Está en la página 1de 9

PSICOLOGASOCIAL(SOCIOLOGA).CURSO2010/11.

RAQUELSURI
TEMA3:COGNICINYPERCEPCINSOCIAL.
1.CognicinyCategorizacin
1.1.Conceptosbsicos(pensamiento;cognicin;categorizacin;cognicin
social;categora;prototipo;esquemas;representacinsocial)
2.PercepcinInterpersonal:Conceptodepercepcinydepercepcininterpersonal.
2.1.CaractersticasdelaPercepcinInterpersonal
3.PercepcinSocial
3.1.CaractersticasdelaPercepcindeFenmenosSociales
4.Formacindeprimerasimpresiones
4.1.Modelosexplicativosdelaformacindeimpresiones
4.1.1.1.Modelodelosrasgoscentrales
4.1.1.2.Modelodesuma
4.1.1.3.Modelopromedio
4.1.1.4.Modelodepromedioponderado
4.2.FenmenosinherentesalprocesodeGlobalizacinyFormacinde
PrimerasImpresiones(Constructos;RasgosCentrales;EfectodeHalo;
TeorasImplcitasdelaPersonalidad(TIP);EfectosdePrimacay
Recencia)
5.FactoresqueinfluyenenlaPercepcindePersonas.
6.Lapercepcindesmismo
6.1.Autopercepcin
6.2.Autoconcepto
6.2.Autoestima
8.Referenciasbibliogrficas

Page 2
1.COGNICINYCATEGORIZACINSOCIAL.
Lossereshumanosvivimosenunentornoaltamentecomplejo.Parapodertener
unarepresentacinrelativamentearticuladadelmundoesimportantequelos
perceptoresdesarrollemosestrategiasquenospermitanacomodarnuestrascapacidades
alasdiferentesdemandascognitivas,sobreviviralapresininformativay
conformarunareddeapoyoquenosproporcioneelnecesarioajustesocial.
1.1.Conceptosbsicos
ElobjetodelaPsicologadelaCognicinsocialesestudiarelmodoenqueatendemos,
interpretamos,analizamos,recordamosyempleamoslainformacinparaelaborar
juiciosy
realizaracciones.
Basndonosenestadefinicinatenderemosatresconceptos:
Cognicin:conjuntodeactividadesatravsdelascualeslainformacin,recibida
delossentidos,delamemoriayatravsdelocomunicadoporotrosindividuos,es
procesadaporelsistemapsquico.
Cognicinsocial:elestudiodelosprocesosmentalesmedianteloscualeslagente
conoceelmundosocial(asmismo,alosotros,lasrelacionesinterpersonales,los
grupossociales,etc.)
Categorizacin:eslanecesariaseleccinyclasificacindelainformacinrecibida
yseleccionadaqueelindividuohaceporsuslmitesdealmacenamiento.
ComoindicanLeyensyDardenne(1996),lacognicinsocialessocialen
diversossentidos:
a)Tieneorigensocial,siendocreadaoreforzadaatravsdelainteraccinsocial.
b)Tieneunobjetosocial.
c)Essocialmentecompartida,siendocomnalosdiferentesmiembrosdeuna
sociedadogrupodado.

Page 3
Lacategorizacinesunprocesocuyafinalidadeshacermssencilloel
procesamientodelainformacin.Lacategorizacinsupone:
Categora:conjuntodeobjetosquetienenencomnunaomscaractersticas,
atributosorasgos(seanestascaractersticasobjetivasono,bastaconqueun
conjuntodepersonasselasconcedan)
Prototipo/s:eselconjuntoderasgos,caractersticasoatributosgeneralmente
asociadosalosmiembrosdeunacategora.Porconcrecinseaplicaalobjetoo
sujetoquemejordefineorepresentaaunacategora.
Esquema/s:sonunidadesdeconocimientoengeneral,eslageneralizacin
(abstraccin)eneltiempoyenelespaciodelascaractersticasypropiedadesde
unobjetoydesusefectos(Smith,ySemin,2004).
Representacin/essocial/es:soncognicionessocialescompartidas.Lateora
delasrepresentacionessocialesexplicacmoloextraoylodesconocidose
trasformaenunmomentodado,enfamiliar(FarryMoscovici,1984).
2.PERCEPCININTERPERSONAL
SegnalgunosautorescomoVanderZanden,(1998)definenlapercepcincomo
elprocesoporelcualsereneeinterpretalainformacin.Sirvecomoenlaceentreel
individuoysuambiente.
Apartirdeesradefinicinpodemosdistinguirotrostiposdepercepcin.As,la
PercepcinSocialeselprocesoporelcualnosformamosunaprimeraimpresinde
unapersonayestablecemosunarelacinconella.
Incluyeaquellosprocesosdendolecognitivamedianteloscualeselaboramos
juiciosrelativamenteelementalesacercadeotraspersonas(BruneryTagiuri,1954).
Finalmente,laPercepcinInterpersonalseralacaptacin,imagenorepresentacin
mentalqueunapersonarealizadeotra.
2.1.CaractersticasdelaPercepcinInterpersonal
Sujetoyobjetosonpersonas.Esladiferenciaesencialconlapercepcindeobjetos.
Deaqusedesprendenpracticamentetodaslasrestantescaractersticas(Fiskey
Taylor,1991).

Page 4
Posibilidaddeinteraccinperceptivacomunicativaexpectativa.Elpercibido
percibetambinalperceptor.
ElObjetoPersonaescambiante,loqueaumentaladificultaddecomprobar
laspercepciones.
ElObjetoPersonaespolifactico,cambiasegnelcontexto.

3.PERCEPCINSOCIAL
Losfenmenossocialessonlosqueintervienenenlarelacinentreindividuosque
vivenensociedadofenmenosderelacinentrelosindividuosylasociedad
(modas,costumbres,normasmorales).
3.1.Caractersticasdelapercepcindefenmenossociales
Caractersticasdelapercepcindelosfenmenossociales:
Lapercepcindeestosfenmenosesdiferentealapercepcinpersonal:lo
percibidonosonpersonasconcretas.
Sonfenmenoscomplejos,polifacticos,conungradodecomplejidad
intermedioentrelapercepcininterpersonalylapercepcindeobjetos
fsicos.
Sonfenmenosinterconectadosorelacionadosconotrosfenmenos
sociales.
4.FORMACINDEPRIMERASIMPRESIONES
Porformacindeimpresionesseentiendeelprocesomedianteelcualseinfieren
caractersticaspsicolgicasapartirdelaconductayatributosdelapersona,yla
organizacindeesasinferencias.
Lasprimerasimpresiones,formadasconmuypocoselementossignificativos,
puedensermuyimportantesporque:
Suelenserbastanteduraderasyestables.
Puedeninfluirnotablementeeneldesarrollodeposterioresinteracciones.
EntrelosProcesosfundamentalesimplicadosenlaformacindelaprimera
impresindestacan:

Page 5
Quienseformaesaprimeraimpresindeducelosrasgosyemocionesdel
otro.
Laformacindeesaprimeraimpresinpermitedefinirlasexpectativas
mutuas.
Laformacindeunaprimeraimpresinimplicalaatribucindeciertas
caractersticasalapersonalidaddelotro.
4.1.Modelosexplicativosdelaformacindeimpresiones
Modelosparaexplicarelcontenidodeestasprimerasimpresiones:
1Modelodelosrasgoscentrales(Asch,1946).
2Modelodesuma(BruneryTagiuri,1954).
3Modelopromedio(Anderson,1965).
4Modelodepromedioponderado(Anderson,1981)
MODELODELOSRASGOSCENTRALESDEASCH:
Diferentestiposdeinformacinsobreunapersonatienendistintosnivelesde
importancia.
Nuestrasimpresionesrespectoalosdemsseformansobrelabasedela
informacinmsimportanteorasgomscentralorelevanteconpreferencia
sobreotrosrasgosperifricosodependientes.
Losrasgoscentralessirvencomoaglutinadoresdelasimpresiones.
Efectodeprimaca:sedacuandoenlaglobalizacinpredominanlos
contenidosiniciales.
Efectoderecencia:sedacuandoenlaglobalizacinpredominanlos
datosltimosorecientes.
MODELODESUMA,DEBRUNERYTAGIURI
Laimpresinglobaldeunapersonanoesmsquelasumadelosefectosdelos
temsindividualesaislados.Cuantomayornmerodecualidadespresentemos
antelosdems,mejorimpresincausaremos.

Page 6
MODELODELPROMEDIO,DEANDERSON
Elmecanismosobreelqueseformanlasprimerasimpresioneseselvalor
promediodelconjuntodelosrasgosatribuidosaunapersona.Paracausarla
mejorimpresinmerecelapenamostrarslounospocosrasgosmuypositivos,
yaquemostrarotrosslomoderadamentepositivos,harabajarlamedia.
MODELODELPROMEDIOPONDERADO,DEANDERSON
Andersoncomprobquelainformacinnegativatenaunefectomuchomayor
quelapositivaalahoradeformarseunaprimeraimpresindealguien.Dedujo
queestosresultadosseadecuabanmejoraunmodelodepromedioponderado,
enelqueseotorgaunaimportanciadesigualalainformacinutilizadapara
formarunaprimeraimpresin:
Mayorpeso:informacinnegativaorecibidainicialmente.
Menorpeso:informacinpositivaorecibidaposteriormente.
Zajonc(1998),consideraqueestosmodelosnotienenporquserexcluyentes,sino
complementarios,ylosmodelosseutilizaransegnlascircunstanciasque
envuelvenlaformacindelaprimeraimpresin:
Modelodesuma:cuandolosdatosperceptivossonescasosyhomogneos.
Modelodelpromedio:cuandolosdatossonabundantesycontradictorios,en
todooenparte.
4.2.FenmenosinherentesalprocesodeGlobalizacinyFormacinde
PrimerasImpresiones:
Constructos:sonrasgosbipolaresenfuncindeloscualesclasificamosla
informacinrecibida.EnPercepcinInterpersonallosconstructossernde
rasgosfsicos,comportamentalesopsicolgicosysociales.
RasgosCentrales:Son,encadaimpresin,aquellosrasgosquetienenunmayor
impactosobrelosdems,sirviendocomoelementosaglutinadoresdela
impresin.Losrestantesrasgosnocentralesseconsideranperifricos.

Page 7
EfectodeHalo:Eslatendenciaahomogeneizarexcesivamentelainformacin
recibida,distorsionandoointerpretandoalgunosdatosdisonantesrespectodela
globalizacin.Sepuededarentodaslasglobalizacionesocategorizaciones,
peroesmsfrecuentewenglobalizacionessegundasoposteriores,cuandoyase
tieneunaimagenformadayconsolidadadelaotrapersonatendemosaintegrar
losnuevosdatosdeformacoherenteconlaglobalizacinprevia.
Analogaproyectiva:Segnestemecanismo,dospersonasqueseparecenen
algnaspecto,sontambinpercibidascomosemejantesenotrosrasgostodava
noverificados.
Estereotipos:Elestereotipoeslatendenciaapercibiraunapersonaconbaseen
losatributosquecaracterizanalacategoraogruposocialalacualpertenece
TeorasImplcitasdelaPersonalidad(TIP):EltrminoprocededeBrunery
Tagiuri(1954)yelfenmeno,comolamayoradelasestructurascognitivas,
tienenunadesusprincipalesrazonesdeserenlanecesidadquetenemosde
estructurar,dotandodeordenydesignificadonuestraspercepcionesdela
realidad.
HaydosconcepcionesdelasTIP(LeyensyDardenne,1996).Lamsgeneralse
refiereaellascomoaquellascreenciasquecadaunodenosotrostieneacercadelser
humanoengeneral,especialmenteenrelacinconlafrecuenciayvariabilidadde
undeterminadorasgodepersonalidad.
ParaladefinicinmsespecficalasTIPsoncreenciasacercadequrasgosy
caractersticasdelaspersonassuelenaparecerunidas,esdecir,ocurren
conjuntamente.
EfectosdePrimacayRecencia.Formanpartefundamentaldelosfactores
relativosalcontenidodelapercepcin.Correspondenalosestudiosinicialesdel
ModelodelosRasgosCentralesAsch(1946).

Page 8
TeoradelosConstructosPersonales:Muyrelacionadaconlateoraimplcita
delapersonalidad,estateora,propuestaporKelly(1955),estudialaformaen
quelosindividuosinterpretanloshechos.Construirinterpretacioneses
anticipar,porlotanto,construirunapersonacomoamistosa,significapredecir
queproducirciertasrespuestasynootras,yactuarenconsecuencia.
Portanto,consideramoslosconstructoscomounadiscriminacinenlaque
algunoshechossonvistoscomocompartiendocualidadesqueasuvezloshacen
diferentesdeotroshechos.
5.FACTORESQUEINFLUYENENLAPERCEPCINDEPERSONAS.
ComoindicanMorales,etal.,(1999),algunosdelosfactoresfundamentalesson:
1Caractersticasfsicasysociales.
2Elmodoenqueseproduceelprimercontacto.
3Factoresasociadosalperceptor.
4Variablesasociadasalapersonapercibida.
5Factoresrelativosalpropiocontenidodelapercepcin.
1.Caractersticasfsicasysociales
Lapercepcinseveinfluidaporlascaractersticasfsicasysocialesdelcontexto
dondeseproduce.Porlotanto,lapercepcinsocialdependerdelcontextodonde
sehaproducido.
2.Modoenqueseproduceelprimercontacto
Lavaloracindelprimercontactoqueiniciaelprocesodepercepcinsocial,puede
determinartodalasecuenciadeacontecimientosposteriores
3.FactoresasociadosalPerceptor:Dentrodeestospodemosdestacar:
Lasmotivacionesyexpectativasdelosperceptores,quemodelanlosprocesos
cognitivos
asociadosalapercepcindepersonas(cmoseprocesayquetipodeinformacin
sebusca).
Familiaridad:Laimpresinquenosformamosesmuchomscomplejayexacta
cuantomsconocidaeslapersona.

Page 9
Valordelestmulo:Elvalorquetienelapersonapercibidaparaelperceptor,afectala
percepcin.Tiendeadarseunaacentuacinperceptivadelosestmulos
favorablementevalorados.
Significadoemotivodelestmulo:Elvaloremotivodependedelpoderdelestmulopara
proporcionarnosconsecuenciaspositivasonegativas.
Experiencia:Laspersonasquetienenmsexperienciaconciertotipoderasgos
realizan,lgicamente,percepcionesmsacertadas.
4.Variablesasociadasalapersonapercibida
Esteapartadohacereferenciaalosesfuerzosdelapersonapercibidaporregulary
controlarlainformacinquepresentaalperceptor.Especialmentelainformacin
referenteasmismo.Estosesfuerzos(denominadosmanejodelaimpresin)sonun
intentodeinfluirsobreelprocesodeformacindeimpresioneseinfluirsobrela
conductadelosdems.
5Factoresrelativosalpropiocontenidodelapercepcin.
Podemosagruparlasenvariosapartados:
Importanciadelordenenelquesepercibenlosrasgos:paralaformacindelaprimera
impresinparecetenermsimportanciaelefectodeprimaca(mayorimportancia
deloprimeroquesepercibe);aunqueendeterminadascircunstanciaspuede
predominarelefectoderecencia(mayorimportanciadelainformacinms
reciente).Entreestascabedestacarlassiguientes:
Trabajarconsujetossensibilizadoshaciaelsubjetivismodelefectode
primaca.
Queseproduzcaunainterferenciaentrelapresentacindelprimermaterial
descriptivoyelltimo.
Eltonoevaluativodelosrasgosinformativos:Cuandolainformacinqueconocemos
contieneelementospositivosynegativos,estosltimostienenmayor
importanciaenlaimpresin.Unaimpresinnegativaesmsdifcildecambiar
queunapositiva.
Comoposiblesrazonesdeestemayorintersporlosaspectosnegativosseha
sugeridounamotivacinegostapuesunapersonaqueposearasgosnegativos
suponeunmayorgradodeamenaza.Lainformacinnegativatieneunmayor

Page 10
valorinformativoporquelamayoradelaspersonasnosesforzamospor
suministrarunaimagenpositiva(RothbartyPark,1986).
Lainformacinnicaopeculiar:Estetipodeinformacinparecequetieneun
impactomspoderososobrelaimpresinfinalquelainformacinredundante
(Rosenberg,NelsonyVivekananthan,1968).
Elgradoenquelosdiversoscomponentesdelainformacinpuedenserconfirmados
o
desconformados:Unrasgoambiguosueletenermenorimportanciaqueotroclaro
ypreciso(McArthuryBaron,1983).
6.LAPERCEPCINDESMISMO
6.1.Autopercepcion
Sedefinecomoelprocesoporelcualnosconocemosyreflexionamossobrenosotros
mismos,
osea,sobrelascaractersticas,cualidadesyestadosinterioresquenosatribuimos.
Componentes:
Elconceptodelyo;loquesabemosdenosotrosmismos.
Laautoestima;cmonossentimosacercadenosdotrosmismos.
6.2.Autoconcepto
Elconceptodes,autoconceptooself,eslavisinqueelindividuotienedesmismo,
el
sentidodepermanenciadeun"yoreal",deun"yocomosoyrealmente"alolargodel
tiempo.
Todosloshombrestienennecesidaddesentirseapreciados(Rogers,1959).
Laautoestimaprocededelasexperienciaspropiasligadasalasatisfaccino
frustracinde
estanecesidaddesentirseestimado.
Valoracindefigurasreferenciales,tantoenlaprimerainfanciacomoalo
largodetodalavida.
Constatacindelapropiaexperiencia(sobretodoapartirdela
adolescencia).
Implicacionesevolutivasdelosdosfenmenosanteriores.
6.3.Autoestima
Engeneral,setiendeaconsideraresteconceptocomounapartedelautoconcepto,
representandounreaimportantedelquehacereferenciaalavaloracinoaspectos

Page 11
afectivosdelaautopercepcin,oloqueeslomismo,suponelaestimacinquehacela
personasobresmismacomounobjetodevalor(FarryMoscovici,1984).
Ensusorgenes,seforjaapartirdenuestrarelacinconlosotrosmsprximosy
enfuncindelsentimientoderechazooaceptacinquerecibimosdeellos,peroen
eldaada,yadeadiultosevaluamoselyo:
a)Apartirdelaestimacindenuestrosxitosyfracasos.
Silasexperienciasdelaspersonasylospensamientossobreellosmismosson
mayoritariamentepositivos,probablementetendrnunaautoestimaalta.Sisus
experienciassonprincipalmentenegativas,puedendesarrollarunaautoestimabaja.
b)Comparndonosconlosdems.
Laautoestimatambindependedelascomparacionessociales.SegnTesser
(1988),elmantenimientodelaautoevaluacindependedelacercanadelapersona
conlaquesecompareydelaimportanciadelatributoencuestinparaesapersona.
c)Enrelacinconnuestrosparmetrosinternos.
Laautoestimatambinseveafectadaporloqueocurredentrodenosotros,
nuestrospensamientosysentimientos.(Ej:aunquelosdemsdescribannuestra
formadevivircomosatisfactoria,nosotrospodemossentirquenoalcanzamoslas
metasquenosfijamos).
Caractersticasdeunapersonaconaltaautoestima
Orgullosadesuslogros.
Actaconindependencia.
Asumeresponsabilidades.
Aceptalasfrustraciones
Dispuestaalaaccin.
Afrontanuevosretos.
Sesientecapazdeinfluirenotros.
Muestraunaampliagamadeemocionesysentimientos

Page 12
Caractersticasdeunapersonaconbajaautoestima
Evitasituacionesqueleproducenansiedad.
Despreciasusdotesnaturales.
Notieneunaideaclaradesusposibilidades.
Sientequelosdemsnolevaloran.
Echalaculpadetodoloqueleocurrealosdems.
Sedejainfluirfcilmenteporlosdems.
Sepondraladefensivaysefrustrarfcilmente.
Tendrestrechezyrigidezdeemocionesysentimientos.
Sesentirimpotente.
7.REFERENCIASIBLIOGRFICAS
Anderson,N.H.(1965).Averagingversusaddingasastimuluscombinationrulein
impressionformation.JournalofPersonalityandSocialPsychology,2,19.
Anderson,N.H.(1981).Foundationofinformationintegrationtheory.NewYork:
AcademicPress.
Asch,S.E.(1946).Formingimpressionsofpersonality.JournalofAbnormaland
SocialPsychology,41,258290.
Bruner,J.S.yTagiuri,R.(1954).Theperceptionofpe:ople.EnG.Lindzey(Ed.),
Handbookofsocialpsychology(pp.634654).Reading,MA:AddisonWesley.
Farr,R.M.yMoscovici,S.(1984).SocialRepresentation.Cambridge:Cambridge
UniversityPress.
Fiske,S.T.yTaylor,S.E.(1991).Socialcognition.NewYork:McGrawHill.
Heider,F.(1984).Lapercepcindelotro.EnJ.R.TorregrosayE.Crespo,Estudios
bsicosdePsicologaSocial(pp.257162).Barcelona:HORA.
Kelly,G.(1955).Thepsychologyofpersonalconstructs(2vols.).NuevaYork:
Norton(reimpresaporRoutdelgeyKeganPaul,Londres,en1991).
McArthur,L.Z.yBaron,R.M.(1983).Towardanecologicaltheoryofsocial
perception.PsychologicalReview,90,215238.
Leyens,J.P.yDardenne,B.(1996).Basicconceptsandapproachesinsocial
cognitions.EnM.Hewstone,W.,Stroebe,G.M.ySterphenson,E.(Eds.),
Introductiontosocialpsychology:AEuropeanperspective(pp.109134).Oxford:
BlackwellPublishers.
MoralesJ.(1994).PsicologaSocial.Espaa:McGrawHill.

Page 13
Morales,F.,Huici,C.,Moya,M.,Gaviria,E.,Lpez,M.yNouvilas,E.(1999).
Psicologasocial.Espaa:McGrawHillInteramericana.
Rogers,Carl.(1959).ATheoryofTherapy,PersonalityandInterpersonalRelationships
asDevelopedintheClientcenteredFramework.In(ed.)S.Koch,Psychology:A
StudyofaScience.Vol.3:FormulationsofthePersonandtheSocialContext.
NewYork:McGrawHill.
Rosenberg,S.,Nelson,C.yVivekananthan,P.S.(1968).Amultidimensional
approachtothestructureofpersonalityimpressions.JournalofPersonalityand
SocialPsychology,9,283294.
Rothbart,M.yPark,B.(1986).Ontheconfirmabilityanddisconfirmabilityoftrait
concepts.JournalofPersonalityandSocialPsychology,50,131142.
Smith,E.R.ySemin,G.R.(2004).Sociallysituatedcognition:Cognitioninits
socialcontext.AdvancesinExperimentalSocialPsychology,36,53117.
Tesser,A.(1988).Towardselfevaluationmaintenanceofsocialbehavior.EnL.
Berkowitz(Ed.).Advancesinexperimentalsocialpsychology(pp.181227),New
York:AcademicPress.
VanderZandenJ.(1998).ManualdePsicologaSocial,Barcelona,Paids,Zajonc,
R.B.(1998).Emotions.EnD.T.Gilbert,S.T.FiskeyG.Lindzey(Eds.),
TheHandbookofsocialpsychology(pp.591632).NovaYork:McGrawHill.
Zajonc,R.B.(1998).Emotions.EnD.Gilbert,S.T.FiskeyG.Lindzey(eds.):
HandbookofSocialPsychology(pp.591632).NuevaYork:McGrawHill

También podría gustarte