I

BIBLIOTECA UNIVERSlTARlA 1
MURCIA
ARMARIO ·N
~.,,.•,.. ..,:-.T1\N E --~---..;--
 (

. '

/ .
,.

; . . . ~ . ' '

V.R. B A M.veré illam egregii

I·· pr~éép..tQris J\~ymúndi Lull ~
' \ l \ r -....

Ma¡orícenfis ·Magnam Artem1

'obedienri" duttu , & domina..:
f" • •

tionis veltr2·obfeqüi.o expofi~

_ turus accedens, multis ícatu~
~ r&'iilllllli! rientefu
·ínendis~ .Ín\leni ; neé
parv~ cJrii;labof~~o~~~·r~!lli n~fi~~ f~~l1a:. intér ..:
- ventu, gúat~r;~j~inet.~~~P~~fslpQ~s: cu~ aliquH.
bus vetufii ie-x~ntel~ihus 1 Rl~~u(qip~~ sonferens; '
ipfam correébnt,1&<_etnendatam ,-n~ ~(que margi~
natibus , ac rcNmoorabmum~c.npiofifsimo indice
ornatam.offero. ~am' fi fe~or libero, reJigio fo J
ac ~n~er<:> pe~l~ger!t¡a~~r;n9~ 1 'Ji~~~it.plitabile. ?PUS~
&. Diyina: fcientiz fpecimen fingul re . Hanc utinam
introfpiciat; . ~ad.ali~ egregii ·Lull . p, a percur-,
renda fe' ~iiH9/l}tr.~;.Pf.ofeél~ '~pip~9tatum Divini
N uminis auxi1Uim 1primo.cin Jimjne fentiec. Et
quid in medio! Nv-n· aliuo ·, quam Dei amorem,
& proxim~ :. .piyinorum my~eriorurn. 6de111, ~in_,
, .. telligentian.1 llrmam _: Do mini Nolhi Iefu ChriíHI
. , ipfiusq? i~m.acu~a·t~ fe~p.er\ ·Y·irgin}~ .Matris M_~-.
• t .. ~ ria: exceJlcpciam,&·hot1are1n .. morum _;reformatio~
nem,atq; devotionem fpiran tia invcniet. Si undem
in fipem per~enerit ~u.mili~a~~~ , a~ omnium , die~
to
.... -ruin
. ..
- ·1·-
 ·ter ·m uornm.
fl1 eáfoíiem ·sán.étre Ro: pédibUs
manz Ecclefia, agnofcet •' Et fi ·ta.Ati Podoris
odrinz novitas terre ; przttr fcbalia : fu er Ar~
~ tcm brev~m; aon· wlgaris 'fuper·Attetil magnam · ~

Led:uia·accoder;qwi~ :tdf«tdc pcrrcipkadum·libro l)

<>mnes Venerabiti . hu i' r in1o r& ·altos. qu.oslibet

· fubtilifsimos quanttimvis',ac methaphificos.. erit,in-
trodud:orium pri-tnum,, &. generale. Haac igitur
Artem vobis ( Perillu1besCon ks )oico·'· ut fit
1púdvos 111éi óbfequii'i. aique· Bencvolent~ ·per-
petuum argnnientum ; ··& tlt riomini vefiro dicati
fplendorem rctipi~u ·, ác favorem f l}oíbat~sqbc.
proinde Baleares omnes pe~~~~~~! .~ccipia~. ~ f!n~i ·
~
~ ·----t--J•-, • ' f ' .~1:~ r ,. <
---"'--:------ .foveant
ardeJuius j • . •

..," ' • .., t- .. " ~ ,.,.· 4: .. l ' ;..

N'os
1
· ·1. OStus, F.Dei·orcgorius
~..
lti~ot Le or IÜ0111~· . ·
gratia humilis Miniíl:er Provin
- -·. ciali~
Provincia: ~ajoricaium . Fratruni>
Minorutn de Obfecvat1tia, ac Sanét2 lnquifici.oni
Q¿1lificacor · ;Tea ar~ p.tzfentjulll facultacem faci
m~, ~•.P. F~ Franciíco Mar~al primario Leétof
Sacra: Theologiz, ac Lultianz Artis interprcti ill·
ho.c n.oíl:ro Regio Conventu S: P~ N. Francifci Gi·
v.itatis Majori~arwn. ut!eryatis aliis circa libroruia
Imp~efsi'onem fervánd~ , r pr~l~ . mandare pofsit·
&. cure e librnrh • cu j us Titulus·c:íl: ; Ars: Gencrali
ultima .Vene abili M~·gUl:r~ac D.otlorisJllumina ~
tt Ray~unéii L\illi. &c. Et ArchielQgium vita:,
Marcyrii, &. Ooébinz eiufd~m D.o~gtiS lllumi · ·
nati,pcr R..P.P. Bonaventaram Arme.ngual,noUr~
Religionis, nanc den uo confed:um : Etenim fpera-
mu ex. his fru~um :~01' . ~xi~um ~venturum; fi..
cut ex ~ravi O o}étorum vircfrum, quibus hzc cxa- .
minanda commifimus teftimonio,& ap'prob3tionc
habuimus. Datum in Regio Convencu Santti
Francifci Civitatis Majoricarum • Die io. Menfis
Decembri& Anni .1643.

FrAttr C regorius RJ'ot

Minifler Pro'tlincialis.
 CE a· .t\ j ·El
PPROBA'tf.0 R. P.- F • '
. Nicl1aeli.s r arres Ordinis S. P;N. Francifci
"'· . · ~ftegularis Obfcrvantiz,lcéloris Iubi-~-.._. -
. . · ·' , lati,a~ Regij Conventus Civitatis . .
:~ . úl ~'; < !4~JQii~ar~~ concionatotis. n· . .-: ~· ¡
1
.j
... ' ,

·. ~ 1
- 1 ... :~f EM ! G~nerat~~· utcimam, VcnerabiÍis Magillri ,·
~ . ;ac ~oaoris Illumi1:1atil\~f mundi Lulli Maj or!-
.. ·c~~~s~ p~r ~·P.•. F. ;f rant1fc11an ~arsal!S.crapht;
.:c1 tnlli~ut\lalµ~qm, a~_Sacrz 'fheolog1~ Letto-
. : 2 •• ;tepi,_.~l~is ~nc.~~s- ~e~o c~rr;C~am, t\Oti~~
'·
~arg'~?l.~~us ~rn~ta~,~~a- cum.*~"h1elog~o utz, .~ar~Y,~~1,
D~~~z CJuf.delJ\Lull~, !'~ R P.. 'll.-:.~~~~ventutam Ar-.
~5~g~1- ~~paa.~: iU'di.SP .omni :app,·r~'bat1one ., ac .pl~ufq
A

~x~~~«n4a_.. , ~In .. ea ·~oi'1 ·cmi~ti11tegr(tas fidci .Ca~hoiL--

cz , ·ingemorum .~cumen;mQrumq; reftitu~o ~ªU:~ {.atu lau..
ilita : ter1;1~. Jomniuní v~rit~~~~ p~rit~f-q;. fcn:ten_r~~ fuis ~en.
ª~us e~polit~ ;dc1~on~r~Pt.. ~ :;!·-J!l~ra~i IP.~tt:dcq\\ª'P.:;~an:a
,~,1l~!1ll'l~n~1a, ·µ~1le~m1(~~~~ ~u~~~]1.fí'~tff At ªffil -·\lü tcnu
js}~c~r ·t :haqc~r~~~~ ~ (~ ..figura ff lltvii ~~~~ y~vz ·~ ~fb!~
fplcn®re :perfünilem, ;ptocefsdle de ~e<tc J)c1 · &,_a¡:n !rn-
gantisplatcas .ferufalem .• Apoc.'u. cap. b1 liacqu1ppe Ar-
te Deus velut in templo íuam oftendic virtucem , ad tollen•
d errores,&~Ultas criar {emitas mirabfüter detcgcn-
das • . mente .hom.inun} ·i-eligionc San éta , & rcvereatia.
crga Dcum ·i m6uit: ·a morem caftum .ac pium ingenerat,
~ fuperborum mentium fallaci fuco, -ac inanis eloqueatiz
vana oftencati.one ·exitiutn cirtumtcnit, & pelHlcntium fe ..
duc!orutn placita, i~ulchrc, ·ac (ubtiliter detegit. ~o tefü ..
monio yclim Ut litÍecurus P rilluftiis,& Admodum Rever.
D<?~inus rneus Laurentiás Ca~reras~ ()oétor Theologus, Ar·
ciud1ac~n~1s Ecclcfiz Scdis Maj oriccn. ac Vicarius Generalis
& Of~c1al~s, de cujus fpeciali mandato, pr~diélum opus, ~
Archtcl?g.iutn cunéHs en<=omiis maJora,1egi ac perluíl:ravi.
Ita fentto m hoc ~.P.N. Francifci R.ega.li Ccenobio. Die 17.
Mcnfis Dccembns A.nno 16~J·
F... ~ich"tIrorf't1
Lt!/Qr ]Q/Jtlatus.
_Nos
 . ,-;\tOS Laitr.entrus Catre"' ...s l>o oi fil...., ogui'
~~ if t~ A l chidiac nu5. [ cclefia: Se~is Majoricarum , Vi~
~ ~~/ car ins et~e~alis,& Offida/js pro lllufiri~simo,ac
·~
l!Ri:-..;;:: R ve1·e11d,1fanúo . D~ D; Fratre loanne deSantan.; .
. ~er D;er, ~ Apoq.o.lic~ f;_dis ~rati~, Epifcop~'
'- 'Major1cen. et de ~onfib~ R~g1~ ~laJeftat1s~ vifa approba~

º tione, & cenfnra ex commifSidr#c 1lO~-a' fa8:a per R. P. F~

Micbael~m Tu.rres. Ordinis .ratrurn Minorum de obfervan~
tia,Leétorém Inbitar~{m~1net noh Conventus Santti'Francifd ·'
Civitatis Maj·o ricarnm · coiicion.átorem '; qua·confiat Jibrum
intituTatum: Ar~ Gene~ális ultima ·Venerabilis~ Magifrrj, ac
Doétotis tllun( R'aymu~·di LufWMajoricen8s~Tertii ·r diníl
S•.Frartdfd nµnc-oenuo a 1nen8'1s:ccr-rcéfa ,,~ diflricth1s diJ
vifá, t1nt1s <ma~gitt~Ilb~s otilaia~ ac~f~dkiotl~foeuplet2ta p~
R.ev~r. 1'. F~ .JFr~ntifcum Mar~lSet~ptlit~ Religt<>nis de ob~
fef.'~a~tia~~fotn?b~-~ Satrz~ ~be~lóg~·re·, ~é'étore~, 'ádió ~eg~~
1 t1vmtt1s ·M11Jot'tcarumt~nob10 tull1an~ Artis pubhcnm
profelforem' : Cui pr~ficitur Aréhielogium Vitz; Martyrii ~
& Doétrin~ przdréti 111l:l~ínati Dódoris, R.P. F; Bona~ a
~et'itur'~ ·A rméngn~l cinfdem _' Fáb'lili~ cbmp~élutn .• • O¡j~
ctre: 1.¡;tlum;qao<f :Co~múni R~ipu!>lkz 'fruétu diyúlgctur~;
üe · pr~.l~· corQ'mit~átLt~ ,fa'~Ul!dem<~~enaédjm~(\·~· 1 Die .., i., ~~
ncc(mbri$ i6;;.i,l.' · .. 1. d 1. : tm: · 1 • •• r;J rt"
1
- 4

~ -~-- ·-~ - - ~-
I ' 1 • •
...
• ' l' ;..,.
,
J
(
l
_.. r t .J . .. . . ·.. ,t • . . . ! • l

Vo!lor uÑ;iilimi Ctlrrtrai

1-.·· k~~t!_~~~t ~ rt~!~~ :H
. ~ ¡•• - l. ,¡ i HI . , · . 1.1
! l u, . · 11!mt. i! u o ~.qiif' •
 /
)
 /

1Jona~entura ~rmenguat'l(Jgu•. o~¡;~:

-: '4lumnu_s.., 'l\_eJní 'Baléari c0hfolikw. áliitrs~ ·
fªli~ Lulli11n.1t ·pauonis1~ ·&- meéttna~-,
ti~us , conflcrat • cAnn~

,.., ~ .. , ~
Domini
., 164)•
" ~ .
• .. , ! ' ': r 'J: '. ) 1

"~~~~;¡;;¡;;~ R A TN M·· virtt1tum· ftofculis fiella Lulfur- z~

· tum agruin,(anret! Inful~ PP.)Viré'- ger.. .
· tibos, uttinq;fylvis illutnbratum,lfta Lullus hot:
· amznita~e coronatú; muJ'tiplici _co- ~u;Ílus to~
!IP~~l'll~I- lorum d1vei:firate, odore,, figura, & piarium "l
"" forma oculis,& naribus b1andienté :·
Hefl>erídi.un puellarum horiú in ne- aJ
more aurifcro fttú,a.Sapientiz plan~ ruvc:n;. fi~
tarium, topiarium ' inquam Vitz ·,, 3• Pontan~.
~
1
, • : ¡ · Martyrij" , & doétrinz Raymundi b.,. ."
Lulli,.adam3'h1ores-areofasredattum,mod6 delicatos,& Vi- Thsrat1• ':~
"d fl ¡· '] "d . ec.. vi.
v1 os. ores o 1~n ~ngm os,& emarcidos otlendentes ,. qu1- .m et,0flo-i
6
~US ~e~ ~~~f~~~a remJ?e~ ~~'!e~ Anthologiam 1 ncc Polyatt: ~;¡! l ~ ~a~4
7

• !C~il!
r ..
 ,-
:¡· ~rcibiel. P' it. Mar~ & 1Jotl.
team compone; qux ex.co1ue un , & in Elyliutri concinña~
runr, Pinofus, LDpetus, Catanius, Clepefius, Cabafper, Tor ..
nedus, Gen.ovardus, Oleiius, Belyerius, & taoclem noft r
'l femper Venera11dus Rierius,auriferis arbotibus, Vlolis~ R -
fts, & flor ibus potiturus ingredior, ütíl:ar apis gramina Ji : ..
bans deligo hoc vobis mellis opus; hzc dulcifsima Poma ex
illís decerpta potrigo; has odpratifsimas corollas, ex Arna-
rantis ~on .e~a od9ra1'ldas ni 1ii1 o eius .dcvotiQllis, chari
tatis, & ferventis Martyrij Cathularum aurum, radiantes Tu-
liparum flamp;ias, Tyriasirnitat¡1.P,apa-vera, u,:es,-& flores
pr~bto t- ~1' amrenífsimo iílo topiatio argumentum in hoc
breve Archielogium derivo, qnod nullo foco fplendefcit ~
nullis íloribus afperfom efflcrefcit.i huJiis c;oloribus diíl:in ...
dum p urpurafcit • Mihi igitL1r fi benevolas aures pr~bea­
tis, non figmenta; fed oracula; non humana; fed Divina,
11911Jevia, fed fi.rm~ :rndietís.
\ J ... \ , 'j; f ~~ .. .. '
>

A_ <:4- TlVl t!:~ B f "LV 11 -h L P<iAT"-.lcA;

pr.ofapiti , , nativitaJ >indples, ~· iJt·vei;ttls
defcribumur. t •• :

~ ,
A I O R I C N toto terrar~n1 orbe cognita Hif..

::.. ru~Iu
11
·: :
, • uLu ' •, ,
, e
aniarum ditionis inter. niaris Ibtrici Infulas >
p.

nritl}µf11l<!~mfr. bi ·vendu:¡ac: Tota ~nfutre ngú.;.

... ra.? ne.e ,non 1& MinoJ:ícce f~rrnam cap1Ín<I! pel ..
lis.extentre ,~ vel Canis·figuram rcfert • Vna illa-
rum major .. Ind-e lnfularum nomc~1; Baleares aliquando
vocata:, quia funda Bellicofa. Han.un, & Ebufi j , ca:rera...
rumq; Metropolis,~ Regia dl:, MaJprica, olim Palma Vrbs
n ób ~ lifsima~& m9njtiL'iÍtfül, tQ.~US !I,1fub: emporium,, portu>
& YidÜgalíbqs diues·. A~Pi6s:usc~Pplifaiinis, & fplendidif-
ii mi$ el~ga~t}S : ~ Íp t~rmun~tifsiJm1~ & tnari timas A ragonurn
Vrbes m11ne¿'.arut •,; A•n~oi~ate foH., falubr ita te acris, o mni
fr ugu m gen~re, & copia. f~Ii~. SpeciofatJJ~ni~us,p~op~~~·
11 acul<:?rn·n tiru, circumvialla.uone jQ.60. ·&"Íem1ffc, ttahcts
n.1unitifsima. A. meridie alluit~r mari fi~a nayigiorum lla-:
-- · -· ·- ~ · - - -· ~ion~

"
 Rapmundi Lulli ~
tione cekbri. Sita efi in principio quin ti dimatis, fob ele.;
vat1one Poli, pani. 39. minu. 16. & l ongitu • part. 2 5. min·.
z. P!ateJs luhetfrptem, rediiicia publica novem, Ecclefias
parochiales feptem, hofpitalia fex. Conventus Religiofornm
)
oét:o, Monialíum novem, &.prreter ifia viginri odo~Eccle'..
.fiunculas _, interfoffraganeas, & oratoria publica ha bet •
i

., Multas J:es ad ·alfas mittit ,-ex quibi.ís ill1 bona non parva
,fluunc. Alienis parum eget. Securifsinüs potitur portu-
.. bus •. Aerem falubrem habet ~ Regio eH: quocunq; anni
tempore temperatifsima, atq; CO!li n~1lla gravitas, adco, ut
-rari fint morbi, & inde ibi minor medicin:.? v fos, qnam ali·-
bi ~ & qúod mirabilee!t in ranta cceli temperie, :rfiatis tem-
·porc~, quando iÍl alijs regionibus fervct Canicula, & ignea
fpicula venti iaculantur, h:rc niv-e affluit) & ábundat. Nul- ..
lus ibi nauigabiJis f1uvius, fed neq; noxium ~10imal gignit >
nec patitur. Toca delicijs incumbir. Fa!mín~ admodmn
pnlchr.r funt: homines autem reliqUDs Tnfularum maris me•
diterranei promptam corporis, & anin i, egregiorumq; in .
beHis fafcmorum virt ut0m longe fuperant • Hxc In ful a tres.
milliarum centurias, Minorica unam, & dimidiam in orbetn
continent.
Cum has igitur In fu las áSaracenis p<>ffeífas, & iniuíle oc- E ~ -arcl1j;7
cu patas Jacobus Aragonire Rex expugnan das fofcepi-ífer, h~s ~eleari
cgregie i'n ea. expeditione obeunda equicatus , & peúiratns s.
multis fuis cxp.enGs comitantibus, Operam 1uva-vft Ray- Lu1li-pate1.·1
mm1dus Lnllus natus Barcinone anno 11·96. ex antiq:.1ifsima. · :J

familia Lullo.rum in inferiori Germania, qu~ & B-elgica to-

tum Rheni circulum á Mofella fluvio ad Qceanum ufque OC·
·r · D e qua Vnetnerius in faciculo rempo-
v11"rner1.
• · .,
cupat, cantat11s1ma. 111
fa s. tem.."
porurn anno Chriíl:i 7 H· & de B. Lullo· viro Sanétifsimo,, po. an.73~·
& ~ucceífore B. Bonifac1j in .A rchiepif. Magunrienfi tnira .... L nl_li pto-:
cuhs c.laro,& Martyrologium Roma. Cada. Baro. die 16.. fa pia•.
Oérobris, agunt. n aromus~
Expugnara, Deo ducente ,,. Maforica, a·. adfoit eidt m Re-
gi in eius part.irione, & guberni0 tullus: cumq; in fervitij 1 , Ano~·
laborís, & rer1s expenforum pr~miú bona ~1011 pauca,& prre-
1230 1
dia in diverfü; Infulre partibus,& inter aHa monté Randinú , Ex archivif,
Punxuat,& vicina loca accepiífet,reli&á Barciuone, flatuit in balearib u~i
J.!¡~ l1~fu1a,.reliq~~ yi~a: fu~ ~cmporc~ (ómorari:. VndeJ?acat-a ,. -
.
ª !
... ¡m
~ - ··
 Archiel. P'it• ..:Mar. & DoEI.
fam Civitate,& In fo la, Vxorem fuam charifsimatn poll duo!
b~ ann os adduci fec 1t. b. fed cum ex ea intra decennium ex ma-
Auno 1 z.3 2. trimonio fru étum, & optat~m prolem non fufccpiffet; ar ..
dentifsimas ad Deum preces offercbat, & vota, vt filium fal..
~t_em unum ad honorelll fuum, & gloriam concedere dignare.
lib tur. Exaudivit Deus eius vota,& preces,& filium concefsit,
4~c.pac;t
•
3 d. • quem
Je· de íuo nomine_,&.c.Qgnomine dixit Raymundus Lullus
anno 1240. IuxtA P. Daza. c. Secandum Vuaddingo anno
Vv:iddin.in u ~6. d. Iuxta alios an110 u H. Secundmn Balearica ar-~
an.an.r i 7f chiva anno u 39. e. -
r. Fuit igitur Raymundus patria Majoricentis, proíapia no.:
~rchiua • bilis; natus ~fr Bale~rium Palm:r , . in .Vico Sanfü Michaelis
in domo paterna, cuiusdam angiportus, ad riuulum vulgo
,la RieraJqui oppidum inferius á fuperiori dividic, pr:?bentis
f. . obtutus, patre Raymundo Lullo; matre A. Aril, ex ger.ero·
D. Gabnel fa familia Herilium nobilibus genere, fed virtute, & moribus
~es ~'~peds clarioribus. f. Vt humaniore~ addifcerct litttras, & artes
&n ep1n. a .b l r. r h
Baleares. h era es iummopere curarunt parcntes, avenum tamen a-
- buit anim1un, ab omni genere fcientiarum > & palatinre vitz
g. addiétum. g. G_enium eius confiderantes progenitores inter
D. loann~s pueros regios adrnitti curarunt, quibnfcum adolevit curialis
tl~bet d 10 erga- omnes, & promptus in obfeguij s,donec- ad fuperiorem
~~11~ • e evedu~ efi ordinem.• Faétus eft Sene~cha1lus Regis ~acobi :.
& Reg1ce doml;ls maJor pr~fi;étus. Op1bus afAuens, ltcet th.o .
·fitfenefch· ro pudico, ( Vxorem enim duxerat nobilifsimam Dominatn
· llegis Iaco Catherinam de Labots, & ex ea habuit filios Raymundum,
bi 2 • Guillermum,& filiam Magdalenam} adolefccnti:1: annos iu-
Eius vxor, venil!bus t~anfivit.fludíjs,& pr~~ipue an~afi~ ~u~ufdam amo·
& filiJ. · ribus. Czcus tune. ~n1tu~,m~nd111lec~~ns, ltb1d1nofis c,aptus
amoribus,vernaculr$ od1s affe8us, v1d1ífes adolefcentem na-
l'rofanis talium fplcndo.re glor,iofum1ecorpori~ clegantia alleétum, re.
'impl•~ 1 mr gio officio. elarui~~ opib:u.s audacem,_prztiofis veíl.ibus iaéla-
amoribus • bundum,his fhrdlJ s dcd1tum, adeqmtantem , glad1antem, ve-
nan tem, cyrha.rizantem,. ~unantem •
~:tm_d am ~ornm long~co~1fuetudo iuvenjle peétns ufq; adeo pof.
D• .p e~da te federat, vt non obfian:tirbns _poílea 1líberis, & V xore caílif-
amat. _íi ;n~,adhuc al~er.iu5 fa1nfocrj c_ui prius (ervie.rat, inflammatis
'R.er:i.gius plufquam dici pofsit a,m~ribus tenererur: a. vode cum qu_adá
'J\.ufus ._ die, Raymundus, eql\Q confc~11fo.,\o foro ·deambularet> vide:
~ retq;
 · ·'flaym,#,j¡ iulli ~ · ~-

fctijj cam~quam fatn~amore diligebat in Vicfoum templllmj'_

Divin:J! p-recis caufa profeétam, eam in templum profecutus
cfl: .-. Irttcrea res vulgó manifefiajmultormn iudicio e1'.pofita,
¡,• loquendi m.at.eriam minifirabat,& confefiim, velut am.ens, &
incompos fui faéCus, explodi mer.uit, cum ingenti omnium .
rifo. Dole.ns vero nmlier Raymundum amoris caufii vefannm
faétum ver~i in fabulam .vulgi; fiatuit ilhlm, Deo infpirante, MuTierís
ad mentis Sanitatem reducere: V nde advocato quodam die pr11Jentia •
Ray'mundo peéhls fuum denudansc'1ncrino morbo exefum in arguédo
oílendir,dicens. V.íde o Raymunde quid diligas i Agnofce, Raymundíí..
qua'm olidum cadaver tantopere ames. Perpcnde quam fiul ..
te erga me {ludinm impendifii, Cbrifto caurius ímperidiíles, a.
& ab ill~ regna p romeruiffes ccrlefüa • V ideos Raymu~1dus B~r~~fi~ ~.s _
tune. laoto t.e mpore folius facid nitore fo.fe decepuuñ, & fa- in fupkm.· 1
pientcr·á \cemina argui, infortunij n:ifütfa vincitur • IIlico chro.li. r ¡.
domum redijt, feq; orationi fubdens, pr.a :teritr vira: '1amna
cot1fiderans, fufpirat; lachry.matur,& plangic, a. fediterum b• .
· ad priora regredirnr : b. , . · A_ntonius
•. Y.n de a1s1r ·d ent1· qua daro no\;-i;.
.o. r. ..c.• {i
e 1upcr 1Cl-"ti pon da; ·& e1e. apolooia
Be ,ver. iu
giatri, metris Vernaculis meditanfi apparet fcmel dextorfum fol. 1 ~.­
Chriíl:ns Crucifixus. Territus V'.ifione Iuvenis pra!termiffo ·
carmine,in leétum fe conijcic. Pofrridie eíus noais, eadem
hora, eodemqne loco ad inceptam elcgi:im reverfo J iterum
apparet Chrillus Chrucifix.us. Adolefcens fecunda vilionc
: vehementius penerrefa[tus carme111 iterum relinquit, fed ani ..
mo nondum mutato,ioteriec1is paucis diebus, Iuv~nis appa-
ritionum panrn1 mcm.or ad abfolvendam cantinclam rever•
fus, rertio vidct, eadem forma Chriílum. Attaéh1s adolef..
cens fjfde~ Chrifl:i oculia, q uibus Petrum pejerantem refpe ..
xit, .Deo le protinus cunétum addifcit,amores mmat,pro Dei
honore grandia gel'enda fufdpit. Vnica illi me ns i!Jico adcfi,
hoc_íllldiu.m, hic URltS fcopus, Chritli doétrinam in omnes a.
·chriíl:o alienos transfunderc •
. V idifiis quonam impetu,quo forore correptus Lulius,diu; NicoJa~s
&. vehem~nter arnata.def"°uit? ·Eius Spirin1s putate, cujus de P:i.x ~n
pr:rfentifsimusignis nullas ad mutandas humana corda mo- vit:i ~~J.h !
ras expeétat; eo fane Spiritu auétore>qui folo ta6fu de cv:-
thare<lo P rophetam,dc pifcatore, pr.rdicatoré, do8forem de
perfecL1w1·e1 & de publicano Eungeliftam fccit.
. ·--
ª' ..
3;1
LV~·~
---~~\
 f .Ar,bi1I. P;~. M4¡.; & 1'0i;
L J' L L ·¡ · ~E C 1 PISCE'NTltA ~Tc:ATIS
. fa~ •n. 3o. ehrifti 116s.1ius ptr•ite,m;,i,Jonum
fcimti11~Deo11ccipit, mire J, D~o ilwflr"t11r,
(
. (,- pr~Ji¡,iofa eArbor, fob 'l"" reiuie~
'Vit J ~ m1iJ1A Ali• • !
L ~b. conti--N
~J.da Deo. l ·
j •

admirabilis Lulli recipifcentia, pr~cipuo Chri-

fü ~avorc, quz :ztatis faz an. 30. contigit,ipfo
tefte. Mutatus aVetere Lullus, <>pes flatim ,.,pa~
· · . . pcribus crogat. Relid:is v~ore,& liberis,quibus
. tantum opus erat, pijs lachrymis vitam · prarieri·
1
, tam den~t, Vigilijs,& jeiunijs macerat fe fe,confcrt fe ad.Di•
vi Iacobi Compoftele Invifit S. Mariá de Rupe lcifa; perpef..
fis hifcc Jaboribus, decrevít fecum Lutctiacn petere, ut 'difci·
plinis operam navaret.quo Fidei Catholicz dodrinam fcien ..
.tiarum przfidio in6de1es aptiús doceat. Acocatur tamen ab.
eo decreto, confilio .. á B. Raymundo de Peñafort Doaninici
Ordinisvita)& cruditione confpicuo. .
Muta ta animi fe11tentia ín patriam tedijt. Ab arab-e fervo
fuo cmptitio ( qtti pollea timcns, nearabici fermonis peritia
. .. Mahomethez legi pcrniciofa effet, occiderc conatus , grave
tmb~u:i Ad'"'. illi vulnus in peétore inflixit) linguam arabicam difcit. Def-
ra
fríticam 1 ttrutus.. r • · Lull 11s, u.
1<:1cnua· •· propterca v11us
·r. 1t01
r..1. •
parum potens
~ • !atisfacere fo is 9ptatis: poH anllos novem afopradiétis vi6o-
Monté Rá- uibus ad ruontcm Batearibusceleberrimum, ctti nomen Ran•
d.ioum P.e~ da, Arabice A rienda, Latine laurus, al>antiquo Pra-diÓ, feu
~tr' .&. rna rufüco pagulo diél:ú 1 ad Civjtatem Vergentem, & á Civitate
1u1c1p1t e-
¡·emíticam. Patma 1 ·¡¡· · J •fl. • l'b e l
12. m1 iariaa1uantem, quem i • 3. 10 • 462. no ra
fi
epitomz an. J 616, defcriptum dedi, re pctduxit domui foz '
& pra:dio Vicinum,& in eius afccnfu,~d 300. palfus adomi-
Aedicula bus Rand.i cellam eremiticam ~ondidit, cuius adhuc funda-
ci·emicrca menta 41pparent; fed cape~lam in montis cacumine apri-
J:uHi. m·sJillis hujus Regni expu~tlatoribus confiruétam afsidue vi-
~tabar,ibiq¡ moratus dits aliquot, ore fcmper benedfótioni-
bus pleno,ac flexis quafi·afsídue genibus,per fpe1uncas,& ne
roora,de omnibus, qu~ mente V crfabat, & fe offerebant af.
ped11i, ~ten1i numfüis n~gnifü:abaf impe.rium. Gra~i infir'!
m1tate
mitate co·rripitur, duro tamcn in leéto p~itct,ill' !o,o.,& fa ..
.cello•in quo nunc Virginis imago fe-rvatu·r,_ apparct1lli Lhri-
'
ll:us Cruci6x.us,& ab eo confolatur,ripitur in cxtafim,& poft
di es.tres. it"erurt) apparet (.hrill:us •
·· lqtcrea temp\\s fuppetit,ut pro Lulh refpondcatur dcfide. >
rio •. DUtJl ~g.it\lr .f~mcl',.a~d. .en~b.us char!tate ~ifceri~u5 .ª~r~ ruu~ratur
fufp1~~ret ~ 1lluftratus fu.bit<> v-1d1t omnia rerutn ·prmc1pta ,, á iJeo · &
Jn,undan~ htiiqs,macbii1a: n~g9tit11p,.& auitorcm. Tune fen· dooum'/i;j .. ~
.tit~iqtrafc font~m·i~fuf~ Mp.ictlti~.iti.1lrofpicitft fe velut non ez~ tíz acc!-
ante·Vifum homh1~tn,& ·{h1p.uit. Se<f.quis ad tailtz r~i n€>vi• pie•
tate1p non fü1p·~at .-?:.Qnis. tum lztitiam reccnfeat? ~is Lut.
Jo- de tanto favo~~ ·non· gratul'etur ~ QJiz tune. fuere Raymun.
,di gaudia,, v·identis tam profpere,fuiso_t?tatiis fav.i{f.e fuperos •.
•~ omni:~ fibibooa yenilfe cum fapicntia.. ?: .
Itaq; Luflus:a ournine iltut\ratus,.Cellarn crcmiticam,quam· C~J!a etc-..
antea nQíl:ratcs. V irgi"ni· Magnar M'a td fub titulo de Cura di,. ~n~c~c~f.t:~
earuttt,, & RcgRi Iurati; cu.m prz_fati !no~t.is trada inr fpecia,.. cuJ: ~~· ~·
lern tut~lam: a6fu.mpferunr,.turtd1s- ÍUJS. vmbu~ protcg~ndam,. de cura •
,habi-tavit, & coluit. Beata Rattd'z:cacmnina J! qu~D'ominus . · •
tamfublimiter extulit •· taliq;· pr~rogativ:a cxccllentius pr~ -Ran~z; &
alijs.infuhe mon.tibus fublimavit. Hic; arentem bumum Ray• Li_1lli cnCQJ:·1
tuund'.ifrecundifsimifágfüaruntrirnlr:,& pr·o antrorumanguf- nua.
.tijs,, & obfcuris conc;avi:tatil>us cavernarwn. fulgor ccclefiis
radiav.it. & fülfit .. Hiepr:rcordia.vltima ~i(ccrum Raymun·-
di Vberiús g,ratiarum gµrgitibus mad·u erunt, & ~thereis mc-
.di.tatiopibus, an~licisq;, vifioJ1ibus .fublimata·, fpcciatitet· ·A
.... ºJl. • ' e . patiºb·ui·o· elaYtS. r:nxo ,. & ¿·iris,
. . c-hritlus,&
pparet
~ppare.nte C ur.1110 , m ruc1s
-v.utn.e nbuslamato, acdamante beato LuUo. O B0N1TAS' . c;Jamat ·Lul
Hic ~hriílus. ut LuUum acuerct in przlium contra 6dei'. lloí- '1us o BQI 1

tes,oflenfo faoguine, Leonum more , fortills aniinav.it. Hic NI T ~~ ~

l>ib_it Ray1!1uodus dogma fupcrne iJtfofum!.. O'· quotics feli- ..
cem motltss -humum felicioribus la~hrf.marum· rivulis tl'adi-.
davit, felicifsimum peétus fierncns,& r.·cene interdum civiú
fuperno!um pr~fentia,& folatio lnaretur. Poft aliqu~t dies.
pcfcend1t ad ~d.•culam fuam folitariam, quz contra oppidum
Algayda refp1c1t,ad orandum 1 ut folebat. Vbi ardentifsime
oranti appar~it1 Chriilus Cruc:illxus Scraphini imi'ginem r~·
férens, & IUÍSlt .U t artem·afe rcvclttam fcrip tis mandaret.:íed.
+
t&l:irabilc pro.~f'!~a & ~~~!!abil~fuit ~ , our~i
l ~ ~~
 a Árchi el, 'Pít. Ma,,. & Dot:
I>rodigiof,¡ .. Quod aefcendenti de monte; & 4d radice$ eiufdem in:
aL"i>or Llti-
ne duurns. ter , quxdam vi neta, & lipineta fub arbüflo quodam ( Lati-•
ne .Dumus) de fua. arte.· meditan ti, . ~ per integram noc·
, tem Divina contemplanti accidiífe fetcur • 'Nempe illius
( arboris fronéles vnivcrfas, fequenti aurora, ddineatas ap-
paruiífe, diverfis generibus charaéterum, Gra:corurn, Ara;.
Ar uoris in· bicorpm, Ga.ldeorum,Latinorum,quaft Voluerit neus diver-
. t-er ?1·etl-·· !is ad~o . litterarum notis pr~dicere , ei prnficiendutú,.& - p.r~:...
t¡ o. dicandum.,fore füter vniverfas illarú nationes, quod iU~ poll-
ea opere. adhnplevit .: H.zc arbor adhuc patula efi , & pro-
.· · 'digiofa vir.c t, eamfapifsime vidi, tamos, & folia catpfi, vifo
· - Ja'<~c' portento á Lullo , .biduum~iugiter úrat,& grates r~ddiu
\ fed G~rifr.us appáret,dicens toe diverfis populis profuturá ei
~ iafufa01 _fcientiá, quot charafreres folijs exarátos videbat.
· · a. ~ Non multo potl: tempere á Randino monte defcendens, ·Pal-
Antonms mam ingre • d1tur,
· · ft11~
r. 1>3ptent1re d onum _onen
n d'1t, & ad miran
·
)3 1 e . m 1 • •
e V r. lll
~ olo~.
e b" . R 1 M
tur omn-es, ~·:nupent. a. · O!OO ium ega e · onac orU'tl'\
Jl. , . h
•' - Cyíl:erdenlium petit,artem·hanc fctiptis mandar, accingit fe!
Petit Con ... ad opus prius conceptum , &'alta mente rcpofimn, inétpic
ventú vu~.. Chrifü doéhinam·verarmn rationum armis munire,artes tra:..
lº ~e Ja ·dere; Sed cum parum proficeret Balearibus, & mit)us quam
~a .. fperabat, ad a:d1culam fuam eremiticam i·edijt commentaria
quredam fuper artem fc~ipturus: fed die quadam per mon-
tem de~mbulanti apparet Ai1gelus, & folacium p rrebens, li-
brum, quem in manu ferebat ofculacus eft, & multa de.jJ)o
przdiiir, & longum ha?uerunt col~oq';lilUP. de Deo; de fua
:3.., arte, & de natura Auge1u:a. , · · · .. · :
App:iret ;¡ Cir:cahoc tcn1ptH in·morbum incidit Lutlus, cumq; rrec1ci,;
Chriftus cú bum, nec potmn,nec fomnum caper.e poífet, in loétulo pon·¡ .
f¡; leodorc, tut•, alicujns,quietis,& commodirati~capicrtdz. caufa,.fed va:.
& odore. -rijs morbi generilms non muftó potl tetnpore a11gitun Vnd~
aimo u ~¡· · eum confolaturus in die converüonis S. Pauli ªrPa·ruit Chri•
M iracuit¡, fb1s <:rucifixus tanto cum Íúlgcre, 'canto .cum odore, •& fua.
m ~vi ~atc 6 urnec odoratifsima. qu~que· tlmra, nec utla gratia ~o­
ris, Lrtith frondis,qnguenta odóremin longihq~a iac~lantia.
aqnacunq; arbo.re, flore,anirnali,.Cudata' alft artifice t~mp•­
ra:ra·mat)U cotnp·a rari poífent. In cuitiS miraculi fempitc-r:-
nám me,moriam,íj·ngulisannis~ eodem die Ulo loco, atq;cubi-
culo, in-quo vivcbat J .& igr.otl.ls iac:eb•t p-"eccipitur div~rfit
·.. . '-: ,,. ---:.. - ~o~is~

. t.
 . 'Ri/münJr 11111; •.. 9
:-ho.riS,& Vkibu! pr~dUhts odo~,ut exper!entia docet·, &-Oí-·
.verlis.inllrumentis -a diverfis ;nota.rij~-ild-·in.ftantii Iuratcrnm
e.ompaét.is,& _pra=cipuef~tjúent:, ~o~pre~at~r J & qui~ h.oc;
1 ·~frrutt1entufü plurummotatu d1gmfs~~a -conunet,& p_r~d1c~
, 1:tiitubkuli <-0nfe(·r~tio illudad·Vetbudí lpp~·mam,ut ecce.
'¡ -~.' · 'fn R!i,nqm1ne, & ásu Di~inagralia <'Amen. L~lli cu!>í~
. ~n.aiS\)atea-e e.identctt.,
& fit'notum qnodanno.1609. culum, &
, ·.oie '5· Qéeob.. PctiuS Ribot uomrins publicus, & Civis M.a.. cius odor'
JP.ric-. &c... fciens,& attendens · - Qt amaforibus acceptlim dt
~1lt~quifüma ~,rad.itiom:,ta~ vefbo, quam fcriptis fide·dignis
.gca1jnatif'sim~ 'On'Úrtnata,quod in quodam cubiculo d"mus
./u~.dr~z Cafell~s, dum in ea f íuebat, & morabatur prifatus
· .s::lari!simus Raymuodus Lullus -c{rca#annum 1265. quad~m
n~éie , pr9fi~tp in l~tto;;laihrymis;atq;Jufpirijs,l'nzrore ani.•
m1 parumper exhaufl;o,medicanti calamitatem fuam, &·fon1--
gum tf¡l:ti~c;d.;greffum,pr~tt:~ili:tfq;vit:f da-mna ·tóníiderant i
(uíp.iral\do ,~ pbnge.nda ,: 8.r ta·chryn'Jándo.Cbrill:us crucHixus
. apparuit .• Sciens infuper, & attendens, eaciem atltiquifsin~a
.tr~~it~one did:~tn{u[nrní omnipotetltis ·Dei ·crucifixi,:diéto
f-ervo. ~~fentationem· foi{fe die ,r ftv~rfefio converfionis S.
P·lU\h , t\poll~ .2 5.bn·uarii •.-.s,ienspr.ztérea, &: ammdens ca...
d~in t{~4ition~ hjs.noflr:is.teinporibus ~otdirmata multotmn
Jjc\e c.iignOfUll) tefüutn d:epolttionibus,fingulis a1,HlÍS a~rctdi ..
. {ia Dei pt:rfentatione hucufquein 'codemmet pr~di~ · do-
1nus cubi<uloid,i~~, ej.dem.dié citca quinraoi 11oéHs-h oram,.. '
Piviou f~til>j.1t¡per totum-jHudch't>i~lum ·afpirare p~ccHe~ .
tifJ.tlliti,l\\,(IJ~Y.if~mumq.l'c:rmix rri,nón·Zcbeti mofci, A m..
bez, Ja~ ferphii. thuris.opobaJfami R'ofarahi VjQ}artim, v.el
aromat~m,ne."c-aHorum guorúmcung; odorum odorificantiú;
fedu.tput~tQr divinu~,-&· ú ptr!}at'ul'31 _m ddorem ,. qui ab .
omnibus mtroalufis 111~dtrato f pnc¡ó fuavifsime percipitur,
q~1arm~ renun vc:.rjtag t.am antíq ifsi.mani~!Cr iptuurum te·
1

fümon10, quG~ no•ifsis:narutn ftrnul 1cóncorda11tium anno ·

quolibet, Deo ~~.vat~~c<f,hp1rohat·~ pot~tl' pro út de fado Eiu~ . cubi.;.
multorum ~e,fi~liioufo .afltenM'é ·có'm prb!bátur culu rn fa~·
·· • e. • cdJurn Co·
~ prop_t~i:~!.~ do-mrt1Ú í\hdreas>Ca'felles de prre- verfum be.
fenti, ut p~red1cm1r. ditiz ~ómui'. ~rti'iít~ Ótmüaíupr~diCta n~d1citur ·
. anao quohbct ~omp~oban,dev:otionemq; tanti doétoris, & a~ !Ó.º7-.
, ·. . · . i11arty:
 ~.1 ~ Arr1'it': 1?.il. ~~~ 6' Dofl~
·;..Úty..ris itrdies magis,ac magis crefcere,& augere,pria devo:
-tionc motusJuo.Ch.rúliaojf$imo ~elQ ad. honorem O mn ipor•.
Dei,& tanta: feftiJit.~tiuniracu}ú,.& adexaltationé div.ini cul.
..tus ~ qtq;.tl'}anifctl~tui; opcm OeUneodé. cubiculo; pukhcr'"
rimú fac:cUú-,tiv.c lat~tiú,, fui· d~v.otionc erexit .. '(abuliatofutta
mi Omnipo. Dei. Crucifixi: ,. qualilemi.t.tentis. Spiritum, ad:.
cuitu de1..tc!nm S·•. Pa.uH· Apofr ..ad finift.ram vero· Raxmund¡
.Lnll i. D._& 1na.tt1ris i:maginibuscpi:do.c);iuntmiipfümq;facel-
ll.un. benedic.ere;t coqfccnttc tur.avit deilicentii:·D•. D, P~s:·.
1nou.i.s,~auiaM~.oric-.• Epifc:o... Otdinis.SanéH Demfüic.iÓJim.
alu.ll)Qi,.ut ine0iS:&ccum.SacrüiciUm.Mi1fat cel'tbrate polfen~•.
& b(nedia.umfuittah.,,. 1~09. die_1$:.,0.étobris f>C11 R D~: Mi ..
\~haelcm Ferrer Presby~crum, O •.l'hco•.& Rt&.otem· ~ccltfiz·
P..aroch. S. Eillalizd1teo.q;.Müf21n foltmni.te, ld~carithit af~
4Hlentibus tu.m cJqrú:is,,:t.Q.m f~cular.ibusr& Civ.itads·prima--
ti.bus ;. . ¡ ~ '1 ' "t: •' •' ,, l •; • i '
j • ' • M • f ;

ttaque difparente p<i~ tanta en miracultun.'. ~liria~ Domi~.

tlo R~y,mundusiilext.alim ~aptus·. in illlll _pd tr.ium. dierum.
fpacium .manet'... . . : . · . .' , . . J. •

Mirabilcs habutt v.diones,&. c.onfólat1ones ca:Jeftct·• ~o~

, Appar.et_ei dam die1 mundo. valekiiá:o,. appatuit illi in.fplendo:tte dlutto
·ij, Vi. . B·.r V~ Maria.Sol~ti.UJll:'P.f.Z!bens¡& Chri.llum infantcm in úlnis
- · ~ílarut,dix_itquc e.i·._Co~fpicc 6H11m:me.u1~,.q~cm tibi_in~n4
.tem deféro •. Tune. Lullus acce.dcns,, infantas.pedem·· devotif...
Jimc .ofoolatus eíl,&·O:atim.difparuitVifi"o.lta.habetur piétú,
~ in.archiYis. Sena tus Maj"Qri.c:cnús, .& in quibufda":' Odis in
ipublico <:ertarnine;poctir::o.in cmpfo1~.i Frantjfc.d 'Palm~, tin
. .t.ulli Iaudem die I ~. M~ii _a11 .'irJ. 02~c~cbrato- ~ á~· D~ Prah~
.. 1{Go Pra~s confc.éiis ·• .v.~ · ecct. 'J · ,? ..... 1 ·J • ·

' r ' ... · • ~ I ' .¡• ( j •h . ( • U )

· .Aparechli', •. p,erd.o.aa.-li. cpufQrt ~, ~b ·u~.:. r .•

·., enfos t.raballs 'la.fobraSanda Mara, 1 1 • ;• • • r
dome, y:. Deu,y ab itegre c~ra . · · ~ ·1 1 rrn s ''.)
. . , . r ly dix. · M~ra-, .vet mon 6ll- quct aporc ., . ,, .'
.. ~ '· . _Jnfaot p.ct1l:. y ell ~cfadp pcu,..v ·.. < ~ t n¡ J •

0 yi{i9_.de molt · granr.(S.CCll~ilci&-!i . t IU

~of\ras i11fartt.·1a. inñnida .potencia• 1r, 01
c. confi~wa~ :1c¡~el~ cn.!o !;O~ .fcu· ~
. - · ..:<i ~s'
.,")
 ~)iii#iJi¡
iJ Lu111.
,:
t •.
JW D EFE SS E L t:A 1l 0 .1...,.c,,J;r · ~cAT~
11. · ml~ndus·, ~ m,ultum infaa•t pro converjione -_
·· S~rAfÍnorÚ ·; petit IJabitllm ~i•oriticum, .
i·

•· .r
;t{¡,,jmendatur Minorititis :,
· ..! .t1J1J,it>ndtur b11r.eti&is'. , :_
°" · . -~
J . • ·' •
1
·• •

-- . !J r c.¡ t • ., ..

ARACENAB :gentis convertcndil maximé te- Zar'itn .. ~

111
~
,
1

·.·
;ncbaturdc1idcrio: V_nde,cum,ufait Zurita~ Iaco- hb.3.•c.1or.
bu$, Cognomento Vu!ror,;necnon AragQtlltr Rcx Fun<lat Mi
die a7' anno u76• .ah bumanis difcedcns tegna 11oritisCcl
.. gloriose in fuampotefiatem .re.dada~ in.ter~fülos Jegium .an.I'
· cili~i(iífet,~. lacobo fecundo genito tbleai:e Regoum dedHfet; .z i 7~.
&1hic ·c umdominijs patcmis pietatem_., & zelum de convcr-
tendis Saracenis hzrcditaffet, facilc perfualit Raymundus ut
in hac Infula,·i n loco, qui dicitur Daya, aliasMiramar á gra-
to Marisafpeliu,i1:1 ParochiaS. B·a rtholomz·¡ Vallisdc Moffa :blanch.'i.b;
Collegiutn-c.onftrnerctprotred~cim F. Minoritis,qui ling.ue ~' P· ·z.~c ..¡.~.
A.rabic:i:"addifccndzperpctuá opcram darent, ut eam tQm~ - .
pet.entcí· tallentes ad terras Paganorum tranfircnt EvangeH+ · · ·
~am legem prcdicatari. Cuius CoUcgij ereétionem confir- . 1
~
mavit loattncs 20. alijs 21. P.M. Vitetbij 16. calen. Decem. ·:
P. fui an~ 1. 'Bulla incipit. Laudanda tuorum progenito-~ ,
rum yefügia. · .
Huju(modi C~Uegiis oricntalium Ungoarum, & przcipuc ~~ h!~~ª~!­
.A rábicre pro Mahometanorumconver.ffooe i.ofütuendis ar...
denter laboravit) ~arias pcragravit ,regiones, · & toca . Ro.,
vi:. i-

ma~ venit, mortuo H~>norio, Lutetiam petit ... Ibi ex man- ~ ·

~ato Bei:toldi, novum illud fu~ fcientiz, anis g.cnus, pub He~ \rar1as pe··+
in aula htteraria 1.egit·. Abtjt Montcm PcífulantJríl ad Jaco- r~grar re;:
bum Re• M · b. r:. • • • • g1ones, ~
~em a1or. l 1arten11uam, quam verttatis mventi. ioca anno
van~appe}\an~a.m_ ccnfuit,clariorecn reddere curat .. lnde u . . ti86..
gtma1n.p~dt,ih1 hbtul'qfuarn,A .abice¡m redd.i t.• Statim Ro·
ma~. r~~lJ~~,éturus~~tn Nicolao4. P.M. de fundandis col4
!t.gtJS 1.mguaru~·0r1entalium. clndeLiguriamremeat, inde '
1.11 ~frtc~m tra~sfretat,ut vel fhlus tcntaret,.quod pcr-plures D:i.za -:J-• p~·
ficm cup1cbat •.At dom omn¡~ ·cífent i'n promptu , libros, & chro.hbA.
Ttenfi.lia qu~c¡; in na•i.t<con<lcrct; neq; quicquam deetfet ; cap.~'!
qua111
,
\
 'i ~ . ~rchi/I. Vi1. t?.14'1:~ ~Doll~.
·quam ut navim confcenderct,exorta ei profunda füturorunT
cogit.ttio,& pr~fensimminentis periculime.tus,cui ex hum~-.
tope I?iez. na 1mbecillit~te rubc:ubuir,.ibi ret.i nuit. . . .. ,,
Mariana. Sed ut na·usligur1-a fol.v1t ÍUatrJ fecum condemnans unhe·
~afp.ir E.f- cillitatem,& metu~,ff~n~lizatos liguf~S adiudicans,incidit
~ol~. . in gravem meútis,& _é<?'Fporis~gritudinem:,gravifsiinum hoc
.peccatum credcns-c vn:de !lfsidtta prenitudine fadi,& lenta ta•
befcens febri,nulli explicato fuo dolore, ad magná venit de-
. bilitatem: ad vefperas aut~m Pentecoftes dorrium Pr~dic.ato.
. rum defcrtur. Vbi audito hymno, Veni.creator Spiritus,,eni·
J>eti~ hab.i- .xe ;..Jogavpit,.ú~i ~~?i~utn ~on.donari rea~~rn; ~e~tid·e._~~d
tun aofh:i eome~ ·• m J~e~1.~ · ,acé~U !' ~una 'CO!DnTótione ~uc¡;qa_~Me·
1
erdinis • . _ tnu~ando hab1tn 1n Domu11canum ,.· .-el Franc1.fcam1111: fed
. nóit ..muta\lit . . Eucharifti~ Sacra.mentlfrn in nuda terra·-, ge:~
· nibt1s flexis,.ofculatisq; pedibus Sacei:dotis·, devote fufcepit;·
. tefiamentum condidit,Chrifi:iani munfa tnortil'r:rmifit. Std
magno .ardore proximorum falutis exardefccns. . ·
Africá vult , Cum andiílet in portu eífe triremem, quz Tunitium erae
a..dii:e " fed .transfretatura, langucntem quamttis in illam fe vehi fccit, &
amici impe libros; feo inde q.uantttmvjs.nole1ucn:i amici , & pij· viri re..
diunt. trnx~nmt ,adiu dicantes certum,ex nav1gat1one
· · mortis· immi..
nifputat ncre periculum : fúi non potucrunt multo poft efficere >
cum ,Sarra- q\li.niaétua.riam navcm Tunicium .v.ela faéturam meliús'fe ha-
~euis.., ben.5, confcenderet.. Ad urbcmTuui~ium appulit, frequ.cn-
tes ibi ·cum Saracenis habuit Conciones, quorum aliquot
putabat ad veritatern poífe adducere: fed' quidam Sarace--
, 1.:!. _tntSR1egemJuum admonui·t periculi fu~ gen tis feducendz 1
1

. . tuifi·confultu-tll veJJer, p~otinus capire pleétÍ iuberet Chri·

• Mictrti:t· füa.nutn. D-etruditur in caroercm Raymundus,paruin abfuit ~
,n..~ ca.cceye_.
' " qnm • m<i>rt15• promul!JaFetur
. ed'él:
l um: ie r d h · · gravt._
' omuus · ~
tatem in dicendo;efficatiam in pérfoaden<;io,& fo afpea u re ..
verentiatn, monente quodam Ba01ine \'Cterano , dilata mor-
tis fent-entia., interdH5hun ilfrTunicij Regnum efi fub prena
upitali1, in quo li denuo apparct, lata e·~ lex , ut lapidibus
obrueretu.r. .. · . . ·r i ,, 1. · . · •

E-ttr~hitur acarcere.Lullus, ad liguriú navem deducitur,

\T,anit N~~.. :tbpis; verbcribus, opr.objjs,& enunnis nmltis affeéh1s:ncqJ
~.q~im ~ tamen ad hzc, adeo doluit,quin.&·magis 'difpliceret; multo..
• ·· a;um c.ouvc.rfio.n.em ü11perf~fram . reli11qllerc . , q!JOS ~efidcra .. ~
· · • bat
J
 B.a1munai Lulli.
batSacris Baptifmatis Iymphis ablui, & iatingi. Suam Nea~
poli arte~ edocens,obrinuit litteras mandatitías á RR. P. F .
.Raymundo Gaufredo Gen. Minifi. nofi:ri Ordinis,datas apud
Montem peífulanum 7. Kalen. Novemb. vt benigoe recipe-
retur a Fratribus, quibus aít, fuiíf e aliquando Raymundum
opticpum benefaétorem, hortaturq; Minifiros Provincia-- e -.,. .
-
rum; creterosq; e · · r fi
¡:-. umver1os, ut t qa1
· d'l\..lain
.o.
artem au d'ire darur
omfllen-•
F ne>
vellent, licentiam darent, & dido Raymundo de Conventu this ao:
idoneo-opportunitaté,in quo poífet arté docere. lictera efr" a 9o.
. <.hrifto fibi t:harifsimis Miniíl:ris Pro. Roman%, Apuliz,
_$ann~,Cyri~, ca:terisq; F. univerfis •. F. Raymundus Ordi- Epi_(l.gen:.;
.nis F. Minorum Gener, Minift, & fervu.s fa}utem in Domino. (ti.is ~mi~
. ~ pacem fempiternam. Cum ore debito charitatis tenea· ri •
mur omnibus,illis potifsime nofcitnur obligari, quibus "º'
vera pungit devotio,& aíl:ringit certis beneficiorum indicijs
comprobata: cum igitur D. Raymundus Lullus, lator pra?·
fentis,amicus Ordinis,& devotus ab antiquo in relevandis F.
,nofirorum inopijs gratiofus,& in fubfidijs follicítus exdte-
ri .. ,,& attentus, non immcdt6 ipfmn uobis in Domino recó-
.mendo,difcretionem veíl:ram rogans attentius, quod curo ad
,enra declinaverit loca, benigne recipiatis. ..
Czterum cum diétus D. Raymundus quamdam artem do·
ceat,per quá convincere nititur infideles;volo quod vos Mi·
nifl:ri,fi aliqui F. Provio.veíl:rarl'1 audiredidáarté fuel'int có-
folati, Difüs F. & diéto D. Raymundo de Conventu idoneo
opporrunitatem provicdatis , in quo pof5it F. ofiendere
artem mam. Va1ete. Dat. in Montepdf. 7. Kal. Novéb. I 390.
Tria urgebat Romre Raymundus apnd Pont.M. Honorium T~ia petit.
4~ ~- Nicolaum 4. Philippum Pulchrum Regem Ga1lire, lleges L.b d.Ji ,
S1c1hz, Majoric. Cypri, & apud nonnullas. Re[pu~. ab a_n. e~ Ho~f:
1293. ufque ad an. 1311.mira animi conftant1a,hmc rnde d1f- ro Sartace
currens •. Librum fcripfit difputationis cum obvio Clerico no lib. de
ad Conc1tium Viennenfe pel'gens, in cujus limine, tria illa natal. pue•.
tanquam neceífaria fidei propagand~ , & Saracenis á Chri- c,zB. hb.de
füanorum fi~ibus deturband.is, pr~mifit. Primum , ut per
1
ptiant, c. •
mund.um: v.niverfum varia iuberenmr extrui n ~ onaficria , in
QUibu.s viri Sanéti, & devoti pro Chriíl:o morí nil formidan•
tes edocerentur. Secundum, ut de omnibus Religiofis mili-
tibús, &. diverfor~m o~dinum fieret unus ordo. qui afsidui~
• ' . - - - - ~ r belli~
 14 Arthiel. Vit. Mar. & Doc~
bellis trans !!Ure Saraccnos laceíferet quoadusq; terra ma ~
Beata Chrifü pal'eret imperio. Tertium vt Romz Pont., &
Ca rdin a.liwn auétoritate prohiberetur fc ripta Aucrrois in
Chrifti;inorú fcholis Legi. Q.t!_orum caufa de natali pueri li-
brum edidit,& Regi Franci<r Philippo dic:lvit,& porrexit. _,
13ovi1Ius in ' fi
R omam a d'tt curn t~1.1nen m'h 11pro1ceret ·
Ltguriam ,petit;
cins vita • rn • de Iaco b um MaJoncarnm
· · R egem a dijt; fn de Parifi os,inde
Cyprum Enricum Regem exorans,ut curnios Scnifmaticos,
·Jacobitas, N eíl:oria11os,& ali os a veritate fidei deviantes fuis
concionibus intercífe iuberet , ut fi quos poLfet ad Eccle6a:
gremium redu<;eret. Hic rudibus cathechizandis, & przdi-.
cationi-infülens, Veneno ab il!is propinato vix mortis eua ...
fit pericnhtm. In-de tandem Luteti~m petit,e~ qua ad ~onti~
limn Viennenfe perrexic. , .
Vidit, & ; -Vidit ,& 'c ognovit Lullus Scotum ParilHs. & interfoit il~
1

~ognovit -1ins leél-ionibus: quibus,cum quadam die, figt1js exte,riori-·

~cocum ªº· · bus nmante fortafsis capite, & refonante aliquantulum mur-
-,.z9¡. mure,nonnu!la ab Scoto prol·ata fibi diíplicere fignificaret ,:
·Sc::>tus illum tanqua111 incuh:um,& vili in<lntum veíle,& con•.
·tempfit,& cxpertus efi an Grammaticam fciret,dicens. Do.
minus, qua:: pars f Cui Raymundus. Dominus non efi pars;
· fed totum; & multa cum Scoto locutus eíl: de utroq; fapien ..
·riz genere, de q~ibus poíl:ea librum edidit, qllem Alfonfus a
'Proaza in artis inventiva: veritatis calce iiuer Lttlli opera po ..
· fuit,dicens. Líber diétus Dominus,qu~ pars, qui fuit difpu·
V~> · ·ratio Lulli cum Seo.t o. Tandem Par.lfios venit iuffu Clemé-
(io~~~& t~~ tis V. & Ca~dinalium ad ilfam foam artem legendam, & al>
ar s fu a .i Hlius univerfir:atis dottoribus approbad'am an. 1 ;o S. & ap"'.
pone. . a
pwbatur an, l i-09· 40 . Doéroribus, Ut videtnr auto.g rapho
Do étor i~-~ Parifiis Cervato,& in monumétis Barcinone,Va1enti:r,& Pal-
bbus appr o- mee cufiod-itis; & Reg· um Alphonfi Aragonim Ne.apoli an.
acur anno . · fi · ·.n· H'r. l'
~ lº?• 1449. & Ca-rolt V. Imperatons e~1pe~ mvtl-tl lLpa 1 anno
· · i 5 26. privilegia atte<hntur, qmbus mferta eíl: ad verbum
Jioétorum Pariftentium approbatioJcuius finis ell:. Datli an.·
" · Dñi 13 09. die Martis pofi oétavá felli Purificationis B. V.M.'
·.e Venir Lullus complutum ut c.ollegfa,& fiudia orientalium
. V em '1 om 1. r. d · p · · · ·~ 1·
plut um an. mguarum run arf.t, & erigcret; nmum rn curta pont1nca 1;
.1¡ p z.~ Secundum Bononire-. Tertium Parifij s. Q!:!_artum Salrnanticz.'
. . ·-- ~int~. Q;o11~~ !. ~re~ P~ M!. ~ E~c!efi~ P~~l~.ti.s f ~íl:entarr
· . ~.cb~~
 ~ . ,.__.
1)
leher~11r. parifienfe Yero a Galli~ Rege,qni propter amo '
rem_,quem gcrcbat erga Raymund~m expenfis fois fondavit.
Vide de hac re clernentina .' lnter íoiicitudines ~de tnagiftris. . .
· r éi 1 b ·b & · · · E Exc1t3t ad
Mult1s pcrrun rus ~. ,or~ u~, . peragr_at1~ pr.rc1p~1.1s ~t- bellum s~ ..
rop~, ·Atrtcz, & J\ (fa: Regtombus, ad Gall1~, &: H1fi.1aniz crum ann~
Ptincipes Venit, ·ut colleétis vinbus, tu~carum poteocjam
frangerent, ne iilorum domininm, & imperium longíus fer-
peret: Sed cum a.d hoc neceefaría colligere 1 & animas para-
·e non poífet, Mauritaniam pet1t. In Africa plurima pati·
lur ¡ Vrbem vulgo Bona, pervenit, fepcuaginta Philofophos
Auerroris fe.cratores ad orrhodoxa: ftdei lumen adduxit •·
Hinc· Alger.bias venit.,multos conuertit; fed ibi carcere man~
ciparns·, fre11oq; conílri trus, maxillis intra q aatuordecirrl
d1ermn fpacium cibum non capít, nec potum. Defode pu--
blicé vapulat per plateas ,- & vicos , & pollea á toto e~ulat
regno:Sed pr:rdic.andi munus exercet tú Tunitij,tum Bugüe.
In C~rcerem .dudt~1r;ibiq;cum Homero Sa:-aceno de Sanétif-: r·
ftnii? Ttinitatis,& L?ivi'ni Verbi incarnationis 5acramentis , ,
abérifüme cenat·. Sed~ carcere ereptus '; opera cuiufdam.
Fbminis:S'araceni, & perpetuo exilio damnatus liguriutn
na,vem ~onfc~nJit; ' Qure coritrariis percuíl'a ventis, & gravt
agitata procella Piíam appulit, & in omnium confpeétu mi-
fera~ile n:iufragium.fecit: LuHus tan~en nudus evaG_t oatans
amiíl'a foppelleéitlc; & peramanter hofpfrio excipitur a Pa~
nibus Przdicatoribus; ibiq; infirmitate corripitur ,fed re--
éuperata falnte fe Divino obfirir~xit obfequio fofcepta' regu.:
la> & velle Tertii Ordinis Seraphici Patri~ Nofiri Fráncifci • 1

Demmh reverfus ad Baleares familiam vi.lit, & (criplit ·

librum de fine. tandem laboribus fraétus > & fe.. ·
ueétute confeétus vit~ fo:r curfui fubnefüt '
µiortts troph;rum. Vehementi , con·
'epto Martyrij defiderio, _,
r, ardebat amoris ·
.. I! . ·ig11e.

)
\
 16 Arehiel. Vil~ Mar. & Do:;
LVLLI . ,M.cAJ\.~TI'J\.JV ~1 , ET 611'....CCA
iJl~tl· plurima i en.arra mur. ·. . ' · :
' ' ' • • '. 1
I eiusopera> & przcipué,librum,qllcm de cont~.;
lih·de có'.. · platio11e fafcripfi,t , fufpiceris plurima ad eius
tempt.ca~ - Martyrii ardentifsimum defiderium perti11entia
• _i¡a. i6o. . cernes .. Nolebat inertium more langore perire •
•
1
nec frígida morte tepere ¡ fed ardore fuccendi, e~
132 ..lib.con.ait .. Domioe Deus pijfsiqle,quando erit dies illej
in qu~ fe,~vus ~tms Ligabitur manibL\S, ut corpus eiúfdé tor~
qu~a~ri_r:,a~ ,n,orJiltµ~ p'.ro amore fui do~ini,& fui Salv~toris~~
qp:. 1&0, ~i~fd~m lib.ait fi forfan domine, negas mihi mort4
~arcyrij, taltem rogo concedas mihi gratiaJn moriendi la---
i\ - c.hry,1.naado,, & defiderando mori pro amore tui Domini
1t.
1
rtr .. C.re.atoris mei. Tandem totus inftammatus, ~ ardens retatis
In Afdca fu~ ¡9~ ,Chrifii 1J14, in Africam remeat, ~ Baleari portu fol ..
remeac. m vit die i4. Augu!H\ comitantibus jllum ad navim przcipuis
... . · ~alma:: Vrbis t>rimatibus,& amicis, Vidi horú nomina anno-
tata. iti regij pa~rnnonii archivis,qui eum inter alios,fqnt e~
mitati .. Ludovicu,s S. Martini,, Andreas Roig ~ Ioannes Bor-
ras~ Antonius. Aguilo,,, F.. Amator aS. F.. Antonius Ferr~r a
& a'lii ibi fcripti.
Tunidum appulit, amicos invifit, diícipulos ad C:hrifium
~~n~erfos ad fiqem excitat ~· Bugiam poíl:ea petit, ibiquc Í1'·
ter..._<:(h1ifiiaoos. m~rcatores, initio latens, czpit . p~ulatirt
quosdam.Sarace,nosC)andefiin~, alloqui , quos fibi ante t ~
P~dkat ben.evolos> & difc.ipqlos r~!iquerat .. Illisjn: fide· orthodoxa
in platea· firmitis~ diptiu~ fidei (ilentium ferre non ulen~" in plateam
Vrbis. progr~d~tor 1 audaéter Chriflian~ Legis przcooia de·
claravit : Addens mirari fe fe iltorum dementiam~ qui in tam
crecis,,& obfcenis. Mahometi traditionibus, ponebant fidu--
tiam .. Et eg,o>- dicebat, paratus.fum,fite rationibus, five vi-
t~ me~ difp-édio protellari in fola fide Domini mei Iefu Chri
·fü gratiam,& falutem hnmani gcneris.inveniri.
Nota. ve~.. Me.mineritis me iltnm cffe,.qt1em antea his finibns > & Tu.:
~~' nicij vdhi Principes cxpule~unt';..guiadifputationibus. meis
fu pera.ti timebant. ne vos audire paratos <;hrifti veritatibus
~~lufira~; Nunc v.er~ a~!~~ !~e~~m f~!~ ~~ !eilra: fa~utis .t:
~~1~
 · Baj mu1Jtii Lulli ~ Í1
jnciq; m~rtyrij per'1u:xit e;cpeé!atio. Nemo vobis perfua.:
deat,~a:lorum,.tc;rr2,m~risque artjficem fpiritum, cui fum-
ma eft virtutis""& p->unditi~ pl~nitudo, beílialibus obfequijs
placari,aut legcm manqa{fe,qu~ voluptatibµs, & ,non vmu"".
ti, non. rationi., fe.d laJciviz favcat. Si vos diuturna tene~
M~~c;>metica; f~~C(!~fuetu402n~ pr~tin~~s. C~r~fi:um fe_9ua .. ~~gi~ coñ~
m1n1, faltem obtemperare qu:do, rattoms md1c1o;nemmem 11citur in
lzdice; Ita vobis mutuo benefacite, ut eiufdem conditoris c;i~cerc:m.,.
beneficio creati yideaminí. His,& pluribos alijs commota
plcbea gens raptum. furibundo ímpetu, alapis, & ·contui:ne-.
lijs affeéi'um ad '.IJ.~gis p~latium pertraxit, ínitoque concilio
cú magif\r.atq,. ge eius midato' Lullus Chrifüauz ~dei przco ··~
infignís iuffus ~fr .extra vr~is mcenia crudelitcr lapidad)&.
intcrfü:i • "{unf; Satell~tes forenti commix.ti populo inhuma- Crudelitei
nitcr f~~iun~,quidam fufübus,aJ ii }apidibus,alii gladio fuatn O(;Cidi~ta ! .
in (Um ex.ercent crudefüatem,;tal.iter ut nulla pars fana ma-
neret,& i~m aquna, tJt_putabant deLlitutum acervo lap iducn
o brutum reJinquerent. ·- · · se · 1·
.-.-Sed cum; i~dicip Ql3.g,nfluminis pyramidaHs ab ilto cumu-1 dc;~~ ,::·
lo furg~nüs,Di-vina providentia,quornm Chrifl:ianornm ob- h5ures.~ ~
· tutibus dar-et,. Stephanus Colon, & Ludov icns de l>afiorga ·-
ftbi conceqi pofrul~runt,& conceífumin fuam navé depor-
~~ntes, comp~riunt no~ omnino animam exhalafi'e,, fod in e""
m~r~uo,& contufo·corpore adhunc latitare fpiritu'1Í. Vnde
fiatim,curatis ut potuerunt vulneribus, portu foluunt: feq
pofi: biduum in confpeétu Majoris Balearis·, ani mam · Deo . .
red di t. 3. Kal.Iulij in die SS. A pofi. Petri, & PauU • !taque l\d~oti tutr ...
·.a.· . _..o. • h . {j 1ei9. u-·
cum d'"''f nautz 11gures 'J3\.-~a 1am anc ora m Paln1cn J. ponu. nij '-J.If. ·•
Lullum occnltum rctinere curant, & Liguriam ddferre pu!" ·~
tant, ~liud divinum qumen difponit: nam dum folvete ve..
la, & ventis lice~ fecundis ter dare tentarent.. nullatenús re-
cedere valuerunt,& ita fiatim occultum thefaurum Palm~,in
q11a corporis,& aoim~ fpiritum haufit, manifefiant. Ácce•
dunt non multo pofl Civitatis Prorcx, Iura.ti., Prünates,curn
Clericis,,& R~.lígioüs, & procef~ionaliter cadaver illud bea.- . .,
tum m · S• Eu1a 1·t:r-·te~plum
-
in facellum paternum S. Marcí ciusSer.vara.e
· cor-~
deduclmt: fed no!ln FF. fibi deberi ob S.P .N.S. FrandCci, pu$.in cc 111·.
quod profitebatur terci¡ ordinis inlhtu.tum ofiendentes, fo .. P.l o ~.Fra.ª:-
lemni appar~_tu a~ ~oftrµm ~efe~unc templum ~ ~ in ligneo ~ 1 f~1 • ,
S~~~Q¡>hag? po~~B!~t a ~
 J 8 ~rchiel. Pff. \.Ni#'. ·6 i·tlof1.
•1 ~l'roh1tarl É-x his ápert~ísi~~ co~ftat LUlU)natéyrium; c:onflat ~t-iatñ
eius marty ex ·cómtrlani'()pinione r & sntiquifsfüia· tradldon·e vtia tu.in
rium. f:ect1fis, :& h~tnin!btis rttanente n~~til-, 1ih 340.~adhe:. f patio)
quafi pet 'manusad nosvfcfúe~dddam 1 Re'gui~ ·i\ragoni~;
Cachaloni~, Majorit: Valentiz '&e::-: (fue fump~t 1H11htt'D t~ut•
... í·&· quarngloriofum M-ártyrem ilol~ftiftt~l!(vénetati fünt. éó-
:r~o1rcÍ.~~i ftat ex expericht~ié!idic l!útt~ ~f. P>eeeml>.'161 x:·pet fo~
v:rftt.itis. ratos Leonárdllm Zaforteu, loanrlem ~Auguíl. Garau,Iaco-
che Luues; bum Morell, Michaelctrl Ioanném Cabiér, loannem Baptif•
'll· '~~~ · tam Domenge,& loatittem Fió-l~tn~nt?!tuslllllítl7;.D.Ca
rolo CololJla Prorege~Michaéle1Mah:inea: df¡ V illár CaiicetU
,., farió,abfenté D·~D.T.Simone Bau~a;& alíis Ci.Yitatisrpriina,.
tibus; &.1nuniel'ófo Pópúle, áfsift-enc'C~inríbo ' Provin.c iili j
' P. F. lúliano O\í;v¿r, '& tót'a Canvenfo's ch1mnunirateri p-ro•
..... i -· JJ , cefsionalirer c.ruce ereétla,. h1m:inarijs accérifis ·cxeunt1b11s A
Sacri'flia ad capellam V.M.Puritatis,in qua Lulli c~rpus· fer'
1tátur a.ccedé-tibus,eum prxcipuis Religionum'fopcriorihus -•
Faéta ~'1 ~xp~rientia ifia .Prrefentibus iUuf;tribus teftiltñts
ut R.P. Ant'o niosSufqúcts S.Theo. L'e élot·; & P·iovín-. D'i ffin.
R~gniq; ad p. M. S~ndícus, demonft'rarc Wielius' ftiz fant'itád
P.of.fet, ·Lulli glóriofifsím~~ morte'n\ ' ar-que tnartyt1um·, ·ad
obtineudam i fede Apoll:olíca L1.1Uj-Ca11ohi-zatio11em. '1per
to }~a·~a~ eius marmor~~ S~pú·!<:~r?, e.xt:r~l\~nt-ur torp·tW;& 1

rehqutre a quadam at'ca hgnea lmt hnteo mtus OÍ'\1ata; &'ftá.:.

tim devote fufcepta procefsionaliter cantan ces, Deús tuor6
l inilitum,ad aleare 111ajus deducunt,& inibi pofin omnes ve-
, 11era.nmr,'adora~t. Sed tanta p-opuli multi~udo acéurr.i1r, ut
neceife fo"erit, Proregeln,& luratos etempl·o éxplodi Ímpt•
rarc. Exclufó itaque populo, non-fine drf.licµ1tate ~ fccreto
cdt1étum efeputchro corpus przfe~tibus ahtc!:fi~i-s,cí1 Reli·
gfonum Pr~látis, á medicis' ~, <:~i~~r~ij-s: ~ttcntt ·con(pici:..
tur, & examinantur, & vninunes md1c~nt p~ter nonnulla
.i\liull corporis vulnera parva,qµ-atuor irt capite recepiffe; r~-
pidum du<?, gladij duo, ~Jcera_!l'l a~· 2.'at~~~ f~1pcri_orem;. ofsis·
petr;fi 1 alteru~ cir.curnc1rc~: ief:n~.~,~~~?. ~1:dum vn!-l's m .fu·
perCtl io Gni'fl:ro,alt~~ id oc~1pi.:a1t c~p~t.r,S. . .:
1
· : ,

ofiCium Co1'\fir matur ex e1us officto proprid, ª & -M1ífa· 1n lp1fc<f.

" t:ulfi. Majodcenfi tanto tépdre-recit~tis. lfabeti1t"hoc o'Ífic:ium itl
• ..: 11 • lib.quodarrl in Con'v'eí tu·P~' Prt'dicatohrtn,cuius ·titu1u!te~.
.. " . 1, n i
I{ ,• • A &S' •.

. -
Epitatiu:n
'~~~~ª~!JJ~
 20 'Archiel. Pit. M4r:& 1'o"t:
~·Ci/111 Chri/Íu~ leflum cundi1 p'ateitcerat i/!uii A
d,l(Ja11ismunJi co11tltrttn1 ad~fa.i Sanflt$. ·
Atque Joct1'1, prfJmjJ.IJI ""}flr"1, q1;1pit~fg,il omflil ~
Et qr.ufi.creto,•411'r41Ji.mir(I Cl'e~vit,
Hic li'oniúeleE/u1 Chri/Jum forvtnlir4ilianáo,
Barbaru1 ex iJJo t~fltú ¡jtrgtntlo pr,petJ.im •
~ Demrm//ra11ft¡;D1um Chríf/ú111~ Vtru111qut foi.ffe;
.Atq; Redtmptortm lapftprimiq; paren,;1
1J~,-barus o/J¡ludit,i11fafltan.s (u~~itin ilff('f', . ,,
,, .. • Et(trf.u11'lf'p~d1, P,1yjt;(trmfnulill{. ' · ·
Cer~/ie ~11:jm~9d('~ p11ire)~ ~b~~c. ,.,,Q~i~e :Vtf/~11in. ;
Ve/lrum Concl'f(Jtm , ,DtctJl_,-,&-,pr~nobjlr_vo{/-,um, .
Eilis mar~.: Om.itt~m!>'oU!}lCJl.t~ coinp,lur~1 idcm d~rifsime ·attelhn~
tyrij moau tia; O mirto illud,q uod incjpit .• ~Ad.iµi~abte ~ofa -~-cli ~ilu~ir
1uem:a. nat Mefire RarIJoñ.Lult. Omitto ilJµq in Hb •..iRe~J!m me~o~
rablJ1itttñ Cop-vent~ IefqitaJ1.i,~ips ti.4c~ facit R~ P~ ...· Ip~n­
Ex uchivo bes F.é, ferv'f.t.ú~h~c i1J~e1 .aHa contipeqs. ~l,ll'lo ,q:x4~ traQf~
IeiUitdno ~ (retavit B.ugiain R.a.ymudu~ L.1\1.lus, . ~ tnn0i! i i'S• _1,~jda~~tf
~i~.¡cu : urn ibidc.m á 1Pa.ur-is 1fed a Liguribus .moc.ti Vjcinús ~~ccrn~q ,~
in fua n~vi poliJ~s cum ad ha~ I11(ul~s navigantcs arite1Majo•:
1·iéa01 circa Caprari~tn perveni{fent anifl!ª~ ~~~a~~vit,i_µ, die
SS. Ap9fr. Petri,& Pauli .29. Iunij,ad: l>aln:ia; portum _ tand~
perv.enill.nt1& quid portarent co,nfefsi,to~a q'{¡tas acce~i.~;
.& .corl<lus Ray¡ngqdj de i,avi ~dJJétu~ P!~CCͧio9~.'te~·a4 :té
plum S. fü1\ali;e {ol~01qi p~C1Jpa 1~edú~!mt1 ad íCp.~l~.ru~e,~.
trú foorum in capella S Ma,rci repo!Jendu~;-~d ,~~ pl\!rima
miracula operaret\lr qu~ttdie>no.firis fF.p9ílu;~tiqtas(q~ocÍ .
terti j ordir.is cfíec) dacur & iu ligncaarc1 accep~um in'¡ ~·
crifiia cullocl.iet1dum íuxtil ~ali~m., J.n_qu~~~rpu~ c.uiusdam fi.
lij Portuga11i~ Regj~qui-ex Viútatione S.Sepulchri venicns1
Pal mz obiera.t,--pofue:runt • . " · · .
to
Sed curn ·p ollea, ta Sas;díl ·a,~ ~j'~ cun~a focQ Cuecen~
fa perir~t1t.,~lcfola a~ca,t~1\~ ~~~P,o'r~,.(l!le ládion.e (ervati.s,
tanto rfüracnlo llupefaétí, J~p14.e~~ v t1á ~on:fi.tun~t.. ~ c~r- .
pus adhuc S1nguineconfperfü1n r,eponuhrfob Lap1deo fug.
geílu,fell t-~nlpit~ muro '.Ecctelri: ad linilham 'Ma.num.affiso.
Pollea in Sacellú111 V. M : Putitatis ereéhtlp famili~ de los
Ar'menguals tranilatum , i _ ÍCiulchro nobili¡ Antonij,
( ,. , Scrra
 Rai>mu#tli Lulli ~ · 21
S-crra dufdem D. tlluminati alumni, fiue Regni Balcaris ex.:· F' L 11
.
penfis conll:ru ét um potl1tur. o·~e ~ 8• 1UDIJ.. t44 8• Vb'1 Tre-
e
no 1tvumuseu..
quentibns miracu1is, illufiresreltquias pia Majorica-, & Mi· pti l ~hrum •
noricre lnfúl~, devotione, venerantur,& colunt. Crevit ex'
tune Belearium dc:votio erga Lullum,&. in Templis altaria, No ta hz~~
cutn eius ftmulachris,tmn piétis,tum fcalptis eriguntur, & in
multis Civitatis angulis tabulara eius imaginis appendun-•
tur,& devotifsime in diverfis anni diebus Lullo fella cele ..
brantur; & dicitur obtinuiífe nofirates bullam á Leone H>. ·
P. M. ut in die eius gloriofi Martyrij , Ofñcium, & Miifam
propria.m concelebrare poíff.nt. ~od faétum eíl: per lon-
gos.annos. Vide memoriale R. P. Antonij Bufquets, & Iu-
ratorum Regni Majoric. pro Canonizatione eius Sanéti Vi·
ri anno 1612. ·
_ Vnum tamen omittere non poífum qnod & ft ob charac- t:Opti m~_?l
teres partim tinea delecos , & corofos, parcim antiq~itate tc!hmo~iu.
confumptos, fervatur in archivis Balearici Regni.
Raymuncti· Lulli &c. qui cum in fine anni 1) 14. ~ran.sfce·
t.aiffet, Bugiz appulit; vbi,poflea an. 1; 1 >. lapidal:us acer-
bifsimum Martyrium ílrenue p·atfus efi,emn femiviuum Gc-
~uenfes qnidam iin fúam receperunt navetn , velaque ventis
dctllerupr,ilfisque iam 'id quod de Cabrera vocant mare luf-
Rrantibus Beatifsimus Martyr Chri<l:o, pro cujus honore
paffus fuerat pijfifsimam aoimam reddidit. 29. Iunij • Die,
(}llO Ap·ofi. Petri,& Pauli ( quorum vefiígijs fortiter infiíl:e•
rat) fefüun celebtat Ecdelia. Poilquam Majoricis applicue~
runt,San·éi:umq¡ Martyri$ corpus,loco vbi_natus fuerat refü-
tuere conat.i fun~,eiusfacol~,ob quá plurima,eaq; tá magna,
q.ua~ maniíe!üfsirna miracula,qua: pafsim edebat,ipfum fia ..
ttm tnter martyres olai'ifsimo·s canonice referendum exifij.
mantes, in partntu~ fepulchro, quod in BaGlica S. Marci
Ecc1efi~ S. Eulaliz extrudum erat,condcre non aufi funt) ca
própt..er Minores obfervantiz Fr. quibus Sanétum Corp.us
interea d~mandatum fuit,id in ligneo Sar(op.hago, in Sacri~
fttre medio coltotarunt • . ·
'. .Cuiuis latLlS tegebat corpus cujufdam infantis filij lufitani¡
R'egis, quía ianétoSepu1chro rediens, majoricis mormus
efl • Vbi cum poíl: multum temporis ignis accenfus eífe-t ffa-
grantifsimus,adeo utpárieturn Sacriftiz laoides,ac r~li<J.uªll!'
- 1,. • --· . f' r;diJiQ.q
!! 1 --- -
 a:-dificij ,in calcem redigeret, calices, crucés,ncc non retiqua
fel'ri,auri, argentiq; metalla fude rit~ atq;difciparit, nihilque
intaétum rcliquerit, non comfumpferit Martyris B. fepul--
chrum cominus undique circundaus haud tetigerit,. ac ·veluti
timore correptu~ ignis)quid Divinum fentiens, tanti, tamqJ
mirabilis,pijq;viri)quas contemnebant .rcHquias veluti fan~
Bas colunt,ac venerantur • ·
Audi nunc R. P. Lucam Vuaddingo omni encyclopediai
pi<>llentem, noíl:rique ordinis decus infigne. quid de Lulli
~+dpre fidei propagand~,&Martiyrio cenfeci in annali. an.
í~ 131;.n.8 .. & 9. cr•.Ca:terum ardore~ fidei!longe,Jateq;pro ...
L~cas p;igandre,& Vitz pro Chriíl:o effundcmd~,qui pafs.im .i n eius
yuadd 1 ~Sbº (e prodit operibus,npn laudare, duri erit cordi~: ·& mentis
~~ :;~; n: haud. pía: de eius morte finillre iudicare , quai\1:.0tnnia:,.qua:
1

r :& ?~ ' , , potui videre monumenta, & qµotquotvitam fcdpferunt in

.' odium Chriltianz fidei,quam co.mmendaband, pol1: repetita
Reputan- vincula.& tormenta pertul.iífe confpira11t. Martyrem itaq;..
dus cft appe~arq,& 1 Chriíl:irdic~re tefiem ( '"iv. folrun ,ChrHH no-
lftarty~~ mc11 ol>:if<;i~ur pro crimine) pie licere putav:ea:ün;~~tque • ,
"· i_er eQs ago¡1P.dietas rec:cmfere ( .quibus, '•cu~ crimine]
Iuíl:inrtus qbij<;ere~ur Ch-rifiiana Religio,qua·noverantie. fier~ falvos iJ
apol, l~ & g\orjQÍSi_ffiOS~in ~ternum J ll0ft CaQl .ncgando_;'tC.nlpOtaJC9
p<l!oas euaderc delegerunt,fed potius conñfendo·;prz'.dican-"
'· do,& pro hayfidelitet,fortiterq; tolerando, & cum fecuri~
!:g¡'~~a~: tate moriendo,leges,quibus prohibebatur,erubefcere com~
Dei 19, puleruotr tl)U¡tariqúe. fecerunt) attamen penes -Ro'mauam
E~clefiam iiltegrnJn r~politum· h\1ius r~iiudi~ium:quod dunt
QP.il protuleric,abfünendum ~rat á public.o (Ultu" Sanétisvi
ri.s extra Qpinione!l¡lpOfifiS; ~ar~folito •. H~CiVua.ddingo r.J
I~~ln .dico, & atfcro, fanétifsünz Ecclefia: Rqmanz cenfur~
fü.bcpft1bo, & eius iudicio hlpplex .o~fequium ,pqzf.l:Q .• .,. -,
tlluft. D.D. D.e11ique 1 ut alios omittam,audi Ill1lihifsimum¡ac Reveré
Arnal. Al-- O.orninum:D. Arnaldum Alberri In.qt•ifitotejll Apofr. & E..
berti Epil:
Pacceníis
p.i(coi1 •.J~'\~c~nfem· 1(.;uius:iJl ct~ineMarijS; tQbric~,.& .cap.1~
c. r. de h~· de h;rreticis, hrec aurea.verba leguqtufu : Ncc!qt1idtmai s(,,
recicis lib. fent!o;qui h~reiticqr~um gregi.MagiltnimRAymu.ndum L:ul!i
6.qua:ll.r 3 CivCJm MaJodc: aggregate.con~ ti~~a ·v iru.n fue ~atho~
li~_üm;iu.tegerrimre '. v.iti'/ptcimoo;.& . cxempla-tt. ~ujus incly ...
ta ~oétrina:1fa11dlfsiroiq; !llores.to · Hifpa~l; & Galli;c.no··
e • - tefcunt,
(
 B~1,,11111tli . Lulli .~
tefcunt, ut eum, Sanétorum C11talogo potius ·afcribendum
fentiant,qui hanc mortalemagens vitam, ze1ator ·fidei Ca-·
tholicre fervidus .extititstefiá¡ib"sid eius opufculis, Diviniq;
lumine illufiratus vehementer . anhelavit ad · inferendos
humanis men.t ibus optimas mores, facram que fidt"m Chri ..
ad
fiianam ; adeo ut agarenorum Regna in.tr.epidus proficif-
ceretur,qu~ it1as religionis nofirz cultores efficcrer,& duui
Verbum Divinum ferventer iofidelibus. palam exponel'et,
miraréturq; omnes fpiritum> qui in eo loquebatur, non Va-
lentes eius fapientiz Verbis obfillere;. lapidibus illuin ob-
ruentes, aureola Martyrij coronarunt ~
Accedat tamenBenediétus Gononus BurgenGs MonadlUs In vitis
Czleftinus Lngdunenfis in vitisp:a truni occidentis lib.6.fol. trum in Ji.
"ª
381 • Ita de Lullo loquens . ·Ad extrcmum Raymundus cor- 6 .fol. 381 •
por e iam fenex,animo Vero femper Virens~ ac in di es robu-
fl:lor, rurfum ex ~ajorica Tunitium traje~it prirdicationis
caufa; ~ cum perveniífe,t, agnitus·fiatim ab incoJis, rno:x:
e
concurfu popu~fpit Civ,itate ejeétus, & lapidibus in pot-
tu obrutus • Inai.CiÓ pyr~~id~s ),'1minafz Sacrum eius cor~
pus tcperit~rJ_ & in patriam Cl~fertur .. Ha:c ille • .

McA VSO L .E V M PiJSTV M & ,e.A C

pet·ennis glori11. J\;iymuna·o Lullo ereélum
[equenti" ~armina illujl'rant ,
:~ de'cqrant. . · ·

P N DE h,ec atl_ P'ar1jJ 'fl"mzt111tia prttt4- ?{apeu:

~~nf!~la plu1 !iJliÑ ·"""º mj'bi 'tlifa (oror ?
1Jifitmtlu tu '~'f.,.'!. 'l.ufa/ttn, arriá~t 'Vitlentur ·
H.ec locat, •1ac"1jm1.1 or" verenda rigas·.
Lullu.r hahet tumulum,f11e1r efJ locuJ , íntuJ in alt"f!P camo;
.4jfurgut1~ '!!!~~~~· f/li11..b; '""' ~!~~~~ ~. ·
~ . . ~~Jf"'!Jf:
 'z4 Arc!Jiel. Pít~ Ma;.. & Dor;
B11/(ama odora rogo fPirant, 'merique beato
Ponu11t11r Saeri.r thura &r~ma,,da focis.
r hz~. O laph ante alio1 tolum Ve11ert111de per oróem
O lapi1, oquantum quantulus intu1!ralle1?
Hui; dderat; cogmJrat enim Deus iile merentem
. Q.!jidquid erat fapbi-e, quodfo'it idq; genu1 • ·
Scitictt inJicium lanlt:e virtutis in vrna
'Tot nata hac 'Vio/~, totq;fuer,e Rofa. 1
••
~allio. Dijsfa,µs i/le (Nit, Di'f!ino JaEJe nutritus, .
SeJióu1 utfaperum, ma.xiflJUJ efft~ hono1 :.
Non genio indullie lapfis florentibtu annis,-· .
. . Otia propelletJsJuxióus hojlis erat·. j ·:

MJflica divin~ legi1 ,.tftravil tidtm, .

Et pietas mentis , limplicita1r¡ue (ur~.
N equitiam f11gitm obnoxia trimina v;til, ~
Atq; egit puro1, purior ipfo die1•_ · ? u
~ h~b. N ec contentus eo, tantus fait ardor in alta•
1
N 011 1imuit ¡xznas marf)r aáire gra'Uti1. · · i ·•

Pro quo eiu1, ftd vo1 Nyolteum pand~tt m/,rmtJr)

Et m"ne s C!Jríjlus for:fa11, & ojfa ~enel. 1
Cailio. LabenteiJ a&'ie1, <;hri(Ji virlute potenti
Extulit hofltlriJ non metuendo m111a1 ~I
~ha-~ Almafidei,piariterq;!ili Cruce alma vere11tlo
Pro galea in c4pitiJ vertice ftmper '"ª"' .
I /Je pios refoven1 lymphata mente profanos
Veridico in reEloJ verte,.al ore viro1 •
Sicque viam .ethtrti militis patefecil Oljmpi;
!J.f!(JJ niger in rapidis orcu1 6.a/Jtrtl aqt1i1.
Callio. Hinc adi;t fuperos, medfi1 1umulandu1 _in aflri~
Vt rutil¡;)fJJ fondat lumina fa"ºª 1'olt. ·
Huic igitur tyria jpeEJandu1 '()eflefacerfio1 _ ·
Concelehrú laudes nofl.t, dier¡ue pit:v .,
Die ei a Ver/Ja rogo J ci11ere1 nec t(mne vialor 1 •
lic tibi 'ºnli"._l(at tati4 ver/Ja cani •
Ph~b. At nouharaforor cqtlef4it;quamtfi,(,- '"'~'"•
· D1110 &fantemu1 carmi111. ~'"ª viro.
• J. •• • • • - _.J _ _ • _ _ ,._ _ • - / - • ~~ 1!
 Raj111iilii Lu/l;·: 1
, Ad appiritiouem Ch.~·m.. ci f~étam
Monte Rana~;
Ba"d~ .mo111is, ut Al'fltr;,"
Plamtfiunt ''"""';"",
dumexpafldit Rtx ttter•~
M ajeHatis lumina ; ·
Raymundu1 }ert /uptr111
s,ie11ti~ flumin" •
.SI~, i11 lignum 1an11 molil
. tell•tum~ ilrhufl1'1um ·- ~
Gmerofa malris proli1
Conferva111 munu/Culum :
Butlatum in fto11ais voliJ,
c~li fJat opufiulurn •
GJoriofaCrux flppare•
~rbor itla noóilir;
.Appropi11qua11s Lullo tlartl.
Perrna11e111 immohilil: ·
Dumque fan8uJ\ adorárt~ ·
Dei ftt ii"mfoholis. . .
IJ.mor 4rtlet inler 101
~marJteJ mirificoJ; ·
l ural LulluJ b.Jmm16J
Dulte1, ar pacifi,os;
Deu1 •agnt'1 faptr "IJ1ol
Pruflus {ir~ mag•ifcos,. · . . ·
'Tra•ifdrmalur me"' '" C6r!/lt1ti
lUPlte per file111ium ; J

Lullu1 figit cor. immi~lu•

111 terra 'Viflt'nti r1m :
Dum ad(i11fum redit if/úm •
manee Doflor gentium • ·
y'" tleflum Ja"flitaiti »
E.t virlutis JPuulum ¡ , :
, m'!!..r:lt {"-.€""'!~~
)
 ( > Dofl.
Docet ()'1Jne fa1uJum : ·
Y erbum vít~, & Veriia1i1
.Animarum firculum.
Laus prceft111 lit, & {t1IUI'"
Tibi Rex "º" lahitis;
Creator in crealura
Magnt'1, &miraóiliJ :
Huj UJ meritiJ da pura
Vitte commenáa/JiJis a •

Ad illius mentís illuil:r;il;;nein ·gt:l'ii~ $pi{it¿

Sandi faétam·.
'Pantlitefjdertum tlomus omnipotmtii 9l.fmpi
V tf/aks 1J!'»Phce ;famtt aroma Sacru.m. . ,
T entiitur ad vef/rumfanElum,ac V..eaer4ii/e a1f111r ·. ·
Semper amatricis florida ruri1 amant.' · .
Fumus aromaticui. toráti ptnetr.,,11/~a .~/!."'~ t .1 \ • ~·
1

tMortaltr animoJ Lullit:1 /afia tr~~~· , · · .. ,.,'"'._ .. , .....

A.ljki1eoter1~ ! SNptriqut OuptJfit.~ .. ~J~!t. 1~
l 11 Lullo redoltnt·t5l-Jyrra, aloeflJj aom'! ~ ,
Q.uanta c~rifmati/Jus, donisr¡ue itJgefJlióus jmple~
Sujpira11tem anima'1l,delicy1r¡; Deus •. .
L"Jlus adefl, eiufq;. cer¡uata flientia ~~!fl~ ,·: . , \~
FJorióuumpyreis legera1illt favoJ · : ~\l • ~·· "-".

r anum aggrtflu1 ;,e,.., ~umiáo.sr¡ueR€'1'"' '!/~~~''"' ~ .

1

Erroru lttdunt pof/ertora fao1. . j·· • ·, -"· r ·l

'Vnxit amor falicem rmim•• i ~~~q; r.,t#lrlit,.,

Vasr¡ue liquoriJ tum rtádidit a/tus tl'{Jor..•
O {tz/ifars! Od11eélio famma tona_llf.ÍJ. :~ . · : ,: ·
F~lix, r¡uem ajfamit, r¡uem trahit, a~q,; r.tYJI .-·•
Fortunate nimi1 Doélor cele6erifl)t. ."fflnrli .
.Alter faulu1 equo raptu1 ad alta ·poli.,
·Gaude nohilior cunfliJ lnlearic" Palm11 ·
Es ditata Sacro IJ'JUfJfre,prole lua. ( -·
F_~~~~ P_~J. w~ ~~UJ 1 fi_s ~~~~?Jttfi~1~~, 7'"!1114 ~

(
 ~ ·laj1'ÑHIJi
Et 'flak1n meriti; effo /Jtata fail ~
Afia oda.'·
Au_reum frtl_111 "ª~iª"f 116 ~ltq 9.
claru1t .ftamm1s,rofe11r¡uefirt11, ·
futfiit in terris , Baleare Regnum
· omne decorans ;
Cernitur JPira"J. tonitru minarum
Jux (equens mortil [urit ;11,pr°{!!"rli1
dexterte /ig1'is inimrc~ 1'urmfl, · · ·
. & furit a11M1111 ; . .
~allet 4teé10T;/ipbon, Megter~,
li/ltt admir4ns Phlegttho•*·t«'flfl1, ·
Pix pavel, ruElans .A.cheror, a.re""'
liltoffe liceo • •
Jl'nguihus Sa,ris Átjuilte f~f11tis
R aptus in lupefll.~~.Jmú~t-filix·. '
tra11spgurari'1faptr a'ft~t m~a'11•
• .. ' .:ftil~ptrtltl e •.
·,. .
\\r•i.. u::;to.\'l,'l• ( I'.\~
"t'•

Monte falgenti, r'fll;/°'Ji'~ f!trfiJI

clarior Pelii1, iuóa'rilgtit ·w11• ·
fpiritus S an8i 3b11eralt ·l1"11t11
fiJ'1di1 in orhtm •
1nltp~/I ctntum t#lhul~I• Jo1111
Divts , illtftlrUf"1t'l'i#~~; r~J,IL \ . U\'~w\'\'
1tjlibus crzl1 , lyótte falud• · : . ~
flllhl"'" ~lri. ~ .
Laurtam purte-t ttlel»~flt rvl~1 ·,
M artyris Palmtim'f/t'ttlflt -,,epOrlas ·
férfqut Divinam capid1 c~~qna111 ' ""\.~.t:.r.'>.1""'
·. '!Jtrllrt ·palthro ~ • " 1

1afpis tffufi rt11fJ'O'b r1'rJlli · \l

Regi~ ChriRi vet1"iJ . o~-.,
1'urpura Sacra fMft~J \it/e(tJr4( . ~ ..
Jafla"pt'tó.,a • ·" 1 • •
.l{i~r Dei rno~~rllir~'!_i'!'twJ1 PO"'/~"' g lo~i~
 glorii:e Jai1tlem1 decu1,& lriumphum
aljeris, qui te baratri GoliiJ
PrtetuJit armi.1.
Gratiam no/Jis prtci611.1 repofit ·· ~,
criminis cunEli, (ctleriJt¡ue labem
amo'<Jt culpte,faveis, & antro t •.
carceris tffer •
Lau1 patri fammo >foboll9ue Chrif/o; .
fJamini S an8o decus 'Qnicum fil,
qui 'Deus ,/e.11u111 hominem fablimal
' "J'utvert terrte •. 4.rntil•..

Lulle Virornoflri Carmeli glona, ttrr¿ . ·

Ornamtntum i11gen1, Eccltliter¡ut decotrt·: .
'Iuglohus tetherei, iuóarit,tqq_; fltl'r.l.lfl J11~41,· ···. • '.
Qy~ illu//ras orhem ,fa;;qut .f!,i~O'fff. ir;pq_x ;:.· · : ·· 1
Dumq;perhfJrrt11damjjtva"!fter"i"tt/l,ra frtmtbf!l
'57fll orJis,& trrorisperfl.lgif, ·~~ Mjll.llJ. : .i : • ·
Exercu lamenta, vetus fua,«#la 'P,o.lupt1.1, . , · ·:
DiluiJ & lacbr¡miJ crimi_•a.crmffa luis.
-sig"a beata vide1,ChriOu1 cruri1 a~hore vtnti
1'ende1JJ, in R,,mdee m~t!~(fUJ!r.e'rfla d.o.ceW\ ·. tl
Cum rapli alta manu1,fujp~flf~i, '16~0/~fl) '.\ ~ t - ·
Co/Joquij (rueris,nfJéle, ditt¡ue Dti._·,,. ,, ,, · ...
..:hl.1/lcrium i111erea cali tibi.f'lfltJilft'lf l~¡,,"" _
Treisque manufuperi R«~iitt at:«.dits. ·
Afllua, monte, rigal fapimtia ÁJm!f14-. fol1~1til. ·
Menltm, ~nim"•fj; tu4m (igtl '11'/J.ore foo. ,\
Ac traas/ormatum in lucern_, do'cúm,f¡t~ //Npe1'd~
E:xquili111 dout,fts homo tlHIJ.q; ,llfJN.11~. " ~ t\
Et Phatlo1'ti1 tq110 ptr11gra1 iJlll/Jri4 (I~
El m#rt vflivolum paup,,. 4.Ó ·ref'l..ef#(U
Dijflris Atht11i1, difli11i1 , alta rtfakJi1., ·
Confarkiis- ma3n1J
. 1. (J111;1rJ1~.. ~"'"'-
-
YiflJ.llJ.;
-
.
.. . ( '

·Q,Jl is

-~
 ~ .....
Rijmo#tli Lui11;
• •t ••
~· .

·fl.ui1 #'OVa M:~,.t~l!1 npvil ~ ·~i1 talt~ Vilit ~

t.711otijln1m~1111ilt~(~ L~~~!~'- 'ª.'!''
tral ~
Ad 'mirAcul.um quoti~m-, all'a · oda:.·
e .; ,. • .
.
M ajorfoirum fa/e"áu~I
atpo/itum nohitil(r' '
áum ardent focu etrtte.;
& ,qutantitas 11011 mánutl ~ .
.Abforóetur f)ivinilü1,
Plt6sque Jibat faltmni4·,'
moras rumpit in lacr1m•i;
id (et'nm1 11dm;r11óilt.
. Glorio/o li1 glori•
i11 SanEliJ foil Domi110,
~ui cowverlal incrtJulol;
dahuc facit mir11rula •

·Pangite ~titiam , itJtrtpidi canttmu1 honor~1

P11lmenftsProreru,&Baleate DtfUJ. _ . . . ~~
'Iurha potlarum ó1ba1 altunlftdltt lt~'úor~m, ,·.
Atq_ue caóaltino fl_umine l1m~• f la•t; '- · \ t •• · t
CoJJPruit1 aultis,callts, orna1efi11tf!!'11i, ··. # s··
\, \
Fulgeat,& l~mpas noEle, áiequela¡ir. · ·
l ng~mi11entque charos V tHalt 1,atq; thtatrt,t .
'Dolloril magnigttandia,& altafinUll 1 .... r\ . .. ....... , ••,... " .. . .~ ~
Luceal ante aras 1ita11 , liqu~11tr/Jru atiri
Pompaft11pet(Jrum,gloria prie~t tbuit·. . · ~
'1'e cumulen# auro gimes R~¡mu~d~fa~rtm,t~
Dona forant matres germine JpoilJ'i' tJoVd.. .
~ndo quidtrn ltrriJ dat~s ob ere menta fuifli • ,
J110a ura, rtntJVa , profput , ptl/1 mal.rlm. .
'ft'JlrHil,atqut ornat 1emplum brahilt íhur.nZH,li
··-- -- ··- .. !~~ly~
 '° ;Ar,~~l. Vít. Mar. C,. Dot~
¡ nclyta ; f"" Lul~1 to11(i;Ju f!1'.'f:Jf!t1~ • . , . .
·
. ~ ,,·
l llujlr1m,tgr1gi11!'1>. 4f!lfll(teft'~f mfJI~mq;1:9tt1lltfll.. •
I 11tlicat influlpti1 /JJanrj11tri~i1a máiJu1. .
Sa11fl111 ~1110 1x.ctlj[u1. ~g~oro11a1 fl"ª"~ ~~ti, L .~
l ma lremunt,1fótlor 10/Jet ttd a{lra rapul. ·
I dque opu1 t~cellms de11aria cotH,#tit .,uri • .· ~
!J!!atuor, & folvil LuJlia mtJle manu1. .. , .
O honor in}ulul"' R ifPanit¡.ue vir i~clJ~e_ rq11i_ , ... . .
.A1'11a1 Europ1t,fal aovus Antip.oáu'(J •. . .· ~· ... ~
Militi1t 1106rt.e dux, aurea,firma c.alu~~f~:
Bccle(ü Salomon, O R".JmtmJ, V.t1.l.t !l., •

Alía oda.
,'Avt tMartyr lingulari~
B.aymunde Baleari1
;Lulle Dollor inc/yJf •
· S acree Jomu1 ortJ4mtntum;
V avuirtutir, &¡orltfl/!l."1.! ·~ • l it b:
Yniver6jjeculu~, , .. ,.
Luct ro/ta áecor11 c.. '
a &fJ1JVtrfionis hor~ . . t
Jtrfudt/lífaeulúm. · , t. .
Tu perftire,la~~'!/"."'-1!~~ -. t •
,,, m1111r'" 'º'".~ Tnffr~""' (\ :...:~ ~" ..
Ja11s v11.e vef/tg~I"'{. ,, ._ · . t • . ...
º'!""~' mu11d1 ':'8~'' . , , _ ~ ,. . ~ ..
'tre511uifamprt1,qa~1 · . . . . ; ..\" .
pangen111protligiu~. . · , ,
El mlra&ulu• l~m """""''
guoá d tfl!IJ P1~/Jum°.cl!r/' . 1
'·

11Jt1 VtlJll /U~tJ•f!J. • ·· · , ·. 1

· Eli11mom114~ a61m~ . ·. :- ::
J1di1 libi Rt1J''11U1Jil. •
¡Jm11m fople111ia~ , ·_ ·
/l~ Pri11d¡~' l ·0.-·R~,~-
. r.
,I'
 . n,1m#'6tl!.LNll' !' .
riNtlitifJtll ;-119;11¿11
doct~'flir4bitittr • .
S alo1t11mi tompar magfl6;
Ó" 1oan11i faper agno. · '
e1.§luen,er Jijftri1·. :
Organum Spiritu-.1 Sanfli
tribus ttrrt1 •& Rege1 eami
J"ocant, &- conclamitane.
'Irinital1 fit ,equali · ·.'.
f:a11.1 'fJNfra t (j/!.pro lali '~ 1 .. . .. e
/J11m11tto~mgloria. Ar11tn: ·· -. ~ •
.. Ah efo~· mor·oe.in divetti~'tníul2 partib.us, Ecd<(tis,&Ci- Pin!!llit.ur
•iti~i~ ánguUU:Utn radijspingitur -: qua de caufa,& op .cOm• c.ü ~adi1s:
pla~a miracuta, qua: ad eius merita opcratus efi: D eus, breve , ·1
Vroani \TUI. P.M.da~11mRomz apudS. Mariam Majorem
d1e-s:.. Iiitif a~.16 .H·· Pont_.. eitisan. 11. quod incípi.t • €z:.
tdfis.Hie,rqfal~tu; eutn n~h. (.Otnpreh:end~t .• vndc á publico
&i\td~~fan\liia cdtbrita:te ~ eí.ultr.aho'minum memoriam; da•
re confueti~~ alilHnendum non eft ;. imo potius atdentiús
p'rófequeri~üin: nec· vota,inlagines, tabell:e, wiraculorhtn
iqfignia,~~ alia id gcnus, quz incra., & extra cius íacellum
devot! appeñdunmr, amovenda 4 fed tanquam approbata9
iugiter coníervan·da funt • Duo hic in Lulli laudem memo~ .
tno'ria digna non omittam • Pri111um,quod dum ad eius fpe• ·· ·
cum circa mont'iculi iuga poftt1i1m, .& ab·etemitica.domo de
Miramat ad primúm'lapidem lin11ni,in quo quictis; & fomni
,apiendi caufa manchar. al\i·malia:;p&fi eius·morté,accedunti
áb idgr'dfti,fe abAínent,.& quafi rnum venetantcs,reccdunt
Q!!,~~· r~~.fsi~e v1dtittesHUius loci ipcol~ , adm~raatur :.
~ '~ccnnclnm;quo<hqua,qu~ per fubrerraneos cuns.culos
-· .-· intra illllm , iHo viven te , fluebat,. eo mortuo • .
• · ficco commeatu, dcfluere dc6vit. H~c de · \
...;rr · Lulli martyrio, ia1n atiq.ua de cius cce~ · J! ..1 ••

, .,
. , ..
, ,,.,. '
·· · · ·
·.!·litas
,. ..
infufa .Sapientia btcticer- 1' · • ·1 U'.¡,¡·
attmgamus ._
 ~ i. '.Ardñ(I·-..,, it. M 4r~ b 'J)o"t;
LVLLI DOCTJ\:J"NcA , f2.YeA<N'DO; E?j
a
quibus ' & ubi approba~a jit c.um fois ter-:, •
_ minis, an fuerit á Deo infufa , 2ui~ '
fantiendum de relir¡uis eiús li-:
bris, non eft dieendus ,
h~reticus ~ · :

· ~'~VIS, qualis, Si quantu! LuUus fuerit, ofie~duiic.

t'~ .vita: excurfus, m.artyrijq; trop.h.i:um: doce~ Pe..
·
. Petrus
grég:'J;olo.
venitfe l.ullun\ artem ª" ·
trus Gregorius Tolofanu.s l. V. O. aífe.rens in~.
o.mnem veram ene~
clopediam abfolvendam. H.a:c illius verba de
1
in ·profo-.. Lullo JoqD;entis in prologo: Vn'ns · tamen eUt puto) Dei
Bºlll~ · fpiritu illuílris minime invention~ inferior-, qui artem quan.,
4am.ffie.ditatus cft, qua omnia pofsint difputari,~ contJne•·
ri. Is fuit R.aymundusLul\us, qui tameA puritati fcrmo~i~
non Cl:uduit,fed qui nóílrz.artis fundamenta iecit~ .
Non potcll Lulli nomen, non ~ífe de~antatifsimum CU111..
eius ca:litus infpirata fcientia,cunéi:is ~u~_ admirabilem red~
ea.t .. Gravifsimú Chrifü negotium,quod gerebat, Pont. M.'
Doétrir.z Regibus., & Priñcipibus notifsimum fecit. Mi~mum,.
tullí enco- et no,ú;ruditio omnibus acadcmijs, zelus poft~emo,& pie-
~ia ~ tas. Paganüs, & Saracenus, quibus cum de vcrit~te fidei
Chriílian~ littei;arios congreífus perf~pe habuit, qua de re.
~xu.t illud cum Homero Saraceno certamen litteris prodi:-
tum,Lullumcelebcrrimum ctf ecerunt. Eius doétr4na de Chri
fü prz.ílantia, & dignitate divina plan~ . patefaCit arcana.•
Dciparz Virginis, & cz.litum omnium pi.e femper en~om1¡
docet ¡ ad pietate-m>-ad omne virtucum ·genus pellicit,atir~~
hir 1 inRamm.at, transformat, doétrinam fidei V. erarl\m·ratio· ·
num luce,& armis munire contendit,conce(fo vbiq; dogma-
tis fidei fuo ho~ore.& dignitale,t>bilofop.hi_.am omnem Ev·á ·
gelicre repugnantem taoqulm fpuriam, &. Philofophi:? 110 ..
mine indignam repudiat,Philofophiam,qua; cum fideiChti,
ftiana: Dod'·r ina confentit,folam eífe legitimam docet;
J;...u.11~~ O~l_!es ~~i~'!los~~ 'luzc.umqJad fidcm Catholic~m
· · · fpcét~nt_.
/,

t
 1
fpeél:ant,ing~nue ~rofit~tur;&~~uthb~é, iñil .i~aa. m re ·· -·:. ~
liquit,quo ahen~. a~brdto ·.opcs,adveru <lhnfh o.v1Je re
ducantllr., L\.llri, do-étriña,t~n). rdt )>rz.&bilis. &·t:u:elle1
ut eruiffC'vidcil~Qr,quc tuprahuma11Utl'f.iageiliumfunt, dum
cpnfid~atur á nu11is Philofopbonun .,fcélis.pondere,.nulHs·
que vtterum prin~ipijs nitj.Jar.icm in~é ·f.e, &.tain.efricacé.
~c4 prifci~ tall\ alienam » 1icmotlra~ur faocfüpta humanun1
eife in ventum.. , .
Lullus fapicn iam Cutll ycr..a pieta~e·coniunxit.11.uteni na · .
tura: culll fide · lpcc copqlar,it •. -Nat· a: ¡l?.-hilofophiam ·e 111 _ ~,·
Chriíl:iana,& , Eyangetio,·qu~~~jpifsi1ua ver.itas.devipxir; 1; 4
, J ~M
adco u~ natQr~ Pbilofophi.a, quot~S'ft ¡Jivange1ío= ferv1~ > o) ~ .1 ( 111
reé.toca1lea4Evangeliumdi¡ca.e : ·l.cgi eptinc:ieiaPtíilofo • u.1J11
phiz)& alía id genus Li1Ui opera ~ E'.AngtlwDJ vcns. ·imp:d~
lent,cum illo mirifice concinunt, & ad mud viani ílernunt ·•·
in Lulliaqis literb ubiq; audictis CbriRum, nihil ce'rnctis.
quin:ªdfrt 'Cbrillus, nihil 'ºlyctis qujn ñ~s fit.Chr.ilh1s, ni~
hil·lcgetís,quQd ~d Ch~iíl:~~ n.q afnlti-t a. Chrift.uin·non:doiit
ceat;Chriílu!Jl non c~med4tt • D~nique excutite Lullial\48 .
doélJina: jpittlt á Deo inchoantrattendite fiocm,hanor Dd
· ~ni cxpendite morum infiitlltio1\e•t;l . a~ pietatfml.r, ·~ vi1tll..¡~
tum perfe·étiopem .r.rQmofe~, intro.fp-~ite dogmata cutn a
tione funt coniuéhfsima. L~lli ~oél:rina ubiqne Chriíhunr ·
fpirat, .v.irtutem -ubiq¡ extollit, vicia cxecratur-. ·
.. Vtinaro Sa1~ét~ fedis Ap.oft.• iuffu,& auao·{itate Lulli opc ~
.ria r~_~gnofc.e,eµtur,n.i.hilgratius cont¡ngcr~ poífct;'hi te'
ro,qui p1. ofpetb non AAbCAt,opus etl: JydiQ.htpidie.qllQ prQ
b~t. qu~rµ fü~t Catholj:S=~; ~,ab~ adulterºn.(s p.r~:r{.Qs alie t
nec mia;um (i. nollr~tes ~to cqn,ivei..$1 ~0ll\Pitrit" ~orii ·
tur,cnm ipfe totjus WfpW~tjmo. &.E9~leQ '1c.éllh & or, ..-,
narnencum fit. . ·
. Jlonc.néus,& hunc ~nfert ·qen,e~r,ardus cQm noyis trilli
.ta~ijs in Polonia, Juce~. cl\m. tc~~~i$,reéiqm ~uin monilris~
Yiin4 h~c; ~ -~lia~qya: Qqi.{l.re. ~~·,~91l9.fe..ntjjt .,u~al\Cfc~ent1
aut ínter blattas. & tincas fcripta depedreQG • .· . • 1
· · Multa! _fuere effic~cifs!rtt1 ra.~j~nc¡.,qµib11s of~n4i pote-.;
rant Lulhanz doétqnz an lid~ fi?Cc.tif~~ il\pl~ta-~~ ardor ,e~
•critate c<mf~nfus; mir~lld~m Pl'OÍ~él-0 quod: tam grave.
jmpe~~ nial; tf~~~H)q¡ p9n fil)~ ~p~a ~ µq~ (vi¡;¿;t;·!}
i ----
 34 .Arihitl- P11• .M·~~ & 'D8t~
.... t~~:c~~c- faétata rn~nia. Lu3Jj -tfcd pr~llan~ ~-.B;l~ v.critat:c ~u~~; pr zll~.;
trina. bunt .. Su~ere~:Lu~t~~ma!. rCCJJ>:lt,~~~~ÍeQ~~·f~r, exph-
catur~ it:Olitur :_nutav.tt <( iat¡uaerte.) 1pud ·tr1bunal4~ magna
auétotitatis., €"1' nGO dzm0n
corruit ¡ E~.Citav·íc 'dolos omi.
nes,quos,potui .~ 'c0egit.ertbi furias, •lrés oñinés aahibuit.
$ed quid~ .dciecit~delevít , cxtinxit? fervá Chrill:e iefu,om•
nium fundamc;ntum,& finisincolureem Lullurri ~ doncc eius-
" doéhina uberes ia Ecclcfia tua fperltos pep.ercrit fruélus, &
) 1 • ada fanllum~:&-fetice')1'· \j·ert~~rit. cxitum ~ .
L_~- : LuLli do4rrinam pludMipiet~tt'•· &~ruditione clarifsimi
~~~~ & ~~e~ iptc:rpr~catifwnt,a:mi!I~ati,lc· \'c~erati funt, mir.is Jaudibus
dtti~ne có profec:uti fün~ !'inU ~RCJ.~a~ J\e~i repererurit, nihil quod ab
fpicui. EccleA~. dogrnatisj ~cedat,an11Qtat~~, nihil quod argui pof-
Ht; & ut aHquo·s -~feratÜ-fc.~rt1~run~ illi .in principio hnius
Archielogij numera~i; ~laruerunt . Serra Belvcrij pra:ceptor
Jidei dodrina ufque ad .miraculutn prob_atifsimus, Nicolaus
aelPax p-arridus Majoti: & Cabaspri dífcipulus,á quo f2pif.
füne:audi,it,fe qU:ioquta ftitet ab ·arbore fci~ntiz, & ab Hlo
• de•animá rariot1ali codu:e á~c~piffe ,_' Francifc~~ de Neapoli
CanccUaril.IS Parifiettfis ' '~'.Fabel" ~áputtnfis,Mar.ianus · Acar~
bus,Carolu& Bovitlus~ ~lphonfus á Ptoata,Re.migius Rufos,
ludocus Badias Afot~cibs_~ ~tbcrtih.us. Epifc: 'Pa~en6s, Bá'l-
thafar Vveflinus, H-1eronymus Ruc~llus , , Michael Olezins,
Picus M.frándulamis,Matth~us Malíerit,(oan_nes Valcro,loá•
nos Ludovic:us Villeta, D .. O.F.Frácifcqs.Xit:nenitJs Archiep.
l'oten.Ioa11nes Bo1ab1as;B . Rhenan~s,Aféa~j~us,!oannes ·A h:O
gélU$, Io¡.nn.es Seg~irl~s;ttfc;rtéros. 0;1bitta vitz fan~irttonia
1

A!Mirabiles 'litttds c·ot1fpieuHiquid cÜ'fidé -patú hzrens ob-

firva~ní, nono e ·fibi caviffe\tf)~lio(qae p~zmbnu:ifrettt. HU
fot.terunt Lu1li opef.um nodos~-& quidem fine.gtadió PeUeó;
· · cxplicavcrun.t iJlorum.~rca~a, J?z.da'!eo Gn~.filo :•. 'rhcfei i~i
non fuerunt m D~datt 11Ja not1fsuna fabula-; ' O.edatum, td
eíl: Lult_uit:ífecut.i;& ~<íecut~ eiu~ ºP..crur:n artifici~1!",i~ercur·
lCÑJf\t.JDaaala
. . d-.ll.. te4ta , . ..defucrunt.
• . ,. .1 hí:C t" . ... ' , ..
f' ,
m Yl·~~ Cr~z calltd~
1 "' ' • f
be-
.l 1
ne fi c10 .,iuJtlltl •• " : ·., ·· '. · · -, .: · ·~ •
Lulli enco • Ext,i rÍt mÚ1tbt\ít~~~i~~·~o~lJ~T~~ifsimórum .teRium de ~utli
mía 41 ~détrina miri6ca-~ encdm1a ·• ~ppel!atur Mtn~rva v.otll,fa )
1
fed multa comprehendens: Minerva didtur difciplmarum
Dea,& ex Iovi.s cerebro .
riat.a:,. Lollus óiunl11m difciplinarma.
. e~
 ft. partt,1$,&·propagÓ,& Divin11m propc fo~~n-rum. Appel·
~~us efil procurator pubH~.utilitatis¡,appo6wm certe ho·
mini convenierttifsimuqi,cujus fiud~a, vorJ&,-•01,lrtesq; cona-
us publica cqmtñod&jp.elipetuo·: fped.ar..u.laú • ~ictbatur il-
lufira~o1· Otbis; ·bwríail~enial.Rhilof{Pliíam· adi.ditlá pa- ·
gani(mo.libei;am eum. it.éngeli.Qt.:1niaxíin.' ·cQ.pufacam · nihil
ethnici háberitem,&.fnz ~mummativ~ intcgrirati reftitutL
Hiípani& hoc'cel*bravit encomio. llle magnus i1r Philofo-
phia,& Saáa.Theiol0~a Magifht:'-· ·mintidarutn, artium &
fc:ientiaruqfantf Qr't Neo.a fat.foit·citl1lis:2ífueti9 ·lllu1n GQf\t>\o
neft.are" fcd in~If~rum> & ü1>gufar4rnfubíu~1~t .. Julia fuo
depin~it\colQre~. ~ ifoLiJDfartis Generar ·ad.' !Ornnia fütbilia
fo ventor artiS'?'1tm q~ar ell'Dialefüca J noti
contrahi.bilis; _
qualis·methiápli'y.úl:a; fcd mµlto fo.blimíoris, quz ~d érllen-
dum omne fcibile cfficacifsima dl •. GatH• hoc ~titulo: cele~
br~vit: .organÚm'.~. Spii'itus, .Do&orque Div~tlitús .illufl:ra~
tns •. · No~1 ,. potuit humanq ingenio.(c~pi~. i -·quOd~ .t;uHi
tpadit,40&.r;ina!.1 f. ng1i~ brevi q-l~id~m i~abell~ 1;;; {d4J.figrbfi¡. ·
cantifsi.ma·ir,a:de L\lUo . canit .•. M~gnu$ ille Phfü:jfdphus 1.hi•
·llil efi quod ·pon. :emphafi.nt. habeat ~ 1?hnof0phus , '1n1~iutrt ·
difciplinarum : encyclopediami eomp~ehtnditt. Luteria·ho-
nefüfsimp boneftavit elogio~ -Homqoonus· f~icM:ía • n:c;wa
Doétor. b~rbatus. ~. & in. 'fuiS fclendjs a-pp ~bat~s. ~tHz~ ia
archivis Barcinonis, Valenti2,& Seriatu:s Ma;oric. ·recond1-
ta habentur, & affencantur pro fybillínis •·. . .
· .Raymu'ndúm' L~num doétore~ Divino óumino.aRatum >
Africa p~optm0dum 1tpottoJ:um., pr·rer~.ianté otrbis. te~t"..
rum :facem;tene~ris. obruere,. ' ~ fempit~rn~ obli'Yio·né~ delC$­
requatttum 'po~u'it;cotlata el\ male•olorum iavidi'aíN ult?o-
tentu~S~tatt Lu,m O.bétrinamerro.ribus áliquot cGnfpurca1..
re,cupie'ns"Cx toto.,.abolitam¡v1a1n non cerdlt efictC'i<>té,qua
ApoCtolica: Se4is,quoniam & certifsimaefi, & nullmn non
-cotnp rehendens, per ea in.ten tare· negoti um , aggreífus eíl: •
.Confi.ríxtt~_falfat<>:Sedi~'Aipoftolíc~ homh1e ,· c:cnfüri. adv'e·r· · ·
lús·vÁiverfatn Lu11i do&rinari:r;nec defuere· m~ninri; quormh.
nomina taóq~am nodfsima. tace0;.fe~h11ultiórutn ·Chr'ilHana
manfi.ietudo,qnre' fp ~ldorcm virtutis i1~ ekdiid'it· ' 1>& ubi
agitar de R~ligtpn~s ;d.igµi~at<+, a~én1rila fafü~is !p tibJic~ vJ~­
dcx ª'tadit,in.~Ugnum ~agi,iutl\ & patientiam··,. fodU;s ·n,ef~
; ' ; rlwt!-
 36 A.rch;eJ. P'it.' Mar: e,.·hoc:
-.. rium ar.bimua; facrilegos morfos Cevtre tlagris iníeqóllti
cfi:, & infauas furi~s,piffinitiva fentétia fummi Pontificis de;
-crero pofügav·1-. . ·f J .J !
. rt . J

-~ Vindlc:ata¡fui11ác.alümnia L.ulli,caqfa, &rquam p·lurimia

J?riucip.llínprivikgijs mnni&centifsime auéb, & iJ lufirata.
f\lindiccuafui~-iuridice L11llidoqtrina Bnci.-ne an.1380. in
lnquifitioneGencrali-Aragoni:e,per .o.ét() Magifirosdc:puta·
.tos pro nam1 e.huj.us doétrínz,:tres D.ominicanos, & quin-
$.}ne Francifcanos;pr~6de.~tf R. P.. f•Jl~rnardo- Erm~ngau ~
.di~, Vominici Qrttioisalúmrio P.r.orincfalir ·, 1& Generali: in:.
.qüifitorc •. Y. indic;aiur abllh~firi&iwo .D ..t~onarao Catdi•
f)ali)c..01 mitfa.rio:-A~ofto.lico in hac·cáufa- deputaco a B.ené-.
did:q 11~~ P~ont.: M. Av.in~ooe a1t. x;gf..c ' c.. · : ' ....
r ~i·ndiUtJJr, á$.R• Bernardo Epifcopo. Q~elli : comm.Hfa~
..

rio,~ ihd1cejn hao. c~ufa. deputato per illuílrifsimum Ale•

roaoµttt C3rdinalent legatum Apoíl:oliGLilll in Hif.p_ania. •. qui
(ententia1J1..diffipjtiyanlt.efcitidétem actentata per cqúofcun ..
qtW,al)~titate .Qu}t:1fdam .aífert~ Gr.e godj 1. 1 Bullcz..criñrra
Raymuhdum;in glorio[~ ve'r.itatis triutnphum .• & iy-J.íidica!I'1

tion~s:memQr\am utli~; LJ.tllum~ & omhia cius.opéra:~d . pr.i'~

tinu~ fratull\,t.~ fi.in ..contrarium .c.oruin.nil vnquani 'fuHfcl
Q.iétUJll)~~íl;jtoi.tall\(;,I f'19. Ucinde a Gdr;era11. foquilitiooc
Hifpaniir~m.qur ah.indice PaulitV .: de. fü~r.is prohibi'tis,al'í.,
rafit,, cl~ufu1~1n .~ontra libros Rayt:nundi ·Lulli pofitam in~
advertenter aCOJ.Upilatoribus indicis. ;. . · ' •·
Nec ablegal)~il fu.11t Rayit.m:mdi'opera :a.b hominum c;rtu;
1
·t¡\lÓd oron4s,magp3 9 ~· recondit;¿,-iltorum arca.naJjgnifi~ata
.1)011 c,apj¡pt,qµa:,.Lulli(lz aquilinls ~c.uJis conterppJanhu,&
p41r QIUJlj~;.n fcientianim ·rnyfreriofa principia.nonmt in(e_..
:d~~e,qu~_tan.s:lé pgíl fatigatú c~rebrú afs~cutuur , & Íf)1~us
;hauriunt v~:rqu·am_dulces, ad ·qu.odco1nplu.res,& illQs initio.
.poli tos vaco.tell.es. · · ·
· P.erc~ptm:nm vero orbem Chriílianum non parvam utili•
~ t3¡tem,:J.dvcrfus vitiorum ~.gritudines : qicdicami.o~, ~ arma
.c;ontríl .ijdei ho.fles 4eprpmpttu;umé'x ~ulli operibus,fi.reété
percipianturtfperq:-~j$):tJ'a t~rceot9t~m, & plurimii ,anno-
1r fT} fp.ati~ pet:G~pitfe,.p~r.spicuú en.
Nec quatuot, vcl ·quin-
... que ~9naiHa Gener~.li~, pofl: e c~lo delapfam, & á·Chrifio
¡.cvelat~ d~~riná,,.~eleb~ata,ia~oo~~~~~J.l'!l !liquid allruun t ~
- !C1,
·iel artirmint; ni eoriniveant aquilina lámina 1. vbi'\)l~rcs in··
~ ~o·nniventesfigunt obtutus • ..· - · · · • 1
•

Fuit Lulli ars, cum fuis tcrminis appro~~ta ab ,omnibµs, Approba'.;

'p ofl fed·em Apofio. omni exceptatfone Majotibus tefiibus. tio!1fsJdo·_- "
P~imó ~b Vnivet1itate Paf.ifienfif pub1ice,L~11o in-ea prrlc~· ~,tme L.u~ . .
gente, quadragiata dodorilius pró ceofura deputa~is, qúi r· . . · ·
e>mnes iureiurarido tdl:ati funt, Luili artero nihil continere
etroris: fed crat liona,utilis,& necelfar1a, Dat.anno 1 309 • Voi~erfius
die,ineoñs fpofi oétavas fefii purificationis V.M. á Philíppo Parifienfis
~ . . R. dº a·
~rancorum egc 1c i. Auguu1 an. 1310. cron~.
V H'1c es~- anuo.1 J•t
minataI.nlli dothina, & approbata amultis, cartas regias Philppus
-tradidit.quibus non folum do ar in~ fuz autentica confiar et Fran. an.
approbatio; fed per vni•erfam quoq; Franciam niaximus 13 co.
jlle favor iuberctor impe'ndi • - ··
· : A Fi:ancifco de Neapoli cancellario Parilicnfi, Pariliijs Fr:mcifus
anno 13-11. die fovis .poíl nativitatem B·. M. V .cujus,ifra funt ~e Neapo~
~erba·~· V:1fisJde Illufi. Regis Franci~ fi1cciaJi m:tndáto, qui¡. 11 anno •
1 1
bnsélam opcribns,quzºMagifter Raymundus Lul'ii tdidiífcde' JI '°
dici.t,fcire vosvolumus,ni\·nos inveniffc in illis quód bonis
tnU"ibus obvi.et~& Sacr~ do~rin2 Tha?ologiz fit adverfum.
~ A Petro Aragoniz Rege Valentiz io.Oétob. 13 69.quorú PetrusR.ex
fidemfacit Rex•Alfonfus infuislitterisdatis an.1449.a Mar• anno,1.16~
tino ~ragoniz Rcge C:?faraug.ullz 1·399. Ab Alfonío Ara- .
goniz Rege Cxfaraugufi:r an. 1415. die 1 ·~· Ianuar ij. Rcg- Mamnus .
. .
tuq; r. • . b r. 'fl:
.1ui an. 10 • . cu1us ver a iunt .1 ~.
G ratanter ac:cepto
- · Rex
.( ann<>.
quod yos di1eéH noílri A ntonius Sadecerij Presbyter Barci- Ait0~;r~t
none,& Ioannes Cancerij, qui ut á phuibus fidedignis ptr- ~ex auno~
fonis audivimus artcm,ftu fcientiá genera.le~ Magiftri llayj . 14.i.r •. . L 1

~undi I;ulli quam perfe.dc nofcitis, qu~ ·quidem fcientia,ut

habeu;ommnn is fama veritate nonc;arens,utilis efl, Aecetfa-.
ria, atq ..-v~ra, & pro tali Patifiis-ápprobata; tcnore przfen-
tium tandem &uB:orifantes,gaudentesq; in Domino quod Íll'
.ditionc noflra repertus focrittam excellcntis ! do&rin~, &
i:itgc.nij Do;Ctor,qualis przdiétus Magiiter Raymnndus, tam•
que.exfellens 1fcicntia in ditione no.ítra:frtithim h2buit. ·vo-
liunus vobisqtte..dida Anto.nio~& Toanni concedimus, ac ti.- ~
centia,n plenariam elargimur;ut p~fsitis diélam artem, feu ~ ~
1 11
1 :
CCicntiam divt1lg:iie, d'ogmatizare,,five .doce.re; fonet ergo
.ro~ ,~~~a pe~ ~oéi:. ~inam _in ~u~itorum aurib.us, nec ~d~º~
 18 · .Arrhid. Pit. tYWar. & D'oé1.
do tne~t~ -de~ra4~rum·quorumlibet cótkefcát~fed did'.~p·er,;
/

. utilis fcientia in lumine prodeat cun@is ,fa.m fcire volentions .

~ . · -.nef~ar-pr.~~larLJ~.) ·&.~lul;>tÍprpp~nando. H.zc Alfonfus.• ::·'. ,
. : ... App~obat~fu~t ab 1pfo A1fo~fo.:· m Callello novo, ·quo~ . .
!.lfo_nfq~ . ipíe B"Jearico ~opftruxeratttapiae >die 26. lanuarij 144~
"'e.l ano(). E' • •• ·n: · r fj ve!.JJa
,..,...1• ·
.1 •
"ºt
"'urnsprrvt 1egtJ 1 a Jntera..1a
.L ·
· . .<
· _. ; · .. Gratanter-percepto quo.d.. vos1idehs nafter 1oannes Llo ..
· . • 1. ·.· ·• ·bet oriundus·Civitatis Barci~onis per multó tempusin arti•
. ~: bus,& fc:ieotij~ e.gregiidoétoris Raymundi Lull~ de Majori·
: • u .. , c¡s.lh1<lio.sc ·v~cati~,~ ,qq,od pnrfatas.artes in Regnis; & ter•
1

· ; ris_noíhis.l~gillis ~ . ut noilra difía: J~étura: .accedat .audori· .

. ! • tas-in roboram~n y-.aloris, v.t nofrra defendatur ármatura c:ó~

. . t~a imponenteS:r~Qiem opcribus. di8:i pr;cmemorati cgrc'\9

. gij. Doéloris. A~endentesq;. qnodl\luft. Philippus Franci~
; · · .r . · -. Rex'didum eg.regium Doétorem veluti fidelé vfrum , .in fuis
· · dietis,&.~~nqua.m1-A,pQtlolicum in zelo,& in cura iuxta illud
pl"o exaftatione fidei.Catholic~ hahuerit : Leél.ionem pu ..
· b1icá approb.a.mus.& utliberius,, facilius 1 & tu.tius vosdiéhri
Ioannes.Ll~bet~&: ·füftitúcadi á vóbis. arci pr:zdiétz V~at~
..... pofshis ·1 & ne meto cui-uspiam vos. á.diéU.rúartium,leéJio.
,1 ~1 ne r~trabat • .v:el-impediat; vos,, & auditores veil:ros.~norC'
.• .
:.i,,:Jt ~ ;, prz.fentis fub.noíl::ra ptore_étiortefpeciaJi poninms., &.co'D.
· . fütuimt~s-. HzC" Alfonfus. Vide p'rivilegi.ú notatJJ dignumt . .
· · . A F·erdin'lndo Rege Catholico Czfarauguílz a'n• 1 ~o;.•.v,i•
Ferdinan--deprivi:legiú·datú: Gafpari Calefat Sindico Balearici. Regni ¡ ...

d~s ~ex. ditqa. Angulli¡.,· A Carolo V.• lmper.1femp.er inv1tto. Vid~ .

anno.ro~ .. eius privilegi-um.datum: Petro Malferit ·domiccllo, Dofiod
f~~~r~~~: i~ utro. q~·iurel~ ~~dico. Ra.learici ~~ni in ~ivi~at:c.1:ifpafi ..
1 p; . di.e 11 .. menflS. .Ma.11 a11..: r.s:i ~· Eleéhn111s Sacnlffiper~1an. 51~
P hihppus. Reg.norutn Caílell~,.Lc:gionis,_Granatz 2:41.Navarrz ·13•At.a,' .
Rex anno .. gonum.vero:utriufq;.5.ciciJ'iz. &c .. 1 ~·.. A Philippo IkLu\l~a.Ñf
1
.r~~ • doétrina: .amplifsimo Mec~ate •Die 9. ,Ma-r tij an.1 )78 .. Vi•
~hih.ppui de privitegiwn oria digtium .. A Philippo.IU. & confio- .
"ex anno ..
ito¡..
r. . • ·~· d e F. .. ' r. ·
mata1untpr1vij 5 1aantCíl ataanno t1597 .. , on.1·{l1ce ,qu,10
privilegia,.&'ap 'roba.tiones·ifiaS..in nofüa Latina ~Ep.itom•
. d'e Regt10. Bal~ari ó lib. ; .. fol'.464 ...Vbiad v~rbwii ' es ~chi~ ,
'? 0 ~mco~ .. vis Balearibus. deduét~ oltendo .: .. . ( , ··,.. ' ".'· ·;· ·J
· a~o~es , Commendatur.LnUi dottruia á fapiédfsim'is ~iris-~ &·prf ·
· ~m~~~:. mó á Rcv.erendifsjmo P. F. Raymundo totius ordinis.n.oftd
Ge~
 'R.4,,'!f1111tli Lulli ~ .
fie11er, Mini/lrÓ ~ft. ug~~ Á Fa·b~o Scapulenfi in pra:fatione
J'
-ad lilJ.de L~~dibus Vj'r ginhan. q99.Abeodé in .prrefadone
\ ad lib.1,de contép1atioi1e in D~um an¡¡ i ros. A Mariaoo Ar-
1

chadiain lib. Senccnt.·an. J 5·r>7. Ab eodem in przfatione in

'lib~prpver.an.i .so7. A C~rolo ·B ouilio in-Epift.de Vita Ray-
mundi L•JUi aQ .1) 1 1. Ab ·AJfonfo 3 Proaza in calce lib. de af..
(enfu·intellcttus an.1p2. Ab eodem,iµ przfatione ad artem
invcntivam ve.tit~tis an.151 s.!\b eodem in prrefatione fuper
leéturam eiufdé artis. codcm anno. A Remigio Rufo in prre-
fatione ~d Rhet.or.añ:·1jr5. A Raymundó.de Sabunde in lib.
~ui titutus ell thet>logia naruralis ;·A( Fabro Stapulenfi irl
Epiíl. ad Alfonfum ab Aragona A·rchie_p.Valcntinú an.15f6
A Iudoco Badio,Afcénlio in ·Epift~ ad Bernardum L.euinetá
in M-c.thaphyfica an.1516. ab<:codemin Epigram. in prover.
& ih arboré fcientiz. t\ Nicolao de Paxfo Vira·Lulli a11.1 Sr9
}. RR.D.D.Arnaldo Alberti utriufq;lur.is Do..2orc, Inqui•
fitore,& Hpifcop.Paétenli in Cómentarijs cap. de hzreticis
,.i .6.q. 1 z~n.71.an.1 ~ H• ~ Batthazare' Vbercino iri add~t.i~ne
, . 2. ad Ioanem.Trithémi~m Abbátctri a~.1 s~~t)¡A "Hicronymo
:Rocellio fo opere de ~óponendis ver'fibus •·A·lacobo Olciia
lib. De L~ge Chrifiian.l~me'nt. 4.A.Micñaele 01.ezia in ope-
re de falutari c;otítépla. c. 9. A ~ico Mii'ahdulano i~ Apolo-
gia difr·.de Magia. A Matthzo·'M4dfent in' ~dditi4nculis ad
}4&«hzú Palmeririin. A I'oanne Va1e'rfo·~11 opere fümmz vc-
·rfratis. A Ioanne Ludovico Villeta- Cathcdratico·: Barcino·
·~rifi .in_EpiO.• ad Lúdovicnm Lullum. _Ab IUttft. µ.-o.F.Fri-
"'Cifto.Xttnin~~ Card~nali ,A.rchiepJn Epift. id ll'egnú Bele".
, • Gr~go~ió · Tolofano uttiusq;judsrDoéf. íil·pro1'ogo.fynta.
árt~s · mirabilis ~·7· A Ioanne Bontabió ÍJl Proemio fuper lib.
de Blan.A B.R~ena~o Alfadio in E'pigr~iit lib. de alan.A' Io-
, . ·anne Angelo in alio epigram. A Ioannc Caba.nitid in opere
de ~acro ~rae. A loan.ne Segu'i Canonico Majt>.'ir{~ita· Lulli.
i\b Ant~nfo Bclverio CanoniCo Majar.in A 'p oL A Nicolao
~ólinasr in; eit1s·. ~it~·: A.R:.P •.Daz41fü1·i"; ~lfro. r:~ 1Be~edi~<>
~onoµ~ qJu·rgenfi 'Ntonacho C~cfifo-o Ltigdunet1 ti in v1ds
· PP.occidén~is lib. 1, GoínpJ~res 3Hos mirtb.ne faíthliú' parii.
• "· :Nec Mir<fr t~nta in LuUum data encomia, & faY..orcs. 'lºé
efusCrudfixusattraxi~ • S~iritu·s S. edocuit; yiftt R.egfn&
~~u c:onfota~u~ cil :Ang~Iu~,gefta proG-rav·ir, fublima1J!~
. .. . . --·
~ .. . .. , ..... - .. . . ~umt:
 Arc!Jiel. Vil. Mar. Ó' Doi;
lumina. martyrium coronat. Mufam Marimoniam aud·iatis"!
N unr¡uid in 'txh1114/Jum áoElrintt lumen in orÓI -
· Cejfahit lt1c1s irradiare fua11 ·
Nunquid abexct,lf.>radiusfacccn/il11-& artltnJ r '.)
Jgnt,pott/l nqn non jpargtrt-,rint fo/u~? .o.t
• >I_s radiuJ mundi, .Hartyr Ra1mu11d111 a/J orb1 ·
• J Extingui pottrit? ~um miéet ipft Polo ? ·
· Conttre S anfle Deus JaRicidas hu.ftt maligno1.. ·
en. ..
l:Jt:lffJ ft'!Jel in foxis occµhu.ij]e {al i
.tfn place1.b1:1•c iterum.fam.a leaus elapiáari1· · ¡
·J!,,odt:altx 'Vf1'0! gloria_'r.Jera bono. :· ·
' E.J!!tal in lucem dollr·itJtt fatttor, UI omnt.t
E~ ·vtro Sa118um non eecidijft fiianl. ;
l t1m iam tempu1 eril, guo- Pb"6u1 fargat in or'1t"1;
NoJt ~11.ar0:1f~m fat 1t11~/Jro{a fuit. · ·
Beatam, Be mult:is nomin.ibus.btatá' notlrá banc ~rbé Pat.:
má;.fo~tun_atifsunú 1& .omniú Balearium M~ntiú forumatif·
. fimú Randinú M~nté; f~lic~ aureá lnfulá Majorem Balearé
~ ad feracitatem foli,{~ub~itat_Cffi_ C~li,hofpi(alitate~ íali, iq-
.genio.rum claritudincm,reru~ <?,mqium, quz defiderari pof-
Juot fclidtatcm, nouus quidam acccfsit CL1mullls Raymun,Pus.
1

Lullus;h.ic P~ln~aqi tzlicitat,Mot]tem Rand1µum beat,Balca~

.iem Iufula.n amp}~fsitpiiS de~or;at oinament,is. , / , _
SafsivalJl ~~~u tus, Ca.rt~~git\~m::r ere~ tius,. 1-6~ tµ~;V frg~
lius,~a~ma~ Quidius, Archipum luv,~nalj~, Bjlpylé. fvl¡¡rt~~­
lis felicitar"nt •.Sici)i~~.m Calphl.lrnÍ,'f.S• ~lxepdri~t¡n 9aµ.dia;-
nus,Cyrenep Ariíl~ppus, Afiygiriacu A,rifu>tel(s iJlµfirarúr,
Caligurium Q.sit1tili~nns,Smyrná H.om.crus,.Dyqgeµcs fino•.
pcn decorarunt , Sed totnm hoc ex1guum eíl, fi c~1.11~loria,
fcticitate,& honorecópaFetur,qu:r ex Lulli.v~ta, MartyJ:io,
& doélrina in Palmani patriam red(Jndarunt. L"1i1~ hin.;
1inccra v'irtu~; illit\C füf1.1fa fap_ientia cor.onav!tí.·En,. ~w;~~
~nfula: Patr.cs velbi Rayn:iundi Lulli hGtt4~n,hor\\) ~efperi~
dum meliorcm;en grat\.JJll ~ius vir~utQm agrum, clytio p_rar•.
ferendum;en .e~ius fapientia: topi~~iq ftl~in9ni i.lli aqtep9né~
4-u•m en Lulli vcíl:d t~m Yitx, tLMt1 roirty~ii, ta~ f~¡>j~&n~
§lona.,.q~ b.r:vi .h~~ Arc~ielogiQ ~ol?i.s otf~1;~ . ~ 4 . -' • •• -

.. . . _ ~A y~- D ~·O! ·. ._:

 Í
Ars .' Iragna Raymundi Lull'.
ÓEVS C V~·1 TVA ' SVMMfl
PERFECTJONE, INCIPIP ARS GE-
NERAL!> V LTIMA, EDITA A MAGIS~ j_. J
. TRO R.AYMVNDO LVLL. ". ,. ·•

n PRO·OEMIVM.
1! V O NI A M multas artes fecimus ge.;
nerales,ipfas·volumus clariús.explana•.
re per iílam. Qll.am vocarnus ultimam,
eó quia de cretero ~on proponjmus.
aifam facert; & ipfa111 quidem 'e:X alíis . ~
compilamus, · & aliqua uova explicite et. ompi~a-
. . , add'1mus. o... . . ll r. . h urna-
~oniam mte e~i.us.
· 10 :u·c1um.
·- -
aus eff valde pfús in opinione, quam in fcientia confütutus >
ex...eo qufa quZ.libet fcientia haoet fua principia propria,&·
Ó:iverfa aprincipiis.aliarmn feieutianun ;:idcirco reqüirit, & lntellec;
appetit intellefrus, quód fit unafcientia genera lis:. & hoc cí1 t~s appe-
fuis princip-iis g~tteralibus ~:in· quibus prtncipia.aliarum. fcié.- ~!neª:atl~m
tiarum ftnt implícita,& contenta,ficut parücu1are in univer• •
fati. R'atio huj,us eíl:; ur Cl'lm ipfis principiis alía principia fir.t ~ies in-.:
fubalternata,& ordinata, & etiam regulau; ut intelleétus i'n telleétus.
ipfis fcienti1s q,uiefcat per verum intelligere,, & ab opinioni ..
bns .e.rroneis fft remo tus,. & prolongatus •. Per hanc quidem, Ianua fc.ié-:
.fcl.trt .iam poffunt ali:r fdenti~ acquiri: rindpia··~." parti~ tiarum ~
cutaria in gen.eralibus huius artis ªPP.at:en,t, & réfúcent. Ipfa
tirnen pdncipia partiCúUrfa ap,plicantur principiís hujús a ~
tis,ficut pars.appliqrur fuo· to.t;i: . ..
~ Principtahnjus a·nis.funt h;rc: Bonitas, M'agnitud·o , AE-
ternitas fi ve· Durario, Poteílas, Sapientia, Vohmtas Virtus ·
Verifas, Gloria, !Jifferentia,Cócordaotia,Contrariet~s, Prin~
cipium, Medium,Finis, Maj ornas, AE qualitas, Minoritas. Et P rincip~a
dicuntur gcn.eralfa pto tanto,: guia omne~ bonita tes alfarnm gcncraha .
fci!=ntiaríi ad unam <Jn.idem 'bo'n itaté generaJé font applicabi-
l~s: &. illud idé dico de ma.gnitucHnióus 'omtlibus ad unii mag·
nitudinem generalem: & fic de confin ilibus aliis, fuo modo
J' Amplius quidem h:tc fcienria generalis porcíl mrncupari: ~:r-füo-
. 1;e ,s ~ ene-.-
q~~fiiones namq; genera1es ha bet ad omoes alias qu~.. i1iones, rak~.. -
qoa!CllUq,;
 -- ---- -

:qu~cunq; Gnt .: omnes enimin ifiis im_plic~rntur. Et font if-

u: ~ Vtrúm fit? Q.!!jdeft? De qu<> efH ~~re eít? Quántú cft:I
Quale cfH Quando cLH Vbi elH Quomodó cíl ~ Cuan qtlo
en~ Et fu.nt Jieccm , ut .a pparct numeran ti.
_. . 4 Itcm at's ilb eft generatis ratioee ,prin.cipiorú,& regularú,
Gcntr_.ih~- m patebit inforiús. Nam ficut propolitio, fomta in .cónmni •
-6~s pmm· .eft gener.alis ad omaes propo.fitiones; fic fo() modo ifi:a pria-
pio.rum .. cipia.com.pofit~, in~ommuni súta 1 funt generalia ado1nnia
pri.nci.pia particularia.compofita. Sed ut dubiú removcatur,
dico quod o.m.M.ia alia .p.r indpia fonr particularia, refpedu if-
tornm prin.ci.piorum hujus artis: Gcut bonitas magna,quz ell
c0mpofitaJell ~om~un.is guidc:m ad bonitatem Petri,& Guil~
Jermi, & .cqui, & fic de alfis.
s Dividimr a.rs ifl:á in tredecim partes;fci\i.cet.alphabetnm.-
D-ivifio·a-r..1 .figuras , diffiniriol!es, regulas• ubulam, evacuationé tcrtia
tis. figurz • mulrirlicationem quartz figura:, mJ"Ktionem princi-
. p.iorum, & regutaríi, novem fubjeéta, applicationé, qu~f-:
tio.nes 1 habitu.atio.nem, & modum doccndi. . .1 ~ 1

Alpha!Jetum hujtu arJiú{I ijJutl.

Jl.· fiinifü:at Bonitatem, .diífere.ntia.m, utrum, Dcum, jufti~
tiam, avaritiam..
c. Magnitudinem ,coticorcfantiam, quid, angelum, pru.:
dcntiam , 'gulam.. . .
D.. A Eternitatcm feu duut1o~em, contranetatem,dc quo ~
czlum, fortitudinem, luxunam ..
E. Potefraté, principiú,qnar..c.~1omi.rié, ~éperá~i, fu~c~bii.
f. Sapie11tiá, mediú, quantu, 11nag1?at1va, fide , a~c1~1~.?1 •
G • . Volu¡tati, finem, qua.le, fenfitivam, fpem, my1d1a.
H . · V. irturé, majoriu.té,qua.ndo,vegctativam, charitaté,irá.·
· 1. V Úit.item, a:qualitatem 1 ubi, elementativam. paticntii~
·, "mendacinm. ·
.&.. G\ oriam majoritatem,quomodo, ~cú c¡uo, arti6cium;1
rieta.tem 1 'UlGOllfiantiam
. ~
,,·
 Pan i. :aO: liguríi. Cáp.1; · 'j
2 'J{\od.ailphabetnm corde tenu~gp.ortet fci'ri ; quiali non-, ~e~e~ir~~
artilla mit1ime poterit uti jfta arte, G,e ipfam praéticare·.. Et ªP 3 ~~ ~
1

pofitum efr in.hac arte, ut per ipfom fignN-Tcentur principfa ~·

~-q~~ftiones ?ujus a.rtis ,.. ~ea GU~ in 1pfi~. cqntin~11tur, ~ &
pofs1~t ad'du,1 ad propoíitum,dequo qu~rmu; taltte.oiquo~
¡ntell~é\us fk ve·rus,: & c~rtus, ~non dubitativus. ·

j ·- ~~.1.4~~
.i

J'
 per A~· figniji uua • .n i fl ,
•
:1 , F
1 • ' 1

l G V RAE (unt quatuor , ut patet in fequen;

t.
1
ti ; Prínía figura etl deftgna.ta per A. & efi cir•
• · •
· ¡
1

· t cularis,& divifain novem cameras, In prima qui-

dem cameracófiílit B.in f~unda vero C. & fic de
<=~.dVc~ti.o aliis. Et diciturcircuians., qui~ fobjC,tJun1 JllUtatur in przdi-.
ÍU.:>Jde~¡ ~n Catum, & e ·couverfo-: Ut CUm 'dicitur; bonitas magna,magni•
prac icatw. tu d o b ona: magnitu · d o :Eterna,ztern1tas
· magna: D cus b onu5,
... . bonusOeus~& íkdealiis,foo modo. P. r talem fiquidem cir•
~irculatio culatiouem poter1t artifiacognofcere ea qua: cotrvertuntur,
.& ea qu:e non convertuntut: ficut Deus,& bonus qui poífunt
convertí; non autem Deus, & angelusconvertuntur;nec bo-
Ritas & angelus ; neque fua bonitas, & magnitudo: & fic de
.alíis termfois.
Implicltio '2. In afia fi_gura implica.ntnr omnia, ficut . qu~ndo <licitur:
omnium. Deus eA: bonus,magnus,zternus,& fic de rehqu1s: angelus eft
bontls,magnus,darabilis,&c. avaritia OOR efl bona,fed mala:
, & fic de aliis,fuo modo.
pafsiones 3 In figura ifia cognofcuntur propriz pafsiones, & appro.
propri~,& ··priat~ exiílentes inter fubjeétum, & przdícatum. Propriz,fi.,
appropria ·-cut Deus efl: bonus , magnus, &c. & angelus qui habet inna-
!Z • ta~ bonitatcm,magnitudinem, &c. Appropriatz, ficut an ..
"" gelus malus qui habet malitiam appropriatam,& hoc mora . .
1 Jite'r : & fic de igne qui habet bonam, & magnam ftccidttem
· per terram: & horno mora1iter qui ha?et bonam, & magnam
prudentiam, j uftitiam ,& fic.de czt_ens. . . .
4 .Figuram iftam debet artdl:a habituare, ~ 1.magmar.1 , & ad
.
N~cefs1t~ propoflmm applicare fecundum ea, qua- d1x1mus c;ie tpfa; ut
pnmz tiN ' • I' • &h •
.gur\1:. int~lle~us per ipfam veritates amngere po1stt: oc vtre,
~ ·raahter •
....

t • •
. - ,

Secunda
 .• r ~ f

.....

,•

', !! .i.
 . .
. ., ·.';.._~ ~ '1'11.;.1.. ~lit. fii.11ri:cc._ .i : •
- l> .· . . W Snpra anguJuQl pr.incipii fcrip~~ fu~caµfa 1 quantitat,12
r~~i~~:~- tcmpus .. Perna'f:im fignífu:antdr prutcipiafüDAantialia,quz
.-fü,& acci. íunt ·principfom effici,cns,fOTmale, mater.iale, & finalc. Pcr
ftentalia. 'quantitatcrn ., & tcmpus fignificantur principia accidcntalia,
:ftcut 'funt ·nove_r:n pr~dic~~enta, 8' his fimilia •
'Triplex ;7 S_u. p~a angulm!1 ~e medio fcrip~a funt conjunltioA~s, me~
1mcdium. ff~raqoms,& extrermtatmmad fignsficandum tres fpcctes me.
dii; ícilicetmcdimn conjnattionis, medium menfurationis, &
1

mediú extremitatmn. Mediíi conjunétionis e1', .ficut cla•us

qµi duos poil:es conjungic. Medium menfü~adonis eft, ficut
centrum quod zqualiter exiA:it in medio ofrculi. Med'ium ex• · '
,tremitatum en. ficut li.nea·in medio duo~umpunéloruln. ~
8 ~·npra ang~lumde fine fcripta funt privationis >termina..;
"l'~iplex fi. tionis ~ ·& perfe·d ionis, id dl cauf:t finalis; ad denotandum
. IUS. quód funttres fpecies fin is. Fin is privationis ea' ficut mors
qua: finit vitam. Finis .terminationis efl:, ficut terminus regni,
vel campj. Fin is perfedi?nis,five caufz finalis e!t, ficijt Deus
qui efi caufa, & finis-ómnium rerum. .,
9 Supra angulú Je majoritate., & ftc de angu1is a:qualitatiS.t
l5l minoritatis fcripta íunt inter fu.b fiantiam, & fubftantiarn;
ad fignificandú quód una fubílanti:a efi:m~.joY alia; ficut fubf..
tátia hominis.:qure máj9r efi in bonitate, vinure, &c. quá ta..:
, . pidis fubfl:antia! Item inter fubtlantiá, -& .acddens; ad fignifi~
. 51"1 bft~ntia cañd-mn quód fubfl:antia.major eíl accidente; velutifubfian•
e ma1or • h ~ . . fi .i .r. & E .
.accidente tia om1111s qua: ma1or e ·q u,m1uaquantttas, c. t mtcr
A •

incentive. accidens, & accidens; ad denotandú quód unum .accidens cR:

majus . a.liQ; '~cudntel.Ugere 1 _quam fcntire; & ftc fwo modo de
minqritatepoteíl: díci, :eritn relative fe habeant. ,Et inter fubfi-
tátiam, & fubfiantia elf a:qualita.s; 'ficut homo , .& lapis qui z ..
opalesfaot in gen·er-e fubíláti~. Et inter acci~ens, & accidens
-e·lt ~qtJalitas ; fi!=ut intelligetc ,. & ·amare qua: font zqualia in
. 'genere accidentis.-Et inter fubf.lantiam,& accidcns efi: a:qi1ali-
1Equúal!s tas· ftcu.t quantitas, & fubjetl'um fuum quz zqualiá funt fe ..
'C«teu ve ' . • .. ···
• cundúm rextenfionem, & fuper6c1em.
1.0 Tr'iangul.µs yfridis · quid~ de dHferentia , concordáHa, 8'
contrarictate efl genera lis adomrfra; ni·quicquid e'tt !. aut ~!\
in differentia, aut in cócordanria; aut in· contrarierate. In 1p"'
fo quidem triangulo· quicq'uid eft!., implícat u.m efi~ : diíferéti~
t amen mag~s generális cft quám concorditii, & contrarietas;
\ • plur~·
 'l'llrl ~ 11 ·1~'111'ÍI , € _
ifp. J, f
9 es· inn~CS· polfilM 'effc difftt: t1 CS ' quam conc~ tR(ti e~,. ~ilferéría
1" ~.( • :..t.:ir ~'--' ~,L.g-ener
• _ft oonttat'iant'-es,fit . .1'.et ~ ~ ~iiart~nu~ .qui uur~un~'lltrmC• lior ~ócor
re & f ptcit tott\1tfnulnt1·Í4d n mor1bus contraru!\ih~;--uJiu¡ daqcja,~
en~jwh1s,.aU ·njuftu.s:--&-iicde aliis,. fue> modo. . contrarie-
· Diíferentia · ~~aGfaf ~·iutis; fed coneoráantfa unifa-, tate•
tis; qu0áiam, fidtít·ditíercntiadillinguit inter unum,& aliud,, ca ~rat~Jq..
· rd · · 1 -· • 1
ra 1ta i., ,
fic e..onco .. l~t1a co!"po~t~ p ~re~ res tn ~~um : con_t~a~1er~. .& upita~i~
alite corrup1t • & dt1fo\y.tt. Eudc-o ficut tnangulus vmdis co- -
.fiíl:it in fübjeétO' baturaliter, fi' inteHeétus moratiter efi di(!.
curft us, dillinguetldo~ & c<Wiferuando; defcendédo, & afcé-
dendo p~r ~re.s.fpetiesdiffcrent'iz~cócordátiz; & contrarieta~
tis,.quadi1praditf2·süt. ~t· ideo intelleétus-cú differ en tia fim ...
pliciter dbge&eraH objettive; ·&-fic deconcorda~tia,. & c.ó -
trarietate; fed qua1nd01contrahitfe perfcalarn de trif.?Us fp..e-
ciebus corifütutarn1 non eft omniño_geheralis, neque omninoi
fpecialis; ftcut qnando dicitnr: differentia dl: in ter fenfuale1&:
fcnfuale, &c. Sed q:nando defcendit ad individua moralicer
eíl:.· o~nino 1 particularis. - . .
11 T.r iangulus rubeus qui cft de prindpioJ(medio, & fine
e{l generalis ad omnia·; quia continct·iñ fe omnia, cnm quiC··
quidñt,vel.efl in prmcipio,vel medio_, veHiM; ~ éxtra ifios:
tres tertninos nullum ens e{fe p-otefi • Ptincipium·efi cns, ctti
Qmnia alia ~ntia fnnt fubalternata.. Principiú auté univerfalc
abfq;natµra,aut. moralitate nequaquá effe pote&,:& quin in fe
habcat principfativü,. pi'inciptabile.& principiare: nam ficut:: ,
natura caliditatis non poteft fiare abfque cakfaétiv o,. cale-
faétibili> & calefa.cerc; íknatura principii- aófq; natura trium
pr~aittorú minime effe poten .. E't fic artifia debet cognofce~
re h~c tria.(n-printipioµoiverfali,1quiafüntde fuacíletiac~u:-
ftliter per proprias. pafsiones fubj'eéH : occationatiter- veró,
· O?ª~ ni mo.ra}iter acquUitafon:. Caufalia quid'e1np~i'ncip,it. Prin~i,ll
dtc~~t necefs1tatem ¡ o~cafio~aha ~utem ~on.tingent,am., . &, . n~cefsL~­
per bence{fe--.. Et fic artilla deber. a(cen. der~ ,,.& de(cen~ere· ah t!s-, &c?n ·
univc_tfali a.d particulare,.& é conv.erfo .. · , tmgentiz !:
u . Mediú eft univerfale,.ñcutprin.cipiu:: fieutenim. agenscñ
principiG principiar> fic cii mcd,io mediat,. & per· mcdiú con,-
jnngit ~ti~d.ifün~a ·~· u?um cópolitum • fi'v-e·mi?'tQm. Sed
pcr: med1um1me,.fura.ttom.s. rnenfurat 'a8us-;. ú~t.t~t~Heéhts
~~ ~ª~eijige~~~~~~ªª~in~~dio intellige-ntis ,, & intel~ib.~.J is;
4
1

--
+. -.-..91-
___.
 t 1'4r; i~ J1fig11~is. ~;,¡.-¡; ~
• ! & "'fidcns.fu~ttn vider~; &. generans fuum gener,are i & Jué!ce
lffen~1<t,& fui1~ j ud1care • Pe¡ rnedi um autem extremítaturn funt cífitiz1
c.? 11 tmu,a·- & continuationes: ftcut bonitas quz efr cífentia fimple:x e'li·
tioA ts ·
1
fiens medium inret magnitudinem &. durationé 1 & habens in
c~melari~ fe bonificare exift:ens mediú bonificantis & bonificati, quz
v-l . . (e conjungunt in bonificare: & omt1ia tria funt una bonitas
i11divifa; ~ioraliter vero nequaquam. Hl:a: quidé tres fpecics
«n"'efidi~a- medii funt fcala, per quá intellea:us afcendit,& defcendit, in•
tto me io~
·u Jl..
ye1llgan d o me d 1a
. cntmm
. . E t fiunilt
. mod o iequ1tur
r. . d e fi ne-,,
1
in • cu111 quo efficiens quietat entia ig, termino ultimo; fe~ ia ter-
ln priva- mino privativo, minime; eó quia priutirus efi:. Et in tenni-
tione :_11011 no termiLutivo unum ens eft difparatµm ab alío; le una quies
eft quies • ab alfa. Talis quidem ~nvefiigatio eA: mu1túm utilis, & lucida
intelleétui ad attingendum entitates reruin.
13 Per triangulú croceú intelligirnr uaa majoritas univer-
falis,cui omnes aliér majoritates funt fubalternat~. Cum ipfa
enim majoritate agens _fic majorificat,ficut cá principi() prin·
cipiat. Et ho~idem ell de ~qnalitate:i{ etiam minoritate,. fu~
suhftantia modo. Sicu-t bo~itas fobfianüalis,& cztera fubC\átialia in ma-
eft. ma;~r joritatc p'oftta funt,fic bonitas accídétalis,&c. accidentaliáin
~mdeQt 1 · genus minoritatis reduéta íunt. Et in bonitate qµidé fubílan-
tiali Íni1ata bonifi~ans,~oriificatum,8' bonificare f~mt requalia
per eff'entiam: & fic de int~lle~u!&. voluntate; &. etiam de¡~ ..
neitate,&c. fuo modo potefi dlCl; &fic de a:qualitate acc1de-
.tiú caufa'iium,& moralium. Per ipfas quidem tres fpecies in-
Inventio Úlkétus.afce·n dit, & defcendit 4ut veritates rerum attingere
~eritatum pofs.ir q~oad genus rnajorit~tis, aiqual~tati~,& 1nin9ritatis;&
etiam quoad genus fobfi:aJltiale, &. acc1dentale. lile afcenfus,
& defc;:enÍl.ls efi valde artificialis ad·acquiren4urn fcientias ~ .
· ·1 4 Di:ximus de fecunda figura qua: inftrumentum efr i_ntel-
Inftrumen l~étui '. c~m q.u~. agit in P.rima .figura; q~1oniam per differen-
tum 1 fi .:r tiam d1füngu1t mter bomtatem, & magnitudmem,&c. & cu01
- _ • o• .c oncordantiaconcordat¡ & fic de aliis,fuo modo. Itero diílin-
• · ,. · ,. 'gu1t ·ct~m differentia i.n eífentia bonha-tis per ~oni~cans, bo·-
ni6catum, & bonifi.care: & cum concordan \1. qmdem con·
C orrela~i- cordat quod fint idem per eítenti1r11 nan r al~ter; moralitf,r
1
Ta • y eró non: quoniam diffet entia aon·cft innat J. fed aéquiita¡
t!incipia ~ quia oc~afionc ~untprincipia •.

•
 1•-;.1 i:di pgü;.11; c•;:.j:
T .E R T.I A " F 1·G V _R. A : ·

\ '

J 1

BK

CcAP. lll. DE 'TE~rI'JcÁ F.IGP'~~;

· IS ,.TERTIA Figara ellcompolita ex prima,&. fecun ..;
da: qux habet trigiata fex camcras,ut in ipfaap-
paret. f n qaalibet camera funt duz literz:in pri-
ma BC • .in fe.cunda BD. &: (Je de aliis.· Dicitur compofita ex
duabus 6guris, qui~ fou m. B. ya.let B. quod ell: in prima fi.~
gura, & B. quod efi: in fccuncfa. Et fic de c. quod val.~t c.
quod eí\ Íft prima, & C. '!UOd efi Íll fecunda.:.&. lic de alus •
· .; lnten~
 o . ~:
16.' Intentio·quarehac-figUt&inha a t Rp~útaJcíladfig:
rntentio, ntlicandú qu6d cum u110 principfo homoapplicet,vel affociet
~u.ire lit alíud principium¡ ficut ad B. applicafür C. D. pfquc ad K.
fae'R. ¡. li• hoc Ut per
-lur•. c.º· &c• .notitia habeatu~~eB. & fccundúm
notitiam , de quocuaq; de B. quzratur .. &!tcut diJC.imus.
m•
B. ita intelligen4pm eQ: de C.6cut refp'iccrc C..cam B.& poft
modum cum D. & 6cdeinc'tps ufq•cad.camet.am~ .CK.;:tt-Gc
· de ~lüs tameris pcr ordinem,ufquc ad cameram IK ~ hoc 'el
· placititm, fecundum quod horno multiplicare vofuerit ratii·
ncs ad eiñdcm conclutionem •..Et hoc refpiciendo fignific ;. a
camcr;uum,& applicando ad propofitum.
17 Hzc figura docct .defccnderc ad particulare ¡radaf ·
Qgatuor quacuor modi~. Pr~mo lic dicendo per camcram BC. bonic.s
gradus de habct magnam.diffcrentiam,& concordantiá. Secundó q
· ~e~~~· doinrellcélusconfidcratangulumdcdiffercntia, defc ndit.ab
univcrlali ad particul~teJintelligendo .differentiam, 8'. COD•
·cordan.tiam effe in ter fcntaalc 1 .& fenfuale, & cztcra, uc di&li
eft in fec_unda·figura •Tertió dcfcenditplús,(\ ando e~
rat q uód diffcrcntia • & concordantia ~n• funt interr" ifn
& a~rem,qui concordant in caliditate.Q.uartó-4efceait,antel-
~igendo qu6tl b~na differériá»&tCócordautia sút-inter boniñ~
catiYúabonificabile1'& bonificare,quf siit de etfcnria l><>:- ·
... pitatis. Et ficof diximul delt. ita potcft.Ui~i
-- ~~ ~s cameris hujos figur2 ·! ·

l 1
 ii

.C~P. IV.
~ s QV A.RT ~Figura tres babee circulos,ut in ipfa ap~
paret,& CQ.mprchcndit primam figuram, fccu•~·
dam, & tcrtiam: & in ipfa colliguntur ma prin-
' cipia,cx quib&.1s.Tabula eft compofita; quoniam,
camera BCI). facit col~mnam in ~abula de BCD. compofitá¡
& camera B.CE. facit cotumnam compofitam de BCE. .
19 lntenti? ~~ta~c hzc figura pofita.ffl in hac arte,eG,ut ex Jntenti~i .
ipfa 6at Tabula pcr ordincm, & .quód'.homo multas rationes, ~· .tig~~ ~
& mulcas conclufiones fciat inYcnirc, przdiétis rationibu, ~d
.unam cQclufü1ilcro app licati~, refpiciC11d1> ñgniñc¡ ~;í:;u~
 .
P,.,,~ 3~ ·Jt Dl/finitionihul ; ·
& applica.11do ad propofitum, tali mo~o qu6d non fequatur
_inco nveniens, oequé impofaibile cóntra dieta tignificata.
,_o Circ ulus m d iocris docet invenirc tr,1ediú cócluftonis,íi·
Medium cut C. (&Ge de al i is) qu~ dl: mediú F qa B.& ,D ,p3rticipant
conclulio - in magnitudine. Et fic de D.cx'ifiente in ter B.& E.qu~ nó pero.
nis. mittit participare bonitatem,& potetl:atem per cóctarictaté.
Idci.r co medium co ncordativú , five copulativú caufat cóclu·
fioné affirmativa;& contrariativú, five disjunétivú neptiy~
PARSTERTJ¿f_
DE DI F FlWJTJO,;z 113VS.
1 ~ " STA tertia pars eíl de dif1foitionibus princi-
-~ft): ~ piorum, ficut definitio bonitatis quz eft h~c:
~ ('¡~ bonitas ell ens,ratione cujus bonuurn¡::it bonú;
'\
·. ~~~ & ftc bonum ei eífe,& malum en non dfe.
Magnitudo eíl: ens, ratione cujus bonita!•
~ternitas,& c~tera sút magna,ambiés omaes extremic,a tes ef-
Verba de- fend i. Et ifiud vocabulú(& ca:tera)ftgnificat alía principia:.nó
terminan-- tarncn 'l1mp1iéit.er ; ficut dicere: ita Deo eíl: bonitas,magnitu-
.b~ateriam. neq.ue co_ntr.ar!etas .. .
t~:a:~: fo &e.non int.c lli?itur,quo4 in Deo fit majoritas,nec mi n ritas,
. . . . ,.
" Durat10 eíl: td,t.auone CUJUS bonitas, magnttudo,&c.durat ..
Poteíl:as eí\ id~ .r atione cnjus bonitas,magnitado,~c.·poí-
funt exiílere,-.& agere-.. .
Sapientiá efl rroprietas, ratione cnjus fapiens fotelligit ..·
Voluntas ell id, r?-tione cuj-us bonitas,magnitudo,&c.font
ddiderabilia, & per quam fuppofitum bonum, magnum,&c.•
en volibile .• - ' .
Virtus eít origo unionis bonitatis, magnitudinis, &c. i·l'l.
uno bono, ma~no ; &c. .. . · . .
Veriras eíl: id,quod eíl: veru de bomtate,mag01tud1ne,&c .. : .. ~
Gloria efi ipfa deleétatio,in qua bon\ras,magnitudo,& ca:- ·
tera qutefcunt • , . · .' '
. Differcntia ell id, per quod b0tt1tas,r,iagnttu,dq , &c. funt
raciones clan~,& ~nconfufcr; &. eriatn bonificans, bonificabi·
le,& bo.nificare funt.illc~qfuf~ ·• . ,_ · .·
Co11tprdantia etl: 1d,radon_,e CUJU$ bo~~t~._ma~n~tudo,&c •.
in ú\\O~ ~!Ji f 1. urib~~ S~ll~~~da.qt !.
/
 Contrarictas efi quorundam mutuatefiflentia propter Ji-
"hfos 'fines.
~ri~ci~ium ell id, ·quod.feha'bet ·ad omnia, ntione alicujus
priornat1s.
~e.di_um~íl íu?Jeét~m, J>Cr quod §nisínfiuit;ptincipio, &
·prmc1pmm reAmt fin1,1ap1cnsnatur~ utriufque. .
f inis·cfl: id,in quo principium :q uie'fcit •
Majoritas dl: imago immefitat.is magnitudinis bonitatis,
~ternitatis,,& cztierar·um,Dei digni:tatum .
. AEqualitasdl fubjeétu~n,inquq 1 tinis ~oncordanti~ boni-
;iatis, .magnitudinis,&~. 'quie{cit .•
Minoritas-efi ens :circa,ni}lil... · '
~ Principiorum .a'liqua fuat fubftantialia, & .aliqua acci- Princip~
cdcnt.alia: ·c ontrar.iet.as tam.eñ femper cfi: .acc.idcns. Principia fubftaut1~
1qu% funtfuhfiantialia,indi,gent<lefinitionibus íubH.antialibus., ~~,& .álca-.
.isc qu~ fuqt,.accidenta'lia, ac.dde.nt~libus: ftcut ·b onitati, quz etali.i-
·efi fubíbntialis.,competit delinitio fobfi~ntialis, cú qua a.gens
:bonificat bonificabile fubllantialiter: .& bonitati accidentali
icompetit definido .ac¿ide11talis~ cum qua agens bonHicat bo-:
nificabile .accide_ntalíter ..
3 S,ciendú .cfi umen, quod definiti~ p1uribus modis pote?\
1
~u,pJ~
fieri,& pmnes ad duosmodos reducuntur; & quilibet modus ;nle~di ~
:habct qnatuor fpeJ:ies. Primus quidm1 modus efi, quando ·fit · ·
1pcr efficiens,fol·mam,materiam_.& finem. Per efficicns,, ftcut
quando di~itu.r .: Peo cópetic creare,~ falvare ~ ,per fo.rmafll
wcro,ut cú d1dtur:fo.rma ~íl ens' per quod ~atería .r róprii
afsioncm h~be~:per m:;it~riam auti:m,icµm <1icitur:m.ateria d~
cns, de quo agens a.git:per .finem veró ~fi ~efinitio, iicut,PíCtú ,, 1

~n~.Secund.us modus ell,ut in re.gul~ de C.dicemus p.14.n . 5f • ¡ndiffini

-1- Ad füos quidem d~1os modos definiFiones antediél:re ap- ti-0ne·n11~
plicari. ~.offuot. Sicnt forma qu;r definitur per .aétumfut1rn; ut
:eum d1c1tur:ekmentativa efl: ens. cui propric cópetit eJemé-
i-are; & veg~t~tiv;r vegetare;& íenfitivx fentire; & imagmati-
•~ imagit¡~ri; &. ratiocil\attvre ratiocinari. Et fic ~e bonirate,
cui p.roprie cópetit bouifü:are,& rnagnitudjni tnagnifica're,&
fic cle aliis. Ethoc i.dem dici poteíl: de effidente;ficut homini,
CL1i propde cópetit hornificare., & leoni leonare,& igni ignirc.,
& íic de alíis. Et talis modus dif6niendi efi val de utiiis,& faci.. Converfie
1is. Diffiuitiones vero qu;r fiunt per regulam C. fonr val~e dJfinir1o~­
.facil.es1& utiles,& etiam clar~; qqia definido cum foo defint • n1~ cu dif~
, -to h:.1to.
 14 P'ars 3. de Di(fniii~nfhu1· ;
C()n v-ertitur.: licut bonitas elt ens, cui proprié cópetit-boniff..;.
cire: & dl ens,quod proprie habetin fe,& innate bonificans~.
bon~l~·eatun ,& . ~onificare. lrem eflen~· ~n fübjeao, cu'1Ti quo·
bomfrcans hon.ihcat fob1eétum. Ampltus bonitas efl en·sha•
b-'eas aétio1\em in fubjeéfo. Et lícutdix.Ímus.de.bonitate, uc
f\e al iis-principiis dici porefr' •.
5 Per prcrdiltos duos modos artifex omnia d"iflifllire potell ~
M.odus dif Sed ultra arrem eft alius modl1s diffiniendi confufus, & pro•
finiéJ1 C·'l. lixus,.Jc1licet cr1and·o d'ef{nidOtrCS fiunt ad.pJacitum t fiv.e pet"
fufus._. _ cót1ti"ngentfam, noff confid'eratis <fefi'nitionibus proP.ríis, &
tia 11mp 1 i-
~º 1 ~mg c- approp~iatis . inter.· fubjeftun1~& P.r~dkatum ex.Hl:·en dous l ff..'
d d" . h n. · ·r • i..· · · '
citer Ha.L c.ut. q!Jan o u:1cu~, 0~10 e.u: átllt~al r.a\.tonale: & ite.rum, ani•
cd ¿~~~f~i- raal cuHblf.compeéit eq_uitare ,.íhibere ,_& huj,ufinodi: & fic:
tateJigami de aliiS,. füo modo ..
~ª !· 6.) · A.mgli{ís autem detfoitfones fiünt per cópofftfünem, vide.;.
ijcet ·qµando uiu1m principium diffinitur cum alíQ:ut cum di~
CÍ~ur,bonitas magna eff· CllS , , ratfone CLtjus b.on-um magnum·
agit oonmn magpum • Et thddá..t ur a:.ten11bs , . definitur ipfa.
Bonitas fic:oonit~ magna;& · ~terna· c{hns,ratfonc cujns boi.
nú".mag~1ú,.& ~te.rnfl.agit bonú niagnú,& zremú.Penale mo•
De:noníl~. Jú potdl artiíl:a fac.ere.de~oníltationes p·er primitiva,~ yera·
tiof!es,po- p,ri~cipia,,.~. et.i~m ?ece~a:_ia. q~:E- ~ficr modo non .Poffm1~ fe
c4fs1mz. . ~abe.re... Vlterms,licut dmrur-, lfomrnníl ens ,. ral1onc C'UJ us.
M~du~ d1! bonum agit Bonum:liC.dici potdl ~e magnitudine.magnituda.
fime~dico f.íl~ns~.ra..tfonc cujusmag,num ag1nnagmun:& Ge de aliis •.
.mums... (¡,' k nr.Iiús. aJ ~ dplanandás defi nitfon~s - priilcipioruml
. . . notefl art1{la,. ipfas deCÍarare · cum· 11~ltUra· eorum· . ~._:
fi. Pr
1 00 1
. P ~ niam Bonitas non ha.lJeré.r: nattü-am· fine innato bonificante·, 1,
ne:tnnans . .. . ~, b- ·a: . ·· d br "fi ,.
0 rrelati,. lionificato;~ omnc~r~: . ne-c-magnm1. o a ,.,1que mag!11 cate-, .
•is nó. ha; ·maanificato,~ magn1ficarc:nec··:rtr:rmras tme· .rternare,~ter· ·
herenrna.. to,&-1:ternare:& fic de a\íis.Et fi"naturam principianó habe..
cura~ . .. I:enr,J:>onitas no·n eífét ens·, ratfonc cujus bonum agit bonumi
naturaliter :· neque dhratio eílet ens, ratiOne cujus bunira-s·,.
ma-gnitudo;&c.diirant~Et· idco deíhuétis definirionibus, nuf~ ·
E.xper~en- fa principia.cífénr-, n·eque e~fam rotú univerfum eífer-. Quoi\;
ua nmye~· fülfom eff; quiá. de univerfo expetieutü:m líabernus·, qn6d eff •.
~!. · g· Item·per !ioc ·principifl,fapie1ttia; intclligendurn efr,qu~ñ:
füft.ibffantiá. rationalí dicitur,& inteltigitur de iinelleétn 1 fed·1
fa ;omni alío ente, p~ter rationale,inteJlig~tu~ de i.nfiinétu:k
pcr.v.oluntatem intcliígitur appetitus •. ~ni~-
 ,i Ampliús aliquis forte haben s dentem cani?~tm ; ~ linguá Morclét~
<lefpeltio,
·.. ferpcntinam principia noitr-a, & e<-ir~m definm~·ne_s ~~ern~t, &. tl m--
Jk ca1umniabitnr. Ars au.rem :vulr,quod unum pqnc1pa~adJ u- nia. j
yet aliud; licut fi diccretur, pofito qaód magnitudo lit ~ns
t"atione cuj-as bonitasdl magna,. quocl omnes bonituc-s fu.nt
magn~ ¡rqual.i ter;id neg.idú dl,per prit1cipiú rnajoritati.s,mi-
Vcr"tatii
titoritatis, & contr'a rietatis:qua: quidem no pe.cmit.tunt4 quód dcfcnf.¡~ -
<>mues bonitates .fint ma.gna: .rqualiter ..
u
u ... n. ......• • 1P AR S Q.V ARTA
~1 D e !\_ E G // L J. S. i .r ( ¡

,- llEGVLAE funtdecem; fcilicetutrúm,quld-,

. &c. ut in a.lphabeto 'jam Gg~ificatum ~11:.
lfir rcgulz funt decem quzfüones. gene.ra- Q.!!di~
l~s, per quas -oportct elfe omnc qu~fitum. nes funt ,ge
.Et quando .id de qcío quzritur, ponjiur in neriies !
ipfisacfi lucefaétum,& colotarum.. & etiam Ítgnificatum intel-
lettuifecundum tífendam a & nituraftl regul;c i fü:ut patet in
6rammatica. Na licut omnia vocabula nominalia declinabi-:: · Eiemplo
lia includúturin q·uin·que d·eclinationibus,& poífunt declinari Grimitic¡
per \'fas ; íic foo modo omnes aliz quérftiones quz ficri pof- probatu!.
íunt, includuotur in iftis decem,& ad i9fas rcducuntur ,& ~tiá
per ipfas regula.ntur,ratioue gcner.alit~tis quam habent. Et ti-
cut p~ quzfüouesfuntgetleralcs, fte & ípecies earum: ficut Speoits '
enim bonitas omnino cíl gencralis, cum fuis generali~s bo- · qud\ionc
nificativo_. bonificabi_H > & bouificare •fine quibus non potd '1l1 ~ ,g~~e;
effe ommno generahs; fic ha-decem qu.rfüoncs hujus artis rai,c~,!
~um fuis fpeciebus generalibi.ts, generales funt. . , . i '

CcAP. 1. DE J\..EGVLcA
l · ·RE'? VLA ~· ~ll utrum .: Lt ~ft de pofsibilitatr;vi-Oe...
hcet, ut~um hoc de quo qu:rrimr, fit, ve1,non fit
• • •• 1 · Et li.c uhs pofsibilitas caufat fidé, five credulítatéi
- · fiv.e f~P.P.ºfit~on~m; co quia fQpponit quodu ~ra .. SuppoGti•
que .pars fit pofs1b1hs; y1dehcet afíirmativa, & negativa. cujufqlle
J . I~a re¡ula B. habet ~~csfpecics ! qu~ fuot dubitatio,.af.6r: Pª!~is., .
-- ~lf9~1
 P~"t'J 4, dt reg~liJ. Cap. 1, &· z:
1ndifferé- matio,& negatio. Per primam fpcciem oportet fupponere;
tía in.te!- ... quód re~ fit,aut non fit;ut intclh~éh1s nó fit obfiinatus,nequ
Ieét.11¡ , . tig:'l tus,fedinvefiigativus;ut tranfire pofs1t ad attingendú a(-
firmativá,aut negat1vá cífe v.erá.. Et hoc tali modo,. yelcondi:--
tione,,ut fempcr concedatur hoc,q,tt0d eft magis rec.olibile,in..;.
. telligibile,& amabile in cbclufione effe veril;ad]u11and0 fe crt·
principiis,.& eorú definitionibus,,& cú atiis regulis. Vt li qu~~
ratur:utrÍl fü iotellecrus?. Et v.idetur quód{1c:quoniam magís:
recolibile,intelligi bile, & amabile efi,ip ium el.fe, quám nó ef-
fe: & hoc feca.ndúrn pr~diétatninvefligf\tione:m principiorú ..
4. ~an.do. didtur, qoodhoc,,quodeRmagis recolibiJe, in-
fte.~ulaju~
Qi'-aadi.. tellig,i bile,_& ama1'ile eíl: elig,eíidum;.fo.tellig~ndu1n. eíl:. • quod.
cligatur. -cú. tl)afo~í te~olibilitate,, intelligibili:ta.te>-& a1~abili~·
tate; non autem'cum. ~inori ..~ónii,.q.uand:"o· affitmat.lv.a, aut
nega·fva.eligittu: cü.mmori-tecolibititá.te1fntelfigiói1itate, &:.
amabilit~te. fubfeéti,,tali.s.deé.tlo nó-efi d'e genere Philofopbi~,.
five fcienti~;: fed: potiÚ.s d'e g~ncre: ff'd~e?,.& credlll.itatis •. ~an­
<fo autehl eJ'eéHÓ:cfl cfr.maj¡oritate· mcelligibilitati& zquipol-
Icntis.maJorir~colibi1itati· ,. &amababilitatf ,, generatur ver:fr
QyjeS: in.-. (dentia,& neceífária;·in q_u a·inrelteéhtS vere quiefcit:qu1a ve-
~1.cdus; •., re atting_it: obj,eétum •. Et. in.iff'o palfú. confifüt tota verica~
huj,u~ reg_ut~ .. · · · · ·

DE
~ · ',r J; EGVLA C. eíl d:e qúidd1tate;quia:efi fubjeaü &- 1

'°"~ J.if5;.. ~ 'fons de.finition:.ú entH1;.ficutfupra in definition~·

•~io.tlllmi •. ,· · bu~ priocipiorú fig!iratú e~ P.• q ._n. 3.Ipfa ~m9e
rcg~la habet qu~tuor ípec1cs ..Pr tma efi de den·
1titione,,&. definito,.quod'·cum ipfa definitione convertitur: ut.
cú dicitur: intell'eétus efl eífe. fo~ eífénti~· . Ite1n ett illud effe • ·
c.ul,proprie competit:in.! elligere :. & fi:c de alijs,foo modo.
6: Secunda.fpec.i"es e!l quando q,u zritur de re, quid: habet i
fé efsetialiter:,.& nat.uralíter,.tinc:quo:1efa.res non·potefi eífe:·
fi:cut cum quuitur:intelleétus. quid habet in fe eífentialiter,&
naturaliter.; .fine quo non r.otell cffe?·Refpondeodú eft, quod
haber in~a·t~ intelleétivum,intelligibile,& intelligere.Et ideo
i:li.telleélus per intelleétiy.um:eft agens,.&. intellig~ns & cú .fu~
- prop~1~
 .,
proprio, & innato intelligibili eíl: intelleétus pafsibili~, in q?o
intelligit intelligibilia peregr.ina, quz non. fu.nt de fua cife1ma: IntelT1 4
r & élº igen;
& fuuin intelligere efl: aétns mnatus ,_&_ m~r~n1ecu~: . omn~s & patiét,
tresfunt unusintelleüus,& una eífer\ttamd1v1fa.Et in tpfo qm-
dé intelligere intrinfeco ip.fius intelleétus charaéterizatnr intel~ intefüge.
ligere peregrinum, ficut charaéterizatur intelligibile peregrinó re, & in•
in mtdlig1bili intrinfeco. Et hoc qui<lem neceffarium eíl:, vt telhgibi~ le-.
pafsio ·cum pafsione, ~ aétus cum aétu, fibi ipfis adinvicem
correfpondeát, & decenter fe habeant. Hoc tamen dico, quá- Paf~io
do intelleétus eíl: praéhcus, quando autem eíl: theoricus> nequa- pafsioui;
quam: fed 1pfe intt:lleétus eH: id , quod eíl: fimpliciter; úcut to- & ªªº'
tum , quod eíl: per fuas partes fibi coeffent1ales. altai coi:
refpoa~
7 Per koc quidcm, quod diétum efl: de im:elleéfu, intelligitur dcc.
per quem modum intelleétus eft univerfalis, & particularis.
Vniverfalis quidem eíl:, m quantum potefi intelligere hoc, vel JarcJlr.;
illud; & Ge de fuo intellig1b1ii, cum quo eíl: univerfalis ad red tlns ,,.¡.
piendum hoc intelligibile, vel illud fuccefsive;& íic de aétu in- verfalis_.
trinfeco, fcilicer in tell1gere cum aéhbus peregrinis fuccefsive. & pa_rri-.:
~od autem verum fit, quod diétnm efr de intelleélu, fati8 dl colar.-,
pro babi\ e per definiriones principiornt}.1, & regulam B. nam ú
non eífet verum , intelleétus non haberet magnam bonitatem 1
nec durationem &c. nec etiam haberet naturam, cum qua eífet
univerfalis, & particularis, nec etiam regula B. omnino eífet
vera: quod eí1: impofsibile. .,
8 Tertiafpec1es cft, qu:mdo g xrirur,quid eíl:res in alio ! Et
tefpoudendum {:'Ít, qu. ti Í'~Ctilldi\m genus qua1itatis~ ficut
i . teHe.étus,-qui efi ~8:i vt s pér ÍUull) intelledivum, quando attin- Códirio:
g1t obJeétum; & cíl: pafüvns,qnando recipit fpecies; & eíl: mag.- n~s ~·-¡
nus,quandohabct n ~~o-nfa,~ dirncile obJ'edfl · & efi vert1s qu'a- '1 1 ~ 1 ~"
..l , . 11' . ~b ' ' C:"1.USe
~o vere rnte 1g1t;& ta\fus,quand'o falsé;& efi ligatus, & necefsi- -
tatus pér mernor1am.,_quando credit;in libertate auté, & in quie-
te efr,qnando v~rac1ter in tell igit. .
9 Quart~ ~pectes .eíl: cum qu~ritur,quid habet re5 in alio; ficut
quando d1cttur,qu1d habet intclleétus in objeéto? Et refpono..... . •
dum eH:,quod habet aétionem,& paf:,ionem • ut in tertfa íipeci d!·!'.~ ~
.r.. íl: b . ' . . ~ . •~n.c
ngna~um e : & .ha et ~ého.nen~ .in Grarnmatica, Logica, & Go .. inr e"!
mctna: & pafs1onem m fc1cnt:is pofitivis : & habet bonitatem aus~ t•
P.er ~orales vu·tutes:& culpam per pe(catum:& (t~.de· alji,s'qua-:
btat1bus . ~.
~
•¿ "~, ,.. : 1 , ,

:Dixi~ '
 P'ar14. Je Rtguli:t, éap. 3~ .
10 . . Dixim~s de regula C. & de fois f peciebus. Et ficut exép,litt-·
caY.1mus de mtelleétu,úc fuo modo poteft dici,vel exéplificari in
fubjeéi:is c_orporeis;ficut in igne,cui proprie cóp,etit ignire fub ...
'~~fl?- fiantialiter,& calefacere accidentafüer. lgnis habet ignificativú,
" · :aci~ 'ci.: ignificabile,& ignificare:& in lápad~,& in pipere eíl: ignié~,ipfo
raIÍ: Íg~· habéte-in el.emétatis aétioné. Et fic vegetativa incorpore vegeta-
•is.. to,& fenfit1v.a incorpore fenfato,& imaginativa incorpore ima
. gihato.In cceleíl:iali veró nó efi. fic;íl:ella enim · nó produci t aliam .
l1 '' &· n 11 r. b
Ca
Angclica n_e ª!n:.nec ang~ lusa i·i~m ·~n?~ lum, qu~a · ~~rent .ge~e:at1?ne
· 1u ,
re.t ge•c : fl:ant1al~,c.u1.n fin~-f~bíl:an:1~rncorrupt1b\les,& md1v1fib1les. De.
ntione · neo ct1am mtelhgttur alto modo,fecundurn definitionem,& na-·
f~b~aa - . turam divina:.bonitatis,,infinitatis,~tque.re.ternitatis.. · ·
~~ .

C~PVT· TEF\.z:IVM: D·E; ~~GVLcA · D~.

R'egala . U i 'TER TI A regula, ftve qu~füo eíl: de materialitate: &;·
l). .cft de 1 , ~ . habet tres f pecies.Prima efr, de quo eíl: res: ficut qure-·
materia.. rere,de quo eft.intelleétus'? Et refpondendum efi,quod ,
~ta.te. . intelleétus .efi de fe ipfo: hoc efi, quod non eft produ-
1

aus,necJaétus de_aliquo alio,fed .eft.creatus,jn .q~antum eft' & ·

non fuit •.
u~ Secúda f pecies ell~quádo qu~ritur,de quo·efi ali quid fa8:ú, .
fiv.e coníl:itutum:.ficut qn~rere,de quo e!Untelleétus? Et refpon,
de11dum efl:,q uod 'Í pfe_eft de fui S· princi p iis coeífen tialibus, f cili ..
cet.de fuo.intelleétiv.o,inrelligibili, & intelligere.Et fic de homi• ·
ne,qui eft confütutus de foo corpore,& de.fua anima: & clavus, .
qui efl: de ferro: .& íkde fünilibus •.
13 Tcrtiafpecies efr,quádo qureri~ur de aliquoJcujus eft: ftcu:
/ quzrere. cujus elt intellea:us? Bt CUJUS etl: regnum? Et refponde
dum cfr,quódintelleéfüs eíl: hominis, & regnum eft Regís. Per ·
hanc autem .regulam quzritur ,9e quo funt .res •.
'14;. Diétum efr de .regula D.& applicata efr ad intelleétú: ~ íic ·
p,otefl: applicari aliis fubjefüs,foo modo, vt patet de toto umv~r
Materiay , ro;q~od efi de fe ipfo per primam f peciem, ~ nó de al~quo alto ·
a forma · principio przjacente.Et per. íecundam fpec1em efl: d~ce:1d~m.,
enivcrfa· qupd efi: de forma,&materia fubíl:antiali, & univ erfah cofütu-
'''t· túm:ex qua forma defcenduntalix formre pa.rticul_arcs: & ex qu~
materia, materiér·particulares. Ipfum ·quidem umvcrfum eft Dei
per tertiam fpeciem,quia ejus creatura efi. . . ·
...
~Jj H~-~ ~dé ~ntclligi p_oteft ~e bonitate univerfali ·, &: fub~i~~i:
 '1'41'Í 4, Jt:ReiuJis, Cap. ·3:, l~
íti21i~& ~agnitudine,&-c.qure ·quidem-quoad fuum g~nus primi .. Printip.~a
·tivz.funt.Per.fecundam vero fpeciem hujus regu1~, bonitas efi fu ~~ pri ...
rde boni fi canvo, . b 0111.fi ca bºl º b .fi a.
1 i,& ont care: & magnttu Q e iuo
d r. miuv;.
magn'ificativo, magni.ficabili , & magnificare univerfalibus; & . . ~
tic de creteris fuo modo , ex eo qnia partes ejus * funt. Et * '!ªn'tr..
hoc ídem dici potefr de omnibus bonitatibns particularibus, falts.. .
·ll magnitudinibus,& fic de Cél'teris:quz bonitates defcendunt a Par.ucu:-
lbonitate fupradiéta,& magnitudine antediéta, & fic de aliis. Si- Jar~a .,2 á
·m11ter ·1· d e·e l·ement1s,
. & de e 1ementat1s . ftuo mo do. s·1c tamen non hbns un1vcrder. a
eít dicendum del1omine per fecundam fpeciem;compofitus ná .. ceada.nt.:
:que eíl: ex anima,& corpore, · qu~ differunt genere,& natura; fi .. .
·C~1t fobftantiacorporca, & incorporea.Et fic de fobfiantia;& ac- Horn,o Ce
:c1dente:ficut quantitas non eíl: de eífentia fubfl:antix, fed eíl: ha- cundum(
b 1tus . . . . 11. fi d . totume
eJns,rat10ne CUJUS en quanta.Et 1c e quahtate, cum qua fe nó ha ••
'Cfl qualis: & fi de aliis accidentibus. Veruntamen fub.íl:antia, & bct ot1i-
.accidens:componuntur incorpore, fine qua compofitione .non verf:ale.
·poteft elfe corpus. S~bfian ..
i6 Per terfiá·m fpecié hujus regulre acciaentia funt fobíl:andx; 't 11.ªd, &s ª~
.perie r 1p1aqu1
· r. ·a em non ex1unnt,1e
.n. r. d per rnr bíl:"'at1am.
. R at10
. hUJUS
. epooútut"'
en co
.eíl:,quia unum, & idem accidens non efl: .ex hoc,& ex illo;fubfiá.. ·
tia vero .fic,.cum Jit ex hac materia,& ex illa forma conH:ituta,ra- Diftin-
tione qnarnm eft perfe exiíl:ens.Et.accidens eft funilítudo, figu- dio fo·b·
.ra,& infirumentum ejus. 'ila'r.i~, 'a:
i7 Am~lius ~ccidés,qcut quátjt~s~&c.e~ de fe ipfa,quoaCl pri · :fs~idcn ..
:mam fpec1em,rn quantum eíl: pnmmva,& m quantum ell: gene-
-ralis;& omnes aliér quantitatcs .funt ex ipfa,& defcendunt de ip-
fa.lpfa vero eíl: indivifa,in quantúm efl: primitiva; fed eíl: divifa Primiti ..
• 1 b viras ac-
rn P ~r.i t~s q nantitatibus·particnlaribus:íicut qua litas general is cidenti's.
·efr d1v1fa m plnribus qualitatibus parricularibus. H~t: vero divi-
fio eíl: p~r ~ccidens, vide1icet per divifionem fobfianticr~qu~ qui--
DiviJio
,d..em d1v1d1tur per fraerionem,& generationem,fpecies, differé- accidcn ,_
t~as,& nurnerú. V lterius funt alia accidétia, ex qui bus ftmt fcié- tis cft pcr
· t1~:qu?d _apparet in Logica, qure eíl: de fecüdis intentionibus jú- ª'cides.
ths prnms. Et ftc.~e accidentibus mechanicis: ficut figura are~,
qux efi ex figura ligni;& figura turris ex lapidum figuris: & fic simpl!d;
de aliis,foo modo. rai; rc1,co
is. Per hac regulá inquirit artilla in arte ifl:a primitates,& Jim poíitto, ,
phcitates per primam fpeciem; per fecundam antem compoft-'& P. 0 /fe~ ,
·t ionem;per tertiam vero dominationem & poífefsionem. Ipfa fio ·trnqa'J
·d ' run IJI'.
~u1 em regula eft generalis ad omnia. . . ·
13 :a. Dix1~
 .,
__
·.'\
:;..l"?;o

ParJ 4. de Regult:r, eap. 4;

19 Diximu~ de regnla D. & hoc,qnod verú e.ft,perfe patet,&
per orones definitiones principiorum; & per regulas B. C. fatis
quidem probabile efl:. Qg_oniam,fi bonitas fubfiantialis, & íic de
intelleéh1,& hujufmodi non effet per fecundam fpeciem hujus
regulz,careret ipfa fpecie;& fic non haberet ex quÓ eífet. Vnde
. . ,, fequeretur, quód non cífet per fe exiftens,fed eífet ficut accidés,
Accides quod caret fecunda f pecie D. ne que eti~m ipfa bonitas effet ra..
c.:tre t 2. . r. bíl: . . b d
fpecie D. t~o J.U antia1_1ter, n_eqn_e onum pro ucer_et bonum ~ubfiantia-
ltter de eífent1a bomtat1s:& fü: altqua bonitas non eíletfubíl:an-
tia;{ed accidens.Et íic definitio magnitudinis durationis, &c,ef-
fent defrruéhe.Et fic de aliis.
Amplius fequeretur ,quod omnia eífent accidentfa; quod eft
Vna ver· impofaibile,& contra regulas B. & C. Et in ifio paífn datur do-
tas pro~ étrina,per quem modum artifia hujus artis probet unam verita.. r
baturper tem cum alia,applicando definitiones principionun, & r egu1as
!Jian]· B. C. ad hoc, quod diétum eíl: de D •.

oVcAI!"·'-.,TVM DE
CcAPVT .......... , 1\_,EGVLcA E.
to Q VARTA q_ua!íl:ioe.íl:dequare:qn~ duas hahetfpe-
ciesama efi per exíftentiam,alia vero per agentiam:.
ficut qu:rrere,quare efi intelleétus~
-· Et refpondendum eíl:fec.undum exiíl:entiam:intel·
E.xdt&en- teéh1s ef.l: propter hoc,quja eíl: defuo intelleEtivo,intellitribili,&
0
ua' ? a-
g~tiapro ·
mte l'hgere;
· fiicut totum,quo d ex1'ft"1t hoc,quo d enn. per iuas
r. partes
bantur coeífentialcs, de quibus eíl:. Eft etiam intelletrus per agcntiam.
per regu fcilicet,ut intelligat,& ad finem fe moveat. ~i finis eft,ut inte~­
lam E. ligat Deum,& ctiam aliorum entium veritates, & ut horno hab1..
F inis in· tum fcientire habeat.
~ellc'1::>.
21 Per hác regulá qu<rritur,quarc rmnt res.Et quo• d intelleétus
lit per quare formalc, ut fnpradiétum efr, vernm videtur effe per
definrtionem bonitatis,magnitudinis, &c. & per regulam B. &
per [ecundam fpeciem regult C.& per fecundam fpeciem regu·
!re D. fine qui bus intelleétus non haberct naturam exiíl:endi, ne-
que agendi. ...
:u Vlterius,ficut di-él:ú eíl: de intelle&u,ita dici potefr de fubíl:a
· 5 ubflan.. tia,qu::e en: per foas caufas,& pcr fuas occaftones. Per fuas cau ..
tiacll per fas, íicut per formam,m:iteriam,efficienté,& finalé: per occafio·
f.uas ca ti nes,ficut per difpoíitionem,habituationem,& contingentiam,&
fas,& oc fic de aliis accidentibus, Per ipfum vero qua~e funt genera, fpe·
..,{fo11es. -· · f!es,
 eies,& in·cíividna,& artes.liberales,.& mcchanic~,,& e·tiam irtu- ,
tes,& vitia.
· CC/lPVT ·.Qf'TWTVM DE ~EGVLcA. F.
2 ,; Q
.
VINTA _ qu~füo qunit de quantitate ~ qure duas simplici-
hab~t f pecies; fcilicet fimplicem 1 & comp o firam: ft .. t as, ~ có
.. . · · cut qnílrere, quátus efl: intelleétus~ Et refpondendú pofiuo
·
~ eíl:, fecúdúm fimplicitatem fu~ eífentia-,quod intel .. ~tcllc-
Ieétus efr tantus,quantum efi eife fore dfenti~~ Secudúm compo- us •
.fitionem autem refpondendurn eíl:~ quod inteUec;rus efl: tantu~,.
quantus efi :pcr foam exillentiam~& agentiatn,úve per foum pro
.prium rntelle étivum,intelligibile, & intelligere" de quibus efr ..
· ·24 Per hanc regula, quxruntttr rnenfurationes eotium,& nulne ~enfur:t
rus eorum.Ouod autem verum fit,quod diétum dt de inteJledu, tiooes en
~ t1um, <!e
fatis videtur elfe probabile ·per ddinitionem bonitatis, magni- numeras.
·~udinis,~c.& per fecundam fpedem regulre.C .. &. D, quoniam qua:run....
bonitas,iri qu(:lutum·e'fl• dfentia,& forma fimplex,babet quanti- rur.
tatem condnuam 1 & d·ifparatam ab aliis eífeotiis, rat:ione fui ge-
en
·neris,& namrre; fed in quantum ratio;vt ·producat'bonum,ba Q!!.anri-
bet naturam difcretam per.hotiifi'cativú,. bonifica bife & bonifi.. tas conti
1care. Et ab ifla influuntur quantitates P. eregdn~ 1 & difcretrel pe1 ntia , &;
, d
·compofitionein,quam ha bent in íubje&o mdi i uato.,in quo bo probatar
·d1lcrera
ni tas ·nabet quantltatem cont'inuam, & difcretam ..
·2 5 Ouod diEtú efi de bonitate,potell etiam dici de aliis formis
~
foperioribus,:quz r.
caulant quantitates continuas,& di fccretas m
· ... caafan·
infcriora_
. feriores: ficut in lapide, qui efi habituatus de una continua quá- •ter, a fu-
titate, jpfo habente,difcretas quantitates,ratione e{fentiar(l ele- pcrionb"
mentorum,ex quibus eíl: com.pofitus. Et (le de planta per elemé
tativam,& vegctativam confiituta; & de horrilne per elemétati .. Córinui...
v~m, ~egetativam,fenfitivam, imaginativam , & ratiocinativam1 ras natu.-
ex qu_1bu~ c?mpofitus eíl:.Et fic de turre, vel navj per artificium ralis ma-
coníbtut1s .. ~on.tamen tanturn continue, ficut fubjeérum na tu- j or cft
. rile; ~ed mag1.s.d1fcrete1quam fubjeérumnaturale 1 ratione par .. qui arr.i~

s
tium mtegrahum.. · fic1alis!

. Cc.APVT SEXTVM DE ·~EG LcA. G.

2.6 EXT A q~reíl:io quiErit de qualitate: qu~ duas. habc:~ .
.f pecies.;fcd~cet propr~am,& app ropriatá.Sicur qua:,.
·: r~re,per pnmam fpec1em,qualis eíl: intelleétus? .Et re
. ' . fpondendum efi,quod intelleéh1s eft talis' qualls en .' ;.
B 3 . . fu&
 f.u~ pr~pria ~ntelle~ivitas, & fua intelligibilítas, &.fuum pro-:
pnum mtelltgere. Si quzratnr per fecundam fpeciem:refpondé-.
dum efr,quod intelledus efr talis,qual is efi fnus habitus,five qua-
lis efl: fua intelligibilitas appropriata per aétionem pofitam in
fua proptia intelligibilitate,per quam attingí t alia entia intclli-
gibilia. Et hoc idem efi, fi qu.rr-atur,qualis efi ignis per fuá pro ..
priam qua1itatem,quz efi fua propria Cáliditas·?· Et refponden-
.J dum eft quód eíl: ens calefaciens: Et per fuam ficcitatern , qua:·
cfr qualitas fibi appropriata per tcrram, efi ddiccabilis; fed'.in..
aere eft deftccativus per ficcit.atem,& fic de aliis.
27 Per hác regulaqureritur de qualitate propria,& appropria--
ta~ Proprire qualitates funt foperiores caufa; & appropriat:.r funt
inferiores:ficut cal id itas ignis,qure efr fuperior qualitas ;· & fua .
. . ficcitas,inferior .Et fic de bonitate naturali,qure efi fuperior, mo
So~~ 10fi- ralis autem inferior.Per hanc regulá inquirit artilla ea, qure funt
:·¡~ra::e~ foperiora/-i i?ferio~a ínter fobje~um, &_ pr:rdicatum. ~~l.ita ..
rcgulam tes propn~ 1 d1co quod funt propnir pafa10nes, & approJ?natz:
G. inqui qualitat~S fi111iliter funt appropriat:r rafsiones·•.

s
~'1tar. . · · · -
Cr:.A.PVT SE~rr,J}llfVM' D~- ~EGV-L<:A' a:
2::.1~ EPT1Mt'í regula-, five qu.rfüo qucrrit de tcmpore:&:
~ tot habet f pccies,quot habet fecunda-regula, & ter-.
· .. tia,& nona, & decima:. Et hoc facimus, quia eífentia.
ternporis eít-valde difficilis ad intelligendum. Et pri:
mo applicamus regulam.H. ad Regulam.C. ficut quando quui-
tur ,per primam fpecic.m \regulz.C.quando efi intelleétus~ Refró .
dendLtm eíl:,quod-tunc eíl,quando fuum dfe efl:. Et per fecundá
fpeciem ,refpondendum eft,quod tune eíl:;quando habet fuas par.
tes fibi coeífentiales.Iternm refpondendum efi per tettiam fpe-
ciem,quod tune intellettus eft in alio,quando agit in ipfo : ficut
intelleétus p.raé!icus in fubj etro. ~arta fpedes eíl:, quádo qua=.·
ritur .qnando habet intelleétus aliquid-in alio~ Ad quod refpo11-
dend~m eft,quod tune intelleérus habct aliquid in a1io, qua11do,
intclligit fimilitudiaein illius.Et·fic diximus de intelleétu per re-
gulam. C. .
T.•mJ>.n~- z.9 Per primá f peciem regulre. O. eA: refpondendu~n,quod tem~
eilhffca- pu$ eíl eíl"entia primitiva,eÓ" quia no.n eíl d.e alia effentia produ-
tia.pr1mi él-a,nec.genita.Sicut.prima materia, qu~ non e~ de alia materia
lin•.; ~~~~~~ª! ~ ~fUt pr'iitiaf.oF.ma, 'l~z_ non eft de '.'h~ ._ fo~ma: & fic
. ~ .~Df.~ '
 templis,in quantitm cfl: pdmitivum,efr prima forma, ex qua cau-
íatuur fuer forma: particulares: ficut dies,& horz &c. I>er fecun-
dam fpeciem regulcr. D .mediante motu continente in fe movés,
motum, five mobile,& movere,eíl: de téporificativo, temporifi-
_cabili,& temporificare.Tam'n non dico,quod tempus, & motus Tcmpas;
.ftnt idcm per ef.fentiam;fed funt duo habitus,ex qu1bus fubjedú & motas
d1fttn~a­
.cíl: habituatum,& pafsionatum. Per tertiam fpeciem regulz. D. unt or, cf
.dicimus,quo·d tempus efi fobditum agenti in agibili per agere, fcntiak~
có qnia fobíl:átia eo ipfo induit fe naturaliter,five moraliter. ter.
30 Per regulá modalem intelligendum eíl:,quod tempus confi ..
füt in movente,mobili,five moto,& movere;& hoc habitualiter,
ftcut pars in parte fubfiantialiter.Et fimilitudo temporis confi-
füt,ficut figura, per prcrteritum, prcrfens,& foturum; ficut in ha-
hitu caliditatis funt figura calefaciens,calefa&ibile,& calefacerc:
& in motu moveos, motum,live mobile,& ruovere.
3 1 Per fccundá regulam .K. fcilket infirumentalem, tempus
.e!l: inf1rumentum fubíl:antiz cum motu, .vt fubíl:antia pofsit age- ~e~h':!.
i:'e,; in fubjeéto auté,quod ef.l: agibile,fuaagibilitas efi figurata per msntum
tempus,& per motum. Et in Hl:o paf.fu apparet per qnem modú fabftu~
intelleétus attingit vere, & realiter etfentiam temporis. Et quod tiir!
hoc fit verum,probabile quidem eft per definitiones principio-
rum~& perregulas.B.C.D.E.F.G. veruntamen opportet quod
intelleétus fit valde al tus,& clarus,& etiam á confufione, & dubi .
tatione remotus,ratione prreparationis materire: & hoc fubf eéti-:
yé,& objeétive.

¡i

,
_
o
Cr:APVT OCTcAVO DE ~EGVLc.A. l.
CT A V A qurefiio qurerit de loco: tlcut quzrere,vbi
efi intelle& 9 ~Et ifia regula, five quzfl:io quindecim
· h~bet fpecies, quz funt de fecfada,tertia,no.na,& de- Lotos iii
• cu?a regula.Et primó de prima fpecie regulreC.ficut tcllclta-J:
intelle.étus,qm efi: in loco coeifentiali,& connaturali: fci1icet in
fuo e~e,five eífentia:ficut horno,qui efi homo in fua humanita•
te,& m fuo effe. Et etiam intelleétus efr in fe ipfo frcundiun fe-
cu~dam fpecí~m,fi~ut fu:r partes in fuo toto. Per :ertiam fpecié~
cíl: mtelleétus m anuna, five in homine five in loco, in quo efl:
h omo. Per qttartam r.1pec1em,eíl:
• , -
intelledus in illa virtute, per qua
habet habinun"fciendi,& etiam eíl: in ilJo fubjeéto, in quo habet
aljum praéhc;um,& fü; de confimilibus •
. B 'f
 '2:4,. aé
1"ar1. 4. . ~e,~uli~i' Cap. '8'.
· ~orno" 3 ~· . Fer hác regu~á quzritur;vbi funtres in loco,& vbi funtre~;
. res fit Jtne
do r. loc.o fiunp i icJter:
· . .i~icµ.t mte
. 11 euus.,.qu1
.c. . e 1l:.in
. l oco, 1ecun
r dum
r
1
~ fi~~~~ tertiam fpcciem,& quartam;·& no11 efi in loco, frcundum pri~ ·
c.o,o!len- mam,& fecundam fpeciem eju:fdem regulre. ~oniamintelle.Etú
-ditur. . -Oeduximus .p er locmn; ide-0 aliqualiter:·cognoícimus lccum, me-
.t ., ti'f .<liante re_g~üa.C. videlicet,quod.locus efi ens, cui proprié con p~
6A.étío
;,~ur. · titlocare,ipfo habente collocativnrn,collo<.abile: & co)Jocare: &
1

etl eíl: habitusinfubjeéto collocato,in.quo fubjeéto habetfuumef-

.in agéte•. fe;fkut caliditas,qu~ efi it1 igne.:& atrio in ag~nte:. & hujufmodL · ·
34, lterú 1ocus cognofcirnr. per prima fpecie1n:regul:r .. D. qub ·
'P,rimitivi niam;ficut intelleérns cfr primitivus,. :ipfo non habente :aliqµid
1Ús :dcda przj,acens,:ex quo fit deriv.atustnaterialiter: fic locus eíl: primi-
iratur.. itivus,in.quantum eíl: genera1is,ipfo ex.ifiente>ima p-arte univerfi.
lpfe vero,quo·ad prünamfpedem;non eílfenfibihs, nec imagi·
nabilis;fod tantum intefügibil.is.Vernnr.amen,per fecundam fpe-
,ciem regul~. D. fua figur.a-vifibilis.& imagina.bfüs-efl: non d1co,,.
fecundúm effentiam. Per ter.tiam fpeciem regul::e D. focus eil: co1
locatl pofsidentis'locum; :ficut calefaétum .P.Ofsidet .calidicarem:1
1Hféatia ipfo habituato calioitate•.
1oci 4"olü :3 ') · 'Per.banresfpcdes:attingitur effetia loci,per.inte1Hgere tl~
incclligi · .tum~J.ca quód Io·c usrarticularis, infobj-e.L'i:o:P.articnlari.fuficnta-
1
•tar. :tus,-eít.diffu'fus;& ·deriv.atus·iloco:univerfali. ~n fubjeéto univer
.Locus r. · ·r.n
·particuta. ~ah1uueutato: ~ ·¿ 1 . r.1· 11
.q~u ·qu~ em · ocus ~n1v.er1a 1s~c.o ocat omnia col ..
ris, ab ·u .._Jo cata; ficut·omma.cal 1dafun te ah da P. er ·\1nt v.erfa1 em calidi ta.té.:
niVcf'falL 1.&."ficut.omnia motafunuuota~p er. matum . univ er.falem •.
·dc1iv~- '.36 1'er 'r~guli:demoaaJitate ...cpgnofCitur'lo·c.us .: nam per 'hoc,
1

tar. qµbd P.ars .:efl:.in .pane; 1fic.ut-~gnisin .aere;·~ . e.convc:rfo, ut patet

V 1
e:
. :in elementato:.& forma in.m ateria; & conv erfo : ·& omnes par-
•c.u~~n.?; 1:es funt in toto; & ·e·converfo:: &totum extra fe. tranfmittic fuam
·alio. füriilituainem,ftve foam figuram:fic unus focus efi in alio per ·ac
1p4~ura . ·cid'ens; '&:omnia]oca.particularia.funt in loco univerfali: Et fi.gu
loca. . tralociapparetin continente, continere, '& contento ..
.·t~rª:~ft, ·31.
J

Vlt<:t~ús·cognoTci~u.floc,us..cúrecflda fp~cie reg~tlz.K.locn'S

·menrnm , ·emm,efi mílrumentum fobftantt:r;cum ·quo ·rnfl:r.umeto col locat
·fubftan ·- partemfo par,te, :ficut habituatns en
in habitu;videlicet bonus 'in
·ti~~ ·bonitate;& :albus .iri albedine,.& mag1ms:in magn'-itudineJ & hu-
F.ag~ra.lo . j ufrnodi.Et figura'huj us iníl:rumenti'apparet per fenfum, & ima..
{en ,. • ' ti· t {' ' • • ·& a • (' • a &
:fil:iílis,-& .gmattonei:i.m. e? ocan e rannam m ~qua, .aqu ~1 m.rarm ; .
ICl t Cft

ma~na-. :1iujuf~odi •.D1x1mus_ ~e loe?: & per d1~c~rfu111;que fe~t.mns .de ip

l!UUs.. iÍÓ,JTicaiauubus r~gJuhs. 1·C.~ D•.. K.,•notltlam ,, & c~g_nmonbem ha-
. emus
 "Par J 4. de Regulti, Cap. 8~ & 9~
bemus de eo.Et hoc attefl:antur ,definitioncs _principiorum _,& re·
gula:.B.C.D.. E.F.G.H. .
: 1

CcAP~. '!NOWVM DE PRJMcA ~EGVLcA

K. Scilictt modalitate.

3S: . N ON A qu:rílio efi d~ modo,fcilicet <Jllrerere;qnomo~

dó funt re~?& ha.bet quatuor fpecies. Prima eíl: qu~
.rere;quomodo eft res in ft. eDico,quódintelleét' eíl:
. ' ens per fe.,quádo habet modum eífendi per fes& en
·remotus ab omnialia dfentia •.
39 · Secfldafpccies .efr,quádo.qureritur.;quomodo fotelleétns efl:
in a\io,& illud.aliu<l in ipfo'?.Et refpondendum efi,quod intelle- lntelfe.;
étus habet.modllm .eífendi in volu1nate, & v.oluntas jn ipfo , . fo él' eft im
.quantum cum ipfü,& memoria,anima ratio.nalis cófütui potefr. ~~~nra-·
40 Tertia fpt:.t ies1eft,q.u ádo ,-qureritur·;quomodo·únélleétus eíl: i:~rasv';;.,
in partibus fuis;& fu~partesrn ipfo? EcrefpQndendú eíl:, quód intelle-~.
intelleB:us efi: in partibus fuis,'& fure partes in ipfo, p er illam na Uu •.
·.turam ,per quam ·poteíl: eífe ex fuo proprio intelleéti vo, intelli- _
~ibili,'& .intelli_gere;& per q~1em modúilla tria poífunt effe par-
tes CJUS.
41 ~arta fpe~ies eff, qnando qu:Fritur; quomodó intelleBus
tráfo1itt1t fuá fimihtudmé extra fe? Et refpondendum eíl:, quód qu~mo­
intelleB:us traníinittere potefi extra fe fuam fimilitudinem , per a1 nre~­ f
habitum fcienti:r,intelligendo plures res, quas intelligib1les fa- c:u 1~¡/~'
.cit in fuo proprio.fotelligibili. Per hác regulam qu:tritur de mo- •
dis,fecund{un quos qu:rdam res habent modum eífendi per fe ip·
fas,& una in alia,ut fopra diéhuneft .
.41 , Vlterius fciendí'l eíl:,quód differentia caufat differentias, &
fic eíl: modalis ad diflinouendum res; & concordantia concordat ~ars -dt·.
. b · 1n par1e
p 1ures res m uno compofito, & fic e1l: modalis conjungendo. Et & ~·
. r · rornm
.l1.rnc ie,q.uttur m?dus, pe.r qnem pars efl: in parre, & totú in par- in pat.ti--
t1bus fu1s~ ficut In denario, in quo aurum eíl: in argento, & ar- bus.
gentum in auro, quolibet remanente in fua effentia , & fuo eíle. .
Tal is modal itas efi ens general e, fub qua funt omnes moda1ita·- Ftgura . •
· 1
t es par_ricu ares, ·&r.iu bº~e~LU
.o.- n.fi ·1· d
en m~1 itu o eJ· us: 11ctlt
r. fj g~ra' qu~
. dl.(im1h
rudo fobi
·.efi: fim1litudo fubftant1~,& · color colorati, & hujufmod1; & 010 - fiantior •.
.dalitas moralis eíl: fimilirudo naturalis modaliraris. Et quód hoc,
~µod.diltum .eft. de.moda11tate,ftt verum; probabile videmr..ef-
, ; . ,_..fe;..
 2.6
fe,ratfone definitionum principiorum, & per ifl:as regulas. B.~
D. E. F. el. H. I. Et hoc patee artifiz hujus artis benc intuenti.

CcARVT X. DE SECV'NDcA ~EGVLcA K • .

D
Scilicet inftrumentalitate.
·,,_~ ECIMA regula eíl: de infl:rumentalitate; hoc c.ft
quxrere,cú quo res font,five cum quo agut:& ha-
Co n tra~ bet quatuor fpecies fimiles illís,qu~ funt de rcgu·
ric t:.is nó la modalitatis. Prima eft, ficut qua:rere, cum quo
eíl: pdo- inte1leétus efl: pars anima:?Et refpondendnm efr,quód intelleétus
ci prií am i eft pars anima: cum differentia, concordantia,& potefrate ; &
m~.
íic de C<Eteris principiis excepta conrrarietate.
44 Secunda fpecies efr qnádo qu:rritur,cú quo intelk~us alia
Simil ·ta afe intelligit? Et refpondendum efr, quód intelltétus . intdligit
do fp..:ca acquirendo,& mifcendo unam íipeciem cum alia, & ponendo il-
lí in 1-,fo
f'ecnh las in íiuo proprio it1telligibili: ficut oculus, quiin ipeculo
r. r.
iuam
vi det u.- 7propriam fimilitudinem attingit.
ex c. ~ 4 • 45 Tertia ípecies efr,quando qul:ritur,cum quo intelleétus dl:
fcntec i;J- univerfalis,& particularis? Et refpódendum eft,quód dl univer-
rum. falis,in quantum habet unam potenttam aétivam intelJeétivam
Intclle...
a ~
a rorma 1em,cum qua p l ures 1m4gmes
. . 'fib.l
{iunt v11 1 es. E t eu:
n . particu-
.

vu~~·cr~.; laris1quando defcendit praéticando, fcilicet inteUigendo aliquá

lis, & p.J r f peciem fpecificatam,quam acquifivit, & in memoria conferva-
~cular ú . v it.
'4-6 ~arta fpecies efr,quando qureritur, cú quo intelleétus ex-.
tra fe fuam traníinittit fimilitudiners?Et refpondédum eft. qu6d
intelleéh1s transmittit extra fe fuá fimilitudjnem cum proprio
intelleB:ivo, intelligibili,& inteJligere, cum qui bus facit effe f pe
cíes intelleétas, & per memoriam recolibiles, & per voluntatein
cligibiles ad amandum,vel odiendum. Per hanc regulam quzri· .
tur de iníl:rumentis rerum fpiritualium,five corporalium.
~ 7 V lteriús,intl:rumentorú aliud efr fubfi:antia\e,ficut infrrumé
tum generationis,cum quo generans generar genitum: aliud ve-
ró accidentale,ficut ignis, qui cum fua caliditate calefacit calefa..
·étihile:& ficut homo,qui cum juíl:iria facit fe juíl:um. Aliud eít
tmiverfale,ficnt intelleétus,qui cum fuo intelligibili facit intel -
ligi bile peregrinum hoc,& illud:& ficut generans, qui curo eodé
iaftrumento generar piures filios:& ignis,,qui fua caliditate cal~­
. fac1t
 facit plura calefaétibilia: & ficut faber, qui cut? un~, & e?dem
inaUeo facic plures clavos. Infirumenta part1culana font 1fiud,
& illud &c.cum quibus domificator confiruit domum: & ficut ~ ..
dure propofüiones,cum quibus lit conclufto: & fic de aliis, fuo 10 -- 1 ~-• •,
. d t\lnrume'ntum
mo d o. A hu . a efi 111trm1ecum,
. . r. fi1cut rnte
. 11 l·g t'b.lle, trncn rn Jll'
rinfecü
quod eft de eífentia intelleétus; aliud \'era extrinfecum, quod & exru;
eíl: peregrinum,cum quo docens generar fcientiam: & ficut mal- kcam.
leus, cum quo faber fabricat clavum.~?d fit verum, quod di- Vafa ad:
:ximus de infrrutnentalitate,omnes definitiones principiorú hu- omn i3 in
fus artis,& omnes regulre atteRantur,& approbant. Et finiiliter :cJ bg1b1:
Guod de dec~m regulis diétum eft: quz regulx funt vafa ad om,. 'ª dcqaa
nia intelljg_ibilia,& proportionabiles intelleétui humano. rea ~ •.

¡ ,. 1

y- AB'VtA~.

b (? d't bcet be ft bcgr bcht b-ci t l> e ~t­

be t b bct b be t b bct b bctb bctb b et 9
be t e bct e bctc bctc bctc bct e- be t e
be t d bct e bctf bctg bcth bct i b et K
b d t b bet b bf t b bgtb bhtb bit b bkt [> .
b d t e bet e bf te bgtc bhtc bite b kte
b dt d het e bf t f bgtg hh th· biti b ktK
htbc btbc btbc btbc htbc bt be
b t b d btbe btbc
btbf btbg ht bh bt bi btbK
b·t e d btc e bt e f bt e g bt eh btci
e d t b e et b b te K .
e f t b cgtb cht b citb e kt b
e d te e etc cf tc e gt e e ht e cite
e· d t d e et e e k~ e
c-f t f e gt g cht h e i ti e kt K .
cthc ctbc ctbc et be ctbc et be ctbc
et b d ctbc et bf et og · ctbh et bi ctbK
et e d e te e ctcf et e g ctch et ci e t ·C ](
dtbc etbc ftbc gt be ht be i t be ktbc
dtbd et be ftbf gt bg htbh i t bi k t bK
d te d et e e f te f gt e g htch i te i kt e K
I~~~ ~ b~ .5 t .~~!' !2~- tbc x-.
..t b<;h
~ --
tbd
- - ~- c.."- - '

~-
 ~~ T.ABVLA
ó d et bd f t b dg t b dh t b di t b dkt be r t
b dt b bdtb bdtb b dt b b d t b b d t b be t b,
b dt d bdtd bdtd bdtd bdtd b d t d be t e
. b d te bdtf bdtg b d.t h· bdti b d t k be t f
be t b· bf t b b gt b b h t b. b i t l> b K t b b f t b·
betd bf t d bgtd b ht d ó i t d b Kt d b f t e
be te bf t [ b gt g- b ht h b i t i b K t k b f t f
btbd bt b d bt b d b r bd btbd b t b d b t be
btbe btbf b t b g: b t b h: b t bi b t b k b t b f
htde bt d f btdg b t d h b t di b t d k b te f
de t b. df t ',b dgtb dh t b. di t b d Kt b e f t b
de t ¿· df t d d g_t d dh t d · di t d d Kt d e f t e
de t e df t f dgtg dh t h di t i d Kt k e f t f
dtbd dtbd dtbd dtbd d t bd. d t b d et b e
d t be d t b f dt bg d t b h d t bi d t b k et b f
dtde dt d f d t d g- dtdh d t di d t d k e t e f
étbd f t b d gt bd htbd i t b d Kt bd f t be
et be f t b f gtbg htbh i t b i K t b k f t b· f
et de f t d f gtdg h t dh i t di Kt d k f t e f
t. bde t b df t.bdg l: b dh. t. b di. t b dk tbe .

-· begt b eh t beit b e kt bf gt bf h t b f i :t
\.
be t b betb betb b e t b bf tb bf t b bf t b
he te be te be te b e te bf tf bf t f bf tf
be tg be t h beti . b etK bf t g bf t h bfti
Q g tb bhtb bit b b K tb bgt b bh t b bit h
b g te bhte bite b K te b g tf b ht f bi t f
b g tg bhth bit i b K tK b gtg b h 't h b i ti
btbe btbe b t be b t be b t bf bt b f btbf
' b t b g b tb h btbi b t bK btbg bt b h btbi
bteg bteh b te i . b t e K. btfg btf h btf i
egtb ehtb e i t \> e K: t b f g t b. f ht b f i t b.
\ egte eh te et t e e K te f g tf f ht f f i t f
egtg ehth ei t i e K t K f gtg f ht h f i t i

\' et be et be
e tb g et b h
eteg et eh
et be
etbi
etei
e t be
e t bK
e t eK
f t bf
ftbg
f t f g.
f tbf
f tb h
f t f h
ftbf
f t bi
f t f i
g t be h t be . i tb e K t be gtbf ht b f i t bf
gtb g h t b h itbi K t b I{ gtbg htb h i t bi
gteg htch i te i K t eK gtf g htf h i t fi
tbeg t beh t b ei t beK t bf g tbf h t b- í~
 . ·-
TA B V. LA 2.9
bf kt b gfi t bg i t bgKt bhi t b h t bi kt
bf t b bgt b bg t b bgtb bht b b ht b bit b
bf t f b gt g bg t g bgtg bht h b ht h bit i
bf t K b gt h bgti b g t K. b ht i b he b i t lC
bkto b ht b bi t b bK.tb bit b b t b bktb
bkt f b ht g b i t g bKtg bit h b t h b kt i
bktK b ht h bi t i bKtJC bi t i b t bkt K
bt bf btbg bt b g bt bg btbh b t bh btbi
btbK btbh b t b i bt hK bt bi b t b btbK
bt f K btgh bt g i bt gK bthi b t h bti K
fkt b g h t b gi t b gK t b hit b h tb i kt b
fk t f g ht g gi t g gKtg hi t h h th i kt i
f kt K g ht h g i t i gKtK hi ti h t i kt K
f t bf gt b g g t b g gt bg ht bh h t bh i t b i
ftbK gt b h g t b i gr bK h t b.i h t b i t bK
f t f K g t gh gt g i gt gK h t hi ht h i ti K
kt bf ht bg i t b g Kt bg i t bh K t bh kt bi
ktbK h t b·h i t b i K t bK i t bi Kth kt bK
ktfK h t gh i t g i K t gK i t hi l{ t h kt i K
t bfK t b gh t b gi t b gK t b hi t b h t bi K

e de t cd f t cdgt cd h t e di t cd t (C f t
cdtc cd t e edt e cdtc e dt e e d te ce te
cdtd cd t d edt d cdtd e dt d e dt d ce t e
e d te edt f e dt g cdth e dt i e dt Ce t f
e etc ef t e eg t e chtc e i t e e t e cf t e
c·e t d ef t d cgt d chtd ei t d e t d cf t e
ce te ef t f cgt g eh h ei t i cf t f
t e t
c-t e d et e d et e d et e d et e d et e d et e e
et e e et e f et e g et e h e t ei et e et ef
et de et d f ctdg et d et e f
et dh e t di
de te df t e
dgtc dh t e di t e d t e cf t e
d et d df t d
dgtd t; f
dhtd di t d d t d t e
de t e df t f
dgtg di t i ef t f
dhth d t
dtcd . d te d
dtcd d t ed dtcd dt e d et e e
d te e dt e f
dtcg dt eh d te i dt e e t cf
d t de dt d f d t d et e f
<ltdª dt dh d t di
etcd f te d
gtc t ed ftce --
h t cd i te d
et e e f te f g tcg h t eh i t e: i t e ftcf ..
'<
ctde f t d f gtdg ht dh j t di t d f te f
~ ~- 4 e ~cdf ~~dg ~ ~ 4h ~ ~d~ t e d te e f
 '31 'r id B P l A·
·Ce gt ·Ce fi t ·C C i t cekt cf g t e f ht 'C f i ~t
e et e ce t e e et e e et e e f te f t e e cf te
Ce te ce t e e et e e et e cf t f f t e f cf t f
Cetg ce t h ,e et i ce t K ef t g f t e h cf t i
e g te ch te 1C i t C ckt e ·e g te h t e e ci t e
Cgte eh te rC i t e e kt e cgtf .e h t f ci t r
cgtg eh t h ·C i t i ckt K cgtg e h t h ci t i
et ce et e e et e e e.te e et cf e t ef et e f
.et e i et e K
et cg ·C t Ch 1 C t ·C
g ·C t Ch ·C t C i
et eg et eh et e i et e K ·et f g e t f h et f ,¡
.e i te e 'k te
egtc .eh t .e f g te f ht e f i te
egte eh t e e i te .e k t e f gt f { h t .f f i t f
egtg .eh t h e i ti ckt K fgtg f ht h f i t i
etc e et e e etc e et e e .f t cf f te f
f t ·e f
et e. ::'a.> et eh
et e i ·et e K f t ·C g .f t e i
f te h
Cteg et eh et e i et eK f t f g .f t f .i
f t fh
gtce i t e e i te e k te e gt ef i t ef
'h te f
gtcg ttch i t ci kt cK ·g t e g htch ,¡ t e i
gteg i t eh i te i kteK g t .f g h t f h i t f i.
t ce .g tceh te e1 t ccK t e f ,g t cf h "te f ·
·C f kt e g'h t cg i t cgKt c'hi t ,e 'h t ci ;t
e f t e e gt e cg t e cgtc cht e e h t e e i te
cf t f e gt g cg t g cgtg cht h e h t h ci t i
cf t K c-gt .h cg t i e g t K ·Ch t i e h t ei t
cktc e ht e ci t e cK.tc e i t e e te e t <C
cktf 1C h t g Cl t g cKtg e i t h e t h ·C t i
.ckt K ·Ch t h ci t i cKtic ·C Í t Í e t e ·t
et e f .et cg et cg et e be: et eh e t c ·h et -cí
ctCK et eh et e i et CK ·et e i e t e et e
et f K ctgh et gi et g K et h i e t h et i
fktc g h t e g~ t e gK te hi t e h t e i ·1t c
fktf g h t g ·g ~ t g gK t g h i t 'h 'h th i ti
f k t K ght h .g 1 t i gK t K h i t i h t 1 't
f t e f gtcg gt e g gt cg h t .e h h t eh . i t e i
f t cK g t eh g t e i gt cK h t e i h t e i t e
. ftfK ·g t g 'h gt g i gt gK h t h i h t h i t i
k t ef ht e a :"')
i t e g Kt cg i t eh K te h t ei
ktcK htCh i t e i Kt cK .¡ t e i K te t 'C
kt f K htgh i t ~ i Kt gK i t b i K t h
~,
ti
te f K tcgh te g i te ,gK :t ·c hi t e h to(¡
 !f.4'BYL4. 3·0 ,
d!e f't· deht
degt d ei t de t df gt df h t
de t d'.. det d det d det d de t d df t d d f t d.
d' et e det. e dete d et e de t e df t f d f t f
de t f d et g d:e t h· de t i det df t g d f t h
d'f t d d.gt d· dht d di t d d t d dgt d dh t d
dfte d 'g _t e dhte di t e d t e dgtf dh t f
df tf dg ,t g· dht h di t i d t dgtg dh t h
d ' t de dt de dtde d t de d t de d t df d t df
d't d f dt d g ' dtdh dt di dtd dtdg dt dh
d ' t ef dt e g . d te h d te i d te dtfg dt f h
e f t d . egt d . eh t d . e'i t d e t d fgtd fgtd
e ·f te egt e eh te · ei t e e t e f gt f f gt f
e f t f egt g chth ei t i e t fgtg fgt h
e . t de , Ct de et de et de · et de f t df f t df
e· t d f et dg et d h et di ~ t d f t dg f t dh
etef et e g et eh· et e i et e f t f g f t f h
ftde g t de h t de i t de · t de ~ t df h t dL,
f td( gt ·dg · htdh i t di. t d g t dg h t d h
r.·t e f gteg hteh i t ei t e g t f g h t f h·
d.e f t d .eg . t de h. t d ei . t de t d f g. t d f h

d: f i t d f' Kt d g h t dgi t· d g · t dh i t dh t •
d f t d d f t d dgtd dgt d dgtd dh t d · d ht d
d f t f d f t f dgtg dgtg d g t g dh t h dht h
d f t i dftK dgth dgti dgt dh t i dht
di t d dKtd
dhtd di t d d t d di t d d t d
di t f dKtf
dhtg ci i t g d t g d.i t h d t h
di t i
d ' Kt K dhth di t i d t di t i <l t
d t d f d t d f d t dg dt d g d t dg dt d h dt dh
d t ' di dtdK d t dh <l t di dt d d t di dt d
d t f i dtfK d t g h dt gj dt g dt h i dt h
f i t d f K t d ght d g~ t d
t
g t Q hi t d h t d
f i t f f K t Í g ht g g1 t g g t g hi t h h t h
f i t i f K t K ghth g i t i g t hi t i h t
f t d f f t d f gt d g g t dg g t dg h t d h ht dh
f t di f t d K g t <l h g t di g t d h t di ht: d
f t f ¡ , f t f K g t gh g t g i gtg h t hi ht h
i t df K t df ht dg i t dg K t dg j t d b
t dh
i t di K t d K htdh i t di K .t d i t di t d
i t fi K t f K h t gh i t gi K t g i t hi t h
~· df i. t d f K t d gh . t d g i t dg t dhi tdh
"
'ji TA'B'P'LJf
di t ef gt ef h t ef i t ef t eght egÍ I
di t d ef te e f te ef t e ef t e egt e eg t e
di ti ef t f ef t f e f t f ef t f eg t g eg t g
di t cf t g efth e f t i ef t eg t h egti
d td c·gt e eh te e i t e e t e eh t e e1 t e
d ti egtf ehtf e i t f e t f eh t g ei t g
d t egt g eht h ei t i e t ehth ei t i
dtdi et e f et e f et ef et e f et e g et eg
dtd et e g et eh et ei et e et eh et e i
d ti et f g et f h et f i et f et gh et g i
i t d f gt e· f .h te f i te f t e ghte gi t e
1 ti f gt f t; h t f f i t f f t f ghtg gi t g
1 t f gt g fhth f i t i f t ghth gi t i
i t di f t ef f t e f f te f f t ef gt eg gt eg
i td fteg f te h f t e i f e
t g t eh gt ei
i ti ft f g ftfh f t f i f f
t g t gh gt gi
tdi g te f htef i t e f ef
t ht eg i t eg
td gteg hteh i t e i t e h t eh i t ei
ti gtfg htfh i t f i t f h t gh i t gi
t di t ef g t ef b te f i t ef t e g ti te g i

e g K ' t eh i t eh ei t t f gh t f gi t
e g t e eh t e eh e ei t e
t f gt f f gt f
e g t g ehth eh t h e i t i f g t g f gt g
egtK eh t i eh t e1 t f g t h f g ti
eKte e i t e e t e e t e f ht f f i t f
eKtg ei t h e t b e t i f ht g f i ~ g
eKtK ei t i e t e t f h t h f i t.i
et e g et ·eh et eh et e i ft f D f t f g
(7

et e K et e i et e et e f t f h f t f i
et g K et h i et h et 1 f t g h f t gi
g Kt e hi t e h t e i t e gh t f g i t f ..
g .K t g hi t h h t h 1 t i gh t g gi t g
\

g Kt K hi t i h t 1 t gh t h g i t i
o t eg h t eh h t eh i t e l gt f g gt f g
:tJ "1(
ªb t e-' h t ei h t e i t e gt f h gt f i
gtgK h t hi hth i t i gt gh gt gi
I~ t eg i t eh te h K t e i ht f g i t t g
·K te K i t ei t e K t e ht f h i t f i
I< t g K i t hi t h K t i htgh i t g i tg
,t e SIC te hi teh t e ~ tf gh t f gi tf g
 TABVLA 3}
~ hi f hKt f i kt g h i t g h Kt g í K t h i ·t
f h t f f ht f fi t f ght g g h t g g i t g hi t h
f h t h f ht h fi t i gh t h g h t h g i t i h i ti
f h ti f h t K f i t k g h t i ghtK g i t K h i t
f i t f f Kt f f kt f g i t g g Kt g g K t g h t h
f i t h f Kt h f kt i g i t h g K t h g K t i h ti
f i t i f k t K
1
f kt k g i t i gKtK gKtK h t
ftfh f t f h f t f i gt g h g t gh g t g i h t hi
f t f i f t f K ftf k g t g i g t g K gt~K h t h
f t h.i f t h K f ti k gt hi g t hK g t 1 ht i
h i t f hKt f i kt f h i t g h K t g i Kt g 1 t h'
h i t h hK t h j kt i hi t h h Kt h 1 Kt i i t i
h i ti h K t K i kt K hi t i h K t K 1 K t t
h t f h ht f h i t f i h t g h h t g h l t g i 1 t 11 i
. h't f i h t f K i t f K h t g i htgK tgK 1 t h
h t hi h t h K i t i K h t h i hthK i ti K 1 t i
i t fh kt f h kt f i i t g h Ktgh K t g i t hi
i t f i kt f K kt f K i t g i KtgK KtgK t h
j t hi kt hK. kt i K i t h i KthK K ti K t i
t f hi tf hK tf iK t g hi t g hK t gi K t h i

PARS <z._VINT8: DE
T A B V L A.

A B V LA iíl:a compofita eíl: d ~ oétoginta qua.:

tuor columnis: & efi fubjeétum,ftve iníl:rumentú,
cum quo tn vefügantur folutiones qnaoi110nun1, r.e-
fi on~endo ad·propofitum,aftirmando, vel negá ..
do,c.oncordan~o ~~inc1pia,& regulas; & evitando eorum con-
~rar1etatem. S1gn1ti~at T: in ta :)ula, qnód _literre , qux ~unr ant~
1pfoin T. font de prii~a figura; & lith~,qure font pofi 1pfom 1.
font de fecunda: ficnt in camera B.C.T.B.in qua B. prxcedei:s
T. fignifica'" >onitatem;& L. magnitudin~; & B. P.º.a T. Iigni- vrílitas
fic.it diff~rent' am; & fic de aliis.Invefügatio,qure lit m tabula,~íl: Tabula-. ~
- e 111 --
 34 r
'ParJ ~. de abultt.
in altiori gradu .6 gnificationis veritatis, quám illa, qu~ fit in fí;
gurís.
T•bu!a. 2 Tabula ha:c derivata eíl: de quarta figura, vol vendo circulú
deriva· fecundum,& tertium,( ut in il'>Ía tabulaapparet) ufque ad o&o-
tur ex fi ginta quatuor colunmas:in qua volutione coníifiit ligamen co-
¿~:~~a lumnarnm: ficut columna B.C. D. qure conneél:it fo cnm colum•
na B.C.E. e~ columna B.C.E. cum cvlumna B.C.F.& fic fucce[..
. five de colunmaJin colnmnam,vfque ad ultimam columnam,quée
t 1~a men
1
-~ u~.
efi H. l. K.ut in tabula apparer. Et Ge it1 qua1ibct columna funt:
omnes columncr implicatcr: rai:ione cnjus implicationis,it-a qu:r-
libet columna coadj u vat allams ut ad quam1ibet folutioné unius
qucrfüonis,pofsint applicari omnillm colunmarum fignil1catio•
nes jet ita apparet mJ.gna generaliras hujus tabulre.
3 Amplios, in qualibct colúna funr viginti qu~íl:iones per or-
dinem.Et de hoc dabimus exemplum per ordincm in prima co ..
lumna, quér dr B. C. D. pr~dicando ptimó de bonitate, dcincle
de magtlitudine,Q.c pofr modúm de crtcrnitate: & hoc fic.
Qu~fiio.. Prima cfi,utrí1111 bonitas fit dm mr.gna,ut lit ~terna. .
ncs pr• "'. S ecnn da,utrum, fi1t aHqna b 1)nitas tam
' magna, ut cont1t1eat
. m
po~~~ur, fe res diffcrentes,& fibi coeífcntiaJes~
Tertia,utríim bonitas fit ram magna,ut contineat iu fe res có•
cordantes,& fibi coeffentiales?
~ rta, ntrú bonitas continens in fe res contrarias,fit magna~
Qillnta,utrúrn bonitasreterna fit differenc;?
Sexta,utrúm bonitas a!terna fit concordans?
Scptima,utrúm bonitas reterna habeat in fe contrarietatem~
Oétava,utrúm bonitas conriueat in fe differentiam, & concor
dantiam.
Nona,utrúm bonitas contineat in fe differentiam, & contra..
rietatem'?
Decin1a,utrfün b011itas contineat in fo concordantiam.& có-.
trarietatem?
Vndecitn:i,quic.l eíl magna differentia ~ternitatis? .
Duodecima,quid efr magna,& a!tcrnl concordantta?
Tertiad~ci m1, quid cfl: magna, & crterna contrarietas~ .
~lrta<ll.!cima,quid efl: magna differcntia, & concord~ntta?
~nrndecima, quid efl: magna ditferentia, & contrar:eta.s?
Sextad [~cima>quid cfl: magna concordantia,f~ contrar.1et~s'?
Decimafeptima 1 differentia concord'1nt1~ ~tcrn1tat1s de
quo eíl:?. Deci-:
.... Dccimaodava, differentia contrarfrtatis, &. ~ternitatis de
quo ell? . . . . .
Uecimano11a,concordant1a contral'tetat1s, & a:termtat1s de
quo eíl? . . . . .
. Vigcfima, d1fferentta concordanti~ contranetat1s de quo
eíl:?
4 Fecimus viginti qurefüones de columna B. C. D. continente
in fe viginti Cameras. Prima camera eft .8. C. D. T. fecunda B.
C. T. B. & fic ufquc ad vlgdimam, qua: eíl: T. B. C. D. Et ficut )
ftcimús viginri q utfüones 111 prima columna; ita poff unt fieri ¡

ali~ vi gin ti in fecund.i columna;& alit v iginti in tenia; & fic per
ordinem, ufque ad ultunam columnam H. I. K. -
Per has qutfüones, & folntiones, ita elcvatur intel!efcus in A!titndo
altum gradum univerfalitatis, ut innumerabilis, & íntfümabilis íncdle-- .
fit: & hoc, ratione generaliratjs pr~dicati, & fubjeéti. Et in hoc ltus.
paífu patet per qnem modum ars ii1a eíl: va.lde generalis,& uti- ~rs tul-.
lis. Ad dandnm autem doétrinam, & modum folvendi qn~fiio..; 1:;:; ~~
0 1
nes,volumus pr~diéta~ qn~fhones folvere, applicando figmfica- eíl, & uti
dones littrarú ad propofitú, tali modo, quó<l definitiones prin lis v:dde.!
cipiorum, & f pecie~ rcgularum non defl:ruantur.
f.t primó ad prtmam qu~íl:ionem refpondemus fic: cum dici- ~tl!io.:
tut; utrlitn bonitas fit tam m~gna, l1t fit ~terna? Dico quód bo- nes foI:
ni tas eíl: tám magna, ut fit ~terna: & hoc quidem cH: ma1üfeíl um vun~u~~
pcr dcfinitiones bonttatis, magnitudinis, & ~ternitatis. Nam fi
bonitas efi cns, t;1done CUJUS bonum agit bonnm: & magnitndo
magnificar bouitatcm,& xteruitatem;& definitio a•ternitatis fa-
cit durare bunitatem, & maonitudinem:neccffarium efi,ut aétus
bon~tat~s fit infinitus , & xt~rnus; & pcr confequcns, cfllntia
bomtat1s. Et ftc conc111ditur, quod bonitas cfi magna, & ~ter-- .
na:nam fine magnitudine, & retcmitate non poífet habcre a-- B~nitas ,
· fi · ·
.8: um m .n 1tum , & ~ternum ; videlicct bonificare. Et hoc efi
eu maa
na, & ~...
affirmab1Je ger regul~m B. & pcr fecundam fpeciem regul~ C. tc~na~ .M

& D. Vl~erm,s ~er pri~nam fp "Ciem regult D. affirmatio eíl: te-

nend~; eo q~od xtern1tas efl: effentia primitiva, ultra quam 11011
cfl al.md pr~1ace~~: & fu,a .Primitivitas eft bona, & magna: & Ge
feq~1tnr nece{fa~10 , quo.o fit aliqua bonitas magna, & reter~a. Conrrz.;
e1nde,p~r tert1am fp~c1em regul~ o. ftgni.ficatum eft , q~od rieras lo
on eíl: altqua contranetas, qu~ habeat dominiurn in xtern1ta .. ~~f:e,n'J:
.. e¡ (ed. ¡>otius ~ converfo; quod donünium haberet, ii iternitas De~.
-aon.
 Par1 ) . de T ahula.
pon haberet priroitivam, & magnam bonitatem ·: ergo bonitas
cfi tim magna, ut fit :rtcrna. •
6 Ad fecund am quxfüonem,quando dicitur; utrum fit aliqua
bónitas tim magna, nt fit d1ffet és?Solutio.D1co quod fic:& hcc
qmd em efi manifefium per d e finitionc~ earum. S1 enim bonitas
eíl: ens, ration e cuj ns bonun.., agtt bonum;& magnitudo efl: ens,
ratione cujus bo111ras,& diffcrt:tia funt magnre: n cc. ífari 1m eít,
quod in bonitatc fint res d1fferentes,fibi C( effcntiale ~; V tdelÍCtt
compa- bonificans bonificare,bonificatum. Nam huc efi de ratione bo ..
r.a t io Tri nitatis, magnitudinis, & differcntia:; quod in eífentia bonitatis
mcatis, ffnt res difiinétre reahter,& fimplic1ter ;& quod ipfa bonitas .in"'
divifa Ítt effcntialiter,& magna, & mconfofa. Item qllreHio eft
tenenda. affirmativc pcr regnlam B. ut per fe patet; & etiam per
~iffini-- regulam C. Pcr primam enim fpeciem, ipfa bonitas cum fois có ..
tlo potif cretis difrinirur ,& con vertitur effcntialícer,& concretive. Et p er
fima. fecundam fpeci~m,differétia ponit cum magnitudine, quód bo-
nitas habeat in fe bo111ficás,boniñcare,& bonificatum; qure qui ..
Natura,. dem non haberet naturam,abfque diíl:inétione; nec po{fct eífe
dbfq, di- i-atio bono,quod agerct bonum: & 11c ipfa bonitas effct vacua
fbn~tio­
natura magnirudinis,diffcrentia deficiente.
ne nó e!t.
7 Deinde magnitudo, & differentia font in boniratc naturaJi-·
. . ter;ut patet per tertiam fpeciem regulre G.& b0nitas cfi in ipfis
Mixtio . 11 aturaliter: Et per quartam fpeciem magnitudo, & differentía
natura 11s,
- - · ha b ent al..tUS
n. · b 0111tate;
rrnos m · & fi11m·1iter
· b omtas · · fiis,rat10· ·
· 1111p
ne quartre fp,eciei regplz C •.
8 Ad tertiam qureíl:ionem , quando qureritur; utrlun bonitas·
fü tám magna, ut contineat in fe res concordantes,& fibi cocf-
fentiale5? Refpondendum eíl:, quód fic; ut patet per definitio ..
nes earum; quoniatn fi bonitas uon contineret res concordan-·
tes, & fibi coeffentiales, five naturales; jam bomtas magna non
diftaret acontrarietate; nec eífet magna fine rali contrarietate:
quod eft impofsibile; qnam impofsibi\itatem necefsitant defi-
nitiones bonitatis,magnitudinis, & reternitatis. Vlterius ad hoc ·
ídem confentit affirmando prima fpecies · rcgulre C. qu~ ponit
Conver- converfionem, diffiniendo bonit:item,& fuas res c01'1cordantes;
fio deti.ii videlicet bonifica.ns, oonificare,& bonificatum; & concordans,
~~f~;ic~~ concordare,& concordatum,cum qnibus convertitnr fuprema .
bonitas;& concordantia cum fnprema magnitudine.
l.tixtio 9 Deinde per fecu11da111 fpeciem ofrenditur,quod bonitas ha-
~a~~:..<tli.~ bet in fe tres res b-<>nas concorda.n~es_,fioe quibus bonita~ rn~g-
.·- - - - · · - - na.
 31
s , ña non poffet eífe.Et etiam tertiafpecies reguJ2 C.po~1r, quód
magnirudo,& conc~rdantia fimt in bonirate cu?J a~i~us fuis!
videlicet cnm magnificare,& concordare;& bomtas m ipíis, e~ 1
bono .agere.Et .quarra fpecies dícit, quod quadibet ratio habet .
in ai~a aétum foum,& eífontiam fuam.Et in ifio p-affu apparet al- ~1t1tudo
titudo fotelleéius,qui vete,& realiter hoc attingit:ad quam al ti- ateJlel"-:
tudinem ipfe non poffet afcendere,nift Deo adjuvante. us.
10 Ad quartam qurefüonem,quando qu~ritur: utrum bonitas . .
.continens in fe res cótrarias,& fibi cocífentiales,fit magna?Ref. Vbr .con-
pon den dutn efl ,quo'd non;qma - -caret concord antia,qu~
· qu1'd em et!
trar1ecas
roajor cil abfolute,quam conrrarietas.Ratio hujus eíl:; quia có- ni;u~g ·
cordantia cum bonitate ponit effe, generando; & contrarietas deficit.
cum malitia ponit privationem bonitatis,corrumpcndo. Et hoc Con~or.;
volunt definitiones bonitatis, magnitudinis, & contrarietatis •. da~t1a
r
~ód 1it verum,quod diximus,regula B. hoc requirit ; & etiam ma¡otr e~
pnma . r. .
ipec1es regu lre C.quon1am,
. r: b . .
11 001tas magna contmeret riecace.
con ra-
in fe r..es contrarias,magnum malurn eífet fibi, & converterétur --·
in ipfa bonitate,magnitudo, & parvitas; quod eíl: impofsibile.. ·
~t etiam per fecundam fpeciem regulre C. qua: ponit in bonita-
te bonificans,bonificare,& bonificatmn, cum magnitudine, &:
ideo de hac qua:füone,negativa efl: tenenda. Item tertia fpeci es
dicit, quod contrarietas non poteíl: e{fe in fubjeéto bono c ..uQ
magnitudine:& idem eJl judicium de quartafpecie, qure dicit,.
quod.contrarietas non poteft habere aétum fuum in magna bo ..
ni tate.
11 Ad quintam qua:fHonem, cum dicitur:utn\m bonitas reter; ,
a fit differens'?Refpondendum eíl:,quod fic· quon;am nifi boni- 1 ~1 ~te7;
rr d' ' agere bonum :r- mt.1te e~.,
as a:terna ~net. ~ffere~s,non poífet abre terno A

ditferen~
ter?um;qma d1~e~en:1a non gubernaret agens in fuo numero tia!. - ·-
aét1vo,_neque ~g1btle ~n numero pafsi vo: & illud idé dico de age·
re:& d1fferent1a. defic1ente,caufaretur confufto eorum, & reterni
tas non habe~et natur~t'? reternandi,neqne bonitas bonificand~:
a: íic omn':. tfl:a: definttt~ne~ effent d eíl:ruétre; quod cfi impofst ..
bite.A mplms regula ·B.e1dem confentit affüm ... tiVe juvádo fe dí
clefinitionibus pr~fatis. " ' . ., , ¡
Ite.m per prima?1_fpec~e•n regulr D. affirmabUe quide~ ~a; ,,, : 1 . ;
s, arn ip(a regula d1c1t,9uod bonitas ~terna tantum e.íl: primm_v~ lEterni-· ·
a. per apere, ficut per ex1ílere;privata autem differétfa incer ª!fes, tas e~
~g1bile, pri ~atu~ age re, & p·er ~On_fequcns agentia, & _fequ1t~r fi%e :x&
""""tlo~~afl& nnvat10 llitUt~ bonmu1s :.rternz; qu~ ~~ ~mp.bo~s 1~ ageie- --
1
a- ·
'" · · · e~ 1e
·--- ! ~
·¡
' 1
...... ~-
 : '1' ar s ~. de T ahula.
hile. AdhMc fecunrla fpedes regul~ D. vidctur hoc ídem aífirmi:
re;nam abfque ditfercntia bonificant1S, bonificab1hs, & boniff·
care, nó.haberet ex quo effet> nec zternitas poílet ipfam gul>er..
nare,quod fibi eífet malum contra bonum :ctternalíter;quod ell:
impofsibile. Adhue per tcrtiam fpeciem regul:r f>. manifdlum
cft,quod fi d~ quadl:ione,negativa éffet tenéda;fequerttur,quód
aliquod ens eífet zternum habcns ~ternam malitiam,qnz impe-
diret, quód élterna ratio bonitatjs carens ditferentia, non eflet
ratio 0000 ~terno, Ut produc.er.et benum a:ternllm; quod efi
falfum,& impofsibíle, & Gontra regulam B. ergo &c.
~tcrni- 12 Ad fextam: utrúm bonitas ~terna fit concordans'?· Refpo'1•
·tas ell có dcndu1:n eíl: affirmative, per earum definitiones; quia a:ternitas
~.o~dans. dkit,quod bonitas, & concordantia durant; conoordantia di-
cit, quod bonitas, & :rternitas in uno, & in pluribus conco·r ..
dant;& bonitas :rterna. e.fi latio ab ~terno conc.ordanter, quód
bonum producat bonum:hocautem non pofTet eífe,nifi bonitas
!terna cf.fot conco¡·da.ns per boRificans,reternans, & concordás;
& per bowficatum,concordatum, & ~ternatum; & pcr bonifi ..
care, :rternare.) & co11cor·dare.Amplius probabile fatis efi,quod
diximus,& per regulam C. affirmatio efttcnenda; nam ·bonitu .
~fl: ilJa forma,qu~ proprie continet in fe differentfam, & cócor•
dantiam,& bonifican$, bonificare,& bonificatum bene hahirua-
~a .d·e . diffe1:cntia,& concordantia: cum quo habitu differens, &:.
CQn~pr.dan$ fµnt ag.e ntia;& diffenentiabile, & concordabile funt
patientia. f>er quartam fpeciem,habet.bonitas differentiare,có-..
c.ordare, & re ternai;e •.
si·mund• . I 3· Ad feptimam,qt1ando•dicitur:utrúm bonitas :tterrta. habeat
élf,c "'ter i11fe contrar-ietateiw~Refpondendum efi, quod fic; pofito quodi
n(1s,i~ a:- mundus eífet reternus, quod patct per definitionem contrarieta-
ternitate tis;qu(!)niam al> re.terno,& in a:terno mundus efíet bonus, & ma-
~(fe~ con lµs;& per ~ternam ·bonitatem, 1 & per reternam malitiam, gene-
!~ariet~s.. ratiolletn, priv ationem,& corruptionem: & boniras a-terna non
poffet effe bona ratfo bono xterno, quod' produceret bonum·
~terní1, fine c.o ntrarietate, & malitia: & ;rternitas erfet caufa, .
rn ~ter- quare bonum, & malú durarent ab ~terno. Et hoc regula B. non,
nitate nó poteíl: c'onfentire; neque prima fpecies regulz D. nam ab reter-
~ cótra no d fent primitiva bonumi& malum,concordando. Et per· fe;.
~1 eta s. cundam fpecie~ totum univerfum eífet compoíitmn ex.bono,&:
malo: et prima caufa, (cilicet neus eJfet necefsitatus ad caufan ...
r • dURJ muijdum ab ~~p10, ~~~~"~- ~~ ~!~~~a.~ . q~antú~cut~·
1\.. - -- .. ~O!!lf
 Parí~~ tltT11bul11; 39
·bottltatt;quod ell: impofsibile: ratione cu.j~s i.mpofsibilitatis,de i~r~1t
hac quzfüone, negativa efi tenenda. Et m lllo paffu apparet, mur:.durn
quod etl: impofsibile mu11dum cífe ah ~tc.rno. , . effe ah ~~
. 14 Ad oétavam qu~füoncm,cum qucr.ntur:utrum bonitas con t rno~
ti11eat in fe differentiam,& concordant1am? Reípondendum dt
quod fic,quod patcr per earum definitiones:ft enim bonitas non
ha.beret res difieren tes,& concordantes,nó poífct eífe ratio bo·
no, ut produceret bonum:& concordantia non poífet elfe abf-
que differentia rerum: nam privata óifferentia,effet confufio,& Conc 0 r.;
occultacio in ter boni.ficans, & bonificatum; & in ter concor- d¡ntia,fi..
4ans, & concordatum: imó d1co quod eífet implicara contradi- ne ~tff'e"'
ftio; quz ell: impofsibilis. Item prima fpecies regulx C. dicit, rfent;a ef
.!.. ..l • 11. • •, • h e no po-
q u uu zten_11tas eu ens1 cut propne competJt ~ter!lare • ere a~-- tefi. -
tcm propr1etas effe non poteíl: , fine concordant1a tternant1s, ·
a:temati,& a:ternare; qu~ conct>rdantia eft naturalis,& ncceífa-
ria,ut per fecundam fpeciem regulz C. fignificatum efr. Et per ~~n~~~~~
iertiam fpeciem videndum efi, quod a:ternans in crternabili dl: tu~ali~ -
.agens;& a:ternatum, five reternabile patiens; & étternans habet
adum, fcilicct zternare;ut per quartam fpeciem regulre C. fig-
.nificatum etl:.
1 s · Ad nonam quzfl:ionem, quando qureritur: utrúm bonitas Coñtta.:
contineat in fe ditferentiar11, & contrarietatem ! Refponden- rietls efi
dum eíl,quod fic,in aliquibusfubjeéhs, ficut in elementato ,in lilllit~t~
quo elementa differnnt, & contrariantur; ficut jgnis, & aqua
per calidmn, & frigidum; & ficut aer, & terra per ficcum,& hu- Cor..tral
.midum. Et hoc bonum elt, quia abfque tali contrarietate, ele-· riecas efl
inentatum effe 0011 poífet. Vltcriús regula B. ad ídem, quod di• bona. -
xi.mus aífentit.
Item per primam fpeciem regul~ D. negativa de quzfiione rn priini...
efi: tcnenda; hoc eO:, quód in eífentia. bonitatis fuum bonificás, tivicate ·
bonificatum, & bo~1ificare non poífunt contrariari; quia fi fic, n~n ~ ·.
per fecundam fpec1em ejufdem regul:r,boniras non haberet, ex cotrme~
quo eífet. Et per tertiam íipcciem e1·ufdem regul~, effet fubdita etas. · r
.· · onco .. .
,lllal ltlz mnat~ ; neque etiam haberet naturam; quod eft impof- ·dan tia,~
1ibilc. cótr.mc-
·16 .Ad d:cimam qu~~ion~m, quando qu~rituri utrum bonitas tas in ali ·
coatmeat m fe concoraant1arn, & t.ontrarietatem? Refpon·den-- quo (u~
.dum
•
ea quod íic, in aliquo fobjefro,quod eft habiruaturn •debo 'veeªº ~~~
ntU•o•
nttate; ficut elementat~m, quod cfl: bonum per bonitacé: m quo Conc 0 r...·
!~!!!!~!!!~to jgnis~& aer 'ºn~or~-ant per caliclitatcm; ~ ae-r, & dia ele~
.,. ~ ~- ~q~ ~~Q~
 ·· ·aqua pe~'hu.mid'iratetn;& aqua,& terra per frigiditatem ·; & rer:
Contra- , ra,& ignh per ficcitatem: & ignis,& aer
per ficcit'1tem, & humi:
rie.cas e- · dítatem funt contrarii;& aqua,& terra ¡:icr ht1miditatem,, & lic-;
. lemento.: citatem funt Contrari~;& aer ,& aqua pel fi ·g;ditatem,& Cahdi-.
!Um. tatemfunt contraria,;& terra,& ignh per fng1dilatcm,& caHdi- -
tatem;.& in motu per ponderofitatem, & levitate funt cótraria ..
Et quod diximus., manífefi:um efr per ddinitiones bonitatis,. con.
cordanti~,& cont1 arietatis:quoruam alia~,elementans non pof
f~t effe ratio in fubjeéto,ut produceret bonum elementatum: &
ctiam definiti.ones concotdanti:11,.& contrarietatis effent del.hu~
éta:.
Amp liUs,ad'idem,regula B .confentit affirmando; & etiam pri
ina fpecies regula: C.,elementatum namque efr fubjeétum bonú~
'in quo concordantia,& contrarietas aliquam convenientiam,&
cwntrarietatem habent;.íicut ignis,& aer, qui in elementato 'có-
cordant per caliditatem;& per ficcitatem, & humiditatem con-
trariantur~ &. fic circularite_r ,ut fupra diétum eíl:. Vlterius per fe-
cundam f peciem r~gulce· C. affirmativa cfi tencn·d a: ficut elemé·
tatum,qu0d continet in fe innatam concor<lantiam, & contra ...
rietatem,ut fupra diétum eft.Etpcr tcrtiam fpeciem ejufdem t •
gulz, ignis in aete eíl: concordans, & aer in igne cQncordabilis,
quoad genus caliditatis;fed quoad genus humiditatis, & ficcita·-
tis contr ariantur;.quia ignis ratio ne ficcitatis eíl: cótrarians aeri,
& aer igni,perhumiditatem.Adhuc per quartam fpeciem pate.t>
quód qu;Jdlib~t elementum habeta-étionemi & pafsionem in ali o
circulariter,ratione cujus elementa fúnt remiffa, & co11fraéta in
uJc:.:nen.. elemcntato~ ut ad mixtionem,& compofitionem venire pofsinr,t
m mané.t ex.iíl:.entc elemen tato de bonitate habituato, & etiam de c.oncor
11e¡n lt'a
l
dantia,& coritrarietate•
.in el;mé 17 Ad vndecimam quadlionem,quando qu~ritur:quid eít mag;
' .!fltJs. na dífferentia :rternitatisrRefpondendum eíl:,quód efi: forma ne
cefsitans reternans, reternatum,& xternare in reternitate,ut mag
11 itudo fit ens,ratione cujus d-iíferentia,& reternitas fint magnre;
& reternitas fit ens,rationc cujus magnit.udo, & differentia da ...
rent;& differet:Jtia fir-ens, ratione cujus nnum fü: zternans,aliud.
reternatum, & aliud ~ternare.Vltcl'li{1s,quód fit verum, quod di--
'1imus, regula. B.hoc teíl:atur;& etiam prima, & fecunda fpecies
. · rcgul:r C. &-fimiliter t~tia f pecies regulre C. ut ~ternans ftt
i.n- ~tcrnitate, · magnitudine, & ditfe.rentia, natura agens , &
!~odu~e~s et_.od~au~ 1~ ief~ ha~~n~~ in. ~ternitate.a. magnil"'
~
...... • ll' ~
 ,..,

élin -~,. ·ft'ercn Í;i nawrarr.; e: tH.c, ratione quart:r fpe-·

·c ieí.' Itcm p n~na fpec1es r ul;r L>. h t dem cohcedit, ut mag•
aitUdv pri:11 tive i &. ~t ·nl .1abcat a:te, nans, ~ternatnm, &.
crternare.E fecut u.a .~ ecies regc..¡1t d.hoc idem ponit, ut a:ter-
nita~habeat,ex quo ú • b t ad hoc ter ia fpecies ejufdem regulz
·concordat.
18 Ad duodecimá quzfiionem, quando qu:rritur: quid eíl: ma..
g na>& zterna concordancia? L ictndum ei1, quod efr forma ne .. Concor.;
d~ .
r . . . & . . d . . .lttt Vl ,
ce1s1tans in a:termtate, 111ag111r r 1ne con cor ant1am, mter re... & necei:
ternans,a:ternatum,& a:ternare . .L.r h e per primam fpecicm re- fitas.
gula: C. & D. fatis eíl: videndum;& er1am per fecundam fpeciem
. ·C, & J). & íic-de tertia fpecie regul~ C. Ut a:ternans fit Ín magni
· ·. tudine,& zternitate,& concor.daptia magni.ficans,:Eternans, &
· <:oncordans. Et per quartam fpeci~m regulz. C. ut habeat natu-
rá reternandi :Eternatú,magnifi.candi magnificatú, & concordádi
có.cordat:ú:& ad hoc tertia fp.ecies rcgul:E D. cócordar.Amplius
eanún definitiones hoc idern affinnant,& tefiantur; quonjá mag
hituqo, al{que ~Qn~Qrdan~ia ~ternantis, reteruati, & ~ternare, ,
non ppífe.i: eífe ~ns. ratio ne cuj us reternitas' & concordantia c(-
·Íent n;tagnx';neque etiam a'ternitas baberet naturam,cfa qua du ..
tare poífet,atque fine ipfis concordantiam habere, neque fine
concordantra difrare acontrarietate.
19 Ad tertiam decimá qurefiionem,quando qu~ritur:. qnid eíl:
magna,& zterna contrarietas?Refpondendumefi)quód efl: ~ter- iEternit2
nitas mundi;pofito tamen quod mnndns eífct a:ternus. Et hoc tis crea. ..
- · 9atet. per earum delinitiones,& regulas: quoniá definitio cótra· t~ pofr ~
· t t. · 'd '
l!.te a is ponit qno ~ternitas Dei & a:ternitas rnundi magnam
tio · mu . 1 w

'L b fi ' . _ ta pon:r-"

ua ~nt controver 1am,ipfis exiíl:entibus primitivis per primam abfor<la.
fpe_c1em re_gulre C. & D. quoniam reternitas Dei uon effet Gngu
fans: .
& pnvata fua fingularitate ' maonitudo
b
nuidem
l
nó eíl: cns,.
rat1C?ne cujus :rtern.itasDei fit magna;& efi ens>ratione cujm CÓ·
trar1etas eíl: magna inter zternitatem Dei & a:ternitatem mun-
di:qu~a zter~itas mundi ponit ~ternum i~alum non qnietatnm,.
- ~te~mtas De1zternum bomun quietarnm:& ~ternitas Dei ponit
-ztemum b~num ~ífe du~abile,& ~ternitas mundi ponit :rternú
malum effe durab1l~,quoad definitiones a:ternit•r . Et fecunda
fpecies regu1~,D .. po.nit qnod -reternum bonum & ;ternum Qlalú·
f~~n.c9,!1fun~~ .~n c~t~po_lito. l!t definitio quid~m m:igvitudinis .
P?ntt~ag~am' COllJUnéhonem. Et tenia fpecies reg~lre D. po-
nttJubJ:eét10~~!11 a~ .t~t!aq~e p,ar~e. ~t fecunda fpec1es ~gul~'
~.no~ -
 ., ··-·,J .
4z
c. ponit contrarians, contrariatum, & contrariare~ Et eterni,.
Mundus tas quidelft e!l: dominans in ~ternitate Dei,& él'ternitatc mundi,
nó pocefi ipfa h1bente in utraque dominium,prod.ucendo ztenlUm con"'
ell e ~cer tariatum, inquietacum; quod ea
impofsibile: ratione cujus im 1

nus. pofsibilitatis, mundus non potell cífe zternus.

2_0 Ad quartam decimam,cum dicitur:quid eft magna diff(r.en
Divina tia,& concordantia? Dicendum efr, quod in eífentia magnitu•
Trinit<\s
declar~­
dinis, rnagnificans, d1fiinguens, & concordans funt una perfona.
!~~ . eadem numero ; & magnificatum, differen tiatum , & concorda.-
tum funt alia perfona: & magnificare differentiar~,& concorda-:
· re_alia perfona: & omnes ifit tres perfonre font idcm per effcm-
tiam, naturam , magnitudinem , differentiam , & concordan-
tiam. Et hoc videndum cfr per earutn definitiones, &-pcr pri~­
rnam, & fecundam fpecie1n regul~ C. & D. & per tertiam C. ut
magnitudo,ditfcrentia, & concordantia ftnt in ad-u agcntes·1 &
concordantes, & á vacuitate, & otiofitate difpara.t~. Et pcr
quartam fpeciem regul~ C. onahabet aduminalia, fine quibus
aa:iblls definitiones earundem non cffent verz:quodeftimpof~
fihile,ut regllla B. tefiatnr.
~ 1 Ad quintatn decimam qu~fHonem, quando qu~ritur: qui<I
Cótflrie eft magna d,i fferentia, & coritrarietas? Refpondendum eft,quod
tas etl rJ e& illa caufa caufans unum comrarium in alio: ticut in ele.-ien-
ri.o aétio tato, in qtto igl)ÍS, & aqua funt mixta;& fimiliter aer, & terra,8'
mh ~ r.e intcr bonum naturale innatrtm, & malum morale; y1de1icet pec-
pa )Jom~ catum,& hominern .. Et hoc patet per dc:finitiones magni~udmís,
differenti~, & contrarietatis. Et differentia quidem declarat, ·ac
dííl:inguit ipfa contrariaj& contrarietas in fubjeéto privat con ...
cordantiam,& generat contrarios appetitus,& fines .. Et hoc per
t'ecrulam B. fignificarum efi, & etiam per primam , & fccundarn
fp~ciem regui~ C. & D.& per tertiam fpeciem regul~ C.efr fimi ..
liter fatis planum ; quia unum contrarium eíl: agens, & patiens
in ali o. Et per quartam fpeciem regultC.habet unú in ali o aétio-
nem;per tcrtiam vero fpeciem regul~ D. fobjeftioné. Et in illo
Figura paffo figurantur nugn~ pamt infernalés. Pcr quartam fpecie11¡
prenarú
in fer na- regult c. unú habet aétú in ali o: une qui bus aétibus definitiones
eorú nó eífep..t ~er~~qnod eG: impof5ibile,ut regula B.tefiatur. i
. 'l:llti•
2 2 Ad fex~mdecimá qu~íl:ionem,cum qu~ritur: quid cfi mag
na concordantia,& contrarietás?Dicendü eíl,quod eft illud cru,
quod ponit m eodé fobj eéto res concordantes, & contrariante~
• generaudo,& corrúpendo ~n cl~~e~~~t09-ª~~t ipis,~ ~~ra,1ui
.. . ~t!t
 arJ ~. de T ahula.
· abent oncorda.ntiam per generationem cum acre; igne e-,cifié-
~ te calido,& ficco,& recipiente ficc.itatem i terra, & dante cali- )
dit~tem aC!ri.Per t ertiam fpeciem regulz D. ipfe quidem cft exi-
ftens dominans ftccitati, & humiciitati,in quibus ponit mognam
ontrarietatCJJl)Corrumpendo. ·
~t 6cut diximus de igne,ita poteíldici de aliis elem~uis, fe .. •
cundum qualitates eorum.Et fic videndum efr pcr primam & fe-
:.cundam fpeciem regulm C.& D.& per definiciones magnitudi- Ekn1éta
itis 1 concordanti~,& contrarietatis,per quem modum clemcnta 1n tra 1 t
'intrantmixtum,& componunt elemétatum.Et per tertiam f pe- inixt~•
4.ie1n regµli C. & n. unum elementum cfi: in alio agc.ns, & pa-
tiens.Et per quartam fpecicm regul~ C. unmn elernentum habct
athonem,& pafsionem in alio,& ctialll motum generando, &
orrumpendo. _
.., j Ad decimam feptimam qu~íl:ionem,quando qu~ritur: diffe~
entia,concarda.nti~ ~teroitatis de quo dl?Refpondédú eft, qn•d
efi de natura;ac relatione. Diffel'entia enim ponit res difiü1éta-s,
& re~at.as .naturaliter,per diil:inguens,diftinétum, &: difünguere
in ~terna·concordantia: qut quidem, fecuntilun foam definitio•
em ponit'concordans,concordatum, 1z: cócord-are,et uná effen.:. .
tiam,& narnram, in qua a:ternitas p onit ~ternans:, ~ternat um , &
fternarc,ratione fu~. diffinitionis.Et hoc manifefium efi per re•
gulam B. & perprimam,& fecnndam fpecicm regul~ C. & D. Et
tertia fpecies regula: C.ponit aéHonem, & pafsionem, fine mate
ria;Et quat·ta fpec.ies ej ufdem regula: attus ~ternos natura.les . .Et In Deo
·•~ ·hoc terria fpecies r-egult D. non· potcíl contradicere; Quia eR •~on .<d
<llfparatQ á pr-imitivis aétibus differentibus, .& conc()rdanti-- maten a,
bus.
'24 . Ad dec_im~m oétavarn qutllionem,quando qu~rintr : diffew
ren,..t1a ~ternttat1s;& contrarietatis de quo tfi "? Dícendom eO,,
quod·eft de Deo,&: de mundo; pofito quod nmndus cffet ~ter·
~us. Et hoc paret per earum definitiones: ~remitas enirn po nj t Mund11~
mna:un'! b.onu?1 ~ & ~ternum bC\num;. & maium morale; & dlífe.: '!equir e;
,.en~ia difimgu1t 1~fa.Etcontrarietas ponit ~ternos ftnt:s, & con !.: ~t efn #

tta.r1os,abfq1~e qmete: &: hoc per regu\am B. clarum·efl:. Et per

p·tuna.m fpec1.em regul~ C. & D. dicendum cfi e!fe differeorias ·
-C?ntrarias.Et:fe~nnda efpecies earundem regula.rum ipfas po-
1ut C:OMPo.íitas; 1pfa tam~·~ ta\i~ compo6tio impotsibilís e~. Et
t~rt1a Í\Jec1esregul~ C.d1c1t quod mnndus ell infinirus pir mfi·
~~~~~!~~~.é im1atá¡fc.dfua bonitas moral~s,& malitiafont fi ..
~D\l 1
 •

-mul duratio ~terna:& mundus habet infiniratem; pcr irternita•

tem innatam:& omnes alii fu~ partes innatz funt finit~, qwia cce 1
lum eíl: .corpus finitum, per quantitatem,habitum, & fitum. Sc,.d
tertia fpecies re·gul~ D.dícit primitivas dominaciones, & fubjc·
étiones contrarias: quod efr impofsibilifsimum. ·
2) Ad decimarn nonam qu~füonem, quando ,q uir.itur: con.; .
cordantia contrarie"tatis,& ~ternitatisde quo dHRefpondendií
eíl: quod efi: de duabus ~ternitatibus, fci1icct de ~te.rnitate Dei,&
d ~ternitate mundi1pofito tamen quod mundus dfct ~ternus:qua: .
,!1~n ~a quidem concordant, & difcordant in duratione infinita: Deus
~~e~n1.151. enim habet ftibfiantiam infinitam,& mundus finitam: a:ternitas
Dei fimpliciter dt bona,& ~ternitas mund.i bona,& mal::i mora·
liter:& definitio concordantit deílruitur ,& definitio contra~ie-
\ : tatis efl: ~terna,& necefsitata! & definitio ~ternitatis efl: dcfiru-
~~· éla,quia non pr~cedit duratio magnitudini~, bonitatis, & virtu-
tis,ad dura.tionem magnitudinis,maliti~,& viciorum. Et hoc per
primam regnlam videndum efr. Et ftc patet quod concordantia
ell primitiva bonitate,& malitia,ut patet per primam fpecié re-
gula: C. & D.Et per fecundam fpeciem regu1~ C. & D. compofi,.
t:a efi: ex contrariis primitivis ~ternaliter,extra fuum genus~& fi~
... eft in fuis contrariis concordantia habens nomen per contradi-
'< · ~Honem implicatam;unde efl: ~terna concordantia 1 & zterna có
trarietas.Per tertiam fpeciem regulz D.eft fubdita, & non fub ..
dita: quod efr impofsibile.
·26 Ad vigefimam qnaíl:ionem, quando qu~ritur: differentia;
concordautia,& contrarietas de quo funt? Refpondendum eft,
quod font de fe ípfts; quia font gen en generalifüma, ut patet
e ntra- per definitiones earum.Et hoc regula B. reflatur; & prima,& fe ..
ri~tas ca cunda fpecies regul~ C.& O. Tamen non dico, quod contrarie-
Jet fpe
2. tas cadat,five fit in fecunda fpecie regulre C. vel. D. quia eíl: acci-
,;ie regu dens,& accidens non habet naturam,ex qua fit fimpliciter; nain
líC.& D. fi haberet,jam eífetfobílantia comp ofita ex forma, & materia:
quod eíl: impofsibile.Et hoc patet per tertiam fpecié regul.r. D.
z7 Diximus de prima columna.i& dedimns doétrinam de ip"'
fa,per quem modum qua:fl:iones extrahuntur ah ipfa, & fo1utfo ..
nes earum per definiciones,& regulas. Et ficut fecimus de ipfa,
ita potefi: fi.eri de aliis columnis,fuo modo.Et quzfiiones, quas
Jnflrumc; fecimus de ipfa funt generales1& poffunt applicari ad qu~füo ...
tum dif" nes particulares, defcendendo per fcalas trianguli viridis, per
~![us: qua~ !n~elleét,11~ eft 4lf'ur1ivus1 faci~l!~~ fcientias dµfm¡itcs: :
' ,__,
 'Pars )~ de TalJUla,qutt(/. vnfr.
ae hoc damus exemp1um in eadem column~ ad fo.lvendum qu~­
ftionem per viginti rationes d"fferétes, rat1~ne diéta.rum came:
rarum,a quibus extrahuntur .

.QY JE. s r 1 o· vw Je cA.

i8 s ' Virurn mundus fit teternus.

Olutio hujus qurefiionis patebit per primam colum- ~1utuOn1 '
nam ta'Qul~. Et potefi fien per alias columnas; qma 1uvamen
r. . . E . . .
co 1umnre iunt co 11 1gaté?. t pruno per pranam came~
art1s.
· ram columnre,dein<le per fecúdam, & fic de ahis per
ordinem,ufqne ad cameram u1timam, multiplicando viginti ra- Mundus
fiones ad eandem quxíl:ionem;tenendo negativam de qu~füone non efr
r. zternus.
per defi nitiones~& regulas in ip1a columna implicatas.
'29 Doétrinahujus anis eíl:,qnod accipíantur termini explici-
ti, qui font in qnadlione;ficut quando dicitur; utrúm mundus fi~ Praélica.
reternus:m 1fia quxi~ione eH xternitas, qure efi terminus cxplici arns.
tns,cum ftt in prima figura:& per a::tnnitatem requiritur lJ. ~
p.er D.~cquiruntur termrni per ipf~1m D .fignif cati,& fcala, qu~
efr ~n angulo D. videlicet contrarietas in ter fenfuale, & fcnfuale;
& lllter fenfuale,& intelleéruale;& inter intelleétuale,& intelle•
étuale.Item per utrum acquirirnr B. & pcr B. acquil untur qu~
fo~ ipfo exifiúr,ut patet in alphabeto.Et quoniam volumus ~P.·
pltcare ad quadlio11em C. ipfo implicato in qureíHone, acqum-
~t~r quicquid in C. efi contcntum.Et .úc datur doétrina applid·
éh ~rfo1a~n columnam .ad folvendum qua:fboncm antedictam , &
~d mvemendum terminos explicatos,& ÍlPplicatos, applicand~
1pfos ad propofitum, videlicet ad folutio11em qurefl:ionis, tah·
modo q?oci definitiones principiorum,& regn.lé? renianeant i} ... Regufa
l;rfa,adJt:vando fe cu1n fpeciebns aliarum rrgularum, ut habea- obícrv~~­
tur do~trna,<]Qomodo potefi homo fo juvare cü aliis. Et primó da •.
r.,cr pnmam camer am fic •.

_ Vando quxritur ,utrum mundus fit xternus? Dici: Mundus·

Q .
mus per B.C. D. quod non: quoniam {i eífet crtcr- non etuts '
~ms,fua.rat10
·
eífet ab ~terno p.rod+1cens, xter1rnm
. ~o::-
~tern
· - -·-
•.
 bonum; & magnitud o magnificaret illam rationcrn bonam abre.;
terno,& in a:terno,ut patet per fuam definitionem; & retcrnitas
ab reterno,& in ~terno durare facerer ipfam produérionem; &
fic nullum malum elfet in múdo;quia bonum, & malum font có-
traria~ fed malum efl: in mundo, ut paret per experientiam; con~
cluditur ergo qnod mundus 11011 en
~tcrnus.
Vlterius regula B. ponit quod de qurefüone negativa efi te~
11enda,fecundum definiciones fupradiétas, & fccundum quod
proponimus d1cere per regulam C.& D. dicendo fic: fi mundus
efi fternus, fua crternitas eft caufans tantam durationcm mali-
ti'&, quantam durationem bonitaris; quod patet per primam
fpeciem regu1a C. Et per primam fpeciem regulre n. ma--
lum efr tantu111 primitivum , quantum bonum. Et per fecun ..
dam fpeciem reguJ~ C. & D. mundus efl: compofitus debo ..
no, & malo ab a:terno , & in ~terno. Et per tertiam fpe--
ciem regul~ C. mundus efl: in a-ternitate inn ni tu~; & in boni•
tate,& nialitia finitus. Et per quartam fpeciem regnl~ L. h.abet
quietem in generabilibus,& corruptibilibus: in genuabilibus,
ratione boni)I& in corruptibi1ibm,,ratione 'mali. Jr.t per fecundá
fpeciem regulz D. divina ~terniras, & fua bonita~ necefsit.ant
malmn,& quietem,caufando a:ternitatem rnundi, Et cum omnia
ifl:a fint impofsibilia; patee quód de qutfüone negativa eft te•
nenda. . . .

gt s
CC!APVT 'JI. DE CcAlldE~cA 1J. C. T.13 • .
r mu11dus efl: a:ternus' font dua! ~ternitates differen~
tes, fcilicct reternitas Dei, & ~ternitas mundi : & fic
differentia, qu~ efi inter feníuale,& fenfuale; ínter fen
fuale, & intelkél-uale; & in ter inte1leétuale, & int<.lic:éfuale po-
nit tres ~ternitates generales differentes. Bonitas ponit ipfas
. . .. bonas, & magnitudo magnas: fcd hoc:'dl fa!fom, & jn1 pofsibi-
~nica t~ le; quia differentia ponit 1pfas malas fecundum quid; & fic de-
tlttl'i ell fi . . d b · · & per con {i~qnens. b?nitas · ·
iternitas c1t m_a~nttu ~ on1tat1s; magni-:
~ - · !llduus pon1t confníionem; quod efi 11npofa1btle: conclu-
dit~1r ergo qnod de quadhone, negativa
,.,Jl. ~ ... uenda~

CA~
 Par1 ~·de Tabula, !J.!!,te~Vnic. Cap. 3: 47

·p s
CcAPVT 111 •. DE C<:/JMEJ\...cA 'B. C. T.C
I mundus efl: zternus, concordantia innata, quz eft
de cífentia mundi ínter fenfoale, ~ fenfuale &c. d1:
reterna; & íic font tres concordanti~ , & tres 2terni ...
tates fubalternatre generales, curn magnitu_dme bo-
nitatís, & ~ternitatis;& cum duratione ~terna rnagnitud1nis, &
bonitatis: quod ~a!fum efi, &~impofsibile, eó quia font tres có-
tra.rietates fobalrernat~, & eisoppofir~, cum magnitudine ma"'.
litix, & ~terniratis.
3 ~ Vlteriús per reguiam B.& per ~oc,quod de diffinitionibus
dix11m1s> negatio eíl: tenenda.Et hoc 1dem patet per primam fpe
cieh"l reguhe C. & L>. quoniam concordanti:i generalifsima., per
.flrarn fcalam ponit, quod reter111tas-Dei, & a:ternitas mund1 iu
u 0 bono cum magn 'tu<line concordant: quod falfom eft; quia
contrarieta.s magna, & re terna hoc impcdit. Tcem fecunda fpecies
l'egult C.& D. pcnit, qt;iod 11 t~1tmdus dl ~te~nus, concordan-
1
tia bo11a,magna,-& reterna amon totam eífent1am mundi difpa-
ratam ab omni contrarietate; quod eíl: falfom.
34 Deinde per tertiam fpeciem regul~ C. pofüo quód mnn . . Non da~
dus fit xternus, eíl: in dfentia mund1 2terna generatio, & perfe- rnr :rte1·
io cmn magnirndine <rtcrnitatis: quod falfum efl:, cum in mun- n:i gene:
o fü corruptio,& culpa,qu~ funt effeétus magnitudinis comra ratio :
ietatis,& 1nalitiJ:. Ad idem,per quartam fpcciem regulre C. có creat~~ .'
-cordlntia habet magnam bonitatern,& ~ternitatem in fubjeéto,
in quo c:íl: quod efl: falfum, cum fobjeétum fit haDittl:ltnm de
rnagna malit~a, & ~ternitate pe~ contranetatem. A l idem, pcr
tcniam fpec1em regul~ D, íign1ficatum efr, quod t1 tlllmdos eíl:
a!.t ernus, eft.tantúm fubditus n:aliti~, quantúm bonit ri: quod
non eíl: d 1cendmn, ~1t ma111fefü11n efi pcr divinam ~teroi ..
tateni, qux pnina caufa cíl:, cum mapna con-
cordantia bonitatis, dura- "' -
tionis, &c.

.i1~
'·· ~
 48 P1trJ ~. d-e Tabula. quee(I. vnic. cap. 4:

H s
Cc:APVT 1111. DE Cc:AM~~<A 'B.C.T.D.
I mundns eft reternus , fequitur quod efi bona, &.
magna contra.rietas re.te.rna in te~ feníuale, & . ~enfuale,.­
&c. qnod eíl: un pofs1b1le~quomam contram fü~es no
. ,, poífunt eífe boni cum magnitudine reterna;quia fi fic, bo111tas tf
Fine.~ e? fet ratio quod produceret bonum,& malú; & magnitudo mag-
tr.u11 r o .fi b . fi . , · &
po üút ef ni ca:et L""onum,d& malum 111 n1te,cu~1 :rterna e<., ntran~tat e;
{e ~terni. reternitas 1aceret nrare illam contranetatem magnam, onam,
·· & malam:quod eft impofsibile. Regula B.dicit quod mundus nó
eíl: reternus, per hoc,quod d1étum eíl: de definitionibt1s. Et pri·
ma fpccies regul~ C. & D. ponit primitivas e ntrarietates b~­
nas,magnas,& reternas.Et fecunda fpeciesregul:r C. & D. polllt
compofitionem bonitatis, & malitür; magnirndinis, & parvita-
tis;reternitatis, & temporis;contrarietatis, atq ue concordamfa:
quod eíl: impofsibile. Ad idem per quartam fpcciem regnlx C.
a etiam per tertiam fpeciem rtgnlre D.malitia, & parv1tas ha.,
bent domininm in ~ternitate;& bonitas, & magnimdo habent
pafsiones ~ternas foper ~terna conrrarietate:quod dl: impofsi-
blle~ concluditur ergo per pra:diéCa,quod mundus non efi ~t~r-
nus.
CcAPVT V. DE CulME~uí '13.D. T. 'B.
Non da- 36
t~r plu-
l) O.fito quód mundns lit xternus, differcnria, qua: eíl:
in ter fenfoale,& fenfuale, &c. po111t quod font tres
res ~cer·· ret : rnitates bon~, & ~ternre, in quibns bor:1itas eíl:
•1itates. ratio producens bonum inconfufum, & ~tcrnum: quod falft.m,
& impqfsibile efi.
Differentia quidem exillens intcr fenfuale,& intelleétuale; fi ..
cut in Socrate,& Platone non fuit prodncra ab a:tcrno, & in a¡-
terno, eo quía fic non efü & íi mili modo poteíl: dici de diffe--
rentia ínter feníuale,& fenfuale in brutis corruptis, elementa--
tis, & v egetatis. '
Sed poíito q_uod mundus non fit reternns, differétia, qure foit
Fut:u.r: inter fenfnale, & intelleétuale: verbi gratia in Petro, & Paulo
hommu defunétis,& ficde aliis hominibns defunétis potdl: m :rternitaté
~rurr~- reduci per refurreétionem,cum habitu bono,& ~viterno, i Deo
º" ~uf. N
1 10
per merirnm dato.Et regula B.hoc affirmaÚ & prima fp,cies re·
· - .! gulre C.nam Deus eíl: éns remunerans in rett:rnum. Adhnc prirr a.
fpecies regulre C.dicit qnod a:ternitas Dei fimpliciter eíl: primi ..
·- · tiva
 .. JP~rJ ,~. át 't.a~uJa, _
'D!J,ttr¡¡. tmic. Ca¡. 6.
ti va pcr reternitatcm .differentem, ab omni temporc; & bonitas
<-quidem. ponit .ta.le~ d~ffcrentiam:boi1.u,n. .. . . ,
.Secúda .
v ero ipec1es .regul~ C,pomt,quo.d 1~ itermtate m~
37
. . cfr non -efi innatÍJ a''ternare; ~qu1a.fi cífet, .nrnlt1phcaret exten!ive
~ fofinitum reternatum ·; quod eft impofsibile, & tamen fecunda Non diE
f fpecies regnl~. D. ponit quód 1i mundus eíl: reternus, efi cum ipfinüu~
iffercntia, i_pfa -reternitate cótinente.in fe iternans,:rternatú,& .exceofiyc
ternare _,ex .qn1bus ~ternitas mundi efi: quod e.íl: impofsibile.
38 Ad ide~n po.teíl: di~1 ~er terti~m.fpeci~m regula! .c. & ter-
·tiam D. quo.d d1fferenna 1ll retern1tatt Dei, & mund1 efi bona: S. I ..
n . r. b . . . D . . ,
,qno.d en falrnm ·; quia tu m1rtlt a:tem1tatem ei, rn quantum tas ~ft -0
in(Ju an

.aufert ab ipfa lin6ttlaritaté a;terná. V1teri ,quar'"a fpecies regulx trrnfcc~

9

..C.pc.nit quod ft mundus eíl: ret:ernus,habet ni mis de ftmilirndine fternita:

curo Oeo,-pet infinitam.d~trationem: quod efr malum ~ternum,, ti. -
.confufun¡.

Cf'ÁPVT .V I. DE CcAMEJ\...,<!A 13. D. T. .c..

gg l ·O fito qu·od mm1dus íit-reternus,-reternitas Dei, & re..;

J .ternita~ mund1 bene ·quidé concordant: quod dl fal-
, fom, & ·1mpofa1bile, cum a:ternitas nmndi contineat
in fi. retcrnam malitiam, & a:ternam corruptionern,&
ceccatum: .& hoc per regulam B. fatis apparet, cum definitione
bo.n ·tatis, reternitatis, & concordant1~. Vlterius,primafpecies
T~gula: C. ponit quod fi mnndus eil a:ternus, fequitur quod fua
l?·ternitas dt ens,ultra quod non efi aliquid przjacens perdura- Volútad;
tionem: qno<l efi contra ztemitatem Dei, ( ut patet per tertiam & potef:
fpe-cmn regulre D. qua: ·ponit fubjeétionem) qu~ non pote!l: re- M~ D(ie~
rr h
..l
·uu.cere •
H? non ·ene uc, quo d eft (t b.t fimJle
. in. durat1one.
. qu1s re 1-.
Et hoc .tet? -
e~1am ~ftirmatur-per primam fpeciem regnJ ~ D. qure qui.clero di-
c1t quod~mundus femper fuit, & efi, & erit. Ité fecunda- fpecies
regulre C. & D. hoc ponunt, nam fubíl:antia mundi e!l: de reter-
.nan.re, ~ternabili, & a:t~rnare; & fic impofsib1le efr, ipfum re-·
<luc~re m non tf!e .. Ad tdé ,tenia fpecies regul ~C. ponit quod
bomta:,& ~ternita~ fo~t fub~itt in ~terna cótrarietate. Et q~1~r­
ta.fpec1es regul ~ C. dmt quod habét pafsionem cum maJJtla:
S»ud. frimpoí~1bile!er.go ~.~.! ' .

D Cap. '•
 5o ParJ S. de T al;ula. gu~(I. u11ic. CJtp~ 7. & s;

Cc.APVT VII.DE CcAME"J\..<:A 1J. D. T.D~

concra- 4o
r1c tas :z.
s I mtmdus ell: reternus_, fua contrarietas innata eíl bo.:
na, & ~tema: quod falfum eíl:. Contrarietas cnim~
terna nó · qua: eft xterna, eft contra bonitatem ~ternam, cwn
~~- bo-na. maliti!; & econverfo: unde fequitur quod ~ternitas
mundi dl: fubjeélum ex contrariis innatis compo.fitum. Et hoc
patct per primam fpeciem,& fecundá regnl~ D. Et per primam
reguh C. quod fobítantia eíl: cópofita ex primitivis contrariis,
& ~ternis. Et per fecundam fp~ciem regula! D. mundus habet
crtcrnalitcr innata co11trarians,contrariatum, & contrariare.Ei
per quartam fpeáem regula: C. bonitas a!terna t1ahet aétionem
e de
in ~terna rnaUtia; & convcrfo: quod eft val impofsibile,cu1n
regula B. minime huic confentire pofsit.Coucluditur ergo, im~
pofsibile eífej mumdum cífe ab zterno ..

s
Cc.APVT VIII. DE C<:AMEJ\...cA ':B.T.Tl.C~
'4t. 1 rnundüs non eíl: a!ternus, boniras, 8c differeatia Cf•
ifientes inter fenfoale, & intdleéi:uale, &c. poífunt:
habere concordantiam ia revo a?terno; fed 1t efi ab
a!ter110,nequaquam;curn nnnquam fuerit ¡1)timus bo-
mo, neque ultimus erit;& fic mundus eífet fubjeftum cófufu~
[ñconve-
•. .
mentta in quo bonitas mor·alis non haberet cócordant·iam ab ztern'o¡
fternitl- nec concordantía haberet frt ipfb fuam defini.tioné : quodpatet
!i~ ~údi. per reviternam corruptJfon,em, privationem,& culpam:quod éil.
contra· p,rimam regularn •.
42 Et per primam f peciem regulz C. mundus elt fubjeétuttt~
in quo bonitas non habet concordantiam, nec quietem. Et per
prtmam fpeciem regula! D. bonitas,diff-erentia,& concordantia
funt primitiva: formre,& innat~' ª perfe<.<tione feparat~. Et mmt•
dus efl: confofus , per fecundam fpcciem regulz D.& perfecúdá
fpecié regult C.habet innata cófu.litivú,cófufibtle,& cófundere..
Pcr tertiá vero fpecié regul ~ B. eft aliquod,ens dominás, quod.
ponit mundú confofum.. Adhuc pcr tertiá fpecié regula- C. pri-
ma caufa mundi dt mala, ipfa in·mundo habente dominium: te
hoc, ratione quarta! fpeciei regulz C: quod efr impofs1bile t e.t"!
g:0 ~oncluditm: q~o"d mun.dus non eíl i_ternus.•~
 P11rJ ~. ¡, T aóu/a, /J!!,ff/I. tmic. Cap. 9, 6- I o. ~

~3
'
s
CcAPVT -JX. DE Cc-.AMEI\..r.A 13. T.13. D.
I mundus e.ll: ;~rnus,c?ntbrari~tasfua cft i1111_a~n, JEternh s
1
& ~terna,& 1uu:entata m on1tate , & ma it1a, mun'i¡ r"'~
contra claram differentiam; & hoc per ~ternam, felli t ~~~ -
& uniuerfalem fcalam exiíl:entem inter fenfual e,
& fenfuale~&c. :ralcm quidem fcalam courrarictas nequaquá
(uftinere poííet. Vlterius, prima regula confentit omriino, &
tfíirmat quódde qu~ftione,negativa efl: tenenda.
Ad idem,primafpecies regulcr C.pon_it quod fi m c~dt1s eíl:
a!ternus,comrarietas efl: impediés omne bonum, divifum per
fenCuale, & fenfuale &e: & bonitas a::terna efi ens perficiens
fcalá exifientem ínter fenfoale, & fenfuale, &e: & differentia
exifl:ens inter fenfuale,& fenfua]e eft cns diftinguens inte r bo-
num,& malum: & iterum per-fecundam fpeciem regulre D. mú
dus efi: cópofitus ex primiti vis contrarietatibns bonis, & dif-
. ferentibus:quod quidem efi fa'fum.Et manifeftum eft per pri·
mi fpeciem regulz D: per fecundatn vero f peciem regulre C.
& tenia D.patet quód müdus eíl:fubdjtus fuis parttb 9 innatis. I mp licati,~
Adhuc pertertiá fpeciem regulre C .eíl: in. part1bus fo is innatis
corruptibílis,ipfo habente, ratio ne quartre f peciei hab itfa re ..
ternum.Et cum omnia iíl:a fint impofsibilia,concluditur quód
anundus non eft ~ternus.

CcAPVT X. DE C~ME'f\._cA 13. T. C.D.

M s I ~undus efl::rtcrnus, fua bonitas qnidem reterna~· Jtternitas
& innata eíl: per fcalam de fenfuali & fenfoali, &c. mundi itzt·
ii?fa fcAla exifiente habituata de re;erfta co11cordá- pli~a~ ··
- t1a,at.q~e contrarietate:quod eft impofsibile; quia
eft co.ntra defimt1ones prrediaarmn rationum. Vlteriús regu-
1~ ~· 1de!11 teftatur negative. Adhuc prima fp ecies regula: C.
d~c1~ quod ?1undns efi: fub~a.ntia compofita ex cótrariis ~ter;
!lts,ipf~ e.1aflent~ corrupt1b11i;cum fit reternns:quod efi valde lmplica~i~
ampofsi.btle:.& .d.1ffonum rationi. Itero prima fpecies reguJ~ nes.
D. ~ontt. prn~1t1v~rn. corruptionem, ra.tione primitiv~ con•
t~arietat1s e~1~e~t1s in ter bonitatem, & malitiam: concordi-
t1a autem pnm1t1va pon}t oppofitum. Et fecunda: f pedes re-
~lz C.& D.ponunt quod mnndu$ eft: commixtus ex contra~
(~S¡\!1~9 P.~ªto !~1 ~~! - - -- - --· . A ,
J2 ! ' _¡ya
 'Par1 ~· Ji Tabula.D.E"/J.·u,,r~. Cap.11~6-11~.
4J: Amplius, tereia fpecies regulz C. dicit quod mundus e .
cwrrup tibtlis in füa contrarietate, & incorrnptibilis in fua có ...
cordantia; bon ns in foa bo11itate, & malus in foa malitia. Vlte--·
riús, tert ia fpecies l'egul~ · D. ponit quod mundús efl· fubditui .
foa= imperfeétioni, per aliquod ens exifie:ns extra fuam eífen-
tiam: & etianHíl: a Deo ía tantutn feparatus,quod Deus bonus.
non cft;fed eft Deus malus:q!lod eíl: impofsibile~ergo,:&c. . .

4u; p
CcAPVT XI •. DE c~AME'f\...cA C.D.T.71•.
~fito qn?d'mundi1s fit ~term1:5, quxritur: quid ett:
d1fferent1a magna fua: :rtermtatis per fcalam de·
fenfoali, & · fenfoali, &e? Et refpondendum cfr,,
quod efr illa eífontia,qu~ ponit t~crnitatem difün--
a·am inter. fenfuale, & fenfúale,&c. pcr.a: tern ans , xternatum}.
GJ!ner.a~.i ... & ~ternare: quod . efr. impofsibile ;.quia illa generab1lia ef..
Je ell: cor- ient
r;uytibile. r · ·b··1· d íl: · d fi · ·
~ n c9rrupt1 1 1~;q~o e contra e?r~ m e mt10.nes. e~U· ·
R
· 1a+et1am B.de pr~d1ébs tefiatur negat1v e·. i\dlmc p rtma fpec1es ;
Djfünitio, regulre_C. ponit &. co11fcntit,q~16d . definitio .aute diéta efl: falfa,,
f~lfa.. & imp ofsibilis;. ·
47 Deinde primafpecies regul~ D:ponii: priin r ivis dfe e
rupriones, & inc.o rruptiones; per magnitudine m ma~~ n s . & :
per xternitatein a!tcrnas, & per differentia m differ n· , s , five ~
daras.Item fecund~Jpecies r.egul.e C. & D .. ponun r· mm durn ,
e{fe compofitum exJpfis._Adhuc.tertia,f pecies regul ~ C dicit :
quo·d:mundus eíl:'in·crelo incorruptib ilis , .& in : el emental1 bus,
corruptibilis, mundo habente natnram incorrup.ribilem;& cu·
ruptibilem, .ratione quart~ · fpeciei rcgult C.Et ett incorrupti- -
,_ . bilis,& corrnptibilis reternaliter,,cum magna differcntia: quod
, eíl contradiaio,~ etia.m contra tertiam fp~eciem reg~l~ D. er~-

s
S? &c ••
GcAPVT' XII~ DE: CcÁME,cAº e: D.T. e;.
48> I mundus eíl:' :rternus, qua!t·htlr: quid efl: rnagntt.t
concordantia.fur reternitatis~ . Refpondend?m dl:':
1

" per definitiones mag·n itudínis, con:cordanttre. , & -

~·ternitatis, & per fecundam . f peciem re-gula! C ••
qnod'e{l:' ens habens in . fe innata xternans, ~ternatum · , & :
~¡ernare •. Adfrnc . per focundam fpeciem regub~ C. & pe::
p¡ima.m 1 , & fec~dam reg~l.e D. q':_lo~ e~ de ip~fis> fi.c ab. <a;;:1~
- - _ _;o¡
 J Pari. 1~'tle Tdrlla. ~t1p.1111i, C11p. ;"13. 6 14;
éorttrarktate ren1ota:qubd habet per magnitud in cm, íic extcn ..
iitatem; ficut habet per ~ternitatem, infinitam durationem , fe ..
. "ªÜ.'!1 q~ah~m fpe'ciem r~lll~ C. ~t ,PCr tcrti~m, q1~od eft i Mu1'du
~agríttudme uiflnlra, ficut m ~tern1tate, á tert1a fpec1e regult necctfa....
D. fepatata: quod efi falfom,& impofsibile, ut patet per fcalam rio fub-_
dei"enfoaU,& fe'nfoa1irquare concluditur, <.JllOd mundus non dl j ici rn~
iternUs. D eo~

49 -e
Cc,,-iPVT XJJJ~ DE CcAMEF~cA C.D.T.D.
Onceífo quod mundus lit ~ternus, qu:rritur; quid
. . en magna..contrarietas magnitudinis, & ~ternitatis?
Et refpondendum eíl: per primam fpeciem regu:..
l~ C. quod eft infinita refiftétiaínter divinam ma• n· ~ ~~
j;nitudfoem, & ~ternitatem. Hoc teíl:atur prima fpecies regu~ te1f'" ;;;¡
1

IJ, nam divina reternitas caufat infinitam durationem, fibi fi nequeút

milem;& magciitudo caufat magnitudinern c~li finitam, & fibi ret11ten..
difsimilem, Et per tertiam f peciem regul~ D. magnitud o De'i t1am ha:
dl: impcdita in fuo effeétu agendo ; reternitas vero nequaquám: bere. ~
imde fequitur, per accidens, magna, & tterna contrarietas ín-
ter divinam a:ternitatcm,& magnitudinem, per fecundam fpe- Dignita-.
·ciem regul~ C. & D. & quód magnitudo Dei eíl: cum foa ~terni- tes ~ 1
e
ta.~e Contrarians; & converfo: & etiam videtur quód divina ~~~'::a~
reternitas habeat altius poffe, & vigorem, quam fua magnitud o; rian. ~
quod eíl: fatforn, & impofsibile.Et hoc probatur pet regulam B. - .J

&. definitiones magnitudinis,bonitatis,& a;ternitatis; ergo &c.

; CcAPVT X/111.- DE CcAMEcA c:¡:,'13.Q,

so ~ Ato ~uod mundus fit :rternus, qu~ritur; quid eíl
LJ magmtudo fuer dHferenticr, & concordantiz? Et
refpondendum eft per primam fpeciem regul~.
. C,. & D. qttodfunt primitivcr effenti~, & retern~
ah omm contrar1etate feparat~. Et per fecundam fpeciem· regu·
-1~ C.& D. ~undus.~ compofitus ex ipfis, abfque contrarieta-
te;q:1od efr unp~fstb1le,ut apparet per icalam de fenfuali,& fo?- ,
fuah,&c. qu~ qu1dem fcala eíl: propria p'afsio mundi; cum tertta .
r. · \ D · , Propria
1.~ec~e re&u:? • qui ~oni~, quod mundus fit fubditus corrup- afsio
t1om, rat1one contrarietat1s habends in mundo magoarn, '!' ~- ~undi..­
t~rnam aétio~em. Hoc a~tem regula B. & definitiones pnnc1- ..
!1.torum pr~d1étoruntfüft~~et·e non poífunt; ergo &e!
p 3 ~A:
 S4 )~
de Tahula, ~te/I. unic. Cap:i·~:
Parí

·)I s
Cc.APVT XV. DE CcAME~0 C.T.'B.D~ '
I mundus efi reternus, qureritur: quid eft magna con;
trarietas fu~ differenti~? Et refpondendum eft per
primam fpeciem reguh¿ C.& D.quod eíl: illa fcala exi
frens in ter fonfoale,& ienfuale, &c. habituata fimpli-
citer de contrarietate cópofita per fecundam fpcciem regul~ C.
& D.fob qua,differeotia codfentialis rnundi eft fubdita. Et per
teí·tiam fpeciem regnl~ C.& D. contrarietas eíl: aétiva in diffe..
rentia: & per qnartam fpecicm, co11turietas habet aétus a:ter~
nos fimpliciter: quod eíl: impofsibi!e,ut manifeí1ú efi per fcalam
fenfualis,& fenfualis,&c.& etiam per regulam B.& de~iútiones.
prrediétorum principiorum; ergo &c. ·· · ·.· •, ..
'. ·: '): i ' ..

~~~--·· CcAPVT XVJ. D"E CCAMEl\::..A C. T. C.D.

.. .• .
·s"- IJ O fito quod rnundas· Lit tternus ,.qu~ritur: quid eft
magna diíl:antia ex.iftens in ter foam magnam concor...
dantiam,& contrarietatem?Et refpond.édum efl, pee
primam fpccicm regula! C.& D. quó.d eíl: illaforma,.qµx caufat
contradiétionem:& hoc apparetper fcalam a:ter.nam exiíl:eute
inter fenfuale,& fenfuale,&c: e9 quia cójungunt fe in a:tcrnita~
te,.qut.efi fimplex principium; in quo funt compofita pér f.ecú •
. dam fpeciem regul~ C.& D.Ec unum principium eíl: fubditum
alteri, per tertiam fpeciem regula:,D.Et.fecúda, .& tert!a.fpecies
regula: C.ponunt magnaro diíl:antfam, & ~ternam; cum concor-
dantia,& contrarietas fint oppofitf_in fül>Jet.'to, una hahent.e in
e m alia contrariam n:unram per quartam fpedem C.Et quia zterni,
·ti~l~s ~~ tas mundi ponit Gbi coeffentialem cohtradiétionem, qut mini,.
crotd1étio me poteíl: e{fe;ideo con,Iuditur,. quod mundus non eíl reter-~
die _ non nus.
0°~~ª· ccAPJTr ~~ xv11. DE CcAMEeA DAT.'B.c.
53: . D Ato quod mundusfüreternus,qu~ritur:de quo ,eft
fua ~remiras? Ad quod refpondendú efi por primá.
· . ~ fpecié regula; C.& D~quód ell: de primitivis infini·
.. ' .'. . tis,& fülitis differétiis,& cócordantiis,infcala fen~
fúalis,& fenfoalis,&c.fuíl:entatis.AEternitas quidem,quoad foú ~
'!:lenus e!l infinita dutatio differenti:r,ittque concordanti~, qu:r
~ti.ufc~la,,q~óacJ s.,cnns eaxum¡ tX fünt.iunnit~ in exte11fit_ate, ..
<LU~~
 Plirl ~ ~ tic 7 """'"; fi1úfi.1mic. Cap~ t s.& 1·9; ·s~·
, qui_titate,ha.bitu, & íitu; f~d in ~ternitate font ~t~rn:r. V nde fe- ~
quitur per fecundam fp~c1e1~ ~egulre C:cS:' D. qun~ mundus efl: ConipoOi
compofitus ex panibus mfinltls, & finms, retcrnitate habente ~ufim . ex.
• ..
dornmat1onem per quartam .ripec1em
• reguJx e • 111
· o mu'b us, & Hl lHtO,
fi ·e
·per omnesalias partes innatas;qua! finit~ funt.Adhuc habet fub ~ d~~u~
jugationem,per tertiam fpcciem regul~ D. quod efl falfnm > & ...
impofsibile.Et etiam comprobatur per regulam B. & per defini
tiones antcdidorum principiorum;ergo &c. __

Cc,,4P~T XVJIJ. DE CcA,ME~ul D. T.13. D~

s..,_
:.
s I mundus efr reternus,qna!ritm: de quo funt fu~ dif..
ferenti~ 0 & conrrarietates innat~ , & fibi coeffentia-
les, qu~ funt propri~ pafsiones ej us, in fcafa fenfoa ..
· lis,& fenfoalis, &c. fufrentatt '? Refpondendum eft
perprimam fpeciemregula: C. & D. quodfnntde primitivis, &
ttcrnis ditfcrentils, & contra.rietatibus, qut componuntur per
fecundam fpeciem regul~ C.ipfis habentibus dominationem, &
fubjugationem, per quartam fpeciem regul~ C. & per tcrtiam Qua_rta . )
tegul~ D. una ratiooe, five principio exHl:ente in aJio, in fohje .. fpe{ 1esre
~ ~J. ~:
4o zterno; ficut punétus unus naturalis in alio pl1ndo, ex qui-
bus linea eil c~ntinua, & compofita: quod cíl: falfum, &. impofsi
1
naci~an&
hile.Et etiam eft manifefium per regL1lam B.& definitiones prin tertiaD~.
cipiorum: quare)&c. ~1bjug~
t1va.
CcAPVT XIX. DE CeAME~~ D. T.C.D.
U p Ofito quod múdus fit ~ternns,quérritur: de quo funt
fure naturales,& íil>i cocffentiales concordanti:t, &
contrarietates pcr fcalam de fenfoali,& fenfoali, &c.
<le.fig~atre? Et firniliter qu~rirur: de quo funt fu~ mo.:
rales concor~ant1x, & contrarietates? Ad quod refpondendmn
eft , per. pnmam ~peciem regulx D. quod funt de friplis.
Et per prunam fpec1cm rcgult C. ~ternitas eíl: ens ex contrariis
~01~pofitum; qu?d p~tet per fecundam fpeciem regnl:r C. 8c ·
D. ipfa habente m fe1p~a concordans, contraria ns, & reternan...s;
concordatum , cootrar1atmn , & · ~ternatum ; concordare, c?.-
tr~riare, & a:ternare: qu~d quidem efl: ponere oppofitum Jt\ •. _
adJeao. Et mundus eft m partibus fuis corruptibilibus, & I!11pl1~·
~ncorruptibilibus) ~~ m,anifefium efi per terriam fpeciem re- t¡a!.
p ~ gul¡
 · -&. P~rl ~. 11 '!'a/Juf4, D.g,4(1. unit. ·cap. io
gn1~ e ~ ipfo bahente pcr quartatn fpc~iem ejufdem regtf'
lre infinitas tn numero revolutiones,. multiplicando infinitum
tJ.Umerum, & reternum; mundo exiíl:ente in infinita quiete, & la
bore: quod eíl: falfum, & impofsibile.Et ho.c per regul.am B.pr<>
batur> & per definitionem reternitatis, concordanti~, & con-
trarietatis: concluditur ergo fatis manifcfie, quod muudus non.
~íl: a:ternus.

s
CcAPVT XX~ DE CcAME~rA T.13.C.D ..
s& r mundus eít (tternus, qua:ritur j utrum
renti~, concordanti~,& contrarietates fint ~ter~?·
fu~ diffe.-

Et refpondendmn eff, quod fic; ut patet in fecunda

figura,per triangulum viridem: nam privata u ni ver
fali differentia,& có11corda11tia uniuerfali, arque contrarietate,.
I>eíliu- mundus quidem non haberet.'ex quo eílet. Et fic patet per pri·-
fto trian, mam fpecié' regult C .. & D.quod mundus eíl ex partibt1s primi-
gulo \li-
ridi, mun: tivis,, orclinatis a<i allq_uem .finem :rternum, per differcntiam, 8c
dbs. nen, contral."ieta~em: & fic.divina~.tern.itasdlcaufa.mundi,,& nó cau

'~~-- fa. Et per fecunda1nfpeciem-regult, C .. ·&. D.1nund'us efr compo---

fitus, & -11011 comrofitus; ipfo habéte per quartam- fpeciem pat...
tes innatas, & non innatas. Et per· tertiam f p eciem regu i·r C. eil
in frne;&·nonin.fine. Et per tertiamfeeciemregult_ D •. rnundus.
Implica:-- eft fubclitus.Deo, &·non fuoditus; necefsitatus ;, &. non necefsi ....
!~one-s .. tatus;a contingentiaremotus,.&: eumcondngentia confunétus;:
& fic eft;. &. 11011 efr.Et cmnomnfa iíbfint contradiéforia, falfa,.
& impoísibili~, ut patet p~r regµlam B', & definitfones antedi ...
étorum principiorn.m;,demo11.fhatutneflfat1s, euidenter, quod.
mundus non eft ~ternus ..
S7 Probavimtts mundum effe no'Vum; per quain probationé·
, . eft neceffariu'n~ Deum eífe; cum mundus non poffet fe ipfum·
J·de~ nó• crcare,atque deducere de non effo fo eífe¡ quia fi ftc, j am effet,
f:¡~fum, antequam-eífet: quod:d:tc.ontradiéHo.Invenimus ergo,Deum·er·
deduce· fe cum fua gratia & benedidione; ex. qua inv.entione gaudeamus
re· de ni. ,al de , eo quia habebimus effe pofi ruortern·, ·ratione fua: mag.
effe· in ef n~_ bonitatÍs,& jufütür,& c;haritati • ata efl:.ergo doéhina pra
~. "'. étic~ hujus artis; vidclicet,per quem modum it relled us dcfcé-
ReLun·e·
ébo la!ti dº1t aupa.rttct1
_..l • , • •· do vig
1a t 1a,mu1t1pl1c:m
• · · t ·r ra 10
· '-. .d u n ~ m , °""
. ..
[,,. e:indem c.oncl~zfi.oncm>.n ¡~fren.'.\,) " : tpec1c ;tt1 rú ·:
•(
 l'ari 6. tll !'VlfflAIÍ0111 3.fig11r11. Cap. T
: f'l
4\Jm quibus minionjbus, & invcntionih~s fiút folutiones·qt, ~ ·
·llíonum. Et hoc exemplificatmn eftperpnmam ~o~umnam, &.
fimilíter exemplificari poteil per fe,undam, & ternaJ17., &c. per
ordinem. Et.in ifio paffu apparet per quem mo<lum mtelleaus ra&, ra
habet generale fubjec1um, fcilicet tab?lam hu ju~ artis, ~d i~v. e .. el}. g1 e i~
niendum med~a,de quacumque materia ftnt, poftto quod ic1;i- raie fob,.
tur, quid dicitnr per nomen; de quibus, & cnm quibus , fcilicet ¡edhm
mediis,, fit coqclufio; qua: quidem media .funt fubjeétum bujus irth.Jle~·
aitis. ·

PARS SEXTA DE EVACVATJONE.

. Tertite jig.ur~ •.

S~ E R TI A figura efl: divifa in triginta fex carne-

.. !Viif~' ~~:¡
·~ :as, ~t in ipfa pat~t; & in quaybet camer~ ~un7
impltcaty duodec1m propofit10ncs, ~ v 1gmt1
: 1:-J-~~! qu~tuor q,_1xfiiones.& folnti.ones earum.Et vo- 'd
camus evacuare,quan do· extra himus · prx.dtl.:rás
· n propo fimones,
· & ~ e 1 u je
..
qut_füones, & folutiones earum·, & de implicatione ad explica- t~o~ _a;
tioncm ipfas deducimus,. dotl:rinam dando artificialem, & r r a .. ~
~i~am hujus ~r~is. S~cut cnim hic/olvemus qntftiones cum prí- Pr:iélicr
op1orum defintttontbus, & fpec1ebus regularum , fic poteH ar- . rtis •.
tifia hujus artis cum ipfis,qu~íl:iones folvere peregrinas, foppo-
1ito.tamen·quod anííta.. fciat, quid dicitur per nomen". ·
. .
Cc.APVT !~. DE CrAME~~A· '13~C.
·59' I N c~mera i~a priíis faciemus propofitiones, rnut2ndo'
fub1eérum m pr~dicatum;deinde facicmus quiíl:iones. ~onve~-:·
.

Et ficut exemplificabimus de duodecim propofüioni- fio.

. . bus c~n.1e~a! B. C. ita potefi exemplificari de a\ii.s ca-
meris c:ontent1s 1? Ifh tenia figura. Et pofiea foluti o nes facie
~us, lir?~ando per tres propolitiones, in oualib et camera. Et ·
4

ft~cut.de 11hs ex.em.pl.um .dabinms,, ita potdl:.d~ri de aii is p ropofi-·

-t1q01bu.s content1s m e 1fdem cameris.
. Etfc1en.dumelc, .qu~~in . tertiafi'guraintel!eérus evac~a7ca-·
· me~as, qt~1_a-abJlrah1t ab tpfis ~antuni,quanrum potefi, rc~1p1en­
. d? a quattbetcameraea,qu~ hter~ fignificant,utapplicet_1Ha.n? •.
n1ficat:\ ad ,eropofitum;& fic ipfe intelledus fucit fe app.hcat1~v ,,)
m~·
 )8 7'a1'1 6~d~ EvaciJationt 3. ft~ur¿~ Cap;¡: ·
Int~lké'tº . Íllveíligativum, & inventivum. De hoc dabimus exempfom iri
eft rn,veaci una camera· • cont1nente
· d11.-&:as
..n duo dec1m. propo fi1t1011cs:
. & {i1cut
vus> iXc,. r d ·11 . • ,
1cquetur e 1 a, ita & .de alils.Et hoc fic: de camera B. C. intel-
Se1e: e va cu~ l eét us haurit duodecim propo6tiones, fic dicen do: bonitas eft
t ie nes C.1· magna; bonitas ett differens;bonítas eíl concordans: magnitudo
.ia1ei·t B. c. d1 bona;magni~udo ell: differens; magnitudo eíl; éócordans:dif-
1.. !· fer en tia cft bonJ; differentia cfi magna; differentia efi con cor•
~aa)~concordantia efl: bona;concor.dant.ia efi magna;concordá·
tia efl: diffcrens. FaEtis iíl:is duodecim prop0fit10nibus, mutan•
do fnbj cdú in p r ~dicatum,& ecóuerfo; fic camera cfl: evacuata
ipfts propofic:ionibus. ,
60 Deindé evacuet eam duodecim mediis , eo quia cou..
fühmt in ter fubjeétum , & pr~dicatum, cum quibus conve-
niunt generc,aut fpecte.Et cum 1llis mediis intelle~us faciet fe
Intelleétg difputativum, & determinativurn. Et iíla media fopradiéta ex-
~¡ difptna trahnntur á. dnodecim prop ofitionibus fopradiétis: vt cum dici-
!1v~s 1 &c. r d
tur;omne id, quod magnificar u i magnitudine efi magnum;ie
bonitas magnificatura magnítudinc; ergo bonitas cft magna~
& iic de aliis.
61 Faéh. ifia evacnatione, intelleétus evacu~t ipfam cameram
vigintiq uatuor qu~íl:ionibus: quia in q ualfüet propofitione fo
<lux. quélrliones implicatcr. Et hoc fic: bonitas etl magna; utrum
bonitas fit r~gna;quid eíl: bonitas magna~ Bonitas eH: diffcrens.;
utiúm bon iras íit ditferens; quid eíl: be nitas differens? Bonitas
cft concordans; utrmu bonitas fit concordans; quid efi bonitas
concordans? Magnitudo eíl: bona; utrum magnitudo fit bona;
quíd eíl: magnitud o bon.:i? Magnitndo efi differeos; utrum mag
nirudo fit diíferen s; quid eft magnitudo d ifferens~ Magnitudo
eíl: concordans; utrum magnitudo fit conc:ordans; quid eíl: mag...
nirndo concordans '? Diíferentia eíl: bona; utrúm differcntia fit .
b ona; q uid efl: differentia bona? Differentia efl magna; utrúm
clifferentia fit m:igna; ,quid eíl: differenria magna? Differeotia eíl:
conco rdans; utrúm differcntia fit concordans; quid eíl: differen•
t ia concortfans? Concordantia eH bona; utrúm concordantia fit
b ona? qu id efi concordantia bona'? Concordantia dl: magna;
un~ m conco rd .~n r i a lit magna; quiJ eíl: concordaotia m~gna?
C oocordantia eíl: di.fferens; utrum concordantia fit differens;
ouid eíl: concordantfa düferens?
¡; 62 Fad a Hh evacuatione quG'!Rionum; deinde intelleétus eva
cuet cameram cum gefinitionibus bonitatis, & 1nagnituoi~is
, J)em~
 1ParJ 6. Je Evácütttione 3.figt1rte~ C1.1p. 1; · · ~9
r>eh'ide cum tribus fpeciebus differenti~,& concordant_i~;ut pa · r·~
tet in fecunda figura. Tandem evacu~t carneram cum tnbu~fpe 6.
Ciebus regul~ B. & cum quatuor f pectebus regula! C.
Expedita ifia generali cvacuatione, intelleélus poíl:~a folvat · J .• •
.
prz d~~as n· · · · t- a r ¿ So ut10
qu~ 1ones m terna cvacuat1on.e a as, ie9uen o qua:fü 0 J;,
condmones camer~ , affirmando,. aut neg:mdo: & fic rntelle·
étus expellit á camera dubitationem?. & confülit in illa quie-
ta~us > & alfertivus;.& etiam cognoícit fe valdt generalem; & Ars no~i
a.rtificiatum, & áe magna fcientia babituatum. tat rnr:etie.
· Modó autem quxfiiones,& folutioncs faciemus , proban<lo ~tun::­
per tres propofitiones, ut fequamur ordinem prx!ibatum. Et
hoc fic ~ bonitas eft magna; utrum bonitas fit n ;1gna? Et refp.ó ..
dendum efr,qnódfic. Hoc patet per definitionein magnitndi-
nis, & per primam fpeciern regula" C. qua! dicit, qnód m:.i.gni....
tndo efi cns, rationc cujus bonitas efr magna. Et per fecun ..
dam fpeciem regulre c. vifum- efr, quód bonitas ea magn:t,.
quia hab·.:tcffentialia. bonificatívum , bonificab1le ,. & boni-
ficare, cum q~libus habet magnam naturam, & quiett>rn; ut·
patct per qµartam fpeGciem reg.ul~ C. Et·per tertiam fpeciem -
ejiífdem regnh eH: it1 d1tferentiJ' & concordantia cum defi-·
nitioniblls· earum, difiingttendo ~ & concordando: & hcc Ít\- · M _
tra r.iul1m genns, &. lllam
r. ff" •
e:ucnt1am; ex qui. b us or1tnr
· mora- rüur o r i 1e ~o· ·
.
l1ter b omtas
. magna. Pro b atum en n.
ergo qpo'd b omtas
. ll
e-H ex ua
tur~Ji •.
maga.t ..
6; ~ritur: quid-eíl: bonitas magna'? Refpondendum efü
per primam fpeciem regul~ C. quod bonitas magna efi Il!a .
dfentia, qua: per fecundam fpeciem regula: C. continet in
f.eipfa difiinéta, & concordantia bonificans, bonificawm, & Cortefati--
bonificare; ·qut quidem funt de fua eífentia, & natura¡ & cum ''ª e·!fcntia
q1.1ibus per. quartam fpeciem habet proprias aé1iones, & paf- lia.
fio?es, & aétus; cum quibus per tertiam fpee1em fit mot~:i. mo-
r.altter. tune, quando eíl: magna ratio bono, . qnod producat Tercia fpe
· f: b
de i-e1p CJes reec··
a .onum 1nagnüm. A bfque omnibus ifü~ bonir~ s non. 1:rC.d(p;tf
potefi•e.ífe intense, & natur.llirer magna, nec eílct de genere . fiv;i. ·
fubíl:antit.
64 ~xritur: utrúm bonitas lit differens ~ Refpondendum
cfi,quóa fic ,:ut.patet in primo~ngulo fccundx E(J'ur:r, & etíam:
per definitionem bo~itatis: bonitas enim no.n effet ratio bo· NecelS~s
no, quod produ.cere't bonum ., nifi eífét differens;vel nili hahe· ditf~~·éü~:e. ·
re.tJl&tlltil!J diffmn~lt ~. !l~~-. et~ düti:r~n tia P.olfet 'ª~~; ·
 o 'PArs 6; tle BvAGRa1ÍofJt 3.Fg11r11, Cap. i; ·
1·clatio11 · s naturales cum propriis, & naturalibu pafsionibttS1
E h e prnbat R.~guta B. & et1am C. per prim.sm f pe 1em : '}UO·
JJ);m niíi bonitas eífetdíffercns,jam non poífet de ea .6.cd Hb de
en
füütio; bonitas ens, cuí proprie competit bonificare. Et per
frcnndam f pecicm regul~ G.bonítas eft relativa naturaliter. Et'
per tertiam, bonitas eü habitus unus in ter ifrud fenfuale, & illud
intelleétuale,&c. Vltel"ith per quartam fpeciem regul~ C. boni·
tas habet unam natur'1m in iílo lapide,aliam veró in illa planta,,
,& c.
6) ~~ritnr: quid eíl: bonitas differens'? Refpondendú efi pcr
primam fpeciem regula: C. quod bonitas d1fferens efr illa ratio,
.c:um qua bonificans diíl:inguit afe ip (o bonificatum.& bonifica-
re. Adhuc per fecüdam~bonitas differens eft illud e ns,quod ha·
·Simplici- bet in fe (:oeífentiales, & naturales relationes,tota eífentia boni
cas ferva tati5 e1;ifiente in quolibet relato cum fim}Jlicitate. Vlterit1s per
cur. cu_rn tertiam fpeciem bonitas differens efr in pluribus habitibusfpfl-
dithnébo cie differencibus diffufa; una namque efi in auro, alia in rubinot
lle 'ºrrc• .&c._A d 1·d.em, per q~a~tam r.lpec1~m
Jativorú · b.omtas
· d"ff
4

i eres hab et unurn

-

- ·- hab1tnm m uno fubJeCto,ahum m aho;ut per regulas B. C. pro-

batum en. .
66 ~onítas efl: concordans. Vtrum bonitas fit cócordans?R~
pondédum eíl:,quod fic,per primam fpecicm regulre C,nifi enim
e!fet co11cordans, jamnó effet ratio bono,quod produceret bo-
num in fua fpecíe. Et per fecundam fpeciem ejufdem regul(?,ni·
ft bonitas effet concordans,fua relativacarerent concordantia¡
.q uod e(Íet fibi malum,& contra foam natnram, & fuum genus.
Ad idcm,per tertiam fpeciem ejufdem reglll;r, ratione concor-
.dantict bonitatis, dl bonitas in ter fenfuale, ~ fenfuale habitus
bonus,concordativ.us, & djffofivtts.Ad idetu, per quarram fpe•
ciem ejufdem regulx,bonitas cum concordantia fua habet natu•
ram diffufivam inter fenfoale,& fenfuale, &c. & hoc per defini-
tionelll bonitatis 1 & concordanti~ , & per regulam B. demon-
ftratum etl.
~7 ~a:ritur; quid eíl: bonitas c:oncordans' Refpondendum eft
per pdmam fpeciem regul~ C. quod bonitas concorda11s eft il·
Ja effentia, in qlla concordant pro¡irie bonificans, bonificatu~11,
& bonificare.Et hoc probahile eíl per fecundam fpeciem ejufde
~egul;r, Ad jdem, per tertiam fpeciem e_jufdem ~egulre, b~nitas
efi iH~ forma,per quam unushomo,& ahus funt 1demfpec1e.Ad
;dem,pe~ quartam freciem ej~fdem regulj,bonitas concorda~{i
 ·1rarJ: 6'. Ji· Bvaeuat; 3..figurte. Cap. 2:. ~ 6·1,
. . h b d Concordá'i
elE 1 11~ natura, cum qua unus homo ~~nus.. a et concor an·- cia natul'a\
tiam.cum alio.naturaliter,Jivc moraliter.. . lis, velmo •
4

· l\ll1s..
.CC//PVT .'JJ•.. DE Cv.1~4.E~C/l '/3.D.
68~ B Onita efl:' durans •.Vtrú·m bonitas fü: durans? Re ·
f pondcndum eil:,quodfic, per definition m dura•
tionis: & hoc idem eH: per fuam definittonem, U
·• per angµlos per B. C.D. defignatos io fecuda. fign-
r:a» E.t hoc probat regula B. & fimiliter regula D. per on 111es
foas fpecies~ficut per·primam, pcr quam efi primitiva; ut cum
dicitur,bonitas habe.t res relatas,~ fihi·coeifcntiales, cu qui-
ous i11 fua .natura durat. Et hoc probat fect111da fpecies regul ~ · SubCl:tntiat
n·~ sr enim bonitas non dfetde bonificativo,boníficabili, & nece{Jar1ó •
oonificare;imp,ofSibile eífet, .quo'd . haberet naturam duran di. ~abe.:~ co _:
P.er fe. Et penertiam fpeciem regnl~ D. bonitas efl durabilts · telativ~.
re
quóad fubflantialiter;& etiam durant accidcntia bona·, . in--
fü1xa ab ipía: &:hoc .natuta)iter~ . & · m?raliter. ~Fit1 r; boni- ·
tas durans de quo.eft? R\:Ípondend un ·efi per. prím1m f p ecie·,.
quód efr de fe ipfa; quia habet pnmitiv·a re la va, ex quibus
· füquod patet pcrJccúdam fpcciem ejnfdcn1 r gul.:e D.D in- ·
de, per tettiam fpeciem, bonita.<. eH fnbdita fuo rott, in quo )
efr: & hoc prooatum eH: perregulcll i li.
69 Bonitaseítdifferens. Vtrúm bonita<; Ctdiffercns?Oeifia
carnera jam foperiús difcum eíl: it~ eame a. B.C.cap. 1, num.1 º"'
Bonitas differens de qno eíl? Refpondendum ' eíl: per f pecics ·
regulx D~ ut fuperiÍls,numero amecedenti figuratuu1 eil:. ·
70 Bonitas clt cótrariás. V trfa bonitas fit cótrariam ~R efpó-
dendum efr,quod fic,ut patet per fcalam de fenfoati~· & fenfoa.
li;&c. E_t ho~ _teffantur definitiones bonitatis, differenti~ , ~
C?ntranetat1s, & regn]a B: Bonitas contrarians de qua db? '
Refp~mdendüm efl:, quód dl: de plurfüus hab1tibus ooniS; fi .. ·
cttt ?e·frig_idit~te, caliditate, .humiditate, & fi<;citate; pqnde- ·
r~fitate>& lev1t-ate;ge\1eratione, ,& corruptione; & hujufmo- ·
ch: &· hocp.er primam fpeciem verum dt. Per fecundam vero ' e- t - ·
r. · r.l . · · on r:ine
3

1pec1em eJtnuemregu 1x D. bonita ontrarietatis efi· per: -- ras· ell ac;... -

c1idens;ficnt i11 elémentaro,in qu'O'ekmenta contraria.ntur pcr · cidens.
· contrarias qualitates; Per tertiam vero fpecié vifum dr, qu?d , Co~d~c~o ,
contrarietas,qux eH accidens,efl: fubdita bonita ti . foblta1ir1a~ &ª'' 1.de,ltis, •
· r. . {i ffi . . rn t !U~"' -
l¡,;.ilCUt mfitumentum cau t .e ttent1~.. G:-N·•.: me~!i,. _. . .
 1'11r16. 4e Ev11;u~lltmt 3.flgt1rt1, Cap, 3.&4~
Cc.AFt7 T J,lf. D'E CutM E~<!A 1J. E.
71 B Onitas eft potens. Vtrúm bonitas fit potens? Re-~
pondendum eíl: quód fic, per definittonem boni-
tatis,atque poteftatis; quia potefl:a~ efl: ens, ratio-
. ne cuj ns bonitas poteíl:·exiíl:erc, & a.gere; & nift
bonitas effet potens,jam nó poífet effe ratio bono,quod pro ..
duceret bonü.Regula B.etiam affirmat quód bonitas efi po-
tens. Bonitas quare eH potens? Refpondendum eíl per primá
• e; f peciem regul~ ·E. quia eíl: de coelfentialibus boniiicativo,bo ..
~trti.r~~~i n~ficabili, ~ bo~i~care.Et ~e ~onitas,ut a.gens,_&: J?ºt~ns bo-
~· p --- nificat bon1ficab1lta peregrinam foo bo1uficab1lt mumfeco;
-· qu~ quidem bonificabilia peregrma non funt de genere, nec
natura bonificabilis intrinfeci ipfius bonitatis. Per fecundam
vero f pedem bonitas eU pateos, ut afüe effenti~ ex ipfa fint
habituat~: & hoc per regulam B. vifnm efl:. Bonitas efi: dtffe..
rens. Ad hoc refponfum jam fuit in camera B.C.cap. 1.nu.10.
l~ 72 Bonitas efl: principian«.>. Vtrum bonitas fit principians~
Rcfpondendum eíl: qllód fic,per fuam definitionem; eo quia
eíl: ratio bot10,qood producat bonum. Et hoc probar defini--
tio principii, & differentia: per fcalam de fenfuali,& fenfual~
&e.in quibus bonitas eíl: principiú generale; & á quibus def..
cen.dit bona differcntia exillens ínter iíl:am plantam, & illam;
~ fic de bono principio caufali, & accid ntali. Bonitas prin-
cipiás quarc eíl principium caufaie, & acc;dentale'? Rcfpódé ..
_ . . .,, dum eft per fcalam pri~cip~i; & i~em affi~mat regula B.~ pri-
Fr1n~1p1u rna fpec1es regulre E. eo quia bonitas eíl: per fuum bonificati-
caufal~ efi vum, bonificlbile, &"bonificaretcaufale, fivl formale princi-
fodrmat el:eac pium. Et per fecundam fpeciem bonitas efl: accidentale, five
ci en ª > finale princ1p~um:
fi!!:t~~ • • · • · fitnt íiub 1p1a,
1· pnnc1p~a
ut a.1a · r. bona haben:
tia bonos hab1tus per 1pfam bonitatem.

CcAPVT IV. DE CcAMEJ\. eA 13. F.·

71 B O ni tas eíl: fcibilis. V trúm bonitas íit fcibilis?Ref..;
pondendurn ea quód fic: quod patet per regulatn
B.& per fcalam differentire exiftentis inter fenfua ..
le, & feofüale, &c. & etiam per tres f pecies medii
g~4uétas. i1~ ~!fen~~ bo11ita;js,~ul!J quib&i~ in~el!e~~~ ~ognof...
HS
 · 'Par16.J1 B'llacuati~nt 3. ft~urifiC11p.4. &- •· 6J '
cit difcretas relationes naturales, ex quibus bonitas haber có- ·n· ..
tinuam quantitaté. Definitio medí~i hoc etiá probat. Bonitas ~;a:creeti':
eíl: differens. Vtrum l;>onita~ fit d1ffercns ~ Refpondendum eft c..outinua:
quód fic; ur probatum efl: in cornera B. C. cap. I. 11. 10.. tion~~ ..
74 Bonitas eft mediabilis. Vtrú bonitas fit mediabilis¿ Reí- -
pondendum efi: quod fic: quoniá differentia declarat quo.d in
bonitate, bonificare eft mediutn exiftens inter bonificans, &
bonificabi_le: alíter enim bonitas non poffet effe ratio bono,
quod produceret bonum,nec haberet motum naturaJem, nee-
etiam relationes reales : & hoc fatis probabile efi per regt1-;
lam B.
. 75 Bonitasquantum efr fcibilis? Dicendú eft,quod tantúm;
· quantúm medium naturale, fiue morale intrare poteft ipfarn
bonitatem, per fcalam ,ex.ifientem inter fenfuale, & fenfoale.-
cum definitione bonitatis, diíferenticr, fapientix, & 1nedii: &:.
hoc tefi:atur regula B. Bonitas quátúm efi: durabil)sc Refpon--:
dendum efi:, quod tantúm, quantum ipfaefi diffufa per came-
ras terti~ figura:, rati0l1e mixti0nis principiorum babituato~·
rum de bon itate. Bonitas quantum efi mediabilis"?Refpondé-.
tlum eft,_ quod tantúm, quantú,.medfom jpfam intrare potefi,.
iquoad defitionem medii, bonitatis, fapienti~, & differen ..
ti:r; ut probatum efi per regulam B. & per primam,& fecun ..
dam fpeciem regulz F. qnia. bonitas , quoad fuam eífentiam.;
habct continuam quantitatem; & quoad foas relationes ha~
bet quan.titates.difcrew addferentia caufatas•

. C<:APVT V. DE CCAMEf\..~ '13. G.

7,6 B Onitasen amabffis. Vtrtim bonitas íit amabi1is?
· Rcponde~dú_ eft qno~ fic ; nt patet per defi nid o~
. nem. bomt~t1s, & fims, & regulá B. & fcalam fe n.-:
foafts, & fenfuahs, etc. Bonitas efi ditfercns. V trí1 bont•·
!ªs fit dif.ferens? Rcfpondendutn efi quod fic;ut probatum r.lt'
in camera·B.C. cap.1. Bonitas cfr. diffcrcntiabilis. Vtru:i1 bo- - ·~

nita~ íit cfüfer~n~i~lis~ R~fpon~cndum efr,ut fup radiél:u~ ~ít.

Bomtas eíl: fin1b1hs •.Vtru. bonitas. fit finibilis? Refpondedum·
eíl quodfic;nam 6 non elfetfinibilis, jam non eífetrado bo~
n_o, qubd producerc~ booum; ncc p.er differentia.m effet ra 4
:

1110 clara habens relat1ones natur~les intr.infecas, & morales·

. . . . ·- ~
 . 4 · ~1'-J ~. a1 .E'f)aruai. 3.flgur. ét!P· ~.& 'S~
;;!~tio L1 es extrinCecas; & fui termjni etfent 1nalitia,& privatio: quod e'lk
,1nmn fc::.c~, falfum,-·&· impofübiie. Et hoc affir mat .regula B. (.Um definí•
& ex.tuo
't:tc~ . ,.
uone ~ · · d'cc
uomtat1s, ·
tHcrenti~,atq. fi nis;& finuliter fcala de fen··
·- / fuali,.& fenfuali,&c. ·
.. 7] ~al · s bonitas eft amabilis,& differentiabilis, & finib.i
.Borvtas .ru lis? Refpondendum efi, quod bonitas fobíl:antialis efi amabi--
~:taima111s> lis per Cuas pafsiones proprias,& innatas,& relata~ , & per dit
~mo r a is, C'. •
ti.ve an dé re.rent1am d~e 1~r~tas, &. per fi ~1em qu1etat~s
· .. E·n et1a_
· m ~ha· bo ..
,t~lis. nitas mor·a hs, hve acc1dentahs, ficut bonitas volunratis,mag-
- nitudinis,~c. & fimiliter bonitasjufüti~, fapienti.r,&c. ~a-
lis dífferentia bonnatis eH amabilis: Relp onden.dum eft ,quod
ma,qua: ponit in bonitate íntrinfecas l datione~, & pafaiones;
J.>afsiones & extra ponit relationes mo r.al s; & hl e per fcalam fenfualis,
.intnnfec~. & fenfualis,&c. probatum eíl:. ial s finis eíl: .amabilis? Ref.
pondendum efr,quod fummu ~ fm1 , . i ei1 pnma caufa, &
proprius finis bonitatis natur alis & yam mo r alis. Et fic de
fine differétire, fine qna fca1J e 1fi . ·. & fr 1filar ~ ,&c. in uni-
terfo cffc non poífet; & eífct riva "~ r tion ' cnj 4~ privatio-
·Totum de.. nis mundus non haberet cfT , n · d Ji;H · ¡,1 i• ·1 • m pa rtimu
Hrmtur ad fcquitur deft:ruétio totiu .. : & lwc p '· :tffgu• 1 B .fignificacum
<J6ílruého• eft;& etiam l'er re~gulam G.
nem par-..
l_iumJ
·C APVT V/.. DE CAJ' - R~-1 B.H.
7S B nita eíl: v :rtuofa. Vtrúin bonitas ftt virtuo(a~ .
Rd p onde. ndmn de, quod fic; vt patet per defint ...
tion em bon1tatis, virtutis, & inajoritatis; & pct
fcal~m <.hfferentix uoft:enús nHer fcnfuale, & fen ..
:fua\e,&c. & íim "liter.per fca\á n-1aJoritatis exiíl:étis in ter {~b­
ftantiam,& fobíl:ant1am,&c. Et he-e per regulam B. affirmabi·
.le eft.Bonitas efi: d.fferens: unúm bonitas fit diffcrens?Refpó-
dedú eft ficut prius c.1. Bonitas etl iuajor.Vtrú bonitas fit ma
~ubftant.ia jo r~Refpondendfa eíl:, quod fic: ná bonitas magis bona eft: per
ett .dmaJor fubftantiá,quá per accidens;et relationes fubfüitiales maj ores
p.cct
· enc1. iunt,
r. , acc1.d enta les;et b onttas
quam · eu:n. nia1orm
• · uno iu r. b'Je'-lº'
.a.
quá in alio;ficut appartt in fc~la fefualis, et féfualis; et in fea...
la majoritatis <::xiftentis inter fubíl:antiam,et fob{hntiam,&c.
79 Bonitas quando eft virtuofa? Refpondendum eft, quód.
tune cíhtaturaliter virtuofa,quando fuum effe efi; fed mora-
litet eft v~tuofa,quando eª ~abituata. babit~ j ufütia:, prud.é-
1 '
 'Par.r~.·Je E'Vtn"a 3. P~:Jra ·cap. 6. (? 7. · : 6~
. .
tiz, &c. & hoc pcr definitiones bonitatis, virtutis , majori·
··tatis, differenti~, & per regulam B. demo11ftraturn eft. B q~i­
·tas quando efi differentiabilis? Refpondendum eít,quod tu ne,
q.uando fonmclfe eíl:; & hoc: per differentiam, qu<e ponit re· ,
lationes reales, fine qnibus non poteíl: habere naturam,TJ.mc Natura.
e;iaµi differentiabilis eíl: , quando efi moralis; mrns namque
habitusefi per juftitiam; alius vero per prudeutiam, &c. Et
hoc per definitiones principiorú probatü cíl:.Bonitas quando Maj?r .
eíl: major? Refpondendum efi quod tune, quando efi fobfian· bomtas.
tialiter, 8c moraliter. Adhuc eft major tune, quando efi ha·
bi'tuata.de vfrtute morali exiíl:ente in praética, quarn quando
non efr in praéticit. Vlterins eíl: major, quando agit cum cha-
ritate, quam quando agit cum juftitia. ldem judicium efi de
.agere fubfian·tiali, & agere accidentali. Et hoc quidem per
tegulam; B~ probabile .efi.

C~PVT VJI. DE CcAME~eA 1J. l.

lo B o nitas en vera. VtrÍ\m bonitas fit vera'? Refpon; .
dendum eíl: per regulam B.quod fic: & fimiliter per
definitiones bonitatis, veritatis, differentire, & ~­
qualitatis. Si enim bonitas non eífct vera, j ambo-
nitas non eífet ratio bono,quod produceret bonum;nec veri ..
fas pofiet ponere hoc in vero ; nec di:ferentia poífet intrare
ínter bonificans, bonificabile, & bonificare veraciter; nec re-
qua\itas haberet fubj eéh11n, in quo quiefceret, ipfa exiltente •
foter concreta bonitatis; & fic eífet defl:ruéta fcala de fe nfoali, .
5' fenfuali &c.& fimiliter fcala de fubíl:antia,& fobíl:antia,&c. Neceíla~a
& mí1dus abfq; ipíis fcalis,minime poteíl: effe;ergo bonitas eíl: mundo.
vera eífentia, & per fe exiftens. Bonitas eft diffct"ens. V trum
bonitas fit differens"? Refpondendum efr ficut prius cap. i. Bo ...
hitas eft <rqllalis. Vtriun bonitas fit requalis? Refpo.ndendnm
eíl: quod Ge; ut patet per regulam.R. & per definitiones prce ..
.diétorum principiorú.Nam bonitas eít ratio bono,quod pro·
ducat bonú; & veritas ponit hoc in vero cum diíferentia,.& a!·
qna\itate, adhoc,nt veritas exifiat requaliter ditfnfa ínter vera
bonificans, bonificatum, & bonificare , & per fcalas de fen·
fuali, & fenfoali &c. & de fubftantia, & fubíl:antia &c. in fe~
cuQ.da figúra ddignatas, . .
p. gi Bon1~
 66 P4rJ ·6. Je E.Vatua1: ·3: fg. Cap:1: b 1; ·
81 Bonitas vera vbi eíl:? Refpondédum efl: pcr primam (pe:
ciem reguli C.D.quod d1: in fcipfa,;cü ipfafit p~imitivaeffen•
ti~, quoad fuum genus. Et etiam, per fecundá fpeciem regule
C.D. efi in fuis bon is,& verj¡ concretis,& eft in vcritate, dif.
ferel'!tia, & ~qua1itate, ficut habitus in habituato; & etiam
eH: in fe ala fenfualis, & f enfualis, &e; & in fea la fubfiantialis8
& fnbfrantiaiis, &e!& hocaffirmant regul~. B.I.K.

CcAPVT Vlll~ DE CcAlldER..._v.t 'B.K.

s~ B o nitas efr glodofa. Vtrú bonitas fit gloriofa1Rcf-
pondcndum eíl: quod ljc: &º hoc probant rcgult
B. K.& ddinitiones bonitatis, gloriz,ditferenti.r.
,. ~ minoritatis; ut patet in fcala de feilfuali,& fen ..
fuali, &e; & in (cala de fubíl:antiali, & fubfl:antiali, &e: glo-
ria quide ett ipli bonitati, quod habeat concreta difünéta bo ..
na, & gloriofa, qu<? tint de fuo genere, & natura, cí1 quibus
quiefcat, & fit difparata á confufione, & minoritate. Bonitas
effE differens. Vtrum bonitá.s lit diffens? Refpondendú eíl: ficut
Gradu~tio priús cap. I. Bon iras eR minor. V trum bonitas lit mino..r?Ref.-
&onitatis. pondendft efi: quod fic;ut patet in fcalade (en{uali, & f-enfua-
li ~bonitas quidem minor eíl: in lapide, quám in planta; & in
planta, quamin bruto; in colore ell: minor,quám in viderc;&
in videre minor ,.quám in inteltjger.e; & Ge de alüs: & boc. per
• regulam. B. K. affirmabile eíl:.
Conditio-- S3 Bonitas gloriofa quomodo eíl:rl~.e[pon~endum efr,quod
1~~.s _d itfe- bonitas gloriofa habet~nodum p~r ~iíterenttam, qu~ P?n.it,.
~entJ.a". . quod ípfa fit una eífentta fubllanualts ab ~mmbus alus d1lhlll"'
&a & quod babeat res differétes fubíl:ant1ales, qut únt de fu<>
gct~ere, & natura,cum qui~us babea~ naruram i:ntri? fecá, ~ in
quiete politam. Et hoc qm_dem _glonof~m eíl: e1;qu1a bo?ttate
exiftente in gloria, 8: gloua m 1pfa_ b?1utate;habet modu ~o­
ralé in caufando hab1tus morales d1fünétosJ bonos,& glono~
fos: & hoc tefiátur regulx. B. K.
i4 ·Bonitas cu~ quo. efi differens'?.Refpondédú eíl:, quod e~
differens per fcip fam, & cfa diíferentia,q.u~ ponit,.quod ipfa.
etferitia fit difrinEta ab omnibus a:liis eífenciis, quor nó funt de
fuafpecie, & natnra.Efl etiam alius modus, cum quo bonitas
~l diffcre~s, videlicet cum fuis rela~ir,is fibi coe.lfet)tiahbus,
·, . ~ fub~
 'Pa'1 6. Jt Ev1uuat. 3. /i.ftW"*1 Cap. 9~ 67
A-fubílantialibus,cú quibus caufat bonita tes accidentales: &
hoc figni ficatum efl: in fcala de fcnfuali, & fcnfoali,&c; & in
kala de fübftantiali , & fubftamiali , &c.

CC/.IPVT JX. DE C~.iklE~eA C.D.

Is M
l
Agnitudo ell reterna.Magnitudo a: terna quid eíl:l.
Refponciendum efi: per definitionem magnicudi-
nis, a:ternitatis, concordant a!, & contrariera-
. tis, d1cendo ftc: magnitudo zteroa eíl: cns habés
in reper}'rimam, & fecundam tpcciem regul~ C. D. conc.:re.. [)ef<- ript1&
ta magna, infinita,& zterna, atqua! primitiva~ & per tertfam :rtcrmtilti~
ípeciem regu1:r c. O. di8:a concreta funr exillentia cum infi-
nita magnitudine, & concordancia, &c. a conrradetate fepa-
rata, atqu~ fobjefüone; quolibet concreto exJfl:ente in alio.
1'ota qnidem eífentia a-ternitatis exi.íl:it in quolibet pra:dido- ·
rum concretorum; & fümliter tota eífentia concordantiz; & Circnmi,,;
quodlibet in alio foum numerum habet difünfü11n a'b illo; c_cfsio ch"i
. "b
tri b us concreus cx1uent1 us pro una euenua,
"il. rr. · & non pro \'lllJlUlll
perfonarú.l
plur1bus. · _,
26 Magnaconcordantia quid ell? Magna cócordantia eft illa
eífentia, quz íl:at per fecundam fpec1em regul~ C.& D.Et per
tertiam f peciem regul~ C. & D. efl: in aho to ta efl~ntia con•
cordanti:r,& qnodlibet concretít concordami4' efi totaeffen•
tia conco1·danti% , & etiam dl: domina omnium alíarum con·
cordantiarum accidentalium, five peregrinan1m. . ·
· Mag11a contrarieta.s quid ell? Refpondcndum eft, quód efl
itla forma, <Jure canfat corrnptiO!les m elerncntatis, & caufac
habicus privativos. videlicét invidiam, luxuriam &c.
87 ~reritur: magnttudo · reterna , & tmtgnitudo con cor~
dans, & magnitudo contrarians de quo funt? Refpónden•
dum eft p-er hoc-, quod diéhun elt fuperius, cap. pra&nd;
ut patet bene intuenti. Et hoc facimus ill:o modo, cau-:
fá abbrev_iationi~ .' ne trdium generetur in in-:
tclleéh1 01fc_ent~s , p ropter re~. .~
· phca.uonem. ~
 6~ ParJ 6. át Evacuat. 3. jig. Ca¡. 1 o~ 6- J ¡; .
": CAPVT X. . DE CAMERA C, E
SS, M Agnapoteíl:as elt M~gna. poteíl:as quid efi? Re;.
f pondendum eft, quod eíl: ens, in quo magnitu··
do, & poteíl:~s con verrnntur. Et hoc per primá
fpeciem regulre C. fignificatum eft • Et · per
(ecundam fpeciem regula: C. & primam E.magna potefias efl:,
quia habet concreta -formalia, & fibi coéffentialia, fcilitét
magnificans, pof~ificans ¡ magnificatum , pofsificatum; &.
magnifificare , pofsificare. Et hoc per pra:diétas fpecies regu-
la: C. & E. fignificatum eft; Per teniam vero fpcciem re ...
gula: C. efl: in aliis eífentiis, ad hoc ut per ipfam pofsint exi•
«1tártafpe Itere,& agere.Per quarta~11 autem fpeciem habet adiones, &
cies regu- paf~ion~s, agendo,& patiendo in fobjeéto appropriato. Ad..
a.c. ett a~ huc. p~r fecundam fpeciem regulx E. magna poteíl:as et1, ut
t:1~~ : ~- omn'ia alía afe fint pofsibilia magnific.e: & hoc probatur, per:
P4 siva.. · définTtionem magnitudinis, & poteíl:a~is •.
89 Magnitudo eíl: concordans. Quid eíl: magna concordan-.
tia? Refpondcndú.eíl: per hoc, quod diétú efr in camera CD •.
cap.9. n.86. Magnitm;io eíl: magnum principiú. ~-id eíl: mag...
num principium.? Dicéd~1m .efl:,(quod .ell ens,in quo magnitu-
do, & principium c.onvertuntur,.abfq; omnimateria, & acci-
dente: & hoc per fecundam fpeciem reg~1la= C. & per primam
E. fignificatum eft. Et magnificans principiás eíl:,.ut fit mag-
nificarnm principiatnm,& ut ab utroque procedat magnifica•
re principiare,cum·.definitione magnitudinis, potefiatis, con-
cordantia:, & principii. Magna poteíl:as, magna concordan ..
tia,magnum principium qt.are font?Refpondendum eft>quod
funt per hoc,quod fignificatum efr per fpecies regull C. E. Be.
P.er definitiones antediétonun principiorum •.
. . CrAPVT · XI. DE C'<:AME~r.A C. F.·
.. . 9,o
Mtt~nitu... .
M Agnus intelleétus eíl:. ~d efl: magnus intelle::.
étus~Refpondendum eft, quod magnus intelle·
~ rntelle •. étus efr ens, in quo, magnitudo, & intcllettus
'-'O ~s.. . conv.ertuntur:& hoc per prhnam fpeciem regn..
lre C. figmficatum efi. Adhuc magnitudo intelleétus eft ; quia
babet concreta fibi coeífentialia,& relativa,fcilicet intelligés,
~ ·ntclllg.ibilei~ ~c-~llig_ere, cú quibu~ habct na.tu~á difcFetivá,:
 7'ar, 6; Jt E'lJArllRUÓf!.t 3.ftgt1'tf'' C"1J. 1-. da 12. 6
IM}llod fua eífentiafit.continua~ & jndiyifibilis:~ ,hoc Pª. fe ..
tJJndam fp.cc1em regulre C. figmficatum dt· Vlrenus magmtu~
1

do iutelltétus .eH,. ut in fua eífrl)tiafint omnia intellig1b1lta; &

.boc per tertiam 4,cciein regul~ C. fignificatum eft, ut ipfe in•
"telle~s magnifici: fit praéhcus. Adhuc per quartam fpecicm,
intelleétus dl:,ut hab'eat relationem generalem ad omnia;ficut.
iatellectus,qui incelligit hoc,& illud;-& ut habeat intelligibi-
le, in quo intcllígat hoc,& illud;& ut habeat intelligere, cmn-
quo intelligathoc,.& illuc!; & utcum ipfis fit praéticus, & par ·
ticularis,& fuccefaivus per fcaJam de·fenfuah, & fcnfuaH, &c.
ac per fcalam medii conjtmétionis,&c.. Magnitudo concordáf
quid efü Refpondendurn dl: per hoc ·, quod d1étum ett in ca-
m~ra C D" cap.9.
91 Maguitudo efi median s. ~d eíl magnum medium?Re-
fpondcndmn eft per·fcalam medii, & per fcalam · concotdan ..
·t i.r,& per primam 1 & fecundam fpeciem regula: C. F.nam fine
ipíis mcdiu1n magnum minime poffet eífe;& etiam abfque tali:
medio, magnitmdo etfet vacua, & otiofa; & fimiliter ftne tali
111agnitudine, mcdium non poífet effe magnum. Et quod verú
ftt , quod dixiñ1us, probarnm efi: per definitiones princi-..
piorum,& f pecies regularum, & etiam per fcalas fopradiétas,
in quibus intelle8us eft fuccefsiyus afcendendo)& defcenden..1
do, & fcientias acquirendo, & habituando. ·
g.i ~l~ritur: rvagnitudo intelledus quanta efü Et fua con..
cordantia quanta efü Et fic de foo medio? Dicedum cft, quod
eft tanta, quanca lignifica.t a eft p~r hoc,quod diétum efl de fua '
roagnitudine,&·concordantia, & medio in paragraphis pofitis
in pr:rfenti camera C F. Dimittimus autem antediéta homini
ben efpeculanti, & fcienti artem ifiam : & hoc facimus cauftt.
brevi ratis.

Cc.APVT XU. - DE. ·. ccAMEJ\...cA C. G. .

ÍU y gula: c. reftJo~dendum efl:,quod
1
Ma .., n1ttt~
Olunt~s magna quid efl:? Per p rimam fpeci.em re .. · do ~~oltt'~
eíl ens, in quo tam.
omnia magna font amabilia. Et per fecúdam fpe- . .
. ·
c1em regu1ar C •& pcr ·primam
· • . Contmm-
G. habet magou._n · tH corre..
'9nans, amatum,~ amare formaliter; in quo amato efl a111ati- ·uc1vo~~
1~m íormaliter >'u amarc~~t pe{ lloartam fpccicm-~abc:t º:I;
- ~ J· -
 ~ p;;,.J 6. ik E'VttCIJat~ 3: ¡¡~. ~Cap.1 i. 6' 13;
: 11ia. a111abilia in fe.Et per fecundam fpeciem G. caufat aéius
,amabiles appropriatos de genere qualitatis. Et hoc probabile
Latís efl: per definitiones magnitudinis,voluntatis,concordan•
ticr ,atque finis:& etiam per fcal.as C. G. in fecnnda figura po•
fitas. Magna concordantia quid efi? Refpondendum eft per
hoc, quod didum eíl: fuptrius de ipfa, cap.9.
94 Magnns fin is quid cft? Refpondendú eíl: per primam fpe~
ciem regulae C.quod magnus finis efi illud ens, quod in dfen-
tia mag1ütndinis l~abet fua propria relativa, videlicet quictás~
quietaturn,& quietare; in quo quietato proprio, & intrinfe-
?lereorina co omnia quiefcibilia peregrina, five appropdata fuut quie-
qui\'.:fcunc tata.Et hoc per primam, & fec.údam fpeciem regul~ C .. fignifi·
in proprio. catum eft;& etiam per definitiones principiorum camei:~ e
G.~alis voluntas efr magna?· & qualis concordátia? Et qua•
lis finis? Ad ifiam qurHionem refpondendutn efi per hoc.
quod diétum cft fupra,cap. pra!fenti; folutiones cnim in hoc,
quod diétum eft fnpra, funt implicat¿r1& arti.ficíaliter polfunt
applicari ad propoJitum.

C~PVT XII!. DE C~ME(.<!A C. H.

9S M Agnitudo eil virtuofa.~tritur:quid efl: magna
virtus? Refpondendum eít, quod cfi. cns difrin-
Magnitu.. éhun magnifice a corruptione, & peccato; &
<fo virtu- hoc per primam fpeciem regulz C. fignificatllm
e.fi.Adhuc per fecundam fpeciem,magna vircus eíl:, qua: hab~t·
in fe virtuofa magnificans,magnificanun, & magnificarenatu·-
raliter, & fubíl:antia1iter relata, extra tempus,& intra tempus.
C)',iíl:enti.a. Per tertiam autem fimiliter, magna virtus e.et illa,
qucr eft caufa magnarum virtmum in tépore pofitarum. Arn•
plius pcr qnartam fpeciem, magna virtus eft illa, qux habet
dominium Cupra alias viqutes~qua! tlOn funt de fuo genere,&
natura. Magna concordantia quid efl:?dicendum efr ficut priús
ciiB:m:µ e!l,cap.9.
96 Magni.tudo eft major. Magnitndo m;¡jor quid eíl? Ref-
pondendum efr, quod eft illa fobfrantia , qu~ m~gis difiat á
parvitate,minorita.te,& accidente. Adlm~ per fecundam fpe ..
ciem regulz C. efr ens haben~ ill fe majora magnificans, mag·
~catum,. ~ magnific~xe. A.m¡>lius per.~e~tiam~fpeciem, ·~11
!A
 'Par1 ~. 11 Etv11cu111;0,,, g.fisur11, C1tp: t 4; 71 ..
fo aliis elfentiis majns dominans:fo quibus, per qu~rram fpe-
ciemJ habet quidqnid vnlt. Et hoc,quod diétum efi, per came
ratn C H. probabile fatis efi. t • • .

9 7 Magnitudq virruofa quando eft e & fic de magmtudme JE ternitat~

concordantia:, & majoritat:is? Refpond¿dum eft, quód eíl: an-
tequa.m tcmpus, & motu~ fint:& hoc per omncs fpecies C.H. ·
probabíle eft. ·

CcAPVT XIV. DE CcAMEI\..~ C.l.

9S M Agnitudo eíl: vera.Magnit-udo vera quid efl:?Re MJgnim.;
fpondendum efr, quod efi illa fubíl:antia, quce do ~ve1· ir:i­
magis d1íbt á. fal.fitate,& ab accidente; jpfa ha rrs.
· bente, per fecundam fpeciem rcgul~ C. vera
magnificativum, magnificabile, & magnificare extra. locum, & I mmfftt:!s..
in loco exiíl:entia infinite, íiae cótradiétione. Adhuc per ter-
tiam fpcciem,efi caufa caufans magnitudines veras in loco e- Tercia fpe
~illentes,& 11011,falias; ram fubfiantiales, quám accidentales. cíes c. e~
Amplius, per quarcam fpeciem habet in om11i fubjeéto novo ;tét:.~ ~ •1
. magnas, & verasaétiones: & hoc pcr definitiones principio- .
rum camer.r C l. & per regulas probatnm eft.
99. Magna concordantia qnid eH? Refpondcndum cft ftcrit
priús,q.p.9. Sed fi qua:ratur; quid cfi concordantia major?
Dicendum eft, quód eft fubíl:antia major habensin fe fuhfian- Concord~
tiales, & m:ij ores relationes ab omnibns accidétib' remous. t ia ma]or..
100 Magna xqualitas ,eft. ~.q efl magna rqualitas~Refpó-
dendum efi,quod cfi: erns habens in fe fqacorrelativa :ab omni
majoriFate1 & min~dtate fcgregata. Amplius,per tertia·m fpe
~iem,elt caufa omnmm majoritatum, & minoritatum relata...
ium, ip fa exiíl:ente in loco non collocata, & extra locum fo.,. Immélir:~s. '.
finita. Adhuc per q~artam f peciem, habet in loco qnidqu.id
yu~t:. ~?oc probab1le ef1: pcr regulam C. & per definitiones
prmc1p1orum camer¡ e l.
10~ Magna virtus,m~gna concordantia,& magna requalitas
ub1 ~1;1nt? Refpondendum eíl:,quód font in fe ipfis per prirnam
f,pe~lem :egu1a: C. & pe~ tertiam funt in a1iis fubje&is caufa~
_ ~l~ab ipfi~. E_t fic d_e iec~nda, & quartafpecie,fuo modo .
• l ~t hoc 1dem 11~telltgendum efi per fpecies re-
~ gul~ I,
..
fuo. modo.
; ~ ~ A.~
 J1;. Pars ·6. de F.vatÑ•I~ 3.fig. Cap. 1;:
Cc.APVT XV~ DE CC/lME~.~ C. r..

Gloria fu~
10~.
·
M Agnagloria quid:efl?.Refpondédumefl, quodl.
eíliíla fubftantia,qu~ mag1~d,,ftat a parvitate~,
hltanc1alts. & pa:na. Hl: etiam ens habens m fe, pei: fecun-
dam fpeciem regu1ao C. gloriofa magnificans,,
mag11ificatum, & magnificare. Per terriam. f peciemeft caufa.
~aufa •. fo omnibus fubilátiis, & accidétibus peregrinis._Et pet quar-
tam {peciem habet magnam gloriam 10. magno glotiato: & e
converfo: & fi~· de mag,\ificare,& glorfari: & hoc per regulas
. C. K. & pcr deflnitiones principiorum.camerz C K. affirrrta"
bile e'ft.,
• 1_0~ Magna co11cordantia.quid.eft1 Refpondendum e.ll ficut·
priús cap. 9. Sed fi:qua:ratur; magna c.oncotdá~tia glori~ quid.
eíl:?.Refpondendum eflper omnes q~atuor fpecies. regµl~ C ...
quod ipfa eíl: hoc, qu.o d pcr ipfas fignificatum. efi .. Et · hoc te-
ftantur definitiones magnitud'i nis,con.c ordantia:,& gloriz.
Ma~Jla. miai 104. Magna minoritas quid efl:? Refpondendurneíl:,quod eft:
eor.itiis.. accid.ens magjs circa non ens,.quam fubflantia •. Item-dl:- ens
non habeas in fe correlativa fibi coeífentialia , per. fecundam
fpec.iem.regulz C. Sedtamen per accidens funt·aliqu:t mino..
ritate.s fübfiantiales; ut patetin fcala de fenfuali ,, & fenfoali>
&e~ . &. in.fcala de fubílantia, & fubibn.tia,&c. &·hoc probatú·
efl: per r.eg~tlas C. K. & per definttiones minoritatis.
'IO). M·a gnagloria quomodo efl:? Et Ge deínagna· concordá- -
tia? Refpond.epdum eíl:.per. tert.iam ÍP,eciem . re-gul'i_C. qt1ód
eft ipfis relationibus exiílentibus.una. in, alia maguiñcando,,
glodficando, & concordartdo,~b omni minoritate fegregatis •.
• 106 Magna gloria cum-quo eíl:?Et oc.de magna·conrordat1··
Clbria1in- tia? Rcfpondendum eft , , quód·eft cnm magnifical\tc, glorifi--
creaca. cante, & conc.o rdante;.magnific.aro, g~orificato,, & concorda ...
to; magnificare, glorificare, & concordare;& etiam cum con•
verlione identitatis eífenticr,.fubílantire, & natura: , ipfis tri-
bus relativis. per.fecundam fpeciem . r.e.gul~ C. diftinfüs; &
- quolibet per fe dífünéto ab . ali-o , per. fuam . numeru1n. Ad-.
bue en magna gloria, & fic de magn·a:co11cordantia., cnm fca-
la rlc fenfuali, & fenfuali, &c. & fimfüter cum fcala de fuMl:á-
tia, & fobílan.tia,&c. fed ina non eft magna, ñcut prima; qu~·
t-ufa prima eí\; ifia vtro fetunda •.
-- e· ~
 l'ars 6. t!t ·Evaeuat. 3. fig11r11. Cap. 16. 6w 11. . 71
CAPV<r XVJ. DE CAMERA D,..B.
107 D Vratio.efi poten·s.. Dur.atio potcns, per p.rimá
ípeciem re-gul~ D. d"e q,uo.eH? Et refpondendú
efr, quód eH de fe ipfa, cum fit primitiva, quo•
ad fuam etfentiam, & potefl:até, qu~ dat ei pof-
íe exiA:ere, &: agere. ~~ritur per fecundam fpcciem regul~
D. d-1.1ratio potcns d·e quibus efi?. Et refpondendum efi, qNód
cfr. de fois relativ.is, & de relativis potefiatis. ~~ritur per ter ..
tiam fpeciem ej.ufdem regul":E: d·uratio potens cujus efü Et re-
fpondendum efi,.quód d'uratio p·otens accidentalis eft fubHá-
tialis durationis,. & p<>teíl:atis, cum lit habitus,cmn quo dura-·
tio., & po-tefras fobfiantiales poífont durare~.
ios· Duratio contra·rietaris de quo efi? Refpondendum eft, ·
quodefl de primitivis qualitatibus,& de vircutibus , & vitfü,
qure durant' quia poifont dU'rare. nuratio ·principiorurn de
qno efi?. Dicendum c.:ff, quod eíl: de primitivis durationibus, Mixti• •.
& permixtis prih cipiis, dnratione cormnunicante foam effen- ~
tiam principio, & pri11cipio communican.te. fuam. effentiam i

·durationii. ,
io9 Poteíl:as quare d'urat? Refpond'endum efi, quod· durar;.
ex eo quoddl: de potente,durante; pofsibili, & durabili;pof-
fe,.& du·rare in·fubj eEto compofito., in quo funt .Conttarietas
potellatis qnare duran Dkendum eíl:, quod e~ eo quia efi de
contrariis.relativis h'Picuata, & de duratione,· & potefiatein
ttlbjeéto tompofüo, 1·n quo·font. Principia· potefiatis qua.re
d'urant'? Refpondeudum efi, qu6d durant, ratione relativorw
líabituatorum de. genere dura-tionis,. &·potefl:atis.,

Cc:APVT" X Vl 1:. L)E: CCA'MB~ e.A D. :P•.

l:IO n :Vratio
"·.L:t
fcibilis de quo efi? IJjcendum efi, qnod
eQ d-e-durativo inte11e8i•o) & durabili intelli-
. · ·.. · g_ibili~ , & durare· intelligere. Duratío, contra-
._ •. r1etat1s detJuoeffi.Dicendum en, quoo e.fi.d~
d'"ura.re,con1un~~re,&. metlfor;ire., . ratione continure dnrat10·
nis in contrariis qµalitatibus. ·
u 1. Duraúo~uatlta eíl:-? Rcfp.ondendúm eft, quod ranr..a,
qpanta.efi. fua eífentfa,.& font.fl.Ml 'C1lftW'etll··J:h1ratio co~rra..
• r1~t~
 7 4 . 'Pa,.í 6. tlt Evartltll. 3. JiJUrtt, Ct1p. 18. '. & r 9;
rietatis quanta efit Dícendú eft quod tanta, quant~ funt con;
trarieutes, five moralitates in fubjeéto, in quo fun t. Durado ·
inedii quanta efi? Dicendum eíl,quod eíl: tánta,quanra funt du
rare,& mediare exifi:entia inter durans,medians; durabile, &
mediabile.

ll 2 D
CcAPVT XV/JI. DE CrAM f:~cA D.G.
Vrat!o amabilis de quo e!HRefpondcndum efr,
quód efi de f peciebus peregrínis in durabili,&
arnabili innato deduétis, & imprefsis. Duratio
contrarietatis de quo eíl:? Refpondendum efl:~
Appetitus ficllt priús Clp. anti. numero 110. Duratio finis de quo eft?
non/e ex- Refpondendum eíl:, quod eíl: de quietante, five quietare, &
ex- durare: ul tra qure non 1e
ttencutem
610
r.
ex ten d.it appeutus.
.
· ra • 11
3 Duratio volnntatis qualis eH:? Refpondendum eíl:,quod
_eíl: talis, qnalis eíl: per correlativa fubLlantialia: qu~ quidern
t>ropri~,_& funt de genere dnrationis,& voluntatis; ex qu'ibus oriuntur
apprnf:~: 1 ª propri~ pafsiones: appropriaté? vero pafsiones font illx, de
ne pa ::>10- qui. b us í.iu b.Je,xum
tz c. Jl. h b.
e1i a 1tuarnm,
& a1s1tuatum.
r . e,otrari~. d u-
. s. rationes qüales funt? Diccndum e!l,quod funt tales,quales du
tattt in fuhJefro contrariádo. Durabiles fines quales funtr Di-
~ies ap- cendum eft, quod fon~ tales,qualis appetitus per ipfas eíl: ha-
e~~1~us, bituatus,in tátú,quod extra ipfas non appetit habere quieté.

o
CcAPVT XVJIII. DE CcAME~<!.A D. H.
:i 1+ . Vratio virtuofa de quo efi'?Dicendum eO:,quod
eít de fe ip fa, & de virtute fubíl:antiali,aut acci-
dentali. D uratio contrarieta.ds de quo ea? Di-
ccndum efl: ficut pri(1s, capit.17. num.110.Du-
ratio majoritatis de quo eft? Rcfpondc.mdum efi, quod eíl- de
maj orí duráre.durabili, & durare;maj orificante,majorificabi-
li, & majonficarc.
l Is Duratio virtuofa quan4o ef.l:? Dicendum efl:, quod etl:
tune, quando efr. in fpeciebus D. H. & hoc realiter. Duratio
cont.rarietatis quando efi:"? Dicendum eíl:, quod eG tünc, quá-
do funt gcneratio, & ~orruptio; 6ve contrariit qualitates;five
contrarii mores infubjeél:o, in quo fünt. Duratio majoritatis
quando efr? Re(pondendum eft,quód tunc,quando· potentii,
(ive fübfiau..ti~ h~bent aétus. .
. ~ - C A;,
... _ ' • ..J
 'Pin 6. Je Evarua: ·3· fig. Cap. 10. & 11: '?S
CrAPVT XX. DE CcAM_E ,c:A D. J.
~116 D Vratio efi vera.~ . urrritur;duratio vera de qua
die Refpondendum efi per primá fpecjem })~
. . quód eft de fe ipfa' eo quia duratio elt princi-
pium pl'imitiv.um , & veritas fimiliter, quoad
fuum gen us. Per fecundam f peciem D.efr de fuis correlativis.
Duratio cótraricratis de quo efl:? Refpódendú eíl: íicut pritls~
c.17.Duratio ~qualitatis de quo efi? Dicédú efi quód efl de coe
quante,& dllráte;cocquabili,& durabili;coeqnare, & durare.
i 17 Durauo veritatis vbi efüRefpódendum eft, quoq efi in
omnibus fpeciebus l. Duratio contrarietatis vbi cfi? Dicendú
eH,quod dl in fubjeéto, in quo font coutrari~ qualitates hal>e In difputa
tes contrarios aétus: & cft in difputatione. Duratio a:qualitatis tio ne etl
vbi efüRefpondendü eft quód in correlatis per fecundá fpe· contrarie.-
- _..
c1~ ~· D.~gn~~catis;& eft in modalitateJ& infirument~litate •. tas.
f

uS D
CcAPVT .XXI. DE CulMEK.._cA D.K.
Vratio eíl: glodabilis.Duratio gtori~ de qao
efüRefpondendú eft,quod efr de duráte,.du- ·
rabili,& durare;gloriante,gloriab1ii, & glo-
riari. Duratio con~rarietati~ de quo efüRef..
pondendum efl: ficut priús,cap. 17. Dura ti~ minpritatis de quo
eíl:?Refpondendum eH:,quod dl: de durante, minorificante: &.
durabil i, minorificabili; & durare,minorificare.
119 Duratío glori~ quomodo ell? Dicendum efi> quod eíl: Dutatio.
t>cr modum, per quem d.uratio,& gloria agunt in durabilij & g l or i~~
gloriabili: & ipf~ intiaut a~ive. durabiJe autcm,& gloriabi le
habent modum pafsivumfub duratione,& gloria;& dnrare,ac
gloriari habent modum neutralem, proceffum ab :tétivis, &:.
P?-Ísivis. Durado contrarietatis quomodo eíl:? Rcfpondrndii
efr,quod ~ll: per ilhun modum,quem habent qualitates cótra-
rire,una exiíl:ére in alfa. Duratio minoritatis qu.omodo ell?Di-
cendum cíl:,quód efi: per modvm durationjs,divilionisJ & cor-
1mptionis.Duratio gloricr cum q.uo efü Dicendum e.íl:, quod,
ell: cum relativis duratio11is,& glori~. Duratio contr:irieratis
cum quo cfr(Refpondendmn efi, qµód efr cum partibu~ co1~-­
trariantibus foas fimilirudines iufiuentibus. Ouratio 1111n~r~ ­
tar.is cum quo efi?RefPondendum cíl:. quód cft cum relat1vis
~v~. i~ fubjeéto~d'e ~orrue~io~~e habituato! ~ A:
 1• Par1 6.Jt iv.t~. 'J.fttt1r•. Capi ~i.. e;. J.j;
CcAPVT XXJJ. DE C~ME~~· E.F.
·~ •p Oteftas cfl fcfoilis. ·~repotellas en fcibilis?Re..;
f pondendtun efr, qma intelleétus habet tu~ .corrc·
lativa, & potefias fimiliter; & ita uno principio
communi- communicante alteri fuarn eífentiam, & naturam._
cat10 eíl'en i'nde fequitur_, quod poteílas eft fcibilis. ~:rrítur, quare"po-
ti~, Se na- tefias efl principium?Refpondédutn etl, ut alia principia pof.
l't~a· fint exifiere, & agere. ~'l!ritur, quare ell mediabilis?üicen-
dum eft, ut fuum potfe fit in medio potentis, & pofsiti, cutn '
q~o poffe fint conjunél'a.Sapientia efr potens. ~átum eft fa-
'1
pientia potens~ Refpondendum efi, quod tantúm, quantÍ1111'
potefias fe communicat, & diffundic in ipfam. Principiú quá-
tí1m efi? Refpondendum eíl: quód tantum, quantúm m~dium
intrat. ~:eritur, medium quantum efi? Dicendumefi, c¡uod
,eft tantum, quantz font fua: fpccies in fobjefto, in quo funt.

CcAPVT XXIII. DE Cf!AME~<!.A E.G~ .

iju p OteA:as en amabilis. Qua.reellamabilis? D1cendú
efr,quia caufá.t quod voluntas fit pote ns in ex1fté
· do, & agendo. Potellas quare efi principium?Re ...
- fpondendum efi úc11t prius,cap.n..Potefi:as qua-
requiefcit? Refpondendum cfi,quia quo ad fuum gcnus po-
tell: exifiere, & agere.
Fropr1um, i 22 Potefias qualis efi? Dicendum eft,quod una efl propria»
ac appro ... ftcut fua pofsibilitas; alia appropriata, (tcut fua amabilitas.
f~ia!um. Princ1pium quale eíl? Refpondendum efi,quod unum princi·
pium eíl: quale fubfi:antialiter~aliud vero accidentaliter: & fu•
bftantiale eíl: habituatum de accidentali. Finis qualis efi? Re·
fpondendum efl:,quo~ unus.fini~ eft perfeétivus , alius termi~
nativns, & altus privat1vus; ut patet in fcala
fecundz figurz.
e... >

.,
9'1''1''9'
99 '
 'ParJ 6. átBtf!aruat. 3.figtJ'11~ tCJJ/!. ·i4'. 11. Cr. ·i 6. ~7
-CcÁPVT X~JV. DE CcAME~ cA E. H,
1:2 3; l) Otefias eff virtuofa •.~re ea virtuofa? OiCCJldú
efi,quia in virtute afsituata efi, & ex virtute habi-
tuata. Poteftas efl: major.~are efi major~ Dicé.. Maioritas
dú·efi,quia habet majora correlativa, & in rnajq .. poteílat1s..
ti fine quiefcit. Potefias quare efr in ~empore? Dicend~1m eft,
quod in tempore,&.cum tempore fu1t creara ; & in tépore dl:
fous aétus.
12 4 Potefias quando eíl:? Dicendum efr'quód.tunc, quando
dl: caufa, ut a1ia principia pofsint exiílere,& agere. Princip-iú
quando eíl:? D1cendum efr quod tune, quando efi foa primfri ...
v:itas,& qua11do habet fua 'orrelativa. Maioritas quando efi?
Dicendum eQ quod tune, quando potcntix habent majores
a:.é'tus,.fi ve effeétus.. .
1
• • •

Cc./lPVT !fX~~ DE C~ME~cA E. f.i ~.

u :;; · p Ot~íl:as eíl: yera ..~
. uar~ eíl: vé;á? DiCendum efi~,
quia de yerttate, & fu1s fpec1ebus habitt~ata efr •.
•· ~ Potefl:as quare eíl:·principium?.Refpondédum eíl:
fic,ut prius,c, z 2 .. num. 120. Potefia~ quare habet
~qua1itatem"? Refpondendum dl:, quia a!qualiter in fuis cor-·
relativis afsituata efr·.
n6 . Potefias vbi efr? Dicendum·efi,quod efl: in fuis correla- · '
tivis; & in veritate,ex qua habituara efi. P.rincipint,n vbi dl:?
Refpond.en~um efi,qu_od e~ 'ín.fúis conelativis; & in po't _ efüt:-
te,cu01 per ipfam pofs1t ex1fiere, & agere; & eft: in veritate
quia de veritate efl: habituatutn; & efi in requa1itate, cum fü;
cor_relat_ivafint ~q~1~1i~. A.Egu~litas ybi efi?Diccnd& efi,qn?d . :~
eft._m.fu1s correlattv1smtrtníec1s;& m correlativis potefiat1s , ;j ~

P. mcipii, veritatis,&c. . . ,
• • 1 .' ...

. f.
_ cAPVT .XXVJ. DB C<!A.ME~c:A · ~.K. ~
C
' ·u7 · 'P
. .i.
I '• •

Otefias eíl: glo~.i,ofa?~arc efl .glor~ofa? Refpo.11.,

,~en_dum .elt,,qm'l ~abet ~u~ co.rrel:mva ~u bfiantrn-- Gi-0ri~ fu;-
ha,m qmbus glorn1 dl unpreífa, & habituata. Po .. btlantiafi§!·
1
tefias quare eft princip1fr? Refpondédú aft íict_it ·

~:i.us.,~~2;. u_ •.120.Poteftas qµare eft minor~Dicé~ú cít, q;:i~i

 ·7S 'Par; 6. áe Ev.attl~llMJr 3~ftur~, C11p~ 26. b 2·7;
fua corr_elativa runt in min?ritate afsituata, & ex ipfa habito;
.ata; ra~1on~ CU)US caufat d!v1fiones .. & minus,quod dl: de ge•
nere mmontatts: ficut ma1us efi: de genere majoriratis.
J z 8 .. 11 otefr~s q_uomodo ell:? Refponde~dú eft, quód efi pet
modu moda!1ta.tIS, quando dl: de modahtate habituata. Prin-
'Cipium quomodo efi:? Refpondendú ell:,quod eíl per modun1 ·
quem haber in fois (:Orrelatí-,is, ex quibus efr; ipfo habcnt~
· m~dú!p_ofsicidi, cnm út h~bituatú potefl:ate .. cum qua poteft
pnnc1p1are. Et fic de glona, cum qua habet modú g1oriandi,
C-0nditM?- quando in foo intrinfeco principiabili principiat enria pere-
nes mino- grina, qua: non funt de foo genere. Minoritas quomodo eft?
!¡tatis, Refpondcndum eft, quód fuus modus efi principiare cum di-
viíione, inanitione, corruptione, & anihilatione.
119 Poteíl:as cú quo eíl: glorio fa? Oicédú efl:; qa eíl: glori.ofa
· cum gloria;ficut gloria efi potens cú pocdl:.ite. Principiú cam
quo efl:? Diccndú ettquód cum fuis corre/ativis, & cú potdl:a-
te,únc qua e{fc non poteíl:.Minoritas cum quo eft~ Dicendum
ell:, quód efi curn divi(ioQe, conuptione, & anihilatione.
. ¡

aqualitas ,¡ )º
intclleélus
& volun-
s
Cc.APVT XXVII. DE Cc.AM E~cA F, G.
Apientia. elt ama bilis. ~antum efl: amabilis? Ref..
pondendü eft, quod tamum, quatúm voluntas efi:
fc1bili~; co quja xqualia correlativa habeot. Me~
!ª~i:te dium eft amabile. ~antum eíl: a.mabile? Dicédum
etl quod taoti1m; qualltÚm in voluntate dl: amare per cój~n­
ge;e, & menfurare. Fin..i~ quancum e~t fc~bilis~ R~f~~dendum
efi, quód tantú, qua?tu 1~ ~~e eft fcient1a.qu1e~c.1b~Its.
1 ~ 1 ~:?l"itur quahs fc1b11ttas ell Propria país10 mtelleéi'l ·
Dicendum efi, quód itla per quam intelleétus habet intrinfc- .
•recies pe cam paísioné~in qua ~u~t genit:r i~tc~li~i~1~i~at~s,five fp ·es
!egrin;r. peregrm~, ipfis pofius m g~nere. mtelhg1~1htat1s p~er fecun-
dam fpeciem G. ~ale medium eíl: propnum? Refpodendu~
efi qu6d m~diabile, in qno funt med1abilitares peregrin~
~ye appropriat:i:. ~:rritur qualis efi: proprius finisin~ .
•inís pro.. ielleétus~ Refpondendmn ell,quód res intelleéta,
prius in-": ii1 propria intelligibilitate quietata
~!l~~~~~ ( § 1 §)
CAP
 71rl 6~ 41 B'flattÚI. 3. /g. Cap. :!.S. i9. Ó- 30~ 79
·Cc.APVT XXVIII. DE CC/l!Vf E~r;A ·F. H.
IJS
·
J Ntelleétus cll virtuofus.~;intum elt virtuofus? n¡..
cendum efl, qm}d tantum, quantú efi de virtutc ha-
• j

bituatus. Medium intelleétus quantfa efr virtuofum?

Dicendú eft, quod tan tú, quantú fua fcala medii eft
ftabituata. Majoritas intelleétus quanta efl? ltefpondetidú e!l:
quód tanta,quantúm intelleétus tranfit in attingmdo objetca
cum major1 intelligere. . ..
131 . lntelleétus quando eft virtuofusc Refpondendum ctl,
quod tune_, quando de virtutc naturali, &.morali efi habitua..
tus. Virtus quando efr mediata!Rcfpondendú efr, quod tune,
quando virttts intrat medium; ratione cufus inrroaus virtus Vírtns tfl
conúfi:it in medio.. Majoritas quando eft intelleéfa? Dicédnm 111ed 10 có~
· eft, quód tune, quando intelleétus attiogit effentiam, & ac- füh~•.
tus virc:uti5'

·
134 I
CcAPV.T XXIX. DE Ce.AME~~ F./.
Ntelleétus efi verus.~~túm efl: vcrnsc Dicendú efi~
quod tantum)quantú ex1ll:it inrer intellefüvum, &
intdligere. AEqualitas intellettus quáta efüRefpó-
dendum efr,quod tanta,quanta funt fua cori-eh1tiva,.
e-s quibus eft. Veritas intelled:us ubi eft? Dicedú eíl:, quod in.
fuis correlativis,& in obje"CCis_, qu~ verc attingit,.& intelligit.
Veritas medii ~bi efi? Dicendum cfi,quod in Cuis corrclativís.9
e6 quia de veritate habicuata,& afs.ituata funt. AEqualitasin- N"ecefsitai.
tellcétus uhi efi"? Refp9ndendú c.íl quód in/uis correla.tivis"' conefati~
extra qua: %qualitas effe non poteft. ~orum.

C<'./.1PVT XXX~ DE Cc.AME"-..cA F . K.

s3s J NteUe&.us efl: gloriofos.~antúm efi gloriofus? Di-
ccndum efl:, ·1u0d tanttl.rn,quantum f"a correlativa Modus itt~
>-- • Ít~nt d~ gl~ria habitnata, & in gloria quietara. Me- te !ligentli~
d1~m i.nre~leétus quantum efl gloriofmn?Refporrdé-
dum efr, ~uo~ tan:um,quamt'tm menfurat gloriá in intelligé·
en~o. Minoritas t~tel!cétus qn.anta e!t ~ Refpódendum dl~
quod tanta,. quan.tum mtelleEtus deipfa babi tuarus eft.
136 _ Intell.etr' q~omo~ó i.ntell~git? .Rcfpóden<lü efi qfi pe!
lllodu fonfit1vx,& 1magrnativ~cu qu1bns eH: conjnn&us: q~1e
l!l04umhabet in eo11endo fpec~es pcrecrrinas in foo propn<l•
.. ~ j.n.tel~
 ª". 6.i~ 8.VA_t•., 1igt1r-. C•f; .J . ~" i,~
fotellígibili. ~ntcÍle~us q~~mo~o meltfurat f~tim inte11Íg€rei
. A ét~s im .. Refpondcndu eíl: quod mefurat1pCum 1 h.ihédo modú agendi,
n1mens. & pati~ndi i.n attingédo objeéti~. lntelleéi:us quomodo ha~
minus intelhgcre? Refpondendú efi quod per modum cred-é ...
di,eo quia credere non eft de fuo gener~. Habet etiam minus
intelligere quando de minod modalitate eíl: habituatus.
n. ti 1·37 Intelleétus Cl\m q LlO intelligit? Dicendmn cft quod' c'am
1nnrintelli·
·ta men• . .
.. inte 11 1gere,& ~
cum ipec1c b us 1en11t1vre,
r r. · & ·tmag1111t1v~;
· · · fit
1p
gendi. f peciebus ilnprefsis io fuo proprio iutelligibili. Intelleéfos cí't'
quo attingit fpecies fenG.tiva:, & imaginativ~ ~ Dicendum etl:
quod cum foo intelligere. Intelleétus cú quo habet rninns in·
Impedimé telligere? Oicendutn eft quod cum propinquitate, & vicinita-
~~· . . te ig?orantire, & cum otiofttate intelleétus~volurttatis,& me-:
mon~. 1 f.

C~PVT XXX!. DE CcAME~C!/I rJ.H.

13S V Oluntas efi virtuofa. ~lis volútas e.íl virtuo~
fa~Dicendum eft quód illa,qu~ á peccatis efr fe ..
parata,& ex virtutibus habíruata. Vol untas in
qua\i fine quiefcit! Dicendum eíl: quód in fum •
.l'linis volú mo fine,per fecundam fpeciem G. & in fuo propio fine, per
!ff.tl~·
prima in f peciem; tamcn cum appropriato fine, qui eíl: fibi in·
{1:rumentum. ~lís voluntas eíl: major ~ Refpondendum efr
quod ilía, qna: habct majus ª".1ans, & m~jns a1~abil~,& m~jus
amare;& etiam qure habet ma;orein hab1turn vm:uus, bomta-
vohmtas quando hab et maJorem
tis,&c. . . . d
v1rtut.em? Dicen nm
13 9quod rnnc, quando dili.git maJo~em virtutem. yoluntas
eft
uando h1oet majorem qu1etem"? Dtc~nd.Ltm efr quod tune,
~ uando diligi,majus amamm cum ma1ori amare. Voluntas
,g ~uando eft rnajor~Refpondendum eíl: quod tunc,quando
habet majus amare in fine,& in
virtute.
 "7'11'1'16. dt Ev1uuat, .l·figurte; .cap. 3i. & 33;
·:ccAPVT XXX/!. DE Cc4ME~cA G. l~
J4a V
.
Oluntas efi vera. QE._alisvoluntas efl: v5ra? Ref:·
pondendum eíl: quód illa, qure habet iua c.on e-
lativa vera,& ·veram bonitatem, magnitudin é, Qui es vo-
~c. Voluntas in quali fine quiefcit? Dicendum ltwtatis. ·
<efi: quod in fine vero,& perfeéto. AEqualitas voluntatis q~a·
lis efi? Dicendmn eft quod efi: ta1is, qualia funt fua correlativa
afsituata, & habitu.ata. . .
141 Veritas ubieU amabilis? Dicendum eíl: quód ~n ama~1-
litate,quz eft propria pafsio voluntatis. Veritas ubi quiefc1t:
Refpondendum eíl: quod in foo fine;& etiam in fine volunta-
tis. Veritas nbi efr . ~qualls? Refpondendum eft quod in fuis
.correlativis, & in correlatívis a:qualitatis.
. .
·CAP. XXX/JI. ])E CAMERA .C. J(.
142.
i
v·· Oluntas eíl: gloriofa. Qnalis voluntas e.fi g1o-
riofa? Dicendum eíl: quod illa,qure habet corre-
. · lati va ex gloria 'habituata~Finis voluntatis qua-
.. lis eíl:? Refpondendum eíl: quod bonus,&c. Mi .. 0 f él: .,
noritas voluntatis qualis efi~ Refpondendum cft quod ta\is, v:l;ta~~
q.uale eíl: minus velle habituatum de minori veritate, & glo- ·
Tia.
143 Voluntas quomodo eíl: vera? Dicendum efr quód per
mod?m, 9ue~n .habet in ~iligendo verir~tem. Voluntas quo- Qy.ies:
1I10do.qui~c1t m fine? D1ce:ndum.efl: quod per modum, quem
pabe~1.n d1ltgendo v~ru?1, ~ glonorum nnem. Voluntas quo .. Majoritas.'
modo fe pr.olongat a ímnomate? D1cendum eíl: quod per mo-
dum objeétandi majns amatum, verum,& gloriofum.
144 Voluritas cum quo efi gloriofa? Refpondedum cfi quód
cum fuis correlativis ex gloria habituatis. Voluntas cutn quo
quiefcit'? Refpondendum ell: quod cum volente, & volibili in ...
trinf~co;& .e~ ~elle ponit volibilitatcs peregrinas in foo pro-
·prio vohb1h. Vol untas cum q uo eíl: minor? Dicendum Minoritas;
· eíh¡uód cum minori velle, & cum minori
bonitate, &c.
(. ...
)
 8i Par1 6. dt E#(ilié: -j~ figur~ Cap~ j4: b 3·~ 1

CrAPVT XXXIV. DE rGf!Ah1EJ\...u1 Jl. I~

14 5 V Irtns eíl: vera. Q.!;_1~ndo efl: vera? Dicendutn eft
quód tune, quando caufat ver as virtutes.V irtus
quando dl: major ? Dicendnm efr quód tune,
quando caufat majores virtutes. Virtus quan-
do eíl:xqualis'? Dicendum eíl: quód tune, quando caufac vir-
t uo fum inte1ligere,recolere,& amare. ·
14 6 Virtus ubi eft vera? Refpondendum eíl: quod in verita~
t e,, ext ra quam non poteíl: efie vera. Virtus ubi efi major? Di·
cendurn.eíl: quód tam in fubfü:intia,quam in accidente. Virtus
ubi eft ~qualis? Dicendum dl: quód in fois correlativis fob •
.ftantialibus, qu:r, de re-qualitate funt habituata. "'

C\./tPVT XXXV. DE Cr:AMEJ\...cA B. K.

~-

,.. ..
(' '
) 47 V Ir tus efl: glor iofa. ~ando efi glorio fa? Dicen...:
dum elt quód tune, quando in 'fuis corrclativis
gloria eít impreffa. Gloria quando efi major?
Dicendum eíl: quód tune, quando habet majus
·g 1oriari. Virtusquando eíl:zqualis?Dicendum efi quód tune,
quando caufat requaliter intelligere, recolere, & amare. ·
. _ 148 Gloria quomodó eíl: virtuofa~ Dicendum eíl: quód per
~ra~uatio modum,,quem habet induendo fua correlativa de virtute.Glo ..
&10 ~ ~·
1
ria quomodó eft m~jor? Oicendum eíl:. quód per n:iodum, qué
habet caufando maJoremaérum. Gloria quomodo eíl: minor?
Dicendum eíl: quód per modum,quem habet in caufando mi-:
norem aétum.
1 49 Virtus.cum quo efr .gloriofa~ l_le~poodendmn efl quód
cum oloria, ex qua eíl: habttuata. MaJ o ritas cum quo eíl: glo ..
riofa?'Refpondendnm eft q~ód cum majori aétn glol'i~.,Min~~
ritas cum quo eíl: glonofa? Rcfpondendum cfi quo4
· <=Ul\l minori aél:u fibi appropriato J &
- gloria habituato.. -·
 'Piri ~. tlt EvlÍrÚa1~ 3: fi1111'.t. Cap. 36. 8j
.Cc.APVT XXX/l'J. DE Cc.41J4.EJ\ r..4 J. K.
;'I 5 o
.
V Eritas eíl: gloriofa. Vbi efi gloriofa? Refpond é..'
dum eft quód in fuis correlativis in gloria col ..
locatis, fiv e afsituatis. Veritas ubi efi: a!qualis?
Refpondcndum efl: quód in fuis correlat ·vis fu-
bfiantialibus,, exn4a qu~ mini me poteíl: habere ~qualitatem.
Veritas ubi efl: minor? Dicendum efi quod in minori habitu, ·
& aétu.
151 Veritas quomodó eíl: gloriofa? Refpondendú eíl: quód
per-illum modum,quem haber in caufando vermn, & glorio-~
fum aétum. Veritas quomodó efr ~qualis? Refpondendum efr
quód per modum,quem habetin fuis correlativis fubHantia ...
liter requalibus. Veritas qu~modó efr minor? Refpondendum
eft quód per modum, qnem habet in caufando minorem aétú.
l p Veritas cum quo eLl gloriofa? Dicendum eíl: quód cum
quiete,quám habet in gloria,& in fuis corrclativis. Veritas cú
quo dl: a:qualis? Dicendam dl: quód cmn zqualitate fuoru¡n
correlativorum, & foorun1 hab1tunm. y eritas cum quo ~fr mi
nor? Diccndum efl: quod cum accidente; ficut eft major cmn
fubftan tia.
1s3 Diximus de evacuatione tertire figur:r:& ficut evacuavi ..
mus ipfam cum propofitionibus,& qu~fiionib 51 in ipfa nomi-
natis, fic potefl anifia huj us artis evacuare cameras per om-
nes propofitiones, & qua-íl:iones implicaras in cameris; de
quibus non fumos J'?cuti, ratione prolixitatis, quam evitare
volumus.Nam qu~ltbet camera habet duodecim propofitio-
nes,& viginti quatuor quadliones.
1 s4 Vltc!·ius,qutlibet camera e!l:.generaHs ad alias qurefiio- Gen eraii:
11 es peregnnas,qur funt de foa racione, five genere. Dicimus t:is.
etiam quo~ qujl~bet camer~ efi generalis ad qu~füones par-
ticulares,v1de~1cet a? 9u~frto1~em de_ Deo, & de A ngelis fa,,
éhirn, &c. Demde d1c1mus quod qui bene fciret doétrinam
· quam dedimus in i1l:a tertia. figurn, per totam artem ~
·- genei-alem fciret praéHcare
fa1>ie11ter.

p,dRS
- - --
..
 84. ParJ 7. de ú"4ultiplicatione 4·•fig. Cap. ~. ~~
P A R. S s·E P T .1 M A · D B,
mu/tiplicatione. quar1.t:'ftg!''f"·
Septim:? · 1. ,-~¿, IGVRAM ifram quinq; modis traétabimus:.
part ís d~ ~~~":ti Primo multiplicando plures rationes ad eá-
vifi.o in ~l(}"i~ d~m concl~fü>nem •.~ecundo ad inveniendú
qumq; ca:-- ~~...:;JJ plura media cum qutbus fiunt concluGones-,
P.ita.. fyllogizando.Tertió traél:abi1:11us de propofitior1ibus. majori~
bu~, & minoribus. ~arto de cognitione fallaciarum •. Qµ,in~
to quomodo per iíl:am fcientiam facilitcr. addifcútur aliz iéié"".·
ti~,&·veriori modo. Et P.rius de P. rimo modo dicédum efr fic •.

C cA P VT L D E~ MVLTtP'LlCcATIOW E
PLVRlVM· RATIONVM:.
N tabula datur exemplum de columna BCD. pet"
I
.
·
quem modum dantur viginti rationes ad eáden~ có-
cluíionem, quando qu.rritur,utrúm mí'ldus lit ~ter··
nus. Similiter in.iíl:a quaru·figura fit primo multi-..
Multipli- plicatio in cameris faél:is Be D .. B CE . uíq; ad camerá BCK.
catio 4• fi~ & in qualihet came.ra poífunt 6eti.viginti, rationes •. Secundo
gur~ fit fit mnltiplícatio in came.ris .faétis B.O E: & B D F. ufque ad
quadt~or cameram B D K~ & P.otf unt quoqu_e fieri . viginti rationes in.
mo 1s.. ,
qualibet camera. Tertio fit multiplicado de camera in carne ..
iam procedendo, íicut camera CD.E. qua? íic fe habet, ficut ·
it1 multiplication.ibus antecedétibus camera B.C D. Et carne•
ra. DE F. fic fe habet, ficut . camera CD.E•.& fic . dé ·aliis fuo .
T~buli .for· modo, ufque ad cameram 1-J 1 K~ tot ~icibus artificialiter yol-
ma~~ . ex vendo .círculos, ufquequo fint oétbgmta quatuor coh.lmnre in .
4 : cma. tabula. Sed de ifia materia quart~ figurre in tabula diéh1m eft
Ratio mul Et ifla multiplicatio eft; quia unum principium efi habituatú, .
ti.plicatio- & multiplicatum cum .alio principio, & cum aliis pafSionibus .
rus. . propriis, aut appropriatis. Vlteriú's eíl:'quarta multiplicatio;
quarra.enim figura .continet in fe tertiam figuram; ficut came.. .
ra Be D. continet initertia figura cameram B C. & cameram .
C. D. fimiliter camera· CD E~ .continet in tertia figura ca~ ·
- meram CD. & cameram DE. &·fic de aliis fuo modo •.
.. In i{\is quatuor modis confifiit.
!DUltiIJ_li<;~~io,,,
CA.;·
 'P.11,u 7; ~ /111;1!1ip. 4: fgwr-;, ~ C4p~ i: 5
C. /J. DE INVENTJOWE M EDIOJ\.Y'M.
_ ·3 , l
".
N camera B C D~ & fic de aliis fuo modo C. coñli- Invemro
ftit in circulo mediocri,quia exifüt inter B. & D.& medii'.' .
q~1ia C. conjnngitur cum B. & D.per aliquas pofsi ..
. tiones,fcilicet habituationes, & firnationes exiften ..
e'sínter fobjefüun, & pra:dica.tum; vult ars' quód medium
femper inveíl:igetur in medio circnlo.Nam Gcutanimali com-
·pet1t fiare .menfurative~ & cooj unétive in ter fubftantiam, &
·hominem,quaudo concluditur,quod homo eíl: fubíl:antia; Ílc
füera,qux dt in medio circulo debet fiare inter literam exi·
fientem iu foperiori circulo, & inter literam, qux eft in infe ..
tiori; ficnt quando arguitudic: omne C.efl: B.fed omne D.efl:
C. ergo omne D.ell: B. Et ftcut efi neceffarium per aliquas CÓ·
Je~ul'as, & pa~sione~ quod.animal fit fi~bflantfa, & homo lit
anunal; fic amfia huJUS artts deber con1etturare per ea, qu~
BCD. íignificant;videlicet per fua principia fobalterna,íicut
B. quod fonat,feu fignificat 'bonitatem,different.iam, ntrú.m; ·
8' C.figni6cat magnitudiné,concordantiam, quid;& D.figni-
ficat durationem,cótrarietatern,de quo.Et in ifio fon are, feu Sonare dit
íignificare confülunt definitiones principiorum,& fpecies re- conjeétu.-.
,gularum~cum quibus aL"tiu.an debet conjeéturare mediú cum li- rare.
tera fuperiori,& cú literainferiori, foo modo. Et in ifl:o paf..
fu intelleétus facit foientiam de univerfali affirmativa, & uni-
verfali negativa;& de particulari affirmativa,& particulari ne
'gativa;& de infiantiis;& de demc>nfiratione J & manuduétio-
11e;& ietiam .depofsibili,& impofsibili.
4 De ifl:is qn'inqne modis habituar fe i11telledus : & hoc ifl:o Reguiz e~
1nodo;quando didtur: omne C.efi B. & omne D. eíl: c. con- -cludend4
t~datur, difün~uendo;ftcutmagnitttdo,,qu~ efl: bona per bo-
nitatem;& bomtas,qu% eíl: magna per magnitudiné: & boni·
t~s,qu~ habet •na..gna correlativa per fecundam fpeciem C.fig..
}uficata:& rnagmtudo,qure habet bona correlativa per boni·
<tatcm,& per fecundam fpeciem C. fionificata:& fic de magni-
tlldine,& duratione, foo modo. ~
s Vlterius,quando dicitur: omne C.ell: B.& omne D. ell C. ~atuor ..
-0riuntur uni verfalis affirmativa,& uniuerfalis negativa; par- modi fyllo
gizan~i!
ti~ularis affirmativa,& pi~tku)aris negatiua: & hoc, .rayione
~1~e.~e~ti~ i~ ~!. fub~l~ernat~~ ~ ratione c:ontrauetatJs '~,ºb:
. ~ 1 ~~ ~
 . fubalter11atcr; UCllt quando dicitur primo: omne animal efr ru:
bíl:antia;fed omnis homo eít animai;ergo omnis homo dt fub-
íb ntia.Secúdo,nullú animal eíl: lapis;fed omnis homo efl: ~mi..
mal; ergo nullus horno eft lapi s:ratio hujus dl:, quia J~pis non
habet fenfum. Trrtio, omnc animal efl: fobíl:antia; f.cd quidam
homo efi animal;ergo qutdamhomo efi fubftanria. Et fic,oin-
ne C. eíl: B. fed quoddam D. efi C.crgo quoddam D.eíl: B.Ra.-
·c ontrarie tio hujus efl:quia contrarietas, qu:r eíl: fr1balterna in D. non
t as impe· poreil cffe concordantia, qace efi: fobalterna m. C. ncc magna
<lit univer mal itia potefl e!fe magna bonitas; quiafi fic,e{fet quidem po ..
ea;ein có-
duüo11e!ll.
nere oppofi t!:!m in obj eél:o; quod eíl: impofsibile, & coutra
correlativa fecúd~ fpeciei regulx C. Qnartó:íicut dicitur,nul-
lum animal eí't lapis;fed quidam horno eíl: animal; ergo quidá
horno non e!t lapis: {i, quoque dicitur:. nnllum ~. efr B. fed
l molicatio quoddam D. eít e.ergo quoddam D. non cíl: B. Ratio hujus
r efefücur. efl: foo modo,lecundúm hoc,quod diétutn cíl: in tcrtio fyllo-
gifmo,in quo concluditur particularis affirmativa. .
6 Per hoc,quod diéhun eíl: in qua.mor modis fyllogizandi ~
primo cognofcit intellettus. foíl:antias ueccfiarias, negaudo
quod omne C. eíl: B. íicut patet in bonitate creata, qua: non:
Djíl,inétio
potell effe magnitudo creata; ratione differenti~ , . qu~ ponit,.
pr i11c ip io· quod quodlibet principiú ftt per fe:fed ponit pofsibilc, q.uod
r um,& ha~ bonitas de magnitudine fit habituata; & affirmat, quod omne
bitu.atio. B.non eíl: D.nec omne D. eft C. & etiam cognofcit pofsibili··
tates,& impofsibilitates. Deinde cognofcit. demonfirat1ont:: s.
per primam fpeciem regul.r·G. & manoduétiuncm per focun-
dam fp eciem regul~ G.& hoc.figuratumeJlin.omnibus can.1e-
ris terdre figura:, in quibus eft G~.
M"!dium T Secundo~invenitur 111ediuin contrahendi; videlicet quan···
~~~r~hé_Ji. do principium cft: omnino generalc, & contrahitur ad princi ..
pium,quod 11011 eft omnino generale,nec omnino fpeciale:fi.
cut differentia,qux cfi principinm gcneralifsimum,liv e omni-
110 general e contrahitur ad differcntias, qu~ funt in ter fenfua ..
Je,& fenfuale,.qu~ non funt generaljfsimre-, r1ec f¡}ecialifsimt..
Et quando contrahitur ad fpecialifsimas, five omnino fpccia:-
les; ftcnt ad ifiud.artünal,& ad iíl:am plantam, aut ad ifrum Ja,..
pidem, individuo ex ipfis differentiis cooftituto fubílantiali~.
t er, 8!. etiam accidentalitcr per propriam qua.ntitatem , quali,....
ta.tem, ~c.! ~ i~~!yi~~~ ~ fLlafr,e,ie P.to,e1·~a pofiEo ! ~.c. i~·
.._....
 7
'.:.tj~eren
1 · · ti~ funt medíum in ter principium generalifsimum, ~ DifferEtie
'I rr mcciiant.
fpecialifsimum.Et ficut diélum eft de differentia,ita potefl: di ..
ci de bonitate,&c: ·bonitas enim eft princípium omnino ge-
nerale, úve generalifsinil11n;&,quando contrahimr ad rnag11i-
tudinem,&c. tune non efi: prüie'ipium generalisfimum, neque
fpecialifsimutn;fod quando córrahitur boniras magna ad ííl:ud
concretum de iíl:a bonitate magna confütutum, quóad fuam
formarn, & fnam mac:enam. & etiam quóad fuam quátitatcm,
qualitatem,&c. & etiam quód lit in propria fpecie po!itum~
ut fub ipfa lit in di v iduatum;tunc bonitas magna, qu~ non eít
generalifsirna,nec fpecialifsima eíl: mediutn exifrens rnter ab ..
.ftra.étum,& concrctt-Un,fapiens naturam extremorum. Per quá Med ium
namram poteíl: artilla inveuire mediú exiíl:ens naturalj ter in- natural e.
ter propofitionem majorem,& minorem.Et pcr tale medi tim
fümt demoníl:ratíones ex primis,veris, & neceífariis pr.inci- ~~~~~~ ~:
niis,cum quibus nulla infhntia invenitnr.. . 1
T" 11a •
.S Tertio, invenitLtr medium per propriá literá; & per pro-
prium circuh1m,~idelich per F. quod fignificat mediú; & per .
itirculum mediocrem:ficu~ poner e F. fub B.& fupcr C. confi ... Pra~.1c~
.rlerando quod per B. habet F.bonitatem,& differcntiá; & per · n 1 edu~
C. magnitudiné,& concordantiá:& fic confiflit in ter B. & C.
ratio ne cuj us C tranfü ad B. per medium:ficut quádo dicitur,
·Omne F. eíl: B. fed omne C. eit F. ergo omne C. eíl: B. fed hoc
:quóad genusmedii ta11tú.m. Et ficut diximus in camera B F C.
ita pótcíl d1ci in can1era CFD.& rn camera DFE. &c. Per hoc
quod diéh1m eíl de medio, !'otell artiílQ habcre materiá val de
generalero ad inveniendum plura media:& hoc clal'Um efi cú
definitior>:ibus principiornrn,& fpecicbus regularnm. ·

,ccAP. 111. DE lVIODO [f1i\_013cAWD/. ~

. R~b~tio efl: genus,& fux fpecies funt per demon ... Species de '
P nr~t1one~ propter qtli'd, per demonflrationé a:- montlmio
qutparant1z,& per quia divif~.Et per ifium fyllo- sms • ·r
· {j . d . y 11 og1un
g:.~um propo~1mus are exemplum: omn~ am- Probmo- '
9

."1a1 eíl: fubfiatta; fed omni~ homo efl: animal; ergo omms lw- nes ma¡~~
roo eíl: fobll:átia.Et primo probabim,. majore,deindemi~oré,; ris~
~t r.rimo per demóftra~iOnéptOpter qt1id:animal efe CóÍt.ltU!~
~ :+ .
 ParJ 7. 'de /l{u/tp. 4· fig. C1ji. :
ex fenfuali,& f.enfoali,quia efl: elementatum, vegetatum, (en~
fatum,& imagrnatum; & fic fequitur,qti6d fit tubfiantia ~~o
quia de partibus fubftantialibus efi compofitum; & quia. füb·
fiantia efi fuperiits,& animal inferiús;aoimal quidé habet can• .
fas fuperiores,videlicet formam,& inateriam, ex quil.> 11 efi: có-
fütutmn;& foz partes funt inferiores, eo quia funt caufatsr "'
forma)& materia,qu:r funt principia generalia: & fic vere có~
cluditur propter quid,quód animal eil: fubílantia.
io Per demonfl:rationem:rquiparantia: probatur fic: gene-
ralis forma,& generalis materia :rqualiter funt caufa: prirniti-
vt; & hoc patet per prirnam fpeciem regulre D. & quia animal
efi caufatú ex fua propria forma,& materia difcurfis per ele-
rnenta6vam, vegetatiuam,&c. qua: font ~qualia princjpia ip-
fius animalis; ideó fequitur quod animal fü fubfiantia confü-
tuta ex foa propria forma.,& materia;qur tqualiter defcendút
á principiis ~qualibus generalifsimis, fcilicet á prima forma.
& a prima materia. Et hoc pfltet per fecundam fpeciem regu ..
l~ D.& pet· primarn E. & per regularn B.. Tertió per demon-
flrationem quia probatllr fic:animal efi, & quia eíl:, foz quidé
cauf~funt,viddicet forma,& materiá,ex quib efi,& fine qui-.
11

bus eífe non pote.íl:; & quja forma,& materia confütuunt fub-
fiantiam,vere fequitnr quod animal efi: fubll:antia.
p b t' t 1 Modo intendimus probare minorem per eafdé tres fpe-
11~~ ~i~~- cies: & primo propter quid.Cum embrio efl: cóflitutus in ma.
!i~!: trice ex elementativa, vegetativa , &c. aé in ipfa lineatus1 &
membris lnmianis formatus; & quando anima ratipnalis, qu~
e1l: fobltantia> i11 ipfom embrionem. ell: introduB:a~tunc de fe ..
ípfa,& partibus Cuis inferioribus confiituit hominem: & fic
animal, quod eíl: emhrio, eíl: tranfinutatum in hominem per
f pcciem humanam,in qua pofitus eH: cnm omnibus fuis parti-
bus coe!fentialibus: & fic fequimr quód anima efr caufa,quare
homo eft fubíl.antia animata. Et hoc per primam fpecié regu-:
lre C. clarum ell.
12 Per t,quiparátiam probo fic: anima rationalis habet par-·
tes cotífentiales ~quales, videlicet intellefcum, voluntatem, &
rnemoriam;& etiam embrio,qui a:qualiter eíl:. conílitums ex:
·elementativa,. vegetativa,.&c: & quia fui principiatunt fubfi-
tialia,& :rqualfa, ~qualiter eft totus horno per ipfa principia
fubftantia.Jiter cófütlltUS)COllÍ unéi:a anima ratiOn'lli CÚ corpo ..
-· · - ·-· - re
 'P~;/7. J., Multip. 4· fig11rt1. C"I· 4· Ar1. 1. 89
re·t1ominis.Es hoc,per regulas B.C.D-.E. c:larum eltJquo~ ho•
mo eft aQin.1il.
1J Pcr demonfirationem quía. probatur íic: Sortes efi, quia
animal eíl:~ fine quo S0rtes dfe non potefl:. Probat~ eíl o:iin~r
per tres fpecíesfupradiéta~, per quarum duas fpec1es, v1delt- Concluffo~·
cet propter q_u id, & ~pcr z~uipa.ran.tiam fatnt co11cluuones nes I otifsi.
por-ifsimre;non,autem per qu1a. cum 111 plus fe habeat caufa, m~.
quam etfeélus. . . . .. ¡J
1 4 V!terh:ts,fic~t dcdimus exem?~ de ho1nine 1 quod tit
fubftai1tia per animal; fic potefl: d1c1 de bruto,de planta, & de
lapide: ~Ge ~ntelleétu~ facir f~ientian~ , probando m_ajorem,
& minorem per artem dlam,cum qua mtelleétu·s efr d1fpofitus Artis gen_
ad omnes conclufiones~ u·t patet per hoc, quod diétum eft. ralita~•.

CcAPVT IV. DE COG8NITJO'NE

FALLACIARVM..

·xs o· Iv~rfitas me~i'i eíl: ~enns f~Uac_iarum:& 9uia F.~- Ge~us: !al~
g111ficat medium F. m med10 circulo eft mfirurne ... 1·~_c1ap.1~1.
tum ad inveniendum,& cognofce11dum falladas,.
ponendo, & vol vendo illud fub literis, quz font
in fuperiori circulo, & fup er literas,q llée funt in inferiori, có-
ponendo cameras; ficut ponere F. fub B.& fuper C. refpicié-
do quomodo fe habent B C. in faliaciis,. cum F. & é converfo:
pollea D. fub F. &e.multiplicando revofutiones ~ & tune ap-
:parcbit ~a~·iario n:e~ii.Et de hoc dabimus exemplum. Primó
Jn fallacus mtrá d1éhonem;. fecundo in fallaciis extra d1dio":'
petn.
De fallacHs intra diflionem.

~rtic . l. de F all~cia eequi'tlocationis.

' . '
~16 1
:·~ ~vocatio eíl: eiufdem notninis diverfaúgnifi'- JEquivoca
. ·L'
~ catio. <~a!. provenit ex eo, quia unum nomeIJ rion!s dif....
plura, &.dlver.fa fignilicat : & lit paralogifoius· finmo.
fic: omms can1s eft latrabitis. fed c~leíle fidus P Ji1 ·
~~~nis~ ergo ccele~e fidns dllatrabile. ' ropo ~l<>
. .. - - -· ~ fr~
 90 P.irJ 7.t/~ t5J1u/lip. 4. ft. Cap;4 ..4>4/, 1.~ ie
QiífQlr.tt io, 17 Pro ditfolntionc afsignamusifiam cameram BFC. per !~
fot elligi mus difterentiam ínter·corpus animatum, & inani··
ma~um: per F. intdligimus q uod corpus anicnatum, & i'1anj..
1natum non conj unguntur, ratione e1 ufdem fpecici:per C. fo-
telligimus quod corpus animatum habl!t correla.t1u fcnfoa-
.# lía,& i11J.nirnammnóhabctcorrelati1afe.1fua\ia. Et ficarcifta
cognofcit, per quem moducn paralogifrnus peccat, reducen-
do illum ad impQ(sibile: ratio ne CUJ u.s cognitionis cognof-
. b cit íntelleétus quod !ogicus coram naturali Hare non poteft;
Lo"tcusa
~{' r 'o.. . , per artem 1·rt a.m, re d ucen d.o a d.1mpo1s1
""'" ma.x1me t;e: ti1cut
r .b.'
act 1 ta ~u- ñd d . r "b '] fr d
1.~s,9.uo impo1s1 iec ,t:ueens egene·r e,&natura latri~
ft"
peracur.
· ··- btl 1tatts.
l S Vlterius per camera.m DFE. & íic de aliis cognofcitur,iri
quo pccca t paralogifmus: quoniam ifie can is, qni eil de ele-
me 1itati va, vegetativa, & feuútiva, per fe~undam fpeciem re-
gulcr D. poteíl: latrare; fed íidns,quod non ha.hettalia princi.:..
pia correlativa,latrare non potefr;quia mm efr confritutum ex
ipíis prit1cipiis. Et hoc patet per fecu11da.1n fpeciem regul.~
C. & D. & etiam per fcalam medii.

cArtic.11. de ~Ampfiybologia. '

Definitur. 19 ·~'JA. Mphybologia eíl deceptio proveniés exeo,quód

. .G)..una orario penitu~ eadem,~lura. fignificat. Et for-
. ., . matur fic paralog1Gnu:,:qmdqu1d efi Arifrotclis 1
J>roponi- . pofsiddm' ah Ariíl:otele;fcd i.íl:e 'lil>er eft Ariíl:o-.
tur. telis;ergo iíl:e liber pofsidecnr ab Ariftoteie..
20 Ad folvendum íílam fallaciam, afsignamus cameram D
Oiífolvi- F H. pcr D. cognofcimus, quód fua tertia fpecies ftgnificat,
~~~· quod ill:e Iiber non et1 poffeífus ab Ariíl:otelc, cú non fit pof-
feffus.nifi per hominem conjnnétum cum elementativa., vege-
tativa,fcnfitiva,imaginativa, & ratiocinativa; ut patet per fe ..
cnndam fpecíem regula: D. fed F. fignificat medium menfura-
tionis,conjundionis,& continµationis in fubjeéto,in quo efl::
H. vero fignificat quod liber, qui it1 ifto nunc ell, nó eft pof....
feífus ab Ariíl:otele; eo, quia mortuus eíl:. Et hoc idem poteíl:
cognofci per camerá BFG. quoniá B. ponit differentiá inter
hominé mortui'l, & vivú:Et F.ponit cójúétioné inter fenfuale,
.& intelleétu~k,qu~ in homine mortuo nó efl: ~· deniq;ponit
~ -- - · appr~~
 Parl'1.áe Multip. 4~fig.Cap.4 . .Art. 3.&4; 91
appropriationem: quia Arifioteles fecit. ta km libru11~, ficut
ifium;frd proprie n?n pofsidetur ab Anfiotek, eó quia mor-
tuus efi.

czfrtic.111~ el"e F allacia comp<fitionu. ·

'6x E Allacia c~mpo~ti~~is,eíl: ~ec~ptio pr_ov~n i ens.cx D eñn itúr~
p · potentiah '?ultiphc1t~te ahCUJl.lS orat1~ms .' ct~ , t~s
diaiones d1verfimode poffunt compom admv1ce. .
; Et formatur fic p"aralógifmus: quodcunq; en pof- rropoiu~
úbile etre album,pofsibile efi qnód ipfom fit album;fed n1grú cur.
pofsibile efi eífe album;ergo pofsibile e1l,ql1ód nigrum !a al ...
bum.
Ad folutioncm afsignamus iftam cameram DI~E. per D.in- s 1 r"1tur.l
' telligímus conúarietatem:& per F .intelligimus quod album, 0 ' -~
& nigrum non confiftunt, conjungendo medium e~trcmitatú
in colore: per E.intell igimus quod pofsibilc eíl: hoc, quod efl:
fecllodúm fua principia,ex quibus efl; ut patet per primá fpe-
ciem r.egul~ E. concluditur cr.go, quod impofsibile eíl:, quód.
album fit nigrum.Per cameram GFH. etiam cognofcitur .de ...
ceptío:per G. fignificatum eíl-,quód habituatum de albedine
proprié non potcfi eíl'e habituamm de nigrcdine~ per F. cog ..
nofcitur, quod albedo,& nigredo non fe conjungunt, ncc fe
menfurant,nec etiam confiituunt mcdium extrcmitatum con ....
tinuum;quia fi fic, effet da.re oppofitum in obj eéto:per H ~ co­
gnofcimus,quód pannus habituatus de albedine in ifro nunc,
pofaibile efl:, quod lit habjtuatus in.alío nunc futuro de nigr-e-
~ne. , , · .,
· cArt. lV. de Fallacia di·7.Jifcnis.
~i F ~1J~c~a divifionis eíl: deceptio provenirns ex mlll- pcfini tur.:.
t1~hc1tatc potentiali alicujus orationis, cuj us di-
B:tones ~dmvicem poffunt dividi. Et formatur fic Proponi-:
. • paralog1íinus : omne animal efi rationaJe , aut ir- rnr.
r.attona~e;fe~ non omne animal efi: rationale ; ergo omne ani-
J" . mal eíl: irrat1onale. . o,iffolvitur1
2. 3 Ad ifiam decept1oncm applicamus cameram C F G. per. - ___. .,
~~ognofcimus,,q'. 1od q.uindo una dlétio.efi in ...WlO fubje.éto:
-- . - · -- . . ~· . ... -- . - -- .. - ,... .. -
-~ ~mi

...... -> .. -~
 p,,., 1.· ll1·MiJlílp, ~· .lig, ca;.·4;' ~''·~·ór.f.
um concordanda c~r.relativorum fubjeéfi per fecnndam, 8t
t~rtiam fpeciem regul~ C. fequitur unum fignificatú: fed quá ..
-"10 ponitur ín co11trario fine relativis fobjeéti, variatur, di vi ..
;. dendQ fignificatmn;ut patet per fcalam C. in fecunda figura;
per F.cognofcimus quód entia oppofita,rationale fcilicet, &.
irrationale non fnnt conjunc;la,nec menfurant fe in eadé fpe-
cie per medium continuú: per G.cognofcim" quód enti ratio.
nali propria efi rifibilitas,non autem irrationali.Per camerarn
C F I.etiam cognofcitu.r deceptio perC.f .u.t fupra diéi:um eft:
per I. cognofcimus quod veritasnon ponit in vero, quód di ..
vería fintidem numero; nec zqualitas ponit) quód fint ~qua~
.lia in f pecie,nec fo eo.dcm lo<: o adinvic~m.

i!Artk. V. de Fallada accentus.·

t>iffinitur, '.Z:4 en
Allacia-accetus decepdo provertiés ex eo, :quia
aliqna díétio diverfimode pronuncia ta, diverfa íi-
gnificat. Et formatur lic paralogifmus: omnis po-
J>roponi- pulus ell arbor; fed aliqua gens efr populus ~ ergo
tur.
·ali qua gens eíl: atbor .. .·. · . .
~ S Ad iíl:atn deceptt?nem_, ~ve p~ralog1~mn~ apphcamus
Diíl'olvi- cameram BFC. per B.mtelhg1mus d1fferent1am mter unú ac.
!~· centutn,& alium:per F.conjunétionem,& menforationem: &
perC.concordantiam ad ünum fignificatum, f ecúdl1m vocem.
populus enim cum prima fyllaba longa fignificat arborem~ .&
cum brevi gentem. Per Cameram BFK. cognofcitur quoque
deceptioa1atn differentia eil: inter fyllabam brevem, & Ion ..
gam: per F. intelligitur qn~d n~n .conjunguntur, nec menfu.
rantur íic in voce,quando mtelltg1tur de a~bore, licut de gen-.
i
te: per K:. int~lligitur privati? medii accent~an~i, qu~
'i . 11011 producit fim11e figmficatum_cum m1xuo:
· · ne fyllabaru91!
 Fa,/· 7.ef1 Mulllp. 4l Fig.CAp. 4· .Art.6.& 7. 93"
c.Art!~· VI. de F Allacia figuree 'diilionis.
;,;&; F AUacia figurz diétionis eíl: deceptio proveniens Definitur~
ex eo,quia aliqua diétio fimi1is eíl: alteri diétioni.
. Et formatur fic paralogifmus~ quidquid herí vidt- Proponi·.
... fli, hodie vides;Jed heri vidifü album; ergo hodie tur.
v.ides album. . .
Ad ifium parafogifmum applicamus cameram B F G.pcr B.
intelligimus differentiam inter quid, & quale: per F. intelli- Diffolvi: ·
gimus quod non fe conjungunt,nec fe menfurant ad idem ob- tijr.
j,eétum in numero, poHquam diverfa funt: per G. inteJligi-
1rius quod propde quid requirit fuum fignificatum, & quale
fimiliter: fed in appropriatione-, in qua principium nó quief-
cit, confifiit deceptio. Per cameram V F H. etiam cognofci ..
tur deceptio: per D. cognofcuntur contrarit fines; quia quid
mutatur· in quale: p..er F. cognofcitur privatio continuationis
ínter nunc prreteritum, & nunc pr~fens; pcr H. cognofcitur
tempus:' & per qua.rtam f peciem regul_re C. & per prima1n D.
unam fignificationem habet quid, & aham quale;qüia quid di-·
" Qt fübfiantiam, qualc vero accidens. . .

De Fallacii$ extra diéfitlnem.

Allacire extra diétionenrin hoc diff.enint á falladis ~
F intra diétionem,quod in his primum motivuni, 6- D ifün~i~ '
ve caufa apparentit _taotúm eH ex parte vocis; in fallmaru.:-
fallaciis~autem.exrra diétionem ,diéta caufa eft ex
p,~rte rei~.
~rticfl ¡/')l ..de F allacia:acddentis•.
2.8 1 F!. All_acia ~cc~dentis ~~ dec_eptio prov cniens ex co, , Diffiñitur~\
· qui~ ahqu1~ftmphc1ter m effe fignificatunmiq; .
eoru,qu~ aliqualiter per accidens unum funt. Et
. for_matur lic paralogiftnus: cognofe-0 Sbrtem; fed . Propon!- :
Sortes efl:.vcn1ens; .ergo cognofCo·venientem. rnr.
. . Ad_i~am de~~ptio1~em ~pplicamus cameram B F C. per B; · Disfolvi--
1ntelhg11nus d1fferentiam mter.fenfoale,& fenfual~-; nalll unu tur.
e1l: Sones,.& · aliud efi veniens: per F. coanofcitur quód ve··· .
nieus-,>&So1tes non .funtdn medio cooti;uo extrem~~atum: ·
· · Rer .· ¡
., ,.. J \ i
 94 Par.r7. Je~tJltip.'4:¡¡9. Cap~4~Ar1.s.e,-9:
Fall.iciam per C. intelligitur quod Sortes poteíl: eífe in via fedcns ~
accidentis alius homo_ veniens.Amplius.-pet car:1eram G F H. cognofci•
vi.de in Lo tu~ decept1o:per G. c~gnofc1tur qu.odSort~~ habet fufa pro•
gica parva pnum numerumJ & almshomo vemens fümltter:& nomé ve ..
~ ~ova. niens efi forti appropriatum cum deceptio11e: per F. C'bonof..
ci_tur qt~od Sortes non efi: conjunfü1s cum aliquo homiu~ ve-
11u::nte m una, & eadem menfurA: per H. cognofcitur quod
Sones fcdens non eíl: in illo tempore veniens. -
l
c.Att. Vi I J. de F allaciafecúdum quid & Jimpliciter.·

'[)efinitur.
"9
w
F Allacia fecundum quid & fimpliciter efl: deceptio
proveniens ex eo,q uod fo mi mus diétum fecundV.
quid,ac fi etfet diétú fimpliciter. Et formatur úc
f ormatur. ' paralogifnms: a:thiops efi al bus fecundúm den ..
tes; ergo efl: al bus.
Solvitat.' 30 Ad iftam deceptionem, five paralogifmum applicamus
- - - -- - cameram C F I. per quarra.m fpeciem regu1 t C. intelligimus
quód rethiops habet in dentibus,in ocnlis, & in unguibus aJ .. -
bedincm,& incorpore nigredinem: per F. inrelliginius quod •
fua albedo non eíl: continuata per tot.:nm corpus: perl.intelli..
gimus qnod eft albus in uno loco, & niger in alio. Amp1iús
per cameram G F IC cognofcitur deceptio: per G. intelligi ..
mus quod proprie efr a.lbus in dentibus,& appropriate appa ...
ret abfolute albns, quando concludirur falso, quod eíl albus:
per F. cognofcimus quod rethiops eíl: fubjeétum, in quo font
plures quantitates difcret~; ftcut quantitas dentis, & quanti-
tas pedis; deme exifiente {iabituato de albedine , & perle de
nioredme:per re intelligirnus quod a;thiops eíl: coloratus cum
albcdine iu dente,& ct1m nigredine incorpore.

pe/initur. 31 F
cArt. l X. de F allacia fecúdum ignorantiam elenchi.
Allacia fecu11dum ignorantiam elenchi eíl: decep·
tio provenien5 ex eo , quod non obfervátur ea~
qua: funt neceílaria ad dcfinitionem elenchi, &
· prx cipue ex parte contradiétionis.Efi a uté elen-
bir&nitur chus: f yllogifmus contradiét:ionis. ~ quandoq; ~eft tmus fyl-
sl~~c;/l~s. logifmus>quandoque duo, u1~us quidem et~ quando fyllogif...
glU5.
 .~'Plirs 6. tlt Mtdtip. 4, fig. CAp. 4~ Art. 9. C- Jo: i)
inus concludit contradiéi.ioncm alicujus propofitionis priús
dar~· ficut fi detur aliquod animal íncorruprjbile,& preceda..
tur ftc:omne compofitum ex contrariis cfi corruptibile i fcd Proponi-
omne animal efl: hujuHnor. ¿·1;ergo omne anima
· 1e1t corrupt ib i- tur .or'mQ.'.
le.Ha:c eíl: corirradiétoria co.nc1ufio prioris propofitionis da-
t;r, Deinde duo fyllogifrni con\tituunt elenchum, quando ex
duobus fyllogiímis contradiéto rie concluditur;ficut fi cú pr\- _
diéto fyllogifmo-componamr aiius fyllogifmus ta lis: nu llu m Secundoe¡
-beatum efi corruptibile;aliquod animal cíl: beatum; ergo ali-
quod animal non efi corruptibile. De ratione igitur elenchi
eft fyllogifinus, & contradiétio; quidquid enim efl: contra fyl- .. .
Jogifini .deiinitionem,& cbntradidionis;etiam e.íl: contra dcfi. 1

nitionem elenchi.Et formatur ftc parafogifmus: duo font du- Paralogi~

P lum ad unum; fed duo non funt duplú ad tria; ergo duo font mus pro-:
dnplum, & non d up 1um, N on \ta1et, quoniam ·r · hu1us,,
· om11s10 . ba t ur.
q uod eíl: eífe ad idem, efficit quod hoc non fit contradidio.1 ut
per fecnndam fpeciem regul~ C. videri potefl:.
- ; i Ad ífiam decep-tionem applicamus B F C. pcr B. inte11i- DiíTo1'!_i:~
gimus quód duo ditferunt ah uno,& econverfo~ per F. intel- tu~~
ligimus quód duo.funt plm,guam unnm in qu:tntitate difcre-
ta: per C. intelligimus quód dtto concordant in pari numero~
& tres in impar i. Ampliús cognofcítur deceptio per camera en
D FE. per D.intelligimus q uód numerus par, videlket duo
efl: coníl:itutus de duabns unitatih11s,per fecundam fpeciem re-
gul~ D.& unum efi prindpium nu 1neri, fecundúm primá fpe-
ciem regula! D. per F. cognofcimns quód dno , & nnum non
ft.int menfurata xquaUter in numero per pL·imam fpeciem re-
gll}¿e E. qnia dno funt duplum, & unum non eft duplum. 1

~H FcArtic. X'. de
• r
r:~ua.cia fet'.t~~nis principii.
Allacia petltton1s pnnc1pu efl: deccptio provc- n·fi~ 't··r·;
~uens,co qu1~1
• 'd em {i.um1tur
• ad probationem fui 1 tl !11 u "
ipfius,fob aho,c~ aho vocabuio. Et formarur fic Formatu1·~·
0

. ~ara1ogifmus: animal rationale currit; fed hom o ·

efi·animal rat1onale;ergo horno carrir. • u
34 Ad ifiarn deceprionern applica117u cameram E F H. per ·
E,intelligimus quód principium nó probatur in majori pro.. Defora!~~
po~tione>
3 fed f~pponi~ur tantum : per F. intelligimns qu.ód tus.-.
!U JOr ¡>rop0Jit10 1 ~ mµio~ nonful!_t~oojú&r, eó quiair;~~~ ·
 .. ,;;

96' Par17. le Multzp. 4;/iti C1p:4.Ar1.11. & n.; .

pt·~po!it:io eft fuppofi:i~a,& mi~or qu~dé indiget probatiortt
1mJ ons: per H. lntelhg1mus quod anunal rationale non in
omni t~mpore curri;. ltem pe.r cameram G F I. cognofcitur
dec~pt1~: nain.per G. cogn.ofc1mus quód vero fyllogifmo có-
pet1t quod maJOL' propofit10 fit probata: per F. intelligimus
quod major propofitio,. & minor debent eífe cOnJunét~, &
menforat~ cum probat1011e: per I. coonofcimus quód non
Junt xqualiter in c;oncluúone. . ª . ·
_ cArtic. XI. de F allacia con(equentis.
35 C Allacia confequentis efe deceptio proveniens ~
:D efinitnr. J. :i eo,quód confequens exiftimatur omnino ídem ef..
_ fe antecedéti.Et formatur fic paralogifmus:lco eft
Proponi~ animal;fed tu esanimal;ergo tu es leo. Non valet;
tur.
,quia confequens non convertitur cum antecedenti.
Diífolvi- 36 Ad iftam decept~onem applicamus camer.am B F D. per
!U~. B.intelligimns leonero,& aQ.imal rationale eífe differentes fpe
cie; eo quia differeotia, qure eft in ter fenfuale, & fenfuale, non
<:Ít illa,qu~ eÍt in ter fenfuale,& intellet[uale: per F. intelligi ..
mus quod fenfuale,& intcll.eétuak conjunguntur in homine,
conftituendo ipfom hominem: per D. intelligimus qt1ód in
bomine conj unguntur fenfuak, & in tell eétuale; in leone ve10
ró non. Per cameram O F.E. etíam cognofcitur deceptio:per
p. intelligimus quód fuppoGtum, quod eft de fenfuali, & 'fea
fuáli non convertitur cum foppofito de fenfuali, & intelle-
étµali; per F. i'ntelligimus quód homo,& l~o 1)011 intrant fu~
uno medio ~011~inuo extre.mitatum; per E. i11telligimus quód
homo eft, ut fotelligat; leo vero non.

J)efinitur.
J>r:rmilf~
·37

,
p
cArtic. XI J. de F allacia non caufe, 1lt caufe.
Allacia non cauf.r, ut cauf~ efl: quando ínter pr~-
miífas, ex quibus fequitur conclufio,ponitnr ali-
qua propofitio, qucr nihil ad co~clufionem ope•
dicuntur ratur; & fic non eíl: caufa, videtur tamen caufa.
caufa: có- Caufa a.utem híc dicitur quod ca-ufat inferendo: & tic pr~mif­
c:lufionis. fa dicuntur caufcrconclufionis.Et formatur fic paralogifmus•
.,. ·r dato quód anima,& vita fint idem: mors, & vita funt contra-
· r. d
'fara 1o~u- . . . r.
m• formac na;generatio)&..corrupt101unt conuar:iQae mors.eíl: corr~1p
- ·- ---· - ~10!.
 '7'1fi.I¡. ae Mult. ~:fjgur11~ C11p:4.Ar1. li:b i3: 9
·tlo:ergo vita efr gerterat~o,& ~iv~r.e efr generari: ·quod efl: im·
pofsibik;nam .anima rauonahs v~v1t,,non tamen gener~tt.1r •.
;-8 Ad iíl:am .decepti<:>ne~.apphcam~s BFC: p~r B. mtelh- Vita elt fu
·gimus differentiani mter amrnam,&v1tam;quia vita eíl: fope- pei·ior.
:riús, ur patet in htutis coníl:itutis .per animam vegetati vam, ·&
fen!iti.vam.continuatas; & in homine confiituto per animam
-ratiocinativá,unitam cum·corpore: per 'F. intelhgimus vit arn
·animre rationalis non cój uuétam curo .vita brurr: per C. intel-
ligimus quod in anima rationali'Vita eíl: magnitudo, ·vel conti..
·nuatio intelleétus, voluntatis., & memorire; in brutis vero,
& in plands,,nequaquarn. Amplius oognofcitur deceptio per
«:amer.am DF E. :p·e r D.oognofcimus quod vita in plantis, five
in brntis eíl: de-relativiscorruptibilibus; in animavero ratio-
·na:li,minime, curn non fit ex c0ntrariis: per F. cognofcimus
1quod caufa,& n'o n caufa non conjunguntur in foppoíito: per
.E;c~gnofcünus qu~danima .v ivit, quiefcendo in fine, fcilit6t
in Oeo..
tf!Art. 13· .a~ Fallada fecundum plures inten·ogaiion-e5~

39 F' Alla~ia fecund~rn ·plures i:te.rrogatio11~s :nde- Diffinit-ur;

·cepuo provemens ex eo,qma 111terrogat10n1, qua!
· efl: pluriurrhdatur una refponfio, ·quia uno modo
· interrogandi proponitur .Et fotmatur fic paralo- Proponi-:
:gifmns:putas ne quod .homo,& leo fint animal rationale'? & fi ·tur.
rlicatur quód :non,procedatur ftc:·homo, ·& leo non funt ani-
·1nal rationale;ergo horno .non efi: animal rafrenale.
40 Ad ifiam deceptionem applicamns cameram B F C. Refellitut.'
pe1· B. intelligímusquod differemiaexifiens interfrnfoale., & -
fenfuale differt á differeutia exifrente in ter fenfuale, & intel -
i)e~uale;!a:ione-cuj us honio,'& 1eo nou ·poffum etfe idem: per
F. mtelltg1mus ·quod homo,& leo nó funt fub 1100 medio có-
tinuo extren:1itatum:per C.int~1ligimus quód homo:1& leo nó
t:oncor<la.nt m eadem fpecie,nec in ·eodem numero. Item per
rca~eram D F G. co~rrofcitur deceptio ! per D. c~gnofci tu r T.d s .ani~ /
_quod homo .eíl: cenfütutns de tribus animabus, fcilicet vege- mz.
i:ati va,fenfttiva, & ratiocinativa;leo vero non, fed tan tum de
l:v-cgetativa,& fenfitiva: per F. inte1ligimus quód horno poteíl: . ·
~abe~efcieia.tia~in h~bitu;le~ !eto aon: per G. inte11igin:uds
G 'quo ~
 9f' 'Par1-,. ie MultfjA 4. ftgurif ~ Cap~ 4. Art. t 4~ .
quoa rifibiiitas efi propria pafsio hominis,& etiá intelligibi~
litas eft ei fubfiádalis; leoni vero nó, tlá ifi:a. illi 11011 CÓ}?etút,

C/Írt. 14.· de F allacia contradlétionis.

4:t ·C Allacia contradiétionis ( quam la.tiús pofoimus in
! F' Logicanova,per modurn artis generalisinveta) eíl:
_ dcceptio proveniens,& dependés afaUaciisfopra.-
diétis,qna: vidétur concludere contradiétioné,cunr
Formatui-) tamen nonconcludant. Et formatur {ic paralogifmus: nullns
qµi11q; mo lap is efr vifibilis;fcd quidam la pis efi v.ifibilis:ergo quidam l~
d.is in Lo-- pis eft vifibilis., & non vifibilis.
gic.a novJ. 42 Ad ifrum para,logifmú applicamus cameram BFC.per B~
inteWgimus quod eíl: differentia.inter lapidé vifibilem, & in-
v.ilibilem; eó quia lapis invifibilis non efl: vifibilis per fe, cutn
non fit habituams de habitu fenfitivo; la pis autem vifibilis,. fit
talis peraccidens ; eo quia vifus fe habituat de colore, & fitu
ipfius:per P. intelligimus quod·quádo lapis eíl in yifibilis·, non
efl conj un Bus cú fpecie viGbilitatis; fed quando eíl: vifibilis,.
fic:;per c . iluelligimµs quod vifüs non eft agens in·lapide in-
' vifil>ili per quartam fpeciem ej,uídem regul~,nec lapis habet
pafsioné fub poten tia vifi vtt; fed de lapide vif1 bili totum con-
trarium-potefi dici. Amplius per. cameram FGH. cognofcitur
1 deceptio:p.er G. cognofcimus·quod v,ifibilitas non eft propria
pafsio lapidis~fed per accidens vifsi appropriat ei vifibi!itaté;
quia color,figura,& fitus funt fua ob jeéra: per J?. intelligimus
.• " J" • quód la.pis non efr conj.unéius cum fenfitiva; per ~. intelligi..
mus quod lapis aliquando e.fi v.ifibilis, aliquando non eft vi-
fibilis ..
43 Diximus de faltaciis applicatis regulis, ut cognofcantur
deceptiones fa11aciarum. Etper hoc, quod diximus cognofcit
intelleéh1s quód logicus cum fallaciis non audct fiare coram
togic~ ab , naturali;'quia pofito quod ita fit ficmt logicus dicir,hoc quidé
arcilla de- impofaibile, & illud , & c~tera feqi1erentur in natura renun;
vfocimr · ut patet in natura defütitionum . principiorutn, & regularum •.
,,. . 1 . Et.in iíl:o pa!fu etiam cognofcit intelleéh1s quod in .difpmatil"
v acuitas o
gicornm.. . • log1cus
one a1iqu1s · cumaJ10.• log1c.o
• non qu1e1c1t·
·r · m · fi
ne, eo-
, · - - · qµ!~Jl?U ~ef~ell~~nt. e.9..~HÍ!i~~ll! ~l1,J~d tautum fiant ad.
- ~om~~
 1'ar17,·de MNltipl. 4: fig. Cap.~·: ·.· 99
ñomen,& fimilitudinem rerum per de-finitionem contrarieta-
tis: fed li loaicus difp utat.cum natnra.li, cito inquiritur veritas
o . - . . . '
rei,& in fine cito quiefcunt;quia log1cus expcnent1as mm1me
negare poteH,q uas attfogit cum fenlitiva, im~inativa, & ra-
tiocinativa;vt fu_pra diétum efr.

CcAP. V. DE MODO DISCEWDJ.

44 p Er quartam figllra:m veriús, quam per alias datur ·
modus, ,per quem alix fcientice faciliter, & _b reuí- E_xceJl~n-
.
. . po {funt; fi1cut TIieo log1a,
ter acqum .. Ph.l1 01op
J h"ia, t ia art1s.
&e: & hoc inveniendo medium non e,xiftens ge-
neraHfsimum,nec fpecialifsimú. Ratio hnjus efl-,quiaifia fc1é ...
tia habet principia generalifsima,& etiam regulas gene:ralisii-
nias;alire vero fcienti~ habent principia fubalternata; & fic N ecefs ita$
l)lediuin earnm eíl: imperfettum, fine ifia fcientia. Qt131re ho .. artis.
mines cum dífficultate eas addifcu.nt lC?ngo tempore;& qnan-
do dubitJ.nt, non habent piinc:~pia generalifsima, ad qu~ re-
curr"ant artificialitcr, ficut facit artifl:a hnjns attis.
45 Vlterius, ali~ {cient1x docebuntur per artcm ifiam pone ..
do cameram,in qua fit F. pro medio, & exponendo auétotita- Expofitio
t es cum camera,fecundúmillum modum,per quem F. ¡1oterit a uétorica~
intrare auétorita.t es,reducendo ipfas ad fyllogifmum, fecun- tum.
dúm doéhinam fupe1·iúsdatam,capite tcrtio. fa de hoc dabi--
mus exemplu1~1 fic. Legitur in Theologia, quod Deus cfi pu- Dcus eíl pti
rus aéhts.Hl:a auétoritas eft probabilis per iltas duas cameras; rus ad u·s..
fcilicet B F C. & D FE. & hoc iíl:o modo: pcr B. hab emus
boniq1tem, & differentiam: per C. quod bonitas efi magna
ratio habens in_fe .'?rrclativa bona, magna,& diíl:infta: per
D. reterna,& prunmva: per E. funt quietata,ratione fi nis; &
'\?e~ fecundam fpeciem regu1~ D.& per primam E. funt necef-
tana: & p.er F. font conjunfta,& mcnfurata bene infiuite &.
retet~1e, ab. 01~ni acci~ente feparata. Et Ge fa<ta ifta expoú~io­
ne,v1fum clan; eit quod Deus dl purusa,éeus, e-xifiendo,. &
agenda. ·
46 V lteriüs legitm: in Philofophia.~ quod de nihil o nihil fit. De. ni.hila
Ad. . exponendum 3:uét~ritatem. i~ai_n_ afsignamus c~m~ram,, nihll li~.
D F E, per D. exponunus pruno per primam fpec1et;1,
- G ?o. quod
 Pn~s 7: tlé M u/i; ·4. Pt• Cap. ~:.
qüód nihil non éíl: prindpium;quia fi fic, jam nihil~ aliquid'ef:.
fet. Itcm per fecundam,quod nihil non efi materia ad aliquid;;
11am fi de ipfo poífet fieri aliquid,jam eífrtaliqµid. Hocidem
int:eHigitor per tertiam fpeciem ~ fi enim n1hil eífet fubditum
alicui, ali quid quidem effet.P.etiam fonat,ftve fignificat quod
de nihilo non fiat aliquict; nec nihil medium habere potefl:;
quia fi haberet,jam eífet ahquid. Per E.intelligimus quod ni-
hil non potefi eífe caufa materialis, formalis,efficiens, nec fi-
nalis, atque de nulla pote.íl:ate poteíl: effe habituatum; quia.
fi effet, jam fequer.etur qubd effet aliquid. Et fic explanara, ,
& expofit.a efl: pr~_diéta. auétoritas ¡:er,· antediétam came ....
ram •.
· Mundus 41 · Non·tatnen dico quod'mundus fit ~tefnus: imo efr novus
cr.eacus efi &.increptus ,ut probatum eíl: foperius. Et illa.auéro ritas, qu~
ex nihilo.. dicit quod mundus eíl: c1·eatus ex nihilo,exponi potell per di--
étam cameram:nam D·. ponit quod Deus efi.primitivus per t-
tf:!rt1itatem,poteíl:atem,& intel'ledivitatem; & per rertiá fpc- -
cíem ejufdem regul~ o~no efl: fubditumfnum poife;& fic po-·
teft int clligere quod mundns,qui non erat a&u, nec in poten-
tia in nihilo,fuit in fuo poffe,pet· quod ·d e nihilo produétít efi: :
feqnitur ergo quód mmidus efi aétu per; creationem,Deo mé ...
furante fuam infinitam P.Oteíl:atem,iutelleétivjtatem, primiti-
vitatem,&c;.
Qóv.erfio·- 48: Vlteriús legitur,quód'ens,& unum convertú"tur: & unú~.
n~s an fion . & bonum: & unum,& verum:i& huj ufmodi .. A uétoritates ifia:~
' "poífont e:xponi per cameram B F G. & . fic de aliis cameris:;
· quoniam per B. habemus differeritías . inter,fenfuale, & fen--
foa1e :.'nam .in lapide ml'tun · efr ens, & in planta aliud '. ens,
& in fonfato a.liud,&c. & fic de v.ero, & hono: uno,& vero •.
. Ift~ quidem unitat~s , bonitates, & · veritates non conver- -
In ' cr(~at;s ~ 'tuntur;quia fi .fic,defiruéta .eífet.differentia,& per·confequens
. pro rne d'i~ni,.&. fiic ¿·_e .c,on7or d'ant1a;quo
non e eco- .
verfo . d ~íl:..1mp,o,1.~1
r. 'b'l
·1 e: na.. una:.
prie,fe'd ap menfora.tto · eíbn.laP.1de,& unum medmm cont111m11ll, t$c una. ~
propriate. qt~anthas;alia v,erC>.in· nlá~a> &c.Et· ~c.quóadfüerá auEtorita-
tes ifl:x. ffare .nottp.-oífttnt, eó quia:,camera· non poteffíMrarc-
auéroritates •. fec.ui1dútn expofition~m literalem ; ~ fcd intrat'
cú fenfo allegorico; &. hoc cum regula1G. qnoniam corrclati-
v~~q~oad.:LUlitate~ nonfrint e.ronrie q~oad ·mtitáte~peq;q~oa.d1
¡CJ ~
I" r
 7'ilrJ '1· i/1 MtJ/tip, 4· fil"""·€:•~ •
.¡eritatem; néq ue qubad bonitatem1 (ed •ppropriaté fic: , e
quia quodlibet princtpium fe com1n.unicat alterí; & lic rema·
nent princ~pi.l different:iabília~& con~or.d~bília. & me~íabí­
·lia & rationes quales:& quod11bet prmc1prnm habet fua pro-
prÍa?1 quiete~,& fuam.propriam effentiam,& aétum: & .nul,:
lum mconven1ens fequ1tur,fed ad hoc 1·egula B. ,confent1t C\l
omnibus aliis regulis. . ··
49 Secundum quod de Theolog1a, & Philofophia dedimus
exemplum,exponendo,& declarando cum cameris, ita pote~
fieri de aliis fciétiis, fcilicet de medicina,j ure,morahbus, &e:
quoniam fi auétoritas continct in fe verit.item, camera: qnar-
ta: figura: poífunt ipfam audoritatem íntrare cum fuis defini·
tionibus,& fpeciebus,affirmando,vel negando:& fi11on, im-
pofsibile ell: quod ipfa auétoritas fit vera;nulla eni 1 uéCori· Veritas .
contradi- ·
tas coníl:ituta ex pnmis,.veris,& neceffariis principiis contra. cit rat1oni¡
.dicit rationi.Et iih. regula eft infallibiJis,& nccdlarfa. riec ~~i..

P .A R S O C T A V m:A·
· Mixlione principiorum, f1
· . regularum. .
! -~ S'f A pars in duas partesdividitur: prima eil:
de mixtione principiorum, uno deduéto per
aliud:fecunda td de principiis deduétis per re-
gulas.In parte ifra oétava datur doétrina quo ..
modo unum principium cogllofcatur per alia principia,dedu-
ce11d0Ei~dfum pe__rdipfaíl:pdrinbc.1piaíi,& per ?mnes ~peci~s regula .. Dubioruni
rum. t 1. eo qua o e u 1um uper ahquo principio, recur- folutio,. ~
ratur ad 1fiam partem;& híc poterit inveniri veritas de ipfo -
cnm prre~iétis f rincipiis,& fpeciebus regularum: ficut fi qu~­
ratu~,utrnm al.1qua bo~itas fit en~fubíl:átiale, & utrúmaliqua
bomtas mor~hs fit hab1~us,& ens real e; tune temporis recur·
ratur ad · cap1tul~ bonttatis deduét~ per alia principia,& re-
gulas,& teneatur 1d,quod mag·is videbiturrationabile per re- . •
g ulam B. junéiis aliis regulis1 & etiam definitionibus prind· Mixt'~º ~
·
p1orum. Et 1·fta m1xt10
· · eíl: centrum,& fubjettum hujus arr1s.Et. centru ar-
cis & fub
~uan!i~ ~!I te~~~~ figu~~ f~ª~ ~~W~t!~ prindpiorumt& re~~= j_e4~~~ -~
, . p J e ...
 f-02. Pars !-.dt.lf,f·t"xt.· P.rinc. Se8.1.Cap; · :~ ·
la.run,;tamen in parte ifia declarabimus eam per ordiné, lln ·
princi~ io dedu~o per º?10ia principia?&. per omnes regulas
deduthone contmua,ut mtellettus fit d1fcurfivus fingµlariter-
-pe.r quodlibet principium_.f t primo de ptima parte dicimus. ,

SECTIO 1~ · DE PRlNCIPHS PER PRlN~

CIPIA DEDVCTIS.. ->

CcAP~ l. D-E · 13oWIT~TE PE1'_.P1'J'WCf._.

P1A DE D V CTA.
Onitas:per fe eft ratio bono quod agat ~ fivé pr()le-
Mu!dplica·
~io..
1

B du.cat bonum: & quia efi magna per magnitudiné,.

eft.t"atio-.duplicata.bono.qµad producat magnum
bonum.
~ Bon.itas pe1rdurationem ell duraoílis ;·& fic per duratio-·
nem eft ratiooono•quod producat bollurn durabile: & quia~
eíl: magna p.~r magnitudinem(ut didum eíl} efbatio ri-iplíca-
ta, ut bonum.agatbonum magnum durabile •.
. Bonitas per potefi:atem .p-oteft exifl:ere,.& agere: & fic bo-
3
nitas per hoc,quod per fe habe.t , &.. p·e r hoc,quod habet.a pó·
teíl:ate,& per hoc,quod liabetá.magnitudíne;et per hoc,quod.
ftahet á"duratione eft ratio,quadruplicata.bono quod produ-
cat,& agat bonum magnum durabile potens·: & · fic de alii~
. principüs, c:um quibus potefumult.ipliciter commifceri,tené-
e
tasontrarre
& mi- d-0 mo d um,quem d.1x1mus.
. T amurexc1ud.1mus contrar1etaté,
.
norit as im & minoritatem,cum quibus .non potefl: habere rnultitudinem.
l'.edifit r~ul Et quia ev!tamuct prolixitatem,nolumus. excmplificare quód
ttp h~at10- :fit quintup1icata,fextuplícata, &c. Sed exemplificabimus, &
nem. ofl:endemus quomodo .ell per omnfaprincipia combinata.
Combina:- 4' Bonitas per fapientiam eft. fcibilis ;. & fic efl ratio bono··
cio princi- quod fcientifice producat bonum .foitum,aut fcientificum.
piorum. ; Bonitas per voluntatem elt amabiHs ;:ergo efl ratio bono 1

qubd per amorem producat bonum amabile, five amatum •.

6· Bonitas per virtutem dl: vi"rtuofa; & fic per virtutem e1t'-
ratio bort'o virtuofo qnod producat bonum virtuofum.
Bonitas per veritatcm efi.vera; .& ficbene , .& -,eré cll t.a:-·
7
tio.bono q!lod ag~t bonum vetum•.
. a; B~
 -1!#~ .!.Jt Mixt. 'P11i11.St8.1.r:ap~ 1: 03
Bonitas per gloriam eíl: gloriofa; & fic bene, & gloriosa
-:ell ratio bono quod.agat bonum glóriofum.
9 Bonitas ,per élifferentiam ell clara, & nó con fufa; & fic be-
ne,difrinéCe, & daré e.íl:.ratio bono quod agar:bonum claré á
fe.ipfo diíl:inétum •
.10 ..Bonitas per concordantiam eft concordabilis; & fic be..
ne,& concorditer e.G ratio bono quód concorditer agat bo~
11um concordatum •
.11 Bonitas eít contra tnalitiam,qu2 eíl: ejus contrarium; &
concordancia eíl: contra contrarietatern, quia funt contraria;
e,
& fic bonitas ben & concorditer .eíl contra malitiam> & con ..
ttarietatem..
12 Bonitas per principium habet rationem pr1ncipii ; & fic
eil ratio bono quód be11e, & princij'ianter producat bonum
-principiatum.
13 Bonitas·habet rationem me.dii per medium; & ñ-c bene;
& median ter efr r.atio .bono quod·ciim medio agat bonum.
14 B.onitas .p er ·finem habe.t ·ratiouem ~nis;& ñc beoe, & 6.-
naHter, -ñve perfeét:e efr ratio bo.no quód producat bonu~
p.e.rfe éium, & q uie.turn.
1s Bonitas permaj()l"itatembabet rationem majoritatis-; &
licbeae, et majorili.ce dhatio bono quodagat:bonum majo·
rificatum.
1cS Bonitas per -~qua1itatem efi de ratione tqualitatis; & fic
beae,& zqualiter cft ratio boa o quód agat bonum ex pluri-
bus rebus a!qua1ificatum..
17 Bonitas,quz roinor eft, habet rationem minoritatis pcr
minoritatem·aéhtUm;& ideo eft ratio bene, & minorificé bo·
110 minori quódagat bonum mino.rificamm:& hoc dicitur re- Cópar.atw·
fped:ive, five comparativ·e.
~ S Diétum cíl: de bonitatc ded.uéi:a per omnia principia li· peduéHo;
~ealiter: & q_uia ~en;raliter d~ ipfa locnti furnus, po~ liu~ali~ J .
~eil artdla 10 h~ea bon1tatis multa pani~
· ~ulan.a , ad placitum
in~enir~.
 1c4 .ParJ S. át Mixt p,;,.: ftl1. 1.Caf. ~"
C~P •. 11. DE McAG".N JTVDIWE PE

CC'oncreti~
19
l
M PRINCIPIA DEDv·c T A.
Agnitudo efi bona per bonitatem, & bonit~
elt magna per magnítudinem; & fic er 1füs fe-:-
9.!!~~· quitur concretum,quod cfl: magnum bonum.
'-·º Magnitudo efl: dtlrans per durationem, ~
duratio eíl: magna per magnitudinem;& ex ifüs fequitur con-
cretum magnum durans. ·
2 1 Magnitndo per potdbtem potcfl: exifrere, & agere; &
potefl:as per rnagnitudínem efl: magna; & fic magnitudo cum.
potefl:ate efr ratio q uare eft magnum concretum habens mag·
nam.poteíl:atem exiíl:endi,& agendi.
22 Magnitudo eíl: fcibilis per fapientiam,& fapiétia efr.mag~
na per magnitudiner.n;& ifra duo caufant concretum magnnm.tt
& fcientificum habens magnum fcire.
2.~ • Magnitudo efl:-amabilis per voluntatem , & vol untas effi
rna.gna per magnitudinem; & fic caufant magnum concretum'
amatum,in·quo fuíl:entationem haben~.
. ,_.4 Magni~udo per virtut:em efl: virtuofa, & virtus per mag.;
nture'S·· ef- nitudinem efr-magna; & ex.ifl:is caufatur-magnum concretunt
f~otire có- virtuofum,in·quo habent fuíl:entationem:& ipfum concretum~
Bonút u~ú eíl: eife,&ipfce funt effentiz. Et:in -iíl:o paífu apparet quomo•
~=~ do -.plures elfentir componunt unum eífe cum feipfis. -
!:) Magnitudo per ·veritatem etl: vera, . & v,eritas efl: magnat.
per magnitudinem;& ex his fequitnr magnum concretum v.e-:-
rum;in·quo mágnificantur,& verilicantur..
2-6 Magnitudo pergloriatndl::gloriofa~& gloria per magni,....
tudinem eíl: magna;& ex ipfis foquitur fobjeétú, in quo magt
11ificentiam,& deleétationem habent.
27 Magnitudo perdifferentiam eíl: diíl:inéta ; ratione cnjUS\
diíl:inétionis in .effentia magnitudinis diílinguútur magnifica•
tivum, magnificabile,& magnificare;& differentia per magni--
tudinem eíl: magna;& ideo in eodem fobjeéto participant pe.r ·
magnificare,&. difringuere. ·
28 Magnitudo pe_rconcordantiamefi concordara, & cócori.:.
dátia per magnitudinem magnificata; & ideo in eodemfobje.-
éto particil?ant per magnificare~& concordare_. • . ..
~ . ~~n!~'l ~-~!!~if~!~~ ll.~ ~!!t!§i~~l ~D q~;,
4
 'e ·... ;~1. Prin,JUI. 1. C,p.1~ Ó' 'J..' .J()

r d ~omod~
r. •
mm eíl per t~anunutaf1one~, 1~ · naturai·1ter non e~ co.ntra· rMagnitud(>)
fe· .& conrranet~s per magmtud1nem ell magna; ficut 1gnis, & :idmittit
a~ua per magni.t.udm~m habent contrarietatem magnam ~ ca- contrarí~'.:
Jefaciendo,& fr1gefac1endo. tatem~
30 Magn~tu_do pe: natura P!inci~ii habet in .fe principia fi ..
bi coeífent1aha, fc1hcet magnificat1vum,mag01ficabile,& ma-
geificar.e;& pr.incip~um per magnitu~in.e~ e.íl: magnificatum,
habens m fe naturaltter magnum prmc1p1at1vum, principia-
&ile & principjare.
; 1 'Magnitud? pe.r medium hab~t rationem mediádi, & me- Cóver~o~
dium per magmtudmem habet rat1011em magnificandi; fuppo nes~r.at1~ ...
ft.to tamen quod fint in.eodem fubjeéto. · ne ~de~u..
31 Magnitudo efl: caufa quare finis efi magnus, & linis eft ~=~~ ''!~
c¡aufa quare magnitudo efl: in quiete:& hoc in eodé fubjeéto. J ~
3,; Magnitudo per majoritatem eff major , . & majoritas eil
magna per magnitudiné:& ~~G efr necef!e,ut .in fubjeéto qua:-
Ubet habeataéi:um fuum ,.fcifacet magmtudo magnificare, &
majoritas majorificar.e.. ~
H Magnitudo rer r~tioné· requa~1tati~ habet in fe_ res z,qua::
}es,fcilicet mag01ficat1vum, magmficabile,& mag111ficare,qu~
requaliter funt de magnitudine;& a:qualitas, rationc magnitu·
dinis habet in fe res magnas .fibj coeífentiales,fcilicet magnum
requalificativum,~qualificabile,& a:qualificare.
a
~ > Magnitudo per maj oritatem eíl: difparata minoritate;
quoniam in ipfa non poffet clfe hoc, quod efi.Ratio hujus eft, Convenio
quia parvitas,& minoritas convertuntur quoad fubjeétum, in in cócrero
quo font;íicnt peccamm,quod non efl aliquid: Et úc de acci· - - -·
dente,qµod per fe non potefi exifiere.. ..

CcAP.111~ DE DV~cATJOWE DEDVCTcA ·

PER PRINCIPIA..

~í 'D· V·ratioeíl:_bona·per Bonitatem,&bonitas durar "'~. u~uapritil -

· per:durat1011cm; & eíl: per accidens ratio bono cipiorurn
quod - gat bonnm durans. . . atfrétio..
_ 37 · · Dur~tio _efl caufa quare magnimdo _durar,
&.eíl:·magna per mag111tud1nem; · & ideo in fobjecro, w quo
~t1B4~~p.át J,le~ ~¡¡ra~e!*> ~agnifu:!i'!~i fufüJOJito tíÍ q~=l
 i -06 7'4rt 8- i~ Mt'xt. ,,tn. Se!J.1. Cllj. 3:
.non lit ~liquid pr.~jacens,quod irop~diat aétus eorum~
3$ Durltioellc~ufaquare poteíl:as .d urat, & potellas .e l
,caufa quare durat10 pote.O: cxillere J & agere.: & fic in fq.bje•
éto,.in qu.o fu.ntJ participant perdurare,& poífe.
39 Sap1ent1a durat.per ration.e m durationis, & duratio eíl:
f'cibilis per fapientiam; & fic io fubje.d o,in quo funt, partici-
pant per durare.& fcire.
1º ·Dura.tio efl: amabjlis pervolunratetn, & voluntas efi: du-
I ,,
" t:abilis per durationem:& ideo in fubjetto,io quo funt, parti-
cipaut perdurare,& amare.
4 t D"ratio etl: virtuofa per virttttem , & virtus e.fl durabilis
tire.lis op: per durationem:& íáeo in fobjeéto,in quo funt,dura.tio diftat
f>.01'lltUr 3, vitiO per virtutem,& vÜ'tUS aprivatione per durationem.
Vl
f 10 • • ...~p De r.3 t.i one duratiouis efl dllrare, & de ratione veritatis
verificare;& ve.ritas durat ver durationcm, & duratio eft ve.ra
per veritatem.
41 Gloria durat per rationem durationis,& duratio cfi: g1o-
Gloril pe.r riof~ per ration~m ~loria::s: ide.o duratio díftat á pama per
p~~~itas. glonam,& gloria d1íl:at apnvauone per dura.t1onem.
44 Dllratio eft clara,& inconfufa per differcntiam, &: diffc-
ren.tia durat per durationem: & fic duratio per differentiam
habet durativnm,durabíle,& durare ditferenter,& difi:inéte;&
differ-entia habet per durationem differentiativurn, differen-
riabile,& differentiare pcrnJanenter,& dura11ter.
4S Per rat4oné concordanti:r durado habet infe res concor·
dantes,& concordJntia per rat1onem durationis habet tes i11
fedurantes,& permanentes.
. 46 Duratio contradicit fuo contrario, & defl:ruit quantunt
cor a
ºC:.
li)a1:d·att1
u
poteR;& contrarietas deihuit durationem quandun potefi:.
R . hUJ. usen, Jl • d . concor dat cum' eíl.e, ~
•· cotrar
- .
effe,cócra- at10 quia urat10 1c-
rietas cum tas curo non eífe.
0011 etfe. 47 Duratio per principium habet rationé principii, & om~
- nia,qu:r durant,ratione durationis durant:& ideo priocipium
per rationern durationis durat •
.48 DLlratio,-ratione medii habct medium, fcilicet du!are
exiftens in medio durantis, & durabilis; & m~dium, rat1onc
- durationis durat in fubjedo,in quo eít . .
9 Dur~tio,ra~ione~nis e~ perfeéb,& qu1etaj& fims durat
4
· per durauoneminfubJeéfo~m quo~fi!. D .
. jO ur~
 P4r18.lt..Mix1. Prin. Sté1.l~- Cap. 3~ & 4~ 1·01'
s.e Duratio, ratione majoritatis cíl: maiorificata in a1iquo
fobjeéto; & majoritas, ratione durationis efr fufientata du..
ranter in fubjetto.
s1 Duratio,rationc ~qualitatis h1bet rationem co~quand.i;
nam inter dl.'4ativum, durabile, & durare, qu~ funt libi coef-
fentialia eíl: ~qualitas; & zqualitas, ratione d.urationis dura.e .,
infubjeéto,.in quo efi:.
~.r Duratio in fubjeéto in quo efr, ratione minoritatis ei
eirca.nihil; & minor.itas,ratione durationis en circa effe~

CcAP. JV. DB. POTESTcATE DEDVCT~

P.ER PRINCIPIA-.

Ji
1D ·tefratem
OteGas efl: bona·per bonitaté , bonitas per po- Mbtua
poteft e~ifter.e,&
&
agere : & ideo mvicem
in fubj edo,in. quo font,fecundúm 11aturam, quam.
1~~
prefaio~

· habt.nt,.movent fe;& movet fe fobjeétum ad agen-

dum/'' e-xiílendum cum ipffs bene,& potenter.
14· i)Otcil:a:s dl:1magna per magnitudinem,& magnitndo po-
~efrexifiere,& agere per potefcaté:et ideo in-fuojeéto, h1 quo
funt,.qµod deficit uni,.fupplet altera.fecundum t'ationern fuá: rmpedirn~­
fed.q~n?o.queef~ a~iquid p.r~).acens,quod impedit hoc; q~ia ~~~~ipref-,·
eft prmc1prnm alterrns rauoms-. . s,.
H Poteftas eft durabilis per durationem, et ·duratfo p·otefi: In :tterni~­
biftere,et agere per poteftaté: et fi duratio eft rteruit3s, e:xi~ tate nuJla!
ftcre,et agcrefunt-neceífaria; .eo q~ua in a:ternitate nulla e.f i eíl novitas ·
tiov-itas •.
5 6 Poteftas per ~apientfam cft fcihilis, et fápientia per po;. .
teftatem poteft ex1ftere., et agcre:et fi convertnntur; exiftet'C' Nece:traríat
et agere, et intelligere funt de ~1ec-efsitate; quonjam non pol c o11~ei-6o .
funt aliter fe habere; fed hoc de D"eo intelligitur tantum. ~antum ct1
S7 P ote1tas r. r.
per vo ] untatem e1t ama b.l .
1 1s,et -
volutas pcr po .. m Deo.·
tefratem poteft exif~ere, et agere: et fi convernmtur, fubje-
étum in quo funt , de necefsitate poteft exiftere, et agere, et
amare.
s·S, Poteftas per virtutem eft vfrtuofa_, et virtus per potefta ..
tem poteft exiftere,et agere:et fic fobjeétum in quo funt,po~ ·
tenter,~t- v.irtuose p..otcft c~c exiftendo 1 et agend-0. .
s.9 · Po--:~
 10! 7'M1i S. tlt M1'N~. Prin,ji!J. C11p: 4;
:\ He otio S9 · Potellas per veritatcm cft v ra, & veritas per potelbt!
titatis. pote!t exiftere,& agere:& li in fubjeéto,in quo funt~non con-
vertuntur,privatio có~erfioms ponit q11od fubjeétum in quo
funt poteíl: effe mendax, & otiofom. '
60 Poteftas'per gloriam eft delettabilis,& gloria per pote•
ftatem poteft exiíl:ere,& agere: & fi in fobjeéto, in quo funt•
convertútur, neceífario potefias diftat.a pcena, & gloria ab
impotentia.
61 Potefias per differentiam eíl: inconfofa, & clara; & differé
tia per poteíl:atem poteíl: exifrere,~ agere: & fi rn fubjeéto,in
quo fu11t,convertuntur ~ fequitur de necefsitate quod fubje ..
étuin fit aétu in poífe,& in difiinguere aliud ah ipfo.
62 Potefias per coacordantiam ell concordabilis,& cócor-
dantia per potellatem poteíl: exiíl:ere, & agere: & li non con-
lladix có.. vertuntur,privatio converfionis ponit pofsibile dfe in fubjc·
~rarie.tatis éto poffe,& contrariare. ·
6; Potefl:as per contrarietatem non potefi: e{fe contra fe;
Contrarie nec contrarietas per poteíbtem potefi eífe impotens : & quia
us limita- non convertuntur,privatio conver1io11is ponit quod poteftas
~ur. aliqua efi á contrarietate difparata.
64 Potcíl:a.s per pt'incipium habe~ natu~am principiandi, &
In Deo 00 principium per poteíl:ate1~ h~~et natuca~ pofsi.fi~andi :. & fi
eíl: contm- convertuntur,poífe,& prmc1p1are funt d1fparata a contingé-
gentia,nec tia, & novitate.
novitas. 6) Potefras per medinm habet naturam mediandi 1 & per iíli
naturam poífe exifi:it in medio pote11tis,& pofsiti; & medimn
kadix: intlu per poteíl:atem pote!t exiíl:ere,& agere; & ideo medium po ..
~!~~~~e- tefi: infl~entias fine, & rcfluentias principio' & naturam
a a
. eornm capere.
6ó Potefias per finem efl: quiefcibilis, & finis per potcfl:até
poteíl: exiíl:ere,& agere:& fi convertútur,impofsibile eft quie
tem non eífe in fubjeéto,in quo funt.
67 Poteíl:as per maj oritatem habet naturam majoriñcandi,'
& rnajoritas per poteftatem habet naturam pofsificandi: &
qnia non convertuntur , privatio converftenis facit ipfas cífe
lbdix aug limitaras in fubJeéi:o,in qtt0funt.Et in ifto patfu apparet quo-
menti &
decremen· modo e.ntia crefcibi.lia crefcunt ufque ad terminu~ de.tcr~i­
~ natumh abnatura,. ~ ~~ fe~!éE~~~ ~4 ~o~~up~onem, inclmatio~
___
aelJl... -ai·--ent.
----
 ~a,1 s: tlt Mixt. Prifl. Sef1. 2. C11p. ~~. i-09
88, t>oteíl:as per :rqualirarem habet natur.am coa-quádi in ter
potens, pofsitum; & poífe; & crqualitasper potefuitem Haber
naturam pofsific.andi: & fi convertúrur,,impofsibile eft,poífe,
& corequar.e aliter fe habere. .
69. Potefras per mi'noritatem efi circa·non ·eífe, & minoritas
EITe, & nó»
per potefiaté eíl: circa eífe: &·ideo-minoritas, & potdlas non effe ' óv er-·
convertuntur_; quia fi:converterentur, eífe, & non eífe eífcnt t i nó pof:··
convembilia; quod eíl:·impófsibilc•. funt .

CcAP. V. DE.- SulPJE'NThA DEDVCTcA

• PER PRINCIPIA •.
7,oJ Apientia eft bona per bonitaté, & bonitas per fa- Neccfsi-~·
· pientiJ.m et1 fcib1lis: & Gin fub j eéto, in quo funt, tas_ mixu~
- , ftunt et. ratwnes
co nv enurur . b ene, agen d1,
. & ben e· oms•.
r · intelhg;; n .;& alitcr non poífunt.fe habere •.
vi Sapientia p ~ r nugnitudiné dl: magna, & magoitudo per
fapientiá dt fcibilis:& fi cóv-ertútur,fobje6tú,it1 qno fonc,có ..
ílíl:it j? magnificare,&. intelligete; & alirer nó potefr fe.habere.
7 ,, Sapientia per durationé eíl: durabilis, .& duratio .per fa ..
picntiatn eíl: fcibilis: et fi iHa duratio e!l: ~te1·11iras, fcirc, et·
~ternaré it1 fubjeéto, in qttp fum, funt de necefsitate, et op·
PiOfitutn ·eorum clt imnofübiJe, ·
7 3 s~picntia cfr potés pcr potefraté, et potefias fcibilis per ·
1

fapientia(l1: edi con verrnnmr, tantum efi: de poífe, quantum

de intelligere; & , in ipíis !na1us, &.minús cít.impofsibile.
74 Sapicntia .e!t amaoilis per voluntaté; &: voluntas eíl: fci ...
üilis per fap_íent1am: & ft convtrtuntur, tan tú cíl: ir.t fobjeéto
de amáre; quantlim de int.eUigereL
65 Sapi-ent1a «:Hhirtnofa per virtutem; & virtus eíl:{cibilis
per fapientiá~&. fi non convertuntur ,in fobj eét:o,in quo funt,.. P o~
eíl:.ignorantia pofsibiHs, & etiam vitium~ ta ~ t~~
76 · Sapientia-per veritaté eH vera, & verita:s }Jcr fipienti:mJ . ~f; & ~.
efl: fcib'ítis.. &·fi :nOl.) 'COnV'.e rtuntur, veritas eíl:cred.ibilis,& in ~ >
telligere poteffe{fo mend3e:ium, ,
7 7 Sapientia per gl,oriam e.et deleétal-lilis, & gloria perfa ..
pientiam eJl: fcibilis:& qnando non co11vertt111tnr,fcire pote.íl: .
eífe cum pafs io me .& deleétatio cúm ianorantia •.
zl) Sa i~n ia p.. t · •• >e1uian1 cff clara,.iratione cujits ?'abe ~~
1
l e~-
 iutelletHvum, intel.J-gibile, & ínteHigere intcr ft diíl:inéta; i&
fine difünéhoue eífet cófufa: & differentia per fapientiam eft
intell igibí lis;tamen fine differentiativo,dtfferentiabili, & dif-
ferent i1rc non effet intel ligibilis. ·
79 Sapiencia per concordantiam habet in fe res concordan""
tes,fcilicet intellefüvum, intelligibile,& intdhgere; quia có-
co.rdam: in una effentia> qu~ efi ex ipfis;& concordant in exi-
ficndo plura,eó quia unum non efl: alitld;& ipfa, fcilicet con-.
carda n tia,per fap1entiam eíl: intellig1bilis.
So lgnorantia per COhtra.rietatem efl: inimica fapienti:r 'eo
Divina fa- quia imped1t ei int~lligere;fe<l fapientia,qure cúm concordan•
pienria ell
ill~muub.i tia convercitur,non timet contrarietatem, eó quia ei non po-
fis. J te!t f1;lmn .intelligere impedire. · \
11
81 Sapientia per principimn eíl: pr.incipium inteiligendi, &
principium per fapit!ntiam efl: intelligibile:& íi conuerrnntur,,
in fubj céto in quo funr, funt de necefsitate,& non poflunt ali-
ter fe habcre..
g?. Iutclligere pcr naturam medii confiíl:it in medio inteJJi-
gentis,& intelligibilis;& mediú efi:intel\igibile per fapienriá~
.8 ~ Sapientia per finem eft quicfcibilis • & finis per fapientiá
cH: fcibilis:& íi in fubjcéto in quo font non convernrntur, po-
tefi eífe intelligere fine quiete,& quies fine intelligere.
84 Sapientia,ratione majoritatis poteft in fe recipere majus
In Deo nó intelligere; fe<l quia cum maj oritate non convertitur in natu-·
eft int~in~c ra,non potdl: infinite majorificare, fcd finite; ultra quod fini ...
e.a malOEt- tum non poteíl: fe extendere. ,
e~~ 8 5 . Sapientia, racione ~qualitatis ha.bet in fe ratiooe~ eífen..,
tia.les a:quales, videlicet inn.atum iutellcdivum, intelhgibile,
& intelligere; & ~qualitas per fapientiam efi intelligipilis;
q\lre intelligibilit.as eíl: deduéb per co~quativí1,coiquabile, &
l ' c.oa!quare obj efüve.
86 Sapientia,five intelleéhts cµm minoritate non converti··
~ tur;quonia.m Gconverteretur cum minoritate, femper habe~
ret intelligere sninus;& magis competeret ei ig1w-
rare, quam inttlligere: quod efi
1 ~ ~mpofsibile~
 P'ar1 S. ele Mi~t. 'Pri11. ·Sel1. J·. Ca_p.
6. 1n

'CrAP-.Vl. DE VOLV'WTcAT~ DEDVCTc.A

P ER P R I N C l PI A.
,s1 V Oluntas per bonitarem cfi bona, & bonitas per c;om~e~fi~
voluntatem efi amabilis~& fi cóverterentur, fob- ar_gm~iJl~..
•. jeétum in quo eíleot,femper effet bene agens, & m mion
amans,& in contrarium non pc•ffet fe habcre.
8-S Voluntas per magnitudiné efi magna, & magnitudo p_er
·volun-tatem eíl: amabilis:& ideo amativitas voli)tatis cíl: m2g-
n:1,& amabilitas 111agnitudinis eíl: etiam magna: & li conver.-
terérur,eífent amativitas,& amabihtas in infinito magnificáte,
tnagnificabili,& magníficare,&c.in amare.
89 Voluntas per dnrationem eíl: durabilis,& duratio pervo•
luJltatem-cít amabilis:& fi duratio,qux eíl reternitas, & vofú ..
tas co11verterentur,de ncct:fsicate reternare,& amare eíftnt al>·
1 ~terno,& in ~ternum.. ·
.9 o . Voluntas per. potefl-até potefi exiíl:ere, & agere, & pote-
H:as per voluntaté eft amabilis;& in fubjeét:o,in quo nó cóver-
tuntur, volunta~ poteH: etfe' impotensJ & poteíl:as nó dileéta.
91 Voluntas per fapientiam efi: fcibilis, & fapientia per vo- A.n n· ,.
tuntatem.en fl.
amab1·1·is: & fit hoc e fi cu.. magmtu
• d'tne, & xternt-
• funt
\..LllS e!l
immu--
tate,fequitur quód intelligere 1 & amare font de necefsitate" tabilcs. ~
912 Voluntas per virtutem cfi virtuofa, & virtus per volun-- -·
tatem eíl amabilis;fed fi non convertuntur, v ir rus potcfl: eífe
odibilis, & vol untas vitiofa.
93 Volunras p er veritatem eíl: vera,& veritas per -voluntaté
eil: amabilis:· fod vbi veritas,& vol untas non convertútur., v.e-.
ritas potefi effe odibi lis,& vol untas falfa.
94 Volunta5 per gloriam eft deleftabilis, et gloria per vo-
luntatem efr amabili~:et fic voiuntas pcr gloriam difiat apce-
na,et gloria·per v·oluntatem difl:at ab odio •.
9'S- Voluntas per differentiam continet in fe difünétionem
inter amans,amabile,et amare; qu~ funt in ipfa clare, et non
c.onfuse : et differentia per voluntatem efr amabiJjs. ·
96· · Vohmtas per concordantiam habet in fo res concordan-'·
tes, videlicet aman-s,amabile, et amare: et concordantia per
voluntaté eft: a111abilis;et quia efi ama bilis cum bonitate, nrng...·
nitudfoe,d'urati011e,potefiate,etc. ideo funt iu ipfa, amabilia'
~nwr-dans, con cord~bile,,et ~n,or-dar.e,.
', . - . -· -·--- - - . y()'~
 D'l 'l. 1'ari8. ae Mi~J. Prin. Se'él. I. C4p. 6. b1:
97 Volnntas cum con.trarietate odit vitium, & peccatum:~
fi vol untas, & contrarietas converterentut~, núquam vol untas
cütn concordan tia poífet diligere ·vll'tutem.
. ,. .98 Voluntas per princ1pium .efi principiú .dili_gendi. Ratio
'~g.es~xtra 'huj1·' efl:,quia omnia amabillafunt.amabilia, ratione .volútacis:
•ieag1t,ur: d r . ' d . . .,.. · Il
¡fe aliquid .un. e ~eqmtur quo pnnc1p iu,r~no1~e ·voluntat1s e~c amabi.Je •
.~ecipia.t. Et m 1íl:o paífu apparet quomodo uuu ens caufat ahud eus ex-
tra fe, ut ab 1pfo aliquam utilitatem accipere pofsit.
99 Voluntas, ra.tione medii habet .in fe medmm, ·videlic.et
amare: & rnedium, ratione voluntatis eíl: amabile. .
<Qgies ·.vo- Joo Vol untas, ratione finis efi ,perfeéta, & in quiete: tamen
.lnntatis. indiget in ipfa quiete hJ.bere magnfl .durans,& patcns amare;
.fine quo finis ei .non potefr fofficer.e.
1o1 Vol untas cum majoritate elt fo ma'j ofraéht aman di; &
ut majorem .aétum habere pofsit, maj < itas dl:amabilis.
102 Voluntas, ratione xqualitatis haber na.t ná cozquandi
per amans, arnabil.e, .& .amdre: & requ.alitas per 'V Olnutatem
efl: amabil is.
l ladix va- 10 j Voluntas .d:ttn minoritate eíl: e1isrcirca nihil, & cúm ni-
icuitatis cfi hilo eíl: circa vacuitaté, & otiofitate: ~ fi voluntas, & mino-
4>~io(itas. ...ritas converterentur, non.eífe .eífet ma:gis dc!iderabilé, quam
effe: quod .eft impofsibile.

CcAP • .Vll. DE · TTJ~TVTE DEDVCT<:.A

1PER -PRIN'CIPIA.
tmme.dia.- 104 v· . .li:itus eíl bona ·per 'bou"itatem ., & ·bonitas eíl:
te, & me~ virtuofa per ·virtutem: fic v ir tus, rne.diante
.diate: ,per honitate efl: ratio bono quod producat bonum,
J'e, & _pe.r & .per fe quod agerc Ítt ,v irtuofum
.accidens •1 05 Virtus efr magna per magnitudinem, & magnitudo eíl:
.11otantu.r. ·wirtuo1ar. per virtuté:quo d · non eífet,fi non "f1ab eret virtui fi dis.,
~ irtuifi<:abile, .& vii:tuificare, .q ure cífent .de fua effentia, & 1dé
·CUm Jpfa.
i o6 Vittus.dnrat p-er duratione : & fi eíl: idem nllmero cum
duratione, femper duunt in .e ífentiafu~ virtuificaus, v~-~uifi~
-Cabile,: & ·virtuificare ,
Impedimé -1 07 Virtus~ eft ·potens ·p er poteílat~m; & fic potefl: contra
tú vututis vitium, & peccat~~- fed non potefr, quando 11omo non vu1t
age~~
 ~in!. ti~ Mi~i. PrltJ~ Seé/. 1.c.,. 7~ 111
agete de poteíl:ate.E~ ~atio huj~s e~; quia" iti?f" ,~ otiof" ~·
108 Virtus eíl:fcibitis perfap1enwun,& fap1enna habet fc1-
re virtuofum per virtutem; fupp·ofüo tamen ·quod tranfeat Virtuteste ·
.atrus volunta.tis,qui.caufatvoluntatem amanté.Et in ííl:o paf.. •mutUo ju~ ·
fu apparet·quomodo una virtus ell: coadj•vativa alteriirs. vanr.,
io9 Virtus ·eft amabilis per voluntatem, & voluntas eft vir-
tuofa pet' virtuté·;& fic conyeniunt pcr amare, & virtuificare.
uo Virtus efl:vera ·per'V!ritatem,& veritas ell: virtuofa per eeus noti
-virtutem;& fi in fubjeéto in quo font,eífent idem , nunquam potell m~~
reífe:t in illo falfificare,ve1 peccare.. tiri.
111 Vi:rrus éll delec.'Xabilis per gloriam,& illa dcleétatio eíl:
Tirtuofapervirtutein.Et in iftopaífu apparct qµomodó vir•
tuofum in deleétando appetit gloriam.. -
i 11 Virtus per diffetentiam efi clara, Bi non cófufa ; eó quia
differentia ponitdHHn~ionem inter virtuificans, virtui.fica..
bile,& virtuifrc.are:;lc.funt idem per e{fentiam: & Yirtusponit
'.tfUOd ditferen.tiahabet virtutem ad hoc fade·ndum. .
J 13 Virtuspercontordantiamhabetin fe.res toticordantes
dfentiales,ex quibus una cficlfentia:& virtus ponit ,quod có-
cordantia-eft virtuofaad hocfatiendum. . ....
l 14 V ~tus efl: contra fuum tontrarinm, fcilicet \'itium , ·& C! p·po~ 1~
peccatum: & e!l: contra ipfum per bonitatemJmagnitudinem~ ~~~t:tisa -
&e: & contrarieta.s ell contra vir.tutem cum privatione fui ha... 1 1 . ;
bitus,& cum privatione habitus voluntatis,ma;nitudinis,~c.
i 15 Virtus per prioritatem ell: primitiva; có quiaquidquid
eft primitivum,ett per prioritatem primitivum : & quidquid
efi virtuofum, per virtutem en v¡rtuofiun¡& ideo principium
efi virtnofum per virtutem.
116 Virtus per medium eftmediabilis,et medium pervirtu~
1

tem efi ivirtuofum. ,• .

JI7 Virtus per linem en pcrfdia, Ct inquiete: etfic jufii l ufii 'JUi~f
cum virtute tendunt ad quietcm. cun~~
118 Virtusper majoritatem habet naturam majoriñcandi.
et majoritas per virtutem habet cífentiam virtuofam.
I.19 Virtus per ~9ualitatem habet naturam co~quandijufü 41
tiain cnm prudent1a, &e; et fic de intell igcre, et amare, quz
quandoque zqualiter f unt virtuofa. · ..
uo Virtus,ratione minoritatis qu.andoque.cll minor; li~uc _
~·~9~~ ~aj Otiti_t¡~ 'llWl~O<¡UC ~ m~O\" ; ~ !_i~ 'Jllª~~~!

(
 u4 1'ar18. IÍI Mixt. Prin.S1f1:1. C"'J1.r;
~inor cóv..enit cú nó eífe,,& quádo cíl: maj or cóvenit cú ·~

.CcAP. Vlll. DE VE~JTcATE' DEOVCTc4

"u 1 . V PER PRINCIPIA.

Etita.s per bouitatem efi bona,& bonita'Sper ve•
ritatem.dl vera:& fi convertuntur,funt idé femf'9"
~odlibet , per bonus,& verus: fed quaudo in .aJiquo fubje-
P!~ncipiú · éto non convertuntur, ahquis ()ptat habere bo-
ponifaliud num falfo modo,& non vere,nec virtuose.Et in ifio paffu ªP-:
i.ti foo ge- paret quod in homine bonitas,& veritas non convertuntur.
~~i:e~ .
t 2 2 Verita.s eíl:· magna per magnitudiné: & magna.ni> eífet~
niíi haberet verificás,v:erificabile,&vcrificareeífétialiter in fe.
l~ j Veritas per durationem durat;.eo quia durátin ipfa ve•
rificans,venficabile, ~ verificare·naturaliter; & quádoq; mo-
~peratio raliter agendo inua ~um hoc, quod eíl extra: ficut in fenfat<>
natura lis, bun~idum radicale cum nuttimentali.
~~mo~alis. u4. V eritas per potefl:atem efi potens: & fi eíl i.dem cú po~
tefta.te,.nulla. falfita.s p_oteíl contra ipfam. .
Veritas eft fcibilis per-fapicotiam, & fapiétia optat ve"':
I 2 .; .
ritatem,ut vere fe pofsit habere ad fcitnm. ,.
u 6. V eritas éíl: amabilis pcr voluntatem, ut vol untas ver~·
t{' . ':

pofsit habere fuum amatum.. . . ·

1 z.7 Veritas·eft vi rtu-0fa per virtutem, & virtus efi yera pe~·
1

V·e ritas CÓ
ve.ritatern;& ideo partícipant per .verificare contra falfificareJJ
fonat virtu
& pe.ccare. . .
!i" i 28 Veritas peq~l'orfam eft deJeaabilis, & gt0ria per veri~­
tatet!l eft v~ra;& tic jufü v.eré,& gloriosé. tendunt ad gloriam·
fempiternam. " . . í
t ;z9 Veritas per differentiam eíl: clara,& á cófoftone difpa"9·
rata;& dífferenrlt ponit quod in vcritatc •num f~t Ycr!Jicans,.
aliud verificatú,.& aliud verificare:·& veritas pomt hoc m v~rQ •
.1;0 Veritas per concordantiam habctin·fé .res cóco~dátes~
'c oe!fendal'es;videlicet verificativú, verificab1le, & verificare>
qu~ cócordát in.un·a eífentia;& cócwrdát,eó quod fiit plura:&
yeritas ponit.,quod:cócordátia1habeat vere hoc quod, habe~- · .
V,·er·itaytm t ~ ¡; Verita~ eft.cót,ra faJfitaté:.ct e.fr cótra ipsá cú fu? .vcri~:­
plicicer op cáte, verificabili, et verificare;elj ideo a.b ipfa eft íiropltcrtcr dif
J?~ nitur
™(i;Jt~ parata. . , - •· ~ · . , i • .
- ~- - ' _n ~ Y. ~ta,$ per prj~~piql!l~~n&t\!~~ID J]till~igiandi,~~
 1'Ar1 B1' -Jt Mi~t.1'rln. St!l.1. Caj. 8.& 9: J
~ut principiü per •eritaté haber naturá verificádi: & ideo ve~
ritas eíl: principíú;quia quidquid efr vc.ruo1, fub ratione vcri-
tatis .eíl: ·v.erum.
in ·vcritas pe.rt:nediumhahetverificare i; medio vcrifi á-
~s,& veri.6cabilis!& veritas ponithoc jn vero.. .
.131- Veritas per Jiné dl:inquiete, & .finis per veritatem ell
~etus:& in fubjefü:>,in quo funt.idem,v~ritas nunquam efi cij.
labo.re,nec finis<um errare.
JH Vnaver-it~sefl:majoral.tera,&ima _majoritai cftv.erior \'na v ••
-,Itera;& hoc,qu1a n.on _convertuntur. tas efi ma-
136 Ver1tas1ratione :equalitatis habet in fe zqualiter verifi~ jo1· alia: '
cati ..ur:n,veriñcab1k,& \'erificare 1 & zqualitas per veritatem
fiabet vere hoc,quod l1ab-et.. .
J ;¡. Vna ve.ritas dl minor alia;&-illa, quz minor dl: 1 m;igiS
partidpat cú nó e.ífe;eó qui~ min • habet de e{fe. Et veritas pa
oit hoc in vero¡ & minoritas ponit hoc etiam in fuo genere. ,
CcAP.VT JX. DE GLOR..JcA i.?EDVCT<;Á
. ~ '. 'laE-tl PRINCIPLA.. ·
,ig !~ Otia ell: bona per bonita:tem: & fic, r.atione h.~~ ~~utulpiiri
\á1) .nitatis,qua habet,,dl: ratio bono, quod agat bo- c 1 p1o~um
num,& per fe,quod illud agere fit glor1ofum. ~_ombina-
.. _· · I 39 Gloria per magnicudinem efl: magna; fed' ro.
a1agna non e{fedine proprio gloi:'iante,gloriabili,& gloriari:
Et fi fua magnitudo efl: infinita~in fuo g1oriaPi cfi infinire. '
1:4-0 Glp.ria p~r durarione¡n durat: & fi e~ reternitas, fuum rn ~éo rió
4urar~ ei~ per. ret~rnare,in quo n_o n potefi dfe aliqua vera in-". ~!:r.nova-:
novano.. ·
1.4J ·qI~ria per potell:at_ em él potens e)(ifiendo~ & agendo: ·
& fi idem e.fl: ~um pqtefl:ate, 1mpofaibile en ipfam eífe in ac ..
feétu,& oc1ofttate. ·
J~ .Glori.a.per f~pientia eíl: fcibilis, & fapie.ntia per gloriá
efi deleéhb~hs:& 'fic COf!veniunt per deledari,& fcire. _
143 Gloria p~~ v:oluntatem efl: amabilis, & volútas pet glo- Radix tri~
dáe{\deletta,b1hs:~ íi~ v.olútas deleécádo appetit,& _amat. Et fütiO?.
ti in fubje~o,in quo fw1~ .volllnt•s, & gloria non funt idetri,
~oluntas_qt.1anqQq_!.15! hab~t trifütiá; .eo quia non habet amatú.
~~~- .Gloria p.e tvirt\ltem e~ Y.irtuofa¡& vií-tus per glor üi eft
. ..
1. . "J
· • l.:!-'
~ ~
•
'
glo-..
 r 16 1
'Pars. S'. ae Mixt: Prin: St.!1. 1. Caf. q-:
. gloriofa: & fic horno virtuofus del'eétando acquirit v.irtu ~
rett-rt:is,da.. 145 ~loria per vetitatem. dl: v.era, & veritas per :g1oriam1
· ~.at.. cfi glonofa:& fi.c homo,verus.in fua. v.eritate, & gloria eft illl
deleétation.e ,& quiete.. '
I46 Gloria cmn differtritia eíl dara,, &·a
confufione.fepara..
ta;qnoniam differemia ponit quod unú ftt gJorians ,. & aliud:.
g~oriatú,& ficd.e gloriari:.& gloria.in hoc.ponit dºeled:ationé•.
14 7 Gl.otia per c.onc.ordantiam habet res concordautes 1lll
uno, & in.plnrib":·in.uno quidem,ut lit una gJoria; & in plari··
.. bus~ ut fit gloriat~v.um,g}.oriabil.e,_& gJoriari,_qure. funt. un.ius11
& e1 ufdcm. eífen.t1re ..
t·48 G l.oria eutn. g'·o rfari dilbt á p ~.na foi. c.ontrQrii;.fine quo
non P.oíf1t ab ea per.fe.éte diftare •.
149 Gloria p.er principium habet:rationem pribcipii: & i~
fubjeé'to,in.q,uo ~lorians efl idem principians,de feipfo prin-·
cipfat pri.ndpiatum gJóriatum: & ambo fimul gJorificant ·, ac
principiant g¡otiari P.rincieiare ,Jpirando,,& aman:d o:ut ap-
paret.in div.inís~.
1.;o.i Gloria.p.er·mcdittJn1eíl:influ:1iva-,&·retfuxiva,, & mediu1
¡>er groriam:eíl:. in deleétatione,& gJorificatione •.
J.fl. Gl.o.ria~ per:· linem! efl: in.q,u iete ,, & · finis per glor~am e :
in.gl'oriñ'*tion.e;:& id'eo)g~oriansJfüe. gJoriato,. & gloriari nóJ
· f'Oteft cífe inquiete:.
152~ Gloria q_uanto; mafor· e~; t~nto. ma,gis: efl ini deleél'atio~.
a.c;&:maj;oritas q~anto; maj,ot eA:,, tanto) mag~s, efH_mago de-
I!e.éla.tio nis~. . ·
tJ l Gloria.fü1e:zqÚal'it~t~: libii coeífentiali: non potefl: efíé~
p ei fe inq~iete,.e.o qµfa.delicit.inihabendo. zqualitc~ gJor.iansl'
g}oriabilc,. &· gloriad~.
~54- Gloria cum,minoritate eR circa· p-~nam,& non;eft"c;, cr.±
g,o.cum:maj,oritatc.difiat.á E~na,,& no1i.eífe •.
 1'•r.rB.el1 Miki. Pt'i11.St!I. ...ca;: ie: J
'iiti- Differe tia ell magna per anagnitudinctn, co quia cau· Ditrcrc!ria
1 • • . • .a .. r. . contmet
íat dit1:1néhones n1ter genus,& genus; ~ mtcr genus, "'" 1pe
Jl.. •
'Omnla. -
cit5'& inter fpeGiem,& índ1'fiduu·m; & ínter individuum, & -
iodividuum;& 'intetindividuutn,& ~fuum aétum.. Et fic ditferé-
tiaell: ita magnaJuc in fe ·tontineat omnia. Magnitudo per dif-
ferentiam dl: ditlinda,eó-quia ponit eam in fuo proprio nu-
• ·1nero1 five gentre;& ipfa ponit diftinétionem itJtcr magnifica
tivum;magnificabile,& magnificare, quz funt de eífentia, &
·natura rnagoitndiil.is.
1.51· D1fferentfap~r·duratio·nem durat) & duratio per diffc·
l'entiam habet·in fe res difünétas,qu~ funt de fua eifentia , fci·
licet durans,dtu~abile,& durare·:& di1Hnétio)quz cum %terni-
ºNte conv·e rtitnr;ab .~terno, & in ~tetnum durat,-difünguendo Myllerium
inter. ~ternantetn,~ternabilem,& zternare.Et hoc fignificatú Trrnitat1s
'~íl pet bc:a-¡ifsimam Trioitatem.
1·s8 Differentia·e'fl poten tia innata abfoluté; & cíl potens Potécia in
per poteíl:atem, eo quia caufatfo poteílate difiindionem in- nata.
t~r .potens,p,o.fs.ific4curn,& poífe:& potefias ·p oteft hoc cum
differentia..
J¡59 , Diftercnda eét toíbfüs per fapientlam, & fapientia ·p er
Magna ne-.
na.c~uam diHetenti~ potefi intelligere difün.étionem in ter in- cef:iitas dif
d" .

·t elleéhvum, intelltgibile,& intelligere., ut fint intelli'g1bilia~ fm:nt1a!.

quon iam fine-01ffcrentia non poffunt effe <>bj eétabilia,five in·
tellig1bilía.
160 Diff~rentia per voluntatem cfl: deliderabiJis, ·u t volútas
p.ofot 'in fe haber e naturarn amandi, & exifiere clara tatio in-
ler aman~mabde,.& ainare; fine qua -diíl:iné'tione effet ratio 1
confuf.h& impgten~ad amandum.
i611 Oifferentia )>Cr virtutern ell: virtuofa,& virtusper diffe• •
rea:tiam h4bet in fe res diíl:inéfas, in qu1bus habet agentiam1
& ª"iíl:entiam: & virtus per differentiam dt difparata a vitio;
imo fine ipfa,omnia etfent tdem nnmero.
162 . Ditferentia per yeritatem efr vera, & veritas per diffc•
rent1a1n res veras pomt; licut verum efl: difünétionem elfe in-
tcr yeriiicans,.veri6cabile, & v:erificare;& in ter intelligeus,ni..
tellig\bile, -~ imelligere.
163 Ditferétia per gloriam,eíl: deleébbilis,& gloria pe~ dif..
íere.ntiam.potefi ·habere deleélationem per gloria ns, gloriabl..
1-c,.al glor.iarif ql;lz fine difünétiqne in gloria nó poífent e~e_~
. H 3 Difte~
 . . .. .

• ) !~

164 DUferentia,per concordantias;n habet in fe·res coneofC

..dát~,.q.uas in f~ recipit, diíl:inguendo inrer co11'c<>rdans,con:.,
1
corc.labile,& concordare.Ethoc facit different1acum fuo pro:.
Subjeétum prio ditferenti~tiv:o,differentiabfü, & differentiare. Et infi~
unum in có tnul ditfere.n tia, & concordancia in fobjedo,in qu9 funt, po~
¡pum. . ~u~nt ipfu!Jl fub jeétum,. unum in communi; quod habet in ~
plures res concordantcs,& differentes, ex quíbus efi confü-,.
tututn;ficut una. fubíl:antia,unus homoJ &e~ ·
165 Differentia,& contrarietas innatadifferút:& hoc, quia
q.uan.doq;differentiaconcordat cú cócordantia:innata,diíl:ín-
guédo,cócordádo,& generado:& .quidoq;diíferétiá cú cótra:;,.
6ener:it1ó rietareagit.cótra cócordát.iá;diíl:inguédo,cótrariádo,& cotfÜ
ltflÜ¡s ef!:. "d h · · 9 ft · l '
corru ., t10 pe o: & oc,ut.generat10 lllll 1t·corrupt10 a teri ; et e cóver
9

.a-Icenus. fo.Et hoc füuili modo fit in moralib" ,ut fig1¡ificabin1us,ca.'1 i~

i 66 Differentia,per principium habet rátionem príoritatis,
ut fit principium general e ad onmes differ'entias: ~ hoc·cf1 füo
Correlaci- proprio differentiativo,differeruia1'ili, & differentiare; line
;~f~~~s:1 e· quibus non potefreífe in iíl:a altitudine, nec habere rationem·
principii. .
167 Differentia, per medíum haf>at 11aturam medii; & in fe
habet mediú, fcilicet ditferre, cú qno diíl:inguit un\1 ab alio:·
& ipfum differre e:iifüt ínter differétiativü, et differétiabile.
168· Differétia,per·finem eíl: in quiete:& fua quies eH difiin•
guere in ter unum,. & alil1d,ut habeat fobjeéta,in quibus lit, &.
agentiam habere p·ofsit. ·
16 9 Differentia,ratione majoritatis eíl: major in uno fubje•
·s ub[hntia ao,quam in alio; quoniam in eífentiis fubftantialibus majo~:
efe ma1or eft,quam in accidenralibus: undc differentia majorem aétio~
accidenci, nem habet dillinguendo bonitatem fobfiantialem á magt:iitu..
dine fobíl:antiali,quám difiingncndo bonitatem accidentalem·.
ámagnitudine accidétali: & majorem aaionem habet difün ..
gi1endo in eadem eífentia piures res coníl:ituentes ipfámet ef-
fentiam, quim diíl:inguendo eífentiam ab effentia; ut figuratú 1

Majo ritas efi: in intelleétu;in quo diffenmt per differentiatn intelleél:ivG; .

difft'. rer.ti<r intelligibile,& intelligere,qu¡r ifrna.te,naturalicer., ~ e{fentia~­
incenG vc.,
liter funt partes íntelleétus: veruntamen-inter eífentiam~&: ef;_
&c~téflve
fentiam magis ponit fe e~teníl ve. .
170 D iíferentia, per ílq nalitatem habet in fe ~e~ ~quales r li.~
!ütt tqualitas,E_er dii!"erel!t!am babet in.fe res d1ftmélas1~ 1d~ .
 l!.t"1 S.ie Míxt. 'Prifl.-!1!1. i. cq. 1 x-: í 19
!nfubjeéto,in quo fút,fe cómunicát pe-r diffcrre,et co~quarc.
J71 Differentia,per minoritatem cíl minor, fi~ut eer majo-
rica.c:~m efi: major:& quiamioor.itas efi parvum íubjeélú > fivc
parvum quid;-differentia nó ,potefl: intrare ipfam cú fua mag•
nitudmc;nec potefi multÚ1~ differre per ipfam: et fccundum
fiU~d parum intrat,parúm d.ifringuit.

CcAP. XI. DE COWCOBJJrAWT!cA DE-

DVCTA PER PRINCIPIA.
,7,, a ·Oncordantia efi bona per bonitatem, et bonitas
~ cft cócordans per cócordátiá:et fic infubj eéto,in
quo funt,participant.bonificando,ct cócordádo.
173 Concordátia, per magnitudine efi magna;
et tnagna _nó effet,fi careret concordativo,cócordabili, et có-
c:ordare,quí funt de fua eífentia:imó contrarietas eífet major, ~oncordá
que? hoc impediret;fed nunc concordantia eft major,quá con- ~ 1 ª eft ma~
trarieta~;eo quia impedir ei quod non fit principiú fubfiátia- J~r concr~
le,ut in . . prre d'1cand.J pro batum e fi: •
. arte ma1ori . ne tace.-
~ 74 Concord~ntia efr <iurabilis per durationem , durátibus
ip ipfa concordativ-0,cócordabili•et cócordare,ex qui bus dl: •.
175 Concordant,ia,per potefiatem potefl: exifiere, et agere;
et poteftas per concordantiam habet in fe res aoncordá.tes: et
ideo m quantú concordantia,et potefias invicem fo cójúguut
in fubjeéto in quo funt,in tantúá contrarietate feprológát.
176 Concordantia eft fcibilis per fapientiam,íive intelleétú: Perfecta
et quando intelleéfusipfa.m objeétat,intelligendo foam eífen- fcienti~ .
~jam~et fuum eífentiale concordativ ll;m,concordabile,et con ...
corda.re; magis ipfam obj eétat,et attingit, quám in obj eétan-
do.ípf~m p~r effentia(Il tantummodó; et concordantia magis
intelleétui fe .communicat, concordando.
177 ..~óc~r.?anti~ per vQluntaté cfi amabilis;eo quia cócor·
dant1a pomt in volnnrate a~um fuum , ut amaos, amabile, et Conditio
amare C9,nyeniant in i:dcntitate dfen ti~. nuxtwms
178 Concordantia concoi;d.at virtutem cum virtute in fo.
jeét:o,in.quJ; funt:et hoc facit in fua efl:entia, et in eifentia vir-
tutis:quon~~l.!1 extr~ t~,on poífet.hoc facere,eo quia fous aétus : ·'
non po,ffet habere fubjeetum,i1\ qúo eílet fofie11iatns. ....
in '
Cócorditia,per veritaté efi
.
vera.1 et veritas o
é
cócordátia.
í1:
JJ i ~...
 lt PAr1S.M~i~1. Prin. ·ae!l.1~c¡p.11 •.~
efi coñcordata;& ideo in fubfeéto,iit quo funt;per c'ontord'I;.
a
re,& verific'1re diftant contrarietate,& faHitate. ·
180 Conc.ordantia per gloriam eíl: gloriabilis,feu dele&abf-.
lis; & gloria per conc_o rdantilefr cóc.ordabilis; & id-eo una ralo
tio appeti~ alia.m.
18 1 Concordantia non potefl: cífe fine differentia; differétil
t>ifferétja vero poteíl: eífe fine ~oncordant1a J . fecqndum quod convenit
fforg~~~~~- e.u.ro c_o ntra.rietate. Et in ílto paífo apparet quod difkr.cntia ej
dantia. principium mag.is geq.erale,qn~.m con~ordantia.
18~ Co~c.ordátia,& ~ótrarietas funt ºPEofita~ eo quia hoc,,
. quod conc.ordantia c.onftituit,~ontrarietas defirnit ; & eci>nt...
Alt.rcudo y;e1{0. Sed cortcordantia efi altius principium, quam contra-
~oncol'daP. rietas,eo quia c_onv.enit cum.eJfe.in.c.oncoi:dando; cótrarietas,
. !J~:'· v.eró cum non eífe in contrariando.. .
18 3 Concordantia, per rationem principii eíl: gener.aHs ád.
omnia conc.ordabilia,eo quia.princ.ipium ponit, quod cócor-.
dantia habet unum principium aétivum,& aliud pafsivum , & ·
aliud mediativum,c.um quibusjn fe continet omnes cócordá~.
tias inferior-es contentas fub ipfa. .
1_84 Concordantia,radone medii eft inAuxiv.a, & rdluxiva.
per con~orda~iv.um,.& concordabile ; ,& . c.ócordar~. cf.l:. mediú,
inter ifl:a •.
x8 5 Concordantia-, ratio ne finHiquiefdt per concordativú ,.
concordabile, & concordare; extra qur non poífct quiefcere;,
. nec finis fine concordantia poífet e!f e quies•.
7i~·d~t 1 <? 186 Concordantia.quandoque efl: major,,quádoque-minor:
µ J~ .eru. ratio hujus eí}»quiain· aliq~o fubj~éto,majoresres concordar,,
quám in alio;ficut in homine.maj,or.es,quám in roía¡ & in.rof&.
majores . quinl in lapide.
187 Conc.ordantia cum requalitate convenit, ut habcat in {~
z.qualiter concordativum, concordabile, & concordare fibi;
coeífentialia¡ftne quibus ~qua\itas non poffet effe fubj_eótUl:llt1
in quo finis concordanti~ quiefcere poífet. ·
H·o c ·decla· 188 . ~!iquac~cordant~ae.íl min~r. al~a;~ cft:mino1~,.eoq~
ratu~ · ex cummagnitudme,& tnaJOritate. mm~nt-atetn tntrare n~n po--
cap.xo. nú. tefü& ideo·concordant.iacum.minor.itate etl: circa nihil .. boC
~ 7.~·· - • e.!l:.ci~ca.c.ont~arietatem 1 qu~ e,ft fua inimica.
 'l"•rs !. le Mi)(tPrin. 11!1.1 .c~1.r2:. i

é~P~ */'J. DE CO"NT~r:Al\JET<:ATE

f PEtt PRINCIP.iA f)Eov·CTA. .

1-89 r Ontrarfetas quandoquoefi bona per bonitateftlj Cótrarie-

~ quandoq_ue mala pe~ n~alitiam: bona. .p~r ~~ni ta .. tasbona.,&:
·' tem, ficut homo,qm vutute contrad1cnvmo; .& mala.
~ fiout contrarfot.as ele111entorum, fine qna nó ef~
f(t generatio:mala per malitiam,ficut homo inj ufiuS', qui cura
tio c-011 radicit vmut-1;& ftcut infirmitas, quz cíl cóna fa1li.-
&tem;&·mors c.on:tra vttam •.
·90 Contranetas efi: magna per magnitudi'né; quoniá mag:- C&n•rari
'!1ª co ntra~ietas eH inte~ Deü,& peccatoré;tnter a9uá,&i~né; tates varit
tn er bonu*-& mal'um;. incer yerum & falfum 1 & huJufinod1.
1~ r. Contrarietas durat per durationem, non autem per fe- Co~1dit'f'~w .
.. pfam;eó quia. dl: accide11s,qued per fe non eft exifi:ens; & du acCldent1s;.
Tat per accidés, tÍl :quia efi: habitus pri vativus inclinás e{fe ad
non eWe,Fum.qpia en.tiafunt contraria; ficut jufius,. & injud'l
v.ifus,& c~citas;·intelligere 1 &· ignorare; calefacere, & frigcfa•
cere; la?titia, &·triflitia; & fic de aliis •.
t9?· Contrarietas perpotefratem potefl exiO:ere, & ageref Co~.t ~ r"ie·
q.uoniá una cécrarietas eíl: innata,& alia 1uoralis: innata,ftcut tas uu1a~
per caliditatem,& frígiditaté: moralis, ftcut pof~ibile efl:: pee- &.me
care: tamen contrarietas in peccádo 1 per fe rton habet contra--
r.iandi poteíl:atem~fed eíl ha.bims acqµifitus pet horninem, cú•
quo homo-peccat..
19 .J Cont'Nric-tasellfcibilis, ratione fapienti~ objeél:iv.c; fti\
<¡µfa,cótt~ifSt&s·caufet ·fcire,imo eíl: cótra fcire,per ignotiri-
194 Contrarietas,un.o modo efi defiderabilis, & alio mo~
tton;defider~bilis efl, ficut contrarietas elementorum;& con•
trarietas, per quam virtus eft contra vitium:contrarieta.s nGll
defidera~i.lis eíl,ficut contrarietas per quá.mors efl: contra vi•·
tani;& v1t1umcontra vir~tem.
19.J Con~rai:ietas,.inter vinutem,& vitium (é ponir-, & iplls~ .
f.e co1nmu(lt,Cat,ut homo per virtutem.ftt contra.vitium; aut fr L ~beru
t
y:,\ltt; per vmum
• •·
.ri· ·
tt contra \"trtutem:nam Yirtus non cogitfio b1cr1 um.
mincrt\, ad' ag~.ndihnde.ipfa-,eo · quia haber . liberum. ar.bitdum
'-ad agendum.bene, v.et · mat~ .cu1p .ipfa~ ··
•
~ .Alictua. .contra~icta~ e~!_.e~1"& .&liqµaJalfi:. v.era·,. fi·~.
- Uu.l~
·
 •iil Pt#!'l B. 11 HliNl. P-ri11. S'tfl. J.• Cdp~. u,;
juO:itia ontra injufiitiam: falfa, ficutinju~ia~qn.i cilhab~
tus ccn.tra habitum.ji1fütia". · , . ·. /-· . · · ··
Virtus J~cj i97 A iqua cóncrarietas eft per deleétationenJ, aliqua per
~c4~~. trillitii: per.d~le_étationem,·ficut homo,qui d1mittendo viuú, ',
~ per v1rtutem gaudet:per triíl.itian 1ficut h.o mo, qui h bet do~
lorem de commifsis. · ·
198 Cótrarietas habet tres modos differétes, ut in arte m~
, jori pr~dica:ti'opi.s cap.de cótrar.&c.diétum dt>·in prima par~ ·
.te primx dütínétionis. ·
- ~99 Cótrnrieras ,úfuis modis ef.1: cótra cócordatiá' & eCÓ•
verfo;ut loco citato,cap.de cócorclát.& ca.de cótrar.appart:t.
~oo Contrarietas •rattone principii naturahter eH innata, Ut
centrarie p1m1es cótrarietate:s naturales contineat in fe: tamen contra-
tas 1 11)ara;
&. morahs. rieras moralis eíl: habicus acquifitus per hominem,ut fupra di-
.étum efi,num: 192. ·
tJl 10.i Cótrarietas,efi rnediabilis:& hoc duob". modis, fcilicct
.naturaliter,& moraliter:naturafü~r,ficllt caJefacere,quod có-
iradicicfrigefacere;& ecóverfoanoraliter,ficut bene agere,&
e
mal ágcte;hoc dt,quod un~ homo,qui ben agit,e.t ali» homo e
qui mal eagit,per contrarictaté quodalllniodo conrrariantur.
:2.02. .. Contrarietas núquá pcr fe efi: in quiete;quia fi effet pcr
¡~pli.can:-. :feinquiete,fua qmes eífet pcr~eéta;& fic cótrarj~tas,per pu fe
~a1:1oUtU! füonécóvenirct CÍl eífe;e.t eífe CÚ llÓ eífe:quod efi Í. npofsib1le.
, .. ···· ~o~ Contrarietatú una eft rnajor,a)ia rninor~major,ficut vi-
. ·- -. tium cótra v.i'rtuterp: tríinor, ficut cale facer e cótra fngLfocere.
··· - · .- ·2.04 · Contrarietas·uno inodo convenic cum ~qualitate, ficut
ap~rci ill· qu~tuoi' 'elemestjs abfolu-te 'infpeéth ;· ali o modo
iort"C@nve·n'it;cum ~qúa.lüate,ficut in virture,& pc:ccato, qu~
tiuHanrconvcniéntiam habent. ,
Oüi habet '2..0( • ·<;01\tratiieras femper cóve·nit cu in mínoritate, rationé
prenam, & fuige11erfa.Ratio huj us eíl:,q~ia inélínat effe ad nó eífc; & ideo ·
.dat prená qui'maigis i;u11git·p~r ipfá,efi m'agi's punitus, & 10 pc'r.i culo,&
tr1ulfi~li~ - tribulatione pofitús,& a patientta l'rolongatus. l::.t tali COA• a
cat ua pre tral'ietate veiit nós orimipotcns·Deus liberar·e. ' : , . ..
. ~lll!. ' '; . . : " • '~ ; . .. '' .1 . . • 1• • t ' • • • ! • '· '

1• 1 d C rÁ P V~ X/ ll. ¡j' E ·. P'~f~ 1Cl'P1q .P~~ ·

" . · ·. ~ ' PRIN'C IPIA 'D~t>V'CTO ..· ' '
~96 ··fJ Rit~c~.p. iú ·~~ b.01~~.P.er ~?nitátc!1:1 ,' .&.'.~~~it~~ per ,
1

•· ·r.".'
1
·
• •
1-:. rar10ne ppocipu a.c;qumt noJrle pnnc1pa •. Ét quo.
J •

· · ~¡aín qqi~ qui'd.cfi: b~~ifi~apil~,Jeu ?~~~ficatiJ; efi:'

. . •' ' ;, ., ;
f ~ , :.
 • ' • .. J .. -

P•r1:S. lt'. Mix1~ P1'l11~ 'Se!I. i.Cap.,13. · .. . 1l:J

p~rrationembonttads; .id~~)~'rincipü~re ~o.num ~fi f?on~ In vil 1'ei
·&=bonitas eft ratio,& prmc1pliun bono qtiod agat honum: & nó progre
fi honum n·on. agit bonum,agit malum;eo q-ufa e~ coQq~ fuai d1J regred~
rati.onem,& con~ra r.adonem bolii prindpii. ·. . · · ... efi.
~oi Principiú efr magnú per magnitudiné. Et q'tto.niá quic· .. 1
.quid: cfr pr_jncipíabile;five princípía~u~n, ~fi. fu_~ .r~tfone ~ru~-­
·cipü; & tot, ac ranta funt magna prmpp1abiha, & prmc1- · · : · ··
piáta;ideo principiú efi magnú:tamen non efi magnum,.fi non 1·
'Principíat magnum,póftquam principiare potefr ma'gnum.E't
fi magnitudo, & priocipium conv.ertuntur in fubjeéto, in quo
funt, rieccífe efl: qµ'ód in ipfo fubjeéto ftnt infinire·, & pri,t1ci· Et'fétia 1'.c
piare. Et in ifto paffo apparet quod de necefsitate in cil"entí? e{t ratio
Dei eft produce"re pednfinire, & principiare.. producédl
'~os Principiú eft durabile per durationem : & fi tluratio efr
zternitas;& prmcipium efl: ídem cum iternitate;riece!fariú etl:
qtiód·íint principiare,& reternare infubjeéto, in quo princi-
pium,& reternitas funt .tdem.
209 Princip1ú eft potens per .potefiatem:& {i principium,&
potdl:as funt idem;fequitur quod abfolute,& fine aliquo im-
pedimento principium potefr tantúm princil'iare, quanta eA:
fua eífentia,& quanta eft eífentia poteíl:atis. ·
210 Principiú eíl: fcibile per fapientia.m:& fi fapiétia eíl: in·
finita,& reteróa,& eíl: idé cú principio; cú ipfo principio eít
fcibilc ~ternare,infinire,& fcire: & hoc efr de necefsitate.
21 I Principium,per'voluntatem eíl: arnabile:& fi eíl: idem cú:
magnitudine, reternitate J & voluntate; in ipfo princip.i o ea·
amabile principiare,magníficare,a:ternare,& amare; & alitc:c
non poteft fe haber.e. .
1U\ P~irr~i_f?iú·~~'er vir~uté e~ v.irtu.osú,& perprincipiú vir-- Impedl01é'
t e~ pr~nc1p1ab1lts:& lita fubJeéto,111 quo funt 1 pri cipiare, tum <Jcgui .
11

& v1rtmficare funt i01pedita;principiú,& ·v1rtu nó funt id¿. diftinc):io:·

l I r . Pr~n~ipíú.,per veri~até eíl: verú,& ver itas pcr principiu nem •.
e~ p·r10c1p1ab1h~:& fi, p~mcipiú @íl: idem cú veritate, & ~tcr-
mtate; neceífe efi quod 111 ipfo principio fit prindpiare,cycri•·
ficar.e,& tternar~~ ,
2' Principium,p.er gforiam eíl: gloriahile, & deleéhtbile:
i4
1

fi convertintr cú glvria;gloriari, & principiare de necefsitate'

convertuntur •.
;1J; P~illd_eiú,Eer di!f~rétiá.e~~~lal'ú~& focófusü: &.~p.ril~i.:
- ~1p.1u

u
 124 2.,.I !; Je WDNi. P.riN. 9tfl.1.f111p. ,4; .
_ c;ip:iú cíl intelleétus,principiare,& intclligcre convertútur;. ~
düttreutia.ponitquodunum fit iiiti:lligens ,. aliud intelligibi·
k;unun1priocipians,aliud pr1ncipiahile: ali~quia principiú,
r, & intelleétus non poffent difl.are á confu.lione. e •
s 16 Principium per concordantiá.habet naturá ccncordan-
.. /
·di,qui non poteff: habcre,finc concordi.tia principiáds, prin-
.,ipiabilis,& ·p rincipiare,quz funt de elf-entia principii.
Contrarie. :i 1? Contrarietas efi contra pr.incipium,quando impcdit ei
itas impe- r
die,.& im- aétum, 1cilicet ptincipiare:fedin tubj~tfo, in quo principium ·
peditur. efi i<lem cum potefiate,contr.arietas n&potell :impedire prin-.
:'ipio :p.rincipiare-;quon.iam non habct cum qµo. habeat pof!e,
'}U-O.d eft de genet:e potefiatis.
· ·eccf 't25
- 2 1·8 Principiü per mediu01 v-a dit ad ñ'nem:; fine t'fUO medio,
medii.si " ad fi11em non poílet ire: & quand·o medium impeditur, defici
·pvteftas princ:ipii,& finis :.& dolet' appet1t" & fcquitnr trifü ..
1
,

tia, & labor:fed qua1l;do fopervcniunr boniras,ma~nttu<lo, et

duratio,mu1tiplicaturpoteftas,et defiruitur imped1mentum.
~ 19 Principium quiefcit per .finem; & non poífet quiefcere
per finc-ni,úne principiare; & ·o rortet quod principians, &
priucipiabile fine de eífentia principii~fed quandoque in infe-
Beatimdo rioribus princip1ansm principiato,quod non etl de fua efftn-
ell aét? (utJ ·~ia,per principiare,qu.od eH: ·accidcns, credit quietem mveni•
ítanttalis. ie,& non potefr.Et in iíl:o paífu apparet quód folus Deus ei\
fommum prmcipium & finis. .
2 20 Principiorum unum efr majus, .& aliud minus: majns,
quando eíl: in aétu de potentia nó deduéto; in qua nu11ú prin•
ctipium po.teíh~ífe ma,us, quá.111 principium in aéfu , "xiíl:ens;
,qnoniam principium,quod efr in potentia,eíl: circa nihil , re(,. ,
Ad intra
n6fúñ\l1x peélu ejus, quod eíl: in attll. Et in ifio paífu apparet qu6ci
prodúlt1~ I:>eus,qui dl majtts principium,quim effe potefi,pabet athmt
ncs pofsi.:. in fe ipfo, vide1ícet principiantem , principiatmn, & ptdnci-
bile:s,quam' piare:ut apparet m divinis perfunis. .
po(Jti• 2i I Nullum principium1 fine natura a:qualitads,in fe quief-
cere po.tefi. Ratio hujus eíl,quia appetit m fe habere requali ..
tatem per principiantem,principiatum , & principiare: fed,
J)eus t]uiefcit in fe:ergo &<;. · l

~z"!J, 1
Deos d~ priucipium, & efl principium famm~' ~
perfeéhun:unde fequitur quód hoc, per quod D.eus mag1s d.1·
a
ftat minoritate príncipii,fit itt ipfo de ne~cfs1~ate: ergo 111
Deo ·.efr principiás,principiatus, ~principiare. CAP•.
 ''Pa,,s 8. á~, Mix~Prin. Sefl.·1. Cap: 14~ rz~

CcAP~. Xllll. DE fr1Ep.lo PE1'. P~IW-

' .. CIPIA DEDVCTO.. ·

~i:~
.,,
M
l
Ed'.ium' efi bomub'
rf'
per b~mitaté: :.&'quia· pri nci~ Cb n<!iti'o~
piumnó,pouetf·enire·ad.finerh fin.e medio; nec ncs. m~~
finis p·offet. effe qoies ;. bonitas pcr bonificare
. (q~1od. cftmedium), eft: ratio· bono , qn6d.agar
ho11um~
~2:4 Méd'ium1per ma.gnit:udfücm cft magnú: &qufa cll n1ag...
n.a diltantia.int~t principfom,, & finem, opott.r mcdium eífe .
magnum tamen·non· eíl.mul'tum magnum, niíi út· de effentia·.
1
:

principii ,,&: finis.. . .

~. 2 f. Mediumdurat per d'urationem,& iftffuentiam finis, 8c .
tleHuentiamtpr.incipii:Et firmediurrl',& duratio conv.ertuntur,, Prodizéti°'
& fünt:?temitas:ab.ztern.o.dur-antinítucntia1& Yefluétia;,mc- nes.~_tern~
diare, &' a:temare;.. /
:u-6· Medium·p-er poteffatem·potcO: eltiff~re:, &' ager~:· & po-
t.ellas, ratfone medii liabet poffe,quod:eft fumnmedium •.. ,
xi7 · Mediüm eff fc;ibile per fapienti3m:.&: non:eíHcibire (inc:
1rrincipio, & fitie~. .
2 .2. 8 M·edium eff a-l!Jaóile per. vol'untatem:·úae quo non p·of-
fet habete ama·s,amatum•.& amare;n~c.principiú in·fü1e quieí··
ceret.Et fi,medium,.& vol untas conv.cttútur;;mediar.e,,.&.ama•
re tonvertuntur •.
~2.9' Medfom er viriutem·eff •frtuofom r & virtus·pcr me• \Tirrus ~s;.
dium tranfit.de principio ad.finem;¡&. v.ír.tus, exifüt. in anedio· ~tir in m ~ .
füiiRfiits~. · ·· · · ·d1o'i
2.:~o,· Medl ·per· veriratem·effv.erú'; & veritas-. ratfoneme·· ·
dii habet:füfe v.er:i~care,quod; eflCumn medium~. _,
-i.:} 11 .~1 ~ri~. h~e:med~<:nwl\·. p·oífet.habere glo~iatfrpec: gl t>•
rians·tn;glor1a deleélat1onem. li'afü:r.e~. }
~,3~·. M'.edfütn.p'Cr differc111fam1cft clarum,a:.incófufümdicut:
fo1 eftentia'.intelleétus)fütelli~re;to qufa.unus. eft' inre}l igens;;
&·alfüs fütc11igiDiliS;& intellig~re · cfr a~us eornm: f~d fi non
c.ffet.diff:erentia·inter. intelligcntem:,,& intelligibilcm;lnediums
elfet confUfum~ & ·n0tl'<llaram •.
~3 3; . Sii're·conc.or~antia}ntellig~ntis,&· fün:lligibilis,..fote11ii..-
~~non;¡1o[it-~[~me.91~~~.:. q~ua .~~li~~~r~t ,um: ;;~1. ~~
 1·16 'Pllr1·!. ¡, MINI, Pri11 ..St!1. 1. Ca[i, i,¡;
M ftliú co- ':.J f M~dium qu~~doq~e ~íl: impe.ditu_ r:n p~r ~ótrarietatemi
1:¡•,u·iec.-tte l'att-O hu1t1s·dt,qu1a de.fictt 10ffneut1a fin1s, & refluétia princi..;.
pmpedü:ui:. pii in fubj ea:o, in qno ~unt;eo. quia fobjlcói:um eft imperfeétú:
ied quando lltlld perficttur, contrarietas quidem afubjeéto
removetur,&1~edium perficitur. .
f>erfeéhim ~ ~ 5 Medimn eft de ra.tione principii; fine quo non pofi'"et
eft de ra- e{fe: & quando non eíl perfeélum,1100 eíl: de ratione finis: &
~ione nnis. quando pedicitur, tune eft de ratione fin is-. ,
~ 36 Medium in fine quiefcit; quia per ipfúm, principiurn
tranfit ad finem:& in tranfitu principii ad fiocm, traAfit me~
JUeméta in dium;eo quia principium fine .medio tranfire non potcft. Et:
t rant mix- in ifio patfu.ap.par.e_t per quem modl\~ elementa,& alia mi.fd·~
.taa. bilia intrant mixturo.
'J.;? Me.diorum unun1 efi majus, a1iud minus'; majus,, ficut
medium fubfl:antial.e, quod eft de fubfrantiali1 principio, &
fine, oom quibus eíl unaeffentia, unafubH:antia,& uhanatura;
minus, ficut medium accidentale, ut currere, comedere 1 &e~
q•~ non funt de éífentia currentis, Bt curribilis; comedentis,
& comefribilis. ·. ..
~ g· · Medium pcr zqualitatcm (onfüHt :rqualitcr int~r pritt-.
3
cipium,& finem:~ h?c pcrfeéic~ quando efi: d~ cffentta eorú '!'
Materia ~ formaliter ab omn1 materia d1fpara-tüm: quia cum materia
imp edit ~· non .poífet e~e in medio.a:qu~litas; eo quia form~ plus tl~tit;
.qualica~em quam ma~e~1a~ ta~en fecun4um.~9dµm Io~u~nd1,& propor~
--
medii.._, tionem d1c1tur,quod adus ~quahter confifittmter materiam,
& form.a.m; e:o quia ~qualiter ab jpfis efi ~onftitutus, vcl
canfatus~ 1 • • •• • ,
~ ~9, Nullu~ mediu!11 e~~íl:ens inte!° materi~n1,.8: for~m di ...
fiat aminorttate: ratlO hllJUS eft,qlll~ QtatCrl~ dictt 11l10US ~ &.
forma majus.Et ideó fequitur ., quod me~iu'}l exifiensintei
. ' formantem, & forinatuf)l, amateria difparatos,diftat
omnimode, & ftmpliciter aminorita.te.
(? ¿?)
j
, , . :••• -_• • ¡

'. ·. ¡~--¡;;.
 ,.. '1'11.rr S¡Je Mfxt. "Frid.StO. i.C"p:if.. ·· u.17.
CcAPVT ·XV•. DE ·FJ8NE PEJ\: Pl\j'NCI-
PI A DEDVCTO~
...
a·~ Y~is ,dl: bonus per bonitatern,_ut quies fit bona; 8c
.rC bonitas per linemquiefcit:& tic bonitas quiefcen- - ,-
do dl: ratio bogq,qu04 ag.at bonum. Sea quando ociofita~
bonus non agit bonum; bonitas, atque bonus non etl in~ui~
!11.lte(cunt¡ e~ quia benus contra finem bonitatis exifiit ocio- u.
fus. .
~·41 · ·F'inis per magnitudínem efi magnus ~ ut etfentia in ipfo
fine._cum m~gqitudine q.uiefcat:ñnis vero non efi multú mag--
nus, li quiefce.ns,quiefcibilis,.& quiefcere non funt de fua ef...
íeu't ia.
~42 .F~nis per durationem dqr"9t: &. 6 convertitur cum du~
r~~ione,perfc. quiefcit. Etfi appeti.t fine~n peregrinum, cum E.rcr:utti.;
qiió quieícat, fic non eff fü1i11m1s ,6nis'.. · . ta~. fo~i~
~4~ Firlis .p~r p.oteftatem po,teJl exHl.ere, & age~e; & pot~Í-
tas perrfin.e·m q:uiefcere.Etfi conver~u.ntur.tant'ú poteíl: qµief-
ce'i:e per~ ag.e rc,quátum per exi:G:ere: ficut in d'ivinitate,. in qua.
])eus q4i~íci.t tantum in Deificando, ·ficut in exífte.ndo Dcus:- ·
~ fua ¡roieífas, in poísificando,. ficut in exiftencfo; & fic d'e ~
aliis. · · · .
~44 Fin.is per fapientfam ell intelligibiliS: & cfi in tantum ·
intellig1b'ilis per quiefcere, ficut per agere: & fi non , non eít
fµmmus finis; fed jnferior habens appctitum ad fuperiorem. Creatur~
Et in iRo patfu apparet • quod omoia entia €reau appetúnt appetit.
fummum finem,.aut debentappetere. Deum.,
s45 .. .~inisd} ~~~b.ifü per !oluntatem ;· & q uia cft magnus,
inagne eft appct1b1J is; & quia eft bonus , b~ne efi appetibiJis·. 1

Et quia yohintas e~ mag.na, magnabiliter facit ipfom amare,

& _deftderare: & fi hocnon facit,de fuamaonitudfoe efr ocio- •
fa, & infuriam facit finf; ration.e cujus efi
in laberc, fine- Ocioút3 ~
~uiste •.. -. . . . ._ Jabo~_~s-
. ~46 Fm1s,efl: virtuofos per virtutem: & fic cum virtute e.ft
gµie~. . . . ..··
~.+? . F1~us.cqtn ver1ta~c ~~ve~';~~~ yere.a,q.uii:itur quies>'
"non.e:nt.la.bor,,nee-tti.fiiua..
'--- t - ·· .. • ,,.._ • -.... - - ·- - "
· - ·
,.,
 !J.8 Par, ·s. tlt Mi~I. Pñ11.Se!I. r.CIJJ. 1·~.'6'1 r6~
~48
Finis ultra gtor.íafl\nonpotell~R'ct ·quies:nec .glor·aa.:
tra finem,ell: in deledatione.
249 FiniS ·cum .differe.ntia eft ensínconfufu,m, & :clarum. Et
'S>rimitivi- bo.c eíl;quia 1'abet naturam perñcientis,perfeétibiHs,& per6-
u9 flufct'ri cer~~-qu~fünt .defuaelfentia; Úlie quibus e:tfetc6fufus, & etiá
~9 Bº~'cft.._ .C.ffet íinis altcrius,& non fui ipftus: quod eft impofsibile.
~;o Fin.is:pcr concordantiam habet res:eon.cor-dátes; & ~ó-
• l
~rda.ntia per finem r6s qurefcenres.
~ 51 JJinis.cum .c ontrarietate non potell: eífe quies: ratio 'hu-
1

j us e~; q ~a Jin is, & ·.Co•cordan tia fun t amicz: -cop trarietas,&
.coilcor.dantiail\imicz.
a fi Finis.ctfl: id, in quo prindpium quiefdt: & quaedo con•
wertnntur.ti•iscum ptincipfo eft principians; & quando non
cóvertútur, pofsi~ile efr,quod principiú in ipfo non quiefcat.
·~ 53 FinisJine medio non potefi eífe fubjeftum principii,ut
in ipfo quiefcat;quoniamfinisi & pri11cipium fine medio font
difpara~
54 In fine tnajori el1:tnajorquies~& majorquiescfl, quádo ·
2
quiefcens,quiefc1I?ilis,& quiefcerc funt ídem per effentiam.
lt a· .1 ,, ;y Finis fine ~qualit~c quie(centis,quief.cibilis, et quicf·
. . : ~y c cera, non poteft dfc·fubjeétum, in quoconcordantia qniefcit•
1

• ~.. a- ·,.s6 ~uU1:1s finiH~m m~n.oritat~ ~tl: quies: ratio hujus ell;
.. quia minoritas cft c1rca mh1l; et mhtl procurat laborem,et tri·
ea
'ftitiam,in quantum habitus privativus perfeéHonis. .

~ j·;:i . : .eé,.JP. xv1.!' DE Mr:AIORJTcATE PE~

1
i
D~DVCT A.

-:-
.... · . ,
~s· 7 M
., · PRINCIPIA
Aforitás bona eíl: ratio bono, quód agat majus
bonum:etta\is bonitas efl: fubfl:antialis;co quia
·

subftl~tia . · fubfiantia majorefi accidente: et ideo quando

mar¡ . eú . · majus bonú producit,rationc bonitatis, et ma•
~ ente. joritati5 fübfl:atatialis,majus bonum fubfiantiatiter produdt,·
et ipfurn produétum ponit ín fpecic fubftantiali~ bonitatis, et
majoritatis. ·
258 Majoritas efr magnaietaliqua magnitudo ell major:Un·
de fequitur,quó? ipfa efr fobíl:antia:quia fi non, non ~ífet ma•
j-0r; nec fu.bfi~nt1a poífet etfe magis magn~,quám _acc1de·ns •
.iJJ. ldªJ~~~~~! ~!!~~~pe~ ~~~~~!le~¡_ c~ur~µo ~ajor ~
 1'4,.J '8.JeJ'Ji~I. Pri11. St!l.1.• Cap. 16. 12.p
per íubfrarttiam; ·quia 'li non, -accidens .duraret per·fe, & non
,p er fubfiantiam; & magis pcr minoritatcm,quám pcr ma:jori-
tatem:quod eft impofsibiJe.
2'60 M.aj orit:as,per potellatem poteft exiíl:ere, & agere; & .
p.oteíl:aspermajó.ritatempotefi eífe-major: unde fequitur,
quod maJoritas, & potell:as·poffuntdfe partes fubfiantiales
fuppofiri,fo quo font.
~61 Majoritasdl:.fcibilis per fapientiam; & fic ell: objeaum
fob.íl:antiale:& fi non, majoritas non cíl: fcibilis per fe,fed per
accidens:quod efr impofsibile.
262 Majoritas ell: .amabílisper voluntatem; ut vol untas per
majoritatem po.fsithaberem~jus objeétum ..
1.63' ·Maj'o·ritasdl: imago immenfitatis virtutis: unde fequi-
tur,quod aliquamajoritas eft fubíl:antia;quia fi non,non pof- Aliqui ma
{et eífe imago iminenfitatis.;eo qt1iaaccidens nó poífet ad hoc joncas eft
fufficere,cum dícat minoritatem,ftcut fubftantia maj oritaté. fuJil:anti~
:2.6~f Major~tas etl ver~ per vejitat~m; & ~eritas ma1or per
majoritat.em;nndefequitur, quod ahqua ventas eíl fubíl:antia-
lis;quia fi non,jam 110~ elfet rriajor ,quám accidens; nec cna-
j oritas eífet vera per veritatem fobllantialem. ,
~6) Majoritas eft deleétabilis per gloriam;&~1oria per ma·
j oritate'n habet maj orem deleétationem:opottet ergo de ne-
.cbfsitate darealiqnam ma1oritatem fubltantialem,ut fit major
gloria per fubíl:antiam,quam per accidens.
266 Ktaj o ritas eíl: inconfufa per differentíam; qu~ diíl:inguit Gloria llr~
inur majoritatem fobíl:antialem,& accidcntalem: ftne qua di- bftanciali~
íl:inétione,maj oritas eífet confufa.
267 Majoritas fine éoncordantia non poífet eífe imago
immenfttatis _virtutis· , magnitudinis, &c. qua: concordan-
:.·
tiA ponit, quód aliqua majoritas fit fubíl:amia exifrendo, &
ágenao" _, . ·
z68 Majoritas vincit mir~orem contririetatem, cum majori
c~ncord.~ntia: ma~oritas vero, cum m.ajori contrarietate non
po~et .vmcere maJorem c~ncordantiam· ratio huJus eft ., .q~1ia ...
maJoqtas non eft de fuo genere. Et in iíl:o paífu apparet per Ratio cuI~­
quetn~o.dmn peccant peccatores,& habent culpam; eó quia - P~·
virtutes'kmt majores positive, & Yitia minora pri vativé. •
269 Majoritas,per rationé ptfocipii eíl: principiú; & pri~­
cipium pei.· majoritatem habet fubftantii rationem;quia fino,
· ~ non
 I-:3º: ' 'Pdrl s~ Je Mixt. p,.;,,•.Sí!l.1: Cap: 16:
'!~'! poíret_eífe majus.Ad hoc ur principium fit tan·túm·maju!Ji
q~-9d non pof: it elus, op.artet quód habeat.in .fe partes cof;í-
fentiales' ex
quibus fit; quia fi 11on,poífet eífe\ma-jus pote~-;
t\l'lus cor~ tj,ª i~er, · quáip aétualiter; & · maj.o r majo rita~ poí(ct e{fe in·
rerpondc t Rotentia,.quám in a<.'fo; qtiod efr impofsibile. 'J
Ma;oritU'
poccnti~. flne medio. fibi coe~entiali, fcilifét maj orificare, non· poffet
effe in fuo genere: nec medium fine majoritate po[ct effe ens .
fübfiantiak. · . ·
2·_71 Maj orit3:_S caufat maj-orem quietem:unde fe-quitur quod
Fiais fub .. aliquis finis fit fubíl:antialis, ratione majoritatis fimplicitcr~
· iantia.lis. n·on re(peétive; quiaquies non fit refpeétu minoritatis,fed re~-
fpeétu majoritatis:ratio hujus eíl,ut quies fit feparata fuper., a
b-ia,invid1a,& ·hufufmodi.. . .
'171 Majoritas fine zqualitare non poifet eífe imago immé;.
litati5 bonitatis,.magnitudinis, &c. eo quia non haberet cmn
quo hab.eret res ~quales, fibi coeífential~s, fcilicet majorifi~
cans,majorificabile,& majorificare.
z..73 Majoritas,& minoritas in fubjeéto,in quo funt, oppo 1
n.untur refpeéhve;ficut fubíl:antia,& a<:cidens; non tamen na,-'
turaliter;eo quiafubfl:a11tia, &. accidens conveniunt in confii..· .
srertium. tu.endo unum tettimu, ficut corpus: & ideo maj-0ritas per fe:_
convenit.cum etfe,& minoritas cum non etfe:tamé aliqua·ma-:
n ,. otita~ convenic cum non eífe; eQ quia caufat peccatum, iiv:e:
ar eccatllm. . . • -
~- - -·- · c.orrnpt1onem6'

~0P• . XVII. DE CAEt¿VcALITieATE_~

PER PRINCIPIA OEDVCTA.

'-74 8
. .. ~alitas bona eíl: ratio boao, quod zquatitef
agat bonum: & ifi:a d-iffinitio el1fons, á q~o ori•:·
· ' tur j ufi:i tia.natnralis, & morali$. · ·
Fons jufH.- · 275 AEqualitas eíl: magna per magnitudiné7',
~i.~ • i: & tnagnitndo~ratione requalitatis habct res requ~les fibi coef.-•
{entiales in-fe; zqualita~ vero non po{{et eff~ magna per.mag-
• J .

nitudinem, fine natura cozqnativa per: co~qua~uem, corequa~,.

bilcn1,-& co~quare fibicoe.if~ntiales, & natur_.es. ..
~ .. · ·- ~
..2 76 AEquafu
-. . . ,...
ol
 P•i-iS. /1 MiJlí: PH11. S1l1.1 ~ Cilj. 11: <:J fi
ii~ AEqu~lita.s durat pcr duratione~, e6 quia dmati•~tn
liurabilis fufficit cozquativo , ut fac1at -dura.re corequab1Ie,
& cozquare: & fi.~qualitas, & fternitas cífent idem in in fe-
_rioribus,ab ~terno,& in a:ternum durarent in ipús cozqua-
re, & ~tcrnare, fine corruptione unius, & generationc alte-
~ius; quod efi impofsibile. Et fic patet, quod mundus · dl: no- Munduse!
,vus; co
qufa in. ipfo Nualitas , & a:ternitas non con.vettun- novu&.
tu.r . ,
"77 A~'qualitas cll: potcns per poteíl:atem, & potdb~ per
.zqnalitatem habet in fe res cotquales,fibi coeífentiales : & ftc
:fo fubjeéto,in quo font,caufant co~quare,& potfe: & Ci eífent _
idem in inferioribus, eífent coa:quare, & poi.fe ita de necefsi-
·tate, quod evacuarent ·o mnes inrequalitates de mundo, & Ad unuia
.'Ómriia eífent ~qualia,& zquepotemia: quod efl: impofs1b1le11 impofiibi-
.Et in ifto.pai.fu apparet quomodo una .impofsibilitas adducif tn lc foqui-
·aliam. tur al rnd-~
s78 . AEqualitas ell: fcíbilis per fapientiam; & quia fapienti~
cft magna ,per magnitudinem, & .fifoiliter ~qualitas ; de nece(•
.fitate fequitur,quód xqualitasftt.aéfo per .coeífeutiales coz-
quantem,co~quabilem, & cozquare ~ & ·ft éEq11alitas cfi ide11
· ~um intelleétu,fequitur., quod in ,ipfo funt .femper co~qua1·e.
& intclligére. r
,. 'J
·~79 AEqúalitas efi amabfüs per voluntatem:ratio hujus cfl,
.u t vol untas pofsit eam habere per amanter.p,amabilé, &: ama-
ie:& quia vol untas, & rqualitas font magn~ per magnitudi- M r.. ~
tl · r. ..
nem,potentes per poteuatem,qu1c1cetes per fi nem, iunt
r.
.K u llll eceisttas·-
a(..n,
de neceÍS'itate.
i So · '. AEqt;1alitas eíl virtuofa per virtuté,& virtus per ~qua.~ .
litatem h~bet res:?quales in fe:& in ifio paífu apparet, quod 'tirtutu . .
•
w1rtut.es . .rqua b'l
r. t: co
1un ·•· quo'd 1·11 a cozquat10
1 es;u. . efi Y.trtuo1a.
. ; cotquac10.
"i 8 I AE.~ualttas per.veritáté eil vera; & quia non poff'et r ec;:i ..
pere_hab1t~m veritat1s,fi~efua na.tura;·~portet, quod flmpri., Mixti~
~at m ventatc fuum habttum,& natura:& veritas, pcr,rcqua-
htatem habet res co~quales,fibi co(ít'entiales.
2 82 ,.~.Equalitas per _g~oriam eft .d.Qle{tabilis, & gloria per
etqt~alttatem corequa?1hs: & ideo in gloria, glorian¡ dcle<ia~
9_l:t 1n cotqn~ndo ib1 gloriatum,. & gloriabil~. ··
 i~:t.. /'a,.1 ~.de· Mixt~ Prin•.Seél. 1.Cap. 17~
~S:J A!q ualitas, per differentiam eíl: inconfofa ratio often;.
fiva., &clara: ratio hujus efi,.quiadifferétia ponit,.quódun''
lit cot_q uam,,alius coa:q.uabilis, & alius cozquare ; fed· remota·
differentia ab a:qualitate,. cifet ~qualitas. evacuata a claritatc,
& tenebris obumbrata,ac repleta.. ·
.~84 AEqualitas,per contordantiam habetres. concordares;-
& ft convertun.tur,femper funt permanentes per co&cordare,,
& cocrquare1& contrarietas, & ina:qualitas non poffunt cum
j p.fis ·participare'.. · ·
. · ~- i 5 AEq,u alitas,& contrarietas nó funtamict;eó quia tqua- .
Origo, ju.- litas,& concordá.t iafnnt amiccr. Et in.ifio paífu apparet,quod
.
ftj- tJt·· J'uíl:itia oritut ah a:.qualitate,,& conc.ordantia,· & in1.uria acon-
trarietate,&· ina:qual'itate;..· ·
:.86 AEq.ualitas.eíl:. principium penadon·em prfocipii: &:
principium,ratione a:qualitatis habetin fe res co~quales fibi·
coeífentia-les.: &_ft convertuntur,Jemper funt pcrmanétes per·
principiare,_& coa:quare.. ·
2.87 AEq_ualitas,.per mcdium habetmedfativam naturam: &
medium per tqpalitatem9c.ozq~ativ:am:: &. fic. conjunguntfc:
per co~q_uarc,& mediare.. .
2 88 A.Equal'itaseft. fubfeétum ~ in quo finis concordantit
ltatiO,quie. q~iefcit:&: in ipfa:.q.u~ete. e!l= n:iaj.o titas ! .ut ~uie; n~n lit fine
9s.. maforitate· req~ahtatis,.d1fparata: fimphc1ter a m1u9r1tate,qui:
n -011 dl:'..de ger1ete·quietis.. .
2..8 9 AEq~1alitas,. per· majoritatem.eff: mafot :.& · maj'oritas,,
quoad.foam, e!féntüim:,et:naturá:requirit r~s ~q~alcs fibi coef..
fen.t iales,ut omnim9dé. fi:c difpai;ata. á~ infooritate, foa inimica •.
Et hié· apparet: q~10mod'.o· maj;odrasJ extra.animam,&rationcm1
c.ft.ens.reale,.& naturale •.
i¿9?· AEqualitas,,&.mfüpritas fo~t fü~~ca:: ~atfo cff ,. qu~a:
ubt. eü· ~_qualit~s,,non: potefr cífe m1~ontas ;, qu1a. fi eífet, d~·
f&uer~tzqualltat.em- :·veruntamen·inquantu m al tq ua zq uall~·
tas.cfi mioQn-alia,cmnminoritatc habct aliquam con::·
. trenicntiam, per quam convenit.
· · e.uro non.etf
-
c•.
- ·. "'.
 '?'ar1 B. at Mt'xt.fritJ. Sefl.1. Cap~ t 8. 1~ j
cAP. XVIII. DE M IW01')TcATE

M
. PER PRINCIPIA QEDVCTA.
~,91 lnoritas, per bonitatem non eíl: circa nihil ; eó
. l ,quia bonitas femper efi círca aliquid: fed boni-
tas, per minoritatem e.íl: circa nihil;& ideó quá· Ociofitas~
·d ó bonus non agit bonú,& efl: ociofus de boni·
tate, bonitas efi: minor,& circa nihil; fed hoc efi per accidens.
~92 Minoritas nó eíl: de genere magnitudinis, refpeétn ma-
joritatis,qure efr fuum contrarium!tamen efr magna, inquan- Minoritas
tum eH: fubfiantia:& eftfubíl:antia,ut entia fobfrantialia; fub- e!l /ubfc.ü1
flantialiter differantpcr majoritatem,& minoritatem. tia Js,
~9; Minoritas durat per durationem in foo genere: quod
eífet impofsibile , fi effet de reternitate; quia h~c non efi de
genere minoritatis. Et híc apparet quod mnndus non el1 re- Non ert fo:.'
ternus,quia fi fic,jam dfet de genere ~ternitatis, qmr dfet mi- te~~ª·· '
, .
nor quám ztemitas Dei;ficut bonitas mundi eft minor,quam
bonitas Det.
,, 94 Minoritas, per poteil:atem potefl: e[e hoc, quod en: feo
nori l11tra hoc,quod efr:& fic de fuaagentia.
'-95 Minoritas,ratione fapientire eíl: fcibilis: & fapientia,ra- ConCon:t
tione minoritatis.efr minor;minor dico, quando efr in poten- ~inorita ..
tia,aut eft ociofa_;eo quia in poten~ia,& ociofitas, cum mino- ~ 15:. & ~ª~
titate COllVCl1iUnt;aétuS vero,& agentia,cum majotÍtate. JOlJtatis.
:?.96 Minoritas,per voluntaté eíl: amabilis;nó quod volnntas Vo1unta·
diligat minoritatem in fe, fed <liligit in a1iquo obj edo mino- .rium per
ritatem,ut pofait diligere majoritaté;licut in aqua, in qua ái- acciden~.:­
ligit caliditatem,qut caufat minorita'tem aqu:e, ut horno per
aquam fit calefaétus,& balneatus.
IJ.97 Minoritas!per virtutem efi virtuofa:quoniam virtus re- Virtns re.;
ftaurat hoc,quoa fubJeétum habet minoritatis per parvá qua- ftau.rat mi
titatem:ficut granum finapis habet magnam virtutem per guf- no~1!a~e~
tum,& acutam;& multiplicat multa grana. ·
298 Minoritas,per veritatem eíl: vera:ratio huj 9 efr; quia ve•
~ritas vere ponit,quod ipfa fit circa non cfle: & mfooriras mi-
norando ponit,quod una veritas fit minor aiia. '
~99 Gloria,per minoritaté eíl: minor:& ftc gloria, per mino
ritaté nó eíl: qnies~fed gloria ratione foz abúdáti~ multiplica-
!e~!'!~~ de. !~~~~i~~~IB ~!1 f~bjedo., in quo ell; nifi .ininor~r~~
1. J . .
 'Par1 8. de Mixt, Prin. Scfl. J. Cap. is·:
Minoí-itls hoc impediret:& imp edit, quia in. fe magnam deleétationeni
ef t impedi non poteíl: habere.
.5i~~ 300 .Minoritas,per differentiam cff ratio inconfufa: fed fe..;
1

cnnMun fu-um genus,foa cl aritas parva efi.

301 Minoritas participar cum concordantia,. ut ex pluribus
principiis concordantibus fit coníl:ituta: fed illa concordantta •
parva efi;eó quia minoritas non poteíl: intrare cum magnitu-
dine.
302 Minorita·s,cum contraríetate eft contra majoritatem:&:'
majoritas curo contrarietate eíl: contra minoritatem.Et in ifto
pa.ífo patet, quomodo mi11oritas de facili poteíl: vinci; ex cap.
15. num. 251.
303 Minoritas,pet principium eíl: de ra-:ione principii;& lic
eft principium, fob quo funt omni.a agentia minora, & parvi
Agétfa mi-
narl. valoris.. ,
304 Minoritas,per medium eíl: mediabilis; videlicet efr me..
d.ium requalitatis,& majoritatis,per quod tendunt ad nó· eífe:
Mediú cor i11 quo non funt,quoufque tranfeant per ipfam minoritatem,.
.~up t ionis. & fuan1 naturam redpiant,& ad nihilum deveniant •
3os Minor.itas quoadfe nunqu~m ~íl: inquie~e : ratio. h~jns
Ratio quic eft;quia cíl: c1tca non eífe: fed ma,ontas qmefc1t; eo quia ipfit
tis. 1najor eft;& de ipfa minoritate ancillam facit.. .
3 06 Majorit.as & minoritas non funt idem, nec polfunt eífe·
idem:eo quia majoritas dicit effe,& minoritas nó eífe: fed be--
Finis con-
v.enientia.
ne conveniunt ad unum finem;ficut domina, & ancilla. ·
..__ . ·-- 307 Minoritas, & ~qu~litas non 'poífunt eífe idem fpecie:.
.. ratio~~jus eíl:;quia minoritasconlifüt inter ~qualitatem.-.
- ~non eífe:& t?qualitas
~ . . ínter majoritatem1 &..
nunor1tatem.
 Pars 8. de Mixt. Prln. & rei.Seé1.1~ Cap~ r; ·1 g,.

SE CT JO SE CV N DA, IN QV A
~ - - · ptincipia funt dedutla pe~ ·
· · regulaJ.
IGET principia fint difcuría per regulas .in
te.rtia figura:hic vero difcurfos erit continu 9
per regulas,ut intelleétus per reéfam lineam,
notitiam de quolibet per regulas habeat. VI .. Ge . ¡- .
rerií1s, in parte ifia intendimus pr?bare 9uodlibet 'pri~cipií1 tas n;~fn~i.:
~{fe generale; ut cognofcatur, quod ars 1íl:a fit generahs,per piorum~ 8'
prrediéta. principia probata eífe generalia. Et fimiliter prop- a~tis.. -
ter hoc,ut volentes morder e artem ifiam, non pofsint prérdi-:
áis principiis refiftcre.

c~JP. J. DE 13 O 'N 1 Te.ATE PE~ ~E~

. GVLAS DEDVCTA.

Trum bonitas 6tp-rin'Cipium generale '? Eíl: ref... ..

·
V pondendum quod fic: ut patet per regularn B. & Bo.nit~s.:.(l.
r las {'ecu• dre fi gurre, 111
per ica · qua omma
· b ona co-
.. prrnc1p1tl
prehenduntur:<]ure quidem fcal~ funtgenera]es, g · ~
,eneule

& bon~ per bonitatem;quam bonitatem non haberent, defi-

ciente bonitatc generali.
3 Per primam fpeciem regul~ C.qu~ritur: quid eft bonitas
generalis? Efl: refpondendum,quód eíl: ens continés in fe om-
ues bonitates fp·eciales, in fubj eétis fpecialibus fufientatas.
~ l)er fecundam fpeciem diéC~ regul~ C. qu~ritur: quid ha- .
bet in fe bonitas fibi coeffentiale?Eft refpondendú, quod na- Necefs1t.R
1 1· coeuent1a
bet concreta re lata, & fib · ex qui·b use fi , & fine corn:L
·· rr • 1ta; vorumatl·
quibus ipfa prindpium generale eífe non poceíl:. Et hoc pro- •
1'.abile efi per primarn fpeciem regulre C. & per fecundam re·
gtd~ D.~ Pcr tertiam fpec1em regulre C.qureritur: quid efl:
bonitas in alío~ Ad quod reípondendum eíl:,quod eíl: habitus,
per qué fobjeéi:ú eíl: habituatum de boniratc a&iva, fiv f. paf-
fiva:per aélivíltn efi bene agens , & pet pafsi v.á be11e pat1tns.
~ Per quartam fpeciem ejufdé regulx qua=ritur: quid habet
bonitas in aliot6t refJ?ond~ndum efi, quod habet c:xiHentialll
._ - . - - ·- . ~ :4 ~1
 í ;6 7'ar1 S. rle Mi.~t.Prin. & reg.Serl.1.Cap.i;
in Cubíl:antia; fine qua non poífet effe: & habet in ipfa aétion~
& pafsioaé, ratione ÍUt naturt , in fecunda fpec1e íignificat~.
4 ~~ritur per primam fpeciem regulre D. bqnitas de quo
efü Eit refpondendum,quod de feípfa,nt fit gencralis, & per
fe habeat naturam fuani deftgnatam in fecunda fpecie regula!
C. & in prima, & fecunda D.~ Per fecundam fpeciem rcgtf- .
la: D. qua:ritur: bonitas contraéta de quo efü Efr refponclen-
dum,quod eft de feipfa:J inquantúm d\: fubíl:átia innata; ut per
fecund,am fpeciem regula: C.,& primam E. fignificatum efr.
te
Exiftentiat Al~· enim pcrfenon haberet exiíl:entiam, & agerniam na-
& agentia tur em:quod efi impofsibik.Amplius, bonitas e:xiílens habi·
l;ll
!Ut~!alis.. tu natnralis, five moralis efr figura de fubfiantialt bonitate
dec uéta,& diífofa;ficut fimilitudo de fimilato. ~ Adhuc per
tertiam fpeciem regulre D.qu~ritur: bonitas cuj us efit Eíl: rtf-
pondendmn,quod efr fubjeéti,in quo eft: ficut habitus habi-
tuati.,& quantitas quanti,& hujufmadi. ,
5 Per primam fpeciem regulx E.qureritur:quare bonitas ell?
Refpondendú efl:,quod efi per feipfam ; ut per fecundá fpecié
l
•, r'Cgul~ C.& per primam vifum efr. ~ Vlterius per fecundan
fpeciem regul~ E.qu~ritur:bonitas quare aíl:? Eíl: refponden-
dum,quód efi:,ut alia principia per bonitatem fint bona: pri-
PrimitiV'o- vara enim bonítate, nullum quidem principium effet bonum:,.
vorum ne- ficut privata caliditate,nullum ens ef.fet calefaél:um.
~~~i!as. 6 Per primam fpeciem regul~ F. quxritur: bonitas quanta
eíl:? Eít refpondendum,quod efr tanta, quantus efi habitus ej"
infubjeéto,in quo efr. ~ Per fecundá fpeciem regul~ F. qu~·
ritur:bonitas quáta eíl:? Eíl: refpondendú,qnód eíl: tanta, quá-
ta funt fua concreta, & correlativa , ftbi coeífentialia; ut jam
probatum efl: in fecunda f p~cie regulre C.num. ;.
7 Per primam fpeciem regul:e G. qua:ritur~bonitas qua-:
lis eíl? Refpondendum eíl: , quod efi propria pafsio fu--
bfl:antialis , five accidentalis fobjeéti, in quo efi• .~ Ad-
buc per fecundam fpeciem qureritur:l>onitas qualis efi:? Eft di-
cendum, quod cfl: talis, qualis eH: habitus bonus in fubjeéto
de ipfa habituato;ficut dulcedo mellis,qua: bona efi; & jufl:i-
tia ju!H. ~ .,.
8 Per orones fpec1es regulx H.qu~ritur;bonitas quado efi?
Refpondendum efr,quod eíl: tune temporis, quando tempus
,_.,onum eH:1_~~mpore exiftent_~ i~ ~?tu bono,_ ~ ~ontinuofíiíiuc;
. ~e - !Y.~
.,
 l'~n !,tle Mixt.' Prin.& ret. SeEI. 2.Cap. r: J 3'1
ecfftve per fcalas fecund~ fi.gur%. In hac qui~em refponfion
mnt implicatz omnes fpec1es regnla: H. hab1tuatz tempore:
fed applicationem dimittimus homini bene intue nti,. & habi-
tuato iíl:a arte: & hoc facimus caufa breviloquii. Et in ifl:o Altitndoi•
paffu intelleéCus eíl: "aldc oneratus;veruntamen quanto magi~ tcllcélus~
· eft oneratus,tan.t o quidem magis altus,& generalis efr.
9 Per omnes fpecies regul~ f.qua!ritur: bonitas ubi efl:? Eft
refpondendum, .Gcut pnus de tempore difmnl eíl:; videlicet
quod eít in feipfa,ut per primam, & fecundam fpcciem re-
guhe C. & D. rnanifefium efi, & per principia prima! figura:,
qua: de bonita te habituata, & afsituata funt ..
io- Per primam regulam K.quceritur:bonitas quomodo efl? .
~fi refpondendum,qnod bonitas e!l pars fnbjeéti, in quo efr;
ut per fcalam differenti~ patet,& per fecúdam tfpeciem regu~
lre C. & per primam fpeciem regult G. ~ Vlteriús per fecú-
dam fpeciem K. quuitur: quomodo efi bonitas in alio prin-
cipio e Et eíl: refponde~dum per tertiam fpeciem regu-...
!:e C. Et hoc patet Íl1 prima parte mixtionis principiorum,
& in 1. fcala tertire figur~ per cameram B C. ufqe ad cameram
~ K. ~ Ampliú<l per tertiam fpeciem regu'lre K. quceritur:
quomodó bonitas eíl: in toto,& totum in ipfac Efi: dicendnm,
quod eíl: in toto, ficut babi tus in habituato; ut per fcalam fu-
pradiétam figuratum eíl:. ~ Per quartam fpeciem regulce K.
qureritur: quomodo bonitas tranfmittit extra fe foam fimili-
tudinem~ Eíl: dicendum,quód per modum, quem hal>et in fe.,.
cunda fpecie regu1~ C.in qua honificans in fuo bonificabili
generat bonitates peregrinas, five accidentales de ipfa habi-
tnatas;ftcut dulcedo in melle, & juíl:itia in j ufto; qure bona efr.
1 r ~~ritur per orones f pecies fecund~ regulre K. bonitas
cum quo eíl.~d,q~o~ e~? Eíl: refpo~dendú, quod el): cum feip-
fa,& cmn alus prmc1p11s,& cum fu1s correlativi!; fine quibus
effe non po~efl;~t ~atet it! fec:mnda fpecie rcgnlre C.curn quib~
generat,& 1mp:1m1t bonJtates peregrinas. Et efi cum p r ima~
l:c fecunda fp~c1e regul~ D.& ftmiliter cum fcala ter t ire figu~
rz detenm~ata p~r B C. ufque ad B K. in -qua fcala.
d1ffund1t fe, dando eis fuas fim.i--
litudines. ·

CAP~
 J 381 ,,;~ ~ Par1 8. de .Mixt. Prin. & reg.Seé1.i. Caf.~
Cd1P. 11. DE Mr:AGW ITVDJWE PE¡(}
REGVLAS D~DVCTA.

u V Trúm magnitudo fit principium generale?Efl: re.:

fpondendum quód fic:ut patetin fcala terti~ fi.
Necefsitas
· gurre Jeterminata per cameram B C. & CD. uf-
·-.,eneralita que ad,cameram C K. quoniam nifi magnitUdo
·::i
~l~·.
• · effct princip. ium generale,bonitas,differentia, concordanMa,,
&e.non haberét de quo eífent magnre:ut per regulam B. pro~
batum eíl:.
·1 3 Per primam fpeciem regul~ C.quzritur: quid efl: magni-'.
· tudo? Efi refpondendum,quód eft illud principium, cui pro-
prie competit magnificare;five cum quo magnum caufat mag-
nificare. Et hoc per regulam B. vifum eft. ~ Per fecundá fpe-
ciem regu1re C.qu~ritur:magnítudo quid habet in fe? Eíl: ref-
pondendum,quod in rebus corporalibus habet magnifican té,
erttls quá magnificarum,& magnificare ei coeffentiales, cú quibus cau-
~1~acis. fat extenfitates fubHanciales in fubjedo; ex quibus . oriuntur
quantitates,cmn quilms menfurat feip fam,& alia principia in
fubjeéi:o corporali,in quo eíl:. In fubjea:o vero magno fpiri--
tuali,caufat ad-us magnos,videlicet rnagnurn intelligere, reco--
Ma~n.ir_u- lere,& ama~e,ex ma~n~tudi~1e ~pir!t~ali habitu.ato!-.;ipfa mag-
do ípmtua nitudine ex1fi ente fpmtualt prmc1p10. Et hoc idem eíl: de ma-
!i~~ no fpirituali bonificare,dnrare,judicare,&c. ut per regulá B.
pr~batum eíl:. ~ Adhuc per tertiam fpeciem qureritur: mag ..
·nitudo quid eft in alío? Efl: dicendum, qu6d efr forma formás
magnum formatú ,& magnfi materiatum; ut per primam fpe-
ciem regula: D.figuratum eíl:. ~ Amplius per quartam fpe ..
ciem qureritur:magmtudo quid habet in alio ? Efi reíponden-
dum,quod hab.et .magn~m aéhonem, & pafsionem, cum qui.
bus efi naturahs m fub1edo magno,in quo efi.Et hoc per pri-
ma.in fpeciem regul:r D .figuratum eft.
14 Per primam fp eciem regulre D. qu;rritur: magnitudo de
quo eíl:? Refpondendum efi,quód efi de feipfa, ut fit prim1ti·
:va il1 aétu magnifican di: quia fi non magnificaret , non habe-
ret de quo eífet; nec per confequens magnificatum : qu >d eíl:
impofsibile!E~ho~patet perreguli B.~ Fe1· íe,undam fpe-
cmq
 'Par1 !. át Mlxt. Prin.&rt.g.Sefl. i. Cap.-2: r 3J
·ciem regul~ D.qua-ritur: magnitudo de quo cfi? Efi refpon-
dendum,quód efl: de fuis correlativis naturalibus, in fecund(ll
fpecie regula! c. defignati5.~ ~a>ritnr nlteri per tertiá íj>e-
9

~iemanagnitudo cuj us efl:r Refpondcndum dl,quod eíl: fubj e- Aél.io roo.:

éti,in quo efi; quia fubj eétum cnm ipfa agit in fe ípfo, & in nlis, & na.
aHo moraliter, five naturaliter. Et hoc per regula.ro B. figni- tura11s.
ficatum efi.
15 Per primam fpeciem regulre E. qureritur : magnitudo
qua re efi? Refpondendum efi pcr fecundam f peciem regula!
C. eó quia eíl: de magnifican te, magnificabili & magnificare; A re dici ..
ratiolle cujus magnitudo haber narnram exifl:endi hoc, quod tur natu-
efl:, ~ Per frcundam autem f peciem qutrirnr: magnirndo ra in Arte
quare efi? Refpondendum efi: ad hoc, ut alía principia per de princ i-
ipfam Gnt magna. Et h~c fignificatum efi, in tenia figura pcr piis Phrlo~
omnes illas cameras, in quibus efi C. fop. difr.7~!
1.6 Per primam ípeciem regul:r F. quxritur : magnitud<>
qnanta eíl: ? Refpondendum eft,quód tanta efi,quanta efi fua
eífentia in fubjeéto continua, per fcalam tertia! .figurre defig-
natam per B C.& per C D. ufque ad C K. ~ ·Per fecimda~11
fpeciem qu~ritur: magnitudo quanta efl~ Refpondendum efl,
quod eíl: tanta, quanti:tm cap ere poteft de fu is corre la ti vis>
per fecundam fpeciem reguli fJ. íignificatts : & fic de habi- -
tibus magnitudinis, ab ipfa 1nfluxis in principia, & in prima.
ac fecunda figura fuílenratis, afsiruatis, & numeratis.
17 Per primam fpeciem regulx G. qureritur: 1pagnitudo
qualis efi? Dicendum eH,quod ell: talis, quahs efi per primam
fpeciem reguJ~ C.& per primam, & fecundam fpeciem regul~
D.E.F. Et hoc tefiatur regula B.~¡ Adhuc per fecundam fpe-
ciem regula: G. qu~ritur: magnitndo ~u alis eíl:? R efpon den ....
dum eft, qubd en talis,quales funt fui habitus diffufi ' & dif-
curfi in tertia figura, per fcalá B C.& C D.ufq~d camerá Ck.
18 Per fpecie~ H.qu~ritur: magnitudo quando e{? Refpó ..
dendum eH:~ quod efi tune, quando fubjeétü fnum eíl:, in quo·
efr fuíl:entata,& conj unéta.Et hoc probabile efr per fcalá ter-'
ti~ fignrre per ~C ..& per CD. ufque ad C K.coníl:imtam: Üt
qua fcala funt unphcat:r omnes 1 ~. fpecies reoul:r H. & cmu
qua magnirndo mota confifrit in tempore, & ~empus in ipfa.
S~d hoc explicar~ eífet va.lde prolixµm a & fpeétat ad artiita1n
fc1entem artem dtam. ·
--· .- ;19, Pe~-
 140 P11r1 S. de Mixt. 'I'rifl. & nA.S1l1.2. Ca..fJ: i:
19 Per omnes fpecies regulre I. qu:r.ritur: magnitudo ubi
~íl? Refpondendum eít, quód ipfa cfi cum omn1bus fpecie-
bus I. in .cameris terti~ figur~ defignatis. Et hoc per artem
applicalnle e.íl: ad.propofitum hominiintuenti, & fcienti ar-
tem Hlam. . ·
~o f>cr fpecies prim:I! regul:r K. qu~ritur: magnitndo quo ..·
tnodo dt?Et refpondendnm efi, quód efi per illum modum,
quem habet per regulas C.D~E.F .G.H. I. ut in fcala 3'· figur~
per B C. & CD. ufq~e ad C K. confütuta, fignificatum eft •.
42. r Per fecnndam regulam K. qureritur per omnes fpecies:
magnitudo cum quo efü Refpondendum eít, quod ipfa eíl: cú
fu is correlativis, in fecúda fpecie regul~ C. fignificatis: & eft
cum prima,& fecundafpecie regulx D.E.F.G.H.I.& cum pri-
-num prm.
vcipium ma reaula K.fine quibus non poteft effe hoc,quod efi. V lteriús
~ .. · · ·· fi ·b -r r 1
h:¡ eíl: cum alus prmc1p11s , rne qui us no? p~het efi.e 1?_c,
bet aliame quodeíl:; nec haberenatnram, quam habet m fe1pfa,& m alus.
"1ia. Ira in Ethoc,quod diéfum efi, per feipfum eft notmn,& per B.~tiam
t~·b ..genera probatum eít.
11 d1fc.¡ .q. z. 2 Díétum efl: de magnitudine per regulas difcurfa: ratione
8
?- • cujus ofienfum eíl:,per quem modu'? intelleétus humanus ha ..
betfubjeétum ya\de gener~le a~ ~ttingendum mu\tas, & mag •.
nas operationes, per magmtudme caufatas, & dedudas in fu-
hjeét:o,in guo funt.Et ideo cum ita fit:·quid mirum,fi per ifl:am
}l obilitu artem generalé intelleétus humanus eíl: val de generalis ad cau-
$!tis. fandum fci~ntias mag11as>& habet multasfaciliter inventas? ·

G'cAP. 1 I J. DE 1ETE1'v"NITcATE PE~

.
r
r! REGVLAS DEDVCTA,
. •

13
.
Q
V ~,rimr: ut~iun fit ~terniras? Refpondendum cfi:
quod fic;qma fi non,mundns feipfum pr.incipiaf-
fet,& novui:n ~e feciífet, & eífet, antequam eífet:,
.,ntradi- &. fic fequeretur contradiého;qure eft impofsibilis. Ei; hoc per
itio ,refel- regu1am B. probatum efi, ,
füur. 24 Per pdmam fpecieIIJ regulz C.qu~ritur: quid efl ~terni­
tas?Refpondédnm eíl:,quod eft ens,quod cum íua infinita bo ..
nitat~,magnitudine,potefl:ate,& virtute convertitur. Et hoc
perprimam fpe~eílla~fe~~ri<ia.?t [!E~· prob'lbilc cfr.~ ¡.>er
.ÍeCUll•
- ----
...
 'Pt1'J !. tle Mixt.Pr'ln. &reg.SeEJ.i.cap.'J.. t4 ·
:fecundam fpccie.m regulre· ~.quzritur:reternitas quid .habet in
fe? Refpondendum eH,qu_ód habct fua correlativa ~ubfiantia­
lia, & pdmitiva: ut per pnmam, ~ fecuodam fpec1em rcgulz
D.~. probatumeft. ~I Pet ter~iam fpeciem regul~ C. quzri-
tur:q,urd efi in.alio·zternitas!Dicendum efl:,quód efi ens, ant
tempus exiíl:ens.•Et hoc per fuam ~iffinitionem füpradiétam,
& primam fpeciem regulz D. probatum eíl:. ~ Per quartam PoteChsa-
fpeciem regulre C.qu~ritur:qpid habet zternitas. in alío! Ref. nihilandi. ·
pondendum efi, q.n ódhabet potefratem anihilandi quicquid
efi:~o quia fua.poteílas infinita ell..
2.S, Per·primamfpeciem reg.u1z· D. qureritur: zternitas de·
quo ell?Refpond'en·dmncíl,.q·uod.e.íl: de feipfa; eo quia primi ..
ti va,& finglllaris eft. Et noc patet pe~ regulamB.& per primá,
& fecundam fpeci~m r~gi1la: C.~ J?'er fecundam fpeciem re-
gulx· D.qucrritur:crtemit:as d'e quo eíl? Dicendum en, quod ell
de zternante,a:ternabili,&· xiernare, fine quibuseífe non po ..
teft hoc,quod·~íl ~& fine ipfis vacua, & ociofa elfet : & etiá fuú
~{fe in.non:eífc.poílet devenire·. Et noc' per fecundam fpecieri'I
regult.c.-. & per.primatn D.& E.mani.fefi:ít. efr. ~ Adhu.c per. Infin 1..t: ,
·teruam. r. •
1peC:1em .
regµ la: D • qurentur:
. . ·
~termtas CUJUS en..
m•
rt:"> Ad noneft fta>
quod dicendum eff, quod nullius: quia ens infinitum,fob ali- aliqua..
quo ali~ exiíl:ere non potdl:.
z6 Per primam f peciem tegulz lt qureritur: ~ternitas quar e
efi? Et eft dicendum, quod efi de infinitis p rimithr.is, fobffan ..
tialibus,& fibi coeílentialibus,fcilicet de ~terriante,crtérnabi..
li, & :rternare,fine quibus non poffet.eífe hoc; quod.efi ; nec
per fe exiílere poíf et. Et fioc p-er omnes fpecies regul ~ C.D. fa
tis evidenter
. eft p,robabile.
.. ~ Per fecundam fpeciem rregulz· AE ..~·ern 1' r 3S··~
E. qu~.ntur: ztermtas q uate ell?.Refpondcndú eíl, ut rna bo- dl-tota a:-
niras,magnitudo,p'oteffas lintprimitiva,& ante omnia inchoa· n111J. _ ·
tiv.a.Et hoc pcr regufam B.manifeílum efl:,& per primam fpee-
cietn regulz D .fimiliter.
z7 Per primam_fpeciem regulx F. quceritur: :rternitas q11an·-
ta eG?Et refpondendum eft,qnod efi tanta, cuanta extra tem- AEt rr;iit'as;
p,us ~xiíl:ere potefl:al.ioquiil' non·effet infinitAe primitiv.a, ,.atq;· eft fingufa.,~
continua,& fi.ngulans,fine tempore~ EdJOc per regulam B..& ri~..
per primam fpcciem!re~ulz C. oílen'fibile dt. ~ Per focundá
fpeciem ugul~ FAurenmr:zrernitas quanta eft difcrerfre? E ·
r~fp?mictur, quod.e{1: tanta,qµanta .ofi:enfa.eft per fecundam 1
f~ec1em regul~ C.D.E ~.· i:& Pctr
 i 4i 'Jl4ri, t.~t ·Mhil. p.,.;,,, &rl¿_s,n. i~ c.1. j;
-. 8 Per primam (peciem regul~ G.qmrrirnr: ~ternitasqualn
.eJl~ Dicendnm efr~quód eíl: tatis,ql~ales.funt fua diffinitio, &
ril'g~ificaüo d.edud~ per fecundam fpeciem regulz c. & per
, ~lias fpecies ejuf4em rcgulz ;. & ctiam pcr orones fpecies
D.E.F. ~ Per fecnndam fpeciem regul~ G. quzritur: :rter·
Cau_f.-1 ae.-. .ni tas quális cfi? .R eípondendum eíl:, quod efi caufa tcmpor~
e~~~~· aovi; fic extra tempus exiO:cn~, & motum prélcedcns, ticut
~· ~ · efr fu! fubfiantia extra quantttatem mundi iutenfa,& extenfa.
'"' - ··
11
' J!t hoc per omnes fpecies regul~ C.D.E.F.& etiam per regu-
lam B.a.ffirmabile eft. • · '
.,9 Per orones fpecics regul~ H.quzritur: zternitas quando
. . ett,ú,e quando fuit,ve\ quando ~rit~ Ad quod dicend_um di:
~tternaas per regulam C. D.K, quod fuit anttqt~am tempus cífet; ut .fi~
~~l~ota fi- pra!ceder~t tc~pus,.quoad fuam ·dura:ionem ~tern~m,. ficU:t
- fua maan1t.udo mfin1ta przced1t quautttatem mund1 füutam,¡
& ficu:'fua bonita! pr~cedit bonitatem mundi. V lteriús:~t~r~
nitts efi: in nunc)in quo fuit ab zter110,& in qlio erit in zter;-
uum:& hoc fine motu,& fuccefaione; & in tali nunc te.mpus
. mioime potdl: eífe;nec etiam potefi dfe de genere ~ternitatis.
fyf gtus e~ Vltcrius:reternitas e_rit tunc,quando tcmpus non erit in fu-
.ti <::e(ta'.:>_it: jc~o 11:vitcrno ~ratio hujus efr,ut iounobilitas ~ternitatis'lic
& amptiu: . mcnfnret,& comp1·eh.en.dat mobilitateJIJ mundi,ficut fobfian-
tem?us no . O . .
e¡·ic. ~ta
r. & · fi ·
e11mm~nia,
· ' d · fi · '
m ntta , qúantttatem mun 1 nttam. Et
-- .hoc tefiantur é>mnes regulre,cum fpcciebus earum .
. 30 Per re.gulam I. quzritur: ubi efl: zternitas? Refponden ...
<lum eíl: per regulam C.D.K. & per alias regnlas, quód ipfa
eíl: ita extra cttlum cuan fu~ immcnfa infinitate, ficut eíl: cum
~fua infinita.te, & immohilitate extra tt;mpus, & motum ; &
(tcut cíl: cum fua bonitatc infioita extra bonitatem finiram.
V eruntamen divina %terni tas efi in mundo , & in omnibus
~~cfitas Bªr~i~ns ~j.us; non quod íit collocata.; eó .quia infinit~, . &
ind1v1fib11Is eíl:,ut patet per fecundam fpec1em regulz C. &:
D.& etiam pet regulam B. probatum efr. ~
3 I Per regulam de modalitat~ qu~rjtur: :rternita5 quo;.
.mod~, e.íl:?Et refpondcndum eft,quod ,~odus dcfignatus cíl in
·' . {fennda fpecit rcgul~ C, D. E. fine quibus zternitas non ha:-
.bcret modum c~ifiendi, atquc agcndi in foa natura. E~ ·,hoc
Ruidera 01uuei regulz aíferunt,_ ·
 'P11°i'I S. ilt Mi~1..p,;,,, & rtg. Se!I. ~. Ca/~~ 1.4 J
'ji Per regulam de. iníl:rumcntalitate qu~ritur : zternitas
cum quo en? Et refpondendum efi,quod eít c~m fui,s coeífen·
tialibus correlativis in.regula C. D .E, defignatis:& 11c cum fua.
infinita,lfogulari,& ftmplici bonitate, magnitndine,poteHate,
~c.ficut ~umfua infinita, ftngulari,& fimp lici duratione. Ra- ~ens ori~
tio hufus ef\-,ut quicquid cfl:,fit quide~ cóprehenfpm per hoc, ma hco~~
quod ipfa eft;nam ens infinitum fimpliciter compr~hendit fi- pre en 4J
nitum.Et ad hoc omncsregul~ tc~antur,& confent~~nt ..
3 3- Diétum eft de zternitate difcurfa per regulas:ratione cu..:
jus ipfam artificialitet ínvenimus,& cognofcimus, fua gratia .
adjuvante:ipfan;i quidem zternitatem,Dellm vocamas; cui fit-·1E teri.it:i9_
J"aus,& honor iJl ~ternum.Amen. , . eft De~s"'

Cc.AP.1111. DE P O .TESTc.ATE
REGVLAS . DIOVCTA.

J4. . Q V reritut:: utrum fft aliqua.poteftas in fin ita? R ef-

pondendum en quód.ftc,ut probatum eíl: in cap..
J ,...
·'
•

.J .,. de a:ternitate.Nam finó effe~ aHq~a poteflas in- ·~~c~ fSir-:z~

finita,jam ~ternitas, qu~ efi infinita, nó haberet innmt~ PQ;
eum quo poff-ct eífe infinita.Ethoc per regulam B. probatum t eftatis..
efi, & per tertiam fpeciem regula- 1). nift enim efiet poteflas
infinita,fequ.erctur ,quód potefias finita impediret ipfam cfic:.
unde fequeretur,quo<l potefias eífet habitus pri~ati.-us, fu.9-
ditus habitui infinito,& pofitivo;qtJod efl impofsibile.. •
3.5 ~~ritur per priman~ fpecie n regula? C. infinita pote•
na:~.q:ud e~?Refponden~um e!},quo_d efi egs, cui proprie có-
pet1t m~nttum J?Oífe. Et 1fl.ud per prJrn4m fpecjem regulx n.
vifo1:1 ett. Et et1am r~~ula B. boc teílatur. ~ Pcr fecu ndam.
fpec1:m regulz C~qu~ntur:potefias infinita quid hab et in fe?
Jifr dtcmdum,quod habet naturales, & coeífe ntiales correla-
dvos,Cu\11 quibus poteft eífe hoc,quod eíl. E ~ hoc per rcgulam
B.. probatum efl:: _& per fecundam, & tcrtiam f¡'eciem regul~
I?.E.<;lemof\(hab~le eíl:_. ~ .Pcr tertiamfpeciem regul~ C .q~1f­
ri.t~r:p9tdl:as q~1dcfi !n alt~?Efi dicen<lú,qnod eíl: ens caufans
aéhones,& pafs10nes m fub1eéto: ration e cujus fobjc ú po-
t eíl: l~abere a"1:iones,& pafaio.~es: Et hoc per regulam B. ;iffir· 1

mabde cfi . ~- Per quarta fpe~1e dilt~ regu1 ~ qu.rriq~r:qp;d h~-

. . ' . b
' .
 -i44 1'arJ S.dt Mi~t.. Prí11..& reg. Se!J. i.C"P. ~: 1

:betpotellas in alio? Efi refpondendum, quod habet afüone~·

.ficut caufa in etfeétu; & J1abet pafsiones in fubje.tto.,in quo efl:,.
íp.,fa poteftatc exifiente habituara de bonitate, magnitudine,
&c. Et hoc per regulam B.vifom .eft. . .
36 Per primam fpeciem regule¿ D.quzritur: potellas de quo ·
efü Efl: re(pondendumtquód efi de fejpfa; eo quia principium
generale efi.Et hoc per regulá B.probabile eft.~ Adhu' quz-,
ritnr per fecundam fpecicm regnlz ]).potellas de quo eft? Eft
refpondendú,quód eíl: de pofsificante,pofsi1icabili,& pofsifi ..
care.. Et per fecundáfpecié regulz C .. E.probabile eft. ~ Ad
bue per tertiam fpeciem ejufdem regnl~ qu~ritur:poteftas cu-
jus eft? Eft refpondendum,quod efr fubjeéti,in quo cft ~ quod
quidem cum foapoteftate.agit in paticnte. Et hoc per fe patet.
37 Per primam f peciem regult E.. qutritur: poteftas qllare
P~teh-sfu eft?Dicendum cft,quod ex eo,quia cft de pofsificanre, pofsi-
bíhntialis • .ficabili , & pofsificare: fcd accidentaliter ~ft habit'us in fu-
. . .bjeéto, cni ínefr; ficut albedo, qu,~ eft, eo quia fuum fob-
f.c.
1
c idccl- JeéCum album eft. ~ Ampliús per fecuildá fpecié regul~ E.
~ quzritur: pótefras qutrc efe? Ad quod rcfpo11dendú eft, quód
cft, ut alta principia pcr ipfam pofsint habere exiftentiam,&
agentiam.. ·
38 Per primam fpeciem regu1z F .quzritur: potcftas quanta
eft?Refpondendum ef~,quod tanta,quátúm poteft intrare foá
natur.am: & hoc per fecnndam f peciem regul~C. manifeftü eft,
s ut e~ ipfis fit una cótinua exiftcntia. Et hoc regula B.& prima·
tCit'nu·ta·
& 2. f pecies regulz D. teftificátur. ~ Adhuc per {ecundá fpe-
1 1

ciem regúl~F.quzritur:poteftas quanta efr?Et eft diccndum,

quÓ'd eft tanta,qualita Cunt foa concreta correlativa. Hoc per
fecundam fpeciem rcgul~ C.& per primam,& fccundam G. &
per regulam B.vifum efr. ·
39 ·. Per primam fpeciem rcgul~ G.qu~ritur: poteftas qualis
.cft? Ad quod dicendum eft, quod eft tal is, qualis eft propria
pafaio fobjeéti;ficut infinitas,& ~ternitas Dei,ftne qwib' Deus
non poífet etfe hoc,quo~ eft. ~ Adhuc per fecundam fpeciem
regulz G.qua:ritur!poreftas qualis efüEft dicendmn,quod e(t
talis,qualis eft habitus in fobjeéto;ficut bonitas, magnitudo, ·
&c.qu~ poffunt eífe hoc,quod tunt,per pot~ftamn : & judex
poteCt effc per poteftatem. 'Et hoc per regula B. man1feftu eft.
40 ~a:ritur ,per omncs fpecies regula: H. potef tas quando
eft1~
 1''1rs. 8. de S'Ylixt. Prin &niftE1. 2~ Cap:¡: 14~
- fr? Et cfr dicendum, quod pe1· primatn fpcciem regulz C.
en. d . -~ · · n E t per 1ecu1~ d am r.ipec1~m
Pfna.ic . ir
r.
n tune, quando iua ifhnmo eu.
r ·
H.t-ec1e1- um-
ejufdem regul.z ell: tunc,quando habet correiat1va fib1 coef- -
fentialia. Adhuc per tertiam eft tune, quando in fubjeéto eíl:
habitus. Ampliús per quartam ejufdem eíl: tune, quando ha-
bet aót'iones, & pafsiones in fobjetto • .Et per priroam fpe ..
ciem regulz D. éfl: tu11c, quando temptis potefr eífe per pote....
ftacem, & motum; & motus in tempore. Adhuc per fecun-
dam fpeciem regulél D. efi tune, quando eft de fuis correlati-
.wis. Ampliús per tertiam fpeciem ej usd~m regula: eíl: tune,
quando efr inll:rumentum fubjeéti, in quo cíl:. Et per primam
fpecié regu_Jz modalitatis eíl tune, quando per feipfam habet
1nodú. Et per fecundá fpeciem efi tunc,quando habitus efl ü1
fubjeéto. Et per tertiam fpeciem efl tunc,quando unum cor-
telativum efi in alio, & omnes fimt in una eífentia, & ipfa ef-
íentia in ipfis. Et pcr quartam fpec.i em efi tune, quando alía
principia font deipfa habituata, a de fimilitudinibus ipfius
potefratis. Sed per primam fpeciem inilrumcntaHtatisadhuc
potefl:as efi tune, quando cft cum fuis correlativis. Et per fe •
.cundam fpeciem eíl tune, qttando unum principium cum alio
~ft. Et per tertiam fpeciem poteíl:as efl: tune, quando plures
eífentire poífunt effe in eno cómuni, & una in alia, & cómune
in ipfis. Adhuc per quartam fpec:iem efl: tune, quan<lo cau...
fat fuas fimilitudines in fubjedo tranfumptive,cnm Cuis eífen-
.Jialibus correlativis intrinfecis. Et fic ofienfum efr quomo ..
S dodp.~~.eíl:tlads ~fconfi}H.t in t e~por;,& tde?1pus, & motus in ipfa •
11
e 1111 o i cur1u mte e"ns eu va1 e aggravatus:. t~men ~x-
Mixtio eiJ
altat intel'
altarus en. '.Et ho~c omn~s regulz probant; fine qu1bus, in- leél;¡¡m t j ~
telleétus non poílet etfe 1ta al tus. --
-t-I Per omnesfpecies regul~ l. qu~ritur: ubi efr potefl:as?
Et refpondendum efl:, qnod eil in ubi per illum modum, per
quem fupra de tcmpore diétum efr. Nam potefras efr in fua .
Necerisrr~~
difhnitione, & in fuis correlativis, qnibus omne pofaibile
r. ·b 1Je; & extra 1p1a
efl: po1s1 · r. nu11 um ens e.íl: po1s1btle;
r.. . & fine corre 1
rn ac1..·
illis nullum poíSibile exifrere potefr. Item efi in fubjetto, in vo · · m 9
quo efi habitus; & in fübjeéto, in quo hab~t aétiones,& paf-
fiones. Et efi: in loco primitive: & in eis, de quibus efl:
& in fobjeéto cnjus efi:. Et eíl: in modalitate,in qua habet mo-
~~~ ~~~~'!~,, ~~gen4i '·& fuas ~mili~udines generandi: ~
... . . K . ~"~
 i46 ·1'~'' 8. dr Mix1; Pfia.brtg. Stfl.2. Ca1: ~:
cfi in fohjed:o, quod cum fua potelbtc agit, & patitur. E't
t: •.
. .hdc per omnes f pecies prrediétas demon.íl:ratum efi: & per
regulam B. probabile efl •
42 Peor regnlam modalitatis qu~ritnr: poteíl:as quomodo-·
eíl:? Efi refpondendum, quod modus potefiatis efi fecun·
dLtm quod hab.et modum exifiendí, & agendi in fubje~o in
qnoeíl:; & fubje.étum in ipfa,habendo per poteíl:atem afüo-
Continua .• nem, & pafsionem. Et hoc per lineam continuam in fpecie·
tío regula bus regularum efi fufientatum. Sed hoc declarare eífet pro- ·
1um lixum: tamen ipfa d;claratio pofsibilis eft, & facilis tenen-
do modum hujus artis.
~Per regulam infirumentalitatis qmrritur: potestas cuin
connecef.. quo eíl: i Efi refpondendum,quód efi cum fuis coef.fentialibus
ti-tas, corrclativis. Et efr cum omnibus fpeciebus regularum, fine
quibus ipfa e{fe non potefi, nec ipfz fine potellate. Et hoc
fatis eíl: declar¡bile habituatis de ifia art.e • .Et h~c de potefia-:
t~ ditta fufficiant 9;

c ·cAP. V. DE ScAPlE'NTlt:A P.E .K;:,

·. r: gEGVLAS DEDVCTA~ :

Aliqua fa- 44 .
pientia eft
Q
· •
V:rritur: vtrúm aliqua .fapientia út habitus?
Et refpondendum eft quod Ge. Nam fi aliqua
babi!~s~ ~, . fapientia non eífet habitus, jam intelledus non
. haberet cum quo. objetlaret veritates reales>-
~ neceífarfas; & fic eífet nudus, & impotens: quod cst im~
pofsibile. Et hoc-per regulam B. probabile est.
+5 Per primam fpecticm regulre C. quzritur: fapientia ex:.;
istens habitus,quid est ~ Estrcfpondendum>quód est instru-
mentum, cum quo proprie, & bene intelleétns agit; ex quo
ita ben eest habituatus , ficut ignis de caliditate, & cappatus
~ Pedecµodam fpeciem re-
de cappa, & justus de justitia.
~uhr
C. qureritur: fapientia, quid habet in fe dfe.,tialiter?
Refpondendum. est , quod habet fua propria .co.s~clativa ~
Subílantia fine quibus eífe non potest· fapicntia fubstant1ahs. ~ Per
·requir1t
corrclA.ti· tertiam fpec!~~~~.e ;eguht qu~!itur ! '-pitg~ia ,. qu.U!- es
·~ - . - ~ 111
~~'l ·. - '
 'Par1 S. ilt Mix1. Prin.&rtg, Se!1. 2. Cap. f.. 14
jp aliof Est dicenc!um,quod esth'abitus ex'istens in illo. ~Pe
quartam fpeciem quxritur: fapientia quid habet in alío? Est
dicendum, quod fapientia exiftens fubfrlntia habet Ílt fubje•
do habitum, quo ben eintelligit.
4Ó Per primam fpeciem regula! t>. quzritur: fapientia de
quo est primitive? Est refpondendum, quod est de feipfa 1
ut principium primitivum , & general e fit ad omnia fcibilia.
tJ Per fecundam fpeciem qua:ritur: fapientia de quibus est?
Et est tefpondendum', quód est de fuis córrelativis eífentia-
libus; ílla fcilicet, quz efl tubfi:antia: & illa, qu% efr llahitus,
ftye acciden.s, non habet de quibws tit, cum lit forma fimplex. Acciden¡;
jt hoc per regulam B. & per fecundam fpeciem regulz C. &
per qnartam K. manifeftum efi:. ~ Adhuc per teniam fpe-
ciem qu:eritur : cujus dl: fapientia ~ Ad quod rcfponden-
um eíl:, quod eft fobjoéti1 in qu<> efi; ficut cappa cappati; &:
hujufmodi.
-4-7 Per primam fpeciem regulz 'E. qu~ritur: fapientiaqua.;
re eil? Refpondendum efl: , qnód fapientia , fi eíl fubfl:antia, Subffantia!
etl eo quia dt de intel.le·t tivo, intelligibili, & intelligcre; &
fieft accideas, eft. eoº'quiaintelleétus eft de ipfa habituatus: A.ccid~~
icut logicus de Logica ; & hujufrBodi. ~ Amplius qureritur
per fecundam fpeciem : fapientia quare eíl ~ Et refponden
dum efi ; ut fapiens bene , & prudentcr habcat fdentiam • Et
hoc per regulam B, probatum cft.
48 Per primam fpeciem rcgul~ F.quzritur: fapientia quan...:
ta efi:? Et refpondendUtn efi, quod tanta eft,.quantus efi.habi•
tus exiftens in fübjeéto, in quo ell:. ~ Aahuc :pcr fecundam
fpeciemqureritur: quauta dl: fapientia? Eft diccndum, quod
'tanta efi, quanta funt fua concreta, ex ipfa fapientia habitua-
ta; ficut funt calefaétivum, calefaétibiie, & calefacere babi..
tuata de caliditate •
49 Per primara f peéiem regul~ G. quzritur: fapfcntia qua-
lis eil? M refpondendutn, quód eíl: talis, qualiafunt fua con-
creta correlativa innata, per ipfatn habitnata,& per fecundacn
fpeciem regul:r C. fignifi.cata. ~ Ampliús per fceun'1am {pe•
cfctrt ejufdem regula: quteritur-: qualis efl: fapientia? Efi. ref..
pondendum, quod eíl: talis, .quati poteft: habituare fua con·
cteta correlativa~ fcilicet bene, magnificé~&c. ut per regulattt
J. manifeftª cft~~ etiam per 3. fpcciem regulz C.& per 4·p~;
. - i_.
Jt JO ~
 i48 'Parí S. áe Mir(t.Prin. &reg.Seé1.2.C"t·6;
50 Per omnes fpecies regulz H. quredmr: fapientia quan:;
do efl ~ Eíl: dicendum, quod eíl: in.illo nunc, in quo eíl;verun~
t5 otentil; tamen itt uno nu11c efr in potentia, & in alío in a.éh1; Cc.ut in
& aétus.
Theorica ·, uno nunc efr in thcoríca, in alio in praética, fecundum quód
& praéti~ fubjel~Llm tempore , &. motu eíl: habituamm. Et hoc pe'-
~ J. regttlam C. D. K. pr-0babileeíl:.
~J-!.l~itus. 51 Per omnes fpecies regul~ l. qu~ritur: fapientia "*' ubi
e!t? Re[pondendum efr per omnes Cuas fpecies, qubd eft Íll
fubjeéto : ficut bonitas in bono; & caliditas in ign:; & juíti~
tia in jufro; & hujufmodi. Et hoc teftatur regula B.
S2: Per reg,ula:ri modalitatis quzrimr ~ fapientia quomodó
eíl:? Et refpondendum eíl, quod efr per modum differenti~~
u 1.·
nJ J tttt a~
atq; proprietatis: differentia eni:m dif.l:in-guit habitum intel~
tio incel.. leétus ab omnibns aliis habitibus; & p,ropri-etas ponit quod
i~ª-u~ .. · ftt plus habitus intelledus, ut per fe<mndam fpeciem regula:.
C. qttodlibet correlativum.intelleérus fit habituatum in alio ~
&: omniafua correlati"va fint habituataadinvicem uno habitn~
11 Et hoc p-e r reg,ulam R. patet,& per omnes fpecies regulz K.
B ~zritur p·er omnes fpecies re8µl:r.· K. fapientia cum
quo eíl: '?. Refpo11dendum eíl: , qt1o·d eíl: ¡:um fais intrin4
frti;~i~ íecis corrclativis; ut ex ip.fa fint habitllata: & eíl cum aéh•
bonita.tis , eo quia bona efl: & eft Clttnattu. veritatis, eo quia
•era eil:: & -eíl: cmn aétu poteíl:atis., poísibilis enim eíb &
e ft CUm aél:.Ll voluntatis,deíiderabilis q-ui<lem eíl::& efi: CÚ aau
virtutis~nam virtuofa eíh & cft.cum ad.u glori~, ~uia deleét~
bilis quidetn dl •. · -'

CcAP. Vl • .DE VOLVWTcATE PER_l

. REGVLAS' DEDVCTA •.
r¡etii8 ~ 0 ;
l~l~il~Í~~·
14: Q....,, Vrefpondédum
"
reritur: Ttrúri\' voh1ntas fit iimtn-orta\ís? Et
eíl: quód ík,quóad fua1n eífentiá ;-
eo quia non eít coníHtuta de correlativis con•
trariis compofitis ; ut patet per fecundam f pe·
ciemregul% C. D. E. Veruntamen morta1is dl, qu,ando é~
babituata de peccato; ~~ q.u ii ex fecllnd.t fpecie regLtlz E~
deviata eíl: • .Bthoc te!lacur regela B.
H Q1!Fritur per primam fpccieln regu1z C. volttntas quicl
~~_R.efpondéd~ ~Ll:;qt~~4 ~{\ ~~s~c~~~1Ul?_e_t.~t v·elle,.& 110~~;,
, .
' ..
1
 1-M-i !~ 44 Miifi~Prm: &réiSetJ.i. Cap: 6~ i49
iperfecunda
..
•.. '
ecié regulx E.pofsit eífe in quiete.~ ~-r-
'Í'itur ·per fecundam íipeciem regul~ C.volunras quid habct in Confritt:.:::
tío fubft á.:
fe naturaliter,& realiter?Eíl: refipondédum, quód habet amá- ti alis.
•
·tem,amatum,& amare confl:itnta ex fua. relacione;& hoc fub ..
ftanti_aliter,cum quibus fe habituatde bono habitu,autde ma- Habituaci '
lo; de magno>aut de parvo; & hoc mor.aliter. Idque per re- mo ralis. ·
gulam B.probatum efi. ~ ~.tritur per tertiam fpeciem: vo-
luntas quid efl: in.alio?Eíl: refpondendum , quod efi habitus in
fubj edo, in quo potétia e.íl: habituata de virtutibus,aut vitiis,
per fuum velle, aut nolle. ~ Per quartam fpeciem quxritun Q..l!art<1;fpe
quid habet in alio?Eft refpondendum,quod habet afüones,Sc cies c. eft
pafsiones. :iéhva 1 &.
pafsiva, ·
56 Per primam fpeciem regut~ D.qu~ritur:voluntas ele quo
cfüEfr refpondendum,quod efi de feipfa: alioquin fi effet de
aliquo principio,fibi pr:rjacente, jam non cffet primitiva ad Vell~ , &
volendum,& nolendum:& etiam dfet nuda de fecunda fpecire nolle. .
· regula: C.quod ~fi impofsibile.~ ~~ritur per fecúdam fpe-+ )I

ciem regu1~ D.voluntas de quo efi?Eíhefpondendum, quód Accid~s r(J

cfr de fu is. onfobfrantialibus correlativis per fecundam f pe- .~abe t. per
ciem regu1te C.deíignatis: alioquin non haberer per fe exiUé- l.. ex 1fte n3
tiam;eo qtiia eífet accidens. ~ quuitur per tertiam f peciem: t t:\tn•.
CuJUS eíl: vol untas~ Eíl: refpondend um, quód dl hominis; cum
ipfe moveat illam liber e ad aétü fuú,fcilicet ad velle, & nolle.
57 ~~ritur per p ri 1am fpeciem regul~ E. vo luntas quarc
cfü Efi nrpondendum;co quia de Cuis corrrlati vis naturalib'
coníl:ituta efl:• • 1oraJiter autem eíl:,quia in fobj eéto,,in quo cft,
Confiicu..:
cio,& abi
11
de fuo habitu ha~ituara e~;ftcut cappat" de fua cappa habitua cuatio.
tus eíl. ~ ~~rttur per tecundam fpecicm diétre regulre: vo ..
]untas quare efi? Efr refpondendum, ut en.tia fint amabilia fi-
ve atnata;abfqt~e ipfa enin~ non poífent eífe objeétata, qu6ad
genus volun~at1s:& _Ge qmes effet evacuara bonitate, virtnte,
&c.quod e~ 1mpofs1b~le. Et hoc per regulam B.pater.
58 Per pt1mam fpcc1em regul~ F. qu~ritur: voluntas qna11...
~a e~? Eíl: refp_onden~nin .' quód eíl quanta, qua eH fua ef...
f~nt1a al> ommb~s ah.is, d1!fere.ns. ~ Per frcundam qu~ri­
r1tur:.quanta eíl: .d1fcrett~e:Eu refpondendum, <}uód eíl: tanta,
quanta eíl: ex ft~ts eífentialtbus correlativis,ex quibus efi, per
fecundam fpec1em regul~ C. D.ac primá E. defignatis. Et hoc
pe~ regnl~m B~ probatum eft•.
KJ f9 Per
 --·'--"""'---'- - ~

I ~p
Volunta~. f9· Per primam fpeciem regu1~ G. qn:rri
~ .. ..
ParJ s. át MiJtt~ Pri11. Ó' wi~ S11T. 1~ e '
•
:: tol11nta1 qne:-
<!lt propri.e lis;eft proprié? Efl: refpondendum, q_ uód cfr propria paísi'o•
~a.s. ho.mi·· fubfiantialis in fobjeéto 1 in quo efi: ficut horno, qui non po-·
~is~ ' tefi effeabfque voluntatefua •.~ ~uitur p.er fccundam fpc-
ciem :· voluntas qualis. eft appropriate l Efr refpondendum ,.
quod efr bona. per habitum bonum,aut mala per habitum ma.-·
lum; cum vol untas fe induit ad velle bonum;aut ad velle ma •·
lum. Et hoc per regulam B. patet •. .- .
60 Qg~ritur per orones fpeties regulz·H. voluntas quandol
Subjem:.. ei~ ?, Efi: refpon~endum, quód eft tnnc fubJeétiyc, & obje·
ue,& 'obje. ~~ve, quando·.ipfa efi deduéta. per omnes_fpec1es C_. D. K •.
t!:iue. 1fiud autem non oportet declarare,. nam fat1s efl: mamfeíl:um
intell'eéfni be ne fpeculanti, & habituato arte ifia. Et ho :
per regulam B. E. F. G. probaturn ell: ..
61 ~¡rritur per omnes fpecics regulz I. voluntas vbi ell l '
ELl: refpondendum per. omnes fpecies ipfius r<'gulz, quod'
~-- · Scilicec. eíl: in fobj eéto, in quo efi: fubj eétivé, &. ob jcétiv-C * Et hoc:
.in·fe_,&po. fatis p-ate t intuenti be11e regufas E .F~ G. H~ .
~(¡!1:'~ ob·· 6:z. ~zritur peromnes fpecics modalitatis :· voluntas,quo -
JF'- ata modo eíl: fubjeéHve, & objeél:iv~? Eíl: refpondendum, quñd
.cft per illum modú,per qué difcurfa efr per omnesa\ias rcgu··
las,& fpecies earnm, vtclare.viíum eíl: ..Hoc autem·narrare,
valde·prolixum etfet ;.idcirco dimittiinus artificr huj us art'is .
63 Per omnes. fpecies infl:rumentalitatis qucrritur: voluntaS ·
cum quo eíl:? Et· qucrfüonis . refponfionem· dimittimus le·
. itori hujus artis ;: quan1 : poteíl haoere per capitulum ante·
dith1m.fapienti~;num~ vltimo •. Sed hiC ' qucrritun ,·oluntas
·c~m. qn? dojeétat objeétum ?: Efi refpondendum quod cuan
t ibertas .fuahbettt.ate; -qure· quidem · cfi: fibi habitus· innatus •. Adhuc
et! J1abitus obJ~l1:at cum fuis cort!ela~ivis ;· eo quia· voleos conjunéh1s
fon.m u - cumfenfitiv~, . & imaginativo extrahir, & deduc.it fpecies pe~
v.olunta- regrinas.de.fenfibilibus, & imaginabilibus, & in fuo proprio 1

tis. ·volibiti.impriínit eas: & ipfiS imprefsis gener.antur, & ori -

1
uátut volibiles per·concllpifcentiam, & odibiles per iram: & ·
-l!toc cú . intrinfeco ve-lle, aquo·oricur velle, ·autnolle peregri-
·ftllril, per~cc1dens· . Et in ifürpalfú. apparet , ,quod·nolle non'
No U~ · eff eft: de eífelltia vo luntatis; .e().qufa cum frafoibilitate caufatum ·
cu . vo 1 un-
~~crrn~e" .efi:qure quidem·irafdbilitas.eíl oppo.fita voluntati. Etin ifrn)
tati. pafliu mte
. 11.- ~~.o... u~ en11. vald'e a1tu~ ._. C
- ªP'·
 ?4r1'1. J; MiNI. Pri".'&Ng.$1fl.2. CAp. 7. :¡si·

cAP • .VJJ. DE V l ~TVT E P. E~

;REGVLAS DEDVCTA.
V:zritur ! ·vtrum ·virtus lit habitus communis
Q. principiorum, 'Vt ipfa principia habea.nt aétus
.virtuofos? Efl refpondendum quód lic; vt pa ...
·• tet perfecúdam.fpeciem regulz E. quz quidé nó Vfrtus e
!Poffet e{fe fubjeétum quietis .principio., nifi virtus cffet habi- habitus e•
~tus cómunisprinc~piorum;Et hocper regulá B.probabile efi. muuis. ·
65 Per _prim.áfpeciem .regul~ C.·quzritur : quid efi virtus "?
Eíl: rcfpoodendum ,·quod efi habitus, cum quo ·principi~ ha-
Ibent habitus~irtuofos. Et ~hoc per regulam B. fignilicatum
eft. ~ Perfecundam fpeciem quzritur: virtus quid hab~t in
fe dfentialiter? Et~ refpondendum, ·quod habet in fe fua cor- ·
re1ativa, ex quíbus eft ., &·cum qLiibus·efi fons ad caufandum
aéh1s virtuofos. • Pcr tertiam fpeciem ·regulz 'C. quzritur:
~uid eít virtus in alío ..? Eíl: •refpondendum, -quod efi habitus
in fubjeéto,,utJub'jeél'um.habeat aétum'Virtuofum: ficut ignis,
,qui:cum~caliélitate· habtt aétum ·ca.lefacicndi.~ Pe1· quartá fpc-
ciem qu~ritur :-virtus quidhábetincilio1 Ethefpondendum,
quodhabet aétú infobieéto de·virtute accidentali habituatú. "
66 Per primá fpecicm1egu1z D. ·qllreritur: virtus de quo Virtus n .;
en.? Efr refpondenduan, quod eíl de fe ipfa: alioquin non ef.. ceffar~o '
fet ptincipium ·general e : quod efi .itnpofsibile. ~ Q!tzritur e~ princi..
per fecundam fpeci~m ~egul~ D. Yir~u ~ de quib~s efl: ? Efi ~~~~ g~n~
refpondendum, quod v1rtusfuhftant1alts efl ex fms 'Correla.. -
.tivis fubflantialibus ,per fecundam fpedem regulz e, figni.fi-
catis-: aliter enim non poCfet'habere fundamentum per fe ex ..
'fl:endi; nec .naturam_:11aberet} quod ~a impofsibile. ~ Per
tertiam fpec1em quzritur: CUJ us cll v1rn1s? Efi rcfponden-
dum, quo~ ·virtus 1exifiens habitas efi virtutis fubfiantialis •
quredHubíl:antia. Ethoc ·p er-rcgulam B. probatum ell: •
.67 Per primá fpecié regul~ E.qu~ritur:virtus quare efl? Etl
refpondendú,qu?d efl:, e_x eó quia ex fuis correlativis fobftá .. Accidens
tialibus eil: confütuta. V trtus auté4tccidentalis efi ens accidé- caufatur a
tale; quia pervirtuté fubilantialé taufatú efr.~ Adhucper fe- fubftanti
cundá fpecié regulz E. qunitu.r: virtus quarc tfüEíl: refpon-
dendú, quod ut alia p~incipia cum ipfo fine quiefccre·pofsiat
.:..¡~~u.o~~ Et hoc per regulam B. probatum eft ~
.~. "
--
 ¡ ·s·¡ PArÍ 8. tle Mixt. 'Prifl~ & reg.Se!T.i.. ca¡.~
6S Per primam fpcciem regnlz F. qureritur: quanta eíl: vfr1
tus?Eíl: refpondendum,quód v irtus naturalis efi tanta, quanta
eíl: fua cxtenritas per totum univerfum. ~ Adhuc per fecun~
dam fpeciem regula: F.qui?ritur:virtus quanta efi?Eft refpon-
dendum,quód eíl: tanta,quanta funt fua concreta divcrfimodc
extenfa in fubjeétis differentibus fpecie. Et ifi:ud per regulam
B.probarnm e.íl:.Et etiam per fecundam fpeciem regulz .D.~
per primam E.
69 Per prímam fpeciem regulx G.qu~ritur:v irtus qualis efi:i
E.íl: refpondendum,quod eft propriapafsio in fubjeéto.~ Per
fecundam fpeciem regulz G.quzritur: virtus qualis eft in fu~
\Tirtus ac- bj etro? Eft refpondendum,quod virtus accidétalis eíl: cns ap..;
f~~~nSllis. propriatum,cum quo fubjeétum eft habituatum:6cut juftusde
jufütia:& virtus vifiva de abfiraétione fpecierum coloris: ~
taétiva de fpeciebus calidis,& frigidis; & hujufinodi: & fic de
potentiis fuperioribus,fuo modo. Et hoc per regulam B. fig·:
nificatum eft,& per primam fpeciem regult D. & per. fecun~
dam E.
70 Per omnes fpecies regul~ H.qu~rirur:virtus quando eft?
Et refpondendum efi,quod eíl: tune, quando in fuis fpeciebus
foíl:entata
• •
efi:>& difcurfa.Et hoc dimittitur generali artiíl:~ hu-..J
Jns art1s. . ,
7 I Per omnes fpecies regulre I.quzritur: virtus ubi cmDi~
cendum eft,quod eíl: in·otnnibus fuis fpeciebus, .& efi per totú
V.írfos en univerfum, & efl: in ver bis, lapidibus,& herbis,& in omnibus
in verbis.
V irtus di· fobjefüs de ipfa habituatis,& in omníbus a~ibus per virtute9
~t~~ caufatis.Sed virtus maxima confifüt in caufa prima,.cú quaip·
faconvertitur. -"'
72 Per regulam-modalé, per K. fignificatam quzritur: vir~
tt1s quomodo efr~Refpondendum eíl:, quód efi per illum mo--
dum;quemhabet virtus fubfiantialis habituando fe de v.irtute
accidentaii,cum qua tranfit ad.babédum aétus peregrinos,in-
flucndo fuas fimilitudiues fubjetlive, & objeétive reflueodo
timílitudines objeétorum ad fuam propriam pafs1oué; in qua·
ipfas fimilitudines imprimit,& charaéterizat, ut ftnt virtnofa.
.l\ltitudo Et in ifro paífu intelleétus eíl: nJde oneratus , .& fatiga.tus: ta~
men exaltatus efi,ut per regulam B.fignificatum efi:.
i!~~~u~ª~
1~ · Per regulam infirumentalitatis qureritur:virtns cum quo.'
'ª!Refe9~~~º4~ ·~~~qµod ~-~~µl!aj~ ~~~~~-!~~iri~: & u!1ª· .
ig.,
 Pa,1 'J.Je Mi)(t.Prin.(1- r~g.Set1;2.~a¡. 8~ ·1 ~ j
.-irtus eO: cum alia;ficut patet in linea cófütuta de virtute ele•
menta ti va, vegetativa,fenfi.tiva,i~aginativ~, & intelleéti.v~: in
qua linea, una virtus attrahtt fpec1es cum aha, ut íit part1c1pa• Murna ~~
tiva una cum alia. Et hoc per regulá Ir & per fecuudam fpe: ~ic ipa~10,
'iem regul& & per regulam B.probatum elh

CC/JP. Vlll. DE VEK;)TcATE PE~.

· · REGVLAS DEDVCTA.

74 Q. Va:ritur: utrum veritas crcata convertatur cum

fua unitate?Efi: refpondendum quod non: quia fi
Ve1·ica9:
ere.ita cufi
fic; nimis effet fimilis·unitati Dei infinit~ ; qu~ vnit;it.e n6
t · quidem cum foa nnitate cóvertitur .. Vlteril1s có· cóveHitu!
•ertere.mr cum bonitate,magnitudine, duratione,&c.ratione Finirascrea
cujusextenderet fe extra tempus,& lo~um; quod efi impofai.. rurt cfi n~
bile.Ef hoc per regulam B. patet. ceHa~ia •.
7'$ l>er primam fpeciern reguJ~ c. qureritur:quid en
veritas? . '
Eft refpondendum, quod eH: ens incorruptibile: nam fi eífet yernas e~
corrupt1'b'l . l'1caretur contrad'h..c...Lfo;
1 e, 1mp · v1·¿e1·1cet quo d eurf'et, mcorrup u
bTs · ·-·
& non effet:qut cótradiétio efi impofsibilis. IJ ~ritur per
11
·,,
f-ecundam fpeciem·regul~ C. veritas quid habet in fe eífeotiali-
terJ & naturaJiter?Efi refpondendum,quod habet fua correla-
tiva,fine quibus eífe non poteft,& cum quibus omnia funt ve-
rificabilia;& extra fuam eífentiam nul1um ens potefl: effe verú¡:.
ut per primamfpeciemD. vifum eil. ~ Amplius per tertiam
fpeciem regul~ C.quzritur:vcritas quid elt in alio?Refponde-.
dú eíl,quóq eíl: caufa,qua etltia funt verificabilia? ~ Per quar-·
tam fpeciem regulre C.qureritur:veritas quid habet in alio?Eft
rcípondendum,quód habet habitum,cum quo verificat fubjc•
8um,in quo efi.
76 Per primam fpeciem .regulz D.quzritur: Teritas de quo
efi '? R e{ipon de~d um efi ,q~od efi: de feipfa; ut falfitas, qut cll: primüi~ú··
Nec efsita('
:fumn con~ranu, non fit e1 pr~jacés, & u t in fua eífentia quief.. u~j~~
cere pofs1t.~ hoc per. fecundam fpeciem regul~ C.. vifum efr.
fd' Per fecundam fpec1em regulée D.qu~ritur : veritas de qui-·
bus efir Refpondendum eft, quod efi de fuis correlativis:aJio ...'
qui!1 non·cífet !und~m7n;u•n fui habitus, cum quo tran~t ad
!C!~~~~~~¡a ~~~nc1e~.ª··~, l>~; !~t~ f}le'i~~qµ~uru~~·
. .. . --- !~!!:'
 f'14 '1'41'1!. Jt11fl~t.Pri,,.&,,~. Stfl.2. rC •'· .
-vcritas exiftens habitus cujus dl? Et cft refpondcndum,qao
eíl: fui fundame11ti fubfl:antialis, in quo fuftcntata eft. Et .hoc
per regulam B. patet. .
77 Per pMmam fpeciem rcgul~ E. qu2riturl "t'eritasguire
eíl:? Eíl: refpon<kndum, quod co quia eft ex íi · orrelativis
fubfiantialibus. ~Et per fecundam fpeciem quzritur veri-
tás quare eíl? Et eft diccndum,quód ut alia .Priocipia pcr ~p~
..f~m veritatem fint verificabilia .•
78 .Per primalll fpeciem regutz F. quzritur: vcritas quan-
ta efi ? ·E t refpondendum eft, quod eíl: tanta., .quantúm.alia
principia per ipfam funt verificata. ! Adhuc ,per fccundam
fpecié quzritur e veritas quanta cfl? Dicendum eLl:, quod dE
1

lAtélus pe1o tanta,quantú de fuo habitu proprio eft habituata;cú quo cau•
, ~tzrini. fa.t peregrinos aétus. Et hoc per regulam B.patefaétum tfi.
7 9 Pcr primam f peciem regula: G. qua:i-itur: ve ritas qualis
· / c4l:? Et refpond~nil.um efl, quód veritaspropriaeft _p ropriuJ
habitus fubj eéti, in .q uo efi .; cum quo verific.at alia principia
~ Amphús, pa ~.fpecié .q.u~ritur .:.:veritasqnaliseft l Et rrf-
t • • "', pondédum eft,,cpmd efl: lu.biitas appto~riatnS, .tCÚ .quoíntelle•
\rcritn . .étus vcrc.inteUigit,&atrim:gitipfaprincipia t'calia.: q~ quidi
rum. re funt ve:r·e intelligibifü1_.recolib.i:lia&amabfüa:& ~erlfimt .. Et
- iic de séfibilib.9 ·;ac etiá de motallrbus.Etlwc ·regul'aB.•tefiatur..
80 Per omnes fpecie,,H egula: H. qureritur: yeritas quando
en? Et refpondendttfu ,efl:? quód eft tune, quando in ipfis
f peciebus 1tempus .fuíl:entatum efl:, & difcurfnm: cujus rati<»
eil, quia fineipfa ·ve.ritate tempus; & fpecics cjus ,.ver~ n~·
:quaquan:) effe po1fent,. ' . ·· ·
! 1 Per IOmnes fpecies regu1z I •.:quzritur : vcritas ubi cíl:~
Refpondendum efr, quod eíl:·extrafalfttatem:. & cfl:pcr oro-
nes fpecies ipfius L qu~ quide!ll fpe.cies.abfq; Nerita.te mini·
Genera Ji- me effe poífent. Vl teriús,'.efl: in ·omnibus .elemertt.a.tis,, vege-
t.is veritaM tatis, fenfatis,& imaginatis, & fr1 otnnibus', qa:? p-cr animam
tis. funt .o bjeéfata: & fic de Angelo. In Deo quid.cm efi 3?tern2,
& infinita ·veritas per e.xiftere, & age:re. Et hoc per r.cgu•
latn B. manifeíl:um efr • • •
8 i Per otn11es f pecies modalitatis {\iu~ritur: ·~eritas quomo•
do eíl? Et refpondendum ell, q11&1 eft p~ iltum modum, ~ue
habent differentia, cortcoraantia, & alia principia·! quon1am
ifferentia -ponitin treatis-, qu0d v.eritae., oft ua.um p~inci.­
p1um,

/
 'Par1 I~ át Mlx1: Pria.&ng. StEl.l.. Cap.!; . 1t ·
Jium , bonitauliu~,. ~aPn!tudo a~iud; & úc ?e aliis . : Et
'l ód in etfentia .veritat1s unu ~t .vertficans ~ & ahud yer!fi~a­
tum, & aliud verificare: Et quod una fü ventas fübfiant1ahs,
& alia ac·c identalis,.vel habitualis •. Pro prietas am~em p onit,
quod v·e ritas fubfiantialis liabeat proprium habitum; vide ...
licét quod habeat veritatem accidentalem,cum-qua ponat alia Habiurs
en tia in¡vcl'O •. Et ad· hoc·eff coadjuvativa· concorda.ntia, ut eH acci-
veritas n1ultipli,et. fuas fünilitudines •. Et hoc per regulam deus ~ ·
B. vifum cR: •.
81 Pcr orones fp~cics inílrumentalitatis quzritur: veritas
cum quo efl? & refpondendum efi, quód ve-ritas fubfiantiali
efi cum fiiis correlativis ;· f ed·"eritas, quz efi habitus, etl cum
fuo fundamento,, quod clt: veritas fubflantial · • Et veritas
quz·efi moralis , efl cum bonitate ,. & virtute: nam cum tll'l·
litia, & .v itiis effe non poteff; cum fint habitus privativi, cum
<tuibus falfi'tas effdn qua· falfitattt' nulla fimilitudo veritatis Vitia funt
exHlere poteíl ; .quia fi fic·, jam eífet' comp·ofita ex contrariis,. falfa •
& implicarercontradiétioncm: quod cs.timpofsibilc •.

CcAP~. IX~ De· a·. L o 1l\: r cA p E

REG:VLAS DEOVCT A •.

I~ p E lt regulam B. quéEritur :· utrum gloria lit prin- Gl . ft

cipium generale ,. & rcale ?. Esr refpondendum pr~r~¡~ 1 ~
u
quod fic; quia non, univerfun1 eífet evacuatum· generalc .
fecunda fpecie· regul~ · Ji. & etiam omnia prin
dpia dfent fine deleétatione,&. quiete: quod:est impofs.ibi1e.
85 Per primam fp~ciem ~eguiz · C. q~ireritur: gloria quid.
e~t? Es~ refp?ndendum-, quod· e~t eífont1a, extra quam n Ua
del.eétatto efi~ ~o~est .. ~ P~r ~ecundam fpecie01 qu~ritur:
qntd habet glor1am fe ~ffent1ahter, & haturaliter? Ad quod .
refpond~n~um est, quo~ .h~bet fua car.re1ativa,fcilicet glori -
antem,gl?rtat~r~;& glonan; cum quib 1,& in quibus omnia
font glonfic~b1.ha, . & rleleétabilia. Et hoc p.er primamfpecié
regul~ D. figmfrcatum est ·· ~f Q..u~ritur per rt iam fpct ie. : .
glÓria qnid'est in· alio? Ad quod re(paru:Ie.udum est ,, qno d· ílG.Ior.1 ª ~uh
. . b b' • . - 1
,lll Cil 1¡ ,
g.1o:ia ex1stens a 1tus es~ 1~strum~ntalit e r ·n glor. ·a fo~st~ - & hJbirna
nab:,, cum qua fubstanualu1. glorla p:onit alfa. pcincip1a m 1 is~
appe-
 f56 7'ari s. de Mixi.Prin: &rfi.Sté1.2~c11p:-9:
~ppetitu deleétationis, & quietis. ~ ~~dtur per quar~
tam fpeciem diét ~ regulz:gloria quid habet in alio? Et refpó-
<lendum cfr,quod habet in fubjetto,in quo efi,aéCiones,& paf..
fiones delcétando,& quietando.Et in ifto paffu apparet, per
qucm modum fe deleétat in agcndo forma, & in patiendo ma-
teria; & hoc patet per 111afculum,& f~minam:& pcr fecundam
fpeciem regul~ C.
16 9.!!~ritur per primam fpeciem regul~ D. gloria de quo
.ell? ~ Et refpondendum efi,quod eíl de feipfa, .ut fit princi..
pium primitivum,in quo omnia fint deledabilia:alioquie ap ...
petitus,& deleétatio efient extra eífentiam glori~; quod eíl:
impofsibile.Et hoc per regulam B. manifeíl:nm efr. ~ Adhuc
per fecundam fpeci:m regul~ D. quzritur: gloria de quo efr~
.Ad quod refpondendum eft,quod eíl defois correlativis:alio:
quin gloria exiíl:ens habitus non haberet fubjettum,in quo ef..
íet foíl:entata. ~ Vlteriús quuitur per tertiatn f peciem: glo-
• ria cujus eft?Et refpondendum eíl:,qu6d gloria exific:ns habi-
tus efr gloricc exiíl:entis fubíl:antialiter.
87 ~~ritur per primam fpeciem regulre E. gloria qu re
ciH Et refpondendum efi, quod efrde fuis correlat vL confü-
tuta. ~ Amplius per focundam fpeciem qn~rit ur: gloria qua-
re eíl:? Ad qno<l dicendum eU, quód gloria e,·iíl:ens habitus
cum gloria fobftantiali ponit alia principia in deleétatione,&:
quiete.
83 ~~ritur per primam fpeciem regnl ~ F .gloria qnáta efü
Et refpondendum efi,quo<l eíl: tanta,quanta efl in fuo e!fi ; ft-
cut abfü;wum in foo cohcreto. ~ Ampliús pcr fec undam
fpecíem qn~ritnr: gloria quanta efi?Et rcfpondendfl efr,quod
cíl: tanu,quanta funt fua correlativa; & fuus habitus, cum quo
JAutuíí ju- multiplicat fpecies quietatas: ficut intelleél:us cum fuo habitu
!J~en. . ponit f pecies intelleétas. Et in ifl:o paíl'u apparet, qnomodo
unú principium fe juvat cum alio ad multiplicandum fpecies.
89 Qu~ritur pcr prjmam fpeciem regulx G. gloria qualis eít
proprie~ Et refpon~endum efr, quod gloria proprie cíl: pro-
pria pafsi~ fubjetti;_in quo_efi. ~ Adhuc p~r fecundam fp,e-
ciem quxntur: _gloria quahs eft~ Ad quod d1ccndum eíl:,quo.d
gloria appr?pna~a eíl: talis,qualis de ipfa principia fun'= hab1~
tuata,& qu1etata. .·
90 ~ritur pe~ omnes fpec;ie~ ~egul~ H. gtori~ quando e~~
 l'afÍ S.de Mixt Prln.&6 reg.Sefl. i.Cap.10: 1 ~7
Et eíl: dice11.dú,ouód cíl: tunc,quádo tempus efi difcurfutn pe~
omnes fpecies r~gnla: H. de uno nunc in aliud foccefsive:Ílcut;
~orians,. qui in un~ llllll~ fe ~eleétat in u.na r~ecie '. & }n ali o
nnnc in aha: & hoc 111 fuo rntrmfeco glonab1lt mu\t1phcando
gloriari peregrinfi;cú quo gloria ponit fuü gloriad innatú iu
praélica. Et hoc per omnes f pecies regula: H. probabile eíl:.
91 ~rritur per omnes fpecies regula: I.gloria ubi e{l"~Ref­
pondendum efr,quod gloria eíl: in fuis correlativisJ& in feip• Vari:? coti-
fa~ nam gloria primitiva eft; & eíl: in fuo habitu, ex quo ha- di tiones ·
bituata efl:; & elt in modo, quia modalis eíl:; & eíl: in infiru .. ~lori~ ~ ·
mento,quia inllrumentalis efl:;& eíl: in bonitate quia bona eft;.
& eíl: in magnitudine, quia magna efi; & efl in omnibus fub-
jeétis-, cum quibus app,e titus,& quies eil:. Et J1oc per regulam
B. probatum eíl:.
9~ ~~ritur per regulam modalitáti's : gloria quomodo ea ~
Refpondendum efr,quoo eíl: pet illum modum,per quem funt
fua correlativa , uno exiíl:ente. in· alio; & per. quem glo~
rians in fuo gloriabili in.trinfeco ben e,. & magne, &c. po_,
nit alia prin.cipiaitl quiete deleétand·o ,.& dando eis foas fimH
Jitudines.• Et hoc per fe.cundam fpeciem regula! C. fignifica~
tum eíl:.
9l Per regulam iníhumentalítitis qu:nitur:gforia cum qu<>
eft? Efr refpon<lendum,quod elli cum Cuis correlativis: & glo..:.
ria,quz efl: fnbíl:antialis,eíl: cum foo habitu, cum quo habirnat
alia p·rincipia:& eíl: cum bon.itate innata, eó quia naturaliter
bona efü & cum bonitat~ morali, quando bonus fe delcéta~
jn agendo bonum cum juíl:itia 1 prudentia, &c.

Ce;-JP~ X. D· E D 1 F F E~ E 8N T J ~
P'ER REGVLAS, DED·VCTA~

j-4 vT~{1m_ d.ifferent~a fit. prindpiú generale, & rea1e? Ditreren:

tia eft pri11
· Et ~ic1mu_s ~nod _fic, utper regulá B. patet: quia cipium ge-
. fi no;.mund~1.s qmdé nó e{fet de fu is partibus na- nerale, ~
. . turaht~r:na 1ib funt primitive naturaliter diffe- ~eal: !. - -
rentes P.er different1am; c~ncordantes per concordantiam ;.
concra~1a~:es 'P~r con~ranetatetn : qu~ t\On poífent effe
§qc p_r~IJ!l~~!~ ~~~~e~t1a, ~'!~ q.u~ mundus eifet: evacua~u~
-- .. - - -- ~ .. . p ~!:
 í ~1 ParJ 8. dt MiJ(t. Prin. & ng. Stll. 2, C"}: io.
}'rimitivis,oncordantiis, contrarietatibus, & etiam fe1:und
fpecie regul~ E. & .appetitu naturali, & quiete. Et omnia vel-
lent dfe iciem numero; & fic mundus non eífet hoc, quod
dl:. Concluditurergo,quod de qua:füonc pars affirmaciva eíl:
tenenda.
Differen- 95 Per primam fpeciem regulz C. qu~ritur; quid efl: dif-
tia eit cau ferentia? Et<licimus, quod efr caufaplurium entium per aéHí
fa ~tu.ral.i- foum, kilicet per differre: Et hoc per regulam B. probatum
~e. is. eíl, & per fcalam differentia: p.ofitam in fecunda figura; Gvc
. in tertia, acamera B C ufq; ad cameram B K. in quibus djf.
ferentia eíl: diffufa,& difcurfa caufando plura. ~ Per fecun,-
<iam fpeciem qu~rítur: diíferentia quid habet in fe eífentia~i­
ter, & natura1itcr 1 Efl: refpondendum, _q uod habet fua corre-
lativa; fcilicet diíferentiativum, differentiabile,& differentia·
re' fine quibus non po,tell: eífe; & cum ~1ibus continet in fe
.Cmnes fuas fpecies differerites inter f<J. '11 Adhuc per tertiatn
f peciem qu~ritur: quid en differentia in ali o I Efi dicendum1
quód efi: ens differens in fuo effentiali differentiabili differen ..
tías peregrinas, cum quibus caufat pluralitatem de ipfa diffe-
rentia habituatam;. ~ A-mplius per quartam fpeciem quzri•
tur: quid hab.et differentia in alio? Et e~ dicendllm,quod ha-
b 'e t pluralitaterh fic de ipfa habituata.m,ficut cal' bones de e¡..
liditate funt liabitnati. Et hoc per regulam B. manifefium eíl.
96 Per primamfpeciem regulz D. qu2ritur: de quo efr dif·
fcrentfa primitive? Efl: dicendum, quod efl: de feipfa: quia fi
vnum. non non; omnia appeterent effe unum, & idem nu1rlero: quod
appmt.eí- eíl: falfum. Nam ego non appeto eífe te, nec lapidem , &c.
fe altmus. nec e converfo. ~ Ampliús, per fecnndari1 fpeciem quzri-
~ tur ! differenti~ de quibus dt? Et dicitnus, quod eíl ~e aiffe ..
. rente, differentiabili, & diffe.rentiare; quz funt ei confub ..
fiantialia, ~1.tm quibus facit differre omnia, cum fuo proprfo
r .
Ntce1s1tas babi tu: qure quidé fine differentia non etfent per fe exifl:entia,
4iitf&réti:r.
• .. fiun damentu,nec
nec ha b eret , .. r. bfi"' .
poífent differre 1u at1a, & acc1.
~e~tia.~ Pe~ t~rtiá fp:cie~ ejufdé regulz qureritur:diffcr~tia
CUJUS efr? D1c1mus quod d1lferentia exifiens habitas eft d1ffe ..
.!-f abitus • rétire fubfiá~ialis.Et o~nia Hl:a p er regt1Iá B. probabjlia fon~.
97 Per pntnam fpec1em regulz E. qu:rritur : d1fferent1a
qua re ell fonnaliter? Et refpondendum eíl: , ex eo quia efi de
Cuis eífc:ntialibus ~~rrelativis !. ~ Adhuc: per fe~undam ~pe•
ciem
 'l'm-1!.11 Mixt. Prif1.&:"i· 8t!í.2. Cap.10. · 1 ~ g
e.km ejufdem regu1% qu~ritur; diffcrentia quare cfi finaliter?
Et dicimus ~ quod eíl:, vt fint plura, qu~ fine ipfa non poffent
cífe. Et privato mundo pr~diéia differcntia, ipfe quidé eífet Mundus ;
evacuatus,& anihilatus,.có quia non effet, nec finem haberet.
9 s Per primam fpeciem regnl.r F. qu:tritur : diíferentia .
quanta efi? Et eft dicendum, quód funt dua: differenti~ gene· Du~. diffe.. •
ralifsim:r: quarum una fobfrantialis efi caufans differentias rc n ci~ $~
fubfiantiales differcntesfubí4ntiáliter , eó quia differentia fe ~;alifa~
diffundit in ipfis ratione mixtionis. Eft alia differentiahabi- '
tualis, curo qua differentia fobfiantialis facit differre princi-
pia adinvicem. ~ Adhuc per fecundam fpcciem regula: F..
quzritur:quanta efi differentia? Ad quod dicendum eíl:,quód
tanta,quantum quantitas {e cxtendit in fuis correlativis: ficut
enim diffcrentia habituat quantitatem continend.o ipfam in Contmen•
r. d·~ tü mutua .
fuo genere; fi1c quantitas men1urat 1rrerentiam continendo
ipfam.in (uo..gene~e .. E.t hoc per regulam B. Yidcri potefi:.
9 9 Per primam fpeciem regulz.6. quzritu,r- : diíferen.ti Duplex
qua lis ell:? Et refpondendum eft,quod differentia propriii eft din::erent1a.
ars i:nundi, fine qua efre non potefi. ¡~ 'Amplips per f~cun~. 'f w mu.a:
~am fpeciem ejufdem regulz q.ureritur: differentia qualis eft o..
·appropriate ~Et efr dicendum, quod cfr pafsio 1nundi appro-
priata, cum qua differentiafobílantialis habituat alia prinéi-
pia, qu:? non funt de fuo genere. Et hoc per regulaw B. ma
aifefl:um efi: •
100 Pcr omnes fpeciesregulz H.quzritnr: differentia qua- . .
do cfl:? Et dicendum efi, quód differentia futt tune, quando ~i ~er~rr­
mundus fuit creatus, & .inceptus; eo quia primitiva eft: Nam ~ ¡~ ~~~sudif
1

ficut mundus crea tus fu~t tum partibus fo is, fcilicet loco, mo• fe r en tias
tl!, tempore,&c. ~e fu1~ ~um f~a ditferentia creatus, ut jatl1 ternp oiis.
diétum efr. Vlterms, d1fterent1a nunc eíl:, & erit in alio nunc ·
in retern_u?1; fi~e quilrns ~pfa elfe non poteft. Et h:rc fuffici-
ánt de d1fferent1a, quan~um ad tempus; quod per regulam B.
patet, & per onmes fp~c1es regulre H. >-r
101 Per orones fpec1es regulre J. qu:rritar: differerttia ubi
cft' Et eíl: dicendum, quod efl: in omnibus fois fpeciebns. Et
boc per. f~ cla~um eft: Vlterius, differentia eíl: in J.oco,eo quia
locus diftert a quant1tate,& rempore, &c. Et ct1am djfferé tia
eLl:.in loe?' eo q~ia · di~c:~entia fint ipfo non poífetetfe pro-
p.na pafs10 mund1 ~ .. . ~ · · , .
·~ ~o '!- Pe~
 ..160 Pari 8. Je .íflix~. l'rin. (? reg.Sefl.i. Cap: ii:
lOl Perregulam modaliratis qureritur: differentiaquomo~
do eH:? Et reípondendum eft, quod per illum modum, quem
habct in fois correlativís; & etiarn per illum, quem hab'et ha-
bituando de feipfa alia principia. Nam úcut horno habet
f .'~1o.~~15 modum fcribendi movendO' manum, & cum man u pennam,
~L ~~ l .. & cum penna atramentum, & cum motu atramenti figurando
.. literas : fü: differentia habet modum per motum,differentian..:
'10 vnum ab alio fobfi:antialiter. Et hoc per.omnes fpecie~
regularum efi demonftrabile •
10 3 Per regulam infi:rumentalitatis quzritur : differentia
cum ~ uo eíl? E.t refpondendum eft, qu6d eft cum fuis corre•.
lativis¡ & cum fuo ·habitu, curo quo hafütuat alia principia di·:
verfificando;& etiam curo bonitate, magnitudine, &e; & cum
motu, quantitate, qualitate,&c. Nam fine iíl:is principiis dif..
ferentia eífe non potdl:; & cum ipfa differentia, principia
funt hoc, quod font: quoniam differentia privata, principi~
~011 eífent hoc, quod funt •

·~cAP.XI. DE CO"NCO.J\...Df:AW.TIÍA_
PER REGVLAS DEDVCTA:

J04 p E R regu1arn B.quzritur: Vtrúm concordantia lit

fobfiantialis? Et refpondendum cfi quód fic; ut
; , fubfiantia.ex partibus fois fubíl:antialibus pofsit
eefe tota c01ppofita,ipfa exiíl:ente una,fub ratione
1.
J
amitatis, & cxifiente multiplici, fub ratione pluralitatis: &
hoc ratione.concordanticr fubfi:antialis. Nam ii concordantia
non efi fobH:antialis, five fubfiantia ipfa, tota effentia forro~ 1
Tehium & to ta eífentia materiz non effent concordantcs ad confiitué-
T.ubftantia dum tertium fubfl:antiale: & fic ipfum tertium fubftantiale
lfa - eífet evacµatum totius mixtionis, & compofitionis; quod efi:
impofsibile: ergo concluditur, quod concordantia efi pars
fubfrantialis in fubjeélo; in quo eft. Et hoc per regulam B.
,., patct.. . . .
1,J O) Per primam fpec1em regulz C. qurerittm co1~cor~a.nt1a
·quid ef.l:? Et refpondendum efi:, quod eil illa eíf~nt1a,clll pro-
prie cópetit concordare,& e-xtra quá nullú e1)s potefi effe .có~
, 0 rdatú,,fi~~~~~.Q~d~~-~~!~ A1:11pliu~ pe~ !~~~n~am fpc:c:e~
~- - ~g~
 i:
1'arl 8. tlt Miiit. Prifl, & réi. Se!I. Cap: ir; Í SI.
·regulz C. qureritnr: concordantfa quid habet in fe efsentiali·
ter,& naturaliter?Et efl: dicendfa, quod habet fua correlativa;
fcilicét concordans, concordatnm,& concordare. ~ Adhuc T.ertia fpe
per tertiá fpeciem ejufdé r~gul;e qux ritur: quid efl: concordá .. cíes Hp;if
tia in alio!Et refpondendú efi, quod eíl: in contrarictate con- fiv a,~ a~
y.1 •.
cordans:ficut ignis in aqua calefaciens, cú fit fuum contral'iú:
& efl: in differentia difüntra:& ell in fuis correlativ is fi mplici-
ter fufientata,& etiá in contrarietate:& eíl: fo regula D.mate-
rialiter;& i~ E.formaliter: & in regula F .quatitative: &
in regulaG. qualitative: & iu regula H. téporaliter: & in re•
gula I. localiter:& in regula K~ modaliter,& iníl:rumentaliter.
~ Per 4.fpecie'!J qu~ritur:concordantia quid habet in alioHit
eft dicendú,quód habet in fuis correlativis exHtentiá,age1uiá,
& naturá: Ji' in regula D. habet id, quod habet materialiter: &
in regula E. formaliter: & fic de aliis fuo modo, ut fopradi·
étum efr in tertia fpecie regulre C. Et hoc per regulam B. dc-
m.onftrabile dl. \
1 06 Per primam fpeciem regu1re D. qu~ritur: concordantia ro qito lf~
de quo eíl:?Et refpondendú efr,quod eft de feipfa,eo quia pr~­ betagenere
afsignandCi
.mitiya en:alioquin effet de aliquo er1te fil>i prrejacepte' quod e{l prim~ 4
. nó effet de füo genere,& natura~quod efr impofsibile.~ Am-
plius per :i, fpecié quzritur:concordantia de quibus efüEt efl:
d1cendú,quod eíl: de fuis correlativis, ut ex ipfis fubitantiali-
ter exifiere pofait. ~Et per. tertiam fpeciem ejufdem regnl~
qurerirnr:cujus eft concordantia? Et refpondcndum efr, quód
.coucordantia exiílens babi tus, efl: concordantire fubfiantialis; Habirn s ~
ficut cappa cappati,Et hoc per regulam B. pattt.
107 J?er 1 .fpecié. regul~ E.~ureritur;concordantia quare cfr
formahter? Et eil d1cendu ,quod eíl: per fua correlativa. Et in Subílancia
mo paífn enucle~tur,quód fubfiantia ell prnpter quid fubll:;. - e{l :p r c p-j
ter 'imd,
'tialiter.Ité q.u~ntur:quar~ e!l: cóco1dátia?Et eft dicendú,quod
con<;ordantia,qu~ efi habm1s,eíl: eo quia cócordantia (ubfian-
~ialis habituar fe d~ ~abitu fuo:ficut cappatus de cappa. Et in
1H:~ paífu cognofc1t.mt~~eéh:s propter quid, quid eH,& quod
qmd efü&. de hoc fc1ent1a fac1t.~ Amplius,per i.fpecié regu·
lz. . E.quznt.ur:q_ua1:e ~íl:.co.ncor~antia finaliter'?Et refpondcn ..
.du efi,utalla prrnc1p1a 1111pfa cocordantia quiefcere pofsint.
Et hocper regulam B. oíl:enfum efl: • ,
I 08 Per primJ. m fpeciem regul~ F. qureritur: concordarítia
gua~ta eil!Et~efpond~ndí~ efi,quod efi quáta duo bus mo~is ;
. ~ . p~1:
 1 ·6 i Pars 8. Ji Mtxt. 'Prin. &~eg. Sel!. 1. Cap.11~·
Q.!!antitas primo modo eft tanta,quanta eft fua fubfiantia: fecundo mó;
có cre ti di- do eH tanta, quaritus efi: fuus habitus; ficut cappatus, qui eft
gnofc1tur tanrns,quanta fua fubíl:antia efi: iterú efi tantus,quantus cap-
a fornu ,.&
parns eíl:. Vlteriús quuitur per fecundá fpeciem: quanta eft
fuftentá.te.
difcretivei Bt refpondendnm eíl:,quod efi: tanta, quanta funt
foa correlativa. Et hoc per ~egulam B. manifeíl:um efi.
109 Per primam fpec1em regula: G.quzritur:qualis eíl: con-
cordantia'? Et clicendum efi, quod eíl: talis, qualis ell: propria
paf: io fubjeéti,in quo efi.Et in iíl:o paffu cognofcit intelleétus
Ligamen magnntn, & necefsarium ligamen exillens inte1· fubjeétum,&
narnrx. pr~d i catum • ~ Ampliús, pcr fecundam fpeciem qu;tritur:
concordantia qualis efhppropriatc? !t eíl: dicendum, quod
eíl: talis, qualis eft foa pafsio per bonitetem, magnitudinem,
&c. Et hoc per fe clarum fr, & manifeíl:um.
11 o Per onmes f pecies regulz H. qua:ritur: concordantia
Mutuus in quando efi!Et refpondendú efi,quod efi tunc,quando eft dif-
gre Tus. curfa per otnnes fpecies reg. H: & ficut cócordátia eft in ipfo
tépore;fic efl tépus in ipfa,cócordátia fuíl:étatú,& difc:ursú có
cprdádo. Et hoc per fe patet artift~ hujus artis bent intnétí.
111 Pet omnesfpecies regula= l. qua:ritur:concordantia ubi
Mediaco-
eft< Et refpondendum eft,quod efi in omnibus fpeciebus I.Et
~ nofc cnd! eíl: ibi, ubi diffinibilis eH:. Et efl: in fuis correlativis • Et eft ibi,,
aét[l e!fen- ubi cot'ltradicit contnrietati. Et efl: ibi, µbi habet fuum adú.
di. Adhuc; efl: ibi, ubi primitiva efi . Et eíl: ibi, ubí confiituta efi.
Ampliüs eíl: ibi, ubi eíl: fubj eétiva,modalis, & iníl:rurnentalis.
Per omnes fpecies regul:? modalitatis qu:?rittm cócor-
11 '?. -
~ dantia
per quem modú efr? Et eíl: dicendutn, quód eft per illú
modú, perqué efi difcurfa in fubj eétis, in quibus eil; videlicet
ro 'Olnnibus fpec1ebus: ficut enim cryfiallus pofita foperfob-
!

. jeétú viride recipit ab eo coloré viridé,& fuper rubeú recipit

~;¿~iaa con toiorem rubeü; fic concordantia pofita in bonitate redpit ab
""1t1ones, ea unu.. mo d-u,"''""
o. · · ¿· · mo d-u,&c. & fi1c d'1c1· po-
m magmtu ine al1ú
tefl: de fpeciebus regularum. Et hoc per fe planum eft .
t I l Per regnl am iníl:rumentalitatis qureritur: concordantia
cum qno efi ! Et eft dieendnm,quód est cum fuis correlativis,
· éx quíbus e'S t: & est-cuu1 ornnihus fpecicbus regularum:& ~.st
cum bonitate, bona; & cí1 magnitudine,rnagna;" fic de alus.
Et hoc p er (e ostenfibilc est. , . ..
n A Diétfa eft de concordantia: & fccundum hoc,,quod d·1étu
T efl
 '1'#18.tlt Mi~.I -Prin.&:rtg.St!J.i.Cap. u. 163
etl,potell horno cú cócordátia cótr.adicerc có~rarjetati, qu~ i
tiú eft.E.t iíla re¡. et\ ~alde generalts,& morahs cotra peccata.

C~lP. XII. DE COWT~~8'_1ETc:MTE

PER REGVLAS DEDVCTA.
¡ 1J p E R regulam B. quzritur: utrU.m contrarietas fit
principium fnbfiantiale? Et refpondendú eft,qnod
non;fed potius ell accidentalc,ut in hac parte feéf. Contrari
tas eíl priat
1. cap. 11. de concordanria per principia deduéh.
ciurn o¡cci-
aum. 173. & cap.u.de contrarietate nmn. 191. & parte 5. d t:itntale •
tabula pag.44.nu.26.diétum eft. Nam fi effi t fubfrantiale im·
pediret-concordantiá,ut non cífet prima in conj unéCione for-
ma:,& materiz ipfi.us fubllátiz: & in frcunda fpecie regu1% E ..
nullum principium quiefcere poífet: quod dl iropofsibile, u
per fecundamfpeciem regulre C. patct.
1 16 Per primá fpecié ugLÜa: C. qua:ritur:con.trarietas quid
eft? Ad quod refpondendfl cft,quód efi ma effentia,,cxtra quá
nuJlú cns cótrariare poteft.~ Per,,. fpccié quzritur:quid ha-
bet in fe efsétialiter?Et rcfpt>ndédú eU,quod hahet fua corre .. Correlatí-
v:i acciden
latí va accidentalia;Ccihcet contrarians , contrariabile, & e<; .. talia.
trariare,fine qttibu ef{e non potcR: :fü:ut habitus qui diverfi ..
mode confillic in Cuis fübjeétis.~ Per ;.fpecié quzritur: con-
trarietas quid eíl: in alío~ Et efl: dicendú,quod·dl: in cócordan
tia contrarians,impediendo ei concordare cú fuo .cótrariar.e; Contrarie
licut concordancia lll contr.ari.ctatc ea có.cord.a.ns' impediéao rü,pu~na..
contrarietati fuú contrariare.~ Per 4. fpécié qu ritnr: qui
kabet in alio? Et refpon~endú eft;qu6d.kab1:t natur.á Cf>r 1P
tionis;.ficut concordantiahabet natura.m1Jen.erationis. Et oc
pcr regulam B. patet. · ~
· 11 7 Per r. fpecié regulz D.qu:tritur:cótratietas de quo cfH
Et eíl: dicendum,quod efr de feipfa; eo quia pri nitiva dl:: nifr
-enitn primitiva effet;eífet qui dé dcr'ivata .de e acordan~fa fibi
·pr::rjacentc : quod eíl: impo[sibile .. ex cap . .inteceden r· pag
'1·6 t. ntt. 106:.~ Pet 2, f peo1em quafritur:con r i tas de qui·
-bus efi:? Eft rcfpondendum, qubd.e{l: d objcuiione, obvja-
i<>ttt qualitatum: ficutfmu:caliditas !t ·& frigiditas~ 6ccitas,&
1tumiditas: levitas, & pondero.fitas: Jucidi , & tenebro- ·
fit~s i fanitas, & in1irmiw: ·mors, & vita: juftitia '· & in-
L z JUna:
 Pars 8. de M ixt~Prin. " ep. ~ t- i:
juria:af~rmatio,& negatio: gcneratio,& c.o:ruptw: &. h juf-
1nodi. ~ Per 3. fpcdé reg\1la: l.) .quxritur: cuj os eit cóntrar ,e-
tas? Et efi refpondendum,quod dt fubjcth,m quo eil:. Et hoc
per regularn B. clarum efi •
118 Per primá fpecié regulre E.qureritur:contrarietas quare
l!Te acci·- efü Et efi dicendú, quod eo quia fubjeétum de ipfa hab1tuatú
détis eH ra eíldicut C'1hditas efi, quia fubjeétum calidum eíl:, & fic de ipfa
ti ne fob- hab1tuatum efü& furditas eíl:,quia aliquis horno furdus eit: &
jeéti: injuria eft,qnia aliquis inj uriofus dl:& huj ufinodi.
119 Per p imá (pecié regulre F.qureritur: cotrarietas quanta
1
efi? Et efi diceodum, quod eíl: tanra>quantum fubjcétú de ipfa
habituatú efi. ~ Ampliús per fecundam ípecié q uuitur. con-
tra1 ieras quáta eíl:? Et efi dicendú,c¡nód eH táta,quanta dikre~
ti ve font fubjeéta de ipfa habituara:ficut igniés,ignitú;& igni~
re de ipfahabitnata.Et hoc per regulam B.videndnm efr.
120 Per primam ÍlfJeciem regul~ G. qureritur; contrarietas
Contrarie · r. r.
.
ta s mua e qualis efi? Et refipondendum ett, quod dt propria pa1sio .lUb~
a, . li . . .r Í d
&moralis. JCéh: 1cutcontrarietasmund1,quz rnnata dl.;1Per ecun am
- - - fpeciem quuitur: qualis eft appropriate?Et efi dicendú,quod
eíl: appropriata.pafs~o in fubjeéto, in quo eft: ficut peccato.r,,
qui de peccato fe habitu.at cótra virturem. Et ficut furditas,,&
trifütia,& hujufinodi. Et hoc per regulam B, manifefium efi,
121 Per omoes fpecies regult H.qureritur:contrarietas quá ..
do eíl:? Et refpondendú efi,quód efr tune, quando fobjeétfa de
ipfa habituatú efr.Ampliús eQ túc,quádo ejus fubjcttú eíl: pra
éticfa rnodaliter,& inllrumétaliter.Et hoc per fe mamfefiú eíh
IU Per omnes fpecies regulre.l,qureritur:contrieta$ ubi efi?
Et efi_ dicendum,quod efi in fpeciebus,nbi habet aétum funm;
ficut m elementato:& in genei:atione,& corruptione: & ínter
velle>& noHe: & ínter bonum,& malum:& eíl: in omnibus ha~
bitibus privati Yis. Et hoc pe.r fe patet.
12 3 Per regulam modalitatis quzritur:contradetas q uo mo-
do eft?Et efi: dicendú,quóa contrarietas habet modú ponendi
unü cótrariú in alio,ut de íubjeéto in quo eft, expellat cócor-
dantiá-; & habet modú privativú privádo cócordare cú. cótra-,
tx grano riare: &. habet modú impediendi finé:& habet modú m~Itipli"".
corrupto candi perfevcrádo:& hujufmodi. Et hoc pe~Je probabd~. eíl.
fpica gene
12 + Per regulam .infl:rumentalitatis qureritu~ ~ c~ntran_er~s
l'at_L_!~·.
9.1 c¡no ~fi~ ~E~ª 4!~~~d~,quod ~~ ~º ~~~~ª!!~!~~!~"~ 1m~t1~.
 . ~ .tlt Mixl.Pfm.&rtg.St!l.ú(.!aJú.3: i 6f
in fubjeéto,in quo funt. Et ~íl: c~m habit.ibus pdva~i~is: 1~am
ficut concordátia efi canfa dlend1 cum Cuis correlan vis eílen •
tialibus;fic contrarietas efi caufa non dfendi cum fuis correla•
tivis accidentalibus • Et ficut concordantia cum generatione
producit eífe; ftc contrarietas cum deviatione finis caufat non Deviad~ .
tinis ~
~ífe: & hujufmodi. . .

CcAP. Xlfl. T> E tJ' J\. 1 W C l PI O PE~

. REGVLAS DEDVCTO.
~2$ . p
.
l B . . , . . . fi Princioiú
E R regu am • qu~ntur: utrnm prmc1prnm 1t eit ÍLlb·fiJ~!'
fubfiantiale? Et refpondendum efi: quod fic; quia cial~~
fi non , fubfiantia non effet de gen re principij;
fed effet accidens privativum: & fü; fubfiantia nó
·cífet per fe exitlens;fed per accideni:quod efi contra regulan1
B.C.D.& E. ergo &c.
;u6 Per primam fpeciem regnlz C. qureritnr: quid efl: p\·in.:
cipimn? Et efl: dicendum,quod eíl: eífentia, extra quam n ulltt
ens poteft principiare.~ Per fecundá fpeciem qu~ritur~quid
habet in fe effentialiter~ Et refpondendmn eH->quod habet fua
'correlativa fubíl:antialia,in qnibus ornnia principia peregrina
funt principiabilia • ~ Per tertiam fpecié quuitur:quid efi iit·
alio ! Et refpondendú efi, quod principiú efi agens in pr.inci-
piante; & patiens in principiabili; & amboftmt conjunéta in
principiare. Et principiú,quod efi habirns,eft in principio fob Maferii
ílátiali habituato de ipfo:& in prícipiabili efi motns.~ Per 4. e~ fubjec.:-
fpecié qu~ritur~quid habet in alio principium? Et refpond · du tu motu! t·
efi,quód principiú exifiens formaliter habetaétioné in mate-
·ria,& materia ab ipfo pafsioné,& :ib agente mobilitaté, & in
fine quietem. Et hoc per regulam B. manifefium eft.
u7 Per P!imá _fpecie regul~ P. qureritur:principiú de quo
eíl? E.t efi d1cend~1,quod eft de feipfo,ut pofsit effe prirnitivú: MuJti re-·
alias 1pfum .nó efiet generale principiú.~ Per z .fpeciem qua:- princi~1~ ..!·
ritur:de q~1bus efi?Et efi dicendí1, quód principiú fubfiátiale
eft de effic1e_n:e/~rma,~na~e~~a,& fine: & principiú accidéta-
le eft d7 fi~11}~tudme pr111c1p11 fubílantialis: & adinvícé ~ópo-
·ní1t prtnc1piu c~rporal~ per quantitaté, quantú;& per quaJi..
taté,quale;& huJUÍlnod1.~ Per 3.fpccitm quxritur:principiú '
suju~ dl! ~; Cª ~CCl~~~, quod principiú exifiens hílbit.us e~-
b 3 . R~~!!: ·
.¡
 i ~~ '/'arI !, R J1t~I. '/'r/11. b rt!• ·~ 8:2. ~ ~~.
principii exiltens fubltantialiter,ficut cappa cappat .... t om ,
nia ifia funt neceífaria,utper rcgulam B. vifum elt.
l2 S Per primam fpeciem regulz E. qu~ritur: principiu1n
!Sub(bntia quare efl: .? Et eíl: dicendum, quód eft duplicitcr. Primo mo-
do eíl: fubfiantialiter, quia de princ¡piante, principabili' ae
-: ' principiare conílitutum eíl:. Secundo mo.do efi accidentali:-
ter, eoquia ipfo principium fubfrantiale habituatum efi. Et
in i.Qo paífu facit intelleétus fcientiam,& etiam cognofcit de-
:P ropter monHrationes propter quid,& quia, aquo oriuntur .t,f Pcr fe ...
.quid, & cundam fpeciem qua-ritur: quare efi finaliter'? Et eíl: dicendú.
~uia • ut alia principia fint fofientata in ipfo,& fubaltemata fub 'jp.
fo,quod efi: generalifsimum. Et boc per fe probatum efl:.
129 Per primam fpeciem regula: F. quzritur: prü1cipinm
quantum· efi? Refpondendum efi, quod efl: tantum,.quanta eft
fua eífentia, nt per medium extremitatum manifeíl:um efi. ~
Per fecundam fpeciem qucrritur: principium quantúm eff?
Dicendum efi, quod cíl: tantúm, quanta funt fua correlativa.
per differentiam diíl:inéta, & per concordantiam concordata,
& idetn per cífentiarn;ut per regulam B.probatum efl:. Et hoc
per experientiam habemus in homine,in quo elementativa eíl:
unum principium, vegetativaaliud> fenfitivaatiud, imagina-
·T ertium tiva aliud, ratiocinatíva~liud; & orones quin que, fub quina-
.q uid· rio numeroíunt unus homo.
'3º Pcr primam fpeciem regu!cr G. qazritur: principium
quale ea ?tEfr dicendum, quód principium propriutn eíl: ge-
ueralifsimum, quod invefügamus: appropriatnm autem eíl:
principinm pereg~inum, acquilitnm,& fobalternatum;ut per
{ecundam fpeciem rcgulre G. probatum cfi. 1 ••

.IJ 3 1 Per omt~es {pe-cies· r·egul<e H. fquzritur : principium

quando.efi? Dicendom.efi<,. .qtJód efr tune, quando funt fua
correlativa, cum quibus principium generalifsirnu·m eíl:: &
fuit tune, quando princip ·a fubalternata fuerunt; ficut quan-
titas, qualitas, &dpra:dicamenta: & etiam eíl: tune, quando
€ uríus, & .curfus cfi,fub quo funt mouens,mobile, & mover e habiruata,
m otu s . & tranfe.untia de uno nunc ad aliud fuccefsiue per unum lo-
<um: .& de uno aune in aliud nunc per alium locum generan ..
do motum cum curfu COlWerfom. Et ·hoc planum eíl: p~r ocp-
·nes fpec1es r~gnlre H. , · . . .
J 2 Per oiunes fpecies regulz I. q.u~ritur: ub1 eft p~mc1-
.3 p1um ~
 'P~,,, S.elt Mi~t. Prin.&rti: Sefl. 2. Cap:14: t 61
pium?Refpondendum efr,qubd eft in fois correlativis1eó quia
in feipfo eíl:: & efr in omnibus principiis fubalternatis; ficut
caufa in effettu: & efl: in motu,quia de ipfo habituatum efi: &
eíl: in fitu, quia in ipfo afsituatum efl:: & hoc modaliter, & in-
fl:rumentaliter; ftcut per regulam B. probabile efi.
1'3 3 Per regulam modalitatis qu~ritur: prmcipium quomo- Principiií
do efr? Refpondendum efi, quód eíl: principíum caufale per caufale, & ·
modum corrclativorum., ex quibus efi: & efi·principium ha- habitualc
bituale per modum, quem habet·principium caufale in habi-
tuando alia principia peregrina cum foo proprio habitu, ut·
fint principia, multiplicahtio in ipfts Cuas fimilitudi11es. Et·
-hoc per {e vifum efi:. · . ,
13 .q. Per omnes fpecies iníl:rumentalitatis qu~ritur: princi•
pium cum quo eíl: '? Refpondendum etl:,.quod eíl: cum fuis cor-
relativ is, ex quibus efr: & eíl: cmn fua natura, fine qua effe non
poteíl:. Et principia, quz fimt generalia, funt cum principio
generalifsimo fubftantiali; & etiam cum principio habituali S~cúda fpe
generalifsimo, cum quo funt hab1tttata; & ~um principio fi- c1es C. con
faali , cum quo font afsitllata. Et hoc per fecundam f pecietn tinec etiá·
~cgul.a: ·c. clarum e~ • peregrin:¡~
} -
CC/JP. X/Jll. D E M E D 1 O p· E Jl,
REGVLAS. DEDVCT9. .
13 s· t :1 Trum in fubftant_ia mundi ftt dare unum . medinm 1

~\{ generalifsimum? Et refpondendum eft quod fic:

.. alioquin non etfent media . fubalternata ,. & fic Necemtas:
mundus effet evacuatus medio continuativo , medii,
tnenfurativo, & conjunérivo : nec <fm1cordantia haberet effe-:
nec pr~ncipium ~aber~t fobjeétum ; pcr quod tranfiret ad Ji-
nem, in quo qmefceret; & fic non effet motus : & multa alia
_ inconvenientia fequerentur: quod efi impofsibile ut•perrc•-
gulam B. patet • · ;, · '
'1j6 Per ·príma.n1. fpecienv regulre (). qhzritur :·quid' dt me- .
d~um? Et d~cen?Ul~ e~, quoo.eft.fobjeétum, jn quó prnid:... :rn '
P.m.ni,~ finis adm~1cem fe-0b~iaitt,.~ .foconfnngunt, ntpri.n-·
et pmm 10 fine. qmefce:e·pbfs1t,•. Et tn.edium ge~er~lifsimum 1
~fi: caufa omnmm med1orum c:orpottalium • ~ Pe fecundam
fEec~~~ q.~~i~ ~ q_ui~ ha~et in fe ef~lialitCr ínedidf~?i · ..
·,~· +.· -· ~~':"
l"
 ~68 1'!'' 8,Jt lll.iKJ.l'rí11.b n¿.Sefl. 1.Cap~ i~
diccndú en,. quód ha.bet fua correlativa,fciticet conjunctivü'
conjnngibile, & conjungere: & cxtremicatem cum extremi-
tare appbcare,& continuare; ut in angulo F. in fecunda figu•
i·a ftg1üticatum efi. ~ Pcr tcrtiam f peciem qnzritur: medium
.quid eíl: in alio? Et refpondendú dl:,quóp eft cójunétio in for-
ma,& materia:& eíl: in igne,ignire: & in calore, calefacel'e: Be
in.planta, vegetare:& in fenfu,fentire:& in imaginativa, ima-
ginari :& in raciocinativa,,ratiocinari:& in ~otu,mo-.ere.& in
generatione,generare:& hujufmodi.~ Per 4.fpecié quzritur:
.quid habet in alio? Et refpondendú cfi,qu6d habet habitú,cx
quo habituatú efr, & cm11 quo caufat aéh~s fecúdarios,qui noa
funt de fuo genere. Et hrec omnia per regulam C. figni.ficata,.
.& rnalaifefl:a funt.
~ 37 Per primá. fpecié regul:!! D.qu~ritur: mediú de quo efl
prirnitive? Et refpondendú eít,quod e(l de fejpfo,vt fit priQ~
cipiú generale p~r fe.~ Per-2. fpecié quzritur:de quibus e.íl:?
:Et refpondendú efl:,,quód efi de effentia formre, & ID'lferi~,i~
.qua efü& ~fl: de motu:& qujufmodi. ~ Per t~r.tiá fpec ·é qu~~
ritur:med1ú cuj us eíl.? Et ejl: d¡c~ndú,quod ~ft totius fob j eéH>
in quo eíl:. Et hoc pcr fe, & pcr regulam B. manifefium cft.
13 8 Per prirná fpeciem regul~ E. quzritur: mcdiú qu:ií e-dt
formaliter"? J\d quod dicimus,quéd efi de fuis correlativis CÓ"".
,.fl.ltutu, ut per 2 .fpeciem regul~ e: manifeíl:ú efi. ~ Per frcun-.
Mediú p!.e dá fpecié qureritur:tnediú quare dl: finariter?Et dicimus,qnód
!1icudinem eft,ut fuofiantia pfena.,&,c;ótimia fit; &'nt prre,dicamenta pof..
;::1Pº~c:t: ' unt habere aétus fecundárjos: ficut fobfiantia, fubfl:antiare, &
;;·~~1f~r.i' quátir_as,quánifioare:& ficut agens,.age.re:i& mo~és,movere:&
1•
¡ fic de cceteris, fuo modo; ticut Iineans,lineare~&c. fine quibus
aétibus p.o rentiz non poífent eífe in quiete. Etlwc per fe, 8'
per regulam B. clarum eíl:. ··
.13 9. Per primá fpecié regulre F. quzritur: mediú quantum
ell? Et efl .dic:endú,quód dl tantú,cma.-itum cíl continuatfl in
fubj eéto,in quo efi; íicutconjungere in corij uµétiof e·& gehe•
. nre in gcner.atione;& c;urf!ereia curfu;~ cópont>rc in cópo•
rertius nu .fitione:& in ter,tio numeró;ficut in homin<:,qui cfi t ertiil in e-:
~~l!t~ diú confritut.ú ex anima,,& coripore:.& .hnjuf~11oqi. fJ Per ~c;cúJ
¡¿\a..m f pecié quzriturun«diú quantum,efH Et.reíP.onden~u. cíl:,
!!laod efl: tantú,quanta eíl: pars.totius tn,pfüficut m e~emetatos'.
• nire,a~~~~!'!<l\l~i~-t!i ~- ~en~!fi.~a!".~ e~ qu1bus.efi: u~
.;.. , -- !'. - r ... ·- ª!!~
 • ,.. :1
1
ilú cótnune elemétare:& fic de aiiis fuo modo.Et hocclatú ellJ · /
140 Per primá fpecié regulz G. quarritur: medió quale eR ~
· Refpondendú eH, quod efi tale, qualiti efl propria pafsi o fu·
l>j edi, in quo eíl:;ficut in igne, ignire; & in curfu, currere; a:
bujufmodí.~ Per focundá. fpeciem qu~ritur: rncdiil qualc elle
Et eft dicendú,quod clavus conjungens duas pofi:es eíl: mediá
appropriatum: & fimilitcr calefi,cere in aqua caljda: & huj u~
modi Et hoc per fe patct. .
141 Per omnes fpecies regulz H. qua:titur: medí& quando S pecie~
eft?Et reft:>ondédú eLt,quod eíl: tune, quádo fua fubjeéta futm ~1e~ ~
úcut conjungere,inenforare,cótinuare,moderare, & artificia-
re. Et hoc per regulá B. vifum eíl: bene intuenti ifiam artem ~'
-142 Per omnes fpecies regul~ I. qu~ritur:mediú ubi efi:'? Et
refpondendú eft, quod eíl in omnibus fubjefüs,in quibus efü
ficut horno, qui di: in anima, & corpore: & ignire in igne: Be
·snovere in motu: & moderare in modo: & infirumentare in
infirumento:& hujafiuodi. Et hoc quidem manifefium ell be~ .
ne iutuenti ittam artem .
143 Per regnlá modalitatis qureritur: quomodo eft mediú ?.
Et rcfpondendum eft, quód efi: per modú, quem forma habet
in agendo,& materia in patiendo, & ignis in calefacie ndo, &
planta in vegetando, & fenfus in fentiendo, & imaginatio in
imagin.ádo,& ratiocinativa in ratiocinádo. Et omnia illa me- Media' rn ~
dia modalia font partes, cú quibus agens habet modü moda- da.lia ~ -
litcr, & medialiter, five mo.ra~iter. I:.t hoc per fe yífum efi.
J44 Per omnes fpecies iníl:rumentalitatis qu~rit.ur: medimn
cü quo eíl:?Et refpondendú eíl:,quod efi cii fuis correlativis:&
~.fl: cú extremitatibus,in quarum medio exiHit: ut generare cú
.generan te,& generabili:& bonificare cum bonificante, & bo-
nificahili: & currere cum curren te, & curribili: & huj ufmodi •'
Et hoc per fe, & per regulam B. clarum efi. ·

CC/JP. X V. D E
llEGVLAS DEDVCTO •'

Ffnis ul~!~
~~~~
 70, Patis 8. at·llli~t. I!rin: ~ 'ng. Set/. i. Caj~i '~
& non á parte finis:& fic eífet motus,& proceífus parte poll a
in infinitwn,& nunquá principium attingeret finé, atq; quie•
tem: quod efl: impofsibile, & contra primam fpeciem regula:
D. & fecund~m E,.,
146 Per primam fpeciein regulz C. quzritur: finis quid efi?
~ies •. Et refpondcndum efi, quód eí.l principium, extra quod nulla
quies eíl:. ~ Per fec.undam fpeciem qua:ritur: quid habet: in
fe effentiaiiter? Et relpondendum efl:, quod habet fua corre~
latí va;fcilicet quietantem,quietatum , & quietare, in quibus
omnia alia principia quiefcunt. ~ Per tertiam fpeciem q11re-ri•
tur : quid ell in alío! Et refpondendum efi, q\lod efl: in boni-
ccum con- tate bonus, in mag~'l.itudine magnus , i11 differentia diffe-.
trarietate rens ab.omnibus aliis principiis, ac in concordantia concor-
n on efl có dans cum omnibus aliis principiis, excepta contrarietate. ~
cor dan tia•. Per q u3rtam fpeciem quzritur:quíd habet in ali o? Et refpon ..
dend.um eíl:,quód habetin bon.itate_habitum bonum,& etiam
l?l.e11itu.do, afs-ituationem aliorum~principiorum; & in differentia habet
aétum differentem ah omnibus aétibus aliorÍl principiorum ~
Et hoc per fe ·p atet,& per regulam B. ·
147 Per prima1n fpcci'em regul:E D. quzritur: finis ~equo
dl:? Et ·refp.ondendum efr,quód eíl: de feipfo;quia fi non,prin,
cipium non haberet id, in quo quieÍGere poffet; & natura foa
effet evacuata motu>& appetitu:quod eft impofsibile, ~ Per
fecundam fpeciem q~zrit.ur:finis d.e quo efi? Et eíl: dicendmn;
quod··eíl: de fuis cor1·clativis, ut i'n fecunda fpecie regulz <..:.
d.iétnm efl:. ~r Per tertiam fpeciemquz-r,itur: finis cujus efi?
Et refpondendum eft., quod finis creatus efi finis increati; &
diam.eíl:.fúbJ,eéti,in quo eíl;ut ex jpfo fit fubjeétú habituatú :
iicut capp·atus,q~1i.eíl: habituatus de cappa. Et hoc.regula B•.
ttnaniféfiat; & · declarat ..
. , 148 Per primam fpeciem regulz E. qureritur: finis quare cfi?)
S'o ~ut~o&. ~ 1 Et refpondendum eft,quod eo quia eft ex fuis correlativis có-
. & ·a fr !i fi 'd S d r.
¡oftcri ori.a. utitutus:
prior. 1, 11.· ..l,
1 a re!?º" o e propter qui • e iecun~Utl\ qui•
•

eft' dicend'um, quód.eft e9 qttja fubjett:um.foum de ipfo habi-

tuatÍl eff:ficut cappatus,qui de cappa habituatus eíl:. Et in ifio
paífu c9griofcit.inteJlet:tus quqd demófiratio propter quid eft
potentior demonflratione· quia ,. · ~ Per fecundatm fpeti ..
qu:rrit.ur: finis guare efi? Et refpondendum dl;ut ompia alia.
~·i11ciP.~i~i11 iP.fo fine '1!-Jkf~rcr.ofs~~~ !~ - ~; )
!~'~ ~~;·
 ?_,Wj·B. t11 ·MiJd. Pri11.&-Y,j. Stfl. .CAp: i j; 171
9 Pcr primarn fpeciem regulz F.qu~ritur: fiois quantus
cíl? Et refpondendum efr, quód eíl tantus, quantt'tm fuum
fubjeétum de ipfo habituatum eíl:. ~ Per fecundam fpecicm
quzritur: finis quantus dl:? E.t refpondendum eíl, quod eít-
tantus, quanta font fua correlativa de quantitate habituata.
}ioc tamen de fine creato dicirnus; non autem de increato,cú IofinitJ
'it infinitus: ratione CUJ. us fua correlativa quantitatem haber e oua titaté
1
"
non poífunt. Adhuc efi finis priv ationis,a quo oriuntur om- non tit.
admit
nes habitus privativi: ficut funt furditas, rnalttia,& hujnfmo-
di • Item eíl: alius finis tcrminationis, cum quo ñnis ultimus
eft differens ab omnibus aliis príncipiis; ficut á bonita te, ma-
gnitudine creatis, & fic de aliis principiis-, foo modo: alio- f-Principia
quin omnia principia eífent idem numero, & mundus eífet non funt
vacuatus fine terminationis; & per confequens elfet evacua- idem nu·
tus natura motus, & '\ppetirus: quod enimpofsibile. mero•
l so Pet primam fpcciem regulre G. quzritur: finis qualis
eil? Et refpondendum eft, quód eíl talis, quaHs propria paf- Propri;r
fio fubjefü potefl: effe: ficut voluntas,qure efl: talís,qualis per pafaiones
amabilitateffiiJOteft dfe; qure efi propria. pafsfo ip.fius volnn-
tatis, & pofsibilitas potefiatis,& huj umodi. ~ Per fecundam
vero fpccie1n qnuitur: finis qualis eíl: approptiate { Et efl:
.dicendmn,quod eíl: talis,qualis potefl: efse per appropriatam A . • -
pafsioné: ficut vol untas efr qualis appropriate per adibilita- t!pt op~¡ a
tem: & intelleétus eíl: qualis per ignorantiam: & ftmiliter po- ·
teflas efi qualis appropriate per impofsibilitatem; cum im-
pofsibilitas non exeat a natura ipfins potellatis:& fic de aliis,
foo modo: ficut furditas hominis, injustitia , injuria, &
hujufn~odi. Et hoc p~-r rcgulam B.manifestum est. .. .
151 Per omn~s f pec1~s regulre H.qli:rl'itur: fin is quando este Subr1I1s m
Et refpondedm~ est, quod est tune, quando est realiter in tclleétusf.
· r. · b r. . . connece -
-0mn1bns 1pec1e us rnarum regular~m; m qutbus abfq; tem- fitaté per-
pore nequaquam eífe poteft, ficut ipfom tempus non poteft cipic.
efse fine ipfo fine. Et hoc regula B.fignificat in elleéiui fob-
. tiiiter intelligenti •
·· ·152 ' Per omnes fpecies regu13' I. qu:rritur: finis\1bi ell? Et ·~"'
-eíl: dicendum,quod eíl: in omnibus fui fpeciebus; ficut in fua . .
rimitivitate, & in fuis correlativis: .& efi hab us perverfos Condlt 1&•
in privatione,& in inj.ur.ia~ & e.fl: habitusred in te'rmino, & fi:~ ~opp<r,
ufti tia. Et hqc patet fobtiliterinvef.Hgaliti. ~ ' ~
!fJ Per
 í7i 7'ars. 8~ ele ~ixt. Pri11-& rtg.fté1. 2. Cap.16.
15 3 Per omnes fpecies modalitatis qu~ritur:finis quomod&
\" arii elfen efi? Et refpondendum efr,q uod efi per modú differenti~,qu~
di modi.
'-"" - -
ponit, quód fua correlativa fint diíl:in&a ab omnibus aliis
principiis, & correlativis aliorum principiorum. Et efr per
modum concordanti~ , qure concordat finem cum omnibus.
aliis principiis, excepta contrarierate. Item efi per modun
n1edii~eo quia mediat ipfum finem per omnia alia principia.
Et eíl: per modum appetitns, qui appetit in ipfo fine quiefce+o:
re; & fic de aliis fuo modo •
I 5 4 Per omnes f pecies iníl:rumentalitatis quzritur: Enis cú
quo eíl:? Et eíl: refpondendum,quod efl: cum fois correlativis , '
& cum omnibus fpeciebus fuarum regttlarum,fine quibus eífe
non potefi • Et eíl: cum bonitate bonus; ficut cappatus cum
bona cappa eíl: bonus: & magnus cum magna cappa.: & cym.
appetftu efi appetibilis: & hujufinodi. ,

CcAP~ XVI. De· M cA 1 O J\... J T ~T~

PER. REGVLAS DEDVCTA ~
-I ~f Vzritur: utrum majoritas fit principiutn primi~·

Q
#

JSri1nitivi~ tivum quoad fuum genus? Et refpondendum eft,

ta~. majo~i 1i pcr regulam B. cum prima f pecie reg.ulre D~
·. _gt1s. .quod tic: quia fi non;cfset per accidens, & non.
per fe:& !icfobfrantia exifiens primi~iva,& major accidente,
nó effet per fe exiíl:é.s; fed.per Accidens;quod eH impofsibile.
:'J. 56 Per primam fpeciem regulre C.qureri'tLlt :majoritas quid
cfl? Et refpondendum efi, quód efi ens per fe exifl:ens, extra
qnod impofsibile eíl: majorificare. ~ Per fecunda111 fpecient
a.-egulre C.quzritur: majoritas quid habet in ie eífentialiter, Be
- - -.;:· 3 11atura1iter? Bt efi dicendum, quód habet foa correla~iva, ex:
".· .. · quibus .efr. ~ Per tertiam fpeciem quzritur: quid efi in alio?
'Et eíl: dicenducn, quod efi habitus, fub quo majoritAtes fub
alternatz funt afsituatre: Gcut majorit~ bonitatis fobílantia-
1.!>iftinltio lis, & accidentalis. Item eíl: ens difünttuni ab omnibus aliis
principio .. principiis in fubj céto, in quo cfi: fine qua difl:inétione om"".
J:lim ~ nia alia pl'ineip ia effent idem numero , & extra ~qualitatern :.'
.Creatura- · ·
zfi g~adua dmmontater;i~ r:& 1 · · d íl: ·
~tio ne,ef~ -~s ~~11 P.O.~~¡~ ~~e i!!~"a~u~ ~up~ª-~~~~~ ;-U
•.
f: ºb ·1
at1011em : q.,uo e~: u~po ~ :ie;cmn mun~-
.E"er q~at'.tam ,
!~~~! s . - - -, ine~

.·
 'Pars S. de Mixt. Prin.& re~. Se8.1. Cap:16. 173
fpeciem qu~ritur:majoritas quid habet in alio"?Et refponden-
dum etl, quód haber fuum adurn,fcilicet rnajorificare;cú quo
oritm generare, mov~re, crefcere,& hujufrnodi.
157 Per prirnam fpecieri1 regul:1: D. quuitur: majoritas de
quo efl:? & refpondendum eil,quod eft de feipfa ! quia fi non,
aut el.fet de requahtate,aut de minoritatc; có quia de genere
relationis efr. ~ Per íecundam fpecié qua:ritur: de quibu.s dl:?
Et refpondendum ·efi, quod efr de fuis correlativis; fcilicet de
majorificante, majorificabili,& maj orificare,in quibus fua ef- Efse ntiá
fentia eft fufi:encata,& fundata. ~ Per terti.im f peciem qua:ri- fund~tur
. tur: cujus eíl ! Et refpondendum ·efi, quod efi fubj eéti,in quo ir ful> fta tn
efi; có quía de ipfa habi luatum eft. Et omnia ifia funt clara, tia •
& manifeíta.
15 8 Per primam fpeciem regul~ E.qua:ritur:majoritas qua-
re eft? Et efr dicendum, quod efr, eo qma in fua effentia íunt
foa concreata relata naturaliter ,& el.fentialiter. ~ Per fecun•
dam f peciem qua:ritur: majo ritas qua re eíl:? Et refponden-
dum efi, vt alia principia fint fubalternata fuo generi, & cum
ipfa fine quietata. ,
I 59 Per pritnatn fpeciem regulre F.qua:ritur:maj'oritas qui·
ta eíU Et refpondendum eft, quod eíl: tanta, quanta efi conti~
nua in fubjeéto,in quo dt. ~ Per fectmdam fpeciem qua-ritur..
quanta efi? Et en dic.endum,.quód eft tanta, quantre funt ma.-
j oritates fobalternatx fobfifientes ei • Et hoc per regulam B.:
fignificatum eíl:.
160 Per primaoi fpeciem regulre G. quuitur: majoritas
qualis efüEt efi dicendum,qnód eíl: talis,qualis potefl effe per
propriam pafsibnem fubjeéti in quo eíl:, fine qua fubje"'tum Parsio ·n
effe non pote~. ~ Per fe~undam fpec,iem ejufdem regulre cdfa~ia~ .
qua:ritur:qualts efi? Et efi d1cendum,quod efr talis,qualis po-
tefl: eífe per appropriata1n pafsionem exiftentem in fubjeéto,
in quo efi: ficut aliquis horno efl: major in quantitate, & ma..
gis albusintense per albedinem, & magis jufiu¡ per jufütiam,
quám alius horno. . ..
1 61 Per omnes fpec1es regul~ H. qureritur: majoritas qui;"
do efi ~Et refpondendum cfi, quod efl tune, quando efi rea.:.-
liter in omnibµs f peciebus luarmn rcgularum , in quibus fuf"'.· _
t en tata, uel habituata efr. Et hoc patet bent' intuenti.
J, 6.~ PeE ~mnes íp.~~ies ~egula: l. quz!itu~~majofi~~s ubi ~_?/
 114 ParJ8, tl1 MiJtt. Pri#.(? rtg.Sel1. 1.c~p.17;
lt efi dicendum, quod eA: in maj-0ri fubjed:o , habitu, Joco,
& hujuíinodi. Et hoc pcr omncs fpecies rcgul~ r. clarú cil.
i6~ Per regulam modalitatis quí?ritur: majoritas quomodo
t.fr? Et refpondendum efl, qnod eíl: per rnodum ditferentia:,
quz caufat,quod fua correlativa Ítnt majora differendo. Itetn
cfi per modú concordanti~, quz caufat,quód fint maJora có-
l'artinila- cordando. Et efi per modum regulz G. ratione maj orum ap-
i:e .cft fu b propriationum : & hujufrnodi • lftis quidem majoritatibus
\ln~t~rf.lli. fxifrentibns fub majorita.te, qu~ eíl: genus ad ipfas;majorita-
tes fupradiétas: fi~ut particulares albedínes funtfub albedine
univerfali •
i.64 Per omncs fpecies infrrumrntalitatis q ~ritur: majo.ri ..
tas cum quo eíl: ( ~t eíl: dicendum J quód eíl: cum.fuis correla-
t ivis; & cum fuo rnajori habitu; cmll quo funt habituata: tna•
joritates fubalternatz, five majores a~us, in quibus relu·
cent ÍUít ftmilitudines.

CeAP. XVII. DE ~!¿VcALITcATE

t
PER. REGVLAS DEDYCTA .'.
.1 6
1 Q V íritur:utrhm fit dare aliquá zqualitaté,q~~ fit
principium gcneralifsimum e Et refpondendum
. efi quod fic; ut patet per zqualitates fnbaltcrna ..
ftatio apo tas' & individuaras plantarum' qua: idem funt
Aerior1 -.
(pecie: & fimiliter en manifestum in fruétibus,qui funt zqua-
liter individuati. Et hoc per regulam B. vifum eíl:. .
166 ~ Per primam fpeciem regulé? C.qua:rit'lmquid efl: a:qua-
lita'> ~Et diccndú efr,quod est ens,cui proprié competit co~­
tp.\are. ~ Per fecundam qu~rit:ur, quid habet in fe cífen~iali-
~er!E~ eft dicendum,quod habet fua pre>pria correlativa m11a-
ta,ex quibus eft constituta:videlicét coa:quans,co~quabile,&
'fert ia fpe co~qttare. t¡{" Per tertiam f peciem qu;rritur: quid eft in alio?
eies c .-ea Et efr diccndurn, quod est aétiva,& pafsiva~quia .rqualite~ cfi
aétiva, & .constit:utatx form~,& materia.~ Item per quartam fpcc1em
pafsiva. .qn.~ritut':quid habet in alio? Et est dicendi'l, quód habet íuos
Jiibi~uc; ·, Clltn quibus individ11a funt equa\iter h_a.b. ituata: ficut
Vni~ca·
~i•. in pomario porna funt ~qualitcr cj~(~em i
fpec1C1;& fi1c de e1e.
entalibus, fp11ibilibus 1 imaiinalib1.1s1 rationahbus, m.echa..
• A1Cl'1
 1'ar1 S. Je Mixl.P.rin.& ,eg.Sel1.i:cap. r7. 17~
nicis,artibus liberaJibt>s, & etiam de moralibus.
16 7 Per primam fpeciem regulz D. quuitur: zqualitas de Partirnla-
quo cfi? Et refpondendum est,quod cft de feipfa~alíoquin ~· 1 e non p-o ..
qualitates fobalternat~ non haberent_genus,fine quo eífe non teft elk ab
poífent. ~ Per fecnndam fpeciem quzritnr:~qualitas de qui- fque ~111·­
bus eíl:? Et refpondendum cst, qu6d est ex fois correlativ is verfah •
fubstantialibus , fine q uibns mini me potest eíI e hoc, q uód en : €orrefa ti-
& ipfis deficientibus,deficerent a=qualitates peregrin:r. ~ P r vorum nc-
tertiam fpeciem.ejusdem regnl~ qu~ritur:requalitas cujus ell? cefsitas.
Et eíl: dicendum, quód a:qualitas aétnum efi ~quahtatum po-
tentíarum; licut ~qualitas intelligendi, recolendi, & volendi aéCus cor
ea ~qualitatis intelleéh1s,memorire,& vohmtatis:"' fic. de fen- refpo11det
fibihbtts. Et hoc per fe patet. poten ¡ .,_
168 Per primam tpeciem regul~ E. qu!ritur:~qualitas qua-
eo
re eíl:? Et refpondendum efi,quód quia est ex Cuis correJi-
tivis ~qualibus,fubstan~ialibns, veris,& neceífariis, cum qui-
bus demonstratio propter quid efl; & etiam demóstratio per
~quiparantiam. ~ Per fecundam fpe<iem qu~ritur:~qualitas Pinis ani ..
quare efi? Et refpondendum efi:, quód est in anill1a, ut Det1s m~.
ab ipfa fit ~qualiter recolitus,intelleéh1s, & amatus:& in-fen-
fibilibus,ut requaliter ob j eéta fint fenfibilia: & huj ufmodi.
. r. . . ..
e oncreta
169 Per pnmam ipec1em regulre F~qurentur:~qua 1itas qlla- propria
taeíl:? Et estdícendum 1 quód ~qualitas cótinua efi ntnta,quá- •
ta est fustétata in Cuis fuhj eétis. ~ Per 2.fpecié qu~ritur:quá ..
ta efi-? Et refpon<lédfI eft,quod cst tanta,quáta est in fuis cor- P ea ··n"
. . &m
re1at1v1s: . ·pan. numero peregrino. E· t 11oc per {ie elaru- eu.
n er !lt11
- "'•
i 70 Per primam fpeciem reguJre G. qua=ritur:~qua1itas qua-
lis efi propde? Eft refpondendum,quód eft talis,qualis potdt
effe per propriam pafsionem fubjeéti,in quo efi; fict t xquali-'
tas fubstanti.r,formr, & materi~:& íicut funt tqualitJtes in na ..
t:r entium.fcnfibilitun,~c.,Iten~ perfccundam fp,ecie111 qn~­
ntur:qnahs eíl: appropnate? Et d1cendum est, quo<l est ralis,
qualis potest e~e pe~ appropriatam pafsionem fubjeétornm
per~grt~o~ui:n~1~1 qmbus est:ficut duo logici in Logka;& duo
Iud1ce~ 111 J ust1t1a;& d.uo cappati in cap pis; & huj ufo1odí •.
171 Per omnes fpec1es regula- H. qu.-erinmxqllalitas quan-
de efü Et est dicendum, quód efi tune, quando V ere e t foi-
teptata per omnes fpecies H~ in fois concretis:ficnt curfus,qui
~qualiter co~1{i~tit inter cunentein, & cnrnbikm: & ccmpus
pra
 í .76 P~ri 8. tle .1141~1. 'Prin. & rei.S1fl.i. Caj.1-7;
pr~fens in ter pr~teritnm,& futurum: ~ fic de aliis,fuo modo;1
1711 Per omnes fpec:ies regula! l. qut?ritur:requalitas ubi cdl:?
Et refpondendum ~fi,quo.d eíl: in feipfa~ eo quia in fois corre-
lativis eíl:: & eit infub)céto, in quo dl: a:qualiter deduéta pc.r
aétionem,& pafsionem:& efi in bonitate,magnitudine,llc.in
quibus :rqualiter e{},ut principia fin t. a:qualia;& ell in ditferé-
tia, ut fua correlativa fin t zqaaliter difünéta~ & efi fi mili ter in
concordantia,ut foa correlativa a::qualiter fint concordara: &:.
. eíl: in modalitate,ut modaliter fint:& efi in inílrumentalitate,
ut iníl:rumentaliter íiut.Et totú hoc per regulam B.clarum eíl.
17 3 Per regulam modalitatis qureritnr.: ~qualiras quomodo
eíl:? Et eíl: dicendum,quód eíl: per modum, quem habct in fois
fondus,& correlatívis: & eff per modu\11 juíl:itix,ponderis,menfürre,&
.U}enf~t!a .. proportionis in fubjcéto,in qno eft. Et hoc naturaliter,& ar-
tificialiter. Et hoc per fe fatis clarum efr.
174 Per omnes f pecies iníhumentalitatis quzritnr: a:quati-
tas cum quo efi? Et efl: dicendum, quod efl: cum fuis correlati~
vis: & eíl: cum differentia,cum qua agens distinguit: & eíl: cum
concordantia,cum qua agens concordar zqualiter : & efi cum
proprietate propria,cú qua caufat habitus proprios:& hujuf..
modi,ut patet in elementatis, vegetat.i.s,&<:. Et hoc per regu-
lam B. fignificatum eíl: "

CcAP.XVI!I. DE MJ~o~. JTcATE

PER REGVLAS DEDVCTA.

Subfiantfa, 175
&: accidés.
Q V a:Í·itur: utrum minoritas ali.a fit fubfiantia, &
alia accidens? Et refpondendum dl: quód íic:
quia fi non,deíl:rueretur relatio fubfiantialis ex-
iíl:ens inter majóritatem,& minoritatem: & etiá
omnia principia effent a:quaiia; & etiam relatio realis maj ori-
tatis, & minoritatis non eífentinter fubfiantiam,, & accidens:
quod eft impofsibile. Et hoc regula B. probat.
176 Per primam fpeciem regula: C.qureritur:quid eft mino-
ritas?Et di<:imus,quód eíl: ens,cui proprie competit minorifi ..
a
care,& majoritate fe prolongare. ~J Per fe.cundam fpeciem
qureritur:qmd habet minoritas in fe naturaliter?Et eft refpon•
~endú,quod habet fua correlativa innata in quibus eíl,& e?~
qw~
 'ParJ 8. le Mi~I.· Pri'4 & rej. Sefl.z.. Cap: 18~ 1 'l'Y

quibus alia principia funt rninoriilcabi1ia dividendo,& anni~

-biíando fobjeétum,in quo efi. ~ Per tertiam fpeciem quzri•
tur: quid ~ft in alio? Et efi dicendum > q uó d eft ens confump-
tivum,. utcirca nihil eífe pofsit. ~ Per quartamfpeciem quz-
ritur:quid habet in alío? Et refpondéduin efi, quód habet mi'-
norem eífentiam, minus eífe,&' minorem naturam, quantita•
tem,qualitatem,&c. Et hoc per fe clarum eft.
177 Per primam fpeciem regula: D. qua:ritur: minoritas de
quo eH? Et efi: dicendmn,quód eíl: de fejpfa;ut fit principium lnferius
non poteíl
generale, fine quo minoritates fobalternata: effe non poffent effe .fin~ f~
de genere minoritatis·. ~ Per Secundam fpeciem qu:?ritur: peno~' ..
rninoriras fobfrantialis de quibus eft? Et ~íl: dicendum,quod
dl dofoís corrclativis i fine quibus exfientiatn, atq; narnram
habere non poífet:rninoritas vero accidentalis cft de fcipfa,in
qautú habitus efl, cú quo minoritates fobfl:antiales funt habi-
tuata:; & minoritates potentiarum funt de foo genere. ~ Pet--
tertiam fpecié quzritur:minoritas cu ju! efl:? Et refpondendú
eíl,quod efr agentis, in quaniú de ipfa,& cfi ipfa caufat mino-
'ritates. Et omnia ifia per fe patent,& etiam per regulam B.
178. Per primam fpeciem r-egul~ E.quztitur:minoritas qua..
re efl:? Et refpondendum eíl:, quod eo qnia eíl: ex fuis corre la•
tivis;ratione qnorum.eft pri~lripium,quantum ad fuum l5eous.
~ Per fecundam fpécitm qn~ritur:minoritas quare efl:? Et efi: Necc:~si.;.
refpondcndum,ut fint entia minora de fuo genere; fine qúfüus tas _mmon
non poffet e{fe motus.divifio,generatio,cotruptio, & priva.:- . ~a~i~•. .. 1
tio. Et ho.c per fefatis apprehenfibile eíl:. · i
179 Per primam fpe,iem regulz F ..qu~rit1,ar:mi11Qritas qui-
ta eíl:? Et rcfpondendum e.íl:, quod efi tanta, quanta efi extra.
genus mafo ~t~ti'>~ a:g~al ·;«.tis. ·-u R,~r fecundam qu~ritur: ·
minoritas qnanta e!t? Et eíl: d1cendum, quod eíl: anta, quanta
font fuatórre1ativa,& ÍU:? minoritates fubalternatre,& foa in-
dividua,qu~ funt de fuo genere.
1 So ·Per r.fpecié regula: G.qu~ritur:minoritas quatis efi?Et
refp?nd..egdú. efi:,.q.ubd e~ tafü)quali~ potcfl: e~"c, per propr~á
p.afs1one fubJ eG.h,m quo efh ficut una fubfiantm eft mmor alta Vna fubllá
p.er fuampr'opria_m pafsioné, füu qua non .potefi efe~ f Pcr ~:~rt:~i:ii-:
fecundam'fpe~iel!' .q. u~i:itor e minor~tasi qu
. alis.eíl: ? ~t. efi dí:
cendum, :qnod cft tahs. quale efi: mmus pr:l.du:amenuun liln
appropriatum~ ficutmill.<?r quantitas,qnalitas, &c.
18! ~et ~~~e~ fp~~i.e~ fegu!~ !i! qureritur:minoritas q~1:n ..
M
 quibus alfa principia. funt miuorificabi1ia dividendo,& anni~
-biíando fúbjeétum,in quo eft. ~ Per tertiam fpcciem qua!ri•
tur: quid ~ft in alio? Et eíl: diccndum, quod efr ens confump-
tivum,. utcirca nihil eífe pofsit. ~ Per quartamfpeciem quz-
ritur!quid habet in alio? Et rcfpondédum dl, quód habet mi~
norem eífentiam, minus effe,&·minorem naturam, quantita-:
tem,qualitatem,&c. Et hoc per fe clarum eft.
177 Per primam fpeciem regula: D. qua:ritur: minoritas de
quo eH? Et efi: dicendum,,quód eíl: de feipfa;ut lit priucipium 1nfc:riu$
non pote(c
generale, fine quo minoritates fübalternata= effe non poffent e!fe fine f iJ
de genere minoritatis·. ~ Per Secundam fpeciem qu~ritur; peno~:.
minoritas fobfl:antialis de quibus elt? Et ~ft dicendum,quod
cft dofoís corrclativis t fine quibus exfientiam , atq; narnram
habere non poífet:minoritas vero accidentalis cft de fcjpfa,in
qantú habitus efl, cú quo minoritates fubftantiales funt habi-
tuata:: & minoritates potentiarmn funr de foo genere. ~ Pet--·
tertiam fpecié quzritur:minoritas cu ju! efi? Et refpondendú
eíl.,quod efragentis, inquantú deipfa,& cü ipfacaufat mino-
'ritates. Et omnia iíla per fe patent,& etiam per regul~m B.
178. Per .prJ.mam fpeciem regula: E.quzritur:minoritas qua-
rc efi? Er refpondendum efi, quod eo quia eíl: ex fu.is corre la•
tivis;ratione qL1orum.eft pri~Kipium,quantum ad fuum geous.
~ Per fecundam fpéciem qn~ritur:minoritas quare efl:? Et eíl: Ncccefsi~
refpondcndum,ut íint entia minora de fuo ge11ere;Gne qúibus t~s _mmon
non poffet e{fe motus,divifio,generatio,cotruptio, & priva:"' . ~a~i~•. .. t
tio. Et ho.c perfefatis apprehenfibile efi. · ·t
179 Per primam fpe~iern regula: F ..quzritur:minQritas qui-
ta. eíl: '?Et rcfpondendum eft, quod efi tanta, quanta efi extra.
genus maj'o 't~ti~,i6' z9~al "t«..tis. ''U R,cr fecundam qua:ritur: ·
1:1inoritas qnant~ dt? Et efi ~1ce1~dum, quod dl: anta, quanta
font fuatarre1atoa,& fu~ nunor1tates fubalternatre,& foa in..
cividua,qu~ funt de fuo genere.
1 So ·Per i.fpecié regula: G.qua:ritur:minoritas qualis efi?Et
en
refp?ndeodú. efl;.q.ubd tafü.quali~ potcfl: effc, per propriá
p.afs1oné fub1e4f1.m quo efh ficut una fobfiantia dl: mínor alia Vna fubílá
Per fuam ~~ nr'opriam .pafsioné, füuqua non .potefi eíc '. f Pcr tta cft mi:
fecundam" pee!·e m· .q.u:ri:1tar
· 1 minoritasiqu. alis efr? Et dl: di- nor afü.
cendum, ' uód éíl talis,. quale efi: minus pra'.dicamentüm tib-i
appropriatum: ficutminor quantitas,qualitas, &c. ·
18_! ~cr ~~~e~fp~~i.~~ Fegu!~ !i! quuituraninoritas qduan-
- . )'.\ o
 t 7t ·paf-s B. dr .ll<ixt. Prin.& N8· S:té1. · • Onp.·; B.
tio·efr? Erefi diccndum,qttod eil t-unc.,quan<ló rool' tn· ·~JfPfi
k'llta·t a ¡rer omn·es.fp:e<3Ü?-s'tegulz ·H. in -ccmcr.ctis,qu~· font
írw.-g~ ef"e~ '&etiamdl tunc~oaudo'. efi· ih '" Lr.a6ical.perrm· o-
Fifioare. Enotnmhoc?{terb.ene.mtoentL
'18i2 . Per omnes fpeciesr~gob: l.qtt~ritun: mi ~liitas:ubitdlt
Et reípondédmn eft1quod efi in fe ipfa, ·cúr6t-in fa:isioorrchati•
·vis, ex quibns efi:& .,frjn'f.ubjedo cópofito íbinorisíubfiári=r.
~ ·accidentrs:ficutaliqois cap.patus,qubeft in minori cappa~
aqmrin minori calidiraee, ·& equus in minc:rri curfu,J&·huj.uf•
moCli;& hmnO'i11minori mo~fo:, & artifex in minoriartiltc:'o.
·18] 'PeMegútam modalitatis qutrritur :minoritas q1'1omod·e
éíl? ·Etefr retpondentltun, quód"ffr pcr modnm,.quc:mitabet
in·fuis·correlattvis,\Jt•fit•mindr exift~llOO\.J · .&·a:gend~:,,t qbjtn
alitta·p l'in-tipillm':frcut· ~Hquis horno in morailbUs,. q"i.hitict
1

-·inódumexdt!endi in·ininor1·virn1te,·f.aciendo;paryurrr.bono .
~ ·éqtius >q11i'Cnrr'en:do~liquotieshabet-parvum 1 rrtic; Bt
ltóc·pcr-fe · c1arum ·efi:.
:i~ Per ~eni inffrumentafitatisqwzritur:mig;oritas cum
qtfoefi? Et refp·ondcuilum efi, ·quo~ eft:Qim omnibUS:iUis,
· 4Jll~ fünt delfno¡genere-adlawicern iníob;cMto,im¡quo ll dlMn
mlft·o ribasieífentfüi.; ·& taou1&ibUS1 · 'bo~pnttntiafum;a
"\\'i~ticc~ cúml'rfinnribas currere¡é:ale&ctrre¡&•hnjefmadi •
• ; 185 OlxirrRwde-1'riflcipiis,pcr ~atasncdua.isY.tlit.;per~Jfbc,
1 i · · · · quodde·tplfi~lli'ttum étt,aatur-doddna cumquaipottfhlromo
Invc6tio .a1ii-pritfoip~~pHara·;&·pcregr-ittatdedac:ere. ·nEtpertalcm
phuiú me· doB:rinam intelleéti.t~v2ldc¡genenlis:cíhd·ibnnitmdúm plu·
diorum,. firmedta¡lc'..tirl•elUgandUmveras cot10 fiancs • 1
• 1

- sufficiétia
,. fubjeéto
úm.
 . .Ta,..1 ~ .f¡//.·
.
1. J1 Deo :. Cap. r. 1 79

~ · or.iatur, applicetur:adfuú fubjea.ú:, ut inferiús exéplifi ..

cabitnus,fuoundú qU.Od irr traébltuapplicarionís- 6guratur-. Et
primo·d• i.w.fubjecio,.qct e1Hleus,pcr B.fignificato dicemus.
' 1

Smdfubjetbm.diriditurin1duas partes principales. Divifio fe·

..
l Pr;iltta:pHseft ·d~difourfu Dei.per principia- S,Ccúda. étionis• .
pal'Si<dl de difc¡irfu-D.cri.per cr.egulas. Prim~a.uté ifü¡...
· . 1~m pal'tium i~uinqae parres di•i<litur. Prima. efl:
de·itw-el\:i~otte!div.tnarum ·digrritatam~ . fi~ ratfonum: fo-
cund~d'C'carom :attibus intrinfeais, & confübftan iialibua: ter
tia-de infia'itatedigrritatum:.quartadeinfinitate a&uunrcarü:
cr·qnint• paT-seft· ~difGUrfUl.lll.ei :pcr.princ.ipia~ Secunda p
prinoipralis-di\lidit~r.in · deacmrtgw~,ut.in..ipfisapparet. ·
· tfrim~e ~ima.p:atr.etrUianduntefi. . ;
• l
 íSo 'PJru;. Sel1. l . Je Deo. Cap. t!
a ti~ or>fi n e . uo DeL1s non pcflct amare feipsú. Deus el1:, & fuú
efle eit virtuosü;alioquin Deus eífrt vitiotus,& íic nó effet di·
gnns Deú eífe:eíl: ergo vircus,fine qua Oeus nó polfet effe vir-
tuo fo s. DeL s eíl:, & lic fuú effe elt verú ~quia fi non, falsú effet;
~ per confequens non effet dignus,ut eff_et Oeus: efi ergo di-
vina veritas, li ne qua Deus nó poffet etfe veru's. neus efr,& 1uú
effe eH: gloriosú;quia fi nó,jam nó e{fet dignus,q·ct effet Deus:
eíl: ergc divina gloria,fine qua Deus nó poílet effe gloriofus.
4 ProbJv1mus divinas d1gnitates eífe-realiter, fine quib~
niíl:inéro lJeus e(fe non poífet:idcirco numerabiles funt, qualibet e1Cit-
for mali& tente in fuo proprio numero. Ratio hujus efl,nam ú qLlzlibet
i!~auitur • nó ex.i!teret in fuo proprio numero,jam Deus no eífe't;& ideo,
ut Deus íic,opportet eífe in ipfo piures rationes, five dignita-
tes reales. V eruntamen quantum ad eífentiam non differunt;
ná omncs font vna,& eadé eífentia divina;vel una eíl: alia efsé-
tialiter:aliter enim bonitas eífet magna per accidés; & é cóver
fo:& íic de aliis potefi dici. Et in.ifl:o pa{fu cognofcit intellec~
rtobatar tus human~ s , quod Dc1Js,iu quátú cóftderat unitaté fu:r efsé.
ti:?, non confiderat plures raciones; fed in quantum confide-
rat, quod non pQte e{fe fil.le pluribus ratiótlibu~, numerat
ipías realitcr. Sicut homo,qui in quantmn confidcrat fe eífe
unum, non confiderat plura; fed in quantun~ confiderat quod
non poteíl: effe fine p lur.ibus rationibus, numerat ipfas reali•
ter, & cognofcit fe eífe plura.
s Inquifitimus divinas dignitates, & invenimus ipfas eííe
Det>-eoeffentiales,& fnbfiantiaJesab élterno, & in ~ternum •
finis di~- Finis.veró quare ipfa funt)confifi:it i1i.fe ipfts, non extra: nam
nicatü Dei aliter effent per. accidens,& fin1ilitcr Dcus: quod efi impofsi-
contra Sar hile.Et hoc efl: contraaliquos SarracCJtoscredentes habere al-
!ªc~no~ • t4m, & fobtilem notitiá de Deo; qui dicunt,qa Deus eO: unus.,
& nó habct dignitates quoad fe;fcd habet ipfas,ut cú ipfis agat
in creaturis; videlicet efi bonus,ut agat bonam creaturam: &
eft magnus,ut.agat magnam creaturam: & rfi ~ternus,ut crea-
. tura fit durabilis,&c.m1de.patet tnanifeíl:t quód in vcrbis,five
cHttis Cuis implicant cótradiltion~:quoniá fi fic c[et,ficut ipú
dicunt;já ficut Delts efi infinitus quoad fuas rationes. crearet
creaturas infini.tas,& ~ternas:quod nó facit,ut ipfimct dicul\t:
mundú enim dicút etfe n9vú,& quantú,ftye lianitatú.Amp1iús
implican; ~ótradidio~ .~ce~4<>. p~~m ~!fc ~aufam prima~n !
· ., . ._. guJ
 7'~r·l 9.·s,11. 1~<le Df1 ~ e~. : i r
iijui non eífet caufa prima,.fi fo~ rationes eíffnt propter mun-·
.dum; & fic Deus effet cum fuis dignitatibus., ut mundus eíf~~
.q uod dt 'valde abfutdutn.dic;ere •.

~cAP~ 11. DE <Y.ICTJ'BVS 1WTI\j~SEC1 __

.. :rDIVINARV2M R.ATIONV ~M.

~ , ,-'f'::\ Icítur ,.quód frufl:ta c.fr:potentia' quz non reau~ Digñitat~

T

•11.,;1,citur ad ·aéhun. A..d.huc dicitur, ·quod potcntia Dei habr t

e ~, , ; . cognofcitur pcr a~us,& ac9:us cognofcuntur pcr aétw is.tri
· -ebjc-éta ... E,t ficfignificatumetl, quoddivinzdi- fe~o~
.;_gnitatesp~lo~t aétus:-; fine quilius eifen.tfrufrra ia inliniwe •
~ zte1·rµrJte; & Deus ·non cogno.fce.ret f uas dignttates; noc
·objeéi:ar~i· (ei_p.fum • unde fequerctur, quód· Deus,noneífct
JDcus pe.r fuasdignitates. Quod falfum eft,ut-cap.antec:edenti
1

. fll'obatuw.rit.. : - · · . i. i
7 Vlteriús: ft div-inabonitas.non haberet aétú,& tic:de aliisc
j-ám non haberet na.tu.r-am,& effet QCiofa,& vacua,& uó fe ha-
..beret adaliqt1em6aennqnod efi: imr>ofsibile, & contra rega.;
J.am_E.. & etiá bont ra f~iundam f peciem regulz C.habcnt ergo
1

-divinz digniiat:es .aétus intrinfecos coeífcntiates-·& naturalic:t.'

,.8 ~lt~riU.s: li dignita-tes .non habefcmt· étus ~oitffentiales-
fltlilibet cífethabitus priv.ativus: nam Gcutc~ci-tas cfi habitus
priuativus, eo quia non habe~aélum, fcilket videre; fic divi"".
na,borutas e..fftt laabjt.us it1ati.-us. fi noa babeiet adum ·n-·
. trinfecu~u, fibi~.oe(f,ential~~11 !Yideli~t )lpoifio~& fimfütcr
~ magnicudo,.finon habe~t magniJica~·e. : .& reteaütas ab(q;~·
t-ernarq: .8' po~e~~~l.i~P\llf.e .:,íapi~tJaJln@.fcire: & vo.lun-
tas fine velfe: & virtus fine .virtnilicare: & .Yetitas fine verifi··
.ianc :Jattq; gtoria.íine gloriari.: & De1\s·non ctfetdignus, qu6d
effet.D~us..cumhabitibus ·privativ·is ,. & (ibicoeífentiafürns ~
qt~ód etlimP?fsi~ile ~ ~ab~nt;crgo di~in~ diguitates aftU& · ~
uu1f~,eQs,6ln cotífc11tiales" 4c r.eal~s ~ . ,. ,
9 Arguimus ampliús fic: omnis bonita~pcrfeda i habet a~
. tuln.; fol divina bpnitas ea perfclta J. ~l'.89 habet .~étum . ~ r
~e de 4ivfoa magni~udinc, ztetilitate, &c. poteft dici. Vlte~
,.-iiu :. nulla bonitas ea perfeaa > ab!q; adu ; fed divina bo.,.¡
~!~~~ ~!l pc~e.fta j ergo llO? e{l pc.i:feé}a 1 ~~fq; aau fi; ~
: li . . ~ 14 J_ -~
 1
t ~ 1. rrarJ 9, ftfl. 1. de Dto. Cap. J•
fic de divina nagn irnd ·ne,& ~tcroitM·e potefl dici: cOt\Ch1di-
r ergo affirmaudo , & neg.u1do, qt.o.d divinée dignitate.~ ha
bent aétus intrinfecos, & coeffentiates. . !

C~lP. 111. DE 1 w·r F 1 ~ l rr cA. r·s

DI~ •ARVM R.AT!ONVM.

n ;~inz..ra- .o.:
tion~s sút · d
in
"';V
f vina hon·(tas e1bat10 bono;quod producat b
num. Et q iacap.2. jam probatulnefr quódip-
d.nfinitz. .. J • fa habct aéi:um, videlicet bonificare; -ideo, quia
' · magnitudo efr ens, ratione cujus bonitas efi rna..
_gna; ~lllJIA!idem bon:itas ratio bono, quód magnifice pródu-
·cat magnutn bonum: & q.ui.a ~rcrnitas etl:'ratio,per-quam bo-
uiras, & tnagñitttdo ~ternaliter durant ¡ eft proinde bonitas
·tatio bono,qui>d produc&t rnagnum bt>num,& ztemum: fed
bonitas non poífec eífe talis ratio,nifi ipfa eífe.t: infinita,& mi.~
menfa ; efi ergo bonita' infinita n'ece(tario •
.u Divina magnitu'1o tfi, ( ut capit. primo probatum eft')
& habet aétum;. fcfücet magnitioare:~ quia ztemitas.eft ens,
Utione cuj's anagnitudo dn.r•t; & ipottfta eftid,rat1ione cujtis
magnitud"G potoft ex.istere' & agere: eft per confequensfub·
jeétum infin:it1:1m.& immenfüm, per quodmignificare potest
fe dífundet~ ab zrern.o,_& in. zternum:·& tale fubj eétum voca~
mus mag.nitu.dinemin.finitam ..
•tcfnitas u ABt.emitas.dl:.m.éfurafimuJ,& femel exiíl:ens,nó habens
cll tot¡ 6- aliq,uid á parte ante, -nec·aparte post, & fuum fubj ettum est
inu1 • zternum. ab ~terno,& in zternutn: & fic ~ternitas est infinita.
-ratio. Et hoc_quidem est bonum ,,4' magnum, & per potesta:
tem effe potest •. -.
1:
13 Potcstas est, (ut capite probatum est , ) & habet ac•.
tuRll;' fcilicct pofse: & potes tas potest exiStere, & agere inñ-
nite: erg~ feq.uitur de necefsitate,quód potcstas infinita est;
nam fine potestate:a:_ternitas non poífet habere aaum.ncc el·..
~ .fontiam. infinitam •. : . ·
· 14 Sapientia ~i, five irÍteUeétus est, ut capite .1. _jam
prob~tú ell: & z~ernitas est id,ratione cujus durat;& pe~ po-
. tcílate potest eustcre,& agere;& magnitudo·.est per·qua p·o-,.
t.dtfe di~im~c~e ~m~en~~¡ &·¡>~~ !!on!!&!é infilli_!as inte;~~· .•
. ~ (' '

1 •
 Pars 9•.ftél. 3."tle Dto. Cap. 3.&-4; J 8~
us bona·cll;& per voluntaté efi amabilis:propter quod infi ..
tas inteUeétus fic nccc fsita,ta efr,,qó nó potefi alitet fe habere.
1 J Divina voluntas di:, _ & limiliter fuu¡ aétus.; ut jam fupe
rius an tea ca pite . primo• & fc<:undo, probatum ·cfl : & 6
ip fa eíl: infinita ab a:tetno • & in :rternum; ~ntelligibilis qui-
dem eíl: infinité: fed.li elt finita, non eft intelligibilis infinüe;
nec per confequens divinus mtelleétus efi amabilis, nec ama·
tus ab a:terno, & in ~ternum. Et fic diffinitiones bonitatis.t
magnitudinis, &t. deij~iunt; quod .eft impofsibile: ergo pro
bátum eft quod divina 'foluntas eft infinita. .
"16 Divina vi~rus cít,,1& fui aéh1s funt,.ut fupra ca.1.& i.pro·
batani eJl. Et ideo fi ipfa efi infü~ita; ben equidem : Ji autem -
non eft infinita, vitiofa quidem eft per aliquod \'itium impe-
diens ipfam,quod non fit infinita: & per confequens orones
ali~ rationes vitiofa: funt,quz pcrmittunt eam finiri,iplis exl"'
iftentil>us infinitis ~ . Et quia finitum non potefi tantilm fe e~
endere,five ditfundor.e,quant~m infinituro; ma~ifcfté appa-
"l·et iDde, qttod aliz dignita.tes partim funt vitiof~, & partill)
11ó;quod eft valde impofsibile:ea ergo divina virtus itifinita
17 Ve ritas divina efi, & fuus attus, ut fupra ca-p.1. & '2., pro-
batum íl;cum verum fit quod bonitas, magnitudo, &c. funt
ntiones infinitz realiter ~ neceffarium cfi proindé , quod ve
-ritas fit infinita:alioquin infinitas przdiétarwn rationum nq
efíet vera; quia non haberet cum quo. · ..
J 8 Dlvfoa gloriaeíl, & fous aétus, ut fupra·cap:1.& i. pro-'
batum efi:fed elfentia ipftus gloriz, aut eft fofiuita, aut finitas
aut partim infinita,& partim finita: 1i abfolutc.eíl infinita;be-
ne quidem. eo quia non efi: aliquod inconveniens. quoad fe,
nec quoad alias dignitates:fi autem eft partim finita,& partim
infinita,maximum quidem inconveniens fequitur;narn ometes
•liz dignitates non haberentfobjeétum glori~, & quietts in·
linitum~& fic finitas glorizeífet habitus privativus,per qge~
.aliz dignitates haberent p~nam: quod eft va\de impofsibilc;
Sequitur ergo neceffario, quód divina gloria e!\ infinita.
.. ' .,
I:c.AP •.IV. DE .lWF}Wlf~TE cACTVVM
\
•

·o
L •• , ·

'
DIVlNARVM RÁTION\fM. · ·. ~ . .
I vma
. b on1ta~
· eun ra~10
num •'Et quia bonitas cfi magnaper magnttudi·
Aél~s divi
• bono, qnód pro duc~t bQ• n.'.lru
nú fu ntratre
finih .
in-
-·
· L.
M + nem;
 í8~'· .P4J"l·9. SifJ, 1. Je 1Jt/J. Cap.4. a
•em-:& per ~ternitatem ell mtcrna: & per potcllat:em potdt
c:xifi_ere, &:agera: per in.tellcdum ·eít intellefta:-per volnnta
t .t tn efhmtna:p·cr vir.tutem efl: v~r!Uo(a: per -v eritateni eft ve~
r.a.•,&; pet gloria'.m efi.gloriofa: feqlilitut ptoin.d:e de necefüta
te, quochtths bonitatis,{cilic.et~ooificave dbiufinitus;;qu6ad:
infinit~tem .booicatis, Bl etiam qua ad-· infinitatcm omnium
atiarum ·dil?hitatum, five r-ationum • · .
:2-0. Mag1iitudo Dei ell infinita, & hahet adum , . ut fupradi~
aum eft cap. l & z .. ~ ideofous-aéhis ", fcilicetmaguificare.
aur·eft infinitus ,.aut ·finitus: . fi infinitus ,· bene qµidem: ~ fect
ft non:; fimiUs quidem elhrborf, in qua 'elementativ-acll ma...
~omll:ira~ gis-e'Xtcmfa,quam v.egetat1va;eó quia in cxtremitatibus arbo•
~Q ~~l>o~1s . ris aliqnoties funt rami fioci, in quibus ~egetativa.non e!l,fcd1
elementativa tantúm:Cic enim contingit magnitudini infinita',.,
fi aétus ejusfinitus efr; non autem infiriit.us: quod cfl: malum1
ontra bonum;&. par~um contra magnum: & per conf-cquens-
mé¡gnifioare, & a:ternare non poífean feconvert.ere: & orones .
alii aétusdiv.inarumdignitatum deficerentAétui-.magnitudinis: ·
& füniliter.aétus magnitudinis deficeret eis: ratio ne cujus ef..:
f.ent parvL .vnde fequerctur,quód infinitas eífentiz quiefrc-
l!•t in finitate íui.aétus,prolongan4o fe ab aa-u infinit<:> ; quod~
~ oonU1' fúam naturam : & magis. qniefoeret in parv<> aélu ;'-~
'qtsátr1 in· magno; .quod-dt diffonum rationi,&.contra infinita.
tero aéh.1s bonificare,quam probavimus nu. ameoedenti.Coa ,
oluditur. e.~o quod . magnificare.d.ivinum efi infinitum •. ' ·
~-1 AErernare.rG>ut.fupra pr-0batum e{lóap.'l. & fimilitedn~·
finitas:,.& zternitas.Aétus autem z.ternitatis, fdlicet a!ternare~.-.·
aut eft1infü1in1s, aut finitus :~ffinfinitus, . benc quidem >~. nul ..
lf!ternitu, 1\nn enimittconveniens- fequitur. Sed fi eílfinitns, ,magnum
eerm inari inconveniens fequitur:.;· quia zterna.re effét terminatum pc.r
per· tépus ~mpllS· : & per. confequens zternitas Cffet· fubj eéfum tCIDf\~
~ 1va.lct. risab ·Z·t~rno,& in reternutn:quod eG yálde i111p.ofsibile,& ~ó·
tra··inñnitaté. divinarú dignitatú,.jam foperius afsignatá cáp~
antecedéti:toncluditu1· ergo,quod ~ternare eíl: infinitus ati'tls• .
2i) PofsificareeO: aétus poteftatis, ut cap.~. probatum ~!l:
fed pofsificarc, aut efi· at1usinfinitus aut fi'nitus ·-: .fi. c-lhllli-.
1 1,

ñnitus, bcné quidem ¡ quia ficut pofsilUcatte :finitum ~e con-·-

1 v-enit cum poteftatc finita; Ctc, & multo anelius pofuficare ·
i!lfi~t~~ f~ ~~!~~i~ ~?l po_~C~!~ ~nii!P.l~ fuP,r~ ~r~;~~._
 7'ii-í 9. Sefl. 1. tlt Oto. Cap: :i;:
iap:.1: fi auteni eR finitus, f~uitur inconveniens; t1am pofsi-
iicarc creatum convcmit infinit~ p.-0taflati; & fic potefi~ quó•
ad Deum,& etiam quoad creaturá degenerat, & exit á foa na·
t ra: :adhú~ bonific~rc, ll\~nificare,~ ~tcrnare non poífent
..cife aétus infiniti; eó quia nemo dat, quod non habet: prop·
ter quod fequeretur·contradi'aio; eo quia bonificare, tnagni- Nemo dar;
Jicare,& zternare, qui funt aéh1s infiniti, ut probatum eft nu. 6~t~ !no~
1: 2·. & ·J~ non poífent eífe infiniti; & quia contradiétio fiar.e
non·p·ot.e.fhtoncludicur p,roinde,qµod pofsjficare divinum etl:
aétus infinitus .- j - ~
~ 3 . Intelligcrc divinum, autdl infinitum,aut finitum: fi ia~
finitum, bcne quidem: fi finitüm, fequitur rnagnum inconve•
niens; videliGet, quod eífentia intellectus,quz infinita efi,non
efr intelletta: & fic.in parte eílfubjeétum ignorantiz , . quz e·ft
habitus privatiy-us, p.er quam in.finitas aétuum divinarum ra·..
ti-onum ignor~tur :.qnod eft.malum contra bonum,& par.vum
contra magnum. Concluditur ergo, quodintelligerc divi~
num eíl aé!us infinitus. .
~ 4 Amare,ffve velle divinum,aut eít infinitum, aut finitum:·.
ft inffnitum, bené quidem·: fed fi efi finitum, jam infinitas di."-
vinarum ratíonnm, & aétuum earum non efíet infinité ama·
b:ms·, neq; amata: & fic infinitas intcllc&us, & füi aétns non··
effent infinité amabilcs: & úc de infinitate bonitatis, &c. po·
teíl: dici: quod eíl impofsibilc. Concluditur crgo,ciuoddivi~
num amare eLH11finitum •. ·
~-r- Aélus divinz virtutis, aut e.Rinñnitus, aut' finitlls in ef..·
ftntia, & numero virtutis: fi eíl: infinitus, bené quidem : fi au .. Nulius ad;
t-em eft finitus, feqnitur, quód cft infinitas in eífentia, & nn- tus etl ma·-:
mero ·aliarú · di~nitatum,(e-ó quia virtuof~ funt infinitz)& nó jor_ i~ alio,
in fu<» proprio numero: quod eft valde impofsibile. ~.ua in f~:;
-l-~ ·Mus divinz:v.eritatis,ant efifoñnitus,aut finitus in eifen- ipf~ ! .
tia,& nwn. veritatisdi eíl infinitus,bené quidcm: fi auté dl fi ..
itus~foquitur · quód cfi in.6nitus-in cflcntia,& in numero alia~
tú dignitatú,{eó·qnia verificz funt iafinit:r)& nonjn foo pro ~
prio nultlero: quod eflva.lde.impofsibile •.
1.1 Adlls divin~ glori~,aut_efi in6ni~us,aut finitus in efs~tia,\
·Bt numero glor1:E:Í1 eíl: mfinitus, bcnc quidé:fi auté efr /lnitus,
fequitlir quód eft if1finitus,in efsétia,&irt numero aliarú digni 1
~ú~ó c¡µia gJ~iª~~ f~l!~ ~~~~)'- & ~in f~~ propr~~;~-
 186 Pan 9. StEI. 1.tle'Deo. Cap. ~.bl.r;
Altus cst quod efi valdeabfordum, & impofsibile. Nullus enim aau,
~ajor in ft; cíl: major in alio, quam in feipfo.
lpfo.
C CA P. V. ·

,_g 1
N iíl:o capitulo difcurremus D.:um pcr principia
duobus modis. Primus crit intrinfccus,& quoad·fuá
eífentiam: fecundus yero erit extriníccus, & volup-
. · tuofus qubad feipfu1n crga creaturas .. Etin quoli·
bet articulo,per ifl:os duos modos Dewn difcurremus.Et ideo
per tal~m modum, Deo u.meo adJuvante,inteUeélus humanus
de effentia Dei , & de fua intrinfeca operatione , & etiam de
modo, quem babee erga creaturas notitiam potcrit haberc •
Et hoc fic. ·
.•
cA~ J. DE DEO PEJ\. 1lONJTcA·TE~
DEDVCTO.
~~ Eus·eR: bonus: & ipfe ell fuamet bonitas: vnd~
'°9
~O~ fequicur., q~ód fua boni~as efi: ei r.atio, quo<J
~~ pro.d ucat bonum neceffarmm • Ratio hojus en,
~onu~rlio quia bonitas, & Dens conv,ertuntur in unitatc
in unitate naturz. Et hoc patet per diffinitionem bonitatis: nam ficut
naturz. . p 1anta r.iua vegetativa
m · eu • quo'd pro ducat vegetatum
n. et• rauo
nece{farium,& habeat fuas conditiones ad vegetandú;fic Deus
per intrinfccam bonitatem habet ~conditiones foas ad produ-
... ~ cendnm bonificatum:ergo próducit Deas bonificatum intrin-
fecum: & hoc cum fuo bonificare infinito per totam fuam bo-
nitatem infinitam. . .
30 Dum Deiis cognofcit fe bonum in producendo bonifica~
tum, conf.ideratin fe quod boRum quidem efi: producere bo·
num creatú,ut intelligatur, ametur',rccolatur, & laudétor per
Meritum ipínm.fua bonificatio intrinfeea;& ut.Deus bonificet il.las po-
c~e.iturz tentias,quaodo ah ipfis bene objeltatur. Et propter hoc crea~
~d Deum • vit potentiam intelleéHvam , volitivam,& recolitivam in an•
&elo,& in anima tationali: & per con!equens orones f~a.s con~
. d1uone!
 ~a.r19. Sell.1. de Deo. Cap. s. Arl. 2. & 3. i S7
·ditiones pertinentes eis,ut perfeéte Deo po~en.t frui> & bcn\1
·metitum acquirCTe. Et in 1fto paífu cognoíc1t mtelleétus hu- Prima inté
-·man11s primam intentionem, qoam Deus habuit ad creandum uo Dei.
bonas crea turas.

cA~1:-~ JT •.; DE DEO

.. -:. TVDINEM DEDV<...tO. n

· 31 ~ e.us ecf magnus: & ipfe el.t fua magnitudo hlfi...

~U~ nita, cum qua habet magnificatum infinitum,fi-
~~ ne quo non pof{et habere magnitudinem infini•
tá,nec ejus a~ú infinitú ~Et quia magnitudo eíl:
id, ratione cujus fua bonitas, & reternitas funt magn~; ideo
. ifta: djgnica~es curo fuis aétibus concurrunt ad producendui)l
magnificafum infininun,ut fit bonificatum, & aternatum &e¡
& ut qua:libetdignita$·habeat .fuum adwn infinitum in ma-
gnificato infinito •. .. • "'
3~ ~ Cum Deus fe cognofctt fic magnum ,. & mfinitom el'i-
fiendo, & agendo ; f~ oog11ofcit bene ordinatum, & difpofi-
tnm ad producendum crcatum magnum: & hoc in tantum ,
·quód produceret ens t ºr eatum infinitum,. fi cr'e atum eífet ca.. Finitas ere
vax ad recipicndum magnitudinem infinitam ~ficar ignis, qui aturz e.x
ñhaberet copia.m lignorum magnificaret;& multiplicaret fuá ipfa fumi~
flamni_am ufq; ad fpher~m Lun~. Et fic Deus.creavit magnum tur •.
creatu111; ftcut c~lum, angelum, & animam rationalem,& fi.
·iniliter alias creaturas, quz d·e magnitudine funt habitaatz.
·Et in ifto paffuc·ognofcit intelleaus humanus.unum magnum Hum-2nít:is
. ens creatum,quod eft'majús,qnam omnes creaturz:q 11 ód non ch.rifti eít'
audeo hic enucleare, 'five demonfüare; nam h~c ars gen _ ~ªJ 91• om ~
. n. • r.
rahs en 1 u~Jam1uper1~S •.1 dº :a.
1""0~
fi
e .. nt ueat1.tra
-=- -· - ·- .1

~~ Eus ~(l'~f druus t & ipíe efi fua ~ternitas. Et fie-

l O~ Deus ~ceGit~.t fe ad producendum ~terna~um,
~~ qne quo itcm~tas n~n_e!!'~t infiqita,.nec ~~~~et:
 J 88 3.
Par1 9. Sef/. i. e/e.Df1. Cap: 1: Art. & 4,;
·aétum infinltnm. Et ad.hoc con.c urrunt om11es di!nitatcs dí
afübus fuis,ut :rternatns fitfofinite magnifi.catus,&c. & ut ip-
'1•oduélio fa dignitates.cum Cuis aélibus in crtemato in.finito úntaétu . Et
~!-e~n~. .de ifta foblimi produfüone val de miratur intelleétus humáus.
H Dum fic De~s fe.confiderat a::temando , intelligit fe dif-
pofitum,& ordinatnm ad prodncendum mundum ab zterno ,,
Múdu, de- & in a:ternum, refpeél:u fui ipftus;fed non potefi ipfum creare
ficit. ad'!- .al> a:terno., ratione defedus.mun-di aparte ante,nam .finitus cfü
!~~{1 1 tatc. ftcut ca:lum, quod non eft ab a:terno , ficut non eíl: infinitum
1mmenfi ve;.nam corpus fuum habitaatuai eft de quatitate, fo-
·perficie, figura,& motu: verumramcn.~oteft eífe in a:v~ a:.t er·
~1nis -:inge 110• ut angelus., & 11omo cognofcant,d11igant, recola.nt, & lau~
Ji~& ho~i .1 dent.fuam di.vinam produétionem..
wi~

¡7 ~~ Eus ell: poten·s : .& ip.femet.e.ll fuapotefia~: &~~~

~D~ Deus efi: aecefsitatus ad prod~endum udimu.1
j ~~ pofaificatum,ut fua p.otefias pofsit e(fe in6Qi~4.,
. ~ hal?ere fuua1 aétum infioitum, Et q uj.a per
{'Otc.il:atetn ·divina.bonitas,& maguitudo,&.c. poffo11t exine-
¡e, & agere infinite: ideo omnes ali~ dignitates cum fois ait~
.. ' bus con~urru,nt iofinité ad .prodncc:ndum pofsiticatum, JJt
-pofsifi..catus .lit bonificatµs, magnifi<:atµs, &t=. ,
'3 ·6 Et Deus cum fie fe cogu.ofcit potent.a¡n clti!lenpo • & ?i-
fotefl3i .. gendo; cognofcitfe difp.ofüum, & ·-OJ'di_natum ad prpducen-
abfoluta, .fium potefiatem creata.m.nó infi,1itá,,l)e( a:t~rna:m:'.Deus enim
ISl 4o~dina- .c:ognofcit fe intrinfe,~ cú poteílate ábfoluta, & t>rdinata;fed
!_a! extrinfece cun1 potefütte ordinara tantúm; e6 quia. Deus l¡)On
p,roducit de fua natura creaturas ; fed effe°éHve produCit eas;
ftcut ?omo yerps,qu1 pingit hominqm in p..ariete, q~i non eft
Jriteñtio de fu~ natura. Et-fic intelledus humanus cognólc:it; qua in•
pei • ~e,Qtip1w D~us crea·vit potentias cieata~; vidclicct, yt creatu,.
r~ ct,m ipfi.s poíf.ent Deum intelligere,amarc,recolo.re,& 1au-
Opcr.a ad dare. E't fic cognofcit intelleétus hmnanus,quod poÍ~ilicatJl&
em~a fimt infinitus, & intrinfecus eíl: caufa ompium pofsificabiHum fi~
fon~ ~~ 1 ª· njtoru1p, &
- ..
e"trjnf~~QI\lm,
-· ..,,. ...
 ~~~ Eus eíl: fapiens,fi~e intelleEtus: & ipfc Deus eíl:
~O~ ipfamdfapientia. Et ipfa fapieutia efi: id,ratio -
~~ ne cuj us fapiens intelligit fe necefsitatú ad pro·
ducendú intelleEtum in infinitate ip fius fapi en•
tiz cum in6nito intelligere per totam eífentiam irifinitam ip-
·fius intelleétus: ficut ignis,qui fuo appetitu naturali necefsitat
fe ad producendúm 1gnitum cum ignire per t<>tam foam efsé-
tiam • Et fic omnes alia: divinz rationes coucurrunt ad pro- .
ducédumfotelleétú 1nfinitum. ut in ipfa produfüone qu~libet Produéh~
. · h ab eat ª""um
d 1g01tas .o. · fi mtum
m · : &h oc natura1·1ter • iiarnralis
- - •'
38 Dú Deus fic fe cognofdt,cognofcit qo dignú,& juflú cO-,
qá fa intelleétus cr'eatus~qui cognoícat honorifice fuú infinitú
intelleétú;& fic creavit intellcétú angelorú, & hominú .Sed mi
ratur in~el1eth1s humanus,pofiquácreatus efrad intelligédú sú
mú intel1ettú quz dl caufa quare ignoratur:áb ipfo intelleétu
creato?Sed pofimodú cognofcit qo pecc:atú dl caufa;qd' quidé St:ttu ¡it'e
dctiat ígelos malos,& homines,peccatores afine, quare ÍU!Jt. c1i p·;~:ll~

VI.
( .
á9 ~~ Euse&volens:&ipfeeftfuamet voluntas ·. Ideo ·
~D~ fe intelligit neéefsitatú ad producendú volitú,fi-
.,~~ve am~~m i~fi. n~tú' . cú fuo.. velle 1infinito pcr torá ·
.. .. ~lfent.ia._mfimta 1p1ius vol utatis : & fic producit,.
fec~1~u .qci fo_mt~lhg~t,& vult.Et quia ónes ali~ dignitates funt
d1hg1b1!es; 1dc1rco 1pf~ dignitates cú fuis aétibus cócunút ad
pr~d~céd~1 y~litú ~16~itú,~t qlf~libet dignitas pofsit habcre
aau 1!1finitu m volito mfimto,bo11ificato,magnificato,&c• .
40 S1c Deus fe cognofcens,& amaos tranfit ad creandü votú..:
tat.em~ut cum ipfa bene,magnifice,& durabiliter,&c .. fuus ~- 0 • M~r~cú fío
litus tit intelleétus, amatus, recolitus • & Jaudatus foper om- ~ 1 ~ 1 ~ ª~
ni~ : & ut propter hoc volitus infinitus .diligat voluntatem fcoeDuem ip-
. d ... ora..
·S~~~~~~~~~~~~~~l~~m~!!~~~~ ~e~,~ ~1!~9 ~~ &lort!·· Et ~i~~!~I!~ -
~
 Jgo. ,.m.
'P.HJ 9• .foEI. J.. 'il~DtA C'llJI. 'f:·
in iíl:o paífu cognof.cit intcllcdus undc juflitia· Dei orltur:
I ufti tia.
Oei. quoniam Ú(;Ut D·eus fe cognofcit difpofttum, & ordirJaci ad
creand11m;fic cog,n'Gfcidc o din:uwntai j~ftificandum, & re-
munerandum. Et hoc idem cognofcit de clifina mifcricordia,
Mi fe i:icor r .-! {j
dia f) ei. au~ qua cogtroiciri f~ di g~fit~ ad parCltndum,.. fman~ú.Q
quod· p~ccatorhabet confc1ent1am de peccato fuo,,P.romuté-
Sa(isfaaio do fatisfádiottemttfecundum fumn poftc·. · ..
pecca coris

Mor.:iles
·"runc v :z
paradifi.

Dubitatio
vicz homi
num.

pattes
 J92 P11r!g.St8.1~deDea:cap. ~~Art. 9 .& io:
C..ondi ti~ produdum. Nam de a1ia elfentia produci non potefi:: omne5
p~od_u~i~ enim ali:e eífentiir funt finitz,& novz. Nec de nihilo produci
lll~
·- -·d1V1n~. .. 11
- - po"eu;nam fi1c euet
rr nnttus,
c. · & novus, quo d en r. ·b·1le.
n. tmpo1s1
•
Et ad hunc glorificatum infinitum co\1currunt orones ali:t dig..
nitates cum fuis aétibus,ut i11 ipfo glorifica to infinito pofsint
habere aétus gloriofos .
perpetni- ~9. Dum Deu~ fic dilig~t, ~ cogt~o(c~t fe necefsi~atú a~ pro-
us beatitu ducendum glorificatum mfinttum mtrrnfecum~demde diligit,
di nis. & cognofcit quod gloriofum efi creare glorificatmn extrinfe-
cum in xvo ztcrno pofttum,á quo fummus, & infinitus glori-
d ficatus intelligatur, ametur~ recolatur, & Jaudernr,glorificaro
w infiJlito .dante ei gloriam. Sed in ifro paffu intelleétus confi ..
derat,& miratur.quare Deus nó difpofoit licomnes homines,
ut ipfom intelligerent,& recolcrent, gloriam ab ipfo recipié-
Gfor ia efr do~ Et recordatur capitulum juftiti.r,in quo traétatur liberú
cor¿na jti· arbitríum:nam fi homines non poífent pcccare, jam non pof-
íl,1tia:. fent multum amare: multum enim ille diligit,qui ab amare fuo
Vnum có- fe_retinerepo~cíl:;id eíl: potefi ª;;!ªrbe,veJ non a~ar~. Et íi non
1 1
trarium di e;ílet P.~na; 1a•~1g ora non enet ene cogmta:nartl unu~
g nofcitur qu9dq' ~onttarium magis cognofcitur pcr reliquu~ • ,
p~~ :\h~d. 1') . J

eA1ñl\J :X. P~ ".~EO . P~1';

.. • .•.(: : i!. 4i
l • .

nvrrF~J\..EW~
TIAM QEDVCTO • .t'J·
•

·so .. 1'(}~J ~cordatus

efr intelleéh1s óumanus fcalam diffe:
• •1 1?\1,
rentiz,i11 fecunda figur~po.fitasrr;& invenit quód
. ~ ~. . ditfer.entia.qn~ .eibn Deo, 11on.eíl in ter fcnfüa...
. u . .. · 1 Je,& feftfual.c;i1eq~1e inter fenfu;ll,,& in.tdledua--
t~ .no~1 ~nhn .cQ: co~ptu; ;Jed dt itt:tf.t intelle:é.tualc, .&intcHe-
duale eífe,exifleotifl idem feífentialiter; Ht bic manifdlatur !

quod de p~incipiis primt figur2 di1imuscapitibusanteetd~-.

tibus:abfq;enitn differe1nia,Jive difiindione, divina: digt~ita"
tes, five rationes non poífent habere aétus infinitos. Et hoc
manifefie apparet m bonitate:nam bonificare ipfü.1s qQnk~..
tis,abfq;differentia bnnificantis & oniñcati nequaquam efle
ldern noñ potefi;>ftcut enim:ageré, úne difünéHonc agentis, ·& ~g.ibi1i
Er?ducic 1 eJfe.non potefr;fic.quidenntócbónificare,. abfq! 1?1'~~1.chs · .
f.~ 1 pfuin. J z, ~i~ ~utem qu~citintcllc~! ~~wupr~d1éla ;d¡_ft$re1t1t1~.
. ... · po,na ..
 ParJ 9.fié!.1. ae Deo: eap. ~: Art. I o; 19;
ponat in Deo multas eífentias? Et confiderat, ac cognofcitr.;
quod non;ficnt non fon t. in ipfo ~ulrz bo~itates. Rati.o hajns
el~, quia bonific.ans, qui. eíl: t?m 1pfa bonitas, produc1~ de fe ..
ipfo totmn bo01ficatum_lllfinttum,& ~ternum: & bonificare,
& :rternare a totis ipfis ambobus dl: produétum. Et in ií1o Trilitas
paífo cognofcit intelleétus,quod differentia en clara, & incó- divina~ Y!
fofa in ipfa bonitate infinita;eo quia ponit quód bonificativus
a
fit unus,difüétus bonificato, & bonificare: & bonificatus fi t
a
alter,diilinétus bonificante,,& bonificare:& íimiliter,qo bo-
nificare fit alteºr,diftinétus ab Htis duobns fupradiétis:quolibct
eorú exifi:éte in fuo numero;ipíis tribus carné exifientibus idé
pcr eifentiá:alioquin differétia confufa eífct in ipfis;& pe-r có·
{equens deficeret :rteroiras: & fic, jam non confervarct foum
propri~~ numerum unicuiq; tri~~ pr~diétorum: .quod dl:
impofs1bde. Et adhuc deficeret d1vmus mtelleéfus : mgnora-
rct enim qualis effet bonificans, & qualis cífet bonHicatus,&
quale effet bonificare. Et ficut ifb duz dignitates dc.fi~erent:
ftc per confequens· dignitates ali:r cum fu is aétibus deficerent :
& fic eífent habitus privativi: quod eft impofsible. Verum- Condltia
tamen de przdiéta diíferentia fane eft fciendum , quod ipfa di~~renti2
non etl: fupra didas dignitates > nec efr fupra przditta cor- D•y_m~~
relativa, f(ilicet boni6cantem, bonificatum, & bonificare;
fed eadem ratio eífentialiter" & 2qualiter cit cum ds difi:in-
guendo , ficut bonitas banificando , & magnitudo magnifi~
cando, &c.
',, Dum Deus cognofcit in fe C'ífe prredidarn ditíerentfam ~
cum qua foz rationes ciar~ funt .; & aétus infinitos haberc
poffunt .: cognofcit, quod bon.uro efi creare differentias, cutn
quib~s mult~ creaturre e.fíe po_fsi~1t,á quibus pofsint inte11igi.
recob, aman, &: laudan. Et 1111!1:0 paífu cognofcit intellec .. Radix mUj
étus ,,qnz ell caufa multiitud.inis rerum differentium genere, titudini~
fpecie, & numero.
H A dhuc qurerit intelleftlls: utrum in ter Deum , & homi.:.
nem fit differentia rcalis,. aut intcntionalis faét-a ab anima?
Et cognofcit, qnod per differentiam , quam Deus habet in fe
~~íl"entialem, ~ natµral~m; & per illam, qu.am crea~rx ha- Oeüs:~
1'etn io fo naturalern, & coe{fcntialem; Dcus, & crcatur.:e rea· crea tura: ·
J.itcr d.iffcrunt; ~bfq; enisn talibus ditfercutiis, reaJiter non ¡·c~litcr 1
~ ~j!fe.: ~Jª~~n .
l •
 i94 Pa,.19 Seé1.1.tlt'DtfJ. Cap.f.An.u;
difforrent, fed per diffcrentiam intentiona1ern tannítn íae.
tam ab anima.; quod eíl: valde impofsibile: patet ergo quód ·
per reales ditferentias düferunt;non autcm pcr intentionales.

cA~I'; X J. DE DEO PE1' COWCOl(-

DANTIAM DEDVCTO.

H·
.
D E V S eficoncordans: & ipfe eJl fua concordan-
· tia, in qua fu2 dignitates in uno, & in pluribus
concordant: ñeut fua bonitas bonificando~ &
foa magnitudo magnificando, & fua ~temicas
ldemticas ~ternando &e: concotdant quidem in idemtitate effentil ,
e0'entiz. qu~ eíl: una natura,, & una deitas: & contordant in pluribus,
quia funt piures rationes: bonificativus, magnificativus, &
·T rm1
• "t ls 1·n :tternificativus,&c. funt unus numerns: bonificatus,
•
magnifi ..
lunitate. catus, & ltternatus.,&c. funt alter nnmetus i bonificare, mag-
nifü:are, & ztcrnare,&c. funt alttr numcrus. Et omnesiít"
fun ·rclativi,& referentes unum ens abfolutum,fcilicet Deus.
sJ DJJm Deus tic fe conGdcrat in ratione dift"erentia , &
con<;ordantiz creat llnummundum, ratione fuzynítatis; &
crtat divel'fa,& plura,ratione fuz pluralitatis; videlicet mnJ ..
ta fignificata , vt patet in fcala concordantiz, ex qnibus eft
mrns mundus confiitutus: & creat unam fubftantiam confütu•
tam ex forma,& materia: & creat unum homfoem confl:itutum
n anima,'& corpore; & creat eorumconjun8ionem: & cre-
at \mum intelleétum ex fuiscorrela.tivis: ficut unus fylogif-
mus fit ex duabus propofitionibus; & una conclufioae : & lic
de fimfübus aliis: Et hoc facit, ut reluceat, & appareat fua
' concordantia: &. adhuc, ut ipíe laudetur , & d fcrviatur •

cA~T. Xll. DE DE O PE Jt C O '1-

. 1"RARIETATEM DEDVCTO• .
'º :·
Deus eff
cót1at·ia ns
56 . n
.U contrarians quidem
il
~ V' S efl contral'ians;fed
. • ..
non efr conrrari~tas:
eft ; na~ peccaton ~at
116 contra.. p~nitentíam: effe8iaetátnen caufat contrarie
Jietas . . tates,
. \
 ?11rs9. St8.i.dt Peo. C11p. ~. Art.11.& t 3. •9CJ
tes, ot man·ifcftatur in fcala contra.rietatis . Deus q ui ~ m
non efi: contrar1.e tas, ipíe nam~~ eít infinita concotdanu~ h
bens aéturn infinitums& ~ternum •
57 ln rfro paífu dubit.a.t inteUeétus: cum De us lit rnti nita
concordantia;, quare igitur permittit contrarietatern cffc?
Et huic refpondetur Jquód- contrarietas confifür inter Denm ,
& pec;catorem, utjnfütia. Dei pofsit exerce~e fuum aéturn in Jutti cia
peccatore: nam ficut fpeculum efl: diípofitum ad rcdpiendu Dei.
orones figuras ei reprzíentata~ ; fic Deus efll difpofitus ad
cruciandt1m peccatores .. A mpliils.: nifi Deus crea.ret in mun.-
d<> cootrarictates·naturales , jam mnndus non effe~ .talis ~
qualis efr. · ·
sS Adhuc du~itat'irt~rlleéius: cum in- divina voluntate lit Nolle Dei
velle infinitmn; quare igitur Deus habet nolle e Et ut hoc efi occaGo
inte!Hgat, adjuvat- fecum exemplofuperil1s dato: naw ficut ne c1·e.uu.
fpeculum reo'p.ft lltnilitudinem albedinis, & nigredini~ á fic r~ •
Deus quidem díl1gft h&miiíem virtuofum ·yolendowdit autert1
peccatorem nolendo • . . · · . . ,... ~

cd~T. . Xlll. DE DEO · PE~ P1'JW-

1, . .
CIPIVM DEDVCTO.

S9 ~ E V S eíl: principians, & etiam e.A: fuum princi- Cap:i ~ ..

.L/ pium~ficut in fua bonitat'e,in qua Deus cfi pri - fent. •
pians n~n principiatus; filicct bonificativus nó
· ~ habens aliquidaPtud przjacens fibi. Et efi prin·
·dp ians principiatus;füBic~ boniñcatus.á bonificativo pro ce
-dens. Et e-6 princ1pia~l1S tioniprinerpian¡;fcilketfuu! coef-
fentialisbonificare ,. qui non efl in natura fu~ bonitatis prin-
cipians; f ed tantutn princf-piatus eft aprincipiante, & princi-
piato; ficuumare princip.fatusefi ab amante, & amato.
60 Et dum Deus conliderat • quód eíl tale principiú perte •crearía
tum,tranfit ad creandi11mndú de-nfüfü)!tali modo quód vnú •
ittdivitiuít ge11er~t.aiiud1 indívidnfaficut uous hotno ~liú homi· Gcne1acio
nem: & una planta·aliam planta.m,Iibi Gmilem:& ho~ cú prin-
cipiare fubfi:antiali ,. & · natut"afi •. Adfülc crear alíud prind- Ec_x &potebq..
J ÍJ • 11• • r. ' IJ O }""
·¡>"ltun .= 1cut1nte 11gens ,-. qo1-tau1at i.nrelleéHun objtfrve : & céto caufa
mtelbgens 1 & intellefü~m caufan t in teHigere accidentalirer , t ur ,ac1n• _
N ;. u~
 I 96 T11r19• ftEJ. r. de Deo. Cap. ;.Art. l 4.& 1 f;
ut intelleéh~s fcientiam pofüt acqllirere • 'Et fic de voluntate
potefi dici; ut habitu arnoris induarur.

DE DE O p E Jt
MEDIVM DEDVCTO.

~1 l N Deo efl medinm: ficut in fua bonitate,benificare;

& in fua magnitudine, m agnificarc, &e: & ipfe eft
funm medium;eo quia infinimm efi, cum quo Deus
menfurat fe in tanto, qnod lit 6militer infimtus per
fuum i11trinfecurn agere; ficut per fuum exifrere. In quo me-
, Cójunélio, diare fe conjungnnt medians & mediatus, ut fint unum me-,
1
'.& cótiHua dium continuum, & abfolutum. .
!W· . 6i Dum Dcus fic fe cognofcit eííe medium, traníit dainde
ad caufasab ipío caufatas,utpatet in medii diffinitione,& etii
in fcala medii in fecunda figura prrepofita: ficut agere, qu_od
eft medium exiftens in ter agens, & agibile: & ficut amare 1Dj
ter amans, & amatum •

e.A R(T. xv. D E DEO PEJ\

FINEM DEDVCTO,.

'63
.
D
.
E V S eft fuus finis : & non cft finis priva.;
tivus. Sed in ipfo fine funt muiti rertnini: ft-
. cut ~nJna bonita te , in .q\1a bonificarivu s eít
, unp~ terminus, & bonificatus ~l~C!r , & bon\-
·-(ndivifa 6~are alter termi-uus: &. omnes ifti tr~s qui.cfcLmt in . upít bo~
. ;r,~i!li~a:S • nitate •
64 Dum Deus fic fe cognofcit ratione finis,tra9fit ad crean~
dum multos fines i11 mundo, ficut habitum bonhatis, qui efl:
unus finis moralis, de quo bonifican.s fe habÍtuat producend()
bonificatum ;-qui eíl: alter finis·& fic de bonificare,fuo modo
poteíl: dici: & omnes iíl:i tres ;ermini quiefcunt in ipfa bon~ ...
tate , quz eft eorum finis. Sed quanda horno tranfit ad pec-
reccaturr~
carnm,privatur habitu bonitatis,ac etiam fois terminis;& per
confequens homo deviatur á fuo fine• i:atione cujus tendit ad.
f «n:t.:
' . 'lf Iaborem ~viternu1IJ !. • -
 Par19.ft8.1. de De(). C1ip. ).t1rt.16. & 17.
"'cAJ\.T. XV J. D E D E O P
MAIORITATEM OEDVCTO.

fS; D EVS efl: major mundo, & etiatn omnibus con-'

tentis in eo: nam fure rationes font infinitre, &
habent aéfus ü1finitos. Et ob hoc,ficut dt major1
quim mundns in,bonitate,& mognitudine;íic cú
fua majoritate efl: antequam mundus fit. Et ficut Deus cum
fua fubfhntia eíl: major mundo,fic cí1 fua reternitate dt major Imp ofs1~i
mundo exifiente cum novitate. ltem ficut fubfl:antia divina di: le e(td, qu~~
. quam
ma.Jor, , acc1.d ens; fite r.iubfi antia
. d.tvrna
. efl: antequam fi1t :ttern
mun us 1!.t
us. ·
accidens mundi. Et in ill:o paffu cognofcit intelleétus impof- - ,-~
fibile cífe,quód mundus fit ab zterno •
66 Dum Deus cognofcit fic fua~ majoritatem , tran6t ad
creandum majoritates,cum quibus cognofcatur, & diligatur
fua mo j oritas1 qua: úgni.fi.catu~ in fcala f ccund~ 1igu(:r •

~~T. XVJI. DE DE O PE 1(
AEQ.YALITATEM DEDVCTO;

Z7 l
N Deo eíl: zqualitas; Ut in fua coe'lfcntiali boQit"a.;
te,&c. app~ret: nam bonificans habe~ duas afüones
fubfiantialiter, eo quia bonificat bontficatum,& bo-
nificare: bonificatL1s autem habet unarn pafsionem
aboni.ficante; & unam aétionem J quia boni.ficat bonificare :
qui quidem bonificare hab~t duas pafsiones pr~libatas • Et
cum divina bonitas lit infinita, & habeat aétum infinitum, ur
fuperius'jam eíl: probatnm; ideo ipfa divina zqualitas efr infi- I n D eo 0 5
nita,ab omni accidente 1eparata: nam in fubjeéto infinito trnl- eft ª " c..id~•
lum accidens cxiR:ere poteít. ~
68 Deus íic conftdera~s fuamrequalitatcm, tranfit ad crean-
dum :r·qüalitatein finitam fubíhnt-ialem, & etiam ~qualitatem
accidentalem • Crear quidem ~qualitatem fobftantialem, ur .,.
per fünilitudinem ~qualitas infinita cogoo.foatur. ltem cr~a:: .~
21quaHtatem accidental~rn ·; U-t per 'difsimilittKlinem infinita Oppofit~
~qualitas cognof(~t~~ !Y.~tu~namq; :op-p<)utum c~gnQfcitur ~i~~~fi:~
per re.liquum • ~ 1 • ·· 1 · l ' " 'citur
· •.....
- -
¡¡,;
N
t.!
i
•
~~~' - ·- a.\
 XVIII. D E D E O p E l\:
MINORITATEM DEDVCTO.

69 I
N Deo non efr minoritas:qnia ipfe efi majoritas in-
finita, & éEterna: aliter unum oppofitum eífet aliud
lrnpofsibi- oppofitum: quod efl impofsibile. Et ob hoc Deo
k · competit majorificare;non autem minori.ficare.Sed
quia mundus , abfque minoritatibus minime eífe potefi; id ..
circo Deus difponit fe ad creandum minoritates in mundo,ut
per minoritates finitas,sua majoritasinfinita cognofcatur:unii
Oppo(icú
&c. enim oppofimm magis cognofcitur per reliquum. Vnde cog-
nofcit intelledus quód Deus eíl: major abfolute,ratione ~ter-
nitatis;mundusautem minor,ratione minoritatis,& novitatis-.
70 Deus cognofcens fe magis difpofitum ad creandú majo-
ritatern, quam minoritatem ; ideo crcat rninoritates propter
Ordo re- majoritates: ficut corpus hominis propter animam rationa•
r um . lem: & omnia corporalia ad corpus hominis:& folia,& flores
ad frudum ~ & fic de alijs fecundariis intentionibus ad primas
intentiones.
71 Invetl:igavimus Dcum per principia explicita anteditta,
nt de ipfo notit~am habere pofsimus: & ficut dedimus exemp-
lum per principia explicita,fic potefl dari per principia imp .. .
licita.tenendo modum,quem tenuimus. ·

CcYJP. VI. DE DE O PE J.\.. ]\.E q V-

LAS DEDVCiO. :: i .,, t

D Eo p E 1'. 1\ E.GV-
LAM B. DEDVCTO.
. .
Mixtione 7i ~ V a!ritur: utrum Deus lit? Ad invefügandum, &
zternita- e pr~ba&dum Deum etfe, volmnus ~enere modum
tis cü aliis 1 a~tt.s; videlicet mifc:ere principia cum ~egulis [a-
principiis .. . c1;n_~o de :tternitat~ fubjeétum, appbcando 1p·
pro ba tur' fum aJus,pnnc1p11s. Et }?rimo per .zter~itaté ipfam,pro~at~r
Der1 effe. Deum ef!e ~ demde per a:ternitatem applicaqun. alus p~~"'~o:
.. ~ pus
 Par19. Se8. i. de Deo •Cap.6. Art. J . J 99

piis; 6cut in proce{fo patebit. AEtcrnitas eft : nam fi noh ef.. ldem ne-
fet; mundus feipfum principiatfet; & fic cífct antequam effet; qu1t p1·in,._
quod efr impofsibile: nullum enim ens feipfum principiare ~1piare fe~
poteíl:: eft erg~ ~ternitas;& per confequen~ fuum concretum, ipfum.
videl icet
•
ens11.zternum:
,
'trnUa
r.
eni_m eífentia abfq; fuo con ere- e nnecc',.=-
~o
to eíle poten: nec e conver10. fic as .
73 Ipfa infinita duratio cfi; & fua infinitas bona eft : unde
fequitur,quód bonitas efi ratio zterno, quód agat bonum ah
zterno, & in reterno per infinitam, & bonam durationem: efi
ergo illud ens infinitt bonum, cui bonitas eft ratio, quod bo-
num agat infinite,& reterne. Et tale ens Deum vocamus:ergo Eftlc:icfa.
patet per prreditra, quód Deus efl:. Et hoc intelledus huma- anís.
nus,tenendo modun1 artis generalis negare non potefi.
74 AEternitas elt, ut fupra jam probatur: & eft magna per
magnitudinem fic immenfivé, & infinite; ficut fua magnitudQ
cfi: infinita durative,five ~ternative. Et tale ens reternum,ex-
ifiens fobjeétum prrediftre reternitati,& magnitudini vocamus
Deum,exi11en~em neceífarium ratione przditrorum:nam ens
infinitum, & reternum efi neceífarium, quod ali ter non poteft
fe habere.
7S AEternitas ell:,ficutruperiús probatum efl::~ pofiquá cfl;
potefiasinfinita efi, fine qua reternitas infinita cfie nó poteíl::
ipfa enim potefl:as ell ratio reternitati,quod po{sit exiftere,&
agere infinité. Et tale fubjedum pr%diéCir zternitatis voca-
mus Dcum.
76 AEternitas ell:: & fuum eífe infinitum intelligibiie ell ~
unde fequitur, quod aliquod ens reternum efr vivum,five ha-
bet vitam; fine qua non poteft eífe intelligibile crternaliter .
Et tale ens reternum,& i~finitum vof;amus Deum.
7 7 AEternitas efi: infinita duratio, & ipfa quidem amabilis
efl:: unde fequitnr; quod ens~termun habet vitam; fine qua
1100 poteíl: eífe amatum ab reterno, & in reterno, Et tale ens
reterrium,& amatum vocamus Deum •
78 AEtern.itas efl: infinita; & fic efi: virtuofa : nam abfq;vir -
tute infinita minime potefl: eífe virtuofa. Vode fequitur pri-
rnó,quód fua virtus efl: infinita,ut vitium 11011 fit ei prao-jacens.
Sequitur 2., quod ~ternitas habet aét:um J videlicet ret ernare.,
ill quo Olllnia principia prim~ figur~ haben t aRus ~teri~os; fi­
cutbouitas : b Qllifi~a¡¡e, Bt a:tefUÁtas :r.t ~rnare ,five infi nire,. &¡
n '! Al pot e~
 ~co 'Par19~flf!.1.de Deo. Cap.6,,Art. r~:
Ocíí1 def, potettas pofsificare, &c. alioquin ipfa virtus eifet ociofa ~ &
mue virrn vjnuofa: quod eít impofsibile. Et tale ens virmofum 1 & ater-
~e m . nnm vocamus Dcum •
79 A Ercrnitas efl : & quia dl: inñnita; ideo cfi ens ínfini-
tum, & gloriofom; ac proinde infinita gloria, fine GUa cns ¡r ...
ternum, jnfinitum, & gloriofum minime efie potcU: in quo
ente a:ternare, & glonari funt in fine¡ (lne quibus ens xter-
num haberet a:rernam prenam: quod efi falfum,& impofa1bi-
1e. Et tale ens in quo func a:ternare,& gloriari vocamus Dcü.
80 AEternitas efi:: & in ipfa coelfrntialc~ rationes funt cla-
~ifiinétio ra:,& non confufa.; vidclicct fuum concretum, quod eH zter-
formalisin nmn, & per bonitatcm b onum, & pcr magmtu · d me' magnum,
~uitu~.
& per poteílatem potens ·' &e: non quod fint <liffr.rentes ra-
tiones exifiendo; fed agencio : videlicet in ipfo ~terno eute
fua bonitas, magnitudo,&c. funt ídem per eífentiam, ut zter-
nitas non fit bona, magna &c. per accidés;fed per fe: & ratio·
ne quidem aétionis funt clarz; eó quia a:ternitas efi ratio reteF-
no,quod agatreternum; & magnitudo, quódagatmagnú,&c~
& ratione ~ternit:itis efi, q uod fit a:ternatus produétus. V n-
rle fequitur neceífario,quod in eífentia ~ternitatis fit ~ternans
bonus, & magnus producens, difiindus ab :Eterno bono, Be
rnagno produét:o; & quod ipfi fint diil:iné'ti ab reternare, boni•
r .· iicare, & magnificare, per coeífentialem rclationem exjflen-
tcm unam eífentiam: alioquin relationes cífent confufa • Et
ta!e ens reternum abfolutum vocamus Deum •
8 I AEternitas eft; & per confequens ens érternum ell: & in
ipfo ente é?terno foz. coefientiales rationcs in uno,& in pluri-
bus concordant; videlicet quod ficut reternitas e.íl: infinita dú-
ratio,ita fua bonitas efi infinita bonificatio, & foa magnitudo
infin!ta magnificatio, & fua pctefias infinita pofsificatio, &
fuus mtelleétus infinita intcUeétio,& fua voluntas infinitavo-
litio,&c. & omne: funt i;nú ens bonú,ma.gnú,&c.quod qui dé
ens habet per bon1tatem bonificare infinitum, & permagoitu
nem magniñcare infinitum,&c. & tale ens appellamus Deum.
82. !1-Eternita.s efl:; a~ per confequens cns :Eternum eíl:. Et
qu1:l 1pfa zterntt3;s efl: infinita; feqnitur ,quod ens reternum eíl:
infinitum: & quia ipfom ens efi. bonum•, nullum quidcm ens
Jrnit ~un potcfi contradicere en ti reterno, & infinito, quin a-
gat retcrnum. bonurn, magnum,&c. nec etiam ipfum ens zter-.
- num
 ~ 4 m pote!l: contra ~e ali~er fe hahere, pofl:q~am ~uz c~eífe11: Necefsit~s
t 1ales rationes font mfimtz, & habent aéCus rnfin1tos. Et r tale mimucabi-
cns appelíamus Deum. . licac1s .
s 3 AEternitas ei1: & tempus el\:: fed zternitas ell: infinita
duratio; tempus vero non poteíl: e(fe infinita dnratio ; ratio Conditio
huj us efr, quia tempus fine motione elfe non porefi: C?ternitas t e mpori~ ;
auté abfq;motione eft Vnde feqnitur,quód a:terniras efi pri-
mú,& ultimú principiú pr::?jacens tépori abfoluté.Et tale ens
~ternú exiftens primú, & ultirnfa princip1Íl dicimus cffe Deú.
84 AEternitas efi: & quia efl: infinita effentia abfolute; fe-
quitur inde, quód in jpfa efr zternare, quod eíl: medium imer
:rternanté,& a:ternatú; fine quo zternitas eífet infinita quóad
exiíl:ere, & ilnita quoad agere: ratione cujus fua infinitas ab-
folute deílméta effet:quod ell: impofsibil e. Et tal is ~ternitas,,
in qua eíl: effentiale a:ternare, dicimus effe Dellm.
-85 AEternitas cfi: & quiaefl: infinita exifiendo, efl: fimiliter
infinita agendo;ut fuus finis fit tqualis fu:r exifienticr; yjdeli-
cet,quód ftcut eíl: infinita quóad cxifl:endam, ftcfe habeat ad
infinitáagentiá per a:ternanté,:rternatum,& zternare. Et ta-
lé ~ternitaté.quz fe habetad ultimÍl finé, dicimus eífe Deum. .
86 AEcernitas cfi: & ipfa. efr major duratio,qu~ eife potefr.
&. c\i majori bonitate,qu~ effe potcfi,& cú majori rnagnitudi-
ne,qu~ eífe potefl:: quibus minoritas contradicere t1ó potefi ~
quin ftnt infinit3' rationes exiílc:ndo, & agendo. Et talis ma-.
j or duratio efi Deus •
87 AEternitas eíl::& per có(eqJ.1ensens zrernú elhin quo en.;'
te :rterno foz coeífentiales bonitas,magnitudo,&c.funt zter-
nitati :rqnales, ut fua bonitas, rnagnitudo, &c. fic fit infinita
quoad bonificationem , ñcut zternitas quoad durationem.
Et tale ens :rternum dicimus eífc Deum. .
88 AEternitas eíl:& quia efl: infinita duratio; difiat quidem
infinite á minoritate,qu~ eíl: finita:& per confequens á finito,
quod eíl: roinus ~ternitate: & ftc de roinori exiG:entia,& agen-.
tia poteft dici, quzcumq; fint.
s9 Propofuimus Deum effe, per omina principfa: verunra..'
men probari poteíl: pe.r ipfa principia, syllogizando ifio mo-
do: n ~1 llum ens \nfinitu~ eft abfq; infinita potefrate.: a:ter"".
nitas eíl: ens infinítttm : ergo reterriitas non efl: fine foJi ....
n.ita. poteítate ~ & tale ens habens infinitain potefratem l.
non
 2.02 Par19.Seé1.1.de'Deo. Cap.6. Art.1. & 1,
crehm1,nec aliquid contentum in eo;& idcirco tale ens
11011 efr
dicimus Deum eífe. Item nullum ens infinitum eft abfq; infi ..
nito poiÍe; zternitas efi ens infinitum; ergo :rteruitas non efi:
fine infinito poífe. · .
90 Probavimus Deum eífe; &Joluta efl: qucrfiio qua:rens,
, utrum Deus fit: & quiaipfum probavimus cum pdncipiis, &
regula B: de fua quidem exiftentia, & de fua intrinfeca agen-
Deú appr~ tia notitia haberi poteft,foa gratia mediante. Hoc tamen di-
I1endimus, co cum appra:henfione,non autem cú compr~henfioue~ Deus
nó c~nprz namq; infinitus efi; fed nofl:er intelleétus finitus •
he11d1mus.

DE DEO PE~ ~EGVLcAM ·

C. DEDVCTO •
.
·~ 1 . p) E R primam fpeciem regulz C. qu~ritur; qui({
J, ¡:- cíl: Deus?Vt de Deo notitiam clariorcm babea·
• • ~ , · · mus per eius díffinitiones, ipfum diffinire volu-
c. • • · • , mus,diffinitionibus neceífariis,& fubfiantialibus.
D ennit10
e nverc 1·- . inqu1• ºb usconvertuntur r.iu bº1eéh1m, &prz d.1catum¡ eoqu1a ' ·
t~s cü ¿ efi unum non poteíl: eífe fine.rcliquo; ratione naturalis conjunc-
nito. tionis,quam hahent: ficut qu:rrere,quid eíl: fnbíl:antia? Et ref-
pondendum efi:,~uod eíl: ~ns per fe exifie~s. Et qua:rere,qnid
. eíl: ens per fe ex1íl:ens r IJ1cendum eíl:, quod eíl: fubfl:antia.
1
:4· Defi 111 ~ 92 Deus eíl: ens, in quo fu~ rationes convertuntur: ens in
0
uoues e1 r ·
li ~ftantia· quo 1uz ra.t1ones convertuntur, e Deus.
ft
l~s. · Deu~ eíl: en-,,in quo divina! rationes habentaétus infinitos;
ftcut bonitas.itlfinita habet bonificare infinitum, & magnitu-
. 6o infinita. magnif!care infinitum, &e: ens in quo efi bonitas
habensaétum infini.tum, &c. eíl: Deus.
t ·oeus cff cns,~ · coi fua coeffentialis bonitas ell ratio , quod
agat bonum infinitú,& a!ternú: ens cui fua coCífentialis boni·
tas etl ratio,quód agat bonum infinitum,& a:ternú, eíl: Deus.
Deqs efr ens,quod fine infinitis r~ionibus non poteíl: effe:
ens,quod fine illfinitisrationib.us non poteíl: eífe,eíl: Deus.
· · Deus efr ens l;l0mificat1s, qui fine infinitis bonificato, & bo:
• nificare non potefr.eífe t inRniti bonificatns,& bonificare,qnl
· non poífunt effe abfq; bonificante, .efl: Deus.
Deus eftJub.ftantia
- - -
ab omni accidente
. . - ' -
denudata -~· fubfiaJt~
t iil
 'Pt:~19~ SeEJ.1.de Deo.Cap. 6. Art. 2. 2 03
tia, qu~ ab omni accidente elt denudara, err Deus.
. Deus eH ens abfolutum, non ab aliquo dependens: ens ab-
folutum non ab alíquo dependens, ell: Deus.
Deus efi ens, quod extra fe non indiget aliquo: ens quod
extra fe non indigec aliquo,eft Deus ..
Deus efi ens, quod ali ter non potefi fe habere: ens,quod non
potefi aliter fo habere, .eft Deus.
Deus eft ens,ql;1od ta.ntúm fe habet ad fuum finem,quantúm
ipfe efüens,quod tantúm fe habetad fuum finem,quantum ip -
fe efi, efi Deus ..
Deus efi: ens,quod tantum potefi de feipfo in feipfo,quan ..
túm ipfe ell::ens quod tantúm potefi:<le feipfo in feipfo,quan-
tum ípfe efl:, eíl: Deus.
Deus efi: ens,foper quo nulla majotitas efi: ens, fuper quo
aulla majoritas efi, efi: Deus ..
Deus eíl: ens,quod tantiun cognofcit fe agentem, quantum
ipfe efi:ens,quod tantÍlm cognofcitfeagentem,quantúm ipfe
eíl: , ell: D-eus ..
Peus eíl: cns,cui impofsibile efl: non elfe: ens1 cui impofsi~
hile efi: non elfe eft Deus •
~l Diffinivimus Deum per 14.rationes,in quiSus neceffari6
fubjeétum,& prredicatum conyertuntur, ut patet perregulam Clar·fi ~
B. & per tales definitiones neceífarias intelleétu¡ humanus efi tio i~t~~­
multum clarificatus adcognofcendllm eífentiam divinam, & leéCus~
fu os aétus intrinfecos ,
4 De Deo autem poff
'&
naturales •
unt fieri defcriptiones per accidens : ~efcrip- .
9
licut D.eus ell: creator, & gubernator, & prima caufa, & pri · tionesD e~
mus motor,&falvator,& hujufmodi. Per tales autem defcrip-
tiones intellettus non tantúm dari.ficatur, ficut per diffinitio-
ncs fubftantialesfupradiétas.
95 Perfecundam fp~iem regul~ C. qu~ritur: quid habe
Deus in feipfo eífentialiter, & naturalitcr? Refpondendú eft,
quódhabet coeífentialia, fubll:antialia, & naturaliacorrelati·
vaificut pcr fuam bonitatem hab~t bonificantem,bonificatum~
& bonificare : & per fuam magnitudinem magnificantem >
magnificatum, & magnificare~ & per fuam 2ternitatein ~te~­
nantem,reternatum,& ~ternarc. Sine ifüs quidem correlat1•
vis,.przdiéb~ ration·cs , .five diffinitiones fieri non poífent~c
Deo;nec de e!!'e~tia ejusil_l~~leélus nofter poger haberet~~tl~
 2.04 Pars 9• .!e!'f. l. d' Deo. Cap. 6.Ar:.i.& 3:
tiam: nam fine ip us rationes, ftve dignitatcs dfent vacure, &
ociofre, & impcr eétér; & quxlibet eífet hab in~s privativus ~ ac
per confcquens Deus indigerct digno eífe, p0fiquam ipfe in•
<ligcret rattombus perfeais: quia fine talt hibere intrinfeco
11atura relationis cífet deíl:rutta, & etiam natura pr:rdidarum
· ·. ··· rationum: quod eH irnpofsibile.
96 Per tertíam f peciem regula: C. qn~ritur: quid eíl: Deus
Potcntia in alio? Ad quod dicendum efi,quód eíl: in cffeéru fuo prima
obedicntia caufa,primus motor,dominator,& gubernator,agens in cffcc
Jis ab folu· tn fuo ad placitú ,& abfolute,fine aliqua refül:étia fui effeétus .'
!:~~ 97 Per q uartam fpeciem regulre C. qureritur: quid habet
Deus in alío? Dicendum cft, quód extrinfece ·quidem Deus
habet dominium in creatura, & potefl:atem ad placitum, ficut
. . caufa abfoluta in effeétufuo. Habet etiam in creaturis jus ul•
S erv1tmm
Dei ett ul-
.
tunum, , . b íl: .
eo quia creator, & gu ernator e : rat1011e CUJ use
. íl:
tirnus finis difpofitus ad judicandum peccatores, fecundum opera eo-.
creatura- rum. Nam creavitcreaturas adfuum fervitiuin,quod efi ul~
!~! .timus finis creaturarum .*

eAR._T. 111. . D E D
REGVLAM D. DEDVCTO;

9~ p E R primam fpeciem regul~ D. qua:ritllr:

de quo eft? Refpondendum eíl:,quód.eft de feipfo;
Deit5

. ens enim habens rátiones infinitas, habentes aél:us

· . infinitos non p·otefr eife.de aliquo alio przjacen•
te; fed 1pfum quidem efl: przjacens omnibus aliis entibu& ab
e~ ~er eífentiam differentibns: ut divina bonitas,quz ~fi pri·
m1t~va ?mni alii bonitati; ficut ens infinitum efi primitivum
ent1 fimto. Et ftc potefl: dici de divin-a magnitudine, eterni-
Deus eíl: tate, &c. Et in ifto paffu cognofcit intelleétus hull}anus,quód
~Gtus pu: Deus eíl: purns attus • . . .
rus ..
---" 99 Per ~ecundam fpeciem regul~ D.quzrítur:Deus .dc ~u~ .
E:
efi? h.u1c refpo~~endum eft, quod eíl: de fuis c.orrelat1v~ .
anted1füs : fi~ut d1v1~a bonitas,qu~ ea
Deus,efl: de fuo bout-:"
iicante ~ bonificato, & bonificare : & omnes iíli tres fünt á.e
ipfa bonitate: ftc4t concrctum, quod eíl: de fua..effen·tia· -&
~m~ ~~ [~~~~~~~~~~! ~l~~~~!f~§!eo~~~~~~ &-c. ~~l\
._.:;.,¡
 P4r19:Sell. ~;t!t7Jto. C'1p.6.Ar1.4; .. 2.0~ .,. _
in
· ifio pa!fu cognofcitintetlcétus nollcr, quod Deo nulla par· ~~v~~~ '
vitas,nec malitia, nec 110,itas effc potef~ • luac i11
100 Per tertiam fpeciem regulz D.qu:rritur:Deu¡ cuj us efi? Deo . , .
Et refpondcndum efi, quod non efi alicui fubdítns: num infi- .
ni tus de,& a:ternus: veruntamen in paradifo efi fubj eétú. om- ~b¡eélu~
nibus fanéhs ab eo recipientibus gloriam obJeétive. gwrt.r ~

cAF\T. JV. DE DE O PE~ l\ E G V-

, LAME. DEDVCTO.
:101 p E R Primam f peciem regu1z E. quuitur: Deus
quare eft? & huic refpondeturJ quód eíl: formali-
ter per foa correlativa, ex quibus efi ¡ & per con-
fequens, per foas coeffentiales rationes. Et elt •
quia inipfo,fubjedum, & prredicatum convertuntur,ut fope-
riús probatum efl: in fuadiffinitione art. 2. ficut fubfi:antia,qur
cfi per hoc,quia e~ de foa materia, & forma.,& conjunétione:
& horno de fuo corpore, & anima,& conjunétione: & Jiic de
fyllogifmo potefi dici; cujus medium conjunfüvum efi cu1n
fuperiori fuo, & inferiori. Vlterius, Deus eíl: pcr hoc, quia Idemiita
fua: rationesinfinitz convertuntur,fecu11d\1m idemtitatem ef- elfenti~
fentfa:: omnes!nim funt una fingularis eífentia divina. Et ad- ·-
huc eíl,quia omnes fure dignitates habent aétus infinitos, & in
fua diffinitione fubjeéhHn,& pr3!dicatum convertuntur eífen-
tialiter, ut art. i. diélum eíl: • Et in ifl:opaffu cognofcitintel- Deuse~
leétus,quod J)eus en i~nmutabilis, & quód fuum elfe non po- imnrntabi~
tell aliter fe habere. .,1 lis •
. 1oi Perfecnndam fp~ciem regnlz E. qureritur: D~ns quare
. eíl:? Et e(t dicendum,quod efl: propter fuum finem a.bfohttum: Finis De~
finis enim infinitus,~ .~tern.Qs no11 lotefl: eífe propter finem dl ipfe
fini~um. Adhuc man\fefiatur, qnod Deus fit propter fuum Deus~ ·
finem a.pfolutum , & non propter alium finem : quilibet
enim correlativus fuanun dignitatum eft propter alium cor-
relativum: _quia_quilibet ~~, ut alter fit:· alioquin puUus pof-
fet habere infimta.tp bop1tatem 1 magnitudinem , &c. Vl-
tcriús, Deus eft, ut (uu.gentia e{fe pofsit; & econverfo .: .
'Amplius in Deo foz coeífentiales rationes fon~ , ut ipfe
cum ipfis pofsit habere aétus intrinfecos, & fofinitos ; ur
~ ficut fua exHleDtia • .Et i~
-- agentia. fit·. . ita
fua . infinita
- - - ifü>
'-"- - ~
 io6 . Pat19. Sefi.1.de lÑ.o ·~ Cllf. 6. Ar.f. f •
!J ifto paíÍu cognofcit inteHeétus error~·i11ol"'ir,qui dicunt,quód
• •1 . Dclls habet rat10nes, ut agat finite cú ipñs cxrrinfrce, & per
Erro r _ah- acciden ~ ;ficut efficiens in fobjetto alieno:.tatis quidem error
41uorum. cfi evidens ~ Dens enim abfq; coeffentiahbus, & naturaiibus
rationibus habentibns aétus intrinfecos,& infinitos non effet
fommmnens, & infi11itum ;.quia non eífet fummus bonus.).ma-
gnus, :?temus, potens,&c. per fo ; fcd per aliud: imo horno,.
aut leo, aut rofa fe haberent in plus refpeéhu finis, quam De ..
us; eo
quia habent) proprios hnes naturales, ad quos fe ha-
bent, ut eífe pofsint hoc, quod funt:. & fic pat~t 1 quod pra:•
diétns error eft manifeftus ,

~antitas toi
r -''" ' &
Q
. .
v~ritur: Dcus quantus elH Adquodrrfpon-.
dendum ell:, quOd 'uantitas duobns_modis dic!-
uumerali $~ tur ;. videlicet reahter 1 & numerahter : reahs
•r quantita.s eíl:, ficutquantitascorporis: numera--
·li"s autem,ficut.(\u.andoconnumeratur unurn,.Juo,.&c. & rea-•
·lis. q ua-ntitasfignifü:at q_uantitatem <lónti)lnam ;_ numeralis VC"•
TÓ difcretam .. Deus. erg~ non habet quanti,t atetn realem,,quia.
·non habet corpus; ( ens quidem corporeu.m habét quantita..
IE ternitas, tem) féd ha.bet: contjnuam eífentiam,.&. bonitatem,&c. in fu-
~pn tr~nfi_t. ·bjeéto c.nim infinito quáritas.nequaq\l~m exillerepotefi,ficut
~~~iE:eri... in zternitate te.mpus,.& motus non po(fürit habc1·e dfc •. .
• - 1.o4f ·~ctúantita.s numeralis in Deo eífe poteQ, ratio ne ÍQ9t'ttm1
corif¿ta.tNorum!·ftcutin divina bonitate,. in qua bdrtificans.
cognofcit fe eífe. unum dHHnéhun ,. ·~ cognofcit.bonificanun
eífe alterum.difiinétum ah co~. &:· iHv.icem bonificans1 & boni-
?rinitas .:. ñ.catuscognofcu.nt·bonificarc etfc aherum difünd:um·ab iplis:
& fic. fequitur in ipfis quantitas. numera-lis·; videlicet unum ,,
· du<>,tres. Et in ifi:o. pafsu dubitat intclle"ns;. utrúm tria cor-
• telativa.fufficiant i.n divina,honitate~. ant requirantur p1uia'?
Singular.i- . Sedtttcórdat-urdi:viinam umtatem,,& fingulari'tátem, per qqas_.
· ~as . . Deus.ei untK, & fingularis; ficut pcr fóam bonrtatem. efr bo-
nus,& per·fuam magnitudinem magpus,&c. cwa.pr~pt.~r ftif-
6.,itulltl&fijtgltla~is beni'"ns aon·&onüitatUs;.unus"fingata~
. . . ~i~ ·
 . 7!_ps 9. StlJ. 1. tlt Deo . Cap.6. A1't. ~. tb7
rts boni6catus bonificans; & unus fingularis bonificatus non ,.
bonilicans. Si autem eífc:t ibi quartus numerus,&c. ,jam cf~ I n ~~o ~Q
fet ibi deflrudio unitatis, & fingularitatis: ná quartus nume- ~~c; ca ;e~
rus,aurt!ífet bonificans nó bonificatus;1ut bonificatus bonifi- fo t1a.
cans;aut boniiicatus nó bonificans: & fic e[et fuper~uitas ibi;
quz effet mala contra naturá bonitatis infinit~;& vitiofacon-
tra magnam, & ztcrnam virtutem divin~ bonitatis infinitte;
&: ageret cótra gloriá divinre bonitatis;& effet habitus malus,
& privativus;ficut furditas,ignoratia, &c:qd' efi impofi.ibile. Proceli · _
., fi d . )} . St O ,
105 V l tcnus con 1 erat tnte eéius quant1tatem numera- nesfu nt ti
le,n, qure efi principium numeri; & fecunda unitas oritur ab tu1ttdu~.
ipfa; &. , etcia unitas oritur ab iplis; ficut conclufio ei. duabus · ·
propofüionibus: & fic fequitur numerus perfedus; eo quia
omnis numerus in ipfis concluditur; videlicet par, & impar:
ouo enimfunt numcrus par: tresautem impar .. Vnde pa..
tet manifefte, quod quarta .uní tas eífet fopcrflua; & ctiatn vnitas na. ·
quinta , &e~ nam jam habentur par, & impar: & etiam, t~r? ciítci
quia quarta vnitas disjunéta dfet á fecunda unitate; qu;t mtate pe~ .
e!t ut ~edium ·Ínt~ primatn nnitatem , & tertiam ; licut fon.firu~u .~ ·
in modo primz figurz figniñcatum en) in quo n1edium d\ gm . 'ª ~·"
fab1ettum in qúo conjunguntur przdicatum rnajoris pro• .•
pofi tionis, & fubj edum ~inoris propofitionis, ut fub j ettum,
& pr~dica.tum in condufione conveniant in natura: ficut pa-
tet per iíhun fyllogifmum:omne animal ell fubfiantia;fed om-
nis horno eíf animal; ergo omnis homo eft fübflantia. Indc Nutncrtts
·gitur cog~ofcic intelleaus ! qnod in ~ivina bonitate fu_fficit trinu · ·~
numerus tnnus,& ~uód m~1or; neq; minor ~~e.rus elfe po- perfeé(us...
teG. Vt>runtamen m fp~c1ebus font plura md1v1dua, quam
tria; ficus uaus homo,dúo,ttes,quatuor homincs 1&c.in fpcci
Humana: & illa oportet numerari per plurcsU11ita es,fi\'c nu~
meros,ut per fe patet. ·
. fl

• #
 108 Part9~.Se8. 1.'de Deo. Cap. 6.Art.6.& 7:
earum aétus fibi coe!fentiates: ficut per foam bonítatcm eíl:
bonus,per magnitudiné elt magnus,per :rternitatem eft ~ter ..
nns,& fic de aliis. Adhuc,quon1a bonitas efl: ratio bono,quod
producat bonu1u, &. pcr magnitudiné eíl: ipfa bonitas magua,
& per a:ternitatem en a: terna; feq uitur quód bonitas efi ratio
Deo, quód lit qualis proprie in producendo bouum , ma.g-
mun,in finitum,& zternum:ficut caliditas,& multo melius,cíl:
ratio ígni, quód per ipfam fit qualis in calefaciendo calefaétú
bonum,magnuOJ"& durabile. Et hoc fignificatur in correla-
Oualitas tivis,qux funt per fecundá fpeciem regt1l~ C. abfque cnim ta-
c;¡1fübi\.i· libus qualitatibus p·ropriis,& fubílantialibus Deus non poífct
pabs. habere effe propriú,nec per fe eífe poífet:nec per cófcqaés ha~
beret actus proprios intrinfecos infinitos,& re ternos. Adhnc
nec appropriate poífec creare aliq uid extra fe in ali o fubjec-
omne ap- to: nam omne quale appropriatum oportet quód caufetur a
propriaw quali proprio: licut aer) & aqua, qu.r calefatca funt proptcr
venitapro propriam caliditatem ignis.
rrio, 107 Per fecundarn fpeciern regulz G. quzritur: Dens qualis
efi? Et eíl: dicendú,quód Deus efi qualisappropriatc per def-
criptioné ad extra; quia fcilicet efl: creator, & gubernator, &
fa\vator, & hujllfmodi: Deu,,enim fe difponit ad eífc jutlú,&
I~,~::>& mifericordiofum;pium, & benignú,tanquam efficiens caufain
~i:d1¡ 1;~ l P" effeéi:u fuo difiinéto ab eo per cffe.ntiam,& naturam •
.c;ompara-
tione rerú
~~t~.i ••
D.E· D E O PE
REGVLAM a. DEDVCTO ~

D~eu~ !n fe
•
·1o·S
,
Q· 'U
Vzritur:utrum Deus fit in tempore? Ad hoc reí-
pondetur,quod non ell ptopríe in tempere; fed
.

no ell 10 té pcr accidens: nam ens ~terni1m habcns aótum z-.

-cr' .nfed
P ore· ternum non potefl: effe m· tempore: 11Cut
r. • fi n1-
in ·
11'l erLe""'u
fuo 'd · . rr
tum ens,~uo m quant1tate non potefi ene: & ficnt numerus
- ~ fenarius in nqmero quinario: nec eífcntia mala in eífentia bo-
tla: nec "idere in c;zcitate( nec audire in furditate: nec intefü...
~ere in ignorare, &c. Omniaifla funt manifefia per regulam
c.~.K· homi~1ilnbtiliter in entFcui dimittimui e4decla~
_e,id y_:ita.n~.um p,roli¡ita.tem ! '
 i>ari~.} ~i:Jd)eo;~cap.6.Arí.s.&·9; ió~
v111.1· DE .. -1JE o p E~ ' .'!te-·
GVLAM I. DEDVCTO. ..
lO!J
·
Q
H

Vreritur: utrum Deus fit in loco? Et réfponde.:

tur,qwód Deus non efi in.loco proprie; fed p~r
n~us rioií
eft rn .l?c~
accidens:nam ficut ~tern1tas non poteft effe in propr1c; .
1
tempore,nec bonita~ in malitia, nec intelleétus ~~ per ª~
• ). • • • r.. • ..l D . r. c1aens.
intefügens ve.r~Jn ignor~nt1a; 1~c qUJ~cm eus.,. rat1?ne 1ure
infinitatis,& 1mmcnfitat1s 'non potefl: collocari in ahquo lo- Immeofi!
co:infinitas cnim,& immenfi~as font id, per q~od Deus com- t~. ·-
prehendit,& pertr~~fit omnem Ioc~m. V nde pate! manifef.le,
quod ipfe e!l m omni loco,& extra o.m nem locum u menfivc>
& infinité,ab onini quantitate,& foper.ficie denudatus.Et ho~
probant regulz B.C.D.K.

cA~T; JX. 1) :;é. · !?.;~Q .~ .P~~ .

1
l\,EG JG-'
•I.AM MOI}1ÍUTAtlS DEDVCT'O. :
l • -~ .~
1' • . ' , •. ( ' : ' i, ,. ' ' . •
Jte. -~ - • ~P:Qf~r P.~r .P.ri~~1·eguiátn K,.Dflts quomódo
;.. eff,& qu~mudoagit? Ad primum rcfpondcndíi
• · •
1
efr,quód Dcus habet modum cífendi hoc quod.
eftjpcr illum modum ' quem habent fu~ coeífen~
tiales,& naturales atiQncs.Et hoc figuratur in .art. 8. de loco
num.109.in quo quzdtur,vb~ Oeus eft, í'\d ftcundú manif:fte
apparct fcienti h"nc artem,quod Deus habet modum in age••
do in fu is correlativis:ficut foabouitas,qure in quantum e{t ra-
tio .bono-quód agat ~o~~,& magnitud o, quód agat magnú,&
~ternitas~qu61~ agat ~t~J.:D~tmJ elt rrp~ndc_ipf~ bonitas !atio Vnit2 $ e~
bonoi>quod produ.cat b.onu,ar-agnu,zternu,&c. & hoc intrin- !cot1zr. -
fcce; viddic~t in fuamet efsétia,& natura,finc aliqµo accidéte.
111 Amphus,Deus habet modú agcndi e-xtrinfrce cú con- ~onverlio
ver fi1one · " d.1gn1tatu:na
' · fiuaru · .. .. quando Dens creavit mundú in• d1vmarcn.1d ~
..a. • I! ' J} ' , Jf"10ll:4tu1
telleuus 1p,ms mee ex1t creare eú, & fua voluntas voluit & :»
fua potefias pofsificauit,e( foa bonitas iJlú bonificavit· ni bo- . .
t'. •
nú rmt creare• •mun d.u. E t hoc 111it
r. '
in infianti, fine foccefsionc Creac10
ri.
ni
~ .. · • E h · d
.·- d- t:
J.uaru rat1onu. t une eun e mo u uabct Dcus in faciedo mí- ..~anrane:t,
·
racul~,judicando,parcendo,gratias dando,& hujufmodi: quia Miracllú~
~µ~t: objeéti!e agere1.& f~~ idip~um agere,& fuJ poteftas pof.. - -- .....
Q. SW.~i J
 2.1 o 'Pars 9.Se8.J .d1 Deo. Gap.6, A,1.. I't,•.
.. .J;~ntia fifi
Potentta ·11 d
1 cat_t U .,
&íiua ventas
· VCfln~at, ·e filfC r'.13~tt
•
iUu'1 vcruin.Ett t•1
ooo.u. -- ~tdi b1eéfom r•·,.. - - ... 11. . a
fü. ~gfie ¡.. u _ _... _....~ca~um~f.•" obediens: ens-enim finitumenti
in n.• rn reftfi:cre non poteft. •.•
.. . -~ • J•
.• r . •

... ííi ~· · Vzrii:imDeus cum quo cfr e:xifl:ens, & agens?

Necefsitas ..~ ·: Refp~ndendum efi,quód'e!l exifieris cum fuís
fimplicicer .. · · · · correlativis coeífentialibris, & cum corequali-
in Deo de. · 1 -;. busratidilibus,fihe quitius tion potefi effe hoc.
claratur f. quod ell,nec e{fe fununum eífe; ftcut homo., qui nó poífet ef•
per neceli-~ fce homo úme anima,&
Cicateen · • a. Nam fi1 D eus ef.- .
. · corpoi::e,& cap1te,"1'.c.
gaminis na fét (amtnus abfque fua bt>nitat~,jatn non háberét naturam, éú-
turz in ho qua effet difparatus:á m,a'ijtif¡ ~· fiiJ,. j-am :nQll -e{fe fummus;
~In~. (~~ potiús eífet infirnus: quod efl impofsibilc. Et fi eífet fum-
JfltiS;·á&fqbe immcnRtate-,falrindh habcret; cum quo difiar
i qtüntítate;Jk fi ndn cífetzterriuS', jam n6r\-t>Olfec. f~rega­
ri 4 te!llptire: & fi norieíl'ct-pct' fe potens, ja~ \lOt\ clfet per .
fe: & 6c.de aliis.Et quia eO: pede, ut íuprá probatur art.4. n.
!Ó'l. ergo patct,quod eA: exiíl:ens ~um fuis coeífentialibus ra~ ·
tionibus, ftne ·quibu! Det\snoa dfetfummus.. · ·
t ÍJ Adhua Det.ts agit ini:rinfed: cnm fuis rationibus, ut ap-
paret in fuis correlativis per fecundam fpeciem regul:r c. de-
.. ft~~~~is.,It~m agit c;utn errediétís ~atio~ib·, &: tt!b.t~visc~t~'in-.
• jj · Cece dfe~1ve; non antem naturaltteh niln ipfe" 1nchnat fe 010-

... , ·ralitér·á.d fuum cffeéh1m.ficut juílus a'djtttlicariau!ll ~úm j~íH- .

tia1at'logicusad fyllogiundum cum ratione,& hujttfmodi .. · ·
. ~, rx+ niximus.de Deo pcr regµhs dedu&o!~ per ea,quz.di-
.~ xiiü.usde-eo explicite,poteA:ardftadicere deDeo per princi- ·
pfa i~~licita:,reduaa. ad principia explicita, ficut nos fed ..
mu~... De P.rim~uGjeéto lar,s.? modo ~raaavim' • ·qu~a foa .i:na·
rieus em· rer1a.efr'falde~tffu:fa~ de alits au em fúb1<!ths nón 1ti1oque-
nia· · con ti- anur, quia corutii materia non eft tant~dí diffufa: ~ etfam,
nec in eCli:n· qÚia notit~~ pote~ ~aberi de ipfis fúbj eétis p:er hóc,, ~uCJd ~e..
do '/'' re primo fubJ ea.o dicm.tr. Et hoc quidem figurát:uch efl: rn patria¡
--- e11~n
1
• r.
~~~ --- ~~ ftn~i obJeél~~ti~ Deum onwia cosno~'~I!~~
S- E~...
 ,,,,., g. S1!1, t¡.J1 A•g1Jp, C41-1. 11

S&-CTJO SECVNDA DE SE-

. ,undo fubiello.
C cA P. 1. DE cA'NGF.LO PER. PRJN..
CIPIA DEDVCTO.

~ Onitas angcli ell ei ratio,quod agat bonum: &

· 11~·~~..;w~
1
in quancú talis ratio eft magna, elt ei ratio quod
agat magn11m booum: & in quantum dl durabi·
Mu!tiplf~ .·
e.atto ra ....
·· " Jis,eft ei ratio, quod agat durabilc bonnm, &c. ttoaom.
Veru.~t~nien non dico, q~od angelus producat, five generet
.alium angelum:qui~ fi fic dfet; iam evacuaret feipfum, ratio~ Angelusni
ne fu~ nóvit:itis,finitatis,indivifibilitatis,quas habct á longi~ gcncr.it. .
tudihe,& latitudineremotas.Jllud quidem, quodangelus ha!
bet.in re~efi bonum intcUigere,amare, & recolere principi~
·nat~r.il,ia.•:Adhuc a;mus angelusc~m alío habet verba b.ona. Scq toquutio
mi~atur intelleétus~um-non.habeant ·an·geli linguas, & orga-: angelo~~
na,&. huj.tifmodi~quomódb bz~ locutio potcft clfe? Ql\oufque;
Jecordatpr,q~Qd locut?Í() e~rum nihil aliud 1 quáinbonumea
jótellig<:r~,a~are,& re~olercadinvicem: ~ per eor»tn boni
tatem -tptum hoc efl bonum•. 1 r , .•

,. Magnitudo angel~ éG ratio~quod bonitas; & dnratio illiuf

ft~t llJª~·~~: un~ebfcqui~ur:r.quód bonitasdfiht. magna pe,: .fua cor Aélio ange
r~ ~t•v•~••l\C q_ql q¡ ~o~ cuet magna. ~ ·~ m1ratur .I~te11. e- Ji.
aus,qutd bomficat angelus,pollquahl 1pfe non produc1t, nec '
genei:at -afütw ..a11g.~l~? .µonec ~ec<?r.datur aétus alioriun prin•
cipiorum bo11Ui~aforu~ i~ fuo proprio ~onificabili;fi~qt in
~~ll~'ªu~ i~ f ~~ P!s>JfjQ ~t~ll~gib~I.~ .al.ii pripcip.ia in~eUigibi-t
~J.a,fi.,~1~~'1 .~~a ,~qt~: .. . < ....... '·· ,., i , , ,. t , :..i
3 . D~ra~.·~· ang~l~ cl\c1 ra•1o~qµ- -~pfedurat_,&.etiim~uran
(ua prUtc:•P!ª~~ ~?rqm aét"1s in ínfl~nt~ , 6nc f'u.ccefsione co..
fUll\•S.. ~~~~ap~~>ntel}célus,quz. cfi: c~ufa í• fofi_entationis~
~um ~ !1 r~~1;pt;at1 ~m~n~ept@m ~b e.Jt~~, n~que augmcnium? .
~c:>~~quqr~~or-C:ta~\.ls·qft~n.a iAA~Jl~UJ'llPH g zqwdernnó ,. ....
tft ~tn.pQ(,t~e~ c;~n i:,~ii§ t:fi . J, . iÚ~eps corporcQ du- Sufh:tat1t.
at fiq~ nutrim~nto,mufto magi's angelus,qui eft ípiritus,tif11~ .
~rÁtje.cie9~~ ~
~ .. ! 1'~

, .. .
 Potefias 4 Poteíbs ange\i e!t ei ratio,quod pofsit exi!lerc, & age~
ag \!.iqi. Sed tnirarnr i1m.:lkétus,ct1111 angelus non habeat organa, qu2
funt fo1 infirumenta agendi~ Et tire temporis recordatur cor-
1·elativ1 fax potcíl:aris>cum quibns agit, qua!i per modum it1-
H:rumentorum polsificando: nam ficut caliditas, qu~ eíl: acci..
dens,dt mflrun en tú ,cú quo ignis p oteft agere calefaciendo;.
fic ,& multopoó.1 sangelus per correlativ'afoa: potcf\:atis po ..
tcft ex iíl:ere, & ag~re: i pfa enim corrd.ati va funt ei fubHantia·
~~ce}~~~~- Ha.Et in in:o puílu cognofcit intel!eétus, qnód principia con"'
roeotorun~ fobíl:antialia angelorum funt eis,quafi per modum iníl:rumrn-
•ngell~ torum.Et in de cognofcit quoq; inteUedus,qua: eil ratio, qua-:
re angelus eft in altiori gradll,quam en tia inferiora.
1: Intelleétus angeli eit ei ratio,, qua ipfe intclligit cum Cuis
correlativis:nam cum foo intellefüvo eíl: intelligens; videlicet
'Afü() im- aétivus in intelligendo in fu.o iqtelligibili,in quo alia entia in-
~e.a~, tel~igit.E.t quid mirum fi hoc facit?Ignis na.tnq; qui non habet
ita attam virtutem,ficut angelus,in fuo igníbili alia elementa
· calefacit. Adhuc quidem miratur intellcétus noíl:er per. quem
modnm intellettus angeli,cum non faciat fpecies pet f-.enfu~~
nec per im~ginationem, inte\Hgat ipfas? Sed rceordatus eft tn•
te\telh1m angeHcum,qui eíl: _q~áfi per modum inftrumcn.t i ad
inteHigeBdum, (licetfit aoge1o -confub.flantialis ; licut, & ali~
principia font ei confubíl:antialia)ficut vol untas hominis fer-
vit homini ad volendum; & multómagis, eo quia horno non
potefl: velle fine organo corporali; angelus autem quia altior
i\n~efusell creatura eft,quam bomo1potefr inteIHgere fine org~no cico11..
:l~ror .ho- juuéro.. · ·
~~<; 6 Angelus quidem utitur füa voluntate tanquam inflrumen·
to,quamvis non fit vere inflrumentum: vol untas enim natura..
lis efl: angelo ad volendum, ut cum ipfa voluntate ag.at diligi·
l>el'erid!· ~ilitatem ei fig.nHicatatl) per ordiQcm fuprcmu_m. Sed mi~~tur,
ti.lá fenti. 111telleélus,quz eftcaufa,quarcvohmtasangeb potetl dibge-
bus efr Pi : re illa,qu~ nó füntinfenfu,nec in imaginatione? Et recorda~
na pecca~1 tnr fuan~ rudi.tate_m,.& grofsiticm, quam habet ~ co quia .cu°!
}c:c cap.4S. fenfu & una-gtnat1one eft conjun&us: •oluntas autem angel
•~!J~, tic, & mul'tomclíus fc 'poteíl: habere ad objedum,~bfquefen;
·· ~ ·· fu, & imaginati ne, ficutplantaa4appetitum, abfquc íe.n(u~
& imaginatione. · . ' ·'
l ·
. ¡ Ao~~hal?c~1~~~11J .. ~i~~I~~¡. ~git ~::

I
 P.ars 9. Sefl. 2. dt Aflgelo, Cap. 1. 21 3
principiis, io quantúm per ipfam virtutcm funt virtuofa; .&
habecaétns virtuofos, & per bonitatem bonos,& per magni-
tudinem magnos, &c. Sed miratur intellettus pcr quem mo..
dmn angelus acquiric virtutes accidentales? V fquequo recor-
dacur angelum habere virtuofos habitus objeétando objeéta
pe~virtuofom intelligere,& amare, & etiam per jufrum, &
prudentem,& caritativum agere,ipfis nos adjuvantibus con- ..
1
tra pec~ata,& contr~ m~l~s angelos,nobis ~enunciationes fa- :u~~~a~ru
:ciendo a fupremo prmc1p10,& noftras orationes adDeum re-
.portando,& pro nobis rogando.
8 Angclus per fuam veritatem eíl verus intelligens, amans,
& recolens: ficut horno,& multo meliús, qui per fuam animá
ver eintelligtt,diligít,& recolit, & per fuam imaginationem
veré imaginatur,& per fuum fenfum vere fentit. In ift-0 autem
paffu miratur inteUeétus, quomodo angelus vere intelligit , •
· 1 · íl. · • /1 h b Ex ce 11ec1.i
hommem co oratu.m,J u um,aut UlJ unum, .cum non . a ~ato- angeh figu
culos? ~ufque recordatur quendam rufücum, qui 1r1raba- racur m 1·e
tur,quare rcx habebat divitias,& honores,pofiquam ipfe ru... ge.
fücus pauper erat 1 & abfque honore. .
9 In angelo fua gloria eft ei quafi inílrumentum cum qu~
etl gloriofos;ficut fua voluntas eft ei quafi infirumentum cum
. quo Qiligit, & fua bonitas cum qua eíl: boqus. Sed hk miratur
intelleétus qu~rendo,qu:r efi caufa,quarc aogelus eft glorio-
fus, pofiquam non habet delc8ationé per fenfum, nec imagi- .
nationem? Donec recordatur hominem habentem majorem D~l~ébt!<>
gloriam,& deledationem obje8ando.fummum objeélum, in· fpiritua~is
. telligendo,amando,& recolendo, quam objeétando cntia in- efr rua1°11•
'. r.,enuen
ti~nora · d & ·
01 imaginan· do. corpo ra 1.
10 fo ange1o foa differentia coeffentialis efr rátio, quod fit .
.. ex pluribus principiis differentibus numero. Sed miratur in- Ld~ff~i tudo_
fl: cau f:al·1rtus dl·fficre~tta:,
te.11 eét. u~, quxd~cr • cum m
. ange1o fiua 1ignifü·acur
1 erent1z
prmc1p1a non irrerant percolores,1apores,6guras, & hujuf-
modi? Donec recordatus ell, quod fonus non efi objcáum
vifus,nec color objeétum auditus,&c.
11 lo ~ngelo foa concordantia efi caufa1 quare fua principia
. (qu~ funt nrnlta)conveniunt in una fobfiantia bona per bo11i- AntJelusdl
.. tatem,& magna per magnitudinem , &c. Sed miratur de hoc cópofitus.
1 inte\leéfus;quoufque recordatur elementatun1, in quo ?1ulta
e1cment6\ conveniunt in uno compofito per ignem igiutum,
'( o 3 &
 & ca1efaé'tú; per aerem aerificatum, & humefactú; pe'r a.qui
aqueificatum.& fugefaétum;& per terram terreificatum, &
deíiccatu m.
n Angelus nó eR ex contrariis compofitus : nam fic efl ex.;
tra elementa per naturam,úcut eíl extra pnnétos, numeros,fi...,
Noñe~ có
trariis. guras,& hujuCmodi.Se d miratur intelleélus: cum angeli lfoni>
& mali non fint ex contrariis compofiti; quid ergo cft caufa.
quare ipfi adinvicem funt contrarii '? Donec recordatus efi.
Contrarie quod ange.lus bonus efi habituatus de fine primo; angelus au ....
tas mora·· té malus evacuatus eíl illo.Et in ifio paífu cognofcit intelleét' ~
~ quod il1a contrarietas eftvalde mirabilis in ~no fempiterno.
i 3 Angelus per foum principium et\ ef6ciens effeétive: &
fua forma efi de fois ti vis Conltituta; videlicet de foo coeffen•
tiali bonificativo,magnificativo,&c.& fua materia eft confü-
tuta de fuo bonifica.bili,magnifi.cabili, &c. fine qua non eífet
Finis nattt· rcceptib1lisfui finis naturalis, nt eífet hoc,quod eft, fine ali:i.
ral1s. effentia fibi conj unéta.Sed elt unus alius ñnis fupremus, fcilr·
S<Jperna.tt1- cet DeL1s benediétus,in quo quiefcit intelligendo,amando, &
!'1li~ tecolendo fuum intelligere,amare,. & recolere bonificando~
.magnificando,&c. Sed miratur intelledu!.~ per quem modurn
angelus habet naturam,cum foa effentia non fit divifibilis,·nec
so? nó. ali- altcrabiHs?Sed rec.o rdatur folem e{fe indivifibilem "&. i11alte•
-cu¡·
- ..
.~
rabilem;eo quia á motu,..~ fuccefsíone efr remotus. ~·
s4 Angt1useft medilt, five fubjeélú inquo füus.,finis infl.uit
fuis p·rincipiis,& principiarefluunt fini, quolibct princ.ipio
menforan~e feipfutn cú·alia tantú,quamúm ipfutn eft;ut ex eis
fü una fubíl:antia cópleta.Sed miratu·r intelledu·s: cú ai.1gelus
non habeat quantitaté linealé , perqué modum potcfr habere
·Ql!1 niitas meofura.tiones,ac effe.có~ofi~~s ex _plurib~· s ~rincipiis? Do~
fp1ricu.alis. nec recordatur quantttate fpmtuale extra lmea,& punétos fo..
ftentatá in fubjeéto:finequa unus angelus non po{fet habere
In Reg~o majorem edentiam,& aétuin-,quatn alius;nec unus poffet reci~
Dei ma11110 , . . , l'
~ies mult~ ~re~ 0. eo ma1.orem gl_onam,quam a .rns.. . . ,
funt I 5 F1ms angeh confüht duobus mod1s; v1dehcet naturahter.,
-- -~ & fopernattiraliter.Naturalís eíl:;6cut fuus bonus, & magnus.
finis,&c.ut natpraliter habeat bonos,& magnos aélas: foper-
natllraliter aut~ eíl: ille finis,qui eft ex pavte fui Ahjeéti ~upre­
ini, qnod fümme efl: intelligibile, amabile, & ·honorabtle. Et
suia~~~s P.e~ angel~ '!m6lt~,i1~1isitL1r,~ ~e~olitur~· nó au~
• .. > r, ~Ctq
11

{ ·./ -
tem per angelú lit bonnsJmagnus, &c. font in eífentia a ,gcli • fi ...
intelleétus.volnntas,& m.emoria in aitiori fine, qtüm alia fea A_1tior :~ .
principia.Sed müatur intelleétus ifia majoritaté,& minorita· rus~
té exifh~tes in ágelo,cli in fua efietia omnia principia fint zqua .
lia?Donec recordatur id qc! dicl:ú efi e.le fuo objecto foperiús. A ,
16 M4jodtas quá hlbet angelus quoad fuam fpecié, dl ma- ngei' eft
.
JOr,qua - ma1or1tas
. . 1lonmus,quoa
. . ... E .d , fi
d Luam 1pec1e.
r.
t 1 eo, 1cut miul.!. 110-.~
m.11or
adamas attrahit fenú pei- fpecié; fic angelus per majoritatcm
fuz f pecici habet fcientiam de inferiorib' abfq;organo; >X etiá Adamas.. ,
poteil:atem in ipfis, fine organo·. Sed miratur inreHecrus per
qué modú hoc effe potefi? Donec recordatur, quod ille mod• Suoerius
elt ei difficilis ad cognofcendú; non autem angelo ad agendít: po~tetl p1•.1
angelus namq;majorem majoritatem habet quoad fuam fpe- quám inf;
ciem,quám homo quoad fuam. · c1Us.
I 7 In angelo cft a:qualitas intelleélus,memoriz, & volunta-
tis;ut ipfe zqualiter pofsit Deú objeétare intelligendo, aman- JEqu:ili~a~
do,& recolendo.Ratio huj llS eíl:,quia Deus :rqualiter efl: reco- potent1~·
libílis,amabilis,& intelligibilis:& hoc quidé bonú efr,& mag- r~i~~
num, &c. Et fuú oppofimm eífet magnum malum potefratis,
durationis,&c.quod·efl: impofsibile. Sed miratur intelleétus:
qua! eftcaufa.quare rationes angelorum non funt a:qualcs ex-
iíl:endo, & agendo intelleétui,voluntati, & memoti~~ Et re-
cordatus efr folutionem hujus qureGioms fuperiús faérre,n. J 5'.
·18 In angelo eft minoritas inn1ta,eo quia creatus,finitus, &: .
11ovus e.ft:nam Dcus creavit ipfum ex nihil o. Et de illa mino- Pecc~~uiq
ritate angelus habituatus efl: ad agendum peccatum, inclinan- e~. qui_d. ,
do fe libere ad agendum peccata. Sed híc miratur intclteéi:us: P 11 ~ª~ 1 ~~~
qua! efl: caufa, quare inelinat fe ad peccatum? Vfquequo re ..
cordatur,quód angelus malus fic nolendo inclinat fe ad pccca...
tum,úcut angelus bonus ad virtutes,diligendo illas. ~

Ce4P. JI. DE cAWGELO PEZ\_ ~E G V~

LAS DEOVCTO.
).9 fl Er r~gu_!á B.quzritur:utrú angeli fint ~ Et vídetur
. ·F p~r_ipsa regulá qnod fic,uc patet in mixtione prin Ange1os ef
c1pi.orum:fed hk intendimus exemplificare hoc,& fe prob~~
probare per mixtionem principionun mo modo' refomédo tu~.
aliqua' qure diéta font in parte S.feét. 1.c.1.de bonitate.In prin
cipio capitnli bonitatis dicitur; qci bonitas per fe efr ratio b~·
po~q,~ as~~ ~~'!~,_qy~ i'.~~~l!~ªt!~ quia efi: magna per 1din.agn1•
9 i __ _nem,
 u 6 1',1, rs 9. Ser/ -· de ~ 1~gelo, Cap. 2.

t 11diné, ell. ratio duplicata bono,q<Í prnducat magnú bonú:&

O:nri= 1qul hoc fcit divina fa p ientia, qua! bOL1a,.~ magna tíl:. Vnde, quia
lun1u.: _vo d tv ina volütas ~ qu1pararnr divmre bonitati,& fap 1c mta!, &C.
u i t eu t. in magnitudine,vult quod íint angelhet fi vult;ergo iút ág~li.
i . 20 Dicitur in capitulo citato,num. 4. quód bonitas per fa ..
· pientiam eíl: fcibilis;& ideo divina bonitas efi fci!:>ilis· & íicut
A Pel us efr efi fcibilis~ita dl amabilis cum magn1tudme fu;¡: fcibílitatis, &
m~for cr ea am 1bilitatis¡ergo efl: fcibilis,& amabilj fuus acrus,& pcrcon ..
t ura. ea
fequens fuus eífeétus,qui angelu.s:efi: ergo angelus, qui eít
effec1us magnns,bonus;& magis bonus,magnns; qui elfe pof-
. fit it1 creatis.Et li non eíl:; effeétus Ji" in:r bonitatis efi fcibilis.
AEqua litas in maj ori magn.irudine pofsibilitatis, fcilicet in potentia: &
chvinarurn divina vo lúras nó vult,quod veniat in aétu: quod eíl: impofsi-
digni tatú. hile, & contra amabilitaté effeétus divin~ bonitatis: ergo &c.
z I D icitur in capitulo diéto num .. 5.. quod bonitas per vo-
. _ l ntate m. eft amabilis> &c~Et fi angelus eft, totum univerfum
V~iversu perfethun eíl:;quiain Wl.i\!erfo hahemus corpus inanimatum>-
~unferfe. ficut lapis:corpus animatum,ficut planta,. horno, leo: fpiritú
• conjunétum, 6.cut animarationalis.: & ideo, debes:nus habere
fpiritum non conjunftum, quifit fuperior, & mag.is fimilis.
Deo: & hoc fcit divinafapientia.Et fi fp.i11itum nonconj1.métii
non habemus, fcilicet angetum • divina voluntas impedir ip ...
Angelus etl fo1~ e~e,,.e~ quia n~m ~ul.t ipfum eífe:. & cont~~dicit magnZ'
fpirit cor afüom dlvmre bon1tat1s m hoc, quod eft fopcnus,, & non in
pori~, non hoc,quod eft inferius: quod ell: impofsibi1e, & contra, divm~
con¡uétus, fapientire fcibilitatem:ergo probatum efi per caufas fuperio -.
res,q uO.d.angeli.fünt..
2 2, Probavimus angelos eífe per tresrationes Íttlpra.diétast & ·
quia,e.v.itamusprolixi'tatem, fufliciat quod didum efi .. Et i
Mixtio eft iíl:o paífu ofret:tfnm eíl:, quód mixtio. principiorum efi fubjo-
fu ~j eétu m B:nm1& materia, in qno artilla poteít multa ad placitum in ve-.
2ms. mre,& ad propofitum applicare..
~ 3 Per primam fpe.ciem regulz C. qu:rritur: quid efl ange ....
lus? EtrefpondendnJD efr per ifia.m1primam fpeciem , quód.
n
An"'e
t.
1us' ange l us e1t..1
Jl. '11 . fi1m1·1·1s en
a crc:atura,.quz·magts weo,. eo... qma
Jl. 1"'\ • ll..
eu;'
eu crea tu· r:. . • • .c. d · ~ · ·1..
ta mag is, 6 1pmtus n.on cot~J l1ll1.-fU~ , , & agit e m1enonuus. me organ ·
fi o
milis Deo. corporah;& hu1ufmod1 ..
· l4 Pet fecmndam fpeciem tegul~ C. ' quzritur :· quid habet
angelus fihi coeífentiale , & natural e~ Et refpondcndum eft,
c¡uo
 Pars 9. StEl. 2;. de Angelo, Cap. 2. 117
.b fi Comrarie
tJuod ha.bet 1r.uas panes rnnatas)
. fl. 11 •
ex qui u en conuttntus: t· e.is non etl
cut funt iua innata bonitas,magnitudo, &c. excepta contra- iim;ita :m-
rietate,qure non efi fibi qualitas innata. Et quia angelns habet gelo.
fuam b-onitatem innatá cú namra bonificantis, b nificabilis,
& bonificare; & fic de magnitudine,& altis; habet foas itlnata
aétiones,& p fsiones:& cí1 fu1s aétionibus a-git int!>',& extra~&
in fuis pafsionibns innatis recipit intra,quod venit ab e tra;fi
cut in füa intell1gibfürate recipit intelligibilitates-peregrinas.
2 5 Per tenia fpecié regul~ C. quérritur: quid efr ange lus in
alio?Et refp.ondendum efi,quod eíl agens,& patiens: ficut in
inferioribus,in quibus agit intelligendo,diligendo, &c. Et fua
potefias perficit hoc quod fua vol untas vult, & hoc quod fous .
intelleét" intdligit,& foa memoria recolit: & hoc Gne fuccef- O perl~t.1 <>
_r.
fi10ne & p ha ntacmate; a¿·Juvant1.b us tamen a··1vina boº
n1tate, :in1c110-
fti~canea.
magnitu<iine,&c.& hoc per prrefentiá Dei, recipiendo ab ip-
fo influentias caufarum,& pariendo:& ifia pafsio efi ei falus,
& perfeétio. Angelus vero malignus recipit ab extra pafsio .. P ~ rverfiras
nes,quando 1100 potefl: peccata impetra-re:& habet intenfifsi- diabolt.
mas. pafsiones, ql1ia Deus.abeft ei per graciam, & evacuatus.
elHuo fine,
2ó Per quartá fpecié regulre C.qureritutt: quid habet angelus . ..
in alio?Et refpondendú eH,quod angelus haber in inferiorib 9
potefratem~eo quia agit fine taétu,fine vifu,auditu, & itnagi- 0 e .lt°
nation.e.Et Ht~ potefiaté habet per prcrfe_n.tiá rei in 9.u~ efi,.fi- fe~u~tu~º
cut anima con1unéla,qua: habet potefiate 111 poten tus rnferi-0- pra:feuciái..
ribus,eo quia cú ipfis conjtméta efr.. Habct adhuc- angelus bo- ·
n.us gloriam in Deo,& in aJiis beatis;angelus-auté malus habet
poenam:fed hoc eífet longum enarrare.
'27 Pcr primá_fpecié r,egulre D.qureritur;. de quo.,efl angclus?
Et. r.efpond:nd_u cfl:,q~10dange}us e~ de fe1pfo , eo quia nó efi:
d~r1vatus a& ahquo·aho.Et- ratio hu1 us efi,ut fua innata boni-
tas,magnitudo, &c.fint ei principia innata,& indiffolubiJia,ut ~ ngeJr> eff.
{ua eífentia pof.sit eífe permanen4i,& incorruptibilis: tam- di- ·~bC.()~rup-
. tJ. i 1 is•.
c.1mu'5 qu ód a.
, D eo en creatus.
{l.

,_g Per fecun.dam _fpecié regul~ D.qu~ritur : d·~ quo efi ange ··
lus?Et refponden.du.etl,quod.angelus efi de fu is principiis in-
natis;fcilicet de fua naturali bonitate, magnitudine, &c. Et
q,uia quodlibet foum principium ineft ei tripliciter,ficut bo·
~tas per bonificativ.ú,bonificabile,et bonificare; et magnitu-
. d'o,
(.
 ií8 Pars 9. Scél. 2. de Angelo., Cap. z;
do per magnificat.ivum,magnificabile, & magnificare, &c. &
ifta principia ditferunt eífen rialirer;ideó ang--: us eil: compofi.
tus de fua bonitate,magnitudine, &c. ficut de om1iious fuis ti•
vis,videlicet bonificativo,magnificativo,&c. efi confüruta in
ipfo una forma in commllni cum qua cll aéiivus: & de omnib»
fuis bilibus,videlicct bonificabili,magnificabili,&c.efi confü-
tuta una materia in communi cum qna pafsivus eíl: & de om-
nibus fois are,fcilicec bonificare,magnificare,&c.eíl: coníl:itu-
l\ lJ1bflan- tus unus aéh1s in cómuni cü quo caufat aa:usintrinfecos:& de
1ia corpo- omnibus fupradiétis tribus efi fua fubfiátia compofita, & uni~
.rali d;ftiLl• ta fpiritualiter,ab omni materia corporali difparata •
dus. ~9 Per tertiá fpeciem regula! D. qua!ricur:angelus cujus efi~
Et refpondendum eH,quod efi Dei; eo quia foa creatura efü
Miftricor
d1a ~ ju!H fed angelus bonus eíl: Dei cú benediétione,gloria,& glorifica-
~.1a. tione:et: angd 9 mal" eíl: Dei cú cótradiétione,pcrna,et dolore.
jO Per primam fpc:ciem regnJre E. qlla!ritur:quare eít ange•
lus!Et refpondendum efr,quod angelus eíl: ex fuis principiis
narnralibus confütl1tus,ut fupra diximus infecunda fpecie re-
gul~ D.Et qnoniam unum printipium cum atio componitur>
Entfa com oportet dari ens in communi de necefsitate cornpofitú: ficur.
poº~~, quia anima conjnnéta efl: cum 'eorpore; fequirur horno de ne-
cefsitate compofitus: et jund:a: elementativa cum vegetativai
fequitur vegetatum de necefsitate compofirnm. .
; 1 Per fecundam fpedern regula- E. qua:ritur: quare eft an~
fini¡ ange gelus? Et refpondendum eíl: refpeétu finis,quód angelus efi,ut
ti.. . Deú intelligat,diligat,recolat,et ei honoré fac1ar, ac imp1eat
univerfum;quia fi non elfet angelus, in parte e{fet vacuum uni~
verfum,ut fuperiüs probatum eíl:, regula B.num.11.
32 Per regulam f.qua-ritur:angelusquancus cfi? Et refpon ..
dcndum efi ,qllód angelus efi tan tus s- quantum eíl: e{fe fure cC-
Continua- fenti:r:quod effe habet quantitatem continuam, in quantú eíl:
tio dicit u-
níraté, dif- unafubfi:an!ia;et habctquantitatesdifcretas, eo
quia ex ptu-
crecio plu ribn~principiis eil: coníl:itutus,five compofirns. Et quod hoc
E:ªll!a~ em. lit verum:íignificatum efi in fecunda fpecie reguli D.ubi qut.-·
ritur, de quo efi angelus.
H Per regulam G.qureritur:angeius qualis efl? Et ell refp~,.¡
dendum,quod angelus eH duobus modis; videlicet pcr qual1..
tates innatas,& proprias:& pcr qualitates appropria~as, non
fibi naturales. V~camus a~ite111 proprias foa1ll na~nrale, ~ fu~-
. ilan·
~ ~
 Pan 4'· Setl. 2. de Angeio; C~p:í:
'lbntiatem bonitatem,inagnitudinem,&c.es quibus efi confií ..
rnrus:vocamus autem appropriatas foam bonitatem acquifi·
tam,magnitudinem,jufütiam,.txc. & in angelo malo vocamus
appropriátas qualitates malitiam fuam,invidtá,iniquitaté,&c.
34 Per regulam H.quzritur de tempore angeli. Et dicimus, An lt> df
quód angelus efl: in tempore,eo qufainceptus eit in tempere; in ~~mpoj
fine quo inceptus nó fuiífet:ratio hujus efl,quia hoc,quod ell:, 1·e.
& non e1·ac,fine tempore eífe non poteíl:. Efi etiam angelus in
tempore,quantúln ad fuam COll!viterniratem; fed hoc eft fine
fuccefsione,& fine motu.Sed quando agit ex.na, agit de uno
nunc in aliud;ficut quando agit in die dominica hoc, quod nó
agebat in die fabbati:& eíl: in uno tempore J quádo eft Rom~
de die;& efi in ali o tempore,quando de noéfe cft Parifüs: ve-
Movetur
runtamea quando recedit aRomaJ& efl Parifiis; fous receflus in inít.tnci~
non efl: cum motu,& fuccefsione; quoniam ficut non indiget
. <>cutis ad v1dendum colorem, fic non indiget motu, be foccef-
fione in receffu;fed eft ubi vult.
3 s Per regulam I. quzritur de loco angeli: & refpondendú
efr, quod angelus eft in loco,eó quia in loco creatos eíl:: fed
non ell in loco occupans locum,quia lo(.t1s non poteft cffe oc... Efi in loco
cupatus fine linea,angulo,& figura, aqui bus eft omnis ange\l' d1fliniuve~
feparatus.Et efi: in loco,eo quia in uno loco eft,& non in alio, . .
in quo non efl.Et eíl in loco,in quo agit:in quo loco agere nó ~me. pr~ ..
potea me prz fcent1a1ua:rat10
11. fi · r · h · ..a. · r rr . .ent1a ag-e
UJUS e", quia cum 1ua enent1a re non po..
agitJ& non cum organo. tetl ...
36 Per primá regulá K. qu2ritur: angelus quomodo efl, & '
quomodo agit? Et refpondendum efi,quod angelus habet mo-
dum e!fendi per compofitionem fuorum principiorum, ut fi ..
guratum e!l in fecunda fpecie regul~ D.nnm.,. 8.Et habet mo--
dnm agendi cnm fuis principiis,cum qnibus caufat aéfus exte-
rior~s~~cat cum fua bonitate bonificacum,& cumfua potefta~
te pofs16catum,& fic de ams.
37 Per f:cundam regufam K.qu:rri·tt1r:angeTns cú quo eft, &
cu 9uo agrt?Et ~cfpondendu~n efi~ quód cú füis principiis i11-
11at1s,& naturahteraggrcgat1s,ut m fecúdl fpecie rcgulzD.ii·
gnificatú eíl: n.2 8.Et agit cum ipfis, vide1icet cí1 intellcéh1 in-
. telligít,& cú voluntate diligit,& cú memoria recolit: & fi bo-
n." efl:, cú foa bonitate bonific"t.. & cí1 füa potefiate potell,&e.
& fi ma\us efr·,malificat foum inteHigere,recolere,& a..mare?&
Sf d~ al~$ 1:'• 0

1lttinfeC:e1& ~ t~i~fCCC agit '~111 ~LUS prii:•

. ~·
 Pan 9. Seél, 3. de Cctlo. Cap, t.
l ntelleltus cipiis caufando extra cum aétu,qui eíl: intra: ftcut homo., "U
concurr1c r. '
ad ac111 eJC- cau1at cum menee verha,quz profcrt.
,
ternos.
SECT.10 'IERTJA DE 'I.ER·
,r tío fa/;jtfl.o,
e cA P. [. DE e OE L () p E R p R 1 W-
CIPIA DEDVCTO.
1 F..,.,~ N capitulo ifto traétabimus de coelo cú princi-
~~f.1!~ piisinnatis, ex quib en,& cú quib fe hahet ad
11 11

¡;..[i_<>~) principia inferiora effeéfo·e, ficut efficiés ad fuú

~A~ eífetrú.Coelum efi bonú per fuá bonitatem na-
turatem, & cíl: magaum per fuam magnitudinem naturalem:
& ideo foa bonitas, & foa magnitudo funt ei rationes, ut be-
CoeJú mo- ne .agat,& magne,& naturaliter in ifüs inferioribus,movendo
vec fe
1
& fe,& alia.Et fi dicatur,quod quádoq;agit malé; ficut Saturnus,
alia. qui efi malus.Refpódeo,quod hoc eil per accidens, & quia in-
foriora non recipiunt bene,propter contrarietates elemento-
Monílruo- rum;ratione quarú caufat quandoq; Saturnus móíl:ruofitates
limes. in iíl:is infcrioribus,per nimiam ficcitatem,& frigiditatem.
z Coelum eíl: mag11um,& durabile:magnum qu6ad efkntiá,
e r ~ agelltiam;& efl: durabile,quia ~0: incorruptibile, & inalte-
tefre ~ J~~ rabile,& non eíl: aliquod ens,excepto Deo, quod pofsit illud
co(1i non coge.re,uec fu.nm motu~ impedire..
abealio. 3 Ca:lú efl durabile perfe,eo quiaduratio dl: ei qualitasinnata.
4 C~lum efi per fe potens,eó quia foa poteftas efi fibi quali-
tas h10ata,Et ficut fµa duratio eft bona,& magna;fic fua pote-
fias _efi bona,cSc magna.Et in ífio paífu cognofcitur, et appa-
Coelú mo- ret,quod coelú poteíl f eipfum movere,ut fua bonitas,magn ·
vec leipsü. tudo, & duratio nó deficiát potefiati;nec potcftas deficiat eis.
5 Coe1ji ficut habet volubilitaté naturalcm fibi coeffentialé,
. fic habet iníl:inB:ú naturalé,& fibi coeífentialé, cú quo gube~­
nat fuú ordine,& fuú motú,& aétus fuorú princip,iorum; fine
\Tarii inftin quo in'linéh1 hoc non poífet facerc. Et habet unú infiinétú cft
aus . uno planeta,& ali\lm Cllm alio:fic;ut Leo>qµi cú Satt.~tno ha~et
unú iofiinftíi per ficcú,& frigidú;diurnírat~,malitiá,plúbetta·
té,et diefabbatinitaté: aliú vero cú Iove p(!r humiditatem, bo-
uitaté, ílagnei taté,et diejovi~atem; et fic de iliis.
6 C<;elum h~bet inftindum.ut fupJ'I djélum en,num. s.& fla-
.• b~t
.,
 Pars 9. Sea. 3. de CIZ!o, Cap~ ? ; . 2.11
betappetitum;quia cum :ippetjtn fuo movet fe ad info ·ior3>
ut habeant apperimm ad ipfam: & habet unum· appetitú cu n1
\mo planeta,& alíum cum aliolficut fopra num. 5.excrnplific_a..
tum eH per infiindum.
1 Crelttm habet-appetitum,& virtutein~& íicut fnus appet'·
tus eíl: fibi naturalis,& coeffentialis;fic fua virtus: & úcut eit
bonus fuus appetirns per bonitatem foam, & magnus pet fuá
magnitudmem;fic fua virtus:& ficut babee unum appetitum
cum Leone,alium cum V irgine, alium cum Saturno> & alüan
cum Iove; ftc de virtute.
8 Coelum eft viri:uofmn,ut diétum eft,nu1n.7. & eíl v erutt1
per fe;quoniam ficut efi virtuofum per virtutem intiatam , fic
eíl: verum per veritatetn iin1atam; per quam veritatem ponit
. in vero appedbilia. Et ad hoc cóveniút potefias,iníl:inét", &c.
9 Coelum eíl: verum.vt diétmn eíl,nom. 8. & babet de Jeda· V • dts
tionem innataim; non d1co vegetativam, fenfitivam ,.imagina· 1 /~{~~i~ .
tivam,nec ratiocinati\'am;ffd motivam: quoniam ficut planta ne~ · ....
in vegetando habet aliquam del.z ébtionem naturalé; fic coe- - ..;J

lum in movédo feipfum,& infel'iora:& ficut deleétatio vege•

ta.tiv;r non attingitur per fenfum,nec p.er imaginationcm; lic-
dedeleétati.one coeli; fed folus intelleéhts hoc attingit.
io Coehtm habet deleétationem,llt diétum eíl,n.9. & fua¿e
l~étatio eíl: inconfufa per different1á,quz efr tibi principit'1 i11·
natú,in qno agit,& caufat multas differentias dcledando:ipfa
vero differentia en inféftbilis,eó quia efl: principiú generale. ·~
u Coelum eíl: ex pluribns differentiis;.ficut totum ex pluri- TotUn1l
bus partibus Cuis: & concordantia eR: unú principiú fibi coCf-
fent:iale,cú quo caufat multas concor<lantias:& fic eíl: una fub-
tla'ntia habens in fe plura per differentiam, & concordantiam.
1i Coelum habet 10 fe concordantiam, ut diétum cft n. 11.
& habet con~rarietatem peregrinam, ·non úbi co¿!fientialem, Contrarie
u~ t~o~ fit~or.ruptibile: fed efl: .iníl:rumentnm, cum quo cótra-
d1c1t mferiori~us;?cut per cahdu1n,& frigidum; hurnidnm, &
~~s
n:z.
;:.:;tl
ficcum; per da!rmtatem,& noéturniratcm;& hujufmodi, curn
quibus caufat moníl:ruofitates, fuJgura > tornitrua infirmita• Radix má.:
tes,infortuhia.,& hujufmodi. . • a~t!~fi~~@.
u. . Contrarietasnó eft principiú coeli,ftbi coeífentiale; (ed
eoncordantia eil: .fuum principinm,ut Jam dilium ell n. 11. Et
F-.~!ª ~~gi~ agiE !n i~f~~!O!:~\!~ ~ó~orda11do~ qu~ ~órrariá~o~,
. - - .. ~q~~ ..
Reét]tudi- racione cujns funt piures fanirates,quam infirmitates; ptura
nes tút plu fortuoia,quam infortunia;& frequentil1~ oritur homo cú duo•
r:s , qu.im bus ocults,quám cum uno;& fic de aliis fuo modo.
O;i 11qu1ta... C l h b r. • • · dºét /t ,,, •
tes. I3 ce um a et iua prmc1p1a innata,ut 1 um eu, cu qm•
bus principiat inferiora effeétive, me_diantibus enttbus natu-
ralibus inferioribus, ficut funt elementa, qualitates, & pro~
prietates eorum : & ficut in elementatis agir, ftc etiam in
vegetatis1 & fenfatis.Et ad hoc cócurrit magniludo,quz mag-
nificat potellatem creli,& fuum infiinétum~appetitum, vutu-
. tem, & hujufmodi: unde fequitur influenn;i~ fuperioribus aq
~~lntmu_a inferiora,& refiuentia ab inferioribus,ufque ad lunam. E:.t hoc
101 UClltlJ, . 1 , l • r fl: . . · ...,
& refmen contmue;eo qma ere um 1empere m contmuo motu.
ti.i. 14 In ccelo eft medium fibi coeífenriale,curn quo caufat me-
dia inferiora;ficut bonificare ccrleíl:e ca1:1fat bonificare terre-
ntim,& movere ccrlefie caufat movere terrenum,& tic de aliis.
I 7 Crelum habet rnedium,ut fupradiétum efl: , pe¡ quod, &
cum quo fua principia tranfeunt ad fine~,ut in ipfo quiefcát;
. qu~ quies eft movere feipfum,& inferiora;ratio hujus efr,qui~
~tes Coe ad hoc creatum eíl:J . ,
Ji. J • 16 Finis ccrli eff cum majoritate,ut hpmini fcrv1at, & homo
Dc9 el1: ma Deo;quoniam fuµs fiois non poteO: die .i n majori gradu; fed
jor finis fub ifto majori fine,eíl: fuus finis major, fcihcet movere; ficuc
crt>~tur~,. major finis vegetativz efi vegetare,& major finisfenfitivz cft
.qua!11 finrs fentire.
ipfius crea 17 n·a
rntr1nfecus ft.l • . r&liua m~JOr
1 . um e ae maJor1tate ca 1:
.· ~qua1·itas eO:
tuiz. zqualitas fuorum principiorum,fibi coeífentialiú. Et zquali ..
Coelumert tas ccrli participatcum.rninorirats: refpeSu animz,eo quia nó
i~perfe-. babet !11relleétum,ne.cmcmoriam,ne~ volunta.tcm;n~cmeritú.
thus ani-.. ~cdp,re poteft. 1
• • • • • _ ....
ma.
· ~~f.Jt~ P~ COELO PEJl ~EGV~~M
coeiú non ~8
elfe ab~ter
·Q B. DEDVCTO. · •
Va-ritur: utr~m c~lum lit ab ~te1·no? Etrefpó-'
dendum dl,quod nó, ut fignificatum efi per re-
P.º ~roba,.. . • gulam B.& partes. qu~íl. umc .. utrúm m.un~ust
t~r i:_at10- · fit zternús. Sed ad n.ujorem evidentía~ buJ.U~
mbus du {c. · fi ' · doéhinz,jn i fl: ~ capitu1o . mte,
· .. d.dmd1?s exe~
..
16
~e ntiz~ .~ v~,.a~us,!l,
centJbus ·
1
3d impof. p 1 fare .1 t u':*,quan~um ad c~ltpn~Et per hoc, '!ºº 1~7~u
fibi1e. d, e .c<;lo,,da~un,~s doéb:Jlil~?l ~rillla:,.2e~ ~~~m,f~~t-de. aldusJ ~
. -· mum-
 - 'Pt1ti'J g. 9tfl. j ;de Calo, Cap. 1.
dicitim facere.Sed quia proHxitatcru \.'~lumu~ cvi~are , appli·
cabirilus tantummodo .B. ád alias literas potitas m alphabeto
· · · ·r · · d K .~11
hUJUS~rtis,u1quea •· r.c ute"'"
vtn pa't "IU.•w
b;"" u.......
11: R ~-
1 ~ri ~t;
..... ~ º l.1'te
u~.;> -

ta~ pofttaS,Íta poffünt a~ié! litetz ál~1s atlinviccm t0m~·a~~ri.

i9 · B e.Si cctdu~ efi: ab zterno,non eH: creatum de mhdo;co 1f. ternum ·
q uia femper fuit: ( 11ec eíl: faéhun oe aliquo; eo quia ultra e~- non p o te~_
ltttn· non en.n d ·
·a re tnateriam,ue i ti"
qua ponet e ·
neri;ncque · firas cu
m ... etre
hil de ru.
fua magnitúdo omniacontineat)& fic divina bohitas non eft o.
ratio Oeo,quód agit 'bonum Ca!lUin; riec bonitatem ca:li; eo
qttia ha!c ~terna efi: & fic de magnitúdine Dei, qu:r non caufat
magnitudinem c<rli.Vnde fequitur,quod mundus oon cft ef-
fedu; Dei, qtioad foam bonitatem,& magnitudincm: & ideo
ctl differentia in ter bonitaterh Dei, & bonitatem ca:li,fine éó- ·Concordi
cordantia;(quz quidem concordantia fcquitur, fccundum Ju- cja incer-
fiitiam ínter caufam,& effeétum)& fic de magnitudine: priva- . c3 ufa m, &
ta autem coricordántia in ter b'onitatcm Dei>& bónitatem ere- effcGtunA ,
li;ihagnítuainem Dei,& magni~udinem ca:li .. oritur ·contra-
r1e_tas,& illj'utia,& caufatur avaritia: & nonitas Dei non cft
magna ratio ei,qt16d agat. bonum magnum cffettum , pofiqu á:
D~u~· n~n éc:>n~~ritii: ra~ioni fu~ bonitatis. Et_ quia omnia illa.· Novji¡s
funttmpofs1b1ha;fequ1tur quod ca:lum crcatu ell,& novum.. coeti-i ·
~o .B D. fi crelum cft zternum,plures zternitates funt;vide-
licet zternitas Dei, & zteroitas c~ti: & cum zternitate ca:li
iinplicantur iñfinÍtz zternitatcs,ficut'innata bonitas,duratio~
&c. & fü: de fuis circulis,& revolutionibus¡& ita cito fuit in-
juria,& .gula;~éut juíl:ítia,& prµdentia: mahtia, & contrarie.
tas; ík?~b~~i~as>& coricdtdan~iain hominibus; quia nunquá
foit prun~s h<1mo,.nec foturidus,,nec ultimos erit~ Et fic dcficít
.diyi~a ~0~1i~a~.& non eít rati~. ~e~,.· qu6d iuiU boftitas prz-
~~~at mal!t1am~& zt.en.1k,as.De1~tertiitatcm c~li ..Etfequitur-
et1am,quod no.n lit altera v1ta;.quoniam tota matcri'a contcn·
ta per crelurri nq fuffiéet'et ad refurreétiouen1 horuínum mor-
tuor~~~ qu~1n int~;ndimus , probaTe: & fic jufiitia Dei effet Refiirrri-
~!e.feéhv~,& 1lnpe~1t~ a~ .r~m~o.e~and~tn julloc;,.& punien ~uryi étio.probai
1.nJufios m reternum: & 111JUna,& rn:thda effcnt caufz· hu ruf- t ur mApo-
1nodi: & c'tianf fortiti>d6 Dei effer debil°itata & luxurfa·elfe~ íl.rqph~~ª·
..... . Et' quia· Orhnfa ·ri íi
· · nra · · ,fequitur, quo'd iJtteJlea9 14.l n dilip
e-terna. unt unpofsibllja;
crelum fit novum,& inceptnm. · · · · ttt f dc i,r ;r-
~¡ ¡B I?~ fi c~lum efi ~ternum, poteíl per fe eífc zternum: re_v_l tiru.&
t · · · quo .. ~übi.
lhernum quoniam ens reternum nunquam fuit in poten tia ad elJ"endurñ~
rmnquam neque efi in poten tia ad non eífendum: & fic potcfias Dei nó
fuit in po- df et caufa potdl:atis coell;nec bonitas Dei bonitatis coeli: &
~e~~1a., poteHas Dei nó poffet priyar-e potefiacem coeli, eo quia coe•
Jum per fe gubernaret fe: & Ge fuperbia. c!fet zterna; & per
:rrivata confequens peccatum~ uude fequitur, quód coc-lum habet in
·c~u(~ rri- fe fuum finem, & Deus 11011 effet fuus finis: quoniam privata
V.ltur eife- caufa,privamr tffeétus.Et quia omnia ifiafont mala, injurio ..
~~s~ - -.
fa,& plena fopcrb1a,ac contra regulam B.oílenfum cJl:, quód
funt impofsibilia; ac proinde de qu¡efiionc, negativa dl te~>
nenda.
u B.F. Si coelum efl: a:ternum, tempus eft ztcrnum; & Cic
=rternitas Dei non prtcedit tempus;q11od efi contra jufiitiam~
& tidem.Et accidia eíl: a-terna;& fic fequitur injuria ~tema.Et
)loe: efi: fcibile á divina fapietia: & divina benitas efi 'ratio Deo
qu6d agat bonum,mala przdida deftruendo: at Deus ad hoc
11011 confentit;& .fic fua fapicntia fcit ipfom eífc injurio~um.
~ pigrum,& malum.Et quia omnia. iila fun.tiropofsibilia;1deo
·~c. .
~; B.G. Si coelum en ~ternum; aut eft una2terna volantas
generalis omnibus voluntatibus hominuni.e:x qua oa1nc::s aliz
particulares materialiter derivátur;aut Deus creat voluntates
particulares hominú?Si efr uqa genera.lis volí1tas, ipfa dl divi·
ftbiHs;& voluntates particulares funt reternaliter con.uptibi..
les;(nec effet alía vita ex illatís impofsibilibus in camera B.O.
num.20.) & fic injuria efl: faéía voluntatibus particularibus.
<JUt diligunt Deum; & jufütia. Dei non habe; in ~ternum, ju-
<licimu in ipfis, ncc in voluntatibus, quz odiunt Deum , &
f pem, & diligunt invidiam; fuypofit.o qu6d voluntatcs par-
ticulares corrupt~ non reducantur ad cífe: quoniam generalis
volunras ad hoc non poífet fofficere tanqu4lm materia, ex di-
étis camera B.O. num.2.o:at Hl:afunt impofsibilia, & con~ra
j ufütiamDei,& bonitatem:efi: ergo impofsibilis generalis vo-
l untas :?terna. Si autem voluntates particulares funt á Deo
creat~,& coelum efi zternum; creado non habebit, in quo
quicfcat: .quo~iam nunquam fuit prima voluntas, nec. fecu~­
('.::1·e'.ltio re
qui~it .Qné.
da,nec ern· ultnna:& tale inconve11icns efi, quale poflumusm
~~Cl?e~a n p!. nu~~2_o~ergo &~'.
 Pars 9. Se!l. 3. de Coelo, Ct!p. t~
~4 B H. Si crelum efr a:ternum,ab xterno fuerunt virtutes,
& vi tia;& in quantitate vitia funt majora quam virtutes ~ &
divina bonitas,& charitas funt rátio Deo, (1uod vircutcs fine
tQajores quám vitia;Deus tamen ~d 'hoc non confentit: & fic
efi: injuriofus,& contra fuam chatitátem, & jufiitiam: qnod
efl impofsibile;& fuum oppofitum efl neceffarium.
~ > B I. Si cu:lum efl zternum, fua ~ternitas cfr a:qualis in
duratione 3:tcrnitatiDeh& veritas,& lnendacium: patientia,
&-impatientia funt requaliter zterna: fed quia omnia ifia funt
contra bonitatem divinam,jufiitiam,& vcritatem ; fcquitur
9uod ca:1um eíl: novum;& quód jufium efi divinam bonitaté, ·
& veritatem fic pr~cedere durationem creli pet orternitatem ruaa com;
earum;ficut cum immenútate, & infinitate pr~tedunt bonita· parat10. ,
tem,& veritatem ccr!i,qu~ terminar~ funt,& finitor.
2.6 B K. fi crelum eíl: ~ternum,ah :rterno fueruntartes libe-
rales,& mechanicre:& fic non fuit quies in hac tita: & pietas,
& inconfiantia funt reterna::& úmiliter martelrus,& forcipes:
& ifia vita non efi,ut alia fit;eó quia. una ~ternitas non cau-
{at aliam,neque in a1ia quiefdt:& eíl: minoritas cirta nihil, & V_na ~cer..·
r
nµnq uam tran fi1t u1que a d m·h·l
1 um.
E t qma
~
omma · 1ua
·n r.
caufat non
iunt nit:is aha
mala,injuriofa,& contra divin·am bonitatem~& jufütiam; fe-_ - ..
quitur ind~ neceífario,quód CO!lum eft novum,& creatum.
CcA. 111. DE COELO PEJl C. ET cALlc.AS
'DEDv·cro.
"1 p BEGVLAS.
Er primam fpeciem regul~ C. qu:rritur: -quid eíl:
c~l. um?Et refpondendum efi,quód ccelum·efl: pri.. e 11

mum mo b t·1 e: & ell: corpus habens ma1orem

' • re 1um
mag- primú n!loen;..
nitudinem,majoremque motum: & ult'ra i-pfum non en mo .. bile. •
bile:& eft Córpus per fe movens, eo quia rtulla mobilitas efl:
major fua~& ideo motus ab ipfo itacipít, naturaliter loquen•
do,& in ipfo r~ma~et:& ipfe eíl: fons, á quo motus aliitlcri-
. vantbr, ficut rivult á fon te.
i S Per f~c~1id~m fpeciem regtllít ·c. qu~rirur· : quid habet
crelum in feip(o, :fibi cdetfe'ntiale·, & natnraler Et tefponden-
dum efl, quod habet in feípfo, fioi ccHiífe·ntiale, & naturale
motivitatetn, mobilitatem, & niovere:'per quam motivira-
' ~eml1abei1 fortnamr&~et tnobilkaternmateria1n, per mo-
- ' ·: - ~ vete
~ -· -.
 u6
vere aétum,cum quo caufat a,:fus extrinfccos: & habe't fulm
bonit2.tem innatam,magnitudmem,&c.& ctiam fiellas, pla..
t~ctas,i.: ~ign~,& fic <le aliis fu is partibns fibi c0effeotiatibt·1s.,
C!~Ú nó h:1 ~?. Per tcrtiam fpeciem regula: C. qnJ:ritur: quid cíl: calf1
b ~t alit}Uá i l aiio?Et refp ndendum cfl,quód c0;:h1m efi in elemcntis,~
p :.!Eionem elementarfa agens,rnovens,& influens,nullam pafsioné in il-
a!J elemen 1.is habens;& hoc eft ratione foz magn~ aé1:jvita.tis,& motivi-
i is.
t.a.tis:& in feipfo no•1 accipit augmentmn • nec diminutioné.
)T 00 auge· Et hjc miratur intelleétus,quoroodo ca:ium cíl: i11 tam magn:is
xur,nec di- mot:i.vitate,fine aliqua alteratio11e>& tnutatione fübjeétic Sed,
~~nni~u~. fortificat fe confiderando divinam p-0tcfratem infinitam,qu~
potell caufare talem..effeétum ad placitmn.
j.O Per quartam fpeciem quxricur:qnid hahet ca:lú- in alfo?-
Dorninium Ec refpondendum eíl:) quód ca!lum habet naturale dominifi.
·.~o~l~ in eiementis,& elem:ntatis;.cum quo c;aufat mabilitátes natu
rales in infcria.res reg.iones,quatuor tempora,dies,horas, to-
nitruum.ful gur, ventWJ1 ,.p lu viJm ,nivcm,.mon firuoGtates, in-
fir mitates, & bu.jufmodi.Et hoc facit, qnia inferiQra rccipiút
fu.as mobilita.tcs,.& influentias,cum quibus ea efiiciens..
3t Per primamfpeciem regulre D.qUatritu\": d.~quo eftc~..;
luroiEt.rcfpond-endum eft,qltod cmtum efi: dc:fcupfo:. co quia
no.e. eíl: de aliqua materia fibi·pro=jacente, á qua.lit deriv.atú_~
Coelü· efi & quia eíl: primitive de feipfo;eíl: proinde propter fuam pri-=
incorrup .. ñútivitateminc.orruptibile,& p~!i feipfüm in ÍU'l. motivitate
~bil~ . permancns.
32 Per fecundam fpeciem regula? D.qureritor: ccelú de quo
t..fl:r Et refpondendum eíl',qnód CO!lum eíl: de partibus fuis, fi~
bi coeJfentialibus;ficut de foa innata bonita te, magnitudine, 1

&e.Et hoc fi.guratnm efl: per fecundá fpeciem regulz D.

33 Per tetfiá. fpeciem regnlz D.qu~ritur:cujus eft cretú? Et
Deo- ooe...' r~fpondendum eft,quod.ett Dei:fteut effettos etl fu~ caufz.Et;
.dien s. q\li;l '~fi poífeffmn a Deo,caufat in inferioribus effed:us, fecí1-:
d~1m qnod D.eus vulr.
34 Per primá fpeci·: m regul~ E. qut?ritnr:crelum quare efi?
C.ont.rarie 1 lit i:efpondendít efl:,.quód crelú eíl:,eo quia e!t conftitutum C:C
t'aS OO!l eft partibus fuis,fibi coeífentialibus; fi<:ut funt fua innat~ bo~~-·
coelo coef us,magnitudo,&c.cxcepta cótratictate,quz nó ea íibJ c~e~ ...
~~51ali~. fentialis;quia fi efiet,corruptibile effet. Et etiam efi, qma 1ll
iq(olui •~~t5~~1.~ f~~ f~!"1! ~~;en~~ f~~S- ~~~;~~ª~ ¡ cuu~
. s..'!~t
 iii.
;quibtts etl fic necefsítatnm) ficut horno quádo anima, & cor-;
pus in ipfo conjunguntur. •
35 l'er fccundam fpeciem regul~ E.quzntur: ccclum quare
efi?Et refponden~u~ e!l:atio?e·finis,qnod.CCElum cíl:, ut lit Serviti!_!P!:
caufa caufans mot1v1tates mferiores,cllm qu1bus horno fitd1f- Dei. -
pofttus ad effendum,& etiam ad ferviendum Deo. ~·
35 Per regulá F.qu~ritur de quantitate c~li?Et refponden~
dum eft,qttod co:lum habet quantitatem continuá) & difcre- s h - . u"
tá:continuá circulariter,nt in ipfo llguratú eíl::difcretá, ficut lft~:lt~. ~
odava fphera,qure con~ava efü& fic de fphera Saturni, &c.
31 Per regulá G.qutritur:quale cfi coelú? Et rtfpoodendú .
.cíl:,quod crlú cfl: quale per qualitates proprias,& appropria ~a11~ate~
tas.Propri~ qualitates funt fua innata bonitas, rnagnitudo, p ftrotpr;:?
r. íi · U!l
~e.mus motus.,& fuadigur~;& fic de ua qu.antitate,&c. Ap- m ~Jicer irt
.ror...,..
propriat~ veró funt;ficut calidiras~& ficcitas;frigidicas, et hti coelo: ap..,
tni"ditas;mafculinitas, & (kmininitas;& hujufinocii. Et dicitur propriat7
qd' fn;t appropriat~ qna1itates
7
funt in eo, quia cñ eis agjc in
fo.1u,11' effe
e · 'b us:í1cut
-in1cr1on r.. r101qtu• d"1.Citur
· Cad -t "d & fi , · lb ve , fell
us, tccus;eo quia e.a- Yirtaaliter:.
Jcfacir,& deficcat. / - ---- - __:¡
38 Perregulá H.quzritur de tépore coeli~l!t refpódendum •.
1
efr,qá elfentia od-av~ fpher~ efl in illo nüc,in quo crcata fuit: 1
ñcut circul' qui fine fuccefsione exiflir quoadfuá efsetiá; fed
r:itione fui mot' canfat tépus in infe1·ioribus:ficnt in Saturno
qui movetnr fuccefiive de uno núc in aliud núc.Et efi un?dies VnitiS
de olhva fphera ufq; ad Í}>hcra ignis:ícd de fphera ignis,ufq; die_i,&: t>l'.!
ad rerrá slit plüres dies,& plures noétes,ratione przfétiz, & rali~~~·. _ ;
abfentfa: folis:itaquód fol eit caufa,quare funt plures dics,&
t'loétes,& horz, &c. :
; 9 Pcr regulá T..q~érrifür de.loco creli?Et re~pódédú efÍ:,q!
ocrav1 fphcra eíl: m 1110 Joco m qqo creara fu1t quoad foá ef.·
fentiá;& tic de Saturno,&c: féd ratione mot~, & pluriú circn..·
Jorú-ab oéfavafphera ufq; ad fpherá ignis, refpeécu reéHtndi- ·
ñis ep: in .p!u1:ib' ~oci~:ficut Saturo• ,qui in un~ ~épore efi jú-~
ét' cu Ariete;m alto cu Tauro:& fic deSole qlll m uno tépo__.
teen in uno loco coeli;&in alio tépore in alío loco:& in un<>
loco caufat djes artificialiter;& in alio caufat noétes.
40 Per 1 .regula K.qu~ritur:quomodo eíl: coclú? Et refpódé
dú ell,quod coclú cfi modale per particulares mod:ilirntes.·
· §_Ua! funt de fua eífentfa, & fure parces innat~ ; licnt bonitas~
magn~~UdCl 1'· Q. <ic defoo habitu,fitu,& hujufmodi. P
- ¡> ;_, f:I '.e.f,
 21:~ Pars 9. Sel1. 4. Je H omine, Cap. 3:
4. l Per fecundam reguiam K. quzritur:cum qqo eíl: cce1um~
Et refpondendú efl>quod eíl cú Cuis partibus natnralib', ex
qui bus eíl: <;ópQfit.údicut font fua bonitas,magnitu<lo, &c. cii
quibus caufar.ci.rcularicates,& mobiles bonitates ~ magnitu-
dines_,&c •.

SEC<:FIO QVART .A DE Q_V AR-

to fa/Jjeélo.
C·r:A P. J. DE HOMIWE PEI\__. P R J 'N-
. Cl'PIA DEDVCTO.

1.. ~~~ N homine fuá bonitas efl: ei ratio quod agat

~~ ~~ bonú fpecificú : & horno id quod agit per fuam
()>peratio f~ (\~~ fp~ciem,a~it na~u.ralit~r,five morali~er. ln.ho- .
·~turalis_, · "'"-~ mme bomtas f pmtuahs, & corporalts conJUt\·
& morahs. guntursratione foa: anim~,& corporis: & ideo per ifiam dq-
Duplicicas plicatiol\e1~1 ra.tionu~n. ha~et naturam, five rationem agendi
ntionum bon.umobJeélan.d o,.mtelhgendo,. amando, atque recolendo:
•. corporaliter autem,gene.rando,fenüendo, & imaginando: &
ab ambobus exeunt. bona: operationes 1 utapparet in artibus
·. liberalibus,& mecbanicis~
.· ~ In homin.e fuama.g11itudo eQ duplex;íicut foa bonitas·! & ·
. 'ideo,quan.do homo.agit aliquid, íkagit.illud cum magnit11-.
dine mag,num,ficutcu.m:bonitatebonum.·
·· 3 In h·omine. efl:fuaduratio, & ipfa eft ratio ful! bonitati,.
:__ tnagnitudfoi,_& Ge.de aliis quoddurant:& hoc dupliciter, fi-
cut fuperiús,num, 1.diti:11m efl:: naturaliter quidem neceífa-
rió;~no.raliter vero ad placitum. . . ..
'f In homine fua potefias efl: duplex, ficut de bomtate d1étu
eft:& quia poteíl: ex.iíl:erei&·agere per fuam potefl:atem; in~e
LibertashoJ patefit,9uód potefl: exifl:ere, & agere per fuam fpeciem. Et in
min1s. Ul:o paífü cognofcit.intelleétus modum, per quem ·homo ha.-
b.et fpecificam libenatem ad agen.dum. . •
~i.fibet in ) .In hótnine fuus intelleétus efi fpccificus, cú quo fpec.¡a!t•
teJJeéP efi ter'intelligit:nó quód defcendat ab aliquo in_tel_lettu ·gc.nera~e
~";if~e~i~s iP.fum,1)~C ~tJdc~ cum alío inte!leél:u e[ent.iall~e~ ! al~q~n~
....... __ _
 PtWJ ~ .ft!l.4. ile 'flt/1:1Jllli, C"f'. •
df.et itt SOntiut genitus;& pofi mor.t.em hon'1tn-is lnihilatu t~
ve! , 0 rruptus.& eífet nt tempor.e~loct5~quan:i~ate foptafi.cié,
diti1i'one,foccefsiont!!~& motu;.eíf.et cttiam a-ts:rtnatGS ~ 11gura-
tas.,.pariéht~os,&· lin~atus~ qnod· eíl: iai:pofsibil.e; Jliá hérc font
dé nátma €mp·oreitatis,.five ~orporis~ Et io ifl:o p~íü1 cognof-
cit intelleétus quód male,& false dixerunt illi • qui cogirave-
n'mt & affrrmaverunit qnbd in-omrlibus hominibus crat uml'S
intel!eéttts.Adhuc cegnofcit inteHeéi'l1S nofter pe1· koc, qnml
diétum efl,.Cfuo~ iñfünétus nátural'iscorporis humániconjtm... .
gí-tur Gnm iñteUeéhlihomin-is, ·fitut de bonita te hominis dittú
eíl:.Intellt&ls habet tñodum,·per qu-em facit fpecies intelligi- ~fodus in..._
biles per fenfüivum., & imaginativun'l in· füo proprio inteHi- te11igendi
gifüli;de q'uibtrs fpeciebus-inteIHgibiliblls. f'acit fcientiam.
· 6 In liomine.fuá volUnfas é.íl potentfa fpeci.lica .• cú qua agit
!pedales amabilit~és:nóñ quod iRa vólnntas defcendat ab- a-
lia voluritat!egenera1i;nam aliter'elfet get'leiabilis:,at corntp·ti.. Non da~ur'
bHi~ foa eíf-e·ntia,füs-ut di'é hmteft dé iiltel1eéhi1, & etfet ddhu_. volútas ge
éta·foa-litkr@.as)éo· quiía eifetñ'écéfsitat~·ad volendmn p·cr fm neralis.
genera1'é ¡;rih~i¡>iumtf~út éorf"U'S,. quod habét ap¡*tit~ ·n:e
ce'~itittinl' per noc,quo~n fuperiits,; quanél'o ap-piétit. cibll1li
cttm Í~fütit t>amet&.-po'tt\ifn cu1n fentit ñtrm:carid'nm· cum'íentit
frigidit~i!éh\~·& ftc de:afüs. De in de fi órirfl'es homines habercnic
uham~füntarcth', félltl o·rnn'és hOmines Iiaberent fe id idén
objcéhnW:'& etia\rt!mórtrio notnfoe,-mortua ellet anima ratio..t1
naljs;& fic non eífet-á1iavi-ra;rtec.j'1Elitia,n'ec miícricordiaDel v ere efr·
habereriffubJe&mY\)iri quo·ágerenr: quod ,efl in'lpOOibik!, l5l alia vita.
valde·abfurdlim d1.ccr'e'~·A'.mphiÍ's appettt\15 (Ó\'pot'alis:, f!i \'O· , ,,
~t\ntás cd~j~n~~htlir/~.cu~,de6~~i~~redü~fu~ en..~ t'atione cu- Volumasf1
JCls voluntas.~~1t:~et1~~p~r·~n~~1vum,• & u~a~tna~1vn1n'vo ~ cit fpecies..
le'ndo,fi~út 1nt'elPelffitS11ñr.ellí~ndó.Et fic dt metrtor1a;qu~ eíl:
p~rs anim~,-potié!Fdi~i íúo.rnó'~..
7' In nofu1ne'viril1s corp·oralis;; 8t fpiritualis co11junguntur:- :
&" qufa virtus·f
l".
piritüalís
• ·
efltft~~nm;
.un !L..· l'"'
·ideofofórt\ifr & p·erfitit s er ' •. ·.
up ru~m,
virtntern 'in1er101'em~ii:,f 11{ ifi()p~.lfü· c!Og'rlofcir inteti~éfos p er formar in.
qnen1 modum vir&1te~tnor:i1es{>ti\itltur'áfvirtt1re fpl'rit la!1~& · f erius.
corporali,ficut.á forma, & ma'teria=: d~ quibbs vfr'futibus'ló-- orcus vi1·•
qnar in nono fuBjeéto. · 1 tu.r~m ~o ·
8 In homit~e v~ri.ta d\ fpiritualis,& corpor~li : & . quía veri' ralrnm,
tásfp~rituíll~ eftt\.1periór1ide'"6·perf1Cifit"iferiorem, nd co!?-'
.. p
3 nofc1t
 .l lofcit intelteé!us,quod licut frnfos vere frntit pet vifotñ,aft;;
Vis inteili ditum,& fic de atiis;íic anima veré rcrú effentias attingit re-
gendi ofté colendo,i t~~elligcndo1& amando: nam aliter inferius ag~ret
dirnr. pius cum foa virtnte,quam fuperiu s <: ~ m fua: quod eíl: valde
~bfurdum rationi intell..eétus.Et in 1fio l affu gaudet muítúm
intel eétus.
9 In homine conjungútur naturali:> gloria fpiritualis,& cot
poralis; idea conj uugun tur naturales ddelhtiooes f piritua ...
Delellatio liter ,& corporalitcr. V nde fequitur,quod anima habet dele·
anim~, cor étatioocm ugendo in corpor~J& co.rpusfob ipfa pariendo, &
J'oris, & horno cum 1füs pr~diétis.Et hic cognofcit _intellcétus pcr qu~
))ominis. modum homo habet deleétationcm in moribus.
10 l n homine differet1tiz.corporales,& fpirituales con jun..:
Di ver fa guntur:rationt cu¡ us,intelleét:us per unum modum int,tlligit
cperat io- cum vifu,per alium modum cum auditu,& fic de aliis: ftmfü ..
Des,& paf.. r. b a. 1·
#on~s. ter corpus per unum modum patitur iu intelle<.l.o,per a JUlll
fub voluntate,& per alimn fub memoria. Et fic per pr~diEta
cogn.ofcit intclleétus pcr qué modí1 facit ipíemet fcieotiá dif.
currendos& volútas amationé,& memoria memorationem. ·
11 In homine anima,& corpus conjunguntur ínter fe com~
~artes re- ponendo ipfumJanima remanente in foa cffentia, & corpore
manen~ in in fua fimiliter .Et in iíl:o paífu cogtiofc¡t intelleéhts per quem
0
~9 ~ "- modú anima,& corpus conveniunt objc8-ádo idem objeétú;
r corpus quidem vide9dp,au,~iendo,& hu,iufinodj;anima vero
itttelligendo,amando,& recolendo ipfum.
u Corpus homin's ~ll compofitum de quatuor clementis:·
Contrarie a.nima atitem non cft ex contrariis, quia incorruptibilis efi.
?
t~tes 001 i Et quia in homine conjunguntur anima,& corpus;idcirco pa·
~us. l titur homo contrarietates redas, & naturales e,. parte cor ...
poris;ex parte veró animz obliquas,& accidétales. Et in i~o
.. paífu cognofcit intelleéhti,quod omne peccatú ell: per acci .. .
ll . e. ,.. dens. Quoniam
Peccatum · m · homme· an1ma,
· & corpus conJLrnguntur;
· 1·d
:idis.:
f -
ª circo hom~ cfi ;fticiens, mo~crido .formam in n~at~ri~ prop ..
ter finem;v1deltcet movet a01mam m corpore. Et m 1fio paf- .
(u cogn9fcit ip¡elleéh1s pe~ quem modum homo efi princip~ú
, . ·efiicien~,materiale,formale,& linale.
~nio :mi- J j In homine conjunguntur anima, & corpus: in quo.aétu
'm:r & col' fignificatur conjunétio,qure eíl: med.ium influxuin ab tnuJJa,
poi_i~. ~ corporc,lit ifiud m~diú ell c~nnatu~ale~ & (úbflanti~~ ¡ ~n~
11
 ParJ 9. Sefl. 4. de HrJmin. Ct1p~ ¡·: ·
rclligere,veilc,& recolere;elementare, vegetare; f:ntire; .&
imaginari;fin~ qui~us homo non effet. conjunéru~ iu~íl:ann~- . _..
liter.Et tamd1u v1v1t homo,quamdm ifia naturalts cojuného V1t:i h9~
durat in eo;quando antem diífolvítur; illico morirnr homo. ms.
Et in ifio patfu cognofcít intellettus per qucm modum ani-
ma,& corpus COJ1junguntur;& menfurát fuos aétus, fecundú . ..
fumn modumidifponendo fe, & proportionando 1 anima in-· Terti~ ~r.tl
· & a r. h . ras e1l LUb-
fl uente ftuam v1rtutcm, corpore renuente 1uam, omine e- jeltum n•e
xiíl:ente fubjeéto medio, in tertium numerum ded uét:o. Et i11 dium fl u,:O
ifto paífu cog_nofcit intelleéhis per quem mooum in homine & r diuxü~
cll humidum radicale,& nutrimentale: radicale eíl: ex princi- parrrnm.
piis prim-ítiyislpunétis,& lineis, cun1 quibns anima eíl con-
Humidum
junéta:& hnmidum inH:rumentale eft fuum inilrume-ntu~(fi­ radic~lc,e
cut navicula textoris in textura)in quo inducnntur punéti, & nutrim~..
linea: per mot1.1m elemencativ~ 1 vegetativre2fcníitiv:l, & ima ... tal~ - -
ginativ:E inflnendo,& reRuenJ:o, ut humidum radicalc vivat,
& feipfum ·atign\entet de hoc,quod venit extra:fic illud jn foá
fpeciem converte~do per vegctativam, ficut vegetativa tra.n-.
fobftantiarcibum in carnem,nervos,& offa;& potmn in fan1
guinem;& cibum,& potum,i 1 medu.tlam, & etiam.in flegma,.
,;oleram,& mela.ncoliam,& jn c.erebrum, & aquam eculorü
~ in fputmn,& etiatn in fodorein. ·
14 1n homine E:ójnngütur finis lp iritua.1is,& corporal is na~
turafiter;quorum-ratione homo fe habet ad finesfupra<lic1os:
ad fpirittt-alé quidem finé cf1 anima;a<l corporalé auté en cor-
pore. Etab anima quidé,& corp-0re oriútur, (i ,.e egrediútur Finis.hom"
fines morales,cum quibus · r anima, & corpus inveninnt dele- 01s.·
thtioues in,qui b u~qu1eu:uot •.
l s In homine anima efr. major imago fobíl:átialis, quá ima..:
go corporis:& corpus en
mioor imago, qnám imago anim~.
ltem in cotpore imaginatio.eíl: major imago, quani feniiriva· G~adua}j~
eó qu!a magjs ~bje_éht,& eti~m,quia m~gis mov.C'tipfum. E~
fenfit1va5fr maJOt unago?quam vegotat:va, nam foper eá iN-
Í r·:a,& h111dataeil:.Et detnceps vegetativ~ efl: 11"1ajor,írnaao,
qu~t el métat1va;v;egetativa,náq;fuper elemétativa fundat~lr.
Et idw ~n iHo paíf\i ~o.gnofcit i!nelleét' quod íicut potétíre:
fobfiant1ales font tnlJores,& mmores,;íimiliter accidentales.~
,l.6 lo homine anima,& corpus non funt zquale~: ná anima·
pa~et p.rincii?.i~fu~er!~!ªi~ ~~q~u~ inferiora:veEuntarné ~ó ..
~~ j )ll~1
 ·'Pttr19.-.!i{J. 4~4t H6.!!J}n. C414~
jungm1tur; iniJJJi:et1iquttl ~~ta i1uorpo11e, 4' ~ coai-crfo,
ho ~ ~CQ.ualiter ftt.cqpj11.nóh1s,1Jc 'ºmp9litu$. .
t 7 Q.!t._o~iJN homq di ~x -ihH~ ele u.caus, rcfp~thl c:reaiio
¿ rl nis;:ideo e~ mine.M~teind1t1tus 1 cwu qua fe babee ad ros ¡..
nores. Etq1!lii iu ipfo h0JI1ineeflrpin, ~ iilima co jungúturl
id.cirGo hemo . fllov~~ e c;um .arl · n ad ipioores mor~,~ cnm
corpQre ad mino.ra nat1Jralia,curo quibus componit morali
Condicio. tate6.. Ei ;n ifto piifu c~nefcit! intelleél11s per qucm roodu ,n
peccati. anima habet il\clinaticnem .ad peccatum, quod in t ntitan cft
parvum,qubd riliBi crífen~ii h~bet¡ fed f4 babi~ priyativ.11s,
de.vaus{uiim fübjeéh1m áfiM,ad que.m deb.et cífe, Et inillo
. pa4f.. (:ognofcit intell~&~-q111d tft peccanun,& per q 1é mo•
dum augetur.,~ -qtia funt füa principia.
Ce4P. JL. De ,HO.M IWE p E ~ I(e-
.. · · GVl.AS DEDVCTO. .
· V~ritar per r-egulam B. utrí1m horno~ftt magi
cognofcibilis per affirmationem, quám pcrne•
.. ,. garionemlEt refpondendum eft quod fic: nam
przdicatum przdícari affirmativc de fubjeao..
tft: diffinirc fubjedum,de quo pr~dicatum pr~dicatUr,exill:é ..
Pr~dicatio te natura inter fubjedum,& pr~dicatum;ut cutn dicitur, ho.
afármaci:- mo eíl: animal rationale. ~ando autem pr_zdicatum przdi•
~a . ~tt dif.. catur de fubjeéto negative,nulla certitudo,five notitia de fu-
nicio. bje<.'Xo habetur;ut cum dicitur,homo non efl: lapis,homo .non
. cgaciva eftplanta.Ddnde affirmatio vera femper ponit ea, quz funt
nihil decla in fubjeéto:negario antem vera femper removet a fubjetio;
E-.1t. falfaquoque habet modum remov-édi aliquida fob1eao. Ad ..
huc affirmatio pr~cedit fuam ·negationem, ficut antectdens
pr~ceditfuum conCequ~r1s. ~are pate-t-quod homo ~ft ma•
gis cognofcibilis'ptt affirtnationem, <inám per negat1onem.
Conclufio. 19 Hominem effe,& ignorare quideft horno, efi negligere
homit)is eífe:& ideo,ut fciatnus quid eil: horno, & de ipfo no•
titiam habe:ímus,füffiniemus hominem per 30. difhnitiones
largo modo fumptas:quamtis enim per unam diffinitionem
. flritto modo fumptam pof$it diffiniri;fcilicet per e~e fuz ef-
30.Diffini~ fenti~:fed tamen hominem iíl:o modo diffinim', ut 1pfum cla.
tiones ho- t'ÍUS íntelligamus.Et iílarum díffinittonum zS. erunt ahfira•
muus. az a i 8.ptincipiis hujusartis,& ajo. pt'~ic~t12étis~· .e
t6
 ~r19• ftl1, '4•de Homia. Cap. 2.
6 :ttimz erant peripfiusoominiseflicientiam, pr~dican ao
in omnibus de fubjeéto tale prxdkatum,quod conveniat cum
w in natura; ·
20 Et hoc perpr~mam fpeciem regul~ C. nam cnm qu~ri.:.
tur:q.uid eíl: horno? ,
Refpódédú rft primo, quód horno efl: animal, <fe quo przdi-
cantür~tures bonitates differentes fpecier quám de aliquo
alio animali. ·
t. H-omo eil animat habens plures magnitudines differentes
fpecie,quám aliud animal.
~ Homo efl anímal,in qno un'3 ejus pa.rs eG incorruptibilis.
4 Homq eíl animal, in quo funt plures potefiates, quám in
alio animali.
s Horno cA: animal,quod cum fuo organo fpecies intelligi-
bilcs facit. . ··
~ Horno efl: animal,qnód cum foo organo fpecies amabil.es
facit. .
' Homo eG animal,quod utitur virtutibus,& vitiís.
8 Horno cft animal,quod vere utitur artibus líbera1ibus, &
mechanicis.
9 Horno élt animal,in quo funt plures delea:ationes, quam
111 a1iquo alío animali.
io Homo efl animal,in quo funt piures differenti~, quam
-in aliq uo alio animali.
11 Honto eft animal in quo funt plurcs concordantií?,
qnám in alio.
1 t.Horno eíl: animal , in quo fünt piures contrarietates
quam in alío. · ' ·
¡ 3 Homo efi: animal, in quo natura plus utitut principio,
quám in alio. 1·
1
4 Horno efl: animat,cú que <>mniacorporalia ferviút Deo:
15 Homocflanimal,quodfchabetad majoremfinem, quá
aliquod aliud animal.
o· Horno cíl: animal habens majorem fpeciem, quam aliud
animal. ·
l? Homó tft animal hahens plur~s ~quafüates,quim aliad
ni mal.
s- Horno ti animal,. quod magis poteít fe minorificare,
Sllám
r .
aliud animal. 19
H. o ~ .
 19 H?mo ~fl: fobfiantia,qure eíl ex pluribus rebus compo~
íita,quam alta.
~o Homo eíl: fubftantia,in qua font piures quantitates dif..
ferentes fpecie, quám in alía.
~ 1 Homo efl: fubfrantía fubliflens qualitatibus c:orporali.c
bus,& f pirituahbus. ·
'2 2 Horno eft fubfiantia fubfiíle11s pluribus relationibus,.
quam alia.
,_ 3 Ho111-0 efi fobíl:antia fubfifiens aéliouibns corporalibus~
e
& piritualibus.
2.4 Homo eíl: .fubíl:antia fobúíl:ens pafsi.onibnsfpirituali-~
bus,& corporalibus. 1

2 s Horno etl fobfiantia virtutibus,a-ut vitiis habitu:ita.

aó Homo eft fubftantia exifiens in fitu ·reéto,dum vadit, &
fedet.
·~ 7 Homo efi fub!lantia habensin fe aliquá partem fine fue":
cefsione temporis-.
~a;_nim:i_ ra- i 8 Homo eft fubílantia,in qua anima.rationalls ,,& corpu~
tion:ilis,& collocantur adinv·icem•.
corpus c.ol íl: r. bfl: . ] ·e:- •
locantur 19· Homo e rn .antia 10m1ncans.. . . ¿

~dfov¡cen. 3tº Homo efi ens i~ultiplicans humanam fpeciem-. . .

2 t· Pe-r fecundam {peciem regulz C. qu.entur: quid habet
Secúda.fpc homo in fe coeffentialitcr?Et refpódédú eft,, quód horno ha--
cies C. di- bet· fnbítantiam, & a~cidens fine qnihus eífe non potefr~
cit qtioq;
ex lig1mi ..
Adhuc hab.et in fe correlativa fuorum principiorwu ..Et habet
ue natur.r, in fe Habfrus,quos acquifi·vit accidentalicer•.
.~xtrinfeca u Per tertiam fpeciem quuitur:.qnid eíl: horno in. alio? Et
eft dicendbm,quod homo·efl ii1·fremin,a· homiiicans: fremina
autern in femine nutriens,ipfom mov.ens, & multiplica.ns de
hoc, quod1 evcnit ei· al> extra per nutrimentum., Vídi quod~
axe~plJur:n dam ovum pofitum fubgallfoa,& tella ovi defic_iebat in una.
-autnm.:c1.
· :- - . fitus ad quant1tatem
parte 1.p . . dcnarn;
im1us ·· ~ m me d'10 pe 11·1~
a .. •

culre-intranez erat utla,gutta fanguinis ad quantitatem unius

grani milii,~ qµa gutta procedebant line~ r~1bez, & gra,.
ciles ad· modum.capillorum, & ecantafsituat~ a<l-modum te..
Jz aranearum;& ilfa g-utta.movebat femetipfam 1 & etiam te~
lam,G#;nt facit aranca exiíl:ens in medio fu~ te1~. Adhuc ho-
Jnt:> cJl in ha~itu habitu~tus • & ~n fitu fiEl~~ti~~ ~ ~ ~ujufmo-~
f(
 P.~~;9:sea.4: de Hominé, Oaf.i: 23'
íJ Per quartam fpeciem qu~ritur:quid habet horno in alio?
Et refpondendú eft,quód habet in habitufcientiam,& in fitu
figuram,& incorpore motum>& in loco collocationem.
~4 Per primam fpeciem regulre D.•qu~litur: horno de quo·
cfi? Et ref¡rondendum efr,quod dt de fuis primis parcntibus.
quoad coi:pus;fed quoad an!mam nequaquam: ficut {u intcl.-
9

Jeétus,qui non defcendit ab alio intelleétu, ut foperius cap.·

9.num.;. jam probatum eft.
2 5 Pe.r fecundam fpeciem rcgul~ D.qu:tritunhomo de quo
eíl:.?Et refpondendum eft,quód eft de fua anima, & de fuo cor
pore:& fua anima efl: de ·Ítlis principiis fpiritnalibus:& fuut~
corpus de principiis corporalibus. •
26 Per tertiam fpeciem regulér D.quzritur:cujns efl: horno~
Et refponpend.um eH,quód en Dei. Et etiam unus homo efi lndigñit3s
.alterius;ficut fervus foi Domini. Et homo peccator efi mun- pec ,a~o~i~
·di,carnis,& dfabol.i,.
'},,7 Per primam fpedem regnl~ E. qu:rritur ·: quare eft ho-•
mo? Refpondendú eR,quod eft,eo quiadefuaanirna, & corj
pore conjunétus dl:;conjunétio enim ~cefsitatipfum eife.
~g Per fecundam fpeciem regul~' E ..qu~ritur: bomo qua.re
-ctt-? Refppnden<lum elt,ut inte1Hgat,teco1at,& diligat Deutn;
& ut ah eo beatitudinem fempiternam recipiat.Adhuc efi, ut
fit medium cum qno, & per qnod omnia creata corporalia
ferv ientia horniniJferviant Deo.Adhuc etiam ett, utmultipli-
<:et foam f peciem. · .
,9 Per primam fpeciem regut~ F.qu~ritur: horno quantus
dt? Et refpondendum ell:,quod tantus,quanta ell: fua fubilani ·
ria p~r qnantitatem continuam.
3o Per fecundam fpeciem regu1re F.qn4'ritur ~ horno quanJ
tus cfi?Efi refpondendum,quód efr tantus,quácus efl: per fua
partes difcretas.Adhuc qu~ritur:quantus eft bonus, aut ma ...
lus,&c?Refpondendum eíl:,quod eft tantus,quantus efi babi~
tus fore bonitatis,aut maliti;r.
31 Per primamfpeciem reguJreG.qniritur:homo qualis eíl?
Et refpondendum eíl,quod eíl: talis, qnales funt fo a: propria!
qualitates,fine qui bus eífe non potefi:ficut efi fua vifibilitas,
Ji gura,& hujufmodi.
~i Peri. f pecié ejufdé regul~ qu~ritur:homo qualis efi? E ~
~ai~ ~'~~~~~~ !~!<iu9~~~~y ~ft bo~us,~1;.lt magm1s,~c. Pet
J,. - .-J

•
 :t36- P111'19. S1E1.4. dt-IlomiN.~y.i:.
H Per regulam H.quar1itur:-ho110 qt:iattdo tft~ Et rt!fpo ..
dendum eft,quod tune~· quanoo Deus creat· in ~orpure ani-
mam rationalem, <q;ltl'Z dc.ducit corpus in fpecidm hurnanam.
Adhuc dl: tunc,qoondo efuin przfcnti nmlC; rtón autem in
p¡x-terito,nec in futuro .. Et curo taH n ne pr~fenti, dedua
per regulas C.. D.K.homo eí\ cognofcibilis, tive· éognófcen ....
d1.1s.'Et ifüun dífcurfutn d.iamtlimushomitu fubiiliter intuen-·
ti,c;aufa brevitatis.
34' Per regula1n I,, quzritm:~ homo ubi efi?Et d1cend'um e~,
quod efr üt fua humanitate:nam.extra ipfam nequaquam eíf-e
poteíl:. Adhuc oomo efi: in loco,.in quo efr contenrus,& c<:>11o--.
catns.Et hoc1'er regulas C.D.K. fignificatum elt. -
3 f Per primam rcgutam K. quérritur: hon~o quomod6 ea-;
'& quomodo trans·m ittit ntra fe fuam !imititudinem? A'.d pri-
mum-dic ndum efl,qúód ef.t p.er mu1nmódum,per qucm fufe .
partes habent modum conjungendi, & cornpor1cndi ipfum. ·
A·d fecu11dun1 e!i: dkendt.tm> quod horno habet mO'dunHranf-·
mütendi fuam fttnilitudiuem extra·fe,genetan·d'O,& literas,&
figuras á t\lettte abfl:ralrendo.cum mottl ma.nus, & pennz , &·
boj ufinodi:.. · -
36 Per fct:undam regularn, te. qu'2rltt1r: hórtio•cluti qit.\O' efn:
Necefsitas Di~endllm: efir,.quwd· e{h~nin . ptitt1i~ ptalledtít)u-s-. Et ·eff. cú·í1\iS'
· " hg:imini-s cniHfentia·libü~ pdadpiis;& e~iatü a~dden·tibus, fin·e·qttibus:
nJtlU'f. ·efíe nn11.ttotctfl..Et eíl;cum.fua jufütíáju:ffius¡ & ciun fua niahu
fcribens;& hujufmodi.. ·
j ' f ~.vltt?t'iUsqti:tr.itur!il1tel1eéfiis.huln«1mts(& fic de memo~ -
ri-8:,& viohm~te)cutn .qui~ü.s efl: univetfalis,. aut partieóhiris?
Et efr dicendum,quod efl univorfa:.lis <tun1 principíis! univet.. ·
falfüus auimm : fi~rc'nm· fpiri:tuati bonitate,, magnit0dine,.
Intelleétus 8rc~AdhttC eíl: nni~erfülis per foa . co11~lativa· ntliv-e'dalia pét'-
eft univer fec:mtHfam fp.ecien\ regu1r C. defignata. Pa~ticulat-is autem
f?lis,.~par e1t~cnt1l paMicularit-áttt· ohjeál:otun~: · &:tune en' praéti-
ticula~is. cus., faciendo unam .f pecfotn · in'teUig'ibilem,.
· ·. ·ao deindé aliam f.utcefs'iv~~ ·
(H?')
 Pal'J 9. Se8.6. de 1maginativa,Ca. P. 1. t.17
SEC'IJO. QVJNT A DE ·° 'VI NI _O
.·.. fabjeCfo. .
. .. ,

CrAP. 1. DE lMeAGIW<:ATlO'WE PE~.

PRJNCI'PIA. 7JEDVCT A• .
l I Maginatio efl: potentia cum qua animal imaginatur in
· fuo im.a~ina?ili intrinfec?.ima~inabile peregrimun,fi-
ve fimdttud1n·em,aut fim1htud111es, qucr fuerunt prre-
fentat~ (enfoi,aut fimilia illis.
z Im~ginatio eft bona:bo11um enim e.ffeérum deducir; quia
fi non eífetimaginatio,jam non elfet fcientia de rebusprzte-
ritis,nec animalia fcirent reverti ad fontem,& fic de aliis.
~ Imaginatio haoetmagnitudinem cum qua magnificat alfa
fua principia. Et iftud apparet in hoc quod imaginatur ~d
placitum& · .
4 Itnaginatio eft durabilis:nam fua objeéta durant, dum ah oh bbreéhimm·.
. . b .c. fi , d . a et e e.
i~nag1~au~ne o J.e~1:ant.ur : 1cut em_m urant ~n an~ma ~a- in potétia •.
t-1on-ah obJetta fp1r'ttuaha per memonam ;extraunagmatio-
nem;fic durant in brutis objeéta fenfibilia pcr imaginationé, s .,
extra fenf~m.E.t ~n ifro paffu co~no~cit j~telledus~quo~ fic~t p er~~~~:~~'.
aníma ratio na.lis perfic1t potent1as mfenores , fic 1maginat10 feriiu.
in orutis perficit potentias inferiores. • o
1 lmaginatioh.abet polfe in fenfitiva: poten tia namq; ima- 1

gi~atio~is defcendita~ polfe i~ferius,ut cum ipfo pofsit age- Deícendit,,

re m fe 1pfa;ficut hum1dmn rad1cale,quod defcendtt ad humi- ut a!?Jr.
dum nutrimentale,ut cum ipfo vivere pofsit.. · ~
6 Imaginatio hábet infünétum. natura·lem, ut patet in bru-
tis qure per imaginationemhabent indnl.lriam ad vivendum, Capra fo _.
& ad malum evadendum:.ficut capra ad evadendum lupum. git Jupum•.
7 Im~gi_natio habet appetitum cum. quo appetit imagina·
tum.E.t tn iíl:o paíf~.cognofcit intelleéfus, quód imaginatio Jnflrumeu,..
habet m~rumentum,ut fuum aéru.m exercere pofs1t, & obje- tum.
éhun atttngere. ·
8 hnaginatio habet ~ir~u~em c~m qua attrahit fpecies á
fenfibiltbu_s, p~-~~en~o iHa-s _u~ fuo 1maginabili, in qua ipfas.
~araéteriut, & unagmatas fac-ic. . ~ .. . .
.p__·•• y .en-·
•
 i.~8 P:1rs9. Sra.~:ae lmag;ii.Cap. ¡¿
~ . Veritas c~.io~r~1mentom imaginationis,utcum ipfa ver~
gtlJngerc poís:t OuJCétum: veruntamen quand0que deficit;
~efe~ns, fic~t a.gcl~s,quod <leficit ag1bili,deficiétc ei infirumento .. aut
qma nef~1t operar i cum illo.
i o lmaginatio caufat deleaationem,aut ttifütiam·ia fobjeA
do,in quo eft. ·
1I Imaginado habet diffcrentiam,cum qua,& per quam di-
Specuium. ~eríin;o<le ~git in ~ubj e~o:ficut fpeculum~ quod per fuá dif-:
feren 1am d1verfas imagines recipit.
I 2. ltnaginatio concordatobjeétum cum objeéto,in quo elh
Ima~ina- ~cut ~natcr, qua: irnaginatur filium futm1 gaudendo cum filii
tloeff afsi 1~ag111e, five fimilitudine ipfius acquifita cum foa imagina..
iuitatil'J· ttone.
i j I maginatio cum contrarietate córra.dicit, five relill:it fo-
• r
hj dto,in quo elt,objeétando objeétum odibite,five inappe-
tibile: licue apparet in matre imaginante füium fuum mor-".
tuum,cum trifütia~ . -
A..étio im •.; 14 Imaginado eíl: principium efhciensJ nihil extra fe tranf•
<ffi~~l)s._ mittens,& de fenfttivis materiam faciens,abfrrahendo ~b ip~
fis f pccies fea-Gbiles cum fua forma; videlic.et cum fuo im.agi·
l\ativo,quir. .
ca forma illius;ut ratione ñnis in objeao quief-)
cere p o.1s1t. · .
i5 Imaginatio in homine eíl medium exiíl:ens in ter poten-
- • J tia.m ítnfttivam,& intcUettivam;ut intelleétus cum imagintr
Ylliquid tione pofsit acquirere fpeciesféfibiles>& imaginabiies. Et in
"'5ft in intel ifio paffu.cognoúit intelled' ,qéf per fpecies quas acquirit de
l~étu, ':l~~d fonfüi vis.; dei11de ab imaginatione alias haurit , fi ve ahfln1hit,
rri futt 10 e~tra fenfum,aut abfque fenfu. Ir.iaginatio 11011 eft meJium
Fe:r~~ uI.. in bruto;fed dl fua fu.prema e~tremitas,five forma, cum qua
¡;aia. fua.,,ita cR habituata,atquc completa; ficut eíl anima ratio·.
-- 11alis in corpore humano.
J6 Imagitlatio habet naturam,carn qua quiefcit in foo linc,·
~ui eft obj eétum imaginatum: alioqt1itl foum imaginad noa
e!fet .ei adt1S proprius. t
17 Irnaginatio habet majoritatem;nam major efr {ua honí~
tas Cubfiantialis, quam atcidentalis: & majo1· ef!: fi~us a8~s
intrinfecus quáll'l extrinfecus. Adhuc habet ma}or.1tatem ~n
objeétando leonem,refpedu ca.pr:r:& habet _maJon-re ten~ J~
.objeétaado h~~e~ magnum1_autmajorem 1~10,aut max1mu
~lo~mn! 18 Ima..
i 8 Imaoinatio habet ~quafüatem.in fu is corrí;Játiv is pcr
fecundam::ifpe~iem regulx C.defignatisa~íi cnii. eífr nt ~q u a­
tés per eflentiam,non poífent ~qualiter te haber e a<l obje: é1 ú:
quod eíl: impofsibil.e.. . . . . . .
r 9 , I'rtfaginatio rat1onc mH}orJtatts eíl: circa n 1h1l: ad quam Radix
minorita~em tcndit,qnando objeéC.at mínimum objcéiuru~ nol'itat s.

.CcA P. 1/. PE; lMcAG!NcAT/OWE PE~

REGVLAS' DEDVCT' A.
~ºQ V zritur: utrum imaginado fit de natura corporis?
Et refpon<iendllm eft quC.d 'fic:na111 imaginatio no
poteftobjeétareobjeéturn denudatnh1á eonditio·
nibus.feofitiv.is; vídelicet a linei~.figuta, punáis,~
huJufinodi.
z 1 P·er p.rimam fpeciem-regul~ C.qu:rritur: ·quid efr imagi•
natio?Et refpondendum eíl,quod foa diffinitio jain. diéta cít
cap.antecedenti,in principio ifl:ius fubj"eéh,nurn. t .Sed tam,é~
quia imaginatio etl d1fficile objed:um ipfi intclleétui, i<lcirco
volumu~ diffrnire"'eá p·er 10. diffinitioncs largo modo fo1-gp- r ~ .Diffiaj,j
tas,nt á noftro intetled:u clariús 'ognofcatur: & ernnt abfira~ t 1o~ 1 ~
éta: a 10.przdicamentis.Et primo ftc dicendum efl:.
I lmaginatio eft parsfubfiantit animac~,cum quaipfa.fub1
i\antia imaginatur.
z· Imaginatio ~tl pote11tia,cuni qua animal _imagin3tur qui~ .
rum cum quant1tate.
~ Imagina:fo eft potentia,cum q~a animal irt?aginatur qu~
le cu1n quaJi.tate:& q~and? qua.ntttas, & quahtas conjungú~
tnr; tune temports animal 1magtnatur quamum, & qualc ad ..
fovicem c:onjunéta;ficut lignum longum,& viriJe.,
1 I1:ia~n.a~io e!~ p~tenti:1, cum_qua animal pcr corrcl ~ti,a
ima.~mationis attmg1t obJeéhun uµaginatum in i01aginlbili
fo· ~rmfeco. ·
s· ' lrnaginatio
í"
~íl: aéliva pcr imaginatirnm cxiftentem füb. M d' • ...
b ' }' • . O Hná t
~at10;1e i~r~z n~otz a
. amm.a 1, ~t º~Jeétum fit motum in gin.in~ · -
imagmab1h mtru\fe.co 1pfius u~agplat1u:. - ··

tllateria,ut in ipfo. imag.in~bi~!

~imagin~um,
- - - ' # ·- - -
.·
. .
ª!
6 Imaginatio efr pafsibilis in fuo imaginabili, t:inq uam in
Qbjeétum tha.raélerizawm
. "· .. : -- ,. __ ·· ·- - ·--- · .
~ !!\ti·

•
 240 'l'ars 9. ~eEi. 5. de bnagm. Cap. i: _
7 Imaginatio eíl: habitus animal is, cum quo facit fpecies
imaginabi le s.
Situ atio 8 Imaginario eíl: potcntiaafütuata .in medio cujufdam pe} ..
1magioatio licula! reíla: capitis animalis,in quaapparent imagines obje-
(lis. étorum fuo imaginativo,iicutapparentimagines oc li in fpe
culo. .
9 Imaginatio el\: potentia in temporepet fubjedú, in quo
eíl,& fine quo non potefi eífe,neque objeéto uti.
10 I01agiMtio eft potentía exifiens in loco ad imaginandfr
objeétum in illo looo.
oiffinivimus imtgit1adonem per to.prredicamcnta: & fi.
cut diffinivimus eam perilla, tta poffont diffiniri ali~ ·pot~n·
tia- corporis per eadem, fuo modo.
2z Per fecundam fpeciem regul~ C, ,q uuitur: imaginatio
quid habetin fe? Et refpondendum efi, quod ipfa habet fua
correlativa, fine quibns 11011 potefi effe, videlicet imaginati-
" um;imaginabile,& imaginad.
z 3 Per tertiam fpeciem ej ufdem regul~ quzritur: irqagin.a..
. tio quid eíl: in alío? Ad quod dicendum efl:, quod in homine
"· · eíl: difpofitio,cum qua intelleétus fe difponit ad objeétandú
t>ifpofitio. inferiora:& fenfus fe difponit ad fentiendum cnm ipfa imagi•
natione:& in bruto ipfa imaginatio efi forma,& complemen-
Forma. ·tum .illius.
i4 Per quartam fpecie regula: C.qu~ritur: imaginario quid
habet in alio?Et r.efpondendum efr, quod habet objeétum in
tnventio. fubjeéCo,in quo ell:& habet inventioncm infenfatis,ut de eis
clmficaM • ahíl:rahat fpecies curo fuo lumine, videlicet,cum fuo imagina-
tio. nivo,tmaginativus veró efi inveíl:igativus f pccierum, & etiá
pofitivus,& clarificativus in fuo proprio imaginabili,fibi coé
ífentiali:ficut criíl:allus,quz cum fua d·aphanitate colorat fe
de co\ore,fupra quem ponitur: & etirm,fü;ut fpeculum,quod
4

fe h;ibituát de fpeciebus ei pr~fentatis,

~ 5 Per primam fpeciem regulre O.qllreritur : imaginatio de
quo eítrnt refpondendum eíl:,quod efl: de feip(a ' eo,quia eft
fpecies fpecificata.
'16 Per fecundam fpeciem regulre D. qu~ritnr: imag~natio
de quo cflrnt refpondendum eft,qu6d eíl: de fua materia, &
forma·,utcurn ipfis fit afüva,& pafsivain fubjeéto,in quo efr.
i7 .Per tertiam fpeciem regula: D.qua:ritur; ·maginatio cuí
· · eft
'
eft fubdita? Et efl dicendum quod homini, & etiam animz ip- h D~miniú
lius hominis.ln brutoautemfobdita efl: ei; ficut pars fuo to- onum
ti.
28 Perprimam fp 'ifregulre E. qureritur: imaginatio qua-
re efr?Et eH: d1cendum,quód efi,quia de fuis partibns confü-
tuta efr;videhcet imagmativo,imaginabili,& imaginad.
29 Pet fecundam fpeciem regula! E. qu~ritur: imaginatio ~unus ·m
quare efr? Et eíl: d1cendum,quod eft,ut animal objeétare pof- gmatt0 111 • ·
ftt fuum obj cétum imaginando in abfentia fenfus: & ipfe fen ..
fus cú ipfa imaginatione diíponit,& proport1onat fe ad fen-
t1endm11 fenlib!lia,exift:ente przfentia fenfus: ficut carpenra-
·rius qui imaginatur figuram arcre,ut ipfam deducat de poten-
tia in a.éi'um: & ficot avis difponens fe ad volandum, quin do
eíl ci neceífe.
30 Per primam fpeciem regulx F.qu~ritur:imaginatio quá-
ta efüEt refpondendum efr,quód eíl tanta, quanta eit fua ef-
fentia extenfa in fuís correlativis; vel quantus efl: habitus fui
fobJefü,iu quo eft: ficut cappa qu~ eíl: tanta, quátus efi habi-:
tns cappati. /
'31 Per fecundam f peciem ejuídem regulre qureritur: imagi-
11atio qnanta eíl:H!t efr dicendum, quod ef.l: tanta., quot Ílmt
foa correlat1 Vd diltinéta.Sed hic miratur intelleérus: qua: en
caufa,quare imagmatio crefcit,aut decrefcit fuum a~um; fi ..
cut quando horno imaginatur uuum parvum lapidem, & ima..
ginatur eundem ita magnum,ficut montem. Deinde rdleétit Bi-uta licut
{e fupra fe,co~ftderando quód in brutis imaginatio imagin~· f~11tiú t, 1ma
tur objeétum tllo modo,& quan.titate,quo fenfus fentit, five g-mantur :
apprehendit ipfum obj eétum; &·non ali ter: ftcut capra qu3' non homot
ºmaginatur luputn;ficut fenfus fuus fentit, five apprehédit ii.
lum:non autem potefi imaginari ipfum ita magnum, ficu
ínontem;quia ft fic poífet crefcere fu 1m imaginari, jam face ..
ret f~ien_tiam:qu~d e{~ impof ibile. Sed quia imaginatio efi: . Dignit:rs
fu~d1t.a !llteBeéhu,&_mtelleétus efl: altior potentia quárn il- mtelleétuse
1~;1~~0 m~_ell~é~ns ~l'ttur ea fuper frnfum, in tantfün quod fa ..
~tt 11\am 1magmar1 unum lupum ita magnum, ficut unum
montero.
in
3'2. Et ifio patfu.cognofcit intelleaus per quem modum t1eom e..
Geometría menforat CO!htm, & altitudinem illius. Et etiam tria. J

'Arithmetica per qu~m mod.um numerat unitates infinitas

~ cum
 ln'init:is cum Geo r.~ ct r ia)dividcudo unan partem in du1s,& deinccp
pai-t 1um. · n iofin icas ~;.in: s.l.:t etiam cogn fc it per t L cm rnoJ:.tm uti-
t ~1 r lL,G icus fecundariis intent10nibus adjüBis primis. Adl ne
Aliouid c.:1
ín i~rcil<.:­ cognoí 1t intelleétus quód ~il i quid eft it\ iotdlt:du, qnod nÜ•
ltu, quod qnam füit in fenfu: lnpus cntm magnus ficut mons, nunquan
non fu 1t in foit in fi ufo.Et cumin cllcétus hxc om:li ~ e gnoverü;derndc
fenfu. jntclligit quod ipfe ei1 alia eífentia ab ffentiis corporeis to· ·
taliter remota,& ab ipfarnm conditi nibns procul: & de hoc
Immortali
.~as anim~. P er plurimnm gandcr,quia int 11 'git "' fe immortalem,& incor-. ...
rup ibilem.
3 3 Pcr p rimam fpeciem rcgülre G. qmeritur : imagin:itio
cni cfl: proprictas?Et quid cft proprium ipfi imaginationi? Ad
primum eft refpondendum, quód imaginatio cít pro prietas
animali,cujus elt.Ad fecundum~n dicendum, quód propriú
l>i·oprict:is i?fius imaginationi s cíl: objcétare fimilitudinem fcnfos in ab-
inug
uis. in;¡cio icntia
r ·
1p!ius r r.
1en1us. Sed miratur
· · 11 CLLUS:
mte .o. •
cum imagmat10
non habeat fenfom,fcilicet auditum,oclllos,&c.quomodo po
tefi attingere fimilitudinem fenfus? Quoufque recordatur at-
~d~~las, traétionem adamantis attrahentis ferrum per foam fpeciem;
& reubarbarum attrahentem fimiliter coleratn per fuam: fic
anima1 in abfentia fenfus attrahit fpecies > fivc fimilitudincs
per f pecietn fuam,mediante imaginatioue •
.34 Per fecundam fpeciem regu1~ G .qu:rrítur: qure efr ap-..:
propriata qualitas ipfius imaginationis!Et eíl: dicédum,quód
fünilitudo fenfati ablhaéta ab ipfo, & deduéta in imaginatio ...
ne:ficut eíl: color coiorati,& quantitas quantificati, & fonus
campanre,& frigiditas aqure,&c. cum quibus imaginatio ob...
-jeétat objeétum imaginando.
31 Per omnes fpecies regul~ H. qu:rritur: imaginatio quá~
do efi?Et refpondendum efl, quod efr in illo tempore, in qno
Necel'Sitas animal eft; eoquia animal fic abfque imaginatione eífe 11011
ligaminis poteíl:, ficut abfqne fenfitiva effe non potefi. Modum autem
~aturt• per quem imaginatio efr dtfcurribilis per fpecies H. dimitti~
uius bene intuenti illas, caufa brevitatis.
~6 Per.regulatu I. qureritur: imaginario ubi, i~aginat~
:Vniverf..tle foum ol>Jeétum? Ad quod refpondendnm efl:, quod m fua ef~
fubje.~~ 1 m fentia; videlicet in fuo imaginabili intrinfeco, & confubllan ..
()~nb';(-~1 ª tiali; extra quod, & fine quo nullum imaginabilc imaginari
ei~~ ·'"' PºE~fü 11~~ ª~~~ ~a!~dY.I!! n~!! l1.º~ª ~ ~~~4~ ! oi6 ~~
~ .. E-!!=
 7'11'fj9: Se'!J. ~; áe Imaginai.Cap. i; - 2-J 3
i:~Iiditatem,fic objeél'um imaginatum, non potefi elfe imagi- .•
natum,nifi in pr~ditto imaginabfü intdnfeco,& confobfian ...
tiali ipíius imaginationis; quod eft univerfale fobjeétum ad
omnia imaginabilia. De difcurfu autem imaginationis dedu-
tto per omnes fpecies 1. hic non traétamus , fed dimitti--
mus ipfum ben e intuentijpfas fpecies;& hoc caufa. brevita--
tis.
37 Per primam rcgu1Jm K. qu~ritur: imaginatio per quem
modum objedatfourn objeéinm?Sed intelleétus prima fron- Dtffic:u!t«s
te impeditus cfl: ad reCpondendum 1 eo quia ille modus nó eít r .1porde1~
fenfibilis;ufi1ucqno recordatus eH: quatuor fpecies reguJ~ K. dt.
cnm qnibus intendit folutionem pr~diétre quxfiionis: narn ü1
anima1i fenfit:iva,& imaginativa funr partes compolita: adin-
vice11,h:ibente unum organum compolitum, nna exillente Cépo!itio,
in a\ia;ratione cujus imaginatio ahllrahit a fenfatis fimilitn-
dines,mediante fenlitíva,cum quib is objeéht objeétum fuú; _ . "
ficut ignis mixtus cum aqua attrahit limilitudines ab iIJa, Mtxtio
cnm quibus catefacit carnes; ut apparet per coitum, quando
per itnaginationem imaginatur modus per quem .fit coi--:
tus. ·
38 Per fecundam regulam K. qu~ritur: imaginatio cmn
quo imaginatur fuum obj edum? Et rcfpondendum efi quód Otglnun)
cmn organo in quo eíl:; videlicet cnm illa pellicu]a intranea imaginatio.
cxiíl:en e in capite,de qua jam fuperius,num.~ t. definicione nis.
8. loen ti fumus. Etiam artingit obj eétmn cum comple ·tone
pr~di:tx pelJicn](e, videlicet cum me]ancholia; nam pars ul- Cóplexio~
titna ipíius pellicul~ eH: coagulata , ratione frigiditatis qu~
canfat refrriétionem: ficut plumbmn quod claudic partes _
cxifientcs retro in fpcettlo, ut diapha11eitas non fit tranfpa- Specnlutn;
a
rens in illam partcm. Ditta autem pellicula parte ante, vi ...
delicet verfus frontem dl porofa, ratione ficcitatis , quz eít Vo~oútas !
propricras terrz , arque ab1lraétiva, & evacuativa. In quo
quidem fronte homo_cu~1 intelleétu iuvenit fpccies, anima~
tia autem bruta ~un:i mftmc:tu, fpeciebus pra:fentatis per in-
te11eétum, aut míl:métmn 1pfi faciei prcilibat.-t pellicul~; qui
v~deiicet inte~leEtns '. ~ infiinlfos fon~ prrefentatores f?e- -
cteru11 pra!d1éh fac1e1 per fua:n fpec1em , ficnt adamas eff:
attrahens fenum pe~ fná fpecicm:& tune antediéta pellicula
~:. ~olo~
 i44- Par19. SeE1.6.aeS1nji1. Cap. 1~
d . color:it, & pinait, & induit fe imagioib11s per fuam fpe.;
Ato Jds ima ciem,ficut facit fpeculum.Adhnc imagmatio an:ingit ob1ec:tr1
g111a 1 1. Ít . _ . . .
cnm di!po 1t10 le eRhttvce,& ettam cum 1ua; & cLm1 propór·
tione ntriufqu~;& cum appetitu,& objeéhone;& cum inven-
tione fpecierum; & cum defcenfo 1pfiufrnet imaginationis .lru
fenfatu n,mediante feníitiva;& poitmodum cum acceffu, re--
cedente i fenfato ad ipfam imaginattonem, mediante fenfiti-
va;& etiam wm nutrimento fpecierú; & fic de aliis qux pof.
funr dic1,cum quibus imaginatio amngit objeétum. Et in ifto
paífu cognofcit intelleétus,quod ficut 1pfe eíl: val de occupa-
tus,& oneratus per fuum proprium obj eéhun; fic eft imagi·
natio per fuum,fuo modo occupata,& oaerata,

SEC'r/O SEXTA DE SEXTO

fubjello.

CcAP. l. DE SEWSJ-TIVcA PE 1\J

PRINC17'1.ll. 'DEDVCT A.
,.

J Eníitiva efi potentía, cum qua animal fen-

tit, & etiam efi fenfatum : in quo animali
fenfitiva dl fenfus communis, & h'1bet fcn-
fus particulares.
Multipli- ~ Senfitiva efi bona potentia,eo quia caufat cum fua boni•
atio. tatebonum fe~tire:& quando add1tur magnitudo,caufat bo ..
num,& magnum fentire.
3 Senfitiva efi: magna potentia,eo quia cau at magnum fen ...
tite;ut patet in coitu, & taétu ferri calidi, aut in taétu aqua:
bullientis.
4 Senfitiva,durat per dnrationem in fubjeéto in quo eft cú
innata bonitate,magnitudine, &c. ·
s Senfitiva per fuam potefiatem potel't exHlere, & agere.
Aaha!llafis at Et in Hlo paífn coe:nofcit intelleétus quod animal fentit per
tra 1t er.. . fi ..., . c. r.
iuw.. fuam fpec1em; 1cut adamas attrah1t 1errum per 1uam. •
- 6 Senfitiva habet infünétum innatum; ut patet in
· hominc;
 7'ari 9. St!l. 6. dt Smjitiva, C11p. r; 2'4·
omine habente timorem de ferpcnte quem videt: & fimiJi ..
ter capra de lupo:& catulus non videns,per infünétum,taél~
& appetitnm fovenit mamillá, & imaginatur illam. Et in ifio Dífpotici
paffu cognofcit intelleétus qu~ funt principia d1fponentia nes_imagi~
imaginationem ad imaginandum. nmonis.
7 Senfitiva caufat in animaliappetitum fentiendi, ut me-
cliante animaJi,in quo eíl:,pofsit fumn aétum exercere.
S Senfitiva habet virtutem fcntie1'ldi, ut patet in Cuis parti.. Illumina-..
culari~us:nam vif~s non ~otefr vid.ere fi~e aere i11u~mato: rio requ iri
nec et1am poteíl: v1dere, mfi fit de virtute mnata hab1tuatus, curad vi-.
& i l ipfa afsituatus. dendum.
9 Seníitiva vere fentit per vcritattm; ficut manus tan·•
..gens ferrum calidum vere fentit calidum. Et in ifio paífu
cognofcit intelleétus quód ipfe vere intelligit obje8um fuú:
11atn aliter poten tia fenfitiva, qu~ eft inferior quam intelJc .. AéCus cor..:
aus;pcr fuum aétuin cflet fuperior: & intelleétus qui efi po- refpondet
tentia foperior quám fenfitiva; effct per fuum aét-um inferior: potenti~•.
qnod efi 1mpofsibile.De quo impofsib11i val de gavifus efi in~
.t elleétus.
·1 0 Animal pcr fenútivam habet deleétationem fentiendi;
11t patet quando videt pulchram figuram; & quádo audit pul~
chram cantilenam;& hujufmodi.
11 Scnfitiva per differentiam habct fenfus particulares,me..:
·diantibus organis cum quibus objeéta fenfuum differunr: fi-
cut color qui eíl objeétum vifus:& fon" ,auditus; & hujufmo-
di.Sed miratur intelleétus, utrúm judicium objeéti fiat per Sen.fus có~
fenfum communern, aut particularé? Donec recordatur aquá munis, me-
fontis habentem multos rivulos, qua: una eíl: effentialiter in dfan ~ibus
fe,& in fuis rivulis; fed unum fitum , & unam figuram habet p ircicuJ_a~
· in uno rivulo;& alium,& aliam in alio rivulo: fimiliter fenfus ~¡,~:uit in
commnnis unum fitum,& unain figuram habet in uno orga- ter ~or m
no;&' alium,& aliam in alio organo. o b1e a.
u In fenfitiva confillit concordantia innata; cum qua po•
tentia,objeaum,& aétus concordant in uno;videlicet in fen-
fitiva qux eíl: eífentia eorum;ut patet per fua correlativa per
fccundam fpeciem regulre C.defignata. Et in ifl:o . paífu cog- Mcdus fen
nofcit intelleétus per quem modum fenfus fentit fen fatu m tiendi. ·
cmn habitu peregrino,ex quo fenfus eíl:·h abituatus; ficut per
videre,coloratum,& per odorare,odoratum.
~~ J l 3 In
 l 3 In feníi ti va eíl: contra ·ictas per accidens; !icut in guflu
amaritudo,& iu taéto afptr tJs,& hujufmodi. Sed lú mira•
tur in~et1~..::m ~!<\ll d catifat c ntrarieratern m (·nfan' fqucquo
1

recordatur frc-!itl ·aLu ffe cumpoftt:.¡ n ex qr:a nor clementis,

qu::r CJLtfa1H m demcntat1s con rJ.ria_, q~1a1a:.i.res, habitus, fi ..
tU' )aétioncs, '~ p tsi0nc:d:l quidem qua:iibt.q>)an a,&· i bor
eil ag ;11 .') p=r E am fpeciem; fcilicet p ~mus per 'h 1c.:dinem,
1

e.e abli a1tniun.1 p r arn~ rnudim.:m. Itern coníiderar intelkl1:us

Tn6r:nit,!s d fi · r f r. • r.. r. h
fe[:, d-=vü~ qu.> m rnmas ii:=1 cao1at moh:ruont..ltes; i1cut omo rn 1r-
9 · fi
nius qui in e ibo·<luici ínvenic: amarirndinem per accidcns.
l4 Senfüiva in principio aí~ituata cfl: ef:ic1é ; eo quia cau-
fat: in c1bo fa.pútem> & in coicu deleétationclll. Ipfa quidem
fenfitiva dl: forma in animali,qu~ movet m..iteriam, & difpo-
nit ad recipiédmu pafsionem,ut fequatur finis, viJt:licet fen-
fatum;fict.1t coloratum,odoratnm,& c. Animal per fonfitivam
cil: fenfatum,úcut coloratum eft coloratum per colo1em, &:
odorabilc e1l tale per odorem.
15 Seníus conummis eft mcdium:fcnfus autem particnlares
funt extremirates; ficut circumferentia centri efl: ex tremitas
ipfins centri,& fit? fituati,& habitu!> habttuati. Et in iíl:o pr.C·
fu cognofcit inte11eéi:us quód fenfos comn imis eíl: caufa fcn-
fatorum,, iaq-.iantum fenfa.ta. funt,ipfo fenfu communi utenre
fois pa.nicularibus fenfibus, tanquam iníl:rumentis: ficnt po_.
mú quod eíl: fenfarú per fenfom communem utentcm gufhr,
odoratu,vifo,tadn & 4ffatu,per qucm eíl: nominatum pomú;
& auditu, per quem efl: auditu:n pomum. lté fenft iva eíl: exi ..
Compofi- fiens in ter vcgctativam, & imaginarivá; ficut linea ínter duo
tio natura punéi:a.Imaginativa quidem eH:mferta., & fon data in fenfitÍ•
!:uru. . va:fenfi ti va autem in vegerati va;ut imigin.ati va p cf: it in.agi-
nari conditiones vegetativre,mediante fen6tiva. Et hoc patet
per diffinitionern medii, & per ej us f calam defignat:tm in fe-
cunda figura.
J6 In fenfitiva coníiíl:it fio is innatu :ad qucm finem femo..;
Finis jnna... vet; vi4elicct ad fenfatnm cum füo inílinétu, & appctitu, &
E~~~ fic de aliis pnncipiis innatis: ficut horno qui cum v1fu, & pe·
dibus fuis movet fe ad locum, in quo quiefccre ddidc:rat. [ t
in iílo paífu cognofcit intellcétus quod fenfitiva cú fois prin •
cip.iis inn;uis :-tgit•
.,lz yu~ f~~fitwa ~ªmatar ~lia f~nfi~iva! fed hoc eftp~dr ac~
(;1 ens•
 árí 9. Sctl. 5. de Senltt/va; C.1p.1. 4
· idens:nam fict:t a~iq1·a aqu:ialicujus fontis efi cnajor aifa üt GrJdu.! tfo
frigidirnte, f.ip r ,& fan1t~He, ratione majoris d 1fpofitionis aqu.t 1 um~
qualiraris foj fitus;fic unlÚnfitivacH major a1ia, racione dif·
pofüionis majom, qua1itatis fui litus, quoad fpec.iem fobj e..
di, in quo cfü ficut aquila qu~ haber majorem !enfitivam pet Anima:¡ ....
vifum quám a)iud an imal;& vultur per odoratum qui aJind;
& ca.nis per audirun.1 quJm aliud;h0mo auten"\ per gufium, &
ta.Bum quám aliud. -
i 8 In fonfitiva confi flit xqualitas in ter potentiam,ohj ccrú.
& a.étum; & hoc in riníecc quoad fna. correlativa, v idc licet
quoad fenfttivu1n,fenfibile,& fentire:non autem conhHit ~·
qua!ita~ quoad objeétum,& ~iétum pcrcgrinum; ficut fapor
fi:nfatus pomi, & fa.por caufatus áfentirc.
19 Vna foofiti va elt minor alia frcúdum fubjcéh11n, in quo
eH:.Sicut avis non vivens de rapina non fentit tantúm per gu- Aviuiri1
fü11n,quantúm avis vivens de rapina.Et íic de aliis fuo modo ·
potefl dici,ut in capitUlo maj oritatis,diftum efi.

CcAP. JI. DE SEWSJTJVcA PE!(.

REGVL.AS 'DEDVCT A.

V ~titur:utrúm fenfitiva fit a generan te, aut á

a
crcante?Refpundendum ft, quod generante: eltaenfitiv3
nam ~1~imal abfque ~enfitiv~ n n po.teft fenttre rante~enc::i:
·I cond1uone~ \'.:orpons,quas ipfa fcofinva fcntiret •
in i.magiriaticne,& non in fe;eo quia non eífet infetta, fim-
dara 111 v<..g'- rativa. namrahter. Adhuc Martinus non dfe: fi-
liu · tnannis frcund 1m (pcciem:quod eíl: impof: ibile. Sed mi-
ramr in el!eéh1 :h >tllO qna ldo morimr, íenfiriva <.JUÓ v ·1dit,
& ~1bi t~fl? r ~ efr d_1cend11m, qu6d ipfa vadit ad fua principia
u ivrr:~iJia,10 qmbus rem~net, e fiat in fuo numero mir~1cu­
lo~' :& h c,m: út refurreétio hominum· ut j ultitia, & mifc·- R.elitrr~~
· r· V 'i~b. ét I · ~ ~. d1ohom1-
r1coruta ~ Lt Je u!11 1 ea1 t,111.quo agere polstnt. i•um. :...
z 1 (~33ntur per prnnam f pecicm regnla? C. quid efi f( nli·
.tjva~ Et huic refponde~dum efr;quod diffioitio ejus jam di·
da dl foperiús cap. 1. num. r. • ~
~.i · Per •· f11 c;ié ejufd~ regul~ qutritur~sllid liabetf~nfiti~a
g. i 1~1

•
 ,.t 4S Pan 9. Sea. 6. Je Senlitiva, Cap~ z;
.tn.fe:coeífentialiter"?Etrefpondédum eíl:,quod habet fua cor·.:
rel-ar{va,rx quil> s. frnfu~ communis conft itntus eíl:.
z.3 1 er tcrn.amfpccicmejufJ mregula: q.ua> rit ur: quid eft.
feníitiv:i itu\io(Et eíl: dicendum,quod eftcns cauíans alia en·
tia fetüara,cmn quibnsfantit:. ficut yjfos qui {cnfat coloratú,.
in quaatum a::> t.o vifom efi;& ficur olfa5hs qui caufat odora.
tum,in quantúm ab eo odoratum efi ..
24 Per quar tam fpeciem ejufdem regul~ qu:rritur: fenfiti·
ya quid hab etin aliorEt eíl: diccndum,quod haber fuum obje•
étum:ficut vifus coloratum,& figuratnm: & olfaéP odoratú.
lttdicium. Et etiam habct notitiam de. ipfo obj_eéto, eo q_uia.de ipfo fa:...
cit Judicium ..
In pr i..'l~a: 2 ). Perprimam fpeciem regufa: D. qu.rrit~r: ~n~·r_i.va d~
fp~cie D~ q_u~ efi(Et r~fp?ndendu~ eíl:~quo.d efl: ex _fms prmc1p1~s; vt•
dat.¡¿r deri. de.hect ex prnnts parent1bus,.a qu1bus denvata, & genita.ell..
~-atfo, Namaliter- unum animal non eífetfüins alterius: quod efl: im-
pofsibite-..
z6 Per fecundam ípecié'regnlér' D.quzritur: d'e quo eíl: fcn..:.
fitiva? Et.reípondédum e!l, quod ipfa. cfl: de fua forma, & ma•·
teria;,eo quia per fuam for.mam efl: afüva ,, & per fuam mAte--
tiam pafsi va: ..
""·1 Per tertiam fpeciem regul~ D.qureritur: fenlitiva en jus:
efl:?Et refpondendum eíl:,quód ipfa eíl animalis,in quo efi:fi-
cut iti.O:rumentum eíl: fui agentis utent1s illo :. nam animal cú
illa fentit, vivir,&.generar aliud animal.
2 3 Per primam fpeciem rcgulre·E.qua:ritur: fenfitiva quare
efi? Et efl refpondendnm;quia ex fua forma,. 8' materia con ..
j unéta, & confütuta. e.lt.
29 Per fecund·amSpeciem regnlz E.quzritur:fenfitiva qua-.
re. efi? Et refpondendum eft,quod eíl:,ut fuus infl:inét', & ap~
petitus pofsint habere aétus naturales,ut animal pofsit habe--
bidulltia: re indufiriatn ad vivendum. Vlteriús eíl:, ut imagi11ativa pof-
'11imalis. fü haurire fpecies ab illa,& imaginari objeétatum, & fenfa-:·
tum,&:· habere aétum fuum •.
30 Per primam fpeciem regulz F·.qu~ritur: fenfitiva quan-
ta eíl?Et huic. refporrdendum ell,quod eíl: tanta, quantum cíl:.
C'Ontinui- fuum objeétum.ex ipfa fenfatum.Scd miratur intelleélus per
t.~s uni~J&· quem modum potell: e{fe continua in fobjeéto,in quo eíl:; &
di_fc_rett? iA fubj eéto,in quo funt pili1ungues.a& oífa, qua: non fentiút?
~[~ ~!~Jf·· · ~ ·· - y f qu~
 Par19. SeEI. 6.átSen!it. Cílp. i.
Vfquequo recordatur fuam quantitatem difcretam per- fc-
cundam lp ·ciem regul~ f. fignificatam. A dhuc míraturiutel-
Icétus: cum frn fitiva non· fit p llnétualis, nec lineal is, ncct1gu-
1·am h.ib ·.ir;per quell1 modum ha.bet quantitatem? V fquequo Pri n; qu á
recordatur criflallfü pofitá. fupra coloratú qu~ de illo fe colo- ti t:is rc~i­
rat;fic enimfenfiriva a quátitate fobjeéli,in quo cfi, eH: quáta, pnur in fo
& hab1tnata.Nam quantitas punétualis, & lineal is 1 u tipli- 1e~to J ri
car fuam fpeciem in fenfitiva: ficnt coloratum pofitum fub ~º:/are­
crifiallo multiplicat furun colorem in pra::dida crifi:allo. Er in na 1 º·
ifto pa.ffu cognofcit intelleétus per quem rnodum unos babi-
tus eíl: poíicus fuper alium.
3 t Per primarn fpeciem regulre G. quxritur: quid dl pro•
prium fenfitivér? Et refpondendum efr,quód fcntire, cú quo
proprie fentit, ipfo proprio habente propria organa; vide1i- Organa di
cet aures,oculos,&c.curn quibus fentit, orgams exiíl:entibus (.t urJtur in~
r.. rattone
.i.ub · • íl: rumen tonun ..
in · r umt:ntJ •

;~. Per !ecundam fpeciem rcgul:e- G.qu~ritut.. : qu~ funt ap- Signitican-
prnpriat:rqualitates feníit1v~? Et refpondendum eQ,. qnod tur imprcf
appropriara qualitas fenfitiva! efl fenfatum • inquantum eft íiones mu-
acquiíitum exalio,& efl: pofitum in ipfa fe1 fitiva:. ficut lapis t~-z,~xem­
colorarns qui per vilum eíl: fenfatus: & ficut p·omum odora- lo~uJe~~­
tum per olfaétum eil fenfatum:& fic de. aliis. Et in ifto paffu claratél ca:
cognofcit intelfeétus quód ficut imaginativa: multiplicat fu¡ f 4. fenten.
fpeciern;fic fcnfitiva foam
3 3 Per regulam H •. quzritur: fenfitiva per quem modum Sevfitiva
~onfi~ir in ternpore,& motu;cun~ i~fa non .fi~ punétualis,nec non efi pú
hneahs? Et refponden.dum eíl::,quod confifütm tempo re, & ltuaiis,riec:
motu per fobjefüun, in quo efi. Et hoc approbant regul~ B. linealis..
C. o. K.ut apparet bene. intuenti .. Et hzc declaratio fufficit
caufa brevfatis ..
34 Per re~ulam.I. qureri;~~: fe~1litiva ubi efi? Et refpondé-·
dum eíl:,quod efi m fenfib1h mtrmfeco, quod efr de eífcntia
fenfitiva!:nam e1tra tale fenfibile nullum objeétum eft fenfa-
tum.Sed miratur inte11eétus in ifio paífo: quomodo Iapis efr Mod~s /éni
1rematus;
r. &: fite d e ai·· ~e~ fi 11 • . t1e1'dJ qu~:
us~ . u non 1t co. ocatus 111 eífent1a fen- ricur.
fttivz,five'fenfus;nec et1am cum ocul1s participet per conta·
étum; quia fi fic, vifos attingeret fubfiantiam, & auditus cam- Vifus nom
panam;& adhuc brutum :mingeretfobfiantiam, & fic faceret atting.it fu.
!'ie~tiam:quod efi impofsibile~S~9 !CCO!datur rofam nmlti- bfiamiam,,
plícan~-
•
 'Pan 9. Se!J. 6. Je Senlitt. Cap: 1:'
V'ifos mul- plicantem fuurn odorem in aere,qui cum ipfa rofa partkipat
ripilc a.t(0~ pcr conrnl'l:um:firniliter vifus mnltiplicat Ütóm fpeciem 10 ae•
ci~s,n.tsc Aa;:, re,qui participat c.um vi[~, & objc.do culorato, & fenfato,
ob¡ecLo "'C- - ·e ' d r. · r l · ·
' 1
i-ail;c. Et hoc 1ub1~it quoa 11)_cc1es regula! I.ca~tJ )l'ev1tari ·.d' r
, 3 s Pcr prnna.m regu 1a r·.q ·J· ,.tttir: 1enunva quomo o 1en-
t1' ?Sed in <·llcétus p rinu fro ce eíl imped1tus ad refponden ..
<lum prrd1éh qua!Hiani~ :ó quia ilk modu non eít {; nfibi-
fü,& ipfc voluit eum declarare focundú.111 fonfum: fcd d fcé-
di'" ..id unagüntionem in qua ille modus eft unaginabili ; &
ad mec10rü~m in qua regula K.dt memorab1hs: & tune mrel-
leétL1S r~fyondct pra:libat~ qudl:ioni d1cens, quód fenGciva,
fi ve fenfus lJabec modum fentiendi per mixtionem fui ínflm·
Mixtiodat
modú fcn- éh1s,<ippetitus,virtuti ·,& aliorum príncrpiorum,'cum quibus
.tiendi. h1nric, ~~col ligit íimil itudines obj eétorum , cum quibus ob ..
jeft.n ipfa objcda: ficut c;oloratum,verbi gratta ta quo vifos
·r 1 1 haurit,el co:Iigit íimi\ituchncm ejus; in qua fimilitudine ipfe
V lUSlll .. r . r. - ·1 d .fl' fi ·1· ,. "b
ni.:fpc::c::ies.- vil~1~ ponit iual)l tin111tu tnem; & cum l &:L> rnu ltuu1111 US;
· :íl nfJ.t,& videt tobratnm.
;6 Per fecunda 1 regula111 K qu~ritur~fenfitiva, five fenfus
. ' _ cum quo fen.tit'?Et rcfpondendum eft, quód cum fua fpec1e:
Ada~as e~ ficutadamas qui cum foafpecie a.tn::ahit ferrum. Et etii fen ..
fua 1 r>ecie
.attrahit:f'-'r ·
ttt · · a
cum fu1s · l'b ·¿ 1· d' ·
H\t~rumenns ~llt\\rJ. t u:; v._1 e 1cet au. 1tu, v1fo,
&c. t\dlrnc fent1t cum fpec1cbus acqu1fit1s, cum qu1bus fenfat
objetta peregrina:& etiam cum fuo i11fünEtu,appetitu,v1nu-
te,& poffe,&c.cum qnibus movet organa fua ad fenticndum
j

Egetativa eG: bona,ut patet i11 plantis. qm~ fn~t

boo:.t <luóad fopfas, & quoad anii.n~lta .' qu~ Yl ..
vunt ex ipfü.: qnc:e quidem abfq~e 1ll1s v1vete non
poífunt)neq;talc elfe,qna.le habet,habere poffcnt.
- ~ Vege-..
 .
( ~

P,nu 9. 'Stf1. 7. de Vegetati. Cap. J:

¡ Vegetativa efi m.'.lgna;num ambit,& comprehendit ~~ne Vege "'tr-:.:
vegerncum,& plantatum in ipfa vegetativJ.St:d hic qure 1t 11:- :. 1.. fc ft
tclk cus: utrún una,& c~de11 6t vegeta·i ·a qua: eil j¡i an1- u 1 . ~ 7 m:il
malibus, & ÜM qnct de in p lantí rl.111 refp o endí1 eít > qi o<l t;p ex. i
una,c< adem d" in grnerej fed font plures ¿¡ffcrent~s íp<:ctC .... io .
indtv ríisfobjeffs,rat1oneipforum;n nautem1a t1 L foi- G cr; us el!
met. am qui dic~ret,qnód ratione fuimet v egetat ·va dl plu in íe t:rnm;
rei.,;dicer\Ct quid m unun1 effe pl 1ra,& plura eífo unm : quod m•1'.ripkx
eH: 1mpofsibile. ~re pat t qnod una, ; e m d1: in t;rne- v~r.o in fpt;
rc;plures autem d·tfe ·entes fpecie in diverfis fub 1cttis. CleJus~
3 Vegetativa durat pe fo~.m fpecificam durJti ' 1em. Sed
qu.rric fotelleéi:us: de quo ch1r~t ipfa, cum foum fubjeélPm .
in quo efr, 5t corrnptib1le? Sed recordatur ekmentativ~ e tlDurau~
qua d urac: ~uci1t fl amma1gms· · rn la.nipa di.:, quz d ur4.tt;x .imm~.
oleo.
4 Vegetativa efi potens per foam fpecifi_cam potefiatem,
in qt1~ omnes poteíl:atcs veg~tabiles plantaí:um, &. animalfü
funt plantatre,& radicatx.
5 Vegetativa habet iuflinétum, cum quo quodlibet vegeta ..
tum fe habet ad fuam operationem fpecificando, & habituá-
do Ce de fuo f pc~ifico habitu,firn,quantitate>qualitate,& hu-
j ut~11odi.
6 Vegetativa habet appctitom , ut hoc quod efi elemen-·'
Utun1 fit vegetatum : úcut vifus qui habet appeticnm, ut hoc
qu~d eftcoloraruri:i,per iJ?fumútfen.í~tum. J~fequidem ap-
peums eíl: .generalis omrnbus appcttt1bus qui font in oo-ene-
re vegetat1vx.
7 V eg_etativa eíl: de virtu~e habituata,qua~tificata, qualjfi ..
catJ,~(-iJtuata, & c. u~yatet rn ~lant a. !'Jam id qnod evenir ei
per terram _aquam,aeret:l' & igner~ m qui~us efi: plan tata, Tr:rnfo1ú ~
tra.nfmutat m foam f p~c1em: & h?c idem fac1t per cibum, & tio.
pot~m . .Adhuc vegeta_nva_habet v1rtute~1 in plantis, de qua.
med1c1 habent cxpenentiam. ·
s Vegetativ4 r_2.~ione veritati'> veré vegetar, & veras cond!-
tiones habet;fctlicet veram fol>íl:antiam,quantitat r 1 qu·1 '· • ,
1
p 1lntat1~
tate111,&c.fi~1e qmbus m vern~tc foa ~on eífetpla 1t ta.
• • • ' "' ' -

9 Vegctat1va habet deleétat1onem in confervaodo foum ef-

fc,& multiphca~1do fuam f pcc.iem, ut apparet in pl.rnt 1s, qu~
generan~ qua.utwn.poifun~ ~~ 1t;\n.do nen ege~
JO
.,,.. ,
•
~

"
 2.;t Par19. Stll.7. de Vegttativll1Cap. J;
iR . . 1,0 Vegetativa eíl: plantata,& radicara in differétia, utpl~
1
r.'.l~~~~t~.u- re~ fpecies fint de fuo genere.Sed quéErit intelledus: quéE efl
caufa quód viridis color eft generalior in plantis quim alius
Caufa . vi~i color? Yfquequo recordatur terram, & aquam., quéE compo·
d1s colom nunt viridem -co1orem,in quibus maxime planta eft radica ta,
Ficus. & nuttita.Adhuc miratur intellcétus:quare ncus non generat
Nux. fuperficiem duram fruét 11 fui, fü:ut nux,&c? Et qua re ro fa ha·
.Rofa. bet colorem rubeum,& liliutn album?Sed :recordatur magni~
tudinem,ratione cujus ditferentia dl magna.
II Vegetativa nahet concordantíam ad hoc .ut fuz fpecies
.c onveniantinter fe in aliquibus rebus: ñcut .concordant pi·
~on~or dá per,& allium in calid1tate:laétuca, & cucurbita in frigiditate~
:~a ahquo- & mult~ res in eodem colore,fituJ& hujufmodi. Et idem de
M;j~r có- vegetativa qu~ eíl: in animalibus poteíl: dici fuo modo. V C•
plexio re. getativa quidem femper fequitur vegetando majorem \C:om-
git. . plexionem fubjeéti,,m quo eft
Mat~rrac6 n Contrarietas eft fubjeéi:um,in quo vegetativa efi platt-
rnf ~? ·~ .en tata, ut-contrarietas ftt caufa corruptionis, ficut concordan...
U u Jt!~Utn • fl: r. • • s d . • }} .a.
gener.irio- tia e cau1a gener:at1on1s: e . qu~nt ~n.te e"-1.us: qt~a: e ca~-
fi
nis,& cor· fa quare realgare mterfic1tamma\; trincum autem lpfum vt•
rnptionis. 'V ificat:& quare a\lium, & cucutbita coutrariantur~Sed r~-
~on.cr.i- :eordatur ma.g nitudinem, in qua contradetas vegetationis cíl:
netas P.lan ·p lantata. .
tatur !ll
materia.
• n . . . .
1; . 'Vegetat1va ·e prmc1pmm:per 1p1atn qm em vcgetans,'
r. d 4

five compoíitum tranfo1utat unam fpeciem in aliam.Et for~

in ipfa ·vegetativa ell aliud principium per quod compofitú
tr.anfmutat formam antiquam in novam,& materiam antiqui
T_ranfin.uta _in novam:& hoc proptertinem;videlicet vegetatum, in quo
.twnes. r. . fi . & mu l up. 11cata.
.
1pec1es 1t ge01ta,
. l i Vegetativaett medium generale -exillens ínter elemen-
Ordr~uc~ tativam,& fenfitivam;Gcut lineainter duo punéta:vegetativa
confütut10
qm~ den~ 1~· i~· f.a e1eme~1tat1va
· eíl:. 1~1er;a!
· r pn.a nt~ta.d: fi~n fifittíi1va
& 1 ·
fenfitivz.
6
antem in 1p1a vegetativa.Et quia ien11t1va eu: ms;t eo e u-
pra vegetati-vá,& rnfluit ei;& vegetativa refluit fenfitiv~ fe-
ipfam .cum fuis principiis fpecificis.Et quia vegetativa eíl fu.
pra elementativam,infiuit ei, & elementativa refluir vegeta-
tivz.Et in iílo paífucognofcit intelleétus per quem modum
Nutrítio plantre, & animalia vivunt,nutriuntur,& crefcunt per veget~­
decfamur tivam,& de vegetativa;pcr clcmentativam, & de elementat1-
va!.
 Pars 9. 'Sefl. 7. de Veget.C'ap. r.
Ya. Et ifte quidem paífus eíl: utilis medico. Adhuc cogn ofcit:
·nrelleétus quod arbor eíl: medium,& fobjec um, Gv e inllrn- Vn vcrf. Je
mentum cum quo,& in qno vegetativa habe c: fullm at1um: & .1g. t n.ed:o
fu1) pJrti~
firníliter fua. principia habent aétus fuos; ficut aqna i tra_ culari.
aliquód vas per aliquod foramen illius,& exiens per aliud io-
ramé ej ufde!m vatis: & hoc per modum generationis, corrup-
tionis,& privationis.
15 1n vegetativa finis habet fuas fpecies in fecunda figura,
in angulo de fine deíignatas. Fin is privationis in vegetallva
en ca~1fa corruptio111s:feníitiva autem, & elementativa funt
termíni vegetativce,in quibus ipfa vegetativa terminatur: fi-
nis veró perfeaionis efi objeétum, & fubjeétum ipfius vege~
tativz.
16 In vegetativa plantarum una planta efi major altera: fi- Gradu:ztio
militer in vegetativa animalium unum animal ell majus al te- v1vemrnm.
ro;nam aliquis leo eíl: major altero leonc;,vel alio animali: fi-
cut capra,lepore,& hujufmodi.Ratio.hujus eíl:, ut vegetativa
in majoritate pofsit elfe plantara: & hoc quóad majoritatem
decem prredicamentorum, & princip10rum hujus artis. Sed
miratur intelleél:us: qure eíl: caufa,quare una magna arbor et1 Qt!ornodo
ml!1llS CÓ--
in potentia in uno parvo grano? Et recordatur fcintillam ig- rinet in po
nis exenntem á lapide, homine percutiente ipfum cum ca1i- teutia llll-
be;qu3! quidem fcintilJa,magna flamma elt in poten tia, refpe- JUs,
étu materi:r evenientis.Adhuc miratur intelleétus: quare ma- M:ijoritas
fores fruéh1s alits in eadem arbore inveniíaur, cum idem fint fruttus ve
fpecie'? Et fim!liter pot~ll .qu~ri ~e folii~.Sed_ recotdatur qn~- nit :i rr ajo- "
1
fiionem prrehbatam fcint1llc;& rn contment1 apud eum foJu- rit ce ma·
ta efr talis qu~ftio. · teri~.
1 In vegetativa efl: <rqualitas, ut multaa planta' pofsi'lt ef-
fe requales:& fimilite~ muha a~ia;íicut ifie leo, & ille leo, qui
funt zquaJe~ ~er ~pec1em:& ptper,. & allium funt :rqualiter
in gradu caltd1tat1s:& multa poma m eodem pomerio funt
requalia in odores(apore,colore:& hujufmodi alfa funt ~qua­
Jia.Hoc autem efle non poífet, nifi vegetativa eífet plantara
& radícata in zqualitate. . '
18 De minori.tate vcgetativ~ fic potefi dici, fic.ut de ejus
ma_ioritate diéhun ~~:nam c~rrel~dve fe habent. Vegetativa .
qmdem eft reduc1b1lts per n1111ontatem ad non elfe; eó quia eftCr~eatio
A &
en, non cratau.tequam creata fiwuet!
·rr. <le
h lo. fll· •
·
CAP.
•
 Pari 9. 'Se!J. 7. éle 'f/'('~ft, ,1}; 2.; /'
JI. DE VECETc-ATIV~ PERJ.
REGV LAS 7JEDt/CT A.
'
'19 Er regulam B. qu~ritur i ut· un vegetativa fit po.o;
Vegeta,ti..- ten tia fenfata?Et refpondendun' cft guód íic, ali-
va ~lliqua-­ qualiter; videlicct fecundt1m con j unétioncm, five
l iter ett sé compofitionem quam habctcum fenfitiva infu--
faca. bjeeo in quo eíl:.B.t a.lio modo per v cem; ficut affatus qui
nominat eam:& per auditum qui audit nomen fuum. Alii ve ..
ro fenfus ipfam fenfa~e non poífunt. Et in iíl:o paffu cognof;.
cit intelleéh1s quod affatos eH:fenfus, poil:quam fenfat fuum
Affacus eíl:
fc:nti.1s. obj ed:um, & dat allditui audibile.
zo Per 1. fpecietn regula: C.qua!ritur: qnid eíl: vegeta.tivl?
Et refpondcndú eft,quod efi potenti:i tr.rnfmutans uoá fpeci-
'rranLinut1 iu aliam:ficut apparet in anunahbus, in quib 11 tranfmutat ci-
tioncs.
.... - bumin carnem, & in p1antis elementativam in femetipfam.
~ 1 Pcr fecttndam fpeciem regnla: C. qua.ritur: vegetariva
qni~l habet in fe eífentialiter,& confubílantialiter"?Et refpon ..
dendum efr,qu6d habet fua correlativa, ex quibus eíl:, & cmn
quibus habet fuas operationes; videlicet fuum vegctativum,
vegetabile, & vegetare:nam vcgetativú in foo vegetabili ve ..
'] getat omnia veget:abilia peregrina:ficutfenJitivum in fuofcn-
tibili fenfat omnia fenfibilia peregrina: & ftcut calefaétivum
in fuo calefaétibili calefacit omnia calefafübilia.
~1. Per tertiam fpeciem regula: C.quzritur: vegetativa quid
eíl: in alio? Et refpondendurn eíl:, quód in fenfitiva efi funda-
mentum, in elementativa autem efr fundata.Et in przdicamé-
tis efl: id, quod efi illud, in quo efl:;videlicet efi pars fubílátia ..
lis ipfius fubfhnti~,in f.lllª eft; qnantirate vcgetativt exifien•
te foper quantitatem elemcntativa: : & ftc potcíl: dici de fua
qualitate,relationc,&c .Et in iílo paílu cogno cit intelleétns
q uod vegetativa eíl: altior potentia qnam elementativa. Sed
dubitat intelletrusrntrum relatio fua ftt acciden~? Vfquequo
recordatur fuam relationcm fubfiantialem habentem relatio·
nen1 accidentalem,txiíl:entetn ei inflrumentum , & habirnm,
cum quo agit in fubjeéto,in quo efi; ficut fubfiantia qut cum
foo accidente ag1t,
z., Per 4. fpecié qu~ritur:vegetativa quid habet i? alic>? Et
refpondendum cfi, quod in fubftantia elerocntat1v~ h~bet
a.uam
 f _ l •• \ íl:.:?a~i.ur. ; · in q ti:w itate elementativ <l! habet :.1 :.. 1 l
(jl1 ltH:~ttCll. ; & ~ ~ ~ :us pr re dicamentÍS . .E t Ü, lito l' " f_ ..
i1cog11ofri: in · 1J e5 .s per quell\ modu i1 vegctJt iva in eje ..
m e\H~tiva d 1: jfSituata,& col\ocata. P r!m~ Cp e..
24 Per I . fpecié regu la: D.qnreritu1·:vegetativa de quo eít? cies.: .có fü
Et efl diccnJ H , quó d ipfa en de fuis p rincipiis f pecifi c1s, tu ticn éficn
"· cnm quib us agit. p lid! "· · '-1~".
2 5 Per fecundam fpeciem quxrirur: vegetativl de quibus
eft? Et efi clicendmn, quod ipfa efi de fuis correlativis.
2.6 Per tei-tia m f pcciem qurerimr: vegetativa cujus eft? Et
r efpond ndum efr,quód efl fubjeéti,in quo eíUicut pars qu ~
cfi fui totius, & inilrumentí1 agentis: vegetativa enim e11 pa1s Vita :ini•.)
animalis,c\1m qua ipfurn agit, & vivit: & fimilitcr planta per 1 ~ lii/1s,
vegetativam 1 & ~um vegetativa vi~ it. P :m~t·.
27 Per primam f peciem regula= E.qureritur:vegetativa q 1a-
rc efi?Et eíl dicct1dum,quo<l eíl-; quia ex fuis partibus co nfu-
bfrantialit>ns con!lituta efi vidclícet ex fois correlativis.
28 Per fecnnd am fpcdem regul~ E. qureritur: vegetativa O perat io.:
quare eft?Et refpondendu eíl:,qo ut fit v gctatü; & ut ipfa vi- ne s veget~
vat, nutriarnr, & crefcat; & in generatione una.m fpecicm, u~;r~
in aliam tranfmntet.
z9 Pcr primam fpcciem regolx F.qureritur: utrum vegeta ..
ti va babear quantitatein continnam in fubj edo, in quo cfr?
Et relpondendum efi quod fic; ut pofsir eífe in motu cótintio.
30 Pcr fecundam fpeciem regul~ F.qu~ritur:utrú vegetati- .
va ha.beat quantiratem difcrctam? Et diccndum efi q uód íic; Q:!J ~t it:i
ut pofsit effe in motu foccefsivé. Sed mircttur intelleétus pcr &cond~l1!1ua,
que1~¡ mo d um ~oten n h b ·
a ere meo d em fiub.Jeéto 9uantitatcm qnomodc>
1 creta
·
contmua!n,& d1~~ret~m?~~ufq;recor?atur,quod per .·cfj,e confi!bn_
dú ad fua effentta efi m continua quant1tate; & per refpeétú rn u~1o :a:
ad fua correlativa habet quantitatem difcretam.
g 1 Peri .fpeci~ regultG.qu~ritur:vegetativa quá proprie-.
~a ~é hab~t p~opne?E~ r;fpond~mdú eíl:, quod habet proprie . ,
illa quahtat:e general e,, a qua defccnduut qualitlte5 particnla- Pamcuf:r•.
.d. · · ·· · re defcen,;
res~ fiicut ca11. ~~ p1p;:1~,d~· allu, &c. qu~ deken.~út a calidi .. ditá g~nci
t~te_gener.a1~: . 1cut rig1 ~tas laétuc~, & cucurb1t~,qu:r def- rali~ ---
tedutá. fr1g1dt~ate genera~1,~c. De qlila gcnerali qualttate ele - ., ~
Jnentah propr1etas propria 1pfius teget.itivre efi derivata:íi~
u~ ~ ~ua1~!!~i~! ~~~!11!~! ~~~ ~!i\~! sL!át~ta~ yegetatiGvre. ,
. e
~- "'
'
 2. '6 ParJ. 9. Sef1. 7. de Veget:Jt. üp. ?.~
& propria Generalem autem proprietatem,.fi,·e qualitcltem vegetativ~
vegeca.c1v2 d1c1mus eífe unius fubftantiz tranfmutationem in aliam.
r. ., 2 Per fecúdam fpeciem regulér G .qneritur: quahs cfi qua-
I more1s10~ ' . . ~
ne~ uwcux litas approprtata vegerauvz?Et dl:rcfpondcndum quod trá·
lignific:rn- fmutatio fpecierum, ut faéta eft per elemétat1v am appropr1á·
tur. tem ei quanutatem,qualitatem,&c~& etiatn v getano , ut fa.
éta eíl: per motum creli effeéhvé.
31 Per regulam H. quzritur: vegetativa per quem modum
confiíl:it in tempore~ Sed hic impeditus efi: intelleéi-us ad ref·
Ditfere!1tia ponden<lum:ufquequo recordatur ekmentativam, a qua ve-
ekment;tti ge ta ti va influxa efl::cum qua fic confiftic in tempore, & motu,
vz a vege- ficut per ipsá confifiit in quantitate,qualitatc, &c. Ratio hu ...
tacivJ. jus efi;quia eífent1a elemenrativre eft púétualts,& linealis• ef-
fentia autem vegerativ~ nequaquam. Et hoc per i-egu am C.
D.K.lignificatum eíl: bene intuenti.
Locus ve. 34 Per regu1am I. quzritur:vegetativa ubi vegetat ve ta•
getat tv:r. tum? Ad quod refpondendum cíl: quod in foo vcget ilt in•
\re17etati- trinfeco,& ci confobftantiali,extra quod,& fine quo vegeta·
va ~ttmgit re non potefl; ficut calefaétivum extra fuum calefaEtibile ca-
fubfiantiá.. lcfacere non poteíl:.Locus qmdem yegetativz efi cognofcibi-
lis per reg\.\lam C. D.K.ipfa veró vegetativa attingit fubftan•
tiam;eo quia participat cum ea per contaéi:um.
Mocins ve~ 3 5. Per primam regulam k. quzritur: vegetativa quomodo
get.ation1s.végetat vegctatum?Et eíl: dicendum, quód vegetat per illum
niodum,quem habet quoad fua correlativa: vegetativmn na-
que ponit in fuo vegetabili iutrinfeco formam, & rnateriam,
quz veniunt ei de elemencativa; & in ipfo v cgetabiíi mutat
unam fobfiantiam in alíam, vegetativo expolian te formam,
& materi'a.m elementativá veniétes al> extra,& illis induente
· novum vegetatitm.Et ad iflum modum concununt mu1ti mo-
di;videlicet modus proportionis,modus generationis, cor--
ruptionis,orivationis,augmentationis, & hujufmodi, in po ...
nendo partem in parte,& partes in toto1 & econverfo;& tO•
to tranfrnittente fuam ftmilitudinem foo fimi1ato.
~6 Per fecundam regulam K.quzritur: vcgeutivacum quo
v egetat vegetatum?Et refpondendum ell:, quod veg~tat emn
cum fu is propriis correlativis; vídelicet cum vegetattvo, ve-
getabili,& veg_e~~re,qui funt ei coeffenti~les: nam v~~etativ ..
infuo vegetablll 1ntrinfeco vegeten omn1a vegetab1ba per.
. sn-:
 'Parí g: Stél. !. tle Elemmtat.Cap. r: 2.~7
. . rina,mediante vegetare. Adhuc yegetat cum princir'is n-
jus artii;videlic.etcurn bonita~e, magn~tudine>_&c.H~c, qure
de vegetativad1dafunr, fuffic1ant: & hcet de 1pfa multa fint
-dicenda;veruntamen quicquid<ie ea dici potefi, in ,pr~diétis
·mplicatum e.fi.

SE C'I JO -<JCT AV.A DE OCTAVO

~ fuó "ieflo. ·

CcAP. l. De ELEME~T~TJVcA PEJ\:

l'RJNCI'l'J A DEDVCTA.

'E Lemen'tativa eíl: potentia,cum qua dementa intrant

compolitionem,& cxifluntfub elementatis. Elemé- Ot. ~ .. ...i
tat1va
•
eu:
11. • b
poten tia ona;nam .r.itne 1p1a 1. ef...
· r corpora 1a 1out""'V
-·
!ent·otiofa, & deviata afuo fine, ad quem funt: &
1nundus nu1lam ·~a:beret perfeétioncm. Et ideo quantúm dl:
hona;tantúm e~ ratio bono quod a,gat bonum.
~ Elementativa dl. magna poten tia; -quia per foam magni--·
·tudinem ambit multa. Et fua magnitL1do multúm magnificat
fuam durat1onem,& bonitatem,&c.
3 Elementativa durat tátopere, quod corrupto uno elemé- Corrupr*
'to, protint'ts & ünmediate generatur aliud , nullis f peciebus uno eJeme
-deficientibus, nec earum conditionibus; eó quia 11ullum ele.. :~rgf;~~=
mentum eíl corruptibile,quoad{uam eífentiam. diacealiud
.4 Elementativa ell potens per fuam fpeciem, exiíl:endo fe·
·-cundúm. i11ud quod efi •.~ ag~ndo fecundum. illud quod agit.
,~~ qmdem potefia et in .ahquo non defic1t : elementativa
ienim fic poteíl: elementare elementata,ficutvegetativa vege-
tare vegetata,& fe_nfiti va fc:ntire fec)fata, & imaginativa ima..
gioari imaginata.
a
5 Elementativa h~bet infl:inétum generalem, quo defcen-
dunt infrinétus fpec1erum;& ab iíl:is iníl:inétus individuati, &
~lementati defcendunt,. Et de hoc .ewerientiam habemus in QEatuor
q uatuor tempou·b us ann1;v1 · ·deJicet in vere,refiate, autumno, aoni tern~
por a.
& hy me; in qnibus e1e1~entativa ~abet diverfas o·perationes:
& etiam in quatuor reg1onibns;videlicet in Oriente,Occidé- Ouatuor
te,Meridie,& Septentrione. Et hoc ídem dici po.teft de vita reg10ne~.
pla1tt~~ú,& af!imal~ú!Ac!!1?C habet inftinttú recipiendi virtu-
tem
 paífu cognofcit intclleétu<; caufam, quare quodlibet elemen~
tum agit per fuam 11,cciem. J

Cauf:i mo- 6 Elemencativ..i blbetappetituin ad elementandnm elemé.J.

tus c:::e.i.é.. tat,l; ratione cujus ~pp ·titu elementa iotranr. mixtionem,.
torum.
& compoficionem, uno elcniéto habente apperitnm Curfum~
* Tanau5 alio aur · deorfu m, ut ipfa fo~ elcmentatis cxiHcre p offi t .. •
eorLim ti..h1 & in iil:u paffu cog.nofcit intelleétus,qut eíl: ca:.1fa motus ele-:
dam~m m ; mcntorum : cnerando, corrum pcndo, & privando.
1

ex dm:d is 7 Elementativa habet generalem virtutem, aqua defcen..:

n~. fequen
11. dunt virtutes fpeda!es elementorum; qu~ quidem virtutes
funt fundamenta virtutibns vegetatis, & íenfatis. Veruutamé
Monftnofi fua virtus quandoque eft defeétiua pe,r moniltruofitates call•
•. ·
~ates fatas ab elementorum contrarietatibus. "
8 Elementativa ha.bet veras conditiones, ut una f pecies nó
tranfmucet fe in aliam fpeciem. Et in iílo paffu cognocitur,
Akhimiaa quód alchimiíl:~ habent occ.afionem flendi.
~UJ.n fletus 9· füemet;ttativa fic habet 11aturalem deleétationem e1emeq.;
tando, ficut habec vegetativa vegetando, & fenfitiua fenfan ..
Deleébtio do; ratione cujus elementativa magnificat ,~ & multiplicat
caufat. imé aérus fuos qnantúm poteíl: , ut fua elementa in magna delec-
tioné ope- tatione eífe pofsint. Et in ií\:o paffu cogno.fcitintellectus,qu~
~is ..
ei1 caufa intenfi caloris ,faporís, coloris, & hujttfinodi.
ío Elementativa p-er fuam differentiam habet diverfa fub-
~atuo r j'eéta , in quihus efr ditfuía; ficut in qu:uuor mafüs, qur
!lJafs.:. funt objeéta f-enfu.urn: ficut iíla flamrna, iíl:e aer, ifia aqua-,
ifla terra, quibus utimur. Item elementativa efi in meta\lis,.
p1antis, & anima'iibus: non quodfa ifüs ipfa fit obj céhun
Elementa fenfibu·s, fed·tantúm imaginationi , & intelleEtui. Et i11 ifro·
0.JanétaéCQ.:
~ miXf<>·
paífu cognofc;it intelleétus, qu~ fui.t eaufa deceptionis ill'orú
philofophorum dicentium elernenta nó e{fe aétu in elemcnta..
· tis; fed tantúm ipfa cífe in illis in potentia 1 & virtute.
1 r Ele.mentativa ratio ne fu~ concordanti~,finis,boniratis,,·
1nagnimdínis, potefratis, íníl:inétus, appetitus, & virtutis·
efi in quatuor mafsis,& in elementatis remiífa, & confraéla,
ut fiat temperameatum inter qualitates cótrarias, aqua mor-
'tempera·..
S'lentum tificáte ignem cú fua frigiditate., & igne aqltam curn fu~. ca..
·· ualitatú. liditate, & aere terram cum fua humiditate , & terra aeretn·
- - -
\

cum fua ftccitate; ut elementativa pofsit generare clementa...

_um e!~me11~4~;, ~~I!~ ~igeJl:~:va dig~e.p; Pigeªum¡& i; e~:
0
. ·'
 'Paríg:Seé1.S~JeEléii:eñí:cáp:1: 2~9 _
Conconi¡
fnoUi/icare ferrum CUtn caliditate,Ut 6at C}avus.Et in ifl:o paf- ria. e[[ CJU•
(u cognofcit intelleét:us,quód concordantia efi caufa genera ... f~ g~nera.~
tionis in elementatis. c10n1s •.
)2 Elementanva eft: ex contrariis qllalitatibus habituara,
tsc afsituata: videlicet ex calidirate, & frigiditate : humidi- Contrarie
tate, & ficcitate: levitare, & ponderofitate: raritate, & ~as ea cat1
denfitate' ut contrarietas fit caufa corruptionis in elemen- t~ c ~rrup-:
. ~onu.
tatts.
1l In elementativa funt quatuor principia: nam elementás
e{t principium efficiens, & immittens formam in materiam, O~a cuo!·
Ut fequatur nQÍS, videlicet elementatum. Adhuc conc 1rrunt caul.t>,
in hoc prmcipi4 hujus artis; fcilicet bonitas , magnitudo,
~e:& motus creli qui caufat in inferioribns morum elemen-
~ativre. Amplius in elementativa funt dccem przdicamenra,
in quibus ipfa efl: diffufa:& fimiliter regulx hujusartis.Prin- ,. él" , .
cipia vero funt in clementativa' maxime objefüve; regulre & o~e
0
b·''7t
autem fobjeétive, loquendo comparative. Et in rn:o paffu v~. u ,e J..
cognofcit intelleétus, quod principia objcétant objeétum
elementatum, & regula: fuílinent illud.
~4 Elem~ntativa eíl: medinm exiíl:ens ínter elementa fimpli Elemcn~a-:i:
cia,& elementata:ficut fenfos particulares exiflun t ínter fcn- civa me- -
fom communem, & fr.nfata. Et hic cognofcit intelleétus m - diat!. u~
tum elementativa: i quo ell influxus1 & á quo efr refluxus, &.
in quo fubjeéto eft difcurfus_
IS Finis element.ativx ef.l: habere, & generare ele·-
mentatum, in quo quiefcat ; ultra quod elementativa nuJ.
lum appetitum habet : fi enim appeteret aliquid aliud;
ultra fuum elementatum ; jam fuum elementatum non
cífet fous proprins finis ; & fic plus quieíceret in hoc
a
quod non egreditur fua natura, quám in hoc,quód á fu a
1 l tur a cgreditur : & faber plús quiefceret in clavo fabrica ..
t o, quám in fu? ~lio ab eo g.e nerato ~ & leo plus quicf-..
ecret venando, ~uam fuum filrnm genel'ando: quod efr im.. . .
pofsibile . ~are pa.tet, quód finis eleinentativa: efi habere, Frn~s-n~m4
• • r • r {. !'lfiS etl m:&
&· generare
• • 11..
el emen
rr.
t atum , ut m
r . .
ip10 qUie1ccre po -- gis · qtue
· t i ...
fit. Et m 1:Lº pauu cogno.tCJt mtelleétus, quód fic quiefcit 1 i v~s._ · "
~lementauva lll elementato; ficut vegetativa in yegetato,&
fenfitiva in fenfato, ~imaginativa in im~ginato 1 & in;elle~
~ -
u~
- in in.tclleé1o
... .. . . .. .
 ·260 Par19.Se8. ~.Je Elemeni. Caf.1 .~~~ .
16 Elementativa eíl in fubjedo major quoad mum quali'•
s~<l u:i t i o
racem,q uám quoad al iam;ficut it1 pipere eíl: maj or qnóad ca-
Ii<l itat em ,qu am quoad ficcitatcm: & quóadficcitaté eíl: ma-
f uJ aLt:(.1· ma
ra qll·.l. ita·
. ' ' dh
J.o r-,q,u~ m q u-oa
t um· ell: fe-
ºd' &
t~~t .1tatc1rn .qt~oa
dhum1·d·itatem.efr rna.-
di dü pri', Jor,quam quoad fng1d1tatem .~'t ~n 1fio-paífu co~nofc1t infel~
& poíleri!>. leétus, ¡>er qnem modum ma1oritas ekmentatrvéE eft fubal ...
temata. infubjeéto,in qno eíh venmtamen fecundúm juven-
tutem,& feneétutem non eft fü;;nam. elemenrativa. major eíf
in medio quám in. extremitat1bus; videli'cetin. medio a:tatis
quam in j UV·Clltlltc,& feneébute:- ficut Sol qui mafor ,, & cau..
dior efl effea.ivé. in. merid1e,quim in mane, & in fero •.
17 Elementativa in· requalitate· efl: afsituata : el'ementativat
namque requales effenüas h.abetper qnantitaté, ut prop-ortio,.
pofsit eífe in elementatis; & ut ifta ro fa,.& illa· rofa.ftnt crqua•
les in eadem fpecie;.& fic.dealiis fuo modo:: namalias unum
elementum c.o rrumperet aliud elementum per eífentiam·,. 8c
naturam;a.ut unum elementum traníi.nutare-talfod in.foam ef.:.
féntiam di:cut.fi: ro fa tranfümtaret lilium ,, aut.v.folam in.: füa1111
eífentiam..
1..8 Elemétati',-a fo minoritate-elt alSituata;·, eo qufa fila priill
ci·pia primitiva fu.etunt de nihiro d'e du·é ta,& creara·. Item1eJ'e-
m.e ntativa fecnndúm.quód eflin·minod elementato ,. efr dé::
minori quantitate.:,.q_ualitate,,&~habituat'1',_&· afsituata ..

C:cAP~. 1!•. DE: ELE'MEWTCATIV<!A. 1

PE~
REGVLAS,' DEDVC'r.d~.

e:rementatt;
·1·97· Q
.

:
V~itur:11trumielementat1va differataB elemerr-
·. · tatis per·eífentiam?} Et refpondendum efl q~o
·

va non. dif · nqn::quia.Jidifferrét per-eííentfam,.jam elernent~

fert ~b. el~ non.haherent fubj~étmn,in: q~o eííent compofi:·
~;nri~ per· tamec-el'ementath~ct effetá gen-erante;fed:á <rreant.e:! & quali··
""1enoam. tates.el em.entor.umimutarentunn
' · 1tov.um1rrn b¡e~1.1.11n;·
·· ..a fi1cut ca-
Si?f)era· ig... ~idítas. igµis, .9'~<?!· eíl:._in t~pid'e,,. no~effet i111 e?de.~n fpecic .fu~·
llis-.. J:etto cum cihdnate 1gn.1s'1q~re, eíl In: ípñera- 1gp1s :. qt.10d ell::
l'ot~m. in. i'mpofsioi\e~_~)einde ficut fhrmanitas non:differt a&~n~·mª> &_
tertio con corp·ore,n-routcon¡tmguntur--·humanitas enim ex: dbs. fimul
c.epm non · · r. ' ' , ' · d'ºffi· l>
d¡tfert a eíl;non: ~utem.ex: u1~a. tantumdfc-el'ement~t1va. 11on. J ert, a .
na~tibus.. elemen.t~ c.onJpn~~s~.<:x ')..Ul~~ e{!, D'e,...
tlli - - --- • • :a> ¡- ~
 2.éi
io ~ Pér primam fpeciem regulz C.qureritur:quid eft eleme11
tativa?Et refpondendum efi,qubd fuadiffin-itio jam fuperilis
data elt cap.przcedenti nnm.1.
~ 1 Per focundam fpeciem regulre C. quérritur ! quid habet
elementativa in fe eifentialiter,& confobftantialiter?Et dicé-
dum eíl:,quód ipfa habet fua correlativa, ex quibus cfl:, & cum
qnibus agit in elementatis;videlicet in lapide,flamma, pláca,
& anima.libus.
2'1. Per tertiam fpeciem reguh~ C. qu~ritur: clementativa
quid ell in ali o? Et eíl: dicendum,quod cfi in elementis infiru- r ll ....
mentum,cum qua 1p1a . r. • l
e1ementa agunt me •
er.ientat1s. Adh uc cum
n rumen..
n•tu.
efi: in decem przdicamentis 'id,quod efi. Et efl in vegetativa r.ile.
fundamentum.Adnuc efl: elemeotativa in potentia ignis ima- . . .
go infinitatis,& reternitatis Dei,in quantum ignis fi haberet Lur,1t~t1 0
infinita ligna,comburerct infinite,& zterné; fed quia .nó ha- ~1-~~~~~a? li
bet,illa potentia remanet in difpofitione tantum,& efi finita, U:icat. e :
deficiente materia infinita. -·
"3 Per quartam fpeciem quérritur:elementativa quid habet
m alio?Et efl: dicendum,quod habet in fubjeéto,in quo efi,fui
materiam,& fuam formam;quantitatem,& qualitatem; & fuú
motum;& hujufmodidicut in planta,& in animali.
~4 Per primam fpeciem regulz D. quérritur: elementativa In prima
de quo efi?Et efi dicédum,quód efl: de fuis principiis prjmi.- fpecie D.
ti vis in elementis pofitis:& ex illis principiis, & ex univerfa- eft deriva-
li materia,& univ erfali forma funt clementa. tio prima,
.. fc d r. · l • & genera-
2 s
Per ecun am .ipeciem regula: D.qu~r1tur: e ementatt- lis:in fecú.
va de quo eftrnt efi dicendum, quód efi: de fua fpecifica far- da verofpe
ma,& materia;ut cum ipfis agat per fuam fpeciem elcmentá· cie efi deri
do elementata. va tio fpe :
,.5 Per tertiam fpeciem regulér D. qu~ritnr' : élementatin cialis.
cujus eH:?Et efi dicepdum,qnod efi fubjeéH, in quo eft , ficu
pars fui totius;ut patet in planta, qure generando elemcncat
aliam plantam.
'27 · Per primam fpeciem regu\re E.qurer itur • eJementativa
quare e!\? Et refp~ndendum efi, quocf eo quia ex elemen-•
tis,cum eleme11tat1s compofita efi;& etiam quia ipfa median•.
te,elementa font compofita in elementatis. ·
2 S Per fecui1dam fpeciem regul~ E.qureritur: elementativa
quar~ e"~Et e~ d~c~n~um, quó~ ell,ut per ipfam elementa tat
R J 6in _
•
 2.6?- P4rs 9. Seél.8. de Elemtn.Cap: i:
fint:& ut vegetativa, fen:itiva,& imaginativa ab ipfa firit fun~
datz,nutrita:,& genita:. ·
z9 Per priman1 fpec1cm regul~ F.quxritur: utrum elemen.
ta ti va habtat quantitatem continuam? Et refpondendum eíl
quód úc,ut fua continua quantitas fit genus quantitatum in·-
<lividuorutn,qu~ in illis funt lineatz,& fuíl:entatz. ..
30 Per fecundam fpc:ciem regulz F.qu:rritur: utrum elemé-
tariva habeat difcretas quantitates? Et refpondcndum efi: q<i
fic,ut patet in individuis elemétati~ habentib' differétes quá-
titates in numero.Et quanti~as fua eíl: punétualis; eó quia eíl:
ex quatuor elementis conjunéta,& conílituta.
3 I Per primam fpeciem regul;r G. quuitur: qua: eíl: pro..;
pria qualitas elementativx? Et refpondendum eft, quod illa
Pole!at qu.im habet per fua propria elementa: ficnt colera qu~ eíl:
elementata,cui calidiras eíl foa propria qnalitas.
32 Per fecundam fpeciem regula: G.qureritllr: qure efi ap-~
propriata qualitas igni~?Et eíl: dicendnm, qubd ficcitas eft ei
appropriata qualitas:nam aterra recipit ficcitatetn: & fic de
alíis qualitatibus,prreter caliditatem, poteft dici, fecundiun
quód á di verfis recipit eas.
3 ~ Per regulam H.quzricur: elementativa per quem modú'
confifüt in tempore'?Et refpondendum eft, quod confiflit in
tempore refpeétu nunc,in quo efl:.Adhuc confifl:it in tempo•
re,mediante motu,in quo eíl:,augmentaodo, alterando,& fu-
. bj~étum in quo eíl:,ab uno loco in alterum mutando. Et hoc;
per regulam C.D.K. efi figuificatum.
Slementa.. 34 Per rcgulam I.qu<?rirur:elementativa ubi efl:? Et eíl di~
tiva e!l in cendum,quód eH in elementatis:& hoc fub ¡eétive;non a utell\
~lementa­
ficn~ vifus qui eíl: in colorato objcfüve: quoniam oiíi elcmé-
tis fubje-
tativa eífet in elementatis;jam qualitates non effentin elemé-
{ti'~c~
tato,aut effent fine fubjeéto:quod eíl: impofübile; ut patet in
fiamma,in qua ~íl: caliditas, & fo glacie frigiditas, & huj LlÍ~
modi.
3 S Tamen'hic dubitatintelledus: ntrum in fphera ignis ftt
ficcitas terra!,& frigiditas aqu:r;cum ifi:? fint de elementis in·
ferioribus,humiditate refiftente, & contrariante ficcitati ter-
~a:;& _ca}iditate ig_nis frigiditati aqure? V_fq uequo ~ec~:miat~t'
Mixtlo ge ipfe,quod fi omma elementa non effent in fphera 1g01s, & in
e~·~Ii~! qualibctfphera. cuju~libet alteri\ls _eleiµenW, eífct deftruét~
· • gen
-..
•