Está en la página 1de 110

EL CAP I T ALISMO

HIST ÓRICO

IMMANUEL
 W A L L E R S T E I N
 VI
 V I SÍTA
SÍ TAN
N O S P A R A MÁS
MÁ S LIB
LI B R O S:

https://www.facebook.com/culturaylibros

https://twitter.com/librosycultura7

google.com/+LibrosyCultura
EL CAPITISMO
HISTORCO


MMNUEL LERTEN
LERTEN

)



 
AA
AGA
OOB
 v  
CERRO DL AGUA, 2480430 MXICO D.F

 v  ñ  


l PLAZA . 283 MADI SPAÑA

 v   


 v   
AV  7-7 PIMR PISO BOOTA D COLOMIA

Primea ediión, eneo de 988


©Siglo XXI de España Editores S. 
Cale Plaza  80 Madrid
Pimea edicin n ingés 983
Verso Editons, Londres
© mmanuel Wllesen
To oiginal: Histria apitais
DERCH RRA NFRM A LA 
mpeso y heho en España
Printd and ad in Spain
Diseño de a bieta: E Cbí
BN: 800-
Depsio egal: M 33-98
Compeso en Fernández Cidad, S. 
mpreso en Cosas-Oroen   Pogoo garsa
Paaelos d Jama (Madrid)
D

occó .. ... ... .  .   . ..    ... ... ... ... ..  VI

 LA MERCANTIIZACIÓN D TODAS AS COSAS: COSAS: A PRO-


DUCCIÓN D CPIT  . .    . . . .   . . . .    . . . . . . . . . . . 
 LA POÍTICA
POÍTICA DE ACUMUACIÓN A UCHA POR OS
BENEFICIOS .             .        ..    . .      ..  36
3 LA VRDAD OMO OPO RACONADAD Y RAIONA
IZACIÓN    .        .   ... .       .. ..  .   .  . ..  65
4 ONCUSIÓN SOBRE E PROGRESO  AS TRASI-
CIONES ..              7
NRDUCCN

Son muchos los lros escros sore el capals


mo por marstas y oros auores de la zquerda
polítca, pero la mayoría
mayoría de ellos adolecen de uno
de estos dos deectos. os unos son ásamene
análss lgcodeducts que paren de denco
nes de lo que se pensa que es en esenca el cap
asmo y eamnan lugo hasa u puno e ha
desarrollado éste en ersos lugares  épocas
os segundos se centran en as presuntas grandes
ransormacones del sstema captasta a parr
de un punto recente e el tempo, y odo el em
p o antero sre de contraste mtolgo para
consderar la realdad empírca del preente
o que me parece urgente, a tarea a la que se
ha consagrado en cero sentdo la totaldad de
m ora recente, es er el captalsmo como un
sstema hstrco, a lo largo de toda su hsora
y en su realdad concreta y únca. Me he ado,
por tanto, la area de descrr esta realdad, de
delnear con precsn lo que sempre ha esado
camando y o que nnca ha camado de tal
orma que podríamos denomnar la realdad en
era ao un solo nomre
reo, como muchos otros, que esta realdad es
un odo ntegrado Per muchos de os que man
enen esta opnn la deenden en orma de un
ataque a otros por su supueso economcsmo>>,
o su dealsmo cultual, o su eceso hnapé
en los actores polítcs y oluntarstas. ales
crítcas, cas por su popa nauraea, tenden a
aer de reote en el co opuesto al que atacan
Por consguente, he tratado de pesetar muy
VIII  

claramene la realdad gloal negrada raando


sucesamene su epresn en los errenos eco-
nmco políco e deolgcoculura.
nalmene permíaseme decr unas palaras
sore Karl Mar. Fue una gura monumenal en
la sora elecual y políca moderna. Nos a
dejado un gran legado concepualmene rico y
moralmene nsprador Sn emargo deeríamos
omar en sero lo que djo de que no era mar-
sa y no desecarlo como una ocurrenca.
Mar saía cosa que mucos de los que se d-
cen dscípulos suyos no saen que era un omre
del sglo  cuya sn esaa nealemene
lmada por esa ealdad soal Saía osa que
mucos no saen que una ormulacn erca
slo es comprensle y ulale en relacn con
la ormulacn alernaa a la que aqulla aaca
eplíca o mplícamene y que es oalmene
rreleane para ormulacones de oros proemas
asados en oras premsas. Saía cosa que mu-
cos no saen que aía una ensn en la pre
senacn de su ora enre la eposcn de cap
alsmo como un ssema pereco lo que de e-
co nunca aa esdo srcamene y e aná
lss de la realdad codana concrea del mundo
capalsa
lcemos pues sus escros del únco modo
sensao como los de un compañero de luca que
saía ano como él saía
 A MERCANIIACION D TODAS AS
COSAS A PRODCCION D CAPITA

El cptlsmo es nte too y sobe to un ss-


tem socl hstco P compene sus oí-
genes su unconmento o sus pespectas c-
tules tenemos que obsea su eala. Po
supuesto poemos ntent esum est el-
 en un see e enuncaos abstctos peo
seí bsuo utlz tles bstaccones pa
juzg y clasc la ela Po tanto en lug
e eso popongo tat e escb cmo ha so
elmente el cptlsmo en l páctc cmo ha
uncono en cunto sstem po qu se h es-
ollo e l mne en que lo h hecho y 
ne conuce en l ctuala.
 palaba cptlsmo se e e captal
Seí lícto pues supone que el cptl es un ele
mento clae en el cptalsmo Peo qu es el
captl? En una e sus cepcones es smplemen-
te quez cumulaa Peo cuno se us en el
conteto el captlsmo hstco tene un e-
ncn más especc No es slo l ese e
benes e consumo mqun o eechos uto-
zos  coss mteles en om e neo.
El cptal en el cptlsmo hstco sgue e-
nose po supuesto a estas acumulcones e
esuezos e un tbjo paso que toaa no hn
so gstos; peo s esto uea too entonces
se poí ec que toos los sstems hstcos
hst el el hombe e Nenthal han so c
ptlsts y que toos ellos han teno algun
e ests eses cumuls que encnabn un
tabjo pso.
 mmanul Wllin

o qu distinu al sistma social istóico qu


llamamos caitalismo istóico s qu n st sis
tma istóico  caital asó a s sado in
vtido) d una foma muy scia Pasó a s
usado con  objtivo o itnto imodia d su
autoxansión. En st sistma, las acumuacio
ns asadas sólo an «aita» n a mdida n
qu an usadas aa acumula más caita El
ocso fu sin duda comljo,  incuso sinoso
como vmos. Po s a s objtivo imlacabl
y cuiosamnt asocial dl odo d caital
la acumulación d más caital, así como a
las lacions qu st osdo d caita tnía
o tanto qu stabc con otas sonas aa
consui s objtivo a los qu lamamos ai-
talistas. Es indudabl qu st no a  nico
oósito. En l ocso d oducción intv-
nían otas considacions. Po la custión s
n caso d conficto qu considacions tn
dían a valc? Sim qu con l timo
fua la acumulación d caital la qu a
mnt dominaa sob otos objtivos at
nativos tnmos aons aa dci qu stamos
ant un sistma caitaista
Un individuo o un uo d individuos odía
o suusto dcidi n cualqui momnto
momn to qu
l ustaía invti caital con l objtivo d ad
quii más caital. Po ants d a a un d
tminado momnto istóico no abía sido nun-
ca fácil aa tals individuos aco con bunos
sutados. En los sistmas antios  ao
y comjo sistma d la acumulación d caital
s  vía casi sim bloquado n uo u oto un
to incluso n aqulos casos n qu xista su
condición inicial: la oidad o amalama, d
una sva d bins no consumidos vian
t n manos d unos ocos Nusto caitaisa n
otncia ncsitaba sim obtn l uso d
tabajo lo qu sinificaba qu tnía qu ab
La prdcc de captal 3

snas qu udian s aaídas  zadas


a abaja na vz nsuids s abaas
y duidas as manías sas manías 
nían qu s miaizadas d auna ma 
qu siniiaba qu nía qu ab an un sis-
ma d dsibuión m un u  a
ds n is aa ma as anías
Esas nían qu s vndidas a un  qu
ua sui a s ss as n  un d
vna) sads   vndd y admás s
an d dnia nía qu s más   qu
 vndd nsiaba aa su i subssn
ia. En nuaj mdn na qu ab una
anania. E ai  a anania ía n
ns qu s aaz d na asa qu s
ia una uniad aznab aa invia
mn n qu   s nía qu n
vas n  un d duión
En aidad ans  a a s is 
dns sa adna d ss aad a s
 d aia) aa vz s maba P un
ad us d s sabns  a ana an
nsdads n s sismas sas ós
anis iainas y/ nas  s 
sds d a auidad íia y ma P
aun sin a inia ia d aqus qu
nían  d d in  s s va
abuamn usad  a insna d
un  más mns  s : va aumaumu-
u-
ada n a mnaia ua  aba s
naa a s uiizaa   u  d
isbuids nsumds qu uan a
ds.
Faaban un  más mns qu n s
ssmas sias isóis ans un  ás
d ss ns n saba «maniia» 
 saba insuiinmn Es snia qu 
s n a nsia m un s qu
uda  dba aizas a avs d un m
 Immanul Wallin

ado. El aitaismo históio imió, us una


mantiliaión naliaa d unos osos
no sóo los osos  intabio sino tam-
bin los osos d oduión los osos 
istibuión
istibuión  los osos
o sos d invsión
invsión qu
qu an
an
tiomnt habían sido aiados a tavs d
mios istintos a ao» Y n  uso d
su intnto d aumula más  ás aital los a-
itastas han ntntado mantia más  ás
osos soials n todas as sas d a vida
onómia Dado qu  aitaiso s un oso
asoia d aquí s dsn qu ninna tan
saión soial ha stao intínsant xn-
ta  una osib inlusión sta s a an d
qu odamos i qu l dsaolo históio 
aitaismo ha imliado una tndnia a la m-
antiiaión  toas las osas.
Po no a sufiint mantiia os o
sos soias. Los osos d oduión staban
unidos nt sí n omljas anas d man
ías Consimos o jmlo un outo tí-
io qu ha sio amiamnt ouio  vn-
dio a o ao d a xinia históia l a
italismo  una nda  vsti. Paa odui una
na d vsti s su nsita omo míni
mo ta hilo, aln tio d aquinaia  ua
 tabajo Po ada uno d stos lntos ha
 s oduido a su vv  Y los tos qu
qu
intvinn n su oduión han  s ou
ios a su v No a invitabl ni siquia a
habitual
habitual  qu aa
aa uno
uno   os subo
subosos
sos n
sta ana d manías stuvia antii
ao D hho omo vmos a anania s a
mnudo mao uando no toos los slabos 
la ana stán antiliados o qu stá la-
o s qu n tal adna ha un onjunto u
aio  isso  tabajados qu ibn
aln tio  munaión qu s ista n os
libos d ontabilidad omo osts Ha tabin
La prdcc de captal 5

un njun muh mn    gna


iguamn iss d snas q adms n
sán   mún vnaas n s m s
is nómis sin q a m nidads
nómas dsinas) as as man d
aguna mana  magn fia sn n a a-
dna d manas n s ss as d
duión  a adna  s ngss as n
sguids gaas a a vna d d fna
Una v q hb as adnas d manas
n s ms ss d dón sá
a q a asa d amaón aa ds s
aiaisas» jns asó a sa n fnón d
a amiu d magn qu s da a n
una siuaión n a qu s magn da fu
ua nsdabmn La asa d amuaón
aa un aiasa n n sin mbag s
aba n funión d n s d mna>
n  qu as mnsas más aas an aa
aqus qu nan ma siaia aa j
ga ma aadad aa a a s fa
d abaj  ma as a as siins 
iamn mnadas sb ains n-
as d mad ndas gniamn 
 mns»)
Es ó na ma nadión mna
n  sisma Aunqu  ns  ds s a
asas ads  as aa s du
 ds s ss  duón sas d
ns d hh n fna favan a ns
aasas n na d s   nsgn
 aguns fan inmna s a d n
agn gba mn a aa na a mn
 un magn gba ma Admás haba na
nda nadón fndamna n  sisma
 mdda q s aumaba más  más aa
 maniiaban más  más ss  s -
an más  más manas n  s qui
s av aa mann a uaión a q
6 I mmanuel
mmanu el Wallteín

huba más y más comaos Sin mao


a msmo timo, os sfuos o uci os
costs  oucción ucan a mnuo a ccu-
ación y a istbución  ino, y  st moo
inhban a constant xansión  os comao-
s, ncsaia aa comta  ocso  acu-
muación. Po  contaio a stbucón  a
anancia oba  una foma qu uia hab
incmntao a   comaos cía a
mnuo  man oba  anancia. D aquí
qu os saos a niv nivua s movi
an n una iccón aa imusa sus msas
ucino, o jmo, sus costs  tabajo)
mintas q smutánamnt s movín n ota
ccón como mmbos  una cas cocti
va) aa aumnta a  oba  comaos
o qu ivitabmnt imicaba aa aunos
ouctos a mnos un ncmnto  os cos
ts  tabajo)
a conomía  catasmo ha stao us
obnaa o  ntnto aciona  mamia
a acumuación Po o qu a aiona aa os
msais, no a ncsaiamnt acion aa
os tabajaos Y o qu s aún más motan
t o qu a aciona aa toos os msa
ios como uo coctivo no a ncsamnt
aciona aa un msao tmnao Po
tanto, no basta ci qu caa uno vaa o
sus oos ntss os oos intss 
caa sona a mnuo movían a sta,  foma
muy «aciona», a mn actvias conta-
ictoas. E cácuo  nts a a ao ao
s hio s sumamnt comjo, aun cuano
inomos n a actuaia asta qu nto a
cción  sus oios intss o at 
caa uno staba ncubta y istosonaa o
comjos vos oóicos Po  momnto, su
on ovisionamnt qu  caitaso hs
tóico nn amnt a hm nm,
La prducc d captal 7

o aad qu s saba casi inviablmn


 un ano conuso
Había sn mbao una siccón objva
qu limiaba la conusón. Si un dmnado in
divduo comía consanmn os d a-
cación n l no conómco ya ua  
noanca auidad o jucios dolóicos s
indviduo o msa) ndía a no sobviv n
 mcado. a bancaoa ha sdo  o d-
uado dl ssma caialsa qu ha oblado
consanmn a odos los ans conómcos
a su más o mnos los camnos llados 
sonándolos aa acua d oma qu colva
mn hubia una acumlación d caial cada
v mayo.
El caialsmo hsóco s us s scnaio
inado conco lmado o l mo y l
sacio d las acividads oducivas dno dl
cual la incsan acumulación d caial ha sdo
l objivo o «ly conómica qu ha obnado
o valcido n la acvidad conómica nda
mnal Es s ssma socal n l cual quns
s han ido o als las han ndo u m-
aco an and sob l conjuno qu han ca-
do las condcons mnas qu los oos s han
vso obliados a ajusas a las nomas o a su-
i las conscuncas. Es s ssma socal n l
cual l alcanc d sas las la y dl vao)
s ha hcho cada v más amlo los ncaados
d alica sas las s han hcho cada v más
nansns y la nación d sas las n
 jdo socal s ha hcho cada v mayo aun
uando la oosción socal a als las s haya
cho cada v más u y más oanada
lando sa scción d lo qu s in
j o caialismo hsóico cualquia d nos-
os ud dmina a qu scnao nado
onco lmiado o l mo y l saco s
.  q  la nsis d s ss
 Immanu ai

final s
ma isóo s loalia n la Euoa d finals
dl silo  qu l sisma s xtndió on l
imo asa ubi odo l obo aia finals dl
silo XX y u aún oy ub todo l lobo 
doy unta d qu una dlimiaión tan su
fiial d las ontas dl timo y l saio sus
ita dudas  muas sonas Esas dudas son
sin mbao d dos ios dins En m
lua sn as dudas míias Estaba usia
dnto o fua d la onomíamundo uoa n
l silo ? Cundo s inooó xamn
l Imio otomano a la onomamundo aia
lisa? Podmos onsida una dminada z
na inio d un dmindo sado n un d
minado momno omo vdadamn in
ada>> n la onomíamundo aitaista? Estas
untas son imoants tano o sí mismas
omo oqu al inna sond a llas nos v
mos obliados a isa ms nustos anisis
d los osos d aalismo isóio Po n o
s st l momnto ni  lua aduado aa on
sta a los numosos inoans mios
somidos a oninuo dba  laboaión
El sundo io d duda s  qu s lana la
utilidad d a asifiaión indutiva qu aabo
d sui. Hay aluno s qu s nia a aa
qu s uda di jams qu xist  aialis
mo a no s omo una oma sia d la
ión soial
soi al n 
 lua d abao a d un -
saio ivado qu mla asaaiados Hay
otos qu afiman qu uando un dminado
Esado a naionaliado sus indusias  ola
mado su asión a as doinas soiaisas a
uso fin on sos atos y omo suado d
sus onsunias a la aiiaión d s Es
tado n la onomíamundo aitaista Esos no
son inoants mios sno óios  a
amos d abodaos n  uso d s análi
sis. Abodalos dduivamnt sía inúl sin
La prdcc de captal 

mbago ya qu no vaía a un dba aona


sino smmn a un hoqu n fs ousas
Po onsguin os abodamos huísamn
 afimando qu nusa asfian nduva
s más i qu as asifiaons anavas o
qu abaa más fáimn y ganmn o qu
sabmos ovamn n a auadad aa d
a aidad hisa y oqu nos ooona una
na d sa adad qu nos m a
ua más fiamn sob  sn
Eamnmos us, mo ha unonad amn
  sisma aiasa D qu  objo d un
oduo s a aumuain d aa  d qu
aaá d odui ano omo  sa osib d
una dmnada manía y ofa a a vna
on  mayo magn d ganania aa  Sin
mbago so o haá dno d una si d s
ions onmas qu, qu , omo dimos xis
n «n  mado> Su oduin oa sá fo
osamn imiada o a disonibdad a
vamn inmdiaa) d osas as omo faos
maias d odun fua d abajo, n
s y aso a dino fvo aa ama su
bas d nvsin La andad qu ud odu
 on ganania y  magn d ganana a qu
ud asia sán ambn imados o a a
aidad d sus «omidos> d o  ms
mo auo  os d vna más baos n s
aso no s aa d os omdos d uaqu
uga d mado munda, sno d os qu sán
noduidos n os mismos mados oas, n
mdaos y más singidos n os qu  vnd
ndndnmn d mo sa dfndo s
mado n un aso dmnado) La xansn
d su oduin saá ambn singda o
 gado n qu su oduin amada d uga
a una dun d os os n  mado «o
a aa d du amn a ganania oa
obnda on su odun oa
 m W

odas sa son sons ova s d


 qu sn sn nsdad  q n m
nado poduo o papan avo n l m
ado om un dmnado onuno d do
ns Esas sons son la onsun d
un poso soal oal qu s da n un la y
mpo onos Po supuso smp ay ad
ms oas sons, ms suspls d ma
npulón. os gonos pudn adopa pu
dn a adopado ya vsas mddas qu d
alguna oma ansomn las opos onm
as y po onsgun l lulo d las gananas.
Un dmnado poduo pud s l na
o o la vma d las mddas xsns Un d-
mnado poduo pud aa  psad
a las auodads polías d qu amn las m
ddas n su avo.
¿Cómo an auado os poduos paa ma
xma su apadad d aumula apal a
ua d aajo a sdo smp un lno
nal y uanavamn sgnavo n 
poso d poduón Al poduo qu aa d
aumula l poupan dos aspos dns d
la u
uaa d aajo
aajo s u dsponldad y s u os
. El polma d la dsponldad s a plan
ado aualmn
aualmn d la sgun mana
man a las
laons soals d poduón qu an as
una ua d aajo sal paa un dm
nado poduo) podían n un os ajo s l
mado a sal y l amao d la ua d
aajo ópma paa un momno dmnado 
Po s l mado d s poduo daa, l
o d qu la ua d aao ua a n-
mnaa su os al paa l poduo Y s
l mado d s poduo s nmnaa l
o d qu la ua d aajo ua a aa
qu al poduo l a mposl apova
las opoundads d ganana
a prdccn de capta 1

Po oa pa tamn una fua d ajo


vaal tí dsvntajs pa os cptalss.
Un fua d aajo vaa a po dfncón
una fua d aajo qu no ja ncsa
mn d foma connu pa  msmo poduc
o. A tl ajdos dí pus pocup
ls
l s  po lo qu s f  su supvvc su
vl d munacón  fuó d u podo
d mpo lo sufcntmt ago como pa
const ls vcos  os ngsos a
s. s dc os jados t qu s ca
pacs d sac d los podos n qu jan
lo sufcnt como p cu os píodos 
los qu no cn muncó Po cosgu
t, ua fu d ajo v  mudo cos
a  os poducos más po ho y po nd
vduo qu ua fua d tajo fja
Cundo tnmos un cotdccó y qu 
nmos ua n l mollo msmo d pocso d
poduccón capalsa podmos st sguos d
qu l sutdo sá un compomso sóca
mn dfícl pasmos lo qu sucdó d h
cho. n los sstmas hsócos qu pcdo
 capsmo hsóco, a myoí d as fus
d ao unca ods ls) a fjs n gu
nos csos la fu d jo d poduo s
duca a  msmo o  su fm y po no a
j por dfcó n guos cso  
d taajo no laconda co  poducto po a
os d patsco l a adscta mdt dv
ss guacons gas y/ o cosutudns  
cuydo dvsas fomas d scvtud svdum
 po duds, gímns pmnts d tn
c tc). Aguns vcs a dscpcón  vl
ca. Oas vcs  po píodos mdos, con
ua opcón d ovacó; po sta mcón d
mpo sólo ní sdo s st ttvs
alss n l momno d  ovcó Ao
n, la gd d stos gímns plnta po
}
12 z W

bmas  só a s pdus s a


quis saba adsia ua dmada ua
d abaj si ambi a ds s s u-
s ya qu vidm só pa amia
sus aividads  a mdida  qu sa
uas d abaj dispibs  ijas.
Esas sidas siuy a bas
a m a mud s ha dsi d au  a
isiuió d abaj asaaiad a d is
ía u up d sas pmam dis-
pibs aa abaja más  ms paa  m-
j  ps Lamams a s ps mad d
abaj y a as psas qu vd su aaj
pais N di ada uv si aim qu 
 apiaism hisói ha habid ua 
paiai d a ua d aba. La ai-
maió  só  s uva si qu am s
 absu spd as vajas d -
s d paiaió paa s pdus ha
sid ampiam dumadas. L spd-
  s qu haya habid aa paiaió
si qu haya habid a pa as ua ss
a ms d isia d s sisma sia his-
ói  s ud di qu a aidad d a-
baj pam paiad  a ma
mud apiaisa u hy  a i siquia
a u iua p i
Si duda sa sadísia sá  fuió d
óm s mida y a qui s mida. Si usams as
sadísias iias d s bis aa d
a amada pbaió aiva pimdiam s
vas adus mam disibs paa u
abaj muad pdms a qu 
paj d asaaiads s hy aabm
a si bi ius  s as uad s au-
a a iv mudia  paj a s ii
a qu su a mayía d as muais
óias. Si mba si sidams a das
as psas uy abaj s ipa d ua 
La prdcc de capal 1

oa foma a la cadna d mcancías abacan-


do así a ácicamn odas las mujs aduas
y ambin a un nmo muy ao d sonas
adulas y osadulas (s dc los jóvns y los
vios noncs nuso ocna d ol
aios ca n icado.
Dmos un aso más ans d ocd a nus
a mdición. Es concualmn il alica la
iqua «olaio a un individuo? Lo dudo En
l caalismo hisóico como n los ssmas
isóicos anios, los individuos an nddo
a vivi dno dl maco d unas sucuas 
laivamn sabls qu coman un ondo co
mn d insos acuals y caal acumuad a
las qu odíamos llama undads domscas
hh El cho d qu los límis d sas
unidads domsicas sn cambiando coninua-
mn o las nadas y salidas d los individuos
no imidn qu san la unidad d cálculo acional
n minos d munacions y aso. Las -
sonas qu dsan sobvivi cuan oo sus in
sos oncials indndinmn d la un
 d a qu ocdan, y los valoan n unción d
os asos als qu dbn alia aan d so
vivi como mnimo luo con más insos
aan d disua d un silo d vid qu n-
unan saisfacoio; y o fin, con más insos
davía aan d acia n l juo caialis-
! como acumulados d caial. Paa odos los
oósios als, la unidad domsca s la ni-
d conómica qu s ddica a als acividads.
a unidad domsica s habiualmn una uni
d lacionada o laos d ansco, o a
s no lo s o al mnos no lo s xcluvamn
 a mayoa d los casos s codncial o
 ndncia ha ocdido a mdida qu avan-
 a la mcaniliación.
u n l conxo d sa sucua d unida
' domsicas dond comnó a imons a as
1 Ie Wte

ss bjdos  dsnón so n -


bjo odvo y bjo modvo  h
ho  bjo odvo ó  s dndo
omo n bjo q dvnb dno mo-
dmn bjo q dvnb n so) y
 bjo modvo omo n bjo q
nq my nso  mmn n 
vdd d «sbssn» y q o no s d
no oda n «xdn» d q d o-
s n. Es bjo o bn no sb n
bsoo mndo o bn mb  o
dón s o n s so vddmn
 sm) d mns. L dnó n
os os d bjo  onsod mdn 
ón d s sos vndos  os
E bjo odvo sdo s onvó
modmn n   d vón do/-
d y sndmn d os oos vons d
os más jóvns) d  ndd dos E 
bjo modvo d sbssn) s ovó
modmn n   d  mj d/
md y sndmn d s os js
s omo d os nos y os nnos. E bjo
odvo  do  d  nd do
ms n  «no d bjo» E jo no
odvo  do dno d  nd do
ms.
Ls ns dvsos no n nds ndd
bmn o on  smo hsóo s h
on my s y mns L dvón d
bjo  o nos y dds no  o s
so n nvnón d smo hsóo
Pobbmn xsó sm nq sóo s
oq  ns s hy qsos y 
mons boóos d no o mbn d
dd) L m jáq y/o  s d
ndds domss no on moo n n-
vnón d smo Ess mbn xsn
dsd h mho mo.
La prdcn de captal 

o qu bo d uvo   caasmo só-


ico fu la coacó  divisió dl abajo
y valoacó d abajo Los ombs a v a
ya co a mudo u abajo dif d d
las mujs (y los adulo s u abajo d
dl d os ios y aciaos) o   caiais
mo isóico a abdo ua cosa dvauacó
dl abajo d las mujs y dl d os jóvs 
vijos) y u aallo ica  l valo d a
bajo dl vaó adulo ias qu  oos sis
mas ombs y mujs alaba aas s
cíficas o omalm iguals),   caia
lismo isóico l vaó adulo qu gaaba u sa
aio fu clasificado como  caba d aia» ,
y la mu adua qu abajaba  l oga como
l «ama d casa> Así cuado s mao a
comila sadísicas acioas qu a a s
v u oduco d u sisma caialisa, odos
os cabas d famiia uo cosidados im
bos d la obació aciva o o as as amas
d casa D s modo s isiucioaó  sis
mo El aaao lga y aaga d a disició
y la discimiació o gos siguió d oma
oam lógica as ullas d sa vaoació
difcia d abajo
odmos sala aquí qu os cocos d i i 
facia/adosccia amlia y d «jubiació d
a ua d abao o aocada a a mda
o la dbiidad a sido ambi cocomias s
cíficos d la aaició  ua sucua d u
ads domsicas  l caiaismo isóico A
udo a sido cosidadas como cios
ogsisas> d abajo Si mbago, a v
a más coco cosidaas como diicio
 dl abajo como o abajo aa más i ,
� acividas fomaivas d os os  las vaio
as aas d los aduos jubiados a sido
iicadas d divida>>  a dvaucó d
 coibucios laboas d aoab coa
1 mmanel alleten

ada a su lbaón d las «aas dl aba


jo al
En uan doloa sas dsnons n
buyon a asua qu la manlaón dl
abajo ua xnsva  al msmo m l
mada. P jml s uvamos qu alula
uánas undads dmsas d a nmía
und han obndo más d un nuna o
no d sus nss als o d su na al
n odas sus mas) dl abajo asalaado ua
d la undad dmsa  qu ns snams
asombados o la xüdad dl naj s
no sólo ha oudo n sls ans, sn qu
ou ambn hoy aunqu l naj aya
obablmn d d ma nsan a l
lao dl dsaollo hsó d la nmía
mund aalsa
Cóm dms xla s? N  qu sa
muy díl. Pando dl suuso d qu un o
duo qu mla mano d ba asalaada 
 sm y n odo lua aa mns qu más
la xüdad dl nvl al qu los asalaads o
dían ms aa l abajo sá  unón
dl  d undads domsas n l qu ls asa
laados vvan a l la d su vda Dh d o
ma muy snlla a dno abaj n dnos
vls d aa l asalaad qu vva n una
undad domsa n un a na  n
sos salaals llammsla una undad dms
a laa) nda un umbal mna o
dbajo dl ual l aía mnsamn a
nal ala un abaj suo al d un asala
ado qu vva n una undad dmsa n un
bajo naj d nsos salaals llmms
la una undad dmsa smlaa)
a aón d sa dna n l qu da
os llama umbals salaals mnms aa
bls n qu v on la nma d suvn
a Allí dnd una undad dmsa laa
La prdcc de capal 7

dpndí pimodilmnt d unos ingsos sl-


ils stos tnín qu ubi los osts mínimo s
d l supvivni y l poduión. Sin mb-
go undo los slios onstituín un pt m
nos impotnt dl totl d los ingsos d l uni
dd domsti  mnudo p un individuo -
sultb ionl pt un mplo  un nivl d
munión qu psntb un pt infio
 l popoionl n tminos d os tb
ds d los ingsos ls un undo supu-
si l onsuión dl nsio ino líquido
nsidd qu on funi vní lglmnt
impust
impust o implib
implib l sustituió
sustituión
n d un
un t
t
bjo n ts todví mnos muntivs po
st tbjo mundo on un slio
o qu sudí ntons n sts unidds do-
mstis smipoltis  qu quins podu-
ín otos tipos d ingsos ls s di b-
simnt l poduión domsti p l popio
onsumo o  l vnt n l mdo lo, o
p mbs oss  l v y un divss
psons d l unidd domsti d ulqui s
xo o dd) o l mism pson n divsos mo
mntos d su vid, bn xdnts qu ín
qu bj l umbl dl slio mínimo pt
bl D st fom, l tbjo o slido pmi
tí  lgunos podutos pg un slio inio
 sus tbjdos, duindo sí sus osts d
poduión  inmntndo sus mgns d g
nni. No s d t pus, qu po gl
gnl todos los qu mplbn mno d ob
slid pfiin qu sus slidos vivin
n unidds domstis smipoltis n lug
d poltis Si o onsidmos l lidd
mpíi lol n l timpo y n l spio dl
pitlismo istóio dsubimos busmnt
u l nom stdísti  sido qu los sli
dos vivin n unidds domstis smipolt
is n lug d poltis. Dsd l punto d vis
18 Imanl altn

ta itctua nusto poba s invit d


ponto D xpca as aons d a xistncia
d a poaiación os pasado a xpica
po qu  pocso a sido tan incopto. Ao
a nmos qu i odavía ás os
 os po qu
qu
 a suido avanando a potaiación
Pítas dci dsd aoa qu s muy
dudoso qu a ccint potaiación undia
puda s atibuida pimodiant a as psio-
ns sociopoíticas d os statos paias.
uy a contaio Pac s qu tinn mucos
otivos paa acs os oons. En pi u-
a, coo acabamos d aunta a tanso-
maió d n no siniicativo d niads
dosticas sipotaias n unidads domsti
cas potaias n dtinadas onas tndió a
aunta  saaio mínimo a pagado po os
qu mpaban ano d oba asaaiada En s-
undo ua a mayo potaiación tuvo con
scuncias poíticas coo anaiaos más ad-
ant qu fuon nativas paa os qu pa-
ban ano d oba asaaiada y tabin acumua
ivas incnándos así odavía ás os niv
s saaias n dtinadas onas oáico
conómicas D co, os qu paban ano
d oba asaaiada sntían tan poco ntusiso
po a potaiación qu, adás d fonta a
división d tabajo po nos y dads tambin
stiuaon con sus squas d mpo y a ta
vs d su infuncia n  campo potico,  -
conociinto d upos tnicos dfinidos ttan-
do d vincuaos a paps spcíficos n  mun
do aboa con difnts nivs d unción
a po su tabajo. La tnicidad có un caaa
ón cutua qu consoidó os squmas d a
stuctua d unidads dosticas sipota-
ias E co d qu a apaición d sta nici-
dad aya aiado tambin una abo d división
poítica nt as cass tabajadoas a sido un
 produccó de cpt 1

lus olítico  os qu mlbn mno d


ob slid, o no co o, l im moto
d st ocso.
Sin mbgo,  od comnd cómo h
llgdo  oducis un incmnto d lgn tio
n l oltición  lo lgo dl timo n l
citlismo históico tnmos qu volv  l
custión d ls cdns d mcncís n l qu
stán situds ls mltils ctividds oducti
vs scífics Dbmos olvid l imgn sim-
list d qu l «mcdo s un lug dond s
ncuntn l oducto inicil y l conumido
finl. Es indudbl qu stos mcdos xisn y
sim hn xistido. Po n l citlimo his
tóico ls tnsccions d mcdo hn contitui
do un quño ocntj dl totl  moí
d ls
l s nsccions hn imlicdo  un intcm
bio nt dos oductos inmdito situdos n
un lg cdn d mcncís. El cmdo
comb un «insumo  su ocso oduc
tivo. El vnddo vndí un <oducto smic
bdo s dci smicbdo n función  su
uso finl n l consumo individul dicto
 luch o l cio n stos «mcdos int
mios sntb un fuo o  dl
comdo  nc l vnddo un oción
d l gnnci obtnid d todos lo ocso d
bo nos  o go d  dn d m-
cncís. Est luch stb sin dud dtmnd
n untos conctos dl timo y dl scio o
l oft y l dmnd o nunc d fom x
clusiv. En im lug, o suusto l oft
 l dmnd udn s mniulds  tvs d
sticcions monoolists, qu hn sido l gl
más qu l xcción. En sgundo lug l vnd
do ud modific l cio n  unto  t-
s d un intgción vticl. Allí dond l Vn
ddo  l comdo n d hcho  n lti-
m instnci l mism ms l cio odí
20 we Wte

sr aritrariamnt amaao con ns fiscas o


d otro tio, ro ta rco nunca rrsntaa
a intraccón d a ofrta y a ana La nt-
ración vrica, a iua qu  onooio ori-
onta, no a sido rara. Estamos or suusto
famiiariaos con sus jmos ms scacua
rs
r s as comaías con carta d rviios  os
sos XVI a VIII, as rands casas comrcias
d sio , as ransnacionas d sio  To
das stas ran structuras oas qu trataan d
aarcar toos os saons osis d una dtr
minada cadna d mrcancías. ro os jos
mnors d intración vrtica, qu aarcaan
soamnt unos ocos (o incuso dos) saons
 una cadna, an sido an ms frcunts a-
rc raona afirmar qu a intración vrtica
a sido a norma stadístca d cataismo stó
rico, y no sos untos d «mrcado> n as ca
dnas d mrcancías n os qu  vnddor y 
comrador ran ramnt distntos y anaóncos
Aora in, as cadnas d mrcancías no an
suido dirccions orficas aatorias Si as
dujramos todas n un maa,
maa , advrtiríamos qu
an adotado una forma cnríta Sus untos
d orin an sido mtis, ro sus unos d
dstino an tndido a convrr n unas ocas
ras. Es dcir, an tndido a ir d as rfras
d a conomíamundo caitaista a o cntros
Es difíci ratir sto como una osrvción m
írica. a runta ra s or qu a sucido.
Haar d cadnas d mrcancías sinifica aar
d una amia divisón soca d traajo qu, n
 curso d dsarroo stórico d caitaismo,
s a co ms y ms xtnsiva n  ano fun
ciona y orfico y, simutnamn, ms y ms
jrrquica. Esta jrarquiación d saco n a
structura d os rocsos roductivos a vado
a una oaración cada v mayor ntr  cntro
y as onas rifricas d a conomíamundo, no
a pdccin d capital 2

sólo d acdo con cos dsbvos nv


ls als d nsos caldad d vda) sno am
bn y lo q s más moan n los scnaos
d la acmlacón d caal.
Al nco cando comnó s ocso s
as dfncas sacals an basan qas
y l ado d scalacón saca a m
ado. Sn mbao dno dl ssma caals
a, las dncas xsns a fa o aons
colócas o hsócas) fon xaadas fo
adas y consodadas. En s ocso  cca
la nvncón d la fa n la dmnacón
d co. Inddabmn  so d a a
o na d las as n na ansaccón d m
ado aa mjoa l co no f na nvncón
 � caalsmo. El ncambo dsal s na
ácca ana Lo noab d caasmo como
ssma hsóco f la foma n q s do
oca s ncambo sa d co s
do ocla an bn q ncso los advsaos
conocdos dl ssma no han comndo a ds
vlalo ssmácamn sno as qnnos aos
d fnconamno d s mcansmo.
La clav aa ocla s mcansmo cnal
sá n la sca msma d la conomíamn-
do caalsa  la aan saacón n l ss-
ma caalsa mndal n la na conómca
na dvsón socal dl abao a nvl mndal
con nos ocsos d odccón nados o
dos los cals oan n favo d la ncsan
acmlacó
acmlacón n d caal ) y la ana olíca
 olíca  com-
sa n aanca o Esados sobanos asla-
os cada no d los cals s sonsabl aóno-
o d ss dcsons olícas dno d s js
ccón y dson d fas amadas aa s-
alda s aodad). En l mndo al dl ca
lsmo hsóco cas odas las cadnas d m
ncías d ca moanca han aavsado s
s fonas saals. Esa no s na nnovacó
2 manel Wallein

cin. Es algo qu a vnio sno s


l mismo comino l caialismo isóico ás
an la ansnaconaia  as canas  m
cancías s un asgo  sciivo ano l muno
caialisa l sgo V como  mno caials
a l siglo 
¿Cómo ncionaba s ncambio sigual?
Paino  una incia al n l mcao
  a  oa  n ocso 
oucción comlo o a scascs aiicals ca
as manu mlta las mcancías s movan n
 las onas  al maa u l áa con l a
ículo mnos «scaso» vna> sus aculos a la
oa áa a un cio u ncanaa un aco 
oucción (cos) a mayo u   n acu
lo  igual cio qu s movia n icción
ousa. o qu almn suca a qu aba
una ansncia  ua a  la ganancia 
al (o xcn) oucia o una ona a oa.
Ea una ación  ciciaiicia Po
xnsión omos llama iia» a la ona
oa y «cno» a la ganaoa Esos nom
bs fljan  co la suua gogáica 
los lujos conómicos
Inmiaamn nconamos ivsos mcanis
mos qu a lo lago  la isoia an incna
o sa isaia. Allí on s oucía una
ingación vical»  os slabons n una ca
na  mcancías a osil svia una a
an mayo l xcn oal acia l cno 
lo qu asa noncs aía sio osil simis
mo la sviación l xcn acia l cno
concnaba allí l caial y onía a isosición l
cno unos fonos soocionaos aa con
inua la mcaniación lo qu miía a los o
ucos  sas onas consgui vnaas com
iivas aicionals n los oucos xisns y
ca nuvos oucos aos con los u nova
l ocso
 produccó de cptl 2

La onnaión d aa n as onas d n-


o ó ano la bas fisal omo la moivaió
olia aa onsui aaaos d sado ai
vamn fus n uas mlils aaida
ds fiuaba a d asua u os aaaos d s
ado d las onas ifias s hiian o sui
n sindo aiamn más dbils D s mo-
do odían siona a sas suuas saal
aa u aaan  inluso onaan n s
uisdiión una mao siaiaión n aa
infios dno d la aquía d las adna
d manías uiliando mano d oba o a
ada  ando foando a sua d uni
dads domsias aduada aa mii  s-
ivnia d sa mano d oba D s modo l l
aialismo hisóio ó los lamados nivls sa
aials hisóios an damáamn divn
s n las difns onas dl sisma mundial
Dimos qu s oso ha manido oul
 o o umos  u os s a s
sim aían s noiados  un mado
mundial sob la bas d unas fuas onómias
imsonals El nom aaao d fua lan
'biamn usado d foma soádia n las
uas  n las oas d oloniaión) no nía
u s invoado n ada una d las ansaio
s aa asua u l inambio fus ds
g ás bin, l aaao d fua aaía 
na sólo uando s oduía un dsafío sin
aivo al nivl isn d inambio dsiua
na v minado l av onflio olíio las
ss msaials dl mundo odían d
; la onomía oaba niamn o onsid
ions d la ofa  la dmanda sn ono
o había llado hisóiamn la onomía
ndo
ndo a un uno ono d la ofa  la d
nda
nda  u suuas d fua saban s
=dando n s mismo momno las difnias
• nsuudinaias> n los nivls salaials  
24  '�=e
'�=e Wet
W ete
e

a cadad a d da d a s d tabao


dl mundo
Ahoa odmos vo a tos o qu
ha habido alún to d oaiión cod
mos a contadicción fundamta t  its
ndvdual d cada msa y  ts cocti
vo d todas las class caitalistas  intcambio
dsiual svía o dfinición a stos intss co
lctivos o no a muchos d los intss indivi-
duas D sto s dsnd qu aquos cuyos
intss no s vían inmdiatamnt svidos n
un momnto dtminado (oqu anaban mnos
qu sus comtidos tataban constantmnt
d cambia las cosas n su favo Es dci tata-
ban d comt con ms ito n l mcado bn
hacindo qu su oducción fua ms ficint
bin utiiando la influncia olítica aa cons-
ui nuvas vntajas monoolistas
La fut comtncia nt os caitalistas ha
sdo sm una dnta pa d ca-
talismo históico Aun cuando acia sta vo
luntaiamnt stinida o mdio d acudos
d tio ctl, llo s dbía incialmnt a qu
cada comtdo nsaba qu ta stccón ot-
maba sus oios mns En un sistma ba-
sado n a incsant acumulación d caital nin
uno d los atciants odía mitis l lujo
d abandona su ma tndcia haa una
ntabdad a ao lao a no s qu qusia
autodstuis
Así us la ctica monoolista y la motivación
comtitiva han sido alidads aallas dl ca
itaismo istóico En tas ccunstancias s v
dnt qu ninún squma scíico qu una
los ocsos oductivos odía s stab uy
 
al contaio sim sía d ints aa  an
númo d msaios ivals tata d alta
l squma scífco d un momnto y u lua
dtminado sin ocuas a coto lao o 
La produón de apta 

macto lobal d tal comotato. Aquí o


aba dscutblmt la «ao vsl d
Adam Sth,  l stdo d q l «cado
moía stccos al comotato dv
dal o sía muy cuosa ua ttacó dl
catalso hstóco qu sus qu l sulta-
do ha sdo amooso.
El sultado ac hab sdo más  d u
vo coo obsvacó íca  cclo altat
d xasos y stacatos dl sstma 
su cojto Estos cclos ha mlcado luctua-
cos d tal scacó y uladad q s d-
ícl o c qu so tíscas al coam-
to dl ssta S s m t a aaloía, a
c s l caso satoo dl oas
mo caalsta qu hala l oxío cado y
xhala los dschos vosos as aaloías so
sm losas, o sta ac scalm
t adcada. os dschos aculados a las
ccas coómcas qu co uladad s
custaba olítcamt a tavs dl ocso d
tcabo dsual ats dscto El oxío
cado a la asacó más ct d los
cusos (más ct  l stdo d qu 
mtía ua ayo acumulacó d catal) q -
mtía la stuctuacó ula d las cadas
 mcacías.
Lo qu ac hab sucddo cada cuta
os aoxadamt s qu dados los s-
os d u úmo cada v ayo d saos
o hacs co los utos más tabls d las
das d mcacías, s oducía tal dso
ocos  las vsos qu osotos habla-
OS, d modo qu duc  tao a o d su
OS,
oduccó. a úca solucó a st dso
cos a ua comocó  l sstma odc-
o qu da coo ultado a dstbucó
s qtatva sto sua lóco y sl, o
'·_ oscucas ha sdo s asvas S
 _- • "Z! Wte
W te

iicaba   ió   ao ocació


d opacios  os sao_s   a cda d
mcacías q saba a m ados Eso s-
poía a imiació ao   saio s
como
como d a
ao
oss abajados  aq
aq os
os q aba
aba--
 aba aa psaios q s ia  a iba y
ambi aqos q abajaba paa oos q s
mcaiaba aú más a i d dci os coss
iaios d podcció Es cabio abi
pmiía a os mpsaios dada» cas op
acios  a aqía d a cada d mca
cías o q s pmiía ddica odos  v
sió y sos a oos sabos d a cada d
mcacías q, a oc iicia isms
ás scass», a más abs a a
dació> d dmiados ocsos  a scaa
áqica ambi vaba a mdo  a 
bicació oáica pacia Paa sa bica
ció oáca saba my aacvo  dspa
amio haa oas dod  cos d a mao
d oba a iio, aq dsd  o d
visa d a oa a a q s dsaaba a idsia
a va idsia imicas habiam  i
cmo d iv saaia aa aos scos
d a a d abao Pcisam ahoa sa-
mos vivido a d sas bicacios asivas
a iv mdia  as idsias d aomóvi 
aco y a cóica Es ómo d bica
ció ha omado pa d caiaiso hisóico
dsd  comio
Esos ass ha ido s cosccias
picias a d as ha sido a cosa s
cació oáica d sisma mdia capi-
aisa Si mbao, aq as cadas d 
cacías ha sido siiicaiva sca
das cada cica aos, apoxiadam s ha
aido  sisma d cadas d mcacas
áqicam oaiadas Dmiados poc-
sos d odcció ha ximado  ds
 produccó de cpt 27

s  la jaqía al sas s vs  la


a si. Y dmadas a ggcas
ha acgid a ivls jqcs d css 
ci cami. As s dmads dc-
s ha asad  «ccls d dc a c
ma sd dcs dl c y ma
cvds  dcs s Adms
dmadas sicis s ha dslaad acia
aia  aca aaj  l q sca al 
sa cmaaiv d ss habas P aa la-
ma «dsall» a als ass dams 
m q dmsa q ha haid a dció
d la laació glal dl ssma mcam
 ac q s  ha cd ms  la
laació s ha icmad a l lag  la
hsia  d dci s q sas ca
cis ggáicas y dl dc ha sid vda-
dam cíclicas.
Si mag ls ass ha id a s
gda csccia my d  mi
 «dcciÓ>> q idc a  llama la
acó s l hch d q l dilma mda
s ha laad sm  la asa d a d
mada mdia sci d algs dcs
clavs dl ssma Es  sa sacó dd ls
ss d ls aaads cicd c ls i-
ss d a mia d msais Ls aa
ads ha aad sm d ima s
a d xcd y ls mms d csis c
ómca dl sisma ha fcid a md a
 civ slma  da cm a
dad slmaia d sg ss lchas
d class Ua d las mas ms cvas  m
diaas d cma ss igss al q i-
 ls aads s la may mcailació
 s i aaj. A md ha aad d
sii aqllas as d ls css d 
ccó dmscs q dvga scasas cada-
s d igss als y  aicla divss
2  Wi

ps d pdó smp  as p a


a asaaad a d as pps zs m
psas d a pazaó a d a d s
pps aaads d d  md a m
pdd a md m q s paa
ds pavs as q a paó 
as dads dmésas spaas s mh
may q a paó  as pam p
azadas.
a sd  s mms d saam a
d ags ppaspds,  pa 
pdd a a psó pía d s aad
 y  pa yd q s ams s
  as as d pdó s a
a  a s ppaspds vas
 d ss zas a   amp d a
pdó m   pí paa mpsa a
paaó d  s ad d s aa
jads  aga pa s p q s p
pa a av sa paa sa p qé a
had  m  a pazaó dad
 a pazaó ha vad a ag paz a
a dó d s vs d gaaa  a
mamd apasa.
s  s  dd díams s
da  ps d am óg q 
a sd a  m  a sa d
apa só as ppas va
s» ógas ha sd,  pm ga a
aó d vs pds <sass»,  a
 as smam
smam a
a ,, y,  sgd
sgd 
ga a d pss paa d  aa Ha
sd spsas a as as s dsds d s 
s mas d apa as vs paa 
ma  ps d amaó d apa.
sas vas s dda aa  
a a a gazaó d a pdó Ds
d  p d vsa hsó, d  mps
aa a azaó d mhs pss d a
 prduccó de cptl 9

a a áca a cada d aj. P s


ác xagra  ca. s pcss d cc
acó d as aras d pduccó ísca ha s
d c cuca aazads s r  cua
s prss d dscrazacó puss.
s s spca vd s as a c
acó a rcra cscuca d raus cí
cc. Advéas qu dadas as ds cscucas
a cadas s qu xpcar ua apa
 paadja. Pr u ad haáas d a
cua ccracó d acumuacó d capa
 a pazacó hsórca d a dsucó.
muáam s arg haáams d u
pcs  p csa d pazacó
qu aráas ha ducd ra s 
\"s d gaaca Ua sucó ác sa dcr
qu  prm prcs s smp ay qu
 sgud  cua s r  adás a ds
ucó d s vs d gaaca casada
  crm d a prazacó ha sd
asa ahra cpsada c ccs pr  
asm q ha acuad  sd ca
Oa svacó píca u pud hacs
ác acrca d capas hsórc s qu
u pazam ggác ha ccd csa
m c  mp. Ua vz ás   d
cs c a  cav paa su xpcacó.
 cpcó d uvas zas a a dvs s
a d aaj d capasm hsóc  s
du d ua sa vz. D hch s prdu 
ads pródcs auqu cada ua d as su
svas xpass parcó sa ada  su
mpud. Iduda ua par d a xp
có rsd   sm dsar cógc
 pp capas hsórc. Ls ras 
 aspr as cmucacs y s amam
s hz qu ura prgsva s car
cpar rgs cada vz ás adas d as
as d c. Pr sa xpcacó d 
 l Wlltin

más s d u dó   


suf d s.
A s s h fmd q  ó s
d   s squd d s ds
 s qu z s s d  dó
s. S m s xó  
ud  s hhs hsós. s ás x-
s  sm hsó s h msd 
 s  m ss dus,  
qu  s s>  éms d su
 ssm óm y    
md í d s mds ss 
ms S dd h hd xs. P
     md s  qu
s s dus d   x y 
 vés S q  dd  
qusd mm s mss -
ss s qu d  s d mds 
s  é y u  vés d s s 
s   s».
 squd d mds  sv m x
ó  xó mh más s s
 squd d m d   j s Ds
d u u d vs hsó á 
ds s uvs zs ds   mí-
mud h sd vs d mó
 qu s     d  
quí d s ss d ssm md
Pám  hí dsd dds
dméss m s y  í
sd ds  dss P  
 í
í
 d s
s sd
sds
s 
s
s y d s s
ds sms sds  s
zs qu  hí sd m z-
ds í dsd sm  f
 ó d s udd dmés s
 qu m hms s hí s  m
más  s d  s  í í
 d s sds m u mó
 produccó de cptl 3

d mcansms scals, q gaan a cada n


dad dmésca a ralzar algn raaj alarad,
 rsrccns a la lrad d mvmns  s-
aracón rzsa d ls mmrs d la ndad
dmésca, l q rdcía cnsdralmn la
sldad d na la rarzacón.
S añadms a s ans la srvacón d
q las nvas ncrracns al ssma mn
dal dl caalsm ndían a sar crracna
das cn ass d sancamn n la cnmía-
mnd, rsa vdn q la ansón ggr-
ca dl ssma mndal srvía ara cnrarrsar
l rcs d rdccón d as ganancas nhrn
 a a mayr rlarzacón, al ncrrar
nvas rzas d raaj dsnadas a sr sm-
rlarzadas a aarn aradja s dsvan-
c l mac d la rlarzacón n l rcs
d larzacón s v cmnsad al vz cn
crcs, al mns hasa ahra, r  mac d
as ncrracns Y ls rcss d raa d
 arl cm rcnaj dl al s ha n-
crmnad mns d l q haalmn s
arma, dad l dnmnadr n cnsan an-
són d la cacón.
ms nvrd mch m n szar có
m ha acad l caalsm hsórc n la arna
srcamn cnómca. Ahra sams rara
ds ara lcar r qé srgó l caalsm
cm ssma scal hsórc. s n s an 
cl cm a mnd s nsa j d sr n
ssma naral», cm agns algsas han
raad d mannr, l caalsm hsórc s
n ssma anmn asrd S acmla
caal a n d acmlar ms caa. s caa-
sas sn cm rans n na rda, q crrn
cada vz ms drsa a n d crrr an ms d-
rsa. n l rcs, sn dda algnas rsnas
vn n, r ras vvn n la msra y  có
 _-»e Waerten

mo de en  du á : o en os


ue en en
Cunto ms eexono s e ms sudo
me ee No so o   ens myo
de  on de mund  et y sue
tmente en eoes onnes tees ue
en os sstems hstos ntees sno ue
omo eemos enso ue se ede gument
ue tmn estn en eoes ondones ot
s. odos nosotos estmos tn nuendos o
 deoog ustdo de ogeso ue  on-
gudo este sstem hsto ue nos esut
d dmt nuso os gndes nonenentes
hstos de este sstem st un denundo
tn engo de tsmo hsto omo K
Mx hzo gn hn en su e hst
mente ogeso No eo ue se ogeso en
souto  menos ue o <ogeso sme
mente se entend ueo ue es hstmente
osteo y uyos ogenes ueden se exdos
o go ue o h eeddo  ne de 
tsmo hsto soe e ue oe es  e
omeo eo e uo n en tmnos de
 dstun mte de os enes y de  sg
nn de s enegs es en m onn muy ne
gto
S esto es s o u sug un sstem se
mente  e esmente  og se n
Qu os ms onnente ue un onmento
ue m ue  exn de ogen de un
sstem e onsegu un fn ue de heho h
onsegudo S ue  en moden nos h
tdo de  úsued de s uss nes y
de tod
tod onsden de ntenondd ( ese-
mente undo st es tn ntnsemente d
 de demost de om em). Peo 
en moden y e tsmo hsto hn
mntendo un esteh n omo semos
s ues deemos soseh de  utodd de
La prdcc de capa 

a a a popóso d sa usó: a moda-


dad d oomo d os orígs d apa
smo modro. Prmíasm sozar smpm
 ua paó hsóra d os oígs d
apasmo hsóro s ar dsarroar auí
a as mpíra d a argumo.
  mudo d os sgos  y  uropa u
 aro d ua dvsó soa d raajo u
 omparaó o oas áas d udo s -
oraa,  o u rspa a as urzas pro-
duvas, a a ohsó d su ssma hsóro y
a su sado ravo d oomo humao, 
ua as
as  rmda:
rm da:  a avazada omo
omo 
aguas áras,  a prmva omo  oras
Maro Poo dmos rordar, u proda d
ua d as surgos uura y oómam
avazadas» d uropa, s só oam aru
mado por o u oró  sus vajs por Asa
a ara oóma d a uropa uda saa
pasado  sa époa por ua rss muy mpor
a, grada  su ror u saa omo
vdo sus mos soas Sus ass om
as s saa dsruydo muuam a gra
vodad, mras u su ssma d rras as
d su sruura oóma s saa vovdo
más , o ua osdra rorgazaó
u a   sdo d ua dsruó muho
ás guaara  o u haía sdo a oma
Admás, os puños ampsos saa dmos
rado ua gra a omo produors as
sruuras poías  gra s saa d
ado y su proupaó por as uas sas
r os u ía  podr poío haía u
udara poo mpo para rprmr a urza r-
 d as masas d a poaó.  agua
doógo d aosmo saa somdo a gra
ds sos y   msmo so d a gsa
saa ado movmos guaaros as
osas saa ra ayédos a pdazos S
3 • Wn

Euro huese onindo e  sd or  que


se em es df e qu os esqems
de  Euro fed mede o  ssem s
mmee esrurdo de esmeos udern
herse osoiddo de nueo Mo ms ro
e es qe  esrur so de  Ero feu
d huier eouodo hi n ssem de ro-
duores  eqeñ es reimee es
on  onsguene niein de s rsoris
y desenriin de s esrurs os.
  eso hr sdo eno o mo y r i,
e s  em de eseu y de oo iners Pe-
ro es edee que  erse de e rn
qr  os esros seores
se ores de Euro
Euro de
nrnqros y de susros esemene
do se deron ue de qe s rmdur
deogi mn se es desegrdo n
sgerr qe de err oseemee 
ineno, odemos er omndo  ro de
1650 on  de 1450 qe ourrero s sgees
oss En 1650 s esrurs ss de i
smo hso omo ssem so e n
sido eseds y onsodd  ede h
  gin de s reomess  sdo
drsimee inerd. Los esros serores
se hn heho de nueo on e oro de  o
 y  ideoog  n ne roemen-
e o de onnudd ee s s qe for
m re de os esros suerores e 450 y
s ue formn re de os esros serores
en 1650 Adems s ssuyrmos  fe de
1650 or  de 1900 eonrmos que  myo
r de s omroes o 1450 segu sedo
ds ue so e e sio   udo ho gu
ns endes sigifis e  dre di-
ferene so omo eremos d que e ssem
sro de smo s ro o o s
os de foremeo h erdo imee en
n riss esrr.
La prducc
prdu cc
 de capa 3

 e e h ez e tet e


ietmete ee m si  eió e i
tism histói e ut sistem si hue
ieti eseimete u teei ue s
estts sueies tem y estei e su
ug u teei ue se ú mej  sus
iteeses. Es est t su Só  uie-
es ue sus tims
 A POCA D C\    :
A UCA PO OS BOS

  umun nesnte e  o  u


mun nesne e t uede ee 
me s un oeto somente sudo.
Sn emgo h teno sus efenses que h
umente o hn ustfo o os enefos
soes  go o  os que etend onu
. Anemos ms ene hs qu uno
esos enefos soes son ees Sn emgo
dedo  un o uque enefo oeto
est o que ms un  eme un on
sumo muy nemeno  muhos nduos
yo equeos guos. Que e onsumo nemen-
to meoe emente   de d de os
onsumoes es ot uesn que mn os
onemos.
 me egunt que
que nteemos e s  ¿ qun
un
oene os enefos nddues nmedtos
Pee one fm que  myo de s
esons no hn eseo  un on e os
eeos  g  o de  dd de d
esunte de t onsumo (y se   oet-
 o  os nuos)  e que e
 en uh o os enefos ndues n
meos tn omente seques. De heho
se h so e ee de  uh oí eno e
tsmo hsto. Eso es en e o que
queemos e uno fmmos que e -
smo hso es un n mtes.
En tmnos mees no so hn so gn-
es s eomenss  quenes hn ego en
e tmn s feens ente s eom
 uch
uch por os beefcos 37

enss mteies de os de i y os de jo


hn sido gndes y se hn heho myoes on e
tiemo en e onjunto de sistem mundi.
Y hemos nido os oesos eonmios
ue exin est oiin de  distiu
in de s eomenss. Aho deeímos en
t nuest tenin en mo se s hn eg
do os indiiduos dento de t sistem eonmi
o  onsegui entjs  sí mismos y on
eo negses  otos. Tmin deeímos on
side mo se s hn egdo s ítims de
est m distiuin en ime ug  mi
nimi sus dids en e funionmiento de sis
tem y en segundo ug  tnsfom este
sstem esonse de tn mniiests inus
tiis
Cmo hn edo  o os indiiduos o os
guos de indiiduos sus uhs oítis en e
itismo histio e oíti es tt de
mi s eiones de ode en un sentido ms
foe  os inteeses de uno y de este modo
eoient os oesos soies P ogo es
eiso enont ns de mo ue e
mitn  mxim entj on e mínimo desem
oso. L estutu de itismo histio h
sido t ue s ns de uste oítio ms
fies hn sido s estutus esttes uy
sm onsun fue omo hemos iso no
de os ogos instituiones entes de it
smo histio. No es ues su ue e onto
 ode de Estdo  onuist de ode de
stdo en so neesio hy sido e oetio
sttgio eseni de todos os iies to
s en  en oíti  o go de  histoi
 itismo modeno
 ui imotni de ode de Estdo
 os oesos eonmios un definidos muy
titmente es soendente undo se exmi
 de e mo funion emente e siste
8 ·    
  W
W


m. E ieo   eee d o eeeno


de ode de Edo e  udcció eio
i. Lo Edo enn oe E one
 en udicene deid en e
medine  occin e o e Edo en
cuein y en e medine e econociieno
diomico o oo Edo ndudeene
 one odn e diud y hiu
ene  o en: e deci e econocimie
econocimieno
no u
u
dico en de do uene (e oio Edo y o
oo Edo que en en conico. Te d
eenci en oend en úim innci
ien o un enenci ien o  uez (y  e
une quiecenci in  Much diu du-
du-
n mucho iemo en o ene un cundo
muy oc de e oein m de un gene
cin. o eenci e e eenne euueo ideo
gico o e de odo de que e diu o
dn e inmene znd y de hecho o en
o conceumene mee en e em 
Edo odeno e e ecnocimieno ecio
de un imiccin emnene de uidiccione.
L oen como conceo e  en  e
ioic de  excuin de ino edio.
E docin ioicoudic hizo oie de
emin  eoniidd de cono de o
moiieno ene  one de o diino
Edo Cd Edo en uidiccin om
oe u oi one en o eeene  mo
imieno de iene cie y uez de o.
De qu que cd Edo ude inui 
cieo uno en  modidde con  que oe
  diiin oi de o de  econom
mundo
mundo cii Ade cd Edo od  od
u en cuquie moeno eo ecnimo
imemene cindo  no que egn e
ujo de o coe de oduccin   de u
one
 ucha por os beefcos 9

Nommente nizmos estos contoe de


fonte en funcin de   ntinomi ente uen-
ci tot de contoes (ie cmio) y usenci
tot de ietd de moimientos (utqu) En
eidd en  myo de s oc y en  m
yo de o ses   otic ett e  itu
do en  ctic ent esto dos etemos. Ade
ms s otics  os moimiento de ienes
de capitales  de fuerz de tabajo h sido 
cficmente difeentes En gen e moimiento
de fuez de to  etdo m etingido
que os moimientos de ienes y de cite
Desde e unto de it de un oducto dete
mino situdo en gún ug de un cden de
mecncs  ietd de moimiento e dee
e mient este oducto fue econmicente
cometitio
cometitio con os oto
oto oductoe de  mis
ms mecnc en e mecdo muni. Peo
cundo te no e e cso  die etic
cione fonteizs fente  os oductoe ies
odn ee os cots de tos y enefii 
un oducto o  o dem menos efciente Ddo
que o efinicin en un mecdo en e que 
 múties oductoe de un detemind
mecnc un myo se menos eficiente que
un mino sieme  ido un constnte
ein  imone eticcione mecntits
  iertd de moim eto  t de  ron
tes. De qu que   ime gn uc un
uc feoz
feoz y continu
continu tuie comcomo o ee
ee  o
tic estt de fontes Ddo que in emgo
 mino ms eficiene e etimente ic y
odes ieme   ido ot ein oet
 i  fontes o m esecficmnte
 i guns fonte Ddo dems que
uquie conunto de oductoes (y eecimen
te e de os icos y ode oso e e diectmente
fectdo o  oti estt de onte no
o de os Etdos en os que est fsicmente
40  e
 e Werte

oz su se eom (ue oí o o


se os msmos e os ue e uddos) so
tm e s e muhos oos Etdos dete
mos outoes eomos est tee
sos e esegu sus ojetos otos smu
temete e os Estos y  meuo e mu
hos e eos  e e ue  uo e
e mt su t ot  su oo
Esto e oumete ttt  uees
esegu  umu e t o  u
mu e t
Po suuesto u om e te s egs
soe o ue o o o uz s otes y e
u ooes e m s otes  t
s e  opo tot de u Estdo o
oto (u Anshuss ooz  t
s e  o e u tetoo o  ts
e  sees o  esooz E heho e
ue os mos e otes teg u mto
meto e os esuems e  s so
e tjo e  eoommudo h so u 
to ese e s oseos de uees se
h oueso  u etemo mo e ote
s o o h eeo E heho e ue u mo
z eog e too   e e s
oes ue he ms o meos oses e
tos mos eseos e otes h do 
oeo eomo meo  os mome
tos osts e  me e ue tto os
ttes omo otos h eso e  o
s e u ot estt ese ts e
oyeto mo e otes
E seguo eemeto e oe e Esto e
umet mot  e uometo
e tsmo hsto h so e eeho eg
e os Estos  etem s oms ue ge
s eoes soes e ou eto e su
jus teto s estutus e Estdo
moes se oo este eeho  eo o
La ucha por os benecos 

modfcr cuuer conuno de recones consue-


udnrs. Como cuesón de derecho o Esdos
no reconocn nngun mcón  su mo e-
gso fuer de s ue eos msmos se mo
nn. ncuso  donde deermnds consuco-
nes hn de ou de cers mcones
derds de uns docrns regoss o de ere-
cho nur resern  gún orgnsmo o  
gun erson defndos consuconmene e de
recho  nerrer ess docrns.
Ese derecho  egsr e o de conro de
ro no er en modo guno mermene eór
co. Los Esdos hn usdo regurene ese de
recho  menudo de un form ue mc un
rnsformcón rdc de os esuems esen
es Como er de eserr en e csmo hsó
rco os Esdos hn egsdo de un form ue
ncremen  mercncón de  fuer de
ro oendo dersos os de resrccones
consueudnrs  os moenos de o r-
dores de un ueso  oro. Adems monn 
os rdores uns ogcones fsces en me
co ue  menudo ogn  ceros r
dores  rer un ro srdo. Pero or
or re como y hemos so os Esdos me-
dne sus ccones eges  menudo oscu
n mn un en roercón  mo
ner mcnes resdences o  ssr en ue
os gruos de renesco conserrn ceros os
de ogcones hc sus memros en mer de
ssenc.
Los Esdos conron s recones de ro
duccón. Prmero egron y ms rde roscr
eron
ero n cers forms
form s de r
ro
o foroso  esc
esc 
ud ogcón de rr en ors úcs ser
dumre emor ec.). Creron regs e re
n os conros de ro ncuendo grn
s y ogcones recrocs nms y mms
Decreron os mes de  modd geogrfc
42 Ie Wte

de os trdores no so uer de sus roters


sino tmin dentro de sts.
ods ests decisiones estes ueron tods
en recin direct con s imicciones econmi
cs r  cumucin de cit. Esto se uede
comror cimente exminndo e enorme nú
mero de detes registrdos cundo ocuriron
en torno  ociones eges o dministrtivs 
terntis. Adems os Estdos n deicdo
or o regur consideres energs en cr ue
os gruos reccitrntes y ms esecimente os
trdores reccitrntes cumiern sus regu
ciones. r e os trdores n sido ires
de ignorr s restricciones eges que esn
sore sus cciones Muy  contrrio  reein
de os trdores  indiidu o coecti si
o cti  roocdo itumente un ront
resuest reresi or rte de rto de Est
do Indudemente os moimientos de  cse
orer orgnid odn con e tiemo imoner
cierts imitciones   ctiidd reresiv s
como conseguir ue s regs uern modiicds
en ciert medid en su or ero tes movimien
tos otenn en uen medid estos resutdos
grcis  su ccidd de ectr   comosicin
otic de os rtos de Estdo.
U n tercer eemento de oder de os Estdos 
sido  ccidd imosit. os imuestos no
ueron en modo guno un ineno de citis
mo istrico s estructurs
estructurs otics neriores
tmin utiiron os imuestos como fuente de
ingresos r os rtos de Estdo Pero e c
itismo histrico trnsorm os iuetos en
dos sentidos Los imuestos se conirtieron en 
rinci (y de eco stnte) fuente egur
de ingresos estes en controsicin  os in
gresos esttes deridos de  incutción irre
gur or  ue  ersons dentro o uer de
 urisdiccin oici de Estdo (incuyendo 
L uch por os b eefcos 4

inutin  otros Estdos En segundo gr


los imuestos hn sido un enmeno en onstnte
exnsin  o lrgo del desrrolo histrio de l
eonommundo itlist en unto oretje
del lor totl redo o umuldo Esto signii
ue los Estdos hn sido imortntes en uin
de los reursos ue ontroln ddo ue los re
ursos no slo les ermitn umentr l umu
lin de itl sino ue ern  su ez distriui
dos y or onsiguiente entrn diret o indi-
retmente en l nue umuin de itl
os imuestos ern un oder ue tr l hos
tilidd y l resisteni hi l roi estrutur
esttl  l ue e omo un eseie de ilno
inorreo ue se roi de os rutos de tr
jo de otros o ue hy ue tener siemre re
sente es ue h uerzs uer de Goierno ue
resionn r ue huiese determindos im-
uestos orue el roeso er  un redistri
uin diret r ellos o ermitir l oerno
rer eonoms externs ue meorrn su osi-
in eonmi o enlizrn  otros de un or
m eonmimente ore l rier gruo En
resumen l idd imositi er uno de los
medios ms inmeditos or los ue e Estdo yu-
d diretmente l roeso de umulin de
itl nteoniendo unos guos  otros
os oderes redistriutios del Estdo hn sido
nlizdos en l myo rte de los estudio úni
mente en unin de su oteni de niein
Este es el lem del Estdo de ienestr Pero 
redistriuin h sido muho ms utiizd de he
ho omo menismo r olrizr l disriu
in ue omo menismo r her ue oner
n los ingresos reles Son tres los menismos
rinies ue hn inrementdo l orizin
de ls reoenss por e de  olrizin
y resultnte del unionmiento norml de mer-
do itlist
4 nue
nu e Waen

n me ug os goenos n oddo m


s  ts de oeso mposto gndes su
ms de t ue n edstudo ente peso
ns o guos ue en  gndes popetos de
pt  ts de s suenones oes. s
ts suenones n tomdo  om de dont
os etos po o gene on  poo onnen
te exus de go de un seo úo (o ue
m esenmente e soeg de este se
o. eo tmn n tomdo  om menos
det de  sunn o pte de Estdo de os
ostes de desoo de poduto ue poe
mente odn e sdo motdos o un
ut ent ostero  tss uego 
tdd eonm  empesos no esttes 
un oste nomn esmente en e punto de
onusn de  se de desoo ostoso
n segudo ug os goenos n poddo
ms gndes sums de t  ts de unos
es oete eges   euo eg
dos de mosn ue se n onetdo uego en
teeno ondo p un mesn  gn es
 eg peo de eo mtd de ondos ú
os Este oo de ents ús s omo os
oespondentes poedmentos mostos o
uptos  ne pdo n sdo un motnte
uente de umun pd de t  o 
go de tsmo stóo
nmente os goenos n edstudo s
ents ente os os utndo e no de 
nddun de  gnn   so
n de esgo. A o go de tod  sto de
sstem ptst unto myo h sdo e es
go y s dd
dds
s ms oe
oe h sdo ue
e Goeno ntene p med nos
e nuso p esttu pdds unue so ue
 po e tstono nneo ue dese et.
Aunue ests pts de edtu nt
guts n sdo e do egonoso de ode
La lucha por los benefcos 45

de Estdo egonoso en e sentdo de que os


goenos se sentn un tnto emdos o
ests tddes y ttn de mntenes ou-
ts)  osn de t so gene o -
te de os goenos h sdo etmente esgm
d e nuso defendd omo un e esen de
Estdo en e mntenmento de tsmo hst-
o.
Desemosos esenes   edun de os
ostes de mútes guos de oetosodu-
toes o eemo  eneg s e tns
ote y  nfestutu nfomt de  eono
mmu
mmundondo
 hn sdo en uen medd edos
y ostedos on ondos úos Aunque sn dud
es eto que  myo de s esons n
sdo agún enefo de este t so gne
 no es eto que tods es hyn sdo e
msmo enefo. L ent h oesonddo, de
modo desooondo  quéos que y en
gndes oetos de t  temo que en
gdos on un sstem mosto muho ms
guto. De qu que  onstun de un 
t so gene hy sedo  oment 
umun de t y su onentn.
nmente, os Estdos hn mooodo o
ttdo de monoo s fues mds. Men-
ts que s ues oes en oentds en
uen medd h e mnnmento de oen
nteo es de,  etn o te de os
tdoes e os ees y s eomenss que
es hn sdo sgndos) os eétos hn sdo
mensmos ednte os ues os odutoes
de un Estdo hn oddo nfu detmente en
 osdd de que sus ometdoes en otos
Estdos tuen que sot  oetu ote
to de sus oos tos de Estdo. Esto no s
e  útmo sgo de ode estt que h sdo
u. Aunque os tos de oe que h eedo
d Estdo hn sdo smes e gdo de ode
46 Jue Wte

d cada aarao d sado ha arado normmn-


. Los sados han sado suados n una rar
ua d odr co u no ud sr mdda
n or  amaño  a cohrnca d sus urocra-
cas  rcos n or sus ormuacons do
gcas acrca d s msmos sno or su caacdad
cva d omnar con  mo a concnra
cn d caa acumuado dnro d sus ron
ras n comaracn con os sado s rvas sa
caacdad ca ha ado consgo a caacdad
d rrnar a as uras mars hoss a ca
acdad d acar rguacons vnaosas n 
roo sado  mdr a oros sados hacr o
msmo  a caacdad d rrnar a sus roos
raaadors  rducr a caacdad d os ras
d hacr oro ano.  vrdadro crro ara
mdr su ura s su rsuado conmco a m
do ao.  uso aro d a ura or ar
d aarao d sado ara conroar a sus roos
raaadors cnca cososa  dssaadora
s con ms rcunca un sgno d ddad u
d ura. Los aaraos d sado vrdadramn
urs han oddo d una u ora orma cnroar
a sus raaadors or mdo d mcansmos ms
sus
a us muchos ascos drns n os
u  sado ha sdo un mcansmo cruca ara
a acmuacn mma d caa.  acurdo con
su dooga s suona qu  caasmo m
caa a acdad d unos mrsaros rados
rados d a nrrnca d os aaraos d
sado n a rcca sn margo so no ha
sdo nunca ramn cro n nnguna ar s
nú scuar con u  caasmo ora ha-
r orcdo sn  a aco d sado mo
drno n  caasmo hsrco os caasas
han conado con su caacdad d uar os aa
raos d sado n nco roo n as dr-
sas ormas u hmos soado.
La lucha por os beecos 

Un segundo mito ideoógio h sido e de  so


en de Estdo. E Estdo modeno no ue
nun un entidd oti oetente utó
nom. os Estdos se desoon y ueon on-
igudos oo tes integntes de un siste
inteestt que e un onunto de egs dento
de s ues os Esdos tenín que u  un
onunto de egitimones sn s ues os st
dos no odn soeii. Desde e unto de vist
de t de Estdo de un deteindo Estdo
e sistem inteestt eesent estiiones
 su ountd Ests estiiones hn de se
usds en s tis de  dioi en s
egs omes que egn s uisdiiones  os
onttos (Deeho intenion y en os tes
 modo y s iunstnis en que se od 
un gue ods ests estones in en on
t de  ideoog oii de  soen. Sn e
go   soen no ue nun entendid oo
un tot uono. E oneto ue ms ien
entendido oo  existen de mtes   egiti
idd de  inteeeni de un to de Estdo
en e unionmiento de oto.
s egs de siste inteestt no en i
ds o suuesto o onsentiento o onsen
so sino o  ountd y  idd de os Es-
tdos ms uetes de imone ests estiones
en ie ug  os Estdos s dies  en
segundo ug  uquie oto eodeos que
os Estdos estn studos en un equ de
ode.  ism existeni de est equ o
oon  ni imitón   utono
de os Estdos. Sin dud  stuó go o-
d nnse h  desiión de ode de
os Estdos en  medd en que  equ se
onstu on un úside id y no on un
mese en o o. Est osiiidd no e hioé
ti y que  dini de  onentón de
ode mit e  intentos eitedos de
8 Iue
ue  Wte
t e

trnsrmr e sistem inerest en un imeri-


mund
Si tes intents n tuiern nun xit en e
iism históri ue rque  se esrutu
r de sistem enómi  s intereses rmen
e eriids de s rinies umudres de
it ern undmenmene ntrris  un
rnsrmión de  enmmund en un im-
erimund
Ane td  umuión de i er un jue
g en e que h nsnes inenis r en
rr en meteni y r n siemre h
un ier disersión de s tiiddes rduti-
s ms renes De qu que en tds s 
s numerss Estds tendiern  ener un se
enómi que s h retimene ueres En
segund ugr s umudres de it en
uquier Estd uiin sus ris esru-
urs estes r que s ydrn  umur
it, er min neesin gún sisem
de nr onta sus ris esruurs eses
Pues si su r de Estd se h demsid
uerte d, r rnes de equiiri t in
ern senirse ire de resnder  resines igu
iris inerns rente  es men, s u
mudres de i neesin  men de
urr  su ri r de Esd eseien
d ins n rs rs de Esd Es
men só er sie und n h un úni
 Esd que dminr e njun
Ess nsiderines rmn  se jeti
 de md equiiri de der r e u en
tendems que s numerss Estds ueres 
semiuertes en e sistem ineres en d m-
men hn endid  esteer ins (, en -
s de neesidd  rirs) de rm que ningún
Estd r s s udier dminr  ds s
dems
a ucha por os beefcos 9

Que e eur de der e nten gc 


g m ue  un mer deg tc e g
ue dem er  er  tre c en
ue un de  Etd fuerte cngu te
rmente un ret dmn re  de
ret dn ue dem r hegen.
 tre c n  hegemn de  Prnc
Und (Pe B  medd de g v
  de Grn Bretñ  medd de g  y 
de  Etd Und  medd de g 
En cd un de  c  hegen eg
tr  derrt de un retendente tr  
cnut ( urg rnc Aen) C
d un de  hegemn fue ed r un gue
rr mund un uch  en terr u
mente detruct ntertente de trent ñ
de durcn en  ue nternern td  
tenc tre mrtnte de  c Et
uch fuern reectente  guerr de 
rent Añ de 161848  guerr nenc
( 1792
1792 1 8 1   y 
 cnf
cnfct
ct
 de
de g
g  entre 1914
y 194, ue deern er cnced cm un ún-
c y rg guerr mund. y ue eñr ue
en cd un de  c e encedr h d
un tenc rmrdmene r ne de
 <guerr mund er e h trnd
en un tenc terretre  fn de gnr et gue
rr cntr un tenc terretre hrcente
fuerte ue rec etr trtnd de trnfr
 ecnmund en un mermund.
Sn erg  e de  ctr n fue m
tr. L redd rmrd fue de ccter ecn-
c  ccdd de  cuudre de ct
tud en un Etd cncret de cetr cn
ent cn td  dem en  tre rn
e efer ecnmc  rduccn grndu-
tr e cerc y  fnnz. Eecfcente
durnte ree erd  cumudre de c-
t en e td hegemnc fuern  ef
0 anuel allse

etes ue sus metdes studs e ts


Estds uetes y de este md se he 
ls meds lus det de ls áes dms
ts de ests últms. Cd u de ests hege
ms ue bee. Cd u de ell llegó  su 
e bue edd  es eóms ms
ue  es ltmltes E d u de
ls ss l tle et eóm teml
hó t ds eslls de l eldd tls
t. E me lug ls tes ue hb 
bud  l my ee eóm d
se seme ds  ts   ls e
ddemee dbles e s  uells ue te
 u ue
ue
 med
med y ls
ls útms e eg
 ulue es eóm tede  tee l
et de  tee ue mt ls exstes
más tgus. E segud lug l te hege
mó te muh tes e mtee te
umd l tdd eóm y  sgue
te ted  m   lb medte u
edstbuó te C el tem est lleó
 u eduó de  mettdd ue us 
 l hegem Además l esó de l te
 hegemó e u te  <essb
lddes mltes mtms y teestes muy m
ls mlb u eete g eóm
 el Estd eóm testd de es
te md su b el de gsts mltes de l
egue mudl.
De u ue e eub de de stu
t tt  ls Estds dbles m  l s
ue
uete
tes
s  e
e u eeóme
eeóme lt ue
ue
ude se álmete testd. Estb
gd e ls ms sms de umuló
del tl e el tlsm hstó. m
e el eub de de smlemete u el
ó ete ts de Estd ue ls tes
det de ulue Estd dd tub 
mlmete más llá de sus s tes be
L uch pr ls benefcs 5

dtmnt n  ts d lnzs on 


tos d ots ts. Po onsunt, l lo
 l olt d un Estdo ddo l dstnn n
t lo ntno y lo xtno slt xsmnt
foml y no s dmsdo útl  qu ntd
mos mo ouon lmnt ls uhs ol
ts.
Po d hho, qun luh on qn Est
no s un unt tn o omo s od n
s  us d ls sons ontdtos dn
to dl tlsmo hsto.  lh ms 
mntl y n tos stos l ms o f l
 s l nt l qño uo d los n
ds nfos dl sstm y  mo  d
sus tms. Est lh s dsoll jo muhos
noms y dsfs. Al dond l n dso
nt los mldos d tl y ss tjdo
s dnto d un Estdo dtmndo st tz
d on stt ldd hmos tnddo  llm
 sto un luh d lss nt tl y tjo.
Est luh d lss tuo lu n dos snos
l n onm tnto n l lu d tjo
l omo n l mdo> mofo s mlo) y
l n olt. Est o q n  n o
nm h hdo un onflto d ntss d
to lo  nmdto. Cunto yo  l mu
nn d los tjdos, mnos xdnt qu
d omo . Sn dd, st onfto
h sdo motudo  mndo o onsdo
ns  ms lo lzo y  ms ml sl
El umldo d tl tn ntss omns
on sus tos fnt  otos s d ots
ts dl sstm. Y un myo mnón 
los tjdos od n ts unstns
ton  los umudos d tl omo 
nn dfd  ts dl myo od dq
sto lol n l onommndo Sn mo
nnn d sts ots onsdons h oddo
lmn jms l hho d q l dsn d n
52 Immanuel Wallen

exedene ddo ue e sm nu y o ons-


uene  ensón  sdo ozosmene onnu.
As ues  enondo un exesón onnu
en  omeen o e ode oo deno de
os desos Esdos
Sn emgo ddo que omo semos  e o
eo de  umuón de   edo  su
onenón en guns zons geogs ddo
que e nemo desgu que ex eso  s
do ose gs   exsen de un ssem
nees que onene un jeu de Es
dos
do s  y ddo que os os de Esdo enen un
ode mdo  e e unonmeno de
ssem  u ene os umudoes de 
  ne mund y os jdoes  ne mun
d  enondo mén un  eesón en
os esuezos de desos guos o eg  o
de deno de deemndos Esdos ms des)
 n de uz e ode de Esdo on os
umudoes de  sudos en os Esdos
ms uees Seme que eso  oudo, emos
enddo   de us nmess Sn
dud qu mén  uesón  sdo  menudo
osued o e eo de que s nes nens
de d uno de os dos Esdos mdos no
seme n onddo exmene on e mu-
so que se enuen s  u de ses en 
eonommundo en su onjuno Agunos umu
does de  de Esdo ms dé y gunos
eemenos de os jdoes en e ms uee
desueon enjs  oo zo en den s
uesones os en émnos umene no-
nes en ug de dens en émnos se
nones Peo os gndes musos mozdo
es de os momenos nmess no ue-
on nun oses y o onsguene  ez se
nzon n sque ojeos mdos so
que e onendo de se de  u esue e
La lucha pr l benecs 3

sene y uer usd  mens mmene -


m em deóg.
es sed mén que e res de
rmón de grus éns esu esremen-
e und  de rmón de  uerz de r
en deermnds Esds send m ódg
rxmd de són en s esruurs enó
ms Pr nsguene semre que es se 
rdud de rm ms gudzd  und s
runsns n eerd un resón ms uer-
e  r z se  sueren s n
s enre s umudes de  y s se
res ms rmds de  uerz de r n
endd  m  m de us ngüs r-
uues, dd que ess eemens de des-
ón esn en esre eón n  e
enen  un se. A dnde es  urd
y semre que es  ud ems endd 
r de us éns  nnss Sn em
rg, exmene gu que en e s de s u
s nmerss ess us r ez n
end éx  mens que udern mzr s
senmens que surgn de  u de ses
suyene r  ón de exedene r
dud den de ssem s
Sn emg s só resms enón  
u de ses rque es   ez  y fund
men ederem de s  u 
que  sd  mens n em y eneg
m qué en e sm sór. Prque
e ssem s es un ssem que  enren
d  uns n s  ds s umudres
de . Dd que e md r e u se e
   umuón nesne de  es e
de rezr gnns  r de un dd
enóm, rene  s esuerzs de rs me
des, nngún emres nddu  dd
ms ser r s que e ue d de s
 mml
mm l Wllt

msos so n d s mndo d  sn


omtt o omto
Emso ont mso sto onóm
o ont sto onómo msos d un
Estdo o guo tno ont msos d oto
 uh h sdo nsnt o dfnón Y st
h nsnt h sumdo onstntmn un
om ot smnt o   nt
d os Estdos n  umuón d t A
guns s sts hs dnto d os Esdos
hn sdo smmnt uhs nt  son d
os tos d Estdo y n tono  n ot
d Estdo  oto o. Ots s sn mgo
hn sdo hs n tono  ustons onsto
ns ms ms qu dtmn s gs qu
gn  dón d s hs  ms oto o
y o tnto  odd d qu 
un u ot ón Sm qu sts hs hn
sdo onsttuons o nt hn qu-
do n myo moón doóg En stos
sos s oy h d ouons> y gnds
oms y  ndo ddo s  ugn  m
ndo tqts gnomnoss o ntmnt
nduds. En  mdd n q s hs o
ts ongmos o so o  dmo o
 td ont  udsmo o  td
ón
ón  no hn sdo hs d  s o ont
 tsmo hn sdo snmnt s n
t os mudos d t o  mu
ón d t. s uhs no hn sdo  tun
o d n ugs <ogsst ont nos s-
ttos onos sno hs uss
Po susto  so d onsns doógs
nsdos  d gso  sdo
út dsd  unto d st oto  sdo un
om d so  moón d  h d
ss  uno d os ndos n s hs nt
mdos. Po st nt doóg h 
sutdo  mnudo un m d dos os q h
La luha p ls benes
be nes 

desendend sines y h deitd s esi


ines eesis de  uh de ses ste h
sid  suuest un de s diems nstntes
de s umudes de it en e itism
histói. Se hn ist igds  e funin
mient de sistem  tu n sdidd de
se ente s fente  s esfuezs de s t
des  ine uns inteeses ntis, y
simutnemente  uh sin es ente s tt
en e teen enómi m en e íti. st
es extmente  ue entendems  ntdi
ión dent de sistem
Muhs nists  deti ue hy hs dis
tints de s hs de ses ue sen un
te de s enegs ítis gstds en t
hn egd   nusión de ue e nisis de
se es de duds utiidd  mende  u
h ti. st es un uis infeni. Pe
e ms senst eg   nusón de ue
ests uhs ítis ue n tienen un se de
se, es dei s uhs ente umdes 
nsegui un entj ti sn ue de un
ge deiidd ti estut dent de 
se de s uudes en su tu uh de
ses  nie mundi.
sts uhs tis ueden se edefinids
m uhs  nfigu s estutus insti
tuines de  enmud itst  in
de nstui e ti de med mund uy fun
inmient enefiie utmtiente  detei
nds tes enómis.  ed it
ist n h sid nun g dd y mens ún u
nstnte  sid un eión egumente
eed y justd.
n uuie mment dd, e med h
eesentd un njunt de egs  esti
nes esutntes de  mej inteión de u
t imtntes nunts de institunes s
úties stds inuds en un sistem intees
56 Iael Wallesein

ttl ls múltles nnes» y sen enmen


te recncds  lucen r est dencón úl-
c (ncluyend cm suncnes  ls grus
tncs en dcl e ncert relcón cn ls Es-
tds; ls clses cn un erl cucnl en
elucón y grds sclntes de cncenc y ls
unddes cn uns ngress cmunes ue rt-
n en un undd dmstc cmún y cmnn
 múltles ersns ue rtcn en múltles
rms de tr y tenen ngress de múlt
les uentes en dcl relcón cn ls clses.
En est cnstelcón de uers nsttucnles
n  esrells lres. N  entddes r-
mrdles ue tendern  relecer sre ls
rms nsttucnles r ls ue resnn ls
cumuldres de ctl en tndem cn y en -
scón  l luc de ls trdres r ress-
trse  l rcón de su rduct ecnómc
s lmtes de cd un de ls rntes de un
rm nsttucnl ls derecs» ue leglmen-
te y  fat d rendcr rn sustn-
clmente de un n  tr de l ecnmmun-
d tnt  l lrg del tem ccc cm del
seculr. S l ce del nlst cudds d
uelts l cntemlr est rgne nstucnl
uede mntener el rum recrdnd ue en el
ctlsm stórc ls cumuldres n n te-
nd e ms eled que mentr l cumu
lcón y ue ls trdres n n dd tener
r tnt et ms eled ue srer y re-
ducr su crg. Un e recrdd est se ued
entender muy en l str ltc del mund
mdern
En rtculr se uede cmenr  recr en
su cmledd ls scnes errstcs y 
menud rdócs  cntrtrs de ls m
ments ntsstmcs ue n surgd e el
clsm stórc. Cmencems cn e dlem
ms elementl de tds. El ctlsm stórc
La uha r s benefiis 57

h ed den de un enmmund e


n den de un Esdmund. Muy  n.
Cm hems s s esnes esuues hn
ud en n de  nsuón de un sd-
mund Muy  n s esnes esu-
ues se hn ues m ems s  
nsuón de un Esdmund. en de se
ssem  hems suyd e e u de s
múes Esds   e s esuus 
s s dess y sn emg de md
de. e qu que  eesuuón de uns
Esds dds eesen  s des
  ms meed  me su són
y  msm em un  de  md
eems men emnnd  que d-
ms
ms enende  un mmen
mmen nss
 nssm.
m.
L  mmen m gn mus
e de nue g ms que mmen-
ne. e heh en ds s ssems hsós
nds se hn dud  suues 
ess  enmens de gn md esn-
nes de s jdes. n sed m 
us de segudd    nend;  en 
snes de un md g ms e m me
nsms que hn ues mes seunds  -
ess de exón. e en mns genees
 eeón m n só h unnd en
s mgenes d  udd en en ese
und s us enes esn en se
de desnegón
L esuu de sm hsó mó
guns de ess ds.  heh de que s s
ds esuen suds en un ssem nees
h  que s eeusnes de s eenes 
enmens se den sen  menud muy
dmene s  e s nnes de  us-
dón  nmed den de  u u-
n Ls mds fues eees enn
! u e s dess ms  ud en yud de
 :;, n

s aarats de Estad ataads st aa s


des as reenes Pr ra arte a ntr
són de s aadres de aa y r ns
gene de s aarats de Estad en a da da
ra de s raaadres era  s ntensa en
genera a e atas stór e a s
sseas sórs anerres a nesane a
aón de aa eaa a reetdas resnes
ara reestrtrar a rganaón y a aón)
de aa ara nreentar a antdad de ra
a as y ara ear a a a renstr
ón ssa de a era de traa En este
send ara a ayr arte de s raaadres
de nd a dsaón a desaraón y a
exaón eran aún ayres A s e
a dsaón sa saaa s ds na
dres de saaón En nnt es s 
s ara reearse eran rerads a esar de
e as sdades de x se ean á 
jeaene reddas
Fe esta ensón seenaa a e eó a a
gran nnaón en a enga de a reeó e
se desarró en e aas sór Esa n
naón e e ne de rganaón era
nene N es sn en e sg  and ena
s a er ó se rean nas estrras stó
ras nnas y rratadas en ss ds gran
des aranes stóras s ens rers
sasas y s ens nanasas As
s de en aaan n engae er
sa esenaene e de a eón Franesa
erad gadad y raerndad As s de
ent se arraan n a dega de a
sraón a neadad de rgres es de
r a eanaón na sada r ns
deres ans nerenes As ts de 
ent aeaan a r rene a asad a 
ne rene a  e ns and era e
La uha r s benefiis 5

cd  dcn o e como  se de un en-


cmeno
Cd uno de os dos os de momeno en
en es ceo un nes dfeene y o no
en nco un esceno dfeene os momen
os oeos socss se neesn o os con
fcos ene os does sdos unos
sn es (e oedo y os oeos de
s esucus econmcs en s que n
( ugues Esos momenos nssn en que
e eo de ecomenss o e o e fun
dmenmene desgu oeso e nuso E
nu que es momenos sugen eo
en ques es de  econommundo ue e-
nn un fuez de o ndus sgnc
y en cu en Euo occden.
os momenos nconss se neesn
o os confcos ene os numeosos <ueos
omdos (defndos en funcn de uns cc
escs ngscs yo egoss y os ue
os domnnes de un usdccn oc d
d  ene os meos mucos enos deecos
ocos oounddes econmcs y foms e
gms de exesn cuu ue os segundos
Esos moenos nssn en ue e eo de
deecos e fundmenene desgu oe-
so e nuso. E nu que es oenos
sugen eo en ques egones seme-
fcs de  econommundo es como e I-
eo usoúngo donde  dsucn des
gu de os guos ncos ncones en  e-
qu de eo de o e ms o
En gene s ce muy oco esos dos -
os de momeno se n consdedo  s ms-
mos muy dfeenes ene s e ncuso ngncos
s nzs ene eos en uzgds ccs y
eoes. Sn emgo desde un nco e
su soendene s qu uno mos os
de momeno comn ces semens es
60  Wtn

tructure n rimer ugr tr rgo dete


tnto e movimiento orero ociit como e n
cionit dotron  deciión ic de conver
tire en orgnicione y  deciión concurrente
de ue u oetivo otico m imortnte er 
tom de oder ett (un cundo en e co de
guno movimiento ncioni eto imicr
 creción de nuev ronter ette) n e
gundo ugr  deciión ore  etrtegi  e
guir  tom
tom de oder
oder eigí
eigí ue
ue eto mo
vimiento moviirn   uer oure o
re  e de un ideoog contrri  item
eto e revoucionri tn en contr de i
tem eitete e citimo hitórico con
truido ore un deigudde etructurd y
ic entre cit y tro centro y erieri 
ue o movimiento trtn de uerr
Por uueto en un item deigu hy iem
re do orm en ue un gruo de o rngo
uede trtr de ir de u o rngo Puede tr
tr de reetructurr e item de modo ue todo
tengn igu rngo. O uede trtr imemente
de dere hci un rngo uerior en  di
triución deigu. Como emo o moviien
to ntiitmico or mucho ue e interern
or oetivo iguitrio iemre incueron
eemento cuyo oetivo inici o inmente 
ern tn óo tenr un moviidd cendente
dentro de  er u eitente. o roio mo
vimiento iemre hn ido conciente d eto Sin
emrgo hn tendido  nir ete roem en
trmino de motivcione erone o uro
de corón contr o tridore   cu. Pero
cundo en e nii o tridore   cu
recen omnireente en todo o eemo de
movimiento t como e hn derroo itó
ricmente uno e iente incindo  ucr ei
ccione etructure y no motivcione.
La luha  ls benes 6

 c d ob ud s d co  n


 dcsn ségc bsc d hc d  o
d od s  j d s cdds d o
no.  sg uo dos conscuncs
undmns En  s d ozcn nc
 odos os onos  sbc nzs c
cs con guos qu n odo guno n n
ssécos con  n d cnz su obo
ségco Ess nzs modcon  sc
u d os oos onos nssé
cos nuso n  sdo d  ozcn
Y o qu s ún s on n ucos
csos  sg un nn. Mucos d
os momnos consguon un od s
c o ncuso o Esos momnos n
ns s nnon noncs   dd d s
cons d od s dno d  cono
mundo cs S don cun d qu
 unconno d ss ns os ob
gb  c su od d un o qu od
cb os obos nssémcos qu n su
zn d s
Eso c n obo qu y qu guns
o qué os onos bson su sg n
un obo nn n conoducn 
 sus  uy snc dd  sucu
oc d csmo sco no nn uc
ccn No c b un g 
 s omdo  om  od s
oí  mnos cmb  qubo d od
n os guos conndns. Es dc  om
d od snb un efoma d ss
s os d co mobn  sucn -
o s  cos d oz mbén  ssm.
¿Podmos sum us  o d os o
nos nsstécos n  mundo dun
 cno cncun ños smn como  
ozno d csmo sco  és d
osmo No o so s db  qu  o
62 1 
  tn

i dl pilismo hisório h sido lgo más


u l políi d los divrsos Esdos H sido
mbién l políi dl sism inrsl Los
moviminos nisisémios hn isido dsd un
prinipio no sólo  nivl individul sino mbién
omo un odo olivo unu nun orgniz
dos buroráimn (Ls múlipls inrnio-
nls no hn inluido nun  l olidd d
sos moviminos n for lv n l fur-
z d uluir movimino h sido simpr l
isni d oros moviminos
L isni d oros moviminos h propor
iondo  uluir movimino ddo rs ipos d
poyo
poyo El
E l más obvio s l mril: úil pro l
más obvio
vz d mínim imporni n sgundo poyo s
l d l divrsión L pidd d un Esdo fur
 d inrvnir frn  un movimino nisis-
émio siudo n un Esdo débil por mplo
h sdo simpr n funión d uáns ors
oss figurrn n su gnd políi inmdi
Cuno más oupdo sb un Esdo on un mo
vimino lol mnos pz r d ouprs d
un movimino disn nisisémio El rro
y más fundmnl d los poyos s l u s d
l nivl d ls mnlidds olivs Los movi
minos prndín d los rrors d lo oos y
rn simuldos por los éios áios d los
oros Y os sfurzos d los movmnos  nivl
mundil fbn l lim políio básio  nivl
mundil ls pivs l nálisis d ls posi
bilidds
Cundo sos movminos riron n núm
ro n hisori y n éios áios priro más
furs omo fnómno olivo  y porqu pr
ín más furs lo furon L myor fur ol-
iv  nivl mundil sirvió d frno  ls dn-
is rvisioniss d los moviminos qu nn
l podr sl nd más pro nd mnos
qu so
so y so uvo un fo myor d d dbi
dbili
li
La uha  s benes 6

mino d l sbilidd olíi d iismo


hisóio u l sum d los os d oz
mino dl sism d  om dl od sl
o los susvos moviminos individuls.
Finlmn nó n ión oo o A m-
ddd u ls dos vidds d moviminos n
isisémios s ogbn (os moviminos ob
os soiliss dsd unos oos Esdos u
s  odos los dmás y los moviminos nio
nliss dsd uns os zons iéis 
ods ls dmás l disinión n os dos ios
d movimino s h d vz más boos os
moviminos obos soiiss dsubion u
los ms nionliss n ns  sus
suzos d movilizión y su iio d od
sl. Po os moviminos nionliss dsu
bion lo onio. A in d moviliz izmn-
 y gobn nín u niz ls ou
ions d los bdos o un suu-
ión igulii. A mdid u los ms omn
zbn  suons  ls oms ognizivs
ísis ndín  ds o  undis
n un sol suu l uz d los movimin
os nisisémios simn omo onuno
olivo  nivl mundil s inmnb s-
umn
Uno d os unos us d los moviminos
nisisémios s u n lgdo  od n un
gn númo d Esdos. Eso h mbido l
oli vign n l sism mundi Po s
uno u h sido mbién su uno débil ddo
u los llmdos gímns osvoluionios
oninún unionndo omo  d l división
soil dl bo dl iismo hisóio Po
no hn udo uindo o sin u bo
ls imlbls sions d l ndni   u
mulión insn d i  onsuni
oli  nivl ino h sido l oninud 
loión d los bdos unu d un o
4 mman W

m dud y mjd n mu  E


h lvd
lvd   nn
nn  nn
nn
 p
p    -
-
n n Ed u n n «pvun
 y   u vz h pvd  pón
d nuv mvmn ném dn d
 Ed  uh p  b h p
gud n n  Ed pvun
 m n d p pu d d
m d  nmímund p  m
pv d  umuón hn pd     
go d m  mb n  uu
 n d  pí d  uu
ón, p dví n n d p d mn
n 
nmn djm p má d  p
gun: ¿ ué pun n d   bn
 n  pm hó ¿ ué pun
 h d mpn  mb n  dd d
vd Ah dbí   u n  un
pu n «¿P uén» dbm
pgun E pm ó h mpd
un ón mnumn d bn m
p mbén un pó mnumn d 
mpn Mu  n bnd nm
mn  p muh má hn nd un du-
ón un d u ng   y d
 dd d u vd  pzón h d p
upu mbén p y d uí u n 
gun á hy pd n  E bén
h d  nun d u u p  b
n  gg d bn h vd 
unmn nmnd d  md  
dd d  pón P n  njun d 
zn mpp bd p  pm
hó  umuón n d p h
gnd  nnmn nn d  d
n 
3. LA RA COMO OPIO
RACIONAIA Y RACIONALIZAION

 iismo hisóio h sido omo sbmos


omio n sus siions Auu  mbio
iíio  noógio h sido un onsn d
 ividd hisói hum sóo h sido  
iismo hisóio
hisóio dond Pomo
Pomo sim í
h sido «ibdo> omo di vid Lnds L
img oiv bási u mos ho d s
uu iíi d iismo hisóio s 
d u u ous o uos obs bos
on  im sisi d s us d  u
u «diion  iníi.   sigo 
u Gio o  Igsi     «mod-
nizdo on  o  odo momno s i
mó u s b d  «ioidd  
 «susiió  d  <ibd   
«osió iu s oosiió s suoní
u   ( inuso idéi   vu
n  no d  onomí oíi d m
sio bugués on   isoáio
s imgn bási d un uh uu  ni
v mundi h nido un mis ou iv
  moidd  suoní u  «modid
 mom uv mins u  «di
ió  mom vi  n
n
o
o   mo
didd; d hho n gus vsions dis
d s img  diión  hisói , o
o vium  s mis  his
óim s  o osigun undm
mn gños Ls múis uus s múi
s «diions u hn oido do d s
ons imosio d iismo hisóio
  W

no han sdo más modals qu los múlls


maos nsuonals an sdo n gan mdda
la aón dl mundo modno a d su nda
ma dológo Po suuso ha habdo vnu
los n las dvsas adons y los gos
 dologías anos al aalsmo hsó n
 l sndo d qu aquéllas a mnudo han sdo ons
udas ulzando algunos maals hsóos 
nluals ya sns Admás la vnda
ón d als vínulos anshsóos ha dsm
ñado un moan a n a ohsón d os
guos n ss luha s olíoonómas dno
dl aalsmo hsóo. Po s dsamos om
nd las fomas uluals qu adoan sas
luhas no odmos mnos l uo d oma
las adons al  d la la y n aula
no odmos mnos l luo d suon qu
las adons son d hho adonals.
Fu n bnfo d quns dsaban fala
la aumulaón d aal oo s aon las
fuzas d abao n los lugas aduados y al
nvl más bao osbl d unaón mos
analzado ya ómo a munaón nfo d las
avdads onómas féas d la onomía
mundo fu osbl gaas a la aón d un
dads domésas n las u l abao asalaado
dsmñaba un al sundao oo fun d
ngsos. Una d las fomas n qu as udads
fuon adas s d sonadas aa qu
s suuaan fu la nzaón d la vda o
munaa n l aalsmo hsóo o qu n
ndmos o guos énos son los guos on
sdabls d sonas a las qu saban s
vados os als ouaonalsonóos
n laón on oos guos d s o qu v-
vían n las omdads gogáfas. a sbol
zaón na d s ao d la fuza d a
bao a la ulua dsnva d guo éo:
su lgón su lngua sus valos su onuno
Ranaia  ainaaón 

prlr d norms d ompormno o


dno
Por spso on so no ro dr  
br lgo sí omo n ssm prfo d s
n l psmo óro Pro smpr  o-
drmos ns gorís oponl lo sf
nmn mpl sgro  y y mpr
 bdo n orrlón bn sr nr
n y ppl oponl/onómo n ls dvr
ss zons mpospo dl plmo óro.
Y mbén sgro  sos rpro d l frz
d rbo n vrdo on l mpo y   m-
dd  vrbn vrb mbén l n por lo
 rsp  ls fronrs y los rgos lr
ls  dfnn l grpo y q pns  o
rrlón nr l l rpro éno d l fr-
z d rbo  ls modlos d los spsos n-
so d lo s grpos énos n o p-
ríodos nrors l plsmo sóro
 nzón d  fz d bo mnd
 ndo r onsn prnp  n
sdo mporns pr l fnonmno d l o
nomímndo An odo  o pobl l r
prodón d l frz d rbo no n l n-
do d proporonr ngrsos fns pr l
sprvvn d los grpo no n l sndo d
proporonr sfns rbdors d d 
gorí  los nvl d pv d gro
propdos n érmnos no d ls ndd o
ls omo d ls forms  omrn los ngr
sos d l ndd domés Admás prmn
 por l mno d obr b nzd s r
pro r flb  movldd oponl y go
gráf  grn   sdo l  no f
ld por l n o l prsón d ns on
dons onóms mbns odo lo  s n
sb pr mbr l rro d l frz d
rbo r  lgnos ndvdos mprnddo
r omrn l nv n l rs opo
68 mmanul
mmanu l Walln

nl o gogco y un comnsdos o llo


so jcí áidmn un co nul d
«cción sob oos mimbos dl guo nico
 modic su ubicción n l conommun
conommundo do
En sgundo lug l nzción  oocon-
do un mcismo incoodo d omcón d l
no d ob sgundo u un bun  d
l socilizcó
socilizcónn n s ocucionls s
s  iz
dno dl mco d uns unidds domscs é-
nicmn dinids y no  cos d los u m-
ln mno d ob slid o d los Esdos
En c lug y lo u s obblmn
más mon
mon l nzci
nzción
ón  consoliddo
consoliddo ll
juí d los ls ocucionlsconómi
cos oocionndo un ácil código  l dsri-
bucón d l n globl vsd d l lgiim-
ción d l <<dición>.
H sido s c conscunci l u  sido
sudid con más dll y l u  omdo
uno d los ls más signicivos dl cilis
mo isóico:
isó ico: l cismo insiucionl.
insiucionl. Lo u n
ndmos o cismo in oco  v con l
noobi u isió n dvsos ssms só- só-
icos nios. L noobi  lilmn
mido l njo El csmo dno dl c-
lismo sóico no uvo nd u v con los
nos Muy l conio El csmo u l
modo o l cul dvsos scos d l u d
bo dno d l mism sucu conómic
uon obigdos  lcions n sí El cismo
u l usiiccón idológc d l ución
d l uz d bo y d l dsbución sum
mn dsigul d sus comnss Lo u nn
dmos o cismo s un conuno d nuncdos 
idológcos combndo con un conuno d á
ics connuds cuy conscunc  sid  l
mnnimino d un u colción n 
ni y o d l uz d bo  lo lgo dl
imo Los nuncidos idológicos n sumido
Ranaldad  analaón 9

l orm d lgos d  los rgos gé-


os y/o <ulurls durdros d los dvrsos gr
pos o l prpl us dl rpro drl
d ls posos  ls sus oóms.
 mbrgo l r d  o grpos
r <prors  oros por lo   r 
rs rrss mpors p  d
mo  l rro oómo  prdo sm
pr s y o dspués d l bó d os
grpos  l rz d rbjo. El mo  do
smpr pst h   rmdo  o 
sá oóm y polm opmdo o
ullm os  po lgu ó
mbr l bó    oóm
l bó  l rru ol dr  s
gur su mplo (o  o ds s dd
ddo  smpr s d  gró o dos
  rrdr los o d u sozó 
ror
El rsmo  srvdo omo doog gob p
r jr  dgdd Po  do mo
más. H svdo p solzr  los gpo  
propo ppl dro d  oom. Ls 
ds ds (o po l ompomo
brm dsmoro   v od
 rvdo pr br  mro dl ompo-
mo lgmo y popdo p uo mmo y
pr os dmá  u udad dom y u grpo
éo. El rmo omo  mo  uo
do omo doog uorrpv moddo
ls pv y lmádol.
El rmo o sólo  do orprsvo; 
sdo mbé oprvo H vdo p mr
 ry  los grpos d go ror y pr 
zr  los grupos d go rmdo omo od
dos s sdo d ssm po mud  
orm o sóo s  rdudo gvm
os oss ro d ls rr po
so  s  o más d pr los grupos
70 mm W

émo movr  mp m d  po


bó ddo q  rmo  rdo r
rm  vím or vím
E rmo o  do  ómo o 
bdo  ro do   d  bá
 v md q  dmdo   r
vo   m md
md   oo
oo  
r d   d «oor» o bo» o propo
d ro ror o  do por o 
ómo oóo o o omo o vd
  oó órm mb  v
md y o d rdo o « d
oor> om dd d grpo  omo
o ropo mrdo o árb o mo
omro y o áo or
E oor o  oogí  do  
á d r y q  r dí
d drr y  do    mdd 
q  rdo óm ov d
do o org d pmo óro  E
rop Pro do o  rdo ov 
do drd o modd  vor d or
rr ddor E mo g
r o oo d  ddo
r  do p my ompo Cdo  o
dr  o do d q  dvó o
d bo  voodo om 
dó ér  ovr   b
 y poo ód pr dmr  or
d o grpo o  Lo grpo v
y v y mb  odó o od
rb dd y o prbdo por o oro
omo dodo d dr ror o g 
dd) Po  vodd d  ror d 
grpo ddo o  ompb o  pr
d  rrqí go d grpo,  dr  
ó d   d bo md y  
o probbm   ó d 
Rcioni  cionizción 1

El csmo h sdo pus un pl cuul dl


cplsmo hsóco Su vcudd nlcul no
l h mpddo com bls cudds o
obsn ddo l ug d los movmnos n
ssémcos n l mundo n os úlmos cncun
 o cn ños cnmn h sdo obo d
duos us  hcho hoy n d l csmo
n sus vns más buds sá sundo n
c dsgmcón  nv mund E csmo
sn mbgo no h sdo l únco pl doógco
dl cplsmo hsóco E csmo h sdo d
l myo mponc p l consuccón y l
poduccón d s fuzs d bo dcuds
Su poduccón  sn mbgo h sdo nsufcn
 p pm l cumulcón ncsn d c-
pl o s pod sp u ls fuzs d 
bo cun fcz y connumn  mnos u
fun dgds po cudos Los cudos mbén
nn u s cdos soclzdos y podc-
dos L dolog pm u h opdo p
c soclz y poduc sos cudos no h
sdo l dolog dl csmo  sdo  dl n
vslsmo
E l unvssmo s un psmoog Es un
onuno d cncs cc d o u s pud
conoc y d cómo s pud conoc L snc
d s ss s u sn nuncdos gns
sgnfvos c d muno  mundo sco
l mundo socl
socl u
u son vddos
vddos unvsl
unvsl y
pmnnmn y u l obo d  cnc s
l  búsud d sos nuncdos gnls d n
fom u lmn odos los llmdos lmnos
subvos s dc odos los lmnos hsó-
cmn dmndos d su fomulcón
L cnc n l unvslsmo  sdo l 
d ngul dl co dológco d cpsmo
hsóco El unvslsmo s un f no como
un psmolog o sóo u spo sno
mbén vncón po l fnómno scudzo
7 Imman Wain

o suusamn al d la vdad as univ


sidads han sido a la v los alls d la idología
y los mlos d la f. Havad lu n su sudo
l lma eritas. Aunu sim s ha aimado
u nuna s odía ono la vdad d oma
dfiniiva so s lo u s suon u disingu
a la inia modna d la ología mdiva oi
dn
dnalal
 abié
abiénn s hah a afim
afimado
ado onsan
onsann
n
u la búsuda d la vdad a la aón d s
d  la univsidad y más gnalmn d oda a
ividad inual. Kas aa usiia l a
día u la vdad s la bla a blla s la
vdad. En los Esados nidos una d las usifi
aions oíias d las libads ivils s ui
liadas s u la vdad sólo ud s onoida
omo suado d la inaión u in luga
n l ado lib d idas»
a vdad omo idal ulual ha funionado
omo un oio al v l únio oio sio d un
do odno. Kal Ma día u la ligión a
l oio dl ublo aymond Aon liaba u
las idas maisas an l oio d los inua-
ls. En ambas ullas oléias ha una dosis d
siaia Po ¿s la siaa  vdad
M gusaía sugi u al v la vdad haa
sido  oio al ano dl ublo o d os in-
luals. El oio sin duda no s indfibl
n alo. Cala l dolo Pm a la n
vadis d la dua aidad uando  qu la
onfonaión on sa alidad sólo uda ii-
a las inviabls édidas o dadnia. Po no
obsan la ayoía
ayoía d nosoos no ondamos
ondamos
l oio Ni Ma ni ayond Aon lo hiion
En la aoía d los aíss  aa la maoía d
los fins l oio s ilgal
Nusa duaión oliva nos ha nsñado
u la bsuda d a vdad s una viud dsin-
sada uando d hho s una aionaliaión
insada a búsuda d la vdad olaa
Raonala  aonalaón 

da como la pid ngla dl pogso y po n


o dl binsa ha sdo como mínmo n con
sonancia con l mannimino d un sucu
socil áquica y dsigual n un si d spc
os spcíicos Los pocsos
pocsos qu implcó l pan-
sión d la conomíamundo capalisa l pi
izción d ls sucus conómics, la cción
d  sucus saas débils qu picipn
n l sism insal y suvin lmidas
po él llv
llv
on
on consi
consigo
go una si d psions
al nivl culual: posliizcón cisin imposi
ción d un lngua uopo insuccón n cno-
logías y cosumbs spcíicas, cmbios n los
códigos lgls Muchos d sos cmbios uon
llvados a cabo mnu miliri Oos uon cons-
gidos mdin l psuasón d os ducdo
s» cuy auoidad saba spdd n úim
insancia po l uza mili Es complo d
pocsos l qu llamamos  vcs occidnliza-
ción> o aún más oganmn modnzcón»
u lgimdo po la dsbildd d compi
no los uos como l  n l dologí dl
univslismo
Tas sos cambios cululs ozosos s ocul-
abn dos moivos pincipls Uno d llos 
l icincia conómic i d us dinds
psonas s spab qu s compon d d
minda mana n l no conómco 
icin no nsñls ls nom culus 
quids como dic ls noms cululs i
vls El sgundo  la sgudd políc 
cía qu si ls llamadas lis d ls ás pé
ics s occidnalizan» s las pí d sus
mass» y po consiguin sín mnos pocli
vs a l vula y cimn nos cpcs d
ogniz  sus sguidos n un vul Eso
suló s un o d cálculo monumnl po
 plusibl y duan un impo uncionó (Un
c moivo u la hybr po p d los con
7 Immn Wln

usdors. No l dsro pro no s nsro


nvorl pr plr ls prsons ulurls
u brn sdo gulmn grnds n su u
sn.
Mnrs u l rsmo srv omo mnsmo
d onrol d los produors dros  sl
mundl  unvrslsmo srv pr drgr ls
vdds d l burgus d oros Esdos y
d dvrss ps mds  sl mundl 
unos us u mmzrn l ngrón d
los prosos d produón y l bun funon
mno dl ssm nrsl flndo on llo
l umulón d pl. Eso rur l r
ón d un mro ulurl burgués  sl mun
dl u pudr sr njrdo n ls vrns «n
onls. Eso r splmn mporn pr
 n y  noog pro mbén n  ám-
bo d ls ds pols y ls ns sols.
El onpo d un ulur «nvrsl nurl
 l u srn smldos los udros d l d-
vsón mundl dl rbjo l voz psv s u
mporn psó pus  sr uno d los plrs
dl ssm mundl  mdd u és voluon
b sórmn L lón dl progrso y
más rd d l modrnzón rsum s
onjuno d ds u srvn mnos omo vr-
ddrs norms d ón sol u omo smbo-
los d un sus d obdn y prpón n
ls ps suprors dl mundo. L rupur on ls
bss rlgoss dl onomno  supusmn
lmds dsd l puno d vs ulurl n f
vor d uns bss nfs supusmn ns
ulurls srvó omo uousfón d un
form d mprlsmo ulurl splmn pr-
nos Domnó n nombr d l lbrón n
lul s mpuso n nombr dl spsmo.
El proso d ronlzón nrl pr l 
plsmo  rurdo l rón d un p
nrmd u nluy  los splss d s
acionaia  racionaiación 75

rcionlicón ls como dmsdors c


cos, ciníficos y dcdors L ms compl
dd no sólo d l cnolog, so mb dl
sism socil h hho scil q s cp
s mpli y s pd co l mpo os fo
dos uilidos pr ssnrl h sdo obdos
dl cdn globl l como s rído  rvés
d mprsrios y Esdos E s sido lm
l, pro fudmnl sos cdros h formdo
pr d l brgusí cy prsió d prici
pr n l rpro dl cd h rcbdo un
drmid y prcis form idológc co l co
cpo d cpil hmo  l siglo  Al r
rlvm poco cp r q rsmr co
mo hrnci d s idd domésc sos cu
dros hn rdo d grr l sucsió sgu
rdo  ss hijos un ccso prfrcil  los c
ls ducivos qu gri l posicó Es
ccso prfrncil h sido covimn pr
sndo como n logro, spusm lgmdo
por u igldd d oporundds» sricm
 dfinid.
L culur ciífc s covirió sí n l có
digo frrl d los cmldors d cpil d
odo l mudo En primr lgr srvió pr js
ificr o ss propis cividds como ls r
compnss difrncils d ls qu s bfici
bn Promovió l inovción cnológic Lgmó
l rigros suprsón d ls brrrs  l p
sió d ls ficicis prodcvs Gró u
orm d progrso q srí bnicos pr o
dos si no d inmdio,  l lrg
L culur ciífic f sin mbrgo, lgo más
qu un mr rcionlició Fu n form d
socilición d los divrsos lmos qu r
los cudros d ods ls srucurs insiucion-
ls ncsrs Como lngj común  los cu
dros, pro o dircmn  l fur d rbjo
s conviió mbién  un insrmno d coh
 Imm Wi

són d cs p  cp spo q mb


s pspcvs o  nsón d  cvdd -
bd po p d os cdos sscpbs d c
n s ncón Admás  n cnsmo 
b p  podccón d sos cdos 
jsb  concpo conocdo oy como «mo
cc y nomn como «la cae ovte
ax talent»  c cníc có n mco
dno d c  posb  movdd ndv
sn q  po áqco d  z d 
bjo s v mnzdo Po  cono  m
occ ozó  jqí nmn 
mocc como opcón y  c cí
c como doogí con vos q dcon
 pcpcón d s opcons sbycs d
cpsmo sóco E g énss n  co
ndd d  cvdd cníc   másc
d  condd d  cmcón ncsn
nvssmo y csmo pdn pc  p
m vs ños compños d cm cn
do no docns vmn
vmn ncs
n cs   no
bo  oo cdo;  no nvdo  oo
pozdo;  no q nv  dscso con
 oo q ncn  pjco n mbgo d
do q ss docns s n dnddo y n
pvcdo connmn co  ocón d
cpsmo sóco dbímos m más
dndmn s oms n q n poddo s
compbs
Hbo n mpdmno p  nvssmo
No s bó cmno como n doogí on
sno como n doogí popgd po qns
nín  pod conómco y poíco n  ssm
mnd d cpsmo sóco  nvss
mo  ocdo  mndo como n go d os
podosos  os dbs Tmeo Danao et dona fe-
ene!  gao ncb  cso poq d
b  cpo dos opcons: cp  go 
conocndo con o q sb n n g n
acionaia  acionaización 77

rior d  rru d sbidur duirid o r-


zr  rgo ngándos on o  s mismo
rms u podrn invrir  siuión d podr
r dsigu
No s rño u inuso os udros u s-
bn sindo oopdos  privigio s mosrrn
profundmn mbivns on rspo  mn
s d univrsismo vindo nr un dsipu
do nusis y un rzo uur provodo
por  rpugnni i os supusos riss.
Es mbivni s prsó n os múips mo
viminos d rnimino uur. L mism
pbr rnimino u fu mpimn uii
zd n mus zons d mundo nnb 
mbivni. A br d rnimino s irm
b un r d gori uur nrior pro m-
bién s rono un infrioridd uur  pr-
i d u momno.  mism pbr rni-
mino fu opid d  isori uur spfi-
ca d  o a .
 podr pnsr u  furz d rbo mun
di fu más inmun  s mbvn  no
br sido invid nun  omr n  ms d
sñor.  in mbgo n dd s ps
pson
onss
pois d  furz d rbo mundi os mo
viminos nisisémios n sdo mbién pro
fundmn imprgndos d s mism mbiv-
nc. os movmnos nssémos omo y
mos sñdo rvisiron  idoog d 
srión u r  su vz un poduo d 
idoog univrsis. Por onsiguin yron
n  rmp uur n  u n prmnido
dsd nons rndo d sovr  piismo
isório uizdo srgis y findo obivos
 mdio pzo u drivbn d s misms <ids
d s ss dominns  s u rbn d
dsruir.
 vrin soiis d os moviminos ni
sisémios suvo dsd un prinipio omprom
78 Immanu Wa

id on l rogrso inífio Mr dsoso


d disinguirs d los oros  los qu dnuni
b omo óos firmó qu bogb or l
oilismo inífio>. us sios hiiron hin
ié n los sos n los qu l ilismo
r rogrsis L sis d qu l soilismo
llgrí rimro n los íss más vnzdos
sugrí un roso or l ul l soilismo sur
girí d un myor vn dl ilismo (y omo
rión  és. L rvoluión soilis ml
 us   rvoluión bugus  vendía
después d ll Algunos órios osriors rgu
mnron inluso qu l dbr d los soiliss
r or no omr r n l rvoluó bur
gus n qullos íss dond odv no s h
bí roduido.
Ls osriors difrnis nr l II y l III
Inrnionl no imliron un dsurdo n or
no  s ismoogí qu bs omrn.
D hho no os soidmórs omo os o
muniss n l odr hn ndido  dr un grn
rioridd l myor dsrrollo d los mdios d
roduión L onsign d Lnin omunismo s
igul  soilismo más lriidd ulg od
ví n norms bndrs n ls lls d Mosú
En l mdid n qu sos movimios un vz
n l odr lo mismo soildmórs qu o
muniss llvron  l rái ls onsigs
sliniss dl oilismo n un solo s fo
mnron nsrimn l roso d mrn
lizón d ods ls oss qu n snil h s
do r l mulión globl d il E l
mdid n qu s mnuviron dnro d sism
inrsl y d hho luhron or mnnr
s dnro d él frn  los innos d dslor
los ron y fvor
fvoriro
iron
n l rlidd
rlidd  s
s
 mundil d l dominión d l ly dl vlor.
El oilis s rí soshosmn l y
oris dsbodo.
aconaa  aconazacón 79

 ido po supuso idoogs ociiss


u hn pndido chz l univsismo d
l Ilusción y hn ogdo po divss vin
s indgns d socilismo p s zons p-
iféics d l conommundo En  mdid n
u ss fomulcions n lgo más u m
óic pcn s innos  a d uiiz
como unidd d s d los pocsos d mcn
iizción no ls nuvs unidds domésics u
compn divsos ingsos sino nidds comu
ns myos u n sgún s dc más 
dicions En gn sos innos cndo
fuon sios sulon inúis En cuui
cso l coin pincipl d os moviminos so
ciiss mdis ndió  dnunci sos nn
os como foms no sociiss d un ncionis-
mo culu ógdo.
A pim vis  vin ncionis  os
moviminos nisisémicos po l các cn-
l d sus ms spiss pc mnos po
cliv  l idolog dl univsismo n 
mn más dnido dsmin sin mgo s
impsión Cimn  ncionlismo n d
modo invil un componn cl n n
o dmindos moviminos ogn po l -
fuzo d s dicions ncions un lngu-
 ncionl  mnudo n hnci igios
o ¿ l ncionlismo cl n ssci
cuul  s psions d os cmuldos d
cpil D hcho dos impons lmnos dl
ncionlismo culul s movn n diccons
opuss  so En pim g  unidd gid
como vhcuo p conn l culu nd  s
l Esdo u  mimo dl sism ins-
l L myo d s vcs  s Esdo  u
s invsido d un culu <ncion» Pác
icmn  odos los csos so implic n
disosión d l coninuidd cuul con fcun-
ci muy gv En csi odos los csos l s
80 mmn Win

ión  una ulua naional naa n un Es


ao impliaba inviablmn ano la supsión
 la oninuia omo su asión. En oos
los asos fozaba las suuas saals y po
onsiguin l sisma insaal y l apialis
mo hisóio omo sisma munial.
En sguno luga un amn ompaaivo 
las asions uluals n oos sos Esaos
pon  manifiso u aunu vaiaban  fo
ma nían a s iénias  onnio. Los mo
fmas  los lnguajs ifían po los voabu
laios omnzaban a onvg. Los iuals y las
ologías  las ligions l muno poían ha
b sio ozaos po omnzaon a s mnos
ifns n su onnio al u hasa non
s. Y los anns  la inifiia fuon
subios bajo muhos nombs if.
En sumn buna pa l naionalismo ulu
al ha sio una haaa gigansa Más u so
l aioaliso lal oo a a soais
a ha sio a mnuo un impoan punal  la
iología uivsalsa l muno mo sumi
nisánosla a la fuza  abao munial n
la foma u l sulaba más apabl En s
snio los moviminos anisisémios han s
io a mnuo  inmiaios uluals n
 los poosos y los ébils lo u ha nu
biao sus uns más pounas  sisnia
n luga  volvlas isalinas
Las onaiions inhns a la sagia
  oma l po  los moviminos anisisé
mios ombinaas on su apaón áia 
la pismología univsalisa han nio gavs
onsunias paa sos moviminos. Han 
nio u nfnas aa vz más al fnómno
 snano al u su pinipal spusa io
lógia ha sio la afimaión  la jusifiaión
nal l apialismo hisóio l aá auo
auo
máio  inviabl l pogso o omo ahoa s
Raionalia  aionaizaión 8

 n   UR  rvoón nífonoó


.
Ds  so xx y on rn vhmn
s  é  1960  m  proyo 
vzon omo s ro Anr AbM
 h omnzo  obrr frz Mnrs 
pr mhos  nvo ng  s rn
vs nógns h srvo mrmn omo v
rn vrb  os ngos ms nvrsz
ors  nonsmo r pr oros  -
m n n onno móo n
nmn nvo E proyo vzon» h
rbro  són  s sn rmn s
vrs rnshsórs Un form  vr 
rf  r  por y os mprvos o
nómos  psmo hsóro h foro 
mprgno  obo Eso s ro omo hmos
vso Pro ¿hs é pno s form  vr-
 rro z sobr  proso
proso  n 
s ssm hsóro o sob  sn  
rnvs hsórs rs  n ssm hsóro
bso n  nsn món  p
Es s  són
Es form más nv  rssn r
fnmn n n bs mr Ls s
vs movzons  os ovmnos nssé
mos n  mno hn ro on  mpo
n númro rn  o onóm y
poímn más mrns p  fnon
mno  ssm y mnos sspbs  b
nfrs n vnmn  n 
mo A msmo mpo s ssvs sm-
fons  sos movmnos hn sovo 
rproón   oog nvrss nro
 os y os movmnos hn omnzo sí
 brrs  n númro myor  sos mnos
 hn sono  vz más ss prms
n mpón on  prf  os prpns
n os movmnos nssémos n  mno
8 Imanul allin

d 180  190 su prfil  prir d 190 inlu


más hbins d zons priéris má mujrs
más mimbros d grupos «minoririos (indpn
dinmn d su dfiniión)  más rbdors
dl rmo mnos ulifido  or pgdo d
l sl Eso sudí no n l mundo n g
nrl omo dnro d d uno d os Esdos
no n l bs omo n l dirión Es bio
n l bs soi no podrí dr d lrr s
prfrnis ulurls  idológis d los movi
minos nisisémios n l mundo
Hs hor h rdo d dsribir ómo l
pilismo h oprdo d hho n uno is
m hisóio. in mbrgo los sisms hisóri
os son sóo so: hisórios Nn  inn
urn omo onsuni d unos roso in
rnos n os u l rbión d s onrdi
ions inrn llv  un risis sruurl Ls
riis sruurls son msiv no sjrs o
luionrls llv su imo El iismo ió
rio nró n su risis sruurl  ominzo dl
siglo xx  robblmn vrá u dunión omo
sism hisório n lgún mono d róimo
siglo Es rrisgdo rdir ué vndrá dsués.
Lo u sí podmos hr hor s nlizr  di
mnsions d l roi risi ruurl  rr
d pribir s dirions n s u no lv
s crisis d sism
E rimr so  probbmn  más un
dmnl d s risis s u hor smos r
 d l mrniizión d ods s os Es
dir l iismo hisório sá n riis r
imn oru l prsguir  umulión in
sn d il sá omnzndo  proir
s  s sdo u sgún Adm mih r «nu
rl l hombr pro u nn h isido hisó
rimn L «ronsión [d  humnidd] 
ror prmur  inrmbir un os or or
h nrdo n rrnos  zons hs h in
aonada  aonazaón 83

os, y a són n ao d a xanswn d a


anzaón s aan nonoada
Max haaa d ado oo un «Vo qu
ouaa as aons soas d oduón.
so sóo a o n  sdo d qu  o
aaón on a aoaón oa y da d x
dn, a aoaón da d xd, a
aés d ado (y o onsun xoa,
a ás dfí d dsn y, o ano ás d
f d oba oa aa a uza d
aajo unda Sn ao,  «ado o
aa n os énos uanaos d ua dda
na,  dno y so ás qu sa, a
faa n qué dda a an aoado
Con o qu onaban os auuados d aa
oo nuón d sudad oío a on qu
óo a d abajo s día d sa oa
n a dda n qu  abajo s nza
ás y ás y n qu as undads doésas s
on ás y ás n u nxo d ons
ans a afuna d xdn s ha ás
y ás sb Las onasos oías s o
zan o ano ás y ás y a suua d a
onoía s on ás y ás n un ano
do d a ozaó Los auuados d
aa, jos d aa d aa a oaza
ón, aa d fnaa Po no ud ao
d odo, a ausa d as oados d sus
oos nss, ya qu son a a z saos
ndduas y os d ua as
Hay un oso onsa osb d on
n nas a onoía sa aoada o a au
uaón nsa d aa  ssa ud
oona su da anoado aunas d as a
dads qu o dsasa, o a u s
·
 aha n aún ua d hozon 
Ua· d as oas n qu os auuados d
aa han oonado  ssa ha ossdo
8 Immanul allin

n ncooa scons olícas qu an


olado a os onos anssécos a oa
l cano d la cacón d oanzacons foa-
ls qu usan una saa d oa dl od s
aa. Ran no nían oa ocn, o a s
aa a auosa.
Sn ao coo hos so, as oas
conadccons d sa saa han oocado
una css a nl olco. No s aa d una c
ss d ssa nsaal, qu odaía funcona
uy n n su són aa d ann a
jaquía y conn os onos d oos
cón La css olíca s a css d los oos
onos anssécos. A dda qu a ds
ncón n onos socasas y on-
os naconasas conza a dfunas y qu
un núo ayo d sos onos s hac
con l od saa (con odas sus acons)
a colcdad undal d os onos 
on una són d odas sus cncas d
adas d análss onals d so XIX Así co
o  éxo d os acuuados n su ao d
acuuacón ha cado una xcsa canza
cón qu anaza al ssa coo a así aén
 éxo d os onos anssécos n su
lao d oa dl od ha cado un xcso
fuzo d ssa qu anaza con on f a
la acacón o a d a fuza d aajo
unda d sa saa auosca
Fnan, sa css s cuual La css d
os onos anssécos l cusonan
o d la saa ásca, sá llando a un
cusonano d as sas d a doloía
unsalsa so sá sucdndo n dos ca-
os los onos dond la úsquda d al
naas «czaconals s sán ando a ca
o san o a z y a da nc
ua dond odo  aaao ncua qu nacó
a a dl so V sá sndo uso nan
Rii  iiió 

 n dda n a na z ás sa dda s


l odo d s éxio n as inias fsias,
os osos innos d insiaión nados
o l éodo inífio odno an sa
lando a sionaino d a xisnia  las
ys nisas q an ss isas Hy n
día s hala d insa la oaida n a
inia n las inias soias ain o
a n io nil o ina s i, lina
ión d las inias a oo nil l aaia
dsaoisa sá sino xíian siona-
do n s snia
La aa d las sions inlas s
s, o n ado, odo d éxio inno y d
las onadiions innas Po s aién o
do d as sons d os oviinos a
ién n isis  aa od ha fn a as s-
as dl aialiso hisóio ya isis s
l no d aida d odas las dás aiida
ds, y lha ás fiazn ona as
A ndo s haa d a sis  aiaso
hisóio oo d a ansiión d aiaiso al
soialiso soy d ado on la fóa o
so no qi di ho o sé odaa óo
fnionaía n odn ndial soialisa n odn
q da adialn la isaia d ns
a aia y a dsaida l o a n
odas las sonas Los sados o oviinos
xisns q s aan soaisas no sin 
a aa l fo Son fnónos dl sn
s di d sisa ndial d aialiso his
óio y dn s aados dno d s a
o Pdn s los asans d a fnión d
aaso, anq dfin o sán  fo
a nifo, oo ya hos indiao Po  o-
dn ndia fo s onsiá nan d
odos q difíiln odos iaina  
ho nos di s o ano n ao  f
86 Immanul Walltin

 u sá uno o nluso jo. Po a


os u lo u nos no s uno  a dda
u  aalso hsóo ha aanzado n s
ano hsóo ha oado n lua d 
oa n  onón ddo a su so éxo
4  CONC
CONCUS
USON
ON  SOR L PROGR
PROGRS
S
Y LAS TRANSCONS

Si xis una ida qu sé asoiada o  un


do odno qu sa d hho su iza na s
a d oso so no qui di u odo 
undo haa ído n  oso n  an
dba idoóio dsaoado ban n
onsados  ibas qu n a dió
o ás sian siuió a a Rouión
ansa a snia d a osua onsadoa
sidía n a duda d qu os abios qu saban
xinando uoa   undo udian s
onsidados oo un oso o qu  oso
ua un ono siniiaio  ioan Co
o sabos an os ibas quins anunia
ban a nua a  nanaban o qu sa n 
io XIX a idooa doinan d a onoía
undo aiaisa qu onaba a on una aa
xisnia
No s d xaña qu os ibas an n
 oso La ida d oso usifiaba oda
a nsión d udaiso  aaso i
iaba a uua d a oosiión an isn a
a aniizaión d odas as osas  nda
a dssia odo hazo d aaiso sob a
bas d qu os bnfiios suaban on uho
a os juiios No s n odo auno d xa
ña o onsiuin qu os ibas an
n  oso
o qu sí s d xaña s qu sus adsaios
idoóios os axisas os aniibas os
snans d as ass abaadoas oii
das an n  oso a nos on ana
88 Immnu W

aó oo o a S dda a a


ía  oa f doóo aé aa
o Jfaa a adad d oo
oaa da o a a d q aa-
a a da a d daoo hóo
Adá aa y  oo a
dooía o ao día za a a
da d o a  aa ofdo
Daada haía do dfo da
o  a adoó aa aa y 
a aa  d a f a   o
o
o S  a da d oo faa 
oao faa aé  aao a
dfí aa a aaaza d oaado  
aza a a a a o aoo 
o d Max o a da ofa aa
a d o o aé o haa  M
fto omuta Adá dado q a dó
d oo a aaa y óo o a
o axa a a d ado o o? a
da d oo odía o y d hho  ha
o  o úo a año oa odo
o xo d oao» ¿Qé o ha
odo oda a a Uó Soéa o a a
d q   d da á o dao d d o
ado Udo? Adá  a a aaa d
Jho hay oa azo aa  q a
dadad daá d  d aq a a
año
a adoó axa d  odo oo
a d oo ha do a o aa d a
q o oaa o ha ozado a a
haa ha oo oo o d o o d a
 doóa q ha foado a d a 
a oa d a ooado aa
a
S o  o q  aao o
o a hóo haya ado  o
o o o a o do a hóo
Sb  gs  as ansns 89

no qu duyó o nfoó Todví


undo o o no l lo qu o
ñ l nno d lf To  l  d
lo do oqu h do fojdo n l 
fu doló qu odo  oño y h
dodo lo o nuo
Uno d lo ol qu  lnn  l ho
d nlz l oo  l d l ldd d
od l don ou S d u l
oo nífo y nolóo  ndul y
ooo, lo qu n dud  o, n
 n l dd n qu l yo  dl ono
no éno  uulvo Po nun nl
zo n uáno onono ho
ddo n l do d l doloí dl unv
lo  l undl O  lo ho, lo
o o onono ddo oo o ( ? )
ndo oún Sn o  lo l nvl
éno d l oduvdd ío y l oldd
oló, ho duo nn qu
éodo d ón hun ddo h uno
o do lo (oo uo o un él
lud  un  d) nn  
nudo qu  udo oqu uln á
f , y no no  lo qu  á on
 ho duo n l  <fon
d l n vnzd l nón ovonl
d  unfln dd h un 
lo o h no
S d qu l lo hóo h nfo
do l onl áno d l hundd C-
d nvón d ní hun  h vo o
nd on un ndd d vz yo d o
duo lo qu n dud én  o Po no
lulo h qué uno o h nfdo
qu l hundd h dudo o nndo l
nvón ol d ní qu lo nvduo o
do o od l on qu án dno
d l onoíundo olvn hn do
90 mm W

oados a ha, ya sa o undad d o


o d o da ¿Podos sa suos d qu 
undo sá nos odo n  aaso hs
óo qu n ssas ano? Hay uha a-
zons aa dudao, oo o asa a noo
aón d a ousón d aaja a nuo
suyo
S d qu n nnún ssa hsóo ano
dsfuó a n d ua da aa an o
da o uo una aa d xnas a a-
naas a su dsosón an aa oo n 
ssa aua Una z ás a afaón a-
 a, s  onfada o as oao
ns qu uan hao on a da d nus
os anasados ndaos Sn o, as du
das a s so han aunado onsann-
 a o ao d so xx oo o ndan nus-
as funs fnas a a adad d da
y a n ouaón o a anoa, a a
naón y as nfdads síquas Fnan,
s d qu  aaso hsóo ha aído un
aso nno d an d sudad hu-
ana, fn a os daños y us odns
d os ndéos os uao jns d o
ass y fn a a ona áa Una z
ás so  ndsu a un on  a
os os nn dsuos d a
da uana Po ¿s an o a un a
on nuso hasa ahoa  nuso ondo
a sada d Daos d una ua nua?
Pías d oo íno, qu no  n
odo auno oo qu haya ás ad ua
dad y fandad n  undo aua qu a
 años S odía su d foa azonada qu
ás n sud odo o onao Tao d no
daza os undos anos a aaso hs
óo an undos d sasa ad, sasa
uadad y sasa fandad La úna usón
1
Sb  gs  as ansns 91

 si l apitalismo históo psntó n po


gso o n toso a stos sptos.
No hablo d mdi las dads ompaativas.
sto sía diíil d imagina y tambin úb
anq hay poas azons paa s optstas
aa dl histoial dl aptaismo históo n
st tno. l mndo d sgo xx pd vin
dia hab mostado nos tantos poo sals
d inaminto n stas antas ats apoo
hablo dl int y almnt inbl dspia
o soial q ha sido l sltado d a aa
omptitva po la insant amaión d a
pital, niv d dspiao q pd omnza a
aya n lo ipaab.
ás bin qo basa m antan n
onsidaons matials no aa d to
soial, sino d píodo históo a d a ono-
míamndo apitalista. l amnto s snillo
anq adaz. Qio dnd la tsis maxista
q inso los maxistas otodoxos tindn a n
ta avgonzados, la tss d la dpapaión
absota y no ativa d potaado
Ya stoy oyndo los mmlos d los amigos.
Sgo q no habas n so so q t 
is a la dpapaión ativa ¿o stá  ta
baado indstal n nas ondions notabl
mnt mos hoy q n 1800?  tabaado in
dstia sí o al mnos mhos tabaados nds
tias. Po los tabaados indstas sin
onstityndo na pat lativamnt pqa d
a pobaión mndial. a abmadoa mayoía
d los tabaados mndials q vivn n zonas
as  oslan nt stas y los sbbos d la
idad, stán n pos ondions q ss ant-
pasados a qinintos aos Comn mnos bin
y itamnt tinn na dta mnos qilibada
nq tinn ms pobabilidads d sobvi a
s pi ao d vida a asa l to d na
hiin soial dstinada a potg a los pivi
2 Imma Wai

gados  ddo
d do d q las sanzas d vda d la la
mayoía d la oblaón mndal a partir del pri
er año de ida san mayos q ans sosho
q más bn sd lo onao. ndsbl-
mn abaan más  más hoas o da da  o
o ao
o vda Y dado q lo han o na omnsa
oal no la asa d xloaón ha amnado
mn.
sán más omdos olía y soalmn o
más xloados onómamn? so s más d
íl d analza. Como do na vz Jak oody,
las nas soals no osn omos. as
qas omndads n las q la mayoa d
las sonas vvon n los ssmas hsóos
anos mlaban na oma d onol soal
q amn sngía la lón hmana y
la vaabldad soal. nddablmn so ls a
ía a mhos n nómno d osón ava.
os oos q saban más sashos, agaan
s onno on na sha són d las osb-
ldads hmanas.
a onsón dl aalsmo hsóo ha m
lado, omo odos sabmos la onsan dm
nón,  nlso la oal lmnaón l a d
sas qas sas omnaas. Po
q s lo q ha oado s lga? n mhas
zonas y dan lagos íodos l al ano
d las sas omnaas ha sdo asdo
o lanaons» s d o l onol o
svo d nas sas olíoonómas a gan
sala domnadas o msaos.  las an-
aons» d la onomíamndo aalsa ya
sn basadas n la slavd l nalamno,
la aaía ozada o onaal o l aao
asalaa
asal aado
do dmn s d
d d
d q haan
ooonado más magn aa la <ndvdal
dad» as lanaons» dn s onsdaas
omo n modo xonalmn az d xa
lsvalo Sn dda han xsdo ans n la s
Sob  poo  a anin 9

oa hmana, po nna han do ada an-


 d oma an xnva aa a podón
agíoa n onapoón a a mnía y a a on
ón d naa a gan aa q n
mbago, han nddo a aa a n mno nú
mo d pona n mno goba.
no a dond na  oa oa d ono
aoao do d a avad agíoa o q
aabamo d dnomna «panaon» no 
yó a na a omnaa d oo
ano, má xb a dngaón d a
a omnaa n a ona a no
 vvda omo na baón ya q  nv
abmn aompaada d n ono 
n y d hho on na damn
 aada
aada po
po 
 po a
a d a nn
a aa q  han moado ada
vz mno dpa a da n mano d o
do do o poo aónomo y oa
d oma d don odo  mo ha do
namnado a oza n nmno n a nv
ón d abao y n a pazaón d a a
vdad aboa o q, dd  no d va d
abaado ha dbado  aadad d ngoa
ón  nmnado  abmno
Po o no  odo.  aamo hóo
daoó n mao doógo d hmaón
opva q no haba o nna on ano
dad y q hoy amao xmo y amo P
mam aaao Tano a oón domnan
d o homb ob a m omo a xno
oba gnazada aban m dnddo an
páamn nva, n o ma hói
o ano omo ya hmo aado. Po 
xmo  ago má q a oón domnan
d o homb ob a m   amo
ago má q na xnooba gnaada.
 xmo  a gaón d a m a
a a d abao mpodvo, dobmn h
94 mmnl Wl

milant po anto  tabao a q s q-


ía d llas s vio n todo aso intnsiiado y po
anto  tabao podtivo s onvitió n la
onomamndo apitaista, po pima vz n
la histoia hmana, n a bas d a lgitimaión
dl pivilgio. sto onstityó n dob vínlo
imposibl d omp dnto d sistma.
 aismo no  l odio o la opsión d n
xtao, d agin ano al sistma históio y
al ontaio: l aismo  a tatiaión d la
za d tabao n  sno d sistma históio,
yo obtivo a mantn a os gpos opimi
dos n l sno d sistma y no xpsaos. ó
la stiiaión paa na baa mnaió d
tabao podtivo a psa d s pimaa n a
diniión dl dho a na ompnsa. Y lo
hizo dinindo  tabao on la mnión
más baa omo na mnaión po l tabao
d más baa alidad. Dado q sto s hizo e de
fnt, ningn ambio n la alidad d tabao
podía nna ha ago más q ambia la o
ma d la asaión anq la idooga poama
a la ota d na ompnsa d moviidad in
dividal paa l szo individal st dobl
vínlo a igalmnt imposibl d omp .
anto l sxismo omo  aismo on po
sos soials n los q la biología» dinía la
poió Dao q la biolgía a, n ai
sntido inmdiato, soialmnt inmtabl s ta
aba a pa d na tta soialmnt
ada po no ssptib d n dsmantlamin
to soial. Po spsto, sto no a almnt así
o q sí s ito s q la sttaión dl
sxismo y  aismo no podía ni pd s ds
mantada sin dsmantla todo l sistma histó
io q los ó y q s ha mantnido n asp
tos ítios gaias a s intvnión
Así ps, tanto n tminos matias omo psí
qios sxismo y aismo ha habido na dpa
Sob  pogo   ncion 5

pació asoluta sto sica o suusto


u s ha poducido u ccit dsas»  l
cosumo d xcdt t  05 po 00 d

la poació situada  la capa más ata d a co
ommudo capitaista y l sto Nusta im-
ió d u sto o ha sido almt s s
ha asado  ts hchos  pim ua a
idoloa d a mitocacia ha ucioado al
mt hacido posi ua cosida oii
dad idiidua  icuso la moiidad d upos
spcicos ticos yo ocupacioas d taaa
dos Si mao sto ha ocuido si ua as
omació udamta d las stadsticas oa
ls d a coomamudo dado u la moiidad
d los idiiduos o suupos ha stado cota-
stada po u icmto   tama d s
tato iio ya ua po la icopoació d
uas poacios a la coomaudo o po
uas tasas d ccimito dmoáico di-
cias.
a suda azó po a u o hmos osa
do s ccit dsas s q ustos aáisis
históicos y socials s ha ctado  o qu
sucda dto d as class mdias» s dci,
dto d s 05 po 00 d la polació d la
coomamudo qu cosuma más xcd dl
qu poduca Dent de este set ha haido al
mt u apastamito atiamt sctacu
la d la cua t la capa más alta mos d
1 po 100 d la poació tota y los sctos o
cuados amt <<mdios» l sto dl 0-5
po 00). Ua ua pat d a potica o
sista» d os ltimos silos d capiaismo histó
ico ha dsmocado  a costat dismiució
d la distiució dsiual dl pusao mudial
t l pquo upo qu s lo pat os i
tos d tiuo d st scto <<mdio po a duc
ció d su dsas co spcto al  po 00 su
6 mm
mm  Wti

prior han nmascarado a raidad d crcin


dsfas nr os y  oro 8 por 
Finamn hay una rcra razón por a cua
 fnómno d crcin dsfas no ha ocuado
un ugar cnra n nusros anáisis cocivos
Es posib qu n os úimos diz o vin años,
bajo a rsión d a furza cociva d os mo
viminos anisisémicos n  mundo y a apro-
ximación a as asínoas conómicas, haya habido
una aminoración d a poarización absoua, aun
qu no d a raiva. Aun so dbra sr afir-
mado con prcaución y siuado n  cono d
quininos aos d dsarroo hisórico d crcin
 poarización absoua.
Es sncia anaizar a raidad qu ha acoma
ñado a a idoogía d progrso porqu, a mnos
qu o hagamos, no odrmos aroimarnos in-
ignmn a anáisis d as ransicions d un
sisma hisórico a oro La ora d rogrso
vouivo no sóo imicaba  suuso d qu 
sisma posrior ra mor qu  anrior, sino
ambin  d qu  nuvo gruo dominan sus-
iuía a un gruo dominan anrior Por consi-
guin, no sóo  capiaismo ra un rogrso con
rspco a fudaismo, sino qu s rogrso
s vaba a cabo snciamn gracias a riunfo,
 riunfo rvoucionario, d a burgusa sobr
a «arisocrcia rranin o os os
fudas» Pro si  capiaismo no ra progr
sisa, ¿cuá s  significado d conco d rvo
ución burgusa? Hubo una soa rvoución bur-
gusa o aparció ésa bao múis disfracs?
Ya hmos argumnado qu a imagn d un ca
iaismo hisórico qu surgió ras  drrocamin
o d una arisocracia arasada or una burgusía
progrsisa s fasa La imagn básica corrca s
más bin a d qu  caiaismo hisórico fu
ngndrado or una arisocracia rranin qu
s ransformó n una burgusía orqu  vijo
Sob  poso  as anscins 97

sistm s st dsintgn. n lgr d d


jr  l dsintgrción prsigir hst n tér
min incirt s ristcrci trrtnint m-
prndió n cirj strctrl rdicl  fin d
mntnr   civ s cpci
dd d pltr  ls prdctrs dircts.
Sn mg si st n mgn s crrct
rctific d md rdicl nstr id d l ctl
trnsición dl cpitlism l scilism, d n
cnmmnd cpitlist  n rdn mndil
scil. st hr l rlcón prltr» h
sid cpid, más  mns d l rlción r
gs». D  mism frm  l rgs d
rrcó  l ristcrci l prltrid drrcrá 
l rgs Est nlg h sid l pidr n-
glr d l cción strtégic dl mimint s
cilist mndil.
Si n h hid n rlción rgs sig-
nific st  n h hid ni hrá n rl
ción prltri D ningn md, dsd l nt
d ist lógic  mpric. r s signific 
tnms  primrns d n md difrnt
l tm d ls trnsicins n primr lgr h-
ms d distingir ntr cmi  trés d l
dsintgrción y cmi cntrld: l  Smir
Amin h llmd l dstncón ntr dcdnc»
y <rlción», ntr l tip d dcdnci 
sgn é s prd cn l cd d Rm (y ,
sgn dic s stá prdcind hr y s cm-
i más cntrld  s prdj cnd s psó
dl fdlism l cpitlism
r st n s td. s ls cmis cntrl-
s (ls rlcins>> d Amin n ncstn sr
prgrsists>> cm cms d rgmntr
r cnsigint, dms distingir ntr l
trnsfrmión strctrl  djr intct (
incls
incls incrmn
incrmnr
r
 l  rld
rldd
d d  l  l
lció
ción
n
dl trj y l  liminr st tip d pl
tción  l mns l rdcir rdiclmnt L
98 Jmman Wasin

qu so sna s qu la usn olía sn


al d nusros días no s s hará una ransn
dl aalsmo hsro a aluna ora osa Eso
s an suro omo udn sro sos mas La
usn olía snal d nusros días s s
sa ora osa l rsulado d la ransn srá
undamnalmn drn dsd l uno d
sa moral d lo qu ahora nmos s srá un
rorso.
E l rorso no s nal Esamos luhando
or él  la orma qu oma la luha no s la dl
soalsmo rn al aalsmo sno la d una
ransn haa una sodad rlaamn sn
lass rn a una ransn haa alún no
modo
mod o dd  rodun asado
asad o n
n las
l as lass  drn
 dl aalsmo hsro ro no nsara
mn mor
La urusía mundal no n qu lr nr
l mannmno dl aalsmo hsro y l
sudo Tn qu lr nr una osura on-
sradora or una ar qu llaría a la on-
nuada dsnran dl ssma y su onsun-
 ransorman n un ordn mundal nro
ro roalmn más ualaro y un ar-
do nno or ora ar d hars on l on
rol dl roso d ransn n l ual la ro-
a urusía rsría un roa «soalsa y
raara d rar on llo un ssma hso al-
rnao qu dara nao l roso d lo-
an d la urza d raao mundal n n-
o d una mnoría
Es a la luz d sas alrnaas olías rals
qu s arn a la urusía mundal omo d-
mos alorar la hsora ano dl momno so
alsa mundal omo d aqullos Esados dond
ardos soalsas han llado al odr d una
u ora orma
Lo rmro y lo más moran qu hay qu
rordar n una aloran d s o s qu l
Sobr  progro  a rancon 99

ono socalsa mundal  d hcho odas


las oras d onos anssmcos  as co
o odos
o dos los
los Esa
Es ado
doss oluconaos
 oluconaos y/o soc
so caa
sas han sdo rodcos ínros dl caalsmo
hsórco No han sdo srcas nas al ss
a hsórco sno la ccón d nos oc
sos nrnos d s ssa Po consun han
lado odas las conadccons y lmaons
dl ssa No odían n dn hacr oa cosa.
Ss dcos sus lacons ss cos na
os oran a dl sado d cnas l ca
alsmo hsóco no d un hoco sma
hsórco d un odn undal socalsa q o
daía no s. La nnsdad d la loacón
dl rabao n los Esados roonao y/o
socalsas la nacón d las lbads olcas
la ssnca dl sso  dl acsmo nn
ucho ás qu r con l hcho d q sos
Esados connúan sando sados n zons 
rcas  smrcas d la conomamndo
caalsa qu con las rodads clas d
un no ssa socal. as ocas maas qu
han sdo n l caalsmo hsóco aa las
class rabaadoas s han concnado sm
n las áras dl cno. Eso s sndo co
d ora dsoorconada.
La aloracón ano d los momnos an
ssmcos coo d los ímn n cya cra
cón han rndo no d s s alza
da n uncón d las bunas socdads» q han
crado o dado d ca. Sólo ud s a
lzada d orma razonabl rnándos hasa
qu uno han conbudo a la lcha mundal or
asura q la ranscón dl caalsmo sa ha
c n ordn mundal socalsa alao Aquí
la conabldad s ncsaamn más ambua
a causa dl nconamno d los roos oc
sos conadcoos. Todos los mlsos osos
llan conso conscuncas ano naas coo
 mmuel llee

iiva
i iva.
. Cada
Cad a dbiami d im
i m�
�  u
a  fuza   a. ¡P 
aiam  igua gad! Auí á da a
uó.
N hay duda d u a may ibuó d
 mvimi aiém  ha did
 u fa d mviizaió A gaiza a 
bó a afma a ia ha d
fuza bada; y a bui d  m-
vm idvidua  ha hh auí ma
  im, gaia a u maim aiv
d adiza hiói
Ua vz u  mvimi  ha hh
  d í  a uua aa
u mam ha djad má u da,
dad u a  b  aa u am
b u da aéma a dd
fua m dd d d  mvimi 
ha imad gméam Si mba-
g,   ha gfad u baa am
gav aa  «f y  v
m.  mvm   d ha d
haa i u i íi d u d
gía y  gu a ad md a
a ió azada d  du di
d d Ead vua y d  mvi
m aémi fua d  Ead.
E g a  d am aa
uad  aaim hó  aima a u
má m dgu a ui ó d
a mazaió d da a a a i
 fuza d a fama muda d mvm
aiiémi a iuada aazaó d
am huma. E m dgu
aa  hudm d ma hó, ue
ha ad u u óga haa aha ó
ha d aiam azaa  iam
uad  é hudd, y  a aó  u
bi a a d a fuza d a aiió a
ob  poso  as anscons 0

cá cd z má co y po ongnt


 udo á cd z mo co. L uc
o  bd  gudd   dd  
g cmd y  co d  uc á
cd z má do d  mm m mud
d  uz émc.
E comumo   Uoí  dc  d.
E   d od u coog 
go  gd d Mí  gud gd d
Co  . o  u c ó
c o u moogí co E ocmo o
 coo  u m óco b
u ud u dí  udo   mud o
x é guo o u ocm u 
d  u momo mo» d  có
c  Uo. óo x é o u oc
mo cocm óco u ocmo u
ú  mímo d ccíc do d
u m óco u mxmz  gud y
 udd u ocmo u cm  co
o d  umdd ob u o d ( d
mocc y b  mgó.

También podría gustarte