse,omniaIigna,
&:
arboresve-
getabilesnuncupantundeinomnia
vivaanimalia
, aut quicqiiid
fub
carne &:fanguinecompiehenfumefl:
, animale :
tamdem
etiam
o-
mniamctalla,&:lapides,alia:queres,quenullam
de fe flammam
e-
dunc minerales funt, atquc fiib nacura minerali
comprehendun-
cur.
Videsicaque,fracermi,quodres
omneis in tres diverfas
Naturas
divifx, fub iifdemque complexx fient. Etiamfi vcro in tna
peculiaria
Regnadiftriburaiunt
,
nihilominus
tamen omnia unum
dumraxac
habenc principium,a quo
animanrur, vel nafcuntur:Per
diverfam fi-
quidcm codionem prima
iflamateria cresin vias transmutatur,&:,
juxta codionis qualitatem
, unica ifla atque vulgaris fubflancia
Aa 1
diverfas
iSS
ViaVeritatis,
diverfas
naturas
largirur.
Qupcirca itenim,qucmadmodum
&: an-
tea,tibifidcliccrcon{ulo,
utnimirum omneis fophiflicas Chimico-
rum
rublimationcs,coagulationes
&:putrcfa6liones,una cum ridi-
culis
fabulis
anilibus,quibus
etiamnum hodieoperamdant,dcfbras,
&:
folummodo
fimplici
naturalique codioni rcdarum verartim-
quc
fubflantiarum
adhxreaSjid
quod,certo hoc tibi affirmo , ad ve-
ram
naturarum
fubflantiam
ducct,atque comitabitur. Natura cnim
pcr
nullam rem
viamq;
aliam aut exaltatur vel corrigitur,nifi folum-
modopcr
naturalem
Eflentiarum codioncm. Eft namque, frater
mijEllcntia rcs
pra:cipua,cujus
gratia fponfa choreas ducit (id eft ex
GuaTotumpendetnegotium.)Nihilominus
fbphifliciChimicitam
rudes,rcrumque
imperiti
funt,ut illud ftolido fuo fenfu comprehcn-
dercnequeant,
fedde
diein diem tot divcrfis, Naturc-c contrariis,,
fubftantiisfefccxcruciant,
qua!tamcad artcmminus flintidoncsc,
non
fccus ac fi
cornu,lignum,vcl
lapidcm fcrcrc conarer, &: exmclfe
naturalefrumentum
fperarem :
cum camcn eriomnino nequcat ut
cxomnisgenerisfubflantiis ,
quotquoc
excogitari poflmt, (olcm &:
Liinamfaccre
queat, fed ex Ibla naturarum Eflentia, a quarcs o-
mncisorif^incm
fuamfortiunturj&poftmodum
per divcrfas codio-
nes in
div^erfas
fubflantias kk
diflribuunt.
Et hoc modo rcs qujcli-
bet
etiam
pccuharemfuam
in naturis codionem habct. Quocir-
ca,fi
advcramChimiasarrem
pervcnirc velimus, laborandum no-
bis'cll,
nonfccusac
naturaipfa
intcrras vcnis laborcmfLium per-
fccit.
Vcteres,prxterca,muItorumcoloremmentionem
tecerunt, ut-
pote nigri ,
albi
citrini ,
deniquc
rubri
,
viridis aliorumque co-
k)rum,%iodtamcmaliudnihil ,
quammcra impoftura efl, qua tc
fcducunt,utadahasviasnaturales
teconferre, atque in ignorantia
hxrere
neceflum
habcas.
Veterum
cnim quidam fubtiies admo-
dum
fucrunt ,
&uniceincoadlaborarunt,ut
fcrmones fentcntias-
^uc
fuastotverbisallcgoricisexornarcpoirent,
quoplebei ipfQrum
inteationcs
noatam
facile
polTent
comprchendcre.
Quam-
ViaVeritatis,
i8p
Ouamobrcmte iterum atquc iterum, tumqiiam
fidelis amicus,
cxhortor,ne
tefeduci patiaris,cum dc nigro colorc
dicant,
cu jcidem
nigram
fubftantiam habere veirumereneccflbm
habeas , vel utma-
teriaipfbinlaborcnigra^albaj&rubrafiat. Sedideo
uigri
mentio-
nemfeccrunt, quod Eflcntia, primofubinitio,candcnte
corporaH
aIiquocumigncfcremifccat,quofa6loIiquorabEfrentia,nigriaIica-
jus f umi inftar feparatur. Et ilhim nigrum fumum Vetcrcs nigrii cor
-
vum,eflbntiamverocorvinura caput apellarunt. Diclam
itaquci-
ftam feparationem probe te obfervare oportet : cxilla fiquidem
Vc-
tcres fapientes anfam occafionemquefumfcrunt
, ut tresnaturas,ut-
potevcgctabiIes,animaIes, &: mineralcs inquifierint,
&t3ntum
ex
cadidicerint,quodnaturarumfeparatio nihilaliud, quam
codionis
in natura dcfedus,exfl:iterit. Rem dcin aliquando altius
perpende-
runt,quomodovidehcetiftiscfl'cnriis anaturaniinus
coclisper vul-
garem igncm,modonaturaIifubveniripoffit,ut
cfrentiie,
qui^ jam
fiint comburibiles
,
earumquc liquorcs (quos Veceres cx
invidia,
Mercuriumnominarunt) quinigriab
Eflentia;{eparantur
, arteper-
. fici queant,ut Effcntia^ per Liquorem a
combuflionetuta:
cuftodi-
t2:quemaneant,&; hquor fefcabEffentia
nonfeparet. lllud
Vece-
resliilphurnoftrumappcllarunt. Poft hanc namque
pra^paratio-
nem Eflentia non amphus vegetabihs
nequeanimalis,
(cd Co(5lionc:
Minerahs EfTcntia fada eft,& idco fulphur dicitur : Eflentia
nihil eft
aliud,quam ignis aliquis elemcntaris,&
hquor cjus,qui a
combuftio-
nccuftoditutjvcrus elemcntaris aer cft , adeo ut, cum aer a
natura
cahdus
&
humidus,abinvidis
Mcrcuriusappclletur.
Acrfiquidcm
naturam ignisinfecompIe61:itur,&:iterum
clcmentarisitmis
natu-
ramaeris in fc habct,adco ut, additionc f uorum limilium
, vcra con-
jundioa duobus iftis fieri oporteat. Illud corporales
materia:funt,,
utpotc
ignis,&:aqua,qua:nobisfuntvifibiles.
Sunranrem
corpora-
haiftaclcmentanihilahudjquameflentiisclcmcntorumcoadjutori-
um,quibusnaturalitcr ad fummumeorumdcm
gradum
rcduci
po-
terunt. Eihxc gtadatiorcda veraquc Aichimia,
&c prxtcr illaiTL
Aa
3 nulla.
jpo
VU Ventatis,
nullacftalia.
Hodiemorum rophiftarum ars pfcudo-chimica
in
mc-
rapecunias &:temporis jadura confiftit.
Neque, pr^etcrea cogitcs , ut fundamentalem ahquem
intelle-
dum ex Philofophorum fententiis comprchendere queas. Tales
e-
nim
ifti fuerunt,qui tibi externum faltim monftrant
, &: veram
inter-
namque
eflentiam occultant. Immo tibi furfur porrigunt, & de pura
farmapancsiibipinfunt,
quid nunc craflb de turfure faccrc pollis,
tuum efl videre. Idem cum ipforum (ententiis comparatum
ert:,
&:tibiviaspra^monfl:rant,quastamenipfimetfugiunt. Quaprotcr
iterumtibiconrulojUtapernitioflflimoiftofundamcnto tcmpcftive
fatisabftineas,alias
pharmacopolas locuplctabis, tequetuosquc
in
extremam praecipitabis
inopiam : immo per venenofbs tuos nigros
vapores fulphuris
argentique vivi, &:foetorem Marcafltarum,
Sali-
umquc,circaquseoccupatuses,periculofos
morbos tibi ipfi procu-
rabis:omneis
namqueiftiufmodi res verse artie diametroadvcrfan-
tur.
Summc,porro,mirandum
eft, quod omneis tam alti divini doni
indagatores
ilH ingentes ej us rei caufla labores fubeant
. &nihilomi-
nustamenadeoindurati
permaneant,atqucin furiofa ifta ftulcitia,
cum tamen ipib fado vidcant
quod eo nihil poflint efficere,tam per-
tinaciterperfcverent.
Quidcnim,obfecro
,
toi hominum miliia,
quilcfcilibliin.
Solu. CoaguL Putrcfad. Amalg. Circul. rantopere
cxcruciaiuntjcfleccrunt
? Qui<I,quxfo,cum aquis fuis , metallorum
foIutione,fanguinc5
crine ovis, laclc, melle, faccharo, variis hcrbis in
metallorum
transmutationc,obtinucrunt?Res
nullius prctij, ac nul-
las
pcne
Quocirca a prioribus ifl:is tibi cxcmplum fumito, cum
ipfbfado
deprehendas,quod
illi,multis nunc ab annis, frivolis fliis
iiophismatibus,advcramre<5lamque
Alchimiam
,
quantum ad cor-
rcclionem,vcl
elementaris
ignis exaltationcm attinet,non pervenirc
potucrint,
fine
quo,
propriofuoluminc&liquorc a primoadulti-
mumfuumgradum
,exaItaturatquccorrigicur,quoctiam impcrfe-
clametalIaexaltantur,adeoutcorundem
ignis elcmentads non per-
feaepcr
liquorem fuum
coquatur,ncque
conjungatur. Et ea ipfa
dc
ViaVeritatis,
i^t
dccaufTa ignis
elcmentaris confiftcre nequit: Liquor cnim illius
ab elementari
ifto igne
,
per vulgaris ignis calorcm
, .feparatur>
&:in albo
quodam fumo cvanefcit. Viceverfa igniselemenraris
non
evolat ,
fed penes terram remanet
,
6c cum illa
comburi
nccefliim habet eo
,
quod ipfius potedor in albo fumo evanucrit.
Et fumus ille albcdo ifta eft,qua de Vetcres fcripferunt
,
quod
poft nigredinem illa veniat Unde etiam diccre funt foliti : Ni-
grefcerete primum oportet . antequam velis albefcere. A ni-
gredine fiquidcm noftrum capimus initium
, & nigrum fumum
transmutamus , non autem , ut nigrum iftum fumum tua fiimas
pro materia,illumque album fiicere dcbeas
,&
illud iiquidem im-
poftura eftet. Quamobrem vere tibi affirmo quod philofopho-
rum dicta cegre ab illis intclligantur
,
qui in naturas opcratione
non cx fundamcnto benc informati funt : quam diu ctiam tu i-
pfenatursEignarus cs , &;,qua2 metallorum fiet mctallitas
, non
rede compertum habeas
,
tam dui etiamad veram Alchimiam
pervenire minimepoteris.
Non preterea,frater mi
, ignoro
,
me fcripto meo te neuti-
quam cxhilaraturumfed multopotius cortuumcontnftaturumcf-
fe
, co quod falfum fophifticum rcgimen tantopere pedibus con-
culccm, quo in tam altas radicesegifti , ut te magnum ingens-
que myfterium fcire autumes
,
cum tamcn nihil fcias : magna ii-
quidem eft ftultitia
,
qua: non ad metallicarum naturarum
corrcdionem
, fcddumtaxat tonforibus
, balneatoribus, Scipfis
quoqucMedicisinferuit. Ipfisiraque iftiusmodilufum relinquas,
qui quandoque aliquam cx eo unlirarcra pcrcipiunr : quemad-
niodum etiam Adamus aBodcnfteininiigms iftorum fbphiirnacum
magiftcr fuit
,
qui , fub prastextu TheofophiaTjomnis gcneris raros
libros confcripfit, &: de Alchimia fummopere gloriatus eftj.quafi
remexade noviftet,cum tamend fcopo longc aberraverit. In-
fignem illum fbphiftam fuifTe fateor ; in omnibus
{iquidcnt
fuis adionibus de meris fophifticis regiminibus agit
,
quo-
tum beneiicio
,
&: vulgans ignis efiicacia
,
praeparationes
quafdam.
ip2 ViaVeritatis,
quardamaclinvenit,qua2aclremruam,Medicinamputa,ipfiinrervic-
runt.
Idquod tamcn ad Alchimiam minime pcrcinet, redillio-.
mninoadveriaturdiodierno
namqueadhuc die multi homines Bo-
denfteiniovcrsEAlchimiarcognitionemadtribuunt,&:,ipfum multa
arcana
iciville,credunt : Sed,uti diximus,a ibopo multum aberravit,
rerum
imperitis,&: indodis
glaucoma objecit
,
quafi magna flib re
i-
ftalatitarint.quxtamenres
apud rerum peritos certo fundamento
caret:Sedvelutivulgare
fonatproverbium, coram ccecis bene gla-
diandum
eft.
Itaque etiam fuo loco,id relinquo
, cum Bodenftei-
niusillenon
ampliusinvivisfiet,nccetiam calumniaborillum mul-
lunv.De
mortuis ^abfentibus entm ml^m/i bonKw. Scd hoc de illo
affirmatirmvolo,iprummedicum,bonumque
Sophiftam fuifle, ve-
rum
naturalem
Alchimi2Eartem,&:Naturarum Secreta nonritein-
tellexit,quemadmodum
ipfius Scripta teftantur : quamvis res me
non
adeo
multum tangat, ut aliquem nimium extollam. Nullum
mihidamnumdetrimemumque
inferent:Sed in fimpliciorum ho-
minum
t^ratiam, qui ipfis confidunt, &nihilominus ab lifdcm in pra;-
cipitiumadducuntur,illafcribo,ut,
a quibus fibi cavere dcbeant,
norintjfeduclio
enim
ingens,aftveritasfimplex eft.
Sin itaque
veritas tibi arrideat,tunc fophifmata,una cum omni il-
lorumlabore,quohadenustefatigafti,poftponere,
&: illum falura
perpendere
te
oportet,quo
Natura fungitur
, &:
quomodo ad Eften-
tiam
laboret.
Id fi feceris,minime
tunc errabis
,
fed quicquid mo-
ciodcfideraveris,abfqueomnimolcftiafpcdabis,
nec etiam mult
labore
&
fumptibus
indigebis.
Simplici namque aliqua codione
tota res
pcragitur,adeo
ut per codionem iftam fiat iblutio &: coagu-
licio
corporum
, atque adco ipfa iliblimatio &:
putrefaclio eo iplb ii-
niatur,veluti
m fapientum
icriptis videre eft. Nonnulli tamen
,
loco
fimplicis
vera:que
Ellcntix^alia
ahquam
EfTentiam inftituerunt,qua
univeifum
mundumdeceperunr,multosq;
homines fummo detri-
mentoaffccerunt.Anautcmrcacbenequeillifeccrint,idDeo,jufio
omnium
judici,relinquo.Multo
iiquidcm eflet mchus
,
nc toc f cripta
ede-
Via Veritatis.
jp^
cdcrentur
,
quibus.tothomines in moerorem
conjiciuntur,qni fo
'is
fophifticis
iftiii(modi proceilibus jnnituntnr
,
quos in men.i;icihus
iftiiifmodi
Scriptis didicerunt,&: ita turj^iter decipiuntur. Nifi cnim
dc
Alchimia tot Scripta fuifTcnt edita-, neqiie etiamnum hodie a Na-
turseimperitis tantum fcriberetur, eflcntprofe(3:6 totliominum
mil
-
Jia
hodiernonoftro tempore ,qui , veram Arreminveftigareeamquc
fuapte comprehendere potuiflbnt: cum.jam , multis nunc abannis,
vix unus ad vecitatem pervenirepoilit,eo,quod omneis ferme Phiio-
fophias amatores fokimmodo Jibris , 6c labore fophiftico innitantur,
pueentquequodetiam Veteres tanto labore artem confequutifuc-
rint. Id quod tamen publicereprehendo, &:,remfefeitahabere,nc-
go,cumars veiraifljufinodi titivillitio minimeindigeat,quod hodier-
ni laborantes utunturrVeteres fapientes ipfl 'llam nonita adminiftra-
runt,!icet.ahquantoproIixiusinlibrisfuis,quomeliusrerumimperi-
tos fallerent , deilla lcripferint. Quoa^quenon tam prudenter fe-
cerunt , cum&ii, qui viam fortaffis re^am ingreffi funt, in crrorem
conjici
pofl*ent,niflaliterper vivosPrxccptoresdocgrentur.
Verum enimvero ciun &: ipfis vivis Magiftris certi fui iimites prse-
fcriptifient,quamlate,&:cuividehcet
arcanamiftamartemrevelare
debeant ,vel etiampoflint,neiigillimyfteriorumdivinorum
Corru-
ptoresfieri, &: Philof>phorum omnium maledidioni
fubjacereve-
iint
:
iccirco mehus ut
,
poftpofitis nunc libris-omnibus,
liumanifquc
didafcalis
,
fola Natura, ej ufdemvc mirabilis
operatio,non folummo-
doin metalloruin produdione,fed edam omnium terrse frugum
pro-
germinatione,con{ideraretur,atquecirculatiofua
tama-ftivo, quam
eriamhycmali tempore
, vere, &:autumRo,de
dicacnode a;ftu,&:
caloreaffiduooboculosponeretur,&:perpenderetur.
Si namque
tibi ex ipfo fundamcnto notum efTetjex quilpus &: quo modo.Natura
fingulainadGredonem
, florem, frudum, pcrfecrionemque fuam re-
fcrret:tuncquoquehaudaegremanus
lerra^ germinibus adjiceres,
&:
ex matcria.qua
natura in terra; cavernis ad diverfa germina uritur,
etiam
&:tuamintentionemin
efFe6lum,protuoIubitu,deduceres^
Quamobrcm,
mifrater,
iterum atque iterum te nuncrogatumi
Bb
vcIo>
jp4
VU Ventatis,
vola
, ncin
malam , fed bonam partem ,
mihi ititerpreteris
, (|oo(J
priftinum
, a te peradum
y
laborem
,
quem cottidic adhuc in A lchi-
iiiia
fufcipere foles,
omnino contemnam &:rejiciani;intui
gratiam
cmolumentumqueilludfacio , eumme non lateat
,
q'iod nullus , in
univerfotcrrarumorbe,
homo ifto cum labore, circa quci-a tuoe-
cupatus es , aut aliquid cfHcere , vcl ad vcram mctallorum
tranlmu-
tacionem
,
quamaliedas
,
pcrvenire qucat. Abftineas itaque , in-
quam tibi pro fuperiiuo , d labore ifto
,
&: mihi obtcmperes
,
qui tibi
veritatemprxfcribo,
quamctiamcoram DeoTcr Optumo Maxu-
motuebor,
nequcmihineccflumeft, utmiindum novis
mcndacii-s
repleam
,
qui antea iifdem plus|ufl:o rcicrtus eft
>
idquc a rcrum im-
peritis, bc
naturahbus Naturac coecis hominibus, qui per falibs Ji-
bros fele rta feduci paflj. funt, &:adibphifl:icoslabores
fefecontule-
runt,coqueipfoomniafuabona
fortunafq-, dilapidarunt,
nectamen
ad vcram
artem
coducibilequiddam periicere potuerunt , ied
multa
potiusinlabyrinthoquaflimphcatiremanfcrunt , &:in artis veritatc
omnino
dcfpcrarunt.
Illi
,
prxterea
,
homines ultcrius
progrcflS
li-
brosfcribcreincepcruntr
noniecusacfircm perbcllG
intelligcrentr
velforfitanmagnumcxindc
emolumcntum ccpiflTcnt, undc ctiam
tamdcm
in
mifcllv^sdecodores
redadifunt. Tamdiuenimiblve-
runt
, donec
omneis ipforum fortunx atquc bona Iiquefad;a
, &: in fa-
villas
redada
fucrint : &: tam diu quoquc fublimarunt, donec oila:
&
ahcnaperfumariumevolarint,
atquctan.di / putrifcccruut,
doncc
ipforumveflumeiita,
ip(isetiamincorporibus,putrifadafuetint,
&r
tam
diu
deniqu c
calcinarunt
,
donec omnja eorum hgna &: cai
bones
in
cineres
commutati
tucrint.
Ech.TC,
fratermi,
ipfbrum cft utilitns &:lucrum,
quodmagno
labore
&: moleftia
coni^cutifunt:Quapropter adhuc fcmeltjbiex-
emploflent,
&:abftincas, qua^fb, dkborciftofophiflico-.noncnim
redaviaad
vcram
Alchimixartcm ,autad vciammctallorum
tranf-
mutationem,cft,fcdfolummo
Io,vcluti&:antcadiximus
viaadfb-
philmataeft,
quibustonfores
balncacorefque medicamentafua pra:-
paiare ^
&: lacellum exiiide aliquod captarc poflunc. Deprch cndis
infupcr
Via Veritatis.
i^f
3firiTper
qiiotrerumimperitihomines ad Alchimiam
(^^t
conFeranr,
utpote
Sutores ,
Peliiones
,
Sartores , aliicjue , fidem
qui
fefelie-
runt ,
mcrcatores
,
cercviiiarii, qui magna imperitia , aliquot
annis i^
carbonariafefc excruciant, t&
ad metallorum
tranfi-nutationem
ni-
hil
conducibile reperiunt: idcoque magnos {z(q medicos
temerepro-
^tcnrur
,
atque fefquipcdalibus gloriofifquc
verbis
aureos
montes
,
multorumque morborum curationespollicentur,
quos
ta-
menipfiminimeintelIigunt:imprudenterQUID
pro
QUO, VE-
NENA pro MEDICAMENTISporrigunt,
quibus
multoshomi-
iies ad orcum mittunt,6c coram DEOillud excufare
neutiquam
po-
terunt, quiiplbs etiam, niii in tempore abftinuerint,
illosgraviter
vifitaturus & puniturus eft. Sed de his nunc fatis
, cum res ad mc
non multum fpedct, feda Politico
Magiftratuarrogantesgloriofi-
qucfocii fuo temporecoerccbuntar. In tui admonitionem
fiqui-
dem ifta faitim fcribo
,
lit videas
,
quam imperite
atque
imprti-
denter
Mcdicinam illi tra6tent
,
qiiam non intclligunt.
Idem^quo-
quecumcelebriartcAIchimiafaciunt,
quaminquirere
quidemco-
nantur , &tameniic pundulum vel guttulam
,
quid metalla
fient,
&
unde proveniant, inteliigunt
: quomodo igitur
,
qu^efo,
mifelh
&:
rcrumimperiti, liomincs ifti boni aliquid efficient,
id
quodtamen
cftimpoflibile?
Quocirca tibi vcreaffirmo
,
quamdiu non Naturam
metallicam
ex ipfb fundamcnto intellexeris, tamdiu etiam fieri
nequit,
utve-
ram Alchimixartemintelligas,
vel ad redam,
veram,
naturalcm-
quetranfmutationempervenias:InteIIe<51:us
fiquidem
omnium
pri-
mo adlit i antequam res rcde experiri veiis : Omne enim
,
quod, fine
intcliedu, invia ad veramartem arripis, dolus &:
fophifmata
funt
,
d quibus te fideliirime
dehortatus fum , &: , inter alia
aftHmavi,qiiod
vix ad
fcdudionem
multas varixque, ad veram redamque
artem
vero unica
&: foiitaria fict, ubi non multarummanuum
labores
&^
moleftia
requiruntur.
Quamobrem
,
perdilede
amice
Sc fra-
ter
,
fummam
,
nodu
interdiuque
, dabis , opcram, ut
naturam
me-.
taiiicam
rede
difcas
cognofcere, &:in ca tempus
utiiiter
Colioca,
B b 2.
tunc
2gd
Vta Veritatis,
tiincad
vcramartcmjamaptiises,
&:atcipIodirLis, quid videlicer
matena.vcrufqiicbboriint,.niquibustuto
confidcrcpotcris,&li-
mulvidebis,quammukos-mutiIebJaboresr'irtinucris,ubim.ignaca;^
citas,cui
teipfum
implicatli , teici admirationem rapxct. Confide-
rato
iraque,&:
quidemliimma
diligentiayquid Natura iLCt metallica ,.
&:
quibus dc
cauflis metalla fadafLiermtjXque enimilla,rcram
crea-
tarum
aliarummftanorigineni
fuam fortLuntun
Parcmquoque
in modum quemadmodumexvirilifpermatein-
utero
matcrno
, coctionis beneficio ,
infans generatur, &ex ovo ^pcr
naturalem
gallinarummcubationcm
puHus gallinaccuspra^paratur;
itaqiioq^Lie&:metalialecuramaliquamhabent,exquanatafunt,fub-
ftantiam..
Nontamenita,frater mr,iitintelligere,veiinfufpicione^
hsercre,debeas,vcruti
falfinebulbnes te docuerunt, quod
Mercurfiis^
&
Sulphur
prima
metallorum materia fiet
:
in terra^ venis fiquidemj.
Mibi
metalla
crefcunt,
nequeMeicurius neq^ue fulphur
inveniuntur

fluodlimpliciterad
fedudionem aIiquameffrnxerunt,quem.admo>
4dumetiamignem.elementarem
, fulphur didum, &liquorem
Mer-
curium..
SimilHtLdem.modo
elementarem igncm Solemnoftruni
appellarunt,
&liquoremnofl:ram
Lunam,atqueeoipfohomines
fe-
duxerunt,Et
{piritum, &animam quoque illum nominarunt
Ignem'
clementarem
vero animam,
6cliquorem crementarem ideo fpiritum
vocarunt,quod
res eiemcntares
fient invifibiles.. Sic etiam anima
3c
foiritus
nonaliterfefe
habent. Nam anima inviiibilisignis,
&:/piri-
tusinvifibilis
humiditas cft:
Exteimim eflentialemignem&aquam
ideocorporaappeliarunt^
quodvifibiies &:paipabilesiftx{ienr,
ex
fluibusEaboratoresmetallicacorporafubintelligunt
, ^^alicui fol-
venda
proponunr,id
quod tamcnfalfum eftV
Idco liquidem corpo-
ra
dixerunt,q^Lio
vifibilis hic ignis &aqua palpabilcs fient, elementa-
risautemignisfpiritualis
&inviflbilis. Neigitur a nafutulisiftis
Ve->
teribus
le
feducipatiaris y
fubtiles namque funt, &nifttibiab ipfis ca^
veas ^
inlaqueos
nuncteconjiciunr,admetaIlica corporateremit-
tunt,&:tamen
folummodometallicameflentiam
intclUgunt,
Adjnultifanas
diverfimodafqqematerias
Sdfubftancias
viampr^-
monftrantj,
Vta yeritatk, ipy
inonftranr,cumtamcnuiiiciTaliqiLi&:vemvraveficati/ufHciar.Mul-'
lasdiveirarque
folutrones
>
coaguliitionesjfubriraationes,
calcinatio-
nes,
&:putrefad:iones, qiiiEtamenomneisnulIiusruntmomenti,
&c
quibus
Nacurii in terra: venis
Jn
quibus metalla crefcunc, non utitur.
ReverendanamqucNacnranihilagicampIius, quam uc clementa-
rem ignem coquaCjqui exaltatur & confirmaturper liquorem fiiumy
quemjara deunainalteramNaturam commutat, per conftantem
aliquamcod:ioneni,adeouc , velutianteadidum eft, omneis res in
tres naturas diftributi^ fiierinc: &quamvis tresiftxnacurx corpora-
licer didincf^ fient , m vegecabilem videlicec, animalem, &:mincra-
lem , nihilominus camen elemencares, vcl,in occufto , una aliqua ex
fubflantia onxfunt : Omneis unicam unam radrccm habcnt,ex qua
virefcunt &: crefcunt,quam Veceres , feducbionis ergoprimam mace-
riam vel Hyle appellarunc. Nihil aucem eft aliiid
, qnam occulcus
^nis elemcntaris , cum liquore fuo
,
quem etiam Vcteres radicalem
humoraii nuncuparuntj6: non imperite loquuti funt : Liquor enim
omnium
rerum creatarum radix efc^
Quod autem ifta humiditas,nna cum igne fiio,in diverfas Nacuras
dividacurTidnuIIaraaliam perviamfic,
quamdumtaxac, veluti di-
dumcftjper varias codiones,qu2E in naaira fiunciUna flquidem Na-
turamagiscumclemcncarifuoigne,
perhumidicacem
fuamv cota'
cft, quamalcera, exquibus
Naturavegetabilisincoctione
eftmini-
ma, eo, quod illius efTcntia facile comburacur,
&liquoreciamfacili-
me, vulgaris ignis beneficio,ab elemencariigne
feparecur. I
Natura; animalis
incodionepriorinon longe efl: diflimiris- , cum
cjufdem eflentia izidcm facile combuyatur :ideoque nacura minera-
fisincodionefuprcmaeft,quQdliquormetaI]icus
magis meliufquc
per
codioneracumelementari
unitus fiec, quam dua^ cxtttx iftse,.
anteadida2,nacuras:
Quamobrem etiam mecalla vulgari igni raelius
refiftuwcquam
res
creacae,qu2e fub vegecabih &: aHrmali nacura com-
prehenfx func:
qiremadmodum
videreefl:,qiiod in ignem pofita me-
lalla
,
non
iftiufmodi
fiammam quam ligiia, cdanr, ejus enim efTentia
ffloaiucumhquore^
quemadmodum
mecaljicahiimidiias cumfua
Bb-
5, . eflentia
ipS Via Veritatis.
eirentia,co6l-acn:,&:conjun<3:ioIiqLioriscum eiTentia non metallica,
*
ibdfimplicitervegetabilis, quxinfumonigroconfumitur
,
extitic.
poftquam vcro eflbntia per naturam inco6lionem
pcrvencrit,tunc
nonvegetabilis permanfit, fed nunc metallica fadaeft , &:nunca
vulgari igne in albo tumo confumitur^non fecus ac, uti vides , imper-
fcftamctalla
,
quandoinigneliquefiunt, fumumdefcalbumfpar-
gunt Quemadmodumigitur vegctabilis eflentia per naturalcmco-
tVionempurificatur, &rexnigroin nlbum aiiquenffumumcommu-
tatur:Pari etiammodo, &:eademfane decaufTa, VeteresSapicntes
d ixerunt : Nigrare primum te oportet, antequam dealb;,- . dein prius
dealbes,priufquam rubrefacias. Rubrefadio autem intelligcnda eft,
pienarie &pcrfcde facerc
,
qucmadmodum Sol &: Luna , ambo ifla
prxftantiametalla, percoclionem, perfccta reddita; illorumcflentia
cum liquorc omnino unita, &: fimui omnia meri ignes reddita, atque
a Vetcribusrubreta(5bionesappeIIatxfuerunt.
Et ca ipfa dc caufa ,diIe<Ste amicc,atque fratcr,ne Vctcrum flit cor-
rupte fcripti libri tcin errorem conjiciant , fcd fimplicitcr mctallicam
naturam fundamcntaliter cognofccre diicito , &: tunc Vctcrum fer-
mones ac phrafes facillime intelligcs,ncc,cum cqtens Chimicis,hinc
inde circumfpicies,qui ex Vcterum fentcnciis intelligunt,vcl fibi fal-
tim
perfuadent
,
quod fubflantia fumenda
,
qux tam diu pucrefiicicn-
daatquediflblvcnda
fiet,donecmaterianigrefcat: Quo fadocam-
dcmdenuoabluendam,
calcinandam, &: elaborandamcffcdonec
nigredo
evanefcat , &: aibcfccrc incipiat , ignifque tam longo itidcm
tempore
augcndus , ac tamdiu calcinandum , laborandumve donec
materiarubrefcat
,
qui
tamenomninofalfus,nonPhilofbphicus,fcd
mere
fophifticus labor cfl. Ita nunc omncis Veterum Philofophorum
fcntcntia: pro ordinc fophiftico a rerum imperitis habcntur: id quod
laneVeteres
haud illibcnter vidcrunt,&: ea ipfa de caufla adeo occul-
tefcripfcrunt &:Iocutifunt , utquifquam ipforum veram mentem
vixaflcquipotucrit. Omncis equidem
admctallanosablegant, 6l
Mercu'ii atq; Sulphuris crcbram mentioncm faciunt , fcd illa omnia
raltemfcdudionisgraria.
Etquamvisctiammetallicaefrenciavera
fict
ViaVeritatU.
jpp
fict mareria,
quam, per naturalem aliqunm
codionem, ab in/imo,ad
rLimmumafque
gradum,exaltari oportct,&pio
virispentis>rcmque
meliusintel!igentibus,haudlinifl-ce dixerint; nihilominus
tamen^re-
rum
ignaris illud eftfedudio
,
cumcx Vcterum libri* conjcdando
tantum
afTequutifuerint
,
quod ex metallis fumi oporteat : dein vcro
tamdiu quis fere excruciare &:laborare necefTum habeat, doncc ad
perfe^lionem fuam perveniac. Illud vcro a^que fophin:icum,&:
in viis
erroneisambulareeft. Metallicafiquidemellentiaaperfci:ismetal-
lisabfquedamnominimefepararipoten:, utpote, liper ignemfepa-
randa elTet tunc liquor cvolaret,& elTentia^cum ipfa terra,comburc-
retur.Sin ctiam impcrfci:orum metallorum eflentfam peraquas for-
tes,
arfenicum,aquam vita^,vel lixivium,feparare conaretur,tunc ef-
fentiacumliquorefuo, perperegrinam humiditatem, illud minime
tolcratura ellct fcd corrumperetur: metallica enim natura peregrini
nihil
atfe6h\t,neque etiam illud fuftincre poteft, fed li forfitan aliquid
peregrinicummetallicoIiquorerefeconjungat,tuncjamjam
exgra-
du fuo receflit
,
cx metallica eircntia evnnuit , &:in Sophifticum Or-
dinem collocata cft
:
Id quod tibi fummopere
pra^cavendum erit.
Si praeterea, metallicam
quoque eflentiam per ullam
unicam
viam
aperfedismctallis feparare
volueris,ideque tibi foretimpolli-
bile :
cum Iiquor cum elcmcntari fuo igne perfede col:us,&:
pcr co-
ftionem cum terra ita unitus fiet,ut
nequeabigne
, vel aqua,feparari
queat. Ec McQt quoque eamdem eirentiam
per aquam fcjungere
conareris
,
nihilominus tamen elfentia cum terra folveretur , &dein
eadcm mfpecieitcrumcoagularetur,in
quaanteaexftitit, ncculla
itidem humiditas cum perfcvftorum
metallorum
humiditate , vel li-
quorc, conjungipoccft,
utillisnocere,
vclillacorrumpere poflec,
qucmadmodum in perfediorum
metaUorm'IiquGre,fieri
folec. Mi-
nimeigitureftneccfiarium
, uttantum
dcfudes , tequetantoperecx-
crucies,etiamh
cftentia
cumfuo
hquorenulla inre cocStioni vicinior>
quam
xqueinmetal!is.
Unde tiam
Vetcres
dixere,quod
rn nutla re fulphur elfec, quam in
metaJIiSj&:
iccirco
liquorem
metallicum argencum vivum nuncupa-
runcr
200
Vta Verttatis.
riiac:
Idquodrane
parum intereft jqualiacumque etiam illi nomina
iFnpercianc:nihil
iiquidem efl:aliud,quam extcn/a aquila,vel eJemen-
cans ienis
ciUTi
elementari flio Jiquore
,
qui , uti di(5tum , cum fuo ignc
pe-rnacuralemcodionem
neccilario conjungendus cft, donecambo
indivifibiles
iienc.Liquor
cnim ignemi combuftione curacur, uc am-
bo
conftances
maneanc,&: in vulgari igne perfeverenc. Ec ilkid Vece-
res
Elixir
nominarunc , id
quod cancum elt
,
quantum codus aliquis
igniSjin
quo itidem
bene
loquuti funtjeidemque redum nomen indi
-
derunc
: per
C0<5tionem
fiquidexn perficitur
, &: plane coquitur, quod
antca
adhuc
crudum
atqueincodumerat. Hoc omninocodujn
iilud
eft,quod
imperfcda
metalla frangit, &ideo denudat, quod co-
ram igne
confiftere
nequeanc
In
codioneigitur
operamadhibereteneutiquam pceniteat , cuui
omneis
ifti labores,
circa quos Chimici occupati func
,
per folam fim-
phcemque
iftam
codtionemperficiancur: per codionem purificacurj
fubhmatur
,
&folvicur , atque adeo res omneis perfbiam coftioncm
fiunc
Suadendum
ficibiitaque,
tunc etiam juvandus es,&: omneis
aliasputrefadiones
,
folutiones,coagulaciones, &:calcinaciones;vel
fubhmaciones
miflas facito ,
nullumenim emolumencum
,
fedda-
mnumpariunc,
mulcofqiieinperniciem pra^cipicant
:
aquatibiim-
pofterun\
bencprofpicere
&cavere poteris
,
quum fimplicem , ex fi-
deli
tamcn
cordc
profedam,
meam informacionem infcripfcrim
,
iw-
dubiafpc
fretus ,
teiftammeamiidclcmadmonitioncm, &: qujd por-
ro
etiamlumere
dcboas
,
quoopus perficere, &: naturam in codicne
commode
fequi
poflTis , bcne intelledurum. Tibi namque clario-
rem
manifeftoremquc^redam
quoquc , fimplicejn, veraccmque ve-
ritatem
, abfque
ullis
fabulis
&:paraboUs
,
fidelitcr expvofui, atque,ita
me
Deus
juvet,bene
fidclitcrque tccum fentio^
Nihilominus
tamcn legeiido
diiigenter te inquireic.atq; perpenderc opor-
tet,quid
videlicct
Iieic tibi
pracfciipleiim Neque tibi mirum moveat.quod te
acommunicrroneaqueviaomninoavocemiaJiaenimviaincedereneceflum
habesjfiadnaturalemveritatcjTipjeuvcniievoiueris.
Quaproptei Dfum ter
oPT-MAx.fuppliciteriideiitcrq}orareteoportet,ut
tibiverumPliolofopiu-
cum
fpiritum
largiri
clcmentiflTime
dignetur.qui te lumen natur? rede
cogno-
fcerc
doceat,quo
tamdem ad
defideratum cxoptatumqi finc pcivenire
queas.
F I N I S.
GLO-
'f(20l]Mr
Cc GLO-
GLORIAMVNDI,
PARADYSI
TABULA,
Hocell:
VERA PRISCiE SCIENTIiE
DESCRr.
PTIO,QlIAM ADAM AB IPSODEO
DIDICIT:
NOE.
ABRAHAM ET SALOMO
,
TAMQIIAM
SUMMORUM
divinorum donorum unum
,
ufurparuntjomneis
Sapicnres.omnibus
temporibus, pro cotius Mundi Thefaurohabuerunr,
&"
folis piis pofl: fefe reliquerunt,
Kimlrum
DE LAPIDE PHILOSOPHICO.
z.Pet.i.v.
j.'
yeyum nequitU ergo ignorare
volunt^quedcaUmolim
mamfumt
quod(^ue terra ex:
(^
in aqua
,
per Dei verhumeonjliterit,
TTTTTtT
TRANCOFVRTl^
Apud
HERMANNUM
d SANDE.
M DC LXXFIL
4*2Cjoj)S&-
GLORIA MUNDI,
PARADYSI TABULA:
Hac
efi
,
ELECTVS LIBER ARTIFICIOSVS
.CV
]m
ftmilps
in terra neque experiri,vel inveniri nequit : qui v^-
ras ver^ Philofopim^
ac(imulHohtltjIim<s Aiedicin^
^ftim-
m^7tnHura,fententiM,cum diverfis
aliisprobatps
arti-
biiSiearttmdemve necejjariis injirU'
mentis
^fideliter
indicat
UnCjinnomihe Dei,Omnipotentis Creatons,&:Ser-
vatoris, occulta Natura^ myfteria perficereaggre-
dior,qua: Naturas a Deoimplantata,&:
humano ge-
neri in agnitionem data funt,ut hac ratione homines
agnofcant, quam mirabili modo res creentur , &:
omnia terrenarum rerum genera nafcanturiidquc
in
teftimonium omnium Chriftianorum credentium hominum
, &
folatium
omnium adflidorum perturbatorumque cordium :
Omnia
fiquidem
ereata intereunt , &:putrefcunt , ut (quod futurum eft) dc-
nuo
renoventur,multiplicentur,exhilarentur,&:
de fuo femine genus
&: fpeciem
fuam perficiant.Nam omnenatum , five creatum
,
quiete
caret,fedNaturacottidieoperatur
ad augendum multiplicandum-
veid,adquodintotius
humani generis emolumcntum
creatumor-
diRatumque
eft. Qiiocirca heic difcito,&: Deum,ad
confequendam
fapientiam,
intlligentiam,rogato,uttibi, ad artis hujus initiuni,
Cc
3 auxilium
2o(J
Gloria Mundt
aiixlliumfaumdivinumlargiatur,
quoillud
inipfiuslcuidem^corrc-
dionemqucproximi
tuijfcliciterjcum divinafua benedidione,
pro-
movere,.SJ
perficere
queas.
Sini^^iturnunc
(apientiam confequi
,
&: a Deoimpetrarevelueris,
tunc,
inftarmiferialicujuspeccatoris,
divinam iiliusbencdidionem
implora,ut
divina ifta dona tanto dignius accipere queas , non tamen
ad
fupeubiam,ricacccptam
gratiam atq; beneficium, qiiod tibi Deus
noii
cxtuo
merito,fcdmera
exgratia largitus eft, amittas, &:graviHi-
mamipfius
indignationem
a^ternamque condemnationcmincidas:
Seddivinumbencdiclumqueillud
opusinDeiOmnipotentisnomi-
ne,
adcommodum
&
fervitium oranium piorum Chriftianorum,
confervationem
aedificationemque Chriftian^ ReIigionis,inchoato:
cftoeques,&:pugil,fivefortisathlethacontra
iniidelcs, neq;in Con-
filio
, &
Communione
impiorum hominum deIedator,neque jufto
&:
indio-enti
contradicito : Sed extendito manum tuam, ad porrigen-
dumpanemtuum,cumbonitate
,adeoutpoft hancvitamcoronam
SEternsE
Isetitx
&: beatitudinis
impetrare valeas. Hicenim iDeo da-
tus
&:
benedidus
thefaurus , donum , &: gaza eft fupra omneis terrc-
nos
thefauros,
quos nemo a Deo confcquitur, nifi qui rebus in omni-
bus,humilcm,probum,
manfuetum , fidelemque {(zk exhibct,6c Ai~
vina
prsEcepta ,
quantum
equidem ex human^e naturic imbecillitate
fieri
poteft
,pcr Dci
largitionem
benedi(flionemq-,,fervet: Deus nam-
Quc
per
fpiritum
fuum , fummum iftum thcfaurum nulli mortalium
larcTitur,nifi
fimplicibus,benevoIis,probirq;
hominibus,qui tam fum-
j^-j^^p^-etiofaq;
dona
divina vere
agnofcunt , &: iifdcm, contra ipforum
aDimarumfalutcm
,
atque
bcatitudinemminime abutuntur:IIlud
cnim'donum,utididum,
omncisterrcnosthefaurosfuperat , S.Spiri-
tus
donum
, &:
pcrfcdum
Dci bencficium cft
,
quod a Patre luminis
promanat
: Et
qui artcm
iftam
confcquutus cft
,
is fapicntiam a Dco
impctravit,&:rogavit,quodn6dumtaxataurum,argcntum,&:mun-
di
huius
o-azas
impctravcrit,fcd
etiam plenariam ^aletudincm,vitam
longsEvam,
&:,quodmuItomagis
cft,utipfaveritatefefefoletur,ani-
mam
fuam
conloletur,vere
eo ipfo dcpingat,&: pr^figurct,fal
v(ficam
acerbam
Gloria Mundt, 207
acerbam
paflionem &: mortem Domini atque Servatoris noftri
Je
s li
CHR I s T i,ej ufdem dercenfum ad infcros , tertii diei clarificationem
fandiflimasrerurredionis^vidoria^&triumphifiiicontraomniapec-
cata,m0rtem,Diabolum,& infernii,cujus vidorif etgo etiam omne,
quodfpiritumhabetjexultare, &: exindefolatiumcaperedebet-
Verum enimveronunctibi
Jefu Chrifti exemplumpra^figurabo,
quomodo videlicet humanitas , &divinitas , tam mirabiliter inter fc
invicem incorporatae conclufkquefuerint. Anima &corpus Chrifli,
ac divinitas tam mirabili modo unita?,&: conjun6t*e erant,ut etiam in
seternum, nunc & femper, fepararinequeant, nihilominus tamen
Chriftum mori, &: animam a corpore folutam effe, &,diiQ. tertio, ani-
mamiterumcumcorpcreconjungioportebat , ita ut corpus antea
glorificarctur,& tam fiibtile redderetur
,
quantum anima ac fpiritus,
duti Chrifli corpuspoflulatum conceptumq; effet , atq; iflam fuam
poftulationem bc nutrimentum exnobiliffimo D.Marie fanguine ac-
cepifret:&: ideo Chriflus ab anima &fpiritus a corpore cedere necef-
fum habebant,ut ita corpus ad perfedionem fuam perveniret : nihil-
ominus tamen divinitas a corpore minime feparata,fed cum corpore
&anima Chrifli,unaineffentiajtaunitaerat,utnumquamafeinvi-
cemfepararipotuerit.Iccirco divinitas cumcorpore Chrifli infepul-
chro,&:
divinitas cum Chrifti anima in limbo Patrum fuit.
Etporro quoque obfervato, quod corpus &animam Chrifli fepa-
rari
oportuit, fi alias corpus ad fammam. fuam virtutem fubtilitatem-
quepervenirevolueritrmortuo
autem nunc Chrifto, &animacor-
pori
illiusiterumincorporata,
tuncdivinaitacopulatafuit, wtmx-
ternum
,
nunc
&numquamfeparetur , &: Chrifti anima corpufque
unaftibtilicasfidaefl^perquamconceptafuntjUtpote:
Omnipoten-
tia a
Deojcoelefli
fuo Patre, una cum Spiritu S. imperat fuper
omnia,
quxincoeloatqueterrafunt,ab2eternoin
seternum perfcdaefljCu-
jus
perfedionis
caufra,quam
Chriftus Jefus,per pafIionem,mortem,
refurreclionem
, &:afcenfionem fuam , a ooelefti fuoPatre recu-
peravit,
tantaperfedio,
&dominans gloria exorta, qu*enumquam,
flunc
&femper,ecffatura
eft-
Quani-
^oS
GloriaMundi.
Qaamobrem,
opeccacorhomo, Deo Omnipotenti,
pro ipfius
gratia,
&:
pnterno , tibi exhibito beneficio,grates agito
: heic enim de
tantaelonficatione,quamChriflusconrequutus
efl, neutiquam du-
bites
mukominus
defperesjeodemnamquemodoclarificaberis
:ic-
circo
etiam
Chriftus Jesus
primus extitit
, &: tibi
, ad cceleftem
fuum
Patrem,
viam
aperuit. Simihter autem & tu quoque,
per
multas
an""uflias
,
tribulationes, atque anxietates hoc in mundo cru-
citiei
oportct.
Ut
autcm fbias, quid,ad clarificationem novi puriquc
ahcLijus
corporis,iEterna^que
gloria^,pertmeat
: eapropter bene con-
liderare
difcito
,
quanta
benivolentia &c mifericordia Deus miierum
homincmtampatcrncprorequatur:Certonamq;fcias,quodomnia,
ab
co
pro
vcnicntia,
dona bona perfcdaque fient. Cave itaque , nc
tam
fummis
donis,
qu2e fme jadura, ex mera gratia &: mifericordia^d
Deo
accipis,ad
anima: zux perniciem,turpitcr abutaris : fed in omni-
bustuisal:ionibus,amatimequeDeum,
Creatorematque Servato-
rcm
tuum,
abfqueintermiflione , & tunc tibi ubique profperefucce-
dent
omnia,
atque
tamdemoperis tui initium
,
medium &: finem, fe-
hciter
&
cum
gaudio
,adfcqueris.
Curam itaque tuam tunc Deo
committito
, verbo
iUius fidito , &fanda priccepta ej us fervato
,
tunc
Deustibiinomnibusaderit,
operituobenedicet, & omnia tua da-
mna
atque
incommoda
paterne prsecavebit : Ex divina enim illa arte
te
vere
confolari,
omnem
egeflatem antevertere,in omnibus tuis an-
euftiis
recreare
, omnibus
egcntibus fuccurrerc
,
atque adeo tam tui
ipfius,quam
ominum
etiam tuorum
Chriftianorum crcdentium,glo.
riofa:
refurredionis
(blatium
haurirepoteris,adcoquod,exhacter-
rena,mortalique
vita, in
scternum
gaudium, glonamque fempiterna:
vit2e,'ubinullaeritcorruptio,mgredinosoportcat.
Quamobrem,l4
verus
hujus artis amator , &diligens imitator eflc
volueris
,iccircofciasquodillapnmonoftroParenti
Adamo, inpa-
radilb,
poft
creationem
iUius, a Dco tradita fuerit: vendica nam-
quc
cft
multarum
rci .;m
arcanarum , &: myftcriorum, qux tibi cor-
poris
vita:quc
tux
vanitatem
indicavit
,
idque iterum in a^ternae
rnx
falutis
iolatium:Deus
iiquidcm Omiiipotens tam
mirabilia
dona
Natura:
Gloria
Mundu
20^
NaturxindiditjUthomovix credere illud
vaieat :
Nam
beneplaci^
tum habet in creaturis irrationabilibus &c
quamlibet
, juxta
fpeciem
ruam,immarce/libilibiis virtutibus viribusq;
exornavit,
quantoma-
gisautemnobis,viru,auditu,ratione,
&:cogitationibus,
miracuJa
&:
rayfteria divina cognoicenda dedit ? Rogoigitur
te in
omnibus
tuis
adionibusprudenter agas,non properes,nec ulli
mortalium
arcana
tuareveies,nifiiIlefidelisamator,pius,
fyncerus,
&:mirericors
Ciet
quemadmodum a Veteribus Philofophis idem
fadum
eft,qui
artem
6c fapientiam hacce,infpiratione fpiritus
S.agnoverunt,<S:
poffibilem
illameflecredas,eorumgratia
,
quicredere
nolunt,
quodlESUS
CHRISTUS,redemptor nofterab
omnipotente
Patrefuoccclefti
exierit,&:apuraMariavirginenatus fuerit.
luxta
illud
Deum
ob
fpiritus fui S,largitionem,i:ogato,ut te
illuminet^intelledum
tuum
a-
cuat,oculos tuos aperiat,ut interno corde
agnofcere
atque
intcllio-e-
re queas ingentem iftamfapientiam, quasin
idoneaifta
artelatitat
&: in a^ternum a nullo artifice in Scriptis fuis
cxprimi
potuit.
MuJta
namque in Natura occultata funt, qux non omnia
humano
inteJJe-
du coprehenfa velintelledafunt.
Eftoitaquedoiflrin^me^mori-
gerus&: divinamgratiamclementiamq;
implorato,tuncinDeiiau-
dem,tui,proximique tui corre6lionem,lGetum
principium,feJicemq;
cxoptatumque finem,heic, &:a2ternum
confequeris.
InfuperrCiba-
tofameJicos
:
potato fitibundos
:
veftitonudos
:
confoJato
perturba-
tos
;
vifuato asgros
;
&: captivos
;
&: habebis,
quod
deftdera
veris.
Robertus
Fallenjis
RugL
Spiritus
eft
ifJttts,fubito taUm
accipe^namque
Nonpro^trans^corpui
dividere
artepotes,
Simpliciterfices terra
difiunge vapore
Hocfa^Oyaddaturfiigidafontisaqua,
Taii
conjpergas
hasfedulitatefrequentiy
Tunc
verum
Elixir totius artis habes,
Dd
EX.
2J0
(^lorla Mundu
EXhORTATIO T INFORMATJO
omneis artUhmmamatores, qua
infcfe ,
tamquam
injprctiloy
wtHeripoterunt, qmdmfundAmertto drtk
ufrrpatum
, ^effintiaUta
quoqne fo[pbile ,
nec ne
,
/iet
,
ut
ddveramartempervenia'
tur
, c^
quomodo cum ea
resjefi
luabeant,
QMneis&: fingulos
,
prxfertim vcro pcr diIctos meos
liberos
nuncheic,abfq; omnifuco,hdelicer volo
admonicos,utivide-
licecabomnibusphancasmatibus abftincant,&: eofdem , illarum
re-
rum gracia,auxiliance divina gracia,diligcnter
informabo.
Primo, vos rogacos , &
iideliccr admonicos volo, ut
cumprimis
vobis a vulgari plebeiorum Alchimia caveatis. Tantum
fiquidem
cxpertus fum,ut memini vehm confulere,ut operi ifti manumadmo-
veat ,
eoquod harc ars adeo occultaca fiet
, ucnemomortalrum
in cerris illam rcperire queacnifi Sol &: Luna congrcdiancur.
Meifilij
incel]igicisnecifta,cuncadveram
artcm pervenire potcritis , fin mi-
nus,numquam vobisad illam dabitur acceftio. Adhaecfdatis,quod
non magis quam una res in toto mundo ftet
,
qua ex ars noftra confi-
cirurrcapropteromnia
parcicularia, pars cum partc coagulationes,
augmencationcs,&:
id genusaIia,omnino falfst, mencicar, & perdicsc
resllinc:&
fiin?arceIaborare,foIverc,coagularc,pucrefacerc,deftiI-
larc,augmentare,albificare,corrumpcrc
&:c.omneisq; fpccies pra:-
pararcnofres,&camenarcemlaboris,redamq;rem ignorarcs, tunc
numquam ad arcem iftam pervenires r ars enim ifta cam eft bonaat-
que
nobilis,utncmoilliusfiatpartfceps,nifia Deo detur, vclaperi-
tomagiftro
monftrctur atque doceacur, &:tantus thefaurus eft,
quemtotusmundusperfolvercnequic;Qu^amobrcm,mcifilij,nevos
feduci auc dccipi patiaminiut arccm laborccts
,
priusquam fciatis,
quid illud fiet, in quo laborare vclitis. Eciamfi quoquerem redam
cognofcerecis , &camen pra^paraciftncm illius ignorarecis , nihilo-
imnus tamen illius cognitio vobiseft inucilis: resifta,prxterea, la
oni*
GloriaMmdL
2u
univcrfo
terrartttn orbe,in vel fuper terram,reperiri
ncquir,
quamvis
tamcninveniri
qucatncc in ullo
aIiquomctallo,terrenis
, vcl
crcfci-
bilibus rcbus,itapcrceptibilis cfl::innullo quoque
argcntovcl
auro
cft,fcclcflprxparata,quambcncficri,necramen
mclior ficri
poteft,
quamquomodoaDeopernaturamcrcatacfi:. Ad tinduram
quo-
quepr^pararinequit, fcdtinduram iftamillidarioportet,
idcoars
noftra non de illa cft,nec dc ca cgreditur,nam rcs eft alia.In
nullo,uti
antea diximus,metallo eft: Si cnim in metallo aliquo
eilet.tunc
haud
imraeriroautin Sole,velLunaeiret:
cumautcmLunanonbonaii-
et,quomodo igitur,obrccro,aliquid dc fc boni
parerc potcrit ?
Necin
Mercurio,aut fulphurc aliquo,vcl Sale,nullis in hcrbis , vel id ^enus
aliisrcbuseftjqucmadmodumilhusrei poftmodum
cerciores
fietis.
Hifce exhortationem noftram conclufam volumus
, &: nunc res ipfas
enumerabimus.
SEQVVNTVR NVNC
ALIQVOT
lapictis nojiri cognitioms
P R I M A.
SCias,mifili,quodlapisnofter lapis unus fiet, & haud
inimcrito
lapis appclIaripoterit:Lapis enim cft,qui a Natura
aliter
nomina-
rinonpotcft,quam LAPIS
PHILOSOPHORUM
:
nccaliud
ci
nomen competit
,
nomcn illud flquidcm
cumnatura
convenit.
Lo-
quor ifta, revera namque lapis cft, ncc unus quidcm
lapis eft,
fcd
, ob
fimilicudinem,
lapidem appellamus. Lapis cnim ita
comparatus
cft,
utqukcuorineoUementalateant:
quocircaetiamdiverfimoda
no-
mina illi
funt indita,& varias fimul fpecies habet,
&tamen
ialtim
una
rcs
eft,nec ilii fimilis in tcrra rcpcritur. Vnus lapis , &nullus
lapis
eft,neculliuslapidis
fpeciem atquenaturam habet,
&:tamen
lapis
eft
:
Ignis
eft,&:
nuUamignisfpcciem&naturamhabct,
&:tameni-
gnis eft
;
Aer
etiam
eft,ncc
ullius aeris formam
naturamque
habet,&:
tamen
aer eft.
Aqua
, nec aqua cft, ncque ctiam
aqux
/peciem vel
Dd 1
xiatu-
212
Gloria Mun^i,
natiiram
habet,&
tamen aqua cft. Terra efl, niinamquc
terrx
fpc-
ciem
vcl
naturam
habet, nec tamen terra,red res feparata eft.
ALIA
REP-EREHDl NOSJRI
lapdiscognith,
PHilofophus
fcnior inquit:Lapis noftcr facra rupcs nominatur , &:
quadrif;iriam
digcfta,vcl
fignificataeft.Primo interram:Secun-
do,inaccrctioncmRiam:Tertio;per
ignem : Quarto pcr ignis flam-
mam feparata eft.Si quis igicur rolutionem,&: falem , illius cxtrahere,
&: perfcdam illius
coagulationemnorit, is Philofophorum arcana
novit.
Quocirca fi fal albefcat , 6c pingue appareat
, tunc tingit.
Tresfuntres
inarcanoPhilofophorum,vclinarte noftia. Primo,
transmutacio
tocius rci in fal unum eft. Sccundo,illud cft
,
quod tria
corporafubtiliaincomprchenfibiliarcddantur^TcrtiOjCOtiusfeluti-
onisrcpcticiototiusrei.
Mifih,fircsiftasnofti,tuncdiligcnterIabo-
rato: Si autem non intelligis,tunc
manum detrahe: non cft enim ma-
gis,quamresuna,etiamiiccntum
hbrorum millia ea dc re fcripta
fuerint,idcoquod
arsifta iftiufmodi
rhcfaurus fiet,quemipfiuniver-
ius mundus
compenfarencquit,
&: tamcn falcim res una eft
,
qua ex
ars laboratur.
Ideo occulte fcripta eft, quamvis publice nominetnr,
&:omnibushominibus
nota
eft.Siauteminmundoadomniiimma-
nus
perveniret,tunc
nemo
laboraturus,nec
canci etiam xftumaturus
cfret:Necpr^tercaipfcDEUSconccdit,uttantum
bonum finguli
habcant:
quocirca ctiam
minimc
convenit, ut, abfque occultando,
nominecur,velfcribatur.SiigiturDEUS
alicui gratiam illam dedc-
rit,is.cam
etiam
intclligat
: &: rcvcra illud muiado videtur impoffibi-
Icqui
vero illud
amant,ilh pro
hominibus nequam,
&
verberonibus
plerumquea;ftumantur:quodqucidcm
viri DoaifTimi^utpotc Do-
ftores, &:
alij,reperirenequcant,
in caufta cft, quod numquam ad
rem
iftam intcnti ficnt
quamvis eamdem cottidie prae oculis fuis ha-
beant,nihilominus
tamen
illi fidcm nullam tribuunt
,
quod
videlicet
tantam.
(jloria
Mundu
21^
wmam
infe
vimitem habeat:
Ipfisqiioqiienemo,iIIudpcrruacIerC
potcftjdum
naturam,intelledumque fuum
fequuntur:
idcircoet-
iamillud,nimiapra^
rapientia,reperirenonpoflunt,
quum captum i-
pforum
tranfccndat^Dei opus fiet,&: natura f iet,&: per naturam ope-
reiQr.
Qupcirca rerum imperiti permanenc,
^LIA BEME1:>IC11
NOSTRI
lafidiscognitio,
PHilofophusMoricnusait, &: lapidem noftrumaquam nucupac,
inquofanenuUum fcripfit mendacium :6aquam inacerba fpc-
cie,quxtuelemcnta confervaslonaturam vicinitatis^quxtu natu-
ram folvisio naturam optumam,qua2 tu naturam ipfam fuperaslo na-
turam maxumam,que tu purificationem conjungis! 6 flexibilcm na-
turant,quse tu naturam exaltas I cum lumine coronata &:nata cs , &:
qujc tu quatuor elementain te ipfa confervas^&quintaefTcntiacx te
orta efl:illius fimplices fimplicitatis gaudent,quod natura concepta,
accumulatio ante accumuIacionem,ignota hominum popolito,pofi-
to,quamvis ipfa tamen nebulam parias,& bona mater fies ; nuUa tu a-
lienaope indigesiidcirconaturanacuram confervat, adeo uc nacura
ab operc nacuras non feparecur : Facilis eft res
^
facilis eognicio , &: o-
mnino viJis,mulcis camen eft miraculo: cua quoque folutio magna eft
cxornatio,omncsque tui amatores fupra nominantur.
Et hoc val-
dearcanum
,
obfcurumque eft , atque unicuiq^ue videtur impofli-
kile
EXPLICJIIQ.
MI
tili
fcito,quod
lapis nofter talis res fiet , ut non tantum d'e eo
fcriberepoflicquantuminfehabeac.
Lapisenimeft, &: aqua.
per vaporem fic,&:
camen nullus lapis eft, &: fi in aquofam fpcciem a-
labore
veneric,quando
illum primo accipimus,vel ad*fenmus,cunc a-
^uaeftinfiaraliaruiniluviariimaquarum,
afpccieftuens & cenuis,,
Dd
3
anai-
2
14-
(jloria Mundt.
a natura tamen nulla illi aqua in toto mundo fimilis : Vnus fiquidem
ciumtaxacfonsinterraeft^quoexaquaifta adterturrfons illc in lu-
dxa
cftifonsfalvatoriSjVel beatitudinis appeilatur,&: Philofbphi
ma-
gnolabore,perfmgularcmDcigratijm nobjlemillumfontcmmve-
nerunt,qui admodum in arcano loco fitus eft,magnumque elfluxum
habet,adeoutilliusaq'jafuper totum mundum fluat,omnibus illc
notuseft,nemotamen verum fundamentumnovit, nequeratione,
autviam,quaquisadfontemillum pervcnirequeat, pauci etiama-
quas illius (caturiginem norunt,viam in Iudasam,ad rcpcriendum no-
bilemiftumfontem,ignorant: fequi reclura fontem non novit, is
numquamad veram artem pervenit. Eaproptcr Philofophus ille
bcne exclamare potuit:6 aquam in amara acerbaque fpecie 1 Durum
cnimdifficiIequccuivisfit,utfontem illum inveniat: Quiautemil-
lum novit,is facile,abfquc omni fumptu,laborc,&: moleftiaillum re-
perire poterit. Aquaillaanaturafuaamaraatqucacerbacft^adeo
ut eadem illa nemo frui qucat : idcirco etiam parvusillius uliis eft:
itaque
Philofophus benedicere potuit:6 vilcm ab omnibus xftuma-
lam aquam,ob cujus vilitatem curvitatemque , a qua dctmetur , ne-
JT30 ad artem pcrvenire,vcl ingentcm ejufdem virtutcm animadvcr-
terepotiseft:omniaflquidemquatuorclementa
inillaquafi occul-
iatafunt:Idcirco naturam illa folvit, & confervat conjungitque i-
pfam,adeoutnuIlaresin tcrra illud facerepoffic ,quamqua;aDeo
creataeftJutquclapidisilHusnaturamfpecicmq;,
&rquidillcfiet,co-
gnofccrc
poiris,capropter
obfervato,quodillcaquofa flct fpecics,5:
cxaqualapis,exlapide
iterumaqua,atquc
tamdem medicina cxin-
dcfiat
:liGetetiamlapidem,non vcro illius prarparacionem noveris,
tuncilliuscognitiotibinihilproderit,
non fecus acfi redum labo-
rcm,nectamenverumlapidemnoffes,tuncfapientia
tuanulla &: a-
mifla
efTet^idcirco Deum,pro ifta experientia,6c laudabimus,cidcm-.
que gratcs debitas perfolvemus.
T>E
(jlorm
Mundi,
21
j
DE THES^VRO E1
"IIHQIVRA
Si
itaque tantos in labore tuo progrefTus f^ceris , &: rubrum confe-
quutusfueris, fciendum tibi porroefl,quod
thefaurum habcas
quem totus mundus perfolvere non poterit. Illud namque omnia
metallainverum aurum transmutat,quod multo cft melius quam
iIlud,quod per pra^parationem Solis fadum eft: idcirco ctiam in me-
dicinaomnereliquLimaurumantecellit:
omnia enim carnaliacor-
porafanatjfi deilla tindlurapauperisgranimagnitudoinvinoimbi-
barur, &: reliquae ipfius virtutes non omncis
commemorari pote-
runt. Sin itaque tincluram ad Lunam habere vclis , tunc rubri
quinquefemuciasfumito, &:quingcntisfcmunciisLunse
bene uflu-
latvXinijcito: <!Jua:
tamdcm liquefacla, omnia tum ita tincluram &c
mcdicinam convertuntur. Illiustuncfemunciam
recipc, & quin-
gentisfemunciisVeneris, velaliorum
metaIIoruminijcc,id
tum \n
vcramLunamcommutatur : rubrivero quodnimium laborafti^u-
nampartemadmille partesSolisfumito,tuncidin
tinduramatquc
medicinam convertitur: Deilla iterum unam partem ad mille partes
Venerisvel alrorum metaIlorum,addito,
S^tuncin verum Solcm
convertitur. Ad h^c autem nullum Solem,vcl
Lunam
emere necef-
fum habes
:
Primamfiquidem adpofuioncai
cumDrachma perficis,
&c eomagismagisqucfempertingis.
Nofle quoqueoportet,quodad artem iflam d\xx dumtaxar re?
pertineant, unum quidem corpus
, alterum vero fpiritus , ex quibus
unum coniLms, altcrum fugax
, live
mconftans efl
,
qu2e duo mterfe
invicem viceverfi commutan
, hoc efl , corpus aqua , &: aqua corpus
fieri necefTum
habetxorpus dein iterum
aqua in kipfb fit,&: duo illa
interfeinvicemunirioportct,ficcum
videlicet cum
huniido,adeouc:
fepararinequeant:Sin
veroconjungendafunt ,tunc
dereuna illud
eri
oporret:quaelibet
enim res nihii,quam propriam fuam
naturam
affuniit. Ita quoque cum arte noflra comparatum efl , ubi matcria^
pernaturamconjuncta,nondehominum
manibus fabcfL lUa in
duas
-
2i6
(jloria Mundi,
duasp3rtes,quemadmoduminfra fadamencio dividitur: Exempli
gratia:
Aquila cft aqua,qu2e detrada aqua cft <5<: tunc corpus,mortu-
umdeftrudumquemanet:
Sin vivercnuncdcbcat, tunc illius fpiri-
tus
eiiterumaddenduseft,
idquemodounico, qucmadmodum vi-
desquodaquilarumunampoftalteram fenfim itcrumdevoret: Sin
revivifcat
,
tuncomnemluam impuritatem amittit , &:purum no-
vumque
corpusreaflumit,corpusque fpiritusqae numquam mori-
untur/edjfcmper
conftanterquc pcrmancnt, veluti corpus &: anima
in die
noviiTimo ctiam facere debent.
JLIA
LJPIDIS NOS^Rl
cognltio.
SMigma
fapientum,(Lapis)SaI &: radix totius artis,&: ad illam cla-
viseil,qusetamreferat,quametiamiterumclaudit, id quod ne-
mo nequc
aperire,vel claudere,potis eft,ni{i dida ifta clavis in prom-
ptufictjnemoqueinmundo
eft,qui ad perfedum intellcdumper-
venirepoirit,nifiquiSalagnofcit,&:ilIius
pr^parationemnorit,qux
in
commodo loco fit,qui humidus &: calidus eft, atque ubi illius hu-
miditas
refolvi poflit,tunc cjufdem fubftantia perfeda manet. Hu-
cusque
didum Gcbri.
EXPLICJIIO.
SCiasquodillud
Sal
fiet,veIutiPhilofophusillc Geber loquitur,
quamvisab
initio
nullam Salis fpecicm habeat,nihilominus ta-
menSalappellatur,&
etiam Saleft, nigrum fcrme ac foetidum, (in
labore
cnim inftar cruoris fit) &: per diuturnitatem albii, purum, cla-
rumquc
redditur:&
hoc eft bonum nobilcque Sal
,
pcr fe ipfum vero
impurum,&:
purum
fit:Solvit,coaguIatq ue fc , hoc eft, vcluti Philofo-
phus ait,
feiplUm
refcrat
clauditque :
dum (c coagulat^artcm claudit:
dum fc
lx)lvit , artcm
rcferat, nullum cnim Sal aliud illud facerc po-
teft,quam
foIumhoccePhilofophorum
: Sal &:arbor fierip^tcit in
humido
commodoque
aliquo loco, ubi veluti opinatur Philofophus
Glorta jMundi.
-
2iy
m
B.M.ipfius
hiimiditas k^o. refolvere poffic.
Quoinnuit,qiiod c^\-
dum efTe
debeac,uc aqua fua exinde deflillari poflit
, ncc camen cali-
dius,quam
vecus equi-fimus efTe poffic.
LAPIDIS NOSTRl JLIJ
cognitio,
ALexander
Magnus, Macedonias Rex, ad nos, in
Philofophia
fua,itaaic: Sciacis ica,quod
Salfiecignis,acqueficcicas;Ignis
coaguIac,ejufquenacurajCaIida,ficca>adfundumufquepenecrans,&:
propriecasejufderneft, ucalbefcac
quodSol,&Lunacumignis
ve-
hemencia, &: illius cemperancia , nacuralis illius ignis , dum Sol r ube-
dinem, &Lunaalbedinem corporaad fpiritualem
nacuram
adigit,
corporibufque omncm nigredinem &: mala fulphura adimit.
Illa
cum re corpora calcionantur , &: haud aliter , vel cum rebus aliis,
j
u-
ftumqueeftElixiradalbum&:rubrum,
ipfumquefundamentum
&
radix rebusin omnibus,fummumitidem bonum,quod
Deus altiifi-
muscreavit, fola animarationah excepta.
NulIusenim,intotocer-
rarumOrbe,Lapisinvenitur,quimajoremhabeacefficaciam,
quam
a^que hicce nofl:er Lapis
, &: nullus ccrr^e filius veram
artem
reperirQ
pocefl^abfqueiflolapide. BenedictusDeusinccelo
fiec,
quiarcem
hanc in Sale creavic
,
omnefque res fluxibiles
hbencer
cranfeunc:
QuintacftefTenciafupraresomneiSj&rin
creacuris
omnibus.
Sum-
mus DEUS a coelo non dumcaxac benedixic
creacuris hac
racione,
fedlausjprasftancia, pocencia, acque fapiencia in Sale
eciamcogno-
fccndx func: Qui. folvere &: coagulare poceft, is
arcanaarcishujus
bene novic. Sal aucem repericur in nobili quodam Sale, &: in rebus
omnibus:
Quocirca veceres Philofophi illud vulgarem
Lunam ap-
pellarunc:
Omnes
namquehominesilliusindigencesfunc:
&:fidice-
fccrevolueris,
tuncprxparato
SalutdulcefiatrSifpiritus
inilloco-
quantur,tunc
exinde
juflificancur , &: nullum ahud Sal
cam
conftans
eft,quod animam
magis figac,&: nonigne fugax fiec: Sal cerr^ eft ani-
nia,omneisresfiquidemcoagulaE,demediaterra
eft,deftruclacerra,
Ee
&:nulla
2i8 Gloria Mundu
&
nulla res in terra cfl: tin^mx fimilis. Saln fluxibile/efcpro
cujus-
vis lubitu, tradari
patitur,RebisappelIatur,Iapis,SaI,unia
corpus,&:
res vilis proj cctaquc efl: , ^tamcn
purificat corpora
, cadem rcftituit,
clavis ad univerlkm artem.atque res omneis, qua: de terras rcbus fin-
Tulis expetis,in illo inveniuntur, modo quod illius ingrefliim ignorc-
tis^quitamaltusmagnufque ,
&:pri]eomnibus
prudentibusfapicnti-
bufquc occultatus cfl; : Si corporaingrcdiatur
, tunc illa pcrfede tin-
git. Quid igitur a Dco de{idcres,quam (al hoc cum ingreifu fuo.
Equidem adhuc majus in Sale iftomiraculumanimadvcrtitur:
Licetcnimhomo
loooooo.annosviver:
., nihilominustamenfatis
mirari&:initium,
quomodoidaccidat, latispcrpenderc nonpoflet,
qua ratione
videlicet tam nobihfllmus thefaurus ex cinecc uratur , &c
rurfus in cinerem redigatur : In Ifto cinere cfl: Sal , &: quanto magis
cinisuratur,tantomagiscinerispra:bct: Hocobfervato,
quod illud
cx i^nc provcniat , &: in igncm redcat
,
quod ex terra provenit. Ec
fateriomneis
ncceflum habent
,
quod in Sale duo Sales fient
,
qui
Mercurium
occident : hic fcrmo fubtilifl^uiius , hoc efl: Sulphur , &:
radico(ahumiditas,
nalcitur in terra fubtiliflima , &: exindc fit Philo-
(bphorum lapis
,
qui res omnes facit, dum Philofophi fcnbunt , &: in-
quiunt, fiericxunaquadam re,unaexnaturd, &:nullam rem pere-
gnnam ad illam acccdcrc. Illa nunc rcs omni tempore repcritur re-
bus in omnibus apud omneis homincs inuniverfo mundo, &:infe
quatuorclcmenta
compleditur. Orem hac inartefaciIlimam,quod
adcoflupidam&
abjedam remtotquasranthomincs, necillamta-
mcn pauci reperiant.
rubIiceinlibrisinvcnitur,quodarsjufl:a,&:
vcrax fict in re, &: fal, fuumquc ingrcflbm pra^beat. Pro quo bene-
ficio &: crcatione
Deo laus &: gloria , in fempiterna fecula. Multa
mfuperhacdere,
juxta fapientiam dida,qui muita de falc indigi-
tant,fcribenda
cflent.Sed heic unicuique,quicquid legerit, fuum re-
linquam
judicium,fed
folummodo fcribam de illius ingrcfTu , frucbu,
vita,quomodo hortus aperiendus , &: rofas nobiles in agro fuo confpi-
ciendx ficnt
,
qua ratione videlicet kkaugcant , &: milleplum fru-
<n:umferant,
&:cadaveriteruramanifeflumrcddatur,ad[ueimmor-
talcm
GloriaMundi.
21^
talemvicamferurcitetur, utimpcrfeda
corpora
fngrccli,
illa
purifi-
care, &:ad plenariampefedionemreducereatque
intingerc
qucat,
quotamdem
fimul conftantiapermaneanc.
Nunc de illius ingrefTu fcribam
,
quatuor res
reIinquam,iIJumquc
( Lapidem) atribus dumtaxat rebus nominabo :
Lapidem
vecreta-
bilem, Aniraalem, Mineralem,
&:quemlibetinrpecie,
eorundcm
operationem quoque
,
cum multis rebus aliis : tres etiam
res
nunc
re-
linquam
, &
de una faltim retradabo
,
cui quatuor
elementa
infunt
quibus de vivimus
,
&: exorti famus. Illam
rem unicam
bene
undi-
qucferruminato obfervatoquealembicoimpofico
,
&:, quemadmo-
dummoris eft, ita&: tu quoqucheicfacito
rebusinomnibus
,
quas
fumereconarisadamabilemiftamartem, in
quareperitur,
acquo-
modo m
Aquafort.invenitur
,
qu2E itidem eft terra
rcmanens.
Ec
tum fatioin agro fieri potcft
,
6c ille Lapis
Mineralis
&: Leo
viridis
ap-
pellatuscft, qui fuiipfuis fpiritus tam multa
devorat:
&:tum
ipfius
fpiricuiperalembicumvitaredit,
&:cadaverinvitrifundoh^ret
ia
quo duo adhuc elementa funt
,
quse ignis feparare
nequit,
citius
enim
cinis comburetur in ipfo igne
, &: eo ipfo Sai fortius fic :
cerra
cam
diu
calcinanda eft, donec albefcac, cunc cerra
libencer
(cic
fegregac&:
cum cerra fua unic
:
Quodlibec enim fibi fimih
premic
,
quorum
cerra
camavideficicadid, quodvidifti,
&fcias quod
vivificecur
:
frigido-
humidum elemencum illi pocandum
porrigcut
culmi
lacitudinc
cer-
ramregac,
&:pero(a:iduumicaftarerelinquico,
ucbenc
inccrfeinvi-
cem uniancur. Tum eo ce incencum effc
oporcec,
quidnimirum
ulcerius cibi agcndum fiec r
plura fiquidem
hucufquc
cibi
mmimc
fumpollicitus.
Sol&Luna,
mftarviri,
&:f^min2C,
convcnirenc-
ccflum
habent
,
alias ars perfe6l:a fieri
nequit.
Omneis
iccirco
ali^e
peregrin^
opmiones falfjc func &: erronex :
cogitatc
de vero
hoccc
fundamento,Sal
enim tale eft, cujus
prctium
univerfus
mundus
per-
folvercnonpoteft.-necadtinduram
pra^paratur,
fcdtin-
duraillidanda,
nec inullis
metallisars
iftainveniendaeft.
Ee
Ex
220 Gloria Mundi
BX
SEmORE.DE MJ1EK1J, Er
forma,
altacognitio.
IUxta
Philofophum res naturalcs iflas funtjquae cx naturali originc,
Materia,
&formavidclicet, pernaturam innatx&: operatairTunt,
quemadmodum lapis efl: de arbore, Matcria &: Forma, per naturam,
aliterrunt,quamproprienatura: &: quiddehifce duobusconj'-ngi-
tur,id
naturalitcr natura lapidis noftri appellatur. In prima fua par-
teLunariapotenterprovenitexalbaquadam coaguIataterra,veIuti
Philofophus loquitur : videtc noftrum Solem in alba noftra terra, in-
ftrumcntum vcro
,
quo ars noftra conjuncta , fit aqua bis , aut tcr per
B.M.
rcd:ificata, cujusvaporapinguinatura,
&
proximum noftri
lapidisin
hac pinquedine, eft occcultatafubftantia
, &:permeans
pingucdo , ultimaquc humani corporis confolatio : &: hac cum aqua
metalloruminternus mercurius cxuendus eft. Concluditurergo,
quod lapis nofter ex clementis duorum luminum fiat , appcllaturque
aro-entumnoftrumvivam,&:oleumincombuftilc , anima &:lumcn
corporum:
mortuis &: impcrfedis corporibus iiquidcm unicum,
xternumlumen&ivitamlargitur.Quocirea^mifilijtediligenteroro,
&:obtcftor,utnoftrum argentum vivumex lapidenoftrocxprimas,
idquemagna
cum intclligentia5&: agilitate.
PVRIFICJTIO
lERRJB
^
SV-
perflm
fm
^erra^
ANtcdidamiftamterram,
vel matefiam,imminuas, tcras,vel
calcincSjUt cjus
aquam&:fpiritum cxcipias.lllum tunc vitro in-
cludas,&: vulgarem
aquam vita^ fuperinfundas,ut trium,vel quatuor
digitorum latitudine
matcriam fupcrnatct : pcr horam dein calori
admoveas , &: per balneum deftilles

fcces poftea iterum calcincs,
& cum aquafua cxtrahas vclutianteafecifti , donecnihil ampliusin
terrareperias:IllamadaIterumlaborem
cuftodias : omneis
quoque
extradas iftas aquas cuftodias , &: per M.B, knialiquo igne
deftilles,
*
atque
Gloria Murrdi.
221
atque in fundo
cucurbitx elegantem aliquam materiam rcpcries , la-
pidis
Chriftalliniinftarj&rab omni terrenitate purificatam
,
quani
terram
noftram nuncupamus : tcrram iftam vitrex cucurbita: im-
mittas &in M. B. tam diu caIcines,donec ficca, albaque fiat, &fiuat.
Ethacrationchujusmundithefaurumconrequutuses. Hac inopi-
nioneomneis res terra^rcalcinantur, & purificantur: quilibet lapis,
animalis,minerahsj&vegetabilisantedidamiftam terram tamfaci-
\e ingreditur
,
proprio fuo lajSte 6c fudore cibat : &quod qu^eris inve-
nies,quando fal fixatum,velconftans5aMercurio aut corporenu-
tritur: &:tindura eftimperfectorummetallorum,materiam ejusfi-
quidem exficcat,&; aliam aflumit.
JLIJ LjiPlDlS NOSIRl
cognitio.
MEi
filii,fcitote,quod lapis,quo ex ars noftra elaboratur,non tcr-
ram terrse,fed antequam nafcitur,tetigerit : Si enim tcrram te-
tigit,tunc ad artem noftram amphus nihil prodeft
,
quamvis in primo
fuo partu per Solem &Lunam generatus
,
Sc de tcrra in accretione
fuapoftulatus fiet: Primum namque fuum partumin terraaccepit5&:
tamenfrangitur,deftruitur,&:mortificatur,folyerofiIiustemporato
aliquo calore, per vaporem generatur, &: denuo nafcitur, cum vento
in mare venit
,
illic' jacent atque cumvento ex mari in terram venit
,
&cito iterum evanefcit. Sin vero illum elaborare volueris, tunc cum
illo ambulare
, illumque in aere capere te oportet , antequam ad ter-
ram
perveniat,aIiasevaporat:
quamprimum veroex mariinterram
fefc
confertjtunc mox adefto,illumque vitro tuoincludito,&: cum il-
lohbora,
quemadmodumnofti, ut eumdem rede agnofcas, cum
vcnro,pIuvia,&:
conitru venit, tunc illum probe obferva , elabi enim
tibi ;-;;'qiiit.
Et
quamvis cottidie denuonafcatur,nihilominus tamen
ab inido
mundi ille fuit
,
quam primumautem in terram cadit , tunc
arti noftrie nihii
amplius
infervit
Ee
5
Kajcffar
222
Glorta Alundi
2{afcitur
ex noJlrA
terra fcecunda/cAtebra
,
Vndefluunt
lapides eximitate duo.
Vrimtis eo vadens Soiu tranfcurrit ad Ortum,
Alterad Occafnm
dcproperanter abit.
Exiftii
votitant AquiU duo^ tradere
fammu
Perguntiinterramfic
iterands cadunt,
Amhopennatafiunt
,fubmcrgitur
iftis
Et
SolcumLunafubditus
amplHs avet.
Sciasprsetcrca,quod
aqux ex fontepromanent.
Primafluitver-
fus
Solis
Orientem,&: cH:
fpiritus: Secunda, verfus Solis Occdfum,&:
eft
corpus
; &:
quamvisilla^ pro duabus aquis habeantur, nihiluminus
tamen
non
magis,
quam una clara
,
&admodum amaia aqua eft, ad-
coutillanemofruiqueat:
&:pro tempore,aliarum,aquarum
inftar,
clara
&c tam
magna eft
,
ut totum fuper mundum
quando-
que
fluat , ad nihil attamen conducit
,
quam ad hanc artem : Sa^pius
tamen
ufurpatur ab illis,qui eadem indigent. lllum ignem f limito, &:
in
illo
lapidem
noftrum invenies, &: nulhbi alias in univcrfo terrarum
orbe
: Noris
quoque quod ille omnibus hominibus
,
tam junioribus,
quam
adultis
, five Senioribus notus fiet in campis
,
pagis, urbibus, o-
mnibus
in montibus &: rebus,quasDeus creavit,&:nemo tamcn illius
curam
habet:Divites,equeac
pauperes,illum habent,&: fepiilime,&:
a
fceminis
, &: anciilis in viam projicitur ,
ut plurimum etiam circa il-
lum
occupatx
funt:SimiHtcr &: liberi in plateis cum illo ludunt. Sci-
totc
ctiam
quodharc rcs, poft
hominisanimam, omnium fiet pretio-
fiirmia
&:
nobiliflima
; elcgantiirunaresin terris eft: Rcges &: Prin-
cipes
depellcre
potcft : omnium viliflima &: abjediflima res in mun-
do
cftiabomnibus
excludirur , &: rejicitur,lapis eft
,
quem Salomonis
^rchitedireiecerunt.
Etquamabjcclefprecus^nauciquexftumatus,
&: a populo
Kraelicico
rejedlus fuic ,
nihlominus camcn, fl claborccur,
bonus
eft,adeo
uttotius
mundipretiumfuperet:Veronamque lapidi
angulari
Chrifto,in
natura &: fpccie,(nobiIiirima divinitate,cui nulla
rcs
icqualis cft , cxcepta)
flmilis eft
,
j uxta humanitatem &: naturam
:
JEcqucmadmodumChriftusprovilifllmoabjectiflimpquc.hoccein
GloriaMundL
223
mundo,a
popiilo Ifraelirico ftiit habitus rejedusve
, nihilominusta-
men tam crat bonus
,
quod ilJius pretium ccelum
&: terra perfolvcrc
nonpoflct-SimilimodocumIapidenofl:ro,&: cum rebus , hocinmo-
do,naturalibus,comparatum eft : Fons enim quo in lapis nofter repc-
ritur,fonsnatura: appellatur. Quemadmodum enim per Naturam
omneis res crefcentes^per Solis calorem
generantur : ita quoque La-
pisnofl:erpernaturamna{citur,poftquamgeneratusefrct.
Accips igiturhanc aquam inqua lapis nofter eft
,
qualicunquc
modoillam reperias , &: haud aliter eft
: nihil illi dttrahas , nec quid-
damilliaddas,cumpropriaenimruanatura pr^eparare illam teopor-
tet:dein aquam in alembico fepara, humidumq; a ficco detrahe,tunc
corpusfoiuminvitro remanec^&aquainprofternium
fefe demittit:
illamitcrumconjungasquemadmodumnoftij&tunclaboremtuum
perfecifti Scias etiam quod aqua,in qualapis
noftereft,concorditer
quatuor elementis fimili modo tcmperatus fiet : terram fiquidem,
olcum, &:aquamin laboreinvaiies,hoc eft,corpus,
fpiritum,&:ani-
niani utpote terra in fundo eft corpusj oleum apud terra eft anima,&:
aqua,de illo deftillata,fpiritus^ft. Illic duos colores principalcs re-
pcries, album unum, rubrum alterum,
hoccft,Solcra,&:Lunam,
qucmadmod'im olcum ab initio laborispro
igne,tamquam pro Solc,
& vcluti aqua pro acre & Luna
, aurum &argentum , etiam pro Sole
&
Luna, fucrunt habita
: iccirco Sol ^Luna
conjunguntur. Scd de
hifce fatis. Lapidcm igitur bcne nofte djfcito, &: {i illum hac cx epi-
ftolanoffc non potcns^runenumquam ilkim
cognofces. Hifce cfto
artis amator, &: Deo omnipotentiin^ternum
commendatus. Da-
tum,Ai:umque,a
partu Virgineo,M.D.XXVL
ItafcribuntPhilofophi
deduabus
aqu]s,qu^tamcnunica dum-
taxataquafunt,inqualapideminvenis,&:aliasnulhbi.Notabisetiam,
quod
terrxdceft,id
coelum
abundelargiripoteft,nequehoc a natu-
raeft,quodnobisheicimpertit:ita
etiam hocce noftro cumlapide
compar;jtum,omniaarida&:
ficca corporahumida,
omnia frigida
corpora
calida,&:
omniaimpuracorporamundaatque
puracfficit,
adeoque
plus
,
quam
fcribere potero : nilulominus
tamen lapis
nofter
22^^
Gloria Mundi
nofter
non
dcomnibus
hifcenaturis eft, quemadmodum
perpetuo
duraturumcosLum
idemfacitiomnis fiquidcmpotentiailli
imprefla
cft,idque
per
Magiftrum
divina aliqua arte.ignifque
beneficio & au-
xilio,quo
potentia ifta illi imprimitur
,
iUumque complexa
eft. Eft
ergaDEUMgratusomnitempore
JOZ
ILLIVS PJTER.LVNA
"vero mater cjl,
SI
duo ifti fpiritus
funt,tunc lapidem pariunt: Sol eft fulphur,&: Lu-
na
Mercurius,&:
exinde lapis fapientum conficicnr,fac ab una par-
te
fulphuris,&:
quatuor partibus Mercurii
:
Illud fulphur animamei
exprimit,
ita
detineto
alterum calidum, ficcumque fulphur frigi-
dum
humidumque
Mercurium
:
rede mc intelligas
&: obferves,
veluti ut
iterum
in aquamfblvitur,quod aqua antea exftitit,ita ctiam
corpus
folvitur
in
Mercurium,qui antea fuit Mercurius.
DE
PRIMA
MA1ER1J,
VEL SEML
iicmetallorumy
qmcmltbetfcmim inclufa e/ly
dmfmt
: AV
^
Uxor videlicct,
MEtalla
rescreatjs,
&:itidemterr:Kfeminafunt,
xqucaccxtera
hcrbarum
femina:iccirGO
etiam in terra fua moveri illa oportet,
in
qua
generant
, frudufque ferunt, veluti etiam res cretas alix
:
Nifi
cnim
illud fieri
debeat , tunc nullum metallum crevifret,&: femen eft
mctallum
,
quodcxterraliqucfaclumeft : &: fi femenin terram ja-
dum
fiet ,
tuncieque
accretionem fuam habet, quam res crefcentcs
alise:
Qiiocircanobisterraprxparanda,primafcil.materia,&:femen
noftrum
in illam
projiciendum cft,&:tunc frudus f uos proferet,j uxta
fpeciem
fuam.Itaque
ad generationcm ex una unica re motus hic re-
quiritur,h.e.ex
primamateria,quod terra creavit,&:non
homo,id ficc
lapis,&
fixatum,five
conftans,fivc fugax,atquc,verfa vice,fiat
fixatQ.
h.e,corpus
tit fpiritus, &: fpiritus corpus ; &tum exinde
medicina
fit,
qu
(^loria ivlundi.
22J
quaj fe ex imo colore inalium transmiitat:
&:qaod
inalbocoJore
qLixritur,illud fit albumj&:quodinrubro,rubrum.
.
Primamate-
na una
fit res, qua: d rebus multis in primam fuam
materiam
redada
cftjpercreationemDeij&noHab hominum
manibus
faclarpcrfo.
Jarti iiquidem naturam conjunda, &: in eflentiam
fuam
transmutata
efl.JIlud cum fumimus,feparamus,&: iterum dcin
conjun(^imus,pro-
pria fua aqua Iavimus,uc albefcat,
&:
poftmodum
ut rubrum
fiat
: Et
Iioc tamdem noftra terra efl,qua in Solem, & Lunam
nofI:ram
com-
modeintuemur,purifrmiumfadumefl:;
Soleninl
omniummctailo-
*
rum pater,Lunaveromaterefl: idco
conjundaamboiflaefle
opor-
tct,.tamquammaritus,ejusque
uxor>Sol.&:Luna,aIiaspartusnullu5
aderit:Unum fblum fiquidcm gcnerare, neque
frudus
proferre
ne-
quit,conjunda,U[i dicLum,iIlaeireoportet,
taminrubro,
quam
in
albo. Sol, veluti itidcm didum, pater,
&: Luna
metallorum
macer
cfl. Et licct etiam millc Iibri
eaderefcriptifuerint,
nihiiominus
tamenfaltimresuna efl,utpoteprimamateria
:
quaex
ars
pr^para-
tur,inquamfrumcntumnoflrum,SoIem
bc Lunam
videljcet,
con-
jicimu5,qusL'
j
uxta fpeciem fuam fruchis
proferunt:
S>i
metallis
inijci-
atur,tuncin optumum transmutatur,Solcm
&:Lunamnimirum.
Id
quodcflvcriflimum.Dcogratias.
ELEGANS
VER^
AR^
tisinformatio^
1
Uxta Philofophorum fententiam nulla fit
corporis
folutio
, abfque
*
coagulationc fpiritusrQuamprimu
enim
fi:>iritus in corpus
trasmu-
tatur,tuncpotentiam
fuam habet.
Scias
tamcn
quoniam
fpiritus
adhuc
fugax,&
nondum fixatus five
conflans
eff:,ideo
ctiam
opcrari
nondum
nequit: Si tamen fixatus fiet,tam
ci to etiam
opcratur.Cum
illo itaque
agendum
efljtamquam
Piftor cum pane agit;
tunc
a
fpiri-
-tu paululum
fumito
,
illudquc corpori
tribuito.',
velutipiflor
fcrmcn.
tumadfarinamconfert,
&tunc fermcnrum
totam
fubflantiamin
fcrmcntum
convertic.
Idem quoque
facitnoflerfpiricus,
hoc efl,
ff
fer-
Z26
(jloria Mundi,
fermentiim
noflium.Etita
contimiofermentandum eft, donecuni-
verfafabftantiafermentetur:
Itafpirituscorpuspurificat , ut fiatfpi-
ritus,&:
ita illa duo in unum transmutctur :
atque hac ratione omneis
resquihusinijciuntur,
fuaminnaturamtransmutant :ld verum eft.
Et duo ifta lcni
quodamigne
uniri oportct, idque aflidiic leni caldte,
non
calidius,ac
gallina ovis incubat. Illud tum in M.B. ponito, ouod
non
nimis
calidum
ncque nimis frigidum cft
:
Siceum &: humidum
vero a fe
invicem
fcparari ,
rurf^amquc conjungi
, atque uniii necef-
'
fumhabentqua^tumnobisMercurium
in purumaurumargentum-
Gux
commutant.
NuUamigituramplius egeftatempativosopor-
tec
,fedDeoprodonisfuis
gratias laudesquc diccre dcbetis
,
quac
fane
multis
occultata funt.
Deus namque prudentibus artem hanc
ideo
revelavit:ut
alcifTimum cjus nomcn &: gloria agnofcantur, &:
proximus
in anguftiis
fuisco ipfb fublevetur
:
Duabus namque de
cauflis
Principalibus
Deushominem crcavit ut nimirumper iftam
fuamcreaturamcolerctur,ceIebrarctur,
&:illa proximo, temporc
nccefTitatiSjfubvcniret.
Qupcirca bene tibi profpicito , ne commil-
fumtibi
talentumfuftoflum
maneat,
fedfcenerare cumeoinhono-
remDei,&:emolumentumproximi:
Omnis enim homo homini in
auxilium datus
eft,ut ille hac ratione
fublevetur,& plerumque Dcus
homincm,pcr
alios homines
confolatur :
Exempla cjusrei^in ipfa SS,
Scriptura,habemus
inIofcpho.Abacuco,Sufanna,&:
aliis.
SEOyiTVR
NVNC
TESTAMEN1VM
mj4m
j
quodvobis
,
perdileBis meisfiltis
,
cx intimis
c&rdU meiftmtralibHs ,
dejcrifft.
MEi
artis
hujus
amatores,pediledi mei filii, &: Liberi mc^fami-
lix,vobis,inquam,dodrinse,admonitionis,experienti2e,&:in-
"
formationis
gratia,hocce
meumTeftamentum,ex
charitate, con-
fcriptum volo, ut
quihbetfciat
tcftimoniaartishujusycritatis,
&:a
quibus vobis cavcre,quid
fumerc,&: quomodolaborare debeatis,at-
que quo paclo omneis
Philofophorum fententias
intelligere
queatis..
Quem-
Cjloria
Mundi,
^2y
Quemadmodum enimDeus omnipotens
resomneiscxficcitate
, &
humidicatecreavic-ica quoquchseccc noftra ars
per
divinam
illius
gratiam^nafcetur.Si quis igiturnunc
primordium
&: curfum
naturse
novit,is intelledumartisnoftriejamhabet.
Qui
veroiIIudi>norat,
ilh ars ifta videtur impoifibiliSjquamvis tam iiet facilis
veluti
pinferc
&cerevi{iam coquere.Ita,juxtaSS.Scripturaj
teftimonium,
fuitab
initio,ubi Dcus per divinam fuam providentiam
, ccelum
&:
terram
fecundum fapientiam,fieri voluit:nihil autem in promptu
eratjquod
{ingulareaiiquodnomcnhaberet ^quam unica
dumtaxat
materia:
illanoneratlicca,nequehuaiida: nonerat terra,
non
aer,non io-nis,
non lux,neque etiam tenebraSjfed una materia, vapori
vel ncbulse ii-
miliSjUtncquc videri
,
auttangi potucrit:iIla
vocabaturHyle,
five
prima materia :
Ubi cnim res dcnuo cx nihilo fieri
debet
, tunc illud
nihilum uniri:&: rem unam fieri oportct,ex re unica
palpabilis
mate-
ria,& ex palpabih materia unum corpus,cui,viva
aaima
dacur,a
qua,
per Dei gratiam,fpecicm fibi limilem fuam
fortitur.
Ita ctiam
no-
tandum eft, durn Deus matcriam ficri curavit
,tunc illa erat (icca
, &:
humide coardata.Sin igitur ex eahumidialiquid
crefcere
debuiilet,
tunc a licco illud feparari oporcuicu tpotc ignis pro fe, &: terra
etiam
profe^terraquoqucaquaconfpcrgi
neceftumhabuit,
fialiquid
hu-
midiexcacrcfcercdcbuit
:
abfquc
humiditate
cnim
crefccre
nihil
poteft.Similiquoquemodoinaqua
nihil crefcit,
nifi
terra
adfit,
in
quaconfiftat.Siitaque aquaterram
irrorare
debet,
tunc
materiatn
illicadefleoportec,qu^aquam
fupernatet
Exempli
gratia
, ventus
creaturis aqua largitur:nifi enim illc ipirarct, vcl cfl^et
, tunc
aqua ipfi
fubvenirenequiret,
aquaetiamunavice
tcrraminundandoin
mare
recurrcrct,
ubi omneis aqu^crccurfum influxumq;
fuumhabent,
&
indenumqua
revertuntur.
Omneis
terrainhabicantes,quoque,prx
riccitate,&
arriditate, perire atqj cotabefcere
cogerentur.
Quapro-
pter unu
clementum,abfq;
alterius adminiculo , frudus
nullos
pro-
ferre potis
eft,nulla
etiam res adeflet,qu2E
vcntum
cogeret,atque
ad
laborandum
impelleret,ahasenimfcmper
quiefceret :
Itaque icrnis
inpromptu
eft, qui
iUumadlaboremmotumque
cogit &: impcllic,
quem-
Ff 2
22?
Gloria Mundu
qiicmadmodum
vfdcs/i aquam ad ignem coquis, tunc fumus illic c-
cTucditur,qui acr cft,cum aqua coagulatus acr fict, &: acr ab aqua,pcr
calorcm
Solis/uam fumat origincmjSol enim fplendorem fuum per-
aquam
largitur,aquamque
calcfacit, adeo ut vapor illic {.Q,i^ confpi-
cuumfaciat.
Illctumvcntus fit,&:,propteracriscopiam, humidi-
tas,6^
pluviaexiftunt,adeoutars 5<:acriteruminaquam, velpluvi-
am
convcrcantur aut coaguIcntur,atque per pluviam in terram inci-
"
dunt,quo
deomncisfrudusfluimcrefcere,Euripi,omneisqueadea
aqucc alise flucnta fua accipiunt,&: mare ingrcdiuntur , non fccus ac
homo,qui
etiam pro parvo rnundo habetur, utpotc dum omneis ve-
nxexahquo
vapore,mediancccaIore, ducuntur,implcntur,acque in
veficamfefeimmittuntj&unumalterumperfequicLuv
Pari
quoquemodo cumJapide noftrocomparatumeri:, quicot-
tidieabaercper
vaporcmaliquemaSoIe &: Lunageneratur, &:pcr
fiuentamarequcErythrxum:inEuriposnatursE in Iud.ra illabitur,
ubi
illum adferre nos oportet:quem fi cicpimus, tunc illum manibus
pedibusquctruncamus,&
tamdem etiamcaputipfiavellimus: Qiio
fadojillum
adrubrumducimus,
&:fi quid nigredinis in illo rcpcri-
mus,illud una cum inteftinis &foctore abijcimus :
Si purificatus eft,
tunc illius partcs fumimus, eafdem iterum conjungimus, & tunc
Rexnofler
rcvivifcit,numquam moritur, &adeo clarificatus &fub-
nhs
fadus cft, ut omnia dura corpora pertranfeat <3<: lcipfo ilhi fubti-
hora
reddit.
Porro fcias,dum Dcus omnipotcns Adamum forma-
vit,&: in
Paradyfum
locavit,tunc duo ipfi prismonflravit, idque vcr-
bis
fcouentibus:Eccc
Adam hcic duo f unt, fixatum ,
five conftans u-
num,h'eax
altcrum ; corumdcmoccultam vhtutem omnibus tuis
fihisnonreveles.
Vii frater terra fixata,aqua fugax efl:,qucmadmodum vidcs ,
fi res
ahquacomburatur,
tuncinconfhns avolat, &:confl:ansjaccre ma-
net,utcinercs:Siaquamadfundas,tunc
exindcfitlixivium, namci-
nerum
clHcacia in aquam tranfit: Si nunc lixivium clarifices ,in alie-
num mittas,&: ad ignem cvaporarc finis, tunc materiam in fundo
rc-
peris,qua2antefuitinlixivio,hocefl,Salmateriie,quade
ciiiis
uflus
cft
Gloria MundL
22p
cfl: ^Sal haud immcnto lapis Philoropliorum
appeJlari poflet
,
poH:-
quam ille
neftro lapidi fimihs videturjfed illud ad artem noflram
ni-
hilfcicit:Ha:cenimideo amefcripta funt, quo mehus
lapidem no-
ftrum
cognofcere difceres. Materiaenim, qua in lapis nofler, lixi-
vium ef^jnon tamen hominum manibuSjCX cinere,&: aqua
, fed
,
per
Deiordinationem&:creationem, per naturam conjuntus,
atque
quatuor clementis fimilis temperatus efl,omnia,qiia:habere
debct,.
habet,nulla reindiget,nec quicquam ei detrahitur, fcd nos illum fu-
mimus.&:laboramus,quomodoefl:,&requiritur ,ideo quodlixivi
fictfimilis. Lixivium igituridcopofui, utad verumintclleclumpcr-
v^nire pofFes: 6c quando matcriam,quo in lapis nofler efl,fumis & in
.liembiGoin Mariis balneum immittis,atque deftillas, tuncaouafur-
fu minantifl:crniumfefedemittit,u;Sal,quod proterra habetur, in
hmdo hseret,atqueitaficcatur,tuncquehumidLU-naficcofeparafl:i,
&: corpus tum tenuiter tcritOiillud B.M.imponito, & tam diuin ca-
lore reIinquito,donecfolvatur
:
Quo fa6to aquam fuam ipfi iterum
potandam prazbetOjOmnia lcnte , &fucceflivo tempore , donec cla-
refcat:Seipfum fiquidcm coaguIat,folvit,&:
purificat:deflillata
aqua
cnim eftfpiritus, quicorpori vitam fuam confert, quxunicailhusa-
nimadvcrtito:Aquaventus,& ventus vita efl^tuque vides quod ven-
tus vivat,&: vita cfl: anima
; Idcircoin ifto labore aquam &oleum
m-
vcnis,oleum tamen femper penes corpus rcmanet , &: quafi combu-
ftus fangms cfl::dcin,cum
corporein calore, juxta temporislongitu-
dinem,purificatur,quemadmodumhacin
re femper edodus fuifli:
Idcircointcgram,tibipr^fcriptamfummam,adfinemhujusTrada-
tus
ufqucpro Tcflamcnto
datam,tcque,atque adeo vos fingulos,fi-
dcliter
admonitosvolo,utcumprimiscaveatis,nehac
in arte quic-
quam
attentetis,nifi prius res bcne intelligatis, quas vobis pra^fcripfi.
Nulla
enim
res in toto terrarum orbe cfl:
,
qua ex ars elaboratur, nifi
rcs hxc
unica.-Illam
qui ignorat^numquam
ad artcm pcrvenit :Uni-
cafiquidemresefl:quaenoncx
montibus, vcl terra^ caverniseruitur
KfpotcSol,Luna,Sulphur,Sal&:c.SedquomodoillamDEUScrea-
vic Illud
omne
nihil
efljfed hoc res efl, quod cx niiniiim ealiginofa
Ff
3
aere
s^o Gloria jMundi.
aere publice ad liicem venit,8^ quampnmiim de terra fua
decidit,tu-
multuatur,&: fefe manifefto facitconfpicuum, quam cito ctiam tcr-
ram tctigcrit,tam cito quoque iterum cvanelcit,nec umquam rurfus
videtur , vcl invcnitur
,
fed in acre
,
antequam iapfu fuo terram
tanoat,capitur,&:elabor3tur,velutiantea undique fermefcripfi. Ec
quamvis
abinitiodivcrfanominailii
tribuerim , nihilominus tamen
itaappellatur : utCjuc ad verumfundamentumpcrvcnias, tuncno-
men iUius tibi dcnuo inadcabo, illumque primo HYLEjhoc cft,re-
rumomniumprincipiu,appellabo,nominaturquoq; San(Slusunicus,
intellie;e ex rcpugnantibus clementis
,
qu*c in illo funt , lapis Philofo-
phorii, Solis, mctalloru, fcrvus fugitivus, arreus lapjs, Thirnius iapis,
Magnelia, livc corporalis lapis, Marccalites,Lapis gemma^, Lapis li-
berorum,aureuslapis,origorerummundanarum,Xclisquoquc,per
inverfionemSilex,Xidar,cademinverfionc,radix, Pctra , Atrop,
per inverfioncm porta, &C quotquot etiam alia nomina habct, ta-
menunica faltim res eft: Cumque res vulgaris liet, eapropter vos
omneis fideliter admonitos volo
,
uta ca^teris Sophifticis tcchnis
omnibusvobisfcdulocaveatis,
vereenim Alchimift^ illi nominari
poterunt, cum OMNEIS male mifcuerint &: errarint, &:adSco-
pum minime collimaverintJn
caufa fuit quod neclapidcm noftrum,
neque
virtutem,nequcpr2eparationem
illius re<5tc cognovennt.
Ofilimi,mementohujusmci
Teftamenti, quodex fideli corde,
&:
condolentia.errantium
laboratorum
gratia,&: chaiitaris ergo fcri-
pii&largitus
fua
quamvisjureilludoccultandum
cflet: Eximia ta-
mencondolcntia,quam
erga artis illius difcipulos gcro, cogit mc
quafi ut illud amplius occultare
nequeam. Rogo igitur, per paifione
Domini &
Servatoris
noftri lefu
Chrifti,ut dictum iftud meum Te-
ftamcntum
imperitis,indignis,
impiisque homininibus neutiquam
communicetur,ne
juftum Dei
judicium nos forlitan cum furorc ob-
ruat dc corripiat , atque tamdcm in xtcrnum a^terna; condemnatio-
nisbarathrumconijciat,
id
quodtamen idemDcusnofterclcmcn-
tiflimusclcmentiflimeprascaverenedcdignetur.
Nec equidem res levis momenci eft ,
li quis,quid Hyle fiet,
affir-
mare
(^lorta Mundu
2^
i
mare vclit.
Efligitur (Hylc) prima materia , fal Philofophorum,
Azothj&remenomniummetallorum, quod e corpore Magnefia:
&: LunariE
extrahitur.
HyIeefi:rerumomniumprinc]pium,&:abinitiofuit
materia : illa
non crat
humida,ncc ficcajnon terrajUon aquajUon erat lucida
, neq
etiam tenebrofa/ed conhila erat commixao,qu5e eft HYLE.
SEQVITVR
NVNC
ALTERA
fmjmltbriipars.
PRimofciendum
eft,poftquam Dcus
omnipotens abinitio
,
pri-
mum noflrum gcnitorem Adamum,una cum omnibus ccclefti-
bus terrcnisqueeorporibus, inParadi{iim collocaftet, &:defru6lu
arborisfcientiasBoni&Mahrub ceternse mortis poena, vefciprohi-
buiftct
,
quod illo temporc, antequam Adam, divinum prseceptum
transgrcftiiseflbt,homonul]a prorfusre adhuc indiguerit, eo quod
imortaIisadhuceftet:Qu.miprimumveroaprohibitofru6Vu,parti-
cipaftet,illico etiam omniu mundi rcrii indigens factus eft , dumjuftii
divino,perAngclum exParadyfoin exiliu,immun(.ium,huncce
mun-
du fugatus 6c nihil nift egeftatem: calamitatem,morbum,
tribulatio-
nem anxietatemque, 8c tamdem etiam amaram acerbamq;
mortem
portavit.Sin autem divino prjecepto morigerus fiiiflct
, tunc tempus.
fuum,unumvidehcetannorummille,inParadyfovixiftet>atquetum
exindeinccelumfublatusfuiftet
,
quemadmodum etiam omncis ftii-
generis homines. Verum ob in obedientiam fuam , Dei inclemen-
tiam erge fc
,
pofterosque fuos , atque adeo emneis totiusterra-
rumorbiscreaturas,
concitavit
,
qui omnis generis morbis ipfum,,
fubindevifitavit:attamen,tamquam
clemens& mifericcrs DEIIS,.
iterummedicinam,
&:id genus alias resnobiliftimas
,
pro mifero-
rum
hominumdiverft
modis defedibns, cx mera gratia 8c clemcn-
tia ereavit
, quibus fcfe milcri ifti mortales quandoquc a mor-
his
fublevare
& famem oorporisque neceflitatem
, aliasque
alamitates
& anguftias
propellere poflent
,
quemadmoduni
2^2
Gloria Mundk
ctiam
manifefla luce
clarius,
quod corporali cibo potuquc homo
confcrvetur.
Dumio-iturnunchomOjomnisgenerisoncnbus.nMfcriiSj-^s^angu-
ftiiSjob
innatum
Adamo & Eva: peccatum originale, onuftuslict,id-
circoctiampaternofler
Adamusunus annorummille vivendo ad-
icqui
non
potuit,licet
mille
artes,quibus tum a Deo dotatus crat,pro
lapientia lua
noviiret.Niii
vcro rerum virtutcs,herbas,6>; medicinam
cotTnoviiret(veluti
pcrDci
gratiam cognovit.)Non quadringentis,
niultominusnongentisannis,&:ultra,vici:icallet.
Cum autcm po-
ftremoperruamraedicinamartercfediutius
fuflinerenonpotuiiicc!
caproprer
filiumfaumSethantcParadyfum,
advicse hgnum adfc-
rendum;mifit,quod
iUicetiam non corporali,ied fpiricuah modo na-
duseft.Ulcimooleummifericordixpetiit,
quo fcido,ipfipcr Ange-
liimjuHu
divinoimpetrandiillius
olci promilliofacta
& mox Oliva-
rumnuclcimiirifuerunt,quosdeinSeth,apatris
liii morte, pofl in
Patriamreditum,adparcntisfui
tumulumplantavit,exquibuspofl:-
modum
benedictum
S. Crucis
lignum crcvit,in quo Dominus &: fer-
vatornoftcriefus
Chriflus
miferosnoshomines, per mortcm atque
paflionem
fuam ab ictcrna
mortc
omnibusquc pcccatis lib eravit>qui
Chrifl:us,inS.fuahumanitatcipfearbor&:
lignum vitjefuit , nobis-
que
nobiliirimum
fru6lum olei
mifericordix,tamquam cIemcns,bo-
nus&milericorsDcusadquifivit.quoPaternoflcr
Adam, acquea-
deo
univerfumgenushumanum(
quimodo lidem 6c contidcnciam
fuam
in
Chrifli
digicos
collocat,Deoque
pro acceptis beneficiis gra-
tusefl:)advitamxtcrnampcrvenircpoterit.
Cumitaquepcr Ad.-e
lapfiim
tantxmifcrix,inetfabilcsmorbi,tamip{is
hominibus
,
quam
etiampccoribus,circaomncisterra:frua:uscxil:iterint:
caproptcri-
terumpcrbonadona,
S^divinam
pcrmifrionem Dei omnipotcntis,
mediciniK,remedia,Elixir,
&:
Tinauras reperta:, &: cogitata: funt,
nondumtaxatad
humana^fed
ctiam impura terrcnameralhca cor-
porapuriiicanda,exquibusomnibusmedicinis
una alteram femper
anteccUic,
qucmadmodum
Sol
iplcndore fuo omneis cxtcras
fleilas
lonc^cluperac:Ouapropter
multi homines, ab
Adamitcmpore,
ad

^
-w
1
A
quartam
GloriaMundu
2^j
quartam}
Bnarchi.im
urquc,Iongotcmpore,unicaiflaNobilifl[ima
Mcdicina,lapicleque bencdido, vitam fuam bona falubrique in valc-
tudinefartam
tcdamque confervarunt,
&:amortcprscfcrvarunt.IIli
aut qui tata divina dona^pras C5Ctcris,aliquantomelius
cognoverunt,
illorum,
inquam, qindam
trcccntosannosvixcrunt,nonnulIiqua-
dringcnt0S,aIiqui quingentos,utpotcAdam,&: quidam ex illius filiis,
nongentosvelutiMathufalcm ,Noa5 &:ultra
aliquidcjufdemlibe-
ri,utpotc Bacham,IIrehur,Kalix,Hermcs,Gebcr,
Albanus,
Ortula-
nus,Morienus,AlexanderinMacedonia,Anaxagoras,Pythagoras,&:
plures adhuc alii,qui nobilem iftam benedidi lapidis medicinam ha-
buerunt,ufurpaiunt,&:
fummo lub
filcntioadfervarunt,necindignis
revelarunt,qui ad mahtiam fuamillaabuterentur,
quemadmodum
Deusomnibustcmporibus,petulantibus,
audacibus, malis, impro-
bisque hominibus femper viam prxcludere
novit.Nc idcirco mireris
quod Deus omnipotens tam nobilem artcm mundo largitus iiet,qua
non
dumtaxac Corpora Animalia fanare fed &: mctallorum
cor-
pora
purificare,figerc,&: in nebililTimum
Solcm &: Lunam transnm-
tare poteft,idque adhuc magis,&: facilius ficri
potcrit
,
quam anima-
liacarnaliumcorporum : &: tummanifefto vcrum cft, qucmadmo-
dumcxtribushifcepartibus meilibelli,qucm
GLORIAMLTNDI
infcripfi,fatis fuperquc intelligere
&:
difcercpoteris,quemadmodum
etiam,j uxta huj us mc^dodrinse
informationem
,
quam in didis {'iki^
meis opufculis defcripfi,ipfo
fadoperficerej,
&: comprobare
potcris,
fin alias dodrinam meamfcqui velis,quam
tibi, abfque ullo dolo , cx
Chriftiana
charitate,&:condolentia,prasfcripfi&:tradidi
Caveau-
tem ne talentum tuum abfconditum
mancat,fed,ad
miferorum
indi-
gentiumfolatiumsedificationcm
Chriftianarum
Scholarum
&? Ec-
clefiarum,atque
ad Dei iaudem
gloriamqucufurpari quear, ne divi-
na xternx
condemnationis ira animam tuam obruat: id quod taraeii
Deus
clementiifime
avcrtere, uosqucin verbofuo confervare di-
gnetur.
2^4
Gloria Mundi.
JD LECTOREM.
NEjpcramicc
LcciorjdiiidcrincariSjredopinionem fiindamen-
tLimquemciim quam commodiilime 8>c certiflimc intelligere
pollisjnec
lcdiotorritantibimolcllaatquctsediorafictudcircorum-
madiIigcntiaoblcrvcsjqua:abinitio,mcdio, &:finehujusmei-opur-
culijtibircvclavij&rnominavijlcdiofiquidemiftatibi nullum ta^di-

um/edgaudiumexcitabit.CumitaqsmihiDcus omnipotens, cujus

fandiilimum nomcn omnib. tcmporibus celcbrare,eidcmque grates
debiras
pcrfolvere obligatus f um per divinam fuam gratiam ,res iflas,.
nobilis vcrajque iflius artismagiftcriumj intelligcntiam ,atquc expe-
ncntiamconceireritjnihilominustamenfratcrna cx charirate vera-
quc fidclitate moveor , ut nobiliHimum iftum thefaurum
>
quem. per
Dci
gratiamjmultifanis fumptibusj&: molefdiSjConfcquut^s fum , in
lucem
profcram, uthac ratione calumniatorum fcnfus corrigantur,
tuabaliis,minusneccfl'ariis,fumptibus tibi cavcre poflis, &:neego
quoquCjtamquam
falfus,invidiofus, malivolus, &:a varus homo de-
prehcndar. Itaque nobilem huncce thcfaurum,&: locupletiffimum
Dei
donum apud memori,aut rubigine obduci, &putrcfcere nolo,
prarscrtim tam inelTabile confolatoriumque arcanum, quod Deus i-
pic
coluit,rofeo fanguine fuo profudit , inmateriali fuo tcmpore con-
Ipcriit,
&:ncrcrum imperitis infipicntibusque revelctur jmandavit:
quocircaetiamnobilishxcmcdicina
haud immerito oleum miferi-
cordiar
appellari poterit , idq; multis fane de cauifis
,
quas intellcflus
tuustibi
ipli furaminiflrabit. Minime igiturneceffum,utpluraeade
renunc
Ioquar,autfcribamjjuxta
deccntem modum,proutrequiri-
tur,explicabo,doccbo,&:
revelabo,ut ncmo
,
qui impoflerum labo-
raturus
cft,in
Philolbphia amplius errare vel feduci queat, fed multo
potiusccrtum ,
verum , 6c hilarem accefllim adartishujusope-
rationcm
habcrC
pofTit.
Itaque
poffcflbr &: Conimunicator ego hujus libri
,
per
Chriflianam
charitatem ,
Vos fidcliter admonitos &: rogatos
volo ,
ut hancce meam TABULAM
PARADYSIACAM,
GLG-KIA
MUNDImfcriptamjContraomneisfafluofos,
injuflos
niifcro-
(jloria Aiundi.
2^^
mireronimhommumoppre/Tores, elatos
, nafutos,irnTores,con-
temptores,caIumniatores,&:icl genusalios impios
homines
defen-
ciere,coramillisoccultare,&:aclipforum manus
pervenire
nepatia-
mini,idque
fub pcrna a^terni crutiatus, &: animarum
veftrarum
con-
demnationis, quod judicium Deus contra transgreflbres
iftos
jam
ante tulit. Id vobis fummopere curse cordique liet:
pra^fertim
au-
temtabulam iftammeamverisamatoribus,
indigentibus,
piis,pro-
bis, beneficisque hominibus, quiiftiufmodi
Deidonapromerito
vencrantur reveletis &: communicetis,atque qui ifta dona
Dci &: re-
tcufurpar,&:recleocculrare pofTunt.
Sinverohicmcusliberad
impiorummanusperveniret,nihilominustamen
illos
Deus ccecita-
18 &: ftultitia pcrculfurus cflet^ne illam intelligere , vel
comprehen-
dere,multo minus laborare &: ad utilitatem referre
poifentrita
Deus
impios prarcipitare, eorumdemve nequitiam
cohibcre
novit
,
qucm-
admodumetiam Rex David in Pfaimo fiio ait;
Hofiestua
manutems^
Horumojue cogitatus^c.
ita,mci filij dodriram obfervetis,&: tuncheic
tcmporaliter
in va-
letudine&:I;rtitiav.itam tranfigctis, &: dein vobis
Dominus
fempi--
ternumgaudiumlargietur. Id quod faxitSS,
Trinitas,
Deuspa-
ter, filius,&:fpiritusfandus.
VERJE JR11S
IMEORMAriO.
OMmbusartishujusamatoribusnotumfacio,
quod Philofophi
veritatcm,&:mendacium,unofubdido
comple^tantur:
veri-
tatem
videlicet ipforum liberis,&: difcipulis:
mcndaciumvero flupi-
dis,rerumimperitis,
&:infipientibus, qiii mendacium ad veritatem
referunt,
&:econtra:Philofophienim
numquam in mcndacio
de-
prehcnfi funt^
Et (]ua de cauflajRes artis noflra^ rede
appellarunt,
&: laborem vere
indicarunt,
infipientes autem fcripturam
non intel-
lexerunt,
&:resinccrtas
acccperunt, utpotc dum
Operantes aquas
Gg 2
fumere
2^6
(jforia Mmdi.
fumerc
(icbebant,ibi
pyritcm , rulphur,ral>metallum , divcrfasque
a-
liasmatcriasfumpfcruntjin
quibusnullacfl: opcratio,
&:exofficinis
tamcn rcs car2e,fed in laborc nullius omnino funt prctij . Noftra vcro
matcriaexnullaofficinaemitur,inillatamen cottidic invcnitur, &:
inllitorcs in platcas proijciunt. Sufficit itaque ut gratias rcpcria-
tur^Sedmaterianoftri
lapidisomnibusiisrebus, quibus in artifices
laborantjComparaturrNoftcrfiquidcmlapis cfl,falnoftrum,Mcrcu-
riusnofler,aerugo,halonitrum,falmiacum, Mars,fulphur, &infinita
idgcnusalia,nontamen
cx fylvcftribus campeftribusquc montibus
malleis,
aliisquc inftrumentis , elfofla* Scd fblummodo nollris ex
montibus,&:fontibus,lapisnof1:ereruitur: inSalis-fontc noftro Sal
noflrum
rcpcriturtcx noftra tcrra noftrum mctallum,Mercurius, &:
fulphur
funditur,& non ex fylvcflribus, peregrinis, campeftribusq;
montibus
qua^ omnia artifices non intelligunt,nec credcre,nec com-
prehcnderepofluntjDominuscnim ipflsfenfusobfcuravit , &:obtu-
ravit,qua de rc res iftas ahter,quam ficri oportebat,ufurparunt,&: ad
fcopum
minime collimarunt, nihilominus tamen in contrario iflo
fcnfupcrrexerunt,pertinacibusqucfuiscapitibusobfecundarunt:ut-
potc
dumleniterdcftillarcdcbebant, ibifortiigne fublimarunt,a-
quas fortcs uftularunt,& opcrationem natura:,ejufdcmque res illico
combuflcrunt,&:innihilumredegerunt.
Duraetiamfolucredcbuc-
runt,illic
coagularunt,&: itcrum, tamquam rcrum impcriti ,
rcm et-
iamimperitetraclarunt,inqucdubiumincidcrunt,
mcndacibusque
verbis
artem non veram,fed talfam efle,diditarunt,in quo tamen ipfi
merito
mentiuntur^propria
namquc ipforum ignoratia turpiter ipfbs
deccpit,idquodpropria:ipforumobfcurae
caliginofx aflutiae impu-
tandum
efl,dum,juxtaobfcurum ipforumintcllcdum , vcrba alitcr,
quamfonabant,interpretatifunt.
Excmpligratia dum Philofophi
dccalcionando(quodillitercreappellant)
verbafecerunt,tunc im-
pcritiPhilofbphaftriilHcomburcre
intellexcrunt, &: res omnino in
cineresredcgcrunt,adeoutnihilexiifdcmconficipotuerit.
Quanto
ctiam Philofophi folvunt, vclinaquamtransmutant, tunc
nafutuli
ifli forti aqua naturam
combufrcrunt,&: eadem aqua ,quas
nuliam
in
(e
(jloriajMundi
2^7
/eoperationemhabet)Combiifl:acorpora folvcruntrid qiiod tameni
in fcipfb; &: in natiira fiia propria,&:n6 per peregrinam allquam addi-
tioncmfierioportct,atqueidgenus ridiculoras ineptias multas edi-
derunt. Quse ad artcm noftram collatasruntinftar caliginofifora-
minis,rerpc(5i:u alicujus cryftalli. Itaque etiam omneis infipientcs ma-
ncre neceirum habent, hc ad artem iflam numquam perveniunt.
Poflquam igitur tam imprudenter,minusque Philofophice multum
phiIorophatifuerint,&: tamennihilinvenerint, tuncipiisars non ve-
ra & impofTibilis videtur:tunc calumniari atque convitiari incipi-
unt. Adhxc fi quis contrarium, artemque veram efTe , dicat , tunc
illummendacij arguunt,dicentes: Si ars ifta interris eflet, tuncdiu
illam invenifremuspra^cxtcrisomnibus, tantum fapientije 6dintel-
leClusenimhabemuSjtantosinftudiisprogrefTus fecimus , multale-
gimus,6(: Iaboravimus,&: tamen nihil umquam invenimus aut de-
prehendimus:Hinc de fiiafl:ulcitia,6dmagnarapientia nimium glo-
riantur,&: tame ingentes fuas auresafininas non tangunt,nec omneis
vitae fua^ dics artis noftrse matcriam cognoverunt : nihilominus ta-
men cottidie circaillamfedulooccupatifunt, habentillam praf ocu-
lis fuis,&:licetomncismundidivitiasimpcnderent,nihiIominusta-
men,juxtacaIiginofumnafutuIumipforum
fenfum , illamnoninve-
niunt &: ii^ divinorum donorum calumniatores, &: convidatores
manere coguntur. Omncis idcirco, &: unumquemque
etiamm
fpecie, fideliter volo admonitos, firerunvoperationcm
non intelli-
gant,noflrae naturasmateriam exfundamcntonon
cognofcant , ipfi-
usquepr2EparatioHem,abinitiOjUfquead finem nonnofcant, uttum
manum ab opere amovcre debeant,ni,uti ca^tcris fadum flulti
&ca-
lumniatoresfierimalint.
Quilibetitaquehujus libri poflcffor
be-
ncinanimumfibi
inducat,&:intcIIigat,quidabinitio, mcdio& fine
hujus
Traaatusfcripfcrim:&:
tum,Le(3:or3fics certior, num ars vera,
vel falfa
fiet,quidvc
fumere ,prasparare,ufurpare, &:imponere debe-
as,utabfqueomnipericuIo,ad
veramartempervenircs,heic
intelli-
ges:quibus taceto
, animum
tuum pIacato,&: nemoaliquid de tua in-
tentioneexperietur:
time
deniq; Dominum^quiomnium tuorum
yocorumcecoropocemredditurusen:.
Gg
5,
SE-
2^S
Gloria Mundu
SEQVITVR
NFNC
Plt^O TRIA
meafententia,^
diBimPhtlo^
fophwiim,
Flln<:lamentalis
Epilogi loco prisfationis>&:Iibri ,
atque hactenus
amelignificatxinformationis,
&:antequamadhoc Philofophia:
initiumtranfcendam,
primobene fundatam meam fentcntiam, ut
quihbct
hbri
hujus
poflTeffor eo citius ad turbam infia fcriptorum
Philofophorum
pervenire
queat, declarabo. Si vero iftam meam
fententiam
non
fUfficienter
percipere & intelligere poterit,tunc fub-
{equcns
Philofophus
confulat,ubi illa mca fententia,cum rebus ante
commemoratis
fmgulis,fuf!icienter explicatur.
Cum
itaque
benedidam
veramque artem norim,&: materiam na-
turamque,quantumfanc
Dominus conceffit, agnoverim : idcirco
eamdemtibicxcondolentiahoccecumlibrofatis
dilucide commu-
nicavi,atque
nonftylo
CanceHiflico , &: vcrbis fefquipedalibus
,
fed
recle&:fimphciter,modo&:fpeciefnTiplicimlucem
protuli. Qup-
circa
auilibet
admodum
prsemeditate eo citius animadvertat
,
&: ie-
aat, ac
tum
bene
fententiam
meam intelliget. Verum certus fum,
multos
conficiis
&:
calumniismenecaturoseflc,cumars
nondum
,
a
condito
mundo,ita
plane manifcftata fiet
,
quam ego illam nunc pu-
bhciiurisfcci,qu5eomnibusmundihujus{'apientibus,&:nafutuIisoc-
cultata
efttS^
qui
librum
hunccc mcumlcgerint,illis inquam,mire in
iprorum
auribus
tinnict.
Concludo orationem meamad ipfufn fen-
tcntise
mex
initium
acjpedcns.
Filij&:dircipuhhujusartis,ex
Chriftiana charitate- &: fidelitate
vobis
notumfKio,quamverenuncarma&:
operationes lapidis no-
ftri
reperirc
intclhgcreque
fcire poteftis &: debctis: Sciatis igitur,
quod
lapisPhilofophorum,noftuisinarboribus,etiam
in arbonbus
pomariis
inaerc,omnibusincrcaturis,animahbus,
omnibus rcbus
crcrcciitibus,quEvegctabilitatemhabcnt.crcfccns,&:noncrcfcens,
in
opcratione
fua
repcriatur. Pcr afccnfionem enim
fuam, fia
^
Sole
Gloria Mundu
2^^
Sole tc Lunain deftillatfone fua commoveatur ,omnibus crefccnti-
busanimatisqucrebusunicuiquepeculiarem rpcciem,naturamj&:,
perdivinamgratiam,cfticaciam & virtutem fuam largitur, quem-
admodum etiam floribus omnem formam,fiveiIIe
nigenrubeus, fuf-
cus,c2e{ius,viridis,rulvus,albus, &: cujuscunque etiam coloris fier,.
confert,omnibusitidem metallis &: mineraliis:omniailIa,inGuam
elegantiam formamquefuamavirtutehpidisncilrifbrtiunturjcum
Gonjundione Solis &: Lunx: Sol fiquidem pater, &: Luna Japidis
hujus mater eit : ideo noftri liberi S ol &Luna, &: operationem etiam
Solis&:Luna^habent. Etha^ctotalapidis noftri eftproprietas^ juxra
quamillumcognofcre peteritis. Sinigiturnunc hanc operationem^
formam &: eflentiam ilhus laffidis fcitiSjtunc bene beati,&: vcri artifi-
ccs eftis : Sin autcm illud non intelligiris, &: operationem
, naturam,
acpra:parationem ejufdem ignoratis,tunc vobis nihil dixijfed alabo-
re rerum iftariim cavetote^id fidele meum confllium, fi initium, me-
dium &: finem ignoretis.
Sciatis, & animadvertatis ctiam prseterca, quamprimum femen
rcrum crefccntium,utpote tritici,frumcnti,hordei
, &id genus alio-
rum frud:uum,in accretione fua,operatione noftri lapidis, per matu-
riralem Solis &: Lun2e,ex terra in altum,tamquam in aerem , afcen-
dcric&marurumfadumfuerit, &:eoipfo iterum frudus proferre
dcbeat,quodtunc,inquam,innaturaIefuum
pricparatum fblum fe-
minari oporteat:anteatamen ager benearatus, &: ftercoratus fiet , in
quofimusputrefocreneceflrumhabet:
Terranamque
iimumconfii-
mitmon fecus ac homines cibos,fubtiIe a craflx> feparat , animam rei
crefcentis adtrahit
,
veluti rerra nurrimcnrum fiuim accipit,
&: femini
reftituic
,
quod jamin terram ruriiis
feminatum eft,
qvemadmodumnucrixinfantescumuberibus
fuislaclat
,
pcr cfH-
c^ciamaccepti
cibifui:Ethocmodo
terrabonum ama]oicgregat,&:
ahasrescrefcentescibat(LINlUS
ENIMDESTRUCTIO,
AL-
TERIUS EST
GENERATIO)iEq;in
hacarte,qua
inhocna^ura,
arquemodohumiditasaIimentafuaexterracapit,veIutiinfanslaca
matre,vel nutrice
fua.
Quapropter terra fuftetatrix vel nutrix omniu
rerum.
2^0
GlonaMundi,
Terumcrercentium,riSol
&:Luna,tamquam parcr&:
materjficnt
humidi:quocirca
illam ftercorari.arari, occari,inverti , &fubtilem i-
cioneamquereddioportetjUtinjedumfrumentumprxlolio crefce-
te,nec ab eodem
fupprimi vel impediri po(Iit:Frumcntum vel femen
fiquidem per
delbllationem Solis &; Luna; humiditatis,e terra exor-
tumcft,capropteretiaminterramfuam
idoneam feminari, &, per
Solem&:Lunamadfru6lummovcri
neceflumhabet, fi alias gene-
rare&:frudumproferredebear.
SolenimPater, &: Luna macer eft
rerum
omnium
crefcentium.
Ita
6(:fimiliquoqucmodonon:rocxfrumenco,atquenoft:roinfo-
lo Lapis
noftcr
crcfcit per dcftillationem Solis, &: Lunse: tunc cx tcr-
rain
accrctionc
fuain
altum fcfe adtollit,veIuti in aerem &: radi-
cem
fuamin
tcrra
confcrvat. Verum ctiam aliterde co quis loqui
pofletjquafiradicem
fuaminacrehabcat,&: caputinterra:Idem ta-
mcn
&: unum id
eft,nullum crrorcm parit : Nam quod furfum , idem
quoddcorfumcft.
Nihilominus tamen quemadmodum nobilifli-
mi
flores,rofie,arborum,herbarumque
flores
,
quse ex tcrra crefcunt.
in
altum
fcfe
clevarunt,&:frudumprotulcrunt:fimiliquoquemo-
donoftrumfrumentum
furfumelevatur,&:florefcit, maturos fuos
fru6tusprofert,trituratur,e
palcis purgatur, &:iterum in idoneam
fuamterrammittitur,qua2tamcnanteabeneftcrcorata,
occata, &:
prxparataeft.Quamprimiiautem
in naturale, ac idoneufuumper-
vcnerit,
atq;
rore aut pluvia,ccrli humiditate irroratur,atq; confper-
eitur,ac
fimul pcr
caloreSohs &:Lunx movetur, tunc gencrat&: fm-
v^tus.qucmlibet
juxta fingularem fuam fpccicm,fimilcm illi, quo tcr-
ranoftrafcminataeftjprofcrt.
Ethxc ncgotio,vclSatio,inutrisquc
noftra
artis eft
indiciu,utpote dc prima Sationc ufquc adalteram.Sol
&. Luna
namque
noftrum eft frumcntum
,
quod folo noftro immitti-
mus,verum
in
principio,ut
fpiritus &: anima : atquc tum qualcs pater
&:materfiicrint,
&:talcs quoquc liberi futuri funt. Quamobrcm,
meifilij,amatores^imitatorcsquehujusartis,fcitisnunc
quid nofter
Iapis,noftra
terra,noftrii
frumcntum,noftra farina,noftrum fcrmcn-
tura,nofterfimus,
noftra
aerugo,Sol,&:Lunaficnt,tuncuniverfum
intel-
(j(oria MundL
241
intelligitis
magifteriumj& merito,pr c^teris coecis dolofisque
AI-
chimiftisomnibus ,
exultare
atquegloriaripoteritisjpro
quo igitur
laudamus & gratias debitas perfoluimys
Creatori
creaturarum
o-
mnium,pcr
Chriflum Dominum noftrum.
AMEN.
SEQVITVR NFNC
DE ORI^
gmmetaUorum.
Fllimihifce
tibi fignificabo& monilrabo
metallorum
origincm,
undevidelicetprimordium&fpeciemruamrortitafiierint.Dcin
ex ipfo fundamento percipies,quemadmodum
nimirum
metalla , ita
inomniforma&fpecieetiamars noftra fcfe
ordinattquomodo
au-
tem illud formam atque efTentiam habeat,id,pro
tenui ingenij intel-
ledusque meimodulo,quantumque
gratiscDcusmihicIementifli-
me
largitus eft,proponam
&docebo. Quomelius
citiusque
vero,Le-
dor,ad ipfum vera^ artis fundamentum
pervenire poiTis,
idcirco vifi-
bile,mutabile,vel immutabile
habes,utpote:animaIia
, arborcs
, her-
bas,lapides,raetalla&:mincralia,
qua^adnullam
rem
manualem,
operationisque perfcclionem pervenire
poterunt,
nifiperfolaele-
mentaignis.openaturscjvelutipublice
vides, fiSoI
ad
femenincli-
net tuncomneis frudus erumpunt:
Crefcunt
tum
flores
&: herbx,
fingulxjuxta fuam fpeciem genusque
: &quanto
magis rcs crefcen-
tes de die in diem in accretione fua
augmentantur;pari
modo &: cum
ipfis metallis comparatum efl:
,
quoniam in
naturalibus
fuis lapidibus
in montium terra quam diu confiflunt,
tam diu etiam
perfedam
fu-
amadcretionem habent a quatuor
elementis
ignis,a
Solis
Lun^que
fplendore
:
Terra fiquidem
fplendorem
Solis
in fe concipi
t
, &ab eo
aeque
tambene,quamvulgaribusincampis,
calefiuntdein
de ca-
loreiftovaporvelfpiritusinterraexoritur,
qui furfum
fefe
elevat
inaltum,
&:fecum etiam
celerrimaelementafumit,
id
quod
haud
immerito quintum
elementum
nominaripoffet:Eft
namque
Quinta
efTentia
,
tamquam
fubtilifTima
a quatuor
elementis
feparata:
&
ex vapore
humiditas
exiftit
, &: e
fuperiori
montium avolare
Hh
nititur.
242 (jloria Mundi.
nititur/cd montiumfafligialapidibus prjemunitafunt, ut vaporille
cxinde queat egredijfi namque ad fuperiores lapides pertingit , tunc
dcorfum rurlus defccndere neceflum habet , impulfus namque tcm-
pcratusquc Solis a:fl:usja quo vapor ille exortus cft, eo vaporcm ite-
rumadigit utaut dcfcendatjVel decidat:in dcfccndendoautem va-
por in humiditatem aliquam trasmutatur , fit fulphur &: Mercurius,
cujusutriusqucpars aliqua rctromanet, &:quodfugaxcfl;, furfum
dcorfumque derccndit5&: pcr multiplicemiftam afccnfioncm &: de-
fcenllonem illarjtamdcm fucccffu temporis figunturratque in metal-
la transmutanturjqua^dcintamarde terrac&: lapidibusadharrcnt,
utpcr fortcm ignis fufioncm inde elicicnda fint, &: quanto magjs
montcscrairioresIapides,auttcrrashabent,itaquoquemctaIIacom-
paratafunt:SicnimfbIumfubtiIe,&: lapides ejufdcm generis ficnt,
tunc ctiamfubtilis vapor exinde cgrcditur &: fubtile fit fulphur
&:
Mercurius:qu2eduo llpura mundaque, per tcmperatum calorcm
furfum dcorfumquc agitata,&: fixa fientjtunc mctalla itidem munda
puraque,&: conftantia fiunt. Sin vero montcs grofTis lapidibus , &:
pari tcrra,mixtificnt,tuncctiam Sulphur &: MercuriuspergrofTita-
tcmiftamimpcdiuDturadeo utadpcrfc(5lam operationcm pcrveui-
rc ncqucant:Idcirco etiam mctalla diverfo more modoque transmu-
tantur.&: quodlibct quidem juxta fijam fpeciem: utpote veluti cam-
piarborqua:Iibctpropriumfuumodorcm,faporcm, &: fpecicm ha-
bct:ita ctiam monsquilibct peculiarefuuma^sinfe crefccnshabet,
cx naturalium illorum lapidibus , non fecus ac frondes arborum
y
o-
mnium rcrum adcrctio ficri folcnt : idquejuxta operationem Plane-
tarum
ca?Ii:quo viciniorcs namque montes Pianctis adjacet , tanto
magisiniisdemmctallacrefcunt,&:
fumum Aporemquefuumexin-
dcfortiuntur:Sin
veromontes Solcm vcrfus litificnt,&: tameorum-
dcm Iapides,quam tcrr^e fubtilcs ficnt,tunc metalla omnia in aurum
transmutantur : Sin ctiam Luna: , tamquam Luna: , ad operationem
iuam viciniores adjaceant, tunc mctalla in argentum convertun-
tur. Omnia namquc metalla iftam in fe proprietatem habent,
uttamdem in Solem &: Lunam transnuucntur
,
per longam Solis
&: Lu-
Gloria Mundu
2/f.^
hc Lunac
operationem
:
Sol enim parer , &: Luna mater metallorum
omniumquererum crefcentiumeft. Vides
enimquodaurum,So-
lis mllar,fplendeat,&: argentum,veluti Luna. Quamobrcm liberi pa-
rentibus exiftunt fimiles:&: ideo omneis res metallica? , in crefcen-
do,juxtaruamrpeciemtransmutantur,& nihilominus tamen
Solis
&; Lunas proprietatem in fe compledtuntur.iiihil enim amplius decfl,
quamignisjcujuspaucitate laborant
,
quemadmodum vides, dum
Sol,adventante hyeme retrogreditur, tunc campi flores moriuntur,
foliacaduntde arboribus, omneis herba? marcefcunt,
elementuni
namque ab iifdem reccdit propter frigidi tatem, pra^ qua nihil potc/i:
crefcere^&pras^nimio calorc res &natura^frud:usmarceicunt:
Duo
itaqueiftajUtpoteSol & Luna ,
fimul
conjundimqueoperarinecef^
fum habcnt,adeo quod Sol calcfacit, illud Luna frigcfacit : &: quod
Lunaplusjufto frigcfacit, illud Sol recalefacii:;
Quocirca diverfi-
modas res crefcentes ignis,hoc eft, Solis fplendoris fiiftentant
, &eo
ipfoperfcd:a;fiunt,quxlibet,juxtafuam fpeciem.
Imperfcdavero
metalla nondum matura fada funt,idco quod peradcretionemfuam
impcrfcctaficnt.
QLiamobrcm,per fingu'arem Dei creatorisgratiam,fumma
nobi-
lisquciftaarsinventaeft, cujusbcncficioignis naruralis tam in arte,
quaminnaturaprsepararipotcft,
quiinmomcntoomnia
imperfeda
corpora&:metallafigcrepotiscft,quodSoIetiammille
annis perfi-
cere nequit. Ita quoque eadem illa materia omnes res crefcentes,
quamlibet fecundum fuam fpecicm
, curare vel fanare
poteft,
fi ipfis adjungatur : Materia noftrr eperis liquidem
, tamquam
arsnoftra,aquatuoreIementisconjungitur,
unanimiterqueunitur,
atquc.copuIatur,adcoutnumquamfcparariqueant:
Quocircahsec
unica res difcordantia clementa placat in omnis genens metallis,
rcbusque
crefcentibus^easdcmque
reddit unanimes : adeo ut omnis
illarummorbusab
iilisavolet, omnium enim rerum
morbus &: in
conftantianonaliundcvcnit,
quam quod clemcntum
unum
alteri
imperct,unumque
alterum obprimat , unde homines tum segrotant,
&
metalla funt impura
atque inconftantia
, in eaque diO, cauffa,
Hh z
rubigine
2^4-
(jloriaMundi.
rubigineobdiilii,facillime,in ignc,aere &: terrapereunt. Quampri-
mum vcro benedicla noftra Medicina acceflerit, illico elemenca pu-
rificantur,
&:amiceitcrum conjungunturiltanamque corporame-
tallica
durantur,carnalia quoque, &: crefcentia corpora fana fiunt, &:
abomnibus
fuismorbiscurantur,exceptis gemmis, lapillisquepre-
tiofis,qui
rmguliabipforum inconftantiaoriginem fortiuntur, & ad
pcrfeclionem fuam rcvertuntur.
Scias prsetereaquod etiam omnis generis lapidese fulphure exi-
ftant,&: a fugace Mcrcurio,Sole &: Luna itidem,generentur : Quod
vereinmetallarcdigincqucant, idgrofTiciei, eorumdem imputan-
dum eft.
Sciatis quoque,quod crefcentes , five vegetabiles , res o-
mneis,utpote
gramina&: frondesafulphure&:Mercurio
gcneren-
tur,idquc
per calorem Solis &: Lunsc: Sol &: Luna enim eft Mercuri-
us in
m,ateria.utpotc:Sol calidus,&: ficcus,Luna vero calida &: humi-
daeft:Namintcrraignisoccultatus3caliduSj&: ficcuseft,atqueinil-
lo i<^nc aer habitat,qui eft cahdus &: humidus. Quapropter dux par-
tesprincipalescernuntur,utpotehumidum,&:ficcum,hoceft,Ter-
ra,Ventus,&:
Aqua,inquibusmercuriusconjungitur,qui cahdus &!
humidus
eft.Mercurius,fulphur,in materia , &: rcs omneis adcretio-
nem
fuam habent ab humido &: ficco,atque ficcum humidumque a
calorefolismovecur,adeoutdcftilletut &: fublimetur, atquercso-
mncisfierioportcat,quxlibet
juxtafuam fpeciem. Et hac ratio-
nc
Mercurius
nofter lapiseft, quiaficco &: humido temperatur:
SedMercuriusinneutrocft
: adlaborem huncce fiquidem non eft
conducibilis:Nofter
namquc Mercurius fixacus atque conftans , (cd
fylveftris in tabcrnis fugax eft : Eaproptcr hunc negligito
,
&
propri-
um
noftrum
Mercurium fumico, quo de omnia humana 6^ fubcilia o-
riginem
adcrccionemq;
fuam omneisq; flores odcrem coloreqj fuum
fortiuntur^hoc
cft,calidum &:ficcum cum Sole &: Lunamixtum, &:
ex quatuor elementis fimul tempcratum
,
quibus res omneis vegeta-
bilcs nutriuntur. Res autem ifta per vaporem aliquem tam fylveftri-
bus,quam campeftribus in montibus exiftit,per calorem (o\W. ex va-
porc ifto fit humiditas ,. exhumiditate fulphur, &Mercurius, &
ex
duobusiftisfic.metalIuin^
luxca.
GlonaMundu
^4$
Juxtapuritatcmfuam, & promotionemmetallorumSoI &:Luna
(plendor eftjqucm fpirituSjadtrahit &: concoquit,non fecus ac homo
cibum, atquefubtileduorum iftorum fplendorem terram iis rebus
manducandumpr.xbetjquemadmodumnutrix lacinfantibus. Ec
hoc modo metalla in terra , a temporibus , ad tempora
,
nutriuntur,
donec perfedtam fuam xtatem adfequantur. Idcm quoque fitinno-
ftraarte,qux' a calido & humido conjungitur , &: calore copulatur:
qu2emateriavaporepercaIorem&: humiditatemgenerata, hoceft-,
in fuiphur commutata eft ,
quo in ignc &: aqua lapis nofter invenitur,
hc aliasnullibi: Vapores cnimfecumfurfum fumunt etiam fubtiliHi-
mam terram,fubtiliirimum ignem,fubtiliflimam aquam,&: fubtilifli-
mum aerem
,
&: ita fubtiliffimis elementis (imiles tempcrati funt,
Hoc.n.primamateriaappcllatur, tamquam cujuslibetrei principi-
um &: maceriafeparatur tamquam terra fcaqua
,
quo duo per tem-
peratum calorcm iterum conjunguntur,non fecus ac fylveflris Mer-
curius in montibus,a celcri terra5& fubtili aqua per temperatum ca-
Jorcmconjungitur,in Mercurium transmutatur, &:fuccefru iongi
temporis in metallum covertitur.
Simili qvioquc modoars noftra ordinatur,&: haud fecus:Cum au-
tem videas,quodmateria,avaporegenerata,induas partes, inter-
ram,&:aquamvidelicetjfefe fegregaripatiatur
,
&;terrainibi oculo
tenusreperiatun facileidcircointelligis
,
quod ars quatuor elemen-
tisfimilitertemperatafiet.
Subtilishumidaqueterra fiquidem non-
dum {do. furfum elevavit,&: nihilominus tamen in fegregatione,fixa-
ta.five
eonftanSjinvenitur
, atque inconjunflioneiteratafixatus ex-
indefitMercurius:
Sylveftris veroMercurius fugaxeft , terranam-
que,una
eum aqua.ab igne avolat :ideo arti noftrse non inferuit. Scias
pra:terea,quodvaporin
montibusverusfiet Mercurius: Ubifiqui-
demfumumhabetinmontibus,
ibietiamcongregatur, &:fi calore
deftruatur,ita
ut furfum
deorfumque defcendcre, nec hoc modo o-
perari non
valeat,tunc
in terra remanet, &talis eft Mercurius, quem
nemofepararepoteft:Unumnamque
ubimanet, ibiremanet etiam
&
alterum,veluti
volans
Mercurius idem facit,ubi
unum maner,
ibi
quoque&:akerummanet..
Hh
3;
Et:
2^^
(jloria Mtmdi
Etcommemoratohoccemodoratis niincruperquc inflruclus
cu
unde nimirum mctalla originem fuam rortiuntur,quid Mercurius ii-
et,&:quomodoinmetallum transmutetur. Et hoc modo iermo-
nem meum nunc concludam, &:,in altero hujus libri Tradatu^plura
explicabo,
utfufticienter adipfum fundamentumpervenirepodis.
Neitaquemireris,quodomniametaIla m Solem &: Lunam trans-
mutari, atque omnia carnalia corpora ab omni morbohbcrari atquc
curari poflint : in ipfa fiquidem rei experientia , Deum
,
per ejufdem
gratiamfummoperelaudare & celebrare volumus.
NFNC
TE T^OCE^BO, QVOMOT> VI-
ddicctignem^ aqmmfaceredebeas^quain AicYcu^
rmpr^paratur adveram TinBuram^al-
bam^autrubram.
REcipito
ignem,vel calcem vivam,qua de Philofophi loquuntur,
quod in arboribus crefcat,in quo (igne) Deus ipfe ardetamore
divinoihi eo Mercurium purifices &occides ad artcm iftam, intelli-
ge vulgari cum Mercuriojquem in aquam,vel ignem fixare velis
:
fcd
ille
Mercurius.qui in ifta aqua,vel igne, occultatus latitat , inibi a fe-
ipio
iixatur.ltem ,
Naturahs Magifter ait ad artem hancde ignc,
Mercurium
puirefaciendum,clarificandum, coagulandum, &: fi-
xandum in ignc indelebili.vel vivo,quo in Deus ipie ardeat, fcd cum
ible in
amoredivino,ad fblatium omnium hominum : &C abfque ifto
i^ncarsnumquamperfici
poterit. Itcm,ignis Philof^phorumqucm
occuItatumoccIuiumqueilIihabent,dumfcribunt
,
quodnemo i-
pfbrumverbaintelIigat:itaqueinerrorem
incidunt,muUiquefxpe-
numeroinpaupertate
moriuntur, eoquod Philoibphorumiilumi-
gnemnonagnofcant.Item,ignis
nobilillimus ignis efl:, quem Deus
in terra creavit,
millcnas enim virtuteshabet : Ad hxc refpondct
didafcakis quod DEUS tantam virtutem efficaciamque tribuc-
rit,
&:tamdignus, ut divinitas ipfa cum hoc igne commixta
fiet:
Et
iftcignispurificac , camquam purgatorium in inferno,
omneisquc
homnics
GloriaJMundi.
2^7
homincs
ab eoJem confortantiir. Ne vobis itaquc miriim moveat,
quod ignis llle fixet clariticetquc Mercurium , &: in eo omncis fccdi-
tates fordesque coromutet. Jtem , Philofophi hunc ignem primo
vivumappellant,in laudem gloriamque Dei omnipotentis, quife-
ipfum fefe in vivam aquam mifcet,neque in divino igne unitur.
Item jignisvaria habet nomina: Magnates cnim dicunt efle vi-
num aduftum \
Philolbphi autem tripliciailli nomina conferunt
quemadmodumtribusperfonisTriunitatis, DEUSPATER, Dp-
US F1LIUS,ET DEUS SPIRITUS SANCTUS,Corpus,Ani-
ma,Ignis,fpiritus fandlus.
Item,Philofophi inquiuntilgnis eft ignis,5 fimul aqua , unicus ca-
loris &frigoris,humiditatis &: iiccitatis, &: nemoignem potell: extin-
gucrencque in gratiaimminuere quamipfe. Porro didafcalus ali-
quis aittlgnis eft inextinguibilis
,
quo de omneis Philofophi loquun-
tur,quod continuo ardeat, &: in omnibus metallorum animabus pu-
rificet,tingat,iniisdemomneisimpuntatescomburat,&:Mcrcurium
cum Sole tam celerem faciat, interSolem &: Mcrcurium, ut tum
Mercuriumcum Soleconjungat,adeout omneistres, unaresfiant,
quas nemofeparaturus fiec.
Item SS.Dod:ores inquiunt:Parimodo,quoin hifce crib,fefe uni-
imt,Deuspater,DeusfiIius, &: Dcusfpiritusfandus, SS.Trinitasin
tres perfonas,&: tamen unicus verus Dcus rcmanetjita quoque ignis
unithafcetresres:utpotecorpus,fpiritum,&animam, hoccft, So-
lem,Mercurium,&:Animam. Itcm, ignis aht dividitque animam,
hoc eft metallum,quod duo ifta conjungit,ut omnia tria unum fianc,
&: seternum
conjundim maneant,quemadmodum Ignis Deum,ho-
mincs>&:
fanguineconjungit: &: velutiignisaugctur,&: {lipra omnes
miidos
ardet:ita vere ha^c tinclura augetur,&hic ignis omnia metal-
laingredietur,adeoquodunapars,
duccntaspartes,intertiatrecen-
tas,inquarta
quadringentas partes in nobiliflima metalla commutct.
Itcm,Philofophihunc
ignemfpiritusS.ignemapellant, tantac-
quidemdignitate,ucquemadmodum
ignisin Deoin veram carncm
fanguinemque
transmutata
erac
,
&: nihilominHS indifToIubilis
aEternuiB
^^8
GloriaMundi.
3Etermimmanet:itavereinhoc
igne Sol,Luna ,Merciiriusinveram
Tind:uramtransmutatur,qux
conftans manetomnibus in probati-
onibus,quiperpetuo
clurat,&:in2etcrnumduraturus ; atque tindu-
rusefljfed&in
Mercuno.Simili modo,quemadmodum Deus fan-
da ilia carne multos enormes peccatores cibat: ita quoque Tindura
omnia groila craflaque metalla tingit in Mercurio
,
quamvis , veluti
peccator
impura{ient:idautemtin6tura2nihilnocet,bonum , sequc
quam
malum,tingit,&: cum SSSacramento comparatur
,
quodnul-
lumpeccatoremexcludit,quamimpurus etiamillefict. Ethoc mo-
do fatis dilucide te docui,cum difFerentia attamen, quamingentcm,
landamquevirtutemvidelicetignis ifte in fe compledatur , exquo
tibiartcsprxpararepoteris;
ablque hoc enim igne nemo ad artem
hanccepcrvenit.
Item,Philofophusait:Inignihocinvi{ibiliartis myflerium inclu-
fumefl,
quemadmodum tribus inperfonis Deus Pater , Filius, &:
SpiritusS.inunaeiTentiaverc
conclufusefl.Hocinigne re6ta vera-
que ars tribus in rebus manuariis confiftit, &: tamen omneis tres funt
invifibiles,&cincomprehenfibiles,inftarSpiritusS.
Quade caufTa
Philofophi ignem iftum excitarunt, ignemque Spiritus S.appella-
runt:Sinctribusiftis rebus manuariis ars numquam periici poterit.
Prima,de tribus iftis rebus,ignis eft:altera,aqua:Tertia,terra :
quse o-
mneisunaineflentia
funt invifibiles inftar SS. Triunitatis, &:pero-
mneis res
perfedas
operatur in hac arte , vcluti Spiritus S. qui eft in-
vifibiIis,&:incomprehenfibilisnihilominus
tamcn omncisres virtu-
ofas
omnibus in
operibus operatur.
NVNC
QVOQVE DOCEBO.QVO MO-
do tres ijl^ res in arte operentm^^cimoynnihm
trihus{tmiiUncipiam,
SApiens
ille
Magifter Plato inquit:Quilibet arator,qui bonum (c-
minare vult
frumcntum , is primo neceflum habec
bo-
num agrum, bene aratum, beneque ftercoratum, qui ager
valdc
bonus
Gloria Mmdu
24.^^
bonus, &:,
anteqnam frumentumeideminjiciatur,
abomni
zizania
bene purificatus (ict : dein , antefegetem , frumentum
quoque pu-
rum efle oportet : Hanc adrem arator quoque
humiditate
indiget,
per pluviam
,
qua de frumentum putrefcat, &: iterum
revivifcat:
pofteaignefrumentumopushabet, hoceft, Sohs caIore,ut
adma-
turitatem fuam perveniat.Idemetiamin noftraarte
requiritur.-Pri-
mumrestuas, vel femen, praspara, quod ferere vokieris
, hoc eft,
tuam materiam puram facias, quemadmodum te docui,
& fubfe-
qucnsTurbaetiamdocet. Deinbonaterraopus
habes,cui
Mer-
curius &r Sol tuusinferendifunt, quseabomniimpuritate
benepuri-
iicata{iet,abfque purificata namquetuaterra,
nullafeges
frudum
proferre potis eft: Q^ocirca ait PhiJofophus:
Seminate
fegctem
in
roecundum agrum,quiper ignem vivumprseparatus
eft,
tuncfrudus
fertmukiphces.
Item ,
hoc in igni res omneis conclufse funt , non fecus ac
ardens
Spiricus S.ignis a coelo defcendebat , &: pertranfiit ccelum &: terram,
humedavitque purificavicq; omneis creaturas
foecunditate,quamIi-
bet,juxca fuam fpeciem
, &: Naturam.
%)RmA PVERORVM
^ID
Sl^t
HEic
vobis veram
communicaboinformationem,
de
Urinapuc-
rorum
,
&: Philofophorum.
Scias, quodfpiritus e
metallis
ex-
trahatur, hoccft, Urina puerorum
:
Sperma namque
metallorum
cft
,
&c origo metallorum
: Certo fcitote
,
quod abfque
fpermate
ars
inxternum nonreperiatur, abfque
illoenimnullafit
Tinclura,ne-
quealba,nequerubra,
6c vere exSoIe&
Lunaextrada :
Nam
ful-
phur 6c Mercurius ex auro rubra,ex argento alba :
Et hic eft
Mercu-
rius ex Sole
6c Luna, qui omnem Mercurium in imperfedis
metallis
fixat
,
SC vulgarem
quoque
Mercurium conftantem reddit:
Mercu-
riusenim
eftSol,
&LunafemenmctaIIorum,atqueMercuriusim-
perfedorum
corporum,
cum Mercurio aurum dc argentum
conjun-
gitur atque
copulatur
unam infixationem, &: tumakam tinauram
n
habcs,
2^0
Gloria Mundi,
habcs
,
quam pro
arcano
thefauro confervabis. DiofcorideSjcle
hac
Urinapucrorumvel
Philofophorum clegantcm fcripfit fermonem,
quem primam
matcriam
metallorum appellat.
UiiERCVRlVS
PHIL OSOPHO RVM ^VJD?
M
Ercurius
aliud nihil eft
,
quam aqua &: Sal : Qiise duo elemcnta
tamlongotemporc
{imulinnaturali calore concoda funt, &:
duo ifta
conjungit atque coagulat
;
Qio fado , id tum ficca aqua ap-
pcllatur,quc
non efl
hamida,neqne hume61:at,&: Mercurius nuncu-
patur 5
loquor autem heic non de Mercurio crudo, (0,^ de Mercurio,
quo ftellx de
firmamentoin terramoperanturunumcorpus, quod
vix cft
comprehenfibile :
Philofophi enim dicunt de quinto elemen-
to:Ha:ceft
virtusreramvcgetabilium omnium, &: (upremaeffica-
cia
maturitatcm
pcrfedionemquc efficit : altera &: intima Q^E. quie
in tcrra eft, &: partim
corporalis fada eft in ipia, femen auget &: mul-
tipHcat,
quod juxta fuam rpeciem, comprchendit
, ^ ex terra ira
crcfcit
: Et
tumftiprcma
Quinta Eifentia infimse venit auxiiio
,
qux
tcrrx
grolTiticm amovct,
didumque iftud femen maturumreddit:
Nam
malas
humiditates ex
QuintaEflentiaterra^cxficcat, hoc eft,
Mercurius&Q^E.
Cceli, hoc eft Sulphur Aeris: IdcodicuntPhi-
lolophi;
Sulphur
eftinduratio Mercurii
,
&: hoc quidcm vereitafe
habet
: lila,
pr.xterea , uxor &: m.aritus eft
, &: heic m tcrramultos
liberos
(rencrant.
Qui homo illud non intuetur? Sin enimforfi-
tanexiftumas,quodvcritacemtibi
rcticerevelim, abfitinquam, il-
lud , cujus rei nunc tibi exemplum propono:Vulgare habes fulphur,
uod
vulc^arem
coagulat
Mercurium
,
quemadmoduminudheic,
&: aiiis in
rebus
vides:Sulphur
cnim venenofum, &: Mercurius lctha-
liseft.
CJuomodo
igiturbonialiqui"d extraheres, quod alterifub-
veniredcberct,
quodnonbene poflibile: ambo fiquidem adperfe-
ftioncm
auxilio
indigcnt.
Vere autem tibi dico: Si fixatum no-
ftrum
fulphur
conjunxifti
cum fublimato noftro Mercurio , &C
ambo
mignemcollocatafunr,
tunc ilhusMercurii particula
Mcrcurium
Crudum
Gloria
Aiundu
2ji
Crudtim
confpergito, tunc tranfmutaturjfit,
&:manctperfed:us.
Nuncadprioravcrbateconvcrtas, nuncdeQ^
terr^,&:Q.E.fi:eI-
iarum.manit-cftovjdes^quod C^E.operationemfuam
inhycme,dum
terra
conclula eft cum frigore,habeat:&:
QE.ftcIiarum
in terra
tem- _
pore *eftivo: tuncfupremaQuintaEirentiaextrahitinfimam,
&hoc
modo generationem multiplicationemq;
uniufcujusque^juxtarpe-
ciemfuam, perficiunt
;
ItaquoqueambasCXE
Cceli,
atque
terr^
in aquam propellere
, &: in illa confervare
poteris : dum
autem
Q
E.
interraefl:, id in mulciplicibus coloribus
contrari]
fplendoris
Soiis
cognofcis, quemadmodum cernis in Iride,
dumSoi
perpiuviam
fplendet
:
una namquc ex parte vides colores
, ex
altera
circuios : at-
que iftius ceicritatis experiundse etficacia in arte
deftillationis
confi-
ftit,fuoque loco in hoc libro fatis iupcrque
explicatur,
&c
deicribitur.
Nullus enim Iapis,nullum animal,neque
herba
cft,quEnon
duas.Q.
E fupremarinfimarqueefficacia^habcant:
Iniftisenim
totumMaoi^'
fterium con(iftit,ex quibus lapis fapientum
conficitur.
Hermes
in
Smaragdina fua tabula, ita inquit
: Benedidus
nofter
lapis
,
qui de
bono ell, animamque habet
,
de terra furfumin
ccelum
afcendit,&:
a
coelo in terram ufque fe demifit,
& in
fuprema,infimaq;
poteftatcm
fuam excrit: VirtusiIIius inaereeft,
conjungitur
Mercurio,itaque
cjus Pater Sol, matervero Lunaeft
:
ventusinuterofuoilium
<Te-
ftavjt,ipriufquefuftentatrix terra eft,
iiocverum,
fine
mendacio
verum, &: certilfimum
,
quod inferius eft
, id eft
,
quod
fuperius
eft
IUudque naturalis eft permixcio
,
hoc eft
, Lapis,
&non
lapis
, con-
ftans,
&
fugax eft,hoc eft,corpus
&fpiritus^qui
eft calx
&:
anima,eft-
quemaritus&maritajReXj&Regina.
Eth^cdemuicisaiiisverbis
&parabolis dida funto.
C0MP0SI110.
ALbertus
de
conjundione
Lapidis ita ait : Tam
vciox
vei
vuio-a-
risconjunaiofierinequit,
nuliam per viam
groftarum
rerum,
foi ummodo
prius
foivuntur
in aquam,dein fimui
mifcentur,a:
ad io-
^^
^
cum
2J2
Gloria Mundi
cum
calidum
collocantur,ubi
pcr naturalcm calorcm idoneo in tem-
porc
uniuntur:Elixir
enim & duse folutioncs cojungendjefuntjUtpo-
te de
Elixir tres partes, &; a confrado corpore unam partem: Id coa-
wulat &: folvit iterum : Idque tam crebro repetas, donec res una fada
iiet , abfquc
ulla tranfmutatione.
Illud omne bonitate Mercuria-
lis
noftrseaqux
perficitur : cum illa fiquidem corpus folvitur. Aqua
eft
purificans,
conjungens,
folvens, album
,
rubrumque faciens.
Ariilotelesde
illaficinquit :
Quodha^caquafiet
Mercurius &:con-
tradaterra
,
inquamHermesfemcnfuuminjicerejubet, Solcmvcl
Lunam>
ut Scnior
loquitur,
volunt cxtrahere divinamaquamful-
phuris 6^
Mercurii, a Sole Sc Luna
,
quse eft ignis
, calcfaciens, &:
ferens cum fuo igni , hoc eO; Mcrcurius, &: illic efl: aqua,qua: non hu-
me6lat :
qucm
Mercurium illi coluerunt, amarunt,&
ufarparunt,id-
que ad
fincm
vitas
fux,virtutem enim ipfius agnovcrunt.
IRJCIJII^S
1ERi:iJ/SDE
tarha Philofophorum.
LlLlos
omneis
, de verbo ad verbum, cum omnibus pundlis &
Aarticulis in fpecie
explicabo , ut Ledores fmguli omne illud,
quodPhilofophifcriptitant ,
perfentifcant, &: eo citius fecuriufquc
ad
laborem
acceflionem
faccre pofTmt. Hifce laudate Dominum,
jlliufquc
divinam
gratiam
mihi cxoptatc
,
quo melius inchoatum
meum
propofitum
abfolvam. Neigitur
,
mi Ledor
,
diutius deti-
nearis,fed
ad
verum
intcllcctum
hujus noflras artis pervenire pofHs,
tam
benc
quam
parati ifli
Philofophi :
iccirco fcias nunc
,
quod Deus
omnipotcnsipfe
hancartemprimonoftro
patri Adamo inParadyfo
primum
tradiderit.
Quamprimum enimillum creafTet
,
&:inPara-
difi-im
collocafTct,
tunc
eidem hancce artem dedit
,
itainquiens:
Adam, eccc
heic dux funt res, qua:farfum, fligax, &:quac deor-
fum,
fixatum cfl
; &: in hifce duobus omnemyfterium occultatum la-
titat:lllud
probeobfervato,
&: hancineolatentem virtutematquc
cfIicaciamnefiliis,necpofteristuisquidcm
communicato:
liiaduo,
praecerea
GlonaMundu
2^^
prxterea,una
cum omnibus fub coelo crcaturis ibi infervient 62
obedicnt,omnemque
virtucem &: prseftantiam totius mundi tibi
fubjiciam:Iccirco
cummundo comparatus, &: minorMundus ap-
pellatus
eft
DlClP^M ^BELIS.
II.
A Bel, Adami filius, in principio fuo ita fcripfit : Poflquam
XxDei-is patrem noftrum Adamum creaftet, 6(:iaParadyfum
collocailet , omneis res , herbas , montes, lapides, animalia, qua: non
nominatajpacrinoftro Adamofubjecit,utomniumrerum eflctDo-
minus:Unde natura anfam arripuit quod homomons omnium mon-
tium,Iapis omniumIapidum,arbor omnium arborum,radix omnium
radicum , &terraomnium terrarum efTe debcat , atque etiam ica no-
minari
,&:proiifdemhaberi poteritrquodenimomneis resinhomi-
ne
confervanturjid ci Deus largicus eft.
111 SETH,AdamifiIius,icadefcribit:Scitote,Iiberi,quoties,&
quantum aceti in arte coquitur,&: in cineres redigitur,tantum toties-
quc etiamextrahit,&:corpusalbumfacic.-Id
fibenecoquacis, &:ni-
gredinf fua illud privecis,tunc illud in lapidcm tranfmutatur,qui tam
diulapisalbusappellatur, donec confringitur.-tuncfolvice illumin
. aqua oris bene temperata
, &fciatis, quod rcs tota albedo flet
,
quam
rubedofequitur,artemquetotamfoIummodofieriperacetum
acer-
rimum,Oci potentiam,atque perfedionem
operis.
IV. ISINDRUS,fuoin
principio,itadepingit:
Ingensadmodum
aer eft
,
ideo quod aer rem corrigat , fi crafTus, vel tenuis , calidus aut
humidusfiet. AerisnamquecrafTiticsinde
cxiftit,quandoSol occi-
dat
,
vel convertatur
, aut elevetur, hoc eft , calidum aut frigidum,&:
eftficcitas,&:
tenuitas,hyememquea2ftatemque
denotat.
V. ANAXAGORAS,ita fcribic: Ajo quod rerum omnium. Prin-
cipium
Deusfiet,
&:ipfius bonitas : Quocirca Deilenitas etiamfub
terra rcgnat,
craffities
rerum omnium , &: fub terra craffities : a crea-
tione fefe
repra:fentatlenitas,&:fynceritas,fubterraraffities;Ienitas
autcm
non cernitur nifi in ipfo corpore.
li
5
VI.SE-
2j/f.
Qloria Alundi.
VI.
SENIOR,
ALIAS PANDOLPHUS,aic:Notum
Uio
pofl:ens,quod
aeris tenuicaSjfive mollities fiecin aqua , &: ab aliis
non
leparatur
: acque ni folum fuccum ellec in cerra, tunc nulla illic rema-
nerechumidicas.
VII.
ARISTEUS brevicer ica inquic : Terram rocundam,
nec
fimpliciter
reclam efle (cito. Si cnim terra ubique retta planaque ef-
fcc, tunc fol ubique , &: undique in momento fpienderet.
.
VIII.
PYTHAGORASnobisitafcribit:Notatoquidfict,
quod
tan^^itur,
&C non ccrnitur,&: non cognolat, quodcognofcitur,&:
ca-
men non videtur , folum coelum &: terra eft :
quod non
cognoicitur,
illud eft in
mundo,&: integritas in fenfibus
,
utpote in vifu, auditu, ol-
fadu
,
guftu &tadu. In vifu cognofcitur dit^erentia albi &: nigri
:
inaudicucognofcitur
integritas boni&:mali
: Similiter
&: inolfaclu
bonusodor
: inguftu amarum &: dulce
:
in traclugrollities
&: fubti-
litascognofcuntur
IX.
ARISTEUS,in tabula fecunda , indicat corpus
,
quod vobis
monflravijillud
in tenuia , five mollia folia redigit
,
illique aquam no-
ftram
marinam
fLiperinfundit,hoc
efl^aquam vitx,&: in leni igni illud
tam diu
coquit , donec illius nigredo
evanefcat
,
atque coqtiendo
,
potando,terendo,purificando
illud tam diu fatigat donec albcfcat,&:
rubefcat.
X.
PARMENIDES
: Scitotc quod Philofophi demultisaquis
icripferint,
multis itidem de lapillis, &: metallis
,
vofque decipere
yoluerint
,
dumautem
quxritis : itaque edico vobis omnibus
:
Qai
Yos
artem
quxritis
relinquitc Solem ,
Lunam
,
Saturnum, Venercm,
prJE
noftro
sercvel
noftra terra. Eccur ita ? Omne nullius eft naturx-
XI.
LUCAS.
Sumitevivamaquama
Luna
,
illamquenoftrum
iuxta
morcm
confuetudinemque
coagulate. An non me animad-
vcrtitis,quoddicam
^juxta noftram confuetudinem?jam antecoa-
sulataeft.
Hoc
vobis
prxcipio ut vivam aquam a Luna fumatis
, &r
ad
terram
noftram
trahatis,
tam diu donec albefcat, &:noftrafiet
lManiefia, &:
cuncliEtantur
naturx naturarum.
^
XII.ETHEL
Glorta Mundi.
2/y
XU.
ETHEL. Coqiiite noftrum lapidem
tamdiu donec
/J^Ien-
deat veluti
fulgurans marmor
:
tunc magnus
&: arcanus lapis iit:Sul-
phur iiquidem fulphuri cft additum, proprietatifque fuas confervans.
XIII. PYTHAGORAS.-Damusvobisregimendcrebusillis.uc
aquam fuam bibat
,
tamquam ignis Luna?
,
quem pr^parafti. lllius
calcisaquanoftra^quxcoquitjacpotat
,
quam
diupropriamfuam
aquam &; hurrnditatem bibit^donecalbefcat.
XIV. PHILETUS
:
Philofophix fihi fciatis :
Fundamentum,cu-
jus caufTa multi ad inopiam rediguntur
, non magis quam una res eft
fortis naturas apud Philofbphos : Et-illa res, quxapudomneisinfi-
pientesabjecliflimaefl:, a nobisPhilofophis,
in magnopretio habe-
tur- Ah vos dementes
,
rerumque imperitos flultos ! Quam igna-
ritamehhujusartiscftis
, utetiampra^flultitiamoriamini.
Remil-
lam li lcitisjjuro tum vobis in ipfa rei ventate , f i Reges,Pnncipes
, ^
Proceres illam fcirent,numquam illaad vos pertingeret Res illa
apud nos Philofophos vocatur acetum acerrimum,
& abfqueillo
aceto fieri nihil poteft^neque nigredo,aIbedo,neque
tincbura, id pro-
bevobisnotandumobfervandumqueefl.
XV. MATHUSALEM
:
Cumaere,vapore,&:fpiritu
vulgarem
haberemus Mercurium in tam bonam
gratamque
Lunam^quemad-
modum a natura mineralium,abfque calore efle
poterit,
XVL SiXION.-VosPhilofophias
filii;ad
laborem
illumalbum
rubrumque faciundum
,
fciatis
,
quod res nuUa rubra fieri queat , nili
ante albafada fuerit:quocirca trcs ift^natur^jnon
amplius efl quam
album&:rubrum,fumatis igitur noftrum
Saturnum,
& coquiteil-
lum in aqua viva tam diu
, donecalbefcatjCraffusiiat;
S^fcfe coagu-
lct,
tamdiudonecrubefcat,tunchabctisrubrumpIumbum,
quo de
Philofophi
fcriptitarunt..
6^ abfque hoc plumbo in labore noftro nihil
fieri poteft.
XVII.
MUNDINUS,
Scitote artis hujus imitatores,quod Phi-
lofophivariadeGummisfuisinlibrisfcripferintsnihiltamenilludeft
aliud
,
quamviva&conftansaqua,
quaexnobilisilielapisconfici-
tur. Ad quam multi
Gummiillud
qua^runc , &nufquam
taraen inve-
niunc
2j
6^
Qloria JMundi,
niunt
vcl
cognofcunt.
Dovobis cognitioncm illius gummi, &illius,
quodinillo
latct,
myftcnum Scitote igitur quod gummimelius
rietjquam
Sol &: Luna : Quocirca a Philofophis in magno honore at-
que
pretio
habetur
,
quamvis tamen vili pretio ematur , & inquiunt
:
Cavetenegumminoftrumpcreat:
redinhbrisfuisillud nomine fuo
non
exprimuntjUtgumminoftruminfipicntibus occultum maneat:
contra
illud enim eft voluntas Domini
,
juxtamandatumdivinum
Adamo
fadum.
XVII
I.D ARD
ANIUS,Scitote,fiIii,quod Philofophi viVam ma-
ncntemque
aquam farpius fumant. Adhortor autem vos, ne prius ar-
tem
hancce
inchoetis,donec potcntiam&eflicaciam in viva ifta aqua
co-^nofcatisiQui
enimillam nonnovitjncc pra?parationem,autregi-
mcn
illius
I"cit,is
manum ab opere dctrahat, Nam abfquc manentc
aquain
hac arte nihil perficitur:lllius cnim potentia & cfficacia fpiri-
tualis
fanguis
eft,quem Philofophi vivam aquam appellarunt.Tranr-
mutate
nuncillamincorpus&^fpiritum ,
atquetunc, per Deigra-
tiam,convcrrumfpirituminranguinc,hoccfI:,rpiritumincorpore.
XlX.PYTHAGORAS,inIibrofuorecundo,itaait:Philorophf
aliquoties
nominarunt,
6^,mancntem aquamalbam&rubramfa-
ciundam
,fcripfcrunt,
variofquemodos indicarunt, &: nihilominus
tamcn
in
vcritate
clanculum inter fe convcnerunt
,
in accumulatio-
ne,ponderibus,mcnfuris
, &: ctiam in fuo regimine , &: clanculum ita
ioquuntur
: vulgare
equidem didum eft: Lapis
,
&: non lapis cft, nec
lapidis
fpeciem
vc! naturam habet,&: tamen lapis eft. Nonnullfipfi
nomenindideruntdeloco,
inquo reperitur : alii vcro de colore iUi
nomentribuunt.
XX.NEOPHIDES
jPra^cipiovobiSjUtfumatisquod honeftum,
&:arcanumhoceft,MagnefiamaIbam.
Et cavetc,nelapidemillum
fumatisnifipurum
&:clarum: tunc in aquofumfuum vasiftum col-
locate,&:tam
diulenitercoquitc,
donccnigrefcat, &
ultcriusillum
coquitc,donec
itcrum
albcfcat,&: porro, donec rubcfcat,quemhbct-
que
laborem
quadraginta
diebus pcrficite , unumquc poft altcrum.
Quo
perado ,
Deusvobis lapidismonftratprincipium
,
qui
hctitcsy
omnibufque
bominibus notus eft.
XXI*
Gloria Mundi
2/7
XXI
THEOPHILUS,SiimiroalbamMagnefiam,hocen:,ar-
gentum
vivum,cum Luna mixtum: illud cam diu
terito,doncc
tenuis
aqua iiat
;
coquito dein illam donec quadraginta dies
tranfeant,
tunc
fiet ilos Solis in f plendore fuo. Os vitri vero bene
obferabitis,
&: qua-
draginca diebus coquetis,tunc elegantem aquam
invenitis,quam
itf-
demtam diu coquite, donec nigredo illius cranfeac, &: aflidue
coqui-
te donec nacuram fuam
procuIericis,&:nuIlaampIiuscontaminatio
manifefta
,
fed pura liet
,
tunc odorifcra erit
, coque
ilJampropriofuo
regimine.
XXII. BiLUS
,
Prxcipio vobis ut fumatis
Mercurium
,
qui
eft
Magnes Lunse, illumque cum corpore fuo tam diu
coquitedonec
mollis, tenuis, &aqua:fluviatili fimilis
fiat:tuncillum,veiutiante
diclum ,
tam diu coquas
,
donec omnis humiditas
coagulata
fiet,
&:
'
tumlapishat.
"
XXIIl. BASAN, DucitefuIvumadBalneum,
cumuxorefua,
poilmatrimonuim, &:balneumnimis
cahdumnefaciatis,
ne
ambo
fenfibusluispriventur: balneum itaquelene
eificite
idque
tamdm
doncccorpusviri&uxorisunaresfiat
:
tunciih
fudorem
fuum
con-
ferte,conrpcrgite illum iterum,& in quietem fuam
itcrum
collocate;
caveteveronenimioa;fl:uillumabigatis.
HonoracenuncRegem^il-
husqucconjugem, illofque non comburite.
Eccurillud
?
Nefcitis
quandoilhsindigeatis,qui Regem,ilhufque
conjugemmeiioresred'
dant: Coquiteillos tamdiu,donecnigrefcant,
dein
albefcant,&:ru-
belcant. Si illud intelligitis,
6 felices tum vos artifices
! Sin
minus,
il-
ludtumignorantias veftrcX imputandum
eft;quocirca
non
Philofb-
phiam,fed craiTam veftram imperitiam
redarguite.
XXIV ARISTOTELES.
Scitotevosdifcipuh:PhiiofophiIa-
pidemnoftrumquandoqueterram,
ahquando
aquam
appeiianc.
Omneis res terren^E in regimine
,
&: labore,
peraguncur,Gb/erva
na-
turam inlabore
,
in humidicate
eftaqua
, dein iapis,dein
cerra
Phiio-
fbphia^,
quaminfrumencumfuum
feminanc,id
crefcensinaicumfa-
cicquodhbec juxca fuam
fpeciem.
XXV. AGODIAS,
Coquitenoflramterram,
utcapucfiac;
Kk
concerite
^j-S Gloria Mundu
conteriteilliidut piilvis fiac incomprchenfibiliter,
& iterumin vas
fuum coUocato : Dcin humeda illud infe ipfo, tam diu donec con-
jundim mancatjintuere illud bcne : Si aqua m
}
( rcdigatur,tunc tcre
diligenter ,
&:coquas, nifiillud inaquamredigere pofTitis , tunc
aquaminvenire non potcftis. Rcquiritur igitur ita ut corpus igni mo-
veatur,&: inaquamredigatur.Nonitaque efl:,quemadmodumnon-
nuUi autumant,qui hoc audiunt,pluviam efleaqua.vel aliam aquam:
Sin vero libri noftri Icgendo revideantur, tunc manens aqua eft, quse
fineruocorporeeirenequit, quafolutumfuit, quod fmemanente
aquaomninonon cire,nequeoperari poterit.
XXVI SIRETUS : In noftra arte multa requiruntur , illudfb-
lum noftra terra eft , noftra aqua
,
noftra terra nigra,alba, &: rubra ut
fiat ,
idquemultis coloribus
,
qui in illa fefemanifcftant : Omncis res
fiunc per manentcm vivamque noftram aquam. Cur ita ? Philofo-
phi ven nullam rem aliam umrparunt
,
quam aquam vit^e, in qua to-
tum areanum opus hxrctjin proprianatura
,
per multa opera , utpotc
eoquere,caIefacere, deftillare, aflare, fublimare,ficcare,humcdare,,
album &: rubrum facere. Hxc,&:aliaadhucplura alia,uihil eftam?-
plius,quam unum opus &regimenv
XXVII. MOSINUS,Philofophimultis vcrbiSjViifquc artem lo-
quutilunt
&:nominarunt:aIiquandoduobus,quantoquetribus,qua-
tuor,veI
quinque verbis : in quibus multi crranr
,
qui non intclligunt
noitram
Scripturam: Quare ? Compofitio noftra eft in tribus, utpote
in
duphci,albo &: rubro,fuIphure,inconftantc aqua
,
quasappellatur
aqua permanens.
XXVllL PLATO, Competit vobis, uthaccumaqiiacorpora
folvatis, nc
comburantur : lavetur cum aqua viritamdiu, doncc
ijmnis ejus nigredo cvancfcat, &: alba tin6lura fiar.
XXIX.
ORFULUS,Primo materiam coquas leni cotlione , ne
plus incalcfcat
,
quam ova fub incubantibus gallinis , nc ipfius humi-
ditascomburatur,&;fpiritus terra? noftrx dcftruatur: ad ha:c ut vas
tcnaciteroccludatur, adco ut terra corpus noftrum confringat,
&:
fpiritus ejus cxindeextrahatur, c^uaderemultiloquuti
funt:itaar^
genturai
Gloria Mundi
2^p
gentum
vlvum^x flore noftr^ terra: tractum , ut pntarint,aquam no-
ftd ignis, Sc ignicer venofam,a rebus duabus
extradam,
&in acetum
noftrum redadam : atcamen loquantur de rebusomnibus, aut de
mulcis rebus, nihilominus tamen non magis, quam res una efl,quam
aquapermanens,quxnoftrumeftacetum.
XXX. BATHONjSimacerialapidisnoftricognofcitur,
&:co-
dionis regimen,atquc in coloribus fuis
,
qui icCe manifeftant,quafi di_
cat,quod tam multa nomina
,
quoc colores habet,&: in prima coi:io>
ne
pucrefadioappellacur, illic nofter lapis nafcicur
planeniger:
&:fi
illum ita nigrum invenias,cunc fciasjclavem ad arcem in promcu
efte
in quaalbum&:rubrumomnino occulcum
con{iftic:cuncinquiunc
Philofophi quodin feipfum CcCe diflblvac
, in feipfum
coagulet
, occi-
dit , &: fic vivumin feipfo
,
feipfum nigrum facic, album
&: rubrum
in
Chriftiana charicace,&: fundamcntali vericace.
XXXL BlODIUS,
AccipeIapidem,quiIocisrepericuromni-
bus, &:appellacurRebis,acqueinduobuscrefcicmoncibus,
&:faJ-
tim illum reccncem
,
fumice cum propio fuo fanguine
, &;illius aucr-
mcncacio eft in cuce
,
eciam in carne
, cibufque iliius eftin
fancruine,
atque in aerc habicac
,
fumas igitur de eo quantum volueris,
&: addu-
citoillum ad Balneum.
XXXII. LEA, Vaticinatrix,brevibus
verbisnobisira
fcribit :
Tu
Nachanfcias,quodflosauri fitlapis.-Quocirca
illum
aliquotdiebus
afl'ato,donec flat inftar fulgurantis marmoris.
XXXIIL ALKIUS,
Omnibusdiebusmontes
pra:vob/sintue-
mini,hoc cft
,
virum&:uxorem,iteergoadipforumfoveas,
&exca-
vate ipforum terram,antequam
tranfeac.
XXXIV.
BONELLUS,Omneis artis hujus
Imitatores,
ex
cha-
ritate
&
fidelitate vobis dicorRelinquite
multorumoperumlabores,
noftranamqueresunicareseft,
atqueviva
permanenfque
aqua ap-
pellatur.
Curillud?
Qoiex
multisverbiserrat, is
experietur,aqui-
bus fibi cavere
debeat.
XXXV.
HIERONYMUS,
Ofores artem
noftram
deftruxe-
runt3& multis cum
verbis
depravarunt,totumque
adeo opus
vcneno
Kk X
infeccrunt.
26 GloriaMundi
infeceruntj&diciintdenummis noftrae ternx , &: Solem vel aurum
denummis noftrisfaciundi,quod multis verbisnominarunt. Sumo
igitur res iftas ad raliendumjfolvendum, fublimandum, crefcendum,
tcrendum,inacetum,&:album fulphur redigendum,igneum vapo-
rem fecurerufticientcrque coquendum , coagulandum , in rubrum
{ulphur tranfmutandum,quse omnia ipfo afpedu non magis quam
u-
na res cft,utpote primumin albo
fulphurcincomburibihtcr , hc inde-
ftrucbibiliter.
XXXVI. HERMES : Ni terram noftrx rei in igni non bene con-
vcrteritis,tunc acctum noftrum non afcendit.
XXXVILPYTHAGORAS,inquartafuatabuIa,Quammira-
biliter fapiens eft communio Philofbphorum in dirferentia , dum lo-
quutifunt,dum dicunt quod ex vihirimo abjediflimoque adlapil-
lum
pretiofum purificaverint : Et fi privati rem iftam viliirimam , tam
parvamnauciquc a^ftumatam cognofcerent &:fcirent,tuncproma-
cnis haberent
mendaciis : Sin vero rei vilifrimse virtutcm efficaciam-
que noftent,tunc
nobilifllmam rem minime contemnerent. Quam-
obrem DeUs illam prse iftis fubpreftitjUt oIores,veI indigeni,impiiquc
homines nequam , ad confirmandam fuam malitiam non cognofce-
rentk
XXXVIII.
HAGIENLIS,Lapisnofteromnibusmontibuscom-
paratur,omnibusarboribus,omnibusherbis&:animalibus,reperitur
apudomneishomines,
multiphciseftcoloris, quatuor elementain
fecompleditur,
&:minor mundus appellatus cft. Gaudete igitur
vos
imperiti,quiunocumIapide, unaeumterra, &:fulphure debe-
tis, cum alumine , calce , halo nitro , &:c. cum vcritate veftra , &: viae
quxfitione.omnibus
diebusquxrere &: nihil mvenire :annonenini
cottidie montes prsc oculis veftris cernitis, ubi lapides habere vel
confeqiii poteritis. Gaudete igitur , inquam , monftrabo vobis lo-
cuminquoinvenietis.
Primus(locus) reperiturin fummitate duo-
rum montium: alter,in quodam monte : tertius , ad viam in ftcrcore
:
quartus,inarboribus,&:
acre,cujusliquor eft Sol &: Luna,Mercurius
Saturnus,&: Jupiter , atque dumtaxat vas unumeft,
unuslabor,unus
finis^ &: unum intermedium..
XXXIX-
Gloria jMundi.
2.61
XXXIX.
MORIENES : Scitote quod res noftra non amplius
coveniat
cum humana natura
,
quam ulla rcs in creatione,idco quod
natum poft putrefadionem,&
tranrmutationem,accreverit:Et ii tibi
non putrefceret , tunc nihil exinde fieri pofTet^omnifquelaboris
magirt:erium,dum primo confuetudo {q,{z in eo non reprsefentat, fru-
ftra eft &nuliius pretii. Sciasitaque,poftquam res omneis videris,&
pubhce cognoveris , tunc tibi adhuc impoflibile ut ad artemhanc
pervenias , donec Sol &Luna conveniant , ^res una iiant tamquam
corpus,quod foli DEOnotum eft.
XL. TABULA SMARAGDINA
,
Verum eft abfque omni
mcndaciOj&; omnium verifTimum eft illud, quod furfum eftjcfl: quo
-
que quod deorfum eft , ad perficienda miracula alicujus rei : &: veluti
res omneis ab uno lapide,ita etiam res omneis natse funt ex communi
aliqua maffa^qua: in fe omnia quatuor elementa compleditur, qux a
Deo creata funt: &: inter illa miracula lapis ifte natus eft de maflh,Pa-
ter ejus Sol , &mater Luna eft, ventus gerit illum in utero fuo,nutrix
illius eft terra. Heic eft Pater totius mundi,potentia ipfius integra: Si
in terram tranfmutatur, tunc terra ab igni feparat f LibtilifTimum a du-
ro idqueIeniter,&:magnoartificio : &; tuncde terralapis incoelum
afcendit, &acceloitcrumin terram defcendit, fuperioremqueinfe-
rioremquepotentiamvirtutemqueafTumit. Quofadto gloriam cla-
ritatemque totius mundi habes:quocirca a te aufugiet omnis egeftas,,
& tenebra^,fuperat enim Mercurium,qui eft fubtilis , &: omnia firma
duraque corpdra penetrat.ita cum mundo comparatum eft,ita Her-
mes ego appellatus fum,habens tres partesPhilofophi(^ totius mundi.
XLI.
LEPRINUSait:Extrahilapidemoportetaduplicinatura,.
antequam
Elixir ex eo conficiatur,hoc eft fixatum in una effentia, &:
ex una itidem
materia, quam Deus ad \6. creavit , &: ablque illa mate-
rianemo
ad
artempervenirepotcft: ambasiftarpartes purificarine-
cellum
habenc,antequam
iterum conj ungantur : 6c fi vulgare corpus
inalterumtranfmutetur,
utpoteiixatum in fugax , exquomsdicina
nt,&:omniaimperfe(5i:acorporahQccondimcntum,potio,veIfaIfana
&:perfedareddic,fiveidfalefiatinmateria,tanquaminfimum,quod
Kk 3 fixatum,,
2.62 Gloria Mmdi
iixacum,5<: rupremum,quod conftans efl:;&: abigni rccedit.Duoifta
ita arde conjungcnda Tunt , ut illa dein nemo feparare queat , nec ab
igni confumi poilint: adeo ut fal potentiam rebus habeat in omnibus,
quicquid etiam illud in univerib mundo li et.
XLII LAMECHjLapis
Philolbphorum,m illo funtprimaelc-
menta,&: ultimi coiores rerum mineralium,calx,anima,fpiritiis,cor-
pus,&: fimui etiam fixatum,Lapis ifte, quo infunt onmia Zibeth dici-
tur,&:naturalis
operacioimperfcdum reliquit.
XLIII.
SOCRATES,Mifteriumreicujuslibet eftvica,hoccft:
aqua,aqua enim folvit corpus in fpiritum,&: d mortuis excitat vivum
aliquemfpiritum.Mi
fili Pradicam meam ne contempferis : brevicer
namque tibi omne revelavi^quod tibi neccflum eft,nec ulla re alia m-
diges.
"XLIV.
ALEXANDER, Minimeneceftum eft,ut bonum,ma-
lorum caufTa^occuItatum manere debeat. Deus enim fuper omnia
regnat,j uxta divinam fuam voluntatem. Notato igitur, quod Sal,cx
lapide , fuam fumat originem ex Mercurio , &: omnibus cicteris eft
prxftancius:&: hoc illud eft,quod quxrimus: omma fiquidcm arcana
noftrainfecompleditur.
Seddehifcefatis.
Rerumperitis infcripto
noftro fatis revelavimus, &: impericis omnino nihil
:
Mercurius enim
lapis noftcr cft
,
qui a ficco &: humido conjundim
temperatur, atque
per temperatij calorem ita copuIatur,adco ut numquam a fe invicem
divelliqueant.H2Ecfufficiant,nam
&:parvaetiamfapiencia fufficit.
XLV.
SENIORprJEcipit,quodexcinereSalfaciundumfict,&:
pcr diverfos
laborcs ,
&:tunc converti in Mercurium Philofopho-
rum
: Noftrumnamque
magifterium ex aqua noftrafic,nccuIIarc
alia indiget.
XLVL
ROSARIUSLapis,
&:nonIapiseft,eftLapisAquiIx,
quo ex quis loquitur,quo de Arrius verba facit,notusqueIapis, cujus
in vencre lapis eft , &: fi movecur ,
vel difToIvicur
,
cunc ipiius aqua
erumpic,
quxinillocoagulacaerat;ica
lapisexcradus fpinciis eftde
indeftrudibili noftro corpore , tenens Mercurium,hoccft,aquam
fiuxibilemincorpore,hoccft,terrafirma,cumretentioncnacurx.Id-.
queapertefatisdidLtmcft.
XLVil,
Qloria MunM. 2.6^
XLVII.
PAMPHILUS, Notato,namSalGemmseeft,qiiodin
iprius ventrc eft,&: una cum aqua fcandit fupra alembicum,& a fe in-
vicem
feparatur, atqueper naturalem calorem iterum conjungitur,
&in unum
redigitur,fitque vere fpiritus,&: corpus
,
quemadmodiim
Rcx Alexander teflatur.
XLVIII. DEMOCRITES
,
Ars noftra a ficca humidaquc rc
conj unla , &: per calorem iterum copulata eft, qui per vaporem, vel
calorem, divifus, &: in humiditatem, tamquam in aquam,commuta-
tus eft
,
qua in aqua lapis nofter invenitur : Vapor enimin fubtiliilima
terram ctiam fubtiliiBmum aerem fecum rapit , 5^ hac ratione etiam
fubtiliiTimis elementis limilis temperatus eft , atque prima materia
appellatur, &:materiafeparatur, utpotein terram, &:aquam,atque
terra oculo tenus ilhc reperitur: Intelligis igitur
,
quod vapor quatuor
elementis limihs temperatus fiet^fubtihfq; &: fugax terra fimul afcen-
dit,&; in feparatione fixatainvenitur , in copulatione vero fixatus ex-
inde ht Mercurius. Nos Philofophi fiquidem fumme celebramus
omnipotentem Crcatorem, quodillum ejufdemquemiracula agno-
verimusjipliusqvfrudum ad vitas noftr^ finem uique perceperimus.
XLIX SIROS: CorpusPhilofophorumcakinatum appellatur
3Pterna aqua, qux coagulatnoftrum Mercurium perpetua cum coa-
gulatione
: &: fi corpus punficatum &: folutum eft , tunc tanta exiftit
eomixrio,vel eojuncflio^quam nullus umquamignis fepararc potent.
L. NOHA
virilleDeiinfuatabukitafcribit:
Miliberi &: hatres
fcitotcquodnullusampliuslapisinmundo
reperiatur, quiplusin fe
virtutishabeat, quam hic lapis:
nemomortaliumin
mundo vetam
arteminvenirc
poteft,finehocIapide.Benediduslit
Deusdecoelo,
quinaturamcreavitinSalCjimmoin
Sale Gemm^e.
LI.
MENALDES
:
E rebus naturahbus
omnibus ignis Philofb-
phix
extrahi
poteft,qui quintapars efrentias nominatur: &: illa natura
&
fpecies
eft,ut in tcrra fiet,& in aqua,& in aere,&: in igni:nulla prx-
terea
cauflam
corruptionis vel cotrariam ahquam qualit^tem habet.
LII
HERMES,infecundofuatabula,ita
fcnbit; Cineremin fe-
cuado
elemcnto
diiTolvite
&: coagulate in lapidem
,
& hoc
fepties
ct;
26^
Gloria Mundu
fiet:
QuemadmodumcnimNaeman
ex Syriarefefepticsin
Jordane
lavabat , hc
exinde tam benc
purgabatiir a lepra fua , tamquam alius
homo
purus,itaquoquein
hacce artenoftraidemfaciundum
ell:,ut-
r-ote
: calcionando
, &folvendo , &
tunc materies colores fuos adfe-
quuntur,eo
altius,&:
altius Item aqux fimul omnia quatuor elemen-
ta
occultata funt ,
&:hoccrtdraco, quicaudam, h.e.fortitudinem
{uam
devorat,terra
dcvorat
aquam (uam.
Llll.
NUNDINUS,
exprefTc ita icribit: triplicem z^i^iQ, ignem,
in
quo opus
Philolbphix
comprehenfum fiet
, nempe : igneum ele-
mentum
:
aquarigneumclementumaeris : &:igneumelementum
terra:
eft. Et certc in his Ars confiftit.
LIV.
ANANIAS,
ScitotevosNatura.'indagatores,
quodignis
animacujuslibetreifietj&Dcusipreigniscft&anima.Siigiturnunc
animain
corporeunitaeft,vel
unietur,tunccorpusabfque ignimori-
turjcxtcranamqueelcmcntanullamomninooperationem habcnt,
excepto
i<^ni
: Itaque
ignis tam fandus vcncrabilifque cft
,
quod Dci
a-tcrnafapicntiafcipfamcum
illoinSS.Trinitatcm fcmpitcrnar glo-
rix
vixerit,pro
quo Deo
scternas
gratcs perfolvimus.
LV.
BONIDUSjln
fontc
natura^ars noftra invenitur,&: nullibi
aliasintcrra,&:lapisnoftcr,
quemcognofcimus,cftignis, &: crcvit
in
i<7ni,nec
tamen
combuftus
cft in igni.
LVl.
ROSlNUS,Duoinduobusoccultatafunt,&:folummodo
lapidcm
noftrum
denotant:in
terra ignis, &:inaquaacrcft, atquc
nonfuntnifiduoextrema,fciIicctextrcmumtcrrx,&:extrcmLiaque:
NamMcrcuriusnoftcrlapiscft ,
quiaficcofimul& humido iimul
temperatur
: aridus
&:
humidus vero eft Mercurius fua innatura,
omncilque
res
adcretioncm
fuam habent a ficco &: humido
COM.
BERNR^RDVS.
LVn.
GEBER,
Invcnirenonpotuimuspcrmancntcm,vcIcon-
ftantem
rcm in igni
,
quam
folam vifcofim
humiditatcm naturalcm,
Gux
eft
radix
omnium
mctallorum.
Advcnerabilem
lapidem
nihil
i
amplius
Ghria Mundi. id^j
ampliusrequiritiirqiiamMercurialcsrubfl:antia,periirtembenepu-
rificata:,penetrantcs,tingentes,in igni pcrfeverantes
,
confiftentes in
acicio-nis, feipfas nonderclinquentesinMonarchiis
, fed feiprasiii
McrcurialifUaeirenciaconfervantes. Hocreseft,qua:rcreinfunda-
mento radicis cum metallis unit , iilorum imperfedam formam con-
fringit , illaque aliam in formam reducit
,
juxta virtutem Elixir
, vel
Medicinas.
LVIII. AROS,NoftraMedicinaexduabusrebus,&
unaefTen-
tia,fada eft De unitate Mercurialis, fixata,&: non fixata,fpiritualis,
corporaIis,frigida,humida,calida,ficca7 &: ab aliis rebus fefc confice-
renonpotiseft,
LIX.
ARNOLDUS,Omnistuaintentio fiet ad coquendam di-
rigendamque Mercurialemfubftantiam
,
juxta dignitatcmdignabi-
tur corpora&c.
LX.
ALPHIDIUS, Tranfmutatonaturam
,
&:invcnies,
quod
quseriSjhocvcrumeft : Namin noftroMagifterioprimum
degroftb
tenerum,hoceft,de corporcfpirjtum:dcin ab humidoficcii,hoceft,
ab
aqua terram:& ita tranfmutamus &:perficimus veram naturam,
a
corporalifpirituaIcm,&:afpirituaIicorporalem,vcIuti di(5i:um,utin-
fimum in fummum,&: fummum in infimum convertatur,hoc
eftjfjpi-
ritus fit corpus,& corpus fit fpiritus.
LXI.BERNHARDUS,Media nihil funt aliud quam
coagulatus
Mcr^rius:&:primamaterianihi!eftahud, quam duplicatus
Mer-
curius.Noftra enim Medicina ex duabus rebus fada eft,fixata,&:
mi-
nus fixata
, {pirituali,&:corporali, frigida &: humida, calida
&:ficca.
ItcmMcrcuriusintriplicialiquovafecoqui debet
, utficcitas
ignis
agentis convertat in vaporofam humiditatem,oiei circumdantis
ma-
teriam
, & ignis non digerit materiam noftram, fed calor ej us altera-
tus in
ficcitatem,idque
verus ignis eft.
LXU.
STEPHANUS,Demetallis:MetalIafuntterrena
corpo-
ra, &: in aqua
generantur:
aqua ex lapide vaporem extrahit, &: ex hu-
miditate terrx
,
per
Solis
operationem, Deus aurum
crefcere &: con-
gregaripermittit;itaterra&:
aquaadmetallicii
corpusuniuntur&:c.
Ll
LXIII.
266 Gloria Mundi,
LXIIL
GUIDO BONATUSdcQ^E.brevkericafcribic, ut
mundifrimum
de quacuor clcmencis,hoc efl:, QE.quic in fc concinet
omnia
quacuor
elemcnca , hoc eft
,
prima Maceria , ubi Deus omncis
rcs crcaviCj
&: adhuc creac, &:h3EcMa{ra,fol.34. confufa eft nacura
uniufcujulque
rei,quicquid eciam illa ficc,nihilominus camen nacura
fic in rcbus omnibus,&:
appellacur Hylcjcujus fupra fada mencio.
LXIV.
ALRIDOSjUniufcujufquerciiquicquid eciaminterra
ficc,vircus , efficacia , &prscftans operacio occulcaca jaccc in fua QE.
fiveilla fiec
calidscfrigidschumidscvel dccx Nacure &Complexio-
nis: &: in Q^E.
uniufcujufque rei poftulac icerum pra^ftanciirimus, 6i
omnium
nobiliiLimus
olfadus, qui cft, auc umquamexcogicari poce-
rit : Ideo enim fununa perfedio necciTaria eft.
LXV.
LONGlNUSlaboremnobisdefcribitita:Daoperam ut
vas tuum
affidue conclufum fiet,&: parem calorem habeat. Ec porro,
Hxcaqua conficitur in ficco cinere , occlufo vafe , &: tam diu coqui-
tur,donec
duo unum fiant: Et fi in horum uno mixta fient, tunc cor-
pus in fpiritum
redadum eft : Dcin hic ignis fortificandus eft
,
donec
fixatuminfixatumcorpusin
fuo calore &: natura rctineat, &:fcias
quod poftea
millies millies tingat.
LXVI.
HERMES ,infecrctis fuis,aic: Scicoce quod lapis nofter
apud ignobile vulgus ingracus fict
,
quem tamen nos Philofophi dili-
;muis:EtfiProccresfcirent,quantum
videlicct auri confici poifit
cum
particula Solis , &: noftri lapidis , tunc lapidem ex territoriis fuis
numquam
avchi paterentur.
Phtlofophigaude^ ^funt
cerpora quandofeluta^
Kam emffUJirum
hoc hirjM conficiturper aquas :
Omnesex
Ufo
de^eBit corpore morbos,
Sivepthumanum.Jivemetalliferum.
Et per
noftram
artcm uno in menfe abfolvimus
,
quod natura
ctiam mille annorum
fpacio perficere nequit: apurificationeenim
partes
conjungimus,tunc
pcrpetuo conjunclaj manent, &: nunquam
feparari polfiant.
LXVIL
NEROjScitotc Mercuriumnoftrum
cfTcriccum
&:hu-
oiidunv
Gloria Mundu
^^
miJum,&
cum Solc ac Luna conjundum
: Ec hoc eft,5ol,&: Luna,in
natura efl: McLxurius frigidus &: humidus,
fulphur calidum &fic-
cum,atqueambo,unainre,in natura propagatic funt.
SE^IIVR NVNC VERA EXPLICJIIO
qmrmdam^fupra
commcmoratorum,dt&orum
PhilcfophicO'
rtim^dcverbpsyadverbayadomma
pm&a
^
arti-
culos ijlarnmopinmmm,
QlIomeIius,benevole Ledor, intelligerepoffis,
cjuid,
&:quo
Philofophi ,
obfcuris
,
&c allegoncis
fuisfententiis,
refpexerinc,
qui omneisfupradidiPhiiofophi
veriPhilofophifuerun^&hancar-
rem &r
fciverunt&: ufurparunc
:
quorum
IicetmuIcoplupc1s,ab
Ada-
mi temporibus, fuerinc
,
nihilominus camen nonomneis
ad manus
meas pervenerimc:Fieri infuper nequicuc heic fingulos
perftrinf^am,
&:fuflicic,quodarcis vericas &:fundamencumin
didis iftis
doccacur
acqueexplicecur
,
quorum
minimuseciameflecfufficiens.
Quod
autem cam mulcos ordine produxerim, id, cui emolumenci
cauflafa-
dum eft, uc co do(5tius informareris,eo fecurius laborares,
&: uc a ja-
dura pecuniiCjinucihbufque fumpcibus, cibifedulo
caveres.
Quo-
circa,ex Chriftiana charicaccveramhanc
PhiIofophiam,meopro
in-
telledu
,
&:quantum DEUS mihi conceffic,
declaravi
&: explicui,
&: rogo quemlibec arcis pericum
,
qui illam
, veluci ego , laboravic,
ut
me
,
ficubi forfican fcribendo verbis erraverim,
non
concemnerc,fed
crraca corrigere velic
,
idque cx fideli corde,
quemadmodum
&: a me
fa6lum,&:
ncminem cemere feducac, falJacque , uc Dci nomen
glori-
ficecui,
& proximi ucihtas promoveacur:
Scnfum
, &: opinionem
meam vero
mihinon immucabis, fcioenim quid fcripferim
, &: quod
divina fueric
veritas.
EXPLICATIO
DlCll^DJMl
POftquam
D E II S
omnipocens primum
noftrum
parencem
Adamum
creaflcc,
& in Paradifum collocaflcc,
tunc inibi ipfi
Ll X
duas
II
26S
GlorUMmdi.
diias res
prxmonftravit , utpotc terram , &: aquam. Terra fixata,
bc
confl:ans,aqua
fugax &: inconftans eft. In duobus iftis omnis ge-
neris res
,
quasDeuscreavit,occultat2erunt,utpote:inaquahahitat
aer,&: in tcrra,per
creationem &: ordinationem Dei , ut in terra habi-
tantes
lapides,
ignis : &: ex quatuoriftis elementis omneisresexo-
riuntur m ccelo , atque terra, per creationem, &: ordinationem Dei,
utpote:interrahabitantignis,lapides,sEra,SaI,Mercurius, &:omnis
generis
metalla : In aqua,&: in aere omnis generis viva,viribilia,&: res
eftentiales
, videlicet ; animalia, aves, pifces, caro, fanguis^ofta, ligna,
arboresjflores,
folia, &: id genus alia ; atque fmgulis iftis rebus DEUS
unicuique,
virtutem, efficaciam,operationennqueruam adtribuit,
quodque
omneis
Adaraorubjeda: eflent, ipfum iifdem Dominum
pra:poruit,,wt
rebus illis omnibus , ad corpons fui fuftentationem at-
que fanitatcm,
uteretur. Rebus in iftis expreflfe videre cft, quomo-
donimirum
fingulx cum humana natura convcniant, dum homo
rerum
potentiam
,
per coadioncm cibi , in fe fumit
,
quas cum horai-
nis natura
uniuntur, &: convenire quafi necefllim habent :
ex quibus
beneintelli^^is
quodrerumomnium agnitio inhominibusoccultata
fiet,
juxta fapientiam,
intelledum, &:rationem. Ut hoc itafiet,
tuncobfervaquomodofcriptumfit
in Genefl cap.i.
In primo
mundi anno, die fexto, qui erat XV. dies Martii
,
DEUS
creavicprimum
hominem Adamum, degenererubreterrx,inagro
propeDamafcum,
virumftaturaelcganti, juxta Deiimaginem : &:
cum
creatus
eflTet , tunc nudus ftabat coram Domino, elevatifqj ma-
nibuseigratiasagebatjinquiens:
oDomine manus tuxmeeflSnxe-
runt:itaqueeftomcimemorimpofterum,
quod me formaveris , &:
me
veftieris
cumcarne , &: cum oflibus corroboraiis :
Conccdemihi.
vitam
&:
mifericordiam.
Hifce flc didis DEUS Adamum magna dotavit fapientia , ut, flnc
omnibus
magiftris , ex fola eflRcacia originalis
j
uftitiac, perfede norit,
atque fciverit fcptem artes liberales, cognitionem omnium
anima-
lium,
herbarum,
lapidum
metallorum , mineraliumque.
Et,
quod
adliuc
magis cft, clarum
intelledum habuit dc SS.
Trinitate ,
&:
Chrifti
GloriaMundL 2.6^
Chrifl:i
adventu in carne. Et Adamiis erat Dominiis , Rex, &: Im-
perator
omniiim aliarum creaturarum
,
quse
,
per Angelum, juflii di-
vino ,
adeumadducebantur, utcuilibetnomen fimm imponeret,
juxta
voluntatem fui Creatoris. Ita omneis creaturae Adamum Do-
minum fuum agnofcebant, uthomini proprietas&: virtus rcfiuii
o-
mnium revelarctur. Cumigitur primus noftcr pater Adamfapien-
tiam , una cum rerumomniumcognitioneacceperit, iccirco exade
naturam , illius originemjfinemque obfervavit , cumprimis vero Dei
vcrbum(dumDominusadillumdiceret:quode rumptuses,inillud
reverteris){"cduloperpendit:inrpexit infuperdivifionem^&deftru-
ftionem,Generationem &: corruptionem omnium rerum,quo ex vi-
dchcet illae originem finemque fuumfortiantur : utpote ex ficco &:
humido ortum fuum habent , & in ficcum humidumque illas iterum
tranfmutari oportet ; atque rcs iftas, illefAdamus)penes fefe omncis
probe cognovit,pra^{ertim materiamjquas prima dicicfr. Qiu enim
novit
quomodo resomneis iterumin primam fuam materiam tranf-
mutentur , is interrogatione amplius non indiget : nam moxab initio
talis rerum omnium materia fuit , dum Deus coelum &: terram crea-
ret,tamquamexficco&:humido,Etexifl:iufmodimatcriebusfit res
una,quie antea non exflitit, nimirum nova terra, ignis, aqua,aer, Sol,
Luna,Stelia?,omneisfimuI nova^.
Et quemadmodumab initioresomneis novas creat^ fimt^itaquo-
que cum artenoftra eomparatum eft,qu2efefeita omniin forma,mo-
do,&:fpecie,ordinat, &:haudfeciis Nullumigitur omninomirum
cft,quod Deus omnipotens Adamo interdixeht,ne videlicec res pro-
hibitas,qu2einduobus,ficco,&:humido,adfervabantur,pr(^omnibus
fuis filiis
occultarec: nihilominus tamen illud Adamus filio fuo Seth,
permifTu
tame divino,reveIavit. Abel vero artcm exprofunda, quam
Deusipfieonceflerat,fapientia&:intelledudidicit,pernatura^expe-
rientiam,cognovit,eamdemquefagina?tabulxinfcripfit.SimiIiter&:
idemille
AbelScripturam
omnium primusinvenic,&: excogitavit:
novit quoque futuris in temporibus mundiyperdiluvium, inceritum,
'qu^ omnia ligneis
tabulis infcripfit, &: lapidese columnae inclufir,,
LI
5
quae:
2yo
GloriaMuniu
Qx\x
longo
poft tempore
a
populi Ifiaelitici liberis
,
a diluvio,
invcnca
fuic-
lcaquearsillaabinitiomundi,
adhodiernum ufque diem,oc-
cukata
fiiit , atque etiam , ad mundi finem ufque occultata
mancbit,
nec
ita
communis
fiet.
Quocircafinguli, hocdidum, ejufdcmquc
explic*ationemprobeobfervent,
cumprimis vero divinum verbum,
quod
Deus cum Adamo
loquutus eft (edulo perpendant &: tunc to-
tum
nobilis
artis iftius
myfterium iifdem revelabjtur.
Omnis enim
artis
noftrx
occultatio in
hifce
manifeftatur,
EXPLICJIIO
DICTI
^BELIS.
Dldum
hocce
fermc feipfum explicat
,
quodque etiam fufticien-
terinDEIverbis,
&: Adami fententia, declaratum
eft. Pro
meotamenjudicio
&c fcientiaad illuditare/pondeo,quodhomoin
fcomneis
vireshabeat
illarum rerum, quemadmodum
ejusreifcn-
tentia
illa
teftjs
eft , dum homo pro parvo mundo ieftuniatur
, atque
etiam
omnino
cum
mundo
comparatur
,
ofta enim ilJius iiib cure la-
tentia
faxofis
cum
montibus
comparantur
:
cumillis namque
corpus
corroboratum
eft , non fecus ac terra lapidibus
,
&: caro pro tcrra x-
ftumatur,
atqueveniemagnxpromagnisfluentis, parvieveropro
exieuis
fluviis ,
qui in
magnos fcfe exonerant Vefica mare eft
, in
qua
tam
magni,
quam exigui etiam fluvii, pariter congregantur:
Crinis,
herbis
crefccntibus :
Ungucs in manibus &C pedibus,&:
quod
tam
in:
quam
extrinfecus
in homine deprehenditur
,
omnia juxra
fuam
Ibeciem ,
cum
mundo
comparancur. Intiinfecum
hominis
quoquCjUtpote
:
Cor.pulm(),)Ccur, &: id genus alia montium
metal-
hsfuntlimilia:
Hi
verocrmesradices
funt, qua:fuas radicesinacre,
&:
caput in
terra
,
tamquam
in carne
,
habent, in qua fuas vires &: ad-
cretionem
Ibrtiuntur
:
quemadmodum etiam Philofophi inquiunt,
quod
radix
fuorum
mineralium in aere
,
&: eorumdcm caput in tcrra
{let.lUud
iiquidem ,
quod per deftillationem afcendit,fugax eft:in eo
pedes
fuos
habet
in aerc,
quodque fubtus in fundo hxret fixatum, &:
caput
ilHus in
terra
eft ; Pedes
enini caput geftant
,
&: caput pedes re-
2it.
Qupcirpaunum
abfque
altero eire nequic, (i alias operationcm
^
'
fuam
Gloria JMundu 271
fuamhaberedebeat. ' Itaquehomoinverraaliquacumarborecom-
paratur : radices fuas enim,crines videhcet,in aere habet,rehqua? ve-
ro arbores crines,hoc eft,radices fuas in terra habent.
Simih quoque modo cumlapidenoftrocomparatumeft:capro-
pteretiamPhilofophibeneaffirmarepofTunt
,
quodcaput fuum in
terra,&: radicem in aere habcant. Simile itidem ab Euripis petere po-
teris :aqua{iquidem,quae ftridensliuit radixfuorumminerahum,^?*:
aquas hquor caput , atque in terra eft. Quse fimilitudo duphcem m"
tclledum habet : primo, ubi materia lapidis noftri invenitur : Secun-
do, feparationem &:iteratam conjundionem
lapidis fubintelligen-
ctam porrigit.Si enim lapis nofter in alembico
furfum ^tiQ elevavcrit,
tunc radicem fuam in aere habet,qui,fi ad virtutcm radicemq; fuam
redire voluerit , itcrum in terram fuam reduci neccflum, &; tunc ca-
put fuum in tcrra,perfed:amque potentiam habet. Et hocmodo, re-
fpedu didorum iftorum
,
proparvo mundo a:ftumari, &merito pro
codem haberi poterit : Quod enim ille mons montium,quo ex ass no-
ftrumdcfumimus, appelletur,
illuditaintelligendumeft, poftquam
labornofterproparvo mundocenfeatur,
dummodonondegcnerer,
&veluti mundus creatus eft. Illud namqueprima eft materia,{ive re-
rum omnium origo
,
qua de res nova? (ingula^ prasparantur. Sciro
cnimquodprimafietmateria, dum aliquidubique
interramdefol-
fam{iet,idputrefcit, quemadmodum
cibusinhomine
coquitur,
&
in putrefadione grofTum a fubtili k(c feparat , tamquam fcetor a pu-
ro,&: purHmprimaeftmateria,quod
perputredinemfeparatumeft.
Si hxc intelligis
,
tunc veram%tem
habes. Illas tamen res aiTiduo
tc
pencscuftodito,
nccmargaritamporcisprojicito;
arsenim illaare-
rum
impcritis habetur pro ludibrio.-illius
periti vcro illam non im.-
merito
magnifaciunt atque vencrantur.
2)/C7/
SETH.
AT>AMI ilLIl
Explicatio.
PHilofophus Sethinquit
: Qiiantum aceti coquitur
, &in cinercs
immutatur:
Quotantum
dcftillata? xqnx
fubintelligit, quam
nos/permaappellamus>fiilla,perdiuturnamco(aionem,
in corpus
conver-
2.y2
Glorta Mmdu
convertatiinquodillecineresvocarjCantumnigredinisccorporecx-
trahit,
quod tam diu
hves.donecalbelcat
:
abftrattaricuidcm
aqua,
mediantc
cotinua
codionCjin corpus leie tran{miitat,&: omnis gene-
risin
labore
elevantur,
quxfoetorcm nigredinemqueaterrapro-
pcUunt.
Scias
autcmterranificlletj
tunc ipirituscoagulari
ncuti-
quam
poflct,nullum
enim
aliud habet receptacuhmi.in quc f c(c con-
tinere
pofTct,
qucmadmodum
etiam in re nulla alia coagulai
i
,
quam
inpropriofuofpiritucoagulari&obligari
poteft, Qiiociica fpiritus
propriumfuum
corpuspurificat,quemadmodum Scthrhilolbphus
flit,&:
corpusfacitcandidum.Porro
vereaicidemille
Philofophus:
Si
illudbenecoquatis
, &:
nigrcdinefuaprivetis, tunc inlapidem con-
vertitur,
quialbuslapidisnummus
appellatur. Quo innuere vulc
PhiloIbphus,quodilludbene,decore,tarde,nequenimiumcalidc
coquendumfiet,&:
tunc/ucceffutcmporis, commutatur in corpus,
quodin
igni
conftans
permanet, &: lapis nuncupatur ;
Conflans
enim
utidid:umeft,
albumquecolorem,&:candidiftimumquidem,
fortitur,nummufq;
appellatur : Cujuscaufrahxceft.Qui nummum
habet,
pro
quo
quis cerevifiam panemque fibi comparare poteft,
is
,
quicquid
defiderat,
pro ifto pretio confequitur, utpote fanitatem,
fapientiam,longa^vam
vitam,Solem,Lunam,
gemmas, Uniones &:c.
Itaque
haud
immerito
nummusnominatur, &:0mnja,quxproaliis
nummis,adeoque
totius mundi divjtiis , comparari nequcunc, ea, in-
quam,omnia,hoccepronummoadquiruntur.
Nuncupaturquo-
que
nummus
ideo
,quod ab ipfis Philofophis cudatur:fua enim figna,
vel
imagines
, eidem
ipfi impreflcruntil^on fecus ac Reges &: Princi-
pcsmonetasfuasfignaricuranc.
IccircoeciamNUMMUS PHI-
LOSOPHORUM
vocatur,
propriaenimipfbrumeftpecunia, &:
propria,ab
ipfis
cufa,moneta.
PrxtereadumPhilofophusait:
Coquice tamdiu lapidem doncc
conf
rin<^at,&:
folvitc
illum in
aqua Luna: bene temperata.lllo innuit:
Lapidcm
in fcipfo
tam diu
coquendum efte, doncc in aquamconver-
tatur,hoc
cft,folvatur.
Id quod per feipfum fit
:
Corpus namque vo-
caturLuna,quamprimuminaquamcommutatumfiet,&:abftra(aus
ipiritus
(j(oria Mundi. zy^
rpititii5,tamquaradeftiIlataaqua,Sol appellatur:
Elcmentum
acris
iiquidcmillicoccultatumefl:, fcd corpus in propriafua aqua con-
fringi oportet , utpote in ki^^o difTolui. Ethoc efl in aqua Luna:^
&;c. quse bene temperatafiet,lioceft , naturalis aliquis calor in feipfo
laborat,&:inaquam transmutatun&tunccorpusfoluifti,
duasquc
aquashabes,dellillatumvidelicet fpiritum,&:foIutum
corpus.Duac
iftxaquxlenilentaquecodioneconjungunturatque
uniuntur:ut-
pote deftillatus fpiritus in coagulatione fit corpus in folutione fic
5^irirus,fixatum fit fugax,&: fugax fit fixatum,in folutione
U coagu-
latione , atque in candidiirmium colorem
convertitur
,
quem ru-
brumfequitur.QuofignificarevuItPhilofophus
: AlbumSirubruni
una in aqua eIaboratur:& fi album pra?paratum eft , tunc in rubrum
commutatunrubrumnamqnefubalbooccultatum
eft,rubrumque
albumfequitur,nonfecusacalbum nigrumfequitur,
in quototaars
confiftit. Hifcetamdem concluditPhilofophus,&:ait:
Hsecarsfo-
lummodofitcumfummo aceto, apoteftatedivina, &: operis perfc-
^ionetjnnuens arcem dumtaxac una ex re elaborari
,
quse cum acer-
rimo aceto comparacur,per rorem Philofophise colligicur, &: pr*epa-
racurjquodacecumjperdivinam graciam, operisque perfedionem,
infticutum eft, utpote per prseparationem ex accto
commutatur
in
fumrnum bonum,coeli,atqucterr5e,quod
bonum etiam ab univerfo
terrarumorbc
,
ejufdemque omnibusRegibus
&:Principibusnum-
quam perfolui poterit.
EXPLICATIO
"DICTI
ISINDRI.
PRoh
Deum immortalem, quam mirabili modo Philofophi hanc
remocculcarunc:adeoutmultoefretmeIius,quodafcribendoo-
mninoceflaviflent:
Multosenimidadextremam
inopiam
redegit,
nec paucos etiam adhuc cottidiein fummam paupertatem
pr^cipi-
tat pra-fertim omneis eos,qui
imprudenter,& fine ullo intelledu,la-
borant,nec vcl
initium,medium,neque
finem , immoncquidempo-
Mm
ftcrio-
274-
GlonaMundu
flcnorem,vcl antcnorem partem rcrum iftarum norunt.
Verum
Philofophivercrcclequefcribunt. Qiiisinud autem intcUigat five
comprehcndat
,
qui rcrum iftarum tundamcntum ignoraf.
ncmo
mortalium cquidemjCtiamfi cfTcs Do6tor Dodorura , &: Lux
Mun-
di,nihilominus tamen hcic omnino ccecus ciret. Idcirco /cripfcrunt,
idquodtantumcftjacrinonfcripfifTcnt. Poftcris enim fuis tantum
bonum voverunt,ac finuil ctiam mviderunt : quemadmodum videre
poterisinarcanisifl:isipforumfcntentiis,cumprimisveroIfindri,dum
inquit:PIane magnus efl acrjCO quod acr rem corrigatji tenuis , vel
craHiis^calidus^aut fngidus fiat. Quoinnuit Philofophus : Dumid
Gumaquaafcendit, tuncaercalidus efl , uamignis aer geftant no-
ftrumlapidemvckitioccultusignismeo occultatus
,& aqua, quas
de tcrra .ifcendit,illa in afcenfionc fua aer,& tenuis fada efl,&:,in dc-
fccnfionc fua,in aquam fcfe dcmittit , &: ignis illic habitat , atque fi in
vitrum detur,tunc terra corrigitur,igncm cnimfccum in tcrramab-
ducit:ignis fiquidcm anima,&: Lunafpiritus clLItaque aer ingens efl,
aquamenim hc ignem fecum transfportat ,omnibusqtre rcbus con-
fcrt.&tuminfc ipfb frigefcit : Res enim aquam ab aerc dcfumpfc-
runt. Aer ille tunc cralfus fit,quando cum igni ad corpus transmu--
catur,&:itaaerremin{LiacrafIitie corrigit: Lapidcm enim noflrum
tam cgcrit,quam ingcrit,& tam mafcenfione
,
quam defccnfionc fua
illumcorrigit.Pariitidcmmodoacromncishujusmundircscrcfcen-
ccs,five vegctabilcs corrigit,exinde cibum fuum porrigit , aquam
, &:
igncmfiquidcm ipfis confert, a quibus fuftentantur
,
quemadmo-
dum oculatus tcflis ipfc cs ,quod nubcs portet , &in rorem pluviam-
quc reducat,quo in rorc,vcI pluvia ignis occultatus eft.quem e terra,
ii
lplendoreSolis,inafccnfionefua,concepit,omnibusrcbuscibilo-
co confert. Et quamvis Solis &: Lunx fplendores pra:ter modum
fubciles,agiles,&:
incomprehcnfibiles ficnt : nihilominus tamen no-
ftriSolis &: Lunx fplcndores multo ccleriores fubtilioresque funt,
ouam rcs vegetabiles in adcrctione {lia in fe fumpferunt : Terra cnim
Solis &: Lun^ fplcndores concoquicresque vegetabiles fubtiliffime
fufleutant:&Solis6i Lunae fpleudotes omncis,
qu^etiamnumvi-
Yunt^
Glorla Mundu
27
j
vunt ,
creaturas alimentanc ; pcr codionem /plcndorem fuiim
concipiunr ,
aquovitam fiiam confequuntur. Quamobrcm acr
admodum
magnus cft, magna cnim,per omni^otentis Deigrari-
amoperaoperatur.
Dum,porro,PhiIorophus ait:Siaer crafTus fit, utpote fi Sol aber-
ret,vel immutecur,^: craflities fit,dum fcfe extollit : Eo fignificat ; Si
deftilIataaqua,qua:pro Sole,vel proigni,fumitur
, adcorpus in vi-
trumdatumfiet,atqueunumin corpus trasmutetur: tunc Sollabi-
turj&interramfefe demittit:Quofadoaercrafl'usfit,namcum ter-
raconjundus cft&liSoliterumexaltetur, tunc acr fit tenuis , hoc
cft,dumaquapcr alcmbicum e cerra excrahicur, cuncfimul ignis iur-
fum
ccndic,hoc eft, Sol exalcatur,^ tunc acr tcnuis. Cumquc, por-
ro,ait:
Illudquoquccalidum &:frigidum, &cra(Iicics,5^ ccnuicas,
{ivcmollicicseft,eoipfb innuic Philofbphus ; Sol cahdus, Lunafri-
gida eftiTerra namquc pro Luna a:ftamacur,fi foluca ficc, &: aqua,iii
qua ignis,pro Sole efbacquc duo ifta uniri,& conjungi oporcec , adeo
uc
amplius leparari nequeanc. E c fi hoc modo unica^ funcillico cum
etiam elcmentaomnibus in metallisuniuntur,quibusinjiciuntur,in
pcrfedam puricatcm , &:fanitatem
,
tammetallica, quam carnalia
Iquoque
corpora. Dum tamdem Philofophus concludit, & ait,
quod craflities,& tenuitas,SEftatcmhycmemque
denotcnt,cofigni-
ncatPhilofophus,qu0d arsnoftrain crafTitic,
&:tcnuitatcconfiftac.
Duoifta tcmperato aliquo calorc conjungi oportct,non tamcn nimis
calide,neque ctiam nimis frigidc,ne natura comburatur,hoc eft , hy-
ems,&:fleftas:&: quandoifta duo convcniunt, tunc temperatus calor
exinde
exiftit,tamquam in naturali aliquo balneo : &: tcmperati i^i-
usmodi
calores Solem &: Lunam confcrunt: Qiiocirca Ifindrusno-
fter hanc
propofuit parabolam,qu2e,pcr divinam gratiam, rcdc a me
cxplicataeft,{in
modomentem mcamprudencer obfcrvav^ris.
Mm 2
EX-
2/^
GloriaMundi,
EXPLICATIO THCIl ANAXAGORyE.
DEusabinitio
rcrum omnium eft. Id verum, Deus namquc
lumcneftj tamquam ignis: Idcirco Deus inEftentia fuacum
igni comparatur : Ignis cnim principium eft omnium vegetabilium
vilibiliumque rerum. Idcm fcfe res cum noftra arte habent : Prin-
cipium cnim ignis eft:calor impellit natiiram ut operari incipiat, &:in
operationc ifta manifeftant (do. Corpus, SpirituSi&: Anima , hoc eft,
tamquam tcrra &: aqua: utpote terra eft corpus , olcum eft anima , a-
quacftfpintuSjidque fitpcrlenitatem,6c bonitatem divinam,abfque
illa fiquidcm Naturaomnino nihil perficere nequit,qumadmo-
dumPhilofophus ipfeait:Deilenitasregit res omncis:
&: fub terrai;
crafTitiejpoft creationcm, revelant fefe lcnitas &:intcgritas,fub terras
craflitie:Ubiinnuit Philofophus:Siterraab aqua(fub
inchoatione,
quar pro creatione appellatur)fcparata, atqucinoleum&aquamin
feipfafoluta eft,tunc oleum eft integritas,&: aqua lenitas: aqua enim
oleo,&:
eorpori animam largitur, &: nihil amplius aftlimit
,
quam ei a
ccelo,hoc
eft,abaquaimpertitur, &;aquafuboleo, oleumque fub
tcrra
manifeftata funt. Ignis enim fubtilis
,
fubtilibus cum aquis,
de terra
furfumafcendit,&: in terraoccultatus eft,oleum vero a terra
fublaborenon
elcvatur,ledfblummodoignis,aqua&aer, una cum
oleo,&:
terra,per
proprium fuum fpiritum purificantur: Quocircao-
leum in
corporc cit integritas,&: Spiritus lcnitas, corpusque coangu-
ftatur
Et quamvis fpiritus prima in operatione a corpore defcen-
dat,(corporinamquevitamreftituit5quamvis
oleum liyncerum fi-
ct,&:femperpenes
corpusrcmaneat)nihilomiinus tamenipli auxilio
efteno
poteftfine
fpiritu,{ed corpus,uti di(5lu,patiturvim, &:angu-
ftias;vinamqilblvitur&:purificatur.EtdumPhilofophusait,fubter-
r2ecraflitie,quamvislenitas
non cernatur, nifi in corpore, innuitj
Terrascrafliticsintenuemmateriam,
utpote in aquam, &: oleum,
transmutatur
X
^ tunclenitasin coipore cernitur. Corpus enim
tameftlenefivemollcjucetiamin
aquam, autolcum convcrtatur,
quamvisanteaomniaoficcum
erat. Idcirco in terra oleum
con-
fpici-
^loria Mmdi. lyj
fpicitur,quod eft pinguedo,vivum>vita vero aqu^e cfl:, Iioc cft, \gv\\s
aer,&:aqua, utpote triaelmcnta, conjundim. Separato igitur
nunc non amplius,qua folam aqua
,
quae corpori potanda porrigitur,
tunc in vitam lliam reftituitur. Et quamvis tria ifta clementa e ter-
ra afccnderintjnihilominus tamenvirtus penes corpus remanet , ve-
lutivides,dum,perfolutionem,in oleum & aquam transmutatum
cftjSed oleum abfque fpiritu operari nequit, ne quidem fpiritus ipfe,
{ineoleo,&corpore,frudusproferre potis eft: itaque conjungiilla
oportet , & tunc omneis lenitas & integritas in corpore cernitur,
quandoinalbum,&: rubrum transmutatur.
T>ECLARATIO SENTENTI^
Pjthagor^^
PHilofopusinterrogatjquidfictid.quodtangatur , & tamennon
videatur. Eofignificarc vult Philofophus
: Una res eft artis
noftr2e,qu2e ex arte noftra prxparatur:&: res una eft,quce tangitur,&
noncernitur. Iditaintclligendum eft,palpatur , fednon confpici-
rjr,necoperatioejus notaeft: Quiautem illudnovit,&:tamenope-
rationem ejusignoratjisnumquam ad artem perveiiit. Non enim
in univerfo mundo res amplius eft, quam una
,
qua ex ars conficitur,
&elaboratur. Etresiftaex caliginofbquodam loco proficifcitur,
ubinumquamcernitur,necoperationes,&: virtutes ejus a nemine
agnofcuntur,quam a folis artis hujus fapientibus. Similiter, &: in i-
pfamateriamagnummyfteriumoccultatumeft,utpote aer,&: ignis,.
hoc
eft,Sol,Luna. &: Stella^:id in ea occultatum eft,&: tamen eft invi-
fibile,vcluti
Philofophus inquit : Quod non cernitur , ncc cognofci-
iur,{olum
cbelum
eft. Quod autem tangitur , &: non confpicitur,
terra eft.
Quo innuit Philofophus. Terra eft crailities , vel corpus,
quac in materice
fundorepcritur, quodque in materiafefe accumula-
vit,
idpalpari,&:cognofci
poteft. Et dum philofophus porro ait:
Qiiod inter coelum
terramque fiet
,
quod non cognofcatur, hoc eft,
in mundo.
Eo fignificac Philofophus : Mateha noftri
lapidis in
Mm ;
nmndo
2yB Gloria Mundi.
tniindoreperitut*,utpoteinparvo mundo, &nonin Sylvcflribus Sa-
xolis
montibus,vel in terra,lcd intcr ca"]um terramqiie,in aere
j
tam-
quaminminorimundo. Dumquculteriusait : Ineo infunt lcn-
lus,&:
intcgritas,utpote : Olhdus , Guftus , Auditus > Taclus. Eo
innuercvultPiiilofbphusJIn hominihuseftintegritas, utpote inte-
gra anima,&:
fenfusrHomo enim tria ifta cognofcere, tangcre , fenti-
re,&.intclligerepoteft.
Eoipfb quoquenobisdat indicium, ubivi-
dclicet lapis nofter reperiatur,utpotc:per vifum^auditum
,
olfa^lum,
CTuftum,& talum. Pcr vifum, dum matcria lapidis crafla, tcnuis,(S<::
clara cft ,
atque ordinario modo agcre potcft
,
utque fciatis,
|
quando
niger,albus,&:ruberfiet,vclerit, &:c. Perolfadummaluso-
dorcognofciturprxbono, utpote quandoafoetore fuo feparatum,
&:inclanlHmam
puriflimamque fpeciem transmutata cft. Pcr gu-
ftum,quando
ab accrbitatc &; amaritudine fua ad nobilem fuavem-
i
quc
guftum
pcrvenit. Per ta6tum,an Lapis durus,moll]s,maturus,
aut
grofTus^vcl fubtilis fiet:id quod in hac arte fieri , &: fcnfus , atque i
intellcdusadhiberioportet,utunum,pra:altero,cognofcatur,vide- I
licetterra,&:aqua,nigrum,album,
&:rubrum, utpote dcftillando,
putrefaciendo,folvendjO>coagulando,imbibendo
, f ermcntando , &:
tinecndo*
Et hac ratione per fcnfus fempcr unam pras alrcro ,
cogno-
fcitur.
Nofter enim fcnfus,a fcnfibus fuam habet originem, &: qui-
hbet labor intra dies quadraginta fex perficitur.
BH0DJ110
DICIl ^RISIEI.
SUmite
corpus:quod
moftravi vobis,illudquein tcnuia folia redi-
critc:Innuens.fummastcrram,quxmatcrieinoftra^ fundoadhse-
rit,&:ficcafai:acft,quxnuncfcfe
rcpra?fcntat , &: tamen^antea non-
dum
confpccta , nequc cognita fuit:Sed nunc cft aqua &: terra. Id
monftrare eft. Tcrra namque manifcftata, atqueduasin partes,
terram &aquam videhcet , divifa eft. Terra ifta f umatur , vitro in-
cludatur,&:
balneocalidoimponatur,utincalore ifto,vel codione,
fcipfa f^lvat,in (cipfa,in aqua:IdaPhilofopho,in teauia folia
redigere,
appel-
Gloria Mundi 2.yp
appeJlatur. Corpiis enim,quod ita falum cfl , Philofephi Lapidem
PhilofophorumappellantjUtpote
Lapis foHorumj.quo dePhilofo-
phusloquutuseft. Addede aquanoftramarina, &: dcin , Hxceft:
aqua vit^. Eo fignificat Philofophus: Si terra in aquam (bluta eft,tunc
ci aqua noftra marina potandaporrigenda eft, ut cum illa [zio, mifcc-
at; aquaenim antea deilladeftillataeft : ha:c aqua vitx eft, nam
anima &: fpiritus corporis,in illa occultatafunt , aqua noftri maris
nuncupatur, &:nomen fuum a natura fortita cft, nam ex invifibilt
occuItomari:Philofophorum, tamquam exmari parvi mundi, de-
fumptum eft:Labor namque nofter heic parvus raundus nominatur,
itaqucnoftrimaris aquaeft^Etfthxcaqua corpori addatur, &:cum
iIlacoquatur,purificetur,teratur,imbibatur&:c tunccorpusperdiu-
turnamco6bionempurificatur,atque ex nigerrimo foetidiflimo co-
lorcjin candidiffu-num benevplentifllmumque coloreratransmuta-
tur,aquaverocorporiiftiaddita, omnis iftain fermentum coagula-
,tur,cumcorpore conjungitur, &:in conftantem Lapidem Philofo-
phorumrefertur:illo nunc utere ad honorem Dci, utilitatemque
proximi.
EXPOSniO DlCll P/iRMEMlDlS.
SCitote,odiofi
malivolique Philofophide mukis aquis loquuii
funt,demultisitidcm mctallis, lapidibus &c.Lique ideo, quod
vos decipere conarentur. lllo vult Philofophus, Quod nobis illa i-
deooccuItaverint,neilIa omnia omnibus manifeftarentur homini-
bus.
Nam qui ita , & fecudum hteram' iftam , laborare volucrinty
(quamvisPhilolbphire6levereque fcripferint) feipfbsilli decipient,
eo,quod
laborare vol unt, &: tamen fundamento vel f cicntia arns de-
ftituti funt:&
culpa Philofophorum non eft , fed propria laborantiii
ignorarttia.Philofophi
enimfcripferunt delapidibus,&: funtLapides,
&:quidemmontibusnoftrisetfofn. Scribuntinidemetallis, tunc
metalla funt aqu*e,fed ex noftro sere Hquefada. Scribunt de aquis,tiac
ilint
aqu^jfed
exnoftro fonte 6^ mari hauftx. Scribunt de
fdphure,
tunc
2So (^loriaMmdi,
tuncrLilphuralbam,velrubrum oft, fedex nodro aere
rcparamm.
Scribunc de Sale, tunc etiam eft: Saljfed ex nollris falinis ablatum. II-
ludnamquenoftcrSoleft,non:raxrugo,halonitrum,Alkailnoftrum
Auripigmentum,
Arfenicum,vcnenum noilrum^medicina
non:ra,&:
id
genusfimilia.
Licet ctiam omneis totius terrarum orbis rcs no-
niinarent,nihilominus
tamcn eft noftrarcs, &:quotquot etiam illi
nominaimpertiant,tamen
faltimresunicaeft. Quocirca Philofo-
phi rede
fcribuntfed ij,qui quxrunt,& tamcn non inveniunt , intel-
lio-ereidncqueunt:operationem
quoque illius rei ignorant:eapro-
pter
dicunt
PhilofophitRclinquitc Solem,Lunam,Vencrcm,prono-
ftro
aerc:
Eo dicat Philofophus: In omnibus mctallis, & tcrrcnis rc-
busnondumtaxat
noftro cft in icre: &: du m Philofophus
c6cludir,&:
inquit:
Omnis labor cft naturse,^: tamcn fit natura.Hoc qui benc in-
tclli^it,is
beatus eft artifcx,&: Deo grates dcbitas pcrfolvat.
EXPLICJTIO DICII Ll^CJE.
ACcipeaquam
vivam de Luna : quo fignificat Philofophus a-
quam
vivam.lllain duaspartesdiftribuitur. Primum namque
aqua
dcftillata
pro Luna ^ftumaturl Sol enim , tamquam ignis , in ea
occultatus
cft,&: eft pater rcrum omnium: Idcirco cum viro compa-
ratur
,idque
idco,quod Sol in aqua cft ; Itaquc aqua viva appcllatar:
Vitanamquc
mortui corporis in aquaoccultatum cft, Secundo il-
lam
Philolophus
aquam de Luna nominat. Oblbrva igitur voca-
bulum
Luna:,Sol
cnim patcr, &: Luna mater cft. Utrimque igitur
exindc
intelligerc
poteris tamquam virum &: forminam
: Corpus
namquc
fumitur pro Luna , &: illa mater hac in artc cft
,
ac dcftillaca
nqua,quam
pro viro cenfcmus,a terra furfum afccnditjideo etam pro
Luna
nominatur,Lunx
enim aqua eft,tamquam aqua corporis, qux
pro
LunahabcturjE
corporcfiquidcm cgrcfla cft , itaquc etam illam
iterumino-redioportctjfialiasarspcrficicndaiicr. Quapropterillud
bcne
de
viro,veide
Luna fignificare ncceftiimhabesjSoI cnim vir,&:
Lunauxoreft:TerraLuna,&aquaSoleft,
qucmadmodum fails
ex
hoc
(^loria Mundi,
2S1
hoclibroinformatusesiubiqueenim benedidum
ed.
Dumqueprxtcrea,Philofbphusinquit:
Coagulateillud.promo-
renoftro,vclconruetudine,quafi non animadvertatis
,quoddicam
pro noftraconruetudine : Innuens , corpori fpiritumfuum
ad potan-
dumpra^beamusjidqueunicevelfenfim, ut videlicet
tamdiubjbat
dc rpuitu,vcluti de aqua,donec vitam fuam
recuperet,{anitatemque
&: roburadquirat,idqueper
caloremtemperatum,quemadmodum
cibus in ftomacho concoquitur
, &: tamquam frudus
adcrefcendo
in
naturalifuaftatione, Noftraenimconfuetudo,quodedairus,
bi-
bamus
,& in temper<ito calore vivamus : &: eo ipfo corpus noftrura
confervatur,&: fcetor atque cxcrementa fucceflii temporis
hominem
deferunt.
Juxta
eamdem illam confuetudincm
concodionemque
etiamnigredo &: foetorin laborc a corpore fecedit. Innuit quo-
queulteriusPhiIofbphus,duminquit; An non
animadvcrtitis
dum
inquam:pro confuetudine noftra:qua{i dicat: Homo
loquitur,ut
ho-
mo:itaquehominem parabolice introducit,
quodnoftraopera
cutn
humananaturaconveniant,&:, juxta hominum
confuetudinem
ela-
boratur. Non fecusenim comparatur,veluti
Philofophusipfeait;
Omnejamantecoagulatum
eft:quoinnuit,quodlapidisnollrima-
teria,vel ex qua ars noftra conficiturjam ante coagulata,
per opera-
tionemnaturie,&:aquatuor elementis conjundafiet,
per creatio-
nem &: ordinationem Dei.
Jam
ante enim habet, quod habere dc-
bcat,nihil dandum,neque aliquid ei adimendum
eft : Sed in
propria
fua natura fcparatur,&; iterum conj ungitur
,
quemadmodum
in prsE-
parationeiftadoceris. Et cum
Philofbphusporroait:Pr^cipiovo-
bis,ut fumatis aquam vita2,qux a Luna defcendit , &: illam tcnx no-
;
ftrac
conferte, tam diu donec albefcat. Eo ipfo intelligit
Philofo-
phusrSiaqua
&:terraafeinvicemfeparatisfunt,tunc
ficcum
corpus
noftraterraeft,&:
abftra6taaqua
, eft aquaLunas
, &:appella-
turaquayitx.velutianteadidumeft.
Idtamfa^pe
crebroqueheri
dcbetadtundendo,ficcando,terendo,
coagulando &:c. donec
cor-
pus in codione
albefcat,tunc
noftra eft conglutinatio,
qux conftans
!
eft veluti Philofophus
ait,
U tunc eft
noftra Magncfia,
atque I^catur
^"
Nn
natu-
2S2 (jloria Mundu
naturanaturarum. Ita abillius fpiritu , &corporc, res una fada,
fiint enimunumj&rabunarcfeparata ,&:iterumin remunamrcdu-
^a,idcirco una natura,ob alteram,la^tatur.
EXPOSniO DICII ETHELIl.
INquit
ille: Coquice tam diu noftrum lapidem, donec fplcndeat ih-
ftar fiilgurantisalicujusmarmorisjtuncfitmagnus, & lapis arca-
nusjSulphur enim fulphuri additum ,ob proprietatem fuam in fc
confervanSjubi fubiijrelligitiSilapis nofternunc feparatus fict,tam-
quam humidum a (icco, tunc ficcum in fundamento pro noftro lapi-
defumitur,&niger,inftar coruijcft: Ille coquendiis cum fua aqua,
qua; ab eo feparata cft, tam diu donec nigredo ejus tranfeat , &albc-
fcatjinftar candidi fplcndentis alicujus marmoris: Atque tunc eft ar-
c.inusIapis,qui,perDeigratiam;inco6lione,inMercunum fixatum
trasmutatus eft. Porro arcanus ille lapis , ob fequentes duas cauflas.
Unaefttquodinarcanoquodam locoreperiatur, dequonemofibi
cavet,utintamrcviliadeo magnavirtus,myfterium, &:fumusthe-
faurus occultatus fict,ut nemo id per rationem fuam
,
abfquc aliquo
pra?ceptorc,&: magiftri alicujus infticutione , vel fingulari DEl dono
invenirequeat.QuocircajurePhilofophusaffirmarepoteft:ARCA-
.NUSLAPISEST.Dumqueulceriusaic: Sulphurfulphuriconjun-
ftum eft,ob propriecatem fuam infc confcrvans,iIlicintelIigit Philo-
fophusj (^ando materia feparata cft, utpote fpiritus feorfim , & cor-
pus ctiam feorfim,tunc tamen feparata eft:Et quamvis ibi duE adfint
materia: ,nihilominus tamcn falcim una eft materia , &: iterum unum
incorpustransmutacur: Infimumfiquidem,ramquam corpus, eft
fulphur,&: fupremum, fpiricus,eciam eft fulphur:Atque dumfpiritus
adcorpusaccedit,tunc unum fulphur venit ad alterum
, hoc eft,
furphur fiilphuri conjunlum
,
&: illius eft proprietas : Utpote,
fpirituspertinetad corpus,&:corpuspertmetadfpiritum
: Alterum
namque altero carere nequit. Idcirco duo ifta fulphura in natura
occultatafunt,tamalbum,c^uamrubrum,&:albumfuJphiirincorpo-
GloriaMundu
28^
re
nigrojrubrum vero fub albo occulcatum efi:: Sique rpiritus
corpori
addatur
ordine,detcmporibusad tempora,dum omnino fefc in cor-
puscoagulavit, &: tuncfulphurrulphuriadiiitum, &:omnino
perfe-
cbum eft. Nulla res peregrina iJlic intervenit , &: haec efl; ilJius
pro-
prietas. Quocirca nihil allumit
,
quam proprium fuum
Ipiricum,
Corpusenimanimamcorporisinfeconrervavit
, 6c quode
corpore
extradum cft,id f emper unice eidem reftitui oportec. Itaque
nuila
res
magis illi tam grata, & accepta eft, quam anima fua
propria,
proprium {'uum corpus,hoceft,propria fua natura
,
quem in finem
Philofophus ait: Si id ita accumulatum eft:Spiricus viddicct corpori,
fulphurfuIphuri,terraaqux,&:omninoalbumfa61:umfiet,tunccor-
pus
fpiritum in fe detinebit,nec avolabit, ut iterum a feinvicem
fepa-
rari
polTmt, Et hoc modo terram Philofophorum
, candidiftiinc
purificatam,habes,in quam frumentumnoftrum
feminamus,utinfi-
nitumjfruclum proferat.
EXP LICATIO
T)1CT1
PjtbagoM.
II
Audimmerito mireris
,
ob cerra mirabiliaque
Philofophorum
_
dida:quam multipliciter enim videlicet
rcm iftam
defcripfe-
unt,tamen ia reifta unica omnino
conveniuntjomnia
fiquidem
illo-
lum dida una ad rem refpiciunt:Si modo redle
obfcrvaveris
, &: cer-
to veritatem deprehendes. Nam ubi dicit
Philofophus :
Damus
vobisregimen de rebus iftis
,
quod aqua fiet , ficca,
tamquam
aqua
Lunse^quam
prseparaftijiJIicautumatPhilofophus;
Quando
artem
iftamelaborare velimus, timcproprie,
juxta intclledum
noftrum,
nos
conformaredebeamus: in quofierremus
, &ad fcopum
minimc
collimemus,
tunc illos merito
,
tamquam
impoftores
, culpare
poterimus: regimen cnim publice tradunt : Sin vero non
collimctis,
tunc faltim
proprixaftutix,veIftultiti^
veftrxidadfcribendum
eft,
dum fcripturam
,
juxta infana
irrequietaque
veftra
capita
, aliter in-
terpretemini,quaillafonat.
PorroduPhibfophusaicquod
propna
Nn 2
{liam
H
bS4
(jloriaMmdi.
fLiamaqiiambibat*eoinnuit,quando
ficcum a humido feparatum
eftjtunc
abftrada aqua corporis reda aqua, &: aqua Lun^ eft
,
quam
tuprieparafl:iperputrefad:ionem,&:
deftillationem. Abftradafi-
quidem illa aqua pro viro rumitur,&: terra,taniquam corpus, pro u-
xore.
Si igitur nunc infeipfum aqua fuerit, tunc aquam a viro,ad a-
quamuxorisunicetransportabis^utinmatrimoniotum fefe conjun,
"ant.
Quo fado corpus propriam pr.xparatamque fuam aquam
bibit,atemporibus,ad
tempora,&: femper fitpurius, numquamta-
menbibitampliusjdonecfupraomnem
modum fiat candidumtEt
illud tum noftra calx appellatur , &: aquam noftrx calcis corpori ad-
funde,
atqueinnaturali
caloreillud ficcaricura: id quod tam cere-
bro fiat^donec (zio. coloret,&: reddatur candidi(rimum,&: tunc ad al-
bum
prseparatum eft propriamque fuam humiditatem imbibit. Sin
vero illud ad rubrum refcrre coneris, tunc illud itcrum fol vas,&: coa-
o-ules,nonfecus,
accumalbo ctiamace fa6i;umfuit,omniinforma,
nec aliter.
Ethoc,amen5amen>vereverum,fimplex,acredumeft,
juxta rcdum
laborem
Philofophicum
SMARAGDIN^
HERMmiS
tabiiU declaratto.
DUmigiturHermesaitjArsvcraeft&:verifIim3 ,
eo fignificat:
ArsredeaPhilofophistradita,
(cA infipientes fcripturam ali-
ter
intcrpretantur
,
quam fonat,&: aliud fumut
,
quam fumere debc-
bant.
Cum
igiturerrent,tunc,artem,non veram efle,&: fefe a Phi-
lofophis,qui
mendacia
fcripferintjdeccptos efle,inquiunt, artemque
ipfamnonveram,fcd
falfam , eflcdicunt : laborantes itaque ctiam
cum
ipfaartenaucixftumanturatque
contemnuntur. Sed nemi-
nitamenculpaimputandacft,
quam infipientibus ftultis, qui Scri-
pturam non intelligunt. Si cnim artem vere infpexiflent , cum in-
tclledulegiflentjfeque
juxtaillam conformafllent, &:nonftupidai-
pforum
capita,propriumque intelkdum fuum,fequuti
fuififentjtunc
aSco-
(^loria Mundu
sS^
aScoponeutiquapiabcrrafrent;Dumveroerrant,idiproriimciilpa
fit ,
nonphilofophorum
,
qui veram vedtatem fcriptitarunt
,
&:
ars ipfa verii,nec falfa eft. Et dumpra^terea ait: Quod furfum eft,id
quoque eft, quod deorfum cft : Eo materiam lapidis noftri fignificac,
quae
reseftabinitionoftriopcris, &:quodres una dividatur duas in
partes,utpote in terram,&: aquam ; tunc infurgens illa aqua fugax, &:
cerra, qua:infundo ha^ret, fixata eft. Sin vero iterum conjunda
fueritjtunc corpusfitfpiritus, & fpiritus fit corpus, utpote terra fic
fugax,commutatureniminaquam, &:aqua transmutacurincorpus,
fit fixata. Nam
,
quemadmodum Philofophi loquuntur, quando
corporafpiritus,&:fpirituscorporafiunt,tuncinartcadfhicnihilha-
betis,idqueideo,quodduoifta,utpote quod furfum afcendit, cum
co,quoddeorfjm defcendit,conjungantur,uniantur atque unum
Gorpusfiant. IdcircoPhilofbphusaicquodfurfumeft, id quoque
cft quod deorfum eftj quo rem unam unaraque cflentiam fignificat,
qua: miraculorum unius rei eft perfed:io,hoc eft,Materia non efl am
-
plius,quum res unica,feparata,atque adeo arde iternm conj undaut
numquamfcparetur,fedtantam virtutem operationemque pariat,
ut in unico etiam momento preftet,quodfoI mille quoque annis
pra^ftare nequeat,6 rem miraculofam, vilem tamcn , &ab ominibus
rcjecVamiEt cum porro ait;(Cum res omneis ab uno fientjidcircores
omneisetiamabunonat^funt, juxta ordinationem fuam,h,e. per
creationem omnipotentis confideranris Dei, exiitque a communia-
liquamafTa^quxinfefe omnia quatuor elementa complcditur ,qua^
aDeocreatafunt
, &:intermiracula lapis e mafTanatuseft) eovulc
Hermes
Philofophus,omneis res ab una re,utpote prima cfTentia^na-
tas
efTe^atque
etiamnum hodie prima de materia nafcuntur, h. e. uni-
camafTa^uniuscujusquereienimnaturaeftjUniquetam bene, quam
alteri
eft
addita,
& dum dies finguli in primam fuam materiam
transmutantur,
tunc illico communis mafla
,
prima videlicetmate-
ria,inpromptueft,quainomnia
quatuor elementaa Deoordineper
divinam illius
confiderationem
ita creata funt, Quod autem ad-
cretionemfuamhaberedebetjidper
deftillationem
Solis &: Lunac
Nn
5
fiei
28<^ Gloria Mundi
ficnoportet:Sol&:Lunan.haturalistemperatirquecaIorefl,qn3ea-
deomal]amagitat&: impellit ut operari , &: quodlibet, juxta Tuam
i'peciemjaugmcntareoportcat.Aniina,vclfufl:cntatrixvcroterraen:,
h.e.terra
allumit fplcndorcm Solis &: Lunse
,
tamquam tcmperatum
calorcm,eundcmque
liberis porrigic,ipfbsquc fuftcntat vcluri nutrix
infantcsladat.EiitaSolpater, Lunaveromarercft, terra fuftenta-
trix,&:mafl'actiama Dcoper fingularein prazmcuitationcm crcata,
inqua
matcria efl:: Qiiique illam fumere &: pro^parare debet , is meri
-
toiibigratuletur&:gaudeat , aSoIc&: Lunafiquidcmpervaporem
aliquemfeparatur,6iiIloinlococongrcgatur,ubi rcperirur. Dum-
quepr^etcrcaHcrmcsPhilofophusait : Vcntusilluir) in ucerogcrit:
Suftentatrix
illius terra,illius vero totius terrarum orbis paterefl. Si
intcrramtransmutatur.tuncpotcntiailliuscftjntegra-. qr.r,innucrc
vuIcPhiIofophus:Quandomaterianoftrilapidisfeparatur,ti:; cven-
tusillumgeritinuterofuo,
vclutiaermateriam transportat Lamqua
aqua^in
qua ignis,tamquam lapidis anima,occuItatus lacitat, &: ignis
totiusmundipatercft.
innuitibi Hermes materiam, qua^ afcendit,
qu.Tinfundo,remanct, totus mundus eft
,
qucmadmodum etiam
PhilofophiloquunturiLabor nofter parvus mundus cit. Idcirco
Hermes
ignem totius mundi patrem eirc putat:Ignis namque Sol no-
ftrxartiseft,&:
acr,Luna,&:dyoifta,unacum aqua, detotomundo,
utpotedctotafubftantia,afcenderunt,&:terra
fuflentatrix lapis eft,
hoc
eft
quando terra fplcndorcm Solis &: Luna^ alllimit tunc novum
ahquodcorpusnafcicur,qucmadmodumnovusfLtcus in utero ma-
terno:&:
terra Solem &: Lunam in fe recipit &: concoquit, fo[?tidique
llio
cibum
porrigit dc dic,in dicm,co magis magisquc,idque tam diu,
donec
fortis
potensque
fiat,&: tunc fcrcorcm nigredinemquc abjici-
unt,&:
de colore uno in al terum convcrtuntur: ac Sol &: Luna , tam-
quamignis &: aer,in
qua^frudum terramque promoveant,hoccft,
cibateillos
tamdiu^donccadmatiiritatcm xtatcmquc fuampcrve-
manc,&:tilianoftraappcIIatacft
atquefruclusnofterlapiseft,quide
Solc &: Luna denuo
nafcitur,veluti bene perciperc poteris, quod fpi-
ritus,tamqu,imafcendensaqua
indics in corpus transmutctur ,
&:
corpLis
GloriaAiundi. 22y
corpusclenuonafcitur,atquccrercic3&:augeturvelutifcetiTsinutcro
materno. Atque hac ratione bpis de malla nafcitur ,
&
qui omnia
quatuor elementa in fe compleditur, utpote de duabus partibus,
corpore & fpiri tu videlicet,naturaliter nafcitur
:
quocirca ventus il-
lum in ventrc fuo portat, lapidem namque de terra furfum in coelum
geflavit eumdemqueicerum de coelo in terram portat, &: hoc modo
lapis e fupernisjatque ex coelo , 6 inferius de terra fumit fpiritum ac-
queregeneratusfru6tusfit,non fccusac omneis casteri foetusin u-
tero materno generantj&: omneis creaturse frudus pariuntjita ctiam
aer,velventus,lapidennoflrumparit,nonverofecus.Cumqueporro
Hermes ajat: Vis,five potentia illius integra , fi mterram transmute-
tur, eoipfo putat, quamprimum fpiritus in corpus transmutetur,
quod tum vim potentiamque fuam habeat : animadvcrtes enim cum
fpiritus adhucfugax,6^ non fixatus, five conftans fadus fiet
,
tunc
in momento omncjquod operari debet, operatur , &fi eo pcrvenire
debeat,tunc cum illo agendum elljveluti piftor cum pane agit : Pau-
lulumnamquedefpiritu fumitur, &: corpori, tamquam piftor fer-
nientum iznnx tribuit , traditur, &c tunc fermentum illud totam
fubflantiam in fermentum transmutat , idem quoque &: nofler
fpiritushocefl,fermentum nofl:rum,agit,atque totam fubflantiam,
hoeefl, corpus , fuamin fubffcantiamtransmutat
,
&:itaindefi-
nenter fermentandus eft , donec tota malTa in unum fermentum re-
deat. Hocfiquidemmodo corpus fpiritum fermentat, ut etiam
unum corpus fiat,&: fpiritus fermentat corpus, ut quoque unus red-
daturfpiritus.dumqueiftaduointerfe inviccm transmutantur , eo-
dem etiammodores omneistransmutantur,quomodoinijciantur.
DumqueidemillePhilofophus
porrodicit: fepara terram
aba-
qua,fubtileaduro,idqueleniter,&magn3
cum arte, &:tunclapisa
rerrainccelumafcendit.aciterumdeccelo
in terram defcendit, &:
potentiamfuamefupernis,
&ab inferiori loco, aceipitjquo fado
gloriam,&:
claritatem totius mundi habes. Quocirca a te omnis ege-
a^morbi,&:languoresrecedent3
fubtilemnaquevincit Mcrcuriu,
&:omniai
^SS
GloriaMundi,
Sc
omnia
dura
firmaqiie corpora a condico mundo penetrat. Eo ipfb
autcm
idcm
ille Hermes innaic: Si videljcet quis laborcm inchoare
veliCjtunc
humidum a (icco fcparandum e{le,veluti aquam a tcrra: i-
2nis
enim de
aqua aiccndit furfum,&: corpus rcplet, Ci illi conferatur.
Ethoc
i^niema
terra
feparareefl:,tamquamfubtileaduro,aquafub-
tilej&:
terra,veluti
corpus, durum robufliumque efl:
:
Id vero magna
arteleni'
erquefaciundum,h.e.in
Philofbphorum tirmo, vel Balneo.
4.e.tarde,inque
temperato
aliquo calore,neque celenter , non nimis
caHde,nequeetiam
nimium frigide, &: tunclapisfurfum in coclum
afcendit,videhcct
in Alembicum,&: ex eo iterum de cttlo in terram:
h.e.corpusafe
invicemfeparatur, &:rurfusconjungitur, quemad-
modum
anteaamedidum
eft,quodfpiritus &c corpus una resficri
oporteat,id
quod fit in leni aliqua coclione
,
afliduo tamcn in calorc,
noncalidusquamganinaovis
fuis incubat, &:puIlos fuos excludit:
quof<i^otumgIoriam
claritatemquetotiusmundi habcs. Etha:c
eft
hujus
materix
pra^paratio in vafe
,
quod pro toto mundo a-ftuma-
tur,velutihicnofter
Philofophusinquit, quodnimirum hic labor
minor
Mundus
appelletur. Idque fi hoc modo pra:paratum fiet,
tuncgloriamla'titi:imquehujushabesmyfterij
,quam nullus homo
interrahabet,nequeetiamhaberepoteft.
Infclliges quoque quo-
modo
mundus
ab initio creatus fiet , id in hoccc labore intclligere &
difcerepoteris:adhiEComneismorbos&:metalla,humanumqLiecor-
puspropcllerepotis
cs,nec ampliorem egeftatem pati audcbis, o-
mneisquebonascomplexiones,
hujusarps bcneficio, pcr divinam
aratiam,GmniinintclIigcntia,&:fapientia,habebis&:agnofccs.
Ma-
terianamque
Mercuriumin
purum aurum argentumque commu-
tat,omniaque
dura
firmaquc corpora penctrat
,
qualia funt lapilli
prctiofi
&:
metalla.Et
quid,obfecro,nobilius , a Deo , tibi exoptai es,
quamhocdonum
proquoctiamtotiusmundiopesnon rogare, de-
bercs.
Quocirca
Hcrmcs bcne de fc affirmare, &: gloriari potcft:
Vocatusftim
Hcrmes
Irtsmegiftu^ ,
hahenstrespartes totius mundifapi'
tntifi-
. ,
-^
GtoriaMundi 28
p
AL1VT>
OFVSCVLVM CVMP%[^
ori conejj^ondensJcBuquc
femtile.
PRiEFATIO.
HAud
immcrito omneis mirari poflent, quod Philofophi , in ho-
norempretioriirmise&divin^hujusartiSjquarSECRETLTM
PHILOSOPHORUMdicitur,totoccultaallegoncaquedi<3:ain-
venerint,ut hoc modo illa indignis minime revelaretur , id quod ta-
men nihil fruduoii apud arcanorum iftorum difcipulos
operatur,
cum eoipfoadocculcandamveritatemintentifuerint. Et duminfi-
pientes ipforum Scipta Iegunt,atque audiunt, quantx videlicet divi-
tias,virtutes,&:efficaciasarsnoftraparerepofIit, tuncjucudum fua-
viflimumque fonitum aurib.fuis percipiunt, adeo ut exiftument fefc
foliisaurcisin{idere,cccIoquemeras chordas adfixasefre, unde cti-
am magna ars &: defiderium exoricur, ut , moxipfos Doftores futu-
ros,fibi
perfuadeant,&: magna miracula edere conantur , nec tamen
fe errare fentiunt,velquod Philofophi ipfos dccipiant,
multominus
fciunt
fapientcs mox ab ini tio artis huj us fundamentaoccultafle
, dc
veritatemfakimipforum liberis per parabolas,&: fimiJitudines ex-
plicafre:fieriquoquehaudpotefl:,uthomo,
quamdiuetiam in per-
turbato hocce immundo mundo vivat, fenfum opinionemque o-
mnium Philofophorum explorare.mukominusipfbrum librosfcri-
ptaquccumjudicioperlegerepoflit: multomagis vero impoffibile
efl, ut quis exlibris &: fcriptis iflis fufficiens fundamentum atque
deiiderium plenariumhurire queat, nifi Deus omnipocens ex fingu-
larigratia,&:commiferationeintellL ^um fuum aperiat,utvidelicet
natura^proprietatemagnofcat,
quaexde Philofbphorum
fcriptis &:
didisjudicarevaleat:Solafiquidemnaturaefl,qua?omniaoperatur
perartemin noflro Magiflerio,& fola,inquam,ilIarectem rei cogni-
Oo
tionem
1
2po
GloriaMundi.
|
tioncm confert,qua ex noftram artem pra^paramns. Sic namqucBa-
fonaitrCavetonepercgrinialiquidadmifccas, talisfiquidem natura
elt^quasresomneisfupcrat. Et Bond.remiftamita explicat, atque
aquam illam nuncupat, inquiens
,
quod jntegrum negotium , ejus
dcmvc totum regimen unicc per aquam fiat, quas a lapide proveniat.
Et Alphidiuslapidemfapicntum infc quatuor naturas habcrc aHe-
veratjquamhbct in propria fua circntia,&: fpccic, divcrfimodo vifibi-
hquc modo atqueiJhi virtus &: cfficacia in nullo aho icxxx eft la-
pide. Idcirco Rcgius Philofophus Haly ait ; An nullum alium
agnofciSiqui cum lapidccomparanpollit
,
qui potcntiam ifta pcrii-
cicndi habcat?Ad qu*e Moricnes ita refpondct : NuIIum , ait , alium
agnovi lapidem,qui cum lapide comparari queat , ncquc taiitam
po-
tentiam opcrationeq; habeat,in feenimquatuorclcmetavifibilitcr
complelitur,idcircoctiam mundo, ciufdemque creaturis
additur,
necullusinlupcrLapisinuniverfomundo repenripoterit,
qui cum
illooperatione &:natura , comparari pofFit. QLiamobrcm
fi quis
rcm aham, vcl alium ctiam Iapidcm,quam huncce Magiftcrii
fupra-
didum lapidem fumpfcrit
,
illius opus pcriit
,
quemadmodum
etiamvctusillePhilofophus Arrosloquitur:Lapis, inquit, ad labo-
remnoftrumminimeaptus,&:idoneuseft,doncc ab co crafla tcrra
feparctur. Similiter &: Morienes aif. Nifi corpus a fua craflitie
bene purgaveris
,
tunc fpiritus cum eo conjungi unirique
ncquit:
quamprimum veroacralfafua natura purificatum eft,tunc
fpiritus
fcfe eidcm adfbciat , & cum eodcm fefc exhilarat, ambo namque
fubtiles &:puri a crafla fua natura facT:i funt. Et Afcanius in Turba:
Spiritus cum impuris corporibus minime uniuntur:Sin vero cor-
pora benc concod:a &: purificata fucrint, &: fpiritus illis k(c adjunxe-
rit,tum in momento magna miracula fefe repra^fentant: illic namque
omncis
,
quiinmundofunt,coloresapparent
, &:corpusimperfe-
i:um conftante fcrmcnti colore tingitur , fcrmcntum fiquidem illius
cftanima,&:fpiritusfimulcum anima conjunguntur & copulantur
cum ipfb corpore , ac etiam illico cum corpore , in fermenti colorem
transmutantur atque exiisdemt res una. Quem infinem veredi-
cunt
^loria Mundi.
2pi
cunt PhilofophijCum obfcuris tamen verbis, quod mariti uxorisque
fiec conjundiOjhoc efl:,corporis,& fpiritus,ut hac ratione ab iliis am-
bobus fcetus nafcaturjquales enim parentes
,
tales plerumque
etiam
iliorumfunc hberi :
Namhomo generat hominem,
&: ex
metallis
generanturmetalla^&quodlibethmilequajriretiamfuifimile.
ItaquequihbetrerumNobilifIima:que hujusartis
imperitus na-
turamimitaridebet; quemadmodum etiam sequc neceflarium
eft,
ut naturarn rei cognofcat,ars enim naturam fequi debet.
Multi ta-
menreperiuntur artifices, quineque intelligere,
nequeetiam
ani-
madverterevolunt,fuieratione laborantes, &:in
cogitacionibus
fuis
confufiCuntjignorantes anipforum ars naturseimitacrixfiet
,necne,
quam tamen corrigere &: augere conanturrQuibus
de
celeberrimus
ille Philofophus Arnoldus ait, quod videlicet ad artcm
acccdant,
veluti afinus ad priEiepe, qui ncfcit quo roftrum fuum
excendat;
itaiimiliterS^illiignorant, circa quse occupati fieut,
multo
minus
natur^principiunijnec quomodoiIlam,cum
arte fua, imitari
debe-
antjfciunt. Conantur equidem naturieopera perficere, fed,
abfoluto
nunc
<>pere,bene vident quid nimirum
mveniant. Verum
itaque
eftProverbium:Qaifegniseftad evolvendoshbros,isetiam
dignus
eilenequitut
res artis prarparct, cum nullum fiet dubium
, divi-
namillamarremverumhabere naturarum
principium :
^ris fiqui-
dem
natura veracorporain terra
efficit,qu;Edamperfeta,utpoteau-
rum &
argentum,qaedam imperfeda
Venerem
videlicet,Martem,
Saturnum ,
&Jovem, prout Planetarum
curfus
laborat&influit.
Quigitur magifledumnoflrum perficere
voluerit , vel
nobilifli,
mxiUiusartis particepsfieridcfiderat,isnofre
necelTumhabet,
quo
cx femine
ifta metallorum corpora per naturam in terra
generentur,
quodfemenexnaturadefumimus,ilIudque
perarte purificamus
ac-
que
prseparamus
,
utexinde multo
nobihus
6C prieflantius
ac-
cipiamus
,
ut brevi tempore impura
imperfedaque
hominum
metallorumque corpora pura & perfeda reddere
valeamus.
II-
lud vero femen e perfeclis
,
puris
,
maturisque
corporibus
extraherc
nos oportet
3
fi ad exoptatu finc pervenire
vehmus atque
debeamus.
Oo i
Quo
2$2
(jtoriaMmdi.
Qao meliiis &:citiusigituromnisnobilishujusartis indagator aclna'-
turse cognitionem pervenire pofTit; Idcirco fequentem Trai:atum>
de principio natura? , creatione &: gcneratione hominum adpolui>
quemdifcipuluSjSi imitatornoftrimagifterij benepellegere
, cond-
derare,animoquediIigenterevoivere&: revolvcre dcbcr,quo fado
a re6ta via minime tunc abcrrabit.
TIMOR DOMINI INITIFM.
SapenM,
OMncis
equidem fapientes, &deledi pra^flantesque Philofophi
nulium non moverunt lapidem,quin Deumomnipotentem o-
mnium primo ex mirabilibus fuis Creaturis cognofcerent, quantum
quidcmexhumanaratione fieri potuit:Id quod tamen nullo alio
medio ac via cfficcre,vel explorare potuerunt, quam quod omnium
rerum naturalium initium fummoftudio confidcraverint,ex quo et-
iamDeum diligentiilimc agnovcrunt. In rebus namqueiftis na-
turahbus omnipotentiam creatoris,&: quam magnam virtutem opc-
rationemque,potcntiam &: Secreta naturx indidifTct : verc percepe-
runt. (^a de caufTa etiam fedulo eo adlaborarunt
,
quomodo ni-
mirum illa myfteria magna prudcntia,in humani generis emolnmcn-
tum, luce pubhcadonarc poflent Itaquc etiam omnium primo rc-
rum naturahumprincipium,cumprimis vcroprimi hominis ortum,
ejufdemquemortem &intcritum manifcflarunt, huncin modum
dicentest
PoflquamDcus omnipotensmox ab initioexfubtihliquorc;vel
infcnfibihncbuIajCujusfpecicsnonhumida,nec ficca, nonfrigida,
nequccahda,fedfubtiIisquidamvapor
,
quictiam nonlucidus, ne-
que caliginofus ,fcd confulum chaos fuit
,
quemadmodum Philofo-
phi^oIunt,quod Deus in primam materiam , h.cjn aquam commu-
tavcrit>deina feinvicem fcparavcrit, &:partem unam duram
iieri
jufrerit,h.e.terram,&:hoc cft clcmentum tcrra^ & aquae.
Poflea
Deuselementumaquasdivifu acrcniilhc crcavit,
&:exeJemento
terrat
(jloriaMundi.
2^S
terrx igncm
fieri curavitjhoceft, elementumignis. Et ideo etiam-
num hodie videreeft, quod videlicetinprimisiftisduobus elemen-
tiSjtcrra&raqua fcilicetduo ultima clementa occultata fient,
quse
funtignis &:aer:interra fiquidem ignis eft^&inaquaaerconfervaturi
quemadmodum cottidiana experientia illudfatis fiiperque teftatur.
Ethocmodo DEUSPateretiamfirmamentem, Solem, Lunam,&
Stellas creavit, & qua^Iibet fiiuminordinemquamprimum colloca-
vit Dein ternus Crcator animal ad propriam fuam imaginem
creavit ,
illudque ex humida aliquaterraformavittquoinnuitur,
quod mnjorem partem dc terra, (in qua ignis confervatus erat) fum-
pferitjillamque aqua(inquaaer conclufus detinebatur^ humecbarit,
&c hominem exilla formaverit. Ideo dicitur quod homo quatuor
cx elementis creatus,6<: parvus mundus appellatus fiet. Poftquam
autem DEUScommemorato modo hominem faj is perfedum,^: fe-
cundumipfiusimaginem conformafi^et, inftarcadaveris tuncibi ja-
cuit,& fcriptum exftat,quod illum DEUS erexerit vivumque fpiri-
tum ejufdemnaribusinfpiraverit,undeetiama2ternus DEUS homi-
nem, procul omni dubio Adam nominavit. Pari quoque modo
DEUS omnipotens quatuor ex elementis omnia elementa, inter
ccelum terramque degentia
,
quemadmodum etiam &: omnia vege-
tabilia,atquc mineralia creavit , 6<:crefcere juffit. Et tantum de
prima creatione,qua peradta Deus omnipotens hominem Adamum
in Paradyfum,quem propriis manibus plantaverat,transtulit: qui tot
multis elegantifilmis, mirabilibus, gratiflimisque floribus, frudibus,
radicibus,herbis,frondibus &gramine exornatus erat , in quo homo
Adam onine cordis fuidefiderium l^titiamque explevit, Deiquc
creatoris fui omnipotentiam exinde faris fuperque intcllexit , nomcn
iIIiusIaudibusextuIit,ceIebravit,honoravit, &:ocuIis lliis illic vere
confpexit,quid cor ejus defideraref.nulla fiquidem re tum indiguit,
&tamomniumanimaIium, quamreliquarumetiam Dci creatura-
rum
fadus eft Dominus. Quocirca jeternus creator fandis fuis
angeIismandavit,utomniaanimaIiaadAdamumducerent,utipfum
pro
Domino fuo
agnofcerent, &: viciflTim Adamus fingulis
peculiaria
Oo
}
fua
sp^
(jlonaMundi. 1
fua
nominatribuerit,
uthac ratione quodiibct ab altero rite fepa-
l|
raret.
CumigiturDeus omnipotens paradyfum fuum tam elegancifli-
nie,utidiximus,exorn3fl'et,atqueinilio omnla animalia, unacumi-
plbrum
Domino,Adamojfeieparcerejalere, parpari fimul ambulare
(exccpto
Adamo;quifolusinccflit,)confpexiflet,6<:procuIonnnidu-
biofmi^ulaanimalia
Adamus acccffiiTet^^^qu^ tamenadillius con-
fpcd:um,prx
nimia formidine,aufugerunr , neque ullam illius fbcie-
tatemexpctivit)idcirco
Deus^etcrnusPaterGen.i. dixit : Non cft
bonumhominem
eflb folum&:c. &:profundo fomno hominem A-
damum
corripuitjcoftamque exillius corpore , non procula cordc,
defumplir,&;proceram,elegantemqueexiIIa cofla uxorem condi-
dit,quam
ipii propofuit,&: dein Adamum evigilarc curavit^qua con-
fpecl:aprotinus,perdivinamgratiam,ilIamcognovit,&:dixit , ut lci-
nius,&:c.
Deus vere focminam iftam Evam appcllavit
,
illam-
qiie Adamo in matrimonium tradidit, ut eam pr0tegerer,illaqiie
viciflim
Adamoobedientiam pr2efl;aret,deincorporis fructibus illos
dotavit,idquefequentibusverbis:CRESCITE,
ETMULTl PLl-
CAMlNI,&:c.
T> E AT>AMl GLORIA ET
prajlantia.
ET
Deusomnipbtensipfisparadifum fuum mille annis inhabi-
tandumconceffit, quorumpoftcriomncis etiam mille annos,
cum omni
prxftantia &: gloria, in codcm ifto Paradyfb traducercnt,
&; dein cum corpore &: anima in coeIum,5eternamquc vitam, rccipc-
rcntur ,idque eo, quod homo tum tempons omnino pu rus caftusquc
^b omnipotentc
Crcatore formatus, &:nulla in ipfo fragilitas con-
fpedanulIisquefcbribus&:morbisfubjci:usfucrit,&,infummanuI-
los omnino nxvos in fe habuerit,fed totus perfectus Deo crcatori fuo
gratusacccptusciueexftitcrit,quiillum fccundum imagincm fuam
crcavit,omneisquc
frudlus Paradyfi,ut dciis , una cum omnibus fuis
pofterisjvefcereturjiblam cognitionis arborcm pcrpetuam ipfi inter-
dixit.
GloriaMundu
2p^
dixit,ne fmdiis illius commederet, idque fub jeternae mortis pccnaa
&:tamcorporis,quamanimecondcmatione: quitamen
,
a diabolo
fcdudusjpoftquamdefrudtu prohibito commediilbt, inmomento
omnium rerum indigens facVuscft, miferum
,
nudumque fuum
corpus cognovit,&: poft arbores , Scriptura tefte , {z{q abfcondidit,
quoniam arterni Deipoenam jam erat promeritus,nuncquoque,
ex divina comminationc,mors a:terna,hominisque coporis &: animas
perniciesfubfequutafuift'et,nifi2:terni Deifihus, Dominus& Ser-
vatornofterJefusChriftusSatisfadionempromififl'et,ineamdcm-
ve confenfiftet. ItaqueDeusomnipotenshominem gravijugoca-
ftigavit,quod faclum erat de raiferia, calamitate , tribulatione , ege-
ftate,&: morbo,fub quo acerba mors dependet: iliud Deus ommpo-
tens Adamicolloinjecitj&jfimulcumillo, eumdem exParadyfoe-
jecic,agroquemaIedixit,neimpofterum fuapte fru6lus fuosprofert,
fed meram dumtaxat zizaniam. Cumque Ad.imus
,
juftli divmo,
per Angelum nunc ex Paradyfoin horridum incultumque mundum
propulfus,fodiendo,agrumque coIendo,fefe fuftentare, acquc in fu-
dore vultus panem fuum manducare neceifum habuiflet, atque,
pr2eterea,multas calamitates, cum cura & anxietate, fuftinuiflet,
idimpatienter ferens Adamusiram Dei (erio perpendit,atque trans-
grefliones fuas multis cum lacrumis deploravit, Deoque fupplex
ftd:usilliusgratiam&: clementiam imploravit, fummoque ftudio,
& abfque ulla intermiirione illius opem invocavic. Quo fado
Deus paternum fuum cor mitigavit ,iramque remittendo miferi-
cordiaefuieitamemorfatfluseft, ut hominemab injedo antea jugo
iterumliberaverit:Centrum,jugo ifti adpenfum , vero
>
mors nimi-
rum temporalis, ipfum femper fubfequutum, &:tamdem eumdem
vicit atque interemit.
Verumenimuero Deusnondumtaxat A.damopcEnam mitigavit,
& tribulationis jugumipfidepofuit,verum etiam media fummini-
ftravit,
quibus impofterum k{Q contra iminentes calamitates tri-
bilationesque
tueri poflet. Quocirca eidem illi Adamo , inftindu
ipiritus fandi
naturarum
proprietatcs revelat^ fuerut
, ut plcnariam
carun-
2c(^
Gloria Mundu
earundem
cognitlonem
habuerit, &: rcmedia, meJicinas , curatio-
nesque
ex
herbis,lapidil)us,&:
metalJis prxparare noverit,quibus tse-
diumfuumrublevaret,morbosarepropelleret, &:deniqueindigens
luumcorpusinmediocrijvaletudine
intcgrum ad vita: fuseultimum
fincm
ufque
confervaret,qui
tamen nemiwi
, nifi foh Deo , notus efl:.
Qiiamvisveroprimusnofter
pater Adamus perfcdam iapientiam
intellit^entiamquehabuerit.&naturarumproprietatesjvelutiantea
diximus,intellexcrit,nihiIominus
tamen fummum naturarummy-
fteriumipfumlatuit.
Qoocirca Deus aliquandoin Paradyfumil-
lumadfeaccerfivit >
ipfique modo diclum illud myftcrium(^quod
-
nuncSecretumPhilofophorumappelIatur,&
folis Sapientumfiliis
notum
eft)divino fuo ore ipfe revelavit, idque verbis fubfequen-
tibus:
Euo-e,
Adam,du2e
heic funt resjuna fixata,five conftans
, altera jn-
fixataiiveinconftans
&: fugax eft. (^am magna vero virtus,&: vi-
resiniisdemlateantjidomnibus
tuisfiliis minimerevelabis ,nihilfi-
quidem^abfque
fingulari caufla, a me creatum eft. Idque
,
pro in-
formationc
tua, te latere nolui. Poftquam igitur Adamus ab ipfb
DeoilludinteIIexiffet,eapropter,
priE filiis fuis > in occulto femper
habuit,tamdcmtamenaDeoimpetravit,ut
illud, ante vitasfua^ fi-
nem,filioiuoScth
manifeftarit, &: pr^eparationem lapidis ipfi pras-
nionftraverit.
Etnifimiferiftehomo Adamus, fummumillud my-
fterium
naturiK
noviftctjnec
lapidem Philofophorum habuifiet,non
certe
trecentos.multo
minus nongentos
,
plus ultra , annos vixifie!::
Semperenim
Anxius , &: a commiilis fuis peccatis iraque divina in
confcientia
fua
agitatus fui t,ut nodurnis diurnisque temporibus ma-
ledictionem
Dei
perpenderit,idque non f altim fui
,
{^\ omnium fuo-
rumpofterorum,atqueadcototius
mundicaufla, qui omneisperi-
pfum
condemnati,&:
a^terna:: morti obnoxij fuiflcnt. Quamobrem
non
immerito
quis
miretur,quod Adamus,poft lapfum, ctiam unico
dumtaxat
anno
fuperftcs efle potuerit, adeout exinde admirdnda
Dei,cceleftisnoftriPatris,bonitas,&:cIcmcntia,haudimmeritocol-
li^^atur^Nifi
etiam
Adamus,uti didum,Medicinam , vel Tin<^uram
""
lapi-
CjloriaJ^dundL
z^y
lapidiSjhabuiffct , fieri tunc non potuifletjUt, (humano more loqui-
mur
tancasanxietates, mirerias,tribuIitiones,cordoIia,infortunia,
morbos,atquecalamitates,aIiasf'iftinuifret. Contra omncis tamen
iftiulmodicaiusMcdicinam iftam ufurpavit, eadem formam funm
membraque integris viribus confervavit
,
naturam fuam exhilaravit,
corcorroboravic,triftem animum recrcavit, miferiam> tribuLitio-
nem,anxictatemqiie quodammodoiterum mitigavit , mortale nunc
{iiumGorpuscontra omncismorbos tutatuseft, ^m fumma, exo-
mnibus ruismireriis&:anguftiis,illiusbeneficio, fble, adextremam
vitxfuie horam urqne,eripuit
Etdeniquecum Adam,mcdicinam ipfumnon amplius exhilara-
re,cognovifret,&:,ina^gritudincfLia, nullam operationcm,
velvitx
fuas ultcriorcmrecrec?tionem,percepifret:e3propter
vicaj fuiE finem
mortcnTquereduloperpedit,2i,finito nunc tcmporisfLii
curriculo,
a curatione abftinuit , &: Dei gratiam imploravit , miflbque fiho fuo
Seth(cuiomnia arcanaconcrediderat) anteParadyfum
lignum vi-
ta: fibi dari pcciit, id quod tamen ipfi tum denegatum fuit.
Rever-
fusigiturSethadpscrcm denegacionem iftam Ange'i ipfi indicavit.
Mceftus igicur Adamus, morbumque fuum remittere nollc
animad-
vertens,nuncmorci vicinus, filiumfuum Sech denuoad
Paradyfum,
abIegavit,utexindeoIcummifericordia^rogaret,
illudqueadfe
de-
ferret,fed interim pie Adamus exfpiravit.
Veniens autem Seth ad
Paradyfumde mifericordias oleo fbllicitavit,
fedjuftlidivino,
olcjc
granula ab Angelo reportavit,qua?,domum
reverfus,parentis
fuife-
pulchro implantavit,&:tamdemexmododil:isiftisgranuIisIi>num
crevit , in quo Dominus nofter
Jefus Chriftus
,
pro miferis nobis ho-
minibus peccatoribus ,
acerbam mortem paflus eft. Licet etiam
Adamooleum iIlud,corporaIi modo datum non fuerit , lignoque vi-
tse in temporali hacce vita frui non potueric. nihilominus tamen De-
usomipotensipfum , amorte /iia, beavit , atqueoleo
mifericordix
irrigavit,idquodtantum eft
,
Deumsetcrnum
ipfinuncomniafua
pcccata,exmera
gratia &: mifericordia , condonafte,
necetiamin x-
ternum amplius illorum recordaturum cfTe.
Pp
Secun-
2pS (jloria Mundi
Sccundo Dcus omnipotens etiam fpirituali modo Adnmo li-
gnumjVclpanem,vitsEmanducadum porrcxit , illumque aqua vitse
poravit>utinieternumnunc ipfumnulla ampliusfamcsfirisque pre-
mi dcbcatmunc primum fiquidcm ad fummam gloriam 6^ prxflan-
tiam pcrvcnit,necin
a:tcrnumitidemnullacalamitaSjUtpotefamcs,
fitis,a'{l:us,frigusj&: id gcnus alia advcrfa accidentia ipfi amplius mc-
tuenda funt,quibus tamen nos miferi homines in temporali hacce vi-
tafumusobnoxij: \n fummain omnem seternitatem ipfi nuUa mors
timcnda,fednunc coram Dcorccle clarificatus,perfe6tus,fan<51:us &:
juftiis cfl. Cogitemus
,
bc relc perpendamus igitur
,
quod
nulIupra:fl:antius,occultius,
&:fandiusSecretum humano generi
a Dco umquam datum fuerit
,
quod humana rationc comprchendi
qucat,quam ^quc commemoratum illud mjfericordia: oleum , &: li-
gnum \ntx
,
quod nobis ad animse noflras flUutcm xternamque
beatitudineinferuit,
idquodetiam, prsecsecrtis Secretis omnibus,
celcbrandum laudandumque eft. Simili quoque modo nullum
pr^ftantius^occultais ,
&:fandius arcanum hominibusaDcoum-
quamdatum :quo homoinpertubato hoccemundo indigens fuum
eorpusabomnibusmorbis&infirmitatibus
tutum prarflare, atquc
inomnimifcria&: anxietate fefc erigere &: recreare valcat,quam,
poftDcumjUnico iftomedio, quod eftSecretum Philofophorum,
vel Mcdicina Sapientum. Quocirca etiam quivis prudens atque
{apienshomonihilahuddcfiderarcvel
confcientiam fuam amplius
oncrare debet
,
quam ut duobus iftis commemoratis pundis pro
virili potiaturjomnium
primo autem ad DEUM,
ipfiusque gratiam
kic convertat, in quo fummum pra^cipuumquc Secretum (itum eft:
eo ipfo enim internus homo,anima videlicet,in perpetua gloria con-
fervatur,quadenunc,protenuitatc
atque flmplicitate mea, pauca
attigi.
Et hic redus fapientum fous,& nulla res amplius in terris eft
,
qnx
cumillo comparari pofIit,quamunica qu^dam asternares,quoquis
mortale corpus , inmifera hacce miferiarum valle, ab accidentali
morbotutumprasftarc, abomni egeftate liberare, clarum
,purum
pcr-
GloriaMundi.
2$^
perrc(^iimque,adiincmiirquc,conrervare, praromnibusmalisacci-
dentalibus
cafibus cuftodire, adhxcimperfed-ametallicacorporaj
perfecleatquein aurummelius commutare, quam naturain terra
coquere potefl:, Cum ita illud fummumin mundo recrctum fiet
,
quod
haud inconcinnc cum creatione comparatur
: idcirco
hancce,decreationc,informatione ficcoheicpede prxterire nolui.
Nuncveroex Philofophias fundamento meum confenfum,
pro
Philofbphorum mGre,brcviterindicabo
,
quod a:quc cum creationc
&:generationehominumc6venit,cujusreiomneis Philofophi tefti-
moniumperhibereneceirumhabent. Quocirca,innomine SS.in-
dividu*eTriados, &:in cmdiimientum omnium credentium Chri-
ftianorum, myfteria Philolbphorii &: hinc inde difperfos fermones
cxplicabo. Etprimum quidem ita: Poftquamin creationis regi-
mini perceperitis Deum( exornato nunc omnis generis germinibus,
herbis,radicibus,floribus,fronJibusjgramine
, tamguam vegetabili-
bus,animalibus , &:minerahbus itidem, Paradyio fuo) icternum
creatorcm beneplacitum in eo habuiire.iisdemque omnibus ita benc
dixifl'e,ut fingula,quodIibec quidem juxta fpeciem fuam
, femen fru-
bumq; fuum proferrcnecefllim habuerint,foIohomine
Adamo ex-
cepto,qui
(^idnoftraeflmateria) defefolonullumomnino
fruclum
generare poterat
, &: fi natura curfum fuum etiam in illo
abfolvere
debuifletjUt &ipfe quoque familiam fuam propagare
potuiflet,tunc
iterumabiIlofeparari,eidemqueiterumaddioportuit,videIicetEva
illius,velutianteaindicatumft]ic,quodquenihilaliuddenotat,quam
fiMaterianoflraadhuc craflaefl &: incegra, tuncram diu nullum
proferrefrud:umpoteft,donecilIa dividatur
, &crafluma fubcili,
vel aqua a terra feparetur: aqua vcro pro Eva,vel fpiriru, &: terra pro
Adamo,auccorpore*Tfl:umatur. Et
quemadraodummasin
par-
tutamdiuefl: morcuus, donec cum focmina concumbaf.
tamdiu
quoque
terraeflmortua,donec,fi vitam confequi velit,
aquailli
addatur,qua
de terra,vel corpus,vitam fuam itcrum
adipifcitur.Id-
qucidemeft,dequo
HermesantiquifTimusille
Philofophusloqui-
tur,mortuum fcilicet
iterum
vivificarij&infirmu
fanu fieri oporcet.
Pp X
Nc-
joQ Gtoria Mundi
Ncccfrumigiturcft,uccorpus&: animamconjungas,
&ita infe-
riusrurfbmcorivcrtitur,hoceft, Corpusfic fpiritus
,
&: fpiritusfic
corpus. Id c micn non ica intelligendum
,
quod fpiritus fuancc in
corpus,&: corpus fua fpontc in fpiritum convertantur
, fed conjungi
amboncccflLmihabcnc,ucfpiricus,camquam aqua, corpus
,
vckui
ccrram,fblvac,hoc cfl ,rcfufciccc,&: viciflim corpus fpiricum , cam-
quii aquam,adtrahat, fcfcquetamdiuuniant, donec unaMaffafiatJ
hoccfl;,tcrr.i abaqua cmollitur> &:aquaa tcrra^ ficcicace induracur,
velncipueruli,inplaceisludcnccs,ccftancur,qui,fumpcoficcopulve-
rc,illum ciim aqu.i confpcrgunc,pulcemquc, vcl amalga, exillo con-
ficiunctundecciamPhilofophi inquiunc, laborcm noftrum pucru-
lorumlufumcffe,quoinmors unius eft vicaalcerius: vcl induratio u-
nius
emollic alccrum,nihilque eft aliud,quam corpus &: fpiricus
,
qua:
duouniuscjufdcmquenacurac,&: una dcmacrefunc. Quemin fi-
ncm Philofophus Hcrmes ica loquicur,vcl exclam 'Cpocius ; 6 nacu-
ramforcem,vincStem,cranfcendencem,&:nacurumexhilarancem:
aqua namque forcillima eft Nacura,qux cranfccndit
,&
fixam in cor-
porc naturam excitat,hoc eft,l3ctificat, qua de re dcin plura audietis
(moram non :;egre fcratis
)
Qucmadmodum igitur didumquodA-
dam,hoc cft,corpusabfque Eva in partu fictmortuus hoc eft^afquc
fpiritu:
Quocirca exinde notandum cft, quando aqua de maceria no-
flradeftillacaficcquodcunccorpusin
fundo alembici morcuum&:
XiTrum in parcu fuo ficc,idco quod illi fpiricus,vel anima fubcrada, &i
de eo cgrcfta cft,corpus
quoquc omnino nigrum , venenofum, & lc-
thalc
cft,quemadmodum a Philofophis defcribicur. Sin quis igicur
corpus icerum
refufcicare, &: a nigredine &: fcccore fuo purificare ve-
licucad
gcncracioncmapcumidoncumqucfiac, tunc excra(5lus fu-
dor(anima)ipfi
rcftiruendus eftjhoc cft,fpiricus Eva fua, uc corpus a-
nimamcomplcdacur,&:inilla,utconcipiac, opcrecur. Senioraic,
quod fuprcmusfumus
adinfimum fumumrcduci dcbcac, &:divina
aquacftrcxde coclo defcendens, redudor anim^e ad corpus fuum
elijquoddcmumamorcefuavivificac. Bcne veronocecisquodin
corpore fal fixum,live conftans,occulcatum fiet, illud in eo
conclu-
fum
Gloria Mundi 301
fum efljnon fecus ac fperma mafculinumin Adamo occukatum e-
rat,quodrpiritus,tamquamEva,atcrahic.&prxgnansfic,
quodcan-
tumdiclumeft,rpermacorporis,quodfal
fixumdidumcft, pcrpro-
priam fiiara aquam,qux de illo feparaca fuic,e corpore excrahicur
,
ut
eciamfubcile&fugaxfiac&cum fpiricuin coplum afcendac, acquc
tuncfixacum fug;axfa6lum,vel roorcuum refufcicacum, &:,
veluti di-
5tum,confciranaturaexhilarataeft,atque a fpiritu fuo vitam rece-
pit:Idcirco etiam a Philofophis viva aqua d viro nuncupatur ,
nam a
corporCjtamquam viro extrahitur : EofineLucas Philofophus praz-
cipit,utvidclicetfuroatur, &:,
juxtanaturse confuetudinem
coqua-
tur. Alii Philofophi corpus nigrum folum appellant , idque fcqucn-
tibus de cauftis,quod fal fixum,veluti fruclus,in corpore invifibiliter
occultatumeft*Alij nigrum coruumnuncup;)nt,inquoalba
colum-
ba occultata laticet,&aquam,ecorporedeftillataro
,vocantlacvir-
ginis ,quoalba ifta columba ex nigro corvo ehcicndafiet:
aliisque
mulci: nominibus a Philofophis rcs ifta appellatur
,
quemadmodum
ipforum fcripta illud fatis fuperque tcftantur,plura idcirco , ea dc rc,
utdicanturminimeneccftumefi
Et comemoratum in modum aqua a corpore ample(5bitus, &:fpcr-
macorporisjhoccft, Salfixum,operaturin aquamut exinde conci-
piat&:pr2rgnasfiat,aquaenimfolvitcorpus, &:in deftillando parti-
culam defalefixofecumperalernbicum ducit,atque perdeftillatio-
nisrcpetitionem, aqua iterum atque iterum crallior fieri incipit.
Quocirca inrepetitionefivereicerationemultumcerte
fitumcft, a
PhilofophisquoqueIaudarur,quidicunt, nelaborifte alicui crea-
ret moleftiam. Hermes,ea de re,fic loqniturrEum viderem quod
aquafenfimcrafIior,&duriorfieri,inciperet,gaudebam,certoenim
fciebam,utinvenirem,quod qua.'rebam,&confequerer,quod defi-
dcrabam.
Aquaigitur corpori afFundenda cumque eo digcren-
da,utcorpusfoIvatur,& iterum detrahenda,uicorpus coaguletur:
arquehocmodocorpusbeneteritur ,&per lorionempurificatur:
id quod f^pius fieri
oportet,atquc quidem tam diu aft^undendo , ^
dctrahendojdonecomne
fuum fal, vel pocentia, atque efiicacia
Pp
j
ccorpo-
502
Gloria Mundi,
e
corporc extral:a fietridque cx eo cognorcirur,fi aqua alba &: craf-
fajatque
in trigiciitate coaguIata,infl:ar glaciei,dura fiat , in calidi-
tatevero,veIutiButyrum,liqucrcat,& niiiil ampiius a corpore ibl-
vat,tum
remanenscorpusremovcndum, iiiperflua enimjpars ma-
tcriei efl;:Unde etiam Philorophi dicunt:In prcEparatione removo
mus,quod
fuperfluum in eo reperitur,^: de re unica nofl:rum effici-
niusmagifterium,ubialiasnihil aut addimus, vel etiam decrahi-
mus^nifi, uti dictum efl:,ruperfluum:abundanter
namque haber,
quid liabere debet , & aqua
,
qua: alba foliataque tcrra a Philofo-
phisappellaturjfumi,&: Mcrcurio vivo inijci pofljtA'tunc v^. bo-
numconfl:ansquc argcntumtransmutatur.Sedmultoaltiusnobili-
usq;
quiddam hacinaquaoccultatumefl:,quod,absqueomnicura
6<:molefl:ia,extraiiipoterit:Sienim eo rcs rcdeat tunc ncmo am-
pliusdubitet,quoddefideriumfuumnonconfcquatur: aquaenim
crclcitj&adcrefcit^tamquaminfans in utero materno, Qucm-
admodum enim infans primo in vafc matricis crcfcit, in forma vcl-
utilpcrmaaliquandiucrcfcit, &deindc in carnem & fanguincm
transmutatur, hocefl:, in crafljorem materiam, poftea iiquidem
membra primum formantunita ctiam &: ha^caqua
crcfcit:primum,
in albo fuo colorc,dein anaturali calore movctur, ut indies crcfcac
ulterius,6i:feexunocaloreinaltcrumcommutct,non
fecus ac iw-
fans,anaturalicalorematrisfux,incarneni&fanguincm
transmu-
tatur.
Deinfimateriarubefcereincipiatjtunc magnum confpi-
C4turgaudium,intelligequandoinfdnsmembravitamque
fortitur,
tuncvidcndumquidfieridebcat.
Itaqiie hoc myfterium in natura
occultatum
eft,&per naturam progreflum fuum habct,
Atquecommcmoratomodo.dcconjundionc viri & fcemincT,
nuncdocui,hoc
eft,corporis&: fpiritus,deimpriEgnatione aqu.'E,&
finis cft primx combinationis,& albedo materi^ ex nigredinejioc
cft.ex
corporc,cxtratT:a:necamplius heicrcquiritur,nifimora, &
patientiaqucmadmodumMorienuscadcreloquitur.Hxccoagu-
lataaquarcdaalba
foliataqueterracft, in quam nos Philofophus
aurumargentumqucnoftrum fcminarejubet, utcentumfruduum
millia
qic (oriaMundi.
go^
milliaferant,&r
claraFontina,CLiJLis Comes Trevifaniis mentioncm
facit,inqLiamRexad
lavandLim ingreditur,qLii{iin balneo fedeat,
tunc nullus minifter ad illum ingrediatur,fed Regis veftimenta inte-
rimcuftodiat,donecRextotamFontinamexficcavit , &:tuncrexo-
mneisfuosminiftrosDominosfaciet,utpotentia,poteftate, 6c Do-
mino robore & virtute iti dem ipfi Regi fimiles futuri fient , dum pri-
ma vicc FontinamingreirLis eft. Verum enimuero Rex nunc tri-
plici dignitate magis, quam antea,exornatus eft: triplex enim diade-
mageritincapite,(Si:,carbunculi amethyftizontis colorem ^equan-
tia,veftimcnta geftat,fub qiiibus indufiLim
puritatis, &vincLjlo
j
ufti-
tix cft circundatusjatque tam honorificentifTimus Rex vitse eft , cu-
jusdominumnemomortaliuminterrisexcogitarepotiseft. Quo-
circa ad latus illi locanda eft pura caftaque {ponfa,quse exipfius femi-
ne procreata fiet,ut illam agnofcat, &: in illam operetur , ut a duobLis
ilhs multiliberi nobiles gignantLir. Rubedo in albedine occultata
&c confervata eft,qu^non extrahenda,fed leniter coquendacft, do-
nec perfedam rubedinem confequftur. De ifta albedineTurbaita
loquitur: Sivosfcrutatorespoft nigredinem inveniatis albcdinem,
tunccertieftote
,
quodpoftalbedinem rubedofcquaturjrubedo
enim in albedine occultata cft,qu2e non extrahenda, (ed,
donec rubefcat, Jcniter coquenda eft.
QiKenuncdida fufficiant.
HER-
fc^
f*^
^Q^
Gloria Mundi,
HERMES.
SCm
:^ECESSARIA
EST COGNf-
ttoPrincipij
tam
naturalium
,
quam
artificiojarum,
rewm.
C^ui enim
uemm ignorat Principimriy
ts
quoqtie
^finem
minime
adfequitm.
DILECTIO
DEI, ET PROXIMl SVI
omnis
fapientiae eft perfedio.
DILIGERE
DEUM
SAPIENTIA SUM-
ina,&
tempuspofrellionollra.
CVI
NVNC
SVMMA
GLORIA &:C.
F I N I S.
DE
.i^
DE
LAPIDE PHILO
SOPHICO
TRACTATUS
EXIMILIS, A GERMANiCO
QUODAM PHILOSOPHO,
A.
C
M CCCCXXin. SUBSEQUEN-
TE TITULO FACTUS ET
CONSCRIPTUS.
VERA PHILOSOPHl^
DOCTRINA
degeneratione M.etallomm,'veraque
iliorum
mgine
,
lucepublke donata.
(o)
FRANCOFURTI,
Apud HERMANNUM a SANDE.
Anno
^DC LXXVHr"
-^O'?)!?!-
CAPV1 l
Uiim omneis res temporales
originem,
flatumjcr-
fentiamque
fuamexterrarortiantur
juxta
ordi-
nem temporis
,
quas coelorum
influentise
, aftro-
rum, Planetarumque
,
quales lunt Sol, Luna
, &:
ca:tcri
,
ac quatuor
qualitates
elementorum
tam
in: quam etiam
externeabfque
ulla
intermiflio-
ne commovent, coipfo
producunturomnium
crcfcentium,durantium,gencrantiumque
rerum fingul^g
peculiarss-
quefpecicsinpropriafuafubftantia,
quemadmodum
illud
abinitio
creationis ab Altiffimo
,
hoc efl:, d Deocreatum
conflitutumque
eft.
Iccirco nemo contradicere poterit, quod videlicet
metalla
fuam
ori-
ginem ex terrafortiantur,in una fingulari &propria
materia
colleda
confluxerint ex quatuor qualitatibus
,
vel
proprietatibus
quatuor
elementorum,cum impreflione metallicarum
virium,
vel
fpirituum,
&: in fua
Univerfalitate,ab influentiis
aflrorum
&:
planetarum,
ad id
infervientia:quemadmodum illud egregie
defcribunt
naturales
Do-
dores
,
pr^fertim vero Arifloteles lib.
4, Meteor.dum
ait :
quod ar-
gentum
vivum communis omnium
metallorum
fiet
materia.
Vc-
rum,
profecto fciendum cflrln
naturaprimumeflMateria,quade
jam di6tum efl,in unum accumulata
quatuor ex
elementis,
idquefo-
lamodo juxta cognitionem
&:proprietates
natur.^
, qu.Tmateria
a
PhilorophisappellaturMercurius,
vel
argentum
vivum:
imperfe-
dumtamenadhucefl;,
ob fulphuream
fuperfluamque
terreflrita-
tcm,quaenimiumf5eculenta,limofa,a:comburibiIisefl::&:obfuper-
fluam itidcm
aquoficatem,quo
omnia in unum
colledta
funt ex
qua-
tuorclemcntis,peroperationemfupremorumpIanetarum.
EtiftiuA
modi Materia a
fulphurea
cahdiflTima terra
, &
aquofafubfl:antia
Q^
i
mixta
^oS ^raStatmde Lapide Phi
ofophico,
mixta cfljUt etiam,di(5i:a ifta ex caufla , non inconcinne a Philofophis
impcrfcdum fulphur appellarl poflet.
Quiim vero Natura omni tempore ad fummum pervenire allabo-
horet , &ad illum finem,ad quem a rerum omnium Creatore ordi-
nata efl::iccirco etiam minime ceflat,ut videlicet in imperfedam ma-
teriamreducendi occultum , cum hinc inde volutationc quatuor
qualitatum omniumquatuor elementorumdonec
operationcsfuas
pcrficiat : &: accidentali a:ftu Sohs , naturalique calore ante dida ifta
materiamovetur,unacumfuIphureitate, adeoutexfurgatinmeati-
bus, &: terra: venis in vapore &: f umo. Sinigitur nunc iftiufmodi va-
por, vel fumusnonerumperepofTit, fcdconclufus flet: nihilominus
tamenf^epius
penetrareneceflhmhabetlimofas terrenafque ahquas
pingucdines,& impuras fuIphurcitates,qua^fLintin archivenis terrse;
&:quantomagis autem iftaMateriafupcrfluitatum
,
percgrinarum-
quc impuritatum , adtrahit , tanto magis etiam impura fit.
Et hoc
etiam in cauila eft, quod tam diverfos colores lucretur, qui faltimex-
cogitaripofTunt j
antequam adpuritatempropriumque fuum colo-
remperveniar.
Natura flquidemiisinfinibusopturaam operationem habetme-
talla &mincras perficicndi , ubi cfficaces , fulphurei , &: Mercurialcs
fpiritus&:vapores,vclfumiinunumconciufifunt : &: qua^Hbetqua-
htasquatuorclcmentorum peculiarem fuam habet opcrationem &:
immutationcmin
congregatione tcrra? autmaterixexillis
,
obex-
ternum asftum Solis, terrcequc fulphurea^
,
quse iniflis operantur.
Qtiocirca Materia ifta f^->iirime r cfblvitur , &coagulatur, quatenus
autmagispura,vclimpuraafccndit,ad quodfane multum temporis,
nec
pauci anni requiruntur. Ncc naturx eft impofTibile
,
quod
omnia
ctiammetallaaufugiant,
antcquamifta Materiaadfummum,
hoceft,aurumperveniat:Idqueex
eo benchquet, quod plura sera,
velmctalla,in una minera,vel terrx vena, reperiantur : quodfaneita
Velim intclligas : In afcenfione fulphurcorum Mcrcurialiumque
iftorum vaporum a prsecedente Materia commifcentur, &: perco-
^ionemuniuntur: &:finfulphureiifti fpiritus terreni , craffi &:
im-
purij,
Traciatmde Lapide
Phiiofophico. ^o^
piirijaeftus Solis vel miner^,vero nimis fiet
efficax,materia,anteqiiam
a crafficie fua purificetur,atq; feparetur , tunc cum crafla ifta fulphu-
reitateindurefcit, &inrulphurnaturasredigitur5
quod ad metalk
pertineti&fitamdem argentumvivuminduratumfietjtunc
infor-
matur cum forma unius ex metallis,fi ifta accumulatio &: con^ektio
inferviatperinfluentiamalicujusPlanetse
,
qui in congelationeifta
pr*EcaEteris pcnetrat cum propriecate fua in mixtis qualitatibus:
Naturafiquidem
primooperationemfuamperficitin
conjundione,.
vel unitione quatuor elementorum
,
qua ex Materia , vel corpus ex-
oritur
,
quod tum abfque omni medio , cum forma informatur
,
qua:
admixtionemiftam pertinet
,
juxta influentiam
unius ex Planetis.
Qusehbet namque influentia peculiarem
fuamhabetoperationem
in qualitatibus elementorum,ex quibus dein ctiam propria forma fe-
quicur Itafiuntcuprumjftannum,plumbum,ferrum&:argentum
vivum
:
quamvismultadefcriptareperiantur
,
quomodo eorumdem
mixtio elle debeat, nunc ab impuro fulphure, nunc abimpuroin-
firmoque argento vivo
,
ad quodlibet metallum fmgularis fuu forma,
&:genus:nihilominus tamen mixtio ifta Naturxnon eftincognita;
quocirca uniufcujufque metalli generationem
,
cumprimis imper-
fedoruminfpecienon defcripturusfum.
Verum,ucut fiet,natura
nihilominus non deflftit in imperfcda ifta metalla operandi, dum
adhucinterraconclufafunt, donec fummum optumumque finem
adprehendat
,
qui ipfi a Deo dcputatuseft ,in metallis iftisfeparandi
impurum a bono argento vivo , atque a puro fuo fulphure, donec ad
aurumpenetret.
Sin autem iftiufmodi vapores pure &clare, cum interna , fubtili,
pura
,
candidaque terra elevetur , abfque mixtione craflarum, terre-
narum
,
fulphurearumque limofitatum , atque vapores ifti vi erum-
pancnec
beneconclufifient,
antequam in natura^fiilphurindurati
tuerint
,
& calorem
velin exceflli vcl defectu habuerint, tuncargcn-
tum vivum
manent,nec
ullum ex illis fit metallum.
Sin vero
purum
iftiufmodi
argentum vivum elevetur fine crafTa
aliqua
commixtione
in
pura aliqua minera
,
tunc in purum , album-
^io
TraBatmde Laplde Philojophico^
que nnturx fulphur induratur
,
poft exiguum calorc
,
quocl ad argen-
tumpcrtinet,dummodoetiamcum formaargenti informetur, quo
cxitidem
aurum fieri poteft, quamexaliismetallis,nifi asftu fuo die-
ftituaturjVelnaturalisoperatioilIinon
adimatur. Smautem virtus
majoris nacuralis caloris ad argentum iihid vivum accedat, ante-
quam ad finem fuumformatum fiet,in formam argenti fcilicer,adeo
ut in purum rubrumque Natura; fulphur redigatur , tunc cicius ex eo
aurum
,
quam argentum fit, 6j in eo manetperpetuo, quam finis fict,
ad quem natura laborando tendit
Arf^entumvivumjcujusmodomentionemfecimusjomniumme-
tallorum mater eft , ob frigiditatem humiditatemque f uam : &: fi pu-
rum ,
atqueabomnifuperfluitatem feparatum fiet, tunc nulla am-
pliuscrafiitieseidemcommifceripoten:, adeo ut icerumin imperfe-
d:umaIiquodmetallum retro redigatur, Natura namquenon re-
tro laborat, nec etiam eft materia, quse ad impuram aliquam formam
fpedat,qualiaimperfe(Sla metalla funt. Sed fulphuromnium me-
tallorumpatereftjob JEftum ficcitatemquefuam: Juxta iftamdiffe-
rentiam obfervetur
,
quod argentum vivum in fubfequente capitc
defcribatur.
CJPPT II
EStitaqueomnibus
in metaIlisverusMercurius,re(5lumque ful-
phur,
xquetaminimperfc<5bis>quampcrfedismeta!lis
.
Saltim
contaminatus &: impurus fadus eft in imperfectis mctallis,& qu2e fo-
la perfeda
maturatione deftituuntur. Et ex iifdem caufiisadau-
rum argentumque
redigi poflunt, h.e.ut ab aurea , vcl argenteanatu-
ra,qux in illis cft,feparctur impuritas
,
qua cum inquinata fuerant, &:
forma auri,
velargcntiiifdemingcratur. Ideoenimanatura avulfa
funt,quodfliblataeffofla
ficntexnaturahb. meatibus,mineris,&: ter-
rx venis: iccirco etiamnullam amphus operationem in fehabere pof-
funt,quafiadhucfub tcrralatitarentinihilominus tamen, quantum
quidcminipfis eibpcrfici cupiunt.
Ad naturalcm ifl:am proprictatem etiam Vericatisfpiritus
,
qui
omnem
^raBatmde Lapide Vhilofophko.
3
u
omnem
veritatem artemquePhilofophos docuit, iftis imperfedis
metalhs
formam vcl medicinam faciundi monftravit
,
qua omnis co-
rundem
impuritas removeri pofrit,&; perfeda natura, vel Mercurius
in ipfis occultus in aurum , vel argentum
,
perpetuus &: conftans for-
matus,quam in aeris terra fadus fuerit.
QA?VT. lll
IN
pra^fcripto iflocapiteformaj^velMedicinasahcujusfacStamen-
tio
,
quaimperfedametalla impuritatem aperfedo Mercuriofe-
parare , &cum ifta forma auri, vel argenti , in perfeda metalla redigi
poilint .nunc tempus monet ut etiam de forma &Medicina arte fa-
ciunda ahquid in mediumproferamus
Omneis Philofophorumhbroseorefertosdeprehendo,dum ^X"
cunt,artemAlchimifticam,velfuamartem,foIamefreinauro,argen-
to,&argentovivo^ fi illa adoriginem fuamredudafuerint, quam
fortafhs ante ahquot annorum milha
,
& antequam metaha fada
fient. NaturaIisfiquidemlaborfemperprocedit,nonautemretro-
cedit. Qupcirca etiam varii modi tentantur, utpote : diffolutione
in aquis fortibus , &: amalgatione auri vel argenti vivi, aut argenti , &
argenti vivi,illaque adprincipium fuum redud:a efle autumant. Ve-
rum in ipfa rei vcritatc longe a fcopo aberratum eft.Si enim aquas im*
mergatur , vel quis aquam ex ihis diftillat , autfi argentum vivum ex
illis fublimatur , vel eidem fumum permitti
t
, tunc metallum totum
itcriim reperitur
,
quomodo illud fuit impofitum. Nihil itaque eft,
quod fmgularis ifta forma eidem inferatur , (juum non prima forma
naturam
&fpeciem in metallo deftruat in proprietate fua, quomodo
bene
demonftrat
Ariftoteles,inquicns: quod metallanonimmuten-
turjnifi
in
priorem fuam materiamreduda fuerint.
EXdiaa
ifta
prascedentis
capitis cauffainvenire hcet
,
quod ars;
Alchimiftica
non
fiet in auro,argenco,vcI argento vivo. Quod
ver
9
/ 2
TraSiatm de Lapide
Phtlofophico,
vero
libii &: loquutiones
Philofophorum non,pr3emendaciis,curen-
tur
: iccirco in fequente Scripto videre eft
,
quomodo videlicet intcl-
ligcndum
fiet: Ars noftra in auro,argento,&: argento vivo eft : Ut au-
tem
heic
pr^teream,atque
in primo ulterius loquar,5<: demonftrem,
nuod ars non fiet in argento vivo^aHifque imperfedis metallis ex ipfis
producendi
primum Philofophorum initium vel redum perfedum-
queMercurium,qui
in iftisimpurefulphureoccultatus &:coa^ula-
tus
eftjtali
videlicct
modo
,
quomodo pauUo ante diximus, per fortes
aquas,
&:
amalgationes, vcl alio in modo, quo una ex parte purificari,
&:
alium in
(plcndorem redigi poilint.
Neutiquamverorectaeftfubftanta
primaoriginis,
autMercurii,
iccirco
fruftra ars in metallis qua^ritur :
Ubi limul obferves , an com-
miiceantur
metallorumduo,tria,vclquatuor , &: iimullluereper-
mittantur:
nihilominustamenalterum alteriopem fcrrcnequit,qu*e
iniorio-ini,ejufdemqueperfedioniinferviret,quatenusquodlibetal-
terius
auxilioindigct.
Etlicetetiamauroimperfe6tuma!iquodmc-
tallum
addatur ,
nihilominus tamen aurum conftantem fuam pcrfe-
ftionem
minime
deferit : Ipfi enim nihil deeft,nec fuperflui quiddam
penesfehabet,
utimperfedometallo
aliquid communicare poflet
;
Etlicetidetiameflet
, utimperfecla metalla virtutemilliusaflume-
rcnt,nihilominustameninconftansatque
culpabileiierec. Fruftra
igitur
iftaforma&:
Medicinainmetallisquseritur
,
qua^perfedo,
in
metallis
conclufo,Mccurio
operam fuam commodaret.
CJPVl
r.
POrro
tiam in Phflofophorum librisfcriptum lcgitur
>
argen-
tum
vivum,&:
fulphur eire omnium mctaliorum originem;Quo-
circa
multi,&:
omneis ferme Chymici,dum manifcfto nomen argen-
ti
vivi
reperiunt,illud
vulgare argentum vivum efle autumanc
,
quod
tamcn
nullo modo efle poteft: Impcrfcdum enim metallum,&: quali
a
principio
exortum eft,quo dc alia metalla flida func : quamvis pau-
t:a de iUius
generaiionc fcripta licnt,idq; ideo,quod nomen
fulphuris,
Yci
TraSatHS de Lapide Philofophico.
j
rj
vclMcrcuriijiiriirpeturaPhilofophis, fupraipforum redtum
perfe-
^Storummecalloruminitium. Etnifiillenullummetallumefrec,tunc
etiam
incermetallanihilreperiretur,quod refpoderetinfluentix
Pla-
netJe MercuriijUtpote aurum Soli,argentum Lunsc, &:ita
quodlibet,
juxtaproprietatcmfuam, planetsefuo, a
quoproprietatemfuamac-
ccpit. Quum enim unum metallumfiet, eapropteretiam
Sc
cxtc-
X3. metaila originem fuam de^o minime confequi
poiTet^multo
minus
eorumdemperfediop^ereumdem^velabillofortiripotuifret^cumca-
menperfcdus illius Mercurius abundantia
ineofcateat,
tambene,
quametiamincjcteris, Multoadhuc
minusilludfieripoteritcum
commixtionefulphuris,'quod tamencontraimpuritatem,
Sc imper-
fedionemmetallorumeftdeaiperfluafulphureitateridfacilealiquis
tueri poteft: Nam cui metallo fulphur
admifcetur,illud
multo,quam
eratantea,ficimpuriu^,6i: fortaflisunainpflrte,vel
eciamomnino
de-
ftruicur.
CJPV1
VI
IN
Scriptis fuis Philofophi adhuc ulterius aflcverant ,
argentum
vi-
vum,vel Mercurium eilefpiritum metallic^ naturse &:
proprieta-
tis adcumulatum ex quatuor elementis per Planetarum
influentiam,
operationemque Nacur^in terra
.-
&:
ex eo fieri potefl: aurum,
argen-
tum
5
vel aliud feptem metallorum
,
quarenusipfi
in codione
fua auc
puri,vel impuri admifcetur,j uxta Planet^c alicujus
proprietatem,qui
tuminnaturali ifla co6lionc per influentiam fuam
cseterosperrum-
pit,quo defupra fada mentio.
QuocircainfipientesChymicidicunt:Spiritumifl:umeflreargen-
tumvivum,
quodplerumque
omneisnorinthomines
exrebusillis,
quod
{ziz cum omnibus metallis
commifceat,quodque
molle, &: fu-
gaxfiet.
Sed&heica
veronimisaberrant.
Namcurideonullum
metallum
clTet
,
quum fugax fiet ? Simih quoquo modo , eadem
de
caufla,
fl:annum,
plnmbum,&:cajtera,nullametalla
eflenc,
quum
ctiam forti in
tentationeignisnon
permaneant,quamvisunum
altero
iiet
confl;antius,
An
etiam,eamdem ob caufTam
metallorum origo
Rr
efl^et,
^/^
TraBatm de Lainde Philofophlco,
cirec
,
quodfacilecum caeteris commifcearur : tunc quoque &: cn-
prum
ciTet
a^qniii!; illorum initium
,
quum tamcn cum iirgcnto
,
vel
auro
mixtum
conftantius upud illos permaneat
,
quam argentum vi-
vum ,
eo
,
qaod liquefa6tionem &: malleum admittat. Sed &: ideo
nulla
finahs
compofitiofadaell,
quumafeinvicem iterumfeparari
poirmc:
multominuspcrcommixtionemargentivivi
,
quummulco
tacilius
ametallislbic
fcjungipatiatur,
quamnuUum reliquorum o-
ninium.
Solummodo
autem fit ifta Unitio,vgl mixtio metallorum,
cxfuaorio-ine,in
quaconveniunt-
Nuncveromanifeftumeft, quod
fxpius
triplicia,
vel plura etiam,metalla commixta reperiantur,in
ve-
rumjudicium
,quodinprincipiofuoresunalient, bi faltimad
fum-
mum
, hoc eil , aurum per naturam in peculiari fiia Minera
reduda
fuerinc,niii
natura fuiflet dctenta a craira,fulphurea,arfenicali,&:
ter-
rena
impuritate,qua2
apud metalla rsperitur,li metalla exinde
purifi-
centur,
hquefiunc , multique fcecores, fordes ,
recrementa
abiif-
dem
deficentur,idque ab uno magis,quam ab altero, Et fl
Natura
in
opcratione
iiia
nonabbreviata
fuiflet^per effollionem perfed^
matu-
ritatis,aut
ii operans
ajftus,metallic2e vires &vapores fupra didi^
ma-
ceria:
, nimis tempeftive
ebuUierunt per cerrae venas
:
quocirca eciam
iftainformapermanere
coguntur, quamarripuerunt, &:nuncnon
amplius
,
per
Naturxoperationem ad fummum ,
hoc eft, aurum, pe-
iictrarunt ,
quum ab ifta operatione nunc avulfa fienc. Iccirco
ibi
mcipiamus,ubinaturaceflarenecefliimhabuic,impurumabftciga-
mus,
id
quod
etiam
ipfaNatura fcciiTet, iiconcluliomontium,vcl
metallorum,
&: venx terrx fimiliter arde conclufx fu iiTenr
, nec per-
rumperepotuiflentimpuram
fulphureitatem abfteriifl"ent , Mate-
namveloric^ineramaturaflent,
&:coxi{rent, juxcaredamdiviiio-
nem,
&:
meniliram
juxca longicudinem idonci cemporis, qux ad ope-
racionem
fuam
percincre
videbancur: &: tunc cx lllis nullum aliud
metallum
, nifl aurum
fadum fuiflct :
Natura flquidcm in illa opera-
rinon
defliiit , dum adhuc fub terra latitant :
nihilinfupcr ipiis quo-
que
decidit,quam
aqua,qux apud illa fuperflua reperitur , &: impuri-
tas,
cujus
gtatia auri formam non queunc per nacuram adprehen-
derc.
TraBatPts de Lapide
Phtlofophico.
^
ij
dere,nifiifl:aimpuncasprobereparatafueric;quaderamcn
incapice
fecundo non pauca adcigimus.
CJPF1 Pll.
QUumitaquc finalis ifta unicio mecallorum, vel
eorumdem
pcr-
fedioinifta commixtionenonqu;;erenda,
dum
undiqiie
ipfo-
rum origo
,
primaque Maceria
,
per nacuralem
congelacionem
,
pro-
priamque brmam, conclufa eft
,
unumque
alcerum folvere
non pof-
iicquam quancum res quaslibec admiccic
, (ive pura , five impura fiec
,
tunc in fpecie fua permanere difcupicquacenus
illam
nacura coplexa
efl, nifi a concrario fupereminenciore
deflruacur,
quum
mecalla
omnia unius communisque fienc originis
, camquam ab uno
pacre, &:
macrenaca, acque folummodo per accidens
alcerius
cujufdam
for-
ma^,vel rpeciei,feparaca,non aucem inprima
maceria.
Ecea ipfa
dc
cauffa
,
omnium ipforum prima Maceria vel Origo , una res eft, quic,
pernacur^operacionem,perfluxumcoaluicqua2femperpuriffimam
rormam defiderac
,
quam ex propria fua, nacuralique pro
condicione,
habere debeac Ec hsec efi auri forma
, fummum
Sc
opcumum,
quod ad Mecallicam nacuram fpe<Stac.
Si icaque
pura
jfliufmodi
forma, qua^perarcem, mediacenacura,
prsepararipocefl,imperfe-
dis mecallis addacur, cunc impurum
imperfedorum
mecallorum
fuperatur. Non enim impurum,fed
pura materia illi cfl fimilis:
Pri-
ma fiquidem cflformaad quam Matefia ifta fada
fuit.-Iccirco
par
cum pari
,
ccmporc incomprehenfibili
, conjungicur,
impurum
fcpa-
ranc,quafi dicanc
: An cu vci\\i\.i
,
quod meum efl , &quod ad mefpe-
dat:
Siquisaucemexindeargucreconecur,
quodformaiflaaurum
efledebcat,
quod vulgonotumcfl
:
id nihil
cfi^licct proprium
cor-
pusfietmetallorum
,
ex vulgarium
materiahum
metaliis,
&:forma
auri,
pernaturam
unita.&:
formamilliusextendcrenequicadinfor-
manda
aUarum
matcriarum metalla. Illorum enim non
pkira
func
quam faltim
eorundem
propriamateria, quam
illaarripuicquadc
informatur,
adquamextcnfaefl:,&:nonultcriusad
totamcommu-
Rr
2. ncm
^j(f
TraBatmde Lapide PhilGfophicOy
nemomniummetalloriimmaferiam.
Ethacipfa decaufla formaf/lj
per
artem
prxparata multo mclior digniorquc iiabenda efl: quam. au-
rum,quantopra:{lantiorcll:.<Si:vuIgarcmiflamomniummecallormn
matenam
ad aurum
intormarc poteric.
EXordinennnc
commcmoratis
rebusnaturalibus quilibct,re!x;
vcritatis
Alchymiftas ignarus
y
fententias &c loquutiones Philo-
fophorum
pro
fabulis , &: mcndaciis ,
immo pro impoflibilitate qua-
dam
habere
poilct.
Eaproptcr,vcluti f upra tibi promili
,
cxplicabo
tibi
,
quomodovidclicctarsfictin
argento vivo,auro, &: argcnto.
ItcminarfTentovivoScfulphure^atqrquarationceorimidemMcrcu-
rius
fietfpiritus.
Exordiorkaq; ab argcnto vivo,vereque tibiatErmoy
quodorania ,
qux dc argcnto vivo fcripta reperis
,
non de communi
anjento
intellit^cre
debcas
,
quod mctallorum unum cll, fed ad illud,
quod
omnium
metallorum origo , &: , fua in Natura,nullum omnino
metallum
eft
.
Metallicx quidem nacur^e Sc proprietatis efl:
,
pcr in-
flucntiam
Planctarura
exquatuor elcmentis in unum redadorum.Si
enim
metallum
cflet,tunc
forfitan non efle poten: origo metallorum,
Res
ita,
argentum vivum commune,Iongc eft alia. Neque nimis ca-
lidum,
nequemmisfrigidum,
neque nimis humidum,nequenimis
ficcum
, icd pari ratione fimul tempcratum efl:. Et quando argcn-
tumvivumperfedtematurum
efl, &:caIorexternusaccedir,qui inil-
looperatur,
tuncincombunbiliterinvifibiliterqueavolat
,. iccitco'
ctiam
in
ipfa rei veritate
a Philofophis fpiritus appellatur. Nominari
qnoque
poflet
anima
,
quum pernix, vel agile,attamen efl^cntiale fier.
Vocatur,pr2eterca,
etiam corpus,dum
comprcheniibiIe,&: vifibile
eft
:Sienimexternum
frigus ei accedic, tunc, prae frigore ifto,in ma-
nens
corpus
congelatur
, &: tria ilIa,Spiritus, Anima> &Corpus in eo
funtnunice,res
unica.&romniumquatuor
elemcntorum proprieta-
tesinfecontinenr
Si enim
extrinfecus humidum fiet 6^ frigidum,
tuncappeIlaturaqua,veIargentumvivum:obinternumfuumcaIo-
lemvero
aer
nuncupatur; Sin
cxtrinfecus calidum ficcumque ad-
parea:t>
Tra&atm de Lapide Philofophico,
j/7
pareatjtiinc
ignis vel rLiIphur r ob internum frigus autem, terranomi-
natur. Et hac ratione argentum vivu.m,&c fulphur omnium metal-
lorumunafunt
origornontamenitaintelligatur, c]uodruIphur fm-
gillatim, vcl eodem modo argentum vivum fumendumliet
,
quae
fimtvulgaria, &in unumcommifccatur. Nihiliftudeft. Argen-
tumvivum&lulphur
,
quodePhilofophiloquuntur, pernaturam
mifcendo accumulatun. elt,& expreflhm,primoin fpeciem formam-
queargenti vivi, qua^humida&aquofaeftjSccundo, perafliduani
codionemin{peciem&: formamfuIphurisrcdigitur,quxficcaeft&^
ignea.
Sln
autem folummodo heic de Philofophorum argento vivo &ful-
phure loqui velim
,
qua: potcntiam formamqueomnibus metal-
lis tribuunt,tunc faneomneisapud omneisScriptores aliud fcriptum
nihil dcprehendo
,
quam argentum vivum, gravcm limofamque efTe
aquam,cum fubtih admodum alba terra mixtam,fortilIimaquc com-
raixtione tam diu coctam,donec humiditas cum iiccitate
,
parcm na-
turalem in Unitionem
,
fefe commutaveric , unum in corpus Iimul
confluxerit, &:,opeaccidcntahs frigoris, quatuor Elementares pro-
priers.teslimihtertemperat^, unam in fubftantiamfbrmat^ coagu-
latjeque fuerinr Ec hxc eft omnium perfedorum Chymicorum
materia, fipercodionemidonei caIorispcrfedafiat,&:puriHcetur^
fuperflua vifcofa terrena fulphureitas feparetur, una cum fupervaca-
nea comburibili argenti vivi aquoficate, adeo ut unafola, clara, pura,
xternaquefubftantiaexduphciiftafubftantiajproprietatefulphuris,
& argenti vivifiat, in fe habens omnium puriflimum argentum vi-
vum
, 8c fulphur. Inarte,operatio
Natur2eefi:pcr{imilis,quamob-
remrccleverequePhiIofophiIoquutifunt:Arsnoftra,
inquiunr,eft
in argento
vivo,auro,&
argento: Eorumdem fiquidem initiiim fimile
eflrargentovivo
:intelligeinfpecie,dumnatura4n eo elaborareinci-
pit,
&: commutatinmatellum
,
quod innaturaH leniquefuo calore
iUblimavit
&:purificavic
invenisrupium velmetallorum perpurum
Rr
5
aliquem
21^ T^raciatHS de Lapide
Thilofophico.
aliquemvaporem,quemadmodumrupradidumeft. IJlinuncadpo-
nimusaurum 8c argcntum
,
ilkidqueideo
; qaod nufquam invenia-
mus, neque aliter habere pofllmus in unica aliqua re in terra vires
metallicas,qu^ potentiam habent ad unicum argenti wiwi fulphur ex-
citandum,perquamcoagulatur,quamraItimin auro &:argcnto. Si
cnimcxtraterramfiet , tunc etiam influentiam vircrqueauri &:ar-
gentihaberenequitjnequeetiameafdem lucrari poteft abfque auro
&c
argento : pernaturalcm aliquam artcm etiam fieri nequit , ut Phi-
lofophorum
argentum vivum praeparetur, iS<:adfinem fuumdedu-
catur,ut conftans fiat^fine auro &: argento : Arti namque eft impofli-
bile,ut,per
colionem, abfque auro&: argento, finem terminum-
que
coniequatur, qui ab auro &: argento ilh deftinatus eft. Arti enim
deeft
naturalis Minera , in quam (dc naturales hifluentia: , ad aurum
argentumqucin
terra occultarunt. Itaque, necefli tate coadi , au-
rum
argentumque fumere necefllim habemus. In illis flquidem re-
ctasinfluentiarum,adidinfervientium,viresinvenimus.
Sciendum tamen eft
,
quod argenti ifti vivo primum adponere co-
gamur argentum, quod fugax flet,nec magnum calorem tolerarc
queat.
Argentumitidemhabetpotentiam,utinnatumfulphurdi-
iki iftius argenti vivi excitet
,
per quod coagulatur in formam &: Me-
dicinam argcnti faciundi :idquc fitlcniadmodum calore, dumipfi
pnmo aurum additur. Aurum flquidcm multo majore calorem de-
fiderat:
ac fleiaurum , anteargentum , adponatur, tuncetiam,juxta
proprietatem fuam,a:ftum requireretj&: argentum vivum in rubrum
aliquod fulphur commutaretur,quod non fluxum,utilcque cffet arti,
vel Medicmse auri faciundi ; adimeretur namque illi radicalis,fua hu-
miditas:eflretquoquecontraartisproprietatem,
fi quis priusfinem,
hoc eft ,
fulphur rubrum
Philolbphorum auro figcre conarctur
,
quamalbumcumargento,
quod abfqueomnimedio exargentovi-
vofieri debeat,
quodque albcdo rubedinem ncccifario antecederc
necefTumhabcacquumrubedo,
ante albedinem, totius operisfiet
deftrudio.
TraBattiS de Lapide Philofophico. jip
[APVT. X.
ANte
prasfcriptum Philofbphoriim argentum vivum non idco
eft illa forma
(
qua de didum eft) impcrfedorum metallorum.
Nirienimaddanturaurum 5jaigentum , tuncprimoeftfolummodo
in iua ciTencia , &: prima origne
,
ncquc habct vircs Metallicas, fpiri-
tusjColorcm, &:indurationcm auri atquc argenti metallis tribuen-
di, quamvis illius naturalis proprictatis fiet:Eamdem tamen non-
dumoperative habctjnifi corroboretur matureturque in ipfa codio-
ne additamcnto , &: argenti. Exempli gratia : Prima metallorum
origo, tam in Natura, quam etiam in arte, fimilis eftaquac; &:fi
crocum cum aqua commilceas , tunc unum cum altero commilce-
tur , &: aq ua croci colorem fortitur atque fi modo dida ifta colorata
aqua alceri alicui aqu5& commifceatur , tunc &: illi eumdem colorem
adtribuit, quemacrocoanteaacceperat. Sin itaqueprimaorigo,
vel argentum vivum non tingatur auro &: argento , fixumq; redda-
tur cum conftante eorumdcm efticacia, tunc etiam nullum colorem
communicare, nequefefecumaqua, velorigine, impertedorum
metallorum commiicere poteric. Juxta
proprietatem enim fuam eft
fpiritus &fugax, &: fi imperfedis metallis adponatur, tunc originem
vel aquam eorumdcm aflumere nequic, quasunaex parte perma-
nens &: conftans eft , ob flium fulphur
,
quod illam coagulavit. Sin
vero origo fixafadafueritcum additamentoauri&argenti ,
tunc
permanens ^ternaque aqua eft: qu^ fi cum imperfedis metallis com-
mifceatur, tunceorumdem originem &:aquamjafliimit,atquefic
interfeinvicemcommifcentur: tunc neceflario comburibile&im-
purum, ignis beneficio; ab illis recedere cogitur. Et quanto minus
origo
,
vel aqua ifta , aut Philofbphorum argentum vivum , conftan-
tem,permanentcmque
potentiam , fine additamentoauri
bL argenti
lucratur:
tantominus
etiam aurum &: argentumfolvitur,
&:ad pri-
mam originemperducitur
,
quo defupra cap.4.
di<5tum,abfque com-
mixtione argenti vivi
, vel Mercurialis aqua, qua de etiam fiipra fada
inentio,Et in eo verum eft
didum, quod Haly Phiiofophus
loquicur:
Spiritusj
2
20
Tra6iatmdfLapide Thilojophico.
Spiritus
,inquit , non coagulatur , intellige argentum vivum, nifi cor-
pus
priusdiffolvatur,putaaurum&: argentum;atc[ue in eo tempus
non eft indifferens.Tum enim aurum 6^ argentum fpirituale fluxum-
quefaclumeft, 6(:extendipoteftadcommunem omniummetallo-
rummateriam, quatenus Metallicse vires 6>c fpiritusargentivivieo
altiusmagismagifque
cumeocoagulati &:unitj funt: idque unum,
abfquealtero
,
perficerenequit, velutietiamrupra,cap.5.innuimus.
Etquamvisfortiinignefluat ,
nihilominus tamen prjmum corpus,
(Nota) fi iterum refiigefcat, neque commutatum cft in confiftcntem
ipiritualemqi eflentiara : nequeitidcm unitum eftillocum medio,
quamcrocuscumaqua, flaliamaquamlaigiri debet. Itaquenulla
vera ars in Alchymia eft,quam folummodo in argento vivo: Sc profe-
toinargenrovivoomnisfupradi(51:a:forma; potcntia confiftit : Qup
fiquiscareat,
ille quoque feminea virtuteauri &:argenticarerene-
ccflum
habeat,qua de in terra grefcunt.
EPILOGVS.
SAtisfuperquedi(5bumcft,
quidvidelicetargentum vivum
,
vel
omnium metallorum origo fiet
,
quo iinenullum mctallum , tam
in
natura,quam in arte,perfcS:um fieri potcft. Verum nondum ta-
mennotum eftjubiqua:rendum,&:inveniendum ilkid (ict. Ilhidau-
ccm
Philolbphi fummo ftudio cclant,&: occulcant , adco ut mukis ex
millibus ne unus quidem a Deo cligatur , ut cognofcac modum quse-
icndiilhusargentivivi Philofophici. Etquamvismultimukadeillo
fcriptitent :
nihilominus tamen fingularem aliqucm rcperio Philofo-
phum,
quideeoficinquit;Dcum abinitio creafle terram planam,
fimplicem,pinguem,atque admodum frugiferam , abfque {ikce,are-
na,lapidibus, valkbus &: montibus : fed, per Planctarumjnfluentiam,
&Natur^ operationem,terram nunc commutatam ciTc in varias for-
inas,extrinfecus quid cm duris a lapidibus, alcis montibus, &: profun-
dis valkbus : Intrinfecus vero rebus raris , &c coloribus
,
quales func
irrafeptemmetallorum eorumdemve originum ; &: iifdcmcumrc-
bus terram omnino ex prima fua forma emigraflc , idque fadum
eflc
fubfequentes ob cauflas.
Primo
^raBatmdeLapide VhUo[ophico.
^21
Pdmo
,
qiiod terra crafla, magna,profunda
Jaw, &: ampla
creata
fuerit: iccirco etiampercotridianam seftus Solis
operationem
inea
fadum elfe ebullientem , ferventem, vaporofumque
calorem, qui u-
niverfam terram
,
adabyiTumufqucpenetraverjt.
Terraliquidem
infe ipfafrigida, &:nonabfqueinternahumiditate aquseeft, ic exin-
de penetrantem Solis xftum excitaffe fortem fumum,vel
vaporcm
nubilofum,& aercum,qui omneis terrae inclufi fuerint: fucceilu
tem-
poris illorum multos fados
q^^q
,
6c denique adeo fortes
, quod illos
terra diutiusinfe cotinerenon
potueritpoftquamnaturaliterfurfum
penetrare voluerint
, &: dcniqueinillis terrxlocis, ubi
eorummulti
congregati fuerint,partcm telluris accumularunt,unam
quidem
par-
tem huc ,
alteram alium in locum
, atquehac ratione
multos
monti-
culos,coIles, profundafque valles excitarunt, illis potiffimum
in fini-
bus,ubi tales montes collefquc f ali funt , ibi quoque & terram
seftu,
frigorc&humiditate codam,
elixam,mixtam,temperaramquefuif-
fe,ubi
fimul optumum a:s,vel metallum inveniri, Ubi vero
terrapla-
nafiet.ibiiftiufmodifumi, &:vapores minimc tales
tumulosexcita-
runt.pricfertim locis lutofis,pinguibus,&: vifcofis : iccirco
humidita-
tcm e fupernis terram penetrafle
,
qua de iterum mollem
fadam,
&:,
maffaruminftar, firmitcr fimul cohi;Efiffe,
quxtamdem,
per Solis
seftus
expreffionem^Ionge tempore
poft,eomagismagifquefirmata,
indurata,coda, &:tamdem induriilimaslapideasrupes
commutata
fuerit. QuseautemterraadhucfrugaIis,moIIis,tenuisquefuerit,vel
ubi arena parva,vel glarea,aut lapilli,inftar uvarum
coh^rentium^re-
manferint:illam terram, nimiapras pinguedine,
nimis macilentam
fuiifc&paucamhumiditatem habuiffe:
quocirca etiamnonfufH-
eienter (imul coqui potuilfe,atque hac ratione,minus adtritum
\q.o}^-
men,aut
farinaceam
, non fufficienter humcdatam maffam
pcrman-
fifle.
Nulla
enim terra in lapides convertitur, nifi ex pingui vifcofa-
que aliqua
terra,&:
humiditate bene commixta fiet. Poft aqu^ ex-
preffioncm
enim,a:ftufquefolaris,pinguedo
terram continere
necef-
fum habet
,
alias
mollis
fragihfque pcrmanet , &: a fe invicem iterum
avellerecur: Quodque
non
perfede durumfaaumfucrit,idadhuc
^i
hodicrno
222
T^acratHS deLapide
PhiloJophicOy
hodierno
noftro tcmpore
,
pcraflidimm naturxoperationem^rolis-
qnescftiim in duros firmofque lapides converti pofle. In terra infu-
pcr fupra didi fumi &: vapores
,
qui prima vicc kk dcdidcrunt , ex
quatuor ckmentorum qualitatibus, tenacitcr includuntur, atque
pcrnaturam influentiafque Solis , aliorumque PIanctarum,eorum-
demvc operationes
coquuntur. Si, porro , aquofos illa humores ap-
prehenditcumpura,fubtjIbterrenaqueaIiquafubftantia,tuncPhilo-
fophorum
argcntum
vivumoperaturrSin vero ad igneam tcrrenam-
que duritiem
redigaturjtunc
Philofophorum fulphur opcratur. Et,
profccto,pra:miilus
modo fermo iflc nobis,quxrendi,invcniendiquc
arcrcntivivj,vclartisnoflrseoriginis,viampromonfl:rat: &: quamvis
arc^cntum illud vivum in ^eris fodinis, copiofe reperiatur, nihilominus
tamen a perpaucis
hominibus cognofcitur : Noneflargentum,vel
aurura ,
autvulgareargciitumvivum ,
necullummetallorumrcli-
qirorum vcl fulphuris , aut atramentum futorium bcc, Scd Philofo-
phus ait : Vaporofa efl fubftantia ex quatuor elemcntis,aquofa,atquc
pura:Et licet apudomnia
metalla reperiatur, nihilominus tamen
apud imperfeda
immaturum eft. Iccirco certiflime in illo aere, ubi
aurum &argentum
invenire
licet,querendum eft. Cumqueporro
dicat : Sihoc argentum
vivum ad duritiem fliam redigatur , tunc efTc
illud Philofophorum fulphur, idque haud aliter, quam per aurum &:
ar<yentum,fieripotcll:,
qua^apprehendit, &:,fimulfubhmatur, atque
coafyulatur,
idquepcrnaturalemfuam codionemafliduara ,
aSolis
xftu,&: in
propria fua
Minera
O
Pater
Coelcftis , monftra hoc argentum vivum
omnibus iis dumtaxat, quos
j
ubes viam
tuam ingredi.
F
I N
I s.
DE
2>o
LAPIDE PHILOSO-
PHICO
PERBREVE
OPUS.
CULUM.
QUOD AB IGNOTO
ALIQUO GER.
manico Philolbpho
,
pcne antc ducencos annos
,
coafcripum &LIBEK. ALZE
nuncupatum fuit,
nuncvero in lucem
editura.
FRJNCOFVRTl
Apud
HERMANNUM
a SANDE,
Jmo
^T>C LXXFIf.
-^C3i5)&f&-
LIBER
ALZE, QVOD HVjVS OPV-
fculmomen
ejt^mtmm.
Iqufs interrogare volet de ordine, heicqui tangitur,
cur videlicet reverendiffima ALZE Mcdicinx non
anteponi debeat/ed primo Luna,dcin Solj& ahi Pla-
neta:, cumquibufdamaliis, veluti fequitur, ^viQ^
tertia Medicinse Lex , ut hoc modo dubio fatisfiat , in
tali modo,quum finis verus dignior fiet.quam princi-
pium : atque quoniam res ift^e album , rubrumque faciant , ncc ru-
brum fieri poteft, nifi album pr^cedat : &: tunc ita ait Simon Philofo-
phus : Scitote,nifi lapidem album facere velitis
,
quod rubrum facere
non poiTitis : Et per rubrum c^eteri Planetas uniuntur , &: Medicina
incuftodita incedit,nifi Ordoi^z cum albo &rubro obfervetun adco
utprimoponaturLuna,&:fiat, cumalbo,Elixir,quodefi:album Lu-
na: ad album Mercurii ex corporibus venit ad rubrum : Qup de artis
hujusPhilofophiloquuntur
,
quod rubrum in albo occultatumja-
eeat,illudque tam diu extrahere non audent, donec omnino rubrum
fiat. Ita, vice fecunda,agi poterit cum Sole,&: a Solc Medicina per-
ficitur,abfque aliorum Planetarum adminiculo.Ex quo colligere po-
les , cur videlicet Mcdicinaultirnoponatur ,adeoutaPatre proce-
datFihus,&: ab illis duobus SpiritusSanclus.
Qmigitur nunc aures ad audiendum habet , is audiat, &: fpedabi-
lempercipiat
Philofophiam in libro , Turba Philofophoru did:o,ubi
legitur:Scitote,quod
nulla veraTindura fiat,nifi ex asre noftro.Quo
de nosjcii
explicationealiorum Philofophorum , fenfus noftros ad ^es
noftrumcollocarecogitamus,
noftramque conjundionem
,
qux
aqua &: Mercurius
appellatur : quode ait Eximenus: quodexele-
memisnihilfruf^uofifiat,
abfque conjundionc &regiraine.
^s
Sf
3
Lucas
1^2(f
LiherAll^ de L^pide Philofophico.
Lucas album ses nominac , variifque nominibus ab aliis Philofophis
inri^^nitur,idquevariorum
colorumergo, quosfub ipfb laborelbr-
titur:atque
etiam ideo,quod invidi impiique es coram hominibus oc-
cultanceoque
hominesdecipere pollinCjquemadmodum Hermo-
gcnesait:
EcPychagoras inquic: Liceciliimuicanomjna cribuancur,
tamcn
aliud nihil cft
,
quam vera res 6c unica idque per nacurx fua:
tranfgrcflionem.Invidi
infuper, illudnomine omnium corporum in-
digecant
,utpoce nummum
,
plumbum, cuprum &:c.quoniam colo-
rcs
habec,6ii
Elixir fic. Similicer <Si: Lucas aic
: Mulcis rebus non opus
habetis,
fedfolummodo reunica. Oiamedes, &:Bafaninquiunc:
Cavete,
ne ad rem unicam percgrinum quiddam adducacis : Mecal-
lorum
namque nacura eft res unica
,
qua^ res omneis alias ancecellit,
&:
fuperac.
Ica cocum opus, &: ejufdem regimennihil aliud fit>quam
aqua,hoc eft, unum cum hac re
,
qiiod aquam corrigic
."
alias nihil fic,
quod
quasricis : Synon aic : Percipice
,
pofteri
,
quod fulphur , &: ^s ex
una re
fiec , &: in quacuor mucacur. Lucas aic : ^s album cam diu
coquic,
donecfeipfum generec. Ica conjundum pcrfedum fitin
omnibus
quatuorelemencis :Icem
,
quod illud monftrec , cum gcnc-
racione , vicam &: animam. Icaomni cempore res una &: fola eft , &
non
muItiK,autpIureis : atqueres fit ex tribus utpote : deanima, cor-
norc,&: (piritu , infufionem vero Vegetabilitacem nomino:Homo ex
eo eft:,
&:hoc eft vita illius poftDeum.Icases abhumidicace fpiricu ac-
cipit,a
quo vires llias recipic, &:, inftar aliaru rerum,augecur. Ad harc
ioquuncur
Philofbphi.- Sixsfa:piusocca:cacurin coclionefua, cunc
mclius
fitquam ancea : &: fi a^s corpus habec 6C animam , hominis in-
itar.
Itaquccorpus unum altcrumnon penetrac , fednaturaanima:,
qua:
agilis
eft,corpus penetrat &: cingic. Anima, in eo occulcaca, ap-
pellacur
fulphur,&: in quacuor corporibus occulcaca eft. Quacuor
corporamas&:
mafculusnominancur, &: hquefadionemabfq; aqua
denocanc,&:aquaficcxnoftrocre.ArisIcusinquic:Obl'ervace3quam
qux ex coexiichoc cft,aqua permancns:Recipehumidicacem,quam
afcrejicic:Ica
diciinc alii Philofophi: Sumeaquamcum ejusfociis,
^
cxficcctur cumillo vapore,qui illi fimihs &: in fua aqua coagulecur.
Aqua
LiherAlXedeLapide
Thilofophico.
527
Aqiiaiftaedam venenumnunciipacur,
& fimilis c/lalicui parcui&:
vit3,ideo quod fiec anima,&: a multis rebus extradla. Illius fiquidem
Tin<5luraillarumrerumvitaefl:, ad quasingreditur,
corporibufque
damnum, a quibus trahitur
:
Illius potentia fpiritualis fanguis eft
,
qui
ficumcorporibus teracur, cuncillacranfmutatinrpiritum
,atqucin
unumtranfmutanturatque commifcencur.
Corpusillud fpiticum
ad fe trahit, <5^ viciflim rpiritus Corpus in tingente aliquo fpiritu,
quemadmodum fanguis Omncfiquidem
quod habet {piritum, il-
ludhabecquoque&cfanguinem, veluci
PhiiofGphiloquuntur. Si
itaque venenum corpus penetret , tunc ipfi immatabilem colorem
pracbet
,
&tunccorpusanimam
numquamafedivellipaticur. Si
enim fugiens tergum obvertit
, &c fuganti illum fit obvius , tunc fuga
ipfius evanuit. Etexinde fequiturveritas
, quodnatura fuifimile
apprehcnderit,tamquamamicum,&:interfe
invicemcoalcfcunt: &:
ex mixto Saturno nobililTimus color exiftic,
quinoncommucacur,
nec ignem fugic
,
non fecus ac anima in corporisinceriores parces
tranfic,corpufquerecinec,& cingic. Quumetiam illaipfaaquafri-
gida^natur^fiet, afuperfluoignetum
cavendumerit: ille hoftiscfl
frigoris,fi prima ipfius humiditas fada fuerit
,
quemadmodum
ait Fi-
ftusPhilofbphus.
Etmasvocaturfpiritus,
& Agens, quod haberinequic, nifiex
fluence corpore. Idque ica incelligacur de humidicace, quomodo fe-
quicur:nimirum <\ux fic, cjuam diu duo conjugaci legicimo modo co-
pulancur,ufque adalbum. Scire cupis ulcra quando corpus fluacin
ipfacodione? Audice,quidBoneIlusdicac:
Si videcisnigredinemin:
aquanacancem,cunccorpusadmodumfluxibile
fadum efl,
Ance dicta ifta duo
,
corpus, nimirum , &fpiricus , habenc eciam
tercium,hxcipforum res
efi:,&:corpusnominacur: Vocacurquoque
rocundaaliquanubeS)morsicidem,nigredo,
ucpocecenebra^&um^
bra,plumbamcinereum,
vel^es, aereum&fubcile, ab eo quodab
illo
nafcitur,&pcrficicur,&:nuncupatur
aurum,quod in corporeMa-
gnefiae occulcacum
fuerac.
De eo dicicur : Excrahico de fplendore
umbramiJhus.Etidemillud
efl,quo demulci loquucifunt. Tria funt
quas;
228
Liher Alz^e de Lapide Philojophico.
qusevemmses
conjiingunt,upotc: Corpus,Anima,&:rpintus.
Iccir-
cohciudimmeritocumovoaliquocomparatur, ac etiam itanuncu-
patur:Qiicmadmoclumcnimextribus,exquibusovumconjuncl:um
efi-,
puUus nalcirur : ita quoque Alchymia nafcitur cx fupra didis iftis
tribuSjidquodinTurbamultiPhilofbphiteftantur NfaSjVelaqua,
etiam
appellatur
natura : Aqua emmer{:natura
,
qu*e elementa in
corporibus
, cum iplbrum rcgimineruperant,& tamcn itcrum copu-
]at,
atque in unum rcducit. Oe aquaaitFides: onaturam hujus
rei,
quomodo
illa tranfmutatcorpus in aliquemfpiritumlomirabi-
lem
admodum
naturam !
QLiomodo venit , &: adparebitlbla
, rcs
omneis
vincit , Sc eft prxftans, amarum, acerbumque acetum
,
quod
aurum ad
fpiritum
mcrum redigit. Abfque ifto accto nihil ferri po-
teft ,
nequerubrum,nequenigrum,velalbum. Et fcitote,quando
cumcorporibuscommifcetur ,
tunc corpus commutat inaliqucm
fpiritum
, idque igne quodam coelefti , &: Tindura immutabili
,
quse
nequit
deftrui &:c. Scitote quod,adoriginem commixtionis,pura
juftificataque
elementainleviquodamigne colligantur,fortis tamen
ignis tam diu prascaveatur , donec elementa in unum reducantur , fc-
cue interea in leni quodam igne fequantur &: complcdantur.Scitote
etiam
quod unum alterum comburat atque cohfumat,&: unum,vice
verfa,alterumconfortet,atque,apud
ignemperfeverare doceat. Ele-
mcnta
quoque ,
diligenter coda, Ixtantur, ^in pereginam aliquam
naturam
tranfmutantur,ideo
quod adfluxum,tamquam caput,& in-
fiuxibileeft
humiditas,
crafTum iiccumque corpus cft fpiritus: tin-
<^cns vero fpiritus fortis apud igncm athleta eft. I ccirco dicunt Phi-
lofophi
: Invcrte
elcmenta,tunc,quod
quarris, invenis. Elemento-
rnm inverlio autem eft humidum iiccum facere
,
fugax fixum
: &: vir
co<Tit conjundum,utfeipfum
pariat, Multidiflccliones iftasinqui-
runt,&: nonnuUi
reperiuntquidem diflediones,qua; tamcn ignis nc-
ccliitatem tolerare
nequeunt.In illo fiquidem pauciorcs fiunt. No
ftrac autcm diflecliones
,
qua^ ex venerabili lapide conficiuntur, ma-
jus ignis onus tolcrant,&:
numquam ab illo ad paucitate rcdiguntur
:
Cumigne fiquidcm fuftentantur
^
quum nuUa mater infantem
fuum
occidat)
Lil^er AlZje DeLapide Thilojophico.
32P
occidat.qucm
tamen alimentavit. Unicas itidem res funt,qua?,
tam
in;
quam
etiam extrinfecus, rubrum albumque faciunt.
Primum,
rardolentoquealiquo igne, idque bonitatis fusefit initium
,
vcluti
Philofophi
loquuntur. Si illum nunc natum videas , tunc obferves
quod
aibedoincorporenigredinis occultataconfervetur.atque
tura
albedinem a nigredine abftrahere neceffum habes.Sin itaque album
adpareat,memento tunc, quod rubrum in albo occultatum
latitec.
Quo'animadvcrfo extraCbionem illius intermittas , &: codionem in
choes,donec omnino rubrum fiat. Nec mireris,quod a^s noftrum a
Philofophis variis nominum generibus infigniatur,
utpote Anima,
fpiritus, &: Gorpus. Appellantur namque facpenumero
fratres , &:,
quummatrimonio conjundlis
a?quiparentur,conjugaIesSocij,inquic
Geber
;
Aliquando folummodo appellatur fjiiritus , vel dumtaxat
corpus.
Obfervandum igitur, nifi illorum quodlibet in aquam
commutetur ,
tunc opus minime perficitur.
Quocirca
ignis
fiammacorpuspcnesfetolerare, &:debilitare necefTum habet , do-
nec omne in aquam convertatur. Illa vero non nubium aqua, vel-
uti infipientes Ioquuntur,fed, juxta Philofophos^quos
legiffe
debe-
bant)
permancns aqua effe debet, quastamen abfque fuo
corporc
permanens
effe nequit:Ita ait Hermogenes
; Sumite
occultum
fpiri-
tum,neque
illum ideo vilipenditcquod cum fratrefuo
magnam
ex-
crceat
potcntiam, Idque redtam Tinduram
adfert, fi cum
focio
per
omniaunitusfict.
Nominaturquoqucacerbi/Iimumacetum,
quo clui de bet,donec craffum
fiat;Idque nihil efl aliud, quam labor
muhcbris,& Lufus puerilis, vcluti Socrates ait. Arcanum
fiquidem
ifliiis operis aviro& foeminaproficifcitur,
&:maritusab uxore
tin-
gibilem fuum fortitur fpiritum. Sin itaque vir &: uxor nunc
convc-
niant,tuncfaEminanonfitfugax:Etficonjuni:iotransmuteturinru-
brum,tunc de eo fit thefaurus mundi,veluti Synonait; Si aqua
tranfic
in corpus,tunc
illud primo in terram , dein vero in pulverem
&: cine-
remcommutat.
Tunclaborevanuit,&:Iapis
a natutafuainfe
Tinduram
habet
in corpore Magnefia^
Quemin finem Philofophi
dicunt; Fili, ex-
Tt
trahc'
J50
Ltber Alz^e T>e Lapide Philojophico.
irahc c fplcnd ^re umbram fuam.Itaquc labore indigcmus
, &cxer-
citationobiseftutiliSjVcluti videmuSjquodinfantesprimummodi-
co laj5le,aduItiores vcro ad:i majore cibo nutriantur : Ita ctiam cum
hujus lapiJis labore comparatum cft.
Nam Geberinquit: Adde ad id laborem,ut Tin^turafiatmelior,
magis quidemjquam illi natura tradiditj ut dcinde fieri qucat Elixir.
Ethocmodo circa Medicinam cfl : ahas A.lchimia nihil cft aliud,
quamars>qua^ilhinf'ervit,utnimirum eflcntia:
7. Planetarum, vel
metallorum.corrigantur
,
qua: pra^fcrvat cujuslibet formapoft na-
tu ralem peradionem. Eft mfuper Alchimia occultatum aliquod re-
gimen, quodcx Phiiofophorum manibus accipimus, quafi ad id
prompti natiquc hberi. Dein &alias Alchimia^r explicationes funr,
antequam ad laborcm lapidis noflri perveniamus. Obferva
:
Qui
artcm iflam qua^rit, is caveat, ne in magnos crrores hicidat, co, quod
Philofbphi lapidi noftro multa.nominaindcdcrinrjidqiicidecquod
varioscoloresrepra^ientct, quorquot etiam quis excogitarcpoflcr,
qucmadmodumantcafcriptum cfl:&: ea quoque de cauila^quoniain
dcquatuor clemcntis pracparatur. Lapisfuaaquatcratur
,
utto-
tam humiditatem imbibat , & potentiam fuam fumat apud ccr-
tamenigniSjincoqu-etambene
,
donec
pulvisfiatjinflar^combufh
fanguinis,&:naturamignisfuperat. Lapidem iflum quserunt Re-
ges,ncc tamen illum invcniunCjfcd faltim illi,quibus a Deo datur , &
publiccpropecuniavcnditur >
idiihGminibusinnotcfccrec , illud
mendaciumefl'cdicerent:Etfi potentiara fuamfcircnt
,
tuncillum
non contemnerent:Idcirco Deus coram mundooccultavit:&: qui in
co laborarc niticur,is prius cogitct, quo fundamento niti vclir, ne in
cafTum laborct,&: tempus fumptusque perdat. Nos faltim Boflro
delapideloquamur,qui
lcncmigncm defiderat:&: fialiquotdierum
intervallo moriatur,quemadmodum homo in fcpulchro fuo
,
cunc
illi a Deo fpiricus ipfiusreftituicur, morbum ejus colht, illumquepu-
rificac*
Dcin in pulverem comburitur, qui bene mifcendus
,
&humi
-
dicatepocandus eft,adeo uc fiatinftar combufti fanguinis.
Hermcs
*
aiL-
LiberAlzje DeLapide Philojophico.
j
jf
ak: 6 qualem naturam coeleftis
veritasisioquamfortemnaturam,
cuar aliam naturam vincit,feque cum illa exhilarat.Etillud
fpiritualc
c(l:cuiaDcotraditur,quodnaturaip{i tribuere ncquit
: Quocirca
illam honoremus
:
nihil fiquidcm in natura tam clt nobiIe,quam
vc-
raTindura,cuinihileftiimile:&{i cum corporibus fuis fluida fiat,
tuncfummumopusproferr. Tin6tura cnim illa fuperat,
quseilh
commifcentur,& tingit lila fuo cu laborc:Et quas extrinfecus aiba fa-
cit,illa &intrinfecus quoquc omnino alba fimt,primo lcni quodam i-
gnc,{i cum noftro lapidc laborarc velit.Uno
namqueopere,&
via.u-
na cum re,unaquc miflione totum opus peragitur , omnisque
puritas
cftunica. Illud pcrcipc juxta fententias Philofophorum
,
quomodo
videlicctopus,dividatur,utpate terere,coquere
&:iterumita:nec
n-
bi idmolelliam tardiumqueaiiquodadfcrat.
Dein,divifo ita opere,tunc
mifccto,coquito,afrato,calcfacito,al-
bificato illud:Etillorumnominapermultaflint,qua:
tamenunifub-
jacentrcgimini:EtfiPhiIofophifcircnt,quod una dumtaxat
co(9:io
fufficerct, tunc tot multifaria dida non ufurparent.
Poflea dum-
taxatunuslaborcft, &: nemo adutilitatis
fruirioncmpervcnirepo-
teftjnifi diligcntifllmo cum laboris regimine
,
nccabfquc
divinaper-
millionc comprchcnditur.Neidcirco laboris impatientes
fitis
, &: rc-
gimen nunc fccunda,nuoc tertia vicCjdoncc Rex coronetur,&
tunc
mgentcmmcrccdem reportabitis. Interrogatc
dein
,
quam
carus
nofter fiet lapis,fi illum paupcr,a^que quam dives,habeat.
Quocitcamultiin cgcftarem redadi
funt,quom,quod
Philofophi
honoraiit,illudinfipientescontcmnant:
Etadiurovos : Si
illumRc-
ges
&Principesnofcerent,nemo noftrumillum
umquam
confequc-
retur.Unum ialtim vas ad totum opus laboremque
rcquirJtur,quod
hpideum
fiet,nec igncm cxhorrefcat.
Itaa^risnoftripondusacorpore
comprehendendumeft
, quod
dumtaxatpurum
,crudum, hilare,
& redumfict, inftar viri
cceli,
qucmadrnodum
Philofophiloquuntur.
Vas alcmbico
imponcdum,
ubiflammaraliudadvasreverbcrant.Apudvasignisadfit,
& benc
obferatur,u.
hacrationeSociumfuumpcnesferctinerepofrct,eum-
dcmquealbcdincmfiiamacccnderepcrmitwt
, veluti Lucas ait.
Tt X
Noftro
5J2
LiberAlz^e T>e Lapide Thilofophico.
Noftrocnimvafiimporitcjeriignisaddatur
,
quum exelementis>
abfque permixtionc &:regimine,nihilfiat , ideo quod nafcatur ex
fanguine. Sin itaquc vir 6(C fcpmina , intra quadraginta nodium
rpacium,convcncrint:tunc mittitur femen cum humiditate, &calo-
rc, ipfique Deus ad calefactionem multum fanguinis largitus eib
quodfemenfiadfoctumnaicatur, tuncprimumpauco lale, modi-
cumapudignem,fun:cntatur:&: quandoadu]tiusilIudfir>tantofor-
tius etiam corroboratur* Ita opus {equendum efl:
, & abfquc igne
nihil fitrPras nimio autem ignis fervore,tunc comburiturJgnis igitur
modicus fiet, inftar caloris iblis. Idque fiat fub vacuo aliquo vafe
pauciscumprunis.-deineomagismagisquc, donec alembicus bcne
exficcetur,&:aquofitasinopere adpareat.-aquatamcn Sola fufficit,
qujE rcs omneis coagulat, 6i figit
,
quemadmodum Democritus ai:.
Nominatur
quoque fpiritus a fpiritu, fulphur a fulphure , Argentum
vivum ab argento vivo. Appellatur etiam vapor , ille enim focium
il-
lius penes fe retinet. Ita opus noftrum nihil eft aliud: quam terra,&:
vapor;& fi de duobus loquor,tunc cogito de quatuor, quse omnia u-
nareindigent, quaNatura, omnem naturam vincens, extrahitur.
Natura namque,fuam ob naturam , Mq exhilarat , &Natura vincit
naturam^&naturaminferctinet ,&
tamcn una alteri non adverfa-
tur,fcdunaalteraminfecompled:itur,qua altcram antecclht, &:a-
quam
Philofophipurificantem aquam nuncupant.
Primaglacieiaqua^pars univerfale purificat a corruptione
,
& h-
quefadioinignefaepiusrenovaridebet,dumprimanigredo fit. De-
in altera
nigredo fupervcnit &tunc cogita quod rubedo
,
poft albc-
dinem ex nigredine cxtrahatur. Nigredo enim mcdium eft inter
fugax &non fugax,&: paci bina ifta reftituir Idcirco opcris cla-
visabfquenigredincrevelarincquit
: Etquam diu nigredo durat,
foeminaimperar,donccalbedo acccdat r&id prima lapidis noftri
potentiaappelIatur,optumumqueacetum
dicitur, quo deloquun-
turrAcetumcftaqua
,
quseintroducitooloresin quodlibctmetal-
lum,& in lapidcs influxibiJes. Cavetoautem ne acetum in fimum
commutes
,
quodeAviccnnaaitNaturalisasftuSjin
humidacor-

.
pora.
Lil?er Alz^e DeLapide Philofophico.
j^?
pora
opcrans,primo
adfert nigredinem : dcinnigredincm
detrahir:
tertio
.ilbificat,quemadmodum in calcc videre cft. Et ita rcs o-
mneisinoperenoftroprimavicenigr2e,deinalbse,fieri,&:dcniquein
pulveremrediginecefrumhabent.
Poftremopulveri anima reftitu-
cnda eft,idquc forti igne:atque tum ignis nafcetur
,
quem fua conj u-
ge
dignabimini,ne tamen comburetis
illum:Sedambostamdiuco-
quite,donec nigrefcant , dein albje,tertio rubrac, &: denique
bonum
venenum fiant , idque omnefit divifione aquarum.
Divifis itaque
nuncaquis
,
tuncmateriam&vaporemcoquito,utcoaguletur,&:
albuslapis fiat
,
&: tuncaquse divifx funt, Dein
fequituraliqua
mortificatio,hoceft;exficcatio,&:etiamnubes, vel fumus
appella:-
lur. Fumusfuis cumfecibusmeliuscoagulatus,vivusfitaIbus,
&:
album xs affato, ut fe ipfum pariat. Siii itaquc nigredo evanefcat,
tuncfpiritu:reftituitur
,
fpiritusverononmoritur (neutrum
cnini
corrumpitur} fedcorpus&canimamvivificat. Etquomehusa.'sno-^
ftrum purificatur,&: coquitur,eo cralfius fit, &in lapidem rcdigitur,
dein confringitur,&: forti in igne aflandum eft >ut fiat inftar combu-
fti fanguinis: Si tum corporibusadponatur,illain aurum tinguntur,&:
tunc Philofophi de eo, tamquam aliqua radice loquntur: Sumitc
&~
mniTindursefuampotentiam, &:adradicemres omneis ftabiliun-
tur^Idcirco loquuntur Philofbphi : Quihacin arte naturam cogno-
fcit,isIaboremtamdiutoleret,donecDeusipfiusdcfIderiofatisfaci-
at.Notandum porro eft: Quod corpus fine terra degit,& Tin5luram
fumit,illud,fratrefuo,majoresvireshabet. Omnefiquidem,quod
cum illomifcetur,illud fuperat,&adcoloremfuum reducit , veluti
Sapientes diditant. Siccusignistingit,aerconfirmatjaquaalbani-
gredinemabluita corporibus, terraconfiftit, &r Tinduram
recipit.
CodtionemveroPhilofophi diverfimodafub fpecie complexi iunt.
ObfervabistamenHermetem,
duminquit : Quod totics
renovan-
dumfiet,donecinconfpeduadpareat.
Obverte quodifte modus
totiusoperisfietftabilitio
: deinindiverfimodoscolores transmuta-
tur,abfque
tamcn
rubedine, qua? poftremus finis eft.. Nec errabis
ctiamjpoftquamalbumfadum
fucrit: Audo enim: regimine &pul-
Tt
3
vcrifato,^
j^4
Liber Alz^e DeLapide Philojophico.
verirato^tuncjameftapuclrubedinein.Antcdidaaqiiaomnia trans-
mutat
corpora in {biritum,etiam crafla corpora
,
qux non iftiufmodi
naturam
hiibetjillaquctam diumordet,doneca naturacomprchen-
dantur.Scitote,niiicorporatamdiu impofueritis ,donec moriiintur,
6,:iprorumanimaextrahatur
,
tunc iisdcmnul!umomninocorpus
tingcre
poteritis : nihil enim tingit ,
nifi &: antea tindam fuerit. Si
corpus fluxu fiat, &comburatur, cunc ad generatoremfuum fcfe fie-
ftit &:
fubtihsMagnelia fit aerea, &ad tcrram vertitur,q ua^ iil im fpi-
litualem Facic &: vivificat. Ante omnia vcro fcias
,
quod Lboiis fpe-
cies
primum nigra fiat,deincoloris citrei,tcrtio rubra ,ibd noi? rcda:
rubedinis,redl2EpiusfitcolorisCitrei,&;dein
itcrumrubcrcifkique
omne fit antequam red:a albedo accedat , colores vero , ante albcdi-
ncm,nc
multum
curcs,minimeenimconfl:antesrunt
Exhi{cecolligerenuncpote8,quodopus noftrumabauro pro-
vcniat
,quod in
Magnefia occultatum,&: ex uno fulphure a {lilphure,
&:3
Mercurio ex Mercuriofadumeft,fitqueresuna. Hocnofterla-
pis
eft,atque una in vi3,unoquein in labore iit. Omneis itaque falfi
Chymiciinfipientesdecipereintermittant,
praefertim cum multj-
phci{'ubIimatione&
deftillatione, &dicuntquodfal{iimcft. Ta-
ceant
&: illi
,
dicentes quod opus noftrum a Balihici pulvcrc
provcniat.
Scias tempus laboris,
&:,
quumannus quatuor partes di-
vifusliet,opushocin
hyeme inchoandumeft, qux humida eft : &
tumhumiditatemcxtrahamusulque adVer,quodvirefcit, uttunc
nobis
ctiam
colores leni quodam in igne fub labore adpareant. Dciii
ad
xftacem
progredimur,&: tunc opus forti ignc pulverilandum cft:
Ultimo ad
autumnum
accediraus,&: tunc , frudibus maturcfccnti-
bus,ad
nobilem
operis rubedinem pervenlmus. Ncc motus ftella-
rum,Planctarumque
curandi funt,qucmadniodum in quibufdam li-
bris leditavi.
Noftra fiquidem vcritas corporalis quxdam res eft, in
qua,quemquajrimus,fpiritus
Iatitat,cum quo tingimus,&: vitrum fa-
cimus ut malleum
patiatur,&: a ChryftaUis carbunculos. Hxc E-
lixirnoftri
particula,inftar gutta: pluviatilis,mille tingitpartcs , jideo
utomniaprofpere
fuccedant.
Ec
Ltber ALz^e TDeLapide
Philofophtco,
^? ?y
Et
dcnique de fiimmanicdicina aliquid edam diccmus : Cum-
quchomoNobilifljmaCrcaturafiet,incujusgratiamcommodum-
que
omneis rcs cictcras a DEOcrcats fucrint,adeo ut nulla res tct-
renacumillacompararipoflitzldcirco, utflorentem astatem fuam
confervarc ,
omneis morbos a fc depeJIcrc
, futurosquc prascavcrc
qucat,rummofl:udioprofpicicndumrupraomneismundi divitias.
NoflumenimElixiromneisiVledicinarum
prasparationcs Hippo-
cratis,AvicennaE,&:can-tecellit,&pubIicelepramcurat
: Confici-
cndumcnimeftanoflro fpiritupotabileAntidotum.
Etquemad-
modumcorporamctallornmapudignem in ordincm rcdi^untur,
purificantur&fanantunitaquoqucmulto
magis homini naturalis
illius calor rcflituitur,renovatur , omneisque morbi ab eodem re-
pelluntur,futurique pra;caventur.Necquidamhomines
nefciunc,
quod Gentilcs aurum limari,adamantibusquc
conficcrc curent , uc
fanicatem fuam confervcnt,nccflorcntemforma"mamittanc.
Oquampotcntiilimeaucemhocceaurumquodin
Magncfia la-
titat,& bcnepurificacum,fpiritualeq;
fadum cfI:,majores vircshabc
re pocerit! Q^o fubtihor enim Mcdicina cfl,tanro ma;orcm opcra-
tionem vircsque habct.quemadmodum omncisMedici illud mini-
me igorant. Quid igitur nuncdicam amplius; Omncis enim iftiB
res,quas fideliter heic commemoravi , ipfus yidi , audivi,didici , &
tamdem laborando perfcci.
Cumquc ipfe ita agercm,ift:amquc vericarem agnofcerem &de-
prehenderem, cunc horrenda mihi accidebant a cohabitoribus
meis,inquorummedioconfiftebam,&:
ferme de opere dcfpcraf-
fem, ob
rcmoram inijcientes cogitationes quasdam* Itaque altcri
operis iftius abfolvendi curam demandabam,qui mihi amicus erat,,
illumque fidelitcr inftituebam,ut opus tamdem ad fru(ftuofum>
finem perducerentur.Pro quo Deus bcnediflus ia
fempiccrna fecula. AMEN.
F
1 N I S.
LAM-<
LAMBSPRINCK
2iOBlliS
GERMANl
PHILOSOTHI
ANTISJI
LIBELLVS
De
LAPIDE
PHILOSOPHICO,
E
Germanico 'verfu
Latine reMitus
^
per JSlicoIamn
B^rnmdpim
Delphinatem Medicum
,
hujus
fcmtuJiudiofiJpmHm^
FRANCOFURTr,
Apud Hermannum a SandH*
H
DC hUFlU
(33P')
siilllsili^illllllJJii!!!}
BJ^eAiAtAJlscA?aAswtA9
wV9eAfltAsAaAs *ArAfAaAfAstAtA5AsAs*AsA! tA
L
PR^FATIO.
Amfprinck vocor,natus ex nobili familia,
Ei hocftemmagerocumlaude& jure.
Philofophiamlegi^&bencintellexi.
Eruditione
Praeceptorum
fundamentumattigi,
Uu
t Qupd
-
Quodmihi DeusexgratiafualargitiisefE:
Dans mihi fpiritum cum intclkdtu.
Ideofumfadtusaucftorhujuslibri
Etdeduxiinhunc obfervabilcmordincm
UtinteHigantpauperes&divites
Certe in tcrris non repcritur ipfi limih*s,
^
Inquomci cDeo fitlaus; nonfumoblitus.
Aflccutus enim fum veru fundamentum
&veritatcm
Igi tur hunc h brum in (ilcntio fcrvate,
11 non
pccniteath unc fepius legere.
Sicveritatcmdifcctis^&accipietis,
Et hoc donum Dei magnum in bonum vertetis^,
O
Deuspater^quies inomnibusinitium&finis,
Rogamas te propter D. noftrum Chriftum
Jefum,
Utilluminesfenfusrationis &cogitationesnoftras5
"Ut
tclaudemusjcekbremusfineintermiifione,
r t h unc hbrum fecundu voluntate tuam abfolvamus:
Simulqueomnia inbonumvelisdirigere,
Nofque
confcrvare in tua immcnfi mifericordia.
Hoc
faxir
fancfta tua majcftas pro fua immenfacle-
mentia.
AuxiHodivinoenumerabovobishancartem,.
Is ihj Ique in veri tate tecfta vos celabo.
Poftquam
merecle &bene intcllexeritis:
Tandem
erroris
veitri liberi eritis.
Nam
nihilpluseft^quam unum
In
quoomrualatcnt.
Ideo
(541)
Ideocinimumnedeijcite.
Coqucre
enim, tempus &patientiavobis funt necef-
faria,
Si vultis
nobilidimis frudibus uti,
jNjon poenitcatvostemporis&laboris,
^
Nam
fcmina & metalla vobis femper modice co-
quendafunt
Dedieindiem& aliquotfeptimanaSt
Tunc in hac unica vili re
Totum opus Philofophiaeinvenietis&perficietis*
Qupd quidem omnibus hominibus adeo impoffibi-
levideturj
Cum
fit adeo facilis &vilis labor.
Quod fi aliis monftraremu3,&in
lucem proferremus,
Irrideremur a
viris,foeminis
&pueris.
Ideo eftote modefti &fccreti,
Tunc ericis in pace &fine cura>
NempeergaDeum &proximum
Qui dat artem,& vult eam celari^
Islunc Prasfationem omittemus,
Etveramdefcribereincipiemus,
Etthythmis,figurisvere &planey
Sinenugis,
fincmendaciis inluccmdabimus
Gratias agendo
Crcatori omnis creaturse,
Etjamfequitur
Primafigura.
fu
j
PhUQ'
*Y^
**
'Y*V^"Y^'Y*
**
*^*
'Y*
''"y*
*Y**Y*
*y*
^Y'*Y* 'Y**Y**Y* *Y**Y* "Y**Y* *Y*

Y*
*y^
*Y*
!s
*9
'(^*'(&''^
&A<i9 (ffiS A<S *
<^
e& <^
P
Hilofophi
ingenere dicunt,
Dmspfces
mnojlro mari ejje,
Sine omnicarne
^
olfibus.
Hi in propria aqna coqmntur,
Junc immenfum ex bis mare
fiety
^uodnullus
homo e/oqm poterity
Hocefi
Phttofopborumdecretum:
Duopifcesfunt
tantum mium^boc verum^
^amenfunt
duo
^
nibilominus unum
CorpuSy
Spiritus
^
tsyinima.
Nunccerte vobisjic dico^
Coquitejtmutb^ctria,
,
Vtftt
maximummare,
Foflea
vobis ftgnificabitur
^ua77do
magnum
incrementum
babueritis.
Ideo
coquitefulpburcumfutpburebeney
Necmutta verba ea de refacite
^ace
^
reconde b<c tuo magno
commodo,
Ita eris ttber ab
omnipaupene,
Ostuum adeo compefce.
Sictuus labor nulli
innotefcetp
Animad-
^
(H3)
I*
/nimadvertite&
redlcintelligite
Pifces
duos in
noftro marinatare.
PRIMA
FIGURA,
Mare eft
Corpus,diio
Pi/cesfunt ?
Spiritus
&Aniraa.
Philo^
(344)
ttAseAsftAstAf tA9A5aAsASA5 vVasAsiAstAstAsiKA' *AreA?aAfcAstAjA?aAsA;AsAAfli
5a'49'^*|9
^
*(^ ffi *) (^S^'&i'M '^'M*^'^'^'&9'^'&'^'M'So'M
fTtTiittittirritMrii TT i i
1
PHilofophusmpMfenii
ait
Feram
effe
in Sylvay
Nigrectineprorfus
ohduBami
Cmfiqm
s caput amputahit^
7unc
penitus nigredinemamittet,
Etcandidijfmum
colorem eliget.
Cupitis hujus verum intelleBum
Nigredo
nominatur caput coruL
^uamprimum h^c evanuerit^
tMox
apparetalhus color.
Hoc tum demumvocatur,
capite
fj^oliatum
Cum
nigra nehula perierit, credite
mihi^
Hoc
igitur dono Fhilofophi
Ex
animo
gaudenty
Celantfumrna
cum diligefjtia^
Vt
nullusjlultus
h^c
fciat.
^amen
Filiisfuisho?w
animo
Honmhilfcnhendo
retegunt,
Nempe
quihusaT)eodatum.
Hit
hacrationehocpetiunturdono
Ideo
nulli hac de re dicendumy
SquidemDmhi^ccclarivuk
Hic
i(m)i8*
Hiccelericeranimadvertite
ISIi^rapiferaminfylva.
SECUNDA FIGURA.
PUTREFACTIO.
IK
fhik*
(546)
}
I
!
I J
? 5 I 5 l ! :

J
r
l^ J J
J i J
J
2 t fe
As AsAs j^sJvS A;AsbA AfsAi As sAfsA? iA" 9A.^ tA? A' (A? ftA* eAss^
I f
I r f > I t 1 8 i i t I { & i t
i I r i t I
St
PHiloJopht
dicuKt
ftrenue,
Duo animalta ejje in hacJylvAS
Vnttm laudahileformo/Hm
(^
tilacrer
CMagnus
(^
robujliis cervtn.
4litidunicornu^monJlrat Philofophus^
B<ec duo tnjylva latent ommm^
Sedbeaiusvir diceturr
^^ui hac irretiei
^
capiet^
Magifiri
nohisclaris verbis^^
Signtficant hic^^ in omnibus locis-
Hc duoanimaltainjylvis vagarL
{IxmenJylvam rem unam imellige')
^uodjiadfundamentum rejpiciamas^
Tiincfyva corporis nomenaccipiet,
lumetiamcerte(^re6ie invenieturr
Vntcornu
ejfe
Spirttum omni hora
j
Qervus vero ntdltim aliudnomen cupif
^^uam Anima-.^uodnomen ip(inemofubripict,
Nunc
etiamju/ium efi^ut magi/i^r
vOQetur^.
c^i
ea arte ducet&frenet
Injjvam ducere
(jr
deducers
Vt/imulcoa^amaneant
Hfiicrc^ea nobisadjttdicabitf^
jllum ajfecuttim
effe
auream carntm
/ ut triumphet uhique,
ImoipfimagnoAugufioimperita
J)6sf
i
Deinceps fine cura fcitote
In
fylvacervum &unicornu
latcrc
TRTIA
FIGVRA,
In
Gorpore
cfl: Anima$: Spirltus.
^
Xx
e^
PtM:
9^^.if7?'V*
*if ...9^.if..9..fr..f..0.9.f
.fi.9f
..f.J..f
..9...'='*'
i I T I
i T ilTMiMllliiliriitT
FJdeliter
nos Phihfophi
docent
Duos leones
ambularerobujlos
Nempe
mafcukm^^fominam^invalle
tcnebrofa
^
horrrida
'Latereqne
^
artis ep^utcapipojfmt
Horridaxrudelifacie
^
imagtnQ
Celeres^effrenes
^prorfusferoces^
^os,quifapientia
^
afiutia
Irretirefrenare
^
affervare
noverit,
In eandemquefyham
cogerepoterit,
Htiic
merito
^
jure ajjcribetur
Eum
adeptum
efje
coronam
^
gloriam longe prAaliisy
Imo
^
laudemprmpmjjefapientibnshujus temporis.
Eft
^04?)|>
Eft fummum portentum
Ex
duobus konibus unumfieri,
QUARTA FIGVRA.
Spiritus
Sc
Animafunt
conjungendi
&recligcndi
adcorpusruum.
x;ff
3
dlexdO'
A?
A
A4a,* eA;
/v5 As A eAseAf! A5A? AAfclAj As A5 lAs IA?cAJA^ 9y^J ^^
ALexanderex
Perfiaferibit
Lupum
gff
canem in bac argilla ejje
EdmatoSytajnen a Philofoplw
nobis indmtm,
Vtrumqne
mam
habere originem,
Lupumfcilicet
ab Orienteprovenirey
Canem
vero ab Occtdente ortumfmm
trahere.
Hifmtinvtdiaplenis
Rabiofifuribmdi
^p>rorfm
amentes,
Phm
alterum
vitaprivat^
Et ex his
maximum
uenenum oritur^
Sedcumdenub
vitapofiuntur^
^uncreverade
fepr^bent
Summam
medicinam,^nobiltfimam Theriacam
Qualis
mquam
in terra haheri potejl,
QuA
recreavit
fapientes
cujusvis temporis,
GuiDeogratias
agunteumquelaudanU
Lupu^
Lupus &Canis funt in una
domo
Pollremo
tamenex his unumfit.
QVINTAFIGURA.
Moriiicatio,&: alBiftatio,corpoi:fs cbnjim^iqu^
umAnima ^Sgimuim^bibiuo
mrtfh
HOmndm
Dracofyham
wcolit
Summeuenenofmy
hmcnihiUee/l
:
Cumuidetradios Soliss^
lucidumignem
Tunc diffmditfuum^venenum ^
ijolat tam monjlrosl
%)tmllumvivens animatante
illudfubfiftati
7Jt neque Eaftltfcm ipfe
eiparfit
^uiillumfapienteroccidere
norit,
Htcevadet e^ omnibuspericulisy
Omnes ven^ ^colores in ejus morte augentur.
Etfit cxfuo
'vemnofumma
medicina-
Suumvenemm fubito confmnitj
Devorat
cftimpropriam vencnatamcaudam
H^c
omnia
infe ipfoperfcere
cogitur.
Et
laudabile balfarnum
iftde ex illofuity
Hosvirestandem co7ifpicie7Uy
Et
mire omnesfapientcsfuper
his gaudcbunt.
Hoc
Hocvcre eft magnum
miraculum
&cita fraus,
In vcnenofoDracone
fummam
medicinamincflc.
SEXTAFIGVRA,
Merciirius
re^a
&: chymlca
pr^cipitacus vel
mimms/m
luapropria
Aqua
refolutus
&rurrum coa-
gulatus.
Yy
Uidu$
IXXX11
Nldtis
injjhareperitm
Inqm
Hermcsfmspullos hahet,
Unmfemper
conaturvolatumy
eAlter
in nido maneregaudet,
Et
alter altertim nondimittit.
Injimmjupremmnfic
tenet
%)t(imul in nido manere cogantur:
Janquam
vir in domo cumfua
ConjugCy
(jdnjugio
arBtjpme copulati.
fiincgaudemus
omni hora
^odaqmlamfoeminam
hocvia tenuerimus.
Proptcrca Dcum Patrcmutfelicitcr
hog orcmus^
Dnse
Duse aves in fylva nominantur,
Cumtamen faltem una intelligatur.
SEPTIMA
FIGURA.
Mercurius faepius fublimatus, candem
figitur, ut non ampliusau-
fugere &avolare per vim ignis poffit:Toties enim fubliraa-
tio reiteranda,quo ufque fixus fiat.
Yyt Rtfe-
REperitminlndiaammiJ?inm
[yhay
In qua di4 avesfunt
colligat<z:
VnaeJlcoloYealhtfimo^alterarubro,
HaJc
invicem
mordendo interimmt^
Vna alteram
devorat,^ confumit;
Hr^que
tamen in alhas columhas transmutantur.
Excolumba nova nafcitur
Phoenix,
^UA
nigredinemfoetorem
^
mortem
dimifty
H[k
novam vitam refumppt^
H^c
vts
ipfia
Deodata,
'Vt
inpojlerum
^ternum
vivat^^nunquammoriatury
yicquifivit
nohis divitias^^ vitam incolumes;
^tbocynagnamiracula
edamus
Vt
nobisveri Philofophi
manifejle defcribunt.
Duae
Duxaves funt nobiles
&magni pretii,
Corpus &Spiritus,alterum
confumit.
OCTAVAFIGURA.
Corpus itenim
ponatur
pro
digeftionc in mum equinum
vel balne^
um
,
fuperfuro
fuo
aere
vel
rpiritu a corpord olim
fubtra<5to;
Lx)rpus
taaum
eft
per
operationem
album,
Spiricus
vero ru-
beus arte.
EntiumopiTs
tendic
adperfedionem^priEparatur-
quericLapisPhiiorophorwm.
Yy
^
n^;^
*i
OiS)
Ny72c
audite
mirahilefaBumy
Alagna
e7jim uosdoceboy
Qualitcr Rexfefuper
omnegenm
efferaty
Et audite
quidnohdis [ylvarum domtnm dicat,
Bofles
meos omnesfuperavi
^
uiciy
yenenofumque
draconempedthus
meisfulmy
SumRex
exmius
^
di^ves in terrisy
^
A4e
nemofuperior
natus
JSlec
artihus.nec
natura
j^h
omni vivente creatura:
Omnia enimfacio
qmhomo cupit,
Dopoteftatemfalutem
durahilemy
Infuper ^
aurum.argentumygemmaSypretiofosque /api/los,
Omnemque
medicinam
maximam
^
minimam.
Inprimis
enim
eramgenere
ignohi/i^
^ntequam
tam fublimi
/oco natus ^conjlitutm
ejfem.
Etquodadtantumfaftgium
dcvenermy
\r\
oc mihi Dei
^
natur^ heneficio
datum ejl,
^
Ghiodqueex
peffmofit
faBum
optimum,
Et
adtantumgradumevcBum
(it
]^empe
adjlatumregiumy
H
inc mibi Werrnes nomenfyharum
dominitrihuit.
Domi-
C35P)
Dominus fylvamm potitus eft
(uo regno,
Etabinfimo ad
fupremumgradum
confcendit.
NONA
FIGVRA.
SifoYtunauokt.fiesexRhetoYe
Conft/il
iivoleth^ceadew^fiesex
ConfuleRhetor,
Imellige
primum
Gradum
Tinaurx
vere apparuiiTc-
Omms
^Sb^^^^TT^TTTTTTTTT yTTTTtTTTTTx
O:
CMfJesfabuU
IjAcnobis narrant,
^^
^VifAlamandrAoriatHrexigne^
In quefuum
habeat cibum
(^
vitam,
Quaipfinaturadedtt:
Habitat
autem in monteprofundo^
Ante
quem
multiignes inceduntur
VnusaUeromtnory
Jn quofe
SaUmandra
Uvat\
Terttus
major^quartus cUriffimus
omniumx
Hos
omnes
SaUmandra
lujirat
&
in
ipfis
mundatur:
Hincadfuamproferatfoveam
Et
in ipfo
tttnere
capitur
dr
confoditur^
Ita ut
moriatur &
vitam cumfangmne
emittat,
Hoc
quidem ipfi
undiqunque in bonum cedity
Vit&m
perennemfiofanguine
lucratur,
J^ec
uUamortepoli
hacperirepotefi.
Sicfanguis
ipfuspretiofffima efi
medicina in terris,
Etipftparnonreptrititr^
Omnem
enim
morbttmfangiiis
ejtispropettit
jrt
omnibus
metallis corporibufq \
animalium ^hominum,
Hmc
Sapiiiitesfuamhauferunt
Scientiam,
Bt
per
hoc
adctelefiedonttmpervenerunt,
^odLapis
Philofophorumdtcitur,
Cui
totttts
Orbts
viresfunt
inditd,
Hacnobis
Phitofophi
mera ex benevolenttk donant
Vt
eorumperpetuo
reminifcAmur,
Sala
Salamandravivit in igne,
Jgnisque hanc mutavi t in optimum
colorem.
DECIMA FIGURA.
Rciteratiojgradatio
&:melioratioTin<Sl:ura?,veI
Lapidis
PhilofophorumrAugmentatiopotius
intclligatur.
Zz
Sinex
SEnex
Pater ex Ifraelvemty
^ihdbet mkumtaniumfdmm
^uemdiligtt ex toto corde:
huic
pr^fcrfbit dolorem cum dolore
AcfiduBorfilium
micumducere
^uocunque
locorum cuperet auf
veltet.
T>uBor dtxitflto
his 'verbis,
Feni
huC)ducam
te adomnia locay
Infummum
altifpmi
montis cacumeny
yt difcas
oynnes mmdtfcientias'^
Vt
magnttudmem
mundi
^
marisperjficiaSy
Et inde magnam
voluptatem capiasy
Adfummum
enim tepro^vehamj
Etufqueadaltiffmascoeltfores.
Pilius
verhis
duBorisparuity
Cum
itlequefmulafcendtt,
Ihronum
ccste/lum inffexity
^ui eratfupra
modimjftendidus,
His
igitur
omntbus Tjtfis,
Cumgemittbuspdtrisfmmemor,
t^ltfertus
eft
magnA miferi^
Patris,
Ideoadjinumejusreverticonjittuit.
Pater,
Pater,Filius,cumdu(S:orcfibi{untjuti(ai
manibus,
CorpuSjSpiritus
&Anima,hic
fubintelligitur,
UNDECIMA FIGURA.
Zz,
s
Hic
As tA^ AcA! AS tA*' AfeAsAseAseA9A9 eAseAsAstASA;A9sAjA?tA9A* s^
bY*
Y' 'Y
'
'Y*"Y"*Y* "Y*"Y* "Y'* ^Y**y**Y*'^
*
*Y*
**
'^y*
^Y? 'Y
* *y*
^V^
'^
^" ^" "^
"'"""""'"
'^ ~
~
*f
'(S^
'<&'
'^
'
'<|!>

'<!
*S
'l 'l Y*T TTTT T T
"^
'Y
*
*V*
^Y*
"Y*"/* *Y"* "Y**Y*
**
Hlc
Ftlius
duBoYtdicity
/IdPatremmctirn defcmdaym
Sim mc emnnec effe^nec
viverepotejl:
A/le
ingeminat
crebroqu 'vocat.
'DuBorad Filtum dixit,
Nontefolum^mittam^
Duxite
efnu
Patrir,
Jgitur te reducam^.
Pt
^
rmfumgaudeat^^ "vivafi
Ipfcjue
dabtmushanc vim,
Surrexermtigiturfne
moraambo,.
j^edesque Patrisrepetierunt.
PatervcnientemFilium cum
vidi[fety
ifitenta
voceclamavitydiccns.
Alius
Alius
monsIndias in vafe jacet,
QucmSpiritus&Anima, utpotefilius &dux, con-
fcenderunt.
DVODECIMA FIGVRA.
^C5 Of//^
^
(|
(% (& dfo
el
<^
3*A9
.f \ 1 I T I
Of
i/f"
/J^
^^y?^^
mortumeram,
Stmulqiie
in magnumdtfcrimen
viu uene^ram.
lepMfente
re^vivifco-,
^um
enim
reditus hoc mihi confert
gaudium,
Cumvero
domumpatris ingredereturfilms,
HuncFater
manibus
amplexatury
Pr^
nimioquegaudio
huncdegiutivity
Idquepropriofui ipfius
ore.
Pater hic pr^ nimiauifuda^.
Hic
Hic Pater devorat Filium
:
Anima ac Spiriturs e corporcpromanant.
DECIMATERTIA FIGURA,
Hic
Hlcfudat
Paterpropter Vi/mm.
Simtilque Deum intimo cordeprecatur,
In cujus manuerant omniay
^uicreat
^
creavit cunBa^
Hfiliumfuum
excorpore denuo educat^
Eumqueprijlinafua vita donet,
Deusprectbus annmty
Patrewque decumhere
^
dormirejuhet.
lui
cumdormirety
Dtmittit Deus ccelituspluviam
Interrasperfydera lucida,
HjZGpluvia
frugifera
^argenteaeraty
Corpus PatrisrigHvit ^emotlivit,
fuva
nos Deustandem
Vtgratiam tuam
affequamur.
Hic
(3^^)
Hicvehementcrfudat
Pacer,
Oleum&recftaTincaura
Philofophorum exeo pro-
manat
DECIMAQUARTA
FIGURA.
Aaa
Bic
A? *Ar eAsA* aiA^ AsaA*iA9iA9 8A?iAj sAS fAf A' #A5eA*A? A<9 Af <A5tAs A^
fcY*
sy* iy
5Y*^yY* ^*6y *
y^*
6Y*
Y*'
'Y**"V
*
'y**Y* *Y**Y* 'V
*
*Y*
tttitrTtirtiiiiiiifrtisti
HlcdormiensPater
^ofminLimpidam mutatmaqifam,
Et hujus aqu^"virtute
Bonumconficiturfolumy
Simulque novus Paterfortis ^pulcher
^uiquefactt
novumYilium^
Bic
in Patrefemper manet,
EtPaterinViliot
Sic in rehus diverps
InnumerahilesproferuntJruBus,
G^inullo temporepereunt,
Necullamorte intereunty
iedgratia^Deifempermanent
Simulque
in magnifico
regno triumphant
PateryCum
Vilio una infede
rejident,
Senisque magifirifacies
Inmedioapparety
Palliofanguvaeo
vejlitus^
ReGI
SeCVLORVM
InVISIBILI ,
lMUORTAlir>
foli
Deoiit
laus &: gloria m
feeula,
Amen.
Hic
Hic
Pater &
Filius in unum
funt copulati,
Ut
fimul in aeternum manent.
DECIMAQVINTA FIGVRA.
Aaa t
TRIPUS
TRIPUS AUREUS,
HOC ESTy
TRES TRACTATUS
CHYMlCl SELECTISSIMI,
1. B ASILII VALENTINI , BENEDIGTINI CRDINIS
monachi , Germani,PiiACTicA una cum ii. elavibus&appendice,
ex Geimanico;
IL THOM^ NORTONI,ANGLIPHILOSOPHI
CREDF. MiHi feu ORDiNALE , ante
annos 140. ab authoie
rcri-
ptum,nunccxAngh'cano manufcripto in
Latinum translatum,phrafi
cujufque authoris ut &: fententia retcntaj
IIL CREMERI CUIUSDAM ABBATIS WEST-
monafterienfis Angh Teftamentum
,
hadlenusnondum pubhGotum,
nunc m diverfarum nationumgratiamediti, & figuris cupioaffabre
incifis ornati opera &ftudio
MICHAELIS MAIERl
, I>h'tL^Med.J),Com.?.^c.
1
Apiid
HERMANNUM a SANDE.
M DC LXXFIL
I
(575)
V I R O
Inter
Adedicos Hippocraticos doBijfmOyinter doBiffmos
hu^
manijjtmoyhocefiyvcrefynceroyprobo
drpolitoa virtute,aberU'
ditioneyagenuin&mmi
i^obilitate,
DN. lOAKNI
HARTMAN-
NO
BEYERO, D.M
Inclyt^,IMPERIALIS REIPUBLIC^ Moeno.Franco-
furtenfis Phyfico ordinario ,
excellentiilimo
,
diverforum Germanise
Piindpum in rr medica miniftranda&fanitatetuen-
da
Confiliario rcle(5tilTimo,expeiientilIi-
moquc,D. D.D.
Ml CHAEL MAIEKT) S
,
Phil
^
Med. DoB.
ComesPalatinus^ Ejues ,
Exempt. P. C. C. olim Gf/T
tjAU]. CMedicus Aulicus,
Umlicigii , vircxGellcntiffime
,
quodDogmaticis
,Medicis eftcum Hermeticis feu Vulcanoaddidis,
ifubit memoria,ac forre in animo erat hos ternos Au-
'thoresMedicina^Hermetic^ abrolutiflimos, nem-
'peBafiliumValentinum
,
GermanumBenedidini
ordinis Monachum,Nortonum & Crcmerum, An-
glos,
ex fuaquofque lingua vernaculalatinitati donacosinpublicum
edere
, uttam exteri quam inquilini
haberentcorumoraculafibi
communia,nonfolumTRiPODis Avrei tituloeosindigetare vi-
llim efl:
, fed quoque Delphicx Ploebados refponfum lonibus , c^'^^
iaquadam re dubia confLiJeretur,datum occurritin hunc modum:
M;
fr^ori^ov 'hH^si vetno; /ui^oTiuv lu Iuvo)Vy
TlAv T^irrocPct ^^uixetov , ov ii<pxi?os /3aAe rrDv u
'Ek TTohiSi TTifjL-if.inrt
^
so" J^ofJt.ov otvePi^oS 'iKvraii
"Oi
ctidetnKi rail' 0}rayrdu' ig-Duivtyrsfol' iov^Si
Hoceft,
Nonprius htc Miropu?nMs
&dtfifiet
lonumy
^uam TnpodemyCjuem VtilcAnusprojectt tn diquor
Aurenmyib
urbcvirinf.ittatisimiUusddeSy
<duirionjtt qujtftimyventuraque quaquefuerunt.
Hac enim racionc licem didam incer Dogmacicos &: Hecmeticos
iininpoireexiftimavi,iIhosAuchores,canqiiamVuLCANi Tripo-
DA ,
Ivlc(iicoinccrucrofquefpedacilIiino muiierisviccobferrcm6<r
coniecrarcm: cumvero calem&cancum virum, dequo Homeri-
cuin iilud,'iT^o?>a^cHp7ro^Ji' aVTa^/of aA\r,mericoururparipofl'ec, per
cocamGermaniamqua:rerem&:animoindagarem,cnnullumaIium
huic inccncioni magis accommodacum
,
quam cc (^nihil do auribus,
tama omnium atceftanceunanimi) hicFrancofurci ad Mcenum in
{ummaGcrmanix,nedicamEuropa;,quafirpeculapoficum,adquem
velucalcerumHippocracem,muIcorum Principum oc Magnacum
voca &: dcfideria inchnanc ,
invenirc licuic Accipeicaque vir o-
mnium uccruditiirimc, fichumaniffimehunc aureoium Tripodem,
fivetracbatusternos
a VulcanoHermeticoclaboraros,tanquamdo-
narium
dcbitum
fapicntirrimo &: difcretilfimo, nulliex vulgaribus
ai>propinquatum,&;
hinc meum in tc atfectum , magis quam rei ob-
latc
piccium
arftimaiNullum cnim mihi dubium ef1:,quin hocnomi-
ne tam
Dogmacicis ,
quam Hcrmecicis quibuscunque pergracum o-
pus futurum fic adeo>uc lite , veluti anciquicus illi Meropes &lones,
dcpofita^concordia
amicitix fcedera inituri finnquod fi obtinucro la-
borcmqualcmcunquc
impenlum fuiflehifce vertcndis in commu-
ncm
omnibus Earopxis linguam , hoc cft ,
latialem
,
non pcenitebic:
Quomodocunquelir^mctuiamaiitem
rcdamare non flipterfugics,
quiinomnes cx cequojprxfercim literatos nunquam non es
elfufus.Vale.
DabamFrancofurtiadMoenumi
McnfeTanuarij,anno
i^i8.
PRA-
,
PRACTICA
CUM DUODECIM
CLAVI-
BU.S ET APPENDICE,
MAGNOLAPIDE
ANTIQUORUM
SA.
PIENTUM,
BASILIO
VALENTINO
Germ.Benedidini
Ordinis
Monacho.
Tradatus
Primus.
(o)
FRJNC0FVR7I
Apud
HERMANNUM a
SANDE,
JU DC Lxxrii.
m(}7i)^
ETIGRAMMA
IN
BASILII
Fraciicam Jcri^turm
/t
M.
M.
NOn
tanns
Padtolus
opesjnonaurifer Hebrus^
Voluit arenofis tanta metalla vadis i.
Quanta
Valentinus libro difFunditin uno,,
Indice,
quse gazisfuntpotiora tuis.
Namque
ex Hefperio
frudus tulit arboris horto.,
Queis bene Germanos illc beavitagros.
Duxit
&:ex
Colchis aurati velieris agnum
,
Quod fuit haud parvi grande laboris opus.
HjEC,ubi
fuccubuit mortah legCjreliquit
Nobis,Bafilicaquofrueremurope:
Qiiodmireris,habeshic,quodqueimiteris,atime>
Ni
fundo
qua:raSjfor{an inanis eris
:
Oraniafuntunum^variisquajdifTonaverbis,
Confona
fed
rebus.nofler hic author habct
::
Hxc
tibifufficiantjoperisnec
plurima quaeras
Inftrumenta,fat
eft,hoc
tibifiinnotuit,.
PR^-
-J^O/p)!"^-
1-^*5*
'
PRJEFATiO
FRATRIS BA-
SILII VALENTIKI BE-
JSDICT1NI ORDINIS DE
MAGNO LAPIDE ANTIQUO-
RUM
SAPIENTUM.
Ojlc[mm
humani.qmdpaJ?tp$fumtimorU
y
ince-
ficofjjiderare ex natur^
fimplicitafe rniferias
bujm
mmjdij^defez^imecumpemtus deliBa
^primi^mjlris
parentihud commijjaj
^
quod
pmitenti^/ocu^interr^
?mUu6 ejjetjedhomines
indiespejoresfierentjqmdquepmitentiam non agenttbus i^ter-
n^ impenderent pcen^
abfquejine imperfirutabiUter duratur^y
Ideoqueacceleravi^quoadpotuiy
malo mefubtrahere 5 mundoa^
valedtcere
, ^
me
DeOyUtfamulum.addicare :
(umquejam aliqmmdiu in ordinerneo "vixijjem^^illud
nmporisj^atium,
quodpojlabfolutionem
penjtmihiipfado'
randum
impofiti reliquumforet,nollemfruJJra
abfumi, ?7e cogi-
tationesme^perotiumnovispeccatis
caufam praberent y con-
jlitui apud?ne naturamrimari,
per^ anatomiam ejus arcana
indagarCy
qmdpoJl<^ternaiUaintemporalibusfmnmum
repe-
ri
;
^
pofquam ^nultos Itbros in monajlerio nojlro h Philofophis
longe
mtemefcriptos,qui^
ipfi
naturamjludendo
^
inda-
Bbb 2 gando
3lo
P R i F A T I O.
gafich
aj]eqn^itlfmrant,mve7JCrtm,anLmum
hoc mihi luhentio.
re?n
addtdttj addifccndum
ca^qM^ tpfifcivcrant \
^
qttamuis
difficilc
tdmihi contigerit ^
tamcn cmn omne in imtio gravc , in
finefaciiimftt
,
DeuijCjUoquc^ quemfcdulooravi^utvtdcrcm,
qu^
alii antc mcvtdcrant,
conccj^it.
In
convcntu
nojiro
collegamhabm,qt4emncphriticu^acal-
culo
dolor
vexabaty ita
utfape
(Zgev dccumberct
\
Hic medicos
multos adfe
vocaverat,ata7ttillopr(zfcntancam opemfentiens,
JJco vitam
manctpavit^ab
ommhumanoauxilio dereli&m.
^umego inHitm
anatomiam
hcrbarum^dtjhllavi easjalex-
traxi^
qtiintameljcntiam-j
vcrumnullam cxomnibuiinvc-
nirepottii
5
qu^efratrem
illum ab
cffcBufuo
liberaret
,
Itcet per^
multastcntarim^.Nam
7ion era^Uinfuogradu adco
efficaccs , ut
huic 777
alo m'cderentur:Et ficnullmn
vcgetabilc
offcndi, quod
non
fcx
annorum Jpatio
attigeram.
Hinc acriori mentis indaginc cogitationes weas infendi cir-
ca hoc
negotium confidcrando^^mecmnque iniietiam ea addifce-
Ycfctentiaq^
afjcquifundamcntali
,
qu^z Creatorin metdla
^
mincrai tcrr^
abdidcrafy^c
quo magis qu^zrerem^ eoplu^ i^ive-
ni
:
plui enimfemper
ex altero
fe
deduccbat rivus ,
Et 'Deusfor^
tunam
mihiconcefHty
ut multa experireryac oculi mei vidcrent
eiiam
illa.qu^
natura
mineraltbud
^
777Ctallts infuderat
,
adco
diverfa,ut
ignaris captuftt difficillimum.
Inter ca
omniaincidtin
7nincra(eyquodexmultpscoloribus
compofitum ^
in arte maxim^
efficaci^ eflihuicffirituakm
ef-
fentiam
cxtraxi-^eaquefratrem
mcum^^mn^aucii dicbuspri-
Jttn^
PR^FATIO.
3?r
Jlin^z
fanitati
rejlitm : Namhicj^mta^
adeofortU erat^ utfpiri'
tamjratris mei corroborarepotuerit^ qui
hor^fuasqmtidtepro
me oravit,doriec mortumpt
fupereratautem
diu^pofiquam co
-
'vatuerat*' Ejm quoqueme^que preces tantum
"valuerunty ut
Creator
^miht aperuerit,^ propter meam ditigentiam de-
monflrarit etia^nitludjquodprudenttbuSfUtifevocant,
abfcon-
ditummanet.
jitque ita hoc traBatu Lapidem
^ntiquorum
adfanita^
tern^confolationem hoymnuminhacmiferiarum
vatlccoeli''
tmnobus^ut terrenorumfummum
thefaurum^concejjum^
indi"
carcy^quantummihi ticitum
, aperire
votuiyVeluti tute leges^
non pro mea
, fedpofierorum utttitate
fcribens
;
pofiqusm
cogni^
tionem exfcriptii muttorum
expertijfimorum virorum
confecu
tmfuerimyitayUt^tuexmeadoBrinayPhitofophi^addiBa,
qu^
breviffima
verbis
atprolixafenfu
,
petramy cui veritas
in
nitatury cumpr^mio temporati ac
^ternitatps voto
ajjequipofis, Jmen,
Bbb
5 DE
^S:i Pn Bafdii Valentini
IXsJ^>AtAsAjAs tAs jAslAtASfAseAsJks
tMwlAs
MAGNOLAPIDE
ANTIQUORUM
SA.
pientumFr.Bafilii
Valeri'-
tini Benediftini Ordinis^
\
Npr^fatione mea,amice optime &: artis cupide,fpem
feci..m*e tibi aliifque naturse proprietates addifcen-
di ftudio fiagrantibus, artefque penitias inquirenti-
bus , lapidem angularem 6^: petram
,
quoad mihi fu-
perne concefllmi fuerit , indicaturum , unde ante-
ceffores noftri &: antiqui,Japidemfuum,qucmab
Altiflimoacceperant^adfanitatem&rcommoditatemhujus terrense
vitL^e ufurpandum
, confecerint : Ut proindepromiflis mdsfatisfa-
faciam ,
nec te diu fophifcicis erronbus in ambages feducam ,
fed ex
fundamentofontem omnium beneficiorumaperiam
, teneasvcrba
niea
fequentia & bene pcrpendas, fi modo artes cognofccndi dcfidc-
rio
adficeris;fiquidem multum loqucntia:: fjcere nequcomcc id mese
intentionis efl;;cum minimum inde addifci pofiit , fcd deleclor brevi-
bus
verbis,qua:reifundamcntum continent.
Sciatis igitur,perpaucos ad poireflionem huj us dominii pcrvenirc,
quamvisquamplurimiinlapidenofiiro a:dificandofintoccupati : Ve-
ram enim fcientiam &: ejus impetrationem Creator non comm.u-
nem , fedlaltemquibufdam, quimcndaciaaverfentur&veritatem
amplclantur,artique cumgcmitibus cordis addidi eam diligentiiTi-
me inquirant , conceflam voluit , inprimis illis, qui Deum abfque fi-
mulatione amant,ideoque orant.
Quo-
JPra&icai de Lapide Sapient jS/
Quocirca dico tibiin veritate , fi niagnumnoftfum &antiquum
lapidem facere conaris, ut dodrinse meae fis addidns
,
prasque o-
ainibus rebus Creatorem omnis creaturas ores
,
quo tibi gratiam &
fcenedidionem fiiam ad id concedat ; &fi peccaris , confitere & fac
Bonum, cogitaqueexpropofitOjtepravumnonampIius,atprobum
forciutcor tuum adomnc bonumilkiflretur ; &recordare , cum ad
honorem eveheris,ut pauperibus &: egentibus fuccurrasjeos ex mife-
riisliberes,manuque tua munifica reficias,quo majorem benediclio-
nem a Domino impetres , fedemque in coeioper fidsi confirmatio-
nem affequaris.
Ncc defpicias, amice mi, neve contemnas
veridica fcripta eorum,
qTiilapidem ante nos habuerunt : Nam poflDei patefadionem,ex iis
habeo ; Atqueea ledio mukiplicetur &fsepifHme repetatur, ne fun-
damentum excidat,&: veritas,inftar lucernsE extinguatur.
Pofth.Tcnec obkvifcaristuidiligentiflimilaboris, femper inqui-'
'
rendo authorum fcripta
i At ne animum teneas volubiiem,verum fe--
tecampetramprsej^xam
5 inquaomnesfapiente^ unanimiter con-
cordent: Nam vaHa^mentis homof^cpius haudveram inceditviam,.
fcque ipfe in errores prarcipitat , nec amutabilis animi viris diu dura-
tura^ extruuntur a^des^
Cum quoque iapis nofier antiquiffimus nonexcpmSuftibikbus
rebus oriatur
,
qiiiaipfe prse omni ignis periculo tutus fit hinc dcfinas
illumqu^rere,iniis,quibusineffeautreperirinaturjenoneflcGncef-
fum
\
ut fi dicerctur
,
efi^e opus vegetabile,
quod efife nequit; quamvis-
vegetatio qusedam ipfi adfit.
Nam nota,fiitaforet cum
noflroiapife,qliemadmodum cumaka^
lierba, facilkme
combureretur, ita ut nihiiremaneretnififalquod-
dami Ef
quamvis ilk, qui ante me fuerunr,de lapide vcgetabik pluri-*
mafcripferint
,
tamen fcias, amice mi , id facile diificile ribi conceptu
fliturum
j
Cum
enim lapis
nofler vegetet, feque augmentet, ideo
ipfum vegetabikum
appekarunto-
Porrpfcias, bruta
animalia
augmentationemfui nullam produce-
%^iVk\{v id fiat in natura
fua fimili ; Ideoqiie non opus liabes
verum
la*
pidena
jS^ ^^' 'Bafilit Valentini
pidcm qna[!i"erc aut tibi coniicicndiim pr.Tfumerc, nifi exfiio proprio
{"cmine, ex qiio noflcr lapis a principio f.)dus cft ; Undc pcrcipias &:
ijitelligas,
miamice, ne&:animalisanimamadhujus inquidtionem
digas : Nam caro &: fanguiSjquemadmodum ea a Creatorc animan-
tibus data &:conccfla (lint , ad animantiarpedat,ex quibus Deusflla
compofliit, ita ut animal indc fa tbum iit : Verum noftcr lapis ab anti-
quillimis ad me ha^reditario translatus,vcnit &: ortus eft cx duabus &
una re,qua^ tercium abditum tenent : H^c efl: purillima veritas &: rc-
6te dici:um:Nam mas &: toemina ab antiquis pro uno corpore acccpta
funt,non
confiderando cxtrinfccus quo ad vifum , fcd ob amoris im-
plantati &: in natura^opcrationcaprincipioinfufl gratiam, prouno
co^nofccndo , &: qucmadmodumhi duofuafpermata propagare&:
augmentare poflunt, ita &: fperma matcrix, ex qua lapis nofter fa6i:us
efl,fLipplantari &: augeri potcfl:.
(^od fi nunc vcrus noftrae artis amator es , hunc fermonem ma-
gnifacies &: (apienter conflderabis , ne cum aliis Sophiftis coecis in fo-
veam ab inimico paratam cadas ac delabaris.
Utautcmfcias, amicemi,
undcfcmcnejufmodiproveniat, cxtc
ipfo qu^ras , ad quid lapidem noftrum deducere coneris ,
tum mani-
fcftum tibi fiet,quod ex nulla re,nifi ex mctallica quadam radice,un-
de &: ipfa mctalla a Crcatore generari ordinata funt
,
profluat
,
quod
quomodo fiat,notcs.
Principiocumfpiritus
fercbaturfuper aquas, &: omnia tencbris
adhucobteda erant , tum Deus omnipotens &ajternus ,
cujus initiu
abfquctermino,cujufquefapicntiaaba^ternofuit,eximperfcrutabili
fuo
confilio, creavit coelum &: terram, omniaque lis contenta, vifibi-
lia &invifibilia
,
quomodocunque vocentur , exnihilo; Omnia enim
Deus fecit ex nihilo:
Quomodo autem hacc creatio
prcciofifTima
conti^erit,de eo jam non
philofophabor; tum facra: \\\.zix dc fides de
cojudiccnt
In tali creationc Creator cuilibet natura:,nc ad interitum 8c detri-
mentum tenderet,pcculiare femcn indidit,ut eo augmentatio fieret,
quodhomines&:animantia, heibie &:metalla confcrvarentun
nec
homini
^raCiica de Lapide SapienL
j
Jj*
homini licitum eft
,.D.cique.orcimacioni adverfum, novum femen pro
libicu kio producere, vcrumfakem propagatio &:augmentatiocon-
.cella crt
: Semenenim.creareiple Creatoriibi fbli rererv.itum voluit
;
alias
pofribilcforetjiom.ini
,
.Creatorem agere
,
quodefTe nequic , ac
prarpo.tentis: alciffimi proprium efl:.
Jam
fcias de hoc lemine a metallis generato in hunc modum;quod
coeleflisinl^ucntia pcrDeinutum&; ordinationem fuperne deicen-
dat &c fc commifceat cum aflralibus proprietatibus. Quando jam
hxcconjunClio.contingit,tum hsec duopariunt tcrreHremfubflan-
tiam,tanQuamtertium,quodefl:principiuranoftrireminis,ru^prim^
originis,qua proavos (nx gencrationis dcmoiiflrare poiTit
.
Exquibus
,tcrnis oriuntur &: proveniunt elementa
, utpote aqua , aer &: terra,
qux porro per ignem fubterraneumoperantur , donec quidperfe-
dlum producant,quod Hermes &: omnes ante mc
,
quia praetereani-
hilinvenircpoirumusab initiomagifterii^tria prima principia appel-
larunt : Btinventafunt , Anima intdnfeca , Spiritus impalpabilis,
&:
corporea vifibilifque eirentia.;
Cumjamha^ctria;iimul.cohabitant,progrediunturcopuIationc,
fucceflu tcmpGDS,per Vulcanum in palpabilem fubltantiam,
nempc
in argentum vivum ,fulphur.&: fal. Qu^ tria fi per commixtionem
in
fuam indurationcm 6c coagulationem
dcducantur, prout
narura
.n"iulcipl,iciteropcratur5tumfic.indeperfei:umcorpus,ficutnaturare-
quiritjCjufquefemcn aCreatorc eledum
&:ordinatumefl:. Qui jam
noflri operis foncem indagare tibi pr^fumis &: artis braviumper
cer-
tamen cupidum obtinere fperas , edico tibi per seternum Cre a t o-
R E M, hanc cfTe veritatem omnis veritatis j Quodfi metalhca
anima,
metalhcusfpiiitus, &:metalIicaformacorpoLisadfit,
etiammetalli-
cumargentumvivum
,
metallicumfulphur &: metallicum fal inde
fequidebeant,
quasnecefrarioiiihil.ahud,
quamperfedumcorpus
metallicumpraeberepoirunt.
Si jam intelligere
noIis,quod te intelligere
deceatjphilofopiiise
ad-
ididus haud eris, aut Deus a te prohibebit.
Dico itaq-, fic breviter
, tibi uonpofCbilc
fore cum utilitate mcram
Ccc
in
JSiS
Fr. Bafdii
Valentim
in
forma
mctallica confequi , nifipra^dida tria principia abfqiie defe-
Q(u in
unum
conjunxerisrTum
praftcreaintelligas, quodanimaha
terrae ex carne
&languinefintcompofitajScque ut bomo.habentque
vivificumfpiritum&flatum
fibiinditum, quempodideantxqueut
homo , vctum rationah' anima deftituuntur
,
qua homo prx csetcris
ariimantibus
prxditus eft : kcirco cum bruta vitam mortecommu-
tant,penitus
adum clf cum iis,nec quicquam fpei de ipfis in xternum
permanet : Homoautem , (i vitam per temporalem mortcm Creato-
n iiio
obferat, vivit
fuperftesanima, cumque clarificatus fuerit, ani-
maincorpusejusclarificatumreverfaibjdemhabitabit ,
ita ut cor-
pus
, anima tV fpiritus una congregentur ,
coeleftemquc clarificatio
nem
fuam
demonftrarevaleant
,
quse in omnem xternitatemnun-
quam
fcpararipoterunt,&:c.
Qiiapropterhomorationeanimsefu^profixacognofciturcrcam-
ra>iiquidcmrhcet
extrinfcce coniiderandomoriatur) in seternum vi-
luruscft
:
Morsenimhominiseftiblummodoclarificatio, ut itaper
certos
o-radus a Dcoordinatos apeccato obnoxiishbcretur &: rn me-
horem
locum traTifponacur,qaod brutis non contingit :
Ideo pro non
iixis crcaturis
habentur:Poft inteiitum enim fuum nulla refufcitatio-
nc
frui poterunt,CHm rationali carcant anima
,
pro q^ua unicus &vc-
rus
Mediator Dei Fihus pafllisfanguinem fuum protudit:
Spiritus
quidcm morari potcft in quodam corpore,atnonpr^tcrca
feqnitur,illum
fore fixum.quamvis ccrpuscum fpirituconveniat,ac
fpiritus
eum
corporeneutiqoam
rrxctur: Dcftituunturenim urraque
torti
ilio, quod corpus &: fpiritnm vinciat &
confirmct
,
atque pra^ o-
mnibus
periculis tueatur &: dcfcndat , ncmpe prctiofiflima, nobili &:
iixa
anima
Nam ubi anima pcnitus deficit,ibi nulia redcmptionis fpcs-
fupcrcft
: Rcs cnim
abfqueanimaimpcrfcdaeft ,
idqueuniim eftex
maximis
arcanis,qaodfapienti
&:inquifitionioperamdantifcire con-
vcniac:
Atque
confcicntia mea non paflaeft hoc filentio prxterirc,
fed
patefacereilUs
,
qui fundamentnm omnis faprentiac amant
:
Hinc
dih(?entiflime
fis meo intentus fermoni,quod
fpiritus rn mctalhs dQ\\-
telcentes
ina^c^uales fint,iuius alio volatiiior aut
fixior:quemadraodii
&:eo
TraBrca deLapide Sapient,
^Sy
Srcomm
anima&corpora in^qiialia runt>&: quodcunquemctallura
aomnia tria fixitatis clonaconiund:a in fehaheat,huic robur illud obti-
git.quoignem tolerare ,omnefquc inimicosluos{ijperarepoiTit,idq;
4n uno (^Q. reperitur : Luna fixiuii habet mcrcurium apud fe , ideo in
ignenoiitamcitoevoJat, velutrehquai'npcrfabai-netalla,fedexpe-
<5at examen fuum in igne & comprobat idclariflimepcr
vidloriam
iuara,cum voraciflimus Saturnusnihil pra:d^ ex illa obtinerc pollit.
Amori deditifTima Venus abundantiori colore veltita &: pr^occu-
Y^ata
eft, cjufq-, corpus fere totum meratinciura eft , nonabiimilis co-
Jori
,
quiinoptimometalloquoqucviiitur,
acpropterabundantiam
<:oIoris in rubedinem fe cxtendit: Quia vero corpus ei us leprofum iit,
dndura illa firma permanens fubjed:um in impcrfecflo corporc ha-
bercnequit,at cagituruna cum corpore iiiterirc : Quatido eniin cor-
pus morte extinguitur,nec anima manercpoteftfed
recedere &: avo-
lare compcllitur
.-
iiquidcm habitatiodcilrufla
&:igne abfumpta fit
:
Undelocum non inveniat , cecibi moraripoifit : In corpore autem
xo lubens habitat cum perfevcrantia
:
Sal fixum beihcoib Marti durum , conftans &: crailum
corpas ad-
didjt&:rchquit
,
undegenerofitasanimiejusdemonilratur,atq
huic
duci hcWico vix quicquam detrahi poteil : Corpus enim ejus durum
adeo,quod vix vulnerari qucat^Si vero ilrenua virtus ejus cum
Lunx
fixitate ac Veneris piilchritudine mixrione
&: concordantiafpiritua-
htcrconjungatur
,
fatisfuavisadhucMuiica
eoncinnaripoteft,pcr
quam aliquod ckves fuo dignentur honore , ut cgcnus panc , fi in iu-
periore gradum fcalas afccndcrir,particularitcr
frui poifit.Nam
phle-
gmaticaqualitas
authumida naturaLunse
cumardcnti Vcncrisfan-
guine
cxiccari
&:nigredo eius magna pcr Sal Martis corrigi debet.
Ncc vero neccile
eft,femen tuum in Elementis quxrerejEo
ufquc
enim retro
noftrum
fpcrma non remotum eft ; verum
propinquior
locus eft,ubi noftrum
femen certam fuam
habitationem&hoipitium
obtineat, adeout
filblummodo
Mercurium , fuliur&ial ( intelligc
phi!ofophorum)co
ufque
re<5l:ifices,quo ex anima ejus, fpiritu &: cor-
pore infcparabihs
qusedam
conjundio contingat,qusE
in omne evu fc
Ccc i
ab
jgS
Fr.
Bafdii
Valentini
abinvicemrepararlnonfinat,necdisligaripo/Iit,tumamorisvincii-
lum
peifcdc
firm.itum cfl , atque domicilium coronationis fatis (u^
pcrque
prcTparatum..
Atquefciasjiocnihilaliudeflcjquamliquororamcravem, ccelcn:i
proprictati
comparandani.ac
aquam liccam fubftanticE terreftriad-
dictam.qua;
omnii funr unarcsjcx tribus,duobus 6j uno orta eft pro-
-nata:
QiipdivIiocattingcrevaleas,magifteriumiamvi6f:orobtinesr
Tumconjungc
rponiani ^k, iponfum inter fe^ut (ck carne &: fanguine'
pafcant,nutriant,ruoquc
fcmineinfinitc propagent r
Etquam.vis tibi
examorequidampliusapcrirem ,attamcn Crca-
tor
prohibuit
'
quocirca dedecebit mede hifce clarius loqui , ne do--
num
Altiilimi
inabufumveniat , atque egomultorum delidorum'
perperrandorum
caufa exiftam, itautiramdivinamin me excitems^
cumque
aliis in a:ternas pocnasabjiciat;
Si
vero , amice mi,neque id clarum fatis eft cognitu,tum in pradi-
camtemeamdeducam,quomodoegoantiquoruIapidem illumDei
auxilioperfeccrimi
quambeneconfideres,acduodecimmeascIaves;
dilio-enti
6 crcbra
repetitione perluftres: : atque ita procedas^^ qucm-
admodum
hic te doceo &; figurato modo fundamentaliter inftruo.-
Recipc
partem aliquam optimi &: fini auri,idque fepara per ea me-
dia,qua:naturaartisamantibushominibusconceflitabinviccm,veI-
lui
Anatomicushumanum'
cadaver dividir, perqi idcorporishuma-
niintenorafcrutaturratqucfacexauro
tuoretrorfum id, quod ante
fuerat
: Tum
reperies
femcn,principium,medium atque finem: Un-
denoftrumaurum,cjufqueuxorfa(5Vaiint>nempeexpenetrantefub-
dli
fpiritu
atque pura, cafta &: immaculata anima, nec non aftrali file
&
balfamo
: quxpoft eorum conjundionem nihilaliudfunr,quam
mcrcurialisliquor:
Eaque ipfaaquaadpropriumfuum DcumMer-
curium
in
fcholam
deducebatur
,
qui aquam eam examinabaf, cum-
que
le^itimam
&:abfque fuco rcpcriflet,amicitiam Cjus inibat,inque
matrimoniumfibiipfamconjunxit
: atque fic ex utrifque oleumin-
combuftibile
fadlum cft: Mcrcuriusenim adeofuperbusredditus,ut
m
feipfum.
agnofcerec.- Pennasfuas aquilinas projecit
, &
ipfe cau--
VraBtcayde Lapide Sapienf.
5^^'
dam Draconis lubricam dcvbravit
,-
adque prarlium Martem provo-
avit:
Tum Mars equites fuos cocgit , inque mandatis dedit, ut Mercu-
nusinckKieretur carcerijcui
Vulcanirs, utliclor,adjudicatus eft co'
u{que,donecafoemineo fexu liberaretur.
Pcrtquam hec popularibiis rumufculis pafTim increbrefcerentjCe-
teriquoquePIanefa:convenerunt
habitoque confilio
,
quidfadu o-
pus eilct impofterum deliberaruntjUtfapienter procederetur: Tum
Saturnus primus in ordine acriori oratione in hunc modum proloqui
cxorfusefl:;
Ego Saturnus Planetarum fummus in firmamento prote^or hifce"
prsevobisDominisomnibuSjmeintervosinutiliffimii &: viliiTullum
ciTejinfirmi &corrupcibilis corporiSjnigri colorisjmultarum affliclio-
numinjuriis in hac miferinrum vallcobnoxiumjattamen omnium ve-
flrum probatorem : Non enim permanentem habeo permaniioncm,
atquemecummeiiimilem rapio: Cujus mecEmiierisenuIIicaufraim-
putanda eft , nifiinconftanti Mercuriojqui mihifuaincuria &r negli-
gentia hoc malum inflixittQuapropter oro vosDominos pariter,vin-
didam hujufce dc eo fumere, &: cum cuflodi^ jam fit traditus, peni-
-
tusipfumoccidere, &:adputrefadionemufque ibidetinerej donec
ne guttaejusfanguinis agnofcaturamplius.'
Cum iic Saturnus oratronem fuam finivifref,en fufcus Jupiter pro^-
greditur &:ferm'oni fuocumgenuuminfiieclione
,
fceptrique rcve-
rentia fingulari initium facit , laudans Saturni collegas fui poflulaEay
mandatque fe profequuturum omnes
,
qui harum rerum executio^
nem non adjuverint : atque fic finem impofuit.
Poft hunc
Mars acce/fitgladio denudato,mire coloribusinterdif-
tindo,
inftarrpcculiigniti, diveriis &infoIitisradiismicante,atque
hic gladium
Vulcano li6tori obtuIit,ut omnia illa a Dominisimpera-
ta profequeretur
, &cum Mercurium interfeciirer, ejus offa pcnitus
ignecomburcret
: hi quibus
VuIcanuSiUtlidor, femorigerum pra^-
^itic..
Jmtereadumii6lor
officiofuofungitur
,
pulchra & prae
candore
Ccc
5.
fulgen^
5^0
Fr.
Bafiln
Valenhni
flilgens foemma in longa ai^gencci coloris vcfte,mulds aquis intertcx-
ta,advenit,qua^cumagnolcerecur,invcnta cft Luna,Solis uxorrH^c
pronadecidit infaciem, multifquc lachrymis &: gcmitibus qusere

bundaoravit, conjugem fuum Solemex carcere, in quem Mercurii
dolo
&
potentia perfide intrufus cflet , ubiadhuc &: cx Planetarum
aliorum mandato detinerctur , cmitti : Vcrum Vulcanus pcnitus ab-
negavit : Ipfi enim interdid:um erat
*
At perfc vcrans in ruo propoiico
{cntentia^lata^executioncmgnavitcr villc, doncctandem Domina
Venusadeflctin vcfte fumme rubra, viridi intertexta pulchcrrima
facie, facundiiTmio jucundifllmoque rermone&: lepidiflimogcftu,
flores odoratiflimos ferens in manu

qui humanos oculos fui aipetflu

colorum vanctate mirifice rciicercnt &: dclcdarcnt : Wxc Chaldxo
idiomatc
interceflitapud Judjccm Vulcanumpro liberationc,ciquc
inmentemrevocavit , rcdcrwptionem per fcemineumfexumfutu-
ram : At illius aures erant claufa^.
Incerim,dumhidoitacolloquuntur,coelumfeaperuit,atqucex-
inde animal potens cum mulcis pullorum millibus exivit , abigcns &
pelleiis lidorem : Id fuices fuas latc apcruit , ac Vencrem pretioflfli-
rnam, fuamadjucriccm, devoravii,exciamansfimuIclara voce:Ex
foeminis natusfum, ac femcnmcumfcemin3ecopiofe propagarunt,
atque eo terram locupletarunt : Ej us anima mca: addi(5ta eft, ideoque
meejusfangi.iinepafcam &: nutriam; Cumquehxcanimal clare di-
xiflet,inconclave
quodddm fecontulit, januamquepoftfc obfcra-
vit:
PuIIi autem omncs fcquebantur poft ordinem,atque longc mjjo-
reciboegcbant,
quamprius: bibcbantque depriori olco incombu-
ftibili : atque cibum ac potum facilhme digerebant
, &: ficbant multo
plures pulli,quam prius,idque totics accidic , donec totum ipfl rcple

viflcnt mundum,
Cum hsec omnia ita contigiflfent, conveniebant multi ejus regionis
viri, quidodi, inqueliterisperiti
omniftudiocontcndebantintcrfe
omnium horumadorum &lermonum
expofltionem acquirere, quo
maxima cx parte meliori eorum
intellcclu frucrentur: Vcrumnul-
lusexillisidefFcdumdarcpotuit
; Non cnimerant
ejufdemfcntcn-
cia;.
VraSllca^de Laplde Sapient, ^pi
tiae, donec vifum eft prodire virum
qucndammagnae/enedutis, ca-
pillis&barba albumjinftarnivis
, veftitumpurpuraa
vertice ufque
adpedes:incapite coronamgeftavit> in qua pretiofiffimus carbun-
culus radiabat : circa corporis medium prascinclus crat cingulo vitx:
nudis incedebat pedibus, &: loquebatur fmgulari quodam fpiritu,
qui in eo occultus erat ,
ac fermo ejus penetrabat intima corporis, ita
utanima ex cordeid fentiret : Hicvirafcendebat
infuggeftum&i:
congregatos adhortabatur populos,ut lilcntium tenerent, feque di-
ligentiflime audircnt : fcfe enim fuperne miflum adefTc
,
qui eis prae-
dida fcripta aperirct , & per philofophicum
fermonem patefa-
ceret.
Cumqucjam omnes quieti adftarcnt,incepit
in hunc modum
:
Expergifccre 6 homo,&: contemplare iumenjne tenebra: tefedu-
cant : Dii tortuna? &: dii majorum gentium
patefacerunt mihi in pro-
fundofomno : 6 quambeatushomo efl,qui deosagnofcit,quam mira
magnaha operentur : Et fehx ille efl , cui ocuh aperiantur , ut lumen
videat,quod ante obfcurum futrac
;
Ouse flellaj homini a 'D'\\% concefTiE funt ad duccndumeumad
magnam fapientiam
,
quas fped:a, 6 homo, firmiter, &fequere fplen-
dorem earum,cum miis fapientia invcniatur.
Phoenix avis de mcridiepotcntiferae de oriente Cor ex pedore
eruit:FacferscdcoricnteaIa5,quemadmodum
autde
meridie,utse-
qualcsfianc.'
Namanimaldeoricntepellefuaieonina
fpoliari debet,
cjufquealascvanefcerc,atquetumiimuiingredimagnumOceanifa-
lum,cumq;
pulchritudineiterum
cgrcdi:Merge
fpiritus tuosinflabi-
lesin
profundum fontcm
, cui aqua nunquam deficiat,
utparesanc
matri
fux,quae
inibi latet, &ex tribus in mundum exorta efl.
Ungaria
primo
mcgenuit, ccelum &: flcllas tcncnt me,atque
ccrra
nubit me
,
&quamvis mori cogar &fepcliri , tamen Vulcanus me fe-
cundoparit:ldeoqueUngariamihipatriaeft,
&: matcrmeatotum
includitmundum.
Cumhxc audita
forent
ab
hominibus tum pr^efentibus , fic porro
clocutus cft
:
Quod
^gz
Fr,
Bafdii
Valentim
Quod eft rLipenus,facinferius:&: qupd yifibilc^invifibilcjpalpab!-
le impalpabile,&: fac ut icerum ut ex inf eriori fuperius. ex invifibili yi-
fibilcjex impalpabili palpabile fiat:Hxc ejQ: tota pars penitus perfcda
abfciueuUo
defedu aut dirainutione: at in qua m.ors.&: vita, interitus
&refurredio habitet , efl: rotunda fphxra
,
qua Dea forcunx currum
fuum impcllit,&: viris Dei donum fapicntix impercic : proprio aucem
fuonominefecundumtemporalemincelledum vocacur omniain o-
mnibus
:fuperascernafummusi!le Arbiteracjudex exiflit.
Quifquis jam fcire defideret, quid omnia in omnibus fic , ille faciaf
terrseamplifTuTiasalas,
eamquevaldeurgeat, utipfafearcollat.perq;
aeremyo.lans.in
fuprcmam fummicceliregionem fefeelevet : Tum
comburealas
ejusignefortiilimo, utterrainmarerubcum prxceps
decidatjibique fuffocetur : ac igne &: aere exicca aquam, ut inde ite-
rum terra fiat : Tuminquam,habes omnia in omnibus,:
Qupd fi hoc invenirenequeas , in te ipfum inquiras &:.refpicias cir-
cum circa in rebus omnibus,qux reperiuntur per.mundum: Tumo-
nmia
inomnibus invenies, quod eftvis atcrahens onviium metalli-
carum &: mineralium rerum ex fale &: fulfurc ortarum.ac bis ex Mer-
curio progenitarum ; PIus,(inquam) menon decebitde,o,quod eft
omnia in omnibus,dicere,cum omnia in omnibus comprarhenfa fint.
Hifceafl-atisporrodicebat, 6 viriamici, fiauditioncihpienciam ex
xncavoce
percepiftis , ex quo &; quomodo magnum Inpidcm anti-
nuorum
philofophorum reperire dcbeatis
,
qui Icprofa &: imperfccla
metalla
curat,iifque novam generationem aperit, ac homincsin fani-
tate
confervat, inque longam a^tatcm adducit , mcque hucufque fua
-
ccelefti vi &: operatione confirmavit , ut fponte mca mori dcfiderem,
hujus vitae pertsefuSc
Deus pro fua gratia ac iapientia,(]uam clcmenter mihi longo tem-
porc
impertivit,laudandusper
omnia fe.cula, Amen.
Atque ita prse eorum oculis evanuit;
Hocfermone finito , finguli in fuum {c.conferebant
locum yundc
veuerant,dies nojftefqye de his cogitantcs ac laborantes, prout cuili-
bet ingenii bonitas contigerat, &:c.
DeLapideSapientum.
sp^
Nunc fequuntur duodecim Claves
FRATRIS XASILII FALENTlNl BE^
nedi^ini ordinis
,
quibus ojiia ad
antiquiftmum la-^
pidcmantecejjormn mjlrorumaperimtur
^
arcanis^
fimusfons omnisfamtatis re-
duditur,
PRIMA CLAVIS.
AMicus
meus fciat
,
omnes res impuras &: maculatas ad
no/lrum
opusindignasefre.-Namearumleprofitasnihiladjumentipr^-
ftarc poteritnoftro
operi:at
bouum per impurum impeditur.
Omnesmercesvenales
ex fodinis fuo valent precio,
cum
vcro
falfificatioiis
accedat,inidonea2
iiunt;Sunt enim fuco
depravat^,nec
ejufdem,utprius/unt
operationis,
Ddd
Ac
^Q^
F. Bafdii
Valentini Praciica.
AcquemadmodLimmediciisinteriora corporispurgat &:purifi-
cat pcr mcdia medicamentorum
fuorum^omnesque fordes inde ex-
pellit:
Ita&rnoftracorporapurificari&purgari debentab omnifua
impuritate,utinnoftragenerationeperi:e(flio operaripofTit Magi-
ftri noftri purum,immaculatum
requirunt corpus,quod nulla macu-
la
autperegrinicommixtioneadultcratumfit : Alienienim additio
eft noftrorum
metallorum leprofitas.
Diadema regis fit cx auro puro
,
&:cafta fponfaipficonjugioco-
puletur:
Qiiapropterfipernoftracorpora
operari velis, accipe gryfeum,
avidiftimumlupum, quirationefui
nominis bellicofoMarti fubje-
dusjorigine autem nativitatis fcnis Saturni filius eft,qui in vallibus &:
montibusmundireperitur,fameaccrrima
occupatus, acprojice ipfi
corpus regis,ut inde fibi alimentum habeatj& cum regem devorarit,
facmagnumignem,inquemmitte
lupum ad comburendum peni-
tLis.tum Rex iterum IiberabituriCumque hoc ter fadum faerjt,tum
Leofuperavitlupum, nec quicquam ineo amplius confumendum
inveniet : Atque fic corpus noftrii principio noftri operis eft rdoneii.
Ac fcias , hanc folam effe viam redam ac legitimam ad corpora
noftrapurganda:NamLeo fefe purificat fanguinelupi, acfinguinis
Cjus tiiivn^ur J mirifice iGetatur tindura Leonis: liquidem amborum i\
-
lorumfanguisaffinitatequadampropinquitatisinviccm
conjuniflus
eft: Cumque Leo fatiatus fit.fpiiitus
cjus fortior fadus eft, quam pri-
us,
ocuIiqueejusfpIendoremagnoradiantJnftarSoIis
: Acintcrior
ejus efTentia
plurimum valet ac utilis cft ad omnia,ad qux requiritur:
Etcum ita
pr;rparatus fuerit
,
gratias ipfi agunthominum filiigra-
viflimis morbis caducis aliifque affcdibu!: vexati Decem illi viri
leprofi
profequuntur ipfum ac dcfiderant bibere de fanguine ejus
anima-jomncsquequi
malo afficiuntur
,
gaudcnt penitusejusfpi-
ritu.
Nam quicuque ex hoc aureo fonte bibit,fentit renovatione quan-
damfux nacurx,mali
ablationem , conformationem fanguinis, cor-
roborationemcordisacperfedamfanitatcm
omnium membrorum
five
T)e
Laffide Sapientum,
JP5
five intcrius , fivc cxteriiis in corpore comprashenrorum* Omnes
cnim nervGs & poros aperic
, vt malum abigi ac bonum ejus locum
quiete obtinere poflit.
Verumamicusmeusdiligentilfimeperrpiciat, utfons vita^ purus
&:clarusinveniatur:Non n. aquseperegrinajcunoftrofontepermi-
fceri debent,ne abortus fiatj&: ex ralubripifceferpens prorepat : Et ii
quoqueper mediaacrimoniaadjundafucrit, per quam
corpusno-
ftrum diUolutum fit,facut omne corrohvum abluntur: Nalla n.acri-
monia utilis eft ad prohibendos morbos internos;fiquidem acre cum
deflirudione penetret &ita plus morborum pariat: At noflier fons fic
abfque omni veneno,quamvis vcnenum veneno pelli dcbeat.
Cumarbor quasdam inlalubrcs ac ingratos fert frudus, abfcindi-
tur circa truncum,atque ei alia frudus fpecies inferitur: tum germea
fe conj ungit cum trunco , ita ut ex trunco &radice cum fuo furculo
bona arbor provsniat, quse ad nutum fui inficoris falubres 6c placitos
feratfructus.
Scxloca peragrat rex in firmamento cselefli at in feptimoTedem
fuam figic: Nampalatium regium inibi tapetibus aureis ornatum efl:
SijaminteIligis,qua2dico,tumhacclave primam fbram aperuifii ac
peflliliobftaculumrcmovifli : Quodfi vero necdum lumen inhis
perfpicis,ncc vitrea perfpicilla quicquam proderunt,nec oculi natu-
rales adjuvabuntjUt ultimum reperias,quod iuinitio tibi defu1t:Tum
necpluradehaccIavedicam,quemadmodum
Lucius Papiriusmc
docuit.
Ddd t
,
II.CLA.
s;^
F. BafduVakntimPraSiica,
II. G L
A V I
S.
INaulismagnatum&potentiiim reperiunturvaria genera
potus,
quorum tamen vix ullum alteri odore , calore ac fliporefimile
eft:
Namprxparatioillorumeftmulciplex: nihilominus omnia bibun-
turjcumlingulaadfuumurumordinaca &:ad ceconomiam necefla-
ria (int.
Cum rolradiosfuos emittit: perquenubcsfpargit , vulgo dicitur,
{blem attrahere aquas ac pluvias inftare , i(.ique fi fxpe contingat, fa:-
cundum rcddit annum.
Adpalatium pretiolidimum cxsedificandum varii & diverfi opifi-
ces &: mechanici manus fuas adhibent &: laborant , antequam orna-
tiflimumacperfedumpalatiumvocaripoiritrquodenim requiritur
lapideumjligncum fieri nequit.
Per quotidianos maris fxvientis curfus ac recurfus
,
qui ex fympa-
thia quadam fupernc ex ccelorum mfluentia contingentes caufan-
tur,multiE magnxque divitix terris accedunt : Nam quotiescunque
refercuntur,hominibus aliquid boni fecum adferuflc. Virgo
DeLapide Sapientum.
JP7
Virgo nuptum elocanda, prius varietate veflium pretFoiiilima-
rumfplendideexornaturjUtrponfbruopIaceat, & fuiinfpedio^iea-
moris incendium in eo penitus excitet: Cum vero fponfa Tuo conj ugi
carnalia ritu copulanda eft
,
diverfitas omnis veftium tolJitur , nec
quicquam fponla retinet,ni{i illud, quodfibi a Creatore in nativitate
concefTumeft,
Eodemmodocumnofterfponrus Apollo cum fponfafua Diana,
nuptias celebraturus eft
,
prius quoque ipfis varia veftimenta pr^pa-
rantur,eorumquecapita&:corpora aquisoptimelavuntur, quasa-
quas tu per diverfbs diftillandi modos addifcere debes , cum fint val-
de insequalesjalix magnse , alia^ exigua?,pro ut earu necefticas requi-
rit,quemadmodum de variis potus generibus dixitAc fcias,cum hu-
miditas terrse afcendit &: nebula elevatur,in fuperiori parte congela-
tunSi: fua gravitatedeorfumcadit, quarationetcrr^eablatahumidi-
tas reftituirur:idque terram reficit , nutrit &alit , ut folia &: gramina
indeenafcipoflint:Idcirco nonnulk^ pra^parationcs tuarum aqua-
rum diftillando ficpius repeti debet,vt id
,
quod a terra abftradu eft,
ipfi f^piffime reddas ac iterum abftrahas , velut Maris Eurypus tcr-
ram fspe relinquit ac rurfum obregit,donec ad certammetam per-
veniat.
Cumita hoc modo Palatium Regis variis manuum opificiis pr^-
paratum&exornatumfuerit, acmarevitreumfuumcurfum abfol-
veritjpalatiumque bonis repleverit,tum tuto Rex ingredi,fuamque
fedeminibiponerepoterit.
Verum,amicc mi,notes hoc inprimis > ut fponfus cum fua (ponia
nuduscumnudaconjungatur;ideoqueomnesrespi\^parat2:advC'-
ftium ornatum
&pulchritudinem faciei fpe^tantes iierum remove-
ri debent,quo
nudi fepulchrum poffideant,pro ut nudi nati funr, ne
corum femen
peregrini
commixtione corrumpatur:
Pro conclufionehujus
fermonis dico tibi in omni vcritate,quod
preciofiffimaaquajquafponfibalneumfieri
debet, exduobuspu-
gilibus
(intelligcexduabuscontrariismateriis)
prudentermagna
euraconficiatur,utadverfarius
unusaIiumpropeIlat,adquepugna
DDd
3
habilcs.
op8 F.Bafdti
ValenUni Pra^ica,
h?bilesfiant.acbravium
obtineanttNonenimutile eft Aqiiila?,m-
dum Cuum in alpibus poncrelNam puUi ejus prse frigore nivis in fum-
mitacc
montiummorercntur;
Quodlivcroaquilxdraconcm
frigidum.quifuam habitacionem
in petris longo tempore
habuit,&: ex terrx fpcluncis prorepitjaddas,
ambofque in infernalcm
fellam ponas,tum Pluto vcncum afflabit
, &:
ex fri<7ido
dracone
igncum
fpiritum volatilem cliciet,qui iiio magno
caloreaquilsepcnnascomburct,
acfudorificumbalncum excitabir,
adeout
nixin fummis
montibus
colliqucfcat & aqua fiat
,
quo
mine-
ralebalneii bene
prscparctur
ac regi fortunam ac fanitatcm tribuat.
III. C
L A
V
I
S.
-rvEtaquamigniscxnngui
&
penitus
tolhpoteft.Ethmukuma-
V^nX
exi|.umfandatur
.gncm,
tum.gn.saqux
f.^cumbcrc
coaimr
Tplique
Dominium
v.ftonae
conccdcrc
:
Ita
&
noftrum
armffiperaquamadartcmpr*paratama.pcrar.&v,nc.dc-
Lft
modopoLqua:
d.fccirum
.gnca
v.ca
noftr.
lulphure.
v.pons
DeLapide
Sipientum.
^p?
triumphare debeat&vidoriam iterum
obtinerc.-NuIIusautem
tri-
umphuscontingereinhocpropofitopotcft
, nifiRex
aqua^ruiC for>
tem vim &potentiam addidcrit.eique fui
colorisproprii
clavcm ad-
dicarit:ut pereamdeflruatur&invifibilisfiat
, verumhacvicecjus
vifibilisformaredircdebet, cumdiminutione
tamem
fimphcis Cux
clfentix ac emendatione fui flatus.
Pidorinalboflavum,&infiavofubcum
ac omnino
purpurcum
colorem pingere poten;:& quamvis omnes adhuc colores
adfmt, ta-
men ultimus in gradu fuofummus,pra?vaIet:Idem
in noflro maaifte-
riocontingeredcbet:cumqueidfadum,
tumlumen
omnis fanitn-
tiseprooculishabes
,
quodintenebrisfplcndet
, licetnonardcat:
Nam noflrum fulphur non urit
, &: nihilominus
longe
lateque cmi-
cat:nccquicquarncoIorat,nifipra:paratumfit,fuoquecoIorecoIora-
tum, quo &c poft colorare valeat irabecilla 6c
imperfeda
metaila:
Non autem conccllum cil: illi fulphuri
colorare ,nifi color ifle
cum
magna pcrfcverantia ipf
1
abdicatus fic:Nam
imbecillius
fuperare ne-
quit,fedfortiusobtinetDominiijinimbeciIhus,&;dcbilecoo-iturro-
buflo cedcre; Idcirco pro hoc fermone
conclufionem
fcquentem
&:
fententiam retine,parvumaIteriparvo
fubvenirenequit,necopem
praeflarein operando
, 8c res combuflibilis alceram
rem
combuflibi-
Icmdefendercnon potefl:,ne&:ipfacomburatur
: fiitaque
defenfor
adeffedebct,quijuvamentumcombuflibiIipra'f]:et,idquedefendat,
tum dcfenfor ipfe plus potentisehabebit, quam ille , cujus dcfenfio-
nem fibi fumit
,
ac imprimis ipfe in fua fubflantia
incombuflibi-
lis neceffario exiftet^Ita &: quinoflrum
imcombuflihile
fulfur
omni-
umlapientumprarpararc
velit,primo confideretapud
le,
utfulphur
noftrum
quserat
incoJnquoincombuftibilecft:,
quodfieri
neouit,
nifi mare
falfum
corpus abforpfcrit,ac iterum ex fe rcjecerit
: Tum,
exakesipfuminfuo
gradu ut omnes cccli alias flcllas
claritate
fua
Jonge
antecedat
,
inque fua effcntia
: adeo fanguine
abundet,
inftar Pclicani
,
cum
fe in pedorc vulnerarit
, tum
abfque
defeaione
fui corporis
,
multos pullos educare
&: fanguine liio
cnutrirepofTit: Illa efl Rofa noflrorum magiflrorum
, coloretyrio^
& rii-
A.0
F.Bafilii
Valentini PraSIica.
&
riibeus'
funguis draconis, a multis defcfiptuSjpallium qiioque pur-
pureum
fuminefoliatumin
noll:raarte,quoReginaralutis operitur,
&:
quo omnia
mecalla elcgcntia calore refici pofllmt;
Hoc
pallium
honorificu fcrvcs bene,una cum aftrali fale,quod car-
lefte hoc fulfur
confequitur,ne adverfi quid illi accedat , ^de volati-
htate avis ipfi
concedas,quantum
fufficiat
,
tum Gallus devorabic
vulpem,&:poftinaquafufFocabit,perqueignemrefufcitatusavulpe
iterum
devorabitur,ut
par pari referatur.
IV. C L A
V
I
S.
OMnis
caro
ex terra
exorta
corrumpenda &
in terram itcrum
redisenda
crit
,'
ceu
prius terralfuit ,
tum fal terrenum
dac
novam
eencrationem
per
cosleftem
rcfufcitationemrUbi
enim
prius
terranonfuit,ibirefurreaiofeqmnequitinnoftroopere
: Nam in
terra
cft
naturse
balfamum
^fal
illorum,qui
inquifiverunt cognitio-
ncmomniumrerum.
DeLapideSaptentum,
4.01
In
extremojiidiciomundi
,
per igncm
mundusjudicabiciir
, ut
quod prius amagiftroexnihilofadum^rurfus per ignem
redigaturin
cincrem , cx quo cinere Phcenix candem piillos
fuos
produceret:
Naminejufmodicinerelacecverus&: genuinus
carcarus,
qui folvi
dcbec,&: poftfbIucionemejus,feraforciffima conclavis
regiiapcriri
poceft.
Novura ccelum ac cerra formabicur poft combuftionem,&:
novus
homolongefplcndidiuslucebicquamancein
primo
mundo vixic,
quiclarificacuserit:
CumcinisSinrenaperignembene
macurentur &: excoquancur,
tumvitrariusinde vicrum conficir,quodpoftinigne
femper perdu-
rat, &:in colore pellucidolapidi fimile
neccinereampliusagnofci-
tur,idqueignaromagnummyfteriumeft,
expertoautem
nullomo-
do, quia ipfiperjfcientiam & crebram
experientiam
opificii
ratio-
nemobtinec.
Ex lapidibus opifex quoque calcem uftione
parat.ucutilis fit labo-
ri,antequam vero per ignem prseparetur^lapiseft,
&: nonpro calce
jKi
laboremadhiberipoteft,perigncmverolapis
is maturatur
, &ab
ignegradumfiuiimecaIidumacquirit,adcoque
potensfit,
utigneo
calcisfpiriru,fiadpcrfedionem lijam
perdudus fic,
vixquicquam
comparari queat.
-
Quselibetresfiincinerescomburatucperartemdefeprsebet
fal
fuum,quod fi in ejus anacomi
a
fulfur
& Mercurium
feparatim ferva-
re pofiris,&: fuo faliiterum reftituercjuxca
fufficientiam
artis, tum i-
terum inde fieri poceritignis beneficio.id,quod
ante ejus deftrudio-
nem
feuanatomiam fuerat, quod prudentes
hujus mundi
ftultitiam
vocant,
proque pugnis reputant, appellantes id novum
creatum,
quod
peccatori aDeonon concefilim
eft
, at nec ipfi
intelligunt,
quodcreatumiIIudantefucrat,&:artifex
faltemper
femen natur^
augmentationem
ejus &: magiilerium comprobet.
Quicunque artifcx
cinerem non habet, nec fal ad noftram
artem
conficere poteft
,
nam
abfque falc noftrum
opus
corporeum fieri ne-
quit:coagulationem
enira
omnium rerum
folummodofal operatur.
ee
Qiicmad-
^62
F.Ba/ilii Valentini Pra^ica^
Qu^cmadmodum
fal omnium rerum fuftentaculum efl:
,
eafque
prarpucredineconrervatjica&ralnoftrorummagiftrorum
, mecalla
tutaturjne in
nihilumprorfusredigantur
&:corrumpantur
,
quomi-
nus inde aliquid iterum fiat ,
nifi forteBalfamus eorum intercar,
&: in
corporatus fatis fpiritus e natura recedat ,
tum corpus ef-
fetomninomortuum.&nihil
cumfrudu aliquo indcconficipolTct,
quia fpiricus
metallici
deccirifrcnt,&: per naturalem fui interitum re-
liquiflen t
habicacionem nudam &vacuam, in quam nulla vita rcdu-
cendaeffet.
Nota aute hoc,artis ftudiofc, quod fal cx cinere plurimum valeat,
inque eo multse virtutes
lateantiveruntamen ipfum fal inutile eft,nifi
interius ejus converfum &exterius redudum fit.Namfotus cft fpiri-
tus,qui dat vires &: vitam : nudum corpus adhuc nihil pra^ftat; fi fci-
verisillum
reperirchabcbisfal
Philofophorum, &:oleum incombu-
ftibile
veriflimc,de
quo anteme multa (cripta funt.
Ouamvisjophsrumpiur/mi
CMe
quAritarint anxii^
Pauci tamen
vtres meas
Confiderarunt
ahditas.
v.
c L A
V
I
s.
DeLapideSapientum.
40^
Vlvifica
vis terrx omnia producicquse ex ea proveniunt , & quJ-
cunque dicit,terram cire vit*e expcrtem , veritati contrarium
ftatuit.Nammortuumvivoalterinihilfuppeditare
potcft, Sjincre-
mentumapud mortuum deficit, quiafpiritus vitseavolavit : Idcirco
fpiritus eft vita &: anima terr2e,qui in ea liabitat , &: a ccelefti & fydc-
reo in terreftre operatur : Namomnes herbe,arbores &: radices , at-
queomnia metalla &:mineralia, viresfuas, incrementum& nutri-
mentum ex fpiritu terrse accipiunt.quia (piritus eft vita
,
qui ab aftns
nutritur,&deincepsalimcntumomnibusvegetabilfbusconcedit,&:
veiutimaterfa^tum inuteroabfcondit&apudfeenubit.
Ita &:terra
mincralia,in ejus gremio fubmerfhjper fpiritum fuum, fuperne acce-
ptum fovet:
Quapropter terra per fe vires illas non dat/ed vivificus fpiritus,qm
inilIaexiftit,&:literrafuodeftituereturfpiritu,foretmortUci,necnu-
trimentumpra:beretamplius:fiqnidemcjus fulphuri aut pinguedi-
nifpiritus, quivimvivificamconfervat&:
omniacrefcentiaper nu-
trimentum producit,deficeret,
Duofpirituscontrariiunacohabitarepoftiint, ac nonfacile con-
veniunc:cum cnim pluvis pyrius incenditur:, duo ilh fpiritus , ex qui-
bus pulvis ille compnfi tus eft , cum maximo crepitu &: impetu ab in-
vicemfugiunt,&: voiantinauras,utnemodignofcerepolIitautdice-
re quorfum profugerint, nifiab experientia cognitum fuiflet,quales
fpiritus &: in qi'a fubftantia extitifTent:
Exquibusfcias,miftudiofeartis
, vitamfolummodoefTeverum
fpiritum:atqueitaomnequodvulgusignarumpro
mortuo reputat,
iceruminimperceptibilem,
vifibilem&:fpiritualemvitamreducen-
dum,inque ea confervandum fore^fi modo vita cum vita operari de-
bcat,qut fpiritus fe pafcunt &: nutriunt ccelefti,&: funt d ccelefti, elc-
mcnrari
&: terreftri
fiibftantiaprocreati, quajmateria informisap-
pcllntur.
Et quema^lmodum
fcrrum
fuun\ habet magnetem
,
qui id mirifi-
co&:invifibihamore
aliicit,
ita & noftrum aurum
quoqne magnc-
tcmhabet,quimagncseftprimamatcriamagnilapidis,
fihos meos
fermoncs percipis.prs
totamundo divcs &: beatus
es.
Ece 1 Adhuc
^04-
F.Bafdii
Valentini Pralica.
Adhiicunam dcclarationeminhoccapitetibi exponam,cum
ho-
moin fpeculum infpicitjreflexioipfiusimaginem caufatunquxfi
ma-
nibus attingatur,nihil palbabile ibidem invenitur , nifi fpeculum
, in
quod homo relpexit. Ita etiam ex hac materia fpiritus vifibilis edu-
cendus cft,qui tamen impalpabilis efl.llle idem fpiritus, inquam , eil
radix vit^E noftrorum corpdrum, &Mercurius Philofophorum , un-
de liquorofa aqua paratur in noflra arte,quam tu in fua compofitione
icerum matcrialcm efficere
,
&:percertamedi3, abinfimo ad fum-
mumgradum in perfediirimam mcdicinam reducere debeas : Nam
noftrum inicium eft obferatum &: palpabile corpus , medium
fpiritus
fagicivus,&: aqua aurea abfque omni converfione,ex qua noftri ma-
giftrivitamfuamacceperunt, finisaucem eftfixiffimamedicinahu-
manorum &metallicorum corporum
,
quam potius angelis
,
quam
hominlbusfcire,concefl'umeft,Iicet&ejufmodihominestalcadepti
finc,qi!i precibus ex corde profedis eam a Deoimpetrant , &erga i-
pium & egcnos homines grati funt.
ProconcIufionehorum,dico certiiTime, quodlaborunus ex alio
provcniattnamnoflra materia in principio operis nofbri optime &:
lumme purificaca eifc debet,deinde foluca & deftru<fla
,
penitufque
eorrupta^inpulverem&rcineres rcdadla ; Cum id omnefadlum
eft,tumpr2paraindefpirirumvolaiilem,albuminftar nivis, &: ali-
um(piricumvolarilcm,rubruminftarfanguinis,quiduo fpiricuscer-
tium in fe contincnc.&: func camen unicus fpiricus
,
funcque ii cres
(piritus
,
qui vicam confervant & augenc ;eosconjunge,daipfis,
quicquid de cibo &: potu nacuraliccr neceffum fic,& concinc eos in
thalarnocalorisufqueadperfedionemnacivicacis
: cumvidebis&:
cxperieris,quidCreator&Nacuracibiconcefrerinc.Ecfcias,meo-
remeohucufquenullampncefa^lionem
ejufmodi fecifTe; ac Dcus
plusefficacix&mirabilicacis
in natura pofuic, quam mulca homi-
nummilliacrederepo(rinc.MihiaucemfigilIumimpreirumeft,uc&
aliipoftme mirabilia fcribere valeanc
,
qua? nacuralia aCreatore
concefia^acproinnacuralibusab
infipiencibus habentur : Nam na-
turale primum fuum initium afupernaturali fumit , &: nihilominus
oraue fimul nil nifi naturalc
rcpcritur. VI* CLA
VeLapide Sapientum.
VL C L A
V
I S^
4.0S
-^Cf XTf
f^
MAsabfque
kminaprodimidiatohabeturcorporc, &femina
abfque viro fimiliter dimidii corporis vicem obtinetinam fin-
guliper fe nullum frudjm edere
poirunt: Cum vero conjugali
fcedere conjun(Q:i vivunt,corpusperfe(5tum eftj&pcr fcmen eorum
augmentatio fequi potefl:.
Cumnimium feminisinagrum proijcitur,ager fuperfluitate la-
borat,nematurusfcquipoflitfru6tus>fi vero diminutiusfltfemen,
fruftus rariofe &lolium ejus loco fuccrcfcic
,
quo nec iit utilitas ulla
confequutura.
Siquisconfcicntiamfuamnon peccato onerare velitin venun-
dandis
mercibus,proximo
fuo jufl:am menfuram prasfl:et ; atque ul-
nas&ponderalegitimafuppeditet,quomaledi6lionem fugiat, &
apud pauperes facrificium
laudis parct.
In magnis aquis facilc quis fufFocari poteft , & aquaj parvas non
difficultcr calore folis
exiccantur,ut nullius rcfpedlu fint
Idcirco
ad obtinendam
optatam
metam, certa menfura in com-
Ece
y
mixtio-
4o6 F. Bafilii Valentini PraBica
mixtione philofophiaj liquorof^e rubftantise , obfervanda eric , ne ma-
jusminoremportionem fuperet &: opprimat, quo gcneratioprohi-
beaturj&neminuspriEmajori nimis imbecillum fitjquo &:a2quale
Dominiumexercerepoflit: Nampluvi^e frudibus inutiles funt, &:
iiccitatcs nimiar nullam perfetSlionem vcram producunt ; Quocir-
ca li Neptunusbalneum fuumlegitimeprxparavit, aquam perma-
nentem benc ponderes, fedulaque cura confideres,nc quidnimis
autrainusillifacias.
Duplex igneus mas uno candido cygno pafci debct
,
qui invicem
feinterimcnt , aciterum advitamrellituent : Etacr quatuor mundi
pirtiumtresquartasigneiviriinclufi occupabit
,
ut cantus cygno-
rumexaudiripoflit.ad modos valedicendiMulicosexprimcndum.
TumaflatusCygnuscibuseritregij&igneus rexjucundam vocem
ReginiEvaldeamabit &:pra2magno amoreainplc6tetur,fequeea{a-
tiabit,donec ambo cvanefcant,&: in unum corpus coaleant.
Vulgodicitur,quodbinitertium fupcrareS^ prorternare poflint,
praeferrim fi fpacii fatis fit malitia fua exercendi ; Adhoc fcias,ex vero
fundamento,quod geminus ventus venire dcbcat,vulturnus dictus,
ac deinde fimplex, Notus appellatus
,
qui ab oriente &: mcridie un-
pctuofe fpirabunt, quoru motionecefTante , ita ut cx aerc fada (it a-
qua,auda6ter
confides,quod ex fpirituali corporale liet, &: quod nu-
meruspcrquatuoranni
partes, inquartoccflo
,
poftquamfeptem
planetceimperiumfuum
exercuerint,dominabitur, acin infimaha-
bitationc
palatii curfum fuum perficict ,
fummumque examcn cxpe-
6tabit,tumque
bini illi emifli tertium fuperarunt & abfumpferunc.
In hoc ipfo noflri magiftcrii fcientia eft per necclfariarNam divifio
&:
compolitio ut rcde fiant neceire cft,fi modo ars diviti .is parcre, ac
bilantnon
pcrinxqualia
ponderafaliificaridebeat; Eflque ha:cm-
pcsnoftrsemtentionis,quodtuhoc
caput perca:lumartificiale, pcr
acrem &:
terram,cum
vera aqua
&
pcrceptibiliigncin poficio-
nelegitimipondcrisabfque
ullo defe6tu,finire
tcnearisjvclutiverctibi dixi,
VllLLK-
DeLapide
Safientum.
VII.
CLAVIS.
47
N
Aturalis calor confervat vitam hominis; Namll naturalis calor
decefTeritjVita finem fortitur;
NaturalisigniSjfitemperate ururpctur, defenditprjcfrigore , fa-
pcrfluitasautem ejusdeftrudionemcaufatur; Noneftneceflarium
folem corporaliter cumfua fubftantia atringere terram, verum fuffi-
citjfiaIonginquopcrradios,quiperreflexionemj cum in terramin-
cidunt,fortiores fiunt,vim fuam excrat : Namper iflra media fatis ha-
betefficaciaeofficiumfuum peragere
,
&:perconco(51:ionemomnia
maturare:Peraeris enim diftanriamradiifolaresin temperiem quaa-
damadducuntur,ut itaignismedioaeris, velutaerignis medioope-
rari queat.
Terra abfque aqua nil producere poteft , &viciflim aqua abfque
tcrra nihil excitare
: Quemadmodum jam terra &: aqua una alterius
opeindigetadfrudlus
gcnerandos, itanullo modo ignisaerc
& aer
ignecarerepoteft
:
Nam ignis abfque aerevitamnonhabet, &: acr
abfque igne calorem & ficcitatem fuam pradlarenequic
Viris
^oS
F.Ba/ilii Valentini PraHica
Vitis
multimafuamaturationcradiis&ccalore folis magisopus
habet,quamininitiovcris
Et(i folin autumnooperationemfuam
beneexerit ,
vitisfuccum fuum melius &fortius exhibere folet,
quam fi defe^tu caloris radii folares ipfi defuerint.
In hyeme vulgus omnia mortua efle exiftimatjquia frigus rerram
confl:rinxit,nequidindeexcrefcerequeat:quamprimumvero ver
fefe oftert , ut frigus afcenfione (olis diminuatur,omnia in vitam re-
vocantur,arbores & herba: vegetant,& reptiUaanimalcuIa.qu.T
gc-
hdam
hyemem fugerant,ex fpeluncis & fpecubus terrajprorepunt,
omniavcgetabilianovumdefefpargunt
odorem, eorumqueprx-
ftans
operatio per puIchros,amabiIes & varios florum colores indi-
catur:atqucficefl:asoperando
procedit, uti ex ejusmodi flofculis
cujushbetgenerisfru(Stusferat,proquibusmeritoCreatori,quitaIi
ordinationi
mcram per naturam pr2Efixit,gratias agere dcbes.
1 ta annus pofl: annum
operatur,donec mundus ab Architcdo fuo
iterumdefl:ruatur ,
&ilIi,quiterramobfident,pcr glorificarioncm
Dei
exaltentur:tumomnisterrefl:risnaiuraoperari definer,&coe-
lcftis
xterna cjus vicc habitabit.
Cum Solin brumaprocul a nobis curfum fuum peragit, altani-
vem
liquetacere nequit,fi vero propius nobis in seftate accedat, acr i-
gnitior &: fortior fit,ut nix colliquefcens in aquam decidat,fcquc de-
ftruat.Debilecnimfortioricedere
cogitur, &c fortius debih domi-
natur.
Ita
quoquc in hoc magiftcrio ignis rcgimen obfcrvari debct
, nc
humidusliquorjufto
citiusexficccturjacterra fapientum nimisciro
coUiquefiat &folvatur;
Alias ex pifcibus filubribus inaquis tuis fcor-
pionesgenerarcs:Verumfi
laboristui verus diredorcfle defideras,
tum
fume
Ipiritualem
aquam,cui fpiritus in initio
,
incumbebat
, &:
concludeoftiummunitionisprx
ca :
Cxlcftisenimurbsabeotem-
pore a
terreftribus
hoftibus
obfidebitur. Arq-, cctlum tuum per tria
munimcnta &: msenia fortiter cuftodiri debet,ne aditus u'lus,prqter-
quam unus , ifque
cuftodiis optime munitus fit j Tum, ubi omnia illa
perfedafunt,inccndchime
iapietix,&:qua?rc eoGroflam deperdi-
tu,tatumilluminationisda,quantufuflicjatjNamicias,quodrcptiIia
animan-
T^raHica de Lapide Sapient.
40^
animantia &: vermes in tcrra frigida &: humida
morentur,ratione
fu^
qualitatisrHominisautemhabitatioeftfupraterramintemperata
&:
complexaproprietateordinata: Angelici
verofpirituscum
non ha-
bcant terreftre,fed Angehcum corpus,nec carni pcccaris pollutse,
uc
homojfint obnoxiijfuperiori ponuntur gradu,ut ignem &: frigus pari-
terinfuprema &:infima regione, abfqueulloimpedimento
tolerarc
poiTmt. Et poftquam homo clarificatus fuerit, cceleftibus
fpiritibus
inhoca:quabitur:Deusautemcoclum
&:terramgubernat,
&:ope-
raturomniainomnibus. Quod finoftras
animseredeprofpicimus,
tum &: nos denique filii
&ha^redes Dei efficicmur
, ad id pcragen-
dum
,
quod jam nobis impoifibile, verum hoc fieri
nequit, nifi omnis
aquaexiccetur,&:ccelum&:terracumcundishominibusperignem
judicentur.
VIII.
CLAVIS.
OMniscaro
fivc
humana,
Cvc animahum fui augmcntatidnem
aut
propagationem
nuUamproducerepoteft, nifi id fiatprinci-
Ffr
pio
/fio
Fr, "Bajilii Valentini
pioper putrefationcm:femen quoqucagri
&:omne,quodvegeca-
bilibusfubicdumcfl&appropiatumjaugmentJri ncquit,nifiputre-
fa(n:ione:Miiltainfupcranimalcula&verrriesvitadonantur,itautex
mcra putrefadionc vivificam vim &: opcrationem confcquantur,
qnod pra: omnibus miraculis mcrito uc miraculum agnofccndum
erit ; verumnatura hocipfum conccflit, cum ejufmodivivificaaug-
mcntatio 5c infpiratiovitxiitplurimum interra reperiatur
,
& per
aLa elemcnta fpirituali fcminc ca ratione exitecur.
Hoc exemplis demonflirandum , novit uxor ruricolas optimet
Nam gallinam nullam ad rcm tamiliarera educarepotcft , nifi id fiat
piicrcfalioncovi,cx quopullusgcncracur.
Si panis in mcl incidar,in eo nafcuntur formicx, quod quoque fin-
gulare natur;:c miraculum efl priE aliis. Agricola animadvcrtit etiam,
quod ex putrida carnc vcrmiculi oriantur in hominibus, cquis, alio-
rumquc
animalium corporibus
,
quemadmodum eti.im in nucibus,
pomis, pyris, &ejufmodi aranea^, vcrmes, & fi quid prxtcrca fic,
acquis
variagcnera &:fpecicsvermium cnumerarepocefl, quaecx
ibla
pucrcfaclioneproccdunr.
inherbisidcm vidcrcefl^quoddivcrfa herbarum gcnera, ucur-
cicx &: ejufmodi plura in iis provenianclocis, ucherba calisnunquam
crcvic,
aucfemcncjus dccidit :folummodocxputrefa6lione, caufa
ejus cft,
quodtcrraadiflos fruclus iislocis fitdepofita&quafiim-
pra:i^nata,quoda
proprietatc fydereaipfifuperneinfluxit: utitafc-
men
Ipiritualitcr in ea produxerit : quod iemcn in cerra fc ipflim pu-
trefecic,&:pcroperationcm&:adjumencumelemcncorum,corpora-
lem
matcriam gencravit , fccundum fpeciem naturx : Itaaftra una
eum
Elcmcntispoiruntnovum
aliquodfpcrmacxcitarc
,
quodnun-
quamantefucrac:
&pofIea per fuccedencem pucrcfadionem aug-
mencaripoccric:Homini
auccm
cancumnoneflconcefTum^ucnovii
ipcrmacxcitet
: Nam opcratio elcmcntorum &: fyderumcflencia-
non eft in cjus poccflace ad formandum :
Ica &: crefcunc varia gene-
ra
hcrbarum faltem exputrefad:ione
,
quia vero agricola haccpro
coniuecis habec,nec amphus confiderat,nec caufam cjus fcicnti?
fibi
imaginari
Fraciica^ de Lapide Sapientum.
^ji
imaginaripoteftjapud
vulgum confuetudinis
vicem obtinet :
Tu au-
tem,cui plura quam vulgari alicuijfcire
conveniat
, {crmones
&: fen-
tentias
ampliorespercipiendo, caufasad
fundamenta
addifcas, per
quod cx quo
vivihcatio rerufcitationis &: generationis
ex ejufiTiodi
putrefadione
provcniat
:
non cognofcendo id
utconruetudinem,fed
utnaturseindagator:
cum in fumma omnis vitaper
putrcfadionem
oriatur bC caulbtur:
Quodlibetelementum per fe habetfuam
corruptionem
&: vicif-
fim generationem : Nam artis cupidus hujus certior
fadus fit
, &: ex
fuperabundante fundamencocognofcat,utinunoquoqueEkmea-
to csetera tria delitefccre
;
Nam aer habet ignem,
aquam
&: terram
iii
fe/e,quodincredibile videripoifetjcum
tamenfitipfa
veritas.
Ita
&: ignis,aerem
,
aquam &: terram in fe continet
, alias nihil
f^eneraret.
Et aqua particeps eft terra?,aeris &: ignis
, alias nihil
fequipoflct
in
ee-
neratione,non confiderato eo
,
quodquodlibet
Elementum
feorlim
{it,cum ea nihilominus permixta fint: Hocper
deftillationem
in fepa-
ratione Elementorum omne reperitur.
Etut hoc tibi per legitimamprobam oflendam
ne
ignarus
dicas;,
mea prol.ita efle, mera verba &: neu tiquam vera,
pr^edico
tibi,cui
na-
turxfeparatioindagandaconvenit
&:EIementorum
divifio
coeno-
fcenda propofita eft
,
quod in diflillatione terras
,
primo
aer
omnium
facillimetranfit, poflquemcontinuationeccrta,
aquxElementuni
pr2Ecedit:Ignis in aere latet, quia uterque
funt
fpiritualis
eflentia-,
&: fe invicem mirabiliter amant
,
Terra in fundo
remanet
, in qua efl
fal preciofitatis,
Indiflillatione aquas, aer &: ignisprimo
progreditur,
pofl
aqua
&:corpusterrxinfundomanet.
Elementum
ignis
,
fi
invifibilem
fubflantiam redigatur per extradationem ignis,
aqu^
&: terr^
quod-
hbet per fc elici poteft
:
fimiliter aer in reliquis tribus
Elemen
tis habi-
tat:Nullum enim eorum
aere carere poteft : Terra
nihil
efl.nec
quic-
quam producere potefl abfque
acre , ingnis non
ardet,
nec
habet
vi-
tam abfq; acre,Aqua nullum
frudum
generarepotefl
fine
aere:
Por-
ronec aer ouicquam
confumerenechumiditatem
exiccare
poteft,
F^f
X
nifi
4^2
Fr. Ba/ilii Valentini
nififiatcalorenaturali: Cum itaque fervor &: calor inaerereperia-
tuur,Elemcntum ignis utique in aere erit : Namomne quod calidum
&:liccumigne3erubft:antra:addi6i:umeftquocircaunumElcmcntum
alterocarerenequit,fedcomixtioquatuorElemcntorum femperin
generatione omnium rcrum invcnitur:& qui contrarium ftatui t,nul-
lo modo arcana naturxintelligit , nec eorum
proprietates indagavit:
Nam fcire te oportct , fi quid per putrefadionem nafci dcbcat , ut
hocmodoeveniat,nccefl'ceft:Terra peroccultam&: inclufamhu-
miditatem in corruptioncm aut defi:rucVionem quandam reducitur,
quod cft initium putrefaclionis : namabfque humiditate
,
utpo-
tc
Elcmento
aqua;,nulla vera putrefadio fieri potcft:fi jam generatio
qu*edam ex putrefadione confequidebeat,per cahdam proprieta-
tcmccu
Elemcntumignis, neccftumcftutaccendatur6<: educatur:
Nam
fincnaturalicalore nullusortus fieri poteft: quodfigcneratum
vivificum flatum &: motum aflumcre debeat,abfquc acrc id accidcrc
nequit: fi enim aer ad hoc non unaoperaretur, fuumq; munus exere-
ret,tum
primum compofitum &: fubftancia,unde gencratio procede-
rctjin fefe fuftocarctur &: interiret,propter aeris dcfedum :
Quapro-
pter clare reperitur,&: fundamentaliter demonfl:ratur,nulIum i^crfe-
degencratum
quatuor Elcmentorumminiftcrio deftitui pofle , &
quodfcmpcr
unumElcmentum in alio fuam operationem &c vitam
oftendat,
atqueita per putrefadioncm manifcftet :
Nam abfquc illa
hoc
tcmpore &in
pofterum nihil in lucem cditur : &quod id vcrum
fit,nempe,quodadquamcunqucvivam
&: perfcclam gcnerationem
&
rcfulcitationem
omnia quatuor Elementa neccfTariafint, fcito,
ouod
cum Adam primus homo cx tcrrx gleba a fummo Creatore
formatus
clfet. nondum fefe excrebat vitas alicujus pcrceptibilis mo-
tus
, donecipfe
Dcusfpiritum
ihfpirarct :
tum terrsc gleba vivifica vi
donabatur;
Intcrracratfalidcftcorpus:
aerinfpirarus cratMercu-
rius,Spiritus;per
hanc
infpirationcm dabat ipfiaer genuinum &: tem-
peratum
ralorem
,
qui crat fulphur, id efl: ignis, Tummovebatfefc &:
manifeftabat Adam tah motu
,
quod ipfi anima vivifica infufa eflet.
Nam ignis fine aere
eflencquit,
&:viciflrimnullus aerabfqueigne:
Aqua.
-^
Praciicay de Lapide Sapientum.
^/
jr
Aqua
terrae erat incorporata;cum neceflario {imuljfi modo vita fcqui
ciebeatjin
aequali mixtionis concordantiajexiftant.
Ita Adamprimo ex terra , aqua , aere &igne , ex anima , fpiritu &
corpore,ac
denique ex Mercurio/ulfure &falcedudusjcompofitus
&:gencratusen:.
Eodem modo Eva prima foemina,omnium noftrum mateneorun-
dem
eft particeps : cum ipfa ex Adamo prognata fit : Atque ita Eva
cx
Adamo orta &: asdificata efi:,quod bene notes:Et ut iterum ad pu-
trefadionemredeam
,
inquifitor magifterii &: deditus Philofophix
fciat,quodparirationtinullum. metallicumfemenoperaripofiit,aut
idiz
augmentate,nifi hoc femen metallicum per {z(q. {blummodo abf-
qiieullaperegrini additione autpermixtione ad perfedam putrefa-
Aionem redadum fit: quemadmodum nulla vegetabilium &: anima-
liumfeminajUtdeclaratum & dicbum efi:,abfqueputrefadioneaug-=
mentacionem producere pofilinc^Ita &: intellige de merallis.qux pu-
trefaclio bcneficio Elcmentotum perfecflam fuam operationem con-
fequi debet,non
q
uod Elementa iint ipfum femen,ut ante fatis pate-
fadumeft , fedquodmetallicLimfemen,quodpercoeleftem,fyde-
ream &:clementarem eflentiam exortum &: incorporeum quid de-
duclum efl:, perElcmenta porro in talem putrefadionem &:corru-
ptionempromovendum fir.
Nota etiam hoc,qiiod vivum fpiritum volatilem habeat apud fe
:
Naminejusdiftillationefpiritusprimoprocedit
, &: phlegma pofl:
quam primum vero per diuturmorem calorem in acctum reducatur,
fpiritus ejus non adeo voladlis eft, ut prius; Nam in diftillatione accti
primo aqua feu aquofitas exit , &: fpiritus ultimo : Et quamvis eadem.
materiafitpra^oculis,
qu2Cpriusiiivafefuerat,attamenlonge aiiam
proprietatem habet
, cum non amplius vinum , fed per putrefadio-
nem caloris continui
tranfmutatum &: acetum faciriim fit : Et omne,.
quod cum vino,aut
ejus
/pirituextrahitur &: circulatur , longe aliam
habet proprietatem&
operationem, quamillud, quod clud acetO'
elicitur
:
Nam fi vitrum
Antimonii cum vino aut (piriA vini extraha-
tur, multas provocat fedes, ac vomitiones : cum fit adhuc venenumy
Fff
5
&:eju&
^i^
Fr. Bafllu
Valentini
&:
ejus
venoficas
nondiim fic deleca auc excind-a ,
fi vcm vicrum Anti-
monii
cum
bono diftillaco aceco excrahacur,pulchram dac excradio-
nemalcicoloris',
Tumacecoperbahieum Mari^eabftrado, &i1avo
uulvercqui
remanec pcr rcpecicas diftillationes aqua: communis,be-
neabluto,ucomnisaceco(icasrecedac,dulcish.ibeciu- pulvis,quinul-
lasfedesamphusconcicec
, fedpulcherrima medicma fit ad ucen-
dum ,
qux
mulcum prceftec cum admiracione
, &: merico miraculum
Medicinaehaberi
dcbeac.
Hic
pulvis
mirabilis refolvicur loco humido in liquorcm
,
qui abf-
que
omni
dolorein
Chiriugiamulcum quoqueprarflccdc quofatis.
Acquc
hocpriEcipuum
capuceftpro conclufione hujus fbrmonis
notandum
: cceleftis creacura generaca,cujus vica pcr aftra conferva-
tur,&:perquacuorElemencanucricur,incerie debec,acquepoftpu-
trefierr,
quod
fifiacaftra per Elemencorum Media^quibusid incum-
bic,
corpora
pucrefada rurfum vica doriabunc, uc icerum ccelcfte
quid,quodinfupremafirmamentiregionehabicationemfuamhabe-
bit,inde
fiat: fi id perfedum fit,videbis,quod terreftre a coelefti
cum
corpore &vita affumptum, &: terreftre corpus in
coelcftemfubftantiam
redu(^umfit.
IX.
^raSiica de LapideSapient.
IX. CLAVIS.
4^5
SUmmus
plancwnim coeleflium Saturnus vocatus
inmagiftcria
noftro
vilifruiia: autoritatis eft : nihilominus prsecipua eft clavis
totius
artiSjatininfimogradupofttus, &:minima2 jeftimationio in arte
noftra
habetur,quamvis etiam per celere volatum in fupremam fum-
mit-itemrupraomnialuminariafeelevarit, attamen pennarum ejus
refedione adinfimam omnium illuminationem reducendus & per
corruptioneminemendationem promovendus erit
,
quo nigrum in
album , &: album inrubrum commutetur,ac per curfum totius mun-
di colorum casteri quoque planetae tranfeant , ufque ad fuperabun-
dantem Regis triumphantis proprium colorem: Atqi fic dicojetiam-
(i Saturnus prae toto mundo viliflimus videatur,ramen eam vim &ef-
ficaciam in fe habet,quod,fi
preciofa ejus eflentia
,
quas eft extra mo-
dum infenfibihs frigiditas,
incurrens , igneum corpus metalhcum re-
ducatur, ei currens vivacitas adimi poflit, adq; tale traclabile corpus
redigi,quale Saturnus ipfe eft , verum longe majoris conftantias : qux;
permuta.-
A, 1
.f
Bafilii
Valentini
permutatio
ex
Mercutio,
fulfure&falefuamorigincmjprindpium
&:
finemfortitur.
Hocmultis difficile mtclledu videbitur
,
pro uc
eil,verumcummateriafitvilis,oportet
utintellectus fitacutus&: al-
tus,quo
ina^quales ftatus in mundo maneant ad Dominos a fervis dif-
cernendos.
ExSdturnomultipIices
colores proveniunt
:
qui perpra^paratio-
nem
&: artem
conficiuntur , ut niger , cineritius , albus, tiavus, &: ru-
beus,
&pra:terhosquimixtihincoriunturcolores. Ita &:matena
omnium
fapicntum
varios colores pertraniibit, antcquam magnus il-
lelapis
adcertamperfedionis
metamexaltetur : Nam quoticlcun-
que
I^Tninovaporta
intromifTionisaperiatur, totieshincnovaforma
&
fpecies
vcftium
pro prsemio conceditur,donec egenus iple divitias
acquirdt,&
alterius
mutuo dato nonindigeat
:
Cum(^enerofaVenusregnumfuumpoflidet,&proconfuetudine
aulseRccriJiCofficia
ritediflribuit,
apparet magnifico fplcndore, ac
Mufica
ipfi fpeciofum
vexillum , rubei coloris
,
pr^efert
,
in quo pida
efl
Charitas
veflibus
viridibus
pulcherrima , aulasque ejus Saturnus
magifl:cr
prsef
edus efl
,
qui cum officium f uumperagit, Aflronomia
ei
nigrum
vexillum
prxferc,in quo Fides depidba cernitur fiavo &: ru-
bcoveftitu.
Tupicercum
fuo
fceptromunusMarefcalli obiceiqucRhecorica
vexillum
cineritiicoloris
geftac, cui Spes coloribus fplendidis orna-
tifTimaappidacfl.
Marsresbericasomnescallec,
&: imperiumgeric igneoquodam
SEflu-,acGeometriaipfiprsctenditveIumfanguineum,quoFortitudo
rubeo
panno
veflita
vifitur : Mcrcurius viccs Cancellarii tenec
,
eiq;
Arithmetica
vexillumomniumcolorumprarferc,
ciii Temperancia
appicta
efl:
coloribusmirificis.
SoIcfl:vicariusregni,&:Grammacicaei
flavumvexillum praeferc,
in
quo Juflitia
depida eft
aureo vcftitu
:
qui vicarius,etfi in fuo regno
plus
poteftatis
habeat , tamen
Venus Regina ipfum fplendorc flio fu-
pcrabundantifrimo
excsecavit &: vicit.
Luna
quoque tum
apparec , &: Diale^aica ipfi argenccum &:
fplcn-
dens
TraBica yde Lapide Sapient,
^ij
clens veliim prseferc , cui priidentia coeleftino colore appida fuit: Ac
quoniam Lunse mantus mortuus fit,ofl[i.cium
ipfa ad fc tranftulit
, ne
in pofterum reginam Venerem dominari
permittat.: Nam
rationes
seconomia: gratia cum ea contraxit>tum Cancellarius ipti fub.veniet,
novumimperiuminfl:ituatur,atqueip(iamboin
Reginam dominen-
,tur,intellige
,
quod unus Planetaalium defua dominatioue,
ofScio,
poflefTione&potentia depellere
U. removere debeat , donec optirai
illoi:umfummumoccupentimperiura,cumqueoptiniarminimQqi
colore prima: fuEmatriappropriato,exnativa
confl:antia, amor.e&:
confanguinitate vicboriaraobtineantmam
antiquus mundus tranflit,
&:novusejusyiceacquifitus.efl:, acplaneta
unusalium fpiritualiter
confumpflt, ut faltem fortiflinii aliorum
nutrimentoremanfedatj
.duo ac tres per unumfolura fuperati.
Pro ultiraa conclulione ex omnibus hifce
pcrcipias , iquod produ-
ccre dcbeas ccelefl:emlibram
, arietem,taurum,
cancrum,fcorpium,
.&: capricornum J ab altcra partelibra? ponasgcminosj
fagittarium
,
aquarium
j
pifces.,
&
virginem
, tum.fac ui .aureus.Ieo virgini in gre-
niium infiliat
,
atque.iic ilia pars libr^fuperabit , atquc alteriparti
in
pondcrepraevalebitrfinetum ut duodecim figna coeli
cumpleiadi-
bus in oppofitum proveniant,atque fic pofl: omnium mundi
colorum
.abfblutionem denique conjundio &:unitiofier,
utmaximuminnii-
4iimum,&:minimuminmaximumcoincidac.
Si /iaret totius mmdinAturA
Solummedoinsmg,
figura
7(ec per artem diud
qtiidfieret
Nilmirum tum reperiretur orbe^
Necaatura ejjet
dernonftranda
,
^ro ^uo DeM6
fit
(imme Uudandud*
Ggg X.CLA
jfiS
Fr,
^afiii Vdentini
X,
CLAVIS.
NaTV.S 5VM EX HeRMOGENE.
^^P3>IDD^q
INnoftrorapideperme,
&rongc anrc mcefaborato, concinentiTr
omni;iElen)entci,omnesrr'incrales&meEa!licjeforn^^jimoomne5
qualitates
&
proprietates totius mundi : Nam in eo reperirr deber
maximus
&:
fortillimus calor : (iquidcm pcr ejus miignum internum'
jo^ncmfrjgidum
Saturnicorpuscalercit,atquecainccnii.^ncmopti-
mum
aurum
comniutatur : In ipfo qnoquc oftcndi dcbec.ma'ximun>
fri(yus,cumejus
conjundionefervidior Venerisgradus teirpcretur,
ac
vivusMcrcurius
coaguletar,atqucpari ratione fuiindurationein'
cptimum,6xum
aurum vcrtatur : caufa c/us efI:,quod omncs haspro-
prietates
materixnoftra^ magnilapidcs pernaturaminfufsclint,
qu^
proprietates
pcr gradus ignis excoquuntur & maturantur, donee
fummamperfedionemacceperint
- quodprius iieri nequit, quam
Mons
^tna in Sieiiia ab incendio fuo extinftus fit , ac nullum frigus
amplius
in fummis montibus hypcrboreis reperiaturjqui locus ctiam
FiU6lumdicipotefl,
^
Omnes
TraSlica . de Lapide Sapient.
jfi^
Omnes arborci frudusfi antematurarionemdcccrpanturjinuri-
Hes lunt ^
prsecoccs,nec iis commode uti iicet: fic nifi figulus fija opc-
xa pcr ignem fiuis urat hc cxcoquat , ufuiinidonca fiant
,
quia non fatis
ab ignc
maturatacxiftunt.
Ita &: circa noflrum Elixirrcfpiciencfum &:diI{gcnterconfidcran'
dum
cft,quo juftum ipfitempus tribuatur,nec anteillud ipfius boni-
tati
qnid detrahatur,ne falfitatis nomineincufari,acpto indigno arfti-
iiiari
pofllt : Nam fi flores dcccrpantur facilc innotefcit , nulium fru-
^lum hinc crcfcerc pofiTe: Idcjrco feflinatio non convenit magiftc-
rio
.
Nam qili nimisi-eftinat
,
raro quicquam boniin hac arteprxftat,
ifed
fcftinandoplus corrumpitur,quam pcrficitur.
Quapropter vcritacisinquifitor nc defideriommio
fefcduci patia-
tur,ante tcmpus quid eximere ac
dccerperc^nepomumipfiexcidat,
bc nifquam caulis in manu relinquatur : Namin vcritatc,fi lapis no-
fler non fat maturetur,nec quid maturum opcrari poterit.
In balneo matcria folvitur &per putrcfadion-em unitur: In cinciae
fioresproducit.-per arenam omncsfiiperflu;^ humiditatcs exiccan-
tur: Flamma veroignis vivaprofert exadammaturationem cum fi-
xitate:nonquodBaIneo Maria:,fimo equino, cinere autarenafiic-
ccfli ve opus fitaut utcndum , fed ut gradus &: ignis regimen ea ratio-
nc pcrficiantur : Nam lapis fit in furno vacuo , triplicis municionis
,
firmiterobferatus, inclufus, continuo igne co6tus
,
donec omncs
nebul^ bc vapores evancfcant,ac vcftis honorum cum fplcndorc ma-
ximo apparcat, ^in uno loco, infimi cceIi,commoretur 6<: in curfu fi-
ftatur,cumque brachia Rcgis furfiim elevari jam nequeunt,dominiu
mundi occupatum eft : Nam Rex a:tern3c fixitaris fadus cft , nullum
ipfi periculum in pofterum nocebit : Cum infuperabilis cvaferit
AdhjEc dico hoc n\odo: Cum tua terra in propria fua aqua foluta fuc-
rit, exicca aquam
pcrigncm
debitum omnino , atque tum
aernovam
vitam infpirabit
&: cum hzec vitaincorporatafuerit, habebismatc-
riam
,
quam marito
nihil aliud h..bcrc potcft
,
quani magnus
lapis mundi
,
qui humana
&: mctlhca corpora pcnetrct , uc
fpiritus, eftque
univcrfalis
medicina
abfque
dcfed^u^Nam cxpcllit
Ggg i inalum^
jf2
Fr.Bafdii
Valentini
malum,&:
confervat bonum,eflque emcndatio, ut malum cum bonc^
corrigaturrColorcjusapellucidorubore
declinatp.dpurpureum,a
rubiniadGranati
colorem,
&:inpondereeftpotens&:gravifIimus.
Quicunquehunclapidcmadcptus
fuerit, fummo Crcatoriomnis
creatur^
gratiasagar,- pro ejufmodi
cceielti balfamo ,
eumquc orct
pro fe f uoque proximo , ut eo utatur ad temporalis hujus vit^e fliften-
tationemjn
hac miferiarum valle,&: in alteromundopofthac jeterna
beatitudinc fruatur.
Deus pro fncnarrabili fuo dono ac gratia fumme fit celebrandus
iai
fecula,Amen.
XL G L A r
I
S.
~--i
u
Ndecimam
clavemdc
augmentationc noftri
magnilapidistibi
per parabolam proferam &:
patcfaciam hoc modo,
HabitabatverfusorientemEques
Aurattis,
OipheusappellatuSv
qui
divitiisvaldeabundabat&omnibusbonis
excellebac
vHicpro-
priamfuamacgermanamfororera
,
Euridicem, ia
uxorem
elegerat
^
&:duxe-
VraBic^.Je Lapide
Sapieytt,
^2
1
^
duxeraL Cntn vcro nullam prolem ex ea fiirciperecidque
peccatis
imputaret
,
quod rororemproconjtigehabcrecV
a/Tiduisprecibus
apud
Deum f limuuuii conteniit , ac vocis inftititj ut fibi
gratiam im-
pcrtirctur,orationique fua^ locum conccderet.
Cumque aliquando fomno profundo obrutus cV; repultus
cflct,
per
fomnium quidam vir alatuSjPhoebus vocatus,ad ip/lun
accedensj-
pedcs
ejus
,
qui vaidc calcbant, tccigit, & dixit : Poftquam tu
nobilis
Heros
multa regna &provincias
, m.ukaque oppida &regioncs
per-
luftraris,ac in vafto orcano mulia pericula
pertuleris,in bello
tantum
exaiitlaris ut in equeftrcm ordincm adfcitusfueris
,
pr^eque
omnibus
iddignitatismerueris
,
cumin ducIJis & torneamentis
multashaftas
fregeris, acfa^penumerogratiamavenerabili
gyn^ced obtinueris,
Hinc
patcr a cceloraihi in mandatis dedit,ut tibi indicarcm
quod pre-
ces tua^ locum apud k(c invenerint:Idcirco
fumere debes
fangui-
iicm ex tuo dextro latere
,
&: fanguinem.ex
finiftro latere tuse uxorisj-
atquefanguinem
,
qui patri ac macri tuae in ipfo corde occultus fuit,
i1aciualijurcfalcemduplex,&:nihiIominusunusfanguis:hocconjun-
gefin>al,&:facicerum,utir:gredianturgIobum/eptemMagiftrorum
fapicncix, uiide conclufi : tum genitus potentiilimus
nucritur
fua
carne , &: reficitur fuo farguine honoris
,
quod fi hoc ritc feceris
, nu-
rnerofam prolcm &ha:redes de
tuocorporegcnitos
relinques : ve-
rum fcias,quod ultimum femeninodava
temporis
mutatione,
veluc
timlTi primum femeri
,
cx quo ab initio fid:us es , curfum
fuum abfol-
Vet; fi hoc fa^pitiS fatias,ac fernper de noVo incipias , videbis natos na-
torum, quod magnus mundus
exgencratione minoris
penitusre-
jJieatUr
,
quod Creatoris ccelefle
regnum
abundanter
pofriderr
qucat^
Cum hoc finitum erat
; Phoebus iterum avolavit , &r cques iWe ex'
{omno excicatus
ekaofurrcxit
, cumque \\xc omnia,
utimperata
eranr,
profequeretur,nonfoIuminomniruo
propofitobomim
fiic-
cefTum expencbatur,
fed
Deus etiam ipfi ejufque conjugi
liberos
multos largiebatur, qui porroper fui Patris
teflatnentum
memorabi-
le nomen poflederunc
,
&honos
equeflris
dignicatis apud eam fami--
liamcumdivitiiscontinuepetduravit.-
Qiiodi
4!}-2i Fr.Bafilii Valentini
Qupd fi nunc, doCtnnx fili , circumrpedrus es , non indfgcs intcr-
pretationealia,riverointe]lecl:ustibidcFuerint,nemihiliocimputcs,
attua2imperiti2E:Nam prohibitum mihicft, hancreramapcrircam-
plius,id obfervare tenor,eique morem gercre.Cui vero Omnipotens
concedere velit , illi fatis pcrfpicuo &: clarcfcriptum cft , atque etiam
clariuSjOuamlitcredibile/Nam totum atum figuratc Sc^ro morc
Philofophico defcripfj
,
qucmadmodum &: antcccfrorcs mci fccc-
runt,atqucetiamiis clarius; Nihil cnim occnltavi, Quodfiglauco-
niamflboculis removcris , reperies illud, quod multi quxfivcrunt &:
pauci invencrunt
: Nam materia penitus fuo nominc cxprcfla &:
prii)cipium,ut &: medium cum' fine indicatum cft.
Xil. C
L A V
I
S
PUgil
,
qui gladio fuo nefcit uti , ei nec utilis efl: :
Nam cxercitium
utilitatis cjus non vcre didicit : Cum alius, qui gladii magis callcc
iifum
,
quam
ilIc,contra cum inpugnam
defccndit , inidoneus ab alio
malemuldatur:Quivci:opaLTftr2emagi{tcriuiiiprobepcrccpit,bra-
yio
podtur
lca
^raciica de La[?!de Sapient.
42^
Ttaqiiit.induramquandnm cx Dei omnipotcntis gratia
confecu-
tus eft,&: nefcit eam in ufum producere, illi eodc modo accidicquem-
admodumdepugilinarratumcft
,
qui
gJadiofiionequaquam
utino-
vit : Cumvero hsec duodecima &: ultima earum clavium
ad libri mci
abfolutioncm habeaturjnon ego teulteriori parabolico
aut iigurato
fcrmonedetinebo
,
fed abfqueomnidcfedu hanc clavem
tincburc^
abfohi
tillimo ^vero proceflU aperianvdeoquc mcx do*5trinx,
ut fc-
quiturjftsattentus;
Dummedicina Sc lapisr omnium 5Japientum ex vefo lade virginis
faclus&:perfcclepra:paratusfit, fumeejusunam parrcm,
optimi&r
puriflimi auri per Antirncnium fufi & purgaci,partes tres,idque
redi-
ge in lamellas tenuiflimas, quoad poflibilc fitjmitte has fimul in tigil-
lum,in quo mctalla liquefieri folenc,primo da ignem lenrum
per duo-
decimhorasjdcindeinhqucfadioneftcttresdicsacnoclescontinue;
tum
purgatum aurum ac lapis mera medicina fa(5i:a
luntjfubtilifrim^e,
fpiritualis &; penetrantis proprietatis : Nam abfque fermento auri la-
pis opcrari nequit aut vim tingendi cxcrere.-Nimis enim
fubtilis efl: ac
penetrabilis fi vcro cum fui fimili fermento fermcntctur &;
conjun-
gatur, tumTindurapr^parataingrcflum accepitin
aliaoperandi;
Accipedeindefermenti pra^parati parcemunam, in
millepartes
li-
quefafli metalJi fi tingcre velis , tom fcras per fummam
veritacem ae
ndem
,
quod folum illud in bonum &: fixum aurum
permucabitur
:
Nam corpus unum appr^hendit aliud, licet non flbi fimile
fit,nihiIo-
minusper vim
& potentiamipfiadjundamjcogitur
eidem
aflimilari,
cum fimile afimili originem ducac.
Quicunquc hoc utitur medio, ilff patcfiet omnis cercitudo
, vefti-
bulapalatii in fincexitumfunmbabenc
, acqueha^cfubcilicas nulli
creacura^comparandaeft;
Nam
omniainomnibus,proucnaturali
modo
&
originein
hoc mundofub fole fieri poceft,poi"ridec
O principium primi
prmcipiirefpice finem,
Ofinis ulcimifinis
intuerepnncipium.
Etmedium vobis
commendatum fu fidelicer,tum
Deus Pacer,Fi-
lius &:
Spiritus fandus
vobis
dabic,quicquidfpiritu
, anima &: corpo-
rerequificumhabeatis,
DE
^24-
^^'
Ba/llii Valentim
I I
! I
I
I I ! I 1 I I
I
! ! I I I l } I I ! ! i
i
^ aAatAcAjA*c^9eAsi\skAseAjeAatAJcAstAs t/ vj
>*
5aA? iAsAstAs sAa eAa
fc^
PRIMA
MATERIA LAPIPI^
Philofophici,
LAfu
invenitur
,
quinoncArm
efi^
Ex quo extrahitur voUtili^ ig^i^t
Ynde
lapti ipfe,fa6im
efty
Exdho
c^
rubeo compofitusy
Efi^apis^attamen
hwdUpUt
}n ipfofllum
natura operatur,
^ifons
ex eoproflutt,
Etxum
patremfuumfubmergity
Abforbens
ittum cum corpore vitaqui
Donec reddatur illi anima,
Et matcr volatHi* ipfifimills
fiat
in [uo regno,
Jpfe
quidem virtute
e^
potenttA
Accepit
majora robora,
Solem atatefup^raf
CMaterfua
volattlisprAparata^
Ver Vulcanumfic
eft
antex
Faterexfpirttu
editm,
CorpttSy anima
&{piri?us in duobus
exifiif^
Ex
quibfu tota re; procedit
:
Procedit
exuno
^
eft
res una^
Velatile
(^
pxumftmulcolliga,
Sunt duo
&
(ria
,
drfaltem
unum.
Sinon
intelligu^nihtl
obtinesi
ddan^
Tra^icay de
LapideSaftmtum.
Adnmin bnlneo refidebat,
In quo Venusfuifimilem reperiehaty
^uodpraparaverat
fenexDrACOy
Cum vires ftioi ^mttteretj^
JNil e/iy inquitPhtlofdphtfSt
^uamgrminus ^JMcrcuritss,
iV/7 amplim dtcam^ nominatum iji^
Beattts qui vere fercepit^
^tuira^ in eo^ nec defatigerisp
M^itfts eiCiajprohat^
4-2S
lihh
BRE'
42(f Fr.
Bafdti
Valentini
BRE^IS
JPPENDIX ET PERSFiCVA RE-
pciitto
at4t iteratio Fr.
Bafilii
Valerjtiniy BenediH,
Ord,
m
lihrumfaum
df^viAgno La^ide anti^uijjtmorum,
EGo
Bafiliiis Valcntinus , Frater Benedid:ini Ordinis ,
libellum!
quendam jam ante fcripfi , &v'elutantiqui,more
Philofophica
patefeci
,
quomodo thcfaurus antiquiflimus acquiri debeac,quo veri
fapientes
vitam (iiam in longius ^vum protraxeruntr
Etquamvisprout Gonfcientia mea coram Summo in ccclis attcf^a^
ri dcbet , cui omnia arcana in abdito funt manifefta, nihil falli fcripfe-
rim ,
fedvcritatem jp{am expofuerim, itautintelligentes nulloam-
pliiis
lii iDine egerent
y
(Nam Theoriea meaipGs pra^fcriptaj quse per
pradicam
duodecimcLiviumconfirmata &:approbataeft
,
fatisfu-
perqucsflecj
nibilominus inquiecudeinlomniorumme eo adegic^
pervariascogicationcs,utpracferiptam meum hbellum per brevio-
rcm
viam- demonfiirandum mihifumcrem
,
atque hoc quaii- media
incenfum
luraen purgaxem
,
quo quilibetamator qua^fitsefapicntiae
co
plus fplendoris & claritatis ad defiderrum /lium complendum ha-
beot
: Et
quamvismultiexiftimabunt , nimis clare apertum efle , ac-
que
idcomultoruTnpcccatoramoRerain merecipifTe
,
quiiibet ta-
icn fciat
>c^uod
illis,quidurae ccrvicis fimt,fatis difficile erit,inveni^
jcehoc
,
quod
qucerunt : Eledis veroclarum acfacile : Quapropter,-
miveritiuisfe^btoraufculumeasoradoni >
tumvecam viam adair-
tem
invcnies,
Nihii autem
amplius fcripfl, nifi quodpofl mortem ir eaim ac refui^
fcitationem
carnis mcxipfe atteflari vcHm.
Breviorem
veroviam cx confequcntir narrationefidcliter & fim^
pljcirerpercipies:Meienimfernx)nesinfimpIiciate &nuIlisverbo-
sum phaleris fundantur.
Mcutioncm feci&: indicavi
5
quod omnes res ex tribus effentiis
TraBica,de Lajyi^e Saphnt.
^27
fadx &:
compofitsE fiai:,nempe ex
Mercurio/ulfure &: falejidcpie vc-
rum eft,quod docui.
Ad hoc autem fcias,quodiapis conficiatur ex unojduobus,
trilwis,
quatuor &: quinque:Ex quinque,hoc ell,quinta eflentia fua^ fubftaa-
t\x : Ex quatuor
,
quibusintelliguntur quatuor Elementa ; Ex tribus,
.ca funt tria principia rerum : Ex duobus,Namque eft duplex
Mercu-
xiaiis fubftantia :
Ex uno : id eft Ens primum omnium rerum,quod
ex
verbo primaj creationis,fiat,profluxit.
Multivero animo anaipites.ex omnibushis
fermonibusfieripof-
ienr ,
ad fundamentum habendum & inceliigentiam
perceptionis
,confequenda2:ideoque primo breviftime dicam
de Mercurio,
fecun-
.do de fulfure^ tertio de falejNamhaefunceflentia:
aoftrsematerix
llapidis
In initiofciaSjquod nuTIum argentumvivum vulgi fit i<itiIe,fedno-
ftxum argentum vivum fit exopcimometallopcr
artemfpagyricara,
puTum,fubtile,clarum,fplendetts,inftarfonticuli,pellucidum,modo
Criftalli,abfque ulla fonditic : Hinc fac aquam flve oleum
combufti-
bilc: Nam Mercurius principio fuit aqua , velut omnes
Sapientes
tncx huicffcntcntia: &: dodrinar aftipulantur.
In hoc oieo Mercurii fol ve propriumMercurium,eK
quo ipfa aqua
fal:afit,&:prajcipita eundem Mercurium
cumpropriofiiooleo,
tum
habetur duplex Mercurialis fubftaQtia:fciasautcm
,
quodaurum
tuumpriusinfingulariquadam aqua, fecunda mea clave
exprefTa,
poft fui purificationem prima: clavis , fol vi 6c in calcem
fubtilem
rc-
ducidebeat,velutiinquartaclave,habetur,atquetumejufmodicalx
per fpiritum falis fublimetur ac iterum pr^cipitetur,perque
reverbe-
rarionem infubtilerapulveremredigaturuumproprium
cjus
fulfur
infuamfubftantiam facilius ingredi poterit,cumque ea
amicari:Nam
mirabiliter
fe invicem
diligunc: Atque fichabes duas
fubftantiasin
uno,&:vocaturMercuriusfapientum, &c
eftfaltemunica
fubftancia
, id eft,primum termencum.
Hhh 1 Nuffc
42S Tk
Bafdii
Valenttni
Nuncfecjuitur defutphure:.
MerGurium mum quxras infimilimetallorDeihde
,cummctar-=
lum per puriffcatiunem &: deftrudlionem prioris
cr^
(Sc reverberatio-
nem , abfque uUocorrofivo fcias c corporefuo elicere; qusemcdia
ta-
citis annotavi,in tertia quoquc clave commemoravi
v Illum
Mercu-
rium poft hasc /ol ves in proprio fuo fanguine
r
ex quo ante ejus fixio-
nem ipfe fadus eft, fecundum pondusftmmin fexta clave indicatum,
tum verum leonem /anguine viridis leonis nutrivifti & folvifti ; Nam
fixus fanguis rubei
leonisfaduseft exnonhxofanguinc viridisleo-
nis , idcoquc funt unius naturas;6^non fixais (anguis volatilem iterum
faeit
fixum.ac fixu{quc viciffim volatilem fixac, proucantc ejus folu-
tionem fuerat: Dcinde in leni calore fimulfovc,donec
g
totum folu-
tum fitjtum frabes fecundum fermentum, fulfur fixum cum non fixd
nutriendo^utomnesPhilofbphimecumceftancurrHoc pofteafpiri^-
tu vini fLibiimatur rubeum inftarfanguinis,&:vocatur
aurum potabi^
le,inj quo nulla redudio alicujus corporis repcritur,
Senfehtiam quoque meamdalai
Defale
Philofophomm.
"
S^al facit fixum &volatile, pront in (iium ftafum
ordinatur Srpr^-'
paratur.Nam
fpiritus ex fale carrari
,
fi per fe abfquc additione extra-
liarur
7
per
refolutionem &: putrefadionem omnia metalla volatilia^
cfficir,
eaquerefolvitin
verum Mercurium vivum feu currenccm
t
ut
pradicx
meardo^trin^e
habenc,
Saltartari per fe figit firmiflime, prsefertim :fi fervor caFcis vivre'
iniincorporetur-.
Utraque enim Iia'c figendifingularem
gradum ob-
tinent.
Ita &
falvcgetabifc vini & figit & volatirc cfficitfecundam
diver-
fam
prxparationem , prour cjiis ufuis exigic
,
quod cercearcanumna-
zmx,&C
miraculum Philofophica^artis eft.
Homo ii aliqunndiu viniim bibac , &: ex ejus urina fal clarii cfficia-
ttiT , id volatik
q^,
&c rcliquas res fixas volatilcs facitj fecumquepet:
alcmbi^
TraBica^de Lapide Sapient
^2p
afembiciim elevaf : non aucem figit : Et qiiamvis nil nifi viniim lidmo'
Biberit,ex cujiis urina fal iHud confedum (it, nihilominus aliam pro-
prictatem liabct,quam fal tartari feu ex fcece vini:Nam tranfmutatio
qua^dam in humano cotpore fa(5i:a eft:, ita ut ex vegetabili, hoc cft, ex
fpiritu vini animalis fpiritus falis fadus {it;'quemadmodum 6^equi ex
avcna,fieno 6c ejufmodi,cum virium fuarum corroboratione, muta-
tionemfufcipiant, cofporepinguefcant,&carnemindeprogignantr
Item apis ex prcciohflimo florum &herbarum mel conficit.
Ita &dealiis intelligendum: cIarios,&: caufa confiftit folummodo'
inputrefadiDnCjUndstaris feparatioS^ tranfmutatio originemfuam
ducar,-
Communis fatis fpiritus,qui peculiari modo ultimas meiE declara-
tionis extrahitur, aurum &; argentum,fi ei exigua quantitas defpiritii
dfaconis adjiciafur, facit volacile ,difl'oIvit,&una fecumin alembi-
cumevehic, quemadmodum etiamaquila cumdraconisfpiritu, qur
iii pecrofis Tocis dcgic, efhcic, cum vero quid cum fale
,
priufquam fpi-
ritus decorporecjusfcpareturjfundatur,murtomagisfigic,quamvo^-
ratilitatem pr^flac
Hoc infuper dico , fi fpiritus comniunis falis cum fjiiritu vini
.
uniatur , &tertiavice fimul diftiIIetur,quod dulcefcat,fuamqueacri*-
moniam deponar.Hicpricparatus fpiritus non folvit aurum corpora-
riter,fed
fiinprscpararam auri calcem infundatur, extrahit fummum
cjus colorem &: rubedinemv quic fi re(51:e fiat^Iunamalbamac puram^
in talem colorem reducir
j-
qualis ejuscorporis fucrit, unde ante de-
tradus eft. Priflinum quoquc corpus fuo coior^er amorem ille-
cebtofiG Veneris iterum donari poterir, cum ex ejus origine &: ftatUy
necnon fanguinecxortumfir,dequojamnoneflamphus
difjputan-
di locus.
Notcs autem-,quod(
piritus fatis quoque funam deffruat , &in fpi-
ritualcm eflentiam redigat,-
fecundummcaminflruclionem:
unde
poftea luna potabilis pra^rparari
poteft : qui fpiritus lunse fpiritui folis
appropriatur,utmas&:foemma,percopulationem&conjunci:ionerfi;
^^ritus Mcrcuriiaut ejus olei^
Hhfe
5;
Spiritus
^^0
Fr.^afHiiValentmi
Spiriti>s latet in Mercurio , colorcm qua^ras in fulfnrc, &: coaguh-
tioncm i n fale,tum
habe^.ternas rcs, qua; perfe^um quid iterimi
g^-
nerarepotcrunt,
hoccftjfpiritusinaurocum fuo proprio oleoter-
.nientatur,fu^pliurinprecio{a:Vcnerisproprietateabuncianterinve-
nitur,qiiod incendit
fanguincm fixum,ex ipfo prognacum, fpirirus cx
fale
PliilofopUico
dat vidoriam ad duriciem
,
quamvis fpiricus tarcari
^
fpiricus urinJE una
cumvcroacecomultum poilint;Namfpiritus
aceci
frigidus efl: , &: fpiritus calcis viva: intenfe calidus , ideoque pro
adverfis
naturis habentur vcluti &: invcniuntur :
Jam
non fecundum
folitamphilo/ophicamconfuetudinem
locutus fum: verumnonme
decebitampliuscuiquamnarrare ,
auomodo oftia interius obferac*
finc.
Hoe pro valedi^ftione fidclitcr dico : Quxre materiam tuam in
metallica
fubftantia : Fac inde Mcrcqrium
,
quem fermenta cum
Mercurio,quoddam
(ulphur,quod fermentum cum proprio fuo fuU
phure,^ cum falc rednc in ordinem ; dift^lia fimul , conj unge omnia
fecundumfuaporiqcra,
cqn)unun7quideveniet,quod
exunoantc
quoqueertum
cft : id ipfijm coaguia&; figeper concinuura caiorcm;
deindcaugmenta&fermcntaadhuctcrtia vice pcrdodrinammea"
rum
duarumultimarumclaviuni , tum habebis &:reperies finemS^
terminum
tui defiderii:Tin6lur3: ufum fine
parabola duodccima cla-
yis pcr
certum
procefTum abfoiute tradit,
T>eo^atias,

Pro
finah
appendice
vcro tibi narrarc cogor
,
quod exnigro Satur-
no&:
bencficiojovcfpiritusquoqueextrahipoflit ,
quipoft in verc
4ulce
olcum,ceu
fui
nobilifrimum,rcducitur
,
qua^ mcdicina currcn-
tem
communem
Mercurium vivacitate fua particulariter fir-
rpifrimc
fpoliarc eumque cmendare poterit
, ut
in libro meo quoquc docctur,
Mditio
^raiiica de Lapide
Saftenf,
4^1
Cirm
pTn materiain hoc modo acJeptiis es nibil aKud pofi quanri
jgiiem
Gures,c|uomodo ejus rcgfmen obferves
y
In hoc enim fumfs^a
ici fita eft &: finis opcris ; Nam nofter ignJs, Gomniunis eft ignis &no-
ilcrfurnu^ communis furnus cft : Ac quamvis quianEC mefuerunr,
lcriptum
reliquerint
,
quod noficr ignis non fit communis, tamen ift
veritatc dico tibijquod omnia areana pro fuo more celaverint : Cumt
materia fit vihs, &: opus exiguum,quodper regimenigni^fokimmo-
ilo adjuvatur &: manifeftum fit^
Igniskimpadis cnm fpirisu vini inuti^is cft. Adhascincrcdibili^
fumptusco impenditur : Fimas equinus perditio efl: , ac matcria per-*
fedis gra<iibus ignis abfolVi nequiE.
Multi &: varii furni nonconveniunt : Namin noftro triphci furno
folummoviogradusignrs proportionabihter obfervanturi Qiiarpro-
ptcr ne te loquaxSophifta multis furnis feducat in errorcm:liquiiiei}S
tihs eft nofter furnus , vihs eft nofter ignis , &: vilis eft noftra materia,-
atque vitrum circumferentiaf tcrras aflimilatur : Lllterioridocumen-
lo ignis e>us regiminis &furninon indiges.Namquimaccriam habet>
jpfelibi furnuminveniet,quifarinamhabet , ipfe fibi furnum inve-
nict, qui farinam habet7quoquc furnum panifieii reperire poteft , n&
de panis od:ionc valde fit folhcitus*
Pecuhare libroshaede renonopus cft
fcribere, cfummodo regi^
Rien caloris obfcrves
,
quo inter frigidum
& cafidum diftinguere
fciasjfi hoc attingas, opus peregiftr, ac artem ad finem produxii-
fti, pro quo Creator omnis natura: fitki*-
dandus in {eeiila, A. mem^
tnbuM
THOM^
NORTONI
ANGLI
TRACTATUS
CHYMICUS
CREDE
MIHI
Sive
ORDINALE
Tra^tatus
fecundus'.
(o)
FR^NC0FVR71
Apud
HERMANNUM
a SANDE,
M DC
LXXm.
434
EPIGRAMMA
M. M,
IN
NORTONI
Ttadatum Chymicum^
NILVS
ut
effu/b
vicinasgurgiu terras
Mergit
(jr
emi//as undic^ue/undtt
aquas
:
trticiiferumqtie trahitprapif^gut uligine
limumy
^uopo/l veturdjpes bona
meffts
erit^
Sic quoque Nortetitis latofe limitepandit^
Nobtle 7<(jtur dumpate/ectt optis,
Immen/ofe/efpacto
di/lendtt^ut agros
Fcecundet Chymicas, Arttficefquebeet,
Si/uerU/cslixy/uh tanto vorticepifcem
Captabis ,fiomacko
quo/atiere tud,
Sin mintis^ iUe tuam precie/o dogmate mentem
Infiruety
ut votumcerttn habere queas,
Nan Hermetu opeslibro mon/irantur in uno^
Forte dat hic/aiUx artcquodille negat^
THO-
43!
inOMJE HORTCOHI
TRACTATUS
CREDE
^IHI SEV ORDINALE.
PRiEFATIO I. AUTHORIS IPSIUS.
Llbcr
ifte Clericis monftrat fcientiam,
Liber ifte Laicis aiiget infcitiam,
Liber honoris juvans per copiam,
Et liber paiiperum fugans inopiam,
Liber fiducise efl 6c veritatis,
Regibus coniilium^dodrina
Pra^latis,
Et liber utilis viris beatis,
Vivere qui cupiunt abfquepeccatis,
LiberfccretuSjlibcr DoniDEi,
Eleclisfemita virisbonierpei,
V;lens conftantibus firma^fidei,
Necnon credcntibus verbis oris mei.
Quasrunt Alchymiam falfi quoque
rcdi
,
Falli fine numerojfed hi funt ejedi,
Et cupiditatibus (hei)tot funtinfel:i,
Qupdintcr mille millia vix funt tres deCti,
Ifli ad fcicntiam multi funt vocati,
Nobiles &paupercsjinfcii,
literati,
Qui nolunt labores neque
tempns pati,
Ideo non perficient,quia
funt
ingrati.
Liber artis filios docct ifle fatis
,
Quibus h^cpcrcipere
Deus dedit gratis.
43^
Vci-nculis propheticis quatuor his credatis,
.
Omnia dat gratis Divinas fons pietatis.
Haccnobilisfeientiaeft tantumillis data,
Qui diligunt juftitiam mentc cum beata,
Dolofis &: raptoribus fed eft dene^ta,
Proptcr peccata tardantur munera grata.
Sa:pe Reges Angli.x dccorailet \\xc res
Firma fiin Domino fuiilet eorumfpes,
llle fed qui capiet pcr hancrem honores,
Antiquos mores mutabit in mcliolrcs.
Ifte cumque venerit,regnum rcformabit,
Virtutibus &: moribus &: exemplum dabit
Sempiternum regibus
,
plebs tunc
j
ubilabit,
Et mutuo fe diligens laudes Deo dabit.
O Rcxharc fa6lurus,Deumrcgemora,
Et cjus auxilium pro re hac implora,
Tunc regi jufto fulgenti menti decora
Grata liipcrveniet
,
qua: non fperabitur hora.
^e-ii^
HQ m^m^m^li'^ ^i^
eiis i^ ^%^eii&
PRFATlO Ih
iNhonorem DEl Vnius,7RlNl in
Perfonify
^Hiclibereflfa^iHs^utindo^ividerent
Dofiioiueypo/imeamobitum:
^uo omnes imperiti, qui conantur
^^arereper Alchymiam magnas opes^
Innjeniant hona. conptia^antequam optfs idincipiant
:
7(jhi/ominm Eruditimagna/ecreta quoquehicdtfcent:
Verumomnes indociicaufkm
habcbunt hicttmoris^
Vtftbi caveantafalfis delufiomhm
Operum multiplicatorum teorumqne
conclufionihtts.
Af
437
K^t tdeofmmfYA
mundo non
defidero,
Kifi^vejlroi
adDeum^reces^nomine meo
non
exfyeffi
;
7^
quit in hoc inquirat aut animadvertat^
Sedfap-ienter confideretflores
hujus libti
:
Si quemcunque hominumftatum
Refpiciatis,
quamplurimos invenietU
^imentemAlchymixddjiciant
Saltem defiderio
lucri
dr
divitiarum
:
Vtpote FapA Cardinalibus magnarum digmtatum
Archiepifcopi
d*
Bpifcopifummorumgraduum,
Abbates
dr
Priores reltgiofi
Oim MonachiSiEremitis
^
Presbyteris varils :
Et Regeseum PrinctpibusyDomimfquealtifanguinis,
Kamquilibetfiatm defiderat deejus bonis
LMercatores,& qui circa ignem operatra^ant
Ex avaritia ejus opus
defiderant
:
Et
opifices
ex vulgo nolunt ab ea excludi,
lUi enim aque,^ac Domini^amant hanc artem
:
Vt Aurifabrijquos magis excufamm,
^uia vifio ipforum
artis inducit eos adcredendum.
At mirumefi^quod textores hoc opereparticipenty
KJMurarii^coriarii^pauperculique preshyteri^
Viciores
^
vitriariiabea
ceffare
nolunt,
Imo
(^
refe^ioresrerum
fabriliumfefe exdtare cupiunt
Magna cumpr^fumptione; quibus talis color
Convenit, qui dat tin^uram vitris,
At multi operarii
deceptifunt
Credendo
nimlsfubito^admittendum in
fumufuas
opes
Et quamvis damna dolorem iis excitent^
Tamen
continuafpeferecreant,
Promittentes
fibioptimum
exitum
:
De multis hujusmodi
dtcere novt verum^
S^ipertotum
hacjpefe obleifam
vitam
J>Gnec evadantpauperes
^egeni ;
lii
5
Mtlim
43^
cj^
:elif^ equi^emfuiffet
iUU
, defttjfe
In tewpore-.cfuia
nihilprater vexationem inveniunt.
2{jm certe qui non
eft
valde eruditm^
Vilior eft^quam
quodhoc opereprdoccupari debeat :
Crede
mihi^non
efl
resparvi mementi
Co^noftere
omniafecreta adhanc refpe5iantia mineramy
Eft
namqtte valdeprofitnda Philofophia
Subttltifcientia ,facra
Alchymia.
Vequa tntendo htcfcribere\
Quamvliforte
non adco curiofc
:
7\(am ls,qui veltt communiterpoptdum docere,
\n
ejtisgratiam titi dtbct fimpiici
cjr
commttni/i^gua:
Et
quamvtsjlyloplano (^
humiltftt utendum,
Null^
vir candidtnputetftbi tddefpictendum :
Omnes^quicunquefcribunt de hoe opere
Librosfios
valde obfcuros a^iis reddunt
Voeticisfigmdntts
\parabolis ^metaphorU^
c)uod defcendentibt^
primum
molcftiA (^ dtfficultatii
creaty
Namfitn
praBtca idconentur experiri,
Omnes
tmpenfisperduntiUt quetidtepatefcit
:
Hermes, Rhafis,
Geber
(^
Avtcenna
,
MirlinuiiHortulanmiDemocritft^s ^
Morienus^
Bacoptis
o"
Rajmtmdtts^cum multis aliis
Teclefub
velamcntofcrtbuntftc cjr
Ariftoteles:
Nam
qucunque illt hac de re tradiderunty
Eorumcaufa
ohfcuriorcs multosfeduxerunt,
A
vulgo (^
do6iis
^
fic
ab ommbui
Celarunt
artem.ne qttifquam inveniat
CMcdtoeorum
librorum^quamvispulchras rationes addiderint.
Qutbustlli in defperatiomm
deducuraur,
Attamen
t^naxagoras omnium re^tus
fcripftt
Jn
iibrofuo
de converftone
naturalty
Ex
antiquis
Phtlofophisyquosunquamreperii^
lile
439
*
,
lUe optime hujttsfcientUfundafnemttm aperit
,
Fnde Artjloteles ipftvdde inimicus
Carpit eum ahfque cattfa
l multis locis,proutprobarepoteroy
Hac intentione,ne quts eumfequeretur,
Tsljm
ipjeerat abtmdans do^lrina
^
amore^
Deta animA ejns benedicatfuperim
:
Ac illUj qui
inimicitiaferuntfemina^
Veus condonet malefa6ia
,
^uemadmodummonacht^ ille quantttm edehat librum
Mille receptArumix malitia
^
vexatione
,
^tiin multis locls defcripttis
iHnumeros decepit ^r circumduxity
iJMnltofque adinopiam redegit,
Exque veris ^probatis virisfaljartos
ejfeciti
,
^u^apreptermifericordiaquadamcogor
Admonfirandum veritatem inpaucu
(^fmplicihus verhls
Jta
utafalfisdo^rinu avertipoteritis,
Si huic libro
mihiquefidem adhibueritit :
Dimittite receptartim vefira voluminay
Nam
ejufmodtfunt deceptionumpiena,
Necfidatisiiiisyathocobfervetisbene
^od
nihilfitfcriptum
nifiexproprietate
cauft
i
Vnde PraEiica mtiltum aberrat^
ybi cegnitio
caufk nonpraceftts
^uocircaprudenter tn mente hsc teneasy
>uod
nilopereris^nificur
^
quomodo cegnitum habeas^
llie etiam,qui
in hac
arteprogreffumfacere cupit,
Opus habet
utfalfitatem
omnemfugiat
2^m veritas
ipfe
Deus
efi.qui hanc artem
monfrat^
Ideofalfitati nunquAm
vos dabttis :
^ confianter tn animo vobis
maneatfixumy
Huiio modoaduiterina
metallaprocurare>
Sicut
440
Sicut iHf.qui
quArunt alhi/icatwms aut citrtnAtioneSy
Qudpati nequeant omms ExaminationeSy
<Duibu4falfum
argentum conpciunt,prout norunty
Aut nummosyaddecipiendum homines :
Verum
Detisprovidityne quls in hac artebenediclA
QHicquamjperetyquifalfiriusunquamfuerit.
Gratiam ut habeat a Deo necejjum ejl,qui hanc
artem inqutrcre vdit^
Idee debet ejJejuJiitiA
njeritatifque amans
:
2{ec vero quis nimiumfein
animo vexet,
c)uipropterexterna defidcriahancartem exoptet:
Atque
is,qui intentionejuafrui velit^
VtfcLttsfit
dives^ convenit
:
Diverfs
viis
nefefe
dcdat operationum,
Scdfolummodo
fequatur
hujHs libri ordinem^
^ui vocatur AlchymiA ORDINALE,
EtCREDE
UMlHly
cotumnaperpetua,
JSlam ,
velttti
Ordinalepreshyteris ofiendit
Miniflerium
dierum
,
quos obfervare tenentUYy
Jta, ex omnibus Alchymia inordinatis lihrk
Effc^u^s
hic fecundum
ordinemponuntur :
jOuapropter hic liberpro AlchymiA mode
Eji
tncomparabUis
precii,
Otjfis veritas
nunqtiampoterit reprohariy
Quamvis htimiliformaft
compofittis,
K_Ac
veluti ego a rtem hanc obtinui ex divinagratia,
Sic exm vobls obfero infeptem
capitulis,
Adeoplene^quam
ex confcientia
mihi licitttm.
Ex nutufeveri
ludicis in extremo die :
Primum caput omnes docebit ex aqtto^
^inamhancjcientiam affeqtti
potertt expopulo :
Et cttr vera AlchymiAfcientia
*^bantiqtiis vocataftt benedicla
^facra.
Infecundo
capitulo monjirabunttir
Inania gaudta circa hanc &pericHU :
7ertium
44t
Tertiutn caput in cujufdm amrem
FidcltteraperietUpidismateriami
^emArahes Elixir appelUnt
,
Hdc undefit ,
ibiintelligetis :
^uartum caput ojicndet maju^ opus,
Molejli Uhoris^inconveniens doBi^y
In
quo currunt varia diverticuU
(j^ultis cum periculis
&
erroribmplena
:
^utntum caput defuhtiliejl opere,
^odDemfoUmmodo^ro erudito dijpofuit,
Verumperpauci do6iorum idcomprehendunf,
Hinc haud multis hacfiientii appropriatur^
Sextum caputefldeproportionc
dr
convenientid
Naturainferiorlscumcali/pharajuperiorey
Cujus veracognitiomultumpromovet eruditos
Et adjumentum iisprdftat in nojlro mirabili opere.
Septimum caput vere vohis demonjlrabit
Varia regimtna vejlrorum ignium,
lS(unc DOAIINE Dens ducas me &juveSy
Nam adremjamjamproducere cupio
:
Singulos exorando
,
quiin hunc inciderint lihrum^
Vt in menteprecespro anima mea dicere velint;
Et ne quis meliori aut viliori
Mutet meamfcripttonem^timore
divinAmaledi^ionis:
Vbi enimfententiacui viva non apparehunt
ibiprudentiores ip(ijihi invenient;
EtfiquadamfylUhAfuerint mutat^y
Redderepotuerunt
inutUem htmc librum
:
^apropter ne uni aut
altericonfidas leciiom,
At vigeftes defiderat iterari
:
Nam continet
magniponderis
fententias,
Licetparum
Eloquentiinprafeferat
:
Vertim optimum
erit.quodfieri a vobis convenit,
Nempeutiegatisqum^lHreslibroSi^poJihunccumiiiis.
Kkk
Cayttti*
^omANortoniAnglt
^ra^at,
ChymicHs.
44^
.^.^'..^'..^'..^..Tm^i.YmT-t 44. 4
4*
4
4
Qt^itukm priymm.
M~
Agiftcrium valde admirabile &
Archimagiftcrium
Eft Tinciiira facra: Alchymiar,
Scientia
mira fecretae Philofophisc,
Singulare
donum &: gratia omnipotentis
Dei
,
Quod
nunquam,laborc manuum ab homine
invcncum
fuit,
Atrolummodorevelatiofte & dodrinaaliorum
Nunquamhoc venditum aut cmptum eft
precio
Ulli,qui id quasflverit
:
Verum
datum efl: Dei gratia folummodo viro
dfgno
Perfedum
magno
fumptu,longolabore&:temporc
Subvenit ahcui in necellitatibus,
Tollit vanam gloriam,fpem &: timorem
Submovetambitionem,violentiam
&:exce/rum
,
Mitigacad
verlitates,ne quem opprimant,
Quicunqucejus perfedam
habueritcognitionem
Fugiendo
extrema mediocritatc eft contentus.
Quidamdcdignantur hancartem
vocarefacram
Et hoc modo fubjiciunt
,
Dicentcs,quod maledidi hanc
fcicntiam
fibiacquiranc
Quibus Deus nihil boni conferre
velit
:
Nam eorum voluntaria &: falfa
infidelicas
Nonadmittit ut poflideant id, quod boni fit cau/a
,
Ad hxc nullam aliam
rem
conficic
Nifi falcem aurum aut
argcntum
ad
pecuniam,
pocula
aut
annulos
Qux a fapientibus probata:
&: inventa: funt
Res minus virtuofac
exomnibus
fupra terram
:
Hinc concludunt iftius
farina:
homines v
Kkk %
Neganc-
^^^
^hom^ NortoniAngli
Negantque
hanc rcientiam quoad cffcdum cfle facram-
Ad ca
nosrcferimus &:
protcfl:aTiur,ut r.ovimus,
QaQd hxc
{cientianunquam
ahcui fucrit t\'zd\t:iy
Niliomni expartc probatilTmio per multum
temporis
,
Andignusfituthancrecipiatgratiam,
Rationeejus
veritatis,virtutis 6c
abfohitxintelhgentise,
Ex quibus ii quid ei dcfuerit,nunquam habebit.
Ita nemohanc artcm potuit aflequi,
Nifl a Dco quis mifliis fucrit,a quo infl:itueretur
:
Res
enimadeoefl:honoranda&:rara,
Ut neceflTario alteri tradenda fit orctenus,
Sic ut
oporteat,etiamfi voluntas adfit paratiflima,
Eam recipcre fub facratiflTmio &: fummo juramento,
Quod,utnosrecufamusmagnasdignitates&:famam,
Eodcm modo ipfe eafdem recufare vehr,
Er quod nunquam adeo audax fit futurus,
Uthocfecretum
proprio fihoinfinuareprxfumar,
Nam
propinquitas fanguinis aut aflinitas
Non
recipiendaefl: adhanc dignitatcm,
Si
fanguis;
prout fanguis non participat
At faltem
virtus hac potiturartc,
Idco
fecrcte
inquiratis &: videatis
Omnes
mores &: vittutcs, ncc non habihtatem
E)us
perfona^^quxfit
apta ad hancdiiccndam fcientiam;,
Eteadem
rationeaftringatisipfumftrido juramento,
Ne
quifquam
hanc artem poft fe rehnquat,
Cumdifrnum
&:probatum virum invenire pofl^it,
Si xtas ci
ingravelcat,aut
moicfta fit,
Ununiqu!demdocerecampoteil,atnonpKires:
Namaportethanc
icientiam fccretamfemper manere,
Caufa eft harc, prout animadvcrtis
,
Quod fi improbus hanc artem tciret,
Muliumindcpericuh Chriftiano orbi contingerec,
Infiatus
TraBatm ChymicHf,
/f^j
Infiatusenimi!Ie
fuperbia fLiis hseredicatibus
removeret
Lcgitimos
Dominos,qui aliisimpcranc
:
Cujus rei periculum &: pcena
Immincrcc illi qui ar tem docuifTet
:
Si itaque propter furpicionem tantseelationis &
fuperbia^.
Sibi cavere debet,qui hanc fcientiam velit tradere^
Hincnullustampra^clarumaflequeturdonum,
Ni(i iSjqui virtutibus valde excellar.
Quodfiilli ipfi putentjcontra poffidentes
, negare
Hanc(bientiamfacram,veIutipr2Edid:umfuiti
Nec videribenedidam exefFedibus,
Sccundum ordinemfuum tamen fanda efl
:
Siquidem nemo eam invenire queat,
Nifi ex gratia divina ,
unde facri apparet generis ?
^i quoque opus efl &: labor divinus
Ex vili cupro facere aurum ^argentum finum
:
Nullusejufi-nodimutationemreperiecfuismeditationibus
Ex diverfis rebus
,
quas Deus creavir.
Nam quas Deus conjunxichomo non disjunget
Nifi ipfius gratiofus confenfus plenarie adfuerit
OpehujusfcientiiE,quamDominus nofter
fummus
Conceflit his,quos ille diligic
UndeantiquiPhilofophinoninconvcnienter
Vocarunthancfacram Alchymiam,
Idcirco nemo tam temerarius erit,
Uctantum Deimunusbenedidum
abjiciac,
Si modo confideret,quod
Deus omnipotens
Hanc fcientiam a magnis celaverit dodoribus,
Et dederit eam
perpaucis exfua mifericordia,
Qui fmt fidelesjveraces
&humiles
:
Et veluti faltem funt
planetas feptem
In tanta multitudine
flellarum
cceli,
Ita inter milliones
millionumhominum
Kkk
5
Yiyi
44^
Th mA Uortoni
Angli
Vix ieptem ad hanc fcientiam perveniiint
Undeindodi vos addifcitis &: vidctis,
Quomodo multi dodorcs magnsc autlioritatis
Cumvariis inquifiroribus aliis hanc artem indagare
conati funt,
Quorum tamen labor tetendit in nihihim,
Et
quamvis fumptus impcndcrint,tamen
nil invenerunt,
A
propoiito enim fuo femper dcciderunt,
Etficdefperantcsceiraruntabhacarte
Dicendo tum,non eile hanc veracem,
Niiifidas fabulas;quovis cundo,
Etrcm falfam.nauciqueproclamarunt.
Tales iibi nimium videntur attribuere,
IHi putant fuam fapientiam fore tantam,ut
hanc artem
reperiret,
Vcrumi de eorum calumniis &: verbis
injurioiis
Nos cquidem ne tantiihim curamus,
Nam
ejufmodi non funt invitati ad noftrum convivium,
Qui fe fapientes exiilimant,cum ne minimum facerenorinr.
Quamvis iii ipfi non curent eam proiequi
Nihilominus Alcliymia^ fcientia verax pcrmanet.
Ethceat quidam
elati ex docbis id negcnt,
Attamen quihbecfapicnsconfiderec,
Qupdillcj qui veritatem ejus nunquam viderie,
Nulhim teiiimonium legirimc rcddcrc valcat,
Eiletenim resadmiranda &:inaudita,
Quod quidam,quinunquam viilim habuiiTctadpingcndum
Aut cjccus a nativitate quomodo poiret ccriiiicari
Ut fcuiberct aut optime imagincs cfcpingcret
:
D.Pauh (Lond:) turrim, pcrmagnum forct dubium,
Abilhsdolis,fupcrbis,poirexdificari.
Fortc cnim contingcrct cos ipfos fuccumberc,
Antequam fapientcr loco rcmoviilcnt,
Quocircatalcsprocul abfuntabeo,
Quod invcnirentrcmomnium fecrctiifimam;
Hinc
TraHatm Chymicus,
^^y
Hinc
quihbec fua utatur fortuna, ^
Et
ejiufmodi docVos remittat ad fuam propriam
ignorantiam.
Nuncvos,qui hanc fcientiara qujeretis,
Difcatis difccrnere falfos a vcris,
Omnes fnvefligatores veri artis Alchymiaf
Sint
eruditi in prima philofophia,
Alias oinnis illis perdetur labor,
Prout ei,qiii aquam haurit cribro,
Veri indagatores quierunt per fe foh.
Spe prxconcepta inveniendi noftrum
deledabilem
Lapidem
Idque ideo,noIunt ut quisahus
damnumpatiacur,
Omnesilh propriis utuntur fumptibus,
Sic dum expenfas fenaperadhibere non
detredant,
Suas confumunt opes & ciftas vacuas reddunt;
Magna cum patientia
ipfi progrediuntur,
Spcrantes folummodo in Dei auxilium
;
Falfarii difcurrunt ex oppidis in oppida
Utplurimum vilioribus pannis obfitiy
Semper inquirendo diligenti cura,
Quam captentjpraedam falfa deceptione^
Apejerando hi non defiftunc.
Dicentes,quodpoftintargentum
augmentare J
Nil frequentius quamper;uriailljs,
Dumafemantfepoftemultiplicare
Aurum
&argentum , atque hac ratione
Promiflis
fuis arridcntavaris;
Quorum
mcntem ad fe facile inchnant,
TumDeceptio
&:avaritiaoptime conjunda? fiinf ?
Vcrum
poft non longo tempore
Multiplicator
eum decipit
Magnificis fuis promiffis &juramemis falfis
Avarus ad inopiam redigitur,
Nifi
^4-S
Thom^ Nortoni Angli
Nifi fortc confeflim fib i caveat
A
multiplicatoris dcceptionibus,
De
quibus quamplurima polTem referrc
,
Sed non audeo, ne eos ftimulem,
Qui ad male agendum funt difpofiti.
Nammultum damni hinc cxoriri poiTet
:
Quocirca confulo vobis 6: demonftro
Ejufmodi,qui tale officium offerunt:
Qiiod fi illi fcientiam eam habcrent abfque dubio
Nulh unquam oftenderent.
Cumilh promittunt multiphcationcm
Proponunt fibi agere nequitiam,
Bonasque voluntatis aliorum bona
depra^dari,
Quiddcejufmodifodahbusdicam ?
Taies falfarii quocunque {zk conferant.
Puniri debcrent,ncc tot ta'efquc forcnt;
In naturam mendacia falfa congerunc;
Nammetallanonmultiplicantur,
Dc hac fententia quilibct fit certus,
Quod natura plus artis oftendat,
NihiImultipIicat,(utauchoresdicunt)
Nifi una ex his duabus viis
:
Autputredine,quamvocantputrcfaclioncm,
Aut aha , velutanimantia,pcrpropagationcm,
Propagatio in metallis effc nequit,
At in noftro lapide multum illi fimilc vidcbitis,
Putrefadio
deflrucrc &: corrumpcrc debct,
At id fict in loco convcnicnti
:
Mctalla
gcnctantur intra tcrram
;
Namfupra tcrram a:rugo apparct in illis,
Et ita fupra tcri-am efl corruptio
Mctallorum &longo tcmporc dcflru6lio,
Ex quibus nulla cauia adcit in hoc caiu,
At
Tra&atHS
ChymicHfo
^^p
AtfiTpra terram non funt in fuo loco
,
Loca autem naturas contraria adverfantur,
Veluti pifces cxtra aquam extinguuntur,
Et homo cum volucribus 6c beftiis in aere
clegit>
Ita
lapides &metalla fub terra generantur
:
Medici &: Apothecarii non defiderant
Quaerere aquarum rivos in collibus ficcis.
Nam
Oeusordinavitexfuafapientia&:
gratia
Omnesres crefcere naturaliter in fuis iocis
;
Contrahanc dodlrinam quidam opponunt,
Et
afleruntmetalla mukiplicari
:
Argenti cnim,phm"ibi,ftanni &asris
Vena; qujedam funt ditiores , ahic minus
,
Quam diverfitatem naturac non admittcret,
Si metalla non multiphcarcntur nec crefcerent,
Qnocirca dicunt hanc rationem demonftrare
Quomodofub terra augeantur &: crefcant illa,
Curitaqae non fupra terram in vafis bene difpofitis
Adprxfervandum eaabigne,aqua&:aere?
Adhxc refpondemus , hancrationcm
efteinanem,
Cumnonfitperfedafimilitudo;
Nam caufa efficiensmetalloruminvenitur
Solummodo virtus minerah's,
Quse in qua^libet terra noq adeft,
At faltem in certis locis &: fele6lis
fundis,
Quibus fphasra coeleftis
Immittitllios radios diredc
quotannis,
Et prout materia ibi tum cft difpofita,
Tale quoque
metallum
formabitur
:
PauciE terras funt aptae ad eam generationcm
,
Quomodoigitur fjpra terram
pofTit efTe eorummultiplicatio
?
Ica omnes percipiunt,qui
prudentes funt,
Quomodo aqua:
congclatae
, fcuglacies fehabeac
Lll
Antc-
4S0
^homa ]>^ortoniAngli
Anteqium
inciurara fuedt
,
Quxdam in iocis copiofiorjquxdam paucior>
Ut aqux in toflis &torrcntibus
Fuit exigua
quantitas,cum rigerc cepit
;
At aquac in lacubus majores habcnt venas
Propter
copiam materia^ in iis coHgelatar,
Propterea
dicere,non bene conveniret,
Qupd ideo hinc multiplicari pofTit ipfa glacies
:
Itaquamvismetallorumfuerint vencE plures aut pauciores,
Non
probat,quod producant plus,quam ante fucrint,
itacrederevosoportetabfqueullodubio,
Quod
ingrcdientia omnia redigenda ad fimplicftatem,
Et
compofitio
dilcernenda{it,ut animadvertitis
:
Naminmultiplicationeherbarum velurinatura providit
Uc
fmgula fecundum femina fua differrenr,
Seorfim ftipites &: foIia,qu^virtuahcer ilhs infunt,
In adum
deduci non poflhnt,ut notentur ocuhs
:
Atmerallamanentinfuaintegracompofitione,
Cum
ab aquis fortibus difloh-unrur
:
Idcircoiiquidemglacie^fimphcitarifitpropinquior
Qnam
metalla, nec tamen augeri poflit,
Ccrte crederc vos oportctjrut antea dixi)
Quod ex una uncia argenti plus fieri nequeat.
A.d hsec nihil
multiphcari reperietis,
Nifi
fitvegctabileautfenlitivum gcnus,
Cum
mctalla faltcm hnt Elemcntativa
Nec
habeant
fcmina,ncc fenfum corporis
l
ErtTo conchidimus , omncs mukiphcatorcs ccflare dcbcrc,
Nammctalhim
{emclgcncratum nunquamaccrcfcit:
Nihilominusunum
mctallum tranfmutatuminvenimus
Ifi ahud mctalh gcnus
Proptcr materiae propinquitatem,quac in ipfis erat,
Velaci cognicumcft intei: fcrrum &: aes,
At
Tra&atdf
Chymtcm.
^jj
At facere verum argentum ^ aurum nihil
potefl:,
Nifi folummpdo
Philorophorum Medicina.
Ideooperaejiifmodi^qusemultiplicatoresufurpant,
Dodiomnes reprobant &:'cxtreme fugiunt,
At facra Chymia merito honoranda eft,
Qu2 tradlat de preciofa Medicina
Tali,qua2 fere facit aurum &: argentum purum,
Dc quo excmpli vice teftimonium
Extatin quadam civitatc Cathalonia?,
Quod Raymundus LuUius nobilis, veluti
fupponitur,
Fecit in feptem iraaginibus ad monftrandam
veritatem,
Tres fuereexargentobono informamatronarum,
Quatuor exrauro habitu virili,
In quarum veftium margine htera? apparuerunt,
Significantes fententiam hanc,qua: fequitur.
Exibleaequinaveteri(unainquit)quiferrum,
l)fxc^ i.
Atnuncfumargentumpuriflimum:
Ego eram ,alia dicic,ferrum ex minera defumptum,
O
^*^
d^
i*
Scd jam fum aurum pcrtedum
6c
iinum,
Oli
m
fui cuprum ex vcteri cupa
3)
rjv 2 ?
.
Nunc fum argentea tota,inquit foemina
:
Quarta aiceram
cupruminlocoviligcneratum,
O^-v

4.
Atnunc fum aurumperfedum fadum
Deinutu,
Quintadicit,fuiargentumpurum&finum,
O^atT)
f.
Sed nunc excellens aurum melius quam prius
:
Sexta,cannaplumbeaduccntisfereannisfui,
J)
*a:
Jj
^.
Etjamoptimum
argentum
omnibusapparco,
Scptima inquic,ego
plumbum ex auro fadum ut
monftrum,
Jj^-Ar
O7.
Sed certcforores
me2e,quamego,funtpropiores.
Hxc fcientia,ut
quidam
Volunt,dida eft
Olimab
Alchymorege
percelebrisfamie:
Qui princeps gloriofiis animo
gcncrofo
Lll 1
Et
4S^
^hom/zNortoniAngli
Ecvirtutepraeftans hancartem indagarefperavir,
Scrutatus naturam vir ille do6lifIimus
Extorfione omifTa quasfivit &invenit illara
,
Rex Hermesquoque idem fecit,
Qui fuit vir eruditione celeberrimus
*.
Inquadripartitisfuis aftrologias
Artis medicx&hujus Alchymiar,
Nec non magia: naturalis,
Velutiquatuorfcientiisinnaturaexidentibiiy,.
Ac ibi,inquit illcjbeatus habetwr,
Quj res novic vere
,
prout funt,
Ec beatus eft is,qui debitcprobat
lilud quod ad fcientiamfpedat r
Nam exopinionefua quamplurimi
Decipiuntur,iniis,qua^noncognoverunrr
(
Vetus eft proverbium)quod in magnoaca-vofmagirjationis
Non(it exiguus fcientia raanipulus,.
CumprobatKDnedebita&difcretionefufHciente
Sapientes quoque quotidie multa addifcunt^
Perfcientiamhomincs feipfbs nofcunt 3: rcs quasIibeCy,
Homoenim beftia efl &pejor abfqiie fcientia
:
Atvixullacupidinequis ducicur
Scienti2e,cujusnil ipfe tenet
:
Et defcdlus cruditionis audaces &feros
SufHciens autem fcientia reddit humanos
Nobilcs nunc folent defpicere
Eos qui fcire defidcrant-
Sed Reges antiquo cempore
Ordinantur(velutiaudoresmultitradimt)
Qiiod feptem f cicntiasliberales difceret
Nemo,nill nobili hbcralis ingcnio.
Et quiillis deditus cfrct,Iiberrime
In lludiis fuis vitam ageret:
HlBC
^raSlatm Chymicm
4S3
Hinc
antiqui eas vocaverunt
Septcmfcientias
liberales
Namqui vellet eas addircere pcrfcde &bcne
Oportuit
eum libertate ccrta gaudcre
Abaliis operibus
mundanisabftinebic
Qui leges falcem humanas percepturus eft,
Mukomagis fe mundo
abdicabic,
Quimulcasrcientiasaddircerevelic.
Et hac ex caufa facis videcur>
Cur erudici viri flnc defpedi.
Ac excellens ejus memoria non ceflabic,
Qlu rerum cognicione femper accrercic,
Amans fciencix
,
jufticias &; graciac
Mukisinlocis repudiacur.
Sed in aulam quiporcac quocunque modo
Utile feu murtusjco pra^valec cempore.
Quapropcer ha^c fciencia aliseque gracia^pluttmae
Suncperdica^&amiilkabomnibus*.
Porro memenco ejusjquod dico,
NonnuIIi eam appecunc in vica fua,
Avaricia &r fciencia difcordi func generc,
Qi^ii defideracrucrumjhancarcemnoninvenrer.
Sed ille qui amac fcienciam pro ejus dignicate
Indagare utramquc poteft fxlici ingenio i
Dchoccapitulonon opus eftplura tradere>
Nam hic apparet,quales eamattingerepoffint,
Hoc
eftjfolummodofidelis,
Et qui eft conftans animoad inveftigandum>
Non ambiciofus,nec
ab aliis quid mucuari coa^tus,
QLniicpacienSjnecnimiumproperec,
QuiqueinDeumfirmicerconfidac>
Ecfciencias omnino adhacrcati
Eccumomnibushis qui vicamagac
incegerrimam,
Lll
5
Falfi-
4^4
Thom^Nortoni Angti
FaHltatem
detefletur &: a peccatis abhorreat
,
Tales funtapti utad hanc fcientiam perveniant,
Ac
capicuhimfequens eft degaudio & dolore.
^ll&
Ijt !
i9'
!
^i^ ^l^ll ei9'
II
Capitulnmfecmdum.
IN
Normandiavixitnupermonachusquidam,
Qiiidecepitquamplurimoscujurcunqueftacus,
Hic
poftquam in phantafia
Pra:conceperat,fe hanc artem perfede fcire,
Tanta
lascitia perfufus eft,
Ut
furere pene inciperet,
Decujus
pra^pofterogaudio,(hcetnon diudurarit)
Exemph
gratia huncapologum narra bo
:
Monachus ifte Franciam pervagatus erat,
Ut
apoftata defideriis fuis indulgendo
:
Et poft in hoc regnum vcnit
Cupicns
cuiquc pcrfuaderc,
Se
totius
Alchymiac fundamcntum plcnarie callerc,
Quodin hbro quodam Receptarum repereratj
Iddrcoanimumomninoinduxitfuum
Prseclara
qua^dam fada ac nobilcs adus poft fe rehnqucrc
Unde
nomcn ejus forccimmortale,
Ec
fama in hac regionc manercc perpetua
:
Acque
hinc ijepe fpcculabacurjUnde incipcret
Tantas
divicias
abfumcre,quas inventurus eftet
;
Et
femper
cogitabat,En hoc novi,
Ubi
reperiam
quendam virum fidclem,
Qui vokmtati
meae morem gereret,
Et
propofitum meumin adlum ducere juvarct,
Tum
facerenijUt in planitic
Salisbur-
Traiiatm Chymicus
4SS
Salisbargenfi
gloriofc cxtruerentur
Quindecim
Abbatiae inexiguo temporc,
Ita ut
fmgulac fmgulis miliaribus ab inviecm
diHarcnt,
Hae dc caufa hic monachus ad mcaccedcns
Fiducia
e3,quam dicebat de mcrefcrri
;
Mentem
fuam jam didam mihi aperiebat,
Et orabat ut iibi confilio adcflem
:
Ego ante imagincm fandi Jacobi promifi
,
Menolle ejusnomenpatefacere,
Nihilominusfcriberemihi hcitumefl abfque vitio
Dc ejus defidcrio tam inani.
Cummagnam mihi fuam fcicntiam mihi aperuiiTet,
Dicebat libinihildeelle
Nifioportunam occafionem
Ad laborandum in Rcgis commodbim
Et impetrandum licentiam ab ej us fenatii
Et Dominismediate,
Ad coemendum agros pro antediebis Abbatiis
Nampro expenfis fe fatis facturum
:
Verum multum adhuc dubitavit,
Quomod0,aquibus &ubi emcndse efient tcrras
:
Cum de tam magno ejus opere audififcm,
Explorarevoluiquamperitusefictinhteris
Et quantum eruditionis haberet fcholaftica^
Sed in his fatuus faltem inventus eft:
:
Nihilominusfufliinui
&fecretemc gefiH,
Utplus ejus defidcrii cognofcerem
:
Tnm diccbam,rem eiTe adeo leviculam
Ut Regi aperiri non debeat
:
Atfiprobaefletnon
conveniens,
Ipfum pro ftulta fabula
accepturum r
Monachus refpondit,quod
in igne tencrcr.
Rem^qua: fuam voluntatem
complerc pofiTet
;
Dc
4S^
^homANortomAngli
Dequaveriratemintra ^o.dies
Mccogniturum certiflime
:
Tum rctuli^mcnon urgere amplius
Scd 4o.dics (dixi) expedaturum
:
Quod tempus ubi advenerat,
Iplius monachifcientia evanuerat,
Tumomncs ejus Abbatiie &: conccpta
In remnihiliredierant;
Et veluti vcneratjfic abiit
Non abfquc magno animi pudorc
:
Nam paulopofl:,brcvi tempore
Mukos bonse voluntatis viros deccpit,
Et dcinde rcpetiit Franciam
;
Eccc quam miferabilis hasc fuit permutatio,
Quod quindccim Abbatia^ religiofa:
Hoc modo dcbcrent confundi.
Res mira fuit quod ipfe putarit,
Et omnemfuam mentem intenderic
Abbatias extruere &; detraxeric
Sub
obedicntia vivcre
;
At
vclut apoftata circumvagatus cft
Ut
bencdidam hanc fcicntiam indagaret
:
Verumvcluti fuperius hoclibro fcripfi,
Nullusdeceptorhuicfcientiieiitintentus.
Aliudquoque exemplummcmorandumcft
De
quodam qui fpcraviteque benc hancrem faccre,
Ac
Raymundus Lullius,aut Bacon monachus,
UndelefcvocitavitfandumPctrum,
Fuitminiftcr parvioppidi,
Non procul a civitate Londincnfi,
Qui vidcbatur aliis exiguam
Pr^edicandi haberc fcientiam
:
Certus
Ccrtus piitabathancactem.rcperirc,
tnomen voluit fuum hincjcelebcari,
Katione pontis imaginatione CQncC' iti
Su[ ra Tamefin faciendi
piocQmmQdoxranrcimtium^
Qoo fieretpublica gusedam ucilitas
Ceirura toti regioni.circum circa
:
Verum ad opns ejufmodi p.erficiendum,
Nihil ejus voluntatiflifficerepotuit.
(^ocirca fiiblimem adco.erigerc voluii:
Pontem,ucomnibusadmiratiomfLituruseflct,
Cumturribus deauratis Jucentihusjaftar
auri*
Quaj res magnifica videretur
fpedatoxibus
;
Tumfa:pe commemorabat de novo
Quam magna fama fequutura eilet*
Si pontem adeoilluftrem facerct,
Ut noduperlucere late poffit.
Atquefic continuoperdurarer,
Tumoiiuies eum ceJebraturifftent
J
At in animo ejus vari*c dubicationes
cxoitxruiil^
jQuomodo hoc opus perficeret,
Pucavitquidemlampadasigneincenfas
Sacisfadurashuicfuo de/idexio
:
Ideolampadas eaintentione
Sufficienter ordinandas ftatUiC.
At iterum vericus eft valdc
Quod poftmortemfuam,
Ahihoclumenminiftrarerecuraturicflcntj
Et redicus ahis rebus impenfuri,
Hinccogicabatfxhcem eum,
Qui fciret cui tuto confideret,
Dcnique prxfumpfii; lumen illud apponcrc
Ponti,quod no^u reluceret,
Ex carbuncuhs gemmis.pro
miracuio,
Mmm Cum
4S^
7Roma]Sfortom
Angli
Cum
duplicireflexiGnefubtus &fuperius:
Iiiterini
novseimaginationcsanimum ejus vcxaban r>:
Ubi
carbunculi eflentrepericndi
,
Ac ubi fapiences viriac fideles oflendendi,.
Qi-uprocjus intentione inquirerent
Permiintium ubicunque
Copiam
carbunculorum
:
Hac de caufa adeo fe macerabat^i^
Ut maciem
fere contraheret,
At cum putdret fic firmifllme
Se tantas artis pofleflorem fore,
Poft:quamannusjamfinitus e/Ter,^
Ars omnis ejus,vircfque defecerant^
Nam
ubivitrum fuum extraxeuat,
Nil materise continuit proauro velajres
Tum
iratus &: fere furore pcrcitusfuits,.
Suas
enim opcs perdiderat,
Atque hoc modovitam cranfcgit,-
Quid amplius de coreferam ?
At ut bici doftique in fcholis
Agnofcant res horum fatuorum,
Meminerint
exemplorum eorum ubiciinque fift^.<
o
cnira animo funt quam plurimi alii
:
Ipfi leviter
eredunt omnes conclufionesy
Quamvisfint
falfaeiUufiones,
Si
faltem
in hbris fcriptis reperiantr
Exiftiraant
verum prse mcntis levitatc,
Tam
facihs&temeraria
confidentia,
Caufatur
pnuperiem & fruftraneascxpenfasy
De
ipc hujus artis vanum furgit gaudiumj,
Spcs
enim inanis ftulti eft pai-adifus,
Vcriaucem
fihiartisconfitentur
Deum,fine
quo omnia fallunc
-
Kam
TraSiatm
Chymicus.
-
^S9
Kani veluti nonliabent fcientise initium,
Ica abi'quceononfortiunturfincm>banum,
Confitcor Altiffimenuliusiftacapit,
Licetprius didicit,abfque tenilfapit
Nam tantaftat gratiate Deuna femper apud,
Perficere ficut capere,nam finis es hc caput.
Veluti nunc de gaudio hujus artis audiviftis,
Ita nunc de dolore circa eam percipietis,
Quamvis contrarium defidecio
lllius,qui bac arte deledatur,
Prima cura ift, agnofcere animo
Quam multi hanc quasrant,pauci
vcroinvemant,
t quodnemo hanc fcientiam adipifcipofllt,
Nifi doceatur,antequam incipiat>
Vercdoduscft-&:intelled:u puro^
Qui per dodrinam alteriug eam
apprchendcre
potcfi:,
Varias diverfitates ut cognoibat neccfTum cft,
Quifecretanaturc opera indagare
contendat,
Atinftitutio non adco certa eft
,
Quin contingat ali<^uem poft eamerrarc pofle,
Veluti oranes quinunc c vivis difceflferunt,
Errarunt antcquam lapidcm no/lrum
invenerint,
Sive primofeu fequenti tempore,
Omneserrant^donecverapradicaaccedat,
Nullus autem aberrat magis in calore
8c
frigorc,
Quamartifex tcmcrarius &audax,
Namnemo citius opus noftrum perdit,
Quamis,qui id complerc prasfumit.
At
iile qui rem
perfedurus
cft
,
Sit providus &cautus in
operando,
Pras omnibus cnim curis ha:c eft graviflima,
Utfi quis in uiio crrarit,dc
novo iterum incipiat,
Ccrte curas permultas habiturus
eft
Mmm 2.
Qui
4S<y Thom^UoYtomAngli
Qui hanc artem adipifci dcfiderar,.
Saepe vorLincatemfuam permutabk'
Kcbus novis^,qirascognoverit,>
Con/ilia ejus f^epe eruntirrita,-
Aquo infortunio nunquauT fecurus fiec^v
Et fo^pe anrmus cjus vacillabit
Novis opinionibuSjdoioreaffliduSy
Atqueitacontinuabitinphantafiis^
Uc mira res fit,(i eram atcingatj.
Quin curas vcrfabitis acerrimas
In hac arte quaiefcunque f
ueritis,-
De
molefliis pius vobis aperiam-
Qi^iod dcfiderium veftrum refrenabir^
Magna eft cura, ut fapientes tradunt>-
Cognofcere ubi perfedus fit artifex r
Ec
quamvisincidacisin eum,qui vos docc^t^
Varias camen molellias &: curas habebitisy
Namfi mcns cua vircuci fic dedicay
Diabolus ut noceatallaborabitj'
Tribus modis ofFendere te.prsefumet
Fcflinatione,dcfperacione&: decepcionci^ .
Propcer opera vircucis,quaE fad:urus fis>>
Si ad hanc fcienciam perveneris,
Primum
jam didum periculum efl: feflinaciOj^
Qux
mulcum dcftruic & corrumpic,
Omnes
authores qui dc hac arce fcribunc
Fcftinationcm dicunt efle cx diabolo,
Fxiguus
ilic libcr de philbfophorum curba
Inquic,omnis feflinntio cx parce diaboh eft-
Idcirco illercmmacurabiCy
Qui procedcc lenco gradu,.
Jivxtaproverbium veritatem cognofcctiif,
Quod quo qiiis magis feftinet, eolcncior flicuriTS fir^
Nam
^raHatm
Chymicti^, j0i
Niim qiii properat,opus nonperficiec
Interdiini nec in menfejnec aliquando in anno^-
Ec in hac artc femper erit vetumV
Quod feftinans nunquam carebitqucrclis,^
De ccreritate quoque eftote certiV
Qiiod a veritatc eos praecipitabir,
Diabolus non Iiabc t {ubtiliores modos^-
(^amut celeritate vos circumveniaty
Idcirco fa^penumero praefumec
>
Per hanc vos in errores fcducere,
Ipfe gratiam' ubique inveniec
,
Qiii fefijinationi femper fe opponct,
Sempcr^, dico,nam in momento tcmporis
Feftinatio dcftruere poteliomnia
veftraoperay
Ideo abomni feftinatione cave,
Tanquam ipfi prorfus fit diabolica,
Ratiamea non fufficit,ut dcbety
Fefiiinantiam reprobareV
Quamplurimi fe invoIverun'tmagnis
curis^
Quia fefirinantiam admiferinr,
SeHfemper ad finem properarunt,
Quod ex Sathan^E tentatione accidir,
Nil amplius de feftinantia modo,
Sed bcatus efi: patientiam habens>
Cum
vero fefi;inatione inimicus non
pratvafcftf
Tum
defperatione
mentem veftram fatigabitj
Et faepc hanc fententiam
vobis ingcric,
Quammufti id
qiia2ranf,quam
paiici mveniant:^
lique longe te
fapientioreSs'
Quaj igitur certitudo
tibi
fupcrerit,
Ipfe infl:igabit,ut
quoquc
dubites
Anmagifter tuus
habuericnec
ncy
t quod forte evencricy
Mmm ;-
ITt
461
^hom^ 'Nortoni Angli
Mi
partem,non
totLim,te docuerit,
EjurmodiinccLtitudinemmovebit,
Ad
dubitationpm
menti tuse ingcrendam,
Et fic laboies tuos
recompe^iCbit
Cumtalj diffidentia &: defperationc.,
ContraafTultusejurmodiniljuvabit^
Nifi
confidcntia/bla virtus,
Ad
quam ipfa ratio accedat,
^Jcc caufa remanebit timoris,
Si
prudcnter in
anjmum revocabiti$
VirtLiofos
mores,cjuos reperitis
In
veftro
Magiftro <&: Dodore,
]Mec
opus crit,ut
defperctis,
Si
circumftantias
omne^ cpnfiderabitis,
Ancx amore
vel dubio vos docuerit,
Etnum
ipfa motio ab illo inceperit
Nam
tali
yjro difficile eft confidere,
Quienim vobis cam rcm
profert,m3gis indiget
Veftri,quam
vos iUius,
Hoc
modo certitudinem habebitis
Pxiufquam
opus
veftrumincipietis,
Cumialcmobtinucritisfiduciam
^
Adefperationefecurieritis:
^
At
quis
ejufmodimagiftrunireperiet,
Ceumeus fuit,non
habcbit caufas,cur dubitct,
Qui vere erat nobilis &laude dignus,
Amabatjuftitiam&abhorrebatafraLidc,
Sccrctorum tcnax,cuty) a|ii clamarent,
Noluit agnofci
eorum fciens,
Si quando alii diflercrent de rofse coloribus,
Nil ipfe addidit
tacitefegerens.
Adquem longo tcmpore me rcccpi,
Sed ille meftridis obfervabac modis,
Uc
TraBatHs
Chjmicm, ^d^
Vft a^nofceret meam difpofitionem
Diveriis
probationibus,fciretque coDditionem>
Cumquereperfretinmecefcamiidelitatem,
Magnamquefpem,quam
conceperam,
Tandem ejusgratiam exDeinutu
Obtinuijquasad meinclinatafuity
Unde paulo poft ipie cogitarit>
Qupd ulterius dilationem pati non
debereii^,'
Variaemea? litera^ afFedufque mei cordis
Moverant ej us animum mibiqiie
addicarant:^
Quocirca calamum fumere non recufavic>
Sediterum mihircfcripfit,proutfequitur;
Amice fidelis & fratcr amantiffime,^
Refpondere tibicogor,non eftfuturus alter,
Tempus adcft.quo hancgratiama mecapccSj?
Pro magnoprxmio &folaiio tuo/
Tua perfona &fi^rfha ejus GonfidcntiaV
Tua virtus probaEa,e|ufquc fapientia:?
TuavcraGitas,amoryacpcrfeverantia,-
Animufque conftans,dfideriis fuis fructurf
Ideo necefifimi eft,utintfaperbrevc tempus
Colloquamurinvicemorctenus
:
Si fcribere deberem,juramentummeumfolvcrem^
Hinc conveniamusneceflarioy
Et cum adfuerisjhaeredem artis
Tefdciam atque ex his terris difcedam,
Th eris & frater &hasrcs mihi
Hu)Us
tammagnifecreti,de
quodo^bi defperattC?
Quocirca age gratias Deopro bocnuncio,
Nammelius cft,quam ferrc
aliquot coronas>
Proxime poft fandos fuos Deus hos elegit,
Qmhanchabent
artem,quaipfefit
honorandu^,
Nil magis ad te fcnbamin
prfcnti>
Scd
^64
^homA NortoniAngli
Sed quamprimum ad me equitare yelis,
J-Iislitcrisacceptis,rnoxproperavi
Admagiftrum meum per ccntum millia 6r ampiius^
Ubi quadraginta dies continuandp
Didici omnia fccreta alchymisc,
Quamvis philofophiam ante intellexeram
Velut alius quifpiarn in hoc rcgno,
Nihileminusfatui^quihancfcientiamquarrunc,
Exiftimant quod
40
diebus perfici queat,
Scd inter ^o.dicrum opus,animadvertitis,
Et 4o.d^eruni do6lrinam,multum ditferentia:^
Tumobfcuradubia mihi apparebant clara,
Ubi inveni referata vincula naturse.
Caufse rci tam mirabiles videbantur mihi adco ccrt;^
Et itarationabilcs ut defperJre non potuerim
;
Si vos cum mngiftro veftro lic convenietis,
Nos dc
yobis nulium concipimus dubium.
Tertium impedimentum deceptionem vocamus,
Inter aha adverfiisme peffimum
:
Idquc di.clum eft de fbrvis,qui attendant
In opus veftrurn
,
quidara cnim norunt mulrum de.ceptionis^
Et
quidam funt negligentes,alii ad ignem obdurmiunt,
Quidarn runr
pravx voluntatis,qui vobis nocebunt,
Quidam funt fatui,alii nimis audaces,
Alii
dodrinse funtinobedientes,
Quidam habent
digito, rerum alienarum retraflivos,
Quitradantrcsnetarias.valdcnocivas,
Quidarnruntebriofi.levesj&aliisintenti,
Cavc tibi ab
hi{ce fi vclis efle abfque damno,
Fidelesfuntftulti>prudentesfalfi,
Unus me la^dit ut j&: alter obcfl,
Nam cum opera mea beneprarpararam,
Tales abftuJeruntniihiquGnihil rcliquqrom^
Tum
TraBatHi
C%ymicm
46$
Tum rcvolvens apud
merumiuus, tempus
Mafeorefii.
Quos de novo incipiendo
p.erierre.dejberem
,
Tnftato cordemox valedixi,
Non appctens magis Alchymiar:
At quoraodo hoc eo tempoie
evenerit
Pauci {'i crederent ratione vera,
Quamvis vel decem perfona:
atteflari
,Queant,quo ijifortunio laborarim
:
Quod vix ab hominibus folis.contigerit
AbfquediabohopejUtipiinarrarepofTenti
Taciebam quoque Ehxir vitac,
.Mecumque{entiebat mercatoris uxor,
Quintam eflentiam etiam comparabam-
,Cum roultisahisfecretis,
Quxnequiffimi homines mihi aufer^bant,
Magno meo dolore &: triftiria,
\Xt in hoc mundo nil ahud dici poflit,
Nifi laetiuiam quamcunque.curis
cflejpermixtamt
Decurisparumadhucreftatdicendum,
Quod convenit in mente refervari i
Id accidit viro benedi^bo^
Dequo veritatem ipfe referre queo.
Thomas Dawltonus vir bonus
Deo noiSte dieque inferviens
Derubea medicina magnamliatuit copiam
]
Quo vix ahus ex AngHs plus obtinuit,
SatcUes quidam regi Eduardo a .Servitio exiftens,
Cui nomen crat Thomas
Harbard,
HuncDawltonum
viextraxit
Ex Abbatia Comitatus
Gloceftriie,
Et coram Rege conftituit,
Ubi Delvis tum pra^fens
aderat:
Nam^Wilhami Delvis
Davvkoiius fcriba
fucrat,
Nnn Delvis
^66
^homA Nortoni Angli
Delvis dc Dawltoni opcre narraverat
:
Dclvis quoquercrvLiserat fidelis
ipfi
Eduardo Rcgi fxpe aftans
:
Delvisibirctulit quodintrahoram
Dawltonus fibi feceratmille librasStarlingcnfcSs
Auri tam boni.quam Regales nummi,
Spaciodimidiaediei,veIadhucminori,
incujus rei teftimoniumDcIvisinBibliajurabats
Tum Dawltonus refpiciensad Delvin
DicebatjO Delvis pejcrafti ante,
Ideoque rollicituf te efTe decerec,
Niil!am,inquitiIle5obcaurammododil:amy
Uii Deus novit,quem Judas prodidit,
At remd(inquit Delvis)juravi tibi,
Quodamenon efTetmanifeftandus^,
^icd ui fervare non teneor(ut autumo)
Pro Regis coramodo &: hujus rcgni,
Tum Daultonus refponditmodefti/lime
Wxc refponfio perjurium non excufat,
QMomodo Rexipfe tibi confideret l
Qui fis confeiTus co prsefente perjurium ?
Sed ego,inquit Daultonus ad Maj: Regiamj
Sxpe foHicitus vanis in locis
Propter hanc medicinam,animoque indoIui>
ideojamcogitavinearapliusmoleftaret,
Namin ea Abbatia,ubi comprehcnfus fui,
Projeci illam in pablicum lacum,
Currcntem ad fltivium,qui fluxu 6c refluxu maris movetitir
Kt fic ibi tantum divitiarum pcrditum,
Quantum jnfcfvivilfct ad Tcrram fan^lam reciiperandam
Viginti milliumexercituipro reditu,
Diu propter amorem Dciid fervavj,
ilt fubvenirem Regi,qui eam cxpeditionem aiTumeret:
Traclatm
Chymicm.
4^7
Heu
Daultone,tum Rex dicebat,
Stultum
fuit tantam rem perdidifTc;
Et
voluitjUt id Daultonus de novo faccret,
Daultonus
refpondit.hoc ficrinon poiTe,
Curnon?inqiiitRex,quomodoid^a(3:us?
Ipfe
rcferebat quod a Canonico
Lichfeldenfi
acceperat*
Cujus opera Daultonus dihgenter
fervaverac
Per
mulcos annos,donec ille obierit,
Propter quod /ervitium,dixi t, hoc ipatio
Canomcus fibi dederat,quicquid ejus
haberet.
Rex
Dauitono quatuor marcas donavit
Licentiamque abeundi mox quo vellct,
TumRcx ex animo triftis fuit,
QuodDauitonum ance non cognoverat.
Ec
fic fsepe accidere foJet pro certo,
QLiod tyranni regi Hnc pcopinqui/fimi,
NamHarbardus Oaultonum comprehenfum
Abduxitin Stepneijibique detinuit,
Miniftri Harbardi pecuniam ab/lulerunt,
Daulconoquam Rexantedederat,
t poft HarbardusDaultonumindeportavitlongius
Adcaflrum quoddam Comitatus
Gloceftriae,
Ibi DAuitonus diu captivus decentus fuit,
Cui Harbardus maximas injurias infercbat,*
Inde eum in carceres ftri^tiones
Trojam deduxit,ubi poft quatuor annos
llium morti adduxit
:
Daulconus ad moriendum
obedicns
Bencdidus,inquit,fic
Domine Ihefu
Videor nimis diu a te abfuifte,
Scientiam tu mihi
dedifti
magna
cautionc,
Quam tenui abfqueinfolentia,
Ei
nuilum
unquam inveni
aptum
Nnn 2. Qui
4^
^hom^NortoniAngU
Qiiimihi mortuoh.xiresrucccderet,
Ideo
dulciflime Domne,nunc cogor
Id cuum donum itcrumtibi rcflgnare
:
Et tum
devotiflimas preces fundens
Subridens,inquit,facnuncquodcupis'.
Cum Harbardus videret eum ica ad mortem paratiim/
Lachrym^ deciderunt ejus oculis
Nam
neqiie carcer.necmorsprasvalerepotuit,
Ad hanc inquirendam artem^nec dolofus aftuSj
Nunc dmiittaturjtum Harbardus inquit,
Non enim oberic aut proderit poft hac alicuiV
Ac cum Daulconusrurgerecdeloco
Circumfpexictrifti vultu'
Abiicque
preiTus anguftiis,
Nec deliticravit annum fupcrviverc;-
Ha^cilliinjuriaacciditjUtnarravi,
Per
hominesinfernumnon timentes
Harbardus non diu poftobiit,
Et
Dclvis in Teukcsburia decollatus fuitj
Hocmodo magna moleftia,veluti videtis,
Hancartem
comitaturin quolibetgraduy
Hicipferexfuaintentronefruftratur,
Qiiia
Harbarduseratinfolens &: violentus,
Dutnvirumadeonobilemfuperbusoppreflerfe
Et velati
malcficum captivum duxerit,
Cumtamen renitate,paticntia &gratia'-
Multum folatii inde cveniflet,
Nonfolum regijUt intclligitis,.
SedquoquetotiReipublicxhujusrcgni,
Atnon mirandum cfl,qiiodgratia nonaccedat;,
Nam peccata regnant ubique in hac regioncy
Eccehicgratiaperfedaprseflofuit,
Adtoilendastaxas &: veiligalia apopulis;.
TraHattis Chymicm. ^.(fp
tJnde
itiultum borii ^charitatis conngifret
Inter
viros
equeftres,
Sacerdotes &coi-nmuncmplebcm,'
Hic
obfervare
licet quod vitibfa violentia
Acquirere
nunquam
poflitfapientiamv
Nam
vitia &: virtutes res funt coritraria^s'
Hiricvitiisdeditieampofliderenequeunr,
Si
vitioli
poflerit haric fcientiam iridagare
,
Multum
viofcritia: hinG aliis inferrenr,
^tiriambitibnefua indies accrercerent,-
I^ejorifque
coriditionis
,
quam aritG fierent.
Nunchoccapitulum
degaudio&dolorefinitum eft,
Quod caput fequitur materiam rioflri Japidis manifeflac
Capttulum tertmm'.
^
Onfilus in igne laboraverat*
-*
Sexaginta annos Sc amplius ad obtinendum defidcrium>
BriariusahusfuitcumHowItonoinoQcidentaliparte
Semper
occupatusjpradicam exercendo,
Attamen
hancnobilem fcicntiam non invenerunt>
(^uia nee materiam nec artis radicem noverant,
Sed illegitime prbcedentesfemperid qusefiverunt
Doriec vitam & bona fua protuderant
j
Multum fumptuSjdamni 6c angufli^pafli funt
Iriter fua Rcceptajquse operabantufj^
TumTonfilus coram me conqueflus eff
Cumlachrymis,dicens
qubd corde doleretj
QuiaconfumpferatpotioremfuaevitJepartemf
In falfis receptis &in vilibus
materiis
Inherbis,gummis,radicibus&:gramine,
C^orumvariaeecenfebatgenera^^^
Nn
5
Ut
47^
Thom^ Nortoni Angli
Ut
Coronopum,Selandinam & Mezerion^
Veruinam,LLmariam &:mortagon
In capillis,ovis,in excremencis &urina
,
In antimonio,arfcnico,in raeHe,cera &vino
>
In calce viva,Sanciiver,& virriolo
In marcha(itis,tutia &: fingulis mineralibus,
Inamalgamatis,aIbationibus & citrinationibus,
Omnia ad nihilum redada funt m ejus operationibus,
'
Nam non confiderabat,quid intenderec
Securus dc proportione natura:,
Pofthacc omnia nihil putabat mclius
,
Quamin fanguine humano operari,
Donec ego dicercm,quod fmguis in fumum CQrrumpcrettyr
Ignibus fertiffimis &deftrueretur.
Ex amore Chrifti tum dixitjmc doce,
Qualis efle lapidis fubftantia efte debeat.
Tonfile,egoinquam,QLiidtibiprodcfrec
Adeo feni? ideo ab hac re ceira,
Etincumbprecibus,quin.tempusidpoftulaC;;
Namfi fcires materiain noftri lapidis
,
Anteqoam perficeres eam,actatc occumbcrcs:
Nehoc curcs bone Magifter,ipfe rctuiit,
Satis mibi
folatii contingcret
Si
cognofcercm raltem materiam
Illius
lapidis,tamdiu a me qua^fiti
:
Tonfilc, dicebam,non eftrcs
parva
5
Pe
qua certior ficri dellderas,
Nammulti authorcs fcribunt dc ilio dubio^
AtnuUus ex iis id clare demonftrat,
Ipfi enim audores de hac artc fcribcntes
Orarunc Dcum(tcftc Democrito^
Ut fubito cx hoc mundo auferret
lilorum animas,qui hac de re libros fcripturi e/Tenti
Mulci
^raBatm
Chymicm ^yi
Multi enim runt veriti ex \\s,
"
Ne pliis c|uam cleceat,deliacrcientiatraderent,
Quiiibetillorumfaltemunumautduopuncladocuk.
Undc agnofci poflit certiirmie a rociis,
Qupd illis aequalis eflet
SiquidcmunuseorumaJiiimintcftigit,
Ita fcripi'erunrjnon|utomnes inftruerent,
Atut ieremanifcftarentfecretodicendigenere,
Idcirco ne fis contentus ut unum faltem librum
legas>
Sed varios authores perluftres,
Liber iibrum apeiitjUt vir dodus Arnoldus
afteric,^
Velut & Anaxagoras de eodem operc teftatur,
Qui enim defcs ad kgendum varios libros
extiterit^
Ille ad praclicam inutilis cenfcbitur.
AtToniilcjVelut E eemofynamidnon ofFeram
Alicui aperiendo
(
quod nunquam ante hac fadum)
Per modum refponiionis tibi dabo iblatium,
Si prudenter me interrogaveris
Bone Magifterjipfe tum diGcbat,me
ccrtc doce>
Nam materia fit Sol S^ Mercurius ?
Aut vero Sol &: Luna',
Aut an tresilii (imul fumcndi fint i
An foKis Saljan iblus Mcrcurius,
An verofulpburcumiis
fitmaterianoftrilapidis/
Seu num fal armoniacum convcniat,
Vel alia mineraha ad conficiefidum
Japidem
:
Hic funtjcgo
inquam,Tonfile,varia:
quaeftione^
Prudenter mftitutas
non abfque aftutia ?
Non autem
adhcnominafti,nifi
in genere,
Nam oportet te partem ex omnibus fumere
Diverfo
tempore,proutarti
inferviunt,
Variae res adjuvant
quidem
noftrum lapidem
^
Licctduofmtmaterialiajunufquefitlapis,
Intcr
^j2
^ho}n& NortoniAngii
lacerqiTseefthxc
diiFerentia,
Velutmtermacrem
&foboJem accidit,
Aliamcfuoqucdiverfitacemobfervabisinterca,
Velut
eft incer marem &: foeminam,
Hjpc
duo gencra cibi omne prseftabunt ferviciun:.
Ad
album
quoque opus,/j fapiens fueris,
Unumexhifcelapidem
mvenies,
NampacicurignemiUtlapidesfolent,
Sed non eft lapis,in tadu vcl vifu,
Verum
fubcilis terra purpurea,rubra,nec lucid^,
EccumfeparAtaeftS^prseparaca,
Tumnominamusidnoftrum
lythargirium,
primopurpureum,rubrum&:poftfubalbum,
Atquc
tum
vocatur
eleda noftra marchafita,
Una
uncia ejus
fuperat quinquagmta libras,
Non
vendicur
per
Chriftianum orbem,
At
qui eo
indigccjcogetur
Uc
curet
ficn,auc ipfe prxparct.
Scd
hasc gracia magna in eo opere apparet
,
Quodfieri
pofTitlemelnec deinde amplius,
Anciqui
Auchores
vocanc eam rcm vilis prccii,
Nam
nihili
xftimantur
in mercacura,
Nemo
qui
inveniec,colIereid
curabic
Magis
quam unam
unciam luti
Nullus
vulc
crcdercquod
ficmagni precii,
NuUus
icaque
agnofcit id, nifi valde prudens,
Hicaperuiegomirabilefccrctum,
Quod
nunquam
fadlum cft per totum orbem,
Alium
adhuc
Iapidcm,TonfiIe habere opoi^tef^
Aut
alias
perdes
tuumpra^cipuum matcriale,
Qui hpis cft
valde pulcher hc clarus,
Lapismmercatura,Iapisin
vifu,
TraBatm Chjmicns.
^73
Lapisi-crplendenscumperfpicincate,
Exiftens
midficadiaplianicacc,
Prccium unius uncia: convenientcr
Eft viginti
rolidorum,vel circiter
:
Nomenejus
eftMagnefia,pauci eam norunt,
Invenitur
tamin rummis,quam imis locis.
Plato agnovit ejus proprietatem vocavitqucnomen,
Et
Cha^f-^cerus inquit,(^uod Dytanos appelletur,
In
Canoncifermone dicitur quidfithocmodo,
At quid ignotum permagisignotius.
Hoc eft,quidillud exiftaj:
Nifi quid incognitum magis incognito
appellatum
Nihilominus Tonfile,jam verc docebo
,
Quid fit Magnelia in noftra lingua,
Magnumquidmirabilein latino dicicur,
ilLs eft pecunia,fcientia fed ais
,
Id eft,quod fit rcs hujufmodi
In qua fit multum divin^ fcientia^,
Nuncagnofcis,quideft magnefia,
Res serisjin qua latet fcientia di vinaque
mira,
Hos duos lapides,Tonfile,a{rumes
Promateriaiibus ad Elixir elaborandum,
Quamvisprima vicenonfint pluresmateria:,
Tamenvaria; res adjuvant,ut.ante narravi,
Hocfccretum ante hoc tempus
Nonadeo manifeftatum fuit,quod tibi habeto,
Orabo Deum,ne tibi pro crimine imputetur,
Vcreorenim,necalamus
meusplusjuftoaperucrit,
Nam etfipauci percipianc hanc fententiam,
Attaraen fubtiliores inter do):os plus nimio habenc evidcnti2e,
Multi enim eruditifuntadeo
excellenti ingenio,
Utfi hoc
haberentfundamentum,arteminda^arent,
Cum
Dcus velit,ne quis eam inveniat
Ooo Nifi
'474
^homizNortom Angli
NifiipfirolLimmodo,quifiCYimioramcnte:
Ideo antiqui authores celarunt cum ratione
Matcriam noftri lapidis
,
quae hicaperca cllj
Alia
materialia accipere non teneris,
Nili hxc bina,ad album faciendum lapidcm
,
Excepto falc armoniaco
cumfulfurisgenere,
Qupd ex metalhs educicur,
Hxc duo fufficiunt ad implcndum tuum defidcrium
,
Pr^eter hsec aha ignem fugiunc,
Sulphur
comburicur &mucac fuumcolorem,
Scdnoftrum
Lythargyrium femperperdurac,
Ne cum
mecallo auc argenco vivo incipias
Ad
faciendum
Ehxir,uc incencione fruaris
,
Ac fi
dcftruxeris
cocam cjus compofitionem,
Qusedam
ex
componencibus readjuvabunc,
bedilUidnihilahudeft-hocatqueilhid
Quamialccm
Magnelia&: Lychargirium,ipfiusfrater.
Capitulum quartum.
D
E magno opere non fubcerfugiam,
Licec fic
iecrecumjlargiffime cradere,
Uc
vericacem
vobis
aperi-im unice accendam,
Quacenus
mihi conceflum fic Dei mandaco,
Ego vobis viam
monftrabo
canquam dudor
,
Eo
modo
,
quo
inveniacis veftrum propoficum,
Si
confiderecis,quomodo
partcs hujus operis
Sinc
conhifae ab antiquis
authoribus
:
VeKic ance
dicebam,magiftri
hujus arcis
Qinhbetfakemunamdeclarabantpartem,
Idco quamvis fatis
percepericis eas ad hibicum,
NoH
T*ra&;atm
Chjmicm.
47$
Non tamen
ordinarc valetis, ut
debctis,
Arnoldiis in fcriptis fiiis teftatur,
Quod finale fecretiim ritvignofccrc rcm illam,
In qua opus noftrum fit fundatum,
Et
quomodo purje naturjc &: fimplices fint
inveniendac,
In libro cjus,qui incipitjMultifarie,
Inquit.materisenoftrx fundamentales
duorumfuntgenenimf
At
quomodo ese repcrianturjpr2eterit
omnino,
Nominaillarum proxime prascedente
capitehabeti,
Frater Baconus plus dc eo pundoaperic
,
Duminquit ,Dividepartes omnes
In Elemcnta propinqua,de eo fitis cauti,
Scd imprudentes ita non operantur
:
At
pertinaciterprocedunt,tamquamferefunofi,
Ad
materiam
divifibilem plus addentcs,
Ita cum putent fe produduros flores
,
Nihil ahud agunt
,
quam quod multiphcent
errorcs,
Ibi Baconus ratit^cin'atur,ut&:ahiejufmodi,
Et timet,ne plus jufto apcriat
:
Aviccnnain Portarcribebat,fi memineritis,
Qupmodo progredi debeatis ad
perfedionemobtinendam,
Veraciter doccndo,prout veritas fe habct,
Comedas,ut bibas,&: bibas ut comedas
:
Etintermedjotemporefudore
perfundatur,
Rafis ahquatenus ha^c declarans
dicit,
Non tamcn comcdat res feftinantcr,
Sedpedetentimconfumatfuumahirjentum,
De quo Prophcta facit quoque
mentionem
,
Si modorefpexeritisadejusintentionem,
^

Vifitafti terram &inebriafti

eam
,
,,
Multipiicaftilocupletareeam,

Terram f rudiferam in
falfugincm,

Et terram fine aqua in exitus

aquarum,
Ooo 2,
Siha.
47^
T^ho^^ NortoniAngli
Si habuerit
copiam cibi &: potus,
NeceiTum cil: vigilare, tum cumforet dormicndumy
Nani labor cft in vjgiliis &magna diligcntia
Et nutriri dcbet preciolis elementis,
Ideoomncspauperesabftineant,inquitArnoIdus,-
Nam ha'c ars cft pro divitibus hujus mundi,
Confiditecjus verbis vos pauperesquotquot eftis,
Ipfe enim fum teftis^quod ita efle verum invcnietiSy
Ello longanimis &:ruavis,inquit illc,
Nan. fcftinantcs fincm nunquam vidcbunc,'
Diuturnitas
puvificationis materiaf infed*&
Decipit
quamplures,quiid non credunt,.
Idcircopaupcrc^ne
pra:fumatis
Hscc indagare
mira fcd in tempore cefTatev
ExcefTus
quadrantisunius horse
Dcftrueretotumpoteftjhincdivitiscfuccurrunt:"

Is primum
pro quo &: ultimum pro quo non,
Ad
cognofcendum
lapidisnoftri lentam elixationems.
Donec
non
magis elixeturjne definas
,
Attamcn
fonga continuationondat incrementum>
Cooitesquod
aqua vclitebullire,
Sed
butyrum
ehxeturjveRit &: leum
:
Etfic
lenta
coclioneconfumas,
Non
ebuIHcndo^quod
fit feftinanter r
Proptcrdubin
periculorum variorum
,
Et
propter
fuperegrcffionem noftri lapidisr
Inter
magna
opera omniun-. eft graviflimum'
Utclarificcmusnoftramcdiamineralia:
Extremiiatcsvarixbenefuntperfedae
Abfquc
multis
mediis prudenter quacfitis,.
Et
fmgulamediaoportet
fieripura,
Si
opus
veftrum
abfolvidcbeat,
Nam
impura &: pura(ex carnali
affedu)
T^raitatm ChjmicHS,
^yy
Valdc interreadverrantur,&; ficmatLiriim&immaturum,
Fixum fixo per fe adharrebit,
Et volatile vol.itili genere trahctur,
Et ubicunqi.ie amplius efl: concordia,
Natura trahct, quod alibi foret ante
:
Hocrnagnum opusinruogenereimpurum cfty
Ecplenumpericuhid invenietis,
Nulliusprudentiatantaeirepoterit,
Ilt non interdum aberrct in illo
Tambencdodus,quamlaicus,
Dcquo Anaxagorushocmodoinquit:
Ncmo prima fronte rcperitur difcretus
:
Et quondam vii um fipientem dicere audivi,.
Quod hoc tempore in Cataloignia
Magnefia cum aliis mincralibus
VeiK{atur,(ifaIceminqLiirere curetist
Ut ita manus delicati viri
Non fint inquinanda; tam vili opere
:
Et longe citius opus veflrum,ut exiftimo,
Ita inciperet iSL finiri pofTet
:
Nam fi deberetisomnia facere,ut egonovi
,
Defatigati eiTetis^priufquam opus aggredereminh'
Philofophorum opus non incipit
Priufquam omnes res fint pura? cxt us bC intus,
Nos qui qua^rimus tinduram valdefpeciofam,
Oporcet demerc omnes rcs viles &vitiofas,
Ex variis mediis
quodlibet
fuam habet proprietatem
Ad officium fuum
pracflandum,fecundum
fuum gradum/
Ex iis,quibus noflrae
resaluntur
,
Quardam prodefle
poterunt.
quasdam obefTc,
Noftri Pharmacopxi
ignoranciflaprxparare,
Et nos eos doccre
fubterfugimus,
Cu;us rei caufa non efl alia
,
OoQ
5
Quam
47^
T^hom^ 'Nortoni Angli
Quam quodadulcerarent ea(ad decipiendumhomincs)
Pocius,quam ut omnibus viribus incumberenc
Curarentque veritatemobtincre;
Mosillorum eft(unde ex animo doleo)
Plurima appetere &: pauca pro ns prasftare
:
QuivelitverumhabcrCfc)pus,neparcatlabori
Nec expenfis,quamvis loculosinaniat,
Etinmagno opereomnium longiflime abefi:^
Qui.quotidie deliderct ejus fincm reperire
:
Sigrandcopus cumomnibus circumllantiis
Perfici
p
jflet tribus annis,res fortunata forec
:
Nam ille qui illud femel finire poteri t,
Nunquam neceffum habebitid de novo incipere
:
Si
medtcinam fuam fapienter augmentare noveric,
Ulud enim magiflerium efl omnis noflr^ intentionis,
Nonopus
eflnominarehicmineralia,
Nam Albertusclaredeomnibus fcribit.
Multum traderepoffem denaturis minerarum^
Quod in hoc magno opere foret fruftraneura
:
In hoc cnimgrandioperenihjlinvenietis
NilimanuumlaboresvocatoiMechanicos,
Ubi in centcnis modis &: pluribus
Abcrrare
poteritis,quocunque incedetis,
Idcirco credite , quicquid antiqui authorcs tradunf,
Abfque
experientia nihil reci:um fieri poflc,
Confiderateomnescircumflantiasc\:curate
Obfervarc
uniformitatem in omnibus requHitis
:
Utere uno vafis modo in materia &: forma,
Cavea
commixtione,nequidinfortunii accidar,
Centum errores magis fpe^iales
Priecavere poteris hac admonitione generali,
Et hsec dodrina crit fufficiens
lllijQui pradica:prudencer infiflitj
TraHatm ChymicHS, A-yp
Si famiili veftri fint probi & fideJes,
Non pigcbit vos veftri operis,
Idcircoilexpertesomnistimoris eritis,
Inmagnoopere,fequeremeumconiiliLim,
Nunquam ad id uxoratos admittetis,
Moxenim fe fcHos diccnt,utipfenarrare
novi,
Nullum itaque conducetis
Nifi ccrta mcrcede, quodcunque feceritis,
Non in mcnfes,quomodocunque poteritis,
Nec in feptimanJs , fed in lingulas dics
:
Et utmerces veftra illis arrideat
Magis,quam alibi impetranda,
Et ne cogantur propter mercedem expc(flare,
Scd ut fatisfadio a^ris ipfis fit in prpmptu,
Nam hoc eos excitabit ad amorcm &metum,
Ut ad opcra fibi commifTa fint attentiores,
Quo exiftiment,quod dimittcndi mox forent
Si ncdio-cntcs vcl uno dic exiftercnt
:
Uxorati non ita convenienc
Piohoc opere,quosideo fugias
:
Si hoc cognovifrem d)Cf^cci(i'cm antea,
Mulras inj uriarum moleflias
decIinafTem
,
In hoc quoque opere oportct adcfTe
hbertateni
Sine impedimentis quocunque in gradii,
Cummultofolatioadcurasrelevandas
Continui laboris, qui ccfTare nequir.
Alias anguftias proptcr labores &: melancholiam
Pofrcnteirecaufa
dcftrudionis
tuioperis,
Nonneceflarium eft plura nunc oftendere
,
Namantiqui authorcs
rehquajam
ante
tradidcrunt,
Et quod requifitum fit ab iis
intermifTum,
Hie Iibcr abfque ullo
demonftrat
dubio,
Idcircoexiguushichbellus
Ordinale
Eft
^So T^homji Nortom An^li
Eft
Alchymi3E,omnium complementum,
Capitulum
fequens convenit pro clcrico
Oilendens
confilia pro fubtili opere.
I I I i ! > ! ) ! I ! i : ! ) : ! } I )
I
! : ! .
.*.
.T..T.T
f^^^S.^.%%..
.Y..'f
.
.T-T
^'
'T-f'-T.T^f

T-
^^^-^-^'
aAsAJJvS tAstAstAiAj lAstAs tAsfAj sAsaA^ aA^A^aAs tAse)^
(apitulum quwtum,
T> Rifeus cum moneta: mutaret,
-*^Quamplurimis damno^multis gaudio extitiC;
Et yeluti diverfis ca mutatio vifa eft
Res nova &c rarifTima,
Sic eo cempore quid miri contigic,
Quodad hanc fpedarit fcien tiam,
Cum cres magiilri artis hujufmodi
In uno decumberent ledo prope Leadenhai,
Qin haberentElixir perfeciumalbum &:rubcum,
Mirabile efl: tales ternos unojacere ledo,
Atque hoc fpacio decem dierum,
Siquidem vix inveniantur in millione hominum,
Ex ducatu Lotharingia:,vclutacccpi,
Unus
eorum
fuit,fecundus ex medio Anglise,
Sub
cruce circa finem triuin Comitatuum
Tertius
natus erat xtateminimus
:
Qui ex nativita tis figu ra a dodis
j
udicatus eft
feornaturus
Anglicanam terram
,
Poflerquistotumperagraremundum,
Et tales magiftros tresnon rcperirc,
Duo ex iUis difcefluri , fed junior permanfurus eft
Multum boni inhac regionealiquando fadurus^
Sed
peccataprincipum morabuntur
Id boni,quod ipfe pr^eftiturus eftet.
Senior magifter de co vaticinatus eft
TraBatm
ChymicHS
481
Et dixit,quo(I
pafTurus QiVct miiltum injuria:
Ab iis qui grati erga eum eflb deberent,
Et multa aliJ hic enarrabat,
Qux exinde vera inventa funt,
Et
nonnulla adhuc eventura
Ex quibus unum effc certifllmum,dicebat illc,
Pofl:
multas moIefl:ias magnum futurum efl: gaudium,
In
iingulis quartis hujus regionis
Qiiod omnes probi percipient,
Junior
qua^fivit,quando id eventurum,
Senior
re{pondit,pGfl:quam vifum forec
Sandam crucem honorari notc diequc,
In terra Dei &: in terra Luminis
,
Quod convenienti tempore contingct,
Sed
diu dilatum abfque caufe efl:
,
Cumidinccperit,notes bcnehanc rem,
Ha:c
fcientia aperictur Regi
,
Et longe plures gratia:
Qiiam hic a nobis enarraripotcrunt,
Gratia illi rcgi tum adcric
Cummorcsantiquos emendaveric,
Ipfe in fecrcto
invcftigabit
Hancfcicntiam obfcuro fcrmonc
:
Etinterfohtariosfcumonachos
'
Eadere fcmpcrfiet certior,
Ita Rex Cahd cam qua^flvit apud multos,
^
Doncc inciderit in Morienum,
Qu|opem tulit Calidi in fua neccfl[itatc,
Virtus cnim ejus ad hoc incitavit
:
Scd nune de hac matcria
taccbimus,
Et dc fubtih opcre trademus.
Neccflum efl:,ut fit
cruditus,
Qin veht perciperc fubtile
opus,
Ppj Oportct
j^2
T^homAl^Jortom Angti
Oportet eum cognofcereprimam philofophiam,
Si confidat Alchymiam inqnirere,
Et primo vos intelligere debctis
Qui huic operi intenti eflis,
Cum metalla veftra per prseparationem
Sint hdii habiha ad generationem,
Tum divifione fq-)aranda erunt
In quatuor Elementa^fi Jucrari defiderctis,
Quod fi perficere nequeatis,
Ite &: difcite ab Hortulano,
Qui ea de refuum fecitlibrum,
Quomodovinum fit dividendum in 4.EIementa>
Et prasterea vos fcire decet
Ettcctus quatuor
qualitatum>
Quar
dicuntur^cahditas/rigiditasjiumiditas & ficcitaSj
Unde omnes rcs funt compofitse
,
Et quia prxcipue in hacarteappetatis
Haberecoloreminigne perfeverantem.
Sciatis , antequam illum obtineatis,
Quomodo quilibetcolorgeneretur,
Namomnis color,qui nominari poteft,
Hic
apparcbit,antequam
albedo aderic>
Ad hasc vultis habcre in opcrc
Facilcm
liquefactionem
inftar cerae aut gummii,
Alias non
intraret,nec
penetrarct
In
metalla,teftantibus
authoribus,
Sic
defideratisquoque
habere fixum &: fluxibile,,
Cum coloris
Gopia,quocunque modo.
Haec tria contraria
conjunda ut fianc
In uno
fubjedo , raagnum cft fecretum,,
Nihilominusille,quivaktingenio,
In
hoc capiteid invenire potcrit.
Et
primojUt dem vobis brevcm doi^riaaEBa,
Dc
T^radatm
Chjmicus.
48^
Dcprxdidis
quatiior qualitatibiisprimis,
Calor & frigiditas funt qualitates adiv^e;
Humiditas & ficcitas vcro paflivaE
:
Namhar patiuntur remperillas,
Utlapides cum iiunt calx &aqua glacics,
Undefacilime judicarc poteritis,
Nihil generatum eft, niii calorc aut frigorc,
^ttamenpafliv^habentaliquidadivitatis,
Veiuti in mechanicis operibus quotidie
videmus
,
In panis &: ccrevifias co^ione &ahis opificiis
Humiditas operatur & ficcitas.
Ariftotcles in phyficis,multiquealii
Dicunt,ab adionibus proceditfpeculatio,
Rcferunt quod pra(3:ica fit radix &initium
Speculationis & omnis fcientias.
Namproprietates rcrum quarumlibet
Perccptse fuerunt pcr earum operati oncs
.'
Veluti pcr colores urinarum audemus
Pronunciare de calorc vel frigorc,
Per iftas quatuor qualitates primas
Indagamus colores fucceflU temporis
;
Dequibus ccrti efTe non pofTumus
Nifi infubftantia valde pura.
Multum dodrin^ inde capictis,
Si fciatis,quomodo colores quotidic gcnercntur,
Color eft extremitas cujufque eorporis clari,
Clara
fubftantia bene terminata hic eft matcria,
Si caliditas
dominetur in matena ficca,
Coloralbusaderitibi
ccrtiflime,
Veluti apparct ad oculum ex offibus combuftis,
Et in calce viva cx lapidibus fad:a,
Ubi frigiditas agit in matcria
humida 5c clara,
Albcdo
apparebitin
caoperationc,
Ppp 1 Uc
4^4
TTjom^ NortoniAngli
Ut condat melacie &: frifroreinduratis,
Cvnufa cjLis dcclarata c/l ?am ante in philorophia,
Scd hic non de communi philofbphia loquor,
Verum per exempla>uc tradam Alchymiam,
Unum per aliud percipi poteft
,
Veluti (bbolcs agnofcitur ex flia matrc,
Si caHdicas mmateria humida &cralTa
Agat,nigerindecoIorgenerabitur,
(^od li exemplum ejus defiderctis,
ObrcrvntecumviridalignaigniappofLieritis,
Cumfrigiditas operaturin materia crafTa 6.^1 ficca,
Nigcr cric color,cujus rei ratio cft
,
Talis matcria eft compada &: valde crafla
,
Cumfrigore conftringcnte^vitx inimico
,
Craflitiesfacitobfcuritatemj&lLicisprivationem,
Si color privetur^nigredo apparebir.
Ideo femper hujus memorefto,
Quod claramateria fit materiaalbedinis,
Caufa efficiens potefl cfTe varia
,
Nam interdum cft caliditas,interdum frigiditas,
Sedalbedo& nigrcdo^utomnesnorunt}
Sunt colores contrariiin cxtrcmitatibus,
Hinc opus veftrum cum nigredine incipiet,
Si finis efTc debeat albedinis perfedio
,
Intcrmedius coIor,ceu philofophi tradunt?
Eft rubeus inter nigrum &: album,
Nihilominusfirmicermihicrcde,
RubeuscftuItimusinopcreAIchymix,
Dicuntquoque in fua dodrina,
Qi-ipd hi duo coIores,rufus &citrinus
:
Sintincermediiinteralbum&rubeum,
Ec quod viridis &plumbeus color
Incer rubeum &: nigrum intercedar.
Incar-
TyaBatHS Chymicuf.
4-Ss
Incainams
color eftex materiavaldepura
Medici in urinis habcnt
colorcs novemdecim,
In album &: nigrum ,ut ipfi tradunc,
Ex quibus color fubalbus unus cft,
Similis colori lapidis Onichini
,
De eo colore MagncHavidetur,
Sed
magnefia fblcndet cum puritate
,
InnoftrorubtiliopercAlchymise
Omnes
occurrentcolores, quiunqiijamhabentur,
Gentum &; plures certiflime,
Quam in urina funt animadverfi
,
In quibus omnibus coloribus ciTe nequit,
QLiin lapis nofler contineatur fecundumomnes gradus,
Inomnicompofidoneoperumjqua^fiunt,
Ec in omni comporitione,qui mente concipitur,
Quotquot ibi colores kkoffefimt
,
Tot graduationes prudenter inflitues,
Et fi non omnes graduationes cognoveris,
Ex Raymundoillas difcas in arte ejus generalf,
GilbertusRymerusfcripfitjuxtafuaminvcntioncni
Dei7.proportionibus,at illa^ non fufficiunc
In hacfcientiaquam nunquam invenirepocuit,
Quamvis in medicina fuerit valde eruditus
Cum excellentianaturae humanae
Sxpe
fuperetmedicinasmedicorum,
Et fic honoret non raro fuam artcm
Cum
fuamedicamentaforte
funtinania,
At ita non fe habet in medicina minerarum,
Ea enim ars excedit omnes alias generationes,
Et folum exiftit hominis
fapientia,
Veluti per experientiam
prudentes teflaripofTunt,'
Et ita alchymise
verum
fundamentum
Eflincompofitione
ratione prudentisgraduationis,
Ppp
3
Calori
4^^
T^homANortoni
Angli
Calons &frigoris,aut humiditatis &: ficcitatis,
Cognofccndojquod alias qualitates per casgenercntur
Utpote
durities 6c lenitas
,
gravitas k. lcviias,
Afperitas &: la:vitas,per certa pondera
,
Cumnumero &:menfurarapienter indagata,
In quibus ternis exiflit omnci Deo eonfetlum,
NamDeusfecitomnia&difpofuitcerte
Innumeris,ponderibus &: raenfuns,
Quosnumerosfimutuaveritis,
NaturiE injuriam facitis,
Ideo Anaxagoras inquit, cave bcnc,
Nead conjundionem procedas,
Antequam pondera plcnaric cognovcris
Omnium componentium, qua^hicrequiruntu-n
Baconus dicit
,
quod antiqui nihil celaverint,
Nifi fbUimmodo proportioncs,quas non docuerunt,
Nam nuUus authorum efl, nec rcx,nec prin ceps
Scribens dehac fcientia cumaliis congruit
In proportionibus,quas fi fcire velitis,
Raymundus cum Bacono & Albcrto docebit,
Cum
Anaxagorafeniore,exhis quacuor
Habebitis perfc5tamcognitionem,at non exunooranem,
Etfi jungctis 4.qualitates ad unam intentionem,
Tum
oportet conjungerc fingula Elementa,
Ut
aquam & terram fecundum veftrurRdcfidcrium,
Bene
compofita cum aere &: igne,
Sciendo, quod in adivitate fit dignior
Secundus 6c tcrtius quorumlibet graduum,
Quartus &: primus excludi ncqueunt,
Namutilis efl &: maxime ufurpandus,
Et optime extendere poteft fuam mulnplicationera
,
In quo exiflit virtus generationis,
Atque hoc eft terreftre Lithargyrium noflrilapidis,
AbT-
T)raBatHS ChymicHS.
4^7
Abrqiie eo nulla erir generatio,
Ncc noftix tindura?
fixatiOy
Namnihil eft fixum, nifi tcrra (olsy
Ca:tera omnia Elementa funt volatilii?,
Ignis,acr &: aqua,ut quotidit^ videtis,
Atigniseftcaufjcxtenfibilitads,
Et tacitipatcriam
eflepermircibilem,
Ac clarus fplendor in pulchro colore
Fit magis ex genere aeriOi
Et aer quoque ft fuerit condenfatufs
Facit res levis hquefadionis
,
Veluti eft cera,&: butyrum &omne gummf,
Exiguus calor ea omnia liquefacit,
Aqua purgat cum ablutione,
Et res mortificatas caufatur revivere,
Demultiplicatione ignrs nil miri videtur,
Qu^multiplicatione terrJB inferior eft
,
Nam terra generat herbas quotidie novas
i
Abfque numeroidcirco verum eft
,
Quod terra tam fitadmiranda
,
quam ignis
,
Quamvis una fcintilla in immen&mfe miiltiplicct>
Si tora ditioforetrepletaliao,
Tum vana fcintilla mirabilitcr in eo crefcerct,
Ignis &: terra folummodo fe mukiplicant,
Et illa^ funt caufae multiplicationis noftri lapidis,
De hac terra Albcrtus magnus meminit
In mineralibus quod Lythargyrjum (ic optimum
Pro Elixire aIbo,ibique
rceenfetillud,
Qupd quoque in libro carminum dcmonftratur
:
Nuncad
conjun<^ioncmaccedamus;
Et quasdam confilia de ca adfcramus,
X. Conjunge Elemcnta tua grammaticalitcr
Cumomnibus fuis rcgulis coiwenienter;^
Qiiat
^8?
^homx Nortoni Artgli
Qua:
regulscadadJLivandLim
erLiditos
Sunc
praecipLia
inftrumenta in hoc opere,
Nam
nihil magis fibi contrariatur
,
Quam
efTe fixum &volatile
:
Omnes
Grammatici kngMx &: Franciaj
Igiiorant
docere vos hanc
concordantiam:
Hoc Or D iN A L E eam traditjUC videbitis
In
Phyfica^hbro de Arbore.
2.
ConJLmgeeaqLioqueRhetoricasmodo
Cumnaturisornatis&purificatis,
Poftquam
tin6tura vcltra debeat eflc pura &pLiIchra
,
Accipe puram
tcrram,aquam,ignem 5^ aerem,
3.
Logica
via,quandpcunque
fic,
Mifce
vera genera,
non fophiftica,
Quorum
ignorantia adduxit multos docT:os
Uc
omnem
fuum iaborem &: opus perderent,
4. Junge
eainvicemquoquearithmetice,
Per
numeros fubtiles proportionajes
,
De
quo parum adhuc fuit cognitum,
Cum
Boetius fcribcret, Tu numeris Elementa ligas,
r. ConjungccuaElementaMufice
Duas
ob
caufas.unam
propter melodiam
,
Qu2e fuos
concentus
placitos habear,
Cum
veruni
effedum ejus inveneris,
Ec fic
compone, uc Diapafon
Cum
Diapence &:
Diaccllcron,
Cum
hypace,hypacon &: Likanos mefe,
Cum
regulis, quaj func in Mufica
,
Cum
proporcionibLis
caufancibus harmoniam,
Quibus
valde .fimiles proporciones func in AlchymUi
Nempe
pro magnis numeris adu poficis,

Sedpro
fecrecisnumerisincenecluahbiis
Oporcet uc inquiratis, yelut ante dixi.
TraSatm
Chjmicm ^S^
lExRaymondi
&Baconi dodrina
,
Baconus
traditeaohfcurein tribus fuis epiftolis.
Et
Raymondusmeliusin Arte^enerali
;
Multi exiftimantjCumjHa Jegunt,
QuodinteIligant,atreyerafalluntur.
6. Cum
Aftrologiajunge quoqueElementa,
Ut
profperentur eorura operariones
quaccunquc,
Quaj fmiplcx genus,rude &inexpertum
Prudentcr ducunt,donec inveniaturiinis,
Cumtemporc illa obediunt
;Suprann?turas formatas ftdlarum influentiar,
7.
Etfcientiaperfpediva multumprxbctfividcntiac
Omnibus in hac arte nobili laborantibus,
Et ita quam plures fcientias alia: faciunt
S
Velut prarcipuejlla deplcno&vacuo,
Sed magiftra inrerfcicntias omnes habe-nda
,
9.
Adferviendum huic arti,eft magia naturalis,
Cumquatuor Elemcntafapientercompofita
fuermts
Et fingula in fuo grad u ordinataj
Tumex variis gradibus &digeftionibus
Colores apparebunt ufqtead perfe<3:ionem,
Tunceniraititrinfecus operatur calor naturalis,
Quijn noftra fubftantia faltem eft intelledualiter,
ViiUi nonpatens,nec manibuspalpandus,
Ejus operatiopaucisrarifque eft cognita,
Et cumhic caloraiaturalis
movebitur
Per externum calorcm
artificialem,
Tumnaturacxcitataopcrarinondefinet,
Ad varias diverfitates
graduumproducendas
:
Qu^eft unacaufa,ut ex
ratione
animadvertitis,
Quodm opcre noftro
tot
appareant colorcs,
Idcirco caufatur in hac arte
multum dubii
Ignorantia calorisintrinfeci
&: extrinfeci;
^po ^homANortoniAngli
Ad
fciendiim,quomodo utcrque hic calor congrucrc debeae,
Et uter eorum in operando prapdominari
,
Digeftiones in hoc opere valde convcniunt
Digcftionibus rerum animatarum
,
Et pra^ caeteris(ut certe teftificari pofTum^
Magis aflimikntur colioni in homine
:
Ideo Morienus dicebat,Iapisnofteringeneratione
Valde eftiimilis creationi hominis
:
In quojinquit Raymundus quatuor omnes gradus
Complcxionumquatuorinvenirelicetj
Idque a6lUjquod non poteritis reperire
Inter alias creaturas in alio genere,
Hinc inter creata hxc duo fblummodo
Vocantur
Microcofmus^Homo &noflerlapis:
NLmcde digeftione ad nutritionem
Perfecle
cognofcendam opus eflaccedere,
Hiimor
eflfolidusjconftans cum ficcitate,
Fortiter
mixtus in fuis gradibus,
In oppofito pafliva debite mixta
Generantur calore intrinfeco &extrinfeco>
Ita nihil aliud efl noflra digeflio
>
Nifi
exhumore fubflantiaH creataperfed:io>
Oro
vos, 6 laici , ut ms excufetis
,
Quamvisadhujufmodi verba non fitis aflii efadr,
Oportet
meiisuti, quiaomnes authorcs affirmanr,
Quod
quaehbetfcientiaruosproprios habcat
terminosi.
Digeftio
interdum magis augmcntatur
Externo
frigore, ut quotannis viderc poteflis,
Quomodo in hyeme homincs plus cibi capiantj.
Quam arftate, cum caloreorum fitintenfior,
Namfrigus tum cogit calorem intrinfecus f ugere
Et
magis con
j
ungit, ut fiat forrior
y
Cujusvirtus &:potentiaraaior efl
Act
Tra^atHs
Chymtcuf.
4)
i
AJ
digeftionem
pcrficiendam
,
quam antca,
Sed
praEcipuiim
noftrum Digerens pro
hacintennonc
Eft virtualis calor materiae digerentis,
Nihilominus
calor rei digeftibilis
.Adjuvat
digeftionem, ejufqueoperationcm,
Febrilis calor nihil digeric,
Radii folares juvare poilunt &caufari
deftrudioncm
,
Vinum
digeftum plushabet caloris naturalis,
Quam recens muftum,cujus calor eft
accidentalij,
Coagulationoncft forma fubftantialis,
Sedfaltem palfioreimateriaiis,
Adhsec vos fcire oportet,cum colores
apparenc
Quod ii prsrcipuum agens in ea materia,
Interdum enim calor eft,interdumfngus,
EtaliquandohumiditaSialiquandoficcitas,
Ad
cognofcendum principaleagens fempec
Requirit indagationem fubtili ratione,
Quodnon percepcum cft^nifi a magiftris
paucis,
Namnon notant,quomodo colores
onantur,
Principale agens quahcatum qiiatuor
Pocentiam regalem obtinet &pr^edominatur,
Utreliqua ad fuum genus convertat,
Dequa converfione Anaxagoras tradic
In hbro fuo de converfione naturali,
Cujus caufas fpeciales
Raymundusadducit,
Noneftresludicraautlevis
docere,
Quomodoveftrum
principale
agens debeat difccmi,
Quodtradam vobis per quatuoriigna,
Ut per colorem
, faporcm,odorem
&liquorem.
Et primo per colorem,
quo
intentioni
veftrje ferviat,
Utprincipale agens
agnofcatis,
Refpicite in vas veftruim,qui
color magis apparcc
Tumillud,quodhunccaufatureftprincipale:
Q23
2.
Pro
4^2;
^homANortomAngli
Vto eo
tempore,cujiis inforentiammitigare
poteritis
j,
Perhancdoftrinamjfifurereincipiatj.
Quodperficietis/Lbenecognoveritis
Caufas
colorum
omniumjqui occurrent,,
Hos cgo
hictradam.breviffime-
Per
caufas fuas^neopus fit alibi cas quasrere
::
Albcdo
producitur exvariamateriaclara,.
In alia re cermmata,prouthic quoque invenitur^.
Nigredb
eft:,cum parces corporis obfcuri
Cum
Craflitieopprimit claricarem fubjedi,,
Aut fit ex combullacerreftceitate',,
Sed
ex.eacombuftionemagna duritiesfequitur^
Ac pcr
commixcionem obfcurijclari &: puri.
Generanair
omncs intermedii colores,
Qusehbetres
clara,perfpicua &pulchra:
Ontur
exmateriaaquae.&:acriS3,
Quam
p
u ra cerraapprehenditj,
Talis quae clantatcm ejus non tollati
Ec fi incjufmodi claritate &perfpicuitate:
Nonvideacis colorcs fpeciales,.
Dc
quibus audadc judicarepocericis,.
QLiia cauia earum rcrum fuerit intenfe frigidaj,
Vcluti in
Cnftalib,bcrilio,aIiifque plurimis,,
Diverfitatem
inccr ea fcirc dcbecis :;
Criftallushabecaquamadacremdeclinantems, 1
Indecfi:cIare,fpcciDfa&:pulchra::
'
At fi
dcclinecmagis verfus aquam,.
EftobfcunorjUtbenirus^velglacjescongelata;;,
Scd fi maccria tcndat ad ficcitaccm,.
Obfcuritas cum duritie nafcitur,,
Ucapparecinadamante lapide,
Ecin pluribus ejufmodialiis
J:
Splendoris,qualis cft in Magncfiap,
lujg:
iux eft caiifa in materiaclara,
Quae
{irperinduda-eftmaqiieum vaporemv
Ancea calbre incenfacertiifime;
Nunc pofl claritu tem &colbrcs extremos
De mediis coloribus nonnihiladdam
:
Kubini
color eftde tenui fumo ortus^
In elaro corporeiqui tum caufatur,
Cum in eo corpore dominatur copia lucis,
Namej us plus vel minus facit plus vel minus
fplendcrej,
Sic Aniethiftusrubiniim fequiturdignitate^
In minori clarirare &:majori
obfcuritatc,
Et Calcedonius micantc fubftantia'
Sequitur berillum in gradibus variis,
ViridiSjUt Smaragdus,efl ex aqua
pura,
Cuniterreftrimateria combufta
mixta,
Et quo cliarioris fubftantia^ terra
fuerir,
Et clarioris viriditatis colbrapparcbit^-
Eufcus eftex claritate terminata"
Infufa ex crafTa fumofirare
congregata,.
Ex aqua &: terra produ^tus,'
Cuiadeflclaritudb aerisT;,,
LividusvelplumbeuscoJorgeneratiif'
Ex partibus aqueis &: terreftribus,.
Et ubihieparresfuntfrigidie&crafrie;>
Ibi plus cjuscoloris vifitur,-
Ut apparet in inveterato
plumbo,'
Et in hominibus morti
propinquisj,
Hiccolbrvocatus
lividitas^.
In lividis mimicis frequens^
Naturalcm calbrem
&
fanguinem
mover
Adcor,adconfortandumiIIud,.
Et dcrclinquit faciem
frigidam
&ficcam
,>
'Quia calor &: fanguis
inde
recefTerunt
:
<^q:
^' Simiiitcr
Similiter
cum
febres funt in extremitatc,
i
Ungues
manuumifto colore confpiciuntur,

Saphyri
color ex oriente carruleus
Coelefti
fpha^ra: non abfimilis
,
Longe
pulchrior eft ad vifum livido
,
Quia
plus in eo eft aeris,aquaj &: kicis
,
Quamin
lividocolore
&:mulcis modis
Hinc
talis color
preciofior a^ftimatur,
Quamalii
c3erulei,quiquo
fintobrcuriores/
Eominushabentaeris &:
plustereftreitatis,
Argentum
in lazurinum facile adduci poteft,
Cujus
ratio
eft,perfpicuitas,
Qu2e in
argento exiftit, produda ab aerc,
Idco
ad
coeleftem
coiorem tendit;
Et
copia
argenti vivi
,
qua: in eo eft,
Caufatur
in
argentofplendorem
,
Subtilisterra,puraaquacum
claritatc aeris
Efficit
illum
fplendorem in argento vivOi
Citrinus
color,flavus ut eft in auro.
Eft
color
placitus,quibufdam
valde gratus,
Generatusexvalida&fortidigeftione,
Nam
humorin eo habet fortcm decodlioncm,
Talis
color
per
calerem
generatur,
Velut
eft in
meIIe,urina,Iixivio &
fellc,
F
ulvor
in
auro
producitur
(
ut vere dico)
Expura
&:
fubtilimateriabene
terminata,
Perfpicuitate
condenfata ; nam aqua purior
Quo
fuerit
condenfata,
eo magis fplendebic.
Caufa
enim
cjus non eft alia,
Quam
humiditas
terminata,uc dofliores ftatuunt,
Ita
ut fit
quoque polibilis,
Quiaaer
nullas figuras recipit
:
Nam
aer per fe non cerminatur,
Sic
^raBatm Chymicus.
49^
Sic caufam
pcrfpicuiin aqna agnofcctis
:
Albus &rubciis bene mixti &puri
I
Generantpuichium coloremcitrinum,
I
Ita diverfa
commixtio Elementorura
I Facit diverfos colores pro diverfaintentione,
Cum variis digeftionibus &variis gradibus,
Omncs colores tacli funt pro oculis.
Elementorum colores proprios notabitis>
Undede coloribus mclius judicabitis,
Medici dicunt de herbis quibufdam,
Qupd fint cxtcrius frigidas &: calida^intus in
radice,
Si exemplum hac de re expetitis,
Confiderate operatior/cm nobilium violarum,
Communis philofophia caufam hanc aperit,
Qupdfrigida iit intus &: rubea extus roia
,
Anaxagoras dicit in fua converfione naturali,
llntrinfecum &: extrinfecum in omni re efle
contrariiin5,
Quodverum eftjcxceptis iis rebus, quas func
Ex parva compofitione fimplititati
proximie
:
Uteftfcammonium &:IaureolaIaxativa,
Quxnon nutriuntutvegetabilia,
Memento,quomodoinquahbetremixta,
Semper unum elementum regnare
dcfiderat,
Qui infolens appetitus &: vitiofus
Cogit homines, ut fint tam ambitiofi,
Quod Dcus optime difponere novic,
Dumpro peccatoribus bene
providerit,
Omnes efferos appetitus ad
asqualitatem
reduci,
Cum Requiem asternam
ecclefia
canit,
Tum
omnesambiciofcEcogitationes
Apparebuntinnihilumrcdadla?,
Domini Sc mendici tunc evadent
[n farcophago omnino aequales^
Principale
Principalevcftruma^ensitatradabitis
Si
ultra
sEqualicatem.tetenderit,
Ideo
Ariftotcles
inc[uit,.coraponite lapidem yeftrum
^qualiter , nc ineojSt rcpugnaniia,
Nec
uUa divifto, cum proceditis,
Cavete
de eo,quia valde necefTum flc
,
Et
cum
contigent,ut
videatis
Omnes.coloresfimul,quinumeratifuat^
Tumpermittenaturam
fua operationc
Pro libitu fuo
inftituere generationem,
Ut ita
inter tot
tamque varios colores
Natura
oftendat
unum principalcra,
Talem
qui
adpropofitum tuura vergat,
Correipondcns
elemento veftri defiderii,
Hoc
modo
ex.coloribus
provjdebitis,
Quidvos in opere dirigere dcbeat,
Quamplurima
alia de coloribus poftem fcribexc,
Sed
hxc
proraiflis meis fatisfacient,
Quatenus
colorcs veftroinrervient propofito,
Ada?;norccndumpnncipale
veftrum agcns^
Scdmuki
ex dolismirabuntLu:ut patec,
Tani
varios
color.cs in
lapide.noftro
Ante
perfcctam
albedinem &ciaram,
Imrautabilemque
apparituros,
Cpnfiderando
paucitatcraingredientium
,
Quibus
refpondeboad
placitura eorum
,
Et
tradam
veritatemilliu.smagni
dubii,
Per
gcnus
magnefia: , ifti colores evcmunt
>
Cujusnaturaeft
convertibilis
Adquamcunque
proportionem &:gradutn,
Vcluti
Criftallus
ad cjus fubjedum exiftit,
Nam
cujufcunque
rci,qua2 eft in terris,
Si
Criftalliim
ci fupponatis,
Colo^
^ra&atmChymicus,
4py
Colorcm
rcprasfentachinc definc mirari,
Ideo Hcrmes inquit nec falfo ncc invidc,
Ad peipecranda
miracularei unius,
Deusica ordinavit,Rex Hermesait,
Ut mira fiant de re unica,
Communes Philofophi hinc rcperirc nequeunt,
Virtutem noftri lapidis,captum eorum excedenteia
Odor quoque intentioni veftra^ proderit,
Adfciendum pr^cdominans Elementum,
Ec una cum colore eric pro ceflimonio,
Q,uo principalc agens indagccis,
Ec vos qui odore doceri vulcis
Principale agcns ut difcernacis,
Vclutalbum&rnigrumfuntextrcma colorura,
Ita fuave &: foecidum incer odorcs exiftunt,
\ Sed cum pifces ex vifu non cognofcanc
Incermedios colores,quia ipforum oculi
Careancpalpcbris,ad claudendum eos,
Sic nec medii odorcs adoracu,
Percipiencur d vobis,&: hxc eft racio,
Quia nares pacenc>ucpifciumoculi,
Ideo medii odores non cerciffime
Gaptantur naribus,ccu medii colorcs oculls videntur:
Gravis odor non eft(^uc dodi feniiunc)
Mcdiusodor,fed falcem minus f*ecens,
Acqui fcribebant in fuis libris
Dc fua experientia(^qux mihi non eft cognita)
Qnodfi mifceacis fuavem &: redolentem odorcm,
^qualiter cum fcccence,ad
probandum veftram intentionem,
Suavis odorepercipicur,nonancem
fascidus,
Caufam ejus rci cognofccrc
poccricis,
Omncs res fuaves habenc
plus puricacis,
Ecmagis funt fpirituales,quam
fa^tidac:
Rrr
Idcirco
4pS %omAT>Iortom Angli
Idciuco iii acre Cunt magis peaetrativ x
Etmagis cxtenribiles,&: fic qiioque vitac
Magis acceptabiles,reLi amica: natura^
Et hinc magis recepta: quod eft certum,
i
Odor eft fumofus vapoujcalore refolutus
Exfubftantiaquadamuidorc vifibili,
Quiinacrem libcreintrat,
'
Etmutataerem,veftrumqueodoratum,
Veluti fapor ciborum murat veftrum guftatum
Et quemadmodum foni afliciunt auditum
Et colores afficiunt vcftrum vifum
,
Ita odor mutat odoratum fua potcntia,
Si caufam odorum ,fcire defideretis,
(Xiatuor rcs ad eos requiruntur,
Primo,quod fubtilis materia fit obediens
Operationi caIoris,ut referat
Per f umumfnnilitudinem ejus rcf,
De qua fumus ille evaporat,
Et utpropaget fumum eum purum,
Sedretinebiteundcm fortius,
Et fic materise crafla: nonobediunt
Caloris operatiouijUt patet in noflro lapide,
Calor efficit adorem/rigus impedit.
Quiafimetainseflumagistactentjquamhyeme,
Odores grati gcnerantur
Ex pura fubftantia &: vaporofa,
Utapparetin ambra,nardo&:myrrha,
QuaE res fcemineo fexui in primis placenr,
Sed ex fubftantia pura cum mediocri calorc
Proveniunt temperati odores,ut in violis,
Ex mediocri calorc &fubflantia impura
Fitodoringratus,utaIoes &:fulphuris,
'!
Atcumnaturalis caJor diminuicur,.
Tur
^raCiatmChymicusr
49p
Tuminde
gravisodorexoricur,
Veluti olec pifcis inveteracus,
Ubi nacuralis calor pucret &
odor setet,
F^cor eft vapor &: refolutus fumus
Rerum,qua2 funt malas complexionis,
Etcumhumorfaltem
corrumpitur,
Itautfubftantianon
deftruatur,
Indefaltem gravis odor fpirabit,
Ac non omnino fcecens eo modo,
Foccoris pucidi vero caufa exiftit
Solummodo corrupcio ipfius fubftantia:,
Ec ciim mala fubftancia pucrefiet,
HorribiJis odor inde generabicur,
Vcluti draconum &hominum cadavera putrida
Odore caufan poflentpeftilentiam,
Non eft faIubre,olfacerc carbones
Extin6los,cx factore vel equa abortirepoteft:,
Qnandoquahtatesconveniuncreialicujus
Cumnacura veftra cum bonus odor non deerit,
Sed cum fubftancia veftro generifuericcontraria,
Tumodorem ingratum reprasfencabit,
Pifces amanc fuaves odores,veIuci conftat,
Nonappetuncefcamputidam,veJutnovara,
Omne quod participat bono odore,
Habet naturalem calorem fibi convenienrem,
Quamvis Camphora,rofa2 &res ali^e frigida?
Habeantruavesodores,tamenautoresfcribunt,
Quod in calore virrualiter id fit inclufum
Cumpuritate fubftantias,unde ita olent,
Hanc veterum opinionem aliisinftiJJace,
Quod bonus odor non fic alccri concrarius
Scd ica non fic cum f;Ecido odore,
Nam odor alhi putorem fimi tollit:
Rrr X
Dc
5^00 ^homa Nortoni Angli
Dc
odoribus haec dodrina fufficit
Pro ut iii Alchymia veftriE intcntioni {ervicriti
Quo opcra vcllra hinc intelligatis,
Qaando rcs ad putrcfadionem tendant.
Pcr odores quoquc cognofcetis
Subtilitatem &: crafliciem materise dircernere,
De
media etiam lubflantia cognitioncm habebitis,
Qu^oftcntat corruption cm caloris naturalis,
Et cognitionem divcrlltatum tcnebitis
Cumhumorritcorruptus&cumfubftantia,
Scd noftrafubftantiafadafucratvaldepura,
Etcftconfcrvatavirtutemincrali,
Neindc
fxtorcmpercepturifitis,
Ouamvisputrefiatin fuo propriogenere.
Tcrtium fignum &: teftimonium,
Qoointelligatis veftrum principale agens,
Sapor vocatur,guftatusoris,
Qni femper caufaeft diminutionis
Subftantix illiusrei,
Dequa guftarc prasfumitis,
Sapor
j
udcx longe certior foret,
Quamcolor aut odorjkpius probandus,
Sinon adeo faporeftetpericulofus,
Dumlapis nofler cft in opcre,
Namnocet &:fanitati & vita^j
Tam eft res penctrativa
Resomncsfubtilcsfuperar, ,
Et folidas res fubito penctrat.
Hinc eft pcriculum,nec conveniens,
Multum vel fkpe de eo guftare,
Confortat metalLi,ut novimus,
Sed nocivus omni hominum generi eft,
Donecperfeda rubedoaccedat,
TraSiatus Chjmicus,
joi
Qii3E ui igne
femper duratura eft,
QuiciamdeplebeviliSjhticartiinrervfens,
Guftavit
delapidealboparticulam,
Exiftimans
eo fe revelatum iri
Ab
omni
argritudine &; dolore,
Unde
mifer ille fubito fuit
Conjedus in fortem paralyfin,
CJuem
magifter meusmagnafxlicitatc
CuravitcumBezoare
minerali,
Idcirco
quamvis juftatus communiter
Sitoptimusjudexquocunquetempore,
Tamcn gufl:atus ejus eft abominabilis,
Nec fapor hic quicquam proderit,
Nihilominus de quibusdam partibus feparatis
Guftatio fieri commode pofler,
Ante
conjunclionem fadam experiendo,
Num opcratio rite perada cflet,vcl non,
Quomodocunque fit,fapiens /atis noverit
Colore &: odore intentionem fuam periicere,
Nam multijudicantdevinobono
Excolore
&:odore,cumpurumfic
At de novo vino mvenitur in genere
Guftatus verus judex pra^ omnibus,
Odoratus enim habet faltem unum organum,
Nihil difcernens nifi res fumofas,
Sed guftatus habet organafex abfque dubio,
Ad percipiendufTi quaUtates intus &: exterius,
Qu2E natura ordyiavit contra pericula,
Ad fecuritatem rerum vitam
habentium,
Simiajudicatdefuocibocxodoratu, . M
Homines&pfitaciconfiduntguftui,
^
Nam multx res boni funt odoris,
Qu^tamenguftuinon
conveniunt
Rrr
3
Quia
fo
2
Thom^ NortoniAngU.
Quiafant
abominaIes,nimisadd^,
Nimis
acies,amarx
vcl alias horrida:,
Seu
venenofarjCorrodentes Teu nimis fortes,
Inhisguftatus
judex nonadmittitur,
Auctores
antiqui olim retulerunt,
Quodfapores
eilentnovem,
Quos difcere potericis exiguo temporc,
Utfaporem
acrem,unduofum & acetofum,
Quj tres
fubrilem materiam fignificant,
Et ahi tres
mediocres materias teftantur,
Ut
mordensjfalfus &: aquofus,
Rehqui tres ex craiTa fubftantia procedunr,
Utfipor
amarus,fubacidus &: dulcis,
Hi novem
inveniunturmukisin lociSt
Quinque exils generantur cum calore,
Unctuofus,acris,falfus,amarus &: dulcis,
Sed rchqui quatuor numero
Facti iunt ex frigore,veluti eft acetofurs,
Acidus vocatus fapor ponticus,
Ecfubacidusquidiciturftipticus,
Aquofusquoque
doctusinfipidus
Cum
fngiditatcgcnerati
cffcdualit er,
Sapor ex duabus rcbus concipitur,
Divcifa:
fubftantix &: diverfa: complexionis,
Ex caliditate &:
humiditate in fccundo gradu
Cum
iubftancia
crafla dulcis fapor piovcnit,
Idcmgrjduscjusdemcomplcxionis
^
Cum
mediocn
fubftantia
mixtus ^'
Uncl:uofum
faporem
producit,
At
ubi cft calor &: ficcitas fimul
Cum
mcdiocri
fubftantiainfccundogradu
IndclaporicqiiituunecLirariofiKiis,
Cum iCiin certio gradu calida &: ilcca fuerit
Cum
Tra^atus Chymicus.
yo^
Cum
rut)fl:antiacrafra,inde fitamarities,
Sedinquartogaudu
materiacalida& ficca
Cumfubtilifubftantiagcneratacrcdinem.,
Ita
quinquefapores,ut antea dixi,
Producunturacalore,nec plures,
Ex frigore & ficcitate in fccundo gradu
Cum fubtilimateriaacetofitasoritur,
Veluti exvultuhominumanimadvertitis,
Cum guflantpoma immatura,
Eadem complexlo in eodem gradu
In re mediocris fubftantia^,
ProsenetatjVeluti facilc seftimabitis,
Mordcnsfapor,qualiseftin rofa,
Sed acidas &fubacidus,& minus acidus hi tres
Fiunt ex frigiditate & ficcitate in diverfo gradw,
Et frigiditas &liumiditas inprimogradu
Aquofum faporemfempergeneranr,
Velutiapparetin albuminibus ovorum
Et facie candida farmellarum,
Namtales funt frigid^ & humid^,
Et habetmultumfuperfluitatis,
Idco virorum funt minus appetentcs
Ifaae dicit,fapores cfTefaltcm fcptcm,
Qniaacidus&fubacidusfitunus/edln^qualis
In compIexione,unius radicis,
Etinfipidusforet faporis privatio,
Inveniuntur
quoque fapores compofiti,
Ut dulcis
acor &alii quamplures,
Ita ex faporibus
homines indicabunt
Diverfas
fubftantias,complexiones,gradus
quofcunque
Et (i dubitetis
guftatu cxperiri,
Ad
aliateftimoniaaccedatis,
yclutiinmcdicinanoacredendumuriniB
Soli,
yojf.
TThom^ Nortoni Angli,
Solijfcdquoqiieinteftemvocandusefl:
Pulfus
manuum
prudenti confiderationej
Sex rcs non
naturales corporis Immani
Habentes
refpedtum
infimul,
Ad feptem
res
illas naturales,
C
avcat
{ibi,fi
fecurus efic vclit,
A
tribus
rebus
contra naturam,
Hc-Ec
o6lodccim
fundamentaliter teneat,
Ignarus
medicus efl: ea prarterientis,
Ita ab
ignorantiaeritis
tuti
Etxgrosa
morbisrelevabitis,
Sic fi
hanc
fcientiam
velitis indagarc
Operationibus,ad
has refpicite circumfliantias,
Prudentct
confiderando
\\xc
4.
tefl:imonia,
Tria
funt
tradita,quartum
efl: liquor:
Liquor
efl: folatium
hujus opcris,
Liquor
erudito
datcvidentiam,
Perillum
nedendi
fuaElcmenta,
Atque
etiam fol vendi pro fua intentionc,
Liquor
conjungit
marem & fa^minam,
Et facit
rcs
mortuas ad vita^m redire,
Liquor
purgat
pcr
ablutionem,
Ltquornoftrilapidisefl:pra:cjpuumnutrimentum,
Abfque
liquore
alimentum
non efl: bonum
Liquor
vehit
alimenta
omnia
Ad
fingulas
partes humani
corporis
Et fic idcm
facitapud
nos in Alchymia,
At
confiderare
vos
oportct puritatem
Omnium
veftrorum
liquorum & quantitatcm
Etquamcrafll
fintveltcnues,
Ahas
parum kicri facietis,
Sed
non,uc
medici merninerunt
Qoia elixir cft res fecundx
imcntionis,
Idco
^raClatm
Chymlcus,
soj
Ideo plus miri naturalis invenietis
In ejusoperationejquam in omnialiogenere,
Mcdici dicunt,quo urinas finc
crafliores,
Eo plus fignificant humiditatis,
Multi liquores requiruntur
Adnoftrum lapidem pro ejus appetitu,
In libro Turb^ Arislcus refert,
Quod aer in aqua fecrete fit inclufus,
Qu^collatterram acriafua potentia,
Pythagoras inquicquod bcnedidura id foret,
Ariftotelesa/luteverbaejusponic,
DicenJojCum habueris aquam ab aere
Placofapientiftimeloquutuseft
Et vocavit illud ftillam roris Madii,
Quod appropriate dc Alchymia diclum eft,
Sedcommuncsauthorcsprimajphilofophia:
Inquiunt, Aer condenfatus reditin pluviara
Et nqua rarefada in aerem revertitur,
Aliqui dicuncquod Mayus fit initium anni,
Uc fumaturaquafada exaere,
Quidam dicunttalisaquade ccclo defcendic,
Donec Sol ingrediatur Scorpionem,
Alii dicunt,quod omnes liquores (inc fugiendi,
Quos frigusinficiaCjnec fint ufurpandi,
Caufa,cur itajUt narrant antiqui authores,
Eft quod adivitas eorum fit frenaca frigore,
Quidam Philofophi
dicunt,quod
fumare debcatis
Lac pro hqucre ad faciendum Elixir,
Alius ait prcv fua intentione,
QuodnuIIus liquor
procomplemenco
fufficiac,
Uc aquaex lythargyrio^quas
fitutilis
CumaquaA2och,utIacfiatvirginis,
Sed Democritus aic,quod
optimusliquor fit
S f5
Ad
5o(?
Thoma
NortoniAngtk
Ad
faciendum Elixir, Aqua permanens,
Cujusnaturalis virtus &: proprietas fit
Ignem
tollerare.nec indefugcre,
Rupefcifra inquit,quod prxcipuus liquor
Sit aqua vitas pro Elixiris opcre
Qi^iia ea fit fpintualis &: revivirccns>
Res mortuas revocans ad vitam>
Exiftens quinta cirentia rerum>
Dc qua Ariftotcles fcribens,
Inlibrofuo
defecretisitadicit:
Quod ommsperfcdio fitm quinario,
Rupef^iflavocatoptimumomnium liquorcmb,
Nam
facit crafTas materias fpiritualcs,
Scd
apud Pythagoram invenietis
Aquam
noftram vitas alteris generis,
Ipfemqtnt,quod{itviviflcansinhacfententiajo
Fac
fugiens fixum &ftxum fugiens,
Eo enim
modo forti coaclione
Fixa^
materi^e fiunt facihs hqucfa^tionis
Alii
dicunt,quod nulkis hquor fuperct
Liquorem
congelationis amantema,
Ideo tahs opcime rcpcriri pofTec.
Prope
Islandiam,in tah tcrra,
Quam
Oceanuscircumambiar,
Ubi
tales hquores facile occurrantr
Deaho
hquore ahi fapientes dicunc,,
Qui fit frigidior quam aqua fontis,
M
igis gehdus non guflacur hquor,
Attamen nunquam confumicur aut dimimiiturj,
Quamvisficfemperin opereoecupatus,,
Nunquam camen in copia deficiec,.
Qui aDemocricovocicacur
Lux umbra carens aqua Qrientahsa,
^ra&atmChymhus, yo'/
Hcrmcsinquit,nuIIaaquatameftncce/raria
Quam aqua crudi mercurii,
Nam
iIla,dicitvirdo6li/rimus,
Locum tenebit aquse in noftro operc,
Nuncdi(citisomnes,quotquot hancfcientiamquairitlSj
Quodperhos liquoreslapisnofterperficiendus
fit,
Liquor cft res mobUis
SubftanticThquid^&inftabllis,
Omnes ejurmodi rcs fequuntur motus Lunar
^Jagisquam resftabilesaH^,
Idque apparetcuicunque clerico
In operatione albi operis,
Liquores lauant &purificant
Tam cxtremitatcs quam intermedia,
Deuscreavitliquoremadhominisufum
Adpurificandumresimpurasin a:dibus#
Li<]uorabfquedubioeducit
Res abditas corporum exterius,
Ut lotricescvidenter comprobanr,
Cum excinerefuumfaciuntlixivium
Liquor confgrtatradicesgraminis,
Etarborum,qu2Eexiccat2 fucrant,
Nam Ilquores naturales reftauranc
Humorcs anteaperditos,
Liquores dividunt qualitates fcoriim,
Refolvendo fubftantlas in jitomos
admirabiles,
Liquoresquoqueinunum
cogunc
Muitas res,ut fiam
nofter lapis
Liquorjuvatadfluxum&motum,
Diverfas res:& hinc
animadvcrtitis,
Quomodohquor
inveftigandus
fit
Exrebus
variisquaiintcrraexiftunc,
QuidamperincifionenijVclutTcrebinthina
Sffi
Et
5oS
~
^homAlSlortomAngB
Etquidam
cxprcflioncutmufta&vina,
Aliqui
contritionCjVcluci oleum,
Qidamdiftillatione,quemadmoclumaquxfiunr,
Aliqui
combuftionCjUt colophonia,
Etquidampcraquam,utfi.rminsefaciunclixivium>
Qujdam aliis viis producuntur,
Et per naturalem opcrationcm liun t,
Ut
urinajfudorjlac &{Imguis
,
Ac
coagulum ad caieosfaciendos utilc,
Per tot modos &: adhuc plures
Liquoresquxrimuspro noftrolapide,.
Quilibet cx illis vulc adhxrere
Illi,quod
tangitmagis
minufquc,
Scd
argcntum
vivum quamvis fluxibile {it,
Tcimen nulli rei adhvXrcbit,
Niiimet illis cujufcunquegcneris,
Quiaibiinvenitfororcm velfratrem>
Mixtum cx fubtili tcrra relinquit ea^
NccadhserctilliSjquxtangit,
Omncs ifti liquores cnarrati.
Contincnt^.
Elcmentaxque,utiftud,
Utlaccontinetfcrum,butyrum &: cafeum,
Et ita fingula ex his omnibus:
QuasquatuorElementafcpararipoftiint
Et icerum
conjungi,adveftrumlucrum,
Sed longc prudenrius ha^c inveftigantur>
Quam
cafcus,butyrum &ferum fiunt,
Ex omnibus
liquoribus ,qui funt in noftro lapide,
Noneft
fimplex,nifi aqua fola,
Defingulis quoque liquoribus noftri lapidis
Cognofcatis
complexiones &:gradus,.
Ec cum cum liquoribus fcparabicis
Principale agcns de fuoftatu,
Si
Tra&atus
Chymicus* jop
Si
ipfiim
fuentpcrmancns &: durabile
In variis modis
fupcrfluicatis,
Uc ii qualicas
prsedominans fic ficgicas,
Emendabicis
cam humoribus humidis
lam
magis,jam
minusproucnecefTum vidcbitis,
Ecfic
inomnibusqualicacibusprocedccis,
Eoquemodoordinabicispro veflro nucii
Principale
agens ad veftrum propofitum implendum,
Ex qua cognicione diverficacis,concrariecacis tc convenientix
Cognorcecis,qu.'c qualicas prardominari debeat,
Liquores veftri vel flmc addendi vel fubcrahendi
Ad sequalitacem. facicndam magnoingenio,
Sed ne
credacis,rem ullam exiftere
Calidam &: humidam fimulin uno gradu,
Namomnes,qui pucanc ejufmodi bina; qualitates efle,
Decipiuntur fua opinione,ubicunque fint,
Communes fchoIa^,qua: ita docenc,non
func ver*e,
Mittc hanc opinionem &:novam addifce,
Omncb antiquidcceptiinveniuntur,
Duminunograduduasqualitatcspoflierunr,
Aur ica dixerunc,ne inquirences reperirenc
Secrecam mixcionem ex Elemcncorum
2:cnere,
I dcirco qui nonnovic graduacioncs,
Non potertefTe perfedus in noftris
operacionibus,
Namin propriis fuis numeris Deus fecic omnia,
Abfque veris numeris nemo bene cancabir,
Qui errac in numeris in ipfo cantu crrabit,
Qu[erracnobifcum,nacur2E
infert injuriam,
Confiderace
quoque naturam m.edii,
Cum in certio
gradu fuerit
depuracumj
Quo
puriusericveflrummedium^
Eomajor perfedio
inde orietur,
Media compleduntur
magnam
parrem
Sfs
5
Virtu-
510
IhomA Nortoni Anglt,
Viucutum
qua? kmx. in hac arte,
N.impriiicipalenonpoteftreddereinfluxum
Ad
finalem
terminum,necillerefluxum
Ad
(lium principalejabfque ruccurfu
Mcdiorum,qua2
extremitacescontincantprxdidas,
Nam
veluti per medium alti fpiritus
Anima connexa efl: humano corpori,
Ex quibus tribus fpiritibus unus vocaturvitalis,
Alcer
diciturfpiritus naturalis,
Tertius ell fpiritus animalis,
Er ubi hi morentur,nunc audietis,
Spiritus vitalis incorde habitat,
Spiritus
naturalis (ut auchores tcfl:antur
)
In Epate cxifl:ere perhibetur,
SedTpiritus
animalisin cerebro,
Ec
quamdiu hi cres fpiricus
In homine fanicatem concinuant,
Tam diu anima abfque ulla repugnantia
In corporc manet,vitaque fana eft,
Scd
quandohi fpuitus in homineremancrcnequcunt,
Tum anima quoque inde difccdic,
Idco in opcre nollro,uc au thores fl:acuunc,
Dcbenc
cflccorpus,anima &fpiricus,
In opere quoque noftro oporcct
Ucmcdiumnoftrumcum
quolibec genere conveniat,
Ucriufque
excremicatis cum fapicntia invcntae,
Alias cotum opus m nihilum rcdigcretur,
Nam natura
prudens non poteft operatione
Rcmaliquam
complere adnutum,
Et ita incedere
inter cxtremitaces,
Ac
fi primo per omncs gradus cendac
Cujufquemedii,hoceftvcrum&:legicimum
Hinc
naturavariamediaordinac,
Nunc
TraSiatus Chymicus* //i
Nunc
poft \\xc
omnia fcire vos oportet
Septem
circulationes
cujufquc Elemcnti;
Qusc conveniant
cum numerofeptem
planetarum
Quosnemo
cognovitjnifi ex gratia caslefti,
Et
philorophi
magni ingenii
Dicunt,quodcirculationes debeant eflenovei
Securius
eftillosfequiin opere,
Nihilominusrepteriinobisfulficerenc
Pcr
inventionesnovas nuperinventas,
A rccentioribus philofophis,quorum operafunt vcra^
Scd pro circulationibus Elementorum
Qmdamdodi putant fatis fore pro fua intcntionCy
Si ab igne ordine defcendant
Ad aerem,nec fc errare,
Si hinc ad aquam procedant,
Atque inde ad terram,cum opus fucrity
Et hoG modoobfervato ordine
Afummis ad inferiora tendanty
Quorum verborum hanc rationem
exiflimant^
QLua aer ell cibus ignis repertus
>
Sed,crcde mihi,talis circulatia
Et faltem quxdam rcclificatio,
Qu*e magisfeparationiinfcrviat
Et corredioni,quam transmutationi^
Att amen verum eft,quod ignis appetitus.
Sitinprimis operariinterrar
Tanquam in prascipuo fuo materiali fomitc,.
Quia ignfscumterra
maxime omnium confcntitp,
ldeo,quod ficcitas
dependeat a calore,
Sed aer cum fuogenere
magis humidus eft,
Quamvis ignis abfqueaere
non operetur,
CumelementainterfefuKconnexavincuIiSp,
Per Dci manun),ne ab invicem dilcedant
lHIo.^
^12
Tloom^ NortoniAngli
Ullo
Ingenlo
velvirtLite artis humanie,
Veluti in tubls aquarum excmplum vidctis,
Ubi
aqua gravis afcendit pofl: aerem,
De
qiio caufam rationabilem non percipitis,
Nifi
connexionem
elementorum in fuo genere,
Sed
noftra
circulatio ab igne fummo incipic
Et
finitur cum aqua ipfi maxime contraria:
Alia
circulatio cum aere incipiens
Finiturcumfubcontrario,cohxrent
terra& igni.s,
Ab i-^nc
verfus terrcjmjiinc ad aquam puram
lndeadaerem,atque
hincpermcdium
Progredimur
ad tcrram,& mox ad ignem,
Perhascirculationesopusrubeumperficitur:
AlicT
circulationes
potlus albedini convcniunt,
Qux
propter eam hic enarrata: funt,
Quxlibetcirculatiofuumproprium habec tempus,
Pro
rationc (\ix difficukatis,
Nam
ut
unusplanetarumgravior eft
Altcro &in curfu tardior,
Ita
qux'dam
circulationes,quas dodl peragunti
Requirunt
fpacium triginta hebdomadum,
Alixcirculationesminushabenttemporis,
Veluti
pbnetarum
alius alio eft levior,
Sed
tempusunluseft,quo
afcendatalius,
Adi^.reptimasextenlumexperimento,^
Poft
omnes
gtolTas
prxparationes ance fadas,
EtcircumftantiasintcIIedlas,
Quarum
ignorantia
quamplurcs deccpir,
Cogens
eos
cellare,ubi fapientes incepcrunr,
Vulgaresaiii.quihancfcicntiamquxfivcrunt,
Put3runr,quod
^o.dicbus hic confici poffit,
Non
cognoicunt ilii res natura: &artis
Haberctempuspropriumprocujuscunqucmodo,
Veluti
^raSlatm
Chymicus.
^t^
Vclutl
nppafctm Iiac/imilitudine,
Elephas,quiaficanimalmagnuin&:riidc
Fxtum
fert
duobus annis,
Et cft
quinquagintaannorumantequamgcneret,
Anaxagoras
inquit in fua confideratione
Quodmetallahabeantprofuigeneratione
MiIIeannos.Hincftatuit
Ej us
refpectu noih-um opus faltcm eife unius diei;
Ita
oportet operari vos fubtili ingenio
Cum
videritis terramfurgerefuperaquam,
Nam ut aquam fuftinet terra,quam
premimus,
Itainopere hujuslapidis contingit,
Hinc fontis fcaturigines levi motu
Prudenterinftituctisfa^penumero,
Ut
aquse poflint leviter fluere,
Qoiafluxusviolenti funtpericulofl,
Prxterea prodefl: in Alchymia
Cognofcerefcptem aquasincfl^:du,
Qux funt tradita^ a diverfis,
Cumfintcommunes, quas qu^rcre oportet,
Necdeflderetishunclibrumomniadocere,
Quia hic efl:faltem Ordinale,
Pcr has aquas exifl:imant quidam
Emendarc fe pofleomnes dcfcftus
merallicigcneris,
Putant quoque Elementorum
quatuor
Pcr has fe invcnturos
effclus
Nam prasfupponunt
cum confidentia
Quod omncs virtutes
requifita: iis
contincantur,
Et ad mollificandum
metalla
duriora
Ac
indurandum alia
nimis
mollia,
Vel ad putrcfaciendum
vel
rcddendum
ca
malleabilia,
Pro cu
j
II fque con
vcnicntia
&apiitudinc,
Ejufmodi liquores
cognofcere
valde prodefl,
Tcc
Alias
57^
^homAlslortoni AngU
Alias
lapis nofter nutriri non poteric,
Aulores fama
cclebcrrimi
Vocantlapidcm
noftrum Microcormum,
Nam cjus
compofitio
ablque dubio
Apparct
perlimilis
mundojcui infiftimus,
Ex calido,ex
frigido
.humiditacc &: ficcitate,
Ex duro & molli,ex levi &: gravi,
E\ afpero Sc lcvi.&: ex rebus fixis
Mifcetur cum
volatilibus & fluxilibus,
Etex
oiT.nigenei-e
contrarioinunumreducitur>
Compofitum
ex inftituto Dei gloriofi,
Undc in
metallis fiat transmuratio,
Non
{blum in colore,red in tra.isrubftantiationc,
In
quaoportctvosfcireillud.
QuomodoomnisvirtusElementorumtransmutantium
Incransmutatumprasdominari
debeat,
Antequam
{libftancia transmutetur,
Omnesque
partes ejus cransmutatas debent converti
In
Elementa
transmutantia gradatim imprcfia,
Ita ut res tertia
clementa ex iis omnibus
Illiusconditiouisrcmperpermanear,
Ut
vere
habcat ab uno illor um
Subftantiam,ab
altero virtutem,
Puer
ubi natus cft poteft edere &: flere,
Nofterlapisinnativitateruapotcftcolorareabundancer^
Poft tres
annos puer incedit &: loquitur
,
Tumnoftcr
lapis adhuc magis eolorabit,
Unuminmilleejustincluraprocedit
Mecallorum
bene ablutorura, veluti ipfe teftis fum,
Firmiter creditc &: confidentcr cogitate,
Qood argentum tambonuaifaciat;qiiammineraproducit,
Etitahpis
nofteraugmcntabitur &:accrefcct
In quantitate &: qualitateininfinitum,
Atquc
^
^ra&atm
Chymicus,
fiS
Atqucinde
ejusincrementum
&:augmencatio
Aflimilatur
hominiin crefcendo 6c
creatione,
Attamenunumveritatispundlumhic ponam,
Quod
quibufdam
dirplacere po/lit,
Cum
primum
feceritis noftrum lapidcm,
Eotemporedelucrocogitetis,
Quodfi tum ceiTare animum inducatis,
Manibus
vacuis inde abibitis,
Expenfx adeo fuerunt magnsB
Quxhuic adhibentur operi,
Sed ad primum augmencum ex omnibus
Dividite veftrum lapidem
In duaspartes sequaliter
Cum fubtih bilance &: non ad vifum,
Unampro rubeo,alteram pro albo,
Adtenendum utrumquepro veftro
commodo,
Tumprimo lucrum incipitexoriri,
Scd pof}.ea,(i fapuericis
Ad lin^ulas auOTcntationes continuas
Ucihtasprovenietcommodimme,
In hoc noftro opere albo
Velutiquoqueinrubeolapide,
IndedicitMariafororAaronis>
^
Vita cft brcvis & fcientia longa,
Nihilominusvalderetardat(ene<3;utem*
Cumfemel ficperfedum forti animo,
Sed quidam,quamvis dodi fiierint,
Rehquerunt opus fuum ex inconftantia,
Poftquam majores
labores prajterierant,
Quia non
cognoverunt
quod ultimo
Generetur lucrum
&utilitas,
Quamapperiverunt illi in
principio,
Hinc
video, qupd
ncccflarium fit
ym
Vcnim
5Z<f ^ham^ NortoniAngli
Verum
diccre,quando vos lucrum captabitis;
Nam
cumcgoobicroexhacmortalitatc
.
Hoc
tcftimonium iuperftes remanebit,
Qua dc caufa non {ubterfugio
Veritatcmhujus
artisdeclarare,
Quoad mihi liceat, nc malc accufer,
QupdDcipriEceptaneglexerim:
Hoc modo finitur noftrum album opus
Satis
declaratum viro intclligenti,
Poft hxc omnia quodam tempore
Audivi
dicentcm magiftrum meum,
QiLiod pcr multi paticntcs bc fapientes
invencrintnoftrum
album &: lapidemexperimentando,
Vclu ti fuiHcnc vcrc mftituti,
Magno
cum laboic &accepcrint,
Sed
pauci,dicebatjaut vix unus
lu
quindecim regnis habet noftrum rubrum lapidem>
Eoque
diclo conjecit oculos
In
mcrefpicicn?immobihtcr,
Propterfuaverbamcvidittriftcm,
Rcfpondi ego, Heu mihi quid faciam ?
Namfupraomnes
rcsterrenas
Appcto
&:amofcientiam,
Et quia lapis rubeus pra^fervando
Sit res
preciofaproducens mihi vitam,
Lapis
rubeus,inquam,mihi
fuerit gratior
Quamtotiusmundiaurum
Tum
dixitille,quoda:tateforem junior,
Corporeagilis,ad infolentiamadhuc proclivis,
Vix a:tatis viginti 0(fco annorum,
Et quod Philofophi talesnonhabcrentcoacvos
Hoc
refponfummolcftumtummihireddidit,,
Donecfeniorfucris dicebat,eftenon poteriti
Eheu;,
T^raSiatus
Chjmicus^
$17
Eheu
inquamjbone
magifter,fis memor,
Quamvis
corpusficmihiagiIc& juvenile,
Fac mci
probationemj& invenies
Satis
^tatisinmentcappariturum,
Nihil
addidit ipfc eo tempore,
Etficfe
fuftinuitaliquamdiu,
Pofl;
hscfubito mirismodis
Temavit me,ut mos efl: philofophorum,
Quod omne narrarc nimis longum foret,
Et cvuJgare id non fine injuria pofTcm,
Nam fervari debetpro fecreto
Hui,cul fcientia ii^c continget,
Attamen ultimo fucceffu temporis
lUemeamoredignatus eftexdivinagratia,
Utita vcram d > drinam accepcrini
Conficiendi liancrubram medicinam.
Quam inquirere velie effet fruflraneum,
Ancequamalbamedicinaperfe6lefitconfei:a,
Habcnt quoque utraique medicinie in principio
Unummodum vaiis & operationis
Tampro albo quam rubeo,
Donec omnes rcs viv^ fuetint mortifi catx,
Tumvafa& formaoperationis
Mutari dcbent in materia,figura &gradu,
Sed cor in me palpitat &manus trcmunt,
Quando fcribb dc Jiac rc rarifGma,
Hermes rentcntiam
veram olim protulic,
DiccnsJgnis&Azothtlbifufficiunt;
Expofitor
Hermecis
& Arifloteles fimul
Ineoadjuncloopcrercm
miram dcclarat,
Inquiens quod
Albertus
Magnus Ordinis pr^Bdicatorum^
Et Baconus
minorita
, quoquc monachus,
Nonlapidisrubeihabucrincconfiderationem
Ttt5
Ad
p8
TTjom^NortomAngli
Ad
augendumcum mulciplicationc,
Expofitor ille hoc fatis cognoverat,
Qoemadmodum
magifter meus mihi verc often di t,
Quamvis
nunquamprobaverim
Opus rubcum ante hunc diem
:
Cauia apparet iii hoc libro fuperius,
CumfpohatuseiTem,nildcrideraviamph"us,
Atcamcn
eo ufque meintromili
Uc
fccretum
vobis pandcre non dednam.
Enarrando
tales,qui aufi funt
Tam grande
fecretum aperirealiis,
Ipfi
dicunt,quod
intraalbedinem
Cxlata fit
rubedonoftrilapidisdeledabihs,
Qox
poflit vi forti ignis ahcujus
EducijUtapparcatfecundumnoftrumdefiderium,
Pandophilus
in turba ait, mente fecura
Eft cjus umbra in vera tin6tura,
Mariaidconfirmat
fide oculata,
Quod in ipfa albedine efl rubcdo occultata,
Liber
laudabilis ab Hermetefaftus
Derubeo
opere loquitur hoc verfu,
Candidatuncrubcojacetuxornuptamarito,
'
Hoc efljfi cauce
refpcxcritis,
Tum
pulchra &:
candida fsemina efl
Copulata
rubeo viro,
Undc
facile intclligere
poteritis
Cumlapisvcfteralbus
tolerabitcalorem
Et
manebit in igne ut fanguis,rubcus,
Tumconjugiumcfl:perfedum&:
bonum,
Et facile hoc tempus
agnofcetis,
Quomodo femen
mafculinum
Operando
obtinuitvidoriam,
Supra
menfliualiapreciofifnmc,
Eaquc
^raBatus Chymicus%
S^9
Eaquebenc
convertlt ad fuum gcnus,
Veluti ab
experientia vobis patebit,
Confiderando
fubftantism embryonis,
Nam tunc
completus eft noftcr lapis,
Quem
fapientes dicunt nutriri deberc
Proprio (uo vcnenOjquoufque fufficiat,
Tum ibitis quocunque llbuerit,
Nam omnes fumptus veftros ille recompcnfabit,
.
H.K modo finitur fubtile opus cum requifitis fuis.
Nonneceftum cft,nec pofrum,nec voIo,plus oftendere.
Captalumfixtum*
REfpeflumateriajconcordantiarum
Cofiiiderabitis non efte variationem,
Intcreasres,qusBConvenire debenr,
Namexvariationeoriripoffctdifcordia,
Unde labor vcfter fruftra forec impenfus,
Quicunque noftrumopusincepturuseft,
Quiique regilas feu concordantias tenere debcc,
Pnma regula cft ut obfervec,
Nammens c|'..> curn opere confentiac,
Quod prsed minan oportet pr^e omnibus,
Alias
omneslaboresveftrosfruftrabitur,
Secunda
rcguU
ncceifaria
eft ad cognofcendutn
Difcrimen
;ntct
iiancartem&cjusartifices,
Tertiaveftoimcnr.ioniinrerviet,
Cum opu
convenit
cum
inftrumentis,
Quarta
concordantia
bcneinquiri debcc
Qiio
ad Iocum,ubi
perei
optime queat:
Qulnta
^2
T^hom^
NortoniAngli
Quinta
cfl: de
concordantia &: rympathia
Inter
veftrum
opus &fphseram C3jleftem:
Dc his
quinque
reguhs hic tradituri fumus,-
Incipiendo
aprimainveniernus,
Qiiod
vcre
pauci
magnates fint conftantes animo,
Quia ilh {lint
pra:cipites,&:
opus longum eft,
Volunt ut vos
narura;
violentiam faciatis
Qiiidam
novitii
funt adeo celeres ac ignis,
Poft
anni
dimidium
ilh nihil dcfiderant,
Ec
quidam in
rcptimana
vix completa
Mutabuntmentem,quidamindie:
Et
per
menfcmfirmiter
credunc,
Sequenti
menfe
vero totam artem reprobabunt,
Multo
mchub
eftet pro iis ceflare,
Quam
artem
hanc veHe indagare,
Talcs
mufcse
volent,quo vehnt,
Et
talesverbapriusaddifccreelaborent,
Sequentesfententiam
hujurmodi lacerrimam,
j,
Attingens
a fine ufque ad finem fortiter
,,
Difponens
omniafuaviter
:
Omnes
parum
prudentes &: mente mutabiles
NeccfTario
variari
contingit,
Et
quidam
cuicunque
fidem adhibent,
Quodopibusillos
cxuit:
Cuique
fabuLx fibi
narrare folcnt
Aftentiri U
antiqua
relinqucrc:
Sedquidam
Dominifuntanimoconftantcs
lique
apti funt ad
finiendum
illud
:
Talis
quicunque
fueritin
hocopere,
Sivelaicusfive
clericus,
Seu
divcsjcquesjabbas
aut dominus
Cum
hacartemaximconvenit:
Secun-
^raSlatHsChymicus.
f2t
Sccnnda
concordantia cum hac arte eft,
Cumhabiles
invenitis minillros,
Nullus famulushuic intentioni
infervit,
Nifi fit fobriusjprudens &c dihgens,.
Fidehs
vigilans &meticulofus,
Tenax
hnguac nec vitiofus corporc,
Purus
manibus,in attrecbando curiofus,
Non
inobedienSjnec prsefumptuofus,
Tales miniftri veftro operi intentf
Servabuntilludabomni injuria,
Sed neconfiditeejufmodiduosauttres
Sufficerevobisadfinemoperis:
Simateriavellrafitquantitatemediocris,
Tum o6to tales fcrvi convcnient,
Sed ad quantitatem exiguam fiifficicnt
Quatuor ad omniaperageadum;
Quorum pars dimidia operabitur,
QuandoparsalteradormitauteftinEcclefia,
'
Nam ex hac arte nihil boni habebitis,
Nifi miniflretur ei tam nodequam die >
Cumcontinuationejexceptofacrofabbato,
Avefjiera numerando ad vefperam
fequentem,
Et dumoperantur,oportet eos cavere
Omnem ncquitiam,alias
hocverumcontinget,
Quod tantum infortunii intcrveniet,
Utcorrumpant parrem fui operis,
Ideoomncsminiftridebent
eflemafcuh,
Vcl
etiam
omnes fint fcemin^,
Nefimulin
opereadhibeantur,
Licet quidam ex ilhs ex veftris fint
cognatis
Tamen neceirum
eft eos
quid habere folatii
Ad labores eorum
magnos
remittendos,
Namnihil magis futurum
cft utile,
Uuii
Quam
522
^homA Nortom Angli
Qiiam ha^c '.ina concordancia,
Tertia rcgiila eft per mulcis obfcura
Ad
ordinaadum iiiftrumenca huic open necelTaria,
Veluci lingula capkula habenc diverfas intentiones
Ita quoque requuunc diverfa inftrumenca,
Tam in
maceria,quaminforma,
In c oncordia ne cafus lupcrveniac,
Veluci opera di vilionum & fcparacionum,
Parvapofcuncvafculaadfuamoperacionem,
Scd vafa bta pro circulacione
,
Ec longapro pra^cipicacione,
Ec brevia 6c longa faciunt pro fublimacionCj
Sed
angufta vaia ^fatis alca
Corredioni
magis appropriancur
Quxdam
vafafiuncexplumbo,
Ec qusedam cx kuo feu vivo feu mortuoj
Lucum
morcuum ca res vocatur,
Quxfuftinuitmagnamperdurationcm,
Talc mixtum cum pulvcre &: luto crudo
Ignem
tclerabit,nec ni eo deiiciet,
Sed alia hiti gcnera in igne non manebuntj
Qux. pro vafis accipere non defiderabis,
Aiia vafa
fiunt ex lapidibus
In igne
manfura,fed pawcavelnulla
Apud
operarios nunc inveniuntur,
In ahqua regione totius Angiia:,
Qua^ nihil aqux imbiban t
Et tamen in igne ficca pcrfcverent,
Ejufmodi lapidea vafa pro noftra intentionc
Futuraeflent
prcciofainftrumenta,
Omnia aha vafa Hunt ex vitro,
Ne materia fpiritualis excat
x
ciuerej&: filiceinhac icgionc ejufmodi
Fiunt,,
^raUatHS
Qhymlcus.
$2^^
Fi unt,red alibi ex lapillis,
Ex noftris vicris
genus optimum
Matutina frufta folent exhiberc,
Qux fuerunt
cinis pridie
Ettulerunt
ignemper nodem
&:amplius,
Duriorfpeciesvocaturfreton,
Ex vitrorum fraduris id evenir,
Tindurafmaltorum vitriariorum
NonpenetrabitilludjUtreferuot,
Perhanc dotrinaeIigendo
Afllimetis quodcunquevolueritispro
veftro ufu,
Sedquoad figuram generisvaforum
Quihbctproarbitriofuoeamfequitur,
Optima forma valis eftjUt patet,
Qu2c convenit cum vafe natura?,
Et figura^quaeque rcfpondeat quantitati
Omnibusque aliis circumftantiis materiar,
Et hoctraditopcimeAlbertusMagnus
In libro fuo de mineralibus,
Hac dc re fecrerum manifeftarum eft
Amagiftro meo,dum hoc modo
Inquit,fi Deus non dediflet nobis vas,
Nihildedifl'et,atqueiIIud eft vitrum,
Inftrumenta plura funtnecefTaria,
Vcluti fornaces habentur convenientes,
Auiflores antiqui invenerunt pro hac artc
Furnum
fpecialemadomnesufus,
Quilibctpro fuo
ingenio alios,
Scdquampluresexillisfuntinutiles,
AliifuntnimisIati,aliinimislongi,
Multi ex iis naturas
non conveniunt,
Idcirco quidam furni
pofTuntufurpari
Sedquamplurescxiisdebentnonadmitri,
Unu i
Nam
^24
Thom^ NortoniAngli
Nam
fali fiintfaltcm
{ingbilariinventione
A
talibus,qui
vidchantur,nec erant fapientes,
Formam magis commendabilem cx omnibus
In hoc libro defcriptam repcrietis,
Quj.dam furnus a meinventus fuit nupcr,
Qoalisantiquis non fuit cognitus,
Cujusfecretapotentiafludioinquifita
Magnoque
fumptu produda fuit,
In eo uno eodemquc tcmporc fied poffunt
Scxaginta
opcra,fcre nuUis cxpenfis,
Ncc
majoribus,quam qua: uni operi adhibcntur,
Hinc certe magna ej us cft utihtas,
Scxaginta
diverfos gradus habebitis
Pro
totidem
operibus &: finguhs diverfum
calorem
In co furno pro implendo veftro de/iderio,
Ita ut tamen exiguo igne ha^c omniafiant,
Quifaltcmpedeminlatitudine exa^quet,
Et
tamen quodlibct eorum ^o.fpaciorum eiasquale cft,
Plura
propofita ibi poffunt perfici
,
Quia ibi erit calor quicunque expctitur,
De
hoc inftrumcnto non omncs cognitionem
habent,
Atque ideo in pidura non fuit adje6lum,
Ahus furnus poterit infervire fexaginta
Vitris &: adhuc longe pluribus,
Quorum
fingulaxqualem fcntiantcalorem,
Velutiexpidurafacilepercipietis,
Deindealiaadhucfomaxadopcrandum
A
meinventa eft pcr imaginationem,
Quseoptime inferviat feparationi
Dividentium bc cxaltationi,
Et
disjunlioni,quas vocatur divifio,
Necnoncorrcl:ioniquicdiciturablutio>
Etaliquando convcniet deficcationi,
Er
1
TraBatus
Chjmicus*
S^S
E t optlmc faclt ad prajparatloncm,
E^ita
profexrebusprodcfrepotcft,
E^tamcn
{imul&femclpro omnibus,
Wxc eft res
nova,qu^ non debec
Exprimi
pi(5lura,utomnesvideanr,
Alius furnus
appingi poteft
Magis periculofuSjquam omnes alii;
Faclus pro Magncfia,dc quo antiqui tradiderunr,
Qood manu tangi nequeat & lintcolum tamen,
In cjus medio pofitum non comburatur,
Prc-Etimoreflammicexlignisfurgcntis,
Quam fubtilem fornacem cum ipfe rcperifTem,
^
Muita admiranda in eo perfeci.
Nunc convenit narrare hoc tempore
Cujusgradus fint In dubium vocandi,
In quo Magncfi^ maccria preciofa
Viva rcrvaripOifir,ne totaperear,
De cujus graduacionibus ut iitis certi,
Confideratc veftra regiftra,& hoc notetis,
Quoplura fint regiftrajCo minorem e/Te calorera,
Per varJa regiftra , varios gradus facictis,
Quinovitvirtutem&genusoperationum
Cujufque furnijille vcritatem invcnire potcrit,
Et
ccontraquicaignoraverit,
Omnia ejus opera cafualitcr procedent,
Ncmo erit fccurus,fe
intcntlonem fuam habiturum^
Abfquc
convenientia
arcis &inftr>jmentorura5
Plura
aliainftrumcntaerunt
requifita,
Quam in hoc
capitulo
rcccnfentur,
Quaj ordinabitis
fubtihingenio,
Et probabitis
antea,fi
prudentcs fueritis,
Quartaregulavalde
eftnotabilis,
Inter
hanc artem & Iocura,qui
fit aptus,
Uuu
5
Quaj-
$26
Thom^ Nortoni AngU
Qux damloca oportec femper efle ficca,
Ab aere libera aiic temperataluce,
Inquibus
radii folares nulli fplendeant,
At pro quibufdam locis verum cft,
Quod non
nimiumlucis habcre poffinr,
Quxdam loca
necefTario dcbcnt efle humida &(ngidsLy
Pro
quibufdam
operibus,utauthorestradunt,
Sed in noftris
opcrationibus ubicunque
Ventusnocebitquocunque
modo
:
Ideo pro fmgulis operum fpeciebus
Oportet vos
rationabiliter locum eligere,
Philofophi
dicunt pro fuo ingenio
Quod heri dcbeat intra feras novem,
Aftrologi
tradunt,{ingularem eflegratiam
Invenirelocum
operationi idoneum,
Nam
multxresmiraproducunt,
Quibufdam in locis & non in aliis,
Sed
contraria admiranda ex una re
In
contrariislocis generantuf f^piflimc,
Cuj 'is nuUa alia caufa apparet,
Nili loca
concraria quo ad (pha?ram caeleftcm,
Et ubi locus tcrrx aliis fucrit concrarius, .
Illi
confentiens
obedire forte rcperitur,
Dc
quo magna evidentia &teftimonium clarum
In
magnete lapide facile occurrit,
^
Cujus
feptcntrionalc
pundum huc convertitur,
Qi^od verfus
auftrum pcUit aciculas,
Idcofipientcshancartcminquircndo
Repcre[untquxdamIocaeiapta,quiEdaminepta,
Certc
cjufmodi Ioca,ubi
luxurics dominatur,
Pro hac arte cxcreme dcceflanda func,
Quinca regula a docbis fat
cognita cflr,
Inccriph^ramcasleftcm&:fubtilcnoftrumopus,
Nihil
Tra6latus Chymicusn
P7
Niliif fupra terram habet plus fimplicitatis,
Quam elcmcnca
noftri lapidjs,
IdcircoquandoearutKinoperatione,
Maxime
obcdluntconftellationi,
UnJeconcordiavaldeamicabilis
Eftin
diredo &frxo Afccndence,
Q^od cft commune figft um pi o hac operatione,
Pfo multitudinc ipfius reiterationis,
Fac ut ficfxlix Afcendens tuum pr^dominans,
Ec amalisafpedibusiprumrerervetur,
Quod (i impediatur vel ncceftario inficiatur,,
Caufetur ut habeat bonum afpedlum,
Pfo albo operc fac fortunacam Lunam,
Utfit domina quarcre domus,
Namhic eftThcfaurusabfconditusabantiquis,
Sic in domo fexta fit pro miniftris operis,
Serva omnes eas a magnis imptdimentis,
Veluteftinpi(5luris,autadiftamintentionem,
Dummodaveftca Natlvitas non pr^tendatinfcdionem;,
Contrariam refpedu hujus eleclionis,
Virtus maroris orbis eft formalis,
Virtus odavrc (phc^rar eft ei inftrumentalisj
Cum fignis&iigurisfuis afpec^ivis,
Planctae virtus eft propria & fpecialis,
Vircus Elemcntorum hic eft materiali%
Virtusinfufa
cxomnibusilsrefultat,
Pfimaaflimilaturoperarorisingcnia,
Secunda vcro ejus roanibus par efl,
Tertiainftrumento
bonoxqualis eft,
RcIiquareifimiliseft,quseeonficitur,
Fac ur omnia prasmifTa cum omnibus confentianrp
Et tuum merito fies magnus
dominus,
HocmodoEiixir
(cu|usfecimus mentionem)
Gencra-
,2?
^homa
Nortoni Angli
Generatur
tesfecundae
intentionis,
NeconfidasGeomantiacruperftitiofiarti,
Nam
Deusrationemaddidit,qu2e
alibi eit porita,
Ne
credas
aftrologo
ulli,6.:
dico,quare,
Quia ars ea
eft
recreta,velut
Alchymia,
Alterum
illud
vetitum
eft &:
omnino
reprobaturti
A
fandis
viris
&: Dei
ecclcfia,
Nefidas,necamesNcgromantiam,
Nam
proprium
eft
diaboli,mentiri,
Crede
hui c dodrin^e
camque
defidera,
At
nunc
a me difcas
Regimen
ignis.
Ca^itulumjepimum.
PErfedum
magiftrum
eum
agnofcatis,
Qui fciat
regimem
ignis,ejufque
gradus,
Nihildefidcrium
veftrumpoteritimpedire,
Nifi
ignorantia
caloris &:
ignis,
A
multis
authoribus
rcperitis
fcriptum,
GTotum
confiftitinignisregiminc,
Ideo in
omnibus
capitulis
proccdetis
Ira ne
calor
magis
minusque
operetur,
In
quo
multi cx
Gebri
coquis
Decepti
funtjlicct
do51:i
ex
libris,
1.
Ejufmodi
calor,quo
porci vcl anfercs deplumantur.
In hac
artc
convenit
pro
dccoctione,
Pro
mediis
mineralibus
hic
calor cft aptus
Ad
ly
thargyrium
fudorc
perfundendum,
2.
Talis
calor
qui liibtilia
lintea
exiccat
In 30.
operationibus
infervit
noftro acri:
I
^raHatm
Chymlcm.
j2p
At pro divifionc
ufLirpabitis hunc
calorem,
Qiio coqui
urunturad carnium
aflationcm,
3.
Idemcalorcumcirculariigne
Pro leparatione
dividentium requiritur,
4.
SedprocirculationibusElementorum
Ignis
candens vobis eritaccommodatus,
Quiignis fempermaneat^qualis
Quocunqueminuto&rimulperpetUMs,
Namnunquamdeficere,necincrcrceredcbcc
Ifte ignis quamvis nec unquam cefler,
Studeas fapienrcr &refpicias circum circa,
Uttalcm inveftigare polHs ignem,
Erineoignenondebet efle humiditas,
Quam manus tangat aut oculus videat,
5.
Ignishumidusadhucahuseft
Et tamen viderur oppofitum in adje(5lo,
Tahs ignis (eparat certo temporc
Materias adha:rentes vafis lateribus,
Mulropluresresidcm calor efiicir,
Ssepc qua^ funt crafTajfacit tenuia,
Philofophus prudenter dc hoc calorc
Aflerit,quodfummus ejusgradus futurus fic
Uc caufetur &generet cam acq^jalem
ficcicarcm,
Velut fit de ficco calore in primo gradu,
<3. Aliusigniscftdeficcationis
Pro materiis, qua: imbibit^e funt liquoribus,
7.
Alius efl: ignis
confervationis,
Qmaomnes
rescxiccanturper
hujusopcrationcnj,
8.
ProMagnefiafacitignisefufionis,
Plcnus pcriculi &: illufionis,
Nonfblum pcricuIi,quod
contingat operi,
Sedetiammagiflronoccrepoflit,
Quod femel receptum
pcrimerec,
Xxx
i^QQ
SS^
'
^homizl>Iortom
Angli
Idco ordina ut refpires falubricer,
Provideas orijauribus,oculis &: naribus,
Nam dccics pejus quam vencnum,
Quidam hiac mulcum damni pafli funr,
Qui hanc cautionem antea non acccpGrint.
9.
Igniscorrodensin hacartefcruic,
Ad Elemcncapropinquarapicncer dividcnda,
In uno momcnco cxcefTus opus veftrum periic>
Et uno momcnco defedus non cric fufliciens,
Olu ccrcus eric ad verum gradum inveniendum
Magiftcr magnus inignefticurus eft,
Difficile eft cognofcere ejus pocenciam,^
Nulla eft probacio nifi per vifum,
Ideo omncs in eo exprimendo errant,
Ejus calor addifcitur fumptu & experientia>
Dehoc calore in fpecie Annaxagoras dixit,
Nemoprima fronte reperitur difcrctus,
10. Aliuscalor eftmagnajcoadiionis
Pro minerahbus,qu2cfunt dura: Iiquefaclicnis,
Hic calornon poteft nimis efle fortis,
Quamvisdiutiflimefitcontinuatus,
IT.
Aliuseftcalorcalcinationis
Proimpurismetallis,eorumquepr5Cparationc
Qui non comburat ea nec liquefaciat,
Alias
enimfaciledifliparentur:
12.
Duodecimuscftcalorfublimationis
Omnium fpirituum mincrahum,
i^.
Ultimus calor ex his omnibus prarcipuus cft,
Cumad proje6honem lapis vcfter propinquet,
U(us facit artificem,nil amplius efl: dicendum,
Nifiquod qui erret,neceftaria dcnuoincipiat,
J
am docui vos quaslibet res fuo nomine,
Vcluti alius alium docet viam ad quandam urbem
j
Pcr
Tiraclatm
Chymicus, $^t
Per omncs
p3gos,aqu3s,pontes &clivos,
Uc
prudentes itcr
fuum benc perficiant,
Sic vir
dodus
per hanc dodruiam
repcricc
Scientiamillamjfirubtilificingenio,
Omncs alii hinc fc ftultos agnofcenc
Nc
immifceanc fe illi,qui paululum habent eruditioniSi
Namhic eft apex mundanas fcientia:,
Ad quem attingcre nec papa nec rex valcat,
Perfiios
honorcs.necmagnafuaconfilia,
Atfaltemper virtutcm &:gratiam,utaud:orestradunt,
Hic lapis preciofus inveniri nec perfici
potcft,
Nifi cum lumma devotionc fit quxfitus,
Pra^didi authores una cum hoc meohbro
De
Alchymiaomnemvcram dodrinam
dcmonflrant,
Si complebitis illorum fcntentias omnes
Nonper opinioncm,fed hoc Ordinalc,
Namin hoc Ordinah a vobis omnc tollo dubium,
Nil hic nifi rede pofitum,ncc quid omifTum efl,
Hocdie hxc dodrina ita tradita
Magis mihi placuit,quam mille librarum fumma,
Trecentx libra^ non prar ea placerent mihi
Si hoc capitulum forct omifTum,
Nevero miremini vos Dominiauc amici
Quodtamnobihsfcientia,vcIutihecindigetatur,
HicfitcxpofitainAnglicanofcrmonerudi,
Namhoc fadumeftmultitudo
Populi rudis inflituatur,ajquivalenc
Deccm millialaicorum
decem viris dodis,
Undc quotannis
magnasdiviti^inhacregionc
Lcvitcr
perduntur,veluti
prudcntcs intelligunt,
Et qitamplures alii
cujuscunque flatus
Xxx %
Quotidic
j^2
^omNort.Angli ^ract*
Chymicus.
Quotidie rediguntur ad rummampaupertatem,
Definite laici,de{inite,nec femper fids fatui,
Melius efl vobis definerc tardc,quam nunquam,
Omnes,quibusplacuithuncpcrluftrarelibrum,
Pro anima meaorct,proque vivis &: mortuis,
Anno Chrifti
1477.
Hocopusinceptum eft,Deo fit gloria.
TESTA-
TESTAMENTUM
CREMERL
ABBATIS WESTMONASTE
RIENSIS
,
ANGLI
, ORDI-
NIS BENEDICTINl
TRACTATVS TEKTlVS.
FRJNC0FVR7I,
Apud
HERMANNUM
a SANDE.
M DC Lxxru.
Tetraftichon
M.M.
A
Vt mens
AuthoriSyvdcerte
efl
literafallax^
Inde
tibi caveas^anguis ubique latet
Huncne
dejjficiasplanofermonelocutum,
^ortefub
umbrofo tegmtne ^vera fegit.
TESTA.
I
(rsv
TESTAMENTUM
CREMERI,
Abbatis JP^eJimonafierienfls ,
Angli
,
Ordinis
BencdiBmL
^^^'^A^'1 Lchimi:E hsec eft perfcdio &: vcritas ratione
perfpicua
cxplicata vocabula omnia ipfius artis prastcrmittcns,
quod huJTls
difciphnsE omnibus protefToribus fuit impe-
dimento non mediocri. Et ego hujus artis facultatif-
que veluti fedator ftudiofus mirandura in modum fui retardatus
reobfcuremihiinmultis variisque codicibus explanata, quoslegi
exercu:que fuis per fpatium triginta annorum inftrudionibus ad
mcum magnum fumptum,detrimentumque laboris mei. Quanto-
que magis legi,tanto magis erravi , ufque dum fn ItaHam divina pro-
videntiamecoatulerim,ubi Deooptimomaximovifum fuerit, me
in fodalitium unius viri non minus dignitatcquam omni gcnere eru-
ditionispraediti,Raymundi nomine dellimare, in cujus fbdahtate
druremoratusfum,licquefavoreminconfpedu
hujus boni viri na-
^us fim quod ille ahquam partem hujus tanti myftcrii aperuerit,
proptercaiilummultisprecibusitatradavi,.
quod mccum inhv-mc
infulem vcniret,
mecumqueduos annos manferir. In cujus tem-
poristraftu
,
fum
abfolutive totum opus confccutus. Pofteaque
huncyirHmegregiuminconfpeduinchtiilimi
Regis Edovardi de-
duxi,aquomeritadignitaterccipitur&:omni
humanitate traclatur,
ibiquemultispromii^s,padjs,conditioniburque
a regeindudus ,e-
rat contentus Rcgem
promiiTione divina fua arte divitem facere,.
Hac
y^
(f
Cremeri Abbatis It^ejlmon,
Hac
folummodo conditionc
,
urrcx in propria perfona adverfus
Turcas,inimicosDei,belIumgercrcrimpendcretqueruperdomum
Domini, minimeque in fuperbia aut bello gerendo advcrfus Chrilli-
anos:fed
prohdolor)hocpromifIum eratirritum a rcge viol "tum-
que , tum ille vir pius in fpiritibus pcnetralibufquc cordis fui afflidus
hinc trans mare lamentabili miferabiliquc more auhigit
,
quod cor
meum untnon mcdiocritcr; fecumque efle quotidicin corporeef-
fl3igito,nam ejus quetidianie vite,afpc6lus, morumque integritas fa-
cile obftinatos pcccatores ad poenitentiam deduccret.
Ego (beatiflimcRaymundc) pro tcDeooptimo maximopreces
effundam,fimiliterquefratresmei.
Omnis
fapienria a Deo eft,&: cura iilofcmper finit , &:efl ante x-
ternum
Quicunquediligitfapientiam,apudipfumqu2erat, &ab
ipfbpetat,quiaipfedabitaffluentiam,&: Honreprobabic. Aliquando
cnimaItitudo5:
profunditas omnis fcientiae & thciauruslapientiiE
efthominibusaDeodatus
,
quoniamcxipfo,&:per ipfum,&;inipfo
(untomnia,&fmcejusvoluntatenihilpotefl ficri. Inprimodiefer-
monismci,invocoejusauxilium,quieftfons&:origoomniijmbono-
orum ut ipfe fuam pcr bcnignicatcm dignetur
,
per veritatem fcienti-
ammeamaugcre,
ur pcr{;ratiam Spiricusfandimeasdo^trinxlumen
(^quod
in tencbrislatuit) manifcflare velit, & errantcs in fcmicam
veritatisducat,quodpr2eflaredignctur,quifedct inexccl-
iis,qui cunita difponit (:regitinfcculalccu]o-
rum Amen.
IN
i(>370\
INPRINCIPIO
ERAT
VERBUM,&c.
ad plenam gratia: dc veritatis.
Qratio,
DOminc
(andlcjPater omnipotens , seterne
Deus,
bencdicere &
fandificare digneris iftum
ignem,
quem nos nidigni perjnvocationem
unigeniti
filii
tui Domini noftri JefuChrifti,
benedicerepra^fumi-
mus
5
tu clcmentiilime Deus cum tua
benedi(5lione
fancftifica
i
& adprofe(5lumhumanigenerisperveni-
re concede
,
per unum Dorninum noftrum
Jeftim
Chriftum.
IblTJentor
rutilt dux bone luminisy
^ticertis "vicibm tempora diuidisy
Merfofole
Chaos ingruit horridum^
Lumen
reddetuisChriJlefidelthus.
Quamuis
innumero[ydere
texerisj
Lunariquefolum
LampadepinxeriSy
IncuJJuJilicisluminanostamen
^MonJlrasfaxigenofemine
qumre,
Yyy
T/$
S^^S
Cremeri Ahhatis
W^ejtmon.
^ulux vera oculisjm
qmquefenjibm,
Intiis tujpeculumytu
fpeculumforis,
Lumen quodfamulans
adfero,fufcipe
^linBumpacifc^ Umfmate
virginis,
Per
Chnjlum Genitumfumme Pater tuum,
in quo^vftbtlis
ftattibigloria,
^ui nofier
'Dominus^qui tuus unicus
dpirans de Patrio cordeparaclttus.
Perquemjplendorjjonorjuxfapientia,
Majeftasibonitas^
pietas tua
Regnum
continuat Numine triplici
Ticxensperpetuisfeculafeculis.Anen.
AQUA
VIVAAPPELLATA
QU JE TOTI ARTIS
noftrjeoperi vitam prxbet.
Accipc tresuncias tartari bonivini clarcti/ortis &: piiri : hifque^^
quinq;Petroleii duas uncias iulphuris vivi du.is^. Arfcnici citrinijtres
g.Rabufenijduas^.carboniirahciSjmirceto^diftillatohsecomniain
b.ihieoNcptuni.invitro,cujusgutturbeneobftipatum cireoportet:
Receptorium erit uno cubito altumjbene obftr'j(fl:um,neipiritus aut
fumus evan ercat5&
quando illud vidcs diflillarc palhdo colore , tum
neamphuscapias.ruperiorem
partcm ftiUatorii donec frigercat de-
nias: quod inquatuor
dicbus conficitur ? Odoremqusdevitotoi
nam periculofus eft ; Haec aqua conlervanda in vitro f orti crdffoque
chligenteroccIufo,exercendaqi
proutinrequcntibusafhgnatur.
ALTE-
l^efiamHraSlatus Chymicus,
f^^p
ALTERA
AQUA EST
DISTILLANDA
bis cx
urina
juvenis octodecim annorum
non polluci;
fi modo pollutus facrir,opus
vitam non
efthabiturum.
Capiit Secmdum.
A/Tumito aquamjuvenis inpolluti poft primum fomnum cribus
aur^.nodibusautdiutiusjitautefficiantur tresrextariij&ficfundi-
toperfingulas no(3:cs in poculum lapideum undique
obftipatumj
tumqucfiEcesindeairumito, tumex puriffima
tenuiflimaque
partc
cjurdemaccipemenfuramuniusrextarii ; duas urnas
Acetivini for-
tiflimi;duas5calcis vivae, femiunciam aquse viventis
,
quemadmo-
dum in capitulo primo mentionem fecimus,&: in ollam terrea in fun-
de,&:fupcream alembicumiiveftillatorium bene luto
obftrudum
ponc
,
ftetque unum diem
,
&C nodem unam priusque
ignem
fubftruas
,
cave ne nimio calore afficias
,
ficque
quinque
vel
fex dics >
totidemque nodes fine intermiffione
diftillando
, fic
manctguttatim,receptorium veftrum vitrcum,ne
fpiritus aut fumus-
ejufdem egrediatur ftudiofe materialutofa
luta&:
deluta&rcumli-
quordiftillcitautdefluit,casruIeusautpallidus,neampIiusabilIoab-
lirahendum cft.
Caputtertium,
Sumite fcoriam
ferri
clariffimi,duri,&:
fine oculis odo
uncias
ejuf-
demintribus
autquatuorpartibusillasque
vehementerinigne
car-
bonario ligneo conftrudo
caleflicito, illamquc
exringue
maqua vir-
Y>7 2.
ginis.
/^o
CremeriAbhatis Vt^ejimon,
virginis,qu5e in
fecundo
capic.depingitur.^non in tota aqua Tcd quan-
tapoteflfufficere.Itemcapetresunciasde
matreftagni, parumqne
calefac in
igne,illumque in aqua fupradicla cxtingue
,
quanta neccf-
{aria videbitur.
Tumfcoriam ftannumque fuper lapidcm marmo-
reum mole &: contunde,&: cum
frigefcitjmagno cum lr.bore magna-
quefcdulitatepinfato
&:
fove,nutrimcntumque prxbe iilaaqua, qu^
infecundocapituloexpreflacfl:,infundein
vitrum ardi gutturis, ira
ut
flcrnetur forcipibus
ardentiflimis,ut
confuctudo poftulat
,
hoc vi-
trumabfcondatur,atitainOdobrc
obfignatumin lacuna ad unius
\\\nx
altitudincm
cumulatum,ita
ut nulla humiditas ad illud pcrcur-
rcre
poflit,&: in medio illius ciftam ponito, cujus afleres flve maceria
lignea
quantitatcm
duorum cubitorum undique flve ex omni parte
contincbunt,incifl:amquemittefimum
equinum nuper fadum, in
cujusmediuminferaturhoc
vitrum oblignatum &: proxime vjtrum
flt feries
calcis viv^cquae
nondum fuit
,
aqua afperfa. Sit ciftx oper-
culum,quod
aliquando auferas fuperiorc parte terrac , fimul &: oper-
culum,verumque
floperculum,fit viridc annon,ne intucarc illudul-
lo
tempore
nifi plena luna, quo tcmpore erit varii coloris ufque dum
fixumfuerit,&:obdurefcat,tumque
defcendet, inferiorcmque par-
temvitrifiveprofundumpeiet,eritque
admodum nigrumftetq-, in
lacuna
duodecim
fcptimanas tum poffis tollere &: ad vigcfimum di-
em
Martiiconfervarc,
tumqueilluditerum rctunde
,
ficutpoflea
perfcriptumefl:..
Laput
^mrium,
Circa
decimam
quintam dicm Martii cape trcs^. Argenti vivi,ei-^
que
adde
femiunciam
aqua: viventis , &: pone argcntum vivum quin
quies per
galerum
five
filrrum
,
quo d fuit cxpurgatum lixivio cx pul
vcreOriniconfedo,galerofive
filtromterim aridofado, duopon-
deraplumbiliquefacito,
illudm ollam infunde &z quando illud li-
quefadum
fuerit, in
illud
rotundum
hgnum gracile cenueque ad in-
^
feriorem
^ejiam. T^raSiatus Chym. j^i
feriorcm
partem immitte
, &:ciim plumbum fuerit calidum^&cta-
mcnfixum,
tollelignum &:in cjus mizq, Argcntum vivum indito&:
cum frigidum
fueriteforamine demitte,&
cum fixum
crit , tumque
fuper marmor
ponito iliudque multo cum olco
pinfa,contere , con-
tunde,dummodoilIudminuscaIefcat,tumpone
,
illudque in tres
partes
dividc
,
firque unaqua^que parsfbla &: per fe & in terrenam
pilam divifa, qua: exfumocxoritur-,
quahoroinesadfedandumfan-
guinenuituntur. Etcumin pilafuitododics,
tumdcmesipfasquas
in vitro obfignato,tumque illas pariter contere,iIIafque cum aqua dc
accto^urinaquevirginisfadacnutrito, ficillas mola contunde, do-
necad fimiIitudincmpallafmoIIisfiat:hoc fa6lo,in loagum vitrum
infunditOjfupcriorcm partem delutato, ilbfquc corio five pergame-
na,aut membrana ufque dum obdurefcnt, conflringito, tumquc vi-
trum in Cifta lignea includito, in quo prunas lunipcri incfle oportet,
vigcfimamquc partcm limaturx ferri , aliorumque carbonum qucr-
cus,fe d illse quidcm pcrpauca^ erunt, &ut calorem ignis intelligas,
unam particulam aridcC chartseintrudc , etfi accendatur , tamcn non
debet cfle nimium ca!idum,fed fi comburictcnues quifquilias
,
qua:
exalbolignoincidunt, tumcfinimium calidus propter opusj tum
orcapertoflabitjdoncceamtempcricmfive calorcm moderaium
affequatur
,
utalbasquifquiliascremarenon
poflitjtumvitrumin
medium prunarum inferemodicequeunum
cochlear aqaseviven-
tis,inprimocapituIocxprefr^e,infuperficie primum afperge
,
cfto
quartaparsvitriufqueadfupremampartem nudata, itaut opercu-
lum auferas fumma celeritatem in plena luna,videque quo paclo o-
pus fuccerrcritrlnomni
tcmporc,cu aperueriSjUno cochlearia aqu^
viventis,afperge,aliquandonigri,a]bi,coloriseirevidebis,aliisqui-
demtemporibus,diviforum
colorum, donec confolidetur aut fi-
xum f uerit,tumque
vuk efie coloris rubri, tcnebrofi admodumque
falfum&ponderofum,nonampHusad
fuperiorem partemvitride-
fpumabit,autfluet,&:cumitafuit
tradaLuma vigefimoquinto die
Martii ufoue ad
quadraginta feptimanarum confummationem,,
tumvitrurif,
circiteridtempus,propcerduritiemdirumpet,&
uni-
Yyy
3
yerfaiii
JA2
CremeriAhhatis It^eftmon,
vei-ram domum
dulciflimis fuaviflimisque odoribus implebic , tum-
que plenx crunt
ipfius nativitatis dies a primo die in arca iive in ciila
duplicealterainalterainclufa,
utabintcrierccifta expcllatur, aer,
coniervandum
ell.
Accipeodo libras puriflTimi
molliiTm-iique plumbi,duas libras
pu-
ri
llanni , liludquc in poculo lucco bene opcrto (ut antclcribicur^
li-
quefacito
tumqueilludponeinignclignco,illudque
molli ventulo
treshorasibifla^tumauferfpuma
mctalli fconXjdummodum fitpu-
rumSJ
pcrlpicuum,tuminiicequartampartemunius uncia; pulve-
risveridelapiderubropure
contufhm, illamque pariter virga fcr-
readili'^entercircumvolve,donecmctalla{Lmtrubicuda,tumpocu-
lumopcriffcetque
feptuaginta &:duashoras, &:intribusultimisho-
ns
molli flatu iterum
fufl[la,&: cum hquidum fuerit 6c non fixum,po-
terisin
quacunqjvelis formam commutare, itaperfpicucanteocu-
lostuos
politamconfumationemtotius
operis habesrlgitur omnem
cTloriam,&:honoremDeo,a
quoomniabonadonaprocedunt, agc,
Amcn.
RATIO
EFFICIENDI POCULUM LU-
tcum in quo metallum liquefiat ut ignem
fuftinerepofifit.
Caputfextmn,
AflTumitotafcaniumfivelutum
quodeftclaboratum
,
&:tempc-
fatum,quemadmodum
figuli fuum lutum five tafcaneum alFolcnc
cfl[icere,&:iecundumdccimampartcmflmi
equini miiccto Sc cum
poculum fabricatur,&:
dimidium (iccatur.junge lutum,limaturas x-
risrubrijiivecaldcrii , tenuiter limatas pulvcrcmque rubri arienici,
citnni,&:cumpoculumprorfusexiiccatur,omncm
inferiorem par-
tcm poculi Aphronitro
pcr duodecim horas diflbluto,in aqua primo
capits
exprefla,in vafculo aut poculo duplo,illine;
RA-
I
^eflam,
lraStatt4s Chym.
j^^
RATIO
CONFICIENDI
LUTUM.
Lutiim
veftrum
fiicito ut rcceptorium tuum occlufum ferves , vi-
trumque
tuumobftruas^&partcmfupcriorem
, ejufdcmproptero-
pcra
quadragefimarumjUt fcquuntur de bitumine {\\q de calcc viva,
maftiche , &: albumine ovorum diljgcncer contrita, cum exiguo bo-
lo
armeniaco
illud tacito.
Diligentercura>utpctroleum tuum fitfplendidij,
purum&fla-
vum,rinonitafehabct,imperfcclumeil
Itemcura quod Rabufenum veftrumfit rubrum candidumquc
juxta
colorem Vcrmilii.
Fratribus meis chariiTimis in hac monafticali,& profeflione, &: vi-
ta,AIexandro,Richardo, quibusimperium , uthalceregulas (in no-
ftiinc beatiffima? Trinitatis) defcriptas obiervent, fummaque dili-
gcntia S^ curacufjodiant;
Inprimisjubeo, uthocdivinumopusnuIIihumanarumrerLima-
vido aut nequifijmo fafinorc contaminato manifeftent
,
autalteri
cuilibct,pra?terquam Abbati,&:Priori, quiin hoc domicilio impo-
llerum fucccfl'erit,& hoc nec antcquam quidcm clavcs,a?rarii noftri
fibi incuftodiamcommittantur,tumque jusjurandum cx eis capies
de facrofan6lifiimis Evangeliftis, nepatefacianthocmyfterium po-
tcnti cuiquam aut nobihlfimo viro
,
neque quibusvis inferioribus
frntribus hujus domus.
Pr^etereaimpero.nequis veftrum hoc opus exerceat in hac do-
monol^anifiinpenariamaurruinamaliquam labatur
,
quodqui-
demimpolfibilefieri vobis&mihividctur, propterca quodtantum
thefaurum quodvosnonlatet) rcliqui
,
propcereaquemandatum
vobis do,quod vos,qui in fupremo dignitatis gradu in hac domo eftis
coIIocati,videIicetAbbas,Prior,graviffm-kiqucfcniores
, utaliquis-
vcftrum renovet hoc meum opus
;
excrcitiumque rcfcriptione quo-
ticfcunquenamerus
fcxaginta annorum finiatur;N m\ illud hoc me-
umopus confervabitutquam
rcdi(fimenofriLintclli?i :Etauoni;M
ratiolcnbcncii
Jiteraspercaracleres
varientur, rcfcriptiode integro
eft via tutifllma conlcrvandi
operis noftri , ucintegrum &:inviola-
tumfucceflbribusnoftrisrclinquatur.
Itcm
jA-4-
Cremeri Ahhath
W^tflmon.^c.
Ircm JubeoAithoc quod vobis revelavi.quod efl: fanguis dr.ico-
nisrubri,necuiquamindicetis
,
quid id efl-,ncc quantitatem,nec
quandoinopusnoftrumimmittatur,nequctcmpus, nequemanife-
ftabitisulli
hominumprcXterquamipfls pcrronisfolis (upra confli-
tutisrOmnia hasc mca imperia mandataque \'obis dcnuntiata jubes
vos
inrcgra retinere,cuftodire &obicrvare, in nomine patris bc Flii
&:Spiritusrandi,quemadmodumvosvultismihi refpondcrein die
judiciicoramtribunahredcIefuChrifl:! ,
ubinos omncsflabimus
fupremum
judicium accepturi, & quicunque hoc mcum manda-
tum
noh obfervavcritjCjus nomen e libro vira: abradarur.
Mngneiiaeftfcoriaferri,cumopusnigrumvidcatur,percorvum
nigrum,autvultureminteIIigaturLac virginis velos Cetiicumvi-
dcbiturrubrum,ruber
Leo fignificarur. Quando eft c.TruIcum, c2E-
rulcusLeofignificatur.
Quando eftomniumcolorum,tumirisap-
pc]Iatur,Rchquaverovocabula
peregrina, &prorrusincognitao-
mittoinenipcquodipforumnumeruseft pene infinitus, illaigitur
(ficco pede quod ajunt)priErereo.
Proptcrea quod vanafunt & folummodo fa(5la ad perturbandum
vulgum
&arimplice plebchocmyfteriumadoccultandum.-igitur
fi quis viderit hos libros hifce vocabulis aut titulis refertos
,
nullam
iisadhibcatisfidemjnamad
obfcurandam hanc fcientiam folum-
modo
excogitata,&inventafuntomnia.
Rabufenaeftmatcria
quxdamrubra&terra provcnienscuma-
ij
qua,quiEamineralibusdimanarefolet,maximcperficidc-
bet in menfe lulii in vitro infolaribus radiis po-
fitoperfpatium Kj.dierum.
F I N I S.
NOVUM
NOVUM
LUMEN
CHEMICUM,
E
NATURiE
FONTE
ET
MANUALI EXPERIENTIA
deprompcum.
Cui
accefit TraBatus
DE SULPHURE.
AUCTORIS Attagrammay
DIVI LESCHI
GENVS
AMO.
PR^FATIO.
OmnibusGHEMicAartisInquifitoribusGenuinisri-
delicetHermetisFiliis,Authorralutem&bene-
didionem a Dcoprxcatur.
C^AImecumperpenderemy
Candidc LECTOR,
multos adulterinos Lihros
^
falsaque
^
(utvocant)
^lcbemijlarmn Receptay Impoflorum
fraude ^a-
'varitia compofitaJn
quibus nefcintilla qmdem "veritatis
ela-
ceti
internaturalium occultarumque artium indagatores^ver^
fari\qmbus
^
quamplurimideceptifunt^
^
adhucdecipiun-
tur: nthil me uttltus faBurum exijlimavi,
quamf7alentum
a
Patre luminum mihtconcreditum,
cumfiliis
^
h^redibus
fci
enti^ commune haberem.f^t^pojlerianifnadverterentnon
folum
prioribusfeculisy^verum etiamhoc nojko
,
ftngularem iU
lam T>eibenediBionem
Philofophicam qmbmdamhominibus
nonfmjjedenegatam* Nomenmeum certis de
caufis pablicare
mnconfultum^vifumejly dumnonmihilaudem qu^ro
,
fed
Philofophi^
amatoribusprodeffe (ludeo. Ideo
prodeffe
vanam
glori^cupiditatemreltnquo
illisqui malunt VIDERI quam
ES S E.
^^
hk in
veritath
Pbilofophic^ indubitat^
attefta-
tionem
fcYihoypaucis
comprehenfa
,
a Manuati
experientia
7nihi ab
Atiffmoccncefja, deprompta
funt : ut ii qui in haclau
-
datij^imafctentia
5
prima^
rcaliapofueruntfundamentay
Z^:t
2
hac
^4^
PRFAT10.
i)ac
cohoYtatione
,
ptilcherrimanm
renim exercitatiomm non
defcrant
:
^fic
a fcelerata
Fmiivendulorum turla, cmdulce
ejl
decipereyttitifint.
Honfuntfomnia.ut
ignarum t 'Igus lo^
quttur,7iecinania otioforum
hominum comynenta
,
utjiultt^
in(tpientes,quiartemrident. I^eritasefi ipfijpwa Pbilofophica'^
qudm
5
ut veritatis
amator,inveritatis Chemica
,
i?nmeritd
pYOclamat^zfuhfidtum
^
confrmationem ^occultare
autfilen'
iioinvoluers ,
nondebuinecpotui, Qluamvishifce^nali^nis
temporibus
(jihivirtus
^
vttium ^quiparantur)
propterfc'
ctdt
indignitatem
hominumque ingratitudinem
^
infdeltta'
tem
(nequidde
PhitofophortimaledtBiomhusioquar) inpubli"
cumprodire^maximoperepertimefcat. Pofjemaddtmre Che~
miciZ hujm
veritatis tefics^aidores vtdelicetgraviffiynos.juxta
manimem
venerand^ Antiquitatis in tot
dtverfis Nationibus
confenfum
:
Atqua experimentoocularividentur probatione
non
indigentMderunt ilUmpne
vefle
DIANAMhtfce
elapps
annis
(fcienstoquof) ^nulti^
fupremit^infim^fortishomt-
nes.
Et licet
repenantur quidammateferiati
,
qmaut ex invi-
dia^aut
malitia.autmetu deteBionis impofturarumfuarum,
clamitent
aurofuamanimampojjeextrahi
,
^
pompofaac
vana oftentationis
detufioncatteno
reddi corpori
-,
nonpne tem-
porisJaborumacfumptuumjaBura
^
detrimento
ffciantpro
certo
Hermetts
Fittj,ejusmodi a?nmarum
,
ttt toquMntur
,
five
ah Auro ,five
dLuna {quacunque via vutgari Alchemiftica)
extraBtonem^meram
effe
perfuafionem ,
quod qtfidem d muL
tisnoncredittir,fedtandemper
experienttam
5
unicam^fo,
lam verttatis
magijiram^ cum damnovenjicatur. E Lontra^
qtii
PRiEFATIO,
S49
qm
(via Philofophicd) hocfinefraude
^
fucopr^Jlanpo^tt ,
ut
njelminimum
metallum^ftve cum
/ucro,fiveftne
/ucro,realiter
cotoreSolisvelLunjc
in ommbus examimbus requifitisperma'
nente9ingat
:
Illumjureaffirmarepoffum haberefores Natur^
apertas
a
aduUeriora
^
altiora arcana invejliganda
y ^
cum
DEl
beneditlione acquirenda. Porropmfentes hos^raBatus^
meaexperientia
confcriptosyfcienti^fliisoffero:
ut dum omni
cogitatione motuqueanimi in Naturcs oculis operationibm in^
quirendisverfantur
,
indererum veritatemr>tpfamque Natu-
ramperfpiciant^cognofcant: m
quaRefota tGtimfanBi^im^
ArtU Philofophic^perfeBio conftftit.modoviaRegiayquamNa'^
tura in omnibus operationibuspr^fcribit
,
progrediantur, Ideo
hk Candidum leciorem admonitum velimyUt fcripta mea
non tam exvsrborum corttcequame Naturd viribus intelli-
gat;nepoJiea tempusjaborem
,
^
fumptumfruflra expen-^
fum
deploret. Confideret Sophorumhanc
effefcientiam , non
imperitorum : Et longe altum
effe
Philofophorum
fcnfumy
quamut eumpercipiant.vell.hrafonesglorioftyVeUtterati irri^
fores 3
aut contra confcientiam vitiofi (qui dum vlrtuttbus
emergerenonpofjuntyfceleribus^ hone/iorum virorum
ca-
lumniis idmoltuntury) velimperiti circumforanei
^
quifuis de
alhationihus^
rubefaBtombus . cum indigntjfima laudatifft-
7n^fcienti(Z Lbemic^
dtffamatione
,
univerfumferc mundum
deceperunt.
T)eienim
Donum
efl
'^fiqmdcm
ad eam non
nifi
fola
Dei intelleBum
illmninantis grafa
,
per paticntem
^
rehgiofam humilitatem
perventri
pofftt
(autper
ocula-
rem pr^ceptoris
demonflrationem:) ^apropter a T>eo
experti altenos
merito.
a fecretis
fuis
procul abigit.
550
PRi^FATIO,
^mdreliqmm
efifilios
artis micerogo at meu7n hene de ipjts
wercndi/ludmmammo
grato accipiant: ^cum
OCCUL- I
TUMfecerintMANlESlUMyatqueDeimtu,con/Ianti
lahoreinoptatumportumPhilofopbicumapputertnt
, Whilofo-
phicomoreomnesindignos ahhac arte excludant
: amorisque
erga proximum
egenumin timore Dei
{pofipofita
'vana
oflen-
tationCy) memores
^
Optimoter-Alaximopro
ffecialthGc
munerefineahufUyin
tacito ^piegaudentifinu , fempiternas
gratitudinis laudes decantent.
Simplicitas Veritatis figillum*
Cum
I
UM a PR^FATIONE hac fpatii a-
liquid inanis fupereflec, eiqueimplen-
do ut vacarem ro2;abundus inftaret
Typographus : Arnaldi VILLANO-
VANI Teftamencumbrevius,ameolim fcquen-
cibus vcrficuHs exarracum, in mencem mihi venic.
HoccibiLECTOR hiccommunicare non indi-
gnumvifiim eft rquippein quo defideraca verbo-
rum eleganciaab exprefTorum in ejusgeneris fcri-
ptisopcabilioreincegricacefuppleacur
TESTA.
TESTAMENTUM
ARNALDI
DE
VILLANOVA.
TRaditm
hUolim
mentemfignajjefupremam
Hoflr^gentpshonos
Arnaldus Villanovanus.
E
tcrra
exorttur^vircfqne
acqmrit in ignc
PerfeBas
cclebris
veterumlapis illc Sophorum,
Limptdus
tmc
horis bisfenis
nutriat humor^
Donec
di/lentis
turgentior undiqucmcmbris;
ExpoRtufque
locoficco
modicequc catentiy
Horarum
quoque bis fcnarum tcmporcfenfim
Expurgetfefe
nimto
extcrnbque vaporcj
Durattfquc
etiamfoltdcfcat
partibus intus.
De
laptde
cxpreffummetiori
virgineum lac
Confeftim
vitrco claufumfervatur
in ovoy d
Pulltfico
inque
dies mire variatur ab ignc
:
Dum
varit
infixo
ceffent
candorc colores.
Excipit
hunc
tandem
crefcentis
vinbus ignis
Purpurm.completi
operis virtutis
^
index.
NA0.
TRACTA-
-4t?(w)IH"
TRACTATUS PRIMUS
N A T U R A,
^mdnam
eaftt
,
^
qiiales ejmdebeant
ejfe
Scwtatores^
I Uki Sapientes,Dod:iflimique Viri antc complura
Sascula, im6(Hermete tefte) antediluvium,
multafcripferunt de conficiendolapide Philofo-
phorum; &:totnobis reliqueruntfcripta,utni{i
Natura in dies operaretur credibilianobis
, vix
jamaliquisverum cxiftimaret efle Naturam:
quiafuperioribus faeculis non totinventores
re-
rerumfuerunt; Nec etiam anceceflbres noftriahudquicquamcon-
fideraruntpra^tcrNaturamipfamj&Naturaspofribihtate.Etquam-
vis ilh in
fimplici tantum Nature via manfcrint , ea tamen invenerunr
quas nos nunc in tot rcbus vcrfantes , vix noftris ingcniis potuiflemus
imaginari. HocfitquianobisNatura,&:
Generatioreruminorbe,
jam vilis fimplexque videtur. Et ideo ingenia noflra, non ad rcs co-
gnitasjfcd ad taha qua? non vel vix fieri pofIUnt,intendimus : quapro-
ptcr itactiamnobisfuccedit facihiis excogitare res fubtiles,
&:quas
ipfiPhilofophi
ncfcircntimaginari,pofIumus, quam ad vcrum
Natu-
IX curfum,&: Philofophorum
fcnfum pcrvenire. Et fic Natura ho-
minumcomparatacfl;,
uteaqu^fcitncgligat, aliafempcrquarrat;
multo magis ingcnia
humana quibus Natura fubdica cfl.
Exempli
gratia;vides quemlibet
artificem cum jam adfummam artificiifui
pcrfedionempervenerit, aha
quasrit, aut eo abutitur, aut plane defi-
nic. Ita ctiam gcnerof;i
Natura femper agit ufque in ipfum Iliadum,
Aa a hoc
4S4
l^ovum Lumen chemicum,
hoc eftjTcrminum ulcimum,poftcn ccilat. Nam indita e/l Naturar
permiflio qu.Gedam abinirio, ut percurfumintcgrum pofTit adme-
lioravenire, &: rcquiem habcreplenariam, ad quamomni
conatu
tendit, &: gaudet fiio fine, non aliterutFormicafenio, cuiinfcne-
lute Njtura creat alas. Ita nimirum &: noftra ingenia eoufque
progrcHa pjnt
,
pr^t^fertim in Artc Philofophica, fcu lapjdis praxi,
ut jam fere m ipfum lliadum pcrvenerimus. Nam Ars Chemi^
ejufmodifiibtilitatesnuncinvenitjUtvixmajores pofTmtreperiri ; &:
eatenusdifiert
aveterumPhilofbphorum Arte, proutFabcr Horo-
lot^iorum a fimphci Fabro Ferrario : Ethcet ambo tradent Ferrum
y
nihilominus ncuter fcirct alterius labores
,
quamvis ambo fint in fua
arte Magiflri. Si hocrevivifccret ipfe Philofophorum patcr Her-
mes, & fubtilis ingenii Gebcr
,
cum profundifrimo RAYMUN-
DO
LULLIO ,
non pro Philofophis
>
fcd potius pro difcipulis d
noftris
Chemiftishaberentur ; Nefcirent tot hodie ufitatas deflilla-
tiones, totcirculationes, totcalcinationes, & tot alia innumera-
biiiaalia Artiftarumopera, qu^exillorumfcriptishujus fxcuhho-
mines invcncrunt &:cxcogitarunt. Unicum tantumnobis deefl,
ut id fciamus quod ipfi fecerunt , lapidem videlicet Philofophorum
feu
Tinduram Phyficam. Nos dum illam quxrimus alia invcni-
mu8:
&:nifiitaufitata efretprocrcatio humana,&naturaincofuum
jus teneret
,
jam vix non deviarcmus. Sed, ut revertar ad propofi-
tum
,
promifi in hoc primoTra^H^atu Naturam cxplicare
i ne nos a
fimplici via vera, vana dcfledat imaginatio. Na t ur a m igi tur di-
co
Unam i veram , fimpliccm , intcgram in fuo efre
,
quam DEUS
ante
fecula fecit , &: fpiritum ei inclufit : fcito aurem Naturas Tcrmi-
numefTeDEUM,
qui&: Natura^principium cftjfiquidemnullum
finitur initium nifl in co in quo incipit. Dixi unicam ^^^ tantum,
per quam Deus orania facit: non quod Dcus fine illa operari nefciret,
(fi quidem ipfe Naturamfccir, &: omnipotcns cft;)fcditafibiplacuit,
&:fccit. RcsomnescxillaNaturaunicaprovcniunti ncceftinor-
bealiquid extraNaturam: Etquamvis aliquandoabortusfiantjhoc
nonefl natura^, fed vel artificis vel loci vituim. Nacura h*ec divifa
O^Qoyum Lumen Chemicum
ss?
eftinlocaquatuor ,
inquibusha:c omnia opcratur qua:
apparcnt&:
inumbrafunt^liquidemrespotius h\ umbr.i
funtquam
utverc ap-
pareant.
Muntur in maic &: fceiriina
. &: Mercurio
aflimilatur,
quiafejungitvariislocis; &: fccundum terrae loca bona
velmalares
producit; licet non (int loca mala in Terra,prout nobis
videtur.
Qua-
litates
autem funt tantiim quaruor , &: \\x omnibus infunt
rebus , ne-
que concordan t ; femper una exccdit aliam. Natura autcm non eft
vifibilis,licet vifibiliter ag -
1 ; nam eil fpiritus volatilis, qui in corpori-
bus luum agit officium : locum &: {edcm fuam habet in voluntate
Di-
vina. Nobis hoclocoadnilaliudipfa prodefl:,nifi ut ejus locafcia-
mus,qusEfmtipfiConventioravei propinquiora;hoc efl:,ut fciamus
conjungere rei rem,fecundumNaturam ne mifceatur lignumho-
mini,aut Bos vel animal metallo ; fed quodlibet agat in fuum fimile
:
5)C tunc etiam Natura fuum pra^ftabit officium. Locus Natura:
noa
cftahus quam,utfupradicl:um,invelle Dei.
ScRUTATORES Natutas tales efte debent qualis eft ipfa Natura,
veraces, fimplices, patientes , conftantes &:c. &: quod maximum
,pii,
Deum timentes
,
proximo non nocentes Poftea diligenter
confi-
derentnum propofitum fuum cum Natura concordet;an fit pofiTibile
ab exemplis difcant apparentibus , ex quibus videlicct rebus
quii
fiat,quomodo,&:inqualivafe Naturaoperetur. Nam fifimjlici-
ter ahquid vis facere
, ficut ipfa facit Natura , fequere Naturam :
fin
vero prseftantius quid moliris quam Natura, id animadverterc
in.
quo , &: per quid molioratur , &: femper in fuo id fiat fimih. Exempli
gratia, ficupismetallum(quaj eft noftra intentio)uIterius
quam
Natura fecit
,
in virtutc promovcre ; Naturam accipere oportct Me-
tallicam,&hocinmare&foemina,ahas
nilefficics: Si enim
intendis
ex herbis crcare Metall um , laborabis in vanum ; ficuti ex
cane vel beftia lignum non
produces.
Aa aa %
TRA-
j/<f
Uo^vum Lumen Chemicum.
TRACTATUS SECUNDLTS,
'Dc Operatione Natur^ in nojlro propojito
^
fpermate,
NAturam
jamdixie{reveram,unicamj wbique apparcntem,
continuam,qu2Ecognorciturexrebus produd:is,lignis videli-
Gct herbis,&c.
Dixi etiam fcrutatorcm Naturas eflc oportere vera-
cem,
fimplicem, patientem, conft:antem,unica:laltcmrei,animum
applicantcm.&c.NuncdeNaturacaduincipiendum. SicutiNatura
inDei
velleelt,&
Deuscreavitillam
,
velimpofuitomniimaginatio-
ni;
itaNaturafecitfibiremen,hoccft,vcllefliuminElemcntis. Illa
efl:
quidem una, &tamen rcs profert diverfas; fed nihil operatur flnc
fpcrmate.quidquidfpcrmavulroperaturNatura,namefl:inftar Ar-
iicisalicujusinftrumcntum.
Spcrmaigitur uniufcujufque rci me-
lius & utilius cft Artifici quam Natura ipfa : Nam c Natura fine
fpcrmatecflicics tantumquantum flneigne, auro velargento Auri-
faber,
autfinegrano&remineagricola. Habitofpermate Natura
prscfto
aderit, flve ad malum
,
flvc ad bonum. Operatur illain
fpermate ut DEUS in libcro hominis arbitiio : &c hoc eft magnum
miraculum,
quodNaturaobcditfpermati, non coala , fcd propria
fpontci
ficuti&Deus omnia concedit qux Homovult, noncoa-
ftus,
fedexpropriovelle
; Idcohomini dcdit Hbcrumarbitrium,
fivead
malum , five ad bontim. Spermaigitur eft Elixir cujufque
rei ,
vel quinta eflcntij, fcu
pcrfedifljma rci dccodio &
tiige-
ftio,
vcl
fulphurisBalfamum, quod idcm cft quod Humidumra-
dicalcinMctallis.
Magnusquidcm hicdehocfpermatc poflctin-
ftitui fermo , fed nos tanium ad propofitum in Arte Chemica ten-
dinuis.
Quatuor elementa generant fpcrma
,
voluntatc DEI &
imac^inatione Naturx : Quemadmodum enim viri fpcrma habct
centrum ,
feu vas iiii feminis in renibus j ita quatuor clcmenLa
mocu
^. ^S^umLumen
Chemicum
SS7
- moru
indefinend
(
quodlibet fecundiim
fuam qualicatem
)
proji-
ciuntfpermain
cenxcentrum,
ubidigeritur,
&
permotumemit-
titur
foras.
Centrum vero terra^ eft quidam locus
vacuusubinil
quiefcerepoteft : in Excentrum
Tutitaloquar
;
feu centri margi-
nem&:
circumferentiam quatuorEIementa fuas
projiciunt
qualita-
te3.
Sicuti virfuum emittit femen inuterum
mulieris;
in quonil
manet
de femine
,
fed poflqusm debitam matrix
accepit
pQrtio-
nem,
casterum ejicicforas : limiliteracciditin
centro
terrse utvis
Magnetica partis alicujus loci rem ad fe
attrahatconvenientem
fibi
adparicndumaliquidi casterum ejicitur foras in lapides
&aliaex-
crementa. Nam omnes res ex eo fonte habent originem
, nec
quicquam in toto mundonafcicur nili per hunc foncem,
Exempli
gratia
,
Habeatur in aliqua menfa plana vafculum
aqux
,
quod lo-
cecur ia menfa: medium
,
&: circumcirca
ponancur
resvari^e,
&
colores varii
,
icem fal
,
&:c. quodque
feparacim :
efFundacur
poftea aqua in medium
;
vidcbis illam aquam hinc inde diffluere
, &
dtim rivulus unus actingec colorem rubeum rubefiec ab illo , fiad
falem falis {aporem mucuabitur
, & fic dc ca:teris. Aqua enimlo-
canonmutat, fedlocorum
diverlitasmutacaquam.
Similimodo
e centro terrx femen vel /perma a quatuor
elemencis in ccncrum
projcdum ad varialoca cranfic
, & fecundum loci Nacuram nacu-
racur rcs :
fi pervenic ad locum cerrx ^ aquse purum fic res pu-
ra. Semen &: fperma omnium rerum eft unicum,
&: camen va-
rias res generac
,
uci e fequenci
apparec exemplo.
Viri femeneft
femennobile, &falcem ad generacioncm
hominisefl creacum;
ni-
hilominus ii vir abucacur eo, quod efl: in ejusliberoarbitrio,
na-
fcituraborcus
:
Namfi,
contra graviffimas Dei inhibitioncs
, vir
iniretvaccam,
aut aliam
befliam\ facile conciperet beflia viri fe-
men,
quiaNaturanoneflnifi
unai &tunc nonnafceretur
Homo,
fed beftia
&: zhonm
j fiquidem
locum non invenit femen fibi com-
pctentem. Tali
inhumana
&: deteflanda
commixtione
virorum
cum bcftiis variae beflix
producerenturhominibusfimiles.
Itac-
nim fic, fi
fpermaincratcencrumnafciturquodindenafci
dcbebatj
Aaaa
3 fcd
$}
S
Nvvum Ltmen Chemcum,
{cd cum jam in locum venic &:conccpit, non nmplius mucntfor-
mam
: verumdum adhucin ccncrofpcrmacft, xquefacileexiUo
rpermue
produci poceft arbor quam metallum, cam cito herba
quam lapis>, uc unius preciofior alcero
,
fecuadum puricaccmloci*.
Scdquomodo
Elemencafpermagcnci^ncnuncnobis dicendum eH:,
&
hocmodofic.
Elemenca func quatuor
,
duofuntgraviaSi duo
funt levia , duo ficca duo humida
,
fed unum maxmie ficcum 6c al-
^
tcrum
maxime
humidum, funtmafcuhna & fosminina&c.
Ho-
rum
quodhbet
perfeeftprompti/limum adproducendumresfibifi-
miks in fpha^ra fua , &ita voluit A ItiHimus :
Hsec quatuor non quie-
fcunt,
fedfcmper
invicemagwnt; &:quodlibetperfeemittitfuum
fubtile , ac in
ccntro conveniunt :
In ccntro vero eft Archseus
, Na-
tMi2C
fervus,
qui ea fpermata mifccndo cjccit foras.
Quomodo
autemfiat;
*
in Epilogo horum duodecim Traclatuum copiofiiis
Yiderccfl.
*/'.
51
TRACTATUS
TERTIUS
DeVcYA Metallomm
materia,
PRima
Metallorum materia duplcxeft,
fcduna finealteramc-
tallum
noRcreat.
Prima&principalisefl humidumaeriscali-
ditatcmixtunii
hanc Philofophi Mercurium nominarunt, quira-
diis Sohs U
Lunas gubernatur in mari philofophico : Secunda efi:
terrse caliditas ficca
,
quam vocarunt fulphur. Scd quia omnes
veri Philofophi hanc maxime occultaverunt ,
nos paulo lucidius il-
iam exphcabimusj
pondus praerertim, quo ignorato omnia de-
ftruuntur.
Indcfitutmultiex rebona producantabortus
: funt
cnira
,
qui totum corpus promateria feu femine vcl fpermate
fu-
munt , ahi fruflum &: hi omnes a reclo declinant tramite. Exem-
phgmiai fi quisviripedem
&:rauiierisaccipeietmanum, &:vel-
lecex
^N^^vum Lumen Chemicum,
SS9
let
exhaccommiftione Grearehominemj noneflet poiTibile. Eft
cnim in
quohbct corpore ccntrum &: locus, vel fcminis feu fper-
matis
pundum,
&: fcmpcr Sioo. pars, ctiam in ipfo grano tritici;
&: hoc aliter
cfTenonpoccft : Nam nontotum
granumvelcorpus
vertiturinfemen , fed tantum eflin corporefcintilla
ahquaneccfTa-
ria,
quseafuo corpore cuftoditur ab omni excefllvo
calore &:fri-
gore , &c. S'\ habes aurcs & fenfus
,
hic animadverte & fecurus
eris,
non tantum abillis qui locumfpermatisignorant,
totumque
granum in femcn reducere nituntur; verumetiam ab hisomnibus
quiin fohitionemetallorum verfintur vana, &:metaIIapertotum
folverevolunt, &pofleaex illorum commixtione mutua, novum
creent metallum. At hi , fl Naturse proceiFum conflderarent , vi-
derent rem fe habere longe aliter : Nam nullummetallumefttam
purum quod non habeat &: fuas impuritates , unum tamenaltero
pauciores vel plurcs. Sed tu
,
amice Lcdor
, primum obfervabis
Naturxpundum,utfupradi6i:um, &fatishabes ; fedhanctibiha-
beto cautelam , ne in metallis vulgi illud quseras pundum , in qui-
bus non eft. Nam h;tc metalla prscfertimaurumvulgi, mortua
funti fednoftrafunrviva, fpiritum habentia, qua; omninofumen-
dafunr : fcito enim mctallorum vitam cfleignem, dum adhuc
iu. fuis
mineris funt, & mortem etiamignem, fuflonis videli-
cet.
Prima vero metallorum materia eft humiditas quaedam mixta
aerc
calido ; &: eft in forma aqusc pinguis
,
adhsercntis unicuique
rei
purxvelimpurse; inunoloco tamen abundantius quam inalte-
ro ,
quod fit quia terra eft in uno loco magis apcrta &: porofa , vim
attradivamhabens-, quam inakero. Provenitahquando per fein
lucem induca vefte aliqua
,
praEfertim in locis ubi non habet adhcere-
le
alicui i ccgnofcitur ita, quia res omnis ex tribus principiis eft
compolita
: Inmateriaverometallorum unicatantum flne
conjundione,
exceptaveftevelejusumbra>
fcihcet fulphure^&G.
TRA-
$6o
D^vumLumen Chemicum,
TRACTATUS QUARTUS.
^uomodo metalla in terr^ 'vifcerihm
generantm.
PRodHC-unturmetallahocmodo
: poftquam quatuorElemcn-
ta
virtutesfuasprojeceruncin
terra? centrum , Arch^eus diftil-
lando
fublimat calore motus pcrpetui in tcrrse fuperficicm : Eft
enim
terra
porofa , &: ventus ftillando per poros terr:^ refolvirur in
aquam,
ex qua res nafcuntur omnes Sciat ergo dodrinse fihi
fperma
mctallorum diverfum non efte afpermatj^rerumomnium,
fcihcetvaporem
humidum
: ideo fruftraquxrunt Artiftic metallo-
rum
redu^ioncm
in matcriam primam
,
qua; tantum vapor cft.
Philofophinontalem
intellexeruntmateriam
primam, fed tancum
materiam
fecundam ,
ficuri Bernardus Trevifanus optime difpu-
tat,
quamvis non ita lucide, quia de quatu

Elenientis loquituc
nihilomjnus
id dicere voluit, &; fblummodo cum filiislocutuscft.
Ego
vcro utclariiis
Theoricam dctcgercm, omnes hic prarcavcrc
moncre
voluis
Ut
tot folutioncs
,
tot circulationes, tot calci-
nationes
ac reitcrationes
fmerent; nam fruftra k\ quxritur in rc
dura cum per
femollisubique fit : Non prima, fcdfccunda
tan-
tiim
qua^ratur materia,
talis nimirum qua: fimul ac concepta eft,
inaliammutariformamnonpotcft.
At fiquxrasquomodomctal-
ium in
talem
reducatur materiam fequor in eo Philofophorum in-
tcntionem
: Hoctantumprxcscterisyplo,
utfihi artisintelligant
fenfum fcriptorum
non
fyllabas , bc ubi Natura deftnit
,
in mctalli-
cis videlicet coram oculis noflris perfeclis corporibus, ibi articflc
incipiendum. Sed ut ad propofitum rcvertar
(
fiquidem hicnon
eft intchtionoftrade foIofap;d^J
agamusnunc de|materia metal-
lorum.
Paulo antc dixi Rcs omncs nafci cx acrc liquido vel vapore,
quem
O^ovum Lumen
(Jjemicum.
^Si
qiiemElementaperpetuomotuinvifcera.terra:ilillant
*
huncpofl-
quam NaturiC
Arch^eus accepit
,
per p&ros fublimat
, &: uniciw-
<iue
loco
fuafagacitatembuit ( iicuti in
pra:cedentibus
retulimusjj
fic locorum
varietate rcs etiam proveniunt
&iiafcuntur
variac.
SuntquiopinenturSaturnumhabere aliudfemen,
aurum
quoquc
aliud,
.&^ccon{equentermetailarliqua : fed
vanafuntifta;
u-
iiicum
tantum ell: femen , idem in Saturno quod inauro
invenitur,
idem in" Luna quod in Marte \
fed locus tcrr^ diverfus
fuit , fi me
rede ixitelli^is } quamvisin Luna Naturacitiusquam
inSoledefic-
rit , & fic de aliis. Quando enim ex tcrrjecenti-ofublimatur
va-
porille, tranfitpcrlocavelfrigidavelcalida : Siigitur
cranfitvapor
per loca calida &; pura
, ubi pinguedo fulphuris parietibus
adhse-
retvaporille, quem Philofophi Mercurium Philofophorum
dixc-
runt, accommdat fe &: jungitur ilh pinguedini
, quampofteafe-
cumfublimat; & tunc fit unduofitas, reliclo nomine vaporis
ac-
cipit nomen pinguedinis; qua^ poftea veniens fublimando
ad loca
alia
,
qua: jam vapor anteccdens purgavit, ubi eft terra
fubtilis,
pura: &:humida, implec poros ejus &: jungicur ilh;
&ficfitSol:
Jiveropinguedoillavenitadlocaimpura, frigida, fit
Saturnus : fi
vero talis terra pura fit ^ mixta fulphuri
s
fit Venus , &:c. Qud
cnimmagisdepuratuslocuseft, eopulchrioraredditmetalla
rnani
fciendumeftquodille vaporcontinue egreditur excentro adfuper-
ficiem, eundo purgac loca. Inde fic quod hodie reperiancurmi-
nera^ in locis ubi ance mille annos nullse fuerunc ; nam
progreflii
fuo femper fubciliac crudum impurum
,
purum fucceftive fecum
trahens :
Ec haec eft reiccracio , &circulacioNatura^;
tamdiufub-
hmatur, resnovas
producendo, doneclocus depuratur optime;
&
quo magis
depuratur
, eo etiam nobiliores res producit.
Hye-
mevero, cum aer frigidus cerram conftringic, congelacur eciam
ille un(^uofus vapor
; qui poftea, redeunce vere, una cum cerra
&
aqua mifcecur
; &fic
Magnefia crahens ad fe fibi fimilem
Mercu-
rium aeris
,
qui dac vicam
omnibus rebus
,
per radios Solis , Lunjc
&ftellarum,
6i:ficgramen,
florcs&fimiliaproferc : Nacuraenim
Bbbb ne
^Sz S^o^vum Lumen Chemicum.
tie
momentiim temporis oriatur. Mctalla vero fic procrean-
tiu-,loftgadeftillationcpurgatiirterra, pofteaaccefTupinguedinisea
generantiir:aliomodononproveniunt, ficuti quorundam, Philo-
Ibphorura fcripta
finiftreinterprctantiura,vanaopinio eft.^
TRACTATUS
QUINTUS
D^ generatione lapiSm omnUgenerls,-
LApidismateriaefteadem
quae&raliarum rcrum; &: fecundiirr?
locorum puritatem hoc modo nafcuntuc. Quando quatuon'
Elemcntaruumvaporemftjllantinterra^centrum, &:ArchasusNa;-'
tura^ eundem t)ic\t & fiiblimat; hic, dum tranfit per locaporoi-
que terrj^ , trahit feeum omnem terras impuriutem ufqucin fupec-
ciem
,
quem poftea congelat aer (nanv quod acr creat purus,
aer CQngelat crudus
,
quia aer in aercm habec ingreiTum &: fejunv-
gunt invicem., nam natura Natura Jascaturr) &: fic fiuntpetras&^
monteslapidei, fecundum magnos &parv0S poros. Et quo ma-
jores terras pori, eo etiam melius purgatur locus : dum eninsi
per cale refpiraculum major caliditas , &: aquas major quanti*-
Ms tranftt , c6 citius depuraJur teiTa ; & fic poftea in ejufmodi
1q-
ciscommodius mctallanaTcuncur. Sicuti&: ipfaccftatur experien-
tii=, uraurum non alibi nifiin montibus queratur &: reperiatur
quodinplanitie, nifiraro, fierinequit : nam faepiifirae talia loca:
humida int, non vapore, fcd aqua Elemenrali, quasad fe trahic
Taporem illum , 6c ica fefc ampIedVuntur ut nea faciJe feparen-
tur ;. poftea Sol cceli digerens illam facit argilJam pingnem
,
qua fi-
gili utuntur. Inlocisveroubieftarcnagroira, &: vapornonhabet
(ccum pinguedinem vel fulphur
,
hcrbas &: gramen in. pratis
crcat. Sunt&:aliilapides prctiofi, utAdamas, Rubinus, Sma-
lagdus , &: rciiqua: gcmra^ ; generantur omncs hoc modo..
Quan.-
^"^(cjjum Lumen Chemlcum
s^i
Qiundo vapcrr Naciira: per fe /libliimtur., /iiic acceflii
pinguc-
dims fulpbuiis, &: vei-wc ad iocura aquse purx i^Ah^ iiunt
A-
.damamces; &:
lioc in locis frigidiifimis
, ad
quarnonpoccftpervc-
nire pinguedo
ilia
,
quia pinguedo noii perxnitterecifta.
Sriendum
enim eft
quodfpiritusaquse facillim^e fublimatur
calorefacili;
fcd
oleumieu
pingueclo non niii magno elevatur calore,
^inloca caii-
da : etiamfi enim ex ceiKro progrcdiatur^ levi
congelatur
frigorc,
&: fic fubfiftit
;
vaporvcro ad ioca debicaafcendit,
&:
congelaciir
inaquapurainlapiciesgratiLiiacira.
Quomodoveroingemmis
co-
lores
fianc
;
fciendum eft illud racioL^ fulphuris in hunc modum fic-
xi : ii fuiphurispicguedo congdacur, motu iHo perpctuo
poftca
fpiritus aquac tranieundo digeric ^ purificat illud vi falis , do-
jiec colore digeilo rubeo vcl aibo Goloretur
,
qui color
tendens
ad meiiora cum illo fpiritu
,
quia fubtiliatus eft tot mteratis
diftii-
lationibus ,
cievarur t fpiritus poftea habet
potcntiam
ii\x^z\\<^i
rcsirapcrfedas, ^& fic introducit colorem
,
qui poftca
jungituc
iili aqu2c cunc parcim congdauc , & ficimplet poros ejus, & fixa-
tisr cura ea fixadone infeparabili. Congelatur enira omnis
aqua
calore fi eftiinefpiritu
,
congelaturfngorefi
habctfpiritum
; fed
qui
fcit
congdare aquam calido
,
fic /piritum cum ea jungerc
, certc
rcm inveniet milleiies pretiofiorcm auro &: omni re. Efficiat
igitur
utfeparctur ij^iritus ab aqua
,
utputrcfcat,
&:appareatgranum;
poftca rejed:is f^cibus reducat fpiricum ex altoinaquam,
&:faciat
conjungerc fimul: Ilia enim conjundio gcnerabit ramuai
diilimi-
lcm formaparcntibus^
TRACTATUS
SEXTUS.
D^
Sccunda
Matcria
>
gff
putrefaBionc
rcrmn,
ir\Iximus de prima
matcria
rcrum , 6c quomodo
nafcuntur
-^'res cx Natura fine
femine,
hoc eft
, quomodo Natura ab
Bbbb
i
Elemen-
j(!r^ U^vum Jjimen Chemicum.
Elemcntis
accipic materiatn ex qiia gcncrat femen : Ntmc vero de
feminex
&: rebiis generatis ex feminc
j
fermoncm infticucmus,
Omnis res habais
femenmulriplieacurin eoy fed abfqiie Nacuras:
auxilio non fit : femenenim'nihilaliud eft quamaercongcLuusin;
aliquo corpore ,
fcu vapor humidus j- & nili hic rcfblvatur calido*
etiam
vaporc,
nullius elHifus, Sciant ergoinveftigatores artis
quid femen
fit
y
nc quan*ant rem qua? non cit : & {ciantiJlud eirc
triplex,
quodexquatuor elementis produdtumeft, Primumeit
MiNEKALE,
dcquohoclocofermoeft ; alterum Ve g e t a Br-
L E ;
Tertium
Animalb, Minerale fcmen a Philofo^
phiscognofGitur
: ViGETABiLEcammimeac vulgare eft, ut vi-
dcmusinfrudibus
i ANiMALEcximaginationecognoicicur. Ve-
oecabilcnobis
oftendit quomodo natura creatillud ex quatiror Ele-
mentis.
Sciendum
enim eft quod hyems cfir putrcfadionis caufa^
fiquidemfpiritusvitalesinarboribuscongelaE
r &: quandohicalo-
re Solis ( in quo efl: vis magnetica omnis humrditatis accraliva) rc-
folviincuri
tnnccalor naturx ,. per motum excicatus
,
pellit ad cir-
cumferentiam
vaporemaquae fubtilem
y
qui poros arboris aperit , &:
Tuttas flillare facic, femper purum ab impuro feparando'. Prsece-
dittamen
interdum putum impurum ;
purum ftat & congelaturrn}
fiores,
impurumabkinfolia, groiTum &: fpiffum in corticem
J
ar-
borescortex
manetfixiis,, foliaca^untfrigorc velcalorcy qaando
obftruuntur
pori ejus : florcs congclantur in cali colbrc qnalis cfl
ipfi calor,
& adferurit fruftum & femen
(
veiutrpomum in quo
fpcrmaeft,
exquonafciturarborf
fedinillofpermate eftfcmenvel
granum
intrinfece
r
ex quo etiam abfquefpcrmatcnafcitur arborf
uam
multiplicatio
fic non in fpermatc, fed in femine. ) Sic oculari-
ter
videmus
Naturam creare ex quatuor elementis fcmcn, ne nos
in
hoc
fruffraoccuparemury
nam quod' crcatum eft crcatorc non
indigct,.
Hocexempli loco lec^orcmadmonuifrefuffieiat; fcdod
propofitum Mincralc rcdeo^ Semen Minerale vel Mctallorum
creat
Natura in vifccribus terrae : propterca non crcditur tale fe-
saen
efTe in rerum Natura, quiainvifibik eft At non eftmirumi
quod
J^^Coyum Lumen
ChemUum
S^$
qiioi ignari'
dubitcnc
,
fiquiviem id quod prseoculi5<,(][
nonpercf-
piatur abiUis

imilto miniVs iftud quod invifibilitcr
abrconOKrm
eft;;
ied veriirimum-
efS quod fuperius non eft nift uc iftud quod eftin^,
lius , &vice verfa rd quod nafcitur fupras nafcitur ex eodem fonte
ficutriHud
quod infra m terrae vifceribus. Et quam
prarrogativam
vegetabilia
prsr metaliis habenc , ut DF.US iliis femen
inderec , &:
hxcimTnericoexcIudcrec? Nonneejufdem dignicacis
mecallaapud
DEUM cujus & arborcs i Hoc pro cerco liacuacurj. nihil flne fe-
minecrefcete
:: ubi enimnullum" eftfemen, rcs efl: morcua^
Ne-
ecfleeft ergouc, vcf quacuor eremenca" creenc femen raecallorum
>
velcaproducaiicfinefemine
.
fiabfquefemineproducuntur,
tunc
perfedta fieri non poHunc
v fiquidem res omnes fine femine imper-
fed^aefE, racione compofici t qui hanc indubicat^ vericacrfidem
nonadhibeCy noncftdigncisuc nacuriB feGrecafcruceturr
nilcnim
in orbe nafcicur quod feminedeflicuatur, Semen mecallorum
ve-
re &: reaiiter ipfis efl indiium
f
gcncracio aucem ejusita fic.
Qua-
tuor eiemenca in prima operacrone natura" flillanc
,
per Archasunt
Nacuras' in terng centrum vaporeni' aqu^ ponderofum
,
qui efl
mecaHbrum^ femen , & dicicur Mcrcurius propcer ejus fluxibilica-
temv
&:uniufcujufque reiconjund:ionem,
nonpropcerefrentiamy
aflrmilacur ful^huri propcer incernum calorem
;'
&rpoft congeracio-
nem eft humidum radrcale^ Ec quamvis corpu^ mecaHorum
cx
Mercurioficprocreacum, quodde Mercuria Phifofopherumincel-
Irgi debec, camen hi non func audiendi qui pucanc Mercurium vul-
gi fcmen cfTe mecaHorum
,, & ica corpus loco feminis accipiunt J
nonconfiderances quod &: di6lus vulgi Mercurius fuom in fe habeat
femen. Errores oraniam horum e fequenci pacebunc excmplov
Manifefium cft quod
homines habeanc fcmen in quo mulciplican-
Rirr Hominis
corpusMercurius
eft; fed femen occulcum cft iix
corpore, k. racione
corporis
quancicasin corpore exigua :
quiigi-
lurhominem
generarevulc,
non Mercurius, qui corpus eft, (^d
femen vapor aqu.T
congelacus
accipiatur. Sic m regeneratione
meullorum
finiftreproceduur
a vulgaribus Chemicis:Corpora me-
Bbbb
5
tallic3
4^6
J<^oum
Lumen chemtcum.
callica foJ'"*^^
>
^^^ Mercurium,five aurum^fivc Saturnum,{ive Lu^
flarnj
A:carroduncillaaquisfortibus,,&:aliis rehus hctCKogeniis ad
vcram
artem non rcquiiitis
%
poftea conjungunc
X
nefcientes
quodex corpore humano diile<3:onon generatur homoi quia corru-
ptio corpotis, &: feminis deiliudio hoc pado praeccflit. Unaquac-
quc rcs in mare & fosmina multiplicatur, ut in traiStatu deduplid
ma.tcria
mentionem feci : Divifiofexus nil creac vcl pfoducit,fcci de-
bita illius conjun<^io profert novam formam: ScminaveHpcrmata
ergo,noncorpora,funtaccipienda : ^.ergcmaremvivum ^foemi-
namvivami
hos conjunge fimul utjnter {eimagincntur fperma ad
procrcandum
fuafNacurae fru<3:um. Primam ctiam matcriam ne-
mo
mortalium credac fe facerc pofle: Pdmamatcriahoministcrra
cft,&ncmohominumcxiilahominem crcarc [X3tcft folus Dcushoe
fcif,
at
emaceriafccunda, quarjamcrcataeft, fiinlocumdebitura
pofita
fucrit, facile Natura operancegcncrabicurid, cujus formx fe-
men
eft,
Artifex hic nil facit nifi ut fciac fubtile a rpiflb fcpararc , &
in
vas
imponcre dcbitum. Namhoc confiderandum eft, prouc res
incipitur
ita finitur
*.
cx uno fiunt duo , cx duobus unum, d: non ulte-
riu^.
Unus eft Deus ; cx hoc uno Deo filius eft gcnitus : Unus de-
ditduo,
duounumdcdcrunc Spiritum Sand:umabucroqucpr0cc-
dcntem
: ficfad:us cftmundus,& ficcricfiniscjus. Confiderapiio-
ra
quatuor
punda exa<5liifimc
.*
habes in illis Pacrcm , Pacrem &: fi-
hum,ultimo
SS. habcs quatuor Elcmcnta

habcs quatuor luminaria,
duo
Gcelcftia
, duo Ccntraha : Nil amplius eft, fuic, &c crit, quam irx
hac
figura
patct;fi debcrcm omnia myftciia hinc clicienda configna-
rc,mafynumorircturvoIumcn:Redcoadpropofitum,&:cibidicove-
rum,filimi,
noncrcaturexunounum, quiahocfoliusDeieftpro-
prium
: fufficiat tc poffe ex
duobus creare unum tibi utilc. Scias cr-
20
fpcrmamultiplicativum
effe matcriamfccundam^&nonprimam;
Primacnimmateria
retumnonvidctur, occulta cft in natura^
vel in
Eiementis
,
fccunda vcro
imerdum filiis
doj^rinajapparet.
TRA.
J^ovum Lumen (joemicum.
$^7
liACTATUS
SEPTI.MUS,
D^ 'Virtuk Secmfk materU.
SEo
ut fadlius poflis comprelienderc qualis fic hsec recun-*
da
materia , virtutes ex quibus illam cognofccs dercribani
libi.
. Ac primufm fcias quod Natura in tria Regna divih eft j Duo
funt Regna
,
quorum quodlibet pcr fe ftarc poteft , etfi alia duo non
eflent
t
cftregnumMinerale, Vegetabile', & Animale. Minc-
rale per fe fubfiftere poteft , etfi nuJIus hominum in mundo efler
,
necarbor, velverba. Vegetabile itidem" , ctiamfi nuUum mecal-
lumr nec animal efletr, pcr fe ftafe poteft : hsecduofunt cxuno
per unum creatay Tertiiim vdro ex dilis duobus Vicam habet
i
fi-
nequibuscflenonpoftet, &:eft nobifius ac pracftantius quamduo
prsedi(Sta, ficuti etiam poftremum cft inter iria
,
& dominatur eis f
quia fempcr in tertio virtus finitur
, & in fecundo mulciplicatur^
Viden in vcgetabili Regno ? Prima matcria eft Herbai vel Arbor
y
]uamtucrearenefcis, Natura hoe folummodo facit : Inhocrc-^
gno fecunda materia eft femen quod tu vides : in hoc multiplieatur,
Herba vel Arbor, In Regno Ariimarf prima matcria eft Beftia vcl
Homo, quemtuctearenefcis : Ced fecundammatcriamfpcrrHatii
nofti ,
in quo multiplicatur. In Regnomineralimetallum ut Grea<*
rencfcis, &:figloriaris vanus CS &:mendax5 Natttrahocfecit: &:
quamvi;s haberes primam materiam fecrmdiilm Plaik>fophos,iIIud fal
ccntrale
,
tamen fine auro mbiltiplicare fmpoiTibile tibi foret: fe-
jncnaucemmecallorum
vegecabile filii tantu^m do^rinae noverunt.
In vegetabilibiTs
femen
apparet extra, Renes digeftiones ejus
cft aer calidus.
In
animalibus
femen apparet intus & excra:, rc-
jies digeftionis ejus func
renes
viri Aqua in minerali-bus femen eft
iacentrocordiseorum&vita
: Rencs digeftionis ejus eft ignis.
Vegeca-
4^B
T^Iovum Lumen chemicum;
Ve^etabilis
feminis receptaculum efl: terra ; Animalis fcminis rccc-
ptacLilum efl: matrix foenunse : .Aqu$, mineraiis reminis , recc-
taculum eftaer. Et ea funtfeminum jeceptacula, qua^funtcoja-
gelationcs
corporum ; ea cft ckgeftio .quse fojurio : ca putrefadixj
quas deftrudio.
Virtus autem cujufque feminis cft unicuique rci
in
fuoRegnofe
conjungerc, quia fubtiJe eft
, ^
nihil aliud quam
aer,
qui pi.nguedine in aqua congelatur : cognofcitur ita
,
quia
nonmifcetfccxtra/uumRegaumi3aturai.itera!icui
rei : iionfolvi-
turfedcojigelatur,
quiafoludonenon indiget, fed congcJatione.
Neceflecft
ergo utpori corporu.m aperiantur , ut emittaturfperma
\\\
,cujus
,centro femen jacct quod aer eft > illud quando iii
matriccm
yenit debitam
,
jcongelatur & congelat quod iepe-
rit
purum ?
vel impurum puro mix.tum. Quamdiu
m
corpore fe-
Hien
eft
vivit.corpus, quando cotu.m confumitur corpusmoritur,
omnia
autem porporapoft emiflJioncm feminis debilitantur. Expe-
rientia
etiam .teftaturhQmines ye.neriAimium indul^entetdebilio-
res ficri,
utarboresnimiosfrudusferentes fieripofteafteriles. ;Sc-
menigitur ,
utjamm.ultoties repefitum cft, res eft invi.fibilis
, fed
fpcrma
eft yifibile
, ^
fere eft anima yiv^ns
, noninvenitur in rebus
mortuis
: Elicitur ,dupliciter, fuaviter ,& cum violentia. Sed,
fluia hic de virtute ,cjusfalte^n fcrmo^eft, .dico quodnil fmefeminc
nafcatur,
virtutcfemin^sfiuntomnia : <&:fciantartisfiljiin
arboribusamputatis
fruftra fcmen qua^ri, quod
folummodo in viridibus
reperitur.
TRA-
NovHm LumenQhemicum.
$6p
TRACTATUS
OCTA.VLIS,
^uomodo per artem
operMur natura
in Semine,
OMne
femen per {e nullius momcntieft, fi non ponatur
, vel
ab arte, velaNaturainmatricemdcbitam.
Eclicetfemen
perfenobilius fitomni crcatura, tamenmatrix cjus eftvita,'
qusc
tacitputrercercfpcrmavelgranum, &:puri pundi
congelationcm
caufatur
,
infupcr calorc corporis fui illud nutrit &c
crcfcerc
facit
\
Sc hoc fit in omnibus fupradidis tribus natura:
rcgnis^
&c Rt naturalitcr, pcrmenfcs, annos, &: tcmpora.
Sagax
vc-
ro ars illa cft, qiias in regno minerali &c vcgctabili aliquid
ab-
brcviare potcft, fed non in animali : in minerali
folummodo
perficit hoc quod natura non potcfl, proptcr acrem
crudum
fua violcntia implcvit poros corporis cujufquc , non in vifccribus,
fed in fuperiicic rcrras
,
ut antca in prascedentibus
capitulis
dixi.
Sed ut facilius intelligatur hoc
, adhuc adjungcre volui
,
quod
Eiemcnta ccrtanter intcrfe projiciunt in centrum terr;e
,
quafiin
rencs ,
femen fuum : ccntrum vcrd pcr motum cmittit illud
in
matriccm : matriccs vero funt innumcrabiles
; quotloca totma-
triecs, una purior altcra
, & fic in infinitum fere. Scias
ergo
quod pura matrix purum dabit fcetum in fuo fimili :
Excmpli o-ra-
tia, in animalibus funt matrices hominum
,
vaccarum
, cquo-
rum, canum
,
&c. fic in mincrali & vcgetabili funt metalla
, la-
pides, falia : nam falia in hifcc duobus rcgnis
funt con
fideranda
, &c loca corum , fccundum
magisvelminus.
Cccc
TRA-
^yo !J^vum Lumen Chemicum.
IRACTATUS NONLIS,
DeCommixUone A^etalh^am^vclde eliciendo
fcmine
Alctalltco>
Dlximus
de Natura , deArtcde corpore, &
dofpermateacfe-
mine :}am ad praxin defcendamus
,
quomodo videlicetnjetal-
ia commirccri debeant, & qualiseorumfitinterfe correfpondentia.
Scias ergo nnilicreni non difcrcpare a viro , ex eodem (cminc &: in u-
nam.itriceambonafcuntur, mhildefuitprscter digcftionem , 6c\M
matrixpuriorcftinfanguine&falc: fic Luna ex codemfcminecum
Sole, &:eadcmmatrice: {ed niatrix magishabuit dc aquaquamdc
fanguinedigefto, fccundum tcmpus Lunsc coclcftis. Ut vero eo
faciliiis tibi imaginari poffisquomodometalla coeant, ucemittant
&:recipiantfemen, intuerecoeIum&: planetarumfph^eras : vidcs
quod Saturnusfupremus iit, cuifuccedit Jupiter
. huicMars,poftea
Sol, quemfequitur Venus , hanc Mcrcurius, ultimolocoLunafta-
tuitur. Confidera jamquod planctarum virtutes non afcendanc,
fcddcfcendant : dedit hoc &:ipfaexpeiientia quod cx Venerenon
iit Mars , fed ex Martc fit Vcnus , utpote una fphxra inferior : fic
etiam Jupiter facile tranfm-itatur in Mcrcurium, quiajupiter fe-
cundus a Firmamento . &c Mercurius fecundus a tcrra : Saturnus
primus a coelo , Luna prima a terra
.
Sol mifcet fc omnibus . fed nun-
quam pcrinferiores.melioratur. Non autem tc lateat magnam ci^o
corrcfjvondentiam inter Saturnum &: Lunam
,
quorum in mcdio
Sol conftitutus eft: ficutiintcrjovem &:Mercurium, in quorum
medio Sol etiam coi liftit : Eodcm plane modo inter Martem &: Ve-
nercm
,
qui duo Solem etiam habent intermedium.Novcrunt Che-
miftar ferrum in cuprum fcuVenercm fine Solc mutare:noverunt
etiana e
Jove facere Mercunum : funt & aliqui qui e Saturno confi-
,
ciunc
^^ouum Lmnen
(Jjemicum, $yi
ckint
Lunam : fed
{ifcirenc his mutationibiis
Solis adminidratc natu-
ramjcerte
rem
omni thefauro in venirent
pretiofiorem.
Propterea
dico non
ignorandum
efle qu^ metalla inviccm
fint conj ungenda,&:
quorum
natura
naturi^ corrcfpondeat. Propterea
unu-m dacur metal-
lum quod
habet potentiam aiia cof'umendi,eft n.fere uc aqu leorum,
&: fere
maccr:
unica tantum res,humidum radicale
, Sohs videlicet
&:
Lunacrefiftit
Q.\,bc mehoratur per illud
: fed^ut
detegam,Chalybs
vo
-
catur.
Si undecies coit aurum cum co^emittitfuum femen,&:
debili-
tatur
fere ad mortem ufquc
:
cocipit Chalybs,&:
generat filium
pjtrc
clariorem X
poflea cum femen jam nati imponitur in fuam macricem,
purgacillam, &:facicmillefiesaptioremad pariendum
optimosfru-
<5lus. Efl &: ahus Chalybs qui a-flimilatur huicpcr fe a nacura crca-
tur ,
qui fcit ex radiis folis(mirabiIi vi &: virtute)eliccre illud
quod toc
hGminesqu3efierunt,&:opcrisnoflriprincipiumcfl.
^eii^ m^m^li9^-ii^
i
iia.-i-^ ^^11
m^^^^
TRACTATUS X.
V>e Ge?ieraUone SupernatmaU
filnSoli^,
TT Radavimus dc rebus quas Natura crcat , &:^uas
DEIIS
^
creavit; ut fcrutatores artis eo facihiis
pofribilitacem
nacu-
XX inceUigereiic. Sed
,
ne diuciiis differam
.
modum ac arccm
conflciendi lapidis Philofophorum
aggredior. Lapis
Philofopho-
rum fcu cindura nihil aliud eft quam Aurum in fuprcmum ora-
dum digeftum : nam Aurum vulgi efl ficuci herba fine
femine,
quandomacurefcicproducicfcmen;
ficaurum quando macurefcir,
dat femen feutinduram.
Sed quseret aliquis quarc aurum vel aliud
mctallum non producat
fcmen ; ratio rcdditur talis
,
quin non po-
teflcffcmaturum
,
proptcracris
cruditatcmHonhabetfufficientem
calorem:&: contingit
in
quibufdam locis ut reperiatur aurum purum
Cccc z
quod
$y2
Uovum Lumen Chemicum,
quodnaturavoluitperficere, fed impcditafuitabaerecrudo
Ex-
empligratia,
videmusqiiodPomorum Arantiorum arboresinPo-
lonia crefcant inftar aliarum arborum ;
In Italia &alibi
, ubi cft illa-
riim
folumnativum,
d.mt&ferunt frudus, quiafufficientemha-
bent calorem ; in his vero frigidionbus !ocis minime , ubi enim ma-
turefcerc tkberent , definunt, quia frigore opprimuncur
; & fic
nunou.im a Natura hifce locis habentur carum frudus : fedfiali-
quandojuvcturnatura
fuaviter&cumingenio, tuncarsjamperfi-
cit quod natura non potuifler. Idem plane in metallis accidit : Au-
rumpotcfldarefru^lum&femcn,
inquofemuitiphcat, induflria
facTiicisartificis,
quifcitnaturampromovcre; /cd fi abfque natura
id vcht tentare , errabit. Nam non folum in hac arte , fcd &: in o-
mnire,
nihilpoflhmusquimNaturamjuvare; ^hocnonaliome-
dio
quam igne feu calore. Sed cum hoc ficriHon pofTitj iiqui-
dem ifi
congelato corporc metalhco non appaueant fpiritus , oportet
utpriusfolvaturcorpus,
&:poricjusaperiantur, quonaturaopera-
ripo/Tir.
Qoalis autem illa debeat eire folutio, hic Ied:oremad-
monitum
vehm, duphcem efTe folutionem
,
licct multae fint ali^
folutiones
, atinutilcs j una taotum eft veranaturahs, fccundaeft
violenta fub
qua aliae comprehenduntur omnes. Natur;;Iis ejuf-
modiefl,
utporicorporis aperianturinaquanoftra, quodigcflum
emittaturfemen,
&imatricifLiximponatur : Aqua vero nofha, a-
quacflcoeleflis ,
non mad faciens mani^s, nonvulgi (t^ ferc plu-
vialis
:
Corpuseflaurum
quodfcmen dat: Liina noftra cfl (non
ar-cntumvulgi
)
qua:recipitfemenauri.
Rcgiturpofl:eaigneno-
ftro
continuo,
pcr menfes fcptcm
,
& intcrdum decem
,
donec
aqua
noflra
confumattres,
& rehnquat unum i & hoc induplo
Poltcanutritur
lafteterrse,
velpinguedine ejus quie nafcitur in u-
bcribus
terr.T,
&regitur
velconfbrvatura putrcfadionefaleNatu-
rse. Et
fic
gener.uur
ille irifans fecundn? generationis*
Nunc
a
Theorica ad praxin
accedamusy
TRA^
ISlo^Hm Lumen Chemicum.
$73
TRACTATUS XI.
De
Fraxi
^
confcBione lapidlsfeu tinBnra
per artem,
PEr
tot capita fparfaefl: oratiode rebusper
exempIa,uteofaci-
Jius incelligacur praxis
,
qusr iieri debet nacuram imicando iii
hunc
modum.
^L. Terrx noftrx per Xl.gradus Xl.grana, auri noftri ^non
vulgarisgranuml. LuniEnoftra^nonvulgarisgranum
II. fcdhocad-
monicus (is
,
ne accipiasaurum&argencum vulgi , nam haec func
mortua ,
accipc noftra qu^e funt viva : poftea pone in ignem no-
ftrum,
&:fietindeliquorficcus-,
primumrefolvecurcerrainaqu<im
quac Mercurius Philofophorum dicicur
,
&*
alia aqua refblvec illa
corpora
Solis & Lunse, & confumct ea uc nonremancat nifipars
decimacumunaparcc, &:hoceric humidum radicale mecallicum.
Poftea
^i.aquamfalisnicridecerranoilra, inquaeftrivulus
&unda
vivafiad
genuam foderis foveam
,
accipeigicurexilla aquam
, fed
claram
accipe
,
huic impone illud humidum radicale
,
&: impone
igni
putrefacTiionis Sc generacionis, non taliut inprimaoperatione
tecifti : regeomniamagnocumingenio,
doneccolorcsapparcant
inftarcaudaePavonis, regedigerendo, nec te tsedeat , doneccef^
fentcolores, &:unuspertotum appareatcolor viridis, &:ficdecse-
teris : &:
quando videbis in fundo cineresbrunicoloris, &:aquam
fere rubram
,
aperito vas , madefacito pennam , inunge ferrum
aliquod
,
ilcingathabetoinprompcu
aquam,dequapofteaericfer-
mo , &:
intiinde tantum ejus aquae quantum aeris intravit crudi , ite-
i-um
coquico priori igne donec iterum cingar. Hucufque pervenit
mea
expericntia
,
non plus
pofliim
,
non pliis inveni. Aqua vero
illadebeceflcmenftruum n
undi, ex fphsera Lunse, toties redifi-
catumquodpofticcalcinareSolem
; Hictibivoluioranid detegerea
Cccc
3 &cCi
Sy4
Islovum Lumen Chemicum.
&:rirenrummeumincerdum
nonryllabamintelligcs, cundarcvc-
lavi
,
prasfertim in operc primo &: fecundo. De igne vero adliuc di-
ccndum
reftat.
Primus ignis fcu primse operationis efl: ignis unius
gradus,
continuus;
quimateriam circumdat : fecundus efl; ignis
naturalis,
qui materiam digerit &: figit ; dico tibi veritatemquod
patcfeci
Iguis regimen, fi naturam intelligis : de vafe adhuc reftat
loquendum.
Vas Nacura: cfle debct, &:fuiiiciunt duo : Primio-
peris
vasrotundum
fieri debet : In fecundo vero paulo minus vi-
trum
inftarphiola^
vcl ovi. Sed peromniafcito Naturx ignem eiTe
unicum
,
quicquid operatur diverfum locorum diftantia cfticit , Vas
itemNatura^
unicum , (bd nospropter abbreviationem binis utimur:
materia
una , fed ex duabus fubftantiis. Si igitur animum intendis
ad
res
creandas,
confideraprimum rescrcatas : has utpoteobver-
fantcs
oculis tuis ft non potes aftbqui, multo minus res crcandas
quas
producere
cupis Scitoenim renihilcrearcpofle,
quodfo-
hus
Dei
proprium eft : fcd res occultas m umbra latentes facere ap-
paientes
, &: umbram ab iUis tollere , hoc Philofopho intelligcnti a
Deo
per
naturam
conccffum cft. Confidera dbfccro ftmplicem
nubis
aquam
: Ecquis unquam crederet illam in fe continere
omnia
quae mundus habet, lapides duros, falia, acrcm
, terrani
i<Tncm,
cum
tamen fimplex perfeappareataquar* Quid dicam dc
terra,
qu-einfe
continctaquam, igncm, falia, aercm, &: pcr fc
nuda
terra
videtur?
O mirabilcm naturam! qusc novit cxaquain
terra
frudus
producere
mirabiles , &: cx aere illis fuppeditarc vitam.
HjComniafiuht,
&:vulgariumhominumocuIiiftanon vidcnt, fed
ocuh
intelledlus
&:
imaginationis pcrcipiunt ,
vifu vero
, veriflimo
:
oculi
enim
fapientum
naturam vident aliter quam ocuh communes.
Exemphgratia,
ocuIivulgividcntSoIemeflecalidum, oculi vcro
Philofophorum
e contra vident Solem potius ci^c frigidum ; fed mo-
tusejus
calidos
: Aftusenim &:efFe6tus ejus per diftantiam loco-
rum
deprehenduntur.
Ignis natura^unus &: idem cum ipfo cft : ficuti
enim
Sol inter
fphaeras Planetarum centrumeft, &exhocccntro
coeh
deorfum
calorcm motu fuo fpargit , ficin centro terraj Sol tcrrsc
cft,
"Noijum Lumen
Chemicum,
yy^
cft,qiiimotu
ruoperpetiio calorem vel radios
/urfumadterrasfuper-
jficiempcllit.
Iscalorintrinrecus multo
efficacior
efthocigne cle-
mentali , fcd
tempcratur tcrrena aqua
,
qux' de die in diem poros ter-
raepcnetrat
illamque refrigerat: lic Solem coeleftem
&: ejus calorem
tempcrataer
qui de diein dicm circumvolat oibcm :
& nifihoc eflet,
calorc
tah res omnes confumerentur
, nec quicquam
nafceretur.
Sicuti enim ignis ille invifibilis feu calor centralis omnia confu-
meret
fi non intcrcederet aqua, fic Solis calor omnia deftrue-
ret
fine intermediante aere. Sed quomodo ha^c Elementa
inter
fe
agant brcvibus dicam, In ccntro tcrroC cft Sol ccntralis
,
qui
motu fuo vel lui lirmamcnti dat calorcm magnum
,
qui extendit
fe ufque ad terrie iiipcrficicm. lllc calor caufatur aeremhunc
in modum : Aeris matrix aqua cft
,
quseparitfihos fu^ naturas
,
fed diiTimiles
, &: multo fubtihorcs
,
nam ubi
aquasintroitus
eft
dencgatus aer intrat ; quando itaque illc calor centralis
,
qui
pcrpetuus eft, agit, facit dilbllare aquam & cdlefieri
, & iic il-
ia aqua vi caloris vertitur in aerem
,
atque hoc pado crumpit ad
fuperficiem terras
,
quia fe includi non patitur : ubipoftea refrixic
reiblvitur in aquam. In oppofitis locis interim etiam fit ut non
foliim aer, verum etiam aqua exeat, ficuti apparet dum nigrx
nubes violencia in acrcm attolluntur : cu)us rci tibi fit hoc cx-
cmplum domeflicum, Facias in olla fervere aquam
, videbis
ignt lento lentos vaporcs, &:vcntos
: Igne vehemcntioriappare-
buntnebulascraffiorcs. Eodem planemQdocalor
operatur centra-
lis, fubtilem aquam in acrem clevat, quod fpiffiam cft exfalevel
pmguedinc diftribuit tcrrse, undcrcs varise nafcuntur
,
refiduum
fixa
&
petrae liunt. Poflet aliquis objicere, fi itafereshabercc,
tune continuo id licri deberet , cum tamcn lacpe nullus fentiatyr
vcntus
,
Refpondeo, fi non violenter in vas diftillatorium infun-
ditur aqna non fit
ventus,
nam parumaquas parvumexcitacven-
tum : vidcsnonfemperficritonitrifa,
etiamfi pluvia
fit^ventus,
fed tantum quando vi acrisaqua turbida fertur ad fpha^ram ignis,
nam ignis non paritur aquam.
Habcs ante oculos
excmplum,
dum in calidam fornaccm
effundis aquam frigidam
, undc coni-
trua
^y6
Novum Lumen Chemicum.
triaaexcicantur.
Scdquarenonuniformiter aqu.i incretinillaloca
&:cavitates,
ratioeftquodmultaruntcjufmociivara&loca, pellic
interdum
una concavitas , vcntis , aquam a Te ad aliquot dics fi^
menfes,
doneciterumfiataqua:repercutTio ; ut videmus inmari,
cujusfludusaliquandomulta
milliaria agicantur, antequam reper-
cufllonem,
utregrediantur,
offcndant,redadremnoftram. Tii-
co
ignem vel
calorem cfle cau(?im motus neris, &: vitam omnium
rerum
: ^ terra efl: horum omnium luitrix, vel reccptaculum.
Sed fl non cfletaqua quas refrigerat terram &: aerem noflrum
, tunc
terra
exflccaretur
,
propter has duas rationes ,
nimirum ob motus
centralis &: folis coeleflis calorem :
nihilominus concingithocinah-
quibuslocis,
quando pori terr^e obftruuntur , uchumidumpcne-
trarenonpoflTitjtunc
per correfpondentiam folis coclcfliis &ccntralis
(
quia vim
habent inter fe magneticam
)
accenditur terra a Sole
:
ficque
etiam aliquando ck^^^x. gravis orbita mundi. Fac igitur ut
operatiotalisin
terranoftraflt :
utcalorcencralisaquampoiritmu-
tarcinaerem,
ucinplanitiem mundi egrediatur, & reflduum,
uc
dixi
,
per poros terrx (pargat, &: tuncin oppGflto aer
verteturin
aquammulto fubtiliorem quam fuitprima : &: hocficfiet,
Tifeni
nofl:roaurum&:argentumdeglutiredabis, utipfe confumacilla,
&:
tandem
ille etiammoriturus comburatur, cineres ejusfpargancur
inaquam,
coquitoeamdonccfuiseft, &:habesmedicinam
curan-
dilepram.
Hocfaltcmanimadvcrte, ncfrigidum pro calido
, vel
calidum
pro frigido accipias , naturas najturis mifce, fl aliquideft
quodcontrariumnatur*K
(fiquidemuna ^ibi eft necciraria
) fepara
illud , ut natura natur^c rimilis fit ,
hoc fac ignc non manu
, &: fcito
ft non
fequeris naturam yana efle omnia : &: hic tibi dixi
pcrfan-
^um Deum quod patcr filio debet : qui habet aurcs
audiac,
&:quihabetfenfusanimum
advcrtat.
TRiV
No^vHmLumen Chemicum.
^yy
TRACTATUS
XII.
T>c LapdCi
^
cjmvirtute^
INprarccdentibusfufEcienrer didlum fuit dc produdionc
rerura
naturaliumjdc ElementiSj&: de materia prima &: materia
fecunda,
dccorporibus&reminibusjdeufu&virtute corum :
Confcripfi
et-
iam
praxin conficiendi Japidem Philofbphorum: de ejus vero virtucc
tantumquantummihinaturaconceflit
, & experientia
patefecit,
nunc revelabo. Sed , utpriiisadhuc fummatim &: brevibus
verbis
comprehendamomniumhorum traflatuum argumentum , utDc-
um timens leclor mentem meam ailequatur &fenfum meum
, ita fe
res habet. De veritate artis li quis dubitat, legat copiofa Philofbpho-
rum antiquiflimorum ratione &Experientia verificata fcripta
, qui-
bus ut fide dignis,in fua arte fides non deroganda efl : qui vero ilhs fi-
demnonadhibetj tunc contra principia negantem non cfTe difpu-
tandum novimus:Surdi enim &:muti ioqui non pofTunt.
Quam
e-
iiim pra:rogativam in hoc mundo res omnes haberent pra; metallis?
Curhxcfolaper denegationemfeminisimmeritoa
fummi Creato-
risuniverfalimultiplicationisbenedidioneexcludemus^quamfacrx
litera: affirmant omnibus rebus creatis ftatim a condito mundo indi-
tam 6c
impertitam fuifTeJfi vero fcmcn habent
,
quis tam fatuus efl
qui non credat in fuo femine illa pofle miiltiplicari ? In natura fua ars
Chemias vera efljVera etiam natura, f ed raro verus artifex : Unana-
tura,arsuna
,
fed multi artifices. Qupd autemnacura creatres ex
clcmentis,gcnerat easpervellcDei ex materia prima, quam folus
Deus fcitrnatura creat rcs illnfque multiplicat ex fecunda materia
quam Philofbphi fciunt.
Niliir in mimdo fine velle Dei &:naturir.
Elementum enim
quodiibetin fua fphsera efl, kd unum abfque altc-
roeflenonpotefl,unuraexalioYivit,&tameii
conjuncla non con-
veniuntjfed aqua cfl
omniumelcmentorum dignior
,
quia mater efl:
mnium rcrum
:
hanc fiipernacat fpiritus ignis. Caufante ignc a-
Dddd qua
yyS ]>Iovum LumenChemicum
fluafitmatenaprima,certationevidclicetignisciimaqua;&:ficge-
ncranturvcnti
vcl vapores apriut congelcntur cumterra, pcrae-
remcrudumquiabinitio
fcparatusfuitabilla. Ethocfitfinecefla-
tione,
motuperpetuojquia
ignisfive calornonexcitaturaliter nifi
motu : quod facile videre eftapudfabrumferrariumferrumlima
comminuentcm,
quodcatcnusmotuvchementioriincalefcitac fi
jgneincanduifiet.
Motusergocaufatcalorem,caIor movcc aquan^,
aqux motus caufat acrem omnium viventium vitam. Crefcunt i-
gitur res hunc in modum,ut fupra dixi, ex aqua videlicet ; nam ex il-
lius vaporc fubtiliori, rcs fubtilcs, leves provcniunt ; ex olco vero c-
jufdcm,graves
&:ma)oris pretii ; exfalc autem rcsprioribus longe
pulchriores.
Quiaautem Naturainterdumimpcditurnercspuras
produccrepoffitifiquidem
vapor,pingucdo , falmaculantur,Si mii-
centfetcrrselocis
: proptcreadocuic noscxpericntiapurumab im-
puro feparare.
Ideo fi velis utnaturamelioretur in aclu folve cor-
pusquodvis ,
&:illudquod naturaeacceilitheterogencumfcpara,
purga,conjungcpurapuris, co6tacolis, crudacrudis, fecundum
naturaspondusnonmatcriic. Namfcito quodfal nicriccntrale non
accipitplusdeterranifi quantum opushabct, fivelitpurafive im-
pura:
Aquseveropinguedoalitet fehabet, nam nunquam habetur \
pura
iarspurgatillamperduplicemcalorem
,
&:dcnuoconjungic
illam.
EPILOGVS SEV CONCLVSJO
bommduodecim traBatmm,
COnfcripfi
,
amicelcdor,pr2ecedentesduodecimTra<^atusin
gratiamfiliorumartis,utantequam
manum adhibcrent operr,
naturae operationcm habcrent cognitam
,
quomodovidclicet illa o-
pcrandoresproducatjnefine
clavibusportamingrederentur ,
&C
cribro
aquam haurirent : fruftra cnim laborat ille qui finecogni-
mi
ISIovum Lumen
Chemtcum
j-^^
tione naciir^
maniis ad labores
porrigit. In hac fanda &r veriffi-
marcientia,in
nofturnis verfatur cenebris cui fol non luccc , in den-
raumbracftcuidenodenonapparetluna.
Habet natura lumen
proprium
,
quodnoftris ocuiis non eftpervium
, umbranatursc
oculis noftris
corpus eil;
:
fed fi quem lumen natura:
irradiar,ill
i con-
feftimnebula
de oculis tollitur
;
&fine impedimento
poteft confpi-
cere
pundum magnetis noftri correfpondentis utrique
centro ra-
diorum,
folisvideiicet &: terra:
:
eo ufque enim nacurie lumen
penc-
trat &: incerna patefacit
;
cujus rei rale tibi fit exemplum.
Indua-
tut vefte uniformi adolcfceias duodecim annorum
&: puella ejuf-
dem SEtacis
;
fi juxra fe locencur,
nemocognofcecquismafculus,
quas faemella fit ;oculienimnoftripenetrarenonpoflunt,ideo
deci-
pitnosnoftervifus,&:faIfaproverisaccipit:fedcumveftibusfubIati$
denudantur,ut ita appareant quales natura eos formavitjfacile
uter-
que in fuo dignofcicurfexu. Similiplanemodo
nofterinteIIe(5lus
facitumbrsenaturseumbram
;
Namcorpus nudum in
homineeft
feminisnaturarumbra : ficutiigitur vcftimentis tegitur
corpushu-
manum
,
eciam cegicur corpore nacura humana
,
quam fibi
Deus
rc-
fervavic cegendam &: decegendam. Poftbm
hicproIixe&cPhilo-
fophiccdiflbrereredchominisdignicate,creationeejus,
&:genera-
tione : Sed ciim ejufmodinon fint hujusloci
; filentioprarcereunda
funt;de vita ejus falummodo paucis agam.
Creatus homo de terra,
exaerevivit: efteniminaere occultus
viCecibus,quemnosrorem
de node
,
de die aquamvocamus rarefadam
, cujus
fpiritus invifibi-
liscongelacusmelior eft quam cerra univerfa. Ofanda &: admira-
bilisNacuraqua:fiIiosdod:rinicerrarenonpermiccis
, iicuciinvica
humana in dies demonftras! Porro inhifcc
duodecimTradacibus
tot rationes naturales
inmedium attuli, uteo facihiis cupiens
&: Dc-
um timcns
leclorincelligerepofriteaomnia
quasoculismeis
, Deo
benedicencc,vidi
,
manibus
fecipropriisfme
ullafophifticarionis
fraudc: fme Lumine enim
&: cognicionenatura: impoflibjle
eft hanc
aftequiartem
,
nifi
fmgulari
revelatione divina
ahcui conungat,
Dddd 2.
vel
jSo
ISiovum Lumen Chemicum
velpciTecretam
amici demoiaftrationcm. Res efl: vilis 5J prctiofiili.
ma,quamaliquotiesdercriptam nunc denuo repcto. j^
a^eris par-
tcsX
Auri vivivellun^rvivxpartcm
hha:comniaimpone vafi tuoi
coque
aeremhuncinprimisutfit
aqua,&:pofl:canonaqua: fihoci-
^norasj&aeremcoquerencfcis,
procul omni dubio errabis^fiqui-
dem ha:c eft veterum
Philolbphorum materia. Id cnim accipere
dcbcsquodeftjfed
nonvidcturdoncc artificiplaccatjcftaquaroris
nollrijcxaqua
cxtrahitur (ai pctra:: Philofophorum
,
quo omnes res
crcfcunt&nutriunturiMatrixcjuseftcentrum
folis vel lunae tam
cxlcftisquamterrcftrisr&utapertiusdicam ,
Magncs cft nofter,
queminprxccdcntibus,chalybemeircdixi:Aergencratmagnetem,
mao-ncs
vcrogeneratvclfacitapparereacrem noftrum. Sande tibi
veritatemhic
manifeftavi,rogaDeumutcccptatua fccijndet: Etlic
hoclocohabebis
veriftimam explicationem Hermctis aftcverantis
Patrem cjus efle folem,matrcm vero lunam, &: quod vcntus porta-
verit illum in ventre fuomimirum fal Alkali
,
quod Philofophi Sal
Armoniacum &vegetabile nominarunt, occultatum in ventre ma-
gncfla^.
Operatio ejus talis eft,utfolvas congelatum aaxm , in quo
folves auri decimam partem
>
hoc figilla 6c ignc noftro labora,donec
aer
vertaturinpulvcresi&apparebunt, habito mundi fale, colores
varii.
Dc(cripflftbm integrum proceftum in hifce Tradlatibus ; fed
quia ille,una
cummultiplicationc.in Lullii &: aliorum verorum Phi-
lofophorumiibrisfuflicicntcr
contmctur; proptcrca facis mihi fuic
tantum
dcmatcriaprimd
&:recunda tradarc ; quod candide fadum
cft,necarbicrerisuirummorcaliumme
luculcntius illud pr^ftitiftc;
fl.quidcmid non e multis libris, fcd ex mearum manuum labbre ^
propria
expcricntia fcci. Si igitur vcl non crcdis vcritati , noli meum
librum,fcd te ipfum accufare; &: crcde Dcum tibi hoc fccrecum nol-
lc revelarcrhunc
igitur prccibus fatiga , & multotics reiteratis ledio-
nibus hunc iibcllum cv0lvc,pr:cfcrtim horiim XII.Tradatuum Epi-
logum.-confldcrando fcmpcrnacurx poflibilitatcm,&: elemcntorum
adioncs^&quodnam fltinillis priKcipuum. &:pr2Efertimin rarefa-
dione aquae vel aerisjita enim creati funt cocli &: cotus mundus: hoc
tibii
IsfovMm LumenChemicum
s^^
tibiriciicPater
filio iigniiicarcvolui.
NemirerisqiiodtotTrafla-
cus fcripierim
, non
mea caufa fadum eO:, cumlibrisnon egeam^red
utmukos
quiin
vanisrebus labo rant monerem ne fruftra fumptus
cxponercnt.
Potuiirentquidem omnia pauciilimis comprehendili-
neiSjiinoverbisjfedperrationes ^ exempla volui te ad naturac co-
"^nitionem
deducere;at ance omnia fcires quid qua^rere deberes , an
primamvel
{ecundammaceriam:Haberes etiam patefactam natu-
ram ,
eiufqueiumen &: umbrim. Noli moveri quod aliquando
contradidoria inmeis Tra6tatibus, more Philofophorum uiitato,
tibi occurrantiopus habesiiiis ii intciIigis,non reperitur rofa iine fpi-
nis. Perpende diligenter quod fupra dixi, quomodo videhcet qua-
tuor elementaftillentin centrum terrxiiumidum radicale , &:quo-
modofolterrenus ccntrahs motufuoproducat&fubhmec, iliudad
terras fuperficiem. Dixi etiam folem cceleftem habere correipon-
dentiamcumfolecentraliniamibicceieilis &Iuna peculiarcm ha-
hentvim& virtucem ilill.:indi per radiosflios in terram.xalor cnira
calorijialfalifacile jungitur. Etficucj io\ centralis habetfuumma-
re
,
&:aquamcrLidamperceptibiiem ; iicfol cceleilis habet etiam
fuum mare &: aquam fubtilem &: imperceptibilem: Li fuperficie ter-
XX radii radiis junguntur, & producunt iiores , &: onuiia. Propterea
quandopluviafit,accipicex aereillamvim vicse, &:conjungiciIIam
cumialenicrocerrx, (quiafalnicricerra^efl: inftar calcinati Tartari,
fua iiccitate aerem ad fe trahens ; qui aer in eorcfolviturin aquam:
Talemvimattrahendihabet iliefal nicri terriE
,
qui etiamaerfuit,
&: effc coniundus pinguedini terra:) & quo radii folares copioiius
tuncferiunt,e6 majorfalisnitriquantitas fir, &:per confequensma-
jor frumenti copia erefcit5& hoc de die in diem fic. Tantum de cor-
refpondentia rerum incerfe , &efficacia folis &luna^ &ilellarum in-
nuerevolui ignorantibusjnam fcientes nonindigent hac inilruiStio-
ne. Verfatur fubjedum noftrum toti mundo ob oculos 6^ non co-
gnofcitur. O ccelumnoffcrumiOaquanoftralSjMercurius noffcerl
O fal nitri noffcruminmari mundi veriansi O vegetabile noftrum!
Ofulphurnoffcrumfixum
&: volatilei Ocaputmortuum
,
feUjfac-
Dddd
3
'
ces
^S2
No^umLumen Chemicum,
ccs
marisnoftri!
Aquamanusnonmadefaciens>fine quancmomor-
taliumviverepoteft ,
&:rme quanilnafcicur &: gcneraturintoto
orbc ! Et hacc funt aviculse Hcrmetis epithcta
,
qux nunquam quie-
fciti
vilifTima
eft, nemo ca carerepoteft : &:fic habes rcm omni
mundo
pretiofiorcm
detcdam
,
quam planc dico nil aliud eflc
quamaquamnoftrampomicam,
quxin fcle &: luna congclatur,
&: extrahitur e fole & luna
,
chalybe noftro,artificio Philofophicoj
miris modis
,
pcrprudcntem artis filium. Confiliummeumnon
cratproptcrrationesinprsefatione
commcmoratas
,
hunc librum
publicarc;attamcnvicitmede
libcralibus &: Philofophicis ingcniis
promercndi
cupiditas ; utiis qui mc norunc animum oftcndcrcm
bonum
; fimiil illis qui artcm callent manifcftarcm me illisparem
circ&fociumjCorumquenotitiamappetere.NondubitomuItosbo-
na:
confcientia:
&: voluntatis homines illud donumDci clanculum
poilidcrc ;
himeo
admonitiexcmplo ,
&: meispericuliscautiorcs
&:providentioresfadi ,
Harpocratisfibi commendatum habcant
filentium
:
quoticfcunque enim mc magnatibus detcgcre volui,
fcmpcrautindamnum ,
aur pcriculum mihi ceflit. Hocfcripto
me
adcptisfiliisHcrmcticis
pateficio, &ignorantes accrrantesin-
ftiuo,acin
viamvcram reduco. Credant {cientias hsrcdcs fe nun-
quam
habicuros
meliorem viam cui infiftant quam qua: i)^{\^ hic
demonftrata
cft ; omnia enim apcrtedixi : Extradioncmfaltem
noftri
fahs
Armoniaci vcl Mercurii Philofophici ex aqua noftra
pontica,
ejufque tantum
u{umnonicaapcrterevelavi,quiaamagi-
ftr o naturae
non habui ultcriorcm loquendi licentiam
;
&: hocfolus
Deus
revelare debct
,
qui novic hominum corda &animos
,
quem fi
diljf^enter
oraveris
,
pcr rcitcratam hujus libri icclionem potcrit ti-
bi
intellcdum
tuum
apcrire. Vas,ut iupra didum
,
unicum cft a
principio
ulque ad finem
,
vcl ad fummum duo fufficiunc
vafa
; if^nis ctiam
continuus in utroque opcrc
;
quo nomine \c-
gant
errantes
Tra6tacum x. &: xi. Si in ccrra maceria
operatus
fueris nil efficics hanc tra^tant hi qui extra hoc
unicum
fal noftrum quod Mercurius eft
,
laborant in hcrbis.
ani-
NovumLumen
Chemicum.
^8^
anlmalibus,
lapidibus, & mineris
, excepto /ble &Juna noflra
qux
obdudaeftrphxra^^aturni.
Et
quioptatumdefideratfinemjciac
convcrrionemeIementorum,&:I.^viafacereponderora
, &Spiri-
tusjtuncnonlaborabicinre extranea.-igniseft
regimen,
quicquid
fit igne
fit ;
uc fufficienter in prsecedentibus
, & hic
conclufionis
loco/atis
didum cft. Vale ledor benevoIc,&
hifce
pcr expcrien-
tiammcamverificatislaboribusdiu
, adnominisDivinio-Ioriam,
animcE tua: falutemjproximique commodum,perfruere.
AD FILIOS
VERITATIS.
TR^FATIO IN
^NIG
MA
Pbitofophicum.
IAmvobis,filiifcientisE ,
e fcaturigine univetfalis
fontis
detexi
omnia,utnil{itamplius refiduum. Namin
prscedcntibusmeis
Tradlatibus
naturam per cxempla fufficienter explicui :
Theori-
am&praxinquancumfas fuic manifeftavi. Scd
ncquisdeLaco-
nifmoconqueripoffir,quod aliquid omiferim,
cotamartemsenig-
matice
adhuc vobisdefcribam
,
ut videatis
quoufqueDei ducflu
pcrvencrim.
InfinitifuncJibridehacartetraAantes
, vixinullo
rcperietisveritacemeatenus vobispatefadlamrquodhanc
ob cau-
famprxftare voIui,quiacummultisphiIofophorum
fcripta fe bene
mtelligerepucantibusfcrmonem conculijfed deprehendi illos ca-
dcm
fcripca longe fubcilius explicare quam nacura,qu^ fimplex cft^
rcquircbac:imoomniamcadi<flaveridica, ipfisfemper
alcafapien-
libus
vidcbancur nimium vilia & incredibilia. Aliquocies accidic
utquibufdam de verbo ad verbum arcem infinuaremfed
nequa-
quam affequi pocuerunc, non credences aquam in mari noftro eftc,
ic tamen
Philofophi videri volebanc. Cum ergo vcrba mea orcce-
nusdidanonpocucrincincclligerc
, noncimeo(ucahiPhilofophi
timuerunt) ucquistamfacileconcipcrepofJic
, Donumcft,Dei
dico. Vcrum quidemeft,fiinftudioChemicoreqairerecurfubcilis-
ingenii
^
j/^
l>lo^oum Lumen Chemicum.
in^enii
perfpicacitas , & res ejufmodi efTcc ur ab oculis vulgi pofTet
confpici
,
iacis apta vidi illorum ingenia ad indaganda talia : fed
vobis dico ut fitis {implices,& non nimium prudentes , doncc arca-
numinvencritis
,
quo habito necefTarioaderitprudentia , tunc
vobis non dederit libros infinitos fcribcndi facilitas : quod lon-
cre facilius erit illi qui in centro eft: , & rem videt
,
quam huic qui
in
circumfcrentia
ambulatj&nil prcEter auditum habcr* Omni-
um rerum
materiam fecundam lucidiHlme defcriptam habetis:
fedhac
vobis
commendocautelam,qiiodfiadarcanumhocperve-
nirevolueritisjfcitote quod in primis Deus orandus, poftca pro-
ximusamandus fit : dcnique nolite vobis res adeo fubtiles ima-
crinari, de quibus natura nil fcir , fed manetc
,
manete inquam
in via
naturc-c
fimplici ;
quia in iimplicitate rcm citius palpare,
candem
in fubtilitate videre poteritis : nolite in lectione
meorum
fcriptorum femper inha:rcre fyllabis
,
fed legendo uti-
queconfiderate
naturam , &:ejufdempo{ribiIitatem. Antcquam
veroadopus vos accingatis
,
imaginemini diligenter quid qux-
ratur
, & quis fit intentionis veftr^ fcopus acfinis : nr:m mulcd
mclius
ell: cerebro & imaginatione prius difcere quam manu
&fumptibus.
Et hoc vobisdico
,
quod opus efl; rem qua:rere
aliquam,qua:occultaefl:,cx quafit (miro modo) talis humiditas
qux
aurum
fine violentia feu flrepitu folvit
,
imo ita fuaviter
*
& naturalitcr
ficuti glacics aqux calidcT bencficio liquefcit
:
fi
hoc
invcniflis, habetis rem ex aqua aurum anatura produdlum eft:
^quamvisomnia
metalla
,
& resomnes ex illa ortumhabeanc,
niltamenitaamicatuscificutaurum;
namaliis rebusadha:rct im-
puritas ,
auroauiem nulla
,
proptereainftarmatriscftipfi. Ec
ficfinalirer
concludo ; fi hifce meis fcriptis & admonitionibus
cautielfenon
vultis,habetotcmc
,
bene de vobis mereri cupicn-
tem excufatum ? feci fidclitcr quantum licuit, ficutibona: con-
fcicntia: virum decet. Si quxritis quis lim
,
Cofmopolica fum:
fimenoftis , & boni ac honefli viri elTe defideratis
,
tacebicis:
fimenon noflis nohte de me inquirere
,
nulh mortalium enim
quandiu
I
^ovumLumen
Chemtcum.
s^$
quandiuvixeroplusamerevclabitur quam hoc publico fcriptofa-
dum eft.
Creditcmihiiinonefrem
Cjufmodiftatus acconditionis
homo
ficutfum ,
nilmihi folitaria vitaforet
jucundius , vel cum Dio-
gcnefub
doliodelitcfccre
:
video enim omnia qux funt vanitatem
cfTcf
raudem &avaritiam invaluifTd ubi omnia venalia funt,&: iniqui-
tatem
virtutem fuperafle.-futurx vitse meliora prac oculis
video^hifcc
gaudeo. Jamnon miror,ut anteafeci, cur Philofophi habita tah me-
dicinanoncurarunt abbreviare diesfuos
;quiaomniPhilofopho
ita
efl pras ocuhs vita fequens ficutiinfpeculo apparettibi
tuapropria
facies. Quod fi tibi Deus dabit optatum finem,poftea credes mihi,
iiec te revelabismundo*
PARABOLA
S EU
^UIGMA PmLOSOPHlCVM.CORO'
nidps
^
fii^eradditammtiloco adjmUum.
EV
E N I T aliquando cumper tot annosvitsc mea: navigarem a Po
-
lo Ardico adPolum Antardicum, utfingulari Deinutu ejice-
reradhttusmagnicujufdammaris: &:hcct marisihiusmundi aditus
&: proprietates optimc cogwitas &: perfpedas haberem , nihilominus
infcius fui an etiam in iHisoris generareturpifciculusilleEcheneis,
qucm tot magna: ^parv^ conditioHis homines hadenus tam folhci-
te qua:fierunt. Dum autemin httore Melofynashinc indenatan-
tes cum Nymphis confpiciOjfcfTus etiam a pr^ecedentibus laboribus,
&: cogitationibus variis gravatus , ab aquarum murmurfomno corri-
pior : & dumfuavitcr obdormifco,occurrit mihi in fomnis vifio mir-
bilis. Video c mari noflro vencrandse canitiei Senem Neptunum
cum tridentcegredientem, quimepoflamicamfakitationeminln-
fulam deducic amoenifTinaam. HxcInfula
pulcherrimaverfus Au-
e ec flrum
fSS
Novum Lumen Qjemicum.
ftriim
(ita erat,ac rebus omnibus ad horainis neceflicatem,& ad cjuf-
dem
delitias
fpe^tantibus refertiflima : Virgilii CampusElyfiusvix
cum illa
potuiflbc comparari. Tocum iniiilse lictus undique viren-
tibus
myrcis , cuprefTis ac Roremarino cindum crat. Praca viren-
tia
variegacis
floribus teda, jucundiflTimo afpedu, fuaviflime redole-
bant.
Colles vineis, Oleis, &:Cedrismiromododecoratierant.
Nemoia
Arantiorum &: Limoniorum arboribus referta. Yix pu-
blica^laurorumac
Granatorum arboribus ,
fmgulari artificiomtcr-
textis,
utrinque
confltas gratifllmam peregrinantibus prebebant um-
bram,
Utpaucisdicam,quicquidintotomundo eftibi videbatur.
Intcr
ambulandum
monflrabancur mihi a didoNeptuno fub ahqua
rupe
latcntesduas
illiusinfulseminerae^Auri &: Chalybis. Nonlon-
ceinincdeducor
adpratum, inquo peculiaris Hortus vanis6:fpe-
ftatu
dif^nilTimis arboribus plantatus erat. Inter complures Arbo-
res
autcm
oflcndit mihi fcptem Arbores nominibus infignitas ; ac in-
tcr has duas
pra^cipuas ahis eminentioresobfcrvavi
,
quarum una fe-
rebat
frudum inflar Solis kicidiflimi 6c fulgentiflimi
, &: folia ejus
erant
inftar
Auri: Altera vero producebat albiilimos Liliis candidio-
resfrudus,
& folia cjuserant ficut Argentum finum : Vocabantur
autem
hac
Arborcs a Neptuno,una Solaris Arbor, &: alceraLunaris.
Etquamvisinhacinfulaomniaad
nutum eflent,unieum tamcn ipfi
deerat
: Aqua non habebatur nifi magna cum dilficulcace. Erant
qufdemmulciquiparcim
tentabant illuc AquamFontisjDcr canales
deducere,
partim etiamex variis rebuseliciebant:fed huftraneus
crat
acccncacus
labor : qiiia illic locorum nullo pocerac haberi medio;
&: fi
habcbacur , inutilis tamen fuit &: vencnoia ,
nifl e radiis Solis vel
Lunae,quod
pauci
prarflarc potuerunt ; &: qui in hoc perficiendo for-
lunam
habuit propitiam
nunquam ultra dccempartesj ocuitatrra-
here
; erat enim ejufmodi
Aquamirabilis : &: crede mihi quod oculis
mcisviderim.
&:palparim Aquasilliusnivcum candorem;&: dumil-
lam
aquam cotemplarer valde miratus fum Incerim fuigacus illa
confideracione
evanuit coram oculis meis Ncj tunus, &^ apparet
mihivir
magnus ; cujus frontinomen Saturni crac inferiptum. Hic
acccpto
J^Coyum Lumen
Chemictm
s^7
acccpto vafe
hauriebat Aquse partes decem ; &ftatim Je fiU(5Vu Ar-
borisSolarisaccepit&impofuit; &:vidi frudum Arboris confumi
A^rcfolviinftarglacieiinAquacalida. Quxrivi ex illo ; Domine,
vidcoremmirabilera, Aquameflcfereexnihilo ; videofrud:us
Ar-
boris in
illa adeo fuavi calore con{umi
, adquidifta?
Atillemihi
gratiosercfpondit : Filimi, verumeftquod res
haeceftmirabilis;
fcd nc mireris ,
ita enim oportet efte. Nam hscc Aqua eft Aqua
vita:,
habens potentiam frudus arboris hujus ita
meliorare
ut
poftca, nonplanrationeautinfitione
, {edfolofuo odorefaciat
fibi
csctcras fexarbores uniformes. Infuper hsec Aqua cfthuicfruduj
inftar foeminxi in re nulla poflunt arboris hujus
frudusputreficri
nifiinhacAqua : Etlicetfruduspcrfefitmirabilis,
&:respretio-
fa
;
attamen fi in hac Aqua putrefcit
,
gignit ex hac
putrefa6i:ione
Salamandram in igne perfeverantcm , cujus fanguis omni
Thefauro
pretiofioreft, habensfacultatemfexarbores, quashfc vides, fcr-
tiles reddere, illarumquc frudus melle dulciores profcrre.
At
egopetii, Domine, quomodo fitiftud? Dixi tibi Arboris
Solans
frudus efle vivos
, dulces ; at ubi nunc unus faltem
ex illo
faturatur
,
quando in hac aqua coquitur; poirunt poftea mil-
le ex eo faturari. (^^efivi porro , Domine, coquitur igne forti,
Sc quamdiu ? At ille
,
Aqua ifta habet intrinfecumigncm,
& fi
juvatur calore continuo
,
comburit tres partes corporis fui cum
hoccorporefrudus, &:non remanebitnifi pars minutiflima,
qux
vix imaginari poteft
, fed in fumma virtute; eoquitur
fagaci
ingenio xMagiftri feptem menfibus primo, poftea deccm :
Sed
interea apparent res varise,
&: femper in die
quinaquagefimoplus
vel minus. Adhuc intcrrogavi : Domine
,
nonne poteft etiam
in aliis aquis coqui hic frudus
,
vel additurne illi aliquid ?
Refpondit
:|
Non eft nifi \\xc una Aqua
,
qua^ utilis cft in hac
regione vel infula : nuUa etiam alia Aqua poteft penetrare
poros
hujus pomi nifi ha:c : &: fcito Arborcm Solarem etiam ex hac A-
qua ortam, qu^c ex radiis Solis vel Lunx vi magnetis extra(3:a
eft:
Propterea inter fe magnam habent concordiam
; fed fi aliquid
Ee ee
x peregrini
sS8
Novum Lumen Chemicum,
percgrinnpfiaddereturnonpofretidprxflarequodfacit perfe.
Re-
linquenda
igitur per fe^nihilque ei addatur,niri hoc pomum; PoH: de-
coftionem
enimeftfrudusimmortalis vitamhabcns &ranguinem>
qui fhngiiis omnes arbores fteriles facit portarc frudus ejufdcm Na-
tur^ecum pomo. Rogaviulterius:Domine,Hauriturne Aquahxc
alio modo,vel habeturne ubique ? Et ille, In omni loco ef^ ? ic ncmo
linc ca vivcLC potefl,hauritur miris modiSjfed ifta efl optima qua^ ex-
trahiturviChaIybisnoflri,quiinveniturinventreARiETis. Dixh
Adquidutilis?
Rcfpondit, Antedebitamcodionem eflflimmum
vencnum; frd poflcodioncmconvcnicnrcm fummaellmedicina,&
datviirintinovcmgranafanguinis; quodlibet aurem granumociin-
gcntos
iexaginta quatuor fuppeditabit tibifrucliis Arboris Solaris
Qusefivi;
Nonneulteriusmelioraripotefl? Teflefcriptura Philofo-
phica , ai 1
5
primum ad decem
,
poftca ad centum , demde ad mille,&:
decem
millia &:c. potefl exaltari. Inftabam ; Domine mi , novc-
runtne
multi iftam Aquam , &: habetne nomcn proprium
? Ille cla-
mabat
palam , dicens . Pauci noverunt , fed omnes viderunt , &: vi-
dent,&:
amant; habct nomina,fed multa &varia;at nomen proprium
Jusefl;AquamarisnofI:ri,Aquavita^nonmadefaciensmanus. Petii
adhuc : Utunturnc ea alii ad res alias ? Utitur ea,ait,omnis creatura,
it^
invifibiliter. Nafeiturne in ea aliquid ? interrogavi : At ille : Ex
ca
fiunt rcs omncs in mundo, &:inea vivuntrfed in ca proprie ni-
hileftjfcd
eftrcsquaefemifcetomnirci. Qu^^flvi, Eftnefinehoc
Arboris
fruclu utilis ? Ad hoc dixit : In hoc opcre nequaquam; fiqui-
dcmnonnifiinfolohoc
Arboris Solaris trudu melioratur. Incepi
rof^are,
Dominequsefonominamihiillam tam manifeflo nomineuc
nullum
poflimampliushabcredubium. Atillefublatavoce clama-
vit>utmeefomnoexcitaret;idc6nonampliuspoteramqu^rere,nec
ille ulteriiis mihi refpondcre voIuir,nec cgo tibi plura dicere poflum.
Contentus efto hifce,&: crede quod non cft poflibile lucidius loqui
:
Nam li h.-^c non percipis , nunquam aliorum Philofbphorum libros
allequcris. Poft Saturni infperatum ac fubitaneum difceflum no-
Yusme foporinvafit, &: de*iud mihi forma vifibili apparetNcptu-
nus ;
Uo^vumLumen Chemicum.
fSp
nns:Pr/3ercntemin
Hortis Herperidum
congratiilatur felieitatem
,
m^ nftrando
mihi fpcculum
,
in quo totam Naturam detedam vidi
:
Poft varios
ulcro citroque commutatos
fcrmones
gratias ipfi pro ex-
hibitis
bencficiis ago
;
quod
,
fuo videlicet ducT:u
, non folum hunc
amoenifrimum
Hortumingrcirusfuerim
, verum etiam
inoptatiffi-
mum
Saturni colloquium vcnerim. Sed quiapropter
improvifum
Sacurnidifccilumdifficultatcsaliqua^quasrendx&inveftigandasad-
hucreftarent, rogavienixe ut hac exoptata occafionemihi
fcrupu-
lum
eximeret. His autem verbis illum compello , DominCjIegi li-
bros
Philofophorum affirmantium generationem omnem fieri
per
marcm & foeminam
, &c tamen folum frudum arboris Solarfs vidi in
fomniis Saturnum Mercurio noflro imponere; crcdo ctiam tibiuc
Domino Maris hujus quod ifta bene fcias i refponde quarflioni
mea:,
qua^fo? Atille, Verum eft^fili,
omnisgeneratiofitinmare&foemi-
na ; Ccd
,
proptcr diflindioncm trium Natur*e regnorum , alio modo
nafcicur
Animai quadrupes , alio modo vermis : Licet enim vermes
habeant oculos,vifum,auditum
,
&
reliquos fenfus, tamen per putre-
fadionem producuntur, & eorum locus vel terra , inquaputre-
fiunt
focmina efl. Ita in opere Philofophico mater cfl hujus rei re-
petita
totics illa Aqua tua,&quicquid ex eanafcitur, morevermium
perputrefadionem nafcitiu* : Ideo Philofbphi Phosnicem&Sala-
mandram crearunt. Si enim e duorum corporum conceptione fie-
retefletresmorti obnoxia : atquia fe tantum revivificat, cfeflrudo
corpore
priori
,
emicat aliud incorruptibile. Siquidem mors renim
nilaiiudcflquamfcparatiouniusabaltero.
Etin hac Phcenice ita
ficquodfeviuacorporecorruptibili
perfcfeparat. Infuperqua:-
fivi: Domine mi
,
funtne divcrfa^ res rerum vel compofitio in hoc
opere?
Atiile : Unicaresefl,cuinonmifcetur
aliquidaliudpra:-
terquam Aqua Philofbphica
tibi in fomno aliquoties manifeflaca,
qux in decuplo cffe debet ad unam corporis partem. Etfirmicer
ac indubitate credas
,
fili
,
qua? per fomnia in hac infula, pro more re-
gionis, tibi a me&: aSaturno
fucruntpatefadanuliomodoefrefb-
inniajfed puriflimara
vericatem
,
quam
experiemia unica rerum
Eeee
3
Magiflra
^fo
U^vum Lumen Cbemicum.
MagiftratibiDEi aflTiftentia deregere
poterit. Ulterius quxrcn-
j
tem fine refponfo poft valedidionem difcedens , me a fomno excita-
tum in defideratam Europje regioncm liftit. Et ita tibi etiam > ami-
ce
Le<3:orpfatis hadenus a me did:um fufficiat. Vale
Solt Trmio Lam
^
Gioria,
m^^B^^i eii- i-^ ^i^ 11^ vii& ii& eii- mp&
P
I A L O G U S
MERCURII, ALCHEMISTiE
ET NATUR^-
IN
illo tempore convcnerunt Chemiftx, &: confilium fcccrunt,
quomodo LapidemPhilosophorum facerc atque prxpara-
re debercnt , Sc iic per vota quilibet fuam opinione ut diceret confti-
tuerunt.
Et cocurfus ille fuit (iib die in prato quodani.die ferena qua-
dam.Etmulti cocordarunt Mercurium eftcilliusprimammateriam,
alii Sulphur,ahialia.Sed dc Mercuriomaximailloru fuitopinio,prse-
fertim ex didis Philofophorum
,
quoniam illi pro vcri matcria prima
habent,&: etiam pro pnmamateria Metallorum : clamant cnim Phi-
lofophi:
NosTER Mercurius 6cc. Etcumitajntcrfecertarent
laboribus
variis,(quilibetenimiIlorum. cxpedabatcum. dcfiderio&:
Isetitiaconcluftoncmj
furrexitinterim tcmpeftasmaxima cumpro-
celiis, nimbis, &:ventoinaudito, quiillamcongregntioncmdifpcr-
fitinvariasprovincias,
qucmlibctfeoriim fine conclufione.
Qi^i^
hbet tamen illorum impreftit fibi qualis dcbebat cftc illius difpu-
tationis finis, Coepit igitur quilibet laborcs fuos ficut prius , u-
nus in hac
,
alterin alia re, quserentcs L a p i d e m Philoso-
PHORUM, &: hoc fithucufque finc ceflatione. Unusvero illo-
irummemor difputationis
,
quod neccflario in Mercu-rio qua^ren-
dusflt
J^ovum Lumen
(Jjemicum, S$i
dus ficLapis PhilofophGrum , dixic ad fe : Etiamfinon eftfai^a con-
clufio :
tamcninMcrcurio laborabo,rrtciamqueegoconclufionem
fado Japidc
benedido j
erat enim homo
, qui fcmper folebat loqui,
ficut folent
Alchemiftic. Ccepit Jgitur icgcre Libros Philofopho-
rum
,
&:inciditin Librum Alani, quide Mcrcurio
tradac, &:{ic
fadusertille
AlcheuillaPhilofophus, fcdfineconclufione,
Etac-
ccpto
Mercurio coepit laborare
; pofuit illum m vitrum
,
&: dedic
ignem,
Mercurius iicut fblet, evaporavit. Alchemifta mifer ne-
f ciews
naturam
,
uxorem fuam verberavit dicens : nemo huc venire
pocuit practer te , Tu mihi accepifti Mercurium ex vitro. Uxorflen-
do fe excufat : dicitquc tacite M;irito : Facias cu merdam exhis. hC'
cepit Alchemifta Mcrcurium denuo, &: iterumimpofuicvafi,
&
ne uxoraccipereccnflodiebacillud. %c^ Mercurius fuo modoite-
rum evaporjvic, Alchemiftarecordacus,
quodmaceriamprimam
lapidis Philolbphorum volatilcmefreoporceac, gavifuscft valde, fi-
bi omnino perfuadews non fe jam pofle falli , habica hac maceria : cce-
pitjamaudaderMcrcurium
cradarcdidicicpofleaillumfublimare,
ealcinaremirismodis,jamfa]ibus,)amfulphure,jammecallis,jammi-
neris, jam fanguine, jam crinibu:,jam aquis forcib^ jam herbis,urina,
aceco,fed nihil potuit invcnire ad propoficum fuum.nihil in orbe inta-
<5tum reliquic, cum quo non cradafTec bonum Mercurium.Et
cum o-
mnino nihil proficere poircc,incidicinhocdi6lum,^^^
inJierquilU
mo invciittur^ CcepitMcrcurium
cumftercoribusvariis trat:are,fi-
mul&fcorfim: &:cumicafacigacusfuifrec,
&:pIenuscogicacionum5
obdormivic. Ec infomnis apparuic illi vifio.-venicad iilum Virfe-
nexquifalucavicillum&dixic: Amicequid criftaris ?
Refpondit,Li-
bcncervellemfacere LapidemPhilofophorum.
Tuncille, Amice
ex quibus vis facere Lapidem Philofophorum ?
'.^khemtfia, Ex
Mercurio Domine. ^ffAr. Exquali aucem Mercurio? ^lchem,
Non eft niii unus Mercurius, Sen, Verum eft unum cfTe Mercii-
rium,fedvariacumvariisIocis;unaparspurioralcera.
Alch: O Do-
minc 5
Ego illum fcio purgare optimc aceto
6c fale , nicro &: vitriolo,
Sefjex.
/^
2
ISIo vum Lumen Chemicum.
Senex.
Dico tibijhxc purgatio non efl: vera , nec Mcrcurius fi c verus
cft:almm
enim Mercurium habent Viri fapiences
,
aliamque ejus
purgationem,&:
fic evanuit. Excicatus a (bmno Alchemifta , cogi-
tabat
qualis efTet illa vi(io
,
cogitabat qualis efle deberet ille Mercu-
curius
Philofophorum
: nihil potuit ei^cogitare ahud quam hunc
fuum
Mercurium
vulgi. Sed tamen defiderabat ut cumillorcne
longiusl0quipotuiiret:laboravittamena{fidue,jam &: in ftercoribus
animantium,&:puerorum,poftca&:inruo
proprio ftercore laborare
caepit.
Etquolibet die in locum ubi vidonemviditibac, utrenem
illum iterum
alloqui poflet : interdum fimulabat fomnum , claufiso-
culisjacebat
expedando fenem, Sedcum venirenoUet putabacil-
lum
timere,ncque
credere quod dormiret
,
j urabat ergo dicens : Mi
DomiDeSenex,noHtimere, certeegodormioirefpice oculosfinon
credis:
Etmiferille Alchemifl:a,poft totlabores &c confumptionem
bonorum
fuorum,jam &: in delirium cadebat,femper de illo feneco-
gicando. Et ex illa fortiilimaimaginatione apparuit illi phancafma
per fofnnum,in forma illius fenis , &c dixit illi : Noli defperare amice i
Mercurius tuus bonus eft5&: Materia uia,fed fi tibi non vult obedire,
conjures
illum,nelitvolatilis; Tamea&:ferpentcsfolentconjurari,
quare&:nonMcrcurius? &:licdifcedercvoluitfenex. At Alche-
miftaab
illopetiit dicens:Domine expeda, &: prae clamore cxcica-
tuseftmifer,tamennon
line magna confolatlone. Acccpit poftca
vasplenum
MerGurio,&:cocpitillummirismodisconjurare,ficutil-
lum
docuit Ibmnium. Et recordatus eft verborum fcnis
,
quod ica
dryicntiSerpentesconjurantur^ 8c Mcrcurius pingiturcumferpcnti-
bus,cogitavit,certc fic debet conjurari ficut ferpcns. Et accepto vafe
cumMcrcuriocscpicdicere;
Ux ux,ostas Scc. Etubidebuiteflc
nomenrerpcntisiMercuriipofuitdicens.
Et tuMercuriinequifrima
beftia , &:c. Ad quse verba Mercurius CiEpit ridere , &: loqui ad Al-
chemiftam dicens: Quid vis quodme turbasmi Domine Alchemi-
fta?
Alchem. Oho, jarfi me vocas Dominum quando tibivivum
tango, j am tibi inveni frxnutn , expeda parum , mox meam cantilc-
namcane5,&:ccepitad
iliumftrenueloqui, quaficumira,Tunecs
ille
tHo^um Lumen Chemicum.
s^pj
illc
Mercunus
Philofophorum ? <J\4ercur. (quafi timerct refpon-
dic:)
Egofum,miDomine, Mercurius. Alchem,
Quareergomi-
hi
obedirenoluifti?
nec tefixarepotui? Mercur.
OmagnificeDo-
mine,
rogo
parce miiii miferol nefcivi enim quod fis
tantus Philofo-
phus.
/i/r^fw. Nonae hocfentiebas ex meis laboribus,
cumita
philofophice
tecum procedebam? tJMercur. Ita eft mi Domine
magnifice ,
attamenoccukaremevolui, fed video
miferquodme
occultare non poffum coram Domino meo magnifico.
^lchem.
JamergonoftiPhilofophum? UMercur. MaximemiDominc,
vi-
deo
dominationem veftram magnificam Philofophum
efle excel-
Jentiftimum.
Akhem,
{*
Lxtus in corde fuo dicit,)
Certe ego
jam inveni quod qusefivi. Icerum ad Mercurium dicit voce terri
-
bili : NuncEja, ergo efto obediens
,
alias non
benetecumerit.
Mercur^ LibentermiDomine, fitantumpoflim : namjam
debi-
lisvaldefum.
Alchem. Quid jam ce excufas ? Mercur.
Non, mi
Domine, fed languefco. Alchem.
Qu[dtibinocct?
Mercur.
KU
chcmiftamihinocet. Alchem. Quidtu adhucmerides?
CMercur.
O
Domine non, de Alchemiftaloquor, tu autem
Philofophuses.
Alchem. Obene, bene, itaeft Sedquid tecitAIchemifta?
Merc.
O mi Domine multa mala fecit mihi
, nam commifcuit
me miferum
rebusmihicontrariis, undenonpofFum
pervenircadvircsmeas,
&:
fum
ferc mortuus
:
cruciatus enim fum ufque ad mortem fere. aU
^^^w. Odignuscsiftis, qulaesinobedicns. CMercur.
Nunquam
inobediensfuiahcuiPhilofopho
, fedexnaturamihi
eft ridere ftul-
tos.
Alchem. Et de me quid fentis? CMercur. O Domine,
tues
Virmagnus, Philofophorummaximus,
cuamagnitudine
excellis
Hermetem. Alchem. Certe itaeft, ego fum vir dodus , (z^ mc
nolo laudare ipfe
,
fed & uxor mea dixit mihi quod egofim
valde
doftus Philofophus
,
illa hoc cognominavit me. Mercur.
Cre-
do facile : nam tales oportet effe Philofophos, qui prse nimiapru-
dentia &: labore infaniant. Alchem. Age dicasmihi
ergo quidfa-
ciam tecum ? quomodo ex te faciam Lnpidem
Philofophorum ?
tMercHr. O mi Domine Philofophe ego
nefcio.
Tu es Philofo-
Ffff
phus,
$P4
l^onjum Lumtn Chemicum.
phus,
cgofervusPhilofophorum,
quodilliexmcfacere volunt fa-
ciunt,
egoillisinquantumpofliimobedi.
<^/t^fw. Tu mihi di-
ceredebesquomodotecumprocedcredebeo,
&:(i extefacerepof-
fum Lapidcm.
Philolbphicum. Adercur. Si fcis facies , ii vero ncfcfs
nihil facies : a me nihil addifccsfi prius nefcis
,
mi Domine Phi'ofo-
phe.
Ahhem^ Tumecum italoqueris, ficut cumaliquo iimplici
homine,
fortafleignoras quod cgo apud magnosPrincipeslabora-
vi,
&:apudilIosPhiIofophusfui.
Mercur. FacilecredomiDomi-
ne, nam ifl:a optime fcio, adhuc fordeo ex hujus laborismixtura.
Alchem. Dicergomihi. Tu esMercuriusPhilofophorum ? Mer-
cur. EgofumMcrcurius,
fi autem fum Philofophorum tefcirco-
portet.
'^lchem, Dic mihi folummodo fi tu cs vcrus Mercurius,
vel (i cft alius.
UHercur. EgofiimMercurius, fedeft&ahus. Ec
ficevanuit.
Alchemifta clamat & loquitur, fed nemorefpondec
illi.
Etcogitanisinterfedicic : Vcreegofumviroptimus,
mecum
lociituscftMercurius,
certemeamat : &incccpitMercuriumfub-
limare,
dcftil'are, calcinare, turbizare, prxcipitare, folverc mi-
ris modis 6c aquis variis , fed ut prius fruftra conatusefl, inaniter
con(iimpfitfumptus&:terapus.
Quaproptertandemincipitmale-
diccre
Mcrcurio, &c Naturam blafphemare quod creaveritillum.
Natura vero cum audivit ifla , vocavit Mercurium nd fe , &: dixitil-
li : Quid tu fccifli huic ? quid mihi maledicit propter re, &: blafphe-
matme.<* cur non pra^ftas quod dcbes? SedMcrcurius modeftefe
excufat.
AtNaturajubetutfitobediensfiliisdodrina^quaerentibus
fe :
Mercuriuspromifitfcid
pra^ftiturum, aitque : Mater Natu-
ra,
fedftuItisquisfatisfacietJ
Natura fubridcns difceffit
: Mercu-
fiusveroiratus
AIchemilT:a?,etiamadfuumIocum vadit. Poflali-
quot dies incidit inmentem
Alchcmiftai; quod inl .boribusfliisali-
Guid omiferit : iterumad
Mercurium recurrit, &illumcumfler-
coreporcinocommifcere
conftituit. Sed Mercurius irarus quod
illum finiflrc coram Natura Matre accufaverat, ad Alchemiflam aic:
Quidtu fluke exmehabercvis? cur mcaccufafti? Alchem. Tune
cs ille
quem ego defideravi- videre
?^
MercHr.\ Ego fum , fcd nemo
me
^Ho^vum Lumen Chemicum.
S9^
mecoeciisviderepoteft.
Alchem.
'E^onon(\imcccc\\s,
CMercur,
Maximecoeciises,
namtcipfumnonvides,
quomodo ergomevi-
deredebes?
Alchem, Ojamfuperbus es, egotecum
modcftelo-
quor,
&:tuitamecontemnis ; nefcis fortafTe
quod
egoapudmul-
tosPrincipesIaboraverim, &:apudillosPhilorophusfuerim.
U^ter^
cur. Ad
Principum aulas ftulti concurrunt ,illic enim
honorantur,
&:pra^ca:terisbenehabcnt; fuiftituctiamapiidaulam.
Alchem,
O
ru es
diabolus, tc non bonus Mercurius , (i tu ita vis loqui
cum Phi-
lofophis : nam 6<:prius ita me fcduxifti. cJ^m^.Noftine tu
Philofo-
phos ? Alchem, Ego ipfe fum Philofophus. Mercur.
Ecce nobis
Philofophus
(
fubridens dicit
.*
& coepitcumillo ulterius loqui , di-
cens ) mi Philofophe , dic ergo mihi quid qu*eris , &: quid vis habe-
rc? facerequidcupis? Alchem. Lapidem Philofophorum.
LMer-
cur, Exquaigiturmateriavisillumfacere? K^lchem.
ExMcrcu^
rionoftro. CM.trcur. O mi Philofophe
, tuncegodifccdam,
quia
non fum vefter. Alchem. O tu es non nifi Diabolus, &: vis mefeducc-
rc
Mercur^ Ccrte mi Philofophe
, tu mihi esDiaboIus
noncgo
tibi:namtupeftimcmetra6laftimorediabohco. Alchem.
Oquid
audio. Ccrtc hic cft Diabolus : namego omnia fecundumPhi-
lorophorum fcripta facio , &fcio optime laborarc. Mercur,
Opti-
mefcis : nam&:magisfacisquamfcis&:Iegis : Philofophi
enim di-
xcruntnaturamnaturismifccndam,
&:cxtranaturam
nihiljubcnt;
tuvcrojamrae cum omnibus fere rebus fordidiflimis
, &:ftercon-
busmifccs. Akhem^ Ego nihil facio extra naturam : fcd
femino
femeninterramfuam, ficut Philofophidixerunt. LMercur.
Semi-
nasmeinftercus,&:tempore meflis ego evancfco, tu
veroftercus
meterc foles. \^lch. Tamen Philofophi fic fcripferunt, quod in fter-
quiliniomateriaillorumquxridebeat.
/I^^^A-f.Vcrumeftquodillifcri-
pferunt,&: tu ad fyllabam intelligis,&: non corum fenfum &: mentcm.
Alch. Nunc video quod tu es Mercurius fortaffis; fcdnon
visobedirc
mihi.Etcoepitillumiterumconjurare,dicens:ux,ux
SedMercurius
ridensrcfpondit: Nihil
proficics.mihi Amice Alch.
Non fruftra de te
dicunt quod mirabilis es,& inconftans ac volatilis,
MerQ^Tw mc dicis
Ffff
1

cftb
^$()
Novum Lumen Chemtcum.
eflc inconftantem , hoc tibi (ic folvo. Conftans ego fum conftanti
artiiici
fixusfixo animo : {edtu
,
&: tui fimilcs inconftantes funr,
vagantcs ex una re in aliam , ex una maceriainalteram. Akhim.
Dic crgo mihi, fi tu esilleMercurius, de quo Philofophi fcripfe-
runt, quem cum fulphure &fale omniumrerum principiumdixe-
runr,
anveroaliusqu^rendus;
CMercur. Certc frudus abarbo-
renonproculcadit,
izd^ ego meamgloriam non quxro : fumidem
qui fui, fed
annimeidiverlifunt. Abiniciojuvenisfuitamdiu quam-
diu fui folus , {q.^ jam fcnior fum , fed idem qui fui ante. K^Uher,
Jammihiplaces,
quodjamfeniorfis: egoenim femper talem quse-
livi
quificmaturior
&;fixior, ur eofacihus cum illoconvenire pof-
fim.
CMercur.. Fruftra me vifitas fcnem, qui menonnoiliinju-
ventutc.
Alchem. Nonneegotenovi, qui te fempermirismodis
tradavi,
uttuipfedixifti? &adhucnondefinam donec pcrficiam
Lapidcm
Philofophorum. Mercur. O me miferumi quidfimfa-
^lurus?
quifortaireitcrumcumftercoribusmifccbor, jam crucior
denuo.
Ome miferum i rogo te 6 Domine Philofophe , noli me
tantum
porcino ftcrcori mifcere : nam alias jam peribo, fcetore
cnim
hoc cogor meam mutare formam, Et quid vis uc amplius
Fa-
ciam?
nonne fatis crucior a te ? nonneobcdiotibi? nonnemifceo
mercbusquibustnvis?
nonne fum fublimis? nonne pr^ecipicatus?
nonne
Turbit? nonne Amalgama ? nonnemaf^a? quidjamma-
ois a me
cupis? meum corpus jam ita fiagellatum cft, jani
fputa- ,
tum, ut
lapis meipoflit mifercri : ex me h. bcs lac
,
ex me car-
j
ncm,
ex me fanguinem ,
cx me butyrum, ex me olcum
,
ex mc
aquam,
&:quod unquam metallorum aut mincraliumidpraeftare
j
poflicquodegofblus?
&noneftmifcricordiamccum. O me mi-
'
feriimi
Akhcm^ O ho non noccc libi ,
cu cs nequam
,
iicec
ce
quovis
modoinvercas, cu non mucas ce, nifi formam cibifingis,
icerumfemperredisin
primam fpecicm cuam. L^^ercur, Ego fa-
cio ficuc cu vis , fi vis ut fim corpus , corpus fum : fi vis uc fim pul-
vis,
pulvisfum. Ncfcio quomodo me magis humiliare dcbcam
quamcvimpulvis&umbrafio. KyiUhem, Dicergomihi, quiscu
esin
J^^Coyum Lumen
Chemlcum
S97
ni es in ccntro'
tuo
^
&non repliiscruciabo. C^^Lercur.
Jamcogor
tecam
exfanJamcnto loqiii. Si vis potes meintelljgere i
foimam
meamvides,
dehoctibinoncftopus.
Sedquoddecentromeoin-
terrogas ,
centrum mcum efl cor omnium fixiffinium
, immortale,
&:pcnecrans:
inilloeftrequies Doinini mei, ego veroiprefum via
&:curror, peregrinus&domcfiicus jfideliflimusfumomnibus
meis
/bciis,non relinquo comitantes me ; cum illis maneo , cum illis pereo.
Sum
corpusimmortale
.'
morior quidem cum occidor , fedadjudi-
eium coram fagace judicerelurgo. Alchem. Ergo tu es Lapis Phi-
lofbphorum?
Mercur.
Mater mea talis efl:, exillanafcitur artifi-
cialiterunumaliquid, fraterveromeusquiin arceliabitac, invclle
Tuo habet quod Philofbph us vulc. ^lchem. Es ne tu fenex f CMer-
cur, Mater mea genuit me, (cd ego fenior fum matre. Akhem,
Quis Diabolus te potefl intelligerc , ciim mihiad propofitumnon
refpondeas? femper parabolas <Mc\s Dic mihi fi tu es fontina de
quaBernardus Comes Trevifanusfcripfit.'* Mtrcur. Foncina non
fum, fcdaquafum, fontinameacircumdedic. Alchem.
Solvitur-
neaurumintecum aquafis? CMercur. Quidquid mecum efl: amo,
ficut amicum; & quicquidmecum nafcitur, huic nutrimentuni
iiiO-, &:quicquidnudumefl:, alismeis tego, Alchem. Videoego,
quod tecum non ef! loqui, ego alia quaero, tualiadicis : finon
vis benerefpondere, cerce
jamtecumeoadlaborcs, Mercur. O
Dominerogo te, efio mihi mifericors; jam hbenter dicamquod
fcio. Alchem. Dicergomihi, fitutimesignem.'* Mercur. Egoipfc
ignisfum. Alchem.
Etquareigjturabignefugis? Mereur, Spjri-
tus meus cum fpiritu ignis amantfe, & quopoteflcomitaturunus
alcerum.
K^lchem.
Etquorfumfolesirc quando cum igneafcen-
dis?
CMercur. Scito, omnis
peregrinus femper in patriam fuam
tendit, &:quandoiIIucundeegrefruseflvenic,requiefcit, &fcm-
per redit fapientior quam exic. K^lchemiji. Reverterifne icerum
ahquando? Mercur.
Revercor,
fedinaliaforma. ^khem.Non
intelligoquidhocefl, nequedeigne quidquam, Mercur, Siquis
Ffff
3
ignem
fpS
Novum Lumen Chemtcum,
^gnem
cordis raei novic , vidit ignem
(
calorcm debicum) cibum
meum elTe : bc quo diucius ignem fpiritus cordis mei comedic pin-
quiorcric,
cujusmorspofteavicaomnium rcrum eft quiEcunqueiu
hoc regno func ubiegofum Akhem. Esnecumagnus? Ullercur.
Habes me in exemplum, ex millegucculisunusero, exunomulta
millia guctarumdo : &:ricuccorpusmeumcftinoculiscuis, fime-
cumluderefcis,
pocesmedividerc in cantumm quantumvis, ite-
rumunusero
: quidigiturfpiricus
(
cor meum
)
intrinfece
,
qui
femperexminuciilimaparcemulcamilliaproferc?
AUhem. Ecquo-
modoigicur cecum facere oporcec , uc ica fis ? Mercnr. Ignis fum in-
tus
, ignis eft: milii cibus , vica vero igais acr eft , fine aere ignis ex-
tincf uicur ; ignis pracvalcc aeri
,
propterea non quiefco , nec me cru-
duspoceft
conftringereacr : addeaeremaeri uc ilncambounum&:
teneancpondus,cum
ignecalido conjunge
, temponbusdaadcu-
ftodicndtim.
/^/f)&^w. ^Quid poftea erit? \dercur. Subtrahetur
fuperfluum , re (iduum combures igne
,
in aquam poncs , coques
,
pofteacoluma:grocis in medicinam dabis. K^Uhem. Nihilmihi
dicisadmeasqujeftiones.
Video ego, quod cu me cantum para-
bolis vis eludere. Uxor , affer ftercus porcinum , ego iftum Mer-
curium
novis modis trad:abo , donec mihi dicac quomodo Lapis Phi-
lofopicus fic faciendus ex illo. Mercurius auditis hifce , incipida-
mencarifuper
Alchcmifta, vadicqueadmacrem Nacuram : accu-
facinf^racumlaboranccm,
Nacura fiHo Mercurio credit
,
quivc-
rax eft,
iracomftiocaad
Alchemiftamvenic, &:iUumvocac; heus
tuubies?
AUhem.
Quiseftquime vocacf* Natura, Quidcuftul-
te
cum
filio meo agis ? cur iUi tacis cancam injuriam ? cur illum cru-
cias?
quicibiomncbonumfacerevulc, fi cancumincclligerevclles.
jUhem. Quis Diabolus me incrcpac , cancum Virum &c Philofo-
phum/*
Natura. O ftalcc, plenum fuperbia ftercus Philofopho-
mm,
novi
egoPhilofophos, &:omnesSapicnces, quosamo,nam
&:iUimeamant, &: omnia mihi faciunc ad placicum : &: quoego
nonpoftlim ,
iUime juvant. Vos aucem Alchemiftse cx quorum
ordinc
cu quoque unus es, abfqae meo fcitu , &:confenfu.
im
omnl
D^^Cojjum Lumen
Chemtcum
fpp
omnia contraria mihi facitis
: propterea vobis etiam
contrarium
evenit.
Putatis quod bene iilios
meostradetis
, kd nihil peifici-
tis :
&:fire(aeconriderarevclitis, non vos illos
tradatis
, fed iUi
vos tradant :
nam vos nihil ex illi.s fliccic
poteftis
neque fcitis , illi
vero cx vobis
,
quando volunt, faciuncftulcos.
K^lchem.
Non
cftverum,
egoetiamfumPhilofophus,
&:iciolaborarebene.
Fui
tgo apud Principem nonunum, &; fui apudillos
Philofophus,
quod &: uxor mea fcic, etiam nunc habeo librum
manufcri-
fcriptum
,
qui erac aliquot cencum annis in muro
quodam
oc-
cultusjjam certofciam tacere Lapidem Philofophorum
, & etiam
hifce diebus revclatum eft mihi per fomnium. O ego
foleo ve-
ra fbrrniahabere
: Uxortufcis. iV^/r4.'
Faciesficucfeceruncalii
tuicollegx, quiinprincipioomniafciunt&fcire
fepucanc,
in nc
vero nibil. Alchem. Tamen alii cx ce
(
fi cu es vera Natura
) folent
facere. Kljtura. Verum cft, fed folummodohi
menoverunr,
qui
pauci funt. Qui.mc vero novit non cruciat filios meos
, neque
rae
impedit, fedmihifacitadplacitum, &:augmentac bona
mea,
&
filiorummeorumcorporafanac. Alchem^ Tamen & cgoficfacio.
TSljtura. Tu mihi contraria omnia facis , &: contra meam
volunta-
cem cum filiis meis procedis
X
ubi deberes revivificare
, cu occi-
dis : ubifigere, tu fublimas : ubi calcinarc
,
cu diftillas
; prx-
fertim hunc mihi obedicnciflimum filium
Mercurium
,
qucm
cot
corrifivisaquis, cocvenenofis rebus crucias. Alchem.
Tunc ego
ficprocedaracumillofuaviterperdigeftionem
folummodo. Natu^
ra. Bene eft fi fcis fin minus, non illi , fcd tibi noccbis ipfe , &: fumpti-
bustuis.namidem eftilii; ita cum ftercore femifcec
iicuticumeo-
demgemma, femper
bonaeftj&^ftercus
illamnonminuit ,ctiam-
fi in illud projiciatur
,
quando lavatur eadem eft
gemmaquaefuic
antea. ^lchem.
SedegohbenterfcircmfacereLapidcmPhilofo-
phicum. Natura. Ergonon fie fihum meum cradaco: fcico
enim
quodegomultosfilios&:filiashabeo,
&:adfumpraefto
qu^rentibus
me,fi funt digm.K^lchem.
Dic ergo mihi,quis cft ifte
Mercurius
?
Nti-
SHra.
Scito quod eft mihiunus
tantum talis filius,unus cxfeptem
eft,
6oo
Islovum Lumen Qiemicum.
eft,&^
primus efl: j ipfe qiioque omiiia efl:
,
qui unus tantum crat ; ni-
hileft
,
&:numerusejusintcgercfl:; In illofuntquatuor Elementa,
quitamennon
eft;Elementum; Spirjtus eft, quitamcncorpusha-
betj
Vjrcfl:, ^tamcn
yiccsfDeminse agit; puerefl;, & viri arma
o-crif,
animalefl:, &: tamen alas avis habet? Vcnenumefl:, &:ta-
men
iepi*3m
curat ; vitacfl:, &:tamen omnia occidit; Rcxefl:, al-
tcr
tamcn
poflidctejus regnum ; fugit cum igne , &: tamen ex illo
paraturignis;
aqua cfl:, &: non madefacit; terra cfl:, &c tamen fe-
minaturj
acrcft, &:vivitaqua. Akhem. Jamvideoegoquodni-
hil fcio
, fed non audco dieerc : nam pcrdercm bonam exiftimatio-
Bcm ,
&:vicinusmeusnonimpenderetampliusinme, fifcirctquod
eo-o nihil
fciam : cgo tamen dicam quod fcio ccrte , alias ncmo vcl pa-
nem
mihi darct : multi enim illorum fperant a me multa bona. NatH-
ra, Et
fl in longum pertrahcs
,
quid poftca erit ? interim &: vicini
cuiilibet
repetent fuos fumptus a te. Alchem. Alamfpeomnesquo-
ufquepotero.
JSIatura, Et tandcm quid ultimo ?
i^lchem. Tcn-
tabo
tacitc varios laborcs : fi fuccedat {blvam > fm minus ibo in aliam
provinciam,
&r hoc idcm agam. T^tura. Et poftea quid erit ?
Alchem,
Hahaha,funtmulta?provincia:, mukiquoqueavari, qui-
busmagnam
copiam promittam auri , idque breviflimo temporc,&:
fic dies
diem fcquctur,interim aut Rex, aut afinus morietur, aut Ego.
2{atura. Laqueus merito tales Philofophos manet
J
apagc te , &: fi-
nemtibi,
&: tah tu^e philofophia: , mala crucc quam ocyfllme
imponc : hoeenim
unicoconfilionecmihi>
ncc
proximo , nec tibi ipfi
ftaudieris.
NOVI
N O V
I
LUMINIS
CHEMICI
TRACTATVS
ALTER
SULPHURE.
Authorii
Atiaff-amma
ANGELVS DOCE MIHI
IVS.
P R
iE F A
T
I
O.
CVmmihtnonlkeat^
Le^loybencvoky
apertitis
quamaliivete-
res ?hilofophifcripferunt fcrihere i
fortajfejcripiis
meis nen
erucontentu6\ PrdfertimciitotPhilofophorum
lihrosalios
prA
manthm habeas
:fed
crede
,
nec mihi etiam libros
confcribere
cpuseft,
qttia ex illis nec commodumy
necvanam
o/ientatioemqur$\
ideo nec qtiisfum evulgare cttpio, Ea qtt tu^
utilitattjam
in
publicum
tradidt magis quam
fatis
ejfe
mihi
videbantur\
reliqttaad
Harmoniam,
ubi de rehu4 naturalibm copiose propofui
^
releganda
defltnavi : attamen
hortatu amicorum
(^
hunctra^atum
de Sulphure
confcribere
debui
\ in
quo an ad priora addere aliquid opm
efl
nefcio. Imo
neque hic etiam,p
tihi tot Philofophorumfcriptn
nonfatisfaciunt^fatisfaaet
: Et
maxim^
fittbi qttotidianaoperationaturnonfatisexemploefi'.nulla
exempla
ju^
vahunt. Namfitfta quomodo
natura operatur
matttrejudicio
confidera^
res
,
non optts haberes tot
Phtlofophorum voluminibm
: quoniam
meoju-
dicto melius ejl ab
ipfo magiftro Natura qukm a dtfcipulu
dtfcere.
Satit
inprafattone
lihelii
Ml.Tra^^.tuum
,
tum ^primo traCtatu : tbidem
ha-
hes quo tn arte
tfta
tot
dr
tanti Itbri reperiuntur utjam
inquirentcs
ma<?is
impediantquamjuvem
:&
ita ejjevidetur
quontamfcrtpta
Fhiiofo^ho^
Gggg
rum
6o2 PR^FATIO.
rnmexfamparvafchedtiU Hermetis w tam magnum UbyrintJjum ma^
xime err^nenm excreverunty^in dies ad Eclipfim
declinant : / hoc non
nifial
invtdtsfcientthusfa^um
effe
credo^cHm ignsransnefciat qut^ ad-
dt njel fuhtraht\deheat
,
/tififorteatithoris
manus nonbene legi
pofitt.
Si in aliqfAfctentia multumjuvat aut nocetfi utsum verbum deifi velfu-
pcrat
,
// ttd maxime in
tfa.
Ad exemplum '.fcriptum
eft
in loco uno ;
Poftea has aquas {imul mirccas,<//fr addidit non \parum qutdem addi-
d:t
O'
rahilominus tottim caput contrariumfecit. Studiofiis
tamen dili'
gensfcUt apem etiam ex venenofis herhiSmel coUigere
\fienim adpofpbi-
litatcninMtirx le^ioncm div igit yfacile Sophifmata
fuperahit : e^tamen
legerenon defnat ,
<juia liber Itbrum aperit. Sedego ita intellexi, qucdli-
bri Gcberi Vhilofopht^
^
quisfcitfnon ^Aliorum authorum ? veneficiis
maximisincantatifunt,ita utnuUo
modopoffintnec
debeant intelltgi
nifi
mtlhfimate^ione
y
(^
hoc ab tngenio/b le^ore
y fatui plane ab tlUrumle-
Ifione excluduntur, Sunt quidem multi qui iHurn
, ficuti (^
alios
o^-
tores, interpretantur
\fed
video explicattonem
ejfe difficiltortm textu :
OVlettm confilifimeflut
in iextu maneas
, ^
quicquidlegi^ , omnia
adpof
fibtlttatemn^turd appUces \
^
quidfit
natura inprimts perquiras. O-
mnes quidemfcrtbimt quodres
efl
vilisfacilis^communis;
^
verum qui-
dem
efi , fid
adjungendumfuit
,
Scientibu^^ Sciens
(jr
interflercora
//-
lam cognofcii.,
(^
tgnoransetiam in auro illam
effe
non credit. Et hi omnes
qui ejufrnodi Itbrosohfcuros compofuerunt ^fiartem nefcirent fcdex ejuf-
modil:bris (quiqtiidem vertffimtfuntyirtem
quarere deberentytHam
dif-
ficilius
invenertnt^^quam mcderni inquifttores inveniunt. Ego meafcri-
pta Uudare nolo
,
illejudicabit qui illa
adpoffihilitatem
^curftim naturA
Appltcahit :
(^
(iexmetsfcriptis^conpltis^ ^exempHSiOperationemnatu-
r
,
(^ minifiros ejuffftritus
vitales aerem
conftrtngentes
,
tum
^
(ubje-
'
ciumprimd materia,cognofcerenonpGterit,vixex Raimundo LuIIto
/'-
telliget .diffictie
enim
efi
credere Sptritu^ hahere tantam potentiam in
ventre venti. Hartc fjlvam ego tranfire coa^Iu-sfum
,
^
tHam quoque
multtplicare juvi
,
talitamen modoquldmeA pUntx verufitiis
artis,
dr
huJHs S. Saentidifiudiofisperfytvam
hanc
tranfire
volentibt^j
infiga (^
quafilumen
ac duces
effe
debeant
\funt
enim mea ptanttt
quafi
ffiritus
cor-
porates.
PRilFATIO.
'
60^
pordles.
Um
enifn[ecuUpr^urterunt
uhi
confidentid nmicdrumfloruit^
(^
kxcfcientia
o^etefiHs dahatur
; jam non
n/fiafoliu^ Altifjtmi Det injpi'
ratione
acqutrttur :
ideo non dcjperet dtligens ac Deum timens
inquifitor \
Si tUam
quaret
inveniet. ^uoniamfActliti^ a Deo qttam ab homtnetm-
fetratur
: ille
ettim e Himmenfji mifericordi^ Dens.qui
nefcitfidentem de-
frere\Apudillumnonefi re(pe6iuiperfoKarum\ cor contritum
(^
humi-
liitHtn
nen dcfpictet^qm
^
mei
,
eju^ Creaturarum
indigmfjimi
, mifertus
tfii
cujuspotenttam,honitatem^inexplicahtIem
mifericordi&myCiuam
mi-
hi ojlendcre dignatus efl ,
explanare non
fum
fufficiens
: K^t
fi
nen alias
grates darepojfum.calamofaltem non deftnam temporibtts
porrigereijla,
Sis
ergo bono animo
,
Leior canitde^
^
tibi quoqtte hanc gratiam non de~
ticgabtt
ifiin
ttiofpem integrampofucris
,
tllum adorabis
^
invocabis
, ille
tibiapertetnatursjanuam
;
ihi videbis quomodo n
tturafimplicijftme ope-
ratur, Scids pro certo quodnatura
ftmplicifftma
efi ,
net: dcleiiatur
ntfi
infimplicitate\ (^
crede mthi.quicquidin natura nobilitu
efieo etiam^fa-
citit46
^
acfimplicitis .quoniam omnis veritas
fimplex efi:Det*6
altiffimu4
conditor rerum nthildifftcilepofuit in natttra. St igttur vis
ejfe tmttator
naturxytibifuadeo ut infimplici via maneas natur^y
(^
omnia bona
iave-
nies. ^edfivero
tibt nec mea
fcripta^nec confiliumplacet.adaltos
Au-
thores ito : Proptereaego non magna volumina
fcribo ut in ttlls
non muL
tum expendas
,
citoque perlegere poj^is
\
ut
tihifit adaitos f^uthores
re-
currenditemptis:
^
qudrere non
definaSiputfantienim aperietur.
lam
ttiam tlla tempora adveniunt
,
in qutbm arcana multanaturjt
revelabun-
tur : Umtiia ^tonarchta quarta Boreaiu incipere habet: lam tempora :ip~
fropinquant\ materfcientiarumveniet
\ majora eiu idabuntur
quAmin
histribtuprAteritis MonarchiUfa6ium
efi.
^niam hanc
CMonarchiam
(ut veteres divinarunt)piantabtt
Det^per untim ex Principtbas
omnibtes
vtrtuttbus ditatumyquemfortaffe nohiijam temporapreduxernnt.
Habe-
tnus entm in hac parte boreali Princtpem
Sapientifitmum ac
beiitcofififi.
mum^quemnuiius CMonarcharum
viifonisfiperat^humanitateacpieta^
tenuiiusexceiiit. In hac
KJMonarchiaBoreait Deus omnium
conditor
rtrum majora
arcanafine dubio in natura eiucidahit quam iiiis
tcmportbus
ubi aut Paganorum aut Tyrannorum
Principumfedafuit.
Sedhas (Jlf&^
Gggg
2.
narchiiS
604
PRiEFATIO.
narchias Philofophi
non fecundum potmttores
^
fed
fecundum Cardines
mundtnurnerant
: Infrimis
Orientakm
; fojlea.
Mertdtonalem ; jam vero
OcctdeiJt/itfm
habent
\ ^
ultimam Septentrionalem in hacparte Boreali
exPe^iant : dc cjuibus in
harmonia dabitur. In hac Septentrionali attra-
^fvapolart
fJMon&rchia
(
ut Pfatrnifta
ait
)
Mifericordia &veritas ob-
xiabuntiibi;pax6jiifl:uiaorculabuntur;
Veritasdeterraorietur,&:
Jtiftitia
de CGclo profpiciet.
UnuiT) ovile,&: unus paflror
;
{loh. 10.
16)
Scienttdimulta fine
tnvtdta : quodd^ego cum
defiderio
expe&o, Tu quo

qtte . tlxndide Le&or^ Deum invoca time^ama^7nea^,fcriptadiligenterle'

ge.&
tibicerte dtvinare bona,^od(iDe(.favente,naturaoperante
,
(ch-
jus i^itator
/iijtdportum defderatum
httjus LMcr^archia appuleris
; tunc
videbis^judtcabts
ortmia me tihi bona
(^
vera dixijfe. Vale.
DE
SULPHURE,
SECU>^DO
PRIN-
ClPIORUM.
SUlphur
non eftpoftremum inter Princfpfa, quonfam illud
efl: pars
Metalli; imo pars principalis Lapidis Philofophorum
:
&: multi
Sapientes varia &veriflima de b ulphure reliqueiunr>
Imoipfe
Geber Summx
Perfedionislibr. i.cap.iS.diciti/^^r
Deum
Altijjimumipfum
illumivatemnecorpus ;
qttoniam
eftlumen alu*
mine^ &
tin^ura. Nos autem antequam de illo fimus tradatur],vi-
ium
cftnobis
Primo originem
Principiorum defcribere; pra:fertim,
Gum
Sulphur
pro
principali Principiorum antiquitus habitum fic.
Unde
autem
Principia
oriuntur pauci hucufque oftcnderunt; &: dif-
ficilccftjudicaredealiquoPrincipiorum,
ficut &: dequavisaliare,
cujus
origo &: gencratio
ignoratur
r quid enim de colore caccus?
Qiiod
igitur anteceflores noftri omiferunt,id nos in hoc Tradatu ad-
\mplere
propofuimus.
Sunt
De Sulphnre. fos'
Suntanccni
principiarciuiT}
,
prxferrim MetaIIorum,recundum
antiquosPhiloibphosDuo,Sulphur6cMercurius:SccunciumNeo-
rericosvcrotriajSal,
Sulphur dc Mercurius. Origo autem horum
Principiorum
funt quatuor Elemcntai de quorum etiam origine no-
bisimprimis
incipicndum eft. ScianrergoStudiofi hujusS.Scien-
tix
quatuor
Elcmenta efTe, &:quodIibet horum quatuorhaberein
fuo centro
aliudElementum a quoelemenratur; &chxc funcqua-
tuor Statux Mundi>ex Chao in Creatione Mundi a Divina Sapien-
tiafeparatsc, qua^ hanc machinam Mundi per fuumadum contra-
rium in xqualicate & proportione cenent,ac vircucum cccleftium in-
clinatione omnesrcsinfra&fuperterramproducunt; dequibusfuo
loco : hicad propoiicum,primo de ^opinquiori ElementoTefrar,
DE ELEMENTO TERRiE.
T^ ERRAeftEIementumfatisdignumfn fuaqualitate&dignitate:
-
In hocElemento aliatria, &pr2ccipue Ignis , rcquiefcunt.
EH;
Elementum pri^ftanti/Iimum ad celandum &: raaniteftandum
ea
qux libi concredica funt : grofium eft &; pororum
, grave refpecbu
fii^eparvicacis, fed leve re/pedu fli^ nacura: r efteciam
Cencrum
Mundi
, tum Sc aliorum Elemencorum : Per ejus Cencrum
tranftc
Axis Mundi ucriufque Poli. Eft porofum , uc diximus , ficuc fpon-
gia qux nihil cx fe proferc; Sedquicquidaliacriain illudftillanc&
projiciunc, omniarecepic, fervandafervac, manifeftandamanife-
ftar. Nihil, ucdiximus,exfeproferc, fedeftrecepcaculumaliorum,
&eftinquoomne produdum. manec, ac per calorem mocivum
in
illoputrefic, ac pcr eundem, feparacopuro abimpuro,
mulcipli-
catur: quod grave eft in illo occultatur, &c levepellic
calorinejus
fuperficiem. Eftomnisfeminis&: commiftionis nucrix
&matrix :
nihil quidcm aliud pra^ftare poteft quam tuerifemen &compofitum
ad maturitatem ufque. Eft trigidum ftccum,
temperatur aqua;
Gggg
5
extra
6o6 De Sulphure.
extra vifibilc , fixum; intusveroinvifibile &:voIntilc. Virgocftex
Creadone
dillillacionis Mundi rcli^lum caputmcrtuum,c|nodali-
quando voluntate divina calcinandum ciic, ^0(1
cxtractionem fui
humidi , ut ex iWo nova Cryflallina creari pofFit terra, Divifum eft
etiam hoc Elemcntum in partcm puram &: impuram : Purautitur
aqua ad res producendas, imnura vcro in (uo gloho m.inet. Ell hoc
Elementum
occultatio & domicilium omnisthc("auri. In Ccntro
cju!:efl;IgnisGehcnnaIis, continens hanc machinam Mundiin (uo
edej
&:hocper exprcflionem aquarinacra. Ignis ilJeperprimum
MobiJe atque per influentias ftellarum caufacur &: acccndicur: huic
obviatcalorfolaris aere temperatus, ad maturandum&: adtrahcn-
dum ea quas jam concepta funt infuo Ccntro. Propterea Tcrra
participatcumigne,
&:eft ejusintrinfecumjnccpurificaturnifi Igne:
&C fic
quodlibet Elementum fuo intrinfeco puriHcatur. hitrinfe-
cum
autem
Terra:,fcuCcntrum, eftfummapuritasmixtalgneubi
nihil
quiefcere poteft : eft ewim quafi locus vacuus , in quem aiia E-
lementafuosa6i:u$projiciunt,utinLibeIIoXIl.Tral:cituumdi(5i:um
eft
EthajcdcElementoTcrra:, quam Spongiam c(rcdiximus&
aliorum
rcceptaculum, quodad noftrum propofuum fufiicit.
^8-l|0IS&
@i&ig9^-ll-^ilcii-^^eii^^l^ ^tWf l# ^^

DE ELEMENTO AQ^U^.
AQu
A cftElcmentum
graviflimum; plcnum unduofi phlc-
gmatisi &:eft
Elcmentum digniusinfuaqualitate, extravo-
Iatile,intusver6
fixum,frigidum &:humidumcft; tcmperaturaere:
eftfpermaMundiinquofcmenomnium
rerum confcrvatur
X
eftcu-
ftosfeminis
cujuslibet rci. Sciendum tamen cft quod aliudcftfc-
men &: aliud fpcrma : Spermatis receptaculum Tcrra cft, feminis
vcro
rcccptaculum
Aqua, Quicquid in aquam ftillat aer, caufantc
igne,hocaquaporrigit
terra:. Carct intcrdum Spcrma fufficienti
femine,ex defedu caloris digcrentis illud
j Sperma enim fcmpcr cft
in co-
T>e Sulphure.
6oy
m copia
expe<fl:ans femen quod
eximaginatione
ignis peracrismo-
tum porcac
inmatriccm : &:interdLmideficiente
remineintratfper-
ma; (cd ^y^i
itcrLim abique fi-ii6Ui : de quibLis
aliquando
in tertio
Piincipiorum,SALis,TradatuIatius.
Accidit{epiffimeinNatu-
ra
quod
Sperma cum ibiHcicnti femine matricem
intrat ; fed matrix
mdiipoiita,repletapeccantibusruIpluiribusaut
phlcgmutibus,noii
concjpit,
nee fit hoc quod debuic. In hoc
Elemento
etiam nihil
propriceft,
nifuitin SpermatecfTe folet

deledatur
maxime
motu
proprioquifitperaercm, &eftmifcibile rebus propter
fuperfieiale
corpus
volacile. Eft, ut diximus,
receptaculum
univcrfalis
feminis;
facilcinilloterrapuriiicatur&:rerolvicur;
&:aerinillo
congelatur,
; acconjungiturilliin profundo. Menftruum
Mundiefl, quod ae-
!
rcm penetrando, virtute caloris, trahitfecum
vaporem calidum
,
qui
caufat generationem naturalem earum rerum
quibus
terraimprse-
gnatacllficutmatrixj &: quandomatrix dcbitam
portioncmfemi-
nis
acccpit, fit quid fit
jamprogrcditur,naturaque
e^peratur fine in-
termiflione Lifquead finem; rcfiduum vero humidum
feu Sperma,
cadit ad latus
,
agente calore in terram putrefit
(
illud ad latus rcje-
dum) &:ex
illopofteagcnerancurresalix,interdumvaria?
bcftiol^
acvermiculi.
PoilctquidcmfagacisingeniiartifexinhocElcmen-
tOjficutexfpermatc, varia videreNatur^
niiracula;
fed opus eflet
illud Spermaacciperc in quoefljam
imaginatumlcmenaftraleccrti
ponderis.
Quia Natura facit
&:producit ex prima putrefadione
res
puras,fed exfecunda
putrefadione
multo puriores , acmulto di-
gniores
,
&:
nobiliorcs
,
u t habes exempium in ligno vegetabili , ubiin
primacompofitioneNarura
facitlignum
,
quando
aLuemilludpofl
maturitatem cortumpitur,
putreht
d:generantur
exillovcrmes &
alix befliol^ vitam
& viflim
habeiites : Manifcflum
autem efl quod
feniibile femper dignius efl vegctabili;
nam ad
fenfibilinmorgana
mulfo f ubtilior ac purior matcria
requiritur ; Sed ad
propofitum.
Hoc Elcmentum efl
mcnftruum
Mundi , &: trifariam
divifum
dicimus
;
Ncmpe purum
,
purius, ac puriffimum.
Ex ejuspu-
riflima fubftantia co-li creati funt
,
purius etiam in aera
refolutum cft,
purum
^oS
De Sulphure.
puriim
au-tem
fimplex &: grorfum in fua fphsera remanfit
, &: ordina-
tione
Divina , Natura opcrantccuftodit omnem rem flibtilem.
U-
num
globum
cum Terra efficic : habec enam (uum centrum in corde
maris
: unam
axim polarem cum Terra habcc
,
per qu^m omnes cur-
fus &fontes
aquarum cxeunc
,
quse poftea in magna flumina excrc-
fcunc
Per
ejufmodi
egrcllioiies aquarum Tcrra confervatur a
combufl:ione,&:cumhachumcctationedcportacur
(emcnuniverfa-
leperporosuniverfiEccrrx,
quodmotus & calorfaciunt, Mani-
feftum
autem eft quod omnes curfus aquarum in cormaris revcr-
luntur;
fedquo
poftcaperveniuntnonomnibusconftat: funcenim
ahqui qui credunt
omniaflumina,
aqa,is &C fcaturigines, quse curium
fuumin
marc
habent,ex
aftrisgcncrari
,
qui cun-i aham rationcm cur
ilhs
mare
non excrcfcic nefciunt, dicunt in cordemaris hasaquas
confumi.
SedhocinNaturalocumnonhabct,ficut depUiviis oftcn-
dimus.Aftraquidemcaufantfednongcnerant:
cumnihil gcncrctur
nifiinfuo
fimili ejuldcm fpecici : aftra vcro lunt exigne &: acrc
:
quo-
modo
igitur generabunt aquas ? Et li hv.'C ita eftec quod quxdam ftcl-
IseaquasgcncrarcntjtuncncceftaLio
(SCah^ tcrram gencrarcnt,rum
&: aha:
ahaElcmcnta:
quoniam hsec Machina MundiquatuorEle-
mentis
itadctinetur,utunum ahud minima ctiam particulanoncx-
cedat,fed
in
a^quihbrio virtutibus certcnt ; ahas fi unum ahud exce-
dcrccruinafcqucrctur.
Actamcnmsncatqui vultinfiiaopinione,
nobisitamhunincNaturxdatumcft
quod iftis quatuor Elemcntis,
orum
quahtatc a fummo Creatore proportion.ta
,
hxcmachina
Mnndi
con/ervatur , &: unum ahud in (iia opcrationc non cxccdic.
Scd
aquae
fuper
fundamentis tcrrx ,
tanquam in doho ahquo ab acris
motu
contincntur;&:
verfus Pohim Ardjcum ab eo conftringuntur,
quia
non
daturvacuum
inmundo : hac decaufacftinccntroterra;
ignis
crehcnnahs
cahditatis,qucm
Archa:usnaturxgubcrnac.
Nam in
principio
Crcationis mundi DEUS Opt.Max. cx illo
confulb
Chao
imprimis qumtam clfcntiam Elemcntorum exalta-
vit 6i
fada eft plusukra ; poftcaignispuriflimam iubilantiamad
locandam
^eSulphure.
^o^
locandnm SS. MajcflcnemrLiamfnperomniacIcvavit
, acinfuis
tcrminis pofliit &
firmavit. In ccntro Chai
Q
voluntare
immcnfa;
fapicntixdivina:)
accenfus cft ignisillcquipoftca
illasaquaspurif-
fimas diftillavit : Sed quia jam ignis ille
puriffimus
firmamcntum
cum throno Dei altillimi obtinuit
,
aqu^e fub illo igne
condcnfat.^
lunt :
&:ut fortius iirmarentur ignisjam groflior
prioredjftillavit,
(_caufantc femper illo ignc centrali) qui in Spha^ram
ignis fub aquis
remanfit
:
&:Iic aqu.^
interduosignesincccloscongelatcT&:com-
preilarfunt. SedignisilleCentralisnonceflavit
,
fed
diftillando
etiam alias minus puriores in aerem rcfol vit
,
qui etiam fub Sphsera
ignisinSphi^rampropnamremanfit^&abignisElemento
tanquam
dfortiilimofundamento circumdaturj&ficut
aqu^c ccelorumnon
pofTunt transgredi ignem illum iupcrcoelcftem, ita ignis
elementum
iion poteft tranfgrcdi aquas ccclorum,nec etiam aer poteft tranfo-re-
di&cxaltarifuperignisclemcntum. Aqua vero cum terra in u-
nnm globum remanfit, quoniam non habet locum in aere , excepta
illa parrc quam ignis in aercm rcfolvit propter fortificationem
quo-
tidianamhujus machinse mundi. Si enim fuiffet vacuum in aere,
tuncaqux omncs diftillafTent &in
aeremrefolut^fuifrent
: fcdjam
aeris Sphxra pl ena eft, qua: femper cx aquis per continuum
calorem
centralemdiftillandoadimplctur
,
ita
utcktcraaquarabaeriscom-
preirionccircatcrramvolvantur,&:cum
terramundi
centrum
te-
neant. Ethiccoperatiofitde
dieindiemi&ficctiamhic
mundus
dcdiein diemfortificatur,
&:incorruptus
manfuruscftnaturaliter,
excepta Altidimi conditoris abfoluta voluntate.
Quia illc
i^ms
ccntralis non ceffabit motu univerfali &: influentia cceleftium
vir-
tutumaccendi
,
acaquas
Galefacere;necaqua:ccfrabuntre{olviin
acrem
;
nec aer cefTabit comprimere refiduum
aquarum cum
terra,
ac ita in centro continere ut non poflint moveri cx fuo centro : &fic
naiuraliterhic mundus afumma
fapientiadiviEjafa^lus
eft
&:conti-
netur
;
&:ficadcxempIumhujusomniainmundonaturaliteriieri
necefTe eft. Hanc crcationem hujus machin^ mundi
voluimus ti-
bielucidareproptereaea
ut fcias quod quatuor
eknifnta habcnt
Hhhli
fym-
{ympliatiamnaturalemcumrupenoribus,
quiaexuno chao endcm
funt
rfcdarupciionbusgubernantur ficut adignioribus ;indc&:in
hunc
locum fublunarcm hsec obedicntia devenit. Scd fcias ifta o-
mniaaPhilorophonaturahtcr
inventa cfle
,
utfuo loco declara-
bitur.
IP
Nancadpropofitumdcaquarum curfibus, fluxuque&: refluxu
m.uis,quomodo per axem polarem ab uno polo ad alium ferun-
tur.
Duo
flint Poli , unus Arclicus in parte fuperiori Scptentrio-
nali,
alter vero Antardicus fubterra in parte mcridionah.
Polus
Ardicus
habct vim magneticam attrahendi; Polus vero Antardicus
habctvimmagncticam
cxpellcndi
,
quodnobis naturain magnete
exempkmioftendit.
Trahit igiturpolus Arclicus aquas, pcraxcm,
qusE
cum
intraverunt iterum perPoh Antarc^iciaxemerumpunt:
&;
quia
acrnon permittitinasqualitatem,coguntur itcrum ad Polum
Ard:icum;Ccntrum
fuum , reverti & ita continue curfum fuumob-
fcrvare.
InquocurfuaPolo Ardicoad Pokmi Antar(51:icum per
medium
feu axem mundijper poros terrx diifunduntur,&: ficfccun-
dummajus&minus fcaturigines oriuntur j&poftea in flumina ex-
crefcuntcongrcdicntes,aciterumillucundecgrcfl'xrunt,revcrtun-
tur;&hocmotuunivcrfahinccfrabiIiterfit. Hasaquasaliqui, utdi-
ximus , ignorantes motum univerfalem &:polorum operationes,in
cordc
maris confhmi &: ab aflris generari dicunt,qua: nihil materiale
producunt
ncc gencrant.nifi quod virtutcs imprimunt &c fpirituales
influentias,quxtamennondantpondus.
Aqux igiturnongeneran'
tur, fed ex ccnrro maris pcr poros terrx in univerfum mundum eas
e"^redifcito
Ex iflis fundamcntisnaturalibus Philorophiinvenc-
runtvariainfl:rumenra,acdui:usaquarum,&:fontanas,cumfciatur
naturaliteraquasnonaltiusafcendi
pollc nifiut egrediuntur
;
8c
niii ita eflct in natura ars nequaquam potuifTet
,
quia ars imitatur na-
turam;&:quodinnaturanoneflpcr artemnonfucecditj aquaenim
ut diximus non altius alccndit nifi ut affumitur : Exemplum habes il-
lud inftrumentum quo vinum ex dolio evocatur. Conclufive igitur
fciasnonexaftrisfcaturiginesgenerari, &omnes exitus aquarum.
DeSulphHre.
^jr
fed cx
Centro
maris quo itcrum
recurrunt.acfi
motum
continuum
obrcrvant,
Sicnimhocnoneiret
, nihiJomninoneque
interra
fupcrterramgencraretur
, imoruinamundifequeretur.
Verum
nc obijciatur
quod in mari omnes aquse Alf^ funt &: aqu^ fcaturigi-
num dulces
: rationem z^t fcito, quod aqua illaper
poros terr^ dx-
flillatur
,
&multamiIiiariaperanguftaIocaacperarenastranricns,
amj/la
falfedine, dulcoratur
:
ad cujus exemplum
Cifternic
inventa!
lunr.
Sunt etiam in aliquibus locis pori
& meatus
majores
&Iargio-
respcrquosfalfaaquacrumpit
, unde poftea isfodina:
& fonta-
nxhabentur,utHaIla:inGermania
; inaliquibusetiamlociscali-
doconftringuniur&falin arenisrelinquitur
, aqua vero in alios
poros fudat,ut inPoIonia\C^ielicirs&
Bochni^.
Sic etiam
cum a-
qu.-c per loca calida fulphurea
continuoardcntiatranfeunt
incale-
fcunt ,
unde Therm.x oriuntur:funt enim in vifceribus
terra?
loca in
quibusnaturamincramfulphurcamdiftillatfcparatque,
ubi
abi-
gnccentraliillaaccenditur
:
Per
hxc
locaardentiaaqua
currens
fecundumpropinguitatem&remotioncmmagis
minusveiticale-
fcit,& fic in fuperficicm tcrras erumpit
, ac fulphuris
faporem
reti-
net,ficu.t omne jufculum a fua dec66lione carnium.
Eodem
mo-
dofitcumaquaperlocamincralia
,
fivecuprea,
five
aluminofa
iranfiens eorum faporem acquirit.
Talis igitur efl
diftillator
con-
ditor omnium rerumjn cujus manu hoc diflillatorium
efl,ad
cujus
exemplum diflillationcs omnes a Philofophis
invents
funt,quod
i-
pfemet altifTimusDeusacmifcricors,
abfque
dubio.hominibusin-
fpiravit:qui poterit,quando erit fandta ejus voIuntas,aut
ignem
cen-
tralem extinguere, aut vas fugere,& crit omnium finis.
Sed cum
cjusbonitasinmeirustcndat,
cxaltabitaliquandoSS.
Majeftatem
fuam
,
&ignemillum omniumpuriflimum
qui
aquisccelorumin
firmamentumcft
,
altiusexto!Iet,dabitquegradumfortioremi(yni
CcntralijUtomncsaquasinaere
eleventur,&
calcinabiturterra:
&
itagnis,confumpto omniimpuro,
reddctfubtilcs,
circulatas
in
aereaquas purificataj tcttx,
atqueficmulto
nobiliorera
mundum
(fj alias Itcetphilofopharijefficict.
Hhhh :^
Sciarit
(fi2
'
'DeSulphure,
Sciant ergo
omnes hujus artis ihquifitorcs quod terra &: aqua
unumglobum
habcntj&omniafimul faciunt, quiafunt Elemcnta
tangibilia,in
quibus alia duo occulta operantur. Ignis confervat tcr-
ramnefijbmergatur,veldifrolvatur
: aerconfervat ignemne extin-
euatur ; aquaconfcrvat
terram ne comburatur. Wxc adpropofi-
tum noftrum vifum efl: nobis utilc defcriberc
,
ut ftudiofi fciant in
quibus fundamenta
Elcmentorum confiflant , &quomodo Philo-
fophi eorumadus
contrariosobfcrvavcrunt , igncmcum terraae-
rcm cum aqua
copulantcs :
hcet quando aliquid nobile voluerunt,
ic^nem in aqua decoxcrunt, animadvertentesquodfanguisunusal-
teropurior ,
ficut&:
lacrymapurioreflurina. SufHciatigiturtibi
quod diximus.
Elcmentumaquxfpermaac menflruummundicf-
re,tum &
receptaculum
feminis.
DE
ELEMENTO AERIS.
AEr
cfl elemcnrum integrunijdigniflimum in fua qualitatejCX-
tra leve &: invitibile^intus vero grave, vifibile , & fixum. Ell;
calidum&humidum , temperaturigne , efl dignius terra &:aqua.
Volatilequidcmcftjfedfixatur ,
&c quando fixum cfl pcnetrabile
redditomnc
corpus. Ex ejus purirtima fubflantia crcaci funt Spi-
ritusvitalesanimalium,minus
purum in aeris propriam Sphxram
clevatum eft ,
refiduum vero
,
pars ejus grofliorjremanfitin
aqua,
c\\xx cum
aquacirculatur
,
ficut ignis cum terra
,
quia amici funt.
Di^nifTimamcft^utdiximus , &:illud eftveruslocusfeminisomni-
umrerum.-lnilloitafcmen
imaginatur licut inviro
,
quod poftca
motucirculativoproijciturinfpermafuum. Habet hoc Elemen-
tumformamintegritatis ad diftribuendumfemen in matriccs per
fperma&menftruummundi : inilloctiameftSpiritusvitalisomnis
creaturas, per omnia vivens
,
penetrans , &: conflringens femen aliis
Elemcntis
ficuti vir uxoribus : ille nutrit ea , ille impraegnat, ille con-
icrvatea,
&:doccthocindies cxperientia quodhocEIemcntonoa
folum
De Sulphure.
d^ij
rolum
Mineral'ia,animalia,vel vcgctabilia
,
vcrum etiam alia Ele-
mcnt a vivunt.
Vidcmus enim omncs aquas putreficri , ac fordcrcerc
finon
habentrecentemaerem ;ignis quoq;
extinguiturfiilli adimi-
tur aer:(Indc
fciunc Alchcmiftsc ignem per acrem
diftribuerc in gra-
<ius
,
&recundum menfuram acris regiftrafua
ordinant:) Tcrrse
quoquc
pori confcrvantur aerc
:
In fumma tota ftrudura
mundi ae-
re
coniervatur. Eciaminanimalibus , Homo
nccaturcuia^iimitur
aer,
&c. inorbenihil crefceretfinon cflet vis aeris
penctrantis
,
&
alterantiSjattrahentirque fccum nutrimentum mukiplicativum.
la
hoc Elemcnto eft imagin atum fcmen,virtute ignis
,
quod conftriu-
gitmenftruummundulla viocculta, utinarboribus 6<:herbis ,cum
per poros terrx,al:u fpiricualiscaloris , exitfpermacumfemine&:
virtus acris in proportionc conftringit illud &congelat guttatim ; &:
fic de dic ad dicm,dc gutta in guctam creiccndoj arbores magnce eri-
guntur
,
ficut in libro x i r. Tradatuum tradatum eft, in hoc E-
lemenco funtomnesrcsincegrxperimaginacionemignis
; &:eftple-
numvircucisdivinx : In illonamque inclufus eft Spiritusalcillimi
qui ance creacioncm fcrcbacur /"upra aquas cefte facra Scripcura
, ^
njdUvit
fti^erpennas 'ventorum. Si igitur ica eft ficuci eft
,
quod Spi-
ritus Domini \\\ illo ferebatur,quid dubitas quod de virtute fuadivi*
nainilloreliquit ? Nam hicMonarchafolet ornare habitacula fuai
ornavitautem hoc Elementum Spiritu vicali omnis creaturx. In
illonamquecftfemcnomniumrerum difpcrfarum, cuia creatione
ftatimvis illa ma^netica (utfupra diximus)
afummoopificeinclufa
eft
,
quam fi nonhaberetnon pofretaccraherc
quicquamdenucri-
menco ,
fed fic iemen in fua parva quanticare relinquerecur
,
ncc
crefccrcc,necmulciplicarecur
,
{.q.<\ licudapismagneciscrahicadfe
ferrum durum (ad excmplumpoli Ardici crahcntisadfeaquas
,uc
In Elemento Aqu^ fcripfimus) fic aer permagnecem
vegecabilem,,
qui in fcmine eft,crahit ad fe nucrimcncum mcnftrui mundi , id cft a-
quae. IftaomniafiLinc aere, namilleeft duxaquarum,
cjufquevis
inclufi eft occulca in omni fcmine ad accrahendum humidum
radica-
lej&:h*ecvircuseft,utfupradiximus,inomnifeminefemperparsi8o..
Hhhh
3 ut
6i4
^eSulphure.
utintrad.5.
XII. Tracbatuumtibi oflcndimus. Si igicur aliquis
vcUet efle bonus plantator arborum
,
animadvcrtendum cftiHi
iit
cufpidcm attraiflivam verfus partemSemptcntrionalcmvcrcat,
fic
nunfc]uamfruftrabitur]abore : quoniamdcutPolus Ardicusa-
quas,irapundum
vcrticalercmcn trahit ad rej&: quxlibct cufpisat-
tradliva
corrcfpondct illis. Habes exemplum in omni ligno cujus
curpisattradivanaturalitcradpunclum verticale tcndit, Sctrahi-
rurabillo.
Namfiatlignumquodcunqueelaboratum, fivisfcire
quxcuipisefl:rupcrior,poncilIudinaquamacrubmcrgatur, (^cxtra
tamcfuam
Iongitudincm>idcbisrcmpcrcufpidcmillampriusexa-
quiscmcrgerequam
ejus oppofitampartemjncfcitcnim naturacr-
rarc
in (lio officio,de quibus latius in Harmonia ubi de vi magnctica
(quamvisde
magnete facilc is poterit Cwi naiura metallorum cogni-
tacfl)
tradabitur,Hicnos dixifle fufficiatEIemcnrumhoccfledi-
cniflimum,in
quo eflfemen 6^ fpiritus vitalis feu domicilium animic
omnis
creaturx.
DE ELEMENTO IGNIS.
1GNIS cft clcmcntum puriflimum &: omnium dignifHmum
,
plc-
num
adhxrcntisunduofa^ eorrofivitatis,pcnetrans,digerens ,cor-
rodcns
maxime adha:rcns,extra vifibile,intus vero invifibilc, fixiili-
mum
eftcahdum &: ficcumjS.: tempcratur tcrra. Ejusomniumpu-
rifHmafubftantia&effcntiacum
ThronoDivina: Majeftatisincre-
ationeprimum
elevatacft,quandoaqui:ecccIorum firmata^ Tunt, uc
inEIcn-iCntoaqusediximus;
exminus puridima cjus fubll:antia An-
"elicreatilunt:
ex minus purioricumpuriffimoacremixta lumina-
ria &ftellas creatar funt : minus purum adhuc in Sphreram ad con-
cludcndum &: fublevandum ccelos eredum eft;impura vero &: un-
ftuofa in ccntro terra: , ad continuandum motus operationem
,
&
fummoCrcatorefapientiflimorehda&inclufa cft ;
quamnosge-
hennam
vocamus.Omncs hi ignes divifi quidemfunt,
lcdhabcncad
invicem
fympathiam naturalem.
Hoc
DeSulphure,
^if
Hoc
elementum
cd omnium quictiflimum ac fimilc currui,cum
trahitur
currit,cum
non trahitur liir quicre. Ineft etiam omnibus
rcbus
impcrceptibiliter.
la illo lunt rationes vicales $c incellcclus,
qusedifhibuunturinprimaintuiionevitashumanx, &:h;Edicuncur
anima
rationaIis,qua
fbla homo a cxteris animalibus differt , & Dco
afTimilatur.
HxcanimaeftiIIopuri(rimoigneeIemenraIi,infpiri-
tumvitalem
divinitusinfuia, proptcrquamhomopoftcreationem
omniumreruminparticularem mundum feu microcofmum. crea-
tiiseft-
Inhoc fubjedo omnium rerum Creator Deus fedcm SC
Majeftatemruampofuit, iicutin puriftimo
&:quietiftimnrubjedo,
quod afola voluntate ac immcnfa f^pientia gubernatur. Propte-
rea abhorretDeiisomncmimpuricatem,nihiIfordidum,
compoft-
tum,maculatum
,
appropinquarepoteft Deojidco nullus mortali-
um Deum vidcrc ncc accedere naturaliter poteft : nam ignis illc qui
eftin circumferentiadivinitatis, in quo deportatur fcdes 6c Majeftas
AItiHimi,eft ita intenfus ut nullus oculus illum penetrare pofTiciquo-
niam ignis non patitur accederc compoficumngnis enim omnis com-
pofitimorseft,&:fcparatio. Quietiflimumlubjcdumilludeiredixi--
mus (quoniameft) aliasfequeretur
(
quod & cogitare abfurdum
eft)Deumquiefcerenonpofle ; eftenimquietiftlmi filentii
,
plus
quam mens humana imaginari potcft. Habes exemplum in filice,
inquoigniseft,&tamen nonfentitur,
necapparecdonccmotuex.
citatur S<:acccndituriniIIo
utappareat;itaignisille
, in quo locata
cft SS. Majeftas Creatoris noftri, non movetur nifipropria
volun-
tate Altiftimi excitetur, &: fic deportatur quo cft S. Voluntas ejus,
Fit enim voluntate fupremi conditoris motus vehementiffimus
&c
terribilis.Habcs exempIum,quandoahquis
Monarcha hujusmundi
in fuapompafedet,quaIis circa illum quies?quale filentium
.^etiamfi
cxfuisauhcisahquis
moveturmocustantu
unius&alteriusparticu-
lariseft,qui nonconfideratur.Scdquando
Dominus ipfe movc-
tur fit rumor 8c motusuniverfalis,
tum omnis afliftentia
movetur
cumillo, Qmdigitur quando fupremus ilk Monarcha^Rex
Rcgum,
ac
6i6
DeSulphure.
acConditoromniumrerum(adcuius
excmplum principes mundi
conftituuntur
in terris) mover authoritatc43i ? qualis morus? qualis
tremorquandocirca
illum movctur tota afliltcntia cctleliis exer-
citus?5edquajrctaIiquisquomodoifl:afcimus,cumcce]cftiaab hu-
manointellc^fcuabrconditafmt.
Quibusrefpondemus,cmnibus
philofophisifta
manifeftaelTe, imoipfaincoprehenfibihs f:ipicntia
ilhs
infpiravit
omnia ad exemplum natunr creata cfle , & ex illis ar-
canis
naturam
retradum habere ac operari^nihilq- fieri in terris nifi
adexemplumcoeleftismonarchi.T,quodex angelorumvariis ofti-
ciis
habetur.
Sic ctiam non nafcitur nec generaturquicquam.nifi
naturaliter.
Omncs
humana:inventiones,im6 & artificia, qu:E aut
funtauteruntnonniftex
fundamcntisnarura: proveniunt. Voluit
i\kifrimusCreatoromnianaturaliahominimanifeftare,propterea
^ ipfa
C^leftia naturaliter tada nobis oftendit , cx quibus eo meli-
uscjusabfolutaacincomprchcnftbilis potentia&fapientiacogno-
fcereiur ;
qua^
omnia Philofophi in lumine naturx (icut in fpeculo
videre
habent : propterea hanc fcientiam,non auri vel argenti cupi-
ditate
fed
cognitione non iolum omnium rerum Naturalium led
d^
ipfius
Creatoris potentix , magni c'Eftimarunt,S<: de his quam par-
ciflime^non
nifi hgurativeloquivoluerunt , ne myfteria divina,
per CMX
natura
elucidatur^indignis patefianr. Quod tu, ft te ipfum
lcirenoveriSjS^nonesduras
cervicis,faci!e comprehendcrepollis;
quiadfimilitudinemmajorismundij
imoad ipfius Dei imaginem
creatus
es.
Habes in tuo corpore Anatomiam totius mundij habes
infirmamentumquincam
eftcntiam quatuor Elcmentorum
,
ex
Chao
rpermatum
in matriccm extradam
,
& in cutem plus ultra
conftri^tamjiabes
puriftimum fanguincm loco ignis , in quo fcdcs
animic(vice
Regis)fpirituvitalilocataeft,habes corIocoterrar,ubi
ianiscentraliscontinu6operatur,&:hancmachinamMicrocofmiin
fuo
eire
eontinet
,
Habcs polum Arclicum os ; habesaluum Antar-
ticum,
&omniamembraccclcftibuscorrefpondcnt:dequibus in
Harmonianoftra
aliquandolatius relinquemus in CapitulodcA-
ftronomia
,ubifcrlpfimus
,
quomodo Aftronomiaars facilis
,
na-
tura-
'DeSulphure.
^/7
turalis.qnomodo
arpcdlus planetamm
&: flellarum caufant,&:
quarc
cxa{bectioas
dcpiuviis&aliiscvencibus
prognofticatur
,
quodhic
longumeflctrcccnfere,&:
omniaiftafuntfibi
concatcnata,
&:nacu-
raliter fiunt :
Deitatem tantum aliqua adimpler e.
Qupd
vetcres
omiicruntdiligentifludicfbhujusarcani indicarevoluimus
, utilli
tantoclariusincoraprehenlibilis potcntia Altiffimi
Deiad
Cor per-
;
veniac&illenlumeoardentius amct&:adoret. Sciat ergo
inqui-
iicorhujusS. Scicnna^quod animainhominemundo
mmori,
Mi-
crocofmOjDei Crcatons fuilocumtenenSjreuvicc-Rex
e{l,qna:ia
Ipirituvitihinranguine purilfimo locaraeft. Illa
gubernac
mcn-
tcm,m6nsver6corpus:quandoanimaaliquidconcipit,mcnsomnia
{cit,5cmentcmomniamembrainrelligunt
, &:parentmenti,accx-
pedant cum defidcrio adimplere voluntatem ejus.
Corpus
enim
nihilfcit,quicquid in corpore fortitudinis fivemotus efi: , mens
facit
ifla
;
corpus tantum eft mentificutinll:rumcntaalicujusartificis,
Animaautem,quahomoac3eteris animalibusdifl-ert,ii!a
operatur
in corpore,fed majorem opeiationcm habet cxtra corpus;
quoniam
abfoluteextracorpusaomuiatur, &: his differtab
animalibus
qux
tantum mentcm &: non animam deitaris habent. Sic quoque
Dc-
usScCondicor reruni,tiominus &: Deus nofter
, operacur in
hunc
'
mundum caqua:admundineccfiariapertinent,
&:inhis
includitur
mundo
;
undcDeumubiqueeflecredendum.
Excluditurautem
illafua immenfafapientiaextracorpus
mundi,
quaoperaturextra
illum &: alia multo altiora imaginatur quam corpus mundi
concipe-
rc poteft
, &: iila funt excra naturam , folius Dei fecreta.
Sicut
efl
cxcmplumin anima, qux cxtra corpus multa profundiffima
imagi-
natur,& hifce s.fTimilacur Dco qui extra fuum mundum
operatur
ex-
tra naturar:;; licet &: ifla fint adhuc ficut candela accenfa erga
meri-
dianamluccm: quoniam
anima imaginatur fed non
cxequitur
njfi
inmente
,
Deus
vcioomniaeodemmomcntoquoimaginarureffi-
citificutanimaimaginatur
cfleRoma^vel alibi quidquidfit,
inidu
oculijfcd mentc tantunr
Dcus vero talia cfiJentiahter facitjqui
omni-
poccns cfl. Noncfl ergo
Deus inclufus mundo nifi iit anima cor-
liii .
porii
SiS
TieSulphure,
pori/eparatam habetfuam abfolutam poteftatcm, (Icctiam anima
cujuscuncjuecorporiscft:, abfolLitamhabet&rfeparatampotentiam
aliafaccrcquam
corpusconcipere poteft ; maximam ergo habet
poreftateminc.orpusdvult
,
ahasfruftra effetnoftraPhiiofophia.
Exhisis^itur
dircccognofcere Dcum, &: fciesquibus difFert Creator
dcreatis.
Tuipfcmajoraconcipcre poteris cumjamanobis por-
tam
apertam habcs. Sedne nobis hic tradatus excrefcat, ad pro-
pofitum accedamus.
Diximusfupra, IgnisEIcmentumquietiftlmumefte,&:quodmo-
tu
cxciratur, quam cxcirauonem noverunt viri (apicntes. Omncm
generationem &: cjuldem corruptionem Philofophonecefteeftfci-
re ; cui non folum Creatio coch manifcfta eft , (cd etiam omnium re-
rumcompoficio
S<:commixtio :fc<.ihcetomnia fciunt
, non tamen
omniapoflunt.
Scimusquidem compofitionem hominisin omni-
bus
quaHtatibus,animam tamen infundere non poflhmus
; quoniam
hoe
myfterium eftfohus Dei ; &: ejufmodiinfrnitis myfteriis fupe-
rat
omnia. Cum ifta funt extra naturam non funt adhuc in difpo-
litionenatura: : natura non prius operatur nifi quando ilh materia
porrigitur:
PrimamateriaaCreatore, fccunda aPhilofopho. l\\
operationeveroPhilofophorum natura habetexcitarc ignemquia
Crcatoreocculteincentrum cujuslibctrei inclufus cft: talis ignis
cxcitario
fit per vclle natur2e,aIiquando per vcllc fagacis artificis na-
turam
difponcntis. Naturahterenimomnes impuritates &: pollu-
tionesrerumpurgantur igne : Omnc compofirum folvitur igner
ficutaqualavat
&purgatomnesres imperfcdas qusenon funtfixas?
fic
icrnispurgaComnesresfixas,
&:per]gnempcrficiuntur; Sicuta-
quaomnefolutum
conjungit ; ita ignis omne conjunftumfcparat,
&:quodru2Enaturx
&:proprietatiseftoptimepurgat&:augmentat,
nonquidcmin
quantitatefed in virtute.Agithoc Elementummiris
modis
occulteinahaEIementaac
in omncs rcs : ficut enim anima
cx
eftillopurifiimo,itavcgetabiIiseftexElementaIi quod a natura
Tubernatur. Agit hoc Elementum in Centrum cujushbet rei hoc
modo:naturadatmotumjmotus
excitat aerem,acrf^nem,ignis ver6>
fcparat,purgat,digeiit, colorat,6: maturefcerefacitomnefemen>
matii-
^eSulphure.
6ip
maturumq;
eKpellit pei fperma in loca &: matrfces , loca
pura vel im'
pura,calida,magisaucminus,riccavclhumida;
&:recundumdifpo-
'
iitionem
matricis/eu loci, vari;^ res producuntur
in terra,ficut
ctjam
inlibelioXII.Tradatuum de matricibus
mentio facla
eftquotlo-
ca tot matriccs
efle. Ita conditor omnium rerum ,
Altiflimus
Deus,
omnes rcs
conftituit &: ordinavit quod una
contrariatur
alten,&:
ta-
nienutmorsuniuslitvicaalterius : quod unum
producit
altcrum
confumit,
&aliudex
hoc&quiddamnobiliusnaturaliter
produci-
tur :
ac hifce confervatur xqualitas Elementorum
, &: fic
compofiti.
Omniumreruinpr2efertim viventium feparatio mors
naturalis
efl::
proptereanaturaliterhominemmorioporret
; quiacum
homoex
quatuorElementisfic compofitusfubcfi:
feparationi
, cum
omne
compofitum feparetur nacuralicer. Scd hsec
feparatio
humanse
Compolitionisin die Judicii tantum fieri debuit:
namin
paradifo
homoimmortaliserat. QuodoinnesTheoIogi,&:ipfa
SacraScri-
ptura teftcmtur
,
rarionem tamen fufficientcm
immortalitatis
nullus
Philofophushucufque oftendit ;quam
hujusfcientiieS.
inquifitori
fcireconvenit
,
utvidere poflit
quomodoiftaomnianaturaliterfi.
unt,&: facillime intelligi poflunt. Verum &: veriflimum
efl:
omnc
compofitumhujusmundicorruptionifubeflleacfepararipofle;
qux
ieparatio in regno animah mors appellatur ; homo
autem
cum
etiam
exquatiiorEIcmcntiscompofitus&:crcatusfit,quomodoimmorra-
hseflepoterat
? hocnaturaliterfiericrcderedifficileefl:,
imofupra
naturalealiquidhucufquehabctur
,
Dcus tamen
Philofopohis
viris
bonis ante complura fecula hoc naturaliter efl"c infpiravi
t,quod
tu a
nobis fic accipe. Paradifus erac &: efl: locus talis a
fummo
Condi-
tore rerum ex veris EIementis,non
Elementatis fed
purifllmis,tem-
pcratis,in fumma perfedione
anatifatis,
creatus ; &: omnia
qu^cun-
que in Paradifo funt ex iifdem
Elementis
creata &: incorrupca
; ibi
ec-
iam homo creatus eft
,
ex iifdem
incorruptis Elemcncis
jufl:a
sequali-
tate anatifatis conftitunis
,
ut nullo tnodo
corrumpi
potueric,
ideo immorralitati confecratus
fuic : quoniam
paradifum
hunc
prohominibus
dumcaxat
Deus fine dubio
creavic
^ de quo nos
liii
X
^uh*
^20
TieSulphure.
&:ubifitinHarmoniacopiore.
Sedciimpofteapcccato inobcdi-
cntix mandatum
Akiflirai Conditoris transgrederetur
,
inhunc
mundum
corruptibilem Elementatum
,
quem tantumpro bcftiis
creaverat Deus , homo ad bcftias expulfus eft : cui,cum fine nutri-.
menco viverc non pofTet, ex Elementis Eiementatis corruptis nutri-
mentum
fumerenecefle tuit. Quo nutrimcnto inficiebantur illa
ElcmcKtapura
creationis fux , &: ica lente in corruptionem declina-
vitjdonec
unaqualitasalteramfuperavit , &: ruinatotius compofiti,
infirmitasjacultimofeparatio&morsadvcnit. Pofteaadhuc ma-
gis corruptioni &: morti proximiores fuerunt illi qui jam in elemen-
tis corruptisex femine corrupto &: nonin Paradifo procreati funt,
quoniam fcmen ex corruptis nutrimcntis produftum durabile ciTc
non
poteft
>
8^ quo diutius ab expuifione paradifi eo corruptioni
propinquiushminesaccedunt:inde &:vitabrcvior
,
&: deveniet
hucufque quod & procreatio propter abbreviationem vita^ ccflabit.
Sunt tamen
aliqualoca ubi aerem benigniorem & fydera propiti-
ora habentj ibi non itackonaturiscorrumpi]ntur,quia&:homines
naturalius vivunt. Noftrates vero terr^re gula &inordinata vita,
ad
corruptionem feftinant : Docethocexperientia,quodexinfir-
morumparentumfeminenatinondurant. Sedfihorooin paradi-
|
fomanfiiret.inlocoilliusnatura2convcnienti,ubiEIementaincorru-
ptaomniavirgofunt,insEcernumimmortaliseiret:ccrtum cnimcft,
quandockmenrapuraina^qualitatc
virtutibus cojucT:afunt,fubje- .
lum hoc incorruptum
eflej&: talis debet cfle lapis Philofophorum: i
tali
creationi
humanae aveteribusPhilofophis aflimilatus eft,fcd mo- 1
derni
Philofophi omnia ad literam iHtclligentcs , ad huj us fcculi ge-
ncrationem
corruptam
intendunr.
Hacc immortalitas
principalis fuit caufa quod Philofophi hunc
laoidem quasrere ingeniati funt; fciverunt enim hominem ex talibus
Elemcntis integris creatumcflc. Meditatifuntigiturde Creatione
ifta,quam cumnaturalem cflTe cognoverunt , cceperunt fcrutarian
taliaclementa
incorruptapoflTcnt halreri, autfi illaaliquo fubjedto
conjungi ^infimdi poflfent j
quibus ipfe Altifliraus CondiCGr
rerum
infpi-
inroiravic
compofitionem talium clementoriim in anro clTc : quoni-
aminanimalibusfierieftimpofTibile , cumex clcmcntis corruptis
vitam fuftentare
debeanc ;
in vcgetabilibus
etiam non eft
,
quia inx^
qualitasElcmentoruminillis invenca cft. Et cumomnia creacaad
mulciplicacionem
inclinacafinc
,
propofucrunc Philofophiin hoc rc-
gnomineralihancnacuriepoiribilicacemcxpcriri
\ quainvenca ,alia
innumerabilia arcana nacura: incflc viderunc, de quibus uc de fccre-
i\s divinis parciffimc rcliqucrunc. Sicigicur habes quomodo clc-
menta corrupcain fubjedo cadunt , &:reparancur ; quando unum
a-
Jiudfuperac;&:quia cuncfic per primam reparacioncm pucrcfadio,
&: perputrcfadionempuriabimpurofeparacio,ricunc fic conjun-
^tio nova vircucc ignis acquiric formam multo nobilidrem prima.
Naminfiioprimoftacu corrupcio fuic cxgrofTo admixcoquodnon
nifi pcr pucrcfadioncm purgatur, &: melioracur;&: hoc fieri non po-
tefl nifi conjundisviribusquacuor clemencorum qusefunc inomni
compofitoxumcnimcompoficumcadcre dcbec pcrelemencuma-
qux cadic; &: du ica confufe jacencignis quicftpoccncialiter in quo-
libet aliorum utpotc in terra,in aercconvcniunt fimul,&: conjunda
inanu,vincuntpoflea aquam,quam digerunt &: coquunt, &: ulrimo
con(^elant;ac talimodonaturanatura^auxiliatur.Si enim io-nis cen-
tralis occulrus,qui vita captus crat, vincit agit in id quod fibi propin-
quiusac puriusefi:,ficut &ipfumpuri(Iimumeft,&conjungicurcum
illo: ica vincic concrarium,feparacque purum abimpuro, &:gencratur
novaforma, &:fiadhuc adjuvarurprioremultopra^ftantior; incer-
dum fagacis arcificis ingenio fiunc res immortalcs, maxime Inregno
xninerali. Sic omnia folo igne,&: jgnisregimine fiunc,&: perducuncur
ineffcjfi mein cellexifti.
Hic igicurElemcncorum origincm , &:nacurascorum acopcra-
tioncsquambreviffimcdefcripcas
,
quodad noftrumpropoficum
hoc loco fufficit.
NamaliasfiquodlibecElemenrijdcfcriberecuruc
eft,magnum volumen orirecur, noftro propofico non necefTarium.
Ifta omnia,uc
diximus,adHarmoniam remittimus,ubj,Deo favencc,
16 nebis vica fupcrftes eric, dc naturalibus copiofius relinquemus.
liii
5
I>E
jff22
J^eSulphure,
DE
TRIBUS PRINCIPIIS
OMNIUM RERUM.
DEs
c R ip
T
I s hifcc qiiatuor Elcmentis ad trla priacipia rcrum
dcfcendamusrquomodoautem illa producuntur ex quatuor
Ekmentisficaccipe.
Poflquamnaturaab Altifllmo Creatoreo-
mniumrerumprivilegiumfeudifuperhancMonarchiammundi ac^
ceperitjccepitloca&provincias
unicuique fccundum digniiatcm
diftribuere ; &
inprimisquatuor Elcmentaprincipesmundieilc
conftifuit ; & ut ad
implcretur voluntas AltifTimi (in cujusvelle na-
tura pofita eft) ut unum in aliud incefTabiliter agerct ordinavit.
Coepititaqueagereignisinaerem6i: produxitfulphur:
Aerquoque
cccpit agere in aquam ^ produxit mercurium. Aqua ctiam ccepit
agcre in terram &c produxit faU
Tcrra autem
,
cum non habuerit
in
quodageret,nonproduxitquicquam, fed produdum remanfit
m
ilIa:proptereatiiatantumprincipiaevenerunt,&:terrafadaefl
nutrix & matrix aliorum. Tria ut diximus Principia produ6la
funt
;
quod veteresPhilofophi nonitaflri^leconfiderarunt
,
qui
duos tantum adus Elementorum defcripferunt (vel fi ctiani vo-
lcntcs
obticucrunt quis illos j udicabit , cum illi fcripra fua filiis fuis
tantum
dedicarint ?} & fulphurcumMercurio^quodScnobisfuf-
ficiat,
materiammetallorum
,
imo&lapidisPhilofophorumelTc
nominarunt.
Quicunqueigiturvult efTe vcrusindagatorhujus facr^Scientix
ficcelTc eft ut fciat accidentia , & ipfum accidcns nofcat, ut difcat ad
quodfubjedumfeuEIementumaccedcre proponit, ut permedia
fefe ad id accommodet , (i alias quaternarium numerum adimplere
dciiderat. Sicut enim \\xc tria Principia ex quatuor producla
funt , ficoportetper diminutionemutetiamhsBcproducantduo,
mafculum &: foeminam ; duo vcro producant unum incorruptibile,
inquo eruntillaquatuoraequahter fyncera, ad fummumdepurata,
in
T^eStilphnre.
^2^
\ digefta ; &ric rcrpondcbic qiiadrangulus
quadrangulo. Ethasc
i
efi: illa quinca elkncia omni artifici mulcum
ncceflaria, a mulcis con-
I
trariis fcparaca.
Ec fic habcs in his cribus
priDxipiis
in quacunquc
compoficionenacurahcorpus,rpiricum&: animam
occulram : quas
triafifeparaca&benepurgata
, ucdiximuSjConjunxeris/medubio
imicandonacuram puriffimum frudum dabunc.
Quoniam cciam-
fi anima ex nobiliflimo loco ailumpca eft, illuc camen quo cendic non
pocefl pervenire nifi per fpiricum
,
qui eft locus &: domicilium ani-
m;E j
quam fi vis reducere in locum debicum, opus cfi uc fic lavaca ab
omnipeccato
,
locusquoquefitpurificacus , utinilloanimA
poflit
glorificari
, &nonampIiusreparari.
Jamergo habcstriumPrinci-
piorum originem exquibus tuum effcimicandonamram Mercurium
Philofbphorum & eorum primam maceriam producere,5^ ifla prin-
cipiarerum,maximemecalIorum
,
adcuum
propoficumdeducere:
cum fine iflis principiis impoflibile fis
cibiahquidperficereperar-
tem
,
cum &:nacuraipfk iineipfis nihil faciac, nccproducat.
Ha^c
cdafuncin omnibusrebus,&:fineillisinorbenihil efl, necnaturali-
ter eric. Sed quoniam fiipra fcripfimus quodvecefes Philofophi
duocancumprincipianominarunt, neinquificoraberret,
fciendum
ellquodhcetilhiulphur&iivlercuriumdefbripreruntifinerale
tame
nequaquam adhocopusaccederepotuerunt,cum
illudficclavis bc
principium hujus facr^ fcicntiis : illud eflquod apericpQrtas juflirix,,
jlludeftquodclaves habet ad carceresinfernales, ubifiilphur liga-
tum jacctjiicut aliquando latius dabuntur ifla in tradtatu tercio prin-
cipiorum, de Sale. Nunc ad propofitum, quod hsec tria Principia o-
. mnino iunt necefTaria^quia illa funt materia propinqua. Duplex enim
eflmatena metallorum
; Proxima,Remota. Proxima efl Sulphur &:
MercuriusjRcmotafiintquatuorEleiP.enta exquibus folius Deiell
rescrearc, rehnqueergo
Elementa quoniamexillisnihilfacies^nec
poteiis nifi harc tria Principia producere, cum &: natura ex ilhs nihil
aliud producat. Si igitur ex Elemenris nihil aliud
quam ifla tria
principja producece potes
, ad quid tibi ifle
vanus labot
id
quicrerc vel taccre velle quod jani a nacura
generatum efl \
Noniie
^2d.
'DeSulphure.
Nonnemeliuscflirctriamilliariaqiiamquaruor
? SufHciat ergotibi
rriaprincijiiahabere ,
exquibusnaturain tcrra &: lupcrterram o-
mnia
producit; quas tria in omni re integre invenics. Ex horum de-
bita
feparacione &
conjundionc nacura producic ram mecaila quam
lapides
in rcgno mineraH ; in rcgno vero vegecabili Jtbores
, herbas
&omnia;inregnoeciamanimah
corpus/piritum & animam-,quod
maxime
opcri
Philofophorumm
ad.cquatur. Coipiis elt cerra,Spi-
rituseftaqua,Animaen:ignisfeufuIphurauri:Q^ancitacemcorpo-
ris
autret
Spiricus,vircutcm
vero augct ignis. Scd quia magis eft de
Spirituinpondercqunmdeigne ,
exaltatur Spiricus&: opprimiti-
^ncm,
trahitqucad
fet&ficquilibcteorum crcfcuntin vircuce,&
tcrra
qurc cft
intcrmedium illorum crefcic in pondcre. Omnis
jpiturindagator
artis
concludat in fuoanimo quod qu^ric cxhis cri-
bus,&
huic in auxiHum fuccurrat ut poflit vincere fuum contrarium;
poftea
addat ad pondus naturse fuum pondus
,
ut adimplearur defc-
itusnaturaspcrartem,
&:itavincet fuumcontrarium. Diximus
inElcmcntoterrajtcrramnihilaHudefre
quam rcceptaculumaho-
rum,
idcftfubjcdluminquoiftaduoignis
&aquacertant;median-
teaere;
fi
prxdominaturaqua
producitrestemporalcs&corrupti-
bilcs;
fiautcmignisvincitproducitrcspcrpctuas&incornipcibi-
les:confidera
igitur quod tibi fit neceflarium. Scias pra:terca quod
ignis &: aqua funt in omni re;fcd nequc ignis neque aqua faci unt ah-
quid,
quoniam
illaintcr fc tantum certant &pugnant dc Vwiocicacc
&: de virtute,&
hoc non per fe fcd pcr cxcitationem caloris excrin-
feciquimotucoelcftiumvirtutumincentrotcrrajacccndicur}
finc
quoiftaduonihilfaccrentunquam,
ftr.rcntutcrqucilloram quod-
hbcc
infuotcrmino&pondcre
: iednacura poftquani conjunxic
ifta duo in
proportione , tunc calorc cxcrinlcco excicar illa
,
& fic
inGipiunt
inter fe pugnare , &quodlibet illorum vccac fuum fimilc
Jnadjutorium,ficqueafccndunt&crefcunt ,
quoiifquc icrra cmn
ilhs amplius afccndcre non potcft-, interim ilh duo in e^ufmodi
rctcntioncterraifubtihantur
-, (naminillo fubjedo rerrse ignis &
a^uaafccnduncincdTabiUtcr ,
& per poros rcfcrvatos quos acr
pr*Bparat
DeSulphure,
d^^y
prsEparat agunt ) &: ex il!a eorum fubtiliatioue flores &: frudus fe-
c)uuntur,in quibus
amici fiunt
,
utin arboribus viderc eft ; quo enim
mclius lubtiliantur ^ purificantur
arcendendo
eo
pra^ftantiores
(I
producuntfrudlus,
pra^fertimfi xqiialiter
virtutibusconjunflisfi-
niuut.
'
Purgatis ergo rebus
,
hcut ignis &: aqua amici fiant
,
quod in ter-
raiuaqusecumillisa/cenderatfacilefacient;
&:tuncid
breviusper-
ficiesquam natura, fi benefecundumpondus
natur^Bconjunxeris,
nonficutpriusfuitfcdficutnaturarequirit & tibi opusefl.
Quo-
niamnaturainomni compofitione magis apponit ^^.'^Xxi^
quamde
igne : Minimaparsignisfemperefl,
fednaturafecundumplacitum
addit ignem extrinfecumjad excitandumilluminternum
fecundum
majus vel minus permultum aut parum temporis, &fecundum
hoc
fiignis fuperat aut fuperatur perfeciaz aut impcrfedx
res fiunt , ficin
mineralibus ut in vcgetabilibus. Non intrat
quidem ignis extrin-
fccus in profundum compofitionis eifentialiter , fed tantum virtute;
qiToniam ignis intrinfecus materialis fiifiicit fibi fi tantum
nutrimcn-
tumhabct ,
&:igniscxtrinfecuseflilli nutrimcntum,
&:quafiligna
refpeduignisElemcntalis, &:fecundum tale nutrimcntum
crefcic
&
multiplicatur. Cavendum tamen efl ne ille nimius ignis
extrin-
fecusadveniat,quoniamfiquis multum&extra
poffccomeditfuf-
focatur
:
parvumignemmagna flamma
devorat ; ignis extrinfecus
debct
effe multiplicativus,nutricns
, non devorans,
ita enim res
per-
ficiuntiir. Decodio ergoinomnibus
rebuseflpcrfcd-io
:itanatu-
ra addit virtucemad pondus &: pcrficit. Verum quia difficile
efl
ad
compofitumaddere
,
cumhoc longi/Timum
laborem
requirac,
conrulimusucdefuperfluo amoveas cantum quantum opus efl , vel
natura requiric
: Remocisfuperfluitacibusmifcc,
oflcndetpoflea
naturaquodquscfivifti. Tu quoque cognofcesfinatura
beneauc
male conjunxit Elementa ciim in conjundione elementa
omnia
confiflanc. Sedmulcilaborantcs ftramen protritico
fcminanc;a-
Jiqui ucrumq;:
mulciveroidproijciuncquodPhilofophiamanc:
ali-
qui incipiunt &: definunt,quod cx
illorum
incoflantia
evenit; arrem
Kkkk
diffici-
^2 6 DeSulphure,
dihficilcm, laborem faciIemquxrunt,optimareijcfentespefTima
fe-
minant:
i'cdlicuth.^crcientiainpra2fationeoccuIcatar,fic
&:mate-
riainprincipioproijcitur. Nosalicem dicimusartem hanc nihil a-
liiiden'equamvirtutesElementoruma?qualitercommixtas : eftca-
^
lidijiiccijhigidijhumidijCEqualitasnaturalis ; conjundiomalcuh
&
foemin.r,quemeadcmfccminagcnLiic,id cftjConjunclio ignis &hu-
niidi radicalismctallorum. Conliderando quod MercuriusPhi-
iofophorumhabet infe fulphurfuum proprium bonum fecundum
minus & majus , depucatum &: decodum a nacura,cx Mercurio
o-
mniapcrficcre potcris : ibdfifcies aiideread pondusnaturxtuum
pondus,dupIicareMercurium>&:rriplicarefulphur,citiustcrmina-
bitur in bonum,pofl:ea in meHus
,
ufque in oprimum : quamvis u-
num
tantumapparenseffcfulphur , &duoMcrcurii
, fed unius ra-
dicis ; ncn
crudinecnimiscodi,purgati tamen&:loIuti
,
iirae m-
tellcxiftL
Materiam quidem Mcrcurii Philofophorum & matcriam ful-
phuriseorundem defcriberc non eftopus : nemo mortalium po-
xuit, nec inpofterum poteric apertius &: clarius illam defcribere
quamabantiquisPhilofaphisdefcripta &: nominata eft
>
nifi ahas
anathemaartis eflbvclit. Eftenim ita communiter nominata uc
etiam nonxftimetur video inquifitoresad Uhasfubcilicates potius fe-
convertunt,quam in naturas (implicitate mancrenc. Non dicimus
tamen Mercurium Philoibphorum communc quid efle & apcrce
nominarijfed de maceria ex qua Philofophi fulphur fuum & Mcrcu-
riumcreanc:
quoniamMercuriusPhilofophorumnonhabetur
pcc
fe fuper cerram, fed ex fulphurc & Mercurio conjunctis cducicur ar-
'
te j non prodit in lucem,nudus enim eil, icd a nacuramiris modisin-
volutuseft. Concluiive dicimus repeteado iulphur &Mercuri-
itm cife mineram noflriargenti vivi , (conjunda camen) quod ar-
gentum vivum habet poflb metaIIafoIvere,occidcre,&; viviiicarc^
quam pcteftacem accepic a fulphure aGCtofo fua^propri^enatura?.
Scd ut adhuc melius concipere pollrs , audi qu^-diiferencia efl incer
noflrum argeatum vivum 6: Mercurium vulgi. Mercurius
vulgi
non
DeSulphure.
^^7
nohfolvitaiuumnecargentum ut abillisnonfeparetur:
argemum
ver6vivumnoftrumlblvitaurum&: argentum&; non feparatur ab
illisina:tcrntim ,
ficutaquamixtaaquar.
Mcrcurius vulgi habec
/ulphur
combuibbile malum quo denigranrur : noftrum argen-
tum vivum
habet in Te fulphur incombuftibile
,
fixum
,
bonum,
albillimumi&rubeum. Mercuriusvulgi efi: frigiJus
, humidus:
Mercurfusnoftereftcalidus , humidus. Mercuriusvulgi
corpo-
radenigrat&inficit : Argentum vivum noftrum corpora
dealbat
ufque ad cryftallinam ferenitatem. Mcrcurius vulgi vertitur
pcr
prxcipirationcm in pulverem citrinum , fulphurmalum ;
Argen-
tum vivumnoftrum mediante calore vcrtitur in fulphur candidifll-
mum
5
bonum
,
fixum &: fluxibile. Mercuriusvulgiquo
magis
decoquitureomagisfluxibilis : argentuinvivum noftrumquoma-
gis decoquicur eo magis inf'piiratur Ex his igitur
circumftantiis
confiderarc poteris quomodo dirferunt inter fe Mercurius vulgi ab
argenro vivo Philofbphorum. Si adhuc non intelligis noli
expe(5ta-
rc,nullus mortalium dabit clariora ficut hic diximus : fed de virtu-
tibus. Talis virtutis elt argcntum vivum noftrum quod 6c pcr fe
fufficit&: tibi &: fibi
,
abfque omni additione rei extranea?
, lola
deco6lionenaturalifolvitur : &: congelatur fed Philofophi
proptcr
abbreviationemadduntilhfialphur fuum benc digeftum &:
matu-
rum, &:ficoperantur.
Potuiflemus quidem citare fcripta Philofophorum
fermonem
noftrum confirmantia
; fcd quoniam clariora eorum fcriptis fcripfi-
musnonindigentcomprobatione
; isintelliget
quiinahorumfcri
pcisverfatuscft. Siigitur noftrum confihum vis fequi
, confuli-
musucancequamadhancartemaccedas inprimis difcas
compefce-
re hnguam &: naturam minerarum & metallorum inquiras
, tum
&vegetabiliLmi
;
quoniam inomni fubjedo Mercuriumnoftrum
invenies
,
&; ab omnibus rebus Mercurius
Philofophorum
extrahi poteft
,
licet in uno fubjeclo propinquius
quam ivi
alio. Scito ctiam pro ccrto quod hxc fcientia non in fortuna
ueque cafuali inventionc
,
fed in reali
fcientia
locata eft,
Kkkh X
&:
^2S
DeSulpht^re,
&:nonefl:ni{iha:cnnicamateriain mundo pcrquam&cxquapr.T-
paratur lapis Philofophorum, Eft: quidem in omnibus rebus , fcd
inexrradioneejus vita defifleret : iine cognitione tamen rerum
naturahum
,
prarfertim in rcgno minerah
,
limilis eris coeco qui ufu
ambulat. Talisquidem artemnonnificafuahterquxnt: &:etiam{i,
r
hcut multotiesacciditj cafu abaliquomateria tradatur argcnri vivi
noftrijtunc ubiincipere dcbet opus fuum finit ; &: ficficut cafu inve-
nitur cafu amittitur
,
quia nefcit fuper quid fuam intentionem fun-
daredebct. Ideo ha:c fcientia cih donum Dei Altifhmi : 6c nifi
Deus pcr ingenium bonum,veI per amicum, alicui rcvelaverit, diffi-
cile cognolcitur : nam non omnes Gcbri , non omnes LuIIii elle pof-
fumus. Et licetLuIIius virfubtilisingenii fuit, tamenfiab Arnol-
do artem non accepiflet certe fimilis fuifTct aliis qui illam cum diffi-
cultatcinquiruftt ;
fiquidem6^ AmoIdusabAmicoaccepifle con-
fitetur. Facileenimfcriberecuiipfanaturadlclat: Efl Proverbi-
nm ; faciUefi
addere inventis. Omnis ars &: fcientia magiftro flici-
hs, fed incipienti difcipulo non fic: &ad hanc fcientiam inquiren-
dam tempusrequiriturlongum^copiavaforum, &expenfamagna,
&: quotidianus Iabor,cum immenfi meditatione, quamvis fcienti o-
mnialevius. Conclufivedicimushancartem folius AltiflimiDei
donum efre,qua cognita orandus eft ut etiam ad artcm hanc benedi-
^bionemfuamdaredignetur ; quoniam finc bcncdidionc divina o-
mnino inutilis eft. (Jood
nos ipfi experti fumus , cum propter fci-
cntiamaliquot
graviflimapericulapaili, plus infortunii acincom-
modiquam utihtatis inde habuerimus : fed crcdimus in mundum
tempusadvenifrecum fcro fapiunt Phryges : ludicia Dominiabyf.
fus multa. Attamen divinam providentiam in e
j
ufhiodi noflris in-
tortuniis admiratus fum : Semper cnim Altiflimi conditoris noflri
protectionem prarfto habuimus , ut nullus inimicus potuerit nos op-
primere; cuftos fuitfcmper AngelusDomini Arcxhujus,inquam
AltifTimusconditor rerum tantum thefaurum inclufit
,
quem &:
nfquetuetur. Audivimus namqueinimicos noftrosin laqueum
quemnobis paravcruntincidifTe ; Quiinnoflram vitamirruerant
vita
T)eSulphure.
62p
vica privati funt :
qui vero bona noftra
invafcriintbona
rua,nonnulli
&:regna,arniferiint :
Prarcerea iliorum qui noflro
honori decraxe-
runtmultosmfamcspcriiirefcimus : cantam
cuftodiam
abommum
rerumCreatoreremperhabuimus
,
qui nos ftatim ex utero matris
ifl
nofhxfub
umbram alarum fuarum rufcepit,
rpiritumqucintcllic^r
f tixrerumnaturaliuminfuditjcuificlaus&gloriaperinfinitarxcula
,
i
fa:cuIorum.TantabeneficiaabAIti/Timo
DeoCrcatorcnoftroaccc-
pimuSjUtnon fblum calamo vcrum 6c mence
comprehendere
fit im-
po/Iibile : Vix unquam mortalium alicui majora,
imofaltcmra-
liajcontulit Dcus. Utinam tantum animi
, tanturn
Spiri-
tus , &: eloquenti^
,
intelligentiarque
haberemus ut
debicas
gratias illi agere poffemus
; Ibimus enim ralia non meruifte r
hoc unicum credimus elfe
,
quod in illo folo femper
/pera-
vimus , fperamus
,
& fperabimus. 'Scimus enim non efte
inter
mortalcsquinosadjuvarcpoflit ,
nifihicfoIusDcus
& Crcatorno-
fter ;
quiavanum eftcontiderein Principibus
, quoniamhomines
funt, (ucaitPfal.j OmneshiaDcoSpiricumvit^habent,quoab-
Iato,puIverem omnia cflb; led fperarc in Domino Dco, a quo ficut
a fonte bonitatis omnia bona abundantiflime fluunt , tu tum &: fecu-
rum eft. Tu igitur quicunque cupis ad hanc S.
Scientiam
acccde-
rcpone in primis fpem integram in Deo Creatore tuo
, illumque
precibus fatiga
,
&:credefirmicer ceabillonon
derehnquendum.-
quoniam fi Deus cor tuum candidum
, &:fpem integram in fe pofi-
tamcognoverit,faciledabitmedium
,
perhanc
fiveperaliamviam
adjuvabit teut voto potiaris. Initium
fapienti^timorDomini.O-
ra,fednihiIominus &: labora
t
Deus quidem dat intelleflum
, fed tu
illofciasuti r
namficutfuntdonaDeiintelledusbonus&occafio
bona
,
ita cft pcena peccati quando omittitur occafio
bona.
Sed uc
adpropoficumredeamus,
dicimusargencum vivum
materiampri-
mamiftiusoperisefTe
,
&verenihilaliud
jquidquidadditurilliori-
turexillo. Diximus aliquoties quod ex tribus
Principiis
fiunt
&
gencraniuromnesresmundi;
fednosaliquaabaccidentibus
purf^a-
musjpurgata iterumconjungimus
; additisaddendi,deficientiaad-
Kkkk
3 imple-
(fjo ^eSulphure.
implemiis , &: imitando naturam ad fincm rumm^ perfedionis dc-
coquimus,
qiiodnaturaproptcraccidenspcificere nonpotuit
, ^
pmfinivitubiarsmciperedebct.
Proptcreaficupisnaturamimi-
tari, inhisillam
imitarcin quibus illa operatur. Nectemovcac
quodlcriptanoftracontrariafibivideaiiiurm
aliquibus locisj itae-
nimopuseftnear-sproderetur
: Tu autem eligeea quxcumnafi-
ra
conveniunt; accipe roias, relinque fpinas, Siintendis mctal-
lum facere metallu fit tuum fundamentu, quia non gevicidtur ex ca-
ne nifi canis,ex metallo nifi metallu:nam lcito pro certo,fi non acci-
pics
cxmctallohumidumradicaleoptimc
feparatumnihilfaciesun
quam
; Sine grano tritici frufijra colis terram:unica rcs,unica ais,uni-
ca
opcratio.
Siigiturmetallumvisproduccrcmetallofermcntabis;
fi
veroarborcmarbons
femen fittibi fermentum. Unica ut dixi-
nuis cfi;
operatio , extra quam non efi: alia cjiise vera fit. Errant ita-
queomncsquidicuntaliquodparticulare
extra hancimicam viam
&:
naturalem
materiam verum efie ; etenim non habctur ramus nifi
ex rrunco arboris : Impofllbile efi: &: fatuum ramum pniis quam ar-
boremproduccre
velle i
faciHusefl;ipfum lapidem conficcrequam
particularcaliquodctiamfimphcifllmum
quod fic utilc, &: in exa-
minationc
cum naturaliperfifl;eret. Sunt tamen multi qui glori-
anturfepoflbfaccrc
lunam fixam
,
fed mehus facercnt ut plum-
bum
vel
Itannum fixarcnt, cum mcojudicio idcm labor fit
;
quia i-
llanon
refifluntcxaminiignisdonecin
fuanaturafunt ; lunaautem
infuanaturafatisfixaeft ,
necopushabetfixatione Sophiftica. At
cum
quotcapita tot
{'cnfus^nosrclinquimus
cuilibet fuam opinio-
nem
:
quinonvultfequi noftrum
confilium ,
&naturam imitari,
inanearinfuoerrore.
Benequidcmparticularia fienpofllint ha-
bitaarbore,cujusfurculivariisarboribusinferi
poflunt : ficuthabi-
ta
una aqua varix fortis carncs decoqui poflunt m ea
, &: fecundum
carnium
diverfitatem
jufculum faporem habebit ,
Ibd hoc ex eo-
dem
fundamcnto.
Concludimus
itaque non efle nifi unicam
naturam ,
tam iw metallis
quam in aliis rcbus
,
fcd divcr-
famcjus
opcrationcm,
unametiamunivetfalemmateriam
fecu.i-
fam
DeSu[phtire. (fjj
dum Hcrmctem
Sic ah hac una re omtHs rts
uatdfitwt. Muk^
tamen func artjfices
,
qiiorum quihbcc
fequitur fuum cerebrum:
quxrunc
novamnacuram
,
novammaceriam
,
propcercacciaiif^
inveniuntnovumrecenfquenihil
,
quianonadpoflibilitatemHa-
tur.r
,
fcd
ad fyllabam fcripra Philofopliorum
incerprecancur. Sed
hiomnesfontcxiJlis comiciisde quibus in Dialogo
Mercurii cum
Alvheaiiftu (cripcumeft:,quifineconclufionedomumredeunc,noa
folumabfquemedio
,
verum&fineprincipioHnemquxrunt
, ^
hocinde fic,quodnonexfundamencisvelle6i;ione
hbcorumPhilo-
fophorum j fed exaudiiu &: recepcis circumforaneis artem alfe-
qiiiconantur: (hcec jam hbri Philofophorumab invidisfortalTedc-
folatifuot
, inmulcislocisadduntvelfupprimunc)
poftcacumil-
hsnonfucceditadSophifticaciones convertunrur
, &tentantmira
operavana
,
dealbando
,
rubificando, lunam fixando, animani
auri excrahendo
,
quod in Prxfationelibelli Xli. Tra^flacuum fie-
ripoflc; fatisnegatumefl:. Non quidcm negamus
, imo omnino
efrcnccefrariumdicimus.aniraammetallicamextrahidebere,
fed
non ad Sophiflicam operationem
-,
fed ad opus Philofophorum:
qu^ exrrada
&
purgataiterumcorporifuo reddi. dcbet , utfiatre-
furre6lio vera corporis gIorifica'ti. Nunquam hoc noflrum pro-
poficumfuir,finegranotrltici rricicum mulciplicare pode : fcd uc
illa anima excracla aliquod aliud merallum Sophiflico modo
tingerepollicfalfiflimimiefrefcias
,
omnefquequi dehocglorian-
tur falfarioseire
: fediffcaintercioprincipiodeSalc
copiofiuSiCura
hic non fit locus extcndere cala mum.
DESULPHURE.
INtr
tria Principia
Sulphur merito Philofophi
ptimo loco
pofuccunt, ficut digniflimum
Principium, in cujus
pra:paratione
tota fdentialatec.
Triplexenimfulphur
efl:,&mteraliaeligendum:
Sul<
^2
2
DeSulphure,
Sulpliur
tingens
feu
colorans : Sulphur congelans Mcrcurium:
Tertiumcfl:
eflentiale
maturans. De quo quidem ferlo rra6tare
debuimuSjfed
quiaper
Dialogum unum principiorum edidimus,ita
&:aliafinirecogimur,
nealicuiillorum injuriaminferrerideamur.
Sulphur
maturius
eft cseteris
Principiis
, ^ Mcrcurius non coagula*
tur
nifi
fulphure
: ergo
totvilis noftra operatio in hac arte non eft nifi
ut
fciamus
ex
metaUis
fulphur elicerc quoin vifceribus terrx ar
gentum
vivum
noftrum
in aurum &
argentum congelatur : quod
quidemfulphurinhoc
Operelocomafculi, ideo digniushabetur,
Mercurius
vero
loco
foemins.
Ex horum duorum compoflto
^
adu
crcncrantur
Mercurii
Philofophorum
.
Defcripfimusin
Dialogo
Mercuriicum Alchemifta congrega-
tionem
iliam
Alchemiftarum
ubi confulrabant ex qua maieria &
quomodofaciendusfitLapisPhilofophicus.
Scriptum eft etiam
quomodo
tempeftatis
infortunioflve Conclufione ferc in univcr-
fumOrbem
difperfi
funt.Surrexit enim tempeftas valida ventufquc
maximus
qui illos huc illuc difperfit , ^
ahquorum capita ita perfla-
vit,utadhocufquetcmpus
fefe
nondumrecolhgerepofllnrjundein
iUorumcerebrisvariiEfortis
mufcsegencrantur. Erant autem in-
ter
illosvariarumnationumacconditionum
homines, inter quos
fuitetiamhic
Alchemifta,dequoinhoc
Tradatu fermoneminfti-
tuimus:
erataliasvirbonuSjfedfineConclufione ,
exnumeroho-
rum
qui
cafualiter
Lapidem
Philofophorum invenlrc proponunt:
&
eratfoGlus
illius
Philofophi qui cum Mercurio certabar. Hic
vero
dicebat,ri
mihi ita
accidiflet cum Mercurio loqul
,
paucis ver.
bisillumcxpifcatushiiircm:ftultusiftcalter,
inquit , nefcivircnm
illo
procederc.
Mihi quidcm numquam Mercuiius placuit
,
nec
crcdo
in iilo
aliquid
boni elTe ;
at Sulphur mihi probatur,
quia
iti
illis
Comitiis
optime de illo difputavimus
: d
nonillatempeftasnosdifturbaflTet
,
primammateriamideflecon-
clufiiremus:
quoniam
inmeocapitenonfolenteiTeresleveSjCaput
meum
plcnum
eftprofundarum
imaginationum Sicquc confir-
matus
inftituit
in
fulphure
laborare. Incepit itaque ilJud di-
jftiilare.
DeSulphtire,
(fj^
{lilIare.rublimarc,calcinare,fixaue,oleumpercampanamexiIlofa-
cere,tum
pcr fctumcum
cryfl:allis,corticibusovoi-um
^ &:alios
multoslaborcsinillo
expcrcus eft ; ciimquemultum
temporis &c
fumptuum
confump(ir,&: nihil ad propofituminvcnire
potuit,trifl:is
fuit;
mifermultasnodesduxitinfomnes,cxibat
etiam
farpcnume-
r6extraurbemadfpeculandum,ute6 commodius
aliquid
cerci in
fuoIaborecxccgitarepoiTet. Acciditautem
quadamvice
, ciim
itafercinextafiipecuiandodeambularec
,
pervenit ad
quoddam
nemusviridiffimum
,
omniumque rerum refertiflimum
, inquo
eratomnium minerarum&:metallorum fodinx
, omniumque
a-
nimalium &: avium genera
, omnium ^rborum
, hcrbarum
&:
fruduumcopia
.-
ibietiamerantvarijaquas dudrus :
quoniamillis
in locis aqua non habebatur
,
nifi quae per varia inftrumenta
&: ca-
nales trahebatur ; &:hocpcrvariosartificesexvariislocis
: prse-
cipua fuit illa
,
clariorque ca^teris
,
qux a radiis Luna^
trahebaturi
&: h a:c non nifi pro Nymphanemoris illius procurabatur.
Ibi ec-
iam pafcebancur tauri &: arietes
,
&c paftores erant duo
juvenes,
quos Alchemiftainterrogans : Cujus
,
inquit, cftha^cfylva?
cui
refpondcrunt : Eftnerou.s&:hortusnoftraEnympha:Veneris.
Al-
chemiftahuc illuc inambulabat : Placuit illi quidem locus
, fed
illetamenfemperdefuofulphurecogitabat
; atqueicaambulando
feftus
,
mifer confedic ad latus canalis
,
fub quadam arbore
, &r
ccepitmiferrimelamentari
,
deplorando tempus &: fumptus
in fuo
laborefruftraimpenfosfnonerataJias
deccptoria:facultatis
, fedfi-
bi ipfi nocivus) aitque. Quid eft hoc ? omnes dicunt rem
efi"c
communem
,
vilem, facilem,
&:egofumvirdodtus,
&:huncmi-
ferum
lapidemnon pofliim cxcogitare. Sicque lamentando
cx^it
maledicere fulphuri, quod in illo tot fumptus, tot labores
fruftra
confumpferit
:
&:fulphurfuitetiaminillo
nemore
, fedinfcio
Al-
chemifta.
Interimdumitalamentaretur,audivitvoccmquafiali-
cujus fenis : Amice cur
maledicis fulphuri ? Alehemifta
circum-
fpcxitubique, neminemque
vidcns percerrefadus^ft.
Vox au-
temillaiterumait:
Amicecuricaconcriftaris ?
Alchemiftarefum-
Llll
pco
^y^
'DeSulphure,
pco
animo,
Dominc jinquicefuriensremperdcpaite, itaego fcm-
pcr de
Lapidc Philofophorum cogico. Vox : Et quare maledicis
lulphuri
? /4/c/7. Domine credidi illud eflc primam materiam Lapi-
dis
Philofophorumidcoinillo laborando per aliquot annos multa
confumpfij
&:nonpocuiiftamLapideminvenire. P^ox i Amicec-
CTQ
quidcm fulphur novi vcrum &c principale fubjCiflum Lapidis Phi-
lofbphorum, iedrc nonnofeo ,
nequcde tuo labore &: propofito
quicquam icio : Injuftc maledicis flilphuri
;
quia illcen: in durifli-
mis
carcenbus,nonpoceft
unicuique adeflc, quandoquidemhicli-
^acispedibusin
tcnebroliirmio carccre poficus cft, nec cgredituir
iiifi quo
illumdeporcanc cuftodcsejus
K^khem.
Ecquarecftin-
carceratus/'
Vox. Qaiaomnibus Alchcmiflisobedicns eflcvoluic,
&fliccrc
quicquid ipfi volebanc
,
contra voluntatem matris fua^,
qux ilU
interdixcratutfolammodoiisquiillamnoveruntobedircc/
proptcrca
tradiditiihmi incarceres,& juffirligarepcdes
ejus^cufto-
dcfqucconitituitilli,ut
fineillorumfcitu & voluntatenufquamirc
poflit.
^hbem. Omifer 1 propcerca&mihi nonpotuit fuccurre-
re
:
certematcrc|usfacitillimagnamijuriam : &: qunndodimit-
tecurcx
iftiscarccribus? Vox -. O An-ice,SuIphurPhilofophorum
non
poteft hinc exire nifl longiflimo tempore
,
& cum gravifli-
molabore.
Alchim. Domine, &: quifuntcuftodcsejus, quiillum
cuftodiunt
? Fox : Amicc , cuftodes cjus flmt eiurdem gcneris , fed
lyranni.
Aichcm. Domine ,
&:tuquises
,
&quomodo vocaris?
Vox : Egofum ludex &Prsefectus carcerum , &nomen mihi Satur-
nus.
i^lchem. Ergo in tuis carccribus Sulphur dctinctur. Vox:
In meis quidem carccribus Sulphur decinetur
,
fed habet alios
cuftodcs.
Alchem. Et quidfacit in carceribus? Vox
: Laborat
quicquid cjus cuftodes volunt. Alchem^
Et quid fcit laborare ?
;^<?x.Ille eft mille rerum artifex , &: eft cor omnium rcrum : icii e-
mendaremctalla ,
minera.s corrigit, animalia intelledum docetj
fcit facerc omniagenera fiorum in herbis &: arboribus , atque illis o-
mnibuspriEeft,corrumpiiaerem,quemitcm emendat: eftomnium
^doruxninMundo artircx,ommumquc colorumpi6tor,///(/&.Exqua
naate-
DeSulphure.
^/
matenafacitfiores ?
Vox
,
Cuftodes dant
materiam
& vafa, Sul-
phur vcro digeric
,
&:rccundum digeftionis
varieratem
& pondiis
varios flores 6c odores facit. Akhem.
Domine
, cft ne fencx ?
Vox ;
Amice,fcito quod Sulpkur eft virtus
omnium
rerum
,
&: cft
lecundusnatu ,
fed fenior omnibus
; fortior
, &: dignior
; fcd
puer
obediens.
Alchem.
Domine,quomodocognofcitur
? Vox'.
Ivlirismodis
,
fed optimc per rarionem vitalem
inanimalibqsjper
co-
lorerainmetallis,perodoreniin vegctabilibus :
fineillomaterejus
aihiloperatur. Alchem. Eftnefolushseres
,
vel fihabet
fratres?
Vox :
Amice unicum tantum
cjufmodifiliummaterejus
habet,
fratres ejus alii funt mali aflbciati , ibrorem habet quam
amat
, &: ab
illaamaturviciiTim, nam lilicftlicut mater. Alchem.
Dominc,
uniformisneeftubique? fox
:
Quoad naturam cjus
uniformis,
fed in Carceribiis mutatur
:
corejus tamcn femper
purum
cft,
(ed veft imenca ej us maculata fimt. Alchem.
Domine , fuit
ae etiam
aliquandoliber ?
Vox
: Maximc fuit prxfcrtim illis
temporibus
nuandofueruntilli viriiapientcs quibuscum matre
cjus
maena
a-
micitia intcrccdebat./i//<r/'. Et quifuerunt ifti? Vox :
Innumerabiles
tacrunt ;
Fuit Hermcsquicum matre ejus unum
erac :
pofti-
pfumfueruntmuItiRegcs, acPrincipes, nec non
multi alii
fapien-
tes,utpote
hifce fcculis Ariftoteles , Avicenna , &:c.
qui illum
li^
berarunt :
hienimejus ligaturas
diirolvererefcivcrunt.
A/chew.
Domine,quideisdeditproIiberatidne? r^;^
:DeditilIisrriaRccTna:
namquandoillumaliquisdiiTolvit
, &:hberat,
tuncillccuftode^
fuos
,
qui mudoinfuo
Regnogubcrnant
, vincit
&:ligatos
huicqui
illum liberat in fubditos tradit,ac eorum Regna in
pofle/lionem
dat*
fedquodmajuscft
,
inRcgnoejuseft
fpeculum
fnquototus
Mun-
dus vidctur. Quicunquc in hoc fpeculum
infpicit
, tres
partes
fapi-
cnti:EtotiusMundiiniIlovidere&:
addifcere poteft,
atqueitafapi-
entiHimusinhrfce
tribusRegnisevadet;
qualcsAr]flotcle&:
Avi-
^ennafuerut&:aliimuItiqui,ficut&:casterianteceirores,inhocfpe-
culo vidcrunt quomodo
&: Mundus creatus cft;ex illo
didicerut
cx^
leftiu virtutum iniiuetias
in inferiora,&:
quomodoNatura
perpodus
,
Llll z
jgnis
g^6
'DeSulphure,
ignisrci componit , tiimctiamrcotLimSoIis& Lun^
,
prscrerrfm
vero morum illuin univerfalem quo mater ejus gubernatur : cx illo
gradus caliditatis, frigiditatis jhumiditatis , & ficcitatis, vittu-
tefque hcrlDarum ac ompium rerum cognoverunt unde optimi
Medici fadi funt. Etccrte nid Mcdicus tahsfit ut fciat cur ha:c
herbatalisvcltalis, curin hocgradu c;ilfda
,
curficca> cur hu-
mida fit
,
non ex hbris Galeni
,
aut Avicennae
,
fed cx fonte
Naturx ,
unde&:illiiftahabuerunt
,
fundamentahs Medicus cf-
fenonpoteft. Iftaomniadiligenter ifti confiderarunt , &fcripta
fua fucceilbribus reiiquerunt
,
ut homines ad altiora ftudia alli-
cerent ,
&:difcerentSulphur hberare
,
atque ejusvinculadifrol-
vere : fcdhomineshujusfseculi fcripta illorumjampro finah fun-
damentohabent ,
6ultcriusnonquaerunt ; {ufficitqucillisquod
fciantdicere,
fic ArifhotclesficGalenusfcripfsrunt. Alchem. Et
Guid dicis y
mi Domine
,
poteflne herba abfque Herbario co-
gnofcif Vox
'..
VeteresiniPhilofofhicxipfbmctNaturasfontcfua
rcccptaconfcripfcrunt.
Alchem. (^omodo
,
mi Domine ? Vox:
Scitoquod omnes rcs in terra
,
&fuper terram ex tribus Principiis
gcncrantur&prbducuntur ; aliquando duobus quibustamcnter-
tiumadhxret
: quiigitur novittriaPrincipia
,
& pondus illorum
ut
illa Natura conj ungit,facile cx deco(5tione gradum ignis in fub;c-
dio ,
an bcne , autmale, vclmediocritcr co(5lum , i<iquefecundum
inajusvcIminus,intelIigerepotcrit : namcunda vegetabiliaabhis
qui tria Principia novcrunt cognofcuntur. K^lchem. Et hoc quo-
modo?
^(?a: : Exvifu,exguflu,&:odore; inhistribusfcnfibuscon-
cludunturetiam
triaPrincipia rcrum , &:gradus eorum decodionis.
K^khem. Dominc,dicuntquodSulphureft Mcdicina. Vox '.\vs\o'\-
pfeMedicuseftj&:
quiillumcxcarceribusliberant,inisprogratitu-
dine&:fanguinemfuumin Medicinamdat. ^lchem. Domineha-
bita univerfali M^-dicina quamdiu homo potefl fc confervarc a
morte ? /^^JC.-Ufquead tcrminummortis^: cautetamenhsecMcdi-
cinafumendaefl ; multienimvirifapientes hac Medicinaantetcr-
minum interierunt.^/f^..Et c[uid dicis^mi Domine, eftne vcnenum?
Voxi.
; Vox : Nonnc
audivifti
qiiod magna flamma ignis confumit parvam?
[
mulri
crantPhilofbphi
qui ex ahorum doc^lrinaartcm
habueruntqui
'
nvn ita
profundc virtutemMedicinasrcrutaruntjimo
quoMedicina
crac potentior,
rubtihor,c6ranioriIlis
videbatur;&unum
granum
cju5
multamiiha
metalli tranfmeatjmulto magis
corpus humanum.
C/iUhem
Domine,quomodoergo uti
dcbucrunrr/^^^A-.-Medicinauti
I debueruntqusecaloremnacuralemconfortando
nutrirecnon fupe-
i iSLZQtAlchem. Domine,ego icio facere iftam Medicinam Fox rBeatus
cs fi fcis , Sanguis enim Sulphuris cllilla inrrinreca virtus &: {iccitas
convcrtens &: congclans argentii vivum in aurum,
tumetiam orania
metalla &corpora humana ad fanitatem.
Alchtm.
Domine , ego fcio
facereoleum Sulphurisquod cum calcinatis cryftallis
prasparatur,
fcio &: aliud per campanam fubhmare. ^Vox
: Cerce cu etiam es Phi-
lofophus ex illis Comitiis;nam optime mea dicla interpretaris , fic ni
falIor>&: omnium Philofophorum. Alcbem. Domine ,nonne eft: hoc
oleumfanguis Sulphuris?r<?jv.'0 Amice^fanguis Sulphurisnon datur
nifihisquiilludfciuntex carceribusIiberare./^/f^fzw.Domine/citnc
etiam Sulphur aliquid in Mctallis ? Vox : Dixi tibi,qi]od omnJafcit,&:
in mctalhs mulro melius quam ahbi j (ed cuftodes ejus fciunt
quod ibi facile liberari poiliE
,
propterea ibi in duriflimis carceribus^
detentumcuftodiunr,itaut&:refpirarcnonpoflit,timentcnimnead
palatium Regis perveniat. Alch. Domine,in omni):)usne metallis ita
incarceratus efl: ? Vox : In omnibus,fednon
uniformiter.in aliquibus^
nonitafl:ricle. Alchcm. Domine,
&quareinmetaIIisicatyrannico
more ?
r^A-^C^uia
tuncnonamphus timeretillos quandoadpalati-
um fuum PvCgale pervenerjt
; jam enim poten: videri, jamliberc ex
feneftrisprofpicit j quoniamillicefl in pioprio Regno , hcet non-
damirautdeflderat.^/f^i-w.
Dominc&quidcamedir? Vox r
Ci-
busejus v::niusefl
,
cumhbereftcoclusj fedjn carccnbus cogitur
comedere crudum.
'^lchem^ Domine
,
poflent ne ifla^ inimi-
citiaf interillum &:cuft:odes ejusreconciliari? Vox:
Imo, fiquisefl^et
tam prudens. Alchem.
Quare cum \\Y\s de pace non tradac?
Lill
J
rox:
^^S T>e Sulphure.
/^^A-illludaonpotedperrc
ipfum
-,
quia ftacim ira&: furore excan-
dcfcit.
A/c^.
Faciathocpcraliquem commiCirlum. r^x : Fclicif-
flmus
hominum certe clTet; dc rcterna memorla dignus
,
qui inter il-
losfciretpaccfaccieircdhocnonnifivirir.pientifTimusqniciimacre
ejusconveniret,
5c
cointelligenciam haberec : nam (jamici eflenc
unusalccrumnonimpcdirec ,
fedconjundlis vinbus facercncres
immortales.
Ccrtequiillosreconciliaretcfletvirxtcrnirariconfe*
cvandusiAic/j.
Domine,egocomponam iLflashtesintcrilioSj&h-
beraboillum : (um ahas vir adco do(51us
, & fapicnsj adhsc et-
iam fum bonus
pradicus
pra:fer(im ubi ad trjclandum vcnkur.
f^ex:
Amice
: vidco quidem quod fatis magnus, &c cum ma-
ano capitc fis,(cd ne fcio num tu iAafaccrc polFis.^/V^.DominCjfor-
lafllstuignorasquidfciunt
Alchemirta:
,
quoad rracflatus fempec
illi (unt
vidores,tS(: certe cgo non fum poftremus , modo inimici e-
jusmecumtra6larevehnt;(i
traclabunt , cfto fecurus quod caufa
cadent.
Domine,credcmihi,Alchemiftxfciunttraclare. Sitan-
tum
mecumtradarevehnr
, Sulphur confcfl:im hbcrab;tur. F^.v:
P]acctmihiingenium,audioquodprobatusfjs.
A/c^, Domine/dic
adhuc
mihi i\ hoc efl: verum falphur Philofophorum ? Pbx
: Hoc
qui-
demcflfulphur/cd-fiPhilofophorumefl:tuumcftrcire. Satiscgo
tibideSulphuredixi.
/i/ch. Dominefieriamejus carceres invcni-
am,ancumlibcrarepotero?
r<?A;: Si fcicsoptimeporcrisjfacihus.
'
cft
enimillumlibcrarc
quaminvcnire.o^/c/^. Dominerogodicad-
^
huc mihi fi illum
invencro,faciam ne ex illo lapide Philofophorum.
Fox : Oamicenon
efl: meum divinare
,
tuipfc vidcto.-
attamenfi
niatremcjusnoveris,
illamfccutus fucris, fulphure foluto lapis in ,
promtuerir.
yiUk
Dcmineinquo (ubjedo clllioc fulphur.''
/"^,v.'
'
Scito pro certo
quod
hoc fulphur cftmagna:virtutis
; mincracjus
funtomnesresmundi,efl:eniminmetallis,herbis,arboribus,anima-
hbus,lnpldibus,mineris.
A/ck Etquisdiabolus intcrtocrcs&rfub-
jctfla illum latentem
invenire
porcft i" Dic tu mihi macciiam ex qua i
inumPliilofophiaccipiunt.r'.v;Amlcenimispropeaccedis,atramcn '
uttibifaiisfaciam/citorulphurubiquee(rc,fedhabcc
quxdam pala*
I
^
'De SfHlphure, (fjp
tlaiibirolcrPhilorophfsauclientiamdarc ; fed Philofophiilludin
mari fuo iiatans &: cum Vulcano ludens adoranc, quando ilJud vi-
Iiflimo veftitu
incognicum Plulofbphi accedunt. ^lch.
Domine in
mari illudquarenon
clt meum,cumhic propinquius fit abfcondi-
tum. Vox : Dixi cibiquod cuftodesejusillud in catceribus tenebro-
fidimisporucrunc
ncillud viderepollls ,efi:eniminuno
folQ fubjc-
cbo ; fed ii illud domi non inveniQi vix in fylvis invenies.
Nc autem
deipcrcs in inquirendo ilIo,tibifacrofand:e dico illud in auro &argc-
to
c/fcperfedillimum^fed inargcnto vivoficillimii.
/^/f^^w.Domi-
ne libenti animo facerem lapidem Philofophorum. Fox :
Rem
bo-
iiam delideras,rulphur quoque libenter djlfolveretur. Et fic
Satur-
nusdifcelTit. Alchemillam verofcfrumgravisfoporinvafit,
&ap-
paruic illi vifio talis. Vidic inilio nemore foncem aquas plenumj
circa quem deambulabanc Salcum Sulphure incer fe altercando,
doncculcimocoeperunc pugnare ; &:incuhcfal fulphuri vulnus in-
curabilc,exquo vulnereloco f anguinis aqua quafiJaccandidifllmu
efiiuxic,ac in magnii flumen crevit.Tunc ex illo nemore regreffa
cft
Diana virgo pulcherrima,quaj c^pic lavari In ilumine illo: qua dum
tranfiens Prmceps quidamvir forciflimus
(&:
majorfuis
fcrvicori-
bus) viderec, csepicadmirari ejus pulchricudinem
, quodqueefTec
nacura^ fibi fimiiis &: ejus amore capcus efl: : quod cumjlia videret vi-
cifrimejusamore exarfit ; quamobrem quafi in animi
deliquium
cadenscxpitmergi
: quod vidensPrincepsille mandavitfuisfervi-
toribus utillmadjuvarent:
fed omnes timuerunr accedere adfiu-
men
;
ad quos Princcpsille
: CXiare (inquit) non adjuvatis Dianam
virginem
e
Cui
refponderunt, Domine liumen efi: quidem parvum
quuCi exficcatumjfed
periculofifTimum : Quadam vice abfqe cuo fci-
tu voluimus hoctranare
, & vixa periculo iEternx morcis eva-
fimus
;
fcimus eciam quod &:alii noftriantecefrores hic perie-
runc
TuncPiinccpsille
,
depoficofuopalliogroflb
, icaucerat
armacusm
fiumenprofiliic
,
uc opem ferr^c Diana^ pulchecrima;,
porrcxicque ilii manum
; quasvolens fe falvare ipfum. eciam
Principemad
fe traxic, acque
ambofubmerfifLuit.. Paulbpofiani-
mx:
^^o
'DeSulphure,
mxillorumexflumlneilloexiveruntvolitantes fupraflumcn
, a-
juntque,Optime
nobifcum adum efl: , alicet enhn ab hifee corpori-
busliberarinonpotuiflemusqUcTpolIuta&maculata erant. \^lcL
intcrrogansaittRevertiminlaliquando
in illa corpora ? ^ninja,
Non in tam
poUuta ; fed quando purg^ibuncur ,& Loc flumen exflc-
cabiturper
caloremfolis,
&provinciaha;cfarpjusj.eracremexami-
natafuerit.^/c^.
Interimquid facietls? Amm.i Hic fupraflumen
volicabimusdonecifl:a:nebula:&
tempeftatesceflenc Intcrim AI"
chemifta in
m.igis optatum fomnium deruoiulpkurcin:idit
; &:
ecce
apparentilli,
&:veneruntin illum loaimir.ulci Alchemift^
quarfitumetiamfulphur:
5(:cumapudillumfunicm a laleoccifum
cadaverinvenerunt;
illud Interfediviferunt: quod Alchemiflavi-
densctiampartemacccpit
; & ricquilibet illorumdomumreverfl
funt,ca:peruntquein
illorulphurelaborare
,
&hucufquenonccf-
fant.
Huic vero Alchemift^ Saturnus occurric & ait : Amice quo
-
modo fe res habent r* Alch.O Domine multamirabilia vidi,vix uxor
mea
credet ifta
-,
jam etiam invenifulphurj rogo te mi Domine , ad-
juva me
faciamus iftum lapidem. Satumus. Libentcr mi amice.
Prsparaergoargentum
vivum&:fulphur,&vitrumhucda. Al. Do-
minenolihabcrcnegotium,cumMercurio,quiaeftncquam>deluflc
fociummeum
& alios multos Saturnus, Abfque argento vivo in
cujUsregnofulphurjamRexeftPhilofophinihilfecerunt, necego
aliterfcio.
Akh.
Dominefaciamusexfolofulphure. Satur, Bene
miamicc,
feditafucccdetficutjubes. Accepcuuntitaqueflilphur
lllud quod
Alchemifta invenic , &fecerunt ficut voluir Alchemiifta,
cccperuntque
laborare miris modiSjillud fulphur tfaclare in tbrnacu-
hsmirabilibus,quasplurcsAlchcmiftahabuit:fedfemperinfinc cx
quolibctlaborecvcneruntilliscandelula:
quas vetulo: ad acccden-
dumignemvulgovcndunr.
Denovo inccperunt , & fulphur {w-
blimarunt,calcinarunt,ficut
Alchemiftic placuit i fedutcunquefc-
ceruntillisfemper
infincutprius evenit : namqulcquidexilloful-
phure Alchcmifta
voluit fempcr candelula hiic : & aic ad
Saturnum
,
VercDomine
,
vidcoquodjuxtameampliiintafiain
noa
1
DeSulphure.
f^t
,
non
vulr
riicccdere,rogo re fac ru rolus ficur
kl%, Tunc Sarurnus
'air,Vide
ergo &
difee, Accepic iraque
duo argcnra viva diverfa:
[fiibftantix , fed
uniusradicis, qua: Sarurnus
lavir urina fua , &: voca-
irillarulphuradefulphuribus
,
&: commifcuic
fixum cum
vohrili,
adlacompoiitioneinvas debirum pofuir,
&:nc fulphur aufufrere.r
_uftodemfuppofuir ,
&;ficpoftea in balncum ignis
lentiflimi
, ur
mareriarequirebat>pofuit , &:omniaoprimefecic-
Fecerunrira-
quelapidcmPhilofophicum
, quiaexdebiramarerianonnifidebi-
rum
opus evenir. Alchemifta gavifus valde accepir
lapidem
cum
! virro,colorera ejus qui erat ranquam fanguis combuflus
confiderans
'i admirabatur
,
&:prinimiaIiEtitia cccpirfaltare,
inquofakuela-
pfumeflilliemanibusvitruminterram
&:fradumefl
; licque
Sa-
rurnus evanuir. Alchemifta
quoqueefomniocxpergefadusnihil
pr^erer illaj candelulas quas fccerar ex fulphure in manibus
invenit:
lapisveroavolavir, &:hucufquevoIar,
undevolariiisdicitur:
&:fic
miferille
Alchemiflanihilaliuddidicit exilla vifionc
quam
cande-
lulasfulphureasfacere: qui poilea relido lapide
coEpirefTe
Medi-
cus , inquirendo lapidem Philofophicum
lapidem renum
acquifivic.
Ultimoduxitviramutfolenrejufmodi Alchemifla:,
plerumque
li-.
unr Medici aut fmegmatiflse, quod omnibus eveniet
qui fine
funda-
menro ex auditu aut recepris cafualirer per dialedicam
ad arrem
acccdunt.
Aliquipofleacumillis non fucccdirdicunt
: Viri
fapientes
fu-
musjgramcncrefcereaudimusjfiars
vcraefFer
nos
prjeciererisha-
buillemu3 : &:ficpudoreveflirinehabeanrurproindignis
(ficuri
funr
,
imo&durseceruicis)
conrraarrem cuculanr.
Tales
hsec
fcienriaodirac illisfemperinfineprincipium
oftendir.
Nosaurem
indignis hanc artcm nihil efFe concedimus , virturis
amaroribus
vc-
rd,&:verisindagaroribus,filiisquc
dolrinse,fummopere
illam
com-
mcndamus
,
veramqueefTe
,
&omnino veriilimam
aifirmamus.
Quam aliquorics coram viris eo fpec^aculo dignis, magnas
&:
infimse
conditionishominibus, reipfa comprobavimus:
(Non
ramenno-
ilris manibus h*ec Medicina
fuir fada,fe4i ab
amico talia accepimus,
Mmmm
veriffi-
642
T>eSulphure.
xi:cnflima tamcn)
acfquam indagandam fatis inquifitores informaviJ^
mus-i
quibusiircriptanollranon placcnt, aliorum Authorumlevj-
oraleganr,hactamencum cautcla ut quicquid Icgerintfemperad
poflTibilicatcmnaturiEConferant^nectcntetaliquidcontranaturani,
Nec eredant etiamft cfTet fcripoim in libris Philofophcrum
qnod
ignis nonuric, quiahocefl: contra naturam : fedfi fcribitur igncm
cxficcandi &: calefaciendi vim habcre
,
hoccum naturalitcrfiaE
credendum cft s nacura cnimferaper cum fano intelledu conve-
nitj&innaturanihildifficile,
omnifqueveritasfimplexeft:.
Tum
cciamdifcantcognofcerequxres
innatura funtfibi propinquiores,
quodpcr fcripra noftra facilius quam pcralia fieri exiftimamus,
cimilatisfcripfiireputcmusdonecaliquis
alius veniac qui totam re-
ceptam
ficut ox lade coniice.re cafeum confccibac
,
quod nobis
non licec
Sed neomnici in infiprentcs vertamus, vobis quoque qni
jamhas;
tranfiiftisaerumnas aliquiddicemus. Vidiftifhe regionemiJrairm-
bi virfuamfibipcrduxituxorem
,
quorumnuptiaeindomonatuDe
celcbratas funt ? Intellexiftis quomodohoefulphurvobifcum vul-
gus vidit ? Si igiturvultis utveftram Philofophiam vetulas cxerce-
ant , monftrate horum fulphurum dealbationem; Vulgo dicitc:
venite& videtc, jam enimdivifacftaqua&fulphurexivit; redibic
eandidum,
&:congeIabitaq^Lias. Comburite ergofulphuraful-
phurcincombuftibili, &: lavate, dealbatcrubificate
,
donec ful-
phurfiat Mercurius, acMercuriusliatfuIphur, quod poftea am'-
ma auri ornabitis. Nam fi non fublimabitis fulphur a fulphure
, &
mercuriumamercurionondum aquam invcniftis quas ex fulphure
& mercurio quinta cfTentia creatur & diftillatur ; non afcendet qni
non dcfcendit. Qiiidquidinhacarteeftnotabileinpraeparatione
amittituriimukis ,
fulphurecnimacuicurmercuriusnofter , alias
non prodeflet. Princeps fine populo mifer : hic Alchemifta fine
fiilphurc &mcrcurio. Si meintellcxiftis dixi.
Alchemiftapofteadomum reverfusIapidemamiflTum dcplorabat,
&maximc condolebatquod Saturnum non iarerrogaveritqualeSal
iioc fuerit
,
cumtot Taria genera falium rcperianturi ca:tcra uxori
dixit. CON-
DeSulphure.
4^
CONCLUSIO.
ONnis
inquiflcor hujus artis debec inprimis
maturojudicio
quacuorelcmentorum creationera,operarionem,
&vircuces,
cumfuisadibusexaminare; ii enim horum originem
&
nacuram
ignorac, ad cognicionem principiorum non pervcniec
, nec
maceri-
am veram lapidis cognofcetjmulto minus fincm bonum
aflequecur;
quoniam omnis finis fupra fuum principium terminatur ; Qui
benc
fcic quid incipit bene (ciec quid finie c, Origo enim
elemencorum
cft chaos
,
ex quo Dtus condicor rerum creavic &: feparavic
ele-
ipcnca, quod folius Dei eft
;
Ex clemencis vero
nacura
producic
principia rerum,&: hoc pcr velle Dei fohus nacurse eft : Ex
principiis
poftcanacuramineras producic &c omnia : ex quibus eciam
arcifex
imicando nacuram,rauica mirabilia poceft. Quoniam
nacuraexhis
prinripiis quic func Sal, Sulphur (S<: Mercurius
, minerasacmecal-
la &: omnia genera rerum producic
; &: non producic
fimphcicer
ex
elemcntis mecallum
,
fed per principia quse funr medium
inter
eJe-
mecica &: metalla : Ergo fi nacura ifta non fecic, multo
minus
ar
poterit. Et non folum in hoc excmplo
, verum in
omni
proceftii
naturali diipofitio mcdia obfcrvanda eft: propterea hic in hoc
trada-
tu &c elementaipfa,&: illorum adu5 &: operationem,
tum
&:prin-
cipiorumoriginem fatiscopiofe defcripfimus
(quod
hucufque
nul-
lusPhilofophoium clariora dedit)utinquifitor
bonusfacilius
confi-
derarepoiritin quogradulapisamctallis
, &:metallaabelcmentis
diftaru:. Diftercntia enim
eft inter aurum &: aquam
, kd
minor
inter aquam &:
Mercurium
,
miaima inter aurum
&
Mcrcurium.*
nam domus auri Mercuriuseft
; & domus Mcrcurii eft
aqua:
ful-
phurautemeftcoaguIumMcrcurii; quod quidem
(Iphur
diificil-
limeprxparatur
,
ied difticilius inveftigatur.
Quoniam
in
fulphu-
rc Philolbphorum totum hoc arcanum
latct
,
quod
etiam
ia
penetraiibus Mcrcurii concinecur
: dc cujus
pra:paracione
, finc
qua
inutilc cft
,
dabimus
aliquando
iu
ccrtio
principiorum
MoiJ^IQ z
cic
^i^^
De Sulphure,
dcfale ,
cum tkvirtutcm&originem
,
noiipraxln
, fulphuris
tradcmus.
Nonproptereatamentradatumhunc
confcripfimus
,
ut antU
quosPhiloibphos rcdarguerc velimus/ed potius cotum fcrlpta con-
fii-maremus,&ahquaqux
omifcruntadimplcrcmus : cum& Phi.
lofophiliominesllnr , nonomniaitaadamu(rimpoiTunr,nec unus:
de omnibus ruffi.cienter poteft. Ahquos etiam miracuk a via hnea-
rinaturx feduxcruntjUt in Alberto Magno, viro &Philofopho fa--
gaciflimo
accididclcgimus i
quifcripfir temporibus fuisgranaau-
rca
intcrdentesdemortuiinfepulcroinvcnta cfle. Hujusmiraculi
tationem certam non pocuir invcnire, fed hoc vi minerali in homine
adjudicavit ,
&: fupcr hanc opmionem ceciditilliconfirmatio di(fli
Moricnis,ci?'
hcmateria,Rex^kre extrahitur
: Scdhocerroneum c^y
nam &c Modenes Philofophice ifta intelligere voluit. Virtus cnim
mineralis
infuoregnolocaraeft5{icut&: animalisinfuorcgnout
ia
hbcilo XII.Tradtatimm ifta.regna diftinximus & intriaregnadi-
vifimus;quiaquodhbethorumabique JngrclLiextraaeo inlcmct-
ipfoftat
&;multiplicatur. Vcrumquidcm eft in rcgno animahcffc
i^
Mercurium ficur matcriam , &: fulphur ficut virtutem , fcd ani-
malcm non mineralem. Vis fulphuris animahs fi non fuiiretin ho-
minc,noncongcIaret
fanguinem Merciuiumin carnem & ofla; fic
etiamllnoncflctvisfulphuris
vegetabilis inregno vegetabili
, non
congciarct
aquamfcu Mcrcurium vcgcrabilemin herbas &: arbo-
res. Sic quoque inregno minerah intelligendum eft. Non difte-
runt quidem hi tres Mercurii in vjrtute
, ncc illa tria fulphura,
quia
quodlibct fulphur habet vim naturalem Mercurium fuum coagula-
re;
&:quilibctMcrcuriushabet
vimaproprio fulphure coagularii
iednonab
cxtraneo.Cur autem aiiruminter dentcs demortuiin-
ventumvelgcneratumeft
hae eft ratio, quodinvirademortuiper
aliquem Medicum Mcrcurius in corpusillud infirmum incrodudus
eft,vcl pcr undionc , velpcr ti-;rbith,vcl per alium modum,ut moris
&ufus cft, Scnatura Mercurii eft ad os parietis afccndere,&:per vul-
aeraoriscumplcgmateevacuan.Siigiturinejufmodicurainiirmus
obijt,.
De Stilphf4re. df^y
obiii: ,
isMcrcuriusnonhabensegrelTum, in oreintfa dcntesrc-
manlit&rfa^bumefl:
cadaver ilUid in vas naturale Mercuri; fic pcr
longumtempusocclufusfulphureproprioin aurum congelatus cft:
calofcnaturali
putrefadionisa phlegmatecorrofivo Corporishu-
mani purificatus. Sed fi ibi Mercurius mineralis introdudtus non
effec nunquam aurum produdumfuiiTer.EthoceftexempIum
vc-
rilTimum quod natura in vifceribus terra^ exfolo Mercurio producit
aurum &argentum,ac alia metalla fecundum difpofitionem loci vel
matricis. Quoniam Mercuriushabetin fefuum proprium fulphur
quocoagulaturinauriimjnifiimpediaturabaccidente, velnon ha-
beatcaloremrequifitum, vei locum occlufum. Non ergo vis ful-
phurisanimaIiscongeIatMercuriuminaurum,fedincarnem;fi
e-
nimtalisviftusinhomineeffet
,
inomnibushoceveniretcorpori-
bus
5
quod non eft Talia mulca miracula &: accidentia eveniunt
quiEnonbene confiderata a Scriptoribus errores ledoribus infe-
runt : Inquifitor tamen bonus omniaadpoflibiliratem natura^ appli-
care debet ; Si cum natura non convcniunt omittenda funt.
SufficitdiligentiStudlofooriginem Principiorum hic acccpifTe,
cumlncognitoprincipiofinisfemperdubius, dequibus nosin
hoc
tradatu non a^nigmatice , (cd clariori fcrmone quo potifimus & ira-
bis licetjinquifitorem allocuti fumus : per quem fi alicui Deus men-
temilluminabit^fcietquidfuGcefrorfuisantecelToribusdebeat,
cum
h^ecfcientiafemperperejufmodiingeniaacquiratur.-quamnosport
ejufmodi claram ofienfionem in iinum Dci Altifiimi creatoris ac
Domini noflrl reponimus, & nos ipfos una cum bonis Ledoribus in
gratiam&immenfamejusmirericordiamcommendamus.
Cuifit
laus &gIoriapcr infinira fscula facculorum.
F I
N I s.
INTROITUS APERTUS,
O
C C
L
U S
U
M
REGIS PALA
TIUM.
Authore
ANONTMO PHILALETHA
FHILOSOPHO.
'^(^49')^
SYLLABUS
Capitum,
quieinhocTratatulo
conti-
nentur,
Cajut
L DeMercuriiSopliidneceflitateadopusEIixir,
II. DeComponentibusprincipiisMercuniSophici
IIL
DeChalybeSophorum.
IV.
DeMagneteSophorum.
V. DeChaoSophorura.
VI. DeAereSophorum.
VII. De
Operationeprima, Mercurii
Sophicipra;parationc
per Aquilas volantes.
VIII.
Depr2eparationisprim2Elaboreacta?dio.
IX. t)eVirtutc noilriMercuriifupcromniametalla.
X. De
Sulphure,quod eftin Mercurio Sophico.
XI. De Inventione perfecti Magifterii
XII. De Modo faciendiperfei:um
Magifteriumingcncrc.
XIII. De Sulphurismatud ufuin Opere Elixiris.
XIV. De requifitis in genere ad hoc Opus circumftantiis
acci-
dentibus.
XV. Deaccidentali purgationeMercurii &: Auri.
XVL De
Amalgama Mercurii Sc Auri, &de pondere
utriuf-
que debito.
XVII. DeVafisproportionejformajmateria &: claufura.
XVIIL
DeFurnofive Athanore Sophico,
XIX, De Opcris progreflli per primas dies quadraginta.
XX. De Adventu Nigrcdinis in Opere Solis &: Lunse.
XXL De Elorum Combuftione, ejufque
Cautione,
Nn nn
XXIL
^jo Syllabm Capitum.
XXII.
DeRcginnine Saturni , quid & unde dicatur;
XXIII
Dediverfis Operishujusregiminibus.
XXtV. Deprimo Operis Regimine,quod eft Mercurii
XXV. De fecundo Operis Regimine,quod eft SaturnL
XXVI. De
Regimine Jovis.
XXVI
L
De
Regjmine Luna?.
XXVIII. De Regimine Vcneris.
XXIX
DeRegimineMartis.
XXXDe Regimine Solis.
XXXI. De
Fermentatione Lapidis
XXXII. De Imbibirione Lapidis.
XXXIIi. De
MultiplicationeLaprdis^
XXXlV.DeModo
projiciendi.
XXXV.
Dcmultiplici
Ufuhu^us Ank>
(o)
INTRO^I
I
INTROITUS APERTUS
OCCLVSVM REGIS
PALATIVM
PR/FATIO AUTHORIS.
ADepfowe,
nAnonynio Phi/aktha,
Philofophoyarcana
medicina chemica^phyjica^Anno
mmdiRedewpti
mil-
lejimofexcentefimo qmdragelimo quinto^
<ztatisautem
mcA vtgefimo tertio,qm filtis Artis debttumperfohamjnvo'
li4ttf(j^
Errorii Labyrintho manum porrigerem,
traBatulum
hmcconfcrihere decrevi.ut adepiis appareat^me tllisparem
^
fratrem
,
feduBi
vero Sophijlarum nugis^ lucem,per quamtuti
revertantur
,
vtdeant
^
amplcHantur. Ommor
porrb non
paucos hijce meis labortbus illuminatosfore. Nonfunt abuU,
fed
realia Experimcnta.qudZ vidifeciy novi, quodex
hifce lineis
facile
colliget Adeptus,
^^^^
utadbonumproximih^cfcrtbo,
fatpt
me profejjmn
effe
yneminemin hac artefcribentemun-
qmmtamlucidejcripfilje
,
meque inter
fcribendumpluries
ca^
lamum repofmjje
,
quoid potius vellemfub invidi^
larva
veri^
tatem celaj?e
5
at cogebat Deu4,cui non potui
reftjlere
,
quifolu4
corda novit^cui SoU glorta
infeculum, Hinc indubte
coUigo,
multosfuturos hac ulttma ^tate mundihoc arcano beatos.
^ia
fideliter fcripfi^necjludiofo Tyrom uUum reliquidubium
, non
perfeBefatisfaBum. Etiamfcio
,
multosyqut una mecum
hoc
Arcanopotiuntur^multoqueplures
effefumperfuafus
,
quorum
Vamiltaritatem quotidte de novo
,
utita dicam,fum brevicon-'
fecuturm. VaxitfanBaT>ei voluntoi quod/ibiplacueritjndi*
gnummefateoryper quemtalia
efjicianturH^amen
hifce in
rebus
fanBam Dei voluntatem adoro
, cuifubejje tenentur
creata
mivcrfafib quemfglmil/a gondidit^conditaquc
tactm
6$2
Intro itus Apertm
^^Wf ^^f^ l'^
^IS ^i-a^ ^13^ ^Wf
l^li& 11^ li&S.Sl8^
CA p u T L
De Jldmmii Sophici Nccejpfatc ad Opm
Eiixir.
QITifquis
aureoPioc
Vellcrepotiri euprr,{ciacaurifrcum Hoftruttj
pulvcrem>quem
lapidem noftrum nominamus , efTe aurum fo-
lummodo
difTcfluminrupremum gradumpuriratis &: fubtilis fixita-
tis,'.d qucm per Naturam fagsxque artificium poteft deduci
? quod
aurumfic
Ellcn(ificatum,aurum noftruraj (nonamplius vuIgi)nomi-
natum , cfl
Nacurarartifque pertcdionisperiodus. Poifem omnes
cicare hac de re
Philofophosjat teftibns non egeo, quiaipfemet ade-
ptus, &: lucidius
fcnbo,qnan) antehac uifus. CredatqurvoIet,im-
probccqui
pocerir,carpat cui liber, hanc certe mercedero reportabir,
altamn^norantiam.
SubtiIi;i,fateor,ingenia Chmiacr.^s fomniantr
at m via
Naturarfimplici veritatem fedulus Fcperier. Aurum igitur
purificandiverum,unumfoIum,principiumeflo.
Eflaucemaurum
noft:rumduplex,quodadopnsnoflrum
expetimus,maturum putay
fixum
Latonemflavum,cuiuscorfivecentrum eftignrs purus, qua-
re
corpus
fiuimin Ignc defendit , in quo depurationem recipir, ut nf-
hil
ejus
tyrannidi
cedar,autab eopatiarir,- Hoc in Operenoftro
viccs
maris
gerit,quareauro noftro albo crudiori ,
fpermati fccmineo
conjuncfitur,in
quofpermafuum emittit, tandemque vinculoindif-
folubih
utrumque
coit,fic fitnofter Hermaphroditus utroquefexir
pollens.
Mortuum efl itaque aurum corporafe, priufquam cum
iUafponfaconjungatur
, cum qua Sulphur coagulans
,
quod in auro
cft
extra
verfuminvertitur.
Sic abfconditur Altitudo &: rcanifcfta-
tur
profunditas.
Sic fixum ad tempus fit volatile, urnobiliorem
poftea
ftatum
hsereditarro
pofTidear , in quo fixitatem pTajpolIcntem
btinet.
Patet
itaque,quod totum Secretum in Mereurio c6fiftcU,dc
(ouo
PhilG(bphus:ln Mercurio eft ,
inquit^quicquid qu^runt Sapien-
Adoccluf
RegU Tatatium,
^^
rcs.
DehocGHBEi^

Laiicletur,mqiiic,
AltiflimuSjquiMercuriiim
noftrum
creavitycique
dedit naturam cunda /iTperaiitem
Certe
cnimjnidhic
ellecglorientur Alchymifl:a^,ututvolunc,
ac vanumeA
fec opus
Alchymrcum. Liquct proinde
j
quod non vulgaris (it hic
Mercurius , at
Sophicus, quiaoranis Mercurmsvulgi
cflmas , id eft,
orporalis,rpecificarus&morcuus; aciio{l:ereftfpiritualis,fcEmina
VIva
&viyifiGa. Atcende crgoqua^Iim
deMercuriodidurus,
quia
uc aic
PhiIofophuS;Mercurius nofleref^ Sal
Sof
horum,fine quo qui-
cunqueoperatur,efl:{Icutfagittarius,quiiinechordafagitcac,&:ta-
men
nufpiam efi fupcr tcrram reperibilis. Fjlius autem efl a nobis
formatus,non crc-mdo at exiis rebusjin
quibuscfi;,extrahendo, coo->
perantenacura,modomiro per arc-emfagacemv
Caput IL
DeCo777ponentihi^ prmcipiis Alercmii Sophici^
INtentio
quoRufam in hacartc operantium cft harc,ut Mcrcurium
diverfimodepurgantrnam per faha adjun6lafublimai>r, nonnulli
avariis fecibus,afri pcrfe tantum vivificant, ficrepetitis aperacioni-
busMercuriumPhilofophorumfatum autumanc, &erranr, quia
non in natura operantur
,
qu;t fola in fua Natura emendatur, Scianc
itaque,a(|uam noftram componiexmiiltis, cic tamenrem unamex
diverlis Subflantiisunius EfTentia? concretis fadam. Eflnempeiri
Aquanoftra requifitus primo Ignis/ccundaliquor Saturnisc vegeta-
bilis,terti6 Msrcurii vincuhim. Ignis efl mineralis Sulphuris,&: ta-
men non proprie minerahsefl:,nedummetallicus j atraediusinter
mineram & metaUum,neuterutriufqueparticep5, Chaos iiveSpiri-
tus, quia Draconofferigneus,
quiomniavincit>tamenperdorem
Saturni^vegetabihspenetratur, cujusSanguiscum fuccoSaturnix
concrefcit, incofpusunummirabilc&tamenCGrpusnonefl:, quia
totum volatile , nec fpiritus
,
quia in igne metallum liquatum referr,
Eftitaque revera Chaos, quod ad omniametalla
fehabet, ut mater.
^y^
Introttm Apertm
Exeonamqucomniacxtraherenovi , etiam Solcm Lunamquc
abf-
quc
ElixireTranfmutatorc, quod quiparitcrvidicpotcftatteftari.
. Vocatur
hoc Chaos Arfenicum noftrum , aer nofter , Luna noftra,
Magnes
noftcr ,
Chalybsnoflcr, diverrotamcnrcrpedu.quia
varios
ftatusfubit
materianoftra^priufquam exmcrctricis nofti^ uicnftruo
exccrnatur Diadema Rcgale, Difccigitur, quifintfocii Cadmi,
quique fit Serpens
,
flui iUos voravit
,
qux nt cava quercus
, ad
quam
Cadmus Serjfentcm transfixit. Difce
,
qua^ fint Diana:
Columbse,
qua: Lconem mulccHdo vincunt , Leoncm, inquani,
viridcm
,
qui rcvera cft Draco Babylonienfis , veneno fi.io cunda
intcrimens.
Tandem difi:c Mcrcurii caduceum
,
quo cum opcra-
turmira,
qusequefintnymphseilla:, quasiacantan'doinficit,fivoco
cuocupispotiri,
c A p u T in.
.)
Dc
Chatjbe Sophomm,
\
SApicntcs
Magi mulca dc Chalybc fuo po/leris tradiderunr , ncc
levemomcntum ci attribuerunc
,
quare intcr Alchymiftarum
vulgusnonlcvegftccrtamcn,
quidnam Chalybis nomine ficintel-
hc^cndum.
Hu)usvariaminterpretationemvarii dederunt. Can-
dide de hoc Author Novi Luminis , at obfcurc fi:ripfic. Ego ut nil
ab
Artislnquifitoribus
cxinvidiacelarcm, finccredcfcribam. Cha-
lybs Roftcr cft Opcris noftri vcra Clavis, fine quo ignis lampadis nul-
laartcpotcftacccndi
: Eftauriminera ,fpirituspra: cuncbis valdepu-
rus,
eftlgnis
infcrnalis ,
fecrecuSjin fuo gencre fummc volacilis, mun-
di miraculum
, vircucum fuperiorum in infcrioribus fy ftema
,
quarc
fignoillum
nocabili nocavic Omnipocens , cujus nacivicas per Oricn-
tcra in Horizonce
Hcmifph^erii fui philofophicum annunciacur. Vi-
dcruncSapienccsinEvoMagij&obftupucrunc,
ftacimqucagnovc- 1
runcRcgemfcreniflimuminmundonacum. Tu, cumcjusAftra
confpexeiis,fcqucreadufquccunabula,ibividebisinfancempuIcru,
fordc^
Adoccluf
Kegis PaUtmm,
(^$
fordes fcmovendo,
regium puellumhonora
,
gazam aperi>atirido-
numotleras/ictandcm poftmortem tibicarnem ranguinem^ucda-
bit,fummamin
cribusTerr*e Monarchiis medicinam.
C A p u T IV.
T> O^agmU Sophorum.
QTJcmadmodum Chalybs ad Magnetem trahitur,
Magnefquc
fponte fe ad Chalybem convertit , dc &Magnes
Sophorum tra-
hic illorum Chalybem, Quare ficut Chalybem docui efle auri Mi-
Beram
,
paritcr &: Magnesnoflcr eft ChalybisnoftriveraMinera.
NotificoporroMagnetemnoftrumhabcrecentrum occultum Sale
abundans, qui Sal eft menftruum in Sphxra Lun2e,quinovit calcina-
re aurum. Centrum hoc fe convcrttc appctitu archeticoad
Po-
lum,inquovirtus Chalybiseftingradus exaltata.
InPoIoeftCor
Mcrcurii
,
qui verus eft Ignisjn quo rcquics eft Domini fui, navigans
perm3rehocmngnum,ad utramquepertingat Indiam, curfumdi-
rigat per afpcdum Aftri Septencrionalis
,
quod faciec tibiapparere*
Magnes n ofter. Sapiens g;mdebit,ftultus tamcn ha:c parvi
pendct,
nec fapicntiam difcet,ctiam licet Polum ccntralcm extraverfum
con-
fpexerit noratum iigno Omnipotentis notabili. Tam duraefunt cer-
vicis
,
quodetii figna viderint miracula , non tamen Sophifmatafua
deponant nec iemitam redam ingrediancur
.
C A p u T V.
, Chaos Phihfophomrn^
TpILius Philofophorum aiudiat Sophos unanimitcr condudentcs
*'
Opus hcrc eflb Creationis Univcrfi aftimilandum. In initio igi-
tur creavit DEUS Ccclum
& Terram
,
&erat Terrainanis&va-
cua, & ferebatur DEI Spiritus fuperaquarum faciem
>
&: dixit
DEUS
:
Efto Lux, & Luxcrat. Vcrba ha?c Artis filiofac erunt.
Etenim Coelum cum Terra oportct conjungi fuper thorum amtcitif
.
Sic
(!^6
tntrottm Apertm
Sicinlionorcperuniverfamvitam
regnabit. Tcrra eft corpusgra^
ve,mineraliumMatrix,qu6dinreillaoccLi!tercrvet,licccaibores.&:
animalia
inlucem
proferat. Ca*lum eil in quo Luminaria magna
cum
Aftris
circumvoivuntur/uafque vires transaera adinferiora di-
mittitjatinprincipio
confufa fimul omnia fecere Chaos. Eccefin-
Qih
veritatempropalavi
: Chaos eccnim Noflrum efl quafi Mineralis
Terra ,
.coagulationis fux refpedu, .4:; taraeu aer volauLis, intra quod
eft
CcelumPhilofophorumin
Ce.ntrofuo,quod Centrum eftreveri
Aftrale,irradiansTerram
adufque fuperficiem fuo jubarc. Ec quis
Magus
iamprudens,qui exhifce coUigatnovum Regem naxumcun-
(6l:ispraepollentem,fratrumfuorumalabe
Originali Redemptorem,
quemoportecmori,&:inalcumcolhuccarn0mfuam j&fanguinemm
mundi
vicam det ? Bone D,eus,quam mirifica funt \ixc tua Opera ? A
cehoc
fa^umeft & miraculum apparet in oculis noftris. Gratias.
ago
tibi,Pater
Domini coeii &: terra^,qu6dabrconderis
h^rc i Ijipien-
cibus&:prudcntibus,&:revelariseaparvuli&.
C A p u T VI.
Aer Sophorim,
EXpanfumfivcFirmamentumAerinSacris
vocatur. Aeritem
Chaosnoftrumnominatur,
idque noncitra Secretuminfigne,
quoniamllcut
Acr Fjrmamentalis eft Aquarum Scparator,pariter
&Aer
nofter.
Eft ergo Opus noftrum revera fyftema majoris Mun-
Ai.
Quoniam
ut Aqua^iubius Firmamentum videntur &:npparent
nobis
qui fupra Terram vivimus. At fuperiores AquiKvifumno-
ftrum
fugiunt
,
quiatam late a nobis diftant ; Pariter &in microco-
fmonoftro
X(\\ix funt minerales extracentrales,qua^ apparent ; at
quseintusclauduncur,
vifumnoftrumfugiunt, &tamenrcveracx-
tant.
HsefuntjdequibusAuthorNoviLuminis; qusefunt, atnon
apparcnt , donec Artifici placcat. Quemadmodum ergo Aer di-
Hinguitinter
Aquas,fic6dacrnoftcromnem aquarum extraccntra-
lium
j4d occlufRegis Valatium.
6$y
liumad
aqaas
,
qujcin ccntro func, ingrefliim
prohibcr.
Etenim
(i
ingredcrentur &:
mircerencur, tum ftatim
Hnione indiflblubili
coa-
lefcerent.
Dicam itaqueSulphurexternumvapororumcomburens
adh3ErcrcpertinaciterChaonofl:ro,cujustyfannidi
non
valensrefl-
ftcre,
avolatpurumabigncfub Tpecie pulveris ficci.
Tu
fiaridam
hanc
Terram,aqua ruigenerisrigarerciveris,poros
Terr^laxabis,
&:
cxtcrnushicfurcum Opcratoribus nequitiae foras
projiciccur,
pur-
gabitur
aqua per additamentum Sulphuris veri a forde
lepro(a,&:
ab
humore
hydropico fupcrfluo,habebifqueinpoircComitis
aTrcvis
Foncinam,cujus Aquas funt proprie Dianas Virgini dicatsc.
Hic fur
cfl: ncquam arfenicali malignitatc armatus,qucm j uvenis alatus hor-
rec&fugic. EcIicecAquacentralisflthujusSponfa,
tamcn Amo-
rem fuum erga illam ardentiflimum non audct exercre
, ob
lacronis
infldias,cujus technas func vcrc inevicabfles. Efto hic cibi Dianapro-
picia, quasfcrasdomarcnovic, cujusbina* coIumba:pennis
fuis acris
malignicacem ccmpcrabunc,quodperporosfaciIe
ingredicur
adole-
fccns,concucic ftacim pcro ledos, nubemquc cccricam fufcicac,
cu un-
das fupcrinduces ad Luna: ufquc candorcm,acque
ica Tenebrae,
qu3C
fupraabyflifaciemcrant, perfpiricum feinaquis
movcnccm
difcu-
cicncur. SicjubcnceDEoLuxapparebic.
LucemeTencbrisfc-
parafcpcimavics, critquccrcaciohasc Sophiea
Mcrcurii
complcca,
ericqucfepcimus cibi Dies Sabbachum quiccis,a quo tcmpore ad an-
ni ufquc rcvolucionem poflis cxpcdare
gcneracioncm
fupcrnacuralis
Solis filii
,
qui circa finem feculorumin mundum veniet
>
ut a labc
cunda fuos fratres liberet.
Caput VIL
2)e Operatione Priwa
AdmuriiSophicipr^parafionjs
per aquil^ volantes.
SCias
Frater,quod exala
aquilarum Philofophorum prarpaMtit^;
primuspcrfe^ionis graduscenfctur,
inquo
cognofcendo
ingc-
Oo 00
aium
(fyS
Introltm
Apertm
jn^eniumrequiriturhabile.
Nolinamquecredere,quodalicuino-
Hrumcafavelimaginatione
fortuita provenerit,hxcScientia, pro-
utftupidcignarum
Vulgus credit, veriim multiim diuquc fudavi-
mus ,
mLiitQsnGdesinfcmncsduximus,
mukumlaborisacfudoris
fumus
pcrpcdi , ut veritatcm
confequcrcmur. Eapropter,Tyro ftu-
diofe ,
certo fcias
,
quod abfque fudore &labore nil efficias
,
putd
in Opere primo , licet in fecundo natura fola opus exequitur abfque
iilla mcinuum
impofitione ,
folo igne moderato extcrne adhibito.
Ir.telb^e
ergo, frater, Sophorum dida
,
cumfcribunt, aquilas
fuas ad Lconcm
vorandum efle ducendas, quarum quo parcior
numxrus,
eogravior luda, tardior item vidoria
,
prxftantifTime
autem opus
pcrhci feptenano numcro aut novcno. Eft, puta,
Mcrcurius
Sophicus Avis Hcrmctis
,
qui nunc Anfer vocatur , nunc
Faiianus , nunc Hic
,
nunc Ille. Ubi vero loquuntur Magi de
aquilisfuis,
plurali numcro loquuntur
,
numerumque aftignant a
TribusufqueadDecera.
Nontamenficvolunt intelligi, acfito-
tidem
aqux pondera ad unum terras vellcnt, verum de intrinfcco
-ponderc dicVa fua interpretari opportunum eft, nimirum capien-
-dam efie Aquam toties acuatam
,
quot illi numerant aquilas ; quje
:acuatio
fit pcr fublimationem. Eft ergo fmgula fublimatio Mercu-
-jii
Philofophorum , Aquilauna ,
feptimaquc Sublimatio Mercu-
j-iumtuum
fic exaltabir, ut Balneuni Rcgis tuifiatconvenientifli-
mum.
Quarcutprobenodumhuncexplicatumhabeas, arrigeau-
resattentiiUmc.-SumanturUraconisnoftri
ignei, quiinventrefuo !
Chalybcm
occukat magicum ,
partes quatuor
, Magnctis noftri
partcsnovcm,
mifcc rmiul per Vulcanum torridum, informami-
j
neralis
Aqua^, cui fupernatabit fpuma rejicienda. Teftam rcpu-
\\
dia,
nucieumque fclige
,
purga tertia ^iq^
,
per igncmac Solem,
^
qucKi facile fiet , ii Saturnus in fpcculo Martisfuam formamafpexe-
ht.
Fietinde
Chami^Icon five Chaosnoftrum,inquolatentomnia
arcana
virtutc non a<fiu. Hic eft infans Hermaphroditus
,
qui a
primis fuis
mcunabilisper Cancm Corafcenum rabidum morfu m-
fccluseft,
vuidc
pcrpetuahydrophobiaftultefcit,infanitquc, imo
licct
Ad ccluf Regis
Valatium,
6^p
iicetaquaficribiquavisrenaturalipropinqiiior,
tamenillamhorrec
acfugit, ofacal SuntcameninfylvaDi3n3ebiu5eCoIuiiibe,quaera-
biem fuaminfanam
mulcenc. Tum
ne
hydrophobiierecidivam
pa-
tiacur, aquis
fubmerfds,in ii(quepereac
,
quarum
impaciens
nio-ricaflS
canis rabidus
ad aquarum fuperciem fere
fufFocacus
afcendet,cu
im-
bre ac
verberibus illum fuga, ac procularce,
(iccenebr^
difpare-
bunc.
Fulgcnce Luna in fuo pleniiunio pennas
fuppedica,&:avoIabit
Aquila relidis pone fe mortuis Diaaac Cokimbis
,
qu^ fi
prima
accc-
ptione f uerinc morcujc
,
prodeiTe nequeunt. Icera koc
fepties,
tiinfc
tandem requiem adepcus es, nifi quod decodio tibi nuda
incumbatft
qua: efl quies placidiiHma^Ludus Puerorum, Opus
Mulierum.
Caput VIII.
T>c Pr^paraUoms priwA lahore
^
Udio.
C Omniantquid^m Chemicola: ignari, totumopusa
pdndpio
^ad fincm meram effe recreationem jucunditateplenam
, labo-
remveroextrahujusartiiicii cancellos flatuunt.atqui
fuatuto
fen-
tentia fruantur. InOpercquod tam facile fibi
affinxerimt,
mcffem fane inanem ab otiofa fua operatione
metcnt.
Scimus,
puta
,
quod pofl Benedidionem divinam , ac radicem
bonam
,
primas obtineat labor
, induftria &: fedukcas ; Ncc f-ne
labor
familiac
(
qui ludus potius
,
feu animi recreamentum
ccnfendus
eft
)
id quod tantopere expetimus, ad vota dabit , imo,
utiait
Hermes, non animrc ac labori parcendum efl. Aliter,
quod
m
paraboiis praedixit fapiens verificabitur
, nempe quod incrtis
de-
fidcrium occidet ipfum
; Nec mirum, fi tot homines
AUhe-
miam tradantes ad pauperiem redigantur, Laborem
puta,
ef-
fugiunt, nec fumptus
patiuntur.
Nos autem
,
qui ha^c
novi-
mus &:
elaborati fumus
,
pro ceito comperiimus
, nullum
la-
borem prxparatione noflra
prima ciediofiorcm
Idcirco
Morie-
nus ferio Regem hac de re hortatur, dicens :
Plurimos
Sapien-
Oooo
z tutn
(6o
IntroitiiS Apertm
tumdeoperishLijus
taedio fLiifTe conqueftos. Nec figaratc vdlein
h^Ecintelligi
,
riquidemnonresjamconridero, qnaliterapparcntin
cperis
fupcrnaturalislnitio,
vcium qualitei illasprimomveninius.
Habilem
rcddere maflam,inquit
Poeta, hoc opus, hic labor di Ite

rumqne
Alti r inauratam noto dc vertktpellem^f^c,
K^lter onus
quantumfubeas.quantunique laborem
Irrifendas crajfim
tirca molem
&
rudepondus^^c.
Eapropter
Herculeum
hLmc primum laborem Nobilis ille Arcani
Hermetici
Author nominat. Sunt enim in principiis noftris multac
hcterogencse
fuperfluitates,qu5e
in puritatem nunquam(ad opus no-
ftium)reducipoflunt
,
c.ipropter penitus expurgare illas expcdit,
quod
factu
impoflibile erit abique arcanorum n flrorum theoria,
cuamediumdocemusjquocum
exmeretricis menftruo excernatur
Diadema
Regalc.
QiiP
medio cognito,adhuc labor magnus requi-
litur;
tantus, quod ,
utait Philofbphus, plurimi artem
dimiferunt
mancamproptciterribiliamala.
Non tamcneo inficias,quinmu-
Jicr
artis laborem facile fubire poflit
,
ita tamen
,
ut inter labores, non
lufusfibiadnumeret;
Verumparato femclMercurio^quies
tandem
adepta
eft,qu2e quovis laborelonge efl: optabilior,ut ait Philo/ophus.
C A p u T IX.
X>c
PlrtfitemJlriAlcrcfiriifisperomma MctaUa.
U
Ercuriusnofl:erefl:SerpensiIIe,
quiCadmi voravitfocios, nec
mirum,quia Cadmum ipfum cacteris robuftiorcm prius vorave-
ratjtandem
tamen hunc Scrpentem Cadmus transfiget, cum virtute
fui Sulphuris illum coagulaverit. Scias itaque Mercurium hunc
noftrum omnibus corporibus metallicis prasdominari.illaque folverc
in matcriam fliam proximam
Mercuriaiem Sulphura eorum fepa-
rando ; Sciafque, quodMercurius
Aquilarunius, autduarum, auc
trium Saturno
Jovi,
Venerique imp crctiLunse imperac a tribus
aqui-
lisad
Ad occluy Fegis PaUtium.
61
Jis ad rcptemjtandcm Soli impcrat ad aquilas iifqiie decem.
Noti-
ficoproinJc
Mercunurn hunc cileprimoEnti
mctallorumvicinio-
rem quovis aliomcrcuLio,quareradicitus
corpora
metallica
intrat,
corumque
profunditates abfccnfas manifefbat.
C A p u T X.
T)e
Stilphure
,
quod ejl in Adercurio
Sophico.
PRje
cundiis mirum hoc eft
,
quod in Mercurio noftro
non modo
acluale,
veiumetiam adjvum infitSuIphur;
Ettamenomncs
Mercurii
proportiones ^ formam rctinet. Quare formam illi
per
noftram
prarparationem introduccre nccefle eft
,
qua^ forma eft Sui-
phur metallicum,quod Sulphur eft ignis,qui compofitum Solcm
pii-
trcfacit.
Hicfulphureuslgnis cftfpirituale
femen,qiiodvirgono-
ftra
(nihilominus mtemerata remanens) contraxit, quia amorem
fpi-
ritualem
admittcre poteft Virginitas incorrupta
,
juxta Arcani Hcr-
metici
Authorem,ipfamquc Experientiam.
RationehujusSuIphu-
ris cft
Hermaphroditus, quiatamadivum quam pafTivumprinci-
pium CQdem temporc idcm Mcrcurius
,
per eundem digeftionis
gra-
dum
confpicuum includit. Siquidem cum Sole jun6lus>huncmol-
litjhquefacit , & (ohit, caloread compofiti exigentiam temperato.
Eodcm Igne feipfum coagulat
, datquein {iia
Coagulatione Solem,
cumque
juxta Operationis placitum.
Incredibile hoc forfan tibi
Yidebitur,at verum
,
nempe quod Mercurius
homogeneus,purus
5i
mundus,interno Sulphureperartificiumnoftrumgravidus,
foloca-
loreconvenientiadhibitofemetipfumcoagulet
,
permodum floris
ladis,fupra
natantc quafi tcrrafubtili fuper aqUas. Cum Sole vero
jun6i:us ,
non folum non coagulatur, verum mollius quotidie confpi-
cietur
compoiltum
,
ufque dum penc folutis corporibus incepcrint
coagulari fpiritus,in colore nigerrimo,in odore foetidiflimo.
Patet
proindcquod Sulphurhocfpirituale
metaliiGum fit revera movens
primum,quod rotam vertit^axcmque vertit in gyrum. Sulphur hoc
cft revcra Aurum volatilcnondum fatis eft digeftum,at fatis purum,
quare nuda digeftione in Solem traniit. Vcrum , fl jungatur Soli
Oooo
5
jam
^
662 IntroitHS Aperttif
jamperfelo,nontam coaguIatur,at dinblvit corporalcatirum,cum
eoque dilToluto remanet, fub una forma , licet ante unioncra pcrfe-
^am morsneceiTario dcbeat proccdere , ut poft mortem uniantar,
non in unaria fimplieitcrperfecl;) , at in m.illenaria plufquampcrfcdtH
pertedione^
C A p u T XI.
T)e Inventione perfcBi Aiagifley-ii.
SApicntcs
olim >
quotquot hanc Artem citra librorum opem
funtadcpti, hocmodo ad jilam aflequendam funtaddud:i nutu
DEI. Non cnim mrhiperfuadere pofllim
,
quod immediata revc-
lationc ad ullos pervenerit , nKiforce Salomonhabuerit
,
quod fub
Judicerehnquere
,
quam detcrminarc malim Ettamcnctiam^i
habuerit, ad illam tamcn inda^inc pcrvcnrfle quid impedit , cum
Sapientiam folam poftulaverit
,
quam D EUS ficilH dcderat
ut cum illa ctiam opes
,
paccmquc polfideret ? Quia crga planta-
rum
arborumque naturam a Cedro in Libanoad hyilbpum ufquc
parietariamrimatus efl, intellcxiile eumpariterminerarum natu-
ras,
quarum non jucundaminus cognitio
,
quis fanusmentc negabit ?
Sedadrcm. Dicimus,quodv.crofmiiliter credendumfithoc Ma-
gifteriopotitosprimos adcptos, inter quos Henrjes, auibiis hbro-
rumdcerat copia,
quajfiviifeprimbiionphifqMampcrfcfVionem, at
fimpHccm tantum
impcrfcdorum ad rcgalcm ftatum cxaltationem,
cumquc
ccrncrcnt,omnia
mctalhca Mcrcuriahs elfe Originis, Mcr-
curiumque pondcre ac Homogeneitatc eflc mecallorum perfc^tif-
flmo auro
{imillimum ,
hunc idco ad Auri maturitatcm digerere
f
funt ornati, verum nullo Igne id potucrunt cfhcere. Quare k-
cum
pcrpendcrunt , rcquiri faltem prastcr cxtrinfecum calorcm
internum igncm ad vota complendum. Hunc itaque in plurimis
rcbus
qua^fiverunt. Primo Aquas fumme calidas ex minoribus
miiTeralibuscxtiUarunt, cum codemquc Mercuriumcorroderunt,
at
nulla arte hac via cfficerc potuerunt, utMercurius intrinfecas
fuaspropriecatcs mutarct,utpote quia aqu(^ omnes eorrofiv^ extcrna
folum
Ad occlufRegls Valattmn. 66^^
/blum ngentia efTent per modum ignis
, licet differcnter :
Etnon per-
manebant
hcTC mcnfttua
,
uci vocab nt, cum corporc difToIuto
:
Eadem ratione
confirmati falja cunda
repudiarunt , Vno Sale ex-
ccpto, qui eft
Saliiim Ens pniruni,
qui
quodvis
mctallum diflbl-
'
vit,
eadcmqueoperaMcrcuriiimcoagulaf,
achoc
nonnifi viavio-
lcnta.
Quare Agcns iftiufmodiintei^ropondere
&: viribiis3
rebus
iterum
feparacur. Quare agnovcrunt tandem Viri
fapientes in
Mercurio
obftare cruditatcs aqueas
,
& foeces
terreas
, ne dige-
ftus fiac,
qua.'radicitusiniixe, non nifi per tociuscompofici
inver-
lionem
polTinc exterminari. Noverunt, inquam,
Mercurium,
fi
poflet ifta cxuerc
,
ftatim fixum futurum, In fe quippe fermentale
Sulphur habct
,
cujus vel minimum granum eiTct totum corpus
Mecuriale
coagulando, dummodo foeces
6c ciuditates poflint fe-
moveri. Hoc crgo tentarunt purgationibus
variis , at fruflra
;
utpote cum
mortificationcm pariter
& rcgeneracioncm
poflulec
prxdidum ,
ad quod Agente Opus. Tandemquc
noverunt>Mer-
curium in Terra: vifceribus ad metallum fuifTc deilinatum,ad
quem
fcopum quotidianum retinebat motum
,
quamdiu loci aptitudo,
eseteraquc excerna bene difpoflca manferunc ; verum cafu his vicia-
ris , fponce ruebac hxc immatura proles. Sic quod
privatum
qaod-
dam motu ,
vitaque confpicitur
, a privationc vero ad habitum rc-
i
greflusimmediacuscflimpofribilis.
Paflivum,puta,
eflin Mercu-
rio, quod debucrat efle Adivum
; ita
,
quodopus fit vitam aliam,
ejufdcmnaturaehuicintroducere, in quaintroducenda
vitam Mer-
curii latentem fufcirar. Sic vica vitam recipit ; Tum tandem fun-
ditusimmucatur, &:acentrofponte
rejiciuncur foeces feu fordes,
prouc in prxcedencibus capiculis abunde fads fcripfimus. Vita
hxc efl in folo Sulphure
mecallico : QuxfiveruncMagiin Ve-
nere, iimilibufque fubflantiis,
atfruflra. Tandem Saturni fobo-
lem in manus acceperunt
,
illamque
probaverunt auri Srylangen.
Quod ergo ab Auro maturo fosces
fecernendi vimhaberet, i-dem
in Mercurio fadurum
argumento a majori ad minus du-
^o confidebant. Ar &: hanc fuas fordes retinere
experimento
com-
gg^
Introittif AperttiS
comprobarimt
, memiiierimtque triti provcrbii : Mundus
c(lo,qui
akcrumcuprsmundificare.
Quarehancpurgareconantes,pcnitus
compererunt
impofTibile, quoniam in fe Sulphu-r nullum
habcret
metaUicum,
hcecSale naturac abundaretpurgatiflimo.
Quoder-
eoinMercurioexiguum
,
cumque pafllvum fohim Sulphur
nota-
,r'mt,inhacSaturniProlenulIumaduaIe
, at foliim potentiale inve-
|
ni Jnt.
Quareaim
Sulphure Arrenicalicomburentefoedusiniit,5:
|
fme
hoc
ftultefcens
fubfiftere nequit in forma coagulata,&: tamen ita
ftupidae7l,c
odcumhochofte,aquQ ardiitimeincarceratur.habi-
tare
malit,
(cortationcmquecommittere,
quam renunciarehuic,5.:
fub
forma
mercuriali
apparere. Quare adivum Sulphur ulterius
quserentesjpcnitifllmetandemabohcumin
Domo Arietisqua^fivc-
runt&inveneruntMagi.
HocautemaSaturniProleavidiflimceft
exceptum,qii^,puta
matcria metallica eft puriflima
, tenerrima, pri-
moque
Enti
metallico
prot)inquiflima,omni privata Sulphure adua-
li,in
potentia
tamen
ad Sulphur recipiendum. Quare inftar Magne-
tis
ad ie hoc trahit , &: in fuo ventre abforbet ac abfcondit
, Omnipo-
tenfquc
,
quo Opus hoc fiuume exornaret
,
Regium fuum Sigillum
huic
imprimit.
Tunc ftatim gavifi funt Magi,cum Sulphur non
(o^
lum
repertum
, at etiam paratum confpexerint. Tandera Mercu-
rium
purgare
per hoc funt aggrefli,at non refpondit eventus,quia
ad-
huc
malignitas
arfenicalis huic Sulphuri in fbbole Saturni abforpto
commifceretur
,
quse etfi exigua jam cffet , refpedu ejus, quam infua
,
minerali
natura
haberet ,
copise, tamen omnem prohiberet ingref-
:
fum.
Quare pcr
ColumbasDianaehanc aeris malignitatem con-
temperare
probarunt, &: eventus votis refpondebat. Tumvitam
vitse
commifcuerunt
, &per hquidam ficcam humedarunt, nec non
pcra<5bivampaflrivamacuerunt,
5(:pervivammortuam vivificarimt.
Sic
obnubilatum
cft coelum ad
tempus
,
quod poft largos imbres itc-
rum
fercnum
fa6tum eft. Hic Mercurius emeriit Hermaphrodici-
cus.
Huncergo in ignem
pofuerunt, &: illum temporc haud admo-
dumlongocoagularunt,
inquefuacoagulatione Solem Lu-namquc
reperierunt
puriffima.
Tandera ad fe reverfi cogicarunt,
qudd
|
i^
Ad occluf
^egis Palatium.
6$
Mercurius liic depuratus nondum coagulatus nondum
eratmetal-
lum
, at volatilis fadus
,
quoque nulJam
rcJinqueret
in
deftilJationc
fua \\\ fundoremanentiam. Quare
Solemimmaturum
,
Lunamquc
fuam vivam ilJum nominarunc. Confiderarunt
item
,
quod ex
quo
verum ejflec Auri Ens primum adhuc voJatiJe
cxiftens
, quidnicnet
agcr,in quofatus Sol virtuteaugcrctur.
Eapropter
SoJem
in eodem
poruerunt,&: quod admirationem facile
patrarct,fixum
in codem
fa-
lum eft voJatilc
,
durum moJJe
,
coaguJatum
diflblutum
, ftupentc
ipfanacura. iQuare lixc duoinvicem dclponfarunc,
vitroinclufe-
runt,adignempofuerunt,opufquerexeruntadnacurieexigentiim,
cemporeiongo. Sic
vivificacumefl:morcuum,morcuumqueefl:
vi-
vum,pucruiccorpus,&:gIoriofusrefurrexicfpiricus,animaquc
can-
demexalcaca eflinEHenciam Quincam,
animalibus,mctal!isacve-
^etabilibusfummam Medicinam^
C A p u T XII.
"Dt Alodofacicndi perfc^tim Adagijlerium
in Gcnere,
IMmorcales
Deogratias agcfc debemus
,
quod hiccarcana
Nacura:
nobis monflraverir,qu2eabocuIispIurimorumabfcondidic.
Quse
ergo nobis gracis daca func aDacore illo magno,
gracisacfideliter
aliisftudiofispaccfaciemus. Sciasicaque
Operacionisnoftr^Secrc-
tummaximumaliudniiiilexiftere, quam
Cohobacionem
Nacura-
rum,uniusfuperaliam,
quoufqueVircusdigcftiffima
ex
digeftopcr
crudum extrahatur. Adhoc aucem requiricur primo cxada
reruni
opusingrcdicnuumcorapararioacpr^parario.adapcarioquc.Secun-
docxcernarum bona difpoficio-,
Tcrriorebusficpararis
bonumrc-
quiricur rcgimcn
;
Quarca
prjccognicio dcfideracur in Opereappa-
rcnrium,ne coece proccdacur
i Quinco patienria , nc opus fcftinccur,
autprxcipicanccrregacur.
'Dehisomnibus,quantum
fracer fratri dicemus ordinc.
Pp
PP
Caput
D
i^6
Introitus j4pertm
C A P U T XIIL
Dc
Sulphuris maiuri
TJfip
in Opere Elixms,
E Mercurii
necdsitate
diximiiSjmuItaque de Mercurio Arcana
tradidimuSjqu^antemefatcrantinmundojejuna.qHiaautxni-
gmatibusobfcuris^autSophifticisOperacionibus^auttandcmverbo-
rum fcabioforum
congeriejibri
fereomnes Chemicifcatent. Ego
vero non fic e<^i, hac in re voluntatem veram divino beneplacito refi-
gnansjquihac
ultimamundi
periodo thefauros hofcc referaturus
mi-
hi videor
,
quare non
ampHustimeo, ne vilefcatars, abfitt hocfieri
nequit.
NamvcraSapiennafeipfaminztcrnotuetur honorc. Uii-
namtandeminftarfimivilefceret
aurum argentumque, magnuma
totomundohaclenusadoraXLun
idolum ! tumnosjquih^c callemus,
non
italatere
fluderemus
qui>am ipfam Caini maledidionem
recc-
pifTenos,
(lugentesatquefufpirantes!)
judicamus; nempe ut a fa-
cie quafi Domini
quairarceremur, &:ajucunda focietate
,
quam
quondameumamicis
fine pavorehabuimus.
Jam
vcraagitamur
quafiafuriisobfefsi,
n.eculloinIocotuonofiTiet diucredere pofTLi-
mus , fkpe
quoque ramentationem Cain ad Deum qucruli facimus
;
Eccc
quicunque me inveniet,occidet. Famiria^ curam non aufi fuf-
cipere,
vagabundi pcr varias genteserramus , neccertamulkmhit-
bitationemobtinemus.
Et licetomnia pofsKieamus
,
paucis tamert
luihcet^
in
qiio crgo felices fumus? fola rxcepta fpecuJatione,in
cua
maona eft animi
fatisfaftio. Credunt muki
,
qui ab arte funr
alicni , fe fi illapotirentur ,
hxc &: talia faduros
,
fic quoque & nos
olim
credidimus
, veriim cautiorcs facli penculis ,. fecretiorem
me-
thodumelegimus.
Quicnjmimminensvitarpericulum fcmclauf-
fugerit,
dxcacterojCrcdcmihi,
fapientior, dum vixerit, rcddctur
Uxores , ut
inproverbio
efl, cxlibum
,
pueiiquc virginum bene ve-
fiiuntur
ac educantur.
Invcni mundum in malignifsimo f^^atu po-
fitum,
ficquodnulJusfcrereperiatur ,
uuithoneflifacicmgeflcrir,
refquepublicasofbenderit,
qurnon privatum fcopum aliquemfbr-
didum ac indignum iibi proponat. Nec quifquam mortalium foius
quic-
\Ad occluf Regis Valatmm.
6y
<|uicquamcfficcrevalet, utquideminmirericordi^
Opcnbus
, ni/i
capitis difcrimen incurrere voJuerit
: Quod nuper fumcxpertus
in
locisquibufdam
peregrinis, ubi mcdicmam
monbundisquibufdana
defcrtis atque
affli^lis corporis miferiis exhibui,
& ad
miraculura
fanitatem
recuperarunt, murmur Ttatim fadum
eft de
ElixiriSo-
phorum ,
ita
,
quod non femcl fummis cum
moleftiis
, mutatis
vc-
ftibus,
rafbcapite, crinibufqueahis indutus,
alterato
nomine
no-
^u fugam fa<;ercm
,
alicpr in
manusnequiflimorumhominummi-
hiinfidiantium ( ob folam fufpicionem unacum Auri fiti
faccrrimi
con^undam) incidifTcm, muka hujufmodi
narrare pofllim,
quse
nonnullis ridicula videbuntur. Dicent enim
,
fi cgo hxc
vel illa.
fcircm ,
alitcr facercm
,
fciant tamen ingeniofis
taedium
futurum
cum tardis convcrfari
,
ingcniofi autem funt vaftri , fubtilcs
,
perfpi-
<:a*ces, &quidam uc Argi funtocuiati, quidam curiofi funt,
qm-
dam Machiaveliiani
,
qui inquirent invitam, mores atque
homi-
numadiones
pcnitifTime
,
a quibus faltcm , (i famiharis
adfit
notU
cia,
iatcre eft perdifficilc. Sitalcm,
quihsecdefecrcdit
(nempe
feficaut
fic faclurum
,
filapidc
potiretur) alloquens
dicerem;
Tu
esadcpticujufdam familiaris,
ftatimmentercvolvens,
refpondcrct:
hoc cftc impoflibile
,
forfan (cmel vivcre poflem , at familiariter
cum
coverfari, nonficripoteft,quinoIfaccrem
Tuquihseca-cdisdc
teipfo,
annonalios sequaHtccum
perfpicacitatepollere
credis,qui
te difcern mt
,
cum quibufdam enim convcrfari
oportet , alirer Cy-
nicus, ahter Diogcnesvidcbere. Si vero cum plebeis
converfa-
berc
,
hoc indignum. Si vero inter prudentes
familiaritatem
con-
traxcris, fumme cautum eflc te oportet, nc aliite
difccrnant
ea-
dcm felicitatc
,
qua te alium Adeptum
(
fibi
ignoranri
/ecretum
notum)
expifcari poflfe
,
credis
,
fi modo familiari
ejus
confortio
poriri valcas. Adhuc non facile fufpicionem
conceptam
di^nofces,
citragrave in commodum
: levis itemconjcdura
fatisficietadinfl-
dias ribiparandas. Tantaeftin
hominibusnequitia^quodnonraro
laquco ftrangulatos quofdam
novimus, qui tamcn ab Arte erant alic-
ni. Sufficiebat
,
quod defperari quidam murmur
audicrant dc arte
cujus peririas nomen liabuerunt. Tardio
foret
omnia reccnfere,
Pppp
^ qu
f68 Infrottm Apertus
quxNo/iTietcxpcrcifumiTSjViclimusacqueaudivimushaccfercinfi?-
pcr
hacxtacc
mundi plus,quam ull;i priori C^i.s non Alchimiam
prxtendit,itautnepcdemvixmovereaurusfueris,ni{iprodfcupias,^
modo
/ecreto
alfquid tranfegcris. Hxc tua cautio zelum quibufdam
incutiet,utpenitiusterimentur,
denummorumSophirticationeag-
gannient,&:quidnon?
Si pauloapertiorfueriSjetfedla funtinfohta,
iivcfuerintinMedicina,fivcin
Alchimia,ij Auri Argentiquc pondus
ino-cnshabucris,
idquevenundareyclis, mirabicurfacilculIusAuri
obryziargentive
puri{Iimr,undemagna quantttasadvehcretur cum
anulIisferefocisnififbrtcBarbariaaucGuineaaurum cbryzumad-
ducatur,rdquc
fub ipecie are^sc minutilTinia: : Tuu^ii vero illo gradu
nobilius,&
camenlubmaflxforma, noncarebitmurmuremaximo.
Non
tam
ftupidifuntementes 7
hcecinftar puerorum hidentes dixe-
rint.oculifuntcIaufi,veni,nonvidemusj{i advencrist^men, exuna
faltemocuhangulotantumvidebunr, quantum tibifat fic ad mife-
riam
maximam
crcandam. A rgentum vero finnm adco, ac arte no-
ilraproduclum
eft,a nulloloco affertur, Ex Hifpania quod addii-
cituroptimumy
parumbonitatecxcelletSterhng Anglicanum,
id-
qucfub
formamonetxrudioris,qux furto tranfporcatur, Lcgibus
re-
gionumprohibentibus. Siergocopiampuriargentivendidcris,jam
teprodidiri:!,
finautcm adulteraveris, (nonmerallurgnsjcapicisfup-
permetaii Tium proi
tumfubc^pitiscnmine
cenfeictur. Novimu^ nos^quoddumquon-
damvcndereargencipuriflimitantum,quanrum6^co librar,
tencare-
mus>excra
patrram no(lrani>mercatori fimiles indutr,(nam
adulcera-
renonaofifuimus,quraq(ia'V}sferc
rcgrofuam habct argcnti
bonica-
tisftaccramacaurj,quamficiIenoruncMetaIlicf in c ncum,quodfi
pratcndercmusallatumhincautindc, pcr probam ffatim
agnofce-
rcnt.appiehenderentque
vendcnccm
)
ffarmi dixcrin t nobis
,
quibus
cbtu]imus,artc
fadumargcntum ,caufam ciir idnffirmarcntrogan-
tibus
nobiSjml aliud refpondebant,quam argencum; quod ex Anglia,
Hilpa-
j^d
occluf Regis Valatwm.
6^
Hif|")anr.T,&c.afTemir,non jam difccrnerc difcitarifiimusjat
hoceft
ex nullQ illorirm gencre. Qnod nos audicntcsjclam
fiibduximus
nos,
&: rcliquinnis tamargentum quam prctium nunquam
repctendum.
InfiTpcrfifrngcsalumdeiiilatummagnum Auri
pondus
,
prapcipuc
Argcntr, ho<:lincruni3re ^erinequic. DicetNaucIcrus
, tahs Ar-
gcnriquantitas a mc non cft al{ata,neGpotcf!navem
ingrcdi,
ciind-is
nefcicntibus. Cumquc audicrint ahi, qui illuc mercarraTroJenr
, ride-
bunr,dicentquc,quid?anverifimilejqu6dmaflamargentiaurivehic
pofliccomparare,navtimponere,cam ftri!is prohibentibus
Legibus,
tamq; ftridto fcrutinio prsccaveri folito. Sic ftatimnon in
unafaltirri
rcgione,at in circumjacentibus publicabitur. Hsec nos perfcuhs edo-
i\ lateredecrevimus, tibique, quitalem foranias ArtcTn,communi-
cabimus
>
ut videamus
,
quidnam in bonum publicum, ciim
adeptus
fueris,machinaberi&. Dicimus ergOj quod ficut antea
Mcrcurium
m
opcre neccflarium docui taiiaque deMercurio proculf ,qua2
nulia
ante mcfecit vctuftas ; Ita jam Sulphur ex afterapartc
expctinotifi'
co,
finequo Mercuriusnunquam proficuaminopere
fiipcrnarurali
congelarionem aceipiet. Sulphur hoc in Opere noftro maris vices
geric, & (ine hoc quicunqueartem aggreditur tranfinutatorfam,
in-
afrumomniatentar,omnibusSophisaffirmantibus,nuliameripof-
fe Tin(5luram fine afre fuo, quodies cflaurum fineiilla
ambiguirate
flcdidum, HincnobilisSendivogius:
Sciens,inquic,&
interfter-
coralapidem noftrumcognofcic, &ignoransetiam inauroillum ciTe
non credJtJn auroputa
,
quod Aurum Sophorum eft, aurcitatis tin-
fturaktechoccum fit corpus digefliilimum,tamen in uno folo Mer-
curio noflro incrudatur,& a Mercurio feminis fui multiplicationem
recipit,non tam pondere quam virtute. Et quamvis Sophiflicum
plurimi 5ophorum hoc ncgare videantur, ita tamen cfl rcvera.uti di-
xi. Ajunr, puta, raortuum cHe Aurum vulgarcfuum autem vivum
cfle; fic pariter granum critici mortuum cfl:,id cfl, aclivitas mcogcr-
minans
fupprcflafuccumbic,atqueficEternummaneretjfimodoin
aereficcoambicntefervetur
; verumin ccrram projiciatur,
&vitam
fermencaIemmoxfufcipit,tumet,moIIefit,germinatque.
Itaporro
Pppp
5
rcs
6yo Introitm Ape-tm
res
{d^
liabct cum Auro noftrojmortuum cft, id cft,figillatuf cjus vi^
vivifica fub corticc corporco ad grani {jmilitudincm licetdiffcren-
ter,
inquantumdifcrimen interccditmagnum intergranum vcge-
tabilc,
aurumquemetallicum. Veriim quemadmodumgranuni
in aerc ficco in perpetuum impermutatum manet, in ignc deftruicur,
in
aqua (bia noftra cft reducibile
,
&: tunc vivum cft granum no-
ftrum
,
prout Triticum in agro reminatum
,
mucato nominc eft
fementum
agricolx
,
quod quamdiu in horrco nnneret, frumen-
tum erat , tam ad
panificium aliaquc quam ad rcminationem ac-
commodatum
'.
pariter hc Aurum
,
quamdiu in annuhvarisvefor-
ma,
nummive confpicitur , vuigare eft, priori modo mortuurn
dicivUr
,
quia immucatum ad mundi ufque fincm mancret
;
po-
ftcriori modo vivura dicitur
,
quia fic eft in potentia
,
qua^ poten-
tia intra paucos diesin aolum deduci valec, aurum tum non am-
plius crit aurum
,
fcd Sophorum Chaos. Merito crgo dicunc
Philofophi
: Aurum Philofophicum ab Auro vulgari diftare, quaj
diffcrcntia in compofitione confiftit. Prout cnim homo mor-
tuusdieitur, qui jam mortis fentcfitiam recepit : Sic Aurum vi*
yumdicitur, cumtali compolitione mifcetur, taliquc igne fuppo-
nitur, in quo neceftario vitam germinativam brevi lic rcceptu-
rum,
imointrapaucosdiesvitse inchoancis a6i:ioncs ficdemonftra-
turum.
Quarc iidem Sophi, qui dicunt Aurumfuum vivum ef-
fc
,
jubcnt te Artis
inveftigatorcm morcuum revivihcarc
,
hoc (il{
noveris,
atqueagens paraveris
,
ac ritc mifcueris aurumtuum,|i
nontarde
vivumfict : In quavivificacionevivum ruummenftruumli
morietur.
Ideo jubcnt Magi mortuum vivificarc
,
vivumquell
mortificare
,
&:tamen Aquam fuam primo liminc vivam vocanr,*
dicuntque
,
quod mors unius principii cum vita altcrius unam
eandemquc habct pcriodum. Undc patct Aurum fuum mor-
cuum fumi , Aquam vero vivam
, at componendo ha^c fimul bre-
vi decoctionc vivcfit Aurum mortuum , occiditurquc vivus Mcr-
curius , id cft, coagulatur fpiritus (bluto corporc, atqueitaifor-
rna lijni putrcfcunt utrumque fimui , ufquc dum omnia
mcmbra
compofiti
Adoccluf Regis
Palatium,
6yi
'
compofici in atomos Jjvellantur.
Hic ergo eft: iiatiiraliras
noftri
i Magiftcrii.
Myfterium quod
cancopere
occukamus
, eft
pararc
; Mercurium, vere liic ditlum
,
qui non poteft reperiri fuper
Tei'-
ram, ad manus noftras paratus
,
idque ob iingulares
rationes
no-
; tas Adeptis.
InMercurio hoc Aurum purum,
purgaturadCum-
1 mum puriratis, iimatumautlancellatumamalgamamusopcime
, &
in vitroinckifumailiduecoquimus : Aurum virtute
Aqu^
noftrse
diilblvitur, reditque ad proximam fuam materiam,
m qua vita
. Auri inckifa fit libera, &: rufcipitvitam difToivencis
Mercurii,
qui
. cft refpectu Auri idem
,
quod Terra bona, refpedu
grani
tritici.
In lioc ergo Mercurio Aurum folutum putrefit , & ita
necefTario
oportet efte
,
ncceiTitate Natura?. Quare poft
putrcdinemmor-
tis rcfurgit novum Corpus, ejurdemcumpriori eirentia?
, nobilio-
rifquerubftantiasyquasgradusfufcipitvirtutisproportionaliteraddif-
ferentiam,interElementorum quatuorqualitates.
Hasecft
Operfs
noftriratio,liiecefttQtanoftraPiiilofophia.DixiFnusitaque,quodnil
ficin Operenoftrofecretum, exceptofbloMercurio,
cu)us
Magifte-
iium efi, riteillumpraeparare, &cum Auro
juftaproporcionemari-
tare,igneque regere ad Mercurii exigentiarp. QuiaAurum per
fenon
timetignem,ergoregimen caloris ad Mercurii tolerantiam
accom-
modarc,hiclabor,hocopus.Quiver6
Merctiriumfuumnonritepa-
rarir , etfi cum eo Aurum junxerit, ejus aurum adhuc eft aurum vul-
gi,utpote quod cum tak agente fatuo jungitur , in quo aqux imper-
mutatum manet, ac ii in arca maneret , nulloque ignis regimirtc
corporcam naturam deponet. Nofter vero Mercurius non eft ta-
lis, ideoque aurum noftrum eft- fpermacicum , iicut Triticiimfa-
tum eft fementum, ciim idem triticum in horreo annona
, five
frumencummaneat
, mortuumqueetiamiicetinpyxidefubtus
ter-
ram inhumetur
,
(
prout Indi Occidcntales frugemfuam in Terr;e
foiTis a vapore aqueo munitis
abfcondere airolent)
taraen nifi va-
poreterrae humidooccurrat,
mortuum eft
,
id eft, fine fructu
manet
, &: a vegetdtionc
remotum fane. Scio multos t^c^
qui
do6lrinam hanc carpcnf
> dicentque ; Autum vulgi fubjectum
lapidis
gy2
htroittis ApertiiS
Lapidis
materiale
affirmat, Mercuriumque currentem : nosver
contrarium
novimus.
Agite Philorophi , crumenas veftras exami-
nate,quiataiianovin:is,numLapidemhabetis?
Ego fanenonex
^q-
no,(nili
Dei mci) non furto illum poflicleo, habeo ,
fcci
, &: quotidie
mea fub
ditionefervo
: Eja tradate aquas veftras pluviales
,
Majalcs,
Saha
veftra,garrite
de fperniate veftro, Dsemone ipfo potentiore ,la-
ceflite
me
opprobriis ,
creditis me hoc veftro turpiloquio trifti-
tiaaffici?
Dico,qu6dfolum
Aurum &:Mercuriusiint noftramate-
rialia,&:
fcio
quse fcribo, &: novit cordiumfcrutator Deus
,
quodfcri-
bam vera.
Nec
eft,qudd invidise meaccufes, quoniam inrerrito ca-
lamo,inaudito
ftylo,in honorem Dei,ufumbuduro proxim.i, mundi-
que&
dividarum
contemptumfcribo. QuianatuseftjamElias Ar-
tifta,&:gloriofa
jam praidicantur de Civitate Dei. Pluresaufun af-
fcverare
me
poflideredivirias, quam.totusvaletcognitusOrbis:
at
uti
non
licet
obnebulonum infidias. Pedignor mcrito atque dete-
ftorhanc
Auri Argentique idolomaniam ,
qua/:um prctium
,
pom-
pumac
vanitatesmunduscelebrat.
Ah turpefcelus! ahinane Ni-
hil!
crcditismeha2ccelare,fcilicet
exinvidia,nequaquam : proliteor
namquemc
ex imopectoredolcre, quodnos vagabundiper .totam
terram
quafi a Domini facie arcemur. At verbis non opus cft, qua:
vidiraus
, tetigimus , ac claborati fumus, quar habemus,pofIidemus
atque
novimus
, hxc declaramus ,
fola compafn.one crga ftudiofos
moD,exindignatione
Auri &: Argcnri,lapidumqucpretioforum,non
quatenus
Dei creatura: , abfit , catcnus quippc honoramus, &: hono-
randa
ccnfemus;
at populus adorat Ifracliticus pariter ac mundanus.
j
Quareferpenris
inftar
aheneiinpulvercm conteratur. Spcro &: cx-
pedo,
quodpoftpaucosannospccuscntpccunia , (ulcrumquc hoc
bellux
Antichriftianse
ructin rudera,de.liratpopulu:, nifaniuntgcn-
tcSjinurilcpondusyiccDeihabent.
H-^ccine noftram tamdiucxpc-
datam
breviq-,
emerfuram
redemptionem concomitabuntur ? Quii
Hicrufalcmnova
Auroinplateisfcatebit,portcq cxintegrislapidib*
prctiofiirimifqueconficientur,arborquc
vita: in Paradjfi mediofolia
dabit ad
gendumfanitatem ? Novi, novi,qu6d ha:c meafcripta erunc
plurimis
Cbj
AdocclufRegli
PaUtium,
"
Sy^
\
pluri^is
inftvir Auri Obryzi
&:AurumArgenrumquepcrli2ecmea
fcripta vilefcenc inftar fimi,credice
Juvenes Tyrones ,
crediteParrej:
quia cerapus
adcft adfores
,
non ex
vanscoiaceptuha^cfcribo,
atin
fpintu
videojcum
nos Adepci a quatuor
angulis
Terr^
redibimus,
&
DominoDeonoftro gracuIabimur.lCor
meum
inaudita
murmurat,
fpiritusmeus
in bonumcotius Iftaelis D^i
inpedorepulfat.
Hxc

prxmiccoinmundLmiprsconisinftar,uc
noinutilis
mundofcpeliar.
fto
Libermeus prajcurfor Elia:
,
qui paret viam
Domini
regiam
, ^

ucinamquilibecin coco cerrarum

OrbeiHgeniofus
Arcemhanccallc-
rctjCum
copioJSflime abundante Auro,
Argenco,Gemmifque,nulIu
hxcmagnificarecniliquatenus/cicntiam
concinerent
Timctaa-
dem
vircus nuda obfui ipfius naturam
amabilem in honore
liabere-
tur.
Noviplurimos Artempoflidentes,
veramqueejusnotitiam,
-
qui
omnes
rilenciumfecretiiHmum
habent in votis.
go
vero ob
'
fpem,quam in Deo mco habeo,aliter
judico,quare
librum
hunccon-
fcripfi,de
quonuliusfratrummcorum
AdeptorumCquibufcuni
quo-
tidie
ver/orjnovit.
Iniide enimfirmifJjma
Deusrequiemcordimed
dediccredoqueiiae
dubio,quod
Domino
Gredicori
, mundoquc
proxirao
, IfraeliprsEdpue fimhac via fervicurus
hoc talenci
mei ufu,
&rcionullumpoiretalencumfuumtantum
in fcenus
proferre:
Prse-
videonamqueccncenosaliquot force hifce
meis fcriptis fore
illumi-
mcos.
Eapropcercumcarne^5:fanguinenonconcuii,
confenfum
fratruminhoc
fcribendo nonfum aucupatus.
FaxitDeuspro
no-
minis fui
gloria
,
uc quem expei3:oiineni
confcquar
, tum
falcemgau,
debunt,quocquot
menorunt Adepti, quod
hjecpublicarim.
A
C A P U T XIV.
De requifttUingenere adhoc
opuiCircumJlantik
accidentihf^,
Rtem
Chemifticam ab
omnibus erroribus
vulgaribus
feque-
ftravimus
, &debellatis Sophifmatibus 6c
putacorum curiciis
C^qq
fomniis
(-/4
IntrottHS Jpertm
fomniisartcmexauro
&Mercurioficri debcre docuimus. Solcm
Aurumfineullamctaphoraoftendimus-, Mcrcuriiim Argentum vi-
VLim ,
citra omnemambiguitatcm declaravimus. Prius a natura
pcrfeclum &: vcnale demonftravimus; Poftcrius per artcm fabri-
candumuilcndimus.
Rationesaddidimustamclarasacpcrfpicuas,
quod nifi csecuiirc vclles ad Solcm , non pofTis quin perciperes. Pro-
feflifumus,
itcrumqucproficcmur, nosnonexfide, quam aiiorum
fcriptis damu:
,
hscc protuliife; Vidimus ac nuvimus
,
quas fide-
litcr dec'aramus, fecimus , vidimus ac tcnemus Lapidcm ma-
gnum Elixirem. Ncc (anc tibi in videmus illius notitiam,at optamus,
utcxhisrcriptiscJifcas.
Notificavimusinfupcr, quod ditficilisfit
Mcrcurii veri Philofophici pra'paratio,tamq; difficihs,ut opus fit
pe-
cuhariDcigratia,fiquisadex clam ciusnotitiampervenirecupierit.
E?o quod nullus ahus ante me fecir taha de ilhus fabrica protuh,
quod pkua neqeuam , nifi Acceptu darcm,quod & feci,{bhiinmodo
resprOr
riisfuis nominibus nonnominavi Rcftatporro
, utufum
;,
praxinquedefcribamus
,
perquam facile bonitatemaut dcfeclum
Mcrcuriidignofcas, &:eocognito altcrare atque emcndarcprovo-
topoflis. HabitoitiqueMcrcurio animato,auroque,accidentahs
reftat purgatio,tam Mercurii quam Auri
,
poflea defponfatio , tertio
recVio,
C A p u T XV.
'De accid^ntali purgatione Adercarii
^
aurt.
AUrum
pcrfc^tum in Tcrra: vifceribus repcritur, undc aliquan-
doinfrufliculisarcnaqucrepcritur. Sihocfincerumii
bere
poflis,purumeflfatis;finminus,purgavelcum Antimonio,velperci-
neritium, vcl bullicndo cum aqua forti,^ auro prius granulato.
Pofl:cafundcignefufionis,iicIimato, &:paratumefl;. Mercuiius ve-
roindigct intcrna atquc eflcntiali purgationc, qux efladdicioSul'
phurisverigradatim,juxtanumerumaquilarum, tumradicituspur-
gatur. Atinfupcraccidcntalem pofcitmundacioncmad extcrnas
fordesacenqrocjeclasablucndas. Nonabfolute ncccllarius cflhic
labor.
^d
occluf,
Fegis Palatmm.
(^yf
labor,tamcnopnsacccIerat, ideoqueconvenicnsefl:.
Quarccape
Mercurii tui,qiiemparaftiperaquilauumniimerumcovenientem,&:
iliblima ter a fale communi ac Martis fcoriiSjterendo
(imul cum ace-
to &modico falis amm^oniacijUfque dum Mercurius
difpereat^exfic-
ca tum
&:defl:iIIaperRetortam vitream
ignegradatimaudojufque
dumtotusMercuriusafcendent.
Hocquaterreitera,polleaMer^
curium
bulli in aceti (piritu per horam in cucurbitajaut
vitro Jati fun-
di ac ftridi colli,agitando interdum ftrenue.
Decanta tum
acetum,
&aceco(itatemelueaquafontana, repetitim afFusa.
Tumexiicca
Mcrcurium &fulgorem ejus mirabere, Pofles lavareurina
aut accto
&faleacfubIimationiparcere, tumfaltem quater deftilJare,
pofl:-
quam omnes aquilas perfecifti citra additionem , lavando
Retortam
chalybeatamquavisvicecinereac aqua,tandem bulliin aceto ftiJla-
toperdimidiumdiei ,
agitando interdum ftrenuc&:
nigricansace-
tumefFundc,&: affundc novura
,
tandem e!ue aqua calida
,
poffifque
acetifpiritumrcdiftillando anigredine libcrare &:ejufdem
virtutis
habere.Hoc totum eft ad amovendam cxternam
immunditiem,qu^
nonadhasietin centro, &tamen cft infuperficiepaulo
obftinatior,
quamficpercipies; Mercuriumamalgamacum
Auropurgatiflimo,
fiatamalgamainchartamundiftima
,
&:videbis, quod
amalgama
chartam
nigredine fufca inquinaric; Huic fceci tu occurres per deftil-
lationempriEfatam&rebulJicionemac
agitationem,q.ua:prxparatio
opus valde promovet accelerando.
Caput XVI.
T>e Amdgmia MeYcmii^ ^uri^
^depondere
ulritifquedcbito,
TTlfce rite peradis, capies auri purgati &: lancellaci , aucfubti-
*
^liter limati
,
partem unam
,
Mercurii partes binas , impo-
ne mortario marmoreo
, calefado
,
nempe in aqua bullicnce
,
,(
ex qua ftacim exemplum exficcatur &: calorem diu retinet)tere
cum piftilio eburneo
,
auc vitreo ,
aut lapideo
,
aut ferreo
Qgqq
x (quod,
(-jS
Jnfrohm jipertns
(qiTCTrfnontam
bonum eft) aiit buxeo,vitreum camen autlapideum
pra^fbit.
Egp
corallino albo uti foleo. Tere,inquam, ftrcnuejquo-
ufquc
fiat
impalpabilis, tanca cum diligentia tercy ac piclores colores
fuos
folent
comminuere, tum videtemperaturam , fi plicabilis fic in-
flar butyri non ninais calidi, nedum frigidi , ita tamen, utdeclinatumf
amalgamanon
permittat decurrere Mercurium, inftar aqUcX hydro-
picseintercutalis,
bonaeflrconfiftentia ; finminus,addeaquaequan-
turafufiicitadhujufmodi
coniiftentiam faciendamv Lex mifturae:
tia^c eft ,
qu oii promptiftlme plicabilis fit acm&Uiflimay&: tamen in-
ftar
gkbularum
rotundarumformariquear inftar butyri, quodlicec
djgitr tadu leviflimo cedar, ramen in globos formari a muliere lavarr*
te potcft.
Excmpiumi aliatumobfervra, ut exatStiflrumim,
quia ut bu-
lyrum,,
etfldeclinetur,:
ratncnnon cfFundit defeliqutdius aliquid',
quam tota
e^maflFa ;
parirer&smifturanoftra. Pro intrinlfeca na-
tura
Mercurii
hocfignum dabitur, veFin dupla vel tripla proportionc
Mercurirad'corpus,vel
etiam in triplacorpc>risad quadruplumfpirii-
tus,autdupload;
triplum; Erirqiie pro Mercurii dirferentiamollrus
aurafperiusamafgama;
f(^mper tamenmemento
,
quodin glebulas
coaIefcar>rll;eq,ue
gfebulae fepofiras fic cortcrefcant
,
quodnonappa-
rearvivacior
Mercuriusin fundo quam in fummo. Nota enim,quodi
ii
qiiiefceTcpermitranir
amaigama
,
fponTe irjdurcfcit, Judicandit
crgoefttcmperaruramteragrtanduni ,
& fi tum plicabilis firinftar
buryri,glebulafque
fieripermittat, fuxque grebulxincharramunda'
ijofitJE
(incmoleftia fic in quiete concreicant, quod fundus fummita-
te
nonfir
liqurdior>bonaeft
proportio. \^6c fad;o,capc fprritum acc-
ii,&;
folveincoterciam partem Salis ammoniaci^&impone Mercu-
riirn
&: Solem anteaamalgamarum,in hunc liquorem, imponc vitrcr
collilongi,
&:bullirepermitteqiiadrantem horar, forti ebuliitionev
tum
eximcmifturam ex vitro, fcmoveliquorenT, caTefac mortariurr^
&: tcrc , utfupray fortiterac fedulirer, rum- cum aqua calida, elue
omnemnigredinem..
lmponeitemminprioreroIiquoTem,&:invi^
tro codcm ebulliiterum,tcre iterum ftrcnue ac lava. Hoc reircray
^jfq^i- dum nullo laboreuliumpofHs coloreniexamaJgamateabfiter-
^erc.
I
AdocclufKegisValatturn.
yy
'
ge!c
>
clnreftcftumamalgamainftarpuriflimiargenti,.
polidffimi-
qiTC , ftupendo
candore. Adhuc obferva
tcmperaturam &: cave,
quod fit
exqurrita>uxtadafasregulas, finminuSj^flice
juftam,
&pro-
ccdeutrupra
Hocopuseftlaboriofumjtamen
laboremvcompen-
/acum vidcbis %ni irt opere apparentibus.
Tandem
bulli in aqua
pura,decantando
&"
repetendo , quourque raifedo &acrimonia
tota
c vanueritf
tum ?.qu^ cflFufa exficca atnafgama;
(|uodGicd fier. Utau-
ten fecur us valde fis,
f
qitia nimra aqua opus perdet
, vaporc fuo vas,
ututmagnufhrumperido^; agitafupra chartam'mundam
cumapke
. cultelh,a loco ad lociim>ufque duiri exficcetur
optime,tum|)racedc,
\ iisdoceboo-
CAPur xvrr.
T)ePa(isproportiom.forma3materia
f
clauftfra,
HAbebis
Vitrum ovale aut rotundum, tam' magnum, ut aqua? dc-
ftilktae unciam unafrf capiar in fua fphsera ad ultimum,nc'e fane
miniis 5
fi poiTis
j fed cirea iHam menfuram qiiam caute poflis compa-
ra.
Habcatvitrum colknit palm;:e unitts altitudine^efto vitrum bc-
fceclarum/piftumjquo fpiflius eo meliusjdummodo difeguerepof-
fis in vitri concavo a6tiones^. Nefit fpifli us in uno quam in alio loGO.
Efto
materia huic vitro adaptata unc/a femis Auri cum uncia una
Wercurii,
& fi triplum Mercuriiaddfderis, adhucmtrabinasuncias
eritfotnm
compoiitum. Eftquehsec prdportro cxquiftta. Porro nift
Titruffi ftf fpiflum^
, in igne perfeverarenon valebit
,
qura venti, qui in
vafe ab E
m
bry^onenoftro formantur,^vas dirumpenf. Efto vitrum fi-
gillatum in fummicate, cauteIa,quod dcc hfrura fit, nedum foramen,
aliter periret opus. Sic videbis^uod opus mprinciprisfuis materia-
libus non excedar pretrum aureorum frrum. Imo in aquse fabrica
fumptus uiiius librig vix excedir coronatos duos. Inftrumenta,fa-
reor , funt nonnulla
,
illa tamen neuriqiram cara , &: fi meuminftru-
menrum deftillatorium habueris,a vitri&fragilibus facile excufabere.
Sunttamenaliqur,quifomnianr imperialisforfan unius pretium toti
periinfervicurumjquibus refponderclicet, hoc,illos
nunquam opus
Qgqq 5
experi-
6j^
hfmtm Apertm
experimento
fecine probare. Alid enim funt fn opcre
nccc/riria,
qua^ramptibLisindigent. Atinftabunthicx Philoiophis^omncquod
magno
pretio emitur,in opere nollro mendax rcperitur. Quibus
re-
fponderem , &quid eft Opus noftrum ? ncmpc facere Lapidem ? il-
lud
quidem finalc eft : Vcrum,npus eft humiditatem rcpcrire
, in qua
aurumliqucfcitricutglacies in aquatepida ; hocrcperire eft Opus
RoftruiT ;
inhocmultiinfudant, ut Mcrcurium Sohs, aiii ut Mcrcu-
riumLunselucrarentur;
attruftra. Namin hocopere mendaxefto-
irine,quodcarovcnditurpretio.Amendico,quodhujus Aqu.xprin-
cipii
matcriahs tantum emi poftitpreciounius floreni, quantumad
duasintegras hbras Mercuriianimandum fatfit , ut fiat vcrus Sapien-;!'"
tum
Mercurius.Interimva{'avitrca,carboncs,varaterrea,furnus,va-
faatqueinftrumentaferrea non pofluntnihilocomparari.
Tacefcanc
crgo
turpcs Sophiftarum garruhtates impudcnter iTcntientium,
ac
garruhtatefua plurimos feducentium. Abfque perfedocorpore.iere
noftro,nempe
Auro nunquam ulla Tinbura haberi poteft,eftqnc
la-
pisnoftercxunolatercvilis,immaturus,volatilis,cxalteropcrfeclus,
pretiofus &: fixus. Qua: du;s fpeciesfunt corpus, Aurum ic ipiritus,
nempe
argcncum vjvum.
C A p u T xvin.
D^ Ymno^ve Athanorc Sophico,
DE
Mercurio didum eft , cjufque prxparationc
,
proportione ac
virtute; De Sulphureitem, ejufquencceflitateacufuinoperc
noftro ; qua^ quomodo paranda ftnt, monui,quomodo
mifccnda^do-
cui;de va(e itcm ,iD quo {igillanda
,
plurima dctcxi iQux omnia cum
grano falis intcUigcnda moneo , nc forte litcratim
procedendofa:-
pius errare contingat. Sic enim cum infolito candore
philofophicas
fubtihtatestexuimus, quodnilipIurimasinprsecedentibusCapituIis
metaphoras olfecens, vix aliquid mcftis pra^tcr difpendium colligcs.
Excmpliergo.ubifmeullaambiguitate unum principiorum Mercu-
rium,altcrumSolcm diximusi Unumvenale,alterumarte fabrican-
dum:
j^d
occluf
Regls
Palatium]
^yp
i3um:
SciasMercuriiimnoftrum dcfcnurum
darcquodfinonnQris,
quod iitrccrctorumnoftrorum/ubjctflum
, opcrtet u: proSoIevul-
jari vcndasjEflque in omni cxamine Sol vcrusjac
proinde venalis eft,
dcft.vendipoteftcuivisfinefcrupulo.
Solproindcnoflereftvulgo
enaIis,atnonvulgoemendus,quiautnofI:eriit,noflraopusefl
artc.
^oflis in Sole Lunaque vulgaribus Solem noftrum
reperire
E^^o
ipfc
in his
qua^-fivi ac rcpcri. At haud opus cft facile.
Leviori
negotio ULi^
jpfe
faciedus eft
,
quam lapidis proximam materiam
in auro
vulgari-
^eremcndoinvenics. Quareaurumnoflrumefllapidisnoflrimate-
iaproxima,aurum vulgi propinqua cictcrametalla
rcmota,eaqi que
onfLintmetaIIicaremotiffima,fivepotiusaIien2.
Quia
Aurumno-
:rum cft Chaos,cujusaniaiaperignemnon fugata efl.
Aurum vulgi
efl,cujus anima,ut abignea Vulcani tyrannide lit
tuta.in
arcem
claU'
fam fe reccpit. Sed fi Aurum noftrum qu^vis in re media,
inter
perfe-
ftum&impcrfe(51:um,qua^re&:invenies;iinminus,repagulaaurivul-
gans iolve ,
qua^ dicitur pr^paratio prima
, quaincantamentum
cor-
poris ej us iolvitur
,
fine quo opus marici ncquit |>crficerc.
Si priorcm
viamingreflus tueris igne bcnigniffimoproccdereteneris;
fin
pofle-
Iriorcm , torridi tum Vulcani operam implorare debes.
Talem
,
pu-
ita, ignemadhibere oportet, oualem in multiplicatione
fiibmini-
ftramus
,
dum corporalis Solis Lunarque vulgi Elixiri
perficiendo
pro fcrmcnro adhibctur. Hic fane
LabyriKthus
eric
, nifi te,
quomodo extrices, noris. In quolibet tamen
progreflli
indi-
ges calorc a^quali ac continuo
,
five in Sole vulgari ,
'^five noflro
operacus fueris. Utrumque fcias
,
quod Sol nofler
dabit
tibi
Opws binis aut ternismeniibus
citius perfedum,
quam
Aururn
vu]gi,entqucElixirinprimaIuaperfedioncvirtutismillenaris,quod[;
in altero opere vix centenaria; erit. infuper fi Opus Sole noflr;
perfeceris,oj)ortct te illum
cibare,imbibere , fermentare
&:c. quibus-
visejuscrcfcetinimmcnfum; in alio vero
Opercoportetteillumil-
luminareacinccrare, utabundeinRofario
magnodoccrur.
Pr5E-
tcrea fiin Solenoflrooperatusfucris,
pofiiscal
unarc,putrefacerc
ae
albificare,igne bcnigneintrinfeeoadjuvanrc
cum tepore
rorido, ex-
traadminiftiato. Cum Sole vulgifi
opcratus
Aeris, fublimandoac
builicndo
iS^o
Intmtuf Apertu^
bulUendo
aptanda
runtmaterialia , utpoftc.a illacum Virginis La^
unire
valeas.
Utcunque tamen progreiTum fecerisjnil tamen citra
ignem
ulla.tenus
pojteris eificere. Quarenongra.tisHermes yeridi-
cus
ignem
Soli Lut^qiie
proximum operis gubernatprem ftatuic
Hunc
tam.cndefurno
no.ftro ycre fecrero intelligi ycllem
,
quem o-
.culus
vulgaris vidit nunquam. Eft.tamen &: alius furnus.quem com-
munera
appellamus
,
quiautlaterit.ius, autexlutofiguli eritconfla-
tus,aut ex lamellis ferreis seneifque luto bene lorieat.is Hunc fur-
num
Athanor
appellamus , cujusforma mihi magis arridens Turris ,
cum nido.
Quare.efto Turris trium circicer pedum a.Ititudinis , lata
novemdigitos,
feufpithamam.communem ^poftfojeam ftratumvc
'
f
fundamental^cftooftiolumpro^xpurgajidiscinenbus, trium qua-
tuoryc
digitorum,undiquaque
cum lapide adaptato , fupra quod fta-
timcraticulaflatuatiir ,
paulo a crate fuperne foramina funtobitia,
duorum circlter
digitoriim
?
per quas calor in appofitum Athanor e-
mittatur.
C^terum pfto Turris exade a rimis claufa ; fupernc vc-^
ro
immittendi funt
carboncs
,
qui accenfi primo, dein alii injigiantur,
tumdcmum
Osexadeobturetur.
Taliturno opusproanimi voto
poftiscompjere.
Casterum fi curiofus fueris,aliam atque aiiam viam
reperire
poijis ,ignem debitum adminiftrandi' Fiat ergo Athanor
inhuncmodumjUtineopoftimpofitam
materiam fine vicriamotio-
ncquemvis.calori5gradumadhibcrcpo/ris,provoto,acalore
febrili
adignem
ufquereverberiiminoris , inqueintenfiffimofuo gradu per
fe
duret
per horas ad minus deccm aut duodecim. Tum patct tibi
Operisjanua
Vcrumci!mLapidepotituscs,pofsisutiIius,furnuni
portatilcm
confingcre
,
quia minori tempore ac benigniore Naturx
jgne lapis femcl fadusmuitiplicatur.
C>IPUT XIX,
'De Opempro^eJJfip.erprimps
dics quadraginta'
PArato
Mcrcurio noftro ac Solenoftro include ea vafi noftro ac
regcignenoftro, acintradies quadraginta videbis totammatc-
riaminurabtamconverfam,
ideftjinatomos, fine ullotnotere
auc
^'
naotu
, Ad occlufKegU Palatmm, ^8r
tnotu vifibili^aut uHo calore depreliendibiii , nifi quod calefcat.
Ve-
rum fi Solis
Noflri Mercuriiq; Noftri Myfterium cehatenus lateat,
tolicmanum ab Opcre,nam nilnifidifpendium
tcmanetj Sinautem
myfterium
Solisnoftrinoiiduminlatitudine
fuanoveris,atMercurii
noftrifcientiamesadeptus,
tumcape Solisvulgipartem
unam
benc
purificatam,&:Mercuriinoftrifummelucidipartcstres,jungeutfu-
perius di^lum eft,&:imponeigni , dando calorem, in quo bulliat , fu-
aetque,fudorque ejuscirculetur
,
6<:hocdedieacnoleper
diesno-
^efquenonaginta,&: videbisMercuriumhunc omnia Elemeta
Solis
vulgidifgregaflc, iterumqueconjunxifle,
bullipofteaperdiesalios
quinquaginta,<kvidebis SoIemvulgiperMercurium noftrum
con-
ivcrfuminSoIemnoftrum,quieft Medicinaprimiordinis.
Eftergo
Sulphur hocjam noftrum,at nondumtinget. Etcrede mihi,
hac
rvia operati funt plurimi PhiIofophi,&: verum afTecuti funt, eftquc
via
txiioCa valde,eftque pro Magnatibus terra:
,
quia nado hoc Sulphu-
rc ne crcdas te habere Lapidcm , & ejus veram materiam,quapn
pof-
fis in re imperfcfta incra feptimanam quaerere &: reperirc. Ha^c eft
via noftra , facilis &: rara , &: refervavit hancDeus pro pauperibus
8c
oontemptis,abjedifquefuisSanclis.
Hacderemultajamverbafa
ceredecrevi,Iicetinlibri hujusinitiodccreveram alto fepelire filen-
tio HoceftunummagnumSophifmaomnium
Adeptorum
, lo-
quuntur quidam de Auro Argentoque vulgi , &: verum dicunt
, ne-
gantque Aliiidem &: verum dicunt. Ego charitate commotus.ma-
num jam porrigam
,
jamque omnes appello Adeptos, eofque
omnes
inwidix inflmulo. Ego quoque decreveram eandem invidi^
femitam
calcare, nifiquodDeusnos
prseternoftrumconfilium
diftorfit,
cui
fita:ternafan(3:ificatioi Dicoergo, quodutraque via eftvera,
quia
viacfttantumunainFine; at non inPrincipio. Quia tetumeftin
Mcrcurio noftro &: Sole noftr. Mercurius nofter cft via noftra,&:
fine eo nihil fiet Sol quoque nofter non eft Aurum vulgi
&: camen
ineoeft. EtfiopcratusfuerisinMercurionoftro
cum
Aurovulgi,
rcgimine debito
,
exiiscentum &:quinquaginta
dicbushabebis
Au-
rum noftrum,quia Solnofter eftexMercurionoftro.
Quare fi Au-
Rr rr
rum
^82 htmtm Apertni
rumvulgi fueritper Mercurium noflruminElemencafua difgrega-
j
tum , iterumque conjunftum , tota mixtura ignis bencficio crit Au-
rumnoftrum ,quod Aurumil deindcperMcrcurium iterato dcco-
quatur,dabitpro certoomnia figna dcicripta a Philofophis tali igne,
qu^h iph (criprerunt.
Jam
vero li decodioni Solis vulgi utut purifli-
mijCum Mercurio noftro regimen lapidis adhibueris in crroris via es 1
procerto : EthicmagnuseililleLabyrinthus , in quo Tyroncsfere
omncs ha^rcnt
,
qun Philofophi in hbris fuis de utraque via fcribunt,,
qu^ rc vera non funt niii via una nifi quod una (it direda magis,quam
altera. Qui ergo fcribunt de .Sole vulgi,prout nos in hoc tradatulo,
uti quoque Artcphius, FlameIhis,Riplacus Cc^terique multi, non ali-
tcrfumusintelligendi
,
quam ut SolphilofbphicuscxSolc vulgi&:
Mercurionoftrofiat,
quidein per rciteratam liquetadionem dabic
Sulphur&nrgentumvivum
fixum, inccmbuftibile, &: in examine
omnitingens.
Pariter&perhuncintelligendi modumlapisnofler
cfl in omnimetalloac minerali, quia,puta, Sol vulgiexipfisextra-
hipoffit^ex quo Solnofterpropinquuspetippfrit. Inomnibus,puta,
metallis vulgi Sol noftcr; at in A uro Argentoque propinquius conti-
nctur.Ergo,inquitFlamelIus,qiiidaminJove,ahiin ^aturnolabora-
runt,ego
ver6,mquit,in Sole laboravi & reperi. Efl tamen unum in
Rcgnometallico, Originismira^, inquoSolnofler propinquus eft,
quamin Sole & Lunavulgi, flinhora fua^ nacivitatis eum quxras,
quiinMercurionoftroliquefcit, fic,utglaciesinaquatepida,&: ta-
men
Auro quodammodoaflimilacur. Tu hoc in Sole vulgi immedia-
tenoninvenies, acex illo per Mercunum noftrum, digerendoper
^
dicscentum&rquinquagintainvcnies veram hanc.eandcmquema-
teriam
,
quas cft Aurum noftrum , via longiori quaefitum , necadhuc
tam
pollens ac illud
,
quod natura ad manus rcliquit , &: tamen tertio
rotando rotam , idcm in utroque invcnies , hac tamen cum diffcrcn-
tia, in oriori menfibus feptem, inpofteriori annifpatiocum dimi-
dio. Egoutramque
viamcallen, laudotamenfaciliorem viam
,
at
difficiiiorem dcfcripfi ,
neomnium Sophorum anathema in capuc
meuni trahcrcm. Scias proinde, quod ha:c fola fic difliculcas in
hbns
I
Ad
occluf
Begis 'Palatium, (fS^
'
libris candidiorum hominum Iegendis,quod omnes ad unum varianc
rcgimen. EccumdeunoOpereloquuntur,
akeriusregimcn
do-
ccncquareticulairretitusdiuha^fi, antequam
elaqueopedeslibe-
rarepoteram.
Notificoproinde
,
quod calor in Opere
noftro Cit
naturaebenigniifimus, (i modo opusnoftrum rede
intelligas.
At
i
fiinSoIevulgiopcreris, illudopus
proprienoneftopusnoftrum,&
1 tamen ad opus noftrum reda ducet, determinato fuo
tcmpore,
in
illo vcro forti indiges decodione, igneque
proportionato,poft-
'
ca vero benigniflirao igne progredierc, Athanore
turriali
noftro,
'
qui mihi fumme laudandus eft. Quare fi cum Sole vulgi fue-
risoperatus, cave utVenerisconnubiafoIIicite
comparcs,
deindc
thorofuoimpone,ignequedebito vidcbis Emblema
Operis
magni,
nempe nigrum,caudam pavonjSjaIbum,cicrinum,rubeumquc.Tum
reitcra Opus hoc cum Mercurio,qui lac Virginis dicitur,
adhibendo
ignem Balnci roris,atque ad fummum arena; temperaca:
cum cineri-
bus : Videbilque tum non nigrum folum,at nigrum nigrius nigro,
o-
mnemque nigrcdinem
,
(ic Sc album &: rubeum
completum
, &c hoc
nutu Dei in aura Ievi,qui voce tacita Eliam compeliavit.
Eapropter (i
artem noris,extrahe Solem noftrum ex Mercurio noftro,tum
ex
una
reOpusperficics, quod, credcmihi, omni
pcrfcdioncmundana
cft perfcdius, juxta Philofbphum : Si ex Mercurio folo
, inquit,
opus poteris perficcre
,
pretiofiftimi ucique operis indagacor
eris.
In hoc Opere nuUse func fiipcrfiuicaces
; ac cotum,per
D
e um vivcn-
tem , in puricacem convcrfum cft
,
quia adio fic in uno folo.
Atfi
in Opcre Solis vulgi proccfTum inceperis , adio
tum,paflioquc
fit in re bina
,
quarum utriufque raedia fubftantia fola capitur,
rejedisfascibus. Sih2EC,qu2ebrevibusabfoIvi,alre
meditcris,cla'
vemomncscontradidionesapparentes
inter Philofophos
referandi
habes.Quare Riplaeus docet rotam tertio rotarc in
capiteCalcinatio-
nis,ubi de Sole vulgi exprefTe
loquitur,atquc ita intelligendus
eft. In
dodrina proportionu fuarum obfcurus cft valde,quia tres ill^
propor-
tionestrib'operibusinferviunt.Unumopuseftfecrecifrimu,purum-
que naturale,6c fic in Mercurio noftro cii fole noftro,cui
opcri adfcri-
Km z benda
gS4
IntroitHf Apertm
benda
{Iiiitomnii
fignn a Sophis dcfcripca. Hoc opusnec fic
igne
ncc
manibus.iu Iblo intemo calore,e(tqLic calor cxternus ,
fbl um fri-
<Tusexpellns,eju(que
fympcomata vinccns, Alterum Opuscftin
SoIepurgacocumMercurio
nofl:ro,quodfitignecandenti per ccra-
pus
longum, inquo utrumque decoquitur, mediantc Vencre, ufquc
dum
purior ucriufque fubftantia exprimatur, quiefl: Lunarix (liccus.
Hicabje6lisF;:ecibuscftcapicndus,
cftenimnondumLapis, atSiil-
i
phur ncitrum verum ,
qui dcraum cum Mercurio noftro , fanguinc
fuo
appropriato.decoqucndus
eft in lapidem ignisjfumme penetran-
temactingentem.
Tertibtandem eft opusmixtum, cum Aurum
vulgi cum
Mercurio noftro mifceturpondere debito , additurquc
Sulphuris noftri
fermentum quantum fat flt^ Tum complentur o-
mnia
mundi
miracula,fitque Elixirpotcns tam ad opcs quamad fanr-
tatem,
Sulphur ergo noftiumoranibus cum viribus quacre
,
quod
credc
mihi,in
Mercurio noftro coIIiges,fi te fata vocant. Sin minus
in Sole vulgi , dcbito calore atque tempore idem parabis ; at efE via
millcfpinisobfita,
&nosvovrmusDfio ^aEquicati, quodnudis ver-
bis
nuncjuam
declarabimus regimen ucrumque diftin6i:um. Nam
fubfidebonajuro,qubdverum
detexerim. In Mercurio,quem de-
fcripfi,
ac Solepnriffimovulgi rilaboraverisdebitorgne, Solemno-
ftrum
invenies intra menfes feptem aut novcm ad fummum,Lunam-
que
noftram intra menfes quinque. Et hi funt veri Termini ad com-
plenda
Sulphura h^ec, quas fi rum credidcris Lapidcs noflros , adhuc
crras
Atexhis,reiteratoIabore, cumigne fidcemfcnfibiUverum
Elixircmhabebis,
&hoctotum incraannumcumdimidio, DEO
DANTEjCui
Gloriainfeculuni.
C A p a T XX,
DcAdventuNigredimm Opcre Solls
^
Lm^>
STin
Sole
Lunaque operacus fueris,uc in his Sulphur noflrnm qug-
ras,confidcra,fimatcriamtuaminftarpaf|-^turgidam,inftaraqu^
builientem
, feu potius picis liquidx confpexerjs
;
Quia Sol nofler,
Mercuriufque
nofter embkmaticum typum habet in
Opere Solis
vulgi
m/
Adocctuf ReglsPalatmm,
,
68
s
miTgi ciim Merciufo noftra. Accenfo farno expecla \n cafore buf-
iliente per dies
vrginci,qLio tcniporevarios colores
ob/ervabis,accirea
finem /epcimanie
qaarcie, {i modo calor
fuericcontinLius,
veredinem
amabilem videbis, quseperdicsdecem auc
circicer
nondirparebir.
Gaudecum,qui*tpro cerco corum breviinftar
carbonis
nigrum
cer-
nes eruntque
omnia membra compofiti tui in acomos
redacta.
Eft
cnim hxc operatronilaliirti quam rc/bfucio fixi in non fixo,uc
ucrum-
quepoftei conjunotim unam maceriam efficfac parcim
{[wicualem,
Iparcimque corporakm, Quare aic Pbilofophus : Accipe
Canem
Corarcenum,ac Caniculam Armenia^j junge fimul,
cibiquegignenc
IiumcoIoris coelir Quiahsenacura^ brevi decodione
vercencurin
brodium indar fpumae maris , auc nebulse cralfioris, quae livido colo-
recingecur.Ecjurotibifubfidebona,quodniI
occulcarimpr^cerre-
gimenjHocaucem, fiprudens fucris,exverbismeis
facillime
colh-
ges.
Cognitoaucemregiminc,arripelapidem
fuperius
demonflra-
tiim,ac rege uti fcis,& fequuntur hxcnotabiiia: Primo quam cito la-
pis fenfcric ignem fuum
,
fluec Sulphur ac Mercurius fimul
fuperigne
inflar cersc,& comburecucSuIphur, colorefquede die indiem mu-
I tabic,ac Mercurius incombuftibilis eric, nifiquod coloribus Sulphu-
ris cingecurad cempus
;
acnoninficiecur,
ideoqueLaconem
penicus
lavabic a cun<flisfuis fordibus. : Reitera ccelum fupra cerrara cocies,
nfque dLim cerra conceperic nacuram cceleftem. O ^nda nacura!
quse fola facisjquod omni penicus homini eflimpoflibile.
Eapropcer
cum in vicro cuo confpexeris nacuras iniimul mifceri ad inftarfan-
guinis coagulaci&combufti, racum eflo,fceminam maris amplcxum
paflam efle. Quare a prima niaceria? mx exficcacionc incra dies fe-
pcendecim exada
j
quod duaenacuras in brodium faginacum convcr-
tencur,qua2{imuIcircumvoIvencurinftarnebuIiecrairioris,aucfpu-
maemaris,ucidi6lum
efl,cujuscoIorericobfcurusvaIde.
Tunccon-
cepcam prolem regiam firmicer
cene
,
quia cy.indc vapores virenccs,
flavos,acros ac cceruleos in igne &ad vafls lacera adfpicies^ Hi funt
venti, quiinformandoEmbryonenoftro func frequcnccs, quircci-
nendi funt cauce , ne fugiant
&annihilccur Opus.
Odoii quoquc
Rrrr
3
cave.
gSi
Introltm Ape^^tm
cave,nc
fortc pcr rimam uUam cxhalet .
quia vis Lapidis inde not.-
biledetrimcntumpaceretur.
QuarePhiiofophusvascLimligatur
ruafervandumcautcjubet,
&:monitusris, ne ab operc ceires, au
vas movcas , aut aperias ,aut decodioncm ullo tempore intermittas
atpergasdccoqucndo,
ufqucdum deficcre humorem confpcxeris
quod
fiet intra dies triginta , tum gaude , ac rccVam tc viam incciTiiT
ecrtus efto.
Invigiia tum operi,qLiia intra feptimanas forte binas al
eo tcmpore totam terram
ficcam vidcbis, atqueinfignitcr nigram
Tum Mors compofiti adcfl: , venti ccifarunt
,
cundaquc fe quieti dc
dcrunt. Hajc eft magna illa Eciipfis Sohs &: Luna^fimui, in qua iu
minarc
nuiium fupcr tcrras iuccbit,&: marc difparcbit. Chaos tun
noftrumconficicur,
exquojubente Deo cunj^a mundi miracui;
ordine fuo emergent.
C A p u T XXL
D^ Vlomm combujlione
ejufque
Cautione,
ERror
non lcvis cft,& tamcn facilc commifilis eft,florum combu-
ftio ,
antequamnatura: tencra: a fua profunditatebene excra-
hancur.
Errorhicpoftrepcimanamtcrtiampra^cipue cftcavcndus,
Principio namquc tanta eft iiumoris copia, quod fiopusvaiidiori
quam par eft , igne rexeris , vas hagiie vcndorum copiam non fercC:
quin ftatim
diiliiiat : ni forte magnum nimis fit vas tuum. Et tun:
quidcmintantumfpargcturhumor, quod in corpus fuumnonam-
pliusredibit,
faircmnonquantumipfirefociiiando fatfit. Vcnirr
cumTcrraaquar
fusepartemrctinerc cccperit, tumiane dcficicnti-
bus vaporibus ignis f upra modum finc uiio vafis incommodo intendi
valet , at opus ideo corrumpctur , dabitque coiorem papavcris fyive-!
ftrisjfietque totum tandcm compofitum puivis ficcus,inutiiiccr rubi-
ficacus. Judicabis hoc figno jufto vaiidiorcm fuifte igncm, cancum
ncmpe,
quiconjundioniverx inimicusfuic. Scias namquc Opui
noftrumvcramnacurarummucacioncm requirerc, qu;c non poffii
iieri.
Ad
occluf
Regis Palatmm. (^Sy
.lieri , nifi luiio ilat ulnma iitriufquc natur^j at non uniri poflunc,
niriinformaaqu;i Nam corporum non cftunio, atfaltim concu-
f?6,
nedum corporis cumfpiritueircpoteft
unioperminima, atfpi-
ritusinterfebenepoteruntuniri. Qiiareaqua homogenea metalli-
carequiritur, cuiviaperpra^viamcalcinationemparatur.
Haecer-
go
exficcatio non verecft exiiccatio, at aqua: cum terra per cri-
brum natur*e redadio in atomos rubtiliores
,
quam fert aqua^exi-
7entia, quo terra aqusefermentum tranrmutativumaccipiat. Ve-
lementiori vero, quampar eftcalorefpiritualish^cnaturamalleo
paftmortispercufla, dcadivofitpaflivum, defpiritualificcorpo-
alc, nempeprxcipitatumrubrummutile, quiaindebitoiuocalore
;oIoriiccorvina:nigredinis, quilicetater, atfumme optandus co-
, oreft. Rubcdo tamcn inOperisveriinitio eftconfpicua, eaque
ifignis , ha^c tamen cum humoris debita copia concurrit , monftrac-
[ueccelumcum terra concubuiftb
, ignemque natura^ concepifTe,
deoquctotumvitriconcavum aurco tmgetur colore; at colorhic
ondurabit atviridembrevigignet, tumnigrumintratempusexi-
uumexpcda
,
&:patiens iifueris, votum videbis. Saltem fefti-
a lente, &tamen ignem fat validum continua, interque Scyliam &
!;hr.rybdin , ut nauclerus peritus , navcm tuam dirige , ii Indias u-
liufqueopcslucraricupias. Interdum infulas quafi exiguas j ipi-
> ,as ac umbellas difcoloratas emittentes in undis &: ad latera confpi-
, ,;es, quae brevi diflblventur aha^quc aflhrgent. Terra enim ger-
: linandi avida aliquid femper fabricat , interdum aves aut beftias re-
:iliaquetein vitro confpicere imaginabere
,
coloreique vifu funt
i:momentilevis. Totumeft, utignemdebitumjugitercoutinues,
nniaque hsec in colore nigerrimo, pulvere difcontinuo , ante dies
linqu.^gintafinientur. Sin minus,autMcrcuriumtuum,autre-
gimen
,
autmateria^difpofltioncm culpabis , ni forte vitrum
moverisautagitaveris,quodopusfa-cilepro-
trahet, aut etiam iinahter
peidct,
Caput
(fSS
IntmtHS Apertm
C A P U T XXII.
Regmen Satmn qutd
^
mdc dicatm ^
QUotquot
de hoc labore Sophici fcriptitarunc Magi, deoperc
&:regimineSaturnilocutiiuerc, quos perpcram nonnulli in*
telligentes
ad varios errores diverfi funt , &c propriafefe opinione fc-
fellerunt.
Qmdamliincabdudi ,inplurabo ,{pe maxima at frudu
minimojfuntoperati.
Atfciasplumbumuoftrumefle auro quovis
dignius.
Efl: Jimus,in quo Auri anima cum Mercurio jungitur
, uc
poftea
Adamum
ejufquc Evam uxorem producant. Quare cum
fummum
fe hic humiliaverit , ut fiatinfimum ,
cxpeftandum omniii
fuorumtratrum
infanguine fuo redemptionem. Tumuius ergoin
quoRexnofler/epelitur,
Saturnusinopere noftro dicitur, eftquc^
clavis
nummorum Artis. Felicemillum, qui hunc planetam tardam-
bulonem
falutare poilit. Deumro^a frater, ut hac te benedidionc
di<^netur,
quianoneftexcurrcnte,fledumexvolente,ata Patrelu-
iiiinum
folohxc bencdito dependct.
Caput XXIIL
Dcdivcrfis Opcris hi^jmRegminihm
PRo
certo confidas ftudiofc tyro , nil in toto lapidis opere celatum
efl'epra2tcrregimen,dequo
verumcftilJudPhilofophi: Quicun-
qucillud
fcientificecognorit,
Principes &c Magnetes Terra: fllum
honorabunt.
Et juro tibi fub bona fide, quod fi hoc folum proponc-
retur
palam,ftultiipfiartemriderent.
Eo namquecognito,totum
nil
aliudeft,
quamopus mulierum, ludufquepuerorum,hoccft,de-
coquere.
Ideo fumma arte Sophi hoc fecretum occukarunt,&: fir-
mitcr
credas,nos
fundamenralitcr idem fecifle,tamen exquo cando-
rem
propofui in hoc traftatulo ac promifi, aliquod faltem faciendum
incumbit , ne le6lornm
ingenioforum fpem atque labores fallam.
CjuarefciasRegimennoftrumeflein
toto opere unum lincare, hoc
i
cftdecoquere&:digerere,&:tamenunum
hocrcgimen mulca aliain
fccomplcditur, quae invidi fub nominum diverlitate cclarunt, &:
quad
\Ad ccluf
Regis Valatlum, (fSp
quafi varias
operationes defcriprerunt. Nos polliciti candoris crgo
manireftationem
longe perfpicuorumfaciemus,
id quod infolituni
noftrum hac in re candorem fatcbere
C A p u T xxiy.
Deprimo Opcris Regiminc^
quodefl Mercurii.
AC
primo fane de Mercurii regimineverba faciemus
,
quod eft
focretum a cundis Sophis nunquam cxprclTum.
Illi,puta , a
fecundo opere , feu Saturni Regimine inceperunt, nullamque
lucem
Tyroni ante capitale nigredinis fignum patefecerunt. In hocfubti-
cuit bonusille Vir Comes Bernhardus aTrevis,qui inparabola fua
docet
,
quod Rex ciim ad Fontem venit , relictis omnibus extraneis,
balneum folus intrat,indu tus vefte aurea, quamcxuit &: Saturno
tra-
dit,aquo holofericamnigramaccipit. Atnondocet,quofpatiove-
ftis illa aurea exuitur,ideoquc unum totura fubticet regimen dierum
fortequadraginta,autetiamaliquando quinquaginta,
quotempore
fine duce miferi tyrones incertis incumbunt experimentis ; A nigre-
dinisadventu ad operis finem fat recreant artificem quotidie nova
apparentiafigna,athicfineducefignove autvade per diesquinqua-
gintavagarit^diofumfateor. Dicoitaqueaprima
ignitione aduf-
que nigredinem totum intervallum temporis , Mercurii regimen eft
;
Mercurii inquam Sophici
,
quia folus per totum illud tempus opera-
tur comparari fuo ad conveniens temporis fpatium mortuo manente,
&:hocantemedetexitnuIlus. Quareconjundis materialibus,qua:
funtSolatqueMercurius nofter , noli cum Alchymiftarum vulgo
credereSolisoccafumbrevi accidere. Non fane. Multum diuque
cxpeclavimus antequam fada eft patientiainter aquam &: ignem , &
hocinvidi fubbreviloquiocomprehenderunt,dummateriam
fuatn
inprimo OpereRebisnominaverunt, ideft, rcm exre binaconfe-
6lam,juxta Poetam
:
Res Rebis
efi
bia cotijun5fa,fed tamen uuAy
Solvitur utprima
ftntdut SolyHUtJfermataLuna,
Sfa
Pro
6po Introitns Apertta
Pro certo itaque fcias
,
qiiod licec Mercurius noftcr Solem Jevorer,
rjcntameneomodoqiioputancChcmiciPhiloibphaftri. Qiiiactfi
SolemcumMerciirionoftroconjunxcris , eundem poft anniexpe-
^lationem fofpitem ac priftina; vircutis compotem indc recuperabis,
niliinconvenientiignisgradueum
decoxeris, qui contrarium af-
feverat, non eft Philofophus. Putant
,
qui in erroris via funt ,
tam le-
viseftcncgotiicorpora
lolvcre, quodin^mcrfumaurum Mercuiio
Sophico iclu ocuh devorandum aiuumant, male incclhgenteslo-
cumillum
ConiitisBcrnhardiaTrevis, de libro fuoaureo infonti-
nam
irrecuperabiliter immerfo. Verum quam grave fit opus cor-
porafolvere,
attcftaripofllintii, quiDiflblutioniinfudarunt. Ipfe
c?o
,
qui harc fxpius oculari fum cdodus teftimonio , atteftor
,
quod
ingeniofumfitvaldeigneriiregerepoft rHaceriam paratam, quide-
bite line combuftione tinciurarum corpora fblveret. Atcende pro-
inde DodriniC mex , fume corpus quod demonftravi , acque impo-
nito in Aquam noftri maris , ac jugiccr igne debicodecoquc, uc
afcendanc ros&: nebulx,recedancq; gucca:dedie aeno6tecitrain-
cermiftioncm. cScias,qubdinhaccircu}ationeafcenditinpriftina
fua natura , relinquitur corpus interius in priftina fua natura , donec
longo tepore corpus aliquid aquac retinerc cceperit , atq; fic utrumq;
utriufque gradibus participat. ^uia verb tota aqua non afcendit per
fubhmarionem ,
atparsejusdeorfum cum corpore manet in vafis
fundo,idcirco vigilanti cum aftiduitate corpus inaquafubfidentee-
bullitur atque cribratur, ejufque mediorecidentesgucta^refiduam
niaflam perforant ac circulatione aftidua fubti''ior fada aqua tandem
Solisanimamblandeacfuaviccrexcrahic Sicmediance animafpiri-
cuscumcorporereconciliacur, ficqueutriuft|ueUnio in coloreni-
gro,&hocadfummumdiebusquinquaginca,dicicurqueh5Ccnpera-
cio
^4(rcur'tiRegimen^ quiaMercuriuscircuIacurfurfum,
&:ineoc-
bullicur corpus Solis dcorfLmi.eftque corpiis in hoc opcre paffivum,
adufqueapparicionem colorum qui parce circa dicm vigcfimum ap-
parencinbonaaceoncinuaebuIIicione,quicolores deincepsaugen-
turac mulciplicantur, ac variantur adufque complcmentum in ni-
gredinc
r,
L
Adoccluf
Kegis Palatmm.
^/
grcdinenigerrima, quam dies tibidabit
quinquage/imus /i te faca
vocanc
Caput XXV-
Defccmdo OpcrisRegimme quodejl
SafumL
PEraftoRcgimineMercurii, cujusopuseftRegem
veflibusruis
aureisfpoliare,Leonemconflidibus variis
agitareatquelacefle-
re adextremam ufquelairitudincm ,proximum apparet
Saturni Re-
gimen. Vult enim Deus
,
quod inceptum opus ad debitum fincm
perducatur,eftque fcensE hujushieclex,qu6dexicusuniuslitintroi-
cus alterius , finis unius Origo aiterius , nec cirius Mercurii
Rcgimen
obrolefcit
,
quin fuccefTorlibi ingrediatur Sarurnus
, qui Imperium
fuccellionis jureobtinuic^ MorienteLeonciiafciturcorvus.
Eft-
que lineare admodum hoc Regimen refpeducoloris,
quiaunicus
tantiimeflcolor, ifqueaterrimus; atfuminulli,necventi
necvita:
fyfnbolum,faltem aliquando ficcatum,nonnunquam inflar
picis li-
quidsE ebulliens compofitum confpicitur. O trifte
fpectaculum
&
niortisa^ternximagol atartificidulcenuntiuml
Nigredoenimnon
qusevisatrefplendensprarintenfiflimanigredinecon^icitur.
Cum-
quc inflar pafl:^ turgentem maceriam dcorfum afpexeris
,
gaude:
Nam fpiritum intus claufum vivificum fcias qui flatuto temporcab
Omnipocente vicam hifce cadavcribus redder. Cave tu faltcm igni,
quemfano cumjudiciohicregereteneris,
&:juro tibifubfidebona,
quod fl urgendo ignem in hoc regiraine quicquam fublimare feceris,
opustotumirrecuperabiliterperdes.
Concencusproindcefl:ocum
Trevifanobonoincarccreperdies nodefque quadraginta detineri,
ac tcneram materiam in fundo, qui nidus efl: conceptionis , manerc
permicte,procerroconfifus, quodperadaperiodo ab Omnipotente
huicOperationiftatucarpiricusrefurgetgloriofus,
corpufq[ue
fuuro
giorificabit,arcendet,inquam,ac circulabitur fuaviter &: fine violen-
tia,&:acentroad cceIosafcendec,icerumq'iea
coelisadcencrumde-
fcendet,vimque arripiet fuperiorum &inferiorum.
Sfff z
Caput
(^2
Introitm Apertuf
Caput xxvl
T)c Regmine
fovis,
SAcurnonigro
fuccedic Jupitcr,qui diverfo colorc cft. Nam poft
debitamputredinem&: conceptionem fadam invafisfunclo, )u-
bente De o
,
colores
mutabiles ac fublimationem circulantcm ite-
laini videbis. Durabile non eft hoc Rcgimen, nec ultra tres feptima-
as durac. Hoc temporc omncs colores imaginabiles apparebunc,
de quibus certa nulla ratio reddi poteft. Imbres hifce diebus iadics
multiplicabuntur,
actandcmpoftomnia hsec vifu pulcherrima AI-
beo inftar ftriarum anc capillorum ad vafis iatera oftendic (efe. Tuni
caude,quia Jovis
regimcn fcilicitcr pcregifti. Cautio in hocrcgimine
maxima
cftojnecorvorum pulli, poilquamnidumfuum reliquerinc,
eundcm repetant. Item , ne iic immodicc aquam exhaurias , ne ea-
dem terra iliblidens carear,&: aridainutilifque infundo relinquatur
Terti6,neintemperanterade6 terram tuam irriges,ut eandempeni-
tus fuffoccs. Qiubus erroribus cundis bonum caloris externi regi-
menfuccurret.
Caput XXVII.
De Regimine Lun<z,
POft
abfolutum Jovis regimcn fub finem menfis quarcifignum
crefcentisLunjetibiapparcbit, &fcias, quod totum
Jovis
regi-
mcn abluendo Laioni fuitdicatum. S'piritus abluens candiduseft
valdeinfu3natura,atcorpusabIucndum nigrum nigerrimum. In
ujus tranfitu ad albedinem omncs intermedii apparuere colores,
quibus ablblutis candidum totum fitjat non pcrfcde candcfcens pri'
inodie, vcrumgradatimabaiboadalbiilimumjaflurget. Etfcias,
cjuodinhocregiminetotum fiat inftarliquidiargenti vivi ad vifum,
&:hocdicicur matris figillatio invcnircinfintisiui, quempeperic,
eruncqucrnhocrcgimincvarii colorcs mGmentanei pulchri &:cic6
difparences,atalbedinimagis quamnigredinipropinqui,licut&:co-
lores in rcgiminc
Jovis
plus nigrcdinis quimalbedinis participarunr,
&: fcias.
Ad occluf
Regis Valatturn.
(fpj
&:rdas, quod intra trcs /epcimanas rcgimcnLunseericcompIctum.
Ante vero qiiam impIcatur,i"ormasmi!lcindueccompofitum.
Nam
crcrccntibus
fluviis anrponinimod m coagulationcm
, cencie: in d\o
liquefcct&rcoagulabicur, aliquandoinl^aroculorum
pifciumavpa-
rcbir,
nonnunqu^.marborispureargenteas ac poJitiilimse, cumra-
mufculis ac
frondibusfigurama^iiulabitur. Verbo, hoctempore
quavishoravifhteftuporeacadmiruioneobruenc. Eccandemgra-
na habebis albifHmainflar acomorum Solis prae cenuitate,pulchriora
quibusoculushumanusvidicnunquam. Immorcalcs Deo noftro
agamusgratras,quihucopusproduxic. EflenimveraTinduraper-
feda ad albumjicec primi cantum ordinis, ac proinde virtutis exigux
rcfpeduadmirandae,quam reiccraca prarparacione acquirec virtutis,
C A p u T XXVIII.
2)^ Regimine f'eneris,
PRa^omnibusmirumcflhoc
,
quodlapisnoflcr omnimode jam
perfedus
,
pcrfedaque cincturam communicare pocens , fponcc
fefeiceriuTi humiliac, novamquevolacilicacem citra ullammanuum
impofitionem medicabicur. Si camen ex vafe fuo acceperis , idem
lapis alii denuo vafi inclufus incafTum poflfui refrigerium ulterius
deducicentabicur. Cujusracionem demonflracivam, necnosncc
ulliPhilofophiantiquiredderevalemus, nifi quod faftum fic nutu
DE r . Salcem hic igni cuo cave
,
quia perfeli lapidis hxc cfl lex , ut
ficfuiibilis.-ideoquefijuflo majorem ignem de-dcris, vicrificabicur
maceria, & colliquacalaceribus vafis adhacrefccc,nec ulceriuspro-
movere valebis. Ec h^c eftmaceria^ vivificacio illacocies aPhilo-
fopbis prarcauca, quicance & poftperfedum opus album accidere
folecincaucis,nempepoflmedium
regiminis Lunx adfcptimumaut
decimum ufque diem regiminis Veneris. Quare parum faltem au-
gcaturigniSjitauccompoficumnoHvicrificecuchoceflliquefcacpaf.
five inilar vicri; Ac benigno calore fponce fua Iiquefcec,curgefcecque,
&jubence Deo fpiritudotabitur,
quifurfumvolabiclapidemquc
fecum
apporcabic
,
dabicque colores novos , viridem imprimis vene-
Sflf
3 reiim
^p^
IntroUm Apertm
reum,quilougo
durabit tempore , nec intra dics viginti totalitcr
dif-
parcbit,ca:ruleumquoquecxpcdes,lividumque ,&: ("ubfinemrcgi-
minis
Venerispallidum&obrcure purpurcum. Caveto hocin O-
pere.ne
fpiritum irritcs nimiLim,quia corporaliur cft quam antca , &:
iiadvarisrummumcjusvolatumreccris,
fpontefua tibi vix rcvcrte-
tur.
Qu3E cadem cautio eft obrcrv.incii
'\\\
Lunas rcgiminc,cum fpiri-
tus
infpiftari
cceperit; quia tum f uavitcr &non cum violentia erit tra-
dtandus ,
nefugandoad
fummltarcm vafis totum illud, quod in fun-
do
cft,comburatur
,aut faltem vitrificetur ad opcris dcftrudioncm.
Cumitaqueviredincm
confpcxcris, fciasincavirtutem gcrminati-
vam
contincri.
Quare cave hic,nc viror ifte in nigrum turpc vcrta-
turealorcimmodico
, vcriim igncm prudenter rcgas; irapoft dies
quadraginta
abfplutum regimen hoc habcbis.
C A P U T XXIX.
V>c Regimine Adartps.
PEra6J:o
Vcneris Regimine, eujuscolor erat prsecipuc vircfcciis
parumquc
rubenspurpurco obfcure colorc, interdumiivido,iti
quo
tcmporcarborphilofophica ramisfuis floruit difcoloratis , cum
oliirqueramifque;5ucccditregimenMartis,
quialiqualemilavcdi-
nem
, lutea
quafi brunitic dilutam potiflimum dcmonftrat, colorcs-
quc
tranfitorios
Iridis ac Pavonis glorioiifliine cxhibct. Hic (iccior
compofiti
ftatus,in quo materia varias formarum larvas imitari vidc-
tur.
Hyacinthinus
color cum leviftimoaurantii frequcns hifcc dic-
busapparcbit.
Hicfigillatamatcrininfantisfui ventrefurgit&: de-
puratur,ut
ob tantam,
in qua fiOitur compofitum
,
puritatcm putre
dohinc
exulct. At vero obfcuri colorcs hoc toto regimincpro
bafi
ludunt,fiuntquc
intcrmcdii colorcs fpc<5tatu placidiftimi.
Jam
fcias
Viro-incmnoftram
tcrram,ultimamfubirccultivationcm, utin
eafrudus
Solisfcmineturacmaturctur
,
ideoqucbonum continua
calorcm,&:
vidcbis pro certo circa dicm hujus rcguninis trigcfimum,
colorcmcitrinumapparere,
qui inrra fcptimanas binasaprimafu
apparitionCjtotum
fere citrino colorcimbuec.
Capu'
AdocclufRegis Palatium. (fpy
C A P U T
XXX.
'De Regiminc So/is.
]Am operistiH /ini appropinquas
, tuumque
fere
perfecifti nego-
ckim ,)am omniiiinftar Aiiri Obryzi viden'iur,&:lac
Virginis, quo
cum matcriam hanc imbibiSjCitrinefcic valde.
Immortales jam De o
omnium bonorum Largitoii redde gratias, qui huciifque opus
perduxitjquem fupplex ora, ut tuum confilium fic deinceps regat,ne
forteopus jam perfedum prxcipitare fludens penitus
perdas. Con-
fidera jam,quod pcrmenfesfere feptem
expedafti,nequefanum
eric
unicahorulatotumannihilare. Quare caucus efto valde
, eoque
plus
,
quo perfedioni vicinior es. Cauite vero fi progreflus fueris>
occurrent tibi h^ecnotabiliarlmprimisfudoremquendam
cirrinum
, m corpore obiervabis ,
tandemque vapores citrinos , fubfidente
cor-
portt,violatindos,interdum&:obfcurapurpura.
Poftduodecimaut
quatuordecim dierum expedationem in hoc Solisregiminemate-
riam pro majori parte humidam dbfcrvabis , 8c ponderofam licet, at
tamen in venti ventre totam afportatam. Tandem circa diem vigefi-
mumfextumregiminishujusexficcariincipiet,
Sc tum liquefcetac
congelabitunreliquefcctque centies in die,ufque quo granulari inci-
pict , videbiturque ac fi totum granis difconcinuum , iterumquc coa-
lefcet,infinitafque de die in diem formarum larvas induetj&: hoc du-
rabitperfeptimanasbinasautcirciter.
Ultim6ver6,jubenteDEO,
materias tua^ irradiabitur Lux,quam imaginarivixpoilis, tura cito
exfpeda iinem,quem poft dies tres videbis
,
quia granulabitur mate-
ria inftar atomorum Solis,eritque color tam intense ruber, quod prx
eminenti rubore nigrefcet inftar fanguinis faniflimicoagulati, hcet
non credas aliqu-id tale huic Elixiri ex arte comparari poire. Quia
eft mira creatura
,
parem fibi non habens in tota uni-
verfanatura, nedum exacle fibi
iimilem.
Caput
M'
gf6
Introltm Apertm
C A P U T XXXI.
^ermentatio Lapidis,
Emineris
jamte Sulphur nadum cfleincombuftibilcrubeum,
quod
nullo prorfus igne ukerius promoveri poflet per re,caucur-
que efto
maxime quod in
pr^cedente eapitulo oblitus eram,ne in re-
gimineSoliscitriniante
adventum fupernaturalis fi]ii,induti colore
vere
Tyrio,ne,inquam,tuam
materiam ignitione indcbita vitrifices,
quia fic effet
deinceps infolubilis ,
ac pcr confequens in pulcherrimos
atomos
rubicundiffimos
non congelarctur. Eflo promde cautus,
nc
tanto
thefauro
temct prives. Et tamen ne te hic laborum tuo-
rumfinemreperifreficcredas,
quin ulteriuspergas, utexhocSuI-
phureiteratarotascirculatione
Elixirhabeas. Quarc capias Solis
pur<7atiffimi
partes tres,ac Sulphuris hujus ignci partem unam(poffis
Solis
partesquatuorcapere,&; Sulphurisquintam partcm,fedpr2Edi-
6taproportiomeIiorefl)
fundcSoIemincrucibulomundo, &:fufo
iojicG
Sulphur
tuum,at caute,ne a fumo carbonum perdatur. Fac uc
fimulfluant,
deindeefFundeinExcipulum,&:hnbebismalTam pul-
verifabilemcolorispulchcrrimi rubicundiffimi,atvixtranfparentis.
Cape
hujus
maflas minnte tiitx partem , Mercurii tui Sophici partes
binas,mifceoptimeacvitroincIude,ac regeutprius , &: binis menfi-
busomniapra^didaregimina, ordinefuoprseterirevidebis, lijcc eft
vera
fermcntacio,quam
reitcrare,fi libet,Iicet.
Caput XXXIL
Imbihitio Lapidis,
SGig,
quodmulti Authoresfermentationem in hoc opcreproin-l
ternoAgenteinvifibilicapiunt, quod fermentumdicant, cujusi
virtutc
fugitivi tcnucfque fpiritus abfque manuum impofitione fpon-
teinfpiffantur , noflramque pr^didim fermentationis vinm cibatio-
ne-m
vocent cumpane &laci:e; ficRipla^us. Egovero non foiitus
alioscicare,neciIloruin verbajurarcjiure sequemihi acillis cognita,
propriam
j^d occluf
Regis Valattum,
6^y
|>ropriam obrervnri Hcentiam, EH: crgo alia Operario, qua lapis au-
gecurinpondcrepkirquamvircucc; ideft, capeftilphur cujim
perfe-
<5lum,{ive album five rubeum
,
&: addc cribusrulphuris
partib^
quar-
tam Aqua: parcem , &: poft cantillum nigredinis fex
feptemve dierum
decodioneaquatuarecens additainfpifTabitur
inftar
Sulphuris
tuf,
adde rum quartam
j
iioa refpedu cocius Compoiici,
quod
jam quar-
tamunam parccmcoagulavit; acrefpedu Sulphuris
anceimbibitio-
nem primam ;
qui exficcaca.adde refpedu crium
parcium
Sulphuris
primo .uice imbibicionem primam libracarum,&: hac
proporcione
ter
imbibas&congeles. Tandemquinque
parcesaquariepcimaimbi-
bicioneponas nemperefpc&tu Sulphurisprimo
accepci,quaimpofica
figilla vas uum,&:ig{ie pnori flmiL fac uc cocura
compoficum
omnia
rcgimina praidjda tranfeac
,
quod fiec ad fummum
menie uno
, cum
habes verum lapidem cexciiordinisjcujuspars una cadlic fuper
decem
j3iillia,&fperfede tinget-
Caput XXXIII.
Lapidii Aiultiplicatk,
Adhocnullusalius requiricurIabor,nifi
utfumaturLapis
pcr-
.fc(3:us,ejufqueunaparsconjungacur
cumparcibuscribus,
auc
adfum.mum quacuor Mercurfiprimioperis,
acregarur
igne
debico
per dies feptem
,
vafe admodum (kn3:c claufo,
^omnia
regimina
fummajucunditacepra^ceribunc,
&hjbebis
cocumvircuce
millecu-
pla ditacum, pro lapide ance ej us mulciplicacionem.
Ecii
hoc
icerum
tencabis cribus diebus omnia regimina percurres,&
eric
medicina
ad-
huc millecupla cingendi vi exalcaca. Ec fi adliuc
repetere
cupis,opus
intra naturalem diem per omnia regimina &colores
traduces
, idem-
quehora fiec unica
,
fiiterato tcntes
,
nec vircutem cui
Lapidis
un-
quam candem invcnire
poceris
; Tanca eric,qua? ingcnii
capacicacem
fuperccfimodoin
hocopereperfcvcraveris.
Immorcalesjam
naemor eilograces Dfi o agere,quia cocum
thefaurum
nacura?
jam in poife habes.
Tt tt
Caput
A
(Tjp? Introitui Apertm
Caput XXXIVe
^
J^e modo projkiendi.
CApe
L-ipidistui
pcrfcdijUtdidum cft,albiautrubri,acprome-
dicinaequalitate
capeutriusvcluminaris partcs quacuor, funde
in
Crucibulomundojtumimmittc
hpidistui juxcafpeciem
Lumina-
ris fufi^albi aut
rubei,ac
immifta effundc in conum^eritque maila pul-
veriiabilis,
hujus cape
mifturarparcemunam, &Mercurii beneloti
paitesde
cm,caIefacMcrcurium,donecfl:repereincipiat,tuminjice
iTiifturamtuam
,
qua^ridluoculipenetrabiCjCumfundc tumigneau-
clo,&: cota crit
medicina ordinis
inferioris. Hujus tum
cs^fQ
partem
unam,&:
projfce
fuper qnodvis
metallum^fufum &purgatum,quan'
tum
nempe
lapistuusvultringere ,
&
habebis aurum
argentumve
adeo
purum,quod
purius naturanon dabic PriEftattamen
gradarim
projicere,
ufqiiedumTindura
cci^ct
,
fic enim laciusexccndecur,
quia cum
tantillum
Hjper tantum
projicitur
,
nif] projcdio fiat
in
Mercurio,
notabilisfitmedicinxjaduraobfcorias, qu^immundis
nietallisadhxrcnt.
QLiarequomcliuspurgantur mecallaantepro-
jedioneni,e6meliusin
igne
negotiumlijccedit.
Caput
XXXV.
'Demultiplici TJfu
htijm Jrtis.
QUifemelhancartem
juxta Dei benedidionem pcrfedleela-
boravit,nefcioquidintotohocmundoexoptarepoflic,
niii ut
tncusabomnima'afraude
&:dolo, Deo fuo jugiccr fervire poflic.
Vanum
auccmjmo
omnium
vaniffimum erit
,
pompa vulgarcm au-
tam
anhelare,ir6
nec
talia cordi funt hujurmodi.qui hanc arccm cal-
kncquin
pocius fpernunc &:
conccmnunc.
Qui ergo hoc talenco a
D
E o bcacus
efi,huic talis
voluptatis campus pacec
;
Inprimisfiviverecannosmille ,
&: quocidie hominummillium
mille
alerec, non egercc
,
quia pro
voco fuo Lapidem mulciplicarc va-
kttampondere
quamvirtuce,
Itautomniaimperfeda,
qu^ func
in
Adoccluf
Regis Palatmml (fpp
in muncio,mctalla comparabiIia,poflct,(i
hoG in votis
habcrct,omnia
in verum aurum argcntumve tingcre.
Sccundo Lapides pretiofos ac gemmas
poterit hac arte conficcrc,
quales nullsein rerum natura fine hacartc
comparad
poterunt.
Tertioactandcm UHivcrfalcmomnium
morborummcdicinam
habct, fic ut unus faltem vere Adcptus omnes in univerro orbe
gro-
tos curare valeat.
Regi proinde fempitcrnojimmortali ac foH
omnipotcnti
laudesob
hsec dona fua in 3Eternum agamus.
QLufquis proinde talento hoc fruitur
,inHonorcm
De i &: proxi-
iii utihtatem utaturmoneo
,
neingratus erga
Creditorem
Deum,
qui tanto eum talento beavit
, reperiatur,
ac reus
ultimo diccondemnctur.
SOLI DEO GLORIA!
F I N I S.
(o)i
Tttc t
SUBTI-
SUBTILIS
ALLEGORIA
Super
SECRETA
CHY
UIM
FERSPICV^ VIJLlTAriS
ET
IVCVNDM. MED1T4T10NIS
MICHAELIS
MEIERL
fer
fRJNCOFVMl
Anko
DoMiNi
M DC
LXXVII
4.4'A.T-.tA''^..T"T.T-T-'^-.4'-.'^..''"^^
*Y**Y''*Y*'^
***
*Y*'^"**'^*
'Y* "Y*
Y*''Y'' Y*'*Y* 'Y* ''Y*
*v**Y*
iY^^Y^^Y^^V^^V^-^Y^^Y"
<to
^
'<|s '<!> "c$9 4*
'< <|i9
<^* 4^ 1^ Is
P^S
43
Jb Is
^ <fi> '^'^'<^'i(o'^'M
&9'^
riiiMViiiilMSirittfiMri
CUmjam
potioremvit^emciepartem in literarumhumanio-
rum)artiumquelibcraliumftudiis,accum
dodioribusqui-
bufcunque
,
qui fapere quidpra2vuIgoviderentur,conver-
fationibustranfegiflcm, itautquidfirmioris judicii
partim
alliduaiedionejpartimipTbrerumuruacquifivifremihividererjCepi
mccumconfiderareacutiusvarias hominum adiones
,
plasrumque
veladpompam (S<:llbidinem aliisprardominandi <Scin honoribusan-
teferri, auigulam &: luxuriemcorporis promovendam , aliaveejuf-
Otmocrim
I
modi enoriTiia vitia fpeclanre:
, &: quod plserique per fas 6c nefas folis
^^^verfb
fi"ercdivitiiscumulandis,omniconfcientiaprcfpeclu,pietatisautvirtu-/rife<si
iik'
I
tis zclo pofthabito , praroccupati eilcnt
; Unde diu anceps &: incertus
''^/'"'f'
I
hsiitavi,an Oemocntico cachinno ^^nHeracletio
fletut eandcmobcau-
i
fam fubfcnbcrem,an vero cum ^cclt^mikicOiOmKravaunatesvanita'
mZTelva'
I
tur pronunciarem,Vcrum penficulatis fingulis tandem ad me rever-
wtatHm,
!
fus
,
poft Dei Opt.A<fax.2gniuoncmj ex Fonttbu^
Ifraeltsfeufacris Btbltk
hauftam,nihil melius,pnus aut antiquius inveni,quam rcrum abdira-
'''^^A^'*"
n
-
I
.
-t.
n
tionenrutn
rum in natura exiltentmm,nominique maxmie utilium, inveitigario-
W//drOT
nem,qualicunque modo inftitutam,{ive domi per libros aliis relidos,
"'^'^*-
meditationepriEvia& expcrientiamanuahpedjflequa, iive ioxisma^
^"^'
gnum illum Mtindicodicem}^Q.r:vohcndiO\
Anullohoruminquirendas
fcienti^ modoabftinui , (cd nunc huic , nunc alteri indulgendo,
quo
pIushaii{i,eomagis,74;?//?// inftar,{itii: Audiveram vero interc^te-
^^^ p^^
raeireavemquendaminroto terrarumorbefaltem unicam, Phoe nixctiebra-
N I c E M didam,cu|us corporis exu via? , hoc cft pljmac fcu carnes ha-
'(//'''
A/"-
berentur CMedic/na omnium
U^kdtcinarumpraflanttffima^uz^ott
aux
fdiptit ftf
foretremediumlR-<E &D0L0RIS feu NEPENTHES,dequolegi-
;'''"
tur in antiquorum fcriptis,quod Uelena.a Paride Trojanora^tajid
prar-
^''^^'j^
buerit TeUmtichojC^o illc omnesprJEceritosIabores, curas &dolores
hrii.
obhcus
yo^
Suhtilis AUegoria
oblitLis
la^titia
riiigulari exhilaratus c^: Adlianc itaquc avcminda-
o-andam,ubicunque
ratercr.impctu qiiodam natursc mca? mcntifque
rnptus &: quafi volcns
coadusfum; non quod fperarcm potiri hac vo-
luciiintegra^idcnimmihiirnpoflibiJc
prasvidi^fcdfaltcm ut velplu-
rr imcxiguam cjus,
quocunquclaborc, rumptu&percennationc
'v^mftt,
'
adipifccrcr ;
DcPhcentce , an {italicubi
,
pcrmulti dubitunt
,
atlongc
pliucs de Mcdicina jam dida: Qui dc illa (ibi dubium faciunt, illos ad
lacitum^Plimum &C
alios rcrum mundanarum fcriptorcsab Icgatos ve-
AnfuMe^
hm,quidc
hachishoclocofatisfictjlnterquoscgoigrcdiutius cxti-
dutnair* ti,qinonpotuianimum
inducercmcum, uc cjurmodi Mcdicinam
&
^"'"'''^(impliciterpofribilemcrcdcrem ,
quamvisanonnullisfidcdignifli-
B^odorui misviris
cjusmentioncm
ficripcrccperam,{cdeam vcirupporititiam
&icuim fa-
^jjj fabLilofam
omnino
,
qucmadmodum ejufmodi ab antiquis auc
%'intmen^
longinquis
pra^tcr
communcm naturse auc confuetudinis ordincm
mnem^
dcdiida
plserumquc videri folcnc
,
praepoftcra mentis obftinacia pu-
tavi
:
Quis cnim Lmquam
,dixi,mcdeJ.amira^profeflusefl:,nifiverbo
tenus,non autcm rcmediis
nacuralibus /' Quis dolorem mitigantibus,
Narcoticis,Opiatis &
Laudanis,nifi inMedicina parum expcrtus,toI-
lercnonnovic?Primumitaque
urnonneccflarium mcdico,ficaIte-
rum non infolitum, fed ipfa praxi frcquentiflimum accidit, uti non o-
pus fit novam de utroque mcdicinam defldcrare auc cxpctcrc-, multo
minusaliquidlaborisautfumptLisilliinquirendoimpcnderc:
Adha^c
Icg;imus in antiquorum
commcntariis
;
quomodo Philofophus qui-
nir
dam prsccipitcm K^ugufti
Ca/arU iram corrigcre conatus cfl: , nempe
irm
auxl-
j^^ ^uid faccrct ita pra^pcditus , antcquam viginti quacuor hcerarum
liummori'
i
_ ^ ^
* *
^ r r i- i u
u,
elcmcnta tacitc fccum percurnflct
,
quae h vera iunc auxiiia
,
cuilibcc
inprompcuhabenturnccindigcncexpcnfisauc
dodrinisaliis. Ne
TfAneifct
aLiidaddamdc
morahum
fenccnciis,camdoIoreanimi,quamirxre-
tie
remediii mcdia
poUiccntibus,quibus ita propnum videcur, moderan mencem
utrmfqu
^affcdus cempcrarc ; uci Mcdico corpus a morbis liberare, ejufquc
fcrthnA.
jgmpei-amencum opcimum
confcrvare. Verum omnibus his
,
qua:
nullam eJLifmodi dari Medicinam invcfl:igacione dignam innuunc,
confideratis,vice verfa,&: illa^quas aflirmando eam fl:atuant, produxi
mhunc
Super Secreta ChymU yo^
in hiinc modum : Vruflra Ethicw vel ctiam Theologus
prajfciibit aliciii
^S*
'f* >''
pro^cepta moderanda: sr^,{i temperies corporis reclamct, utpote ca-
^J
"*
"'*'
lida&ficca ,
humoribus biliofis&retorridisexxftuans,
ut patetin
paraphreniticis, phrcniticis, Maniacis &:a
diaboloobfeflisjinquibus
bilis flava vel atra caufa efl: pra^cipua fine
q
ua non
; Medicus itaque in
mVectTd
cjufmodi cafibus temperet vel expurget humores
immoderatos
6c abnndante.
cefl^ibit irse rabies, non nliter, quam igne per aquam
extindo
ceflat o-
mnis combuftio: Unde Medicorum antefignanus ille Galenus
non in-
concinnelibrofmgulari teilatum reliquit
,
^odmoresanimifequafh-
tur temperamemum corports : Ut enim alias fortiffimus & invidus mi
j^^
les diutino &: fqualido carcere enervari & conteri potefl: adeo, ut x- turkcorf-
grefeipfumfufl:ineat.ita&:menshominis,alias necira^nec furofisaf-'''*
fedibusmancipata,vitiofoIius corporisbiliofivel
abhumoribusaliis
contaminati,f2epifl!ime inficitur &vincitur. Quodfi
authoritate gra-
viflimi Medici &: Philofophi ad hanc rem probandam
opusfit , ex
mukisunius Amoldi Ftilanovani tc(iimommn^(idi\C2im\
qui librode
fimphcibusjubi portam fecretorum omnium medicinarum ex tabu-
Iis qualitatum primarum,fecundarum,tertiarum &: quartarum, apc-
jiy^^u^
rit,in huncmodumfcribit: Et
fi
tuvh etiamfacere tabuUm
eorurrii
quAfenumUit
operanturper accidcns^aut altcjuo talimodooccultOyfx
di6ltspotes habere-y
*"^'^<-
verbigratia^
fivis
fctre^quAfaciantbonammemoriam
.^
bonum tnte/le-"**'
ium^bonumvtfum.,(^ qudfaciunt amoremjecundum viam naturalem,
aut vta occtdta
: ^domnia enim ars medicina habet ingenium : Narn bo-
nitas intellcclus adhonttatemfenfitiva ejl vtrtutis : Igitur bonumintelk"
inteUeBum
cium
funt facientia bonam
dtgeftionem
^
confortantia cerebrum
, <^
bopumfa-
membraprincipalia,expurgantiafuperfiuitates.,prohtbentia
vapores ajcen-
"
"*
^'^*
dere^fangtttnem cUrificantia
, ^
qus, refpiciunt caput
dr
cerebrum
, e^
ha-
bentproprietatem adbonitatem
tntel/e^fus : Hxc autem omnia intellc^is
fupra
dtBis^invenies
, tmdefaciestibi tabulam ademntm
operattonem,Jl
vts
:
Btfecttndumhocinventes multos authoresdicere
de
futs receptioni-
buiyqt4odfaciant bonum
inte/iecium^quia
Urgeprohibent
mu/tip/tcarifu-
perf/uitates,aut reprimunt
vapores, atit
confortant certbrtim genera/iter^
re^tficantfanguincm
&J]>iritum
(jr a//evantfenfitivam, exquaprovenif
Uu uu mnU
Amonm.
yo6 Suhulis AUegoria
Uihcini
fjyj^^i^ honitas mtdlcUus.AudiviJlls ttiam
,
quodqutxelam
medicina
voca-
Vii/(4ci
tur UtificAtivA^
quia aggregat omnia confertantia mtmbnprincipalia
(^
*'
fanguinem clarificantia
dr
generantia honum fangutnem
dr
fpiritum
\fe-
JV
fl
cundumhoc etiZpotes dicere^quodquAdam medicina ducit ad
paradifiim,
4ucens ad quia
cfc compofita
x difponcntihus
fnguinem ad mifricordt.im ^pieta-
laradijum
^^^^
^
tnanfuetudtnem
(^
hemgnitatem,qmbui medianttbiu
feqmtur bo-
M'dicin<i
^^^ ap^etittn adbona opera: Et quadam incitat Amorem, quta
augetfangui'
tKcitans ai
ncm laudahikm clarum in quanto
cjr
in quali^^privat
tvfn-m k welancho'
Ita
Cr
phiegmate^quaifunt cauJ
foUicitudiniS
,
qu prohihet
converfati^
vam
^
curahilitatiin
^
amorenr.Sangtm vero multus
cUrti^sfuitomnin
contrariajncttat Venereum appetitum
,
undc de neceffttate
diltgnnt
d^fa^
ctunt civiicsconverfationes^gaudia^ liberaiitatem , ex
queffqutttiripfum
Meduina diligere
^^
dt'igi
^
defiderari ab omnihus
:
Et
quadamfacit caflum^ rel:-
fidtm f-
niQfjt^ntiia incUnatfmzttinem adfriitdttatem ^paucttatem
.quofacia \
'lipioftim.
^^^ appettt cottum.nec multeres
,
nec luaumy nec cantns^necfimtlta i Et tit \
generaliter dicatur,potescum medicinis fcire difpofisionemfangttinis ad
qttamcunque qualitatem
^
totadiffcrentiamorum homimsfitexfangui-
ve c alidOifrigidoJjumido ^ficco^i^
cum medicintspradteiu
fcis ettawfa'
eere circa
hominem,quodvts\ 7u audivifit
esiam ab authorthu6
,
quodqu^e-
j/teikrna
^^j^ tnedicinafacitfatuttmiquddam d^woniaettm^^fitu visfacere de
ifiis
Vacitfn-
fecretis (^firmari^refpicein nobisfamtiiartbu^^necmuitihomjnesfitntre'
tuHra.
[iifcnftii
nec hoaiingenii ,
(^fi
potiverunt multum vtnum
,
quod
nonefi
. medicina extranea , (fficiuntttrfiolidt autfurtofi ,
aut hahentes mores di-
'vinipctu
verjos valdeafeipfis
non ebriu
:
Et omnia mutantiafanguinem
adexcefi-
ftoUii
fhm
cdidi
aut
frigidi ^permutant mores
^
tntelle&um d rattone : Vidifiiy
^-"r A>
otildmtdtGties comedit homo unum ctbum
Cr poft
cornefttonem reddttur
p.-iM aitt. aUcer (^jocofiiSyCantans ^
valde diverfus k
feipfo
antequam comediretl
Aliqttando
contrartum efLquiafanguis (^Jpirittts
(^
complexio ex prima
rc^hficatur
^"
honifiratur ex alto vero corrumpebatur : Factt tgitur
medi-
MtiicM
cus de avaroprodigumyde
cafio
luxurtofum^de ttmtdo audaccm y&genera-
futtexor
iffgy f^f(;f^i mutat complexionemfanininu.neceffe eflmtitAreftquentesin-
-varobroit-
,.
^ . , .^ ,
r r^ i r r r
/

cui.
cbnattoncs
cr
coplextenestpjttfs : Et hacfuntjecreta tpjius ulttma artu me-
iitima fe-
dicin^-.^andoquevcrotpja nofatiteanifiexconfequenttvalde-Arjfipien-
(reta
meit
^^^ ^^^
Ugcrint in lihruprudcntum Medtcorum ^fenum
,
quifciverunt
'""^'''
jam
rant
affe
i:i<*int.r'
dum
St^per Secreta ChymU.
707
y
fiw
ejjefecretum
medicind
,
cum vidcnt
eosfacere bonttm intelleEium
^
I
facere fidde m ^fortumtum ,
vdde deridcnt eos
,
^derifi valde elongatt
fecret ab
\funt kfecretk medicinA
^
non volunt audire^nec creduntyquodadmedici'
'^ '<'
%namfpe6fet,nificurAr
dolorem capitis aut
apojiemaautfebtem^
drtp/ide^^*^^'*^'
fberent curarefeipfos degroffitie inteile^fttSy
donecpoffent inteliigere ea^quA
'
proptertales^qni vitupcrantjecretoruinventores^ tu
audivifii^ quodHip-
pocratespr&ctpit Pfjyficis.quos docebat
,
^uodfecreta nonpandant
j ^ia
^^"'!*Y^
redundat in vituperium fapientum ^
in infamiam :
quiafi homofii
fa-
piens
(^
invefiigans^ bene venietadipfa f^participabit
Nobifcum Donum
Tloiiofophi, Ec paulo poft ;
Et tu vidilii in libro expfrimentorum
Fhilo
-
oonum
fophorum^quodcircaanimpapenespofiieruntpulcherrimay^mirabilia:
rhilofophl
luAenim medicinaefi magis calefaciens^quam ika? Et mngis privans
^^*'*
amorem
^
generans difcordiamf^
qu magis
infrigidat,quam timor:
^ 7r*^medici'
qu magis confortat^quamgaudium ? Et qUA magis cibat
(^
nutrit
,
quam
"
cnUf(%.
i honafpes f Et quA magis interfcitiquam defperatio ? Cum
ipfts enim Philo-
'1""''
fophifecerunt
resvaldepulchra^s. Hsecille; Ex qiiibus
patec> quod Mc- pnfiet.
diciHX vis animo quoque (iiccurratejufqueafFedibuSjipfia
corpo-
G''^'"-
re, aut vice versa communicatis
,
&: per confequens irse
quoque
peff>!r"i9.
medclam profiteatur. Atdemus, iramexpurgata biliofi
humoris
copialeniri, autpotiusiracundiamrefrenaripofle,
cum tamen
vix
ulluseiufmodiRemediumexpecat,
inutileomninovidetur&ruDcr-^'""*'''"'"
vacaneum
:
Ad hoc refponderi poteft
; lulticit medicmam in natura petitum in,
extare, qua^ privatos afFedus temperet
, etiamii ab aliis
autnon'*"'^'^'/'"*
agnofcaturaucxflimetur
: Idenimcjusutilitatiautneceflitatinihil
detrahit
: Nametiamrihoctcmporcnonfitincenruahquo,tamen
omnium
alicubi, utolimfuit, fic pofl efle poceft: in majori precio ;
Ica fuo
''^""
'^'*
tempore antedidus Gaienus Germanos
ab omni medicina alienos,
'^"^*^''
quibus utpote ferocioribus gentibus Medicina^ prarccpta non editu-
rus erat
,
pronunciavit
,
qui nunc Medicinam ^ mple^lantur
&:
excolunt, Gra^cisccontrainbarbariem
quandamiterum
redad:is&:
ab omni fere humanitatis literatura fub lurcico jugo
valderemoris.
Vcrum cum contrarium dodrina fe tnaxi re illuflret, fi
dubium
fit,
anejufmodiMedicinacumaljqua
utilitateficconjunda,
con-
Uuuu
i
fidciencur,
^oS Suhtilis AUegoria
fidercntur,raItem,qusemaIaeximmodicaira aut iracundia contige-
Wi#*V<runttaminprincipibus,quamprivatishominibus, qusecumfintabr-
imumertt.
q^ei^mY^efo
tefljbushiftoriarum omnium temporum monumentis,
inde &
Medicina,qua: illam aufert vel avertic , eft utiliratis immenfe,
Quxde ira dida funt^eadcm quoque de dolore intelligi dcbcnt
:
UtenimiravideturexafFedibusanjmimaximeevidcns &: enormis,
DoUrfym- ita
cxfymptomatibus
corporis dolormaximeeftfenfibilis &:inrignis,
-^
'
ftomatum
3,;|(,Q uj a(^ fe Medici curam non raro , antc evidum morbum feu ex-
ji
actnimM,
jjf^j^
caufam,neceffitatequadaminevitabihtrahat. Noninconful-
Mididna tumitaquc
vifiim efl: , talem U^<f^/V/;;4?ampIed:i, quacdolorem ii-
auropr^.
^^^^^ ^ corporc &:iram cxanimo cjiciat. H2CC,inquam,Medicinaeft,
"ja ens.
q^^^^iix:o longc prsEvalct, dum modoPhoenix, undcpctitur, invcniri
poflit : Ubi quasram ? Ubiinvefbgem ? quem percontcr ? Qui novir,
vix
patcfac ict,qui non novit^nec narrare pGterit:Interim jacicnda eft
alea &tenranda via ; cum domidefides vix quicquam difcant arcani,
Fercgrina-
a^^iaces vcio fortunaadjuvct.
Undeapudme certiilima mentisre-
^iini^di'
folutioneconftitutum
cft:',patriam
,quxmihicara
,
relinquere&ad
gnnda eji.
exteros
proficifci,ut vel vitam in peregrinatione abfumercm,vel cum
Isetitia
medicinam optatam mecum domum tandem rcportarem.
chjeBio
Grave efl, fateor , mutare folum &coelum
,
anotis ad ignotos, ab in-
ontrpi'
quilinisad
barbaros,a cognatis ad Antipndas , migrare propterfpem
rtgr,nvo'
^^^^ia,-njnedicinaeanimopra?concept^,qua:numfitinrerumnatura,
adhucfubjudicchscfl,dicent,quamplurimi:
Athifccquodrefpon-
deam,non
habeo,nifi quod TuIIius olim fuo Trebatio extra Romam
iigenti;MuItifuamrem
benegellcre&publicam patriaprocuL
O-
mne
initium ditficile, &: qui nunquam triftatus eft, ncc la^tabicur,
qni
nunquamerravit,
necinvcramviamreducetur: Ut cnim Chymici
Kof^r.Thil
dicunt , Eflc in
Chemianobilealiquod corpus, quoddedominoad
dominummovctur,in
cujusiniciofitmiferiacumaceto, infine vero
gaudiumcumlastitia,
ita&
mihieventurumpra^fuppofui, utprimo
multa
afpera,amara,trifl:ia,ta;diofa
guftarem,perferrem &experircr,
fhctnictm
tandcm
omnia Isetiora &faciliora vifurus eflem : De Medicina ea,auc
fSenon^fi
Phoenice,an ficno dubitavi;
namfi dubicaflcm,quomodoqu^(iilcm?
"'^'''"'
-^ rinon
SuperSecreta ChymU.
yop
no qii5efi(rem,qiiomodo /pem invcniendi eam habuiflem ? SufficiaC
Smihiuiiibramvidiflerolisautejusradios^etiamliipsurolcmdigitisne
tetigerim:Forre inutile forct nobis ta nobili &: claro corpori ccelefl:i,
hac terrcllii ^xcc circumfeptis conjungi&immediate tangi:
Qui^i^Jf*^
auguftum in rebus humanis, quod non in initiis fliis anguftum fucrit
?y?/<iw,
i
Annon ipfc homo ex hum ? Qiiomodo itaquCjinquam, Medicinse,
quam inquiro, perfedaui notitiam haberem , antequam viderim auc
tetigerim ? Qu(modo magifler evadercm , antequam difcipulus ex-
titerim? Eundum igiturcfl:per mundiregiones diverfas;Nonenimo.
; mnisfertomniatcllus: Fortcin unolocoidvifurus, quodpcrfomniu
non cogicaram in alio
.
/fti percgrinatio mihi obcfTe poterit ? Ncuti
-
^Jl^^^^V
quam opinor : Pcregrini cnim nos omncs fumusin hoc mundo,etiam
tjfe pottft.
inpropriajncmpc terreflripatria: Unde ada^theriasillasclariflimas
domus, quo Salvacornoflcr, quipr5ecefnc,noSjVocac&attrahic,mi-
gracuri candcm fumus : Refpiciam hirundinem veris nunciam,
^vw pere*
gruem , ciconiam , multafque aliasavcs, quomodo annuatim flatis
^"^'^'^"""^
temporibuspcregrinenturperaerain ignocasregionesnacur^inftin-
d:u &: documento; ut homini fpecimen &exemplar edant peregrina-
tionis per mundi partes infticuenda?,nc femper fumo &fimo lariu in-
fenefccrec:Avib^acrfubIunarisuniverfuspacec,6(:hominigIobuscer-
reftris.-Refpiciam coclum ipfum,ipflufq; magnumviacorem,SoIcm,
j^; ^
quomodo motu continuo gaudeat &omnia foli &: poli creaturas ilhi- iaii ytator
flrct&: iIIumincc,^calefciciat($(:gubernet:lm6inpropriumfinum pe-"*"**
^*""
dioris
, ad cor ipfum,mence dirigam, quomodo hoc mocu agacur pcr-
corkomi.
pcu co,dum vica maner,quod
vicam uc mecicur mocione ill^sajfic fub-

vitam
laca,I(gsa,vclimpedica,finic:NacuraIeitaq;hominieft,moveridek)co^J'^*"''"*
adIocum,de regione in rcgione, dum in fe,fupra fc
8C
circum fe refpi-
Homini
ciat: At cum omnis mocus fiac ad mccam,pra:fertim fenfibilium &ra-
*'''^^
tionaIium,appetitufeu vohmtate a phancafia vel incclledu direda
sLd^^f'^,2Ttl
cercumflnem,hinclucri fuigracia per mare,per terras cucurric mer- rtgrinatio-
cacoradlndos,paupericmfugicnsiEcaIiiaIiiscaufisimpelIuncur;Sic'"*'
&nos proptcr merces animi^nacuraf arcana,Dei donaj&: fciencias ar-
Jerces ni.
UUUU 3 tefque
>" peregri-
imndHto.
yio
itihtilis Alle(roia
tefqiie
conquirendas &: inveftigandas quidni remotiora adiremus lo-
ca ? Qi-ii domi enim fuas confcnuit, domi fuam fapientiam quoquc
fepelict , iiec quid eorum
,
qu3C in mundo funt, agnofcet, nec ab aliis
iHcunditM
agnofcetur nifi bis puer : Jucundum quoque &c admitabile eft , cer-
pertgrtnA-
fj,-e (-qc
g^r
^^rpj
y^^-j^sgentes , abomniwm noftrum proavom.iximo
patcrno maicrnoque,
Adam0,propagatas,qu5e reliclum ab eo libi pa-
jione/la*
trimonium valde in a^qualibus partibus rubdivifum poilident
: ^/^
f^T,"'^'
i^onefliusy
quamantevertilTc
Solem CGclcftcm curriculo unius diei, h.
e. totum terrarum orbem ab ortu m. occafum pcrluftrandoatque
hinc in patriam circulo abroluto redeundo , jyjiticipaflc vcJ itincris (o~
Dies deefi
liti cjus (c comitcm cxbibuiflc ? Dies cnim oranibus
,
qui circumnavi-
veuhun-
tcrrenum frlobum ab ortu in occafum deeft, ab occafu in ortum,
terrnrum
rupcrfluit; cujus rci caul^ pnmitus Dicura
, atnunciat coguita clt;
cmumn^
Imo quoquid , adfpiritualem cfTcntiam propius acccdit, a terreftri
visinttlfM.
pQj^^jgj-g piirgatum &c defoecatum , eo ad motum fit celenus & habi-
lius : Terra ignava quiefcit, &: merito, quia ccntrum cft mundi
Spiriiuale
f mmobile , Ataquamovetur&totusOceanus fluit&rcfluitidque
Z^i^mobtle.
quatcr , 24. horarum fpacio ; fic fontes ,
&: fluvii veluti parentcs ma-
gna: ejus fobolis flato moventur ordine, &: Oceano fiias advehunt
currcndoquafidulcesdelitias adfalumtcmperandum : Aer quan-
trm mo'
toimpctu citetur , demonftiant venti , turbincs Sc nubcs cis circum-
ventur.
tiuda: , ncc non navium vaflx molcs , &: ipfas molq : Ignis nofter abit
continuomotu,utrctinerinonpofrit,nirirempernovusgenerctur ex
inflammabilibus materiis : Calum ipfum quanta itinera conficit
cum fuis flellis tam grandibus corporibus ? Imo flcllarum 5c cccli
C(E//riffK;raptus
tantus cfl: , ut homo eam ccleritatem ne imaginariquidcm
incompre
pofTit ? Globus fcrrcus cx totmcnto vi pulveris Pyrii, fi mancnte ca-
hinfihtiu
j femper celcritate terram totam ambire debcret , forte odi-
tiene. duum intcgrum rcquircret, antequam j^oo.millianaGcrmanica
( hoc efl , circulum terrae magnum)abfoIvcrct redcundo ad pundum
unde emiffus foret;at Solin tanta diflantia a fuperficic terrx, una
horaplusfpaciiconficit, quamtotmilliaria; Imofortc in quadrantc
horx, quam celeritatemuemo hominummetiri cogitatione potefl,
ncloquar
Super Secreta ChymU. yn
ne loquar de fiiperiori coelo Saturni aut primo mobili
,
quae Jongc al-
co^hath.
tiusfbleponta funt; Qaidhominum
cogitationibusceIerius?NihiIin homir.a
humanissAtinhisintellecliu.nlesfubftantiastradunturcelcritateacia:-"^^'^^'"^-
quales
, Sc moven in ipfo Nunc Ccu momcnto; utpote indi vifibiles in
fwr raa-
in.iiviiibih
,
pundo , non in cempore :
Dcus vero.qui omnis motus cx-
'^'''^'
'
vclS ubiquc cfl: , ncc indis;ct eo moveri , ubi ante efl : In multisira-
"""''
i
_
i
,
j
^
Dtui nott
que Jocis cfle , cum homini jmpoinbile (ir , fimul dc fbmeJ
(
quod fo- movitur,
lius Dei proprium
)
divinitati proximum efl , diverfo tempore illis
'^'^'* "^'*
adefTe, prout licet : Non ergo mihi fit t:rdiofum , fed longe j ucundif-
^^'
fimum^noninhoncftum.redmultismodishoneftiflimum,
noninu-
tile, fedrumraacum utilitateconjundura,
multasmundihujusre-
gionesperluRraae, nonutvideamfaxa &:rylvas, apud exteros
, f ed
^Waawi^
ut
mouirmiFhcc/iiceam C^ieMayiam mmnndo^i^ud homines
fapien-/'-
tiilimos confukndo, cumqueillisconferendode rebus,
quasigna-
rum vulgusnontamrufpicit, quamcontemnit. Aditeritaquelon-
ginquummeaccinxi, omnibus, quasvidentur necefTaria,
compa-^ ^r

ratis, non hic recenfendis : Primo EuropA regna
&fjnes^Qdn^knzvctentto^
conftitui , deinde fi opus fit , in ^mericant
,
hinc in
Afiam ^deniquc
'"^!'
f"!^'.
in K^fricam tranfire,mecum deliberavi : Namvolucrem
illammedi-
^^'"^^'^"
cinalem.inaliqua harumprxgrandium terreni orbispartiura
delite-
fcere,nondubitavi, cujusfifalteravel exiguamfam^ auram
perfen-
tifcerem^confidi, me adejus perfediorem notitiam fucceflu
tem-
porisdeventurum
: Quodfiperagratishisomnibus
Terra;continen-
tibus nihildetantoDei Dono inaudirem
,
me omni fpe adipifcendi^ . .
ejuspnvatumin: Curvero nuncordmemfufcjpicndi
itmerisdeunamfwr^a/w
parte in ali/im tranfeundi,animo pra^conccperim,h^c caufa
fufHciens
mihi vifa efl:,quod naturalem elementorum feriem
,
qua illa ex craflis
infubtiliajexponderofisin Ieviamigrant,imitari debeam: Sic cnim
EuROPAterriE, America aqua', Asia aeris, &:Africa
ignis
imaginem &: vires optime repra^fentat
: Ex tcrra aurem
non
fitori/,^^^^^
aer
,
nifi intermedio aquae
, & ex aqua non fit ignis
,
nifi
mterme-
'
^.fnrte$
dioaeris
:
Hxc autem terrsepartes did:is elementis
appropriari fub^^'''"^*"
fmgulis manifcftius declarabimus : Hic fatis fic
,
qualcmcunque^oJri^rT'
rdinis
yi2
Suhtilis AUegoria
'
oidimsrationeminculcafTe , cum ipfa resprofe loqueturubcrius&:
intelligentiharcbrevitasfat verbola vidcri poflit.
El^ROPJ:
1ERRA
^^^ ^^^^
/PGrissus itaquefolo patrio ipfo ^ctj-iinoctii Vernalis
dic
rTljfmiU- JZ/LuN
A,cum Solc in Ar I E T
1 8 ligno circa caput Draconis,ut vo-
''
cant
Afl:ronomiconflituta,EuROPAMpcragrareprim6 confljtui,ut
aliquid certi cognofcerem , an ibi ipfa avis Phofnix ,
an vero fama aii-
suropater-
cubi dc ea animadvertenda foret: Eft autemEuRoPATcrracon-
ra
""/^^"'ftai^stanquambalis&fundamentum totiusorbisinhabitati propter
iucur!
*"^
caufasfequentes : TerrajUt in globo terrcftri vidcre hcet,Ionge fupe-
raturabaquiscircafuperficiem, quamvis aquam fuftincat &: ipfaa
nuUo alio fuftineatur elemento,nifi a feipfa feu manu prajpotente Nu-
^uropa et- minis ; Hinc
Europa casteris terrse partibus longe minor eft,at viribus,
ttras
f<rrpQp^ii5^fQi-fitu^in^ ^ai-jimofitateeafdcmlongeanteccdit. Sunt,qui
l?//i!^L
cathenamnatura: clementorummutabihum hanc feriem obfervare
dit. dicant, quodunuspugillusterrdet denospugillosaqux,centum
caihetia
^ ^^^^^ ^
niillc iguis : que fi vera ftmt ;
Terra excellentiam, compadio-
qua prr;o
nem, gravitatcm &: ftabilitatcm
,
prasrenquiselemenns, raciJem-
nt coh-
nuunt ; Eodem modo Enropa
(
pace aliarum partium orbis id dixcro
)
'*''*'
^^^^
omniumeftfortiftima,armismaximc ftrenua &:ad refiftendumma-
t^lifm
ar-
gis prompta : Imo cum matrem fua fequatur foboles in moribus, hinc
w'^-
r^^</ bellatorcs, gentium aliarum dominatorcs &: fubjugatorcs
^^ultores.
fempcrfuerunt,ipfi aliisinvidi :
Quod ut ab experientia demonftre-
imperia^.
tut , rcfpiclamus quatuor maxima mmidi impcria
,
quoruminfacris
mundt
Danielis Prophcta: vaticiniis fit mentio; Afia primam monarchiaml
'"'^"^*
obtinuitjUtpoteaconditioneprimafelix,
necnonfccundam, atvix
'
quicquam dominii in
Etfropam extulit, nifi forte pauxillulum: Verura i
fumht*a ^A-
EuropayMacedonicoiWQ^mcm-fAUxandroMagno., immenfumfpaciura (
ItxM
c^
ad Indiasufqueiii csetcris partibusfibifubjecit: Sic &: lulioCdfareRo-
iMi.ctf.
fff^ffQ imperatore dominatrix fuit Afisc Africseque magna ex partc
:
Ha:c
SuperSecretaChymU* yi^
Hxc duo Europx liimjna vircs & potentiani fui (o\i & populi cir-
cuinjacentibus gentibus fatis teftatam reJiqucrunt, iit nonfitopus
plura in medium adducere .: Hinc ^^^/^/'^informacorporisVirgi-i''''^
nem refert, at animoiitate cordis Lconem revera exprimit: Hic ita-
'*'^^f'^'
que Firgtnem Leo elt initium noltrse perluitrationis, in quodefcri- crde.
bendo , ut agnofcatur
,
prima laborisineundi meta proponitur: Vir-
go efl: , noniblum facie exrerna &:iineamcntis corporis , fed &c mori-
^Zu'^.
Bus,infl:ituto&:rebus. tur.
Vim enim nullam Ertr^/^^pafTaeftabaliiSjquamvisprocos
innu-
jneros habuerjt: Leo efl:,quia dominaturmultisfubjedis&nulli
(\ih-Uo^dictur.
jicitur i
Quotque Reges nutrit,tor Leonina corda ofl:endit,quemad-
modumin clypeis eorum pailim occurrit; Inter planeras co^leftes Sol^^j!:
^"^'^*
II n
&
aurum
Europ congmiZy mtcrmetalla c-^rw,hocefl:,inquolibetfuoge
ionvenit,
nerc perfecliilimum ; Etfi enim Sol iii Europ^is Terris raco Leonem
producit, necaurumita copiofe, ut inreliquis
ardentioribusparti-
j ^,/,^
bus,tamennovimus5quodneutriscareat,licetaliundeaddudis:Sci-</< l emi
mus quoque noilra a:tate in K^ibiaLeones^&c
aljbiinnumcrisin locis"''^'"'*^"!
aurum uberrimeprovenifle
,
ne Europa his donis infcelicior
aeflime-
Terraveoe-
ur c;:eteris. H^ec efl: terra illa
,
quam veneror ; H^c efl: ea mater,
''^'^*-
quarvirgofempcrcognofcitur: Haxeftnutrix populorum ingenio-
'^'*'^'"^"''
fiilima
,
qua:muita dona artificiofubtiliflimoafeinventa
fuppedita-
vit : In hac Vmbdtcu^ GermmicM
,
veluti centrum immobile^confiftit,
^""*'^^**
a quo
uzAxtomalmpenalis DignitatU
dependet, ita multa:artes , t^n-^m!
Eure'
quam ex uberrimo Amalthex cornuprofluxerunt: In EnropavarixP*'
funt dotes miraculofa^
,
quas recenfere non eft huj us loci, nifi, quoad
TerrsE elemento,quod
tradamus, conveniant.
In quibuldam Vannonidt.
locis homines fub aquis habitare fcribunt,
^*"'"^*
'"':
quiaexaquis induratis tophacei lapides concreverint; In montanis'''
*'**
Caroltni6 2iO^\,\x ferventes
lapidefcunt fimihter
*.
Alibi intra ignem vi-
Mnirnui
vosdegeremortalesaflerunt,
iifllices ignemadu contment, iit Ca-'"''"'
ftilia.
Quis non miretur ficcinum, lapidem pellucidum &odoriferum
SucclHum
cxfuccisfubterraneis gigni
&:per marisfludus littoribusappelli, "t^^^^|^*^^.
in Sudavia
,
maritima Borufli^
ora ? Ne quid dicam de Corallis Si-
pisexfruH-
Xxxjc euli^f-
yi^ Stihtilis AUegoria
ciilimaris
exvegecabilifciifruticcindurercciice excraaquam
?nLipi-
dcum rubrum vcl aibum virgulcum : Uctaceam terram ligillatam
CermAnicam feu SiUJiacam &:mnumeras toflihum erucorum ibidem
"^^'"^
.. formasi
(u^cvMnohis Lt ontftam terrammdicT^iXc-
, &incelhgentibus,
MM.
qui menre , non auribus fblum noflradidacapiunt ,
innuiflb
: Terra
infiipcr utin ignc pcrdurat , nec refolvitur in aerem ,
licct flamma fic
^ro /Jm
(^jj-iiiYiTia.kd /^//r/inftar prctiori,quibusIibetinjuriis refifl:it,fic & Eu-
^^**^i*
^^^^
noftra fuis rotentiis xquata &rerata, vcluti TermwusDeorum
antiquiifimus , nulli cedit ; cujus encomium fi non pro dignitate fa-
tis
diximus , ramcn pro veritate propofiti
,
quod tradamus
, ut po-
tuimus,
iiluflravimus:Multis perreptatis celebrioribuslocis innul-
lum incidere
potui
,
qui de Fhcemce eiufque Medicina me certiorem
facereci
Verum quamplurimos offendi, quimevclutiludentem o-
Vtrli&
peram
& oleum luierint potius, quamjuverint verbis, multo mi-
rA'ionts
r/-nusrebus:
QuodquafriSjdicebant, nufquamiivcnies, acquodin-
lortim
<?!
venies,
noneft,
quodquarns : Dcccptus es abaliis, qui te, quod
'./eTr noneft,
indagare impulerunt; Parcelabori,fumprui &:inquificip-
ifu^rer.tem
j^ j yocalis finc pondcrc bombi
,
qui velut f^^ te Narcijfiirn proprii in-
meimnam
^^^^^^
admiratorcm fequicur & ad omnia vocata
,
prouc videntur,
chymic apta rcfpondct,
adremvero, quam inquiris, ineptiffimatNon-
diciaado-
fiyjiieorum,ha?ccflresabftrufior&:intricatior,
ajcbant, qucmut
TeZ^epi^M"
tibi,tuif'qucftudiisconveniat: Demus enim, cifcejufhiodi Mcdici-
/f apfiicmt
nam ex Phccnice
petendam , at hominis vita per (c admodum brevis
^
,.
perit,antequamindagctur:Iinerim
mutaaliacommodavocationes
fldaJJm
&:
profcfliones
ncgliguntur , fumptu^ atteruntur, tempus prafterit &
M^dtcina
tandcm nihil in maribus invcnitur : Inres incertas certaspecunias,
h*cviq^i-
pj.eciorHmtcmpus
vitaeimpcndere cft hcmmis incerti &: vani: Nihil
eo-o , fuggercbat alius , huic medicinas impcrtiri vcllem , nifi obitcr
eam
qu2erendo,alia,undelucrum
mihi provenirct, opcre veraciflimo
tradarcm;quodfieodcm
modo teccris abfque damno femper ma-
nebis: Ad primorum duriora monita occlufis auribus, aliis itare-
^foT-fato-
^po^^^ij Medicinam hanc inquircre cfthominis maximeiiiduftrii&
kbo-
nts
Sitper
Secreta
Chymu.
7^^
, L

r ;n/Tpnio &
rerura
cosnitione
valentis
:
qui
fi obiter
faltem
'^''u St
idemeft,tanquamnMagat:Namnc.dpr.-
lS:"co"c
mSnqierve^iet
:Vaufapate?,
quiareseftoccul-^J^-'
Zr
nurDrofonda
fpeculatione
&
mukarum
rerum
huic
non?.
,.^
tiffiraa, 1"*
P"'!""
.flribus circa
iderafubjeaum
variis
erton-
.
C^^Sm
;'
adtr"^
nec
unquam
f(rcuito cafu
abindo-
A c rtiDlwrics
invenitur
: Unde
neceflariura
eft.ut qu.s hu.c
totum
Sded^t^
Ju
totusabeaabftineat
:
Etfiveroegotaha
.tantadona
[ntno^aCfcam.tamennefcioquoduauautnucu
credo
cer
d."no)
inLsdifficultatesnolensvolensrap.or
pe"^dub,aapr^^^
conceta.meMed.caraenmqux^^^^^^^^
inventurumeflc
:
Cuihbet
Kegi
ut lua
i^Cj^uia,
u
y
^.K- chymics
?ulchravidetur,
ricmihihxc
Medicinapra.
omnibus
mundiboni^^J,,,,
pulctiraviaetur,
,
j^^u^e
mentemmeamfibifafcinac&a-re^.r*.
:ftt.iftKvSaXXci.q^
Ouod
Hippocrates
de
Med.c.naal.as
pronuuc.av.t,
Artem
elTe lon-
Sitam
brevera ,
judicium
difficile ,
exper.raentura
fallax
,
.d vc-
SSc7nteli:g\poteft,Admamqamp
urira.tamen,
a^^^^^^^^
oaudffira.
proveniunt
: Ratio
eft,
qu.a
pulchra
d.ffic.la,
&fudor
K.wtem&gloriampof.tusfit
: Per
terram
en.m
labons
ten-
antev.itutem
g
j^^
e^
refponf.onis
fumma
fu.c
: Jamque
"^mr"/J^aeraperagraverL,cumoccurrit,#^r/^^*^-P-l"-
ia:piffiraeraentionemfieriapudantjquos.
ub. de
arcam
ag^tu^^^^^
O, ocirca
ad
hanc
rae
conferre
no.,
dcft.t.
;
ub.
,
cum
poft
multorum
SrSradeflem,h.cAraburafaramasquafdarae^u^^^^^^^^^^
2 ante
multos
annos
participes
v.x.fle
cognov.
De
Gcryone
tr.cor-
^^.^
norc"nCer,Hercule,qui
ejus
bovcs
puniceos,
fllo
trucidato,
abeg.t,
C
"
Hefperidum
aurea
mala in
arbor.bus
geftant.b..s
.
qux
.dcm
Se^ulesabftul.t,hicpercontandoaiorcsnonincerm.f.>Exqu,bus
rcrccpi.G^^r''fC;^'-V/?''''t"''uscorpor.b'conftanccm,efl.
,7^,,,,^
^!mXquofcribicuraPhilofophis:Vidicres/ac.es.nunoparente,&^,.^^^
tovcs
ejufdem
intentioniscfl-c:Hcrculcra
ipfura
cflTe
labor.ofum
art.-
-"'"
Eelhujusraedicina:indagatorc^uiadboves.turus.tad..sfola..-'
AvtcennM
ifet
CanariA
y.
^if Suhtili^ AHegoria
biis nfmium calefalus ira fncanduicarcumque in ipfum foiem incert-
mureo(ocu'
dir,ob quam animi magnitudinem a (olcaureopocnlo donatus lcgituty
lokfoie
dff
quo illc vicc navigii ufus pcr Oceanum ad bovcs trajecit : In quo pa-
mttn
^^'^'cutohujufmodrmedicamcntigenus ad moderandam Herculisiram
Toeuium
abfquc dubro contentiTm fuit , fi non quoad formam : tamcn mate-
Kerc.iu
riam: AfoIeitaqueM'>'^/^jMedicinamIra:&:doIorisacccpic,quam
VLrn^irJ
illc fccum dcporcavit : Nam dcPha-nicispennis exiguum qui^puifre
& (iolorU in illo poculo omnes prudentes ftatuerunt : Cum vcro Hi/panidre^
contirtuer^t
^fyi^
multa^infula? annumeicncur ac inter relrquas Fortunatse didae
infidi^uo
^^^^ Canaria?, ex Europa difcedercnoIui>anceqiiam
&
illas perluflraf-
nunc (^e-
fem : Sunc ha^ numero feptem, utpote LancerottA^Bonn^ueyitura^Cann-
rUmnjoriTenariffa,
GomerayFerroc^ Palma-.quanxmzrcSincTn^eLan-
'
cerotfA
j
Gornera
6c
Ferro fuis fingulis Regibus parcnt ; Dc hac ultima,
FerrOj in quam appuli,niirabilem hanc proprietatem ^ natura: pri vi-
legium narranr. quod aquamhabeac in arboribus provenientemy
Nam cum dcffituaturaqua dulcromnino hxc infula y hinc homines
6c animalia hic degcre nonpofTenc, nifi h;;ec importareturaliunde::
Verum naturahuicdefedluiprovidir arboribus quibufdamlatafolia;
habentibus, exquibus cetto temporedeilillaraqua dulcisintanca
copia, uc cociinfulafufficiac; Qi-iod cumadvcna^ velpyracarininfu-
Aiieioria,
\^^ advcnrenccs ignorenc
y
ibi diu morari ncqucunt ob penuriam
^fphiMo-
aqnaf potabilis :Ha;c e^xhifloriarum relatione vera cflb
>
quilibetob-
#//ri r
fervabir : Accrdit eodem tempore
,
quod Gomer Regult^ abfque ha^-
futUah^
rcdemafculoobiiflec, ren^launicaiiliapulchcriimay BljmadiBis.,
thramfd'
quGElicet inpaternoregnolegitimum fuccedcndijushaberer,. nihi-
ttem,cu;M
iominus fubditi ejus fcemineo imperio immorigcros fcfc dcclara-
'fM>u"&lu-
rnnt,nifi RcgraIicuinubcret:Prxterquam enim diccbantjquod con^
percdim tta naturaE^ordincm eflcc , foemineofexur mares flibjici, effcemirKi-
furtHa.prx-
jjonem quandam marium, inque hos focminarum dominationem
^ne*m'uium
^"'""'c mtroduci
,
vcluti conftat ab expcricntia illorum populorum,
uber. quibusfocminje aliquamdiu dominatas fuerunc-, Ibi enim mulicres
MiiKrum
-j^^.g
y^-Qs & hi illasrcprsefcncanc ; &: adulceria funt adeofrcqucncia,
'^TfiZm
Biaricacarumqi fGcminarum', infecrecislupanaribusfealiis, exls^na-
ftraf.
n\m
Super Secreta ChymU
717
i^mnutit,
proflitucntium tanta mulritudo impunitay
utincredi-
bilefitauditu
: Inquibuscivitiribusliberiautpodusfpurii
habentur
;f^ycj/^
communes , tanquam in Rcpubfica quadam PUtomca
,
cum fere &
fiatoniea.
uxorcs communes
habeantur : Adhaec indecorum putabant ,
ut ille
^2^^^,'!
fexus, qui propter ingenii imbeciflitatem animique inconflantiam
dtur pui-
ad pariendum ricnatus , omnium adrones regeret 8c
gubernaret;
*"; "'^^*
perruafumitaque eflRegia; virgini utde conjugc eligendo cogitaret:
l''f'l'p^i^
Fuic autem in /fififla
Verro regius juvenis , nomine Bmmazar ,
ad chum ve-
quemipraadjccitanimum, interimillevrciflim^/^;?^^;^^
regiamvir-^"?""'"'^'
ginem tlagranrideperibatamore, adeo uc rntermittere non potue-
rettmeji.
rit
,
quin primo quoque die legacos ad illam mitterec
conjugiiinter
rpfos celebrandigratia; Confenfum eft i virginis parte? &
^^^P^^^
/Irfl/l""
mox celebr.ita?fubhis conditionibus, utrinque confirmatis
,
primo qmbutcon'
ipfaprodote fecum adferrec K^dAmtinfem immenfi precii&: magni-
difjonibm,
cudinis, acilleviGifTim prodonohuic/(!^//?//w, carbunculum ara-
^J,'^^
diantefplendoredidtum , longe majoris valoris & seftimationisda-
arr*hones
ret
,
quoe muca muneramillioncm unum &:amplius valuerunt ; hoc
^*''""
f'^*
efl decies centena millia ducacorumaureorum : Secundo
^
quod
^^,r a
ipfe uc maricus &Rex eam , alras fua nacura imbecillem , defenderec, fponfis.
tutaretur &regiafuapotentia protegerct,ne apr^donibus,
<l"ii^*^,^"'*ij;^'
frequentes, damnum pateretur: Viciflimillapromifit, c{nod(i^m-
fitum.
per fub ejus dominio &:imperio abfque fuga &: tergiverfationeman-
furafrt jQuibuspadis &concIufrs, nupriisritepras^cedenribuSjma-
trimonium indiflblubilcy qualefperabacur, fubfecutum ef^ ,in qao
'^x
^onfis
h.j
.r ' rrii T\ \n
monarch
iduo conjugespacificevixerunt&adhucvivurit: Pracdicrum vero
,y-/;irw
cflillis, quodp<3tenrifIrmum Monarchaminfularum ex iefegenitum
ornHftt*.
vifuri frnt, quiexomnibus hoflibus corum vifloriam reportaturus
,
Trophasum,
Oi^Dtonyficolumnas ufque in lnd'i extremas oras tranf^
ferrec, ibiquefiacuecinmonumencum
perpecuum. Ha^ccomme-
moravi,ucquancumhicindagare
licuerit, conftarec,nempemenr-
hilde/^^^/^/f^aucejus {JMedicwtn
in toi^Eunipa
,
auc illi adjundisin-
fulis Fortunatis aliirve, refci vifTc : Ab hinc in Americam vento fecun-
do navigare conflitui, uc & ibi inter barbaros, fr forte Vhoenix eo tur-
Xxxx
^
binc
^iS Stibtilis AUegoria
bine tenebrofo delatiis eflet^Medicina tam precioni
qii2ereretur,juK-
ta Pocta: monitum, qui fic mquir.
Cafus
ubique vaUtJemper ttbipendeat hamus
,
^uomtmme credi*gurgite^fifcis
erit.
soBQQ^eQOQQ^eg^
Qaeee^
:
eogo^: Q6)0)QOgQO^
jtmertc
,
MqH.
i
I
N^mericam
i
novumterrarumorbemdidum, feu Indiam Occi-
dentalemjamprsecognitam, navibuseontendere,non vidcturres*
magnse difficultatis,cum confuetudo Sc ufus afliduus quafi viam Re-
giam per Oceanum invenerit,magnetis indicio : Vcrum illam primi-
tus indagafle &c in alioru notitiam deduxifle , hoc opus hic labor fuit.
AqtitU
^f^-^^ixxj/jfulisfortu^/attsrelidiiutadircmy navem confcendi , in cujus
fiavit^tjM
ipuippi^qui/afiigraetat: Fludibus Oceanidenodlehorribiliternigri-
j^mericm
caHtibus cmenfis , multifquc periculis a monftris marinis &: adverfis
pttita efi,
turbinibbis ac procellis inliidis , exantlatis; tandem ad Brafilta littora
ffckf
*
lastiappuIimus^qusemagnai^r^^^^/W^^/fwm^^^nemoribuscotinuis
replcta ; Mapalia colonorum rara , rariflima oppida,&: homines a do-
ftrinis liberalium artium alieniflimi funt : Quos hic,inquam,de arca-
^mtrtemt
nisnaturxoccultiflimis confulam, ubi incoljepromiraculo non ira
mut fcri.
pridcm habuerunt ledlioncm epiflolx ab Hifpanis in vicem fcriptx &c
ptiontsrtt.
cranfmink, putaruntque chartam loquacem&proditoriamfado-
deifmre.
^^^^ ^ Qucmpercontcr de
Phcenice avium omnium rariflima ? Hoc
quidem indubitatum efl , volucres divcrforum gencrum &colorum
ibi repcriri
,
quales non in his locis aut terra: partibus vifantur, verum
cum Fhcenix fit longe alterius natura: &: proprietatis , non efl quod A-^
lumintervulgaresavesqua^ramus : Nemorahicexodoratis
&:varic
Adfgoria. coloratis arboribus funt frequcntia , in quae dum meditationibus oc-
cupatus aliquando deambularem;partim ut la^tiori arborum florum-
quc afpedu oculos reficercm
,
partim ut naturaU avium cantillan-
Vomiitf
jjum mufica mentem a curis relaxarem , forte fortuna incidi in po-
'^'""
muminufitatas&mirabiliseJegantias, quod dumomniapartccon-
templarer,invcni infcriptionem huj ufraodi
:
Intus
t<
fSHptr
Secreta
ChymiA.
'
yip
tntu^ ddef}
av/a
,
quodtyiictasjnde
refuyoens
Filins, amplexus matra
tynrepoiej}.
Jf.nioma
Inderenafuturpmlopoji nohilis arbor
y
fomotnf.ii-
\
AiricoUfoetusquAdabit mrtcornos,
ptum,
j
i
H^^
mukum diuque confiderads
,
tandcm
inreIlexi,quod
granum
Jgnimam
-^
lintuslatcnsavia:,
fcilicct terra:
, mandandum
Cii^
cummacer
ejus^"'""*^''"
pomivifalitarbor, arborisveroterra;
Aflumpfiitaque
hoc,
veluti
*
^
a
Numim divino oblatum donum
, donec occafione
haberem illud
ixi
'-'''
experimentum ducere, acprobare,
quemadmoduminfcriptiodo-
cet; Modum vero procedendi talem
exiftimo
; Quod femina
hujus
''^^
pomi, forteexHoLtoHefperidumeodelati,
rumeredebeam,
in-
''''
que terram
ponere;Tum brevi temporc
excrefcent
virgulta ejufdem
'''''^^'^
"
arboris,
cujuscitpomum ;
roitinquirendaericaliaarbor
ejurdemar^orww.
generis, autqua:proxiraeadprioremaccedat,
eaque trunco tenus
'
decapitanda aut abfcindenda,
&:trunco didum
virgukum
abfcif-
^''''
fum,
velutifurculus, inferendumerit
: Ha^c duocum
coaluerint Allcgo-
^'
inunamarborem,truncusiilelongenobiliorevadct,quamprius
erac,
naalia.
^^
' propter iniitionem furculi
;
Qnia omnino ad furculi
infiti
nacuram
^^""If'**
'^-
converteturj Etfrudus, quiindeorietur,
naturamfurcuIiautpe-Mwd^^^I-^^il
"
mi
,
prius inventi
,
referec. HocefTe
naturaleartii?cium
,
quod tam
''"/*#'
^
naturx
quamarcis
bencficioperficitur,nemocfl,quiinficiasirepGf-^]'
""'^^'
'
fic:In eadem regioneante adventum
Hi/panorum
conflatnullos
fuif-
**'
fe equos,&: equrremillishominibusmirabilequoddam
animalprimi-
tusvifumjpofieaverocumhiaddudicfrentunicum
afinis,iiorumq;
jumentorumopcraditioresufi,audiveruntefIe&:animal
ccrciumab
utrifqueprodudum
5
atdivcrfum,mulumdidum;Idcircoadhunc
producendumomnes viresjntenderunt.
Fuitinprimisquidamprin-
cipe loco natus .qui hujus rei curam habuit &equos jam fibi
genero-
filiimos procurarat : Aiinos
quoque laboribus addidos
moiarum
aluit non paucos: Equorum
gignendorum
ex equabus ratio nociflima
' fuic, uc&afinorumexfuogenere;
mulorumnonicem:Undehiec
res experienda fuic:Omnis aucem
experiencia
pcriculofa
aut crrorum
^^P*^'^^'*
,
plexia
,
quaefitabfqucrei cognicaf
praehabico
excmplo
autperracione
^*^''*^^'
"
vcriilima
720
Suhtilis AUegoria
vedflima
indagatione: Eqiio pabulum c^ prxbitum magna
curafi^
oopia , ex cujus infultu in alinara nihil generatum cft , abfque
dubio,
qua utrorumque feminum nulla fuit proportio: Cumque
id
tenta-
tum {sEpius ciletfruftra , omnis (pcs generandi muli fuccubuit :
Tan-
rhilofphus
j^^ ^^^ quidam exillisqui naturam rerum &:aniauilium
icrutan-
rumfcruw tutacrius
,
quam
iltiyulgares ,
eo ioci aaventajilet ac dicto
domino
ea
tnr acriiu,
j^. j-g
iferatam
querelam animadvertiiTet , ipfe , inquit , etfi non
iim
Vrn^
^"
' Riulo medicus aut veterinarius
,
fed Piiiiofophus , tamen nocere
mihi
videor,qusEfitcaufa
fruftratse conceptionis muli:
Cumqueadomi-
no eam dicere oraretur, dicam, inc|uit,at apcepi &: poifum,
&fic
ivi*
CGpit:
(J^ulu4 ut eddtur
,
fAtriJimuUndm afe/Io
jEniitnnde
Auribfi5&t/Lrdispaftbm,hjicfacito:.
7tioni!""'
DeturutriquefutunaturApondcre^afiu^y
^iyfiforte
velis quarere^qua^tmertt ?
Vimidis
,
quodagentis
^f^
Hlius adjiceduploy
Exafino
mulum tum generabit equa.
Qaibus yerbi* parura oblcuritatis habentibus ille fidem
adhibens,
experimentationemultiplici fa6latandcmmulum,animalpatrima-
gisfimile,quam matri,ab utroquetamen diverfum
obtinuit.-Hsec
ver/^^'
efrenaturxprivilegia,quisnonvidct,quodexduobusgenereturter-
pmre
& tium
,
quocl fpccie non conveniat cum utroque
,
fed formam
habeat
*"""''
abillisdifcretamj
Inquibusfiquisnaturamimitetur, abfque
dubia
multaaliaanimalium , yegetabilium & metallorum
genera
produ-
cet,id quod
jam pridem multo.s naturse acerrimos fcrutatores
ipfo ufu
L^cTf'^'
proba{Ie,pro
certo affirm.atur
;
Sunt enim qui djcant
ex Pardo
dr
Lea-
htmJ,
;?^ficgeneratumZ^^^/'Ww,exlupo^canefacmina,/9'f^<7w,exequo
mixtijpe-
&:afinahinnumfeu mulam diverfamamulo;Exfurculofeuramulo
"*''
unius arboris &trunco alterius illi,non huic fimalem
arborem,ex
flo-
ribus certis coloribus miflis, alios florescoloratos,
exTindurafeu
pulvere metallico ruberrimo cum argento vivo in igne
mixto,au-?
rumjquod nec huic,ncc
illi per omnia eft fimile,
&fic de aliis
cenfen-
America-
dum : In mctallis quoquc^rasfertim iu auro, hos America^os
populos;
fingulajiCi
Snper Secreta ChymU, y2i
fingulafeartifidumpr^reliquiscallercnarran^nempequomodoau-'''"'"'-
rumperaquam quandamadeomollificaripoflic,
utinftar cerse diei
-
"'^""'"
tis cractari
, &ei lacunse imprimi, gemmasque
inferi, undiquaque fir-
rum
emU
matis labris &:
oris,pofIinc
:
quod (ane arcificium
in Peru magis ufica-
'***'''''
tum, non contcmnendum in natura &:arte arcanum efl ; Nonequi-
dem ex corrofivis ca aqua videtur efTcjalias digitis
tradarinonpoflet,
aut fi litjftylo aliquo vitreo aurum formandum
foret.Quomodocuii-
quefit,
Chemia:idefIeinventum,ncmodubitabit,cumtaIesaqux^^4^^^.
vixanatura, fcdabarte diflillatoria proficifcantur.
Omnibus
\\\s^icnmoi*
perfpedis, eumfpes nulla medicinse
quaefitashicfupereffec,
quam-
''?''''?'"'
primum has partes relinquere ac in
Afiam crajicere daca occafione
^*"'*^**
cogicavi
:
Precio{iiIimum,quod hic in ^^4/7//4 vidi,Iignum ^mi Hebeni
inftarnigerrimum
(
ucrubrumillud Brafiliarumdidum
pr^ceream)
magni ponderis &: asflimacionis , cujus nonnihil , in ^mericA
memo-
riam,mecumreporcavi,propternigrumcoIorem,queminprimisad-
miracus fum &: in preciohabui: Videcur enimhic
'^''^''/^^propriusfj^'!!,^"^*'
propcerpopulosnigricances &: cerram variis coloribusimbucam;
Def>r6priu,
qua CMmardes dodifT Sivilix Medicus icafcribic in libro de medici-
nis ex India occidencali allacis: Ejiresmtrabilts
(^ conftderatione
digna^
*var'teta5 colorum terr^ Peruana. Nam
fi
tmintis quis
ohfervety videhit
multasfelipartes diverfis colortbu^tin^as
,
ut videanturpanni
varieco-
^%"if'^i'
loratiadfolem
,
utexiccentur
, expofitis Vna enimpars terrd viridiSy
alte^
re$
urra-
ra coorulea^ alia alio colore^utfiavo^albo^nigro
^
rubro aut adhuc aliisy qui
''"^
-^'
omnesfunt diverfg, minerxterrA
: Denigro
,
cujus partem
mihimiferunt^
"^*'
A-ffirmare pojfeim^
quodexeo optimum atramentum
yficum
aqua vel vino
tnifiumforet , fecerim, adfcribendum valdeconveniensy
habetautempa^
rum coerukiyunde melius apparet
\ Rnbram terram dicit
effe
mineramar^
genti vivi^qua Indiani
illifepinxerunt. Naveoblata,cujus fignum
uni-
cornis albi coloris erat, Americam reliqui &: ad Apam
contendi,
caputBonsE Spci ad finiftrum
latusprofpedansj
Undein finum Perficum advcni.
Yy
YY
K^fiA
y22
SuhtilisAUegoria
euaiuor A
^^^^ ^^
^fi^
MAnAiVidi filio diftam volunr,/// Etiropam a(? Age-
ttrr* partet
XX
^^^^
rh(sicHrn icgis filia Eurofa^k
love nipca &
in Cretam abdu-
nnde dtat.
^;;^^^jfgrkam vero ab
^merico Vefputio ejurdem inventore
,
^ Afri-
cam^quam Grxci
Lyhiam appellarunt abAfrouno expofteris Abrahx
de Cethura ,
qui in
Lybiam duxijfe
exercitum
,
ibique confedifle
cradi-
tur: Undecunquc fit nominum ratio,h^c nihil ad rem fpedac: Efl: au-
Afia
ttrra tem Afta
tertium
mundi continens^feu
terra aeria
&magis
tcmpcracx
*'"*
naturar,quam
reliqua[r partes : Ut enim Europa in quibuidam
oris frr-
gorc , ita Africa calore moleflatur ,
Afia vcro nec frigoris,
nec caloris
jijiieitrttt-
intenfiflimiparticepsefljundeaeris
elcmentumoptime
nobisrepric-
r tUmen.
fentar,quod
calet 6c
humet,caliditate frigus
& humiditatcficcitatem
tum rtftrat
^^^-^^^^^^^^
.
Regioncs enim in mari fita?,ctiamfi calidas fint facis , ta-
men ab aquarum humidi tate ;Eflus,fi fint frigida:
, &: frigus ab eadem
jnft*u
cnr
i^jtjgatur.
Nam fi naturam aeris calidi&: humidibene
confidere-
7i'&'fri'gi'
mus
eju/quegenealogiamex
caufisfcrutemur, inveniemus
calorem
dApnt.
janeum ipfi patrem, humiditatem vero aqueam matrcm
exiflere,
ceneaiciia
(^^^Qj-mn parentum fuorum qualitatcsmagisadivas Aer,quafifilius
utris calidi 1 I
,.
^,
...
^
^ itt- i- rt
o-
Awi//i.
recinet,ncmpecaliditatem
&humiditatemlimul. Hincmediatoreft
inter contraria
elementa jam dii:a,eaque, utpote utrique
confangui-
nitatc
junVis,in omni
corporum miflione amica reddit &: conjungir.
Atr,
quo-
Tali modo Afia
praepotens
Orbu tcrreni pars colligat Africam & Euro-
Tum
Jf^f^^paw
intevmcdio
quodamvinculo, fiveignem Sc terram,
gratiofifli-
mum &
tcnuiffimum
elemcntum :
Alias cnim nulla eflet t
ohxrentia
Atr media-
ijtriufquc , ucc unum
abfqucaltero virtutcs fuasnaturalcsin
mixtio-
"" '""''
neprxftare poflet. lenis quidem terrae tanquam fomiti
& focoli-
tcntrarift r l
o i i
i , . ,-
tur.
benteradha^rct,attoIleacrem,underefpirec,&-moxdifparebic. Afia^
igicurprxrogativacenfetur,
cfTeinmedio orbisterreni,
tcmperiem
gft^Jfri-
^'^^'Js fcntiri atque aerios frudus
,
qualcs funt da<5ly li, ballamum
, aro-
camcum macaomnisgcneris & ipfumaurum , iiobis mimftrare. InAfiaut
imffl.
primas
SuperS^creta ChymU* yi^
Iprimac
MdndrchiA^vmcXwAz a ?itmrodotvefiator coram Domho,ccpc~
runt.itaprimusliomocondituscfl:, &:quodomniumrcrumpr2Efl:an-
A/it py^,,,
ftantiirimum,5//z/4/i7rnoftcr,uthomo,primamlucemhau{it,vitami"''f<4
lium.in;mi cgit,mortemfubeundoruftulit,nofque
mncsineum
cre-
dentco ^de falvos lecit
,
a morte refurgens rcfufcitavit , in coelum
afcendenseodem viamprajparavit. A finu
/'^^/^f^initioitaqucicineris
fumptoimmenfas regiones pcragravi,donec in eam Afia: minoris par-
tem dcvenerim , ubi lajonem olim fuifleac aureum
^<f/7^^obrinujfl'ein
AiCoUUt
librisantiquorum legeram & abincolisaudiveram:
Quocirca cum
'^J'^^*''""
antiquitatis cognofcendajpercupidus eflfem,
pra^fcrtimcjushiftoriac,^^/)f,orw.'
die quodam egreflfus in campum , eo ubi ^artU locus , & o^r/<*
Re-
gis, Solls filii , aula fuifle perhibetur , fenem qpaendam obvium habui, j,
^^*"^'*
veneranaivulcus&:autnontatis,quimme,utpotepercgruium,exha-a'r//ero>-
bitu forte cognitum,oculos conjiciens, (alve, inquit , hofpes : C/ cum
'^^s^f*-
gratia^egtfjem pro tam amica falutatione, Oinquam,
amantifsimefe-
n^LZll*
nex,ni{imolefl:um(it,doceme,quajignoro;
Potescnim,quiaexpe-
rientia fenili feu a^tate edoflius ea calles : nec denegabis,quia flngulari
humanitatc prxdicus videris : Qui cumamice refpondcret,
quid
eft,bone vir,quod a me requiris ? De voluntate tibi benefaciendi nc
dubitcs ,
fi modo poteftas ca apud mefuerit : Utrumque, rctuli ego,
eft in te haud dubium:vellem autcm lubens cognofcere,num illa,qu^
dclafoney C]vl{(\uq.vc\\cxc AureoitotPoefis &hiftoriis tradita, revc-
raitafehabeant,anver6 fintvana&falfa, folummodcad deledan-
dos homines introduda & huc ufque ad nospropagata ?
Multi
cnim his,ceu fadis^fidcm detrahunt.- fed faltem ut fidis moralem ex- . , .
pofitioneminducunt.Adqua:illcrenidcnspaululum,
enegOjinquit,
r<,^4/,^X'^'
fum ipfe la/on, de quo quxris
,
qui tibi de me roganti omnium optime
"*"'"
'^f^f'
refponfiim dare ut poflum ,fic polliceor : Quo dido , cum aliquantu
^Llll^
'^'
lumexhorrefcerem,no eft,aitille, cur timeas; Ego enim ut vivus nulli
nocui, fed veluti LMedicu^ hontt^ omnihns profui, ficnec vita defun- itfinMeJu
dus
,
<^uamvis rcvera mortuus non fim , fed fama , ut fempcr , vege-
^*^'
getus &: fuperftcs : Hic focerimei AEeta regia fedcsfuit, iWi Solpa-
seijEtt^
ter, non ille<;celeftis, quod abfonum efl^et
aratione credere, fed/"^''-'"'
Yyyy 2 longe
'''''^'''
y2^
Suhtilis AUegoria
longealiiTS, illitamcnnominc, facie& (^\g\\\t2X.t proximccompar.
Hicin A/^j^/i^nemorepellem Arictisa Mcrcurio dcaLiratamrufpen-
dit,quam non abfqiie magnis periculis obtincrcmihi licLiit; qucmad-
modum tu forte novifti : Cui refpondi
,
quantum ledionefcirepof-
fumjnonmefugit,ai:narratute, quibus mcdiisad eamrem vcneiis:
Faciam,inquit ille>ut poffum tc promi(i,fcd ita,ut mentem potius in-
tcndaSjquam aures,fenfhm potius
,
quam verba refpicias, quo rerum
ufon
qui-
cognitionemagis, quammole traditionum a me difcedas : CMedea
hmrr.tdtu
rnihi ut confiliattixadfuit ,fic ego tibinon dccro. llla miniftravit mo.
'"...?! '^dumufurpandi ftrategemata inobtinendo vidoriam contratot be-
<,ccu^an' luas venenojfiammis , dentibus nocentiflimas : Eadem tibi quafi per
^'''^""^'^'""mahUorclinquamjfididismeis morigerus fueris:Draco pervigil fo-
a.*ijHsut,
^^^^^^
j^jj^j ^j^ mafTanarcotica in cjus fauces injeda,Unde mox torpi-
dus fenfim caput in fundum dimilitfemimortuus: Cui ita jacentiex-
animi abfqiie mora dentcs extrahendi fuerunt. Hi mox in humum
propriam bobusignivomispriuscxaratam fepelicndierant : Verum
boves indomiri
,
prius flib jugum mittendij quod magniE induflrise &:
laborisfuit : Quocircaadcos domandosaquamflillatitiamlympidif-
fimam dedit , in faueesillorum ad iiammas reftinguendas,infpcrgen-
damj Pra^terea Luna
Solifque imagines conceflit , abfque quibus nihil
xieiea ah
^^^ efficcrc poifeair
:
At ego,undeha^comniahaberem,qua:fivi ? Sa-
lafonefrt.
tis tibi dixi , rcfpondit; Apud me enim non in venics,qui cas , Medea
ut
^tnicttinH-
acccpi^fic ipfa has fccum abfhilit : Ubi igitur invcftigem ^dedeam^
re-
f^"*^'
fcro ? Hoc incertum mihi,refpondit.Pofl:quam furibunda a me aufLi-
git,nuptaeft^geofcni, exquo (JW^^/wfiliumpeperit,cumqueeo
in Afiae regioncm,abeo Mediam vocatam,abiit.His auditis plura alia
ab eo percontari volui , [cd ille , defciTus fum , inquit), intcrim hxc in
Mfdieinam
mci mcmoriamfcrvcsiquibus dicJisevanuit. Egovcro cogitabun-
chyrrtcam
(|ys fiipcf f-jjic tc diu mancns
,
quidfignificarcthaecrelatio, apudme
-vtUtre
d-mcditatusfum , &;poitcoJlationemomniumrcperi,nilnniUl/(f^/^/-
rto fubir.m
fjam a mcqu^efitam fubintelligi,qux ex Vhccnke reverapetitur, atper
" 'S'-
vellus aurcum adumbratur. Pih cnim animalis aurei & pcnn*c volu-
erisPhoenicis eodemfpeilant. Dolosvirospra:terca, quosqua:re-
rem
Super Secreta ChymU
72^
rcmeadcmviciehicpaucosinvcni
,
qiiod tamen meparummovit,
cLi iTi fluis n ;ihi fuerit.iilam bcacam ccr ram acriam agnovifle : In hac
e-
nim mundi parcCjinquamj^^^/^f/^^Tfr^^^^^^^^jquarum
hsec lor' htAfmeji
aaKemanwem, illa Adonimjfluvium
, habctnotiflimum : In Jordane
J*''''''
^'"''
\ Naaman Syrus feptics lotus a lepra purifljmus c vafit , Divino nutu:
Perhuncquoque (J^fojcs l/raf/^ucum deduxitpo^iikim: In S^r/a A^/o-
videeUn.
] if abapro,/I</^^/ifinfl:indujinteremptuslegitur Adenis
quahsfuerit,
^^'^*'"
^*^'
'i
fupra hbro fecun.lo fatis didum fuit
: Hic provenit Balfamum iilud
Adonk ubi
V laudatifsimum
,
quod a putre(iine corpora humana
prasfervat &: lon-
M''
I
gifsimsedurationicoHfecrat. Hicfuitilludto^7w Saficlorum,
^^BdfAmum
i
quodfummusiilei^^rfr^i^/^^/^fV/^wiK/tumingreflusefljCumfangui- ^3
i nem &: vitam fuam inter coclum & terram pro peccatoribus nobis
S'"'^<"''-
I
DeoPatri, offerrec,tanquamfuflicicnslytrcn &: holocauftum;
ad
}
quem,utfemper ,
flc nunc vota noftri cordis aidcntifsima dirigemus
inhuncmodum:
O fumme &mifcricors
Salvator mundi
,
Jesu
Chri-
^"'^
&
ftcjquiDcnsaba^tcrno,
homo faiSlus cs in tcmporc;, ui^sdvlto-
Deum&hominesMcdiatorconjungcns,hoccft,
uta;-'"""''^^'*
ternaeiniinitarqueDivinacpotentiacab
hominc adiram
perpctua: damnationi s pro
vocatx , adeoque tibi ipfi,
Pa-
tri&SpirituiSandlOjCrcatorijtuipfefadtuscrcaturabu.
mana,
utpotccxpurifTima
Virgmcabfque ullo
p?ccato
natusj
meritotuofatisfacercs,
ideoquehanctcrramtua
nat^vitatcjvitic
converfatione,
miraculis^ paflione,
mor.
tc,refurred:ione
&in coelos
afccnfionejfandam
rcddidi-
fti
,
Ego
ex ima
mentis
mca: fubmifrionc, prccibus, quas
unquamlingua&pcd;orefufcipercpofIum,te,qui&Mc-
dicinam
^
humano
gencri
utilcm pcr media ordinaria in-
ftituifti&
dcdifti
jdumquc
ipfcincurabilcsmorbosDi-
Yyyy
$
vina
yzS
Suhtilis AVegoria
^
vina virtiitc tua in hac tcrraagens fuftulifti &:
curafti,
Medicamfacultatemconomincluperom csaliasu-
tes&rcientias,velutiBencdiftam, devafti,oro&ob-
teftor,uttua gratiamihiadcfle
nuncj lam nondigne-
ris,quoMedjcinamdiftamjCUjUscauf4 tantum labo
ris , operacjfumptus&pcriculi inpcregrinando &in-
vcftigando ut tu nofti , fubii &hucufcjiic pertuli^pof-
fiminquirere,inquifitamobtincrCj obtcntam ad no-
ministuigloriam,m .iltorumq-JC ea indigcntiumrc-
lcvationemufurpare.-TufiquiclemjUtesfcrutatorcor-
diu|ii>novifti meum propofitum, cogitationcs &vitas
ftudium, quod nimirpm mundana ha?c vana& fo-
rnniis fimihma aeftimem ,
mequetibi confccratum
nicnte exoptcm
^ fi tu modo & Velie &Poffe ,
hoc eft,
omnia concedas : Largire
,
qua^fo, ut chari tatis, opera,
quibusuniccmanciparivehm, abfque numero exer-
cere,hoccft,medicinaillamultorumdoiores tama-
nimi quam corporis tollereaftcdt.oncsjfive ira^ &inv
patientiaefivc altcrius commotionis,quoad licethu-
manitus,moderarivalcam :Benedic Lviedicina^pras-
clariftimotuodono.quodproximepoft confcientias
tranquiUitatemvitasquecakftisfer te folum nobis
im-etrata^ beatitudinem praehumanis omnibusnu-
mcrandum venit ,
utviresateiph inditasinmorbis
ahiique duns affedibus exerat & propaget,quo A/bwf'
imm DciPatris^Spiritti^SanBtybzc quoque parte ce-
lebretur in
hoc uiundo &poftpcr omncm;^cernira-
tem>Amcn.
His
Super S^creta Chymia.
727
//'/
(ffHftspret.ibu4 ad illiim
,
qui omnis boni & cfoni autlior efl,
lanimo ruccurrit ,
fuiflequcjque m Afia
, prarter cerram hanc fantlam
Terraf^na^
i(quarantiquitusdicebatufmclle&Ia(5i:cabundare,nuncaucembar^''^y.^'""
Ibariei
7rf/f^fubje6la valde fterilis eft) PAradifum
primae creationis
c/f*/^yer
'hon:inisinperfcd:ionerua,ejurdemquelapfus;
Quocircacomccon-
^*> '!"'*(*
ferrepropius intermitrere non potui : Conftatautemeum fuide lo-
p/^^i//-^'
cum non procul i. Babylone,
quo continiiato itinere , nihil praEter/^77/f.
concurfum qaorundam fluviorum ibidem reliquum
animadverti:
Abhincadlndisemaritimamecontuh
,
ubi in florentiilimam C/X'/-
tatem^0rmHnn\\^2mvi\Q\^\i dequaincola^hoc
proverbiumjadanc,
Quod fi totus Mundus foret annulus
,
Ormum
ejus gemmam videri j
ql^Hfi^gem,
In hac urbe aliquamdiu moratus,animadverti
quamplurimos indies
'' orbis
cx diverfis portis magna feftinatione animseque
cupiditace ex-^"!!"^''.
currere
,
quorum cum unum fortc interrogarem
,
quo deftinaf-
fctitcr, adco properans? refpondit
: Ad Paradt/um
terreftrwn ;
^**'''''''/?*
Qmd, inquim , an hic eft adhuc Varadifui aliquis cum ego antiqui
^"^*^"'^*
ilhus vix veftigium aliquod reperirc potuerim? At ille me relin-
qucns cucurrit, quo ad potuit
: Ego veroin urbem reverfusapud
niedcliberavi, quid agendum eftet, an enndcmParadifurn
vellem
indagare, &
fi iic, quavia, an eadem porcajam di(flumfequerer,
aut alios ex aliis portis eodem inftituentes viam :
Verum ne
quid ni(i maturo confilioinciperem
, incidic, me eodemftratagema- Sirdtage^
teutidebere, quoCo/umbdi ille primus Americanioxhis
detedor&f?*^"''"""
inventorufusdicitur: Circumivi itaque totam Urbem &:infinguIis</^."*''^
portis aliquamdiu ftans exploravi auras , fi quae flarcnt, naribus,
quales,eflcnt,anlepidae, dulces&aromatica?, an alteriusautnul-
liusodoris,
&
hac ratione tandem adverfus unamportarum
^^^^-fefbirMrht
ftas placidas & odoratas fpirare fenfi, quas ex illo P^^^f^^
terreftri
provenire potius, quam ahunde cogitavi; Ex hac itaque portaiter
mcum urgere incepi reda via
,
quam pauciflimi ingrederentur : Pro-
^;^;^^
grcflushac,marequoddamtrajiciendumerat (fiquidem Ormtts in In-Margnriu
'/^fitumhabeat) inquo
A/4r^4r//4r?albiflimarum&:
optimarum'"'''^^
^*"
)ifcationemanno:avi, Harumimpetratis
aonnuUisprece
&prciojrr'*^"'
non
y^S
Subtilts AUegoria
noii exiguum tne naturse donum ad Medicinam fpedans acccpi/Ic
nondubitavi: AlbedoQnim unionum maxime cft rpeciofa &:pulchra,
(ine qua omnis commendatio.^orum pcrit: Continens terr^ proximii
contingens longo tcrrarum intervallo procefsi per diverticuium val-
UercurUUt de anguftum, donec ad trivium quoddam acccirerim, ubi Mercuria-
jiatuain
lis ftatua vifcbatur tota in acgentata,exceptocapite,quod dcauratum
mvio qna-
^^^^^ WxcIndice manus dextra^ redam quandam iineam demonftra-
yit,quaad Paradifim
terre/irem c\xndum Jinquam cum fequerer, poil
aliquod tcmporis & loci fpacium ad flumen deveni valde Iatum&:
profundum,quod abfque navc traniii e erat omnino impofsibilciNul-
laautemnavisintotoillolittore invcnicnda crat: Exquoprofpiccrc
potuiadverfi littoris oras
Paradifo terrejtrfdmiim^is; imo illum ipfum
cfrcjqucmtranlivcram^cujus frudibiisobdefectum naviscamenhoc
tempore frui non poflem:
Qiiantum ex lictori proximo coile animad-
Vtfmobvm
vertereiicuit,referam : Arbores divcrforumiiorum aureorum, aran-
tiorum,citriorum,purpureorum &:ruberrimorumibi vifx func.
Nec
defueruntfempervirides
Iauri,buxi,juniperi &: aii*e ejufmodi: Flores
omnium colorum &
fuaveolentium ibi copia magnafuerunc, nempc
fiorcs folis , amaranthi, lilia, rofae^bellidcs , liiacynthi ,
narciffi &alii
:
AuiituUh'
Aurcs avium concentu omnifono nempe philomeia:,cucuIi,plictaci,
via.
alaudx,carduelis &:innumcrarum aiiarumpartim cognicarum
,
par-
tim non,obic(5tabantur ; Nec defuic Oiiufica arceini]:rumcntalis,qua:
*
fada erat cum rota fuis clavis dcprimencc claviculasorganorum mu-
(icorum,acque fic varias melodias
4.5.
vel ^.vocum, vcluti digitis hu
maniSjCaufantC) follibus ventum afilantibus, didaq; rota d rivo quo-
damaquseperenni, motisSc
circumdudis, quemadmodum propc
culldtut
'
Florentiam Itdid in Fratolino olim vidimus & audivimus : Gujlattis
vbvia.
quoque hic habuit
,
quo maximc caperetur , omne genus dclitiarum
cx frudibus arborum,alii{quc,tant2c varietatis, ut cujufque appetituf
odrmi
facisfacerenc &: arridcrent : Odores tantx virtutis &: fuavitatisundi-
*
'
quaque Ipargcbantur , ut allicerent merito omnes circum circa de-
gentespopulosventisfuisemifritiis
,
qui tamen horumcaufseignari
obdurueruntnaribusindifcernendistotodoribus
,
quemadmodum
&: illi,
fi
|i
'iber Secreta ChymU.
72$
Supt
3c iVi.qui adiV/V/ Cdtaraciasfm CAtddupA
habitanr,ob perpctuiim auri-
^'^^'1'Ca-
bus capcutum fragorem &c maximumfonitumjobrurduiflc
feruntur :
^LjiriruZ
Verum nil profuit hactenus tanta&:
tahaeminusluftrairccumdo-^iff^/*.
nis
,
quas ibi abfcondita latuerunc, ncc fenfunotari potuerunt, carere
neceflum fucritob iniius
, ut didum , navicula^abfentiam:
Quocirca
locum hunc relinqucns ea fiducia,quod quamprimum pofTem inftru-
dior aut fortunatior redirem ilhus fluminis tranfltum
tentare vellem,
^d intencionem mci itineris redii,nempe ad inveftigationem vheenku
6c ex eo dependentis CMedicwa
; cumque
Aftam
Aeriam
fatis meoju-
dicio vidifle exiflim3rer,rcd:a quafi via ad Africam,ukitnam o^bis par-
tem, anhelavi,inquafidcfideriumanimi meinonexplcrem,meeo
fruftratum iri,omnino pra:lenfi: Ad finum itaque feu oram extremam
rubri maris iter direxi, ut indc nave in Africa: continentem cranfmit-
terer.
JFRICA, IGNEA
/^Um in Africfl.m appuliffem
,
integro exado anno &: eoamplius,
^-^jam .iV/ icerum Leonsm ingreffus fuerat,/^^ tenente CaHcrum
fui
domicilii fafligium, quod magnam mihi fpem
optimiauguriifecit:
Protcnditurautcm Africawcx(us Meridianum Solcmipfi Afias
; undc
longe cahdiora funtibi anni tempora,quam ahbijpr^fertim
^ftas,quse
calidiihma ibi fentitur : Atque hsec efl pra^cipua caufa,cur fit in maxi-
ma fui parte inculta,torrida,ficibunda,flerihs
&vacua
: In hac,ut flu-
vii funt rariores,ita fer^ {reQuenciores,ad aquas dulcesjubicunque ea:
'
fmt, concurrunt fibiqj invicem etiam diverfarum fpecierum mifcen-
tur , unde novi foetus, noviqi oris animalia nafcuntur &: non fine cau-
\ fa Afrtca femper aliquid noviapportare diciturjlbi Panes^Satyri, Cyne-
-^^'^*/"-
,
nocephali &: femihomincs degere feruntur
,
prxter innumerabiles be-
i^lvUd'"^
i luarum fpecies :
Ibi 0>yx in {"ummo a^flu fitibunda lachrymis quafi cf-firt.
fufis 6c
gemitibus iteratis ardorem folis deteflari traditur : Ibi Lun
montes &
AtUs
,
qui ccelum humeris f iiflinet, ut mineris,{ic
ferpenti-
^0
fer-
busabundant: Ibidcmfanguisdraconiscolligitur,
quem dracoexf-;''"^''*^
lephante exuxicquQ exanimi concidente, ille contunditur
6i rcddere
'^V'*
"^'
/222
qucm
7^0
Subtilis AUegoria
quem bibit cruorcm , cogitur. Ibidem juxta Erythrajum marc fcra
OrtM ant.
quxdam vifacft, Ortus nomine,cujus caputrubeumlineis aurcis
fni,cuju4
adccrvicemurquepertincntibus,ocuIinigri&pecles,pr^rertimprio-
itum.ocuit
res,albi,pofterioresnigriores, os ufq; ad genas candidum,fuere : Cu-
ifgr/,/.tfiMjysexteriorisformsecon{iderationedumdetineor,occurritPhilofo-
'
"'
phi Aviccnna:dilum
,
quod deconfmiili animali vidctur intcUigi;
nempe,res,cujus caput rubeum eft, Sc pedes albi &: oculi nigri
,
quid
cft ? Hoceftmagifterium : Per quod cum ipfe eandem Mcdicinam,
quam egoinquirOjintcrprctctur,in eo aliquid myfterii latere non du-
Ad Thoeni.
bicavi ; omuia tamen ad Phcenicem rcferri deberi pro certo fciens : \\\-
etm crmta
^^y^jy^ famapopulari percepi,non proculabhincfatidicamfoeminam,
oblcure dt-
.,
^,
>
J- ^
i .
r

. . .
i
fia ri^crri.
SwyUdm Erjthrxnm dicram, cujus extanr tot vaticinia de venturo
s-.y/tf rf-
Mefllaaliifqucmaximi momenti rebus , in cavarupe habicare , idco-
^ch^fl^
_queeamimprimisabeundamputavi,utal5quidcertide Phccnicc co-
ticini.m,
gnofccrcm : Ha^cde Chrifto carmen edidifle ,
Spirtt
mSan^t
q^^^-mw^
1'iis-ovg
traditur,cujusiniciales htera; funt hujufmodi : leJousChriftoslheov
x^/g-jc 'viosfotcrJlAuros , in quibus defcribitadventHm Chrijltin carnem^o^xi
eey wo?
i[)^/^futurusfithomo
,
ac adventumcjufdemad judicium&multa
fft)T^
alia 'Eujehius de SibyU^ in fua narratione hiftor.ita fcribit : Et h^c virgo
^uv^o;,
perjpicue vaticinartpotuit : Hanc ego qutdem beaiamjudtco^^quam Serva-
torprcvidenti<.ifuie crginos vatem eleg't : Verum multifunt
,
qui hanc
ifs
vaticinAtamnencredunt. j^amvis SihjHam Erythrsam vatem
fuifje
confiteantu
r
;
fedfujpicantur
aliquem
noftra
religionu , Poeticd
Mufdi non
minn non
'
cxpcrtemJjM condtdifje carminayf(Jeque adultertna
, (^falfo
SybilU vati-
efe
cfi3a
a
cinta dici^cum tuilesfententias
habeant multam voluptatu licentiam am^
^^^'^'^""'
putanfes
dr
ad temferatam ^ honcftamvita confcrvationem duccniesi.
Eftautem
veritis inpropatulo : eo quod noftra: religionis viri tempora.
diligenter &: exa61:c collcgcrunt , non pofte conjedari
,
quod pocma:
hoc aquopiamfitpoft
C/^r;y?/ fadum dcfccnfum^&judicium. Eft
cictrenem eniminconfcflb
Ciceronem poema hoc legiflTc, illudque&:m/?<?w4'-
itgiS' S"
riam dialeftum tranftulifle & commentariis fuis inferuiflic : Dcniqne
thrtte car.
huuc imperantc K^ntonto \mzicm^x.wxn: Antontum vero QhAugufto
tr.in di
fupcratu, qui ^d.anuos impcravit , 6^huicT/^fm?fuccefllflre,cujus
chriflc.
tem-
Stiper Secreta Chymm* y^t
tcmpore Chrr/it z6.wcnmsi\\uxit ^ acnova populi fncceflio confticit

dc qiio cmincndHuriUm kali.T Poccarum loqui puto, ubi aic
:
pyodiinn lucem hon^inumgenus inde novorum.
EtiteruminaliquociamBuCGlicorumloco,ubiadjicit:
VltimA Cumdiventtjam carmtms Atas
,
(^c.
WxcEu/ehius Ctceronis locus,quem Bufebius citat, eil; lib. 2. dc divina.
^m^nttwtm
tione
:
SibylUverfus ob/ervamus^quosilJafurensfudiJfedtcitur.^orumfaciM s,.
tnterpres nuper falU quddam hominufama didurus tti fenatuputabatur, h^*
<^*
eum^quem reveraRegem habeamusyappeiiandum quoqiu
cijtRegem/ijalvi
licinantii
i/Je veliemus:Hoc(ieJi in iihrts in quem hominen,
,
aut in quod tempus e[i t
Cicero m
Caliide enim^ qut ilia compofuit,perfecttt Ut quodcunque acctdijfet
,
pradi^
terpretatur
cium videretur
,
hominum
cr
tempdrum
definittonefubiata : Adhtbun
l^ae chri.
etiam iatebramobfcuritatts-.utidem verfu^aliasin aiiam rempo/faccom fi^'
^*''^-*'
modari vtdentur. Non
cjfi
autem iiiud
carmenfuretrtts
,
cum ipfumpoema
^^/^,//'
"!
deciarat ; {e/ienim magis artis
^
dtiigentix
,
quam incitattonn
^mottii)
rtftmut, de
cum vera ea qu^ dn^o^^txUdtcitur, cum deinceps exprimii verfu^ iiterts ^^l\
f'f"t'-
aiiquid connecittury ut in quibufdam Ennianii
,
qudt Enniti4
fecit
: Idcer-
q^I'^^^ ^^^,
temagic
efi attentt antmt^quamfurentts, Atqiie in Stbjiitnis exprimoperamvuU
'verft cujufque fntenttA
,
prir/fis iiteris iiittis fententia carmen omne '''^'^i'*'''-_
prdtexttttr: hocfcrtptorts eU non furentis yadhibentis diligentum ^non
hfuSro-
tnfant : Hasc Ctcero : Vcrumaxioma, quoCicero uticur, hoc car-/''^'
'"'"*
men rLilicet non e/Te Sibvll^E
,
quia non fit furentis ; S/byiia
aucem '?
^"^jV
r r 1-
'
L \r o r i ^
aiiqutdfi'
-lurcns carminaiua dixcnc, rallum
&:iuonommeinaignumcit.
Qon-gmiicantes,
cedimus>tum Stbyliam furore non fuifTc percitam , cum illud carmen
'^'^^*
"/<^
ediderit,quidhocrei veritaci decrahet ? Dicimus enim Spiritus
Sandi{"7J/W.
"^
afHatu
,
non diaboh Enthufiafmo feu furore eam tum motam fuifTc: <

q^d
Ad hanc poflquam
accelli,fedenteminantro,arborum,ramis,viridi-
"""/*"[
/'*-
que cefpite prsecindo, falucavi officiofilfime.
Qtolicet primo afpc-
r'tmsil"u4,
dupaululum perterritagradumadinterioraretulit, tamen precibus
f^verA.
meislocumprjebens
,
Quemtuhicqu:^ris,inauit,pereerine?
Ad^^^T/T
virgmem non licitum elt viro appropinquarc
.*
Nulla,refpondi, teme-
Er^tht
ricatepra-ceps, atmatura deliberatione prxhabita certusadtecon
lendi, ut quasdam dubia menti mca: inhserentia dilueres, mequegra-
Zz22 z tiofifumis
br4<i
y^z
'
Subtilis AUegoria
tiofiffimis tux
dii-e6l:ionis documentis inftruercs; pro quibus/i tc vo-
tis meis non averfam
intellexerojviciflim omnia humanitatis & cfficii
dehica
fervitiatibipolliceor & adftringo: Ad ha^c did:a clementior
miciori
vultuapparens,quideft,inquit,quodmerogas ? Nontibi tuif-
quc iimilibus, difccndi percupidis, quicquam denegare potero: Duo
luncretulijVirgo
divina qua^meingenueabfqueulla tergiverratione
autpcriphraridoceredigneris,nempc,anhic inAegypti AmbUve^ni-
lu<tflio an
j^y^ qIjp^ g^ adhucavisilla totiusmundi unica , Phcenix didamventa
H^^ix'&
^Jnvcnicnda fit(ut fama fpargitur) &C an Aiedicina quasdam Irs
&
do-
hAiiium* loris ex eaunquam peiica ic petenda
>
Quod fidc , ubi utraque inve-
inde
ftten-
[[^gmda. &C
volucris &c mcdiciua ? Bene, inquit illa,dubitas non de re-
busnihiliautna>;ci,lcdmagniprecii; dubitaciocnimeftprimusgra-
Dtibitatio
clus
fcieDCiiCiqua tc beatc,quoad potero,polliceor:Mufri cadcm qua:-
primu4
fiveruQt
pcr mcdianihil ad rcmfacicntia ; Tuvcr6,necinloco,nec
gradtu ct i
n

r.

a i
/*
i n
tnti.
pcrfona aberram

Kegio enim , in qua nunc iriorans, Arabia ra^lix elt
Thxnicis
^S^vpco
contcrmina.qua^ patria Ph(py^icis,v.nica habetur : Pcrfonam,
p^itria qui.
quam percontaris , nec hujus rci ignaram fcias, cui utriquc cum cuam
fortunam
credideris,hinc utraquc tibi rei quarlitas veritatem non de-
neo-abit : Ego te docVrina , hxc veroregiofcu^gyptusocularide-
monftratione
bencum redder : Quocirca aures meis monitis &:
fhoejitx r^
jnentem rcbus adhibe : Quscftionem videris dupliecm moverc,
Meatctnt
ii^^ n i

r i o
non liife- quam
contemplaxionc diligcnti adhibita ,
limpliccm &: unicam
rttnt,
expcrieris.
Phtenix cnira fi affirmecur in rerum natura exiftere,
^S*
Medicinailla
(qua: alias 0y^4;?^4
dicttuy) ncgzii non poterit,&
ir*&do-
vicc verfa,
hacaffirmata,illaquoquea{iericur : Pha^nicem
utmelius
ioru.
perfpicias,tibiexfuiscoloribusdcpipgam
:o^M^/4 telix,eiqueadja-
7h(znicii
cens Aegjftus
antiquitus hac gaudebat
^o\\iQn,cv]Ui collum auretisftiU
dejcriftio.
ooy^reltauttm co^pus pttrpurais color tnpemits cinxit: In captte
crtfia^corO'
ndinftar .^ 'vtfaeji:
'bolificrAavts
njiftt ahnos 66o.ad quam dtatem cum
Yheemxno-perveneritfenefcens.cafia
thttrifquefurculi^ confirutt ntdum,quem odori-
'utti ex ri
i,ffs rcplet
, conquajfattf^ adfolu
radtos alisflarnmam excitat^qua combU"
""VT^'^
r//r / cinerem:Ex hoc deindeprodit vermtculus
(^
indepulIus,qt4iprio-
p; ce.Mx rt ceupatrifunerajufla
reddens^totum
nidtim defert tn urbem Aegypti He-
qnefnigrnt
ilOpotirJX
SuperSecretaChymk.
7^5
liopolimSolifacram,aliasThebasdi^amyibiquewaradepoPjit.^
Hoc qui
profjbulaomnino habcnt, pucri
&:iniquirerumeftimatores vidcn-
tur,qui pro hifl:oria,ut verba(bnant,facl:a,&:illi
fallunturfuo judicio;
HierofTlyphicaenimfuntha^rc bc menti
potiusdil:antur,quamauri-
^^J^t'^^*^
1

? i
1- /- ^
^
cediita ejlt
bus inlcribunturquepotius
,
quamocuhspercertas
ngmas
&cpiQ:u- hiercgiypht-
ras,quafi Iitcras,quas facras vocant
:
Qua de rc fi mihi fidem foh non
"
adhibes,coKfu]cinterca2teros Orum Apollinem
Aegjptiumfirtptorem^^^'"^"'^
cfut inBieroglyphicorum fuorum. expofitione narratjUt
ipfek vulgo accepit,
'nicTlbAe'
Fhcenicem poji quingentefmum annum
,
cumjam
efi
mortipropintjua
,
in
gy^tiu,
t..y4egyptumrcmeare.JftfiprAveniatanteobitumcurari
myflice ab Aeoy-
ptiiSi
^
qUiCcunq--, atiisfacris animalibjribuunt^hikc^Pho^nici omni'i de-
beri\Gaudet
nfolCmaxime Vhoenixin Aegyptopntcipue^ utpote tllic vehe-
f^*"'^
A*
fnentf.Wxc Onverbatcfatiserudiunt, quodftiyfliceaccipiaturM^z'-
^^*"
"*
nix
ab Aegy(>tin^^roui mjftice curatur.Non opus igitur cric,in myflicis
/ myfiicis
hifloriamautfabulamfupponere difcrete cumncucrifiwipliciterco-'"'"*^^'"''*
veniat.atfiprofabulorahiftoria,feu fabulahiftorica,qugalIegorjaeft,
\7amn'ec
^'
oniuncl:imhabueris,noaberrabisafcopo;Hseceft
inquit,P^'/jcil-A^''
la unica totius mundi avis , ex cujus pennis circa collum aureolis ,'nec
l^f'""'^'^^
1-
nT
1-
j /T- o 1
Medtctnx
non
aliis totius corporis, Mcdicmaad omncs aiTCctiones humajia; na- ex pennif
turxeontrariasin temperiefanitatis optatamreducendasutilifrima,
i'^'-
que antiquis -^gyptiis a quib. in He/topo/i
(^routin Diod.Stculo legere .
poterisjomniumprimoinventa&ufurpataeft, Irjt
& Dolorls reme-;^^^^
do.
diuaih::^bebatur: Quibus auditis fupramoduml^^tatus fum &
mox^or/i
inHe.
Qua:fivi,Anne viamautoccafionem ullammonftrare poiretadavem
^'"f"^"^'
^
,
1
TT
1-
venta.
didtain ac
j^.UdHinam pervemendi ? rixc enim, dixi , omnis mear pe-
regrir.ati' nis cnufa cft , in qua fi mihi fubveneris,rem omnium gratif-
manpr2:fticc'is:Non te deferam, illarefpondit.intuisncceilirati-
bus,quant'.im
m me erit,at oportet te labore tuo vtramque indagare;
Locum ribi
certum , ubiinvcnias , indicare nequeo , ac nihilcminus
nonomnino
vacuum , confiliofpeveomni deftirutum dimitt ^m fed
^
omnem rcm.
ubi illa fit indaganda,aperram
:
Aegyptust ut vidcs.omne
^erfL Im-
fuse
annonxfertilitatem Nilo fluviorum cekbcrrimoacccptatam re-
^ ^^
fertjCUjusfomeslicetfint incogniti&infcrutabiles, (incertumenim
Zz 22
3
permaner,
7j^
Subttlis AUegorta ^
.
sili
fontes
permanet
,an fint inmontibus
Lufid, necne
)
tamenO/M,
quibusfc
nonnothH
cxoncratin
mare,mundofatis
innotuerunt. Hic {(\Ju/lio fidcs
ha-
^mu4
Mtr-
benda
)
CMercurtum,c\\iMZ\xm
cjus
nominisgenuit, quod tefcireo-
eHrii
K''-
portct
: Patct cnim
filio dcdit
poteftatcmmoniLrandi tihi Phcentcem
m^onnlltu-
&:excapctendamyWtf^/f/4;:QLK)Circa
CMcrcuriurn
primoconfu-
ru4
phcem
las,quemutinvenias
,
abhincadfcptem
C)/?/4 2\r/// te confcras,
noa
^""
'
"^d
q^o^
^P*^^
habeas ad
fingula migrarc
,
fed quia incertum tibi fit
,
ubi
quiren m.
^^^^^^^^
^^^
g^^jj^ ccrcam fcdem
ahcubi habet , fed nunc in
pri-
mo,
nunc
fecundo
aut tcrtio
autahomoracLir: Hictedoccbitiila,
qu2e
maximc
defidcras , &: modo non nimis infelix fucris
, fpedato-
rem
ic
Okagalium
Dcty natura,'que
arcanorum faciet. His
per-
ceptis
pro tanta
humanieatc &:
inftiturione
Firgtm dida- gratias
agens
immenias ,
valedixi ,
fneque
nunc
tandcm in rcd:am rcditurum
sfU
ofiia
viamfperavi,
i^ter
meum ad
A^/Vi 0//4 accelerando,
qua:feptcm
feptem
qt*t
j^^^jj^gj-^ntut
liocmodo
:
CmepicHm^BolhiticumySebermiticum^Velufia-
I.
cnno^i- cum
^tenitictm y
Phantttcum
&
Mendeficum. Ad Canopicum
primo
cum
Niii
fnecontuh,
in qua via per cohem
fcpukura; Chrifl:ianorum a bar-
ejiium,
b^^J3j^jqiiondamocciforuminfigncmprofedusfum,cujusIocian-
nuamiracula,
relatudignilTima,
hicpra^tcrire nequeo:Namcer-
to
quodam
die Mcnfis
Majt oadavera fcu ofla fcpultorum ab orientc
Ibleufquein
meridiemfcnfimad
fuperficicm ufquetumbx clc
van-
Miraculum
^^^^
^j.
(^(q^
doncc in
confpedum eo concurrcntium hominum
dcvc-
VlHmpts
nennt,ahcubi
magis,ahcubi
minus,tum a mcridie verfus occafum
fb-
%cypti a
lis
codcm
modo
d"eprimuntur,doncc
omnia ad priftinum ftattim rcd-
f3ue tempo
ie^-int;Qua:
fi quis non divina virtute ,
fcd diabolica prorfus fieri affir-
ZmlTe!-
met,
vidcat nc a
fuperftitionc
nimium dilccdcndo adincrcduhta-
fiumexttr
temfcuimpietatcm
incliuct ,
Deni(jtte om7itpote?itix
^sihhcvxivnxvc^-
Me/evfl-
i^^j^^.^jj
[-i^^c aut his
fimiHa
miraculofa finfla dcneget ac
fubtrahat
:
^R^iurre-
Hxc {^\ vcra fuut, ut tcftantur
muki
,
qui viderunt
,
iuis fcriptis
pu-
iitonis
cor
bi,catis,
Rcfurrcclionis
corporumhumauorum evidentifiimum
cx-
Tnnar^*
cinplarcxhibent,
quemadmodumquoquc Phoenicis novi
excmerc
""^
'*''
mm-tui
rcfulcitatio : Ad
Canopmn infulam dcvcnicns
,
Nii/jue
ofiittr^
;]h
advcrlum,dc
l/m///-.'^qua:fivi,aniK)n ibifcdcmhaberet;
Vcrum
popult;
Super Secreta
Chymu.
72?
fopuIiifliiTsregiunciila?,quodrerpondcrent,vixinveneruHt:Eriidi-
tiores ex illis, y^gyptus, dicebant, Herwete
tefte^
ceelum nohu refert
,
&:
^f-^l^^aio
feptem Nili oftia ejas totidcm planctas,ex
quibus Canopicum fupre- efi,Htrme,
mum efl:,f'//^//^/y/^ juniori fubjicitur
Rector navis MeneUi Cano-
'"'fi'-
^i^hicrepultuS;inr!j]a'&portuinomenutdedit,{icP/4f//irwrum-
mus quafi inrpedor fencx propitius eft,qui cum 'JMsrcurit a te qua^ft-
tiavus {it,non mirumjfiad avitam
domumaliquandotranfeat.-Atiam
*"""'''"*.
non hic invcniri ^JAiercurjum rcrerebant, led in alio Nili cjufdcm O-
^^vtti.
ilio perennem refidcre. Attonitus cx hoc refponfcpoft mulcum tem-
poris&erroriscommifTi, animadverti,
adaliumlocum .
Mercurio
magis familiarem , accedendum efle.
Ad recundum itaqucreda concedere
nondubitavi, Bolbiticum*-^"^''*-
didum. Verumcumnonnullosindcobviammihifadospercontatus!^^.!!'
eflem, annonMcrcuriumNilifiliLim ibi vidiflent mihi convenien-
dum , illique de Mercurio illius loci {e nihil fcire refpondiflent, ulte-
rius procedere nolui, ne fruftra &: tempus &: fumptus terercm.
DeduobusN/7/<?/?/ijitaqueccrtiorfalusadtertiumfeftino
pede , ..
cucurri
.
Huic urbs Seherwtitos^
unde Sehenniiticum
dicitur
,
pro-
ticum m
pinquaeft, incolisnonadmodum
frequentibus habitata, quorum
<'y^'".
morcs cum adeo barbarosifcrigidos
experirer,ut ab omni humanitate
alienos cenferem ,
nolui ibi diutius moram trahere , nec quicquam de
tjl4ercurii{cdc amplius inquirere. Quomodo enim , inquam, Mecu-
r///Jomnishumanioris Iiteratur^e &: dodrinseaudorapud tam feros
populos maneret
:
Namvel hi illum ferocem & barbarum,fuique fi-
milem,aut hicillosmitesc^humanosdiuturniore
mora 8(:vicinitatc
redderet
.
Oppidumitaquerclinquens
poftquam egrefllis eram, in-
terrogavi quendam ejus loci agricolam , An non hic CMercunm
au-
lam haberet
:
Qni refpondit^aulam
quidem hic habec munitifl^mam,
fed nunquam eam inhabitat.
Ad quartum itaque
Ofltum perrexi Peluftacum^ vocatum, omnium
4.
Pf/yf-
famofiiiimum, obcivitatem
ejufdem nominis ipfiadjacentem,
cujus
^'^'^*
conditor, utfama eft,Peleus
Achillispater extidt : Hoc Afiam & A
-
'''^"*'"*
rabiam ab igypto dividitjdivitiis olim
abundanciflimu ;
Deeo poft-
q^Liam
75^
Suhtilis Allegoria
qiiamadiveram
jejufque dotes&conditiones percepcram, nondii-
bitavi:Mcrcur.ialem fedem meibi reperturum : Ut enim, inquit, abf-
que
Pelide/eu Achi4iji Troja opp ugnari non|)Otuit , ita nec CMercurtus
abfque
Pelujio obtincri : Wxc eftemporium .^^^r/>.*/n(.bililIimii,quod
auro
Arabico imprimis abundat : Quo cum .xcccdc):tm ^MercurtHS ubi
refideretjogavi; At exincolis quidam refponditjnon fcmper huiclo-
co adcfle Mercurium
,
quamvis acccptillimus hofpes fit , cum adeH
:
^,gre ferens tot itinera fruftra huc fulcepta , nolui pedem figere, an-
tequam qua? reftarcnt
on:ia,vifita{]cra,non ditndcns mc tandemexo-
ptatum Mercurium inlubfequcntibus coram conventurum.
j.
reniti'
Quintum in ordine Teniticum fuit oftium, cujus nomen ctfi ob
cumsilt
fcurius cxtitcrit, tamcn id adire quoquevolui , ne ullamcgo cau-
/iOT.
f^Q-jqQsfubtcrfugio
prxbuifleviderer: attantundem inde reporta-
vi,quantumexprioribus,nempeomninonihil,ni(iquoddidiccrimibi
Mercurium,quem
quxrebam,neutiquam habicare: Ome mfclicem,
inquam,adeoneinfcqui
oportet eum
,
qui vel nulquam cft,vcl me in-
fcdantcm , ut formofus illc Alcxis Corydoncm, fugit ? An non fatius
fuiftctjd
pofterioribusadpriora cancrum imitandoprogrelfun.? An
fugax &:
perafatus ille juvenis mcum afpccVum prxiagicns faftidit,
ideoquefugamarripit,antequamaccedam? Sed non tandcm evafu-
ruscft,nec diu celari poteft , ubi ubi fit : Duo mihi reftant exomni-
bus Nih oftiis,qu2e quoque favcnte Deo , luftrabo ac deindc toti JE-
gyptovaledicam.
hdvharjniticur cvgo(cyitwvnNtLt ofiiitm
^
quodrationecccli^fr-
ticum atli
c//r/(?dcbcricxiftimavi,
profe6lusfum,iirmaanimilpcdu6lus,nunc
ofltum.
tandem
totlaboribus
finemfuturum:Sed (Sc illa fiduciafcfcllit.utan-
tehacfxpius.
Rcfponfumcnim abejus loci incolisacccpi , hicqui-
dcm
habitaftcMcrcurium , fcd jam pridcm mutaifcfcdcm
, alioque
'mic^raflc : ixpenumcro de eohic inquifitionem a multisinftitui , at
nunquam invcntum domi.
Mtnit'
Poftrcmum ab hinc iterfufccpti ad Mendepum ufque quo cum
ftum
Nili
pervcniirem
,
quseftvi de Merciirto^ qui ncc hic repcrtus : Nec vcro le
ofiium.
i^^ofte
LPdercuriiim pcrmulci rcipondcrunt.
Atquc
Snper Secreta Chymu,
y^y
Atque
fic reptemexorcline7\^//<^///perIuftratis,q'uemqu5efivi,
:um non
ofFenderim,cleceptum mc a SibylU
arbirratus fum,
qux (A-
em in hofce labyrinthos injeccrit
, ut animum falfa fpe ladatum cir-
:umducerct,fortc
cx invidia aut odio erga alienos
prseconcepto.
Yc-
:um cum
fingula,qu2e contigerant in itinere,revolvcrem;
me forte ab
mquilinisquorumcunquelocorum pefiime
deceptoriarerponfioHC
circumventum conjedavi.ea ratione quod innata
quadam
ferocia o-
: mnespercgrinosfaflidirent acodiflentrldeoque
quidcircaprimum,
fecundum ac tcrtium, aliaque oflia,ab illis refponfum fuerit, bene c5-
fidcravijCx quibus quam plurima occurrerunt,qu9
dubium
antc con-
ccptum augerent potius,quam cximercr:Unde retorfum veftigia
re-
Mercurttu
legendo ab ultimo verfus primum regreffus
fum , ac tandem
antequa
'''^'*
ad primum redierim Mercurium inveni, in aliquo
ofliorum , ubi inco-
*^^
^
.
lasvifiefTentanteanegafle: Adhuncaccedens
poftmultosfermonesww/M
^r.
inviccm habitos,ab eo dici,qu3S ignoraveram; Phosnicem
inprimis
de-
"^'''.
moflravit, ubi conveniri deb^rer, quem in Ioco,de quo ne cogitaflcm
Uuar"^'
antealatereapertifIimenarravit,quocum pervenifIem,meo
infortu-'?'^*'"*
dt.
nio.exieratforas, (fortetum Arbiter
conftitutus inter 7^&uam
^*"'"'"*-
volucres alias eam infe<ftantesjde quo praslio alibi tradidimus)
nt pofl
aliquotdieSjpaucafvefeptimanasrediturus
: Verumcumtamdiuex-
pedare mihi in alienis terris non confultum
foret,prefertim
quia rciii-
tusPhoenicisvalde incertus foret
, cpnflitui
domumquamprimum
adornareiter; fatis exiftimans mihi eire pro
tcmpore,cognovifre
Mer-
curium, ubiillercfideret, nccnon Vhcenicem Mca'u:fia
quxiitx
va-^tV'''
trcm oC
caulam cmcientem
,
adquospnma occalione oblata
redirc
y///* ^4.
\
penitusapudmeconclufi. Naveitaqueconfccnfa ex
Pelufiacoo^iiQia^^f'
r^;><?/witerumcontendis,tranrnavigatis
totinfulis
&:regnis circum
circa
,
donec pcdem Gcrmanico
inferrcm folo, undeprimum
egreflus ReditMiin
cram: Verumneingratusvidearergaullum
, aquo quicquam
bene-
^'""*-
ficiiinhocitinere,inmecoIIati,fenfi,prim6SibylLr,deindec^^(frf
-""""'
r/^,ac demum
Phcenici ac Medictna ipfi fuos debitos
honores
ac Encomiaepigrammatibuscuique
dicatis retribuam, *
Aaa aa
epi-
7^S Suhtilts AUegorla
"^s-a 119'
ii&
eiie m-Jf &^li- eil^ li& lie eil^
e||&
eii
EFIGRAMMA
m HONOREM
SIBYLLi ERYTHRii
Herophylcs diclse.
AD
/^ wa^fja X)co(non
ddmone) ?not.i Sncerdos
^hint Q\\2.ni\.m^grAtiAJuflAredit
;.
thr^n dtHa. llU terga. tibi non
vertunt,gratajed ora,
ceiebrau
Largapromittunt
drfi^
dona manu
:
samme^
^^Nilo genitum quod tu memiferis dquQ
Tramite^ rhccniceam qui mihi monflret Avem^
lchmincp/enafacro
vates orkcU dcdijii
,
Venturum
humano^ dum canis, oreX)QVimi
ludicii quijuflaferens
Examinafummi
Arbiter
omnipotenstoiitis orbis erit,
tUe tibi cordiy quamvis
fis
Bthnica Firgey
Dicarif^ Deinilfapuijfe ,fuit,.
Ndn
Erjthr^a tuifuntantra
capaciay Chriflo'
Vt
tua [pes\,
dr
(fts ttite repofiapolo..
ii& ^i&
6g|3'
'^
^i^'^i^ ^i^ gi^ ii& !&
^i&^i^^ei8^
EVIGRAMMA
MERCIIRIO PHILOSOPHICO
dicanim.
MErcurium
votitantaptate voce Latiniy
, , r L
QuodmediuscurrensinteresipfeDeos^
Shtlofophu
^
..77/.

T7
ttn trmu
Interpres Gratts
&
haberts
maxtmus HermeSy
ne iuHdtf
Teuthim Aegjpti
diceris
effefolo,
'"'^
Efigenitor tibi
l^lui^agros
prddives aquA vi
L^tificanSymagnas
qui tibi liquit opes,.
Titpopulis leges Aegjpti rite tulifliy
(Ouds tibi Vulcanmconfcius
arte dedit^
Qmntbt^s in toto tugentibm
orbe videris
Grattis^ at kpaucfi
eognitw
ejfe
cu^if*
0^cpuan.
SuperSecreta
Chymix*
y3P
)
atiAm
multa iibi nAtur.^ munerA
cUufit
Credititi thefaurisfunt &apertafuis.
^tihrii
ti bifacies eftprcpria ^flavaque cervi\',
Pe dus at ex alboforte colore nitet,
i^ptanturquetuispedibus talaria nigra^
VirgAque cumgemino nilgravatangue
manum.
Hic tuus eji hAbitus^ quo nofceris omnibus
HermeSf
Conveniens quadruplex
efl
color ille tibi,
7u mihi Phcenicem monjirafiiinterpretis ore,
Vebitor hinc gratas^ qu^s queo^reddo victs.
Interea chartA munufcuUfcripta loquaci
Accipe
,
(imajus quiddahis^ipfefere.
AD PHOENICEM
ENCOMIUM
EPL
^rammate exprefTiim.
,
.
.
'
Thoenicu
OCHtracmum
Orhs,Mon[trum vitiofme
,
Phoenix 9Cfmmm,
Fnice
,
qui magnisappropriarefophis:
Pfirpureas indute comas atqueaurea colia^
Excellis cunSias tnteraves
^
opes
:
Hamquetibi nidus capa atque e tburefbao
Extruitury quavis ditior hinces ave.
Confcius
appares
aliquotpoJifecuUfatiy
^odnaturadedit^ quo renovanduseris,
Inde lubens Iheba
effcetum itfijlis in ara,
Fulcanusfaciem donet ut arte novam.
fennarumdecusauratumCMedicinafalutis
Vertur
^
humanis
commodaferre malis,
Vnicafpes refidet morhiincurabilis in te^
Tuquefucisjuvenumincederemorefines.
*
Cxtera ne referam tua
divinifima dona^
Vixpar efl opihus
Perftca Gazatuis.
Aaa aa z Vivitids
7^:?
Subttlis AUegoriaJuper Secreta ChymU.
Divitiu ego te cun^isjbenediitA volucris,
Prafero ,
quodvalidd des medicamen opis,
Mas mihi delitias optavipluribus annJs,
Mundanafme te non mihicura rei ejt.
Ahditus
arcanis^nejis cuipradajatebris
CondirisAtquefeles,teJleftne,ireforas,
Tliniusantiquo vifnm
tetempore Rom*
^
Scribit^at
{heu)mirisfa/Iiturillemodis.
Extraheret quis te ex nidts audaculus^aut quis
Detegeretyfatuaftnijtmentepuer?
Tutus erispofihacjhuc
tutus ut
ufquefutfli,
SitfapienSypennas
cui dabis,oro, tuas.
MEDICIN^
PHOENlCIi, SEU
HermeticaeLaiis.
Slvariis
montes opibus cumulentur
^
auro,
c^idprojunt homini,qui modo mortts erit ?
Um""
{^uxiliumpraftetntfiquisdiviniusiiliy
^oredeatjaufto Numinegratafalns,
Ergo nihil toto Medtcina carius orbe
Effepotefljjominum
quA levet arte malum.
Divitia cedant ^
opesjjtitc cedat
^
aurum^
Cui mens non eadem^non homofedpecuseft
Adver{arius,cumviresfibiomnino dejecftas fcnti-
ret, nonconfiditampliuspropriiingeniiarmis, qui-
bus hadenus ufusfucrat^quia obtmcrcquocircaad
aliorum authoritates confugit, aquibus argumenta
nunc ultimo fequentia dcduxit.
F I N I S.
PHI-
PHILALETHtE
TRACTATUS TRES.
l
METALLORUM METAMORPHOSIS.
//.
BREVIS MANUDUCTIO AD
RUBI-
num Coeleftem.
///.
FONS CHYMICiE VERITATIS.
^-^(74^)^
C A P U T I.
Dejmc ^rtUj ejm Ciiltorihm, ^vmqiic
^Ycanum
^erquirencUmodo^
^^UanJoquidem omnes cujufquege-
^|neris&: fortiina? homines
,
aliquamfibi propo-
I'
nunt, fuariimyin rebusindngandis, horarum ira-
I'
pcnfarum mctam,utiiimirumejus, inquaver-
p: fanrur,artisperitiamailequantur, omneiqucfu-'
os intendunt nervos-
^
ucad ejus fummum colli-
menc.
Attamenpaiicos admodum ha^cfbrtuna Beat, namli cet multi
Architeduram anhelanc
,
at perpauci reperiuntur ArchimedeSb
Plurimi,ututreMedicina2addicanr
,
non plurescamen Paracelfi,
pauciHelmonrii ingcniopr^editi, imo fi vel inartefuamediocrita-
tempoflintattins;ere ,
haudoleum
,
autoperamperdidifle opina-
buntur. Hinc fadumjquod incafliim Te ftuduifle nullus exiflimer,
quamvis non omnis Geometra Archimcdi , aut Poera Homero, auc
Rhetor Ciceroni seqiiiparetur. Pofrunt quippe &: inferioiis fertis
RhetorcsReipubJica; [prol::rgirofibiTaIento]
prodcfTe. PofTunt,
inquam^quilibcthominesjicetejusjinquavcrfatifuntjartisimpe-
ritiores,utilcscenferiir;iIla [ubivivunt] Republicav
Q^orquoraiitem Metallorum Metamorphofi fefe addicunt
y
rem
maxiine utilem noninutiliterfaltem, &:etiam mlipienteranhc-
larevidentur. Apexputahujus-artiseflipfum
Arrificium
,
quod
juiaflecutusefl, fjffigium aequifivit,
quiverohucnonappulerit
,
mihil proficuireportabit. Nihil enimptieterdifpcndium >
&num-
morum, &iemporisalemidoda Alchemixfcientia.^ Infuper &:ir-
rifiii
y44
C J P, l
rifui
Myrochemicisexponct fefe & opprobrio. Artis tamcn bbjc-
diimnobile adcocxiftit, quodinfinitaspoflcflbripolliccaturopes,
ranitatcm iniupcr
pcrfc(^illimam. Hjnc fadlum, quod nullus ferc
idiota fit
,
qui poftquam, vcl minimum de arte audiverit, ad cjus dif-
quifitionem fe protinus non applicct , &: Chemiftse adutum nomen
induat.
Mox,quamprimum cx rcccptorum aliquorum
Ie6bionc,
fpemaliquam conceperit
,
protinusPhilofophiTitulumvindicat.
NcveroStohdamPhilofophiamcolcre videatur, unusquifquepro
ingcniifuifehcitate,
fubtihtatcs cxcogitat,&: pro nummorum copia
furnos
conftruit, vitra fibi comparat, opufque mira cum folennitate
aggrcditur. 1 ta decoquit
,
quoufque f era tandem pariimonia fit in
Fundo, &: parca admodum, fi uila, fuppellcx fit refidua. Ni autem
iiifansetcmcritaris
intereaarguatur,deMatcriaprimaMetalhca,E-
lcmcntorumrotatione,
matrimonio Gabritiicum
Bega novitdifle-
rcrCjidqucfubidiomate
vulgoignoto
,
Philofophos
citabit, &:ad
placitum
exponct , feque fpe lortis futura^ non parum fblabitur. In-
tercaverolaborcsfuflinet ,
velufqucadconfumptioncm
, inhac
Philofophia,
tamvirium, quam nummorum,ufquequoillamquam
inMetalhsqua:rebatMetamorphofin, infeipfum miferc fueritex-
pertus,
QuodcumobfervarentMyfochcmicicaptiofi
, eundcmquc
plurimos
cvcntum manere confpexerint, artem protinus ut fabulo-
fam
rident, &: in ludibrio habcnt. Ifli vero
,
qui kk fua tcmcritate
dcceperunt
, ahosin eandcmdifpendiifemitamilhcerefatagunt
,
commentifquc fuis, fidifque receptis chartam commaculant,ut
pe-
ritiam
faltem aliquam cum pecunise jactura lucrati videantur. Quf-
busSophiflicationibusimplctusadeo
Mundus confpicitur
,
quod
nullusfereTyroArtisStudiofus,quinon
his feducatur, nullusfci-
entiar
contemptor,
qui nonamplam hinc ogganiendi occafioncm
captitarepofht.
Ita tamarsipfa,quamCultorescjusingcniii,indi-
gncpatiunturobNcbulonum
quorundam pravitatem, quihcctin
Arre fmt ligno ftupidiores, ita tamcn fcribunt , ac fi vere cHent nde-
pti,fuasquehbereimpofluraspromulgant,in tantum quod primus
incx-
toe MeiaU, Metamorph.
74^
mcxtricabilisTyroniChcmico Labyrinthus
fitinterlibrosdifcernC'.
rcveros&falfos} exquodeceptorcsSophifta;
, non rpeciorummi-
nus dlficium, quam veri Artifta^ conftruant, imo
utplurimum ma-
jora pollicentur DehisBernandusTrevicenfis
[virhujus,
inhoc
generenoninexpertusimpofturiE
]
ficfi:ribit.
iV//?[inquit] //'^-
jiemy hofce evitAveris^ mhilunquamhoni
degufiahii in hac nrte,
Hunc
proindctradatumdefcripfijUt ccecosin
hacfcieciapJeniusinftituc-
rem , ne per devia errantes mifere vagentiir, t primo
quidem
i
calumniis Artem vindicari decrevi. Qualificationes
deindeeorum,
quihuicincumbunt,fi.ibnedcre vifiimeft; verum ultimq
inquiren-
di modum defcribam Qmbus procemii loco praemifiis
ad artem
ipfana dilucidandam mcpoftea accingam.
Non etenim, quia plurimi reperiuntur Alchcmiam
tradantes
deceptoresSophiftse^haecproindeaut falfitatis aut
ineptiac
argue-
tur. Perpendcnda liquidemeft rerum
pofiibilitas,perquam
, fi
pofiit improbari artis veritas, cadat, fin minus , iljam
obtredare
non
fatuum folummodo,at etiam Philofopho indignum
judicandum
eft.
Hominumputaimprobitas
,
qui temereartem
tradant
> nihilad
hanc dcftruendamfacit.
EftputaLuxnatur?eclarior,quamutab
hifceTenebrionibusobfcuretur.
FIiusproinDodrina^inftituam,
jie ab erroribus feducantur
:
hifque Sole cvidentus apparebit
,
quod
realis, pollibiIis,&:verafit Metailorum tranfinutatio,
abimperfedi-
Qnisftatuadperfelum,idqueper NaturseArtifque
cooperationem.
Nulla fiquidemmaterialis,fivcefl'entialis
conlpicitur inter
Mctalla
pcrfeci:a&imperfedadiffercntia,fcdaccidenta]isfoIummodo,qua:
inmaturitatisdifproportioneconfiftit. Hxc[fola]
major
minor-
ve Metalla perfuns
fpeciesdiverfificat,nifiquodfuperiluitates
quse-
damfuperadvcntiti.x, intermetalla diftinda^
appareant,
qu^qui-
dem fcces,
nullam cum Materiahabent correfpondentiam,
ied huic
prorfus irreptitiomorefarrogata,ob digeftionis
defcdum
non ex-
purgata^, cum indigcfto puro commjftie manferunt.
Hinc forma-
rummetalhcarum difcretio. Verum fiquandoper
digcftionis
com-
pletam perfedionem,fiiperfluah*ecrejecT:a
fuerint,jamnonamphus
Bbb bb
imper-
y4^
C A P. l
irnperfelumatpcrfc6tumpotiusMetnllumcerniturIiincexPIurn-
bi minera , per conveniens tcmporis fpnrium, abfqucmoleflia dimij-'
fa, argcncum repcrtum cflb copiofum , foirores teftantur. Parifof.
malitcr , & fi excra terrae venas hoc i Jcm per Triumphantem arteir
poiTitprscftari , nihil eftin natura impedimcnti
,
quo minus iden^
confequatur effcclum. Hujus autem certitudo hinc patet,[nirairunr
quod ex eadem materia cunda oriantur Metalla] exquo

quiir.
terrarvenisgeneratuj;, univerfalis fit procreatrix materialisomnium
iftornm,quafmetaIlicafpccieinduuntur,quodper hocprobari nor
critdifficilcquoniam

hifce omnibus accommodatur, S^rperar
tcmconjungipoiIit,iftudautcmpra:ftarcpcnicusforet impoflibilej
niiiuniusomniamateria? participarent. Mercurius fiquidemeft a-
qua ,ra]istamen, quacnulliprorfusrei, quaenon eft.identitatis fux
naturae , commifcetur. Cum igitur omnia metalla humc^^andc
con, bibat, fequetur,omnia illa c umhoc retinere materiae correfpon-
dcntiam. Addo, quod per Artcm Naturas adminiftrantcm , Mer-
GuriusitapoflitcumMetanisomnibus fucccflive concoqui
,
uto-
mniumiftorum veramcra(inverafqucproprietarcs,unusidemque,
fub codcm colore, fluxufque forma , fubalternatim rcfcrat, exerat
que. QiK)din Arteforetimpoflibile nifipoiribilitatemhujus,pcr
Matcrise corrcfpondcntiam Natura fuppeditarer.
Alia porro non dcfunt Argurr enta, ad hocidem probandum.
Etprimofanenon leve hoc eft
,
quodin
$
currentcm cuncla
Metallap ifintreduci, prout&Mincridia
,
qu^cxprincipiiscon-
ftant Metallicis. Infupcr &c Mcrcurii hi Mctnllici fic pollint tranf-
mucari,quod Saturninus fiatMarcialis
[
fuis interea viribus ncglc-
d:is] percftcntia^tantummodoM rtialisineodemperArtificiumfa-
gax, decoftionem : Martialis porroidcm fiet Venercusper Veneris
fermcntum , idcm quoque Lunaris
, Jovialis, autetiam Solaris
,
per
horum fermenrum, nulla intcrca necin ftuxu, nec in colore altcrita-
te facta,cxGcpto quod unus
^
fit altero purior &: defccatior. Ex An-
timonioquoqucj
excernkur admirabilit, qui item Mercuriorurn
Mctallicorum Natuiam fuperinduet, per fubtilem Naturce Artifq;
admi
T>e MetalL Adetamorph.
y^y
L
.aiiminiftrationem.
Neque hoc rolum
, at etiam prxterea
fupra
di-
'diiftiufmodiMercurii corporumtamMetallicorum.quam
Minera-
lium,ficperruamcdmmiftionemMercurium
permutabunt
vulga-
rem,
quod ifte cum his digcftus, easdcm cum illis Naturales
ftbi
ad-
{bifcit
quahtates, ut unum, eundemque cum his faciat M
crcurium
,
juxtafpeciemcorporahsMcrcurii [fpirituahvinculo]
cum
eo
con-
)
undi.
Unufque &: idem individuus fucceffivis
operationibus
,
omniumpoteft formas induere, unamque chgere novam
,
priori
ne-
.
glecta,ufquedumperoi^miumPlanetarumRegnapercurrent.Ec-
,
qaod hoc arguit,quam quod
unam cuncla hbi
vmdicentMatcriam,
aqua,&:ad quamomnia : quodque ad hanc
Mercunalemfuam
Materiam cunda reducl-a, pro digeftio/iis varietate ab
unius
inalte-
,rius fpecieivirtutempollincmigrare, unum^ue peromniafucceili-
veperagrare. Quodargumentum, utinfcvenilimum
, (icetiam
firmiftimumhuicartifundamentum, &inviolabiIemanebit.
Coh-
tra hc evidetiilima, nefcioquid objiciatur, nift fortenonnulli,
quo-
rum ingenii hebctudo ad ha^c capeftenda non attingit
, ^^{^ pluries
hxcattentalfe conquerantur, [idquejuxta Autorum
clariftimorum
pra:fcriptum
]
neutiquam tamen eventum fpei fuse
refpondifTe.
Qiii-
busrefponderclicec, quodlllorum ignoranciaad arcem
adeo nobi-
lemimprobandampaiumfaciar. Neetenim hocarci
decurvicio
, ft
quid [inNaturaper Arcempoflibile] eorum
incelledumfuo-iacjne-
queenimrrinusatfcdaca; arrogancisequ^m
crallarignorantiie
indi-
cioforechujufcemodiobjcdio,
quafieafblaperNaiuriEadminiftra*
tionem cooperancearce forencpra^ftabilia,
quajfbkTciabfqueinda-
gine fub ingcnii llii capacicaccm cadunt. Ca;ceris ipfo faclo
ab illa
exclufis, quaii eciam Inteiledius fui,(3c: Naturx
p
"sfibilitatis,
eadcm
foret nienfura. Qiiin imo &: per experimentalem
fcicntiam
alEr-
mativam, negaciva: iftorum cxpericncja: cbvcnircm.
Ipfc c"o
\\xc
quiicnbo, fidus Naiurar ceflis eire poillim, quod
fupradicca
illao-
mnjadeMccallis, Mercuriifq-, fint abiq;ullafaluate
vera,&:iine
fuco
cerca, mequc Jila omnia in
mccallis, (3^ circa mcralla,
vidiiie,
coeno-
vifte, expertum eile
, ^ per expcricntiam vcra
ccmprobaftb.
*^Ea-
Bbb bb
2
pio^
74^
C AP. l
propcernudis
ncgationibus
[
quarum bafis ignorantia cft] cdncra
'
culares tcftcs nuliatcnus contendendum: quorum unum memct
proficeor,cui quoquc adft'pulantur concorditer omnes veri uno ore
Philofophi, quales (lint Aibertus, Raymundus , Riplus, Famellus,
Moricnus, complurefque ahi, quorum, nomina tsedio erfet reccnfe-
re. Fateorfalccmquod nonlevcfitopus,hocquod dixiprxftarc,
econcraver6,a Pliilofophisrumme occulcacum,&inNacuraoccul-
taciflimum affirmarem. Proinde clavem arcis a Philofphis nobis
perhiberinocum facio
,
quam qui habueric , clauftraomniareferan-
dipoteftaseicommiccicur ,
dummodo unumquodquefuoordine
>
veraquc mechodo cralare didiceric. Non enim pcrinde eft
,
quod-
nam primo mecallum aut minerale aggrediatur,quave via, qUibufve
operacionibus pergac : in hifcc vcro cognofcendis fagacicas ingenio-
fa requiricur, &praecer Theoriam pradica fciencia, aut aliter Volens
nolens errabit. Poftim hic mutationes diverfas Metallorum reccn-
fere, ut nempe Martis in Vcncrem per acidum Vitrioli ftalagma,
$
inSaturnum,
^
in Jovcm,
!5^inLunam
>
quas quidcm operationes
plurimi[abArtisapiceaheni] notunt praeftarc Chemici vulgares.
Addo,quodpaucis[iifquenonnifiverisPhiIofophis]innotcfcic,fub-
ftanciam
dari mcdiam inter Mincram &Mctallum occulcam, nobi-
lem ,
cujusunaextremitaseftminera, altera metallum
,
quarum
commift^ virtutes coeleftes , unum aliquod cfticiutanonymum
mc-
tallum
,
quum tamen metallum non fit , at Chaos , id eft Spiritus
,
quia totum
volatile, unde [Iicet in fc totum fit fugax] omnia Mctal-
la, abfque tranfmutatore Elixire poiliint educi , ctiam vel ipfum au-
rum&:argentum,item
5
cujusego virtutes non facile defcribam :
hujus in omnia metalla cranfmucationem vidi , feci , novi , &hoc ve-
rum cfle mecum ceftabuncur adepci. Dicam [ficoncipies] Chahbs
a novi luminis Aucore vocacur, eftque operis vcrum principium,ve-
raclavis[proutcradari poflTic] abdiciflima Philofiphorum fccreca
referandi. Quidincerca,fiPhiIofophiha:comniaabfconderinc,&:
ParabolicefubfaIfiIarvd,vcrumfiIiis Arcisdcpinxerunc? Anproin-
^chxccam Divinafcientia vilipendecurr' Abfit. Patec ucique quod
in
t>e t^efall, Adetamrph. '740
inimpcrfcd^iNaturaRil (it impcdimenti, quo minusin perfedum
tranfmutGtur,ex quo fLiaptcPhyfi propenfitatem retinent perfedio-
neminduendi,(imodo per AgensHomogeneum digeftiva vi pollens
attentetur. Jamergohujus virtutem placet inquirere. Acprimo
quidemilludper quod hocfieridebeat ftatuemus. Rationes fubin-
dePhilofophicasfubnedemus. Priusquodattinet >
nilaliudefre
pofitcmur,erimufqueprofefli,quam AuFumin fupremum gradum
[adquemperNaturam Artemquededucipo/lit] digeftum, quod
, tum non fimpliciter Aurum, verum quovis Auro vuigari millies per-
fed:ius confpicictur. Quodficexaltatum, mctallaradicitus pene-
irat,tingitacfigit.Neq; mlrumhoccuiqucvideatur,fiquidem infua
corporali cxiftentia dum remanet
,
ultra quam quod
cuiquara c^ui
non viderit credibile eft , tinduram fuam latc poteft diffundere. In
tantum quod una pari Auri unica , fex fere argenti libras ,
in fuam
tiniSturam
,
quafi per minima videatur colorare. Exempli gratia.
Deauretur Argentimaffa[ utut permagna] illapoftmodum diftra-
hatur in Filum [licet crinis magnitudinis asmulum] torum illud qua-
fi
AuripuriflimiFilumapparebit, deeritquecitiusfilum attenuandi
ingenium
Artifici, quam auro colorandi vis. Proinde fi corporalc
hocmetallum,terreum , mortuumquehoc tamincffabile valeat
pracftare,
unde quaefo tinduras inconftantia , nifi quia corpus altera-
tivecorpusnequeatingredi
,
nondeeft proin tindura quominus
tranfmutet,
at obltattranfmutationi tingentiscorporalitas. Verum
fihoccorporale terreum
,
fierctSpiritualeigneum ,
immutato
fuogenere,
tumfaneradicitusingrederetur. &quodadvifumfcce-
tat
exterius, idem alterative prxftaret interius, ctiam &multo plus
,
inquantumignisric multofubtiliorisquam terra,proprietai^s
acef^
fentiar.rofitoitaq; hocfuppofico,nimirumterrenum vulgi Aurum
pofTeitacircularijquDufque inigneas cflentia^
Cathedraltatuatur,
facileindeColligeturjhancefiTentiamquintamprioti
ejus fubftantia
cffe
millics
perfediorem, idque ex lege difproportionis in fubcihtate
interElementaquatuoriideoque latius fuam valet diftluidere tin-
tuiam;habet&hocinfuper,quodSpiritusdumfit
,
proinde
per
3bb bb
}
mini-
75^0
C
J P. l
minimaintrinrecevaleatcommirceri : quod corpus auri, ficcclatc
procul
diftenderetur, non tamcn attingere poterrit ob (lii corporali-
tatem.
Etfi (icintrarit, dubioprocui tranfmutabit : omnis fiqui-
dcm
Phyficaingredio perminimaefltranfmutatiopafliva: natura:
,
nifiidenticiisnatura^fitinterrem ingredientem abingrefiam ,prout
aqua aqux commifta. Hoc nos fuppofitum procemii loco vcrum af-
,
fe
veramus , fuoquc loco ejus modum defcribcmus. Hic falcem ar-
gumenta aliquot
poflibilitatem confirmantia inducemus. Inter
qusenon
levismomcnti
hoccfl:,quodf'emcnfitcuju(que reifcmen
habentis
perfcdio, &: quod femen ncn habet
,
eft dc toto imperfe-
dum.
Quare prout Poeta cecinit. -/ AurofemmAfunt
aurt^ luet
ahfirnft
recedant iongitis : Eft fiquidem hoc non modo perfedum , ac
in
iua fpecie
metallica perfeclfflimum. Si crgo fit in auro fcmen
auri,
hocinaqu^
[qusefpiritusefthabitaculum] refidere fcquetur
,
nam femen eftfpirituale
quoddamfpecieiconfervationismedium.
HincAuridiffohitionisposfibilitas,
licetagens hoc pra-ftarepotcns
adinvenirCjOpusfitfummefagacis
Philo(bplii,n6mediocri Talcnto
a Deo beati.
Porro fi diflblvatur Aururn, ad femen fiium cducen-
dum ,
non nifi inaquam fuigenerishomogeneani hocfaciendum
Ratio fuadet ? Qu^a femel diifolutione fada,corpus fuam formam,
dcpofuit,nempe
tcrreamauri,&:aqueamnureama]iamfiiperinduit.
Omnis infuper motus cilab aliquo ad ahquid
,
&perfc(n:us unuf-
quifqucmotusterminusgcnerativi eftin eadcm fpccic,undemotus
eft
progredlis,
quod fiet per varias mutationcs homcgcncas
, rei mo-
tserquarccum
aurcirasfittcrminus aquo
,
cadcmcrittcrminusad
quem,
fientqucintermcdii piogrcflusin homogcncitatemctalhca,
perle^ns
Natu':eneces(]tatem ;quibus obfcrvatis^adfuumfinem (i-
nisnec esfitat c
impcHitur cHcdum, (i modo per contrarmm opcrati-
oncsnonfucriiuinrcrmilfse.
(^are ab Aurodiflbluto
,
cjusdem
diflcluti ad
Aui-citarcm regreflum cxcra concrover(lamponinHis>&
probauimconckidimus.
Ha:c autcm iiurea forma quam reaflu-
mct , nullatcnus crir cadcm quam dcpofliic , flquidcm a privatione
.ndhobitumimposiibilisefrrcgrciHis. Aha igituuncccli.u-iomancc
huic
I
2)<? MetalL Mefamorph.
yst
Iiiiic forma aiirea, quxpriori rnnto cricnobilior , tioto rpiritualior,
in quantum ienis eliterra fubtihor, Dunoroue Ad Docb;ir..ie filios
C?
^ i i
'
^
dirigendumfacfuperq^rcripfijoblarrentjamtutoMyrocheniiciAn*
tiftites^qua: non norunt,eorum qu*E dixi vim nuUatenus obtundent,
aut veritarem improbabunc, Iiancq; certo certius calumniarumfua-
rumreportabuntmerccdem,aliamignorantiam.Artisputaoforibus
nihiircribo,ca:cerisqux'<iixiracabunde fufficiat.Stabilitaporroh^c
fcientia, &C vindicata
,
jam de Cultoribus ejusaliquid dicendum.
Siquidem , ut fuperius dictum eft, ex homuncionum, nonnullorum
nequitiaevenit,quodDivinaha;c Arspcrinde ac ejus A.mici, non
parum ab obtredacoribus finc pafli. Quiun puta ilupidi quidam
Mechanici,pra:rumtione caicafedudi, harum tradlationem aggre-
diunturjnummofque fuos amictunt, indignabundi flatim Chemi-
cam Philofophiamexecranturjejus Cultoribusmaledicunt, Auto-
res
de illa fcribentv s dilaccrant conviciis. Alii licet parum edodi,
prsepofteri homines , Auri fiti cxcarcati, Arti inhiant , &rem abfquc
maturadeliberationeaggrcdiuntur, &:errant nihilominus, ramcn
Artis poflibilitatem concipiunr, ac credunt, bene dc illa loquuntur
,
&pudibundiruaminillafciterijgnorantiam,periticUnrudioribusob-
tendunt>de Artcfortafiercriberepergunr^&tacitafpeillediomnia
tandem quse amifere recuperandi , etiamnum 3dh'ic tcntabunt,
quoufquedamnamultiplicannt -, amicos fuos futuri boni fpefola-
buntur,atpauperesdummaneantj&:quotidiepauperioresreddan-
tur ,
obridendi anfam pertinacibus Chemiic irriloribus fubmini-
ftrant.
Equidem tanta efl illorum nequitia, quun! ipfi fint fedud:i,
alios
falfis fuis
receptis,mendaciisfrripcifque Sophiilicis, inidem er-
roris prsedicamenttum alH^cre fhcagunc. Tandem quidam Arcis
uc ut periti, tamcn invidia ad hocincitari . fcabioie atque deceptorie
valdc rem tradant,&: fub vera: dodrina: promjsfis, miferrimisimpo-
fturis Tyrones icd ucunt:iic Gvber, Amoldus, Lullius, cietcrique
fercomnes,interquoshaudunus repcritur candidusfcriptor,& fi
uUusobfcure, tamenvaideremtradensreperietur. Hincinevita-
bilis
712
C A P. l
bilis
Chcmiam
inccpturo Labyrintlius, quod vel immcdiato
Dci
digito opus vidcatur,fi c^uis re(^am ingredi femitam expetierit.
Hinc
item tam odiofum Artis noraen ,
quod non facilc abfque maximair-
rifione illi intendatur
Apprimc crgo cognitu neceflarium exiftimo
,
quidnamfitfuturofcicntiasfilioprimolococurandum, ut aurcam
hanc Artcm obtincrct, vellcrc hocpotiatur,{iquidem non pauca ad-
eruntobftacula,qua5
retropellant, nifi adfit firma animi rcfolutio,
PUirima
qusE fpem
atquccxpcdationem deludant, nifi fagaxingc-.
niumhabueric,
Primoquidemuttutusrcddatur ,
abiisqiiiincceptumfanni$
obridebunt
, iterfecretum cfleoportct> utnulhfuuslaborinnotef-
cat.
Quarc Antiqui Philofophi Sapientes, non ahtcr ac verbum in
ore
hanc icientiam
occultarc prasceperunt. Nequc fane inutilc vi-
deri
poflet flc adhortari
,
quandoquidem non parvi faciant ad dc-
fpondentiam in
Tyronis animo injiciendam, opprobria ac jurgla ho-
minum,
quiab artcipflabhorrcntes, ejuscultorcs cciam fummo in
contemptuhabent,
Infuper, cventum fiquisfpedet , fccretaartis
occultationeopusefleapparebit Sictenimfpefuaquisfueritfru-
fl:ratias,
ccquid obefle poterit taciturnitas, quam aliccr exemplo,
qui
ficfruftatur,
proponetur StolidsE[utvulg6reputatur]nummo-
rum ac temporis jadura:. Sin contra hoc
Thefauro fucric potius,
nonutiIemodo,vcrum &: fummc neceflarium tacuifle rcperietur.
Tyrannis puta irrprobifqucpra:daproponitur,fiquis palamt.into
thefaurofruacur,
ae ufus tucrit, ctiam&: nonnuUiparuminhacrc
improvidiorcs, vitae falutem periclitati,feram tandem panitcntiam
mifcriegerunt.
Conftansinfuperanimideeetefl'e,fi quisin hanc
pala^ftram
defcendcretfedulus,diligcns,dodus, hbrorumhGlluo,
mentis tranqujUx, non ignavus , aut defes, non hocmodo, illud po-
fteavellens,privatus,folus,
nifiquodfidelcm aliquem habcat foci-
um,unumnecplures,nonegcnus;
licct enim parva quantitasfufli-
ciat ,
quum Aisfemehentetur ,
attamcn pluries errafle contingct,
quos rcparafleerroresopushabctnummis
,
infuper &: ad impenfa
fupplcndavidui&:amiduincccfl'aria,huicdum Arci incun;bat,ncll
fortc

I
'DeAdefalL Metamorpk
y^-^
orte aliudcigcre Qogatur
,
cum libcr animi potius
cfle
tencatur.
v^uodqucmaximumcfi:,
lionefLUsfit,DeumquetimcnSi
&:
apecca-
isabhorrcns, precibu(qucNumina{bllicket
, utccepta
rccundet,
Taliter qualiricatus iter ingrcdiatur
,
at line
claro
Naturx
Iu~
mineerrabit. Proindelibrosfibicomparet,
ho.minum
dodorum
&non Sophiftarum
,
his fcdulo incumbat
, legat
, relcgat
, perle^at
tcfque fecum alte pcrpcndat
,
cavcatquc ne cum rem f emel
conclu-
ierit
,
pradice ftatimattentet
,
verum condufionem
fuam
fdepius
ru-
minet, examinctjperpcndatjcumque Audorum
probatiffimorum
icntentia conterat, tamdiu alteretque, quoufque
unam
aiiquam
ele-
gerit
,
qu^ omnes probationes fuftinens
perdurabit.
Tum
tandem
praxin incipiat,imploratoNuminis auxilio,
experimenta
confideret
eorumque fucce/lum
,
qux puoutratio fuaferit
, alteret
renovetque
totics
,
quoufque (igna a Philofbphis defcripta
confpcxerit.
Erro-
neifq; opeiationibuspr2EtermifIis ,uni foli vero
complemenco
infi-
ilat,nectamenanimumdcfpondeat,
licetplurieserret,
&:tamen
a
fumptibus permagnis cavcat,fic,benedicente
Deo,voro
tandem
po-
tiecur. Egoporro uctalcm inilruam^fcquentcm
tradatum
, ve-
rum, planum
,
pcrfcclum,
abfqucfraudeconfcripfi.
Etcamcno-
mnes Avaros,fraudulcncos, cecerofque ejusclaflis
admonitosve-
lim, ut Artem pariter, huncquetradatum mifllim
facianc.
Nam
Ctrtum
eft
proctil hinc arctre
profAfjim
C A F U T
II.
Dc origmeartls, ejmque Scriptorihm,ejm
Fmdaynento^
in
quodeprincipipsagttur<^letalliciiy
^
g^aduali
Ale-
tallorum
(jr t^lineralmm
produBione.
HEr
M E s
cognomineTrifmegiflus^ArtishujusPaterinPbi-
lofophoru fccnam introdudus cft
:
de
quo
,
quifham
fueric va-
V_-CC CC
fiig
y^4
C A P, l
lix
perhibentLir Aurorum opinioncs. Non defunt, qui Mofen fu-
iireillumaffirment^ralcemin hocconveniunt, quod natione fiieric
^gytius, Philofophus item perfpicatisiimus. Pater hujus Philoro-
phixvocatur^putaquiprimus
[quorumlibriextant] quihanc tra-
lat Philofophiam. QuiJam tamen volunt ab Enoch fcfcntiara
hanc dcrivatam : qui dinivium prxvidcns, feptcm hbcralcs fcicntias
[interquas Chemia
]
tabclhsinfcripfitjpoflcrirquereliquit. Her-
mcs vero vallem Hebroningrcfllis illasadinvenit,qua: ^maragdinx
hodicappcllantur,atqueindc{uamfapicntiamde(iicitc. Ahiacri-
tcrcontendunt,NoamhancartemtcnuifIb,ilIamque
inarcam
fiiam
portafic.Nonpauciexlocis Scriptura^nonnullisArtcm flabilirefa-
tagunt, iilamque Salomonem jabuifie fcrTpturiunt. Nonnulli ab
Adamoipfoad Abelem, ScficdeincepsadSethumdeducunt. Mihi
vero
fimplicitatcmnaturse fcriptituro,hujufinodinon
placentfubti-
litates, Artem puta non iUuftrant imo potius obumbranr, ut Fanati-
cavideatur, quiqueitafcribunt , nonnifiobridcndiaufam ofonbus.
Mifochemicifquefubminiflrant. Sietenim Arsh^ecrealcinNatu-
rahabeat fundamentum
,
curegofollcituseliem
, ucrumhicvel
ille nec ne incellcxerit , ut qui dognoverimus c)us cultores atquc pe-
ritosfummofefcftudiooccultafle
,
proirt etiam fuis in librisaliis
id
pra^ceptum. Ncc nifi pofi obicum innotuere omncs vcl faltem plu-
rimi, in vivis autem flimma cum diligentia latuere. Hocfaltem ii-
quct,quot tantum abfit
,
utnovum fithoccommentum
, utpec
multas Scculorum feries ejus cxtiterint perici, qui lingua ac nacione
diverfi,plurimi vcro ^etate coafrvi ; tam concordiccr de arre fcripfere>
quodneunamoperacionem [reftc mcclligcncibus] auc corrumpe-
re autaIitcrtrad:arecomprobentur. Fateorfaltem, quod reiim-
pcrito pcrmagnaapparcatdifificulrasiniibriscorum legendis
,
ob-
fcure adeo, tropice, allegonce, & fi.:uratefcribunt
,
quidametiam
plurimafalfaintcrmifcentad inaignos incaurosque illaqueandum,
uc hoc modo Philofophos aftultis valeant diftingucre ^ in fiimma ta-
inenomnesunammetamfcriunt,& ad idem hofpitium deducunt.
Qu2Eautemobfcuriuscradunc>hocinniillLim ahum finem faciunt,
''
D(f <C7l1etalL Metamorpb.
y^^
nifi ut indignos excludanc
,
proiic pluries in fuis Jibris
teftantur.
BerriardusTrcvircnfis [mihi ("ummecolendus] hac in artc
candi-
didimus reperitur
;
Ripicus item Anglus
, Flamcihis
GalJns
,
Sendi-
vogiusNoviLuminis Autor, Arcaniitem
Hermeticiautor
Anony-
nius, cujus tamen Nomen duplex Anagramma
prodidic,
uc^
nempe
\_(f)es
meaeji in agno\\\hio\ cuititulus Enchiridion
Phyfica:
reftitut^
pricfixum
,
&:
\penes nos nnda, lagt
]
Arcano fuo
Hermetico
; Non
prtfeteriremhicPhilofophorumicalam,
Rorariummagnum,Arnoi-
di opera, Ludum puerorum, Dionyiii Zachani
opufculum,
J.gidiu.
deVadis,Morieniopera,AugurelhpoemataChryropcei:e;
Ouinq;
iiemtra^batusRofariiabbreviati, Petri
BoniFerrarienfisopera,
o-
mnes verbo hbros inclufos vellem
,
qui priediclis hifce
fiint
confbni
&:quicontra,excluros Quibusutpareft
, priufquam
opus
inchoe-
tur, comparatis, primo loco Metallorum pariterac
Mineralium
, vi-
tas, regna, mores, habicumquc difcat ftudiofus artis
difcipulus
, nec
notione
fola fefe obledet, at fcientifice,
id eftpradiice
coGrnofcar.
Ad
hocautem profunda opus eft contemplatione
medjtativa,
ut re-
rum
Phyficarum in genere, corporumque Mineralium
in
fpecic,or-
tum
difcacacintelhgat. Me quod attinet,
MetaJlorum
dodinnx
obitertantumintenfus,inquantum nempe Arti
trafmutatoriseex-
plicandiE faciat, rcrum Naturalium ortum in genere
iubens
pr^ter-
mitto
,
confrentusilladixifle
,
q>:a^priefato
propofitofatisfaciant.
Brevicer tamen cctera ordine attingam.
Tradidere Philoibphi omnes vulgares
,
quatuor dari
Eicmen-
ta
,
res omnes originahLcr
componentia,cx
quibusomnia,
adqu^e
refolvuntur,exquorum coahtudiverfb diverf^eres
prodeunt.
In-
fauftaehuicopmioni, Chemicifereomnes
PhiJofophi
fubfcripfere.
Caufamcujusahamnonpofrimconjicere,
quam,
quodabfque
ma-
tura dehberatione
[
ad rem propriam accindi
]
accclerantes
ha-c
primarerum fundamenta
defcripferunt. (^am ego
illorum
fen-
tentiam non aufus improbare, aht er honoris fui ac
obfcrvantia:
crgo
juxta rei veritatem PhiJofophice
pertradabo.
EJemcnta
pu ta
,
qua:
quatuoripfi contendunt,tria folaagnofco, omnia
quarfuapre
Phyfi
Ccc cc 2
fiiigcre
y$6
L A ?. U.
frigerecxpericntiaclocct, Acrem puia,aquam & terram.
Sokis
quippecalorisdefeclas
, per SoliscaJcfa^tivi diftantiam remotam
caufatus, frigus his omnibus inducit , &: illud remiflTius aut intenfius,
in quantura ma)ori auc minori diftantia removeatur. Ignem vero
Elemcntarcm prorfus rcjicio , ncgo itcm ulhim cfte praeter vulgrs-
rcmnoftrumcommLinemqucVulcanum
,
qui'ardetinculinis: Cu-
juscalorrempcrdcftrnclivusinfc. Ncqucncgo tamencaloremre-
bus incfle, profluumnimirum auc a luminc, aut a motu, auc vica, auc
Blas alterativo, alium nullum. Prsedo Vulcanus rcs concrctas de-
pafccndocomburitdivaftntque, eftque corruptivus motusviol':ii-
tiflimus ,ab ativrum duorum contrariorum cxorta repugnancia
caufatus. Elcmcncum tamcn non cft, prouc ncc fubftancia^nedum
accidens ,ada6l:ualem quancum flagrationemrpccl:at,acdiiorumin
femucuo agenciumadivicatis exprcflio infubjeclo capaci i Non jam
oftendcrcm,qua:namad VulcanumadualicerardencGm ordinere-
quirantur praetcr accidens caloris &C fubftantiam,in qua flt liic acStus,
hoc hicfaltcm aflfeveramus, licecejus calor flcaccidens,illum camen
ipfumnecfubftanciamefl'e|nec accidcns
,
acduorum aclivorum
,
& in fe mucuo agcnfium adivitacis expreflam operacionem
,
quam adivicaccm in omni re combuftibili comburence facile
poflbm demonftrare
, nifl quod ab hoc loci forcc alienum,
Ec uc ignem prorfus Elemcncalcm rcjicio , ternario ince-
rca Elemcncorum numero contentus , horumque nativam qualica-
tem primam frigus aflTcro
,
nec nifi accidencalem i lis calorem
accri-
buo, prouc didum eft ; flc nec cria hxc commiftionc fua rerum nacu-
ralium ingredi c^^mpoflcionem admicco. Difproporcio flquidem
mircendotummixcuram generacioniidoneamcollic, cjufve posfl-
bilicacem. Nam Phyflcagencraiioflcper generacionemingredien-
tiumunioncm, Unioporroeftperminimarcrumunicndarumin-
grcsflojflnauccmminimum uniu'. lic minimo alcenus decuplo vel
ccnt
plofubtilius,nonpolVuncha:c minima adasquaca coirc , flqui-
dem per minima
convenireoportet, qua^ pcr minima unirc qu^eri-
mus. Hinc commift^ aqua terrx non cu^^ii illa unicur, prouc neca-
<^uavino,autPhlcgmaSpiritui
: imofcpararipofluntobfuam incer
minj-
'DeMetall ^.efamorph,
y$y
minimadirproportioncni. Si quisdixerit: ad mixcuramhancfacj-
endamunumrubicakeriusflibtilitatem
, atqueitadeincepsuniun-
tur;Infl:9,quodfiasquerubtilefiat [rpidum prius quodfuit] ut M-
quidumpoflit [uniendofefc] ingredi,oportct ut ad eandem natu-
ram prorfus deducitur, &quid tum qua^fo rerra quam aqua
,
[aqua
fiquideminterramnonmigrabit
,
utunioncmcum tcrraliabcat
,
corpusputanoncorpus ficunitive ingrcdicturj &fi fic, quamfatu-
umhocimaginari,tcrraminAquamefre convertendam , utcum a-
nuaconcretigencrationempromoveat, &:hocficonccdatur,ex a-
qua camcn res produ6ta dicetur
,
fi modo antequam produ-
ci fic posfibilc terra in realem aquam migrarit
,
hoc auccni
neceirarium efl, aut alicer minimum hujus cum minimo alce-
rius Hon poteric convf;nirc. Et adhuc decfl: aer,minimum cujus eft
multo fubtihusaquas minimo,nifi in acrem cuncla evancfcere tenc-
antur,ut & hunc pr^dicta aquafibiingcncrando fociumhabear
Quodfidaretur, exaere omniafoloconltarefequeretur,qui acrli-
cet in fua natura fit a (q.(c originaliter , feu ex tcrra &aqua in fc tranf-
mutatisficconrtacus,idemtamcneric
,
ncc oborigmis fuxdifcre-
panciamdiverfificacus: nifienimidemfucric aduniri ncquic, fiqui-
dem uc aqua eandem habeac cum aere fubtilicatem , eadem cumilla
qualicacesprimashabc:ecenccui:",ideiTi&:deterrajudicandumcfl,uc
adsequecur raritati aqux. t fi fic tum aqua fic fubtiliata eric
realisaer, &terra fic : flibtiliata erit re ihs aqua , &jam ubi compo-
fitiogeneratorum ex Elcmentis , cum juxta hanc dodrinam ex aere
omnianeccflchabeantprocedcrc.&quo fubrihus exigue, admiffa
cumhacMiflionis Doclnna Elemencorum quaternitace. Si quis
autem dixeric , verum cfle Elemencafic converci , rogarem a
quo a-
gence mucarencur
.^*
Infiiper fi cerra in aq uam migrec , aqua in acrem,
nc
iicfiat unio componcnciumEIemencorum,ad Elemencatum con-
flandum
,
pcccrcm rurfus quid opus fit terr^e in rcalem aquam redu-
ftiEaliamnovam adunire , fic & aqua^ adaeris rariratem fiibtiliatae
novum aercm commifcerequafi unum & idera Elementuminalia
fiw
(
nvertibiledefeeffedum converfum non pofTct procreare,abf-
queaicetiusadmixtione. 6idicatur, tenam, ucdiclumeftjfubtili-
Ccc cc
3
atanx
y^S
C J P. l
acamaquseraritate
adarqiiari; 8>c tamen aquamnoncfTe
; utinec a-
quamc{leaerem,rogaremtum,utrum, necne primas
qualitates u-
numakeriusinduac ;
finon
,
ergonccinminimishabebuntcorre-
{pondentiam
: namhoc impoflibile : fific ^fcirecupio, utrum,
fi
unumprimumalteriusprimiprimas induat,nonfiat
realiterillud
primum
, cujus fic induit primas. Concrarium afleverare
non eft
rhilofophicum.
Concluditurergo, exunoomnia
Elemento ma-
teiialitcr
origincm fumere
,
quse non porcft efle , nec terra , nec aer
;
ouod
nifi brevjtati
confulcrcm, facile poilem commonftrare.
Unk:a
crgoreftataqua,
quacunum verum cft matcrialcprincipiumomni-
um
[quxinhoc
orbeconfpiciuntur] corporumconcretorum.Ter-
ra
cft folea five ft ratum , in qua omnia corpora crcfcunt
, &: confer-
vantur.
Aer in
quem crefcunt, eftque medium, virtutumque coe-
leftiumdelator,quibusrepletur,&:perquemomnibus hiicc mferi-
oribus
communicantur.
Aqux rerumomniumfcmencft
a Crea-
torcprimacreationeinditum,quodqua:dam
in acrem producunt,
ut
vecretabilia,
qusedam intra fuos renes fervant , ut animalia, in qui-
busdam
maxime
abftrufum reconditur, puta metallis. Eftque ad
finemufquemundifemcnfufficienscunctisrebusex femine produ-
cendis,
cujus
[utdi(51:um cft
]
aqua habitaculum rcperitur. Hoc
femen
[aliasotiofum]
aformafua excitatum,
[
qux formacft lucis
qusedamineffabilisparticula ,
virtuscoeleftis
,
quarprxftoadcft
inferioraapte
difpofita
[
rationelociatqueagcntis convcnicnris] vi
fua
imbuere
&c ad motum excitare
]
ita inquam fcmen a^liva virtutc
cxcitatum,odore
fuo fermcntativo material' m aquam eft coagu-
lando,quam
ita immutat per varias fcrmentaciones tranfmutatio-
nura
cundarum
autores, quoufq; illud produxerit
, ad quod prodii-
cendum
femen
fueratpropcnfum.
Siitaque Mctallicumfueritfe-
men,narcitur
inde primo humor ficcus,labilis, malus non madefaci-
ens,nimirum $
omniummetallorummatcr. PofTcm hiclapidum
unius
cujufquegcneris
procreationcm docere, item circa^S^iipri-
mam
nativitatem
plurima notatu digniflima annotare. Illa autem
ut ad
propoficum parum facientia confulto pertranfco.
2"
puta vera
metal-
I)e Adetall, Aletamorph.
y^^
metallorum materia dici meruit,quiaanteaquam
ficretutur ad
Metallum deftinaretur, defedu ramcn aliquo poirec contingcre, uc
aliquodaMetallodiverfuminderefuItetjCumvcrofemelfit
,tum
quidemnonampIiusaliquidindenafcipolTit
, nifiminerale
autmc-
callicum :Exhoc diveriaquxconfpiciunturmineraliumgencra,
uc
puta ?(C
I? 2)20^0
q^^ 33 omnia unamcandemque
matremhabcnt
.
MediaquoqucMuicraliaquasdam hincoriuni;ur
,
qua.'dam ctiam
fiunt exipfis Mctallis , fale acido minerali erofis
,
fic Vitriolum
ex
Cuprivcnapcrfi:alagmataIeacidum,crosa:cajus hic gcnerationcm
doccre abs rc forct
,
quare confulto pra^termitto.
Non autem
[quodperperam nonnullicredunt] pinguedo aliqua intervenicns
Sulphurca, ^conjungicur, quamcalorefuodecoquenscoagulct
,
cujuspolteaexpurgatio efi: metalh perfccbio.
Novimusputaquod
Sulphur,qu0ddicitur,^,impuriuscfi:muItoSuiphurc,I>Iicet
^'i?
crudiorfit&rimmundioi-j^^&tamcn^iJCperfedtusefire
bmecallum,
vel gregarii teftabuntur. Noneflitaquecumifiis
opiniandum
de
digeftione Metalhca pcr coloftrum iftuifmodi pinguc , cum m
5
fic
agcnspropriumintcrnumdigcrcns,nempe calor qui pcr ccelcfiem
caufatusinfluxum,vitamatquemotuminfundit huic noflras^mate-
ria^, quic vitapariter ac motus dependcnt a matricis convenientis
adaptatione,fivclociadgcnerationcmidonei.
Licet cn^m
, hac
fuperiorum virtute uberrimaomniafintplena,
haecque pr^flo ad-
fitcundisad informacioncmillorum^noncamenaduahtcr
agitin-
formando. id eflad motum flimulandojnifi quatenus juveturabex-
crinfccisriteaccommodacis
,
acqueita, tum virtus ha^cccelefiis in-
ceflanter agit, quse licctin toto orbc uniformis &: unica, profeminis
t.Tm^n ratione variutur : Secundum quod diverfificantur rerum
fcrmcnta , ad divcrfas trjnsmutationes producendas. Qoarc {\
5
hic natus locum fibi ad generaticncm idoneum invcnerit licetin fe
extra talem locum appareat frigidus , utpote qui mortuus , intra ta-
men fuae nativitatis ccntrum
[aLlionibusgenerativisnondum
inter-
miflls
]
virtus hxc five calefiis virtus
,
tam a lucc quam a fuperio-
rum rotacione cau&ta, atq; per aeris mediun;^ ad omnia ubQrrimc,&:
pcr
y6o
C A ?. U.
peromniadiffLifa,
virtusinquamharc [quateniis luccmrcfcrt]
cau-
fabit
calorcm
aliqucm , &
[
quatenus rotationc fupcriorum ] caufa-
bit
motum in iubjecbo hoc inkriorij calor hic motuCque ca^leltis iine
vita cj us in quo funt, eHc ncqucunt
[
vitam volo non animalem , ne-
dum
vegctabilem ,attormalcm] abhis fermenta per Blas alteran-
tem
producuntun qu^ quotidic immutant materiam transmutant-
que
quoufque virtus cccleftis prxdominarit.. fixitatcm majorem mi-
noremveinduccns ,
proloci accommodationc digcftionemadju-
vantis , aut
rctardantis, juxta qu.mi difproportionem digcllionis
,
ex
una
cadeiiiquc Matrc, difcrcpantcs prxdidilrarprolcs proveniunt, in-
arqualitatc iolum
maturitatis diveriiticatx, Cujus ina^qualitacis
ratione
cruda^aiiquot
Ibperliuitates qua^non funt Mctallicseimpoii-
cionisjverumin
funta
5
ieparabilcs, hasinouam nonexpurga,at
cumpuro
coagulationcm
iLii"cipicntia,mter Metalla ipeciiicare vi-
dcntur,runtquciilercccuIcnt^cruditatcsaIia^atqueali2eproMatri-
cis$crenerantisvariatione ,
acdiveriimodecoagulatur
,
preloci
Embryonchococcupatdifferentia.
Materia proindeunacilomni-
umMctallorum,ncmpc

quiproprietcndit
adoprocrcandum.C
vc ob
difi:'erentcm
rcfpedum
in gradu perfcdionis
,
ii qua; in gcne-
rationciua^Jcommixtxfuerintfeces,
hajfunt peraccidcnsnec
55-
lcm
fubftantiam
ingrcdiuntur,
quarum partim di vcrfitas, partimque
loci
difcrcpantia
, in qua fit digeftio
,
ex divcrfa coagulatione
, di ver-
farum
fecum
, cum hoc uno puro, idcm unum varias larvas induit, &:
fic
per
fpccies
fuas
mctalla
imperfcda producit. Particularcm cgo
omnium
MctallorumGencalogi:^
dcicriptionem cvitaremiquia So-
listantum&:
Luna:
rcnovationiatquc multiplicationi propcro.
Ad
penfum
proinde me
accingo.
C A P U T III.
'Dc
Amo
^
^rgentOy qmmodo ex Materia Merciiriali
provcmant,^
depojfibilitate^ imperfeBa Adetalla ad
bortimperjeBioncm tranfmutanda,
Ex J
HeMetall. Adctamorph, y6t
EX
prxdidorontc,utd!d:umc(!:,natuscftSol,acroro
cjus Lu-
naxumnimirum per digeftioncm
materia hsec ad
perfedtionem
cft adduda.
Perfedio porro duplex e/l , vel inchoata, vel
comple-
ta,idcft,expartc5:detoto. Completaperfediorutnmaeftmeta,
ad
quamNatura fponte fua collimat,ncmpe ut decodta omni
crudi-
tatc &expurgata omni fccc, pura natura Metal]ica,abrquc
omni
for-
I de
coagulata triumphet. Hic Sol nofter fuumortum
habet,
fuoquc
I jubarc &:{pIendore terramilluminat. Inchoata vero
perfcj3:io
fut
itadicam] pcrfcdiopropriedidanoneft,
&tamenrefpc^uforma-
liccr imperfedi ,
haud improprie pcrfedio dici meruic. Eft
cnim
brmali? imperfedio judicanda
,
cum non fic dccoquitur
,
quajpuro
ingcncratione [peraccidcns] cohserebat
crudita5,jiedum
expurga-
tur
hctcrogeneafuperflaitas
,
quin puroin
coagujatione
tantain
quantitatc
commiftarelinquitur, utilli
prxdominctur,
tandemque
yincat : ficaccidit omnibusraetallis [SoIe6:
Luna
cxccptis]
qu
abomnibusfacilcEIementis corrumpencibus,
corrumpuntur
, ab
igne itcm confumuntur. Vcrum cum fic
dcvincitur
cruditas
, ad-
coquc cxpurgatur ante coagulationem feculenta
fuperfluitas,utpu-
runificpracdominacionem (upra impurumhabcat,
utabhujuscor-
ruptiva cyrannide liberetur
,
hicprimus
perfcdionis gradus
^yi\{i\.
mandus. Totalis vcro expurgatio fecnm
, impuriqucreje<ftio
eft
metanicarumopcracionumcolophon
fivcfummaperfe6i:io.
Ecta-
^
mcn hae crudjtatcs atque feccs,
originaliter
nonfucrantejusdem
!
cummctallico"5impofitionisautnatura:
, imo
fuere (eparabilcs
,
quarum feparatio antc coagulacionem
eft Mecalli
pcrfe<5lio.
Vc-
rum
fi non fuerint cxpurgata? ante fuam
congeLitionem
, h^c
tamen
,
illas puro neutiquam adunivit
,
imo feparabiles
adhuc funt, ouam
vis
[ nonpcrnaturamabrquealceriusadminic_ulo,
at pcr
Arcem*naturje
adminiftrantem. Hinc
arrisTranfmutatoriajbafisacqueOrio^o,
&hoc verum Alchemias fundamentum.
Nempe,
quod
impurTus
Metallum in fe
poffidcat idem purum ex quo Aurum,
quo
cum, licet
impurum aliquod fit concoagulatum
,
hoc tamen
impurum
neuti-
quam eft Metallicjc impoficionis, licet Metallum
imperfcclura
u-
Ddd dd
num
y6z
C
A?. 211
xium ab altero
[
item &a perfecto
]
difcriminct, ergo hctcrogencum
qiium fit/cparari valct per Agens triumphans,quod fi reperiri pofTic
fupra terram impurum certifllme atque imperfedum metallum in
purum bc perfcd:um Aurum migrabit Argentumve , cum digcftivac
fcparationis refpedu. Omne fiquidem agens fcparans ,eadcm ra-,
tionccrit
AgensdigerenSjh^cfiquidem
feparatio fadueft impoffi-
bilis
,
abfquedigcfliva virtutecfficaci. Taleagens eflarcanum
noflrum divinum
,
eflputaSpirituscccleflisatquscigneicvirtutis,
quare penetrandi vi pollec,, &:camen nativias auri proprietates rcferc:
cft namque Aurum in fupremum gradum digcflum,quare in homo*
gcncitateejufdcmgcneris&Natur.x ,
vulgarc Aurum
,
gradibus
plurimis tranfcendit fuperatque. Licet proinde fpiricuale fit
cor-
pus, efttamen
corpusquodvisaliudinmundo fixitatc fua
fuperans,
|uarc homogeneum purum potcfl: retinere, quum imperfeda
fuper
Metalla projicicur , ne ob fuam crudicatem ab igne avolent,
dura
e-
jusviolcncixhecerogenexfeces comburenda: exponancur, in quo
ipfo folo toca confiflic digeftio tranfmutaciva. Ignis quippe efl
Au-
riexamen, noflerinquam Vulcanus, qui a puro cundam
impurica-
temcombuflibilem, adurendocollec, fimodo [quod purum efl
j
igniscxamenobceneramfuamcruditatemnonaufugeric. At im-
perfedaquaEvis Mecalla[hcecpuruminfeconcineanc
]
hoc camen
purum, efl adeo crudum, hoc eft cum impuro commiflum
, quodil-
lud ignem non fuftinens , & camen fuper hoc pr^edominans , ab illo
avolans,fecumrapic,
quodahcerigncvelucfuofimiligaudcrec.
Ar-
canum prom noftrum [quiafpiricualis Subftantia homogenca] ifli-
ufmodimetalla imperfedaper minimaintrat, &:quodfibifimilc in-
venerit, apprehcndit, &: prxpoUenti fua vi ab ignis flagrantis vioJen-
tia dcfcndir, &: flxitace fua plufquam perfcda rccincc,incerea
Vulca-
nus ardenscombuflibile quoquc flamma fua depafcicur
,
quo pcr
ignt m ronfun-ipco, purum remanct Auvum, Argentumve [pro Me-
dicina? qualicace
]
omncm it;nis violcnciam fuflincns acque omni
probjtionipropolicumin \\h pcrdurans ,
niinerali neuciquam cc-
dcns, at pocius excellcns.
Quare non
[
quod indigni quidam obcre-
^atores
'De MetaU. Metmorph.
y^-^
tatofCSobjiciimt]auriimargcntumvecreareprofitemur,at
Agens
reperire atq ;
efficere
,
quod fupra imperfeda metalla
projetflum
per
mmimapo(litintrarcpropfer fuam
Homogeneitatem
ac
Spiricuali,
tatcm.
PrsctereaurprsepoIIentifuavi &: virtuteab
ignis
combu-
ftionedefendatpurum, quodfibifimileadinveniens,
retinet
ufque
dum vaftentur
[
Vulcani conflagranti Tyrannide
J
^<tcQ.%
fuperfluie
qux operatio cft Chryfbpoetica tranfmutatio.
Totum
hoc
eflicit
arcanus hic nofter Elixir
,
infuper &: hoc habet
quod
tam
colorem
quamfixitatem a<5tuaIiterimperfc(5to communicet
, in
quantiinx
ipfeiitfumrae exuberantis tam coloris
,
quam fixitatis,
C A P U
T IV.
'DeSemme
^nri
:
Item utmm alia
Metatla
Semen
habeant
,
qmJ}io determinata,
COnfervanda^,
propagand^e
,
nec non & producendse
unicuiquc
fpecieij femen a Magno Creatore rebus infticucum
eft:
Eftque
femcn unicujufque rei perfeclio, &,cujus nullum eft femen
, imper-
fedum dejurejudicandumeft. Metallicumergofemen
dari
non
eftdubitandum. H^ecenimautomnia primis
fexdiebusfuerecre-
ata, qu5e in orbe jam funt ac fuere, aut faltcm indies mdcx
concrevc
-
re. Prius tam ratio quam experientia negat ; ergo (i
pofterius,
cum
fanefemenmetallicumdarinemopoteritnegare.
Quodfidecur
,
hoc certeMecallum in coagularionc non amiccic.
Coagulatio
quippe eftperfeclionis eifedii [feu potius macurationis,
quxadper-
fedionemrcdaducit, fiexteriorafuerint Icgitime
dilpofita.]
Per-
fedionis porro fignum eft femen ejus, quod fic maturatur
, non
pro-
babilc proindefcmenpercoagulacionem
amicci,
verumpotiusno-
biliusreddi. Metallicumperhocfemen Metallisinefle
patec.
Ro-
gariergopoceft
,
utrumomniametallainfefemenhabeant,
&rc-
iponderem ponendo. Habentomniafemenunum
idemquc
, ac
Ddd dd 1
ia
y64
C
A?. ir.
in
quibusdnm propinquius
,
in aliis rcmotius rcfidet.
Semca
autem hoc eft Semen Auri. Neutiquam vcro exiftimarelicet,
Jo-
vcm
Ju
vis habcrc fcmen, Saturnum Saturni, &fic de cctcris , forma
puto Joviah,Saturnina, Martialis, &: cftpureaccidentahs,atmatc-
i
ria
[
i^ura]
eftaurea
,'
cui nihil decft, pricter nudam digcftioncra
fecurii feparativam , cruditatum confumptivam, &: fixitatis indudli-
vam. Forma vcro Auri eft fubftantiaHs ,
hoc eft fupcr ipfam fub-
ftanriam mareria: , (ic depuratac, fundata. In cundiis ergo Metai-
hsimpcrfcctiseftfemcn Aureumadperfeflionemtendens,at initi-
.ncrefuoperaccidensimpeditum : in Auro digeftoeft idem femea
proxime inclufum, in perfe^tione triumphans. Quarc fi qujcratur
femeneximperfctismctaniscducere,remotum longe cumfit
[ H-
cet vere exiftens] labor futurus crit fruftraneus, ad Solcm puta cun-
tii exaltari necefliim eft, aliterfemen exillis [quod cft rei pcrfedio]
non
excernicur. Semen voIo,non Mercurium, qui cft in omnibus,
&: exillis educendus eft , ad vimiilam , in qua 6c pcr quam multipli-
cantur.
I>
autemnonin
"^
atin Aurofolo eft multiplicabilis , cum
nimirumad Aurum pcrvenerit, ut de fe poftca fcmen fuum
,
id eft,
virtutem digeftiftimam emittat, ut cx hac multiphcatio ortum fuum
habeat. DeLunahicnoninutilefururumeftahquidaddere
,
cui
femenfuum[quiapcrfecl:acft] meflb,quifpiamfacilecredcret. O-
pinioni huic adftipulari videatur, quod Elixir alba^projedioniinfcr-
vicns datur. Concedo fanc dari femen multiplicativum album pa-
riter ac rubeum, hoc tamen album in rcnibus tantum Solis contine-
lur : & quamvis fiat muIriplicatio Luna^ , in Luna tamen femcn Lu-
nasnonrcpericturproxime,atexSoleneceirehabetprodire : ergo,
ut diximus , albcdo ha:c Lunaris eft primus perfcdionis gradus , cu-
jusflavedoSoIariseft complemcnium. Matcr enim Lapidis noftri
[
qna:Lunadiciturnon vulgaris, at Phi!(>fb^/hica] alba eft, quare
Solcm noftrum [qui lapidis eft Patcr] albedine fua dealbat , unde
proles, qu3f cxduohushifcc Parcntibus confurgit, albefcit
,
primo
adimitationemformie
Matern*e, &:tum perfeclumcftfemen mul-
lipli-
De MctdU. MetamQrpk
y6$
;
tiplicatlvum albtim

poftca rubcfcic rnbcdinc fangtiinca regali
,
Chryropoccica indutus poceflate.
C A P U T V.
T>c Sminis Aurei virtute
9
gff
in quo
proxime
includitm\
VT
autcmarcanum hocconrequi vaIeamu$,quo
cum Imper-
feda ad Perfedionem projedione fuper illa perduceremus , in
primis^notandum eft illud, quodde Arcano hoc noflro diximus,
ncmp^quodfitAurumin fuprcmum gradum perfedionis exalta-
tum , ad quam per naturam artcmque pofTcc deduci. Obfervan-
dum item erit, quod in Auro Natura operationum fuarum metam
acquifivit, nec ulterius illud fponte fua promovebit. Et tamen fc-
men fuum efl ulterius maturandum cum ingenio fagaci. Hoc au-
temlongius abflrufumlatet, nec vifui facile apparet
, prout alitcr
vegetantium , animaliumquc femen oculis exhiberi valet. Nihil-
ominus tamen per artificium fagax extrahi poflit , &in tantum exal-
tari fupra fuam
[
in quanatura quievit
]
virtutem
, ut millies i llam fu-
peret. Defemine hoc plurima referre pofTcm
,
quarpotius reticen-
da: apprime vcro notanda efl djfferentia interhoc mecallicum &:
vegetabile femen aut animale. Hoc fiquidemob partium diflimi-
laritatem femen ferentium , a toto corpore excifum discernitur. II-
lud vero Mecallicum non itafc habec, verum ex quo minimum Auri
{icrealeAurum,erg6perminimaejusfemenIaCet
,
necacorporc
fuo difcerni valec, corporeincerea hofpice manencci verum cumplc-
nariaMctallideftrudionefitfeminismanifeflatio,
atque ica Mecal-
lum rcduclum cotum infperma cranlic, ideoque fic mulciplicatio hu-
jusfeminis, vircucepocius &: dignitate, quam quantitatc &numcro,
idcfl^nobilitarurmagisquamaugecur
[Materia aurea in fcmenre-
duta] ob parLiumputa fimilariratem. Quiarefpedu Lapidis Au-
rumcotumeflmateria,cummanifcflacur occulca
profunditas, co-
Ddd dd
5 tum
y66
CJP.E
tiimeft/perma,
q^iod circulando recipicvimruperiorumacinferio-
i|i
rum
, & tum fit tota forma
,
feu cceleftis virtus , aliis^hanc virtutem
communicandi
capax , iis nimirum
,
qua^ funt fibi materize homoge
neitateaffinia.
Locusinquo rcmenreiidct
,
proxime eft aqua
,
namproprie&:exa6teloquendo
mmima pars meralheftiemen.ea-
queinvifibihs
: atquiainvifibihshsec pcrtotam aquam fui gencris
univerrahterdiffundicur,iHamq;inhabitat,&:iniUaviresfuasexerit,
j i
necahud
quidocuhsmanifeil:aturquamaqua,hcetagcns internum
[quod
proprie
femencil] ineiferatioiiiadeatrergototam promifcuc
m
aquamicmenvocamus,perinde
ac totum granum femen appeUa-
mus
,
quum tamen vita germinans iit nonnifi particula quxdam
cTj:aHiminima.
Non autem Vitaiivevirtus ieminahs tah* modo in
Mctalhs
diilinguitur,fedperminimumcorporiscontinentisinfepa-
rabihter
commifcctur. Addidi ha^c de femine ,quoniam iliperius
didumeil,
metaUum ,
cujusprofunditasficfueritmanifelhta fub
Mercuriah
forma , totum in femen abire : nam aquam illam auream
totam
femen
Auri nominamus : quoniam hoc per iilam cxquifitis-
fimc
cil
difFufum,
in tantum quod nonniii rationc fola feparariva le-
at.
Hoc
ab antiquis Phiioibphis Sapientibus fermentum occul-
tum
vocatumcil ,
venenum
,
ignis iceminviiibihs,iecret6agens.
Neque
ctiam
ipfe fohis totam promifcue aquam femen quodammo-
do
nominavi,
at hi etiam non raro aquam fuam ignem vocarunt, ali-
quotics
in
aqua fua ignem reiidere docuerunt. Quarc hanc dlftin-
euunt
inanimam,i"piritumque,quorum
prioreil mcdium,poil:erior
virtusadivaper
ilhid medium. Metonymice crgo aquam fcipcn
nominamus,
cumtamenproprieloquendo feminalis virtus univer-
fahter
per
totam
aquam inhabitat &: ditfunditur
,
qua^ revera ibmcn
eil.utabaqua^fusehabitaculo
nunquam eil feparabihs. Mirumii
cuiquam
videatur ,
aquam me aflignare Spiritus femihahs fedem
,
hoc ne
mirum
videacur, ii quidem in prima Creatione Spiritus DEI
fercbatur
fupcr
aquas , id efl:, per aquas Spiritus Cosleftis infufus , ii-
las is
vi atque virtute
prolifica dotavit. In hac enim. fola omnia
rerum
[qua: in univ.erfo funt
]
femina
,
prima ab origine fundata
funt,
jD^ i^Metall. Mefamrph.
y(y
funt ,
tiecillamiinquamegrcdiLintur; accameninvcgetantibusin
trudumaercm
producuntur, inanimalibus incrarenes confervan-
tur, inMineralibusin profundirare fua firmiteroccluduntur. O-
[iginalem namquc fuam fedcm femcn egrcdi cft impofTibile. Ita-
quefiab aquaomnia[proutdiximus]in aqua eciamnum adhucfe-
menrefidereratiodocebit. Nonaliundeputa confervantur rcs
>
niii unde oriuntur nam (ublata originis caufa ,tollitur effedum : liinc
faclum quod omnium multiplicatio femper fiat in humido&perhu-
midum, prout &: nutritio. Vegetabiliaper Letfas terras aqueum,Ani-
mantia per Chylum hquidum
,
Metalla per Mercurialem liquo-
rcm. Hinc auta atque produda, vegetabilia fponte diverfum a
toco fuocorporefemcn cxcernuntinaeracrudum
,
quodfietco-
agulatumcorpus ,
utautem cognofcatur abaqua prodifFe fuum-
qucinaquaSpiritumfcminalem retinere, terrxad fpeciem augen-
damcommittitur, in qua matrice Leffas terr^e aqueo refolvitur ixi
proximamfuammateriamaqueam, & tuncincipitVegetatio. A-
queumporro feminale
,
LefFashocaqueum [pcr quoddifToluci-
one manifeflacum cfl:] fufcipic , fubflatque illud germini pro hu-
moreradicah nucricivo, perquodargumentum recipit in plantam
Arboremvejuxtafeminis fermentum fpecificum. Animalia na-
tumeximaginationeSemenintrarcncsfcrvant, quod pcr gcneraci-
onisadumin matricem debicamdifFufum,foetumformac tcnerum
crudoque multo humido abundantem,qui hquido poflea raenftruo
muliebri augctur , accrefcitadinfantem ufque pcrfedum
,
fua-
qucnativitatis hora inorbemprodiens
,
ala(fre nutritur ,
ufque
quoforrioraalimcntapoteritpcrferrc, qua: tum
[
nifi in liquiuiim
tranfmutenturchylum
,
proutoffainflomacho ranino
]
nonnu-
triunt. Pariformitcr his omnibus metalla femen /uum perfccte
elaboratum
, [
denfisfubconvallibus] coagnlata claudunt , in a-
qua tamen fitum
,
hoc poflea per fagax arcificium excraium
,
in matrice dcbita crefcit ac fovetur
,
quoufque
[
per prseviam
corruptioncm
]
fui glorificationcm recipiat. Opus autem hoc
cfl fumme difhcile , ob reconQ^itas metallorum compages , in
quibus
qiiibus
fetnon hoc
clauditur
,
nullt vi ccdenws
, Hifiadfitinge
niumfubtilc.
Proinde Matricem dad notum facio , inqua po-
ntumaurum [
unde folum femen efl: quaerendum] fuum fponte ac
fuaviter
emittet
fperma
,
quoufque ipfum dcbiJitetur ac moria-
tur ,
&
pcr mortem fuam renovabitur in Regcm gloriofiflimum,
cundospofteafuos
fratresanaortis mcDu liberandi poteftatem na-
^us.
C A P U T VL
Dc
Scmims
hujm extrahendi modo ag mcdio,
Dlfficillima
fcmperquac pulcherrima,omnium feculorum
cx-^
perientia
locuples tcflis cfTe potefi. Non mirandum proin-
de,
fi tanta
repcriatur
difficultas in ^bjcdo adco pra: alijs nobili.Nc-
quccnimfacilcnoviopusaliquodinrcrum
Natura pluribus[quam
hoccft]
obfcfTum
difficultatibus. Quarc fi quisiter hocfucrit in-
gtefTus,
&: tamcn
animae fuse a fludio ac labore parcet
,
revercatur o-
portetjinhocnamque
liminecrravit. Tcrribilia fiquidemqua: in
operc
apparebuntmala,
maximadcfpondcntia: caufa crunt futura.
Clavemautcm
artis fi cuipater Luminum concefTcrit
,
nihil jam
ampUushuicreflat,quamopusmuIierum,Iudurqucpucrorum
, ut
puta
oculos
fuos
oblcAet pulcherrimis inter laborandum apparenti-
bus
fi<^nis,
quoufque
mcircm demeflurus. Thefaurum totius mun-
di
prxtiofiffimum
poffideat, fine hac vero error & difpendium, cura
&:
follicitatio,
fruius erunt fruflranex hujus Philofophis. Quarc
fapiensunufquisquepriurquamitcringrediatur,de
illo [cum fignis
fuis 1
cognofccndo
primo erit ac fummc follicitus
, ut fi torte aliqua?
apparerepoffintinilIaditficuItates,contraiIIasarmatus,non poftin-
ceptum
iter
cogatur cum mocrorc ac dolorc revcrti. Sciant itaquc
omnes
Artis
filii, quod ad arcanum noflrum confequendum opus fic
Auri
fcmen
occukiffimum manifeflare, quod non fit nifi per plena-
riamacomnimodamfixivolatilifationem, acpro-nde forma:iftius
corru-
TieAdetall. Adetamorph.
y^^
[
corrupdoncm. Aurumporroficdeftruere, eftopus
totiiismun*
d^^
maximc recrctiflimum. Non eteaim mcorrofiva
metaiJi
detur-
pationecompleturhajcdivinarcientja, imo corro/iones
omnes
iki-
ufmodi/untfair^&crronea?, cxquo
requiraturadopusnoftrum
non
dilTolutio qu3evis,atPhilorophica,id eft,in
aquamMercuriaJemj
pcrprxviamcalcinationemperg Agentcmfada,qu2Epcr
fubtiJem
Elementorum rotationem ac converfionem producitur , cmx
calci-
natio cft humidi homogcnei cum ficco fuse natur^
mortificatio
, uc
pofteaperidcmhumidumliccum vivificeturintantum
, quoddi*
geftiftima virtus ex dilToIvcndo pcr diftblvcns cxtrada
, huj us
calci-
nationis atque difToJutionis caufa fit.. Ecquid hic eum corroliva
cor-
porum contritionc
[
per aquas mincrales
]
communc ? Imo
potius
contrariantur [oppoHtione Diametrica] prcTdidae
operationes.
Hxe
fi quis rede animadvertcrit ,operis tsedium facillirae
percipiet.
Au-
rumputaomnium eorporum fbljdiflimum,
Hxi/nmumj&fortiftimsB
coropoiitionisjignispatientiftimum, &:corruptioni
minime
obno-
xium
,
non ita facile in naturam huic fuse adeo contrariam
tranfit
Quarc fi quis vi hoc attentaverir, nihil proficier.
Pr^poJIentis
ira-
que virtufis Agens rcquiritur , ut hoc fiat
,
quod ngens
homogene-
tim, amicabile
, atquc fpirituale efte oporter, ut ncmpe
affine fit
cor-
pori,&:tamen illud vincere pofi]r,acradicitus pcnetrare,
per ix^ixr.
ma, cujus pcnetralia ex quo tam late diftendantur,
tamq;
minimum
Auri,verum Aurumpermaneat,vulgareitaqueagens
non
fitopor-
jct. Quandoquidcm ctiam non tam facile fuam Aurum
deponcc
formam
>
imopugnabit,
ufquequodevi>5lumprorfusfuccumbat
ac moriatur, vi vificandi item virtu tc Agens noftrum
poJIerc
debuii-
fcfcquitur
,
utcxmortuiscadavcribusnovumpurumcorpusfufci-
tarevaleat.
C A PU T VII.
T^eA^entepimo Philofbphico.ftve Matrke,
inmam
femen
noflrum emittendmi ejl,
s^j" in
qua matmandnm,
Eee cc
Qu^.
770
c j.p.
vn.
^
QU^rcnvium
porrareftat nobis tale Agens
,
qiiocum pra;did;a
Ijj
cun^taperficiamus.
Inquarequiriturprimo,
utfit aquaho.
'-,
mooenea.idqnelege
neccflitatis-
Eteniminaquafolalatere
,
vi-
resqueruasobtinerefemen,
Aureum
fuperius
docui. At claudi-
tur in corpore
AurijfubrnvoluGris
dcnfiflimis,
quoruni.manifeftura
eflocculto
illi,quodq'ia:rimu5,pIanecontrarium.
Educendaita-
querefl:athxcaquaperaruficiumTubtile,atrpontenoningredituri
Erc^operaliudhocefficicndum
,
quodquidemaliudejusdemefTc
natur^e
oportetcumillo,
quod educerc
quxrimus. Omne nam-
que
funileribifimifegencrat
,rdefl:, oraneagcnsmariqiiidactionem)
genei-ativamexercens,illud,
inquodagit, infuam [quam proximc'
licet]
tranfmutat
naturanv Deinde aftinem oportet efTe hanc
a-
\
quani
corporidifTolvendo,
ac proinde puram
, mundam, &: ab omni
. forde
cxquiruiirime
mundatam ac purgatam.. At ne hoc fatis , vi-
rum
Aurumconcrariari
teneturincuTK^is fuisrqualitatibus
,
quibus".
ab aqua [in qua femen latet]
quamquiEru-nus
,
difFert. Prius
fum-
me
fixum,hxcfumme
volatilis, priuscorpus folidifTfmiimjha^cfpiri-
Eus
penerrantiffimus..
CrafTum illud, fubtilis hn^c, mortuum illudy
. viva h*ec, &: vivifica, cetcneque omnes conditiones verbo in hac
re-
quiruntur,
quasinillopoftdiflolutionem qujcriraus,
atineoagura-
to
corpore mortua defunt.
Concluditur ergo
, fofum cfle
v
e-
.
ramartis
Alchcmica2cravem,qurcfl:reveraaqua illa ficca a Philo-
fophis
tocies defcripta-, fluens, labilis, &: tamen manus tangentis
noiY
madcfaciens,
necaliudquicquam
,
quodde unitatefua;
materiae'
non
fit, nec
hoGfolum,verummfuper virtutibus fupradefcriptis
do-
tetur.
Hic
eflcuflosnofterportenarius , balflimumnoflrum
, olc'
um,
mel
,urinanoflra,rosmaji,fcraclla, mater.ovum,
furnusfe-
eretiis,.
Clibanus,
Cribrum,Marmor ,
ignis verus
, Dracoveneno-
fiis,-ThcriaGanoftra,
Vinumardcns, Lco viridis Av'\s fTcrrpetiSy
Anfcr Hermcgenis,
anceps
hicgladius in manu Chcrub , cui viam'
arborirvvita: tuetur, infinitis aliifque nominibus infignitur
; cflquc
%\\s noltrum , verum^
occultum ,
hortus item Philufophicus , \n quo'
Solncfterorietur ^ furgit.- Regalis eflmineralis triumphanfqnc
Satur-
SaturniavegetabiliSjMGrcuriiitemcadiiceus
,
quorummiraopera-
turjfequepro libitu fuotransformat, uc varias larvas induac
De
hac Aqua Philofophus. Gioriemurj inquic, Alchemiftx^ ntut volura^
acfine hacimpoljibilts
efl
Metdl^rttm tranfmntatio. Qind dicam ? qiiid
difleram ? uc laudes ejus prxdicem.Non eflica in fuanacura
,
qualiccr
illamreddimusper Artificiumnoftrum , res proinde vilis ert: , <S<:ta-
men Thelaurus totius mundi pretiofiffimus. O
Natur^perfe^^lioJ
&c operum Metallicorum colophonj Proinde Dodrinx
Fjli,artifque
ftudiofeattende^utvotumconfequaris. Accipe, quod defc eilim-
mundifJinium,hoceftmuIicrnoftrameretrix
, expurgapenicus
o-
mnes fordes, &:exfrahe inde quod eft puriflimum
,
hoc eft menftru-
um n.oftriijDiadema regaIe.Ecce,paucis abfolvi quod Pliilofbphum
nobilitac, ab erroribusiiberat, S<: ad pulcherrimum deliciarumcam-
pum refta ducit. Caput proinde hocut concludam,
breviter o-
mnia,qusepriusdicl:a lunt, fuccincbe repetam. Nobilis dacurqux-
dam fcientia vcra &certa , Alchemiadida
,
quaimperfeda
qusevis
metalla in Aurum five Argenrum perficiuncur, projcdione
Arcani
fuper illa triumphantis
,
penetrancis &: cingencis. Qund arcanum
xioneft nifi Aurum in gradum (ux pcrfeclionis fupremum exalca-
tum,&:hocpGr ArcemfagaccmNacurar adminiftrancem. Mecal-
!a fiquidem imperfcda cun^la cjusdemfunccum Auroimpofuionis
niacerialiSjnecnifiaccidcntibusfolisnudisdifi^eruncuci&decodi-
,onisincompIec3emodis &:gradibus. Qiiodqueimperfe6lumcuni
illiscommifcecur
,
eftplane heccrogeneum,(3<:puro licec excernc
adhasreac, noncamenadunicurincime
,
acpromderejicivalecper
Agens pr^evalens, quale eft Elixir nofter complecus. Ad quod Ar-
canumobcincndum, educendum eft
[
quocf in Auri corpore deli-
tefcic] fperma, quodfub denfifFimis convallibus claudicur
,
nullif-
quecedicviribus,fedfblummodoartefagacimanifcftacur. Quod
cumapparec [priusocculcum] fub Mercurialiformacgreditur, un-
de exalcacur in eflcnciam quincam , albam primo , dein rubeam
,
pcr
ignem decoquencem concinuum. Ec hoccocumfitpcr Agensho-
xnogeneum Mercuriale Poncicum; purum,
mundum,CriftalIinum,
Eee ee i
fmc
77
C J p. m.
iinc
Diaphanitatc, liquidum finc humcdlationc
,
quse aquacft vcrc '
""
l>ivina , nccrupertcrramrcpcritur ,
filiusputaeftPhilofcphipct
liuncfabricatus.
Naturacooperante,quamnosnovimus
,
vidi-
jnusjfccimus,
habcmusatquepoftidemus, ingeniofisquepropalare
ftudcmuSjitatamen,
utindignos penitusab artc arcentcscxcluda-
inus, quibus rejctis
ftudiorosinhortumhuncamcenilfimumcon-
comitabimur.
C A P U T VIII.
T>e
Jldfrcam Phihjbphici Genealogia^^ortUytiatfvitate
yfig*
nifque
Diagnojlicls iUurn pr^scedentibHi^con-
comitantihm^
IAdabundi
quidam arrogantefquc Sophiftae
,
poftquam exlibro*
rumkduiadidicerintjVulgaremMercurium ab hacartc cfle a-
licniflimum,legcntesitem,quod Philofophi variis huncnominibus
appelientiCarca ftatim oj, inione dufli, arti fcfc fccuros confidunt,fe-
que hujus fcientise Magiftros affirmare non crubefcunt: rum intcrca
ipfolignofintftupidiorcs* Quidam Diaphanum hocmcnftruum
vokmt hmpidumquc
,
alii Gummi quoddam Mcallicum,cum
Me-
tallispermifcibile fomniant, &: fruftra. Alii, qui vcmm Mcrcuri-
um quajrunt, non Aquam, nec Gummi, nec calcem , ncc pulvercm
[utiquidam]pingucmfivc unftuofumtamcn
,
vel cx Mercurio
vulgsri per infiniras purgationes praevias facerc fatagunt , vel ex Me
tallis per Sales rcfufcitativos
[
uti vocant
]
extrahcre contendunt.
Qui vero ex Herbis, &iftiufiiiodi rcbusj educere tentant, funt mi-
nervar craflifilmae , atque ingenii nequifllmi Accidit autcm hxc
illis opinio, ob altam rerum Mctallicarum ignorantiam : Quserunt
puta,quid autem ignorant? Opcrationes McrcuriiPhilofophiciin
caufisfuisnonapprchenduncincerticaproptcraliquidviccvulgaris
Mercurii expctunt. Non autcm norunt, in quo dcficit Mercuriu$
vuigijncfapit ncemfit vcrus, &tamcn rejiciunt,quiaPhiIofophi il-
lum non eligunt , vel dcmum lavando ac|fublimando,&: dccoqucn-
doillumaltcrareafuanaturaquaerunt,nondubitantes, quin^
fifc-
mel
t>e Metall.
Metamorph.
yy^
inelformamruam exuerit, vcramruam Philofophicam
/lipcriiniuac.
Hujufmodilabores t^dioforet recenfcrcjquare
exquo vcrumfltfui
index &
fald
,
rcdum quoq; fui &: obliqui,ad ipfam rcm
pertranfco.
Omnia Metalla fuperius docui ejusdem efFe principii
Matcriahs,nc-
pe5.Sequituritaque,quod5{itreveraresmetallica,acproinde[licec
vulgaris] originaliter tamen homogeneam obtinerc cum
cundis me-
tallisMateria.Siitaq.MercuriusPhilofophicusfuturusfitAqua
ho-
mogcncametalhca, fequitur, quod materiaJiter
&
fundamentaliter
ab alioMercurionon difcriminetur,oifiquatenusunius
Ctpurior al-
tero,calidiorque,&: tameuterqueaquaficca
mincralis.Norintitaq;
Do^brina:
filii,materiaMercurii
vulgaris,Mercurii
Philofophici
ma-
tcriam
ingredi debere ac
poffe,quamlibetnon
totam quse in iflo con-
fpicitur
fubflantiam.Pro certo namque
cognofcant
Chcmicol^in-
geniofi, nullum alium dariMcrcurium,ex
quo
omniaMetalla,quam
vulgarem
[refpcdu nimirum
fuaeoriginis]quigeneratus
intravcnas
terras,quamdiu a crudo acrc tutus manfit in loco
ad
generatienem
a-
pto &
accommodato,ad metallum
procreandum
pcnitus
deflinatus
eft, fuumqueinfcmotumatqueexcitationemretinebat,
utadg^-
nerationcm perfcciam excitaretur. Cafu autcm aliquo
violata fivc
vitiataloci aptitudine,materiahsEcflatimquafi
MortisMalleo
pcr-
culfa motum omnempenitus amirtit
, necamphus
promoveri valcc
ulterius, proutovum[fupraquodGallina
aliquamdiu
cubuit] rcfri-
gcratum, ineptum deinceps redditur ad fcetum
producendum,
vita
pHtafiveinternuscaloraltcransdeficientcexterno
evanuit
,
& fic
quod prius quotidiead
perfedionem tcndcrct, jam cafu
impeditum,
fit abortus, futuri motus fpontanei fpe nuUa rclida. Hasc caufa efl,
quodcumtentarintnonnulli
calore artificiofeexeogitato

(upra
terram digerere
,
ludicrum retulerc operis fui prerium.
Tollitur
ergofeuporiusimpedinTrformainaccefTufuo
,
quse [ut fupradi-
dum]efllucis
ineffabiIisparticula,qua?praflo
adefl
, hofpitium
fuumilluminans, dummodo
abextracun<aaaptefucrintdifpofita,
atquc ita fui in rebusimprcilionem
relinquit
,
qua? a rebus fufcepta
fcrmentum producit, quod ojtnnis iranfmutarionis
verus auctor cft,
Eee ee
5 pcr
77^
C A ?. vni
per
fui
odorcm fermcntaceum, res ipfas, in quibiis eft, alccrans
,
a
corruptivum
pariceratquegcnerativummotum excitans. Defici-;
cntibus autem ab extra requifitis ad hasc accidentibus , fpontc hasi
cunda
ruunt,nccfacile hscc ruina ulla artc rcparatur. ReJinquitu
igitur
nobis matcria cruda , metallica , indigcila , frigida , nccper de-^
codionem
purgata) qua?
[
rcfpedu mineralium
]
fontansc aqua:
[
re-
fpe6lu
vegetabilium atque animalium
]
naturam a^mulatur. Harc
efl:
Materia vera , cui forma Mercuni Philofophici deefl:
,
pro qua fij-
am
commutare tenetur, ut iiat indc quod quasrimus. Ab hac autem
formaduphci
rcfpecl-udiftat,
primoejusquodfecumretinct fuper-
.|^
flui,fecundocjus[quodinifl:o
dcficit] virtutis fpiricualis. Super-
j!
riuitas
duplex efl: , terrcna lepra &:aquea hydrops. Defeflus au-
f.
temcfl:caIoris
Sulphurci veri, cujus additamentumomnefuperflu-
|
umpenituscxpurgabit.
Aqua iiquidemPhilofophicauterusefl:
,.
|
atnon
datur uterus
gencrationi aptus abfquc calorc. Adde itaq;
ac
fupple
Mcrcurio,
quod deefl:, nenapc vim igneam ad urendum,&
a
Mercuriofponte
decident omncsfeces
,
quas tu exquifitc fepara-
bis.
Hocfipraefliteris,opusperfeciftifumnieperfpicacisadperitifll-
rniPhilofophi.
Jupiter
tum adeptus eft Imperium, &: discuflis teter-
rimis
Saturni
nubeculis , fontem tibi pellucidum corufcantcmquc e-
mcrgere
fecit.
Hujusaquasnitorcmnon vulgarem mirabcre. Cujus
virtutcs
no vulgares,
quas non a materia,fed a forma rccipit,in nulla
alia re totius
mundi
reperiendjc funt. Aurum putaiiaturaliter diflol-
vit,folutione
vera Philofophica,non proutfolvuntoperantesSophi-
ftse, per
aquas cornfivas
deturpantcs,&: a matcriaMetallica in quan-
tumpoflunt,alienareconantes.
HicMcrcurius Aurum atqucAr-
centumdefcnaturahterproducit
Arcanum
, item Auri potabihs,
quod fciens fcribo , hoc pariter norunt & tcftantur adepti.
ConcludamitaquehuncTra(5i:atuIum,quiaqua:cunq;dicenda
reftant,
peculiari a mc fcripto traclatu candide traduntur. Tu in-
S^rim
vale , his fruere , a Pco
bencdidionem exfpedes.
Naw d
Pafre
Luminum folo
hoc im^etr&bis,
Sic itd
,
Sic dixi.
L A U S D E O.
itTiiiTiitfitiiipiiiiirrir
BREVISMANVDVCTIO
A D
RUBINUM
COELESTEM.
DeLapidc Phihfiphico 9 ejufqm
SemtQ.
Apis Philofophorum eft Subftantia quaedam
Coeleftis , Spiticualis, penetrativa, fixa, perficiens omniaMe-
'talla in veriTm Aurum &Argentnm
[
pro Medicinas qualita-
tc] omni probationi expofita
5
idque eximicatione Naturary
cjurque operationum, quanto proximius fieri pollic.
Circahancfubitantiam ArsChemia verfatur, quaeilliusperfi-
ciendi modumatqueviamtraiftar,atquedocet : non autemper di-
verfa , fed per unicam fwlummodo rem fit, cui nihil addendum,nihil
minuendum , fed fuperfiua rantum removenda:.
Quodautcm ad artis hujus juj attiner , experientia hac in re
optime ad homines convincendos valeret : fi cum verum hac arte
Aurum ficri probetur, tum qiiidem de Artis tam jure quam utilitate
haudquaquam erifdubitcndum.Tranfmutabilia aurem hoc modo
cfle Metalla intperfec}a,p.irer,quiaomnia ad unum ad perfcvflronem'
fuere dcftinara, manfeceaurcmnonnuira imperfeda, ob<:flgefi:ionis
defehim.E! go, fidebite coqui pofiTcnr, pcrficicntur & illa qnando-
quidem nihil fit in materia impedimentiquo minus hoc fiat , ex uno^
fiquidcm fcnte omnia Meralla provenere,
5
nimirum crudo , frigi-
^^humidoqiie, in quonulla fuit inter Solem 6i Saturnum differen-
yyi
Brevli
AiamduBio i
tiaveruncamcnquid pofteainhacmaceriaoperataefl Natura,
mji-
gis
nimirum,
vel minus illam decoqucndo, hoc folummodo diverfi-
tatemfecic.
Pofluncitaquecunda aha Metallain Solcm perfici
,
opere
nimirum divini noftri &: perfecliflimi Magifterii
,
quod fuper
imperfeda
Mecalla projedum, in tancum illa decoquendo
||f
rficere
valet,inquantumipfumcftplusquamdebicas[qu2 in Auro requi-
ritur
]
perfedionis. Hicitaque advertere licet, quantx fit virtutis,
&
quam Naturse Spiritualis Lapis hic nofter Divinus
,
qui nuda pro-
jtfclione
id fupra terram una hora pcrficere qucat, quod Natura
fub-
terraneisopcrationibus nuUacenus perfcciilct, Quantum itaquc
poflitNaturaab Artc adjuta,hmchquidumeritperfpicere. Lapis
fiquidem
noftcr ut a Natura pcrfedtus erat abfque artis adminiculo,
unariae
duntaxaterat virtutis : quae autem perartem acquifita eft
virtus,
coopcrantc &adminiftrante Natura
,
iingulo regimine
eft
denaria
, id eft, infinita quodammodojfiquidcm computari nequit
;
primo
fiquidemillumdifroivendo
, rurfumquecoagulando&de-
coqucndojCaditunaparsMedicinasfupcr looo. imperfcdiMetal-
h,
penetrans ^perfe6le tingens : vcrum fi diflblutionc iceraca &co-
agulatione,
medicinam hanc ulterius promovere tentabis
,
jam eccc
ininfinitum
tcnditur : cujusenim tibi dcfueritad computandum in-
genium ,
quam Elixiri ad penetrandum, &: tingcndum virtus : non
quod
immcdiate tadu fuo corporali cocum illud cingac cancillum ica
mulciplicaci
Eiixiris , verum vircuce fua &: influxu cocum permeac :
minima
{iquidemparcicula corporis imperfecli cangicur acque cin-
gicur
iramediacc a medicina. Veruncamcn ica fc res habcc
,
pars u-
naqu2Equccin(5laeftcontiguacpaciadinftarfcrmenci
,
cingititaque
Elixir id
quod proxime tangic
,
cinlura parum debiliori quam ipfc
fuic
pra;dicus 6c
imbucus ,
hoc rurfus quod fibi proximum eft cindu-
f
am
communicando fermencac, idquc camdiu , ufque dum coca dc-
mummaflaadperfcclionemveri Auriperducitur. Hocauccra
fic
brevitcmporisfpatio,obagentisnoftri fpiricualitatemj quicum vc-
rus
fit ignis Metalficus, non fecus ad Elcmentaris illc,duriflima qujc-
viscorporaimperccptibihcerpcnetrac & calefacic
,
etiara vel illas
par^
^dRMn. Codkjlem,
yyy
partes,quxacarbonibusnonfueranrtada:
,
fic&:
hicMetaliaper
igncm refolura &: fufa momento fua virtute penetrar,!ntrat&:
tino-jc;
iica fermento paftamfcrmcntarifGrpiusobfervatum
efl:,etiam
vel
exterioriliapars, ad quam Corporalis
fermentiparsnunquamattin-
genclopervenit,nonaliter &:inhocopcre fadum
eft
Obfervatc
itaque,quamnj^turalis{ithic nofterinhoc opere
proceftus
:
nosc-
nimnon [quodfalfinonnulli criminatorcsobjiciunt
] Aurumfivc
Argentumcrearcprofitemur,verumexiisfolummodo,
in
quibus
h^ec infunt a Natura, arte noftra dicimus
,
ex metalhs
nimirum,qu2t
f-mtejusdemcumAuro&Argentomaterix
, insequalisverodiee,
ftionis,&:propterhocimperfe6ta manent, quasprojedionc
arcani
noftrifuperilladigerimus&hocmodoperficimus,
cumad
periici-
cndanihilaliudpra:rterfimplicem hanc cruditatis
eorum
dcco^io-
ncm requiratur,quod abunde prxftare poteft
medicinanoftra.
Heiivobisitaque dodrinarfiiiisl attendite mihi,
quia
certi/Ii-'
mevobis notumfaciamtotumiUius Lapidis arcanum,
qui
non
eft
Lapis
,
&: eft in quolibet homine
,
&: quolibet
tempore
iJlum
fuo loco reperietis. Hunc (i habueritis
,
rcm totius
mundi
prctio-
fiflimamhabetis. Divinusverocxiftitjideoquenonomnibuscom-
municandus. Vobisvero Doclrina:filiisremtoram
manifeftabo
necquicquamad hoc Magifterium necefTarium
reticebo.
Vos ve-
roattentisadefteanimiSj &:verbameapercipite
,
alcoque
pedorc
recondite.
Tranfmutationis antea pofTibilitatcm audiviftis, nimirum
quod
rcs in perfeclionem deftinata, ob defed:um vero decodionis
impcr-
fe(5i:arelil:a,poflitperapplicationcmagentisejusdemcumperfccl:o,
ad quod hocimpeifcdum
fueratdcftjnatum , clfentia: &:
Nacurx
,
majoris autem perfcdionis , in tantum perfici , ad maturari
, quan-
tumagenscftexuberantimacuntatc&:virtutcplufquampcrfeebum.
Taleautem fe habec Lapis nofter ad alia mctalla quarvis
imperfc-
Va;undc periilumhsec efle in Aurum &: Argcntum
transmutabi-
lia, extra controverfiam ponimus.
Animadvercitcicaque Sapientia: amatorcs
,
quid &: quale de-
'
Fff ff
beat
^yS
Brivli J\damdiiBi9 _
bcatillucfefTc ,quod hoc praEftar* valeaciquod a Pfiilorophis
didum
cft Lapis
: fed eft in quolibet hominc , &: in quahbet re, quovis quo-
qucanni
temporejfualoco repericndum.
Notatevcrba, fignatemyfteriarquia certiflime conftablc cic
Elementis i
quibus nihil univerralius : iifque non nudis , vcrum com-
pofitis &:anatizatis,
hoccftunumquodqjElemenrum quahtatc fua
dignofcendumpriEfeferens;ergoinomnire,idcftEfemento
,
efl
nofter Lapis : quolibet cnim corum deftrudo pcric aurcr-
tas. Ne fitis itaquc {olliciti de ullis rebus ab igne combuftibili-.
busrccrceenim,
quod
exomnircfit,hoceft,quod Eleraenti uniuf-
cujufque vires feu quah tates anatizatas continet , ignis fmepericula
vioIcntiiErefiflit
Hcus vobis itaque Dodrinse filiis Maxfmumvobis ecce nocutn
facio
fccretumrDeusautemvosjuvetad arcanum hocindignis
o-
mmlxis celandum; L :pis noftcr non aliunde prorfns quam ex metal-
hs originem fuam ducit, ifsque perfcdiffimis
: vos autem
permitretis
vulgusm hac nrte opcrantum in omnibus rcbus excraneis quxrere :
quotquot autem veftrum veritatis amatores cftis, non alibiquam in
Metallis invcftigare aggrediamini : unum cicnim
,
imo unicum cft
noftrumvcrumprincipium.
CXudautera fitillud,veftrumeritac-
iendere>nequcqurcquamheterogcncuminopushocinduccre
;
il-
ludautemalnsrelinquere ,
qui tahbus inrcbus Lapidem noftnim
quarrunt, fcmpcr autemfruftra laborabunt, quamdiu quidfituni-
cum
illudnoftrum verum principium, ignorarinc.
Ego vero vobi^ ilkid notifico; Memcntotcitaque, quod ex Lconc
Lco,exhominehomogencratur,abaliisautcm hxc gcneraricxpe-
ftarejabfurdumefrct&Iudibrium ; nonfccuscxcombuftibilibus
combuftibilia, cx xternis afterna producuntur Crcditis ex tribu-
]isuvaSyautexfpinisrofascoIIigcrc?Tamabliirdum erir, (iquis cxA-
Jiimalibus, Herbis, autiftiusmodi, Lapidemnoftrumfabricareco-
iietur,quafi?.Iibf
,
quamin Auro qua^rcndum ciVetaurificandiprin-
cipium rcxtalibusiraqucnoncftquserendusLapisnofter, quinatu-
jsjes veri Auri
proprictatesrcferre debet, quae non funt in rebus ifti-
ufiuodi
u^d Rubin, Cctlejlem.
yy^
jufmodi, necabipfispetend2e,nifirpermacacrearevelimus
,
quod
nulliasefthominis, fedPci foliusproprium, & fi
qujs
fehocfadu-
rum promicteret
,
f alfus eflec
& mendax.
Sufficiacitaquenobis
fpermata, quxparata nobis funtad manus, difponcre
&:
adminijntra-
re,novaver6 exrebusbeterogenciscreanda,noncumre,quod
&c
faclu eft imponibile
,
&fifieripofret
,
nihilotamenmagispoljc-
rcnch^c fperma.ca arcificiofa
,
quam Nacuralia illa,
quas
habemus
a
Nacura opcri noflro paraca. NuHaccnus icaque
credendum
cft
ei
>
quifpermacaMccallorum ex Herbis &: ifliufmodi
fe
producturum
proficetur. Quamvis enim mirificc rudioribus Philofophi
, ac ar-
tificis pcrici ciculo imponac,accamen dum creacis uci nefcic,eum
mul-
co mifius preare poffe Spermaca efl: probabije,
Quicujique icaque artis fucurus eric fiHus
, difcac
^ agnofcac
Lapidem noflrum Mecallorumcransformacorem in
fpeciem
perfe-
tam,efrein Mecallis perfediffimisproxime inclufam
&: concencam:
ex his icaq; iUius produ6tionem difcere admoncacur,^
non ex aliis.
Nuncitaquefacis,nifaIIor,aperceaudiyiflis,
undehujus
cam
flrcanilapidismaceria fic qua^rcnda. jEc (i
bene animum
adhibui-
Ais, hac in rc vos errare non concingec Nuncde ejus
nomine
aliquid
dicamus, quomodo cnim
fic in omAi loco
&hom,ine,expJicacum
efl.
Nuncquomodo &: quare dicacur Japis, &: noxi lapis, docebo,
ulcimo
quomodoreperiendus fir
,
adumbrabo.
Dicic cnim
Phiiofophus,
quod fif lapis,
&non iapis
:
quod perperam
inceIligu.ntnon;iuliij
id-
que femperfere vulgus
jinterprecacur cnimad
hceram,efre
alliquid,
quod aucem ignorac, lapidis formam referens,
quodhbececiam
vel
ipfo taduin Aurjim probarum cingens ; fiveligneum
fueric,fivelapi-
deum, quod pro faififfimo [idque merico]
repucac ; omni
icaque
arci [cxcepcaDiabohca]
impofTibilejudicac;
quareaudirovel
Che-
miflae nomine,abhorrcfcit fl:acim,& abominacur, nec ahcer
eum,
quam impiumjftolidumque
f uorum bonorum profuforem
exiftimac,
falfa hac
&
confufa lapidis noftri fecreciffimi acceptione
ad hoc
inci-
tacus
:
ideo rudiores homines
Jure Civili puniendos cfTe
cales
homi-
xiesfuperfticiofe credunc :fubnomine
verohominumrudiorumnon
Fff 'ii
i
iUos
78
o
Brevis O^amduBio
illos tantiim vellem
,
qiii plebeji feu illiterati funt &indodi , verum
etia
nonnullos imo plurimos viros aliter dodiffimos/orfan eciam &
pioSjintclligoiquos rudes idco nomino,tum quia huj^ artis rudcs flmL
6c ignari,
ner iion ctiam, quod rudibus adco funt morjbus prxdicijU
caninomorequidquidignotumfitjoblatrent, ^deiis maledicant
qua: nunquani mcnte fiia aut conccpcrunt, aut concipcre potcrant
Hospefllmehabethxcmcareprehenfio
,
quia quodtam pietati
,
quadoctrinsecontrariumeftjilliiSiidodi &:piifaciunt,tcilianimirum
judicant, quarnecdifccrnuntj nccdifccrnere valent :cum cnimmo
neat dodrina , fuadcat pietas , ut eaqua: quis judicat perpendat , &
examinet , hi contra illud indubitantcr condemnant
;
quod tamcn
poflquam damnarunt, adhuc quid fic nefciunt, &: ignorant,quod o-
nini
Philofopho efl indigniflimum.
Ahiadhuc Chemica: artis fludiofi
,
quamvis naturalius paulo' i^
remintclhgant,
tamcninhoccrrant,quodlapideam aliquamcon-
gclationemfacerevclint
,
utnimirumaliquidlapidisformamrefe-
rens conficiant , ad hoc Philofophorum verba allegantes
,
qui lapi-
dem
efTcaffirmant.
VosautemintclIigereveIim,nonidcoditumIapidem
,
quod
lapidi affimiletur, fcd hac folum de caufa
,
quod ignem non fugiat,
verum fixus in eo mancatmon fccus ac fi eflet lapis,&:propter hocfe-
creti occultindi gratia lapis di<5tus, alia autcm in re nulla lapidem re.
ferre, atque ideo non eft Lapis, verum fpecie Aurum punus purisli-
mo, hxitate, feu incombuftibilitate lapis, figura pulvis fubtilisfimus,
ad vifiim corpus grave,ad tadij impalpabile , ad gultum dulpe, ad o-
doratubencolens,virtutefpirituspenetrantisfimus,ficcusexifl:ima-
tus, & tamen unduofus, fuper lamcllam metalli facile iluens,&: tin-
gcns ; quaproprer Pater omnium mirabilium merito vocatur,fingu-
lacumin le Elemcntahabeatomnia , tamenfuntadeoanatizatain
o utnullum pr2edominetur,verumomniaquatuor quintamunam
cflentiam feu naturam conftituant, qu5e nulla eft ex qun tuor , verum
mnium participat , eflque complcxionis tcmperatisfimae
,
quamvis
purus fit ignis Metalhcus, &hic efl lapis nofter, qui non eft lapis,nec
ahquod
y^JRuhmtim Cop/e/lem.
p^St
flliquod fibi proprium nomenhaber3&: ramen nihil ineft rori miindo,
cujiisahquafubconfiderarione nomenrorririnon poflir. Narur^
fiqiiidcm cO: qiiam adiniranda;
,
quam fi dixcrinuis cflc Spirici lalcm
,
vcrum cll: ; iin corporalem
,
propne loquimar ; cfl: Auium etenim
,
idque non vulgi
,
fep fbiricuaie, hoc cfr (ubtilc jpenecrarivum, ac no-
bilcfaLlum: quaproprcr cftfpiritus (ive cfTentia quinra
,
omnium
Cieaturarum pofl: an!mamrarionalemnobih{Iima,cundos nv rbos,
cundafqueimperfectionestamin Animalibus c]uam MeuiJisrpro
mcdicina:qualicatc] ad tempericm cxadifTimiam perfedamqi.c re-
duccns:6<:efl:verehicnoflcrMicrocofmus,qucmranria^flimamus.
1 labito hoc lapide, fed pulvere, feu quinra eflbntia, nondeeruni: ucc
divitia:,nccfalus, Deo dante,cuigloriainfecuIum.
Verumurad ulcimam inme fufceptieprovincia? parrem nccc-
dam, ut nempe,
quibus hicnofter lapis mediis obrineri polfic, often-
dam

non enim a Nacura flibricarus, efl qua^rendus ; verum arce &C

ingenioopificiscomponendus,nacuratamenadjuvani.c,operamque
prsebence.-utienmifacabunde dcclaracumefl, mareriam hujusla-
pidis non aliunde quam a mctalhs effe perendam j nihilominus ta-
menhsEcmetalianonfuntlapisnofter
,
quod inrelleclu eft fdcilli-
mum : aliam enim formam a lapide noflro diverfam habenr. Ve-
runtamcn,quodexiiscliciendafirnofframcdicin^,nonnego,utau-
tem eiiciatur, necefTario rollenda eric prior muralli forma, idque fub
confervationefpeciei
,
quamvis fub ifliusparriculans &:individui
metallideftrudione. Mctalhcaautem fpeciesin fpiritu habitac&:
confervacur, qui fpiritus non in alia ulla re,quam aquafui generis ho-
mogenca , rcfidec: cft enim aqua fpirirus habicaculum,qui in confer-
vationefpecieiefcinprimisrecincndus. Aurum ergo eft a fuafor-
mamutandum jidqueinaquam fhigeneris homogeneamj in quaa-
quaf;- iiicus Auriconfcrvatur,qui poftea AquamfuamreinfpifTatjin-
ducitque poft putrefa6ri0ncm,novam formam,miIliesforma Aii-
ri
[
quam reincrudando amjfir
]
perfcvftiorem.
Rcducendafunt itaque corpora Mecallica in aquam homo-
gencam
,
manusnonmadefaciencem; ucex hacaquanovafpecies
Fff (
3
metalli-
ySz
Brevis MamduBio
mecallica
refultet ,
quovis mctallo longe nobilior. Hxc eft racdiV 1
cinanoflra
prctiofiirima &: Rubinus Cc^lelhs c
Totum
autcm hoc opus Naturali illi fubterrane.T operationi
o- i
ptimerefpondet,undcopusmcritonaturalevocatur. Naturaenim
iH
cx 5
folo frigido
humidoque aflidue digcrcndo &: coquendo in ve- i
nis terrx
metallafccmidum fpecies producit. Ars autem ad opus iil
contrahendum,fubtiIiorcmlongeoperapionem invcnit
, fimiJemlJK
huictamcn:Mercurioenimcrudofrigidohumidoque, Aurumma-
\
lurumdiffolvendumconjungit,
&:exucrifquehifce unumj ,quem \
aquam
vit^uominant,
efficit commixtione , fccrctaqucconjuniflio^
{
nctqucm $
tandemdccoquuntm Aurumnonvulgi,fedlongcno* i
bilius,quodcadit
fuperimperfedametaUaqu3evis,caqucinproba'
i
tum
Aurum,
omni
probationi cxpofitum, tingit.
IntcUigitis
itaquc, ut crcdo
,
quod quamvis ex Auro folo jfit la*
pis
noftcr,
tamen
Aurum vulgi non eft Ule, Ut ergo ex Auro vul-
gicIiciaturAurumnoftrum ,
dillblvendum cllinaquamnonElc-
mentarem,
fed manus non madefacientem, hoc eft mineralem; qua:
aqua eft
Mercurius,
qui ex fervo rubeo tradlus habct in
fe
quod citra
uUam
manuum
impofitioncm totum opus perficiar, Eftque hoc
tande
unicum
illud principium veriim &: Naturale, eui nihUaddcn-
dum,nilrcmovcndumautminuendum,nififuperfluaqusedam,quae
abfqucuUohumanoadminiculoipfemecfua
vi atque inftinj3:u Na-
turah
pcrficiei,
Tu itaque hoc
j
habito aliud nihil curey. Non
immerjto
Philofophus ergo dixit :
Totum tuum intendAtur
ftudmm
in
decoquendo $
; Ego vcro tibi dico Totum tuum intcndatur ftudium
in hoc
Mercurio
comparando
,
id eft in Latone noftro rnbco deal-
bando,
quo fado , tu quod tuum eft fecifti
j quod autem rcliquum
eft, non nifl opus
eft mulicrum, ludufquc pucrorum : pra^fto enim a-
dcritNatura,qu2e
cetcra expediat , intercavcroquiestibidaturo-
ptatisfima ,
utdixicPhilofophus
,
qujequidemquovis labpreeft
optabilior.
]
Scitotc enim,quod non fit leve opus hoc noftras albificationis
[radicalis nimirum] hoc cnim ccrte crit altcrati &: rcdut^i
corporis
indici
^dRuhin.CceleJlem.
^Sg
ifldkium^ncc unqmm adpriflinam/uam formam Aunim ira albtfi
cacumredibitiexcorporc cnim rpiricus, &ex fixo
hacoperatione fa-
Ctum eft volatile. In dcalbando icaque Latonc tocas tuas
intendas
vires, Facilius cnim eft Aurum fjcere, quam fic deftrucre
: qui cnim
licdiirolvic, congclacpocius
,
coinciduncquippecorporisfolutio,
fpiricufque congelacio.
Confideratevero , fapientisefilioli, & fignatchxc
myfteria :
quidquiddifroIvir,eftfpiricus, quidquidvero coagulat,
cftcorpus.
Vultisicaqucveftracorpora diftolvi
, fpirituali vobis inprimis
opus
cft fubftantia
,
quia corpus non diffolutivc ingreditur corpus
, fpiri-
tus autem illud intrat, attenuat &rarificat, &quoniam aquam
qu-
ritis, aqua icaquc vobisad hanc manifeftandam opus eft: omnenanii-
quc agens, aliquem adum excrcens in aliquid, fibi illud , in quod a-
gic [ in quantum fieri pofTic
]
aflimilac
,
&ad efficicncis
nacuram
o-
mnc nacurale conformatur efFecI:um,ad aqu^micaque ex cerra cdu-
cendam, aqua opus eric
Non [quod perperamnonnulliexiftimanc]
hicperaquamin-
telligoaquasforcesjaquasregis, aliafquecorrofivas
,
quas arcificio-
fc fibi componunc Alchemiftarum vulgus, in eafquc fpecies Mecalli-
cas diffolvendas ponunr, quas camen non difTolvunc, fcd corrodunr,
dcrurpanr, corrumpuncque, quisenimcredcrer
, illasaquaspoffe
merallivereremformamdeftruerefubmerallic^
fpeciei confervari-
one,quacramcnipf2EfunranacuramecaIIicaalienifrimae ? Quippe
nonfuncfacefiicaccs, uc fpccies penirus dcftruerenr, alirerinfiiam
Nacuramconverrerenc i inquantumautempofrunc
, illasinfordi-
dumaliquid trasformaat: quanto enim magis corpora corroduntur,
tantomagisamecallicarpeciealienantur.
Noftra veroaquaeft a-
qua Mercurii, difToIvitque corporain
J
, cumque eis diffolutisinfe-
par?.biliter conjungitur, cohnbicat , &concoquitur , ut ex eis fiat u-
numilludfpiritualetotumquodqua^ritur. Omne cnimquod ali-
quidnaturalicerdifrolvitxuthocmodo fpecies rci difroluraeconfbr-
vetur,permanet cum re diffoluta matcrialiccr &c formaIiter,cumque
illa coaleftic &infpiffatur ab eo, ^illum nutrit , ut videre cit in gra.
no
78^
Brevis iD^amduBio 1
no
tricici ;
quod cum a cerrcno vapore humido diiTolvatur , fubftac
hic
vapor
huic grano pofl: diflokitionem prohumidoradicali
, &
cum eo in plantam coalefcic. Oblervandum erit &: aliud quoque
inomninaturalidifl'olutione,quod,
cum ejufmodi diflblucio fic mor-
tuivivificacio,
hocpcrnihil ahudfieripofhc, quampcr illudvivum,
quod
fuic de efTcncia hujus morcuijpriufquam morcuum efl:,veluti in
granoeftmorcua
[utitadicam] vica,quam vivificacam vclimus:hoc
itaquepernihilahudfieripotefl,
quam pcr vaporem terra:, humi-
dum
cceh
calidumque,
quippe vel ipdim granum ex tcrra fuit extra-
dum, &
quondam nihil aliud erat quam ejufmodi vapor
,
qui poflea
decodione
mortuus eil: fadus , crgo per hunc folum fub confcrvaci-
one
fpcciei
naturaliter vivificandus.
Hocidcofcribo, quodtottamqucdodiviri.vuigariillo i?
tan-
topcrc
fint decepti :
quamvis enim aqua mineralis fit , non tamen fi-
mihs
cum
Auro Natura^feu effentix. Qiiis enim non fatcbitur
,
quodfifrranumtriticiin
palude aquofa
[
ubi tamen Junci vegetare
foicnt]
projiciatur ,
nongerminabitneccrcfcet: undehocquxfb,
nifiquodhumorilleaqueusnonfuitefientialis, necfimilis cum tri-
tico
naturse ;
quaproptcr non difTolvic naturaliter, verum defl:ruic
j
non
diflimiliter
Aurum,fi argento vivo vulgari decoquendum com-
mifccatur,
autaliicuivis$nififolifua^humiditati, nonfufcipit in iis
diflblucioncm,
utpote quia aquse has crud^E nimis , frigidarquc &: im-
mundxjlongcfuntdiiTimilisabauroNaturx
,
quapropteriniisnoa
emcndatur
ncc illas retinet , nec cum iis maturatur in longe nobilo-
rem
[quamiflanatura]
pcrfedioncm.Tandcm itaque
5 noflernon
cfl$
vulgi, cft enim aqua pura, munda, clara, nitidn,&: refplcndcns,
plurimaque
admiratione digna : cruda cft frigida &: immatura , fi
ad
Solemcomparetur
: maturaverocalidadigeflaque refpedu Jvul-
garis,
qui nullas habet huic fimiles qualitatcs, cxcepto fblo albcdinis
colorc ,
fiuxufque fui forma,in quibus tamcn ipfis
permagna diffe-
rentia.
Utergoprobctandemintclligas, qusefitaquanoflra,
pcrcir-
cumftantias,dicotibi[idquecharicacecommotus] quod fic viva
,
cur-
^dRuhm. Ccele/Iem.
ySf
carrcns,clara,nitida, albisfliniainfl:arnivis,calida:humidaque,ae-
rca, vaporofa, &
digcrens, in qua Aurum liquefic , ut
gUcies in
aqua
tepida,inhaccontinetur tocumignisrcgimen,
&:Sulphur
, quiin
iiac exiftit &: non dominatLir. IUud cfl: revera
cufljos ille
porccnari-
us, balneum Regis,rua:queReginse,aflidue
calefaciens,idque
inces-
lancer, &:camen ahunde fumitur, quamamaceria,
& a
fubfl:anci3
aquse albificance efl: difl:inda, conjunda camen
&fub
eadem
forma
tiuxuseodemquecoloreapparens.
Hicefl:caloriJIelampadis,
qui
fi
cemperacusnc, quocidiecircumagec maceriam,
ufquedumexflc-
cataper Calcinacionemhumidicace ignisfecundus
cinerum
produ-
cicur
,
in quibus vas five aqua hermecice ciauditur
, Sc figillatur,
fe-
cundumPhilofophididum. Accipevas,percutegladio,
animam
cjus accipe
,
h^c efl: claufura, Eft itaque aqua ha:c
noftra
Vas
noftrumjineaqucocculte habitatfurnusnofl:er,cujusignitioopor-.
tet ut fit modcrata,ne cotum opus deilruatur, fatis tamen
valida
, ne
ob caloris dcfedum defpondeac animus. In hacitaque
aqua
totum
vafisnofl:rifecrctumconflftit, furni quoque
arcaniftru(fturainhu-
jus aqux compofltione fundata eft. In hujus
cognitione
omncs
noftri ignes
,
omnia pondera
,
cunda regimina
laccnc.
Hxc
aqua eft fons ille clarus pellucidus
,
in quo
lavandus
eft
Rcx nofter
,
uc omnes fuos inimicos vincere valeac.
De hac a-
qua&cjusprseparacioneeftofbJlicicus
,
quiacerte
abfqueulloalio
adminiculo,nifi per corporisperfedipurgaci
&limatiappofitionem
Nacura ex hac lapidem noftrum fecretiirimum efficiet.
Etdicotibiinvcritate
,
quod hGEcaquaeft- mineralis,
pura&:
munda
,necaliunde extrahi poceftnifi exiislblummodorebus
, in
quibusanaturaincft. Eftque res illaex qua proxime
excrahicur,
pra2omnibusocculciflima,modusquoque illam cxcrahendi
eftmi-
. riflimus , vis quoquc cjus ftupcnda. Solem enim nullo
cum nego-
tiofolviceiqueamicacur, illumque abomnibusfuis
fordibuslav^c
:
albaeftjCcpida ,
limpidaque. Laudcturicaque Altiflimus
,
qui
Mercuriumhunccrcavit,ciquedcdit naturam cun(5las alias
fupe-
rancem. Certe enimabfque hacaqua vanum eflet
& inutilc opus
Ggg
gg
Alchx.
yS^
Bre^vU AiamduEHo i
Alchymicum.
Tavcroquarfithsecaquaattendej&exoperc, fi*
cut
&ipre feci difce. Habito enim hoc Mercurio
, clavem totius
artishabes
^
quacumomnia fecretiflimaPhilofQphorumreferares.
Efl: itaque aqua noftra fimillim^ cumAuro natursejdiilimilis {ubftan-
tiXj
in quo faciendo maximus eft foctor. Conlidera itaquc alteque
pcrpcnaasNaturxpoftibihtatcm. nequequicquamhcterogcneum
inducas : NatUra enim fua folum Natura emendatur , &: in alia nulla.
Sedfiadhuc
nonintelligitis, nolitemeculpare i {incerefiquidemg
[in
qunntum licitum eft homini loqui] vobis rem totam expofui : ut
crgo
concluiionemhmusreiintcliigatis fitisquaraattentiftimi. La-l
pisnoftcrfitexunare, d^exquatuorfubftantiis Mercuriahbus [ex
quibusunaeflmatura cxtcra^crudx,pura:,quarumdu*c funt pet
tertiam
ex minera rracfa:, modo tamen miro
]
jundis igne rcmpera-
15
to
ncii
violcnro,atque ita quotidie co^tis, ufque dum ex omnibus fi-
at
unum naturali conjunctione,fecretiftima.non manuali*
PofteamutataignisquaIitare,digeraturigne indies crefcentfij
rrimo
limine debihori, atque ita quotidic au(5t:o,ufque dum figantuf
hasc
volatilia. Per Sulphur fui generis fixum &: incombuftibile,uf'
quedumtotumcompofitumeandf^m Naturam,fixitatem,&: eolo-
rem fortiarur : tum enim fecure igni refiftit
,
eftque h^c fortitudi-
nisfotti-tudofor:is,omncmremfubtilcmvincens,folidamquepene-
trans,
cujus in terram verfa: visintegra apparct.
Suntautcm,utfpecialibusrcm defcribara^ multipliccshujus
noftri procefTus gradus numcro 1 1. quos omnes breviter percurram,
primusquorum Calcinatio dititur.
DE CA LCINATIONE,
EftqueCalcinatioprimaLapidiS purgatio
,
humiditatis exfic^
catio,per vim caloris n uuialis, aqua: calorc externo excitati , unde
Coippofitum in calcem fcu pulverem colorisnigri vertitur , undud-
fum tamen & radicalcm humiditatcm ret.nentem
Cauia finalis hujusCalcitiationis cft uc folutio Lapidi melius
indii^
\/1d
Ruhin, Ccele/lem.
y^y
indiicatiir,qu^flnehachabcrinopo/fic.-eftenim Auriim
corpus
val^
defixum, necimmediateabaquanoftrafolvipotcfljnifiex
parte
fo-
1 lum,hoccft, mollcficincrudatur&albificatur,
inquaalbificatio-
ne dua^ apparent Nacuraj, volatihs &: fixa
:
quse
Draconibus
/eu
Ser-
pcntibus affimilamus. Quapropter
utplenafiacdifroJutio,contri-
tione opus cfl, Corpus calcinando, ut fpongiofum fiat,
&
vircofum
quiacumdemumrolutioni idoneum efl.
Caufa fecunda finalis bax efl, ut contrarias
qualitates
concilia-
remus:dumcni:npugnant,nobis nutiles exiftunt : in
prima
enim
conjundioneaquanoflradiflinguitinrerSuIphur&:
5? volatilem
5^
fixum
;
Suntque hasc fibi mutuo inimicijrefque
diverfieinoflrum
vc-
ro efl ad unrtatem revocare
,
non auccm
conciliancur
qualitatcs
contrarixnifipermedium, funt itaque in prima
noflra
operatione
quatuorqualitates contrarias, calor, fngus,fjcciras,
&:humidicas
quarum duas calidum &:.ficcum Sulphuri
,
frigidum
&:
humidum
Mercurio attribuuntur
;
opponuntur itaque
contrarietate
diamctri-
ca,calorSulpliuris, &frigusMcrcuriijhumiditasquoque
&rficci-
tas Sulphuris
:
h^ec concraria ut ad amicitiam
reducamus,hocnequ!C
ficriabfquemedio,mediumergocricutriufque
parciceps
, ucrique
quoqueaccommodacum. Vcllemusicaque calorem
& frigus
con-
ciliare,mediumperquodhocfiec, ericficcicas
, quod
ucriquccam
calori, quamfdgoripotericconjungi.
Vcrcendo
icaquecompofl-
tumincerram, jam concordant inhoc tertiofrigus
&:caIor,
ut
co-
habicare poffmc, gradu nempe remifTo
,
poftea vero in
aquam
diflbl-
vendo, conciliancur &: alii duo inimici, ficcitas &: humidicas
per
aqu^e
frigidicacem ,adeo
ut
jam ex duobus unum fadum fic
conjundione
poft nacuralem feparationem,fa6ra.
EfFiciensverohujusCalcinacionis eft caloris
operatio
inhumi-
dumiomne quod iibi refiftic- in pulvcrem fubcilifTmuim
convercens;
movens aucem inflrumencum efl: ignis
,
concra
nacuram
aquse
noflra^diflblvenciinclufusjexcicanscalorem
incorpore,
dio-erens-
que humidicatem in vifcofum feu un(5i:uofum pulverem.
Quodaucem hsec opcratio fic diflblucione prior,
has
habete
cau
-
Ggg
gg
i
fasj
yS8
BrevU MamdiiBio
fas
jPrior,
qiiiaanteafadaefl:
qiidam,utita dicam, folutio
pcr a*
quam
noftram divinam fada. NcceiTario itaque erit fpirituu
concrelatio
proximo loco expectanda,quia congelantur fpiritus
fem
per poft
corporis diflblutionem : candcm fiquidera operationem
ha*.
bcnt.
Qualis crgo folutio, talis poft illam congelatio eft expedaa^
da.
DeindeordoNatur5ehocpoftuIat,primum
enimmulicr Do-
miniumfuumexercet,quamavirofuovincineceflecft:muhervcroJ
totam fuamin aqua
dominacionem
retinet j
hoc ergo primum erit o-
pus vires fuas exerentis viri , iHud , in quo utramqucfuam quahtatem
muherpoftidct, primo fupcrare, quo ^a^o
,
facilc illud in quo unam
tantum
qualitatem habct, fibi fubjiciet.
Ultimo calor
nonneceflTarioalicuiqualitati confecutive jung{*
tur, fed ficcitas caloris erit femper finis ;
Ex quo itaque vir primo de-
betvires
exerere,ergocaicinatioprincipiumoperis rede ftatuitur.
Eft ergo calcinatio caput operis ; fme hac etenim nulla erit nec
commixtio , nec unio ; hxc itaque primis lapidis tui diebus facienda
cft,in pri ma enim dcalbatione corpus in fua duo reducitur principia,
Sulphur &: Argcntum vivum : quorum primum fixum, alterum vo-
]
jatile : duobus ergo Serpentibus comparantur ,feu Draconibus , uni
alato, volatilem ejusNaturamdefignans, alterifinealis, fixitateni
denotans ; utrumque hoc cx uno fonte procedcns , ad unum tendit
,
ideo Serpenti caudam ore prehendcnti aflTimilatur , ut oftendatur
,
Sulphur nihil effe cxtrafubftantiam Mercurii,ncc Mercurium extra
fubftantiam Sulphuris, fed quodMercurialehoc Sulphur Sulphu-
rcufque^ totam artcm pcrficiunt. Unum ergo compofltum de ju-
redicitur,
quodctiamfiprimooperis limincduplexappareat, unde
Rebisdicitur ,
Conjun^tionetamenunumidemqueficripofliint
,
diciturquehocunumEIixir.
quodnunquampoiribileefTet.niflejus-
dem pcnituscflentNatur^E. DjIigenicritaqueobfervandaeftNa-
turaSulphuris&Sj
&:ah erroribus cavendum : nonenimdiverfa
funthascduo,fedunum &idcm Sulphur

maturus &: digeftus,
g
Sulphur crudum 6c iaimaturum*
Ob-
B!
^iRubin, Qcetejlem.
yS^
Obrcrvandum crgo erit divinum illud gencfis opus
,
quomo-
donimiruminmetalliciscorporibusprocrcandisfub
terrain minc-
ris operata eft Natura
,
quia noftro in opcre ad illius imitationcm,
quam proximc fieri posfit, omnia facimus,
quapropter eandem,qua
ufa eft, materiam eligimus
,
licet ad operis abbreviationem

&: pluf-
'quampGrfed:amlapidisexaltationem, fubtiliorem longe viam dis-
pofitionis ars fibi adinvenit. In venis enim Metallicis una rcs fola
invenitur, Mercurius videlicct ,qua2admodum eft cruda &frigida
,
&in quo Sulphureaqualirasprorfusfuccumbit>calorquoquenullus
fere digcftivus ibi repcritur
,
verum motu imperceptibili poft lon-
gum tempus paulatim mutatur hocprincipium Mctallicum, ufque-
dumtandemconvertaturin Sulphur fixum,ita quoddumfrigidum
humidumque
manebat, Mcrcuriuj dicebatur , in hac fua elevatione
feu excitatione Sulphur nominatun
Aliter vero fe res habet in hocnoftro operc : prastcr enim Mer-
curium crudum, frigidumque que aliud habemus, Aurum videlicet
maturum, in quo a^flu exiftunt adiva? magis qualitates. Hoc itaquc
Mercurionoftro, inquo paflivas quaiitates reperiuntur, conjungi-
mus , utalterum alteri fubveniat, quodquc Natura in mineris nullo
calore adjuta digcflit , nos duphccm ignem habentes digerimus,un-
defir,quodnonfimpliciccr Aurum,verumali'ud quid Auronobili-
us multo &: pra^ftantius efficimus.
VidetisitaquequidfitSulphur
,
quid Mercurius
,
quomodo
quoque duplicem Mercurium,duplexqueSulphur in arte noftra ha-
beamus
:
qua^tameneflentianonfuntdiftinda
, fedmaturitate&:
perfcdione ;
qua itidem ratione opercntur , irt credo intelligitis. In-
crudatur fiquidem corpus Auri perfedum per aquam noftram di vi-
nam manus non madefacientem,
&c ad prima fua principia reducicur.
Mercuriumnimirum quinoneftfine SulphureluminariumNaturas
participante. In hac iraquc
opcratione afcendic mulier lijper virum
& prxdomina ur in eum ad tempus, quod quidem eft innaturale, uf-
quedumviresfuasexcrccrevircceperit, & tum primum per calo-
remfuumficcitateminducentemexficcat mulicris humiditatem
,
Ggg
gg 5
omnia
y^o
Brevis ManuduBh
omnia
convertendo in pulverera rubtiliflimum &: vifcorum, perCaU
cinacionem,ex
quopulverediflblviturpofteaaquaperrolutionem,
in
qua aqua
fpiritus diflfolventis &: diflbluti , Vir &: Fcemina commif-
centur.
Sed ne hic quide^ excitatus calor modum mvenic , fed ad-
hucoperaturquotidiefeparatione ,
difl;inguendo inter ftjbrile
&:
fpifliim,utfupcrnatetprius,
fubfideatpofteriustamdiadonecomnia
ejusdem
fiuntqualitatis, &: tum demum hora fuce nacuralitatisinfe-
parabiliter
conjunguntur,
afcenditque vir fuper mulierem,il lamquc
imprsegnat.-parittandemnebulam
quam concepit, in qua putrefit
&:
corrumpitur ,
&:pofl:eagloriofusafccnditfeu refurgitutcrque,
non
jam
divifus
,
(qA unum idemque flidus conjundione , &: ita coa-
gulatur,
fublimarur,
cibatur , acquc exalcatur m Naturam perfe6i:is-
llmam
,
quas tum
fermentari poflit
,
&: mukiplicari
pondere &: qiia-
litatisbonitateprohbitu ,
cujus ufus infignistamin
jprojedione
,
ouam
in
medicina
probabitur.
Cineres
itaque
hi nigri fcetidique non funt vilipendendi: iniis fi-
quidem
Regis
nofl:ri Diadema continetur, &: dico vobi: in omni ve-
ritate,
quod
albedonunquamhabebiLur,nifinigrum eflFeceris; nifie-
nimputrefcat,
corpusfinefrudumanebit :
fin vero corrumpatur,
tumquidem
videbis
quid ab eodem loco
,
ubi vifum efl; corpora
quod
habuerantperdidifleillinc refurgentes
,
quodnunquam antea
fuerunt ,
apparebunt.
Honorate icaque vel Rcgis nofl:ri fcpul-
chrum,
nifi enim hoc
feceritis,nunquam illum ab oriente veniencem
admirabimini.
Cavendumitaqueerit ,
neinhocprimolimineerretisradum
fiquidem
efl: de operc , nifi hic cauti fitis. Errores vero in hac ope-
rationecommunesmultifuncacvarii,
eorumprimo, qui
,
quidfit
calcinandum,ignorant,
verumaurificandiprincipium inrcbus ex-
traneis
qucerunt.
Quidam illa qux non funt ejusdem cum metal-
lis
impofitionis, pro
matcriali fuo principio inducunt, qualia funtBo-
raccs,
Alumina,
Atramentum, Vitriolum, Arfenicum, Semina,
Planta:,
Vinum,
Acecum,Unna,Crincs,Sanguis,Gummata, ac Re-
imx
cerraj,Sahs
uniuscujufq; generis nonnulli
[
tantus cft eorum fl:u-
por]
^d Rubm. Ccekjlem,
^pj
J)or]
cxflammagenerareconantur;hos
,utniIiiIprorrMshocinarce
intelligences, pra^tereo. Alii, quamvis in mecallis
operentuntamen
Velaquis corrofivis
,
falis fulphurifque
fpiritu
, vel igne
calcinatio-
ncmcupiuntperficere; &:corporaquidemcorrodunt
, noncalci-
nent
;
non enim fit ha^c calcinatio pcr nativam
corporis
caliditatem
amico calore adjutam, fed per corrofivam tantum vim
aquarum , fi-
iie ulla metalli ad hanc propenfitate
: deturpantur
itaquemetalla,
&:
difiipantur,atqueitaaNatura metallica
aIienantur,nonautemna-
fcuralitcrcalcinantur. Omnisergocalcinatio
,
qujefitahbi,
quam
in perfedo corpore Auri, vana eft,
&c ad opus noftrum
inutilis.
OmnisquoqueAuricalcinatio
,
quamnon
fequiturfineulla
inanuum impofitionc in Mercurium difiTolutio , fallax eft &c inanis.
Per Mercurium itaque ncccftario
faciendaeftha^cnoftrave-
tacalcinatio,qui
Auro [debitoobfervatoquantitatis,
&: quahtatis
pondere &:
proportione] jundus, mollit,
&fohditatem
tolht, incru-
datque, &: per ilium calorem internum
externo
Vulcani
adjuntflum,
nativumqueillum Auri excitat, qui excitatusagit
in
humiditatem,
cxficcatqueinpulveremfubtiIem,vifcGfum&:nigrum
:
cftquehxc
VeracIaviSoperis,conjundioneimmaturi
maturum
incrudare
, in-
crudatumcalcinare
,
calcinatum dififolvere
,
Philofophice,
non
Vulgariter.
'
Signahujusnoftra^calclnacionishiec
funt, primo quodpoft a-
qua fuiacumcorpusfueric, paulopoft quamprimum cuftos porte-
narius balnei calorem
excitaverit,obfcurariincipitaqua
five compo-
fitumanteafplendidum, deindc
vifibilitertUrgefcit&intumefcit
,
afcendens defcendenfquecontinuo,
ufquedum totum tandem fiae
ulvis vifcofus &pinguis:
inquoapparethumlditatemconfervariin
aGoperatione^ahtcrfruftraneuselTet
labor, indeergo farillimein
aquam mineralem refolvitur,
qUod ultimum eft certilfimumquein-
dicium
,
veramfuifle
, &:PhiIofophicamnoftramcalcinationera.
Quamprimum enim calor opcrari coeperit, impatiensejusfrigidum
hamidurnquc,fuperiorapetit
inde iiquefit dcfcenditquc atqueita
educitquantumpoffic adfui fimilitadinem 5 hoc aifidue faciens
ufque-
l
7p
i
Brevl^ AdamduHio
ufqueclum
totum tandcm in aquam pinguem quafi & ghjtinoram
refolvaturiltaenimconcatenacxruntopeiationesnoftiJE ,
quoctii-
na fit caufa
principiiimque alterius, nec fine una altera vcl haberi vel
intelhVi
poftit.
Nosveroutfihosarcisplenius inftituamus , indt*
rnofque ab hac arte quam remote arceamus ,
divcrfas quafi operati-
ones
tra(5tamus,cum
nonfitnifiunum recipe, unares, unum regi-
men &: difpofitio
fuccciriva ad nigrum, album &ru brum, nec ahter
fumusintelh(yendi.
Quapropteromnisquivcre Philofophuseric,
fenfum,
non literam in hac arte fcribentum refpiciet.
Utauiemadveram
noftramcalcinationemperveniatur,haJC
^
qua:
fequuntur funt
animadvcrtenda.
Primo, ut noftrum Mercurium compares, finc quo nihil i n hac
artefic:videergonevulgariilloMercuriodecipiaris,quiadopusno-
ftrum
eft penitus inutilis , fi enim ad extremum ufque diem cum ilio
opereris, nihil in eo reperies.
Sccund6cavendumeft,iicignisfurninimium intendatur, fed
clibanica fit ejus mcnfura : quod ut plene intelligas, ccgnofcas,Sul-
phur quod in
Mercurio feu aqua non dominatur , illud materiam di-
gerit, quod &:
Azoth tibi abunde fufficiunt. Ne ergo interna illius
quahtasexternamconfundat
formam
,
tum de ignis conftruendi
modo ne fis follicitus : tantum cavc ,
ne lcncus fit nimium, tum enim
obcaloris defedum
animumfacile defpondcbis ;
neque adhuc ni-
miumfitviolentus ,
fcdinmodumgradusnatura^corporibusmicis,
bc
frio-us excludens:
\\xc tcne de ignc intcrno CQntra,naturali,inter-
num voco
,
quod opus in finc augmcntet.
Terti6dequanticatecures,nctantum Latoni bibendum im-
ponas,utpoftcaedere
nonvalcat. Si cccnim nimium impofueris,
rdagusfictconturbationis
: fiminusjufto
,
comburctur in favii-
lam , nc fis igitur avarus aut prodigus, fed incer extrema, mcdiocrita-
tcm fc.rva. Ouaproptcr in conjungendo viro cum fua fccmclla r ccor-
dare
,
quodoporteat
Sulphuris adlivitatcm exficcare Mercuriifu-
pcrfluamhumiditatem:
quaproptcrncnimiocrudo fpermate adi-
vam fubmergas,mulier
quoqueprimodominari cupiet,crgone terra
nimia
ft/9d
Rubin, Qwlejlem.
^p^
Himia
humiditatem
euilapidis fufFoces,
verum cum ingenio
tempe-
j-csiuaviter &:
recundum Natura: exigentiam, ne vircs lapidis
immi-
nuantur,
Amalgamaigitur,non,
utfaciuntAurifabri,
cumaqu^
quintuplo aut quadruplo, fcd ut faciunt Philofophi , cum
dupjo
auc
.triplo ad
ulti.mum
,
pra^ftat verouttres
autquatuoraccipias
par-
tes, quam unam ad duas
,
melior fiquidem eritfolutio,
quia
natura-
}iQr Calcinatio. AtteftaturmihiRipl2eus,quopIus,
inquit, terr
minufque aquse accipias
,
eo.meliorem folutionem videas.
Inprimis
(prgo cave,ne fit tetra tua undis obruta,quia in terra ignis
occultatur,
qiSnep operabitur, finimiumadfuerit
humidifuperflui,
unde
error
critincorrigibilis & vanum opus.
Quartp attendas vafis claufurx , ne fpiritus evoienr , &deflru-
atur opus. Cuflod^ igicur vas &: ligaturam ejus , nec levis
hoc efle
momenti
exiflimes. Confideres ergo hominem
,
qui ut per
natu-
ramgencratur
,
ita &: Aurumnoflrum per artem Naturae
admini-
jftramis maturatur : perpendasigiturquanta cumcura uterum
muli-
,cris pracgnantis claufit Natura, ne quidquam aut ingredi
valeat,alio-
,qui periret foetus. Non mitiori cum induflria Jtu quoque
.hac in re
.cautus fis in perficiendo hoc opere Philofophico, ne irritus fi t labor
;
AudiigiturPhilofophumdiccntem
;
Accipe
vas ,&: ignespercutc
giadio, an.imam recipe
,
hasc efl claufura i Hermes quoque
dicit.-Vas
Piiilpfopho.rumeflaqua eorum, &: pro certo cognofcas,
qiiod
vas
liaturas fit folum nobis hac in arte util.c
,
quod diligenter eft occlu-
dendum.
Informando quippe Embrione maximi cxiflunt
venti,
qui fi evanefceren.t, adum efl dc nobis. Error quippe ef!;
irrcpara*
bilis , unde damnum c^rtiflimum.
Ppus
quinto
effc patientia,ne animum dcfpondeas
, aut folutio-
nempr5epr0peraref]:udeas, verum firmiter crede
, feflinantiam
ni-
miamconjundionivaIdecfreinimicam,iIlamqueimpedire;imper-
tinenter cnim corpus difToIvcfidum rubificatjCxcitans in illo febrem,
hoceflcontranaturalcmignem
,
unde mallcoquafi
mortispercul-
fumimpertinentercxadivofitpaflivum, &: pro nigro
citrinumin-
ftarpapaveris fylveflris apparet. Noflra vero
calcinatio vera hu-
Hhh hh
midum
yp^
Brevis ^amduBlo
midiim
radicale confervat in corporc diflblvendo,& nullo alio colo-
re nifi nigro abfolvitur, &ht calx difcontinuus , unduofus
,
pinguis
,
&adfu{ionemidoneus. Patientesergofitis, ^longanimes
,
uc
votum confequi poiritis, quia plurima vobis crit defpondentise cau-
ia.
Quum igitur de operationibus noftris loquimur , nolite credc-
re , nos illas uno vcl duobus diebus perficere, neque colores aut fig-
na prima horula vidcre ; non fane,verum multum diuquc cxpedavi-
mus, ufque dum fada fuit paticntia inter qualitatcs contrarias,quarc
in praxi fua docet ille Trevifanus , vir in hac arte doftus &: bonus , (c
in carcere, hoc eft in dubio> animique fufpenfionc quadraginta dics
manfifle, poft vcro rediiflc &vidifTc nubes & ncbulas, Q}^n
&: , fi
velgranuminrerrambonamprojicias ,
non quavishora terramfc-
movendoinfpicies, ut videas utrum &: quantia crefcre
incepcrit,hoc
fifaccrcs, nc vcgetationem quidcm fuavem multo minus frudum
indc expedares. Tamftulrifunt &: infipidi
,
qui quamprimum
dif-
folvcns cum dilfolvcndo conjunxerunt, ftatim aliqua operationum
figna quserunt , nec poftunt fibimet fatisfacere
,
quin aut movcant
aut aperiant,aut ahquid addant, dctrahantquciaut faltepi ignem au-
gcnt, utopusaccelcrent, &ftchocmodoopnsnaturasimpediunt,
ac proinde fines optatos non attingunt. Quare attendas doclrinac
meae ,
quamprimum materiam , hoc eft, Sulphur maturum, flavumy
cumSuIphurefuocrudoalbicanteprajparafti,acdebitcdefponfaft],
vafiincludc
&:flnemoleftiaflarcpcrmittc
,
fircdeproccdas,
intra
horas viginti quatuor ad ultimum vidcbis compofitum ruum turgef-
cens,
bullafqucfortaflcnonnullasemittcns , rationecaloris
aqua?
luxponticxinclufas materiac calorcm excitarc nitentc
;
colorum
vcrovariationemtarde[uttibifaltcm videbitur] primo lirainecon"
fpicies,quiatumcuftosportenariLis multos neceflario laborcsfufti-
nct, quia quidquid fadum cft, ille folus tum f jcit, quia balneum non
adhuc paratum cft, hoc cft Naturnlis rcgis calor nondum cxcitatus.
VerumquumbaIneumcaIehiVum eft, nonnifi paucos ccconomus
noftcr laborcs patietur,&: operationes erunt facillimc diftinguenda^.
Quapropterprocercofcianthujus aLCisfilii, quod primuscolorqui
appa-
\/4dRul'mHm Coelejlem.
yp^
apparebitpodargcntcum colorem Amaigamati corporis,
non
erit
perfedanigredo
,
namnonmomentancoingreflUvenithiccolor,
{edquotidiequo magisminuituralbedo,eomagisrupcrvenietnio^re-
<Xo^ ufquedum tandem compleatur. ft cnim nigrcdo
diilbJuti
corporis figuum
,
quod non iit hora una , fcd paulatim,
verum
incef-
ranter: tinduraenimexrenibus SoIis&: Luna: cgredicns
nigram
ic
oculis oftcndit, fed renfum extrahitur
, & impercep4:ibiliter.
Adven-
us ergo nigredinis &: egreflus tindura: ex vifceribus
corporis <M'
folvendi idem eft raodus &: temporis tempus, quia quam cito totali-
tcregreHa eft tin^bura, tamcito perfeda erit &: abfoluta
nigrcdo,
Hacdcreaudite,quiddicatLuduspucrorum
,
primoquantomagU
decoqufs
,
tanto magu
fubfilia^
grojjum
dr
denigras compojhum.
Et
Bernardus Trevirenlis ait , incipientc terra cceterorum
dominari
,
Elementorum , apparct nigrcdo, vcrum non nifi paulative fuum do-
minium obtinct. Vcrbo ut abfblvam
,
quatuor funt tantum prin-
cipales coiores
;
primus quorum cft nigredo, ifquc tardiflimus in
ad-
vcntu,&:indurationelongi(Iimus5qui fimomcntaneo
ingrcfTupcr-
fe<2:us ficret, opus utique circtcxpeditiilimum, non enim tardius
pe-
riretquamacceflit, ^iw nigrcdinisfurrimitatcncpcrhorammane-
rct > nullumcnim eftinterftitiuminhirceoperationibus
, verum
crefcitad fummum uniusgradus , ad quodnon citius pervenit
,
quin
iterum dccrefcat : tarde igicur afcenditur ad nigredinem , tarde quo-
quc ab ea dercenditur, ne momcntum vero efl, in quo ncc afcendat
nec defcendat, namnihilnifiinfuo finequicfcit, verumnigrcdonon
eftlapidisnoflri finis, ergo ncc in ea quicfcit.
Quomodoigiturapparebitnigrcdo.^^Sicnimirum
,
quemad-
mpdumnoxadvenit:primocrepurcuIum,noxtandcmatra
, idque
gradus per infenfibiles fingulo momento mious lucis in acre cxiften-
tequamalio, doncctandcm nullaprorfusillum illuminet,
tumnox
altaconfpicitur. Hocautemtotumfierifolet intrahoram
, tamcn
infcnfibilis eft motus ; noflrum vero opus fpatium longius
quod re-
quirac
,
neceflario hic motus magis erit imperceptibilis. Tu
Hhh kh 2.
i^tai
y^6
Breuis MamduBio
igitur qui hoc quseris
>
exemplum cibi allacum confidcres
> S^re-
fDonfumhabebis.
Obj t Ac poft primam excitationcm maceria? tindura omni ho-
ra&
momento egredicur,colorvcroegredientistin6lur2Eeilnigre-
do nigerrimaj crgo poft primam macerias excicacionem inCra horam
apparcbit nigredo nigerrima.
Scd Relpondetur
,
quod tindurae egrcfrse eftnigredo nigerri-
nm
nrn Vero egredicntis, vcl fi (ic, accamcn infenfibiliter exit verunl
infenlibihs
nigredo,hcetnigcrrimaegreflain multum albi, nonni-
gerrimammanifcftabitintoto compofito nigredincm, fcdcolorcni
fubalbum, fi modo fubjcdum albcdinisrton fit iubtik &bene dcpu-
racum,quemadmodumhocalbumnunccfl: ,
vcrum & tindura irt
fuc
primo egreiru , non cft complctenigrai , fcd hoc pcr putrefidio-
ncniobtinct
, Ciuasnoneftnudustmcfura^egreflus, fedabilla repu-
gnantia &refiftcntia
,
q,ua^cft incercinduramegrcflam'
, &aquam
cxtrahentcm, exorta eft, hoc cft inter Sulphur & Mcrcurium i Hac
de re audi Morienum dicentem : Operatie
nofiti
eft
HihH alitidquam
txtra6iio aqua
, afuk
terra
,
nec id[olum
,
verum aqU fuper terrarn
tentiffio ,
donecterraputrefcaf. Tindtura igitur non omnino eft per
fenigra,vcrumalbiffima , vcrumegrediturcumnigredinisfigno
,
quijquantomagiscgrcditurtindura
,
qua^cftanima, tantomagis
exanimatur terra, qux eft corpus, &fic putrcfcit &: nigrefcit.
Quantoigiturcemporeexpelandumeric,antcquamperrc<5te
nigrcfcat
rHacinreattendequiddicac Yhmz\\\JiSiC$lor quem prima
njidere debes,
ift
ntgredoy &c ea non qu.^vis < fcd accrrima , idquc inter
fpatiumdieramquadraginta jRiplcusidemdicit : Comr/ttxrasnatu-
ras ^
coiquata^i^permitteconcumherefimulfcx
hehdomadas^adcomip'
endum^ quod temfm
lento cum igne txp^a,Qo\cvcs quandomoriuii-
tur , dcinonftiabunt , co enim tempore picis inft.ir liquidae biJlienC,
&: putrehenr. Et Bernardui in fua parabola dicic : Exuens Rex
njeftei
f^Undidd^ ,
Saturnotradtt holoferica^
nigra tndutu4
,
c^uanidtes qnadra-
gintaretfnet
^ hocautem tocumintclligcdenigredincinfiimmo
.'
quod ex fupra fepctitis verbis Flamelli paceCj vcrum nigredio remis-
iior
\Ad Rubin,
Cceleftem.
ypy
&rcitiasapparebit.*ficrcaIaPhiIorophorum in gradu putrefadio-
tiiSjintrafedecimdiesmc^nitdaranU levi igni
j
continuo maferia coo*
ferietnr
nigredine : &hoc vel ferius vel citius recimdunl ingenium o*
perantis in materiarum adaptatione.
Verum an apparent colores intermedii, in progrefTu ab albo ad
higrum
,
quemadmodum in progrefTu a nigro adalbum ? Videtur e-
nim quod fic
>
qiiia ab extremo ad extremum non datur tranfitus,
iaifi per media ; Etrerpondemus,quodficapparcn, thcct quidem
coiifuse, &quidiim iri ahqub opere app^rebunt in pfogreflu ad fum-
miim riigredinis
,
qui inalio fortafle non apparebunt* utpotequia
ridn furic riiii colores accideritales : verum rion prorfus iidem inter al-
bedmeriiprimam &:nigrcdincrii
,
qui interhanc Si albedinem ulti-
iriam j
quia nori eft eadcm ratio materiac
,
in priore crat crafla terre-
ftrior ,
comburenda&purificanda
,
irihocvero opere fpiriruahor
cfl: materia
&:purir, ergo in fubjeciopuro five depuratd, iriprogref^
fu ab extremo nigredinis ad extremumalbedinis
, colores intermedii
eriint lucidiores mulro &radmirabiIiores
j
quam ii quiin fubje^to
tcrrcfiriapparuere. Veruminutroqueprogrefluapparebunt
, in
priori tranfitu inter extrema obfcuriorcs, &pauciores, &: turpibres,
inpoflerioriplures,nitidiores , &fplcrididiores , teflc Philofopho
,
poflfummumnigredinisantealbedinem
inhora conjundionis ma-
xima apparebuntmirabiiiarquotquotenimcolores
in totomundo
poterunt excogitari, tum erunt confpicui ; &Ripljeus ait , in opere
rioflro
apparebunt colorcs
quibusriun.quampuIchrioresapparue-
furit, item ante pcrfe^tam
nigredinem colorcs intermedii oficndenc
kft, tefle Philofopho, qui colores Draconum depingerts , nigros effe
fiavos&: azureosdicit: &:hi coIores,mquit,intermediidenotanc
,
Cdnfe6lionestuasrionperfc6lcadhuceflc
putiefattas, Verbo, inter
ttioricndumvariividebunur
Colores obf( uriores ,
verum rari &;
pauci , &: hoC
antCijuamnoxatratoturriobnubiletHor.Zontem.
Inter refurgendum vero plurimi &: fplcnjidiflimi orientur,(-ji i ; cor-
pusjamglorificariincipit
i
&:luxtenebrisincipitprsedominari ,
&
hoG iri fubjecto depuratco &c fpirituah*
Hhh hh
j
Ve-
7p
J
Brcvis Manudti^io ^c.
VcrumquoordinehiprjEclidicolorcsapparebunt ? Hoc
fanc
dcterminarinequic ,
quia variantur multifarjam
, fedquomelior
erit
fuccus
aquse vitac , eo melius figna apparebunt. Ordo quatu-
or
colorumprincipalium
ab omnibus defcribitur; Accidentalium
vero
nemo
poteft
dererminare, fufficiat tibi fi intra dies quadraginta
completam
habeas
nigredinem , csetera non multum cures , fed bo-
num
efl:
attendere,
eft enim nigredo color primo maxime expetibi-
lis , dc
aUi licct
appareant ,
nifi
6c
hunc videris
,
dubio procul errafti
;
Sedutdidumeft^aliicoloresnonfuntdefpiciendi ,
venercocolorc
cxcepto,
vel
imperfecto rubro
,
qui fi ante nigredinem appareat
, fu-
fpiciendus
eft,
prxcipue vero cum ficcitas compofiti 6c partium dif-
continuitaseumconcomitetur ,
hsecinquampra^cjpitatio fatalcfic
opcranti
tcmporis
perditi indicium.
Hoc
idem
teftatur Philofophus, inquicns , vehemens ignis im^
tedit
conjun^ionem &
album tingtt coiore papaverisfylvejiris.
Et FJa-
mellusinfuisHieroglyphicisiiguris
2\i^nifinigrum de mgronigerri-
ntum
cenfpexeris^
quemcumque alium videris colorem
,
in via erroris es :
prAcipue
verofufptciendm
ejl color rubefcens
,
fienim illum
confpexeris
combufffii
fVeletiamnumcomburid
virtutemlapidisvivificam,
Hifceveronon
ulterius morandumcft,aquafiquidemunato-
tumhocfacit,
dummodo cumcalorc externo continuo internum
coadjuvantercgaturcompofitum ,
necaliquidintotoopere haca-
qua
noftra eft
mirabilius,quam
fupcrius plcnc defcripfi,
ad quem lo-
cum te
relego.
DE
SOLUTIONE.
Eftquc
Diftblutio
Lapidis noftri in primam fuam materiam rc-
duclio ,
humidi
manifcftatio &: Naturarum a fua profunditate ex-
tra6i:io,qua;
inmineralemaquamperducendo
abfolvitur.
Hxcoperationoneftlevisoperisautmomcnti,
quam cnim fic
difficihs;
qui lUi iufudarunt
atceftari
poftunc.
FONS
r vt"
iAiA5ffAsA9iX!iAfiAX;JCAs8Af^^
F
O N S
CHEMIC^PHILO-
SOPHI/E.
TOtum
artis in hafce partes dividam
, Prima
continebit res opiis fubftantialitcr Sc efTcntialiter conftitii-
entes;recundaharum difpofitionem : Reslapidera confti-
tuenteseflentialiterfuntcorpusfcu fulphur maturum , fivc
jEsrubrumjaquafeu immaturus, five xs albumquibus adjunga-
lurvas, furnus, ignis triplex. Harum difpofitio confiderat pondus
6^ regimen. Pondus duplex, regimen duplcx : quas perficiunt has
operationes, Caleinationem, DifToJutionem, Separationem,Con-
jundionem, Putrefadlionem ,Diflillationem,Coagulationcm,Sub-
limationcm , Fixationem , &c Exaltationem : quarumduns prim^
o-
perationesfiuntpraecipueignisprimitempcrata, incomburenti ,&
alteranti ignitionc, balneum Regis calefacientc , illumque mutante
primo interramrubtilemvifcofam jdifcontinuam ,
nigram, foeten-
tem,
deindein aquammineralem diverficolorem, &; vocaturignis
hiccontraNaturam. Trcsquasfequunturoperationes fiuntcxcon-
jurationc ignis primi &c tertii , naturalis nimirum
,
& eontra natu-
ram:qui itaconjuncliefficiuntigneminnaturalem
,
quotidiecir-
eulando materiam
, & fubtilius a fpiffofeparando ,
ufquedum
totum fiat ejusdem temperamenti ,
6C
tum feparaca conjungendo,
impraegnando , atqueita putrefaciendo.
Qmnijuc ultimas operationes fiunt ab igne Naturse , indies cre-
fcente&prsedominantc, qui primomateriam putrefadamquotidic
circum-
o#
FonsChemtuPhilofophU.
;,
cir<yt3>^^gjf>
&afecibus purgac, ^rccnfionc crebra & dercenfionc
^"
qusEideovocacuFDeftillatio,
VDlatizacio, Abhitio,Miindificacio
,
Cohobacio
,
Imbibicio , Cibacio , cerras Hume<^acio , &: hoc camdi^
fic a calore,
ufquedum candem ficcicas coagulare cceperic
,
quse dicj-
tur
infpifTacio,
quae diuciori concoftione five fubhmationefixitatem
induciccujus
cerminus efl exakacatiojhsec non cft Jocalis loci inferi-
orispro
fupcriori
mucacio,fedex re vili nobihfliinum quidda facere.
Hsefuntomnesnoftrxoperaciones ,
&:fuccefriv2edifpoficio-
ncs,
qu2E a nonnullis cocidem regimina appellancur
;
q
uod nomen fi-
quisimponeremahc,
hceceihocfacere, uccunquefcico, quodnon
eftnifiduplexignis ,
Nacuralis&rconcraiiacuram.-quorumpofte-
riorpriusagic,quianonnifiperhunciUcinhicemeducicur,&: opor-
tet
pucrefadionem
prxcedcreregeneracioni, &:hjecduo cummu-
tuoincerfe
pugnanc,efficiuncigneminnacuralem
, &:exhaccon-
tencioneoricurpucrefadio
: poftquamaucem gioriofa ficrcgenera^
tio,inquaSulphur&:
aquaunumfiunc,3c fimulcongelacionemac-
cipiuntanullo
ignenifinatural^
Corpus
igicur noftcum
,
quod terra Lemnia vulgo dicicur, to-
tumopusperficic,nequaquaraveronificm
aquafuarigecur : quap
aqua eft vere
pluriahs,non illa,quam vulgus parare novici fed noflra,
qu2e
nuUumumquam
nifiverePhilofophanccmvidic, crcde mihi,
nam
vcrum dico, facui norunc aquas mulcas excrahcrc
,
fcilicec ma-
nus
madefaciences , noftra vero aqua eft vica rerum omniiim
,
circa
cuaminfudare
ceoportet,
tumncc SoI,nec Luna deeruncad divicias
comparandas.
Dicam aucem, idquc ^do ex animo
,
quahs fic hasc
aqua,eflaqua
Salispecrac, quacin manifefto cflquafi Mcrcurius , ac
in corde
puriis ignis
inferiius .: cave vero, nc Argenco vivo decipiaris,
fed iUum intellige
Mercurium,quemSoI rcdiens menfe Marcio dif-
fundic per omnia locorum , hunc cu menfe Oclobri eolliges
,
quia
tumcercematurusrepericur,
S^Thefauruscocius mundi prctiofifli-
tnus.
Ucaucem 5
noftrum , aquam noftram pluvialem ica cibi difcri-
bam,
uciUum
pofTisrcperire, fcicotepras oculis efTe cocimundo,qui
tamen
Fons Cbemiu
PhtlofophU.
8ot
namen
ignorat
,
aiu fajtem pro illo vulgarcm jllum accipit , variifLjuc
torturisdeturpat
,
verum
autemuoftrumjtemporefuoncgligic,
quapropter nunquam noftrum perficit
magiftefium.
Lurido
cnim
vultu Alcliemiftarum vulgus
afpicic,undefadum,quod
illu vilipen-
dant. Dodrinas vero filius fplendore fuo
ftupefacit,
6c ab iis in pre-
tiofummohabetur
,
quapropterres
viliseft&tamenpretiofiifima,
quam nuUus umquam fincmagno Dei
judiciocontempfit.
TuveroiIIumcumviderisnoIiconcemnere,quiafordidi/limus
apparebit, &:fiproptereafpreveris
, magifterioprivaberis
; finvero
concemptibikhocmagniasftimaveris
, tumquidem
mutata facie
gloriofum vjdebitur
;
eft enim aqua noftra virgo mundifilma
, &c a
multis amatur,omnibus verofuis procis veftibus fordidifiSmis
induta
jfitobviam
,
nthocmodoPhilofophos
aftultispofiit
diftinguere
:
quifquisetenimoculatus tantumnil nifi
txteriusadfpexerit
, illum
yeluti tanto fecreto indignum virgo noftra
^ dedignabitur,
fcorta
fi-
quidem Iplendidis veftibus induta procis fuis fe
oftentant,
hxc
vero
caftapretiofiflimaquc virgointus
pulcherrima
extra
fcedifiima
vi-
detur, quod quidem ftultos plurimos
ludificat.
Quisquis
vero
men-
jtalishomofubcorporcpatcntifpiricumlatentempofiic
videre
, non
parvi seftimabit
,
hunc quoque virgo noftra, ut amicum
afpiciet
, &
exutafuasfordesd^coratillimafplendefccc
,
quam tum
nemo
nifi
ftuItusnonpoflitnonadmirariS^amare;
illi enim
infinicaslargietur
divitias &
famtatem perfedifiimam.
Hanc itaque
fcemellam
reds
noftrifororem&conjugcmhonoratccuifiin
fecibus
fuis
exuendo
fueris adjumento
,
fibi Iplendidifiimas
veftes comparabit
, tibique
divitias infinitaslargietur.
Munda
igiturfupramodumefthsecno-
ftra Reginaj quam Ci confpexeris, ccelefte quoddam
corpus
teintue-
riopinabere; eft enim rcveraccelum,feu
quintaefi^encia
Philofopho-
rum,cujusnicoremnonpofiisimaginari
,
nifiillum
videris :
credc
mihi,namniveumejusfpiendorem
oculis meis
vitii,manibusccci>i,
quo pulchrius haud quicquam
pofiic excogicari. Eft
igicur
aqua
no-
ftravereponcica,ferena,criftaIIina,pura&munda,
qux
non
icaeft
in fuanatura, quaiiterillamreddimusper arrificium
noftrum^eftque
I" ii
marc
$02
Fons ChcmicA PhilofophU.
inarcnoft:rum,fonsnofteroccultus,
exquo Aurumnaturalitercrc-
aium
eft : cumtamen fe praeferat Auro &vincat illud
, &: in hora fuac
nativitatis
aurum cum illo jungitur
,
& in eo lavatur
,
&: crefcit u-
trumquefimulinheroemfortem,
quemnec Cxfar
,
nec Papaprc-
tio
poftint cmerc. Omnibus igitur cum viribus tuis hanc aquam ex-
quire, cujus unica plus mille minis valet
,
quia per hanc folam abfquc
aliolabore[nificorporisperfei:i,
mundi,limatiadditione]lapidem
noftrum
honoratii^mum
perficies ,
cui nuUus in mundoThefaurus
adsequaripoffit.
Profunda vcro meJitationc opus eft, antequam mare noftrum
conciperevaleas,fluxumnempe
&:refluxumcjus : veruntamcn fc-
dulusfifueris,
juvanteDeo,votumconfequere. Ego promeapar-
te
poftquam
cognoviifem agrum in gencre
, unde fcaturiret hic fons
nofterfecretus , tamcnnonnifiper annumcumdimidioaffidueftu-
dens &
profundis vacans contemplationibus ,
hanc elicere didici
,
quiaigneus
fapientum furnusme diu latuit : poftquam vero hunc
fcivi , &
quomodo vafi fuo proprio aptandus eflet
,
paucos poft dies
admirandum
aquje noftrfc nitorem fum contemplatus
,
quo vifonon
potuinonobftupefieri,namntinpraxi,
fic&:inTheorica, &: vice
verfa rqui enim hujusaqua^ magifterium exadletenet , illumnulla
Philofophorumverba,autfecreta,di6I:a,fcripta, veljenigmata late-
bunt:ficquicunquehanc
noftramaquamfemelelaboravit
, nihil
ampliusreftat eiagendum , nifi ut corpus mundum jufta
quantitatc
immittat,
vafqueoccludat,&:ficftarepcrmittar , ulSqueadopcris
complcmcntum,
Ethaccaqua cftignis,quimoripariter&:viverc
facit,
dequofcripfitdoftusillevirJoannesPontanus, quemquife-
incladeptuseft,adAutumnumfui
kborispervenit
, coeteraenim
cun6la a natura perficientur ,
diflolvet enim &coagiilabit , calcina-
bit, &: putrcfaciet, &omnia pcrficiet regiminafucceffive unum poft
aliud,ufqueadcompIcmentumperfedum. Duplicemveroalium
habcmus ignem
,
quem tu facile cognofces
,
quamcitohuncpri-
mumdidicifti, fedutadiiquamrcvertamur,in qua [crcdemihij to-
mmfccretum coniiflit, quxaqua licetfit una^ntamen eft fimplcx
fed
Fons Chemtcdi.
PhilofophU.
5o?
fcd compofita
, Hdtnpe
ex vafe &: igne Phiiafophorum
, quibus
terti-
um addicur, nempc vinculum.
Quumigicurdevafenoftroloqui-
mur, intelligcaquam noftram, quumdeigne,
itidemaquamintcl-
lige
, &
quum de furno difputamus, nihil ab
aqua
diverfum
aut
divi-
fum volumus.
Efl: ergo vas unum, furnus unus
, ignis
unus,
&hsec
I omniafuntunum,vide]icetaqua.
Ignisigiturdigerit,vasalbefacic
&penetrat, &:furnusfeuvincuIumomniacircumda't&:incIudit,
&
ignis eft $,vas quoque $,furnus deniqueidem $,&
nota
benc,quod
nullus eft ignis in toto operc nifi xMercurius
, cum
tamen
multiplex
fit %nis
,
&:mulcipiexaqua
:
funt ergo tam ignis
quam
aqua
virtutc
inopercdiveriificata, uti&numero,
genere vero in
unoeodemque
conveniunt,ncmpeMercurio.
Eftitaqucignisnofter
viyus,aqua
viya,yasyivum,/urnusvivus, &:h2ecomniafuntunum.
Scias quoque chariflimc
,
quod unicum eft in
totoorbe,
in
quo
Mercuriushicnofterreperienduscft.
SimiliseftcumAuro
eflen-
tia:,difl[imilisfubftantiae,cujusEJementa
convcrtendo
quod
qux-
risinvenies- Ccelumcumterraconjungefuperignemamicitise,^:
infirmamentimedio avem Hermetisvidebis,
Naturasne
confun-
das
,
fed dividas, &reconj ungas
, &: in honore per vitam
totam
re-
gnabis; Audiigiturfecretum hocmaximum*
Aplaga Meridionali vcrfus Occidentem
reperitur
mons
altis-
fimus,Soliquamproximus,quiunuseftexfeptem
, &:abaItiflimo
alticudine fccundus
;
Mons hic, de quo nunc fit
fcrmo
, eft
tempera-
tmx admodum calid^e
,
quia non longe diftat
a Sole
, &: in hoc
mon-
le vapor clauditur
,
five /pirituS; qui ad opus noftrum
eft
apprime
nc-
ccflarius
,
non autem afcendit, niii viviHcetur, nec vi
vificatur,nifi
ia
montis fummitate terra ad genua fodiatur, verum fi
hoc fiat , afcen-
ditfpiritus,fivctenuiflimaexhaIatio,qu^congeIataabaere
ftillan-
doperguttasdecurritinaquam limpidifllmam inftar
balnei
calefa-
dam, qua^ftacim colligicur: eftenim verusMercurii
Caduceus,auo
cum mira operatur
:
h^ec eft aqua noftra , vas noftrum , ignis
noftcr,
&:furnusnofter, eftquenofterMercurius,&:non
vulgi,
fedliquor
Salis puriflami cahdus &:huroidu5,quemMercurium
nominamus,
lii ii z
quia
So^
Fons Chemic^ PhilofophU.
quiaGomparatione
ad Solem fada, efb immaturjis&: frigidus.
A-
men
dico tibi, quodnifi creaflet Omnipotenshunc Mercurium,im-
pofTibiliseirctmetallorum
tranfmutatiG,(|uia Solnontingit nidpri-
us
tingatur, non autem tingitur, nid aqua hac noftra divina. O bc-
atificam hanc humiditatem, qux coelum eft Philofophicum
,
undc
deliciasfuasinseftimabiks
haufcrunt Sophi O aquam permanen-
tem,
Solemdiflblvens, &c emendans, nitrum noflrum
> &: Sal pctras
mirabilis!
cujuspretiumeftina:fl;imabile,cum tamen parviarftimc-
tur.
Res igitur eft vilis, &: tamen admodum pretiofa, quam &: uni-
cam Sol noftcr amat ut fponfam, cujusvirtutem vulgus fi cognovis-
fet,milieargentiunciisdrachmamnonvenderet ; Eft enim aurum
prGnofiflimum,vivum&:penetrans ,
idcocorpusauriconvertitin
nierum
fpiritum,&:connubii vinculo cumeo conjungiturut fbemella
marito
, cujuspulchritudinem Soladmiratur
y
&inilla gaudet , &
pra^amorefuamuxorem
intcrficit> 6c illapietatc commota virum
vivificat, &: ab illoimpraegnatur, concipit &rgravefcit , filiumquo-
que parit
regcmfereniflimum. Ofoelices illos, quos huncnoftras'
aquse fontem adire licet
I
ex illo cnim fl bibcrint, &: fruflulum poftea
decarncpinguicomedcrintjUt
Principes per totam vitam in terra
rcgnabunt.
Totum igitur artis fecretum confiftit in hoc mari no-
ftrocognofcendo,
quodquicunqueignoraverit , nummosfuos , fi
cuos circa hoc opus impendat
,
perdicioni jam dudum deftinavit
r
Uccanus
enim nofter ab uno monte illoque altiflimo trahitorigi-
nem, de quo monte fuperiusdixi. CJuod
li ad fummitatem afcen-
dcns , ad genua ufque foderis, cxhalatio quasdam fi ve fumus albus.
afcendet
,
qui totum
magifteriumperficiet. Aliud autcm reftat fe-
cretum,quodminimeignorarcteneris,utvotumconfequaris, quo-
modonimirumtibifitinmontefodiendum
,
quandoquidemterra
montisinfuperficienulloidufitfccabilis : tantaenimeftejusficci-
las, quod in fubftantiam fflicc duriorem .mediante calore con crevir.
Attendas igitur huic f ecreto. In locis Saturninis reperitur herbula
quaEdamSaturniadida, cujusramuliapparentficci, verum inradr-
cefuccusabundat
,
hanctucclligens herbamunacumradiceunit
fecum
Fom Chemiu PhHofophU,
80
f
cccumportabiSjdonccad montispedcm veneris;fubtcrquem Vul-
cani miniftcriofodiens hcrbam tuam fepclies
,
quas ftatim poros
Hiontispermeattcrramejuslaxando. Tum demum ad fummita-
tem fcandens facillimeperforabis ufquc ad gcnua , &infundes aqua:
pinguis &: ficca: tantum , ut ad imum montis defccnd ens impofitam
lierbam maJefaciat, qua: ftatim madefada una cum aqua inftar fu-
mi afcendit, &rapit fecum fpiritum montis furfum fcrcns fecum
,
qui
{pirituseftigncavis mifcensfcaquaj, &in illahabitans,eftqueaqua
cui immififti vinculum tuum,five vas, aut furnus, fpiritus Saturniae
cftfumusalbificans
,
&vapormontiscftignis
,
&:h2ecomnJafunt
Mercurius, fichabesSatumiam VegetabilemRegalem &: Minera-
lem herbam, ex qua cum carne pingui fit tale brodium , cui nuIIcE in
luundodapescompararipoftunt.
Jam
habes totum aqu*enoftras
iccrctum fub *enigmatico fermone defcriptum , non tamen adeo ob-
fcure, quinfaciIe,feduIusfifueris&:dotus, poffiscontemplando,
&: experimentis opus complere. Haec cnim funt omnia lapidis no-
flri vcra principfamatcrialia
,
pr^ter qwse nihil opus noftrum po/fit
autdebetingredi; rcxnimirum&aquaquajregiseftbalneum
, &
fcito quod aqua noftra eft vas, quatenus in illa rex nofter continetur,
&: furnus quatcnus in illa vis ignea includitur, &: ignis quatetus in illa
virtus fcu /piritus montis inhabitat,&foemina quatenus vaporem ve-
getabiIisSaturni*ecompleditur,qu2eSolieftamiciffima, &;illumpe'
netrat,aIbefacitj&:molIit) emitterefacitfperma :tumvisignea,qua:
aquae includitur , incipit fuper corpus noftrum : fic rcdudum opera-
ri terendo &:mortificando , adurendo,&:putrefaciendo,feBi potius
ad ha^cfaciendaftimulando, ufquedum innatustandem Solis calor
depotentiainai:umdeducitur, qui dealbat.coagulat, figit,&:tin-
git : ideoque Lapis nofter mundus dicitur, quia agens &: patiens in fb
unita continet. Ipfe eft fimul movens , &motum adivum &:
paffi-
vum,fixum&voIatile, maturum &:crudum,quorumunum fuccur-
rit altcri &: altcrum in altero emendatur, quia utrumquc fibi eft ho-
mogeneum. Idem enim cft Sulphur&: Mercurius in aqua &: in
corporeidentitate gcncris , nec funtnifi decodione fola diverfiSca-
hi ii
5
ti
2Qg
Fons Cheme^Philofophu.
ca.
Tenchocfccrctum.
Qiurc non idco jubemus Sulpkuri
ma-
turo&fixoMercuriumcrudum&:
volatilcmcommfceri, uc afTora-
mus
aliud
efle
Sulphur in uno quam in altero, &c alium Mercurium ;
ubi
enim
tum
eiVet
Metallorum homogcncitas, quaminbpideno-
ftroafleveramus
: fedideo nosduashasfpeciescommircemus , ut
brcviori
longe
ipatio
,
quam natura fimplex Aurum in mineris for-
mavit ,
nos
artificionoftroaurummiilegradibusplufquampcrfe-
Stumperficercmus.NaturaquippeexfoloMercuriocrudo&humi-
do
&
fri<yido,
abfquc
ulla additionc fubter terras aurum longa deco-
6tione
(^cneravir.
Verumtamen ars ad opus contrahcndum Mer-
curio
per
artem
mundatisfimo Sulphur maturum &: iixum immictic,
atqucita
virtutem
Sulphuiis digeftisfimam per Mercurium extra-
hit
:
qu2E vis
SulphurcaMercurium fortiter immucat 6C perficit in E-
lixir
completum.
Obfervaigitur opus Sc ejus proceflum
, undc in-
telliges
caufam
mirac operis abbreviationis. Aurum eft corpus cali-
dum&:ficcum,Lunafrigida&:humida ,
Mcrcurius medium
dcfe-
renditincluras:
CorpusSohseft digeftisfimum,Lun2eimperfcdum
&:immaturum
,Mercurius vinculum, quocum duo hxc contraria
uniuntur.
Junge
Lunam Mercurio cum ignitione debita&:con-
veniente,&:itamifce,utLuna
cum Mercurio fiatunus Mercurius
ip;ncminfcretinens,&:decident
a Mercurio omnesfeces &: fuper-
fluitatcs,
&
fietclarus
tanquam ocuHLachyma, licetnondiapha-
nus
: tum
demum
cum
Auro commifce hnnc Mercurium, in quo eft
Luna
&:
icTnis,&:
tum calidum &: ficcum amabit frigidum &: humidu,
&: in
ledo
fuo,
hoc eft, igne amiciti^e concumbcnt, &: vir difFolvetur
fuper
mulierem,
&: muher coagulabitur fuper virum, tum fpiritus &:
corpus
unum
fiunt
commixtione. Perge poftca quo pede ccepilli,
totiefque
coelum
fuper cerram fuam reicera
,
donec fpiricus corpus
induac,&:
ucrumquefimulfigacur.
Tuncenim lapis nofterpcrfe-
duscft,
&:regahprasdicusvircuce
,
qiemnullumprecium poflic
e-
mcrc.
Eft
ctenim
Mercurius omnium Mccallorumaqua,
Schxc
in
illo
decoquuntur.
Ec qucmadmtdum aqua fimplex
j
quapin
fua
Fom Chcmiu PhilofophU. So^
jfua Natiira frigida eft &:humida, nihilominus tamenfi fuerit cum
'quocumquc vcgetabih in decodione permixta,alias fufcipitacin-
duit qualitatesrci
,
nempc permixtse
: cujus vis&: rpiritus fcuvita,
quse in aquarefidet
,
perdeco6tioncminaquamcgrcditur
,
&a-
qua convertibiliterrccipitejusnaturamjcrafla tamcnd: corporalis-
tcrrca pars fubftantia^dccod^cnoneft fpiritus ille aqucas qualita-
tesimmutans,fed abhumore poft decodioncm eft fcparabiiis. Pa-
f
ri modo de Argcnto vivo cum fuis fpeciebus intelligendum eft , dif-
fcrcnter tamcn,quodcunquecnimautMetallum
aut Mineralc fic
fuerit Mercurio familiare, ut cumillo per minima permifceri, 6c de-
coquipoflitjMcrcuriusillc fecundum metalli fic conjundi fpecies
alias induit qualitates
,
fuafque feccsrejiciet. Sunt ergo fpecies
metallicse&mineralesfubordinate
,
&fubalternatim
inillodeco-
qucnda^,
&ipfceftillarumaqua,in quamfpiritus raineralcs per de-
codionem emittuntur ; illamquc alterant , non aliter quam Vegeta-
bilia in aqua fua fimplici decodta. Duplcx tamen
notanda eft dif-
fercntiaintcr praedidasdccodioncs
,
primaquodaquacumvege-
'labilibus in coagulatione nonfigitur, quemadmodum Mcrcurius
cum metallis, quare fortiores ha:c funt compofitionis quam illa. Se-
cunda
,
quod in Vegctabilium aut Animalium decodione aqua
,
quumfithumordiaphanus
, nonfolumvirtutcm&qualitatesno-
. vasjvcrum tamenaliumabilloqucmhabuitcolorem recipit. Non
autem fic fe habet in Mercurio. Alteratur enim ejus Natura , fed
noncolor neefluxusforma : verummctaUi diflbluti color latctfub
forma liquidi argenti vivi
,
&: vi fuanonapparet. Prius igitur
Mercuriusin Metallum diffolvendo, poftcaagitMcralluminMer-
curium coagulando, &:utin diffolutionc forma& color Mctalli
,
fub forma&colore Mcrcurii latcbat
,
fic & in coagulatione
forma &: #olor Mercurii fub Mctalli colore & forma abfcondi-
tur j
fic nec Metalli
qualitatcsindifFolutionc prohibent Mcrcurii
fluxum,nec Mercurii qualitatesincoagulationcimpediuntmetalli
fixitatcm. An non hic obfervas miram quandam intcr Mercuri-
nm & Metalla concordantiam : amanc enim uc matcr &
Iius
,
foror
go?
Fens Chmiu PhilofophU.
foror
&:rrarer
,mas & foemina j
quarecorporapcraquam mefforan-
tur,
&C
capiunt in illa 6c per illam iacitudinem rubciljtaiis
,
hoc cfl: na-
tuuam
fpiritualcm
&:
volatilem , &:aqu3 per corpora vicifllm cmen-
datur,&:
retinetur,
&: induit naturam corporcam
,
&: fic tocum fl-
mulmaturaturcomporitum,cumagcnciafadafucrintpacientia, &:
vicevcrfa.
Ratiovero
,
quodcolor Mercuriiacorporedifloluto
nonmuteturindecodione
,
hxcefl:
,
quodtcrra &: aquafuntin
Mercuriohomogenea
,
&:itatemperata, utncutrapofljtabaltera
feparari ,
funtque
adeo f orci-tcr
cemmifl:a, quodima cum mira mate-
risctenuitatetantaefl:
fubfl:ancije
denficas, qujccolorcs abfcondat;
unde
(i ulla
Mercurii
proporcio corrumpatur vcl dcfl:rudivc cum
rebus
decurpancibus ,
vcl generacive cum corporc fibi appropriaco
fubfl:antiiE
fl:atim
immiflam
manifefl:abit colorem.
Sunt aurcm pro-
porciones
Mcrcurii
refpedu terr^ &:
aqu^irefpedu
{ecundx iiuic
dC
efl:
liquidus,
refpe^tu
primas,
nihil quod tangitmadefacit
,
pra:ter il-
lud
folum,
quod efl: de unitate
fux naturx. Ex his ipfls
,
qua: dida
funt ,
mneserroresoperantuminMercuriodetcguntur, Qui-
damenimobfl:ruunt
aut
dividuntejushomogencitatcm,deficcan-
dovariisfublimationibus:
aliiterramcorrumpentes
, difproporcio-
nantesdiaphanitatem
inducendo. Hiquotquotfuntmihilunquam
nifiopusSophilticum
faciunt. Efl:etenim MercuriusMetaliorum
fperma,
quodplurimacum
fagacitatcNatura in venis terr^ forma-
vicad
metallum,necquidquameideefl:prcterpuram digefl:ionem,
nonautemdicTeriturnifiapuroSuIphuremctallico
iucomburentc,
quod
quidcm
in fuo ccntro
habet,per quod Natura in longo tempo-
re
Aurumexilloformaret
: hoc autcm quomodeartefuafaceret
,
homini efl:
if^nocum : Aurum nempe ex Mercurio folo abfque ulla ad

ditione,
ech
fieri poflic , non tamen nifi longo temporc per ficeretur
,
&:
plurimis
cum
impenfis
,
quas fubire fatuum eflfet in fimplici Auro
formando.
Eft ergo unicum in mundo Sulphur
,
quod natura per-
fecit>quod
efl:
Mercurius
familiarisfimum. Hoc igitur cum illo ra-
dicalitcr
permifcetur , &: per hoc Mercurius decoquicur , &: Mercu-
rius
proptcr
qualitatum
repugnantiam lilud putrefacit , atque ita per
rcgene-
I
FomChemk^Philofophu,
Sop
f
cgcncrationcm refurgic
,
non Aurum
,
quale in
mineds habetur,
fcdrpiricualCjpenetrativum, &:.tingcns, in cantum u.tMecajJac3u-
vis.imper.feda.facilcingrcdiatur, dum
fupcrillaprojiciturj
quactem-
porc
brevifnmoadanaticam 4^uriproportioncm
digeric,
&:rcjc^jl5
fecibus
,
perfel:ar fanitati rcfticuic. ides i^icur quod
Mercurius
ftullo modo cft a nacura fua quamhabcc
, difproporcionandus
, fed
maturandus, idguc qon per fc fine quavis addidone
, & camcn
M-
quc uUa cxcranca additionc
,
fcd pcr radi.calem
porporis
muu-
di .cuna illo|unionem per minima
,
quac fic
fecreca
hojftra
con-
)undione. Vidc tamcn ne dccipiiiris
,
nonenim eft ha:c
conjun-
diomanualifadaopcracionc, fcd folummodo
nacurali,hominc0oa
jTolumnon adj uvancc
,
vcrum &ej u$ caufam non
bcneincclligencc
,
quarehoc opus Divinumyocacur. fatui norunc cprpus
Auri
cum
Mcrcurio
confundcre
, &: cum yocanc illud Aurum
animacum
, vc-
rumnihil in illoinvcniunc. Quamvis
enimhiccduofimulmillcan-
nismancrcnt, poftca nihiiqminus
unumabalteroinfuaprropriana-
tura rccederecl Quarc non fuit alterativa conj undio,
fed tantum
duorum intcr fc corifufio.
At
in noftra opcrationc
ipiritus
Sqlis
in-
fundit fc fpiritui Mercurii
,
adco ut
.nunquampoftcarccc<latunura
abaltero,qucmadmodumnecaquamixtaaqua:.
Inhacigiruropc-
tationc
maximum,imo totum artis latet fccretum.
Attcndajigitur
ii-
|i
Dodrinasj&caute videas,ne hic aberrcs. Corpus igitur Solis
nun-
quamconjungetur cum
Mercurio pcr intima
,
nifi
mcdiante
Luna,
feu corpore impcrfcdo &: igne. Et hjcc Luna eft fuccus aquse vitx
,
quac latctin Mercurio,qui cum ignecft
acuatus,&reft/piritusintrans
corpus,&:illudalterans&:cogcnsiIIudfuamretincreAnimam.
Jam
igitur vides ,quaJi dc MercurioJiabcnus fumus
loquuti^ non yulga-
rifcdpluviali, qui
propricdiausnon eft
Mercurius , fcd jaqua Mer-
curialis : Mcrcuriuscnimvulgieftaqua
, feddecjfteifpiritus&:vis
igncaad urendum
:
fupplc fi potes quod deeft fumm.o
cumartificio
,
tumnonamplius crit Mercurius vulgi, fed fimilis
noftro.
Sed fi hoc
feccrc non poflis, dimittc iftuna Mcrcurium
,
quia
nihil
ab ipfo mx-
Kkklck
tcr
8/0
Fons Chemic^ Pbilofophi^.
tcrdamnumexpcclarepodls. Eccc)amDcusen:tcrtis,rem totatn
narravi, qiiam fi pruclcns fueris ignorare non pollis : Merciirius enim
viilgi plurcs fcduxit, quamqaidvjsaliud in opere
,
inhocenim labo-
rantesnihilinvenerunc, propterea, quod Mercuriumnoftrumnon
ag^noverunc. Sed ut ad conjunclionem redcamus, qux,crcde mihi,
eil cotum artis arcanum : terra cnim cumaqua non infeparabiHtcr u-
nitur, fcdaquaaquxfortiteradha^ret; hincfequiturjquodlaudabi-
lisha^cconjunclionon nilipoft diflblutionemcelebratur : atcendas
ii.nturtufolutioni,&;naturaconjunget, &:hxcdiflblutio fitin Mcu-
curio pcr opem Lunar inclufx ^ ignis. Luna cnim penetrat, &: albc-
facit,&: ignismortificat, &:teric, aqua vcro utramque hanc virtu-
Eemincludit,juxtadid:umPhilofophi-,
Igfs quemtibi oftendamejl
a^
qiLt : &c alius. l^pcorporapcr ignem
dr acjUAmJubtilitattiftierintynihil
ft
in m.igifttrio. O beatum noftrum Mercurium, quinos libcrat ^
otlaboribus,quosSophill:a: patiuntur
I
Illi cnimmultas fliismani-
bus operationes faeiunt, &
nihil proficiunt ,quia verum natura: cur-
fum ignorant. Nos vcro nihil facimus , fcd omnia Mercurio facien-
dacommittimus, qiiimcliorimeLhodojuxranatunilemfuumrnffin-
diwm progreditur,quam quivis hominum posfit excogitare; cenetue
cnimfinisfuinecesfitate,quare viam redam nunquam cranfgredi-
Eur, fi non impcdiatur,
SuntauccmquidamSophiflicioperanres,quiacceptumAurum

cammittunt, ha.'cinphiolaconcIudunt, igniquefuperponunt,a-

liquidindeeximiumexpedantes
;
verum exquo pinguc femen 6c
bonumin terramflerileminjiciunt, d(fcipi illos contingic , mefTem
cnimquap.iexfpcd;anc,nul!aminveniunc, quia uc fuperius dictum
cfl, &: inferius latius dicecur; Aurum non cfl: maceria noftri lapidis in
toca fua ciTentia^nedum Mercurius: quarenuda horurn commixcio
non poceft: lapidcm noflrum gencrarc, Aurum aucem fic fe habec in
opere , uc mafculus ad opus generationis
,
cujus in rcni-bus abditisfi-
misfemenlatctrquodfifcmelemiferit, diThocinmacricedebicaac-
cipiacur, bc cum pasfivo fpcrmatefocmineo eonjungatur, calore dc-
bito
Fo?is Chemic^
PhilofophU.
Si i
bicofovcatur,alimento proprio ciberur,
tumrancexAiifohabcbi-
turjquodopusnoftrum prxfbabitabunde.
Sicnechomoquahomo
eft,Patcr,necmateriacmbryonisappeJIaripoceft
: habct
autcm ii\
fetalemmateriam
,
cx qua per
conjun6lionemdisfimilismateri:e
fpermatica^in eodem genere
peraptamdifpofitionemformatur
in-
fans ; pari modo de Auro intelhgcndum efle cenfco.
Aurum
u tiquc
eftomniumMetallGrumperfed:isfuTium,&:lapidisnofti-ipater,non
tamen ejus eft matcriaifpcrma vero quod eft in Auro
quod
emittic,
fi
fnodoperarcificium cradccur, hocutiquecritipfa
lapidisnoftri
ma-
teria mafculina,cftquc nihil aliud quam virtus Auri
digcftis(ima,qu
cxilloextrahiturperfagax artificium
,
&:tumvocatur
Aurumno-
ftrumvivum, &;nonvulgare, quodeftmortuum :
llcquoque&iri
procreationehominis virmortuusdici potcft [refpcdu
habicoada-
ftumgenerationis] uiqucdum dcbitammateriam
, quam
in
feha-
bet, in locum apcum ctruderitjnon diflimiliter in
artenoftraaccidit.
Noneft ergoAurumnoftrum Aurum vulgi:
dilferuncenim
quem-
'
admodumpatcrditferta fuo [quodhabct]
fpcrmate:
primumado-
pus noftrum eft ucile 6c vivum
;
altcrum vcro
morcuum
& sriutile
donec vivificctur, hoccft,fpermafuum [quod eftactiva
virtus
noftri
lapidis
]
cmittat. Sic igitur vospergitelummacum
cautcla
, fumicc
corpus hoc, quod demonftravi, &c fbmcn ab ipfo fuavitcr
cxtrahitc
[
tum
quidem [ncc antc
]
hoc Aurum
[
quod
mortuum
antca fuir,
oti-
I
ofum &: inu tile
]
hac arte vivum adivum &: opcri noftm
idoneum
fa
-
(5lum,primamtibifu{iicictlapidisnoftrimatcriam,
m::ifculinam
fci-
licet, &ficnon amplius hoc a nobis vocatur Aurum,
kd xs^ mao;ne-
fia
,
plnmbum
,
fimus , nec propri? quiclcm Aurum
dici
potcfl
T^^ir-
rumquippeeftcorpus,hocvcrochaos,ideftfpirU:us
,nec ulla
artc
adprifbnam Aurifpecicmrevertcfjr
,
quia corpus in
fpiritum
cfr
converfum. Hinc Menabdes
: lubiOpDJtiyGS corpora
fcuerc iuiorpo-
rea. Hcrmcs qu.-^que ait
:
Filicxirahea
'
ndioumhra77:fuan^\\oz
eft
cxtraheah Auro quotirddiu^
Appiliitur^femcTi
fumn qiLcdUrj.bra vccAtur
umiquiaabdiciflime&quniiinumbra refidct,
tum
ctian:.c::ia
n:b
Ki^ivivk 2.
.
Uiil-
gt2
fom Chctnic^ Philofo^hU.
iimbra
obfcura nigrcdinis cgreditur. Ariftotclcs iddcm ait, frlmum
cuodficert deheseftjUt
{JiiercuriHmfublimes^deindeut in MercuriuM
mnndummpora
munddmittasi qualis autcm hic intcHigatUr Mcrcu^
rii
ftbrimano, Ie(5torcm admonicum velim, infinitas ciTc fublimatio-
ncsfalfasjerroneas,
&Sophiftica$,unam vcram&C naturaicqit, qu
tamcn
fitpcrartificium, Ego hic miilis omnibus vulgaribus opera-
tionibus, fequor Phifofophorumintcntioncm, illamquefublimatio-
nemvclira,
quamilli primam materiartenuis pracparationcm appcl-
Iant,pcrquamEceIipfIs
tcrrcnseinterpofitionis dcLunatolIitur, ut
poflic illuminationem a Sole accipere
,
quod fit c{iium fufca fpha^ra
Sauirni,
qujetocumobnubilabat Horizonccm, dclccuf r tum
Jovc
impcriumobtinentearccndicinaeremnebula; fplcndidisfima, undc
foper
cerrSftillacrosfinccrus amoenus &:per^abilis
,
quajmollicc-'
am,
&:inejus
vencrefivefinu vcncosmagnosexcicac
, quifurfum la-p
pidemnofi:rU'mporcanr,undevircucccGlefli imbuicur, quirurfunof
in cerraro
,
qua:nucrix ejusefi
y
delapfus cerrcnam induic nacuraiw
eorporcamqueiffc rccipit vim fuperiorum &inferiorum.CoiTcfudi-
mus cTgovnuHb modoncc AurumnccMcrcuriumpofTe nobis prima
nofbrihpidismaccriam praebercufqucdum cindura e5cAuro diflbl-
vendopcrMercuriumdifroIvcncemcxcrahacur
,
quae cinduracfi
Tircusaciivavivanonmorcua
,
qucmadmodum Aurum ance fuam-
difrolucionem morcuura fuir. Hasceft vecerum Philofophorum ma--
tcria,
quamaccipcredebemus, qud uc dicic Au(5i;or novi fuminis,ir//^
fidnon
ap^aretdonecartificiplacetyin quacognofcenda tota latetptfeifio^
Quapropcerjubcovos quicunquc hujus arcani inveftigacorcs effe
Telicis,uccapiacis illud quodvile eft &coci mundomanifefliflimum^
ex quo excrahctis modomiriflrmo quod eft in illo occuItiffimiim,hoc
cft menflVuum noflrum, &Mecurius occidens cft ager nofler Phi-
iofbphieus, ih quo vefter Soli orietur & furget
;
hoc jurkgite climf
^onfo fiio deledabili & in ledo amicitiae concumbcrepermittite
praeter amociorfem,ufque dum exocculca hac nacura [quarcftMer-
curius^per Philbfophum-regeneracus] egrediacur vir cus vivificai,q\iaE;
IFomChimic4PhilofophU,
Si^
ifiortuum
rcfufcitct: Uxm adcii rcgia! proles , cuj us pater cft SoI,Luna
diatcr, &:(icvcriffimathhabctisexp]icatioiieninoviluminis,
capi-
cnciumefl,inquitAutor>qUodcftfednon' videtur , donccartiiici
|)laeeat,&hocproVefavcterumPhilofophorUra roateria ufurpan-
dum,&ficplen^ atqucplane Jidumeftdecorporcnoftro,
&dca-
<|U3 nortra fivedc Sulphurenoftro rubeo &2ere albo.
Hisadjungi
debere diximus furnum, va$> &ignem triplicem ; notato bcne,quod
& quibus de rebus hic loquor j cflcnim furnus luceus vellatc-
ricius ,
vas Vitreum, ignifqueelemcntaris, de quibus in ferius dicc-
liius in ultimo membro hujus Tratatuli de difpofitionc noflrra : hic
vcro de rebus eflentialiter &fubllantialitcfopericompetentibus lo-
quimur. Etcnim fbrnus ille latcricrtis non folet k nobisappellari fuf-
nu^ flofltcr
,
ncc ignis elementaris ignis norter, necvas vitrcum vas
i
ftoftrum : hjeccnim vulgo &: Sophiftis nobifcum funtcommunia,
5^
liorum
externorum curiolitatc nos fxpe vcl etiam lcmper cxcellenc
lUa vero noffra vocamus, quarillinec habent nec habere poflunt. A-
mtti dico, quod ignis noller, furnus no{ier,Vas noflrum fecrcta func^
&non nili Philofophisobvia,qUippevelrpfara
nofirioperisefrenti-
imintranf- Hirtc Philofbphus quidam de igne hoc fribens inquij,
cceigni$ quem tibioftendam eftaqua j Item aliusde vafcfiG tcfta-
tUf: Vas Philofophorum eft aqua corum. Aliusitem,intentio fcri-'
bit
omnium PhilofbphorUm hc efi, quodfiercnt omties operatia-
nes igne fuo humidoj in furno fecreta&: dcculro vafc, qua? teftiitio-
nia ckrc fatis denionfirantaJium ignem,vas,furnumqueyquam qa
Vulgo funtnot^. Prbinde frater mi, ncfitcaufa tibifcrupuli, qtod
furnurafgnemvafquenofiruminterrcSefrcntialiterlapidemconfti-'
tuentes fuperi' nuraerarem: In hoc fiqufdem fequor oranium in hac
arte fcribentiura Philofophorura
intenclonem. Hdc de vafe Sendi-
vogius fcribensjVasNaturasnominat,
ignemifemNaturas. Flamel-
lus, itemArtephius, Lullius, cUnvfiique casterr eandem tenuerc fen-
centiara. Pafcfproinde voluifTcillos aliquid abdciilis plebis c ccul-
gum* Ego^verofub fJde bona" dico,quodha.'c tria nonfunt nifi unum?
%kk kk
5
Aan&
I
8i4
^^^^^
Cbemiu PhilofophU.
namNaturanoncftnifiunica,
hocnorunt &: tcftabunturfiliiartis
adepti.Ignisenimcftquatcnusexcruciatcorporamngisquamignis,
proindeyinum
ardcns dicitur
&:ignis forciflimus.HincPhilorophus,
comhuriteAsnoJlrumi^enoftroforttfJimo^Qi^io^
dum audiunt Sophi-
ftse
decepti
funt,
ignem
carbonum aut flamma? putantes efle,qui no-
ftro
i^ni
eft
contrarius.
Dehoc JohannesMechunguslo-
quitur
>
Nullm^'\\\(:^\\x.^arttficidtsignUtAriturn
VAlet
infundere
calorem
,
(^uAntu^ e
C(pio venif.
F
I N I S.
JOHAN.
JOHANNIS FRIDERICI
HELVETII
V
I
T U L
U
S
AUREUS,
Qucm Mundus adorat & orat,
In quo tra6iatur
DE
%JRISSIMO NATVRy MIRACVLO
transmutandt Metalla,
Nempe
^mynodo 7ota Flumbi fuhjlantia vel intra momentum ex
^ftavi^ minima, Lapidis veri Phtlofiphici particuU in Aurum
obrjzum commutatafuerit HagA
Comitis*
Job. 57.
V. 5-.
'Dem
mirahiliafacit^fednos ipfaintelligerenon
pojjumtps,
Seneca Epift.
77.
j^qm animo
audienda
funt
imperitorum convitia^
^
ad honejla vadenti
contemnendm eji
ipfeeontemptm.
V I R O
Afnpli/fimffy PrMeUentr/j7moque
Dn. T H E O D O
R
O K E T
J
E S,
^rchiatro inultls peregrmatiomhfh celehratijjimo
, uelmtcr
ipfosJarca^ yPra^tcoi^
apudAmftdodAmenfesfdkJJimo-iAmi'
QorHmmcorumintmo^
Nec-noa
V I R I S
^obtlijjimisf ExceUentislimls^
Experientifimhque^^Ariteratc^tieAccHrA'
ttjfmiitn PTilcania Anatomia
ferfcrtitatoribtis^
Dn, JOHANNI
CASPARI
FAUSIO,
Screnif.
EleBor, PaUtin. Heidelberg,
ConfiUario
^
ArchalYQ isulifio.,
Juxu ac
Dn.
CHRISTIANO
MENTZELIO,
^Seren. E^ec7, Brandenb. Conftliario ac Archiatro Aulico
Dnn. Patronis meis astdtem
.colendisarque
Amicisintegerrimis.
E P I S T O L A
NUNCUFATORIA.
Nobiliirimi,Excellendfrimi,Expcrtinimi, nec-nonin
Vulcania
AnacomiaaccurarilTimiDnn. Perlcrutatores,
atque
AmiciintegcrrimJ.
NBc
volm
,
necpotm ^micU meUdeejje
honoratiffmUi
cjuominus in lucem ederem atqtupervuigarem
VeritatemK^r-
tisSpagyricA
antiquamperunumpreciofiffimum
Arcanummi-
raculoftm
,
qttodnon tanttim hifce
octtlis egomet
vidi
,
fed
ipfe
Lll II
etiam
ttUm
rlMmbi in igtte voUtilu majjkm impuramadhihitiopulverU
tranf-
mutatoriipauxilh velintra momentu in Aurumtransformavifixum
4/-
ij^ue quedvis Ignis examenperfeveranterfu/linens: ufquadeo ut nuUatenus
fuiquam ampliu4 dubitandumjitfimiliter illif ^quiha^lenw^Arcanum hoc
nuJquAm
gentium dari ^fibipariter at^ aiiisperfitaferunti/edecontrari$
ferfuaftffimum
habeamus^ quodin rerum 2{atura Mercuritn ille Philojo"
fhorumPrimomaterialii exjiet,qui eji infiarfonti^ exundaotis
effeilibus
admirandis
, iif^omne rattonis humana reprebenfsbilit acumen ac lumen
tffugientibMyprout elucebit exhoc meaOpufculo,
quodVobii Patronis meis
primarits^ tanquam Defenjortbm Dominisg^faptentisfimisnuncupareac
ttnfecrare volui. Interea loci tamen confciatis obftcro^ menon in eum con-
fcripCiffefinem^ut
quenquam docerem Artemihi
tpfimet
incognttamfedut
tantummodo verum Arcani httjat Procejfum recenferem.EcquidenimFe^
ritatimagis velificatur
acpatrocinatur quam ipfaVeritatisLux vera^Bru-
t$)
u quippe animantium
efi^
Vitamftlentio tranfirejd^ nominatim in iit
qudpotiffimumfpe^antacrequirunturadpropagandamftpientisfimipa^
rtter at^potentifpmiDeiCreatoris ghriam. ^arequum indignumat^
ingratumfitDivinsL Majefiatithominem quem oportet ejje DivinaNatura
tonfortem
^cum I rutis obbrutejcere,ego vobis Amicis
meisfidelisfimis^Sci"
tntidg^ hujusP^tronis.quantumprotempore vires animiconcejferunt^hi-
Jioriam
hanc
rarispmaofferrejfonaa^fide omnia commemorare^ tn animu
meum induxi.Misfis igitur qutbut vis
verborumphaleratorum ienociniis
At^ lemniscis
,
e vfftigio adea^qudcun^ de hoc Elia Artidz&vtdidraudi'
vi,enarranda meaccingam. Enimvero egoquidemnenfuiintaminttmd
Ipfitidfamtltarit.ite verfattiSyUt meinfiruertt
in Modoprdparadi
Medici^
nafnVntvtrflemQhjmiaPhjfico-arttficiaiuMethodo^talestamenmihitn
Medendi Methodofuppeditavit rattones , ut ipfttmfuis
laudibtss
ctdignis
nuncjuamfitii eveherevaleam. v/ejuis igitur animes^CurtoJtJfmiD>jn.Fautofes
atg^ artii ChymicA verA .imatores, hoc levidenfe munufculum acctpite, aut
.,Jima-'
vtihis-, animidHntaxatrecreaKdigratia lUudperlegite
.^
utpote in quo enarratnrus
fum
omr. ia. qtiA diverjis internos vicibtu
^
quideAdfurmam collocjHiipera^iafunt\
humiilime apprecando
, ut eadem.,^ua aitosTra^tatulorum meorumacceptfusbe^
nevoleuttay
^
hunc
novellumaccipiafis, ^tiippe (juem Vobis admirationis
movenda
augendiC^causa
demifse dedicoatq^
ojficiofe
dono, Bene valete, avete,favet,
N,
E. E. D. V,
HHmtUimHS
J.
hannes Frideiicus
HeIvetJU5.
4^(8.'9)?f
C A P U T I.
Excellcnciffimi Experientiffimiquc
Domini,
^ntequam ego de Philofophico PYGMiEODtneente
ac vin^
ciente GIGANThS inhoc
SecretorumlH^K
JKO
fcribere
a^rediary annaite qune/b
,
ut pace vejka verhU
Helmontii excerptpsexltbrode^yirbore
Fit^fol,
(T^o. ^.
tar huG transfcrtpturud.
Ogorcredere Lapidem
j^urijicumf^ Argen*
tificum
ejje \ fed AmiciArtis Spagyric5e,non
fum nc-
fcius, qiiodmultiintcrprudcntiflimos
, etiamuc
ipfimeccxquifitiflimos intcr Chymicos
invenian-
tur, qui non folum fua bona, fcd &: aliorum
infimui
hoc magno Secreto Vulcanico
confumpfcrunt
,
quod Expcricntia inhodiernumufquc dicmfacis fupcrquc
probat.
Vidcm' cnimprohdolor!quotidic,quomodoifl:i incauti
Chymi/lx
imodigniorcsquidicantur ALGEMiSTiE, &: fimphciter L^hora-
/^j,aDiaboliciscjufmodiMufcisAuriiicisArgcntificifqucaftudcIu-
dantur. Scioctiam
,
quod multi hominum ftupidorum
infurrc-
turi, &: vcra: mcac Expcricntia^ Vcritati [dc Vero Lapidc Philo/o-
phico] contradiburifint. Scihcct, hic vulc, Opus cfte
Diaboh

akcrvcr6,efle0K0SB0K0S; illcvukcflemodo
AuriAnimam
,
fcihcet quod cum unius uncia Auri pofTit iterum tingi
uncia
una
Pkimbi,&:non plus, fedhocrepugnat artcftationi
Kiiflcri
,
prouc
brcvitcrmemorabo.-aker quidemibidem credic
Veriratem &: pos-
Lll 11 2.
fibili
S2a
FttulmAmem.
fibiIicatem,redtantieflepreciiait,iulabore neiitiquam digniim {Itj,
&ejurmodicomplLira Tameninonadmiroi^ Nam fecundum hoc
jritum
;
T
^uOYum YAtiommfiBti inteHigimus^ Tntrmur^ i
^UA vero pernojcere volupe eji, rimamur.
Sed in Naturalibus quid vult homo delapfus a fonte Lucis inTene-
'
IbrarumABYSSuM
,
prajfertim vera , cujus fapientia inhocftudio'
Philofophiconaturalifterilis, &: fophifticaeftj&his plerifquc ftul-
tis&:ineptishominibushoc propnumcft
,
rem intelledam ftatim-
conte^ncrc;fcdhincfciunc
,
quod pluraforfanquxrendaadhuc
funt
quam poflcfla. Ergo rede dixic Seneca in hbro de Moribus
:
T^nduiv felix
es^pnon te Turba deriferie. Sed mea non refert , ftve' .
credantjfive
contradicant,qua:cunqiie cgpde TranfmutationeMe-'
lallorum fcribo. Intcrea loci ego vel hoeuno fatis contentus acqui-
cfco,
quod his meis vidi oculis & fcci manibus. Enimvero
,
quod
de fe prasdicant Phiio(ophi,ego quoquehanc Sapientia?*eternsefcin-
rillams
(ive Lapidis Philofopborum Magnefiam Saturninam Catho-
licam, nec-non
Ignem faxa perforantem manibus meis contrcdavi
,
imo thcfaurum tantac SEftimationis,ut ille vel precium viginti tonna-
rum auri a:quaret. Qii,d ua^ris ? Credo
,
quod vidi cum Thomas^
ocalis in digitis , videlicct in rerum naturainrer Adeptos etiamnum"
iiac noftra decrepitJ mnndi xtaccillum Saturnum Secretiftimum
Hyperphyftco-magicumhaberiatquenonnififoli cuipiam Chrifti-
ano Cabaliftico cognitum efle. Atque beatifl^mum Medicorum'
cenfcmusillum,cuiinnotefcirha^calma noftri Mcrcurii Potio Me-
dica, five Filiinoftri /Efculapii Medicinacontravim Mortis, contra'
quamaliasnuUanafciturPanacea in hortis.. CxterumDeus Opt.-
Max. non promifcuc omnibus revclat mortalibus fua Salomonis do

na. Mira quippe ipfis apparent, fi quando creaturam infita fibi po-
tentia magnetica occulta confpiciunt per fui fimile deduci in a^lumy
cxempIigratia,vismagneticaingcTiita pocentialisinferro a magne-
^y
vismag.necicainAurGaMercurio >. vismagnecicainArgcntoa
Yenc--
Vcnerefcu cupro, atque ita confequenterin omnibusMetallis,
Mi-'
netalibus, lapidibus ,
herbis &; plantis, ^c.
Praetereanonimmeritoqu^eram
,
quotusquisque Philofopho^
rumfapientiffimorumcftadeofagaXjUtvel dextcrrirai ingcniifuia-
cuminc capiat
,
quah obumbraculo faculcas foemina? cujusdam
pricgnantis imaginativa tingens venenofa five monftrofa vel intra
momentumprrficiatopusfuumjdummodoab extcrno aliquo Ob-
jedo in a6tumdeducatur.
Credoequidemy permultosforedcblateraturos, quodfiopus
Diaboli mortomagicum ; fed ftulti congerrones fibi mctuunt ab ex-
rplendercente vera Vcritatis lucc
,
qua cfflidim feriuivtur atquc an-
gnnturnoduarum oculL
QuinetiamSyderafuntcaufatal:a:reinoncontemnencIa , ct-
i^fi Egovel Tu cxIefEes ipforura influxus mentc complecli ne-
fciamus. NequeetiamPIant^,quasterranobis fuppeditat,abjici-
cndaefuntjCtiamii Ego velTuexfignatura ipfarum exrcrna nefcia-
tnus rede dijudicare de effeCtu virium ipfis ingeneratarum
,
quas
pfofuapotentiainfigniterexferuntad fananda ac confervanda eor-
pora humana. Numidcirco ca^teri quoquc ad unum omnes func
Lumine intcrno lasfiac rudesomnium rerum abftrufarum
,
quod
Bgovel Tu caremus fcientia
,
quomodo vires ad eundem finem
Creatse in actum dediK:endse fint
,
&: id genus millena alia.
Tametfi tu ignoras fplendorem in Angelis, candorcm in ccelis
, per-
fpicuitacem in aere, limpitudincm in aquis
,
colorum varietatem in
floribusjduritiem in lapidibus ac Metallis, proportionem in Anima-
libuSjImaginemDeiinhominibusregeneratis , Fidem incredenti-
bus, Rationcmin Anima, attamcn in ipfis incft pulchritudo, qualis
perpaucismortalium eftpenitusperfpcclapIanequecognita,&:c.
Qi^iidni veropofTic inefletam mira Virtus in Lapide Philofb-
phorum
,
quamquidemegovidi,veruntamenproptereanohm, uc
quis credat, iflius ergo hunc meum cfle fcopum primarium, tanqua
fifiliishujusfeculicondignis'JEqucatque indignisperfuaderevelim,
ntiii hocelaborentopere; Minimegentiumi fcdpotiusdehortabor
LU II
5
curi-
22
PktAtis Amcm.
curiofos
Artis hujus
indagatores omncs atque (ingulos ,iit ferandc
abftincantabiftiufmodi
periculofiflimo Arcano tanquam ab aliquo
Sando
Sandorum
, imo &:accurate fibi cavcat Arcani ftudiofus a
Pfcudo
philofophorum
lc<3:ione atque confortio. Atenim fpero,
mccuriofisNacuraliftis
feu Phyficorum Arcanorum inveftigatori-
busfatisfcciftc
, fi modo
imprarfcntiarumdefcriptum communico
atqucpublico,
quaccunqueinterEtiAM Artistam &:MEpcr- v
adafucruntdcLapidisPhilofophorumNatura
: quippe quodcft
Ens
cfFulgentius
Aurora ,
aut Carbunculo
,
fplendidius SoJcaut
Auro,
pulchrius
Lunaaut
Argento
,
ufquc adeo ut hoc confpedum
aMeLumenac
Numcnrccreabileac amabile nunquam ex Anjmi
meimente
fit ulla
oblivioneexftingucndumatq;delcndum, etiamH
\
vcl a
nullis
iiteratorum
fatuorum ac illiteratorum afjnorum igno-
rantium
&non
nifi fola
Eloqucntia: faftuofap corona ampullantium

crcdatur.
Namfubhanc
exulccratiftimam Mundi maligni fenc- M
damnihilefta
calumniisempxdarumadeo tutumfccurumquc
,
I
quin ab
Ignorantia
debacchantium Cacozelotarumidiotica iw^i^
gnum
in
modum
accipiatur ac traducatur. Tamlong^ autem ifti-
ufmoditenebrionesomnesarc5loVeritati$caIleaberrant , utpro-
crcftu
tcmporis
in fuis ipforum
illaqueati erroribus mifere contabef-
cant ac
evanefcant:
Veruntamen
aUertie noftra arterno Veritatis tri-
umphatricis
fundamento
fupcrftruda perftat atque perftabit
ad
conlummationcm
feculorumomniumufquc^ctfi ha:c Ars mortali
bus
nondum
cft
cognita
omnibus. Adepci namque Viri pro anti-
quaExperienti3efua:fidcaflcverant,quodhoc
naturale Myfterium
[quod
anxii
multi
finiftrc
quxfiverunt ac rcquifiverunt] folum inve-
niendum
fit
apud
J
e H
o v a m Saturninc collocatum in Ccntro
Mundi.
Fehcesintcrimprxdicamusillos
,
qui Artisadminiculo
curant,quahtcrlavarc
poftintPhilofophicamhancRcginam
,
fivc
quomodo
Terram
Virgineam
Cacholicam in cryftallino artificio
Phyfico-magico
circulare
debcant, imo utKnuNRACus,illi foh &
nulli
pr^tcr ipfos alii vidcbunt
coronatumRcgemPhilorophorum,&:
Internc
i^^neum
prodirc ex fui
fcpulchri vitrei Thalamo
,
in corporc
fuo
tno glorificato igneo cxterno pUifquam perfecto cum omnibus
Mundi colorfbus,
tanquam carbunculum lucentera, five cryftal-
lumdiaphanum
compadum & ponderofum, Salamandram aquas
cxfpuentematque
ipfius beneficioin Igne Metalla lcprofa
[
ut ipfc-
met ego fpedavi] abluentem Quid ? quod illi videbunt Artis Spa-
gyrica:ABYSSUM,ubiade6diuinMineraliRegnoRegiahujufmo-
diArs velut in gremio omnium tutiflimo jam inde ab aliquam multis
annisjacuitaclatuit. Taceo,quodiIIiquoquelaudati Artis hujus
filii genuini colluflrabunt non tantum tale Numicii ^umen , in quali
olim Veneris jufTu JEn e a 5 a Mortalitate fua ablutus ac abfolutus

illicoinimmortalem Deum transformabatunVerumetiamfluvium
Pacieti Lydiumtotum in Aurumtranfmutatum, fimulatque in eo
dcm fe Midas Mygdoniuslavcrat. Quinetiam illi Artis hujus riva-
lescandidiibidcm ordine longo confpicient partim Dian^e nudae
Balneum &Narcissi fontem atque Scyllamin mari ambulan-
temfineveftibuspropterradiosfolisfcrventilfimos
;
partim etiam
collcdum a fe Pyrami Thisbefque fanguinem , cujus ope mora con-
dida tinguntur in rubra
;
partim quoque Ado n i d i s fanguinem ab
defccndentcVcnerisDeatransformatumin Anemonae rofamjpar-
tim etiam A i a cis fanguinem
,
ex quo pulcherrimus Hyacinthi
flosenafcebaturjpartimquoquefanguinemC/^/i^/^waJovisfuImi-
neidorum ; partimetiamcifufas ALTHEiElachrymas, quando
fuas ipfa fibi vcftcs aureas exutas deponcbat
;
partim quoque guttu-
lasab dccodla aqua Me d e ^, exquibus ftatimgramina ex terra
procrcfcebant; partimetiam Potionem Me d e ^t cotam ex variis
herbisperpetuo triduoin plenilunio coJIcdis ad fanationem patris
fenisJafonisjpartimquoqueMedicinamiEscuLAPii
>
partimet
iam Folia cujus fapore tota Glau c i natura mutatur in Neptunum;
partimquoquefuccumjAiONis expreflum
,
cujus bcncficio ipfe
interra Cokhorum accipiebat Vellus Aureum, poftcaquam
propter illud generofe inCampoMartis non line vit^ periculo arma-
tusdepugn.iverat;partimetiam He/peridumhoiivim^ ubiexarbori-
hvks MaU decerpi rf//r<'4 poflunt
;
partim etiam Hippomenem
cttm
^2A
Fittilu^ it/^rem,
cum
Atalanta
pro palma certatim decurrcntem
cainti-
que
Tribus
Malis aureis a Fe/iere dohatis retardantem
paritcf
atque
(uperantem >
partim
quoqiie Qphali
Auroram
; parrim
ctiam
Komnium a Jove
transformatum in Deum; partim quoquc A.
iiimam/fc///
C^yS^A aDea Vcneris
'\\\
Cometam transfiguratam at-
queintcriidera
coUocatam
;
partimeitiam ferpcntcm
Junonis Py-
/^<^f?jpoftDeucaIionisdiluviumex
terra putria iblis radiis cale-
fadacnatumjpartim
Ignem
a quo Medii a feptem candelas ac-
cendebat
> paitim
quoque L u n a m aPiiactontisincendio inflam-
matam ;
partim etiam
arefadum Oli v ^ furculum denub vircfcen-
tem
cum
BacGis ; imb novcllam ac tencllam Ol i v
^ arborem ;, par-
timquoque
/^rf<fci^/4w, inqua Jupitcrambulareairoiebat; partim et-
iamPLUTONishabitaculum
,
ad cujusveftibulumCerberus
tri-
ccps
excubabat ;
partim
quoqueillum MoNTEM,ubiHEKcuLES
mcmbra fua
omnia a matre accepta fuper lignum exurcbat,
&: Patris
veropartespernianebantiixajatq^in
igne incombuftibilesj&nilde
ipfius
vita
difperdcbatur,
fed ipfe tandem in Peum tranfmutabatur,
Adde
quod illi
germani Philofophoru vcroru filii ad extremu introi-
bunt
in Te mp
lum Domus ruftica^ transformata?,cujus Tcgmen ex
Auro
fuerat
fabrefaclum puro.Certc facere non poilhm quin adhuc
f
emel
voce
exclamante dicam cum Adeptis
:
O feJix terquc felix illc
ArtifeXjquicoorcquituraclemeniiilimafummi Jehov^ bencdi-^
6tione
Artem
conficiendi
praeparandique S a l iftud quaii divi-
num^cujus
eificacioperatione
Corpus Mctalhcum iive
Minerale
corrumpitur,
dcftruitur,
demoritur ;
Anima tamen ipiiusinterim re-
vivificatur
ad
gloriofam Corporis Philoibphici Refurrcciioncm.
QLiinimo
fcliciilimus
hominis ilhus iihuj,qui Artem Artium ifthanc
adDeif^loriamfuisexoratacimpctratprecibus.
nimverbcertum
cft
,
quodnullo
hocMyfterium modoaliofciatur
,
niii e fonte
fontium
Dco
hauriacurac
imbibatur. Quocircaquilibetferius Ar-
tis
hujusina^ftimabilis
Amatorhociibi folum ncgotii pra^cipui dari
crcdatjUt
perennibus
fidei viva? votis prccibuiqueinomnioperefuo
implorct
folhcitetque
almam SpiricusSan(fligratiam. Dci nam-
que
Vttiilm Ameus,
Ssf
qucroliuscftmosfolemnisjuccandide liberalicerquc
nem'mi
Dona
abBonaruanifiroliscandidirquciiberalibufcjueingeniisfiveMedia-
te fiva Immcdiate communicec Hac namque Pietacis
Pra^icse
vii
fanda omnes Artiwmarduaruminquifitoresinveniunt,
fi
quandoin
opere fuofeThefophiceperColioquia cum
Jeho v
Afojicariacor-
idc^orepurorejigiofe exercenc. Cceleftisnamqiic
Sophia
;^mi-
citiam quidem noftrara arabic
, monftrando &offerendo
no.bis .fuo$
pleniflimosgraciofasbonicacisac benevolenciae rivulos
cofquexiun-
quam exhauricndos. Acqui felixille, cuiab uno
aliquo
hujus
Ar-
cani Adepco monftrabitur Via Regia
,
qua eundem /it.
Pr^fcirc
fane mihi videor
,
mchac Prarfatiuncula non omnibus ex sequo
Lc-
dtoribus fatisfcdHci perinde tanquam fi ego prxfumam
ipfos
docerc
Artem mihi ipfimet incognitam
, de quorum tamen
parce bona
mc-
liorafpero. Infticutinamquefuitraei,Vobisnonni(iquandam
c-
narrare Hiftoriam. Itaque bibite,
Amicimei,exfequenteDiaIogo
!
feufcaturienteColloquio vobis a
mebcnevolepropinato^
quoaduf-
que omnem mencium veftrarurn (icicuiofarum ficim
reftinxeritis
ac-
,que explcyericis. .Nulius enim dubicarim
,
quinhoc
Sapientiie
di
vinje ftudiumvobisfuericquoyisNedareacque
Ambrofia
dulcius.
Niliil aliud communicabo.nihii communehai>eo,nifi illud
Jul. C*cf,
Scaligeri, Sapientumfinem efTe SafientU Commumcationem
,
juxca
il-
lud GregoriiNylTeni
:
^ui naturahonus ejiyidem
^1^
omnino
cum altU
fuA
bon/i lihenter commnnicat. .Proj^rium enim hnorum
eft
,
^Uif
frodejfe^
C A
P
U
T II.
V>c
hu]m %Arcani Magni Veritate legitur in
diverfis ih-
Jtmm
'virorum
firiptisjnter quosprtztercMeros
fmtfuhfiquentes.
PARACELSUS
DeStgnatma
Rerum Naturaliumlih.
p.foHo
$^8,
ficfirihens:
Mram mm
PhyTT-
f
PHyficorum
Tindurae verum eft iignum
,
quod per ipfius viin
tranfmutativam,omniamutentur
imperfeda Mctalla
,
fcilicet
Albain
Argentum&Rubra in Aurumoptimum, fiminimamod^
parshujusMedicinx
bene prseparatac inCrucibulum injiciatur fu-
perMctallumliquefadum, 6<:c,
|
ihidem.
Nam
invincibile Aflrum
Metallorum vincit omnia , &mutat in
Naturam
fibi fimilem, &:c. HocAurum Argentumque nobilius &:
mclius eft ifto, quod e fodinis petitur Metaflicis , ut prasparentur ex
ipfoArcanaMedicinalia.
r
ihidem.
Ergodico
,
quodquiIibetAlchimifta,quiAurihabet Aftrtimy
omnia
tingere poftit Metalla rubra iji Aurum, &:c
ibidem,
Noftra vero
Tindura Auri, Aftra in fe habet, eft iixifTima fubw
ftantia , &in
mukipHcatione immutabilis. Eft pulvis habens co-
lorem
ruberrimum,
fere croceum, tota tamen corporalisfubftantra,
cftliquidautRefma
,
perfpicuautcryftallus,frangibilisutvitrum;,
cft coloris
Rubinati&
maximiponderis, &c.
liemlegitc in PAR A CELSI &/a
Philofo"
phomm,
Item
Paracelfmlib. 7.
de naturalimj rerum
transmtitationc.
Tranfmuratiocft
Myfterium Magnumnaturale, MctalJic3,&
noncontraNaturaecurfum,nequeDeiordincm,uttamenmultiho-
minumdecablfifTimejudicant.Nam
Imperfeda Metalla finc hoc
PhilofophorumLapideneqiicin
Aurum> ncquc in Argentummu-
laucur,
Fara'
Paracotfm
m tMamali de Lapide
Philofophorum
Medicinali.
Lapis nofter efl: coeleftis Medicina &: pIiK quam
perfcda,
quia
illa oinnes abliergic Metallorum fordcs, &:c.
HEINRICUS
KHUNRADITS
inpio AmphithcatYO SapicntiA.
^tcrn^fol. i^y,
Sumdiuperegrinatus
,
invifi a]ios,quos
Experientiaaliquid
fcirc
,
acjudiciovalereconfirmatoautumabant
, nec
femper
fru-
ftra, 6<:c. [jnterqux,Dcumeftor,ordinationemirabiii,ab
Uno
ha-
buiLEONEM viridcmcatholicon,
& Sanguinem
Leonis
hoc
eft, AurumnonvuIgi,PHiLosoPHORUM,ocuIisvidimcis,mam-
bustetigi,hnguaguftavi,naribusoIfeci.
OquammiferabilisDeus
in
opcribus fuis
!
]
prxparata, inquam
,
dono
dedcrunt
,
quibus
apud
proximum
meum egenumincafibus
dcfperatiffimis,
frui:uofi/fimc
fum ufus, &:modospr3^parandi[jEHOV^
inftindtumifencordi^J
fincere
revelarunt, 6<:c,
HsecMethodusmirabilis,
quamdedit mihi
Deus
mirabilis
s
ha:cvia,quaambulavi,foIus,inquam,Deus,immediatc&:mediatc,
fubdelegate
tamen Natura,Ignis,
Ars, Magiftri tam
Vivi,quam
mu-
ti ,
Corporales
&
Spintuales boni, vigilando ac
dormiendo
dedic
mihi,
&:c.
Itcm lcgc
foL
202.
Nonfcribo
fabulas,manibustradabis,ocuIisquevidebis
tuis
A
z o T H
,
fcilicet Mercurium
Philofophorum
Catholicon
;
qui
cum Igne Interno
&c Externo,
harmonia tamen
fympathctica
, cum
Igne
Olympico ob neceffitatem
inevitabilem,
Phyfico-magice
uni-
OjadLapidemnoftrumconfequendum,foiusTibi
fufticit,&:c.
Jhi^em.
VidcbisLAPiDEMPHiLosoPHORuvi,Regcmnoftrum&
Mmm mm
t
Domi-
SzS
Pitulm ^ureui^
Dominum
Domiiiandum prodiic exfepulchri vicreifui
Tha-^
LAMO
aTHRONo, in fcenam mundanam hanc
,
in corpore fuo
clorificato,
hoc cft, rcgeneratum &plufquam perfe5lum
1 Videlicec
Carbunculumlucentem,rplendoremtemperatiffimum
,
&:cujus
patres
fubtiliffimse
acdepuratiflimae concordi miftionis pace, in U-
numinfeparabiliterfuntligata^,
fummequea:qualem, diaphanon ut
cryftallus,
compadum &; ponderofiftimum
,
faclllima; fufionis in
igne, ut Refina, &: ante Hydrargyri fugam, ficuti cera, attamcnabf-
que fumo fluentem ,Corpora folida &claufa ingrcdientcm ac pene-
trantem,ficuti01eumpapyrum,
inliquorequovis diftblubilem, &:
hquefircntem
eiquecommifcibilem, friabiIcmutViTRUM:iripul-
verc
croceum,in Mafla vuro integra, inftar Rubini rubentem:
[
qux
rubedo,
perfe^ac fixionis 6C
fixa? perfeftionis eft, Sigriatura] perma-
Dcntercolorantem ,
aut tingentem : intribulationibuscxaminum
quorumvis,
etiamSulphurisaduftivi , &aquarumcomedentiuni
tentationibus
, ignifquepcrfecutionevehemcritifl1ma,fixum,fem-
perdurantem&incremabilem ,
ac Salamandri inftar permaneri-
tcm, &c.
ihiJem,
LapisPhilofophorumMundomajore, inpartibusillius
,
fer-
tncntatus,
ratlone fermenti transformat fe , inquodcunque volue-
rit, &:c* Hinc filii doctrina:, aliquanculum nofle poteris , cur Phi-
lofophi Az o T H fuonomcri impofuere Mercurii, qui corporibus ad-
ha*ret, &:c.
ibidemque. Fermeritatur cum Mecallis , videlicct , La-
pis , in albedirie cxiftens (umma cumArgento puro ad aIbum:L Ap I s
verofanguineus
cumauroobryzoadrubrumjeftque Opus hoc tri-
iimdierum,&:c.
HELMONTIUS deJ^ttaAternafols^o.
Enimvcro vidi illum aliquoties
5
meifquc contredavi marii-
bus,&:c. Videtbidem, Huricergoquadrantcmunius grani Chartaff
involutum projccifuperunciaso6toargenci vivi fervidiin crucibu-
lo,
'lo, &:confcftimtotusHydfargyrus , cum aliquanto rumorc ftctit a
fiuxu,congeIatumquereredicinfl:arflav3eceraj,pofl fufioncm cum
cjus, flantefoUerepertxfueruntodouncias Auripuriflimi
,
granis
undccimminus; Itaque unum granuni iftius pulveris tranfmutarac
in Aurumoptimumpartesargentivivi fibiaequalcs
i^iS^". interter-
ranea crgo rcperitur prarfatus pulvis
,
quodammodo fimilis
,
qui ferc
infinitumMctallumimpurumtranfmutatinaurumoptimumfibiu-
niendo ab iErugine rubigine, carie &Morte dcfendit , ac velut im-
mortale facic, contra omnis Ignis &: Artis torturam , transfertque in
virgineam puritatcm Auri, requirit faltem ferforem, &:c.
IdemBclmontimde ^hore
Hufol,
d]jo.
Cogor credere
,
Lapidcm Aurificum & Argentificum cfTc
,
^uia diflindis vicibus, manu mca unius grani pulvcris , fupcr aliquoc
millegranaargentiviviferventis projefiioncm feci , adftantcquc
multorum coronanoflri omnium, cum titillanteadmiratione nego-
cium in ignc fucccffit, prout tibi promittuntlibri, &c
Qui mihiprimumdiibatpulverem aurincum, habebat faltcm
adminimum,ejustantundem,quantum ad ducenta millena
libra,-
fumAuricommutanda fat foret, &:c.
Dabat enim mihi fotte femigfanum illius pulveris

6c indc
tlncias novem atque
|
Argenrivivitranfmutataefunt.
Ifludautem
Aurumdedit mihi peregrinus unius vefperi Amicus, &c.
Nobiliffimusi Excellcntiffimus, Virqucin Arte Vulcanica Ex-
pctiffimus Du.Th eodorusKetjes ,Do^or atquePradicusMc-
dicinas feliciffimus Amsteidami hujus dedit mihi
Monet^
MomcntaneaeFiguram^ utilcgitur
Mmm mm
j
Jfff
Sp
Fitidtps^ure*^.
Nummi crajjiUes
I
>
On. a.ltera. niimmi
fa.
cie /fe
c
7,iientif.,eo micpofifa.
funt
ordine, leaeb^nhcr.-

Halc ut Homjnibl/?
sr ARvS: ita raro IN L.Vo
CM PRODfT.LAUJDTUR DT.VS
IN /tTERNUM ^XJl PARTEM
SVJ^ INFINIT/L POTENTIA.
NOBM ^UI^ ABIEC*TI^-
,.\^
',S]MrS C^RfiATURI^
'
'
COMMUNICAT.
I/m
Sic ctiam legitiir
,
quod annis LX. Alcxandcr S c o t u s ejus-
modiprojedionemfccit
,
in Civitate celeberriraaCoLONi^
&:
Hanovia:, &cc,
Prxtcrire
non poflum cxemplanotatu digna de pofllbilitatc
Tranfmucationis.
I
Legc
Vitulm jimm, 8^r
Lege Extra^um cx Epiftola fcripta Dn. Dod. Kur f l e r i ve-
rum.
Kufflerm :
Pro primis in meo inveniebam
Laboratorio
Aquana
Fortem. Profecundoiterumaliam in Laboratorio Caroli de Roy,
iftam Aquam Fortem fuperfundebam fupcr SoJis calcem fciliccc
Auri vulgarimodo pracparatam, &poft tcrtiam
cohobationem,fub-
limavit fecum Auri Tin^uram in Retortse collo
,
quam cum Argen-
to, vulgarimodo, prsecipitato mifcebam
, &vidi, quod unius uncias
Auri fublimatx Tindurac, in Crucibulo cum ordinario fluxu, tranf-
mutavit,abduabus unciisargentiprecipitati,unciam
unam &:fcmis
in aurum optimum, tertia vere pars argenti adhuc reftantis, Aurum
crat album &: fixum, cjeteras vero partes du*E erant argentum opti-
muminomniigniscxaminefixum,
HxcmeaeftExperientia
, poft-
hac vero nunquam talem reperire potuimus Aquam
Fortem:&: Ego
HELVETiushocvidi Aurum abfque tin<5lura, Album.
Item
AdhucaliudExempIumrarum
Annoi^^4. HagseComitisfa-
ftum ab Argenti-fabro quodam, cui nomen cft Gril
,
quemadmo-
dumilleperSpiritum Salisnon vulgari
modopra^paratum matura-
vit Plumbum
,
ut ex libra una tres acceperitpartes Argenti optimi,
imciafque
duas auri fixiffimi.
HagaEComitisquidamArgemifabcr&:
AIchymiaE difcipulus
multum
cxercitatusjfecundum naturam Alchymiae vero homo pau-
perrimus
abhinc aliquot annis ab amico aliquo mihi optimo , fciliccc
i^2x\mivciGio^^lohanneCaJparo Knottnero petebat Spiritum Salisnon
vulgarimodoprasparatum. Cui Knottnerodanti ac fcifciranti
,
VtrHm ejfet ifto
Spiritu Salis accepto ufurus ad Metalla
,
nec ne
,
Grillus
,
Ad
cJ^f/^//^,refpondcbat. & poftmodum fuperfundebac hunc Spi-
ritum
Salis fupcr plumbum,
quod ponebat in vitream patinam ufua-
lem ad condituras fcu confcdiones. Elapfo vero duorum feptima-
narum
tempore apparebatipfi fupernatans curioflffima, fplcndidifti-
maStelIaargentea,quafiabingenioii(fimoaitificecumCirculopa-
rata : UndeGrillusiIlegaudioingentiperfuftts, nobisfignificavic ,
fe
8^2
yaulM
^uYeu4,
jam
vidiflc Stcllam fignatam
Philorophorum
, de
quafortaflcin
Ba-
fiholegcrat.Egoaliique Viri
mulci honcfti
adfpiciebamus
maxim^
cum
admiratione hanc ftcllam
Spiritui Salis
fupernarantem
, in
fun-
dointcrimrcmanentc plumbocoloris
cinericii&adinftarfpongiic
tumefado
:
atquiintcrjedisfcptcm
vclnovem
diebus>
menfc
JuJio
amaximoaeriscalorehumidicasiila
SalisSpiritus
abfiimpta
evancf-
cebat,ftellaycr6fundumpctcbac,acquefeiterumfuperplumbum
iftudfpongiofum terrcum ponebat. Id
quodadmiratione
dignum,
&
anonpaucisfpedatoribusconfpei^rumfuit.
GriIIus<(ienique
11-
lefumptamiftiuscinerciplumbiparrcm
cum
adh.trentc
fteila,
fijb
Teftacupcllavit
,
&:inveniebat
exhbraplumbi
hujus
una
uncias
duodecim
Lunx cupellatse
,
^cxhis
xii.unciisadhucunciasAu-
ri
optimi duas. Atquc ego
Heiyctius
etiamnum
commonftrarc
poflum
nonnihil hujus
plumbifpongiofi
cumftella
adhuc
adhx-
rcfcente
,
&pr^ter ftellx
foliaquoquc
Argentum
Aurumquecx
ipfofadum.
QuodquumfubdoluspariteratqueftohdusilleGril-
Xwsi^^iKnbttnero
,
anfuo ufus
Spiritu Salis cftec
, indicarc
noluerit
(ed identidcm
attentaverit, num
addifcerc
ex ipfo artem
confeendi
pofTct,
Knbttmrm laudatus interjelo
ahquam
multo
tempore,
qua-
iem Salis Spiricum [inftrudus
quippe
variis
ejusdem
eracgcneribus
]
eic0mmunicaflec,oblitusfuit
, nefcienseundcmtamcit^oreperirej
interim ipfetandcmcumtocafuafamilia
cft
pcftc
correptus
& cx-
ftina^^^alccr vero in aquis fubmerfus
vicam
cum
morte
commu
tavit^
fcd ncmo indagatorum poft utriufquc
obitum
arcem
conficicndi
fi-
mihccr illisambobusadinvenire
potuic.
Ccrce
moycf
admiratio-
ncm, quod Inccrna Plumbi
Nacura a fimplici
Spiricus
Salis
macuraci*
one cam nobih forma excerna
apparcat
j ncque
minorc
eciam
admi*
racionc animos mulccc, quod Lapis
Philofophorum
mirificus
ocyfli-
me Mccalla cranfmucarc
pofllt, ucpotc cuj us
vircus
pocencialiccr
infi-
ta, perinde uc in fcrro a
magnecis
conca^lu,
in aaum
dcducatur.Scd
dc his fatis pro Artis ^\\%,
CA-
C
A
P H T
III.
hi^oUicitantifcopum me^
Hiftori^ ref^renfUrever-^
tar^ de (imjichabetote
:
HAgxComitisinsedcsmg.ashora
aliqiia
pomcndiana
vi.
Ca"
lend. Janiiar. feu xxvii. Pecembris ann. a
falutifcra
Chrifti
nacivicace cb Id
c Lxvi.adyenicvirquidammihi
quidemplane
ignocus, {ed honefta gravitate paricer acque feria
aucoricace
comita-
Eus, plebejo amidus habitu fimiliter Memnonita:
cuipiam
, ftacura
prasdicus mediocri, facile longiufcula eaque
nonnuJJis
morbillorum
puni^urisrcfpersa, crinibus quidemnigerrimus^minime
camcncrif-
pis, menco imberbis, ^tacifque fuar agens annum
pra^cerpropter
ter-
tiumquartumvefupra quadrage{imum,oriundus,
quantum
conje-
duraalTequi pofTum, exBatavia Septencrionali,
vulgo
dicla
A^^^/-^;/-
HolUndU.
Finita falutationis comitate, novus hichofpes
maxima
cum
rc-
verentia a mepetebat, ut fibi darem
liberum ad me aditum
,
quippc
qui Artis Pyrotechnic^e causa meum
noluiflet neu
potuifTct
pra:teri-
redomiciIium,adjiciens,fenontantum
jamdudum
tentaile
ad me
forfitan vel per officiofam amici cujusdam operam
provifere,
verum
etiam ahquosTraiSbatuIorummeorumperlegifre,
nominatim
vero
illum, quem contra Dn.Di c b
^i Pulverem
Sympatheticum
edidis-
fematquein eo meamde Vero Myfterio Philorophico
dubitatio-
ncm
prodidiilem.
]^acitaquccapiIIataoccafionearrcpta,iIIeexme
quaerebat, annon credere pofTim
, in Rerum Natura
adhuc
loci
dari
taleMyfleriumMagnum,quaIisbeneficio
Medicus
morbosvaleat
univerfaliter curareomnes^nifjxger
jam laboraret
defedu
velpul-
monis,veIjecoris,vclconfimiIisnobiiisalicujusmcmbripnncipaIis.
Adquodegorefpondi
:
Tale rcmedium efl
Mcdico
omni
apprime
Nnn nn
necefla^
S34
p4tu\m Ameni,
"
Bcceirarium,
fed ncmoliominumquirquamrcic
,
qualia & quanta
iint
Secreca
adhuc recondita in NatUra, neque pcr totam vitam me-
am
e-To unquam talcm vidi Adeptum, tametii multa Icgi acrelcgi irs
Philofophorum
fcripris de rci vel Artis veritate. Quin etiam pei-
quirebamcx
iprojAnnonipfe ceu coIloqucnsdeMedicinaUniver-
ialii
Medicus eiret : fcd illc refpondens per inficiationem
,
profiteba-
tur, fe
nonefrcnififufoiemorichalci, atquejaminde abineuntevi-
t^E fuse SEtate teneriorecx Amico fuo raulta vifu rara cognovifle bc
cumprimisrationemeliciendjperlgnistorturam
ex Metallis Arca-
na Medica,
atque iftius caufa fb etiamnum ciTc amatorcm pricnobi-
hs
illius
Scientia: Medicinalis. Cseterum longe poft alios Difcurfus
dcExpcrimcncisIgneisinMetallisficillcELi AS Artista me in-
terpeIlavir:NonneTu[fi
cjuandoalicubi iflhocSummum confpice-
res
Secretum
, fcilicet
Laptdem PhilofophortimyD^dxm cognofceres,
utpotequivolucatus es in fcriptis variorum Chjrmicorum
prascel-
lentisfmiorum
de Ejusdemfubfl:antia,coIoreefFed:uquemiro ? Cui
iefpondi:Neutiquam.
Licetrenimdeeo legerim in Paracelfo, Hel-
montio,
Bafilio, Scndivogio confimilibusque Adcptorura exflanti-
bus
literarum
monuracntis, nullus tamen putarim,a mc Philofophi-
cara
Materiam,
etiamfj cam coram pra^fcns praEfcntem viderem
,
a-
cnofci
pofTe , utrura ipfa eflet vera, necnc. Interea loci expromfic
ille e fuo
marfupio pyxidem eburneara artificiofiflime fabrcfad:am
,
in
qua
pofTidebat tria ponderofa fragmcnta gradiufcula fere parvam
juglandam
^quantia,qualiacoIoris erantvrcrei,fubpallidi Sulphu-
ris,
quibusinteriores
adharrebantfquamse crucibuli,in quoliqucfa-
t2.
fuerat h^cc nobilisfima fubflantia
,
quippe quantis iEfl matio for-
lafTe
foret ad xx. tonnas Auri excrcturc. Pofteaquam autem fidei-
commifTariura
illudLapidis
iflius HU{.iy,hi(,v per horas fere quadran-
tera his raanibus raeis tcnucram atque ex ore proprictarii philofo-
phico multa fcicu digna de miro cjusdem elTedu ad Corpora huma-
naacque
ractalIicacorabiberam,aniraofine triflisfimoefHictimque
affli<^ohuncThefaurumThcfaurorum
ego lUi domino poflefTori,
cuicundcmmihiprotemporistantilloutenduni dederat, reddidi
,
idque
idquctamenmorc vincentiumfemetipfosnon fine tanta
quanta
parcrat,adione
grariarum maxima. Sublixc roganri
homine,Qui
iiercr,uthicLapisip(iusPliilofophicus[quumaliasJegiflem,Lapides
Philofophorum
efle condecoratos colore rubinatoiive
purpureoj
cffetcoloreimbutusfulphureo ? ipfc
mihirc/pondebac.-ODominc,
hocnihi^facitadrem. Matcriaquippecftfatismatura.
Porrode-
prccantemciDfum
,
utproprxmiomemoriaque
fempiternamihi
donare
vclletrruftulumMedicinsE pyxidi inclufar in forma
feminis
coriandri,abnuebatrefpondens: Ominime| Hoc namque
mihi M-
citum non cfl:
,
etiamii totDucarorumaurcorummihi
refundere
velles, quoc caperc poflet tota ha:c tua camera plena,
idque
non
pro
-
pter
Materi^ prccium
,
fed obaliam quandam
confequentiam
; Imo
ccrtc,
fi poflibile eflet, ut Ignis ab Igne coraburi
poflet,
ego
protinus
totam
hancfubfliantiamexhibitamcoramoculiscuis
incdaces
Vul-
cani
flammas conjicerem. Paulo poll: vero eundem
interrogantcm,
cn ego non aliam etiamnum infuper habercm
Cameram
, cujus
fe-
neftrarum
profpedus ac iitus
a
plateaeflet
publicaaverfus
; illico
in-
troducebam
hunc Phoenicem (eu Avem inhis
terrisfpe.c^atu
rariill-
mamin Cameram mcam optimc exornatam,qui
tamen
aqceintran-
dum fuos
[
prout in patriis cft Holjandorum
morjbus
]
non
cx-
cuticbat
calceos quantumvis multum nivc
madentes,
Cogi,
tabamquidemegoinibi cunc tem.poris : Forfican ille
jam
pro inc
Thefaurum quendam habebic pararum
; (^a fpes
mea
decoilavic,
Enimvcro ille a me ftatim pecebat fruftulumoptimsc
moneca^au-
re^,
atque interim Pallium- (uum
atqiTunicam
paftoriciam
depojie-
bat, nec-non Thoraccm aperiebat, llib cujus indufio in
ferico
lincco
viridi gerebat quinque magnas
pendentes Talcolas
aurcas
com-
plentes magnitudinem interioris ipacii orbis
ftannei,ubi
inter
confc-
rendumrefpcCtucolorisarquc
flcxilitatis intcr ipfius
Aurum
acque
meum maxima eluccbac
diflerencia.
Iftis dutem illc
ftylo
Fcrrco
vcrba fcqucncia
,
qux ad preccs meas mihi elargiebacur
delcnbcu-
da^infcnpferat:
Nnn nn
i
i.Amcn
P]mlf^$/Smii^^
Prseterea
qiium ego acfmiratione
affedus ex ipfo
fcircitarcr:Mi'
Domine,clicmihi
quasfojundeha^c eft tibi maxkna totius Mundi
fcientia
/*
Ipfe refpondit ; Se cx Amici cujusdam communicatione
cxtranei
talia magnaliaaccepifle
,
quiper aliquocdics hofpitatus in
ipriusaedibusraifret,profitcndo,rec(reArtisamatorem j atqcve-
fiifTeadcondocendumipfum Artes varias, fcilicet
, quomode praj-
teralia ,
cxfaxisatquecryftaJlis pulcherrimi confidantur Japides
jnultopulchriQresRubinis, Chryfolithis^iSapphiris &idgcnus aJiiy^f
Pitulu6 ^ureai.
g^^
itdm
qudmodo intra quaclrantemhora:
crocumMartis
pr^parard
poffit,cujusunicadofis infaliibiliter
dyfentcria: pcftilenciali mcde-
atUr ; pra^terca quoque LiqUorcm MccallicUm
j
cuj us ope intra qua-
triduumomnemHydropisrpeciemcertiffimecurarepoUeat
i nec
fionlimpidam
quandam Aquam melle dulciorem,
cujus
adminicu^
loTinduram Gran^torum
,
Corallorum
Vicrorumque
omnium
ab
artificibus conflatorum intra duarum hdrarum
fpacium in arena
duntaxatcalidaextraherepofTiCj&confimiliaplura
,
qua^egonon
obfervavi neu memoriaEmandavi
,
eo qUod Intcntio mea ferebatur
plusultra,himirumad Artemexprimendi tam nobilem fuccum
cx
MetaIlisadMecaIla,fedumbra in lymphis prxripiebat
cani bolum
carnis. Infuperquoquemihinarrabat ARTiSTA,fuum
Artis Ma-
giftrumabipfcpetiifle
,
ut ipfe adferrec Vitrum
aquapluvialiple-
tium , inquamipfepcrpufillampulveris
albifHmiquancicatemim-
mifcuit,jubendo,utego [pergitcommcmorare
hicmagifiri illius di"
fcipulus] ab Argentifabropeterem
Unciam unam Argenti cupel-
lati laminacam, quodinCra horsE quadrancem fuic fimiliccr glaciei iit
^quacalida Iiquefadlum. Tum confeflim ille mihi hujus fui a fe
acceleracihaufiulidimidiumpropinabac,
quodpocionis genus tan-
tumnonfapiebacfaporemladisdulcis
, undemihividebar cvafifTe
talde hilarib\-
Quibus cnarracis
,
concinuo ab ipfo requirebam, in quem alcer
ille hocegifrccfinem? Numnim PoCio fuiffec
Philofophica?Ad quod
liiihiipfe refpondcbat
: Teadedcuriofum
cffe nori oportct.
Deincepsabeodem mihi referebacur
,
quomodo ipfejuffu
kudaci Artiflaeapariece defanififTcc
plumbcamciflara pluvialemj
^
quandd plumbum in olla liqucfailum nova fucrac , Arcifia ille e%
fuofacculodepromfifleccapfulampulveris
fulphurci plenam , cu-
jus aliquancilluiil falcem fimul acque idem cum culcri mUcrone
, irt
iftud plumbum liquefadum
injecerat
i
ac flatim juflerat , ut folhbus
duobus Ignis fortiter a nobis inflarecur ad excicandum flammam
llrcnuam
,
ipfe paulo pofi ex olla Aurum cfFudic optimum fupcr lapi-
ds rubro5>qui iirculina crang*
Kfin m
} CoKH*
SoB
Vitultii ^uYcm
Commoduniego
[addebat narratorhicmihi jucundiflimus]
ifthanc
Veritatem
Tranfmutationis Metallorum confpexeram
,
quumtremoreadmirationisitaobftupcfadusfui
,
ut fcreverbutn
proloqui
ncfcirem. Sed magiftcr illcmihi rurfus animando dixit
:
Confidensmodo
cfto concentus j decimamque fcxram hujus Mafla:
partcm,
quam pro memoria confcrvabis
,
tibi abfcindc
,
reliquas
autem
quindecim partcs elargire diftribuendas interpaup6rcs;6<: fe-
ci
audicnsdido.
Qmppe ipfe [nifallormemoria] iftiufmodiEIecmofynamma-
gnam in
Sparrcndiimcnfem ei ogavit Ecclefiam ; Utrum autem di-
ftindisdcderit
vicibus.necnci vcl numeraveritne ia Aurifubftan-
tia, an Argenti, ex ipfo non perquifivi.
Ad
poftremum autem ille [ ut ipfe de fuo mccum colloqui pcr-
gcbat
magiftro ] me perdocuit hanc Artem divinam magnam.
Confummataigituromniumjaminmedium allatorum narra-
tione,
humillime ipfum deprecatusfum, ut Tranfmutationis cffe-
^Vum fuper impura Mctalla mihi monftraret ad rcddendum mecer-
tioremdciftisabipfomihinarratis&: ad confirmandam mihi fidem
iccurc
credcndi
veram Vcritatcm rei. Sed ipfe tali cum difcretio-
neme,
ut
rcpulfamferrem.dimifit, adpromittcndotamcn, fcforc
pofttresredicurumfeptimanas ,acmihiquasdam in Ignc monftra-
turum
Artcs
curiofis paritcr atque Modumprojiciendi , hac tamcn
protcftationisIege,fifibiIicitumtuncforct. Ehpfis tribuyhebdo-
matibusillc,
proutcondixerat,rcvcrfus me domi mca: invitavir ad
prodeambulandum
fccum per hora unam alteramve, ut &:ambo fe-
cimus,
habentes inter exfpatiandum quosdam Difcurfus dc Natura:
Sccretisinlgne ,
fcd interimillefacunduscomcsinviacratverbo-
rum de Sccrcto
Magno cajdcndorum prxparcus^afTcvcr.mdo^quod
hoc
finguIarcMyfterium
Ipedarctnon nifi ad magnificandam folam
Tloriolilfimi Dti
tamam dulcifliinam, &: quod hominum pauciffimi
coi^itarcnt,
quomodo fcfe ipfi per fua Opcr.iranto Deo condigncfa-
criticarcnt,
haudfccusacfifuiflctPaftor Ecclcfia^.Ego verointcrca
lociidcntidemipfiusaurcsfbllicitavi^utmihiMcc^IIicaainicnftraret
Tranf-
Vttulm Aurem,
^^ p
Tranrmutationem. Quid? quod obfecrabam
refecrabamque
ipfumj
uc dignaretur mecum cibum capere
, acque in a:dibus
raeis fatis am-
plis pernodarcj ufquadeo uc vix ullus rivalis fcu air.acor
pcrfuadcnti-
oribus uci potuiflet verbis ad adduccndum
quandam
Amafiam
in
voluntatcm
gracificandi iibi pvx aliisjfed ille tanta:!
conftantije
fpiritii
agitabatur, ut omnia mea molimina evaderent fruftranea.
Intcrmit-
tere tamen non potui quin ipfum denuo ailoquerer fic : Mi Domine,
tu vidiitiLaboratorium meum iatis expeditum,utmihi
Tranfmuca-
tione Metallicamcommonflrares.Quicunq-,
enimeft
ftipulanti ad-
ftipulaiusjcidcm fc obligavic Immo vero refpondcbat
ipfe, cum hac
cxceptionefUmegotibinonDulIapoft reditum
meura parcicipajida
pollicicus, fi mihi non forec incerdi^tum, (zd licitum,
Subqu2eomniaarquefingulagratistentata,ipfiinftanterobni-
xcquerupp!icabam,ut[finollecneurationeccclcftisinterdidipofrcc
mihimonftrareexpetita] mihi falcem tantillum fui
Thefauri dona-
ret,quantillum rufficerec
adtranrmutandumquatuoro-ranaPlum-
bi in Aurum. Ad quas preces ipre paulo poft effundens
fluraen
Mifericordis Philofbphicas, mihirruftulura dedita^quans
magnitu-
dinemrerainisraparum,dicendo: Accipe demaximo
Mundi Thc-
fauro
,
quem pauciflimi Rcgum Principumve magnorura nun-
qunm viderepotuerunc. Atqui dicenti mihi : Mi Domine, hoc tan-
tillura fruftuli minimi f-bt tafle non foret fuificiens tingendis quatuoc-
Plurabigranis ;
refpondebat ipfe : Redde illud raihi. Sed fimul at-
que iliud ipfi fpe rcddideram maxima recipicndi particulam
aliquanto majorem, ipfe jftud fuipollicis ungue difrectum, in ignem
conjecitfruftillum eji.s unum ,alceiura vero charcsc cserules invo-
lucumreddidicraihidicens ; Adhucfufficictibi. Ad quod fane cri-
ftifTimo vulcu perplexoqueanirae refpondebara : Ah Doraine
!
quid
hocfibi vult?Ancea
dubicavi,&jamcrederenon
poflura,quodcam
miniraa iftius Mcdicinas quancicas fit fufteclura ad tranfrautanda
quatuorplumbigrana. OfiTu, rcfpondebacipfe,nonredcinci-
gillo potes tradare plumbum propter nitniam quantitatem,tunc fu-
me drachmas duas, vel unciam femis, vel paulo plus plumbi ; Tingi
nam>
yiamqueplus
non
debet quam poteft, Cui dicebam
; Mehoc aegce
pofle credere
,
quad
tamparumTinfturseforettantamplumbirub^
ftantiam
tranrmutaturum
in Aurum. Ad ipfc refpondebat
: Verum
cft
quod dico.
Interim ego maxima cum gratiarum adionc The-
faurummeumdiminntum
atq;
jnruperlatiyo gradu concentratum
jn
capfulam meam
inclufi, dicendo ; Mehoc fore poftero die pericli-
ltaturum,ejusdemqueindiciumneminihominumcuiquamunquam
fa6turum.
Npnfic, non fic,refpondebat ille,fcd omnia,quse ad Dei
omnipotcntisgloriam
tendunt,fingulanterFiliis Artisindicaredc-
bemus,utTheofophice
vivant 6^
Sophifticc neuciquam moriantun
Poftmodum
{iim ego ipfi confeflusjMe, quum mafTam Medi-
Cinoe
ipfius in manu
mea habuiflem
?
eo temporis articiilp
,
an inde
nonnihil
mihi pofTcm
digiti ungue deradere, tentafle
, fed fortaffe
pon nifi
Atomum
quandam invifibilem arripuifre;&: vero
[quum
un-
guem
expurgafTcm , &: collcdam in chattsc involucro materiam
in
plumbumliquefaduminjecifTem]
nuliam vidifleAuriTranfmutati-
oncm, fed
toram ferc plumbi maflam ex crucibulo in auras ayolafle,
fubftantiamautemrelictamin
terram fuiffe vitream tranfmutatam,
Ad
qux
jnaudita ipfc ridens dixit : Tu
dcxterius potuifti furtum
pa-
trarequamTincturamapphcare.
Demiror,quod tu adeo exper-
tusinlgnc,
nonmeliusintelligasPIumbifuminaturam. Quippefj
prsedam
tuamfaltcm
involvificsin
ceram i^avam
,
ut confervata
a
plumbi
fumo
fuiflct , tunc ita pocuiflet fc penetrarc in Plumbi fun-
dum, ut
hoc
tranfmutafTct
in Aurum. Sedjam in fumo perada O-
peratio
Sympathetjcafuit,
atqucMedicjnaitacumfumopcrmixt^
avolavjt-
Enimvero omne
Aurum,Argentum, Stannum,
Mercu-
lius,
confimiliaque
Metalla a vaporibus corrumpuntur plumbeis,&:
rcdduntur
fimiliter
vitro fiagili. Incerea loci meum exhibui ipfl
crucibulum,
quiinterperfpiciendum reliclamfubftantiam, dcpre-
hcndit
adhxicncem
crucibuli
pariecibus croceam Tincluram pul-
cherrimam,dicens:In
craftinumhoranonaad terediturus, mon-
ikabo ,
quodMcdicinatuaplumbumdcbcattranrmutarcin
Au-
yum, In
quaipfluspollicitationcfecurusacquievi. Interim camen
vehe-
VttulmAureM.
841
vcliemeiitcr ctiamatque etiam petebam , ab ipCo
Informationem
,
Anhoc Opiis Philofophicum parecur amphs nummorum
expenfis
aclonga longi temporis mora. Oamice, refpondebatille,
tuper-
quam accurate affeCtas fcirc omnia
; hoc tamen tibi
apcriam,nullum
pofle obefle fumptum, neque ulkim tempuslongum.
Quod vcro
ad Materiam, ex qua noftrum perficitur Arcanum,
attinet, refcircas
vclim, duo duntaxat Metalla ac Mineralia dari, cx quibus pra^pare-
tur, fed quia multo abundantius in iftis Mineralibus
Philofophorum
Sulphur fuppetic; Ergoex Minerahbus conficitur.
Veci/fim au-
tcmexipfoquasfivi; QualeefletMenftruum,
&:utruminvitris,an
veroincrucibulisfieretoperatiojrefpondebat;
Mcnftruum
efreSal
quoddamcElefte,fivecsEleftis virtucis
,
cujusbeneficio
Philofophi
tcrrenum Corpus Metalhcum duntaxat folvunt , folvendoque
mox
cducitur Nobile Elixirium Philofophorum. In crucibulo
autem
a
principioadfinemufqueinlgne aperto perficitur operatio :
Opus
vcro totum non diuti' nifi quatriduo &: inchoatur &c plane
confum-
matur, inquodOpus totum non
impendunturimpenfseplurestri
bus florenis. Addebatque
,
quod neque Minerale ex Quo,
nequc
Salpcr Quod,magnifitprecii.
Regerentiautemmihi:MiDomi-
ne, hoc eft mirum
,
quippe quod repugnat variorum
Scriptis
Philo-
fephorum, confcnbenrium,adminimum
eflchuicOperi
elaboran-
doimpcndendosfepcemautnovemmcnfes
; refpondebat:SoIum-
modoabAdcptis veris fubincclligunturPhilofbphorum
fcripta
ve-
ra. Ergo de Tempore nil certi tamen fcribere voluerun
t, imo
nemo
Artisamatorum finecommunicationealicujus
Adepti veri in a;tcr-
numnoninveniet Artemprajparandi
hocMyfterium;
cujus
refpe-
du ac ratione etia cgo a Te,]Amice, peto,ut [quia Operis veri
vidifti
Materiam
]
ne Te oblivifcaris
& tua in Igne bona ne amictas
inhians
hujus Artis perfcrutationi jnunquam enim eam invenies.
Cuidi-
cebam
:
Mi Dominc,quiaquanquamitaille Tibi, , utTu mihi
inco-
gnitus es, ignotus fuit, nihilominus tamen Tibi
monftravic
viam in-
veniendi Operationcm hujus Arcani
, forfitan eriam
Tumihi ali-
quantillum de Secreto ifthoc, fi velles, notificare
pofTes,
ut fuperatis
Ooo 00
rudi-*
S^2
Pituks ^ureus^
rudimentisomnium
difficillimis,inventis
[
quod dici Tolet] fortaflif
pofTemadderejunius quippe invenri occafione aliud invenire non
jeque difficile efl. Sed rcfpondebat Artifta' : In hoc vero Opere res
fcfeita nonhabet. Nifienim rema capiteoperis adcaleemufquc
fciveris ,nihilejusrcis. SatqLiidcmtibidixi, tamenignoras, quo-
modoPhilofbphorum conficiaturacque itcrum frangatur Sigillum
Hermetis vitrcum, inq'io Sol, Metallicis fuis radiis mire coloratis
fplendorem emittat
,
&:inquofpeculofcfeNarcifIioculisMetalla
adfpiciant tranfmutabilia, atque ex qualibus radiis Adepti fiium col-
ligant Igncm, cujus ope Metalla volatilia figantur in fixifTima
,
five
Aurur.-j, five Argentum. Sedhacvicefatcff::quia[DeovoIente]
in craflinum adhuc femel dabitur occafio convenicndi, ut colloqua-
murdc hac Matctia Philofbphica, &: prout dixi, hora nona tuam ad-
vcniam domum , monflraturus tibi projiciendi Modum : fed valedi-
^lionepro nodefauftame ille Elias ARTisxAad lucem ufque
hodiemam rcliquitcxfpedantcm triftiflimumj imo Mercurius Phi-
lorophorumcum ipfoinauras avolavit
,
quiadeipfodenuonc ver-
bum quidem fando inaudivi : tamen ille
[
quippc quipromifcrat , fe
fequenti mane feu diluculo ad mcreventurum fore] ahum quendam
hora femidccimaad me mifit virum incognitum,mihi fignificantcm,
quod illcamicus, quipridianavefperamihipollicituscrat
,
feme
fore revifurum
,
propter negocia alia avocantia venire non potuiflet,
hora tamen tertia pomeridiana me fore ab ipfo revifendum* Ca^tc-
rum pofteaquam defiderio vehementifIimoadhoramfemiolavam
iifque nequicquam exfpcdaram, inccpi dubitarc in rei veritate. In-
fuper quoque uxor mea ad me venit in laudati viri arte valde curiofa
indagatrix, vexansmeratione Artis Philofophica? in memoratoviro
fcvcroacprobofita2,dicendo: Agedum,attcntemus,qu2efote , O-
perisveritatemfecundumeaqua^dixitvirille. Certenamquealio-
qumhancegono^temimmincntemtotam traducerem infomnem.
Cuiautcm refpondebam : Prxftolcmur quarfo ufquein craftmum
s
num forfitanadhucfittuncreverfurus. Interimvcr6,utfiliusme-
us accenderct ignem, juffi^cogitans : Illcfane viraliasin difcuriibus
fuis
Pltulm
jlureui.
g^^
fuis tam divinis dcprcliendicur jam prima vicc
mcndacii
reus.
Se-
cundaverovicedumexperimencum caperc
voluicx
materia
furti-
vafubpollicis ungueretrufa,redfruftra,quippc
quoniam
plumbum
in
Aurumnonfuitcranfmutatum; tcrtia
denique
yice
ille
tam
par-
yum materias fruftulum dedit
ad tangendam
plumbi
mafl^m
adeo
mag.nam;fanequamillcmeintranlennaminduxit.
Intereavcroloci
jufli ccram afterri flavam
,
cui pollcm
involverc
materiam
, quxilvi
plumbum,abfciflurus inde |i?feu drachmas
6.
uxormeainvolvitLa-
pidismateriaminccram, &:fimulatqucplumbum
liqucfadum
fue-
rat, ipfa globulum injccit, quiglobulus cum
fibilatione
&flatuofira-
tc in crucibulo bene obturato ita perfecic
operationem,utintra
horsB
quadrantemtotaplumbimaflain Aurum
optimum
fucrit
tranfmu-
tata. Ccrte cgo tamctfi vel Ovidii vixiffem
feculo
, rariorem
non
crcdidiflem Artis Chymise Metamorphosin
,
quinimo
/i
ccn-
tum
infpcdaflem oculis Argi, vix admirabilius
vidiflem
ullum
Natu-
tx Opus. NamhocPlumbum Lapide
Sophorum
mixcum
atque
inlgne liquefadum ccrte pulcherrimum nobis
monftraviccolorem
imoviridiflimum
; acflmuIatqucinpocuIiuiicfFuderam
fuforium
colorcm acccpcrat ad inllar fanguinis, fed poftea quam re
frixcrat,
o-
ptimi Auri colore fplendefccbat. Certe cgo cum
omnibus
mihi ad-
fliantibus efflicbim confternati, e veftigio cum plunibo
aurificato
ad-
huc calentedcpropcrandocommcavim.usadAuriEibrum,
quiillud
jpoftprxviumexamendijudicavitefle
Aurum
omnium.
pr^flabilis-
limum
,
quo mclius in toto repcriri ncqucat mundo
, adpromittcns
,
fe vel pro flnguliscjus
unciisefl:equinquaginta
florcnos
perfolutu-
rum,
Poftridieejus dici perHagamnoftrnm
univerfam
fuitrumor
dc mira hac Tranfinutatione Metallica dilatus atquc
difljpatus;un-
de &:
multi viri illuftres Artifque amatores ad mc proviferunt,
nomi-
natimquccxillisnominibus
magnis ad
meacceflitExaminator
Ge-
neralis Monctarum
hujusProvincix
HoIlandi.TDn.
Poreliuscum
ahquotilluftrillimisvirisaliis,
obnixerogancibus,
utfibicommuni-
caremfaltemminutum Aurimei artiflciofl
fruftulumadcxploran-
Ooo 00 z
cium
dumillud
pcrexamina Icgitima, quibus propria: curiofitatisgratii
libentius
gratificatus fumatqucunanos contulimusin asdes eujus-
damArgentifabriadmodumcurioii,cuinomeneftBrcchtelio i in
eujuslaboratoriilludfuitexploratum per illam probandi formam,
^uam Artificcsperiti^w^rr^w nuncupant, quandofcilicettres aut
quatuorparte-
Argcntiliquefiuntincrucibulocumunaparte Auri
,
atquedeincepsifta mixtura frequentibusmallei idibusredigiturin
lamellas, quibus fuperfunditur fufficiens Aquas Fortis quantitas, abs
qua Aqua Forti diflblvitur Argentum, Aurum vero inftar nigri pul-
veris petit fundum i &poftea dcpleatur Aqua Fortis, pulvis vero au-
reus in crucibulo viciflim in Aurum conflatur.
Hocautem opere perafbo, cogitavimus fub initium,dimidiam
Auripartemavolafte
,
fed rcapfe contra erat acputaramus,
quippc
quicompcriebamus,quod Aurumadhuc aliquantam Argenti
par-
tcminfuperin Aurum tranfmutaverat
,
videlicct drachmac
Auri
dusetranfmutavcrant duos Argenti fcrupulos prse Tindurx
abun-
dantiain Aurumfibi homogeneum feu fimilare.
QLiodquoniamaddubitavimus, numforfitan Argentum fuif-
fctminusprobeab Aurofeparatum , continuocum feptuplo Anti-
monii confccimus Mixturam,atque poft Examen hoc in Antimonio
amifim^odogranaAuri.fedquandoiterumcvaporarefeci
Antimo-
nium, novem iterum grana Auri inveniebam , tamen coloris parum
pallidi, ita ut in Proba Ignis optima nihilum hujus Auri amiferimus
:
atque hoc Probandi genus inrallibile ter perfcci , atque infped:anti-
bus viris Nobilifliimis Illuftrifiimisque comperi,quod quaclibet Au-
ri drachmafibiproaugmentoacquificrat fcrupulum Auri, Argen-
tumverocftoptimum&valdeflexile : atqueita drachma^ quinque
Auri adhuc ex Argento fibi attraxerant fcrupulos quinque, &
[
ut ii-
miilacfemeIomniarefiduacompIc6bar] totum pondusquantitatis
laudati pulvcris minimi tranfmutavit drachmas fex &C fcrupulos du-
os Mctalli viiioris in Aurumadeo fixum,ut vel intcnfilTimam quam-
queignistorturamperfevcranterfuftinercvalcat. Eccc! itavobis
ha(^enusHiftoriamcommemoravi omnemabovis [quod dicjtur
]
ad
admalaufquc.
Aurumquidcmegohabeo,ELiAMVcr6
Artis-
TAM^ubinamtcrrarumautgentiumipfc impra^fcntiarum hofpite-
turjprorfusnefdojutpotcquiprjeccr csetcra mihidixit, fc forchac
asftatcfolumnatalcvcrfurum ,
in Afiam
tranfmigraturum
atquc
Tcrram
Sandam invifurum. Rex cceli
Optimus
Maximuf-
quc[fubcujusdivinarumalarumumbraillehadcnus
dclituit] co-
mitantibus
Angclis fuis adminiftratoriis prsedcftinatum ipfius itcr ita
fortunct,
ut longasvam vitam vivcns, toti Chriftiansc Rcip. Talcnto
fuoinseftimabilifummopcrc fuccurrat
&:pofthancvitamhaeredita-
tem vita: jcterna: hercifcundam gloriofe ccrnat , Amen.
C A P
U T ly.
%)t
igittirjam mmmpromijftconjiciamyextempore
adDia-
logumfeti
CoUoquium inter
ELIAM
ARTIS-
TAMe^^MEDlCUiMw^
recipiam,
ELIAS ARTISTA.
SAIve
Domihc Hclvcti ! Mc, mid umbra tibi fucro molcftajincef-
fit libentia confabulandi aliquantifper tccum,quippc qui inaudi-
vi , tc efte curiofum rerum naturalium ihdagatorcm. Enimvero li-
bcllos cuospcrlegij&prieter c^tcros cumprimis totumTradatuIum
agcntemcontraDn. Z)/^^^/PuIveris Sympathetici cfFedum ,
ubi
gloriatur
,
fe omnia indiftanter fanarc vellc vulnera. Certe ego illis
,
quae in hocSpcculoCrcacurisnalitcr
implantato five fympatheti-
co,fiveantipathcticoconfpiciuntur,incredibiIitcrdcIedor. Quip-
peirkexhauftosdiviniLuminisac
Numinis Thefauros non minusa-
bundanter quam
liberalicernobisconcefilosoptimenofi^cpofllimus
cxCreaturisomnibusquievcIfubccelojethcrconafcuntur
,
velin
Terra^ventre.velinmaris
utcroad finem eundemproducuntur,uc
fuis ipforum beneficiis
potcntialicer infitis falutem
corpori homi-
num mortali reftituant.
Ooo oo
3
Jvi-
M E D I C U S.
m
O
Domine!
Talisinvifentis novihofpitis pr^erentiamihinuii^
quam
molefta erit iimbra , fcd potius amicorum gratiflTimus. Nam
philorophica
deNatur^e Secretis confabulatio eftunica animi mei
recreatio,
necnon tale conveniens nutrimentum falutiferum
,
quaie
nemo
hominum
prius unquam guftare digne poteft
,
quam ad illud
convivii
rice
difpofitus fuerit. Intra qua:fo
,
Amice
, in cameram.
ARTISTA ELIAS,
Itane,
Domine ! Hic totam,ut mihi videtur, habes Vulcani-
amofficinam ,
dc fortaffis hxc omnia Spagyriceatqueexa6le per
Jonis torturam ex
Minerali Regno prolicita fun t : fed in qucm qu^fo
finem tot
Medicamenta
? Ego credo
,
quod Deus in Rerum natura
naturalitertahadat
medicamina,quabum pauciflimis multo citius
tutiufque
redintegrare
labefactatam proftratamque hominis fanita-
tempoftimus,nifivelmorbusfitlethalisexNaturasdefelu,vell;Efae
alicujus
internx
partis nobilis detur putrefaclio , vel tota humidi ra-
dicalis
abfumtio,
utpote in quahbus cafibus defperaris nulla Galeni-
cacuraautParacelficatincluramedicari poteft. Atenim inmorbis
ordinariis
non item, ubi tamen non raro hominum pl^eriq; ante fata-
lemvita^terminum
[abfitNemefisdido] exalmo prsedulcis hujus
Lucis
Regnoin terram mortuorum umbrofam tranfmigrare necelTc
habent,dumvelfalutemcorporisfui negligunt
,
vel eandemiidei
Medicorum
remedii
prasfentiffimi impcritorum committunt.
M
E D I C U S.
QuantumexDominationis
Veftrae Difcurfu intelligo , ipfe,ni
argucndo fallor, vel cft Medicus, vel Chymias peritus. Certe equi-
dem
,
prout Dominus dixit, credo ego
,
in Rerum Natura dari alia
medicamcntaprxftabiliora
,
qucmadmodum &: aliorum Philofo-
phorum ailbvcrant
complures, dari aliquod, quamvis paucis cogni-
cum,
tiim,
t^edicmentumVniverfde
,
cujus
beneficiopofEmiisvitamad
, mctamfacalcm
ufque prolongare,
morbos omnes alioquin incurabi-
les curareacquealia
hujurcemodi
plura. Sed
quocufquirquefapien-
tiflimorum hujus
Mundi omniii poceft nobis
mondrare viam perve-
mendi ad cam
nobilem foncem, unde cam miriiicus
fuccus hauriatur
jnedicamencofus
Medicumnobilicans f Nemoforfican
hominum.
A R T I S T A E L I AS.
Medicusquidemegononfum,fedfaItem
OrichalciTufor,
&:a
'.teneris fere unguiculismeumin Pyrocechniaingeniumexcokiiacqi

iCa incernam Mecallorum Nacuram perveftigavi. Quod quum

jam
meumficfuperfederequidemafliduicace
elaborandiquicquam
ac-
curaci per Vulcani arcem,animus camen mc^^fe adhuc iftiufmodi
ob-
lelac laboribus acque curiofiffimsc Arcis Spagyricse amacoribus
, uc-
poce qui pro cerco credam achabeam, quod Deus Opc. Max. noftra
jEcaceFiliisfuisSpagyriciSjORANDoacquePhyfico-ChymiceLA-
B o R A N D o gracis fcu pronihilo Myftcria Nacur^ Metallica di-
vendac.
M E D I
C U S.
Mi Amice, libens hoc concefTerim
,
quod pro nihilo Deus Bo-
liumlaudatum perinde ut cjeccraDona omnia fuis divendac filiis
;
perraro camen inaudias
,
Ipfum Filiis fuis pro nihilo vendidiffe vel
vendere hoc Neflaris vinum medicamentofum. Quippc cerco com-
pcrcum habemuSjCancam
Chymicorumcurbamfuperioribusvixif-
lefeculisomnibus, qui,prout jadacuradagio, aquamcribro hauri-
recontcnderunc,
dumhuncLapidemPhilofophorum
Univerfa-
lem pr^eparare praefumpferunt. Taceo quod ex libris illorum
,
qui
Adeptorum gloria triumphant, nemo unus pofTit addifcere Modum
prasparandi, ncque confcire Primam eorundem Materiam, ufquca-
deoucinibipeLfcnitansomnisad
imasmontium radices, nunquam
in
84S
l^ttulm Jmem,
in fumma
corundem juga confcendat
,
ufei Ambrofia & Ne^arc
Macrofophorum
vefcatur.
Interca loci eft boni Medici, ut ipfe, fiquando iftiufmodi Elixi-
rio
Univerfali
dcficitur , non fine perpecuo confcrvandx Confcien-
tisE
purac feu falvsc ftudio
, morbis segrorum fidei fua commiflorura
adhibcatiftiufmodicurationes feu talia rcftaurandjc fanitatis reme-
dia
,
qualibus ratione cfFcdbus incfle ccrto comperit virtutem fanan-
di.
Quocircain dcfpcratiftimis quibufque morbis ego juxta cum
plserifqucPradicisfcmpcrfumtahbus Medicamentisfimphciftimis
ufus,
utindcmalehabentescitoconvalefcantfeuinftatum fanitatis
priftinum
priftinove mcliorcm rcftitui qucant.
Enimvcro varia atque divcrfaSahum gencra in glanduhs & va-
{is
lymphaticis poft putrcfaiflionem hujus velilhus nutrimenti af-
fumptigignuntur,quaspoftmodumin variis etiam cfflorefcunt hu-
moribus
ad diverfos morbos fivc intcrnos fi ve externos. Experien-
tia
namque
condocente, quot confticutioncs feu complexiones cor-
porumhumanorumhabentur
,
totquoque morborumdivcrfitati-
bus
eadcm funt obnoxia, etfi fit uniufmodi atque idem morbus,pro-
utnobis
converfatio quotidiana comprobat in combibentibus Vi-
num,
undc fancquam divcrfar opcrationes manifefto fe produnt.
QuippcPETRUSjfimulatquc Vinumbibit, laborarcinfitani-
moi
racundo, ne dicam, furibundo.
Econtrario Paulus vinumcombibcns,imbibifrevideturnni-
mo
timiditatem propcmodum agninam.
Matthias vcro cantat, &: Luc a s illachrymat.
Item
De Contagio Vencno Scorbutico, nempe Pe tr i fuccus radi-
cahsin vafislymphaticis &:inglanduhsconvcrtiturin Acidum op-
pilans corporistotiusmeatus&: organaomnia:unde fub cutc cnaf-
cuntur maculse brachiorum pcdumque ca^rulc*c difcolorcfquc
i
tcmporcpeftisvcrocxtuberantiaquafipiperisgrana.
EArundem autem
PAULipartiiimruccusmutaturin Amarum aperitivum
: undc
rubcuteruboriiinturmaculsebrachiorumpefliimqucrubrae
,
pun-
durJspulieum a^mulas
i inpefte vero Anthraces.
E*rundem vero
Matthi^ partium fuccusconvertiturin fubdulce
facilequc
putrefadu : undefubcutepullulafcuntTumorcsbrachiorum
pe-
dumque aquofi
,
proutferc confpiciasin Hydropicis
j in
Peftilentiai
vero peftilentes Tumores.
Earundem auiem
Luc^ partium fuccusmutatur in Acre Sahnum
atquc
exfic-
cansjundefubcureproveniunt brachiorum pedumque
pra^cipita-
tiones fermenti ordlnarii carnis, atque cxficcationes,
ficuti
pl^erum-
que ufu venit in Atrophia,imo fepiffime in Atrophia vcra;in
pefte ve-
ro Bubones ardcntillimi cum infania ad mortem ufque
proveniunt.
Ecce,Amice,nemo Medicorum quifquam per unicum
Univer-
fale Medicamentum medicari hujus Scorbutici five
Peftileniialis
fi-
v^FebrihsVenenimalumpotefl, fedmediante quidem
Particulari
quodamaDeonobisinNatura condonato remcdio
vegetabili
aut
Minerali.Enimvero unicaherbaScorbutica feu Cochlearia
velA-
cetosa,autFumariaautBeccabungia immoetiam multo
minusre-
*
medio
quodam ex his fpeciebus diverfis in unum
conHato
pofTum
fuccurrens
allevare aiic tradare Scorbuticos omnes
; quippe
quoni-
aminterCochleariam&: Acetofamherbas datur Antipathia,
ficuc
intcrlgnem&: Aquam
: atque ita eadem emicat
Antipathiainter
herbam
Fumari:;e & BeccabungisE. Ergo
Petri corredorium Scorbutici venenitingentis
Saliniacidi
fitcumherbaeCochlcarixSalevoIatili
Amnro.
PAULiveroCorrcotoriumScorbutici
veneni
tingcntis
Salini
amari,fitcumhcrb2e AcetofkfixoSaleacido.
MATTHi^autcmCorredoriumScorbuticivenenifalinitin-
gentis fubdulcis achumedantis
fitadminiculanre
hcrba'
Fumari.^
fixo fulphure amaro exficcante.
Ppp
pp
Luc^.
S^o
Pitulm Amem,
LuCiE
verofcorbucicivcnerncingentis Saliniacrisacexficciin-
tisfit
fuccencuriante
iierbx Beccabungje five rubras braflicaEMercu-
rio dulci
humedante
,
prout etiam cx harum herbariim fignatura
cxterna
dijudicatu facileeft delnterno remedio fpecifico contra hos
fcorbuticosmorbosdiverfos.
Cei'te,miAmice, fi hocaprudentc
Mcdico
obkrvatumfuic,illedubitatde Mcdicamine Univerfali*
ARTISTA ELIAS.
Omnia,quxrermocinatuscs ,
facile conccfTerim; Medico-
rumramcnpaucifTimihacmcdendi
Mechodo utuntur : fed interira
impolTibile non ell:, quo minus in Regnoeriam Minerali fummo de-
cur
Medicamencum
Univerfale, cujus unius beneficio poilimus pa-
rrareatque
adminiftrare omniajqux mihi a te demultijugibus enar-
ranturremediisexRegno
Vegetabiliuminfimo. AtquiDeusOpc,
Max.
obrationes
nonnullas momentofas hoc magnificentillimum
fcientias
fuperemincntis
Charifma Philofophis promifcue omnibus
noncondonavit , fedperpaucisduntaxatrevclavit
,
ufqueadeouc
Adepti ad unum omnes uno ore confiteantur
, Scientiam effc ve
ram atque de illius veritate nullaten us dubitandum.
M E D I C U S,
Domine ,
pra^er commemoratasinmediumprofcrunturer-
iamnumalia^obfervationesadverfus
Medicinas Univerfalis opera-
tionem
enixepngnanres,partimrationextatis,acviriumhominis
,
partimrationc
fexusaliarumque circumftantiarum, dum difcerni-
rur vclintcr tenerum &robuuftum five anacura five abeducacione,
velintermarem &:
fccminam,vclinterjuvcnem &:virginem, velin-
rer principium ,
mediumautiincmmorborum ; velinternofcitur,
utrummorbusfItinvetcratus,anver6 nuperrime aigrum invaferic;
vel denique ucrum Fermentum in hoc morbo promoveacur , an ve-
roinalio prascipicecur,
Effervcfcencia fic vel in flomacho vel m
isiceflinisA^rofeclo de miroMedicinxUniverialis efFed;u datur Tur-
Vitulm ^metti.
g^g
ba
Gontradidioniim Magna. In fuis quippe digms
plxrique
ratio-
naliumMedicorum
carentperfpicillo
Dn.Thom;eaDidyniis.
ARTISTA ELIAS.
Sane quam philofophatus
, Domine
, esredeacbene
, imo
O
nhodoxc conaz
Fniver/ale
LMedtcame^iumjjuxtailludnotorinm
ac pervagatum :
^odcapita^
totfenfm. Qinppe
quemadmodum
MuficaruavifonanoncujufvisMidae mulcetaures
, nequeeadem
narrata Hiftoria Hiftoricis obledamento eft omnibus
, neque
hn-
guisomnibusidemexcodemcibi vinique juftu fapor
gratus
fapicur
ac capitur ; Ita etiam mirc variant Impcritorum
judicia
demiro
y^^df/V/;?^ huj us ^/i^^^/4//y' efFedu in Corpora humana ac
MetalJica.
Namhujus Univerfahs Medicin^, operandi Modus
impenfe
diftert
aParticulariMedicina, quas nihilominus tamen
quadantenus
dici
poteft Univerfalis
,
velut herba CochlearU
,
omnem
curans
fcorbu-
tummaculis infignitum cseruleis; vel Acetofa^omnc.m.
medicans
fcor-
butum maculis notatum rubentibus
; volBecabunga
fanans
ejufmodi
Atrophiamjvelf/y^w^m medensiftiufraodiTumoribus,&:c.
idque
cumprimisapudtalesMedicos,apudquaIes
iftamihi
antea
narrata
obfervatio eft quanLivis prccii. Pr^terca difterentia
exftat
maxima
incer
Univerfale Phiiofbphorum
Medicamentum , utpote
quo Spi-
ritusrecreenturvicales
,
&: interParticulareproIetari^
curationis
Mcdicamentum, quo corrigitur humorum venenum
,
quale
contra
naturamebullitinhochomineacidum
, in illo amarum
regnans
j in
uno
prasdominatur falfum
, in altero vero acre. Acque
nifi
procul
uUa
procraftinatione humores ifti corrifpti ftatim cx
corpore
exuel-
lantur per ordinaria Natur^ emunctoria fivc per alvum , five
per ve-
{\cx locium, five per poros fudafcentes, five per oris
fputum , five
per
nares, certe corruptio
uniusevadetgeneratioaIterius,puta
morbi.
Exquavis namque fcintilla, nifi in tempore eam
exftinxeris
, incen-
dium orietur maximum.
Quinetiam fi defeclus motus
Spirituum
vitalium datur, impofribile cft, hoc fieri poffe. Ergo
Medico
con-
fcientiofoidunice curandum eft, quomodo
poflitpromovere
Spiri-
I^FP
PP
2.
tuum
S^2
Htalfi^ ey^mem
tuiim
vitalium mocum ad calorem naturalem digeflibilcm
;
idque
cumprimis
opcimc fecuriilimeque prasftatur per operationem no-
ftri
Mcdicamenci
Univerralis>aquonocabilicer recrcari dcprehen-
duncur. Nam fimul acque hcec Mcdicina plus quam perfeda mo-
dolaudacoexredeoccupaca
malummorbificumexcurbaveric, illi-
co fanicatcm amiilam vicillim infundic , idque f^um ex ipfa harmo-
niafivefympathia
,
quam SpiritusVicales&h^ecMedicinainterfc
mutuohabent. Quocircaab AdeptisnominaturNaturx Mylleriij,
&: fencd:utis
defcnlivum adverfus morbos omnes. Quid ? quod vcl
tempeftate
peflilentiflima
grafTantibufque pasfim morbis conta-
giofis plenisfima ex homine raciat Salamandram citra ullam fui laefi-
onemignitasifliufmodiplagas
ccehirati epidemicasperferentem ad
fupremumVitaeexhalanda^
Terminum ufque.
M
E D I C U S.
Quantumigiturego, perdilel:eAmice,inteIl]gerevaIeo, ift-
ha^c
Medicina non facic ad humorum depravacorum emendatio-
nem, fed pocisfimum conducit ad Spirituum vicalium recreationem.
Casteroquin apud Chymicos Pradicos hoc craditur Secretum
,
quodper
ArtemSpagyricamposfit commonflrari
,
quomodopu-
rumfepareturabimpuro, &:quomodo per eandem immatura red-
dantur maturaj&: amara corrigantur in fubacida, & fubacida in dul-
cia, 6c acria in mitia, &; mitia in acria , &: acida in dulcja , &: dulcia in
acida.
QuinetiamiflalaudatisfimaPhilofophorum Medicinajuxca
capcusmeiracionem
non poceflprolongare vicamultraMetamcac-
litus prarfixam , fed duntaxSc pra:fervare ab omnium venenorum ef-
feclu morborum alias morciferorum, ufqueadeo uc vcrum fic
,
quod,
proucvulgo
credicur,vitxhuman2Cprolongatiodependcac cancum-
modo a folo Dei omnipocencis nucu ac manu. Misfis aucem iflis
,
hxc mea eciamnum manec Qiia^ftio, Numquidnam ex hujus Medi-
cinsE Univcrfalis ufu convcrcaturnaturahominis priflina in novam,
icauchomopigerdcgenerccinhominemalacrem , &: homoqui an-
teaa naturamclancholicus &: criflisfucrac
,
pofleaJovialis,hilaris,
gau-
gaudioque plenns evadat , confimilcfque altcratfoncs > reforma-
tiones
,
pcrmucaciones feu vicisficudines in nacura hominis con-
tinganc
A R T I S T A.
Minimegentium ,Domine. Potcftas quippe tantanulli
un-
quamcondonata Medicamento eft, ut hominis naturam mutare
va-
leac. Enimvcro Vinum inebrians a diverfis fumptum
Individuis
in ebriofonaturamhominis nonmucavit, fed tantummodo
provo-
cavit, quod in ipfo naturaliter potentialiterque inefl: , atque in adlum
deduxic, quod quafi mortuum in ipfo fuerac. Eodem fe modo
ha-
bet operatioMedicinae Univerfalis,quippe qus per Spirituum
vitali-
umrecreationemprovocacfanicatemad tempusduntaxat in homi-
nefuppreflam, utpoteinquoantea naturaliter fuerat, pcrinde atqj
SoHscalorherbasautfloresnon immutat , fed eosdemfaltem pro-
vocat, atqueexpropria ipforum natura potentiah inadum faltcm
revocat. Melanchoiicasnamquctemperatura^homoin
fuasdenuo
rcsmelancholicasrefufcitatur ,
&:ver6
homojovialishilarifquein
fuis aftionibus Isetis recreatur, atque ita confequenter : Prsefervati-
vumquein defperatis morbis omnibus eft prasfentaneum feu opti-
mum. Hincpraeiagiensobventurumfibi fore quippiam adverfi
,
mavult prasvenire quam pra^veniri. Quinimo Ci ulla daretur Vkx
p
olongatio per Medicamentum quoddam Philofophicum contra
tacalemDeiomnipocencispraedcftinacionem
, cerceprofedonoft
Mercurius Trismegistus
,
nequcPARACELSus
, neque
Raymundus Lullius
,
nequeComcs Bernhardus
,
neque
confimiles illuflres hujus Myfterii Magni pofleflTores complures
morcem mortaliu.m reliquorum communem oppetiifilcnt , fed forfi-
tanfuam m hodiernumdiem
ufque vitam procraxiflenc. Ergofa-
natici ac lymphacici forct hoc perfcribere
,
imo ftolidiflimi
,
idem credere ac fentire de uno aliquo Medicamcntorum in tota
rerum nacura.
Ppp
pp 3
ME-
8^4
Pitulm j^ureus]
M E D I C U
S,
^
Qu3eciinquc,mi
Amice,de Univerfalis Medicinse operatione
non
minus
rcgaliter
quam
fundamentaliter dixifti ,
L^tus lubenfque
conceiTerim
quidemego,fedquandiulaboro ignorantia prseparan-
diredeillam,nihilagonifudcmquod
cymbam exiguo ludere cu-
pienslacuin
Occannmvaftum,quippequicerteadillam inde fme
ullofrudtu
reddendam
littori
compclletur. t quamvis enim de
laudata
illa
Prseparatione
plasrique virorum illuftrium nonnihil con-
fcripferint
jilludtamentali
quafi cautionisumbrofas carbafo invol-
verunt
, ut Le^lorum
afTiduorum paucifTimis innotuerintveftigia
ipforum
latenter
demonftrata, quse lequenda tantifper forent , dum
pcrvenirentj
quopcrvcllent.
Quoiufquifqueetiam tot inftrudus
eftfumptibus,quotpoflitlibicoemerecodicesillosomnes ,
inqui-
bus
fparfim
de
iftiufmodi
Hypothefi ita tradtatur, ut illis perlegendis
rnaximamvitsebrevisparteminfumas,antequam
inde {ufficientem
tibi
cofynitionem
manualemque
operationcm coUigas. Maneamus
i2;iturinnoftroLaboratorio,
aDcoetiambcnedi(^o
,
juxtaillud;
Or^
AC
Ldora 5
c^
Dmdat omni hora.
ARTISTA
ELIAS.
Satis
rcde
argumcntaris ,
Domine
j
ex Philofophorum nam-
nuefcriptisrariftimeaddifcitur
h*EC Ars Artium
, fed perbene ac
clare
exmanududionealicujus
Adepti intelligitur fenfus ipforum.
Tranfcamusautem
hinc
ad MetaUicumhujusnGbiliffimieTinctu-
XX
EftedumTranfmutativumjdc
quo Participcs feu Adepti confcri-
pferunt
libros
multi
multos,
atque plerique ipfbrum difcipuh genui-
ni
inlgnemultum
laborantcs
ad finem Arcaniipforumpra^optatum
albis, quod
dicicur,
avibus
pervenerunt.
M E D I C U S.
Animadverto,
Dominationem Vcftram trahi volupta tc
trans-
cundi
Pitulus Atireui,
S^f
cundi a Mcdicinas Ufu ad Tranfmiitationcm Mctallorum infini-
tam. Cseterum quamvis ego faiclc credere poflim
Pollibilitatem
Artis , dari nimirum inter A d E p t o s Experimentum
i{\i\\x[modi
Chymicumjproutetiaminfuperioribus mentionem
fccidcilJo Ex-
perimentOjquandoDn. DodorKiF L E RU s obfletricante
unius
uncia: Auri Tin^lura in Aurum optimum tranfmutavit unciam
u-
namfemis Argciti; utnihil infuper dicam de Experimento H e l-
MONTir,nequeScoTiinceleberrimiscivjtatibus Colonia
S>C
HA N o V I vE, neque de illuflri ac pervagato illo Excmplo maximo,
quodpRAG^coramCsEfareFERDiNANDo IIL mediante unico
Tindlurar grano libr^e Mercurii tres funt in Aurum nobiliilimum
tranfmutat^jUfqueadeoutegononrainusin neceflitatem quam
in
voluntatem credendi adducar, Artem efleVeram pofle, etiarofi ple-
iionondumfulfragiofufficienterconciperequeam , utpotequipos-
feflbrem ejus verum nunquam per vitam mcamomnem his raeis o-
cuhs vidi*
A R T I S T A.
MiDomine,Verum dixifti, Artem tamenfore Artem,
etfam-
iitucrcdere abnueres ; haud fecus atque in Magnetevidere eft
$
quemadmodum illcper fuan^. fibi infitam vim falphuream ex fcrro
per
contadum flatimmagnetemfacit, etiamfl credere tu nolis, k-
ccnterinipfotammiras ineffe operationes , tamen veras permane-
buntrltaeciamdeLapidePhilofophorum habeto
,
cui intusineft,
quicquid quasrunt Sapientes > 6c quonian^ caliginofa ipfbrum fcripca
apauciffimisin veftigotorum infelligi& explanaripoflunt
j votis erac
omnibusoptandum,manibu/quecon:.ndum ,unam aliquam totius
ArtisEpicomenLaconicamitaconheri
,
L?t inde exiguo tetnporis
fpacioaclaborepauculoomnia combibineceffariaposfint,quorum
adminiculo cranfitus ad Autores reales detur facillimus. Qupd
quumjam inmediumexempIaprotulerijnonnulIa,ex quibuscon-
icebarJspecereconfirmandamrei afleverarepc>sfibilitacem
,
jam
ijpfe^
ipfemct
tibi
ego
commonftrabo veram SecretorumPhilorophoriim
Materiam.
EHam 1
Proba.
M E D I C U S.
H3eccine,mi
Domine, imo ha^cipfa fubftantia fulphureaquc
flavaqucvitreaqueeftMateria
Philofophica ? Numnam tute ex i-
pfemet
fcientias
hujuspofteftbr ? Crcdofane, quod mc ludiferis.
Qusefo
Domine ,
dic mihi veritatcm
,
Utrum res kk ita habeatj
necne
i
ARTISTA
ELIAS.
Im6,Dn.
Dodor^PreciofifTimumMundiThefaurum
,
jam in
tuis
habes
manibus.
Quia hic eft Verus Lapis Philofophorum.quo
nemo
alter
habuit
unquam
mehorem,neq, habebit aiium
:
atq; ego
-
metelaboraviipfeCompofitionemabinitioadfincm
ufquc.
Quod
fitibiconclaveadhuceftaUud
,
oftendam tibiMetalkimabifthoc
Lapidis
generc
tranfmutatum in
Aurum,
Quorfum
introdudus,
^dlhice\ix\(\'^ix.ihas
quinque 7aleola^
utpote heneficio ipfius Jm^urx
VhilofophtCA
ex
Sdturmfeu
PlumbopAratos,
cjtiostnperpetuam
KjMagiJiri
meimemoriantgefio.
Tibivero,
quimultaperlcgifti
Adeptorum
fcripta,ex
vifahujusLapidis
fubftantia&:naturafat beneconftarc
poterit
notitia
de Materia vera.
M E D I C U
S.
Quantumexte
inaudio,
Magiftrum habuifti
,
a
quo Artcm
potius
condidicifti
quam
propriolabore atque invcntionc acquifivi-
fti.
Verumenimvcrotametfi
egojamiftam (ubftantiam
,
quam
cileTinduram
Philofophicamverampra2dicas,confpexerim juxta
cum
TaleoHs
his quinque
aureis ;
relinquor tamen etiamnum igna-
rus ac dubius , utrum
vcrum fit nec ne. Quocirca maximopere a
te etiam
atque etiam peto ,
ut mihi condonare velis tantillum illius
Materix
fruftulum
,
quantillum
fufficiat ad tranfmutandum qua-
tuor
I
tuorfalcem grana pliimbi iu Aurum, uthocpadomihi
fcrupuhim
dubicationisomnemeximasatquc me canco cerciorom
dcRci veri-
tacc rcddas. Eccc
|
capefis fruftulum complcns
magnicudincm q-
niusfalcemgranifeufeminis cannabini,ucinde
fiveinmorbo
ahquo
defpcraco, fivcin Mccalhca Tranfmucacioneipecimcn
feu Proba
ex-
hiberiponic.
ARTISTA ELIAS.
Faceor,qucndambon5C condftionis virum atquc
mihiprorfus
incognicunumonftrando mepcrdocuiflTc
i. PolTibilicaccm
Tranf-
mutacionis. 2. Pras^parandi quoque Modum : acquc hxc cft
Arsifta
infanibihs,dequacibinullacenuscftdubicandum.
Ucaucem
can-
tillum fruftuli, quancillum pecis , cibi condoncm
, nullis mihi
modis
hcicum eft, eciamfi vel coc ducacos mihi rcdonarc velles
,
quoc cora
hxccamera capere poflec ab imo ad fummum ufque, idque non pro-
pcera:ftimationcmmaceriar,quippequaj nulhus cft prccii,
fcdpro-
pcer
aham quandam racionem momentofam
,
cujus
refpc-
dufi fieri poflec,uc ignis ignc cxuri valcret;
,
cgo jam cum
dido
tocamhanc
mafTamprac cuisoculis inflammas cjus edaces
conjicc-
rem.
Quare incerim a te peco
,
uc adeo avarus
fciencix
canca:
capcanda:
effe nohs. Quia hic plus penes me tu
vidifti
hodie
,
quam
multi Rcgum Principumquc alibi fpedare
voluerunc
, fcd
nunquam
confpicere pocuerunc. Cajccrum
medicor
mecum dc
rcdicu
ad ce, incerjed:o crium fepcimanarum
curriculo^ubi
cibi in Ar-
teChymica
Arces quasdam
pulcherrimasjuxcaacque
manududio-
ncs
monftrabo. Quinetiam fi cunc ccmporis
conccffum
raihi fuc-
ric,
uccibiTranfmucacionemoftendam,
Curiofitati tua: afFacim
fa-
tisfaciam.
Intcrim
valereacfalveretejubcnspeco,
uc cibi a cahla-
borc
magnoarduoquecaveas,
nefamampariceracqucfubftanciam
tuamin cincribus mifcre difperdas fimilicer aliquam mulcis
avaris
e-
jusdcm Artis fummxInquifitoribus.
Q^q qq
ME-
%s
Pitiiks Jmeui^
M E D I C U S.
Nnnc
quid faciam, mi Dofmine ? Siforrafle Tibi ex Philofophi-
co tuo
Turameiuo confirmato ifla potmncula argenti in aqua pUi via
eiiiioluti
licitum
non ilt, ut doncs mihi iftud tniflulumTinLlui;a: mi-
XX ,
certe
refcifcas, quod, prout mrufpicaris yCgo rum animo^anxius
nixequeavidusScicnria:hujus
prxnobiliscombibendx,(Sjcrcdo,
quod vel ipfe
primus Mundi Patriarcha Adani olim ob comcftum ii-
triufqueSophii^malum
exParadiib cxterminatus [fiadhucinvivis
liacnoilraciretsetate]
nullus intermiflurus forec
,
quin denuo de
hocmaloaureoexATL
ANTis hortc coracdere pcrvcllct.
'
. Veftra
Dominatio inquit, Hoc multos Vrincipnm
nonfotuilje .vi-
derCyqucdegovidL
VidiequidcmegoMateri5m,de quatutamra-
ra
prxdicas,
interim vero non confpexi EfFcdum Tranfmutativum
>
Diliquod
tuis
fidemadhibcam verbis. Quod quumDominatio ve-
ftramefoIeturyfequidemjam.hinGprofcdurum,fed inrerfapfo tri-
mTihebdomadum.fpacioadmerediturum,ucmihiArtesCh7micas-
perpulchras
juxtaatqucprojedionem ,filicitum fuerit, comraoii^
ftrct , hujus
bonae fpei fruitione cgo hac vice acquiefcens, gratias in-
terimtibiago
ampliffiraas pro tuamihi exhibita Amicitia maxima:,
finf^ulariquefideipr^emonentiscura,
utinLabores Chymicos Fa-
mam
fortunafqucmeas
omnesne profiimdam atqucdilapidem amif-
furus.
Certe ego tantorum Arduorum nondum ullum feci un-
quam
periculum,
neque attentaturus fum, nifi prius Dominatio Ve-
ftramihi
orratis atque
expura Amicitise benevolentia demoftflrare'
voluerit
praeparandi
modum ac viam. Interim vero Veritatem
Artisadmiror ,
atqueetiam fpedatar tuxin me Amicitia^ ratio-
Bc mihi gratulor ,
utpote qui hoc mihi detexifti,Te Adeptum:
cfle.
Quod fi vel Rex vel Princeps vel c^eterorum Magnatiin
quifquam confcirent aut refcifcerent, Te Artis hujus poflefToreraf
d]^,.atqueproiade te ^quGdDeusprohibeatJrapercntadqusflio-
Piuilus Ameui.
%^^
em^&cruciarcnttefLiisTortoribus, numnam
Artcm
eflcsapcr-
turusi
A R T I S T A.
Nemini unquam aliasprajterquam
iinialicuijfeni
probo
ac ja-.
iloviro
juxtaactibiLapidemPhilofophorum
monftravi,
atquem-
iimulrevelavijmepofTeflbrem efle:(ednemohominum
unquamim-
pofl:erum talequidvidereatq;audiredebet.
Quinimo
etiamflquis
Regumvel Principum me [quod fane Deummeum non facile
per-
millurumforeiperojefletinvinculaconjedurus
, cgotamenne-
quaquam
,
more circumforaneorum Mcdicorum
feplaflariorum
vagabundoruimpofl:orum feu paupertinorum
Alchimifliarum,
ipfis
Artemprodere veldirecbevclobhquevellem/ed
quavis truculen-
tiflima fidicularum prunarumque
vivarum torcura
cxcarnificari
^
excruciari atque enccari mailem.
M E D I C U S.
AmiccboncdanturneAutores
,
qui
dehujusArtisveriMrc
fcribunt explanatius iilismultisomnibus,
quitamobfcura
deilJae-
rudantvcrbajUteademveiip{imetfortairenonintel]igaut,nificom-
inentarios annotationefq; cvidentiorum adhibeant
Paraphrafbrfi
5
quemadmodum tu forfltan a
pofteriorepcrlegiflijatqueproindeo-
mnium optimecalles, qualcs vcrifint Adepti.
A R T I S T A.
DomineDocl-or
,
librosquidcmegononlego
, ncqueperlcd
multosjmukos tameninter alios Autorcs non oftendi
curioflorcm
Sendivogio
,
nominatim autem in hbro
qui
infcribicur
Cofmopolita^ Bclgice
Borgerdek^W^erelt.
Nec non
fratrcm
BASiLiuMinfuisxii.
Clavibus. Qiianrum ad
Sendivocium
attinet.hunc Autorem utendum habeb]s,fimui atque
rediero,prout
dixi
:
utpotcin cujus
verbisobfcurisdelitefcitverftas
,
perinderan-
<^q qq
^
quam
quam in
MineralibusMetallicifquc Corporibus cxternis, ctiam ao-
ftra
Philofophor
umTindura cft inclufa atquc retrufa.
M E D I C U S.
f
Gratiam
tibi,Dominc,habco pro tanta amicitia maximam. In-
terea
loci vel
exfpedabo,quarcunq> pollicitus es; &: quodDominatio
veftradeTinclurxObjedisedifleruit ,
facile aflentioraclargior
,
utpote
qui credo, quod mkx efticacefque Metallorum EfTenti^e oc-
Gultantur
fub externis Corporum corticibus folliculifque
,
quan-
Guam
perpaucos in Igne adeo exercitatos expertofquc compctio ,
uc
-
fecundum
Artis di^lamen cnuclearc nucem lciant. Enim-
veroomneExternumrobuftumque
cujufpiam Animalis
,
Vcgeta-
bilis
aut
Mineralis Corpus eft inftar tahs terreftris Provinci2,in qua-
lem,
prout
Ifaacus
HolUndtu perfcripfit, Eflentiaj prarclara: fpirituali-
terimmigrent.
Quocircaopuseft, ut Artisfilii(ciant,quahtcrpcr
Fermcntum
falinum quoddamidoncumMetalhcxqucnaturx gra-
tum
edomare,
difloivere , feparare & conccntrare pofllnt non ma-
gneticammodoVirtutemtingendi
Metaflicam, (ed qualitctctiam
morePhilofophicoinfuohomogcneo
Aurcovel Argentco eandera
muhiplicare
valeanc Et videmus cnim
,
quod Creacuranim Cor-
poraomnium
faeile non folum deftruuntur, fed protmus etiam ,
(i-
mulatquelnterna
viveredcfinunt,in Orcum tencbrafque antiquas
rapiuntur,
in quibus latitabant, ancequam in lucem per Dei Creato-
ris
creationcm
produccbantur. Quocufquifque autem hominum
eftnobishancinRegnoMetallico
Artcni conimonftraturus?
A R T 1 S T A.
Redle
dixifti, &optime judicavifti de naturah rerum deftrufti-
onciatq;
flDeo
mifericordiflimo vifum placitumq; fuerit,ipfead
Te,
perinde acquc mihi gratiofe faccre dignacus eft, vel cua fperancis
opinionecitiusnonncminem
Adeptgrum ablegare poterir, qui
Tibi
monftretPhilofophicumModum dcftruendiMetalla atq;
colh-
gendi
gendi Animas ipforum Internas.
Interim vero iivoca Deum
Opt
Klax.cujuspervigilisoculis tecommendo
, identidem apertis fupcr
filiosfuosfibiperChriftumJefumregeneratosJteruro
vale,atque fic
habe,me tibifore Amicum
permanfurum.Menamqueoportetrur-
fusproficifcihinc,fedfpero,rae teefTebreviin
florentefaoitatisflatu
revifurum.
Itanovusillemihivalcdixit atque abiit Amicus, Amicum fu-
umrelinquensme rrifliflimum per tempus trium
feptimanarura
,
quibus exfpirantibusillc, proutcondixerat,
rediitatque Tin^luram
jnihi dedit, quemadmodum ex totaHifloria
jam fupra vobisad per-
icgendum enarrata ac praefcripta cognofcere
potuiftis. Poftcaquam
illeHomoDeiPhilofophicusviciflim a me abierat
,
ego eundem
nunquam
amphus revidi &: ne verbum quidem deeo ullumexali-
quo vcl pcgafariorum vel tabellariorum
vel intinaoium audire
potui.
Verumenimvero ipfe apud me pro flimuliy reliquit acrem fui
memoriamaltamenterepofitampariter
atque opinionem Par a-
c E L s I aflcverantis, quod per Metalla ex Metallis atque cum Mc-
tallis emundatis, Spiritualibus
&ab ipfamet faece antea depuratis fi-
antMetallaacAurum Argentumque
Philofophorumvivum,
tam
ad Corpora humana quam Metallica.
Qupcirca fi hofpes ille pau-
caeconverfationisamicusmihi exade monflrafTet
Modum prjepa-
tandi hoc ccelefle Sal Spirituale, per quod &: cum quo ex corporeis
tcrreflribufquefubflantiispoflim quafi in eorum Matrice coIJigere
Spirituales SoIisautLunjeradios, certe ille defuo raihi lumine lu-
men tantum accendiflet, ut videre &callere potuifTem
,
quomodo
Magneticeinaliis Metalliscorporeis
Animamcorum
Internam ita
per Symparhiam tranfmutare debuiflem,
ut ipfiufmct ope corpus e-
jusdemfibifimileclarificafrentfeu
transformafTentvel
in Aurum vel
in Argentum ,
fecundum feminis rubri indolem in Corpus rubrum,
autfecundumfeminisalbinaturaminCorpus
album. Nam dixit
mihiEiiAS Artista, quod Sendi vogii Chalybs fit illa vcra
Mcrcurialis humiditas Mctaliica, qua adminiculante
fine omni cor-
Qc[q
qq 5
rciivo
rofivo
in
Tgne
apcrto
ciucibuloquc Artifex auri poflit fixos
Solis
aut
Lunit
L-adios
a fuo Corporc feparare
,
atque deinceps voLuiles
Mcrcurialesrcddcrcpro
Tindura Piiilofophica fjcca,qucmadmo-
dumip(emihimonfl:ravit,atque
nonnihil communicavit ad trans-
iiiutandumMctalla.
Enimverohocmecum omnes dodaChymia:
cxpcrientiaimbutiafleverareatq-jConfirmareneceflehabent,
quod
PYROTECHNiAcfl:
matrix ac nutrix variarum nobilium fcientia-
xumartiumquc.
llliquippeexcoloribusdeMetaliorum Chao in
Igrnefaciledijudicant,qualeipfiinritCorpusMetallicum.
Itaenim
infin^ulosdicsadhucinterrx-gremioprocreantur
Metalla
,
lapi-
defque
pellucidi ex proprio
nobili femine vaporofo, fcminc Spiririia-
li
tin^Tcnte
Sulphureo,in
fuis
diverfis matricibusfalinis. Nam Sul-
phurcommune
five Metalli alicujus puri vel impiiri,adhuc cumfuo
corporc
conjun^lum,
cum fale petra: duntaxatmixtum interarden-
temi^nisfcrvoremfacileinduriffimam
fixilTimamq; mutatur terra.
Terra
verohicc
deinceps
vicifTimexaerc facile inaquamlimpidifli-
mam
mutaturA'
l^i^rc Aqua poflmodum fortioreigne fecundum ad-
mixtiSulphurisMetallicipuri
autimpuri naturam
, convcrtituria
vitrum,
coloribus
variis perbelle tindum. Ad eundumfcre mo-
dumex'ovialbumineprogigniturpulluspercaloremnatur2lem. Ita
ctiamexvinculo
vitsefeminalialicujusMctalliconfitnovum idcm-
Gue
nobilius
Metallum,
pcr calorem ignis Salini natura: convenien-
tem-,
tametfi
paucifrimi
Chymicorum redeacperfccte fciant
, quo-
modo
Internse
Metallorum vires femper movcntcs magnetica: fc-
cundum
fuam
ipforum
vel harmoniam vcl difcrepantiam dicantur
;
quarehocMetallumcumMetalloaltero
Sympathiam vel Antipa-
rhiamhabcatadeofingularem
,
veluti videamusinMagnetecum
Fcrro,in
Mercurio
cum Auro, in Argcnto cum CuproSympathiam-,
impenfefinc^ularemicontravcronotabilis
ofFcndatur Antipathiain
plumbocontra
ftannumjinferro
contraaurum, in Antimoniocon-
cra
Arf^entumjinplumbo
contraMercurium,&:confimilesaliaroc-
curiunt
in
Regno
Animali ac Vcgctabili Annotationes fexcent^e
Sympathccica:
&:
Antipathetic;e,prout
lgas ac rclegns in variis Au-
toribus
toribuSjqui perfcripferiint de iftiiifmodi Curiofitatibus
,-
cx quaruiTa
accurataabfolutaquccognitionecreanturatq;a:ftimanturveriPhi
lofbphiatque Natur^e Magifiri,
HiTCufque quod cgomct ipfc vi di & fecij id dcfcripfi , excir-
cfendumcuraviarque vobis, Candidi LccloreSjCX mera liberalitater
gratis commanicavi juxta illud Sencca^ : In hoc
fctre diquiddcfidero
^
ut diosdoceam. Sicnm hacExceptione detur Sapientia
,
ut ilUm in-
flu/amteneami ahjiciam. Quicunq> vero de vera Vcritaterei dubitat,
tantumodo in Jefum fuum crucifixum Fide viva credat,nova in Ipfb
creatura per viam Regcnerationisftridam fiat,in Eodem anchoram
Speiflia^omnemfigatt^ <^iXcti^^a>7Tiav in quofvis proximos pariterat-
que potiflimum opcra Mifericordi^e philadelphicx pia in egena
Chriflian^E Religionismembrariteexcrceat,ufquedumpoflcurri-
culumvita^omnejufte fanlcque confummatum horafua fatali ac
emortualihincperundabundtimMundihujus tcmpefluofi ac fco-
pulofi Oceanumintutumtranquillumq; a^tcrni Sabbatismi beatis-
limi portum falvus enavigetatque novum cum Philofophis cceleflis
Hierofolymse triumphantibus Canticum cantecr Participatupi
ab ea cjul
KefirHrrp
Omniurrf
I
FidelifHmus addidtifHmufque
Johannes Frideriem Hehetim,
MedictnA
Bo^or
^
Prticlicm
Htt'
g^Comttts,
F I
N I S.
JANI-
TANITOR PAN-
SOPHVS.
Seu
Figura iEnea
Quadripartita Cun-
6tis Mufeum hoc Introeuntibus, Superiorum
ac Infcriorum
Scientiam Mofaico-Hcrmc-
Cicam, analytice xhi-
bens.
'>
FIGVRA l
C
SANCTrS \ SANCTfS'. SAN
MAgnc
paterDlvum.Mundi SupremaPoteftas,
Quo nihil efle potcft nec fingi majus; ab omni
Corpotca ftans raole pracul, tamen omnia fingenj
Corpora,velprorfusmutarincfcia, vel qux
Temporis anfraifbu longo labcfacla Uthifcunt
:
Principiumlinepnncipio,Fonsundc Bonorum
Eifluitomnegcnus, Naturi- Reclor &Auftor,
Omniacomprcndens , atnoncomprcnfusab ullo.
Majcfljs Iramcnfa, Bonum, Sapientia, Vita,
Ordo, Dccus, Finis, Mcns, Vcrum.Lux, Via, Virtus
:
Nufquam habitans, &: ubique habitans : Immobilis, &: Jans
AlfiJue raotum Cunclis : a quo Omnia &: in quem
Omnia.pcr qucm etum funt Omnia : lcmper eadem
Conditionemancns, nuUo mutabilisxvo:
CTrS DOMINVS EXERClTfFM lOMNlS TERRA
mtitneSits Pdingenius in Zod. Vit. Lib. IX.
Maxima Caufarum, qux certa lcge revolvens
Sidereammolem.farorumjuragubernas;
Rcx Regum, cui Mille adftant, 6C MiUe miniflrant
Agmina Divorura l.a:tantum hymnofque canentura
Lucisinlmmenfa:campis,extra ExtiraaMundi
Mcenia, llbi eft Veris fcdes aptiffima rebus
:
Te colo , Tc Veneror , Te nunc reverenter adoro
Atqueprecorfupplexutmefpeaarebenigno
Digneris Vultu, Voceraqueaudirc precantis.
Mitte tus Lucis radios mihj, pelle tenebras
Oppreflje [ heu ] nimium moribundo in corpore mcntis,
Da teftam rcperire viam, ne noxius Error
,
Vanaque crcdulitas & Opinio cxca trahat mc
Pra:cipitem in falebras rcrum &: contagia Vita:.
REFLETA EST CIORIA ElVSl
Nam Cne Te ingenium mortalc, huraanaquc virwt
Dumfe tollere humo (pcrat, Vclut Icarus olira
Disjunflacompage ruit pennisquefolutis:
Necpotis cft finc Te Occulti penetralia Vcri
Cetnerc, necqua partefalus aut artc pctatur.
LargireErgoraihi,Rcx6 digniirimc Rcgum,
lItTecognofcam,&:placeamtibi : dcindc fciam Mc
Quid fim, qua in Terris caufa produdus &C undc
Hucveni, actandemquo vita funclusabibo:
Quid mihi dum vivo fit agcndum : fitquc cavcndum
:
UtcumfinieritLachefismeafila.diesque
lIltimusabdidcritraembraha:ccxhauftafepulcro,
Mors fiat mihi grata quics ,
portufque falutit.
$
I
/
riQVRA II
JMVNDVS
ELEMENTARIS 2
^ 'iL
D
t^utcr nnchmdii
PhyfictReJliluU. Can. l.
feq^
Eus eft Ens jCtcmum
,
Unitas Infinica, Radicale Rcrum omnium
Ptmcipium
.-
Cujus Effentuefl: Lux Immcnfa : Potcftas Omnipotenti ; Volun-
_
tas
BonumPetfcaum: Nutus Opus abfolutum. Piura
deficlcratitjoccutruntftupor, Silcmium& Abyffus Gloris profundiflimx. . i. Mun-
Jum ab ^tcrno in Arclietypo fuo dcfcijptum fuiac Sapicntum
pliitjtni duxcrunt: Arclictypus autcm [pfc qiiiTotus Lumcn eft.ante Univerfi Cre-
ationcm in fe
complicatus, ccu hber (ibi foli illux.t, in Mundi vero
produftjoncnuafi partuticns fc aper.ut &explicuit, Opufq, fuum in Mcnte, velut in matri-
cc. prius
occultum,
o.uadim fu. Extcnlione raanifeftum fccit ac Mundum
Idjjlem, quafi duplicata Divinitaiis Imagine , adualcm & matcrialcm cduxit.
Hocannuitrr<'5'/',dumDcumtorm.imluammiitaircacUnivcrfafubi:u,(.vcIata&:mLuccmconverfaruiftcrcfcrt:NiliilaliudquippccftMundus
,
quam
patcns
occulta: Divinoatis Imago. Hunc Univerfi ortum intcllcxmi
'idcntur Anticjui per Palladcm fuam
c
Jovis Ccrebro , Vulcani, iicmpc Ignis fivc
Luminis
Divini Opc exttaaain. . (
.
A,icmus Rctum Parcns, non
minuiinOrdJnando Sapicns ,
quam in ctcando potcns Organicam Mundi molcm in
lampriclatumordinemdigeffit.ut/umnulmis&imafummiscittaconfuficntmintctraixta&.inalogiaquadamfimilufintiUndcExtremaTonusOpih
fccrctoquodamncxu,pernicdiainfcnfibiliaftriai(nmcintcrfccohxrcnt,acrn(,nteomniain<uprcmimoderatorisOb(cquiuin. Erinfcriorls NatuixCom-
modumconlcntiuncSoloiiutuEjusquicolligavit.folvilcpafliita.
Kc&i:mt,eHamisidquawfiriuseJl,J!m,UeJfc Ei,,,ii>di/fiferw,,ffirmAvit. i.4.Qm
fi.mmumiusUnivcrliinNaturamtransfcrialiamapivinaNatura,Dcumn(^.ncquccnimaliudincrcatumNatura:Niimcn,autinptoducendJsautincon-
fervandisExpanfeliujusMachinzIndividuis,agnofcifaseft,pri:rerSpirituiiil|i,'n,DiviniOpificis,quipiimisaquisincubuit3^confiifainCliaorerurafeinijii
dcpotcntiamAauracduxit.cduaapctconaantcmaltcrationisRotaraveifi^scoinponendo&rdolvcndohzcmfaioraGcomctricetraaat.
t'
v.7.EtfccitDcus Firmamcntunijdivifitquca
quas, qua: cr.int Tub Firmamemo.ab his qux eraa
fupcr Firmamentum. Et faftumcftita.
V. S Voc;tvicque Dcus Firmamenrum c<r!um
&faaum cft vefpeie &mane dics fccunJus.
p(l 3J.V.6.
VcrboDominifirmati funtCccli
Et Spiritu Oris cjus. omnis Excrc.rus corum.
PfmU 14S. f- 4, 5. L.iud3ic Dominum Cccli Ccc-
!orum.8c Aquxomnes qui fupraccclosluinbu.
dcnt Nomcn J>ommi. Uyii ipfcdiiiii, & farta
funt.
Dn. 3, t/.
f
9- tfo.' Bencdicirc Cccli Dommo
LaudatcScSuperexalMieEum m lccula.Bcncdiciti
Aqux omnes.quz fupcr Ca;losfunt,DoiniiioA
JLaudaicium m fcculii.
qua: fub ccelo funtinlocumunum;&3pp3[cat aii
da.Etfaauiiycftita.
V. 10. EivocavitDeus3rid3m,tcriam,congrega.
lioncfquc aquaium appellavtt Maiia. .Et yidit Dcus
quod clTet bonum.
V. 1
1
. Et ait. Gcrminct terr.i herbam vircnt
tKLcnrcmrenun . ^clignumpomircium . I
r.uctam.iuxogenmibum.cuiusrcmcnmfemeupfo
upcfterr.iin. Et fjaumcftiU.
'. li.Eiprotulit teiralKrbain viremem.&fi.
iKcm femcn juxta gcnus fuuin , lignumquc faci
ftuftum & habens unumquodquc fcmentcm , fe
cundum fpccicm fuam, t vidit Dcus quod eirei
V. ij. EiFaflumeft
?fL\ 04v^
iperbafinfu.K
foducisfocHui
q, ru.id.irti Dom
ficct Cor Homuiii. llt c:.bibtet f.ic.cm 1
anijCor Hominisconfiimcc. S.iturabai
Campt&CcdriLibaniquas plantavii.
'Grt.r.VT4:BIxrtauHrtiD(U5:f:anitum!
ia inFirmamcnco ca;li,& dividant dicmac
Vein:5t (Jnt in fign.i ac i:cmpora& dies ecani
V. If. Ih Lutcant in Firmamcntocah, &
.Imnincm tcrram. Et fidum eftita.
V. itf.Fccitq, Dcusdiio Lummana ir
V. 1 9. Et fjflum ft vefpcre tc i
Syr^l-f.r. fcq.AltituJlni. Firm.i
iilcntudo Ejm cfl, Spccics .-a-h
lori,,;. Sol OMcniDicmanuuncM
imcllAliiinm.,M.i-n,>s..'f[a->omu
t ipfum jc mandjvrt fdhi..iic (JiiiUi
,1 in omni Mimdo lucet . iiucmno,
C(K;i.v'ia. ISixitctiamPeus, pr6'Jueit! '^(.i/W-iH.^ixltquaqueTScus.-pTDancKwn
aqua reptilc anims vivcntis , 6c volatilc fuper ariimsm vivcnttm in gcneie fuo.jumcta. & icptdi.%
n fub firmamcnto cali. & beftias tcto-feeundO fpceics fuas.Faaumq, cft ica.'
j.Creavitquc Dcus cctc grandia, & o j
v.ij-,EtfccitDcu;b(fti.is tcrrx)U.\;ta fpecicsfuas,
1 ancm.im vivcntcm aiquc motabiltm .liumcnta &omnCicptiletcm mgcntrcfuo. Et vi-
pioduxci.int aqua: in rpcc
Dcusquodcirec bonum.
v. 2z. Bciiedixicque eis , dicci
iulciplicamini,&ieplctc Aqua
ucmultipli<{ntutfuperteiram
v.ij.Etfatlumcft vcfpecc&n
P/:i04xi4.fcq.Qii-i'n-ig'
-a tua Dominc,oinnia in Sapicn
plctaeftTcir,ipolll-Mipn.:Tua. .
is, Crcft
.cmcmgcnuislui,
irx.omniqiicVo-
i.&U
eftanima yivcns.mhabcant ad vefccndura,
Ecfaftumcftica.
[li ftaJit nec deficium iil Vigihii. 1
1
v J 1 . Viduqj Deus cunfla qm fecer.it,cr.in t v,il.
dc bona,Et faftiuncft vcfpcre&mancDKsfcxcus.
Qeorgm 'RipUm prolog. HlL portarHm.
OXfl;i'IncomprehcnribiIe.:GIoiiofaminMajcftatc,icuiusradiorumcl3nMS ortufcac noftrn Lumina. O Unitas infubftantiaEcTriplcxinDeitatc. Hierarchii jubilci gtaculans
giorificacio. Omi(eticors,auimorumpurificacio &purapcrpciuario, Exoccurrcntibus pcriculis qui noseripisbcnignc,ExluctuibuIcnta vallcvanicatiscreloinbrs, Opotentia
a^rapientia,6BcnignitasinexphcabiIis,(ii(bnemccDtti(^ic,fisi|ucmcusGubcrnatov,utnunc]uamnbivitamcadirpliccac. O fcriniumExccl]cns&:abundansomni Thclauro, Ta
csaquoomnisBonicaslargiJlimcmanatadHomincsatqucad quamlibctacatuiam.&c.;A;/'r/f//'/i'cum crcafliomniacxNihiloSpIixncumopus &:oblcuiumcxconfuroChao,TcAui5to-
i'e,nonfineMiraculofuic fjbrcfaclum,infccontinensomncsrcspromifcuas,quodScxdierumfpaciofuitdiicTetum,ut Genc(is.ipcrccceftatur;TumCa:him&Tcrrafac>afunccuo
V^crbo,
TunVoluntatcatquePoccntia. Exunamairaconfulacrcatafuiuomniaquxmmchinc. ScdAntcacanquam CrcacorcrasinGIoria.NuncquoqucEs&Erisproculdubio.
Animxquc
purific.-itJEfurfumadTuamBcatitudinemvenient.
fJOC Principiumunumcflc potcftadDcclarationemnoftriBencdnfliLapidis. N.imquem.-idmodumcxunamaflhcrc.itafuntomnia .
ficinno(trapraclicahocii?fumcfl"edcbcc ; Namomni.-i noftrafccretacxUnaorinncurlmaginc. InUbrisphilolbphorumiicuilubccvidcrc/noftcrLnpisappcUaturMicrocolmus,
Uuus
&: Ttm'J5, M.ngneliaatquc etiamSuIphur &: Mcrcurjus d Natura proportionaius.
c
K
.<iP
VRB0D0MINlFlRMATiSuNTCoEii,ETSpimTu0RisE)ns0MNi..-;..iK.;i.u5oRUM,ri;iIm.;;.
Spiritus DoMiNi REPirviT OrbemTerrarum: OmniaSatiantu
BONITATE
TuADoMIN:AVEll.TENTETEFACIEM,TuB.BANTUR:AuFFERsSl'IRITUMEoRUM,ETDeFICmNTET
In PuLV ER EM SuuM Re V ERTUNIUR :EmITT1S SriRlTUM
TuumEtCreantur:Sic RENOVAsFACiEMTERRii : Gloria TuaIn Seculum. Pfalm.104.
_ _ .
, r- r /r /^
SMARACDINA HERMETlSTABrLA.
-r
Ttram,hncmcndacio,Ccrtum&vcnUiumm:Qiiode(linferius,e(lficutquodeftSuneriu5,&guodc(lSuperiuscftllcucquodcft:nfcriusaJnerpctrandarai^^^
Y
C"'n"bUno,mcditationeUniu5:SicomnesRcsnaMtuerunrabliacUnaReAd.iptarionc.
Pater EjuseftSoi.MaterEjusLuna. Porravitillud Vcntusin Vcntrcfuo. NutrixcjusTcrracft.Patir
omnisTelefmitociusmundiefthic.
Vise|usintegracll,nvcrfafucritintcrram.
ScparabisTcrtamabIgne,fubtilcafpiiro,(uavircrcumma?iioingenio.
AfccnditaTcrrainCffilum.irerumquede-
fcendiiinTcrram,ErredpitVimSupeiiorum&;Infcriotum.
SicliabcsGIoriamtotiusMundi. lde6fu.Ticta teomnisoblcuritas. Hiccfltotiusforritudinisfortitudoforris,quiavincctomucmrcmfub-
tilem, omncmqucfolidampcxrrabiriSIC MUNDUS
CREATUS EST. HmcenmiAdaptaiioncsmirabilcs, quarummodusliiceft. Iraquc vocacus fum Hccmes Ttifmegirtus, habens Trcspai:;
tcs Philofophia: totius Mundi. Complctum ert quod dixi dc Opcritione Solis.
c
/30' ?(2,
t