Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
MapuzugunKimelkawe ñi chillkageal
Equipo Autoría:
Ernesto Huenchulaf Cayuqueo
Prosperino Huenupil Liguempi
Lila San Martín Recabal
Jeannette Ñancupil Curimil
Beatriz González Fülle
Alejandra Caballero Gatica
Equipo Edición:
Javier Quidel Cabral
Jimena Benavides Machuca
Juan Tapia Santibáñez
Beatriz González Fülle
María Magdalena Browne
Traducción:
Ernesto Huenchulaf Cayuqueo
Ilustraciones:
July Macuada
Marcia Miranda
Juan José Fernández
Macarena Salazar
Carlos Cárcamo
Loreto Salinas
Alejandro Ortiz
Manuel Madariaga
Fotografías:
Paula Farías
Diseño:
María José Garrido Bermúdez
Catalina Zúñiga Führer
Producción General:
Pehuén Editores
Impresión:
Trama Impresores S.A.
Tiraje:
15.000 Ejemplares
E
l Programa de Educación Intercultural Bilingüe del Ministerio de Educación ha iniciado, por
primera vez en la historia de la educación chilena, un camino hacia la enseñanza y aprendi-
zaje de las lenguas Aymara, Mapuzugun y Quechua, dirigido a niños y niñas indígenas, y no
indígenas que estudian en las escuelas básicas del país.
El desafío para la elaboración de este texto fue intenso, ya que uno de los elementos culturales más
importantes de los pueblos originarios en Chile es el carácter oral de sus lenguas, pues a través
de ellas se transmiten los conocimientos, la historia, las luchas, los sueños y esperanzas. Por esta
razón, el presente texto de estudio contiene actividades con énfasis en la tradición oral y en el de-
sarrollo de la oralidad.
Respecto del desarrollo de la escritura y teniendo presente que esta habilidad es un hecho social,
no natural, hubo que buscar estrategias que emanaran de las propias comunidades donde habitan
los estudiantes. La propuesta que se plasma en este texto es, precisamente, considerar a la escritura
como un producto cultural y no una traducción literal impuesta del castellano.
El compromiso es continuar con la elaboración de textos de estudio para toda la enseñanza básica.
Esperamos cumplir con sus expectativas y hacerlos útiles y valorados por los estudiantes.
Sabemos que nunca la tarea es perfecta: haremos los esfuerzos para que los próximos textos esco-
lares sean aún más pertinentes, más completos, más útiles y más hermosos.
Ministerio de Educación
Gobierno de Chile
Santiago, mayo de 2013.
T
üfachi Programa Educación Intercultural Bilingüe koneltulelu Ministerio de Educación mew,
rüf fewla küpalechi zugu educación Chilena mew, llituy kiñe rüpü chew ñi kimeltugeal ka
kimgeal fillke kewün Aymara, Mapuzugun ka Quechua, mapuche pichike wentxu ka pichike
zomo geal, ka mapuche genolu chilkatulelu chilkatuwe básica mew mülellelu tüfachi país mew.
Tüfa unegechi kewün, rüf feigel cham kishu ñi tuwün mew, ka rume falin zugu gey kom pu fillke
mülellechi che mapu mew. Ñamnual tüfa Estado müley ñi kellual koneltuafiel. Fey mew tüfachi
chillka mew, ayifuyiñ taiñ pu pichike wentxu ka pu pichike zomo poyeaygün ka kimaygün rüf
tunten fali ñi kewün egün.
Taiñ pewmayeniefiel tüfachi chilka rume fütxa küzawyefiyiñ ta wiriafiel, fillke mapuche meleyelu
tüfachi Chile mew kay, re ñi rulpakewün mew, re gütxam mew entuygün ñi kimün, ñi kuyfike
rupalechi zugu, ñi weychan, ñi pewma ka chem ñi ayinien egün. Fey mew tüfachi chillka niey
pepilkantun küzaw chew ñi mülen gütxam ka ñi amu yenierpual ñi rulpa kewün gütxamkawün mew.
Tüfachi wirinkantun zugu rakizuamniefiel mew tüfachi pepiluwün kom che ñi kimaal, kizu
eluwnulu kay. Kintuyin günen chumuechi llitual, tüfa kishu ñi txipamüm, ñi tuwmum pu chilkatufe.
Feymew tüfachi chillka rakizuamyey ñi tukulpaniepayal rüf mapuche rakizuam, ñi winkawnual
kimün wirintukugele mapuche rakizuam.
Inchiñ mew kay küzawpienieafiyiñ ñi zewmanierpual femuechike chillka, kom enseñanza básica gerpual,
pewmagele wechulürpuayin tüfachi küzaw mew, kellual ka kishu ñi falintuwal kom pu chilkatufe mew.
Kimiiñ ñi rüf nor txipakenün ta küzaw, welu txokituayiñ ñi zoy küme txipayal kakelu küpalechi
chilka, ka tañi zoy rüf yenieal kizuke ñi mapuche rakizuam, ka zoy ñi azelkaleal.
Taiñ pu pichike wentxu ka taiñ pu pichike zomo mülelu chilkatuwe ruka mew, wewniegün ñi nial
tüfachi chilka.
Ministerio de Educación
Gobierno de Chile
Santiago, mayo de 2013.
Presentación ...................................................................... 4
Unidad 1
Escucho a mis abuelos ................................................... 8
Unidad 2
La hora del epewtun ....................................................... 26
Unidad 3
Cantemos todos juntos .................................................. 44
Unidad 4
La naturaleza me habla ................................................ 62
Unidad 5
Saludos y consejos para todos .......................................80
Unidad 6
Epew de montes y mar .................................................... 96
Unidad 7
Ritmos e instrumentos de mi tierra ....................... 112
Unidad 8
¿A qué jugamos hoy? ...................................................... 124
Unidad 1
Allkütuken tañi pu lhaku .......................................................8
Unidad 2
Fewlallechi puwi epewtuam ....................................... 26
Unidad 3
Kom txür ülkantuyiñ ....................................................... 44
Unidad 4
Mapu ta zugukenew ......................................................... 62
Unidad 5
Chaliwün ka gülamtun komchegealu ................... 80
Unidad 6
Mawiza ka lhafkenh epew ............................................ 96
Unidad 7
Tañi mapu ñi ül ka ñi fill ayekawe .......................... 112
Unidad 8
Chem awkantuayiñ fachi anthü am ........................ 124
Unidad 1
TRADICIÓN ORAL
Iñche nien mapuche kimün
Mi sabiduría mapuche
Allkütuge ka rulpa-zugulellege.
Escucha y pronuncia las palabras.
Kimün Zugun
Gütxam
Unidad 1
Allkütuge ka fey rulpa-zuguge.
Escucha y luego pronuncia.
Yamüwün Zugu
Wipül anükey pichikeche.
Küme lhelhikefigün zugulenchi che.
Katxükonkelay zugu mu.
L ukumu
metanieenew ñi
kuku allküken wüne
ti kuyfike zugu tati
aliwen egu
ka kura ñi
gütxamkaken ta,
kulliñ ka ta che egu
Fey kamüten,
pikeenew, kimafimi
ñi chum
künüwken egün
ka allküam ti
wirarchi zugu allwe
ellkawünmu
kürüf mew
Elicura Chihuailaf
Unidad 1
Lhelige Küpage Allkütuge
Txokinke awkantun
Juguemos a las instrucciones
Txokinke awkantun
• Kiñe kompañ küwü mew maychiay
Un compañero(a) hace una seña con las manos (recuerda la página
anterior).
• Kakelu wirarkechi feypiaygün chem gen ti zugu/dugu.
Los demás adivinan la instrucción en voz alta.
• Tuchi welulkawle fey rupayay ñi welu güneka zugual/dugual.
El que se equivoca pasa a hacer su mímica.
COMUNICACIÓN ORAL
Fillke Chaliwün
Los saludos
Unidad 1
0:05/2:19
Unidad 1
COMUNICACIÓN ESCRITA
Azümayiñ pu focale/bocale
Aprendamos las vocales
Aa
A a
Alka Alka
E _e
E e
Epu Epu
I _i
I i
I_ntas I_ntas
Unidad 1
O _o
O o
O_faz O_faz
U _u
U u
Ufisha Ufisha
Ü _ü
Ü ü
Uñüm Üñüm
MAPUCHE_mayo_pehuen.indd 19 08-07-15 15:51
20
_a _a _a _a _a
_e _e _e _e _e _e
_i _i _i _i _i _i
_o _o _o _o _o _o
_u _u _u _u _u _u
_ü _ü _ü _ü _ü _ü
MAPUCHE_mayo_pehuen.indd 20 08-07-15 15:51
21
Chuchu
Unidad 1
Chezki
Kuku
Lhaku
Ñuke
Chaw
Unidad 1
Txürkunufige wirin mew, feyti chillka, ka mülelu azelkawün mew.
Une con una línea cada palabra con su dibujo.
Zuguge
Lhelige
Allkütuge
Unidad 1
Ñuke Chaw Kuku
Fewlallechi puwi
epewtuam
La hora del epewtun
Unidad 2
TRADICIÓN ORAL
¿Chem am ta epew?
¿Qué es el epew?
M
ülekefuy kiñe gürü rume
güñülelu. Anükunuwi winkul
mew rakizuamal chumuechi
peal iyael, fey otxintuy/azkintuy
lhafkenh püle fey pey fente ñochilen
ta rew ka nagmelen, ka pey ñi
wirkolen ta lakentun iyael mülerkey:
zollüm, piwür, llupe, loko. Fey koni pu lhafkenh mew chew pey kiñe kura fey
rünkülen pünolerpuy, fey inagechi kura mew fey anünag iñmuy kom ñi illuchi
iyael. Fey upa ilhu, wezalu, pürakunuwi kiñe zoy alü pürachi kura mew fey
Umagnagiy. Nepelu fey lhafkenh ka wiño mawuilerkey wente kura rupalerkey
taku nierpuy kom mülechi kura, fey ta gürü pepi pünolay lütxüng gechi Mapu
mew. Fey llazkünkechi gümay, gillatuy, llellipufi ta güne gürü pelu mew ka el
gürü pelu mew fey ñi iniey zume ñi montuatew. Fey mew fülparumeyew kiñe
yene , fey gümankechi pürarkefi furi püle fey ñi yegüeal inaltu lhafkenh
mew. Welu ti yene rume txiparkey inaltu lhafkenh mew fey llezarkey fey
weyelwelai.
Fey mew ti gürü feypirkefi ti yene Mülenagge tüfa mew müten Inche
kintumean kellu, welu tüfa mütxümerkefi kakelu ilhotufe pu kulliñ mülelu lof
mew akulu egün feipifi, tüfey küpaleluyiñ ta iyael nüafimün ta yene.
Unidad 2
Escucha y luego pronuncia.
Fachianthü epewtuaiñ
Pu chillkatufe epewtuy
kimeltuchefe epewtuy
Pedro epewtuy
Ana epewtuy
Iñche epewtun
COMUNICACIÓN ORAL
Pu Mapuche ñi üy
Nombres y apellidos mapuche
Unidad 2
Me llamo Llanka, que significa piedra preciosa. ¿Y tú, cómo te llamas?
0:05/2:19
Mari mañke
Mariman
10
Mapuche Üy
Kuyfi (pasado) Fachianthü (actual)
Kayu pagi
Cayupan
Unidad 2
Anhü gürü
Aniñir
• Magelge kiñe ñizol lechi che mülelu tami lof mew tami gütxam
entupayal chem kimün zugu koneltulen fillke üy mew Mapuche ñi
rakizuam mew.
• Tami kimeltuchefe egu ka tami pu txür kompañ, wirintukuaymün
fillke üy ka chem kimün zugu koneltulen.
COMUNICACIÓN ESCRITA
Inhazuamaiñ ta vocales zugu
Reconozcamos las vocales
Unidad 2
Encierra en un todas las vocales de estos apellidos mapuche.
Unidad 2
Rayen
Relmu
Anthü
Wangülen
Küyen
Millaray
Unidad 2
T_añi chaw _pigey
Chem am ta epew.
Azelkafige gürü epew zoy tami ayifiel.
¿Qué es un epew?
Dibuja la escena del epew del zorro que más te gustó.
Unidad 2
© Paula Farías
© Paula Farías
Unidad 2
Txapelakucha Rayen Anthü
Unidad 3
TRADICIÓN ORAL
Mapuche ül
Canciones mapuche
0:05/2:19
Unidad 3
Magelayu ülkantual tüfachi ül, Wiñol txipantu ayekan zuguge-lu.
Te invito a cantar este Ül que habla de la fiesta del Wiñol txipantu.
Wiñol Txipantu
Akuy ga akuy. Wiñol txipantu ga kiñe txekan alka.
Wiñotuy ga. Alütuy anthü. Pitituy punh. Akuy ta maw.
Küpay ta pewü
COMUNICACIÓN ORAL
Fill tukulpan zugun mew awkantuleayiñ
Jugando con las palabras
Kiñe pichi
achawall epe
kurami kosh kich
kach piyawi
Unidad 3
Fewla konewtun awkantuayiñ ¿Chem gey am?
Ahora juguemos a las adivinanzas. ¿Qué es?
(Anthü) (Dañe)
Unidad 3
Txapi Txewa
Txiwe Txomü
Txutxuka Txür
COMUNICACIÓN ESCRITA
Azümayiñ weke awkiñ nielu taiñ kewün
Aprendamos nuevos sonidos de nuestra lengua
Txewa
Txipantu
Txomü
MAPUCHE_mayo_pehuen.indd 52 08-07-15 15:53
53
Unidad 3
Petu tukulpanieymi wiñol txipantu ülkantun am.
Wiriwallpakunufige kom feyti chilka nielu Tx wirin.
¿Conoces la canción del Wiñol txipantu? Encierra en un las palabras que
contengan el sonido Tx.
Wiñol Txipantu
Akuy ga akuy
Wiñol Txipantu ga
Wiñotuy ga
Alütuy anthü
Pitituy punh
Akuy ta maw
Küpay ta pewü
Txapi
Txangliñ
Thol Thün
Unidad 3
Thopel
Unidad 3
Choyke Pürun
Pürun
Azkintufige ti az ka wiñolzuguge.
Mira la imagen y responde.
Unidad 3
© Manuel Gedda
Unidad 3
Txewa Txiwe Txomü
Mapu ta zugukenew
La naturaleza me habla
Unidad 4
TRADICIÓN ORAL
Mapu ñi fill awkiñ
Las diferentes voces de la tierra
Unidad 4
• Kimfimi tuchi gen am.
• Kizu tami zugun mew feypige, chemu feygelfimi.
• Pepi inhawentufimi am.
Ta chi willkikawün
• Kizu tami zugun mew feypige chem pin gey ta “yelelfin ta kümeke
ayüwün ta pu che”.
Unidad 4
Txenka Willki
Pekeñ Kawkaw
COMUNICACIÓN ORAL
Kimün weke zugun ñi kewün mew
Aprendo nuevas palabras de mi lengua
Unidad 4
Despectivo Afectivo
Lefkantun Weyelkantun
Folitatukantun Rukakantun
Unidad 4
Iratun
Rukakantun
Nentu poñün
Chillkaküzawan
COMUNICACIÓN ESCRITA
Kimayiñ we awkiñ zugun mapuzugun mew
Aprendamos nuevos sonidos del mapuzugun
Unidad 4
A Z Ü M CH E F I K T
NH TX O Y Q G LH Ñ R S
LL P U W L N
A Ü M CH E F I K T
NH O Y Q LH Ñ S
LL P U W L N
Zewü
Gürü Thol
apu
nthü
_ewenh
_fiza
_pew
_hewfü
Unidad 4
Gürü W_angülen
Lhaku Lhafkenh
Mawünh Mawiza
Anthü
Rimü Pukem
Pewü Walüg
Unidad 4
txoytun mogen.
Cada grupo representa las características más lindas de cada estación.
• Magelaiñ taiñ pu reyñma ñi azkintupayal küzaw.
Invitar a las familias a ver la creación.
Unidad 4
Pewü Walüg Txalkan
Saludos y consejos
Chaliwün
para todos ka gülamtun
komchegealu
Chaliwün ka gülamtun
Saludos y consejos para todos
komgealu
Chumuechi müleyen
müleyenmew
mewtaiñ
taiñpu
pufüchakeche
füchakechemew,
mew,
azüñmakefin ñi kimün egün, kimeltugeken chumuechi
gütxamkayal ka azentual chumuelu kümegen koneltuleal
lofche mew.
Cuando
Cuando comparto
comparto con
con mis
mis abuelos,
abuelos, ellos
ellos me
me enseñan
enseñan sobre
sobre lo
lo
importante que es ser y sentirse parte de la comunidad.
importante que es ser y sentirse parte de la comunidad.
Unidad 5
• Chem zugu inhazuamfimi am.
• Kimimi chem gen ta gülam am.
• Chumuechi azentufigün pu pichike che am.
• Llowimi kiñe gülam eluetew tami pu füchakeche am.
TRADICIÓN ORAL
Pu Gülam
Los consejos
Mari mari pu pichikeche. ¿Chem pimi Küme allkütuaymün. Pichikeche Chaqeltu may
Allkütuaymün kiñe gülam kimeltuchefe? allkütuam anükey, tüqkülekey, kimeltuchefe.
küme lhelikefi zugulen chi che, ka
güneltukefi zugu.
Unidad 5
Logkontukuge tüfachi zugun koneltulelu kim allkütual.
Memoriza estas expresiones y averigua con un familiar su significado.
Compártelo con el curso.
May feman
Ñüküfkülemün, küme
allkütual ta epew.
May femayiñ
COMUNICACIÓN ORAL
Chalin ka chalintukuwün
Saludos y presentaciones
Unidad 5
Mari mari pu lamgen. Mari mari lamgen
Iñche Millantu pigen Millantu
Unidad 5
Mari mari sakin choyün
COMUNICACIÓN ESCRITA
Azümayiñ weke wirilkantun zugu
Aprendamos nuevas consonantes
Llepü Wigkül
Tonton Fillkuñ
Unidad 5
Walha Toro
Llampüzkeñ Llalliñ
lin cha
Chalin
Unidad 5
llof ko
kuñ fill
wi ma za
Unidad 5
Mari mari pichi
zomo Mari mari pichi
wentxu
Mari mari papay,
fütxa kuyfi Mari mari papay
fütxa kuyfi
Verticales Horizontales
P P Ñ U CHALIN
I I U T GÜLAM
C C K A
KIMCHE
H H E
I I
Z K
O E
M C
O H
E
C H A L I N P Ñ P
H I M M Z B I U I
A M Q U T C C K C
Q B A N D E H E H
E T L D V E I Y I
L G U L A M K O Z
T K I M C H E Y O
U X P O I T C M M
A U P G E T H Ñ O
A S P O I S E O E
Unidad 5
Kollof Fillkuñ Llepü
Unidad 6
TRADICIÓN ORAL
Allkütuyiñ epu epew
Escuchemos dos epew
M
üley gen mawiza ta kuyfi mew, Müley Küpüka pifuy pu mapuche.
Kiñe wentxu piam, ñami ñi rüpü ñi wiñotuam ñi ruka mew,
kintuyiawlu kulliñ. Punhmalu pey kiñe kütxal, puru purugey kiñe
zomo inaltukütxal, utufi, pepufi ti zomo, feyti ti Küpüka. Niey fentxen
ketxan, poñi, uwa, alfiz. Wenhiyewigu ka kureyewigu. Lhantu wentxugey,
niey pichikeche, meli pichikeche. Nielmi pichikeche küpaltuafimi
ñi mogetupayam faw, pi Küpüka. Fey küpali kom ñi pichikeche,
mogetupuygün, ka mülelu fentxen ketxan iyael. Ka umañpuygün. Kiñe
ñi fotüm nentu zuamfi ti Küpüka, epu chagül müten nierkey ti zomo
ñi nhamunh mu pirkey, fey ayenentufi. Feyta allküy Küpüka illkuy,
chem pietew chi pichike che, mankütuy ñi ruka, ñam konhi kom ketxan
iyael, kütxal ka fey. Ay, awügellaimün, feipimün, nentuzuamfimi
chi zomo, ayentugekelay che, pifi ñi pu
pichikeche. Kizulewey, amutuy
ñi ruka mew. Fey mew küme
gülamtufi ñi pichikeche. Rupalu
anthü ti wentxu egu Küpüka
kümelkawtuigu femuechi
mogelerpuy ti chi wentxu ti
Küpüka egu, feyti chi epew
Müley mawida mu. Küpüka ta
feyti pekefimün ta kiñe pichi
kulliñ, venado ta pikefimün.
Unidad 6
Unidad 6
Dibuja lo que más te gustó de este epew.
COMUNICACIÓN ORAL
Tañi tüwün mapu ka tañi mülemum
Dónde vivo; de dónde vengo
Ka tami txür wen egü, amul afimün ta gütxam. Fey amu tukul-
panieaymi tami chaw ka tami ñuke ñi üy.
Con otro compañero(a) reproduce el diálogo. Usa los nombres de tu papá
y tu mamá.
- ¿Chew tuwimi?
- Iñche Makewe tuwün. ¿Eymi kay?
- Iñche Concepción waria tuwün. ¿Iñey pigey tami ñuke?
- Ana Pigey. ¿Eymi mi ñuke kay iñey pigey?
- Tañi ñuke Rosa pigey. ¿Tami chaw kay iñey pigey?
- Tañi chaw Segundo pigey, ¿Mi chaw kay iñey pigey?
Unidad 6
Chew ñi tuwün ta ñi chaw
pigey .
pigey .
Ñi pu reyñma müley
Santiago waria mew
¿Chew müley
Santiago waria?
Ñi pu wenüy Rukamañke
lof mew müley. ¿Chew müley
Rukamañke lof?
Tañi kimeltuchefe
Valdivia waria tuwi.
¿Chew müley Valdivia waria?
COMUNICACIÓN ESCRITA
Zoy kimün wirilkantun zugu ñi
kewün mew
Aprendo más consonantes de mi lengua
Unidad 6
Txürümfe ti azelkan wirin fey ñi üy egu.
Une con una línea el dibujo con su nombre.
Willimapu
Lof
Waria
Mañkelaf Nawel
100
Ñuke Pataka
10
Mari Nhamunh
Ñamku Pewenh
Zullige kiñe chillka fey kizukentu txürümelfe kiñe pichi txoy zugu.
Elige una palabra e inventa una oración.
Willi che
Lhafkenh che
Unidad 6
Waria che
Pikum che
Nawel Nhamunh
Nawel
P_ataka Mañkelaf
Unidad 6
Unidad 6
Mapu Kushe Ko
Tañi Mapu ñi ül ka
ñi fill ayekawe
Ritmos e instrumentos
de mi tierra
Unidad 7
TRADICIÓN ORAL
Ülkantun
Canciones e instrumentos
Txutxuka Kultxüg
Unidad 7
Waza Püfüllka
Kullkull
Kazkawilla Txompe
COMUNICACIÓN ORAL
Re feypin ka konew
Refranes y adivinanzas
Unidad 7
Mapuche kimün mew, konew ta weluke elugekey ta pu
inha txempelu, fey wülgülamkey ta che.
¿Chem nemel?
COMUNICACIÓN ESCRITA
Unidad 7
welu rüntxolelu.
En las siguientes palabras, encierra en un las consonantes K, Ch y Lh.
Konew
Kelü
Kullkull
Lhaku
Chuchu
Choz
Lhame
Mi me cuenta
_adivinanzas.
MAPUCHE_mayo_pehuen.indd 120 08-07-15 15:57
121
Unidad 7
Txutxuka Choyke
Lhame Chillka
Unidad 7
Kallfü Choz Kull kull
Chem awkantuayiñ
fachi anthü am
¿A qué jugamos hoy?
Unidad 8
TRADICIÓN ORAL
Wenüykawün ka poyewün ül
Canciones de amistad y cariño
Unidad 8
© Paula Farías
Kiñe chalin
Unidad 8
Ta mi meyñmawen emün inharamtuge kiñeke ül, ka fey tüfa
mew wirilelen piafimi egün.
Pregunta a tu familia algunos cantos y pide que te los escriban aquí.
Chalitun ül:
Poyewün ül:
Gülamtun ül:
COMUNICACIÓN ORAL
Pu awkantun zugu
Los juegos
Unidad 8
Rukakantun Folitatukantun Ellkawkantun
Witxankantun
Unidad 8
Kultxüg ñi zugun, mülen mew
choyke purun; choyke purun
kultxugtun pigey.
El sonido del kultrun cuando hay
choyke purun se llama choyke purun
kultxugtun.
COMUNICACIÓN ESCRITA
Ñimin zugun
El lenguaje del ñimin
Unidad 8
Shollüm Sillo
Yupe
Sumel Sañwe
Unidad 8
makuñ. kiñe Ta niey ñi lhaku
Unidad 8
zugulkefin Rume ti küpa kullkull.
ñi Ta purukey. lamgen
min ñi
Unidad 8
txu ka txu
zu mapu gun
Unidad 8
© Paula Farías
© Paula Farías
Unidad 8
© Paula Farías
© Paula Farías
© Paula Farías
Unidad 8
Rukakantun Güren Anümka
ñimin/gümin