Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
VETERUM SAPIE\TIA
para promover los estudios del latin (*)
SANCTISSIMI DOMINI NOSTRI CONSTITUCION APOSTOLICA
IOANNIS DE S. S. JUAN XXIII
DIVINA PROVIDENTIA
SOBRE LA INTENSIPICACION
PAPAE XXIII DEL ESTUDIO DE LA LENOUA
Constitutio Apostolica LATINA
de lattnitatis studto provehendo
TOANNES EPISCOPUS JUAri OBISPO
Servus servorum Dei
ad perpetuam rei Slervo de los siervos de Dios
memoriam para perpetua memoria
rum instaurato nihil sane perierit, verdadero, justo, noble y bello ha-
quod verum, et lustum, et nobile, bian producido los siglos preceden-
denique pulchrum ante acta saecula tes se Perdió con el nuevo orden es-
peperissent. tablecido por el cristianismo en el
mundo.
Quam ob rem Ecclesia sancta eius Por esto, la Banta Iglesia tuvo
modi sapientiae documenta, et in slempre en surno honor los docu-
primis Graecarn Latinamque lin- mentos de aquella sabiduria, y, en
guas, sapientiae ipslus auream quasi primer término, las lenguas griega y
vestem, summo quidem honore co- latina, que vienen a ser como la
luit: atque etiam venerandos sermo- áurea veste de dicha sabiduria; Y,-
nes alios, qui in orientis plagis flo- asimismo, recibió para su uso otras
ruerunt, quippe cum ad humani ge- venerandas lenguas que florecieron
neris profectum et ad mores confor- en las regiones del Oriente, puesto
mandos haud parum valerent, in que contribuian en gran manera al
usum recepit; iidemque sive in reli- progreso del género humano y a la
giosis caerimoniis sive in Sacrarum civilización; lenguas que, admitidas
Scripturarum interpretatione adhi- ya en las sagradas ceremonias, Ya
biti, usque ad praesens tempus In en la interpretación de las Santas
quibusdam regionibus, perinde ac vi- Escrituras, permanecen hoy en vi-
vacis antiquitatis numquam inter- gor en diversas regiones como ex-
missae voces, viguerunt. presión o voces ininterrumpidas de
la perenne antigiledad.
6. Es LENGUA UNIVERSAL
7. Es INMUTABLE
vis neque satis significanter neque guirlase por una parte que, slendo
satls dílucide, qua varietate eae sunt, ellas tan mŭltiples, no todos percl-
oranIbus pateret; ut illinc nulla blrian su fuerza y sentldo con la
communLs stabillsque norma habere- suflciente precisión y claridad y, por
tur, ad quam ceterarum sensus esset otra, que no habría ninguna norma
expendendus. Re quidem ipsa, lin- comŭn y estable con que regular el
gua Latina, iamdiu adversus varie- exacto sentldo de la,s otras /enguas.
tates tuta, qua,s cotidlana popull En camblo, por la misma naturale-
consuetudo ln vocabulorum notio- za de la cosa, la lengua latina, sus-
nern inducere solet, fixa quidem traída ya hace siglos a las variacio-
censenda est et immobills; curn no- nes que el uso cotldlano suele In-
vae quorundam verborum LatInorum troducir en la signifícación de las
significatIones, quas christlanarum palabras, se ha de considerar fija e
doctrinarum progressio, explanatlo, invarlable, como quiera que los nue-
defensio postulaverunt, lamdudum vos signIficados de algunas paIabras
fIrmae eae sInt rataeque. latinas, exIgldos por el desenvolvi-
mlento, explicacIón o defensa de las
verda.des cristianas, están desde ha-
ce tlempo fljos e Invarlables.
8. Es LENGUA NO VULGAR
9. Es LENGUA CATÓLICA
10. Es PORMATIVA
Neque vero culque in dublo esse Por otra parte, nadie puede poner
potest, quin sive Romanorum ser- en duda que tanto la lengua latina
moni sive honestis litteris ea vis in- como, en general, la cultura huma-
sit, quae ad tenera adulescentium nistica encierran una singular efi-
ingenia erudienda et conformanda cacia para desarrollar y formar las
perquam apposita ducatur, quippe tierras mentes de los jóvenes; con
qua tum praecipuae mentis animi- ellas, en efecto, se cultivan, madu-
que facultates exerceantur, matures- ran y perfeccionan las mejores fa-
cant, perficiantur; tum mentis sol- cultades del espiritu; se adquiere
lertia acuatur indicandique potes- destreza de mente y agudeza de jui-
tas; turn puerilis intellegentia aptius clo; se disponen más aptamente las
constftuatur ad omnia recte com- infantlIes inteligencias para que pue-
plectenda et aestimanda; tum pos- dan asimilar y discernir rectamente
tremo summa ratione sive cogitare todas las cosas; se aprende, por fin,
sive loqui discatur. a pensar y hablar con método y or-
den perfecto.
Iislem igitur adducti causis gra- Apremiados, pues, por las mismas
vissimis, quibus Decessores Nostri et gravisimas razones que movieron a
Synodi Provinciales (13), Nos quo- nuestros predecesores y a los sino-
que firma voluntate enitimur, ut dos provinciales (13), Nos procura-
CONSTITUCIóN APOSTOLICA <VETERUM SAPIENTIA» 965
huius linguae, in suam dignita- mos con ahinco y con firme volun-
tem restitutae, studium cultus- tad que el estudio y uso de esta len-
que etiam atque etiam provehatur. gua, restituida a su dignidad, sea
Cum enim nostris temporibus ser- incesantemente promovido. Y como
monis Romani usus multis locis in quiera que hoy dia en muchas par-
controversiam coeptus sit vocari, at- tes se ha comenzado a poner en tela
que adeo plurimi quid Apostolica de juicio el uso de la lengua Roma-
Sedes hac de re sentiat exquirant, in na, por lo cual muchos preguntan
animum propterea induximus, op- cuál sea en este punto ei pensamien-
portunis normis gravi hoc documen- to de la Sede Apostólica; por lo
to editis, cavere ut vetus et num- mismo, hemos resuelto proveer con
•quam intermissa linguae Latinae re- oportunas normas, estampadas en
tineatur consuetudo, et, sicubi prope este grave documento, para que el
exoleverit, plane redintegretur. antiguo e ininterrumpido uso de la
lengua latina sea mantenido, y, si en
alguna parte ha caldo casi en des-
uso, sea plenamente restablecido.
Ceterum qui sit Nobismetipsis hac Creemos, por lo demás que nues-
de re sensus satis aperte, ut Nobis tro pensamiento sobre el particular
videtur, declaravimus, cum haec ver- quedó ya expresado por Nos con su-
ba ad claros Latinitatis studiosos ficiente claridad en estas palabras
fecimus: Pro do/or, sunt sat multi, dirigidas a los ilustres estudiosos del
qui mira progressione artium abnor- Latin: Hay muchos, ioh dolor 1, que
miter capti, Latinitatis studia et exageradamente ofuscados por el
.alias id genus disciplinas repellere maravilloso progreso de las ciencias,
vel coercere sibi sumant... Hac ipsa se toman la libertad de rechazar o
impellente necessitate, contrarium reducir el estudio del Latin y de
prosequendum iter esse putamus. otras asignaturas semejantes... Nos,
Cum prorsus in animo id insideat, impulsados precisamente por esta
,quod magis natura et dignitate ho- misma necesidad, mantenemos que
minis dignum sit, ardentius acqui- se debe seguir el camino contrario.
rendum est id, quod animum colat Puesto que en el dnimo se arraiga
et ornet, ne nziseri mortales simili- profundamente to quwe dice mejor
ter ac eae, quas fabricantur, machi- con la naturaleza y dignidad huma-
nae, algidi, duri et amoris expertes na, se debe procurar con mds ardor
exsistant (14). adquirir cuanto forma y embellece
el dnimo, a fin de que los pobres
mortales no vengan a quedar, como
las mdquinas que construyen, fríos,
duros y desprovistos de amor (14).
966 S. S. JUAN XXIII
ESTABLECEMOS Y MANDAMOS
1. OBEDIENCIA ESCRUPULOSA
3. INSTRUCCIóN DILIGENTfSIMA
8. UNIFORAIIDAD
COMENTARIO
A LA
«VETERUM SAPIENTIA», DE yUAN XXIII
POT J. JIMÉNEZ DELGADO, C. M. F.
L'Osservatore Romano del 24 de febrero de este aflo publicé, en primera pla-
na y a grandes titnieres, la anterior Constitución Veterurn Sapientia. Esta Cons-
titucién Apostélica, de dimensiones relativamente cortas, está Ilarnada a tener