Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
INTRODUSAUN
1.1. Antesedente
Iha Azia kazu perineál mós sai hanesan problema bo’ot ida iha sosiedade no
50% husi insidensia laserasaun perineum iha mundu kazu maioria akontese iha
Azia. Iha nasaun Indonezia laserasaun perineum hetan husi inan hamutuk 57%
inan partu pervagina, husi total 1951 partu spontanea, 57% inan hetan suku iha
perineum 28% episiotomia no 29% laserasaun spontanea (Depkes RI,2017).
Tuir relatoriu komunitaria servisu saúde Comoro Dili (2022) inan partu ho
total … pessoas, husi hirak ne’e inan laserasaun perineum total hamutuk …
pesoas.
Kauza husi laserasaun perineum bele hare’e husi fatores rua, hanesan fatores
fetal no materna. Fatores fetal ne’ebé kauza akontese ruptura perineál mak bebé
nia todan moris, pozisaun ulun la normal, distosia kaba’as, problema kidun no
seluk tan. Bebé moris ho todan 4000 gram bele hasa’e risku akontese rupture
perineál ida ne’e tamba perineum la iha forsa atu tahan bebé nia ulun ho bebé nia
todan bo’ot. Fatores materna hanesan idade ida <20 anos, paridade, maneira
haka’as ne’ebé lalo’os (Fathus, 2014).
Solusaun ne’ebe uza atu solusiona laserasaun refere maka hakerek nain
deside halo obstetriku ba inan Pós-Partu ho laserasaun perineum grau II iha
Servisu Saúde Komunitária Comoro.
ENKUARDAMENTU TEÓRIKU
2.1 Pós-partu
2.1.1 Definisaun
Depois de partu iha lian latin bolu puerperium, liafuan puer ho signifika
bebé no parous signifika partu, puerperium katak tempu depois de bebé moris.
Puerperium hanesan período rekuperasaun hahú husi plasenta sai ikus iha orgaun
repodutivu fila fali hanesan kondisaun antes isin rua. Período puerperium ou nifas
komesa husi oras rua depois de plasenta sai husi uteru to’o orgaun repodutivo fila
fali ba antes isin rua ( Bahiyateun,2016)
Tempu pós-partu dura durante semana 6 to’o hahú loron partu. Durante
períodu ne’e mudansa fíziku ne’ebé akontese durante isin rua fila fali ba
kondisaun antes isin rua, periodu ida ne’e mós tempu ba inan atu toma
responsabilidade atu tau matan ba bebé ne’ebé sei presiza kuidadu no dependente
husi inan rasik, períodu ida ne’e bele hamosu problema liu-liu inan hetan
difikuldade atu hatoman an bele sai inan ida (Mochtar,2012).
Tuir (Angreni, 2010), pós-partu fahe sai etapa tolu (3) mak hanesan:
Tuir (Ambarwati, 2008) mudansa iha pós-partu mak hansan tuir mai
ne’e:
1. Uterus
Uterus akontese prosesu, involusi, prosesu involusi mak hanesan
uterus fila-fali ba kondisaun antes isin rua.
2. Lokhea
Lokhea mak likidu ne’ebé sai husi cavum uteru liu husi vagina durante
tempu puerperium. Lokhea enfrenta mudansa tamba prosesu involusi.
Lokhea fahe ba 4 hanesan;
1. Lokhea rubra
Lokhea ne’ebé akontese iha loron iha loron 1 to’o 3 depois de
partu kor mean tuan ne’ebé kontein desidua, hanesan raan
fresku hetan restu husi ketuban, sel desidua, vetriks, caeosa,
lanugo no restu husi meconium
2. Lokhea sanguinolenta
Lokhea ne’ebé akontese iha loron 4 to’o 7 depois de partu, kor
mean ho coklat ho lendir.
3. Lokhea Serosa
Lokhea ne’ebé akontese iha loron 7 to’o 14 kor lokhea
mudansa sai kinur ba coklat tanba kontein serum no leukosit.
4. Lokhea Alba/putih
Lokea ne’e kontein leukosit, selapus lendir serviks, hanesan
likidu ne’ebé kuaze la iha kor. Lokhea alba akontese husi loron
14 ba leten.
3. Vulva no Vagina
Vulva no vagina hetan presaun no mós istika ho maka’as durante prosesu
partu, orgaun rua ne’e nafatin iha kondisaun kendur. Depois de semana
tolu, vulva no vagina fila-fali ba kondisaun antes de isin rua.
4. Perineum
Depois de partu perineum sai mamar tamba antes ne’e estika husi presaun
bebé ne’ebe book an ba mai.
5. Serviku
Involusi serviku no segmentu okos uterus depois de partu la hanesan no la
fila fali hanesan kondisaun antes de isin rua. Serviku no segmentu okos
uterus mosu bubu mihis no nakloke iha loron balun depois de partu porsiu
sente mamar no mean.
6. Mudansa psikolójiku
Iha períodu mudansa psikologia ne’e fahe ba faze 3 mak;
a. Taking In
Akontese iha loron 1 to’o 2 depois de partu, inan nafatin pasivu no
depedente tebes ba ema seluk.
b. Taking Hold
c. Letting Go
Inan simu responsabilidade nu’udar inan atu halo kuidadu ba bebé foin
moris no inan atende no inan atende ou senti nesesidade bebé ne’ebé
dependente lo’os husi inan
Papel importante sira ne’ebé maka presiza iha pós-partu tuir Siti Saleha
2014 mak hanesan tuir mai ne’e;
1. Hahan no Likidu
a.Han hahan ne’ebé iha nutrients atu bele hetan proteina ne’ebé
sufiesinte, mineral no vitamina.
b. Hemu be’e pelumenus kopu 8-9 kada loron.
c.Hemu vitamina A (200 Unit) atu bele fó vitamina A ba bebé liu
husi inan nia susuben.
2. Deskansa
Inan sira presiza deskansa durante períodu pós-partu atu hasae
produsaun susuben no Evita inan nia kolen.
3. Ambulansi lao
sAmbulansi Sedu (early ambulantion) katak parteira bele konsisten
lalais atu guia inan pós-partu hader husi fatin toba no guia inan atu
lao lalais.
4. Eliminasaun
Durante oras ne’en hafoin partu, inan bele ona so’e be’e ki’ik,
wainhira urin tahan kleur iha urinaria bele akontese problema iha
orgaun urinaria, ezemplu infesaun. Defeksaun espera inan hetan
BAB loron 3-4 durante pós-partu.
5. Personal Hygine
Presiza isin mós atu Evita infesaun no aumenta laran senti
konfortavel.
6. Sexualidade
Fizikamente seguru atu bele halo relasaun sexual wainhira ran
para.
7. Vizita Pós-partu
Minimu halo dala 4 halo vizita iha tempu pós-partu atu hatene
saúde inan no bebé foin moris no mós detekta lalais karik iha
komplikasaun ruma.
2.2.1 Definisaun
a. Grau 1
Ruptura perineum grau 1 iha; mukosa vagina, komisura posterior.
b. Grau 2
Rupture perineum iha; mukosa vagina, komisura posterior, otot-otot
perineum, kulit perineum maibe lakona spingter ani.
c. Grau 3
Ruptura perineum iha; mukosa vagina, komisura posterior, kulit perineum
to’o otot spingter ani.
d. Grau 4
Ruptura perineum iha; mukosa vagina, komisura posterior, kulit perineum,
otot spingter ani to iha mukosa rectum.
Hanesan kondisaun inan ne’ebé iha relasaun ho total oan ne’ebe partu.
b. Espasu Moris
Espasu moris hanesan tempu entre oan agora no uluk, espasu moris
menus husi tinan rua hanesan risku a’as tamba bele hamosu
komplikasaun iha partu. Espasu oan tinan 2 to’o 3 hanesan esfasu
moris ne’ebé diak liu ba inan no bebé.
c. Partu ho prosedimentu (ekstrasaun vakum, ekstrasaun forsep)
Partu ho prosedimentu uza vakum no forsep bele haklo ruptura iha
perineum.
d. Idade Inan <20
Idade inan <20 posibilidade bele hetan lasesarasaun perineum tamba
perineum la iha forsa atu bebé nia ulun.
2. Fator fetal
a. Bebé nia todan
Bebé nia todan bele influênsia prosesu partu kala II. Bebé moris ho
todan>400 gram bele hasa’e risku akontese ruptura perineum.
b. Distosia kaba’as
Hanesan komplisaun ne’ebé akontese iha partu wainhira bebé nia ulun
sai tiha ona maibe bebé nia kaba’as sei belit iha pelviku.
c. Apresentasaun ho kidun
Hanesan kondisaun ida ne’ebé bebé ho pozisaun ulun iha fundus uteru
no kidun iha kavum uteru okos.
3. Fator Ajudante
a. Episiotomia
Hanesan prosimentu ne’ebé halo husi parteira iha momentu partu atu
fó dalan bebé nia ulun hodi liu no ajuda prosesu partu ho lalais.
b. Maneira oriente inan
Wainhira dilatasaun kompletu sujere inan bele haka’as wainhira la iha
kontrasaun sujere inan deskansan uituan, han no hemu wainhira la iha
kontrasaun.
c. Maneira komunikasaun
Servisu hamutuk no inan no bele atende prosesu partu ho lalais no
prevene akontese ruptura perineum.
d. Abilidade tahan perineum wainhira espulsaun ulun
Wainhira ulun vulva (5-6cm), tau hena mós no maran ne’ebé hakilar
1/3 iha inan nia kidun okos no tau hena mós no maran iha inan nia
kabun leten atu hamaran bebé wainhira bebé moris. Proteje perineum
ho liman ida (iha hena mós no maran nia okos), liman fuan bo’ot iha
parte sorin husi perineum no liman fuan ha’at iha parte sorin perineum,
iha bebé nia ulun ho kuidadu bele hamenus ka minimiza nakles iha
vagina ho perineum okos. Tahan bebé nia ulun ho kuidadu, proteje
perineum no kontrola bebé nia ulun ho kuidadu bele hamenus ka
minimiza laserasaun iha vagina no perineum.
a. Infesaun
Laserasaun perineum bele ho lalais kontamina husi fezes tanba besik
anus, infesaun mós bele sai kauza kanek ne’ebé la para
b. Raan Sai
Raan sai husi kanek perineum bele sai maka’as, liu-liu iha ruptura
grau 2 no 3 ruptura sae liu ba vulva no vagina
1. Wainhira bebé nia ulun loke vulva (5-6cm) ajudante tau hena mós no
maran no hikar halo triangulu iha inan nia kidun okos no prepara hena
mós no maran tau iha inan nia kabun leten atu hamaran bebé wainhira
moris
2. Proteje perineum ho liman ida ho hena mós no maran, liman fuan
bo’ot iha sorin ida husi perineum no liman fuan ha’at iha sorin seluk
iha bebé ulun kotuk.
3. Proteje perineum no kontrola bebé nia ulun, kabas no isin lolon tomak
ho kuidadu bele hamenus ruptura iha perineum no vagina.
2.3.1 Definisaun
Etapa 2. Analiza/Interpretasaun
Etapa ida ne’e halo interpretasaun dadus (dadus husi rezultadu
asasmentu) kompostu husi diagnose obstetriku no problema. Dadus báziku ne’ebé
kolleta ona halo interpretasaun nune’e bele formula diagnosa problema ne’ebé
espesifiku.
Etapa 7. Avaliasaun
Halo avalisaun efetivu ho kuidadu hotu ne’ebé fornese ona, asaun hirak
ne’e responde tuir nesesidade ne’ebé identifa ona iha problema diagnostiku.
Rejultadu avaliasaun halo akordu ho kondisaun kliente. Husi akordu ho (Varney
2004) dokumentsaun ou informasaun kona-ba dezenvlovimentu asistênsia
obstetrika ne’ebé mai husi realiza ho SOAP, hanesan; Subjetivu, Objetivu,
Asesmentu, Planeamentu.
2.4 Dokumentsaun
2.4.1 Definisaun
1. Dadus subjetivu
Hanesan dadus ne’ebé uza hala’o liu husi anamnesa. Dadus ida ne’e relasaun
ho lamentasaun pasiente nian, bele hetan informasaun direita husi pasiente ou
familia pasiente.
2. Dadus Objetivu
Hanesan rezultadu ezaminasaun ne’ebé halao husi parteira. Ezaminasaun refere
inklui ezaminasaun kondisaun, ezaminasaun sinal vital, ezaminasaun fisiku husi
ulun to ain no ezaminasaun adisional (teste laboratoriun, raio-x, usg no seluk-
seluk tan).
3. Asesmentu
Asesmentu hanesan dokumentus rezultadu anamnesa tantu implementasaun
husi dadus subjetivu no objetivu. Ezaminasuan ne’ebé permanente no akuradu
setifika lalais halo detektasaun mudansa ba pasiente no bele foti desijaun ka asaun
ne’ebé adekuadu. Ezamisaun ida ne’e sei inklui;
a.Diagnosa ka problema
b. Diagnose ka problema potensial
c.Identifika nesesidade asaun sedu atu antisipa diagnose ka problema
potensial. Nesesidade asaun sedu identifika tuir kompentênsia paretira
no inklui asaun idependente, asaun kolaborasaun no asaun transferênsia
pasinte.
4. Planu
Planu hanesan prosesu halo agora no futuru. Planu ida ne’e forma bazeia ba
rekollamentu dadus no anamnesa kona-ba inan ne’ebé halo tiha ona.
Atendiementu ne’ebé planu iha bele ajuda pasiente atinji progresu no tenki tuir ho
rezultadu kolaborasaun ho pesoal saúde,ezemplu Doutor. Aleimde kontein planu,
etapa planu mós kontein implementasaun no evaluasaun. Implementa atendimentu
tenki hetan aseitasaun husi pasiente, ezeptu karik pasiente iha situasaun ida
lahatene a’an ka tenki hetan atendimentu refere. Depois de atendimentu halao
presiza halo evaluasaun ne’ebé kontein analiza rezultadu ne’ebé atinji ona. Karik
objetivu nian la atinji, evaluasaun sei sai baze atu buka atendimentu alternativu
atu ne’e objetivu ne’ebé dezeju bele atinji (Dr. Lyndon Saputra, 2014).