Está en la página 1de 5

Macari Jauray

BREVE RESUMEN DE LA DANZA

PROVINCIA: MELGAS
DISTRITO: MACARI
DEPARTAMENTO: PUNO
CARCETER/ GENERO: Agrcola

RESEA HISTORICA DE CARNAVAL DE MACARI JAURAY

UBICACIN GEOGRFICA:

El distrito de Macar se encuentra en la parte sur - oeste de la provincia de Melgar, entre las coordenadas
144606 de latitud sur y 705403 d longitud oeste del meridiano de Greenwich, con una extensin
territorial de 673.78 km2. Representa el 15,22% de la provincia de Melgar y 0,93% del departamento de
Puno, ubicado en un piso longitudinal que va desde los 3900 a 4300 m.s.n.m. con una inclinacin de sentido
sur-este en la direccin que discurre las aguas del ro Turman.

DIVISIN POLTICA:

Macari al igual que Antauta, Ayaviri, Cupi, Llalli, Nuoa, Orurillo, Santa Rosa y Umachiri forma parte de la
provincia de Melgar.
En 1903 Macari polticamente estuvo dividido en 8 parcialidades o ayllus
Ccollana.
Laime.
Jatun Sayna.
Huamanruro.
Mallccoyuca.
Quishuara.
Silqque.
Sullca.
As lo demuestra la copia de la reforma de los Ayllus o parcialidades del distrito de Macar, suscrito ante el
Gobernador Ismael Pastor y los envarados de las parcialidades ante el Subprefecto de la provincia Don
Chvez Garca.
En la actualidad polticamente se divide en 8 comunidades campesinas:
Macar es una tierra milenaria, cuyo suelo es un altar de la Patria, donde se derramaron una y mil veces su
sangre en defensa y progreso de su pueblo.
En su paisaje amarilla, cubierta de ichus, estn escritas con letras doradas las hazaas de los hombres que
trataron de encontrar la huella de sus races, para dar identidad a la nueva generacin.

ETIMOLOGA.

El trmino Macari tiene varias acepciones; entre ellas dice que el vocablo Macari proviene de la palabra
quechua NAKARIY que significa Sufrimiento y Padecimiento porque en este pueblo hubo mucha
hambruna y miseria, sus antiguos pobladores moran por falta de subsistencia.
Otros quechulogos hacen derivar de KARl que significa HOMBRE y antepuesto a MS resulta MAS
HOMBRE esto es ms viril y arrojado.
Tambin dicen que deriva de aymara MAQHARI que significa LUGAR MUY GRANDE ya que este pueblo
est ubicado en una zona de pampas muy amplias, en que la poblacin pueda expandirse en su crecimiento
sin ninguna dificultad.

DESCRIPCIN DE LA DANZA:

Esta danza carnavalesca y amorosa, que es ejecutado por una pareja una machula y abuela, como muestra
de alegra y agradecimiento a la pachamama por haberles brindado una favorable cosecha, las melodas y
ritmo es una manifestacin telrica que deviene de nuestros antepasados tenemos que tener en cuenta que
en las mltiples facetas de Desenvolvimiento social de los andinos, ellos llegan a concretizar movimientos
emocionales en grupo como en la poca de los carnavales.
Es una danza atractiva y genuina de Macar, donde los ejecutantes Izan movimientos alegres y amorosos,
agilidad y resistencia, gracia y coquetera, sobre todo la mujer hace gala de su donaire y belleza, nuestros
hermanos han sabido descubrir los recursos naturales intrnsecos de la danza, para traducir en ella sus
estados emocionales o anmicas demostrando al mismo tiempo efervescencia de alegra.
El origen de esta danza se remonta a la primera dcada del siglo se dice que ha sido ejecutado
principalmente por los pobladores de Huamanruro, para posteriormente difundirse por todo el Distrito
quienes danzan en las fiestas carnavalescas desde el jueves de compadres hasta el domingo de Tentacin.
Esta danza se baila en pareja, un machula y una abuela, su vestuario tiene pastoril, los colores que llevan en
la chamarra, tienen diferentes figuras y colores, simbolizando la variedad de flores de los diferentes
productos de la zona.
Como vestimenta los varones llevan una polaca de bayeta de color rojo o guinda, en su parte superior lleva
adornos bordados de animales y plantas multicolores, en los bordes llevan una especie de rapasivo
multicolor el borde van pegados botones de diferentes colores y tamaos, el pantaln es del color de la
polaca, en la cabeza llevan una montera. llamado molino adornado con lirios y serpentinas, sobre el atado
amarrado dos huaracas adornados y cruzados entre s, encima de la polaca llevan dos chuspas, en ella
llevan coca, licor, serpentinas y en la mano llevan campanillas, membrillos y el suche para dar en la cabeza
diciendo pujllay y el suche sirve para hacer restallar, se complementa con una bandera que mide 5 metros
(rojo y blanco intercalado), en la parte de arriba lleva una bandera pequea y campailla adornada, el palo
es de mallqui.
Las abuelas visten polleras de color azul claro y rojo, en la cabeza una montera adornados con cintillos,
pias y lirios, van amarradas a la cabeza con un pauelo blanco, complementan con una chamarra de azul
claro bordado y matizado de diversos colores, van cargadas con un atado adornado.
Al ejecutarse la danza se va cantando versos carnavalescos en conjunto acompaado de un conjunto de
pinquillos y tambores, la variedad de pasos que se realizan est plenamente coordinado con el vestuario
que llevan, sobre todo la identificacin con la bandera.
Sus fases coreogrficas se componen de 3 momentos: La entrada (carnaval), el encuentro (Trenzado de
cintas) y la alegra o fuga (Cacharpari).

FIESTA DE CARNAVALES:

Esta es una fiesta donde se goza y se baila al compas de pinkillos y tambores; es aqu donde muchas
parejas se conocen y anuncian matrimonio tal como hicieron nuestros antepasados. Da central de los
carnavales en la gran entrada del o carnavalon con polvos y mixtura es un da donde muchos jvenes y
adultos hasta viejitos juegan con agua mixtura y serpentina haciendo vibrar de emocin y algaraba. La
tradicin en Macari es celebrar desde mas antes el llamado COMPADRES Y COMADRES que significa esto:
significa que en COMPADRES todos los varones van a visitar a las mujeres a saludar y adornar en las que
tambin se recuerda llevar serpentina y adornos carnavalescos a los Santos Varones tales como LA Cruz,
Santos del Pueblo; En COMADRES las mujeres hacen lo mismo y tambin adornan a las Santas Y VIRGEN
del Pueblo, como vern todo est relacionado con Santas y santos del Pueblo toda actividad se hace en
honor y devocin desde la FE tal como ensea nuestro catolicismo. El da Martes despus de Carnavales es
el Martes Juego un da donde todos estn invitados a Bailar, aqu solo se baila las conocidas hoy en da
Machulas Carnaval de Macari Jauray cada alferado de diferentes santos O imgenes santificados ofrece
un centenar de danzarines tanto damas y caballeros quienes bailan al compas de pinkillos y tambores y
cantos melodiosos muy hermosos. El da Jueves despus del mircoles de ceniza se realiza el gran concurso
de danzas carnavalescas tpicas del lugar das antes se realiza el famoso chaco que significa ir a cazar
animales salvajes en este caso se est hablando del llamado taruka o venado entre alegra y juegos se
realiza esta escena siendo capturado el venado la adornan bailan y lo sueltan despus. Tambin en estas
fechas suelen visitar los paisanos vecinos del distrito de Pallipata Cusco los famosos Chucos son
danzarines extraos pero muy bien recibidos en Macari.

CANTO CARNAVAL DE MACARI JAURAY


Coro
Maypi okay jina jauray Macari carnaval apujllay
oqanchis jamuychis tusuykuy mamitay tusuyman apujllay
Karu llaqtamanta jauray oqanchis jamunchis apujllay
Kausaspa maukaspa apaykuy oqanchis jamunchis apujllay
Bandera tutura jauray waraka phosoqo jauray
Puno llaqtaychista asiykuy kusirisisunchis apujllay
oqanchis jumuychis jauray macari llaqtampi jauray
Qanllara fiestapi jauray tusurusun nispa jauray
Qantaq rinki jatun kunanqa oqata risaq juchukunampas chaypiacha tupayamusun chaypiacha
tinkuyamusun
Qantaq rinki ujiamusca oqata risaq loma lomanta chaypiacha tupaykusunchis chaypiacha
phawaykusunchis
Qantaq rinki ashu kutanta oqata risaq qocha patanta chaypiacha tupayamusun chaypiacha
tinkuyamusun
Qantaq rinki totora auto oqacha risaq chiri chiriwan chaypiacha tupaykusunchis chaypiacha
phawaykusunchis
Qantaq rinki ashu kutanta oqata risaq qocha patanta chaypiacha tupaykusunchis chaypiacha
tinkuyamusun
Qantaq rinki taruka chakuy oqata risaq tika pallakuy chaypiacha tupaykusunchis chaypiacha
phawaykusunchis

May manzana kay manzana kachiyka sumaq manzana iskay makiywan japhina sayanjathaspa kachuna
May membrillo kay membrillo kachiyka sumaq membrillo puno llaqtapi takisun puno llaqtapi tususun
May manzana kay manzana kachiyka sumaq manzana iskay makiywan japhina sayanjathaspa kachuna
May membrillo kay membrillo kachiyka sumaq membrillo puno llaqtapi takisun puno llaqtapi tususun
May manzana kay manzana kachiyka sumaq manzana uyapa pukay pukara llavey pasasqay chaskaruy
May soltero kay soltero kachiyka sumaq soltero puno llaqtapi takisun puno llaqtapi tususun
Imayna runay wawaylla federasiunpi trabajan chay kunapaqwan takisun chay kunapaqwan tususun
Imayna runay wawaylla alcaldellapa churasqa chay kunapaqwan takisun chay kunapaqwan tususun
Imayna runay wawaylla policiaspa churasqa chay kunapaqwan takisun chay kunapaqwan tususun
Imayna runay wawaylla juradollapa churasqa chay kunapaqwan takisun chay kunapaqwan tususun
Cusipa iluri saucischay jaqechu llampaychu saucischay sabido champaqka saucischay jaqechu llampaykuy
sauceschay
Kuchi Wawa churiy saucischay asiyta laduychu saucischay sabido champaqka saucischay asiyman laduysi
saucischay
Taki warakari saucischay jatati paruychu saucischay yachaqmi champaqka saucischay jatuysi paruysi
saucischay
Purisun lomari saucischay kusiysi qarayku saucischay sabido champaqka saucischay kusiysi qaraysi
saucischay
Llaqtay purisun purimuq ipu parejay ripunayki llaqtakushaq chulla parejay
Llaqtay campana tocamun kuna parejay ripunayki yachakushan ipu parejay
Llaqtaq carruq chayaramun ipu parejay kunitansi pasapusaq chulla parejay
Munay Runa chayaramun kuna parejay jamuy ripusun nishawan ipu parejay
Llaqtay mayu suyarimuq ipu parejay jampuy waway nimuwansi chulla parejay
Llaqtay purisun churimuq kuna parejay jamuy waway nishawansi ipu parejay
Torre wanchu suyarimuq ipu parejay jampuy waway nimuwansi chulla parejay
Llaqtay orqota purimuq kuna parejay jamuy waway nishawansi ipu parejay
Llaqtay phasasi puriywan ipu parejay pasasun nishawanki chulla parejay
Llaqtay mayuta purimun kuna parejay kunitansi pasapusaq ipu parejay
Aysaway pusaway quebrada chimpa chaupima Aysaway pusaway imamunayta pusaway
Aysawayki pusawayki lomada chimpa chaupima Aysawayki pusawayki soltero loma apasqa
Aysaway pusaway jatun kunanqa pusaway Aysaway pusaway imasumaqta pusaway
Aysawayki pusawayki qochakunama jaitaspa Aysawayki pusawayki turukuna manchakuska
Aysaway pusaway tika pallaqta pusaway Aysaway pusaway qatakunajina pusaway
Aysawayki pusawayki warakachay ujiaskayta Aysawayki pusawayki serpentina machasqasta

Kacharpariway chokarpariway urpischay vicuan tulluwan qolmin parispa urpischay


Kacharparisayki chokarparisayki urpischay vinuta champanta ujiaykachispa urpischay
Kacharpariway chokarpariway urpischay vicuan tulluwan qolmin parispa urpischay
Kacharparisayki chokarparisayki urpischay parata sarata janqaykapusca urpischay
Kacharpariway chokarpariway urpischay vicuan tulluwan qolmin parispa urpischay
Kacharparisayki chokarparisayki urpischay parata sarata janqaykapusca urpischay
Kacharpariway chokarpariway urpischay puriray chullata qepiykachispa urpischay
Kacharparisayki chokarparisayki urpischay taruka tulluwan qolmin parispa urpischay
Kacharpariway chokarpariway urpischay moro qocha patanta chankampariway urpischay
Kacharparisayki chokarparisayki urpischay punean cholata aysaykachispa urpischay
Kacharpariway chokarpariway urpischay rivira cholata qepiykachispa urpischay
Kacharparisayki chokarparisayki urpischay taruka tulluwan qolmin parispa urpischay

CARNAVAL DE MACARI JAURAY

Coro
Varones

MAYPI OKAY JINA JAURAY MACARI CARNAVAL APUJLLAY


KARU LLAQTAMANTA JAURAY OQANCHIS JAMUNCHIS APUJLLAY
BANDERA TUTURA JAURAY WARAKA PHOSOQO JAURAY
OQANCHIS JUMUYCHIS JAURAY MACARI LLAQTAMPI JAURAY

QANTAQ RINKI JATUN KUNANQA OQATA RISAQ JUCHUKUNAMPAS CHAYPIACHA TUPAYAMUSUN


CHAYPIACHA TINKUYAMUSUN
QANTAQ RINKI ASHU KUTANTA OQATA RISAQ QOCHA PATANTA CHAYPIACHA TUPAYAMUSUN
CHAYPIACHA TINKUYAMUSUN
QANTAQ RINKI ASHU KUTANTA OQATA RISAQ QOCHA PATANTA CHAYPIACHA TUPAYKUSUNCHIS
CHAYPIACHA TINKUYAMUSUN

MAY MANZANA KAY MANZANA KACHIYKA SUMAQ MANZANA ISKAY MAKIYWAN JAPHINA SAYANJATHASPA
KACHUNA
MAY MANZANA KAY MANZANA KACHIYKA SUMAQ MANZANA ISKAY MAKIYWAN JAPHINA SAYANJATHASPA
KACHUNA
MAY MANZANA KAY MANZANA KACHIYKA SUMAQ MANZANA UYAPA PUKAY PUKARA LLAVEY PASASQAY
CHASKARUY
IMAYNA RUNAY WAWAYLLA FEDERASIUNPI TRABAJAN CHAY KUNAPAQWAN TAKISUN CHAY KUNAPAQWAN
TUSUSUN
IMAYNA RUNAY WAWAYLLA POLICIASPA CHURASQA CHAY KUNAPAQWAN TAKISUN CHAY KUNAPAQWAN
TUSUSUN
TAKI WARAKARI SAUCISCHAY JATATI PARUYCHU SAUCISCHAY YACHAQMI CHAMPAQKA SAUCISCHAY
JATUYSI PARUYSI SAUCISCHAY

LLAQTAY PURISUN PURIMUQ IPU PAREJAY RIPUNAYKI LLAQTAKUSHAQ CHULLA PAREJAY


LLAQTAQ CARRUQ CHAYARAMUN IPU PAREJAY KUNITANSI PASAPUSAQ CHULLA PAREJAY
LLAQTAY MAYU SUYARIMUQ IPU PAREJAY JAMPUY WAWAY NIMUWANSI CHULLA PAREJAY
TORRE WANCHU SUYARIMUQ IPU PAREJAY JAMPUY WAWAY NIMUWANSI CHULLA PAREJAY
LLAQTAY PHASASI PURIYWAN IPU PAREJAY PASASUN NISHAWANKI CHULLA PAREJAY
AYSAWAY PUSAWAY QUEBRADA CHIMPA CHAUPIMA AYSAWAY PUSAWAY IMAMUNAYTA PUSAWAY
AYSAWAY PUSAWAY JATUN KUNANQA PUSAWAY AYSAWAY PUSAWAY IMASUMAQTA PUSAWAY
AYSAWAY PUSAWAY TIKA PALLAQTA PUSAWAY AYSAWAY PUSAWAY QATAKUNAJINA PUSAWAY

KACHARPARIWAY CHOKARPARIWAY URPISCHAY VICUAN TULLUWAN QOLMIN PARISPA URPISCHAY


KACHARPARIWAY CHOKARPARIWAY URPISCHAY VICUAN TULLUWAN QOLMIN PARISPA URPISCHAY
KACHARPARIWAY CHOKARPARIWAY URPISCHAY VICUAN TULLUWAN QOLMIN PARISPA URPISCHAY
KACHARPARIWAY CHOKARPARIWAY URPISCHAY PURIRAY CHULLATA QEPIYKACHISPA URPISCHAY
KACHARPARIWAY CHOKARPARIWAY URPISCHAY MORO QOCHA PATANTA CHANKAMPARIWAY URPISCHAY
KACHARPARIWAY CHOKARPARIWAY URPISCHAY RIVIRA CHOLATA QEPIYKACHISPA URPISCHAY

CANTO DE CARNAVAL DE MACARI JAURAY


Coro
Mujeres
OQANCHIS JAMUYCHIS TUSUYKUY MAMITAY TUSUYMAN APUJLLAY
KAUSASPA MAUKASPA APAYKUY OQANCHIS JAMUNCHIS APUJLLAY
PUNO LLAQTAYCHISTA ASIYKUY KUSIRISISUNCHIS APUJLLAY
QANLLARA FIESTAPI JAURAY TUSURUSUN NISPA JAURAY

QANTAQ RINKI UJIAMUSCA OQATA RISAQ LOMA LOMANTA CHAYPIACHA TUPAYKUSUNCHIS


CHAYPIACHA PHAWAYKUSUNCHIS
QANTAQ RINKI TOTORA AUTO OQACHA RISAQ CHIRI CHIRIWAN CHAYPIACHA TUPAYKUSUNCHIS
CHAYPIACHA PHAWAYKUSUNCHIS
QANTAQ RINKI TARUKA CHAKUY OQATA RISAQ TIKA PALLAKUY CHAYPIACHA TUPAYKUSUNCHIS
CHAYPIACHA PHAWAYKUSUNCHIS

MAY MEMBRILLO KAY MEMBRILLO KACHIYKA SUMAQ MEMBRILLO PUNO LLAQTAPI TAKISUN PUNO LLAQTAPI
TUSUSUN
MAY MEMBRILLO KAY MEMBRILLO KACHIYKA SUMAQ MEMBRILLO PUNO LLAQTAPI TAKISUN PUNO LLAQTAPI
TUSUSUN
MAY SOLTERO KAY SOLTERO KACHIYKA SUMAQ SOLTERO PUNO LLAQTAPI TAKISUN PUNO LLAQTAPI
TUSUSUN
IMAYNA RUNAY WAWAYLLA ALCALDELLAPA CHURASQA CHAY KUNAPAQWAN TAKISUN CHAY
KUNAPAQWAN TUSUSUN
IMAYNA RUNAY WAWAYLLA JURADOLLAPA CHURASQA CHAY KUNAPAQWAN TAKISUN CHAY KUNAPAQWAN
TUSUSUN
KUCHI WAWA CHURIY SAUCISCHAY ASIYTA LADUYCHU SAUCISCHAY SABIDO CHAMPAQKA SAUCISCHAY
ASIYMAN LADUYSI SAUCISCHAY
PURISUN LOMARI SAUCISCHAY KUSIYSI QARAYKU SAUCISCHAY SABIDO CHAMPAQKA SAUCISCHAY
KUSIYSI QARAYSI SAUCISCHAY

LLAQTAY CAMPANA TOCAMUN KUNA PAREJAY RIPUNAYKI YACHAKUSHAN IPU PAREJAY


MUNAY RUNA CHAYARAMUN KUNA PAREJAY JAMUY RIPUSUN NISHAWAN IPU PAREJAY
LLAQTAY PURISUN CHURIMUQ KUNA PAREJAY JAMUY WAWAY NISHAWANSI IPU PAREJAY
LLAQTAY ORQOTA PURIMUQ KUNA PAREJAY JAMUY WAWAY NISHAWANSI IPU PAREJAY
LLAQTAY MAYUTA PURIMUN KUNA PAREJAY KUNITANSI PASAPUSAQ IPU PAREJAY
AYSAWAYKI PUSAWAYKI LOMADA CHIMPA CHAUPIMA AYSAWAYKI PUSAWAYKI SOLTERO LOMA APASQA
AYSAWAYKI PUSAWAYKI QOCHAKUNAMA JAITASPA AYSAWAYKI PUSAWAYKI TURUKUNA MANCHAKUSKA
AYSAWAYKI PUSAWAYKI WARAKACHAY UJIASKAYTA AYSAWAYKI PUSAWAYKI SERPENTINA MACHASQASTA

KACHARPARISAYKI CHOKARPARISAYKI URPISCHAY VINUTA CHAMPANTA UJIAYKACHISPA URPISCHAY


KACHARPARISAYKI CHOKARPARISAYKI URPISCHAY PARATA SARATA JANQAYKAPUSCA URPISCHAY
KACHARPARISAYKI CHOKARPARISAYKI URPISCHAY PARATA SARATA JANQAYKAPUSCA URPISCHAY
KACHARPARISAYKI CHOKARPARISAYKI URPISCHAY TARUKA TULLUWAN QOLMIN PARISPA URPISCHAY
KACHARPARISAYKI CHOKARPARISAYKI URPISCHAY PUNEAN CHOLATA AYSAYKACHISPA URPISCHAY
KACHARPARISAYKI CHOKARPARISAYKI URPISCHAY TARUKA TULLUWAN QOLMIN PARISPA URPISCHAY

También podría gustarte