Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Multae nāvēs multīque nautae quotannīs in mari pereunt. In fundō maris plūrimae
nāvēs mersae iacent. Nec tamen ūllīs periculīs ā nāvigandō dēterrentur nautae.
"Nāvigāre necesse est" āiunt, et mercātōrēs, quī ipsī pericula maris adīre nōn
audent, haec adiciunt: "Vīvere nōn est necesse!" Mercātōrēs mercēs suās magnī
aesti mant, vītamnautārum parvīaestimant!
Muchas naves y muchos marineros desaparecen cada todos los años en el mar. En el
fondo del mar muchas aves yacen sumergidas. Y sin embargo, los marineros no son
apartados del navegar por varios peligros. “ navegar es necesario” dicen y los
mercaderes, quienes ellos mismos no se atreven a exponerse a los peligros del mar,
añaden estas ( palabras): “vivir no es necesario!” Los mercaderes creen que sus
mercancías valen demasiado, la vida de los marineros creen que vale poco ( SUJETO -
MERCETORES)!
Nec vērō omnēs mercātōrēs domī remanent, cum mercēs eōrum nāvibus
vehuntur. Nōnnūlll in terrās aliēnās nāvigant, quod mercēs pretiōsās nautīs
crēdere nō- 10 lunt, sīcut mercātor ille Rōmānus qul eādem nāve vehi
tur quā Mēdus et Lydia.
Pero ciertamente no todos los mercaderes vuelven a casa cuando las mercancías de
estos son transportadas por las naves. Muchos navegan hacia tierras ajenas puesto que
no quieren confiar sus preciadas (de mucho precio) mercancías a los marineros, como
aquel mercader romano el cual es transportado por la misma nave por la que (fueron
transportados) Medus y Lidia.
Is laetus Ōstiā profectus est cum mercibus pretiōsīs quās omnī pecūniā suā in
Italiā ēmerat eō cōnsiliō ut eās māiōre pretiō in Graeciā vēn deret,
Este marchó feliz desde Ostia con sus preciadas mercancías las cuales había comprado
con todo su dinero en Italia (EO CONSILIO UT) con el propósito (con la idea de) de
venderlas (a mayor precio) en Grecia por mayor precio.
Ita spērābat sē magnum lucrum factūrum esse. Iam vērō ea spēs omnis periit, nam
flūctibus mersae sunt mercēs in quibus omnem spem posuerat. Subitō mercātor ē
dīvitissimō pauperrimus factus est. Nōn mī rum est eum maestum esse.
Así esperaba que él iba a hacer mas rico (ganancias) Ciertamente ya toda esa esperanza
desaparece puesto que las mercancías en las que había puesto toda su esperanza están
sumergidas por las olas.
Repentinamente el mercader fue hecho/ se hizo/ se convirtió de riquísimo a muy pobre.
No es asombroso que este esté triste.
"Dēsine querī!" inquit gubernātor, "Nōn enim omnia āmīsistī sī uxor et līberi tuī
salvl sunt. Nōnne liberōs plūris aestimās quam mercēs istās? Dīvitiās āmittere
miserum est, at multō miserius līberōs āmittere."
“ Deja de quejarte” dijo el timonel, “ No has perdido todo si tu mujer y tus hijos están
sanos. ¿Acaso no estimas más a tus hijos que a tus preciadas mercancías? Es
lamentable perder las mercancías, pero más lamentable es perder a los hijos.”
Talibus verbīs nauta mercātōrem maestum cōnsōlāri cōnātur, sed frūstrā, nam ille prōtinus
"Nōlī tū mē cōnsōlāri” inquit, uquī ipse imperāvistī ut mercēs meae iacerentur!"
- Mercātor: "Rēctē dīcis: meae mercēs ēiectae sunt, ut nāvis tua salva esset!”
Con tal género de palabras el marinero intenta consolar al triste (desdichado) mercader,
(al comerciante triste) pero en vano, porque enseguida dice: No intentes consolarme, (no
me consueles) porque me ordenaste que sean echadas (arrojadas) mis mercancías.
- Mercator: Dices bien, mis mercancías han sido arrojadas para que tu embarcación
fuera salvada.
- Gubernātor: "Mercēs iēcimus ut nōs omnēs salvīes esēmus. Iactūrā mercium nōn
modo nāvis, sed etiam vīta omnium nostrum servāta est. Mercēs quidem periērunt, sed
nēmō nostrum periit. Ergō bonum animum habē! Laetāre ūnā nōbīscum tē vītam nōn
āmīsisse simul cum mercibus! Hominēs felīcēs sumus.”
Gubernator (timonel): arrojamos las mercancías para que estuviésemos a salvo todos
nosotros. Con el lanzamiento de las mercancías no solo la embarcación, sino también la
vida de todos nosotros fue salvada. Las mercancías sin duda perecieron
(desaparecieron), pero ninguno de nosotros pereció (desapareció). Por tanto ten buen
(animate) animo! Alégrate junto con nosotros de que no has perdido la vida (no haber
perdido la vida) al igual (al mismo tiempo) que las mercancías. Somos hombres felices
(los hombres estamos felices).
Mercātor: "Vōs quidem felīcēs estis, nēmō enim vestrum assem āmīsit. Mīrum nōn est
vōs laetāri. At nōllte mē monēre ut laetus sim, postquam omnia mihi ēripuistis! Laetitia
vestra mē nōn afficit.”
Vosotros sin duda, estáis felices, en efecto ninguno de vosotros perdió un Asse - céntimo
(las monedas). No es asombroso que os alegréis, pero no me recuerdes (aconsejéis) que
sea feliz, después de que me robasteis todo. Vuestra alegría no me afecta.
Gubernātor: "Nec quisquam nostrum tristitiā tuā af ficitur. Semper gaudeō cum dē līberis
meīs cōgitō, quī māximā laetitiā afficiuntur cum patrem suum ē nāvigātiōne periculōsā
salvum redīre vident.”
Mercātor: "Ego quoque līberōs meōs amō nec eos dolōre afficere volō. Sed quōmodo
vīvāmus sine pecū niā? Quōmodo cibum et vestem emam Infantibus meīs?
- Gubernātor: "Quid iuvat deōs precāri ut rēs āmissae tibi reddantur? Frūstrā hoc
precāris.”
Mercader: Yo también amo a mis hijos y no quiero afectarlos a ellos de dolor pero ¿cómo
viviremos (vivamos) sin dinero? ¿Cómo compraré comida y vestido a mis niños? Oh
dioses inmortales, devolvedme mis mercancías!
- timonel: ¿Qué ayuda (sirve) implorar a los dioses (para que) te devuelvan (a ti) las cosas
perdidas? En vano imploras esto.
Mercātor: "Quid ergō faciam? Ipse dē nāve saliam, an in eādem nāve maneam vōbīscum?
Vir ita perturbātus est ut sē interroget, utrum in mare saliat an in nāve remaneat.
“Salī modo!" inquit gubernātor, "Nēmō nostrum tē // prohibēbit. At certē nōn tam fellx eris
quam Ariōn, quī delphlnō servātus est.”
¿Por tanto qué haré? (Yo mismo) saltaré de la nave, o bien permaneceré en la misma
nave con vosotros? El hombre estaba tan confundido así se molestó que se pregunta si
saltar al mar o bien permanece en la embarcación.
Salta dice el timonel ninguno de nosotros te (lo) prohibe. Pero ciertamente no serás tan
feliz como Arión, que fue salvado por el delfín.
Ariōn, vir nōbilis Lesbī nātus, tam pulchrē fidibus ca nēbat ut alter Orpheus appellārētur.
An tam ignārus es
El mercader (comerciante) que desconoce sobre Arión dice: ¿Quién pues, es Arión? No
conozco ni el nombre.
Gubernator: Sin duda eres un ignorante si no lo conoces. Orión, hombre famoso nacido
es Lesbo. Tocaba tan hermoso la cítara que sería llamado (subj. Imperfecto) otro Orfeo. O bien
eres tan ignorante que también Orfeo te sea (a ti) desconocido?
Mercātor: "Minimē vērō. Orpheus quidem omnibus nōtus est. Is fidicen nōbilissimus fuit
quī tam pulchrē canēbat ut bēstiae ferae, nātūram suam oblītae, accēderent, ut eum
canentem audīrent, ac rapidī fluviīcōnsis terent, nē strepitū cantum eius turbārent.
Orpheus etiam ad īnferōs dēscendit ut uxōrem suam mortuam inde redūceret... Sed
perge nārrāre dē Arione.”
Mercator: en verdad un poco, Orfeo sin duda es conocido por todos. Él fue un famoso
tocador (instrumentista) de la lira que tocaba tan bien que los animales salvajes olvidan
su naturaleza (instinto natural), se acercaban para escucharlo tocar y los rios impetuosos
(rapidos) se detuviesen y que no perturbasen canto (musica) con el ruido.
Orfeo además descendió hasta el infierno para hacer volver (de allí) a su mujer muerta….
Pero apresurase a contar (narrarme) de Arione.
Aquí
"Cum Arīōn, nōbilissimus suī temporis fidicen, ex Italiā in Graeciam nāvigāret (imp. sub)
magnāsque dīvitiās sēcum habēret, nautae pauperēs, cju hominī dīvitī invidēbant, eum
necāre cōnstituērunt.
Mientras Arion, famosísimo interprete (tocador) de lira de su tiempo, navega desde Italia hasta
Grecia y al tener (teniendo) consigo grandes riquezas, los pobres marineros, el cual (que)
envidiaban al hombre rico (dat. N. Sin) decidieron matarlo.
Ille vērō, cōnsiliō eōrum cognitō, pecūniam cēteraque sua nautīs dedit, hoc sōlum ōrāns
ut sibi ipsī parcerent.
“ He aquí” dijo “ todas las cosas que poseo ya son vuestras, tened
mis riquezas, perdonad(me) la vida! Permitidme volver a la patria.
Solo pido esto.” Los marineros así fueron tan conmovidos por sus
ruegos que (quidem ciertamente) mantuvieron las manos lejos de
este, pero sin embargo ordenaron que en el momento saltara en el
mar.
Ibi homo territus, cum iam vitam desperaret, id unum oravit ut sibi liceret vestem ornatam
induere et fides capere et ante mortem carmen canere. Id nautae, studiosi cantum eius
audiendi, ei permiserunt.
Ille igitur, pulchre vestitus et ornatus, in celsa puppi stans carmen Clara voce ad fides
cecinit. Ut Orpheus cantu suo feras ad se alliciebat, ita tunc Arion canendo pisces allexit
ad navem. Postremo autem cum fidibus ornamentisque, eicut stabat canebatque, in mare
desiluit.
"Tum vēro nova et mīra rēs accidit: delphīnus, cantū allectus, repente hominem
natantem subiit eumque in dorsō suō sedentem vēxit et in lītore Graeciae salvum
exposuit. Inde Ariōn prōtinus Corinthum petīvit, ubi rēgem Periandrum, amīcum
suum, adiit eīque rem sīcut acciderat nārrāvit.
Rēx haec parum crēdidit, et Arīo nem quasi virum fallācem cūstōdīri iussit. Sed post
quam nautae Corinthum vēnērunt, rēx eōs interrogāvit 'num scīrentubi esset Ariōn
et quid faceret?' Respondērunt ^hominem, cum inde abīrent, in terrā Italiā fuisse
eumque illīc bene vīvere, aurēs animōsque hominum cantu suō dēlectāre atque
magnum lucrum facere.
Cum haec falsa nārrārent, Ariōn repente cum fidibus ōrnāmentīsque cum quibus sē
in mare iēcerat appāruit. Nautae stupentēs, cum eum quem mersum esse putā bant
ita vīvum appārēre vidērent, prōtinus maleficium suum cōnfessl sunt.” Hīc Mēdus
"Etsī nōtum est" inquit "nōnnūllōs hominēs delphīnīs vectōs esse, tamen dubitō
num haec fa bula vēra sit.”
III Tum vērō Lydia ad Mēdum versa "Modo tē inter rogāvī" inquit "tuane esset pecūnia quā
hunc ānulum ēmistī. Cūr nōndum mihi respondistī?” Ita repente interrogātus Mēdus
*sēpecūniam ē sac culō dominī surripuisse' cōnfiitētur.
Entonces Lidia girada hacia Medo dice: (hace poco) te pregunté si era tuyo el
dinero con el que compraste este anillo. ¿Por qué no me respondiste? Así
repentinamente Medus interrogado confiesa que él cogió (ha robado) el dinero
del saco de su señor.
"Ō Mēde!" exclāmat Lydia, "Fūr es! Iam mē pudet tē, fūrem nēquissimum, amāvisse!”
At Mēdus "Nōlī" inquit "mē fūrem appellāre, mea Lydia!
Dominus enim aliquid pecūliī mihi dēbēbat. Pecūlium dēbitum sūmere fūrtum nōn est.”
Sed Lydia pergit eum fūrtl accūsāre: "Fūrtum fecistī, Mēde! Frūstrā tē excūsāre cōnāris.”
Mēdus: "Sī fūrtum fecī, tuā causā id fecī. Eō enim cōnsiliō nummōs surripuī ut dōnum
pretiōsum tibi emerem. Nōnne hoc beneficium potius quam maleficium esse tibi vidētur?”
Lydia: "Facile est aliēnā pecūniā dōna pretiōsa emere. Tale dōnum mē nōn dēlectat. Hunc
ānulum iam gerere nōlō: in mare eum abiciam!" Hoc dīcēns Lydia ānulum dē digitō
dētrahit, sed gubernātor prōtinus bracchium eius prehendit. Simul Mēdus ānulum ē manū
Lydiae lāpsum capit.
Lydia īrāta exclāmat: "Abstinē manum, nauta!" at ille "Nōlī stultē agere!" inquit, "Nēmō tibi
ānulum ita abiectum reddet — nisi forte tam felix eris quam Polycrates, tyrannus Samius,
cuius anulus, quem ipse in mare abiecerat, mirum in modum inventus est non in fundo
maris, sed in ventre piscis!”
Vērum antequam piscis ad mēnsam tyrannī allātus est, servus quī piscem
secābat eīānulum attulit 'quem in ventre piscis inventum esse' dīxit. Polycratēs,
cum ānulum suum recognōsceret, māximā laetitiā affectus est.”
Así pues, Policrates se subió a la nave y tiro (arrojó) al mar el anillo que tenía
como muy preciado.
“ Pocos días después en ese mismo mar algún pescador cogió un pez que era
tan hermoso que el pescador no lo vendió (no lo vendía), sino que se lo regaló
al tirano.
Verdaderamente antes de que el pez fuera llevado a la mesa del tirano, el
siervo que cortaba el pescado le llevó a este el anillo “ que ha sido encontrado
en el vientre del pez” dijo. Policrates, al reconocer su anillo, fue afectado por
una gran alegría. “
(Medus: Nadie alguna vez fue más feliz que aquel tirano.
Timonel: No llames feliz a nadie antes de la muerte! La suerte de aquel tirano
nos enseña esto. En efecto, Policrates fue asesinado poco después de un
modo terrible por un cierto hombre traidor quien con falsas promesas lo había
llevado de Samos hasta Asia.
Ita nōnnumquam vita beāta morte rimā fīnītur. Varia quidem est hominum
fortūna, sed homō prūdēns bonam et malam fortūnam aequō animō fert nec
alterius fortūnae invidet.”
Así a veces una feliz vida es terminada por una muerte muy miserable. Sin
duda es variada (incierta) la fortuna del hombre, pero el hombre prudente lleva/
soporta la mala y la buena suerte con el mismo ánimo y no envidia otra suerte
(invidere + DATIVO)
Dum gubernātor loquitur, altera nāvis procul in marī appāret. Mēdus eum
apprehendit et "Dēsine loquī!" inquit, "Cūrā negōtium tuum! Quīnprōspicis?
Vidēsne nāvem illam vēlōcem quae ā septentriōnibus nōbīs ap propinquat?"
" P e r d e ō s i m m o r t ā l ē s ! " i n q u i t g u b e r n ā t o r, c u m p r i m u m n ā v e m
appropinquantem prōspexit, "Illa nāvis vēlōx nōs persequitur. Certē nāvis
praedōnum est. Omnia vēla date, nautae!"
Nāvis autem vēlīs sōlīs nōn tam vēlōciter vehitur quam ante tempestātem, nam
vēla ventō rapidō scissa sunt.
Itaque gubernātor imperat ut nāvis rēmīsagātur. Mox rēmīs vēlīsque vehitur
nāvis quam vēlōcissimē potest, sed tamen altera nāvis, cuius rēmī quasi ālae
ingentēs sūrsum deorsum moventur, magis magisque appropinquat.
La nave no es transportada tan velozmente solo con velas (solo por las velas)
como ante la tempestad porque las velas fueron rasgadas por el viento rápido.
Así el timonel ordena que la nave sea llevada por los remos ( con remos).
Después la nave es llevada velozmente como puede con los remos y las velas,
pero sin embargo, la otra nave cuyos remos se mueven ( MOVENTUR- PASIVA
REFLEJA) como alas gigantes de arriba hacia abajo, se acerca cada vez más y
más. (se aproximan más y más).