Está en la página 1de 112

co el valor de las cosas:

res venales facio parvi

ABARCAMIENTO: ,, complexus quo quid intra sinum continemus

A: (ac.,gen.,dat. hacia); ,
, (dat.ac.) ad,in
ADONDE; quo,ubi

ABARCAR: complector> Lo que


abarcamos: ,,
id omne quod amplectimur

ABAD; , , ; ,, praefectus monacalis,


coenobiarcha

ABARCAS de cuero: ,,
perones

ABAJO: , , ,
infra> ms abajo:
inferior; desde abajo
inferne; hacia abajo , ,
deorsum,subtus

ABASTECIDO: ,, cui nihil


deest
ABATANAR, arte de..,,
fullonica ars

ABANDERADO: , ,
, signifer

ABATIDO (desanimado):,,, non animosus, gravis animo> No abatido: ,, non


dejectus

ABANDONADO: ,,; ,
, viduus, derelictus; abandonado
a s mismo: ,, quedar
abandonado: relinquor.Abandonada: ,-,, orbata

ABATIMIENTO: ,,
; ,,; ,,,, animi dejectio,projectio,
demissio; animi anxietas,abjectio>
Abatimiento delcuerpo por el trabajo:
,,;
,,
laxatio corporis a labore

ABANDONAR: , , , , ,
derelinquo, relinquo, destituo, depaupero> Abandonar el primero:

prior
desero.Abandonar juntamente: ,
,e,
relinquo simul> Dejar, estar, ser
abandonado: ,,
viduum reddo, negligor, relinquor>
Abandonar su puesto , desero stationem.- El que
abandona a su padre ,
qui deserit patrem> Dejar solo,
aislado, exludo: derelinquo
ABANDONO: ,,
tio

ABATIR: , decutio
Andar con semblante abatido: ,
demisso vultu incedo,pror
sus humilem facio>
Quedar abatido:
, -,- deprimor>
Que
tiene fuerza de abatir: ,, dejiciendi vim habens
ABDICACION: , ,
,; ,, abdicatio
ABDICAR: , , abdico> Abdicar en el hijo:
abdico filium

derelic-

ABDOMEN: ,,; , ,,, abdomen

ABANICO:`,,
flabellum.Abanico para espantar moscas: ,, flabellum
ABARATAR la venta apreciando

ABEJA: ,, ; ,;
, ,; ,,; ,

en po-

,;
,-,,.Abeja
zumbona: ,,;,,
;,, apis maxime obstrepera>Abejas viejas vetulae apes> Comida de abeja:
,, erithace,cibus apum.Masa para formar los panales:
,, gruten ad formandos
favos.- Nutricin de abejas: ,, apum nutrimentum.- De
, apiaria herba>Protector de
,, apum servitor> Que
posa en los capullos de todas las
flores: apis summis
capitibus omnium florum insidens>
Rey de las: ,, rex apum.Poner las abejas en las colmenas
apes alvearibus condo

la especie de las abejas: ,, ad apum naturam accedens.Enjambre de.. , ,


, apum.- Pacido por abejas:
,, ab apibus depastus> Nutridor de abejas: ,, apum nutritor.-Planta muy
apreciada por las... ,
in medio fissus> Por todas
partes: ,, circumquaque pertusus> Profundamente: ,,, hians in inmensum
ABISMO: ,,; ,, ;
,,; ,, fossa
profunda, imus gurges, barathrum,
vorago> Digno de ser precipitado en
un abismo: ,,
dignus
qui mittatur praeceps in barathrum

ABERTURA:
,,,;
,,; `, ,,,,; ,,; `,,;
,,,;
,, hiatus,apertio, apertura.- Que tiene una abertura grande: ,, vastus hiatus.- Que
produce aberturas en la tierra: ,, hiatus producens.- Que
tiene cuatro aberturas: , quatuor meatus habens>Que
tiene grande abertura: ,
magnam scissuram habens> Proporcionar una abertura: aperturam praebeo> Apertura de la tierra:,, hiatus terrae

ABISPA, celdillas de.. , vesparum cellae


ABJURACION: ,, abjuratio
ABJURADO: ,, abjuratus
ABJURAR: , abjuro
ABJURATIVO: ,, abjurativus
ABLANDAMIENTO:
,,
,, emollitio, actio faciendi dulce,deliniendi alicuius
blandis dictis

ABETO: ,, abies> Abeto viejo: ,, abies vetusta>


De abeto: ,, abiegnus>
Lo blanco que nace en el abeto,
corazn del.. ,, lussum

ABLANDAR: , ,-,
,(-),
,, , , , , , ,, , ,,,,-,
, ,-, ,
, , ()>Ablandarse: ,-, , mitesco, submollesco.-Ablandar juntamente: ,-, simul emollio.- Ablandar por abajo: -

ABIERTAMENTE: , , aperte
ABIERTO: , , ,
; ,, apertus> A manera de tubo: ,, in fistulae modum excavatus> No misterioso,claro:,, non arcanus
Expandido: ,, expansus.Abierto por la mitad: ,

,- subtus emollio> Ablandar


por la coccin: coctine mollio> Ablandar previamente: , -,- praemollio> Macerar antes: praemacero>
Que ablanda: ,,; ,,; ,, emolliens,habens
vim emolliendi> Que
puede ablandarse: ,, qui
potest emolliri

charlatn: ,,; ,,; ,,;,


, causidicus, rabula> Causdico
(con matiz denigratorio): ,,, causidicus>El que
hace informacin de la causa: ,,, qui litem aut casum
inquirit> Honorarios del abogado:
,, patrocinii merces>
Ser abogado advocatus sum.Intervenir como abogado
praecator intervenio> Abogar por:
causam ago pro> Abogar
juntamente: in
judicio defendo

ABLUCION: , ,,;
,,; ,, ;
,,; ,;,
,; ,,; ,
; ,, actio abluendi, ablutio, baptisma, cumlavandi
actio

ABOLICION: ,,

abolitio

ABOLIR: ,
(-,), , ,
(-,-,-,-,-
), ,,-; ,, aboleo

ABOGADO: ,,;
,; ,,; ,,
; , ,, actor
litis,causarum patronus,intercessor,
patronus,advocatus> Abogado del diablo,que contradice ,,
habens vim contradicendi> Abogado
ABOMINABLE: , ,
, ,,; , , ; , ,;
abominandus,abominabilis>
Hombres abominables: ,,
;

execrandi
ob
impobitatem,valde despuendus> Abom.
en gran manera: ,, graviter abominandus> Exsecrable: ,,; ,, exsecrabilis> Cosa abominable: ,
,
ab ominandum.- Que tiene
escrpulo de cometer una accin
abominable: ,, cui nulla
religio turpe quid patrare

ABORDAR: , ,-,
,-,, (), (,),,, , (),, navibus
applico,navem
ad
stationem
appello,pervenio ad portum promoveo
remis,appello> Abordar
al mismo
tiempo:
,
una
simul instationem apello> Abordar
despus de otro: post
alium applico
ABORRECER: , , ,-,
,
,
,, , , ,,, odio persequor, aversor abhorreo, invideo, execror>
Aborrecer sobremanera
praeter modum odi.- Aborrecer al
mismo tiempo: ,
simul odi.- Aborrecer de muerte
in odio prorsus habeo.- Que
aborrece pblicamene: ,
,@
qui
aperte
odit>
Que
aborrece:
,,
qui
odio
prosequitur

ABOMINACION: ,,; ,,, abominatio


ABOMINAR: , , ,,
abominor,exsecror, adversor
ABONAR las tierras: ,
, stercore saturo,
agro fimo spargo

tus faciendi> Parto abortivo: ,, abortivus partus

ABORRECIBLE: , , invisus
Hacer aborrecible al mismo tiempo:
, simul in
invidiam adduco, in invidiam criminando adduco

ABOVEDADO: , ,,
, ,,; ,
; ,,, structus in
formam absidis, concameratus, cameratus, contignatus>Obra abovedada:
,, opus fornicatum

ABORRECIDO:
,,;
,,; ,,; ,,; ,, invisus< Aborrecido de todos ,, omnibus invisus> Muy aborrecido:,, prorsus invisus> Ab.por el pueblo: ,, populo invisus> Ser aborrecido: , ,
(-,-) invisus sum

ABOVEDAR: camero> Accin de abovedar: ,,


concameratio
ABRASADO: ,,; ,
, ambustus
ABRASADOR: ,,; ,
,; ,, valde urens,com
bustor

ABORTAR: ,,
, (), , ,, abortiri facio, abortivum pario,abortum facio, abortum pario.Abortivo, que hace abortar ,,;,,; ,,;,,; ,, abortum faciens,
abortivus> Medicina para abortar:

,, pharmacum faciens
abortum

ABRASAMIENTO: ,, exustio
ABRASAR: , ,, (-,-),

(-,),
, , (,)> Abrasarse: , ,
, ardeo,auxuror
incendor
ABRAZAR: , ,, , ,, , ,
, ,-, , ,
,
, ,-

ABORTO: ,,;,
,;,,;,,;
,,; , ,;
,,;,,
abortus> Actode abortar: ,
,;,, ipsa actio abor
,
,
amplector Abrazar lo todo: circumplector> Abrazar con
gusto: libenter amplector>
Estrechar entre los brazos: arcte complector> Abrazar en
el regazo: , ,
in gremio foveo, una
complector>
Abrazando alrededor:
circumplectendo> Lo que se
abraza: ,, illud quod
amplectimur Que se ha de abrazar: complectendum est>
Querer abrazar con amor natural:
() naturali caritate
complector

ABRAZO: ,,; ,
,; ,,; ,
,; ,,; ,,
;
,,,
;
,, amplexus, comprehensio, circumplexus, circumflexio
ABREVADERO: ,,; ,
,; ,,; ,
, canalis ex quo pecudes potabant
ubi animalia aquantur
ABREVADOR: ,,

adaquator

ABREVAR: duco aquatum> Accin

de llevar el ganado a abrevar:


,,; ,, adaquatio

ABROGAR: , , ,, () abrogo,plesbicito absolvi> Abrogar una ley: , legem abrogo, contrariam legem
fero

ABREVIACION: ,, correptio
ABREVIAR: , brevem
reddo,decurto.- Que tiene facilidad
de abreviar: , vim habens breviandi (Ver COMPENDIAR)

ABROJO: ,, tribulus
ABRUMAR: supra vires onero

ABRIGADO: , ,,, ,, apricus

ABSCESO ,, abscessus
ABSCISION: ,, absicissio

ABRIGARSE: apricor> Accin


de abrigarse: `,, apricatio

ABSOLUCION: ,,; ,
,; ,,; ,
,; ,, absolutio.- Como
resultado
de
una
votacin:
,, absolutio suffragio.- De una pena,de un castigo:
,, remissio

ABRIGO
de
vestir:
,,
chlamys>
El estar al abrigo: ,, apricatio> Que apetece de
abrigo:
,,
gaudens
tegmine

ABSOLUTAMENTE: ,,,
,,-,,
, , ,
, , , ,
, prorsus,omnino,absolute,in totum

ABRIL: ,, aprilis
ABRIR: ,, (,
,,), ,,-,-,-;
, (,,
,) ,-,
- (-), (), , ,()
, , ,
,,-, , , (-), aperio, findo, hisco, pando, adaperio>
Abrir con tenaza: fortice
discindo.-Abrir del todo: ()adaperio.- Abrir a escondidas
, clam aperio.- Abrir
juntamente:
una aperio.Abrir sin sentir: sensim
aperio.- Abrir un poco:
subaperio.- Abrirse haciendo rudo:
, aperior

ABSOLUTO: ,, absolutus
ABSOLVER: , ,
(-,), absolvo>
De modo que no puede ser absuelto:
ita ut difficulter absolvi queat.- Que absuelve: ,
, solutor.- Absolver por votacin:
(,-)
suffragio absolvo
ABSORBENTE:,, bibulus
ABSORBER: , , (-),,,,,,-,

(, ), , , , haurio, sorbeo, exsor-

ABROGACION: ,, ex
auctoritatio, abrogatio
beo, absorbeo,educo ex aliquo profundo loco
ABSORCION:

absorptio
ABSTEMIO,A: ,,; ,
, abstemius,a

`, ,,

; ,; ,
;,, tener ab avia
nutritus

ABSTENERSE: , ,
, (,, ), abstineo.- Abstenerse de hablar o votar: retineo
assensum> Es necesario abstenerse:
abstinendum

ABUELO: ,; ,;, avus> Abuelo materno: ,;,;


;,
avus
maternus,
avus ex matre,paternus avus.- Tatarabuelo:,, tritavus> Per
teneciente a los abuelos, heredados
de
los:
,,
avitus>
Perteneciente al abuelo: ,
ad avum pertinens

ABSTINENCIA: ,,; ,
, abstinentia> De comida
, inedia
ABSTRACCION: ,, abstrac
tio.- Por abstraccin:
per abstractionem

ABULTAR con las palabras:


gloriosis dictis inflo

ABSTRACTO: ,,;,, abstractus

ABUNDANCIA: ,,; ,
,;,,; ,,;
, ,,; ,,; ,,; ,
,;
,,;
,,
ubertas,copia,abundantia> Abundancia
de cosas: ,, copia rerum>
Gran abundancia:,, ingens
copia> Mayor abundancia: ,, copia rerum maior.-El que
tiene gran abundancia de cosas:
,, qui affluentem
rerum copiam habet.-Con abundancia:
, , , (-) abunde,copiose.- Que
fluye
con
abundancia:,
a,,; ,, copiose fluens

ABSTRAER: , , ,
, , ,,
abstraho> Se ha de abstraer
abstraendum> El que puede
abstraerse:
,,
qui
abstrahi potest
ABSTRADO: ,, abstractus
ABSUELTO: ,, absolutus
ABSURDAMENTE: absurde
ABSURDO: ,,; , ,
; ,,;,,;
,,; ,,; ,,,,, absurdus
Cosa absurda: ,, absurdum> Algo absurdo:,, sub
absurdus> Cosas absurdas ,, absurda.- Decir absurdos: , absurda
loquor

ABUNDANTE: , ,,,;`,,; ,
,; ,,,; ,
,; ,,; ,,;
, , , ; , ,,; ,,;
,,; ,,; ,,,,
abundans.-Abundante de todo: ,, omnium rerum ferax>Mucho:
,,; ,, multus

ABUBILLA:, upupa
ABUELA: ,; ,; ,
; ,; ,; ,;
, ,; , avia.Abuela materna: ,, avia materna> Tatarabuela:
, tritavia> Educado, mimado por la abuela: ,,

ABUNDANTEMENTE:;`;`,
,
,
,-,
, , abunde, co
piose, abundose, effusim cumulate.-

Ms que abundantemente, abundantsimamente: ,


plusquam abunde exsuperanter

opibus abundo.- Todo lo


que abunda: ,, omne
quod abundat

ABUNDAR: (), , , , , , , abundo, exubero.- Abundar de todo:


omnibus abundo.-Abundar en riquezas:
ABUSAR: , ,, , , abutor, saepe utor.Abusar para ganar ms
abutor ad quaestum

ABURRIRSE, que se aburre enseguida:


,, fastidiosus

ABUSIVO: ,, abusivus

El ejrcito: ,
-, castra pono,
castra metor,statione habeo> Acampar cerca de los reales: ,- prope castra metor.Frente a los reales: ex adverso castra loco.- El que
vive en tiendas: ,, sub
pellibus degens

ABUSO: ,,,
abusus

ACANALADO: ,, canaliculatus

ABUTARDA: ,,
(avutarda)

ACANTO:,,; ,
acanthus

ABUSIVAMENTE: abusive

avis tarda

ACARACOLADO ,, inflexus

ABYECCION: ,, abjectio

ACARDENALADO: , ,,
sanguine suffusus
ACARICIAR: , ,, , , ,
, , , , , blandior, emulceo
allicio> Con halagos: demulceo blandiendo> Acariciar con las
manos: manu demulceo> Aca
riciar con la lengua:
blandior lingua>Acariciar con otros
simul palpo

ABYECTO: ,, ,, abjectus> Ser abyecto abjecti sum animi


AC,all: huc,illuc
ACABADO:,,; ,,
perfectus
ACABAR: ,-, ,, , ,
perficio, conficio, absolvo.-Acabar
una trama,un discurso,etc.
finio.- El que acaba o consuma: ,, consummator.- Acabar en
punto: in punctum desino

ACARREAR con otro: , comporto, una adveho> Trigo


frumentum adveho
ACARREO: , , invectio>
Accin de llevar en carros: ,, advectio.- ..frutos:
,> De vveres: ,, com
meatuum advectio

ACAECER: , evenio,accido.- Acaecer al mismo tiempo


, , , simul evenio
ACAMPADA: ,, castrorum
mutatio

ACASIA (falsa acasia): ,


, falsa cassia

ACAMPAR: tabernaculum pono

ACASO:

)si

acaso...?

num,

nunquid?
an...utrum?,
forte,an> )Acaso no..? ,',
' , nonne? utrum?.- Al
fin?
tandem? ; anne?
, ne quando,si forte.- No?
; nunquid> Si acaso: si
forte.- Acaso, casualidad: ,,;
,,
casus,fortuitus eventus

ACCEPTO,acogido con placer: ,, acceptus


ACCESIBLE ,,;,,
;,,; ,,;
,,, ,,; ,
,;,,; , , -,,; ,,;,,; ,
,; ,, pervius,facile ad eundus,aditu facilis,assequibilis,accesibilis, qui adiri facile potest

ACAUDALADO ,, pecuniosus,dives(,,; ,
, pecuniosus, equos nutriens)>
Ser acaudalado: pecuniosus sum

ACCESO: ,,,; , , ; ,,; ,,; ,,; ,


;,, aditus,accessio, ac-

ACCEDER: , , acquiesco,annuo,indulgentem me
praebeo
cessus.- A quien o adonde no se
puede acceder fcilmente: ,
ad vel quo non patet ingressus>De
fcil acceso: ,, accessu facilis> Posibilidad de acercarse a alguien: ,, accessus

,, acernus;qui fert olestros


ACECHADOR: ,,; ,,;
,, speculator
ACECHAR: , , insidior.- El que acecha: ,,;,, insidiator

ACCESORIO: ,,; ,
,,; ,,; accessorius,addititius.-De una manera accesoria: praeter destinatum
opus

ACECHO,el que est de..: ,


insidiator> Estar en acecho: , delitesco,insidior

ACCIDENTAL: ,, adventitius
ACCIDENTALMENTE:
accidens

ACEDAR,acedarse: ,
, acesco

per

ACEDERA (yerba) ,,; ,,.- Acedera acutica: ,, aquaticum laphatum

ACCION: `,,; ,,
; ,,; ,,;,, actio,actum

ACFALO, sin cabeza, sin jefe, sin


autor: ,, capite carens,
auctor nullus

ACCIONAR, el que maniobra con arte:


, ,, manibus
sapiens

ACEITE:,, oleum> De oliolivas: , , ,


( ')> Aceite verde: ,,, ex crudis adduc (ut
olivis) expressus> Vasija para aceite: ,, olearium> Aceite
de cedro: ,, cedrinum oleum> Aceite de nardo: -

ACEBO,especie de..,,,
aceris genus
ACEBUCHE: ,,; ,
,, olestaster, oliva selvatica.- De acebuche, que produce
acebuches: ,,; -

,, oleum ex baecare> Aceite


de torvisco:,,
cnidio
grano oleum.- Hez del aceite: ,, olei faex.- Aceite mezclado con agua para libacin :
, oleum aqua permixtum> De rosas desledo en vinagre:
,,
oleum rosaceum
aceto dilutum.- Aceite grueso,espeso
,,
pingue> Abundante en
aceite: ,,
abundans
oleo> Poco de aceite: ,,
parum olei.- Que lleva l mismo su
alcuza de aceite (pobre): ,, scurra, parasitus,pauper,
egenus.- Molino de aceite: ,, trapetum.- Santo leo:
,, sacrum oleum> Llevar,
derramar poco aceite: parum olei fero,fundo> Manchar con
aceite: oleo tingo

ACEITUNA ,;,,
oliva,olea.- Aceitunas negras: ,, oleae nigrae.-Hueso de
aceituna: ,; ,,
os olivarum, ossiculus intra oleam
Prensa para exprimir: ,,
tudicula.- Coger la aceituna: oleas colligo.- El que coge
las aceitunas: ,, olearum collector.- Que come aceitunas
silvestres: ,,
qui
oleastrum comedit> Que gusta de
aceitunas: ,,
gaudens
oleis> Aceituna que se sazona:,, oliva conditanea
ACELERACION: ,, acceleratio
ACELERADAMENTE: ,, celeriter
ACELERADO: ,,; ,, celer,properatus

ACEITERA: ,,; ,,;


,,; ,,; ,,; ,, vas olearium> Pequea aceitera: ,,
parva lecythus

ACELERAMIENTO: ,, festinatio
ACELERAR:, , ,,
,
,
, , , ,

ACEITOSO: , ,,;
,, oleaginus
,, accelero,
festino.-Acelerar juntamente con:
, simul, una
accelero> Acelerar ms:
occius accelero.- El que acelera:
,, accelerator
ACELGA: , , ,,
beta

cum acuto accentu, acutum tonum


habens.- Que tiene acento recto:
,, rectum accentum habens.- Tener acento en la antepenltima slaba: in antepenltima sylaba accentum habeo>
Tener acento en la penltima: in penltima circumflexum
habeo

ACEMILA, conducir acmilas: jumentum dorsuarium ago

ACEPILLADO: ,,, ,
, dolatus,dolando politus

ACEMILERO: ,,
mulio

ACEPILLAR: , ,
dolo,dedolo.- ..la madera:`
runcino.- Acto de acepillar: ,,; ,, runcina,dolatio> Cepillar alrededor:
circumdolo.- Fcil de..:
,, dolatilis

agaso,

ACENTO: ,,; , ,
accentus.- Circumflejo:

circumflexus accentus.Colocacin del acento circumflejo:


,,
circumflexio> Con
acento agudo: , ,,

ACEPTAR, no aceptado en sacrificio:

,, non litatus> Se ha
de aceptar: accipiendum
est

, , , , accedo> Acercarse: , appropinquo

ACEPTO,recibido con agrado: ,


; ,,; ,,
acceptus,gratus

ACERO: ,,

ACHATADO: ,,

ACERBIDAD: ,, acerbitas>
Con
acerbidad:

acerbe

leviter

ACHICORIA ,,; ,,
chicorium> Hortaliza semejante a
la achicoria: ,,; ,, olus chicorio similis

de

ACERCAR: , , , (-),,
, , , , admoveo,appropinquo
ACERCARSE , -, ,
(-), ,, , ,
, ,, , , , , , , , , ,
admoveo,accedo,appropinquo,apel-lo,advenio.- Acercarse
a: ,
accedo.Con mpetu: cum impetu
accedo> Acercarse hacia: , , ,,,-,-, appropinquo,accedo ad> Acercarse nadando: adnato> Acercarse ms:
, , pro
pius accedo>El que se acerca: ,,,; ,, ();
,,
adiens,accedens.- Que
se acerca ms: ,, prope accedens> Otros sinnimos: ,, , , acclamo> Aclamar con
otros, seguir a alguien con alegre
aclamacin: ,
fausta acclamatione
cum aliis prosequor.- Aclamar con
alegra: laetus acclamo
ACLARACIN: ,,
catio

latus

ACHATAR un poco:
simum efficio

ACERBO: ,,; ,,
acerbus
ACERCA (prep.):

chalybs

ACIDO: ,, acidus> Ponerse


cido: subacidus sum> Volver cido: accidum reddo
ACIDULAR, poner cida alguna
acidum efficio
ACIMO: ,,

cosa

azyma

ACLAMACIN: ,,; ,,; , , ;,, inclamatio, acclamatio


(Viva!(Viva! Viva!> Exclamacin marinera: ` nautica acclamatio> Por aclamacin:
eadem omnium voce> Responder con
aclamaciones: acclamationibus respondere
ACLAMADO por el pueblo: ,
populi sermone celebratus,acclamatus
ACLAMAR: , , ,
, , ,ACLARAR: , , ,
, illuceso,clarum facio> Que aclara o explica:,, manifestans,explanator
ACOCEAMIENTO:
,,
tratio

expli-

10

,,;
calcis ictus,calci-

petum facio in,ingruo,irruo> Acometer a:


impetum facio> Al
enemigo dirigiendo hacia l las
naves: admotis navibus
in hostem impetum facio> Agredir alternativamente: vicissim
aggredior.- A quien se acomete con
dificultad:,, in quem
non facile est impetum facere> Acometer con flechas sagitta
peto>Con los talones: calce peto.- Con violencia:
vi irrumpo> El primero al enemigo:
eductis copiis prius in
hostem eo> Acometer el primero: , -; ,, , ,
prius in pugnam descendo,prius vim infero,prior impetum
facio,prior irruo in> Fcil de acometer: ,, facilis
expugnatu.- Fcil de ser acometido:
,,
aggresu facilis>
Acomete hiriendo: ,- feriendo irruo>Hostilmente: hostiliter irrumpo> Las naves:

navigo adversus.- Mandar


acometer:
,-
jubeo
irrupmere in>Ocultamente: latenter invado> Por el costado:
a latere ingruo> Por
todas partes: circumquaque irruo> Que acomete: ,,
qui aggreditur> Que no
puede ser acometido: ,
,
qui non invadi potest> Con
los cuernos: cornibus invado> Acometer juntamente: ,
, ,
simul impetum facio,simul
irruo> Con catapulta:

catapultis oppugno.- Acometer con


guerra:
bello oppugno>
Volando: ,-, , , volando irruo> Que no debe acometerse:
,,, non audendus

ACOCEAR: , calcibus amoveo,impeto


ACOGEDOR: ,,; ,,
,, qui suscipit,exceptrix
ACOGER: , , excipio.- Acogerse: , , confugio,aufugio.- Acoger benignamente:
,-,

benigne
accipio.- Que se acoge con gusto:
,, acceptus> Agradable para recibiro acoger ,, benigne accipiens.- Que
acoge al fugitivo ,, qui
fugienti perfugium praebet.- A quien
puede uno acogerse: -,,
ad
quem
confugias>
Accin
de
acogerse:
,,
ipse
subeundi actio
ACOGIDA: ,,; ,
; ,, exceptio> Sin discriminacin de nadie: ,,;
,, promiscua receptio.- Acogida afable: ,
,
benigna excipio> El que da
acogida: ,,
exceptor>
Donde se puede encontrar acogida:
,, id ubi perfugium
invenisse posse.- A quien se da
acogida: ,, ad quem
datur perfugium
ACOLITO:

,,

acolytus

ACOMETER: ,`, ,, , , , , , ,
-, , , (-), ,-, , , , , , , , , , , , , ,,
, , , ,
, , , , , , -, - impetu facio, cum impetu feror, irruo, aggredior, injicio> Acometer con impetu:
,, im-

ACOMETIDA: , , ,;
,,; ,,; ,, incursus.- ..de tropas:

11

,,,;
,,
incursus militaris, debellatio, irruendi actio.- Conato de acometida:
miento de acometida: ,,;
,, motus bellicus,incursus in hostem> Que sostiene la
acometida: ,, qui virum in se ruentem sustinet

, , conatus>

ACOMPAAR: , , ,
,
,
, , ,
, , , , ,, comitor, assequor,
assector>De nuevo: reduco> Llorando: ()
lacrymis prosequor>Por cortesa, por
obsequio: comitor honoris
causa> Acompaar juntamente: una deduco vel prosequor>
Acompaar por obsequio a los que se
van: abeuntes honoris
causa prosequor> Acompaar a la vez:
una comitor> Acompaarse: sodalitatem
ineo> Que acompaa voluntariamente:
,, qui ultro sequitur>Acompaar un instrumento accino

ACOMETIMIENTO ,,; ,,; ,,


incursio,
aggressio, invasio
ACOMODADAMENTE

Movi-

commode

ACOMODADO,apto: ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,, accommodatus,concinnus>


No acomodado: ,, non
accommodatus ad> Acomodado til ,, commodum
ACOMODADOR, en los juegos pblicos:
,, designator qui tenebat virgam

ACONGOJADO ,,; ,
,; ,,; ,,
;
,,;
,,
anxius,aeger animo> Que no sirve
para aconsejar: ,, qui
parvum valet consilium> Propio para
aconsejar:
,,
adhortatorius> Que aconseja mal:
,, male suadens>Que obra
mal aconsejado ,, qui
parum
consilium
agit>
Sabio
en:,, consilio potens

ACOMODAMIENTO, con la debilidad de


otro:
,,
demissio
modantis se ad alterius infirmitatem
,,;,, optatio,conventio
ACOMODAR: ,,,,
,; , , ,
, , ,,-,,;-,
, ,- adapto, accommodo> Acomodarse al tiempo:
tempori servio> Acomodar
para s (apropiarse): mihi
vindico>Otros sinnimos: ,
, ,-, > Acomodar, cuadrar
quadro

ACONTECER: (), , evenio> Acontece: , , accidit, succedit, usuvenit> Acontecer


adems: , insuper incido, contingo> Acontecer al
mismo tiempo: simul contingo> Que acontece a los cincuenta
das: ,, quinquagessimo die eveniens

ACOMPAAMIENTO: ,, comitatus,consectatio
ACOMPAANTE: ,,; ,, assecla,deductor.-Criada
que acompaa: ,, pedissequa

ACONTECIMIENTO:
,,;
,, eventus> Acontecimientos
humanos:
,,
casus humani

12

Acorde (sust.): ,, concentus> Formar un acorde con diversas voces: ex diversis vocibus unum efficio concentum

ACORDAR, se debe acordar, convenir:


confitendum est> Acordarse: (,), ,
, memor sum, reminiscor,recordor,memini> Que se acuer
da de muchas cosas: ,
, multarum rerum memor

ACORTAR: ,
decurto

concido,

ACOSAR: , urgeo
impello

ACORDE: ',,; ,,
, , ,,;
,,;
,,
consonus,concinus,concors,concordans
ACOSTAR,hacer acostar: cubare
facio.- Dejarse acostar:
facio decumbere.- Acostar juntos:
,,- in cubili
colloco> Acostarse con ,
, concubo,
una cubo> Ir a acostarse:
cubo> Desear acostarse: jacere
cupio> Acostarse: ,
,, , decumbo,incubo, accubo.-El
acto de acostarse en tierra: ,, humi cubatio.-El que
va a acostarse: ,, qui it
cubitum.- Acto de estar acostado:
,,
accubitus>Acostado:
,, reclinatus> A propsito
para:
,,
ad
cubandum aptus> Donde todos se
acuestan,dormitorio comn:
,
ubi omnes pariter cubant,
communis> En un lecho de rosas:

in toro ex herbis
stratis cubo.- Acostarse fuera:
foris,cubo,secubo> Acostarse sin lecho: ,, cubatio sine tecto (acostarse a la
intemperie)> Uno junto a otro:
juxta dormio

ACOSTADO: ,,,
lectu positus

in

consuesco, suesco.- Acostumbrarse:


insuefacio.- Acostumbrarse
antes:
ante assuefacio>
Debe acostumbrarse: assuefaciendum est> La accin de acostumbrar
juntamente:
,,
consuefactio
ACRE: ,,
ACRECENTAMIENTO:
accrementum

acer

,,

ACRECENTAR:

augeo

ACRECER: , ,
, ,, accresco
ACREEDOR ,, creditor> Sujeto al acreedor: ,,
addictus creditori
ACRIMINAR:,,, causam attribuo,
accuso,accrimino>Acu
ar adems:o, a,-
insuper criminor,crimini praeterea
do.-Falsamente:
criminibus falsis insector>Acriminar
ms: (-) insuper
incriminor> Acusar al mismo tiempo:
simul criminor

ACOSTUMBRADO: ,,; ,,; ,,; ,


,;
,,,
,,
assuefactus,consuetus

ACRIMONIA: ,,; ,
,; ,, acrimonia.Con acrimonia:
, ,
, , acerbe,aspere,
acriter

ACOSTUMBRAR: (),
(,),,, (,), , ,
,
consuefacio,

13

ACRSTICO:,, acrostichia> Las letras que forman un acrs


tico: ,,; ,, primae versuum litterae
continuata serie sensum efficientes

per multa cura rem agens

ACTO,en el acto:
facto

in ipso

ACTOR: ,,; , ,
auctor,actor.- Ejecutor,que hace algo o trabaja en algo: `,,;
`,, actor> Actor de tercer orden (teatro): ,
histrio tertii ordinis> Hacer el
segundo papel de actor: secundas partes ago.- Actor
principal: ,,; , ,
auctor praecipuus,
princeps,antesignanus> Que desempea
segundos papeles: ,
histrio secundas partes agens

ACTIVAR,se ha de activar:
urgendum
ACTIVIDAD: ,,;
,; ,,; ,,
; ,, activitas
ACTIVO: ,,; `,,
; ,,; ,,;, ,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,, ,, impiger, strenuus, activus,solers,generosus.- Pronto en la ejecucin:
,, promptus in agendo.- Eficaz: ,,; ,, efficax.- Hombre activo:
,, homo impiger.- Que
hace las cosas con mucho cuidado:
ACUARTELARSE,en invierno: ante tempus in hiberna concedo

ACTUAL: adhuc existens;


,, de quo nunc agitur
ACUARIO,signo del Zodaco:
,,; ,, aquarius
ACUERDO: ,,; ,
, id quod inter partes disserentes convenit;constitutum id quod
fit ex composito> Consensuado, de
comn acuerdo: ,
sapienter,consentienter.- Establecer
de comn acuerdo communi
consensu constituo.- Estar de acuerdo:
una loquor> Obrar de
acuerdo: ex composito ago>
Que est de acuerdo, que piensa
igual: ,, socius consilii> Que pacta un acuerdo:
, consentiens.- Que concuerda:
,, consentiens.-Acuerdo
verbal: `,, pactum

ACUATICA, que vive en el agua:


,, aquatica,in aquis degens.- Aves acuticas: aves
in aquis degentes
ACUATICO: ,,; ,
,,; ,,; ,,;
,,;
,, aquaticus
ACUCHILLAR, pasar a cuchillo: ,- occido, interficio
ACUDIR,corriendo: ()
,, accurro

ACULL: ,

huc,illuc

ACUMLUACION: ,,; ,,; ,, accumulatio

ACUEDUCTO: ,,; ,,
; ,,; , ,
; ,,; ,,;
,,; ,, aquaeductus.- Acueducto largo: ,, aquae ductus longior

ACUMULAR: , ,
, , ,
,,,, , ,, ,

14

accumulo,glomero> Por todas partes: circum undique


accumulo> Sobre: insuper accumulo

ACUSADOR: ,,; ,,; ,,;,,; ,,; ,,,-,, accusator,delator,sycophanta> Dinero que


depositaban acusador y reo: ,,
pecunia quam actor et
reus disceptaturi reponebant

ACUADO, mal acuado: ,,


perperam cusus.-Acuado poco ha:
,, recens malleo ductus
ACUAR: cudere> Falsamente
adulterina nota impressa
cudo.- Moneda: , argentum conflo,aes cudo

ACUSAR. (); , , ,,
, , , , ,;
,
, , , , , , , , (,), (, ,
incuso,accuso.- Acusar a su vez:
recriminor> Acusar al acusador:
accusantem
accuso.- Calumniosamente:
criminor.- Acusar con queja:
criminor> Falfalsamente: criminibus falsis
insector.- Digno de ser acusado:
,,
accusandus.- Fcil de
ser
acusado:
,,
facilis accusatu.- Acusar sobre:
insuper accuso

ACUOSO: ,,; ,,
; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,;
,;
,,;,,
aquosus> Poco acuoso: ,,

parum aquosus> Hacer acuoso:


aquosum reddo
ACUSACION ,,; ,,
0,,;,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,
; ,; ,,;
,; ,,; ,
,,, ;
,;, accusatio, criminatio> Acusacin precedente: ,, praecedens accusatio>
Acusacin principal: ,,
offensio> Acusacin falsa: ,, falsa accusatio

ACUSATORIO: , ,
, accusativus
ACSTICO; ,,
tum pertinens

ACUSADO, ser acusado: , ADAGIO: ,, proverbium

,,

ad audi-

medida: ad numeros aptos redigo> Adaptar antes:


ante adapto

ADAPTACIN: ,, aptatio
ADAPTADO:

accusor

ADARGA: ,, pelta> Pequea:


,,
parvula
pelta.Perteneciente a la adarga: , , ad peltastam pertinens

aptatus

ADAPTAR:, (,,
,), , , , , -, ,)
, , -, ,
-; , , ,
, , , ,
apto, coaptor,
compingo,adapto,accommodo.-..a justa

ADECUADO: ,,
tus

adaequa-

ADELANTADO: , progressus>
Muy adelantado: ,, qui
longius ante est

15

tro:
ADELANTAR: , ,,
(),,, (,), festino,progressum facio> No poder adelantar:
progredi non posse> El
paso: promoveo gradum

insum

ADEREZAR: ,-, , , ,
sterno,instruo,adorno
ADEREZO:
,,;
,, torques,ornatio.- De la
joven: ,,, puellaris
cultu.- Caja de aderezos,de afeites
,, capsula mundi muliebris> El que usa de aderezos: ,, qui fuco et mangonio utitur.- Que tiene aderezo de bronce:
,, aereas phaleras
habens> Aderezos: ,,
torques

ADELANTARSE: , ,,
,
,
, , ,

praeverto, progredior,
praetergredior>..a caballo: equito ante.- Corriendo: ultra currendo progredior.- Que
se adelanta asu estacin, prematuro:
, , statam tempestatem
praeveniens> Que se adelanta: ,, progrediens

ADHERENCIA: ,,
nascentia

ADELANTE, en adelante: ,
,,,,,,,;
de
coetero,posthac,in posterum, deinceps.- De aqu en adelante:
ad hoc deinceps tempore.Hacia adelante con mpetu: antrorsum cum impetu.- Ms
adelante: ulterius.-Para
adelante: in posterum> Para
que en adelante no: ne posthac> Delante: ,> Desde
entonces inde

ADHERENTE: ,,

circum-

adhaerens

ADHERIDO: ,, adhaerescens.- Estar adherido: ,


, , ,, adhaereo, adhaeresco> Estar firmemente adherido:
inhaereo
ADHERIRSE: (),, , ,,
,
,
adhaeresco> Que se adhiere fcil y tenazmente ,, tenaciter adhaerens> Estar apegado con exceso:
nimis adhaereo

ADELGAZAR: , ,
, ,, , ,
emacio, extenuo, gracilem reddo.- ... como cola de ratn:

velut cauda muris decresco.- Que va adelgazando insensiblemente: ,, in acutum sensim desinens> Adelgazarse: gracilesco

ADHESION: ,, adhaesio
ADICION: ,,; ,
,; ,,; ,
,; ,, ; ,
,; ,,; ,,
; ,,; ,,
superinductio,additamentum,additio

ADEMS:, etiam,insuper>
Adems de que: praeterquam
quod> ..de otras cosas: praeter alia

ADITAMENTO: ,,; , ,; , ,;

ADENTRO: , intro> Ms adentro: interius> Estar aden,,


superinjectus,additamentum

ADIVINA:,,; ,

16

ADIVINO: ,, animo futura prospiciens.- Otros sinnimos:


,,; ,,; ,,; ,,; ,,; , ,; , , ; , ,;
,,; ,,; ,
,; ,,; ,,
,,; ,,; ,,; ,-,,
,; ,, cognitor, hariolus, vates, sortilegus, divinus,
vates fatidicus.- Mediante habas:
, ,
qui fabis eligit,
sortilegus> Adivina: ,, ,
vates> Clebre: ,,,
Ventrlocuo: , ,
ventriloquus, hariolus> Adivino excelente: ,, optimus
vates.- Falso adivino: ,
, falsus vates> Jefe, presidente de los: ,,, antistes vatum, mulier antistita> Median
te la observacin de los cuervos:
,, vates ex corvis
auguria ducens.- Mediante los cantos
,,
musicus
augur>
Adivino nocturno: ,,
nocturnus vates> Por los ensueos:
,, somniorum conjector.- Por el canto de las aves:
,,
vates per cantus
avium.-Por quien se rige el ejrcito
,, exercitus moderator vates> Que pronostica por la
inspeccin de las vrtebras: ,, ex inspectione vertebrarum in corpore vaticinans.- Que
usa de criba para adivinar: ,, vates qui cribro utitur ad vaticinandum.- Observador de
prodigios: ,, prodigiorum observator.- Adivino veraz:
,, veridicus vates

divina,vaticinatrix

ADIVINACION: ,,;
,; , , ,; ,,
divinatio.- Dado a la
adivinacin: ,, deditus divinationi.- ..de lo ya sucedido: ,, divinatio rerum
factarum.- ...del futuro: ,
,
divinatio rerum futurarum...falsa:
,,
falsa
divinatio> Hecha por lo que se ve en
casa: ,, divinatio ex
iis quae domi spectantur> Por el
fuego: ,, ex igne divinatio.- Por medio de prodigios:
, ,
ex prodigiis
divinatio> Por varas: ,
, divinatio per virgas> Ciencia
de
la
adivinacin:

divinatio
ADIVINADOR,adivino: ,,;
,, sortilegus,vaticinator
Adivino de sueos: ,,
somniorum interpretatione futura
praedicens.- Adivinadora de sueos:
,, vates foemina somniorum
ADIVINAR: ,-,
, ,, vaticinor.- Arte de adivinar
por la hora del nacimiento: ,, ars divinandi ex inspectione horae natalis.- Arte de adivinar: ,,
ars divinandi>
Adivinar con acierto:
bene conjecto> El que adivina mirando las manos: ,,,,
qui, quae ex manuum inspectione
vaticinatur.-Hbil en vaticinar:
,, solers in conjiciendo> Los que adivinan por el fuego:,,; ,,
ignispices,qui ex igne divinant.Que adivina por las entraas: ,, qui inspectis extis
futura conjicit.- Que adivina por
los sueos:,,, somnionrum interpretatione futura praedicens> Adivinar temerariamente:
temere divino

ADJETIVO: ,,; ,, adjectivus


ADJUDICACIN: ,, adjudicatio.- Provisional de una cosa
en litigio: ,, vindiciae
ADJUDICAR , ,-

17

nistrado: ,, difficilis ad dispensandum

adjudico,tribuo

ADMINISTRACIN: ,,,; ,,; ,,; ,,; ,


, administratio,quaestura.- Adm.
pblica: ,, rerum publicarum administratio

ADMINISTRADOR: ,,; ,,; ,,; ,,;,,; ,, minister,administratix,


procurator,curator,administrator

ADMINISTRADO,que no puede ser admi, , ,,


,
,
,
, , ,
,
,-
administro,ministro> Bien las cosas
de casa: res domesticas accurate administro> Administrar
antes: ante dispenso.Juntamente: simul administro.- Administrar la cosa pblica: ,- administro rem publicam> Administrar legtimamente legitime administro> Administrar mal: perperam administro

ADMINISTRAR:
specto

, , -

ADMIRADO: que debe ser


,, admirandus

admirado:

ADMIRADOR: ,,;
admirator.- De s mismo: ,, sui ipsius admirator
ADMIRAR: (,),
, , , , , ; -, , , ,
,-, (),
, admiror,obstupefacio,specto> Levantar admiracin alternativamente: vicissim
admirationem injicio> Con sorpresa:
(,), stupeo>
En gran manera:
supra
modum admiror> Muchsimo:
- supra modum admiror> Propenso a..: ,
pronus ad
mirandum

ADMINISTRATIVO: , ,
habens vim dispensandi
ADMIRABLE: ,,; ,,
; ,,; ,
,; ,,; ,
,; ,,; ,,; ,,; ,,
; ,, mirandus, mirabilis> Muy admirable ,,
valde admirandus> Digno de ser mirado con admiracin: ,,
, cum admiratione spectandus>
Hacer cosas admirables:
admirabilia efficio.- Cosa digna de
admiracin: mirandum

ADMIRARSE: , ,
,
obstupefacio,stupeo> Con asombro: stupefactus admiror.- Mucho: ,
,
,-
admodum obstupefacio> Sobremanera:
supra modumadmiror> Facilidad de:,, admirabilitas> Que se queda admirado:
,, stupens> Que admira: ,, admirator> Lo que
debe admirar:,, admirandus

ADMIRABLEMENTE: ,
admirabiliter
ADMIRACION ,,;,,
,,; , ,;
,,;
,,;
,,; ,,; ,, admiratio> Digno de ,, admiratione dignus.- Mirar
con: ,
cum admiratione

ADMISIBLE,tener por..: admittendum judico


ADMISION: ,,; ,

18

,; ,,; ,,;
,,; ,, admissio,incursio.- Discurso de admisin:

admitionis
oratio

se debe admitir: ,,
admittendus> Se ha de admitir excepcionalmente: admittendum est cum exceptione
ADMONICIN: ,,; ,
,; ,,; ,
, admonitio

ADMITIDO: ,,
admissus>
En virtud de
convenio o tratado:
,, sub foedere receptus.- Admitido en los rollos,en las
listas (de ciudadana): ,
, adscriptitius

ADMONITORIO: ,, admonitorius
ADNOMINACIN,fig.gram. paranomasia)
,,;
,,
adnominatio

ADMITIR: (,), , , ;, , ,,,, , ,, excipio,admitto>


Dentro

intro admitto> En casa:


domum introduco> En el nmero: in numerum admittor> Que
,
adolescentiae proximus.Que ha llegado a la..: ,,
, qui adolescentiam attigit.- Que
ha pasado de la edad de la adolescencia,que ya no es joven: ,
,, ex adolescentia deja exiit

ADOBES: ,,
fiunt e glebis

lateres

qui

ADOLESCENCIA: ,, adolescentia.- Prximo a la..: ,

ADORABLE: ,,; ,, adorandus


ADORACIN: ,,; ,,; ,,; ,, adoratio> Digno de adoracin: ,, adorandus

ADOLESCENTE: ,,; ,, adolescens

ADORADO: ,,

ADONDE: `,`, quo.-

quem in locum?> Adondequiera que:


,`' quocumque

adoratus

ADORADOR: ,,

adorator

ADORAR: , , ,
, adoro,veneror> A
Dios: deum adoro> Que le
gusta adorar: ,, habens
affectum adorandi

ADOPCIN:
,,;
,,; ,,; ,
,; ,, adoptio,adoptatio> Dar en adopcin: do
ad adoptandum: ,, adoptatus

ADORMECER:, , ,
,
,
,
,
,-,
,
,,, sopio>
Con la virtud de..: ,,

qui vim habens sopiendi> Que


adormece: ,,;
,; ,, sopitor,soporem,inducens> Que adormece toda
cosa: , qui omnes adormiri facit

ADOPTAR: , adopto.- Adoptar un hijo: , , filium adopto


ADOPTARSE,que debe..: ,,
adoptandus
ADOPTIVO: ,,,
adoptivus.- Hijo adoptivo: ,,, adoptatus filius

19

Con variedad: ,,; ,,


variegatus> De oro:
,,; ,
, ex auro variegatus> Decentemente: ,, decenter ornatus> Con cintas resplandecientes,
con diadema de brillantes: ,,, splendidis vitiis ornatus.- Muy adornado: ,
,; ,, multum ornatus>
No
adornado:,,
inornatus> Ricamente adornado: ,, divite ornatu gaudens
Estar adornado: ,
adornor,decoror.- Otros sinnimos:
,,; conditus,exornatum

ADORMECERSE: , sopior,sopore aliqiuod tentor


ADORMECIDO: ,,
tus

sopora-

ADORMECIMIENTO: ,,; ,,
sopor.- Con pesadez:
,,
sopor cum gravidine.Causar grave adormecimiento:
gravem soporem affero
ADORMIDERA: ,, papaver.Cabeza de la..: , ,,
caput papaveris.- Flor de..,
,
flos papaveris.-Fruto de
la..: ,, fructus papaveris>
Hoja de la..: ,,,; ,,
papaveris
folium.Ceres,inventora de la..:,,
Ceres,papaveris
inventrix>
De
adormidera(adj.): , , papavereus.- Jugo de la..: ,
, succus papaveris.- Adormidera
negra: ,, papaver nigrum

ADORNAR: ,, ,
-,-; (-),,
(), , , , , ,
,
,
,

(),
,
,
, , ,
, ,-, , , , ,
, ,, , , ,, , , ,
, ,
,
orno.- Adornar a la vez: ,
,

simul exorno.- Adornar adems: -

ADORNADAMENTE: ornate
ADORNADO,bien adornado: ,
, bene ornatus.- Con orla: ,, ornatus veste fimbriata.- Con puntos rojos o de color de
fuego: ,, ignei coloris punctis distinctus et varius. insuper adorno> Adornar antes: ante exorno> Con
cintas
vitiis exorno> Con
esmero:
studiose exorno>
Con exceso:
coriosius
adorno> Con figuras
figuris exorno> Con variedad: ,, , variego,varie distingo
Con varios colores: variego> De diversos modos: ,
, artificiose vario> El que adorna o engalana: ,,; ,, ornator,
comptor> Que sabe adornar: ,,
ornandi arte praeditus>

Preparar para eladorno:


compono ad ornatum.- Adornar al
mismo tiempo simul orno.Adornar con elegancia: ,
eleganter orno> Ms y ms:
magis ac magis orno> Por
dentro: intus orno> Ser
adornado del todo: prorsus exorno
ADORNARSE:
,,
, polio, exorno
me.-Por vanidad: exorno me> Con afeites: pigmentis faciem exorno> Con exceso:

superbio> Cuidadoso en
adornarse: ,, ornan-

20

cuerpo: ,,
ornatus
corporis> Aderezo: , ,
ornatus

dae formae studiosus.- Que se adorna


magnficamente: ,, qui
magnifice sese adornat> Para tener un hermoso aspecto: ad speciem pulchram me compono> Accin de adornarse: ,
, ornatio

ADQUIRIDO:,,;
,
,; ,,; ,,;
,,; ,,;
(postea acquisitus, adquirido despus)

ADORNO ,,; ,,
; ,,; ,,;
,,; ,,; , , ; ,, adornatio,ornamentum> Adorno afectado
rebuscado:
,,
ornatus
affectatus.- Con siete clase de
adornos: ,, septem modis instructus.- Cuanto sirve para
adornar o hermosear: ,,
id quo aliquid exornatur> Cuidadosa
al adorno: ,, ornatus
studiosa.- De diversos colores: ,,; ,, ornatus versicolor.- De escaso valor:
, , ; , ,
,,; ,,; ,
bullae> De la cabeza: ,
, ornamentum capitis> De mujer:
, muliebris ornatus> De
piel o metal para la cabeza: ,,
pellis aut lamina qua
pro corona utebatur.- Adorno femenil
, ,
mundus muliebris>
Florido: ,, florida
exornatio.- Apto para el adorno:
,, ornatui aptus>
Maestro de adornos y peinados:
,, qui artem comendi
profitetur.- Instrumentos para adorno y afeite: ,, ins
trumentum sive medicamentum quo crines ornantur.- Ms esmerado: ,
, ornatus accusatior.- Emplear
demasiado adorno: nimium ornatum adhibeo> Mujeril: ,
;
0,,;
,,
ornatus muliebris> Para corona de
edificios: ,, aedium
ambitus>
Pequeo:
,,
parvum ornamentum> Ornamento del
ADUCIR adduco

ADQUIRIR: (-,-); , ; , ,
,
,
;
, (, ,
); , , ,

(,);
,
,
,
,

acquiro>
An
ms:
, , ,
,

insuper acquiro.- Diestro en adquirir: ,, adquirendi peritus.- Fcil de adquirir: ,


, facile parabilis.- Adquirir al
mismo tiempo: , , , simul,una acquiro.- Lo que cada uno
adquiere para s: ,,,
id quod quis ipse sibi arcessit.Ms de lo suficiente:

plus quam satis acquiro.- Modo de


adquirir: ,, ratio
acquirendi.-Que puede adquirirse con
el estudio o la prctica: ,
, qui meditando vel exercitatione
potest acquiri
ADQUISIBLE: ,,

parabilis

ADQUISICIN: , ,; ,,; ,,; , ,; , , ;


,,; ,,;
,, acquisitio>De lo
que an faltaba: ,,
adquisitio eius quod adhuc deerat

;
,,;
,,;
,; ,,;
, assentatio,adulatio,aurium delinimentum, floccorum collectio.-

ADULACIN: ,,; ,
,; ,,; ,,

21

Dolosa: ,,
adulatio
dolosa> El que con un discurso serio
encubre una vil adulacin: ,,
qui severa orationem
vilem tegit assentionem.- Que no se
deja arrastrar por la: ,
; -,, qui adulatione non
capitur.Usar
de
adulaciones:
dolosa adulatione utor

ADULTERACIN:, ,
, adulteratio
ADULTERADO: ,,,;
,,;
,,
,, adulteratus> Lo que
est adulterado: ,,t;
,,; ,
adulteratus,adulteratum,fucatus

ADULADOR: `,,; ,
,; ,,; ,
; ,,; ,,; ,,; , ,; ,,; , adulator,delinitor> Para poder comer: ,,
adulari edendi causa.Aduladores viles: ,, antecanes> Del pueblo: ,,
populi adulator.- Del rico por
glotonera: ,, conviviorum gratia divitis adulator> Pa
labras aduladoras: `,,
adalutoria verba.-Que gusta de aduladores: , ,, qui
gaudet assentatoribbus> Aduladora:
,,; , , quae
aures permulcet,adulatrix

ADULTERAR: ,,
, adultero, cauponor.- Como los taberneros adultero caupone more.- El
metal,las monedas: , adultero metallum, pecuniam
Secretamente: clam adultero
ADULTERINO: , ,
, ,,; ,
, adulterinus
ADULTERIO ,,; ,
adulterium.- Cometer..: ,
adulterium
committo,
moechor.- Cometer adulterio el marido: aliam (praeter meam)
foeminam ineo.- Cometer adulterio la
mujer:
alium praeter
maritum admitto.-Multa que paga el
adltero cogido en..: ,,
quae persolvit is qui in adulterio est comprehensus

ADULAR: `, `, , ,, ,
, , , , , , ,
,
,
,

adulor,assentor> Adular
antes:
ante adulor.Astuto en adular: ,,
solers in adulando.- El que no adula:,,
non blandiens>
Para comer:
ventris
causa assentor.- Adulador sobremanera: supra modum assentor.- Hablar con lisonja: assentatorie dico> Atraer
con lisonjas: , blanditiis capto

ADLTERO ,,;
,; ,,; ,,
; ,, communem lectum
habens,foris cubans, adulter,moechus
Castigar ignominiosamente al: ` deprehensum adulterum excrucio ad ignominiam.- Castigo,pena de
los
adlteros: `, ,
poena ex adulteris sumpta.- Ser
adltero:
,
,
,
,

foris
cubo,secubo, moechor,adulter sum

ADULATORIO ,,; ,,; ,, adulatorius


assentatorius

ADULTO: ,,; ,,
adultus.- Edad adulta:,,
aetas matura.- Los que son adultos: , qui iam sunt adulti.- Poco adulto,poco crecido: -

ADULTERA: ,; ,
,, adultera, moecha

22

,,

nondum satis adultus

ADUNAR:

ADVENIMIENTO: ,,;,-,, adventus

in unum cogo

ADVENEDIZO:,,
, , ,,
;
,,;
,,;
,,, advena,adventitius
ADVERBIAL ,, adverbialis
ADVERBIALMENTE:
verbialiter
ADVERBIO
bium

,,

ADVENTICIO:,, adventicius

, , ,, affabilitas> Con afabilidad: humanissime

ad-

AFABLE: ,,; ,
, ,
,,; , ,, affabilis,amabilis,comis
El que se muestra afable: ,
,
affabilem se praebens.- Muy
afable: ,,, suavissimus
Poco afable: ,,
qui
sui conveniendi copiam aegre facit.Afable,de fcil acceso: ,,
; ,, facilem accessum habens> Ser afable: , benevolus sum,comis

adver-

ADVERSARIO: , ,
,; ,,; ,
,; , , ;
, adversarius,innitor> En la lucha,mulo: ,, adversarius in lucta, aemulus> Objeccin
del adversario ,, oratio
adversarii
ADVERSIDAD: ,,; ,,; ,; ,
,; ,, adversitas,
aerumna,adversus casus>

AFABLEMENTE: humaniter
AFAMADO ,, diffamatus
AFAN,lleno de afanes: ,
negotiosus

ADVERSO: ,,; ,
, reflans, adversus
ADVERTENCIA; ,,; ,,; ,, animadversio,monitio>Con advertencia scienter

laboriosus

AFANOSAMENTE:

laboriose

AFEADO: ,,

foedatus

AFEAR: `, , -,
-, , -, , , foedo> Mucho
foedo valde

ADVERTIDO: ,, (lo que


se ha advertido,animadversio)
ADVERTIR: , , , animadverto> Fcil
de advertir: ,, facilis animadversu

AFECCIN: ,, affectio
AFECTADO: ,, nitidulus> Estar afectado sobremanera:
, pratermodum,vehementer afficior.- Estar ligeramente afectado: leviter afficior> Muy afectado: ,,;
,, vehementer, supramodum affectus

ADYACENTE,estar adyacente: adjaceo


AREO: ,,, ,
,, arius
AFABILIDAD

AFANADO ,,

,-

23

Medriocridad en los afectos: ,, medriocritas affectuum.Que tiene afectos vehementes: ,, qui vehementes affectus habet> Sentir los mismos afectos: , similes affectus concipio

AFECTARSE fcilmente: facile


afficior> Que se afecta fcilmente:
,, qui faciliter afficitur.- Facilidad de afectarse: ,,;-,, natura quae facile affici potest
AFECTO: ,,; ,,;
,,; ,,; ,
, affectus.- Con afecto desordenado: cum immodico affectu.- Con afecto,con buen afecto:
,
cum
affectu,
studiose.- Con grande y vehemente
afecto:
cum magno et
vehementi affectu.- Conformidad de
afectos: ,, consensus in
affectibus.El
primer
afecto:
,, primarius affectus
, novaculam non expertus.- Ser
afeitado,afeitar: novacula
rador,rado> Afeitar hasta el cutis:
tondeo ad cutem> Desear,necesitar afeitarse: tondere cupio,opus tondendi habeo

AFEITADO: ,,; ,,
tonsus,detonsus.- Hasta el cutis:
,,; ,,
ad
cutem rasus et tonsus.- Tres veces:
,, ter tonsus
AFEITAR: , rado,tondeo.Querer
afeitarse:

tonsoris manum posco.- No experto en


navaja de..: ,,; ,

,, facies fucata> Usar de


afeites: , fuco illino
AFEMINACIN: ,, effoeminatio
AFEMINADAMENTE: , molliter> Moverse:
delicior> Vivir: more foeminarum vivo

AFEITE: ,,; ,
,; ,,; ,,;
,, ; ,,; ,
,; ,,; ,; ,,
fucus,pigmentum,faciei
fucus.- Accin de darse afeites:
,, coloris asciti inductio.- Caja de afeites para las
mujeres:`,, capsa pigmentorum
muliebrum> Caja de
afeites:
,, capsula mundi muliebris> Color fingido: ,
fucus,impostura> Colorete: ,, fucus,pigmenta> Del
rostro: ,, pictura vultus.- Deleitarse con afeites y pomadas: delector unguentis>
El que usa de afeites:,,
qui fuco et mangonio utitur> Estuche
para afeites, aderezos: ,,
loculus ubi servantur
annuli sive gemmae.- Gustar de afeites: delector pigmentis
Mujeril: , radix pictoria.- Para hermosear el rostro:
,,fucus> Rostro con:-

AFEMINADO ,,,;
,,;
`-,,;
,,; ,,; ,,; ,-,
(); ,,; ,,; ,,,;,, ; ,,;
,;,,;
,,;
,, efoeminatus,malthinus> Actidud afeminada: ,
,
delicatus gestus.- Adorno
afeminado y excesivo:,,;
,,
ornatus luxuriosior>
Con adorno afeminado y excesivo:
,,, ornatus nimis luxuriose.- Ambguo sexualmente:
,,,;,
,;,, qui masculi
et foeminei sexus est,semi- vir, vir
efoeminatus.- De andares afeminados:
,, qui gressibus efoe-

24

AFICIONADO: ,, studiosus.- Aficionado a: ,,


studiosus

minatis ambulat.- De nimo:


, qui est foemineus animus> Hacerse algo afeminado:
aliquantum delicior.- Llevar una vida afeminada: , in deliciis vivo.- Ser de aspecto afeminado: mollis sum.-De aspecto
afeminado: ,, aspectu
efoeminatus.- Vivir una vida afeminada,
afeminadamente

efoeminate vivere.-Que lleva mitra


mujeril:
,,
muliebri
mitra redimitus> Otros sinnimos:
,; ,,,
; ,-,-, effoeminatus
AFEMINAMIENTO:
foeminamiento

AFICIONARSE,demasiado: immodice afficior


AFILADO: ,,
acutus.- Como
navaja de afeitar: ,,
acutus ut novacula,rasilis> No afilado: ,, non exacutus
AFILAR: exacuo> Piedra de
afilar:
,,;
,,;
,,; ,,; ,,
cos

,, ef-

AFN: `, , ,,; ,,; ,,;, afinis.- Unido por afinidad: ,,; ,,


,, affinitate conjunctus

AFEMINAR: , ,, , , effoemino,frango deliciis.Afeminarse: , , effoeminor

AFIRMACIN: , ,,, affirmatio

AFIANZAR: , , ,
firmo,fulcio,roboro

AFIRMADO: ,,
tus

AFICIN,inclinacin: ,,
-,.,,, studium

AFIRMANTE: ,, affirmans

AFIRMAR: , , , , ,-,
, , , ,-, , , , , ,
, , , ,-,
,

munio,firmo,confirmo,obfirmo.- Capaz
de afirmar,asegurar: ,,
qui hahabet vim firmandi> Con
juramento, con tesn:
jurejurando firmo,obfirmo.- Sostener
apoyar para dar base slida: confirmo
AFIRMATIVAMENTE:
ve
AFIRMATIVO:
mativus

affirma-

AFLICCIN:,,;,,,
; `,,; ,,
;
,,;
,,;
,, moeror, anxietas mentis
conflictatio, afflictio> Que sufre
con valor la afliccin: ,
, fortiter moerorem ferens> Ser
partcipe de las afliciones de otro:
sum partipeps afflictionum
AFLIGIDO: ,,; ,,
; ,, dolens, moerens,afflictus.- Con males: ,,
malis afflictus.- En el nimo:
,, gravi dolore oppressus
Por un dao reciente: ,
() recenti damno affectus.Ser afligido de males:

affirmati-

,, affir-

25

conflictor malis
AFORISMO: ,,
sententia brevis

AFLIGIR: ,,
,
,
,
affligo.- Afligir antes:
ante affligo.- Con exceso: insuper afligo> Que aflige el
nimo: ,, dolorem animum
ferens> Ser afligido: affligor.-Afligirse ms: prior
affligor

AFORTUNADAMENTE:
fortunate

AFRENTA: `,,; `,
;
,,;
,,;
,,;,,; ,,;,,; ,,; ,,; ,,;
,, contumelia,ignominiosa damnatio,probrum, convicium>
Amarga:,, acerbum dedecus.- Decir afrenta desde seguro:

convicior> Marcar por


afrenta: insignio in
contumeliam.- Padecer afrenta: ,
contumeliam
patior

AFLOJAR: , (,
), , , ,
, , , , ,, ,,
, remitto, relaxo,laxo>Un poco aliquantum
relaxo
AFLOJARSE,que puede..: ,,
qui laxari potest
AFLUENCIA: ,,; ,
,
affluentia,congregatio> Con
afluencia:`,`,`,
`, ,` affluenter> De cosas: ,, copia
rerum> De gente: ,, concursus
`,,

AFRENTADO,no afrentado: ,
, contumeliis carens
AFRENTAR: ,, ,
, , ,,
, , , ,
,, , contumelia vel injuria afficio> Afrentar adems: insuper contumelia afficio> De palabra: , convicio jacio in> El
que afrenta , ;
,,; , ,
probro afficiens convitiator

affluens

AFLUIR: , affluo>
De todas partes: affluo
AFONA: ,,

vocis privatio

AFNICO: ,, vocis exspers

AFRENTOSA
liosa

AFORADOR: ,, qui triticum in foro emptoribus metitur


AFRENTOSAMENTE: , contumelose> Tratar:
contumeliose habeo

AFRENTOSO:
probrosus

AFORTUNADO: ,,; ,
,; ,,; ,
;,,; ,, fortunatus,qui sors bona obtigit

AFLOJAMIENTO: ,,; ,,; ,, remissio,relaxatio

AFLUENTE

aphorismus

,,

contume-

populi Africae

AFRICANO, de la Libia: ,,
afer,poenus e Lybia.- Africana:,, libyssa

,,,

AFRODISACO: ,, las-

AFRICA,pueblos de..: ,,

26

civus

,, corporis jactatio

AFUERA: , , extra
foras> Por la parte de afuera: extresnsecus

AGITADO: `,,; ,,
agitatus,vibratus.- Agitado de un
torbellino: ,, ; ,, vorticoso impetu actus> Alrededor con mpetu:`,
, cum impetu circumactus> Con
gran
movimiento
,,
multo motu agitato.- Con mucha
fuerza: ,, ter vibratus> De media parte: `,
dimidia parte agitatus.- De nuevo
,, iterum vibratus.De mente agitada,inquieta: ,,
mente alienatus> Estar
agitado: ferveo> Muy agitado:
,, multum agitatus> Por
los hados: ,, fatis
agitatus.- Que marcha con paso
agitado ,, qui concitato
gradu incedit> Que se mueve en
rpido
torbellino
,,
celeri vortice circumactus> Suavemente: ,, leviter jactatus

AFUSIN,bao de chorro total o parcial: ,, affusio


AGALLA: ,,

galla

AGARRADERO: ,,; ,,;


,, ansa,capulum
AGARRADO: , ,,;
,, tenax.- Ser agarrado:
tenax sum
AGARRAR: , prehendo>
Accin de...: ,, injectio
AGASAJO: ,, munus quo
quis alicui gratificatur
AGATA: ,,; ,,
quaedam gemma,onychites
AGENTE de ventas:
rarius

,, pa-

AGITADOR: ,,

agitator

AGITAR: , , ,
, , ;-, , , ,
, , , , ,-,, , ,,,, , ,
,-,,,
,
agito, vibro,
concutio>
Agitarse:
,
agitor> Agitar por bajo:

subsulto> A la vez:
simul agito.- A manera de
torno ` instar rhombi circumago> Alrededor: circumago
in gyrum> Como peonza:` instar rhombi versor> Agitar, conducir:
agito> En crculo:` in
gyrum ago> En el aire: dissipo> En remolino: verticoso impetu agito.- Estar agitado
con un movimiento de flujo y reflujo
vicissim refluo> Juntamentealrededor: simul

AGIL: ,,; `,,;


,,; ,,;,,; , ,; ,
.; ,,; ,
,; ,, ; ,,,
; ,, agilis, facilis mobilis> Agil,rpido: ,.; ,, celer,festinus
AGILIDAD,portarse con..:
vivaciorem me praebeo.- Que tiene
agilidad en sus miembros:
, qui agili membra habet
AGITACIN:`,,;
,; ,,; ,,
; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,, agitatio,concutio> Con agitacin: incitate.- Leve: ,
,; ,, levis agitatio> Sacudimiento del cuerpo: `-

27

circumago.- Estar furioso como picado por un tabano: , oestro agito> Que agita o puede
agitar:,,
habens vim
concutiendi,concutiens.- Fcil de
dor:
,

circumvector> Ser agitado juntamente: una feror> Ser agitado por el mar: agitor.Ser agitado por espritu divino:

divino spiritu agor>


Estar agitado por preocupaciones:
curis agitor> Agitar con una
esptula: spathula agito>
Juntamente con: ,
una concutio> Violentamente: ,- vehementer concutio

agitar:,, vibratilis> Fuertemente: agito vehementer>


Juntamente alrededor
simul circumago> Ser agitado alredeAGONIZAR: , , animam ago
AGORAR,predecir supersticiosamente:
auguror
AGORERO:
,,;
,
,;
,
,,
praesagus,augur, avium peritus>Cien
cia de los:,,,,,
auguralis disciplina> Mal agorero:
,, malus vates
AGOSTO: ,,; ,, mensis
augustus

AGLOMERACIN: ,,; ,,; ,,; ,,


densitas,coacervatio,coagmentatio,congeries

AGOTAMIENTO: ,,; ,,; ,, exhaustio

AGLOMERADO:, , alius
super alium.

AGOTAR: `,`,`, ,
, , , ,
, ,-, ,
,, (), ,
, , , , , ,,
, , , ,
haurio, exhaurio, absumo>
Con gastos excesivos:
nimio sumptu exhaurio.- El tesoro
thesaurum exaurio> Poco
a poco: stillatim exhaurio> Secretamente clam exhaurio

AGLOMERAR: , -, ,
,,,, ,
, glomero,congrego,exstruo
AGLORIARSE,accin de vanagloriarse:
,,; ,, glo
riatio
AGLUTINAR:

conglutino

AGNOCASTO, sazgatillo: ,,
vitex.- Semajante alagno casto: ,, vitici similis

AGRACIADO,no agraciado: ,,
invenustus

AGOBIADO, estar agobiado: sum


onustus
AGOBIAR:
anxius sum

AGRADA:

moleste fero,

placet

AGRADABLE: `,,,;,,; ,,; ,,;


,,;
,,;
,,; ,,; ,,; ,,; ,,;
,,
gratus, jucundus,
placens, placidus> Al nimo: ,, animo gratus> Con voz o

AGONA,estar en..: animam


traho> Penosa: ,, longa et aegra morte animam agentis
singultatio> Que tiene larga y penosa agona: ,,
longa
morte anima agens

28

supra modum, admodum placeo>


Gustar de agradar: studeo placere> Hablar para agradar:
ad gratiam loquor.Hacer que otro agrade: facio
ut aliquis placeat> Incapaz de
,, ineptus in concilianda
gratia>
Procurar,buscar
agradar:
ad pulchram
speciem me exorno> Que a todos agrada: ,, omnibus conveniens
Querer agradar: , , , placere studeo

sonido
agradable
`,,
gratus sonitus, grata vox.- Hablar
cosas agradables `
suavia
loquor.- Que mezcla loagradable con
lo
til:
,,
qui
miscet utile dulci
AGRADABLEMENTE:

grate

AGRADAR: (), (,
), (,,), , , (dat.),
, placeo, delecto
A todos: communiter placeo
Al nimo de otro: alicuius
animo placeo> Deseo de agradar:
,, placendi studium>
En gran manera: , AGRADECIDO: ,, (-);
,,; ,, memor beneficii,cui curae est,gratiam
referens

AGRADECER: (-,), gratiam refero

AGREGADO:

,,

ascitus

AGREGAR,al montn:
lum aggrego

AGRADECIMIENTO, con agradecimiento:


animo grato> Dado o hecho en agradecimiento: ,
, datus, factus ad agendas gratias

in cumu-

AGRESION: , ,
;
,
,,
aggressio
AGRESOR: ,,;
, aggressor

AGRADO,con agrado: jucunde> Tratar con agrado:


urbane ago

AGRESTE:,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,; ,a, agrestis>Hacer a uno agreste: agrestem reddo

AGRANDAR: , , , , ,
magnum facio,gravo,ingravo,aggravo,
degravo,onero (poner peso)

AGRIAMENTE: ,

acerbe

AGRAVAR: , ,
gravo, aggravo, degravo,
onero (poner peso)

AGRIARSE:
co,acesco

AGRAZ: hecho de agraces:


,, ex acervis uvis confectus>
Jugo de agraz: ,, acervae
uvae succus>
Que lleva agraces:
,, acerbitate sua uvas
immaturas referens

AGRICULTOR:
, ,; -,
,; , ; ,
; ,,, agricola, qui versatur in agris> Pobre:
,, qui terrae fame laborat

AGREDIR: ,- aggredior

AGRICULTURA:,,; ,
,,; ,,;,,; agricultura>Abandono de la..: ,, neglectus agriculturae> Amante de

AGREGACIN: ,,
contextus.- Formar por combinacin o
agregacin: conflo

29

crudes-

la..: ,, amator agriculturae.- Amar la agricultura:


agri curam amo> Perteneciente,relativo a la..:
,; ,,; , ,, ad agriculturam spectans,pertinens

finitores
AGRUPARSE:

AGUA: `,; `,; `,


,; ,,; ,,;
,, aqua,humor> Abundancia
de
aguas:
,,,
copia aquarum> Abundante en agua:; ,, irriguus,aquis abundans> Agua
mezclada con aceite: ,,
aqua oleo mixta> Amante del agua:
,, amans aquae> Arte de
detectar las aguas: ,,
ars prodendi aquas> Bajo las aguas:

profunde.- Bebedor de agua


caliente: ,,
calidae
potor> Bsqueda de agua: ,, aquae investigatio> Concurrencia de aguas: ,; ,,;,- confluxus>
Conduccin, derivacin de aguas:
,, aquarum derivatio> Conducir las aguas por canales: aquas derivo per canales> Conductor de aguas: ,, aquae
ductor.- Convertir en agua: -

AGRIDULCE: ,,; ,, suave amarum, dulcis cum acerbitate quadam


AGRIMENSOR: ,,
sor

agrimen-

AGRIO: ,,; ,,
subarcerbus> Algo agrio: `,,
subacidus.- Como la uva sin madurar: ,, acerbus ut uva
immatura.- Estar agrio sum
acerbus.- Que come cosas agrias:
, , ,
qui
acribus vescitur.- Ser algo agrio:
subacidus sum> Un poco agrio:
,, subarcerbus
AGRONOMA: ,,
urbani administratio

convenio

agri sub-

AGRNOMO: , agrorum de, in aquam converto> Criado


en
el
agua:
,,, in aqua nutritus> Cubrir de agua: superstagno> Acuoso ,, aqueus>
De negras y sombras aguas: ,, nigras aquas habens> De
poca agua:,, raras aquas
habens> De rosas:`,,
rosarum liquor> Derramar aqua hacia: (-) affusa aqua
rigo.- Detector de aguas:
, qui latentes aquas ostendit.Direccin de las aguas: ,,
aquatio.-Distribucin de las aguas
,, aquarum derivatio.- El
que descubre el agua: ,, aquae investigator> El que
huye
del
agua:
,,
fugiens aquam>
El que
saca agua
del pozo: , ,
qui
funem versat in haurienda aqua (que
mueve la cuerda para..)> El que saca

agua o la lleva: ,, qui


aquam haurit vel circumfert> Escasez de..: ,,; ,
, penuria defectus aquae> Examinar las aguas
aquas
inspicio> Falto de agua: ,
,
inaquosus.- Fermentada con
miel: , ,,
hydromelon> Agua fra: `frigida aqua> Hacer rudo las
aguas:

strepitum
edo,fervesco>Instrumento para nivelar las...: ,, instrumentum ad librandas
aquas>
Llenar de: humore
madeo> Lleno de agua: ,,
irriguus aquis.- Llevar agua: , aquam gero.-Llevar
una vasija,un cntaro para agua:
hydriam fero.-Lugar en
que se juntan aguas: ,,
locus in quem aquae confluunt.Metido en el agua: ,,

30

AGUACERO: ,, pluvia.- Que


derrama aguaceros: ,,
(-) pluviam effundens

,, aquis demersus> Para lavarse las manos: ,,


ipsa aqua manibus abluendis.-Parecido al agua: ,
,; ,, aquae similis.-Poca agua: ,,; ,, parva aqua.- Puesto junto
al agua:
, ,,
juxta aquas positus.- Que corre por
lugares ocultos: `
furtim aqua effluens> Que est debajo del agua:`,,
aquarum
speculator.- Que necesita de poca
agua: , ,
qui parum
aquae sufficit.- Que recibe agua:
, ,, aquam excipiens.- Que rene las aguas en un
punto: ,, (-,,)
in unum aquas conjungens>Que se goza
en el agua: ,,, aqua
gaudens> Que suministra agua caliente: ,,; ,
calidam aquam praebens> Que tiene
color
de
agua:
,,
aqueum colorem habens>
Que tiene
viso, apariencia de agua: ,, aquae speciem habens> Que
vive en el agua: ,,
(-),,,
in aquis
vivens, in aquis nutritus.- Reunin
de aguas: ,, confluvium
Sacar agua de un pozo: , ,
-; loreo fune haurio>
Agua salada: ,, aqua salsa> Salir del agua:
emergo>Sonido del agua: ,,
sonitus aquae> Agua sucia despus
de haberse lavado: ,,
sordida aqua qua lavimus> Agua viva, corriente:,, latex> Otros
sinnimos: ,,; , (in
dec.) aqua,humor

AGUACHADO, muy aguachado: ,, supra modum aquosus


AGUACHIRLE: ,,

villum

AGUADOR,conductor de agua:
, , ,,
aquaeductor,haustor,qui aquam gestat.- Cantinela de los aguadores:
cantinela haustorum
AGUAMANIL: , ,
,,;
,,;
, ,, pelvis in qua
manus facta coena abluebant, vas vel
aqua in qua manus abluuntur> De oro:
,, aureus aqualis
AGUAMIEL:
, ,
,, aqua mellita,melicratum
AGUARDAR: (-), ,
, , ,
(-, ), ,
exspecto
AGUDAMENTE: , , , ,
argute,acute
AGUDEZA: , , ,;
,;,,;,,
vafrities,mucro,acies> Con agudeza: scite> De vista
,,,;-,, acu
men visus
AGUDO: ,,; ,

,; ,,; ,,
; ,,;,,; ,,; ,,;,,;,,;,,; ,,;,
,; ,,,; ,,; ,,; ,, acutus> Algo
agudo:`,,
subacutus.-Muy
agudo: ,,; ,-

,,; ,,; ,, summopere acutus,peracutus,valde acutus.- Por ambas partes:


, ,
utrimque acutus.Que tiende a agudo: ,,
in acutum tendens> Agudo (sentencioso): ,,; ,
,
acutus, sententiosus> Una
cosa aguda: ,, id quod

31

,,
confixus

acie instructum est


AGERO: `,,; ,
; ,,; ,,;, ,; ,,;,,; ,,; ,
, omen,vaticinium.- Buen agero:
,,; ,,;
,,; , ,; ,,; ,,;
,, bonum omen,fausti ominis, admodum boni ominis.- De mal
agero: ,, , ; ,,;,,,;
,,; ,,;,,; ,, sinistra alite, qui est mali ominis,inauspicatus,male ominatus> Palabra de
mal agero: ,, oratio
mali ominis

aculeatus, stimulis

AGUIJONEAR: ,
aculeum, stimulum infigo
AGUILA:
, , ,,
aquila> Especie de guila: ,
,; ,,; ,,;
,, (aquila vulturi similis), species aquilae.- Aguila marina: ,,, aquila
marina.- Muy grande: ,,
pergrandis aquila> Nocturna: ,,
nocturna aquila> Aguila
vieja: ,, adunca aquila
AGUILUCHO:
aquilae

, ,

pullus

AGUJA: `,,; `,,;


,,; ,,; ,
,; ,,; ,,
; ,, acus.- Pequea: ,,
acicula.- De forma o
figura de..: ,,
acus
formam referens> Que vende agujas:
,,,
qui, quae acus
vendit>Pez aguja:`,, piscis genus

AGUIJN: ,,; ,
,; ,,; ,
aculeus,spiculum> Armado de nueve aguijones: ,,; ,, novem aculeis instructus> De bueyes ,,
stimulus boum> De perro:
, caninus aculeus> Lo que tiene
aguijn o punta:,, acu
leatus.- Herido de aguijn: ,,;
,,
pungendo laesus.- Para bueyes: ,,;
,,
bobus
pungendis stimulus>Que hiere con:
,,;
,,
stimulus feriens> Herir con:
spiculo
confixo.Armar
con
agujn:
spiculo armo>
Armado de aguijn: ,,
spiculis ar-matus, confixus.- Que
tiene el aguijn en la parte posterior: ,,
in posteriore parte
aculeum habens> Que tiene largo..:
,,
longum aculeum
habens

AGUJEREADO:,,,;
,,; ,,; ,, ; ,,; perforatus,foraminibus instructus

AGUIJONADA: ,, stimuli inflixio

AGUJEREAR: , , -
, (),,-
,
,,
,
, perforo> A golpes:
perforo> Agujereado por abajo:
,, subtus perforatus.Agujerear por abajo: ,
subtus perforo> Por todas
partes:
,

perforo> Que agujerea la piel o los


escudos: `, , pellem,
clypeos perforans> Agujerear simult
neamente: una perforo

AGUIJONEADO: ,,,; ,,; ,,;

AGUJEREAMIENTO:
,
,, perforatio

32

; ,,;,,; ,,; ,,; ,

AGUJERO: ,,; ,
,; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,
foramen,terebra.- El que tiene
muchos agujeros: , ,
multa habens foramina.- Que se entra por los agujeros u hoyos de la
tierra: ,,, qui lustrat subit> Que tiene cinco agujeros:
,,
quinque
formaina habens> Que tiene muchos
agujeros: , ,,
,, multa foramina habens

,,

AHOGAR: , (-,-),
, , , strangulo, fauces constringo>
Acto de ahogar: ,,
strangulatio.- Oprimir de tal manera
que se acaba ahogando: undaqueque ita stringo ut suffocet>
Piedra atada al cuello de los que
eran condenados a ser ahogados:
superjectus lapis
illigatus cervici nocentium demensorum>Que ahoga: ,, strangulationem afferens

AGUZADO: ,, exacutus.- Al
fuego: ,,; ,,
exacutus.- En forma de espiga:
,,
inspicatus> Por una
parte sola: , , alteram tantum partem aciem habens

AHONDAR: perfodio> En forma de cueva: instar antri


excavo

AGUZANIEVES: ,; ,;,,; ,
,, motacilla,atricapilla

AHORA: , , ,

nunc.- Desde ahora: ,,


,
iam nunc.-Desde
ahora y..: et ex hoc tempore>
Aqu ahora: nunc
huc,nunc illuc.- Hasta ahora: ,
, , ' (por ) adhuc

AGUZAR: (-,-); , , , ,, , ,
, , ,
, , , ,
acuo,in acutum extenuo,acutum
reddo.- A modo de lanza: in
modum lanceae exacuo> Aguzado recientemente: ,,; ,,; ,,;-,,
,; ,,,; ,, recens exacutus, recenter
acutus> Ms: insuper exacuo> Por completo: prorsus acuo.- Aguzar antes:
ante exacuo> Un poco: sub
acuo
AH:

suffocatio

AHORCAR: (-,-), ,
, , ,
, fauces elido,
strangulo>Acto de ahorcar:
, suspendium
AHORCARSE,lazo para..: ,,
laqueus, suspendium
AHUMADO: ,,; ,
,; ,, infumatus
AHUMAR:

, ,`, heu!hei!

fumigo

AHUYENTAR: , (,
-),, , , (,), abigo,converto,fugo,in fugam verto.- El
que ahuyenta a pedradas: ,
, qui lapides incutit> Los enemigos: converto hostes in

AHECHADURA, desperdicios de trigo:


,, paleae
AHOGADO: ,, suffocatus
AHOGAMIENTO: ,,; -

33

fugam.- Que ahuyenta: ,,;


, qui fugat,qui vertit

,,; ,,; ,, supra modum airatus

AIRADAMENTE: , iracunde

AIRARSE: , , , , , , ,,, irascor,subirascor>Adems: insuper irascor> Agriamente: acriter irascor>


Juntamente: una irascor

AIRADO: ,,; ,,
; , ,,; ,
, iratus> Con animo airado: , , animo
infenso,irato.- Con nimo muy airado:
incenso vale animo.Estar
airado
0,

excandesco ira, iratus sum.- Mirar


con jos airados: ,
torve aspicio.- Muy airado: Convertir en aire:
in
spiritum verto.- Extraer el aire:
vacue facio quasi educto are> Levantar el aire:
ventilo> Lleno de aire: ,
, spiritu plenus> Corrupcin del
aire: ,,
aris vitium>
De aire viciado: ,, malum
arem habens.- Que agita el aire:
,, arem agitans.- Que anda por los aires:,, per aria gradiens.Vagar por los aires:
aethera vagor

AIRE: ,; ,, ar >
Soplo, espritu , ,,;
,, flatus,spiritus> Agitar,
sacudir en el aire: ventilo>
allium.- Cabeza de ajo: ,;
,,;,; ,
allii, alliorum caput> Comer ajos:
alliis caput> Hacer picadillo de ajos:
intritum
facio.- Parecerse al ajo:
allium refero.- Especie de ajo:
,, moly.- Lugar plantado de
ajos: ,,
locus aliis
consitus.- Manojo,ristra de ajos:
, ,,
alliorum
manipula,alliorum capita alligata.Que tiene forma de ajo,parecerse al
ajo:,, allii speciem
habens.- Silvestre: ,,
silvestre allium.- Suerte de ajo
silvestre: ,, silvestre allium.- Tallo u hoja del
ajo: ,, allii folium o
caulis.- Vendedor de ajos: ,, alliorum venditor> Yerba que huele a ajos: ,,
herba quae allii odorem habet

AISLADO, separado de toda compaa


,, ab omni sejungus
consortio.- Vivir aislado:
in seccessu dego
AJEDREA (planta): ,,; ,,; ,, cunila,tymbra,satureia.- Que usa la ajedrea
en la comida: ,,
thymbra in coenam utens

AJONJOL: ,,; ,,;


,,; ,, sesamum,sesama.- Compuesto de ajonjol:
,, ex sesamo confectus
Preparado de ajonjol: ,
, e sesamo confectus (vg.
torta).-Semejante al ajonjol: ,, sesamo similis

AJENJO: ,,;,,
absinthium.- Ajenjo marino ,
, , absinthium marinum
AJENO: .,; ,
-,, alienus.- Ajeno a:
,, absurde> Estar ajeno:
,
,,
alienus sum,abhorreo
AJO:

,,;

AJUAR,pequeo ajuar: ,,
minuta et vilis supellex

,,

AJUSTADAMENTE:

34

fibulatim

AJUSTADO:
,,

alas: pennae mihi defluunt> Dar alas: alas addo.- Desplegar las alas: alas explico et quatio.Empezar a batir las alas:
alas quatere incipio.- Engendrar
alas: ,-
alas gigno.Perder las alas: , pennas amitto> Extender las
alas: alas expando> Tomar
alas: alis erigor ad fiduciam>Batidero de alas: ,
alarum plausus> Con alas veloces:
,,
celeribus pennis
incitatus.-Con alas: ,,
pennatus> De alas azuladas: ,, caeruleas pennas habens.- De alas ligeras: ,
,; ,, celer pennis.- De alas membranosas ,, cui membranaceae pennae
sunt.- De aves con plumas: ,
,, ala avium cum pennis ei
insertis.- De blancas alas: ,,
albas alas habens> De
cuatro alas: ,, quadripennis> De grandes alas: ,, magnis alis praeditus

,,; concinnus,adhaerescens

AJUSTAR: , , ,
,
,
,;,, , , , ,
apto, adaequo, adapto
compingo,accommodo,concinno> Acomodar antes:
ante adapto>
Arreglar porsus partes:
articulis distinguo.- Exactamente:
coaequo> Compaginar: apte compingo.- Una obra:
faciendum opus conduco> Las
cuentas: pono rationem
Que no se ajusta bien: ,
, non compositus
ALA: ,,; ,,
,,
ala.- Abrir las alas:
,
expando alas> Agitar
las alas: alas jactitor
Azotarlos costados con las las:

alis latera verbero>


Batir las alas: alas expansas concutio.- Batir las alas
intilmente: alas incassum jactito.- Carsele a
uno las
De negras alas: ,,;
,,,
igras
alas
habens> De pequeas las:
,,
parvas alas habens.- De
seis alas: ,, sex alas
habens> De un edificio: ,
, ala.- De dos alas: ,
; ,,, bipennis> Formacin del ejrcito en ala: , ,, explicatio aciei
Ala militar: ,,;
,-,
ala militaris> Que
tiene alas de oro: ,,
aureas alas habens.- Que da alas:
,, qui alas addit.-Que
abre las alas: ,,
expandens alas.- Que lleva alas pintadas con varias manchas: ,, maculis distinctas alas
gerens> Que lleva alas:
, ,,
aliger> Que
tiene alas anchas: ,,;

,,, cui alae sunt


extentae.- Que tiene alas o velas de
lino: ,,
lineas alas
habens.- Que tiene alas purpreas:
,,
purpureas alas
habens.- Que tiene alas rojas,blancas
o
veloces:
,,
flavas,albas vel celeres alas habens
Que tiene alas semejantes: ,, similes pennas habens.- Que
tiene
alas:
,,;
,,; ,,; ,, pennatus,alatus> Que tiene cada ala de una sola membrana o
pieza: ,, cuius alae
non sunt separatis pennis distinctae
Que tiene cuatro alas: ,

quaternas pennas habens.- Que


tiene forma de ala: ,,
alae spe ciem referens.- Que
tiene largas alas: ,,
longas alas habens.- Que tiene las
alas parecidas: ,, si-

35


aspergere gratiam
alicui> Alabar primero,antes: ant laudo> Alabar,celebrar
con otro: una collaudo.Digno de ser alabado: ,
,,,; ,,; ,, laudandus,praedicandus.- El que alaba en
verso:
,;
,,
laudator. El que alaba: ,
laudator> Fcil de alabar: ,, ad laudandum propensus> Alabar en gran manera: , valde laudo.Alabar mucho: ,
supra modum laudo.- Que debe
ser alabado: laudandun
est.Ser
alabado
junto
con:
una laudor.- Alabar por
aadidura:

ultra
collaudo

miles alas habens.- Que tiene las


alas
partidas:
,,
fissas alas habens.- Que tiene malas
alas: ,, male pennatus.- Que tiene membranas por alas:
, , cui membranae sunt
por alis.-Que tiene muchas alas:
,, multas pennas habens> Que tiene solamente un
ala: ,, unicam pinnam
habens>
ALABADO: ,,; ,
,; ,, laudatus,
Digno de ser alabado: ,,
insuper praedicandus> Muy alabado: , , ,,,
valde,multum
laudatus.- Ser muy alabado: supra modum efferor
ALABANZA: ,,; ,
;,,;,,; ,
;
,,;
,,;
,,,; ,,;
,, laus> Celebrar con
alabanzas: celebro> Colmar,
cubrir
de..:
,

laudibus cumulo,perfundo> Con alabanza: cum laude.- De s


propio: ,, sui ipsius praedicatio.- Partcipe de la
misma alabanza: ,, ejusdem laudibus particeps> Por alabanzas: laudandi causa> Pblica: ,, encomium in
publico conventu

ALABARDERO: , ,
satelles,qui hastam gestam,spiculator.- Jefe de los..: ,, satellitum princeps
ALABASTRO: ,,; ,, alabastrum
ALACENA,para la batera de cocina:
,, aeraria cella
ALADO: , , ,,; , ,,
; ,,
aliger, alatus.Hacer alado: alatum facio

ALABAR:, , , ,-,-,; ,, , , ,,, , ,


,
laudo,acclamo.Llenar de alabanzas a alguno: lamo (adj.) ,, populeus

ALAMO blanco: ,,; ,, populus alba.- Negro: ,,; ,,; ,


,; ,, populus nigra>De
tio
ALARGAR: , , , , , ,
, , , , ,,,
(,, ),

porrigo,intendo,produco,
in longum duco.- Alargar a un lado:
produco> Lo que se

ALARDE, que no muestra..: ,, non sui ostentator


ALARGADO: ,,; ,
,; ,,; ,
extensus,protensus
ALARGAMIENTO ,, elonga-

36

alarga:,, id quod prorrigitur vel extenditur.- Alargar


ms all: insuper intendo>Que puede alargar ,
, habens vim laxandi.- Alargar
dems al mismo tiempo:
una insuper intendo

persea

ALBERGUE: ,,; ,,
diversorium,tugurium> Pequeo: ,, tuguriolum> Alojamiento para huspedes: ,, -,-,, hospitium

ALBA,aurora: `,, ;,,


; ,,; ,, aurora,diluculum,lux prima.- El principio del alba: ,, summum diluculum

ALBNDIGA: , ,,
offula.- El que hace albondiguillas
,, qui ex pane aliisve
frusta et bolos conficit
ALBOROTADOR: ,,;
, turbator.- Amigo de excitar
movimientos: ,, qui motus studet ciere

ALBAHACA: ,,
ocimum>
Compuesto de albahaca: ,,
ex ocimo confectus.- Parecido
a la albahaca:,,; ,, ocimo similis

ALBOROTAR: , ,
, , , ,
, obstrepo, tumultuor, perturbo> Alborotarse:
tumultuor.- Alborotar mucho: ,
magnum strepitum
edo.- Las masas: ad seditionem concito

ALBAAL: ,,
canalis per
quod excrementa effluunt
ALBAIL: ,,; ,
, tector,albarius opifex,caementarius.- Pen de albail: ,
, coementi bujulus

ALBOROTO: ,,; ,,
confusio.- Levantar gran alboroto:
praeter modum tumultuor> Oprimir con alborotos seditione opprimo> Por cosas
vanas e intiles: ,,
clamor de rebus vanis et inanibus.Promover un alboroto: ,-
tumultum excito

ALBAILERA, obra de albaalera


blanqueada: ,,
quod
calce inductum est
ALBARDA: ,,; ,
,
clitellae.- De bestia de
carga: ,,
onus jumenti
sarcinarii
ALBARICOQUE: ,, persi-

ALBUFERA: ,,; ,, locus prope maris qui


ipsum mare suo ingreditur ostio

ca mala
ALBAYALDE: ,,; ,
,; ,, cerussa> Preparado al fuego: ,, usta
cerussa.- Semejante al..: ,, cerussae similis

ALCACHOFA: ,,

cactus

ALCAHUETERA: ,, lenocinium.- Oficio de alcahueta: ,, lenocinium

ALBEDRO,libre albedro: ,
, liberum arbitrium

ALCAIDE: , ,,, victorum custos, carceris praefectus

ALBITAR,veterinario: ,,
equarius medicus

ALCALDE

ALBRCHIGO: ,,,

37

del barrio:

-,, curiae praeses> Pedneo: ,, magistratus peALCANCE,dar alcance: insequor

darius

ALCANFOR: ,,

ALDABN:
, , ; ,
,; ,, malleolus foribus pulsandis, marculus ferreus

ALDABILLA ,, dolon

caphura

ALCANZADO: ,, persequendo captus

ALDEA ,, ,,
, , , ; ,
,, ,
,; ,,;,,
pagus.Jefe de la aldea: , , loci praeses.- Vecino de
la: ,,; ,, paganus,pagana.- Relativo a la aldea:
,,;,, ad pagum
pertinens,paganus

ALCANZAR: , ,-
(,), ,
,-, ,
, , ,
(-), , , ,,, , , ,
(,),
,
(,,,`,
, ( con participio de
presente o pretrito equivale al latino sum o al verbo estar,vg.: estbamos paseando), naciscor, assequor,
attingo.- Obtener con empeo: ambitiose obtineo> Juntamente: una consequor.Alcanzar los deseos expresados: voti compos fio> No alcanzar (-,-) non
assequor

ALDEANO,A: ,,; ,,; ,,;


, rusticus,a; pagi incola; parvi
oppiduli civis> A modo de los aldeanos:
rusticorum morum.Multitud de aldeanos:
, civium in oppidulis degentium
multitudo
ALDEHUELA: , , pagulus
ALEGACIN: ,,; ,,; , , ; ,,; ,, allegatio,prolatio

ALCAPARRA: ,,; ,,;,,


capparis,serpentum uva

ALEGAR: , allego.- Ms en defensa:


in defensionem insuper affero

ALCZAR: ,,; ,,;


,, arx,propugnaculum
ALCIN (ave): , , :
halcyone

ALEGORA: ,, alegoria>
Hablar por alegora: per
allegoriam loquor

ALCOBA: ,,; ,,
cubile> Alcoba pequea: ,
,, cubiculum

ALEGRICO: ,, allegoricus
ALEGRAR: , , ,
, , , , , , ,,
(,),
,
,
,
,
oblecto,exhilaro,
laetitiam affero,gaudio afficio,delecto.- Al triste: ex tris-

ALCORNOQUE: ,,; ,
, suber,phellodrys
ALCURNIA: ,-,, nobilitas>De muy buena alcurnia ,, admodum generosus

38

ajeno:
alterius malis
gaudeo.- El que se alegra de los
males ajenos ,, qui
gaudet alienis malis> Interiormente:
animo laetari> Mucho: ,, prorsus,summopere gaudeo,laetor> Mutuamente:
vicissim gaudeo>
Que se alegra mucho: ,,
valde
gaudens>
Secretamente:
latenter gaudeo

ti jucundum facio.-Alegrar haciendo


el bien: exhilaro beneficiis
Juntamente: una exhilaro.Que alegra el nimo: ,,
() laetitiam mentem afferens>
Alegrarse: , , ,
, , , , , , ,, (,),
, () ,
, laetor, gaudeo,
gratificor,exsulto> Alegrarse con:
, collaetor,
congaudeo> Contra alguno:

exhilaror adversus> Del mal


ALEGRE: ,, faceta (fem.)
`,,; ,,;,,; ,,; , , ,,
,;
,,;
,,;
,,; ,,; ,,:,,,;
,,; ,, laetus,hilaris,laetabundus,gavisus,jucundus,facetus> De animo alegre:

(-,,)
alacris
animi.- Espritu alegre:
, excelsus et sublimis spiritus
Estar alegre,con frente serena: exporreta fronte sum> Hacerse alegre: alacer fio
Manifestarse alegre:
ostento laetam faciem> Muy alegre:
,,;,,,,,; ,,; ,,; ,,; , ,; ,, admodum laetus; valde,omnino hilaris.Que manfiesta rostro alegre: ,
,,;
,,;
,,; , , laetitiam prodens vultu;hilarem vultum
habens> Ser alegre:` jucundus sum.- Vivir alegre:
jucunde vivo.- Vivo,alegre ,
,, facetus

,,; ,,; ,,; ,, ,


,; ,,; ,,;
,,;,,;
,,; ,,; ,,; ,,; ,
,; ,,; ,,;
,,; ,, laetitia
gau-dium,hilaritas.- Bailar,saltar
de alegra: , ,
,, ,, exulto, laetitia
salire,gestio.- Baar de alegra:

laetitia circumfundo.Causar alegra: (-), laetitia afficio> Con alegra:


alacriter> Alegra de nimo: ,, animi delectatio.De los males ajenos: ,,
gaudiumex alienis malis.- Alegra
del rostro: ,,
laeta
vultus gratia.- Desmedida,excesiva:
,,; ,, immodica laetitia, exultatio> Que causa alegra: ,, laetitiae
dator.- Que causa mucha alegra:
,,
multum laetitiam
afferens.- Que nos causa alegra:
, , ob quem laetamur>
Saltos de ale gra: ,,
exultatio laetantis
ALEJADO,muy alejado: ,,
progressus longissime

ALEGREMENTE: , ,, , alacriter
laete,hilariter,laetabunde
ALEGRA:

,,;

ALEJAMIENTO: ,,; ,
,,; ,; ,,; ,,; -

,,;

39

, , discessus, repudio,
dimotio

ad fiduciam erigo.- Mandar estar de


buen nimo ,
bono animo esse jubeo.- Que alienta:
,, qui erigit.- Dar nimo: , animum addo

ALEJANDRO,falso Alejandro: ,,>Partidario de Alejandro


,, amans Alexandri>
Alejandro Peleo , Pellaeus

ALERO: , ,, suggrundium.- Construccin de los: , , suggrundatio>Del tejado:


,
;
,,
prominentia tecti> Fortalecimiento
de los.. ,,;-
,, suggrundatio.- Fortificar
fortalecer los aleros:
suggrundia fulcio.- Que est bajo
los aleros del tejado: ,,
qui est sub suggrundiis

ALEJAR: , (-,-), , , , , ,, , () arceo,propulso,dipesco,amando,abigo,di


sturbo
ALEJARSE,que se aleja:
discedens

,,

ALIENADO: ,,
alienatus

ALETA,de pez:
alula

mente

ALETARGADO:
,,;
,,; ,, veternosus,veterno oppressus

ALENTAR: ,,, , alas addere, animum reddo,perflo,allicio,in


spem erigo> Dando voces:
inclamo ad excitandu> Levantar la
confianza: ,
ALFARERA: ,,;
,; figuli officina,ars figlina, fingendi o fictorum
ars.- Apto para el arte de..: ,, ad fingendi artem aptus
Ejercer la..:
figulinam
factito

ALFANJE, cimitarra:
framea

,,

`,,

o alfombra: ,,

stratus

ALFNCIGO: ,,

pistacia

ALFORJA: ,,; ,
,,; ,,; , ,,;,,; ,,; ,,; ,,,; , , ;
-,, sacculus,pera> Que slo
tiene una alforja: ,,
unicam peram habens.- De figura de
alforja: , ,; -; ,,;
,,
sacci
formam ferens

ALFARERO: ,; ,
;
,,;
,,
figulus,qui e luto fingit,qui olla
conficit.- Arte de..: ,,
ars figuli.- Oficio de..: ,, ars figularis> Perteneciente al alfarero ,, ad
figulum pertinens: Rueda de: ,, rota figuli.- Tener el
oficio
de..:
figulinam
exerceo
ALFEREZ:

, ,,

ALGA:
,
,,
alga.Cubierto de algas: ,,
alga obductus> Lleno de algas ,, algosus> Que abunda
en algas: , , ,
algosus.- Que se alimenta de algas:
, ,, qui alga vescitur

signifer

ALFOMBRA: `,,; ,
,,,; ,, stragulum,stratum.- Cubierto con tapete

ALGARROBA,

40

granillo de..: ,

todia.- Alhaja de oro: ,,;


,, vas aureum,suppelex
Fabricante de alhajas: ,
aurifex

, ervi granulum> Hecho de algarroba: ,, ex ervo confectus.- Vainas de..: ,


siliquae.- Semejante a la algarroba: ,, similis granulo ervi.- Semejante a la harina de
algarroba: ,, instar
ervinae farinae.- Semejante a la arveja: ,,; ,
ervo similis> Vaina de algarroba:
, , siliqua> Planta de la
algarroba: ,, ervum

ALHAJAR, juntamente: una instruo


ALHEO, rbol semejante al alheo:
,, arbol ligustro similis
ALIADO de guerra: ,,
,, socius belli

ALGO: ,, aliquantus>
(neutro de ,) aliquid> Algunas cosas: , aliqua,quaedam

ALIANZA: ,,,
; ,, foedus> Contraer
alianza: , (,
), , ,
ineo foedus.- Jurar en
las alianzas:
juro in
sanciendis foederibus.- Llevar la
alianza o la paz sancionada con
libaciones: foedus affero o pacem libando sancitam> Romper la alianza: , foedus frango,transgredior.Alianza de guerra: ,,
societasin bello> El que falta a la
fe de la alianza: ,,
foederis fidem infringens.- El que
rompe la alianza: ,,
feodifragus.Guarda
de
las
alianzas o prendas de las alianzas:
,, qui foederum tabulas vel
pignora custodit> Juramento de:
,, jusjurandum foederis.Militar: , , -

ALGUACIL: ,,; ,
, ; ,, satelles,apparitor,apparitor praesidum
ALGUNO,alguien: , ; ,,
;
,
;
,,
aliquis,unus,quidam> Algunos ,
,; ,, aliqui,nonnulli
ALHACENA
pequea:
repositoriolum

,,

ALHAJA: ,,; ,,
vas aureum,supellex.-Acechar las
alhajas para aprovechar un descuido:
vasa observo imminens negligentiae custos.- Guardar alhajas
o muebles: vasa custodio>
De
plata:
,,
vasa
argentea> Alhajas domsticas: domestica vasa> Custodia de alhajas y muebles: ,
, vasorum utensiliorumque cus conjugatio,societas belli>Portador de la alianza sancionada con
libaciones: ,, foederis sanciti allator.- Sacrificios
con se sancionaban las alianzas:
,, sacra quibus sancionabantur foedera.- Sancionada con
juramento: ,, foedus juramentum sancitum> Violacin de la
alianza: ,, foederis violatio

ALICIENTE,seductor,atractivo: , ,; ,,
, , illecebrosus,incitamentum,blandus
ALIENACIN: ,,
abalienatio,alienatio mentis
ALIENTO: ,,; ,,;
,; ,,; ,,,; ,,; ,,; ,,

41

halitus,exhalatio,spiritus,afflatus
flatus.-Echar el aliento (-,)(halo), (exspiro)
(afflo), (exhalo).- Tomar
el
aliento:

animum
recipio
ALIGAR:

()

pascens,nutriens, quae omnes pascit


El que alimenta bien: ,,
qui bene nutrit.- El que alimenta,
que alimenta: ,,,;
,,,; ,,; ,,; ,,; ,
,, alens,almus,nutritor,altor,
altrix> Que alimenta a muchos: ,,; , ,, qui,quae multos pascit.- Que se alimenta dificlmente:
,, qui difficulter alitur.- Que puede alimentarse: , , alibilis> Recin alimentado o formado: ,, nuper
nutritus o compactus.- Todo lo que
alimenta (ganado): ,,
pecua,altilia

alligo

ALIGERAR: , , levius aliquid facio,alacrem facio, levius reddo


ALIMENTACIN: ,, nutritio
Mala: ,, mala nutritio
Perteneciente a la alimentacin de
animales de tierra firme: ,, qui in sicco ali solet
ALIMENTADO,con delicadeza: ,,
delcate nutritus> Mal
alimentado:
,,
male
nutriens> No alimentado: ,
, impastus.- Que se alimenta
en lo profundo: ,, in
profundo nutritus vel nutriens

ALIMENTARSE: () depasco>
Alimentarse de: alo me
ex> Alimentarse mal: male nutrior.- Pobremente:
misere alor.- Que se alimenta de
animales salvajes: ,,
qui feris vescitur

ALIMENTAR:,,, (-),,
, , ,
(), , i, , (,,), , ,, (,
sub.aor.21 ) alo,nutrio.- A
bocaditos: bucella pasco> Con
comida desmenuzada: cibo minutis cibis.- Con ternura: , more pueri alo.- A escondidas:

clam et occulte nutrio>


Gustar de alimentar o dar de comer:

amo nutrire.-Alimentar
junto con: simul alo.Alimentar ms: , insuper alo>Alimentar y educar con otros: juxta nutrio et educo> Ser alimentado con
dinero pblico en el Pritaneo: victus mihi in Prytaneo
publice suppeditatur> Ser alimentado:
,

apud
aliquem victito, nutrior.- El que
alimenta a todos: ,,,;
,,
omnes

ALIMENTICIO: ,,;,
,; ,,; ,,;
,, alimentum praebens,
alendi vim habens
ALIMENTO: ,,; ,
,; ,,; ,,;
,(frumentum), , ,
; ,,; ,,
alimentum, cibus, nutrimentum,
almus> Alimentos: `,,; ,
,; `,`,; `,, commeatus,alimenta.- Tomar alimento:
, cibum sumo.Tomar los alimentos con hasto:
fastidiose cibos sumo>
Tomar poco alimento: parum alimentisumo.- Usar de alimentos
contaminados, impuros:
pollutis cibis utor.- Uso de alimentos impuros,contaminados:
, pollutio ex esu ciborum impurarum.- Uso de alimentos prohibidos
(por ejempo: carne de cerdo): -

42

,, mos judaica.- Que sirvi


de alimento
en la antigedad:
, , qui fuit olim pro
cibo>
Que
suministra
alimento:
, , victum suppeditans.Que suministra poco..: ,
,
parum cibi ad nutriendum
praebens.-Que vive con poco alimento
,, tenui cibo vivens.Quien no se robustece con alimento:
,,
alimentis sumptis
non augescens.- Abundancia de..:
,, alimenti abundantia
Apto para suministrar alimento:
,, aptus ad victum
suppeditandum.- Cualquier alimento:
, , alimonia.- El que come
alimentos impuros,contaminados (judos, musulmanes..): ,,
qui se polluit edendo cibos impuros.-El que compra el alimento
necesario para vivir: ,,
qui emit ad victum necessaria.- El
que prescribe la ley de alimentos
,,, qui annonae legem
praescribit> El que toma mucho alimento: ,, multum alimenti sumens.- Falta de alimento:
,, inedia.-Falta de todo
alimento: ,, omnis cibi
carentia.- Gasto de alimentos: ,
,
sumptus ad vitam sustentandam> Lo suficiente para vivir: , , victus, res ad vitam
necessariam>
Necesario
para
el
alimento:
,,
ad victum
necessarium>Que no toma alimento:
,, parum alimenti sumens.-Que prepara exquisitamente los
alimentos:
,,
cibos
exquisite parans
ALINEAR:
servo

unum

una laevigo.- Un poco:


aliquantum laevigo.- Acto
de alisar:,, runcina
ALISTADO en: ,, adscriptus inter...
ALISTAMIENTO: ,,

numerus

ALISTAR: , , , , , ,
,
,
deligo,ascribo, annumero, censeo, accenseo, adnumero>
Alistar adems: in ordinem adscribo.- Alistados en la
misma compaa: ,, in
eamdem cohortem adscripti
ALISTARSE:
men do

simul no-

ALIVIAR: , , , , ,, , , levo
allevo, sublevo> Sostener la carga:
deonero> Sostener la carga
al mismo tiempo:
onus
sustineo>
Ayudar
junto
con:
,, una simul sublevo.- Aliviar
un poco:
aliquantum
sublevo
ALIVIO: , ,
,,; ,,; ,,
ellevatio,levamentum,
levamen,refectio
ALJABA:,,,; ,
,; ,,,; ,
,; ,,; ,,;
,
,,;
,, pheretra> Lugar donde se guardan las aljabas : ,, saggitarum theca.- Armado
con rica aljaba: ,,
pulchre pheretratus.- Aljaba pequea: ,, parva pheretra
Que lleva aljaba: ,,
qui pheretram gestat

ordinem

ALISADO: ,,; ,,
corno expolitus,laevigatus
ALISAR: , , , , , , , complano, laevigo,tero,glabro,polio.- El cabello:
pilum expolio> La madera:
laevigo.- Simultneamente:

ALJIBE:`,,; ,,

43

cistena.- Cavar un aljibe:


fodio in cisternam.- Sacado del
aljibe:,,
ex cisterna
haustus

ultra,ulterius,supra.- Que est ms


all: ,, qui est ultra.De la parte de all:
ex
ulteriori parte

ALJOFANA: ,, pelvis in
qua manus facta coena abluebant

ALLANADO: ,,; ,
, solo aequalis, complanatus

ALL:, ,
illuc.Ms all: , ,`, , ,-, ,
,
,,
, , ,,-,; , ,
, , ,-,, , ,-
,
,
,
, , , , , , ,- pandum efficio,complano,
aequo,planum reddo.- Allanar las
dificultades para entender algo:

explano.- Allanar todo:


prorsus complano> Con cilindro: cylindro complano
La tierra: ,, : complano.- Allanar juntamente: una complano

ALLANAMIENTO: ,,;,, explanatio,complanatio


ALLANAR: , , -

terram reliquit.- El que pasa,recoge


las almas: ,,
animarum
transmittens,receptor.Elevacin de alma ,,
anima elatio> Evocacin de las
almas: ,,, evocatio manium, eductio animi ex inferis
Evocador de las almas: ,
,, animarum deductor,
qui animas ex inferis evocat.Grandeza de alma: , ,
,, amini magnitudo
Lugar donde son consultadas las almas: , ,,

locus ubi animae consuluntur,


evocabantur.- Mansin de las almas:
,, animarum statio.Pasar el alma de un cuerpo a otro:
animum ex uno corpore in
aliud traduco.- Trasmisgracin de
un alma de un cuerpo a otro: ,, animae ex uno corpore
in aliud transmigratio> Alma pequea: , ,, animula.- Perturbador de almas (Baco):
, , animarum diremptor.- Que deleita alma:
, mentem delectans> Que extrava el alma:,, animum
vagum efficiens> Que pertenece al
alma: ,, ad mentem pertinens> Que trae la ruina a las almas:
,, animae perniciem
afferens> Sin alma: ,,
animae expers> Util para el alma:
,, animam juvans> Utilidad para el alma: ,,
animae utilitas

ALL,all: ,; ,; , , , ,
,, (),,
, ibi,illic,illuc.- Y
all:
> All mismo:

ibidem> De all: , ,, ; , ,
, , , illinc.- Y
de all: et illinc
ALMA: ,,; ,, mens,
nima> Acto de pesar las almas en
la balanza de Jpiter: ,
, animarum lancibus impositarum
ponderatio.- Amador de las almas:
,,
amans animarum.Arrancar el alma: anima mihi traditur> Con toda el alma:
toto animo.- Conductor de
almas: ,, animarum ductor> De grande alma: ,,;
,, magno animo praeditus,animosus> El alma que dej la
tierra: anima quae

ALMCIGA: ,,

44

mastiche

almez:
factum

ALMDENA, mazo de hierro: ,,


marrha

,,

ALMIDN:,,
ALMEJA: ,,

mytulus

loto

amylum

ALMIRANTE: ,;
,; ,,,
qui
classi praeest,praefectus classis>
Nave del almirante: ,,
navis qua vehitur universae classi
praefectus

ALMENDRA: ,; ,,;
,, nucleus,amygdalum>

nuces,amigdalae> Cosa de
almendra: , , amygdalina>
Almendras dulces: , amigdalae dulces

ALMIREZ: , ,,
; ,, pistillum, id in
quo aliquid teritur.- Machacado con
almirez: ,,
pistillo
tusus.- Mano de almirez: ,,
;
,,;
,,;
, , pistillum vel pis-

ALMENDRO: ,,; ,
amygdalus,amygdala
ALMEZ,abundar en almez(loto):
loto abundo.- Corona hecha de
tillum mortarii> Parecido a la mano
del: ,, pistilli formam referens
, ,

ALMILLA,de hombre: ,,
tunica virilis> De mujer: , ,, tunicula muliebris

ALMENA:,,; ,,
; ,,; ,,;
,,;
,,;
,,; , , ,
pinna vel pinnae murorum> Guarnecido
de almenas: ,, pinnatus

ALMIZCLE:
muscus

sertum

ALMORADUZ: ,,

amaracus

ALMORZAR: (), prandeo

moschus,

ALMUERZO: ,,; ,
, prandium,jentaculum

ALMOHADA: ,
,,; ,,;
,.; ,,;
,; ,, cervical, pulvinar
culcitra.- Almodadilla: ,
, pulvinus> Almohadilla de los
ganapanes: ,,; ,,
pulvinus
quem
bajuli
oneribus suppo-nunt.- Fabricante de
almohadas: , , culcitrarum fabricator

ALNADO,A: ,,; ,,
provignus,provigna
ALOCADAMENTE: ,
inconsulto, inconsulte
ALOCUCIN: ,,;
,; , , allocutio
LOE,leo amargo: ,,,
lignum alos, alo

ALMOHAZA,instrumento a modo de almohaza que en los baos serva para


limpiar la piel: ,, strigil

ALOJAMIENTO: , ,
, diversatio,contubernium> Alojamiento comn,con otros: ,
,; ,,; ,
, contubernium> Distribuidor de
alojamientos: , , ;
,, mansionum praebi-

ALMONEDA: ,, auctio> Comprar en almoneda: , in auctione mercor

45

tor,qui mansiones praebet> Tener


alojamiento:

stativa
habeo

ALQUILER: ,,;
,; ,, locatio>Precio
del alquiler: ,,;
,,; , ,,
pretium pensionis,conductionis

ALOJARSE: (-,) diversor


ALN: ,,

ALREDEDOR:, , , (acus.) circiter, circum,


in orbem.- Accin de colocar alrededor: ,, circumpositio.- Accin de llevar alrededor:
,,;
,,
circumductio> El acto de andar alrededor: ,-,,; , circuitio> El que lleva
alrededor: ,, circumactor> Paseo alrededor: ,
, circuitio.-Los cortesanos,los
que estn alrededor del rey:
qui circa regem versantur> Puesto alrededor: ,
circumpositus.- Andar alrededor:
, , , , , , (-), ,
-,
,

circumeo, circumago, oberro, obeo>


Estar alrededor: circumsto> Ir alrededor: circumeo> Llevar alrededor: ,
, circumago.- Llevado
alrededor: ,,
in orbem
circumductus.- Que est alrededor
,,;

circumpositus, circumstans>Que ha de
ser quitado todo alrededor: -

gradus

ALONDRA: ,,; ,,;,,,


alauda
ALPARGATA: ,,
calcei

genus

ALPES,situado junto a los:,


, juxta Alpes situs
ALQUEQUENJE (planta):
tibia vesicaria

ALQUILADO: ,,; , ,, locatus,conductus mercede.- En mucho: ,, multa mercede conductus,


locatus
ALQUILADOR: ,,

conductor

ALQUILAR: ,,(-), eloco,conduco> Alquilado por poco: ,, exigua mercede conductus>


Alquilado:
,,
mercede
conductus,locatus> El que es alquilado: ,, qui mercede
locatur
undique tollendum
ALTAMENTE:`,

,,; ,, parva ara,


arula> Ereccin de un altar: ,, arae exstructio> Relativo
al altar: , pertinens ad
altaria, ad aras> Prximo al altar:
, qui est circa aram.Puesto delante: ,, ante
altare positus.- Las que sirven al
altar ,, ab aris famulae

alte

ALTANERA: ,,; ,, exsultatio, altiloquentia


Hablar con: inflate dico.Obrar con: ferocio
ALTANERO: ,,
sus

glorio-

ALTERACIN: , ,,
; ,, alteratio,immnutatio.- De un escrito: ,
, scripturae inversio

ALTAR: ,,; ,,; , ,, altare, acerra.- Altar pequeo: ,

46

ALTERADO:
commotus

,,

Con
altivez:
,
arrogater,superbe.- Andar con altivez:
, ,
superbe incedo, resupinato corpore
incedo.- Obrar con altivez:
ferocio> Portarse con altivez: superbe me ostento

mente

ALTERAR,el orden: , ordinem transmuto,turbo


ALTERCADO: ,,; ,
,; ,, disceptatio,contentio.-Por cosas vanas,intiles: ,, clamor de rebus vanis et inanibus

ALTIVO:
,,; ,
,,; ,,; ,,; ,,,;,, sublimis,elatus,elatus
animi, elatam cervicem habens

ALTERCAR: , ,
, , altercor,contendo,certo

ALTO: ,,; ,
-,-,,; ,,,; ,,,;
,,, ,,,; ,,; , ,,; ,,
; ,,, altus.- Altsimo: ,,;
, ,
,; ,,; ,
, altissimus,pergrandis.- Igual
a un coloso: ,,
qui
colossum aequat> Ms alto: ,,; , ,,
altior,superior.- A lo alto:
in altum, in sublime.- De lo alto:
,-; , ,
desuper,ex alto.-En lo alto:
, , , , `
alte,superne,in summitate,in sublimi.- En lo ms alto: ,,
; in summa parte, in
summo loco> Lo ms alto: ,
; ,, summitas,summus
Lugar alto, adonde no alcanza la
vista: ,, locus editior>
Cado de lo alto: ,, ex
alto delapsus> Que anda o camina
por lo alto: ,,; ,, supergrediens,in alto grediens.Que se dirige a lo alto:
,, in altum tendens.-Que
se ve en lo alto: ,,;
,, alte apparens> Sus-

ALTERNADAMENTE , alius post


alium
ALTERNADO: ,, mutuus
alternus
ALTERNAR: , , alterno,submuto> Que alterna:
,, alternans
ALTERNATIVA: ,, immutatio
ALTERNATIVAMENTE: , , , ,
,
,
,-;
, , , vicissim, alternis
vicibus> Responder alternativamente: vicissim respondeo
ALTERNATIVO:
alternativus

ALTERNO: ,,; ,
,; ,, alternus
ALTSIMO: `,,

altissimus

ALTISONANTE (lenguaje):
, magniloquentia
ALTITUD:

,,

altitudo

ALTIVEZ: ,, arrogantia
penso en lo alto:,, alte suspensus.- Que anda porlo alto:

,, qui peralta graditur


Tender a lo alto: in altum

47

,, alumnus

tendo ex
ALTRAMUZ: ,,

ALUVIN: ,,; ,
, alluvio,coluvies> Formar terrenos de aluvin: terram aggesto,limo obduco

lupinus

ALTURA `,,`,; ,
; ,; ,; ,, altitudo.- ,,
; ,,; ,,; ,
,
tumulus.- ,,
statura.- Cumbre: ,,
summitas> ,,; ,
proceritas> Lugar alto: ,
,
locus altus.- Lo ms alto:
, -,;
,,
summitas.-Situado en una altura:
,, altum solum habens.Que anda por las alturas: ,
, alte incedens.- Capaz de superar,pasar las alturas: ,
,, qui altitudines transire potest>Igual en altura: ,,
par altitudine> Andar, marchar por
las alturas: per summum
evado,per cacumina ambulo
ALUBIA: ,,

ALVEO:,,,;,,; ,,; , ,,; ,,,; ,,; ,,,; ,,; ,,; ,


; ,, alveus
ALVOLO, huesos de los dientes ,,; , ,,
; ,, dentium alveoli,
alveolus
ALZAR,que alza o levanta: ,
sublator.- Alzar en alto: , una in altum tollo.Juntamente: simul allevo
AMA: , ,,; ,, domina,domus domina,
hera> De cra,de leche: ,,;
, ,; ,,; ,,
; , ,; ,,
nutrix,altrix

phaseolus

ALUCINAMIENTO: ,,; ,, hallucinatio


ALUCINAR: ,,-
-;
hallucinor,illudo
praestigiis

AMABLE: ,,; ,,
, ,,; ,
,,; ,-,
,; , ,,;
,,; , , ,
; ,, ,
; ,, ; ,,
,,; ,,; ,,; ,,;
,,; ,,;
,; ,,; ,,
amabilis,amandus> Muy amable: ,,; ,,,
multum, valde amabilis>Digno de
que se ame: ,, dignus qui ametur> Cosas amables: ,
amabilia.- Deseado con afecto:
,, appetitus> No amable
,, inamabilis

ALUMBRADO, oscuro,no alumbrado: ,, expers ignis


ALUMBRAR: lumine illustro
Alumbrar con tea: praeluceo.- Yendo delante: , praeluceo,lucem praefero,facem
accensam praefero> Que alumbra poco:
,,
exiguum lucem
habens
ALUMBRE: ,, alumen> De
alumbre: ,, aluminosus
ALUMNO: ,,; ,
; ,, alumnus (todo lo que se alimenta); ,,
qui instituitur.- ,,; -

48

AMABLEMENTE:

amatus.- Digno de ser amado: ,, admodum amandus

amabiliter

AMADO: , ,,,
; ,,; ,, dilectus,amatus,qui amatur.- No amado:
,, non amatus> Muy amado: ,,; , ,,;
,,;
,, dilectissimus,admodum amatus, charissimus.- Digno de
ser amado: ,, multis
AMALGAMAR: colliquefacta jungo.- Que no se amalgama:
,, qui non facile coalescit

AMADOR,amante: ,,;
,; ,,; ,,

amator.- Amadora: ,,
amatrix
AMALGAMA: ,, accretio
eorum quae coalescunt in idem corpus
AMANTE: ,,; ,
,, amator> Ms amante:
,,
magis amans.- Muy
amante: ,,; ,
, amantissimus,valde amans

AMANECER, el amanecer: , ,
, (acus.) diluculum> Amanecer el da: , ,,
,
,
,
, , ,-
, , illucesco,
subluceo,diluculum esse> Al amanecer: , ,,, ,
; ; ,, diluculo, summo mane, antelucanus, sub auroram,matutinus> Antes de amanecer:
,,
ante diluculum.Cosa que se hace antes del amanecer:
,, antelucanus

AMANUENSE: ,, scriptor
AMAR: ( )diligo (por amistad); ,,
, , (), , , amo, diligo> A la
vez,mutuamente: , simul vicissim amo> Apasionadamente:
,,

vehementer amo,cupio> Con desenfreno: furiose amo.- Amar


con: simul amo> Corresponder al que ama: amantem
redamo.- Entraablemente:
intime amo> Mucho: , , valde amo, diligo
Poco: minus habeo> Naturalmente: naturaliter amo.- Capaz
de amar: , ,,
vim habens diligendi,amandi> Digno
de ser amado: ,,;
,, dignus qui ametur,
amplectendus.- El que ama claramente:
,, qui aperte
amat.- El que ama perdidamente: ,, peditus amat.- El que
es amado lascivamente: ,,
amans libidinose> Propenso a amar:
,, ad amandum propensum> Que no ama: ,,
ab amoris sensu alienus> Se debe
amar: amandum> Amar sobre
manera:
supra modum amo>
Los que se aman mutuamente: ,, amantes invicem

AMANSADO: ,,; ,,
mansuetus
AMANSAMIENTO:`,,;`,,; ,, mitigatio,cicuratio,mansuefactio
AMANSAR: `,`,, , , mansuefacio.- Amansar al mismo
tiempo: simul mansuefacio.-Difcil de: ,
, difficilis ad cicurandum.- El
acto de amansar: ,,
mansuefactio> Que tiene poder de
amansar: ,,; ,, habens vim mansuefaciendi,qui mansuefacit> Amansarse:
mitis fio> Amansarse simul
tneamente: ,- una
mansuefacio

49

AMARGURA: ,,; ,,; ,,; ,


amaritudo> Causar amargura: ,
amaritudinem facio.Con amargura: amare

AMARANTO,yerba: ,, circaea
AMARGAMENTE:
AMARGAR:

acerbe

acerbo

AMARILLEAR: , , ,
palleo

AMARGO: , ,;,,
; , , ;
,; ,,; ,,
; ,,; ,,;
,,; ,, acerbus,amarus.- Amargo agriamente: , ,; ,, acriter amarus.-Algo amargo: ,
,,, subamarus,subacerbus> Hacer amargo:
amarum reddo> Hacer muy amargo: peramarum efficio.- Ponerse
amargo: amaresco> Muy amargo: , ,
,,;
,,
valde,summopere,admodum amarus
AMARRAS, del navo: ,,;
,, funes nauti,rudentes

AMARILLENTO: ,,,; ,,,,, luridus,luteus> Ser de color amarillento: sum colore in luteum vergente
AMARILLO: ,,; ,,
luteus> Amarillo oscururo: ,
, fulvus> Algo amarillo: ,, subluteus
AMARRA: ,,
culum

retina-

AMBICIN: ,,; ,
, ambitio.- Libre de ambicin:
,, ambitionis expers
Con demasiada ambicin: per quam ambitiose> Sin ambicin:
,,
alienus
ab
ambitione animus

AMASADO: ,, subactus
AMASADOR: , ,,
qui massam subigit
AMASAR: ,, ,
(-,-), , subigo> Bollos:
massam subigo> Que
amasa: ,; ,, qui
massam pinsit.- Artesa para amasar:
,, vas in quo farina subigitur

AMBICIONAR: , ,
ambio; ambio
honores.- Ambicionar las magistratu
ras: studiosus magistratuum gerendorum
AMBICIOSO: , ,,,; ,, ambitiosus.- Muy ambicioso de honores
,, supra modum honorum cupidus.- No ambicioso: ,, non ambitiosus

AMATORIO: , ,,
amatorius> En sentido amatorio: amatorie
AMAZONA,segur de las: ,,
amazonum securis

AMBIDEXTRO: , , ,,;
,; ,,, ambiguus,
ambidexter,utraque manu utens

AMBAGES,hablar con rodeos,ambages


,, quae per ambages
verba fundit

AMBIGEDAD: ,,; ,o, ambiguitas> Hablar con


ambigedad,con doble sentido: -

AMBAR,especie de..: ,,
auri electri species

50

sermone ambiguo utor (Ver ANFIBOLOGA)

hui!
AMENAZADOR,A:
,,

AMBGUO: , ,,
,,;
,,
ambiguus> De lenguaje ambguo: ,,, ancipiti sermone
utens> Ser ambguo: in
ancipiti sum

AMENAZANTE: ,,;,, minax,minabundus


AMENAZAR: , , ,
,-, ,,
, (-, ,
,),,
, ,, , -,-, -; ,
, ,, , immineo,
minitor,minor,interminor,intento
minas> Desde arriba: ,
-; desuper minitor> Fuertemente: (-
)graviter minor.- Que amenaza al
mar: , imminens mari

MBITO: , ,,,; ,, ambitus>


En
cierto
mbito:

ambitu et circuito quodam


AMBOS: ,, uterque>A dos
los dos a la vez: simul ambo
Ambos a la vez: ,,
uterque simul
AMBROSA: ,,(-,) ambrosia, cibus deorum
AMEDRENTARSE:

,
,;
minax,minatrix

expavesco

AMENCIA: ,, amentia

AMEDRENTAR: , , terrefacio> Ser amedrentado:


perterrefacio

AMENO: ,, amoenus> Lugares amenos: ,, loca


amoena>
Ser o estar ameno como la
primavera: veris amoenitatem refero

AMENAZA: ,,; ,,
;
,,;
,,;
,, minatio, minae> Aadir
amenazas
contra:

praeterea infremo.- Amenaza iracunda: ,, comminatio


iracunda.- Exclamacinde amenaza:
AMIGO:,,, (que da
hospitalidad),,;,
,;`,,; ,,;
,,; ,, amicus.- Los
amigos:, amici.- (Oh,amigo!
heus tu!; O,amice!> Amiguito,
muy amigo,ms amigo: ,,,
; ,,; ,,;
,,; ,, amiculus,amicissimus,amicitior> Buen amigo: ,, qui bonus amicus est.- Caro amigo: ,,
(carus,pretiosus,curis dignus)> Conciliador de amigos: ,,
qui amicos conciliat.- Amigo de los
malvados ,, improborum amicus.- Amigo de todos: -

AMIGABLEMENTE: amice.- Muy


amigablemente comiter
AMGDALAS: ,, tonsillae
, omnibus amicis.- El que ama
a los amigos: , , qui
amicos amat> El que gusta de nuevos
amigos: ,, qui
novis amicis gaudet> El que hace
amigos: ,, amicos efficiens> El que odia a los amigos
,, abhorrens ab amicis>
El que goza en recibir a los amigos:
,, qui gaudet excipiendis amicis> Infiel con los amigos:,, qui sodales non
colit> Muy amigo: ,,
supra modum amicus> Amigo obsequioso: ,,, ; ,, officiosus amicus.- Que
tiene buenos amigos: ,,

51

qui bonis amicis utitur>


Sin
amigos:,, amicis carens>
Amiga: ,,; ,, amica,meretrix.- Deseo de servir a los
amigos: , studium serviendis amicis>Escasez de amigos:
, , ,
amicorum
paucitas,penuria> Multitud de amigos
,, multos amicos habens> Hacer amigos: , ,
, amicos facio,
concilio> Contar en el nmero de
amigos: adjungo in familiaritatem.- Socorrer a los amigos:
amicis subvenio

AMNESIA: ,, praeteritorum
oblivio
AMO: ,,, herus,a> El hijo,la hija del amo: ,,;
,, herilis filius,herilis filia.-Perteneciente al amo:
, ,, ad dominum pertinens,herilis> Sufrir con
gusto al amo: libenter fero dominum
AMONESTACIN: ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,;
,, admonitio, admonitum

AMISTAD: ,,; ,,
,,; ,,; ,,
; ,,; , ,
; ,,; ,,
amicitia.- Amistad con buenos: ,, cum bonis amicitia.Conciliador de amistad: ,
, conciliator amicitiae> Conciliacin de amistad: ,,
amicitiae conciliatio.- Conveniente
a la amistad: ,, amicitiae conveniens.- Fiesta en honor
de Jpiter, protector de la amistad:
,,
festum in honorem
Jovis sodalitii.- Amistad mutua:
,, mutua amicitia>Amistad
particular,privada:
,,
privata amicitia> Propio de la amistad: ,, ad amicitiam
pertinens.-Amistad pblica o privada: ,, publica o privata
amicitia> Que excita la amistad: ,, amcitiam alliciens>Sospechosa: ,, suspecta
amicitia> Romper la amistad: amicitiam dirimo> Tener amis
tad: sodalitatem ineo
Tener relacin de amistad:
in
consuetudinem
sum>
Trabar
amistad
amicitiam ineo

AMONESTAR: ,
(-), , , , , , , , admoneo,commonefacio,dico admonendo,moneo> Que amonesta: ,,; ,,
; ,, monitor> Presentar a la vista para amonestar: subjicio ad commonendum
AMONTONADO: , ,,
; ,,; ,
congestus,acervatus, in tumulum aggestus
AMONTONADOR: ,,
tor

stipa-

AMONTONAR: , , , , , , , , ,, , ,-, , , , ,
,
,
,,
, ,,, ,, ,-,
, ,
, aggero, coacervo,

AMISTOSAMENTE: amice
cumulo, compilo.-Amontonar al lado:
, , juxta aggero> Amontonar alrededor:
,,-
circum-

agero> Como Tntalo: accumulomore Tantali> Encima:


insuper congero> Ms y
ms: insuper accumulo

52

Por todas partes: circumquaque in acervo aggero, circum


accumulo.- En haces omanojos: in fascem contorqueo> Tierra
,-,-,

terram aggero> Amontonado: ,,


coacervatus.- El que amontona:
,,; ,,
structor; habens vim conglobandi>
Formado de tierra amontonada:
, humo aggesta exstructus> Acto
de amontonar tierra: ,,
aggeris eductio

, ,, amoris insania.- Madre del amor: ,


amoris nutrix.- Maestro de amor:
,, amandi magister.-Amor mutuo: , amor
mutuus> Objeto de amor: ,

id quod amatur.- Incentivo de


amor: , ,; ,
, id cuius ope amor excitatur, philtrum> Perdido de amor:
,, amore perditus.- Que
da origen al amor: ,,
amorem pariens.-Que excita el amor:
,, amorem alliciens> Rival en el amor: ,, rivalis.-Sin amor,sin afecto: ,, naturalis amoris expers>
Atormentar con el amor:
amore excrutio.- Ayudar a alguno en
el amor: in amorem aliquem
juvo.- Corresponder al amor:
redamo.- Enloquecer de amor:

amore insanio> Estar


aprisionado por el amor:
detineor amore> Incitar al amor con
halagos: (lit. tirar manzanas) ad amorem illecebris invito>
Pagar amor con amor: redamo.- Ser rival en el amor:
sum rivalis> Amorcillo: ,
parvus amor

AMOR: , ,; , ,;
,,; , ,; ,
,; , , ; ,,
; ,,; ,,; ,,; ,,; ,
amor,dilectio.-Amor para con el
amo: ,, amor in dominum> Amores locos: ,

insani amores> Atractivo del


amor:,, amoris illecebra>Con mucho amor:
amantissime.- Con amor desordenado:
admodum ardenter>Con amor:
, amanter> Con amor natural: naturali caritate.- Concorde en el amor:
, concors in amore> Amor de correspondecia: ,, amor
quoquis amantem diligit> Amor desordenado: ,, amor perditus> Deseoso de amor: ,
,;,,, cupidus amoris.- Digno de amor ,,
; ,, amandus,diligendus,dignus amore.- El que paga amor
con amor:
,,
amantem
redamans.- Falto de amor:
, amoris expers> Amor arrebatado,delirante: ,, amor furiosus.- Inclinado al amor: ,, propensus ad amandum> Indigno de..: ,, nullo
amore dignus.- Infeliz en el amor:
,,, infelix in amore.Irreductible al..: ,,
qui conciliari non potest ad amorem
Juego de amor: ,,
amoris ludus> Locura de amor: -

AMORATADO: ,,; ,, sublividus> Estar amoratado: sublividus sum>


Ponerse amoratado: livore suffundi
AMORTAJADOR: ,
, mortuos exornat
AMORTAJAR: , compono mortuum, vestibus sepulchralibus obsolvo
AMORTIGUAR: , ,
, extinguo
AMOTINADO,gritera de..: ,,;
tumultuarius clamor
AMOTINAR:
cito

53

seditionem con-

lum, perfugium, adjumentum


AMPARAR:
, , patrocinor, propugno> Que
ampara: ,, ,;
,, qui suscipt,acceptrix
exceptrix

AMPLIFICACIN: ,,; ,, amplificatio


AMPLIFICAR: , (,
), , ,
,-, amplifico

AMPARO:`,,; ,
; ,, propugnacuAMPLIO: ,,; ,
,; , , amplus
AMPLITUD: ,,

terarum ordo transpositus,anagramma


ANALES: , , annales> Escritor de: ,,
, annalium scriptor

laxitas

AMPOLLA: ,,; ,,;


,,; ,, ; , , eminentia, folliculus,
pustula

ANLISIS:

,, analisis

ANALISTA: ,,
commentariorum scriptor

AMPUTACIN: ,,; ,
,; ,,; ,,;
,,; ,, amputatio, decurtatio

ANALTICO: ,, resolutorius

AMPUTAR: , , (-), , , amputo, excido

ANLOGO: ,,; ,, admisibilis

AMULETO: ,,; ,,; ,,; ,, amuletum> Amuleto de los


judos: ,,; ,, amuleta> Hecho en figura de luna: ,, amuletum

ANARQUA: ,,
lus est magistratus
ANRQUICO: ,,
pio o principe carens

ANALOGA: ,,

analogia

ubi nulprinci-

ANATEMA: ,, anathema, exitio aeterno destinatus


ANATEMATIZAR:

cror, duris devoveo

AMURALLAR: ,
murum duco, locum ad muniendum includo muris

ANATOMIA
dissectio

ANACORETA: ,,; ,, anachoreta, qui remotam a


mundo vitam agit

exe-

,,; -,,

ANATMICO: ,, ad dissectionem pertinens

ANADE: ,, anas> Ave semejante al: ,, avis anati similis.-Pequeo: ,,


anaticula.- Perteneciente al: ,, ad anates pertinens> Cazador d: ,,
anates
occidens

ANCA: , , ; ,
, conxendix; illud quod est
sub clunibus
ANCHO: ,,; ,
, , ,
(-,),,; ,, ; ,,; ,,,; , , (); ,

ANAGRAMA: , , lit-

54

,; ,,; ,
;
,, amplus, spatiosus, latus.- Algo ancho: ,, aliquantum latus.- Igual en
ancho a:,, aeque latus.Muy ancho:,,
late magnus.- Ms ancho: ,
amplior> Ancho y delgado: ,, latus et tenuis.- A lo
largo
y
a
lo
ancho:

extente>
A manera de hojas: ,,
latus in modum folii>
Vivir a sus anchas: luxurior

laxitas.-Espacio de mucha anchura:


,, latum spatium
ANCIANA: ,,; ,,; ,, anus
antiqua,annosa
ANCIANIDAD: ,,; ,
,;
,,;,,
senectus,senium>Honor y regalo que
se hace a un anciano:,,
honos et donum quod debetur ei
qui maximus est natura
ANCIANO: ,,;,
;,,;
,,;
,,;,,;
,,;,,;
,, ; ,,
; , ; ,

ANCHOA:
,,; ,,
,, apua, maena
ANCHURA: ,, ; ,
,;,,; ,,
laxitudo,amplitudo,
;
,;
,,
senex.vetustus,longaevus.- Cosa de
ancianos:,,
senilis
Que cuida de alimentar a los ancianos: ,, senum nutritor.- Cuidado de los ancianos:
o,, senilis educatio
Residencia para el cuidado de los:
,,
locus senibus
curandis.- Cuidado de alimentar a
los: ,, senum alendorum cura.- Relativo al cuidado de
los:,, ad senum alendorum senum curam pertinens.- Que
cuida de los: , qui alicuius in senectute curam gerit.Lugar donde se alimenta a los
ancianos:,, locus ubi
senes aluntur.- Cuidado de alimentar
a los: ,,
nutriendi
senes cura et officium.- Que da de
comer a los:,
, senex nutriens.- Anciano decrpito: ,,
capularis
senex.- Ms anciano:
, , , se- nior.Muy anciano: ,,
(nonagenario),,,;,,; ,, (gen.
-)
,,
admodum,praeter
senex.- Relativo a los ancianos:
,, ad senes pertinens

Educador de : ,, qui
senes instituit.- Honrado por el
pueblo por su edad: ,,
senex ob aetatem a populo honoratus.- Igual de anciano: ,, aeque senex> Maes- tro
de: -,,
senum
magister.Alimentar
a
los:
t
in senectute alo.Cuidar de: in senectute
alo.- Educar a un:
senem instituo.- Hacerse anciano:
, senex fio.-Ser
honrado
como
anciano:

hononor ut senior
ANCLA: ,,; , ,
;,,;
,,;
,,;
,,
anchora.- Ancora mayor: ,,
maior anchora.- Accin de echar el:
`, ,
quies in portu>
Asegurado con: ,,
anchora
firmatus.Levar
anclas:

solvere navem.- Asegurar


con: anchora firmo
ANCLAR: navem in anchoris stare facio.- Estar anclado:
(-) in statione sto.-Echar
el ancla: , an
choram conjicio

55

lente incedo> Oblcuamente:,


(andar con rodeos)
oblique incido.- Poco a poco:
sensim procedo.- Por
bajo: subgredior
Por
todas
partes:

obambulo> Velozmente: celeriter gradior> Que anda a largos


pasos: ,, longis pedibus incedens.- Acostumbrado a
andar: ,, pedibus solitus iter facere> Difcil de andar: ,,
calcari difficilis> Fcil de andar o para
andar: ,, qui facile
calcari potest> Que anda lentamente: ,, lente pertransiens.-Que anda oblcuamente,con
rodeos: ,,; ,
, incidens oblique.- Que anda por
medio: ,, qui mediam
viam ingreditur.- Que anda solo:
,, qui solus vagatur> Que
anda suavemente: - ,,
leniter incedens.- Que anda
velozmente: ,, velociter gradiens> Que puede andar:
,,;
,,
quiambulare potest> Veloz al andar:
., celer in gradiendo>
Acto de andar de una parte a otra:
, , errabunda cir-

ANCUSA,falsa ancusa (hierba): ,, falsa anchusa


ANDADO.muy andado,trillado: ,, pulsando tritus
ANDANTE: ,,

viator

ANDAR: ,, -
,,, incedo,vado,gradior.A cuatro pies:
quaternis pedibus gradior.A
rastras: ()
serpo.- A tientas: palpo.Adelante: progredior Alrdedor:`, ,
circumeo,obambulo.- De puntillas:

summis pedibus incedo.Apresuradamente:

citato
gradu feror.- Con ligereza: ,
- tolutim incedo.- Con los
pies desnudos:
pedibus
nudis incedo> Con silencio: clam ambulo.- Dar la vuelta al
andar: ,- re-flecto
inter eundum> De un lado para otro en algn lugar:
in loco aliquo circumeo> En malos
pasos, con rameras:
scortor> En malos tratos la mujer
alium praeter maritum
admitto.- Juntamente:
una ambulo.-Lentamente:
cumcursatio> Acto de andar,andadura: ,, ambulatio

vestido con paos rasgados y andrajosos: ` laceris detritisque pannis obsitus sum.- LLevar
vestidos rotos y andrajosos: ` laceras vestes fero

ANDARIEGO: ,, qui
pedes habet indefessos

ANDARN: ,,
pedes habet indefessos

ANDROCEO: ,, pars domus


viris destinata

qui

ANDRGINO: ,,
bigui sexus, androgynus

ANDRAJO: ,,; ,,
; , , scruta> Llevar andrajos: pannosas vestes fero

am-

ANEJO: ,, annexus>
tar anejo: adhaereo

ANDRAJOSO:`,,; ,,; `, `
, pannosus.- pannosus, laceras
pannosasque vestes indutus.- Estar

ANMONA: ,,

anemone

ANESTESIA: ,,
hebetatio

56

Es-

sesuum

ANFIBIO: ,,
et in aqua degens

in terra

ANGUILA:,,;,,
anguilla> Nutridor de anguilas: , ,
, anguilarum nutritor> Piscina de: ,, piscina anguilarum> De anguilas: ,

anguillaris.- Pequea anguila:

,-,,
parva angui
lla

AMFIBOLOGA,hablar con anfibologa


con ambiguedad: ,
versute ago,variego
ANFICTIN,asamblea de los anfictiones: ,,; ,, concilium amphictionum.- Perteneciente a la reunin de los: ,
;,, ad conventum amphictionum in Thermopylis pertinens
ANFITEATRO:
phitheatrum

,,

ANGULAR: ,,
; ,,;
, angularis.- Lugar angular:
,,; , ,
locus angularis

am-

NGULO: ,,; , ,;
angulus.- Pequeo: , ,
parvus angulus.- De las paredes:
,, parietum angulus.En forma de ngulo: in
anguli formam.- Que consta de diez
ngulos: ,, decem angulos habens.- Que tiene cinco ngulos: , , quinque
angulos habens.Que tiene muchos
ngulos: , -,,
multis angulis constans.- Que tiene tres ngulos: ,, qui
trres angulos habet.- Que tiene un
ngulo agudo: ,, acutum angulum habens> Que todo consta
de ngulos: ,,
totus
angulis constans> Terminar, cortar
en
ngulo:

(-),
in angulum desino

ANFITRIN: ,;
,
epulo, convitator, parochus
NFORA:
,,;
urna,amphora

,,

ANGEL:
,,
angelus.Igual a los ngeles: ,,
par angelis
ANGLICO: ,,; ,
, angelicus
ANGINA: , , , ,, angina.- Enfermo
de anginas: ,,
anginam laborans
ANGOSTAMENTE:

contracte

ANGULOSO: ,, in angulos secta folia

ANGOSTO:
,,; ,
, ,; ,, angus tus,in modum isthmi angustus>
Algo angosto: ,, subangustus

ANGUSTIA: ,,,;,,; , ,
, ,,; ,
angor, angustia,animi aegritudo

ANGOSTURA, lugar angosto: ,


,, lacus angustus
ANGUSTIADO: ,,;
,; ,, anxius, aeger
animo.- Estar angustiado: ,
, , angor,anxius sum

, ,

ango

ANGUSTIACLAVIA,banda de caballero
romano: ,, angusti
clavium
ANGUSTIOSO: ,,; ,,; , , anxius,

ANGUSTIAR: (-,-),,-

57

sollicitus
ANHELANTE: ,,
anhelans

erectus> Por un soplo de vida:, , vitae animatus

valde

ANIMADOR: ,,

ANHELAR: ,, , ,- anhelo
ANHELOSO: ,,
ritum aegre ducit

hortator

ANIMAL: , ,, animal.animans.Animalillo
verde:
, , animaculum viride
Pequeo:,,, parvum
animal, animaculum> Del animal: ,,
animalis.- Animal venenoso:
,,;
,,
animal nocens> Animalillo:
,; ,, animaculum.- A
modo de animal:
animantium
ritu.- Adornado con pinturas de
animales: ,,,; ,, depictis animalibus distinctus, depinctus nimalibus> Convenienter
a
los:
,,
pecudibus conveniens> Cuya cola es
de largos pelos: ,, animalia quae pilosas habent caudas.De un modo animal y terreno:
animali modo> Lugar donde estn los
anima les: ,,
locus
ubi stant animalia.- Cuidado en la
nutricin de los: ,,
nutriendorum animalium cura.- Que
cuida
de los :
,,;
,, pecuarius> Organizacin
de
los:
,,
apparatus animantium.- Que cra
animales: ,-,, gignens animalia.- Que gusta de los:
,,
studiosus animantium.- Que tiene forma de: ,, animalis formam habens>
Vivir como animales: pecudum more vivo.- Parir un animal:

animal pario.- Alimentar


animales: animalia nutrio> Soltar su voz respectiva los:
sonum edo

qui spi-

ANIDAR: , -,; , ,, nidulor


nidifico,nidum facio
ANILLO: ,,; , ,
; , , ; ,, ,
,, ; ,,; ,
, , , ; ,
,; ,,, annulus,annuli.- Anillo para sellar:
,,; , ,
annulus signatorius.- El grabado de
los
anillos:
,,
annulorum caelatura.- Anillo del
escudo:
,,;
,,
annulus clypei.- Grabador de anillos
,-,, annulorum caelator.- Caja o estuche para
guardar los: ,, annulorum theca> El que rebaja los
anillos: ,, qui annulos elaborat> Formado de: ,, annularius.- Con anillos
,,
annulatus.- La parte
del anillo en que est engastada la
piedra: ,,; ,, pars annuli ubi gemma
sedet> Pequeo: ,, annulus> Que tiene forma de anillo:
,, annuli forma, referens.- Que lleva anillo de oro:
, , ; ,
,, aureum genstans annulum
aureis annulis ornatas manus habens
Que lleva anillos o brazaletes: ,,,
qui,quae
armillas vel annulos gestat

ANIMAR: ,-,
, , ,
animatum reddo, hortor, audaciorem
facio, addo robur, fiduciam addo>
Dar vida, vivificar: vivifico> Animar a: incito in>
El que anima: ,,; ,, hortator, addens animo

ANIMACIN: ,; ,,
animatio
ANIMADO: , , ,;
,, animatus, bona spe-

58

impetum.- Que puede animar: ,, habens vim incitandi>


Animarse , , spe erigor, recreor, animam
sumo
,; ,, animus.- Poco
nimo: ,, parvus animus.- Animo adverso: ,
, infesus animus.Aspereza
de nimo: ,,
acerbitas animi.De nimo firme:
,,; ,, firmus animo.- De nimo inconstante:
,, varius animi.- De
nimo de hierro: , ,
, , ferreus natura,
ferreum animum habens>
De nimo
entero: ,, integer animo.- De nimo esforzado: ,,; ,,(-,
-) animo fortis,praeditus>
De
nimo
feroz:
,,
animo ferox> De nimo grave: ,, gravis animo> De nimo rgido: , (-)
rigidus animo.- De nimo semejante: ,, (-)
similis animi.- De nimo suave: `, ,,
placido,
miti animo praeditus> De duro nimo: ,,
firmus animi> De fuerte animo: ,
fortis animo>
De grande y esclarecido..:
, ,
magni et excelsi animi> Dotado de
igual nimo: ,, pari
animo praeditus.- El que es de alto
nimo: ,(-,,)
qui
est altae mentis.- Falto de nimo:
,, qui dificit animo>
Fortaleza de nimo: ,,
robur animi> Presencia de nimo:
, , animi praesentia.Que destuye el nimo: ,; ,,
animum
destruens> Que devora el: ,, animum vorans.- Que corroe
el: ,, animum mordens
Que es de nimo recto: ,,
qui erecto est animo.- Que hace
decaer el nimo: ,,
animum labefactans.- Que tiene pre-

ANIMO:, (slo nom.ac. y dat)


,,; , ,; ,

sencia de nimo: , , qui


est animo praesenti.- Roedor del
nimo ,,
mordens animum.-Sin
nimo,flojo:,,
animo carens> Aplicar el nimo:

:
adhibere animum.- Caer de nimo:
, ,
concido animo,animo deficio,animum adjicio> Conviene tener
buen nimo: bono animo esse oportet> Estar de buen nimo: , ,
bono animo sum.- Recobrar el
nimo: animum recolligo
Ser de nimo dbil:
malli animo sum.- Ser de buen nimo:

alacri animo sum.Tener


nimo
esforzado:

forti animo sum.-Tener buen nimo:


, bono animo sum.Tener presencia de nimo:
praesenti animo sum.- Tomar nimo:
,
animum
sumo.Consumir
el
nimo:

enimum exedo.- Con nimo fuerte:

patienter> Con nimo muy


airado: valde irato animo
Con nimo , animo
animose.-Con presencia de nimo:
confidenter
ANIMOSIDAD, tener animosidad: ,- hostiliter animatus sum
ANIMOSO: ,,;
,; ,,; ,
, ,
, , ; ,,
, ,; ,,
,,; ,, animo
sus,elatus animo,audax,fidens.- Muy
animoso: , , admodum animosus.- Que tiene nimo ,, animosus
ANIQUILAR:
digo

59

ad nihilum re-

ANODINO, insignificante, ineficaz:


,, parvi momenti

ANIVERSARIO: ,,; ,,
anniversarius.Del
principio de una obra: ,
encaenia

ANOMALA: ,, ; ,,; ,, inaequalitas

ANO: ,,; , , ; , ,,,; , ,


; ,,; , , ; ,,; ,, podex
corporis pars per qua excrementa
exeunt> Tumor en el ano: , ,, marisca

ANMALO: ,,

inaequale
-

ANONADAR: , ,
exinanio

ANNIDE, bonagra (yerba): ,


, ononis

ANOCHECER: , ,
prima
nox,initium vesperae> Al punto que
anochezca: statim
nocte
, , ,
annotatio.- Anotaciones de los libros: ,, caerulae
illitae libris ad notandas quaestiones.- Anotacin en el mrgen:
,, annotatio in margi
ne.- Anotar en el libro de apuntes
annotationes facio, innotarum librum refero

ANOTACIN:

,; -

ANTAGONISTA: ,, qui
cum aliquo certat
ANTAN: ,,
quitatem redolens

anti-

ANTE, antes: , , antea,ante.- Antes que:


priusquam

ANOTAR: , , , ,
adnoto.- Al margen:
adnoto
ad marginem.- Con signo falso: adulterino signo noto
Con una marca,con una seal: expungo

ANEAYER:
,
,

, ,
nudus
tertius,ante hesternum diem, triduo
ante
ANTECMARA: ,,
biculi,thalami vestibulum

cu-

ANTECEDENTE: ,, antecedens

ANSIA,demasiada ansia en el comer:


,, nimia edacitas.Can ansia: avide

ANTELACIN: ,,
latio

ANSIAR: ,,
- (-, ), ,
, , inhio,affecto.- Desear con ansia: ,
inhio

prae-

ANTEMANO: ex antecedente ( de antemano).- Tomar de


antermano: ,, anteverto
ANTEMURAL:
, ,, antemurale

ANSIEDAD: ,,;,,
,,; ,,; ,
,; ,,,; ,,; , , anxietas,
cura, afflitio.- Pensar con ansiedad: anxie agito

ANTENA: , ,
,
antenna.- De barco (plu.)
, funes.- Cuerda de la antena: ,, funis antenarum

60

Extremidad de la..: .,
antennae extremitas.- Palo mayor de
la nave:,, velum maius
navis
ANTEOJO:
,,
oculis obtenditur

tes bien: , , ,; at, autem,potius.- Antes


de: antea.- Antes de
ahora: antea.- Antes de
esto: , antea.Ms antes: antiquius
Mucho antes: valde ante.- No
mucho antes: , non
multum ante> En otro tiempo,antes:
quondam> Poco antes, poco ha:
, paulo ante> Antes
que: , antequam priusquam
Este concepto se expresa con el
prefijo adverbial y tambin
- en composicin precediendo a la
palabra significando antelacin de
tiempo o preferencia

id quod

ANTEPASADO: ,; ,:
,, maiores,veteres> De
los antepasados: a maioribus.-Digno de los: ,,
dignus maioribus
ANTEPENLTIMA: ,,

antepenultima ( slaba)
ANTEPONER:

praepono

ANTESALA:
aulam

ANTERIOR:
,,; , ,; ,,, ,,
anterior,prior.- En el
tiempo:
,, prior tempore>
Por la parte anterior: in anteriorem partem

,,

locus ante

ANTIBAQUIO, pie mtrico: ,,


pes metricus antibacchius dictus
ANTICIPACIN: , ,, anticipatio.- Usando de
anticipacin:
praeveniendo

ANTES: , (gen.), ,
, ,-,-;
, , ,
prius, antea,ante> AnANTICIPADO:
,, prodromus.- Cualquier cosa anticipada
,, id quod ante capitur

ANTICUARIO: ,,;,,
antiquitatis peritus, antiquarius

ANTICIPAR: , , praevenio,praecipio,anticipo
Que anticipa, que adelanta: ,, habens vim ante capiendi.- Anticiparse: ,-,
,-, praevenio,praeverto.- El que se anticipaque llega primero: ,,
praeveniens> Llegar el primero:
,- praevenio

ANTDOTO: ,,;,,; ,,; ,,


antidotum.- Contra las
mordeduras venenosas: ;
medicamenta
quae venenatos morsus depellunt, antidotus adversus venenum
ANTFONA: ,,

antiphona

ANTFRASIS
(gram.)
denominacin
contrraria: ,,
contraria locutio

ANTICUADO: ,, qui excessit aetatem justam,exoletus.-En


sus costumbres: ,,
vetustus moribus

ANTIGUA, a la antigua:
antiquitus> ,, antiqua

ANTICUAR: , ,
antiquo

ANTIGUALLA: ,,

61

mo-

ANTIGEDAD:
,
,
,,,,;
,,;
,,
vetustas,antiquitas.- Amante de la
antigedad: , , studiosus antiquitatis.- Antigedades
,,; ,, res olim
factae.- Escribir
antigedades: res veteres scribo

, , ,; ,
,, senior, prior,
antiquissimus,pervetustus>Que huele
a
antiguo:
,,
antiquitatem
redolens>
Y
desde
tiempos antiguos: iam inde a priscis temporibus.- Seguir las
costumbres antiguas: prisco more.- Hacerse antiguo: antiquor, obsolesco.- Imitar a
los antiguos:
antiquos
imitari

ANTIGUAMENTE: , . , ,
antique,antiquitus,ab initio, iam
olim

ANTLOPE, especie de rumiante: ,, ruminatoris genus

res antiqui

ANTIMONIO: ,, stibium
Usar del antimonio para efeites:
stibio utor> Antino- mia:
,, legum inter se
repugnantia

ANTIGUO: ,,; ,,
,,;,,;
,,; , ,; ,
; ,,; ,
,; , ,,; ,,; ,,;
,,; ,,; , ,,; ,
,; , ,, ,,;, ,;
, avitus,vetus,antiquus,vetulus,vetustus.El
ms
antiguo:
,,; , ,
, ,,
maximus natu, longe primus, antiquissi
mus.-Digno de los tiempos antiguos
,, dignus veterum
temporum.- Hechos antiguos: , res olim factae.- Historia
de cosas antiguas: ,,
de rebus antiquis sermo> Imitacin de los antiguos: ,
priscorum imitatio.- Los antiguos: , antiqui.- Ms
muy antiguo: , ANTOJERAS: ,,
illud
quod equorum oculis circumponuntur
ANTOJO: ,

ANTIPATA: , , antipatia,mutuus horror


ANTIPTICO: ,, abhorrens.- Ser antiptico:
abhorreri
ANTPODA: ,, adversavestigia fingens antipodes ( el que
fija las huellas por la parte opuesta)> El pas de los : ,
terra pedibus nostris opposita
ANTIQUAR:

ANTTESIS: ,, oppositio,antitesis.- Perodo combinado


de anttesis: ,, periodus decussata
ANTORCHA: ,,; ,, ;
, ,,; ,, ;
,,; ,,;
,; ,, fax,funale, facula,lampas.- Brillante:
,
, fax fulgens.- Juego o concurso de las: , ,
certamnen in quo lampades
currendo gestabant.- Pequea: ,
, parva lampas.- Portador de
antorcha: ,, lampa-

libido

ANTOLOGA: ,,
gium

antiquare

florile

ANTONOMASIA: ,, pronominatio, nominis pro nomine positio

62

ANUNCIAR:
.
,
, , , , , , annuntio, nuntio.- Antes, de
antemano: , , praenuntio, ante nuntio>Anunciar con: una nuntio.- En
pblico: palam nuntio>
Mucho antes:
longe
ante denuntio.- Por todas partes_
circumquaque annuntio.Que anuncia una buena noticia:
,,
qui fausta nuntiat>
Anunciar una buena noticia:
()
laeta
et
fausta
annuntio

des ferens.- Que lleva una


antorcha brillante: ,,
facem fulgidum ferens.- Correr con
lmparas o antorchas:

cum lampidus curro (certamnis genus).- LLevar lmparas o antorchas


lampades gesto
ANTRO:,,; ,,
antrum
ANTROPOFAGIA:
carne vescor

humana

ANTROPFAGO:
,,
humana carne vescens
ANUAL: ,,; ,,
,,; ,,
,,,; ,
, annuus
ANUALMENTE:

annuatim

ANUBLAR:

obnubilo

ANUBLARSE;

ANZUELO: ,,;
,; , ,, hamus,uncinus.- Armado de muchos anzuelos:
,,
multis hamis
instructum

obmubilo

ANUDADO: ,,
ANUDAR:
,
innecto ex, vincio

ANUNCIO:,,;
, ,,, ,,
,, denuntiatio, nuntium, nuntiatio> Pblico: ,
,, publicum programma

nudatus

AADIDO: , ,,;
,,
superinductus,
accesoriu> ,,
superadditum

ANUENCIA:,, nutus> Indicio de anuencia: ,,


nutus ad affirmandum.- Manifestar la anuencia con un movimiento
de la cabeza: , , nuo

AADIDURA: ,,;
, , ,,
; ,, incrementum> Con aadidura: cum additamento.Aadidura en un peso o medida: ,, mantissa

ANULACIN: ,,.; ,, obrogatio


ANULAR: , ,
, (), , , abrogo.irritum facio, aboleo,sperno
ANUNCIACIN:
nuntiatio

AADIENDO: ,
injiciendo,superinjectim
AADIR: , , , , ,, , ,, , addo,adjicio, adjungo adnecto> Aadir a la medida: in mensura
addo> A lo contrario: , insuper construo> A lo dicho:
, , ,

,, an-

ANUNCIADOR: ,,; ,.
renuntiativus,annuntiator

63

aos: per quatuor annos


Por nueve aos: ,
per novem annos.- Por todo el ao
per totum annum.- Que dura
todo el ao: ,,; , ,,
totunm annum
durans, perdurans.- Que es del ao
anterior:
,,
qui est
anni superioris>
Que tiene pocos
aos: ,,, qui est paucorum annorum.- Sacrificios de nuevo
ao: , ,, calendae januarii.- Todos los aos:
, quotannis> Tres
aos ha:
nunc annus
tertius.- De un ao: ,
,,; ,, annuus,
annicula.- Que tiene ms de dos
aos: ,,
qui biennium
excessit.- Que es de tres aos:
,,; ,,;,,; ,, trimus,triennis, trium annorum> De
cuatro aos: ,,; ,,; ,,,quadrimus> De cinco aos: ,
,; ,, quinquenalis
De seis aos: ,,; ,
,; ,, sexennis natus,sexennis nata.- De siete aos:
,,; ,,; ,, septennis.- Que tiene
ocho aos: ,,;
, qui,quae est octo annorum.Que tiene nueve aos:
,,
; ,,; ,,;
,, qui, quae est novem
annorum, novennis.-De doce aos:
,,
duodecim
annos
habens.- De trece aos: ,,
tredecim annorum.- De
diecisiete aos: ,
, septendecim annorum> De dieciocho
aos:
,,
octodecim annorum.- De treinta aos:
,,; ,
, triginta annorum.- De ochenta
aos: ,,; -
octoginta annorum.- De noventa
aos: , ,, nonaginta annorum> Durar un
ao: annum perduro> Pasar el

dictis addo, insuperdico.- A lo


escrito:
,
,
insuper inscribo, ad
ea quae scripta sunt addo, iam
scriptis adjicio> Al nmero:

adnumero.An
ms:

insuper
injicio>
Aadir
todava,adems:
,
superinduco> Juntamente: ,- addo insuper> Que se debe aadir: ,, addendus> Ser aadido:

adjicior.-Aadir sobre:
,- superimpono
Lo que se aade adems: ,
,,,; ,, id quod praeterea adhibetur,
addititius, additamentum.Propenso a aadir: ,, ad
adjiciendum pronus.- Aadir a lo
que se ha de dar:
insuper adjicio quod dem
AEJO: ,,

anilis

AIL,planta de cuyo
,, glastum

jugo

sale:

AO: , , `, `,
, ; ,,; , ,,
, .; ,,; , , annus.- Cosa de un ao:
,,
anniculus> Cuarenta
aos:
,
,
quadraginta annorum.- De este ao:
,,
hornus> En este ao:

hoc anno.-De muchos aos:


,,; ,,
,
annosus,a multis iam annis
natu.Del
mismo
ao:

eiusdem anni.- Espacio de nueve


aos: ,, novennium.Espacio
de
ocho
aos:,
,
octorum annurum spatium.Espacio de tres aos: ,
treteris.- Lo que es de este ao:
,
hornus.Medio ao:
`,,
dimidium anni.Multitud
de
aos:
,,
multitudo annorum.- Pasados diez
aos seguidos:
ipsis
decem annis exactis.Por cuatro

64

ao:
annum alicubi ago>
Pasar todo el ao: totum
annum transire> Tener tres aos:
trimus sum

AORTA: ,, arteria magna


APACENTAR:
( ,),,
, (),,
,, ,, (,),,,
,,,,
pasco,pascor> Bueyes: ,
boves pasco.-Con
abundancia: abunde pasco

AOSO:
, ,,;
,,,; ,, annosus
AUBLO,
rubigo

de los granos: ,,

Con ajos: alliis pasco.En


las
cercanas:
, circumpascor.- Apacentar
bestias: jumenta pasco>
Se
ha
de
apacentar:

pascendum est.- Apto para apacentar


a muchos ,,
multis
pascendis aptus> Cuidado de apacentar: ,,
cura jumenta
pascendi> Apacentar ovejas: oves pasco.- Perito en apacentar
animales terrestres: ,,
peritus pascendorum animalium
terrestrium.- Que apacienta indistintamente a muchos: ,,
pascens promiscue.- Que sabe apa
centar las ovejas: , ,
habens artem ovium pascendarum.Que se apacienta de noche: ,,
qui
noctu
pascitur>
Apacentarse:
depasco.De verde: viridibus herbis pascor> A escondidas:
clam vel subter depascor

APACIGUADOR:
mo pacifico

,,

ani-

APACIGUAR: sedo
APAGAR: , -, ,-; , , ,
extinguo
APAGARSE:
sino

APALEAR:

ardere de-

crutio

APARADOR:,,;
, abacus,abaculus
APARATO
(mquina): ,,;
, ,, ,, machina,molimen
APARECER:
,
,(,,
),, , , appareo, prodeo> Al mismo tiempo: una orior
Hacer aparecer: , facio apparere> Juntamente: simul appareo
Querer aparecer: apparere volo> Que aparece de lejos: ,,
eminus apparens.-Que
aparece en medio: ,,
in medio apparens.- Que aparece por
primera vez: ,, primum apparens.- Que aparece solo:
,,
qui solusapparet>
Que aparece tarde: ,,
sero apparens.- Que aparece: ,, qui apparet Que no apa-

APACIBLE: ,,; ,
,,; ,,; ,
, placidus, mitis, mansuetus>
De apacible condicin:
,
(,,) mansuetus animo.- De
genio apacible: ,,
, qui est blandi mansueti ingenii.- De genio agradable y complaciente: ,,
juncundus
De benigno consejo: ,
mollis consilii
APACIGUADO: ,,; ,, sedatus

65

; ,,; ,, (,) ,, simulatio apparientia species,specimen> De


solo apariencia ,,
meram speciem habens

rece en toda claridad: ,


, non toto lumine effugens
APAREJADOR, preparador: , apparator
APAREJAR
apparo.instruo

APARINE, planta: ,,,


,, aparine

();
Juntamente: una

APARENTAR:
,
,
-, ,-; ,
formam,speciem fero; fingo, simulo
Que aparenta: ,,
simulator

APARTADO:
,,
ablatus>
Ms apartado: ,, remotior.- El ms apartado:
, extimus> Letrina: ,
secessus> De la vista ,,
extra conspectum positus

APARENTE: ,,; ,, apparens,habens vim simulandi

APARTAMIENTO, , ,,; ,, deflexio,propulsio, declinatio, secessio

APARICIN:
apparitio

,,;

,,

APARTAR: , ,, , , , , -
(-), , (-,-)
, , ,

APARIENCIA: ,,; ,,; , ,; ,


,; ,,; ,,
,
,
(,
), ,
, ,
,,
-,
,,(-
), ,, ,
, , , , , , , , ,, , , , ,-
, , ( ),
,, , ,
, , (), , (,), , , ,, , , , amoveo, arceo, propulso,abduco,obsisto,averto.- Apartarantes:
ante
arceo.- Con golpes:
emoveo
concutiendo Con palanca:
vectibus emoveo.- Con ruegos: ,- a me precibus amoveo.-Del puerto o del camino recto:
simul averto e portu vel
a
recta
via.Desde
ariba:
insuper amolior.Que debe ser apartado:

abducendum,retrahendum.- Que puede


apartar: ,, habens vim
expellendi.- Ser juntamente apartado: una abducor
APARTARSE: , , discedo,abhorreo.- Apartarse con: simul discedo> Del asunto: digredior a proposito> Hacia otro lado:
aversor,deflecto.- Poco a poco y en
silencio: sensim et clam
deflecto> Juntamente: paululum discedo.- Que apenas puede
apartarse: ,, qui no
n facile potest everti
APRTATE, (interj.):
aufer! apage!

absit!

APARTE: singulatim.- Aparte de: ,- seorsim ab.Poner aparte: seorsum


pono
APASIONADAMENTE: ,
cum vehementi,immodico affectu

66

APASIONADO: ,,
afectu
commotus.- Muy : ,, vehementer affectus
APATA: , ,,
dia,indolentia
APTICO: ,,
carens

-,,

APELLIDAR: , ,
, appello,
nuncupo,cognomino

desi-

APELLIDO: , ,; ,,; , , cognominatio, cognomen,appellatio

affectione

APEDREADO:
,
,
, , ; ,,
lapidatus,lapidibus percussus

APENARSE:
APENAS: ,

APEDREADOR: , , lapidator

APESTAR:
ficio

APELACIN: , , ,,, appelatio,provocatio


appela-

APELLIDADO: , ,
,, appetitus.- Apetecido por
muchos: ,, multis votis
expetitus

contagione

APIADARSE:

in-

misereor

APIASTRO, hierba: , ,
apiastrum

optabilis
APICULTOR: ,,
curat

APETITO:,,,;
,,, ,, (appetitus animi) appetitus, cupiditas>
Tener apetito: escam appeto
APETITOSO: r,,
tiam ciborum faciens

apertio

APETECER: , , , , , ,-,
, , -, , , ,
, , , ,
, , , ,
appeto,cupio> Con ansia: impatienter appeto> Que apetece: ,,
appetens.- Que no se
debe..: ,, non expetendus> Quien todo lo apetece: ,,
omnia concupiscens>
Apetecido: ,,, -

lapidatio

APETECIBLE: ,,

vix

APERTURA: ,,

APEDREAR:

,
, , ,, , ,
lapidibus peto,obruo,lapido.- Digno
de ser apedreado: ,,
: ,,; ,,
dignus qui obruatur.- Que apedrea:
,, lapidans

APELATIVO: ,,
tivus

doleo

APNDICE: ,,; ,
,; ,,;
,,; , , ,, appendix

APEDREAMIENTO:
,,; ,, lapidatio

APEDREO: ,,

cognominatus

APIABLE:
bilis

qui apes

,, stipa-

APIADAMENTE: , , , confertim

appetenAPIADO, reunido: ,,;


,,; ,,; -

67

,,

APLANAR: , , pandum efficio, complano,planum reddo

stipatus,confertus

APIAMIENTO:
satio

,,

den-

APLAUDIR: ,-, ,
,
,,
() , , , acclamatione faveo, approbo, applaudo,
complodo.- Con estrpito: ,
plausu comprobo.- Con las manos:
complodo> Dando palmadas: complodo> Juntamente: simul applaudo

APIAR: , , ,
stipo,constipo,coarcto> Apiarse: , constipo
APIO, silvestre: ,,
montanum apium
APIRINE, planta (amor de hortelano)
,, aparine
APISONADO:

,,

calcatus

APISONAR la tierra:
aequo

APLAUSO: ,,; ,
, plausus,plaudendi actio> Con
los pies: ,, pedum
complosio> Engaoso: ,,
plausus dolosus> Estrepitoso: ,, plausus cum tumultu.En el teatro: ,
favor
theatralis> Que excita mucho aplauso: ,, multum plausum
excitans

solum

APLACAMIENTO: ,,; ,,; ,,; ,, placatio


APLACAR: , , ,
(, ),
,, -,, , , ,-, ,
, ,-, ,
, , ,
, sedo,placo.- A los
dioses: per expurgatio
nem lito.- Ocultamente:
clam mitigo.- Difcil de aplacar:
, , sedatu difficilis.- Fcil de: ,,
facile placabilis

APLAZAMIENTO:
tractio

APLICACIN: , ,
APLICADO,adherido:
admotus

admotio

,,

APLICARSE: , incumbo.- A alguna cosa: vocare rei alicui>Aplicarse a: , incumbo> Con cuidado y constancia: sedulo
incumbo> Conjuntamente: ,
simul incumbo

latus

APLANADORA,instrumento de hierro
para allanar el suelo: , ,, ventilabrum ferreum ad
complanandum solum
AMPLIFICACIN: ,,, ambitus orationis, periodus (gram.)
APOCADO:

pro-

APLICAR: (-,,), ,
, , , ,
admoveo,adjungo,applico> Aplicar a:
(-,) applico ad

APLACARSE, deponer la furia: tumorem depono


APLANADO: ,,

,,

debilis, infelix animi> Ser apocado: ,


animo sum
abjecto

, ,

68

APOCALIPSIS:
velatio

,,

APOCOPADO: ,,
exsecctus (cortado)
APCOPE:

,,

APODERAMIENTO:
occupatio

co:
,,
a pythio
Apolline effectus o responsus.Sacrificio de nueve das en honor
de: ,, novendiale sacrum in honorem Apollinis

re-

debilis

APOLOGTICO:
fensor

abscissio

,,

APOPLEJA: ,, apoplexia.- Atacado de : ,,


qui laborat apoplexia> Parlisis consiguiente a la apopleja:
,, paralysis
APOPLJICO: ,,
tinens ad apoplexiam

per-

APOPLTICO
(apopljico): ,,
apoplecticus (idem concussus
golpeado)
APORTAR: apporto

cui idem

APOSENTO: ,, cubile> Pequeo: ,, cubiculum

APFISIS, eminencia del hueso del


muslo: ,,
apophisis
circa coxae caput
APOLILLADO:,,
corruptus

de-

APLOGO: ,,; ,,
apologus,fabula moralis

APODERARSE: , -,
(-), , -, , (, ,
,`,,,
(con
participio pres.o pret. equivale a
sum o a estar: estbamos paseando), potior,occupo, mihi vindico.De lo ajeno: invado> Que
se apodera de lo ajeno:
,;
,,
alienum
invadens> Accin de apoderarse de
improviso: ,,
captatio
APODO: ,,
nomen est impositum

,,

APSITO:
tum

a tineis

,, appossi-

APOSTADO, estar apostado:


insidior

APOLO:`,,; , ,;
,, (obliquus);
,
, Apollo.- (Oh,Apolo! : Apollo!.- Cantar himnos a :
paeana cano> Cantar juntamente himnos a: simul
peana cano.- Canto del himno de Apolo: ,, paeanis cantus>
Fiesta de Apolo: ,, festum
Apollinis.- Fiesta en Atenas en
honor de Apolo: ,
festum quoddam Athenis.- Fiestas dedicadas a apolo y
Diana: , ,
sacra
Apollini et Dianae dicata.- Templo
de Apolo en Jonia: ,,
panionium.- Himno en honor de :
,, pean,himnum in laudem
Apollinis> Respuesta de Apolo pti-

APOSTAR:

paciscor

APOSTARSE, estar apostado: insideo


APOSTASA: ,, defectio
APOSTATA:
,,
defector

,,;qui secessionem facit,

APOSTATAR:

absisto

APOSTEMA: ,, absecessus,suppuratio.- Que padece apostemas: , , qui apostemate laborat


APSTOL: ,,

69

apostolus

Enviado
lejos,enviado
de
,, a deo missus>
so apstol:,,
sus apostolus

Dios:
Falfal-

APOSTLICO: ,,
tolicus

APOSTROFAR: ,,
appellatio.- compello

APOSTOLADO: ,,
apostolatus
APSTROFE: ,,; ,, apostrophe
APOTEGMA:
thegma

,,

APOTESIS: , ,
sis,deificatio

, ,,; , , ,
; , ,,; ,,; ,, firma
mentum,id quod quis innititur,fulcimentum,fulcrum,fulcimen, columen
fultura

po-

apotheo-

APRECIADO: ,,, ,,; ,


,
preciosus,probatus, qui habetur in pretio, pretium habens>
Que debe valorarse,apreciarse en un
estter (moneda): ,,
stateris pretio aestimatus o aestimandus

APOYADO: ,, (-):
pedibus subnixus (apoyado en los
pies)
APOYNDOSE:

apos-

incumbendo

APOYAR: (-), , , , ;
, ,
fulcio,
connitor.- Poner debajo para apoyar:
suppono ad fulciendum

APRECIADOR: ,,; ,, aestimador


APRECIAR:`,`,
(`, `, `),
, , , , , habeo in pretio, aestimo.- Apreciar en poco: ,
,
,

nihil facio, despicio.- Estimar en


mucho:
magnipendo.Ms delo justo:
aequo
plurisaestimo.- Mucho lo que vale
poco:, res
parvas magno aestimo.- Muy poco:
parvi facio

APOYARSE:
,
,
, -,-; ,
,
,
,
, ,

, , innitor
nitor,incumbo>
Antes:

ante incumbo.- Apoyndose en los


pies: innitendo pedibus> El
acto de apoyarse:

,,
incumbendi actio> En el codo: innitor cubito.- Posicin de
apoyarse en el codo: ,
,
cubitus innitentis habitus.La
accin
de
apoyarse
cerca:
,,
acclinatio> Que
se apoya en la fuerza de sus
miembros: ,
qui, quae
membrorum robore nititur> Apoyarse
juntamente: simul incumbo

APRECIO, captar el aprecio: demulceo> Digno de aprecio: ,, aestimandus


APREHENSIN:
tio

,, cap-

APREMIAR: , , , , , , urgeo,premo, insto> Apremiar ms: insuper urgeo> Ser apremiado: urgeor

APOYO: ,,; ,
,;,,;
,
, , ,, , ,-

70

prima rudimenta disco> Ms: ,, addisco,praetera addisco> Se ha de


aprender: , discendum est.- Acto de aprender: ,,
discendi actio.- Deseo
de aprender: ,-,,;
,, studium discendi.Deseoso de aprender: ,,
cupidus discendi.- Difcil de:
,, difficilis ad discendum.- El que aprende buenas cosas
,, qui bona et commoda discit.- El que aprende lo recto: ,, qui recta didicit> El que ha aprendido hace poco:

APRENDER: , (, ,), , (, ,, , ), , (,
, ),,
disco.- Aprender antes:
(), ,
ante disco> Con perfeccin:
perdisco.- Cosas
distintas de las anteriores: relicto priore alius disco> Desear aprender: , discere cupio> Empezar tarde
a aprender: sero discere
incipio.Juntamente:

condisco.- Los rudimentos


,, qui nuper didicit.- El
que aprender por primera vez o el
que aprendi primero:,,
qui primus o tum primum didicit.Que ha empezado tarde a aprender:
,, sero doctus.- Que
aprende los rudimentos: ,, qui prima rudimenta docetur> Pronto en aprender,que aprende pronto,que sali enseado pronto:
,,; ,,;,,
celer in prehendendo,
celeriter discens vel doctus.- Que
aprende con dificultad,lento: ,,
lentus in
discendo>
Que aprendi desde nio: ,, qui a puero didicit> Que
aprendi mucho:
,,;
,, qui multa didicit.Que aprendi poco: ,,
qui pauca didicit.-Con deseo de
aprender:
cum discendi
cupiditate

incitate,celeriter admodum> Hecho


apresuradamente,a la ligera: ,, perfunctorie factus
APRESURADO: ,,,;
,, celerigradus.- Hecho
apresurado: ,, ex
tempore factus
APRESURAMIENTO:
, ,
tinatio

APRESURAR: , , , , festino, accelero.- El paso: , - gressus glomero> Juntamente: simul propero


APRESURARSE: , , , , ,
, , ,
properofestino.- Con afn: studiose propero

APRENDIZAJE, tardo: ,,
sera eruditio
APRENSAR,
ligeramente:
aliquantum premo

,,;
acceleratio,fes-

APRETABLE: ,,
pabilis

sti-

APRETADAMENTE: ,
confertim,simul

APRESTO, de vestidos y armas: , , apparatus vestium et armorum

APRETADO:, ,
, , ,,
, , ,
, ,; ,, densus, coactus,adpressus, adscrictus,

APRESURADAMENTE: , , ( ) cursim,

71

constipatus.- Muy..: ,
multum densatum

tringens>
pressura

APRETAMIENTO: ,,;
, ,; ,, compressio,adstrictio,constrictio

APRETARSE, que no puede apretarse:


, ,, qui nequit constringi

APRETAR: , , (, , ),,, ,, ,,
,
,
,
, (, ),
, , , ,
,,,
constringo,stringo,denso substringo
apprimo,premo,constipo,urgeo.Fuertemente:
,

perstringo.-Con
hebillas
,
fibulis adstringo> Juntamente: constringo.-Por todas
partes: , circumquaque addenso, stringo.- Por debajo
substringo> Al mismo tiem
po: ,- una adstringo.- Que aprieta: ,,;
,, qui cogit et inspissat,adstrictor> Lo que aprieta el
cuello: ,, collum consAPROBADO: ,,
approbatus

APRETURA:

Accin

de..:

,,

,,

pressura

APRISA,hacer andar aprisa:


citato cursu ire cogo
APRISCO:

,,

con-

caula

APRISIONAR: ,-, (,-),


captivum
abduco, in carcerem conjicio, constrictum teneo
APROBACIN: , ,
, , , ;
,, approbatio, comprobatio.- De muchos: ,
plurium comprobatio.Indigno
de
aprobacin:
,,
probandus> Seal de aprobacin: ,, nutus ad significandum

APROPIACIN: ,,; ,, abstractio, exemptio


vindicatio

APROBAR: ,, (-,,),

(,,
, , ),, , ,,
,
,,
, , approbo.comprobo,laudo>Altamente:
admodum approbo.Con su voto: suffragio
meo comprobo.- Dar a entender que se
aprueba
significo
me
comprobare.- Juntamente:
simulannuo> Por lo bajo:
murmure approbo> Que aprueba mutuamente: ,, qui una fert
suffragium.- Que aprueba: ,, comprobator.- Ser aprobado
por todos: inter multos
convenit.- Que comprueba:
, comprobans

APROPIADO: ,,;
,,; ,,
modus,accommodatus

accom-

APROPIARSE: (-,
), , ,
, , ,
, , ,
, , ,

proprium facio, vindico


mihi, assumo, meum facio, allicio.De una cosa:
acquiro.El que se apropia lo ajeno o lo que
es comn: ,, qui aliena
vel communia sua facit> Lo que se
devenga o apropia: o,, id quod vindicatur
APROVECHAMIENTO, con aprovechamien-

72

to:

APUNTALAR: ,
nitor, fulcio

cum profectu

APROVECHAR: , , () , ,
, prosum> Juntamente:
una prosum.- Que
aprovecha a otros: ,,
qui aliis prodest> Que aprovecha
todo: ,,
totus aptus
APROXIMACIN:
pinquatio

APUNTAR:
blanco:
collineo

collineo.- Al
collimo,

APUNTE,
tomar apuntes:
notis excipio
APURAR:
`, `,`,, , exhaurio> Que
apur la copa de vino: ,
, calice haustus> Apurar con:
simul absorbeo

,, appro-

APROXIMAR:
, , ,
admoveo> Hacer aproximar appropinquare facio
APROXIMARSE: ,
accedo.- Que se aproxima: ,
() insequens,accedens
APTAMENTE:
apte

ob-

AQUEJAR con dolor: dolore conficio


AQUEL, aquella,aquello: ,, ,, ille.- Y aquel ,, et ille

,,-

AQUERONTE,ro:,,
ron

APTITUD: ,,;,, habilitas,aptitudo

Ache-

AQU,ah,all,ac,all: , , , , ,
, , hic,ibi ,illic
istic,huc.illuc,eo> De aqu,de all
desde aqu, desde all: ,
,
,,
, hinc,illinc, exhinc> Desde aqu mismo,desde ahora:
, ex hoc ipso loco vel
tempore> Hasta aqu , -

APTO: , , ,,,,,: ,,; ,,; , , ,; ,, ,, aptus,accommodus


No apto: ,, ineptus.Ser apto: aptus sum> Lo apto, lo apropiado: ,,
aptum
hactenus.- He aqu, ven aqu:
, en,ecce.- Por aqu,por
esta parte: , hac,ea parte.Solamente por aqu:
hic
tantum.-Y all: huc et
illuc> Que es de aqu,que vive aqu:
,, qui hinc est,qui hic
degit

ARA: ,,; ,,; ,, ara>


Inmediato al ara
,, qui apud aram est
RABE: ,,

arabs

ARABLE: que puede ararse: ,


,; ,,
arabilis

AQUITARSE: ,
, -,,acquies
co,quiesco

ARADA: ,,;
,,
aratio> Accin de arar: ,
; ,, aratio

AQUILN: ,; Boreas
Viento boreal: , ,,
aquilo

ARADO: ,, ,
,,; ,,; -

73

,, aratrum,vomer.- Dos,tres,
cuatro veces arado: , , ,, bis,ter (valde),quater aratus versus, versatus.Cama del arado:,, buris
Mango de arado: ,, ea
stivae
pars
cui
manum
arator
immitit> Reja de : ,,
; `,`,,; ,,;
,, vomer> Fcil de ser arado: ,, facilis ad arandum> Llevar el arado:
aratrum fero

sulcorum
effector,arator> El que
ara tarde: ,,
qui sero
arat> El que ar el primero: ,, qui primusaravit> Fcil de
ser arado: ,, facilis ad arandum
ARBITRAJE:

ARBITRARIEDAD:
considerantia

,, in-

ARBITRARIO: , , sub voluntatem cadens

ARAA: ,,; ,,;


,,
aranea,araneus.-Imitar
a la araa: aranei speciem refero.- Parecido a la..:
, , araneae speciem
habens.- Perteneciente a la: ,,; - ad araneam per
tinens.- Propio de la: ,
, araneus.- Tela de..: ,
,; , , araneae tela

ARAAZO: ,,
fit unguibus

mediatio

ARBITRARIAMENTE:
,
inconsulto

ARADOR, el que ara: , ,


arator

ARAAR:

,,

ARBITRIO ,,; ,, arbitrium.- El que obra


a
su
arbitrio:
,,
proprio sensu omnia statuens.- El
que vive a su arbitrio: ,
qui est sui arbitrii.- Obrar a
su arbitrio: arbitratu meo ago
RBITRO: ,,; `,
,; ,,; ,
,; ,,;
,; ,,, ,,
, ,; ,,; ,,; ,,;
,: ,,; ,,
sequester,arbiter,aestimator,inter
ventor, arbiter conditionum, proxeneta

unguibus dilanio
laceratio quae

ARAR: , , ,
, , (-)
, . ,
, , ,
aro, terram scindo.- A su tiempo:

tempore consueto terram


aratro verso.- Alrededor:
circum aro.- Remover la tierra>

subtus removeo terram>


Tiempo de: ,, tempus arandi> Trabajo diario de arar impuesto al siervo: ,, quatuor jugera,labor diurnus aratori
propositus> El que que ara la tierra: , ,; ,
; , ,; ,,;
,,
qui
terram
scindit,
,,
stips> Costra de los:
, , arborum impetigo.- De

RBOL:
,;
,,;
,,;arbor.Cierto
rbol:
,,
philyca;
,,
quaedam arbor.- Al que se le cae el
fruto: ,, arbor cui fructus decidit> Viejo,aoso: ,
arbor annosa.- Arboles de
mucho ramaje: arbores quae pingui turgescunt.- Arboles
silvestres: ,-, ar
bores agrestes> El tronco del: hojas
espinosas o puntiagudas:
,,
arbor foliis spinosis.-

74

Abundante en rboles: ,,

arboribus comatus.- Espesura de


rboles,lugar plantado de: ,
,; `,, ,, locus densis arboribus consitus.Llena de rboles: silvosa>
Lleno de rboles: ,,;
,,; ,,; , ,, consitus
arboribus,
frequens
arboribus>
Plantado de: , , ;
,, arboribus consitus
Poblado de rboles: ,,,;
,,
frequens,abundans,consitus arboribus
Feraz en rboles: ,,
ferax arborum.- La corteza ms fina
de los: ,, tenuissimus
arborum cortex> Lnea de rboles:
,,, plantarum series> Lo interior del: ,,
medulla arboris.- Que asemeja a
un rbol: ,, arborem
adaequans >Que carece de rboles:
,, carens silva.- Que da
tarde su fruto: ,, arbor
quae fructus tarde perficit> Que
extiende mucho sus races: ,, expandens radices arbor.Que tiene muchos rboles: ,,;
-
qui
multas
arbores habet.- Quemadura del arbol
(enfermedad): , ,,

uredo.- Siempre verde: ,


, arbor semper virens.- Tierra
llena de: ,, terra arboribus densa.- Tronchado por los
vientos: ,, a ventis rupta arbor.- Venas de los rboles: ,, venarum cursus in arboribus.- Cortar: , excindo arbores
Hacerse rbol,ir creciendo hasta
formarse: ,

arboresco,paulatim in arborem transeo> Esconderse entre los


rboles: inter rbores me
abscondo> Estar verde por los rboles: arboribus vireo

ARBREO: ,,;
, arboreus
ARBOTANTE: , , structura lapidea fulciens utrimque editiora aedificia
ARBUSTO: `,,;
,; ,,
frutices,frutex
arbuscula.- Espinoso: ,,
frutex spinosus.- Lugar lleno de arbustos: , , locus arbustis densus>
Pequeo: ,,,; ,, parvus frutex
ARCA: ,,; -,-
, ; ,,; ,,;
, ,; ,, ; ,
; ,,; , ,;
,,; ,, arca,mactra> Del dinero,del tesoro:
, promptuarium> Del pan: ,
, mactra.- El que hace arcas:
,, qui arcas conficit
Para las provisiones: ,,
capsa
ARCNGEL:
gelus

,,

archan-

ARCANO: , ,,;
, ,; ,, arcanus,arcana res
ARCHIVERO: `,
,; ,, scriptorum
et actorum publicorum custos,chartularius,custos tabularum publicarum
ARCHIVO:
,,;
, , ; ,, lo
cus ubi acta
publica asservantur,
tabularium, tabularum repositorium
publicum
ARCILLA:
arcilla
ARCILLOSO:
,,

ARBOLADO,
espeso:
.,
densis arboribus frequens

75

,,

, ,; subarcillaceus, arci-

llaceus

utitur.Que doma con el arco al


enemigo: ,, qui arcu domat>
Que lleva arco de bronce: ,, aereum arcum
habens> Que pone tenso el
arco:
, , qui arcum tendit
Que tiene arco de oro: ,
, aureum arcum habens.- Que
tiene arco: ,, arci-

ARCO: ,, arcus.- Pequeo


de poco valor: ,, parvus
et vilis arcus.- Saetas y arco:
,, sagittae cum arcu.- Armado de..: ,,;
, , arcu instructus,
arcitenens.Diestro en el manejo
del: ,, qui arcu bene
tenens> Que tiene hermoso arco:,, pulchrum arcum habens
Cuya cuerda tiene remates de oro:
,,
arcus aureis cor
nibus adductis.- Atadura en el arco
(de disparar flechas): ,,
vinculum in arcu.-Nervio del arco:
,; -,, nervus arcus (del
instrumento de msica)> Parte superior del: ,, summitas arcus.- Armar el arco:
in
arcum contraho> Encorvar el arco,ponerlo tirante:
arcum
intendo in> Arco Iris: ,,
arcus coelestis,Iris

ARDIENTEMENTE:
ter

arden-

ARDILLA: ,, sciurus
ARDOR: , ,;
,; ,,; ,
; ,, ; ,,
; ,, ; ,,
; ,,; ,,;
,,; , ,; ,,; ,,; ,
.; ,,; ,,
,,; , ,
calor,
aestus,ardor.- De nimo: ,
ardor animi.- Con mucha ardor
admodum ardenter

ARDER: , ,
ignesco,flagro,ardeo> Empezar a arder: subardeo,leviter ardeo.Mucho:
ignesco vehementer> Cosa que arde fcilmente:
,, cremabilis
ARDID: ,,

traus

ARDIENTE: ,; ,
,; ,,; ,,;
, ,; ,,;
, ,; ,,
,,; ,,; ,,; ,,;
,; ,,; ,(-,,), ,,
,; ,, ardens,aestuosus,fervidus,igneus> Deseoso, ardiente de copular, que suele copular: ,, cupidus vehemen
ter copulandi, qui coire solet.Medio ardiente:`,, semiardens> Muy ardiente: ,,
; ,, admodum ardens

ARDOROSAMENTE:

ardenter

ARDOROSO: ,,;
ardens,aestuosus

,,

ARDUAMENTE:

ardue

ARDUO: , ,,
,,;,,;
, , ,,;
,; ,,; ,
,; ,,; ,
,; ,,; ,,,;
,,;
,,
arduus,altus
AREA: ,,

area

ARENA: ,,; ,,;


,,; ,,;
,; ,,
arena sabulum.Convertido en: ,, in arenam conversus.- De oro: ,

arena aurea.- Hoyo hecho en la

76

arena: ,,
in arenam
defossio.-Menuda, arenilla:
, arenula.- Que gusta de revolcase en la: ,, in arenam
gaudens volutari.-Que lleva arenas
de oro: ,, aureas arenas habens.- Que se oculta en la
arena: ,,
arenis se
occultans.- Que tiene fondo de
arena: `,, subtus arenam
habens> Sin arena: ,
,
arenis carens.- La arena,la
palestra de los luchadores: ,, palaestra> Lugar donde se
revuelcan los animales: ,
pulvereum volutabrum

arenga:
habeo

ARENGAR: , , , concionor> Al pueblo: `, orationem ad populum habeo,ad populum


concionor.- El que arenga en la
reunin o en la junta: ,, concionator.- Que arenga
al pueblo: ,,; ,, concionator> Que arenga en pblico: , ,
concionator
ARENOSO: ,,,
, ,,; ,,; , ,
,; , ,, ,
,; ,,; ,,,

ARENGA: ,,; ,,
,, contio> Arenga al pueblo: ,, contio> Foro,
plaza de las arengas al pueblo:
,,
contio,forum.-Tener una
arenosus,sabulosus> Tierra arenosa:
,, terra arenosa

, , ,
, ( ,`,), ,-, arguo> Acusando: criminose arguo> Que arguye: ,, redargutorius

AREOPAGITA,
juez
del
Arepago:
, ,,, areopagita
AREPAGO: ,,
atheniensis

curia

ARGUMENTACIN, forma de argumentacin


dialctica:
,,
argumentationis dialecticae forma>
Que consta de dos partes: ,
, syllogismus utrimque constringens

ARGNTEO: ,,;
, argenteus
ARGIVO: `,`

contionem

argivus

ARGUMENTAR, fuerte en: ,, acer in argumentando

ARGOLLA: ,,, collare


Poner una argolla: collari
includo> El que lleva una argolla
,, qui gestat collare>
Preso por una argolla: ,,
collare inclusus

ARGUMENTO:,,;,
; ,, ; ,,
,,;
,,;
,,; ,,;
; ,,; , , argumentum> Fuente de
argumento: ,,
argumentum,
fons> Argumentos capciosos:
,
captiosae argumentationes>
Argumento con un solo personaje:
,, poeta qui sub una tantum persona argumentum explicat.Probar con: ,- pro-

ARGUCIA:
,,;
,,; ,,
argutia,argutiae
ARGIDOR: ,, redargutorius
ARGIR: , ,-

77

bo argumentis

arietum pugna

ARIDEZ: ,,,; ,,
; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,, aquae inopia, ariditas,
exsiccatio

ARISTA:,,;,
,;
,,;
,,;
,, arista
ARISTOCRACIA: , , optimatum imperium> Vivir en un rgimen aristocrtico: sub optimatum
regimine vivo

RIDO: ,,,; ,,; ,,; , ,


; ,,; ,,;
,,; ,,; , ,,; ,,
,,; ,,; , , ,,; ,
,,,; , ;
, ,, aridus>Hablando de plantas: ,, siticulosa.- Algo rido: ,,, aliquantum aridus,subaridus> Hacer rido,secar:
arefacio.- Lugar rido ,,
locus aridus> Muy rido:
,,,, ,
,
aridissimus,peraridus,valde
aridus.- No regado: ,,, non rigatus, aqua carens

ARISTOCRTICAMENTE:
aristocratico more

ARISTOCRTICO: ,,
ad aristocratiam pertinens
ARISTTELES (escuela de):
,, schola, secta Aristotelis
ARITMTICA: ,, (
numarandi ars>Cifra arimmtica que
significa 90: nota arithmetica
quae
significat
nonaginta
(pristina littera alphabetici graeci,inter et posita aequans Q
latinam et koph hebracam
ARITMTICO: ,,
meros pertinens

ARIETE, mquina blica: ,


-,, arietaria machina> Batir con: ariete quatio.Choque con arietes: ,,
,,;`,, machina bellica.- Armas militares:
,,
bellica instrumenta>
Armas pequeas: ,, parva arma.- Arrojadiza: ,,
,, missile.- Las armas:
`,,
arma ipsa.- Ardor
loco por las armas: , ,
armorum insanus ardor.- Arte de
hacer armas:,, armorum conficiendorum ars.- Depsito de armas: ,,
armamentarium.- Estrpito de las armas
,,
strepitorum armorum
Fabricacin de armas: ,,
armorum fabricatio.- Preparativos de toda clase de armas: ,, omnium armorum apparatus

ad nu-

ARMA: ,,; ,,,

Capaz de tomar las armas: ,, habens vim aut rationem


armis utendi.- Confiado en sus armas: ,,
praevalidus
Cubierto de armas de bronce: ,, aereis armis
tectus>
El que lleva las armas: ,
, armiger.- Fabricante de armas:
,,;
,,
armorum opifex, faber.-Feliz en las
armas: ,, felix in armis>
Que gusta de las armas: ,
, ,; ,,
quem arma juvant,armis gaudens.- Que
lleva hierro o armas: ,
,qui ferrum
vel arma gestat.Quetiene armas de oro: ,
, arma aurea habens.- Que usa

78

armas de bronce: ,,
,.;,, aerea
arma
habens.Uso
de
armas:
, , ensium gestatio.Sin armas: ,,; ,
, qui caret aere.- Con las armas: `
cum armis> Coger
las armas:
arma lego.Despojar de : armis spolio
Distribuir: arma distribuo.- Equipar con: ,
(,)
armis
instruo>
Estar equipado de armas:
armis ronor> Fabricar armas: arma fabricor> Llevar armas:
,, arma gero> Ser provisto de armas:
simul armis instruor
Tener mana por las armas:
armorum studio insanio

armado: ,, omni ex parte armatus.- Con puntas: ,


armatus cuspidibus> De bronce
-,,; ,,
aere armatus> Pesadamente armado:
,,
armatus> Estatua de
mujer armada: , statuae
foeminarum armatae.- Ir armado de
hierro: ferrum fero>
Marchar pesadamente armado:
graviter armatus incedo
ARMADOR:
mus

,,

navis do-

ARMADURA: `,`,,;
, ,,; ,,; ,,; ,
,; ,,; ,,
arma
tura.- Completa: , ,, universitas armorum, universa armatura> De la pierna:,
, caliga> Cubierto de: ,, armis munitus> Militar: ,,; ,,
armatura

ARMADA: ,,; ,,

classis.- De diez mil o muchas


naves: ,-,,
decies
millenis,permultis navibus instructus.- Defendido por la: ,
, classe instructus.- Mando de
la armada: ,, praefectura classis.- Que tiene una gran
armada:
,,
magnam
classem habens.- Contribucin para
una
armada:
,,
sumptus quae fit in trierarchiam.Mandar la armada: ,
classi praeesum, classis sum
praefectus

ARMAMENTO, de la nave: ,,
armamenta navis
ARMAR: , , , , ,
,
, armo,instruo
armis.- Adems: in
super armo.- Bajar corriendo armado: armatus decurro.Ir armado:
ense armatus
incedo> Pertrechar de armas:
armo,armis instruo.- Ser armado
juntamente: simul armor> Ser armado: ,
armor

ARMADO: , , , ;
,,;, ,; ,,; ,, armatus> A
la ligera: ,,;,,
leviter armatus> Amigo
de ir armado:
,,,
amator ocrearum> Bien armado: ,,;
,-,,
pulchre,bene armatus> Completamente
Para guardar los vasos: ,
locus calicibus reponendis

ARMARIO:

,,

ARMERA: ,,;
,, armamentarium

armarium>

ARMERO: , , gladio
rum faber> De lanzas: ,,

ARMARSE: , - susccingo
Contra: armor in

79

hastarum repositorium

; ,,
aromaticus,
aromata redolens.- Que exhala olor
aromtico: (-,
)unguenta spirans et redolens

ARMONA: `,,; ,
; ,,; , , ;
,,; ,,; ,,; ,, concinnitas,
concentus (msica acordada)>Estar en
armonacon otro:
consono.Sabio
en armona:
`,,
numerorum
peritus.-En armona:
concorditer
ARMNICO: ,,
de harmonicus

ARPA: ,,; ,,
,,
magadis, sambuca.El que, la que canta o toca el arpa:
,,;
,,;
-,, qui,quae sambuca
ARPA: ,, harpyia.- Arpa
semivirgen: ,, semivirgo

val-

ARPN: ,,; ,
harpago.- Para pescar: ,, fuscina qua pisces configuntur

ARMONIOSO:
,,; , , , ,
,; ,,; ,
aptus, concinnus,bene sonans> Relativo a la armona: ,, ad
harmoniam pertinens> Enteramente armonioso: ,, omnino concinnus> Poco armonioso ,, parum conccinus

ARQUEADO: ,,
tus in modum absidis

struc-

ARQUEAR, accin de arquear,abovedar


,, concameratio

ARMONIZAR:`, , concinno

ARQUELOGO: , ,;,, scrutator antiqui


tatis,de rebus antiquis peritus

ARMUELLE,falso armuelle: ,, falsa atriplex>


,, aureum olus

ARQUETIPO: ,,
pus

ARNERO: ,,; ,,
,; ,, vannus
Que lleva arnero: ,,
vannum ferens

archety-

ARQUILLA: ,,; ,
loculus,arcula
ARQUITECTO: ,,; ,,; , ,,; ,,; ,,; ,,;,,; ,,;,, faber aedium, architectus,molitor

ARO,juguete de los nios: ,,


; ,; ,, trochus
AROMA: , ;
,;
,, aroma> Especie de aroma: ,,; , ,, adoramenti genus,suffimenti genus.- Compuesto de: ,,; ,,
aromati
tes; ex aromatibus confectus> Mezclar aromas:
aromata facio
Quemar aromas: odores incendo

ARQUITECTNICO: ,,
ad architectum pertinens
ARQUITECTURA:
,,;
,
,, ars
fabricandi. architectura.- Obra de
arquitectura: , ,, opus, structura,aedium
structura

AROMTICO: , ,

80

ARRACIMAR:

ARRABAL: , ,,
suburbium
ARRACADA:

,,

racemor

ARRAIGADO, bien arraigado: ,


,,
bene radicatus.Hondamente: ,, alte

inauris

car: ,,; ,,;


,, vulsio,avulsio.- El que
arranca: ,, exstirpator
Lo arrancado: ,, quod
avulsum
est.Medio
arrancado:
,, semi-avulsus.- Que
no se puede arrancar: ,, difficilis ad avellendum.-Recin arrancado: ,,
, recens avulsus

radicatus.- Muy arraigado: ,, validis radicibus firmatus> Naturalmente:


,
, per se radicatus> Estar arraigado, establecido: radicatus,stabilitus sum
ARRAIGAR: ` () radico
Arraigarse: radices ago>
ARRANCADO: ,, discerptus.- Que puede arrancarse:,, vulsus,vulsibilis> Lo arrancado: , ,; ,
, id quod eversum est

ARRANQUE:
patio

,,

exstir-

ARRAS: ,,; ,,; ,,; ,


, ,; , , ,
munus nuptiale,munus quod primo die
nuptae dabatur,arrha

ARRANCADURA: ,,; ,, vulsura


ARRANCAMIENTO:
,,
,, avulsio

ARRASAR: ad terram prosterno

ARRANCAR: , ,
,-, , ,, ,, , ,, , , ,
,
, , ,
evello,detraho,subduco,exentero,divello,stringo,vellico> Con tenazas
forcipibus abscindo> Arrancar con: convello>
Daando: evello lacerando> De cuajo, de raz: ,
,
,
,
una cum stipite et radice
evello,radicibus
evello,exstirpo,
eradico> Del lado: a latere
abstraho> Juntamente ,
una evello> Por abajo:
subtus evello> Por fuerza: ,,
distraho,
diello> Por todas partes:
circumquaque vello> Sobre: insuper convello> Acto de arran-

ARRASTRADERA, palo desde donde se


arrastra la nave hasta el mar , , cauda qua navis trahitur
ARRASTRADO:,,,
tractus
ARRASTRAR: `,`, ,, , , (-
), ,
,
,
traho, repo.- Abajo juntamente: , una
deorsum traho.- Acercarse arrastrando: , accedo
serpendo> Andar arrastrando: volvendo trahor> Hacia arriba: sursum traho> Juntamente con cuerdas: una funem
traho.- Por todas partes ,,-,- () distraho.- Ser arrastrado con violencia: una violenter traho.El que arrastra o serpea: ,

81

, reptator> El que marcha arrastrando el cuerpo: ,, qui


trahendo corpus progreditur.El
que se arrastra,reptil: ,
,
reptilis> Fcil de llevar
arastras:,, tractu facilis> Que arrastra: `,; `,, tractor>
Que arrastra,
atrae: ,, attractivus> Que
lo arrastra todo: ,,
omnia trahens> Que tiene la
propiedad de arrastrar: ,
, tractorius> Todo lo que se
arrastra: .,
omne quod
trahitur.- Arrastrando con violencia
(adv.) tractim> Instrumento
para arrastrar: `,, instrumentum ad trahendum aliquid> La acARREAR, al asno:
asinum
agito

cin
de
arrastrar:
,,
tractio.- La accin de serpear: ,, reptatio
ARRASTRARSE:
,-, -

irrepo.- Serpear:
serpo.- Alrededor:
circumquaque adrepo.- Que se arrastra
por tierra,humilde:
,
humi repens
ARRASTRAS, el que anda a rastras:
,, tractim ambulans
ARRAYANAL: ,, myrtetum, locus myrtis consitus

immodico affectu extra


mentem dejicior> Hacia otra parte:
in aliam partem abripio> Simultneamente: una
abripio.- Por fuerza: `,
` trahendo capio> Ser arrebatado: capior> Que todo lo
arrebata: ,, omnia rapiens

ARREBATADAMENTE: , , raptim, rapaciter


ARREBATADO: , , ; ,, (,,
; ,)
abreptus,abductus,praeceps.-Fuera de s
,,
extra se mentem
abreptus.- Furioso por el espritu
ptico: ,, a Pythio
correptus> Por fuerza:
,
,, ereptus

ARREGLADO:
,,

ARREBATAR: , ,
,-,-; , , , , , ,
,
, corripio, rapio,apprenhendo,abripio,praeripio>
A escondidas: surripio>
Arrebatar hacia arriba:
sursum rapio.- Antes:

ante rapio,praeripio.Juntamnete: una rapio


Con la fuerza de la palabra: dicendi vi rapio.- Con las
uas: ungulis rapio> Con
violencia: violenter rapio
Con: , simul arripio> Dejarse arrebatar excesivamente

ARREGLAR:`,(-), ,,
, , ,

concinno,instruo,ex
composito ago, moderor,compono> Antes: praemoderor> Bien:
concinne dispono> Con justa
proporcin:
congruenti
proportione construo> Preceder arre
glando: praemoderor.-El
que arregla o dispone: ,
, qui una concinnat vel componit
Fcil de: ,, facilis
confectu
ARREGLO: ,,;
,
,; ,,; ,
; ,,, ,, appa-

ARRECIRSE, de fro:
frigore abstringor

82

,,; praestitutus,concinnus

ratus,moderatio,compositio,concinna
dispositio> Concordia: ,
, compositio.- Con un arreglo y
orden
parecido: ,,
simili cultu et apparatu utens

poenitentia immutatus

ARRENDADO: ,, locatus
mercede

ARREPENTIRSE: , , ,,
, , poenitentia ducor, omnino resipisco, resipisco.- Se arrepiente
poenitet.- De la primera resolucin: capticonsilii me poenitet.- De lo hecho
post factum sapio, resipisco

ARRENDADOR: ,,; ,
,
redemptor

ARRIATE, para flores: ,,


arola floribus

ARRENDAR: ,-; , , eloco,com


modo

ARRIBA: , sursum,
supra,superiusr,retro.(Este concepto
se expresa con el prefijo precediendo a la palabra .vg. ).- Accin de echar hacia
arriba:
, ,; ,, resupinatio.- De arriba
,,,-; ,
,
desuper
e coelo,superne,eminus> Hacia arriba: ,
in arduum.Echarse hacia arriba: supi-

ARREMETER: , , irruo,impetum facio,aggredior.- Con: simul irruo

ARREOS,
ornatus

de un caballo: ,,

ARREPENTIMIENTO: , , ,,; ,
,; ,,;
,; ,,
reprehensio,poenitentia> Cuando haya: cum poeniteat> Transformado por : ,, ex
no.- Ir arriba y abajo:
`
sursum et deorsum eo>
Poner ms
arriba: insuper impono.- Ms arriba: `,
supra,superius

,, agaso,mulio,qui asinos agit.- De burros: ;


, ,,; ,,
asini agitator, qui asinos agit,asinarius> Ser arriero:
asinos ago

ARRIBAR: (- -)
, ,,, apello,ad portum pervenio,ad litus applico> A la orilla:
, ad litus appello.- El acto de : ,,
apppulsus

ARRIESGADO:
rius

ARRIMAR: , , , , ,
,
, , , , , , ,, , , , , , , , ,, ,- admoveo,appelor, applico> Dando vueltas,rodando: , advolvo> Se hade arrimar:
admovendum est

ARRIBO ,, ,
; , , appulsus, appulsio
ARRIENDO: ,
ab certam mercedem

,, temera-

locatio

ARRIERO: ,
,
, ,; , ,

83

Tener mucha..:
superbe
insolesco.- Insolencia del vencedor:
`,, victoris petulans super
bia> Con arrogancia:
,
superbe,arroganter

ARRIMARSE: ,
adhereo, adheresco
ARROBADO:
alienatus

,,

mente

ARROGANTER: ,,; ,
,; , ; , ;
, ,; , , ,
, .; , ,
; , , ; ,,;
, ,; ,,;
.,;
,,,;
, ,, ,,; ,,; -
,;
,,,;
,, superbus, arrogans, violentus, superciliosus>Dicho o hecho
arrogante:,,
dictum
vel factum arrogans> Mostrarse arrogante:
arroganter me
praebeo.-Ser
arrogante:

insolenter efferor> Tener pensamientos arrogantes: arroganter sentio

ARRODILLADO,
a los pies de otro:
, , supplex ad genua
alicuius provolutus
ARRODILLAR: procumbere facio (hacer arrodilla)> Que se arrodilla: ,, genu flectens.- Arrodillarse: ,, advolvor genibus,
ad genua procido, genua inflecto.El acto de: ,,
genuum
flexus
ARROGANCIA:,,;
,
,; ,,; ,
; ,,; , ,;
, ,; ,,;
, , ,
,; ,,
arrogantia
protervia,ferocitas> Arrogancia infundada: ,, fumosa arrogantia> Impertinencia del hombre que
fastidia con su: ,,
vitium homninis arrogantis fastidientis.- Andar con: ,
,- arroganter me
fero> Conducirse con:
arroganter me fero.- Hablar
con arrogancia de s mismo:
jactanter glorior.-Hablar con: magnifice loquor.-Obrar con:
, , ,-,-,- petulanter,insolenter ago.- Portarse con:
subarroganter me fero
(,), (,,
), , , , , ,
,
,
,,

(,), , ,
, ,,
-, , ,,
,
,
,
,
,
(-, ), -

ARROGARSE: ,- mihi
arrogo
ARROJADO: ,, `,,,;
,,; ,, ,; , ,, ejectus, temerarius,praeceps, qui se in pericula praecipitat.- Arrojado fuera:
,. foris ejectus> Estar
arrojado sobre: super jaceo
ARROJAR: `,`,`, `, (,; ,
,,,
,
projicio,ejaculor,
propello,dejicio,abjicio,jacio,conjicio.- A la otra parte: ulterius emitto> A la vez: una conjicio.- A otra parte:
, - aliam in partem
jacio.- Adems hacia arriba: insuper sursum jacio> Alrededor: insuper circum

84

petu: simul cum impetu


ingruo.Antes:

ante irruo.- Sobre: (-


) irruo

jicio>
Con desprecio:
respuo> Con rudo: cum
tumultu
expello.Arrojar
con:
una expello.- Contra,dentro,juntamente:
simul
injicio.-De casa: domo expello.- De la otra parte:
trajicio>Delante: ,, projicio,praeinjicio,ante jacio.- Con desprecio:
despuo> El primero: ,
prior emitto.Arrojar, atacar con injurias: ,- exturbo,probris incesso>
Hacer fuerza para arrojar:
vim infero ad dejiciendum> Hacia
abajo: demitto> La piedra: bolidem dimitto.- Ms
lejos: ultra mitto.- Ms
insuper injicio.- Por
delante: ,
propello
Sobre:
,
,
dejicio super, superinjicio,projicio.- Simultneamente:
una jacio> Acto de arrojar:,, projectio> Arrojado de lugar remoto: ,
emissus et e remoto loco jactus.Arrojado en lnea recta: ,
, recta projectus.-Digno de ser
arrojado con desprecio: ,
, despuendus> El acto de arrojar a uno de un puesto
superior:
,, pulsio ad detruendum
e loco superiore.- El acto de arrojar abajo: ,, dejectio
El que arroja lejos: , ,,; ,, longe
jaculans> El que arroja: ,, emissor> Accin de arrojar
lejos: , , longinqua
jaculatio.- Lo que se arroja o
desecha: , , rejectamentum.- Lugar desde donde se
arroja:
,,
unde
quid
emittitur.- Que debe ser arrojado:
,, ejiciendus>Que puede arrojar:,, habens vim
projiciendi
ARROJARSE a la vez con

grande

ARROJO: ,,;,, ;
,, temeritas
ARROLLADO ,, circumplicatus.- Muchas veces,muy: ,, , ,, ter volutatus
ARROLLAR:
convolvo.- Al
mismo tiempo: convolvo>
En espiral: in spiram contraho.- Arrollndose en espiral:
in modum spirae convolutim.- Accin de arrollar:
,, circumvolutio
ARROYO: `, `, `,
, ; `.-; `, ,;
,-,; ,, rivus,
fluentum.- Pequeo: ,,
; ,, rivulus,canaliculus,
parvum fluentum.- Que corredel mismo
arroyo: ,,
qui ex
eodem rivo defluit> Que tiene muchos arroyos: ,,, multa
fluenta habens.- Derivar un arroyo:
rivum duco> Guiar, derivar los arroyos para repartir las
aguas: rivos duco, deduco,
loco moveo
ARROZ:
oriza

, ,; ,,

ARRUGA:`,,;`,,`
,,;, , ruga>
Arrugas de la frente: ,,

tria seu ruga frontis.- De la


cara: ,, , ruga
LLeno de arrugas ,,; ,,;`, , ;
,, rugosu> Plegado,doblado en arrugas: `,, in
rugas complicatus.- Formacin de :
`,, corrugatio> Contraer arrugas: ` in rugas

m-

85

rugas deleo>

contraho.- Llenarse de..: `,` corrugor> Quitar las:


,,
sine rugis

Sin arrugas:

mentarium
ARTE: ,,; , ,
; ,,; ,,
ars
Destreza: ,, ars>
Arte mecnica: ,, opificium> Modo de hacer algo: ,
, ars,ratio qua aliquid efficitur.- Obra de arte: ,
, opificium.- Obra hecha segn arte,siguiendo unas reglas:
,, quod arte effectum
est.- Odio a las
bellas artes:
,
,,

odium
bonarum artium.- Tratado de un arte:
,,
sermo de arte.Malas artes: ,,; ,,
mala ars> Aficin a
un arte intil:
,,
vanae artis
studium> Amor a las
artes: ,, amor artium.Apasionado por el: , ,
, -,,
studiosus
artium,mousarum furore correptus>
Apasionamiento por las artes: ,, musarum furor> De gran
arte
,,
artificio
praestans.- El que ejerce algn arte
mecnico: ,, qui manu
aliquam artem exercet> El que escri
be de arte: ,, qui de
arte scribit.- El que habla segn
reglas,segn arte:
,,
qui ex artis praeceptis loquitur.El que trata sobre arte
,
qui de arte loquitur vel
tractat.- Entregado a vanas artes:
,,
vanis
artibus
deditus.- Hbil en muchas artes:
,, multas artes habens
Hecho con arte: ,,; ,,;
,,

artificiosus,multa arte effectus.Hecho con mucha arte, habilidad:


,, admodum artificiosus> Instru do en un arte: ,, artis peritus> Perteneciente a las artes: ,, ad
artes pertinens.- Que nada adelanta
en las artes:

ARRUGADO: `,,; `,
,; `,,; , ,
; ,,; ,,
,,(retorridus,arrugado por
el calor) rugosus,in rugas contractus> Ponerse arrugado: `,
` corrugor
ARRUGAMIENTO: `,,; `,,;`,,; `, , rugatio, curvitas,
corrugamentum.- De la piel: `,
,; `,,

contractio cutis
in rugas
ARRUGAR: `,` rugo,
corrugo.La frente:
frontem corrugo.- Arrugar
:`
`, corrugo, rugas
contraho
ARRUINADO,medio arruinado: `
,, semirutus
ARRUINAR:
,-,`,
()
, , profligo, everto>
Entrar a esc
ndidas: ad
inferendam perniciem irrepo> Hasta
los cimientos: funditus
everto> Juntamente: ,
simul everto> Su
casa:

rem familiarem

perdo> Arruinarse ,, , (,,), , , dejicior,divitias amitto, ruo
ARRULLAR: ,-
jucunda cantillatione sopio> La trtola: , strido
ARRULLO:
,,
cantillationes
ARSENAL:,,; ,
,; ,, locus
ubi naves compinguntur,navalia, ar-

86

, in artium studium nihil proficiens.-Trabajado con arte: ,,; ,,; ,,


eleganter fabricatus,
arte laboratus.- Entregado a malas
artes: ,, malis artibus deditus> Con arte: ,
, ,
callide, artificiose> Educar
en el arte: ad musas erudio
Ejercer un arte con perfeccin
solerter effingo> Ejercer
un arte: artem exerceo.Escribir o hablar sobre arte: ARTEJO: ,,; , ,
artus,articulus

de arte sermonem habeo,scribo.- Estar apasionado por las:

musarum insano studio


teneor.- Formaren el arte:
ad musas fingo> Hacer con arte:
arte conficio.- Instruir en
el arte: orno> Ser aficionado a las: studiosus sum
artis vel artioum.- Usar de arte:

arte utor.Usar de
malas artes: , malis artibus utor

to o tributo que pagaban los: ,, tributum quod ab opificibus exigebatur

ARTEMISA, planta: , ,
artemisia

ARTESN:
,,,
vis lignea

ARTERIA: ,,; ,
, arteria> Aspera arteria: ,, aspera arteria> Diseccin
de la:
,, arteriae
disentio> Lleno de arterias: ,, arteriosus> Perteneciente a la ,, ad arteriam
pertinens.-Tumor en las:
, , , ,,
arteriarum tumor

pel-

ARTESONADO:
,,; ,,; ,,; ,,; ,,
lacunar
laqueatus,camera fastigiata
ARTICULACIN: ,,; ,,; , , artus,articulus, ossium commissura.- Articulacin sea ,, junctura
Articulaciones: ulcus
depascens artus> Que tiene muchas
articulaciones: , ,
multa internodia habens.- Quien
puede arreglar
la articulacin o
unin de los miembros: ,
, articulandi vim habens.- Unido
por
medio
de
articulaciones:
,, per artculos compac
tus

ARTESA de amasar: , ,;
,,; ,,; ,
, mactra, pressorium.- De lavar
,,
balneatorius alveus.Sentado junto a la artesa: ,,
mactrae assidens
ARTESANO
, ,; ,,; , , ;
,,; , ,
; ,,;
,; ,,; ,,
; ,, conditor, opifex
artifex mechanicus, manuum suarum
dominus,artifex.Buen artesano:
,, inclytus artifex
Fiesta de artesanos: ,
festum opificum.- Obra de arte
sano: ,, opus fabrile
Oficial de artesano: , ,
qui sub alio opus exercet> Impues-

ARTICULADO:
culatus

,,

arti-

ARTICULAR: (-,-) articulo.- (Adj.) ,, articularis


ARTCULO (gram.) ,
,

articulus
ARTFICE: ,,; ,,; ,,; -

87

callide.- Sin artificio: sine artificio.- Usar de artificios engaosos: comminiscor

,, opifex,artifex> Buen artfice: ,, inclytus


artifex.- Delicado: ,,
,
subtilis artifex.- Excelente:
,, optimus artifex
Perteneciente al artfice,fabril:
,, ad fabrilem pertinens .- Independiente:
, qui per se operatur
ARTIFICIAL: ,,
tus

ARTIFICIOSAMENTE:
ciose,affabre

ARTIFICIOSO: ,,; ,,; , ,;


,,; ,, artificiosus

ementi-

ARTIMN, vela grande de las galeras


,, artemon

ARTIFICIO: ,,; ,,; , ,;,,; , ,; , ,; , , commentum,artificium,opificium.- Hecho con


,,
artificiose
structus.- Que usa de varios artificios: , , qui variis machinis utitur> Con ingenioso artificio: solerti artificio.- Con artificio: trabajos
artsticos:

eleganter fabricor
ARTRITIS:
,,
articularis

ARTISTA: ,,;
,; , ,; ,,
opifex,artifex.- Artistas:
, professores cuiuslibet artis liberalis
ARTSTICO: ,,; ,, eleganter factus> Hacer
bens.- Que tiene dos asas:
duas ansas habens

ASADO: , ,; ,,; , ,; ,
,; ,, quod prunis torretur,assatus> Sobre
carbones,en
parrilla: ,, supra carbones coctus> Comer un asado: ex igne raptum edo

morbus

ARTURO, constelacin: ,
Arkturus
ARSPICE:
,,; ,,; ,,,; ,,; , qui
victimas inspicit,qui odores incendit,qui thura adolet,sacrorum inspector,haruspex> Ejercer de: haruspicis munere fungor> Funcin de los arspices de inspeccionar las entraas de las vctimas:
,, sacrorum inspectio

ASADOR: ,, veru> Pequeo asador: ,,


veruculum.- Con cinco puntas o dientes
,, veru cum
quinquecuspidibus> Para bueyes:
magna verua.- Los pies
del asador: , , ; ,,
verum fulcra.- Los
que llevaban asadores en honor de
Baco: qui oboelius in
Bacchi honorem gestabant

ARUSPICIO, ciencia
de los arspices ,, haruspitium
ARVEJO: ,,, pisum
ASA: ,,;,,;
,; ,, ansa, capulum,
Que tiene asas: , ,
ansatus.- Que tiene cuatro asas:
,, quatuor ansas ha-

ESPAOL-GRIEGO-LATN

artifi-

ASAETEAR, arte de..: , ,


(), ,,; ,
ars sagittandi,sagittatio.- El
que goza con..: ,,
sagittis gaudens

88

ASALARIADO: , ,
, ,, ; , ,,; ,, mercenarius> Asalariada
,, mercenaria
ASALARIAR:
duco

mercede

ASAR: , , ,
, , , asso.- Que
puede asarse: ,, qui
assari potest.- Util para asar ,, habens vim assandi> Se
ha de asar: assandum> Medio asado: `,, semiassatus> El acto de asar o tostar algo:
,,;, , assatio> Accin de asar algo demasiado: ,, nimia assatio

con-

ASALTO:
,,
insultus.una ciudad tomndose hombres y
bienes: , urbs capta cum hominibus

ASCENDER: (,),
,
ascendo.Ascender sobre: , super ascendo

ASAMBLEA:,,; ,
,; ,, coetus, conventus,collegium.- De todo el pueblo: ,, conventus universalis.-General concilium,conventus.- Legislativa ,,, locus
legibus instituendis> Lugar en Atenas donde se tena la
asamblea:
,,;
,,
comitium.- Miembro de la samblea
delpueblo:,, membrum
conventus populi.- Perteneiciente a
la asamblea del pueblo: ,, pertinens ad comitium.Que frecuenta la asamblea del pueblo: ,, qui frequentat

.-Convocar
asambleas:
contionem advoco> Tener
una asamblea de noche:

nocte loquor
,,; ,,;
,;-,,; ,,
insidiae.-Apto para asechanzas:
,, ad insidias aptus.- El que pone..: , ,
; ,,; ,
; ,; , ,
insidiator> Que pone asechanzas
de noche: ,, qui noctu
insidiatur.- Armar asechanzas con
la armada: ,- insidior
cum navibus> Estar en asechanzas:
vias insideo> Estar oculto en: in insidiis lateo>
Poner antes asechanzas:
prior insidias struo> Poner ase-

ASCENDIENTE:
teres

, majores,ve-

ASCENSIN: ,
sio

ascen-

ASCENSO: , ,
ascensus
ASCTICO: ,, qui
cet se in rebus divinis

exer-

ASCUA,hecho ascua : ,,
,, ignitus
ASECHANZA: ,,; , ,,; ,,; chanzas: , , , ,,,
insidior, struo insidias>
Poner asechanzas anticipadamente:
ante insidior> Poner
asechanzas al mismo tiempo: una insidior> Autor de asechanzas ,, ipse auctor insidiarum> Falsas: ,
, simulatae insidiae> Asechanzas:
,,; ,, insidiae
ASECHAR:
dior

89

, -

insi-

ASEDIAR ,
, , assideo,obsideo

tus,assensus> Completo: ,
, plena assentio
ASBNTIR: , -, ;
, , ,

, , ,
, , , ,
,
,
, ,,
, , , ,
,
,
, , , , , ,,, , , assentior.- En parte:
partim
assentior>
Por
seas:

nuto.Que
asiente:
,,
adstipulator> Se ha de asentir
assentiendum est

ASEDIO: , , , ; , ,; , ,;
, , obsidio, obsessio
oppugnatio>Cosa de asedio: ,, obsidionalis
ASEGURADO fortalecido con planchas
de metal o madera: , ,, bene tabulatus
ASEGURAR: , , , , -,
, ,
,
,-,,
(vindico),
(fidem facio),
firmo,corroboro,assevero,tutum reddo.- An ms con sello: sigillo meo insuper
munio> Fortificando: muniendo tutum facio> Lo que se ha asegurado con juramento: `,,
quod jurejurando firmatum est> Ms:
fulcio> Afirmar: firmo

ASENTISTA: ,
, redemptor

ASEO, negligencia en el:, ,, cura negligens


cultus corporis,incuria
ASEQUIBLE: , , ,
quo asequi possumus,quod potest facile parari

ASEMEJADO: ,, assimilatus
ASEMEJAR: , , , , ,,,
, ,, , , assimilo, similem reddo

ASERRADO,lo.: ,,
serra sectum est
ASESINADO:
occissus

ASEMEJARSE: , ,
, , assimilor,similis sum

,,

quod

fraude

ASESINAR: , (violentia manibus occido), (),, (


, ),, hominem occido,interficio, occido,interimo>Juntamente con otro:
una cum
alio occido>
Recin asesinado: ,,
recens interfectus

ASENSO: , ,,
, , ,
assensus
ASENTIMIENTO: , ,
,; ,,
; , ,
assensio, nuASESINATO: , , caedes

,,; , ,; ,,; , , inter


fector,ensifer,sicarius.- Asesino de
otro por su propia mano: o,

ASESINO: , ,,
,; , ,; -

90

, qui sua ipsa manu necem infert


alicui

ASIDUIDAD: ,,; ,,; , ,


,; , ,
assiduitas
Poner asiduidad: assideo

ASESOR: ,,; ,
,; , ,, assesor> Dignidad de:

,
,

assenssio> Ser asesor:
assideo> Ser asesor del general: imperatoris exercitus sum
assesor

ASDUO: , ,,;,,; ,, assiduus.- En el trabajo:


,; ,, assiduus in
opere,in
labore.Ser
asduo:
, assiduus sum

ASESTAR con certeza:


certo ictu vulnus infero

ASIENTO: ,, ,
,; `,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,
sedes,sedile,
sella> Asiento bajo: ,,;
,,; ,,
scabellum, scamnum.- De tres pies: ,, tripes.- El primer asiento:
,,
prima
sedes.Elevado: ,, sedes prominens> Primer asiento en la junta,
asamblea: ,, prima sedes in consessu.- Principal en la
mesa: ,, primus accubitus.- Que tiene el asiento principal: ,, qui primam sedem tenens> Que tiene muchos asien
tos: ,,; ,
,
multas sedes habens> Sin
asiento fijo:
vagabunde

ASEVERACIN: ,, asseveratio.- Con aseveracin: asseveranter


ASEVERAR:
,
assevero

ASFALTAR

bitumine illino

ASFALTO:
(betn)

,,

ASFIXIAR ,
gulo,suffoco

bitumen

stran-

AS: , , , ,
sic> As como : , ,, ut, sicut, veluti>
As es: utique> As pues:
, , , igitur.- As
que: , , ();
ergo,igitur.- Ciertamente:
ita profecto.- Como: ,,, , , sicut.- De este modo:
, sic,ita,hoc modo.- Es as
que: ,
atqui.- Es:
utique> De esta manera: sic.Y as: , itaque

ASIGNAR , ,
, assigno> Ser asignado: assignor
ASILO: , ,
, , (refugium); ,,; ,, recep
torium, asylum.- De ancianos: ,, locus ubi senum cura habetur> Para alimentar mendigos:
,, locus ubi mendici
aluntur> Para mendigos
,, locus ubi recipiuntur vel aluntur mendici> Presidente
del: ,,, asyli praeses
Dios tutelar en cuyas aras buscaban
asilo: `,,, deus tute-

ASIDO, tener asido: , prehensum teneo


ASDUAMENTE ,
,,
, , ,
assidue,assiduo,continenter,indesinenter

91

ASIMIENTO ,

laris ad cuius aras confugiebantur.Templo o cualquier otro lugar inviolable, asilo,refugio: ,,;
,, asylum.- Institucin
de derecho que se atribuye a Rmulo:
, ,, asylum> El que
da asilo: ,, exceptor
ASIMILAR,asemejar:
similo

captio

ASIMILACIN ,, assimilatio (fig.ret.); , ,, assimilatio

as-

ta los asnos: ,, qui


asinos pascit.- Grande: ,
magnus asinus.- Lneas negras en
el cuello o pie de los: lineae nigrae in asinorum collo et pedibus> Perteneciente al asno de carga: ,, clitellarius.- Que conduce un: ,
,, qui asinum agit.- Que
pertenece a los asnos silvestres:
,, ad onagros pertinens
Que tiene pezua de asno: ,
, asininam ungulam habens.- Que
tiene pies de: ,, asininos pedes habens.- Cabalgar en asno: asino vehor

ASIR: apprehendo> Juntamente


una corripio.- Tener asido
por lo bajo: subtus teneo
Tener asido por todas partes: ,- undaquaque comprehensum
est
ASISTIR: ,-,-,,,
,
, , , , adsum,assisto.Juntamente: , , una adsum

ASOCIACIN: ,,; ,,; ,, collegium


societas,coitio.- Que carece de,que
no pertenece a: ,, qui
est sine tribu> Miembro de una asociacin ciudadana: ,, (
,,) socius sodiladitatis civium (ver CIUDADANO)

ASMA: ,,, spirandi


difficultas.- De las bestias: ,
, morbus jumentorum.- Padecer
asma: , asthmate sibilante laboro
ASMTICO: ,,; ,,; ,, difficulter aspirans,cui frequens est res
piratio,respirans aegre.- Ser asmtico: ,- difficultate spirandi laboro

ASOCIADO,no asociado: ,,
non congregatus
ASOCIAR: ,,, congrego, socium
me do, adscisco,adjungo me> Juntamente. , una
adscisco.- Por sorteo:
sorte allego.- Apto para asociar:
,, aptus ad conso
ciandum,.- Asociado con un pacto:
,, foedere juntus.Asociarse: adscisco

ASNAL: ,,; , ,
asininus
ASNO: , ,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,;
,, qui rudit,asinus.- Silvestre
,, onager.- Viejo: ,, asinus detritus et vetus.Asnillo: ,, asellus.- Comido por los asnos monteses: ., ab onagris depastus.Cosa de: ,,; ,,
asinarius,asininus.- El que apacien

ASOLACIN con el fuego: ,


, vastatio quae fit injecto igne> Destruccin: ,, vastatio

92

ASOLAR: , , ,
, , , ,
, , (-,
,), , ( , ),
(, , ),
vasto,devasto,desolo,depopulor

ante obstupefacio

ASOMBRO: ,,;
,;
,,;
,,
pavor,admiratio,stupor.- Objeto de,
cosas de asombro,de maravilla:
,
,
res mira> Que causa asombro: ,,
stiporem injiciens> Ver con asombro: video

ASOMBRADO: ,, multum
stupefactus> Quedar asombrado: obstupesco

ASPA, puesto en forma de: ,,


decussatus.- En figura de:
decasssatim> El acto de poner en figura de: ,, decussatio

ASOMBRAR: attonitum red


do.- Que asombra: ,,
stuporem inferens.- Asombrarse: , , obstupefacio,obstupesco.- El primero:
; ,,; ,
, aspectus, facies,visus,adspectus.- Bello ,, pulchra facies.- Blanco de aspecto:
,,
albus aspectu> Buen
aspecto: ,, bonus aspectus> De aspecto duro: ,, qui dura est facie.-De
aspecto terrible: , ,
visu terribilis.- De bello, hermoso
aspecto: ,,; ,
-,,; ,,; ,,
pulcher,formosus aspectu> De diverso aspecto: ,, alterum diversumque habitum gerens.De grato aspecto: ,,
qui miti est aspectu> De mal aspecto: ,, invenustus> De
tres aspectos: ,, triformis.- Horrible: , ,
aspectu horrendus.- Que tiene muchos
aspectos:
,,
multiplicem aspectum habens.- Que
tiene tres aspectos: ,,
qui triplicem aspectum habens, triformis> Aspecto y semblante brillante: ,,, pinguem et nitidam faciem habens

ASPECTO: , , ,
; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,
ASPEREZA: ,,; ,,; ,,;
,,; ,,; ,
,; ,, asperitas,
cruditas.- De carcter: ,
ingenii asperitas.- De condicin:
,,; ,, sae
vitia.- De costumbres: ,,
asperitas morum.- Qe habita en
en asperezas o sitios escabrosos:
,, degens in salebris
SPERO: ,,; `,
,; ,,;
,,,
,,; ,,
;
,,

,; ,,; ,,
; , , ,,;
,; ,,;
,; ,,; ,
,,,; ,
; ,,; ,,
,,,,,
; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,; ,, asper,scaber,hispidus.- A
los dientes: ,, ()
asper
dentibus.Algo
spero,ligeramente spero: -

ASPERAMENTE: , ,, , , ,
aspere.- Tratar speramente
aspere tracto

93

lum> Con aspiracin: aspirate

,,; ,, subasper,
leviter asper.-De voz: ,
,, asperam vocem habens,asper voce,sermone.- Espritu
spero: , asper spiritus
Aspero,que tiene largas prominencias
,,;
,,
asper,lomgas prominentias habens.Hacer spero: , aspero
Hacerse spero:
scaber
fio.- Poner spero: ,
aspero.- Ponerse spero: , scaber fio

ASPIRAR: (,),, (-), spiro,aspi


ro,spiritum duco> Que aspira suavemente: ,,; ,
,, suaviter aspirans.- Aspirar suavemente: leviter aspiro
ASQUEAR,que se asquea ensequida:
,, fastidiosus
ASQUEROSO: `,,; ,,; ,,;
,, sordidus,coenosus,foedus,
stercorosus.- Pintor de cosas asque
rosas: `,, sordidarum
rerum pictor.- Ser asqueroso: `
- squaleo

ASPERSIN: `,`,,
`,,; ,,,
,,, aspersio,
affusio.- De agua: ,,
aspersio aquae
ASPERSORIO:
aspergillum

,,
ASTENIA: ,,; ,
; ,, languor,adversa valetudo

SPID: ,, aspis, genus


serpentis.- Mordido por
, morsus ab aspide.- Gnero de
spid que causa la muerte: ,
aspidis genus.- Que escupe veneno
,, aspis quaedam

ASTNICO: ,,
narius

ASTERISCO: ,,
asteriscus

ASPIRACIN: ,, spiracuASTEROIDE ,, stellae


similis

stellula

,, strigosus,adstringendi,retinendi,cohibendi vim habens

STIL,lo que consta de siete astiles


,, septem hastilibus
constans

ASTRO:,,; ,, ;
,, astrum,sidus> Conjuncin de los astros: , ,
astrorum conjunctio.- De muchos astros: ,, multos astros
habens.- Iluminado por los astros:
,, astris illustratus
Influencia de los astros,influencia
maligna: ,,; ,,
sideratio,malus astrorum effectus> Instrumento para conocer la posicin de los astros: ,, instrumentum astronomicum ad cognoscendum siderum ortus
et occasus> Observador de los: ,, stellarum contemplator.- Que recibe influencia maligna
de los astros: , -

ASTILLA: ,,; ,, scobs,illud quod concussu elisum est


ASTILLERO: ,; ,,;
,, navalia,navale ubi
naves construuntur
ASTRAL: ,,
pertinens

valetudi-

ad astra

ASTRINGENTE: ,,; ,
,; ,,,,,,-

94

,, percussus sidere> Salida de los: ,,


ortus
siderum.- Situacin de los: ,
, status coeli positusque siderum.- Venerador de los: ,
, astrorum cultor.-Vista de los
astros en conjuncin: ,,
conspectus astrorum simul apparentium.- Describir el movimiento
de los: siderum motus describo.- Ser afectado por la influencia maligna de los:
,
sideror,sidere percutio

motus astrorum observo> Relativo a las conjunciones astronmicas


,, eamdem coeli partem
idem signum percurrrens.- Conjuncin
astronmica: ,, conjunc
tio lunae cum sole
ASTRONMICO: ,,
astronomiam pertinens

ASTRNOMO: ,,; ,, stellarum contemplator,


astronomus
ASTUCIA:
,,;
,,

; 0,,; ,,;
,,; ,,
,,;,,
,,; ,,;
,; ,,; ,,; ,,;
,,; ,, versutia
solertia,astutia,calliditas, vafrities,vaframentum> Con astucia:, fraudulenter,callide> En el hablar: ,,
versutia in dicendo.- Habilidad
militar (,, calliditas militaris,stratagema> Que tiene astucia de zorra: ,
, () vulpina mente praeditus.- Mucha astucia: ,,
summa astutia> Reprensible: ,, calliditas minime laudanda> Obrar con: , utor astutia, ago astute

ASTROLOGA:
,, astrologorum scientia> Parte de la astrologa que estudia las elevaciones de
los astros: ,, astrologiae pars astrorum elevationes
speculans.- Adivinacin por el nacimiento de las personas: ,
,
divinatio ex hominum nativitate.- Astrologa embaucadora: ,, astrologia praestigiatrix
ASTROLGICO: ,,
astrologiam pertinens

ad

ad

ASTRLOGO: ,, astrologus.- Que adivina el futuro por la


posicin de los astros:
, ex astrorum situ futura praedicens.- Que adivina el futuro del
hombre por el da de su nacimiento:
,,; ,,
astrologus, que ex nativitate hominis futura praedicit

ASTUTO: ,,,;
,,; ,, versi
pellis (que muda de piel);
,; ,,; ,,
; ,,,; ,

ASTRONOMA: ,, astrorum scientia> Dedicarse a la:

circa astra versor.- Observar


el movimiento de los astros: ,; ,,; ,
,;
,,;
,
,; ,,; ,,
; ,,,; ,,
,,; , ,;
, , ,
,; ,,; ,
,; ,,,; ,,; ,,; -

,,; , ,;
,,; ,,
,,; ,,
,,; ,,; ,
, veterator,callidus, versutus,
astutus,dolosus,argutus,subtili
consilio utens,vafer.- Hombre astuto
y malicioso: ,, simiavulpes>
Hombre
astuto:
,

95

,; ,,; ,;
,,; ,,; ,, versutus,homo astutus.-Muy
astuto: ,,; ,
; ,,,-,,
versutissimus,valde astutus.- Ms
astuto: ,, () versutior.- Para engaar: ,,
ad decipiendum callidus

Con otro: ,, colligatus


cum altero.- Juntamente: ,
simul alligatus.- Junto a: ,,, ligatus juxta> Por bajo: ,, subligatus> Estar atado: alligor.- Tener atado: irretitum habeo
ATADURA: ,,; ,,;
,,; ,,; ,
, ligamen, vinculum, ligatio.Acto de atar: ,, illigatio> Doble atadura: ,
ligamen duplex

ASUNCIN,subida o transporte al cielo: ,, assumptio


ASUNTO:
,;
,,
negotium.- Asunto de reflexin:
., res in consideratio
ne proposita.- El todo del asunto:
,,
summa rei.- Aplicarse
al mismo asunto con prontitud de
nimo: alacri animo
in eamdem causam incumbo

ATALAYA: ,,; ,
; ,,; ,,;,,; ,, specula.- El
que est en la: ,, stans
in specula> Punto desde donde se hace seal de noche: ,,
specula unde facibus accensis signum
dabatur.- Mirar desde la: e specula circumspicio.- Para
dar seales con fuego: ,
, specula unde accensis facibus significatur

ASUSTADIZO: ,,,
qui facile terretur,facile trepidans
ASUSTARSE: , , ,
pavito,expavesco,tremo
ATACAR,con mpetu:
cum
impetu adorior> Con quejas y reprensiones:
questibus et
reprehensionibus impeto.- Con voces
desvergonzadas: procaciclamore insector.- El flanco: cornu circumvenio.- Acometer:
,- aggredior

ATAQUE: ,, impetus.- De
uno de los flancos: ,,
alterius curnu circumventio
ATAR: , , ,
, , ,
(,,), ,
, , ,
,, ,(,-), , , ,
-, , , ,
, , , ,,
, , ,
vincio,alligo,illigo,ligo,innecto,
religo,copulo>Alrededor:,
, , , , , .- Apretadamente: ,
- arctius alligo> Atar a: alligo.- Con cintas o cordones: lineo vinculo alligo
Con cuerdas: , ,

funibus,funiculis illigare.-

ATADO:
,,;
,,;
,,;
,,
implicitus,ligatus,alligatus,vinctus
> Alredor: ,, circumligatus.- Aquel que tiene las pies y
las
manos
atados:
,,
pedibus et manibus colligatus.- Con
cadenasde hierro: ,,
,,
ferreis ligais
vinculis,ferro ligatus> Con cordn,
concuerda de lino: ,, lineo vincula astrictus
Con nueve lazos: ,,
novem vinculis connexus.- Con oro:
,,
aureo alligatus.-

96

Con otro: una vincio> Fuertemente: revincio> Juntamente con lazos o grillos: si insuper alligo.- Por
bajo: subligo.- Ser atado:
religor> Tener atado: vinctum teneo.- Volver a
atar: , religo> Apropaido para: ,, aptus
ad ligandum.- Atado con agnocasto o
sanzgatillo (especie de miembres
que crecen a orillas de los ros):
,, vitice illigatus> Atado con fuertes ligaduras:
, firmis vinculis illigatus.Atado por detrs: ,,
a tergo revincuts.- Capaz de atar
con: , , habens vim
colligandi.- El que ata con grillos:
,, ligator> Volver a atar
religo

mul pedicibus adstringo.- Los pies:


pedes ligo.- Ms: ,
percello,exterrefacio,perterrefacio
Antes: ante exterrefacio
Atemorizarse: ,
expavesco
ATEMPERADO con: ,,;
,, contemperatus,temperatus
ATEMPERAR:`,,-, -, tempero
Con: ,- contempero
ATENAS: , ,; ,
Athenae.- Fiesta en Atenas: ,
, festum Athenis
ARTENCIN: ,,;
,; ,,; ,,
attentio,animi intentio.- Atencin
con:
intento> Con mucha
atencin y cuidado:
maxima cum attentione et cura.- En
atencin: quod spectat ad.Conciliarse la: audientem mihi facio.- Llamar la atencin
a otra parte:
in alias
curas avoco.- Mirar con: intentis oculis considero.- Que
excita la atencin: ,,
attentum faciens

ATARAZANAS: , navium aedes.- De un puerto: ,, crepido in portu


ATARDECER,al atardecer:
extremo vespere
ATASCAR: ,-

obturo

ATAD: ,,; ,,
,, capulum, loculus,sandapila.- Constructor de: ,
; ,, qui sandapilas
compingit.- Donde se hacen atades:
, , locus ubi sandapilae compinguntur.- Encerrar cadveres en nichos o atad:
cadavera loculo includo
ATAVO: ,,

ATENDER: , ; adhibere mentem,attendo.- Al mismo tiempo: ,


simul attendo.Que atiende a una
sola cosa: ,, in unam
rem intentus.Se ha de atender:
attendendum est

concinnitas

ATEMORIZADO:,,,
; ,, , metu perculsus,exterritus,terrefactus> Aterrorizada: ,, exterrita

ATENIENSE, al modo ateniense,tico:


more attico.- Seguir,imitar a los atenienses: partem atheniensium sequor.- Amante de
los: ,,
amans atheniensium.- Apasionado por el dialecto ateniense: ,, atici
sermonis studiosus

ATEMORIZAR: , ,,-, , ,, ,- terreo,timore

97

ATENTAMENTE: , attente

,: non distractus> Ser muy atento y diligente: magnam curam gero

ATENTAR descaradamente: ,
impudenter attento

ATENUACIN:
nuatio

ATENTO: ,,; ,,
,,; ,, ,, attentus.- Con los oidos prestos: ,, aures
praebens.- Atento a: ,,
,, intentus> Mirada atenta: ,, accurata speculatio.- No distrado: ,
ATERRADO,A: ,,;
,; ,,; , ,
; ,,; , ,
perterritus,trepidus,metu perculsus
territus,pavidus.- Aterrada:
,; ,, pavida> Quedar aterrado:
crudido
animo ex pavore

,,

atte-

ATENUAR: , ,
, , , extenuo,attenuo,diminuo
ATEO:,,; ,,
qui negat deum
rrefacio
ATESORAR: , ,
congero pro thesauro,refero in thesaurum,thesauros exstruo
Que reserva, atesora dinero: ,, qui thesauros congerit>
Que tiene prudencia de atesorar,guar
dar lo necesario: ,,
qui habet prudentiam recondendi
quae opus sunt

ATERRADOR: ,,; ,
, terrorificus,terrorem afferens

ATESTADO,lleno: ,,
,,; ,,; ,,; ,,
,,; ,,;
,,; ,, refertus,confertus, coacervatus,expletus

ATERRAR: ,-, ,, , -, , , ,
,,
,
,-, ,
, , ,-,
,-, , , ,
, , ,
,-, ,
deterreo,terreo,perterrefacio,terrefacio,exterrefacio.- Aterrarse: ,- terreo.- Accin de
aterrar: ,, actio terrefaciendi.- Aterrado por un sueo:
,, somnio perculsus et exterritus.- Aterrar con sombra y espectros: larvis
et spectris territo.- Que aterra
como las sombras: ,,
larvarum more perterritus

ATESTAR: , , , ,-, , ,
,-, ,-
refercio,confertim impleo,infercio
ATESTIGUAR ,,, -, ,
testor,obtestor.- Lo
contrario: contrarium
testor> En contra: ,
testor contra.- De s
mismo:
testificor de me
ipsum.- Cosas falsas:
falsa testor.- Antes: ,
- ante testor

ATERRONADO, en forma de terrn: ,, glabae similis


ATERRORIZAR:
,
(-,-), terreo, te-

ATIBORRAR:

98

constipare

, , optime decertans.Lucha de atletas: ,,


athletarum luctatio> Pan de los atletas:,, panis quo utebantur athletae> Prtico,lonja donde se ejercitaban los atletas:
,,; ,, xistus,lo
cus in quo exercebantur athletae>
Relativo al atleta: ,,
adathletam pertinens

TICO: ,, atticus> Apasionado por el dialecto tico: ,, attici sermonis studio


sus
ATINAR: i recta caput causae peto (ir derecho al punto principal)
ATIRANTAR los cables flojos: rudentes laxos intendo
ATIZAR:

ATLTICO, juego alttico especial


compuesto de cinco: ,,
athletici certaminis genus

excito

ATLANTE: ,,
ATLAS: ,,
bra collis

Atlante

ATLETISMO,darse a ejercicios de:


athleticis exercitationibus operam do

exrema verte-

ATMSFERA,estado nebuloso de: ,, coeli conditio mixtam


habens nebuulis serenitatem

ATLETA: ,,; ,,
,,; ,, certator,athleta,luctator.- Que combate
con los puos: ,, qui pugno
certat.- Que combate en el pan
cratio ,, athleta
qui pancratio certat.- Excelente:
TOMO: ,, individuus

ATOLONDRADO: ,, attonitus
, , qui pravis et
tortuosis somniis terretur.- Que
atormenta a los hombres: ,
,, excrucians viros.- Que se
atormenta a s mismo: ,
seipsum puniens.- Atormentarse
por cosas frvolas y despreciables
torqueo de rebus frivo
lis et nugatoriis> Vanamente: vano affectu me crucio

ATNITO: ,,,,
,,; ,,; ,,; ,,; ,
-,,; ,,,; ,
,; ,, attonitus,obstupefactus,expavefactus,stupidus.- De
jar atnito: , ,
, attonitum reddo,
exterrefacio.obstupefacio.- Quedar
atnito: ,-, , obstupesco,stupeo,expavesco

ATRABILIARIO,melanclico: ,, atra bile laborans


ATRABILIS,melancola: ,,
atra bilis

ATORMENTAR: , , , , , ( ,

, ),,

, , , ,
crucio,excrutio,distorqueo,
torqueo,intorqueo> En la rudeda: rota districtum torqueo> Fuertemente:
acerbo vexo.Ser atormentado: , -,
, crucior.- El que
es atormentado con sueos espantosos

ATRACAR:
latrocinor

obsero;

ATRACARSE,de comida: , insuoer cibos ingero,ingurgito


me
ATRACCIN: ,,;
,; ,, attractio

99

ATRACTIVO: ,,; ,
,
,
; ,,; ,, illecebrae,illicium
oblectamentum> (Adj.) ,,,;,, illaecebrosus,illex.- Usar de atractivos:
blanditiis utor

post> Hacia atrs: , retro,retrorsum.- Y hacia atrs:


retro,retrorsum
ATRAVESAR: transeo per>
Pasar de una parte a otra:
traicio alicunde
ATREVERSE: , , , , , audeo
A ir en contra de alguno: audacter contra venio.- Demasia
do:
nimium audeo.- El
primero: prior audeo> No
atreverse: , non
audeo.- Que es necesario atreverse:
,, audendus> Quien a todo
se atreve: ,,;, ,, omnia audens

ATRAER: ,-, , , , , ,
, , attraho,allicio.- Con: simul
attraho.- Con encantos: excanto> Hacia afuera: , elicio,apello.- Ms o primero:
ante,prior attraho.- Atraer
al mismo tiempo: attraho
simul.- Atraerse a su parecer:
ad meam sententiam pertraho.- Fcil de: ,, tractilis.- Que atrae gente a su alrededor: ,, corona circunstantium cinctus> Que atrae:,, attractivus.- Que tiene
fuerza de atraer: ,,
vim habens attraendi o extrahendi.Que tiene virtud de atraer: ,
,
attraendi vim habens.- Todo
atrado: ,, totus attractus> Atrado: ,,; ,,
attractus,qui trahitur.Por el hierro: ,,
ferro attractus

ATREVIDAMENTE: , , , ,
audacter,temerarie,insolenter
ATREVIDO: ,,;
,; ,,; ,,
,, audax, impudens.- Como un lobo: ,,
luporum modo audax> De mano atrevida: ,,,
promptus manu.- Muy atrevido: ,
, supra modum audax> Hacer atrevido: audacem reddo> Ser
atrevido: audeo> Resuelto: ,, confidens

ATRS:
,
,
,
retro, retrorsum> De la
partede
atrs:
,-
ATREVIMIENTO:
,;-,,
; ,,; ,
; ,,; ,, audacia,impudentia.- De manos: ,,
audacia manuum.- Que
gusta de atrevidas audacias: ,, qui amat facinora projectae audaciae.- Hablar con: audacter loquor.- Ostentar
atrevimiento juvenil: juvenilem audaciam ostento> Tener atrevimiento: , audeo
ATRIBUIR:

(,,,) , , ,
, attribuo,tribuo
acceptum refero.- Se ha de atribuir:
annectendum esto> Atribudo: ,, attributus
Atribuir, imputar: auctorem esse dico.- Atribuirse: adscisco
ATRIBUTO (gram.filos.) ,
,; ,,;
, ad paedicatum pertinens,praedicatum

, ,-

100

ATRINCHERAMIENTO:
loricatio

,,
thynnorum caopturae idoneus.- Semejante al: ,,
thynno similis.- Observar los: thynnos observo

, ,

ATRINCHERAR: , , circumvallo,lorico

ATUNERO: ,,

ATRIO: ,,; ,,;


,,; , ,
,; ,,; ,
,;
,,;
,
,,; ,,; ,, atrium,aulae vestibulum,
anterior domus o templi pars> Perteneciente al: ,, atriensis
ATROCIDAD: ,,
tas

ATURDIDO: ,,; ,,; ,,


,,; ,,
; ,,, vesanus,atonitus.- Muy: ,, admodum obstupefactus
ATURDIMIENTO: ,,

atroci-

ATRONADO ,.
ATRONAR,los odoc:
aures

thynnarius

stupor

ATURDIR: ,,
,,,
obturbo,strepitu percello,attonitum
reddo,obstrepo> Los oidos con el mu-

vesanus
obtundo

cho hablar:
quacitate

obtundo lo-

AUDACIA: ,,; ,,
,,; ,,; ,,; ,, audacia
Con audacia: ,
audacter,fidenti animo.- De gran audacia: ,, magnam audaciam habens.- De manos: ,, audacia manuum.- Facilidad
para emprender algo con audacia`,,
facilitas
ad
quidlibet audendum.- Ir delante con
audacia,dar ejemplo de: praeeo cum audacia,exemplum audendi praebeo> Prodigiosa: ,, prodigiosa improbitas>Que
acomete con: ,, qui,
quae audacter irruentem hostem sustinet> Que se arroja a los peligros: `,, projecta
in periculum audacia.- Usar de: audacia utor

ATROPELLADAMENTE: `,`
abrupte
ATROPELLAMIENTO:`, ,
impetus omnia praerumpens
ATROPELLAR: ,
calcibus impeto,conculco
ATROZ: ,,; ,
,; ,, atrox
ATN: ,,
thymnus.- Atn
pequeo: ,,; ,,
,, parvus thymnus> Hebra ,; ,; ,
, pelamis,thymna.- Pescador de
atunes: ,, thynnorum
piscator.- Observacin de los: ,, thynnorum observatio
El que observa los: ,,
thynnorum obsrvator.- Sacrificio
de atn: ,, sacrificium
ex thymnis> Fiestas en que se sacrificaban atunes: ,, sacrum in quo thynnus immolabatur.Idneo para la pesca del: ,; ,,; ,
,; ,,; ,,

AUDAZ: ,,; ,,; ,,; ,


,,; ,,; ,,; ,,; -

101

,,; , -,,;
,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,,,; ,
; ,,; ,,
; ,,; ,,; ,,; ,,; ,, audax> De corazn:
, ,
audaci cordi
praeditus> De lengua: ,
, ,, audax
lingua,qui audaci ore est> De manos:
,,,
manu promptus>
En la pelea: ,,; -
,,
audax pugnae.- En las
empresas: ,, audacior in periculosis rebus suscipiendis.- en sus resoluciones:,,; ,,;,,, consulendo audax> Maquinador audaz: ,,
audax maquinator> Muy audaz: ,,; ,, multum,magnopere audax.- Que se atreve
a grandes cosas: ,,
fortium facinorum patrator.- Ser
audaz: audax sum> Hacer audaz
,
,

audacem facio> Hacerse audaz: ,


audax fio,audacem
facio
AUDAZMENTE:
,
audacter
AUDIBLE: ,,
cadens

; ,,; ,,
; ,, augur; qui aves
observat, qui ex avibus statuit
quid sit agendum> Ciencia de los augures: ,,
auguralis
disciplina
AUGURAL: ,,; ,, auguralis
AUGURAR: , ,
, , auguror,ominor.- Felicidades:

bene ominor.- Ms:


insuper auguror.- Por las entraas:

per exta auguror.- Por


medio del agua: ,,,
qui,quae per aquam praedicit.-Perito
en: ,, augurandi peritus
AUGURIO: ,,; ,,; ,,; ,, augurium> De mal: ,, mali augurii> Mal augurio: ,, infaustum omen
AUGUSTA,esposa del emperador: ,, augusta
AUGUSTAMENTE: auguste,realiter
AUGUSTO,emperador romano: ,
Augustus.- Augustsimo: ,, augustsimus.- ,,
; ,,; ,,;,,; ,, augustus

sub auditum

ULICO: ,,

AUDIENCIA,sala de: ,
locus ubi magistratus dant responsa
AUDITOR, oyente: ,,
ditor

AULLAR:
, , ,
, , ,
, ululo,gannio,ululatus
edo> Que alla: ,,
clamosus

au-

AUDITORIO: ,,; ,, praesentia,auditorium


AUGE,ir

en

auge:

aulicus

AULLIDO: ,,;,,;
,,; ,,; ,,; ,, fremitus,
ululatus,rugitus.- Con aullidos:
cum ululatu.- Del lobo: -

cresco

AUGUR: ,,,; ,,

102

,,

lupium ululatus

, -, , ,
, , , ,
, ,- augeo,
insuper do, acresco,emendo.- Adems
insuper augeo.- De paso:
, obiter augeo
Hacer mayor: majus facio
Juntamente:
una insu-

AUMENTADO: ,, auctus.- En
mil: ,, millies
auctus
AUMENTAR: , (,)
, , ,
; , ,
, , , ,
per adaugeo.- Ms: ,
insuper augeo.- Poco
ha aumentado: ,, nuper
auctus> Que aumenta el nmero: ,, numerum augens.- Mucho:
, supra modum
augeo.- Aumentarse: , , ,, crassesco,augeor.-Que se aumenta ms:
,, insupwer intumescens

, auram popularem
captare,conciliare
UREO: ,,,; ,, aureus> Medio ureo (moneda) `,, semi-aureus
AURICULAR: ,, auricularis
AURIGA: `,,; `,,; `,,; ,
, auriga,agitator.- Oficio de
`,, aurigatio> Ser auriga: `, `
aurigari

AUMENTATIVO: ,,; ,, habens vim augendi.Partcula aumentativa en la significacin de los compuestos: ri-

AURORA: ,,, (acus.)


,,; ,,; ,,; ,; ,, aurora,
diluculum.- De nveos y blancos
pies: ,, niveos seu candidos pedes habens.- Que es llevada
por un solo caballo: ,,
quae unnico equo vehitur.- En la
aurora: in aurora

AUMENTO: ,,; ,;
,,; ,,; ,
,; ,,;,
; ,,; ,,;
,,; ,, quod
insuper datur, augmentum, accretio,
incrementum,accessio> Partcula potica de aumento usada como prefijo:
- La palabra a la que debe
proceder ha de empezar por consonante para evitar la crasis.

AUSCULTACIN: ,,
cultatio

AN , , adhuc.An no: , , ,
nondum.- Ni an: nedum
AUNAR:

aus-

AUSENCIA: ,,; ,,
absentia
AUSENTARSE: (-,); , , ,
(,,
(imper.), (, );
abeo,absum .-Todo un da
totum diem absum

consentio

AUNQUE: , , ,
, , ,- (partcula encltica) etsi,quamvis,quamquam
etiamsi,licet,tametsi

AUSENTE: ,, absens.- De
casa: ,,; ,,
absens a doma,a patria.- Por doce
das: ,,
per duode-

AURA: , ,,; ,,
aura.- Suave: , aurae levis> Buscar el aura popular: -

103

cim dies absens. abest

Est

ASPICE: ,,

,,; ,,; ,, austerus, superciliosus.algo austero: ,, subausterus

ausente:

auspex

AUSPICIO: ,,; ,,; ,,; ,


, ; ,, auspicium
Lugar,templo donde se hacan los:
,,; ,
templum,locus capiendis auspciis.- Volver a hacer los auspicios
consultando las aves:
aves iterum consulo

AUSTRAL: ,, australis.Viento: ,, auster


AUSTRO,situado ms all del austro,
lejos: ,, super,ultra
austrum positus
AUTARQUA: ,,; ,
, sufficientia propia

AUSTERAMENTE: austere

AUTRQUICO:
ciens

AUSTERIDAD: ,,; ,,; ,, auste


ritas

AUTNTICO: ,,

AUTOMATISMO, constructor de mquinas


que se mueven por automatismo: ,, machinarum quae moveri per se videntur,opifex

sufficio

AUTOALABARSE, el que se autoalaba:


,, qui sua voce ipse se
praedicat

AUTONOMA,libertad para darse sus


propias leyes: ,, libertas suis vivendi legibus, autonomia

AUTOBOMBO, el que se da autobombo:


,, qui sua voce ipse se
praedicat

AUTNOMO: ,,
qui sui
juris est liber; liber suis vivendi
legibus.- Gobernarse por s mismo,
por sus propias leyes:
meo jure vivo

AUTODIDACTA: ,,; ,,; ,, a se


ipse doctus,edoctus.- Instruyndose
a s mismo suopte ingenio

AUTOPSIA: ,, propriis oculis actio se videndi,proprius aspectus

qui se

AUTOPUBLICIDAD,el que da noticia de


sus propias acciones
,
, nuntius ipse rei a se gestae

AUTGRAFO,adj. ,, manu propria scriptus.- Sust. , ,, propria manu


scriptum
AUTMATA: ,,

se

authen-

movens>
,, faciens aliquid sponte.- ,, ipse
per se currens

AUTILLO,, ,; ,,
animal enemigo del autillo: ,
, animal ululae inimicus

AUTFAGO: .,
ipsum devorat

suffi-

AUTNTICAMENTE authentice

AUSTERO: ,,; ,
ticus

AUTOABASTECERSE:

,,

AUTOR: ,,; ,,;


,,;
,,
auctor.auctor quilibet.- De libros:
,, librorum scriptor.- De s mismo: ,,

ipsum

104

ipse sui causa.- Escritor en general


prosista, historiador: ,
,,
auctor.- Unico de
odo: ,,
totus auctor
alicuius rei.-Ser autor junto con
otros: una cum aliis auctor sum.- Ser autor , ,
, auctor sum

domini more impero.- Tener autoridad


,
auctoritate
valeo, potestatem habeo> Usurpar
autoridad,arrogarse: auctoritatem usurpo.- Lugar donde se
renen las: ,, magistratuum curia.- Autoridad o destino
dado segn la renta que se posee:,, dominationis species
AUTORITARIAMENTE y absolutamente:

eorum more qui suo


jure imperant

AUTORIDAD: ,, auctoritas,dignitas.- Axioma,principio de


valor en s mismo: , ,
axioma.- Autoridades: ,
potestates, magistratus.- Crdito:
,, auctoritas.- Con autoridad:
cum auctoritate.Digna de fe: ,, auctoritate fide digna.- Dotado de: ,, qui valet auctorita
te.- Inviolable,sacrosanta: ,, sacrosanctus magistratus
Poder: ,,; ,,
dominatio,auctoritas.-,;
,,; ,,

auctoritas.- Que ejerce la autoridad paternal: , ,


auctoritatem paternam exercens.Asumir la autoridad:
mihi potestatem assumo.- Ejercer la
autoridad: , magistratum
gero.- Dar autoridad: potestatem do.- Mandar con:
), , , ,, , , ,
, , ,,,,
, auxilior> Ade
ms: insuper auxilior>
Llevar el auxilio con otro: onus una sustineo.- Concurrir
para auxiliar: convenio
ad ferendum auxilium.- Correr a auxiliar: , curro ad
auxilium.- Llevar socorros: suppetias ferre.- Estar al lado de uno: a latere sto
Juntamente: una auxilior
Acercarse en auxilio:
accedo in auxilium.- Auxiliar espontneo: ,, auxiliaris
Concurrencia para auxiliar:

AUTOSERVICIO: ,, sui
ipsius famulitium
AUXILIADOR: ,,; ,
,; ,,; ,
; ,,; ,,
,,; , ,;
,,;,

,; ,,; ,,
,,; ,, ,,;
,,,
auxiliator,auxiliatrix.- Prefecto de
los auxiliadores: a,
auxiliatorum praefectus> Auxiliadora
,,;
,,
auxiliatrix
AUXILIAR: , , (-

,, concursus ad auxilium ferendum.- El que auxilia:


, opem ferens.- El que corre
a auxiliar: ,, ad auxilium currens.- Que auxilia juntamente: ,, qui simul auxiliatur> Se ha de auxiliar:
auxiliandum
AUXILIO ,,;,,
; ,,; ,,; `, , ; ,,; ,
,; ,,; ,,; ,,; , ,; ,,; ,,;
,; ,,; ,,
,,; ,,; ,, auxilium,adjumentum.- Va,
medio de hacer alguna cosa: ,,

105

via,auxilium ad aliquid faciendum


Auxilio falso,aparentado: falsa,ementita auxilii latio>
Llamado en auxilio: ,,
in necessitate rogatus.- Entrar
a llevar auxilio: ingredior ad ferendum auxilium.- Partir
a llevar auxilio: ad opem
ferendum alicunde proficiscor> Pedir auxilio: imploro opem
Prestar auxilio: , auxilio juvo,suppetias fero
Privar de auxilio: privo auxiliis

, , cupidus sum pwecunaie,deditus sum pecuniae,avarus


AVARO:`,,; ,,
; ,,; ,,
; ,,; ,
,; ,,;
,; ,,;
,; ,,; ,,;
,
,,;
, , ; ,,;
,,; ,,
(hamum devorans), avidus,avarus,
cupidus lucri> Ser avaro:
cupiditate divitiarum teneor.- Que
escatima las cosas: ,,
avarus.- Tan avaro que divide un
higo: ,, ita avarus
ut ficum dividit

AVANCE: ,,; ,
saltus
AVANZADA: ,,

excubiae

AVANZAR: ,-,-, (-), , ,


progredior,procedo,succedo,subeo>
Ocultamente: progredior
Hacer avanzar a golpe de ltigo:

virga incitare.Avanzando: progrediendo>


AVARAMENTE:

AVE:
,,;
,,;
,; ,,,; ,
; ,,; ,,;
,,; ,,; ,
,; ,, avis.- Un ave
cualquiera,cierta ave: , ,;
, ,; ,, ; ,
, avis quaedam.- Acu
tica: ,,; ,,
; , ,, avis aquatilis,aquatica.- Abundante en aves:
, , abundans avibus>
Amigo de las: ,,, studiosus avium.- Aves: ,,
volucres.- Comido de: ,
avibus comestus.- Con cola roja:
,, avis a rubra cauda
Cra de: ,,; ,, avium nutritio,generatio> Amor a las: ,,
amor avium.- Tetrao (aves desconocida) , tetrao> Ave pare-

avare

AVARICIA:`,,; ,
,; ,,; ,
,; ,, avaritia> Ausencia de: ,, avaritia
carentia.- Con avaricia:`, avare> Libre de: ,, alienus ab avaritia> Estar posedo de: auri insano amore teneor.- Ambicin de
empleos y magistraturas: ,
, studium magistratuum gerendorum
AVARIENTO: ,, qui avidus
appetit.- Ser avariento: cida aun reptil: `,`,
, avis.- De la naturaleza de
las: ,, avium naturam
habens.-De mar o laguna: ,
,, avis.- De paso,incendiaria: ,, avis pere-

grina,incendiaria.- El que caza o


vende aves ,, qui aves
captat vel vendit.- El que mantiene
aves:,,
qui aves
nutrit.- El tiene mana en la
crianza de las: ,, qui
aves insano amore deperit.- El que

106

vende
aves:
,,
avicularum institor.- Especie de ave
nocturna: ,, avis nocturnae species> Lugar donde se venden
aves: ,,
locus ubi
aves venduntur.- Mana de tener o
criar aves: ,,
avium
insanus amor> Nacido de un ave:
,, ex ave generatus.Nadadora: ,,;,
natabilis,urinatrix avis> Nocturna: ,, ulula>Observacin
de las: ,,; ,,
observatio avium.Pequea: ,,; ,,; ,,; ,,,avicula> Perteneciente a la observacin de las: ,, ad avium observationem pertinens.- Relativo a las:
, , ,,;
,,; ,, ad aves
pertinens.- Pintada de diversos
colores: ,, avis variegata.- Que canta mal: ,,

stridula avis> Que cra aves:


,, aves alens.- Que
devora aves o gallinas: ,
, aves,gallinas devorans.- Que
observa las aves: ,,
qui aves observat.-Que se ocupa de
las: ,, qui circum aves
versatur.Semejante
a
las
aves,ligero: ,,
avibus
similis,levis> Voz suave de:
, exilis vox avium> Voz dbil
de las: ,,
exilis vox
avium.- Vendedor de , ,
asserum venditor> Transformarse
en:
in avem muto.- Tener
mana por la crianza de las aves:

avibus alendis insane


studeo.- Observar las: ,
aves observo, inspicio
Criar aves: aves alo
AVELLANAS: ,,
nae nuces

AVERGONZAR:
, ,
pudore afficio,perfundo
Avergonzarse mucho:
me valde pudet
AVENIRSE,fcil de..: ,,
facilis ad cedendum
AVENTADOR: `,,; `,
,; ,,; ,
, flabellum
AVENTAJADO: ,, praestans.-(comp.) ,,; ,-,,; ,,
,,, praestantior,potentior.- Muy: ,,,; ,,; ,,; ,, ;
,,; ,,:
,,; ,, ;
,, (qui sortem divinitus adeptus est) omnium praestantis
simus,eximius,praestantissimus
AVENTAJAR: , , ,
, (),,
,
,
,
, , ,
, praesto,praecello,antecello.- A los dems: prae caeteris emineo.- Que
aventaja a otros:
,,
aliis praestans
AVENTAR: , , , ventilo,vestilando disjicio.- Con criba: ventilo
vanno.- Con el bieldo: , ventilabro purgo
AVENTURA: ,,
AVENTURARSE:

periculum
periclitor

AVERGONZADO: ,,; ,, pudibundus, qui est vultu


demisso ex pudore.- Muy triste y
avergonzado: ,, admodum vultu trisrtis et pudibundus

avella-

AVENA: ,,
avena.- Molino
para la avena: ,,
mola qua frangebatur alica

107

AVENGONZAR: (,), , ,
pudefacio> Avergonzarse:
,,,simul pudefio> No avergonzarse:
, erusbesco>
Un poco: aliquantum
me pudet.- Fcil de: ,,
qui facile pudore afficitur.- El
que se avergenza: ,,
qui erubescit

, vereor,rubeo,erusbesco,pudore afficior> Hacer avergonzarse: injuecto pudore


reprimo.- Juntamente:
struthocamelus
VIDO: ,,

AVINAGRAR: , ,
,
acesco,acorem refero.- Que
se avinagra o repunta:
acescens.- Propio para avinagrar
,,
habens
vim
acuendi

AVERIGUACIN: ,,; ,
; ,, inquisitio.- Por la
observacin de las entraas de las
vctimas: ,, inquisitio
ex extispicina

AVISADOR:

, ,

monitor

AVISAR: , ,,
,
,
,
admoneo,moneo, commonefacio,commoneo.- Con fuego: ,
-
ignem verto ad dandum
signum.- Con un silbido:
sibilo ante edito admoneo.- De ante
mano: praenuntio.- Por
la noche (el centinela):
nuntio nocte.- Secretamente:
clam nuntio.- La que avisa:
,, monitrix

AVERIGUADO: ,,; ,, compertus


AVERIGUADOR: ,,
sitor

avidus

inqui-

AVERIGUAR: ,

(,), , ,, perquiro
dijudico,inquiro,indago.- Adems:
insuper sciscitor.Con curiosidad: curiose
exploro.- Con diligencia:
diligenter inquiro.Juntamente: una inquiro.Por el tacto: tacto exploro.- Tener averiguado: ,
- exploratum habeo.- Que averigua muchas cosas: ,,
qui multa sciscitatur

AVISO: ,,; ,,;


,,; ,,; ,,; ,,; ,, consilium,nuntium,nuntius,admonitio.- Pblico: ,
,, publicum programma.Que sirve de: ,, admonitorius.- Sin previo aviso: sine paevia denuntiatione

AVERNO: , () avernus
(avibus carens)

AVISPA: , ,,; ,
vespa.- Semejante a la: ,
,; ,, vesperarum
speciem habens, vespae similis.Falsa: ,,
ementitta
vespa.- Celdillas de las: ,,

cellae vesparum.- Lugar donde


las avispas se reproducen: ,, locus ubi vespae foetificant

AVERSIN: ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,


, aversio,aversatio,simultas.-Con
aversin: animo alieno.Sentir aversin: aversor
AVESTRUZ: , , ,,
struthio,

108

AVISPERO: ,,; ,
,; ,, vesparium,locus
ubi stant vespae
AVIVAR,el fuego: excito
ignem sopitum.- El fuego soplando:
flatu ascendo
AXIOMA,proposicin fidedigna:
, sententia fide digna,enuntiatum,axioma
(Ay! ,; ,; `; ; Hei!
He! Ohe! Eheu!.- (Ay!(Ay de m!
, Heu! Heu mihi!.- (Ay!
(Ay! ,; ,; , ; ; ,
Heu!Heu!; Heu!; Io!; Heu!; Heu,hei!
(Ay,malo!(Malo! ; (Vae! Heu!
Ayax,hijo de Telamn:
Ajax,Telamonis filius
AYER: , ; , heri.De ayer: `,,; ,,;
,, hesternus
AYES,que causa ayes: ,,
qui suspiria affert
AYO: ,, () auctor.,, paedagogus
AYUDA: ,,; ,,; , ,
,, favor,adjutor,adju
mentum.- De cmara: ,
; ,,; ,,
vestium custos,cubicularius,vestiarius.- Ayuda (lavativa): ,
; ,, injectio,per
clysterem infusio.- Ponerse una
ayuda:
per clysterem infundo> Sin
ayuda,que se sirve a s mismo: ,, qui sibi ministrat

minister
AYUDAR: , , , , , (,), , ,
, , , ,-
(-,-), , ,
, , , , , ,-,
,, , ,,, , , , , juvo,adjuvo.- A alguno en su trabajo:
aliquem in re
aliqua comparanda juvare.- A alguno:
cum alio adjuvo
A hacer: ,- adjuvo in
peficiendo.- A la vez:
vicissim juvo.- A otro en su

AYUDADOR,A: ,,; ,, adjutor; ,,


adjutrix
AYUDANTE: , -,,
qui su alio opus exercert, adjutor>
En el trabajo: ,, ad-

109

AYUNO,adj.: ,,; ,
,; ,, jejunus.- Que no
ha comido: ,, jujunus,qui non gustavit.- Sust.: ,,; ,, jejunium

cargo: alterius curam adjuvo.- A otro: subservio.- Ayudar a: simul


operam suppedito.- Los ruegos de
alguno:
alicuius preces
adjuvo.- Ms: insuper ad
juvo.- Mutuamente: una
adjuvo.- Ayudar simultneamente
simul administro.- Se ha
de ayudar: adjuvandum
est.- Ser ayudado: ,,
juvor.- Auxiliar:, ()
juvor.- Digno de ser
ayudado: ,, adjuvandus
El que ayuda voluntariamente:
,, voluntariam operam praebens.- El que ayuda: ,
; ,, adjutor> Ayudar en el trabajo: laborem adjuvo.- Que a todos ayuda: ,, omnes adjuvans.- Que
ayuda: ,,; ,,
,, auxiliator,adjutor.Que ayuda a rodear: ,
, adjuvans circumquaque in ducen
do.- Que puede ser ayudado: ,, cui facile succurri potest> Que se ayudan mutuamente: ,
simul operantes.- Accin
de ayudar: ,, actio
adjuvandi

AYUNTAMIENTO, reunin, junta: ,, coitus


AYUNTAR: , adjungo
AZADA,de dos dientes: ,,
ligo bifidus
AZADN: ,..; ,,
,,; ,,; ,-,,; ,,; ,,; ,,; ,
,; ,,; ,,
; ,, rutrum,sarculum ligo,bidens.- Pequeo: ,,
parvus ligo
AZAFATE,canastillo: ,,
,, quasillum
AZAFRN: ,,; ,,
crocus.- De color de: ,,
,, croco similis,croceo colore.- Que viste tela de color
azafrn: ,,, croceam vestem indutus.- De color de
azafrn: ,, croceo colore tinctus> Parecido al:
, crco sim,ilis> Teir de: ,
croco imbuo, corceo
colore inficior.- Teido de: ,,; ,,; ,,; ,, croceo colore tinctus

AYUNAR: , ,

a cibis abstineo,jejuno.Antes: ante jejuno.- La


que ayuna: ,, jejuna
AYUNAS,en ayunas:,,;
,,
jejunus> Enteramente en
ayunas: ,, prorsus jejunus.- En ayunas: jejune
,,

AZAFRANADO: ,,;
salit) trepidus

croceus

AZAR: ,,; ,
, id quod sponte fit,fortuitus
eventus

AZORAMIENTO: ,,;,,;
,,
trepidatio,
tremor

AZORADO: ,,; ,,
; ,,; ,,
(cui prae metu cor trepidat et

AZORARSE:
trepido

110

AZOTADO: ,, verberatus.- Con cuerdas de lino: ,,;, lineis vinculis percussus

AZUELA: , ,,
,,; ,,;
,,; , , ,,
; ,, dolabra, securis
asciola,dolabella

AZOTAMIENTO,con varas: ,,
verberatio quae fit virga

AZUFRE: ,, , ,,
sulphur.- Perfumar con: sulphure vaporo.- Purificar con: sulphure circum expio> Purificacin con azufre: ,
, lustratio

AZOTAR: , ,
(,,), ,
-, , ,
, , , ,
, , ,,
(), ,verbero,fragello.fragris caedo,vehementer fragello,flagro.- Con correas: ,
, loro verbero> Con
cuerdas: ,
flagris
caedo> Con varas: ,`,
, virgis,fustibus
virgulis caedo.- Despedazar a azotes
flagris lacero> El primero: ante o prior verbero.Ser azotado: , vapulo.Digno de ser azotado: ,
, verberibus caedendus.- El que
azota: ,, flagellator>
Que debe ser azotado: ,,
verberandus> El acto de: ,,;,, flagellamentum, verberatio> Dar una azotaina: `u concava et lata manu
nates ferio

AZUL: ,,; ,,
glaucus.- Sobremanera: ,
,
ultra modum caeruleus.- De
color azul: ,,; ,, (-); ,,
qui glaucum colorem habet,caelu
reo colore.- De aspecto azul: ,,
caerulea aspectu.- Acto
de pintar de azul: ,,
caerulei inductio coloris
AZULADO: ,,; ,
,;
,,;
,
,, caeruleus,caeruleo co
lore splendens.- Que tira a color
azulado: ,, cyani colo
rem referens.- Semejante al azul celeste: ,, colore caeruleo similis.- Ser azulado: ,
- caeruleo sum colore

AZOTE: `,,; ,
,; , ; ,,;
,,,;
,,;
,;
,,
ferula,flagellum.- Hecho con correas
,, flagellum.- Necesitar
de azotes: verberibus in
digeo.- Flagelacin a la que eran
sometidos los jvenes espartanos:
,,
flagellatio cui
juvenes spartani subjiciebantur

AZULAR,dar de azul: caeruleum


colorem induco
AZUZAMIENTO de perros: ,,
canum incitatio
AZUZAR
a los perros con silbidos:

sibilando canes instigo.A los perros para cazar:


canes ago ad venandum.- Los perros:
,

canes incito

AZCAR: ,,; ,,
saccharum

111

112

También podría gustarte