Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
El diccionario contiene cinco columnas distribuidas de la siguiente manera: primero aparecen las expresiones en castellano, luego en euskera (palabras comunes a los dos dialectos), despus las que son ms propias del dialecto guipuzcoano, las del vizcaino, y por ltimo tal como suelen utilizarse en el "euskara modernoa". Los espacios en blanco son debidos a que sas palabras ya se dicen de alguna de las otras maneras, y as se evitan repeticiones innecesarias. Hay que tener en cuenta que ste mtodo no trata el euskera oficial (batua), sino el dialectal y por lo tanto existen algunas diferencias con aqul, principalmente el tipo de escritura y parte del vocabulario utilizado. Aun as no debera haber ninguna dificultad de comprensin entre quienes utilicen uno u otro tipo de euskera. El batua sin embargo es un euskera menos natural y que adopta muchos trminos del castellano, no siendo extrao que aparezcan denominaciones como "euskara modernoa" (aunque este abuso del castellano no es exclusivo del batua). Pero aunque en cierta medida es lgico que los idiomas incorporen aportes de otras lenguas vecinas, no debera caerse en la exageracin hasta el extremo de limitarse a "copiar" del otro idioma olvidando las expresiones propias, como suele ocurrirle a mucha gente que cuando oyen ciertas palabras en euskera euskaldun (sin castellanizar) les suenan desconocidas y extraas. Por otro lado, el tipo de escritura que utiliza es el propio de la zona vasco-francesa, usando mucho la letra "h" (aunque en la mayor parte de Euskalerria nunca se haya utilizado antes). Tambin se impusieron otros cambios, como la eliminacin de la "ll" y de la "" (aunque sta se siga pronunciando) o el cambio del sonido de la "j" fuerte, haciendo que sonase "yota". El euskera tradicional (el natural, el dialectal) en cambio, mantiene los sonidos que le son propios desde siempre, y su escritura es de tipo fontico, es decir, se escribe tal como se pronuncia, sin aadir ni quitar nada, utilizando (preferiblemente) para designar a las cosas palabras de origen euskaldun, creando otras nuevas por medio de la aglutinacin (esto ltimo era uno de los puntos fuertes del Gipuzkera Osotua, procurando evitar recurrir en exceso a otros idiomas en busca de vocabulario, dando preferencia al propio) As pues, la finalidad de sta web no es impartir un curso sobre el euskara que se utiliza actualmente, sino ofrecer una muestra del euskera dialectal, de la escritura fontica, y del vocabulario euskaldun, a travs de un sencillo y breve mtodo y del presente diccionario. En la pgina web se puede encontrar ms informacin al respecto: http://www.landarbaso.miarroba.com http://www.terra.es/personal6/landarbaso Correo electrnico: landarbaso@terra.es Web Landarbaso 21-XI-2001
CASTELLANO % (tanto por cien) (superlativo) cul? cules? cuntos? para qu? por qu? qu? A a a (en el verbo) a (lugar) a ah a all a aqu a buenas a buenas a causa de a dnde a l a ese a eso a este a este (persona) a favor de a los (lugar) a los, a las (varios) a medias a menudo a nosotros
GIPUZKERA
BIZKAIERA
EUSKARA MODERNOA
zertarako zergatik zer A tzera tera ra ara onera onean onez agatik nora berari orri orretara onetara oni -alde etara ei erdizka, erdi-bana askotan guri A
zetarako zergaitik A A
orrera
orra ona
agaitik
oneri
maiz
sarri, sarritan
a pesar de ello a pie a propsito, deliberadamente a ratos a ti, a Vd a tiempo a travs a trueque a veces a ver, vamos a ver a vosotros, a ustedes a (nombres propios abajo abandonar abandono, pereza abarca abastecer, proveer, suministrar abdomen abedul abeja abeto ablandar abonar la tierra abono, estiercol abono, estiercol, beneficioso abrazar abrazar, acariciar abrazo abrazo, caricia, cario, querido abrevadero abrigar
ala ere oez oarrez aldiz, tarteka zuri garaiz, sasoiz zear ordez batzuetan ea zuei i pe zabarkeri abarka sabelzorro urki erle izai bigundu ongarritu ongarri ongarri besarkatu laztandu besarkada laztan edaska berokitu
alan da be
barrena
laga
abandonatu
abrebaderoa
abrigo abril abrir absurdo, inverosimil abuela abuelo abundancia abundancia, profesin abundante aburrido (que aburre) aburrimiento aburrirse, cansarse ac acabar accin de escardar accin de leer acebo acechar acecho aceite aceituna acelerar aceptacin aceptar, admitir acequia, raya en el pelo acera acerca de acercamiento, aproximacin acercar(se) acero acertar, adivinar
olio olio-aran leiarazi onartze onartu erreten espaloi ri buruz bertaratu altzairu igarri urbiltze urbildu
urreratze urreratu
acertijo, profeca, prediccin cido aclamar, gritar acogida, recibimiento acongojar, apurar, apremiar aconsejar acontecimiento, suceso acordarse, recordar acortar, rapar, rasurar acortar, reducir acostarse acostumbrado acostumbrarse, habituarse acreedor acto de acordarse acto de comprar actual actualidad acuoso adaptar, organizar adelantar, avanzar adelante adelgazar adems adiestrar adis, saludo adivino, hechicero admirable, maravilloso admiracin adoptivo, postizo adormecer
igarkizun, igerkizun minkatz oiu egin arrera larritu aolkatu gogoratu laburtu etzan oituzko oitu artzekodun oroipen eroste oraingo oraingotasun urtsu eratu, egokitu aurreratu aurrera metu, argaldu gaera, gaiera trebetu agur azti, igarlari miragarri mira orde lo eragin ganera etzun, ogeratu aolku eman gertaera oroitu murriztu abegi
akordatu
akreedore akordatu
aktualitate adaptatu
adornar, decorar adorno adorno, joya adulacin adular advertencia, aviso, nota aeropuerto afectuoso aficin, entusiasmo aficionado a aficionarse, entusiasmarse afilado, agudo afilar afinidad aflojar, tranquilizar(se) agachadiza agarrar, sujetar, sostener agencia, delegacin agitacin (movimiento) agitacin, alboroto, estrpito agitar un lquido, remover, batir agosto agradable agradar, gustar agradar, simpatizar agradecer agradecido agricultor agricultura agrietarse agrio
apaindu apaindura edergallu txurikeri txurikatu oar egaz leku maitati zaletasun zale zaletu zorrotz zorroztu kidetasun mingor eutsi ordezkaritza eragialdi zalaparta eragin dagonil atsegingarri atsegin izan, eder izan gogoko izan eskertu esker oneko lurlangille lurgintza garratz egazki-zelai
arkolau
adornatu, dekoratu adorno adulazio adulatu aeroportu afizio afizionatu afilatu afinitate
palagau
lasaitu
agrupar agua aguardiente aguijn aguijonear guila aguja aguja de coser agujero aguzanieve (pjaro) aguzar los sentidos ah ahogar(se) ahondar, profundizar ahora ahorrar ahorro aire aire, viento airosidad, soltura airoso, garboso, esbelto ajar ajo al al (en el verbo) al contrario al da siguiente al lado, cerca de al menos, por cierto al mismo tiempo ala
taldekatu ur patar akullu akullatu arrano orratz jostorratz zulo ipurdikara zurtu or ito sakondu orain aurreztu aurrezki egurats aize txairotasun lirain, txairo erabildu baratxuri tzean tean bestera biaramon alboan be.intzat bat-batean ega
ahorratu ahorru
maiztu berakatz
ajatu
alabar alameda lamo alargar alarma albail albergue, refugio alboroto, lo, apuro alcalde alcanzar, coger alegrar(se), gozar alegre alegra alejar(se) alfarero alfiler alfiletero alfombra, estera algo alguien algn alguna vez algunos, unos aliento, respiracin alimentar aliso alivio all all mismo almacn almacn, lugar de
poztu, alaitu alai alaitasun, poztasun urrutiratu eltzegin burukorratz orraztoki oinpeko zerbait, deus norbait en bat noizbait batzuek arnasa janaritu altz an antxe gordegi tegi asnasa zeozer urrundu lapikogille
alfombra
obe-aldi
biltegi
almeja almendra almendro almohada almorzar, desayunar almuerzo, desayuno alpargata alquilar alquiler, renta alrededor, aproximadamente alrededores altanero alternar altibajo, marea alubia alzar ama de casa amabilidad amable amable, digno de ser amado amado, querido, cario amamantar amanecer amar, querer amargar amargo (adjetivo) amargor, sabor amargo amarillento amarillez amarillo amasar
txirla gingil-urra gingil-urritz buruko gosaldu gosari espartin, abarketa alogeratu, alogatu aloger inguruan ingurumai erdaiari txandaka gorabera babarron altxatu etxekoandre onberatasun onbera, ontsu maitegarri maite bularra eman goizalde, egunsenti maite izan, maitetu mingots egin, mingostu mingots mingotasun orizka oritasun ori orea egin bularra emon
almeja
almohada
indaba ugazabandra
amargatu
ambos, los dos amenaza amenazar amigo amistad amo de casa amontonar, apilar amor, cario, amabilidad, afecto amoratado amoratar amortajar ampliar ampolla aadir, adherir, pegar, soldar ancho, abierto anchoa anchura anciana anciano (masculino) andar andar errante andar, pasear andarn andn andrajoso anfitrin angula angustioso anidar anillo (de hacha, azada, etc) animal
biok zemai zemaitu adiskide adiskidetasun etxekojaun metatu, pillatu maitetasun ubel ubeldu beztitu aundiagotu maskullo erantsi zabal bokart zabalera atso agure ebili noraezean ibilli ibilli ibiltari ibiltoki zarpatsu mai jabe txitxardin larritsu kabi egin donu abere abi egin
amenazatu
ampolla, ampulo
animar aniquilar, destruir ao ao entero anoche anochecer anochecer, venir la noche anonadar anotacin ansia, codicia ansioso, codicioso antao, tiempo atrs anteayer antepasado anterior, delantero antes antiguamente antipata antiptico anual anzuelo apagar, extingur(se) apalabrarse apalear, varear aparecer apellido apenas, escasamente apndice, aadidura apetito aplastado, liso aplastar, comprimir
azkartu ezereztu urte urtebete bart illuntze, illunabar gautu oarketa zalekeri, naikeri zale aspaldi eranegun asaba aurreko len, lenago antzia ezin-ikusi ortzillun urteroko amu itzali izpidetu makillatu agertu, agiri izan abizen ozta, ozta-ozta eraskin jateko gogo zapal zapaldu
bizkortu
animatu anikilatu
antipatia antipatiko
amatau berbatu
apalabratu
apendize jangura
10
aplauso apodo apreciar, estimar aprender, estudiar apretar, estrechar, apurar apretar, oprimir apretar, prensar aprieto, apuro aprisa aprobar, bendecir, aceptar apropiar(se) aprovechar aprovecharse de apto para apuesta apuro, angustia aqul, aquella, aquello aquellos, ellos aqu, dicen que arado araa araar arndano arar rbol rbol frutal arbusto arce arcilla arco arco (arma)
txalo ezizen, izengoiti aintzat artu ikasi estutu sakatu trinkatu estukuntza arinka onetsi beretu on egin baliatu tarako dema estutasun, larriune ura aiek emen golde armiarma atzamarkatu arabi goldatu zuaitz ondo ondozko astigar buztin uztai gezi-uztai zugatz marasma estura a arek
preziatu, estimatu
aprobetxatu apostu
arbola
arku arku
11
arco iris ardiente, exaltado, entusiasta arena argoma arma arma de fuego armario arpn arrancar arrasar, talar, simplificar arrastrarse arreglar, reparar arreglo arrendamiento arrepentirse arrepentirse, pesarle arriba arriba (lugar) arriba, altura, alto arroz arruga, pliegue arrugar arruinar, destruir, estropear, inundar arte de la msica arteria artesano artculo gramatical artificial artista artista (de profesin) asa, mango, zoquete, tonto, estpido
ortzadar, uztargi gartsu ondar ote izkillu suizkillu arasa korain sustraitik atera soildu narraztu konpondu konponketa maisterkuntza garbatu damu izan, damutu gora goian, goyan goi ugolo, urale zimur zimurtu ondatu ereserti zaingorri nekazale mugitz egia antzedun antzelari kirten tximur tximurtu ota iskillo
errentapen
arroz
12
ascensin, subida asco, repugnancia asegurar, afianzar as (como aquello) as (como eso) as (como esto) as sea asiento asistente, ayudante, camarero asombrarse, quedarse estupefacto asombroso, sorprendente asqueroso, repugnante astilla asustar, amedrentar asustar, hacer temblar atacar ataque, batalla atar, sujetar, empaquetar, envolver atencin atencin atento aterrizar, atracar atizar el fuego atontar(se) atornillar atraccin atractivo atraer atraer atrs atrasar
igoera narda, nazka tinkotu ala o.rrela onela ala bedi esertoki txunditu nardagarri, nazkagarri ezpal beldurtu iguingarri zozpal bildurtu atakatu atake, bataila iguin aseguratu alan orrelan onelan alantxe jesarleku
ikaratu, izutu ikara egin eraso erasoaldi lotu adiera adiketa adi lur artu sua zirikatu txotxolotu garranga sartu erakarpen erakarle erakarri, eratorri ganatu atzera atzeratu
atentu
zozotu
13
atreverse atronador atropellar atn de aletas cortas aula aumentar, agrandar aumento, suplemento aunque aunque, a pesar de aurora autor, que hace autorizar avaricia, mezquindad avaro, mezquino ave avefra avellana avena avergonzado avergonzar(se), ruborizar(se) avinagrar avin avisar avispa avivar, reanimar ayer ayuda, asistencia ayuda, hacer compaa ayudar, acompaar, apoyar azada azul
ausartu lazkarri ankazpiratu egalabur irakasgela aunditu geigarri naiz, nai-ta arren eguantz egille eskubidea eman zurkaizkeri zurkaitz, diruzale egazti egabera ur olo lotsatua lotsatu ozpindu egazki erazagutu liztor zuzpertu atzo laguntza laguntasun lagundu aitzur urdin
eskubidea emon
autore autorizatu
abioi iragarri
atxur
14
B baba badil baha bailar bailarn bajar bajar algo bajo (sustantivo), balad bajo, parte inferior bajo balance balcn balneario baarse banco banco de embarcacin (de remero) banda de msica bandera bao barandilla, pasamanos barato barba barbero barbilla barbudo barco bardana barrica, tonel, cuba barrizal barruntar
B lerde pertzun
B adur bartzun
urkolko dantza egin dantzari jetxi beratu kazkar be pe diru garbiketa sapaillo uretxe bustialdi bat artu diruetxe tosta eres-talde ikurrin, ikurroyal bustialdi eskudel merke bizar bizargin kokotz bizardun itxasontzi lapatx kupel basatza sumatu susmau jatsi
badia
balantze balkoi bainuetxe bainatu banku musika banda bandera bainu barandatxo
barku
15
bastante bastante, suficiente basurero batalla batir, revolver bautismo bebedor beber bebida becada belleza bellota beneficio benevolencia berza besar (en la cara) besar en la mano beso beso (en la cara) beso (voz infantil) beso en la mano besugo biblioteca bicho, bestia bicicleta bien bien (sustantivo), hacienda, posesin, bienes bienestar, holgura, tranquilidad bienhechor, favorecedor bienvenido bigote
xamar
naiko saramategi
gudaketa bateo
edale edan edari ollagor edertasun ezkur onegin ongi nai aza musu eman mui egin ma musu pa mui arrosela idaztegi pizti txirrinda ongi ondasun lasaitasun ongille ongi etorri sudurpeko ondo nasaitasun mun mosu mosu emon mun egin ongura
benefizio
bibote
16
bilingismo billete, tarjeta bisabuela bisabuelo blanco blancura blando blandura bloque de casas bobada, idiotez, simpleza bobalicn bobo bobo, idiota, imbecil bobo, insulso, tonto bobo, tonto, estpido boca boca abajo boca arriba bocadillo bocado boda bofetada boina boj bollo, pastel, torta, panecillo bolsillo, bolsa, saco bonanza, prosperidad bondad bondad, virtud bonitamente, despacio, lentamente bonito (atn de aletas largas)
elebitza txartel birramona birraitona txuri txuritasun bigun biguntasun etxe-mordo tentelkeri txotxolo tentel billete birramama birraitaita zuri zuritasun
ergelkeri
tontakeri
ergel iozo zozo ao aozbera aozgora mokautxo aokada eztai plastada, zartako txapel ezpel opil sakel ongiro onbide ontasun poliki, polliki egaluze
bokadillo
poltsillo aro on
polito atun
17
bonito-a, guapo-a borrachera borracho borrar bosque bostezar bostezo botella bravo, valiente brazo brevedad brezo brillante brillar broma bromear brotar, germinar, listo, espabilado, alerta bruja, hechicero brjula bruma brutalidad, discordia bueno buey bho, lechuza buitre burla, broma, risa burla, mofa burlar burln, socarrn burro buscar, explorar
polit moskor moskorti ezabatu baso arrausi egin arrausi bonbil biozdun beso laburtasun iarra dizdiratsu dizdiratu, argi egin txantxa txantxetan ibilli erne sorgin itxasorratz, ipar-orratz, iparkoi lanbro lazkeri on idi ontz sai irri iseka isekatu isekari asto billatu
borratu
botila
brujula
18
bsqueda C ca! cabalgar caballero (distinguido) caballo cabeza cabo (accidente geogrfico) cabra cabrito cachorro de perro cada uno cadena cadera caer caer redondo caf cagn cada caja, bal, arca cajita calcetn, media caldero calendario calentar calidad callando, en silencio callar calle calma en el mar calma, tranquilidad
billaketa bai zera! zaldiz ibilli gizatsu zaldi buru lur-mutur auntz antxume txakurkume bakoitz kate ankagan erori zerraldo erori akeita kakati erorketa kutxa kutxatilla pertzen egutegi berotu ixilik ixildu txaide bare gelditasun galtzerdi pertz galdara jauskera kaxa kaxatxo jausi kafe
mazal
nolakotasun
kalitate
kale
19
calmar, tranquilizar calmoso calmoso, tranquilo calor calumnia calzado calzoncillo cama camarn cambiar cambiar, trasladar cambio, variacin camino camisa de hombre camisa de mujer campanilla campen campeonato campo, tierra de labor, prado cana caa (planta) canallada camo cncer cancin, meloda candil cano cansado cansarse, mortificarse cantar cntaro
baretu gibelaundi paketsu berotasun gezur-beltz oski, oetako barren-galtza oatze, oe, oi izkira truk egin aldatu aldaketa bide alkandora atorra txilin txapeldun txapelketa soro ille txuri kaabera doillorkeri, dollorkeri kalamu minbizi abesti krisallu burutxuri nekatua nekatu abestu pegar, sulla, txantxil pedar kruselu kanta kandil solo ule urdin kana arkondara kamisa kamisa galtzontzilo oge gezur-baltz kalumnia baketsu trankil
kantatu
20
cantera cantero cantor, cantante capital capital (ciudad) capital, coste capricho, antojo capullo de flor cara, rostro caracol carcter, manera de ser carbn carbonero (que hace carbn) carcoma, polilla cardo cargar carnaval carne carne de costilla, chuleta carnero carnicera carnicero caro carpintero carrera carretada carretera carretilla carro carta carta, escrito, artculo
argintza argin abeslari dirutza erriburu domu kasketaldi pipil arpegi izakera ikatz
pipi kardabera gaeratu iauteri aragi saiaski zikiro arategi arakin garesti arotz arinketa gurdikada bidezabal eskugurdi gurdi eskutitz idazki
kostilla arito
21
cartero casa casada casado casado-a casamiento, matrimonio, boda casarse cscara casero casero casi casquivano, alocado casta, raza castaa castillo castizo castizo, genuino casualidad, imprevisto catarro, resfriado catorce caurto creciente caza cazador cazar cebada cebo para pescar cebolla cecear ceder, transigir cegato ceja
idazki-zai etxe senardun emaztedun ezkondua ezkontza ezkondu azal baserri baserritar iya kaskarin enda, abenda gaztaa gaztelu enda oneko jator uste gabe marranta a.malau ilgora eiza eizari, eiztari eizan egin garagar beita tipula zazeatu amor eman erditsu kipula zazezau amor emon itsuki
postari
kasta, arraza
kasualitate katarro
22
celemn cementerio cena cenar cencerro cenicero ceniza central, del medio centrar, poner en el medio centro, medio, mitad cepa de planta cepillo de ropa cera, vela cerca cerca, all mismo cercano cercano, vecino cerdo cereal cerebro ceremonia, norma cereza cerillas cerrar cerveza cesta cesto charco charla, conversacin chepa, joroba chillido
lakari illerri afari afaldu arran autsontzi austerre erdiko erdiratu erdi sostropo ipizki argizai urbil bertan aldeko auzoko, auzotar urde labore arau gerezi poxpolo, su-pizteko itxi garagardo ertsi
imillaun
errauts
zenizero zeniza
zepilu bela
23
chimenea chinche chiste, chascarrillo chitn! chopo chorizo chorlito choza chuchera, antojo chuleta cicatriz ciclista cicln, huracn ciego cielo cien ciencia, conocimiento ciervo cima, cumbre cimiento cinco cincuenta cintura cinturn, faja ciruela ciudad cizaa claridad claro (de un bosque), espacio sin pelo aula clase, clase, tipo, especie
kebide, kezulo tximintxe izkirimiri ixo! eltzun ziztor kuliska txabol sayeski ebakiondo txirrindulari aizete itsu ortze, donoki eun jakite, ezauera orein tontor oarri bost berrogeitamar gerri gerriko aran iri iraka argitasun soillune ikasgela mota garri garriko okaran uri imintxa isi! txistor
tximinia
txorizo
zimendu
zizaa klaritate
24
clasificar clavo cliente clientela clima clnica cobertizo, proteccin cocear, dar patadas cocer, digerir coche cocido, potaje cocina cocinar, guisar cocinero coco, monstruo, fantasma codo codorniz codorniz (voz infantil) coger, atrapar coger, tomar cohete cola de pegar cola, rabo colar(se), filtrarse colchn coleccin colgado colgando colgar colina collar
sailkatu iltze
klasifikatu untze
sendategi estalpe ostikatu egosi berebil eltzeko sukalde sukaldu sukaldari mamu ukalondo galeper pospolin arrapatu artu lekeda isats irazi lastai bilduma zintzilika zintzilik itxeki lepoko
osategi
klima klinika
kotxe lapikoko
monstru
lumatxa
koltxoi
eskegi kollare
25
colmena colmillo colmo color, pintura columna comadreja comarca, pas comarca, paraje combustible comedia comedor (lugar) comensal comer comer al medioda comerciante comerciar, negociar comercio comestible comida comida, alimento comienzo como cmo como (ser como) como esos comodidad cmodo, confortable compacto, slido, firme compadecerse compaero, socio, afiliado compaero, socio, persona
erlauntz betagin mukuru margo zutarri erbiude lurralde, errialde alderdi errekin, sugardi antzerki, jostirudi jantoki maikide jan bazkaldu salerosle salerosi salerosketa jangai bazkari janari asiera bezela nola -bezelako orrelakorik erosotasun, patxorra eroso tinko errukitu kide lagun lez zelan ogigaztai gonburu
konbustible komedia
komoditate konpaktu
26
compaa (sociedad) comps musical compasin compensacin, equivalencia competicin, concurso complacer, gustar completar complicacin, embrollo, enredo, confusin enredado, confuso complicado, complicar, mezclar, enredar compositor compra comprador comprar comprender, entender comprensible comprensivo comn, ordinario comunicar con (alguno) con (varios) con cuidado con el fn de concebir, surgir, brotar,nacer concepcin, nacimiento concepto concerniente, perteneciente concha concierto condicin conejo
elkarte
orde
ulertu
alegiez tzearren, tearren sortu sortuera, sortze adigai dagokiona eresaldi baldintza untxi
27
confesin, testimonio confesor confianza confiar congelar, helar congoja conjugacin conjunto, grupo, aglomeracin conmoverse conocer, distinguir (la diferencia) conocido conquista consanguneo consciente consecuencia conseguir, lograr consejo conservar considerar, meditar consolador consolar constante constante, invariable constructor consumir, gastar contagiar contagioso contar contento, alegra, gozo contento, feliz contestar, responder
aitor aitor entzule uste on, itxaropide uste ona izan izoztu larrialdi aditz joko talde kupitu ezagutu ezagun menperatze odoleko dakien ondorio eskuratu, lortu aolku iraun erazi gogoan erabilli pozgille poz eman iraupentsu aldakaitz etxegille eralgi kutsatu kutsakor zenbatu poz pozik erantzun
konkista konsziente kontsekuentzia jaretsi zaindu kontserbatu kontsideratu kontsolatzaile kontsolatu konstante konstante konstruktore kontagiatu kontatu kontentu kontentu
poz emon
nastau nastor
28
continuacin continuar, seguir contorno, aproximadamente contra contrariedad, obstculo convalecencia conveniente, adecuado convenir conversacin copiar, calcar corazn cordero cordero recin nacido cordillera cornear cornisa coro, orfen correa correr corriente, habitual, tradicional corruptible cortar, segar cortejar corts, atento cortina corto, breve cosa, objeto coscorrn cosecha cosechar coser
oztopo gaitzondo
izketaldi antzeratu biotz arkume, bildots asuri mendi-lerro adarkatu, adarka egin erlaiz abestalde ede, ugel arin egin,laisterka egin oiturazko ustelkor lagun egin adikor leio-zapi labur gauza kaskarreko uzta josi ebaki limurtu
batze batu
kosetxatu
29
cosquilla costa costilla costumbre, moda, tradicin costura, manera de coser costurera, sastre crneo crneo, chinchn crear crecer, criar, educar crdito, haber crdulo creencia, suposicin creer (en algo) creer, opinar, suponer cresta de gallo creyente cra de, cachorro cra, criatura criado, sirviente cristal criterio crtica crudo, verde (sin madurar) cruel crueldad crujido crujir cruz cruzar, atravesar cuaderno
kilima itsasertz, itxasalde saiets, sayets oi joskille kaskar, kasket koskor sortarazi azi siiskor uste siistu uste izan gangar siistedun kume ume leiar irizpide irizketa, irizpen gordin anker ankerkeri karrakada karrak egin gurutz, gurutze zear igaro, zeartu ingurrazti, idazliburu
ekandu
artzeko
kreditu
iritzi gandor
eritxi
morroi
kurutze kuaderno
30
cuadra, establo cuadro (pintura), cuadrado cuadrpedo cudruplo cuajada cuajo cualidad, propiedad cuando cuando (conjuncin) cuando quiera cuanto antes cuarenta cuarto (cuarta parte) cuarto menguante cuatro, llano, liso, sencillo cuatrocientos cuchara cuchicheo cuchillo cuclillo cuello cuenta, factura cuento cuerda cuerda de juncos cuerda, amarra, cordn cuerno (sirena) cuerpo cuervo cuesta, pendiente cueva, gruta
ikullu lauki lauoeko laukoitz gatzatu, mami gatzagi tasun noiz nean noiznai lenbailen berrogei laurden ilbera lau laureun zali txutxu-mutxu aizto kuku lepo ordainkizun ipuin soka espartzu lokarri dei-adar soin bele aldapa, malda leize, leze
edonoiz
lauren
kollara
sama
agun
lurzulo
31
cuidado cuidado, preocupacin culada culebra culpa cultivar cultura, ciencia cumbre, prominente, caballete de tejado cuna cuado cura curacin curado curar curiosidad, curioso curtidor curva, recodo D dadivoso, dador (que da) daar, perjudicar daar, perjudicar danza, baile, salto dar la bienvenida dar permiso dar trabajo dar, parecer (semejar) dardo, flecha de (localizador) de abajo de acuerdo con de ah
arreta axola, ajola ipurdiko suge erru lur landu jakintza gallur seaska ezkon-anai apaiz sendaketa sendatua sendatu ikusmin larrugille okergune D kalte egin gaitz egin triska, dantza ongi etorria eman baimena eman lana eman eman gezi ko betik araberaz ortik D emale
kultura, zientzia
arabera
32
de alguna manera de all (locativo) de all (procedencia) de aqul de aqu de aqu, por aqu de arriba de arriba (procedencia) de cualquier manera de da de dnde de el, de la (posesivo) de entonces de eso de este de habla extranjera de la tierra de los (locativo) de los (posesivo) de mucha edad, anciano de ninguna manera de nuevo, otra vez de pie de qu clase de veras de vez en cuando debajo debajo de debao de deber dbil
nolabait ango andik aretatik onetako emendik goiko goitik nolanai egunez nundik aren orduko orretatik onetatik erdeldun lurreko etako en adintsu iola ez berriro zutik nolako egitan noizean bein azpian -azpian pean zor izan indarga
edozelan nondik
aul
33
debilidad debilitarse decena decidir, acordar decir, contar, narrar decoro, honra dedo dedo de la mano dedo del pie dedo meique definitivamente, de una vez definitivo defraudar defuncin degollar dejar, abandonar del monte, montas del tiempo (poca) del todo, sumamente, muy delantal delante de deletrear delfn delgadez delgado delgado, voz aguda delirar demasiado demasiado dentro de dentro, parte interior
atzamar beatz beatz txikar erabat erabateko uts eman eriotze lepo egin utzi mendiko aldiko guziz amantal aurrean itz banatu izurde metasun argal me burutik egin egi -geiegi barren
atz
uts emon
defraudatu degollatu
laga
34
depender deporte deportista depsito de grano en un molino derecho, autorizacin derramar, verter derribar, abatir, descolgar derribar, desembarcar, aterrizar desacuerdo desafilado desagradar desarrapado descalzarse descalzo descansar descanso descendiente, sucesor, resultado descolgar, hacer caer frutas del rbol descolorido descorts describir exactamente descubrimiento descuido desde los (procedencia) desde luego, por supuesto desdn desear (algo a alguien) deseo deseo de aprender deseo de ver desesperacin, desengao
mendeko izan kirol kirolzale dobera eskubide isuri, ixuri eratsi lurreratu adiezin amotz gaitzi izan zarpail oeztu outs atseden artu atseden ondorengo eratzi margul adigabe zeazki azaldu agerketa, agerpen oarkabe etatik jakia destaa opa izan opa ikasnai ikusnai etsipen gura izan
deportista
derramatu
desakordio
deskaltzatu deskantsatu
deskribitu deskubrimendu
desira
desesperazio
35
desesperado desesperar(se), desengaar(se) desesperar, desengaar desgracia desgranar desierto desliz, resbaln deslizar(se), resbalar(se), patinar desmayarse desmentir, anular desmenuzar, destrozar, romper en trozos desnudarse (parcialmente) desollar despedir, echar fuera despejado (sin nubes) despejar desperdicio, basura despertador despertar(se) despierto despilfarrador despreciar despreciar, rechazar desprecio despreocupado despus, a continuacin desteir desterrar destino (nombres propios) destino (seres vivos) destreza, habilidad, arte
etsita etsi etsi erazi zorigaitz aletu lekaro, eremu irrist irrist egin, irristatu akitu ezeztatu txikitu, xeatu erantzi larrutu kanporatu ozkarbi gabetu zabor esnale, esnatzalle esnatu esnatuta ondatzalle erdeu egin ezetsi erdeu, ezezpen ajolakabe ondoren marguldu erbestetu ri gana antze ardurabako iratzartu, itzartu itzarri guzurtatu zeetu garandu
desesperatu
desgranatu
deslizatu desmaiatu
despejatu despertadore
despilfarratu
mespretxu
desteitu
habilitate
36
destruir desvn desvergonzado, insolente desvergenza desviar, ladear detalle, pormenor detrs detrs de, a continuacin deuda devolver da da de fiesta da de labor diamante diariamente dibujante dibujar dibujo diccionario dicen que diciembre diecinueve dieciocho dieciseis diecisiete diente, pa diez diezmo diferencia diferente dificil, arduo, tenaz
-ostean zor atzera ekarri, itzuli egun jaiegun astegun ikatzarri egunero irudigille, marrazkigille marraztu marrazki iztegi omen abendu, lotazil e.meretzi emezortzi a.masei a.mazazpi ortz amar amarren bestelako ezberdintasun ezberdin zail diferentzia diferente gaitz hamazortzi atzera eroan festa-egun diamante
ei
37
dificilmente, a penas, fatigosamente dificultad, pena, fatiga, molestia dificultad, tenacidad digno de digno de oir digno de verse, maravilloso digno, posicin, rango dinero direccin director disco discurso, sermn discusin discutir disfrutar disgustar disparar armas de fuego dispuesto, preparado distancia, tramo distrito diversin, entretenimiento divertido doblar, plegar doce docena dolido, dolorido, ofendido dolor, pesar dolor, sufrimiento domar, domesticar domstico (de casa) dominar, conquistar
nekez neke zailtasun garri entzungarri ikusgarri duin diru, txindi norabide zuzendari eresmintz itzaldi eztabaida eztabaida egin poz artu, atsegin artu naigabetu danba egin prest gune erki jostaldi jostagarri tolestu amabi amabiko mindua damu otzandu etxeko menperatu diska berbaldi gaiztasun
disfrutatu disgustatu
dozena
min bezatu
domestikatu konkistatu
38
dominar, someter domingo dominio donativo doncella, muchacha soltera dnde donde quiera dorar dormiln dormir dormirse dormitorio dos dos veces doscientos dote dragn duda, incertidumbre dudar dueo, propietario dulce, pastel dulcemente dulcemente, pastel dulzura duracin, constancia duradero, estable, permanente, constante durante durar, permanecer duro, slido, fuerte E ea
menderatu igande aginte, mende emaitz neskatxa nun nunai urreztatu loti lo egin lo artu logela bi bi aldiz berreun ezkontsari erensuge ezbai ezbai egon gozo eztiki gozoki gozotasun iraupen iraunkor koan iraun gogor E ia domeka
dominatu
jabe
ugazaba
39
ea!, vamos! echar a suertes eclipsar eco edad edificar, erigir, fundar editar editor edredn, colcha educacin educado educar, domar, adiestrar ejemplo ejemplo, muestra, modelo ejercicio ejrcito el ao pasado el cielo escampado el espacio entre dos pasos el ms cercano el menor, mnimo l mismo el que come el que hace el que silba o toca la flauta el siguiente, el prximo l, ella, mismo el, la, lo elctrico elegante elegir, escoger
tira! txotx egin itzaldu oiartzun, oyartzun adin etxegin eraiki argitaldu, argitaratuargitaratu argitaratzalle bururdi aziera, ezikera ongi azi ezi adibide, jarraibide eredu a.riketa gudari-talde, gudaroste igaz aterri oinkada urren txikien berbera jale gille, tzalle txistulari urrengo bera a tximistaren apain, dotore aukeratu eregi eklipsatu
ondo azia
40
ellos-as elogiar embarcar embellecer emborracharse embrollar, desordenar empanada empearse, esforzarse, ansiar, competir empeorar empezar, comenzar empinado empleo, uso, manejo empresa, oficio, carrera, empleo empujar, impulsar empuje en algn sitio en apariencia en aqul en buena parte!, cuan lejos! en busca de en cambio en caso de, puesto que en cierta ocasin en cuanto que es en eso en espera de en este ao en los (locativo) en ningn sitio en opinin de en paz
aiek on esan ontziratu politu, edertu moskortu lardaskatu ogi-tarteko leiatu gaizkitu asi aldapa gogor erabiltze lanbide bultz egin, bultzatu bultza nunbait itxuraz aretan lekutan! billa berriz ezkero bein batean danez orretan zai aurten etan iun ez ustez kito
areik elogiatu
enpanada
enplegu
ion
ostera, barriz
zain
ion ez
41
en que parar en seguida en vano, inutilmente en vez de, a trueque, en cambio enamorarse enano encantador encender, arder encender, excitar encima de encima, superficie encinal encogido, remoln, retrado encolerizarse encontrar encrucijada enderezar, dirigir, corregir endulzar endurecer, fortalecer enemigo enero enfadarse enfado, ria enfermar enfermedad, enfermo enfermo, enfermedad enfriar, refrescar, resfriarse engaar, defraudar, traicionar engao, fraude, traicin engordar enigma
ipotx, epo
biztu, ixetu
artadi uzkur sutu arkitu bidegurutze zuzendu gozatu, gozotu gogortu etsai ilbeltz aserretu aserre eritu, gaisotu gaixo, gaixotasun gaiso, eri oztu iruzur egin, iruzurtu iruzur loditu adikaitz urtarril asarretu asarre gatx otzitu arteztu aurkitu
enigma
42
enjugar, secar enmohecer ennegrecer enojar(se), irritar(se) enredar(se), embrollar, desordenar, confundir enriquecer enrojecer enroscar ensalada ensanchar, abrir, esparcir, divulgar ensayo enseanza (profesin) ensear ensear, indicar, mostrar ensuciar entender enterar enternecer entero, completamente entero, completo, muy enterrar entierro, funeral entonces entrada entrada (accin de entrar), introduccin entraa entrar, meter, introducir entrenamiento, intento entrenar envejecer envenenar(se)
txukatu lizundu beztu sumindu naspillatu aberastu gorritu kiribildu gatzozpin zabaldu saiakera irakasgintza irakatsi erakutsi zikindu aditu jakin erazi samurtu osorik oso lurperatu illeta orduan sarbide, sarpide sarrera errai sartu saio saio eragin edendu lur eman lur emon baltzitu
loitu
entrenatu
43
envenenarse enviar, mandar algo enviar, remitir envidia envidiar envidioso enviudar poca, temporada equivalente equivocarse erguido erguido, empinado, vertical, tieso erizo erizo de castaa eructar eructo es, y esbelto, erguido, airoso escalera escalofro escaln, grada, peldao escampar escarabajo escardar escardillo, zarcillo escarmentar escarmentarse escarpado escasear escasez escaso
pozoitu biali bekaitz, ikusiezin bekaiztu bekaizkor alargundu aldi ordeko oker egon tente zut txikol korrok egin korrok da lerden
bolada
aro
kirikolatz, triku
kirikio
korrokada
malladi otzikara mail, mailla, malla atertu kakarraldo jorratu jorrai zentza arazi zentzatu aldapatsu urritu urritasun urri
eskarmentatu eskarmentatu
bakan
44
escena escenario esclavo esconder escondido escondrijo, lugar oculto escribir escritor escritura escrpulo, remordimiento, preocupacin escuela, colegio escupir se mismo ese-a esencia, sustancia esforzarse, intentar esfuerzo, empeo esfago esos-as espalda espantapjaros espantoso, terrible esparcir, diseminar especial, diferente especialidad especialmente espectador, visitante espera esperanza esperar esperar, aguardar
agerraldi agerleku uztarpeko ezkutatu ezkutua ezkutu idatzi idazlari, idazle idazkera kezka ikastetxe, ikastola txistu bota berori ori izatasun alegindu alegin estegorri oiek bizkar txorimalo izugarri sakabanatu berezi berezitasun bereziki ikusle itxaroaldi itxaropen itxaron otsein
eskritore
45
espina espina de pescado espinazo espino espinoso esposa espuma esqueleto esquina, borde, orilla esquivez, terquedad esquivo, hurao estacin del ao estacin, parada (sitio de) estado estallar, explotar estallar, reventar estallido estar (quieto, en reposo) estar alerta, estar atento estar atento estar haciendo algo estatua este, esta, esto este, oriente estercolero estimable estmulo, aliciente estmago estos-as estrecho estrecho, apretado, apurado
arantza brintza bizkar-ezur elorri elorritsu emazte apar ezurruts ertz mukerkeri muker urtearo geltoki laterri eztanda egin ler egin eztanda egon erne egon zur egon ari izan giza-irudi au sortalde zimaurtegi naigarri pozgarri, eragingarri urdail auek medar estu
bizkar-azur
bits azurruts
espuma eskeletoa
estazio estatu
sastegi
oneik, onek
46
estrella estudiante estufa estupidez etctera eternidad eterno evaporarse exactamente exacto, minucioso, exactamente excelente, estupendo excepto excitante excitar exclamacin de nimo exclamacin de sorpresa, mi excremento de animales excremento de aves excremento de ovejas excremento humano excusa, disculpa existir experiencia experimento explorador explosin explotar externo extranjero extranjero (algo) extranjero (alguien)
izar ikasle sutontzi mandokeri abar ta abar betikotasun betiko estufa zozokeri eternitate lurrindu zeazki zeatz bikain -ezik kilikagarri kilikatu aupa! ene korotz zirin ardi-korotz kaka lurrundu ebaporatu
pizgarri piztu
bizkorgarri bizkortu
aitzakia izandu oar ikasi ikermen, ikasketa ikustari, billakari estanda estanda egin, lertu kanpoko arrotz erbesteko erbestetar
47
extraordinario F fbrica, taller, industria fachada fcil facilidad facilitar fcilmente falda fallar, errar falta (carencia) fama, renombre, honra familia familiar familiar famoso, clebre fanfarrn fantasa farmacia faro farol farsante fascinacin, encanto fascinante, encantador fascinar, encantar, seducir fatuidad f, crdito febrero fecha, de cuando, para cuando felicidad felicitacin
oiezlako F
ospetsu arroputz irudikeri sendagaitegi itxasargi argi ontzi itxurazgille lillura lilluragarri lilluratu erakeri siismen, siiste otsail noizko zorion, zoriontasun zorion-agurra zezeil osakaitegi fantasia farmazia faru fartsante
faszinatu
48
felicitar feliz felizmente feo fretro, ataud frtil ftido fibra fiebre fiesta figura, apariencia, aspecto filtro fin finalmente fingir, simular firme, fuerte flauta flauta, silbato, silbido, saliva flecha, saeta fleje flexible flojedad, holgura flojo, ancho, holgado, tranquilamente flor florero flotar fogn fogonero fogoso forastero formalizarse
zorionak eman zoriontsu zorionean, zorionez itsusi zerraldo emankor kiratsdun giar sukar jai itxura irazki azken azkenean itxura egin errime txirula txistu azkon toleskor lasaikeri lasai lore lore ontzi urgaean egon sutegi sugin sutsu kanpotar zintzotu
zorionak emon
bukaera
amai
fleje
49
fortalecer, reforzar, robustecer fortaleza (cualidad) fotografa fotografiar fotgrafo fragilidad, ternura frase, proverbio frecuente frecuentemente frente fresa frescura, fresco fresno frialdad fro friolero fruta fuego fuegos artificiales fuente fuera fuerte, robusto, slido fuerza, energa, violencia fugarse, huir fumador funeral ftbol futbolista futuro G gajo
sendotu, indartu sendotasun argazki argazki egin argazkigille samurtasun esaera maizko maiz kopeta marrubi ozgune, ozkara, ozkirri lizar oztasun otz ozpera igali su sukurpillak iturri kanpoan sendo, indartsu indar ospa egin erretzalle elizkari ostiko-jolas ostikari, ostikolari etorkizun G
fotografia fotografiatu fotografo fragilitate esakune sarriko sarri, sarritan bekoki malluki lexar
fruta
50
galera galerna gallina gallo galope ganancia ganar, vencer gandul, tonto, zote ganga gangrena ganso garaje garantizar garbanzo garganta garganta, laringe garrapata gasto gato gavilla gaviota gemelo general (comn) generalmente gnero, mercanca, artculo de comercio generosamente generosidad generoso gente, muchedumbre gentil, pagano gentilhombre
solairu enbata ollo ollar lauoinka, arrapalada irabazkin, irabazte irabazi kankallu mauka aratustel antzar berebil-toki jabe irten txitxirio zintzur eztarri akain eralketa katu eskutada gabai danen geienean, geyenean salgai, erosgai oparo oparotasun eskuzabal gizoste aitoren seme txoko pasmo
galope
gangrena garaje
siisgabeko
51
gerencia germen germinar gigante golfo golondrina golosina goloso golpe golpe goma (de pegar) gordinfln gordo, grueso, espeso gordura gorrin gorro cnico, gorra gota gracia, agradecimiento gracia, donaire gracioso gradual gradualmente grande granero granizo granja grano grasa grasa de pescado gratis gratitud
zuzendaritza ernamin ernemindu erraldoi itxaskolko mizkinkeri mizkin ukaldi, danbateko kada lika potolo, lodikote lodi loditasun etxetxori txano esker politasun parregarri maillazko maillaka aundi mandio kazkabarra landetxe bikor koipe sain duan, utsean esker bide enada, enara litxarkeri litxar
ardura
gorrioi
52
gratuito grave gremio grifo grillo gris gritando, en voz alta gritar, clamar grito, clamor grito, clamor, llamada grosero grosor grupo de, rebao de grupo, cuadrilla, parcela, terreno guante guardar guerra gua guiar, conducir guijarro guinda guindilla guisar gustosamente H hbil, diestro, experto habilidad, destreza habitacin, cuarto habitual hablar, conversar hace aos
doako, duako aztun lagunarte txorrota kirkil, kilker arre oiuka, oiuz deadar egin oiu, oyu deadar gaizki-azi lodiera talde sail eskularru zaitu
txarto-ikasia
guante guerra
ginga
H trebe trebetasun gela oiezko, oyezko itz egin urteak dira habilitate
mintzatu
berba egin
53
hace mucho tiempo hace poco hacer andar, mover, usar hacer perder, estorbar hacer, realizar hacha hacia hacia los (lugar) halagar halago, lisonja, zalamera hambre hambriento harapo harina hartarse, empacharse, saciarse harto hasta hasta (lugar) hasta los (lugar) hasta, encina haya hayedo hecho hecho de hedor, fetidez helar helecho hembra (de animal), femenino herida, llaga herir(se) herir, ofender, resentirse
aspaldian arestian erabilli galerazi egin aizkora rantz etaruntz losentxatu losentxa, losintxa gose goseti zarpa irin okitu ase arte rao etarao arte pago pagadi gertari zko kirats izotz izan garo eme zauri zauritu mindu sunda urun
runtz halagatu
54
hermana (de mujer) hermana (de varn) hermanastra (de mujer) hermanastra (de varn) hermanastro (de mujer) hermanastro (de varn) hermano hermano (de mujer) hermanos (en general) hermosamente, muy bien hermoso, bello herramienta herrero hervir hiedra hiel hielo, escarcha hierba hierro hgado higo higuera hija hijastra hijastro hijo hilo himno hinojo historia hogar
aizpa arreba aizporde arreborde anaiorde anaiorde anai senideak eder lan tresna errementari irakin untz beazun izotz belar burni gibel piko pikondo alaba alabaorde seme orde seme ari ereserki mirillu edesti egotegi anai anai-arrebak ederki
hiedra
55
hogar (fogn) hoguera hoja hoja de un rbol hola! holln hombre, marido hombro honda hondonada honra, reputacin honrado honrar, respetar hora hora entera horca (instrumento agrcola) horizonte hormiga horno hospital hotel hoy hoz hucha huella del pie huerta hueso huevo huidizo huir hulla
su bazter su-meta orri osto kaixo! kedar gizon sorbalda abail mendarte izen on deduzko, zintzo lotsa erakutsi ordu ordubete sarde odaiertz txingurri labe gaixo etxe arrotzetxe gaur igitai eltzeitsu, eltzetxo oatz baratz ezur arrautza aldekor anka egin arrikatz ortu azur itsulapiko iurri laba hospitale hotela
troka hondra
sarda
hutxa
iges egin
ies egin
56
humedad humilde, balda humo humoso hundirse huracn, cicln I ictericia ida, partida idea, ocurrencia idioma idioma extranjero idioma vasco iglesia ignorancia ignorar, ignorante igual igualar igualdad ilimitado ilusin imagen, figura imaginacin imaginar(se), figurarse imitar imitar impacientarse impaciente, nervioso importancia importante importar
ezetasun apal ke kedun, ketsu ondoratu I joate burutasun izkuntza erdera euskera eliza ezjakite ezjakin berdin berdindu berdintasun mugagabeko irudipen irudi irudimen iruditu, asmatu irudikatu, antzeko izan antzera egin urduritu urduri garrantzi garrantziko ajola eman aizebeltz I min-ori
kei
I ikterizia
ardura emon
57
imposible imprenta imprescindible impreso impresor imprimir imprudencia imprudente impulso inadvertidamente inaudito incansable inchado inclinacin inclinado, torcido, vicioso inclinarse, agacharse, torcer incomparable inconveniente incrdulo increble incurable indecible independencia indicar, dar a entender ndice indicio, seal indigesto indomable indmito indulgencia industria de
ezin, ezia elaztegi, irarkola ezin-besteko elazki, irarki elaztari, irarlari elazkitu, irarri zentzugabekeri zentzu-gabe bultzada oarkabez nekatu-ezia puztua makurtasun, makurtze makur makurtu egoki-ez siisgogor sieskaitz, siistu-ezia sendagaitz ezin-esan jabetasun adierazi arkibide zantzu egoskaitz ezikaitz ezigabe barkamen osagatx entzungabe neka-ezia, aspergaitz entzunbako
imprenta
impresore imprimatu
inpultso
berdingabe
bardinbako
independentzia
ezi-ezia
indulgentzia
gintza
58
industrial inexpugnable, indomable infancia, niez infiel infierno infinidad infinito inflamarse informar infortunado ingenioso ingratitud ingrato injertar, vacunar injerto, vacuna injusto inmejorable inmenso inmortal inmortalidad inocencia inocente inofensivo inquietar, preocupar inquietud, angustia inquietud, impaciencia inquilino insaciable inscribirse, afiliarse inseguro insignia, signo
lantegitsu menderakaitz aurtzaro siisgabe gaiztoki aleun azkengabe su artu, gartu berri eman zorigabe burutsu esker gaizto esker txarreko txertatu txerto bidegabeko ezin obe neurrigabe illezkor illezkortasun erru-eza errugabe kaltegabe kezkarazi larritasun ezinegon asekaitz izena eman kili-kolo ikur
industrial seintzaro sinisbako edozenbat amaigabe, amaibako barri emon infernu infinitate inflamatu
urduritasun maister
izena emon
inskribitu intsignia
59
insistencia insistir instante, espacio, momento insultar insulto integridad, plenitud inteligencia, pensamiento inteligente intentar intentar, tener intencin intercalar inters inters bancario interesante, importante interesar intermedio, resquicio internacional intrprete interrumpir intervalo, ocio, tiempo libre intestino intimidacin, temor intimidad ntimo, favorito, entraable intrpido inundacin inundar inundarse intil invencible inventar, imaginar, adivinar
ekia, ekite ekin une irain egin, iraindu irain osotasun adimen buru argi, adidun, adimendun alegia egin gogo izan tartean sartu, tartekatu ajola korritu ajolazko ajolatu tarte, bitarte erriarte, erriarteko, errienarteko adierazle geldiarazi txolarte este larderi kutuntasun kutun izukaitz ugolde urez bete ugoldetu gauza ez garai-ezia asmatu uriol intimidazio intimitate ardurazko arduratu interesatu nazio-arteko
interkalatu ardura
inbentatu
60
invento inventor invernada invierno invisible invitado ir a la cama, acostarse ir o venir de ir, partir, marchar ira, furia, indignacin irascible irracional irritacin isla izquierda, mano izquierda J jabal jams jamn jaqueca jardn jardinero jarra jarra llena de jarra, jarro jefe jefe, autoridad jefe, superior, patrn, principal jibia jilguero jinete
asmakizun asmatzalle negute negu ikus-ezia deitua oeratu ratu joan sumin suminkor adimen-gabeko sumin erre ugarte ezker J basurde beere ez urdaiazpiko buruko min senbako
inbentu inbentore
irritazio irla J J J
loretegi lorezai txarro pitxerkada pitxar, pitxer buruzagi agintari nagusi txibi, egatxibi karnaba zaldizko kardantxillo
61
joven joyera jbilo juego, diversin, entretenimiento juego, partida de juego jueves jugada, juego, partida jugador jugar, divertirse juguete juguete, adorno, joya julio juncal junco junio junto a juramento jurar justamente, escasamente justo, exacto justo, razonable juventud (aos de) juventud (gente joven) K L la mayor parte la mayora la siembra la tarde labio labor, trabajo
gazte pitxisaltoki, pitxitegi pozkario jolas, jolasketa joko ostegun jokaldi jokalari jostatu jostallu eguen bitxitegi
olgau
garagarril
iitoki ii ekain alde zin zin egin dui bidezko gaztaro gaztedi K L geiena geienak ereintza
garagarril
bagil juramentu
doi-doi doi
K L
K L
K L
ezpan
62
labrar, cultivar lado lado, costado ladrador ladrar ladrido ladrn lagarto lago, pantano lgrima laguna lamentable lamentar lana lancha pequea lancha, bote langosta (crustceo) lanza lanzadera lanzar, echar, arrojar lpiz largo largura, longitud latido, pulso laudable laurel leccin (programa de asignatura) leche, savia lechero (vendedor de leche) lecho de un ro lechuga
albo
lapur
malko
negar-anpulu
otarrai igun, adarraga, aztamakilla anezka bota arkatz luze luzera, luzetasun taupada txalogarri ereiotz, ereotz ikasgai esne esne-saltzalle uberka uraza
pultso
63
lechuza, bho lector lectura (tiempo de) lectura, novela leer legaa legumbre lejano leja lejos lea lencera lengua lentamente, despacio lenteja lento, poco activo letra letrero levantamiento levantar, alzar levantarse, ponerse de pie liblula libertad librarse libre, suelto libro liebre ligadura ligadura, vendaje, vnculo ligero, listo, rpido ligero, rpido
gabontz irakurle irakurraldi irakurgai irakurri lekagauza, egoskari lixiba urruti egur eungintza mingain geldiro tilista, txilista motel izki idazkun jasokera jaso, goratu jaiki, zutitu sorginorratz askatasun aske, azke idazti erbi amarra lotura onez irten lokabe onik urten libre jagi libelula libertate min, miin lenteja urrun makar barazki urrutiko pizta ortuari urruneko legaa
letrero alzatu
azkar arin
bizkor
64
limitar, acotar lmite, linde, frontera limpiar, lavar limpieza, pureza limpio, puro lince lnea curva lnea, raya, fila, trazo lquido lirio liso, resbaladizo lista listo, atento, prudente literariamente literatura litoral llama llamada, invocacin llamada, salutacin llamador llamar, invocar llamar, invocar, saludar llamarada llanto llanura, planicie, campo, pradera llave llegada llegar, acudir, agarrar llegar, lograr lleno, llenar, cumplir llevar, sufrir
mugatu muga garbitu, txukundu garbitasun, txukuntasun garbi katamotz marra oker lerro zitori limuri zerrenda, izendi, izenlerro zur elerti-arauz, elertiz elerti itxas-baster gar dei oles dei-egille, deitzale dei egin, deitu oles egin sugar negar zelai giltz elduera
mugarritu
limitatu
ubil
literatura izpaster
65
llorar lloriqueando lloriqueo llorn llover llovizna lluvia lluvioso lo mejor lo que es, lo que hay lobezno lobo loco locuaz locura locura (accin) locutor, orador lodazal, barrizal, barro lograr, conseguir lombriz los padres los, las lote lotera lubina lucero lucha, pelea, combate luchar, pelear lucirnaga luego lugar anterior
negar egin muxinka mux, muxin negarti euria egin, euria izan zirimiri, eurizirin euri euritsu onena dan otsoko otso
ebi ebitsu
ero iztun erotasun erokeri esale, izlari lokatza burutu, lortu zizari, txitxare gurasoak ak erlo erloketa lupia artizar burruka burrukan egin ipurtargi gero aurre
lote loteria
epertargi
luziernaga
66
lugar de reunin lugar de trabajo lugar inferior lugar posterior lugar trasero, parte posterior lumbre luminoso luna lunes luto luz elctrica luz, claridad M macho macho cabro, chivo macizo madera madrastra madre madrina madrugar maestro, gua (libro) magia mgico magnfico maz maizal majadera, tontera mal, enfermedad mal, malamente maldad
batzoki
oste sutargi argitsu illargi astelen dolu tximistargi argi M ar aker trinko amorde ama ama besoetako erakusle aztikeri sorginkerizko itzelezko arto artotza kaikukeri gaitz gaizki, txarki gaiztotasun, gaiztakeri, txarkeri txarto iretargi
zur
zul
67
maldecir maldicin malechor, malvado malo malvado, perverso mamfero maana maana (parte del da) manantial manar, gotear mandar, encargar manera, modo mano mano derecha manojo manojo, fajo, haz, ramillete manosear mansedumbre manso, dcil manta manta, velo, cubierta, tapa mantel, tapete mantequilla manual manzana manzanal manzanilla manzano mquina mquina fotogrfica mquina, utensilio
madarikatu madarikazio gaizkille txar gaizto, gaizkille, deunga ugaztun bi.ar goiz iturburu erion agindu era esku eskubi eskutada sorta eskuztatu otzantasun otzan burusi estalki mai-oyal, maizapi gurin esku sagar sagasti sagarrondo langallu, tramankulu argazkigallu gallu
donga
maskaldu
manta zamau
sagardi kamamilla
68
mar marchar(se) marea marearse marido, esposo marinero marino mariposa marisma mrmol martes martilleo martillo, mazo marzo ms ms ms all ms temprano masa, pasta mscara, fantasma mstil matar materia de enseanza materia, tema material (para hacer algo) maternidad matorral matrimonio matriz, tero matutino maullido
itxaso, itsaso alde egin itxas gora-berak txorabiatu senar itxasgizon itxasoko, itxastar mitxeleta urtoki nabarri astearte mailluketa maillu, mallu epail -ge.iago, geyago ago arago, aruntzago goizago ore mozorro ontzi-aga erail irakaskizun gai gai amatasun sasitza senar-emazte emasabel goizeko mao mastil padura atxurdin martizen marmol
martxo
69
mayo mayor mazorca mear medalla medianamente mediano medianoche medicina (profesin) medicina, remedio medicinal medicinal medicinal (remedio) mdico medida musical vasca medida, tamao medio, sistema medioda medir mejilla mejor mejor (adverbio) mejorar mejorar, madurar melancola mella, defecto mella, escaln mellar mellizo, doble melocotn meloda, canto
orril aundiago artaburu pixa egin domia erdipurdi erdipurdiko gaberdi sendakintza sendagai sendakor senda sendagarri sendagille zortziko neurri bide eguerdi neurritu, neurtu masalla obe obeki obetu, obeagotu ondu goibeltasun akats koska koskatu bikoitz muxika eresi osakai osa osagarri osagille medikuntza medizina medizinal medizinal mediku alan-olan alan-olango txiza egin
eberdi matralla oba obeto obatu kadentasun malenkonia eskaloi mellatu bikotx melokotoi kantu
70
meloda, sonido meloda, tonada membrillo memorable, digno de recordarse memoria memorin mencin, cita mencionar, citar mendigar mendigo menor menos mensualmente mente mentir mentira mentiroso men, orinal meospreciar meramente, solamente mercado merecer meridional merienda merluza mes mes (entero) mesa meseta meta, finalidad mtodo
sou doiu irasagar oroigarri oroimen oroikor aipamen aipatu eskean ibilli eskale txikiago gutxiago illero goramen gezur esan gezur gezurti pixontzi gutxietsi soillik azoka duin izan egoaldeko arratsaldeko legatz il, illa illabete mai ordeka elburu ikasbide, irakasbide, erakusbide lebatz guzur esan guzur guzurti txizeti,txizontzi gitxiago gomutagarri gomutamen aitamen aitatu
membrillo memoria
mendigatu
mespretziatu merkatu
merienda
71
mtodo curativo mezcla mezquino, raso, pelado mi miedo miel miembro (del cuerpo) mientras tanto mientras, entre mircoles miga, substancia, cuajada mil milano milln mimbre mina mineral minuciosamente minuciosamente mo, mi mirada mirar mismo misterioso mobiliario mochuelo moco mocoso moda moda, costumbre modernizarse
sendabide naste murritz nere, ene beldur ezti soin-atal bitartean artean asteazken mami anei miru unei zume meatoki mea zeatz-meatz zearo begirada begiratu txe ezkutuzko tresnak mozolo zintz zintzi jazkera, apainkera oikuntza gaurkotu nere begirakada nire, neure begirakune begitu eguazten mamin mila, milla miloi, milloi nire, neure bildur
72
moderno modestia modesto modismo modo de ser mofa, refunfuo moho, sensual mojar(se) mojn moler molestar molesto, mortificante molinero molino moneda mono montaero montas montaoso monte montn, bulto (volumen), tropel montn, pila monumento mora moradura morcilla morcilln morder mordisco moreno morir, fallecer
eraberri
erabarri
purrust, purrustada
mugarri eo nekerazi
molestatu molestu
txanpon tximu mendizale menditar menditsu mendi pilla meta oroigalle, oroitarri masusta ubelune mondongo aginka egin aginkada beltzaran il
tximio
odolbildu odolki
baltzaran
73
morro, jeta, hocico, esquina, extremo mortal mortificante mosca mosquito motivo de arrepentimiento motor movedizo mover muble, corcn muchacha, chica muchacho, chico muchas muchas veces mucho mucho, tanto como mueble muela muelle (resorte) muerte muerte, fallecimiento muerto muestra mugido, rugido mujarra mujer mulo multiplicar, aumentar mueca (juguete) mueca de la mano, puo de la camisa murcilago
mutur ilgarri, ilkor mingarri elbi eltxo damukizun indargille loka mugitu korrokoi neskatxa
mustur
motorra
neska mutil amaikatxo amaikatxo aldiz, askotan asko ainbat altzari, errediza, traste bultzaki erio erio, eriotza ildako erakusgarri orro zarbo emakume mando ugaritu panpin eskutur, besamutur saguzar
neskatilla morrosko
tretxu agin
mueble muelle
marru
marrusa
andrakilla
74
murmullo, cuchicheo murmurar, cuchichear msculo, carne magra musculoso musgo musical msico muslo mutuamente muy muy bien, perfectamente N nabo nacer nacimiento nacional nada nadando nadar nadie nariz nata natilla natural de naturaleza, creacin naufragar navaja navarro navegar navidad
marmar marmar egin, gaizki esan giarra giartsu goroldio eres ereslari, soulari ister oso N arbi jaio, jayo jaiotza, jayotza erriko, errietako ezer ez
zozko oroldi musikal musiko, musikari izter elkar txit ederki, oso ongi N alkar ederto, oso ondo N
nazionala ezebez igeri igeri egin uger egin iorbez sur kipurra
ior ez sudur esne-gain burin tar izadi ontzia-galdu labana napar itxasoratu
natura naufragatu
egubarri
75
necesariamente necesidad necesitar necio negacin, negativa negar negativa negocio negocio, compraventa negro nene nevada ni siquiera ni ni nido, guarida niebla nieto nieve niera niera, chiquillada niez nio nspero no obstante no poder no, ni noche nochebuena nochevieja nodriza noguedal
nai ta nai ez, ezinbestez bear bear izan burugabe ukamen ukatu, ezetz esan ezezko dirubide, irabazpide salerospen umetxo ezta ere ez ez kabi lao billoba elur aur-zai umekeri umetasun aur mismiru, mizpira ala ere ezin izan ez gau gabon gabonzar iude intxausti beltz aurtxo elurte, elurtza
negotzio baltz sein edurte, edurtza bere, be abia illoba edur umezain, seintzain
76
nombre norte nosotros nostalgia de notable, perceptible, interesante notar, sentir, percibir, observar noticia novecientos novela noventa novia noviembre novillo, ternero novio novio-a, soltero-a novios nube nublado nublarse nudo de la madera nuestro nueve nuevo, noticia nuez nmero nunca, jams O o, u o, u obedecer obediente
izen ipar gu min oargarri oartu albiste bederatzireun larogeitamar emaztegai azil zekor senargai ezkongai ezkongaiak odei odeitsu laotu, odeitu adabegi gure bederatzi intxaur zenbaki ioiz ez O edo ala esanak egin esaneko
uzen
berri eleberri
barri nobela
azaro
zemendi
berri
barri numero
ioizbez O
men
77
objetivo, meta, finalidad objeto, ente, ser oblcuo obligar obra literaria, artculo obra, accin obscurecer, entristecer obscuridad, tinieblas obscuro, sombro observacin obstculo, tropiezo obstinarse ocasin ocano ochenta ocho ochocientos octubre ocupado, atareado ocurrencia ocurrrsele a uno odiar odio, rencor oeste, occidente oficina oficio ofrecer ofrenda, regalo oh! odo (facultad de oir) oir
jo-muga izaki eslai -arazi idazlan egintza illundu illuntasun illun oarkizun, oarpen setatu era, ereti itxasaundi, itxaszabal larogei zortzi zortzireun urril lanpetua burutaldi bururatu gorrotatu, gorroto izan gorroto sartalde bulego, idazgela egibide, langintza eskei opari, eskarigai oi! entzumen entzun egipen illunpe -erazo, -azo
aditu
78
ojal ojo ola oler olla, puchero olmedo olmo olor oloroso olvidar(se) ombligo ombligo de buey omitir once operacin quirrgica opinar, criticar oportunidad oportuno oposicin, esquivez opresin opresor oracin, rezo ordenar, alinear oreja organizacin organizacin (accin de) organizar orgullo orgulloso oriente origen
aletxe begi ugin usai egin eltze zumardi zumar usai usaitsu aztu zil idizil ez egin a.maika ebakuntza uste izan erazko mekertasun zapalketa zapaltzalle otoitz lerrokatu, lerrotu belarri antola antolaketa antolatu arrokeri arro, putzontzi eguzkialde etorki
aiu olatu
eritxi abagadune
79
origen, casta, linaje original, peculiar originariamente orn, roa orina oro ortiga oruga orujo de manzana (beia) osado, atrevido osario oso otoo otro oveja oyente P paciencia paciencia, sufrimiento paciente padrastro padre padre y madre padres padrino pagar, retribuir pas extranjero paisano, popular paja pajar pjaro
jatorri jatorrizko jatorriz erdoi pix, piz urre osin lipu pats ausart ezurtegi artz udazken beste ardi P egoarri entzule P eramanpen eramankizun eramankor azarri azurtegi udagoien asun lupu uger txiz
aita-orde aita aita-amak aitamak aita besoetako ordaindu erbeste erritar lasto lastategi txori
80
pala palabra, promesa palacio paladar palanca palito palmo palo, bastn paloma palomar palometa pan pan de cebada panadera panadero (que hace pan) panadero (vendedor) panal paal pao, trapo panorama pantaln pantano pantanoso, cenagoso pantorrilla pauelo papel papilla de harina y leche para para para (en el verbo) para (lugar), til
endai itz jauregi aosapai eskuaga zotz, txotx arra, arrabete makilla uso usategi papardo ogi garagar-opil ogindegi ogigin ogi saltzalle
palometa
okindegi okin abaraska, beraska aur-zapi abao, orrazi panala paal trapu, pau panorama
zapi ikuspegi galtza zingira istiltsu aztal sudur-zapi ingi ai tzeko tzat teko rako sur-zapi praka, fraka padura
papera
81
para despus para despus, de despus para el para empezar para entonces para los para nosotros para quin para ti, para Vd para vosotros, para Vds parada (accin de) paraguas parar, quedarse pararrayos pardo parecer, opinin pared pareja, par parentela parentela parentesco pariente parir prpado prroco parte de fuera, exterior parte podrida de un rbol parte, pedazo particular, privado partida, ida partir en dos
gerorako geroko arentzat asteko ordurako entzat guretzat norentzat zuretzat zuentzat geraldi aterki gelditu tximistorratz nabar iritzi o.rma bikote senitarte aideak aidetasun, senidetasun aide, senide aur egin betazal apaizburu kanpo ildo atal norbaiten abialdi erdibi egin, erdibitu partikularra pare
parroko
82
partir, dividir partir, marcharse parto pasadizo, pasillo pasado pasado maana pasado, que ha ido pasaporte pasar, cruzar, atravesar pasear paseo paseo (lugar) paso, marcha paso, pisada pastel pastor (en general) pastor de ovejas pastor de vacas pastoreo patada, coz patata patilargo patriarca pausa pausa, estancia paz, tranquilidad pecho pechuga (de ave) pedacito pedazo, trozo, parte pedernal
zatitu, puskatu abiatu aurgintza igarobide joandako etzi joan dan muga txartel igaro egurastu ibiltaldi, ibillaldi egurastoki ibillera urrats opil-gozo zai artzai unai, beizai artzaintza ostikada, ostiko lursagar ankaluze aitalen geldialdi, geldiune egonaldi gentza bular papar zain artzain beizain pastel seingintza pasadizo, pasillo
patata patriarka
pake
bake
txatal pedernala
83
pedir, orar pedo pedrada pegar, pulsar, tocar un instrumento musical peinado peinar peine peldao, grada, escaln pelo peludo pea pena, disgusto pena, lstima pea, roca pena, tormento pendenciero penetrante penoso, trabajoso pensamiento, idea, intencin, voluntad, nimo pensar, recordar peor peor (adverbio) pequeo, bajo pera perdedor perder, averiar(se) perdiz perdonar pereza perfecto peridico, diario
eskatu puzkar arrikada jo orrazkera orraztu orrazi malla ille illetsu aitz atsekabe tamal arkaitz oaze liskarti sarkor nekezko gogo, asmo okerrago txiki udare galtzalle galdu eper barkatu alperkeri oso osoa eguneroko pereza perfektu gogoan izan gaiztoago, txarrago gaizkiago
84
perjudicial, nocivo perjuicio, dao, molestia perla permanente pero perrera perro perseverancia persiana persona personalidad pertenecer pesado pesar, arrepentimiento pesca pescadera pescador pescar psimo pestaa peste, contagio pestillo, cerrojo petacho petirrojo petrleo pez (sustancia resinosa) pez, pescado piada, gorjeo picatronco picazn pichn
kaltegarri kalte txirlari iraungarri baa txakurkeri txakur iraun indar leiosare, leyosare notin nortasun rena izan astun garbai arrantza arrandegi arrantzale arrantza egin ezin-txarrago betille kutsu krisket ipinki txantxangorri arrolio pika arrai txio okil azgale usakume azkura
perla
petrolio
85
pico pie, base (pie) piedad piedra piel, dermis, membrana piel, pellejo, cuero, corteza, cubierta pierna, pata pimienta pimiento pinar pino, reventn pinta pintar pinto pintor (artista) pintura (arte) pintura (sustantivo) pinzn pira de lea para hacer carbn pirata pisar piscina piso pista, rastro, huella pizarra, encerado placer, alegra planicie, sembrado planta plantar plata plato
moko oin kupida arri mintz azal anka piper lerdoi ler izpil margotu izpildun margolari margokuntza margoki elurtxori txondar itxas-lapur oinperatu urtegi etxebizitza aztarna, lorratz atsegin alor landare landatu zillar azpil zidar platera landara txonta pirata igeritegi pistzina
narru piperbaltz pimienta piudi, pinudi piu, pinu pintatu pintore pintura pintura
olbeltz
olbaltz
86
playa plaza pliegue pobre pocas veces poco poco ms o menos poco ms o menos, aproximadamente poda podadera podar poder, dominio podrido poesa, poema poeta polea polla pollo polluelo polvo, ceniza plvora poner, colocar poner, colocar(se), posarse las aves popa por (el) por cierto por ejemplo por eso por eso por favor por largo tiempo
ondarreta, ondartza enparantza toles beartsu gutxitan gutxi gutxi gorabera bezelatsu iauskai iausi al ustel olerki olerkari txirrita ollanda ollasko txita auts sutauts ipii jarri gibelalde agatik bai orixe adibidez ori dala-ta orregatik arren luzaro agaitik imii gitxitan gitxi gitxi gorabera
plaza pobre
orrenbat iauskera
poda podatu
polbora
faborez
87
por lo tanto por los por los de aqu por otra parte por si acaso por un lado por, a causa de por, de (procedencia) por, de (singular) porfiar porquero portada portal porte, modo de andar portero posada, fonda, hotel, albergue posadero posarse lquidos, desgranarse poseer posible posicin, situacin, modo de estar poste posterior, zaguero postre potro prctica prado, pastizal, campo precio, valor de algo precipicio precipitacin precipitarse, derrumbarse
beraz engatik emengoen alde bestetik bada ezpada alde batetik gatik tik dik ekin ta ekin txerrizai aurre atadi ibilkera ostatu ostalari jalgi, jalki jabe izan izakizun egoera zut-abe osteko mai-azken moxal oitasun, egikuntza, jarraia larre ordain, salneurri amildegi urdurikeri amildu larra pretzio prezipitazio postre posible posizio poste atari atezai txarrizain atarte atezain portala
porfiatu
88
prediccin preferido preferir pregunta preguntar premiar, recompensar premio, gratificacin preocupado, inquieto preocuparse, inquietarse preparacin presidencia presidir presto, preparado pretexto primavera primero primero (el) primo-a principal, general, comn prisa, ansia, competencia proa probable probable probablemente, seguramente, sin duda saborear probar, problema problema, acertijo proclama procurar, entrenarse, esforzarse producto, provecho profeca
predikzio naiago, nayago naiago izan galde, galdera galde egin, galdetu gurago gurago izan
saritu sari kezkati kezkatu gertuera, prestaera maiburu maiburuan jarri gertu
axolatu
akiakula, aitzakia udaberri lenbizi lenbiziko lengusu geienen leia branka daitekena egi-itxurako, egirudi noski dastatu arazo asmagai deyune saiatu etekin igerpen
atxaki
beien proa
89
profesin profesor profeta profundidad profundo, hondo programa prohibicin prohibir prjimo prlogo, introduccin prometer promotor pronto propenso a propiedad propina, gratificacin propio (de alguien) propio, innato proporcionalmente prosa proteger provocacin provocando prximo prximo, cercano prudencia pseudnimo pudrir(se) pueblo puente puerta
bizibide irakasle igerle sakontasun sakon egitamu debeku debekatu lagunurko itzaurre itz eman eragille aguro koi eskupeko ren berezko araberan itz lau babestu, estalpetu zipo zipoka urko, aldameneko ondoko zurtasun izenorde usteldu erri zubi ate gioan laister jabego, jabetza irakasla
programa galerazo
prudentzia seudonimoa
90
puerto de mar pues pues, porque puesto que pulcro, limpio pulga pulgar pulmn pulsera pulverizar pulverizar, desmenuzar puado puetazo puo puntada punto ortogrfico puntual puntualmente punzada pupitre puro (cigarro) puro, bello puro, simple, exclusivo, solo pus, basura Q que (comparativo) que (conjuncin) que (pronombre relativo) que mira o cae hacia la izquierda que no que s
kai bada -ta n ezkero txukun arkakuso erpuru birika eskuturreko austu txetu eskubete, eskukada ukabilkada ukabil orraztada kulatz ordutsu ordu-orduan, orduz sastada idazmai txokor aratz soil sakar bao la n ezkerreko ezetz baietz ardi orkoro pulgar
birrindu
pulberizatu pulberizatu
91
quebrar, romper quedarse parar quehacer, ocupacin, labor quehacer, tarea quejigo quejoso quema quemar, fumar querer, desear quesero (que hace quesos) queso quin quines quienquiera quieto, lento quince quinientos quisquilloso quitar, borrar quizs, acaso R rbano rabo racimo racin radiar radio raz, fundamento raz, tallo rama, cuerno ramaje
autsi geratu zeregin eginkizun ametz deskella errete erre nai izan gaztagin gazta nor nortzuk nornai geldi a.mabost bosteun minberakor kendu R arbixka mordo ano irratiz eman irrati sustrai zuztar adar abar irratiz emon agian, ausaz R R aille razioi radiatu R edonor gura izan gaztai
92
rana rano, semilla, fruto rapidez rapia rascar(se) rastrear rastrillo rastro, huella rato ratn raya, trazo, lnea rayar, trazar razn realidad rebaja, baratura rebanada, rodaja rebao de ovejas rebosar, sobrar rebozar recaudar recelar, sospechar rechazar recin reciente recipiente de madera para la leche, tonto, zoquete recipiente, balde, cubo, lata, vaso, bote, barco recoger, agrupar, reunir recogimiento recoleccin, cosecha recolector recordar, acordarse
igel ale arintasun, azkartasun ebaskeri atz egin, azkure egin aztarna artu, lorratz artu eskuare aztarren alditxo sagu marra marratu izpide izadura merketasun zerra artalde gaez egin irineztatu dirua bildu susmo artu ez onartu berri egin berri kaiku ontzi bildu bildutasun biltze biltzalle oroitu
rastrillo
razoi realitate
rekolektore akordatu
93
recreo rectamente, regla recto, derecho, directamente recuerdo recuerdos, saludos recuperar fuerzas red redil de ganado redondo, circular reduccin, resumen, abreviatura reemplazar reflejo, brillo refrn, proverbio refrescar refresco regalo regar regata regular regularmente reir relmpago, rayo relatar, narrar religin relincho reloj remar remendar remero remiendo remiendo (de la abarka)
jostaketa zuzenki zuzen oroi eskumuiak indar-berritu artez artez gomuta gorantziak indar-barritu
oroitzapen
sare borda borobil laburpen ordetu dirdira, dizdira esakune otz erazi edari otz esk -ikusi, opari ezetu estropada ainbesteko
redukzio
otzitu doe
refreskatu refresko
ainbestean parre egin tximista edestu uzkurtz irrintzi ordukari arraunean egin adabatu arraunlari adabaki sopita
regularra regularki
94
remo remoln, abandonado, negligente remontar renacuajo rencor, venganza rencoroso, vengativo reir reir, reprender renombre renovar repollo representacin representante representar, reemplazar reprobar, despreciar reproche reptil repblica resbaladizo resbalar rescatar, liberar resfriarse, acatarrarse residuo, resto, sobra, desperdicio resistir resonancia, eco resonar respetable, venerable respirar respuesta restante, sobrante restaurante, fonda
azaburu agertarazi ordezkari ordeaztu gaitzetsi esankizun narrazti erkal limurtu azkatu oztu ondakin, ondar gogor egin durundi durundu egin agurgarri arnas egin, arnas artu erantzuera jatetxe irristakor, labain irrist egin marrantatu laprast egin otzitu
errepublika
gaontzeko
enparau
95
retama retorno retraerse retraimiento retrete retroceder reunin reunir(se) reverso revista, publicacin reyezuelo (pjaro) reyezuelo (pjaro) rezar riachuelo, arroyo riada, torrente rico ridculo ria, duelo, pelea, lucha rincn, orilla rin ro riqueza risa rival robar roble robledal robo roco, relente rodear rodilla
gisats itzulera uzkurtu uzkurtasun komun atzera egin biltzar, billera elkartu, elkarganatu alderantzi aldizkari, aldizkingi txepetx epetx otoi egin, otoitz egin erreka ujol aberats irrigarri bazter ibai aberastasun parre naikide, leikide ebatsi aritz arizti ebasko intz inguruan ibilli belaun lapurtu aretx aresti lapurreria, lapurreta iontz, garo barre parregarri liskar txoko giltzurrin uriol barragarri batzar alkartu
kuntzurrun
96
roer rojizo rojo rompecabezas, enigma romper, quebrar roncar rooso, herrumbroso ronquido ropero rosca ruborizarse rueca rueda ruego, por favor, oracin rugido rugir ruido ruidoso ruin, canalla ruina, desastre ruiseor rumor, murmullo S sbado sbana saban saber sabidura sabio sabor de los lquidos sacar
marraskatu gorrizka gorri itz nastu eten, autsi zurrunga egin zurrunga
ortzikatu
kiribil gorri egin kilu gurpil otoi orro orro egin ots ots aundiko doillor, dollor ondamen urretxindor zurrumurru S linai burpil
zarata zaratatsu
atara
97
saco, bolsa sacudir, agitar sal sala salado salar salario, sueldo, jornal salero (recipiente) salida salir salir a flote salitre, agua de mar salmn salmuera saln salpicadura salpicar saltarn, saltador salto, saltar salud saludable saludar salutacin salvaje sangrando sangrar sangre sangriento sanguijuela sano santo
zorro astindu gatz areto gazi gazitu, gatzitu lansari gatzontzi irteera, irtera irten urgaeratu gesal izoki gela nagusi zipristin zipristindu jauzkari, triskari triska, triskatu osasun osasungarri agurtu, agur egin agurtza basati odoletan odola galdu odol odolezko osasundun, osasuntsu deun jautzi, jauzi kresal izokin gatzun urteera urten
saku, poltsa
sala
salitre
salutazio
usan santu
98
sarampin sarmiento sartn sastrera satisfacer sauce saco sea lo que fuere secar secar (ros, fuentes) seco (sin agua) seco (sin humedad), parte superficial de la tierra seco (sin verdor) secreto sed seda sediento segador segar segn segundo (unidad de tiempo) seguro, cierto seis seiscientos seleccin, oportunidad sello selva semana semana entera semanalmente semanario
elgorri aien padera jostundegi naia bete sarats, sarets intxusa, plausta dana dala legortu agortu agor legor idor aopeko, ezkutuko egarri ziriko egarritsu igitadi itaitu nez iroirenki ziur sei seireun aukera ikurratz oian, oyan aste astebete astero astekari n lez sekretu zeda
autatze
99
sembrar semejante semejante, parecido (sustantivo) semidespierto seminarista seal, distintivo, marca sealar, marcar sendero, senda seno seor seora seorita sensacin sensatez, prudencia sensato, prudente sensualidad sentarse sentido, sensibilidad sentimental sentimiento sentir (percibir, notar) separacin separadamente septiembre sepultar, enterrar sepultura, tumba sequa ser apto ser, estar, tener ser, naturaleza, realidad serenata
erein irudiko antz, antzeko erdilo apaizgai ezaugarri, igargarri zantzutu zidor, bidexka kolko jaun andere, andre andereo sarrastada zentzu zentzudun lizunkeri, limurkeri eseri korde biotz-bera biozketa, minkune -izan berezketa berezki agor sepultatu idorte jesarri sensibilitate sentimentala sentimendu sentitu zentzun zentzundun sensualitate andra sensazio abadegei
irail obiratu obi, illobi agorte, legorte gai izan izan izate
tobera
100
serrano (pez) servicio servidumbre servilleta, mantel servir sesenta seso, mdula, tutano seta setecientos setenta sexo s si (condicional) si (conjuncin dubitativa, en el verbo) si (dubitativo) si no, de lo contrario sidra siega siempre sien siesta siete siglo signidad significado significar, querer decir siguiente silbar silencio silencioso silla
karraspio morroiketa uztarpe maizapi morroi izan irurogei muin ziza, perretxiko zazpireun irurogeitamar kuntze bai ba' n ote bestela sagardo itaite beti loki lo-kuluxka zazpi eun urte, eunkada duintasun esanai esan nai, adierazi datorren txistu egin ixiltasun ixil aulki sagardao galebate giltz siesta garaun otseindu, otsein izan otseinketa
sexu
esangura adierazo
alki
aurki
101
silla de montar silvestre simpata simptico simular simultneamente sin sin embargo, as y todo sin querer sin valor traductivo, refuerza la condicin sinceridad sincero sincero, fiel, puntual, honrado sino sino (destino) sino, contrariedad, desgracia sino, pero sintaxis sitio, local sitio, lugar, local sobaco sobar sobrante sobre de carta sobre, acerca de sobremesa sobrino-a socarrn, embustero, malicioso socarronera, malicia, embuste sol solar
zaldi-alki basoko begi on begiko irudi egin batean, batera gabe alaere nai gabe baldin egi-zaletasun egizale zintzo patu ezbear itz-joskera leku toki besape igurdi gaerako eskutitz-azal tzaz baskalondo illoba maltzur maltzurkeri eguzki oin-etxe loba baizik alabear ordea baio alanbear bako, bage, barik alan be(re)
simulatu
sinzeritate
sintaxis
sobre
102
soldado, guerrero soler slidamente solitario slo, solamente solo, nico sombra, sombro sombrero sonajero soar sonar, exclamar sonreir sonrisa sopa sopapo soplando soplar soplo sorpresa sortear sorteo sortija, anillo sortilegio, brujera, encantamiento soso, inspido sospecha, recelo stano su, suyo (de ellos-as) suave suavemente subir, ascender submarino
gudari oi izan sendoro bakarti, lagungabe bakarrik bakar itzal ginbail txintxirrin amets egin ots egin
soldadu
geriza
irripar egin irripar zuku muturreko puzka putz egin putz itsumustu zotz egin zozketa sorginkeri geza susmo etxabe aien legun emeki, legunki igo itxaspeko
aize eman
103
subordinacin subterrneo suceder, ocurrir suciedad sucio sudar sudor, savia suegra suegro sueo sueo (acto de dormir) sueo (ganas de dormir) suerte, azar suerte, azar, felicidad sufijo de accin sufijo de accin (en el verbo) sufijo de accin futura sufijo de futuro sufijo de gerundio sufijo de gerundio sufijo de participio pasado sufijo de participio pasado sufijo diminutivo sufijo intensivo sufijo modal sufijo para formar los nmeros ordinales sufijo partitivo (sin valor traductivo) sufijo partitivo (sin valor traductivo) sufijo que indica abundancia sufijo que indica la profesin sufijo que indica oficio
menpe lurpeko gertatu zikinkeri zikin izerditu izerdi amagiarreba aitagiarreba amets lo zori zori tzea tea kizun ko az ka ta, tako da xe z garren ik rik tsu ari lari logale adur logura adu zorte jazo loi
txo
txu
104
sufijo que indica periodo sufijo verbal sufijo verbal de futuro sufijo verbal habitual, gerundio sugerir sujeto a suma (cantidad) suministro superior, en encima sur susceptibilidad susceptible, sensible, impresionable suscribirse suscripcin suspiro susto, congoja susto, espanto suyo (de l) suyo (de ellos) suyo, de aquel, de l, de ella T tabaco tbano taberna tacto tambin tambor tamboril tampoco tan tan como
te tu go burutan ipii peko keta ornitze ego, egoalde minberatasun minbera arpidetu arpide asperen larri izu bere beren, aien aren T kebelar tzen burura eman ten burura emon
gaeko
be ez baizen
105
tan, el mejor tanto tanto como eso tanto, tanto como tapar, cubrir tapn tarde tartamudear tartamudez tartamudo tauln (pez) taza, tazn tea tea, yesca teatro, escenario techo tejado tejer tejn tela, pao telaraa telefonear telfono telegrama televisin temblar temblor, vibracin temperatura templar temporal tendero
tapoi belu
berbartun
duroi katillu zuzi ardagai antzoki sapai egaztegi oialdu azkonar oial, oyal armiarma-sare urruti itz egin urrutizki urrutidazki telebista, urrutikuskin dardara egin ikara, dardakada ozbero epeldu ekaitze dendari urrun berba gin urrunizkin urrunidazki urrunikuskin sabai teilatu tejoi
tenperatura tenplatu
106
tendn tenedor tener tener hambre tener poder tercio terco terminar, acabar ternero terquedad, carcter, obstinacin terremoto terrestre terrible, espantoso tesoro testamento teta, pezn teta, pezn (de animal) textualmente ta tibia tibio, templado tiempo tiempo atmosfrico tiempo de tiempo de la siega tiempo de veda tiempo libre tiempo, poca tiempo, poca tienda de campaa, cabaa tienda, comercio
lau ortz iduki gosetu, gose izan al izan eren setati txal
zan euki
tendoi tenedore
bukatu seta lur ikara, lurrikara lurtar, legortar ikaragarri altxor azken-nai, ilburuko titi erro itzez-itz aztalezur epel denbora eguraldi aldi uztaro debekaldi aldi sasoi etxola denda, saltoki izeba ankaezur
amaitu
giro
aro
asti aro
107
tierno, frgil tierra (el planeta) tierra estril tierra extraa tierra, mundo tierra, suelo, terreno tifus tijera tilo timbre timn timonel, piloto to tipo (de imprenta) tiritar de fro tiro ttulo tiza tizn toalla, servilleta tobillo tocamiento tocar la flauta tocar, pulsar tocino todas las maanas todava todo todo, absoluto todo, total todos
samur ludi elkor erdalerri lurbira lur sukar beltz goraize, guraize ezki tirrin lema, endaitz lemazai osaba elatz otzikaratu danbada idazburu klera illenti eskuzapi txorkatilla ikutze txistu jo ikutu urdai goizero oraindik guzti dana danak ukutu ukutze lemazain artazi timbre timoi timonel mundua tifus
guzi oro
guzti
108
todos (incl. el que habla) todos los (tiempo) todos los (tiempo) tomar en cuenta tonada tonel, cuba tnico tontamente tontera, estupidez tonto topo torcedura torcer, curvar, inclinar torcido, travieso, revoltoso, equivocado tormenta tormentoso tornillo torno toro torpeza tortilla trtola tos tosco toser trabajador, empleado trabajar trabajoso, laborioso, penoso tradicional, habitual traduccin traductor, intrprete
danok ro ero gogoan artu abes olerki upel indargarri kirtenteri lelo sator okertasun okertu oker ekaitsu garranga estoka zezen baldarkeri arrautzopil usapal eztul dangil eztul egin langille lan egin neketsu oidan itzulpen itzultzalle beargin bear egin ergelki iozokeri
tonada toniko tontakeri tontoa bior, biur biurtu bior, biur ekatx tornillo torno
ekaitz
tortilla
biurketa
tradukzio
109
traer tragar, ingerir, devorar trance tranquilamente tranquilidad tranquilizar(se) tranquilo transfiguracin transfigurar transitorio transversal trapo trasero, culo trasluz traspasado maana trastada trato traza, forma traza, tipo, destreza, maa trbol trece treinta tremendamente tren tres trescientos trigal trigo trineo tro triple, trbol, trillizo
ekarri irentsi, irintxi estuune, estualdi pakean baretasun paketu baretsu antz-aldatze antz-aldatu igarokor zearreko zatar ipurdi zear argi etzidamu okerkeri arreman tankera molde irusta amairu ogeitamar ikaragarrian bultzi iru irureun garitza gari lera irukote baketu, baretu trankil transfigurazio transfiguratu transbertsala trapu bakean trankilitate iruntsi
tratu
sekula-bedar
110
tripulacin triste tristeza triunfo trompo tronar tronco, cepa tropezar trucha trueno t t mismo t, usted tumbarse, acostarse, yacer tumulto, cisco, disputa tnel turno, vez tutear tuteo tuyo tuyo, de usted U ubre, teta (de mujer) ltimamente ltimo ltimo, final ua una vez uncir unidad, unin unir, sumar
tostartekoak goibel goibelaldi garaitza txiba odeiak jo, ostots egin, ostots izan
arrankari
ostots i zerori zu etzan iskanbilla mendi-zulo, lurpe-bide txanda ika itzegin, ikatu iketa ire zure U ugatz azkenik azkenengo azken azkazal, atzazal bein batasun bat egin etzun tunel zeu
uztartu
buztartu batu
111
universal universidad uno uno mismo untar urgente urraca uso, manojo usualmente utensilio, instrumento, herramienta til uva V vaca vacacin vaciar vaco (adjetivo) vaco, neto, solo, puro, error vago, perezoso vaina valer, ser til valle vapor, vaho vara, palo vasco vasco (gentilicio) vascfilo vascfono vaso, copa veces vecindario
orokor, orotar ikastetxe nagusi bat norbera igortzi estuzko, leiazko mika erabilketa oi-danez, geienean tresna rako gai mats bei oporraldi ustu utsik uts alper leka gauza izan ibar, aran lurrin aga eusko euskotar euskelzale euskeldun edontzi, edanontzi tan auzotegi euskalzale euskaldun lurrun
unibertsala unibertsitate
usualki
baso auzune
112
vecino vecino, vecindad, barrio vegetal veinte vejez vela (de barco) velada veleta velocidad vena vena, tendn, raz vencedor, triunfador vencejo vencer, triunfar vendaval vendedor vender vendimia veneno venenoso venganza vengarse vengativo venir venta ventana ventanilla, taquilla ventilador ventilar ver verano
alboko auzo belarki o.gei zartza, zartasun aizoial, aizoyal gau-billera aizeorratz abiadura zainurdin zain garalle
begetala
irabazle udatxori garaitu, gaillendu saltzalle saldu mordoketa eden, pozoi pozoitsu mendeku aiertu, mendekatu mendekati etorri salketa, saltze leio, leyo leiatilla aizegallu aizetu ikusi uda
maspatze
bendimia
aizeberritu udara
113
verbo verdad verdadero, autntico verde verde (no maduro), hmedo verdura, hortaliza vergonzoso, bochornoso vergonzoso, corto vergenza, pudor, respeto verruga verso vestido, traje vestir, prenda de vestir vez va del tren vbora vibracin, temblor vicio vctima victoria, triunfo vid vida viejo-a viento sur vientre viernes viga, poste vigilante vigilar, cuidar, proteger vigor, nimo, valor, energa vigoroso, animoso
aditz egi egiazko, egizko oriurdin, orlegi eze barazki lotsagarri lotsati lotsa enor itz neurtu soeko jantzi bider burnibide ortuari
berde
jazki bidar
bertso traje
bultzibide sugegorri dardara makurkeri opagai garaipen matsondo bizi, bizitza egoa sabel
trenbide
zar
zaar
114
vil vileza via vinagre vino violencia virgen virtuoso viruela viruta viscoso visin, visita visita, vistazo visitante visitar, explorar vspera vspera, da anterior vista vista (facultad de ver) vista, escena, panorama viudo vivamente vveres vivienda, domicilio vivir volador volando volar volcn volcar, traducir volcar, volver, traducir, regresar
zatar zatarkeri ardantza ozpin ardo indarkeri neskuts onbidetsu baztanga txirbil likin ikusketa ikustaldi ikerle ikertu aurregun egulen ikusbide ikusmen ikuskizun alargun biziki orni bizitegi bizi izan egalari egan, egaz, egazka egatu, egaz egin sumendi, garmendi irauli itzuli biziro biruela ardao
bista bista
115
vosotros, ustedes voz vuelco vuelo vuestro, suyo (de Vds) y Y y etctera ya (adverbio) ya (afirmativo) yaya yegua yema del dedo yema del huevo yerno yeso yo yo mismo yugo yuguero, yuntero yunta Z zambo, patituerto zambomba zambullida zambullirse zanahoria zngano (insecto) zapatera zapato zarza
zuek aots iraulketa egada zuen eta, ta ta abar onezkero, ordurezkero ba naiznaiz, baibai beor atz-mamin gorringo
egaldi
bior
sui igeltso ni neroni uztarri uztargin ipuztarri Z ankazabal, ankaoker murgil urperatu, murgil egin arbigorri, zain-ori erlemando, erlenagi oskitegi oski, oetako sasi Z eltzagor
suin
yerno
yugo
Z zanbonba
116
sasitsu o.rma-oin azeri saretu ezkerti jipoi ederrak eman, jipoi eman
luki
ederrak emon
117