Está en la página 1de 240

Traduccin de: Santiago Bazzano y Carlos Rafael :E>omnguez.

Edicin de: ~arios Rafael Domy.~ez, Jorge Ral Estrella y Gerardo Fbin Rodrguez

'+'
GRUPO de INvEsTIGACIN
~ :'(

:Y1ESTUDIOS MEDIEVALES

2014
Traduccin de: Santiago Bammo y Carlos Rafael Dom:inguez.
Edicin de: Carlos Rafael Domnguez, Jorge Ral Estrella y Gerardo Fabin Rodrguez
Carlomagno
Las Capitulares de Carlomagno. - 1a ed. - Mar del Plata : Universidad Nacional de Mar
del Plata, Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), 2014.
E-Book - Xll+227 Pginas.

Edicin bilinge: latn, espaol


Traducido por: Santiago Bazzano y Carlos Rafael Domnguez
Edicin de: Carlos Rafael Domnguez, Jorge Ral Estrella y Gerardo Fabin Rodrguez
ISBN 978-987-544-560-4

1. Historia Poltica de la Edad Media. l. Bazzano, Santiago, trad. 11. Domnguez, Carlos
Rafael, trad.
CDD 320.909 07

Fecha de catalogacin: 11/03/2014

e
UNIVERSIDAD NACIONAL
de MAR DEL PLATA
FACULTAD de HUMANIDADES

GRUPO de INvESTIGACIN
y Esrunms MEDIEVALES

Imagen de Portada:
http:/les.wikipedia.orglwiki/Archivo:Capitulare_de_vi/lis_vel_curts_imperii_LXX.jpg
Imagen de Ttulo:
http://www.arsliber.com/bibliofilia/codex-calixtinus/libro-iv-las-conquistas-de-carlomagno/

Libro Universitario Argentino


Queda hecho el depsito que establece la Ley 11.723
2014 GIEM 1UNMd.P
ndice

ndice ................................................................................................................... .III

El mundo carolingio visto a travs de las Capitulares de Carlomagno ................. V

Introduccin Metodolgica..................................................................................... 1

Glosario ................................................................................................................... 5

Marco Terico ......................................................................................................... ?

Texto Capitulares de Carlomagno ........................................................................ 17

ndice Temtico ................................................................................................... 219

ndice General .....................................................................................................225

m
El mundo carolingio visto a travs de las Capitulares de Carlomango
Carlos Rafael DOMNGUEZ1 - Jorge ESTRELLA2 - Gerardo RODRGUEZ3

Nuestro conocimiento sobre los tiempos altomedievales, en general y


carolingios, en particular, se ha ampliado, considerablemente, en los ltimos aos,
merced a las nuevas investigaciones en curso, a los avances en el conocimiento de las
fuentes (escritas, arqueolgicas) y a La renovacin de los planteas historiogrficos. Se
impusieron temas, cuestiones y perspectivas referidas a La historia poltica y del poder
(tales como rituales, simbolismo y relaciones entre estructuras sociales y regmenes
polticos), la historia cultural y el giro antropolgico (que pusieron el acento en la
documentacin de tipo narrativo, en la ampliacin de las fuentes y su renovada
interpretacin de los textos exegticas principalmente), la nueva historia econmica y
social (que plantearon la movilidad social y econmica de aquellos tiempos,
dinamizados fundamentalmente a partir del comercio).
Julia Smith4 considera que son esenciales los estudios de discursos, lenguajes y
literatura en general, e histrica en particular, que prestan atencin al impacto, a la
importancia de Los textos en la generacin de las diferentes realidades del poder y en la
construccin de una tradicin franco-carolingia, basada en la produccin histrica y
literaria de La "renovacin cultural carolingia", caracterizada, segn Robert Morrisey,
por Los fuertes lazos que vinculan la pica y la teologa con la historia.
En este contexto, dicha renovacin cultural constituye el legado por excelencia
de la tradicin carolingia, legado que no debe interpretarse como homogneo sino todo
lo contrario, ya que merece ser considerado en toda su heterogeneidad y amplitud,
reconociendo la existencia de "focos culturales" que sustituyen la idea de unidad
cultural entendida como centralidad.

1
Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), Centro de Estudios Histricos (CEHis),
Facultad de Humanidades, Universidad Nacional de Mar del Plata. Contacto: karphal@yahoo.com
2
Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), Centro de Estudios Histricos (CEHis),
Facultad de Humanidades, Universidad Nacional de Mar del Plata. Contacto: jorgeestrell@gmail.com
3
Grupo de Investigacin y Estudios Medievales (GIEM), Centro de Estudios Histricos (CEHis),
Facultad de Humanidades, Universidad Nacional de Mar del Plata 1 CONICET. Contacto:
fefarodriguez@gmail.com
Julia SMITH, Europe after Rome. A new cultural history, 500-1000, Oxford, Oxford University Press,
2005.
5
Robert MORRISEY, L 'Empereur a la barbe jleurie. Charlemagne dans la mythologie et l'histoire de
France, Pars, Gallimard, 1997. Se refiere a la ligazn entre poesia e historia como "espacio potico,
reflexin politica" (pp.7 l -123).

V
En concordancia con estos planteas, Chris Wickham1 identifica a los carolingios
ms con una proyeccin cultural que con una propuesta poltica, a la que se considera
endeble o, al menos, cada vez ms breve en cuanto a su extensin temporal, tal lo
manifestado recientemente por los historiadores Marios Costambeys, Matthew Inees y
Simon MacLean2 , quienes sealan el fm del perodo carolingio en torno a los aos 887-
888, con la abdicacin y muerte de Carlos III el Gordo, en Oriente y la consagracin de
Eudes, conde de Pars, como rey, en Occidente.
Estos autores no dudan en afirmar que el gran aporte carolingio se relaciona con
esta renovacin cultural que, en gran medida, constituy el soporte ideolgico de las
proyecciones polticas de estos monarcas francos3 . El entramado cultural se vincula,
especialmente, con la bsqueda de legitimidad dinstica, simblica y social, que se
conforma y construye por medio de tensiones o contradicciones4
Uno de los interrogantes que se platean los historiadores en la actualidad se
vincula a los modos, las maneras, los mecanismos de consolidacin y difusin de esta
"cultura carolingia" y, especialmente, cmo se leen y cmo se transmiten las tradiciones
en el mbito franco.
A modo de ejemplo, en las obras de los historiadores de la novena centuria se
aspira dar continuidad a la Renovatio Regni Francorum5 Nada de lo que dicen, pues,
es dicho al azar sino que son expresiones de un verdadero proyecto ideolgico, cultural
y poltico, de all que consideremos a dichas obras como "objetos construidos'.6, que
sirven no slo para interpretar una realidad sino tambin para crearla7

L Chcis WICKHAM, The inheritance of Rome. A History of Europ e from 400 to 1000, Nueva York:,
Viking, 2009.
2
Marios COSTAMBEYS, Matthew INEES and Simon MACLEAN The Carolingian World, Cambridge,
Cambridge University Press, 2011, pp.419-427.
3
Cf. Stuart AIRLIE, Power and Its Problems in Carolingian Europ e, Farnham, Ashgate, 2012.
4
Para las cuestiones dinsticas cf. Simon MACLEAN, Kingship and Politics in the Late Ninth Century.
Charles the Fat and the End ofthe Carolingian Empire, Cambridge, Cambridge University Press, 2003;
Eric GOLDBERG, Struggle for Empire. Kingship and Conjlict under Louis the German, 817-876, Ithaca
and Londres, Coroell University Press, 2006. Para las cuestiones simblicas cf. Ddar GARIPZANOV,
The Symbolic Language of Authority in the Carolingian World (c. 751-877), Leiden, Brill, 2008. Para las
cuestiones sociales cf. Fran~ois BOUGARD, Hans-Weroer GOETZ and Rgine LE JAN (eds.), Thorie
et pratiques des lites au haut Moyen ge. Conception, perception et ralisation socia/e, Turnhout,
Brepols, 2011. En todos los casos los textos de referencia se indican como una puesta al dia, tanto
temtica como bibliografia.
5
Josef SEMMLER, "Renovatio Regni Francorum. Die Herrschaft Ludwigs des Frommen im
Frankenreich, 814-829/830", en: Peter GODMAN and Roger COLLINS (ed.), Charlemagne's Heir. NiM
Perspectives on the Reign ofLouis the Pious (814-840), Oxford, Clarendon Press, 1990, pp.125-146.
6
Joseph MORSEL, "Les sources son-elles ' le pain de !'historien '?", en: Hypotheses 2003. Travaux de
l 'cole doctora/e d 'histoire de l'Universit Paris I Panhon-Sorbonne, Pars, Publications de la
Sorbonne, 2004, pp.273-286.
7
Gabrielle SPIEGEL, The Pastas Text. The Theory and Practice of Medieval Historiography , Baltimore,
1999 p. XVIII subraya la importancia del lenguaje performativo al momento de analizar y considerar los
textos medievales. Ms adelante, pp.3-28, fundamenta y ejemplifica la relacin existente entre "realidad" ,
"contexto" , "estructura social" y el marco analtico elaborado por los historiadores, relacin que
necesariamente habla de textos y se expresa a travs de textos.

VI
Se podra hablar de "objetos construidos narrativamente", de un pasado que
toma cuerpo a partir de determinadas prcticas y estrategias discursivas. De all los
necesarios cuidados metodolgicos que el historiador debe tener al enfrentar dichas
fuentes. Philippe Depreux seala que la documentacin narrativa del perodo carolingio
contiene mucha informacin fidedigna (descripciones territoriales, arquitectnicas,
referencias litrgicas entre otras) junto a otra que se encuentra tergiversada en funcin
de los intereses de los participantes 1 Es por ello que hoy se reconoce la importancia de
estos escritores y sus escritos como testimonios histricos de la Alta Edad Media2:
Matthias Becher sostiene que los Anales carolingios pueden ser considerados como una
versin semioficial de la historia, el basamento sobre el que se desarrollan las dems
narrativas del perodo3, en tanto que Rosamond McKitterick habla de la ilusin del
poder real que transmiten4
Como es posible observar, la palabra escrita cumpli una funcin de primer
orden en la sociedad carolingia: desde la literatura a la administracin, todo qued
registrado por escrito. La palabra escrita permiti conformar una tradicin histrica y
cultural franca a partir de la reelaboracin de las herencias romana, cristiana y germana.
Pero tambin esta escritura result esencial para el buen gobierno del reino, como lo
demuestran Las Capitulares de Carlomagno. Estas capitulares evidencian la
preocupacin de Carlomagno por los ms diversos aspectos del buen gobierno y del
buen vivir, dado que legislan tanto sobre cmo deben comportase las autoridades
carolingias hasta cmo mejorar la educacin o cmo proteger a los campesinos.
Las capitulares, ordenanzas formuladas desde la corte real acerca de una variada
gama de temas, constituyen desde nuestra perspectiva, una de las ms importantes

1
Philippe DEPREUX, Les Socits occidentales du milieu du Vie. ala fin du !Xe. Siecle, Rennes, Presses
Universitaires de Rennes, 2002, pp.Sl-61. Rosamond MCKITTERICK, Charlemagne: The Formation O)
a European Identity, Cambridge, Cambridge University Press, 2008, pp. 345-372 habla de " libros reales"
al referirse a la vasta cantidad de manuscritos que se producen, copian o guardan en la corte o mbitos
cercanos a ella. Cf. Karl HEIDECKER (ed.), Charters and the Uses or the Written Word in Medievai
Society, Turnhout, Brepols, 2000; Hans-Wemer GOETZ (ed.), Die Aktualitiit des Mittelalters, Bochum,
Wincler, 2000.
2
Mayke de JONG, The Penitential State. Authority and Atonement in the Age of Louis the Pious, 814-
840, Cambridge, Cambridge University Press, 2009, p.59 se refiere a la obra de estos autores como
"narrativas de la novena centuria" en tanto Thomas NOBLE, Charlemagne and Louis the Pious. Lives by
Einhard, Notker, Ermoldus, Thegan, and the Astronomer, Translated with Introductions and Annotations
by . .. , Pennsylvania, The Pennsylvania State University, 2009los considera genricamente "bigrafos".
3
Matthias BECHER, Eid und Hen -schaft: Untersuchungen zum Herrscherethos Karls des Grossen,
Sigmaringen, Thorbecke, 1993, pp.21-77.
4
Rosamond MCKITTERICK, "The Illusion of Royal Power in the Carolingian Royal Annals", en:
Enf!lish Historical Review 460, 2000, pp.l -20.

VII
manifestaciones de la existencia de una temprana idea imperial en la corte carolingia y
los principales instrumentos reales puestos al servicio de la transformacin de la
sociedad carolingia en virtud de la instauracin de un Imperio cristiano.
En este sentido, entendemos a la legislacin carolingia como un instrumento de
gobierno, como un lugar de expresin y de elaboracin del pensamiento poltico y
eclesistico del perodo. Por lo tanto, el contenido de las capitulares, as como el
esfuerzo que signific su transmisin, preservacin y aplicacin, nos interesan en tanto
ponen en evidencia la instrumentalizacin de un programa de reforma de la sociedad
sobre nuevas bases, profundamente cristianas.
En un contexto de descentralizacin administrativa como el carolingio,
caracterizado por la inexistencia de capital y de una residencia fija del rey y sus
colaboradores, el elemento esencial entre la corte y el resto del reino era el sistema de
comunicaciones, tanto oral como escrito.
Las capitulares, decretos y decisiones del rey y de sus asesores, reciben este
nombre por su organizacin en breves secciones de clusulas denominadas capitulas.
Mientras que el lugar de aplicacin, el formato, el contenido, el contexto de produccin
y la funcin de las capitulares vara con cada una de ellas, la forma capitular es nica.
La multiplicacin de las capitulares en las tres ltimas dcadas del siglo octavo
ilustra la voluntad del rey franco y de su corte de actuar sobre la sociedad y de exhibir
su poder. Segn Alfred Boretius 1, se han conservado ciento siete capitulares del reinado
de Carlomagno, datadas entre el 768 y el813.
A partir de esta edicin de A. Boretius; la ms aceptada entre los especialistas,
ofrecemos la primera versin bilinge, latn-castellano, completa, realizada entre 1979
y 1980, en el entonces Centro de Estudios de la Cultura Europea3 de la Facultad de
Humanidades de la Universidad Nacional de Mar del Plata, por un equipo
interdisciplinario, coordinado por Carlos Rafael Dominguez quien, con la colaboracin
de Santiago Alberto Bazzano, empez con la tarea de traduccin, que se complement

1
Alfred BORETIUS (ed.), Capitulara Regum Francorum, Hanover, Monumenta Gennaniae Historica:
Legum, sectio 11, 1883.
2
Conseguida por el Instituto de Historia Antigua y Medieval de la Facultad de Filosofia y Letras de la
Universidad de Buenos Aires, gracias a la gestin de su directora Nilda Guglielmi.
3
Este Centro, ratificando la idea de que la historia descansa sobre las fuentes que permiten al historiador
reconstruir el pasado, resolvi traducir fuentes (del latn al castellano), consideradas clave para
comprender el perodo medieval, teniendo en cuenta tanto los aspectos relativos a la investigacin como
los especficamente pedaggicos y didcticos. La otra fuente entonces traducida fue Historia de los
Longobardos de Pablo Dicono, que permanece an indita.

vm
con los aportes de los historiadores Jorge Estrella, Miguel ngel Barbero y Florencio
Hubeak.
Los intentos de publicacin -por la extensin, las particularidades del trabajo y los
costos de edicin- quedaron permanentemente postergados. Ante la facilidad que
brindan las nuevas tecnologas, decidimos realizar una versin electrnica de Las
Capitulares de Carlomagno, que recupera aquella traduccin y se publica bajo los
auspicios del Grupo de Investigacin y Estudios Medievales, radicado en el Centro de
Estudios Histricos de la Facultad de Humanidades de la Univesidad Nacional de Mar
del Plata, una de cuyas lneas de investigacin hace referencia al perodo carolingio,
como sealamos a continuacin.

Elenco de publicaciones de los integrantes del GIEM:

Miguel ngel Barbero y Jorge Estrella


"Fuentes (Perodo Carolingio)", en Res Gesta N23, Instituto de Historia, Facultad
de Derecho y Ciencias Sociales, UCA, enero-junio 1988, pp.171-187.

Micaela lturralde
"La renovacin imperial carolingia: algunas consideraciones", en Gerardo
Rodrguez (dir.), Textos y contextos (IJ). Exgesis y hermenutica de obras
tardoantiguas y medievales, Mar del Plata, EUDEM, 2012, pp.229-259.
"El programa carolingio de renovacin imperial y su presencia en las capitulares del
siglo VIII" , Actas de las Ill Jornadas de Filosofia Poltica: justicia, equidad e
igualdad, Mar del Plata, Centro de Estudios Filosficos y Sociales, 2010,
www.cefysmdp.com.ar.
"La idea de renovatio imperii revisitada: las capitulares carolingias (siglos VIII-
IX)", XII Jornadas Interescuelas Departamentos de Historia, Universidad Nacional
del Comahue, Facultad de Humanidades y Centro Regional Universitario Bariloche,
Departamento de Historia, 28 al 31 de octubre de 2009. Edicin en CD ROM.
"La Vita Karoli Magni Imperatoris de Eginardo: revisin de la obra y de la figura
del emperador Carlomagno", en Gerardo Rodrguez (ed.), Textos y contextos.
Exgesis y hermenutica de obras medievales (siglos IV al XIII), Mar del Platal
EUDEM, 2009, pp.131-196.

IX
Gerardo Rodrguez
"Escuchar a los bigrafos carolingios: Ennoldo'\ Cattedra, Olivia y Rodrguez,
Gerardo ( comps.), Actas del IV Simposio Internacional "Textos y Contextos: dilogos
entre Historia, Literatura, Filosofla y Religin" celebrado en Mar del Plata el1 O de
mayo de 2013, CD-ROM, Mar del Plata, GIEM- UNMdP, mayo de 2013, 9 pp ..
"Cmo se construye la historia carolingia? Historia(s) y tradicin(es) en la primera
mitad del siglo noveno", en: Coronado-Schwindt, Gisela, Gastaldi, Vivina, Marrn
Gabriela y Rodriguez, Gerardo (eds.), Palimpsestos: escrituras y reescrituras de las
culturas antigua y medieval, e-book, Baha Blanca, Edius, 2013, pp.295-303 .
''Nitardo como fuente histrica", Neyra, Andrea y Rodrguez, Gerardo (dir.), Qu
implica ser medievalista? Prcticas y reflexiones en torno al oficio del historiador, e-
book, 3 volmenes, Grupo de Investigacin y Estudios Medievales, Universidad
Nacional de Mar del Plata y Sociedad Argentina de Estudios Medievales, Mar del Plata,
2012, vol.l,pp.191-202.
"La historia poltica de la Alta Edad Media y los historiadores carolingios de la novena
centuria: los nuevos rumbos historiogrficos", Rodrguez, Gerardo (dir.), Textos y
contextos (II). Exgesis y hermenutica de obras tardoantiguas y medievales, Mar del
Plata,Eudem,2012,pp.213-228.
"pica, memoria e historia. Cmo los carolingios escriben el mundo", Histria Revista
-Revista da F aculdade de Histria e do Programa de Ps-Graduac;ao em Histria da
Universidade Federal de Gois, Gois, Universidads Federal de Gois, Vol.17, N2,
jul./diz. 2012, pp.69-103.
"La 'renovacin cultural carolingia': contexto histrico-cultural y proyecciones", Actas
de las IX Jornadas de Investigadores del Departamento de Historia, Mar del Plata,
2012.
"Luis el Piadoso en la obra de Nitardo", Basarte, Ana y Barreiro, Santiago ( eds. ), Actas
de las XI Jornadas Internacionales de Estudios Medievales y XXI Curso de
Actualizacin en Historia Medieval, Buenos Aires, Sociedad Argentina de Estudios
Medievales, 2012, pp.163-170. Edicin online.

X
"Literatura histrica carolingia o cmo se construye la figura del soberano en el
siglo IX. Luis el Piadoso en las obras de Astronomus, Ermoldus y Theganus",
Guiance, Ariel (Comp.), Movilidad y migraciones. Actas de las III Jornadas
Multidisciplinarias, llevadas a cabo en Buenos Aires, del 22 al 24 de octubre de
2008, Buenos Aires, IMHICIHU 1CONJCET, 2011, pp.l27-137.
"La 'otredad' en la Literatura histrica carolingia del siglo IX", Orbe, Patricia
(coord.), Actas III Jornadas de Investigacin en Humanidades, UNS, Baha Blanca,
2011 , pp.261-265.
"Mito e historia en Astrnomo y Thegan", Cattedra, Olivia (dir.), Mito e Historia I:
El Umbral del Tiempo, Baha Blanca, CEICAM, 2011, pp.233-246.
"La construccin histrica de La imagen del otro en las narrativas carolingias de la
novena centuria", Rodrguez, Gerardo (dir.), Historia, Literatura y Sociedad:
aproximaciones al mundo medieval desde el siglo XXI, Mar del Plata 1 Baha
Blanca, Cultura Fusin 1 CEICAM, 2011, pp.113-143.
"Historia y narracin Cmo los carolignios escriben el mundo?", Tiempo y
Espacio, Chilln, Universidad del Bo-Bo, Vol.26, 2011, pp.31-65.
"La Virgen Mara en Ermoldo y el Astrnomo", Actas de las VIII Jornadas de
Investigadores del Departamento de Historia, CD-ROM, Mar del Plata,
Departamento de Historia de la Facultad de Humanidades, UNMdP, 201 O.
''Narrar y legislar: en torno a la penitencia de Luis f ', Actas de las 111 Jornadas de
Filosofia Poltica: justicia, equidad e igualdad, Mar del Plata, Centro de Estudios
Filosficos y Sociales, 2010, www.cefysmdp.com.ar.
"Las figuras femeninas en Ermoldo Nigello", Rigueiro Garcia, Jorge y Rodrguez,
Gerardo (comps.), Actas de las X Jornadas Internacionales de Estudios Medievales,
CD-ROM, Buenos Aires, Sociedad Argentina de Estudios Medievales, 2009.
"La invencin del pasado: memoria, mito e historia en Ermoldo Nigello",
Rodrguez, Gerardo (comp.), Textos y contextos. Exgesis y hermenutica de obras
medievales (siglos IV-XIII) , Mar del Plata, Eudem, 2009, pp.l97-219.
"Qu ves, qu ves cuando me ves: las mujeres vistas por Ermoldo Nigello",
Transiciones. Revista de Pensamiento, Ao 5, W27, Mar del Plata, noviembre de
2009, pp.5-6.
"'Mismidad' y 'Otredad' en la Alta Edad Media Occidental", Transiciones. Revista
de Pensamiento, Ao 4, N19, Mar del Plata, junio de 2008, pp.4-6.

XI
"Las imgenes de La otredad en Ermoldo Nigello", Anuario del Centro de Estudios
Histricos "Prof Carlos S. A. Segreti"N7, Crdoba, 2007, pp.361-369.
"Historia y epopeya en Ermoldo Nigello", Rigueiro Garca, Jorge y Rodrguez
Gerardo (comps.), CD-ROM Actas de las VIII Jornadas de Estudios Medievales,
Buenos Aires, Sociedad Argentina de Estudios Medievales, 2007.
"Historia y literatura en Ermoldo Nigello", Fuentes e lnterdiscip/ina. Actas de las

Jornadas Multidisciplinarias llevadas a cabo en Buenos Aires/ del 25 al 27 de agosto

de 2006, Buenos Aires, IMHICIHU, 2007, pp.llS-125.

"Historia y literatura en Ermoldo Nigello", CD-ROM Actas de las JI Jornadas de


Investigacin en Humanidades, Baha Blanca, Departamento de Humanidades,
UNS,2007.
"Poltica y religin en La construccin del pasado. Isidoro de Sevilla y Ermoldo
Nigello", Fundacin VIII: Actas de las Quintas Jornadas Internacionales de
Historia de Espaa, Fundacin para la Historia de Espaa, Buenos Aires, 2006-
2007, pp.33-40.
"Religin y poder en la Europa carolingia: el culto mariano en Ermoldo Nigello",
CD-ROM Actas del I Simposio sobre Religiosidad, Cultura y Poder, Patricia
Fogelman (ed.), Grupo de Estudios sobre Religiosidad y Evangelizacin, Programa
de Historia de Amrica Latina, Instituto de Historia Argentina y Americana "Dr.
Emilio Ravignani", Facultad de Filosofia y Letras, UBA, Buenos Aires, 22 y 23 de
junio de 2006.

XII
INTRODUCCION Jl:IETODOIDGIC.II

Puestos en l a l!nea, s egt1 lo expres ado en la Presentacin, de


querer brindar una traducci6n compl et a , accesible y, al mismo tiem-
po, portad.ora de la.s p1"'incpales car l:"'. cte:r!sticas coruderadas tpi-
cas del origi nal, hemos t enido que :ha cer frente a no pocas dificul-
tades que nos han obJ.i gado e. tomar una s erie; ele decisiones prncti-
cas sobre las que es timaQos oportuno advertir ~~ lector.
A los problemas, haxto conocidos, de toda traduccin, s e unen en.
este caso algu.ne.s circunstancias especiales que tornru1 la t area a.illl
~s compleja. Baste mencionar le cons iderable distancia existente en

el tiempo ntre el original y la traduccin, y, particularmente, la


, 1
ndole de l a obra, que al r eferirse a instituciones y valores cultu-
'-
rales cuya vigencia o ~I'-t'asis se ha modificado subs lianci~lmente, ha-
ce mt~ riesgosa la utilizacin de u_~ terminologa que a primera
vista puede :parecer nada m1s que Ul'la parte de nuestro lengtl8.je or- '
dinario, pero que el ser tras l l'!dada. a doce: siglos de dis tancia re-
sulta engaosa.

EL TEXTO
Con el fin de obtener una obra de lectura fluida se decidi s im-
plemente presentar un texto de los genera~cnte propues tos, sin men-
cin de las va~antes ni la adicin de apar a to critico o erudito de
ninguna especie.
El texto l a tino adoptado corres ponde a la edici6n de A.:Boretius,
en Monuruenta Ger.maniae Historica:Legtun, sectio II;Hannover, 1883.De
all! se r1a tomado tambi~n l a. numera ci~n de las capitulares, s i bien
en el ndice general, s egn lo advertido, se haqe menci&n, ad~s,de
la numeraci6n correspondiente a. l a edicin de K~Pertz, Monumenta
Ge~aniae Historica: Leg~, vol.I; Hannover, 1 835. I~lmente corres-
ponde a l a edici6n d0 1loretiu.'3 l a indica ci6n de la fecha cierta o
probable de :promulgo.cin de l a C8.pitular.

-1-
1 lengua del texto original
Para quienes pos ean a l g>.1n conoci.L'liento de la lengua l a tina y pue-
dan utilizar, aanque s e a parcial y espor~uioamente el texto original,
les secln. de utilidaQ. a lgu.nas observaciones acerca del lat:!n en que
se encuentra escrito.
No se tmta , evide:nte.mente: rle la m:i.~ l9ngua en que s e encuen-
tran escritos los aut;o:res clJsicos. El te:;ci;o de es tas capitulares no
repres enta lil.iill':>oco ~m-.. l e ngua tm.i:fOJ:j[!e qu.; pu.r'l.i era encuadrarse den-
tro de UJ1 s olo tipo d.e d -3f:i.nic:i.6n .
Hay capi tularGs, :por ~ jem;plo l a n.st 29, es cri t es en un la t:Cn mon:1s-
tico bastante coherente 9 en el que, apa rte Cl. el contenido l~xico de
inspirac.i 6n cr:i.s tia nn, l a mo:i:'foloe;a., l a sintn..x ie y a"lW el es tilo 6 n
en grandes lineas, loo de les niglos cl~s icos.

Ea te l atn , evideJltemente, no representa de ninguna manera l a len-


gua connmmente h nblflda 13n enu momant o, rno una t:radicitSn mantenida.
en las escuelns, en ese entonces muy llecada s, y quG ~ p:;:oecisame.nte,
Carloli!A.gno se propone :restaurar.
L.9. :mayor :rmrte d.e las ca:pi tula..-res t sin embergo,. est!1 escrita en
un latn mu:r h"regu.lA.r, con uua. s inta.;;:is -que evidentemente anuncia
J.a.o tendencias !}U C <:ond.nj r~rO!l a lP. f'O:!:'l'laci~n de l aS lenglla.S rom~ances
y una ortogl"Bf:a no norma...lize.l.a, como lo tes t irr..on }a:n- l ea ;.Y8.riaS gra-
f:!as :pa ra un n.sno t~rmino, a ,reces en una mi8liL."l. lnea o lneas segui-
cl.as. Rn. m.'!.estro te::rto hemos res pel;a do l a ortogr2f a de los M.G.H. que,
evidentemen~e, y a. presenta e.l~ ,grsdo de nor.maliza c i 6n con xespecto
a 1a de los m:wv.scri!;os . 'No debe, pues , ex t r aar (!,]! lector encontrar
numerosa s _p,.o.b~s c on eraf:! as diferentes en el cu:rao de un mismo pa-
saje, por ejemplo~ ebdomad.a, h~1:>doma.da , aebdomada ; prCJsbytar, presbi-
ter; servi tiu:m, s erv:i.c:i uro., etc.
En general pu.eC:.e acep-:;ro"8 e Cj_rte l e. lengtl::!. del texto repres enta un
e s tadio p~rciaJ~ente aTca ico en rcla.c i 6n con la leng~a popula r. En
algunos cazos l a dir-r t::uwi a pued.e llegar a s er b a stante pequ.e.ffa.. En
otras ,. como s e ilijo, puede t r<tt ars e <le l a l engua escrita tradicional.
En l e ma_ycr-1a Cl. e J.ns casos no h~y uso :l e recursos r <3 tricos y s~Slo
se percibe un ffia~c~do i~ter~s por de jar e At ablecido con claridad el
concepto en lo referente a ciqrtas leyes o decre tos aun a riesgo de
repeticiones y cambios a brupt os de cons t~1c~:i.6n.

-2-
Tambi~n aparece en algunos textos el latn eclesistico m~dieval

de color li tdrgico.
El conjanto d~l texto es~ en rin, el resultado de una gama de ma-
nos muy diversas.

CARACTERSTICAS DE LA TRADUCCI6N C ASTEti~NA

La :regla fundrur,el'ltlll que rigi6 nuestro t rabaj o ha s ido la de le.


b~ queua de 1~ fidelidad al original, evitru1do todo aqu ello que pu-
diera in~~ducir elementos ~e.indole interpreta tiva. Algunas aclara-
ciones resulta~n de provecho.

Estilo
En l a bsqueda de fidelidad se t1.a 't6 de preservar un cierto sabor
orig:i.nal que se refleja en l a long:U;ud de ciert;os pasajes, en l a con-
se:r.vc-1.ci6n de r epeticiones y en l a vers i6n casi literal de ciertas es-::
truct11raS que :podcla.n haber sido sus ti tui das por otras :m!s en uso co-
rriente en l e. actualidad. Asi, por ejemplo, se encontraron numerosos
prrafos iniciados .IJOr UD. 11 que 11 , y s e ha hecho un USO ms bien gene-
roso del subj-untivo. En oc:tsionea, se ha optad~ :por la 'f naa lll!ts ar-
caica de uu1a palabra, v. gr. archidicono; en lugar de ~cediano; de-
cano; en lugar de den; prep6sito, en l ugar de preboste.
Tam'bin en a l guna medida nos pareci6 1111 deber a es a misma. fidelidad
el mantenimiento del car-J cter ron.bigu.o u os curo de a l gtmos puntos. Lo
contrario hubiera sido rec~ear P.l original con el riesgo de modificarl<

Propiedad te~nolgi ca
Habiendo tomado l a decisin de p:reseniiar original y tra ducciiSn a
pgina.s enfrentadas, co.nscientemente nos :prohib imos el expe!!iente
usual de i n cluir en l e.t:!n los Mrwinos c1zya '!;raduccin parece imposi-
ble o muy difcil. Tuvimos que traducir todo.
Esto implic l a necesil.ad. rl e buscar el equivalente nu:{s cercano cuan~

do el t~nnino preciso no se de j encontrar. Es un problema de opciones.

-3-
Como t~l., no puee deja r de e s tar teido de subjetividad. En todos
los caso~ se han preferido aquellos t~r.minos que , a ~uestro juicio,
:fues en ms transparentes para un lector riopla:te~e.

Nom'bl:'es prop-ios d e per'!:'ones Y-...1'v.e..:..:re1;1


Se ha utilizado la for.mu Cl:l.t:tellElna juz);ad.a ~s corriente en los
textos hi s ~6:ricos ,ctte.J: Cl. c se tra:l::a ele lo:::. nc>mlnes r~s conocidos y cu-
ya equiv~le11cia as get::Gl"'S.lruent e ucept;ade. Por. ejemplC': Oa rJ.os,J&B:rtin,
A1cuino, Estebar!, Pipino, Heris t a l, Aquisg;r:!n.
En otros ca sos se h a recurr ido a una minim.a castellaniza.ci~n de
l.os t~rmillOS, sobre todo en le refereni;e a los nombres :f)ropio;o de JlOl.._

sanas, consis-tente en l a a daptaci6n de las i;euninaciones: Baugul:fo,


Elperico,. .1\ngesildo,. Rad6u .

Otros Mrminos
Espr:cia l dii'icultaU. plantea n los re:f'erentes a elemen tos concretos
pertenecien~es a instituciones cultv.1-ales de e s cc.sa o menor v1.gencia-
en l a a ct1m.lida.rl. Tales~ por ejemplo los c;ue des i gnan pesas, metidas,
mon~ilas, oficios , jerarq_tas, divis iones territo~~iales, coni;ribucion es
etc.
- . ;: .
Ace!)tanclo l a. nec es idad i.e traducir, 11emos optdo por. a lgunos de los
s~g;u.ientes r e cm-s os , e n este orden:
l. Usar el eqtu:valente castellano qua consiclel'alDOS ms prximo P.ntre
los v a rios _posibles . Por ejerrplo.,. para l.a palabra mis sus, las opcio-
nes pri n ci,p::ea podran lw.ber s i do : ins pector, v:i.si i;c.tlor , l egad(), en-
v:t-a do, repre2len-~ante,. superviso. Heruos optado p or "enviado".
2. Cas tell::.o .nizar el t~rr.U no latino. Por ejemplo : . lite (:por litus);
h~ri b;!n (por heri bunm'\S) ; eulogia ( por eulo,s"iu::n.).
3. Aplicar a ese uso otr<:? trraino- c orriente en o~ras acepciones. Por
ejemplo, capitula r, benef icio.
En ocasioneB u.n .mi.s .mo t~r.mino l 8.tino e8 ,~erti.d o en forw.s di:i:'eren-
tes cuan do cor r es ponde u funciones que ~ para n osotros , es u~ual distin
guir. For e j em:rlo, iudex., a veces es t:enducido p or 11 juez 11 , y a veces
por ":!.nteud.ente~L;bannus, a v .uces se hace correspcnder a 11 bundo 11 , y
11
otras a xr:ulta 11

-4-
Con la inten.ci6n de aportar al J.echor Uil9. ayuda en la dilucidaci6n
de alguno de estos pro'blemas l~xicos se decidi6 la inclusi6n de un gl1
sario.

GLOSARIO

Pretende contrcm.er c.q_ue llos trm:i.,'los qu e :


* Pueden no s er obvios dado e l cal.lbio nct2.ble del IP.a:rco de referen
cia, o.7 peor alhl..,. r es uJ:tar engaosos . ror ejemplot a'bad,. centuri6n,
archidi~cono, ca bn.llel\.1 .
* Pueden n.ecesi tar ex-p1ica ci6:n por trata.rs~ de 1ma castellaniza-
ci6n del t~rm.:f.no ,. o l.ltlB apl:i.caci6n especial de cm. uso: lito. benefi-
cio, sextario.
~~ Ptleden s er t~rm:!.nos ca:::r hellanon 1LSUa les en una gama ms amplia
de acepciones, siendo conveniente req.ucir el campo a algima. o algunas
de ellas: asall!.b1ea, enviado 1 vicario.
* Pued9n r equerir alr,Lil'l !;iptJ d.C'l a claraci6n uJ..te:r.ior a :fin de no de
ja:r dudas con respecto al sentido de h traduc cin: J.ibros can6nicos,
palacio, dom:l.nio.
* Siendo corrientes en la ter.m.irJOlog!a eclesidetica ~ ;pueden necesi
tar cierta explicaci6n pa~ el lector comdn.

Manejo d~l gl~~

I.os t~:r:rninos que :figuran en el glos a rio se encuentran subrayados


en ambos textos , el l e.t:i.no Y' el cnste:Uano. Como los articulas se eu-
cuentl"all enf:rentc.dos., la co:rres:pondencia de ambos no ~s de difcil
loca.lizv.ci6n.
!e. ent;rada e.n el glozc:..rio se hace por el t~rmino l a tino, lo que
ol>J.iga al l ector a un r e curso i'.l.J. origi :n.al, c:tu e e~ t;imsmos saludable.
Por ejeffiplo:
curo. episco:pis,abbatibua,co.mitihus ... con los obis:pos,abades,condes.;
El t~rmino l a tino entra :por su no:nins.ti vo s ingul2r en caso de que
tenga f'lex i6n nominal, o :por su infiniti.vo si es verbo. Por ejemplo,

-5-
en el caso anterior:
epiacopu.s:
abbas:
comes:

.Dado el nlli-nero relativamente pequeo de Mrminos que se maneja, 4


b~gueda no ser difcil aun para el no irdciado ~n la lengua latina.
En caso de diferentes grafas, l a explicaci6n s e coloca en la. que
consideramo:s :zru!s co.urdn, y las ot;ras s e refieren a ella .
En general, el criterio d.8 inclusitSn ha s ido ms bien amplio.
El glosario con.r.:: ti tuye un todo ce:.::Tado con el te::rt() en cua.nto a
las acepciones incluidas. Solamente se explican aquellas que han sido
empl'Z!adas en el texto, sin men.c i6n de las de.rru!s, aunque puedan ser
ms co~xnes o generales.

!NDICE TID.~TICO

Las capil;ulares de Car1o!ll2.gno consti tayen v..n abiga.T..cado conjunto


de normas y prescripciones ocasionales't reurddas la mayor parte de
l~s veces s in nin&~~. tipo de ordenamiento sist~tico, lo que torna
ardua su consuJ.ta.
Tratar de asignar a cada capitula r un subttulo explicativo de su
contenido, en le. mayora de los casos no hubiera sido eficaz, o siqvie
ra posible.
Es por ello que un ndice temtico puede s e r de utilidad. Su utiJ.i-
zaci6n permitir una cons ulta rJ.pida , si . bien, una lectu..ra previa gene-
ral de l a obra, nos parece indispensable.

-6-
TJARCO HIST6 ICO

A l a muerte del rey caroli gio Fi pino "el breve", el reino de


los francos paseS a ser goberna do por sus hi jos Carlol!IIl - en Aus-
trasia - y Carlos en Neustria y Borgoa.
El temprano fallecimiento del primero de ellos dej& nl Gegundo
como 11nico seor de todos lo es t ados a partir del 4 de di ciembre
del 771 y le permi ti eS consolidar nuevamente la unidad del reino.
Carlomagno ( Car.olus Magn11B) - nombre con el que fue con.ocido
Carlos por l a posterioridad - nocicS en el 742, e inicieS su reina-
do dedic&ndose a fortalecer militarmente su poder a trav~s de una
serie de campar1as .
Ia primera de ellas tuvo l ugar contra el reino de los longobar-
dos que regia De~ iderio, derrotado en el 774. Con motivo de la
victoria, Carlomagno, tras :repud iar a su mujer longobarda , se au-
tocoron6 rey con l a corona de hierro, dando fin a dicho reino in-
dependiente. A partir de esa f echa se lo conocicS como "Carlos,
por l a gracia de Dios , rey de los francos y los longobardos y pa-
tricio romano". "Este hecho signif'iccS la desaparicicSn de los lon-
gobardos como pueblo y se complet6 con la ocupaci~n d~)os duca-
dos de Friul, Spoleto y 13enevento, y l a ratificacicSn d~< la dona-
ci6n efectuada por su padre al Papa.
El siguiente paso de l a expansicSn carolingia fUe d:irigido
contra l a Sajonia , cuyos habitantes segu!a n en estado semisalvaje,
divididos en tribus de hombres libres - al es tilo genMnico - que
el egan a sus propios j efes y con una asamblea que anualmente a
orillas del Weser analizaba las decisiones comunes. Los pueblos
sajones habitaban entre el Ems y el Elba, des de el mar del Norte
a los montes de Harz , y entre ellos y sus tupidos bosques s e
abri6 paso Carlomagno con s us hombres, hasta las fuentes del
Lippe. AH:! conatruycS el castillo de Lippspring y destru,y6 el
culto a Irmenaul, dios de l a guerra y genio tutelar de los
sajones.

- 7-
Frente a las dificultades para colonizarlos y cristianizarlos,
Carlomagno recurri a medidas dr~sticas. As llev a cabo trasla-
dos masivos de poblaciones a tierras de Blgica y Helvecia, sus-
pendiendo sus asambleas. Tambin fLmd una serie de obispados en
Paderborn, Minden y Osnbruck, destinados a dirigir la evangeliza-
cin y consecuente occidentalizacin de dichas tribus. En los al-
rededores de l as iglesias misionales comenzaron a surgir las pri-
meras casas, luego aldeas y all los obispos reunieron sus sno-
dos y los condes, sus dietas.
Cuando parecia que l a cuestin sajona habia sido dominada,re-
surgi con nuevos brios la figura de Widukind, quien con sus ho.m~

bree infringi, en el 782, una seria derrota a los francos en


Sintelgebirge, muriendo en batalla dos ntimos amigos del propio
monarca. Este hecho motiv las iras reales y en la dieta del 784
se resolvi l a decapitacin de va rios millares de sajones en Ver-
den. Tras este escarmiento, Widukind resolvi entregarse e inclu-
sive se conVirti al cristi~nismo, a ceptando la promulgacin de
la Capitulatio de Partibus Saxoniae, que fijaba las dr~s ticas

condiciones de paz. Afirma un historiador que 11


ja.m;{s se vio
m~todo mS brutal para obligar a toda costa a un pas, libre an
la vspera, a sufrir la ley del vencedor"(l). Es~a act~.tud se
complet en el 804 con la promulgac~6n . de la Lex Saxorium y con
nuevos traslados de poblaciones. Afirma otro historiador que
"la anexin y l a conversin de la Sa jonia permitieron que entra-
ra toda l a antigua Germana en l a comunidad de la civilizacin
europea" (2.).
Similax fue la actitud del monarca en Baviera donde gobernaba
su pariente, el conde Tasiln. La autonoma orj.ginaria le fue cer-
cenada en el 788, ocasin en que Carlomagno ocup~ el ducado y lo
anex a su reino, sin perjuicio de conservar su identidad. En el
785 a su vez fue reducida la regi6n de Frisia.
De es te modo los francos se encontraron limtrofes de los

(l)Halphen.Carlomagno y el Imperio Carolingio.UTEHA;l955;p49.


(2)Pirenne,H. Historia de Europa des de l as invasiones al siglo XVI.
F.C.E. 1942;p.60.

- 8-
..j

ltvaros, pueblo d e origen turco, ubic do en la Pannonia , entre los


ros Tisza y Danubio. Contra elloo dirigi el rey otra violenta e~
pafia. que culmin en ol 791 con l a ocupaci6n de su "Ringn (recinto
fortificado) . La ocupacin mjlitar s e compl et con l n predicacin
religiosa llevada a cabo por Amo de Salzburgo y Paulino de Aqui-
l eya, segdn loe consejos del mon j e Alcuino. RPrimero, predicar,
re pe ta , antes de bautizar; no c onduzc~is a los paganos a l a pila
bautismal ba j o l a amena za de l a es pada ; usaal al c ontrario, dulzu-
ra y per suasin; a c tuad por etapas: mostraos, al princJ.pJ.o, fiexi-
bles en loa det alles, y, sobre todo, de j ad para rnds tarde l as ohli-
gaciones de or1en m terial, como el pago de los diezmos , que t an
indt ilmente exasperd a los sajones y contribuy a hacerles ins ~

t abla el cris tionismo"O ).


La des truccin a e los &varos coloc a los francos en cont acto
directo' con la nacin esl ava, que hab! a ocupado l as posesiones ger-
manas al correrse ~s to s
hncia Occident e.
Abi erto el camino hacia Europa , on e l s i glo V por loe godos , los
es l avos , t emer os os d el podero de los hunos , los s i guieron diri-
gi~nd os e h ci l a cuenca del Cder, y en un oegundo avance hacia el
r!o Elba, donde chocaron con loo ~varos que ocupaban l a regi~n
Mvaro-bohemin. Al go Imfs t arde fuer on s ecci onad,os-- :en ~o~cidentales
y orientales y es t ablecidos en l as r egi ones que ocupan como c onse-
cuencia de la violenta penetracin de los longobardos y ~varos .

All:! loa encontr el rey de los francos , c reando en el 785 un pl'O-

t ecto:rodo s obre el puebl.o de los obodritaa .


Contro el res to orpnizt1 Car l omagno una expedicin t radicional.
de treo cuerpos convergentes - q1~e qued al m.'lndo de su hijo Car-
loo , qui en en el 805 no obtuvo res ultados muy aa tis:factorioa ,.aunque
locr6 :fortificar l a orilla der echa del Elba. Sin perjuicto de ~llo
la i nfluencia cultural y el pres tigio real fUeron indiscutibles.
l>espu~s d e est as expedicionec mili t or ea los l!oi tes del reino
:franco por el &r t e ae fija ron por l.& creaci6n de la marca del Bate
--------
(3)Aleuino. Oorrespo~~encia;cartaa 99-113,citado por Halphen{Carle-
maeno y el I mperio Carolingio. UTEm\; 1955;p.61)

- 9-
(Osterreich:.Austrin ) en el 811. Tambi~n en el. Norte Carlomagno
firm6 en e l 81.3 pac-tos con el ~audillo don~s Sigei'redo ( marca
Northma.n...'lica ) que retardaron hast a su muer"tre l as invas iones de
l.os vikings. De no menor i mportrrncia., aunque desgraciada, fue
su campafia en Eapai'ia, donde acudi~ en auxilio del tJ'ali 4rabe de
:Barcelona .. r.as tropas francas al. mc'Uldo del propiG monarca cruza-
ron los Pirineoo, pero no pudi eron tomar Zaragoza ante l a defoc-
cicm tlel lir.abe que la gobernaba. Pese a l a ocupaci~n de Pamplona,
viendo quo la si tuaci~n no l e permi to l as ~pidas conquistas
que espe1>sba, y ~.:lolici tado por nu.evoo disturbios entre l.os sajo-
nes, Carl.o.maano orden~ el. :regreso . En es ta oportunidad - 15 de _
a gos to del 778 - tuve l ugar el c~lebre e pisodio de Roncesvalles.

.
De t odos modos el monarca :f'rancc no aband:on6 s u pol! ti~ ele a t rae-
ci~n de lon his panos y en el 797 logro crear una serie de marcas
fronterizas (por e j. l a Maxca Hi sponia e) que asegu:r~ con l a toma
tie Barcelona en el 801.
Ui entraa Csrlomagno fortaleca HU poeici6n en Occidente y uni-
ficaba 'bajo s u control todos los tel'Titorios gel'llll1nicos , m&a a.l..JA
del Rhin,. empeoraban las relaciones con E:i.zancio. Del. 788 al 812
~stas fUeron muy tensas entre luchas y negocia ciones y pese a qua
los f rancos eren :muy superioras en tierra, los )~izn'il~os los aven-
l;ajaban por mar-. En el 812 se f i rm& la paz, quedando los i mperia-
les con Vene~ia y lna ciudades costeras dl11matas, mientras <::arlo-
magno ocupaba l a regi6n croata. Durante e ct e tiempo hubo un inten-
to de I!lStrimonio entre l a empemtriz viuda Irene y el propio Ca.r-
lomag.no. que hubiera conduci do a l a eatolizaci~n del I mperio bizan-
tino.
Al comenzar e l s i glo I X, Cs.rlomngno ha b:a logrado retmir exten-
sas posesiones qu e se expa:ml:!an por Austrasi a,. IIaase, l a Francia
renana, Alsacia , Germana, Suavla , :Bavi e:ra, Carintia , Sajonia , Frl.-
sis.9Neustria-fl ! qui tnnia , Septimani.a , :Borgofia,. l a Suiza borgoesa,
Ginebra, Ly~n,el Delftnudo,. Avignon, Sabaya, l as marcas de Espafla,
Italia con___
______ ..._._ _____ de l a
excepci~n Campani a , Cala bria y Sicilia, y eran

-lO-
sus tributario::J los pueblos es'tablecidos al oriente, entra el
Mltico y Venecia, o sea los obodritas, s orabos, lusa cios ,bohe-
mios , moravos ,,varos y eslavones . Sus dOli!inioa se extendan al
sur, hasta el ifuro, el Med.i temneo y Npoles; al. occidente lle...
gaba hasta el Atlltntico; por el norte al mar Septentrional, el
Oder y el ~tico, y por el or i ent e ous di fusos limites fUeron
Bohemia, el Raab y el Adritttico. .A J.a Galia, aom~ tida por ente-
11

ro a su autorida d, con excepci&n de la p~fnsu!P. armoricana


cuyas poblac:i.ones c~l ticas se mantuvieron rea cias y hasta ind6-
mi tos, lleg6 Carlomagno a ur>..ir todos los terr.i torios ge:mdnicos
ns alli del Rhi.n. Uno tras otro, :fueron integrados todoo en la
unidad franca, y en lo s ucesivo participaron de la miama orgnni-
zaci6~ pol:!tica , de l a misma civiliza cidn y de la. :miama fe reli-
giosa. Como soldado de Dioe, Ca.rJ.omagno los someti6 a toda costa
a J.as regl.as de . vida de las que esperaba su sal.vacicSn;hizo ex-
tender a ellos l a cultura de que estaba orguLloso y les acostum.
br6 progreoivnmente a sentirse s olidarios :frente a loa ' bthbaros
del exterior, a l a saz6n conteni dos, y de los que algunos comen-
zaban ya a dejarse ganar tambi~n p oT la :fe crisUana El reino
franco constH;u!a entonces un con junto uniforme, a filidamente
protegido por el l ado terrestre y que B61o seni cri e liorvenir
vulnerable por l as costas"(4).
Y en l a Navidad del afio eoo, en l a ciudad de Roma, el pont-
fice Le~n III coron~, se~~ el ceremonial bizantino, al monarca
fl~co como emperador de Occidente, ccn aquellas c~lebres fra-
ses: "Vida y victoria a Carlos .Augusto, gran pacfico empera.d.o r
de los romanos, coronado por la mano de Dios" . As:! se reesta-
blecifl el Imperio romano en Occidente y e s t a vez en manos de l a
dinasta c a rolingia, sobre el equema mental de Alcuino.

(4) Halphen, op.cit.,pp. 71-72.

- 11-
La organizaci6n del Imperio carolingio.

Carl omagno fue un e:ficiente organizador, y a ~1 correspondieron


las primeras medi das adoptadas para crear nuevamcn~e un es t ado,
despu~s de l a anarqua de las invasiones . Prosigui el esquema.
iniciado por los merovingios en cuanto a l a adminis tracin, pero
le imprimi l a Visin centr::>lista que fue caraetecls tica d e su
concepci~n est at al y su aplicacin pol!tica.

El reino no tuvo U1la capi-tal fija, aunque la residencia del


emperador fue de hecho Aquisg:rhl, donde :frecuentaba las aguas ter-
males como pa~ntesisde sus pe~nentes campaas militares.
La corte~ FJiguiendo a1 emperador y l as cos tumbres merovingias ,
tambi~n era nmade y el 11 palatiUI!l11 (admini s tracin), se ejerca

en el reino entero. Ya haba desaparecido l a f'lmcin de "mayordo-


mo de pa'l acio"(ma.iordomt'!S), supli~ndole en l a pn{ctica el camare-
ro (eamerarius) que s e convirti de hecho en la mrucims autoridad
del "pal atium11 , y por ext ensin, del :reino. :re. principal fUncin
eclesls tica en la corte perteneca a2 apocrisario o limosnero
mayor.
Cabe sefialar que en la corte car olingia fue sumamente des t acado
el papel eclesi~stico, :fundament almente de los oJ:>i
. ..
~,pos-., ; .que
~
con:for-
maronccn Ios ~uques el estamento mds ~portante de l a adn t ni s tra-
ci6n real.
'Las funciones del "pal.ati umtt s e completaban con el senescal,
encargado de l a mesa real, el botiller que provea el abast eci-
miento de l as bebi das ; el condestable o mariscal, que cuidaba y
diriga la9 cab.3llerizas. La "capellatt u oratorio real es t aban
a cargo de un archicapellltn. El personal de l a corte - sumamente
jerarquizado - se comp~etaba con el bibliotecario y gran cantidad
de cocineros , halconeros, mensa jeros, correos, porteros, e - criba-
nos y m~dicos .
El tribunal central de los asuntos reales era di rigido por el

- 12-
conde de palacio, quien a su vez interpre~aba las leyes. Le secun-
daba el canciller, que diriga el trAbajo de los escribas y nota-
rios. Era el responsabl e del sello real y conservabn los archivos.
Cabe aadir al ca.m rlengo., que custodiaba los ornamentos reales y
dirigi e el ceremonial de l a corte.
Res pecto a la admini s traci6n del territorio, Carl omagno lo di-
vidi en trescientos cincuenta condad~s y design6 una serie de fUn-
eionari.os que tuvieron a su cargo el gobierno de las d.istintas :!.o-
calidades. As, por e j emplo, Ion condes, responsables del gobie~no
de una circunscripci6n territoria2 conocida luego como condado,eran
la mhima autoridad regional y designaban a sus subordinados (viz-
condes) para colaborar en caso de ausencia . "Rl conde representaba
al emperador en l a plenitud de sus a tribuciones admi~~s tre.tivas:

publ~ea capitulares y todas las actas imperi~les, cuya ejecucin


debe vigilar, pervibe los imp-llestos, dirige las obras pt1blicas (con-
servaci~n o construcciones de c aminoE:t y puentes, y tod"s los res...
tante~ trabajos edilicios), vela por el mantenimiento del orden,
admir!istra la justicia, recluta y acaudilla los contingen~es mili-
tares y, finalmante, recibe los juramentos de fidelidad de los
sbdi tos"(5). Csrlomagno aristocratiz4S l a :funci<Sn condal al elegir
para estos puestos a miembros de l a alta nobleza . ~aroTfngia y del
mi smo modo, parn asegurarse su control; ho permiti6 que l a fUnci&n
se convirtiese en hereditaria, como volve~ a ocurrir despu~a de
su muerte.
t. lo l ar go de las fronteras d.el re1.no se fundaron marcas nvrul-
zadas para d~i'enderlo de l as corrientes i nvasoras. De este modo el
reino for.m6 un todo s~lidamente protegido por l as '~as terrestres ,
aunque vulnerable, por mar, como se observ6 en aos posteriores.
Pese a su i nmenso litoral mar! timo no dispuso de una flota caJlaz
de vencer a l.as m6viles embarcaciones escandinavas, y ~stas ,lle
gado el momento, supieron beneficiarse de l a anarqua reinante des-
pu~s de l a mu.erte de Carlornagno. Estas marcas fueron gobernadas
---------------
(5 ) Hal phen, op.cit.,pp.108-109.

-13-
:.

por condes , conocidos como margraven (markgra:f', en germano) o


.marqueses. Loa territorios ms extensos y con mando militar fue-
ron encomendados a los d.uques. Finalmente C3.rlomagno, :pare. ase-
gurarse el correcto funcionamiento de los ~s trados t erritoria-
les, nombraba "missi d ominiciu o enviad os del seor; los c uales,
generalmente en n11mero de d os - uno la.ico y otro ecle ~ istj.co-,

e taban encargados de vigil a r por el estricto cumpll.miento de


las rdenes reales y admini s t rar l a j usticia real.
De todoa sus s ubordinados Carlonngno exigi6 un j uramento de
:f'id.elidad - el "sacramentum :fideli tatis" -, que era a l go Jruts qua
un compromiso p ol!t.ieo, porque i nclu!a tambi~n un significa do re-
ligioso. Los no jurament ados es t aban excluidos de la. protecein
imperial y , por otra par te, l a I gles js _sostenia qae desobedecer
al sobe~ano era pecado. Del juramento, realizado a los do~e affos
de eclad, ad~ , res ultaban obligaciones como l a prestacin de
servicios mili tares y cargas impos itivas. Al asumir el.~ Imperio

renov e l jL~ent o, en el ~02.

J..a socied.ad era <le tipo militar, pero sustrato emi nen-
~ \On un
temente rural. No debemos olvidar ~ue para l os francos, como pa-
ra todos los germanos, l a guerra era una v.tardadere iDSti tuci~n,
y cada primavera, Carloma~1o conducta a s lw _hombres ~ ;distintas
fronteras del j_mperio a combat ir contra pueblos vecinos .
El emperador distribua b enef icios entre sus vasallos, y exi-
g:!a de ellos, al mis mo "tiempo, la parf:ici pacitSn personal en lan
guerras y l a COJ1tribuci6n con hombres a r.ma.dos. Para reclutar los
soldados il'l..dispensables para sus permanentes campa.fias dada l a in-
existellcia de un ej~rcito es pecializado, los vasallos . a su vez,
conced an nuevos beneficios , y t enan nuevos vasallos de los que
e ran sefiores. Los vasallos tambi~n debian pres t ar ot ros servicios,
como el alojamiento de los funciom rios reales o l a t area policial.
Carlomagno conti nu can el fUncionamiento de las asamblea s pe-
ri6dicas, que en el mes de mayo se encargaban de :ratificar las
disposiciones adoptadas por l a cor ona , por simple a clamaci6n.
En cuanto a l a j usticia, des de tiempos anteriores se admita
que el rey era la misma fuent e d-e ella y ~ata s e admin:isltraba en

-14-
su nwnbre . Pel"o l a vieja t radicidn g ernd.nica d e la yarticipacidn po-
pular en la realiza eiSn de l a j ustioia haba hecho que su:rgi ese jun-
to a l r ey o a su represe.nt ante,.un coJ:1Se j o que l e asi s ta en lo\3 jui-
cios.. A s u vez el monarca s e vio obligado en muchos c asoa a conceder
inmunidades judiciales a distintos seores :feudales, :fomenbando la
disgrogaci6n :feudal que se uotiS a l a muerte de Carlomagno.
A dem~ d el tribrula l real,ex i st! a el del oonde,tlenominado "mallus"
donde ste ad!ninistraba l a justicia a ecundado p or l oe "rachinburgi'' ,
hombres l ibres qa e deb a n asis t i r a l "mn-us" y que l uego fueron re-
emplazados p or :rW'lc iona:r.ioa r "'gi i.J ores ~.~onocidos como "s e a blni '1 Toda
l a. gra."l :re:for.ma adminis't:rativa llevada a cabo par Carl omagno :fue
elaborada med i a:.rr(;e dispos ici ones l egal es. cv.ya. recopilacin poste-
rior produj o lh'"l conjunto de ms de mil ciento 1Teinte a rtculos en
las llamadas Capi tuJ.ares ,. :t~or s u d ivis in en C:lp{'tu los .
La polftica reformista de Carlomagno yn denota l a con:fusi ~n en-
tl!'e los planos temporal y ecles;,stico,con un c e s aropap:tsmo eviden-
ciado en su permanente i ntervenir an e l mantenimiento de una sa.ns.
doctr-ina. y una d i scipli na adecuada dentro de l a Igle!Jia 11 llegando
inclnPive a d irigir laA deliberacicnes t eol6g tcas d e los s .nodeH.
Fl prl:lpio emperador d::~fini e l papel. y la responcabiliJa!. de loa
obi spos , convirtindolos en fi guans de primer p~o cn~1 gobierno
i.mperie.l, a l orgarri.zar una. monarqua.. cla:i:-e.mente episcopal. 1\1 cla-
ro me :':'ov.ingio U.ecadente s uceditS una Iglesia ordenada con l eyes,:fi-
j a.ndo en sus territorios pa:rroquiales a todoJ los clrigos e::tran-
tes de p erodos anteriores .
A partir de Carloma gno la i dea mon:!rq'tlca retoma su sentido im-
peri a l adoptando l a s enseanzas del monje Alcuino, el aborando la
concepcin ment a l del "Im.per:i.um Chri s tia num", base de l a teor:!a de
l ao d o~ espau.as lr e l agustini smo pol tico.
Seflala un autor que "Carlo.mngno no dis tingua entre poder civil
y l'oder religios o; para ~1 el 11
ree;mun francorum" s e identificar..u
con l e. Crigtiandad y cre a sinc eramente que tenia l a obligacin de
CO!luucir u sus sbditos a 14 salvaci6n y de velar por s u v:ida :ruli-
g iosa: era a l a v ez jefe pol:!tico y jefe religioso y l a I glesia

-1 ~ -
deba s er normalmente un agente del bien temporal y del bien e~piri

tual que s e confundan6 (6).

As pecto cultura1

En e s te campo Carlomagno luch~ por frenar el proces o de destrucci6n


producido como consecuencia de l as inV3siones Mrbaras.
Ie. meta fundamental de es ta a c tividar'i conocida como "J:-enacimiento
carolingion fue foY'!iiBr admini s t radores c apaces para el gobierno de
los t.erri t orios del Imper:i.c y para ello :f'oment & y creiS escuel as pal a-
tinas y catedralicias , t::J.ue llevaran a ~nho esta t ar ea" ~l r ecurritS a
los mon j es y cl~ri.gos par a l a enseam:a. , porque e ran los .Wicos doc-
tos en l a ~poca. Rn e nt as t1scuela::: el pr5...meJ~ e s fuerzo estuvo re:tacio-
nado con la transcripci~n e las obras c!Asica.s.
En :reJ.a c ic1n ~on es t.a ta.rP.f.t y ante las nocesi dad e::; del momento, la
confUsa l e tra mercvingia y la an w~os a letra celta fUeron~eemplaza

das por VJ19. nueV!l. ce.ligrn.f:!a , d e forr:ms nu.v sepa.redaa, redondeadas y


l egil>les, que pas6 a conoca:rse c onto l etra carolingia. En le. divulga-
cin de este nuavo tipo curnpH 6 un pa:e l pr eponderante Alcu.ino y el
"scriptorittm." de l a a bad a que ste fundara en Tours, au.n.que sus o r !-
genas s uelen ubicarse en la abad :ia de Gcrbie, a me~;ados~ ~el s i g.1.o
VIII.
Entre la~ es cuel as surgi das durante el renac1illiento ca rolingio po-
demos citar Reims, <rnar-lires , Ly6n, Orlens, Par s , Saint Dermi s ,. Saint
lliqui.e:r, Ai x l e. Chapell e , Len, Corbie , Ftda., Saint Gal1., So.n Ge:rm6.n
de Pa.r:!s, San Ge:rmtfu de Aux'?rre, f.Ionte Crum i n o, To!.U'S, Reichenau, Fa-
va y I'leury.
r.a:rlomagno se preocup por l s. suc esin a J. trono y . en e l 813, en
una asamblea gener.al convocada en Aquisgrn~ as oci5 a l t rono a su
hijo I.udt.wico, apodado P:to o Piadoso.
Muri en el 814, a los setenta afios de edad.

(6) ~oues ard,J . La civUi zaci~n carolingia. Gua.dar:ra.ma; 1968; p.96.

- 16-
- 19 -

- 19 - PRTI C. PIT""u'"LJ DE CA..'U.CI.:AGNO


KAROLI Ji , C1iPITULARE PRIKln J\fio 769 o pooo iospu~s .

769 vel paullo post .

Karolus , gratia Dei rex regnique Prancorum r otor et devo~s

sanctae ecclesiae defensor atque adiu.tor in omnibue. Apostolicae


:'ledis horte.tu ,omniumque fidelium nostrorum,et ma.xime epiecoporum
ac reliquorum aac~dotum ,cona ultu. , eerv1s Dei per omnia o~-ibua

arr:u~turam portare vel puenare , aut in xarci tum et in hoat~ p r-


gere ,oL~ino prohibemus , nisi illi tantummodo qui propter divinum

ninicterium,missarum scilicet solemnia adimpl enda et eanctor~un


patrocinia portanda , ad hoc elect1 eunt, Id est unun vel duoe
episcopoe cum capallanis presbyteris princeps secum habeat,et
unusquiaqus praefectus unum preebyterum, qu.i hominibtlB peccata
confi tentibus iudicars et ind.i care poeni tentiam pos si t .
2. ue lo& sacerdotes no derramen sa.."lgra ni de Cl"'isti anos
ni do paganos .
2, Ut sacerdotes naque chriatianorum neque paganorwu se.ngui-
nen :fu.."'ldan t . 3. Hemos prohibido a todos .los gua esttfu al servicio de .D-l.os
efec tuar cacer as y excursiones por l os booques eon perros,co-
J , OIJnibus servis Dei venationcs et ailvatica.s vagat1ones mo as d smo t ener gavilanes y halcones .
cum oanibus,et ut accipitres et i'alconee non habeant,n"!;!ilr-dii.,..
mus .

4. Sta'ttli.llJua ut aecrmdum oanonice.m cautelam omnea undecunque


supervonientes ignotos episcopoa val pz:eabyteros nnte probationem
synodalem in ecclesinsticum ministerium non admitteremus ,

5 .-Si sacerdotes plures U.."!:Ores habuerint val saneuinem chris-


tianorun ".rClll paganorum fuderint au.t canonibus obviaverint,aacer-
dotio priventur , quia deterioribus sunt secularibua .

6 . Decravimus ut eecundum ~ unusquisque 2l!isco us in


sua parrochia sollicitudinem adhibeat ,adiuv~te grafione qui de-
f~sor eoclesiae eat,ut populus Dei paganias non taciat,sed ut

omnes spurci tias 6enti1i t atia abiciat et respuat, sive Pl'ofnna sa-
crifioia 1"ortuorum sive sortilegoa vel divinos sve phylacteria
et uueuria sivs incantationes sive hostias 1mm olatitiaa,qu~a

-17-
-17-
U
nR
eg
is
te
re
d
13. uc l>lldic oc uue<:tr5 nc;l:!c cnte cwmdo <:e ordcnere ecc-
13. Ut, quando denunUatu:> f'uari t pro rooge vel. pro fidelibua tuE.r orocic r:e::;. c.r el rE'I o r Or OU!l _fic l ec , o 1or cua.1~uiar
c=:.:.ts=..
8Uis qualibet causa oraUanes facere,nemo ex hoc n~egens appa-
reat.
14 . !:in -..t_, s z.ct:rdctc. c '- lcl re d ca.:::: a. no cer en l ll["arcs con-
14. !IUllUs s.,erdoe nisi in locis Dao dioatis ,vel. in 1Unere sa,;_--rc.dos a Jios, o, estcndo d e viaj e , en tic.ndlltl 1 =obre I:.Cc:'.8
po<:itus 1n tabernaculia et nens1e lepideie ab apiseopo conse- de piedra cor.s::cercdes 1 or el obispo . Si lo llicicrc , p~dr:i ccr
de&ti tui do de ou orado .
cratis , miaoae celebrare praesumat. Quod si praesumpserit ,gradus
eui periculo subiacebit.
15. Loe =ccrdotea q~ no cw::r.lnn correct=u>tc con su n1-
15. Secerdotes, qui r i te nao sapiunt adiJDplere D.inietaritm n1skr1C, n1 so cefuercc:n :or apNnd~r, ecW: el I:Clldc.to do
sus o bio os, e n lo t:Edida de ouo ;:o::>ibilidadEs , o de ar-rec ien
euu.-, nec disoore iuxta praeccptum episCOportl!!l BUOZ'WII pro viri- l os c~cnes, dct~rdn ser ouopondido<: de ou oficio haota quE he-
bus sat~unt vel contemptorcs ~ exiatunt,ab officio pro- yen ~e t o tnlcente eotco fnll ae.
prio eunt eubc.avendi ,qouaque haac pleniter m:1Glldata habeant .
16. r:o ob&tcntc, co.al . uiu-n l~" r ey. eido ancnc:stado f'rc-
16. QuicUDque aut<lll a suo apiocopo f'rcquanter ado;oni tus de cu.c._ tcr.cnte ! or au cbio o p:ro. o_uc. prOCure o.pra1dar y ho.yn
dea cuidado h~cerlo , no sl o dcb~ ser oc arado de s~ oficio,
oua sciontin , ut disoore curet,fscere neglexerit ,proc~l dubi o sin ninGuna duda , oino te:. b i<ln debe perder l e iclcoia q~c ~o~cc
et cb officio ~oveatur et ecclceinn q~nm tenet acittat,qnia porque l cz Q.UI' 1;ntr!!Il l o h j dt ioo, no r-ueden a.nw.cicrln ni
prE ~ieorla a otros .
iznorcntee le<:= Dei e81:1 aliie annunt12re et praedicara r.on
p <Y-sunt.
17. ' uc ni!: n juez ;juz..:ue o condene p or s Li ceo a nin._--dn
17. Ut nullus iudex neque proebyterum ncque diaconum aut m-.:sbtc ro , di~cono, ollrii;o o dcp<:ndicnte de la i;lc~ia, sin
clericuc a~t iuniorem ecclEeiae extra conecisntian pontificia e l cc.ncci icnto clcl otis;.o . Y en cru:o de .~e ~en lo h icie re,
scc s c pe.re.do de le 1; 1.:<:1c " l e r,uc conste q ue intEnt injuricr
per se dietriDcoat aut condmmaro pr86sumat. Quod si quie hoc l.o.:ots 1 U.C n:conc ::co su culpa. y se en. J.cndc. .. ;~
t e ceri t , o.b ccolcsio. oui iniuriam inrogare d1nosci tur tamdi~

oit sequcatretus,quandiu reatul:l euw:> cognoecnt e t em.cndet.


- ObillfO O BCClBr SG a p ropie de COIIC nJ..,::una rcr-
1 8 . UC llin._
18. Ut nul.ltls epioooporrm vel secnlariUII cuiuscunque al- tcnecicntc a cualq uier otro obis ~o, e una 1Glcain o a un pcrti-
terius e piccopi sive acclesiae eive pr1vat1 res,aut ra60oruc cUlar, cea en oc=i~n dE div1ai6n de r..inos o dEm::cr.Jbra::-.icnto
de i rov1nc12s, ::;1 a.lguicn intentare t accr ,zoto, oc.n priva.do de
divisione a~t provinciorua sequa~trstiona ,c ompetere aut re- la caridad d& todoo y s c:aro.clo d. le ::roela d < l e co::uni6n h.Cb-
tinere praosuoet. Quod si qllie hoc facere tentaveri t , ttn:diu ta qu e resti~a con la ropnrcci~n debida, lo3 bicneo sustra-
do:..
oit ab o:miua caritate suspensue et a co=unionis grstia ~

queetratue , quoaduaque res ablatae c um fruotuum satiefaot1ono


reo'titust .

- 19-
- 20 - - 20 -

Cl I?Flf\: ~L J:L1 a.;TAL


CAI'I'l'OLAlll HARIS'l'.4LLUISE
: arzo dU. 779
779 mense l artio.

Anno felicitar undecico reani d~ noatri Karoli aloriosicni- Ln al ur.d,cir.c a..1o del f"Eli:< rainedo de nuc:tro stiior,el glo-
rio:>oil o rey Cc.rlos , en U. ...as de rorzo , nprobeda l e c opitulDr,
~ re<;is in toenae Lartio :tactum cel>itul.aro,qualiter,con;regatia ecto:-.do prce. ntae , con,..~--ados unni.:::c!OCllte en concilio sincC.::J.,
in = sinOdA11 ~ episcopia, ebbatibus viriequo inlustri- junt:l:..,nte con nur;::tro p;:;_C.c sisko :e::or, loe obispo:, los cbc-
~ y lOfl condo.!!.J ilu<ltr<:S c.,.:ores, acordaron dar este decreto
bus ~,una cum p11eoil:>o da::no nostro eecundua Dei volunte- cobre cue- tione" de in~" de ccucrdo con 1n vol~tnd de Dios.
t~ pro cauu18 opertun1a consenseru:1t dscretum.

1 . De cctropol1tnn1e,ut su:tfraganii opiscopi de saoundUII ~ 1 , Con rcs~ cto e los -etropolit:noe: que loe obin, os sufrc-
,-;:m ...,
c otlln cujctos a los cetropolitcnoa, oc:dn loo cncnes, y
~ subiccti sint,et en quaa erga llin1steri1111 1llorum e:oendan- c:ltoc de buen:> e = c=icndan y corrijan aquallo que en su x:.in: c-
da co.;noscunt,libanti anino cnendent atque corrigant. terio debo acr corre~ido.

2 . Con r~epccto a los obisroo: donde hnetc el ~recento no h~


2 . De epiacopia,ubi praesens episcopi ordinati non ount,eine
ycn cid o ordenados obiopoc, qua oin tcrdonzn lo ,.;,,
tarditate ordinantur .

) . DG ronaster11a qui regulares fuerunt,ut secundum rer;ulcm ) . Con rcopc;cto "los r;cnaatGr1oo: qua aquello" quo..son~
larc:a, vivan ocoln la ~ que lo:J t:ono.oterioB do ccnje<~ cucr-
vivant;nccnon et IIIOD&ataris puell= ordinen uanctum ouetodient, don 111 anntn d1cci:lina, 7 quE todos lno nblldeeca residan sin in-
et cnequaeq11a abbat18s:l in euo t:onaaterio sine intermieeione rc- torrupcin en su t:onasterio.
sdeet.
4. Uf: ~ . c... nc~<.crdw con loB cdnones,
l()f) teng= po~ct...'""d
4 . Ut epiooopi de preabiteris et cleriois 1nf'rn Ulorua ~
sobre loo prcob~ros y clt-ibo::: en BU parroquia . ,,;,
rrochill potcoto.tea bobeant secundwo ~
5 . Ut opiscop i de inceotuosis hOI:!inibus e;,endandi lioentil!ll 5 . . uo lo:~ obi:J!~" tLncnn autoridad pnrn oorre ~ ir a l oo in-
ccatuocos , y que tell,lllll potestad P = reprender s les viuc!.::to
hebeent, seu ot de viduia 1nf'rn suc porrochia potcstctem hebeent dentro de ou parroquia.
ad corri...;endWil.

6 . Ut nu111 licent alterius clericum recipere aut ordinarc G. ' uc n nadie le s ea l cito recibir a un clrigo ajeno u or-
denarlo en nl.cdn erado .
in uliquo crndu .

7 . :Jc ~,ut unwoquioque su=~ <ionat,at<ue pcr 7. ~ o~r:to t:. l oo dicz;::.oo : que c:ldo. u.no del cu diezco 7 :6J.o
se lo d1opc111!.: r or r:o~dato c!.:l obic:.o.
i=lliODQII ~io diepcnocntur.

8. Ut hODicidne out c a eteros reos qni le=ibua nori deban~,


8. , ue e loo h~1cidns y d<:cls rc03 que , o~ les leyeo,de-
ban Lorir, oi eoudiercn e la :4laoi o , no oe les do 112110 m &e
si ad ecclesiao confUaarint , non excusentur,nequa eie 1b1dem lee ~ orci~nc ~l~cntc.

victu.s dotur.

S. Ut lctrocos da 1n:tra i=unitcte:l i l l i iudic1o ad .2.2;1111:1m 9 . uc l oe jueces e nv!en al tribunal de los condes a los 1~
dronoa de un rea de iw.unid:!d, y tui~n no lo hieiol" , .icrdo.
~ praesentatur; et qu1 hoc non fecer1t,bene:t1o1um et ho- ~u careo y beneficio . ~el c:i~~o t:odo si un vasall o nue: tro no
cu_ .licra c"OD"e::;to , ;ier: cu cerco , bancficio; y quien no tu-
norcc perdat. !:iJ:liliter at ~ noster,si hoc non adicpleve- viere beneficio , quE .~~e lo c ulto.
rit, benefic1ug at honore perdat; et qui bene:tioium non hebue-
ri t , banDWll solvat .
10. UC 'lU<lD OOI' Gtierc ~J<lrjurio fiGrdB B U J:!OUO , Oin nillf'n
10. Do ao qui periuriw:~ fecerit , nu11~m redCIIlptionGI!I,nisi c=um tipo de. roocatc . ~a al ~cuoa or quisi&rO rrc.bar o.l 1crjurio,oo-
pordat. 0uod ai accuaator contenaerv vu1ueri t da ipso pel"urio, c l!t:!D!:o D. la ordali de .la cruz, Si venciere cl. 3urodor, c1 c.-
cu=dcr cwtpl:'!. lo qe estcblo:ca ou ley, Eoto "" ha do obsc:r-
otent ad crucct:; et oi inrator vicerit, 1aco. = occueator eiOGn- vc.r al las C3 c::to r.cnorce, }'Cro en las co.u.o.o.s c:nyol"'C!e, o acer-
co de lo condici(n de ho~bre libre , que cucpl nn lo ordenado
det. Haeo vero de minoribus cousis obsarvondum; de ooioribus varo
or l o ley.
reb..s aut llo statu tnvenw. tatis oecundlllll loeem cu.otodi~mt.
11, tuo el~ u<:d<" aceptar, sin incurrir por ello en
11. Da Tindicta ot iudicio in 1Btranes factu!:l t<astU!oniWil opio- fel1iC, el test1 cnio dE ~03 obiopoo coo rcs~cto D. 111 oo::~pc
~ o.beque peccato cO!tis osee dicunt, ita tsc<:n ut ebsqua ter.cia y lll juicio oobre loa ladrones (en :ircos de inr.unidad),
pero tonicnco en cuento que no _,edie GDvidi a o nc.le intencicm
invidin out occansionc cnla, et nihil aliud ibi interponetur n1~1 y no se busque otro coo.a cinc CWilplir le vcrdcdero. justicia.
::;1 :or odio o r.cla 1ntenc16n 7 nc pcr hacer j~Ut::l.cia infl:icic-
vera iuati tia ad psrficienduo , I.t si per oliwo aut :al o :1n;enio,
ro ddlo a un ha::bre , !lierdzl IIU cargo e indc=ice a aquel ccm-
nisi per iueti t11m fnciend=,hocinen diffcceri t , hcmoreD swm por- tnl quic:n obr in3uatm:.ente, c:n lo r.c:didn dc: le pcnn que l e
1=:, uso.
lat,et lcibus contra qu= iniuste fecit,eocunduc penam quan in-
tulit, cmendetur.
12. uc:rer.os co~crv= los _decretcc capi tulorco que .nu<;,;tre
12. Capitult! vero qu.e.e bonae ce::!oriaa genitor noster in aua pe.dre, de fal1:: :..e oric, e _ tcblcci6 &n _ll08!:lblc= 7 eincdoa.
pl=it:. constituit ot einodus conservare volwous.
13. !.core e de l os l;i er:&s dr. les i{llClDios : qu& donde ha"ta
13. De rebUB vero ecclesiarum , unde nunc ~ exeunt,decima O!: era so hen col:rado los ce.nsoe, se }l(l;\I.C con el r..icr-o """""
el. die::.O< y el n vc:no y dende: entes no se cobraron , qu..,-se
et .!!!!E! cum ipso ~ sit soluta; et unde 1mtea non exierunt, p:: -ue 1-uolccnte el die=o 7 el noveno; y con reapc:oto a 10!1
ai!liter ~ <>t ~ detur; ctq11e da~ quinquaginta 1cleo1oe que ten&M cincut.nta canses , que posuen un oueldo,
los de treinta, ""dio ou~ldo, y les de veinte, lo tc~re ~to
ocliduc unum, et de caaotis triainta d1lllidium soliduc, et de ~ de un~. Cuc Be renu&vco los~iones mcarii>les dan-
ti trimioee uno . Et de prccarUo , ubi mo-.o aunt , renoventur,et ubi de exiatr.n y que se P<Dc.--:m por cocrito donde no lna heya. :::ue
l.eya d1stinc:6n entre la:> conccsicn&s prccarialca otorcadna
ncm aunt, ocribantur. Et sit diacret::l.o inter precarias de verbc or orden nue tra y les otor_~das espontine~ente sobro bicneo
noctro t'oct:lS et inter eas quce apcntanac voluntata de ipsis re- de loe 10 lesi na.
bus ecclcoiarw. foci tmt.
14. :odi o se atrevo e. reunir una tropa.
14. De tru8te fe.cienlo naco praes~t .

15. Coa re;pccto a qu.1~Jao oattn obl1 -oooa a P!lll8l' un tribu-


15. De cerori1G et tabulari1a atq11e Clll'tolar11a, s1cllt a longo to <:n cera, o a lo: que oc cocucntr"n ui'- ideo en virtud d~ do-
t~pore fuit, obaervotur. ~ cw;entos " c art.en, qur. ~e obc~rvQ ~o qu.G: ae haya e:stcdo hacien-
do deode lar3o ti<:cpo .
16. De aa=entis per P,'ildonia invicem coniarentibuo , at nano 16, uc nadie ce atreva n ca..pret:ctcnc con j=~ntos DU-
f:cer<: proesm:at. Alio vcro .codo de illoruc elE::::osinis nut d" in- tuoa en les conrrat&rnidadca. or lo de<do, aunr;_iK'Se e tablcz-
cen acuerdos con reapacto e l icosne.s, inccndioa o nnuragi oo ,
cendio out de nsufragio ,q=io convatentias facicnt , n""'o in hoc que no st. hOf:<m con jurc=cnto.
iurore prooo~t .
17. ue n:!diG CG c trG,."Il a asalter con srupoa ar-...adoa a loe
l?. Da iteranUbue , qui ad ~ aut aliubi pergunt, ut eoa vic croa <;.u c ve~~ a pc.l ~cio o se d1r13on e otros lUb~co . Y
ctm collacta noroo ait aueua ad:llire , Et n=o llltorius er- nadie intente erro inrse lo cosecha de otro e stando ccrcela,
a no ccr que debe cncaoincrso pera aliatareo en el o!rci to o
han defenoionis temper e tollere prnesugct, n i ei in hoste perc en- eco nuco tro envicdo, ";,ui en intente obrar de otro t:odo cea cea-
ticcdo . ------
du.c ...ut ~ nostcr eit; et qui altcr tocare pra&lltUlit, e.cendet.

-21-
18. De tolaneis qui iaa entea ~orbanniti fuerunt , nemo tollat l f .- ue nadiE: cxi ja los penjes ya prcl11 bidoo nntcrio=c.nte,
~in o donde e z ~JVicren cotablcci dos desde tiaopo cntiguo.
lsi ubi antiquo tet~pore ~uerunt.
19. De l!!:llll!ipia quaa v~mdunt, ut in praosentia apiscopi vel 19, ue la vt:ct:l d.: csc .avou so realice en pres~cis del obic-
..1:2. o del condG, o en pre::e"cia del ercloididoono o C:el centuri6n,
~ eit ,aut in praeeentia arc!U.c!i.a.conJ. aut centcnarii aut o en prcccr.cil:! cic:1 ~ry n,...ln:-n n d ' un J..:c;2 481 ~o ente t.~
in prueaentia vicedocni aut iudicis com tia aut !ll1te bono nota ti=on bien conccidoo. uc n=d ic vcnde _~clavoo ~a all de leo
~ uicn c ::to hiciere , pnzuc tantea vccco la ~Ulta o2tnblc-
testil:lonie ; et foris ~ ne.mo rt!!Dcipium vondat, Et qui hoc fe- cida, cuantac c!!clayoq hubiere vendido; si no tuviere dinero,
cerit , te.ntne vices~ eolvat quanta me.noims vendidit ; et cntrcuecc a si ricmo nl~ en caucin , en calidad de "iervo
::aate :ue p"';Uc la r.,ul te.
o1 non habet pretium , in wadio pro~ semetipewa _comiti donet
ucque dW> 1pstm ~ eolvat .
20. :<ue mtiie Vllllda ~ fuera de nu.oc tro nino.
20 . De 'branias, ut nullue forie noatrc rono vendere praesu=t.

21 . :a c=ts in suo !:11.n1atario iusti tias noo ~eceri t,ttisso


21. 31 ~1 cocde no cunplicre con la adJ;1n1etrcc16n de justi-
cia en su jur1sd1cciln, dcoer asiotir a nuootro ~ n suo
noctro de sua casa soniare ~aciat u.squa dum iuatitiae ibideo capcm=a hnste .uc so h ~ adl:tinietrclo juotic1a. Y oi un vnsa-
faotae fu.erint et si ~noater iuatitiao ncn ~ec erit, tunc
.l.JJI nue~ tro no adriniatra. a jueticie, cntonooe el conde y nucc-
tro ~ e stabl,zoan.!Jo en DU cesa y vivon de eu patrimonio
Qt ~ et J:lissua ad ipeiua casa eedeant et de euo vivant quo- haota que se curpla lo debido.
uoquc 1uat1t1am faciat.
22 . -1 e.J.cuien no quiere aceptar dinero pare renunciar a UZIIl
2.2 . Si quis pro faida preo1um rscipare non vuJ.t, tunc ad nos
v-~za arivodn, que sen re=itido a nosotros pare q uE nosctroo
ait tnmeniesua et nos awa d~ ub1 dBimWl ainiiJe feeere lo c:ar..dcnos e dende no pucdn occsioner da:1o. De igual :,odo, e1
aJ.Guien no c_uicre entre,ter dinero rcnunciruldo a tu vcn,--nnza pri-
po::oit. Silli nodo et qui pro faida pretiwa aolvere nolusrit r..da, ni t=:cco dar otra Get1sfecci6n, lo cnvia.re::oo a un ~u.:;nr
nGO iuetitie:. sxinde fa.cere,in tali loco ewa m.ittere volw=ua ut donde no se ori1na r.a.,yor dc.ilo por su. C:!.U.OCl.
por e= ma1or dmmum non orescat. :.-. ;.

2). Acerca de los lndronea ; h~c0s e stablecido quesc observo


23. De lotronJ.bus 1 ta precipimus observandum, ut pro pril:oa vi- lo eicuiEnte: q ue por l e pri Era vez n6 eoa ejecutado, sino que
ce non moriatur,sad ooulum perdnt,de secunda voi~sue ipsius pienk un ojo; por la oc_:undc vez que se corc<>ne la nariz del
lcdrI por ~e ter~ero vez, si no S<> enr.endnre , que sea aju.cti-
lntronie abscidatur ;de tertia varo cUlp:>,si noo 8Jilende.vsrit,co- c ioJo .
rtawr.

-2~-
- Z2'-
- 21 -

CA.ICUJ R - LCJ CBI:.C:


70?
780 'l
Co 1 t;U= te.:. cc:t.o quedeS c ::tabl.,c1d:l en oota nunin de cbio-
Capitulare qualitor 1not1tutum est in hoc epiecoporum consensu: ...,&a:quc cadc.~ cante tN>s L<i~ y trcc~rioo :una I:sa,
por nuc~ tro sc.1 or el rey, otra, por ol e j 6ro1 to de loe Froncoa
id oat ut nnu.sqllisque c piocopue tres misase ot poal toria trie. can- y l a tercera, p~r la procnte tribult:ci6n; los presb!tcroo, a
tet , unam pro d~o rcs~ , alteram pro exeroitu Praooorum,tartiac pro ~u vez , cel.,bror:1n cadn uno trc::~ oioan ; los coajc e , les oon jco
y loa cl~rir,os canGnicoo rcci tardn cede. nno tres gel terion, i o-
praeeenti tribulat1ono; preobitari vero WlllBquiaque miesas 1ires~
dos h~-a~ do:: dic.o de yuno, tanto lo:.~ c e_ o l oa ~
n.a.cti et Donacllae et can01lic1 unuequisque psa.ltcr1a tria. Et bi- ....!.!l.1.Q.o y lo::: cl6ri~oo cannic_os , los depcndi~nte" c.11c viven c on
cllon y 1uicr.&<: e" t61 en condicior.<:!l de Lccerlo. "todo~
~ ocnes faciant, tan opi!:copi , m.caachi et conacbaa atquo ~
~ o cbadcn::. , que p11edo t:accrlo, d6 c<r.:o liro:::na une libra d e
llici ,atqus s = infre caaatull hotlines, vel qlli potentes sunt. Lt 1 l<'b; loo que nc 11cdan tento, z:cciia libro, 1 los I!enos ;ud.ic:-
tes , cinco suc;.ldoo . l.oo obia;os, abndGC y obc.dcCOJ'I deben cl.i!::cn-
unu:~quisque e piscopus out~ vcl abbati::~oo. , qui hoc facere pO& tt.r, sc,;dn c::tn ord<:ncn~a~s hocbricntoa basto. el
toot,~ de ar.;ento in el""'ooinam donet , mediocree v aro nediam t ic:.ro de lec tliGoc.c . Y loo q11e no r,uGdan tanto, n treo, do:> o
uno, :ccrtn lo qu~ s<:n posible . l os c ondes t:c podcrooos dcnordn
librlll:!, minores soli d eo quinquo . ,Episcopi et abbctes o.tque abt a - una li bre de plato. o au oqllival~ntc; lo::~ ccnoa pudientes , rcdin
tisoae pauperes famelicoa quntuor pro isto int.r inntituto nu- libra; el v as::.llo rcBl con d oacicntos ~ . u:din libra;c on
c1~n , c1nco ouEldo~ con c1neocnta o tre~tn, una onza . Y obgcr-
trire debent u.sque tempere r:eeaiwn; et qui t=twa non possunt,iW<- vc:n t::rbin un ;:yuno de doc dios lOll hoobl'<l!l de
ta quod posoibilitas est,aut tres, eut duos aut wum. Comtes varo cn.c =coz y qllicn.ca cat6 en oond1oio::as de be.ccrlo . Y s i oui-
fortioree libra:! = de cr:;ento aut valGlltem , med.iocrca c.ediaD li-
aicrcn rccll!:_irlo , l os condc:J t:s poderosos cntrcc _rn trc::: cin-
~ los ~cdiz;.no:;l une; onza_J c._Edic:! 1 y loo cnONa, un su.Eldo .
.;ccrcc de lo!> ro;..rcs ha::brier.toe ob~n ta.. bU n ello:~ coc;o e st
'brm:!; vnasus da:.inicuc de ~ dl.L~=tis ""d1:u:: librem, d" ca<:a-
escrito co arriba.
t1c centw:! solidos qu1Dq11e,de cooat.is quinqu"Ginta aut triginta Todo c ~to, cor. l a eyudn ele 'dos. debe cor.tpl<. terse en l a m-
~ 11n1m . Et faciant ~ atque oorum hOllines 1n eorwi'jlg- o.. de ~nn Ju= ( 24 dG JllniO ) , por nua3 trO ooi'or el'':.:~y, por
sl e j ci t o d~; le o F:ro.nooc y por le trtllu1oo1n , Ns.,nt., .
aatie , vel q ui h oc facore posa11nt; ct q ui roqimere voluerit, fortio-
reo ~ uncias tros,:::<!d1ocres 11nciam ot d1111id18l:!,minorss soli-
~ 11nun. Et de pa11peroa facclicos,sicut supra ocr1ptuc est ,et
1psi i'cciant .
I:aec otmia,ei :leo plncnerit, pro dCElo rcga at pro exercitu Fran-
COt'\11:1 et pr~sente tribulctiono r..iosa sa:nct1 Iohmm1o o1 t co::lplc-
tuo.

- 2)- - ?3-
- 22
- 22 -
lCIClit ::~ i:.Pu~
\t (,
AJlCIRITIO G~ 23 de r.ano del 789

789 . m. tartio 23.

_., el roina.do a perrct~dnd de r.uestro Sallar Jesucrioto, o,


RCQlD.Itte dO!lino n ostro I eau Cbr1sto in perpetuuc. Ego !tarolus, Carlos , por l a gracia de Dioo y don de su mi ccricordio, rey y
crnt~a Dei eiusque misericordia donante rex et rector recni Fran- rector del reino do loa Froncoo , devoto defonoor y hw:;ilde pro-
cotar de le Scnto Iel oa1o , 11 todos los 6rdaneo do le piedad o:-
corw:a et devotus sanctae ccclesiae defensor hu.aiJ.isque adiutor , ole~idetico y o todoo loo conotituidoo en d1en1dnd on el poder
acni~e ecclesiasticae pietatie ordinibus se u eaeculsris po1en- aeoular, salud de perpetl.LS pe.z y felicidad en cr1eto Sellor, Dioa
eterno.
tiaa di;nitatibus in Chr1eto doaino,Deo seterno , perpetuae pecis .;oneidcrando con l1nS uermu reflcrtl.n del clJ::a piadcsa jcn-
o:t bcati tudini.s salut...... to::cnte con DUcstrco oacerdoteo y cOD.Sej erco , l1l abundante clc-
;:encio de Cristo t!oy hncw no::otros 7 nncatro pu.eblo, y ln ne-
Conaidersss pcc1:1'1co p~ nenti.S intui tu una CUII sacerdotibus c coidcd no s6lo de dar e:z-...cies ~esantetlentc a eu bondcd con
et cone1l1sriis nostrio a~dontc!ll in nos nostru:Dque popullll!! Chris- todo el col"El"6n 7 toda ln beca, cino tat;bUn , de insistir en
cu alabsnzn c on la procticn continua de bl.Lcnal!l obras , p=:1 q.ul!
ti rceio cle~:o:nti= ,ot q.uan neoesssri= ost non eolum toto carde /l(tucl que ten grandco bcnoreo ho. conferido a 11\Le otro rcino , :;e
ot oro eiuc pie tati escro erat1se incesssnter , eed e tian conti- dizne conearvaroos con eu prct occ16n a noeotroe y n nuestro
reino para s1Eeprc ; noa pcreci6 op ortuno ool1c1tor de vuestra
nua bonor~~ operwo exerc1tat1one e1us 1ne1etere laudibus,quat- dodicnci&n ,cb ;aetorco d e lne iglesias dG Cristo , conductcrEo
&w: q.111 nootro regno tantoG contulit honorea, IIWl protectione ns de su grey y prEclcr!a1J:a.o lu::>inarias del cundo, q.ue cn aten-
ci~n ~l=tc - ccntinun advertencia os Gsi"orc61s on conducir
nostruz:que rEGl= in aeternw. consGrVar<: di;netur ; quapropter nl :ueblo de Di= a loa prn..dos de ln vida etet'll4 7 reconducir
pl:cu1t nobis vestral:l rocare eolor-ti=,o paator.e ccclcsi2n:liz dentro de 10!> :::uros de la 1'ortcleze. ecleo14et1cn e le!> ovo: ;les
errantes , sobre 103 ho~brcs d e los ~enoe o jcploo 7 e.xborta-
Chr1eti ot ductores groe1e e1ua et clarisaimll "'undi lw:dnaria, ciones, ~ = evitar q11c al l obo ~idic::o enc11cntre y devore
ut vicili cun{et sedula Bl:lllonitione populUl:l Dei nd pascua vi~ ~ olsuion que ~~ucda lno disposiciones c nn6n1cas o se des-
ve (lo que nw:ca cc11rro), de lns paternac trsdicione!J. de loo
notornae ducere studeatia ,et errantes oves bonorum oxc~plorum~ oono111on univ~raoloa.ror lo tnnto se l oe debo ~onoeter y
so11 ndhort s tianuc humorie intra ecclesiaeticce ~1roi tst1s ~11ros
exhortar ccn eran ec,cno y dcvocirr y co ndn, co=pclor a c cn-
tcnen.o dentro d e los Q1sposicicscs poternae con ~in:c fe e
reportero Bete.::;:1.1:.ini, ne lupu~~ insidimls aliquea canonices sane- infaticcble perccvercnci ~ ; tened, ozntcc varones, lo ccrte~
~ trens;rcdisnt6lll vel po.tl""_as trcdition... univcrscli= clo nuootro dili::cnte c ooperacicSn en ectu tarea 7 copeilo. ? or
lo cWll. es he::oo d1r1e1do nua o trcs cnTicdoa parn que con ln
conc~iorua axcsrlentan,quod abs1t ,1nvenicns devoret. Ide o ~o nutcr1dad do nuestro na:bre corrijan juctm::ento can vosotroo,
dcvot1on1s studio ru::conandi et ndhor-tarul.i o11nt i=o ccnpellendi, lo que deba corrc~c . Fero tai:biln ~c~oo aedido alGUDOs
~Cul.Q;! c:rtrafdoo do l:u~ insti tucioncs onn6n1cea qu.o nos
Ut f"i:n:o fide et iJ:StiE;Bb~i perseversntie intra pate rnas BmlC- parecan QSjccic1ccnto neeccorioe.
tioneo oc ccnteno:ant; in quo oi>ore et studio coat certi~sil:te

ccnctitaa vcstra noatram vobio oooporora dili~e ntiam . Quaprop-


tor ot nostros ad vos dirCiltir.!uS niesos , q~ ex nostri nOl:dnis
&uctoritnte una vob1scum corri8eront q~ corri~endn oesent.Sed
at aliqun cepi1;nla ex cenonicie ~titution1~s , q.uae !:Sgis nobis
ncceaear1:> v1clebentur, Bilb1umdmu.s. lie aJ.iquia, qwu.ao,huius pie-
tntio &::~; onJ.t:1anem asea P=asuctiose::. iudicet, qua nos errata Z:C<lifl , oe ruc!:O, j""<:~Jfl que c:;ta advertencia de piedad. se3
prcamtu.oca, rwu1 or ::.cdio de 8lla cntondor:o<> col'r8Ci.r los
corril;ere,eupertlua abec1dere , rEcte cO!Jartare eWde::!Ull, eed errcl'~ 1 ccrtar las supcr1'1u1dadGS, olcntnr lo corrccto;rcc-
c.o._""i:J ben1volo car1tnt:1s =ico s115Cipiat. Nan legi.euo in rez- b::.l:l, :-:!e bien, can dnu>o bcnlvolo de caridad . L"e::os, en
ef'.,cto, an ~"" l1 !non" d., 1 0'3 Re.ye o c=o c:l ca<>~o JostlB trct
narun librie , qu.acodo senctu.s Iosias re::num sibi a Deo datwo de volver Cl1 cu.l. to cle.l. verdaduo Dios ol rei no que por m. le
circWJ:eundo,corrigendo , a=anendo a.d cu.1tw:l var1 Dei stu.duit l.a.b!a oido dado, rcco1T1lndolo, corri<;iendo,a::cmesi;endo: no
por<ue yo ee Vll7ll a cqui-::u-Gr a 1:1 s:mtil ad d<. Jos!as, sino
revocare: non u.t ce aiu:> sane titata aequ.ipsrablleo fsoiam, ~Qr1U.E los cjc=yloe de loa aantco deban aer s~-uidos por no-
eed quod nob1o sunt ubiqu.e sanctoru.g secper exeop1s eoqu.enda, ::otros sienprc :1 en todc.o partas, y ca necocario que a todos
loe q11e poci=oe loo rcUD:~~:oo en l n consa._"l':lc16n n = vidt! buc=
et,qu.oscucqua potarinue, a.d stu.diuo bonae vi tao in l.nudGJD et pcrc nlnbancn 1 c loria de N11eotro Seor Jcsucrieto. Por lo tanto,
in cJ.oricm do::>ini nostri IeGU Chr1st:1 con;regera necease aat. co o ~ceo:: dic~o nntcrier.=cnto,hceoe o~cnndo CGnnlor algunos
IU't1cu1os p<>.re q11e voootroo, a lo ve:;, oe csf'orc&is por i.n!l1s-
Qu.aproptar,ut proedix1nus,aJ.iqua cap1tu.1a notare iusa~ua, ti.r en loo ria.t.oo , y cm cual.quior otra coca que creis '1U8 seo.
ut eir.u1 haac aadQm vos aaconare studaatis, et quaecumque vo- necooaria, de _odo que con la micca ded1cnci6n prediqudis tan-
to c<>tao cODo aquelllll>, Y no Ol:itdie do insictir piadoe:;,:.,nte
bio alia neceeaorio osea scitio,ut at ista at i .l la aequali 1n- en tcdo lo que o vucotrn aant1dnd parezca dtil para el pueblo
tcnt1ono praedioatio , Nac aJ.iquid, quod veetrae eanctitati po- do Dios, de codo tal qua vueotro eaf'11orzo y l a obediencia de
quiene<> oo e"te!o cu.]ctoe, can rccompoiUIQda por Dios OI:lllipoto;n-
pulo Dei utile videatur, ocitti ta ut pio studio non ammoneatis , to con la eterna elio1da4 .
qu.atcmue ut et vestra eollartia et su.biectorum oboedientia
netorna elicitate ab ocnipotente Deo remuneretur.
l . Q:mibun . Snnt enim a11qui , qu1 cu1pis exi<entibus sb apia- 1. ?tira todoc. Ho,y EllcWtoo quo son cxco.:tu1;ado3 por =u pro-
pio obiopo en rc::6n de Ct1B cu1pna y precw:tuoom::utto son reci-
~ proprio exc~unicnntur ot ab aJ.iis ecclee1Bst:1Cio val lnioic bido" en c crun1ln por otro3 oclcsideticos o laico:: lo cll21 ce
preecw:~ptioH in cow::unicru;,o accipiuntur: quod o::nino sanctw:l encuEntra cbsoluti!Dantc prah1bido por ol eanto cc:ncilio do ::i-
cen, c.c! co:.:o ; or el de Col.ceclon1a , el de Antioqua 1 el de
l:iCcmll,. concUinn si.cu.1 ot CaJ.cidone:nsa necnon ct Antiochenw:", , 54rdica.
o:tcue Sardicanse :ner1 prClhibiiilt.

2 . Ep18copia. Item elliD babetur in eodGil oonollio, ut eorua 2 . Fara los ob1opoa, Tn: biI cotd e::tnblecido en el ti""o ccm-
qui a4 ordirumdun v<miunt fidas et Tita prius ab apiecopo d1- cilio que el cbi:>po ind"'le clilicentc::::ente aca-ca de la fe y ~
vidn de qllioca.: colic1 tan l.a ordoDD.Cin, 1 dflspule de esto loo
1i<;ultar diecut:1atur, et sic ordinentur, ordene.

) , <klnibus. Itm in eodGII concilio,necnon et in Antiochmo


), Po.rn todo:J. :r:IJbi&n, e el ciEo concilio, as: c o::o en o1
oi.aul. at in Ca1c1don=ce, ut fu.,.<-itivi clerici ct pere3%'1ni a nu1lo de Ant:1cqu.!a y Cclccclonia , eot4 establecido qu.e los cllrigoa
f%-.j.Uvoo y pe~ rinoa no :enn recibidos por nedho y no sc:m
rec1.iantur nec ordinBBtur sine co~Elldaticiie 11ttoria ct Bl1i
ordena:lo:> sin lEO cartoa de: rccoc:endllCi6n y la licencia de ::u
c piccori val cbbatio l1ccnt:1a, obicfO o ahril ,

4 , Ad colea eaca.rdotes. Its o in eodEO snodo interdict= est 4 . :Cero los snccrdotco oo~=ClJltc . ~bi&n en o1 oinoo e!nodo
ce prohibi :> loo p;scbt.roa y d14conos y n todoa loa que Fcr-
preebyterie et diaconibus vel omrbus qui in clero sunt mu11erem tcnEcen o1 clero, que tcn.:an una cuJor en su c03a , en rezn de
l>obere in doao aun propte.r suspicione:m, nisi =tre" aut oororer.t lo aoapocha, o no cor la cadro o la h~ o oquellae pera~
<ue ect6n fuera de oocpcoho ,
vcl aas t:mtl.lll personas quae auspiciones effugiunt .
5. i:are. t odos . Te.L.biin en el ifltlo concilio y e.n loa decretoEl
5. Omnibus . ItGm in eodcm concilio eeu in decretis papas Leo- del :?apa I.en y en l on llsnadoe Cnones de l os Ap6stoles,as! co-
nis necnon at in canonibus quae dicuntur apoatolorum,aicut et in .o en l a Di ana Loy, el S ~1or declcr6 que e o t~ abs olut amente pro-
hibido a todos ol prestar alg o con intor6s .
lee}iP~minUcs pre.ecepi t, omnino omnibus interdictum est e.d usuram
al1quid dare ,
6.~~ l os aaccrdotoo . Consta que a l cunoc nrcob! teros cc,lc-
6 . Ad sacerdotes . Auditum eet aliquoa preebyteroa miseam ce- bran isa y no corr.ulean,lo cual s e encuentra prohibido en los
lebrare et non coDIJllunicare: quod omn:l.no in canonibus apostol o- ~de l oa Ap6atolea .C6l'lo podr decir con v erdad si no co-
ull;a.:"Hemos rccibido, ..,efi or, tu sacramento?" Todos estos art!cu-
rLU:l interdictum esee l e.gi tur. Vel quooodo dicere recte potest, ~o.e pueden looroo detoJ.ladanante en loEJ eotatutos del c cmciTi()
si non communice.vsri t : "sunrpsi uua , Domine , eacramen te.?" Haec varo niceno y en otroo edictoo sinodales d~ l oa Santos Podres .
pGJr singul e. capitu.le. in etatutia Nicoeni concilii legare potes-
tia seu in aliis senctorum pe.trum synodalibus edictis .
7. Para todoo . Se cs tab l~ci&en el concilio de Anti oquia que
7 . Onmbus . In Antioceno concilio,quod hie qui damnati eunt nodic pl'esur.;o dar le. co:r.un.1 6n a
quienes hayan sido condenados
a. nynodo vel a suo e piecopo et postea ministrare praesumunt por un o:!nodo o :por el obiEJpo ni so o.treven a adminiatrarla. Gi
lll~uien les da ~a cor1 w1iln, reciba la ~is a s entencia que e~
prnecipitur ut nullus audeat ei co= unicare. Si quis vero ei condenado .
cODnunicat,simili aententia subiaceat sicut et damnatue .

8. Ep1acop1s . !tem in eodem concilio,ut ad me onoli tanum


e piscopUI:l suffragani e piscopi reapiciant,et nihil nove e.udeat
facere in SI. s parrochiis sine conscientia et conailio sui me-
tropolitani neo metropolitanus sine eorum conEJillo .

9. Sacerdotibus . I tem in eodam concilio simul et Acyronense, 9 . Para loa oaccrdotes. Te~b iln en el mioma conc11 io y on el
de JlllCira ac est- ble c i6 que los corepisco:pos r espeten ou fllnciGn
ut oorepiscopi cognoscant modum suum et nillil faciant absque ;., ~, y no lu1.:;an ne.dc sin le licencia del obi spo en cuya wu uio. hc.-
licentia episcopi i n c uius pe.rrochia habitant. bitan,

lO, Omni clero. Item in eodem concilio,ut episcopus vel qui- 10. Pare todo el cler o. Tanbin en el r~smo concilio se est~
bleci6 que un obiopo o c ualquier oie~bro del clero sin el censa-
libet s x clero sine coneilio vel litteris epi scoporum vel me- j o o ct::rtas de los dm::!is obiopoa o del uetro olitsno no int ento
tropo~itani non audcant re~al di gnitatem pro suia ce.as ia cla- apele.r nJ. rey por una caQeO propia , sino que debe exar.:~inars o su
causo. en l o~ c <.J:.iln ele l oa obispos .
mare,eed in communi episc oporum oencilio causa eius examinetur,
-ll , rar~ l os obia-ooa. To .. bi &n on el nismo concilio y en el de
11, Epiecopis . Item 1n eodem concilio e i mul ot in Sardicense Srd i ca , as como en los decretos del Papa InocEncio, se es t ablo-
nsonon et in decretis Innocenti pe:pae ,ut nullua episcopua in ci que nin n obis po efect~o ord~ naciones en ls parroqui a de o-
tro o e.suoo funciones que no le pertenecen.
aJ.terius parrochia ordinationes aliquas audaat ei'ficere vel lle-
gotia peragere qua'd eum non pertinent .
12. Para l oa obi s r,oo. Ta bitin en el _is~ o concilio se c sto.bl<>-
12, Episcopis, Item in eodem concilio,ut episcopua eiue eccle- ci6 que el obispo debe oc uparse de l a i 6lcs1a par- ls. que fue
siae curam habeat s.d qurua ordina.tus est. ordE-nado,

- 26- -26 -
13, r ara los~ Ta. bin 6Il sl mismo concilio y en el de
13 . Episcopio . Item in eodem concilio necnon et in Ce.lcidonen- Calcsdonia, se estableci que los obispos provincie.les celebren
se,ut provinciaJ.es episc opi cum suo metropolitano bis in anno reuniones con su metropoli tano,dos veces al ao, para tratar
asuntos de la iglesia,
propter causas ecclasiae concilia celobrent .
14 . Par~ l os obispos. En el~ de Laodicea y en el
14 . Episcopis , In concilio Laudicense necnon in lli'fricano Africano, se ordena que los monjes y clrtaos no entren a las
praecipitur ut monacbi et clerici tabernas non ingrediantur eden- tabernas pera comer o beber .
di vel bibendi causa .
15 . Pera todos , fambin en el mismo concilio se establece
15 . Ad omnes, Item in eodem concilio,ut que se respete el da domingo desde las vsperas a las vis eras .
vesperam dies dominica servetur ,
16 . Para todos . Tambi~n en el mismo concilio se estableci
16 , Omnibus . Item in eodem concilio, ut ignota angelorum nomi- que no se inventen ni se mencionen nombres desconocidos de n-
na neo fingantur neo nominentur,nisi illos quos habemus in aucto- geles, a no es~ los que hemos recibido por autoridad , a saber ,
iguel, Gabri el , Rafael .
ri tate,id sunt :ichahel,Gabrihel,Ra:fahel.
17. Para loa cl~rig os y monjas , Tambin en el mismo concilio
17. Cleriois et ~ Item in eodem ooncilio , quod non se estableci que no es conveniente que las mujeres se acerquen
oporteat mulieres ad altare ina rodi . al altar.
18. Para los sacerdotes. ~"bin en el mismo concilio se es-
18. Sacerdotibus , Item in eodem concilio,ut oauolearii, malefi- tableci que no se permita que existan coclearios,bechjceros,
ci,inoantatores vel incantatrices fieri non sinantur , encantadores o encantadoras .
19 . Para todos . Tanbin en el mismo concilio y en el de Sr-
19. Omnibus. Item in eodem concilio necnon st in Sardicense, dica se estableci qua no es conveniente constituir obispos en
quod non oporteat in villolis val in aeris episconos cons titu . las vi~las pequeftaa ni en los campos .
20 . !?ara los sacerdotes . Tat1bi~n en el m.ismo c oncilio ss es-
20 , SacerdotibQs. Item in eodem ooncilio,ut canonioi libri tableci que en la iglesia se lean solamente l os libros can6ni-
tantum le ~antur in eccleaia. ~
21, Para los cl rigos y monjge. En el concilio d a calcedonia
21 . Clericie et monamhie , In concilio Caloidononea,ut non se estableci que es inconven isnts que los obispos o cualquier
oporteat episcopos aut quemlibet ex clero per pecunias ordinari; miembro del clero sean ordenados por dinero;en este caso, ambos
deben ser depuestos, el que ordena y el que es ordenado, asi co-
quia utrique deponendi sunt,et qui ordinat et qui ordinhtur,necnon mo el que L~die entre ambos ,
et qui mediator eet inter eos .

22 . Omnibus . Itero de aadam re in oanonib~s apostolorum legi- 22 . Pera todos . Taffibin sobre el mismo tema se lee en loe
Cnones de los Apstol es, que ya el mismo Prinoipe de ~os Aps-
tm: q,uam heresim iam ipse prinoeps apostolorum in Simone !lla!:O toles conden terriblemente esta herej a en Sm.n r.~ag o ,
terr1bi.l i ter damnavi t .

23 . Omnibus . Item in eodam concilio infra duo capitula nscnon 23 . Para todos . Tambi~n en el mismo concilio, en dos artcu-
los posteriores y en los decretos del Papa Len, ee estableci
et in decretis Leonis papae,ut neo monachus neo clericus in sae- o.ue ni los monjes ni los cl.Srigos se dediquen a negocios secu-
cularia negotia transoat . Et ut ~alterius nullus sollicitet lares . Y qus ninguno induzca e.1 siervo de otro al orden clerical
o monstico sin la voluntad o licencia de s~ seor.
ad clericalem vel monachicum ordinem sine vcluntata et licentia
domini sui.

-27-
24 . Saoerdotibue . I t em in eodem conc i~io inf'ra duo capituJ.a 24. Para loe s acerd otes . Ta! bi n en el mi cno_g~ cn a oo
artculos pos tcricreo y en el de Srdic o, oe cs t ab~ e c i Que n1
necnon et in Sardicense , ut neo episcopi neo clerici non trans- ~c e~ ni loo cl6ricos v~guen de c iudad en ciudnd .
Diarentur de civi t ate in civitatem.
25 . Par e todos . Ta;, bin en e l rr.isi:Jo s:!nodo o e e ct ableci6 que
25 , Qnibuo . Item in eodem synodo , ut nullue absoluta ordinetur nadie :;e a ordenado sin la precisa detc~n de l l ucar pt3r-
eins pronuntiat1one et sta.blli tate loci ad que.m ordino.tur. el que e a ordenado.

26 . t:onachis et omni clero . Itcm in eOdlill!l concilio ut c~erici


26. t3l'O. los n on jea y todo el clero . Taitbi~n en el rn i s a o ..Q.m-
cilio se esta.bleci6 que l oa cllri os y c on j ee per severen en el
et monachi in s1.4o proposito et vo to quod Deo promiserunt perme.- prop6sito y voto que pro~etio1~n a Di os .
neant.
27. Fara 1 o~ so.cerdotee . Tw:tbi6n en loe:; docrctoa del Pa~
27. Sacerdotibua . Item in deoretis Innocenti papee de eadem re , Inocencio , acerca del nis~ o t eca , ec o ~ tabl c oi6 que si un rnon-
J2_ es a cept ado pera el clero no , icrdn ol e ntado de l a proe-
ut roonachus,si ad clericaturn provsatur , propositurn monachi chae pro-
si6n mon stico .
easionio non ammittat.
28 . l'era todos . Tenbh'in en e l :isno ,.concilio e e otablcc i 6
28 . Ornnibu.s . Itmn i n eodem concilio,ut,si clari ci inter se que oi lo!J cl~rig oo tuvieren a.l;une. cucs ti6n entr" s, socn ; ,\ ~
negotium aliquod llabuerint , a suo episcopo diudicentur ,non a aecu- gados por el obispo y no por s e ~l&ros .

l aribus .
29. Farn todos . 'l'arbi~n en el i sn:o concilio se c cteblcci6
29 . Omnibus . Item in eodem ~ , ut neo clerici nec mon~hi que loe c~~ri P OB y los monj es no urdan cons piracicneo o ins i-
conspiration es vel insidias contra pastorem euum faciant . dia o contra .s u pas tor.
30 . Para todoo . Tar.lbi~n tan el oismo Q.OlHl1l1o se e otablcci
JO . Omnibus . I t am in eodam concilio,ut laic i episcopoa aut
que los l a icos no acUDen a obispos o cl~ri ~os 01 no so ha es-
cleric os non accusent ,nisi prius eorum discutiatur axistimati o- c ucl1ado antes au doeco.rgo. - - -
nis opinio . i":. ;.
)1. Fara todoo. Tsnbi~n on el m.iamo concilio ee e citabl cc i
31 . Ounibus . Item in eodem,ut loca quae ~ame~ Deo dedicata sunt que lo!J l ugm"ee que Wll1 vez hyt:n sido dedicados a Di oo p
ut m on~ster ia sint , maneant perpetuo monast eria,nec poasint ultra ser ~onasterios , permanezcan monasterio perpetuar-ente y no
puedan tro.nefo a rse en viviEndaa s eculares.
fieri sa ecularia habitacula,
32. Fo.re todos . En el concilio de Corta&o s e cot ablcci6 que
}2 . Omnibus . In ~ Car tag inense : ~imo omnium ut fideo principal ente se predi que con diligenc ia , a todos,la fe en l a
Santa Trinidad : en la EnCarlU!Oi6n de Cristo, su pa.sin, resu-
sanctae Trinitatia et incarnationis Christi,:pasElionie et resu- rrcocin y a aconsi6n a los cielos.
rrcctionis et a scene i onio in ce~ oa diligenter o~ibus predicetur .
33. Paro todos . Tambi n en el mis~ o concilio se det~rmin
33. Cmni bus . Item in eodem de prohi benda avaritia,ut n ullus a cerca do la prohibi cin de l a avnricio~ie us urpe lo:;
1I:l1 toe ajenos o traspase los l::d teo patentoo .
alienoa fines ueurpet vel termines :potrum transcendat .
34. Fara todos . ';far.Jbidn en el cismo concilio o.e eat ablcc16
34 . ~ ibuo , Item in eodem de his qui in peri culo conetituti que ~ oo que s e han constituido en pecado y e convierten a Dios ,
r equieran la reconciliacin can6nic e~ ente y c on6nicoccntc ce
sunt ot convertunt se ad Deum ,ut ~ requi rant reconoiliecic- rcconcll:l.a dos.
~ ,et ~ reconcilientur.

- 28-
35 . CJJ!Ji-,~1s . Item in col'lcm,u t illi qui n on sunt bonae oonvcrS~ a
35 . l'are todos . Te.rrb i~n en el L" i sr o concilio se esto.blcc i
tionis E-t c;or vi t ~:s t e.ccust..bilis , u ~ non e.udcant r:: icco;pos v .1 que 1 Llicnes no ocan ele vida ordenada y cuya vida sea rer rcnoi-
L,LiOrGs nt.: tn ~ccust:rc .
blc, no osen acusar a objs os o a r.ay ores de edad .

36 . (Ltni mJ , !terJ in cod cr. ,L t q i axCOl'illJUilica to pr.leGUJil tiose


36 . lcar!l todos . Tru: "hin en el ~ is;o conc i l:l o se establr.ci
i p se . Cl'.r: ,icn prcc:u :re u ;r l a cct u,ti n :1 u., excor_ull':auo , sea
i nfr a LlO c a-pi tLLl a,
o ,0 tl ' t1 o tar bi t.n Gl.
J7 . -~ r lvr .,;,:-ce . . 1 ote:o . L'D.: bi n an el 1 i ... r2o e o 1c-l Ji e, .en
ut e .tra s u um e pL ,cop um sup Grb ire audeat . el or..,ulos ostcricrcs, se csto.tlcci uP. nin L:n prcsa tno
o:::;, rebc.l. roe con tro r:u _:_j__Q_.
3 Qr., . i b us . Ite. i n eod Gm, t cl orici e t ec l e s i s t i c i orcl i r,es ,
3l . "r te o ~~
1 (- en el io. o se eGt blrc ~
s i cul pam i n CLlrrer i n t, t a:-ucl e c l e s :Lac t ic os i d i c c:r.i;ur , non ap d ql'C. .,.~..Q CJ. .L_ ( r del. ~ a1iico,
.:Ji incurric-
re u :J. l. 1 t: ' .... e ;ju~ ,.dOJ ticor y no 1-or o
saocLllares .
se l"rc.o .
39 . C: .. n :L t.u<> . ItE.. i n eodcr. , t, qu 5. c o= daver j_t ce n i al'" , pccu-
3:.- . r te<.. .o e 1 10 ac: aotn' lec '
n i:ll acc i iat; s i SJ -c i eJ .. a i ar , eander speci em q :mt l'r i 1 icn 1 i re dinero; ..;i ..)_r L -
n otr~ cs_ccic, r~cit i
o.cc i 1- i a t .
U( ic.~,G C.C o .

40 . Cr.miu s . In conc i li o , fric:mo , u t v irg i n es Deo sacra t ae a


ra to r .. o .,,. c.l conc i.o n.ricr.~..~,o OC"! .. t l1 '~ ? JUC
.,ravior i b s per son i s diJ.i ._:en ti cus t od i a otr ventur . 1 i r c.nG e ::: .:i.o; ';.ea 1 cuo t;~ il' C"; te .en-
te crncTlG.o ..,~~.!.:!ciL~ t cnto res c.n riblc.s .
41 . Lpi sco}- i s . Itet. i n eoden , nt non liceat = ==-=--=- princ i pa-
41 . rr .... o
lc:L catl e rcr ouae arree' j_o.e ne:G l e,~cre e t ad ecc l Gt..i aJ. i~ ld2

i n sua d :i.oc<::se .. a i o f"req e t are . , e - u -"'"-


- --'-=- ....( .... i en E"ll ~
cc."i
42 . L_- j. sco is . ItGr. j_ "l eode~. , u t fal sa nor i r..a r..artyrl _.J. i)-o :~, ~ ;.; :.
42 e or O~ o i o~ . i ~ . en el i coH i'1 io e:Jta' -e-
certnc oru ctorllJil n"c' ori2e non venercn tur . ci L'E no ce ve 1rrcn f'r.loo no. '1rea_ dc " ' rtires y .tc ori as ir:-
ciertas de s~rtoc .
~ C'.ni bus . I ter., i n eo cler. , ut n-e mear a v i ro d i r ].s a a J.i m
o. rr to'o En el i o ~--~
e i~i~o r. e "rtlc i
C.C(; i .. i a t virur v i vente vir o suo , nec vir al i a:. acci t i a t vivGnte ll 1[ JE.l' des ec.ld el rido .o !'C ib: .
otro r rido
el" vj 1 e l' es C-0, ri el ri 'e to :e otr ~ r vi\irndo la
u.:::ore r i orc . Mtcr i ~,.c .

44 . L i sco i s . Itc. i n coderr, , t pro',at i a !'et roTolit tno .:!:_- cu l o i i'~ d n en el


L... OG .t concilio ~e cstn1 e-
d i ces non s ernant ur . e;.i. l ~~.e JV ce. . ~ic 1 ju.l ce:._, el ~-
Lt. o .
45 . C:r:m i b us . Item i n eoder i nfr a duo c a, i t l a , ut v il es per - 45 . r todos . 'i'2.1 d Cn en el Li~- o co __ cilio , en c1os a:r;t! cu-
oouo.c ncn hrbcant pote o tat e ~ o.c c u s: md i . L-t s i i n 1.rir1o crirnc lc..; osterj re:.s , se C;ot:...blcoi .ue 1, s pcr~o a vilns no tHo n
r oC1..r de o c .:cr . ' ::;i en ur, :ri .c:r juicic- fuercr, convlctos. de
vi et i s r t fo.lsw; d j_ cere , i n se eL .do n on hc.beant p t estat cm decir le f' loo , nc tengc.n rote tc.d de atesti uar <".n otro .
rnl.i..i .
, i L 1 t< il ce de ::. , 46 . ::-e.ra todoa . TCJ t- i o. en el . i ~I.O c or.cilio s e; cst~tleci
v.:. j ti 1. cptc o nn os , izi r t lonuL ili nc.ccs.si t te r. entf. , e l vs v rr c;r,cs no rcci bc..n e l velo ho.s t u l os veint i cinco ar:oo,
e no se r 1 or una r az onable necesi dad .

- 29-
- 29-
47 . Omnibus. In concilio Ga.n;:arense , ut nu:Lli liceat oblata, 47. Paro todos. hn el concilio Gangarense se estublec16 que
qu~e ad pauperee pert1neant 1 rapere val fraudere. a nadie le sea l ! cito robar o substraer las donaciones hechas
para los _obres .
48. Ornnibus saoerdotibue. Item in eodem 1 ut ecclesiaetica ieiunia 48. Pera todos loa sacerdotes. T~bi~n en el mismo concilio
sine neeeaeitate rationabili non solvantur. se eetableoi6 que los ayunos eclesisticos no sean quebrante.doo
sin razonable necesidad.
49 . Saoerdotibus. In concilio Acyronensa inventum est in eos 49 . Para. loa oaoerdotes. En ol concilio de Ancira se detortl.i-
qui cum quadrupedibus val nascu.lis contra naturam peooant;du.r~ et n6 q_ue a aqu.ellos que pequen contra la ne.t\U'a.leza con bestias
o con otros llo brea , se lee aplique una d\U'a y estricta peniten-
districte. penitentia. Quapropter episcopi at preebyteri 1 quibus iu- cia. For lo tanto, los obispos y prccb!teroa a qu.ienes incumb
dicium peni tentiae iniunctum st, conentur omni!llodis hao malum a ol juicio sobre l o. peni tencia 1 traten de todas las manGras de
erradicar do las ocatl.lDbrGs, esto II:a.l .
consuetudino prollibere vel e.bscidere .

50. ~iscopis . In co~cilio Neocaesarienee ,ut nullatenue preeby- 50. Po:r.:J. loe obi!::poa. En el conoi~io de Ncoccaarca r;;e esto-
bleci6 que de ni.llgdn modo un presb:!t ro sea ordenado antes de
~ ordinetur onte trie eeimum aetatia euae annum, quia dominus Ie- los treinta afioa do edad,pueoto qu e l Seor Jesds no predic6
eus non praedioavi t ante tri;eeimum annum. antes de loe treinta efioa.

51 . Omnibu,s . In dec ro talibus Siricii papae , ut al teriue; spon.e an 5~ . Para todos. En las decretal o del Papa Siricio, se eota-

no:o accipiat . blcci6 que nadio toce la esposa de otro.

52 . Episcopis 1 none.chie ,virg1nibu.s . Item eiusdem,ut~ et_ 52. Para loa obispos, c onj es y v!re;encs . TBilbiln en ~es de-
cretlllos del Pepa Siricio"""'iifieCtableciO qu.e loa on~cs .. Y las
vir ~ inee euum propositum omn1modis observent. vrc enos cumplan perfectacento las oblibaoionea de su estado .

53. Omnibu.s . In decretalibus Innocenti pa:pae 1 ut ~ detur ab 53. Par~ todos . En las decretales dol Pa~ Inocencio se es-
omnibus,confactis Chrieti saoramentis . tableci Cllle l a ~ so lo d a todos, una vez OU!:lplidos loa s c-
cromentos de Cristo.
54 . Sacerdotibus . Item eiusdem,ut nomina publica non racitentur 54 . Pe.ra. los se.cerdotee. Tat::bin en las miomas dsc.rcta.lee
se eetabloci6 que no se oencioncn ptiblicamente nombrea~' antco
ante prGosm sacerdotalem. de la plegaria sacerdotal. .
55 . Paro loa obiapoe; y sacerdotes. T r:bin en lo.o ismae
55. E~isco pis , sacerdotibus . Item eiusdem ,ut nulli sacerdotum decrotolea so oatableci6 que e. ningdn cacerdo ~c~e o a lcito
licGat ignorare sanctorum canonum insti tuta . ignornr lo.e dispoaicion s do los santos conea .
56. Para loa obiopoa . En los decretos d 1 Papa J,e6n, o.s
56. pisoopis. In deoretis Leonis papee sicut et in Sardicense coo o en ol conc~Srdica, se eetabloci6 que loe obispoo
concilio,ut e piscopi alterius clericum ad se non eol l icitent neo no ntrs.igan hacia a ni ordenan un cl~rigo de otro obispo.
ordinent .
57. Faro. los obiopos. Tambin en las m.isooe deorctales se
57 . bpisco})is . Item eiusdem,ut nullus episcopus ~ alter.iu.s estableci que ningn obicpo presume. pro cvor un siervo ajeno
ad clericatus o!ficium sine domini eui voluntate promovere praesu- al oficio olcrical sin el consGnti r.dento de su seor;Gsto tam-
bi~n lo prohibe el concilio de Gngara.
;:o.t ;et !loe Gsngerense concilium prohibet .
58. Pera los obispos. TaQbi&n en lns docretalos del oi:;;mo
58. Episcopis . Itsm eiusdem, ut si quis :;~acerdotum contra oons- Papo. Le6n so ostableoi6 ql1.e si un sacerdote obrare pr =tuo-
tituta decrstalia praesu~pt iose aget et corr1gi nol~ns,ab officio oanento contra los decretos constih<.idos y no quisiere corre-
girse, oea renovido de su oficio.
:;;uo subr:toveatur.

- 30-
59 . Fart loe ooio r oo. Ln los decretos del Papa Gelasi o se es-
59 . l!;piscopis. In dacretis Gelas11 papee,ut nullus episcopue vi- tableci que nin.cn obi c o esa dar el velo a. v1<las.
duas velare praeeumat .
60. Faro loo obio poo :HCJ:tos querido, diloctsi r.os , advertiros
Epi s co pis . Haec enin,dilectisoimi , pio stud i o et magna dilec-
60 . con pi adoso ce lo y con una e ren inten c i ~n de GDor hacia vosotros,
las co :;:~os qua perec!en c::l!s necesorioe, de o o o que cumpliendo
tionis intentione veatr!li!l unianimitat em amnonere atuduimus,quse ma- los c&!onos inst1 tuidos por los Santo::J Padres, merezcis recib i r
:;is neceesaria videbantur,.,_t sanctorum patrum c ononicis institutis con ellos los premios de la eterna :f'clicidad. Fueo bien sobe vuca-
tra prudEncia con qu~ terr ible ~ de anatema oon casti;edoo
inhaerentes praenia cum illis aeternae fe l icitatis accir ere meres- quienes preauatuosacente se atrevan a tr seredir lo at bl ecido
mini, Sci t naJJque prudantia vestra,qurun terribili enathematis ~ por los concilioo universal a. Por lo cual os amoneetanoa oncarc-
cidament que rroc~ie evitar aque l horrible juicio do cxecra-
~ feri untur qui praesumptiose contra etatuta universalium con- ci6n, y siguiendo las inotitucionee can6nicae y apoyndos en vues-
~ V6nire audaent. uapropter et vos diligentius ammonemus , tra pacifica unidad, podis arribar a loa et moa gozos do lo.
paz. ne.y tembi~n, algunoo erticuloe que nos h :parecido 11til tl:l-
ut ll!:mi intentione illud horribile execrationis iudicium vobis ce.- dir o este advcrt onoie preocdanto.
verc otudeatis , aed n~i s canonica instituta sequcntes et pacific a
unitste nitentes ad acterna pacis ~audia porvenire dignemini . Sunt
q,uoque ::l.liqtta e e pi tul a quae nobi o u tilia hui e praecedenti omr . oni-
tione eubiu~ere visa sunt .
61. Paro todos. Ante todo, que la f cet611ca eco diliJents-
61 . Cmni bus . ?r11:!o omnium,ut fidee ce tholic a ab eJliecopis et mente 1 cda y predicada todo el pu.c blo por loe: obianos y prea-
bteros, porque otc eo el rimer precepto en la ley de _Di os o
presbyteris diligenter logatur at omni por,ulo preedic etur,quia nipotente:"Esoucha ,I craol, que el Saiior , tu Dioa, ca W:iico.Y que
hoc prinwn praeceptwn eat dom1n1 Dei omnipotentis in le 0 e : "e.udi 1 a t1 se lo o.me con todo el oorez6n y tcd l a Ente -,. toda el al-
ma y toda s l as fuerzas."
Iarael , quia doainus Deus tuue Deus unua eot. t ut ille dilieetur
e:: teta cords et ex tota t:.ente et e:;: tota anima et e:J' tota virtu-
tc n oetra".
62. Para todos , QutJ hsya paz,concordia y unanir.io"' :o t!ldo
62 . Cmnibus . Ut ~ sit et conc or dia et uainni i t as o um onlnf~ el pueblo cr::~tiano, cntr lo obi apoc,ebades,conde s , ~ ~B1tl~;'b
populo chriatiano inter episcopoa,ebbates,comitcs,'iudices et on- de s por onae de aayor o cenor jEr~u!a,porque nadn agrada n
Dios ain l a pez, ni s iqu:ra el don de la aante oblacin ant e
nes ubique seu maioreo seu minores perscnao , quia nihil Deo sine pe- el al ter, cOJ:lO 1 .oe en el Evan,gclio, se;dn eJ. ;andc.to del
~ pl acet nec ~unus sanc tne obla tionie ed altare , aicut in eunnse- Sofior: porqu.e t a rr.bibl aquel sE undo nend iento ost en lA l ey :
''l.:crards a tu prjimo co . o a 1;1 c i 131!1on; y t enbi6n en ol :vane;e-
lio i _so Doni no praeci_i Gnte 1e :;i l'1 us ; quia ct illud secttndum man- lio:" Bienaventuradoa loo pacificos , porqu.e ecrdn lle.mndoo ll:I.joo
dc.tLID est in leae :"di lir es pro;;;inw:~ tuum sicut te ipaum";itt::r.J in de Dio a." Y t rmbihl: "En s to conocern todos que aoio io dio-
clpuloa, si os nia rcc{procemente". En este pr cepto, en ci'ec-
euancolio:"beeti pacifici , quoni mn filii Dei vocebuntur" . L;t ite- to, s disciernen lo hijos de Dio , de los hijos del diablo ;
porque loo hi j os dol di blo s i eopro traten d pro over dioen-
rw:l : "in hoc cognoacen t omnes qtlia mei disci puli e ntis, si dilectio- oionce y discordias; on canbio, lo hij oo de Dio ~ la pez
nem habueri tia ed invicem" . In hoc eni.m praecepto discsrnuntur. fi - y 1a cari clad.
lii Dei et filii diaboli;quia filii ~ semper disaentionea
et discordias movere satacunt : filii autE!lll Dei scmper pac et
dilacti oni student .

- 1-
- 31-
63. Fnra todco . , uo a quienes so las ha dado potestad pare ju:-
63.Qanibua. Ut quibua data eat potestaa iudioandi iuate iudioent, ea.r, lo hors.n con juot1o10, ce: o eot4 eeorito 1 "Juaeo.d just<z:mte,
aicut aoriptuD est:iuata iudicnte,filii haainum,non in ~uneribua , l i )oe de los hoobraa" no 1 or loo doncs , pcrqllc los dones ciegan
loo oora,.oncs da loo prudentes 1 subviertan las pelabrca de los
"quia cunara uoecant corda pndentium et aul:JvertuDt verba iuatonm, juatoo , no por a4u1acic!n n1 ,or conaiderno16c de 14 pcroCIIUl , co-
non in a4olat1one ,nac in corusideratione peraanae , llicut in deute~ ro actd dicho en el Deuteron<I!o:JUZ{;1ld le qua eo justo; sea que
!uere oiudo.do.no o !>!ryrino, que no h~r dUerenoia de pcre<:Cfta,
nC111o diotwl eat :quod iu tw. aot iudicateaiva cirio ait illa aive ,;>Or<}Uc "' al Juicio de Dio" . m pr1 or lucero pueo , el juc:~: debo
pcre:rinua , nulla sit d ist:.:ntia pcrsonar=,quia Dei 1ud1ciun oot". o, rendar d1l1~cntcc.cnte 14 ley hecha Jl'U'O el pueblo pr l oo sa.bioa,
a fin de no errar del oa..ino do la verdad por 18norano1a.Y our.ndo
lrtmo nar.que 1udio1 dili4 onter diocenda eot lex a aap1entibua popu- ao hoya toreado un criterio justo, no eo aparte ni por cdulco16n
lo conpoaitn,na per 1gnorant1am a via veritatio erret .l:.t dun 1lla de alGunos ni por ~or de algn ~o o por temor de algdn podc-
ro:~o, o por I<!W1.:1 recoopenaa. !'loo parece oODVenicnte qua loa juc-
rcctw: intellecat iudicin:~,cPvso.t ne declinat , aut per adoletioncm .J!!! oiom 1 diaciemo.n las ceuall.B en ~ --
ol1quorua o.ut or ~ore ou1~~11bat amici cu\ pnr t iaorea aliou1ua
potent1a o.ut propter praamiua a recto iudicio declinetet honestuD
nobia v1detur,ut ~ 1dun1 caneas audiant et diocarnant.
64 "'artl todoo. ~ bi4n tc~~U~oo an la le;y ror Dllndnto dol ~c
64 . tanibus. Iteo. hobawua 1n lego, Doa:1no proeo ipionte: "non l'lor:"llo pcrj~o en bi ncm:bre , n1 =charda el no:tbre del Sc:-
pcrillrllbia in nooinc mco,noo pollues na::en d01>i ~ i Dei tui" , et "neo l'lor, tu Dios, y, "llo t cmare on veno el noabre del Sei!or, tu Dioo"
f cr to.nto, todoa deban aor advertidoa d111e;antcmento, que critcn
o.daumoa nomen dot~ini Dei tui 1n vanum", Ido o ODDino ndmonondi sunt al perjurio, no a6lo por el aanto avan&alio o el altar, oino bo-
Ot:neo dilieenter,u~ cavaent :reriurium,ncn solU!Il in aancto euancslio biln por las n~liquio.o de loa santos, lll1n an la converoaci<!n oz-
dinnria;:orque hu;r q~o~ienea junm por la caridad 1 la vcr.!cd 1 e-
vc:l in altare eeu in aanctol'UI!I reliquiis,cad et in cocz::uni loqualla vitan al jurm:.ento an el nO!:'bre da Dioa , 1 no eaban que Dios ao
quia aunt al1qui qui per carit t at veritaka iurant et cBVant lo t:.i""'o que la caridad o la ~. dio1ln4nl.o el AF6atol - -
Juan:"Dios ce car1d.ll4 to.mb14n, el t:.i.,.o ~e!lor an el L'Vmlgalio:
so a iurOltcntc nOI:Linis Do1 1 et nosciunt quia 1dcm cst Dcns quod ast "Yo soy al c=ino 1 111 verdad; por tanto quien jura por la vc:z-
ceritas et veritao,dicente Iohanne apootolo,~u1o. Doua caritas ost do.d o la oaridnd, jura por Dice. !Orbi4n doba ev1taroa que alruic~
por !'arillll.ica au>eret1c16n honra da el oro que al altar, para <n:et
1tm ipH DOlolinuo in eUG114:0l1o:"oco aum via at vcritoo;idao qui no le diga el Sc!lor:"llecio 1 c1cgo,qu4 oa ra4a ero.nde-,._sl oro, o
in vcritc.te ct coritato 1uro.t,1n Deo iurat. Itom oavcndw:::1 ast-;he ol altar que ee.nt1fioa el oro?" Pero t01:1bifn noo porec- convenicn-
ta qua quien dabo. jursr por loo santoe, lo hesa en ayunas con todll
fcriool ca auperetitione alicui!J plus aurum honoret quen altsre:na hcneat1da4 ;y teoor de Dice, 1 eepa c11e deber4 dar c11onta a Dior.,
dioat a1 ~-1nus : atu1ta et cn.eoe,quid eot &aiue:aurua vcl al tare do cedo jura.;anto, dondequiera que e~>U , aea an la iglesia , H!l
f~ara de ln ~6oia. Y qua los nillos que no tienen una edad ra-
quod ~tificat aurum7 . ~a~ et nobie honestua videtur,ut,qai in ZOIUible, no sean obl1e84oa a jurar, oOJ:o bacan loa Bort;O~once.
oaoctia hDbe~t iurkre , ho. 1e1~a faciat OUJ:a ocn1 honeatote et ti- Y el que Wl!l vez hubien~ perjurado, no aea taeti&o con poataric-
ridnd n1 proceda al jur=ento n1 ca proaanto co::>o jurador GD au
uore Pei;ct sciat,se ru~ionc~ rcdditurua Deo uniuccuiusquo ~ propio. causa o "" la de otro.
ti,ubico=quc sit, oivc intra occleeinm, siva axtra acoleainm. Lt ut
rmli qu1 eino r eotionabil1 oetote ount non curantur iurara,iout
Guntbodin i f"-ciunt. Lt qui ee:::d pe.riuratue fucrit ,ncc teotiD oit
pocth6eo neo ad sacronentum acccdat nec in eaa causa vel Dlterius
iurotor existat.

-3~-
- 32-
65 . Para tcdcs. Ta. b1~n t6ncLOD cote nandnoicnto en la lay del
65. Qmibue. Itn habenu11 in l84)c Doftin1 anndatwn:"non~ SCI.I1or ; "l!o horclio Cl!!.~ur1oo", 1 on el Deutoronociotlo heyo. nlldia
~;et in deuteronanio : ncco sit qui~ sc1ecitetur val que ccnoul te e loe nd1v1nos o inter>Ntc loo cuellos o orea cm lo"
au,';Ur108* . Adar4a: ua no h&;J<~ hachioaroe n1 anoante4cr.D ni~:
eacnia oboervat val 04 aueuria 1nt&ndot;it-.:"n ait &alaficue l or lo tc.nto ord<:n010.oa que no hcqD ~ cnc::ntlldorcc , :pl'cno::~tic:-
nec ircantator nao nithonca consolotor . Idao praecipirue, ut ~ GGreG dol tierno rd C!!l'!Ulderoo, 1 donde GXi:>ton, accn eorrC;i<l.oo
o eor.dcnlldoa. In>GL c a.ta acerca d e l oo drboleo, recae o fuc.ntoo , tien-
culatorau neo 1nountetorea neo te~~starii val oblisatcraa non de el WlO.J ncc1oo tocen obct.rvaeionoc de lec lucea u otrao cocos,
or ' cn~o o aboclutc:cnte q ue cctn po~ cooturbro, exccr:~blc r.
i..nt;ct ubicw:>que aWlt ,eccu~cntur vel do:mentur.
Lioc, dordc ec lo encuentre cea clicincda y arrodiocdc.
Itcn do er~ori a vcl atr1a vel !oo ibu , ubi aliqui atulti
lu.::.1noria vcl li!UI ob~crvnUonee fcciunt, _,in o =dmoua, ut is-
te !'OODi< us UDUO &t llco e:o:<crJ:b111s ,ubicw'lUe 1nvcniatur, tollatur
ot diotruntur.
66. cr:l todoc. ~~Lnte os neoocario predicar e~ eren r21
66. ~ibuo. Itcc T~cdic ri nceesoe ect ,qu ntu: malum sit se= al odi o o le envidi a , 11U"B ~t4 aecrito en 14 ley::ro cdic-
odill:l vel il'v111 , 111a 1n lace acri"t= oot : .,o; oderio trotrel:l ria a tu l1errano . , tu cora:n, a1no lo rcccmnn~ .,.1bUo tn-
te; i u: . te JUllD ...van.:;cliatn clico: "...1 que odia a cu bc=c:O
tu' in corda tuo , l>8d ublica 11r usa ew:.;itu IoLannca eue.n..;c- e e ho .icido ; t o.c bin en o l Lvangelio ae leo: "Si pecera tu h cr-
liotn:"qui Odit !ratrca ouum, hornicida eat"; ita'll 1n ou'll! elio:ai r:mo centre ti, ve y oorr!ceJ.o ont%"0 tl1 y ~~ aolw:;cnto" , y lo
d~dc que oll! eo leo.Aoeroo de l a ovor1oia l eecoa que el A 6o-
ce avarit 1n to fr:~tor tuuo,vule et corr1!'e cum int c ;e et ip- t ol dice:ta ovor1cia , q ue ec la aervid~~:~brc de loo ! doloo, d oac
cu:;. aolu: , e t catara .uz.e i bi lo::untur. De avnritia autGil e.pooto- evi tarea . I 1Ul.l!:cnte liebre la co::cupiccenc1a oc l.cc que co le
r-~c de todoo lOJ cD!ea; y en lo 18'1~0 dece:lrde loo bieooa do
lur l~~e d1ccn~~avaritia,quae cot idolorun eervitua , oovenda tu p j1ro.
o. t . Itea do oono1 ioc<:ntica leitur ,quod r ix oit o:nillr.l colo-
ruc; ct in lq;e :"non con curiocec r CD proxi. i tui ".
67. oro. lo:.~ obic ~ ~ paro todoa .iU.e no ao o aoo.etr.n hor i o id1o:>
67 . .. 1aco, ia 00l1ibwl. ltCII ut bOI!licidia t..~ra Jllltrim:, aicut d<:lltro do 1~ eo. .:ll'OB , uoo oo U prcbibHc an lD I81 del Scnor, ni
por callBtl de vcrocan:>n, ni do nvor1cin ni de lo.troointoy d cndc-
in lccc Do:..i_ 1nter<l1cto.u Gdt,nc cru.tsa ult1on1s nao av&ritaec
qldero t;ua oe l oe dcccubra, scr:in cooti;,<dO:J por nuGctros juccco
ncc lctroc1nendi non :fiant; at ubieuoqua invento :ruer1nt, a .!l!ll- l c:;alaLrto dt. acuerdo oon nueotrn orden . No oa d6 1 Ucrtc Q natlio,
o1no or ia , ario de le l oy .
~ noatria oooun~urJ la cm a no:~tro l.ol.lldato v1nd1oentur;et non
occi<l.ntur h~o,nioi l~e iubante .
6( . ~ todoa. f r OI,ibid dll1,cnte ente , ca! oc:r.o lo rrOI ,be
6:!. Qznib\..... et !urt et 1niuo1... oonubia necnon at felOD la Loy dal ..cr.or, 10:1 hurtoo, 101: notr1JI!on1oa Uo._ulc" 7- loo flll-
coc toet~onioo .
t<:atiuon1n, oiout. ea pe rogavL. ua , rohibata dilig<.n ter, a1cut et
le.>. Dor. 1n1 Jlrohi bct . Para todos .
69. Inatad con eren colo " lo:s hijos , que honren ca cua .re rr.i-
G9 . Qon1bu.a. t.~ toe cw:. ca&JIO otudio oncte , ~ tilii bonorent toreo, porque el .1~ . e .;onor c:io" : "!lonro o tu !"drc y n tu -o<lrc r.::s-
~n.rantes suos;quia 11""' Dotinue d1c1t : honora putrem tuuo et =- r::: qu.: vive:; l.cr:::o t1c.rpo oo!:lrG k ticr= que ol ::ello:- te dm';! .

trc:o tu&!:' , ut oiD lonccovue DUI'<Ir terrno quaw 11oninua Dau a tuue
ubit 'tibi".

- 33-
-D-
\
\ 70. Par~ l oo aucerdotes . ~ue l os obispos cxocinen di li~ nt -cr.-
\ 70. Snc er dotibus . Ut opisc o~i diligc~ter disc~tiant per s~;~as . te a l o~ r rceb!toros en ouc Earroqui a s, ccn respecto a ou c , los
p~o cl'.i ao pr esbyteros , oorun f l dom, bapt:!.sma et n~osar c o l cbrnt~o bautismos, la cele ~r~cin de misas ; que conserven la recta fe,obocr-
ven ol bautismo c a t6l1co y conprendan biGil las plee;ari ao de l os I1i-
co\ut ot fidem rectam t enoant ct bu tioma c a t holicum obsorvent e t sas, y que l os selmoo sean cantados dign~. ente ooan las divlsicnco
i::Jo . preces bono i ntell gant , et ut poalmi di .e secund um divi- de los versos, y ellos m~amoo oomprendnn la oraci6n del S or y en-
seen e comprenderla a todos , para qu cad ~ uno sepa lo que pi e
s i ones ver s u modulcnt ur ct dori n icam or a"tionem i psi i t ol legan t
ct omni buo pr a dic ent i n t el l gondam , ut qui sque s cia t quid potat a
aJ. Seor; quo el "Gloria 31. Podre" s contado por todos con ,;,
henar; quo el c.isc .o aaoordote onnt con l os !Jantos n{;Gl.eo y c.l pue-
=
blo de Dios e: una sol a voz '"'anto, sunto,scnto " . teda :fonno. oc
Dcof.t ut "Glori a ratri" e onn i h onor e apud omncs cantetur; et drbe advertir a loo pr esbteroa y diconoo que no llGVon armes y
i s e aac ordos e sanctis ~ e t populo Dei o uni v c e "Sano- conf1En ~ s en l a d~fen a de Dios que en loo a~ao .
tus , .->enct s , Snnc t us" decente t . Lt omni modi s dicend est pr osb;vt e-
rio ct di ac onibus , ut arma non port en"t, sed me.gi s se e nfidant i n
dcfcnsione Dei q am in arrr.i s .
71.. Parte p::~ra loo sac erdotes , parte pm-n. el pueblo. I (!;U 1!-; :,te
71. Ali qui d sacerdos , nl qu i d populus . It pl acuit nob i s ammo- nos pcrcci6 bien a dvertir a vuootres rcvGrencia s, que e da uno c
vosotros vele por su IHJ.rroquia, de t al odo que l a Igleoi .a de '"'ios
ore revcr ont i am v otram , ut unusqui sq e vcatrurn video.t per suar. tcng al bonor que l.e corresponde, y que al ~isuo t i ~po, los el-
parrooh i en , ~;~t aecclco i o. Dei ou\ID babeat honorer , s i i:Jul ct alto.ri a tares sean venerados de a cuerdo con ou dignidad, y que l a c aso uc
Dios y loe al ter a s en inaccesibles a los perros, y que lo s~
occund s u~ di it ate~ venerent ur , e t non sit do~us Doi ot altari a s os acerados s en reo ideo por quieneB sean dignos y s e conscr-
oncrct a per via c ani buo , et ut vese. sacrate. Do o e P.agna d il i ge~t i a Vall con honor; que no se t raten en l.a igl.ooi n n ecoci oo tiecul nr cc
o s e tm1;a.n vano.:. convGr o.cion a, :porque l a c o.aa de Dios debe ccr
a o ei s col i ge.ntur qu i di ~ i sunt vcl e ~h onore serventur ; et ut c asa de ora cin y no cuova do ladrones; que t enenn l oo cop:rituo
occularia nogot i a vol vaniloquio. i n e c les i ia non agnntur, quJa do- dirig idos a Dios cuand~ vayon a las s oleu~idadcs de las niocs , y
que no sal~en ontee de la bendici6n del sacerdot e .
r.uo .Jci do. L!S or at j.onis debet osoe ,non spol ca latromw ; ct ut
intcntoo habc t ani t:IOB ad De= que.ndo vcni unt ed n:i ssar sol-
lc:.,pni a ,et t non oxenn"t ant e c onplc ti onom bcncdic t i oni s sae c.r~.,

dotal i '.l .
72. Pare. los oo.oerdotes. Tal::bil n eno ()Jler.d=os esto a vueotra
72 . ;;,ncol'dot; bus . Sed e t hoc flac;ita:mus ves"tra:m almi tntom , ut ee1ri tu.alidea., qv.c l o:. c inistroo del al ter de ,Ji os llOill'Gn su
c.i niotcri o con buenas co ~ breo, as coco t eubin, l os otros 6r-
I.iniotri oJ.bari s De i s l.llll mini ste i um boni s l!:Ori bus ornent , seu denes dE ob eorvanc~e cen6nica y l a s COIJG7' /2:BCiones de f i n rl idt'.d
alii cenonice observantio.e or dines vol n one.ch ici propositi congre- Ir.onetic a . Los exhortomoa a ll~Jvar una vida buena y pr oba C C!~ o
lo nda el misno Seor en el 1:.-vMg olio : "llS re opl endczc e. v e -:;o
~ t i ones ; obsc crao ,s ,u t boner et probabi l ern habount convcr sotionem, luz delante de los hO!Dbr s, ara que vco:m vuootras obras bucne.c
oicut i poe omi nus i n euangcl i o pr aecipi t : "sic luc eat lux ves"tra y GlorfiC!.uen a vuc.::Jtro adre que; eot Gil l oo cielos" , de odo
que por el buen oouporte.rie.nto de ell os, much os eoon ntrtdoa
c or a:m homi n i bus , ut vide t oper a estr a b na e t gl orif iccnt pa- oJ. set"ricio de Dios , y no sol=onto los ni" O:J deo condicin ocr-
t r Ol:l VElfl"t:!.'um qui in c eli a est " , ut e or urn bona e nver sationa mul ti vi.l, s ::no que ta ..bi consrc.:;wm y ooocien a si , a h i j os de h o -
broa libres . Y que oe constituyan esouelac de nios l octoreo .
protra.l'lant ur ad sorvi t i Dei, et non c ol se i l i o oondi t i onis in- ~ todos loa uono.steri oa y c asas e :i.soo;pa.J.ce rcvieo.d bien loo
fantco , sed eti am i ngen110rum f i l i es adgr egent s i bi que aocient . b"t ut tex tos de loa oallllOB 1 l ao notas,l.os oantoa ,el c:l.cu.lo ,l.a gr=~
tico. y loa libros cat61icoo; uea, a. IJenudo , .r.entra detlccn
~ 1 e 1~ f.. ti~;.... LCror ur i nt . ~-~ o, , ot. a , cc..r tuL ,co:: OoL , rog er a Dios en buena f orca , lo h acen el , or ,edio de libros
ot~cc> .1-cr sin ulc ron :::tcri c vol O!, j 'co ic et libro::: co.t l oli - no c orr~ idos . Y no t olorio qua vucotroo nifioo, leyendo o cc-
cribillclo , l oo dai1o.n; y oi eo noca sario escribir e~ evangelio,
e Lene e c~n- te ; ni ..... .;o.c t , dw bcnc W i ui .Jcu, ro r:rE: en iu.d t , el so.J. ecri o o el mioo.l , qL~e lo oscri bEll"l h or:;bree de edad r.uat:iurn
... c. cr inen:nd tos l i ros .!?.lo ro,;n t . Lt un ro s vestros non oi - con toda dj,li :cncic ,
l1L te oos vel lc; 0 c.ndo v cl s cribcnd c orr pcr e ; ct ,Ji opus cst ou= -
--'-- - - - ct r i.:.J:.Jale LOribcrc,crfe tae acto.t i s Lo.. i ne"
1.ni dil i ~cnt i n " ,

- ' 4-
- 34-
73 .L.ccr:v~ituo . l ct 1 oc ro re ct:r vi. us , ut c.:nc::J u"t i - 73. !'Dre loa aac~rdotce.!i!an:bin nos hemos .roocupndo de solici-
~.;c e constriYcrunt , once! ice et re- tar, que todos q~enes se ligaron con voto a le vida monstica,
vivan abaolutarrsntc en forma mon~atic a y resular ee ~ su voto ,
U. ritrr e uUIL. v.Lvnt,.-cct.ln Clld scri:: - c cmo oat escrito: ''llecc d votos aJ. Sellor Dios vueotro", y acle. ~s:
co ve tto",ct ltert'J!l: cl.iun "Es mejor no hacer votoo, qe no cumplirlos". Y q11e q11icnes ce
lleean el. monasterio, seg~ el orden ree uJ.er, pri.~ero oe01 rot:e-.-
dos en el noviciado y lueeo sean recibidos. Y q11e quienes l l e: cn
al ~ anaaterio desde la vida secular, no sean enviados inmcdiet~
ncnt6 fuera del 1 onaeterio p ~ los mi nisterios antes de haber
oido bien in::Jtruidoo adentro. Y que lo ~onjee no vayan n l ee
e- a o .bleas accularos. I~ue..lmcmto quiones acceden el clericato ,
que nosotros 1l am~os vida cannica, querenos que absolutamEn-
te vivan cnn6nicor.u:mt scgdn su. regl u, y quo el obispo"Hja su
vida, co~ o el abad , la de loe c onjee.

74. Fsr todos. ~e todos tengan cdidas correctao o 1gua.leo,


y pecas juctcs e i cuolec, tonto en las ciudades . c omo~~ los c o-
nastorios, sen par~ dar co~o poro recibir, tal c omo t nemas~
precepto en l e Ley del Seor, y tamoidn en Salon6n, donde el Se-
flor dice:" .i alnll oclia l e. doble pese. y la doble medida" .

\>.idc. r, t 75 . Para todos. Noo perece noble y voner ble, que los huopc-
des, pobro o y perc~inoo, tenGan recepcin r egular y cen6n1ca
~
en l os diversos luz arco; pu oto que el iano Seor ho de decir
c.rit in en l o. ren:un e raci~n del srnn d:!e : ".l:.ra hueoped y mo recibistQI '',
e'; ct c.. cr- y, el. kp6atol, ol.e.OO.ndo l a hoepitalidad dijo:"Por as to l'l.Uchos
e.:;rade.ron a Dios , lJabiendo rGcib1do a loo illlgel eo en hospEdaje" .

-J5 -
- 31J-
76. Para loe obi spos y abades. Se ha od o decir que a.l;uz>..c s
76. Episcopis,abbatibus. Auditum est,aliquas abbatissas contra abadesas, contra. l a costumbr e de l a Santa Igl esi a. de Dioe , den J.n
morem sanctae Dei ecclesiae benedictionis cum manus impositione bendicin ~n la i.mposici6n de l a mano y ol s i gno de la santu
cruz sobre l a s cab ezas de los varen e, y qu e dan el volo a l as
et signaculo sanctas crucis super c apita virorum dare,necnon et v!rgenes c on l a bendici6n sac erdotal.. Sab ed, sent! simos padreo ,
v elare virg ines cum benedictione sacerdotali. Quod omnino vobis, que esto deb~io prohi bi r l o t er.oinant emcnte en vuestras parroquias.
sru1ctiss i mi patre s ,in vestri s parrochiis interdicendum esse sci-
tote .
77. Para los c16ri g os . arcea oportuno qua sean corregi dos se-
77 . Cleric is . Ut i ll i clerici , qui oe fin__,unt llabi t11 vel nomine veramente equ e11os c l rigos qu e so fingen monjes en 1 h~o it o o
en el nombre , do modo que sean verdaderos mon j es o verdaderos
J. onachoo esse et non sunt,ornimodis videtur corrigendos at~ue cl~igos ean6nicos . ------
cwmdo.ndoo esoe,ttt vel ve ri~ sint vel ver i ~

78. Pera todos . e r..o ean cr :idas ni l i!:ldaa , s ino que sean
78 . Cnnibus . Ite11 st pscudo;rs:phio. et dubiae narr~t iones,vel qu.emadas l a psoudegra.f a y narraaiones dudosas , o que sean to-
quce ornnino con~r fid an c ~th olic an sun~ ~t e . ietol~ pes cin at t alment e c ontra l a fe c a t6lica , y cierta certa s i ma y fols!-
siro , qu e e l ao pasado, algunos extraviados afi rmaban que ha-
i 'clsisoiL a ,.qua tr nsa cto onno dicebant eliqui errante o ot in b!a e i do dol ciol.o., induciendo a otros a error, a f in do qu
errorefl elio n i ttentcs ~uod de celo cecidiese~, nec cradontur el pueblo n o soa llevado al. error por tales escritos . Solamen-
t e sean l e dos y enscliados l.os libros can6n:I.cos , l os tra t ados
neo l osantur sed oonburentur,no in erraren er t -11~ script a c a t61ic oa y los d ich os da los santos a utores .
!lO. l1J.tls mitt~tur ., ed soli canoni ci libri et catholici tr~ctetus

et sonctorlli:l :-uctorum dicto. 1 cantur et tradr,.ntur .


79. En parte. para l os s a c erdotes, on parte para t odos . Jgue.l-
1:1 . lU.iquid s acerdotibus ,aliqui omnibus. Item ut isti mcncone s mente , que a los engaador es y vagos, que s i n ninguna l oy deeo-
et cationes qu1 sine omn1 lec;e V!l(;"bundi vruiunt par istem terra!l!, bul.an por esta tio:rra , no se l os poroi ta vegcr y oxlgeaer a l oo
hombres , ni a equol l os que anden desnudos con un lli ITa, quo
non sinantltr vecere et dece r tiones hominibus acero,nec isti nu- dicen be ber se dado c omo penitenci a ; pe1e c o ~ oportuno que ,
di cun ferro , ~ui dicunt se dato. sibi poenitentic ire vacantes; s i hubi eren c ometi do algmn delito muy erave y desacostumbrado,
peroanezcan trabaj ando en un s olo l ugar, s irvi_e ndo "if haciendo
Deliua vi detur,ut si aliquid incone:uetum e:~ capi tale cri en "' ~, penit encia , segfu lo que cannicament o l es haya sido impuesto.
comtli sarillt,ut in uno loco pcrmC!neont 1aborwtes et servicntcs et
;paeni tcnt i c.m acentos socundun quod si bi canonice inpooi tun oi t .
80. Para t odo el cler o . e apr endan bien el cant o r omano,
SO. Omni clero . Ut ccntuu nonanum pleniter disccnt,et ord ina- y qu e el oficio se c umpla ordenadament e con los n octurnos y o1
bi liter per nocturnalc vol c rsduole officiun ~ craratur , secunduo gradual, se l.o quo doerot qu e dobi a h acerse mlc stro proge-
nitor, o1 r ey Pip ino, de feliz memoria , cuando supri mi 6 el ri-
quod be tea nc:rn.oric.e ~ oni tor no!: ter F i p inus ro:: clocretsvi 't ut to g alicano de conformidad con l a Sede Apost61ica y l a pacif i -
fie:re:t,qucnJo Gall ic un tL J it ob Ltneni .itatP.rn apostolicae se- ca c oncord i a de la sant a Igl esi a de Dios .
di::: et sc.ncta e Dei aeclcsi~s pac ifi cat.J concord i <>

- 36-
- 36-
81 . Ckmibua . Stntuiruo quoque aaounduo quod ot i n l ea Dccinua 81, Para todo::.. Jlc..oo oatnbleoido tazrbi4n, o84'1n lo que orde-
ne. ol Sellor en l e Ley, que no se a;lacuten obrao carvUcs en loo
pr&401 1t,ut opero cervili a d1obuo donini oia non egantur,eicut et dccinao:, a o! CO<;O lo ordcn6 a IIUll adictoo ainodalao 111 ~
boane aesori aa ,&nitor rcua in auia DJnodalibua edioti e nitor,d<. bue= J:Co.c ria, e::to eo, qua loa vt~rwoa no bC&CD obmo
ruraJ.a::, ni cultiv li.lldO l.o.o Video, ni u.=ndo, co::acbcndo, o cor-
r.::ndavit,id es t quod ncc viri rure.lic opera ax ercecnt u.c 1n vi- t:mdo al bono, o c ol GCIIndo un oa to, ni abriendo olAiroo en l ea
naa colenda neo 1n oorris arondo,~etondo val toenum sacando val oclvoo, o cortando 6~holo~ , o trab~jgudo en lao rocco, ni ccne-
truycndo oa.aae: ni vcyrn a lru;~ aiiOllbloas, ni efactdon ccccr!oc.
onpem ponendo nao 1n oilvie eti rpare val arbores casdare val in Treo tipo~ da acarreo lcito hcccr en da:ineo, e oto eo carroo
ratrill l.cborara neo dCLoa oooatruare neo 1n or to laborara neo PIU'B al a ;14rc1to o pcar:1 tron.cporta d o alil<:entoa, o c1 :fUera nc-
ceaorio llen.r al:;l1n cll44vcr al aepulcro. Igu.olcente lt!a cu.;lcrea
lid plnci tn convenient = o v enat1oues e xercaant. Lt trio. oarraria no ~ t ojidoo , ni nrre:;la> ve:ltidoe, ni cocan, ni h"&&1 trob--
opcr~ licet fieri 1n die dDM1ni oo , 1d oet ost111a carro val vic- joo de aoa;ln ni co.rdon lene, ni ba.tan al lino, ni laven vcot1-
doo en pdbl1oo, ni tensan por lcito esquilar oordaroa, de tal
t UAlio val oi rorto ncceeoa orit cor pus ou1usl1 bet duoaro ad ~c manun que en toa. force ac obeon a el bonor y al doocanco de l
pulcru:. I tc;.. re.,intlo orera textUiP non :focicnt neo ca ulent d!a dcminiccl . Pero concurren de todao partas o la ilcnia pcre.
las s olCOlidades de l oa riea.e 1 alaban a Dioo por todos los bic-
vcotitoa neo con1111ent val acu ictUa taciant nec lenco carpe- ne:. qua neo otore6 en eaa d!.a.
r.. neo linw: b' ttare neo i n ~blica ve>JtL. ant. lavare nao berb1-
coo tundore haboent l icitum , ut ocni:codio honor e t r aquioa diei
el a 1n1coc oorva t ur. !led ad r:iasarum collar. ni a ad aeol aaiam un-
dic;.uo oonvonicnt et laudent r..uo in otmibua bonis qUila nobie 1n
u~ die f cci t .
82. ara todo~ . Y ~bin dob,io vigilar, dileot1oi:oo y vc-
82. Q:mibuo. llod e t vu~rwo videndWil oat , dilcctiaail::i ot vena- ne~bla::. \ CDtorec y rcotorac do lao iclcsiao do Dioo, pera quo
r abile s paotoroo ct r oc t oroa eoclcsi aruu Doi , ut prcabyteroe quoo lo:J prcob1teroo que onvidiB or vuo3tras parz=oquiao a gobcnu:.r
y prediear, r or la:s 1slea1ao, al .uc blo que oirvc a :lioo, lo ,, -
r.i U tia par pr.rroc ia.. v~at""la ad ra:c-- lwo at lid pr adio~10 per c ::n correcta 1 hoaeatar:cntc. Y no per:titdic q ue ~oa por cu
ou~nta i.nvcnten y r rediq uan novcdadoa nl pueblo 1 ao ='"lhl l D.l
ecolcaiao po::ulun Deo ecrvianta::t , ut r ecto a t honeste pr:edici:l.~;
eccritur<UJ ec-r--...Jiao. Y voootros cic::oa, predicad aquollns coono
ct n Gn s inatio n ovo v e l non ~ cliquoa ex suo sonau ot non ~tilos, honcot a a 1 rcctaa, qua coaduoon a la vida otorna, o inc-
truid a otroa para quo prediquen lo mioma. Anto todo, debe p rc-
oocundua aori~tur~s oooraa f i neore o t prcodioorc opul o. Jea a t
dicaroc a todos o L toraa cenc:re1, q uo crean que el Fndra, el
vo~ct1roi utilio , honcata ot recto ct quna ad vi~ ducunt eeternam Hi j o y el Lap1r1tu santo, son un oolo Dios oa ~otcnte , etemo ,
~cdicrte nlioaqua 1nstru1ta, ut heec &Adee prae 41eent. invisible, que ore ol cielo y l a tierra, el Ulr 1 todo lo que
hQJ en alioe, y r.ua axic ta une dnica do1do<l, oubatulcic 1 1111:.-
i ril:o omniuo p ad carorlw. aet a:mibua .,anllralitar, u\ o "odant jc~tnd en loa treo pereonoc del Pedro, del Uijo y del Lcp1ritu
::lnnto .
lat:rcm et 1'111\lr.l a t Spiri tw:> eonctlll:1 unu.-. oooe De= Ol.llli,Otentem,
~cternuu , invie1bilc~ ,qui orervit caaluo ot terrom, rare et omnio
qiO&:AI 1n eis aunt ,at WUIIS eaaa dUt..tu, aubatantilllo et ~eotatm
in tribus cr.conio !atrie et !'1111 e t Spiritua soncti.
TcLbiCn d ebe rr~dioaroe oteo al Hijo do . ioc ca ~ncorn6 1 ~r
Itot rrocdicond~ cat , quocodo ~i fi'iuo iocarnatuo a t de ~pi obra del Lop1r1tu 3anto y da Lar1e oioopro vir;cn, r ora la ~1-
ritu nanoto et 0.1t ari c. acmcr v1r_1ne pro D lluto ot ra :lrat1ono vooi6n y rodcnci6n del s 6noro hur~o , paclcci6, fue ce ultcdo,
rc~ucit6 nl tercer d1c y nnccodi6 a loo cido:~; y c6o:o nucvu-
huccni ~cnorio , pcooua , .ce ultu~ ct tcrtie die rcsurrexit et aecen- o catn vcndr4 CD l e r o;lcatad divina a ju%4;er a todos loa hc~:~brcs
dit in eelie et q uooodo ita~ venturu~ eit 1n ~oatata divina , socW1 eua pror ioc .Xri toa 1 y c6ao l oo 111, oa por ua ori:onca
oarn orrojc:doe con al diablo 111 flll.a o ctcmo, y , loo juatoe
iudiccrc ocnca bo-lncs .cccunJua rerita FrOpri a ;et qu~olo ~pii con Cristo y eu3 :tontea 4n.:;o:tee , o la vide eterna.
pro>tcr acalora oua our:t d i abulo 1n igne11 aetarnum mit t ontur ,et
iucti ouo Chrieto at eanctia ..ncl1~ euic in vi trur oetarna.o.

- 37-
ltGC dil1g&nter praedicondua est de resurrcotione ~ortuorum , ut
r&nbiln debe prEdic~e dilie;cntcr~nte sobro lo rcsurrcccin
de loa muertos , par:~ que aapm~ y oreen que b&m de recibir 1011
ocicnt ot oredant 1n 11Mdem corporibuo precia woritorum aocepturos. prSDiOe de cus cri tos en ou!l llli.,..oo ouar;os.
ltoc cwrn omni dili~ontic ounotis prcedioondum eat , pro quibuc Tor.obiln deben pred iccr 8 todoo con eran d111gonoia, por qu4 or!-
r.eneB aordn enviodoo al suplicio e tamo con al diablo. Lao111oo , en
cr1cinibuc doputontur oum di-bulo 1n aeternuo supplioium. Leainue efecto, oee;a1n dice el Ap6etol:Son r.onitiostes loa obres do l a
onil:! , npoctolo dio&nto " lll'l1teoto outom sunt opera oarnis,quae ount cama, 'u< son la ~ornicaoin , la inmundicia, le lujuria, el cor-
v1cio ~. lo~ idololl , ~aldioionec , ene~ota4es, poleaa, cnvidino,
forn-icctio, ~unditie , lur.uric , idolcruc servitus , veno~1c1a , 1nil:li on1. osidlldea, iras , ri!ias, disenoiones, l:erejao, sectao, env1dic-a
cit1oe ,cantan~ionae , oc ul t1anee,n1 ouit~t ,1roa,rixae,d1e~en
l:acioidioe, ebriedades, or~ae y ooosa s01:1ejontes: 7 011 digo,co-
co JA oo diJe, que quianeo hacen talea ooau no ooeerln el reino
eianee , haeresea,aootae , inv1diae , h~ icidia, ebrietotes,cameeotiones, de Dioa. ror lo tanto Est= lrl.e::a&~~ oosaa qua al Gl'Q!l pn:didcr
ct h:!.s einilio;quae pr-.ledico vobia,oicut procdixi,quonicn 'lui to- do lo lglc:eia do Dios n01:br6 una por una,pr<1111b1clltla ccm todo ce-
lo, oo ren4iendo cun terrible - aquallo que dijo: ""uicneo t.c-
11 acunt re -num Dei non pooaidabunt. Ideo hAeo ee.!ea que e mua cn t:>J.es o o ae no poeccrin al reico de >tos .
-~dirotor ecclrsiee Dei BiDCillatin naminavit o~ o~ etu~io
='rohibcte, intelllll;entea quaa sit terribila il.lud quod dixi t: qui
toJ.1n c;unt , rernuo Del non coneequentur.
Sed oani inetontia ~J:Daonota oos de d1lect1one Dei ot pro>:1n1 , Aoonoejadlos conotantccentG al 11111or da Dios y del prdjino, n
l a te 7 a l a cope~a en Dioo, a 1~ humildad y a la paciencia,
do fide at ope in iJOo , do hw ilitata et patill!ltia,de oaetitote ot lo caatid~d 7 la ccnt1nenc1a, lo ~nignido.d y la a1oar1cord1a,
loa lino~noa y lo oontoo16n de oua pooodoo, ar" qua perdonen
oontincntio, da bon~itate o~ mioericordia, de ol1coe1n1a at contes- oua deudoo a euo deudoreo se.."11n lo orcoi6n del senor; sabiendo
eionc !'<'Ccatorw. auorum,et ut deb1toribU3 suic occw.ldw. d ninioem can corteza que quienes hacen talea 0011811 poseor-'..n el reino de
oretionam ouo dobito dicit~t:ooientes certissime, quod qui tolia Dioo .

ocunt ra;nua Dai poaDidabunt.


Y esto lo enccr.cnd=os tonto t>l1a d111gcntecente o vuestr<:. ca-
::.t hoc ideo dilicentiua 1nion>e1cus vcstrae coritoti,quia scirua ridad r-or ,uo oabe,..os que en loo .Uticoa tico.roa vendr6n toJ.oco
tCllporibue noviaoi&ia poeudodootorea asee vent.u-oa , aiout i ae Do- dootorea, oa..o lo predijo el llio ..;L'Ior an al LvanacUo, 7 lo
atuttou al A 6atcl l'o.bl.o a tizaoteo. ' or lo tonto, ~ectoi
rinus 1n cuan.:,elio proe~uit,et opo3tolus Faul.us o.d Tsothet.UI"-.ca- cos, preportcanoc con todo el. corazn &n la ciencia do 'io ver-
tatur . Ideo , dilaotiaaini,toto corda praeparcrus nos in eoientia ve- dad , pCU'(: qua podaras resistir a quienes contradicen la verdnd;
y con el don da la gracia divina, la palabro de Dios orazca 7
r1t~tis,ut poooirua oontr dicantibua ver1tat1 rceiatore,at divine
ac dUundo y so 10ultipUque para provecho de lo Santa lf;leoi~
donentc cratia v crbum ~i craacat ct currat et mul.tiplicetur 1n do Dios 7 onlvaoin de nueotros al=as y para alabanza y glorio
dol nocbre do nucotro Sefior Jeeuorioto. Paz a loo que predican ,
rro cctm:a oanotno Dei eocloeine et oalutcn cnirnorw noatre>l'WII ot ~~~ 1~ o loo que obedecen, gloria o nuetro Seftor Jeoucriuto.
llllldet et gloria: a no ainis d0!:11n1 nostr1 Iesu Chri t1.Im pr~~adi At:ln.
ccntibua,ETatic obociicnt1bus, ~lor1a dazino nostro Ioeu Christo.
!orar .

- 3"-
- 33-
- 23-
- 23 -
DOELL LDI C"'O D.E. LLG J,C I CI;
DUPLEX LEG AT I ONI S EDICTUM 23 de carzo del 789
789 m. lllartio 23 .
l.n ol ari o 789 de l a c nc o.rn ~citn de l Se:ilor, XII del ciclo de
.Anno doninicae incarnaticni s DCC:LJC':XVI!II, ind i ctione XII , anno 1& indicci n,mn el ao XXI de nues tro re inado, se dio e ste edic-
to do 1 e.c i 6n en el paJ.acio pblico de Aquisgrn.
;cr.i rcgni nostri ~ctttm eot huius 1egat!oni s edictum in Aquie pa-
~s ta ca r ta f ue dada el dia 23 de marzo,
lutio ~ublico . Data eot hae c carta die X.Kalendas Aprili s .
l .,obro los monj es vo.q os y s r.rtlb::tltas.
l . De.~ grrovagie vel sarabaitis .
2 . Sobre loo anacoretas : eo mejor exhortarlo a pcrmcnac or
2 . De enachoritis: ,..oliuo eot ut hortentur in oongre;e:~ione en su conrr e oc l 6n y qua no loo tiente el dnimo t r nslodarco
a otros ni tioe.
pernanere ,quam eni1:1ua eorum e.liubi c.nbulcre tcrptct .
3. "11e los p ~s tore a no oe tL en en p oco l as nll:Jas que les fue-
3. Ut non p:.rvipcndenteo sint ostoreo anil:l!:..run aibi connisaa- ron c onfi od3s , y no t~ngcn ~ oy or preocupacin de lns gcnor;ciae
r .,nec mai orem curan habeant de 1ucrio torrenia quem de anima- t Cl'rGII!lG que de l s nl.r:af;l q ~c les f ueron encomend r;J.d::ua.
buz oibi com. i ..; eis .
4. Sobre l a. obcdi cncin . uc dl': be prc straele aJ. abad; l'J.UC so
4. ~e oboedientia q11ee abbnti exhi beri dcbet , et ut nbsque nur- h ce sin ~u~ursc i 6n .
mur~ticne :fiat.
5 . Sobre l o!3 ~ y o 6oi to&: <!uo su rele vo s o haga oc._;i
5 . De dcctmis et :praepoei tis : ut eorUL r.tuta:~ io secunlUL re 3 u- l~ r~S,.:-lo .
lOJ:t 'iat .
6 . c ore o d e l os despenooros del oonaatcrio : que no e enc ar~.c
6 . De cell erariis monasterii : ut non ~vnri mittemtur,oed tales a h c Jbr e:s c..v ~ oc , oino t aJ.c.s cono l oo ~:end la !'(;Bl a .
CJ.uc.lee rc;u.la pr~ecipit .
7 .uc ,dond de ocons.en loo cuerpeo do los santoo, t~a e.l~
7 Ut ubi corpora sru1ctorum req u.ieoc Ltn't c.liud oratoriwn habea- or t orio doLd r; l os llerr~.c.nos .ucdan nrar en privado.
tur ,Ltbi fre.tr(.o secrete poosint orare .
8 . Acerca de l a s eulog i a s ,
8. eulor.iio .
9. Sobr e le. recepci6n de hu~ opc das cot.o lo c s: t a bl cc e l a rc.~lc .
9. De auoce ptione ho;:; itun: sicut rc'iullil continet .
10 . ~o bre 1 vc~ t ir Gnto de los nonjee. J ondo ha ya ale o ouper.fl uo
10 . De veotir.!entio ~rUL,:ubi euper1'1Lltlll cst , abacidatur;st s eo. _ui tado; donde algo fa.l-~e, s ea incr cntsdo .
ubi intta,a. octur .
11 . Do los que i ncre son al n onasterio: sean probado acgdn 1~
11 . J e noviter venicn t ibuo od converaati on ; ut secunduc ra~lem rcrl a . No se l oo rec ibe. nn te& de CUJ:lplir lo que establec e l s. re-
~ n i oc ohJ1~e a nadie a profesar contra au volun tad . ~b i (n
probcntur , et non antea suscipimttur ni;i sicut regula i ubet; et ~ullua ::lc c 1 cr dn le obecli cnoia y pc ma.'"lonci a ce;" o lo ordena 1 regl a .
cocatur invi t us pronittere . ~t do oboedientia et de stabilitate per-
oanendi, sicut re ~ ula habet .
12 . ~obro loo hij os de los n obles ofre cidos parE. l a vida n on6s -
12 . De filiis nobili qui offeruntur . t 1ca .

- 39-
13. Sobr e le ordcno.ci6n del abad.
13. De ord:l!w.ndo obbate.

u. De fratribus 1n Tia direotia .


15. ua n1nc&1n aboll buoqua uno. rcoCIDanaa .,or la n:cepcii:D do
15 . Ut nullus ~ pro ouacoptione ccmncbi prnali1111 non quac- un c onja .
rot.
16. uc " lo~ rcn;!ao a e lec ir.pangan lo:> cutios que preccrl-
l b . Ut d iociplinc o oru>chia reculario 1nponatur non secularis, i<l bc la~ y n o loa scculc.rcs; ez decir , qua no eacn ccgadoo ni
oot non or ontur nec nanoationco o.l!aeflabeci>.t nioi u o.uctorito.te cuircn otroe ~utilaoionao , aino l o qua provenao. da le autoridad
dolo~.
l~c:::;ul.co.
l 7 . 'Uc loa conleo a-tiendan pricor o loo ccuooe de los pur.Uoo
17. Ut ~ pupillorw. ct orph=oruc oauoca l't'it un euditlnt; y loo hu(rfanoo--;y-q.c: no Olllelln decocerio. o Ya,yo.n o. l e pcatur:l
ct 1n vcn.:1t1onu non vcd~t 1llo dia qu ndo j>laoi tw:o dabent custo- al djc q ue deben a:ato.r prcoc:nte.o en l o ...._blao..

dire ncc ad pe.::tun.

lC. De occr::..cn ia 1'idcl1tot1o ceusc.,quod nobia at 1'U11s neo- 18. ua el j~cnto da fidelidad que oa noa daba prestar o.
nocotroo y o. nucetroo b1joo , ea i'on:.ulc con a e to.e po.lnbroe: "Ac
tria iuroro dcbcnt 1quod hio vcrbio contcotori dcbct :"~ ic , rocitto r a.cto yo en el reino da ui OQfior, ol rey Carlos y do EUO ~1-
ce o 1lle po.rti.'Us dOLini Lai Caroli rc - io at i'ilio~J o1uo , qu1a joo 1 ~uo coy y ce" !1ol e n los d! ao de ci vida ain f r aude ni
nnl dniro" . --
i'itl.!!!P DWll at oro dielluo vitoa oeaa oina :!'rauda at malo tn:anio" .

1~ . De oon:!Sterii:::; D;inutio ubi nonnanes sine re~c. sedent, vo- 19. ;o~rc 1~ ~onaotcrioa psqucfloo , donde lea canjes recidcn
a1n rer,la; qu~re::!OO quo ac rellnn en un eolo l~~&..r-iiiie~~
lur.ue Ut in Wllm lGCWI 0011 ,te "Bti O fiat l'!l:ul&rie, at Oj>iOCOpwl oHn rc;;ulor, y al ol.li y o veo. d6n<le pueda loccoroe. Y qua nill..u-
pracvidaat ubi 1'ier1 poesint. Lt ut nulln abbotiooa :!'oras coneDta- nc. lU>w!e~ intente eolir del nonsGario ain nueotro ondoto y
no -<:ro1te qu~ lo t.B<:OD cuo Sll.bd.itae ; que euo clc.uotroo cctn
rio oxira non praesucat eine noetrn iuasiono n.o eib1 aubditao bien ce~doc y de nineuna ronera escriban o anv! cn versos r un-
~anom ta:bi{n, occroo da ou palidez por lo. d!Dinuolln le can-
i':carc pan:tittat; ot allr\lll olc.uatra eint bone 1'1rr ta , ot nullato- :;::-
nuo ibi winileodoc ccribarc val rnittere praeoumont: ct de pall~rp "' ~ :0-

ocrun propter soneuinic c!nu~tion em .


20 .cuco d e lea tableo y doow:..cntoo q ue deban ex1rirao1 7
20 . Da tnbulio val codioillu.e rcquirandio,at ut nullu.c 1n ~ <)U<. ~die int<.ntc a:>car oucrtco o l.:::cor eluno. cdiv1ncc16n an
el e:J.tcrio e en al ~vanrc.lio.
~ vel 1n <!at!D{;clio val in E.l11a rcbus sortire prae=t,ncc
~ivin:.tianco c.J.iquoo obccrvc.ra.
21. ue no.d1c. se vnnco:loria do hcbor oonaceuido o de pcsaor
21 . Ut nullu::> loriotur par 1niustem rotionc:~ nut conquirere ul;o ror al!;dn .re.Uc i njuoto.
oliquid eut cantinero .
22 . 'UC couolloo di lloiplinoa <ue oo 1npu81aron pnr..l l a 1njt'>r
22 . Ut illc.o iscirl1nr.o 1quo.e propter lccat oonoarvondcm aunt con::orvcci6n dG l a hy 1 no ooen a bo.ndoncda<> 1or cnunn do ul;unc
con.cti tutee 1propter prc.a: 1uo non dll:1 ttc.ntur. rcoot. ><:noa.
23. ua v1<;1lc;n loa obiaroa c6 o bCiut1wn loa l>raabtgrop
23. Ut ::udinnt >inocrt baptietriu r~ob7tero~ 1 ut cccundum <l.r!:.ua lo ha;cn e<!;n al r1 to rccano.
t.~ !la:m1UI:! b:l-ti:>c:.nt.
24 . 3ob:re el cal.::ndo oc 1.1n el uuo ro;:ano.
24 . De ca.lcc:lll!l&nUe ooound\111 RocnnUIII uaum.
25. ue en los d{na festivos y d~inicalae todoe vayen a le
25. Ut in diebue feetis vel doainicis omnae ad ecclceiom veniant i!;lo:oio y n o inviten n loo p:reob1t.roo e ou" onua pcr. oc:l<l>rcr
ot neo invite.nt !!l'!Bb.Yteroo ad docus 8\148 ad aie881:1 ~achndem..
l..c clcr..
26 . ~aba :;roloibirca teruinDntc:z;cnte el vicio da lo cbri<" " ;,
26 . ~ino prohibcndw:a oot ocnibu.e obriotetio nal.um, et 1etaa oon- prol.1b1moo aooc jur-..u~ntou que so 1. ocn I>Or Son l.llt9h"" ~ .><~r nc.-
i urntionce quco fcc1unt per oanotun Stepbonun cut per nos a.ut per ootros, o por nuc_ troo hij os. Y ordc:n~oo que los obi~fOO o ""~' ~
no anden por l..cs ooono t~bier.do ,
1l1oa noatroa proh1baoua . ~t proac1p1Lue,ut ep1scop1 val abbatoe
non vCldt!n t per ocaOCla c1cccndo .
27 . . o ore lo '!UD deben obscrvnr nuc11tro:> l!nviadca rrc d r>un-
27 . De e o que<\ p1o:i nootr1 prov1dero dcbcnt,ne ~ort. a.liquis o1nrno' a1 euro alvno quojn centro al ol?iopo , al au~ . l e_._,_
de e:~ , ol ~ o contr" ounlqu1cro cono ti tuido ~n j<:rar<J,u:lc .
olcmor au))ar cpioooFum vel a.bbOter:a eeu obl?ntiaaan vol ~
oc oupar qU3lcgouoque cradun sit, et n obia rcnuntiare .
28. Job" loo ~ Snjuoto:s .
?8. De 1n1uat1o H!~nc:!a .

29. De nanu laprooi.


.lO. uo loo ::'On3eo que han oido oonot1tuidoo en el E:l'ado o~o c .'
)0.-ut ~ at qu1 1n accardotal.i "l'Cdu oonotitut1 ount cd dotal , no oe dc:J iqucn e nccoc1oa ocoulorce. A loo d~.!o ten- r = ~
d~:::clco ticcro t=t.:: nuartro a1nodo .
ocoulnr1a no~otia non transaant . De reliquia toneoratia datur spa-
tiUD uoquo 1n eynod= nostrum.
Jl , ue loa o1?1GJ.oe , abad e o y abcaaatu~o no tcneo..., crro:J, 1 ol-
) l. Ut cp1ocoJ1.1 at ~ at ab'::lltiaeae ouppl ao oanum non ha- ooneo, cavilonoo o jurlarce.
b~ant neo falconco nec .::ccipitreo ncc i oculatoree.
32. Jol:>rc lo'l PObre o 1uc caen an lne plo:Ao y cruceo de o 1-
32. Da p:>uparibu.a 1n p~ateia vcl in quo.drurtie iaccntibua:ut noo: uc vQy~n o lr tclaa1. f~ aolioitar liroana.
nd cocleoim veniont et Ulonm conf'c81011U donent. .., __
~ ;.

33. "u e loo nl t:.rco se cubr-...n con tachoc o nrtcorn01loa .


33, Ut ouper alt:>ria tc::;urio ficnt vol lcquenria.
34. u o no l:>outioLn leo ce.::penco ni cuol,ucn po <.los en )l<.l-
)4 , Ut cloccao non b:lptizent neo csrtaa par perticaa s >pcndant cl:n:: P='w c:l4jor el t;r:.nizo.
pro.,tcr c=dine.
35. ua nu... tro: uwic.Joc v1:1lc.n o6. o oon odc1niotruloc rnc--
35. Ut ~ noatr1 rrovida:mt bcnef1o1a nootro quomodo eunt tro:J b~noio1o:>, noa lo h~ saber.
condricta,et nobio renuntiore so1ant .
36 .;obr<> loa bproa~o : 1" no ae cazclcn oon el resto ~al
ruC!l?lo .
37. Crdcn=os ab3olutancnte a auoDtros onviadoo que aquell-o
37. t.."t onn1no~ noatrio preccipinull , ut bona q\ID.a aliis per oooe..c bucnoo que , or e..!lcnr;o nuoatro predicen a lo~ deo , lr.:.
v~rbuc nootrun dooont accro fnotio 1n oa 1po1a o~tcndont. ~:ua~trcn !rit.cro alloa Diuooo <n loa heoboa .

- 41- -41-
- 24 -
- 24-
.ERl:.VIAiUUJ l .I..,.,ORUJ A-.tUITJ\IHCm ,
BREVIARIO AQUI~ ICO PARA LOS ENVI ADOS REALES
789 789

Incipi t brevio.r:!.un de illo. c a.r i tllla qua.e domnus rex in Cqui tanio Comienza el brertario de aquellos artculos cuyo cumplimiento
oncione et l::u~erio ruissis suis explere (iuesi t et) sacranentum orden ol seor rey en ~ res~denc1s de Aquitania a sua enviados ,
Llanci6n y Eugerio, juntamente con el. juramento de fidelidad.
1ielitatis iUlare .

D illo edicto quod domnus et c eni tor noater Pi!Ji nus i ns titu.i t Sobre aquel edicto que promulg nuestro seor y padre Pipi!lo ,
G't nos i n post!'lcdum pro noatros mi s sos conoo rvo.re et i plcre tus- y que nosotros lu~o ordenamos conservar y oumpl.ir, por medio de
nuestros enrte.dos , y> acerca de nuestros propios edictos: c 6mo
O~ u.c val :ie noc 'tros edictos , q u.omodo fucrun t custodi ti. hayan sido cumplidos.

2 , De 11lo. ro to.uratione e:cclc siarw: : illi qui rr;:s eorUD hnbent 2. Sobre la restauracin de las iglesias: qui~nee heyan pose!-
per istos ancos ,quid egere inda aut quare non sunt . do sus bienes durante ewtos veinte aos; qu~ pueda fal.tar de a11.!
y por qu4 no est4n las cosas.
3. Ut oi aliquid de i~las ros ecclesiae,quas eo tempere pooei-
3. Si algo dt: los bienes q11e las iglesias pose!en en el tiem-
debcnt, quando illa patria sub nootri s manibus p osuit,poetea mini- po on que la. comarca lae puso en nu.estra.s manos haya sido l11ego
wc:tlllil vel cbstructum fuit eJ:i nde . di::mdnu:ido o suatra!do .

~ . Ut e piscopi , c.hbatis, vel coenobis sr.mctorur;t sub or dinc sancto


4 . Que loa obispos den cuenta de por qu~ no bayan sido roeta-
csse rcdbuioeent, pr optcr q_uid non sunt . blecid.os como deb!an bajo l.ae santas reglas las abad:!as y monas-
terios. ---- ---
5. Ut sd illos :auperes nova alique. e onsuetudo inposi ta f ui t pos- ~Si a los pobres ~es haya sido impuesta posterio:nnenta a.lSU-
ton. - > ~,
na nu&va prestacin.

6 , uornodo illis b eneficii~ habent condrictoe provideant vel suoa 6 . VigUen o6mo hayan sido sch:dii.:istrados aquellos beneficios
r.ror-ri ce , y loa suyos propios.

7. Ut qui ostili ter a no o por et,quomodo debcat 3Jere. 7 . Cmo deba comportarse quien se dirija a nosotros equipado
para. una expedicin militar.
c. Ut dllJ:I i n h oste aut in a liq ue. O.t1l1tate nostra aJ.iquio fuerit, 8. _S i mientras alguien haya. eetado en alguna expedicin mil.i-
ct de ouis r e s aliqu i t tar o en alguna misin nuestra h~a sido despojado ele alguno de
~cforci avorit vel disvestiverit .
eua bienes o perjudicado en algo .
9 . De illio b nc:riciis inten'tico ir , 9 . Sobre los bene:ficios en litigio.
10. Sobre nuestros enve.dos; todo lo que se haya acordado con
10 . De~ noo tris , quicquid opud i l lio seniore:: conscnse.verit. los seores.

- 42- - 2-
11, Ut ~de omnia eecundum iussion<lll! epi ocopi dispensentur , 11, Que se entre ucn los die~os , ~cgn l ao dioposioionea del
obioJ.o, J ,ua todoo l oo don.- ------
ot a:mee dont,
12, De illia l atronibuo ,hoo ioidiia de infra innonitata, 12, .:;obre loe rol;oo y ho ioidioc cocetidoo en un 11rao. do .!!1!....!!-
nidad,
13. De vindicta lot ronibus eliquae vel occaoi one. 13, yobro la juotioia que ao haya arlioado a loo ladronea.
14 . :>e re bu:.> s.cclcoiae -lli2!!2 ct decino vel de c ausi s cenoatis pre-
14. Sobre loa bicnca de la ig~esia, el nov~no, el ~ y
~ renovare dotct . lo:o censo3; que ec deben renovar 1aa conooe10ii9,

15. De truatc non fac1cndo . 15. J;o oc: debe reunir una t r opa.

16. Da cellcni o. 16. Con reopooto a 1aa oonfraternidadeo,

17. De collectao oucr i terontibue vcl do pontibue aut navt&iio 17 . Sobre loo oo.alto:J n. cano an::ada a loo viajeros, o en TTcn-
tc:c, o en narlo~ a quiE.n~o van para orc.r.
qui orotionia cnuao vodunt.

16, Da h cr'~ dcfcnoionio tncpore . 18. Con racpcoto o loo oc:t:bradoo en lo. <lpoco en quG os colcc'n
lo.o ccrccdoc .

- 43- - 4 3-
- 25 -
- 25 -
Cl i ITUL RE I ~SO m c.. - TTL.J.f :. P LO.: i. 'VIA JOS RE.l.lLS
792 o 78.6
792 v e l 7 6

De singulis c a pi tulis !Uibus dorrmus :!:'CX missis s u: p r a e - Cno deb les enviados, cscuchnr y llccor prasto;r los .;nrc -
Loo ::Jobre uqucl os art:!cuJ.os que el seflor r y orden .
c cp i t, q 01 o o ill a s a.cranent a debe t a udi1 e e t f a c ere .

~ben ex licar que e s tos jurorcntos son ncccsarioo, oea cr ccn-


Q O!!! ob r cm t an sacror en t a m nt n ec essa rin , pcr ordi ne ox a"lt i -
tinu~ un.a nnti{:tttl cos ttu.1brc , sea porque hace eco, cierto;; J orce
.1LtD. e ns ~tll.d i ne e xpl i ct.. rs f ac i o.nt, a t qtli a nod o i s ti inf i "1el en ho- ini'ieleo t!_Ui i oron p rcl:l ove r un eran tunul to contrc: el reino r- c-
. i nc s maL n u.I!l cont urb i u i n r e n orni 1'. T"Oli r e,_, i vol eri .. t t r - f! Ol' Carlos y con juraron contra su vida, y , l:ochas l a s ind :-o.c:l rr c ,
di j eron n o haberle juradL fid lidad.
_i :::. e t i n e j.tls v iti .., consi li .... t i ~ n t c t i nq i o i t i d i xcr un t , q od
fj _del i t e t e :. e i on i c.sse t .
2. u . odo iJ.lum a:-cr tL .. ~n tun il r.~ t LUn esse de eat o.b e i ~cop i c
2. Cdmo doba prestarse ceo jur~mento por partG do los obi ~J o _ ,
~badea , condoo o vasal l o s r caJ.oo, as cono ten biCn, por loa c.c~ Ol'-
e t e.bb 1i~ 8 s i ve c on i t i b v s VGl b:_os i s rec_;alibus ne cn on v -: cc;rlot. i n i , ~ y cllri , os can6nicllla. - --

3 . Cl c:!:'ic c"ui . ro el oru1. no i n e non rlcni t -r e nvc::rs rE" vi den- 3. Lo::J clllricoc que no e tln r-orfectar.cnte oncu <1r dos on el
orden r: ono.cal, y dcnd ce sica, oe c;lfu 1 orden, l e r r:;l ar l.c oOil
"l1 ct ub re~ulo s~ ,c ti :Crmed i ct i seo Benito, p r o._cten col~mento de pals.bra y en vcr c.d ; ~ d lo o
cuc.l.es lon abades in:forr.mrnn en f ormo. oopcc:l t;. ntlc o tro cc-.J":Cl' .
vcrb r: t --nt et in vcri t:;:te r o i t tan t, d e q j_ ., s s.,ec i:.i ter
:::!h 1Jnt cs ~dclucan t d ;,no os -ro .
4 . :Loa procura oros, ~ . ocnturione:J y prcElb:! toros no tc-
4 . De i nd e adv catis c t v i carii s , ccn t enar iis s i ve foro ccno i ti
aid ntes , : teda ol COI:' Wl del ..ucblo , l: oodc los doce a:l oo lulDtll
_ roL :Ltori o. q. cunetas eneral i tas populi, t an. p uerili t ato -::!;1 . ,?- l a edad senil, que J; ye.n con currido a l o. a enblo ; p ~an c m d
y conscrvP.r e l r:ondato de loo .eycrcD , sea lo cono.rcanoc, oc ::: le~
rLUYL I I quar:.quo l ac i t a ven i ss~n -G ct i u E ~ i or:cr
al1bdi:to:; ri e loo obi o OEl 1 ob odecas, ccnde~ y d lc.a re nnt o .~e~
e_::. ... l crc ~En i or :Jcrv::.rc os . tmt, oi ve -en seo , ni vc E:_i e- qu:! o.o , co o eo:! tsrnbin,. los f1sco.J.inoa, colono:J, los cclc o1 oti-
ve J. C OJ ni tm. hon j.ne o , e t rclic. run 1 or. i - coo y loo siel"'\1'03, que han oido honradoe con le. -p o aosin de bene-
ficios y ~ioe, o han ido honrad os con el vs.oallajc, y . uc-
1; cccl es i as ti c i o dq e scrv j. , C!Ld. dcn tEmer cabaJ.l a y e.rnaa de su a;fLor, aoi cor.o e ~ cudo y 1 om::: ,
1 nora- oo pad n o espada corta:todoa clloo juren. Los n bre~ y el n r c1~
Loz:crat i Lle:n c i. ici e. e t ir i tcr j_a, tcncnt vc l i n bo~ocll ut i cc
de qui enes juraron tncnlos oonoi ~ o los enviados en un info a .
.l. i ... ttn t Cl"u O. l j _ .. Li ct C l lo:.;, a .JL e scuto c t la cea spa- I :;uo.lt!:c:mtc lo o condes tcne el inforr:e do cada c cnt nn, tOllto ' e
aquellos q ue L yan n t'.cido dentro del distrito y sean h abi tonteo
to e '(; Gcncopozio 1 _ c.;:e ossunt : o; nc i uron-t . l!.t nvr.. j.na ve J. n . e rmn
del niS!JO, co.c.o de o.quellos q ue hayan sido ene ~; _endndoo en veoo-
de i po i o qu i i uroverunt i ps i L "JC i i n b rcber .;ecL. adportcnt ; ct l la jl d oode otroo lLIJJc.ros . Y ci ll bi cro ol.:;uno q ue c.~ . l oo'"' r n t c
hayo evitado el j uranento trcaladdndoeo de un condado e otro, e
co_ itc :: o i ~ i ..~.. i tcr ele ...: i n l i i.;l centi n i s seno-ti, t e~ de illos q
por eoberbin no haya q~oridc jurar, coc un:!quon lo ~odionto un in-
nc. tj_ Sl.t.L"t ct 1..J..., tns~l e .... 1ucri r t , q cr. _ue ct lv i l .:. s fome y env! cnloa con los c;ar.r.ntc ; y oi no tuvieren c arente s :1.1e
loe conduzcan a 1 p~oencia del eeor rey, L tlng~oc b jo
i o iundr in tascal l ti c o ccr. cnd ti sun t . b t s i f c:r i nt a l iqu i s
cuotodi a , y oi quioi ren hebit~ en eoc vocindnrio, jur n ce o
r!L pc r i n,f;cn:i o fu- i t ando de e o , i tatt< ad a li ud c o:o- ita t s- prop ter los de:~e . Si e encontrar al"'Wl ugi ti vo , . oc le debe a.nunc i cr
eoto al s elor rey . or cdio de los enviado o.
i p~LL oc.Cl"" e n tum d i s t leri t au t p or sup r bi a i r o1e n olueri n t, ss-
;..oti er b r cbe1 rcnun ti a re s c i ant , et taJ. e s " t p er f le i ussor es
;c i t t ~ 1t m t s i i ps i fide i u s ore non abuGrint qu i in pr aes cnti a
d onni r c::;i ill os abducant , sub cu st odi a servent ; a nt si in i llo
vic i n i o hab ita re volueri nt, sic t ca eteri i urent . Et si fu:;itivum
q Llis dev e1 e r i n t, do .mo r ee;i nunti n tum f i ant per i p sos missos.

- -14- -4-+-
5 . Los cnviadoo deben averig uar acerca de lo qua oc le ha in-
~ - Lxplico~e deben t i poi ris. i, nualiter douni rEgi dictun eot , forc ado al seHor rey, a saber: que ~ucb os se quejan de que no no
ul~~ so con lonrunt 1~ no 11 llore con~c.rv ts..~ , ct ui. lea h:l rcopoto1o su l ey, y q_ua abeolutBll!Ente eo voluntad dol oe-
fio~ rey, que a todo b onbra so le respeto pleno~Gnta o l ey: y ni
o n;L H'"_u.ta3 do ni r. ,;.e cflt, 1t unusq isquc llo::o rua.t:. lc g~r a aleuien se l o h i zo aleo con tra ou ley, no es su volun t ad ni su
le ni ter l bn~t conncr-v te ; c. .i clicui e o tr- l e em fE e tur: e t , candnto . Sin o tnre;o, si un conde, un~ o cualquier otro
honbrc hubiere hec o a to , a !de comunicado al se!'ior rey, puc.:;i;o
ncn o..,t voluntoo ncc SLl ius6iC. 'eruct:.:u:-cn i ~ rut - .J!'II q uo eJ. dcson e uc e s to oe c ompletamente reparado. Inquieran oobrc
vcl q,u i ~libct i1coo toe fe:<- +, ODniL"'"ti t1 ,- :':liii _'L i, ui;- cobre cc..da uno, qu~ ley tenga. Y no efecten acta i:lin e in 1
L t, colaboracin del conde del distrito , excepto si ese conde se cn-
~ 1 ~e lcnies1r.c .neo e cncrc vult . t pcr c i nculoe i llli -
contra'c en otaa c ioi6n dol rey, o lo detuviere a l guna onforLcdad .
1 c.tccnt le e r.x noc_ino . _t nul atcnuE: _inc en jt~ eJe i -O o
i t- lo tj c;c: porf.:.cia t, e .. c to ~i ill ca. d e in ::io. n t ili-
t~ te ele. r. ~w IiO !'u rit out .liqu L fir i tetes ctu nor rla":;'r -
cri t . 6 . us loo enviados teJl6tm loa aervicios pre parados, ju.ntarlen-
ta con loe condes de e~;~ jurisdicci6n , paro qu.e todo::: , en c cnernl,
6. t I- l' ncrvi ti 1': -bea..t i .;i i n-i uno cu ~ i .' r. qu:i ots afio vengan equipado:; para la g ueiTa al s ervicio del a~; ol'
in ccru. l :l tor ii s fuori nt , ut o .>L en ro.li ter 1 o~ m1o v~ .i ::mt rey tal o OL"!o :rue su F-andato , : 1:'-antcn_:on 1 a pez en ou trno1to
d~tro de la conarco.; ol rey lea haro s a'bcr su vol ~ t.C!d por cdio
sola tic do .ni re i cicut f:.UE! fucr i t i n E; i o , e t do cortas, para. in:fo:n::arles cwmdo y d6ndo deban rcuni:f'Go .
dia:nt ir.ra riO. j qu i pcr .c.i:Jtc:t~a. ol R~,
L lia ci "lli!ic r "1.11 t, qua do vcl t i dcbc ..... t
- 26 -
- 26 -
e:.. : ::t:I .C I6:l .. :r.. :!UCi:IO rL 3 AJtlllA
CA.l'ITU tTIC t. R"TIT" ::Aic.t:IA.t; 775 - 790
775-790
cap1 tul<>c1n ~el tcrr1 torio de S11Jun1a
Ca1tulat 1o do partibwl -axonia .
;o ce t oblecieron pri. cracente loo mrtiouloe rdo ioportcntco.
Conoti t~te o~t rir~ de ne1 or 1buo cap1 tu1io . :oc plac u1t oc- lllo ccuero c cncral en que loo i;looioe da Cricto que ce cono-
n1bus , ut eccleoi ae Chriati,q~ nodo conotr~~t~ 1n Ja7oni a c t Dao
tru;ycn En : ajonia ;y eotl con.,:>eradoo o Dioe, no eenn r::enoo l:o-
n o.reblee 1 sino :or al contrario, u jora 1 w
ucelontao de lo
ccorcu.a eunt non illore ho. aant honor.... aed l!o.iOra!:l ct axcc lan- c:uc 1'uaron l oo ta..ploe de loo fcl.Doo dolos .
tiercc 'lU:tl v=a hobu.iucant ilolonuo.

2 . wi qu1:> 1!1!hro.ilU'1l conf'ucian fecari t in acclr.cie-o , nul'.us 2. ::1 oluicn ce anil<uc en ~a i clcaia, nadie intente crru1-
DOrl o ae ella oon violencia , eino quo dietrllte de~ bcottl <uc
cu. do ccclcsia pcr vio~cntiao oA~llero pr:e w at , Ded ~ce- ha- oc r rcsantc a juicio, 1 par el honor de Dioa 1 el reopcto n cuc
bcnt uaquo d~ ad ulocituo pr~ecentetur,ot propt or honoren Dei owntoo, 2c l e conc&da la vida y le 1nteerided de e~o r::i~brcc .
~orcrc, oin c- bar=o, el acno cauondc, en cuanto puada y ccc dn
oc <o t orW"<!uo oc lceioo i oi us revcrontiora ocnoedatu.r e1 vi ta ot 1~ ~u co de terr.1na on ol juicio; oca lucc o llovcdo e lo ~acn

onnia Cwlra. ~cndet outcn oouaac in qunntuc pctuerit &t o1 fua- oic tlal roy q uien lo cnviar:1 Cdcndc le l4::ca.

rit iudicat~ ; e t oic d~cct~ ad pr:escntior. docni re 1~ , et i~ca

e~ r1ttat ubi clc::enUtc J.;aics pl~cu.. rit.

) . Si ~-uien enetrarc con violo:ncia en una i{;lee ie. ;y SUD-


) . t i ui o ccclGSinn -er violcnti an intro.vcri t ct 1n ea cr trajere ale o r or la fuerza o turtaro oleo, o puoicre 1'ucco a
vil val ~tu e.liuid abetulcr i t val ipDIIIl acclol!licn i sna crCEW- l t J.c" i clooi a , coa oonclenndo a r uerte.
vcrit,r orto roria t~ . . ., 4. Oi t:J.e uicn no oboorvoro el canto n,yuno cuarea:tcl por dc o-
4 . ... i qui s ee.nctwo quadl'O,!cnsiltDle ieiunim pro de~~ectu e: ria- r rccio a l a criotirn4a4 y ooci,ro coma , cea condcnodo a rucrtr;
t!cnitat1~ o~tao acrit Lt corneo oocaderit , or~r. ccri. ttr; c.U oOrddc.rc , :~in ar;.bcrso, el sacerdote ei one oujoto hubo o CMido
cerno r~r nccccidnd.
~en ccnsid~
~ tQr a oocarjete , nc rorte caus~ necesai!ntin !CC cui-
libot prcvcnict ut carne::~ o~edot .

5 . ~i clcuJ.cn c.o..tnaro o un obiapo, prcabitcro o dilcono,


5 . lli quis """:..:..:.=.::.;.:='-' oiva ~ int<riica- iw~cntc cE~ condcn~do a cuertc.
l' it, ait:ilit er
6 . ~1 alcuJ.on , onaaC~do ~or ol~, creyere , accdn la co~
6 . ,;i q uis a diabulo clooc tuo c r ediclerH acounllw ,oreu pe cno- tu: brc da loo ::c.cnoo , ~ua tal haobra o n ujcr oc brujo y oo::c
oo.rco hu;;::moc; l ;or cote cotivo crcrcre a l a bruja o dlcro a
ru; , virw:~ o11que!:l nut f..,inc::: otri;-= eso e ot hor;cince c o _ edera 1 ot co cr BU ..ame , o la oo.1cra 41 r;i:lro, 11c.a o~ti..wo con l e ccn-
I"'Optcr hoo i i'IICtl tnc ..ndcri t VCl Co.rnlltl c1U8 aCl OCI eder.. w de \e- t e oia cc...,i "tt!l .
rit val ipelll:l co-cdcrit, caitali acntantiae JlWiietnr.
1. t i nl111cn CNCOft el ca.!ver d" un difUnto ecn!n el rito
1. ~1 qu16 corpus dofur.oti b<lC'i:s ooc~au= ritmo !""...,orur. ele loo P"~nnoo, 1 redujere sus l.ueaoa a ooni::o.a, acrd condenado
!la.. .n o ru.;w:i fccerit ot coca oiuo nd cinol'Ul rod1ori t , calitaa a r ucrtc .
puniot6r.

- 46- - a:-
8 . 31 quia deincepo 1n sente Jw:onoruc inter eoe latene non bnp- 6. Si en edolantc alGuien entre loo Sajones percnncoioro ouulto
cin oer bauti~nao, y,deoprcoiondo el b~utiQ:o , profiriera po~anc
tizatus ee abscondcrc voluorit et od bnpti~un venire contompse- ccr pe.c:eno, c e a condonado o. t:ucrto .
rit paeanuequo pe~ore voluorit ,corto moriatur.
9. ~i quie hcoincn ~ eacrificaverit ct in hoetiam more 9 . Si olcuicn oocrificore un h""'bre el. diablo, y lo orreci~ro
oo_ o v!oticc n loe dor.onioo, oQ5n la ooot~bro de loo poeonoo ,
p~o:uc dn&monibus obtulorit,mortc moriat ur. cc.a C01dcnado a r:uert o .
10. Si quio cur ~~~~ioconoiliun adverouo christianoa inicrit lO. ~1 nlau1cn oon:t'obulnre con loo POi!Dnca contra loo criotiono
o inoiotioro on pemaneccr con ellos centro. loo criotionoo, oca con-
vcl cuu. illie in cdvcroitoto chriotianorun porduraro voluor1t, denado e nucrte; y quienquiera que por ancaDo conalnti~ en coto
r..orta moriot ur ; ot quicu:;quc hoc idcn fraude cont ra rc::;om vel ~en c cntr :> el. rey o lo poblac16n criotiana, son condenado n nucrtc .
~= christianorum conacneorit,corto noriatur.
~~ . ~1 qui& doz:ino rc;i inf1delie op oruerit, copi'toli ecntcn- l l. Si olgu1on :fuere infi" l al rey, oeB caetigedo con la centcn-
cio copi tal.
tio Jlunictur.

12. ~1 quic filicm de ini cui r~ ucrit,r orto roriotur . 12. Si nleuielt rnptere e la bijn dG 11u ceor, sen condenado o
r uertc.
13. ui qlliS dOr inun llUM VCl do:-inClr' OUIID 1ntcrf1cerit 1 0U.ili 13. Si elcuicn ooeoinaro o ou noo o a cu cmn, 11ec caetiendo dal
nodo puniotur. r.i ::...o rodo.

14. Si vorv pro hi a !::Ortolibus criminibuc lntsctcr cacu 1ss1s 14 . Sin ar.bc..rc o, s i el.r uicn se tresontare copontnoercnto e un
aliquill oponte ad aooerdotow confucerit ct confoeoiono doto ~cri occcrdote, y habiendo confoendo e atoo crir.ent~s nor tnlea, co~eti
doo ocul~onte , deo~or hacer ~nitencla, por el teoti~onio del
Pocnit ontian volucrit, tcotinonio cc.cerdotia de l:I.Ortc c::rcuootu.r. scccrdotc o6a1o c cncutoda la pena de cuart e .
1~ . Deninoribuo oapitulis oonecnoorunt ocneo . Ad unnnq~quG 15 .'ubo ncuordo ecnor:ll oobro l oo crticulcs u"noros. uc a o::.-
do i;l o:in , loe o01to.ronooc 'lUC: n ella conourrcn l e donen un oon-...1
cccloainc curte ot duoo conoce tcrroo ~enoeo od ecclcoiom rQ- y <loo ~:c.ncoo; y entro ciento veinte hDDbros, caen nobU:c, hccl.>rcc
~ ;.:
libr~c o litos , c ntre cufm a can ielcoia u.n sie rvc y u.n:foicrvc .
currentes condonant,ct nter ccnt~ vi ~inti hocineo,nobiloe et
inpenuio s1mil1tor at ~. ocrvuc ct rncillom o1de.., ooclcoico
tribunnt .

lG. Lt hoc Chr1ato pror1t1o plncuit,ut undco~que ~ el1- 16. Y =e


ucciai, con la ayuda do Crioto, que de cualquier con-
..::.!!_ ouo in<ll'oec ol fioco, cea coroo tooa do juetioio o
co~ o r.:ulta ,
quid ad ~ porvonnri t , oive in frido eive in cualeOun<lUO bon- o on todo tributo debido nl rey, ce ontrcc ue el diczoo a l ao i~lc
oiLs y c~c crd otcs.
no &t in arnni rcdibuti ons ad re~cr pertinente ,~ pera cccle-
0118 et eacerdotibua roddotur.

17. !::ir:iliter oecundu.:... DEi mWld&.tlL":l pr[.eci !mus t Ut o::ncs d&- 17. lf;uolr.cntc ordcna::oo, c>c;o1n e l c=dato de : tos ,quc todoo cn-
cin2n p:>rtcn aubstcntiae e ~ labor~s ouia ecclcsiis et eacerdoti- trc~uen a sus iele=iae y snc~rdoteo el diczr.o de euc cicncc y tr=-
bajos : tont o loo nobleo cOJ.1c loe honbroo libree o loo 11too dr.v11cl-
~ donc.nt : t= nol>ilefl quom in.;~nui "il:iliter e t .!!t~ , iw:to quod v::m n ion una >l'rte , ncam Dioo le beya dado o. onda ..i0Ciil1oc ori::-
tircnoo.
D&WJ un1cuique dcderit chr iotiano , arte~:~ Deo reddant.

- l 7-
lf. ut 1n dcminioie d1obWJ oonventue at plcoitn ~llblica non 18. uc loo d<rill(;oo no aa rco.liocn rcunicnu 7 llelr'lblcoe rd-
blicaa, o no ser 1ue ce catUTiore ~c!o por una eran 116ceoidcd
:tc.ci=t,niai :torte .ro~ nccossitatc out hootilito.te oocn- o vor rcli;;ro do guerra, oino que tod08 deben oonollrri.r D. ln
tc , oed oanoo ad eocleai~ rocllrrant ad audionduc verbuc Dei et iclcoia J,ortl eocuc~.nr la palebra. do Dio y dcdicaroo n lo. oro.oila.
y buonaa obrna. De icunl aodo , ~biln, en loo footividc.dac in-
orrtionibuc vel i ustio operibuo v ccant. ~1c111ter ot 1n fe~tivi .<irta.nteo c!cd!qucnce a. i:1oo y a. reuni<ineo do ln 1&1-eaia, c!cjanllo
tctibllo praoclllria .leo et ccclcaiu convc.ntui doscrviant ct aac- 1-o n~ acculnrc:J.

cul::.ric. pl-ci t:> de::.ittant .


19 .;il:Jilitcr placuit hio c!eoretio 1naerere,qu.od cunea infantoe 19. Tal bidn oo oo11v1no en 1nOlu1r en aotoo decretos, que to-
doo los inf=tea oeo.n l>::uti~oo dentro del allo; 7 cstablec... oo
1.'1fra cnnlll3 b<:.Jt1:o:antur;et hoo at:>tuic.uo, ut 111 quia infcnter. intra que oi ~en, fOr dearrccio, no llevare U!l infante al b::Utia-
r.o el.entro del. nllo, ein el conaejo o U cene l o del oaoerdote , 'P"-
oirculWl ::n:1 cd b: t1s .._ o. ctT' contcw;corit cine ocnoilio cue ciento vc1nta cualc!oo &l :t1eco,o1 :tuera da eatirpe noblo
vcl liccntir o. carele t111, oi de no~U cc.ncri fueri t con l;w.) v ic1n- ccccntn, ci fuere ~11bM,7 treinta., sifu~ 11to .
t1 ::olidoe ~con onsnt , ci in cnuus OC;<C<:;1nto., B1 11tuD tr1=1nta.
20. Si al;:uicn contrajere ratrU.on.io prcl;ib14o o ll!cito, de-
20, ~1 quie rc:l1b1~ val 1nlic1tuD coniu~iua oibi ~rtitua
ber' IO or al !icco acacnto. sueldoo, Di fuere noble;treintn , e1
!uc:rit, oi oobilis ~" coxn;;intD, si in,:"enuus tr1~1nt::, si li ttl8 :ruerc hol"cre libre , y quinao, o1 !Ucro~ .
qu1ndco it>.
21 .:a o.J.cuicn t.iciorc un Yoto o lea fu6llko, n loo 6rbolec
21. ~i quie ad fontec cut a.rboreo vel luces votua fecerit aut o o loc !>o:quco, u ofrendnrc alc;o dG ucuardo con la.o cottu::brco
a.liquit ~:oro "cmtiliua obtulerit ct ad honore dl:e:..onw:1 cOD:ederet , de loe 20-'aDOo , coo:io!ndolo en honor da loe dcacniaa, dcbor4 p~
ai nob1lia tuc:rit~ oeJtn,;1nto,a1 1necm1uo tr1.:;1ntn,ai~
enr el tiaco, ai !'llore noble, acaenta. cuoldoo tre1nt a,oi :tuero
hc--brc libre; quince , oi fuere lito , !lT''O'ivinr<lll poro 1 3t'8r
quindec il:l a voro non hebt:.erint undo praeoentcliter persGl.vna.t, en el c:.c:..,to, pc!n.,'"fUlSe al ocrvicto de la 1!;1oa1o l.nctD que el
dinero e:.o entro:...So .
nd eccleeioe aervitiutt donentllr ueque dua 1~1..!!!!!!!! aolvantrtr.
22. Crdor.n.: o o que loG cuerpo o de loe :Jajcnea orioti:noo -ccn
22. Iubcr UD ut corporc chriot1nnorua wa:.:ono= ad el.;. i teria.. ,, ll~vcdoo a lc:J oooontorioo de lo icrlooio y no o1 ~ul' do lea
cccleoioa defe~tur ot non od t~ulus pcconorun . pe onoo.

2) . D1vinon ct oerti ceo acoleeiio et aeccrdotibua dore conet1-


tuic.UD .
23. :>eton:inet oo que loe c4iv1noo 7 oortlleoo eco.n entra a:loa
24 . De latron1buo ct r:-a.l.ofo.otor1buo ,qui ae una oc.:.itatu ad alillll o. ltlc i~leeiaa y C4Cerdotac.
24 . Accr~ de loe ladronee y cnlhocborea qua buDcorcn aollo
confu,:;1ur.. !ecerint, ei quis oca rccqerit 1n auc.c. poteat::to et ~
tUJcndo de un condr.do e otro, oi al(;uicr. loa recibiere blljO c:u
tcL nootibuo sccwc detenucrit , nioi cd r::eocntlmdwa, nostrum ~ re~ponab1lid::d y lo3 tUTiare consico durontc oicte nocheo, ax-
c5>to ol cnco 4~ 11u !Uern por cntracarloo, da~orG pacer le
oolv:t .1. ilitcr oi co 10 au.. cbscondGrlt Gt & iuotitii!IA faoicn- r._ulto.. Do icua.l. l!'odc , si cl~loo ocultare y no qu1o1ore
d prccce.. tc.rc nol~ri t et ad !loo e:xcus:ll'e non potoat,llonort:o ct:.- cntro:crloo '>lll'C que ::.: l."C;D ~uaticia, ein tener ningu:n.:1 ra:Gn
valedc~ .c.r:. ello, perdar4 aa ccro.
o.;. erdat.
25. Con rcopcoto,. 13a ;;nrentina: que nineUJ>o iotcnt<o dctcr.<.r
25. De picnorc: ut nullatcnua nlteruz.. a.Hquic pi:nor:lrc pracou- e. <!.luicn COL-O ~nrcnta; Di al$1licn lo hici ere, ra-nr nuaatrn
nct;c:t qui hcc fccer1t,bcnnuc r-roolve.t, Cl!ltc..

- H\-
26. Que nadie i mpida a otro venir a r e clamarnos justicia ; s i
26 . Ut nulli nominum contradicorc viam ad nos veniBnam pro al ui en lo h iciere, pague nue stra multa.
iuotitia reclamandi aliquia praaumat ;et si aliquia hoc facere co-
naveri t,nostrwn bennum J)eraolv:l.t .
27. Si alguien no pudiere enc ontrar un coj urador, se l e sec c o-
27. Si quis hamo fideiussorem invenire non potuerit ,res illius trar:l sus propi eda aes c omo garant:l:a . Si !h entrare en su casa en
in orbanno oittantur usque duo fideiuasorou praesentet . Si vero contrc. del derech o, debr.:r racor ccmo roparcci6n diez sueldo:: o
lm buey, y odo~~~ . deberd ~atisfacer u dGuda. Si e l ~r no
suJOr ~ 1n do "u_, sut . intrare praesunpseri t , a u t fJalidos de- c~m.lie ro en el d:(a eotab.lccido, entoncGo deLcr Pfl6Sr tanto c\!:111-
e aut unwa bover__>ro E .. ende. tione ipsius brmni conpona t, et insu- to se h ubiere co pro cti do;cn e bio c1 deudor le d~ber rcotitLir
el doble ~ cojurador, por haberle pc~itido incurrir en tol dc ~ o .
per unde dcbitor e;:mtiti.t pera olvat . Ji vero 'ideiussor diem sta-
tutum non obsGZVabcri t, tune i pse t antwn demni incurrat quantUJ:J
uonus sua fideiussoris exstitit;ille autem qui debitar fideiusso-
E exstitit duplun rc o:: tituat , pro eo qttod fideiussorern in damnum
co.dE:re pernisit .
28. Con respe c to u lac re cor.Jpensao y soborno::;: que nndio aoc.ta
26 . De roe iio et mmcrib11s:ut ;umeru sttper innoconte nu.llus donativ oo por~ certificar la inocencia do otro; si al uicn lo hi-
ucci piat;ot oi ~uia h oc ~ace;re preesunpoerit,nostrurJ~sol ciere, que;dar o:1 eo~E'tid o al bendc ro11 . Si algdn conde - lo que nWl-
ce ocurra- hiciere esto, por<lGr~ Sl.l c areo. - --
vo.t . :&;t si , qttod absit , forte; cor:tis 11ac fooerit,honorel:!. suun r crdt!.t .
29. e todos lo conde traten de guc.rdor pe.z y conortlia re-
29 . Ut univerai~ r acem ct concordiam ad invicen lls.ber.e ciproc a ; oi por vcnt~cicra entro olloo ala uno iecordi o
Mtueant ; e;t si forte intGr eoo aliqua discordia aut conturbium disturbio, no por ceo descuiden nuestro servicio y provcolJo .
ort1.1n fuori t,emt no:::tr= solctiurn vel -perfectum ro lloc non de-
r.ittont .
30. Si olG~ien ao sinere a un conde o inoti~nre a otro a ~:::~
30. Si quie: ca . i te ~ intcri:iceri t vol de aius morte consiliw:t sinnrlo, ElUS bicne::; p sar:fu aJ. patrimoni O realt y ~1_- ~t&d::ll' OU-

dcderi t , lJercdi tao illi11a o p<:.rtern re ::;ia evc niat et in ius e-i;;,', jctO a ou juri odioci6n .

rcdi catur .
31. Dedi.!Jus not<> ::t o.te cod tibua bannUDI n i ttere infra e:uo mi - 31. Her-os conca~ido a los conde , poder pnr-.... ilaponcr u:ltcs
dentro de ou distr1to : ao anta !lueldos p or VEnganzas p rsonulec
nisterio de 'aitia vel n aioribus caus:ls in~ L'- ;de t; inori- o causas oyoros ; por c ausas oenoreo l es henos dado el peder do
bus vero causis e o .i tia b::mn= in ~ --V consti tuii".uo . ioponer quinc e ~
32. Si al._.uion le debe un jurar:..ento a otro hombr ll olo en
32 , Si cuilibet 11 0 ini oaorrunentl.U!! debct aliq_uis,afrcmr;ot la igl esi e en al dia establecido; oi se necar e a jur~, pros~
illuo ad ecclcsiOD sacramenta ad di~J statutum;et oi iurare con- r testimonio,. y e~ contumaz pt!{l'er& quinc l'l sucldoo y luc -o re-
parara por ocr: loto 1 dao. - - --
tcr.pseri t,i'idsrr. "fe::ciat, et solideo quindecim con onat qui iaotivus
cp~oru~t ,e t d cinc ops causaL> pleniter eme;nuare facia t .
33. Con recpecto a l oo perj\'.rOs, 6breef! ce l1n la cootumbrc
33 . De periurio, secundwu lc:;em ..;axonorum si t . oajona.
34. :ez:oa prohibido que loa Sa3onea reau.oCJl reunionGo .dtai-
34. IDtcn!ixil.oua ut ClUlee ~axOtlee tanaraliter conveotu.s pu.blicoo c:;a , Cll:Cepto en &l. coso de que loa ha,sa reunir un anvicdo .:or
orden nueotra. raro cnda oODde en au juar1sdioo16n oalebre ~
ncc fcciont ,nis!. fortc~ noster de verbo nostro eoa con.:;reaa- ~1 ~iniatre juotioia. Vigilen loa encardotea para que no
l'c fcceritccd unLWqllicque ca..ao in euo ministerio~ at 1us- so proceda de otra manara.
tlt1ce foiet. ~t hoo a ecccrdot1bua conaideretur, ne &litar f&oiot.

-50-
-50-
- 27 -
- 27 -
CAPI TULAR SAJNI CA
CAF!TU LL~;... ,,\ CUICill. 28 de oct.,797
797 Qt . 28

/umo ab incc..rno:tionc do;ini nostri Ieatt Cbris ti OOCXCVII et En e l afio 7 97 de l a enca rna ci.Sn de Nues tro Se or J e sucristo
: ;uw\ y XXV del. reinado d el se-or Carlos, r y excclcmtisil:lo, llll-
-;:; ~ ac _- :V raDiante d or.mo Carolo pr :' ecell cntiesir:,o re.;:e ,convenien- biendoao n:unido baj o su obcdicnci , en el ~ d e i\quis :;.n,
tious in unum Aqu is~ in oi uB oboequio vcnerabilibuo episco- el 28 do octubre , los vcnero.bJeo ol>ispos y ab dc;s , l os ilus trGo
conde o , y tanbin loo ajoneo de l eo divere:a s c ornarcao , tanto e
pio ct nbb::J.tibt1S ocu inlustris vi~is e o . i tibuo , V ..:ulcnda.s HoveJ:tbris, ::cstfe.li a y fi.JJ.:::o.rie. cc;o d.c Oo tfalia , todos urufuit.lG>:cnte es t u-
oi :-:ulqt1C conrrc -ot i o ~ox oni b LtD de d iverois pcr;is , tcn de . astfalc- vieron do cuerdo y r a tificaron que on aquellos a rt!culo por
loo que los Francoo , s i transgredieran el bando del roy,debcn
l.is e t P..n..:;-ariis qu ct do C.o::Jti'al.ahis, or.mcs uni<m ir'i ter consensc- po s coenta aueldcs, isuclo ent loo paaucn los Saj one s oi l-
rLmt t aptificc.vcrunt , ut de i lliF.J c spi tulis pro quibLto Prnnci , ~ni
eo hiclloren cotral nist~o bcndo. a toa son lo art!cuJ.os:
l . nu o lao iglesi a , l na viudaa , los .l1utr.f'anoo y los mone o
rc...;io b:::m uro transOTcElsi sunt , solidos sexecint a c en ponunt, oi.l!il i - pudientes, ;Ocon do juota y tranJ}u.iJ.a ~ que na diE: intoncio-
ter ..;a.;.:oncs oolvcnt , si clicubi contrc ipoos ~ fecerint . Hec n clnen to se atreva e co~etcr en 1 comarco repto, vi ol encia o
incendio; y con roo~cto al j~rcito, que nadi e s a t r vn a
ow1t c e. ni t ll1;;1. : pr il:twn ut ecclesiac, viduae, or:pht;.n i et minus p oten too pe anoocr el r.1J.r g en del bo.ndo del r ey.
iucte.n et qui otnn po.ce . hebeant; et LLt r aptwl et :rortinn nec incen-
di~ , ~.nfre patri e.m quio fec ere o.udea.t prceswnptive; at de e::crci tu
nullus oupcr bannUJD doT.ini re :;io rem<mere pre.esunat,
2. 3i alGuien h ubiere transgre dido alguno d loo och o artc -
2 . Si quis su o.dicta oc t o c ori t ul a. tr:me.:;resoLta fue:ri t, ut s~,o
loo arribO -Cncicnado 7 que loo ~aj ones, i CUal q ~o los f re.noo 1
ncs oil:ili ter oicu t et Frt:mc i ee:te.t inta ~ c onp ~ nan t . ptJGucn sesenta sueldos .
3. T UOlmen to l ee pareci6 biGn a todoo loa Snjonea qu e en
J , Item plccu i t or:mibus .;cxonibus,ut ubic UDq_ue Pronci Eccundur.J todos loa c osos en qu loo Froncoo, se n lo ley, deb~ pagor
lac eo solid os :-v oolvcrc debcnt , i b i no biliare s .... e,rom:.s s olido~ ~-rr, quince sueldos, loo s nobloo de loo Saj oneo paguen d66o sucl-
~ ~ loo b oobro libree , cinco y loo lits , cuatro. - -
i~, enui V,liti IIII conrlonzn t.
4 . T~ .bin c s t ~ blccieron q_uo en cualqui -r causa ju~ccda en
4 . Hoc etic.11 sto.tuerunt ,ut quc.l iec uv.que c ause. infra patriam l a co a rce , 9Ev n lo a costumbrado, loa h r brea de l distrito r -
e propriis vicin~ntibus pecific ot a fucrit , i bi eol i to ~ ore i psi aibnn doce~ co o nulta ,y goc en de e ota ccnces i n t cmbi n
para el. pego d~;: l a t a sa per onal, ll OCLterdo con su tradicin.
" enses ~ dl.lOdcciJ~ r'ro diotrictione reci ient,et pro war - Pero si l ao causas fueran j uz&adas en presGnc ia de loo enviodoo
.,.ide , que.o iu::t ::J. conauctudinor,l eorlll:l solcb::J.nt facoro, hoc conccs::um reales, loo co a rcanos deb rn p r doce sueldos con o t aon
persona l, y, d do que el envi ado r e al dobi mol ot arae , rccib
hcboC.. >l t . ... 1 a uto in proocntio. rniss orru: r qclit1lll caus:Je dcfin1 tee por ceto otivo otroo doco sueldos para el p trfuonio del rey.
:rucrin t, ro 1 tlictc wo.r;ida. ou pr~Dcri ptoo oali.loe duoec . i poi ::i i l a miDIW cau.oo , sin omb~ r o. llsveda a palacio P=
er definida ~n preoencia del r ey, e ntoncaa debern entregar
pQ m1sas hcbcont ccnccseos ,et _.ro hoc qn i i:! miosus rc-clio el: hoc al patri oni r eal dcbl~cnte e l paeo de doce~- lo que
r o .. c.tl a tus fuerit, alios clltodecir oolidos inde recipiat cd pe.rt
r e is . ~i autem ipsa cauoa ad palc tiLtm in r ra.osentie reg ia ad defi-
ni ondun fueri t producta , tune u trique ~ duodecim , id est pro

- 51-
1:cr, .1de et quod v1c1n1s delluU o c:aponere , ao quod intra patram loc.oo un totel ele v einticuatro -, coto ea1 uno,oc...o tll.OQ par:on.l
d1i'f1n1ta ratio non fuorit, lld P=t6ll r<:.gic faciant con;.ancrG, y otro,por cl q " c debi paz= o SU.:J c=rconoa, dado q u<: no :.e
tenn6 U c cuu. en el tr:lb<mal loclll.. :a lubieN DJ.:uno que no
quo.. eunt ~ v1._1nU qw..tuor, IIBil ai fu&rU lll.iquia qui 1n coeptora la ocnteneia que eeto.bleoi.~an sus vecinos en la o<~o:r:-
_:ntrin iuxta quod ou.i convic1ni iudic:rt&r1nt seque po:cifico.re cu 7 vin"re el.~ por este IUIUDto, 7 all{ se juz:;arc qec
l sentenci a tab:!a aid o justa, ~-ua ~or lo prircrs v ez, ce o
no1~r.~1t ct ad pnl~ti~ rro hu1us rc1 cauao. vcnarlt, ct ib1 e1 ce l.r dicho, vo1nt1cuotrO cualdoo ruoo. el po.tl'i:-OniO rc:u: c1 ul
r .. <>rcoo no quioiore acspt:u- la o<:ntencia, y por la r i,.,-..a co.uc
fuc.ri t iudico.tun qucd iuattm indiciun iudicnoeont, in prinn
tuera nucvw;.ento convocado a rQJ.c.cio y juzcado, ~nrd doo vcoca
vioo,LLt eupr:- dictun cet , colidoo vi~inti quatuor acl rartac rc .. io vo1nticuotro oucldODI ci , c. pecar d o todo, tuviera que ccr lle-
con.onet :ct oi tune indc rcdicne se p~c~icnrc et iuotitiar. fn- vado .or tcrc~ c. r.a.J.ccio por l a t:.icll:Q cc.nea, ~ntrc.;aro L:n-
rultn triple p:ll"a e l r :>trimonio real.
ocN rcnucr1t ct 1terur ro i en ceuen ed pal tiua fue.ri t con-
veo tvc < t <.1iud1catm>, '11 int i .-u::.tuor ~ cc<~ponot;

z1 v'rG nccdu= carrcftu3 tcrtic vice r,ro ene, r' =d fCl ~iUL

r~<~vcrit , tri 1 e~ po:iti <nLn a 1n'' troiot c.d ~te re ic .


5. Sl alautcn da antre los nobles, ci~do o conparcccr ,do~
~. :i quic de nobi1icr1bua ad olo.ct~ ~'nnitua vcn1rc ccntonp- vrci nro vcni.r o le aeo:bloo, -oecr c uatro cuc1doc; lo~ ho~-
ocrit ,~ 1untuor oon~nrt , in-cnui cluoo , l1t1 unw'. bres libreo, doo ; loa~, uno. ----

G .;e Jll'L<:bitara. a~tucru.nt ,quc<l oi c11qu1d eia cut coruo.. 6 , Acerc a do loo precb{teroe , dotarcinoron que ei nlcu1e~
l ec hiciere algo o. ellos e a cua h~bret , o leo quitar6 nJGo
!.o inibua qLic ccnto.riw fcccre cut tollcrc I~CCII!'pccrit cen- c entro. l4 juatici a , dotcr:1 reatui.r y pao:llr todo c!obl u.cntc.
tre iL!at1ti:l:2 , 011J\ia 1n du lw rcotituot do et o onat .
1. En c u.c.nto a loa c.n'liado:s rccl.c:s, cst;.blcei~ron que ni
7. ')e i~ci:: re io ::t:.tucnnt, ut -1 cb c1:~ cliquio intcrtec- cl~c fuere =erto por ello:~ , &1 q ue " : to hiciere, dc~.rd ;c-
tuo cvcnc:rit,in trirlum ow ccn~onere ue'>ec.t qui lcc tr-corc m'ac- f'Or una. e:ul. t o triple . I":Uslrc~n te cuanto leo fuere l.eoho ::> el oc
o ll cuo hot:bres, todo dc\;arl1n repG.rBr1o tri plu onte ~ aicctu cr
cw.;ocrit . 1 ilitcr 'licquid cut eorw. honinibue footwa fucr,_t,
... ,. el p:;ec aoo su~
Oj..J\10 triJ1lici ter fccicnt rc!ltC tt.rc.rc et cocl.ll1f.lW!\ eorur. ~ conpo-
ncrc. .

E. <t 1nccn1io convcnit,'luO<l nul1uo i.ntrt. "tri:::> r=ccc:-::.t fe- 8, l:.n cuento c1 incendiO cr1cl..na.l, CC dcc1c!i6 qnc DCdiC dEn-
tro de eu ca::::.rcn i.ntcnte hecc.rlc por c.nojo, :.-or ene. ~~tul o
ocre re ter 1r cut inic1citi ~ut quro.1ill ~tt onlivcl::. cu i<li t:lh , por cualquier o..oUvo r;:J.lvclo ; pero, Di el .uicn fu~re t::n re-
c;:;ccpto :-1 t.lio fu;rit ro~llia qui iu.:titia. fec&rc n~ltcrit ot boldo que no quioicre cCDctcrce e ln justicia y no pudi,re ~
dctctido de otro. =~ra, y c!eoprcciara oor conducido ::> noso-
clitcr diotrictus coso non oterit ct nd neo, ut 1n r~csentio. nos- tro3 ~ recibir juottcia cu nueotro prcoenciu, convcc~ds l e
t-re iuati tia; rccl<lat , vcnirc diopr.xeri t , conclioto e o une plo.ci to aaecblca oor.dn, v cna:cn te: bi<i!n oue vecino:~, y oi hubi <re aouc;r-
do diCo , coco pena qulmeoe ou coon; lu~go de l a. deoicin de
oix ul ipDi Jlll.:onoco vcniant: ct ci unianil..itcr oonoonocrint, ro lo :u:orblon c a:odn, 6brcM o~:ilil l4 costunbro de ello<> y n o ror
ui.:trictionc illiuo couo::. 1ncendctur: tune ll& treo n1::.ci to ccr. J::une enojo o cuolq~ar calvado 1.nt6nci6n, oinc c6lc porc cucplir
nueatr:1 juat1cia . :a nJ4u1en ee atrev e a provcoor un i.nccn<lio
oDU.'Jilio !teto sccunclw eorur ..!!:!!_fiat "\C.Il()t\u, ot non .'1"0 quQJ.ibet en otra.. condi.cion. . , oOI'Io ,.. dijo 01terionxnto , r-cuc ceam-
4...:.cund1n o.ut Jx.livolc. intcnticnc , ni<>i .ro cli::trictionc no:;trc. wi tn cueldos.
cliter qnie 1-cenJiun foccro cucus fuorit , cicut cu.eriuo <lictun oat ,
-~oo ce::cc1nt:.. con. ODilt .
ItcL placu t , u-t quandoqui der: voluit ~o.=us r ex rop t E:r 9. lguo.l.ne nte parec i cS bien que cuando el rey e st1mera oonv ~
nicnt;; e s t ablecer une I:llll ts I:llcy Or pora prea rvnr l a~ p
c.ccl"!l et pr t er maiorE:s cauaas ban'1 f'or t i or cc ot e.tuer e una cvi tor v~nganzas porGonal.oa y por otro.o c ausas importantes, a
Cli... e ocn s u :Fr anc orUJr. ct f:ldclt u~ .3e.xonum , sec u.11dun qu.o e i pl a - un con el conscnti~icn to do loo encos y de loa ioles Sajo-
nes, eegdn el caao lo rodja y lo pel'!!lit a la ocaai~ve loe
cu.cri t ,i xta quod c a use. oxig it e t oportunitas fu.cri t , s olidos s e- oosento sualdoo o.l. doble , y, el que hubiere transgredido su
. : _n t a :" 1 t i pl ice.re i n du.pl , ct s ol i dos c entuc oi ve ua u. o ad 1 c.ndo.to~ F ~nr desde Oic.n llasta oil flUCldoe
~i-le conp n ers f'a ciot qui e i uo ,...,andat um tr onsr r cscs f'uer i t .

1 1 . Jc ~olof'actorib~s 1 i i t a o rcricQl sccundur. ewo. Jax n 10. Con respecto a loa ~eohor a,que , secdn el ccSdiGo de loo
Sujone:J , dcbon inourri.r on 1~ Fena. o pi to.l, perco i6 bia:1 a to-
i ncurrcrc dcbont plc.c it r:'ni bus , ut qua.l i scunque ox i s i c nd rc- dos que cualquic da olloo que recurri er e a la reg i~ potestad ,
l" _;_._ 1,otcototerr ccnfllf'ill;. f'cccr i t , aut i n il l i e s i t po t r s t nte decida el r y s i lo entrccar ~ora oer a.juoticiado, o , con el
conoent1~1ento da olloo, tanga libertad para alojar al nclbe-
utrw r ed c.tur , na cw cor,sensu coi'Ill:. 1 bcut l iccnt i or i - ch cr con cu coposa y f wn11ic., y todos oue bienes , y aotable:-
011... olcf .c torc ~:. cw uxoro Et O!!'nio. suc. feria 1 tr i a ccre at cerlo en euo I"i.nos, o en una ooJ:lerea, ei es! fuero su voluntad,
y s e lo considere oo.o tlUcrto.
i ..... rn su::. r c..-nn col loco.re , ct Jmbcsnt ipsu.M ruatJi . otuuf.l .

11. I l l d n otr>n<..UD cot qu .Les dobcnt sol i di cese .:>e.xon : id 11. Deben do tcrm1nerso cules han da sor los suel dos de los
Scjonoa : a oob r, un bovino de un afio, do cualquier sexo , en
e t bovoL annot ic un u t riur::que sexuo a t nf'l i ter >Or e , a i c t tic po de otoo, co o cuando se lo nda. al oetablo, tiene al
otobul ittit ur , pro u no sol i do ; sir- i litcr o t vcrnt:u:t t er.-nuo , quon- vnlor do un eu ldo; 1(:uel. cnte en 1.3 prime.ver , cuando salo
del establo; y luG"'O, cuanto cr oiere en edad, tanto Cri>:wo en
c1 ~ r::tobulo oxii t , ct dr i ncc,o , qu, nt aotatc: auxorit,tont precio. En ~estfalin se deben antreGBr cuarenta fanegas de uvc-
i.. rrti o creucat . :Jo 'vena vera :ortri nio ; !' O sol i do uno oca- n !Or un~ y de c onteno, veinte . f..n el norte , en cnnbio,
de ben entre crae treinta fanegas d~ ov~na por un ueld o, y quin-
,.,i .. o.; quudr o-inta do!l-nt , et de oi ;al vigint i; oe~ t cntr i onale::; oc do centen o. Wl cuonto e l e. niclt en ;eatfalic:. se debe dar t:n
o.utcr.. t ro r.;ol i dUJ!' oc::. ilo..., tri ej nto de uvcna ct s i el e quindc- ~ y medio 1 or un sueldo, y en ol norte, dos .En i,gual. can-
tida d a;tr~c;uc a c l a c ebndc l pi o. y el cent no por un oucldo .
ci. .el ver o .ro :::oli 1 o >.ortrc ...,i s i ~l a ot t. e dio :lona "t ; Dccc denerio::J de pl ate eqttiVaJ.&I'On e. un sueldo . eGtc;_ precio
.,e tcntr i onalco e tere duoo sicloc 'e elle pro mo voli 1 o .doriE!J;t . r dd~o a eo tod os ti , aci 6n an otras especie :J . ., ~,

Itc_. ordcu:.. ::lUndun sicut et s i ale 1.ro uno s .o ido don cmt . In nr-
r~ t. t i~ .., ( io u
o e ccet ticrc

- 3-
- 53 -
- 28 -
.. 28
S!NODO DE FRANCFORT
,-yr!QDUS FRANCONOFURTENSS Junio de~ 794
794 mense Julio .
1. Habi ~ose rewlido en concilio oinodal, oon la eyudo. d
ConiW!Cen ti bus, Deo :ravente, apostolica cuc t ori tate atque pii ssi- Dioa, por l a outcr:Ldod apc!.lt6lio y al. dnto del picdoaioimo
-or , nuootro r<ey, Carlos , en el ar1o XXVI d au. rcli.noao, to-
dor.m.i noatri :roroli re -ia i ucci one anno . VI pr incipatus sui dos loa obiflpo y ae.c rdot a dl. r ino da loa Francos, de r
cunctia re :ni Fra...Tloorurn seu Ita.liae , Aquitaniae , _ rovintiao~ l.1a , Aqui tmlia y ProvGWiW., ontr loo cunlce l. o gentil:f-
si.Do roy 1nterrtno en lo o:m.ta bl n; en 1 princro d<l loo
cop ie ac eoocrdotibus BJTDd l i ~ ,inter quos i poe mitissi- ardculou e dieeut16 coread la ne:faeta.~ de Elipon-
:...us so.ncto intE.rr ui t convontui . Ubi in primordio cap i tulorwa exor- do , obiopo de ln sed de Tol do , y d P Ux de UrJ y aus
BQCUBO , q110 u.ivoclldament ai'irDB.l:Jo.n la adopci&n en el. Hi j o
tun ... st de i!"' ia oc nefanda ~ Uipandi , Tolcto.ne fledi o c p i s c o- d Dioa; 'todoa loo l)Qdres sa:nt! oa cnterto te ccnoiotltldoa
~ t _ olicio Cr ;cJ. l i tono.e eorunctuc l::cquacibus qu i ale scnticn- rocbaZ!hldoJ.a n UDS. voz l B condonaron y ntabl ci rcn q1.1 e ata
h 3 d ba cer rradieadn, d ado sus fund~toa. do la
tco in Jci filio ade crc b~t adopt i on cr. : q u~ ar_noo . ui eur.ra eanc-
Santa l6J. Dia.
tic::;iJ:d patres e t reo;;ucntes una vece contrcdixernt otque llano
1 eres iD. fundi tus a sanct acclesia. era.dicandum statuarunt .
2 . Se trct6 l a cueDti el 1 nu rvo S'inodo do los Gri oo,
2. All~ta est in J.I G<li O qustio de nova Gr ccorUD synodo quCJ:l oe Ol"fi3lZZldO en Constantinej)].n, acerca. de la adoraci .1lUl
ee, liil l cu a et~to.bl. ci que qu.ian no praste.rO
adcrandis iwa~ inibus Conotcntinopolin feccrun t ,in qua eoriptun na- Vicio y adorae1 n a. l nn s d loe aantos , i ;ual quo
be c.tur , ut qui i!'o~ inc:: oonctorw; ito ut; dcifioc..:, trinitatem flc!'- a la da ca '.!!r1nidBCl, fuera COIUI1do.rad o o.nat ; loa padreo
sant!D11:1oll, arribn l:IIOZlCi ooodoa , :recha:UlriilibSOlll ta to-
vitio aut adorrtionc non inpcndcrent . onatllena iudicaverunt: q_ui da ado:rao16n y e01"Vidunbro, y de e acu rdo,la ccrule!UU'O!l.
ourr::_ sanotis oi 1 p tres nontri oJ:m ir. od:!.s adora ti n;u et s orvi tutem
ren'lucntao conte.npsorunt etq uc cansrmtiente condampnnvcrunt . -;.; ;;!.::

3. CtUIIlllidae atas cosos, so t 6 uno. d oioi6n acerca do


3. l!is pcractie de Tm:iloni def:l.ni tui:! ost o <J.pitulum ,qui d-u~~ !l.'asi16n, qu hab{.to s ido uq e ~,~~.f'\ eobr-lno dQl rey
~~i ouriae dux fuer~t , sobrinus vidclicet dooni nroli re uis . In me- Ccrloo . Coc.po.rcci on i1o de1"lc'nbU1o pidiendo }lGrd p ar
lo.o wJ.pas e tidae , t:mto 1aG que hab:fa e tio en ti o
dio s=otisei 1 a.dstatit concilii,veni<m ror;ans pro co=ioois cul- del. roy Pipino contra 1 y GJ. reino de loo Francos , OOl:JO ~no
ia , tam q uaD tenpore dor.~i . i pr i n i rc ~io advcrsus cuv et re ~ quo bnb c ocet1do postariorcente bajo el reinado do nuestro
pilldoa:faimo acilor y re:.y Corloc, habi ud.c ado perjuro d su
.. rcnoo1um ccitL.ioera. t , q tWl:l et quas r os tea sub dor.mi no.Jtri pi osilli !"id lid . Solicit UI:lild te noib1I ou pard&i , d ponien-
1 D'Oli re,::io , in quibuo fraud ter fid ei suac cxtiter t: i nd ull"cnti3lll do con o puro toda ira y ose dal.o d part cuya, y cw::m-
tna cooaa hu iar ooc ticlo a sabiendas. Hizo abandc;nc y rcmun-
tlt IJ ea t.ercretur E::.Cci perc,humili petiUono viaus est pos tulaose , cia. d EJU.O del' choa y propiedruieo de cunnto ~ o a oue hi-
ae_ittens vi dElicGt ruro ru1 ' o irao atquo onne. scandallli:l de P~'te j oa o hi;jaa l.ea dob!a pcrt ocor l. t Qllt en eJ. duondo
do Davi. ra, y o.ami ti6 daponar todo realmlo futuro , in n~
auo. , q uncque in eo er etrntl? fuiosat et saiebat . ! ecnon omnc.n iua- tip o de pclnci y encomend a ous hijos hijna a su m
titia."ll ct res proprietatis. , quun t wc. illi aut fil iis vcl fili-buo ricorclia .
suis in ducato :Baios.riorUlJI lec itime pertincre debucrant , ,-urpivit
ntque proiec i t et, i n po3toodum omni 11 te e de onda , o in e ullo. re e ti
tionc :l.ndulei t,et fil11a ac filiabus auia in i ll ius misericordia

- 5~ -
- 54-
~ orlo cual , nuestro seor, movido a misericordia , le perdon
graciosamente las culpas perpetradas al mencionado Taeil6n le
c~~- e~d ~vit. t idcirco doLcnue no~ter,nisericordia ~otua,praefato concedi plenamente eu gracia y lo acogi amorosa y compasiva-
Tooiloni gratuitu animo et culpas perpetratae ildul~it et gratia mente, seguro de la existencia de la misericordia de Dios .
plcniter conceseit et in S t\a aell':mosina Gum in =ore dilGctionis
vious est ouecepisSG 1 ut securue Dei misericordia existeret irum-
~ or lo cunl ordcn6 que oc eccribieaen treo infames del cisto te-
tea . UnJ e tres breves Glt hoc capitulo uno tenore conscriptos fie- nor oobrc e _ta decisin: uno p~e que fuera conecrv do en el~
ri ~copit:unuru in pu2etj_o retincndum ,alium praefato Tasiloni,ut l a cio, otro arto , l re cionado Ta.sil6n, pera tenerlo consi::o en
~na terio; el tercero ordon6 que :fuese gue.rde.d o en l e. c npi-
!::ecum :haberet in r;,cnc.:;;terio , dondllm ,tertiwn vero in sacri ~ ~dc l S " ado pc.J.ccio .
c c.pellc recondendw_ fieri iussit .
?. nuestro piados:!eiao eefio:", con al consenti!:lionto del santo
4 . -" tatuit piiosllius col!ll'lus noetcr rex,cone:entienti se.ncta sy- snodo, e tablcci6 que ningn bo bre, ~ nico o ecleei~stico, Vn-
dicr~ loo o ereal co o. un pre cio mayor que e l valor of ici,ol t.1:l. t .:c.-
nodo , ut mtlluc h a .o , sivc .cclt:oiesticus aivc laicus sit , ut nun-
~ente establecido : un d6n&ri o por 1 modi o de avena, doa denario
.ucn coriuc vendat cnnonan,oivo tempere abw1d~ntiae sivc t po- or el de c ebado, tres por el modio de c enteno, cuatro dcnarion
por el o odio de tr1~o. Si quini cre vender en for.ca de panco:docc
re c~it tio,qu::._~ public , ct novi er sto.tutun de r. ouio
pnneo do tris a, cada uno de ~os libree, deo darl o por un den~
de avcnn. ~ uno , . odio ordii dcnnriuo duo , modi o sit:;o.J.o done.- rio; el de centeno, quince del i'Oll ao por un dcmerio; de ce-
bada, del lti- ~ o peso, veinte . Si ea v ndierG algo de los c erealec
rii tres , .odio ;~- \lment i ~ q_u:J tuor . ... i vera in :pnnc. vendcre
blicos del rey: dos rnodi oa de nvcn por un denario; de c cb c. ,
voluerit ,duodecit peneo de luuento,he.bentcs ninsuli libr~s duas , un dcnari o;dc centeno, do:J;un odio de tri&o, tres denario Y
quiEn po:;e un b;.noficio nuestro, vi;il &Jtty diligGntcmtmt 1 con
:pro~ dare Jet.cat ,sic;nl atius quindecim a.equo pondere pr o .. - 1 oy da de Dios, par~ que ~ttno de los ciervos pertcncoienteo
_denario, orlcoceos vi,:-inti o:i.r ili ter c;nsantcs , c.vGnO.tio!'l v i ~inti a eoe benEficio ~u era de hambre; y lo que sobrare de lo que n -
cee i tt:re au g ente, v~nd&J.o libremente s 5l1n el dorcCllo prc ori ,_
quinque sir_ili ter pcnsnnte :J . De vera onon::: publica do. i re;:..is ,
to.
ci venu:1dnta fucrit,dc cv-cn"' ~ II ,ro ~ , ordeo den . I ,
oi.:;ale ~ . II , fruu~.nto o odius dene:.r . III .t.t qui nootrt2m 11c11et
bem:ficiun,dili::;cntiooiJ ,e pracviect,quantuo poteot :Jeo don::::n~,

ut nulluo e:' nmc i iic ad illun ertinentes bencfioium i'cnen o o-


riatur ; et quod su ere!lt illiuo fWlliliac ncc E.soi t ctcm ,hoc libere
vcndnt iure pr0escri pto .
5. Tacbi~n deb~is conocer con certeza nuo tro edicto ccc rcr
5. dc=iio ante,_ certi:: .>il:!c acic:;.tis nostrum edictun , quod de loo denarios : on todo lur;ar, en toda ciudad y eu todo necocio
d or pra- v ntu deben circular oato~ nuevos denarios y Sr neo
in o mi 1oco,in OLlli civitctc ct in orni e :pturio oi iliter v~d=t
t doo p or todo Las _oncdaa tienen nue c tro nombro; son de r c.-
i::ti novi~ ct " CCi i"':ntur ab O:.Jli buo . vi ::.ntc. nc,,- inio noo- ta pu.r::. y e peso exncto; si on c ue.J.quier l US o c:n ,lfu nq;o-
cio de c ompr .... o tlo venta. nls-uien lae:: rechazare: si es ho br.c li-
trino _i::m J,c.bcnt st r.tclo cunt nr ?anto , pl;njtel" pcn::l(lntGo , ni quis bre, dr ber ng3r quince oucldos para el tcooro real; si co de
contr:::.dicit eos in ullo loco in iquo nec otio crnptionio v Gl ven- c0lldici6n eervilt si ee:e neg ocio os :.uyo, lo perder&, o d ebCl'~
ser ~zotedo u e ~n~d o, atodo al palo, delante del pueblo; oi en
ditionis :si in_:cnmts oot llOLO , qttindccin ~ con'Pon.ot . ctl o u c ru..Vi.u hiciere eso por oodnto do su edl or, entcncco , ei se
re_ is; si oexovili o condi tionic , si ouur.1 cst illud ne ~oti~'J: :'l:o _ ittlll , c c~~robnre, ese seor deber pcear quinc e~ .

pcrdnt illu.d nc;otiw . out l<J[;cllett\r nuduo ad p::U.-n cor- , populo;


si :::utrn e:: iussion e sui do .. ini i'ecerit , tWlc ille do!:l' i:rm:: oolidos
quincl.ccm c onponat,!"li ci a dprobatur- fuerit .

-'>5 -
6. Fue establecido por el n;y y el santo a:!nodo que los obisroc
6. s tatutLllll eat a domno reg e et swctn synodo,ut episcopi
ncninintren jus ticia an s us parroquias . 51 alguna. peroona no obc-
1st1 tias fcoirm t in suis parroechiis . Si non oboedieri t aliqua per- doci re al. obi spo, en tra lo:J a bcdes, presbteros, diconos , sub-
di conos , nonjes y deJUd:o cl~rigos, o t a.cbiln al.gdn otro en ou ~
sonn er,iocopo suo de abbc.tibus , prcsbiteris , dlliaconibus , subdic.conibus ,
rroquia , a cudir n a su ctropolit~no y dl jUZG~ ln c ouoa c on = s
noncchis et cactcrio clericio vel etiao eliis in ~ius Pnrrochia ,ve- eufro~neos. Loo condes tambidn dcber5n asis tir al juicio d e lo~
obionoa . Y ei hay al; o qua el obio po mctropoli tano no puede cor~e
nicnt ad . ctr? .ool i tc.nun ouun , e t ill e di iudicet c ausao C U!!' suf'fra- cir o acificar, antonceo finalmcnte ocuda n a no otros, lo nc uoc:-
r -neis suio . Co1 i tes (ln OCJ.UC nostri veniant ca iudiciun e n isconorum , dorc:l jl.ll1to c:: te con el ocusado , trayend o c artee dc;l n:ctro olit o,
pcr~ que se ~ oo la verdad del eounto .
"-t oi aJ.iqltid cot (!.uod e i::Jccpus r.J ctro uol ~.t- mto non :possit corr i e c-
rc vcl ps.cificnrc,tunc tc.ndc, vcninnt oc c: uoc.tores cun cccusatu cur
litteris t e tra oli tO'lo, t oci::ru:: vcri t teu rei .
7. r~e decidido ~ or el rGy y el aanto a!ncdo que el obi~~o no
7 . De:r:l.r..i tur os't n dov.no r:;e et s::mct:::. oynorlo , u t e niscopua non so trael nd de un ciudad a otra, sino qu~a. cuid n~cu
. ir-rcT. de civitate in civitc.te , oed curfll:l h~b c c. t accle einc OIW.e; oi- i looia; i :ualrc entc e l presb tero y el dil.1cono debcr61 permnnc-
C$r en ous i c laaias cannicas. -------
. ili ts r nrc;;sb:vter e t dic:conus JJoneat in suns ccclcaia.s _c_s.nonica c .

B. De el tcrc~ticne Cr:::icne Vinnensio e ' isco .. i ct :::.dvocc.to "'li!an- 8. Sobl'C l o disput<l entre Urs:l.6n , obicpo de Viena, y al procu-
rador Elifanto, obi po de Arls, oa leyeron. l a s cartas del bicn-
to J.rela tcnsis e ni oco Nr:ct:c ount e i a toliJC bc:>ti Gre ; orii, .ooi .i, avantur:ldo Gregario, da Zsimo, do l e6n y de Smaco, qua dei"inic-
.eonic ct .; .cac h i, .uc d~;finicrwl.t eo QUOu Viennensic ecclcoi :: ron que lo Iglesia de Vi arw dobia tenor cua tro sedes su:ra -;dnc::o ,
l ao cualeo e~a, ln quinta, preeidiria; a l n i g leoia ao Arl::;
ou.., ttuor emf:t'r" ~cnanr- labcrc oede::J Ilobcret,quibua illa quinta t r c e- l e perteneceran llUQVe oufro.gnea s, a las que preoidiria . Con re~
r. incret ; ad ~el~tEnois occ lcsi a nove pccto e. Ts.rantn oi , El!:brtm y llquisgr:!n so envi una 1 c:ncin ,-
soda apcot&lic ; tod o lo qu fUese def inido por el I ontfic c uc
~uibuo i p oa rrc.t::J tn ret . eJe :i'crent a~ i
le Ie leoia Rcmrmn , oso sor!a aca!Jtado .
lcco.tio fact o e ot o.d oecie!: ll o::;tolicrun;ct qui cq uid cr pontificcru
::l. o _anc a eco le -iaa d,.;fini tw. i"ueri t , lloc tcnc ~ tur .

9. ~ci"i nitu: e~t eti::.:- c.b c eder dov.no rcrre oivc e oanc t c synodo 1 9 . Ll rey y el santo a!nodo definieran tembi~n que
__E_ de Verdun, jur en ln presEncia de Dios y J e cua,..::::::==~
ut !"'ctrt1 ~ c .ioc o us conteeta11s c crcr co et c.n.-clio oiuo iurcret n:cnte con otros doe o troa, tlll como si rcciabieso 1
c~u:: uuobuo c.u t tribus oicut oe.or"ti onc; ouscc !li t, out ccrto cw euo o con su arzobi po, que El'l no confa.bu1 6 pnra mota.r al y, o con-
tra ou reino, ~ que no he s ido infie1 . No habiendo enccntrcdo e te
:<J.'C! iepie:copo ,CJ.LlO il e in r. or t crJ rc ~ is civc in rc:,no c iuo non con- obi po con quieno jurcr, docidi6 qu cu repreocntantc fucco c2
oilie.ooet noo ei infidclio fuL:::et . ui G"'iocouo , dl.lll' C U!ll quibuo i.a- juicio de Dioo, y l a t-stiguar a s in reliqui"' o y :::in loo oc.ntoc
evnn&elios, sal~onto en la preoencia de Dios, ser inocente, y de -
r r ct non invli:nioset , c l e t eibi i >oa ,nt !luus hor-o nrl i i~t:li c i d a. au inocencia, Dioo eyudar:!s. a ou ho bro que ee prosentnr:!a p"l.."-
irct ,e t ille tcstaretur c.LE:_ uc reliqu ii :;~ ct ubsquc;: snncti o cuan:;e- e!lc juicio, y a e{ se hizo . Jo :fue por orden del rey ni por deter-
minacin del. oanto e!nodo, sino por espontmea voluntad, rue ~u
liis , oalu-;ado cOl'OI1 ~ c;o, quod illc innoccnc o::indo csa ct,ct ccCW1- hambre se preeent6 al juicio de Dios, y aceptado por el Se or,rc-
uu:... ciu:.J i nnoccnt i OJ" :::cu ~ E!.diuvcret ill UL. otuu. hoiJinon , qui t. ill ault6 inocent~ . Fin~ent ln clooencia de nueDtrO s or, el rey,
la confiri6 au gracia al ancionado obispo, lo enriquoci6 con lo~
i uclicit cxiturus erE!.t c t ex ivit . Tamen roiuo llo .. o o.d iuJiciw:. Dei, pri a tinoa car oo y no tol r 6 que eotQviern sin honor, habiendo
ncq~tc por r e.:;-io ordin~ti on en ncque per sancta oynodo c cnsuram, cOmprobado que no era culpable del crilllcn ale;ado centro. l!l.
.., od s ,ontenca volunte.te , qui etiw.l a Do11ino libcrn.tus , i doncun m;i-
vi t . Clcmcntin t:!l'"en r q; ia nostri prnoato cpiscopo eratiam su8J:I
con'tulit et _pristinis hanoribus euc ditavit nec passus ,eun ease s i -
ne 110nore,quar:: proe ,,exit de oc .pooito orioine nihil oal e I:lc ruiosa.
10. FLte decid ido por el r ey y el s anto s:!nodo que Gerbodo, q t,;.e
10. Dcfi nit quiduo a d cm o rc5 e c t a sanc t a synodo eses decie. ser obispo, pe rc no tuvo t estig os de su ordenaci6n, y que
d i nooc i tur,Ltt Gaerboduo , q i osee d iceb&t e t S llac
he.b 8 conseg uido l as insignias e piscopeles del metro.olitano
Lagnardo, que t ambin declar6 que no haba sido orde nado di cono
L ' i nati oni o testee non l':ab i t , qui t orcn piocopa1 e. e. a,snardo y pr esbtero de a cuerdo ccn las normas c an6nicas, que fuera de-
pu e:J"~O d el c arg o de obi s p o que de cia tene r, por el menci on do
'.ct:>:'O' oli t l'nO e i ocopo coneccu tuo est , qui ctian >rofcoous os t
. e tro ,oli t ano o ! Or los obispos de la provincia
un canonicOJJ ordinatj onom or-
'.inatum e osc , ut ab ocle. 'T<..du piocopo.tuo .uod de se habcrc d i -
ccbat l1c oncr tur :! rscdicto r:ctropolitt!Ilo ~ ivc a cornprovi ncia-

l l . Que los onj es no sal gan para e j erc er negocios s ecul es


ud ~ ccJ nria nc otia naque ad lacita cxor- ni par presentarse a l a s a s ambleas, a no ser que lo h agan seg ll
lo pre s cribe l a mi sma r egl a .
c<:ndn non c.eo.nt , niai ita faciant .;ic ut i ~n re ula ~rce c pit .
12. Le no permit an a entrar en el claus tro s ino a los ' qu~ .
1 2 . Ut r ccluc i n on fir... t ni oi quoo ante e ,. i oco 1 uo provinti ac ::~.t-
h ay proba do ante riormente el obi s po de l a prov incia y el ..lilll2\d,
y seg~ l a di spos ici6n de ellos ingresen al lugar d e r e clus i6n.
, t.:. e abl:e.s c o. 1 roo~ cri nt , et ~c cund eorur 1i o osi t i oncr in rcclu-
~ i on i o loc o i nTcd i Lntur .
13. ue el e.be.d duerma con sus monj es se~.n l a regl a de Sa.11
13. Ut bbao c w o i s dor ia t ronach i o !lec und r ~uloo ooncti Benito.
cncdic ti . 14 . Que en loo monasterios no s es.n nombra dos como de,spenseros
14 . t c cl cr~ii in onr~ toriio nvri non ~lceant ur , oed t ~lE!J hombre s av o , ino sean e leg idos to.J.es hombre s cueles ens ea
l a r eg l a de San Benito.
c:!.ccti sint q~.<"lC.J re ul :.J'.moti endicti docct .
15. Ac erc a d el monasterio d onde haya cuer pos de s antos:que
15 . no . onaoterio ubi cor ora s:mct run: ount ; ut habaat orato- t engan un ora torio dentro de los cla ustros , d onde s e c el ebr e
eni;e el of icio e pecial.
di. ~ri -
riw :!.n t ra clauotra ubi ncu criGrc officiw at diuturn " fit>t .
16. Hemos oido decir que ciertos ab des , movi dos. p b:.,codicia ,
l . J ud i v i . us ni , quod quida.. o.b ~too cupiditatc duc ti' pr~cl' ia exi gen un pago a los que i ngr esan al monas t erio. Por t anto nos
pareci bien a nos otros y al santo s !odo, que de nin5UJ1e. manar~
pro intr euntibu<J i. ~on steri o rcquirur1t . dt:o pl e it nob s ct ~ e exija dinero por r ecibir a los ~- on la anta orden,
Cl!IlC "to oynodo: .ro nu<Jc icnv.i~ i n cancto ora. nc f r atr i buo nequa- sino qu<: scon recibidos se la reg la d Son Benito.

ru...... pec i a re t:.i r=~ur , ocd secunr]u."' r e ular. sancti cncdicti


LL'oJCi"Ji entur .
17. Que 1 ab d no sea elegi d o en la c ot:unidad , rlondo hubi e-
17 . t ~in c on~rs atiene n n cli etur , ubi iussio re i e f e- r e nnc. orden de l r ey , s ino con el conoentimiento doJ. obin:p o de
aquel J.ug ar.
it , n i ni 1 cr con.;cncu e ioco i l oc i i liu~ .
18. Ante cual.cucr c uJ.po. co etid por lo nonjes , d10 ningunc.
l;j . Ut t Lntcs , q~.o libet e 1 a 1. onac. i., co~ .i ooa , ncquaquri:' I r - r e. les Ferriti~o s a loo abcdec cegarlos o c asticarloa c on
uti l ciGn de suo ~i~broa , ~o que ln dizciplin de 1 r c-
. i tinus e ecare aut membror dcbi-itcte i n cr cro , nis i re ul ari s Cl f'l. le- f: C ~ bl ezc a .
di~c i l i no subi a c eat . 19. w. lo pr eob:!tcros, dil!conoo, Dllj o y el ri ges no en-
tren a l os to.bcrnas pare bcb~ - - -
.J t r .ob;ytcri ,~ , ~ ct el rid t mi ad ib
d i n _. i .ntur .

- . 7-
20 , Ut episco pum c211ones et r eg ul am non liceat i g norare. 20. Que no l e sea lcito al ob i spo i gnorar los cnone s y l a
re 1~. - - - - - --
21. Ut die s domi nica a ves pera usque ad ves peram servetLtr. ---:2:1. Que se g uarue el d a domi ngo d esde l a tarde anterior has-
t a la t a rde s i g ui e~ te , - --
22 . uod non oportea t in viliol i s nec in vicia e piscop os ordi- 22. Qu e no es conveni e nte ordena r o bispos en las villas pe-
queas ni en los pueblos.
nar6 .

23 . De servs alienia : ut a neninc reci ian t ur neque ab epiaco- 23. Con rcopecto a l oo~ajen o o : que n o sean rcci bidoc
~ sacrentur sine licentia doninortll:l . ,or n die , ni sean c onsa-redos por l os obis .os s in lB liccnci
de sus accras . ----
24 . e clal'ice ot n onach io : ut in auo prop ooi to e 'aneant , 24 . Sobre loo cl~ric os y onj s : qu~ ' e~anczcan en ~~ pro 6-
nito . -------
2!) . Ut Ut decir::J.s e.t~ sive ~ om.nco l}eneralit r dommt 2 5. ue aquellos CbUfl~0.1ltlin obli_,edos , JX!uUen re , e.=en t e loo
diezt:oa y lo ~e ~ benr icios y ropiededcs de le.o
qu:l. tlc ldtcres sunt ex beneficia ct rebu.s ecclcoiarum BGCun um prio- i c l e ios se ""6n lo e otablocido o n c apit ulares anttlri r~e.s del rey ;
ru: eapi tulurUD donni re ~ is; ot omnia haLlO ex oua propristate le:;i - y tod o ho bre entregue a l n :l.e;lesia 1 1 gi tino die ::'II:lo de au pro-
piada lor experiencia !1 os eprendi do aqucJ. Of:o En CJI!C r cin
t~ J= D.d col<ai J. co!U:erctt . J:o.":" ri .cnto enil:t di ici r.~ ua in uJlll ro.ve l bruna , que a bundaron loo graneo v a c:!os dovor doo
c.nno quo i llc. vc.lida :feuio inrc psit,ebtillire vocuao rumas a docmo- -: or lon el _an1oa, y !le e ct.toharon v oces de repro c16n .

niblW dcvor~ t os ot voces m: rc orc.tionis audi t as .

26 . t do1 na ecclcDiarlL1 o t tc _tll:l nto. o.b c:l.o :f i ant c1:1 cndata vol 26 . ue ~ e n ropar~ r y restaurar los cdif ioioa de l as i le-
i-n su techo , ll'lLl llon que reci ben b.::nef'icios do Gllo.o. Y
rcot lll'O.ta Q I. benefici e: e ::indo ar.ront . Lt ubi re Fertun f uerit -par donde s o nctnte, or el t eot;:L cnio cifl hor.. brae v era ceo , que e l
vrroces hor.Jineo , quod li nat..en ct atrs.o si ve tc; n-ulas,qlli in do us nderar_on y l a s pidr o tejao qu hab an pertenecido a e difi-
cio de las :1.,:-le:::~ ic o, charo lao tienen en su c aso.a , que t odo
cc c_esiCJ.rlllJ :fuer int ot odo i n U. o::- o cua h abcat,oiJllin in cccleoie. se dovucl t o a 1 ie;lel.lio. do donde f uo ustrc!clo .
fi:::.nt restaurs.te undc obotracte uerunt .
27. ~obro los c l cSri;oc : de: ni , una =er~ ps. e n e WlC. ~le
27 . De el ric is : ncc;ue'1 Lt- . de ecc l ca is. ad aJ.ic.-" ecclc;si ~ .t~e
i a e o'tr , y no sean rec i bidos sin e noci . icnto de i ..bi!:pO y
.. 1-rcntur ncql\e rcoi 1-ntLtr cinc ccnscicntic.. e}1i!Jco pi et litteros l os cartc.o e endaticio.s de aq el Oll cuyn d.1 6c e i cotnvieroi1,
c r .. uo no s urja do nll :! ole;un ui ocol';U n .e n l a -l eo i a . Y don-
c c1 cndati tiac de-. cuiuo . i coasis. fucrunt , nc forte iscordia el:in-
de por v ntur a oc l m;; anc ontre.rc , todos re~ccon a suo ropi " O
dc venint in eeclesie .~..t ltbi odo talos re. _. crti fuer int , or.L'lCS ad :1. - lc i na , y n.dic oc a treva e retenerl os deapu~s qu e l ob i s o
o el bad l;ey... decidido recibi rlos . Y o p or ventur , al;;Lm ::::e-
c or~ ccolcoior reocnt, et nul l us a UD ost ce retinere c udeat,
rror 1o1ora dnd e ebe buscar a ou clf.ri...,o, ret a.~o ba jo e a-
!JG otr1urun c pisco p u~ out cbb:s uuo e .. rGc i . erG volt'erit . Lt si t o i e nqucl sa)i or c on qui en eot~. y no pcr;;ita que a ndo libre
or o tro !J!!.rto lJesta qua eea rea t i ttt:i.uo a su a or .
:! r te senior i~ norat, ttbi ~u un rc . uircre dc bet clcricun , c w.t q uo
ltcri t i pse ew.t sub cus todia rctinc a t et non pe 11~ i tta t e un vc.co.re
e.l:l.ul:li , uoquc dw; dor::ino an o r es ti tu;.:.t ur .
28 . ' uo no eco t.o.c;on ordenc.cioneo sin dct n :dno.c i 6n oel lt ~ar
28. Ut n on abaolute crdinentur . ar el cuc:..l a.J. uion eo destinc.do. ..
22. ~ u~ ccd obia- o instruya bi~n y ensee a suc cubdi t oo , ~ e
29 . Ut w1uaquiaque cpi :Jc o - ua oi bi r>ubdites bGD{: doccnnt ot ins-
rr odo que ~i~!.":pr~cuentren en l a caen de i oa q_uienas rucd::n
tru:::.nt;ita. ut in dore !Joi :oe:mpel' d i ~'"l'li invcniantur qui c anonice poo~ :.r elc:;_ i dos e 6nic entE: ,
sint fieri clccti .
JO , Acerca de los cltri os quL altercan entre s! u obr an con-
30 . De c J.eri cio a d i nvi c m a l t erc ant i bus aut c ontra cpi sc opun tr s u obispo, acten aboolutenento c O!':Jo estnble:cen los cdnon e!:l.
Olllllll agen ti .us , sicut co.nones docant,i t a o:.:ni~:od i s peragant . Lt s i Y oi ourglaro lUW disputo entre un cl~rie o y un oico, el ob i ~ .,. c
y el conde rclinM:::e y definan la cattco. de co:udn acuerdo, s cc,11n
for t a i tcr clcricu- et 1-ic um fue.rit orta a l tGrc a t i o , cpisc o-pus lo que consideren correcto.
e t e on es s i r"u l convcni ant e:t unanimi t ar i n ter c o c auoan d i f'finiant
;,ecundun rec t i tud incr~ .
31. i UC no oc urdan con jtr!lc ionos ni consr ira cionesi dende ce
31 . :'e c oni urt.ti or> i bus ct c cnoFira tior.i l us , n e f i c.nt ; ct bi l e~ de~cu a, ebcn el ini nar~ c .
nunt ;i vcnt:: e , destruantur .

32 . 'uo l os n cnostcrio eot ~n cuctcdi doc, se~ lo d e tc~in ~


32 . Lt cr tc ri~ Jccund~ eancnic o. inctitutioncn f i nn t custo- loo cl.'lnones .
i t:
J). ::ue l a fe ont611co. do la Santa 'l.'rinid d, la orcc16n dcn:i.-
J.nica ~ y el o bol. o de l n fe, ee prediquEn y di:fundo.n a todoo.

34 . Se ha de cvi te.r 1::1. a varicia y la. codicia .

35. Sobre le pr - ctica d la hospit~ldad .


e loe it~lit te occt~nln .

36. ;.cerca do loo criiJinolee: qu e no te ngan vo:::; IJDrO o.ousnr


u~ n 1 1 'i:'cant voccn accu::;~.n ii iorc:'l no.tu a su:> supcriorec o a $UB obispos.
u~ i e oo suo~ .

37. J\cercn de le reconci J it1ci6n en tienr o d e nccc oi dnd.


37 . e re e, '1\_._;_.._iu" .or.c. te_ ore ,cccs~i t, ~
38. Acere de l.oa pr sb!taroa quo fueren contw:;a cc contl"tl =tl!J
3u. L i e en tu acco obispos que de nin;;una ru:mcra se comuniquen con loe cl~ri os 1 e
hnbi ton l a capill a del rey, o no ser que hubieren oido rcc onei i
dos po~ su obispos, p~~- que no ooica sobre e l los la, f.Xco. uni ' ~
rcili' ti fucrirt b e iscc e ouo , EC forte ..::c:.:..:__;:_....:::.-"..::c.:_
i : 01 -
ccn6nic
cr c os cx.indc vc!llDt .
.-::...::..:::.......::...:t:.:c..::.
r ir cri i f eri t de rchcn::::uc , oJ e isco- 39. Si un prooo:!tE:rc fuer - sorprendido en un etc crir:dncl,
sea conducido ou o bi spo y detenido eos n l o uetcrL11nan loo
u.. ce -"u ti tl4t.!.c . c..-: ccnotrin. attlr . cnones . Y a1 nec;ore y e l a cusador no pudior ofrecer prucba , n ,
i c. it , , t rrc non :c- pudilndose conclui.r 1 ~ e uc anto el. ob is po, entonces e l Tlr olllc- -
.. o. sao. l l"vado lll ccncilio t:;encrtll . - - - -
rit , ct "cr~:: e i o 'e i t cr""'lC nclL, i vcrit , tunc ou univcr;:;a-
40. Acerca de l a nifi e que b3n sido privadas do ~uo podre :
i' Cld ti o ercr ., r . onccL indcselae a !LUj eres provoctoo b j o l a vi gil r~rc i a de loo
. re c.. ti r ivr t -e fvcrir.t: ::mb e i copcrul' obio oo y precbi teros, como prafl.Cribc l a a utorida d cpncSnice:.
rcicri~uo fecinio co~endcrt r , oicut
41 . ruc nin_n obiopo deje au propia sede par: frecuantar
ro ri' cede ar i ttnt ~li u~ frc_uent an- otros lu ares, y no per nezc en ouo pro icdades rro de tr ::;
ec~an c s. Loo pa ric n te o y horedoroo del ob~spo, de ninguna es-
r~c:rc oudcat ar: I liu::.- qutJ:I Lr . .:: cbclo- nora h crcdar!l.n l as pro 1 dndea de ~ te ,--uer- .y:m sido a dquil"'l-
. ~t pr u i vel J. ere .e~ e .i sco i rES 'lU!l c r:' e ~o o ::mnt dao por co ..,pra o dcns.ci6n, do o1 u.s que :fue ordent<do obi sro, si-
no q ue se intc _rar<1n totalnentG e. ou igl.esia. Las que tenia an-
i trc e t ,.c r e ration c s ~ut pGr trad i tior>es , oot.c:ur:.m e pi ::- tes, si no l ao 1 ubiore ent:r<; _udo a l a i ;lcsin des pus de: cu 1 un'-
e fucr i t. urd i r.otu o , n c~ua. ru -ost c i us obi tum rJcrc ... i to:rc uc- te, f~Sen a lOS p~ricntGS y heradGrOO o
bc:mt ; oe:d ad ou= ccc l cci..:L c a t !.olic c . I l lao alltcn quam pr i us J-,e -
tl'i t , uisi tradi tionc. ad occle s i aJ~ ex eis :fcceri t, lJ eredi l:us ot
:ro inqu is su c cccl.ant .
42 . Ut nul l i novi soncti colontur uut invocentur , nec mern oria 42 . uc no se 11 vc nc. rodo s o :lnvoca do nllevoe eo.r.too , n:1 ee
corLm FCr vi a s eric cntur ; s e d b ii ool i i n eccl cs ia vensrandi sint erij a n onur:.ontoe de ell oo e n los on inca . D bccln vcn c.r cr l:l o en
1 i _les i a sol e nte aquel l o q~ erecid ~ente haycn sido ol e-
'11.11 e:: s.uctoritote pas sionun a ut vi t oe n e11 to e l e e ti eint . c i d o por cuo pasiones o su vida.

~3 . De arbori bus ct l ucis destruendis~ obeervetur a uc - 43. Acere de l ~ dostrucci6n do rbole y bo~1ueo aagra doc,
t crits.a . ob ervcl!$c lo preocrip to e n loe ononeo.

44. Ut el e ot i i ur.l i c c o do ui.- ri u :q_ue pnrtibue non s ]?Grne.n tur . 44. ue l o juece s ele ido s no ocon rechazados lJOr ningunn de
l rr c .. crt e3 .
45 . De eoruo te c t i bue canon ica a it ob servat i o . Lt parvuli non 45 . !. coro " do l o t o ti os, ob e ~rve oc l o l e y e o ec
t ro.i gon nit os pero e l j t en te , eor o hacen lo:J
tr:=l.r!ntLlr ad El" cr GJ: ntun , s i cut Guntb di iiCi faciunt .

4G . vi rrinibu~ , qu a t en ere vcl undi sint ve l quiblts ccctt:p:ltio- cu6.ndo deba n tal!:lar EJl v e lo, o, a q Lt
a ntes do loo v e intic inco a h os , si e!J
ni uuc " ntc rn J O.:J vi i ,ti quin_uc , ;:;i ncc c ::. ..:: i t ~u c cr.. pcll it, c o. ~uoe
e s t4 cscri to en l os ~
r :..nt ur q ue in~ ocr i t~ c u.."lt .

47. De c.bbc.t i asic _u c c :monicc s.u t r e ulo-i t er n on vivunt 7. /. e ere n de l a o :1ba dm:ae que no v ::. van c on6nic- ente o r e t\-
1 ent e , inqu ie n los obi p oo y avi~ cnl a l r e y, r ~rt que c enn
c _i s co_,i rc 1ui rant ct re~ i a dn un t icnt ,ut o.b h onor e _,r ivcntur .
riva dco de l c ar~ o .
46 .Jo obl a t i onibus qu:le in c c clcsio vcl i n us s r :lu.cr un c on- ~ l.carc a de l o ofrendas qne ac entregan e l o. i.cl e ::~i a r!:.l'<-
11o de lo obras, ob a ~rvec la n oma c on6nico , y n o s e( e ntra:; c.n
:fcruntur c anonic a. ob oel'VC tt~r non. ; ct non ::Lb diio dispcnacntur' or ~ dio de ctron , o ino r or quell os a q uienes el cbi o~ o h ub i er e
ni.::i c ui c ni s cO! US or i nc.vcri t . orden do .

49 . nr csb;;-tcris t:!ntc tric e s i r, o aet o. ti c anno non or :lincn t is . 49 . Loe p r e sbi tcros no deban ~ or ordcn~dos antec de loo t r ein-

50 . Ut oon:rccti :J or' cri::: . y~ tcriia , i n r..ioo::r ~ . o elle , nii o or.lli.ea 50 . uo concluidos l e s o : r adoc - i s terio en lat:~ mi cue e olcr.-
n o , tod o!J en ccncr 1 deben d~ce la paz r c o:Cproc C!:'l,mtf.
cn cr;;:l i t er pnoen e invicGC" r r cbe ant .

5l. Ilc n on rcc itEilld ia nc,. ini b LW ::mtc quc:.n oblrtio o f c r ::> t ur , 51. uc no deben rocitaroo no brea antes de 1 obl ci n .

52 . t nul l uo crodt..t , t.cd 11011nioi in tri bus lil\,. Ltia _Je v.o or:mdus 52 . ue nac1i c ere::-. que dobe. orar Dios sol!li:lent e en troe l cr.-
c uaa (la 1::ln, ;ri ego, be breo) , porque Dioa ca adora(lO en cuo:Lqui cr
c i t , m i :;;. i n orm i l i n-_;a J cuc n or tur e t h amo a::;:audi tur, si iusta l encu , y 1 ~o bre, oi pide oo a o j u otac , e~ e oeuoLndo.
r t icri t .

53 , Lt n u.lli e >i zco cr LL~ c.t - cerdottlr' l i c c~ t srcri s c ancnis 53. lincn obi po o presb:tero puede ienor loe a e doo eL-
nene
i '"llorero .

54 . cce l<;siia quc.a n!:J i n_cntio !Jo ini buEl ccnot ruun tur ; lice t 54 . Ac erca d l as i~le o i os que s on oon:Jtruidn or haobro:J
libre s . los ea l cito donarl a s o vendarl o , c on t al. que l e i -lc-
ceo trndere, ven dcre , tcnturnodo ut cccleoic n on dc c tru a~ur, scd oor- 1- no oen destrui da y coti d i cn ~c nte oc celebren loo ou~rcdo ~
viuntlU' c otid ic 10norce . o:fi c ioo .

- r:
55 . Dixit otiem do!!lnus rex in eada'!l synodun , ut a sede apostoli- 55. Inform t a~bin el r ey , en el mismo sinodo , que babia obte-
nido licencia de l a Sede Apos tlica , e at o ee, del Pontifi c a Adria-
~,id cst ab Adrinno pontifici , licentian habuicse , ut "'ilramnum no, ar~ t emer al arzobi spo Angilramno en s u palacio para utilidad
crchier iscopum in euo p latio assiduc haberet propt<1r util i t ~ tes
de l a I gl esi a . Le r og al mismo sinodo, que del mi smomodo que t e-
n i a a Angilrareno pudier a t ener al obi~ p o Hildebaldo, porque t ~ bi6n
cccl ststicas . Deprecatus est eadeill synodum, ut e o rnod o, aic ut 1\n- ar a ~ 1 c omo par a Ang ilramno, t en a licencia a postlica, Todo el
ilrmnm habuerat , ita etiarn llilcleboldum episccpum babero dab\liaaot; s inodo c onsinti , y l e s par e ci bi en que permaneci era en el p a-
cio rar utili d ~d do la Iflles i s . ----
qLio ct de eodem , aicut et de: Ail[;ilrannum , apostolic:m liccntie.m ba-
bcbat . Cnnis s:vnodus conscnsit,ot placuit eio OUJ.l in p!llctium ese:c
debere ,raptor utili t"tcc eccleeiaoticas .

56 . Comr.onui t e tia. ut .\liquinun i:psa oancto. ovnodus in suo con- 56. I:Jchort6 t bi~n al oo.nto a:!nodo que a illol a recibir en
u no y en su or:1cionoo a Al.cu.ino, dado que era un vo.r6n crt: -
oortio sive in orntionibue rcci pcre dis naretur , eo ~uocl esset vir L~ a ito En l ao doctrina s e cleoi otica Todo o1 e~ to o!nodo a rob6
ccclcniosticis doctrinio erudttua , Ornnic ~~ue_aynoduo sccund1~
1:1 pctici n del rey y lo recibieron en cu seno y en----uGOrocionea .

~ ~ onitionco d~~i re -ia conoenait et ew~ in sorum consortio oive


in oro.tionibus receperunt .

- Gl- - l-
- 29 - - 29 -
KA.!lOLI EPISTOLA DE LITTLRIS COLUIDIS CA!,:rA L !.:ARlO.. AC...,.CA DJ.oL CULl'IVO , , L~s LL'rRAS
780-800
7Bo-80o
marolus ,gratia Dei rex Francorum et Langobardorum ac patr1c1us Carlos , r-cr le srnci o da Dios, rey do loo Francos y de loa
lcn,:ocw.rdo.J, y patricio do loo Ror:anoo , al abad BalJ6Ul:rO y a
Roonnorum, Daugulfo abbat1 et omn1 congresnt1on1 1 t1bi etism con- todu la ce-unidad, y tru:.biln a loo~ a ~! er.oOI::cndodoc, '].ue
mieeis fidelibuo oratoribuo noatris in omnipotontie Dei nomine ruc;on ror noootroo , en noobre de Dios of".nirotcnte tCCCII:oo llc-
gnr nucotro DI nble saludo.
aoabilom direxinue SDlutem.
~s conocilo ror ti, cuy~ dcvoci6n es nuy agradable n "ioo,
Not um igitur sit Deo placitao devotioni vestrae,quia nos una
.ue noeotro::, jt.t.t r::cr.tc. con nue~troo: fieles cor:oidcro:.oa que
oum fidelibus nostris conaidornvi~e utila aeoe , ut opiecopia et ~crir dtil ,uo leo nade~ opisoopclen ~tor1oo , enco~cnlr
no~teria nobio Christo propitio od gubornsndum oo.~esa praator
uo~ con le ,rotccciln de Cristo a nuc. tro gobierno , ade ,,., do
ol~erv~ el orden de 1~ vide regular el cucpl1c1cnto do le
r EGUlaris vttae ordinem atquo aanctac religionie conversationam n::.:' t s rcligi{n, e.cerzan tD.!::bin la ensei'la.nzn de lne lctrac,
conforcc o l P cnr~cidad de ende uno, a quianoo con la ayudo de
otiam in litterarum naditationibus oim qui donante Domino dieco- 1oa .ucd n oprcndor , do rodo que, noi oo:o lo norma re ,ulur
re possunt eecundum uniuscuiueque capa.citatma docendi studium suat<nt le bonaot1dad de las costunbroe, so! tarbin la ali-
Cacin ccnatnntE el cctudio y l a &nscftanzn, ordene y adorne la
dobeant impendere, qualiter,sicut regularis norca honestatem mo- ouccei~n de leo Fale~roo , .cm que quianeo traten de ncrcdnr
rum, ita quoque docond1 et dieoend1 inetantia ordinet et ornet >i~o viviendo rcct;u:cnte, to.mbi<!n lo 00111 1 la::can no olv1d'n-
c...c::c lo l.abl~.r corrcctlilo:onte. l'ueo eot eocrito:To juotifictc-
eeriem verborum,ut,qui Deo pl,cere appetunt recte vivendo,ei o t~ao rO:s por tus pcl.nbras, o te condenms por tus pnl.abras. !.d.
placoro non negliant recto loquendo. SCriptum oet enim:"Aut ex "Ua~ , aun.,uc ca rejor eJ. obrar con rectitud que el oo!Kr, no
o .. to.ntc, onteo de obrar se dobe conocer or lo tonto, ende
vorbia tuis 1ustificaberio ,aut ox verbio tuis condemnaberio" . uno datcre errcnder lo quo desea llovnr a cebo, "ro quo tan o
Q~s en1n meli us s1t bene fncere quam nosse,prius ~en _,:, plonru:.ente el aspiritu entienda qu6 deba heccr, cunnto 1:
le~ un haya corrido en la alabanza de Jioo o~iFotentc oin tro-
cot nosee qunm facero . Debet ergo quisque d1eoero quod optet im- ,ic~os ni orroreo. Puee , debiendo todoo loe hoobreo evitar loo
plaro, ut tonto uberiuo quid OBero dobeat intolli gat animo , q~to eroree, t.:nto r.,s tlcben huir da ellos, en lo pooibl~, quienes
... t>;
;.an sido elc...idoo s6lo pare. esto; es dEcir, r ara ncrVfr cspc-
in ocnipotentis Dei laudibue s ine oondeciorum offendiculia cu~
c1 lr.cnt<l n lo verdad. ut afecto, babilr'ldoscnoo er:virido a re-
currorit lin,;ua. Nan owa omnibus hominibue vitondn o1nt menda- r: 1o en Gatos anoe, desao al~unos coneoterioo, cgcritos en
le ;ua oc nor cowunicabn quo loo hcrcnnoo 8li rcoluidoo oo
cia,qunnto nagis 1111 secundum possibilitstem declinare dcbent, dcliccban a elevar por noootroo sus oncradcs y picdosaa ora-
qui ad hoc solumnodo probantur olecti,ut servire specialiter do- cienes, adverti~co que en le nnyor parte de los escritos r en-
ci r.ndo~;,, rl oentido era recto, ~ro eu lenrua incult~ pu<.c ,
boant veri tati. !Iom cum nobi11 in bis annis a nonnullio a:onaote- .LO uc cu indo~o. davcciGn l e dictaba fiell::cntc en au inuri ~l' ,
riis saopiue scripta dir1e erentur,in quibus, quod pro nobie fra- eoto 1~ o, nor :falta de conoci~icntos, flXtGrior.:.~nte SG lo in-
pEd a expresar sin error una le~-un inculto. Por eso teciroc
trcs ibidem cocmornntes in sacrio et piis orationibus decertaront, e ur no! cor o la ~ rudencia era escaso pare eooribir, o~! tocbic'n
oieaificaretur, oognovinus in plcrieque preefat1s oonocriptionibuo fucoo ::uello "cnor ,uo l o oorraot11111ente debido , la OOPD-Cidad pa-
ra co~rcndcr bien los s~radno eccriturns.
eoruodec et sensus rectoo et sor.cones incultos ;quia.quod pia Ce -
votio intoriue f1deliter dictnbat , boo exteriue proptor neeliaon-
ti= diocencli lingua inorudita exprimero sine ropreboneione non
vnle~at.undo factun cet,ut t~ere inciperemus,ne fortc , sicut mi-

nar crat in scribendo prudentio,ita quoquo et multo minar eoeet


quam recte eose debuioeet in onnctarum scri pturaruc nd intal1lgon-

-62-
dum eapientia. Et bene nov~a omnes, quia, quamvia per1culosi s1nt fo.lO.l bien st~b~::;oa IJU' aun :ue loa orrorau del le116U4je son peli-
errores verboruo,t:ulto per1culce10!'<!s eunt errores sansuUJ:l. Que.::.- rooos , ~u~o -do pcl1 reno~ son loo errores de sentido. or lo
cu 1 os exhcrtr.-oa no e6lo a no descuidar al aetudio de loo le-
oorea hortamur voa litterarwa atudia non aolum non n-cligere va- trae, cinc tazobi~ a autud1~r denodlld=ante con la iot.r.oi&!.
~ t.u::Hdc - o:-r J11blc n io:l, r.ar- qua .od'-ia conccc;r c4a ~d
nm eti:m hWliJ.liz::a et Deo placita 1ntentiana ad hoc certatin dia-
o1l '1 rect!a::<nto .oa 111torios la lo.a &al'r&daa aacri turrta. l!a-
ccre , ut ~acilius et reotiuo divinnrua acripturarum =Yteria volea- 1l!ndo::;e iru~ertru> no lao r-~,a:: :~cerc11oa firun>.a r e t6ricae,
tia penetrare. CWl aut 1n sacria papnio achemata, tropi at coa- tro O:> y otro ton:t.o aililares a 4atca, no cabe duda que C"-'
l<ctor lao entienda t nto rf.e protund~anto an cu eopiritul1-
tara h1a 31mil1a ~aorta inveniantur, nulli dubium aot ,quod ea 4 <l ou~tr ~o l'namcnto eat4 1natru1do con ontericridnd on al
unuoqui11Q.ue leanrto citius spir1tual1ter 1ntelltg1t, quanto estudio de lo.o lctro..a. Ujanoe pe.r! aoto, hcmbre.a con vol.untcd
y capocidad d& cprcnder y el. deseo de eoeer.ar n otro.a. Lato o-
:trina 1n litterarum ma~aterio plenius 1netructua t'uarit . Tala& be oer llcvc a cc.bo acl "ltc con l <lavot into :.ciln 001 1 e
varo ad hoc opue viri ali,t;antur,qui et voluntat. . et poaeibilita- l cr<:cnc::oa. Du1c oo, pne , qua aec:!a CDln cOIIvi<ne a lo
o ldodoa de l a 14;luia, 1ntar1o=~tc devoto y artericrr:enu
tea d1ocend1 et dB!Jidariwa babeant al.ios inetru~ . Et hoc ten- ll.octo::~, o:uoto:: par vivir bi~ y erudi toa rer hablar corrcc-
~ ca intentione agatur, qua devotioni a nobia praecipitur. Op- t ente , o t'ln da ua todo el que oo buuque por varea en n
'8 dlll. .,e .01 O l n(blCC3 da VU8 trn BC\tl OOnV&rb"C ' ( . t
toauo enim voa , eicut decet ecclaaiaa ~itaa , et 1ntor1ua davotoo 11'1cuc eu vidn con waotrs preaeoo1a y reo-eee czoco da..do
ct extarius doct os castooque bene vivGndo et scholseticos bono .r .cica al. ::e:'1or or.nipotcntc por la inotrucci6n recibida de
vueetr eabidur , percibida a traveSo da l a lectura o el e ~to.
loqucndo , ut ,quicunquo voa prcpter nomon Dooini et eonctae con- o olvidec h'lccr lle,w.r ojlll.:plnreo do aot oG.rtr a todoo loo
aut~;:,co:. y a tuo ca.accpoa y n todoe loa ncnaotcricn, ~1
varoatianio nobilitatem ad vidandum axpetierit , aicut de aspectu
qul<re~ g o3Dr de nuestro favor.
vostro acdi~icatur visua , ita quoqua de sopicntia veatrs ,quaa in
1-.:;endo MU cmtando perceparit,instructua O&"nipotenti D<cino
;:r:ltica agendo gawlene redeat . Huius itaque epietolae exe:~~ploria

tld ocnaa su!'h"aaentas tuoeque coepicoopos ot par universo. ~

torio dirici non necli~ , ai crntiea nootrno habero vie .


. .,

. ,.:,-
-\
- JO-
- 30 - C/Jir. '""'' ....L rE CARLO:::
XA!lOLI EPISTOLA. GEl!ERALIS 766 - 800
786-800
Carlos' rc.r 111 auxilio de Dios, rfl1 da loa l'r:r!OOIS '1 de loa
IArolua , Dd fretua awtilio r.x Prancorua at Lml6obardorwa ao Lcncobardoe, y rGtricio da loa ~oeanoa, A lo3 riodosce lcatorco,
pntriciue R~orun,roliaiosia lectoribus nostrae ditioni subiec- :: ~<:tos a 1lllt~stro ronlato .
tia .
Cw:1 nos divina aemper llomi :toriequa clamentia aivo in bellorum wi bi<:n la i'l 0-:U<::C hur lUlA no alaenz O ,.11811r en el. o lo 1 bcnc:-
1c1o~ de lo cl~encio divino quu nos protege aicapre, tnnto en
eventibue sive pacis tranqu11litnte cuatod1at,ata1 repandora quic- J i crior lle la '!'Dotria coeo en al exterior, aaa &n lo::; avantoo>
'liceo cc:c er. la tranqu1l~1ad de le P"Zo ain .. b~~o, puc to
quaa aiu. benef1ciia teuuitaa humana non praevalat, tamen ,qu14 eat estro Llio:> ea de uno iaericordi" inatiaable, acepta la dc-
1.naeatiaabU1a m1ser1oordiae Daus noster, devotaa IIU&8 aeJ"<7Cituti vo= intenci!n t!c carrtrlo. ror lo tonto, oo::.o nos reocupa que
lo aituaci6n de r:ue~trllB t~:le!lies :~ia::f.re Mjcr., no:> eai"orzc:. O<I
beniO>e adprobat voluntatea . I&itur qu:ia ourae nobia aat,ut noo- por X"eotaurar col' .rdientt calo el ~tucSio de lila letras ctat ol-
trm'wll aooleaiarwa ad aaliora acmper proficiat atatua , oblittara.tu vidado JOr 1~ dcoidi~ de nua-tro~ C4Jcraa, e invitotoe, en cu;n-
to poda.oo ta::biln con nue. tro ejt.t~Jlo, o retoJC:>r al estudio ele
pene naicrun noetrorum desidia reparara v1gilanti stud1o litt&ra- lila c.rtea libcraleo. A este profloito yll harca corr~do cuidodo-
run antasimua off1cinnm,at a4 pornoscenda studia liborelium ar- am nnt~, ocn le ayudo eSa Dios, todos loa libree del Anti!Uo y
d~l luevo Taatoranto, oorro~pidoa or imrarioia de loa bibliote-
tilll:l noatro atinn quoo poaa~~~:~ua invi tomus u1111plo. Intar quna carioa. tovidc, adc ~. por los ej~ploa de nua~tro pwirG .1r1-
ion pr1dem universos vataria ac novi instruaenti libros , librari~ no, dc vcncrE:i!l ce. cri , qui&n gracia:> a eu rcccapoci6:1, ., !>cllc-
ciG ocn cJntlcca e trwdioiGn ro~ tcdoa loa tcleai~a de l ll
rua imparitia depravatoa,Deo noo in oonibua adiuvcnta , azccuoaia Caliao , ncactro:>, c<n no ""or &ntu:~irw:o, 4'0Cilr::J o:s dJ.. n1"1cr;;r-.
corraxil:ua. Accanei praetaraa vcn81'8Jldaa m1111oriaa Pippini gani- lea con unn carie 4o la ~ciAllos lecturf a. !'inalJ::cnte, ndo
quo hco:s encor:tra.lo lecturas Jl<:r"- ~1 oficio nocturno, cos; ilc-
torio nostri axewplis , qui totae Galliarum ecclaaiae roncnae tra- dce or &J.c=c con un cSeticiente trnbajo, con rect~ int~nc,ln ,
ditionia auo atudio canUbua dacor.vit,noa nihilc.inue aolerti c;ro Cin 14(nctd ~cS , ya .u t.<'n aido co i<.clra ain lo' vocnbloe
oxoctoe de Lua nutoX"ca y con abundancia de arrorea~ no hc-oo
oo.edom curw:tuo intui tu praecipuorun inoi&nire carie lectionUI:h,, ocp~rtcdo 'l""'en cucatrco cS!aa, en loa 111v1noa lcctut:.fil oc oi-
Denique quia ad nocturnala o:tticiun coopilo.tae quorundem caseo gtn oolcci~ oc r.t!lc~n:.nteo "n rcdio de loa u -rt.dco o.!icio~ y
he o~ (toidido r"f'crr orlas. J;ata obra Ja oorroooin a a lo l. c. e_
labore,licat recto 1ntu1tu, m1nue tamen idonaa rap~erimua lectio- ere t~:r.1o :. la..U.o Dif.ccno, da nue3tr .Cacilia :e.lncia e,
nea, quip,.e quae et sine auctoruD suorum vocabulia easant poaitaa fin de que ~veoti~undo en los e&eritoa do loa TGdres c~t6licco
cw;l &:1 !t:crcn vaat!a~:s rrodera:J, e;lCOSic:t'a olerte_ nor.c-
et in:tinitia vitiorua an:frootibua aoaterent , non au::ua pe.aei neo- l.lLa 7 colocar.l, .or ui decir, m una aola corona toJo lo .,.
tria in diabue in divinia laotionibua intar aaora o:tf1o1a incon- tueca t11. ~te, d<ocODdo ca:,lnccrnoa obGGqu1o~ontc,lcy6
loa tr!!t~do_ y Bcr.:onaa de loo divaraoa Tadrao cat<SliCO!J y ex-
eonnntea orstrepore soloeciscos, atqus earunde lectl.ODW:I in trajo tcdo lo :::o,or, ~ noo o1'rGc16 lecturoo a1n e.rrore:J, di~:
ooliua reforcaro tramitea mentem intandimuc. Idqua opua Paulo trihu1o en dca vo1drcneo, adaptc<loa nr; oedn i'a:.tividnd 11
lo l r o do toc!o el u..o .
~, :tam111ar1 clentulo noatro,elimnndum 1n1unximuo,oo111cat
ut, atudiose catholicor~~~:~ petrus dicta perourrana,veluti e latie-
oinie eorum pratia oartos quoaque noaculoa leaerat , et in ww:a
quaeque eoaent utilia quasi aertu2 aptaret. Cu1 noatraa celei-
tudini devota pareN dasic!erana,trectatua atque oenoonee divor-
oo~ oatbolicorum atl'UII perlaaana et optima quaequa cSecarpena,

_,.- -6-
in duobua volwainibua per totiuo anni oiroulwa ooacruantae
cuique feot1vitat1 d1et:!.ncte et absque vitiia nobis obtul1t
loot1onoa. Quarwl ~iwa textum noatra aaaoo1tata perpendantee, itndo o~neid&rcdo el tex~o do todaa allaa oon nuestro rro-
io or1tor1o, hcoo eprobodo eoos voldneneo con nues tro au-
nootra cadoa volurina ouctoritate conotab111muo veatracqua rel1- t 'lt. y oo loo hcro~ entre do ..r ocr lddos en lao 1.-lc-
gion1 in Chriet1 eocloe11a trod:ll!lus ad lee;endua. de Crioto.

.
- ll -
-ll -
CAPil'ULffi Ilf PAGO C!:i!IC"....AIIUCO DArot"
C A ltuiJ.R ::l'.!IA IJ LA ~ ': LOO C-'10::-'.Z:C-
8oO. aestate .
Vero.no dd 1!00

Capitu1.um doo:mi Caro11 Capitular del -&Uor Carlos


Ante los nu.c~roeoa raolc:::oe q"" noc llc;<:n de prU de pcr-
rro nil:tia raoluatiane ,quae ad nos Y&n1 t de hODinibua eccle- aon o aclaaU.aticaa 1 fillcalinoa cue no fueron ccnvoclldoe cur.n-
oiatioia eau t1aoalinia qui non erant adiurnati ,qu&ndo in Coano- clo eetuYi. a.. en la re.- ... tn Cenol".4nioa , noe paraoil bien a;..t;.-
blccer , de cm.W. c.cuanl.o con el ~ccr de nue tres :ficle- uc
ccn1co pago tuimun , viowo eot nob1s una cum consulto~ noo- cualquirra de ellos qua poseyera un cuarto de p"-l'Ccl.c, are,
trorutt atatuara , ut,qu1cw."<}ue ele praedict1o honin1bua quartul ~ por el ~.ocio 4c un <!!.., en al oacpo Ja eu acr1or y para tl
oon eu prcio an:.4o, 1 ll.lc n <- sea requerido por el OCJ.or
tenaret,oum auio enirualibus aenior1 ouo plenitl!r unum dicm cum auo p.a-.. ningW. otro trabajo ~~~anual c.n la a<.l:l:ma.
cratro in O&mfO do~1n1co aruret, et posteo nallum aervic1um a1 ma- El que no tuviere tlllltca ani: -eo cama :.<a"' clll:lplir s oto en
un <l:!a, que hcet cate trabajo an 4oll do11 . Y el ,uc oolr-t:cntc
nuale in ipaa abdccado a oen1ora auo raquireratl.lr . I::t qui tcntn tuviera cuatro ani&claa oobooooca, de ocle qua no r-uc.tan or-r
animalia non hnhorct ut in uno die h oc explore volerot, er:f1caret por s mioroa, ore por un 4ia, con otroa unido a alloo, en el
prnediotum opuo in duobuo diebus; et qui s olumcodo invalido , itB ut
cru:tpo do ou cel\cr y otro da en l a ce: one. brinde trabajo
nucl. Y al ~ue no .u .tero hacer nudu da asto ni tuvi<rc oni
=-
pc.r os nc11 poooont arara , quattuor sninalia haberet, oum eio aoo1a- las, .uo tr .bajo - ar11. eu aa Ol' ce oua r cnoe or tra 4ao
<!~oda lo .,.,..t.na t ...ata la tllr'<lc, y 1ua cu acncr no le exija te.
tio cl11a arorot uno dio in cel!lpo s enioris , et unun diea pootmodum Lllto Be cu:- a da divarou umerna . AJ.unos trabajaOGil todr.
in 1poe ebdo..adne opera monuum facarst. Et qui nihil u h1o foco- 111 ocan4 otroo, rcdi otroa, cloo dioa. J:e;..oe aotobl<ccido
ro potarot no<).uo animalin habarot, per treo dios oen1or1 auo r.ani-
por lo tanto que al p~ablo no auotrHita a l aa obrro
oicru.cl:le ni ea la exija ...da .or parta c!a lo.. octoraa.
t::=-
bua a r..ono usquo ad voBP<Jl'lll:t operaretur,ot scmior suus ei Ol:lpliua Ll que fOOcycra tC!lO:I da un cuarto de 1 arcela, ejecute
~bajo~ e~ la aat1aao16D de au pooc~in.
nOD rcquircrat. Diveraia IUII:IqUC :odiO hcO IIC&bcntur & quibuadam 1 e.;.o. ciado cnlen al~ Adalo.rdo, ~oo n.u~ .. -ao .llli.1..21l!o
totB abdomada oparabatur, a quibwldaa dildia , et a quibuadam -4Y;' J'tll'3. ~u o 8U voz, juntw: cnt 0011 nueatro~; otro. :fi&lc,., en
nue .. tro l~r y flo1blic=>c.nta, diapocea el cu:pli:o.iElltO' de
diea . I4oiroo h11ec otBtuicU3, ut nec fe:ilia s e a prnediotia ope- eatiUI cocu pcr11 Ktiafacci&!. da alloa.
ribuM aubt~arc poeaat, naqua o aenicribua aapliua aia axquirara-
tur. Et qui c.inua quortne obtii::o de t crra heberet,sl!cundu::o eat1-
c.o.t1one:a aui telluria opera faceret. Haec Adclordo ~ palatio
nootro &4 aorwa aatia:factionaa una cum aliia f1delibl.la noatria
pru:cipara nolltr.l Yico et publica adnuntiare iuesimlo.

-66-
- 32-
- 32 -
f IWL R ;,CL:'Ci D.!. LO.J
CAPITULARE DE VILLIS J'! O e00 G entes

800 vel ant e ?

~u&reoos que lon dominios , que beooa inotituido paro nuootra


Volumus ut ~ nos trae ,quas ad opue nostrum aerviendi ins- utilidad , funcionen nte ntc on provecho nueotro y no de
otroo hombres .
ti tutas habel!lus, sub intesri tate par'tibua nos tris deservinnt at
non al.iis bominibus.
2. uestro puc.blo deber ser bien atEndido y nadie lo deber.
2 . Ut ~ nostra. bene conservata ait et a nemine in pau- reducir a l a pobreza .
pertate miaea .
3. ~ue lo intendente no o a trevan a poner a nuo ~ tro ruc-
3. Ut non praceu:!'!nnt ~ nootran fSJIilian in eorun eervi tium bl o a cu servicio ]Xreon.al.; no lo obJ.iglU~ n rv::U.i zar trc.bo-
poner e ,non corvadaa , non materia cedere neo aliud opua sibi faoere ~ rurales, ni talar rbolee, ni otro ti po de tro.b jo en rrc-
vcollo personal.; t OI:l pcco podrnn ac eptar don.ativC' al;uno:ni un
cocant,et neq_ue ulla dona o.b ipsie accipiant,non caballum ,non c o.b~~ o, ni un buey, ni una v~c a, ni un p~erco, ni una oveja,
bovem,non vocoam,non porcum , non berbicam,non porcellmn ,non ag- ni un ~ c cbn, ni m, oordoro, o co a alguna, o.xccpto b bidc. ,
hortali~a , fruto , polloo y huevo~ .
ncllul:l,noc a.liam ca.ueam,nisi buticuJ.aa st ortum , poma ,pullos et
ova .
4. Si ~ cu i . n de nue : tro pu blo produce n or o a nuen tr
4. Si ~ nostra partibua nostris aliquam i'eceri t fraudem pronJ.ccndco, ~ o r r bo o negligencia, dcl;c~re ~par tot" ente
de l a t:xocinio aut alio nraglecto,i~lud in caput componat; de roli- el d o; adc::-1~0 recibir lo.J ezotas ogl1 dio ene l a lcy,cx-
ccpto on los C:J.so do h icidio o incendio intencional., en 1 "
quo vero pro lege rec ipiat disoiplinam vapuJ.ando ,nisi tnntum pro qu puede exicirac un:l t::.ul t a . Con reo pe e to l oa de l 's hobi t~.r
hooicidio et incendi o,unde fro.uda exire poteat. Ad reliquos autem tec, oe les deber aplicar ::u pro:ia juo tic~a de t cucrdo con
l a l ey ; no ob t ant e , co:r o dijimos , loe - i r:.bros de rii.i tro 1"l1c -
homines iustitiam eorum,qLtalcm hobuerint , reddere atudeant,ai~ lo, n l ucar d aor ul todo o r ccibir:fu . azot o. Los ho~bre.c___
le:>': est; pro frou.da vera nostra,ut diximus ,famil i a vapu.letur." Fran- libres, en c ambio, que habiten on t erritorioo fi~c~e.c, o en
nuc tros dooinios, s i ca a tioron algtma falto, debc~Jn r s~
ci autem qu.i in fia.ois a ut v1llie no.etris commnnent,quicquid oom- cir el d ;o ca ua do Sc;dn ouo l cyeo particulares, y lo uc
nisarint , eecundum legem eorum emendare studeant,et quod pro f'rau- p ~aren oo o ult~ debe~ ser r ec audado p ~ nu estro p~tr~ o-
nio , son en coondo o e n otra forma d P:ICO
da dederint , ad opua nostrum veni at ,id est i n peculio aut 1n alio
pructio .
5. Cuando ~oo int ndent o denan ha cor ~alizar nue tros tr -
5 , Quando~ nostri laborea nostroa facere debent,aeminare baj os , t es ca o cobrar o ar, cooeohc.r lne r:.i csc , oc ~
aut e.rara , messes collige.re,fonun. secare aut vindcamiare,unuequieque el heno o ven 1 .inr, todos debe~h prevenir lo que oc dcbl! lK -
car en ticnpo do tr:::bajo en e de. l uc y dcbcrln e Et :lbl cc cr
in t empere le.boris ad unumqu~~que locun. praevideat ac institt1cre onc s e debe h cer ora que todo d buen recu2todo . Ln onco
faciat quooodo factum eit ,ut bene salva ein t . Si intra patrie.m de que el intendente no se oncontraro en 1 c onorcc o no pu-
diere llceor se hno t o algn lugar, de berl andar un bu n d ~e
non fuerit et in qual loco i udex venire non potuerit ,~ bonum cado de entre nue~tro bUoblo u otro ho~bre do ou c on~ianzo
pc.r cuidar nue ctrc intcre eoo :por n uestro prov(Jcll o; el in-
de f~ui~ ia nostra aut alium hominom bene cred i tum causas nostras
tendente deber cuidar esnccic.J..c:ent c ol envo de un hor.br e
rovidendi dirigat,qua.l Her ad profe c tum veniant; et iudex diligen- digno de conficnza por~ c~plir at~ funci n .
ter praevidcat,ut fidelem bominem tr::msn ittat S!.d heno oau.sam pro-
videndQill.

- f.7-
- 67-
6 . Vohmus ut iudices nostri ~ ex omni conlaboratu plani- 6. Orden2Jl!os ClUe los i ntendentes entre6Uen en su totalidad
el di ezmo de todo lo pr oducido . a l as i gl esi as que e s tn ubi-
tc.r danent/ad ecclesie.s (lUae s:unt in noetrie fieois,et ad aJ.terius c ada u en territorio f i scal , y no entre,::uen nue tre s di ez os
ecclcsia9nostra~data non fiat , niei ubi anti(luitus institurn l as i gle si a s de otro se or, a no ser ue desde muy anti guo ya
e s t uvi e:::e establecide e s a c os t umbre . Ningn clrig o que no per-
fuit . Et non al i i clerici habeant ipeas acclesias,nisi nostri tenE zca a nue :: tro puebl o o a nuestra c apilla podrd adl!lini strar
aut de~ aut de capella nostra . die a s i lEBi "' s.

7. Ut UDQOquis(lue iudex euun eervitium ploniter perficiat , si- 7. uc c ~ d c i n t e,dcnto c ~pl o plcn arcn t o con toda s O l obl i -
out ei fuerit denuntiatum; et si neceeaitae ovenerit quod plus ~o i ole s co~ o so l e t n i n dicado, y en c a oo de que deba cUE-
- ir or mt-c ro e obli...;o.cionc o , de be r oomunicer oi s e 11~
servire debeot,tunc computare ~aciat si servitium debeai; multipli- do cr r.ler..r .. 'o or nrarioo o t1~o cl!c a.
care vel noctes .

B. Ut iudicee noetri vineaa recipiant nootras,(luee de eorum eunt t. le m e:~ tre o int enJcn t e aiL inic tren l ac vieo que cs t1
a ~u cu o o ~- Lcc.lic cn !: 1. n esto uncin; el vin o lo de ber _
ninisteri o, et bene eas :faciant et i psum vinwn in bona mi tt3Ilt vae- (.nr. l c. t: uen o v roij e.o ~ cui nrn .uc no ce .ierda . Debcr:!n
cula et dili~enter prnevidere faciant,quod nullo modo nauregatum ::! u rL otr o ti . oc c i ol de v i no para prove er e nuc treo
.l :i.nioo. LilCO.:lO de .;;.uc o o l ubicrc ce. pr ado m ~l:l vin o del n cc c-
sit;aliud vero vino peccliore comparando amere fe.oiant , unde vill al't ... ti .rcr n c~ Lrcc o- in1cs, noc l o hardn onbcr 'ara Cl U nc.:-
dominicas condiribre poeent . t quandoquidem plus de ipso vino .otro:: cli , _c...., o~ oc nu ut;ra volLult d eJ. rosr~cto. i.n. en
c,-o e nuc- tr o::: viilcdoo :u-~ nue tro u oo .t..nv!en:::. nuc, t reo
CCDparatum i'ueri t quod ad ~ nos tras oondirigendum mi ttendi ..lL e os l o ~ c cn o de n ue wt r oo cloJinioo que se }Alrucn en vino.
opus sit,nobie innotescat , ut noa commendemua qualiter nostra f~

rit exinde vo~untaa . Ci ppaticoa enim de vineis noetris e.d opus noa-
truo I!Uttere faciant . Censa de villis nostris qui vinum debent,
in celJ.aria nostra mi tte.t .

9. Volumua ut unuaq1lisque i 1dcx in suo ministerio mensurem ~


dio~, sexteriorum -et situlae per aextaria octo- et corborWii~ "o
tenore habeant sicut et in palatio habemue .

10.-Ut nniores nostri et foreeterii,pvledrarii,cellererii , deca- lO . e u .. -tro.c cncu.rc..cloo y uuo.rdabosq u~;:s,c aball c ri :;o.o ,
dcn_Lnwc rc~ , dc Ln o~ ,re c ~udador s y d c ds o icieJ. , ~c n l a
~,t lonerii vel ceteri ministeriales rega faciant et sogalee do-
cxtcnsiJ . .:L e'"' . o quE l e a corrcspc;;ndo., y en tr~~u~c. n l o l c c:,o-
nent de naneis eorum, pro manuopera varo eorum ministeria bene prac- co .;;e :::uo .oos . En l u;ar de teccr 1 borco r.anu::::le.:J , _, .. e
videcnt . Et ~ualiscunque maior habuerit benefi cium,euum vicarium cu:- t.l. i::' e rrc r t (ente con s u obli ,..c c i ono_ . ui cn s o. c nc!li"C-
do y tc.Jr~ un bcnE. f i ci o , .ande un :;icario p r __ uc cur l e , Ln
mittsre f'ociat,quali te;r et manuopera et ceterum eervitium pro eo L r oo 1 ;;o , l r,.. lcbcroo . c.nua.lco y de~. o scrv i c ills,
adirnplcre debeat .

11 . Ut nullus~ rr.aneionaticos ad suwn opu.e nec ad suoe ca- 11. uc. nL1n.:1 i n te ndentE or nin3n conc c to t e e n.loja .i cn-
nee super hoJr.inee nostros atque in forestes nullatenu.a prandant . to . r: ::::! e p r~ s uo pcrroo ni en c a o de nue~;tros onbrc:J
~ i en les ~ to ~ reeervDd ~ o.

12 . Ut nullua iudex obsidem nostrum in vill a nootra commendare 1~ . uc ninrn i n t cn dcr:.t c cnc o~ i .ndc ~~ uno crc nuc:;ctros r e-
~, neo c. u:1 dc: inio nuestro .
focia:t .

-Ci .
13. ~ ue c uidan bi en nue s tros s e cntales y de ningn modo per-
:1.3 . Ut equos emissarios , :!.d est waraniones,benc:; praevidc:;ant et i t= que pel'r.lanezc sn n:uc o ti empo en un mismo lug ar, ;ara que
nullatenus eos in uno loco diu stare permi ttant,ne forte pro hoc nc se perjudi_uen . Y si h y a l e;ano que est enfermo o sea ya v ie-
jo , o muri er e, hsanlo s ber oportunamente antes de que lle ue
pereet . t si aliquis telis est,quod bonue non sit aut veter anus
1 t i c p e de ;jun t ~ rlos c on l a s yegua s.
ai t,si vero mortuus fu.erit ,nobis nuntiare facient tam:pore congruo,
antequam tempus venia.t ut inter ilmenta mi tti debeant .
14 . uc cuidEn bj~;n nue tr a yc us.e y orcrtmmr.cntc o.p rt n
J.4 . Ut iument~ nostre bene custodiant et poledros ad tempus lo_ otril. o; . Si se ulti lican las potrancas las deber~ a-
segregan t et si pul trellae mul 'tiplicatae fuerint , separatae
rt ~r y forr r otra tro ill
fiant et gregem per so exinde e.dunare faciant .
15 . ue oin f ta e el d!n d San ~tfn (11 d novie e)'
15 . Ut poledros nostros missa aancti llartini hiemale ad pe.la- !'"i ccr:ducir lo~ , trillos a nue ... tro po.J.;cio invonm1 .
tiuu ornnimodis habeant .
16 . uerc o ue todo lo que nosotros o l a rein~ hoy~o~ or-
16 . Volumus ut qttcquid nos aut regina unicuique ~ ordi- o :~do e plir e un intcn ento , o lo qua hay n ordena do nue c-
troo ofici ce, e l ccncec~ o e l cop ro ~eyor, s e por andnto
naveri!:luo s.at ministsr:l.ales noatri, sinescalcus et buttioularius , n~ e tro o de 1~ reine, lo c uo ln cor o se l o orden; y quien r or
de verbo nostro aut reginae ipsis iudicibus ordinaverit,ad aun- n -11 cl~ei a n ouc;l:. rc, d ber sb tGnarae d bcbe:t> do ocle el
_ o "L .. i;o e n '!U e e; le nctifiq,ue haota qu(. s
don plocitum sicut eis institutum fuerit impletum habeant ; et o 1 r in- . cr p .ir -r ebsuc1 t o. Ji el stuvie-
quicumqae per n leBentiam dirniserit,a potu se abatineat post- :r:c en 1 e ;ilrci to , o dc _ucrdio. , o en ~m- r.lioi n, o on otro 1-
, y, t. u i cr c crtlcn!ldo c.1 ~ o a fl\.l() sub al ternos :; e o too no 1
qumn ci nuntiatum faeri t,usque dum in praesentia nostra aut re-'- .'l i r en, en e - te c s.so , debcrl dirigir:::e :?. f. c_cio "' pie y
g inae voniat et a nobis l icentiam quaerat abaolvendi . Et si iu- c u. , l ir c yuno de co::: idt:! 'ii be ida h ata tsnto o: pt..nf"on lns r oz o-
po. 1 - e e 1 s no CW1. liercm con u deber , y entonces d -
~ in oxercitu aut in wacta seu in ambasiato vel aliabi ~uerit
'n r oe t or el c ~o ti o .uc se los d, oca en ()US esp d e,
st itmiori bus eiua aliqu:ld ordinatWll fueri t ot non complover:l.nt , GC en 1~ ro ~ ue plaguior a noootro o a l o r~ ino. .
tune :!.psi pedestres ad palatiun veniant et a potu vel carne se
o.batineant,intarim quod r ationes deduoant propter quod lloc di.'iif.-
serunt; et tanc recipient sententiam,aut in dora~ aut quooodo
nobi!l! vel rogina.e plaoaari t .
17. ~~ u - to ~ u inios t eng
17 . naantescumque villas unu.squisql.le in mi nisterio habuerit , en --~d o::. d er" tene r or-
~1tos habeat dopu.tatos homines qui apes ad nostrum opus prae- J r t.\rccll o .

videsnt .
1(. t c. ; n tc n nu
tron olino!J oc cr:!cn ;ollo:J y ::nn:;;oo ,
18. lit ad farinariao nostras p\.lllos at aueas habGant iuxta e ln i ort"-nei o del olino, o en el 1 yor oro , ooible .
qual itatec arinarii vel quantum me~ius potuerint .
l_ . w 10::1 cobertizo:; , en l oo a inio:; :princi:ola::: de ber
19. Ad scuras noetras in villis capi'taneis pullas habeant non 1 .:.ucr
no cno.; uc cien pollo y por lo l Gnoo ochcnt~ ..,:meo
minus C Gt aucas non minus XXX ,ad oansionil cs varo pullos habeent en lo.J de;_ inios _ cnoroc rk crt h a ber ol. noc cincuc .t I'Ol l o!J
y doca cnsos.
non minus L,aucas non minus quam XII .

- Cg...
20 . Unuaquioqua~ex :!'ruota sCipor babundanter faoiat ocni 20. 'lodo intendente l.o;'. l lc ..r er. obw Jy,oia anu.-.1. cr t~ n
ln corta lo producido :; realice cuo v1ei t:nc tres o cu::.tro vc-
onno nd ~ vcnira,excapto vis1tat1oncs eorum par vices tres cc;o-;--o7de al or.o .
out ~unttuor eeu ~pl iua diri,ant.

21 . Vivnrion in~ noatr<UJ unuequicqua ~ ubi ant. . 21. Todo 1ntcndontc, en ~ucutroe de inioa , dcb ~ tncr \1-
vsr o, ele rean dend~ &ntGD lo t:,.t- (~ , Vt fll1 " 0 pt.~iblC :uJ.1;1-
fllcrunt htlbeat,et Di auger1 pot~s t , augE&t ;ct ubi antoa non fue- pl1CDr eu n.S.-ere, dcbr h"'carlo. - ondc nnteo no loo ubo :
runt ct ~:odo esee posou1 t , novi ter fiant. al .rea nte puedan in~tt:lara , dcbcr'n boccrlo.

22 . Coronaa ot rnoe_ie , qui vincaa babuarint, nc:c Ainua trae 22 . LOD .ue t&vic:~n vif. o dab<-r ' o c onccrvcr o. lo tena=
treo o eue tro c orcnnc de: =eiroD w8 loo vifr.do:: .
eut quattaar babcant.

23. In W>IIQ.UIUIQ.ua .xJ,...J noatra haboant 1u41c. . vaocaritiu , 23. loo intcnd&ntac dcbcrtn ~ ncr an nuc tres ~c.L~ioo c~
t ..."'lo""' r re. v ro no, puc.rccD , ov'-jc,..o, e br.. e y cl.1v~cl
porcnr\"fi~~~hiaa,bircc.ritias quantum plus potucrint at yor ntir<;ro pooible, y En roo:!<. alc;uno pued n e r'c:cr Jc; ello:: .
nul.lotenua sine hoc aaoa dabent. bt insu or baboant vacoaa ad e OO:c, hrn df' trncr m'1c1cnt c n1bc.rc do V"'Ct o, l cui1Pdo
d nue1 troa ~ iarvoo , ar ou pro 1CI uoo, dr odc c.r no oe r. -
1llorun ~~ervitilll:1 p&ri1c1andlltl oa.._cndatan par ..!!.!n.2!! noetroe , cicnt el cervicio al P-tri:-cni e rcol con ttopccto t 1 o tro-
qualitor pro servitio od do~1~1cum OFUS vnocaritiaa v al oarru- po le voo~ y loo ax-~oo . oro obtrn<r cerne hcn 1c t<ncr
butyca oo~oo, ero no anfcrroo , v~o1a y ocb. lloo uc no e :ln
cac nullo modo minorot~e eint . Et baboant, quando eerviarint a4 .. rnoooD ,u otro olaoc do ~,.-.nr ao que no o ti onf<n. o. aro,
carneo dandum,bovce olop oo non lan~uidos at vaccea eiva ca- ce. ~ ~1jiroo , n~ or e~to deben raccntir~c lne v c "<l-- o lo.
-r.. tlo... .
ballos non ocabioaoa aut alie pecera non languida. ~t ut 41xi-
cws, pro boc vacco.ritiae val c..rrucao non inorant.
24. "uicquid ad diocu:: nootrua dare debet, unuequiaqua iudex 24. U intcnd..r:tc ::e cnc;;.r.;nrC d~ tc<lo le que lcb_ cntrc-
cc.rcc r el ccrv1c1o ole nc tr 1 e , f :>Jo uo "" lo
in eua babaat plabio , quRli ter bona at o,-tir.a atqua bana atudio- nc:~or, ) t< .. o 1< uo ~andao, " ti 411 nt<. , ,<rlcot. nt
ca ct nit14a OlloDia eint conpooi ta quicquid dadarint. r.t unueqlliJ~, el:l.b~riAo. Cada uno , cw:ndo la corr"t ....d3 servir a ,.,.~:~ootr
&a a , rc.c1 b diori:or:cntc do:> c cridOB <!e oc~alc:: ;:-:....-' ::U ~u-
que II l:.nbent <le eru.onn peatoe per singuloo diea a4 IIUUil aerv1- vici o . Da 1 .i.ra fe=:> lo- dc-'c CCJ ~ tiblca de r~ :: r
t1um,od menea. noetrcm quando aerviarit at roliqua diepenao tucnoa en todo centido, t llllto 1.. rrin; oc o 1, o e l'll "
~i.W.liter in o:nibua bono ait, tam farina qu!llll at peculium .

25. Da pnatione aut~ al. 5eptemb . indicare faoiant , ei fuerit 25 aro e l 1 ele cetie bro deben noti!ioor e1 !.ay " no
o h t 1 ci de ali: f'nto p..rn lo.. o rdt.::.
an non .

26 . l a1ore11 varo Ol:lpliuo in ministerio non babeant nii qUlln- 26 . Los r.nccr-::do" no del>cr~ poaocr ( , extonei(n ,uc 1-
.ue u Jru. recorrer e a tender en un d{
tl.a: 1n una clia circUJaire aut prav14erc potuuint.

27. Cesae noatrae indaoinanter foca et wactas habeant,it:l ut ::!:7 .ucr~~:J C-::s.:ts dcberl.n 'kl. r Can:Jt...nter.tnV se.i. ...lo:: ic
fu o 'Ut%'\lic- !"'r' !!U D<oouric!lld. Y cuo.r.dc nc. tro """1' -
fUllVlla o in t . Lt qu ndo ~ n l le,uo ad pnlaU= va iunt val do v.,. -~ o vuclvr.n ~ J"!lao1o , d ni. '"'' . : ..,r , o<lr :l c. 1-
rodc:unt , nullo ~o~odo in~ 40l:linicaa manaionaticaa prando.nt, 71rl.o-.,..d-~<. a n lea cortijo- re.J.eo , -lllvo en . e e do
qu. r.cd1~ Ul'l" or<.c:n n~ de lo rc:inr . ~ ecnd~ :::u
n1s1 cpccialiter i uaoio noetra aut re;in.ae fuar1t. Et ccmee da auo d1:*tr1to.o ~uic.~e .... desde a.nti ~uo SUlln ~e1 t lr t lo. cnviC"-
tlinictorio v al homin. . 1111 qui antiquitua ooneuati fuerunt ~ ~; o a ou a6qui to, d<bcr'n preva rlo. , dtl ~ odo co t> -:;o,
de o boll o~ oJ. ccr~:> y de todo l e nccc rio r r ~u. =tren
eut lc;ot1onee ooniare , ite et ~odo inantea ot do porvoridio at o~ y co~cte ntc rueden i r a pW. cio y ro ~rc.cr .
nia cio neceaearia sol ito moro eoniare facinnt , qualitor bena at
honorifica n4 pa!otium vonira vel radira pooeint.
\

- -n...
2( .ucraroe - ue t odoa loa al'oa , en tie:po de cuareso, ..rs
28 . Volucu. ut per annoo otnsuloa 1ntra quadr&aa1aa, dom1Dica C. O a r oa, ll.. DdO te: hiiD 1el !'OaanDa, i\1 nu&:Jtra
1n ]Xllaia qwu Osanna d1c1tur,1uxta crd1nat1cnm: no:~tnm argan- orden, . .;ru: tr:n.srortnr l a pl ata obtenida por nueotraa coae-
ctaa 1d a~ulo .ue 1 ~ye-od a1do illforodoo ecbr. lo locrado du-
tull do ncotro labora tu, pcetquu OO!>IlOVtt1cuo de praoeant1 aumc r3Dte el a; o tle trabajo,
quantum e1t nootra laboratio,doferre studennt .
2S. Con raor~oto a OIQu&lloe de nuea troa hca~e 'l"~ '}uicro.n
29. lle .,, ".::atorib\UI ex hOIIlinibw> nocu-ia UDU!!quiaquG iua n 1 ;:o ente nractroe ,cadn intendente ~ recuro que el.lo nb IMCl
preevidaat 1ut non lit eis necease venira ad nos proclamare et ,., .L r1o 1 : tl< ese odc ev1 te ~u por ne~l:lgcnoia oe pierdan
f 11 do tr Ju. :1 al!UnO do nue Lrca !i#rvoa r.clru aro ju ti-
41oo quoa aervira dabet por naslesantiam non dtmittat perdere . c.. otr:. l't 1 e u acr cr Jaber~ ecrorzarae oon enpello r
""' J. 1'El J wici.; : en caso de que en a.lEn lu. ar no COI:IJ t-
L't si !Ull uerit ~ nostar foriru>ecus 1uet1tias ad 'l.uersndum,
cutcra obtoncrln 1 nc ~cr~ t que nueatrc e1crvo o moleste ~r
J:GCiet.r etus cur;. OI'IDi intentiene decartet pro dua 1uot1tia; e to or al contrario, ou ,., cr or d ,-;;o-o ..~r un del<' -
e t si aliquo loco llin1llle ol!lr llooipero valuorit 1W...:an ipoo ..!!!!:- do noo dob,r' hacer ccnecar eate asunto.

~ nostro pro hoc fatigare non pen:~ittat,eed oagieter eius


pc:r ec:etipiiUil aut ouw ~ hoc nobia notwo fac.re etudaat.
30. ,ju~ru.c.a c:u~ ~ca in.. nde:1tea Le&= scv.n..r <>o todo lo
)0 . Volumuo unde oorvire debent ad opua noet~,ex OJ:1D1 ! roduc-do ~or ~ue oubordi~doo cquollo q ue dobe tnrrc~ar o
nuc trc t.~ tnlc ) efect~cn ~ scpcrcoi~n c~ilcr de lo
oonluboratu eorum aorvitium eas resars faoiont,et undo oarra in c:uc deba ~c~acrcc or u~o del eJlrcito, tnt por ~tt
~ oari.,are dahn t, a1mil1ter eagrec;ant,tam per de. oe q ua d lee t r t:l,l cree d~O:o tices e eGo ;o_ porte e:! e lo~ ;:::atore ,
7 lleve:> e l c.Uculo de la car ticad que e< c.v!n.
at per peatores, et eoiant quantw:l ad hoc 1:11 ttnnt.
)l. ue dd ri~o codR hOGiln DCif.CU't.r ood Dile l o ua dr e
31. Ot hoc qucd ad provandarioe vol ;:anitias dara debent dcatinaroo a loa bene!id~oo de prebendoa o a loo g ineccoo 1 y
lo; entr~uU1 totall::cnte en Gl Uau;o ~ut c orrcgponda y nou
s1c111 nodo unoqucque mmo separare faciant at tCIIlpcro oportu- n ll!l.b<ir c6:.o lo l.~cn 7 de d6nde provcng~o.
no pl.Ollitar danont et nobia dicoro sciant,qtuiter inda fa-
ciunt val unde exit.

32. Ut unuoquill<).ua ~ preavideat,quomodo ,.,.,nta bODUII.


... 32. "' todo intGndcnta rovea al r odo d<. tener oitbpro
ClJl"ir1d 1 o.r cccrrc o de otro "'odo, ecr illa de 6ptilta oa-
11
et optillwa per de ccapuratu val aliunde haboat.
33. _spuu Je a~ectucdu l a s&parci~n ~cnc1~ d: ~ hcc_o
33. Poat is~ amia segreoata at seJ:Iinata atquo poracta, 1 >ia .r", todo lo que qua4cre de reo nante dob rt conocr-
quicquid roliquum fUArit exindo de onni conlaboratu ueque od v t~ rcn1b1r nucotro orden ocerc de ai d<ba u rdarac
o v<~ndcr~e .
vcrbum noatrum elllvetur,quatanuo oecun4Uil iuoeicn. . noetrwa
ent VGDUlldetur aut aervetur.
)4 . Debe vclcroe ce r an d111&cno1a p~ que todo lo q~
34. C&nino r raavidcmdtm oat cun Ol:ll11 d1114fcntia1ut quio- ec prcdu-co o r.l bcrc ~u~cnte eato e : toc1 ~o , carno
quid m:mibus laboraverint 1% out fecer1nt , 1d eet lardtm, sic- nh r.do, t tido:o 1 cama alll da, vino , vinac,--re, vino da r:c-
rt... , v1n tc:rvid , ro, rootazo , qu.-.:o, z:a..~tcco, r a.11:0 ,
ca:::En, eulcio, niuDQJ. tue 1T1num,acetml, noratwo, YinUil e oct.., cGrvc:a, 11dro 1<1 1 1 1 , ocru 1 har1nn , t~o eea hec.o y
caru= , cinape 1f ormaticum,but1ruD,brac1oe,oerviaas,lledum,ccl , r-rc o do con ow:a prcl1j1do4 e h1t1cne .
OcrcJll, arinai:I,oiJllia oum :JWJll!O n1tors sint feota vel :parata.

-'"'1-
-71-
35 , Volumus ut de berbici bus crsssis soccia fiat sicut et de 35. Es nueotra v olunta d que ee extrai ga l a g r a s a de l a s ove-
j a s g ordc s y de los cerdos; t cngan , adem6s, len intendentes n o
porcis ; et insuper habeant boves saginatos in unaquaeque villa c enos de d os buEyes c ebados En cada don inio, o pnr a qu e oc l es
non minus quam duos aut ibidem ad socciandum aut &d nos deducen- cxtra i gc. all !:li srr.o l a. gra s a , o bien par a -1UC oe los enve L .s-
t a n vaotros .
dum,
36 . Que nuestros bosques y florestas e ntn bien custodiados ;
36 . Ut silvas vel forestes nostrae bene sint custodi tae; et h agen desmontar donde fue r e neces ario y no pE~ itan que len
ubi locus fuerit ad stirpandum, stirpare faciant , et campos de cempoo se exti endan sobre l os bosques. Donde deba haber b os que.oJ
no permiten que se los tale excesiv~~ntE o s e les d~e . C uoto
silva increscere non perrnittant; et ubi s ilvae debent esse , non dien bien loe animales s a lva jes dent ro de l oo be qucs. CuFntcn
eas permittant nimia capulare atque damnare;et feramina nostra t wobin con l1alcones y ~avilones r ara nues t r o us o y r Eco j::n di -
ligtntcmcnte los ~ q ue noz correspondan ~~r est e conc epto .
intra forestes bene custodiant; similiter acceptores et sperva- Los i n t endentes o los encar3adoz s us h ombre s r.andar en los
rios ed nostrum profectum praevideant;et censa nostra exinde cerdos pa r a engorde a nues t r os booques , s ean los prir.1croo en
entrc. ar el die zmo a fin de dar el buEn eje.nplo, do ocdo que
dilig enter exactent. Et iudices , si eorum parcos ad saginandum pastc rionJcn t e t anbin loo dern ~s entreguen :!ntogr amcn t e el
in sil vam nostram miserint vel maiores nostri aut homines die zno .
eorum ,ipsi primi illam decimam donent ad exemplum bonun profe-
renduu , qualiter in postmodum ceteri homines i llorum decimam
pleniter persalvent.

37. Ut c ampos et culturas nostras bene companant et prata 37 . "'u e uant on,5nn bi en nuca tros Cat:!pon y cul t i vos , 'Y v i,si l cn
r:ues t.ra s pr c.d.r a s cuando e s debi do.
nostra ad tempus custodiant .

38 . Ut aucas past as et pullas pastos ad opus nostrum semper, 38 . uc t nc en sic~rrc en nmo o s~i c intc e cmz cs ce ba da n
r ar,. nuc:...tr c.s ncc ~s i dud cs , J'Br..i. cnviorloo cuundo d cbon ::.crvi r .
quando servire debent aut ad nos transmittere, suff icienter ha-
beant .

39 , Valumus ut pullas et ova quas servientes vel mansuar ii 39. -.:_uor e r.::os q ue recojan l os poll eo y i..ucvoo q u e l o:: s i cr -
von y pos eedor es de nansas entrc;:cn enua.J.r.ent c ; y cu.::mdo no
reddunt per singulos annos , recipera debeant; et quando non ser- secn nccooarios par a nuestro s ervicio, h ._enl oe vc .dcr .
vicrint,ipsos venundare fac iant.

40 . Ut unusquisque iudex per villas hostras singulares etle- 40. Que todo ir!tcndcntc: e n e da uno de. len dor n i oo t cnen
oi empr c prontos , pc.rc.:. ornatlcntacin , pa.voo re.nlos, f a i oan co ,
has , pavones , fasianos , enecao ,columbas , perdices , turtures pro dig- nedc s , J- a.lc:. e.c , pc.r dicGs , trtol as .
nita tis causa omnimodis semper habeant .

41. Ut aedificia intra curtes nosoras vel se pes in circuito 41 . , uo l oo edif icicrJ y cerceo d e cir cunval c.ciLn d o nucc-
tro cor te c~ tn bien c uo todi odoo y ~E encuentren bi en pre pa-
bene sint c_u stodi tae ,et stabula vel coquinae atque pis trina seu rado~ co t~bloo , c ecina s, pnnadcrias y l~nres , para q ue
puc d~ n a.l l loto Bc r\ri d ores c ur.: l ir ous oi'ici os c on di ni d nd
t~~cularia studiose preeparatae fiant , qnatenus ibidem condigne
y pulcri tud .
ministerialeo nastri afficia earum bene nitide peragore poosint.

-7~-
42 . ....ue cnda doninio t enga en dcp6sit o camas, colchones,almo-
42. Ut una quaeque villa intra cameram l ectaria,culci tas,plu- Ladas , r opa d o crur.a ,mant<=les , f undas para a s ient os,vasi jas dE bron-
matios,batlinias , drappos ad discum, bancales , vasa aerea , plumbea, ce , plomo ,h i e rro y madera , morill os ,cadenas,llares,h o jae de garlo-
pus ,hacfia s,tcladros , escalpelos y t odos l os dem~ s ut ensili os, de
ferrea,lignea, andedos , catenas,cramaculos , dol aturas , secures, id oodo que n o sea necesario bus carlos en otras partes o pe dirlos
est cuniadas,tebros id est taradros, scalpros,vel omnia utensilia pr est ados . En cuanto a l as herr~ientas que pr ov een al e ~ ~rc i
~, tengan corno obligaci n s uper visor para que sean buenas, y,
ibdem habeant,ita ut non ait necease aliubi hoc quaerere aut al ser dEvucl tes , sean l levadas al dep6sito .
commodare . Et ferramenta, quod in hostem ducunt,in eorum habeant
plebio qualiter bona sint et iterum quando revert~~tur in came-
r a. mi ttantur.
43 . ue , c o o est or denado , bOGan l lEvar puntualment e l a
43. Ad geniti a nostra , sicut institutum est, opera ad tempus ~:aterio. primo. a lo~ F;i nec eos , a aober:lin o 1 l ana, glas t o, bor-
dare faciant,id est linum, lanam, waisdo,vermiculo , warentia,pec- ~ell6n , ~arcncia , pcines ds car dar, cardos , jab6n,cremos,reci -
Ilicntes y l oo dc;:r!H~s el er.~.ento s all n ecesari os .
tinos laninas,cardones,saponem ,uncturn,vascula vel reliqua mi nu-
tia quae ibidem necessaria sunt .
44 . ue de la cowi de de~tinado al ayun o cuaresmal s e nos
44 . De quadragesimale duae partes ad servitium noetrum veniant t r c i gcn cada afio lao dos t erc er as partos , tant o de leaumbr es
per singulos annos,tam de leguminibus quamque et de piecato seu coc o de pescado y de queso , mant ocn , mi el,mostaza,vi n re , ~ i
j o , hinojo , hiErbos secas y vcrdes , rbanos , nabos, cEr a, sebo y
formatico , butirum,mel, sinape , aceto,milio, panicio,herbulas siccas o tro.:J cle:;..entos. Y, ce: o dijLuos anteriorment e oc noo hago.
vel viri des,radices ,na pos insuper,et ceram vel saponem atque ce- caber por nota la existenci a <le todo lo dmnsq~\ldicrahaber.
No se or:i t n esto do ninguna r.anera, cor o entes se ha hecho,
tara minuti~ ; et quod r eliquum fuerit nobis per brevem,sicut su- daUo ..ue , juz ando por esas dos partes, deseamos conocer
pra dixi.mus,innotescant et nullatenus hoc praetermittant,si cut c.ce.rca de lo qnc queda.
usque nunc fecerunt , quia per i llas duas partes volumus cognoscere
de ille tertia quae remansit .

45 . Ut unusquisque iudex in euo ministerio bonos habeat . ,;;ti- 45. ue todo intendente tenga en su j uri sdiccin~~~cnos
e.rtc.sanoo , esto &s : herreros , or fcbr os, pl a t eros, zapatcros ,
fices ,id est fabros ferrarios et aurifices val argentarios,su- torncros , ccrpinteroo , ~abri~ant e s de esc udos , pescadores , c e-

tores,torna tores , carpentarios , scutarios,piscatores , aucipites id trer os , jaboneros,fabricantes d e sidras , 60to o a , quienes
SC}3D fabr icar csrveza, o bebi das de canza~s , peras u o-
est aucellator ee , saponarios,siceratores , id est qui ce~risam vel tras onaderos , qua pr epc.ren el pan candeal par;.. nuo::;tro
pomatiuru s ive piratium vel aliud quodcumque lignamen ad bibendum concut".o ; quienes sepan hacer bi en le.s r edes , taTlto para
co.zl;'!.r ce: o po.r:J. pencar, o para capturar aves , como as:! to.n:-
aptum fuerit ~acere sciant , pistores,qui similam ad opus nos trum bin loo dc~s oper arios , que seri L largo enumerar .
faciant,retia tores qui retia f acere bene sciant,tam ad venandum
quam ad pi scandum sive ad aves capiendum, necnon et r el i quos mi ni s-
teriales quos ad numerendwn l ongum est .
46 . uc i.age.n c uidar nuestros c orr ales , quG vulge.n:cnte
46 . Ut lucos nostros,quod vulgus brog ilos vocat,bene custodire se lltu:!cn 11 broci li", y l os r epar en en cada oportunidad, s i n
faciant et ad tempuo s emper emendont et nullntenus exspectant ,ut cc1 r lZ' a u o&n nrccoar!o reconstruirlco. lo Diaro tc.n-
~ cuEr.t e to ar<o cuol.u1L r otra odi!'icaciln .
necease eit ~novo roaod1f1care. S1Bdl1tcr f aciant ot de omn1 aodi-
ficio .

-73- - 7)-
47. Que
nue ~troo cazadores y halconeros u otros servi dor es,
47 . Ut venetores nostri et falconerii vel reliqui ministeriales , qu aei 1u~c r. teC encuentren a nues: ro servicio en pnl ce,
ooa~ bien reci bidos en nue ~tro~ do~inios, scgdn l o quo n ene-
qui nobis in pale tio adsidue deserviunt,consil i~ in villis nostris
tres o l a reina ordenremos por carta, cuando loo envien os pe-
hebeant , secundum quod nos aut regina per litteras nos tras iusseri- ra n ueotra util i ~~ad, o cuando el senesce.l o el copare J:.a yor ,
por nanUnto nuoztro, l es ordenaren hacer algo .
mus ,quando ad aliquam utilitatem nostram eos miser imus, aut ainis-
calcus et buticulerius de nostro verbo eis aliquid facere preece-
perint.
48 . Que en nues t ros doir.inios los l o.garos se encuentren bi en
48. Ut t orculeria in villis nostris bene sint praeperata; et preperedos ; y cuiden l~enteo que nadi e prense l e vcn-
di!:.i ado con los r ies sino :;_ue todo sea hage licpi e y dccorooc.-
hoc preevideent ~ , ut vindemia noetra nullus pedibus pr aema- mente .
re preesumat sed omnia ntida et honesta s i nt.
49. ~ue nuoot r os g i nsceos estn bien apr est ados por l o que
49 . Ut genitia nostra bene s i nt ordinata 1 id est de casi s , pislis , r eopec t a a l as c a oae , l os hoe ares , l a s e ar~s d~ . ter ; que
se encuentren bien corea dos en derredor y t engan t'UC t as s-
tebllriis id est screonis;et aepes banas in circuitu habeant et l idas , ele nodo que puedan c unplir bi en su e t ar eas .
portas f i rmes qualiter oper a nostra bene peragere val eant. 50 . uc ce do i nt crdonte c onsi der e cucutos c abe:l loo r uedo
r. nler en un r is~ o e st~blo y c u6ntoe cabolleri zon s e ncccci t cn .
5CIUt unusquisque ~praev ideat , quanti poledri in uno stabulo Loo Lo~brco que., s i endo ca.bellc::rizoo, tuvier on benefici a n en
atare debeant et quanti poledrarii cum ipsis esoe possint . Et ipsi l a rr.i zrna j u risdic ci~n, vivan de s ~o bcn\fi c i os ; i ~ uclr.cntc::
loo fisccl inos que t uvi e r en nanooo vivan de olloo ; y s l que
poledrarii qui liberi sunt et in ipso ministerio beneficia habue- no t uv i ere, r eciba el ous tonto dr:: 1 pro ri cdad s cfiorini .
rint de illorum vivant beneficiis;similiter et fiscalini qui m~
sas bebuerint inde vivant,et qui hoc non habuerit, de dominica ac-
cipiat provendam.
51 . y i l c t cdo intendente par~ !UC de ni n~Una o .. ncra UE-
51 . Fraevidea t unusquisque iudex,ut sementia nostra nullatenus dan hoc brG D ~ olv3dos ocultar ~u ~ stra oicicnte bajo t ierra o
en otro oi tio y ~ or ecte rotivo l a r ica s ea ~ts asce~o . Eot n
pravi h omines subtus tsrram vel aliubi abscondere possint et ~rop cuy atcntoo porr': que t onpoco se produzcan ot:!'OD dar O~.:
ter hoc n essis rarior fiat . Siinili ter et de aliis malefici.is {los
praevideent,ne aliquando facere poaeint .
52 .ucrG: os ,.uE adr:.ini..::.tr cn juoticia , plcna e ::!.ntc r arc te,
52 . Volumus ut de fiscalis et servis no8tris sive de ingenuis tal c o .o corrcspcndc a c ada uno , a l as diver ::rae pers on:,s t UC
sufrier an al-Eu.r..a. ofcnoo. de part e de nuElotros fizce.linoc , o:lcr-
qui per fiscos aut villas nostras commanent diversis hominibus voo u homUr cs 1:!. brcs uc habi t~ nuestr as ti erra D fi:: c ~co o
plenam et integram ,qualen habuerint,reddere faciant iustitiam. ~2tros d jnios.
j

53 . , uo t odo i n t endente vic ile r ara quo los h o~brcs a cu


53 . Ut unusquisque iudex praevideat, qualiter homines nostri de servicio no se c onvi ertan en l adrones ni cr inal eo .
eorum ministerio l a tronee vol malefici nullo modo esse possint.
54 ._u e t odo intendente pr ovea , ar e. que l a FGnte trabcjc
54 . Ut Wlusquisque iudex praevideat ,quatcnus fOJ!li lia nos tra e.d bi en en l a s t arcao que oe les encorr icndon y no anden VOf." ndo
eorum opus bene laboret et par rnercata vacando non eat. por los ~ cre ad os.
55 . Qusror,os que todo l o qu.e los intendentes n os cntrec-ucn
55 . Volumus ut quicquid ad nostrum opue iudices dederint vel o nos s i rvan o a part en para n osotroo , l o hecnn e.notor en un
do c~cnto, y cuanto se r osa, en otro ; el excEdente L e~~O ! lo
servi erint aut sequestraverint,in uno breve conscribi faciant , et
conocer por nota .
quicquid dispensaverin.t ,in aJ.io: et quod rsliquum fueri t,nobis
per brevem inr1otcscant .

-7 ~- - 74-
56 . Ut unusquisque ~ in eorUI!l minist erio f'reque.ntius audi en- 5G . Cuc c nd ~ i~tendcntc en su jurisdicci6n c elebre nudiLncico
con rt cucnca y dispense juoticia y vi gile para que nue c tro
-tian t enea t et iusti tiam fe.cia t et :pr aevideat quali ter recte f ami - ~ viv a ra c t~ cnte .
l i as nostrae vivant.

57 . Si aliquis ex s er,i i S nos tris super rnncistrun suum nobi s de 57 . Si algtmo de nuestr os siervoo des eare nenifestar.nos al o
de nuo3tro inters acer c a de su s eor, n o l e i pide lle~so
c uus~ nost r n aliquid vellet dicer o , vias ei ad n os ve.nicndi n on con- !.n.s t n n osotros . Y si supi e r e e l intendent e que sus subordinado
tradicat . Lt oi i udex c oc:n overit ,quod i Wlior co i ilius adversus ewn desean ven i r a palacio para efec tuar r eclanaciones contra l,
~n tonces in6rrnenos ~1 niomo acer ca de l as r azones que tcngen
ad pa.J.c.tiun procl amcn.o vcnirc velint, tune i poe i udex c ont r a eos per.:l venir a. ~, de oodo que Sll denuncia no f a tigue nu.c ...-
l"UtionGe deduc cndi ad pnl c t i un venire aciut , quali ter eorma pr o- t r o!J oi dos . DceeSJ!:os , en efecto, saber si viancr.. por ncc coi dc.d
o c on olglin vxe t exto.
cl ama.tia in a uribus nos tris fas t idium non g ener e t . Lt s ic volunus
cocnoecere , tltrl.lE e:: neccssi tate an ex occansionc veni ant .

53. Qucndo c e.tcll i nos t ri i mli c i bl.ls c or.rr.cndati fuer i n t e.d nut r i cn- 58 . Que c uando los cran fueren encomendadas a los intenden-
tes paro su alr.entnci 6n, ellos i :::mos l as alil::!cntcn de su pn-
duu,ipse i udex de suo eos nutri at aut iuni oribtts suis , id est maiori - trioon io o por nEdi o dE sus subordinadoo , esto c o , cncar~cdo~ ,
bus c::t decanis vol ccllcr ur iio i psos c ormen<laro f e.cia t , quc tcnns de decanos o d ~:spcnseroo , de modo qua ce l oo haga alir.:cntar bi en,
a no ocr que rrcdic orden nuestra o de l a reina paro que no lo:::
i llorun ce.uoa. c on bcnc nu.trirc fac i ant , ni s i forte iu~w i o nostr a. ali ~e ntc en nu e~ tro dominio o a nuotra coota . ln estE caso,
o.ut r egina.e :fuerit , ut i n villc. .nostra ex n ostro eos nutr i nnt; ,~.t
ol i ntcndenta ~ande una persona a e s t e efecto , que l es oli en-
t e bi en y separe l o ne cesario par a su ali:!:entaci6n , d; Modo
tllnC ipse~ hoMinen nd hoc opus L:.i tta.t qui i psoo bene nutria t , que no sea necesario a cudi r dieriencnt e o nue3trcs estableo.
et oegree;e t unde nutr io.ntur,et non s i t illi h on i n i c otidie nccessi -
t e.s a d scurns recurrere .

59 . Unusquisque i udc:c qucndo cervier it per sine uloc Ui o Qare 59 . r ue, cuando eetuvie r o en s ervicio, t odo i ntendEnte hae~
s ini otrar dicri ru::tcn tc trce libr es de cor o. y och o ::J.ox tari oo
f acia t de c er a l i br a s III , de sapone sxt aria VIII , et s upe:;o hGC;:_.ad de jab6n y adom~s , parn l a fiesta de San J\n!lr~e 0 0 "d& n ovic -
:festj:vit2t e, sonc ti !mdreae, ubi c UJ"lque CUD! f az.. i l ia nostr a fuarr:!US, br e) , en cunlq i cr por t e que estuvi~re~ oo con nucstr ~~ ili ~ ,
h ~"'lOS dcr seis li bras de c er a; del oim::~.o modo en l a ~od i ...
darc studeo.t de cera libr o.c VI ; sir.lili ter n cUinnte quo.dr ogcsi rns.. cuc.r ccma.
60 . Nequaquan de ;;otentioribus hoci ni bus r:a i or es f i c.nt, seU de 60. ~U de ninguna manera eli ja encargados de entr e loa
l1ombrea res poderos os , sino de entre los de ncdi cna condici6n
ocdi ocri bus qui f i dcleo sint. que sean f i eles .
61 ..ue , cucndo eo t uv i r e en oervic io, todo i ntendente hct..;:::
Gl . Ut 1.m
. usqnisquc i udex q,_ua.ndo servier i t s uos br acios ad pal a -
t r aer a pa.lc.cio l a r.to.l t a ; y vengan al ni sno t i ecpo r.nootros .z. ~
tium dacere fac i a.t ; et sir ul venicnt r nJ iotri qlli cervisarn bonam i b - r a Cacor all buena cerveza.
dem f acer de beant.

- 75-
62. Que los i ntendente s nos informen anual~ents , pera l a
62 . Ut unusquisque ~ per oin[;ulos annos ex omni conlabora.- naviclad del Seor, en f ama s eparada , clara. y ordenada { de
tione nostra qu.em cum bubus quoa bubulc i nostri servant , quid de~ codo que podrunoD c onocer qul poseenos y en qu~ cantidad)a-
cerca de todo el trabajo r e alizado con los bueye s a cargo
sio q ui arare debent ,quid de sogalibus , quid de ~ , qu id de f i de
de nueoros labradores; los rnensos que se deben arer, l os c er-
f ncta vel freda, quid de feraminibus in forestis nostris sine nostro dos, l o~ c ensoo , l ec t asas judi c ialeo y multas ; los ani~lco
capturado~ue~tras flor~otas s in permi s o; l es pagos de
pcrmioso captis,quid de divcrsis conpositionibus , quid de rnolinis,
di versas c on~cs iciones ; los Ii!Olinos , los bosques , los c ru poo,
qui d de forestibus,quid de canpi~ , quid de pontibus vel navi bus, l es puentes y ar-barccciones a cerca de l os h ombres libres y
centuriones que trabajan en nueotros t errenos ~i oc~le~ ;lo o
quid de libcris homini bus et centeni s qui partibus fisci nostri
uorc adoo, l a s viflaa y los q_ue pagan El tributo en vino; la
descrviunt , quid de merca tis , quid de vineis ,qui d de illis qui vi- l of:a J las tea s, l as t abl a s y maderes y los cercos; l ac le-
gLU:J:brec , e l r.- i j o, el hinojo, l a lana , el lino, el c:iflruno ,los
nun solvunt , qui d de feno , quid de ligneriis et faculi s , quid de axi-
frtJ. tos de lo!l l r bole s , l as nuec es grandes y :peQ.ucas, los
lis, vel aliud ~at eri arr.en , quid de protcrariis,quid de leeumini bus , injE.r t os de diver s os 1:1rbole s, los hue:rtos , los naboo , los
vivcroG, los cueros, l es p1el es,1Qs cuernon, J.s ~~e l, l a ce-
qui d 0 o ilio et panieo , quid do lann , lino vel canava , qu id de fruei-
r a , el ung Usnto, ol cebo, ol j ab6n, e l vino de moras, e l vi-
buo arborurn , quid de nucibus oaioribus vel ninoribus , quid de insi- no hervido , el h idro~i c l, ~1 vinagre , l a cerveza, el vine
n.uev o y e l aejo, la cosecha nueva y l a anterior, l os polleo,
tis ex divcrsis arboribus , quid de hortis , quid de napibus , quid de loe lJucva>s, los g onsos ; ac erc a de l os peseu oree , loo herre-
niwa.riia, quid de coriis , quid de pellibus , quid de cornibus , qui d de ros , loo f abricant es de a nc udos , los z apateros; l o f abrica-
cin de a rtesas , cane stos , c ofres ; los t orneros y t al abcr-
nclle et cera,quid de uncto et siu vel sapone , quid de oor ato ,vino t cros ; l as herrer as y pl ODr:!as; los que pagrn tributo; loC'
cocto , medo et a cetc,quid de cervisa, de vino novo et vetere , de anno- potrilloo y potr anc as .
nu nova et vctere,qtd de pullis ct avis vel enseribusJi d est aucas,
quid de pi scatoribus,de fabris , de scutariis vel sutoribus, qui d de
huticis et confinis id est scriniis , quid de tornatoribus vel sella-
riis , de ferrariis et scrobis , i d est foss i s ferraric iis vel a liis
:'osois plumbariciis, quid de tributariis,quid de poledris et pul-
trcllis habuerint- o~nia sepozita, distincta ct ordinata ad rlativi -
to.tem Doitini nobis notum faciant , ut scire valeamUs quj.d vel qtiantum
de oi ngul i o rebus habeanus .
6 3. Ho l es de:bE parecer duro o. nue s tro::: intEndcnt co s i lec
69 . De hi:J cr.mibus supraclictis nequaquam iudicibns nostris aspe- pedi r-os cu~ntn de todas St as c ooa s, dado que deeocnos q ue de
ruc videatur oi hoc raquiri_ us; quia volwnus ut et i psl Di rnili mo- l a rd. cna ro(:.tlcra ol l as se esfuercen por exigir l o ni sr:. o a nuo
depcnJ.i cntcs ; s todo lo que deb tener un dudi.o en ou ccoa o
do innioribuo eorlll!l ocnia e.boquc ulla indienatione rquirere studee.nt, en suo proiJi dadcs, deben t cntSr los intendentes en nuen tra e
ct ormia quicquid horno in doro sua vol in villic suis habere debet , dooinio~ .

iud.ice:s nostri in villi!J nootrio habere debcant .

.,.-
-,
- 76-
64 . Ut c arra nos tra quae in hostem pergunt basternas bene fac tae 64 . Cuc los c orroo que daban ir en una axpcdici6n oilitar
estn bien cons truidos , c on l as abertur as cubi ertas con c ue-
sint , e t operculi bene. sint cum coriis cooperti , et ita s int consuti, ros cosidos de t al DSDer que s i s obreviniere necesidad de
ut , si necessitas evenerit aquas ad natandum,cum i psa expensa quae a travesar agua , IJUcdo.n cruzar loo ros s i n quG el 3gu.a pene-
tre, quedando a salvo la carga. Y qucrenos t~b i n que en ca-
intus fuerit transire flumina possint, ut nequequam aqua intus intra- da carro se boga el envio d e harina parn nuGctra pr ovi ai6n,
re valeat et bene salva c ausa nostra, sicut di xi rnus , transir e possit. esto es , doca r.odios de hari na; y en los que trans ortan vi-
no , env e n doce oodios (segn nt\G~tro putrln); y para c ada
J.:.t hoc volumus,ut ferina in unoquoque carro ad spensam nostram mis- carro provean e ~cudo , lanza, carcaj y arco.
se fiat, hoc est duodecim codia de farina ; et i n quibus vi num ducunt ,
nodio. li.II a.d nostrum modiuo n i ttant ; ct ad unumquodque ce.rrum scutwn
et lenceam,cucurum e t a rcum habeent .

65 . Ut pi scce d e wi\-ariis nos tris ve:nundentur ot alii n i tte.ntur 65. Que se vendon los peces dE nuestros viveros y se pon-
gan otros en au lugar, de modo que s i empr e se tengan pecas.
i n l ocum, ita. ut ~..i sces ecr.:!per h bee.nt;tar::' cn quando nos in villas Si n eobarg o, cuando no vaeos nosotros personalmente a n~Gc
non vcni mus , tunc fiant venundcti et i psoG ad n o8trum profcctum iu- tros dominios , v~ndonlon los intendentes para nuesr.ro bene-
ficio .
dicco nostri conl ucrere faciant .
66 . De co.pris et hircis ct eorum cornua et pcllibua nobis ratio- 66 . ue nos den cuenta de: l as c abras y raches cabr!os,y
dL sus cuernos y pieles, y hgEnnon llc6ar anualoEnt c l a
neo dcducant , ct pcr singulos cnnos niusaltos crasoos nobis inde cama salad a n::is g ord::.
c.dducllt.
67 . De rJo.nsis a.bsis et r..ancipiis adquisi tis , ai ::tli quid super se 6 7 . Cue. nos hegen saber acerc a d e los mensoa bald{on y
los encl av es ad1uiridos , si tienen al g o que no sepan donde
habucrint quod non habeant ubi eos collocare pos int , nobis nuntiare ubicar.
fuciant .
68. Volumus ut bonos barrial es ferro l i gatos , quo::; i n hootem 68. ~ ueromo s que todos los intendentes toncan s iempr e
pr ontos bucno::J barriles, reforzados con hi erro, p:;ra:.pdcr-
et cd pal e tiun mittcro posoint , iudiccs singuli pr~cparatos Dem~lr los enviar al e jrcito y al ool acio, y no l'.o.gen vasija :: de
cuero .
habeant, et buttes E:-: coriis non faciant.
69 . Que constantcocnte nos infor.oen s obre el nccro de
69 . De lupi a or:ni ter:1poro nobis adnuntient ,quantos \..1DUB(!tt.isqlle l obos que h a ya c azad o ca de. uno y h annos pr osentnr l ns pie-
c onpr aehenderit et i pscs pellas nobis praesentare f ociant;et in les; y ~n el mes de rocyo busquen y ca cen sus cra~ , tanto
con veneno y trGOpas C Offi O con fosas y perros
..~cnso ~aio illos lupcllos pCI\.'lUirant et conpra ehcndant ,tXl cum
:pulvcre e t hD.r.liS quar.!que cun ossis et canibuo .

- 77-
-77-
70 . Querecos q ue en 1~ h uer ta tangan toda cla se de plante s,
?O. Volumus quod in harto omnes hcr bas habeant: i d est lili wn, n saber: azuc ena,r osa,tregacanto , balsami na, salvi a ,ruda, abr6tc-
no pepino, me16n , zepcllo , poroto,co~ino, romero,alcaravea, garban
rosas ,fenigr ecum, cost um , salvi am ,rutam , abr ot anum , cucumeres,pepo- zo: escil a ,lirio , Gstrcg6n, an! s ,calabaza oilvcatre,achicoria,c~ i
nes , cucurbitas , fasiolum , ciMinum, ros rnar i num, carei um, cicerum ita- riv:e., .eri:folio ,lecbuga , ajenuz ,roqueta, berro, badana, poleo, a r ~o
c~bnllar , pcrcjil,apio, lev! etico, sabina, eneldo ,hino jo , oocorol~,
licum,squillam , g l adiolum, drae entea , anesum ,coloquenti das , solse- dct amo blenco , mostezu negr a , ajedrea de jardn, enta, silvestre ,
quiam, ameum, s ilum, lactuc as ,g it , eruca alba, nasturti wn, parduna, pu- tana ceto, menta de l os gatea , c~ntaura menor, eritrea , annpolc ,
acelga, r emol ocha, altea, malva real , znnWlcria, pastinaca,ar-
lediUM ,oli satum , petresilinum, apiun,levioticum , savinam , anetQ~ ,
~uolle, ea ~inaca ,colinabo, c ol, cebolla de verdeo , ceboll~n,
fcnicolum , intubas,dipt~nurn , sinapc , saturei~ , sisinbriuc , rnontam , puerro,rbano , eecalea,cEbolla, ajo , rub ia ,c a.rda, llo.ba ~ arv~JC. ,
coriandro, peri~olio,arbolito de l a cruz, salvia . r~ Jard~ncro
ncntastrurn , tznazitarn , nc t am , febrefugiam, papavcr , betas , vttlbi gina, debe tener siemproviva de l oo t~ch bs sobre su c a s a . En cuanto
r..i Gr.!. Yas , rnalvas , c arvi t as , postenacas , adripi ao , bli das , r avac a uloo, a lo=s &bolee ~ueror1oa quo ten&on divereas variedades tle T.'l!ll1-
zanos, pEr~les, ciruelos, acroloa,nsperos , castaffos,durcznc-
e ulos , unions , britlas , porros , radiccs , ascalonicas, cepas , alia, ros , mec brillcros, avellanos, a lmEndros, moreras, l~urcles,
\'lc.rcnticm , cardoneo , f abe.s rnniorEs , pisos r. auriocoo , coriandrum, pinos , higueras , nos alcs, guindos.
ccr:foliUl!l., le.cteridas ,sola.reian. Et ille hortula.nue habea.t super do-
r.um ouam Iovis barben. De arboribus volucus quod habea~t pomarios
d iversi generis, pirarios diveroi g eneris , prunari os diversi c ene-
ris , sorbarios , nespilarios, castanc&rios , pers.icorios divers i g ene-
ri!3 , e otoniarios , avellanari oo , ar..o.ndalarioo , r.torarios , l auros , pinos ,
ficus , nucarios , ceroearios diver~i gcneris .

. .,

-7e-
- 33 - -33-
CA:FI TULARE r.:ISSORUJ: GI:.llE.RALE CI\FirUL.""'l GUl.t..Ri1L AR:, 103 l:.NVI A:J0 5
Comienzos del 802
802 initio.
Acerca de l a lGgecin enviada. por el seor emper ador.El core-
n isimo y cris tian1eimo seor ecpor ador,Carlos, eligi6 do entre
De legatione a dornno imperatore directa. Serenissirnus i gitur s us nobleo, honbrss muy prudentes y s abios, tanto arzobispon c o-
o o obispoo . a l a arque venErnbles abades y laicos pi adosos, ~
et cluriotianios i nus downus i nper ator Karolus eleg it ex optinatibus los envi por teda l a extensin do su reino; por medio do ellos
gar ru1tiz a t odos suo edbditos el poder vivir de acuerdo c on lo
s uis prud entissi~is et sa ientissi~os viros , t an archiepi sconis quam l ey. Por coneiguient o , donde alo haya sido ins tituido por l ey
ct reliqui epiocopis simnlquo Gt abbates venerabiles laicosqlle reli- de modo injusto e incorreci:;o, ha ordenado qu e se invecti g uc con
much o cuida do y se l o comunique , porque cbn l a ayuda do Dice,
uiosos ,et direxit i n Lmivcrsum reznum SUUI:l , et par eos cunctis sub- desea coiTegirlo. Nadi e por s u sagacidad o aotucia , c omo nuct:cs
s cquentibus secundun rctam lcgem viverc conccssit . Ubi autem ali- suEl en hac e rlo, obstaculice el cumplir.li e nto do l a l ey preOC!'iT-
t a o haga pr evalecer su d ~recho on perjuicio de l eo i e leoias de
tcr quam rec te et iuste in lege aliquit esse c onstitutum, hoc di l i- Dios, los pobreo , l es viudas,los pupilos, o de algdn otro cris-
tiano. Por el contrario, todos, segn el mandato divino, v ivan
Gcntis~imo anir.o exquirere iussit et sibi i nnotesccre: quod ipse donan-
r ecta y jus t anEnte y perseveren Lm~ii:'!emcntc en su c a teg or a
te Deo meliorc.rc cupi t . Lt nema pcr i naenium suur.:t. vcl as t utia.n pers- profesin: los clrigos c an6nicos observen todos f ielment e su
cript~ l ege~ , ut ~ulti solent ,vel sibi suem iustiti~ marrire audeat vida can6nica , alejados de l a v er 8 onzoaa avaricia; l as rclic i o-
sas guarden su vida con diligente cuidado, los l a icos y scc l c.-
vol provalea t, nequc ecc.1csiis Dei neque pauperibus noc v i duis neo ro s l.agan buen uso do sus leyes, oi n engaos mal i gnme ;todon vi-
pupillis nullique homini christiano. Sed o~nes ornnino secundum DGi van en recproca caridad y porf'octa paz. I.os enviadoo fcbcr n
investigar, con ~ucho cuidado , dondoq uiera que alguien rcclarc
pracceptum i usta viverent r ationem iusto iudicio,et unusquisque in contra l a injuoticia COI!:E tida por otro en su perjuicio, s i dc-
suo proposito val professiono unianimiter per.mancrc omnonere:cano- cean salvQeUcrdar y conssrvar per D s el f avor de Dion o~~ ipo
tcnte , m<di ant o l a fide lidad que tan jur ado; as, en todo lo~
nici vita canonica absque turpis lucris negotio pleniter observassent, c ases , cea en las santas i gl esi as de Dios , eea, t ambiln, ~ntrc
loo pobros , pupiloo ,viudas y entre todo el pueblo, dsbcrn c as-
sanctemoniales sub dilig cnti custodia vitam suam cuetodirent , laici
trar lenruncnt e l a ley y l a jus tic i a eegdn l a volunt~ y el tc-
et secula res recte legibus suis uterentur absque fraude r-alig~~~;~ c or de Dice. Y si hubier e algo que olla~ por o i sn:.o_.. con le~
condes de l as provi ncias no ~ udi orcn corrosir o llc?ar a un
omnem in inviccm in c eritate ct p~ce perfecte viverent . ~t ut ipai justo tr~ ino, sin va cil ar el~venlo en su infame pnru el jui -
n issi dili gcntcr pcrq uirerc,ubicumque ~liquis hamo sibi iniusti tiarn cio del emperador; y nadie obstaculice el cumpli~ion to de l n
rEcta justicia, ni por i ntriga o recompensa, ni por dofcnca de
factam ab al i quo rcclamas3et,sicut Dei omnipotentis gratiam sibi a l g dn f amiliar, ni por te ~or a loe poderosos.
cu.piant custodiro et fidcli tate sibi pror.tissa conservare ; ita ut
o~no in onnibus ubicunquc, sive in sanctis ecclesiis Dei vel etian
p:...ul oribus, pupilli... et viduis adquc cuneta populo lcc cr.J plcni ter
o..dquc iustitio. oxhi'berent oecundum voluntatem et timorem Dei . Lt
si tnlc aliquit csset quod ipsi per se cuc comi t i bus provincialibus
cwcndure et ad iustitiac reduc ere nequivissent , hoc absque ulla ar.-
biGUitate cum brcbitariis suis nd suum r eferent ixxti~~ iudicium;
et per nullus hominis adula.tionem vel pr aemium,nullius quoque con-
oancuinitatis defcnsione vel timare potentum rec t am iustitia via
inpediretur ab aliquo.

-79-
2 . Con r espec t o al juramen to do fidel idad al s eor ampar adOr.
2. De f i delitate pr omi ttenda doruno imper a t ori. Precopi t que,ut cm- Ordena qu e todos los hombres , en t odo s u r e i n o , ec l e s i sti c os y
ni horno in t ato r egno s uo , s i v e eccl e s i asti cus sive l a icus,unus quis- civile s , c odo uno sagt\n ou voto y pr omesa , que entes l e hayr n
eEect uado ol jurament o de f idelidad cono a r ey, ahor a se l o r el -
q ue secundum votum ct pr opositum su.um , qui ant ea f i deli"ta te sibi regis torn c omo a csor, y quiene s adn no hayan cumplido con e ~ tc o-
n omine pr omi sissent , nunc i ps urn pr omissum n ominis cesari s f acia t;et h i i bligoci6n , todo3 por i g ual, hast a los doce effos de edad , debe-
rtn c ~pl irla . Que t odos sean i nformados pbl i c aoen te , en l a
qui adhuc i psum prom:i.ssum non perficerunt omnes usque ad duodec imo e.e- f orma quG coda uno pueda c onrr endGr , cuntas y c un crendes obli -
t utis annum sioili ter f acerent . Et ut orones traderetur publice, qualit er ._o.c i cnes s e encierra..?! en e te juromento , n os C Ot:!O ba ste ol;or a
c uch oo bcn cr e do, solao~ntG l a profesi 6n de ~idelidad al ss:or
unusquisque i ntel leger e posset, quam magna i n i s to sac r~ent o e t quam coper ador mi cntr no dure s u vide ; y que nadie i ntroduzc a encri eoc
nulta conprehens a s unt , non, ut rnulti usque nunc ext inaverv~t , tantum en su r e i n o f Or DOt i vos h os t i l es , n i c onsi ent o en l a infi delidad
de algui en c ontra l , s i n o t ombi&n, que tcdos s epan que e t e ~u
fidelitate dornno i npera tori ueque in vita i ps i us ,et ne ali quem ini mi- r crntnt o en e t i ene encierra , adeo s, los sigui~ntes c ompro~isoo :
CtUJ i n suum rc~um ca usa i nimiciti a e induca t , et ne alicui i nfi del i tat e
i llius cons cntiant aut retacia t, s ed ut sc i m1t orone s i stam i n s e ratio-
non h oc s ac r arnenturn habere .
3 . Fri..-n<:.ro : Cue c ada uno tra t o de conoerver s c pcr oonalmen tc
3. Frim~ , ut unusqui sque et pers ona propr i a se i n s ancto Dei s er\~i en e l santo servicio de ~i os , s cg6n l a l ey di vina y ee~n sus
t io s ecunduo De i pr aeceptum et secundum s pons i onem suam pleni ter con- pr ~esas , de a cuerdo con s u c cpacid$d y ous fuorzao , porque el
en:pcr ador no uedo prod j.garle a. c ada uno en parti cular e l c ui-
ocrvare s tudeat secundum int ell ect um et v i r e s suas ,qui a i pse donnus dLd y disci l in~ n eces arios .
i:tpcr a tor non OJ!l.ni bus singulari t er nec e s sari am pot est cxhi berc curam
et di s ciplinam .
4. Ssg~1d o : Que ning~ honbr e , medi ant e e l per j uri o u ot r o
4. Secundo , ut nullus hamo neque c um periuri neque alii ullo i ngeni o tipo de ardi d e engafio, .. or intr igo. o r ec ompensa , j o oe
vel f r aude per null us UI!lquarn adol a t ionem vel praemi wn neque ~
~treva jdis cuti r, oustrcor u ocultar un ~iervo dol ccper nUor,
n i mo j6n ni tierra a l Guna , o algo qu e es t ba jo s u autorid~d ;
do~.ni i mper atoria neque t ermi num neque t erram nih i lque quod i ure po- na di e inten t e octtl t ar o quit ar eedi ant e per ,iuri o u otro ard i d
t cot ativo pem anea t nullatenus contradi cat neqtte abstr aher e ,aud"Q~p
a sus fugi tivoa que habi tan tierras ~iocales , y qu<i ;"injusta y
fraudulent~ ente pr e t enden s ar l ibres
vol cel are; et ut nc~os fugiti vos f i sc ales suos , qui:se i ni uste e t cun
fraudes liber a s dicunt , celare neque ab s t raher e c um periuri o vel alo
inieni o presunat .

5 . Ut sanctis eccl e:siis Dei naque viduis neque orphani3 neque pere- 5. "'ue nadi e ccc-c t a fraud~, r obo u otra i njuri a c ent r o. lo..J
oant as iglooia o do Di os y de s us santos,ni c ontra l as v i udao,
~ f r aude v el r a pinarn vel e liqui t iniuria e q uis f ocer e presu.mat; hu r f anos o peregrinos , por que ~ 1 oct or cmpr ador , dcopus tlc
qua i pse docnus i npera tor , post Don i n i e t sancti s eius , eorun e t pro- Dioo y de ous santos , uc conot i t uido en protec tor y defenso~
d~ t odos el l os .
tector e t defensor ess e condtitutus est .

6 . Ut bencf icium donni i mpera toria de ~ ertaro nema audca t, propriam 6 . r adi e deb ert dssc uiUar un benef i cio c oncedido por e l oc-
t er c~pcrad c r y c onotrui r s u pr opi edad c on s us r entas .
ouon exi nde construer e .
7. Nadie debor d dEjar dE c umplir el bando de huocte del so::or
7 . Ut hostils~domni i mpera tori nemo pretermittsre presumat, enpcra dor; ningn conde see ten presunt uoso c omo po.rn exii:'l.ir a
nullusquc comis t am prEsumti osum sit , ut ullum de his qui hostem facer e alg ui en que deba alistarse en el ej6rcito, s ea por r azones de pa-
rentesco o por algdn s oborno.
debiti sunt exinde vel aliqua propi nquitatis defensi onem vel cuius mu-
noris adolationem di..mittere au.deailt .
8. Nadie i n t ente frus trar on absol uto ning~~ bru1do o oanda t o
8 . Ut nullwn bann= vel preceptum domni imperator i nullus omnino del seor emper ador , ni i nterferir con sus actos t o impedirlo ~
in nullo marrire pr aesurua t , neque opus eius tricare VE inpedire vel o r e l a jar los , o r ealizar algo contra su voluntad o sus 6rdanes .
lladi o reta ces el pago de cus deudas y censos .
ninuere vel in alia contrarius fierit voluntati vel praeceptis eius.
Et ut nema debi t ur! suum vel ~ marrire ausus si t ,
9 . En l as asambl eas nadi o defi enda a ot r o de naner o ilee ;
9 . Ut nema in pl acito pro alio r ationare USUI!l habea.t dei'ensionem eJ.- sea dsb ilitando s u argumento para obtener ai&una gnncnc i a , see
evi t ando una sentenci a j us t a por a porEntar su c apacidad c on o
torius iniuste , sive pro cupi ditate ali qua ,rni nus ra.ti ona.re valcnto vel
abogado, o argum~ntando sin v igor para per judicar n su cliente.
pro ingenio r a tionis suao iustun i udici um narrire vel r ationca suam For el contrario , haga ceda uno l a dcfenoo. de su pro.i o. c auso.,
rr.inus valente opprimcndi studio. Sed Ltnusquisque pr o oua c a usa vel aea por un i opucs to, sea por deuda u otra cosa , a ~e no o qu e
alguien eotl en:'crco o no sepa defender se, en cuyo caeo l oo
cEnsurn vel d~b it o r e tiene reddat,nisi ali quis isti i nfirous aut re- env i ado ~ o l oo hocbr es n s dest acados en l a aaanbl ea, o Qn
~ que conozc a l a causa de aqul , a l egue el caso ante l a
tienen nescius , pro quibuz mi ssi vel priores qui in i pso placit o sunt
asarblea, o s i fuer e n ecesario, bsqueso une pers ona , apro-
vol iadex qui causa huius r a tionis sciat r ationetur con placito ;vel bad& por l ee partes y que conozc a perfectamente Gl caso en cuc -
t i 6n: lo cual , no obstante , deber d efectuarse con el conscnt i -
si necessi tas s i t, talis por sonae larci tur in r n:ti oilem, qui omnibu!3 iento de loe h onbres nls destaca doo o de los cnviadon qu e nciG-
provabilis sit et qui in i psa benc noverit causa : quod t ancn amnino tcn a l a aoc~ blea . De todos modos , se deber c umplir l a l ey s e-
gn l a j us tici a y que nadi e i ntent e f r ustrar el curso de la r.i c-
fiat secundw. convcniontiam priorum val ~issor.~ qui pracscntem ad- ma por dinero n otra reCOJ:lpensa , por hos til y me.J.intcncionnda
sunt . \uod et onni codis eecund~~ iuo titi ~ leBcm f i at ;adque praemiuo, intriga o or defender a un pari ent e . Que na die r ealic e un in-
justo a cuerdo con~ otro , oino por el contrario, todoo , con
mercedem vel nliquo rnalae edulationie in~enio vel dofensi one propin- euco cuidado y buone voluntad ectn dispuestos a c ~s~ir l e
qui t a tis ut nullatenus iu~ titia quis marrirc prncvalcat . Et ut rt~mo juoticia . "'
Todo lo anterioroente mencionado dcb0r6. ser observado en vir-
nliqnit alicui iniuste consentiat, sed ornni studi o et voluntate Omnes tud del juraunto i cpErial .
ad iustitia perficiendam praeparati sunt.
1 0 . Que los obiopoo y preabi toroo vivan seg6n l a s l cyao
Hec enim omnia supradicta i rn.pcriali sacrar.tcnto obs ervari debetur. oc l esi atica a y es! l o cnsef'lei'l a los de~6s .

10. Ut episco i et prcnbi tcris secundwn~ vibant et i taque


c ceteros doceant.
11. Cuc l es obisr os , abades y abodcsaa , quc rigen n otr o3 1
11. Ut episcopi,n.bbatos adque n.bbo.tissae,que cete:cis :prclnti sunt , g obi ernen e sus oubordinados c cn swro cuidado y vcncrnci6n;
e~ sur~a vencratione bac dilic enti a subiecti s s i bi prcesoe s tudeat, no lo3 t~an s u j etos a s ! , por 1 ycder de su autoridad o de
un cod o tirnico, oino c on afecto simple cuiden n l o rey .uc
non potentiva domina tionem vel t yrannide sibi subiectoo prcmant , sed oc l ee enc cr.cnd, con manaedumbre ca ridad , y con ol e jern.JllO
::iinr lici dilcctionem CUI:l mansuetudinem et cari tatem vol exer:tpli5 bo- de l oo buen- o obras.
nOl'W: o, erWl coc ieo<'. aibi -re -e aollicite ouotoclient .
12 . Ut e.bbate , ubi r:10nochi sunt, pleniter cum monachi~ secundum r egula 12. Que , dende hubi ere c on;ies, el aba d viva con ous ~
de acuerdo con su real a ; aprondan dilig enterJente y observen los
vibant adque~ dilie enter discant et observent ; similiter abbat is- cnones; d el n i~~ o modo proceden l a s abadesas.
~ f&c i ant.
1 3. Ut episcopi , ~ adque abbati ssae adv ocatos adque vi c edomi - 1 3. Que loo obiopos , l oe abades y aba desas t ongan procuradorc c,
trP.yor dor.!os ,y con t uriones que conozcan l a ley y s een amentes de l e
ni centcnariosque legem scientes et iustitiam diligentes pacificosque justicia, pe.c! ficos y Gquilibrados, de maner a que !lOr su m.:dio se
et ~on suetus habeant , qualiter per illosque sanctae Dei ecclcsiae magis a cr ec i enten an ru s l os bi enes y mercedes de .l a Santa Igl esi a de
Dios; porquo de ningn o odo queremos que haya en los n onast erios ,
profectum vel ncrces adcrcscat;quia nullatenus neque praepositos neque oupGriores o procuradores perj udiciales y codicios oo, por qui ena o
a~vocatos damnosus et cupidus in n onasteria habcre volumus,a quibus s e originen cr ticas y deffoa contra nos otros . Por el contrari o ,
saan tales cuales ordena que lo sean l a instituci 6n can6nicn o
r:mcis nos blo.sphGI:li a vel detrif1cnta oriantur. Oed tales s int , qua le l a rogulsr : sirvos d l a voluntad de Dios,y s i empre dispucotos
e os canonica vel rec ulnris ins titu ti o fit::ri iubet , v olunta ti Dei Sllbdi- a cumplir l a j us tici a, observantes perfectos de l a l ey sin f r aude
~aligno, que hagan cttoplir siempr e el juicio justo en todoo loo
tos et ad canes iu ~ titia pcrficiendi se~per por o.tos,lc em pleniter ob- casos ; los s uperiores, pues, deben s er telas cuales ensea que lo
s orvcntes absque f r :..udc oali gno , iustum s empcr indicitun in omnibus exer- s ean l a santa rogla, y deber!!n observar especia l mente el no apar-
tarse de ningn ~odo de l a r egl a can6nica o ro~ular, oi cndo h -
centes,pra eposit os vera t c les , qualcs sancta rec ula fieri docet . Et hcc o ildes en todos loe cas os . Pero, e i intentaran obr ar de otro r-o-
orninc observent , ut nulla tenus a qui bus n~gis nobis a canoni ca vel~
do, s ean castigados ecgd.n l a dis ciplina r egular; en caoo de que
no se enmendaren, sean depuestos por e l euporior y p6neas o on
c uJ.ari norma discenda.nt,sed h unilita ten in omnibus habeent. Si autem su l ugar quienes sean dignos .
cliter praesumpserint,rcc;nlare discipli!le. sentiant ; et si se emende.re
n oluerit , a prae ,~; o situn ret'loveantur,et qui dicni sunt in l oca eortun
snbro[;entur .
14. Ut episco i, abbatcs a dque a.bba.tissae. comiteque unanimi invicem 1 4 . I. os~, abade s , ab adesas y condes es t ln un~irr.c.ncntc
a cordes entre s en l a aplicacin de l a l ey para dictar una ocn-
oint,conzentientc s leger: ad i udicimn iuztum terminandum cu.m omni ce.ri- tencia juot a con suma carida d y en paz , a fin de Que _yodos vi ven
t a te Gt conc or di Q pncis,et ut fideliter vivant secundum volutete Dei, fielwcnte s ogdn l n volunta d de Dioo, y oi onpr e , en t aes partc o,
por ellos y entre ellos , den c umpl imi ento a un j usto juicio. ~ e
ut ~cmper ubique c t pr opter illos et inter illos iuotum iudici Um ibi - elloa ob t eng cn consuelo, def en sa y protocci6n, loo pobrEs, l oa
viu1es, l o:J hurfcnos y los poreerinos, a fin de que nos otros
quc pcrficiantur. Pauperes .viduae , orphani et pere"Tini consolati onen
por l a buena volunt ad de ellos, rner ozcamos mds el pr onio que el
allq_ue defenoionem hab eis habent;ut et nos pe.r eorum bona volunt e.tem casti g o de l a vida e terna .
no:;io prer.1ium vita e eterna e quan suppliciuo :tercanu.r.

15 . Abba t es autem et n onachis omnis modis volumus ct precipi mus , 15 . Queremos y ordenamos C!UG los a bades y monjee , en t odos
l oa c e oos, eot~n sujetos a sus obispon con to~ded y obc-
tlt episcopis auis or..ni h un ili t a te et h obhedient ic. sint subiecti,si- dicncic ca o manda l a cosntituci6n can6nica . Toda i gl esi a y b~
slicn penr:anozca ba jo l a prote cci6n y aut oridad eclcsi ~sti cn .
c ut c ~~onic n conotitutione oandat . Et ornni o eclc s i a e adque bas ilica e nadie s e a treva a di s tribuir o arriesgar loa bi enes de l a bas -
in cclcsiast i ca dc f en oione et p o;t'Geoto.te~ pcrr:a.neat. Lt de r cbus ipse lic a.. Y l o q ue haya s ido ofrecido unn vez. , no o ea devuel t~
s ino que sea santifica do y pr eserva do . En caso cont r orio, p -
bnoilicae nema ausuo sit in Uivisione aut in sorte mittere . Et quod c ues e l e estcbl ccido por nucotro bando . Iros mon jes debern sor
senel offeritur , non revol vatur et sanctificetur et vindicatur. Et si corregidos por el obiopo de su provincia ; si no se enmendaren,
entonc es, el e.rz obiSPQTos deber c onvocar aJ. sncdo, r, s i min
a.utem aliter pra es umpserit, presolvatur flt bannum n ostrum conponat. e.o no s e c orrit;i c.rcn, entonces a cuden a nuestra. pr esencia jJn-
l.:.t nonachi ab episcopo provinciae l.pSiLtS corripiontur ; quoU si se t anente con su obispo.
non emendent ,tunc ar chiepiocopus eos ad sinodum convocet ; ot s i neque
sic se c orreJ~eri nt , tunc e.d noetre. pr eesentiam sir~.ul cu.rn epiocopo
ouo veniant .
16. Acerco de l a sol ac c i ' n de l oo ordonandos : Co~ o el sefior
16 . De ordi na tione eleg ende.,nt domnus imperator iam olim ad Fran- cm cr ador, tace t i El!l t O, ;or un bando dirigi do a los Francoo
c orun banno concessit ut episcopi abbat ibus ,ita etian nunc et fir- c onccU:i6 a l o:J obispos y abados al poder de el Ee i r e. los or-
denancios, ahora l o conf"i:rrna con l as siguienteo condiciones, n
r.!Uv it;eo t amen tinore,ut neQue episcopus neque abbas i n monasteri o saber: que ni al obi O! O ni el aba d en sus nonast orios ant cpcn-
~ viliorco :r:eliori pl e!.s dilig i t et eum sibi pro:pter cons8.)1Guini- gan ol peor al me jor , por ssr consangu neo o por alg ~~a intri-
a a , prosen t ::indonos a tal sujeto par:; promoverlo t:ticntra s retie-
t~t~ s uan vel ali qua adolati one~ ~eliori bus suis pr ae1erre studeat , n en octtlto y pr eso a. otro mejor ; n o querer.'! OS qu P. suc oda es to,
et talem nobis ducere or dinandum , cmn rneliorclT! e o habe t occult nto ct por rue s era una burl a y u.n despr ecio contra n csotros . For el
contr$rio, en los monast erios , se debe formar par ser prowo-
oppreasu;quod ne quaqu~m ficri volucus, quia inrisio et delusi o nostra vido un su.jc:to cuyas gr acias y elenco se mul tipliqu<:m paro pr o-
hoc f ieri videtur. Sed talis in r.lOnaotcriis nutriant ur ad ordin:mdum, v ech o nue 3tro y el de aquellos que nos lo racooi cnden .
L~ ~uo et nobis ct nE~ccs et rofectus edcrcsca t c o~enda toribus ouis .
17. l os monjes , ~ r ero, vivan conotente y firmcucntc nec~
17. r. one chi nu.ten , ut 1irni t er nc forti ter secLmdum rez ulo. vivant, ou r egla, porque sabemos que desagr ada a. Dios , equEll qu o es de
::_:uia displiccre De o novir::us quiaqui s in ouo. voltmt ate tepidus ~:st, vol untad d ~bil, dE a cuer do con el testin onio de Juan en el Apc-
celipsi s : 110jal fueses cali ente o fro; na s , porque ~ res tibio ,
t c otante Iohanna in a pocalypsin: 11Utiru:m c a.li dus osse aut frie;idus:sed t a v or itar de rni beca n. DEl ningtin rnoclo a tienden negocian oe~ -
q_uia. tepidus es , inci i 0!1 t e evonero ex oxa n co 11 . Sc::cule.re :21ibi nC{~otiun l a res . En ning~ caso obtengan pErnioo de andar f uera de l non~~
t r:rio, a no ser por una a cuciant c nec esida d ; no obnt nntE. , -er-
nullatcnus USLtrpont . r or i ~ non csterio nequoquan prOTcdi endi licentiam obi spo, a c uya di6cesi s pcrtenezcan , procurG con diligenc i a que
lm.beant , nisi rtru:ii a. c o{"G.n te neccs::i t ut en : quod t E!.Dcn epi scopus , in cuitlS no t engan l a pocibilidad de andar v eg~ndo de un l u~ar a otro
fue r a del monao t erio . Pero s i fuere n ec esario quG a l 1en s nl cQ
~ erunt, or.mino pr o.ecurGt , ne f'ori s r.wnasterio v3.5.::mdi usun :Iabc::ent . d el ~cnnstcri o por obedecer Lma or den, quo ello se rcclicc c on
.:ed si ne:cess itas oit ad a liq_uo..m obhedientian a.liquio foris per~erc , Gt el coneentini ent o y parecer de:l ob:i.Gr.o, y de: bcrl.n cznviarne afue-
r a aquel l as per s onas d e qui enes cons t e por t cstinonic qu e n o
h oc cum c onsilio et consenoun e pi scopi fi a t , et t ales peroonae e~ tes- son pasi blco de n:nl a s ospecha, o de l as qu e no pueda sur g i r nir--
ti~onitUJ fo t is ~ittuntur in quibua nullu oit ouspitio nc.J.a vol a qui- g u.n::! rnaJ.a opi n in. 1:.1 abad , c on el pcroi s o y c ona~ jo tlel obi~. o ,
ene o;: icndo fuer e. del ...onao t erio l a aclni ni str aci 6n del d:i n cro :,.
btto nulla OI.Pi nio I!:.a L ... oria.tur. r oris varo pecul itli!'1 vc::l res mcno..ste- bi enco, no a un r.onje s ino a otro fiel. Lviten el lu~ro o ! a con-
rii ab as cun e; isco i oui li~ent i en c t conoili ~ ordinet q~Y pr~evi c u~ i sc cncia do los bi enec mundanos, por uo l a nvari c{J;o l a con-

c u: i ocentia ~ tuldanarttr
- .
dcc.t , non nona.c bLtrt , nisi uliw_: fidclec . Qua e ot um ve!"fo secul nrc vcl con-
rcrur orulisr.10dis dev.:. tent; quia e.vori tic. vel con-
cupi scenci a de octe :cundo , si e t4 :Proh i bida a todo cZ.iotinnc ,
r.~c .o ns a aquellos que r enlmcieron el ~undo y s~o c oncu i s c cn-
cia3 . No se pr onuevnn pl eitos ni rivali dades j amds , ni dont ro ni
fuer a del n cnas terio; qui enes obr aron do otro n odo sean c act i , e -
curiocenti a huius t'!.W1di omnibus e nt devetanda christiani , ne:-:im t nn:en dos oecn l a ods sever a disciplina rcpulnr, de modo que lo~ d~ .~ o
in hi s qui z:mndo e~ conc upi::.ccntiis a brenl11ltias::;c videtur. I i t e o ct t cnGen i odo de per etrar t al es cosas . Trr.inant anent e debern
a .arto.rac de l a embri .... uo z y de l as cot:i l cnas , porq nc t o<lco oc.brr
c cntontiones ncquc.'luar ,neque i nfra ncqtle ferio mono.sterio , r over a que por e .... t e c.otivo pr i ncipalmente oe pece de oensuulidaU. . I 1 eo
1 cctmo.t . Qui autc!"l pr c cur.ncri t , cravi ~o i~ n di oci plina re "nl ori co- ~ a l lcs ado a nucnt roo odo!l una n ot i cia n:uy dooegr rlabl e : q e e
l oG r:onaotcrio:3 y a se bnn B.ITaiga.do muchas ds ah.one otido.des de LU1:"
rripinntur , ct t liter ccatcri rctt~ hnbe ant t nlia per pe trando.. Lbrie- wanor n detes t abl e e i nrr.unda. Lucho nos entristec e y perturba ~uc
t o:~em et cor.r essa tionen or.nino u _icnt,quia inde libidine nu .. i n e pollu- u e d a decirse e oto s in gr ave error, pwas , de donde se cre a e
pudier a orig i nuroe l a may or eopcrenza de oalvnci6n per a todoo
~i onnibuo notun est . Ham ~ervenit ad a ures nootras oppinio perniciooci- l oo cris t i anos , e ~ to os , de l a vida y cast i dad de l oa r:on jeo, e
:Jcil!lc., fornica tioncs et in habhordnntiona et i nr.tW1di tia raul t ao io.m in a l l ! ourja el crjui c io el eabcr se que a l gunos c anj eo son oodo-
t:llt a a . Por l e cuul , r ogamos y ezhortemoo qu e de~a t1uy cs-
pGcir daode eot c m ente se abs t engan con sur o cuidado de c o;. e-
t er eetoo r.m.J.es per a que j an6s, en a dal a.nte., lleGuen a. nue s tro:;
o dos t al es coses . Y todos tozr.en conci e ncia de eato, poi\..:. UE de
nil\';~ r.todo c c"sEntirer o" es t os vicios en adlo.nt~ en ninr.n lu-
Gar d nueotro reino , t m1t o ~ enes entre aquellos que dcoc noc
que sean los r~e parfcctoo por su c nstidod y pudor. Por cier to,

- C)-
n onasteriis e sse deprehensos .. r.axime e:ontrista.t et conturbat,quod
s i ne errare magno dici potest,ut unde maxi ma spe salutis amni bus
chri stinnis orriri crederent,id est de vita et cas titate monachorum ,
incle detri mentum, nt aliqnis ex monachis sodomitas esse auditwn.Unde
ctian rogamus et contextar.tur, ut certissime empliu s ex bis die bus
or.ni custodi a se ex h is rnalis conservare studeantfc,t numquam amplius
t ale quid auras n ostraa crvenin.t . Lt hoc omnibu/ notw:: sit , quia ~i en a delante algo asf llegcre a nuestros odoo , n o s6lo a
cl l oo , ~ino t nr.biln a qui e eo consienten tales co;Jas les
nullatenus in ista mala in nullo loco amplius in teto r emo n ostro a.. licurc::oo un e s caroiento t al, que n LTJ:ctffi c riDticno . u.e ce-
cor-.zen~ire audeamus : quanto n inuc quidem i n ter e os qui casti tatis t e oyere , en ni . caso se atrever~ en adel ante a per pe trar
c cen:J act..ejantcn ..
et sanctielOni~c enendatiores esse cupirnus . Cr;r te s i anplius quid
tale atl aures nostrcs p crvanerit , non solwn in sos , scd eti nn e:t in
cotcrj.s , qui in tal i n consentiant , ta.lcn ul tionem facir:.uo , ut nulluo
cl~isti anus qui hoc audierit , nullatenus tale quid perpetrare amplius
prcournserit .
1 8 . SGan vicil ndoc con f i rrcza los n onnstorios de donc Gllao
1 8 .. Lonastcria pucllururn firniter observa.ta eint , e t ncquaquam y n o !..ti"il.i ten que e.ndcn vagando de un l uro.r a otro, oir.o nuc
vac;are sinantur , sed CWil. omni dilig antia conserventur, ncque liti g:a:.. ae l ~n cuide c on aur.a dili~cncin ; no pronu~van ontTo Di Tl ti-
to e .'1 rivc.l.idac G, ni desobedezcan en nil"...:. uno. oco.oin, ni con-
tienes vel contentione nter se n evera pree s~nt , neque in null o Da- tredi g on a BU J:iO.estre.o y abadesas . Dende hayo , f-Uen , ron:je!::J
Ci ~ tris ct abbatiooio inhobcdientes vel contrariae fieri audeant . re ul nr es , obscrvon l as re~l an , n c. se cntrc.--ucn o l a fornicc-
ci6n ni a. l e. ebr ieda d , n senn OGClG.veo de l a o.vcric:i.a, oino
Ui a.utco rc _:ulareo sunt , or.:nino seclUldum re "'ula. observent,nc for- C!1 tcdoo l co c a sos , vivnn con j ustici::. y a obri cde d . Ln oun

nicatione d e ditae ,non ebrietatis , non cupiditati oervir.ntes , oed cla.uotron y r. ()no.otorioo no entre nin;n v ur 6n , excepto cl ~-
btero , qu c deber~ i ngresar con un tcotic o, p vis i._"fifi,r a.
o:ni nodio iuste ct oobric v~vant .. Lt ut in claustra vol noncsterinn l a s cn:fcma s ,o o6lo r or r e zar l a isa , .e i ru:Jedintaocntc dr. c-
o:..trun vir nullus intret:n prc sb:i. tor propter vi o.i to.tioncn inf~r r~ salir. Nadie oc c 1t e a l o. h ija de alg ni cn en su conc r e:r:-ncin
clEl r:.onjas oi n e l c onocii i cnt o y parecer del ob i oo a cuyc Qi..:
DnrWJ. cun teotinonio intrc t,vcl od n irJsan tcntum , ct ntatim cJ:eat. ccsi ~ n~rtcre ce eoc lu~~ ; l l r i~o d ili~tntcrcnte invos ti ur.
Lt ut nomo alterius fili am aun.n in conc;regationem s onctenonialiUT.l. por q u elenco pcn ..o.neccr e:n el san t servicio de Dio o " con-
fin:cr ol .... ! EJU pez-. e.ncnCiG O rOGSin .. !,U C!"'ClC.Vr.!. de Otl"OS
r ccipiat absque n oti tia vcl con:::idcra.tionc ep isconi ad cuiun dioccn- },o: broa, o aqucllao r:.uj~ re:o q ue no (!u iorcn viv i::~ en l r.. sant (l
~ pcrtinet locuc ille;et ut i se dilic;enter oxquiro:t , quo.li ter in COI!.tmidad de c unr d c con lo. r cel n , todu o oir1 excepcin Dean
cxpul sndno. ---
o ~~cto o.d ~ei servitio pcroancre cupiat, ot stabilitutcm ouan ibi-
d~ firnare vol professionrt. ftncillu autem aliorum ho~ inun , vol

t ales ~eminas quac sccundtu:: mor conversationio in sancta concrc-


._;3-tionc vivcrc vcunt , onncs plcni ter de con_sre...,.c.tionc eicicntur.

- -
n.
19 .. , ue los obiGpos, abades, presbteros , did.conos y mictlbroo
19. Ut epiacopi,abbates , presbiteri, diac onua nullusque ex omni cle- del clero no posean perroo de caza, aves de presa , halcones o ea-
ro canc::s a d v enandum aut accept ores , fal c one: s sett s pervorios habere vilcncs , a ino que cada uno se c onserve en su estado c on6nico o
reGular. Qu i en haga l o c ontrario , sep a que perder s u co.r,..c . or
r resumant, sed pl eniter se unusquisque i n or din e s uo c anonice vel l o dens , sufrir t a l C3Car~icnto que los dems tendr &n r.iedo
rceulal~it er c ustodiant. Qui autem pr csumser it , sciat unusqui sque ho- de !.a ce.r cosas s cocjantGs .
nor en suum perdere . Caeteri ver a t al e exinde damnum pat iatur , ut r e-
li~ui oetun habant t a lio sibi usur are .
20 . Que l a o abadcnas junto con s us nonjns vivan unnicc y d -
20. Ut ellbat issae ana Cw:!. oo.nc t i n cnialibus m:ds se uniani ui ter lic;cnt E:nntc en s us c l o.uotros y por ninguna r az6n ssJ.gan fuer a
a.u"t dili.:cnter inf'ra. cl::!ustr a oe c ustodi ant et nullotentts foris de el los . : os cuando l ea abadczeo deben envi ar afucr a alguna
de suo monjas , jam~s l hag an s in el pcroiso y par ecer de su_JL-
c]custra. ire pro.e.oun::mt . Sed nbbatissa.e , cLUn pr optcr aliquas de sanc- bi ~ o . De i al modo,cunndo deban real i zar alguna ordenoci n
ti.T:1.enialibus diri,...ere , hcc nequaqua, o.bsq_ue liccntirur et c cnsiliUI.'l on los rr.ona.stcrio:J, o he.cer alguna r ccepci6n, ::m :- obi zpoo lo
dcb rn r a t i f icar ; ee dispondr lo que oaa ~69 convenient e , y ,
c "1iscor sui f oci ant . ...d n ili tEr ct cur.1 ordina tionen aliClua i n -:" l os obi ~po s darn avi oo de ec to c. uo e.rzcbiopos , ; con su pe-
no.stE:riis r cce ptionEs fac er s , et h oc Cttr.!. c pizc opi s ouis pl cniter r ecer se. llcvG.r l a cabo lo que deba r eali zarse.
c.ntea rEtractent;ot quod salubrius vel Utilius fieri di:JIJOna t ,
e piscopi o.r chicpi s co po onntmt ient , et c tun eius c onzilio qttae ''\_,onda
aunt perf icientnr .
21 . Los pr esbtero= y den e ecleeisticos que los condes tch-
21 . Ut presbteros a c ca.eteres ccnonicos, quos C0!:'1itc::J sni i n ni - t;;cn en su o j uri sdicciones, deber~ e s t ar c omple.t D.I!lcntGoujetoa
nict erii s habent , ormino eo:3 e pi:::copi s suis subiEctos exhibennt , o. E:US obicDos co._o ordena l a i n!.:! t i t uc i6n can6nica ; loo ~
.con respor.~abl es de; i notruj rlos con l a sant a di Gci pl ino. par o.
ut C;cnonica. inati tutio iubet ; de hi s e i.Gcopis onis plcniter sub que conservan nuc wtra c r ac i a y s us careos.
oancta U.i::ci l ina ces cru.dire sint conoent it::ntes , sicut nontra. era-
tia. vol suco honor es hc.bere dcsider ant .
22 . Loo cclosi sticoe deber6n observar plenamente l n vid~~
22. Canonici a uten plani ter vi t am obserbent canonj.c o.m , et dg~~ n6njcn e ins truirse c on suma dil ~cnc ie on l a snnta ~Jc iplina
~ca , en l a sedo episcopnl o t ru bin en los rona oterioz . cr
e:. isc o.l ali Vf=l etim-t rones tcrie. cur onni dili_::cntiur.: seclmdun ca- n i ngn r.otivo se les or:::i t a andar voecndo afuera , sino que ti. c-
noni oa discir l ina e:rudi a.n ~ur . Hequaquo..TJ :ferio var,ari s inantur,sc:.d ber . vi vir bn,jo 'ti g ilcnci a , n o e ntreg ttldoso a. lucro ~ vergon-
z osos , no oi endo fornicarioo, lodr onc s, hor ici das ,rap tt re ~ , ar.j
sub omn i c ust odi a v ibo.nt , non turpi s lucri dediti , non fornicarii, non ftt- C OC de plcitoc 1 ir~cundoc , altaneros ni ~brioo, s i no c aotoo de
res, non honicide.o,non r optcrca , non li ti~ iosi , non irccund i , non el ati , corc ~6n y e cucrro , l.u.:. ildos ,t:~cdeotos , sobrioo , npaciblo s , pc.c:!
:f.;_c o pc.rci que, como h ijo~ de :Jios , noan di[:Jlos de ocr pr cr-ov:i.-
n on ebriosi , sed caoti cord et corporG , hunile a , ~odeoti , sobrii , man
dos o.l or e n oe.rr a do; que no anden v ac;c.ndo por l oo aldeas n i
oue.ti , :paci:fici, ut filii Dei digni sint ad s acr o orclj.nc prornov~::re; por l ae l,aciondas vccinn s ni en s us c crcan:!a e, esos 1 on jos ci!:
oupcrioreo ni ro..:l ns , llcrE:.do sarc.be.:!t os , entrc ao ~ c. l .., lu-
~on pcr vicoo neque per villas od cccle.oior vicinas vel t c~inantes j uria , a 1 " fornicac i 6n y demo iniquida des , puec es absu o
oine naci st<O.rio vcl disc i pl ina ,qni sar2.buiti dicuntur,luxoriondo vel t lcr:orlo.

fornicando vel ati oc cc ete.ra inique operando , quce consentiri c.bsor-


cltt'J. est .

_o5-
- "5-
23 . Los prcsbi toros procuren con eaoero que l os clrig oo e
23. Pre sbi teri cleros quos secum habent soll icite praevi deant,ut ou carg o viven sce n los cn ones , y ue no t engan acceso a loo
canonice vivant;non inani s l usibuo vel conviviis seculari bus vel can- .jace os v anos o a los convi tas mt.tnd=mos , ni a les c anteo diso-
lutos , s ino quE vivan cast a y saludebl crntc.
tici s vel luxuriosis u sum habeant ;sed caste et salubre v ivant .

24 .. Si qui s autem pr esbiter s ive di aconos , qui post boc i n domo s ua 24 . Si al "n ~rcs bitcro o dicono dEspus de e5t a ndvcrtor.-
c i a tuvi er e en su cnsu, consiGo, ~u j creo Din licencia cen6nic ~ ,
sccw mulicre:s extra canonican licentian babere presur.:~serit, honorem
St.rt privado ele ou c ar;o './ t a; bi ln de sus bienes bast 3. que ca: -
oir.ul et herc ditater.t privetur usqne a d nostr an presentiam. par ezc a ante nueotr a pr esencia .

25 . Ut~ et centenarii ad or.mec ius ti tiam faciendum conpel- 25 . Que loo condes y centuri ones 9Gan cumplir pl enomGntc
l a justicia ; tcntL.n , pue s , en euc dio tri tos , oficie.los en los
lent et iuniorS t a les in ministeriis suis habeant ,in quibus securi que pued en c ... n:fi ar con s eguridad , que s ean obs crvantoo f icloo
confidcnt , q ui lcee~ adquo i ustitian fidsliter observcnt , paupcrce ncqoa- do l a ley y de l a justicia , que no opriman j ams a l o~ pobrcc ,
que n o oculten en sus casas , por in tri ga o r ec ompensa , a l a-
Ciltnrl opprinent,fures l a troncsq ue ct h onicide.s , adul teros , !:!alificos ad- drones ni salt e ador es , ho~ici as , ad~te ro o , mali ccr orco , ni crc-
que incanta tores vel au ltria trices onnesquc sao ileg os nulla adulatio- r cras ni encnnt :::.dores, ni sacrlegoo , s i no que procurarn que
scEm correg idos y c astic;ados oa.._.n l a l ey, par.:: que c on l o ayu-
no vcl pracr.d~ nulloque sub tc;--i ninc celare audeat , sed m~l.(" is prodere, da de frlos todos estos moles desaparezc an del puebl e crizti~o .
ut e.r:J.endentur et cc.stizcntur aecundw:, ler-er.t , ut Deo l ar~ie.nte Ol!ln i a haec
!20.l a a chr istiano populo auferatur.

26 . Ut iudices sccundur.~ script a.r.! leg e:rn i uste: iudicent , non sec_1_{.lldum 26 . u o l os jueces juzg uon con I'ectitud , de o.ct:.erdc c cn
l o l ey e scrita , no SgUn su criterio particular.
arbi tri suun .

27 . Pre:cipi r.us ut in or.mi re no nostro ncque di vi tibu.s ncquc paupe- 27. Ordcr.ucos que e n todo nucntro r eino na die se atrev n
ribuo nequc pere0 rinis ncc o h ospi t iun d enc~~re audeat, id eet sivG pe:rc- nocar l c o~pital idad a loD pere. inos , ricos o pobr es , qu e r e-
corren el o unUo al servicio li.o Dios , o a cuc l qui er otro c ::uri -
crinis proptcr Dour. perar.bulantibuo tcrram sive c uilibet itc:ranti prop- nanto por amor de Dios o por la s alvacin da s u elnoi no s e
tcr D.r:.Oreo. Dei ct pr opter sal u te m anir.ae suae tcctuc et f'oc ur ~~; aquam l es nieBUa el t echo, ni el fuego, ni e l ecua. Si ndcred,ueccu-
re c onc ederles a l G.ll otro f avor, se.o q_Uo r ecibi r unO. r ecott-
ill i ne:mo deneget . Si autcm amplius eis aliquid bOni facerc vo1uerit, pausa n ay or de ios , c omo U dijo: 11 ~uion r eci biera a un pequc-
c. Deo sibi s ciat rct~ibu t ione: J'!'II optimBE. , ut i pse dixit : 11 '4ui outcr.J. sus- io por r , a r.:! me r Ecibc 11 , y en tro ln_:nr : "Fui peroc;r i no,y
nc h os pednetci s 11
ccperit unur.J. parvul w:1 propter me , r"~c suscepit 11 , et alibi: 11Hoopcs fui ct
ouscepizti s rc 11

28 . Do lecati onibuo c. dor.:no i npera torc venicntib us . i i ooio dircc-tis 28. AcErca da l a s l c~ocionos provenientes del scr or empcrc-
ut comites ct ccntenarii pra.cvidEnnt or.:.ni sollicitudinc , s icut tTr o.tia dor. Los condes y c cnturionoo procuren con GLtca solici t ucl que
l oo onvi adon pr ec edan a clcscrnpcar suo c ora oo oin ninunn deco-
Uoo.ni il!lpcratori cu;iu.nt , ut absque ulla MOra cant per o i n isteri a eorUI:l , r a , s i desean e l f ovor del sFor emper ador; a todos l es ordene
Dr'1.ni buoque or.mino pr a ccc i t ,qui a hoc dc bi ti s unt pr o.eviderc ,ut null or espccial.Dch.t c cuc j ar..to sui'r3ll ning uno demor e , ye. que cstt!n
obli odos a prEver ca to, s i no que ca . suca prisa l es pc~ ita
n ornm nusquan patia tur, zed cur. or.~i fcotinntionc eos facinnt ire viaM prcse! nir su car ino y que nuc:Jtroa cnvi e.doo dis o~ en c or. o nu
ruuLnCi ~ leo OC nccjc .
ov.::u..,ct t alitcr pr ovidcntia. DUD.I:l hsbe:ant,ut -isoi nootri dioponcnt .

- 8J5- - BC-
29 . De pauperinis vera qui in sua elymosyna domnus i mperator con- 29 . Con r e3pec to a. lo!~ pobr e s , n quicr:es el seor ornper cdor
en s u c le~ encie c oncedi que se l o o exima de l a ~ulta reol, quc
cedit q ui pro ba.nno suo solvere debent , ut eos iudices , cornites vel mis- loe ;ntendcntes,l oo condes o n ues t ros enviedoo , de acuerdo c on
si nostri pro concesso non baboant con stri~ere parte sua. l o c oncedi do , no los o bl i z uEn a e~cctuar el pago .

30 . De h i fl quos vult dotmus i mpere.tor ,Chr isto propitio , pacern defen- 30 . Ac erca de aquollos a los q ue e l seEor erJper a dor , c o!l l e.
ayude. do Cr isto , l es desea (!uc gocen de ~ y oeg uridad en su
ni onc~ hnbeant in r cc no suo , id sunt qui nd s uam cle~cnt i an fcntinant, reino: est o e s , los q ue han a c udi do a s u cl c~encia, descosan de
nli(!uo nuntiare cupi cntes sivo ex chriotianis sivc ex paganis, aut prop- d aviso de alg o , sean cri s tiano~ o paganoo , y que por pobrc ~c
o L<mbr e buac an ayuda , que n adi e o se obligorl o3 a trob<: jnr a sn
tcr inopi a vel prop ter famew suffr a:anti quacrunt , ut nullus eos s i bi servicio, ~ apropi arse do el los, ni disponer de alloo , ni vender-
carvi~ io conatri neerc vel usurpare a udeat neque alienare neque vindere; los , s ino q ue se queden donde e opontdneamente desearen hncorlo
con l a pr otec ci n del s e ':or onrper ador y l a ayuda d e su c l oocn-
occl ubi sponte r.:ancrc vol ucrint , sub dcfcnsione dorni i r.1peratoris i bi cia. Si alg ui en presuntuosamente trcnqgrcdi cre l e s rdenes del
to.bcant subfra... i a. in sua elyr.onina. Si quiz hoc truno Tederc p rocsurnp- seor em er ador, s o ,.a que por el l o podr s er ca.stirrado con 1
pEn a co i t o.J. .
:::cri t , sciant se cxinde dc.nnWJ p~ti vi tar.:~ rrc.csur:lptiosus disponi tum
iLtoca dor.mum i n pera ter .

31 . Lt bia qui i u3-titiar. dor: ni ii., erntoris an..vlUntiant nihil le:::io- 31 . Uadi c i n tEnte urdir da oo c or por a.ls o o i njuri a s c ontra
neo vel iniuria qui s c.cbincrc pr aesw. n t ncquc u.liquid i nirnici tiac loo -!Ue ad:-ini::trnn l a justic i a dGl sEJor ecpcr ador ,ni ooe rrc-
r.:ovE.r ninr.unc hcs tilidc.d contr a el l os . ~o..ui cn l o h iciere , debe _ ....
contra e os n evero . ui eutcr ~ra.e zurnp sorit , bannun d or inicum oolvat , vcl, P:lCGr l a ..u l tc r eal , o , a i e!J r eo do una deuda r:ayor, csttl ord c-
oi r.mioris dcbiti reus sit , ad sua pra csentia perduci iucmm. cst ..~ nc do que ao lo c onduzca e s u pr esencia .

32 . Somicidin, pr o quibuo ~ ul titudo pcrit populi christinni , or~i 32. Orden ~. o~ que oc erradi quen por t odo los ~cd ion ,l oc 1 o-
contcxtutione doscrere ac vetare nandar.us ;qui i pnc D o~inuo odia et cicidios o . c uy~ ceuoo ha perecid o una g r an c ultitud del p~,.;.cl:lo
crioticno; porq,uc el Ge .or c ondena el odi o y l o. ene r:d :Jt ad ent r e
inirJici ti e sua.c fidelibus c ontradixi t , v ul tor:/---Xi(;io hor.1icidia . uornoclo OU" fi el e s ; much o o s , los h ooi ci d:l o o . C6mo , puc~ , alg ui t n podr:.:

cnir.l oecwn Dem:. pl acatun1 fore confidi t,qui filiun ouum prox i r.. wn sibi c onfi or que Dios seo. benigno con t.l , s i ncosino a ou h ij o a. q Pitn
tiene t an c er ca ? Do qn6 I;J.ancr n aleuicn podr a pcn.o~~~~lc Cri nto,
occi derit? uclitc vcro Chris tuo dominun cibi propitiun csb ~<oitre el Seor, seo. indul e;entc c on qui en asesino a. s u hrtw.no? L:) un
tur , qui fratrcr. nuun interf i ccri t? . E:i[;nw.. quoque ct inhabi t nculum pe- peligro muy g r :a1de e insoport abl e i.citar l a.o ent : i nt ades de l o;
: c~bres con Dios Padre y con Cri cto, Sefior dol ciclo y do l e tie-
riculur.t est cw: Deo po.tre ct Christo cooli terrao dor. i na torc , ini r::l ici- rra : Un o puede hui r d e alguien ocult hldose durc.nte un ticr.ro, y
tio.o dominUJ'll movc:re: quoo uliouit tempus l o.titando cff ue;erc poteot , n o obst ntc, o ve ces , por c asualidad cae en manos de ouo onc~ i
c oo , pero adnde alGui en puEde huir de Dio3, para qui en todos
sed taren casu oliqu. ndo i n tGnuo ini i cor~ OU Ol ' UJTI i ncid t; Deur. au- loa secretos son ncnifiEatos?Con qu tet:!c ridad uno ruedo pcn-
t eL ubi cfiU.t_,c:rc vclet , cui o::mi a ::.ocr etc. ~llnif cs ta sunt? qua .:mr 1uc EVitar su ira? Por ello, r ora que el pueblo oncor cndL.-
do a nuc tro g obi rno no per ezca c o~otic nd o es to maleo , horca
t cncrita tE eius irarn quin ex tir.:at cvaclcrc? uapropter nc populuo no- pr ocur ado ovitorloo r.:.cdi nnte t odo t i po de castig os , por _uc no-
bi w nU re, endllr.l c oJ.r i ncon hoc ralo I crca t , hoc ormi di.Jci plinn llcvi ta- Aotroo no c c tcreno ~ en poz ni ocr amos indulgcnten con qui cnon
no t er .:m l a ira de Di oc ; por el cont:::-ario , ca atignrcr oo con oc-
re previclir:us;qui a nos nullo r. odo placo.tun v:2l propitius hoberc,q_ui vcr s i no r icor a q ui en ne a trev a e per petrar horicidjoo . Sin ~
s i bi DtW!' iratum non forr.idc.vcrit ; sed sa.cvissina. diotricti one vindi- burgo , par q ue c ot e pecado n oe expenda, y o fin dG uc r.o
surjan ene: i ~tade e entr e crit": tianoo , c uat do so conet cn lo;. ici-
care vcllinue qui Ealum honicidii a~sus fuerit per potrare . Tar.en ne dioo por pcrsuos i~n del diablo , ordcnn.oos que el r e o oo aprc-
ourc ele i nmediato a repar ar el real, y con toda c eleridad pn-
otiao poccntWl1 a crcscat , ut inir ici ti~ r..nxil a int<:r cl.ristianos non
~UE una digna c oopcnsaci6n a l os parien tes del muerto.
~iot , ubi suadenteo diobul c h~ icidia contin ant , stntia reuo ad suco

- 87-
enendationom re.curra t , totaque c aleritate perpetra t um rnalum ad propin- Aai io~o orden .os c on t oda fi~ez a que l os pari entes del exti n-
quon cxtincti dic;na conpositionem emcndet . I.;t hoc f i rrniter b:::umiamus , t o n o a cr eci ent en l a eneci nt ad que s urja del cr i men co~e tido,ni
oe n i eguen a pactar l a~c on qui en se la pida , s i no a c ept en l a
ut parentes i nter!ec t i nequaquam inimititia su er 1 conr iss ~ malum adau- pal-br n empGfiada y l a c ocpcnsa ci6n pr cra tida, y ofrezcan per pc-
;crc c.ndeant, neque pacen fieri petenti denegare,sed datem f idem par atam tlta~ J..i e.n tras e l r e o sin t ar danza ontrce;uo l u com"Pcn se.cin.
1 oro cuando suc edi ere que alguien cometier e un cr imen g r avis i no
c onnositioneo r eci pere et pacen perpetuem reddere, r eum autem nn.lla I!lo- r:at !:::ndo a Wl hoi"!'".ano o a un ori ent e , s i n vac ilar acepte de in-
r o.n. conpositionio facere . Ubi autem hoc peccat orum merito c onti ngerit, ~Edi ato la poni t cnci a dispuest a p or ou obi apo ; c on l a ayuda do
~ios ponga empeo en r emedi ar el mal c ausado , p~eles 1 n e
ut quis vel fratrca vel pr opinquun suum occiderit , statim se ad peni- pencnc i6n l egal , r oc onc! l iese con s us parientes , y en adelante ,
tcntia :Jibi cowposi t3.J!l sur-it,et ita ut enisconuo eius s i bi dispona:t una v ez .peado plenamente l a pelabr a , nadi e promueva n in&dn
ti 1 o de ene~ i ~tad . Por el contrari o , quien se despr e oc upare do
a cquc ulla anbi e uitatc : sed iuvante Donino perficcrc su~ re~ediun stu- efectuar una die na c ompensacin , perder ous bi enco hnota ~uc
dcc.t , ct co:-: ona t occiDtll:! sccundUI:" lec eo et cun propinqui s ouis se ormi- co~pcre~c a ente nueotro tri bunal .

no complaceo.t , et data. f idem ullam in i.J:l iciti ~ exinde roverc nemo audeat
..ui a~te.m di._:na cr::endr.tioncr.t facere: cont cr.:serit , h ereditatem privetur
usque ed iudicium nostrurn .
33. Frohibir o t err-inunt enont el delito de i ncosto.Si alcuicn
33. Inccotuoswn scclus omnino prohiboous .. ..d q uic nc;.fcntla nutel'!l for - estuvier e c ont r: inado del o.boi!lincbl c delito de for nicaci6n, de
n icc.ti one contar inntns fucri t , nullate:nus sine diotri cti one gravi rcla- ning n r::.odo s e lo de jar on libertad sin un e;rnvc c astigo; por
el contrario, el castig o ser tal quo l os dcc e cobron-ll i edo de
::ctur, oGd t nlitcr ex hoc c orri iantur,ut caeteri mf.tum habeant t e:li a }>e r pet'ar e l ~i ooo cr imen , a f in de que act o i ru:Jundici+.,e eli-
pcrpetr ondi, ut at.eretur peni t ur/e t i ru:mndi tia po:ulo christiano, et ut no do ra:!z del pueblo cristiano, y porc cuo el reo vur:;ue
1 lcn:--.li:lcnto s u pecado por l o pc;n i t enci a di spues t a rcr s u obi o o ;
r euo e:< hoc pcr pocn i ~cnt i n a r.unittat pleniter , sicut ei ab cniscopo suo l a nujtr i~ l i c nda oor~ encomendada en Danoo dE suo podres hes ~
dio ~ onatvx ; Gt eadcrn fe i nn in ~ anus perentum sit constituta usque ad q u r oc r ca.lic . nu.os tro juicio . 3in orrbar Gc, oi no a c Eptaren el
j uicio de ou ohinr o par -- ou. en i enda , en ose cas e acrn tra:!dc a
iudicium nootrun . Si a uten iudiciuo eui scopi ad suarn c~endat ionern con- a nuestra prEsenc i a , reccrdotdo el ejenplo del ca!Jti;;o qu e r or
scntire noluerit,tunc o.d nootrn pre s ent a pcrdncantur ,I:!er.\OrGs 5-:~~.mplo
ince sto i cpuso Fricn, en ci erta ocasi 6n, a une mon j~i(
quod de inC' c::.tis :ro.ctun est q u.od r ricc o per?ctravi t in oo.nctin rliuJ.j.
Dei .
34. Todos debe r n estor plcn~~no t c di ~F ueatos a r ecibir en
34. Ut onnes pleniter bcnc purati sint , quandocunque iussio nostra todo rnocm;.t o nuootr a s 6rdenes o mensa jes . Si elg uien , sin ombc.r-
vcl annuntiatio advEncri t ..~ i quic autcr: tWlc se i mpa.r ... tw.. cssc dixe- co, dijEr e que no e s t tlis:uo<lto y or.i tiore ct p.t.ir el t:<cndat ,
deber ser c onducido a ncl acio; no sl o ~1 , s ino tru~bin todoo
rit at practe:rierit P.landatur , ad ralotiun t:crduca tur ; ct non solum ill e , loo qua hayan tras;redi do nu estro~ o nucc-
sed etiam o~ ncs qui bonnun vcl prce c ept um noGtrun trnnn~c dc re i roc- ..r a s rdenes.

sunru!lt .

- llr._
35 . Ut omnes omnino episcopus et pr osbiteros suos amni h onore ve- 35 . Que todos r everencien respetuosamente a sus ~ y
s a cer dotes que e s tn al servici o de ~a vo~unte.d de Dios. No
ncrc}; t ur i n s ervit i o et volunt a.te Dei . tle i ncesti s nuptiis et s e i p- se manchen a si mismos y a l oe dems c on matrimonios incest uo-
SOEl e:t cacteros macular e audeant ; c oniunc t i onc s f ac er e non pr aesumat, sos . No se casen antes de que sus obi spos y presb teros c on
l os ancianos del pueblo, averi g Uan cuidadosamente a cerca de l a
antcquam epi s c opi , pr e s byter i c um s eniori bus popul i c onsanguinita t em consangui n i dad de los contrayentes ; r ecibirn , entonces , l a
coni necntilll!l dilig enter exquira nt; e t tune C llr.l be::Iedic tionem i ungantur . b endici6n del r:la t rir:ton io. Eviten l a embriaguez; huyan de l a
r a pEc:idad ; no cometan hurtos ; eviten los pleitos y rifias y
LbrictatEm devitant ,rapac itatem fugiant , f urtum non faci ant ;lites et l a s blaferni a s,tanto en los convites c omo en l as asambleas;
contcnt i one~ adque blasphemi a , sive in covi viis s i ve i n complac ito, vivan c on c aridad y concordia.
o~~no devitentur , sed curn caritate et conc or dia vibant.

36 . Et ut oc.neo ornnino ad omncT:'l iusti t i a exsequenda et !)issis nos-Gris 36 . l.ue todos c claboren con nues t r os enviados en el cumpli-
ni ento de l a justici a.. No pGrmi tan el per j urio , p ~sir.t o cri men
8int ,.:onsentientes . E;~ U.Olll!l periurii omnino non permi ttant , qui hoc peo- q ue es preciso el i oi nar del puebl o crist iano. Pero , s i des-
siLun scc::lus chri.otiuno po::-ulo aufcrrc ncccose cot . .d quis o.utcm post pns de e s to s e le pr uebe. a algui en que ha i ncur rido en el
hoc in periurio probatus fuErit,~anuo dcxtera oc pcrdcre sciat ; tamen delito de Ber :iu.rio, tenga en cnenta que per der s u mano dc::::-
recha, y ademds perder s us bienes hasta que s e r eal i ce n ues-
hcrcditn.tcc pror>ri e priventur usque ad nostrum iudiciun. t r o jui ci o.

37 . lit hi i qui patricidia vcl fratricidio fecerit , nvanculum , pa t ruvn 37. A aquellos que comet i eren pa rricidio o fratric i di o, o
cataren al to materno o paterno , o a a l guien de l a f ani lia , y
vcl ~liq uem ex pr ori nquis occiderint , ct iudiciur. episcoporun , prcsbi tero-
no obedecier en n i a cept aren el juicio de l es obi s pos , pre sb :~c
r ul:t caeterorUDquc i udiciur., obhcdirc:::: ct conoentiro nolucrint , quod 'O.d sa- ros y dems j ueces , por l n salvaci n de s us alma s y para poder
re:nl i znr un jnoto juicio , nuestr os envi ados y c ondes deb er~n
l utan eni mae suuc iust~que i udicium solvendum n iss i 11ostri et comi tis
pone r l os bajo custodi a , de n odo que e E:t~n a s a l vo y no c ont2!.d -
i n tali custodia coartent , ut salvi sint nec caeterurn popul~ quoi nqui- ncn al r esto del pueblo, has ta '1.Ue sean conduc i dos a nuestra
prese.!lcia ; entr e t anto, no debern disponer dt ninguno de sus
ncnt usque dun in nootra praes cntia p erduc~tur ; ct de res propr i a sua
b i ene s .
i ntcrir. nildl habcant .

38 . Si mili ter at his fiat qui inlici 1iis et ince~tio coniuilctic5flibus 38. De t .odo similar s e ha de pr ece der: c on qni ene s;.::/ eron
r epr eu(lidos por contraer matr imonioe ilcitos e i nce stuosos
rcpr c;hensi sunt ,c orrecti et nec se emcndare volunt neque episcopi s ne- no quier e.n eru.1endarse ni obedecer a sus obi spos. o presb -teros
quo presbiteris suis obtcmpercre , et bmmun nostrll.I:!. I. raesurJant contenmc- y menosprec i an el cunpliniento de nue s tro bando.
ro.

39 . Ut i n forestes nostras framina nostr a nen inc furarc nudeat, ~uod 39 . One en nuestras f l<. res tas nadi e se atreva a ro bar c.n;;o.-
lEs s al vaje s , cosa que ya, r epeti das veces,h enos proLibi do;nucz-
i ao n ul t i s vicibus fieri contradixious ; t tune iter~ banniamus f i rmi-
var.!ent e r ei trar os ahora es a J?rohi bici6n con t odo ri~ or , 1)~!ra
t cr ,ut n ema amplius facia t, sicut fidel i t&tem nobis premiosa unusqui sque q ue en adel ante nadi e cone t a e s a delito , si desea r.ant ener la
fidelida d q ua nos ha prome tido . Ha obstante , si alguien , conde ,
conservare cupiat ,it a sibi caveat. Ji quis autern con!is vel ventenarins c enturi6! o vasallo, r obar e nue s t r os ani r1ales , deber ser c on-
aut bassus noster aut aliquis de rnini.st eri alibus nosGris feremi na nostro. ducido a nueotr a pres encia par a r esponder por s so . Con r e spec-
to al r est o dE.l puebl o , q uien c ometi ere robo de animales salv~
furaverit , o~~ino ad nostra presenta perducantur ad rationen . Caeteri s j e s deber1 pa~a r ris uros arnente l o que corresponda, y por niUGLn
auten vule isqui i f SU!l furtum de feraminibuo fccerit , or.m.ino quod iustun !!!.Otivo se p e:rn!i tir:! que en a delant e alguien se exi ma de e sto. Si
alg ui en su i re que otra persona he. per pr etado este clc.lit o , no
c ot conponat, nullatenunquE eis exi nde aliquis rclaxctur. Si quis a utem se atreva a oc ultarl o en s alvacuarda del juramento q ue nos pro-
hoc s cient e o.l icui pcrpctr a t um , i n ea f i deli t a t e conscrvat am quam nobis r.teti Gron y que ahpra deben reiterar.
r roniserunt et nunc promitter e he.bent , nullus hoc cel are audea t .
40 . Novissime i gitur ex omnibus decretis nostris nosse cupimus in
40. Por ltimo , dEseamos ser informados por medi o de nuestros
tmiverso regno nostro per miases nostros nunc directoa , sive nter enviados ecerca del cumplimiento de cada uno de nuestros decre-
ecclesiasticos viros ,episcopos , abbates , presbiteroa, diac onus,canonicos, ~todo nuestr o reino , por parte de los eclesi~sticos : obis
~ . abad es,presb teros . diconos, c an6njeos , rnonjes y monjas:de qu
ov~es monachos s i ve sancti ooniales,qualiter tmusquisque in su~ mini~ nodo cada uno en su cargo o profesi6n,observa nuestro bando o
terium vel professione nostrum ban<'1.um vel decr etum habea.t cons erva.tmn, decre t o . Donde sea conveniente agradecern a los ha bitant es por
s u buena voluntad , les prestarn ayuda , o , si es necesario , los
vel ubi civibus ex hi s d i envn sit ex bona voluntate sua c r atias ~ere corregirn. De i g ual modo, de s eamos hacer conocer a l os laicos
vel adiut oria inpendere vol ubi c.l i C!uid a.dhuc sit neceszitatis el:!end&- de cualquier l ugar , que si se presenta un ceso de protecc i6n a
las santas i glesia s , a las viudas y hulrfanos o a los pobres, o
re. vi n ili a uteo laicos et in o~nibus ubicumque loci s , si de nundcburde sobre r obos , o sobra el ejrcito , deben ser obedient es a nue ~tras
snnctortun ecclG:siar um vel etiam viduar wn et orphanorurn. seu mi n i n tun po- 6rdenes y a nue s tr a voluntad , cumpl iendo nuestros bandos y decre-
tos , y , e ~pecialmente , que cada uno se esfuerce por-consrvarGt
t;cntitlli!. adque r a pina necnon de exercitali placito inoti tute, et ouper en el santo servi cio de Dios , para q ue todo resulte bueno y acr e-
i oio ca.usis , qmiter rcc eptun vel volunta te nos tree s i nt obhcdientes 1 dable pera Gloria de Dios omni potente, y podamos darle ~racias
c o:l!o e s de bido; mas , donde creamos que haya al g o inc orrecto, de
v cl etian qunliter bennum nostrum habea.t conservatwn , qua.literque super i nmedi a to esforc~ J~ onos por ennendarlo con todo cuidado y bu&na
voluntad , par a que con l e. ayuda de Dios lo corrijano9 y obtc::ne,o-
ottnia unusquisquc certan en habeo.t in sancto servitio Deo seipsurn cus-
nos nue s tra salvaci6n eterna y l a de t odos nuestros fieles . Del
t odire ;ut h ec ownia bona ct bcne sint ad ei OF.~ ip otcntis l nuden ,et cre- misco modo , dese ~m o s ser inforoados acerca de los asuntos aqu
tratados, con respecto a los condes y centuriones, nuc~tro s ofi-
ti8.s refcrru: us , ubi . . . i c-ntu: cst ;nbi auteo ali quid i nultun esse credi nus, ciales.
sic o.d ene:nda.ndliD C::";lle studio et voluntate certcnen habeanus, ut CL

De:i adiutorio hoc ad cr.1cnda tionern perduce.mns et c.d nostra eternatler -


ceden et ornniuiJ fidel ; ur nostrw: . :>i r:ili ter et de c on i t i bus vel~

nariis ,c ininterieli bus nootris ,in ter nos o~ nia supr adicta nossc cupi -
nuc felicitar.
- 34 - - 34 -

CAi i 'i'U LARI A j,I..,..J ORUII Jl~LCIAL IA .. CAPITULARi,S I::SPWBLES PARA LOS h!IVI A:JOS
Comi enzos del 802
802 i n i t i o .

CA. I TUI,MI p,, ! .OS hliVIi'JlOS CJ\PITUI,');J : !\i.fi. I.O;-; !:.ilVTJ. UOS DB
C~pitul nre miss or urn Pari siacum
Capitulare missori.U:l Aurelianens e. DE Pr.~!S Y RUAN OIILEANS
et Rotor:ta 3"ens~::: .

In Pari siaco , ~ clciano , . elidunen- In prinis de Aurelianense c i - A Pari s , . eaux, i elun, Pro- Pr,eramente , desde la ciudad
v i ns,.l!.tam es , CLa.rtres y de Orleans sobra Gl Sena, por
sc , ~ rovincnse , S tan pinse , Cnrnotinse , vitate ad se ~ onnan , quoMod o rec- Foi ssy han oi do enviados r uta directa,lueg o a Troyes,en
,;. inciacense Farduli'tu:; ct ...itepbo.nus . t~.: . c ot ,deindef d Tricas c tun Txi- Fardulfo y Esteban. toda su ~rea , luego a Langres,Ue
A Le L.ans , Ex:mes , Lisi eux, Langres a l a ciudad de Eesan~ 6n ,
In Cenonnnico , I.oxon c n ee, J.-ivino , c o.o . no toto , ind c:: ad Ling onis , en Borgofla; desde alli a Autn y
Bayeux, Coutances,Avranches ,
_.2iocasiL , Constantino , P..brincadin , de Lin~oni o uU l isoancion in vil - I:.v reux, r.erey y a los terri- lueg o junto al Loira hasta Or-
torios de Ruan y Sena, han leans: han sido enviados el a r-
Lbroc ino , et a dricinoc , et de illn l en parte ~uru und i ne ,inde VGro .2d zobispo ~ eg:no y el conde Godo-
s i do enviados el obispo fredo . ---
:fCXtc J E.CI U2Il2 _.OdOI: cnsc :J[;en~duc _ n....,ustidunnn , pootea d Li e;ere. r agenardo y ; adelgaudo .
e~i scopu
e"' c.\.lel13e.udns. usq_uc ad t~ureli o..nis sunt :missi
at...."'l'lllC crc hic . i oc o .,u.a et G-ode-
fre dus C OI:J.Es .

l . Da fi dcli t c.ti o iuoiurandur. , ut or .nes rc pr ~i ttant . l . Con reopecto al jur amento de fidelidad: oue t odos lo r ati-
f i quen. ...
2. ~e ep i ~c o . i a ct rcliQ is s ncordotibuo , si sccundur. c r~onic an ins- 2 . Con respecto a los obisnos y dens s acerdotes: s i ,1 ivcn de
titutione!'1 vivant ct Gi ~ banc intclJ.c.-ent ct a di t:lpl c:::-YJ.:t '!; .=.- acuer~o co~ l a s i nstitucione3 can6nicas y s i tiene~. suficientc
conocn1iento de ell a s . ~ .=-:
3. J e abbat i bns,utrum Gecn...l'ldur: r c~nl.::::!n an canonice v i vont , et si re- 3. Con respecto a los abades : si vi~en de acuGrdo con las~
Pl e s y c~noneo, y saben interpretarlos .
c nlCJ.: ~ltt ~ bcnc i ntclJ eeant .

4. l1e r ona.otcriis viror ur! u.bi r:.onnchi OLL"""lt , si ::::ccLmllw::. rcc;ul a.J:J vi - 4-.. Con respe.c to a los monasterios de I!!Onjes: si viven de
acuerdo con la regla que profesaron.
v.mt ubi l'r O!:i ca cst .

5. jJe IJono.otcrin pucJlo.rtl.!:".,ntru.;., sccunliun. r c';Ulru an canonice viva.nt , _5 . Con respe.cto a los monastErios de monj as: si viven Ue
a cuer do con las r egl as o ca~nica~n~~servan l a clausura.
ct de claustra earum .

6 . lle le i buo mundenis. 6. Con respecto a las l eyes civiles .

7 .iJe !JCriuria . 7 . Con respecto al__perjurio .

8. ne hcr.;icidie. . B. Con r espect o a los homicidios.


9. De 2-dul tcria et inlici ti::: cc.uE!is crpetrc tis , t ar. ;e:r epi oc o . i a. 9. Con respscto a edultsrios y actos ilcitos come tidos ton-
et Monasteri u virort . ct pucllarun q uo.mque et nter sccul['.r CE! honinea . to en l as casas epi scopales y en l os mon6.sterios de h ombres o
de mujeres, as! como entre l os seglares

- 91-
10. Con respecto a aquell os que hQn desc ui dado los bi enes que
10. De i llis homini bus qui noatra beneficia habent distructa et le3 hemos concedido en beneficio y ha restaurado sus propiedades
2lodes eorum restaurata s. SiDiliter et de rebus ecclesiarum. priva.d as . I gualmente acerca de l os bienes ecl esisticos.
11. Con respecto a los Sajones que poseen beneficios en Fran-
11 . De illis Saxonibus qui beneficia nostra in Francia habent, cia: c6mo l os cultiven y con qu~ dedicaci6n.
quonodo an q ualiter habent condricta .
12. Con respcto a la opresi6n de hombres l ibres pobres,obli-
1 2 . De obpreesionibu~iberorum honinum pauperure , qui in exercitu bados al servicio de las armas por los i ntendentes.
ira debent ot a i udicibus sunt obpresai.
13. Que todos deben estar preparados par a recibir nue s tra or-
1 3 . Ut or.mes bcnc parati sint , quomodocumqu_e nostra iuss io venorit . den.
13.a. Con respecto a la f lota
13e. De navit;ia. prae are.nda circe en el litoral caritico.
littoralia maria .
13. b. Con respecto a los hom-
1 3b . De liberis hominibus qui cir- bres libres qlle habitan cerca
ca. nn.riti ca loca he.bitant : si nuntius del mar , debern prestar auxilio
si reci ben instrucciones en t al
venerit,ut ad succurrendun debeant sentido;en c a so d e que descui da-
venire,et hoc ne._l~.-xerint , unusquis- ran su ' obli -aci6n , deberWI pa~ar
veinte s!lcdos;le. mitad al seor,
que solidos viginti conponat, r:ediae- la nitad al pueblo. Si fuere~
tntem in dominico , modictatcm ad populum. deber pagar qui nce sueldos al
pueblo y r ecibir azotes ~~ au
J i li tus fucri t , solidos quindGCii!l conponat espalda . Si fuere siervo, deber _
ad populun et frcdo dominico in dorso pagar diZ ~ al puebl o y
recibi r~ azotes .
accipiat . Si ~ fuerit , solidos X ad
populun et~ dorsum .
14 . Con respec to a las l egaciones que llegan a nbt~tros y c on
14. De lcrrati onibus ad nos vcnientibus et de mi~sis a nobis~~~ec- respecto a los enviados nues tros.
tis .
15 . Con respecto a aquellos que deseamos que teng~~ paz y pro-
1 5. De his q_uos volur.:us ut ~habeant et dcfenoionem por ree:na tecci6n en nues~ros r einos con el favor de Cristo.
Chri!:lto propi tio noatro .

16 . De illis hominibus qui nostrarn iuotiti 8.l.'l ad.nuncinntcs occisi 16 . Con respecto a aquel los honbres que , por hacer cumpli r
nue8tra justici a , f ueron ases inados ..
ount ..

17. De docir.s ct nonis atque iu::Jtitia ecclesiarl.U!l Dei , darc et 17. Con respecto a los diezmos y novenos , y el der echo de l ns
iglesias de Dios, que se ~se c orrija lo que est en falta .
cncndcre studeant.
18 . Cm respec t o al bando del seior emperedor y rey ~ y aquel lo
18. De banno dornni i ~p eratoria et reGic,quod pcr secetipsum con- por l o que suel e proclemarse, a saber:l a protecc i6n brindada a
suetus cst bannire,id cst de mundeburde ecclesiarum, viduarum, orfano- las ialesins ,viudas , hu4rfanos y monos pudientes , el rapto, el
alistaLiento en el e j rcito: ordenemos quo , quien&~ iDpidicren ou
rum e-o de mi nus potentium atque rapto e-o de exercitali placi to ins- cw:~plkientb , p:>guen inte;rUII'cnto fll bando real .
tituto : ut hi qui ista inrum erint bannum dominicum omnimodis conponant .

- 9?-
18a. Ut diligenter inquirant i nter 1 8. a . Que averigen con cui da-
do, entr e l os ~~ , con-
epi s copi s ,abbatis sive camitas vel abbatis- ~, abadesas y nuestros vasall os,
si viven en paz y amistad unos
~ atque vassos nos tros qualem concordiam et
con ot ros en sus r espectivos dis-
anici ti&m ad invicem habeant per s i ngula mi - tritos , o si hay a l guna di s c ordi a
nioteria,an si aliqua disc ordi a i nter i psos entre el los. No ol vi den que deben
informarnos toda la verdad a l r e s-
essc videtur,et amnem veritateo i n e or~ sa- pectc , confirrnada por juramento.
Todos debern t ener buenos mayor-
cro.r.tent o nobis exinde renuntiare non ne&le- ~ y procuradores .
g ent . Ut ocrnea habcant bonos vicedomnos et
advoca.tos .
19 . Adem~s , d onde fuere necesario,aver1guen y cumpl an nue t r as
1 9 . Insuper tot ur- , undecwnqLie necease fueri t , tan. de iusti t iis nos-
ordEnanzas con r especto a l as i c l esias,viudas , hurfanos, pupi l os
tris quarque et iuotitias ecclcsiarum , viduaruo , orfanoruo , pupillorum y dem.s personas . Lo que advirtieren que deba ennendarse,prccuren
et ceterorum hominun inquirant e t 9erficiant. ht quodcumque a.d ernen- enmenU.arlo lo nejor que pneden,y lo que flOr s : mismos no pur,: dan
corregi r , lo remi tirn a nuestr a pr esencia .
dnndum i nvencrint , oocndaro studeant ,i nqu~tun mclius potuerint ; ot quod
par s E eoEndarc nequiverint, in praesentia nostro adduci faciant .

Yo rati:fico e ste jur30ento afi rmando que desde este da en


Secramentale qualiter rcpromitto ego, quod ab i sto die i nantca
adelant e , siendo sano de mente y sin nineuna mala inte1wi6n de
fidelis s um domn.o Karol o piissimo i rnpcratori , filio Pi ppini regi s ''t rr.i part e, ser~ fiel al sefi or Carlos , muy piadoso emperador , h i -
j o del rey Pi pino y de la reina Berta, pera honor de su r ei no ,
Eerthanae reginne , pura nentc absque fraude et mao i ngenio de nea
cono por derecho un hombr e debe ser para su sefior. As me ayu-
parte ad suam parter.t et ad honorern r cgni sui , sicut por drictum debet de Dios y estas rel iquias de l os santos que estn aqu, pare
q ue en los d as de mi vida , c on toda mi v ol untad y en l a medida
esse hamo donino s uo . Si me adiuvet Deus et ista sanctorum patrocinia en que Dios me d entendimi ento , as l o atienda y consi enta.
quo.e in hoc l oco sunt , quia dicbus vitae meae per meam v olunt atern ,in
quantum mi h i Dous intcllcctura doderi t, sic attendam ct conserlt:i.~:;

Item aliud . So.cranent ale qualitor repronit t o e ~o : domno Kerolo pi is- Otra forma . Yo ratifico este juranento afirmando que soy fiel
al seor Carlos , r.tuy pie.doso ernperador,hi j o del rey r i pino ~
oin o i mperatori , fil'o Pi ppini re ""i S et Derthane,fidnlis surn , s icut ho- ta, con o un hombr e por derecho debe serl o a su seor, a su re ino
IJO per drictum debet esse clo;,ino s uo, ad s uun roenwn et ad suum rec- y a sus l eyes. Y este j uramento que he prestado lo cumpl i r y
quiero cumpl i rl o en cuanto yo s y entiendo , desde este di a en
tum . Et illud sacrcontuo quod iurat~~ babeo custodi am et custodire adelant e , si Dios que cre6 el cielo y la t i erra , me ayuda y es-
volo , in quantun ego scio et intclleg o, ab isto die inantea , s i me adiuvet tas reliquias de santos.
Douz , qui c oelurn et tcrram crcavit , et iota sanctorun patrocinia .

- 93-
- 35 -
- 35 - O'l'RA CAPITULAR J::SPbCIAL P,\Rll LOS EIIVIIUJOS REALES
CAPITUIJIRE !.iiSSOmJl,J ITE!fl SPECIALE .
802?

802 ?

t eorllT:l qui ad ordinandwn veniunt fieles et vita et sci entia prius Que el obi spo examin:.; antes sobre la fe, v ida y conoci ::-~ i entos ,
a l os que se presenten a r ecibir las 6rdenes SQbradas .
8.b ~o dincutiantur .

2 . Ut fu,- itivi clerici et p ere.:rini a nullo recipiantur oine ...Q..Qg- 2 . Que los clrig os fugi tivos o pereerinos no sean aceptados
por nadie sin las cartas comendatici as.
n enlia titiis littcrio .

3 . Ut presbytcr:i.,dia c oni vcl caeteri cle:cici mulicrcm extraneam in 3 . Que los presbteros,diconos y dems clrigos no ten~an Gn
sus casas una mujer ex traa .
Uo::.o sua non h:J.bc ant .

t. . Ut nonach i et clerici tabe rna~ non in~ cd iantur edendi et b iben- 4. Que los monjes y clrigos no entren en las posadas para
comer o beber.
c1i C ::!UO::!.

5 . Ut i ota an ~clorw non ina ncc fi1l['antur nec nor.lincntur. 5 . Que no se inventen nombres desconocidos de ngeles, n i se
l os invoque .
6 . at ~ul icres ad ultarc non in;rcdi antur . 6 . Que l as mujeres no suban al altar.

7 . Ut canonici libri to.ntm:. lq;nnt;.tr in ccclesio.. 7 . Que s6lo se deben leer en la i g lesia libros can6nicos .

e. Ut nullus cr pccunion ordinetur. 8. Que nadie sea ordenado por dinero.

9 . Ut nonachu::J vol clericus ad seculc.ria neg otio. non tran::Jeat.


9 . Que el nonje o clrigo no cambi e de estado para ocuparse
de asuntos mundanos.
10. Ut clcrici de civitnte ad civitaten non transrni erentur. 1 0 . Que los clrigos no se muden de una ciudad a otra.
11 . Que nad ie sea ordenado sin determinaci6n del lb~ar pare el
11 . Ut nulluo c.bsol ntc ordinetttr .
que le es.
12 . Ut clcrici et r:: onnchi in ouo propo::to pcr r.o.ncant . 12 . Que los clriGOS y monjes perseveren en su vocaci6n.

13. Ut cle:rici intcr se ne.. .: o"tiu::t hG.bcntea u sno epi scopo diiudicen- 13 . Que los clrigos que tengan entre s asuntos pe:ndicmtes,no
sean juzgados por civiles,sino por su obispo .
ttu- ,non a sacculuribus .

14 . Ut c1erici ct ncnc.ch i innidie.s contra pastorer suu.. non f aciant . 1 4 . Que los clrig os y nonjes no tiendan asech nnzas o. su p:1::tor .

15 . Ut l oca quac ser el De o dedicata sunt ,nt n ono.stcria sint , rnaneant 15. Los inouebles que una vez fueron consac r ados a ~i o s caBo
nonasterios , permanezcen perpetuamente cot1o tales y no se c onvier-
perpetuo noncsteria ncc posoint ultra :Cieri seculnri a habitacula . tan, en adel ante , en edificios profanos.
16 . Ut nu.lluo prc::;b-tcr contra. suun cpi ocopum zupcrbirc 16 . Que ningn presb tero se insubordine contra su obispo .
c.udco.t .

17 . Ut clerici ecclc::iastici ordinis , si cul p~ incurrerint , a pud 17. ' ue loe clr1: o~ pertenecientes al ordon eclee i {etico,ei co-
Lotieren un delito, no sean j uz ados por c iviles , ~ino por oclc-
ccclcoiuoticoo iudicentur,non a pud sectllcre3 . sitsticos .
16 . Quien haya prestado di nero , cobr e diner o;si otra cosa , reci-
1 8. Ut qui comncdaverit pecuniom, pec uniarn a ccipiat;si spcciem ba algo de la reisma especie;cuanto haya dado,tanto r eciba.
nli:::ml, ea.nden speciem, quentu.ri dederit , ac cipia.t.
1 9 . Que antes de los veinticinco afias de edad no se ordene a
lS . Ut ante viGinti quinque annos aetatis nec diacones ordinentur los diconos , ni se consagre a las doncell as.
nec vir~ines consecrentur.
20 . Que las doncellas consagradas & Dios que viven en comuni-
20 . Ut vir~ineo Deo sacratae s i r.ul habitantes invicem se custodiant dad se custodien unas a otras para no per judicar la re putaci~n
neo .assin vacando ecclesiae laedant existimatione~ . de l a iglesia , vagando de un lUGaJ::' a otro .
21. Que no se veneren norobres de falsos mrtires .
21. Ut ~alsa n orr.ino ncrtyrta1 non VGnerentur .
22 . Que la mu jer repudi ada por E:IU esposo,no se cese con otro,
22 . Ut nec uxor a viro dir isse alium acciJ iat vivente viro ~uo , nec
J:tientras v i va su marido, ni el varln acepte otra JDtljer, mientra.s
vir ::.i on accipi 9.t vivcnte Luccre 1riore viva la prin:era.
23 . Que los aynnos eclesisticoE:J no se quebranten sin una ne-
23 . Ut ccclc::Jic.ot;ica. iciuni o. oinc ncccooi t a.l;c r o.ti onabili non ool- cesidad razonable .
vc.ntt:r .
24 . Que el uresbitero, de ningn modo sea ordenado antes dG l os
2 r Ut nulla tenuc prc oby ter ante tri~ezinun octc.tis aua e c.nntun or - treint~ ru1os de edod .
dinctv..r .
25 . Qu a nin~t\n sacerdot~ le sea l cito ignorar impunenen t e
25 . Ut nulli sacerdottu. liceat i'"'Tlorarc s c.nctorun C0...'1CDUT.l institu- l o establecido en los santos cnones .

26 . Que ningn obispo promueva al orden eclesistico, el t i cr- "


26 . Ut nulluE:J e ~i sco us a d clericntus officiL~. ~ nltcrius si- ~de otro amo , sin el consentirrciento de su sefior .
ne dor:ini sui voluntc.tc pr or:"ovcre pr o.cow.. at.
27. Que los obisnoo y dems sacerdotes c onozc:.:>..n biGn los clo-
27 . Ut epicco i et re l i 1Ui sacerd otes~ bcnc intellaGant et ~ y vivan sf.gn las institnciones cannicas .
scctmclw: cnnonic nm in~ti ...jutionen vivant .
28 . Que los obispos examinen en sus parroquias a los presbt e-
28 . Ut e!)iE:Jcopi dilie cnter discntio.nt per Suao .arochio.s presby- ros con respecto a su fe,los bautismos y la cele br aci6n de rnisc.o ,
te.ros,eorun fidcm, baptisrna e.t mi osa.rlU'l celE r a:tioncs, et ut fi dcr rcc- a fin de que conserven la verdadera fe , administren el bautisr1o
catlico y con prendcn correctr::.mente l as oree iones de l a I!!.isa , y ,
t a.r:l teneant ct bapti8r..o. ca.th olicur observant et miosarUI:l pr ec es bene entonen cliEflar.!ente los salmos de acuerdo con l a s modulac i ones ele
i ntellie ant , ct ut psnlr. i dit,..ne scctmdtu1 r odulationes versuun ..odulen- sus versos .
tur .
29. Que los obispos y presbteros ensefien y prediquen cuidcdc-
29 . Ut fides catholica ab episcooio ct presbyteris d ili ~cnter lc- semente la fe cat6lica a todo el pue.bl o. Ellos miemos cleben con-
c c.tur et ormi opulo pra.edicetur . I:.t. doo i!1ica..r:t or a.tionC"::r.l i psi intclli- prender la oracin do~inicul y predicar l a , para que t ambin t odo~
l o. entiendan , a fin de que todos sepan l o que piden a Dios .
c unt Ct OtmibLlS praAdic.ent intellir endan, Ut quisque SCiat quid pctat
a Deo .
30 . Que todo el pueblo criatiano conozca de me~ ori a la fe cc-
30. Ut or.tnis populu!J chri3tianus fider.1 catholica."J et Uor.linicOl!l t6lica y la ora.ci6n <lominical.
oro.tionem I!leMori ter teneat .

_,..._
-9~-
31 . Que entre los obisuos , abades,condes,intendentes y dems
31 . Ut inter episconos , abbates , comites, iudices et omnes ubi que seu personas de mayor o menor jerarqui a , en todo lugar, h aya~
naiores seu minores persones pax sit et concordia et unianimitas, quia armon a y unidad , porque sin la~no se puede agradar a Dios .
nihil .Deo sine~ placet .
32 . Que los~ cannicos comprendan y observen los cffilones,
32 . Ut abbates canonici co.nones intelligant et ~ observent , y los .c lri!!'OS cannicos vivan segn ellos.
ct clc~i c i canonici ~ecundtw ~ v i vant .
33 . Que los-~ reg ulares y monj es conozcen la regla y vi-
33 . Ut o.biJates rer:ulcres et ~ r cr-ula.J:: intcl ligant et f:OGCun- van segn ella.
dur. re ..,.ulan vivant .
34 . Que laz abadesas can6nicas y las monjas vivan st::gn los
34 . Ut a b batissac cc.nonico.e a"t sancti .. oniales c anonice st::cundum cnones y sus claustros estn adecuadamente dispue~tos .
co.nones vivcnt , et el ustra ea.run ordina.biliter corr:posit c. zint . 35 . Que las abadsas .regulares y monjas ,que viven con el pro-
p 6si to de guardar cl ausura,conozcan la rer:l a y vivan de acm~rdo
35 . Ut abbetissa e rePulares et sanctiL: onial es in nonachico pr opo- con ella, y sus claustros estn adecuadamente dispuestos .
sito cxistentco re;-'"'ttl.,.. intelJ.i c-ant et re _.u.lcr-i ter vivant , et clausi;ra
earuo rationabilitGr dio.osita sint .

36 . t ecclG~ic ~ei suum habeat honore~ ; sirnul ct altarin secundun 36. Que. l a iglesia de Dios sea honrada dignamente;asirnisno
::;us altares sean venerados como corresponde . A l a c a sa de Dios
mw.m dit;ni tatem ve.nercntur . L~ non si t clor!US Dei ct al t ari a sacr2 y sus altares sagrados no tengan acceso los perros . ~ ..l as i c;le-
pcrvia canibus . Lt nt oeculari a. ncc otia val vaniloquia in cccleS'i.i s sias no dEbern tratarse negocios mundanos ni se tencan c onver-
saciones i mpertinentes .
non c.gantur .

37 . Ut presbytcri ct d i ucones vcl re.liq_ui clerici arf."!:J. non por - 37. Que los nresb teros,diconos y dems clriGOS n o porten
amas; confen m~s en el auxilio de Dios que en las 8rmas .
tcnt ,sed ~agi s confident in d efen~ione Dei quam in arrnio .
38 . Que aquellos a qui enes se les ha confiado la pp~testad de
38 . Ut quibtw da t ::1 e ot potcatn.a indic2.11di iuste vel iudic n'ii ~.. juzgar, juzguen con rec titud y no por l as ddivas, porc e los
non :r.:uneribtw,q tc. T""lmara exc a ecant carde prudentium. l:.t ut iudices obsequios encceuecen los corazones de lOs prudentes~ l os j uecGG
juzguen los causas y di cten sentencia en ayunas .
ieiuni ce.usn.s iudiccnt t dis cerna.t .

39 . Ut onncs co.vc~t r criuriur.,non s ol WJ in sancto aue.n.:;clio veJ. 39 . Que todos eviten j urar en vano, no slo por el santo Lv::o.n-
gelio, el altar, o las reliquias de los santos , s ino ta~bi4n en
in alt~e , seu i n sa.nctorur. r cliquiis sed et in cornr. uni loqucla. Lt las convers~ciones ccm~es . ! uien tenga q ue j urar en el lugar aa-
nt qui in sancti o habe:t i urarc, ! oc iciunus fo.cia.t c ur: ormi h onesta- e rado, h nlo en ayunas , con honestidad y tenor de Dios . y quien
ltna vez haya perjurado , en adelante no podr ser testigo ni pres-
te ct tinore Dei . I:.t qui scr.c l -periuro.tus fucri t ,ncc t catiz sit poot tar ~uromento en causa alguna, prOIJi O o ajena..
1 cec ,ncc in oua ccu::m. noc in a..l tcri us ittra.tor existc.t .

40. Ut ncoo si t q_ui o.rioloo scisci tetur v-el oor.ni a. ob::::crve t vel 40 . ue nadi e consulte adivinos ni interprete los su~os o
a.C.:. oucuria intsndat ; nec aint r.nlefici nec incantn.toreo ncc phitones , acote los ;serosj no podrn existir quienes realicEn nal~ficioc
ni encantad ore.: , pi tones , brujos o los que presagian el tiempo ;
cauClatoros ncc te pcstnrii vel obli at orcs ;et ubicunq_ue Stult , eme:n- donde existan, deberlo ser castigados y c ondenados .
Cantur vel clar~cntur .

- 9G-
41 . Que, donde se encuentren l as sefiales que algunos nec i os
41. Ut observa tiones qua s stul t i faciunt ad arbores vel petras vel fijan en rboles, piedras o f uentes, sean quit adas y destruidas .
2on t cs , ubicunque inveniuntur,tollantur et destruantur.
42 . Que no se c ometan homicidios en el territorio de la cor.e r-
42 . Ut hornicidia i nfr a patriam n ec ca usa ultionis nec avaritiae nec ca , por motivos de venganza, avaricia o robo; ningn honbre debe-
l a t r ocinmldi non f aciant ; et non occidatur homo ,nis i leg e i ubsnte. r s er muerto sino de acuerdo con l a ley .
43 . Que ~e prol'!iben los hurtos, los matri monios ilec ales y l a s
43 , Ut furta et iniusta connubi a et inlici t ae c ausae pro!libeantur, causas ilcitas .
44 . Que todos t engan oedides i guales y c orrectas , l as :,esas
44 . Ut ae~uale s mensuras et r ecta s et pondera ius t u et aequali a cm- jus t~s e i guales. Qui en anteriormente daba tres modios , ahorn debe-

n eo habeant. Et qui ant oo. ded it t r es modi os,modo det duos . r dar dos,
45 . Que no se les permita transi ter de un l ugal." a otro engoi::::n-
45. Ut o an~one s Et acc i ones et nudi h oo i ne s qui c um ferro vo.dunt do a 1 os dems , a los vendedore s de esclavos, 2. los mercaderes
non s i nantur vacori et decept i onas h omini bus SGere. ambulant es ni a c i ertos hombres que d eambul an desnudos y encndenc-
dos,
46 . Ut opera servil i a di ebus d on i n i ci s non afl'rur t;ur. l:.t ut dies do- 46 . Que los d as do~in~ os no se realicen trabaj e n s ervile s . s ~
deber2 c e.l e brar el dominc o,desde l a tarde anterior b a ste l a t crde
n i nica a ves pera o.d vcopcrCJ:! cclebretur. del mi smo da .
47 . Que todos j uren fidelidad al sefi or emperador.
47. Ut onnes fideli t c.tcm ..ro!!li ttent clomno i Dper a tori.
48 . Que l os condes e int endentes hagan conocer pbl icament e
48. Ut c oui t e:s et iud ices c onfiteantur qua l ec e vivere dobeo.nt ct la ley, ee~ l a cual todos deben vivir , y j uzguen de acuerdo
s ecundun ipo~ iudi cent . con la mi sma.

49. Ut beneficia do:.ni i .. Gr a t oris et cccl eoi arllr.l considorcntur , 49. ~ue se vig ilen los beneficios del se or emper ador y de
l as i gl esias, a fin de que nadie en provecho d e nus pror.iedudes
no forte oliq uis al odern s uurn res t a uraos benefi c i a deotruat . privad~s des truya los b ien es beneficiales .

50. Ut benefi c i a ~axonun i n Francia consi d erontur q ualiter condi roc- 50 . Que se vig ile con atenci6n c6mo se admi n i s tran los bencd'i-
cios de los Sajones en Franci a .
t;a oint .
51 . ue los hombres libres pobres no. sean sone tidos por nadi e .
51 . Ui; liberi h or.ti nc o paurGrco a nullo i ni us te oppr i mantur .
52 . Que todos estGn preparados , en cua lquier momento , pa r a r c:;-
52. Ut onnco .arati s i n t quand ocunque d or.uti i Mper a t or i a iussio cibir las 6r denes del seior emperador .
v cncrit .
53. Que los Enviados que lleg uen al pal ccio i mper i cl y los que;
53 . Ut I:!.i ssi ad dor.uu m ir:lpera t orern ven i cntc s et ab co di rccti h o- desde al l sean enviados , sean recibidos di gnamente .
nor abi l i ter s us cipi ant ur.
54 . Que aquellos que e s tn bajo la protecci6n del se or enpcr a-
54 . Ut i i qui in r:tU!'ldeburde dor.mi i npero.tori s sunt paccm e t defE:n- dor , re ciban de parte de todos , paz y ant ar o.
oi onen ab or~ibus habeant .
55 . Qu se averig e si ala uien, por admin i s trar l a justicia
55 . Ut i nqui r atLtr si oliquis hoo o pr opter i ustiti an domni i mpera t o- del se or e mprad or , haya sido asesinado o haya sufrido alGtl.
rio aru1unti ando occisus s i t vcl aliq uid rnali passus s i t . dao .

- ?i-
56. rrt ii qui per beneficium dornni i mperatoris ecclesiasticas res 56 . Que aquellos que p or beneficio del se or emperador poseen
bienes eclesi~ticos, paguen l os diezmos y l os~, y reali-
habent decimam et nonam dare et ecclesiarum restaurationem facere stu- cen l a r eparac16n de las iglesias .
dea.nt.

57Ut ~ quern per semetipswn domus imper a ter bannivi t sexaginta 57. Que l a multa esta blecida por el mismo seor emperador sea
s ati sfecha me.di~te el pago de sesenta s uel~Q, Las dem~s mui tas ,
solidos sol vatur. Caet eri vero banni quos comites et iudices faciunt
emFero, establ ec1das por los condes y los inten dentes,se pagarn
sscundum leg em uniuscuiusque componantur. de acuerdo con la ley de cada uno de ell os .

58. Ut orn_~es bonos et i doneos vicedominos et advocatos habeant et 58. Todos debern tener buenos e i d6neos mayor domos , proc urado-
res y jueces.
~
59. Ut rnissi nostri , undecunque necease fuerit ,tam de iustitiis 59 . Donde fuere necesario, nuestros enviados debern averigunr
Y hacer cum lir la ley con respecto a las i nj asticias cometidas
ecclesiarum Dei,viduarLun , orphanorum, pupillorum et ca eterorum horninum contra l as ilosias de Dios, las viudas, los hulrfanos,pupilos y
inquirant et perficient . Et quodcunq ue ad emendandum invenerint,emen- dems hombres . Todo aquello que encuentren que debn corregirse,
procuren enmendarlo lo mo j or posible; lo qua no pudieren oorrair
dCQ~e studeant in qunntum melius potuerint;et quod per se e~Endare ne- ror s! mier.os , l" relli tirn a nuestra presencia . ~
quiverint,in pr2esent i ~ nostram adduci facia~t .
36 - 41
36 - 41
S!!,CDC m..m: I l'O U l A~U I ;G RJN A F I NI:.S Di!.L Ai' O 802
SY1l0DUS ET COi, VLllillS I:.'XI:.U!ITL Ail:1C 802 A.,UI SGRAHI !lADITA .

- 36 -
- 36 - !~~T :!C 10.., P~Ol U~ TO~ 1 ~ Le;; S ACLRDOTE:::
802 Octubre?
C~. I ltlL! A ..,ACLRDC"'I !lU o: JITA.

802 octobr . ?
Lotos oon los a rtculos oxtru doo de l as Sa r adas ..:..scriturco ,
que l oo so.ccr dotos deoi gnadoo juzc;nron conveniente que do i an
Ha.ec sunt capi t la ex divinartun ncri pturar nru scriptis, q_Lme <:lec ti
obsLrvnrse y c~plirsc .
sacerdotes cuot:odi cnde. atqne c.dir.J lenda ccnsuErunt .
1 . , ue toJos l oo s ac erdot9s oren 1rccuentemente 1 or l a vide
lit cuncti oaccrclot c o rccib ns a.coi d v.io :;:-r vita ct . r crio clo::.ni i r - y c:obi crno dc;:l sc1 or eo.: credor , y por l a salud d e ou s l .i j oe e
l lj e a.
p r.rotoris ct i'ilior ur.. o.c f i l i r..r1 s a lute orcnt .
2. 'uc todo sa.ccrdot c r~cgue tcdos loo da s por el obi zro de
2 . Ut tUl ~qui~que soccr doE e -ti d j anio odoista t or~tioni bus pro cu:tu a utor i dad det'cnde .
~cn"',;ifj_ ::,:e cuius c u.bernctur rc,si r i n e .
3. uc tod o a c c r d otc edifiq ue con su.rra. dilig encia cu. i g l c ... i.._.
J Ut un o~uic quc sacordos ecclcai nn nu~ cun onni d ili entia a cdj- y honr e con . uct o c ui dado lau r eli quia s do l oo eantoo ,_.con v i i -
,.~
lia s ncctu.rna s y of icios d ivinos.
ficet c t r eliqui a s so.nctor um cun su~ o studio vig ilinrum nocti=:; ct c1i-
vinis oficiio conservet. ll . ue e n l a s fio otaa y domi ng o s , loo s a cerd oi;eo prcd iqurn el
Lvancclio de Cris to al pueblo .
4 . Ut onnibu o f c o ti:::; ot d ieb us do:-tinicis tmusqv.i::quc SQ.Cerdoo
cunn cliwn Christi p opulo pr a e icot. 5. ue t od o s a cerdote d a col"!occr c uidadoearr-cntc l a oreci )'~
d<Mi nical y ol s!l:'bol o , el pueblo a 61 oncon:end ado, ~,J.e a.;:pon;,
5 . Ut unu ...quicquc sc.ccrclo o oro.tioncD do1 iniccn et zynb olu..T!l P o pnlo l 3a cnce::flanzas de l a r eligi n y e l culto de l a Cris tiandad.
o ihi cor:ni oso curioso i noinuct a c totiua r c li; ions otudium ct 'c brio-
ticni t o.tis cul t u: eor ur. r. conti b ns ostcndat
6. uc todo oac cr dote ins truya a tcdco aquel l os quE l e per te-
6 . rt u n uoqui squc s a cerdos cunc t o o si bi pert:Lncn tce ermlia:t,ut necen ara qu~ aopnn c&o deben ofre cer loe diczJ:!os Jc t odo~ ::u.
b i cncG a l o o i r l e oia s de Dios . -------
c cio.nt qu::..li ter ~ t otiLtS f c.cnl t t i o c.ecclcsiis d iv:L.1is debi te
of fcront .
7 . uc los saccrdotao mist1CS reci ban l as (!io zwos del puc':.c ,
7 . Ut i 1 ci s c.ccrclotc o po1 uli s usci i ::nt dcci . n o ct non ina. eorur._ et anot en l oo nor:.br Es y a.qt;.cl l o que se da , y haean con6n icGI"'cnt c
l a d.ivis i 6n en r ce:cnc i o. d e testig os. Se paren l a. p zoi:.El"'S. porte
(!uicunQue d cdcr int scri t a. ha. c nnt c"t ooc u ndtm a uctori t a t e!""! canoni- para arr e~l o de l a i g le!li a ; l e. se~ur..de. parte par .. u.oo d e l oo -
~cor=v. tc ~ tibuo d ividont . Lt o.d o1~ao ent~~ ccccle sia c prir.nn clc- b r ea y per c"rinoo, se l es dar p or sus propi as t1anv o con r..icc:r::.-
cordi a y humi ldad ; l a t or oer a part o l a r cscrvnrdn l oo oac crUotc o
._cn:t; po.rte1.1 , eecundo.r. autor a d u ouJ:t paupcrw:! a.tqtte pcrc --rinorUIJ pcr JIU'.- o l:lie~o e .
corun manus n isericor d iter cur 04~i h~~ ilitate dispcnscnt , tcrtiam vera
lD.rtem seme-ti ps is solis sacerdote:: o re:: :. ervent .

- 99- - 9g_
8 . , ue todoo loE! sac erdotes , en 1 e h oras C'!US correop ondon ,
B. Ut omnes sacerdotes h ori s c onpctentibus diei et nocti s suextur. c d a o de noche , toq uen l as c anpanes de suc i g lesias y enton-
soncnt ::!c::cclesiarum siena et secra. tune Deo celcbrent officia et c e s ofrezcan e Dios los s agradoo oficios, y he.e;an sabEr al p ue-
blo c6I!i.o y cu&.do se ha de adorar a :Dios .
~o_uloo erudiant , quoreodo aut quibus Deus edorandus est h oris .
9 . ~ue ning n sacerdote celebre mioas en cesa G narticul crcs
9 . Ut nullns sucerdos i n do;::~ ibus vel in alii ~ locis nisi in o en otros l llbarcs , oino en l as i g lesi as dedic ada~ .
cccclcsiis dedica tie celcbrn re n i ssas audcat .
10 . u~ tod os l os sacerdotc3 observen c on ~ucha dil i ~cnci n el
10 . Ut a cunctic s a cerdo tibus ius ct t eo r us baptisr.:atis tem~ori- rito y e l rorcl!to e l bauti sr.-.o en el t i empo dispuesto se,-n los
c~nonoo .
bt..; e en ruis :::acun:ilL c:?.llon icam ins ti tu tioneo c a utisoL. obscrvetur.
11 . ...uc todos l oo sacorclotco, a cua l f!ui er llor a bo.uticen pr on-
ll. Ut o .n~ s s a cerdote o q ill scunqu~ horio omnibus indi e;ntibus t c. :e..rtt c a quicr:e s r equi eren el bauti smo por c ot:i.vo d~ cm.:rcrc.cdo.d .
t i ::r. un inf i rmi t nti :> c o.u:Ja. d i l i - cntio:..i .. e tribuunt .
12. uc ninBn pre sbtero v end a por ningn pr ecio ol oncr cao
12. Ut nnllus :7r c.s ;: ter oa.cru.--:: officiun oivc bf' ti cr:.ati s s a cre.- oficio o el ~a.crcncnto del bau tisro, o al~lL~o do l os dones oc-
r.cn tur. a.ut a.liq uid donorum ~ r ir i "ta.li ur pr o aliq o prcti o ven trc _iritualcs , r ar n o i~i t&r a los vendedores y comprador c o d o
pnl ~ns an el ten l o , do modo que , l os qu e han rcib i d o l a g r c -
1r: esur. :tt,ne vend ente s et e r;.!c n t cs in tenpl o c ollll ~ bas i r. itcntur; cie. divina , n o de sean 1 s r i qu Ezas t en...en a , nino qu e ocan nc-
t:.t re is _ui ade . ti =~.:.. t r tiar.: d ivina: n on !.r e tia c oncur i ccG.nt
rcccdorco d e r e cibir o 1 l a g l ori a del r e i no c clestio l .

t crrcna , s e d ool~ re ni coclestis loria.::.. ror.crec.ntur a c c i J-crc .


13. uc ninrn pr e ab tcro ab~nd onc l a sede de su proPi a i~l c
1 3 .. Ut n ullus p rc.:.: ;Jbytcr a. SEd e r ropria. son e t a e aecclcsin.c sub " !.li n , ba j o c uyo t!tlll O fue ordenado, para ir a. otra por ~otivo d
c uius ti t ul o orJ ina t uo fui t a'=lbi tionic c ausa e.d olicnc..t:;. p~r ... :J.t
anbic i6n, o ino q ue pcroanezca devotamente en l a rni nna hast a el
f i n de su vid:l.
ccccl coir:.r . , Ge d. in eaC.c. d evot e uno}.:c od vita e _.Jcr ..:ru1cut e x itun .
1 ? . ~ue nin uno de los s a c c J otes se al vic i o d e c>:tbricrucz
1 4 . Ut nulluc e:: s c c crd o tur ntJr.: crc e brie t o.ti o viciW!l nutriat n i oblic ue e. oiZ'o e e cr.brilll:;e.r s c .
nec nlios c o,_a?ri" ar iuooionc incbriori ~
15. uc nir.g .n s a c erd ote mant enga. f s.mil jaridc.d con~;~ j crcs m:-
15 . Ut nullLlO s ncerd os ex tranea r ur:J. mulieru_r:~. hbrJ.t i'ar;.il i~~\F t;rai:ns , ni pcrt:ita ;i ar:: e que en l n c asa .donde vive ha.b ito nin u -
ne. c:..u jer .
tcl:' ncc in sua do: o , i n qua i _ se habi tct , nullut. I:IUl ierc:.. ur.quc p r-
....i ttnt hcbi t~re ,

1 6 Que a nincn oocerdote l o son l cito s ali r de fiad or ni


1 6 . 'r! ulli cc.ccrd t ur. J icco.t fideiu ocorcr c s sc , ncCl_ue dcrclic~a.
afrontar jt.:: icioo civilno .or :::;us propios dcli to!l.
l'ro* ria le e c.d scc uln.ri a. iLHlicia .::cccdere pr c.c :::;u.. .::t .

17 . L t q ui o.ase!l icr:cr occclcsia c:: vcl .:.'c.r... oc! i ru. !.er trir into.. 17. uc qui r.n haya c onat::rvc.Uo l o pcsesi6n d e l e i :_..lcsia o ....!!h.-
rrogui a Uurnntc tre i n t a ei!OS oi n ir.pcdi cnto por pr..r tc d o nadie ,
:::nno:::: zinc a licuiu!l i ntr r c11c.t i one tc:::nueri t , iurc perpe t uo po c a ideat .
l a posea pcrpc.tuan1cnte por U.c r ach o . J or el con trru." 'io, oi deodc cn-
-.1i vt=:.rv i n d c crebro rc . e titUr.t fuerit , fie.t dil i e-ens inq ui s itio;et si e tonc co, a en do , Lubicre c i do rccla..: e d e l o. pose si6n , del'cr.!:
n.vcri:u.o.rac d iligcnterr.E:nte ,y, s i fuer e evident e q ue a<_u el uc. i n-
q_ei re e ti t i uste qucu~rcrE: _ t ucri t , c.U.i1 i bi ti s vcrc cibu!l et n obilibus
s iotc en re:cln.r:.a.rl a , l a pide c on ju:JticiE:. , r e ivindi q u e lo que r c-
tcatibus uod rcr eti t c onfiri" . ando vi .d ice t . clcua , c onfirc5ndolo y r r escn t ando vera c os y nobl~s tooti ~o~ .

- 100-
- 101'-
18. Qu6 nil16unO de l os nacardoteo je.rn. s p orte a.ri:las de cucrr a
1 8 . Ne.r:o ex oacerdoturr. nUIJe:ro a.I'I!la pucnantium unquan portct nec ni tcncu c ontiEnda alguna con su prc5ji mo.
l itan contra prox:ir:um ullru: excitet.
19. ue ni nguno de los prosbtEros entro a l as posadas pnrn
l S. Ut nullus presbyterorum edendi aut bi bendi causa i ngrcdi e.tur in co:-er o beber.
tabcrncs .
20 . Qu a ninguno de l os s acerdotes afi rmo alg o con j~ancnto ,
20 . Ut nullus sac erdos quic quru CUI:l iuranento in.ret,sed sii!lplici- oi no s iuplc ~en te di~a t odo con honeo tidad y verda d .

ter Ct iD puri t a t e et veri t a te 01:mi a die o. t .


21 . ~uo todos loe sacerdotes , con suma c autel a , i ndiquen une.
21 . Ut cuncti sacerdotes o~nibus illio confi tentibus eorum crimina r enitencia a aquell os que l es c or.ficaen suo P6CUC.oa , y,a todor;
di ~~ poenitenti an e ~ s~ra vi _il2ntia i psis i ndicent , et omnibus in- los cnfercos , untco de c orir, donlo ~ isericorUiosa~cntc e l vi{ti-
co y l n c CI:lunHn del Cuerpo de Cri sto.
fLvorin ente cxi t:um vi tn.c vie tic ur ct c or.r unioner.'l c or poris Christi mi -
s c r iccrt1iter tribua.Ttt .
22 . ~ue seg~n la eneonnza de l e o ea~toa padres, si a l guien
22 . Ut sc:cunc u.:. dc:!.'i..it:ioncr wcnctorw: .,u.trwr , oi quis inir-.e.tur, o. se erJcrea, sEa uncido prontacente por loo oacerdotes con e l
ca.ccrdotibus olc:o sc.ncti1.icato cw or~ti onibus d ili_:cntcr unr;uatur .. 6loo santo en medio de p1 eeari a s.

- 101- - 101-
- 37 -
- 37 -

C - ITULA All LLCTION...' CAl!OllU LT 3WULAi. S . 1lU!LDI CTI :-'l!.RTINi.l TIA .


802 ctubra?
802 Cc t . ?
1 . Cnonas de loo An 6stolce . Que l oo sacerdotes y c inir troo
~e canonibus npostolorum . Ut sa~erdotcs et oinistri altaris de secu- del al tar e abstengan de ocu;acionos sccLllar es.
lcribus curis se absti neant .
2 . Ln el c nptLtl.O XIII . Oue nin;uno de los~ reciba e un
2 . Itc in ced e~ cap . III . Ut nullus fidcliurn absque littcris clrico a j eno s in las carte o c owcndaticiaa , y, l os que hayrn ci -
cotr.cn<.la ti tiis a15 enur clcricun suscipi a tur; et C!.tti susccp ti sunt do ocep tad os, debcrM cr devueltoc ; ninguno prive de su cnr o el
anc.rclote ordenad o por e l obispo para una i : lcaia doto:r!!linadc s i n
r c ddontur, ct nullus nrcDbi tcrttJJ. ab episcopo ad Cclc sirur. ordino.tUI!l e l conscnti.ci ento del !"".i srto obisno .
cinc consenou e pisc opi r r oicia.t.
) . L.YJ. el captttlo :.VI . Ll c aso de un obispo que hubiera r eci-
3. ! t en in eode:IJ cap . VI . i quis c ni::;co1 us clericUJ:I al tcrius bido al cl(ric o de otrc.
sn~ccpe:rit .

4 . Ln el ca !tulo YJ. . uc un clrig o no debe a c tuar coc o fio o!'.


4 . IteJ. ca.p . l: "'r1 clericus fideiusoor os se: non cle"ccat ,
5 . Ln el cn.~ tulo . uc el obi s po, pre.eb:Ltoro o d icono , ' T
5 . Itcn in e:oden cnp . v. uod epi ocopus , pr csbitcr ct ~
l.nyn incurrido en al de lito de ornicaci6n, hur to o perjurio, ~ca
i n i'ornic:ltionc , furto et peritt.rio conpreh&nsus dcpono.tur . depuc to.
6 . D el ca~tulo XXVIII . ~uc el obi opo, pr osbtero o ditc cno ,
6 . Itec in ecden c ap . VIII . ... uoU e p iscopus , preobiter ct ~ no debe acr c c.stirrado cort'oralrr.cnte ai pec a .
pecc2..ntcs percuti non debeut.
7 ..:.n el c o. tulo X:: . VIII. 1 uE dos va e ce por afio los o bi o on
?. Ite~ in coder cap . VIII . Ut ab ep i scopis bis i n anuo concili2 re l icen concilios.
c clcbrcntur .
Ln el c:>p:!tulo /.LVIII. C:ue sc ,bautico en e l no;,bre de la
e. Itcr.l cap . lVIII . ! UOcl in nor inc sane toe trini i c tis llcb ent ba pti- san t:l l'rinidad .
zc.ri .
9 .J1 Concilio d e Hi cca. J\cc1 ca de l c.s oujerco introduc i C:ao
9 . De I.iceno concilio . De su bintroduc tic n ulicribu:J . oubrcptici~cntc .
1 0 . JJ. el f'li st.o. Acerca de qt:"icnc.o uc ron :promovidon al orde:"l
10. !ten in o ocien . De h is C!_lli ad onorer.1. prc obi tGrii sine e::aninacio- dcJ. p rE:sbitcro.U.o sin rcvio exacon.
11'3 p rovecti sm1t.
11 .c.n e l r i r.10 nrt:culo. AcErca de loo cl6rig oe q u.o reciben
11. Iter c ap. ilc c lericiz usuras nccip ientibus . i nter~s por sua pr6otonos .
1 2 . !>el Co:-cil i de Anc i ro.. Acerca. de los cors cco os .
1 2 .De !.ncl_irm1o c oncilio . De coropinco is .
13. :kl CG!lC j li de t1occeeorea. uc lon pr esbtcr ou 1uc i.a .n
13. !Je 1:eocesc.riensc concilio . :Je: .rc:::.bi t cri o ~ui m:orc:::: nccei-Cr'.4"1t to::-ad o u.u Jer y fornicado, en adelante d eben ser r cnovidos Uc cu
et q ui fornic a:ti SW1't , OI. .liuo :pt::lli d c beent . careo.
1 4 . E.n el rdsriO artc ulo . Ac erca del tiempo de l a ordenocil5n
14. Itcrn c ap. De tempere ordinc:tionis prc abi teris . del presb:!tero.

- 102-
- 102-
1 5 . Ln el :r:i nr.o:o art culo. Acarea de l ao mlljeres q ue. no r aoll-
15. Item c ap . De rnulieribu s quE r e tundunt cris tianis ob tentu;et de ran e l c abello c on pretexto d e practicar e l Cri s t i ani m o . De es-
hoo capit ulo dcmno apoatol ico inti~~dun est. to d ebe n otifica r se al Sunc Pont f ice .
1 6 . I g ua l ocn t c en el Conci lio d e Nice a . Acerca de aque l l os
16 . Itero in Nicena. De his q ui dicuntur ca taroe . ~uE ~e ll~an c taro ~ .
17. Del Concilio da Srdica . Ac erc a da a qucl l oE qu e ect
17. De Sar d icen se c oncil i o . ne h is qui i n c anol i s sunt. afec t ad os _or l a llamadc ~nfer::.e dad del c anal.
1 8 . Del r.onc i 1 io de Cnr tago XVI . Acerca do l a conoecr nciLn 1.l c
1 8 . De Cartagi nense VI . De ordi nc.nd i s v i rginibus . l a.a cloncella s .
l9 . Lccr ca Uo l eo r.edi das justas y loa denar~ o e .
19 . De acqua ncnsura Et denariis .
20. Con r<;.;;r ecto a l oo po t r eo , se do e r . consi dcror qu ccn-
20 . De p::mperibun honini bus c onsi dErnndwc es t , sub q ual i I:Jcnsura _Eg)- tldad debern cga r de les ~ c.nu.al co.
~ dcbcan t oolvrc ::mnue. .
21. Todo 3 i notr yonoc rcsp~cto a l a ~anta _ i ni ded oecn l o
21 . De aane t c tri nitc tc discat unu.;quisque secunduo quod sancti 12.- que r e co: i cndnn y trn.t ,_..n loo oo.ntos padr es, e int crprC.tcnJ.o
f l cl nent e en c uanto lec see eufi ci ent c , y no se l ec oxi ja u. s .
trc~ indi ctum et tractatm habent ct fidclitcr int ellebat ;et i n tcntun
otf iciat ct CJ pliu~ n on requiratur .
22 . ~\c erco. aa l ow fu i t i v oo e n l as re~ i onca de Rnvcnn y
22 .De ftt i tivi o n"'rt i bU...; :!fWGnnOn ct fcntabol i u . cnt olio.
2 3. Si u i sc:or e:-;t de acuer do, pnE:C.en l eer se los art:.cnl n
23 . v i pl a cet doro.no r:-co , lc atur C b.1 itula VII . II L VI. VIII . LI: . LX ot VII , Ili , VI, VIII, LI X, LX y LXI, ea decir: "/.c Erc a de l as cl aaco ele
r onjes , 11 Cn o deb ser el abad ", 11lteerca de l a. obc dir nci' de l o
L. .I i d ect 11
De ~e neri buo r:onnchorur" , 11 ua lis dcbeat esse~", 11
D~ obe-
d i s cpulos" , "/'.c e rca d e l o. disci llina pa r a l a a cept ac i n de lo ...
dient i c. disci ulorur 11
, "'De diocip1ina SLtsci indorur. novi tiorun'' , "Do f i - novicios ", 11 Ac crc a de l os h ijos do nob l eo y de p obr oo que oc ofrc - ~
cen 11 , " Acerca d e 1 oo sac e r d ote!J que des caren habi tor en el ~c .. r T -
lii:J nobi lill!:l vel pnupcrllr.l qni offe rlUltur", "Dc sacerdoti bue qui voluc-
ri en , y "Ace ren d e l os clc.rig os y , r.onjco pcr e"Tinoc 11
rint i n con~otrio h:::.bitere 11 , et 11
Dc clcricio scu et do r ono.c h i a pcre-
c rini D11 .
2 4 . Ln c ot E a rtculo oc hallan l ac defi niciones r &'l;at i van a l
24 . Continentur i n h i s dcfi nicion as quac suffic~unt ad nULcr~& ~ nlk".erc de ~ /\dc r.1:d:s , t CLbi n pcJ.r hr pre~mnt'll"CG Ul,3rmao cuc ...-
t i cneo que l es son far i l i arcn r ara que ellos averiGEn en o
o.bbc:-.:.t un. Inou cr ctiCtl questiones quacdSJ:. e i s f ru:.ili crUI::l obponi poos unt , orf.C lll e oat ooc!:"ito o de q n r_odo 1 a de c ntc nderoe:":21 el~
ut qucro.t ur ab ci oJ in quo en i tula scri _ptwn vcl quor.1oUo intcllq~ endur.t tcri o naUi t: oi -n l a v ol lUltO.d ele a u pro~i o c oraz ~n 11 . ~ualn:cntc ,
d Gmlc est c 5c r i t o a l r cs1c cto y qu es l a 11 :Jinro:.is 11 :Jn e c ....-
cot : 11 null us in ron , s tcriur. proprii ocquf'tur cord j o volunta tcn 11 , ._fr_il i -
t oocrito o q u son 11 Scn poctao".D611do cot:! eocrito o qu co ~ 'no
'Gcr ubi v ol quid oi t oina::io . Ubi vcl q u i d oi t ccnpccta o. Ubi e ti~ un peder tirnico s obre l as s anas" , o dnde ca l ec en l a Loc r i tur'
11
cl pl a c er t i ene su pena y .a.l ma crif icio en c orona" . O s i .oor t1n 1
vcl qui s i t 11
non super ounao tyra.nnidcr.t 11 , vcl ubi l c-i t ur in scriptura r ee l n d eb a l e er~ e ol evangelio en l oa n oche s de l dooi nee, o d6n-
avolup tu:J hn.bct 1 ocnn.: ct nccc!" .:.ita ...:.ri t ecronru: 11
, Vel oi s ccundw: dc e~ t el pr e cep to d e az -tar a l oo n on jeo , o s i pueden d o~ i r
l os h ermano s denpus de l oo of icioo nocturnos ; d nde so halle
rc.:._ul:m lcc i tur cuan cliur loLinic i c n octibus , v! ubi pr acccpturJ si t cot e p r e c e p to. Todo eo to se E:ne uentrn en el scg :1do rrrc.do de
tunderc ~ , vcl oi dorri cntur frto.trco p ont nocturnao , et ubi :1oc l.lll:!ilda d , y en el tElrccr a rtculo , y en l e a n rtculon AI, XVII ;
..CXVIII; y q u l puEdn beber o c o~:.er c a d a uno .
pr noccpturn oi t . Fae c Or"nia i n s e cundo huni lito.ti s crndu , ct i n tcrti o
cc:-.i tul o, et in r. e t in vii. ct in VIII contincntur ; et auid oinc;uloo
Ji reo v cl tixt~ ncci ere .

- 103- - 1 03_
- 38 -
- 36 -
/.R j ;.'ULC. GCB!lL "-L UA,.L!l -::E 1 03 LCLLSL~ S TI CO:::
CAPITULA m. b XAI..Dl 1\NDI S bCCLLSIASTICIS . 802 Octubr e?
602 Cctob . ?

.~tsi _i :-.o otas son las ordeuanzas de Carlos par n todo :::u. reine ,
Item iussa Karoli per universum regnum episcopis,abbatibus,pre sbi- con re specto a l oo o bJPOs , u bades y prEobte.ros .
teris pertinentia .

Cmne s ecclesiasticos de eorum eruditione et doctrina diligenter exa - ~e no l!o.nd6 invec t:l c.r d il:i .....entcr-nt e a loa oclcEli sticco en
l o referent e o s u EJ c on oci ien too y dcc t::.ina , y en ese o i c o c:w.-
minare , et in eadem exaninatione nos quamvis imperiti simus per provi n- .cn , si bi E:n e n::os inexpertos en e te r.!i s c o c ompo,se neo orden
ciam istam,et non solum aecl esiasticorum dogma,sed e~am l aicorum in- i nvcz ti ge.r no o6lo l as cr~encias de los cclesisticoo , oino t c..--
bin el c Lnoc i i cn t o y d i oposici6n de loo l a icco par el ejcrci-
ves tigare iussa sunt nutrimenta vel benivolentia sanctae exercende clo do l a cant a juoticio .
iustitiae .

l. Primo qualiter unusquisque aeclesiasticus , sive episcopus seu l. ~ pri r l ~ar, da qu e odo tocio cclcsi~atico: o i npo , nLcd ,
o 1 rc n tcrc y todos loe clri,.os co.nGnico:J y I:!On;iea t engan o:r-
abbas vel pr esbiter omnesque c anonici vel monachi ,suum habeant officium :c i .oda cu tfici o , y s i l.ubo alg una ncc;ligcr.cio , o al,c-o q e c -
praeparatum,quidque neglec tum quidve emendationi condignum ,ut i s ,.qui ba ccr corre ido, e. f i n d e que qu:I.cr1 c onozca bi en s u of1.cio , ccc
t... r ati f icuU.o por el e y oc sienta tmi!!',ndo e pro:::r cco.r c i c=trrc ~ ...: ,
bene noverit officium suum gratias exinde habeat e t in melius semper rcr o qui en hay~ ci do ne liGcnt e o rcrr.zooo , ser. obliro;ndo a d .r
proficere suadetur;qui a utem neglegens aut desidiosus inde f it,con- a.dccuncia. sa.t iofacc i n hast a en:: e nduro e convc.nicn t ci:1cntc .

digna satisfac tione usque ad emendationem congruam constri ngatur .


2 . i.J'l qu. e a t ndo ten ;nn loo r rcsbtcroo suo l~ broo ele: oo.lr10, ,
2 . Qualiterque presbiteri psalmos habeant,quali t erque cursum suum s i CUI:" l en c on el r ezo de l as Loras Ucl of i cio diLunc o neo-
sive diurnum vel nocturnum adimplere sec undum Romanwn usum preva.a.-eant . turno ce - le co o t~ brc rcmano . ~ ;~

J. Quemado catecuminos de fide christiana instruere soleant,ac dein- 3. f" 6r. o ouclcn i ns truir o. l oo c atccti: Gn o e s obr e l e fe cri st.:.._-
na, ~ a dr.r.ls , si aa~cn r ealizar l as vnri a cioneo 16~ i cao ~n 1 ~
de quenado missas s peciales sive pro defunctis ve l etiam pro vivs r.iscs co cci11lcs por loo difuntos o p or l oo vivo s :lC['n ar. bo ::: ..-
sciant commutere r ationabiliter secundum utrumque sexum sive in sin- ncros y se. lir. el nr e:ro oincul a r o plurcl .

g ulari nunero sive in plurali .

4 . Similiter e t i n doctrina populorum et in offic i o preedicandi 4 . :::i i... o~ en l a Enocflt:.nza de l ruello , en el oficio do rc-
di car y en l (l ca f eoi n de loo pecoJoo , co o l oo cnocnn c. c c:-.-
necnon et confessi one peccator urn ,qualit er eos ager e doceant,qualiter o~taro e; s i scbLn i~pcner tul adecuado remedie por loo pcc ad oD
: oi lo h acen.
eis r emcdium peccatorum irnponere sciant vel procurent .

5. Super oronia autern de eorum c onversa tione e t c astitate ,quomodo 5 cr o oot r c todo, e n r eopccto u ou t enor de vida y a l t c~c
ti~ad 1 c6;:o Oru: cjf'm.l o a l oo cri t i o.nos .
fo~em et exempl um pr aebeant christianis.
6 ..d s on obed i entes a. sus obi!;)l os ; con q ul t ode.;.1tia, ~y
6 . Quomodo oboedionte a aint apis copia au1a,qua verecundia et pace c::ri dod vtven entre s i.
vol carita te inter se invicem vivent .

-104-
- lO.t-
AL ?.L~ TO DEL PUt.BLO
R e 1 i q u o p o p u 1 o.
7. han de s aber que los ohi nnon deben presidir con pi adona
7 . Et ut s ciant episcopos suos pia sollicitudine sibi humiliter solicitud y hu~ildad , s i n c as trar un poder tirnico scbre ol lo:J,
de rJ odo que s us subordinados deseen obede cerl es , y e llos wi Gr:Ioo
praeesse debers,non tyrannicam in eis se vindicare potentiam;sed
con cuidado pr ocuren no ::.n ig ir in ja.str.mcnte a nadi e movidos por
ita ut subditos suos sibi oboedire cupiant,ita e tiam e t ipsi sol- l a ira o s i n raz6n, s ino que se hnn ele ccnsidcre.r rJnrt:cipeo de
l o r.:i zma snertc de e quel los pr ocurando !!!ds s er ~ados qu e t cri-
licite cavare procurent,ne iniuste a liquem vel iracundia commoti dos .
absque r atione aff ligere audeant,sed consortes eorum se esse c on-
siderent e t magis debent studere amare quam t imare.
6 . Ader-. s, OE orden6 oxr inar por compl e to a ca da ur.o con rc:;;-
8 . Deinde praeceptum est,de fide sua p1eniter unumquemque exa- pccto u ~u fe ; qu~ creen el l oa ~i amos o qu~ ensean a otroo .
minare,qualiter vel i psi credant vel a lias credere doceant .
9 . Icual~cntc~ cG~o onti c.ndcn l o or cc j6n dor. i nical, ni c on
9 . Si mi1iter et or ati onem doninicam q uomodo inte11egant;et ccn exact aLcn t E el sentido d~ l a o i oce ornci 6n y del o ~bolo ; zi
ipsam orationem vel symboli sensum pl eniter discant,et sibimet alloo .i t:J co lo oab,;:n y ni pueden onssarlo a otros.
i psis sci ant et a liis insinuare pr aEvaleant.
10 . uc conozccn loo cnones , ol li bro pastoral y l oo hor ilco
10 . Ut canones et 1ibrum pastora1em necnon e t home1ias ad c.r i nstrui r convcnicntcn:enta al r ueblo on e do. una de l a s fc c-
eruditionem populi diebus s i ngulis festivitat um congruentiam tivi dades.
discant.
11 . ue nin- tS.n t onourc.do oc a:mrtc de la vida con6nico. o r(' r- -
11. Ut nullus tonsus s ine canonica sit vita v el reg ulari, .J...Q.!:_; UE ni , -uno , oca pr ecbtcro, aco dl.cono o Sb(ld, vivn. el
nullusq ue absol utus sine magi sterio episcopa1 i vel pr esbiter n..r~c n dEl i ~ tcrio c r iscopal , porque oobeLOO q ue Uic_uo to.r
' ioo .!.uicnes viven indopcnUi cntc::Jcntc, oi n di ciplina ni i=-
aut di aconus vel abbas;quia displicere Deo novimus eos qui sine tcrio.
di sci plina ve1 magi sterio sunt.
12 . l n, "i.r. l e ico tenga par !"\ ou s~!'V ici.oa un rcobftcro , ~
12 . Ut nullus ex laicis pr esbiterum vel diaconem eeu c lericum ~ o cllrig o, ni l os hnca or denar p r u su i e l aoi e , ci n l e lic -
secum habere pr aesummat vel a d ec1esi as suas ordinare absque ci ~ : el exornen de su obis .o, par .:. llc. el izr.- o ocpl r.i p elle
lla:.. ... r3e corrcctn=:ont c cllrigo o prc ..:U:! tcr-o , y no ::'c:r c::.:cn r c .!.rcn-
licentiam seu examinatione e piscopi s ui,ut i pse sciat,si recte oi n .
possit appe11ari c1ericus aut pres biter et sit absque repraehen-
sione.
13. ' t odoo lo cri stianoo se lo:J ordcnL. terJ inz~ tct.. ..,tc o. rc.n-
1 3 . Omnibus omnino chr istianis iubetur s imbo1um et orationem dcr (.1 .... rbolo la or ocin drn:_inical .
dominicam discere .
l t, . uc nlr. uno apadrine z U.."'l nito o a un po.g:. r~o a.nte::J da lH.
14 . Ut nul1us infantem v e1 a1ium ex paganis de fonte sacro rinda cxcn o !JU l r cob:Ltc ro sobr E ol .o r1bolo "!' l a orac in d m i -
s us cipi at,antequam simbolum et ora tionem dominicam ~resbi tero s uo nicaJ.

reddat.

- 105- - 105-
154 uc ::;e cn~afl e n evi ter t er.: inant er cnt; l os c o.sru:-i entos
15 . Ut incastas nuptias omnino vi tare doceantur et abstinere a f or- i r c catuoooo y a abs tenerse;: tlo l a forn icnci6n, e l hornicid i o , e l
nica tione,homicidio,furto, periurio,maleficio , ab auguriis et incanta- 1 t:.rto, el pE:r .iurio , el ~a.lcfic i o ,lo ::J egi:ieros , l os cnce.ntar. i cn-
t z , Ll ~O.cril e ~io , 1 ~ Gbriodad 1 ~ eul a , l a r epifia , ol cdlo ,
tionibus vel sacrilegio,ebrietate et convitio,rapina, odio vel invidia , 1 ~ envidi e , y a r ecibi r U i _T.~ente l a s anto co~uni6n .

et eanctam comnunionem digne excipiant .


16 . 'ue ni ngdn ccles i6a tico intente jru~s hac Lr nade fuer~
16 . Ut neme ex eclesiasticis ulla umq uam occasione extra canonicam de 1~ p.err itido por l ao r c.rrlas o los cnones .
vel regularem licentiam a liquid agere praesuonat.
17. Fino.l;:.cr.t c , are toUoo loa mon ieo est r::ar.Uado por l a
17 . Deinde ~rnnino monachis Dei verbo praeceptum est et domini nos- rcl Lr~ d< i o8 y l a ordenanza y decreto de nucEtro seor ~
tri omniumque optimatum suorum iussum atque decretum est,ut null us de t caos l on ncblcn, que nin~ n~so oc upe en adel ante, e
l o .... nc..~ocio!J s ecnlorce, l o ue yr.. sota n decretado en el s :Lno-
monachus secularibus n egotiis amplius occupetur,quam in synodo Calci- d d e Calcedonia : " ui cr..eo vorda era y oi nccr ::utcnt c oir.ucn UIJG.
v i da e o cc i ~ , s oan h onrndoo convc n icntc~cntc . f orquc, p or cier -
donensi decretum est:"Qui vere et sincere sing ularem sectantur vitam,
to , al ur. cD usrndo hbi t o de ~on j c , c onfunden loe asuntos c clc-
competenter honorentur. Quoniam varo quidam utentes habitum ~i oi~ oticos con _ou nc,..ocioo civ iles , recorr i endo deo r<wc u 1,atl:---
Lent e l oo ciudndco , e i ntent ando t ru. bin fu dar rcnc.otcrioo
aeclesiastica negotia civiliaque conturbant,circumeuntes indifferen-
! or i ntcrcocs pcrDllnaloo ; a p.adic l e fuo pcrn i tido jan s edifi-
ter urbes necnon et monasteria sibi instituere temptantes , placuit car o conatruir rcn c s t orioo u ora t orios s i n c conacntir:i ento
del obi a o de l a c i udad . or el contrario , l oo r.: OJrios debe r61
nullum quidem usquam aedificare aut construere monasterium vel ora- e tr= ~ ....u j ;.. t os a :Jun o bi..; O:J en c ._df' una d e l a o ciuoadc a o r e i c -
~ domum praeter conscientiam civitatis episcopi . ~onachos vero n ce ; deber n m o.r l a t ron uil i c.a.d y de iccr:::o s6lo o.l a yuno :.
o l n or o.ci(;n , pe:m oneci cndo en e eon l nrco donde r cnurrci &rc.n
per unamquamque civitatem aut reg ionem eubiectos eese episcopo et quie- l .t:.t:.mlo ; t cr:.pc.c o d bcr.:.U trc. tor e.cunt os ccl c:ni nticos n i c ivi-
tem diligere et intentos esse tantummodo ieiunio et orationi,in lacia, l es ; d d e ene l os d e.bL pre oc u.~. nr p urr. t.eccrlco O.llt1!ldon c.r .l' ::1
. onastcr ioo 11 ;
quibus renuntiaverunt saeculo,permanentee;nec ecleeiasticis vero nec
s aecularibus nee otiis communicent vel in aliquo eint modesti,pro-
pria monaeteria deeerentes .

- 10(_
- 100-
- 39 -
- 39 -
CA: I TULA:t J' , "Jl.JA A LAS L-YES
CAPITULARE LEG IBUS ADDITU!f. . 803

803.
_.o too :Jan l oo o.rticuloo que e l 5eilor eo~r.rador Ce.rlow o
Haec sunt capitula quae domnus Karolus magnus imperator iussit d aocribi r e:n ou conc i l io, :; orclcn . ue fue ran puootoo 11-
trc l ao otras leyes .
scribere in coneilio suo et iussit eae ponere inter alias leg es.
1 . Gobr c l oo honicidioc de clric oo . Si nleuin ascsi~~e o
De homicidiis clericorum, Si quis aubdiaconum occiderit , CCC soli- un oubdiLccno d eber pce,;cr 300 oueldo o ; qt-:.icn , a. lUl clitcono,
400; el q_uc ~atnro a un prcsb:!tcro, 600; ni ascoinor~ oti -
dos componat;qui diaconum,CCCC; qui presbiterum, DC ; qui episcopum, o , )00 .:>UC..ldo.o; el uc asc zinore a un . .cn jc deber~ u... <..l.:..r ~
DCCCC solidos componat; qui monachum,CCCC ~ culpabilis indi- o cldoo, -- -
cetur,
2 . ...,i al_.L.:.i c n e o: .. ti e r e e.lc:~ dcli to en LID l uo;or ruc go~n. de
2, Si quis in emunitatem damnum aliquid fecerit,DC solidos com- i nr:un:dad , dcb<:r POG 600 uel d o~ . Si un hon br c , qua ha c o-
r c tido un h urto, Wl honicidio o cual _ui cr delit o i'tu.:ro. del l u-
ponat . Si autem homo furtum aut homicidium vel quodlibet crimen fo- :c.r do i unidad , Luyere luego al asil o que l e pr ororciona in-
ris committens infra emunitatem fugerit,mandet~ vel episcopo ;.un..:..dc.d , ol."'ticne El comlr..: G.l o hi ono , al~ o a ::u r:tvordo o ,
~[:.11ui r. ra que ocupe el Ju..~nr del obisn.Q o an.d , pc.ra <!e
vel~ vel vicedomino vel quicumque locum episcopi vel abbatis l e d~vucl\an e l r oo. Ji aquel obj e t are su decioi6n y ~e nc~~ro
a dcvoJ.vrnolo, c.1 l a ;.ri er o. r ;lica jz ucccl o c ulp...bl c de
tenuerit,ut reddat ei reum,Si ille contradixerit et eum reddere no-
una. r. t t o de 15 Euoldo;;:q ~i no quis i ere devol v(roclo por oc, ,n -
luerit,in prima contradictione solidi~XV culpabilis iudicetur; si da vcz , j z u~ocl o culpo.bl~ de una. c ult a d 30 oucldoz; oi or
tercer~ ve z n conoi nti crc e n dovolvcrlo, el dano que l'ob:!o. oc: -
ad secundam inquisitionem eum reddere noluerit,XXX solidis culpa-
i vnado e l r eo , c ot c..r obli:ado a p ...,r.rlo en su total i dad o.-
bilis iudicetur;si nec ad tertiam consentire noluerit , quicquid ~ucl ;,uc l o rc:ticnc ba.,io ~lt in!:'"uni dad y no quiere dtiv olvcrlo;
el ~ io~ c conde tiene l a facult~d dG ir a bucear a l h o;brc Ur
reus damnum fecerat,totum ille qui eum infra emunita tem retinet
c.zt" O j ~.;rotc cci 6n de la i n'1unidad dE otro, t n \.ituqui cr
nec reddere vult eolvere cogatur,et ipee ~ veniens licenti~;~ 1~.,:.. i.J' donde Tuccla cnccntrl!r lc . Pero, s i de i mrodi a t o , en l r

habeat ipsum hominem infra emunitatem quaerendi,ubfcumque aum ~


ri . .e r a ::..v cri u ..c iln l e reo ondi erc al conde qu.... cicrtw_cntc
e l re estuvo baj su prote ccin, pero que h uy6, jure ir.mcdic-
venire potuerit . Si autem statim in prima inquisitione comiti res- t OJ:lcnte \ U C l no -r ocur6 ou huida. par ::. quo al re o burl:::.r : l a
,juaticin. , y con est o dse por sn.tis fochc . Ah ora. bicn, oi n.l il7-
ponsum fuerit ,quod reus infra emunitatem quidem fuisset sed fuga
prt:. ':"!.r el conr1e o. ese l llt' or <l UC ontl. baj o in."":lunidc.d
. , alguien
lapsus sit,statim iuret quod ipse eum ad ius ticiam cuiuslibet dis- oc L:.trcvi c rc c. o cnc rlo roaj _. t cncio. orr.uclo. con Wla tropa, lo
dt;;bcr~ e o .. 1-r:icar o1 rey o a l o. a utoridad ; en tal ciretmston-
faciendam fugire non fecisset,et sit ei in hoc satisfactum. Si c i c ac hu ds juz~ar qno , COI.;. aque l que coo cti6 delito den-
autem intrantem in ipsam emunitat em comiti collecta manu quilibet tro del l c.r de i n .tmj_dr.d dcbi6 pagar 600 sueldo~, ac tru bi o a
qui c ht.y'"" intenta do o ; cncrl c r ooi ...tencia o.rcluUa. ol ~ e.
res i s tere temptaverit,comes hoc ad regem val ad principem deferat lo a de juzgar cul a bl c de una c ulta de 600 suel dos ,
ibique iudicetur , ut,sicut ille qui in emunitatem damnum fecit DC soli-
~ conponere debuit,ita qui comiti collecta manu resistere prae-
sumpserit DC~ culpabilis iudicetur .

- 107-
-107-
3 . Si a l c;uic :r. se rc.fur im..c en l a i c l esi n , En el nio~o a trio
3. Si quis sd ecclesiam confugium fecerit ,in atrio ipsius eccle-
de:: l o i gl e!li o cc t ser uro, oin necesidad de que i ngr ese a l a
siae pacem habeat,nec sit ei necease ecclesiam ingredi,et nullus eum i c l esi a , y nadi e podr sacarlo de all por l a fuerza ; no obs -
inde per virn abstrahere praesumat;sed liceat ei confiteri quod fecit tnnt c : podr c onfczar l o que h i zo, y decdo nl l , ser conducic!o
ol j u icio p blico por Wl c rupo de h ombrea probos.
et inde per manus bonorum hominum ad discussionem in publico perdu-
catur.

4 . Si quis hominem in iudicio iniuste contra alo altercantem 4. Si al cuien n~ d i mlt enceflos se a treviere a ayudar a un
l.or::br e q ue sootinc un deba t e j uO.icie.l inj us to contra otro,y
adiuvare per malum ing enium pr aesumpserit atque inde coram iudici- en eaas circur~ s t&nc ias f r ent e n los jue ces o al~ c ocr
i ncri: i n::!dc, n o pudi e. r e negar s u conducta , se le ! !t'l de jUZ3ar
bus vel~e increpatus fuerit et negare non potuerit,~ XV cul prbl c de u.n!J. r ul t a de 15 sncl dos .
culpa bilis iudicetur .
5. vi nlGUicn :fuer e interpel ado oobre ou c ondic i n de h ct.-
5. Si quis de liberta te sua fuerit interpellatus et timens ne in bre libr o , y t i cndo q ue ca i e;a. en aervidttobr o al euno do sun
servitium cadat aliquem de propinquis suis,per quem se in servitium f cr i l i cr c c, ; Oc crusu del cual t ar. bin ~1 f. Er dera s u condi -
c i 6n de libr E, a oeoinoro a cu padre , a. su r :adre , !l ou r ril!!o
c a surum timens,occiderit id est patram,matrem,patruelem,avunculum, h eroano, u su t o oato1~0 o a cualqui ~ra de s us pcri r n t es ,
vel quamlibet huiusmodi propinquita tis personam,ipse qui hoc per- q ui en per pe trare C;.d;e crimen deber& morir; per o, otw des -
c cndicnt eo y c onsan_:uflcos c ec.rt.ill en ser v i d .br c .Ji ncc;aro
petraverit moriatur,agnatio vero et consanguinitas eius in servitu- ,_uc Ll l o asc oi n6, deber~ consent ir en ocr cxar:inado en un
tem cadat.Et si negaverit se illum occidisse,ad novem vomeres igni- juici de Dios , r o rr:.edi o t1f:. nueve rejas de arado i nc ande s-
ccnte:J .
tos iudicio Dei examinandus accedat .
6 . !u i c n dc:nenre dcnar n l a C D.D:l de Dioo s u a bi c a o !Or l e .
6 . Qui res suas pro anima sua ad c asam Dei tradere voluerit,do- oalva ci6n d e su nlna, de ber real i zar l e c onc c s i n on s u c aon
rni traditionem faciat coram testibus legitirnis;et quae actenus in ::.nt t cotis:oo l ce itit:os ; y con r especto a. l as d onaciones de
bic ne o de q ui cneo reare an a l a g ucrrn , quE: n o hcy c.u s ido rei-
hoste factae sunt traditiones,de quibus nulla est quesitio,stabi- v indi cadoo , c ono rvense a perpe t ~i dod . No obs t vn t e , si ui cn
lis permaneant . Si varo aliquis alii res suas tradiderit et in hos- ccdi6 zuo bi ene s o otr.o y ~arch6 a l a g uerra , a l r cg'-cs ar r o-
dr~ r e cuperar ouo bienes con el tcstir onio de aq_uC:lloD~..cn cu-
~ profectus fuerit ,et ille cui res traditae sunt interim mortd~~' ya pr es encie. ce r co.liz6 l a ccoi6n de: l cs- r.;i snoo , oi ricn l oo
fuerit,qui res euas tradidit,cum reversus fueri t,adhibitis testi- r ecibi6 entre t 3nto hubi e r a o uert o; poro oi el nie~ o duefio hu-
bi er e r ucrto, ~ uo },cr cdcroo l eg ti .O:J deber r ecibi r los bi e-
bus coram quibus traditio facta est res suas recipiat;si autem et nes cc .. i tlo::J .
i pse mortuus fuerit,heredes eius leg itimi res traditas recipiant .
7 . Si e.l e u i en h u ic::re con oec:uido l eg tir.:G.I:.cn t c de s u seflor
7 . Si quis per cartam ingenuitatis a domino suo legitime liber- l e l i bcrled ~cdiante carta d e ~anurniai6n, pcrounezc o e n condi-
tatem est consecutus,liber permaneat . Si vera aliquis eum iniuste ci6n de l i r o . Si al guno inten t ar e injus t nnEntc r educirlo nuc-
vc.ncr.tc o oc rvidu."!br e , y 1 mo ... trare l o cart a de I"Pnt -i o i~n y
inservire temptaverit,et ille cartam i ngenuit a tia s uae ostenderit pr obare q ue :Ju adversario C}.Llcr a 30tr.c t orlo a servidumbre, ~ o t e.
et adversarium se inservire velle comprobaverit,ille qui hoc temp- Bo tar~ obliacdo a pegar l a n ulto que fij e l a ca rta . Ln el caco
d e quo l a cc.rt::: n o apcr ccior e por ltaborlo de s truido .ui cn dc-
tavit multam quae in carta scripta est solvere cogatur. Si vero o~aba oonct erl c ~ scrviduobr c, dcbcrfl pngor l a corrosr cndi cn t o
carta non paruerit sed iam ab illo qui eum in<ervire voluerit disfacta co:--pvoiciGn: doc/torcioo n qu.i cn desc eba s cr ctor o s crviclunbre: ,
ol otro tercio l roy; ~ l, or r ~dato del rey c cr~ 1fi~uc n~
est ,VIora, oldum eiua componat, duao partes 1111 quem ineervire volue- vwncntc ou l i bert ad.
rit,tertien roai,et illc iteruc per proeceptum recia libertatem suom
conquirat .

- 100-
- 1or-
B. Libar qui se loco wadii in alterius potestatem commiserit e. siW)l bre li br e oe entregare a s i mi cno a l a potcstcd
de. otzo En go.r nt a , y en e aao c ircunst anci as doflare a alcuicn ,
ibique constitutus damnum aliquod cuilibet fecerit,qui eum in lo- .ui en l o r ecibi 6 cooo gar ant ! a , dEber pagar al daffo o enviar di -
co wadii suscepit aut damnum solvat aut hominem in mallo productum eLe bo~bro al tribunal c ondal, pEr di endo a l a ve z l o debi do por
r.abcr l o r e c ibi do en gnrr_nt :fa.; y quien c oi:Jet i6 el dafio ser obli-
demittat,perdens simul debitum propter quod eum i n wadio suscepit; cndo a cllr::lcndarse s e;d.."l l a. pr e scripci6n r eal. r.:as s i t uvi ere ru-
et qui damnum fecit , demissus i uxta qualitatem r ei cogatur emendare. jcr li br e 0 h i j os , ~ stos permanec er n c omo libres mi r.ntras vive
en su c ondici n d e. garPn t a .
Si vero liberam feminam habuerit usque dum in pignus extiterit
et ~ilios ha buerit,liberi permaneant .

9 . Omnia debita quae ad partem reg ia solvere debent, solidis o Todo.:J l oe de.ndas que do ban pegars e al tco oro rcc.l , scr~
'Oc,.t;.da.s con O'U J.doo de dc..cc denario ; c:r.c epto e l PG.t.;O de l c.n
duodecim denariorum solvant,excepto ~ quae in lege Saliga t:J.sna de :iuotici a. que c cttn cocri to3 en l a Ley Sdl ic:!, C".:.llG dc-
scr i pta est;illa eodem ~ que c aeterae compositiones solvi de- berln saldaroo c on el ~:o i on o ti o de ouold.o con que se parucn
l as dcms oblj "'ac ioncc . - --
bent componatur.

10. Si quis causam iudicat am repetere in mallo praesumpserit 10 . 3i all t:.icn i nt ent are r cpc t i r en El trib1mo:U. co-:"dfll uno.
cc.usc yc ju:;r,-cdn , y en esas circunote.nci a s f uer e ref t ado ~or
ibique testibus convictus fuerit,aut quindecim~ componat, lon ta~ti~os , dcbcrt pa cr 1 5 ~, o reci bir 15 azotes de
aut quindecim i ctus ab scabinis qui ceusam prius iudicaverunt ac- parte de loe ogi otr~doz ue juz .cron l a couna l a r rit er a ve~ .
cipiet.
1 1 . Ll t E-:O tir.toni o deber se r pr estado poz loe o~brcs nd.n
11, Optimus quisque in pago vel civita te i n testimonium adsumatur
cclii'icndoo en 1 . . c o:r.orca o c: n l a c i udad; !atoa deber&. sEr
et cui is contra quem t e stimoniari debent nullum crimen pos sit in- tulec q ue ninuno dG aqucl l oJ contra qui Enes deban prestar
dicare . t cs t incnio ~ucd acusarl o de eric en aleuno .

- 109-
- 109-
- 40 -
- 40 -
CA~ l TU_ . R P/.Rt1 LO_, L~ ; VI A_QS
CAPITULARE ~ISS ORUM . eo3
803 .
Tenno q ue ~e d obon tra t ar.

De causis admonendis.

De ecclesiis emendandis ,et ubi in unurn locum plures sunt quam l ..JObrc l a res t aur a cin de i t;l eoi as . L.'1 G-'lllt.ll o~ l ugareo d on-
de !.ut i crc .ayer nrcro de i gl esi a s d l aa que fuere nccc~ario, oc
necease sit,ut destruantur qua e necessaria non sunt, et alia conser -
hon de dc o -t:ruir l a s q u e no f ue r en indi spcna bl ea y c ons erva r Wlo
ven tur. l es ::1cco~ari a s .
2 . Ut nresbyteri non ordinentur priusquam examinentur.Et ut ex-
2. uc l os pre~b teros no sean ordenadoo ant es de ocr exru in~
communicationes passim et sinG causa non fiant. dos . No se c ae t i ue aqu y all sin motivo con l a exc or un-i ln .

3. Ut missi nos tri scabinios , advocatos, n otarios per singul a loca 3. u c nuc.,t roo envi ados el ijan nc::tro.doo, r r oc ur ndcrao y
elegant et eorum nomina,quando reversi fuerint, secum scripta defe- notru."ios I e r .f' c ocl:l l ucar; cuando r ec;:resen, deber t r aer sus n
bree r ce i otradoo .
rant .

4 . De h i s qui legem servare contempserint ,ut per fideiussores 4 . Lo s quE . .cy n dc:Jpr cci cdo obser var l a l ey, debern pr o cr-
tnrze ant e el rey por rcdi o de ous garEnteo .
ad pr a esentiam reg s deducantur.

5 . Ut illi qui haribannum sovere debent coniectum faciant ad ha- 5 . uc a q uel l os q ue deban pe,!3:ar o l horih6n, lo 1,.., n al TCC!"': - ..
d ador de heribancs .
ribannatorem.

6 . De fugitivis ac peregrinis,ut distringantur,ut scire poss imus 6 . '"~u o loo f u i t i voo y r.crcrrinos seen inr~agcclco a :fi n de e
se ..r.- ca qui neo son y de dndo pr ocodc>O.
qui sint aut unde venerint.

7 . Ut bauga et brunias non dentur neg otiatoribus . 7. UL no se <len a l os o ercodcrc 0 ni " bau" s" ni "brun i ao" .

8. De mensuris ,ut secundum iussionem nostram aequales fiant. 6 . ue l r;.s r.:.cdi n n sea..ll todno i r unlcs de c.c ucri o c on n uc trn
ordcnr.ri.Zn.
9 . Ut non mittentur testimonia super vestitura domni Pippini ue no se :presten t e oti:1onios r or l a ir..vec t itlurG. de l r ey
i pi no.
reg i a .

10. Ut nec colonus nec fisc a linus fora e mitio poseint aliubi 10 .. uc ni el colon o ni el f i sca lino h ace n s u!:! tr::msc.ccionc o
L'Cr !:l del "tcrri t orio o villa donde l c bi ten.
traditiones facere .

11. Ut nullus praEsumat hominem in iudicio mittere sine causa, 11 . U llCd i c enve ol tribunal o. tm h o:.br c ::i n r.otiv o , c. n 1

.ocr 1:a.rc q ue oe a. juz:;cdo .


nisi iudicatum fi a t .

12 . Ut liber homo,qui in monasterio reg ulari comam depos uerit 1 2 . uo Gl hor. btc l i br e q u e hayn dc p ucoto s u ce.b.ller a en un
nonasterio r ec ular, y haya entre ado all :! todos s uc bicneo , f'i r-
ot roe euas ibidem delegaverit , promisoionem fac tac secunduc reeulam r:!cc: cnte debert :r:antene r l o pr o:ncsc. que h a hecho do a cue:rdo c cn
firmi tor teneat. l e. r egl a .

-110-
- 110-
13. Cuo todo cuanto deba darse en ear cnta , de acuer do con l a
13. Ut onni a cuae wa diare debent , iuxta quod in leg e continet , l ey, s ea. a con p r>Slcdo por el jur amento d e l pago t otal, s egn d i e n
pleniter secundv.J!I. i psa.m l eg em rewa.di a t c. fiant;e-t in p os tmodum v e l l e y; y en a delante , a l r oy o a quel de cuya c a usa s e trata, nc
s u b~ncplci to, podr condonar o di ~r.~inuir l a. d e uda.
doonus rex vel ill e cuius causa est i uxt a quod ei pl a cuerit mise-
ricordiam f a c i a t .
1 4 . De cp isc op is, abbat i b us , c omi t i bus qui ad pl aci tL~ nostr un 1 4 . !~.cerc o de loo ob i opo~ , a b :1dc s y conde o, qu o n o oo p r esen-
t a ron en nuc otrc. a s ambl e a .
non vcner unt .
1 5 . Ut nullus abrius s uam c au sam i n ~ p oosi t c onq u ircr c 15. ::.u c ni nc;nno e stand o ebrio r ecl ame por cu c nuoa. e n el~
n,_l condnl , ni pres t e t <:e t i nni o ; t ampoco ol conde ,odrrl. r coJ.i:>ar
ne c tc s ticoni un d iccr e ; ncc pl ocituc c o~is babcat n i zi i ei unu s . l~:J a zc.I'lb1 eas !Jino en o o"tado do o obriodad .
1 6 . Ut; nc ini liceat a1i u..., corc::ra ad bibe:ndur.t. 1 6 . Que nadi e oblig ue e otro a beber .

1 7 . De ~ i ss i o noRtri o d i scurrentibus v c l caoteri o honi n i bQJ 17. uc n adie les n i c e el hospcdc jc a n~cotroo cnv i adoo y
C.cn~o ho!:ibr ()s , quc por n~;.ec tro
o crvic io andan de v:i.ajc .
prc~-tcr ttt ili t~tc1 no:...trl!T.1 i t er ap,nti bus , u t n ullus r..ansi on cm
ct.:ltr::di c crc _r :ocow ... t .
18 . uc qui c.r. t cll8C pcrzo o con e l 1 Ot:'O r apntlo en f:;U . c r tc .,c-
1 8 . De c ~nibuo -.:.Ui i n dextro Cr;:tO tw1oi :::JUnt , ut heno qui eum r ee a , s e pr eoEntn ant e el rey c on GU per r o.
... 'L'.cri t cur. i oe cune; i n pro.csonti a rc[;i D veni a t .

1 9 . ut po.t_.ulu:J intcrro ctur de capi tul i s quac i n l cge novi ter''~ 1 9 . O:. u c s e inter r ogu e al puebl o a c erca d e l os c.rticnl oo J.ue ... e
i:11 ahrd ido l t i ..a,.cn t c a l a ley , y doapu~o que t odos l os h::y n
..., 1 it,; sunt; et post,!.uOJ cr nes c onncncc.ri n t , suacri pti one!l ct na- apro ~ado, deCern suscribirlos y f i rrfl. .r lo~ art c tllos , de :puro
::u:fi!"':..oti onco ouc..s i n i >Oi 3 c .... ! i tuli s f ac i ::::.nt . l et ra.

20. t.; t nu1.~.us au nlacit;ur:I bonni o..tur , n i si qui c c.usom suam quac- 20 ..._ue nadie sea cit a do a l a asnr~blc a , a no ser qu e s o i n " ,
s u der::2!1dn , o algui en l e reclame e.lg o, ex c ept o l o:J oi.Q_tc ~ar:ictr::- -
rcrc cut s i alter ci quo.crcro d cbo t , excepti o sc o.bi nei o soptcn ;.~~i dos q ue: d eben pi'(!Oi dir t odas l an a ui enc i e . ~ ' .:
'"'ll 0J ll'li S. f l ,.c i t:... II'O.C3GC detcnt .

21 . De f~l ~i~ tcotibu ut non rec i pi antur . 21 . u~ no oe a c epten ~als oo t e s tig os .

22 . Ut nullu~ 2r~csUL ~t pcr v i t; r~ i et fil i ar~~ ci uo iur~c . 2 2 . , uc n ad i e :Je a trev a a j urar por 1 v i da del rey y de su
l~ i j o o .

23 . e i l li s saxo ibu~ 1_ni uxorco non rnbcnt . 2 3 . Accrc e. d a a q uel l os Sajone s qnc no t i enen oeposo.s .

2~ . De oi "Jlt:.tis qui L'cntisndo v e.dunt . 24 . Ace rca do l oo mo onco fro.udul ontoo.

25 . t rd ... oi nontri ni io.o. br cveo dctl!lcrunt do o.dnuntia t ionc , 25 . Quer er:oo que nuc o tro cnvi od o s que ya nos pr e s entaron i n-
f a rreo de pr oycctoo , ader.&e noG tra i g an los i n:foiT."oa de. l eo o,._ o
vo tu ~ua u t o.dl.uc cd Lucc.nt do opere. r cali zadc s .

- lll-
26 . Cunto t i empo s e de ter~an en c ada l ugar y cuntos hombree
26. Quantam moram faciant in unoquoque loco et quot homines secum tengan cons igo .
habeant.
27 . Acerca de l a pr udencia y firmeza de nue otros anvi adoo .
27. De prudentia et constantia mis sorum nostrorum.
28. Se ha de i ndagar con mucho cuidado ac ~rca dE los fal see
28 . De falsis monetariis requirGndum est. acw~adoree de monedas.
29 . Si no non detuvi eren asuntos for tuitos, el 24 do junio , co
29. Si aliae res fortuitu non pre.eoccupaverint,VIII Kalendaa Iulias, decir, 1 ara la fest i vidad de Sen Juan Bautista, deseamos realiz~
id est missa sancti Iohannis baptistae,ad l.!agontiam sive a Cabillionem nueotra ~ general en ;egunc i e. o en Cbe.l6n- aur - Saone .
generala placitum noetrum habere volumus .

- 112-
- 41 -
- 41 -
Ct.:-I T"ui ',R t,r.\DIDA A Lf, LL.Y RI PUARI A
CAPITULARE LIDI RIBUARIAE ADDIT\JJ.!.
eD3
803 .

Co~ i cnza l a nueva constituci6n de l a ley del emperador Carloo


Incipit nova leg is constitutio Karoli imperatoria qua in lege que debe af:adirae a l a Ley ni buari a .
Ribuaria mittenda est.
l . J.rt . I. 8i un ho:cbr c libr o ;ol pcare a otro l.orrbr e libr e , Jc-
I~. Si qui s ingenuus i ngenuum ictu percusserit,quindecim so- bcr poar 15 :mol das .
~ conponat .
2 . Art . Y . Si un ho..b re del rey , e!itO eo ,un fi ocalino , o u..n e clc~
2 . X ~. Romo regius,id est fiscalinus,et aeccl eeiasticus vel oiotico , o un li t o, r esultare r::.v.e:rto , de ern pac~.reo J.OO GuclJo~ .
litus interfectua centum solidis componatur.
3 . Art . XII. Ll ho::~bro l ibre qno n o pudi er e pagar una oulta y no
3. XI I ~ Hamo ingenuus qui multa qualibet eolvere non potuerit pudicra-o~roccr ~oranta, pcdr entregarse a s ~ ia~o n su dcud r
en .....r -n.t :!a t.o.st a parar l o que deba .
et fideiussores non habuerit,liceat ei semetipsum in wadium ei cui
debitor est mittere usque dum multa quam debuit persolvat .
4. Ll t.. i nr.-o artculo. Con r especto o.l 11 Soni oto '' : quj. cn cree . c:r
4 . Item in eodem capitulo. De~ aut sexcentos solidos cbm- D l cL 1tir O ducf!o deber p3(;;er 60 0 oueldos , O j urar on c onpe ~ ck
otroa doc e , o en ~ as e de que el li tigante no quisi ero a c eptor c: J
ponat aut cum duodecim iuret aut,si ille qui causam quaerit duode- ;jur o.r:ento de l oo doc e hOJJ:bree , deber contender contra l mef! i ~tf
cim hominum _eacramentum reci P er1noluerit,aut~ aut scuto et fus- l a ordal a de l a crtt::: , o con e~cudo y baot6n en tLTJ.a lid.
t e contra euro decertet.
5. Art . XX. :-. rladi c le c::t pcroi t i do c cl ar c. w1 oi ervo por c-
5. XX cap . Nemini l iceat servum suum propter damnum ab illo cui- tivo de Labcrl c c ausado una in juri a a otro; pero de ,.QCucrdo con
el ti: o de i nj riu , su scfior deber responder po:rt o;~ - ofrcccrl
libet inlatum dimittere;sed ~qualitatem damni dominus pr~' rpso c o:::o indcr n j ~ac i(n , u obligarl e a c unplil' el cactie o 'del det::cndc.n-
respondea t val euro in compositione aut ad ponam petitoris offera t. t a . Si n onbar c o, s i c o!:ctido el del ito , el ni orvo hubier a buido. ~r
tal LJOdo que buceado co tod peio , no pudi er e sor hc.ll udo
si autem servus perpetra to acelere f ugerit,ita ut a domino penitus ou ~o, c t e, ~~di ante jureEcnto, dcLcr oxcusarso de qu e no f~c
invenri non p ossit,sacramento se dominus eius excusare studeat,quod I,or nu. v cluntc.cl, o con ou conncntir.:i Ento que s u siervo c orre ti c.~.
tal d<li te.
nec suee voluntatis nec conscientiae fuisset quod ~ eius t ale
facinus coemisit.
6 . Art. AhJ'..I I I . J i a.le ui en fue r e lc['"n.lncntc ci tc.do o. coy rcccJ.~
6 . XXXIII cap . Si quis ad mallum leg ibus mannitua fuerit e t non ant e el tri bunal c ondal y n o oe pr oaonta r o , en ceso d<.. q,ue no
ofreci ere excusas l cg l tiGao , a pl quccel o una multa de 15 oucld o ;
venerit, si eum sunnis non det enuerit,quindecim~ culpabilie i cunJ.t:!jentc e 12. segunda y t ercer a v e z . Icro s i ee noe:oro ~
iudicetur;sic ad secundam et terciam. S i autem ad quartam venira con- rcct:.:L' !- O-' c uarta vez , suo poaeoionos debern s er et!lbt:.rr-aclc.o l :n~ ta
que so pr oocnte y dec l are e l a juotici n. ::;obr e el e:su.nto r or el ~t:c
tempserit, possessio eius i n bannum rnittatur,donec veniat et de re fuo r i4tcr cl edo . 3i n o c ocpcrecier e dentro del efto, deb ot~ I r c-
que interpellatus fuerit i ustitiam fat iat. Si infra annum non vene- c untrsel e al r ey qu se debe hacer c on los bienes cnbareados, y
es deber c umplir l o que <mtenceo el r ey j uzgar e oportuno . La , rl-
rit ,de rebus eiua quae in bannum missae sunt rex interrog etur,et ~c ra citac i6n ser por s i et e diaa ; l a ccgunda , por cator ce; l e
quicquid inde i udicaverit fiat . Frima amrnonitio super noctes septem, t ercera , por veintin diaa ; l a cuarta, por cu~cntn y dos . hn el
c aso do q ua e l honbre no po2ea ninguna propi edad , oc ombarge.r 1 n
s ecunda s uper noctes quat tuordec im , tertia s uper vig inti et unam, prodncido p or su benefic io hast a que se l e pr c&untc al rey qn
querta super quadraginta duas . Similiter et de beneficio horninis , si se debe hac er.
forte res proprias non habuerit , mittatur in bannum us que quo rex
int erro;e:tur .

-113-
- ll]-
7. }JCKV~ Si auctor venerit et r em interciatam recipere re- ?. ~. XXXV . Si un dem~~dante so pr esentara y r ehus are acep-
tar el bi en embargado, deber soc e tersa a l a orda1a do l a cruz .
nuerit,campo val cruce contendatur. o contnder c on su adv eraario en lid campal.
8. XLVIII~. Qui filias non ha buerit et alium quemlibet haersdem 8. Art. XLVIII. Quien no tuvi er e h i j os y quis i er e hacer here-
sibi facere voluerit,coram rege vel coram comite et scabineis vel der o a otro c alquicr a , daber hacer s u conc esi6n ante e l rey
o ante el conde y en pr esencia de l os magi str ados o de l os en-
mis sis dominicis,qui tune ad iustitias faciendas in provincia fue- v i ados r eaJ.es que en esa ocas in estuvier en enc argados de l a
rint ordinati,traditionem faciat. justicia en l a c ocarce .

9. LVII~ Homo denarialis non ante haereditare in suam agnatio- 9. Art. LVII. El s i ervo rcanumi t i do por di ner o, no podr l er:c.r
nem poterit,quam usque ad terciam generationem perveniat . s us bi enes en herenci a a suo f Bitiliares di r ectoo , oino de spu~a
do l a t ercer a gcner aci6n.
10 . LXIIII~ Horno cartularius similiter. 10 . ft. rt. LXIIII. DDl Di smo modo se proceder con el s i ervo rna-
nur;. t i do por cdula.
11 . LVII cap. Cmne sacramentum in ecclesia aut supra reliquias iu- l l._ Art. LX'III . 'i'odo jt~rrur.cnto deber r eali zaroo en l a i g l eoia
retur;et quod in ecclesia iurandum est,vel cum sex e l ectis vel,si o sobre l ao rel i qui as ; y loo que se deban r ealizar en l a i=loai~ ,
han de efoctuarsc con ocio o doc e dos i g nedoa nl efecto , l os que
duodecim esse debent,queles potuerit invenire;sic illum Deus adiuvet se hallaren : Asi Di os y los santos cuyas reliqui ao yacen aqui lo
et sancti quorum istae reliquias sunt,ut veritatem dicat . ayuden paro quo di ga l a verdad.

12. LXXII ~ Si res interciata furto ablata fuerit,liccat ei l2 . ~t . LXX II . Si un bi en <Ombargado fuere hurtado a aquel a cu-
ya cus t odi a haba sido encomendado , le sor.! permi-tido exc usarco
super quem res interciata fuerit sacramentum se excusare de furt0; del hurto ;jurando q_ue no fue por su volunt ad o con s u Conoci:c:.icn-
nec suae voluntatie aut conscientiae fuisse quod abl atum est;et tan- t o (!ue se hubi eao s ustra do el bien ; y tan s 6lo deber r esti t r o
s i n qus deba inflig1roel e castieo alguno.
tum sine de.mpno restituat .

-114- - 114-
- 42- - 42-
E I CTOS EC .SI!.S'r iC0!3 RO::UI.GADO EN SALZ
CAP ITULA ECCI.l!.SIASTICA AD SALZ DATA.
803 - 804
803 - 8o4
1. Que ce cons truyan y re f oren adecuadamente las igl e sias da
Ut ecclesiae Dei bene constr~ctae et resta uratae fiant,et episcopi Di oo , y que c a d n ~en su parrooui a tenga espociol e "dado,
unusquisque infra suam parrochiam exinde bonam habeat providentiam, tant o d e loo v asc o s a,T adoo y de l aa l uces como do l as der.. s rc-
pnraci oneo.
tan de officio et l uminaria quamque et de reliqua restauratione .
2 . Ac eren de loo diozr oo : Donde daodc antig~c hubo i c looi co
2 . De dec i mis : ubi antiquitus fuerunt ecclesiae baptismales et de- bs.uti snol es y se pr actic ol culto, de b en cfcctuorec oin excc:
vatio ~acta fuit ,iuxta quod episcopus ipaius parrochiae ordinaverit ci6n l uo donocionoo do acuer do e n l o que ol obi spo do dicha~
rroquia ordenar e . Si pcr donaci6n de los r eyes o de otroo hor.-
omnimodis fiant donatae. Et si per donationes regum aut ceterorum bro o buenos y t amer ooos do Dioo , oc ~ ubiGren entro~sdo alrunoo
Deum timentium bonorum homi num ad episco pia aeu manasteri a a liquae bi enes a l oe obi spadoo o monasterios , y de esos ~ocoa bicr.co
ae hubi er en dedo l os di ozwoo a las i gl ooi aa mencionadas , ordc-
res delegatae sunt et ex ipsis rebue antiquitus ad ipsas ecclEeias n~oo ~uo e t o devota entrega quedo ab oolutamcnt o firme y cotc-
priores ~ datae fuerint,ipsa antiqua donetio vel devotio firma blc , l' que dichoo biEnes pcn:~onezcnn donde han s i do cntre!'To.dos,
recibi endo , n o obatent o , co o dij i r'OS m'lteriomonta , loe di ez-
et stabilia omnino permaneat ,et i psas res ubi del egataa eaee videntur E O G de los r, t ooos quien los pooea..
permaneant ,tamen,ut supra diximus , decimas de ipeis rebus qui eas .~pos

sidere videtur persolvat.


3. "ui cn cloneora edificar ~no. i e l esi a en ou propiedad , doLe-
3 . Quicumque voluerit in eua proprietate eccl esiam aedi ficare, r{. obtenEr l a c orrespondient e l i c encia con el c onsenti t:donto y
acuerdo del obi ono en c uya parroqui a r esida; s i n enbargo , debe
una cum consensu et voluntate episcopi in cuius parrochia fuerit li- absolut~cnto t cncroe en cuentn que otras i~leoias n~s nnti ~ ~
centiam habeat; verumtamen omnino praEvidendum est,ut aliae eccl esiae de nin una r. rute:ra. pi erdan pcr cat a couao. au der echo s u di ez-
no , olno q ue .So too a i cm1 r e debcrffil ser cntroeadoo a"~ e i gle--
antiquiores propter hanc occesionem nullatenue suam iuetitiam UtJla- o :to a Wlt i. uas .
cimam perdant ,aed semper ad antiquiores ecclesias Persolvantur .
4 ..._uo l oD obi s pos ordenen a l o prcebi tcros en ou porroau.ic.
4 . Ut unusquisque episcopus in aua parrochia secundum canonicam segn lao normas c annicas.
institutionem presbteros ordinari faciat .
5. uc nadie entre en un nonaatorio de donc ellao o do sicr-
5 . Ut nullus in monasterio puellarum vel ancillarum Dei intrare "\o"llS de Dios : ni pres btero , ni di cono , ni onbdi c ono 1 ni clri-
praesumat ,nec presbiter neo diaconus neo subdiaconus vel clericus o, ni l aico, s ino t an s 6lo i J'lCTCSc el rresb tGro para cclebror
l a r:-ioa en el n Gnto convcni snta , s"a.lvn.da. l n. ncceoide.d dGl
aut laicue,niai tantummodo prF- sbiter ad miesam celebrandem tempore motori o so;; n l o nonna can6nica y s egtln l o establecido porcl
oportuno ingrediatur,salva necessitate mona aterii secundum canonicam obi opo de ou narroqui a ; el ~resb toro , una vez c elebrada l a wi-
ec, oalgn. int'lel..:.i c.t ancn te .
institutionem et iuxta quod epiecopus ipsiue parrochiae ibidem ordi-
n averit;presbiter autem missa celebrata statim exeat .

-115- - 115-
6 . Quicumque f iliam suam aut neptam vel parentem Deo omnipoten- 6 . Quienquiera que desee ofrecer a Dios omni pot ente su h i ja,
eu nie t a. o una pari ent e , puede hacerlo; no obstant e , ali ment e
ti offerre voluerit,licentiam hebeat;sin autem,domui infantes suos e s us h ijos en su hogar y no pretenda enviar a los monastOlios ,
nutriat et non aliam infra mqnasteria mittere nutriendi gr atia pre- en vis t a de su ncnutenci6n, eino a aquella persona que tenea l a
intcnci6n de perseverar en el s ervicio de Dios en el mi~o l u-
sumat ,nisi quae in i pso loco f irmiter in Dei servitio perseverare gar y nogtin l as ins tituci ones de los santos padres y l a autori-
voluerit,vel secundum instituta sanctorum patrum seu canonicam auc- dad c an6ni c a .

toritatem.

1. Omnino prohibemus,ut nullus masculum filium aut nepotem vel 7. Prohibir:oe t crr.:inent el!lentc que algui en onc o:.:.i ende a nu hi-
jo var6n , su niE: to o un pari ontc a lt.n monasterio de doncelloa
parentem suum in monasterio puellarum out nutrionduc cooruendare oar~ ou oanut enci n , y que al e uien ose r ecibirlo.
praceucat ,nec quisquam illum suscipero a udeat.

e . ut nullue ex clericali ordine,eacerdotes videlicet aut alii 8 . ue nineuno de l oe qu pertenGc en al orden clGricul , a sc-
ber: sacerdot es u otro3 clri pos , y , ningn l aico, pretenda te-
clcrioi neque laicus,brunias aut aroa infra monaeteria puellarum ner .brunias o a1~as dentro del monast erio de donc ellas , y que
cocmendare praesumat,nec quiequam recipere audeat, oxoepto si in nadi e l as r eciba , a menos que ~uoren donadao corno limosnas.
olimosina datum fuorit .

- 116-
-116-
- 43 - 44 - - 43 - 44 -
DOllL " e,. I TULAR PAR~ LQ., LNVI AilOS , DADA I;N TH I O!IVII,I,E
DUPLEX CAPI TULARE f,li SSQRUJ,l IN THEODONI S VILLA DATUJ,l .

805 exeunte. Fines del ai!o 805

- 43 - - 43 -

CAPITULARE IHSSORUII'i IN THEODONI S VILLA DATID.l


3 I 1.!tA C/1. I?JH,~ l'ARI LO~ E.llVI/. CS , .;ADA 1 THitllVILLL
;; CLU,IV, 'LNTL \lll LI, J( PITO LCIL I ilciTI CO
PRi lciD!! , l.ll!.RE ECCLI!.S IASTICID.l

Infra aecc l esiam. En l n i glooi n

l . Sobr l oa lecturas.
De l ectionibus .
2. .;,Ob l"G el " ante.
2 . De cantu.
3 . De scribis ut non vitiose scribant .
3 . Sobr e loa tur.Wtucnoos , que no oocri bon c on orror eo.

4 . De notariis .
4. vobrc loo r..otarioe .

5 . De caeter is dis cip l inis .


5. Jobr o l as r eatantes diac i plj.nco .
6 . :Jo ro l o e.ri ti:: ti en.
6 . De competo.
7. .,otr E el &l't c do l a ttcdicina .
7 . De nedici nali e a rte .
B. De aeccl esii s s i n e honor e rnanentibus absque off itiis et lumi nariis ; 8 . Con res rccto a l oo i c l osi as que oe encuentran en co t udo po-
co decor oso, s i n vasc o o~ r adas ni il urinaci n; y ec~ca da a~uc
et de h is qui dec imaa adsumunt e t de aecclesiis non curant;et dE;:~.altari l l os ~uc r eciben l oe di czr.os y n o se pr coc pon por 1G6 ~~leeio~;
que no hayo. al t aras super fluos en l a.s i g l coi ao.
bus , ut non superf lua sint in aecclesiis.

9 . De l a icis noviter conve r s i s ,ne , antequam suam legem pl e nite r viven- 9 . Con r eopccto a loo l a icoo r eci ent ement e convert i dos ; que
n o ea le;,; encor i endon otros asuntos or..tes de que conozcan pl c -
do discant , ad ali e neg otia mittantur. nor.cntc ou r egl a en l o vida pr ctico .
10 . De h is qui seculum relinquunt propter servicium domi ni cum impe- 10. Con r especto e oqucl l oo quG dejan el ci c lo p cr, no pr ootar
el servicio debi do a ou seflor, y l uceo no hoc en unn c oso ni otrc. ;
d i endum et tune neutrum faciunt, u t unum e duobus eleg ant ; aut pl eniter quG e li jan una de astas doo coono : o vivir pl onar.cnt c ocgttn l e
s e c undum c anoni c am aut s e cundum reg ular em institutionem v i ve r e debeant. l oy c an6nicn , o scc;n la. norma ror ulnr .

11. De servie propr iis vel oncill ie , ut non ampliue tundantur val ve- 11 . no r eciban l u t onsura o el v olo los propios s i ervos o oic
vas reope ctiv~cntc , o ino on n ero r azcnabl o y s ufici ente, de
l entur nisi s ecundum mensuram , e t i bi satis f at et v i llae non sint codo qno l oe dorinioo n o queden doool ados .
des ol a t a e .

12 . De congregationibus euper f lui s ut nulle tenue f i ent , sed tantos 12 . ue J.e s c omunidades no t o"Ban Lm n oro excesivo e t.ioT'-
bros , oi no aol arr.cnte aquel los e quie nes e l oupcrior ! UCdr acon-
concroaet quenti s cons ilium dare potest . sejar.

- 117-
-11"-
13. Que quienes no h ayan s ido probados segn l a r ecl a , sean
13. De his qui non fiunt secundum r egulam pulsati , ut de i nceps en adel ant e corr eg idoo y probedoo segdn l a mi oma.
emendentur et pulsentur secundum r egulam.
1 4. Las n1fiee de corta edad no reci ban el velo entes do po-
14 . Ut infantulae eetatis puellulae non velentur antequam ille der di scernir l o cue deoean , quedando a calvo l a autoridad c a-
elegere sciant quid velint,salva canonica auct oritate . ndnica .

15 . Ut l aici non sint praepositi monachorum infra monasteria, 15 . Loo l aicos no oean l os superiores de loe mon jes en l os
r onnst erioo, ni t ampoco archi dii1a.onos .
nec archidiaconi sint laic i .
16 . Loa i ncestuoaoa sean j uzgados c an6n1camcnt2 y no oe use
16 . De inces tuosis,ut c anonice examinentur,et nec propt er ali - benigni dad con algunos , por aoi stad , y , severidad con otroo.
cuius amicitiam quidam relaxentur 1 qu1dam varo constringantur.

- 11-
- llG-
- 44 -
- 44-

SLGL'l;DA CAPITITLf.R Pt.R.; LOS 1:.1iVHDOS , :JE CARJ!CT~R GL!>l:.RtJ:.,


CAP ITITLA!lE ~liSS ORUM IN THEODOIIIS VILLA DATU!tl
DAJA ~N TH I CNVILLE .
SECUNDUM , GEi'IERALE.
Par a todos en general
Ad omnes generaliter.

1 . Cast:gucnsc a quicueo , por s u s deli too, so ::me tron r e-


De pace,ut orones qui per aliqua acelera ei rebelles sunt constrin-
beldes n lo~
gantur .
2 . Ln los juicios ~ bl icoo no or nenoopreci en lo~ dcrcchoc
2. De iustitiis aecclesiarum Dei ,viduarum, orfanorum e t pupillorum, do l as i e les i as de Dioo , da l as vit~dao , de los hurfano~, y de
ut in publicis iudiciis non dispicisntur cl ementes sed diligenter au- los pupilos cuando r eclamen algo . Sean en cambi o, oocnchaU.oo
diliccntcrrcntc .
diontur.
3 . Cbslrvcmee plcnOJ:1.cnte loo der echos r cr:.las .
3 , De iustitiis regalibus,ut pleniter fiant inquisitae.
4 . Si sobrevinieren haobrunc o, plagas , paotilenciaa , i nectc-
4. De hoc si evenerit fames,clades , pestilentia,inaequelitas aeris bilidad monetori n o cual uier otra tribulacin, no oc acuerde
u1. edicto nnectro , oino i cpl6r osc i nr"cdi nt nmcnt e l e r.iscricor. i
vel alia qualiecumque tribulatio,ut non expectetur edictum nostrum,
da Dioo , Ln al pr eoonte ru1o de carcoti a , que cada uno ayudo a
sed statim depraecetur Dei misericordia, Et in praesenti anno de- famis lo c uyoo en cuanto pueda , y no venda suo provi oione o aprecio
dCI o.ai c.do c l .va.do ; no se venda fuer a de nue . tro i . pcrio n c.d. t
inopia,ut suos qui sque adiuvet prout potest et suam annonam non nimis
hayc :oido donado .
care vendat;et ne ferie imperium nostrum vendatur aliquid alimoniae ,
5 . No deben !'OrtarsE:: o...nr.as dentro d e l e. pro i o ccr-~rca, e
5. De armis infrs patria non port andis, id est s cutis et lanceis ::m.l.Jer , ni a cudoo , ni l cnzas , ni corazas ; oi alt;uicn a~ t& ba c-
et lorici s;et si faidosus sit,discutiatur tune quis e duobus contra- a cn~zc. do v cnt;;cnzo por un l".o: icidio cor:ctido, vlaoc .cntoncoc
rius s it ut pacati sint,et distringantur ad pacem_,etia.msi noi~~iiint;
.. uiGn oo contrario o. la pncif"ico.c i n, y obllruosel co '";:J.a paz,
nun e:i n o lo qnioierf"n; y , s i no admiten otro ti po ele prcific""'-
et si a l iter pacificare nolunt,adducantur in nostram praesentiam. Et c~. n , cond zcnoeloo a nue o tra. pr esenci a . Y oi aleuicn r..ntcrc r
otro dca..u6o de l a p:-c i f i ce.ci6n , r opar l. el dao causodo , p i c.t. 1r
si aliquis post pacificationem alterum occiderit ,conponat illum et e ~ano con lP }UC rcrjur6, y ode~ s , p~uo la LUlt o establee -
manum quam periuravit perdat et insuper bannum dominicum eolvat. da.
6 . Ln cuanto a l a arr.adura en el ej rcito, obsrvese l o 1uc
6 . De armatura in exercitu,sicut antea in alio capitulare commen- tc:. oa ordenado en otra c ~nitular ; y adems , todo vooallo de Uc-
davimus,ita servetur,et i nsuper omnis horno de duodecim mansis bru- cc ~ tcnca. brunio. , y ol 1uo t en i endo bruni~ no l a llc -
vo.rc conoi0 o , picrd3 toc!o bcnficio juntaontc con l a brunio
~ habeat;qui vera bruniam habens et eam secum non tullerit,omne
beneficium cum brunia pariter perdat.

-ll~-
- 110-
7 . De n eGoti a toribus qui partibus Sclavoru.m et llvar orum per gunt, 7. Los n::ercader ea que van a l aa r egiones de los Eslavos y
quousque proceder e e~ s uis negotii s debeant ; id est parti bus Saxo- 1 a Avaros , deber n l legar con s us negocios no ms all de c ateo
puntos : en l ae r egi ones de l a Saj onia , !last a Be.rdowiclc , donde de-
niae usque ad Bardaenowic, ubi pr aevi deat Hredi; e t ed Schezla, ubi be vigilar Redo; y hast a Sohezel, donde debe vigilar L~adalaudo ;
Lladalgaudus praevidea t; et ad I:agadoburg praevideet Aito; et ad y hasta ~Agdeburgo, donde debe vig ilar Aito; y hast a Erfurt , don-
dc debe vig il ar r:adal gaudo; y hast a llalazst adt , tar'bin t'adalc.u-
Th'pcofurt pr eevi deat ~adalgaudus; et ad Hal azsta t pr aevideat item do; on Forchhei c , Ffr ei mt y !lasta Regensburg o, vigi l e Audulfo ; y
!od~audus; od ?oracheim et ad Breomberga et ad Rageni sbur g prue- hast a Lorch , Wnrnar io. :No lleven armas ni bruni na para l a ven-
ta. Si ee loo enc ontrare llevndolas, qu!tenseles todos ouo bie-
vidcat Audulfus , et ad Lauriacnn tlarnarius , Et ut arma et brunias nes , s i Endo la mitad par a el palacio , y l a otra n:itad , cli v1daco.
non ducunt ad venundandw:; quod s i inventi fuerint portantes , ut cm- entre l os menci on a d os envia dos y quien haya descubierto el ht.clo .

Lis cubstantia eorur. aufcratQr ab eis, d i r. idi a quidGm pars pcrtibus


pn.lc.tii, alin vcro rJ.edicto.s i n tcr i e;.dictos r iqno:: et invcntor em
LliYi da.tur.

8 . De clo::.r.mtoribus vel causidicis qui ncc i udi tiur. s ce.binorw;, 8. Con r copccto a l os der.:nndantes o procurador oo que n o quie-
C.dl_:.uicccre neo 11a.ucw ~e volunt antil'lu~ consuetudo servctQr, id ran a c eptar el j u ici o de loa cagiotrados ni r ecusar l a sontenc ,
obsrveeo l a ntigua costu bre , o oca , mantnganse r ecluidos b -
cct ut in cLtutodi r.:. rcclud'ntur dance WJ.~ e duobus f c.cio.nt . Et s i j o c uetcdi a hast a q ua ha&an una de l a o doo cosas . Y s i apelaren
~d l ~ti ur ro hqc re reclarnavcrint et litteras detullcrin t , non a palnc io por esto cnuoa , y pr esentaren n ot a , no se l es eren de
i nr.edi ... te , n i oo lo3 ponga e n l n crcel; ooan en c ambio c:mvirlo
q idc~ ei s crcu~tur , ncc t~cn in carccre pon~tur; sed cun cuc- a. ~ c on l a no ta correepondiontc , pnro acr alH ;juZBadoa c<"-
tmli:- s t cun i 1si s littcrio pori ter ad ~ l a tium no:..,. trW' rer i ttan- . o convi ene .
tur , ut i bi discuticntur oicut dic;nun est.

S. De iurl:4.lcnto, u:t nulli al tcri per so.crrunentnD f idcli t as pro- g. Ro se pro~e ta fideli dad a nadie c on jur accnto , oino a
n1 ... otroo y al pr o io eo::or , pnr nuc otro oervicio y el Uo1 r e -
~.ttotur nici nobi...1 ct unicuiquc propri o ocniori o.d nootran utili- pectivo sc:.Jor; except o aquellos juraocntos que ea P.r~atrun unoo
t: .ter. ct oui seni ori::q excepto h i s so.cr n.mcntis q ua.c i uat o. secldiet:m a otroo y q ue correoponden por justicia sogdn l a lcy~ 'Aquclla" ,
que por s u j uvenil cdc.d no pudi eron. j urar anteri orno.n:te , que
l r:r-cn. al tcri a.b ul tero debe tur . ....t in.c.nti o, qui M tea non potu~ cuant o antes neo forrr.ulc n s u proreaa de f i delidad .
rt.mt !rroptc:.r iuvcn lctt c.cto. tom i ur o.re , r.:odo f idcli teten nobio rc-
'JX'OJ i ttant.

10. Do ccnn ir.J.tionj bu.:; vera , 1Uicu.I"quc f acsre praEGur.tocri t et 10 . uie.nco conspiraren y ratificar on ou c onopiroci6n con ;ju-
r~cntoo , sean j uzgadoo tripl ment o. Ln priccr 1 er , cuandflc
o~cr~-1cnto c1u:JJ cunouC': conspir o.ti oncr.t firrnuvcr i n t, ut triplici r a - hayo pr oducido a l n daBa por esta c anoa, l oo autor es del hcc! o
ticno iuclicontur . rir .o , ut ub icunque aliquid onlu.J:' pe:r hoc r)crpc- oeru1 e jecutadoo ; loo c6mpliceo az6tonse r ec! pr ocac&nte y c6l~cn
oc l as n aric es unos a otroo . Cuando no ac haya produci do dni'
trctUL fuit, auctorco fact i intcrfitientur; adiutorco vcro eoruc alguno , ig~al nente az6tenoe uno2 a otros y c6rtenee r ocprocc-
:;i P.f';uli al te:.r o.b al tero flo.. ellontur e.t nares sibi i nvicOf!'l prncc i - monte loo c abellos . Si en CD.r.lbio, alc;una conspir aci n fue r ati-
f icada oxtend i ~nd o lo.a di estr as, qui enes sean lib:z:es jurcn, ecc -
clnnt . Ubi vcro nih il mali perpetro tuL est, s i n ili ter quidcn i n t er pafiados po~ juraderos i dneos, no hobor conjur ado para al ele-
oo flntellcntur ct cnt illos sibi vicissi~ detundant . Si vero per n o , y , o i n o pudi eren hac er ooto, raparen el daflo de acuerdo c on
l a l ay ; oi fuer6n oiorvoo, sean flneol adoo, Por l o decs, n o de-
clcxtras oliliUa conspira ti o firn c.t :.;. fucri t, s i libcri sunt, aut iu- be fr 1arse on nueotTo r e ino nincuna c cn~pirac i 6n do cat e tipo ,
r cnt CUl:l idoncio i ura toribuo hoc r ro raa.lo non fec i sse , aut si fa- ni con jur oocnto n i oin l .
ocre non potuorint suam l egem c onponant ; oi vero serv sunt , f l a -
c cllcntur. Et ut de caeter o in r egno nos tro nulla huiuernodi cons-
pir~tio f i a t, nec per s a cramentum nec s ine sacr amento.

- 12 0~

- 120-
11. Que se tenga mucha pr ecauci6n con respecto u l os per j u-
11. De periuriis ut caveantur,et non e.dmittantur testes ad iura- rios , y no se admiten testigos n Wl j urancnto si no han sido
~ antequam discutiantur;et si aliter discuti non possint,sepa- o.nt e s examinados ; s i no pueden ser cxan:inodos de otra T'luncr c. ,
que sean oapcrad os e interrogados individual mnte . No oo per-
rentur ab invicem et singulariter inquirantur. Et non solum accusatorem n ita que el acusador elija tcstigoo por s solo, en ausencia
liceat testes eligere,absente suo causatore. Et omnino nullus nisi ie- dol acusado. l~ o se admita a nadi al j ur ru:tento o a l testimonio
s i no est en ayunas . Y si q_uie::n fuere c onducido a proot cr tco-
iunus ad iuramentum vel ad testimonium admittatur.Et ille qui ad tes- t:imonio es recusa do , quiEn l o r ecuse , explique y pruebe por q t
timonium adducitur,ai refutatur,dicat ille qui eum refutat et probet, r nz6n no quiere a cept arlo . bl j anse l os tcotig os en l a n i nrea co-
~ arca , no en otr a , a no ser quo l a c ausa deba sustanci arac r.: ~
quars illum recipere nolet;et de i pso pago,non de altero,testes ela- l ej os de l ~. Si alg ui en :fuer e c onvicto do per;j urio, pi er-
gantur,nisi forte longius extra comitatum causa sit inquirenda.Et si do su r.ano, o red mal a con el r oge de una multa.
q uis convinctua fuerit periurii,manum perdat aut redimat.
12. 1\ce:rce. do l os proc ur adores: q ue s ean r crmvidos lo s r.o.l o,...
12. De advocati :id eat ut pravi advocati,vicedomini,vicarii et : r oc ur a dor os,r.:o.yordo::-c s, vicarios y centuriones, oeo.n olcr:i -
centenarii tollantur,et tales eligantur quales et aciant et velint dos uquelloa q ue sepan y q ui eran e ntutliiJI' y tciTil"'or l no caucns
c on ju otici n . Si se encont rare que: alg n conde es in di&rlO,l . ~ ,_-
iuste causas discernere et terminare . Et si comes pravus inventus fue- cenos oabcr al r es ccto .
rit,nobis nuntietur.
13. Ln cuanto a l oo pe a jes; nos per ece o.- or t uno que :Je c: i -
13. De teloneis placet nobia,ut antiqua et iusta talonea a nego- j [!n n. los c o:.!c r i anteo lo:J r e<.. :le s antic uoo y j LlOt oo , t onto 1 o
tiatoribus exigantur,tarn de pontibus quam et de navigiis seu mercatis; l oo r uent c:J ca- o r or l a n'"'vee;ac i6n o l oo r+crcodo:J ; loo nucv o
i n: ua too , C O! o por e jempl o, cucndo se tienden cuer doe o oc
nova vera seu iniusta,ubi vel funes tenduntur,vel cum navibus suD 1~ oa Laja l o:J puenteo con l ao naves , u otroo oenc jnnt oo , cn l or

pontibus transitur aeu et hia similia,in quibus nullum adiutorium uc no s e prcotn ninr dn oc1~ i cio a l os vic j cros , que no s e cx j -
;jun ; i F"UC.l!,cnt c en ol ca so de aq uellos q ue s in final i dad de c o-
iterantibus praestatur,ut non exigantur;similiter etiam neo de bis t .crcio traol ad~I ouo bienes de una ca sa a otra , o al palc cio, o
qui sine negotiandi causa substantiam suam de una domo sua ad aliam c.l oj t.:rcito . vi hay o.lg o oobr o lo q ue s e duda , conaltese en 1
.r 6xi ra a s e. bl ca lLlC c e l cbre!:10B con nue s t r os enviados.
ducunt aut ad palatium aut in exercitum. Si quid vero fuerit unde du-
bitetur,ad proximum placitum nostrum quod cum ipais missia hbi~i

sumus interrogetur.
1 4 . Acer c a de ] oo f u,..i ti vos ,clrig oc ,lo.icoo e r u ~i c rco ; ob ::a':r
14. De fugitivis clericis sive laicis vel etiam feminis,sicut vcsc l o uc yn c otcbl cciJ.. oo en otra c npi t ular .
iam in alio capitulare praecepimus ita eervetur.
15. uc l o ~ l' Or.br co libres que. df:.ben antr q;o.rsa al nervl.Cl.O
15. De liberia hominibus qui ad servitium Dei se tradere volent, de i)joz , o l iciten nuestra l i cencia. antes de ho.c crJo. Lato oc
ut prius hoc non fatiant quam a nobis licentiam postulent.Hoc ideo, debe a qu. ha llq ;:o.d o a nucstr .o o:!dos que ale unoo l o t.ac ::an ,
no t c.nto r.o r dvocin c a: o or evi tnr pr e s tar servic io en el
quia audivimus aliquos ex illis non tam c ausa devotionis quam exer- e j rci to o c w l ir ctru f unci6:n orclcna da. por el r ey , y h cr. oo
citu seu alia funcciogirf~iendo,quosdam vero cupiditatia causa ab oo.bi do ruc a l ,. unoo s o ven rodac.dos por aquellos que: orbicion
cuo bi enoo; por eso l o pr ohi bil:'los .
h is qui res illorum concupiscunt circumventos audivirnus,et hoc ideo
fieri prohibemus.

-1~1-
16. De oppressi one pauperum liberorum hominum,ut non fiant a po- 16 . Que los hombres li bres que s on pobres, no sean opr~idoo
r or los ms poderos os c on cual quier engao en c ontr a de l a jus-
tentioribus per aliquod malum i ngenium contra iustitiam oppressi, tici a , de modo que se vean obligados a entregar o vendEr sns bie-
ita ut coacti res eorum vendant aut tradant . Ideo haec et supra et hic nes . Con reopccto a los hoc bres libres , hemos dich o esto anterior-
mente , y , aqu l o r e iteremos , par a que n o suceda que los pa-
de liberis hominibus diximus,ne forte parent es contra iustitiam fiant rientes q ueden inj ustW!lente desher edados y se dismi nuya e l tri-
exhereditati et regale obsequium minuatur et ipsi heredes propter i n- buto real , y l os her ederos n o so conviertan por nec e s i dad en men-
di gos , l adrones o malhechor es . Y no se los cito para l a casanblco.
dieentiam mendici val latrones seu malefa ctores eff iciantur . Et ut con n~s frecuencia de l a que hcrnos est ablecido en otra capitulur.
saepius non fiant manniti ad placita,nisi sicut in alio capitulare
praecepimus ita servetur.

17 . De ecclesiie seu sanctis noviter sine euctoritate inventis, 17. n e no se v eneren Ue ni una maner a i glesias o santos de~
cubi Ertoo r eci entemente, a no s er c on l a a probaci6n del obiono 1
niai episcopo probante minime venerentur;salve etiam de hoc et de quedando tambi n a salvo con respe c t o a esto y a todas las igle-
omnibus ecclesiis canonica auctori ta ~e . sias la autoridad can6nica.

18 . De f elsis monetis,quia in multis lacia contra iustitiam et 1 8. Dado que en ~uch o o l ugares, c ontra l a justi cia y c ontr~
contra edictum fiunt,volumus ut nullo alio loco maneta ait nisi in el edicto, so oc uan oon edas falsas, q ueremos que no se a c ufic
dine ro s ino on nues tro pal a.cio, a no ser que nosot!'"oe o isr.:oo
palatio nostro,nisi forte iterum a nobis aliter fuerit ordinatum; di epusir eooo de un modo di verso. Si n enber go, aquellos dena-
rios que hc.n s ido a cuados !1acc poco y que s on del peoo dcbid
illi temen denarii qui modo monetati aunt,si pensantes et meri fue-
y l oei tir os, seru1 c onservados .
rint,habeantur.

19. De heribanno volumus , ut missi nostri hoc anno fideliter 19. uercoos que nue s tro~ enviud oo est e afio exi jan fiel~cntc
el l:crib n s in nine ti po dE oxc epcin,ni por l oni dad ni por
exactare debeant absque ullius personae gr a t i a,blanditia seu tarro- t emor, see n nuestro oandato; c. to e s , q ue de cada ho~bre que
pssa seis libr as e n or o , pl a t a , brunies ,objotos do bronc o , 1 a -
re secundum iuss ionem nostram;id est ut de hemina habente~
floo cntcrizo!l , ca bLl l oc , bL\c;r es , vac as u otro ganado, y cuyao
sex in auro,in argento , bruneis,aeramento , pannis integris,caballis, nujErcs y ttios no se vean deapojados , por esta causa, de su
boves , vaccis vel alio peculio,et uxoree vel infant~s non fiaht ~ ;; r opa, a c epten el le~itico hcrib~n a s aber, tres~. A ~t<
llos que n o tuvi eren e n d~emento ~ un valor mayor de treo
dispoli a ti pro hac re de eorum vestimentis,accipiant legi~imum~ l i br a s , cx!jansol es treinta Slleldos i a aquellos que no super en
l as don librao , diez suel dos ; si tuvier en sol e.Jr.cnt c una ,cinc o;
r i bannum,id 'est libras tres . Qui vero non habuerint amplius in su-
de t al n do qnc pueda pr eparare& para el servicio de Dios y nnc -
prascripto precio va lente nisi libras tres , solidi triginta ab eo tra utilidnd . Y nucotroo envi ados vig ilen e invosti cuen dil i cr -
t crc.nt c ,tlCr :l qua no se sustr.... i ga por ene:ru1o aleo de l o q u e no ...
exi gantur;qui autem non habuerit amplius nisi duas libras,solidi co dbido cntr e6dndolo e oncomndndolo a otro .
decem;si vera una habuerit , solidi quinque,ita ut iterum se valeat
praeparare ad Dei servitium et nost ram utilitatem. Et nostri miasi
caveant et diligenter inquirant,ne per aliquod malum ingenium sub-
trahant nostram iustitiam, a lteri tradendo a ut commendando .

- 1 22_
-1~:?-
20 .~ regalis,undecumque leg itime exiebat,volumus ut inde sol- 20 . Que r Emos que e l ~re al sea pagado donde l e ! ti~amcnta
va tur,sive de propria pers ona hominis sive de re bus. se sol a p~ar , s ea por l a pr opi a per s ona , s ea por cos as .

21 . De l a tronibus ,sicut i am antea in alio capitulare commendavimus 21 . Acerca de los l adrones , quode f i rmo lo que ya eetablEci-
ita maneat. r.os an otra capitul ar .

22 . De liberis hominibus qui uxores fi scalina s regi as,et f eminis 22 . Que l os h ombr es l ibr os quo t oman por espos ae a nujer es
fis cal ina e r eal es, y l as mu jer es libr es que del mi oma modo to-
liberis quae homines similiter fi s calinos reg ios accipiunt,ut non de
men por espos os a ho~broo fiscal i n oe r eale s , no ooan priva dos,
her edit ate parentum vel de ca usa sua quaerenda nec de testimonio pro por cnt n c ausa , ni de l o. her enc i a de los parientes, ni d o i ni -
c i ar una d e~anda , ni de pr estar t estinonio . Que se nos r Ec onoz-
hac re ab1c1antur; sed talis etiem nobis in hac causa honor servatur, ca en ecto e l mismo henal'' CJUO l es fuo r e c onocido a nueotroo an-
qualis e t antocesooribua noetris rea i bua vel imperetori bue servatus t ec esores r eyes o emper ador es .
e eso cognas citur.

- 123-
- 123-
- 45 -
- 45 -
DIVISIO REGNORUM
DIVI~ IH DE. LOS Rl>TilOS
806 Februar . 6 .
6 de febr ero del 806

In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti.Karolus serenissimus


Ln en el nombr e del Padre y del Hi jo y del Esp1r i tu San-to.
augustus,a Deo corona tus magnus pacificus imperator,Romanum gubernans Cerlos ,seren s i mo a ugusto, gr ande y pacff jco emper ador corona-
do por Dios, g obernante del Imperio Romano, e ,ig ualmcnte por
imperium,qui et per misericord i am Dei rex Francorum atque Langobardo-
l o mise ricord i a de Dios , r ey dG los Fr ancos y de los Longobar-
r um,omnibus fidelibus sanct as Dei aeccl esiae ac nostris , praesenti bus dos , e todos l os f i eles de l a Sant a Ie l esi a y nuestr oe, proeen-
tee y futur os .
s cilicet et futuris.
Sicut omnibus vobis notum esse et neminem vestrum l a tera credimus, Cono creen.os q ue es bi En sabi do por t odoa vosotros y que e.
nad i e se l e escapa o6mo l a divina clemen cia, por c r:.ya di spooi-
quemado nos div ina clementia,cuius nutu ad occasum tendentia secula
ci6n l os oielos, a medida que va n t endi endo hacia su ocaso, se
per successiones g enerationum reparantur,tres nobis dando filies mag- r enuevan por l a s ucesin ele l as gonr.:r o.ciones , nos ha enriquc-
cj.do con Lm gr a n r egal o de s u c omnaeiva bendicin dlndonos tres
no mi serationi s ac benedictionis suae ditavit munere,quia per eos h i jos , ya ue ! or medi o de el los ~onfirrn6 nuestro s e sper anzadoo
secundum vota nostra e t spem nostram de regno confirmavi t et curam v otos c on r especto a l r eino, y t orn6 r.;&s l ev a nuestr a preocupa-
c in por l a postEri dad , s i empr e t an inclinada al olvi do , doaoa-
oblivioni obnoxias posteritati l eviorem fecit , ita et hoc vobis notum mos del mismo n odo que: t e.r.1biin es to os sea conocido , a saber ,
fieri volumus,quod eosdem per Dei gr atiarn filias nostros regni a ,.:Peo q ue dose~mos t en e r a estos mis~os h i jo3 nues tros , por a gr u-
cia de Dios , n i entra s e t emo s en el cue r p o , c omo sociOS en el
nobis concessi donec in corp ore sumus consorte s habere,et post nos- r e ino que: nos fue c onc edido p or Dios, y d espus do nuestra par-
trum ex h ac rnortalitate discessum a Deo conservati et eervandi i mpe- tida de e s t a v ida nortal , de j a rlos cor. o her ederos de nuestro
! operio y Re ino , cor..servodo por Dios hasta ahora y para el fu-
rii vel regni nostri her edes relinquere,si ita divina maiestas adnu- turo s i as:l plugui er e a l a Divina t ajestad. Para no de jar les
orit,optemus . Non ut confuse atquo inordinata vol sub totiue regni de- confus i n y desorden, I:lotivo d e controversia y li ti~io sobr e
l a total i dad del r eino , h emos marca do y dividi do todo e l cue r -
no~~na tione iurgii vel litis controversiam eis relinquemus,eed ,~;na po del mi erno en tres partes , debi endo c ada uno cuid~;N g ober-
portione totum regni corpus dividentos , quem quisque illorum tueri vel nar ur.a de ellas; do e~ te modo, cada uno,conteLto c on s u pnr~e
de a cuer do e n nuestra. distri buci n, se esfor zar c on la ayudo
roecre debenfporcionam describere et designare fecimue ;eo videlicet de Dios , En defender los confines de s u r eino ou a l i mitan c on
modo,ut aua quisque portiono contentus iuxta ordinationem noatram , ot el oxtr anjei o y pr e.scrva r l a paz y l a c ru."idad ~on su hormano.
f ines regni sui qui ed slienisenas extenduntur c um Dei adiutorio ni-
tatur defendere , et pacem atquo caritatom cum fratre custodire .

- 1~ ..,.-
- 1?4-
l. Divisiones vero a Deo conserveti atque coneervandi imperii vel l . Nos par eci6 bi en establ e: cer eotas divisiones ele nuestro
regni nostri tales facere placui t,ut Aquitani am totam et Wasconiam., irnperto y r eino, qua Dios ha conservado hast a ahora y qlio si-
ga conseriando : que toda l a Aquitani a y l a Vasconia, exc epto
excepto pago Turonico,et quicquid inde ad occidentem atque Hispani am l a zona de Tours, y t odo lo que desde aqu se extiende hnsta
J: ispnnia , y dende l a ciudad de Nev ara, situada s obr o ol ro
respicit et de civitate Nivernis,quae est sita super fluvium Ligeram,
I.oira , con l a r egin del mismo n ombr e , loo di st-ri toa de Avaln,
cum ipso pago Nivernense , pagum Avalensem atque Alsensem, Cabilionen- Auxoio , Chalan , :acon , Lyon , Gaboya, :.auri enno , Taranta i se , cl I ont-
Ccni s , el v alle de Suan hasta l oo pasos , y de all por loa l i -
sem , r.:atisconensem, Lugdunense.m, Saboiam,Moriennam, Tarenta.siam , montem
~ites de J oo montea It liceo hast a el mar , estos t erritorios
Cinisium , va llem Segusianam usque ad clusas e t inde per terminas Ita- c on suo ciudadco y todo l o que se extienda entra el las y e l r: :a.r
hacia e l rocdiod:!a o haci a s l oeste has-ta Hi spani a, esto ea,
licorum montium usque ad mare , hos pagos cum suis civitatibus et quo-
aquella parte de Bor gafla, Provenza , Septi r.-.nni a y Go-thia , sc la
quid eb eia contra meridiem et occidentem usque ad mare vel usque no i~nan os a nueotro dilecto h i jo JJudovico .

ad Hispani as continetur, hoc est illam portionem Burgundiae et Pro-


vinciam ac Septimani am vel Gothiam,Ludovico dilecto filio nostro
consignavimus .
2. I talia , que t u:bin oc l l aon Lo!:!barda, y Bavi cro., cono
2 . Italiam vero,quae et Langobardia dicitur,et Baioveriam , sicut l a tuvo Tasi ] n , excepto doo pobl aciones cuyos nor..bree son In-
Tassilo tenuit , excepto duabus villis querum nomina sunt Ingoldestat c-o... stat y Lautcr hofen, que hoc e ticpo otorcamoo a Tasil n en
beneficio y pert enecen al dintr ito llamado Nor dgau , y l a par-
et Lutrahahof , quas nos quondam Tassiloni beneficiavimus et pertinent te de A lo~onia quE es~ s obro l a riber a auotrol del Danubio;
ad p8f;um q_ui dicitur Northg ovte , et de Alamannia partem quae in Au>.: tra- y desde l as fuentes del .anubi o , s i guiendo su curca hmrta el
_in, en el conf:n de loa diotri t oo de Kletrro.u y He. ;au, haotl
li ripa Danubii fluminis est,et de i pso fonte Danubii currente li- el lur.er l larodo lngcn, y desde a l l i por el curoo del Rin ha-
mite usque ad Hrenum fluvium in confinio pagorum ChletgoVIe et Hego- cia a!'r iba ho~ ta loo Al pes; todo lo que estuvi ere dentro de
es too l rni tes }.ocia el medioda o el orient e, juntamente con
we in locum qui dici tur Engi et inde per Hrenum fluvium sursum ver- el dncado de Cur y el di3trito de Thur gau, lo asicnamoa a nucc-
sus usque ad Alpes: quicquid intra has terminas fuerit et ad meri- tro dilEcto ~ijo _i pino.
diem vel orientem r espici t una cwn ducatu. Curienai et pago Durg~~e

Pippino di lecto filio nostro .

3. Quicquid autem de regno nostro extra has termines fuerit,id 3. Todos loo t crritorioa dE nuestro reino que estuviEr en
fuer a de cotos l~ites , e~to es , Francia y BurGundi n, excepto
est Franciam et Burgundi am,excepto illa parte quamFILudowico dedi- aquella parte que hcreos dndo a ludovico , y AlEonnia, excepto
rnus , atque Alamenni am,excepto portione quaM Pippino ascripsimus, l a part e que aoi ,.,..nar: oo a Pi pino, Auatri a , ~custri o. , Turing ia ,
Jo.j n i a , Pri Gi O y l a parte de Bavi er a que oa donor:1ina Nor (]co.u ,
Austriam et Niustri am,Turingiam, Saxoniam , Frisiam, et partero Baioa- l a c onc~di~ oo a nucotro dilecto hijo Carlos; de tal modo _ue
riae quae dicitur Northgow, dile cto filio nostro Karolo conceaai- Cnrl oo y Ludovico ~ucdcn toncr a cceso a Italia para l levar
auxilio a su hrnano oi hubi ere nocooidad ; Carlos , por el ve-
mus ;ita ut Kerolus et Hludowicus viam habere possint in Italiam llo de Aosta, "iue per-tenece a su reino, y Ludovico, por el
ad auxilium ferendum fratri suo , si ita necessitas extiterit,Kero- valle do Susa , t Gnicndo Pi pi no cntr c.da y salida por lo ~ Al ?CO
Il 6ric os y Cur.
lus psr vallem Augustanam,quas ad regnum eius pertinet,et Hludowi -
cus per vallem Segusianam , Pi ppinus varo et exitum et ingressum
pcr Alpes lloricas atque Curiam.

-1:?5- - 125-
4 . Hemos di spues t o l as cosas de t al modo que s i Cerlos , que
4. Haeo autern ta~i ordine disponimus ,ut si Karolus,qui maior na- es el ayor en eda d, mur i er e antes que sus her manos , l a p t e
tu est,prius quam ca eter1 fratre a aui di em obierit , pars regni quam de l r e ino que pose a se divida entre i pino y Ludovico, as e -
rn o en otro tiempo s e dividi6 entre nosotros y nues tro hei'lllano
habebat divida tur inter Pip i num et Hludowicum , sicut quondam divisum Carl omn, de maner a que Pi pino obt enga aquella parte que t uvo
eat inter noo et f rE trsm nostrum Karlomannum , eo modo ut Pi ppi nv.s m:te s tro hei'lllano Ce.r lomn , y Lud ovico rec iba aquella part e que
n oo tro reoi bi r:OEJ c ono r orc in nue stra .
illom port i onem hubeat quam frater noster Karlomannue habuit ,Hludo-
wicus varo illa.m partern aociliat quam nos 1n i~ la portionG suace-
pi mua .
!:'ero si viv iendo Car loo y Lud O';rico, !iluri er e Fi >in o , Carl os
Si vero Karolo et HludOI'Iico vivGnt ibus Pippi nus debitwn humane y I udovico div:lnnEl' entre a:! el reino _uc l tuvo, -4:a~e
sortia comp~eve rit , Karo~ue et Hludowicus dividant inter se resnum le divi i n de odo t que dcoda l o. cntr~da a Itolic por :oo-
t r e ciba e~ lo , IvreC' , Verc al l i - avia , y desde l : po1 1
q uod ille abuit,ot baec divisio tali ~odo ~iat , ut ab i ngressu It~ :E o as t e. 1 :3 conf:i.neu d Heg,;io y l a :i r a Re ~ i o, 1 r r.clero y
l iae per i1uguatam civi tatem acci piat :Karolu.e Eborcdem , Vercellas , _ dcn c h o.t a lo:J l: i teo de ~an edro . ... otrs c:Ludc.dco con suo
emburbios y t cr:I. tori oo y loa condndo que l ea pcri;onccen , y
l?apiam et inde per Padum ~luvium termino O\UTente ueque ad f inas to o lo e l r eino c.uc tuvo f i pino, r: ue deocle l :l q cdo. a l a
Regenaium et ipeao Regiam et Civitatsm Novam atque Mutinam u.sque izquicrdc del ~ u v ~ Bona 1 junt ~~ nt c con l~de S_o-
1 te , a ~r._ orci n , e he .oE. die- llnt eriormcnt t. , rco :l:bc.lc-
ad termines sancti Pstri . Eaa civitates cum suburbanis et territo- ar J oo ; todo lo CJ.Uc 1usdo. a l a d cr c cll Jendo a Ro, , desde
r iis suis a t que comita tibus quae ad ipsaa per'tinent et quioquid l :J o ucnci ona c a oiu deo ;,' c cna cdoo p rtencc i cnt c o. dicho
r ino , c - to es , l a r orci n ue que 6 de l e r egin Tran~p~dc -
inde Romam pergcmti ad laevam reepioi t,de regno quod Pippinua lla7_ 11~ ;j t ~ cnt , con el ducado de Toaoann .e ot u el o otr 1
buit , una cum duoatu Spole t ano,llano portionern aic ut praediximue y lo.&t n l e rovenzu , r -cib l o Ludovico p ~a inore~Bn to d e
r e ino .
aocipiat Karolus;quicquid aut&t~~ e praedicti o civi tatibua vel comi-
tatibus Romam eunt1 ad dextram iaoet de pra.edicto regno , id est
portionem quae reman3it de regione Transpadana una cum ducatu Tus-
cano us que ad mare australe et usque ad Provinoiem,Ludovicua ~" '

au.:..:_~en 'twn sui regni sortiatur .

"ero oi, oorevivimd o l oD <le~:: a , turicrc Ludovico, raoib


Quod si caeter is superstitibus Hludowicus fuerit def'unctus, :;: i l ino aquello pr rtc d urc undie. c,ue hcn.oo o:-odi o a u roi-
e3I!l partem Durgundiae que.m regno eius acliunximua own Provincia et no con Provcnz y Se tir _ni r.. o Go i a he. t e i srani o ; Cnrl oa
rccib~ l u /, _ui t roni y l a Ye.o oonia .
Septimania eive 'Goth ia usque ad IUsl.Jeniam Pi ppinus aocipiat , Ke.ro-
lus vero Aqui i;an.i a.m atque l'.'asconiam.

-126-
5. ~oc! si ~h filius cuilibet istonm triun :f'ratnm natua :tuerit, 5 .~1 necie~ ~ ~1Jo a cll:llqui Ccra <le "toa tn<a tu.,enc~ , el
que:a .opulus Gl.if;are valit ut patri suo in raGili berediteta aucced8t,
cual al :ueblc &:e ura el"=ir ar que :::u.ceda a su pcdre en 1~
, .re. cia del reino, )uercca que to lo ece:pt&n los t-os .!e
volm::ns ut hoc consent1ant pstrui ipsius pueri e t re&IUU'G pemittent '1~ o r.1J!o y rs:r:1tcn t;u~ el Ujo ds r;;u :t~ r.;irul w 1n

flliu:a f'ratrie eu1 in portione re;:ni qua: pater eius,f'rater e<rl:l, ciln del reino qU<! tuvo ~ padre, tcn:m:o de ellos.
!.cbuit .

6 . r Oet heno noetrae auctoritetis clispos1t10IIQI p1ncuit inter prae- 6 . eeyus ' e tn ~1cpca1c1'o de ~uestra autcridad,nos ~c
ciG tiL~ establec~r y ordccar entre nuc ros CLCi~-sdos Lije ,
dictos i'ilioe noetros statuera etquE praecipere , proptar ~ qusm rcr 1 ~ UC ee em::oa pc;=czoD f&r tu -ente c.ntrc ello-,
intar eoe pcrpetuo permenare desiderarms , ut nu11us eorum f'ratria eui ue niP,:uno de alloo intento 1nved1r lt.u l! 1tcu ds su ter--=o
o :L!"~"r~Ictlr !n:ud:llent=:ocnta on ello:~ :u- ert=~= ou reino e
te~inos val r..:ni limites invadere :pl'llelllll!let n.,que ft'audulnnter 111- n:li c1r lall fronwrao , sino c::da I:IIO IIYl'J" a "' ~u--llllo y :r(: -
tela allllilio ccntr aue . , :-1 oe , ~e&.:, r zCn :. pc::ibili ded, rK
cr..di cd oonturbandwo regnwo eius vel ~ milmendea ,eed adiuvet
dentro de su reino o contra nocicnc~ axtrunjcrau.
unuequieque illarun i'ratr""' suun et auxilium 1111 feret contra inil:ti-
oos oius iuxto rstionem at poss1bilite~,s1ve 1nf'ra patriam e ive
oontr~ axtaras nationae .

7 . naque nl1qu1e 1llorun hominem fratris aui pro qu1buel1bet 7. ni116U o de olloc , ror ninunn ccuao. , r..cl.ba a un ~et.:Orc
t ~ ' =o uyo cuc eol1c1 t ' r efur;lo , r,i interceda or {1,
ce.usi& sivo culpis ad se conf'ugienten suscipiat neo 1ntorcesa1ane!ll 1 :e , >ere:: o:! que culll ut.r bcct.re que e orate una tal te. o nc-
quidom pro o o i'aciat , quie. volumue ut quilibat bomo pecce.ne et introoo- cc-1 te 1ntcrccc1'n dentro del reino de Dt1 sellor, ea ro'u.gie o
en lue;arcoe occrc<:oa o junto a hocbres hanornblea 7 ds elloa
sione indiSens intra rcgnun da!lini su1 vel ad loca eencta val ad ho- re:cn una J--te intu-eoailn.
noratos hotlinea contuo;iat et inda iustaa interceeeionem meroatur.

8 . S1ail1ter prao1p1Jnus, ut qusmlibet liberan hoainem ,qui dllllinum ~ <:nt<l crdcnt: c:1 quc a cuolquirr l a:::bre lil:rc t:.c
e ene eu sc!lcr crnt.rn eu voluntad <~ :c.m-c!.e de un ~ino w. otrc,
euuc contra voluntetGD aius diJ:sarit e1; de uno regno in al1ud -i'f,o- n o _.,.. ~e iba ni e1 cic:o rey ni coneic.....,tc ua su~ ,_-::-~res lo :-c-
fectuo tuorit,DQQua ipoe l'WI: susci iat naque hcn1nibus su1s conaen- c1tml o lo r ctenc;:n lnju ente .
tiot,ut tala~ h~cm racipiant val iniusta retinere praesum&nt.

9 . Quapropter precitiiandum nobia videtur,ut post noetrum ex bac !;. or lo cunl nos :cnc opcrt~mo ordau:r UE deo "'""
nu6!1'tro pt.rt14a do s3 t:l vide cartlll, loa t a>brcs d" e c..!& ""
cortal.itate discesa1111 hominea Wliuscuiasque eo"""' accipiant beneti- de clloo rcc1 t:n lo:: tomt::i'icioc e !Id CU1ll en ~:1 Nino t!" -a
cia 1U1118quiaque in r agno da.ini su1 et non in alterius,ne forte pcr llcr, 7 nc, e el ~ otr o , ro que no auceda a.lgW: c"c:d.::lo
ce otrerc do ctrn - r-. ero elide w:o C:et cuo h~.ren tenga
~oc, ei oliter i'uarit , ocandolum eliqaid possit acc1dere.Herad1tateo , o;rcnci c ein o o ct.' & cual uicr reine qU<t le cccnto;cicro
autea auac haboat W1Uaquisque illoru::. harinum absque eontradictione, te!': :a~ le ! t .. ~ .
in quocunquo rc,c:no hoc s um la,o:itima habere contilterit .

-1:?7-
-1~ 7-
l O. ht unuaq~aquo liber hamo post nortEe dOOini s~ liccnt1~ 10. ~odo to trc libre , le ~4 de 1a u~tc de GU sGaar, tcnt~
hcbect oo coc:alldendi inter h=c tri2 rsgna 2d qu=cunque volueri t l ic, -Ci ~ ~~ a ~COOCcndaree r ~Uicn quisiere dEntro dE les trEo
rci. oc ; 1 uel.=cnte aquel que .n no oe cr.co;..cmd a =die .
a11:11l1ter et Ule qui nondlllill aJ.icui co=Endatu.s es t.

11. De trad1Uon.1bu& autea atque vendit1on.1bua que inter pertas


11. o ND PCto 11 loe 1nterco:>b1os y vo;ntoa 'lUE "UEJ.en :.cccr:.c
rieri solent prccip1cus, ut nullue ex hia tribus fratribus suac1- cn"trc ....._rte.s , ordc~oe cue; nin,..uno de tos "tr ~ b~r.aenos rec ib::
p1n t de rceno al teriue a quolibet ho:::ns tradi tionell val vend1- de cc...l_dcr ' o 're del reino de otro, l a antre;a o vent a de ~e
nE:::: in=t:cblc , e o ca, tierras , vi_.adoa o tosquc s, o de lo::: sicr-
tiona rerwa illlllobU1un,hoc est terra1'U!l,vinearum atque oUV&l'llll VGS u~ yn aat':t r- Jic~do:s , o c!a otros biti.naa que 0-e consi dere:
]:Ertc:ecicntce 1 l.c.rcmcia , c::copto, oro ,}'lnta, ;:-E.rla.s, cr:-.!:.z J
cervorumque qui iam caaati sunt oive ceteraruo rorun quse heredi- veetieoc , e~ l~vo~ no rod1~oc y o ucllas ccpeci ss .u& c e ~be
tctie nomin e censantur,excepto auro,ar,sentc et g~s,arnis ac vee- que :r"' .!. ente. pc.rtcnc;cen a loe r.~rccd.c.rca . n le-s ctroc htY. tres
tibua neonon et ~cipiis non casatia et his speciEbus quae pro- l i rce no be 03 can.iJcr~o justo rro;ibirlco s~to.
prie at ncsotiatores pertinere noscuntur. Caeteris vero liberis
hocinibuB hoc mini:e interdicendum i udicavimus.

12. 5 1 quae nutsm feminae,sicut fieri eole t ,inter partes et res- ~..:.. ~ 1 rl unt. ::UCGdc.r , _,..UFr('.,n lcc;::ti..-- ~ -
ujc:roo , COCO eaLlll
na legitimo fuerint ad ooningium poetulatae,non denegentur iuate te "" vi t, ,,..o r trir:cnio entro p rtE!J v rei no:: -i-
contr:~cr
vcr (.~ , no l e e r nr. nt!.o.a a qn1c.neo las col icit cn le ti.... ---c::t~ ,
poccGntibue , oed liceat ese viciesim dare e t accipere et adf~teti
oi no ~:e ~e" 1:(,;1 tt lloxlco y :-~oibbloo r.dir oc tntc !! ~\le lt
buo p opulos 1nter se eoo1ar1. Ipeae vero feminae potestatem habeant tue .os o.e ~.oaocie':l or p rcntc... oo. leo t i a r.u_.Ercn t~l"JCc.n .'c-
tc:t: 1. de .tu a Die .ec an r:l roino ele donci'" -rocs\.._i cron r nun1uc c!c-
re%'\11:1 suarw:t 1n rcp>o unde exierant , quw:>:u8Il 1n alio propter mari- ban h itcr en otrc ~cr cu ~ccicdad con el crido.
ti sooietat~ habitare debeent .

13. De obsidibue autem q~ propter crcdentias dati SWit et a no-


1.3. Con rn~>!<ctc a los ret.nco ue h= a i do entro; e;' os CO'. o
bis per diversa loca ad cstocliendun dest1nat1 eunt vol=us , ut Ule nrznt1a y hcn e1'o ~e t1n:doo ,or n . otro~ rtx ~ cuot~ico:
rcx 1n cuiua rceno sunt absque voluntate fratris su1 de c~us ~o en -=.i E:"$ O !l. 1 re:~, uorc:o3 quG el NY u. c uyo N iD~ ,ts~,no
~crr~t. _uc rc~c=t~ ~ :ll pet:r1~ c~l autor1zcci'~ de ~u ~er-~
sublat1 sunt 1n patriaD aos rcdire non per:tte.t,sed potiua 1n fll- nc de ca;o reino en tido a codos , BiD'- , t.c.~or , El! El ftttu...-o w_
r ecibir rebcneu prt.:tencc cutuo auxi.l1o 1 ui u.. ... ~r-.......2.no le !'liCit..-
tunm 1n suoo1 1end1s obeidibu.a aJ.ter aJ.teri outu= ferat ouxUi~m,
rc ~ e zo r::t.Zonablc:z:'-r:.tc tacer ecto; lo L.l.BL.c or~~o::- con rc_-
ei frater hatr1111 hoc face.re rat1onablliter postulaYeritidGD iube- pccto a e<ucllos uc or ::us cr.::cnea 1 t:n -ido o dctc.r-..Jt ser r:::-
viadcs ~ ~xilic .
c.ue et de bis qui pro suis :fe.cinoribua 1n erili= l!liss1 vel aitten-
di !!Wlt.

- 12"- - 1'""0-
~4. Si aurgi.re entre laa partes una causa, llti&io o contro-
~4 . Si causa ve~ 1ntentio aive ccmtrover!liO. ~1 1ntcr portee var:Jia sobre loe l!mites o conf'inee de los reinos, de modo tal
r ropter tsrminca aut confinia recnor= orta fuerit, quae hOI:drum ~uc no puedll aclararse o dEfinirse por test1con1o de los h~bree,
entonces q~oremos que paro aclBrSr un asunto d~doeo ae buoque ln
tcnt~onio declarar! vel definir! non poc sit , tunc volum~s ~t ad decla- voluntad ds D1oo y la verdad de las cosas por ~odio del juicio de
rationen rei d~biae i udicio c~ois DGi vol~tas et rorum veritan in- la cruz, y cue DWICa una ca~Sil sea rssue1 ta an el campo de bata-
U=> o por un combata de cWIJ.qllier :~n<>ro. Si un honbrc de un rei-
q~ira-tur , nac WliUila pro t<ll1 cuuou cUiuslibet :enerie pugru1 vel cam- no acusare a al&U!~n de otro reino de infid~idad contra un her-
pus ud exaninetionaa iwlicc-tur. Si vero qnilibet haoo de uno reo:;no cnno de eu s..r.or, anv!e1o su aal!or a su l:!ermano pera que ~
c or-:-rw:be lo que boya dicho sobre un hccbre de 41.
hCll:linell d e ~taro regno de 1nf1dU1tate contrll h'atrett docdni au1
npud do::nu BUWJ llCc~saverit ,mittllt eum dOl:linu.e eiu.s ad i"rat.r<m au.wo,
ut ibi comprobet quod d e boaine illiu.s dixi t .
15. ~or aobr~ todos les cosas ~nnd~o~ y ordansro9 que los treo
15. Super onn1a autem iu~e atq~e praeoipinu.e, ut ipsi tres tra- 1 er 'lO~ n:J ::.n ~unt%cnte cui~odo 7 k dst&nan :!c la I;;leci
trcll cW'SI:l et ddeneionac. ecc1esiae eaneti Petri uoc1pi=t s1J:ul. , d .., e.dro, ccx:o en otro tia: o !u.c acueida ror n11c.-::tro ~buG.lo
Ccrlo3 y nuc: tro pedrc el re-r irino, de tcl.i: cc:.orin, , y, :<>--
o1cut q~oudwa ab ave nostro brOlo et beatae .,emar1ae genitore nootro tcrior ente : or noeotroo, :::;.ra l2,UG, con 1a c.yuda. dt! 'tios, n'" .. ~
P1pp1no rcgu et a nobis postaa euecapta eat, ut e1111 cum Dei adiutorio fuercen en dci"c~crl:;; de su:> en~ iao" y En cuento las con: ct:. -
ellos J aconccja ln ra~6n, h~~n que ~e respeto au derecbo. I ll-
ob hostib~s defeudere n itantur at iustitiam s~am , quantum ad ipeoe r ente \lrdcnur~oa con respecto n loa de..La i g laoia.a qua ootuv'"it:ron
pertinet et ratio postulavGrit, habere ~ac iant. Simi~iter et de caete- bajo' cu potEat J., uc tcn;:uo su dcr.,c: o :l .1onor dct ido, y loa ~c
torc y rcctor;s de lo~ l~crc~ vtner~bles tcncun otc~~d oc ro
rio ecclesiis quae cub illoran ~uerint potEstate precipiou.s,ut 1~ lo:s J..iuc :::. ue arttnc~c.:.n o ~oo.a i""~o!:o~ lU.,."'erc , C."'l cual iero
titi= snai:I et hcaarem habeont,et pastares atq~e rcctaree venarob111um dCI los trc::: rcic.oo en .uc eotuicrc.n k...s : o.3c:31ct.e.:s 'e o..._u.e.ll e
i les1<::: .
l o e = habeant potcstatEl:ll rsrwa quee ad ipsa loca pia pert1nent, 1n
quocunque de h1a tribus r egois 11larua eccles1arwa possesaionee fue-
rint.

16. Quod oi de bis statutia atque convenient11e allquid caati.q~<> 16 . ....1 fu.cr~ 'ehr D.nt::do or lleac'JiJo o itnGn:.ncid;;.ao ~u no
clr.ccw:o::; , lllto e lo eot::blcoido o nconst;jado Qq , ordcna:-o o
libet vel ignorantia, quod non opt=ua,!'llerit irruptmo, praecipot!D ~t cuente ente:; 1M1 .rocurc CD!""~ndc.rlo, f~ c;_uc no 84" incrQntc c.l
qllllll citis.:>ine .,.cundUI:! iuatitim:l f!l!erukre atud:mt, ne forta proptsr c1c: o e!' le. Jil ci<b .
d11atianen l!laiue demum po::ait adcrescere.

~7. De filiabull autam n cstrie , aororibua aoilicat praedi ctorum ti- 17. r.ccrco. de nuestras tijas , coto es, l oa he:ru.en s dE:. l o... K:r: -
oi n !oo l i :ioo nuefttroa, orderD,,.Oo que de.spus 1c nuestra. pc.r101d:l
lioruc nostro~ , iubemus ,~t post ncstruo ab hco corpcre disoceaum de e~tc ~un~o , ten ~n licmcL.. de olecir ende """ b'!jo l.:l. tJtcl.a
l1canti= hubcat Wlll'lUa<lque e11gecdi sub cuius fretris tlltela et de- y de~E = de cu' t er.::c.no dEso:are llCO!;e.r<:e . Y ei o.lc= dE ~
ell!:in'E lG vidll r.cn ' stil!ll, ~e Hcito vivir honornHE,..tmt.. -
fe=ianE se ccmterre ve1it . Lt queliscunque ex illie eODl'sticu rttB!!l jo le ddcn3r. :n. hett.eno en cu,yo reino El;1:;1Ere vivir. Si ::.1
:ruere ~=t::. 1 l'Uc.lB.!Jlt..-Ul ~.. ""llui red:! :or o.l..."'lln i -no v-..r(.n,
=
n1 Pe41ri t,liceat oi honorU1ca rtvorc eub dci"cnoioce tratris eni 1n
ra el ::.trir.cnio, y , e. e~ le o,o;radcrc 1:1 vido. CC.yu,-al , no le
cuiuB rcgno dcgeru voluerit. Qune a~ tea iusto ot rationabilitcr a oea. eato na; .. Uo or suc hor....c.no o , ni aD f'uorc le honcatc. y r~c;..
condigno viro ad ooniug i um ~uarit quee s i ts ot o1 ipsa coniugalia r.:ltlc.: vcluntc.d del vcr6n sollc1 tnntc y de lo. r'U;1cr fJ.UC consienta.
vits plncu<lrit, non ei denetur a fratribus s~ie , ei et viri postu-
lantis et felllinau oonsentimtie honesta et rationabllis ~uerit vo-
luntc:.z.

-129-
~6 . De ncpotibua vero nostris,fUlis sei11cet praedctorw> filiorun 16. Con resrccto a nuestros nietos, esto es, los h ijos d~ loo
no~traram ,qui cia vel i~ nati ount vel adhuc naeoituri sunt, plocuit rcnci0:13dc s hijo:~ nuestros, que ya les hen nacido o todaV:<! J:>an
d~ mee= , nos pC1rCc16 oportuno aotablacu- quo ninguno do c~os
nobio prascipara,ut nullus eorum per quaslibet occasiones qaamlibot los ~aga ~utar o ~tilnr o CCGBr o m~ contra eu volunto
ex i~is apud a e a ccusatum sine iuata discussione ntque exaainatione oin jLU>to exru::an y prueba, sino quercmos que t 81'6an honor ente
gu: ~drea o t!os , y leo occn obediente:~ con la suJec 16n que COL-
auL occidere aut ~embr1s l:llnoara aut excaecare aut invitum tondere v1cn~ en t cl ccnaa~uin1~.
fcciat;sed volu:us ut hon<JrBti sint a~ petras v patruos suos et
obectient<:s sint illis CWI a:m1 aubiectiane quaa dacst in ~i cousan-
Cuinitate e eso .

1 9 . Hoc postraco statuendum nobis videtur, ut quicquid adhuo de re- 19. :or .U tito , noo porecc. o>ortuno a:>t''Jlccar cuc to~o l t que
aun ,uEramos ~~41r a estos decretos y ord~no~a nuc tras sobre
bus et constitutionibus,quae ad profectuc et utilitatmn e~ perti- l.r:r;. cos:':!.B y conati tuciones ~.~,.ue pertc.nE.cen al prov&ello y ut!.l.id L.
ncnt,his nostria decretis atqua praeceptis addare voluoriJ:lus,aic a da eLos , ::IS!! obe~rve.do y cw::.:"lido por los r:cncionndo:s h ijos ~e -
tro:::, ..;c.l = i~l:O co.1o que tenoG ordcr.do cbccrvo.r y cu:oplir la:l cc -
procdictis dUactia filiis nostris observetur atqua custodiatur,oi- eao e"~b~Ecidao y dcecri ptnD aqu .
cut ea quas in his ian statuta et descripta sunt cuatod.i re et conear-
varc praccipimus.

20. Haeo autel2 ocnia ita disposuicus atque ax ordine :fircar da- 20. ~to lo Le:: o~ di!lr,uc::to y decretu!o~ fin:t.r or orden,
crevi=.s,ut quacdiu divinae Z>aieetati pJ.acuerit nos llanc corporal., ra 'lUC cuando ~cautere e ln Divina ajestlo.d que tu~in~os e
vida J:!Ort:!l., r.ue trtl potc st<:d so r.=tE!lba sobre ete reine e 1 -
ac=e vitru:J, potee18S nos-tra si t aupar a Deo couservatwa regmm atque ferio consc.rvedo :or Dios, coc:o 1\lc t.asb nhor:~, CJt Ctm.nto u c-
inperill!> ietud,eicut hact6DWI fuit in l'g:iJaine atque ordinaUona et bhrno y adLinietracil n en el do1.11nio real. e i.tl,><ri , y p::r.-
que nuc.:tros dilectos t ijos se r.anter.es.. obediente o y nue::tro
o=i do.oinatu resaJ-1 atque 1.a eriali,at at obedientes b.abe<U:~UII praa- pueblo O;,"T<ldoble :Jioo, con equolla sujcci6n ~uc debe r.oot o
dictos dilectos filios nostros atque Deo amabilem populum nostrum a w> redro por cue ~ ijon y a un ompet"lldor y rey or ouo Bl1bdi too.
Ju:{n. ,, ,,
oun ocni subiecticme quae patri a fi~iis et imperatori ac regi ll;suis
popuUs exhibetur.k:len.
- 415 -
- 46 -
C!u I LAR DL LCv U. VIA DC::i PRO: ,UIGADA E.N !I!TI~ A
CAPITULARE F.'!ISSORU M NIUii'IAGAE DATUM.
J~arzo del 806
806 m. Martio

Ut unu.a quisque in auo missatico maximam he.beat curam a.d praevidsn- l. : u e cada uno en el territorio de su jur .a d:icci6n tene;. !'mlJ.O
c uiC.ao de prev6r, ordenar y dispontl.r sus ac tivi .adea seglin 1 1::'. vo-
dum et ordinandum ac d16ponendum aecundum Dei volunta.t em et secundum lt t d d e llioe y d6 acuerdo con nu&!;;tro ma n de. to.
iussionem noetrem.

2. ne sacramento . Ut h1 qui antea fidelitatem pertibue noetris non 2 . obre;; e l jur mf:nto .Q:uea q_uir;;nea e.nte1iormente no nos 11 yr n
l' ro ctido :fide lida d, los obl if;uEm a hao arlo; c.d!ln:.'ls . todo o d eben
prom.iserunt promittere raciant,et insuper omnes denuo reprom1 ttant, rc i-~GlrD.r el jurSJ:ento a fi n de qLte den su ph:no conse ntil.!ic.nto .,
1.1t ea qua.e inter f'ilios noatroa propter paoia conoordiam ste.tuml.ls todo S: Q uc;~~ o que e te.blec1 os p ln'll alcanz9!' la concordia y lr ~~
entre nue s tros h ijos .
pleniter omnee conaentire debeant .

3. Ut praedicti m.i ssi :per !i!ing~l.as oi v i tates et monasteria virorum 3. .ue ~os cncionados env i ados obsarven en tod::;.s las cit\l:l ca
y ~ on2aterio e , e s de varon6 3 cooo dGl doncellas , e o hayan sid o
et puell arum praevideant~quomodo aut qualiter in dolllibus aeccleaia:rum r rregl a do O re;;:te uradoc. lo o ec;l;i.;f:;i.cior:; d e l:J.S i C:lC :Ji C!.IS y sus 01'-
et ornamentia aeooleaiae emendatae vel restauratae e!i!Be videntur,et n er: en tos , e ind uon sd~; :5.~ sobre el tenor de vida d G c::dr tmo ;
e mo ey::n con'ec;H l.o lo ue ordGllaJCLOS sobre l a s l e cturas, los e n -
diligenter inquirant de converaatione singulorum val quomodo Blllendatum tos .' deu 1s diiEici plinas pertinentes a la repla ocleo i tts't:ica .
habeant quod 1ussimus de eorwn lect1one et canto caeteriaque disc1pl1-
n is aeccloaiasticae re gl.llae pertinen.tibus.

4. Ut e1ngrui epiacop1,abbatea.abbatissae diligenter considerent 4 . lt C todo~ los obsr os, aba des y abndesns LUa r<len con sen ero
lo~ ta ~ oro a eclesi1sticos ~ f i n de _ue no se pierdan, or psl~i
thesauros ecclssiaeticoa.ne propte:r psr:fidiam aut neglegentiam cu.to- di& o nec;lie enci::; de s us cu:Stodios 1 piedras preciosas, vasos, o
dum aliquid de gemmi~ aut de ve.ais ,reliquo quoque theeauro pe~"\~um 1 o el !;e soro; orq_ue sQ nos ha dicb o q ue com ercian~ jud!o:;
y t ot b in otros se ufanan dG que uaden co prer lo q ue. 'les l r- z o :; .
sit,quia dictum est nobia 1 quod negotiatores I udae i necnon et alii
gloriantur,quod qui cquid eis pl aceat possint a.b eie emere.

5. VolW!lu.e u t equali ter ~ noetri faciant de eillguJ.is oaue1s,


5. 'Ueremos que los enyis.doo procedan de un.c. menern uni'orril:G
on todas l~ o cousa s , se a con respec to al hari bn , a los forss-
sive de hariba:nno sive de advenis sive de cste.ris quibuslibet causis . tero;:; , o cu.dquier ot:ra c s.usa . / cerca de los f o st~ro a , q_uero-
n oe que l os q ue yo. 1u1ce un tiemp o oe han estoble c i do en un~ rc-
De adv~is volumue 1 ut qui iam diu oon:iusati aunt per eill8cla loca.,uii
'!i n, perr.ane3can a11:! y CJ.Uil no se los eche sin une. oau$a o ouJ.-
ibi lllWlean ~t a~ sine ca~.tsa et ei.ne al:l.qlla culpa non fiant eieoti fu- :po s uficiente; e ro los que sean siervos t ucitivos y los l::cdro-
naa debor2n volver a sus comarcas .
~"i.tivi ilero servi et letrones :redeant a:d propria loca.

6 . Aucl:l.tum h a.bemus,qualiter et comites et aJ.ii hominas qu1 noetra 6 . :1 o~ o d~ que ~os condes y otl'os l:ionbre:c. qu'" :poseen b ene -
ficios, compr on r roniedadea con lo quo han obtenido de nue o tro
bend'ioia ha.oere videntur compara.nt sibi propri.eta.tes de ipao nostro t?cn c.f:!oio llc.ccn trs be.j ar en esas h eredade:s 1l n uE- ctJ.os ciervo ...
que e r tn. s u ,jotoa a ese benc:ficio, en t=to que nue ::: tro~ corti-
beneficio et faoia:nt aervire ad i psae proprietatee eervie.ntee nostros
~ quedan desi ertos y c;,n ~l.:::; unao comarca s ~os uisLos vecinos
de eorum bensfioio,et curtes nostrse remanent doaerta1 et in aliquibu.EJ _ s.dec en I!!Uchos r: al. es .
locis 1:pa1 vioinantes mll.lta mala -paciuntur .

- 13l- -131-
7. Audivi.mu~ q.uod aliqui reddunt beneficium nOBtru.m ad alio~;~ homines 7. Hemos o do que alguno s dan en propi edad nue6tr o bGnef1cio
in proprietatem,et in ipso placito d.a to pretio conparant ipsas res iterUIII a otro.a hombres, ; , en la misma fl6:::mtbl ea , pagando un prscio , c or:--
pran esos bienes para t~ :l e omo propiedad priv ada; lo que t err:Ii.nc.n-
sibi in alodem:quod omnino cavendum eert,quia qtti boc faoittnt non bene t cmcnte s e ha de evi t ar , porque quienes hac en esto n o cuardsn ds -
cu:;;tocliunt fidem quam nobia :prom.1 ssam h abent.Et ne :forte in aliqua in- bidancnte la f i dcill i ds.d que n os ban :prometi do. Y t al v s <; puedan
ser lle:ae.dos culpabl es de alguna t rai c i 6n, porque los ini'orr::ea e
fidel;i. tate inveniantur qu1a qui b oc faciu.n t, per eorum volunta.tem ad quicnee comstcn esto s he ch os no llee&n a nuesn-os oidoo por iSU
sures nostras talia opera eorum non pervsniunt. Pl'O!J ia YOlu.ntad . -

8 , Sunt et alii qui iustitiam leg ibus recipere debent et in tantum 8 . Hay quienes deben :;.ecj.bil' justi cia eec,; n l as lGy eE: y J1a 1;c
f'iu.nt in quibtJ.edam locis fatigati,ul;!que dum illorwn 1u$titiam FEr 1'1- taJ. punto son rr.al a tendid os en slgunaa ree;i oneo qu e; deb en poner
su d"-recbo an r nnoE de f'io.dores, de. manera que s lo ala o o poco
daiuasorUIII manus tradant.ita ut aliq uid val parvum possint habere,et uede:n obtcme;, y los m s pode rosos reciban le ,.w.yor parte ,
i ortio.: rea suscipient maiorem poroionem,,

9. De mendicis qu.i per patrias discurrunt volumus 1 ut unusquisque 9 . Con respecto a los mendig os que re c orren las c omarcas ,
f idslium nostrorum suum pa.uper~ de beneficio aut de propria familia qctGre.t:.os CJ.!:.e oad uno de nuestros :fieles alimento a suo . obre:;;
con s s bi en e s. oenei'icia les o con los de su f'amilia y n o 0 i-
n utriat, et non permi ttat a liubi ire mendicando; et ubi tal e a inventi tn que vaycn a otr parte a nemdiglll" y donde ss loo ene u n t re ,
f uer:l.nt,nisi manibue laborent,nullue eis quicquam t r ibuere pre.esumat, ltedi e le. a de!: ncilo., a no ser que tro.bsjou con E:us n.nos .

10 . De teloneis at oaapi taticis,e i cut in alia capitula ordinavim:us, 10 . Con r espec to a loe p ea jes y demB tril)utoo de tT sito,
t eneant,id est ubi antiqua consne1:udo fu i t,ita exigantur,u.bi nov' fu- deben .a.ntcnerss en vi.Jenc.ia tal cono l o ordenam os en otroo cr-
t cul os ; cBtO G: S , donde sr conserv la antigua co stul:>bre , de~...
erint inventa,destruantur. exi e irs :;;~ cum l1r icnto; donde se hay~ encontrado nuevns or~
mas , ~ean derozadoe .
ll . Usura est ubi emplius requiritur quam datur;verbi grstia si de- ll . ll ay usura cusno ae ex i gen: s de lo que :;;e da ; p or ejc_ nlo ,
aeri s sol. idos d.ecem et amplius rsquisie:ris,vel ei dederie mod:ium WlUIII si se dan diez s ueldos y ea reclaca m~s de esa c antid~d ; o ai ae
da un modio de trig o y se r eclamare .1r:. s de esa c~tidad .
f rumen ti et iterum super aliud exigerie .

12. Cupidi taa in bonam pa:rtnm poteet acoipi et a.d' rnalam; in bonam 12. lJ. dcor;; c rur:de to_ nrse desde el pnto d v is-t a bueno o
iwcta apoatolwn:"cupi o dieaolvi et esse cum Christo",et in pse.lmo: l o; d osde J. unto de vi ota bueno, se n el Ap stol: "!leaeo f.lo rir
:ror :J esta r con Cri EJto" , y en el oal;JJo: "Ardicnt ~nt e; deseo. c i c.J.-
"concupi vit anima mea in atria Domini'' ma loEJ atri os clol Scn or ".

13. Cl.Ll)iditaa vero in ma1am partem acc1p1tur,qu:1 supra modum rae 13 . :1 deoe o, enpero, :;;e tol:la en mal sen ti do Gll el c a so e
quaalibet iniuste SIJ petere vult iuxta Salomonem: " J)oat concllpiscentiaa rLqtte l q 1.1e desea obtener injus t=ente cue.!qui er cosa tc " s all<! da
lo c onven:lants, so lo que dice Selorn n:"r o te d jes llevar e_
tuas non eas". tus d;_seo.a" .
14 , Avaricia est alienas rss 'appetere et adeptas nuJ.l i 1ar1~ iri; et 14 . La avc.ricia. cons ia t e en dcoear lo.j bienes ajenos y no cn-
iu::da apo~;~toll.l!ll h eec est "radix omnium malorum". tre~ar a ro..adic lo adquirido; sc~L1n el ."ro s tol est e. es " l a r o. z
de todo!: los mal es " -
15. ~urpe l ucrwn exercent,qo:i per varie.s circumvantiones luorandi 1 5 . Obtienen tma {!; ::maia deshone s t a qllienee , r.1euiante cn-.::io-
cau~;~a inhoneste res quaelibat congregare deoertant, sos n:=ejoe, pm; afn de lucro , contienden injue-tnl'lcnte p or C.C.:!-
p:::rnr cenas .

- 13 2-
16 . Hcy i nterls culllldo es da algo en prbt;:mo; el inte.ro!s os
16. Foenus est qui aliquid prestat;iustum :roenus est.qui amplius justo cuand o no se exige s de lo que se prest6 .
non requirit nisi quantur.t prestitit .
17 . u.ienquiera, pu ~s, en tie .po de la siega o de 1 vendini ~
17 . Quicumque enim tem:pore messis vel tempore vindemiae non necee- cotnpra cer e e.le s o vino, no por necesidad sino por avaric:W., por
si tate sed propte.r cupidi tatem compa:rat annonam aut vinum, verbi gra- e je lo : por dos d enarios compra un nodi.o y lo a.l.mtlcena hst-
Quc lo pueda vendar nusvom~nte por cuatro o seis o ~ densrioo ;
tia de duo bus dtma.riis oomparat modilllll uniDll et servat u.sq11e dum i te- a :s tc. l a llru:.nr.!os genanc i a deshonesta; mas , oi p or m:c es i dad oo:-
rum venumdare possit contra dinarios qu.atuor aut sex seu e.mplius, :;rara p~rt to;.ncr parE s y o:frscer a.l.go a los dems, a e s to lo l lc-
1.1 ,os .n~ gccio .
hoc turpe lucrum dicimus;si autsm propter necees1tatem comparat,ut
oibi habeat et aliie tribuat ,neg otium dicimus .
18 . ll e~tos ens do, por lo tcnto, ya qu.e c ~ te ai o parec e qu!'. el
18. Consideravimw ite.que,ut praesen-te anno,qu.ia per plurima loca. he... bre se va a lu1cer s entir en r;-,uchs.s e arces , que todos lo e~:..
i'enos valida esas videtur,ut orone s episcopi,abbates.abbatissaa ,obti- ~ . nbO\dc saa , l os nobles y~ o acentss Ollbaltc rno
.E.Q._ ,
y todo::: los f'i cleo que posecm benefici o ~ reales , se:a de las :-o:::c-
ma.tes et oomites aeu doeatici et cuncti fideles qLli beneficie. rege.-
cion es de le i ""le sia u otr os , onda uno deber e.baotecer d ~a nlL. n-
lia tam de rebus eccleeae quamqu.e et de reliquia habere vide.ntur, '~oa o. la :;ante a eu oar o con zua bienes bcncfic iales y aJ.i . ,n~
su pro ia fru iliu con l oe bi n es de su ll'O:Ji edad; ,. e:i, ccn L
unu.squieque de suo benefic i o s uan f'am111am nutrice.re faciat,et de U:.'ttcl de i oa , eeG. en au benefici o. seo. en su propic q, tuvi n--c
sua proprietate propriam familiam nu.triat;et si Deo donante super se cera::les para o 'J. pr-.r.=. eu ,.ente y quisiere venderlos, n o lo v -.n-
d :l a r.l),'for })recio, Bino e. ste : Gl n cdi o de o.vc:ne. , s n dos dpn ,io"';
et super familiam su.am,aut in beneficio aut in alode ,annonam bab11erit
al modio de cebada , cm trea denarios; el ~ dG eopolta , e:i c L-
et venundare volu.erit,non carius ven<lat nisi modium de avena d:i'.iarios tl.wicrc separada , en t r ee ~; sl l.lOdio de c cnt no , en e[ :-' t: r
dGllilrios; el~ de tri '"O nol i dc ,on oei!; dencrioM. hl ~ de-
duos , moclium unum de ordeo contra dinarios tres,modium u.num de apelta ber! ser el q_uc se ha e s t a blecido p.:2r:: t od oo , a fin c1e qua to(1 r::-
contra d enarios tres si disparata fuer it,modium unum de eigale contra ten_:-cn l a .;na medida e i telas n odios .
denarios quattu.ort~ unum de frwnento para.to contra denarios aex.
Et 1psum modium ait qu.od omnibus habere constitu.tum est,ut unusquisque
h abea.t e.eque.m mensuram et aequa~ ia. media .

-133-
- 1 ]]-
- 47 -
- 47 -
ARTICULOS ~:TR!t iDOS :DE LO ' C!criOliES
CAPITULA EY.C ERPTA DE CANONE.
806 o ~echa po~terior
806 vel post ?

Ut per singulos annoe aynodUB bis fiat . l, "\ u e dos veces 21. rulo se rea1ioo al snodo .

2. Qualis ad saoerdotium vel sacros ordines, seoundll!n ~uo: in cano- 2. . ~li~nes no pt_tcdsn o.oercQrae al sacerdocio U o t res 6rde11ec
O" ~d::rs, de a ouerclo con lo que 1eeno.SJ en el canal~ .
nt;l legimu=;~, vnire non potest.

3. Ut ne~uaquam in ter duos metropol i t:anos provi ncia dividat i.U' . u.e una prov.i.n c i a n o s e divida Cle nin tm.a nner a entre t'O!:l
etropo11 tnnos ,
4 . Ne in una civ1.tata duo eint episcopi,et da vicariis e pi scoporum. 4 . ue no ho.yo. dos o1}i 3pos a n lUla t .i srna ciuded . Acerca de lo::;
vicarios ll'. los obi spo,;; ,
5 . Quod non oportet or di nat 1.onos 1pi ec opor um di1.L differre . 5 . !:o es c onvenie.n'~e diferir por r,ucho -ti ~mp o lee ordcn- c i011 ;:1
do lo::: obis,oo .
6 . De or dinatis episoopie neo r eceptis. 6 , COll re:::pLc-to o. l os obi spo::; ordenad o o , s.r o todovia sin
oosi6n .
7 . Quod non oporte.at absol uts. <tUoalibe'l: ordinere . 7. ;: o es conveniente ordena r n nlguien sin detCI inaci6n [.Cl
l u r ~r ~r~ el que es or~enado
8 . De servo , si nesciente domino suo f uerit oruinatus, Con r e:;pect o o.l s i ervo que , 1 ornd o~o su se or,~ lly- Di o
orllen::do. - --
9, Quod non liceat cleri cwn in duae c ivitates ministrare , nec ~
9 . ;o es lsito que el cl -ri -o cmnpl a eu mini ot(;rio en deo J:lr. -
t~plurima monasteria aut callas habere . blos , ni uc el cbod tener deuas i ados ~ onueterios su carGo

10 . Ne de uno loco ad aliwn transeat e pi s copus sine decr,e to ~ 10, ue el obi opc no ea t r a::e.de d1 Lm l ucar a otro ;i;n Ul'l c -
Cl'c. to de: los ob i z- os, ni el cl~ri ~o s i n al mc:ndato d a s u obi: o.
coporum , val u t clericus sine iuasione episco pi su.i .

11 . De peregrinis episcopia et cler1cis. 11 . Con res . <;c to s l os obi op os y cl ~rtg os peregrinoo .


12 . De 11 tterie pe re ~~inorum et olerio i s s i ne 11 'l:ter ie ambulan-ti - 12 . J,cerc a clG lo.~ cartao e o _end atic i~s d e los perc ~ rinos : J c
bus . los ollri os que tronoit-n s in oll a!;~ ,

13 . Quale e vel pro quali bu.e c u.l pis quis seoundum oanonic i nsi;i tu- 13 . uineo por <lU cul pas debe " 1 ser ex one rcclo::: de c u of i -
c io ss cerdoto.l se ,:jl n los e lones .
tionem degradetur de officio sac erdotali .

14 . De expulso e.b ecc l es1a e t excomriiUllicatione ve1 damnat o ab oi'fi- 1 4 . Ac erca del expuls:::tdo de l a Igl esio. y conden.-ldo con~
cio , _ni n o exoncrnc i n del c ar ~o .

15 . Da ordine ecc1e eie.atico et offic i o missae. De reliquiis eancto- 1 5. Acerca del orden eclos i6s t1co y U.el ofici o ue ln misa a -
rum et ora'l: oriie v i llar ibus . c ercc dG l os reliquic s de los santos y de los oratorio:;; en l ae;
v illas.
16 . De a l taria non conse cranda nis1 lapidea, 16 . no se deben oons~ _;rar aJ.tares quo n o sean dG picC!ra .

- 134- - 134-
~7 . licerco. de la conf'irmac16n con el crisoa.
17. De confirmatione cum chrismate.
18. Acerca del bautismo.
18. De baptismo.
19 . Acerca de la pascua , el dia domingo y de.ms fsotividauGs .
19. De pasea et die dominico et reliquas festivitates.
20 . ft cerca dal ayuno , 1 cuaresma y las letana~ .
20 . Da ieiuni o et guadra.geaimo vsl letanas.
21 .ut:: l:!.S 'estivi dt\.dea sol ennea se celebren sola.uents en l c.E:
21 . Ut festivitates praecleras n onnis1 in c ivitatee aut in v i cos ciud des y villas i portant es.
publicas teneantur .
22 . i csrca de e ote oficio .
22 . De hoc~.
23 . tte todos loo fieles comul""Lten y <:iE:t,.n pree~mtes en l ao
23 . Ut orones fid el ee comounioent et ad misea.e perst ent in finali rni oas hasta 1.:J. or ci n final .
deprecati en e.
CoL,i cmz a 1 cc:non ele :.:;an 8ilveotre y doscientos ochenta ct ::.tro
Inc1p1t canon Sanc ti Silueatri et CCLXXXIV e piscoporum. Fecit obi sp o ~ . r.n llll <lene clel z nodo establcc i6 e~t e orden: que el rn::::-
h os gradus in ~emio ainodi,ut non presbyter adversue euisc opum, non diac2 bit ero no acuoc a su obispo, ni e~ di cono o.J. presb tc ro , ni cl ..f!..t" -
ditcono el di i. o corJo, ni e l ~c 6lito al suodi' cono, ni sl e::orci c!;n ro~
nuo adversue preab.yterum , non subdiaconus adversus diaconum ,non acoli- ec6li to , ni el 1Gctcr nl o~c, ni el ostic.rio al lGic tor . :o e
t~ adver~ua subdiaconum,non axorcista adversus acolitum n on ~ conuE:n cr:! eJ. o , i spo sin setenta y dos testi.:;os . Ll sUlli.o pont fi cc
no ecrl j u~,g~do por n die , porque eet cscri to: "Ii o co el disci. ttl o
adversue exorc iatam ,non oatiariue advarsue lectorem det accuaa'l;io- IJs.yor. que su !!:OestJ.o" ..:L. presbtero no ser.. condan"do '' ,ino r c f' i ~ -
nem e.l1quam . Et non damnabi tur praeaul sine LXXI! t estes ;neque prae- te el te cti onio de cucrente Y. cua tro tcsti oe . Ll di:cono, cono tj.-
ttlido c o.rllennl ~:n :Jo ,no ser condenado s ino mc d i t el to oti-
:ul su.mmue a quemquam iud i cabi t ur, quoniem ecr1 ptum est: "non est dis- r:tonio de trt::inta y siete testig os . l!.l sub!i cono, el ,c6lito, el
cipulus super magietrum".Presbyter autem , nisi in XLIV test imo- ex orcista y e l lec t or no seran c on<lons.dos sino por el tost ni d
si te teatig os que tEn$rul -.ujer e hijos y sean eut~ntioos cricti c:-
nia , non damnaoitur . Diaconus a utem cardine constitutus urbis Romae, n os . !.si se c ur.;pla. lo. verdad S" t.7r c.da.
ni~ i XXXVII non damnabitur . Subdiaconus ,aco11tus ,exorc iata,le9l?r,
n 1s1,aicut !;!Cr iptwn est,in septem testimonia filias habente s et
ux orem et omnino ChristWil praed1 cantes. Sic datur mistica veritae .

- 135-
- 48 - - B -

MErilORATORimil DE EXERCITU BRE 1A PE


Eil LA Gi<J,IA
IN GALLIA OCCIDENTAL! PRAEPARANDO.
Con;ic nzos dol 7 , dudo qn AQ.t ds gr &l.
807 initio Aq~i~grani detum .

iemora torium qual1ter ord1ne.v1mus propter "f'amia 1nop1a.m,ut de ul tra


Sequane omnes exercita1e debeant.

1, In primis quicumqu.e bsnef'ica habere videntur,omnes in h oatem 1 . pri:.o 1 , to o lo


W.io t W'.:; n l. e j rci ~o .
venia:nt.

2. Quicumque liber mansos quinque de propr1etate habere videtur,


simili t er in h oetem veniet ; et qu1 q~a.ttuor mansos ha~t, s imiU ter t'a-
cia t;qui tres habecre videtur,similiter a,gat . Ubioumq\le a\ltem inventi
f uerint duo,quorum unusquiaque duoa ~ habers. videtur,unus aJ.iu.;n
pro.eparare faciatet qui me lius ex ipsis potl.l.e:rit 1 1n nostem ven:i&t.
Et u b :i invent:i :f12arint duo,quorum unua habeat duoa li!Bnaos et a.lter
h abeat unum ~ , s1m111 t er se a ociare faciant et unus al terum
preparet;et qui me lius p otuerit i n h oetem veniat.Ubicumque aut em
tres f'uerint illventi.,quorum u:nusqu.i sque manaum unum habee.t,duo te.r-
cium praeparare fa.c ia.nt;ex qu.ibua qui meHua poteat,in hos~em y~pia.t.

Ill i vero qui d imidium ~ h e.bent,qu.inque _aeoct-llm pra.e parare fa-


cisnt . Et q\li sic :pauper inventus fueri t qui nec mancipia nsc pro-
priam posseasionem terrarum }la.beat,tamen in praecio valente so-
lidoa,qui nqWI sextum praeperent;et uniouique ex ipais qu:i :l.n hasta'
per :;unt fiant ooniectati solidi quinque a suprascriptis pauperi oribua
qui nulJ.am possessionem he.bere videntur :l.n terra .Et pro b ac consi dera-
tiene n ullus suum seni orem dimittat.

J . Omnes i taque ~de l es n os tri capi tanei cum eorum bominibus et


carr~ sive dona,quantum melius praeparare potuerint,ad condiotum pla ci-
tum veni.a nt.Et unu.aquiequ.e missorwn nos t rorum per singula min isteri a
considerare acia.t unum de vasee.ll is nostrie,et praeci piat d verbo
nostro,ut cum illa minore manu et carra de aingulia comite.tibua venia.t
et eoe p ost nos pacifioe adduca.t,ita ut nihil exinde rema.neet et me-
diante men ee Aug~sto ed Renum sint.

Haec autem capituJ.a volumus,ut ohservent omnes generalite:r pra s- _ ~I'IIDOiJ 1 .a, O , atac 6r .... o o , e n. .:-
senti anno qu.1 ultra Sequanam co= aner e videntur,
c ~>C:.!.vli: 0 ,on o f; lo!;! l o .o 1 do :;_ :)a '

( :r: J m t - o o :l.noo~ ,._ -..o.

-1 36 - -136-
- 49 - - 49 -

CAPITULA DB CAUSIS DIVERSIS .

807 ? 8o 7?

Volumus atque iubeJDus,ut comites nostri propter venationem et 1. nercm o ~ y ortlenar..os 1.11e nuestros conde s no abrmdoncn ni
k ~ c~- idoc.n sm: s'"' bl e.s cr Jedicars a a la caza y otr os n t1e:t --
alia. iace. placita eua non dimittant nec ea min~.tta facient . sed a.d i . ic too, :::ino _te n e j enp l o nuG: !:: t:ro, c_ue nos l'Gunil" oe. c on ello:::
exemplum quod nos oum ill;i. placitare aolemua,e;i.c et ;i.11;i. CWill :;~uie en a s [}l ec, lel iorJ o n odo l2.s recicen c ol! s ue e 1lo:rdillo.u o;:;
- uTJ iniEtr~n i llst ioi ::.. Confllcr n aten"!; ::tentc por s : mi :::mos c t.da
eub:Lectis placitent et iuetitia.a fac i nnt.Et de eingtll.is oapitu.lis L o c :o o "'rt culoo aol:r c 1 os ue l os h os instrLtid o, o. fin el e
quae eis praecep1mu.s per semetipsos considerare studeent,u:t; nihil
praetermi ttatur ab eis quae vel ini':ra. patriam vel !oras pa'triam
in h oste faciendum iniungimus .

2 . Si partibue JUspaniae sive Avariae solatium f'srre fuerit r, - i i'tl<.li'f: DGCG!:JC!!'i O r..rcE:tC.r SOC Ol' O - l O.S c r:; OBS de Pi s po.-
nio o llc loe i\.v oros , ~ntonc ::: dd:crC.n. e:r1u1pu.r entre cinco o l1n
necesse praebendi, tune de Saxonibus quinque selctUlll praeparare $Cl:to 1 o . brc en e l tel"l'1tor1o de l .Dfl ... ajonea ; c.n e .fl o de nuc h::-
:f"aoiantet si partibus Beheim fuerit necesse sole.tium ferre,duo ':>- ~ "] e cocorrc-.r ~ :J.-o oo. :::.re s de P }1e1m, cq ipcn entre dos Wl
t crGcro; r ~ ;; ci ' ~: re nccEsr..rio d:_fc ndcr l w. rc - in ele ... or o::., t e-
ter oium praeparent;si vero circa Surabis patria def'endenda necea- El df:D Lr '~ 1 rcaent:::ree .
sitas fuerit,tunc omnes genera.liter veniant .

) . De l'risioni'bus volumus ,ut comitee et vassalli nostri,qui


beneficia ha'bere videntur,et oaballarii Ollllles generali ter arl ~

~ nostrutn veniant be.ne praeparati;reliqui varo paupariol:'es


sex septimum praaparare faciant,et sic ad condictum
. - i.;. ::,
praoparnti hostiliter veniant.

4 . Volumus itaque .atque praec1 [Jimue,ut missi noatri :per singu- 4. uerer.w;:;, Llcs, y Ol'den<illo!J q ue nuc.; tro s e twi o.do;:; vi,:i:l<" n
l os 11agos praevidere studeant omnia benef icia quae nostri et a:J.io- lo :;: b Fne:ficio: en todoc lo :;; distritos , lo .: de nt.te tro:;: vo.s<...ll o_
~ lo::; de otro;:; ; v e= :::i de _ us de 11 bc-.r r ecib ido nuc ~ tro n en;:o. , e
rum hominas haberG videntur,quomodo :t'Gstaurata sint :post 9.VDW'lc1a- lo:-- !tan re psr sdo o si es'L!m en ruinns . li.n 1 rirnGr lu cr, 1- o i ~ l e -
"t~onam noatram sve destructa. Pri.mum. de a.ecclesiis,quomodo structa.e si s: Eli cot(n r~ 1 .urado"' "' rTUiiiDdO.J su~ tccl.o:;; , ~ ll .~::.ucr .en ,
a u ~ parcC:ks, cus pi so c su pi~'lture; t:::J,_bi n cmJ tre r lucc o ";;' c.-
S.\lt dest:ructae sint in tec tis , 1n m.aceriis sive parietibus sive in e dcn.cics . JJel mi s no ,_ do , 1 o:. otros benc."icio!;l: 1 s c ob nii t>.s ue
pavilo~mth n.e cnon in pi:::tura etiam et in lum1nariis sive of'ficiie. 0 "-Lll o c on toa o:.a aue do e .dcnci-s, con los frnto el trc.b, ; e :t
lo t,uc :Je ''oy:_ .UdLJ.Lliri do . Investi~u cn q_t1 b i<me t el bcn :fic ;io
...i militer et alia beneficia,oa.sae cum omnibua apr>enditiis earum et ll.c.n _ r.:;;;:; do a -pcl'tenecer " 11::!. pro;'i ad priv::d... de ~ I e u icn, desp u z
l a horc:tu sive adquisi tu; ve l etiam qui d UIJ.usquisque, 1)0stquem h oc da nue - trc roh i bic in nl respec to. o u traoo.jo se h a rco.l;i. ::;;:' 1 o
d;:;;cl ~nt <.rH.:eo . ;\dc:m ~s , en todos los cond:cdos , e~ :1 vi ,-. io Cll. ~L'
racere prohibuimu,e,in Bll\llil, aJ.odem e:x ipeo bsneficio duxit vel quid i uri d1cc i0n , .i' -to.r:cn tG con nue c tros nv;i l:! dos, C:k b crt vi ~11 ~ r
ihide:m exinde operatue est. Qualiter autem ait 1 hoc unuequisqu.e vi- Q l ll~ ucede, :i' todo l o quos dEJfJOubr~, .m tel o !f' enviemos :::e i.nfor -
c~ .
cari us singulis comitatibus in suo ministerio aimuJ. cum noatris mie-
sie praevidaat , et sicut ipse hoc coniurare valeat,totum sicut inve-
neri t in brevem m.ittat 1 e t ipsos breves nobis deferant.

-1 37-

- - - - -- - -- -- - - - -- -- - - - - - ------
l!it OJnila!J hii qui :i.n ipsa. henE::ficia habent ,W'la cwn nostris miss~e ve- Y todo:;; loe l! Lte p osean bcmeficios, dbcrM preeentc.rse con nu.c r..-
tros Gnvia dos -par a <_tHB podet.:os conocerl os y s aber qui!'in es "tienen
niant,l4t ecirs possirnus qui sint,aut qui suum bEmei1c1um habeant con- los benei 'ioios cultivados, y Cluina:,, abandonc.dos . .1\.eil:.::: o im:-
dric tttm aut distructum.Similitsr st il~orwn alwes praevideant,utrl:llll 1 ecc ionli'n las fll'O icdadce person:alG:3 ae aqu:sllos, c ons idercndo
s est n ne jor C1.tidadas que el be.neficio; Jorque h emos o: do 1 e
o~lius sint constructi ipei alodi aut i~lud beneficium;quia auditum el :;unoo tienen los bsncficios sin cultivar y sus pro;iedadc; s bien
il ab~ue,quod aliqui homines illor um bene~icia habent deserta st ala- cuid<:!dns .
des eorum restauratos ,

-1 38- - 1 38~
- 50 -
- 50 -
C..PiroL R PAR LO vL:;Q..., OBRE I:.L JlliCLUTAJ .IL ITO I EL ~r ' r I ~O
CAPITULARE MI SSORUM DE EXERCITU PROII!OVENDO.

808 initio.
COI, i enzos del eo8

CoL_. . endio de;; in:::trucc:l ones quE: dsben tener loe cnviod o ,:e l c c-
Brevis c apitulorum quam miesi dominici habere dsben t ad exercitum b rc.no f::.l'L TG:l.b.::;;.r l oo leVIlS d el Cllj ~rc i to .
promovendum .

1 . Iodo h O~ u l'" 11-...rc CJ.Ue pose cu tro~ de cll. propic d~ d 1


Ut omnis liber ho.mo,qui qua tuor mansos vesti toe de propri o suo
otc.r c.do:J t tuJ.o de b (mcficio p or ot1o, tia cr CCLUIJS.rse e iJ.~ ~
oive de alicuius bEmefi c i o habet,ipse ee praeparet et psr se in hos- l "' Cl'r or s -.. iar.o , o c on E:U o "'or, ai ate clcbc cuuplir
vi c io , o con :::m~ l l propi<-tOlio de tres~ ~ e le
tem perg at.sve cum seni ore suo si senior e i us perrexeri t sive oum
uni ~ res ter D;:u c. el 1llc- t.::ng n unu :;olo, e: fi n de l UC C!L _L -
OOLli te auo. Qu i vero tres mansos de proprio habueri t, h ui c adiungatur a~ e nrol~rsc en el e~-rcito or 39boo . as, ql icn ose - oe soln-
~cute , deber-!: wlil'S a otro ClL lC i r l . cute tE:n,:;~ do._ , ~no o o , ' e
qui unum moneum habeat et det i l l i adiutorium 1 ut ille pro ambobue
"o e tmo de e l l o s , e l.:J LJ d~ del otro, v y u. ' 1 - Cllcrr< .
p oscit . QI.li autem duoa babet de proprio tantum,iungatur illi alter bi ' n q L.n r ose L 1 colo~ O(: le do ~ ar ' 1 tmir y ::re::;tc.r :...;;1. -
d. o trc::~ tre o en condi oi o11et: s=ejc.nteo, T'' r que ' l t ~ e 1c a l e..
q_ui e im l iter duos mansos ha.beat,et WlUS ex eis,altero illum adiu-
errto. ; F ro , lo trc~ uc: 1 prc z t o.ron ~u collo rrci ~n f C:l', .
vante,:pereat in hos tem. Qui etiam tantum unum mansum de proprio ha- c cr..: en U:J hc;;crco .
bet , ad1Wlgatur ei tres qui eiml iter habeant et dsnt e 1 ad1utor1um,
et ille perga t t antwn;tres vero qui illi a.diutorium dederlmt dom1
romanean t .
2.
2 . Volumue atque iubemus,ut idem misei nostri diligenter inquirant, ., _
~ui anno :praeterito de h oete bannito r&mansiseent super il lam ~~ uo 'tr. -
i
dinationsm quam modo superil.W comprehenao de libaris et pauperio-
U :J C 1JUdi l'~
ribus hom1nibus fieri iuseimue;et qll1c umque fuerit inventus , qui J r. l C rT t 01' {:11
c1cl : lGl'i y Jc-
nec parem euum ad hoatem euum faciendum aecundum nostram iussionem
adiuvit neque perrexit,haribe.nnum noetrum pleniter rewadi et et de
solvendo illo secundum le,gem fidern faciat.
3. "i e so t'l;i<'.rE'. !:l;;uicn !t1c -f':Lrne t1e por oruc.n t;Gl ....Q1.____[.
3. \ UOd s i f orts talis horno nvent us fuerit qui dicat , quod 1us- o del vic.rio , o C:o:L ccnturi~Il t l o : uc 1 Jl Crsonal.Lc to deb :!: r c-
~ 1 one ~ vel vicarii aut centanarii hoc quo ipee aemetipsum 1' o.r l o cntrcc 6 w .. enc:!.O!tndo conclc;,vic:::rio o ccntLrj(n, e ~ ~ 1'. 2.-
'll ir.rc de :: l1c , res, :, J'Ol' c .... t r e n ob "ndon l n e ; ici n, ~ i
pr aeparars dsbeat eidem com1t1 vel vicario aut centenario vel qui-
nt e _ troc P.nvie.dos e den verifi car r ue ca o;; , ~ q -1 cr ct:;:: Dl .....
buslibet hominibue sorum dediaset et propter hoc illud derni e i aeet cn a te no s e ovi li ~ 6, de l't p ro ~ r el hcribt~n. ~ co cuicn ft Grc:
condo,vicario o procur:::d or -el ~ o del abcd .
1 ter et mis si nos tri h oc ita verwn es se investi~are potuerint , ie
pe.r cuius iuesionGtll ille remmsi t bannwn nostrum rewadiet atq ue
persolvat,sive si t s:_omss sive vicarius eive advocatus epiacopi at-
que~ .

- 13g_ - 139_
4. De homin.ibus comi tum caaatie isti eunt excipiencU et b~wn 4 . A loe s i ... ientes subordi nad oo del conde se los exil.ir~ y
no sern obl i &ad oo Q pe~ar el harib~ : los dos Que hayan sido
rewaclia.re non iubeantur :uo qui dim1sa1 fuerunt CUJD wcore i~~iua et de::~ tin o.dos p tta acolJpse.r e la esposa de aquel , y, otros dos
&lii duo qui propter mineterium eius cul;lt od1endum et servitium noe- a ~ uicnes se les bayu ordenado quedarse pare a tender sus fu.nei ~
ncs oficioles y pres tarnos Srvic i o. En tal caso orden~os ~or
trum fa c iendum remanere iusei sunt . In qua causa modo praeci:pi .ll!ll.e 1 ut que todo cande deje en el te rr~ torio de au dapenaenoia dos ho _
qu=ta min.iateria unuaquisque c omes habueri t tot1ene duos h om1nes bres por- c ada una de las :reas da su rceponeabilidad p::lr" r_v e
les desentp -m, ade:!!is de los dos que dGja con su eapos:'!. l. to-
ad ea c u.atodienda doml dimittat,praeter 1lloa duos qu.os cum uxore oc l o ~ dGms los deber~ llevar consig o, y en caso ele que 1 LL r -
aua;ceter os vero omnes eecum pleniter habeat ve~,s1 i pse dom1 reman- Lanazca en su tierra , t ondi' que enviar~oa con aquel que vay e
1 cuarr:::. en su luear. ~ o al abad pOdr2ll cle;jar en loo
s erit,oum i llo qui pro eo in hoatem pro~iciaoitur dirigat . ~P.iac o~
territori os de su dcpendenci:::. solamente a dos de zua subordina-
vero vel abbae duo t antum de caaat1s et laici a hominibus suis domi dos o uic nbro~ de ou personal lai co.
dim:ittant .

5 . De hominbus nostris et e piso oportUn et abba.tum,qui vel benefi- 5. ~on respecto a nue ~ troa subordinados, o a los de loe obi =-
~ o nb des uc .osan tGl,ri torios otor~udos e t i ~ulo ac Qs (.-
~ vel talia propria habent ,ut ex eis eecundum iu.ssionem in hos tem ~ icio, y, ece tm nuc~tr~ oruen, deban alict~so p ~ -o le ~UGl'r~,c:
bE:nc possunt peraore,,axceptis hia quos eis secum omi remanere per- cc toe~ e so de aquell o ~ o quienes l0s p~~it1Doo pci " eccr en
::;;us ticrrz;ta con BU sen ar, oi se dceoubrG a ::1 uien <J. ttc mr.d1 n t c
mi simue ,si aliqui inventi fuerint ,qui val preti o se redemi seent vel el I~ O de dir e.ro se ]1bier e 11bra.clo de cw... lir 1- orden. o, ccn
dominis suie perm ittentibue domi remaneiasant,bannum nostrum sicu1: er:: 1so ele sus ;oEores se 11u ie.re. t') u~dedo en cu tierr~, debe:r'
_ ~L r nue ~ trc.~y prestar j ,:mo;n t o, COLO ae h:l dier e !l~;J
superius dic tum est , et fidem ~ac iant ao persolvant. Domini ver o eo- crrib.l . l a ve~, loe BEiiOrlils '~uc les perr..itierc:n q ue; Q.I'oe ~;n :::.L'--
rum qui e oa domi remanere permiserint vel m1nister1alea eorum qu.i ticrrns , o su ... oficiales _ue fueron sobo:rn~doo, 1 ~ 1.1 " tc n~c tle e-
/ "6C.r el 11 crib~n y prest::r j nrercnto, .est~ que t nc o.o o r:. o-
ab eis pre c ium a cceperunt si.mil1 ter ~ nostrum rewadient et fi- ci icnto de ello.
dt>ID ~aciant,usque dum nobis nuntiatum fuerit.

6 . Vol U!!Iua ut miss1 nostri diligent er inquirant,in q uibue looia 6. usre;; o o l UG nuc..;tro env1oU.os investi .:;:ucn dilic;en tCI!Icnte tn
CJ.ll~ lLt,.ar hu ocurrido esto de l o r_t e nos ha: O!: en te:~?": o, a s bcr ,
h oc faotum si t quod ad nos perveni t, quod qui dam hominea, postqu~, q_ue a.l,.unos des ptt s ue, s e;t'n lo ordenado a; 'dt..ron ,., ~'.J ilEl :::.rr r"
s eo1.1ndum nostr2lll iuasi onem aooi1s auia qui in hostem perrexerunt n . ltc. :ae n.li stcrun an el ej cito, JJ edi bntc el pec;o e ou.o tl:i-
buto o , s obornLrcn luc~c a loa ofioielos, con 1 ~'~ob ci~n 1
de stipendia sue. adiutorium fe cer unt,iubente OOinite vel miniateria- c ond , .~ r .. ver se lir e,s ile cu... r li:r loe. crtlGn uc l e vo., c ~o( o \le
libus eius propter ae ra di mendum pretium dederunt,ut eis domi rema- po(cr crrr. nc c~e.r en cu:J ticrroo , s i bif,n no e t o.b:::n o li cd n

ir ::: 1 ~"' Ucrr Ol"'J.\1('; yr: h~ b n . rest~do ce ... ua po.rco J. a oyt d:::. c:::-
nere licuisse t, cum illi in hoetem ire non deberent,q11ia iam sociis t~1 l ccidc or ccotl' Os . ~ :::: to deb - ser i nv ti ~ o.o ~ .~e no::: 1 .:: '
suie~ oonstitutum a n obia a diutorium dederunt ;boc fia t invasti gatu.m con cc::r .
et nobie nuntiatum .

7. Volumus ut iati~ nostri qu.i bac legatione fungi deoent 7. L1.er . os 1uc: las envi ados c~ uc debnn CLU!lplir cstL. misi ~n e:-::.-
e.b h i s h ominioua coniectWD aoo i pi ant qui in hostem pergere debuer unt ;icn l o. tll t !l at'!.u<=ll a o llo.-bre::~ rrue debieron i!' s. 1 ., ~ucrr:::. no
l o h icieron; de izmil. modo e::ri jan le nul t:::. o.1 conde, 1 vicario e
et non perrexerunt;similiter et a~ vel vicario vel centenari o, cl C(;nturi~n !UC: consintieron ':],u c pcrn=ecicr~ su ticr:tc-s; ~, 1
qui ~d hoc oonsenserunt ut domi remanaissent necnon et ab omnibus t t biJn, do todas o.quellos <1uc e l ~ o pe.s-do lliciGron que 1:_ o!'cl~.. :.
de rculizo.r la C "'J.: :;iio. JJi li tc.r est:::.blccidc. , o~ no;:otl'OO no :fuese
pr asdio t um coniectum aocipiant,qui anno praeterito conatitutam a obcdeoidn.
nobia exercitalis itineris iusaionem irritam f eoerunt.

- HO-
8. Istius capi"tu.larii exemplaria quatuor volumlls ut scribentlll'i 8. uereo os Que se redacten cuatro ejP~plares de esta c npitul ~ r =
uno lo han d t ener nuaotros enviados; otro , El c onde en Cll.ya co-
et unwn habeant miesi noetri,aJ.terum comes in cuv.a minieteriis se ha de ralizar l a l eva , pur a que n o se l l ev e a c abo de un
I!U!I'C O.
haeo facienda sllnt,ut alitsr non faciant neque missua noster neque mod o diferent e ni se el IJB.recer de nu stro enviudo o del conde ,
sino crnio ha sido estable ci do en n uestra ordenanza; el tercero lo
~ nisi sicut a nobis capit~is ordinatum est,tertium habeant hWl de tonar l os onvi ad os a cargo de nue o -~ro ej roito; el cu~ rto
missi nostri qui super exercitum nostrum conetitllendi sunt,quartum sGr'' pll.r<J. nueotro cancil.l-.r,
babeat _cancellarius noster.

9. Volumus ut homines fidelium nostrorum,quos nobieoum vel ad 9 . ucrenos qu ~los hombres de nuestros fieles a qui nee lea
aervi tillm nostrwn domi remanere iussimus,in axsrcitllm ire non oom- ordenamoc ermnnccar a nuestro servi cio, no eo los oblicu e o e ~
rol ~o en el ej rcito, s ino que oe queden en euc hogares o al
pellantlll',eed st ipsi domi remaneant ve1 in eervitio domi norum ser-vicio do ous e aforea , 1 o s leo exi ir el pELgo del hcribc.m a
suorum. Neque har1bannum rewadiare il).l;Jeantlll' 11~ 1 h ominee qui W'IIlO l os 1 ~c el ao pasado estuvieron con nosotro s .
praeteri to nobiscum fuerllnt .

- i-; ~.:

-lH -
- 141-
- 50 -
- 50 -
CAPI TULA CUl'll PRIMIS CONFERENDA.
HT1CULOG P RA S:&:;R TRATJ\DOS CN LOO liOTABLES
808.
8o8

De latronibua et furibus . l . Sobre loo anlte~d ore. s y l adrones .

2 . De falsis testibus. 2. J o'ore loe f alsos teotigoa .


3. De periuriia. ) . Sobro lOE p Gr .i urios .

4. De !Ugitivis . 4 . .:>Obre los fu,g:itiv os .


5. De hominibus appenaia propter leves culpas . 5. ;:, obre lO El embreo cc..stiGados por culpD-s levo o.
6 . De moneta . 6 . Sobre l a r:.oneda .
7. De roccia et aagia . 7. ,,obre las vestincntas y sayas .
8. De meroato paJ.ecii noatr i. 8 . Sobre el r..ercado de. nue~1;ro pal~ci o .

9. De~ noatra cuetodienda terra mariqus . g. .... obre l a dofens... de nue::Jtras mar o~s ,or t i rra y ;por r,r.

lO . De navibus quas facere iuasimus . 10. Sobre las n<:.vea que mandamos oons ~ruir .

11 . Ut ea quae constituta sunt a fidelbus nostris observentur, 11. u.c so e .pl~ :por parte de nuestros ocrvidore::: l o que 11 o."
orden~d o y ~uo oc observen nu.ootroo mcndatoa .
et iussiones nostrae impleantur.
. ... ;~-

12 . De tempere alterius placiti nostri, et qui iterum ad il~~~~1a 1 2 . ... obre la f cl.a ele nuestra ae:und asenblea , y l t1i nos dcbc-
ci tum venirs debeant . r6n csietir nuEv ente a ella .

13 . De llom.iniblls filiorum ao :fi1iarum nostrarum , quoe missi et ~ 13 . es ccto :;:. los servidor a de mlestroo hijo::: e h i jas, a q t:ic: -
nes los enviados y los condes no ee e:trevcn a ac.ncionc..r .
mi tes diatringere n on audent .

- 142-
- 52 -
- 52 -
ART ! CULO l:.S Tt-.BLI:.CIDOJ CON LOS NOT tBLES
CAPITULA CUM PRIMIS CONSTITUTA
808
808

Da ~archa ad praevidendwm: unuaquisque pare~s $1t i~luc festi- l . Sobre ~a defensa de ~as I!!fll'Cas. Todos deben es tar prap ;...d O!J.
p "- acudir al~ prontamente c uando f\tere necesario .
nenter venire,quandocumque neoessitas fuerit .

2 . De latronibus,ut melius distringantur . Bt ut nullua hominem 2 . Con respecto a los ladrones ; que sean c astigad os m~ sevcra-
rr.ante . "~ue nadie c as tie;uo a un hombre sino mediante ;juici o. Sin
pendere pre.esunat , n i si per iudioium.Si vero a.liquis sine culpa pen- e barco, si alet~en fuere ce tigado su1 culpa y nt~iaro , ao cate
U. i t us fueri t et 1 bi mori tur , tuno ab a o qui aum sine iud i c io pen- c::tco, 11ui cn lo hizo c astigm- ai.I que mediara j uici o, clebsr poe;
1 cor.posici n a los po.rientes s pr irnos ele O.Cluel; s i no ubic.-
di dit proxirnia parentibus sit compoaitua;et si ibi mortuus non re muer to , sino que hubiere loer~do escapar con vida , en esa c aoo ,
~l mi ono rec iba esa :Lndemnizeci n , y sus bienes y esclavos no v~
f uerit , sed v i vens eve.serit,tunc s i b imet sit compoaitus st res et
yan a p~rur a~ fisc o. Respe cto a los Ei ervos , ai algui n oaoti ~c
mzncipia sua in fisco non cedant . Da servs varo,si qui s al t er ius ro lU'l ~icrvo ajeno s in previo juicio y oin cllpo., y s te ... uri el' C

~ absque iudicio et sine culpa pendiderit et ibi mortuus fu- n ris16n , deber pagar a su amo l a i ndemnizoci n; en caso de que
eoc ~pure de l a crucrto, 1 mi smo deber recibir la indemnizoci n y
e.rit,weree ildus eius domino solvatur;et si de i psa morte evaaerit, en udel antc pe ~nccerl libre .
i poe i psam ~iudem reoipiat et liber poatea pernaneat.

3 . Ut nullus testes mitt ere i n iudioium praesumat 1 sed comes boc 3. ue nadi e pr oent e teotigos en un juicio , sino que el con e
deber~ investiear ol caso por modio de h ombreo veraces de la~
per veraces h omines circa manentea per sacramentwn inquirat,ut, con o.e , u fin de tluc , previ o juramento, aeglin conozcan e l c osa , lo
s iout exinde aapiunt,boc media omnibus dioant . r l aten con todos ous dot !il.~ea .

4 . Ut nu~us se periurare praesumat;et si ~ecer1t,sicut i n an- 4. ~e nadie c o~eto. perju rio; s i lo h iciere 1 pierda su ~r~o o
repore l a falte, SG lo ordenado en l oa ar t culon precedentes ,
terioribus c api tulis me.ndatum eat manum perdat aut redimat . Et ruw Y a todos se le~ b~ c onocer qu da os l es puede e~~ el pe ~
:IUl'io ' el fals o tes ti.. onio , --
Ol!lilibus anmmti atum fiat 1 quid periurium aut falsllll! testimonium noceat .

5 . De emptioni bus et vend i tionibus,ut n~ua praesumat aliter ven- 5. Sobre las compras y l ao v&ntas . ~G nadie venda o compr a
otro precio tUl o~y~ doble, s ino en ve i nt e sueldos; y el s i opl c ,
ds.re et emere aagellum meliorem duplum vigint i solidis et simplum ~o en l s de diez; los demAe se cobrar mGnos . Las nic aa de
cum decem aol1dis rel1quos varo minus;roccum martrinum et lutrinum -arta o nutria no se pa~o ran a de treint::t oueldoa l a:;1 de I:ltlrt
ccbellir>..a, no r:: s de die z , Si aJ.gu.ien. vemdiora o comprare a Lm pc.-
meliorem triginta solidis,Sjgusinum melior em decem ao~idis.Et si cio superior , ocr obligado a pnear CLlare.nt cuo~d o s de multe , y
a r1ui cn l o lloyc. del:lcubiel' to y l o comprobare , se 1 P'"'ear -veinte
e.liquie arnplius vendideri t aut empaerit,cogatur exeolvere in b6IIllum eneldo :J .
so~ 1dos quadraginta,et ad ill um qui h oo invenerit et eum exinde con-
vi cerit solidos vi<;;inti.
6 . Sobre ~00 ru.,.itiyos q tw dondequera S lo:; h ... llc re , pacuc
6 . De fugi tivis hooinibus ut , ubicumque inventi fuerint 1 ille qui ~c. ~ulte.rea l qu.ien lo tuviere ratenido; y el flll'"itivo sea i =c-
eum retinet bannum dominioum solvere ooge.tur,et ille fUJiitivus aba- ui t,ncnte d~;.vucl to a su c e orce , u c asa de su a>:1o .
que dubio in patriam a d dominum suum revertatur .
7 . Respecto e l us moneda s; ne en ningn luga r se e.cua'l I!lonc-
7 , De moneti s,ut in nullo loco moneta peroutia.tur ni=;~ i ad curtem;
das s ino em. l a. corte; para e l intercambio c omerc i al so empl een
e t il.li denari1 pala tini mereant-ur et per o.mnia dscurrant , l os denari os pal o.tin os y :Jt os c1rclen en todo e l re i no .

- 14 3- - 143-
- 53 -
- 53 -
CAPITULARE l\1ISSORUM
CA ITtJLIIR !'AAA LOS l:.N"I'"I/ :)QS
808
808

De pace infra patriam.


1 . Sobre la paz en cada comarca.
2. De canonicis et monachis.
2. RGspec to a lo~ el r1gos cannicos y a l~s monjes .
3.De falso testimonio et periurio.
3 , Sobre al f aJ.so tsf.ltimonio y el perjurio.
4. De his qui se fraudulsnter ingenuare volunt et aliqui op- 4 . Acerca de loa que Cle un nodo f!'a.uduJ..ento q_uieren alce.nz:: r
tumescunt. l n condici n de hombres libres y se ensoberbecen .

5. De falsis monetis.
5 . Sobre l as m oneda~ falsea .
r
6. De illorurn hominum conquisitu qui modo foris ducti fuerqnt,
6 , Respecto a lo adquirido por lo s que baoe poco 3Slicron d~l
et postea adquisierLtnt postquam patres eorurn et parentes ducti sunt. territorio y postoriorJll.e:ate obtuvieron bienes cuando sus p<!clrcs y
parientes, a su vez, fueron a lu guerra.
7. De decimis et nonis.
7 . Sobre lo ~ dio=os y novenos
8. De latronibus et disciplina eorurn.
8. A cere ~ de los l a dronea y sus casti g os .
9. De operibus palatii ad Vermeriae.
9. Sobre los trcba jos palatinos en Vermcria .
10 . De illo broilo ad Atiniacum palatiurn nostrum.
lO . Acerco del redil par:l nueetro palaci o en Atiniaoo .

- lH-
54 - - 54 -

CAFI'!'UL!. FI..'l hCOl'OO E! Ca.Ui:S llO'fA PJ.CIW!L .

805 - eoo. 805 - aos

Cnn1tuln qunc volUDUa, ut ~ , c.bbc.tc o c:t cocitc:J qui modo ue.rc.noe: que 1os obispo e , cb:!.des y conde&, que ahora rc.::;ret~Cn o.
cuc oor.nrcne , den a con oooor e e toa erticulos en todos ous territ o-
cd e::= rcdcunt per B111< ulo loe:> corun noto fncisnt ot ob~a=a
rio::, y loo i'l<t'"= obo.-rvo.r t::nto dentro de loo ltti t e:: dG sw:: __:
otuuao.nt, oan i ufra eortm ;pcrrochi ao ct cisooti coa ccu m1n1s~cria rr2'!ui~o y di::tritos as nomo =
los territorioo ndr.ini!Jtra tivc
ele -U3 convec ino:: que riarch nron en el e j lrci to junt~rentc con
aort1 e nv1c1nonti un qu1 1n a.crcitu e L-ul. e un &::,u1vooo no::tro nuc tro tocayo ( ~e~ tro hi~o Carlos ) .
pcrn::;:crunt.

l . uc tr..ten de c;u<!ar e l o::J indi.:..nt aa clWldoles cere tc:s , a


l . t.t 1! i titus cdlrr-..rc o~e=t .!e illlllo:l:l, 1to ut ie
:fin de ue n o :crc::c::n ele hor.bre .
..-..::nt
1"'-
2. meJ1 do3 del n ao le e .oeto debu-' ..n un1reo e noootro::: e n
io c.nze 'CUlitO Cut! =e;:=itia honinitu D.d no """" dc- cua troras , ::i ::ntss, or t!l._unc. r e:z6n, no r c o1t1ercn nuc=~ or.~n.
11!S::1o no:trD 1:<\ cos non pe!"Voncri t pro nli = necooo1- 3. nc tcdo~ a~ tln 1r op. r:"doc p~ cervir o DiO:s y a nuo=tr:l o:: ~1-
t t fk-, " 'in Uc ,..ue, c uondo r c.oi t:.un o. nuc::tr o ~ o n ue stra. c~t' ,
ele n. '.1 to l o<> L::.-:m llc.-ar a noeotro>:.
3. tt o!'ll'cll rr:; e r ti .1nt o i Je1 ::;orvitiun et ad no:~trw:1 l.lt1l1-

4 . ~1 a -l;;uno de lo~ boc'tre::: que c:;;tl en CD:l:iC.c<mcs de in r c-


~r cl c.j~rc it o y ae cmcucn'trcn junto c. nu.c ot-ro ~U o hi j o ~lo.:: '
c1 in e erci tu c:z:ire v-l=t et n1 ui<n le h ici..rc d::llo en sus coc"-s, s o. en U pensOD:> de su e::; e-
_.i.... - no s::. o a1 ::u C:!s :l , o en c u:ll.tllliar otro bim , ordcon...oo que:: t::.lc !:> r.::.l.-
e.s...c vicicntur c.l1 w1 ad c.:tsau.
1 ce. ort;;e oa!'..n ::.rrcc~d o c , puc:.too, en el c ero y cnc:trcclcdo~ , ~cr: - -
:.lo :reccr1 t, -t ;.,- ~ut in c111a q 1buol~c~t c::.u- ncciu~do bnjo c u.=todi :l llCst o. que r c::re.s c.n .2 cus rro.... icdc.dc s t:..:uc1:!.o.J
c ontr 1f'1c.nes se. perpotro.ron eooc da.1o::. --~ ~;
i., ut 1 1 el ~. e torco CO rrc chenei ct in C1J

:r:.. ~ 1 ~1 ct ub CL cto 1 a<:lvi , usqlle dum e.d c ceam remeavGrint


e 1

..
tJ: uo:J 111
1 tren:'.~

ooaw:.t =
=la :f~orit crretr-t,..
Et ccl.d ctor1bu:l !l,:,.bc=t providot1-
CU!l....!.....,!. l l l = qc::. in uarci tu -unt.
t:-ntu::l
5 . :;)cbcr~ tener l :J coyor preccuc16n que r ucd:n contra l os l <.t:rc-
nco ; lo:: r..olhcchorGo , junt<.:::cnte con l oe yic!lJ'io- Je aqudlo- ue
e at!n en c:tt....~.n.c..
6. l!e e:n las c iud.ldc s ae e%!1crte. .:1. l os t_ OD!!:Jtcrto::::: de bcrbrc:: ~~
., Jl'r ci"':!i'k.tLr .:....:===""-" virort.:..t:. et :.uell.tru::a eo. e~.~ fc- de dcncc.l.l.::.a - i'in d e 'lUe todo" oe es:fu Gr<:oat .or Yiv1r pi<edo:J<. ;;
c a::tt. ente en " 1 ecrvlcio de Dio,, y d.ircmt c.n , ecrn :me !'CCib1H.-
ncrvi 'tio certcn~ viYcre et eo:""t .......
dcdca , S lOO robres y 3 BU ~ento.
J:!C.t roo et f. ili~~ iuxtc pocclbili t-t= nutriro 1' ci..;.nt .

- 1'5- - 1'5-
- 55- - 55 -

CAPITULA POS T A . 805 ADDITA. ART! COLO::; 1 - 'DIDOS Dl!:SPm:!S DEL PI O 805 .

806 - 813 806 - 813

D olericie e t lacis qu1 ~ ad aliquam nimiete.tem dent et l. Con respe cto a los ci~rigo s y laicos que dan o rec i b en el
acc1p1unt :ei quie presbyter aut diaconus dare aut acci pere praesumpee- e nto c r i ena por r a zonas flit i lea, ee eatablGCe que s i tm pr ce-
b tero o Qidcon o l o admini s trare o lo recibiere . pi erd su
rit.gradum amittat; ceteri clerici et nonnanes diaciplinem corporalem do; lo s dem a cl ~rie oe y l a s mon j as sufr an castic o corpora l y
et oarcerie cus t od:law eustineent;laici qu1 acceperint aut alicui de- pr1~;;1 6n; l os laicos Q.Us lo rscibi eren o lo di eren e otro , pier-
d n la rn:mo.
derint rnanum perdant.

2 . De negotio super omnia praecipiendum est,ut n11llus e.udeat in 2 . n aspo c t o a l c o erc i o, a debe presorib11' 0 oobre t oclo , q e
nocte negotiare i n vaaa aurea et argentea,manc i pia, gemmas,caballoa , durnn t e l o nooh o n~d.ie os e n er:;oci ~:.r ve.sou de oro y de pl o:t::L , c!:<-
c l~vo s , pi edras ~rcc iosa s, ccbnl l os, an ol es, excepto los o~
aninalia, excepto vivanda et f odro quod iter agentibue neoeesaria sunt , estibl es y el forraje que ~ueren nec esurios !l ~ loo viQj~ o s ;
sed in die coram omnibue et c oram teetibus unusqu1sque suum negotium or el contr r i o, onda ~U1o ej erze su ne~ ocio de d a , d el ant e de
todos y en l a r oseuci c de testic;os .
e:cercea.t .

3. Reliqua capitula quae in enter iore capitulari acripta eun~tam J . Lo:; d :!s arHouloa qua apn.r e c en en l a e pittlle r ..ent r i or ,
de venundatione annonae at de reliqu.i a iusti tiis et de reste.uratione t::mt a oool'e l vent o. de c ereal es, o o o so bre las d a ,.1::; leyaa , l a
r e ot nr ci n de 1 o i :;l csi s, l a :oeaz, los fu itivos , y s obr e oo-
a sc cleeiarum et de pace e t de f ty;itivis et de singu.li s qu_ibusque caus i s , aa tmo de l os ca ::;os p r"tiou.lares , tod os debcr61 acr observado
omnia ita obaerventur . do i (l;Utl o o.

- 146-
- 1 :115-
- 56 -
:n:tCULO;, Dt:. C>~RLC l.G lO
CAPITULA KAROLI 1\lAGNI.
803 - 813

80 3 - 81 3.
l. 1ladie :puede l i cite.monte e char de su casa e s s iervo 1or
Nemini liceat eervum suum pro:pter dampnum a se dimi ttere, sed iuxta un dao ocasionado, s ino que , por el contrario , el amo deber'
r esponder por ese a i srvo s e ~ ol -tipo de cula , o dGber pc.-
qualitatGm culpae dominus eius pro ipao se:t"Vo respondeat aut componat
cr:r l a CO ."Joaici n r or lo que aquel bayo hech o , aun l a indeT.1-
quicquid ille fecit usque ad super plenam leudem liberi hominis; quo- niznci6n plena _or un hombr~:: libr ; lo ue corrac,...ondi re aJ.
efecto, p rte11c c e al tribuncl tlel rey .
quid super boc fuerit,in regia iuditio ease videtur.
2 . ii El deo e ~ ro t~lHl uno l c.:.cri to un!l cr!I'tn ele , n.!'l.U...i:Ji Ll
a. Si inventua fuerit quis oartam falsam fecisae aut falsum testi- i'clsa, o, ha pres t ad o friso tostircni"c, perder S Lt ,_ uno o 1 ~ rc"J-
o onium dixisae,manum perdat aut redimat. c~tnn' ( .. cicn t e el p"_ o de i ndGI:ll'lizac i n) .

J , Si quia homo libar peccato immin nt e,quod abait,patrem aut matrem,


3. S i~~ h o lre li ~~c
(lo ~ue nllllCQ suceda); f!lr, cvitcr el
pccd o , B cr.innre a s padr e o kr re, al to rnterno o al sobr~
avunoulum vel nepotem ini;erfecerit, hereditatem propriam amittat.Et ei no , 1 cruel' ' SU:ii r ro dad es . Y s i alguien :fornicare con su m -
dre , su lJe!'T:mc. , su t a o ou sobrina , i ut!lrlante crder SUf.l
quis mechatus fuerit matrem,sororem,amitam aut neptwll,similiter here- p:oicdL'<loo ,
ditatem perdat.
4. ue lo., f1r;c:cJ1no .... , colcnos o s i er vos .uo ha'.:.itcn e- un C:c-
4 . Ut homines fiscalini sivs coloni aut servi in alienum dominium t.inio ajeno :::oru recl<'.uacl. oc -ol' S tl pr irr.er c.r;;o , no los scon con-
ccclium:l sino bajo la ccnclici n de q u.c rc'-'reaen al lu, nr w.r~e ri _; '
commorantes,a priore domino requisiti,non aliter eiadem ooncedantur, re rcse ~-lor.do o:::tuvo ontoriorncnte e i nveet guese c.ll dili en-
nisi ad priorem locum;ubi prius visus fuit mansisse , illuc revsrtatur tE- nte con ouo. c one:.mvuneos acerca de su eoto.do .
et ibi diligs.n ter inquira tur de statu ipeiue OWll oognatione e i ue,

- 147_
- H 7-
- 57 -
TC ..es
- 57 -
801 - 814. ( 801 - E06 ?)
CAPITULA Oi'iiN I BUS COGNITA F AC I ENDA,

801 - 814. (801 - 806 ? )

Ic e: o:;; orcl~no.do dar n conocer esto n todos :


Hoc a nobis praeceptum eet omn1bua cognitum ~acere.

l . u dentro de e ~ t o .J _e in oc , nuc :>t:l:'os 1JOl' el f avor U.e Cr i oto ,


l . Ut in!ra regna Christo propitio nostra omnibus iterantibus m : ~ i<.. les r1ic nc h ooi c J ;je lo:: viaj ero o, esto m;, do j-_ ic nto
nu.llus hospi tium deneg et 1 mans1oneo et focum tantwn; sim111 ter pas.- fl1 o; ~ .J L .i cr.o n:c ic lec nir ;::nc el derecho e p~sturc , cY.c c i;o ~:n
loo l,C~doa - ~ en J.. ~c tJ ic.!lco .
tum nul lus contendere i'aciat,excepto pratum et meesem.

2. Ut liberi homi n ee nullum obsequium comitibue faci.ant neo ... . 1 E loo hor bre li b~ e no Drc t en servicio c.l ~lmo ~ lo o e 1-
aco ni lo~. vic cri o.:; ni en o p;.ader- ni en l o. nj -e ni en l:c~
vicariis neque in prato naque in mease neque in aratura aut vinea l' l :.l ~ o en 1:- vi , y no les r" "11ct1 oontribt cin o l ::; un~ ,cJ;c c: .-t;c,
e t con10tum u.llum val r es1duum .eia reso1vant,excepto servi tio el sc:rTici d elJ i d o ~ 1 rey le::: r-e- u, ~dores el eri .n o :.:
q i .r c o 1 r i en una l t:_ " Ci ' n .
q uod ad reg em perti net et ad haribannitores vel h ie qui legat io-
nem du:cW'lt.
3 . and , o~ ! UC. en cu~l'!. tlicr pe:.rte l Ltr, a& ene entren vic c.rior>
3. Ut ubi cumque i nveniuntur vicarii aliquid maJ.i oonsent1entas c:uc e n::: icntrn en ::U r l'.n 1 o l o re.oliocn , ::: lo::J o:-,mJ.oe oc
vel faciente s ,ipsoe e i cere st meliores ponere 1ubemue. 11'' n o t;r-:: LC j Ol'GEl .

4. Ut~ et vicerii eoru:m legem eciant ,ut ante eos iniuste 4. 1 ::: con e s J' :::us ''ic.riou couozoo1 l a lcJ, fin e q~1o
PC
e. s t< :-rt.cc n oi ~ n ~d ie !'llctle. jll::;: ar a otr injl~~ta .c n~ ~9 l te r--~
neminam quis iudioare poseit vel ipsam legam mutare . l lt J- .
5 . r ...l , vicl''- ue 1 lo.:: Jonetivoo recle::: L" yc. 1rcac _ t :. o e b -
5. Ut qu i cumque in dona ragia c abal l os praesentaveri t 1 i n unum- ll o ~ , dcLc r~ ~"b e u1rcrdo ~u no1~bre en C " d~ tm d(. cllon .
quemqus suum nomen scriptum habea t.
6 . Lli n poseo. nn oratori o coru:Jc._ r<! o o d<~ soo t nr ~l o, ' trlo ,
6 . Ut qui oratorium coneecratum habet vel habere voluarit,per c cn r.l con::c;io ' 1 ob i c o, ... 0~1 en :. rrc _ic c bien o, e fin de . u
consilium episcopi de suie propriie re bue ibidem larg i a tur,ut l' e !;le :. tivo nc oc::.n u- oc1 i!r.don lo:: el ' ri - oo c on nicoo d r-"n
pr opterea ill.i vic i c anonioi non eint neglecti .
;el l i(n .

7 . Ut nu.llu.s homo praesumat te1oneum in ullo loco a cci pere,nisi 7 . die _ C. cc.brcr derLCllo de onto "-o en tm l ur-.r, Lino :::un-
de , yo Jlll . tes conotrui o dc::lle QlltiL.uo. de - jo de loo cn::;lcc
ubi antiqQitus pontes construct1 sunt e t ubi navigia praecurrunt tr ~:l'l oi ~en l cJ;: n: ve", ~f e r y:: vicj c. cost ur-l:rG . -~s ir d ~- o, n:lclic
et antiqua videtur esae consuetudo.Simil1ter nec roaaticum neque dr~ col H ...: dsrsc~ . o de rod- j; ni de p F.a,if.. , J 1 i cn lo icier-c C.r _ -

p~veratic um u.llua aoci pere praesumat : qu.ia qui hoo facere temptaverit.
r::: ::r G:D tor os " os cE: o e s l :c. ..v.l t re el .

bannum dominicum omnimodie componerG debet .

- lll\-
- 58 -
- 58 -
p..._ 'rt" L.31'Au DADAS l . U1l v r.1 10
RESPONSA rdiSSO CUID.AI11 DATA
801 - 814 ?
801 - 814 ?

Continebatur ne.mque in primo oapitul o, utrum,llb1 colonam aervus l. Ln Gl IJl'ir. e:r capft nlo se 1 re: ttnt a b ei, en al ce. so de uc l'lll
~ acep tara co o esposa a una colona los hijo:;; debcr .:m nc l'-
cu1ua1bet uxorem ecceperi t, infan tea illorum pert inere deberent tenccGr e l ouj er colono o a ~qu l . ConoidGra a quin do vos~
ad illam colonem an ad illum . Considera enim , ai proprius servue tulle tro:::; ertenecer: u la prol e, e el ce. so de 'lUE: tt~ siervo se unicr.:-
c on 1 - ecclava , prO}J icdad dG otro y , de L orl o ~ir il= proc e ' r:. ;,c ::;-
alterius propriem anc11lam sibi ~;~oc i averit,aut aJ.teriua aervue pro- pec to o. sto s; or _u o o l1oy . s <?.uc libre o e: i el"VO.
prius t11am. propriam ancillem uxorem aoceperit , ad qem ex vobia eo-
rwn prooreatio pe.rtinere debeat,et taliter de istis fac;quia non aet
BlJplius niei liber et servus .

2 . De secundo unde me interrogasti ,si comes de notit-ia sol:i.dum unUI!l 2 . Con re:::pccto al cec undo C" " tu.J.o. en el I'J.UC me prc .... untnstc
aocipere deberet et sce.binii sive cancellarilla . Lege Romanam legem, :::i .'o' tm ... notifi :-c i n , el~ , lo::; jueces o el c c.nc iller dc:-
bcl n r ecibir nu;l J o; lee l r. cy :'o;., 'en e y p roc ct1e lCJ -e u e Jo
et eicut ib1 inveneris exinde faoias;si au-tem ad Salicam pertinet con lo uc s e:ll<> . cllo.rs ; _ ~aro ci el c ~ c:o pcl"tc:nc ci re a 1::
legem et ibi minime repererie quid exinde ~acere debeas,ad . placitum I.c; ..,Hic ~ en cll.._ no encontrc.rec qu deba:;; loc cr , f: l r -': s < ~'
! L.Cl' l ~o e ~ unt NI "'c ::J terior.Jcnte cm mu:: r tr- asru:blcn e:cncrol .
nostrum g cme:rale exinde interrogare facias .

3. Continebatur quippe in t ercio c apitulo de his qui per falsos 3. Ln 1 t ercer captulo pre.:;wr~;- ba:;; c1u m.di do. o b i a s t omar
con a . LLE: l l os que consit; LLen la libertad ocdi rJ t e :f. lcos testi gos~
testes libertatem consecuntur,quid ex his ~acere deberes interrogasti . DG h ecl o, nosotroc os he os dado orden de que en ni n~mtc c.rt c :;~
Nos vero ubique vobis praecepimlls,ut nequaquam curo falso testimonio eJUiEm r uc.dc l ibrarse de 1"' :erviduobr G mediante folao tcctL 01 io ;
si de e ct c:r'ldo con 1 "S di s pocicioncc lc :;oleo plldi c;,' concc.:;ul.l'lo ,
ullua se potuisset liberare de eervit io;e t si aecund um legis Qrdinem CJ. ~ ec ~. libre , _e ro E:i f u.e:r n edi antc e.l os t c::;'l;1:; o 'hj t s oc
- ('"" ~-=
se .l iberare potllerit,liber permaneat,si vero cum ;faleis testib\.lS, lo con:'l irmtas .
nequaquam 1111 consentas.

4 . In quarto namque capitulo declarabat de hie qui prima 1 secunda, 4 . Ll cu:::;rto e :- :! tul o tr:::.t b n. de ~ucllo c qu e ci t c.o;; w~, :o
y tre3 veces , se niet,sn prc scntcrso ntc vos .JGl ni- o c elo ;
tertia vice mani ti ad vestram 11raesentiam venire nolunt. Sinlili ter de 01~l c nc .ou qu~ ~ debe h~ccr ol resp ecto.
ipsis praecepimua , qu.id ex his faoere deberet .

5 . In quinto autem c a pitulo referebatur de epiacopia , abba s 5. :i:.n el !Ui n to e ~ tulo ce l ~. c :t: a refcrcnci s. l o :J ob i ~!' O.J ,
::clcnd eo ~' dm.::J n icr broc de nue;:tro p~rcanf' l ne dc::;obc:. tlc icron
vel ceteris nos tria hominibue qui ad placi tum veetrum venire contemp- 1 o:r:'llen Jc ir - vue ... tra acOJ. bl eo. . ObliF:-dlo a asitir e vnc:::-
serint. Illos varo per bannum noetrum ad placitUIJI veatru:m. b8Illlire fa- c::u!ble. ;:- or nue .'l t r o bando ; s i ~c u icn desobcdecicl; cnton-
CGs, dc;;ber~s cnotor su no i:-r e y prese11t r..rlo ente ncs otros, n
ciatis;et q11i tune venire contempserint ,eorum nomina annote.ta ad la- nu c ~ tr o~~~ la ~ cner~l .

~ noatrum generale nobis repraeasnt-es .

- 11 9- -l:S'-
6. n el sext o c ap t ul o pr egunt abas por eacriDo lo referent e
6. In sexto autem caPitulo script~ erat de pontibue antiquie a lo::J puentea anti r;uama.nto c onstruidos o a los pont azgos ilic i -
conattutis val de in+icitia teloneis. Unde praecepimue,ut ubcu.m- to~ . ~aspe cto a c~te punto ordenamos QUt donde qui sra que exis-
t r.- l a. ent ua co stWJbr e de cobrar pc::aje . perciban Gl ~le
que antiqua consuetudo fuit teloneu:m e.ccipiendi teloneum legiiiimum e; t o. ' s to mis .o , y o a.n'te s lo di spus i mos de viva voz y no lo
a.ocipiant . !~am st boc antea vobis ore proprio iniunxiJ:~us et nequa- enten;li s tcis .
quem intellexistia.
7 . En el s ~.>tino e 11 tulo se trawba de qu ~ na.nera deb ~ pr -
7 . In aeptimo autem ca pi tul o, ubi re.ferebatur quali ter post quera- sent~r los siervos sus c artas de manw:li s i n dee us d las quc-
las dominorwn aervi eorwn cartas ostendant,et ips:l. aervi a scabineis rcll"-S de ~ . y que l e o llistnos s icrvo o , recibida l a ccn t c:n-
ci n de loo jueces deb on com robs r _uo eren aut ntica o .De ni ;u-
sententia accepta eas veras ease comprobare debeant.Nequaquam hoc n:::. aner a a cept!lr os uc l 1ervo deba probar l a nutcnticiucd de
volum.us ,quod ~ s uam carta.m propriam probare debeat; sed dominue, su. ca rta , s i no que el en.o que reclama o su s iervo, oi pudiere 11~
cerlo, dcuuc~tre la fal sedad do l c~rta .
qui ipsum.,J;1ervwn quaerit,:l.pee,si poterit,:l.psam oari;em falsam depre.e-
h ondat.
8. bn ol c ap:I:tnlo oc t avdl ac roer:L a c.l caso de lo .... i{::rvoc " tlC
8. In oci;avo capi tulo referebatur de servia qui Francas :fem.i.naa se cesnn con 1 ujl"es Francas, y lu ~go sus rucos loB rcdac t= Cf'
t~s inuicEnda qua , s i rracronn hijos o h i jas, Gozar 1 do l a con-
nccipiunt ,Gt postea illorum domini eis cartas fac i unt eo tencre ut,
dicin do libreo; y no s ab Q1 1 coro nc deo a~ , si debe n conside ~r-
s i aliqua procreatio :filiorum aut filiarum ex ipsis orta fuerit,li- 1 o v~lidus o no . ucrano~ 1uc , oi ose ho~brc le redact l Q c ur ta
beri permaneant;et nesciunt, aicut .s cripsisti,utrum habere debeant an .., ~u !::1srvo o occltlvo en su preeonoie , y sl l1 0L bre e l u mujer n uc:
posee 1 c~ta de anuoisi n c otuvo presente, tal cart~,pc~~nc~
non . Deinde. volumus u t, s:l. ille homo servo au t ancillae cartam ili sua ca firo-'c: , ero q Llien 1. y c. nc.ci<l.o des;u s del deceso de su 8.llo, Cl'-
r~nezu..._ en servid e bre , y l as carta; q_ue fueron e.-cri tae p or lu- ,
pra.csentia fecerit,et 1lle vel illa qui oartam liber"tatis habere ds-
noo rur.os re ra aquellos cuyo ne.c1r. iento -todav o. se i ~moruba, ro
bet praeaentes fuerint,ipsa certa stabilie permaneat . Sed qui post que r -nlmen-tc hayc.n nncido dee~u. s de la r..nc:rte de: aquell o:::, no t r -
discessum d0illin1 sui ortus fueri t, in servi ti o permeneat; e t illae car- dr~ n n.~t 1 efecto, ni e l l o::J podrn ::;cr libros p or re dio de co~o e r
tas .
taG1quae a quibuedam dominis h is factae fuerint qui necdum nati eeee
noecuntur sed post eorum diecessum nati fuerint,nul.lu.m opti.n~~l
s:f:fectum,nec per eaedem cartas liberi esse valeant,

- 150-
- r.; -
-59 -
- 59 -
CAP ITULA A rJIISS O CCGNITil F ACTA lillTI CUlO:J l' 0..- A COI: Cl!.R Q, UT1 N!f. .:JO
803 - 813
(803 - 813)

In pr11Die de~ domni imperatorie et regie,quem ;per B611letipsum l . En prirr.er l ugar o e tra tf:! del bando del a e:- or emperador y
rey , quien por ou aut oridad ~ucle p ro~ulgar bandoo respecto a
conauetus eet bannire,id est de mundoburde aeccleeiarum,viduarum,or- l P prOt~CCiD de l~O ielesi~s , de laa~ t nu{rfanos y f ObrEs,
fanorurn et de minus potentu.m personarum atque de raptu et de exerci.te.- it udc .s, l os refer.GJJte s al r apto y e. la a_:;_anblea ili tar di a_ uc -
t u , de r..odo q_uc s.qnclloo qua violaren l ee rden es, par u<m o br..ol -
11 ple.cito instituto,ut hi qu.i ieta. irrWJlperint Qmlnu dOminiCUlll. Omni- t~cnte el bando del s oberano .
I:I Odi s componant .

2 . De decimis et nonis atque iustitia a.occlesiarum Dei.ut studea- 2 , ea:pecto a loo dicc:'1 os y novcnon , y a oerc a du los dcrcc:oc
de l us i~l ~sioa de Dios , crden~ os quG conce d~ s y proccd ~iG e u
tis dare et ~acere sicut lex est . ellos de acucr o con 1 ley .
3. Qui beneficium domni imperatoria et aeccloeiarum Dei habet nihil 3 . u m tiene un bene ficio del seor eupcrad o;: y de l os i c lc-
oi o.o de Di os , m-cd::1 :odr l acer en su pro Jic.dad que c.rruine c::;o .k-
exinde duca.t in euam here dita.tem 1 ut ipeum bsnefi cium deatruatur .
~
4. Nul.lus homo alteriua clericum aut hominem. recipiat in sua po- 4 . I:a.u ie reciba bajo su juri-dicc in u Ull el rir; o u hor:.br 'e
otro .
taste:te .

5. Ut nullus latronem habsat in eua potestate neo cel et, 5. lladio t enga bajo su jurisdicci n ni ocul te .., un l odr6n.

6. Ut nullus se praesumat periurare aut faleum testimonium dicere. 6 . _ludie no a 1;revu a per jurar o a.r un f so te .;tir..onio .

7 . Ut nullus contra rectum iudicium au.deat iu.dicare quicquam. 7 . 1 adic o~e jnzg~..r n c-l;ro sn :Jcnti do contrario o 1 ley jtt:-t~ .

.; ... . Tadi c juz_,uc nnda contra l u ley . '"> ~<


8. Ut nullus praesumat nocers eum qui rectum 1Jnp&rator1s. dix~it . 8 . Had1c se a treva oaus" r al dvr o e aauel c;.uc b::J.y~ j ~ o.t!o
se n la ley el cmpcrodor.
9. Ut nullus praesumat alium sine lege opprimere vel aliquid ma l i 9 . 1l3die r.r...ltrG.to c. otr o sin de rech o, ni l o c auc e ninelin
agere ,

10. Nullus heno ;praesumat aliter vendere aut emere vel mensurare 10. adi c vendo , cor ra, ~ido o peoe de mru1era di~tinta d lo
tl\.lG ! n orden <~d o 1 ac! or enper dor ,
nisi sicut dOliUlUS i mperator mandatum h abet.

11 . t diem dominicum cum ornni di~igentia custodi a.tis siout lex 11 . Debcr 1ao [, LUtru8 r con e .....c::ro l ao dOL.i!JGO Gc1Ln 1:::. ley :;
scc l1..>1 1~ oro.ltn ucl se- cr e l' rodor .
eet ve~ eicut domnue imperator mandatum habet .

12 . Nullus fidelitatem quam promissam habet domno imperatori in- 12 . lndi. de be r~ inrrin~i r el jurcncnto fidcli d8.d q Lte ho
ci o ~ cefior er or~ or; ni se podr e a t ar d <' CUerdo con aquel c1uc
raneat,aut qui infruotum habet non oonssntiatur ei . lo h u. quebrwed o ,
13 . Necnon atiam de ietis caueis paganiie quod aliqui observant, l . Con res! ccto " loa ri~o o p!JLanOEJ qu- ul...,uno .. tod:l.V O. o oc1.,__
vc.n, ordc.nr.r os _uo en ::'!.dcl ru1to nadie los realice ni conoicntn q_uc
ut nullua facia.t neo coneentiat fa.c ientem . lo hago.n .

-151- - 1 ~1-
- 60 -
- 60 -
CAPIT!JLAR Jill..'\ LO~ I!,r ifiADOJ
CAPITULARE MISS ORUM 802 - 813
802 - 813. l . e nuee-trn vol untad, y as:!: lo hemos rescri p t o a nuo :<Jtros
envicuoa, 1ue ordenan que en las igl esias haya libros cannicos
Volumus et ita~ noatris mandare praci:pimus,ut in a.ecleeiis a ut nt icos , coro a en otra ca i tul er ordenamos .
libri oano.n ioi veraces habeantur ,e i cut iam in alio capitulare aepius
mandavimu.s . 2 . Los laicos debel' n s~ber nter r amento ol o .r.tbolo y le. oro-
o16n c:.cl .>ci or .
2 . ut laici aymbolum et ora tionem dominicam pleni ter di ecent,
3. L oo~. l o::: centuriones y den a nobl Bs L1cben conocer
3. Comites quoque et centena.rii e t ceter1 nobiles viri legem suam !Jlc;nr~-,c nte suo obl i~c.c icm es , cono est .... decretado E.n otr o lu "' r ,
pleniter discant,sicut in alio loco deoretum est. 4 . Orclen=oe a nue Gtron "nyj ~d oo que t odo aqud l o CiU de:: le
<Cc c r.ucnos twoo yu =da oo L~ccr, conocer, observar y t ener
4. Praecipimus autem~ noetr is,ut ea quae a multis iam annis C O!.oO eootUL..bre or l"lCdi o d e nuo otra.s . ca.pitul nres en todo nuco-
per capitulari os nostros 1n toto regno noat ro manda-vimus a,gere ,dis- tro reino , que todo e ~ o l o invGstiguen ru1oro con dil i gencia, y
lo tr~ten ne renovc r t otalnen"to par ~ servic i o do D io~ , utilid~d
cere,observ~,vel in coneuetud1ne ha.bere,ut haec omnia. nunc di ligen- nuc_ i;ra y ro~eoho do todos loo cr1 st1anoG, y , lo l e perdure ,
ter inquirant et omnino innovare ad servitium Dei et ad utilitatem c o 1~ ayud:: de ios, lo llcyen a l a pcrfecoi n . n~os o~ber
pcrf'ri~taL'lcnt c qu.i on ha ounpl O con O ~ tE buen 00 . bato p~ <_U c
nostram,vel ad omnium christia.norum hominum profectum innovare . ~tu o te~c. al ;o.lard n d - Dios ; el nue o~ro y q uiln huye 'i:lido nc-
deant et, quantum Domino donante prevalent,ad perfectum ueque perdu- gliccnte, n fin de que reciba el oast i~ o que cere oe r~ cibi~ el
ca:nt.Et nobie OOIIlino adnuntient,quis inde certamen bonum boc ad1mple- r efractario , de odo que los d ~o en adol~ t e tenean t~cu~ .

re habusse t ,ut a Deo et a nobis gratum habea.tqui autem neglegens


inde fllerit,u.t talem diaoipl inam perc1p1at,qualem talis sit contemp-
ter ptU"cipere dignus, ita. ut ceteri metum ha.beant amplius.

- 15 2-
- 61 -
- 61-
CA ITIJLAfl :O; , ,- UIJ G Jl
CAPITULARE AQUISGRANENSE
809
809.
i.r~iculo s q,u.Gel s eor emperador decret en el Jl('.l .cio de
Capitula quae domnus :1.mparator Aqu.i.s pal.atio consti t~.ti t de illia " '<:u is~rn, y que se refieren al modo c ouo deberu concluir el
homini bus qui propter eorum culpas ad mortem diiudicati fuerint 1 et juicio de O.<!uell os llombre::J ql.le hab iendo sido condc nl:ld Ot~ a. 11c -
t - y .c.b i~n:::ose le s :po terioroente c onc cclido J. i ndul to de cu.
postea vita eis fuerit concesaa , si ipai iustitiam ab aliie requ.isie- en , rcclc. a ren jt1!3tici.n. a otr os , o al.,:uien a su vez, quisiere
rint aut ab eis ius titiam quaerere voluerit,quali ter nter eos iu- i nve ti,: r em CcrecLo re specto d l los .

ditiUlll terminetur.
1 .:on re- coto aq L cll o.s c s.use.o -., or lll.a q ua d:;uien ftte
l. Primum omnium de illis caueis pro quibue i u.dicatue f u.it ad mor- con e n~tl o r:.. r..uerte , n o :o~ e l: ncde l a.ccr nin uno. reclcn::tci 6n 1 o_
c;_ttE to c1 oo St.I.S '1:-ieu ca, ; n 'm 1 ::!. Tsy de l oo Fr:::.ncos , fueron r i -
tEIIII nu.J.lam potest facere repeti tionem,quia omnes res su.a.e secundum
vin,liccd on _tt bliot.nsnt& . Y ;:i :p o .J tc riorr.~ente a l :;o purUcre ad-
iu.dicium FrancoriJ:lll in pu.blico fuerunt vocatas.Et s i aliquid in poet- qui rir l cc l. ente , despu ~ a uo ba 'l'.Se~e p~rd on~d o l o vid , lo
poilr _ t enor li br _,en te y d f cnrlcr de oc nc rd o con l o. ley . r:o
modum,postquam ei vita concessa est ,cum i ustiti a adquirare potuerit ,
e- ~ zcr ::..cor~-do c o..o tc !Jti :;': O, ni r odr6 o :p- r liD lt - u- cnt=
in aua libertate teneat et defendat secu.ndum l egam . In testimonio non lo., .w" i.Jtr::.doc p <:!r(. ~ dr:i ni otr:::.r J.~ jl1 .t;icin . Y en ct.oo de q tt c
ce a , t srr. in~ re t! l1c deb Frc t o.r a l :;t 1 :im- . 1.nt o , oi a l _ ien =.-i
euecipiatu.r nac nter scabinos legem i udioandam ~ ocum non teneat.Et
r..;" rc ! U ecc jL l'= cnto es flill s o, deb crti prolla rlo c on l ,,a Ol'r.!C s .
si ad ~tttm aliquid ei iudicatum "fuari t qu.od iu.rare debeat 0si
aliquis ipsum eaoramentu.m falsu.m dioere voluer i t ,cu.m arma oontendat.
2 . ~ i d e o u 6s del juicio de l os ~cgistrnd on ~ nl ~ u i~n s~ l e
2. Si alicui post iudic ittm scabiniorum fuerit vita ooncessa.et l llb ic:.ra r c1 cnodo l e. vid:, y po.:: t criorr,cnt
COI:!<: ticr a lc{m d.c -
l i to , , :;;e nc c.rc a s on aterse a ;jui cio nlc ~ ~ do 'lllC est Jl!lUcrto ,
ipse in postmodu.m aliqua mala perpetraverit e t iustitiam reddere no- r ::; n. "" 1~- cn::.l no do b;_ re s _Oll 1or a l a jtlc ticia , '11Fc - GStc-
J.u.erit , dicendo quod mortuus ait et ideo iustitiam reddere non debeat , bl,_c i <lo ne dcb crl suf ir e l cLo t;i r;o ue r _!Ti . er . BC!:tlt'"nci.:l. a
J.n ~!C U.F !Ji ' s onc t ers6 ::cntcJ.'iorncntc . Y e i "!lgui E;n p~rpe: tro.re
sta~est u.t euperiorem iuditium suatineat quod ~tea sustin~;~ ~ae a.l~ ltn , c.1 contrn ~1, en ;j ul:lticis. pour p~n7.i t vaelc r ocln --Cl' eu.
bttit.Et si aliquie advereus eum aliquid ma.le feceri t,secundum aequi- dc;recho EJObr o l a c c:Jusas c onsumod::;s des u4.o que fue CO!.len.cdo e
muerte; con re!: Eo::to e l os c.nteriorcs , r.:s.nt -1 ""e.ne lo 1u e se dc-
tatie ordinem l i oantiam habeat suam iustit1am requirendi de oau.eis
c1 C1 ::rr ib::~ .
pe:rpetratis postquam a.d mortem iudioatus eet ; de praeteriti s maneat,
s i out supra diiudi catum fuit .
3. en rc.::~ r ccto a.l 1- dr n pro~ cripto pl'OVi l'>iDl!:....l c.nte: el llo,"-
) . De latrone forbannito :ut libar hamo qui eu:m sueoepit XV~ br. lib:re 1 u c. l o :Jbc:.r.::;t1 , de b e:r~ f!'.(!Or 1 5 euc:.lc1oJJ; c:l :Ji ervo l ' C-
cibi r ' 120 3~o tcs .
componat,et~ CXX percuasionibus vapuletur.
4 . uc el conde quG pros criba a un l a dl' n , dcbor. noti f'ic t:r
4. Ut ~ qu.i latronem in forba.nno miseri t vioinis suis comi ti- l o.t c om f'1 vecinos q ue t a l l udl n ~ t fuGl'.:J. de l a ley , '(:::r e
bus notum faciat,eundem J.atronem a se ess e forbannitum,ut illi eum no l o alberg ue .
non recipiant.
5. ue ninc h~brc libre est~ oblig2 do a aaiz tir o l~~
5. Ut nullus aliua de liberis homni bus ad plac itum ve,l ad mallum b lee o 0.1 tribunal condal , excepto los jueces y loo func:l. on;;r:i.os
dal condGdO , ~ ino aQuGl Que deba rccl~or su c ausa o c onte~tar
venire cogatur,exoepvis scabinis et vassis comitum,n1ai qui cau.eam un interrog~:torio .
suam aut quaerere debet aut respondare~

- 15_, _
- 153-
6 . Ut testea ad tGstimonium dicend.wn praemi o non conducantur,et u.t nul.- 6 . i.''lle los teotigos n o secm convooadoe o O..a r testimonio n eclio.n-
t e aob OO'Ilo 1 y que nadie preste tes timoni o o jure sino en ilyU.ll s .
~us teatimonium dicat aut aaoramsntum iuret nisi ieiunus.Et ut t estes , Los testig os , antes de prestar jurs.mento, debern eer o;: 11-uo:::
priuaquam 1urent ,separatim diecuc iantur ,quid d1cere velint de i lla re unde ~ or separad o s obre l o que dese e declarar a cerc a d~l asunto sobr
Bl que deban dar su teotinonio .
te stimonium reddere debent .

7. Ut nullus quislibet missus noster neque comes neque iudex nequ.e 7 . u e nnsn Gnvirulo Dueo1;ro , --.Qru],_e, intendente o j u o di:f'i -
scabineus cuiuslibst iustitiam dilatare praeeumat,si statiln adimpleta ro lu justicia debid... a otro si de. inmcdi ot o pLtdiera o.dr.nis :.r-
aelc correctamente; p or eso, no p odr a c eptar soborno de ninctl
poterit esse eecundum ractitudinem ;nequ.e praemia pro hoc a quolibet ho bro , con pre texto alguno .
h emi na per aliquod inganium aocipere praesumat .

8. Ut meroatus di e dominic o i n nuLlO loco habeatur niei ubi antiqui- . tt ol d "' do ine o en nin;tm lucor funciono el ,., crcndo , e::-
tus f ui t et legitime esse debet . c t donde dcodc tic 1 0 atr~s lo hubo y ea l c 1ti~ o .

9 . Ut nullua cogatur ad pontem ire ad flumen traneeundum propter 9. n~ i c ao


u '"' oru:;o'r r.n
ro - otivo del
o n!.'
tolonei cauaam , quando illo in nlio ~oco compendiosius illud f lu:men o~otu f L
\c do. cruzarlo . el
tre.nairs potsst . Sim.iliter et in plano c ampo , ub1 :pone nao tre i ectus puente no ea utiliz~do,
ef;lt, i b i omnimodis praecipirnus ut teloneum non eJtigatur .

10. Ut preebiter qui sa.nctu:m crisma donaverit ad iudicium s ubyer- 10 . uc el Pre!:h:l:"tcro q ue; l.c.yu impu;_ to el os.nto cr~~ma co 1~
i n t enc i 11 de clter::or une sentenci " judicit..l , I icrd.a. 01.1 L1CJ.lO c1 ::-
tGndum ,pos tquam ds gradu. suo expoliatus fuer it, manum amittat. us de ocr depnca to de ::lt car ~ o .
l ;L . Ui iudices,advocat1, praepoei ti, e en tenarii, scabinii quales 11. .uc p-r~ ajcrcar los oficioo de intendente, bo~ ado~
sito~ jlc::; , seWJ. dasi'-'11 do:J loo nc ore::: lloJ.,bre::; uo puedan 11.:::.-
meliores 1nveniri possunt et Deum timentes ,conatituantur ad sua mi- 11 rse y que se tcmcrocoo de Dios .
nisteria s~ercenda. .

12 . Ut nemo propter c upidi tatem pecunias et proter avari ti~'' 12 . u e m .dic , p or e o icic o G1Var1. cia , cuerde tm ~~~'l- cio CO!' 1
i.ntenci n da p odar rec:Lbi:L' en el ft turo el d oble o el tripJ.c , c ino
suom pri us de tiU' pretio Bt futura questione s1b1 praeparet,ut duplum flUC or ol cc..ntrcrio, s61o l)Odr conprar los r>rodLtotos proocn1a. u .
vel tripl um tune recipiat,sed t une tantum quando fructum praeaens est
illos conparet .

1 3. Ut in locis ubi ~ publicas babera solent.tactum tale cons- 13 .uc e n lo~ 1 '"Cl.'cs donde oucl1n convoc ro e 1::: ~ ~ n:nnblecs
rt bl:lc c s, e construya un tech o, quc pt1cda Elllple rae para c umpl:l.l'
tituatur ,quod in hiberno -et i n aestate ad plac itos obeervandos Qeus con l es "st:':r.lbleo.s en 1nvier110 y verano .
eaea poesit .

1 4 . Ut sacramenta quoa ad palatiwn fuerunt adhrem.i ta 1n palati o 14 . ttc los jurcnontoo <tue lli'l'Ul sido erig idos en pal-c io Of:
cf ect ~n en el mi ~ o p~lnci0 7 y oi lo~ hombreo Que deb en jur ~
perficiantur ;et si consacramental ea h omines curn i pso venire renuerint, jnntc tent;e se rchuo r en o pr.:;sento.rse con .tlt:;ui cn, :.e l os obli-
iu.osione dominica cum indiclll.o aut sigi~l o ad pa1at i.um venire cogantur . "'t:: r- or orden del sobcornno a presentnrse en polc.nio , med.ion-
to notG. o n::lndCJ"liento eell.udo .

- 15 1 -
- 62 -
- 62 -
CAPITULARE r.:ISSORUi'IJ AQUISGRAN I:.NS E PR!f.'lillli
PI'lD
809.
809
De eoclesiie nondum bene reatauratis . l . Sobre loa i f,leaiaa que atl no han sido bien reatcurodas .

2 . De causis quaa cotidie non c esaant . 2 , Jobrc lns causas que di~i~ente se oriGinan .
3 . De paoe latronum. 3. Sobre el e ot - o de los 1-drone~ .

4. De concordia fidslium nostrorum . 4 . Jobre l a conconlio entra nu o,t;roo 1'1e1t'l s .

5 . De fug1tiv1s quos non cessant recipere et abacondere. 5. J oore lo::: fu-i ti vos n loe ctuc no cesnn lis aco.:;ar y oc 1 t ~ ...

6 . De vagia r-aregrinia . 6 . :;ore los pcrG:;:rrinoo ver btndo.s.

1. De homicidiis . 7. Sobre lon l1ot.ioidioo.


8. De monetia et mensuri:;~ r.todiorwn vel aiet.ariorum .
.. obre l o. s . onecl c.s y las no didas dG modio:;: y sot -ros .
9. De benaficiis nostris non bene condrictie . 9 . :io rE. nue ::tros l~Emeficioo que no eotn bien cul t:i,lltlcloo.

10 . De c lsr icis et vaeaallia ut nullus sine licentia domini sui 10. Jobrc loa clri c oo vcscJ.lo<J; C!tte na!tie se , dnitido por
otro sin el per:miao de su seiior ,
rscipiatur.

11, De msziban,ut unusquisque comis alio mandet ut nullus eum reci- 11. uobr G el proocri pto; qu todo conclG notifique o loa ot1oo
Dere audeat ; ai 11ber aum susceperit,so11dos XV conponat;si aervua, par'- ue. nadie le acoja; si un h ore libro lo a t1r. i ti ere , cbcr (
p~c.r 15 ~; c;i fuGre tm~, recibir 120 ~~o tcs y ele-
C.-: ctus accipiat et insuper dinidi um caput tundatur . "" ~< o Ele le rn ar " 1 itad ele su c abeza.. ~,

12 . Ut nullua abeque ius t itia pauperam et i nopem expoliare presu.- 12 . u e. nadie despoje injustc~cnte al ~obre y al indic cntc .
me.t .

13. Ut nullus ad placitum venire cogatur niai qu.i causam habet ad 13 . ue nadie sea obli w ~do a prG:::Gnterse a l tribtmc.l ;ino t}uio 1
daba reclcu~ en una caucn , excepto los jueces .
querendam,exceptis acabinis.

14 . Ut nullus a udeat prestare adiutorium ei qui male feoit, 14 . "}ue nvdic ose ~ Gd::::.r a Ull L1l'.11Jcchor .

15 , Ut missi nastri per Dei misericordiam vi1:111ter in Ol!lilibus agant . 15 . uc; mte ::;t:ra:; enviaclos. por la nisericordi o de Dior.; . octt n
con fortn leza on todt;ts ou:J funoione.o .
16 . De testibus , sicut in anterioribu.s capitulis continGtur,ut ieitl-
16 uG los te::;tigoc, co .o consta en a.rticuloo ::mteriorcs , '-31:::-
ni ad placitum ven1ant , e t postquam comederint ne o testimonium dicere ton u tribunal on ayuno.s; despu~s de concr no podr.n dar to:yl;i ,o-
nio ni j urur .
neo saoramentum iurare possent .

- 15 5-
- 155-
17. Ut nullus praemium recipiat propter iustitiam tollendam. 1 7. Que nadie reciba soborno para anular la justi cia.

18 . De mercatis ut in die dominico non agantur,sed in diebus in 18. Sobre l o ~ mercados; qua no se ne~ocie en doni~o, oino en
a quellos d as en q ue todos trt?.bo.jan e.11 labores de sus sefiores .
qui bus homines ad opus dominorum suorum debent operari.

19. De pontibus et viis,ut nullus ubi toloneum accipiat. 1 9 .. Sobra los puentes y caminos que n aclie cobre ~ en l'e-
g 1onea donde se p uede. cru:;m.r :por otro 1u~:ar . .
20 . Ut omnes iud1t1um Dei credant absque dubitations. 20 . :ue todos a cepten sin dttdar el juicio de Di os .

21. Si presbit r crisma dederi t,ab epiecop o degradetur et postmo- 21. "ue si un presb t ero entregare el santo cri sma . ece aeG __
dado r or s u o i:m o y pe terioroente pierda :;.m mno rmte e~ j ue:::: .
dtto ad i udice m manu pcrdat.

22 . Ut vicedomini,preposi t i ,advoc ati bcni et veraces et mansu.o ti 22 . ua eli j<'.n n o.; ordon oa, pre u si tos ;p prcc tU'""d orea bucno .:J ,
vcr., ces y an:a bles con el conde y el. !)Ueblo .
cuo comite e t populo slig entur .

23 . Si vero advocatus sacramen"tum contra alium habuerit et iura.re 23 . ~ ue s i un pr oc~-.dor,. obliG::<do a :proetsr 1nr " ~nto contr ['
otro no Plld:l.erc h :Jcerlo, no _ or e:J o IJier da eu b enefici o .
n on potueri t , propter h oc benefic ium suum non perdat .

24. De debitie pauperum anter1oribua e.t negotia facienda antequam 24. Sobre l oo deud e =toriores de los pobres y l ao trst..,tiv:::s
de nq:ocios que sr.;: ree.J.i~r:.n mltes dG cosec e.r los frutoo: s o c-
:fructurn col l egatur;omnino ina:ntea cavenda; Ut unusquisque preaenti bcn avi tc.r a bsolu t=ent e . Calla LtnO, e s te al'! o, elebe J a;yudar .... ::a ~
rumo sive liberwn sive eervum suum de :famia inopia ad.i utorium p:;.;beat . servidores, s e - J.ibre, seo. eecl vo , en eus nE:ceeidc.des ncrc ., u c
no su:!:'ran anbre . ,.-
25. Ut loca ubi pl aoita es.se deben,bene restaurare faciant,aiout 25 . ue loe l l)bl!rea donde deben re t:!li:;u;,sc l ns oea.oble:ls E:e
l'eeiir' uren, co; .o lo hemos dich o de viva voz .
ore proprio diximus .

26 . lle tradi tionibus ut in abscondito n on fiant proter conturba- 26 . uc l s tronsaccion es co._erc ic.J.ea no se rco.liccn en sccl'G-
to r~r~ evi~r d:l.versos problecaa.
tienes diversas .
i; '.:
27. Ut nullus comparationem faciat cum paupere . dolose nis~ "~~~ ius- 27 .
ue n::;.dic comercie
acuerdo con l e l~y .
i'r~udtllentanGnte con un . pobre sino ae
ticie .

28 . Ut poatquam quisque ad mortem fueri t i udicatua,neque iudex 28. Deopu s 'lUe aJ.cui en hoya sido condetlado u nuertc, no odr~

f iat neque ecabini us neque t e stis naque ad sacramEmtum re:oi piatur;


s~r nornbred ~ ~tendente ni juez, ni r odr~ ser te.oti,:: o ni
.::.cr oc c r-
t do ~~>n un JUJ..cio; no ob ::.t~ nte ,cunndo otros deban jur::..:;::r ~ -1 lle-
oca. uncle a lii iurare debent , ipae s e mper ad iudicium Dei examinandus bol.''' :prescnt~rse p:..r- ::;er exe.t!Jinndo en col ju.icio do Dioo .
acce da t .

29 . Sacramenta vero quae ad palatium fuerint iudi cata ut ibidem 29 . r~ o s ;i L" iC io s cc lEbr do::; Gn ps.l acio deben te Llnl'SG a ll:L
finiantur .

-15 6-
- l ~G -
- 63 - - 63 -

CAPI TULARE MI SORU!tl AQUISGRANENSE ALTERill>.l . SMUifD1c Cfo ::'ITIJL,IR llE li.QUISGlWJ PJtRA M 3 LNVIP__,QS
809
809.
l . Acerca de las iglesias no bien restauradas .
De eccleeiia non bene reatauratis .
2 . Acerco de lna causas ~ue dinriamgnte se originan .
2 . De oaueie que cotidie non cessant.
3. Acerca de la concordia entre nuestros eervidorsq .
3. De concordia f1del1urn noetrorum .
4 . !.oe!co. de los f'w:;itivos a quienes no dejan de 1ecibir y ec-
4 . De fugitivis quoe non oessant rec ipere et abscondere. condcr .
5 . l.corc ll de los :Peregrinos vee bundoo .
') . Da va,gis peregr1n1s.
6. ACGrca de los ho icidioo .
6 . Ds h omic idiis .
7. Con respecto a l a s __oneclas; <ltteda est .:~blacido _UE nadie r c-
7. De monetis statutum eat ut nullus audeat denarium merum et bens chncc el den .rio lec;:!tin o, de peso exacto; y q1en 1 l' iciera, d
pensantem reieotarra; et qu.i hoo facere presumpeeri t, si lber :tuer it , es ho bre libro. debcr6 1' !}'ar el~ del sob<.J~: no, oi ea ~
s tur:J. di;; cipl in:> cor 'o 1 . Y en el co.so de ' uc en el. condado y ju-
bnnnwn conponat,si servu.s ,corporali disciplina sub iaceat. t i n cuiua- ri :;; "icci n de. a l ,:uien oc llall e un ~ d e or 10 del sobcr;-:no,
cunque oomita.tum et potestate inventum fuerit et denarius ex doninica leg tiuo y de p eso oxncto, r_u c fn cra roch ozcdo, Gl ob i :::po , el e _
o el conde en cuy juris diccin, oo. o dij i oos, u -ra <:ncontrc.clo ~
~ aneta ben& merus et pensantes reiectaverit,spiscopus,abba a~t comes, tardnre en corre ir esto, ser :priva do de su. dignid::! d .
in Clliuali l:let po te.s tate u t diximus inventi f ueri t et hoo Gmandara dis-
tu1lerint,h onore priventur.
8 .' CGl'O " de l OS Dedlns e !!:!Odi Os O SCJ:tO!riOB.
8 . De mensuris modiorum val sistariorum.
9. /.c erca de nuc::: tre s ts rri t e>rio:J ot or_,ado o t tl.lo de bcnc r -
El
9. De beneficiis nostris non bene condriotis. ....219 que. no cs tl.lll bien cul -~ivo.dos . ~,
10 . , ccrc:;. d e l e. h o3pita.l i llad ~' r e ceJ)ci n de lor: v :i L.~ or o o, -t 1-
1
lO . De ll o!i.l pi tali te.te et ausc eptiona i terantiu:m t am misaorum nos tro- to de mtc ..: tro;:, ~. como de l oo de ..:.o bueno s s ervidores ,
rum quan ralicorum bonorum h ominum .

11 . Quod mieses nostros ad vicem noatram mittimus .


12 . :.cer cc. de loo c1ue .n:mden el vino y -1 tri~ o 01t e o de co oc-
12. De illis qui vinum et ali.IIOnam vendunt antequam col ligan tur et c1J:.:~ rlo s
y p or estr rs.z n e& onpob:recen,
per heno occaaionem pauperes efi'iciantu.r .
13 . Con re specto e. loo judos; e ltedc. estcblccit1o c:tttc si un ,it~
13. De i udarais cons titutum est,ut si al.iquie udeua super christia- d::[o presants.re tms. querella oontro un cris t i ano y a - lo ju~ ro
no propter suam querell sm aliqud i nterpellaverit et cum testbus fuerit con t estigo; 1 e.r<:. prorer el ce. o o, c.l or;i.:Jti::mo le son suf'icicn-
tes tl'eO te s ti ~ oc id6neos, an t cnto que al j udo deber t ener .
ei 1ucl1catum ad:probare,II I taste:;J id one i cristiani illi sufficiant,et cu.atro , nueve o :::iGte , de acuerdo con la :Lr.1 ort mci d c:; l astmto .
hnbeat iudeus secundum eetimationem rei IIII aut VIIII,aut VII . Si varo Fero Eli W1 cri oti1:111o llev.ar e a juicio a un judo rara in te . el
lo ~or cua lqu.iBr aSLm to , i ~ualnwnte le es suficien t e nreeentelse
christianus iud.eum int er ~ l lar e vol uerit et de qualibet re,s1mil1ter uon tres te:sti; os cl'is tianos i d6neos o trG:s judos . 1eda estc-
cum tribus teetibus idoneis christianis vel tr ibus iudeis i lli suffi- blccid u q tto nir~~lin judo poclr~ ocupar en sus laboreo e un cri r.;-
ti~o en dia doru i~o ; y ai se descubriere ~ue loEJ eoplea , el ju-
c i at . Statutum est,ut nullus de iudeis in die dominica cbristianum h o- do perder lo que haya pagado p or eso, y el cristi ano debe r, oer
minem in suo opere coll ocare presumat; et ai re.pertum :tueri t et cono- casti g ad o de: DOdo taJ. que en dO!l IJGO n adi e oe atrcva a r eali zar
trabajos sErviles.
caverit ,JJsrdat ipse iudeus quod proinde d.ederit , et i pse c br istianus
f'i at correptu.a,ita ut alii in die dominica opus servili agera non au-
deant.

- 1'} 7-
- 57-
- 64 -
- 64 -
lR ..L.HA Ct..P! .~: -~D: :U~. UT.3G::> ; Pl,Rh LO:; illWI'illOS
C-A.PITU LARE P.USSORur.~ AQUISGRANENSE PRDiiUM. 610

810.
l . Con respect o o los clemcndantes que provocan t:Jrr:.v-e es~o::."bo
De olamatoribua qui megnum 1mpedimentum faciunt in palatio ad aures e1t p-locio ante el aeior emperador.
domni i mperatoria .
2 . tte loa enviados o lo~ con.d es env en a su voz ~s l evdoo
2. Ut~ sive comites illorum mis!';loa tranemittant contra illoe contr ::.qucllos que divu:lg po1~ todas partas ous enouot s , JY'-!;"~

qui r.tentiendo vadunt,ut eoe conv incant , roi\1t::-:r;-loo.


3 . utt al jtcio sobre propiedad o libertad de alcuion no '1 e-
3. Ut ante v:ioar;ium st centenarium de proprietate aut li'oertats do concluido nte el vicario o el centuri n . sino- s iempre en rc-
SE:!lcin de loo enviados i mpcrialea o do loo condes ,
iLtdioiu.m non terminetur aut adquira.tur,nisi sempsr in praesenti a mis-
sorum imperial um aut in praesentia comitum,
4 . Con reopccto a los 11onicidioo perprei:ado:; d\ rant el l'C-
4 . De homicidiis f'actis anno prassenti inter vulgares homincs, oentc afie> entre loo honbres del Lteblo erp rcitmdo cie1t o polvo
ort iGro .
qLtaa propter pulverem mortalem acta sunt .
5 . !uc los sacerdotes o.couse j en al :pueblo q aG d lir. o ~ncs ~
5. Ut sacerdotes admoneant populum ut aelemos inam dent et orat i o- ore p a impedir l as plo~as que con frecucnci puocccn?~ ~ or nrc ~
tro o pecados .
no:;~ facian:t propter diversas plagas quas aasidue pro peccatie pat imur ,
6 . uc los zno o m::cerdotEJs , c~do Ltno ecg~ J :m c or o. oe c-
6 . Ut i -psi sacer dotss unuaquisqus secundwn ordinem euum praedicare f'n re en- or prediccr y enoe.~?.r a 1:::. col! Ltnidad que se les h enoo-
endc:o .
et docere studeat plebem sibi c ommis sam .
7 , Con res ccto a l e o nbri 2.~u ez auo mlte todo loe s ii orc a ..,e
7 . De ebrietate,ut primum omni um seniores semetipsos exinde vetent l prolJib:J.n s miamos, y luc,::;; a. lo~ dar:u1s, lt ODtr dolea a stto
sttbol"dino.dos G j e .nlos d oob:dsad . r.; ;,
et eorum iunioree exemplum bonae s obtietatis ostenda:nt . ~ ~ ,
: todos en enc;re.l ae lel3 cleb~> conoejur , ::Jc r r - le t:ctolj -
e. Admonendi sunt omnss seneralitsr secundum euangelicam auctoritat ea , ' d cv;;.nc lica , tu~ de tal n odo brillen su::; obras nntc lo~ hor:-

ut eic l uceant opera ve atre. coram hominibua tut glorificent patrem vee- brc:::; que c larifiquen el :adre q_ue est:! en loo cicloe .

trum qui -in coelie est.


9 . aspecto a los furi tivos quE: hml ido :r>e t cnido:::: y se n
9. De fUitivis qui per diversas provintias detenti et occulta~i ocul t nuo en di. r;;o.o provincic.EJ contr ::~ rinno l es 6rdcmes del oc-
:lor eml>c>rodor , CJ.uad e~t~b l c cido u CJ.Uienoo t;m odel:::nte lon -cc-
contra praeceptum domni imperatori a sunt , ut qui eos post pr aeteri turn
jillt o retell[;o.n, dE.ber6l p-_:;ar t::l bo.ndo i mpe rial.
tempus auscepit a.ut re~:i.net~ dominicum oomponat .
lO . Con ri'ilspect o u la~ y le jnnticia ilsntro del reino, OE:
10 . De J_)ace et illstitia infra patriam,sicut sae'Pe per aJ.ia capi tul": h~ de cw:tplir lo que con frf'-cuencia, JlOr edio dE. v"tro s o~pi tuJ..:...-
res , oe b::c oruel'!lldo .
iussi adimpl etwJ f at.
11. Con respecto a loa l adrones que tienen _,-ran no1;oriodcd: oc
11. De latroni'ous qui magnam habent blasphemiam :quicumque aliquem eota blcce qtto Q.uienquicra qua aprese a ::llg;uno de clloz no puc~c "'
ex i:psis conpra.ehenderit,nullum dampnum exinde pat iatur. por ell o dail o alcuno .

-l58-
12 . Que lo:J enviados investiguen diligentemente lo referente
12. De haribanno ,ut dil1genter inqu.i rant missi.Qui hoste.m :f'aoere a~ ~. ~uien pudo cumr lir con el servicio de hueste y no lo
p otuit et non :facit, ipsum ~ componat ei habe t unde oomponere h1zo, dF.bem pagar el~ si t1.ene nedios para ello; en caso
contrari o, deber cvaJ..ar su pag o y ser~ anotado en un breve; "JOr
pos:;it;et si non habuerit unde componere valeat,rewad1e.tum :f'iat et e st o n o se le ha de exigir nada h asta que su ca.ao llegue a oonO-
inbreviatum et nih il pro hoc exhactatum fiat uaque dum ad notitiam c il:.dento del s e or emperador .
dornni imperatoria veniat.
1 3 . uienes hBynn cor:1etid o heris1iz deber61 enviar a1 rey stl.:J
13. Herisliz qui faotum habent par fideiussores ad regem mit t antur, ~:m tes .
1 4 . Acerc a de loa beneficios ~.bandoned os y las pror iedail.eo I.Jl'i -
14 . De benefi oiis destructis et alodia rrstauratis . v~das res t sur2dna .
15. Respecto a las tao<ts jl'.dioialGs que se 11an ck e. iei r .
15, De freda exigenda.
16. De la nade ra para construir n eves .
16 . De materia ad naves :faciendas .
17. Con respecto al. baj o pu blo, orden" to a cu.e c rde. uno 1 kme
17 , ile vul.geri populo , ut unusquisqus Sl,lOS iuni oree dis tringat,1,1t C l,li<1o<los~lEn~ e lo otencii.Jn de ou,13 sub ordinado s , !Hll"a 'ltu:. c aCia ve:..:
oli us se me.l iua oboediant et con.senti ant mandatis et :;.T aeceptis i.m- ll'.Gjor cbodazc:n y a cep ten 1oi:l IJmldrltoe y pr~;:cept o s pcrio1es .
perialibua .
1 De las l L ot::n~s l_ue debe.rcn oer envi<:l{ ue e Jernwl~n :p~ e
18. De e lemosina mi ttenda ad Hierusalem propter aecclesias Dei r oat: urcr l o :; i _le:;ic s de ~io~ .
reat<J.uranda.s .
19 . ue n .di c;: apruebe u lo~ m::v ados sino CJ.I,lG le oJ)oiiga 1~ . ~ :cr
19, Ut nullua homin~s malignos consentiat.sad magia in quantum reoistenciu ,
potest res istat.
20. ue l os p obres, llu.rf'anos y~ t en;..o.n l.,_~ de .Di o;;; ,
20 . Ut pauperes,orfan.i et viduae et eocleaiae Dei paoem habeant,

- 159- - 159-
- 65 -
- 65 -
e .::"..~- .t .' ro... vr.
CA I TULARE r.!I SSORUitl AQUISGRANENS E SECUNDUJ'.I .
e10
810.
l. todo t. e o ,
De tri bul atione geners li quam patimur omnee 1 id ast de mortal i tat e co, l id c. ... .
ani.t.Jalium et ceteris plagi e.
"- re de 1 uno. d(;
2. De praedicatione per singu1a.s parroechias.
J. ce
3. DG eu.a::n,gelio,ut luceat 1ux vestra. coram hominibus . o r
evitnr e 1- ric.:l n .
4. De omnibue vitiifl et ebrietate fugiendum.

5. De eemetipeo et sua f amilia unusqu1aque corrigendum,


G. De orationibus in invicem facient 1bue.
7. De 1nnocentibus ocoieis inquirendum .
8. De clamatoribue,q,uomodo cast i gentur .

9. De beneficia non bene oondricta inquirendum.


1
10. De mendacia et periuria. cavenda, r o
11 . e el
11. De hsribenno oxi g endo,
- .., p<
12 . e e do ,u den pe ~1 .
12 . De pauperibue qui m1nime eo1vere possunt.
13 . el
1 3. De ~ exigencl a.
i ron
1 4 . De hie qui heri eliz fecerunt,ut fideiussores donsnt.
o r el
15 . De res et manc i pia,ut ante vicariie et eentenar11s non conqui-
rcnt~tr .

1 6 . De 1atronibus,quomodo dietringantur.
16 . e 'e: 1 1 rcnr. . c6 o e le. e ti r

- l GO- - GO-
- 66 -
- 66 -
'CL .... 1
CAPITULA DE MI SSORUM OFFICIIS
810
810.

Ca:p. l. Ut tales sint mis!ili in le:;atione sua,sicut decet esse mis-


...QQ.!l imperatoria strenu:o.s, et perficiant quod eie iniu:nci;um fue.r i t aut,
si non potuerint,donmo impsratori notum faciant quae dif':f1cultas e is
resietat,ne illud perficere possint.

2 . Ut quicqud de eiu.s iussione cuilibet praecipere e t commsndare


debcnt,pote s'tative annuncient a.tque pra.eoipiant;et non sib1 faciant
coc i oa inferioris ordinis homines,qui semper inde retro res qi.Uiles-
cumque tractare volunt,~ed illos sibi soci ent qui ad effectum unam-
quamcue rem deduoi cupiunt .

3. Quando iust1 t1a.m pauperibus facere iusserint, semel a ut b~-~

:praecipiant ut iustitia facta fiat,tertia. v1ce,s1 nondum factum est,


ipsi pergant ad locum et ad h ominem qui iua ti tiam facere no1uit et
cum virtute tol1ant ab eo quod iniuste al tsri tuli t et r8ddant 1111
cuiLw per iust1tiam esse ebuit.

4 . Uii qui bannum domni imperator ia vel freda dare debet,a=:l,pia,... d 1


lf
t ur 111a solutio et a d eum ini'eratur,ut ipse tan.en det cuicumque ei
pl acuerit .

5. Quicumque illis iustitiam facere volentibus reeietere conatus


ftt~tti t, domno i:mperaiiori annunciant . Si.lidli ter quicumque e ontra ius-
titmn alteri in placito defendera voluerit,l6g itimmn poenam inc~t

rrat,cuiuslibet homo sit,sive domni impsratoris sive cui11bet fi-


liorUil et filiarum ve1 ceterorum potentium h ominum .
- 67 -

- 67-

CAPITULA PER r.USS OS COGNITA FACIENDA


80 3 - 81 3
803 - 813.

en con crr en te no purtco ccto


Haec capitula misei nos tri cogni ta faciant omnbus in omnee partes.
--uclo 1 nt-: ,
Ut null11e ad rnallum v 1 ad placi tum inf'ra patria arma, id est ecu.- i to .
tuo et 1ancsam,portet.

2 . De latronibue . Quic umque post miseam senoti Iohannis baptiste


ln.troni mans1onem dedi t,ai Francue eet,cum duodecim similibus F"l'mlcis
iuret,quod le.tronem eum fuiese non eciret,licet pater e1ue sit aut
r a ter aut propinquus.Si hoc iurare non potuerit et e.b alico convi c-
tua :ruari"t,quod latronem in oepicio suace p1 eeet,qua.si latro et infi-
de l ie iudicetur;quia qui latro eet i n:fidellis eet noster et Francorum,
et qui il1um suscipi t airnilis eet illi.Si autem audivit quod latro
f usset et tamen non sci t pro firmiter,aut iuret so1ua quod numquam
trooinio .
e um audiseet nec per varitat em nec per mendatium 1atronem,aut ait
paratus,ei ill e de lat rocinio postea convictus f uerit,ut s imi~i ter

tlamnetur .
- ,_~ ~ '
cnto - "-~ ~ aJ
3. Ut nttllus conparet caba llum, bovem aut iumentum vel alia,ms1 r:;rtcnr::c , ' .,t'c viYr
i llum honinem cQgnoacat qui ei vend1d1t,a~t de quo pago est val ubi
mnnet a.ut q~is eet eius senior.
r,cdizcs .
4, De adventiciis ut,cum mieei nostri ad placitu.m noetrum venari nt, bor o nso
ha beant desc r i:ptum quenti adventicii sunt in eoruo mieeatico et de uo oc orco .
quo pago aunt et nomina eorum,et qui sunt eorwn seniorea.

5 . Sirniliter direximue~ in Aequitania at I.angobardia,.ut om.-


noo fuzi tivos et advent icios ad nostrum placitum adducant.
lt: otro
6 . Quicumq_ue hta ca pi tu.la haba t, ad alio s -~ ea trrm.smi ttat no e
qui non habent,ut nuJ.la excusatio de i g;norantia fiat .

- 162-
- 162-
- 68 -
- 68 -
CAP ITULA AD LEGEM BAIWARIORUM ADDITA.

801 - 813. 801 - 613

rt cu os que el ser or Carlos , ncrG oi mo emperador, or.... c:,H~


Co.pitula que.e ad legem Baivariorum domnas ICarolus aerenissimu.a QU se aad i er~n a 1. l ~y de los E varas , a f i n uc que qui~n . -
;i.mperator e.ddera iussit,ut~ ipsius quislibet inruperU conpo- l o.rc su bando : ::l[,'UC lo e tcl.:leci do .
nere dabeat .

l . Ue lu. i l c:J i n , l c.s Vi t.dr>s , los hu{ rfcnou y fabreo e;Ocen ele
Ut aeccleeia,vid.uae,o.r .fani,vel minus potentes pacErlirn~eant;et u.bi- vcru~ccr~ pa~; oi e. to no ~ liere, qe .dcbcr ' n' o.r sc.scntu
cunque fueri t infractum,sexaginta solidis componatu.r . ~- --
2 . ue: nndic en lG. cor:....rca cre.ctL rnrto o neto;:; ck e.tropc:llo
2. Ut raptum vel vim per ooJ.ilcta. homillum et incendia infra patriam c or ru1 o_ ar:t..dos , e provo_ue incendios ; tk lo contrario d bcr!
neme faoere praesumat et qui boc commieeri t, se:x;aginta solidos in =une~ de scsent 2 suel do!' .

bsnnum nostrum conponat .


icr infri~icrc la orJcn re~ e c~rvicio il~-
3. Similiter et qu.i iuaeionem regiam in hoate bennitua inruperit . tar
stoo ocho art Cl' o i.ebcr 'n observarse co. o prccc t9s ccr;;c-
Haec octo capitula in assidu.i-tate;reliqua autem reservata sunt re- tuo .. 'e l a ley; lo~ (' " e c. t::U rezerv::do ... o lo reye;jj; :;:;- r ur
c ibus ,u.t i psi potestatem hobaa.nt nominativae demandare,unde axire de- t Il[;rn e1 rcs c. te 1 otc~tad e andor l o que dE.b : ccrcc .

bent.
t.. . Con res.(" to t. lo::," l ... itido~ or ..:linero , ~i icn los
4. De denarialibua,ut ei quis eos occiderit reg1 conponantur . e::n:-i,_ re dd:.c r :. re ::..r..cr el d ~.o e: 1sado q:, ndo 1:::1 I.Ll ta rr:c..J. .
5. I ::1 (" te, con rc~.JCcto ~ lo .uro l:" ::n obteniJo la li
5 . Si mil iter de bis qui per cartatn in scclesia. iuxta altm-~ .dimis- i...rrtc. carta de . m LA i ... in en le ic:l e: ~t.r.to :::,1 ""'~-;r ' ..,e ~ -
.. ~,
1 t
ter ' ' crl~ ultare""l-;,CU8rcntr'sneJ.dos .
oi eunt 1iber1,cum quadraginta solidia r-egi conpone.ntu.r ,
G. T~ ~ i l n ' bn ' 1, .. cr l r. ul t recl ie current -u el es, _
6 . Illi vsro qui per cartam ingenuitatis dinissi sunt liberi,ubi que cbtu;iercn c~ta de , ~111 isi Cn, cun uc.. no . o; n tu::;~..;, ao nin
nullum patrocinium et defeneionem non elegerint, sim.i li ter regi con- na rotecci ( r i =r ro .

pon antur quadraginta solidis .


7. L~( ncJi<. acepte P un cJ. <:': r o il. el consent nto ele El'.
7. Ut c l ericum namo recipere attdeat sine conaensu episcop1 au.i;et Q...!..i_Q ; y i el uien yn lo 1 t. ierc UL i tido , cunnclo te _ ~ lo. J.; e -
si eum aliquis accep tum habet,quando lioentia ipsius episcopi fuerit, ci~ .e u olli o, no Cober .: .cer otro coca cinc conducirlo n ~;
pc~o.' el r .u<. oc d i ct inr: si es dif'"Po .
uliter n on fac iat niai eum eius praesentiae perecr~.tta.ndu.m ai dignus
fu~rit deducatur.

- 163- -16 3-
- 69 -
- 69 -
CAP ITULARE BAII'i AR!Cill1i .
"' L'1..J. R v, RA

c irca a. 810 ? 810

Et hoc rnissi nos tri ante nati vi tatem Domini omnibus e ogni ta fa.ciant . ruestros envi ados notif i quen es to a todos antes de l a Navidcd
del uefior.

In primis omnium iubendum sst,ut habeant aecclesiae earum iusti- 1 . Ln pri cr lllf:ar , debe ordenE: oe que en los i c;J.en i os ce debe-
r# adl-ini tror 1. j~;.;tici~ , tonto zoLre los vidns de cus r bi to1-
tie.e,tam invita illorum qui habita.nt in i:pais acclesiie quarnque in tes CO!:'O oobrr su dinaro y ..;us llicnes .
pecuniie et subatantiia eorum.

2, Ut omnes episcopi potestativa secundum regulam canonioam do- 2 . 'lie todos lo- obL. rpo:J con .1 na pote: .... tcd se.:;n la noi'll'a e -
nnica eno81cn y robiarnen en sus j r i sdi cc i ones , tonto sobre :lclo
ceant et regant eorum ministeria,tam in rnonaeteri ie virorum quanque r oncst rio~ df. varones e o.:. o de doncellas , o los prc b{ ter o rur:i-
et puel larum vel in forenais presbi teria se u reliquo populo Dei. les y el restcnte puc.blo ele ios .

J . Ut viduae,orfani et minua potentes sub Dei defensione et nos- 3. uc l c.s 'l.iL' c.s , hurfano., y dcsw. 'r.2.tlo::- ten ~y .jtoti-
cit ll o 1 ::> dcfense. de ':j_o::; y dG nuc tr" protecci6n .
tro rnun.d eburdo pacem habeant et eorum iusti tia .

4. Ut episcopi cum comitibue stent et comites cum epiecopi a,ut 4. ue: lo:,; ob i - o::; e.Jtn con ::::us condes. ~tos con su~ cbi -
oo. , .vr- ue uno~ y otro!:i p edruJ ejercer plcn&entc DU rninL.tc
uterqu.e pleniter euum ministeriurn peregere poaeint .

5. Ut ~a trenes ve~ hom.i cidae eeu adul teri vel 1ncestuosi sub mag- 5 . ue 1 os l~dronss , r OJ.icidac, adt!ltcroc o ince stuosos se .n j ~1"~
<dos uy ri urosamcnt e sebn el c L.di_zo de los vares o la ley r.-
n~ districtione at corr~c t ione sint corrept i secundum eoa Baiuvariorum nt:.ral .
vgl lege.

6, JJe rebus propreeis ut ante mieeoe et comi tes se!A iudices 6 . Con rcspr.cto a los bi enes afropiados; que se ucudu u nuc
enviado , " lo., cond6._ o a nue: tres ::::< i~tr:c o., ;:) ::::e reciba al 1.
noatros veniant et ibi acci . iant finitivam aententis.m; et inantga l e. -cr;tcrcia definitiva; y con anteriorid1.d n.lie rrcsUI:la a~ro_: .._
nul lus praesumat re bus aJ. terius proprindere ,nisi magia suam cauaam se los bi e:nez de otro , sino acuda e. nuf oro~ n..s. ictrctlos , co. o c- -
vs dicl..o, y all e.ccpte lo ~ue es jus-to .
quaerat ante iudices noatros,u't diximue,st ibi reci pmt quod ius-
t WJ est.

7. Ut si aliquis voluerit dicere quod iuste e i non iudicetur, 7 . S i a l t;u i cn dijere :L~c no se le ad.rinistra .justicia debi'::: e ta
entonces acuda a nue""trn :presenc i a; ~rro de nin,:;una r. '1Il re. intrr.tr...
tuno in praesentia nostra ve.n ian.t;B.J.iter vero n on praasmcat in prae- acudir o niJ. e tr::. presenc i e .,. e der:.orcr a otro la ad.L ini t-rcci~ ....... r.
santia nostra venire pro alterius iuatitia dilatandum . ju t'c i

8. Quod non a.mplius de illia iu.atitiie rniesi noatri ad pr aesena


modo aciunt nisi de temporibus Tassilonie aeu Liutpirsae,excepto l
illia qui ad fide m avi et genitor is nostri vel ad n os venerint .

9 . Ut ~ noatra secundum quod ordinatum vel scari tum habemus e, uc e tr o ~~rcuo junt ~t en . L
~ e !.in lo t n~ on~1o e t~bl cc i do .
cu.stodiant una cum rnissis noatris .

- 164 -
- 70-
- 70 -
C!.PIT"ulAR
CAPITULA KAROI,I APUD JI..NSEGISUM SERVATA
~10, 811 ?
810, 8ll ?

Si quie super missum dominicum cum collecta et armis vensrit e t 1. i gu en a t~care al envi a do i mperi al on tropas y arrr e,
y recLazare l r nici n que l e fue con:fi ado , o pretendi ere ne e ~
rnissaticum illi iniunctum contradix erit aut con tradicere voluerit,et la y fuere comprobado que a sabiendas tr:>ya venido para re ... i ti
lloc ei adprobatum fuerit,quod eci ens contra m.i aswn dow.inicum ad resis- al ercvicdo ir e rie l , er condenado a r:ucrtc ; ei lo negare, ce
bur ' purgcr ac lfl irputacin con 12 ;iurc.dores ; y .or cuanto l cy
tandum veniseet,de vita componat ;et si negaver1t 1 oum XII suia iurato- acudido con trop<' y orrnado p'lr resistir, P3CUC la r.:ulta estL 1 -
ribus s e 1don1are faciat;et pro eo quod cum coll ecta contra missum ci'a. ::Ja i ucl Ir.odo el scfor eo_..e:rador juzg6 ' sobre eus V!"snlJo- .
. i r:sto le hiciere un siervo, sea sor. e tic. o a dicci.linn cor cr ~ .
~~i~a~., o:;n~~:P!~Urage r:,Tf:t:an::re b~!fca~~!i/;nirsttm comonat.<:limi -
si ~ h oc fecerit ,disciplinae corporali subiaoeat.
2 ..,i 2.1. uien viol re Lma ca"' ajeno , 'e t de lo uc . 2 e ouc-
2 , Si quh domum alienam c uiuslibet inf'regerit,quicqui d exinde p"r
tr i do 1,or lo f'uerza o 1 ya rapifiado o robado , scc1, el o6di o dr
virtutem ahBtulerit aut ra.:puerit vel furaverit , s eoundum legem et ewam al']_ el cuyo Jo:..icilj o fu<: violado y despojado , pagar e:l triple, '
odcr' s, l:l .l'lt'"> imperi"l ..:li e tolo cor.Je:tiere un sirrvo rcci .;1 '
illi cuiusdomua fueri t infra cta et epoliata in tripl wm componat et
la oentenci1' anterior y adan~o dLr ' sflti sfqcc i n se:. n ... u ley .
insuper bannum domi niown solvat , Si ~ hoc feceri t, s ent~nti am .-su
periorern aooipiat et insuper aecundum auem legem oompoaitionem fa.c iat .
3 .:>i un l.Ol"'bre libre l.ici<Ore ta1 do..:-:o a alguien ClUe no .uedn
3. Si quis lber hamo aliquod tale damnum ouilibet fe oeri t, pro quo ~Qr ,or l l una _lena ~atis~ecci n, se cntrccar& a s Lismo en ~x
pl enem compositionem faoere non valeat, s emetipsum i n vradio pro--.tt2. vidw ore bosta ue cumla la s~tis~acci n co~plcta .
dcxe studeat,usque dum plenam compositionem adimpleat.

4 , Si quis mea:;;es aut annonas in hoete super bannum dom:i.nic~~tra.pu 4. ~i nlguicn devastare, pisoteare o robare las
d:o~ reserv~Jo.., >Or
iceeo o oc
ndo i. perinl ::rr;.: una cxpedici0 . ili ;o.r, o
r -

erit vel paverit a ut furaverit aut c um caballis vasta.ver it , aeetimato 1 s dcvastcrc cor, ~us cnb llos , e ti ado el da.ro, ,,ac:.ar~ el t o.
.,i e tolo h i c i e r e un lonbr libre, ser otli :=.do a pa ar la _,_
danmo aecundum legem in triplum componat.Et si 11ber homo hoc feoerit, cstahl<Ocirla "O.r c~to; si :fuere un siervo , scgl su ley rc:::ur ~l
~ domi.nicum pro bao ra componere cogatur;servua vera secundwn daf.o t..O' el tri le , " en cambio del b=do ocr sorne tido a cn:...t
cor orc.l ,
ounn lsgem tripla composicione damnum in loco restituat,e t pr o banno
disciplina c orporali subia.ceat .
5 . _,i al n ...,a~ 1> aprJ.sJ.onare o un horr.bre, sin haberl o sornrcn-
5 . Si aliquis Saxo hominsm comprehenderit absque furto aut abeque dido en l.urto, " con alguna cosa de su propiedad, alc'""ando auc le
sua Fropria aliqua re,dicene quod illi habeat damnum factum,e t hoo l"_ya .echo al drulo , y prctendi<ore: de_ostrsr e to , tenga l icc"lcia
~ r~ b~cerlo en el oaopo medi ante un duelo judicial , o por r.Jcdio de
contendere voluer it,in i udici o aut in oempo a ut ad crucem licentiam la ordal a de la cruz; si no quisiere hacer esto , preol ntese el 'o._-
h o.beat ; si ver o hoc noluer1 t, oum aus i uratoribua i pse li ber h om.o s e brc libre & juotificar su acu~aci 0n con sus juradores . Si tor-arc
preso ct un siervo oi n ninguna prueba , el s iervo h ase pu ar de
idoniar e faciat . Et si~ cu.iualibet absque aJ.iqu.a comprob atione la cc:ua~ci n "' Jiante e l sr;ua 1irvi endo otra. ordali a .
conprshenderit ,i pee ~ aa: aqu.a.m ferventem aut ad aliud iudic ium
se id aniare fac iat.

- 16':> -
-165-
6. Si aliqQis Saxo caballos in sua meas e invenerit et ipsos ca-
ballos i nde duoere pro suo damno ad oomprobandum voluerit,si quie
li ber hom.o hoc ei contradixeri t aut aliquod 1rtalUJJ1 pro hoc feoeri t 1
tripla compoeitione secundum legem et secundum~ contra eum emen-
dare etudeat et 1nsuper bannum dominicum solvat,et menLml pe rdat pro
oo quod inoboediens fuit contra praeoeptum domni imperatoria,quod
i1Jse pro pace etatuere iuee1 t. Si servus h oc feoeri t , eecundum euem
lecem Or.lllia in triplllr.l restituat et disc i pli nae corporali subiaceat .

- 166- - 166-
- 71 -
- 71 -

CAPITULA TRAC TANDA CUf{ COfJITIBUS , EPI SCOP I S ET ABBATIBU S .


ll
811.

Cat' l I n primifJ separara volumus episcopos,abbates et comites l . l:.ll ,Jri Dcr lu qu.ere os a tar a los obi gpoo y ab deo ele
loa condes, J ha l::rlec e _ - r -dcn:cnte . - --
nostros et singul.ariter 1lloa alloqui .

2. nuae causas efi ciunt,ut unus alteri ad1utorium praestare no- 2. " es ecE.ll l o... oti\oo ue hrcen rue no 1 ni ,rf!n ~e croe
.... wton u otros, tcnto rm l as front roo cor:o en el. e.f rci to ,
lit ,sive i n archa sive in exerc1tu ub1 a:Liqu1d utilitatis defensio- o1.1 o dcb cera o p r- 1 defcnoB de l o. ratri
ne patriae facere debst .

J . Unde illae frequentiesimae causationee,in quibas unus alteri


3. e d~nde surjcn esas frecucnt _ niu~s disputas or 1 o que
to o bu~con lo que ven que cus pr ce oseen.
qucerit, quicquid parem auum viderit possidentem.
4. uc te" qui n rcci ~ re fuci+ivo e otro o o
4 . De eo q ucd quili bet al.terius hominem ad se fugientem euscipit .
5. I nt errogand i sunt,in quibue rebus ve1 locis ecclesiastici l ai-
c ia attt lai ci. eocl siasticia ministerium sllUIII impediunt . In hoc 'ioco
diacutiendum eat atque interveniendum,in quan t um se e piscopus aut
~ re bua secularibus de,beat i naerere vel in quan"twn~ vel alter
laict.ta in ecclesias tica ne ~ocia . Hic inte:rrogs.ndum est a cutiasime ,
(lUid si t q ttod npostolus ai t : "nomo mili t s.ns Deo 1mplicet se negotiis
:;;eculc.ribus", val ad quoe aermo iste parti ne at .

6 . Quid sit,quod unuequisque christianus in baptis~o l oquitur,vel


6. j ni ique lo uc cada cri tinno ice en el tnuti O
y q~ { co~ a r nunci
quil1Us abrenunoi!lt.

7 . Quae s ects.ndo va l ne;le;emdo ipaam euam renunoiationem vel abre-


7. li ndo '1 co~na o <lcocuidando cu:lleo l aeo. .u.lt. cu. ;; -
ce o au r nnncin.
nunc i ationem irritam f e.ciat .
no pu do. creer e~ ioo quien juzaa ~od r
8. Quod 1lle bene in Deun non cr edit qui praecepta eiua impune se d nt ous rcceptoa o quien desprcc i ~ a uelJ.ac
contempnere puta t vel. qui ea quasi non ventura despicit quae ille co~o si no ~uocon a ouccd r .

co:m.i;netus est .
~ dcuc' os ~di~ ai EO o ver dcrorrntc crintiano~ . ~--
9. Quod n obie despiciendum sst , litrum vere chr1stiani sumus . Quod to 2c ccnoccr~c ' c~ente en 1 con i c1 c1 ' . e 1 vide
in considern ti one vi tae vel morum nostrorum facill.ime coenosci potes t, 1ns contunbreo, di ~uticndo diliecntc ente en F ' blico nuG ro
t nor d viclr> .
oi <liligenter c onverotionem coram discutsre voluerimus.

- l io 7-
- 167-
10. De vita et rooribus paatorum nostrorum id est episcoporum,qui 10. ~cerc de 1 vida. coatw:lbrcs de nllectros pe.fJtorce , ~" to
a, lo.., obi-"105 , qu d bon ar bu n ej plo al pu blo d 11oe, no
populo Dei non aolum doce.ndo sed etiam vivendo exeroplum bonum dare lo con l ensc~anw .:~ino tw. bi n con la vida; pu.ea ere os u.C'
debont;ipais namqo.G apostolum dixiase credimua 1u.bi dicit: "i.mitatores ~r:l elloo i.cyn nbl udo al -- atol curuulo clama:" Sed r i n 1- ' -t;n-
dorea Y obsorv d n o.nu.ello::J u viven de t..ll rancro. cual v 1o ("
mei eetote et obeervats eos qui ita embl,ant,siout h;Sbetie formam nuc tro cj plo" .
nos tram" .
11 . ... obre 1:;;. vida de aquello!l u co::~,
:::e dicen crm Cl '.J.
11, De vita eorum qu1 dicuntur~,qualis esee debeat . b er. -====.=.
12. Da convers a tione monachorum,et utrum aliqui monachi eese
poE; aint prae-ter eos qui regulam sancti Benedicti obeervant. Inquiren-
dum etiam, si in Galliu ~ fuissent, priusquam tradi ti o regulae
sancti Ben~di cti ~ has parroechias p&rvenisaet,

13 . Is ta coneervetie aicut vobis decst;et in vobis conf1do,pi1s- 13.


od
eimi pontifi cas 1 et 'in qua.ntW!l inve s tigare poesW!l vobis mi ttere eau lo o
ocribere non dubito.Eene va.lete in Domino .

- lGC-
- 1GB....
- 72 -
- 72 -
TRATI,!JQ3 CGN LO' OBI;:,f 3 Y LOS lill~'DI.S
CAPITULA Dl!; CAUS I S Cill! EP I SCOP I S ET ABBATIBUS TRACTANDI S .
ll
Bll.

Itero brevie c apitulorum quibus fidelss noatroa epiecopos et~ ResL<een de los aew1tos que deseamos conversar con nue stros
:f:i c;l es o' i ~p o s y nbades par a c omn utilidad de t odos nosotros .
tea alloqui voltwlus et commonere de communi omnium noetrorum ut111 ta-
te.

Co.p . l. Primo commemorandwn est 1 quod :m.no praete.r ito tria triduana l . Ln prirer l ugar debc~os r ecordar que el ruio pasado ~ ic ioos
tres triduos de ayuno. r ogando s Dios para q e nos h iciese cono-
ieiunia :fGcimlls,Dewn orando 11t ille nobia dienaretur ostende.re , in qui- cer en qu cosas nuestra vi da deber a enmendP.rse E:n su pr cscnc i ri .
bus conversatio nostra coram ill o ernendari debu.isset : quod nunc facere De esto deseaL03 trctar ahor a .

dc::~iclerauus .

2 . Quaerendum est in prin.is ecclesiasticis , id est episcopis et abba- J:.n pr e l ugar debe :vediroe a l os ec l esi~st i cos , c:::,to e o,
obHrJoa y abades , que nos hagnn oabEJr acer ca de ou tenor do vi-
tibus ,ut 1111 no bis .atefaciant de conversatione sua,qualiter vivere da ; C:J decir , e n o deban comportarse , par a que pod~oz conocer
dcbcant,ut cognoscere valeamus,cui de illia &ut bonum aut aliud ali- de quin de e :Llos dcbru. os crc;;er lo bueno u otra coso.; y para que
podanos o~ber en ~ul nedida cualquier ecleoi atico: obi~po,abDd
Q.Uid refrena.ti credere dsbemnus;et ut ac ire possin11s,in quantur.:icui- o onje lc;;ba i~i scuirsc en aountos secul ares ; y qul s ea pr cpi c -
libet ecclf;eiastico,id est episco po vel abbate s eu monacho , secu.lari- nente 1o quo corresponde a qui enes son llamados y deben ser pes~
toros dG l a iclesia y padres da los r-o sterio o; de :codo que no
bLls negotiis se inaerere; aut quod proprie pertine a t ad illos qui di- les pidamos lo que no les sea l cito hacer y que ni nguno de Glloo
cunt ur et asse debent pastores ecclesiae patreaque mon~s teriorumut nos solicitG algo en lo c~LtG no podamos consent i r .
a.liud ab e1s neo non quasramus,qumn quod ipsi s :facere licet,ct ut
~uislibst ex eis a nobis ea non quaerat , in quibus eis consent~ non
debernus .

3. Interrogare volumus ipsos ecclesia.sticoe et qui scri pturaa a sos r i o_ ccl oi ~ ~ticon ~ ti< e
e oecr tur o tr3 "ir:o r 21 o
sanctas non solwn ipai discere sed etiem alios docere debent,qui sint irl ~ ::. el tol e .do dice: ir , o
ill1 quibus apostolus loquitu.r:"i~itatores mei estote" , vel quis ille l - ~e '~ e nr o' o :: "1 a" , o n
rb ~t 1, o c e ce nilitc p r Jio
de quo idem dici t: "nema mili tans Deo implicet se negotii .s eeculari b11.s ",
aut qualiter a postolus sit imitandus vel quomodo Deo militet .

4 . Iterum inquirsndum ab eis,ut nobis vsr aciter patefacia.nt 1 quid T - le a ellos ur


CJL ~i o d jur el .o i ~lo ,
sit quod apud eos dicitur secu.lum rel1nquere , vel in quibus internos- uir.o el ci l o y lo~ 1 r t
ci poos int h i qui se~ulum relinquunt ab his qui adhuc aect1lum sectantur; co en n s ni Cu .. ar lic~--' ntc c~o Jos .
utrwn in ea sol o, quod arma non portant nec publica coniugati sunt .

- 169- -169-
:;. Inq~ircnd= etiruv, oi Ulo cccul= dir.iiiG= hal;IUlt , q ui eotid io 5. Tru:lbiin debo praeuntara. el ba abandonado el e18lo qai.n
d1~r1 " .nte no ceca de liWiolmt<:r aus poaeaionea por cu.oJ.qaia-
,llOo:;c:caiane ::U.O..S auccra qU011Ut DOdo, qual1bct arte non <>IIO:mt, o J.rte , itmtrna ex; arta acarea de l o te11e14od Jcl rsinu ~ -
cu:!Ccz:.do e! coc.l.ect1a rc;ni bc:t! t:ldinc, c~o de aoterno ::!U't'- lcetifll. y e~ aobre el eterno ua:lleio del 1n!'1on>c, 7, w
U Docbro e !lioo O de C1 J.~c.:ier D<lllto , deapoje UntO al rico e('-
plic!.o 1r.!'ern1, et sub no:-ino Dei llUt =iual.ibot oaneti te. c!ivit= CO el -.oi"-ra ,..._ .::~ ' ui.Jrpla . m"" nataral.e&:~ '1 ;.cnoa docton,
= ~ptre- , l a.;.r:pJ.1c1arc:. ru tu!"l! = t et ~ docti at'}ue cout! de 'Wdo:> '"'" ~i._,.,a, <le. r- 11llldo a sus le ~~1.. "" l:eraderos. Del
e:~ te odo obli.<:c;n e cuc ciJ os a delitos ~ orI:'r.ea ror c:::uaa <le
iJ:vcniL:Z~tur , cic rcbuo oui e oxpoliar.t r:t le,-.j_ ti!: oc ~O'CI<Ies oonm axllr- ln ir.!i.r-oncia l a que e Yn orrojadoa, y a o ca .e ten t.urtoo 7
cd=t , e cr tcc >lcrocquc d n it1n c t acelere prcptcr inc; le;:, l atroc1n1oo caoi por n~~~ 1dnd equelloo cuyo ere c1a paterna
lec :ruc e rrebetndc por o t.ro: .
a pr:r hc.c !'\:a!nt dcvnluti , crrctt-....ndn cocpellunt, ut 1 n<-
:f\ r t l ct l tr~1l:1 e;; e.rcc=t, cd peten: re harc"1 t , nc
~enirct, olio :rccrept:l e t .

~i.::.:~ c!ebc :n;: t:>=c c!.::c l:cya ;odidc cj:r el o;oo


<-vedo pcr la ccdic1a de nl>G')eroree do 1C>Cts cu~ t.e;r-
E:cr a otro, lleva e "Otroa ha::.b.rea n ccx:.eter ..-:r~ '="'~-
tcsti:Cill1os por dinero , y busco un procw y un . -
jr..n;t- ~ +- rooo e Dios, tino cruel 7 e .... iei oDo,- -
nn rvco ~ou r1o" y no oo preocupe e o ~.o sino
Q,(], s.U.:Xi.....

ct 7. c!cciree de aqu.l o~ q!Ul , ce


4e les o:mtoc, =1cn tle 1 -.:r ...
t :ru: e ::rt: :nJ: do l " ~oiren 7 ~'"Mf" ., ~onstnze~ ~
et, 7 e - in.i.::~tc::c: :";
oua :ro or cierto ,,
111 e trcdcnt , inat:=tico1::., &<nlor- '1 tt # ~ .o a- l rrocc Dios,;y
lo:t ~ .. , en CA"l.aan.ci u que
otrt. l'<lc t: c.
a :ote t cr-
e. e - ir O cC:. O UGdo sucecler qUG cuicn CCI:l.f1~91l },llbcr
4e o ! 1 l 1 uno cnner:> aeept~ eor ll '"'" ~
p los , e e::~ o, rctcxr ha:~ _ - oa 7
ct, t 1 bicnao 1 r !<>.. , cuando e to eorre:,.onc!G a qaicnea t k no re-
mm 1~ d ~i lo; ero 1 = o o ca: lctn=cntc e~ ~ ~ aoto
cr:r.ir.o vu1 t eCillllentirc ut i ::e ucr = 1c d<: les acl cai t1co , a no ac:r orque no 1 i na ;.:m
in e ct :;ropr1 vEJ.lit rctincrc, cu: lld e o Ui a:uelloa uo no 1u!m: 1 noer c:>trus coana ce: o oi .ruc:c.n l:fc1 t a .

totu=. cc::!!lur re ~irvc:mnt oc nrtWe: t; d cccle-~.:~-

iu te rtir.cot. y:c~tuc 1.cnorc::


i 1 ce

- 17<:'-
9 . Quid unuaqu.i sque Chriato in baptismo promittat vel quibu,s
9. Ou~ l o prometa cada uno a Cristo en el bauti smo o a qu
caueis abrenunciat;ut,quamvis unicui que chrstitmo consi derandum cosas renunc ie . Si bi en e sto aebe ser consi derado por cada cri s-
tiano, debe s erlo muy especialmente por loe ecleei s t1coe, que
ait ,spaoialiter t amen ab scclssiasticis inquirandum, qui laicis i p- con stt vi da , deben do.r e j emplo a l oe l ai cos de es t a :pr omesa y '
sius promiae io:nis et abrenuncationis in eua v:ita exemplum pre.ebe- r enuncia. . En as t a punto debe consid erarse muy diligentemente y
rs debent . Hio diligentise ime -cons id erendurn es~tacutise ime dist i n-
disti nguirse agudamente cules son l a s co s~s que deben scauir s e
o dejarse para que c uEll.q_uier a de no~o tro s conserve o invalide
~uendum,quae eectando val neglegendo unuequisque noatrum ipearn ou promesa o su re nunci~, y quin sea s t e Satan a o adversario
o cuyas obras y pompas hemos r enunc i ad o en el baut i smo. Debo t e-
euam pr omieei on em et abrenunt iati onem vel oonservet v sl irritarn ner~e cu idad o pQr~ QuP- no vay~ a a uc Gder que algwno de n s otros ,
fo.ciat;et quis sit ille Satenaa eive a.dversarius,cuius opera vel llac:Lcndo cosas pervarsas , - l o siga a aquel a qttic11 ya heno::;
l'enunci do e:n ol bautic .o.
~ ompam i n baptismo renunci avimus.H1 o a utem cons pitiendum est, ne
pervaraa W1Us qui sque faciendo illum quislibet nostru:m sequatur,
cu iamdudum in baptismo renunciavimua.

10. In quo ~ vel in cuius snnc ti patria regula constitu- lO . En qu~ canon o en la r eela de qu~ erurto padre se hall e ent -
blcci do que al~ui cn puede ser hecho c~~rigo o mon je c ontra su vo-
tu;m sit ,ut i nvitus quiel1bet aut clericus au.t monachus fiat,aut lunt2.d , o d6nde haya ordenad o Cristo o predicado alguno de ou.s
ubi Chriatus praecepisset aut quis apostolus praed1oasset,ut de ap stoles q_ue so foriJe una cor.~unidad con personas que no lo dosc.:.n
o de co.1dici n vil, en u..'l~ i c le eic , set> ac cnn6nico n " de noni e ;; .
nole:ntibus et invitis et vilibus personia congregai;io fieret in
eccl eaia vel oanoni corum vel monachorlliJl .

11. Quam paucitat em oonf'erat ecclesiae Christi,quod is qui 11 , u ~ utilida~ traigo. a la T leoi a de Cri sto ~1 que q i cn tsbc.
pas tor vol magie ter nec cuiusoumque venerabilis l oc i eese de be t ocr oestro de 31 n venerabl e lu._!' se rcocupe IL ~s por tE:ne c11
su conunid d ucl1 0s que bL1cnoe y no se comt-l azcu tonto en i;ener
nogio studet in sua conversatione haber@ multes quam bonoe,et ho bree probos , sino una rul ti tud, y se preocupe p ~ s do que ct1
non tantwn probis quarn r.~ultitlldine hominum delectatur,plus etu- el ri~ o o r onj c cante y l Ga bien, que , de q_ue vivs just a y pi~
doaa!1:entc . !~o t~ lo no ebe der.procie.rse en l e. i s-lasi:, la diec i-
det,ut suus c leri cua vel monacllus bene cent et et leget quam ~ ~,
T'linc do e n tar o leer, sino que dfibe cjerc1~ar:e en tffdus sus
iuste et beate vivat,quamquam non solum minime in eoc l esia for.:...as; ero si uns de estas dos cosas di:b acaecer en un 1 ,ar
venerable, noJ psre:ce L1 s tolerable l a j. rcrfecci n de~ c:llltor
o ontempnenda si t oentand.i ve l legendi d.i sciplina , sed eti am om- '!~ ~ 1 .::. del vivir . Aunr1uc e s bL tcno que los edi ficios de l as i : l c-
nimodis exercenda ;eed si utrumque cui~ibet vsnerabili loco aooe- o~ as sesn hernoooa , debe preferirse sin em~argo a los edificios
el ornato Y la per.fec c i n de las buenus costumbres; porque, en
dere potest,tolerabiliue tamen ferendum nobis videtur i nperfec- cuanto pod~~oo apre c iar , la estructura uc l~s bas licas nos trae
tione or:mtandi quac. v1vendi , Et quamvis bonum ait,ut ecclesi.ae pulchra lL'll:l ci:1;rta reoini ::c enc i a d 1 Anticuo Testament o, mientr~~;~ que .la
correccic de las cos~"UI!lures pertenecen r opial:!lente a l a d1so i-
sint eedif1cia,praeferendus tamen eet aedificiis bonorum morum or- 1inn cristi::mu y ol 1/u.evo Te~t&1ento . Iues s i Cri sto y l os ap s-
nctus ei; culmen;quia,in quantum nobis v idetur ,struci;io baaili ca- toles Y qui~nes ccn rect i tud ht\n cee uido a los ap ato1os en lo.
di -ciplino eclcsi stioa son los que deben ser 11:11 tados t deber os
~eteris legis quenclwn trehit consuetudinem,morum autem emen- obrar en muchas cosas da otra manera de c oro her.1 oo estado obron-
datio proprie ad novum t est amentum et chriatianam port inet dia- do hast a ahora; .uchas oooas dcbG.n ser quitadas de nueotro uoo
Y e o:: tw::~L.r e , y deben hac erse otras muchas q_uo hasi;Q, Qj1ora n o l1e-
ciplinam. Quodsi Christus et apos toli e t qui a postoloe recte aecu- mos lH::: ch o.
t i sunt in eccleeiestica disciplina aunt sequendi,aliter nobis in
rnultis rebus fac:iendum est quam usque modo fe c iese.mus, multa de
us u et consuetudine nostra auferenda et non minus multa quae acte-
nua non fecimus facienda .

- 171-
- 171-
12~ Qua regula monach i vixissent in Gallia,priusquam ~ula sane- 12 . Se~L qll re-la hsynn vivido low~ en la Goli antco
ti Eenedicti in ea tradita fuisset,cum legamus sanctum Martinum et de 111e fue. a e trdda a elle. l a~ d San Deni to, dado q\l.c lec-
os quo ~Jan ! r..rt n fue onjc. y tuvo r-on :i D bajo su depondcncio. y
n onachum fuisse et sub se monachos habuisse,qui multo ante sanctum vi vi UC!lo antes do San Deni to.
Senedictum fuit.

13. De sanctimonalium et ancillarum Dei conversatione. ~3. Acerco. d l::t vide. de l n3 religiosi'Ul y oiarvne de Diof' .

-17 2-
- 73 -
- 73 -
A..JL TO-> .::OBRL .~;.L LJ.l.'\CITO Rll ~LR TRA'2l, OS _, LA AS BL
CAPITULA Di. RLWS ~J.l.RCITi.LIEU.., IN PLACI':rO TRACTANDA
11
811

Ca~.<sns or l as qu~; Lay },orrbros que ::mol cn dejar de cur plir le..
De oau.sis propter q"as hominea exercitalem oboedienti9J!J. obli ci ' n de oervir en el eJ l rcito .
diroittere solent .

l .:.n prir:~;r lu nr, no e t' r e Gcuerdo y dicen ue loo o i. e ,


In pr'i mis diacordnntss sunt e t diount, quod episcopi , abj:Ja tes .et lo. :fs y :..r ~ocure.dorcs no tienen pote:::-tad sol:.rc suc o
eortuo advoceti potestatem non ha.b eant de eorum~ clericifll et te ~ j de. ' o cr-onao; i ua... ente tl.iccn uf. 1 s CO"'ilcs
ne .~.otcst<.d .. o re uirr.en ~bitc..n suo uis~rito~ .
re liqnis hominibue ; siniliter et~ de eorum pagensis non
b~beant ~ ot ea ta.te n .
2 . -e uejtn de cer e reo y auer cido deoFoja oa de su ro ic-
2. ~uod pauperas se rcc lan~t expoliatos eeae de eorurn pro- ci::..d; de e to e u::. r. a Jo ~ . r.lJL des y su rce~rn oreo o
prieta.ta; et h oc aequaliter cleu:~ant super c piscopos et aboates loJ cr,ae~ y t..a ccnttu icncs .

et eor~m. advocs.tos et s"per ~ ct eorum centenario::~ .

3. Dicunt etiam , quod quio umque proprium suum epiaoo po,eb ati
vel oomiti au.t~ val OBUtenario darc noluerit,cccasiones
CJ.UC.erunt eu:per illu.m :pauperem, qtloz:Jodo eum condQJ!lpnare poesint et
i llun sr;mper in hosten fo.ciant ire,usquo Clum pau per factus vo- bic, u
en CU CLZr' .
l cns nolens au~.mt pro riwn tro.da t aut vendat;aJ.11 varo qui tra-
ditun lw..bent absque ullius inqu1.etudine domi r e .oiC!eant.
'C
4. 0uod epiocopi et~s sive co iteo dimittunt eorum li- b e~ litrc:o, ur. ::u o case.c
lk o; i ul... e te lec ..... b:...de~as; e l.O"'"' ~o. tres ocn: ~le e e:.ro'",
u.

beras hom.ines ad c asam in non ino oinister1s.lium,sirniliter st Ladorec, rcc-UJS ore de lo Fenjcs, prcpsitos, __r_c_____ ,
ubbetiaaae ; hi s unt fulconarii , venatores,telonearii , preepoeiti 1 nec reiben loo e vicdoa) P su oqtito .
~ et :llii qtli mi a os reci iunt et eorur.~ s equcmte.s ,
5. JiCCTI t ~ (. . e t;.~. o , u e cl:.li un a lo. . obres nci O:ndc -
5. Dicunt eti~ alii,quod illoe pau eriores conatrin~s.n t et lC..L t-clloc nuc tic.1
loe L\. 'L-os r
in h o::~tem ire fac i ant , et illos qu i he.bent CJ.UOd da.re poaoint ad
prcrri a dimittun t.
6 . ~icen los condes .ue lunos de cubcr~nodos no lec o e-
6 . Di cunt ip~i ~ , quod aJ.ii e orum pegenses non illio deo .n ni uic.rm ctur lir el bonJo del sr. or r crador, ciicicnJo
uc ellos de cr re dir cuc. to.. sobre el cri 'n ante los envir: 'on
obcllmt neo be.nnun douni i:: per o..t cris adimple1e volunt , dic entes { del wC r e::-pcractor n n te el code; ue , cunc.~.:c c.l co r!c le
quod contra misaoe domni jJmyeratoris pro hcribanno debes.nt ra- co, 'ifil t.e le c:::.on, nc or zo Ol tiene ce ta iento, si no .P '!lctra
e". elJ.c. y obra conforr..e l o p-rczca o. ortuno .
t ioneL'l reddere nem non o ontra cooi ten; etirun etoi c omes ettrun
donUlll :Uli in~r:tiserit , nulloun exinde habeet reverent::tam,
nisi intret in domum euan et faciat qua.ecumque ei libituo fuerit .

-173-
- 17J-
1. l~t ~ti~ alii qui dicunt ae esse h ominca f i ppini et Chluduici 7 . oy al~os ~uL d1crr. ce- ho~brea da lipir.o L e 1
cv~co
-e profi t=ttrr oe irc .,., eerv1 ti : at1r-...Lln ir al urv1oio de .:.u e. eren Cl' ~o lo a e :e sl:r.li-
lccinorum e o.-w.., L~c al11
toa deben c:orcl1!n;e eo el. c.tr. 1to.
cr.:u:o in cxc=itt:::l pcr::cre Cl~, ....t .

C. ~:nt i ter= et alii cd r=en-:. et d1cunt , quod. oc~cn:s coru:: c. ue ce cueG.an y c!:1ec:.n qul'l t:t:!l :cc:..c.rc:; ~
~ten 1r e oc. t:ua s: orca cn!!t .~. r 1 -
1 rc:dcant et dcl:G&nt e~::~ conc:1 scnieribuo pcr:cre , u'bic=uo 1c-
or. ay ctroa u.c e e cr.cc::::-1 en 1-
o io ~ ni 1.: .:rctcrio !Ucrit. Al11 vero eunt qu1 1doo e Len no hc.n da salir en .,.~ ; '"
di nliquoo ocni<>rcc, quoo cciunt in l:'ooter noo pro~r.ct; ..,

r C'ni n.:nt ir- oc; icntao 1 :-1


r.t___ e rrc:ntc:c, te r-. 1 -e: t .

e 1
e:: e
t ter
cr 1lloo .
l
res, l.a.
ic bro
dct
itL t e t alil in nc;n Cln"nn t
tt f1

- ) 7 -
- 74 -
-74-
CAP I TULAR D IlOLO:lA

CAP ITULARL OOflOi'!Il!J'fSE.


Octubre del ll
811 Oc t .

A~t culos que es t abl ec " e l seflor ecper ador en Bol ofia , que cst~
Capitula quae domnus im erator conatitui t Bononiae quae eot in s ituada a l n orill a del mar , el mes de octubre del ao 44 de su rei-
litt ore maria anno re;ni s ui XLIV . mense Ootobri o indictione nado , quinto del ciclo de l a i ndi cci n .
Q.Uint a. .

l . Cualquier honbre l ibre que :fuese convocado al ej rcito y GC


Quicumque lber homo in hostGlll ba.mlibus f ueri t et venire con- rclusnra e acur ir, pague el horib co~pleto; e~to es , scserta r.Lrl-

tempserit , plenum hcribann~ . id est solidos scxagint~,persolvat , 9..Q..Q..., y si no tuviere paca In nr esa SIWD., entr.;ucso a s ricrr.o- -
servidumbrc al 1 r ncips co. e garanta , asta que oportanaoente l e
aut si non .ll.obueri~ unde illam SUJ!lll!ant persolve.t semetipsum pro rvlta sea pecada; entonces vuelva a su eJtado de libertad . Y si el
wadio in sarvi tiuo prino i pis tradat.done c per tempera ipse ban- llo ere que se: sntreg c s iar>o en servidw bre .or causa del 1 :-r.i-
b uricre: en ese servicio, no pierdan or e::;o , sus herederos, ln
nus ab e o fiat pcrsol u tus; ot tune i terum ad stat~m liberte.tia herer.ci" .ue le pertenece ni pierdan la libertad , y no queden su-
ausa revertatur . Et si ille horno qui se Fo~tor heribennum in jetos al rcric. .
servi tiwn trauidi t in illo servi ti o defunctue .fuori t,herede::;
eius hereditatem , que.e ad eius pertinent ,non perdant , nec liber-
t atem , r;ec de ipso lleribanno oonoxii :fian -~ .
2 . uG e conde no intente mi ir e_ eri or otra caLco, . i
2 . tit non per aliqu= occasionem,nec uc ~acta nec de scara por s.c rvicio de buardie. , o de correo , o de custodia, o de e.lber UG,
neo ds warda nec pro heribergare neque pro ali o banno , h eriban- sino que nuc3tro enviado debe reci bir el lcribn par nosotros y
luc o darle o. 1 , ror orden nue tra, l'a tercera I'B.l"t e.~ .a ht::rib ~n
~ ~ exac tare praeeumat , nisi~ n oster priu heribrul\en no oc cobre ni en tierras ni en e .. clavos, sino en oro" .l ata,r-c.-
alt pm-tem nostram r e ci piat et ei e L run te rti an: ]_)artam exinde pcr fioo, =as , unir.:alcs , l,"lll'lado o tales - especies que reporten utili-
dad .
ius sionem nostram donet . Ipae vero heribannua non exs.ctotur
nP-que :l.n terris neque in mancipiis , ssd in a ur o et argento,pnlleio
atqus armis et anim~ious atque pccoribus sive talibua specieb L~

r1uac ad u:t ili t a 'tem pertinent .


3. ~ual ,uicr tocbrc que posee ronores de parte nuc~tra fuere
3. uicumQ.ua hor.to nostros honoras 11e.bens in ostGI!l ba::nnitue fue- con-ocaJo a c "lrcito y no acudiere a la asELblea citada, abst- -
rit et ad condictum pl~citum non vencrit , qu9t diebua post placittun ase de carr.e ~ vino or tantos d as cuentos haya de~crad o su llc-
ead Cics.u s del d a de la asanblea .
con.cl:lctum veni::.se con_ obo.tuo fueri'l: , tot disbus abst:!..nes.t a cw."ne
et vino .

4. i c\tmqus absque liccntia vel permissionG principia de hoste


4. A quicr.qui era que r egresare del ejrc ito sin licenc i a y r:e
~iso del r nci pe , lo cual es llamado horisl i z por los Fr ancos ,
raval' S.Uf.l fuerit , quml actu:m Franci her icliz dicunt , volwnue l\t en- quercrr.oG que se lo apl i que l a anti g ua consti tuci n , es dec i r , q e
oca casti gado con l a pena de n.uerto .
tique c onstitutio id est capi talis sententia erca i llum pun iend~~

custocl1atur.

- '75-
-17';. -
5 . Cualquiera de loe q ue tienen un beneficio del principe y
5. Cuicw:~qus ex hiEl qui bc:neficiW!! principio habent par., su- Laya dejado e su par t:lli'Obar al ejlrcito contra enemigos c oo:.unco
= contra h3tes co.cr:unes in exsrcitu par ontea d.1 .cisorit et oum y no hcyo querido 1r o a:.tar con t'!l, Pi<>rda ou car;;o y su ...i!mefi-
oio.
oo 1ro vcl atare noluerU,hanora:~ !lllllll et benatioi.u:l perds.t.
6 . Ot in hoste nemo ~ DWllll vel 1!U~-.,l1h<lt alterw:1 h~ 6 . ue en el e'lrci to nc.di& :Lnvi te n hrh~r a un par o :. cu:-1-
'lui<:r otro h=bn:. uicnquic:re r;u<: fu<:re encontrado et.rio en cl
bibare roget. E~ quicw:~qua in oxercitu ebriuo invrntus fuerit, a~lrci to, eea caeti!;Qdo de tal t:odo quo; be:be. eoler.cnte "CU'l : :::s-
ita exooru.unicetur,ut in bibondo sola aqua utstur,qousque cale te qua rocono::c::: l:::bor obrcdo lml .

foci:.ee cognoscat.

7 . De vae::;is doo;inicie qui o.dhuc intru casm:1 eerviunt et ta- 7. ccroe de l es va=qllo~ c~1oris1cs qua tod:vc sirv~ dtnt=o
de lr cort~ , r<:ro a~ ocbe ~UI! po5een ~nFfl~ios, EO h::. estal.lcc1-
ren beneficia t aberc noncunw+tatutwfst,ut quicumque ex eie do _uc cr -l_uic:-=1 de ellos '!UC ~rt:~ecicre con el se.ror a.:.~
can daano i:!lEr3toro dcri re... anscrint vc.s:::q lo:J auos ca.sa.tos dor en e; se, no retc:.oeCL con:igo, c. su ve::, a loe vcoc.lloe c!:"t-' 1<.-
cido:; ~:tno r..r--i~sclc:s i r con el~uel .ro io cU.=tri to.
s"cwa non retineant , ecd CWI c.,.ite cuitl.S paec:nnas aunt 1rs ~
::;ittot.

8. ConotitutuD cet,ut eecunduc antiquan coneuatudinen rrac- t e he de ten: in:.o u .. --- n 1::: :mti u: co~tunLrc ce r=t<.n-
ta. l ror~~ci..=n ....r 1['1~ e:.::J'c<licioneo, c ... to e:~.... , vveres de-do
r =tio od~ focicnda.a inicaretur et eorva.rotur, id e:.t l:l 1 ro~, nra trc3 r'!eeea , ;1 c.rwco y vfisticcnt.co , p=r Ll.e.dio Loo. o .
victWl.lio. de ,.zrca ad tres menee" et = atqua ve til:cnte ed dPJi- !.o cut.l, oin ab==o, t.o 1: dc.tciT1n:::do .u :e obo.rv'. _d e 1 ::: ci:;uia
te =n=~ : que po:r los ~ uo =rche.n dcl :::in ol loirc, :Jo cor..rut
dia::a o.nnum. uod to.-en itn obeervt!ri placuit,ut hie qui de Reno al COl icr.!'O de sus vi tucl.lrs a pnrt1r del l oir:l . r los que r-
ad ~= :er;unt,de tirare initiwo victu::: oui ccaputctur; bis e c.n ~ o::Jc el I.oir.: c.ci e.l .in, z c. c::llcul" uc C:et.:-~ tena v!.- .f
tu ll ....:s pc.r;,. tres -.caes c. :u-tir dc1 -..in; ~ uicnee e=~ ~r
vcro qui da ~ere ed F.CDWI iter feciunt , de ncno triuc "'EllSill::l tr.:.a .cl .in : _ rchcn -cr lL Sajoni.,, ~op:.n .U<C L .::=-'! ce con-
oidarr .'..lbio.; :.~ :c.r=. lG!.e:3 r ~n:. :ln.CCE.n :!ctt-::' 1 rl Loi.r=. y de t-en
victuo.lia hobendn Esoe d oatur ; qui cnW::~ trona P.en= sunt et
r:rtir ... c.cio. ~-.me. , ce. ....'\ ue le.~ p:.rr- clloo Gs los firin <.
pcr ;.;a,o.onian pergunt,ad Albitll:! ~ esse aciant;at qui trnno
.. ~ :;~
;.:. ; ;

Li~crcn ncncnt,atque in Svanion proficisci debent ,nontea F1r1-


nooc ~ sibi oseo cocnoecant.

S. uicucque liber beco invcntuc fuerit onno prccs~~te cun


~ t" 1 iEr . trc:.. u se dcscu~r::. C\UC c. ... t .a c."""; o n ... cotl.4vo en
el r~ rcito ce..... s, ccnor, ee obli,..::dc; .Ji: tr el. cr: tn COL,._
senior.. cuo 1n ho:::te non fui.:lle,.lcna= i:erib=w:t persolve= to. ::i el sr-or o <>1 ~ lo he i<..rcn el< j._.:o ~n :m cas:l,--" ~ n
COC""tur.!..t si S!lior vel ~ illius e1111. do::. di iacrit,ipse Clllo3 l e cult::! en :::u lu;-:tr, 7 cdj=seles t:.ntos .. crib~es cu-tc
l.CI bre~ :..~y'n dc~::;do en e~~ . Y ..:::~o -~uc. nc..o.otro... :..c.a os eoncc..:!it!o
pro ao eundc beru:uo pcrcolvat; et tot heribunni ab oo ex4;=- c;te -O a. c:-.d::. sn:--or qu, c:!t.jE en su ea:x a do~ ~e ~en , qucrc. ('
tur,quot hor.inee dooi dilll111it. Lt quis. nos rumo pra!i.Gilnte uni- <;u< ""lo 1 ~ ::.n c;":x.r c. nuc:::;tro~ Gnvirdow crouc ::(lo c. Ello. l e.
} c.r.o: concedi do c.utoridc.d eol re el l.crit.:O,,
cuique cen1ori duos hoi,inee quoc dooi dini tteret concessi!ous, illoe
volw;us ut rissis noctr1e oetenclant , quia hic tantu:!::lodo hetiben-
..!!!1!:! concadiJOus.
10. Se ha establecido cuc ningl1n ob1S'DO, o abad, o abade~c, o
10. Constitutua E>st,ut Jmllus episcopua at ebbea aut abbatieea
cucl.uier rector o custodio de iglesia, regale o Yenda a cualq iicr
val quialibat rector aut ~uatos aecolesiae~ vel gladium si- bo .brc extrauo una brunia o una espada, sin DUGstro perniso, a no
ne nostro parmisao cuilibet homini extranao aut dere aut vonundaro cer a su vru:allo. Y si sucediera que en alguna iglesia o l u,ecr san-
to tuvieren c!a brunias que las nccosarias p<>ra los bonbres <:GJ. rcc-
prcesunat,n1o1 tuntun VruJselli~ nu1A . Et ~ 1 <IVU~arit , ut 1n cw.ibet Lur de esa iglc~on~es al rector de lo 1eleaia consults k!
ceclcaia val 1n sancto lcco plurcs ~ hnbent cwm 3d bc:a1nco :rineipo sobre u' debe hae..raa con eu.ru..

rectoreo eiuadm acclesiae eufficiant,tunc princi-em id~ r..ctor


cccleoiae 1ntarre&ot, quid da hio fieri debeat.
ll . uo cuondo deoeEm.os enviar WlO. GX::ldic16n f'Cr .u.rua, loo.~ c e-
11. Ut quandocurnque navtciurn 10ittere volUJ:\ua,ipsi senioraa in florea archcn . , ::uo naves frcriua, debiendo o~tor r roporadon p:~:l
ipois navibua percent,et 3d hoc sint prneparati. coto.

-1~-
- 75 -
- 75-
CARTA ::JL. CARLCC AL ABAD RJLRADO
KAROI I /i:J FULRADW.: AllllAil.l'.. EPIS'l'OLA
ll04 - Bll
~ el no:;,brc del :>'Bdro y del J;l.jo y del Eopiritu Sc.nto. Cc.rlo~ ,
In nO!!!inc Plltri:> et Fll11 ut Sp1r1tw! Soncti. Carolue serenias1- ~ernnoil:lo ausueto, coronado por Dios , grand~ y p::.c!fico empc;r dor ,
<J.uian, por 1:: W.aericordio de ~ioa, es tao.b:!.ln rey de l os :Froncoo y
cue aucustua,a Deo coronatue,~acnuo ~1f1cue ioperatcr, qai et per
de loa !.on;;obard03, al~ ?ulrado.
lli.:ar:l.cordi= Dei rex Prancarum et Lcmgobardcrm:o,Fulrado abbe.t1. I:cbee oabu- que par el presente co beco e convoc .do nue. tr.'. c -
notun eit t1b1 , quia placitun nos~ gencrale anno preseenti sanbleo general dentro de lo Sojon1o , en lo parte orl~ntel, cobre
el rlo 1?odc er. el lugor ll=<io Staosfurt. For lo oulll, te or'.cnc.-
condiotun habe:.u.e infrn Saltoniam in or1entali parte , auper f'lurtw:~
r:o:J <;u tE pral~ntee en d _l;llcionlldo l~er coc_ tu. .CLbrcm icn
3ota in loeo que dicitur Steraaf"urt. Quaproptcr precipimua tibi, er-...Ldoe y r'I'E:Qrados, el dc 17 de junio, e otc es, iete di= an-
tes ~ lo fcstivid~d de c3n Juan cut:!.ota. Do tal cede vendr:o con
ut pleniter e~ h~111ibua tuis bene nrcatis ec praporati~ ad pre- tu~ 'lC>t hrea e Ucr.o lu.:;ar que desde all puedas 3al1r con l r'l cr.-c-
dictw:l locun venire debe~ XV . ITal. !ul. quod eot aopten d1ebU3 an- dici(~ a dondsuiE~ fuere n~e3trC wandnto; e to ao, con~ y
terr ->!C!lta9, .7 el rest:mta in:JtrUl'.en'ttl bt:licc, vitualles y ve -
te aiaaen eanct1 lohann1e beptiete . Ita varo praparatue cua hca1- t:1J:.a1 t:...o. X :odo ~uc e ,J,. c:?bcl.l~ro ~- e .ou.do. lc.n=.:!, fO' d
n:ibus tu1s ,. rredictw:l loe= veniee,u1; 1ndc, in qwmcwnque partem y es 1 cort ... , creo y el.4iP.ba con tJ.ec!Jo.a; y c;;n vuc tros co.rro-9,
berr tcntc.o da divers<> es ecia o_to es, lulohes y tcchuelUJ~, t"-
nootro fuerit 1uasio, et oxerc1tal1ter 1re poosie; id eat cum arots l.r...d:J.~": , C.::iU(.l a, s.zada.e , .!._ s de !"i~rro 7 dc::;.i..:3 in:trwten~o ne.-
atquc utansll1bua necnon et CGtero instrw::ento ~1co, in victwll.- CE:: ."los en u.. exnedic1 !n. Las provisioacll de clit;...- to,s en oo
cz.rr"" dc. ....cJl c3.lcul..:!rco pr.r: treo t..eecs a 'PQ.l"tir de lr ao:u:.bl
bw: et vestinentis. Ita ut 1J!lU.5<1.Ui:oqu.c co.ba.l.arius habeo.t acutua et lea r.""OS y ve tir.'cnta, pcr nedlo c:.r:o. Y tw:.bi~n ordena.-oo "C
lsnce:m~ e t opam et seoispatum,aro= et phnretras cun eagitt1a; l:.;;_;,i:s obecrv r e s to: tre~ar al lur!:r .... cncionado en pcrfscto... .-.:;,, <(

cu...l. :ic:rc. "" 11' arto de nue::tro reino ~or le. que OD hicio.re
et in carri s veatris utenall.i a d1versi ;cnoris,id u t cuniada et tL~.;:;::.r l s 11ree.... i.;n e vue;J:tro c~o; e to e ::, ' no intt-"lt "::::o
dolaturio,tarratros,aoa1ao,foo.or1os,palao farreas et cetera uten- toc:.u- ..:t.._o f"uc:.rc de l 'l l hr~ , l a lc-::a y el Q&U::; J le:. h0< bro lr
c~d uno de vo~otro:J r.e.rcl en con eue c::rroe y c~b :11 ros , y oi J:. l~c
silin que in~ aunt necGsoarlo. tensil1a vcro cibort.U> in ca- e::t.:. con elloD :t.::sta d lU('<:.l' L'8J.cicnado, "=- que l>.,auscnc1 Gel
rris de illo plPcito in futurun od tres oanses , arma et veatice;:,. s~ o. no d llJrr a su3 bcr.cre<> e. obra- :aal.
2d diridiun annam.Lt hoc ~o prec1~ ut observare faoietio,
ut 0111:1 bona pece pergntie 2d locuc predictum, per quamcwnque parten
r~ nootri it1neria veotri rectitudo ven ire fcccrit,hoc eat ut
prc-t.r herbe;o ct lil;na et aquan nichll de ceteris rebue tengere
presU<llltis;et uniuscu:!.ueque vcstr1 htt:inea una can corris et
coba..lariia ou1s vadant ct s=pcr Cll!:! eis ei t ueque nd lOCWll pre-
dic'b::!, qualiter abscncia dOI!ini loc~m non det hCI:Iinibu.a etus ca-
la faciendi. nzno3 lles; r los donea 'l.tL<> debes pr&ecntLrnos e" le. a;n '>le:>
Dona vero tua quae od plccitum nostrum nobis presentare debes a ~~1 des de JO, el lu nr dond es~vilrcroe; U17.! tu itinc-
rru."'io pc.r:ite uo los ,. ucC.=-s rsoe ter tJ. is::o, 5. ..,...., es l o uc
nob:!.o medio 10enee ~aio trane::itte ad loe""' ubic=que tuco fueri= ; de~c~o:~ . Trata dE nc obrar CQJl ne li:;e.no1o el r"specto, o fin de
si forte reetitudo it1ner1s tui ita ce conperet,ut nobis per te ip- qu& fU8dQ9 diairatar de nUE-tra tracia.
suo 1n profectione tun ca presentare posa:!.e , hoc magia optaoue . Vido
ut nullom ne~ll5entiam exind~ babcno, aicut gra~ nostran valia
hab<;re.

_, ... ,.._
-1 -~
-
- 76 -
- 76 -
OR;JENARZA PARA LOS EI3?/JIOO
2 de abrll dal 812
812 Apr, 2.

In nomine Patria et Fil11 et 3piritus Sonct1.~olus, serenies1- En el noabre del Padre y del Hijo y dol Espiritu Sonto . Cl!rlo:J,
serwo:l.mo augusto, coronado por Dios, ;randa y peei fico o::pcr".Jdor,
ouo ~~atue , a Deo coronatue , maenue pccificus tarorator , R~ g u- eobcrnador del Imperio R~ono, y , por lo c1oar1cordin de Dioo, roy
bornana imper!uc, qui ot per miocrieordiG.!:! Dai rex Proncorwo et Lan- do loo Franooo y de loa Longobardos, a loo~ nerono , Gcuselino,
Giselfredo , Cdil6n, ~engario , Ade:ar, Lsibulfo y Erlino .
gobardoruo,Derane ,Gauseelino , Gieelafredo , Cdilone , ~cnzorio, #~ema

rc, Icibulfo, et Lrlino co. itibuo,


otur :sit vobis quia 1s1:1 Io'ICD.i de vcstra a1n1ater1a ,~=-tnus Ce deber e:: : ae~r notar que loo siguientes hiapm!os de vuestra:.
jw...iecl.;..C...:iones, a S3.betr, el ~rcobte.ro artino, u....u, uin~ ,
prcab;rtor" , I~s , u1Dt1l.a, t:o.}XX11a..3 , .ta_zino.r1ua , -.::.orU.n, ._tcpl:olu.a, Cal-p<>d1o , Asin::rio , I:(1le , .....,teb:on, ::6be.lo, Cf1lo, .tila, ?rcd-
~.cbc-1s , Cf1lo, ..tila, 'rcde: 1rus , ;~obili:>,Cbr1"t1anus ,J:J.pcricus , riro , ~ele , ~i ~i~o, :lt~rico , ~~odei, J~ctnaio, LSrerandco,
oi.oro .L.::tE~cn, o1e.'L t':n, re:- te.lo, Teod&l.do, Percr:: rio , GO! i =,
Ea::odci , Jac ~ ntius , ...,, erande1 , 1 tec Stcphanus , Zolc:L=n, l. crchatel.J.ue, ~..r~eo , Vaeco, ioiso, itcrico , Eanoido, ..iWlicf"redo, ~LDD.D.cio,
Cazorelo , Lo~o.ardo , tJOte, lo:J soldndoG Odcoindo, al.do , Ronc=ic-
Thcods.ldus , Iar::.pariuo , Gomie , Cootollonus , I~Xdaricuc .ac.co , ..isicu.s,
lo, .uro, '"'nscusl, .;ir licio, Gabi no y el uraob!tcro ;:.;t!l014Gn,lle-
. 1 ter1cuo , Ranoi.:l.us , Suniefredus , Al:lcncio, Cazerolluo Ioneobnrdus , <' t loee noactrc_ noo ini'on ron qur uufrtn ~~el~ o rtaionea e
~te ,:111 tcis, Cdcsindus, alda, Ronc::.rio1us , L_e.uro, Pascal e o , Sic-!'-~i. 1 :rt vuc-trc. ~ de vuc tro:s rukordine.dos . Dijere. uc ;J.guno:, co-
L;recr.o- , r rest ~o rco!prooo ta_t~on1o, so atri~cn ~ s i
c1o,Gab1nus , Sol~o prGsbyter,ad noa vcniEOtea cu esserint quod ncc trc~ tic.rrez .... i""c~e:J , cant:I.s. ju... t:1c1::~, lo e:r ul.S2D. e cl.lo.. ,
I:Ul.tc.a obpressioncs sustineant de parte veotra et 1wU.onm vestro- 7 leo errcb~tcn nk~~tr investidura dE l a ~uc eet~!crcn -o~ o ~
por treinta a....os o ,o, , nb1lndolce g=odo el. o., a.l de ierto pnrn
ru::, w't dixerunt quod aliqui psgenses fiBClCI nos truJa sibi al ter al cultivo SE~ nua~trc donaciln y licEncia. i e~ t~ biln u~
al tcr1us teatificsnt nd aot'W:I proprietat= ot e os a:inde expcll:mt o.lG:UDOD do..inios _uc;. ollO:l hcn trcb5.jado , o.l.Ort.. ~c.. .>Ooeis voco-
tl~.a , uc loe i= (';nio rc~tacicnea y _uc vuontro~ .in1ctro~ o
ccmtra iuatitien et tollant nootr::u:: vc<ltiturw:~ ,quam per trig1nW. lne e,;:icen or l...... fuerzn. '":. t~;
onnoo oou nm liua votiti utaus , et ipsi per noatrum don ituc de
crc.oo per no<~tren datac licomtimo retra.:xerunt . Dicunt etiruo,
quod c.liquas vill!!fl,quas 1;o1 laborave runt,laboratas illis e is
abstr:>ctno hnbt:t:ti<> Gt bcboranins illis 5Upcrpon1tis et se.ionEa
qu1 ror fortia super sos exaotant .
u.anobrem 1ussiDuo Ioh:umc archiep:copo El!!!!.!? nostro, ut ad Jor lo t=to r.e on C>'denuclo al cr::, .. is-o JUClll , nuc tro cnvi odo ,
dilc.ctum filiw: nostruc Ludo1cu.'1 re;e~~ veniret e t banc ceu.= ei quo oc lla:;c.se i.::.sta nuet~tro .ucrido i>i;jo, el rey !ndovico, )' lo
relctt'se ordenad ~ente a-te llSunto. Le hCI.os ordenedo que o.crtt-
per ordinem recitaret . ~t mondavi nun illi,ut toapore oportuno ncr.:antc llo_~lo.ta; all. y acudiendo vosotroo a nu 'r-"""Rrn('i ::L di;-
illuc vcniena ,ot voo in eiWI prnescntiem veniontes,hordinarc fc.- f~~~ eo lUl ~cner3 deban vivir loo Hispcnoo .

ciat ,quo~odo aut quoliter 1pe1 Ioponi vivero debennt. Propterea

_.,_,.._ -1-:-
has litteras f1er1 praecepil:!ua atqu.s demandamllS , ut naque voe ncque Por cno het!oo ordenado escribir eota carta,y establecemos que
ni voaotrOD ni vuestros su.bordinedoa 1ntant6ia a!Iadi.r ningW> con-
itmiores vestr1 :amorato& Iepanoo nostros,qui ad noetrom fidu.ciet.l so a loo u enoiclll:doe Hispenoa que acuclieron a nuestra confianz:l.
do I"J><''lia vc.nienteo , par nODtram datalo licentiam erema loca llibi Llloo, 1uc han ccnedo al deoierto , por licencia nucstra,tierran
paro. labrar y al.ora l as c.e.nti&nen trubaja.das, y ban sido ficleo
ad laboricand.UII proprioerant et laboratas habere videntur,nu.llw:t tr-.nto a. noootro!l coz;o a nueotroo hijoa, queremos que :poa~
e"""""' superpt'llQr<i raeaucatie ncquc ad propriw:. facera permitta- qu.iloa lo quo.: jlO! koo!luL<>. eilou hwl Lvniolu vur upropiac16n;"te."1tO
slloo co o eu posteri dad. Esto vosotros lo debis reepGtar. Y to-
t is ;quoed ueque 1ll1 ~ nobie eut f1l11s noetric fucrunt , do lo ~u~ voeotro:: o vuc~trcs subordinado'! hayis hecho contra
qu.od. per trieinta e.nnoa abuerint pcr apri sione.o,qu.ie ti pooaideant j ubticio., o e1 les hubiereis qu.i tado aJeo injwot:!Slenta , todo .e-
et illi et poetcritao eorac,et vos conservare deboatie. Et quic- blis re~1oi tui.rlo, "'1 qu-.r.li& t<:ncr pro.1c111. la gncio de Dio:>
L. Il\l8 :m.
qu.id contra iuatitiam oie vos cut itmiores vestri factum habotie
cut si aliqiJ.i eis 1niuste abstuliena, cma in loco reetituere
fcciatie , oicu.ti e;r&tiac Dei et nos-tra:::I vu.ltis haberc propitil!!'.
Y tx-r~ qua lo ter~dio .., or c1E:rto, lo .u oo , c.ct.o c ....llar abajo
..:.t u.t ccrtiu.s credath , de anu.lo nostro su.bter a~lari iue- con nuc trc. cnillo. :.o te. reconocido al~ Gaidbcrto, en ve::
oicus . Guidbertua diaoonue ad vicem Erc~baldi recocnovit . d" Lrccnualdo.
Deta IV. Nonas Aprili,onno Chrioto propicio ioperii noatri rri, .Dedo. en el d!a dos de abril, nn ol duod,Oi o a::o de nueetro in-
porio, oon el rvor de Crioto , en ol 011 .Jr:..,; oao cu.arto do nuc-tro
re~ v ero in FTancia XLIV . atqu.e XXXV!II . in Ital1a, 1ndiotione rGinndo en Pruncia y el tr!bsino oct~vo en Itclic, quinto del ci-
quinta.. clo da lo. indiccin.
Actun Aquis.:;r:mi palacio rs;rto in Dei nOJJine felicitar. Aman. Act,lB.do en el ~,cio re. d'"' .Aqui .... r :.n, con felici,Hid, E::J. cl
notlbra de Dio.;. -.l.n.

-1::'~-
-TI -
- TI -

C ~ITULt.R !E. A.UI!:GROI


CAPITIJLARJ.. A UI.:CRl.TII.:ISE
801- 813 SOl - 813

l:arolus eel'Enissimus 1lo~rator augustus, a Deo coronatus,JOBC- Carloo, serensimo y llU,.'"Uf:tO eo-:u'ador, cororuulo por Dioo,
cr..:nde y po.c:!fico, ..n d e::l.ccio de ;.quisgr6.n, juntt!mmte con
nus ot pac1f1cus,cum e p1ecop1s , abbatibus, com1t1bua,duc1bus oo- loe obicpos , r>.bodes, ~. duques y todoc loo fieles de lD.
nibuaque f1del1bus chr1ot1anae ecclesiae cum conacneu oonsilio- Iclesic cris tiana, en oo~~ conecnt~1Ento y conseJo , cctr>.blc-
o16 ~('o ci '"'uicntc:; C",rt1~ttlol! bn::ad<'~ ~ l ao leye_ S:!lica, ::o-
que constituit ex l e.:;e Salica, nomano atquo Gombatc capitula ista ~r.:> :; .:ur-Wldi.:-, -or... que todos los....fitllll CWIO"lan "ct::1s nor-
1n ll8lct1o Aquia , ut unuaqu.isque fidi1o 1ust1t1as 1ta fe.c.:ret: t.:1e: Ce fi=6 l ~stoa :u-tf culos por cu pro in I:!IUlO, p:-.rc qu~
todo: lua.:;o lo:: corrobor:~acn ~biln con ouo firDI!e.
qW. s t 1pae mrmu propria firl:.avit c aP!tu1a iota,ut cenes fidcl~s

t::.On.U robor.arc s"tuduiosent.

l . Ut eniscop! circw::annt parrochias s1b1 co=U.a~ et ibi l . ue los~ recorren l a s p=rrqguino que le3 h~ s 1Co
enccLcndcdo.n y -l..l r.c prcocur.en por inquirir r-oe1c- del inecc-
1nquirend1 studium babeant de inccotu, de patr1cid11a,frotr1ci- to, lo.o :.=ri ci<iio::, lo. fratl.icitlio- , lo. cdL>lterioc, l a vnn:-
d11e , adulter11s, canodox11s et olio nnla quae contreria eunt Deo, c1~.-1t , y todo:: c. ncl loo w!lle~ que son contl.-rrio3 ~ Dioa, y quo
co lee en l oe ...scrittr.:l3 U lo~ Ctl::U;:nQ~ Oi.IC:n CVi t;,r, 1 en
quco 1n eocrie acripturis le;untur quao cbrist1an1 devitnrc debent. eu~ .... r;o ui-s prGocr"pcms'- e que se=n rcr~r~d a roqucl~;lD i ,:lc.-
Et 1ntra illorun parrochiae eccleaiae,cui neceoae eat , enEDdandi oi o uc lo ncce31ten: ~to l=o nue tres ddoo en b ncficio ,
ce. o las de otros, ~ondo e:ri,t::n reli !W.c.;:,. 1 '!U< lo" r;on:ic ::,
c uraa babennt: siJ:liter noetras a n obis 1n beneficio dotas ,o> 1< "-1~':ro U.u oL1- o J u r:;i!::c.n <lu~ :t or loa rc-
q~ et alio~ , ubi reliq~iae praoease videntur. Lt ut nonachi c ..-roco!l buenos eje: lo..;, viv:..n rc.:;ul.~ -ntc an lc:s lUt ~s c c-
t:-.bl,ci~os . uc el rrQl6-i:tg y loz qu~ e~tWJ U.t,;I"C (!el~
pcr vcrbun episcopi et por ree;iccn abbatis et per bono illorun .l:1.Q.. no tcne;...n c c.::.._dore-, l r _uc yc. t~c. o.:J ordclh!C:o :rr .. .!ucntcrc.n-
e=pl.e resul-Britcr vivnnt, prout loca locata eunt. Et ut JlroE- t~ ue lon 'cnjc" no J.olit<.n fuero del oncgtcrio.
-;.~ P;
po:::ituo ct h.i qui foras moneetaria eunt,na vono.tcrea babcant; ,,,,
quia i~ frcqu&nter iuaaicaa , no monachi forac gqpceterio habi-
t,.,csnt.

2 . Ot acclesiae, v1duac , pu.p1l p er oonmm reSis '~!!!:!!!! lml>Elmt. 2. uc 1": i _lE::i-n , ~y ;.uC:r L..no- t.a~ n l .::.8< rar
el ~n~o del ~y . ~1 eo o i~lc, 1 - ju=ticic ce ~~~JtrEr{
.>in o.l1ter,1n pr--~eentie noetro hoc veniat, ei fieri poteet; sin Ln nuc tr= prc=cncia; =1 no es coib1c , nucatro~ c~=doz in-
autac ,~ nootr1 1nveat1eent illud quaaodo ceetuc eit, vc::ti :U"n c610t se b= cw. lido,

). ur. loe jw:..nto;:, t . biln tcl1.ci= 1:: ~ po1 el bando dcl


rey .
1 . Ut hi qui bcncficium nootrw.' habent b8ne illud 1m:oel1orar" 4. uc ~~uc11os ~uc tienen un bEn~ficio nue~tro oc eofUGrccn
in acni re atudeant;ct ut~ nostri hoc ooinnt. ror ac:jorar1o er: todo; ~~ uc. nuc~ tros t:.r-vindo~ l o ecr.cn.

5 . Ot vicBrti nos tri vel centenarti " servo re,:ie concipia 5. uc nuestros v1cnrio: o centuriones no coure:n esc~avos do
un~ del rey. uo nuestros vicarioo, 4lll cuo de. E:::tsr e.u.scn-
ne = t. l>t ut 1ps1 vionrU da hercditat-e,foris heredibus si te" lo- h<orEderos, twen lo:: b iEnes de 1:::. hcrC1IIc13 PE= nue:::tro
ortiterit, ad opua nostruD rccipiatur,ne illud ~udctur . p::.t:rLonio a fin de que no sc=cs def=udadoe.

- l"l.-
6 , Q~e .ae;ee~~J-fr fi'bros oc~ con:~ t nci L. e cri t y uri re.
6 . De his qui a litterarwn con;;criptione ingeuu.i :fu.erint,si l:'li n te:.r\:nr , ::e o. nu tro 1 c::trir n i o ; Uf o 1" t -
sine t;rad tiene mortui fuerin t , heredi tas eorum ad opua nostrwn _e el coud o eJ. vlc i o r r~ o , oino ue ce incor. o1c 1wc " -
tro "~D io . el n i J.ro odo ucr oo u oe cobr en r nc-
r ecip:i.atur; noc co.c:is neo vicaritls illud sibi societ , sed ad eotrca 1 e .111 t o dfl r. r l oo q e tri bu t L'Il lo e c uu:ro , y que e
opus nostrum !'avocetur. Similiter volumua ut ~ nostri de i cc.nno se i nc r ,, ren a nuc- t,ro ve-tri onio()!!-dond n uo-
tros ordenc1:1 os .
illis unde ~e:: igunt ,ut ipea.~ ad nostrum opus vel ubi
nos iubemua veniant .
7 , Si cont endi eren entre s l oa llcredor os acerca de l a heren-
7. De bereditate inter heredss , si contentiosa egerint,et cia y el r ey encar._ e a su envi ado acerca de l a divi s i n , entrl-
r ox misswn auum ad illnn diviaionem transmioeri t, dcocimum Jllim.- ;Llenee al rutrm Onio r onl el di e=o de los oocl nvos y el ~
del suelo de csr J crcncin..
cipiwn et decimnm ~ hereditatis fisco regia d tur .

B. Ut vicarri luparioe habeanttunusQuisq~e in suo ministsrio 8. e los vic:::.rios tongcn dos lup:.:ri os en ou jur:dicc i6n; que
ellor; no se vean obli adow n a l is-tarse en el ejrcito o concurrir
duos;et ipse de hoato pergendi et do JJlacito conit-is vel vica- a le aoo.r bler 'el conde o del v i cario, a oenos que surci crc nz:
rii ne cuetodiat , nisi clamor supsr ewn evenis.t . Et i pei cer- queja sobre ellos . Enfurc ense para qua su t r bejo sea provechoso;
l as p:lo;, Je los lobos denso a nuc-tro pnti .onio . Cada uno c'c
tarB studeant de hoc ut profectum exindo habeant , at ipsae pel- los c::uc cu-todiml la aso.nolc::a en ssa j T'i odi cci n rccib1:. un mocEo
le:; luporum ad nostrwn opue dentur . Et unusqW.sque de h is qui de corenlea .
in illo oiniste~io placitum c~stodiunt dontur eis modium unwn
de annona.
9 . Jon re E" <O.cto t.l sn"Vic i o de las arr. as , dio c;nec...,oo c:_ue o~d
9. De~ pergendi , ut corniti in suo ~ per b5!Jlnum conde en su condauo ordene por 'land o y bajo rr.ul t a de scsentt: o cJ.-
QO~ , ue todo 1.o 'Jrc acuda al l ~~donde ~ue oo vocada l e~~~ le-
~u1wnquemque hominem per sexaginta solidos iD hoatem pergere
a . LJ. n i sr o conde vicil c e no est pr ep~:.ro do cad uno; cnto c.,,
bm1 're studeat,ut e..d placitum denuntiatum ad i.l~um looum ubi ~uc tenga lanza , e c~io y arco con do~ cuerdas y doce sactao . 1c
iubatul' veniant. t i psa oomis praevideat quemado a in t para. ti~. ;:, touon ten ~n e .. ws . co~us . ~ ~&ilc;l~~:r{'~, nnr ~ " ..,h,,~t%. tf"'a eHalado-
br provcun ~ to e " t.n . .L e o - ~
id eet ~anoeeo,soutum et a roum cum duaa cordaa,sagittas duo- Te 1 r.:..g e y e o o, tr lito 1 c. rcitr t i
i , e~ d-c.ir , en v :o o.
cleeim. De bis utarque habeant . Et e:pisoopi,oomites,s.bbates hos
hornines habeant (!ui hoc bene pra.evideant et ad d i ~am denw1tis.ti
placiti veniant et ibi ostendant quomodo s int pars.ti. llabeant
loricaa val galeas et ternporalom hostem,id est a.estivo tBl!lpo-
ro .

lO . Ut re~is spensa in carra ducatur , s i mul epiacoporum,2..Q.-


~ , ab ~ atum et optimatum r'lgis : fa.rinam,vinum,baccones et
victum aoundanter,moJ.as,.dolatoriae , securas, tw.'etrs, fundibu.las,
ct iJ.los homines qui cxinde bene sciant iactare . Et marscalci
r{J.;is adducant eis petras in saumes viginti,si opus eet . Et
unur:;qu~squG bost liter si t para tus, et omn:La utenoilia. su!ficientsr
lla.ber.nrt . F.t u.tlusq uiflque ooms dl.le.s pe.rtes de herba. i n suo com1-
tutl.l de:rendat a.d opu,s illiua hoati e,st ha.beat pontes bonos,
ne.ves banas .

-t. ~ -
U . Ut c omites , unusquiaqua in ~uo coru.tatu , carca~ hnbcant ;et u. ua c ada conde en tu conda<lo t~ c~rccl; l o" 1nt cndcn1.ca
y lo vtc.-rioa te;;::;;;;- patituloe,
...!!!!!!ill atque vic arii patibuloe hallclmt,

12, Ut h~a boni g encr1s1 qui 1nfta conitatlm inique vel in- J2, >lue lo::; l:.ll;!tres de blu!ml cuna , que .c.l.l'O del. cll!ldt: e tl"brcn
1n1cun o 1njustazlmlta, c.cn UCMl<!o:: a L.. ,.... ocia flll re:y; e:~ Z'Q'
1Wito Q6Wit , in preesentia re ~a <lucnn"k!r;et rex super eos d istri c - ju~ s i deben ser anccu'CC1CI!.oa o ndli 01o "u .. correoci ' n ,
tionao f c ciat carcer~<l1 , ex111on<l1 uaque B<l om~n<lationcm illorum.

l J . Ut v1car11 ounoro. na ncc1p1cmt pro i llos latroncs,qui an- lJ. ue loe vicnr1oa no rt. i "' don:ltivoa en favor de lo 1 c-
r.ao que co: "utcr1orld11d h11:1 ido ju~03 roca de r;uorte 1
te c=ite iu icati f uorint a4 n ortEll!l; qucxl si hoc porpetraverint, conde c1 licit. n e; to, l'tlcf r~ 1 rics eantc:ncin que el ; ' ,,
tcl.c 1ud1c1uo sustineant, eiout et latro i u<licatua fuit ; quia poet- ~uc d '"l~ e loa 1a o~ j o ~.ron a Dl6u1 ' .,o ""
por-...1t1do .1 ce n o al vic-..riu eo~ca~arle lo vi e _ 1
'l"'- s c c.bin1 e>ll!:! diiud1caverlnt 1non e.s t l1cant1a coe1t1s vel vi- sido e '=--;;-;-= ult , l t to=nne2:1: !
cor11 ei v1tcm cancc dore , yad ei bonnus ei 1u<l1catua f uerit, ct bcn- aa1 el~ 7 aquei""Uc rra w iG - e DB, 7, e: " ~
l.it:re .
no p&raeto , stet in eo inta.riz> , llllque dlll'> .J:..!!Iili.U a t ao qui cle::m-=
vcl c aWl<:e nd ca:> habuit , e t tune ait f'oris ~.

14. uc los _ _<_ _ y ..l....!:!!. tengcn rrocur-..clore~. uic:e t


14. Ut cpioco_ i ot ~ ndvocatos babeant, ct 1ps1 h abcant
an:n ml eee ~ unn he~ ro:.i.a;uc caen bu r.oo y ~on
in illo ~ propriam h aredi t ateo ; et ut 1poi recti ct boni y t vol!.llltcd .:e adm1n1 t r lo.a ce~:.oao eon rcct1 tud y .J
e1nt c t habeant volunt atem recte e t iustG c ousns , er!ic~re .

15 . Ut vicarii eos qui pro furto se 1n servi t1o tradere cupiunt ;;;r1ou no cor. ienten entre.
pcn~c1' do D juz:odo
non c onoentient ,se d cecunuu: iust um i udiciuc tcrg1natur.

16 . ucxl nullus senioN~~ saum dilti~t po~tqwm ab eo ccc i perit 16. don e~or !!e: {. de cr rc:i'!lido e
vulcn ta aolido uno , excopto s i oum vul.t occi<lora aut cun b:leulo
ceodoro vel uxore3 out fili an mac ulare ceu hGred i tateo e i

17. Quod null= in hos te bnculwo bebeat eod arcut1.


toll~~p .

uc r. ic en Gl e ' zcito lleve


""",,
-
al o::o

'no
'"~ ~;
..ctc.r
o..a en

l C. De fores tis, ut foreatar11 bene illas def81>dnnt, 31~ ul et uc lo


o ti~
c uatodiant bes tias et pioc ao. ;t si re: a11cu1 1ntua f oreote f'era- a un en1; .=J.
z:.cn Wlllii nut """':;s de der1t, acpl1us ne prenda t qua. 111.1 datuc s i t .

19 . Ut v111cus oonus, oa, 1cne e t prwicno in opu.s nootrw:l eli.,


...,.tur, tl
qu1 ooi c t rat10D82~ nostro reddere et sorvitiua por !iccre , prout ll

loca locata sunt , aodific ia &ecndont,nutri ant porooe , 1umc nt a , ani:al1n,


ort o~ , apes , aucas , pulloe , vivari n ouo piscc D,vennao, c oliDa, etirpe9 ,
n J.o bo;::qucs
t~=- nra tori.a;:a studeant fa~are in f orestis ~ regale , et 1b1 t n ~bre~ ~ ncn
viV"...ria c um p isccs,et h oainee ibi .::.meant . Lt planten t vincruJ,fac1ent ..o e Cleucntrcn tor-
.or.:_ ft._., e oc..u uu zw.c.!ltro cc.rvicio ~
pa-..Al.rir , e t u bic"""l.ue 1nven1ant u tile s l:a:iuea , d et r 1ll1a .:ilva nd
st1rpandut~ , ut n ostru.. , aerv1tiur- 1n.c clioretur, Lt ut f c n inee nostrao ,
r t:"~ ccrvlcio de Dl1l :re .:riloon1o, e
!.no .... -c&Stro co to :t e ..fccci. C"1 ~(lila 4c l = :r lil:.c , l
=-..
qu~e ed opus nos~ sunt e erviontes , babeent ex vorti bus nos tris
1 l ce e r..:cntro da &1to , ><.r d o ~ ed1o de
ir cut1nt.a n nuaot.roa z:ejcrr1o os .
r &ns:lj ro::, =
l r-~ et lin=,et f a c innt eoroiles ot o=isileo , et perveni ent nd
car;oro.m noot r <l!!lper r a tioncm per vilicis nostris out a tti s s is eius
o. oo trancci:ssis.
20 . Et si qW.s de filibus nostris contra adverserium su= 20 . 51 alauno de nu~etros fieles tubicrc j~o ~ostcr.cr un
c oc:bate, o rceliznr algdn cert=on c entra un sdver::ario suyc, y
JlU6JlB!ll aut aliquod certai:!en agere voluit,et convocavit ad se aliqueo
l.cti Gndo llG.l!lido a uno dG au.. ,ares c.ra quo l e prc~tW'<' a' uda ,
de conpar1s suis ut Gi adiutori um praebui ssst , st 1lle noluit st ~~~~ ce hubiere n....,ado _Gn:. ~eoitndo ne,.li e;llnt& , ~u!tecelc el
t :..::.ci'icio que tuviere y s -tale dado e qtiEn hubhrG fU'manocido
exinde neg legens perrnensit,ipsum beneficium quOd habuit auferatur c~~tanta y fial.
ab eo c t detur ei qui in stabi litate et fideli tate sus pe~ensit.

- 1 84-
- 78 - - 78 -

C!..PITOLA L CANClliBJ::> EXCEilFU,

813

De baptisco,ut unusqu1eque arch1ep1.s copus auos eui'fl'aBeneos l . Con res coto !tl bc,.t11P.o, que ced<. or.;ol:.io o u:l.orte clill <-n-
t~ ntc jl &Sil ~hf~= suf~ (neo;, :r~ rue nt.dic f!gt:ie il'-
d1liccnter ac studiose adtlcmcre studeat, 11t ..nu.oq.Ueque suos ~ v eetipr co. :O ...;.\oiOO: W 01 el oncr;:net.to lltl btlJti. o y c.nce.:::e ov., +

biteros p..r1ter invcstie;aro non nolegat , baptiematiu sacrm:~entum


c e. e-ro ., nili ini ... tr..rl < ri turl. ente..
qUL11ter ncont,et hoc eos atudioae doceant ut ordinabilit~r fiat.

2. Ut la1c1 prssb1 teros non eicicnt de eccles11s nec cl ttoro 2. l!c l oa L 'e o~ no ~ l:cn dE ~u:: 1 1G-1c- lo prc~:.it~!.'(.
ni .. .,_.1 uc1 ...J. i ::1. d con::cntkicuto 'G -ut: o 1 o:;.
pr-..Aisu:aent sine conse.nou ep18Coporun.

) . t!t 1n1ci oo:nino non audeo.nt mmera ensere a preobi ter1s ). uc lo= 1 icoa, de .i;: u.,- . ::nc::rr.., tzi~L.l) "'Ck tivo:::: a. ~O
re t~roc ~&r rccv ~n rlow ~ una 1 lcr.i
propter COD:endationeo cccleaioe cuiqus prcobitero.

4. t rovidcndU3 nccoeoo eot,qunliter ~ vivcre debeant <1c ,.-1 i,, .I.;C c.ccr ~ ~c. 1 .. vi..::: :le lo.:~ ollri on cr~.'n1.co;::
~ ,. 1 J on;je.;, ~ fin CI uc -:e eofuc.~"C n (n vi,.i.:" -E n el '-- en
necnon ot monschi,ut oeounduo ordinea canonicuc vel re~aren C: .(.. ~c..- O O l...... el Ol~Cll~
v ivere ctudeant.
~. ue a 1os presbteros le= ce- l ! citc, en t i o o ortunc 1 cc;:-
5 . Do nonas-teriie pue1lcrnn,ut presbi'tcro oportuno teapore
cnir- lo_ :-m: :;tu-ios "'' c!onc ul.cs -r 1- e l r ciln .e 1 :: ! -
ad .UaBOrUI'l solle=io licea't 1llic advenire at 1 't8.1"WWI sd pro- e o, ... rro....:..I:.:.o luc. o c.. ...ue -ro.i"" n i -lc::itc.
priae ecclesias rsdira .

6 . Ut plus non "'1 ttatur in I!IOnasterio canonicorw~ atque oo- 6. ut.. no ::e t.vi cn - ./ ron ic:) o
~~ :-~
Ucn~ llto,. ' ::.e .~-ti au :.-;. ~~
nnchoruc eou puelJarum quam eufferre possint.

7. Do~ sd.t:loncndio. 7. e Jcuc c-.:l or~r~e :1

8. Da incestuosis acnino investigandun, ut ab ecc1esia axpel- C. u ce !nvc=t1 ~ e e <le 1 _ incc:tuos<--.


~ 11 -do ec ~ i_1c=i 1 n lcicttn .:1 tc:1oi
lmtur,niBi peni t<:ntie;: =erint.
9 . Ot pax m.t et concord1n in ter oroiecopoo ot ~ et re-
11quoe clcricos et o onacboe et laicos.

10 . Ut~ et ~ aau re11quus populue oboodionteo 10. uc 1o~ conde:::: o i.""ltc .dcnte c , :, c.l rc..oto J 1 .+. Peblo, se~
obr Ji te~. ~1 ~ y '" en ~n do ooucrdo entre 3 era l o. ;:.,::-
cint opiecopo et invicom conaentiont ad 1ust1ttaa' feciendas et J.1n.i t:r:...~1, !n de la jLtatici. , y no rccibE'1. donctivoz Ol"' 1 2 s zc:..n-
L unare pro iudi~ill non nccipiant nec falsos tcoteo. tanci ~ Di r or los fc1eo: te::ti o~ .

11. Ut unusqa.i::>qua propter inopian femie suco 1'1110iliares et l l. uc en Ue.=: c. de htt.r.b.I'UJla ccd:: uno ee ecf'uerce ror r:an"tc.:lcr
a eua ~=iliares y a quicnea le artcncc~n .
3d "" pertinon-t<:s ;uborn:u'O etudc::t .
12. Ut nnicu_ique epieooporum ~1 ceat de thasauro ecc~eaiae 12. Que a c e da o i s po l e sea. l:!ci to di s ',;ribuir ali mento a los
pau_perib~As erogare nu_trimentmn secundum canones oum testibus . obre s, del "tesoro de l o. i gl esi a , seglt.l'l los e >1one s y c on tcs ti-
g s.
13. Ut pondera val mensura ubique aequalia sint et iusta. 13 . ue los pesos y l as medidas sean feualea y jus tos En t odas
partes .
14 . De officio praedicati onis , ut iuxta quod inte~let;ere ~gus 14. ue se cumpl a asid BJ:lent con el of icio de l a predict:.ciln
pozsi t as ~ iduae f1et . se~ l o que el vu o pueda coopr cnder.

15 . Ne in dominic is diebus morcatum fat neque pl ao itum,et J.5 ~ ue no tengan l ugar morcados ni asar.Jbl ee.s en dorringoo , 'Y
ut his diebus nemo ad poenam vel ad mortem iudicetur,e t de opa- que n o s e efec En j uicios que pueden acarre~ l a pena do ~uert c
o co.s~ ig o par ~ a l eui en ; advi 6r taso a cerca de l a abs tcnci 6n de ~
ris cavendis ammonoa tur . baj os .

16 . iJt unusqtsquc GRiscopus 1nterirJ circumeat parrochiam 16 . uc cada obi SI O cntr P. t anto recorra s u parroq ui a en8~:rndo
y exl.ort r:ndo , y pr ocure cor~ c;:bi r t odo lo que s ea necesario ; i
!;1~1QIII docendo et QD onendo et qu::aequc sun t necc;:ssaria emondere
no J.ndl ere c or.~.ec). r al,.,.o , difi r,lo hast a l o rr.enc i onade asa ''le:...
studeat; et si quid emendare neqQiverit,ad praedictum placitum
;pre:fcrat .

17 . Ut presbiteri sub sic illo custodie.nt crisma et nulli 17. uc loe !1r cob:f t eros cuctodi en el cr i "'Q bB.j o ccl l o, y no lo
oub praete.;:tu medicinas vel maJ.Gfic ii donare praesumant: si en.rc ucn ~ nadi e con el pret exto de nedi cin- o de . clcficio; si
Jo l+cicren, pierden el ccrc,o .
:feoerint,honore priventur.

18. De fide : 11ntH.lquiequG compater vel paren tes Vllll proximi 18. cc.~ca de la f e: ue loa p:.tdri n os , prdrc .... y p ientes :nz-
fiJ.ios suos spiritales catholice i nstruant ,i ta ut corem Deo
truy .n D ous ri joo cspiri tualcs en l a f e cat l en , e o odo quE: r -
zcnen sCJ :Ji o .... .
ratiocinare debeat ,

~9 . Ut ecclesiae antiquitus constitutas neo decima ncc alia J.c . uc l as iel cci E.s c onstitui dss desde antipuo no,__qeun priv~
--- . :., ~.
dcs el ~ u otr oscs i~n .Jar dJ roela a l as i._,l'!5ias nucv s .
ull.::!. poss essione priventur,.ita ut novia tribua.tur ecclesi i s . '

20 . Ut mortui in ecclssia non sepelientur , nisi episcopi out 21 ue los rr uc;rto:... no ..Je:::m oer~ ul te.dos en la i gl esi a , a no er
lo o"Ln os , ~os ~ o los presb t eros f i el es y buenos .
abbates vel fideles et "bon1" presbiteri.

21. Ut ~in don:ibus vel atriia ecclcsiarum mini!:H~ :fan t . 2J. . uc J.o.o am.:unbl cas n o rong:::m lurar en cc.nas ~rticulc.rcc o
en loo, -tr os loO J.,-s i-l esi as .
22 . 1Tt comites vel vicarii seu iudioes aut centenari i sub me- 22 . t.c loe conde s , svs v i c...rios , los .intendentes o ccnturiorr'c,
la occe.sione vel ingenio res pauper11m non ennnt nec vi tollant ; a::.r ovc;cl 4ndose le d. un!: circi1USt.:.!llcl o or fraude , no e o: ~ rcn L'li
e.rrcbr t en .)O!' 1 fuerza 1,_:: pro icdades de l os pobres ; qu en dc.c -
oed qu_isque hoc conpare:re voluerit,in pu_blico placito corem ro COl prnr a o , l~al o en asaL'bl ea pbl i ca en pr esenc i a del ob i~-
e:piscopo f'iat . ~

23 . Ut unusquisque epi scopus in sua parrochia ;prccbitero2 vel 23 . uc cada obi spo en su narroqui a i nve sti :;uc diliecntG ente
a loo pr csb t croo y dcm~s clrig o:: y haga regresar a l os fu iti-
alios cleric os dilig enter inquirat et f~itivos ad loca sua re- ~ a sus l ugares y o. s u propio obi epo.
dir faciat et ad proprium epi s copuc suum .

-UlG-
-1!1 -
2 . Quianqlliu'C ru ~ u.n bc:n~ficio eclewi~tieo, de~
24 . Quie~~~~~qu.e benofiei= Gccleaia.scw:~ babet, ad teeta acele-
~ a reatc.::n.r loa tachoo do l a 1 lnia o l o i - ' 8 1 lC!Iic!:.
siae reotau.randa ve.l i pstiS eec lesie.s a::ni.no adiavet.

25. Ut qlli ~blico cril!ine ecmvieti IIUI1t rei,~bliea iadiean- -5. ut ~u.1~eu tm CC!l:Vietoo 4 alto pol' .!Hi eo orLen,
. . o licc..- nta - eu...,:tcn lll pa.i tcncin po!: liea eee1!r
tur et publieG:t poen1 tent:ieD e,"Sllt secUDdUII cananas.
~

26 . Ut r.~sb1ter1 bene vivere stu.deent et ita populum doeaant. traten de vivi:r biEn n ! en~= 11
vi vi

...

- 137-
-l~"~""i-
- 79-
- 79 -
CAPITULA ORIGINIS INCER'l'AE . RT:!'" L CI L. X
813 vd post .

Ut hoc inquiratur,si do par t ibus A~striae verum est q~od d1cunt


r
an non , qQod presbiteri de confeseionibua accepto pre~io maniiee- el
tent l s.tronea . en

2 . ut 1nquiratur dili{enter de fai dosia homin:ibu.s , qu1 solen t 2. c c e c t de loo 1 o: t, e YC"n -


t .,,, lo o-
incongrua:s comr.:JOtiones facere tam in dom1nic1e dibus quamque et abe rro i il'-
al.iie :::oleilllli'tatibus sicuti e't 1n feriaticis diebua: h oc omi.Jlo
prollibnndum eat,ne facc;:re praeswnant .
3. in "e co rr- Ji_ cnc i e o vi-
3. Providandum ornnimodis ac dil ~enter ex quirendum,qualiter
c snonici vivemt neonon r,;t rnone.chi,ut unuequ.isqtte eorUII! :;~ecundum es , que GG
COl. unes , CO::JO yo. lo
ordinem ccnonice ao re &Ulariter vivant ,et non similiterid est,
tt~ re:Ce otoria. et dormitoria Wla ainml obeerventur,quemadm odum
i scdudum in oapi tu.lis noatris inittnctWll bubemus .

4- . De monasteriie puolla.ru:m,ttt presbyteris cet to te:mp ore ad 4. Con respecto a loo ~ nasterios de donc ell as,eo t o.b l e c e~o~
uc en u~ tiempo debid~_cnte fijvdo leo sec l cito a los presb-
misaaruo soll ernnia cal ebrenda lioeat ad eas in eccle s i e conveni- teros llegarse: a su i lcsie. para la ccle lr~c i n de las mi m<s,rc-
re,et mox ad proprias rctliro ecclesiaa . Ce.e teri vero c l erici vel ~rcas:..do lue~o a lo.s I'rorins ielc..,ias . ~oa dm:. s el ri~_,os y li-
coo dc~~n cw. ir le de odo que no ~e atrcvun a entrar
1aici similiter observent ur , ut nequaqttam in eadem rnonasteria ~-:
en dic. e e o ~l.i w . ~ :: sidnd l
t;redi aude ant ,nioi necessi tatis causa i .psiu.s monaatrii e ompule- f.. UL vi i l
i ~n t
r i t; h oc truoen cum s umma providentia episcopi vel abbatissae fiat. Jcn 1 el -
Sil:lili 'l:er et hoc pleniter obssrvandUIIl eat,ut fem:ineae per dO!!los
clericorun ninine discLtrrant.

- 1 8-
-l f'S-
- 80 -
- eo -
CAl'IWI..ARI: Dr; IUS1'I:i'IIS PACIUIDIS A DI '1'1lACIG: U: LA .JU :riCIA

Sll-813 Ell - 813

FU~ estnbl e cidca lo


Itca capitula Q=<> pro iUBtitiio ini'ra patri~m f'aciendis constitu-
juctici a en c ada c= a.
tn BIUlt.

De tomino cav.sarum et litiw: statui!:tue , ut u quo bonee ne;:oriae l . Con rc_;ccto al Cr::ino de lns c=a:D y litir.io:> , Gsbl:lec:l -
1:0 u t:ldns lJla ctnsaa 7 l1t14'1o!J or.f81n:1o entre 1na )X!r"tce
dacnue Pippinus rex obiit et nos re~ coapiaua causas vel lites de<:do el co::ccr;to en que f'all.eci6 a l sc::or rey 1p1r.o, de :!ali::
z::.cr1 , y ecc:e - o a reinar nc~otrc, , GOl CDl:incn 7 tcrcincn con
inter rartea f'ect2e atquc uortne diseutiantur et congruo sibi iu- ur. : cio nro iclo; lne ctiWIIl3 1nie!c43:. con ~:ntcricricl:d, to
dicio terninentur;priuo vero,id cst ante obitum praedicti do=ni PiP- e- , tes dc;l ~ec:l.r:ic%' t Ccl c<Ccr r~ i:ino, o no os ~
pini rB!l"iG , causae comoicoo.e vel onninc non movoantur val selvae ue-
o mmt.:nc-"...=...s s-in ilmov 1 ' .o bnttn q ue u tra1 e nuc..ta rc-
ocnc1
qua o4 tnterro~ationem noatrom reserventur.
:oderosce,
2 . Ut apiscopi,ebbatas,oomites,et potentiores quique,si cBll.snm
u 1 , y no llc,_-u-nn w: arrecio, ce
intor se habuerint ac ce pecif'icare noluerint, ad nostrna iubeantur Ol"l!cne VEnir a rue tra re enci a , 7 eu dier:uta no ~.-r::. 3~
en ni ~ ctra parto , n1 or c-b e = o de:: rnr ' la 114" 1-
venire praesenti.=, naque 1llorw:1 cantentio aliubi cUiudicet<zr ne- dc 1 ticia lo:; potros '1 ene dcrcao::. 1
que propter hoc pauperw1. t ~us potenti= 1uat1t1.ae re=ee:nt. l!e- _ _ _ de Clltrc ~ ret=d::. intcl"''I'Cllir en lBa e:' -
~ rt=tco oin Z"(;;cn nuestra; e cuo col ante C!cbc
quo ~ palat"'-.i nootri potentiores CIW.SS.S sine noetra iussione a - 11 c=sea de lo pobrlla y ~os podc;roao_ .
f'inire proeoucat,sGd tontum ad pauperua et Dinuo potontiun institiae
fccicnd!lD eibi sciat aDso vncandum.
tuocnrec 1 elncircc ttot1eoa '1
) . Ut qwandoc~quo testea ad reo q~ibet diaoutiond~ quae- :e c;r ::n-te ele nue:.tro "nvi<'.do ) d CC!'-!n
rcndi atque e~i<;endi ount,a.J:i!!.!!2. nostro at-.S!Ii!ll!. in cui113 r:.inis- cto=ca , catre cu::.J. n1cr :;unto, lo=
>!:cd trarse en e r~ 1 ' n . Y no le
terio de rabas qualibuscuaque agend~m est talee el10mtur,ql2].co =tes :;:rc:ent= tc::til;o 1' lace or cecUo
opt:!i in ipso J?<!tiO 1nvcuir1 poscWit. Bt non licaat litigntorce tn ara DOl! b::ca-z:o
par prcemia felsos teates Gdducore,sicut actcnus f'ieri aolebat.

4 . Ut nu1lus h<lllo in placito csntenarii naque Gd cort= neque 4 ue n1nol.:> ha::.::re e 'ri tur.tl del OI'"Tlt '!"1 '-" cea ;le.:;:;: ::o
cm C:.UIICIS Q u o le p!lednn "' la pc;na do ertc o la rrcli dn
ad libertote~ ~ nmittendam aut ad ras reddendae vel canc1p1a iu- do 1 ~~rt .d o la devo e t i cr.a ~ o oeclr.vc , nino ~ce
diceLUl' , e~ i~~ Hnt 1n prucsont1a eOctia vGi m1aeorum nostrorum Ol:lt S ebcn jUllCilrl ~cer.cis. del~ o do nua:~troo
cnvi
iud1centur.
--- ~ n,i "l'g 1J:vc8 tJ.cuc diligcc te e t.l 7 h"l:=
5. Ut~ nostri d1~ter inquirent et dascribere f2eiant ~ =o en "" c.! ito lo ua ccd:> uno po:IM ""~
unuaquisque 1n ~o missatico, quid unusquisqua d beneficio habeat --- tos te: res I:IIT-1 ut-bleci -!oa en ese lvT' ~i o.
vel quot honines casatos 1n ipeo beneficio.

-1~-
6. Quomodo e a.dam benefi c ia condrota su:nt, aut quie de benefic i o 6 . C~mo esos l" S::JOS benefi c ios se encuentren troba jados, o s i
a.lg1.1ian, con l o produci do por e l benefi cio, haya compr ado o c;di-
sLto alod$lll comparavi t vel s t ruxi t . icad o una propi edad priva da para s 1.

7. Ut non s ol W!! benefi cia ep1scoporu:m,a.bbatum., abbat1esarum ,at- 1 . !ue no s lo oc censen l os brnof'i c jon de J.os obi mos , t"hf'f'l n ,
que comitum s ive vaosallorum n ostrorcum sed etiam nostri iso i
u.,.leas ::t e ndeo o va sa llos nlle tros , s ino t ru:.bi eon nuc. tro' :fic:-
cos , pa u e ue t !ll bi n ,od ..... os saber Cll~t o dG lo nuastro tcn,za-
df;lscribantur , ut soire possimus que.n t um etiam de nostro in W'lius- os en c~d- jlricdicc i n .
cuitteque le .,.atione habs;aus .

8 , Volumus ut propter iustitias quae usque modo de parte c omi- e: . .t.Stabl ec<:r.:c~ t;,c .::x- le. aW: ini~ truci O:n .: lo. ;u~t i ci ue
s -, c.lc.dc :r-cn 1i c.nte ele r~ te tk lo:J cond:oJ, los c~virlo sol-
~ rE!lllanserunt.quattuor tantum mensi bu.o in ann o m.1B..IU. nostri le-
rrentc e er:.;"n cuo :...'lcicncn cu~tro oses ror aro: cr; cncro,dur~_
gat1ones suas exerceant,in hieme Ianuario, in verno Aprili ,in tr cJ i v.icrn : en bril, c.ur~r e 1 i,Jri vc ... a; en .inlio, lLll'~"'to
el vt.:r~no, :, en e t re, ur~nte el otc o . . .l J.c . rcGtO'Ites r.::
aestate Iulio , in auturnno Octobro . Ceteris varo monsibQa unus-
c~d o ~ t .nga e tribun 1 ;, <., :i.ni trc lo. juct.i ::.
quioque comitum plncimxm suum haboat et iustitiaa fa.ciat. Jiae1 uc tro ~ . ~' ... o vcycs c..r rr:es, y en cu tro lLl{"~rcc
t;oo, . no"t i .. n -"" t i1.t leo con acuc.Llo cm _,G" ~ lo ur
a uten n ostri quater i n uno rnense et in quatuor lccis habeant ~
e .:se " t 1 ... I
c ita eua cwn illis oomiti hne , quibu s congruum fllelit ut ad ewn lo-
e~ DOssin t oonvenire .

9 . Ut qulcqu1d ille miosus in illo miseatico o.liter fac twn l.I:- con re.
venar t quom nostr~ cit iusaio,non solum i~lud amendare iubeat te

secl etirun ad n os 1psrun rem,qualiter ab eo invent a est,deferat .

10. Ut~ n ostri census noatros perquirant dilisanter,unde- l o e lo


"< O C'l;
cumque antiqui tus ad pertem regia exire solebant 1 s1m111 t er s t f re- J.'t _r: ~o
da ; et nobis renuntient,ut nos ordinemua quid de his in uturum,,
fieri debea.t ,

11. Ut de reJbt.ts llncle census ad partem rG:is exira solebat , ei 11 . ~ !'( 08 i ... nes ,;:o
1 ue sol trtr r<r , ~ :i.
re:,. , i .. c1t.n ..... i o en d a .... u.., le i , o ic e C' -
ad aliquam ecclesi am traditae sunt ,aut reddantur propriis h c~e \L lto..., r ere rcrc , o e cl _ t_ _ l i< J. o.., i -
di bus , aut qui eas retnu.Gri t i llum..~~ pereolvat. r r ".;cni c .

12 . Ut umtequisque rniesorum nostrorum in Dlac i to s uo notum "(' r -..(

lloc ~e -
facia.t .e o . i ti bus qui ad eius misaaticum pertinent , ut in illis nen- cclrl'
sibus quibt.ts ill les ntionem sam non exeroet conveniant inter e, p r cJ
se et COJ!liDunia plac i ta faciant , tam. ad latrones distri.ngsndos qllS.Jtl
ad ceteras iustitiao facicndas .

13 . Ut~ nos tri populum nostrum i terum no bis fideli tatem U<
- roni tt ere 'feoiant secundwn conauetudinem i mndudum ordinatam; at co:::tur e
o Lre~ e
i pci a periant et interprGtentur il l is h omnibus;qualiter ipsum~

crC~mentum et f idGlitatem erga nos servare d e beant.

- -0-
- 81 - - 81 -

CAtiTUL" ECCLl:..:i i A.JTI CA


10- 813 ? 810 - 613

Ct nullus _:pre sbyt cr ad i ntroi t eccl c;si as exeni a donc t . nin C - re b tcro cntr. U donctivor fr~ ~UC
l . U( SC lo ll -
~r en
i le,ir , ~nc

2 . Pt nv.llus le i cus prcsbyte:run in occle s i n t!i ttsrc vcl cicE:re e: . ue n i r , ico i .. tc .t co~ccar un """~r b .L krc e lJlC. i le i~
o c. ~ nrlc 1 ~ in el con~enti ic to el _______ o.
r raes Lu. <lt , ni si per c onsc.nsm e pi s co:p i.
3. e los ~ te '111 cr cuente u lc. .... b +uo ue ' '
- t e i sco i F , GV:i dec.nt , quem :honc.reo nrcsbytcri ..,ro ecclcsii s l e i coj e ntit;L
cm i ri ,ue tribm::.nt .
l to.d cJ ~ e e ' . o lo t.iic.z,..o
,,. Lt rc ci:: ~ c in potestatc e i s cc i sint , _unliter e ~resh~.tE:ris
de ~cr es o lcu Jrc 1. crv~ .
di. ;_J.:;cntur .
1, 1 S l .. e can ce strui os Jo l' cor c-
5 . lit ecclc::Ji;::c vel e.l-tcr:i.c oehus construantur ...,t nullue prcc- r llC n re - .a. aJ ce. e c.crc les o 1 cmo cr. 1
~- ter cnnon~ vol ~ocntun in ecclcsic mittGrc pracsu t. J.(

t ccclc.~iae vcl altLria , quuc ~bi_uac ~unt de ~el sccratione , LL l. i l tLrc~ e co raci <.': d!ld e
~'

ce .;_crcntur . V[
' t~> .

7. u e 'o c:n uus crtcn e,


7~ Lt re::Jbytcri pcr p:;.rrocllias suco fer:inis :r;racdiccnt , t lin- ;_ L\C

il...... e.l t:::ri tu3 prr q .:..rcn t .


L e p.._ tUl otr
v . ' t nullus re:Jb;v ter c.l tcriuo "'1arrocr i anru , r.>i in i tinEre is..,, ere
ft rit vel pl2.c i tum ibi l;c.bucrit, ad Il'isonn re:c,;. i t . :..;. ::.:
ni ntc e nt-:-r is. .L
Lt nt'llt1s r rc:::b~rtcr in al tcriuc '[)L't'I'OC'} ia i scc.r: ccrtrrc 'I"v.c- ::e Lt CV" n te
'tro, n~ e
i.Ji n i~incrc :f\rrit , nE:C ~ ai. nltcrui:! pertinente ter ic te e
t c. t rccipcre .
1 uc e es r ~t o. Jc 'nio rcoi
1 . t tcn.im l 2bcat ~1u:::cquc rccclcsi . , dE: quibus viLlis
~-

11 . t unusqui:::quc rcob ter ref.l quc.s poct <ii En conoecrc.ticnis l l. C<.. io de; l. i :_, ir -
{. el e ~~
COP~ l'" :i 11

i ~icri t pr opri~o cccleoi:: e rclinqu t .


o l co i vi te u
\:J. u .... o elle W10 e
pro i :::o w1u L vel
at~oo enc.ri oo . iuxt::.. c;_unli t::tet. poeni t entiac, dcderi t .
13 .' uc ni. W1 , rf b tero co ic docu.":'cntoc ni act < 00rr.o g c ... tor
13 . Lt nu1lus presbytcr c ortas s cr :lbat nec c ondt<c t or sui senio- de su seor .
ri., c.;:ictat .

- -~
l'- . l"C: .-::-di < Cr' del cnt e r:cpul te un _ucrto en l~ i e;le si ,
14, Ut nu1.1ue de1nce'PB in acclesia mortucum s.e peliat .

15. Ut unuaqttisque prcsbyter capitula habeat de ma1oribus 15 . uc todo "lre~b tcro te1.-n unr t "bl o de los v i cios r.~orcs
::; .. cnC're s , de o o .. uc 1Jur du prE. di cur o s s :Jbdi tos fi n de uo
vel de m.i noribua vi tiia,per quae ccanoscere val.Bat vel praedicare est n r r cc.vidos contra l~s insi di as del ~
subditia auis 1 ut caveant ab insidiia diaboli.

16. Ut preabyter semper eucnaristiam ha.beat paratam,ut 1quW1do 16 . uc el pro'3o t l'' ~ i c. Jre te neo. prcp~ro.da 1 cucuri.t
ru U Cll( do el ic e cnfcr creo o lnbicrco m n i .. o cnfcr o , 1
quia infirmaverit aut parvulus infirmus fuerit ,statim eum co~u C.l!'ini..:trG l ... ce ,;_ i~n el instunte, era que no -u ero e in e 1-: .
nicet,na sine co~unione moriatur .
17 . c. ~~~~~ ante (l a ~en< d<l
17 . Ut nresbyter in ocena Domini duaa ampu11as secum deferat, el c~i ~ y otr
~c. o. ) llrvc "
tlllllm ad chrismam , al tere.m e.d oleum ad oathecuminos inWJ6Uendwn r-. e"" ~ le.o co. l c. c. i- lo nf'c;r-or , .e t'n
1~ _, te i t .::.en J se e ,fc;:r.r 11~r.c ~
val infirmoa iuxta san"tantiam apoetolicam; ut,quando qu:ie infir- r'l, UJ ~r,l CQ
.>.CJ re. . .., rL , 1 i lr
me;tur ,indacat !Jresbyteroa sccleaiae,et orent suiJer eum , unguentes ,1 LO trc c. el ... e e- .

euo oleo in nomine Domini .


lt. . ltc. lC' e la.:; iglcoir-s, entre ucn
18. Ut qai eccl:siarum beneficia haba11t ~ et ~ex
el "1 lcci uc rosee tLles i ncc;
ea eccleaiae ouius res sunt donent. Et qlti te.lem beneficium ha.- y l < c ... c..,c L',cn o :ivilido en Con r: te '
ben"t ,ut ad :msdietatB!il laborent,ut de eoruro porUone proprio pres:: c. ti l ue ~ l ~ r un uc: lr.:::. porcjo e

bytero decimos ck>nent .


l.,. . t...:t:::. on lc.s fectiv" < t rLen ve cr
19 . Hae sunt fes tivitate!;l in anno quae per omnia venerari de- e- 1 ( o: r. ci iLrto el e or, 1e ... ::u- .~te._ c.l' , uc: ", ~ncn :v
bent matalis Domini , sane ti Ste phani , sane ti Iobannia evangelistas , c.J.i t , ele o. Inocc. te..;, la oct v. e Ol' (1- de CI ero) , L :!., -
r. , 1 oc t v<.. e ~ .:_J. , l'! purifi .., ' Lnt .r e., lo e e' o
innocentum ,ootabas Domi ni,epiphania,octabas eiJiphaniae,purifioatio (le - cut, ~ , yor, 1!:. i n e 1 ~e;>]gr, e tcc
l3W1Ctea i'iaria.e , psscha dies octo,letan:ia maior , ascensa Domini , p~ ( c:l n ci i to) .' t J1 a.rti~tn, n edr6 ' l 'obJ o,
::: .r~ t . . . . . . .. Obre 1 G o,~Cilt ' ' ::", 1
tecosten,sancti Iohennia baptistae , aancti Petri et Pau1.1,sanct1 ro r l e t
Lartin:i.,aancti Andreae . De a.dsumptione sanctae t~a1!iaG interrogan-
dum reliquimua.
20 . O T' CO 11; e C clel ,, .:.ciO uC 1 i tr ni,
20 , JJe iudicio poenitentiae ad interrogW1dum reliquimua,per -',._l., _,e~. cnitc .i. l , c .. c .c. n :JCI' , adoc lo >c~itcntc:c
quem poenitentia.lern vel qus.liter iud1ocmtur noeni tentea et de Lt nt .._o incccto. , L i ( G.: EcG 1 f ci te rccon~i i r y '!
:;. ' neo no .
incestibua,quibua 11ceat iWJ,gere , quibus non.

- 192-
E.2 -
- 82 -
CA:?I'l!JLARK V.ROLI !i.. !lB LATRCIUliJS.
t rn o e~

8o4-813 6V4 - 13

Ca"i tumo:a qtlll.l.i ter miesi noatri de 1atronibouo egere debent .

Ut, ubiouqua eos rep c...'"'irent, dtiil;entor inqllirant et ou: diecri- los a:cont:crcn, il:lqciercn d ili;e>t
no obrc.r por ac~o don.!c r.o
tione examinent, ut nec hic auperllull!ll i'cciant ubi ita non oportet, o lo uc cbB u:crx.
ncquc prcoten:d ttnnt quod :racoro debent.

2 . Si 1ctro do liberia peraonia fUerit ortua,poetquam reprobctue


fuerit, invantua aecu.ndUil ~~nt1quem eonsv.etudinClll iudicetur;si varo
dictus fuorit latro et non fuerit e~enniUI,qui e~m eonprobB-
re v01uer1t oaeundun l~c::: adprobllre i'ccis:t . Et si quislibet per
c1iqt12D 1r01:1 DJ.iquom di.l<arit 1atronom,si hoc eonprobcre non potue-
rit, non credatur et si ipse qui i"ru>osus eat boc iuraro potuerit
cut ad iudioiUD ex1re,qua1eccumque vobia moliua v1detur,et plena
i'uerit discuaaio de 111o facta sine dioc1p11na, n1h11 petiatur,ita
dw:~t>aat,si boc :re.ce..'"E voluerit qiU!C di%iJ:ua.

3. Si per accraoontum qu13 oc aedaniare voluarit et fUerit


011qu1s qui contra eum contendere vellit,rBtroat a11us narum deau-
pcr altare cntequem iuratorea au1 iurent, et oxant 1n campwo eun
1'ustibus: et al latro victua :ruerit,cOilponat oania undecwaqu.-,,
rcprobetuo 1'actu8 1'uerit,nisi forte eveniat ut d18ntta sit ~:arte .

Et :ti aliua vinctus fuerit qu1 contra e= 1nnocen1:811 surrC>Xcorit,


ooiat se mcndati= dixisset,et quicquit iud1cavcr1nt hoc auatenoat .

4 . De libaria hominibus et occlesiastieia eut i'1eca11nis,ubi-


c~ue reproboti inventi fuerint,eceundum 1egem iudicentur;et
tmte<!= per bCIIlonm h<Xlizw:a liberor= testil:loniuo bOllala :flWOII
htlbentium reprobentur eut par iud1c1= !lei,nequaqwm disciplinia
canatriJ:Ibcntur ncque di! rl!bws sui" c.po11GnLur.

- 193-
5 . Si ' . - o.dr n se ref~:re en un l u"'ar que c;oza de i m ,. ' ~ .,
5 . Si le;tro 1n a!r!uni 'tate :fuge.ri t , manden t hoc mis si nos tri domi- e dcnen nuc~tros enviados aJ. se""'or de di cho lu ar o a qui en ocr'.C
n o eiusdem emurd:tatis aut illi qui lOCWll eiue ibidem tenet,ut eum. Gll 1 >uc~ t o, ue lo ex_;uJ.se de o.l l 1 para q e s e a sone tido a 'uicio ~'
juz,~:...lo ::;e las l eyes , . i se ne.,arc a expulsarl o , a l a ,.>ri;.cr'~
f'oria aic:iat et vsniat in iudi tiwn et legi:0~1s fiet i udice.tua . Et ne"'c.tiva deber~ r;-:; una ulta de quinc e oUE: l dos ; a l a scc;U!dn i' -
si i ps e contradixerit et eum. eioere neglexeri t,in prima contra- ti.. ac in debe.r~ ser :.,ul to.do con t rei n t a ::mcd os ; ~ s i a lu. tr.rce1~
inti ro.c i0n perseverare en ou nq,ativa , nue tras envi ado::; nos 1 c.r".11
di c 'tione XV sol i d os componat 1 et ill secunda inquisitione eolidoa s. bcr c~to y dec i di r~ Oo nersonal!.>!e:nt e lo -.ue se ha de J.G.cer , u ::;~
:G:X culpa.bili s iudicetur ; et si in tertia munitione contradic tor bcr, ci deban cnt1ar all o no .
parseveraverit 1 mandent h oc n obia miesi nos-tri et nos commendamus
qt"Lit 1ncle :fiat , u.trum ipsi 1bidem 1ntrere debea.nt aut non .
5 . iX ' trc.Je de Lo. . re li re , c.clt.s.' ~tico o .'icrvo ele quien" l' ,
6. Sive liber s ive ecc las ias~i cus aive c uiuslibet hon in1a e: .~.Le rE conclcnaC.o c. 1 uerte HO !:>r.r~ ir-pojaclo "e rus if: e: <
~ qui ad mortero dsiudics.tue. f'tterit , de rebus su1s non expolian- q~.<.t. e toJ -e re~crv r W1 rr::?. su SCHOr, . us 1 ijos, e uo ~ i t. -!;e::;: e
re ero::;, .ur ro no _ ce e1uitctivo tle, ele r.u r. 'e h-br.. ;e
tur ::G't domino suo aut i n:fo.nt1bus aut propinquia horedibuo reaor- entre . o l[ lic.n u la uertc, ::;u se:or 1 uUU lli OG o us ~zic be.
v entur : quia nobi s dignum non vide t ur ,quod, postquam morti t r ade- i c.ro lc.ro ic '~n J. o bienes , ;,:u uc no "e en per er n el s u;
1 cr:Jo.
~U' , ut dominua ei ue aut infantis aut propinquie heredibua suis
perdunt re bus , quia nih L1. am:pl ius u1 tra se 1pst1lll perdere de be t .
7. = ,.,,
~o e da tno Lc:rc1 otc tod e , eecr justi cia
7, Ut l~ceat unicuiqua de suo servo poteotatern hab~re iu.sticiam icrvn o re~ c:;cto :.. c,u 1 ifr r.c li enca, cxcE to en cJ
:fe.ci m1i de omnibus ne!Jlegontiis,nisi forte con,~ingat ut eum fll,!:- ele tc. : , odo llc.do co G ticr.do U..'1 1 rte . Y !Ji ftH .. ., e co t..
en el r-eto ucl hu.rto, to , el 't.wz ' r lo bienes el 1 <r ~n 1
to :fat conprehensus;e t si Ct1III :furto conprehensus fuer1 t, a c c ip1at tttvi :-e ecnsi~o co o pror1 '1 t el r to , y o .., e devu1 to a 11 C:'
iudex de rebus ipsius lntronis hcc quod super oe habe t, tantUlli.Illo- f"ue l'crjL icuuo; por 1 e .:s , ot on bienea uc pudiere poseer"'- <
le r .1r u.,;, t ~os, ,., no er e11 1 s cor "c 01 eo ue l.cmoo die o ~c -
do sua cauaa , et hoc quod :fu.rto eonsecutus eat r e ddat cui idem rior: r.tc ...,i E.J. .,iervo 1c aJ.cuicn o u celcoilL tico fuere ;juz "!e
inocente o cul le , u. -e .or o r. r ~ e e .J cucnc i a, , ui fuc::.c
latro fraudaverit,aliis ver a rebus que hebat aliter non se t ol-
;ts dorcodc t..ltc, 1 >:or~ c t'E:arL, icvclvi.uolo n r .
le.ndis, niai ut fll.lperius dixiDIW . Et si ~ alteriuo aut ec ~., cl iervo ubicrc ro ~:o o . ~; ~,

sias tious d excuaandum aut ad emendandum iudicatua :fueri t,dorni-


n u.s eius f'ae1at aut,si morte dit;nua,dominue e.um trada.t,et q.uOd-
ctunque eiua sBrvus faci t,d ominus eius eoendet .
oticit uc otr ocncra uc
8. Ut per nullo mod o~ nostri alias iustic iae n on prs suoant
fe.cer.a n i si quemedmodum illis ius s um est .
';; . -i .:.crvo pcrtcncc ic.1 te~ n un r:i:::no ce. or co et.!.crcn Ul'l r~1 O
c. ol ..::l, -:_.., ~cf:crc:::: te J1 :. . o~c: tad de ! ccer jtnticia; pero :i.
9 . Ut si serv invieem inter :;JG furtum. fe cerint et in una :f'ue- sur icrc '- .!'-'t..~t.dcr c tr:.. .o con re~1;ccto ::1 un l'ltrocinio ,
rint pot;tate , domin eorum. h besnt lieentiam fa.ciendi 1uatic iam ; nuc ... tro_ cr.virdos loe .ue tcn_cn potestad de lacer juotici .
a1 vero d foria aeeueatur adversus oum surrexeri t q~e ed latro-
ei.J.riWl pertinent,habeant mi ssi nostri de hoc licentiB!I! fac 1endi i us-
'tici am.

- 194-
- 1?4-
- e3 -
-83-
C_-\FI:i'ULA r.:ISSOR!JT..J. e ITtL n
813 ?
Adnonendw:t est,ut popul.i cristiani debue dOIJinicio vacent ora- .1. ...e 'be e.xhor te.roe aJ. 1 t.~.eblo cris tiano a ue loa donineos eo
conn:J{"rC!l n lr. erec 1~n y no d"cc ton nf.n.<;d t ra io.
tioni et nulla opere non faciunt.

2 . Ut in ullo loco diebus dominicis QXPCtecula ncque publica 2. ue. lu c r nc r eclicen ez cct '~
~re
r.!crcata seu placita non fient .

3. Ut populi cristiani decil:lam donent. 3. u lo cr t1 no cntrc,:ucr el ~.

4 . Ut eccleeia tectuc et luminaria habeat et episcopus provi- 4. UC l j, lL .i. t< uc Gl obi c vele
deat. or to.

5 . Ut nullus baptizet nisi etatuto


tatie cven iat,sebuti morhostis .
te~pore,n1s1 causa infirmi-
e
5. e r.
o
i<e
ente
"ce
( . r..o r en el 'tic o cote lc.ci o,
u e ...o rc:vcngo.
cr,
de ~cr- e "' .,

G. Ut nullus a :propria cognatione nulierem a dsw:ere non pra<:su- r, t e er CJ:trc e r. n;: !ecos t t c.l
cet neque quem cognatos habeat u sque ad eext am ganerationem.

7 . Ut nullus propter iracundiam presbi terw:t d e scclceia sua 7. ir;, i~ctccx:..l


de .a i n r co el
eicerc nor. presucat e t aliw:t mittere n1s1 con sciencie episcopi sui .

8 . Ut n ullus in p t riw:t ecclesi ae secularie iudicia fecere presu-


-- --
el ntrio c.
1 lo !: re
nat,quia solent ibi o~ines ed mortem indicare . Statutum est enim,
<1 t r o c
si quis reus il:l etriw:t ecclesie confugsrit , non sit opus eccle!iam 1 ..:.,t ir ~~uo .
~~ ;~ '"~ ;~

i~di sed ?Oto ianuam peccrn babeat,


9 . Ut nullus roci pi atur 1n testimonium nisi veraci hot!1nes ncc o lo
ed secr<lJ:lenta fac1endum nisi ~ Scriptum sst enim: "quia !!!UJ.-
tun iuret non ef:fugiet peccatuc " .

- 195-
- 84 - - 84 -

C.<\Pl'l'UTr!\ VET, HISS(lflH}l VEL SYHODJ\T TA,


! RT Ct L0.3 ">f: R . VI DOS O ..::INO.JAIJ:..S

8 3 ? 81 3 ?

CluE\11 ter e.d, onGndt1I!I e t, ut po!Juli crist:l.eni onnes <'les il orn i - 1 ~ _u e se ezhortc a los c r i s tianos a c or.ulgar to dpc loo do:--il]~ e ,
de:::;1n 1 J.cndo a u i en corr copondu cuando hub i ere al ~una raz n .
cis COl"!'ltmicent,si est cause. ;1ro ouit 1MittenduJn sjt,

2. TJ (!Ue.tt1or ternrora conserventur. 2. ue se observen lus cuatro t mporas .

3 . Ut r oynli e Jristiall. vacent oreti oni. 3. ue los cristi~no~ se ded i quen ~ la or~ci n.

~-. TJt episCOJ'i :tleoea nt no testatem .:n eormn ue:t:'ochia sicnt ce - 4 . uc los ol: ic oo tCJ\; ~n potcntad en :::u >r~ o vil e o o or'e:1<:!
el c:.l'!10n , tG.nto en loa r;oblcdo::> CO:' o en los r.10nr>otcrioo .
non d ocet facend t in vicis nuhlicis s eu in F Onas ter ia.
5. ue todoo lo~ . rc ~b tc~os conct~ en lene 1 ~encioncdo
5. llt nrasb"teri plenite U11 1SC! >1snve an ~ve ia.TJt condic- u r..c~o ..

tun ..

6. es eco esierum ~otcs tatarn hbeant i c1 canon G. ue lo:: 2.....i:.__Q_ te n otc~tnd nolrc lea j enes ck lea i"'"lC-
oi. n lo en~co 1 el e::::.non .
do ce t .
7. Ut nont>l e r stian ~ donent de o~ i bu s sui s .:.cut n 7 . u e 1 os eri tiene~ entrE :.1.en el ~ i r~ o de te 'es ~un ce e ::1
e~t"' e~crito en 1:::. ley , td iendo ser di.,pcrs ... dos por Jo :.':~
ler:~ s ri ni;t n es t, l!!t ab eniscopis d:l. speneent1.1r.
El . .ue lns it;lc.:.;ics tcn&on techo y l.i.f.,I '"lr:.JS, y lo:- o .;i. no , i i~
8 . Ut ecclesie.s tectum et lumin ria habeant et ~ oc len rc~pccto e c_to .

!'rovjne<>n t .

9. Ut c l erici vel eccl.,siastici,si culne..m incurrerint,e.nte


9. ue lo'" cl t _i os y cclc.,i.'::."!:ico::; , Ei incurr i ere. en cul :.e ,
se ~::;.Jo, !!te t.l ob i cr.o . :-; ~'
eniscopis "ud "centur .

,, , misso 10 . uc los otj~ o vi ilcn I.t ~e te con eJ.


cnvi-'do rcol, ~1 modo d v:~ on e n n i coa, de
r1 onni re~is, nnal ter Ti vant seu s2ncte , ,_ los rEculcrc:J "J' de 1~3 rcli io .as .
n al e~.
1:1. . ue lo& n steriOlJ ue un ve:>: ftlGron consa rndos no se e-~-
1 1. nt. mo""BSte!'i"' n '-1i Serr'! 11er'l; ca t::~ "fnP. 1n t habi tacu A seCt1 -
vicrt n en viv i end~;s seo lures .
lariP non e.nt.

12. Tlt no:"ltl~" st rir:cjm:o>s nonen+ nn T'G<1 ~cc1 e sien hal'e!lt si - 12 . uc uifncs tcnr,En lu pooe~i n de los l i cnes de lus i glccirs,
p tl(.r -OO novenos y los diez~roL , cor fij 1 ~ ordc:n del rey .
cuf: j 'S9j.o ~t r10,.,!1i :-s::-ia,

13 . Le no se le reo tire el d re el o a l diezmo e 1' o e T i11 a. e t:c


13. TTt r pnr:J J Fl.S nt>e j n:f ~> :!. 11 nr U" re"' !"t>r!t. n uj [ilntiouo te: n l"E
o:::tn 'lentro ck ot:.s dor in:i.os y .ue lo tuvieren desde t i c po r11ti: 1. o ,
de .ircom habttarunt T'OTJ S . t AbSt F.' l' tll"' ele 11 is nl.'i inf' "' ' T'IS'"' ril1A COI. e:.:cepci n del ncvcno ;: el di ezuo que concspondicrs ., se o:r .
o ...... F.tnen"t e-cc: nto nor>a r:"'; r'l~; r iJTa rlF' rlo,., njco.
14 . us de ninguna Ilnncrc. d~Jbc ~obrarse i nter~s .
. TJ.e '"ll:ris Ol""l ; ro non ci iend is .

- J(-
- E5 -
- 65 -
e n.:
CAPI'i'IJT..A A L ISSIS DOL~Il/IC IS AD CCl.:I'ES DIRI:.CTA
E 1- H 3
8ol- 613.
ct or, ncnotroa, Adnle.rd o, FuJ__,. ,
DU.teendo nobi:J in Do ino illo cOCii'tl Hadalhardua, Flradus,Onro- Unroco 7 lll =IXrndor, dcCCl::o c::lud en el
cus cou llroccul.fus,miaoi docni ~ eratoris,in Doaino se.lut=.
non oet incoenitwo bon1tnt1 vcstrae,qualitor dOI!lll\UI inperator
in ictia partibus 1n1uncta= nobie habuit legatianoa euam,Radani
acUicct, rul.nldo et Unroco,ut noa qaantu:a va1u1aacus et DGi et
IIWIIl voluntat""' 1n ipoa le;:atiane &&ere decertarecua. Scd qu;ia l:lodo
:!D.de a: parte i.n1'1.n:latua eat et hnc vice 1n1 psa legatione oocUDdum
quod nccoeee est ire non potoet , placuit docni ioparctori ut Adal-
hordUl:l ot Hroccul.f= 1n cupredicta lcgtione ad11.JDCeret,quaJ.1ter aotuando con la mayor diligencia. Nosotros
ocneo pariter secundum quod tcno ratio permittit vol necessi~s .1. _, t CJ r.,.
lo
docet, eicut praedictum est,ad Dei et SW!l> voluntatam peragcnd.::!:l en ccW: c-
dccertondo labore=us.Noo ifitur 1n ipsa leGatiana posit1 , 1dcirco t'O en lo

ad vo:1 llene direx:i.!:us e , i.etolac ,ut vobis et ex parto da:mi inpcrn-


toric iuilere=s et ox uoatro parte el<hortando prooorm:>Ur,ut de
a::n1 re , qunnt.m ed ciniateriUI! veatr= pert1net,1:oa u hio quce o
cd ..ci cultcn quez>que ex h.ia quae ed d=i noetri eervitill!:l sen
ad cbristieni popu.li olllvntioncm vel custodiam pertinet totis~"'j.

ribuc BGBre etudeatis. Prnecaptum est enin uobio cmnino et omni-


bUD reliquia IIOioeis a d=ino nootro,ut ncdio Apral1 oi voracitu
rcnuncicnus,quid in regno auo ax his quae ipse in iatis enn1s
rcr llliB:IOS DUOS fieri iussit factuo si1i Vel quid diJDsom Sit,
ut ~ccicntibu:> gratiiW candi.e;nas reddat et non faciantibus se-
cun.dull quod ci placst incNpationes J<eritas rependat. Et quid
plura vob1c eT.inde dicero poeaumu5? nan vult ocnino,nisi ut sic
adicplotum ei nunci~mue eicut iueeit,et quicquid axindo dimissum
cit ct per cuius nee;lGJient1lllll dimiss= eit. !Tuno sute"' admoncr::ua
vo:~ , ut onpitularia veotra relasntis et quaequa vobia per verba
CCII!-cndato. eunt rcoolnt1c at talo cxinde cutat.en babere "tudea-
t1o, ::ro quo et n:pud DeWil t1crcedam et a]lC.d 1p8Ul:l cae;nm. dooin!llll
no:truc cond~ retributionen suscipi.atis.

- ln"-
l.. Prmo ~tur intar catara praeeipillae et edi::CIDell:Ua , ut tazo v os 1. r~ lLJCCr , entre: otra.a ccsaa, Otl crr!cm;:::.o ,. t -
o "...:n:o i::r.o ca::o todoo vuc:.::troo da~icnteo y .r.-
ipsi quBI!lque canes iun1ores SGU pogenses vestri epiocop o veetro .ou oe:/ 1,..e!!i cr...tc:. a vu.cotr cbi , o , tanto ni 81 l. 't-
sive praesenti aeu per aicstm suum 1!!1!Ddant1 pe.r OIDDis, quentlm ad ::mt~ ce; .Ji e ~cru.. o ror -c.: 'u cJ.cW: awi t Jo, o
lo qc.c pcrtcnc::c:l a :JU _ t&.rio; 1 J.e:::..!a , con Ng o nl. -..e
ll1lW:I ainistari= pertinet , obeciicntes sitio et nnl.l.al erlnde negle- Cel a:or ~or , ... 1 cun ~ ('1~ . . . . 1et.o i'"' o ,orito o VC!:.I.-
G~ti ~ hebgatie; dcindc ct da 1ustitiis domni laperutor1s, sceundum ~cmto, oboervad aqucll. .ili :onei a de 1 Que " t-'1 .uc t Gic
quod vobi s vc1 acriptum val verb1a cst dictum,tel.e cortemen hsbee- do ser rcoronocble_.

tis,aicut vos exinde dabitores eese cognosoitis.

2 . Doinde ut iuotitiea ceclesiarun, viduerum, orfanorum et rel1-


qu01'UI:! Ol:!D1L11> sine ullo Zlel.o fn&anio et sine ul.l.o iniusto ratio
val sine ull.e d il.atione aut non necessarie mora pleniter et inre-
prchensibi liter et iuato ce recte per ~in feciatis,eive ad vos
ipsoo eive ad iunioreo ve otros scu ad qu8DCUI!Ique haoinet~ pertinet,
ut cx:indc ot apud :Jeua e ereedc- et apod doa ~ noatrtm bona:a rc-
e1; 1at13 retr1but1oncn.

J , Doinde ut quic~ue vobio rebel.les aut inobedientes fUerint


et TObis neo aecundun lll:G!!! nee accundUD iustitia&:l auseultare v.o-
luerint, inl:rertate illoa quenticuaque fuarint e t nut ent &a,ai ne-
cosae fuerit,recandata aut nobie 1P31S cum ins~ fusrinus dici-
'k, ut llXinde secundWJ quod dDiilinua costar c""""SI!datlm habet fa-
e i =.

4 . Deindo ut hoe cartissbo provideat1e,ei a11qu1d de cani '


illo r:.cndato eive secundus ;)eWI eeu secundum saecul~m,quod vo-
bi::: d"""'i nostri = t ecribcndo out dieendo o=endatum est,du-
bitotia, ut eelaritor mio::un vestr= bene intcll><;entcm ad nos-
tres l!ittstie,qualitor ocm1e et bene intall~tis et cdiavcnte
Docino benc perf1c1atie ,

5 . Doinde obacrvate et1""' velda,ne aut vos ipe1 aut cliquis ,


qu:::ntutl vos pr-
. .ertdere po'kstis,in VEstro Zlinisterio 1n hoe
celo ingenio duprehensuo !1et,ut d1eat1s:"tscete,danee 1111 te;
~ transeent,et pootca feciaous nobis invi cea 1uatit1as! - .e e

ct pcr ill.""' oeeru.ione::~ i r sce 1uet1tiae allt r=eant aut certe


tarde fi:mt : sed J!L!!&is eortats , ut ante fectse fi:mt quem nos ve-
n i=ua ad vos .

- 19,..-
6 . nao si ~a aliquod ma.Lum i.Dgenium intar vos fnctwa fUerit, ei al ' J:D.l
e.u1: .n i psaG iWJtitie.o qUDJS e ine nobis facere potes tia aut per n:- ctro , y l etici n ue
por nc li enci o FOr
s2Cb&nt1an nut per melitiam tnmdiu retractas fuarint donoo nos ve-
t cr can cuteUI ':ue rer.dir <roe un
nio:us ,sciatia certiaeime quod grandea exindo contra vos rationam
llal><!bi:::us.

7 . Deinde ut iotam opistolom et saepius locctis et bone ealVII!l! e r y co ~

:f=iatis, ut ipon inter nos et vos 1n "ksti onilll:l !lit,utrlm sic tr no ctr<Y.> vo
e r1 te .
:factw:. habee.tie sicut 1b1 ecriptu::! es1; e.ut non hal:leatio .
- 86 - - 86 -

ART! CULO D DA TA INC I RTA ART1CUL D ' DATA INCI TA


789 - 814? 789 - 814?
l. Que no demoren los co~d es ni sus magi s t r a dos en j uzgar l r s 1 . ue no demoren los co~des n i sus magi stra d os en juzgar l a s
C" sas . ca u sas .
2 , ..c ercn de loo mc.lc cenh1ricnes y - i ctr dos , y con re~ 2 . Ac erca de los mal os centuriones y magi s tra dos , y con r es-
~cto lo f~ l~os teot onios que n o e c nj ust n lo rcc{;o n i pe c"Go a lo s f a l.,os te s ti onios qLte no ~e aj us t an a l o reci;o n i
atesti uan 1~ ve au. ~t es ti., an i verdad .

3, Sobr e J.o malo s v i zcondes , y


00
s obr e lo ~ ma l os ~~~~~~

4. 1 re o l uello & q uG or ~uC. io uo t:.l\... oo o con el i.: j( .cto


c onwc ti i cnto el cor.dc y c:lc.l ccnT.ll. it'n l y n tr - -l; ~ d o de con-
vcrt_ e en rv li re ... : "C i ' ndo ... c br>r ilCo. , . L i cnco or
m cho tiempo han s i do . s i ervos .
5 . Sobr e ai ellos h o~bre s que por medi o de e ~ru1 c s de l g ' 1
pr oc 1rador i ni;entan abandona r n estr o ej ~ rc i to co7-virti ~n ose 5 . Sobr e a c_ e llos h o:-br e s q e por medi o de e ""afie s de alr n
en s iervos . pr oc 1r ador i n t ent an aba'l.dona r n estro ej~rcito co _virti -ndose
en s i ervos .

- 20 -
- [7
- 87
CAFITIJLA DE RLEUS E::CLESIASUCIS
7S7 - El3 ":'
787-8l.3 ?
Pricum d~ eccles11s. l . Ut eo ole~1as rent1tuont qu1 1b1daa iLer l u...-.cr nc~rc de los 1 la;i ~.
ro r<n :!.11!1 i lcoic.D quic:ce u ! 1r:istrsn el
sacro ntuntur bepti=ate.

2 . Ut de rcbus eorum inquisitio a nc.bUioribu.e hO!rlnas circ=- !cc~c un 1 ve ~io ~ cua ti e or r te ele l ~
oblea ~l1 ~.
moncntibus iat.
re: ic-
3. l't~ plcnitor dcntur: at o. quibus retente sunt,de pri-
e
= contentu sit cnlpavilis qui ea.e reiinuit aolidoa VI,ipsa ~
..!:::.. lnlb 1urwrcnto.
4 . De secundo componat~ nost:l'u!!!,et aidea eacerdoti qui
praeest solidos VI sit cnlpevtl.is et ~u oxtra eccle:.ia axco::-
J:lUXCetur donec sacerdoti snt1sfac1at; de tertio antcm,ut so.cri-
lccus habeatur,sit in oxiliun~ et reo eius in~ no,_
tnm rcl.e<;antur.

- 2<'1-
- 2C\l-
GLOSARIO

abba, abbas: Superior de una abada {abbatia) , monasterio de


considerable importancia, rodeado de un territorio ~s bien
extenso bajo su juris dicci6n; constituye con los obis pos y
los condes el grupo de los ~ altos funcionarios del reino.

abbatia: ver abba..

abbatissa, abba.tissua: Superiora de una abada femenina; ver abba.

acolitus: Miembro del clero que ha recibido l a nuls importante de


l as cuatro 6rdenes menores tras ser ordenado sucesivamente os-
tiario, l ector y exorcis ta. Cumpla fru1ciones como 'auxiliar
del p:r:esbtero.

anachorita: Religioso que no vive en comunidad, ba jo un superior,


sino que practica una vida solitaria y retirada .

anathema: La ~s grave maldici6n y condena impuesta por parte de


l a Igles ia, que implica la total separaci6n espiritual de uno
de sus miembros.

angelus: Ser puramente espiritual creado por Dios ant~s que el


hombre y que colabora con tl en su corte celestial.

archidiaconus : Di~cono consti tu:i.do en primera dignidad entre sus


paree No eran muy numerosos, y s ol:!an tener gran influencie..

archiepi s copus: Arzobispo obispo a cargo de una provincia ecle-


si~tica. Ver provincia.

ariolus: Arolo, adivino que ejerce su arte por medio de ageros .


Ver augurium.

- 2 02-
auguriari: Hacer aglleros . Ver augurium.

augurium: Agllero, presagio, anuncio de algo futuro, en base a la


observaci6n de ciertos indicios, como por ejemplo, el vuelo de
l as aves.

bannus: *:Bando, orden_solemne del poder pblico. - dominicus (real) .


.,. comi tis (condal).
*Multa impuesta a catisa de un delito contra el poder pblic4
*Embargo.

bargildio: ver bargildu.s.

bargildus: Hombre obligado a tomar parte de la asamblea condal,lo


que era un a tributo del hombre libre.
: . ~

baslica: I glesia dotada de especiales privilegios o que gozaba


de especial veneraci6n por su esplendor o antigUedad.

bassallaticum: Condici6n de vasallo. Vnculo de dependencia y fide-


lidad de una persona hacia otra, contra:!do med"l.~f< ceremonias
especiales.

bassus: ver vassus.

bauga: Greba; pieza met~ica que cubra la pierna des de l a rodilla


hasta la garganta del pie.

beneficium: Posesi6n ter ritorial entregada a im vasallo bajo cier-


t as condiciones .

biduana: Ayuno religioso prolongado por el t~rmino de dos .das.


Ver ieiuni um.

brunea, brunia: Tnica cubierta con anillos o placas met~licas.

- 203 -

m m ea
buticu1arius, butticu1arius: Copero mayor; aJ.to dignatario de la
corte, que serva a los reyes la copa en las comidas solemnes
y ejerca importantes funciones en el palacio.

caballarius,. cabalarius: Guerrero montado.

canalis: Cierta enfermedad considerada vergonzosa y despreciable.

cancellarius: Jefe de los notarios de la cancillera real, por


cuya intervenci6n son redactadas las actas reales.

canon: Cada una de las leyes eclesi~ticas, principalmente las


promulgadas por los concilios o por la suprema autoridad de
l a Iglesia.
-es apostolorum: Escritos muy antiguos, a tribuidos a los ap6stolE
-es sanctorum: Leyes y normas esta blecidas por los santos padres
desde muy antiguo.

canonicus, canonice:*Re2ativo a los ctinones.


*-a cautela:Reservas y precauciones estableci-
das por los cl!nones ;.,; ;:,
*-a disciplina:La establecida por los diversos
clblones.
*- a tns ti tutio, cons ti tutio: El conjunto de los
CMOnes.
*-i libri: Los libros de la Sagrada Escritura
aprobados y reconocidos por la Iglesia .
*-i clerici: Miembros del clero que no pertene-
cen a las drdenes mon~sticas y cuya disciplina se rige por l as
disposiciones generales de los c~nones y no por la regla parti-
cu1ar de san :Benito.
*-um ius: Normas de derecho vigentes en el
~gimen de la Iglesia.

capella : *Conjunto de cl6rigos a car go del cu1to en el palacio real.


*Iglesia menor.
capitulare, c apit~arium, capitularius, capitulatio: ConjU11to de
art!culos promulgados con fuerza de ley por la autoridad pblica.

ca.p i tulum: .Artculo, clusula , disposici6n legal.


- maius: Clusula penal.
- minus : Clusula civil.

cardinalis: Cardenal; cl~rigos pertenecientes a l a alta jerarqua


eclesistica, residentes en la ciudad de Roma.

cartolarius, cartularius: Siervo manumitido por medio de una cdula.

casata, casatus: *Manso: unidad de explotaci6n rural.


*-i homines: Hombres poseedores de un predio rural.

ca tecuminus: Adulto que se prepara para recibir el bautismo y ha-


cerse cristiano.

cataros, catha.rus: Miembro de una s ecta her~'j;ica que propugnaba


una extremada sencillez en l as costumbres.

cathedra: Sede principal del obispo, desde donde ejerce su enseanza

cauclearius, cauculator: Mago que adivinaba principalmente por medio


de una copa encanliada ( cauculus),

causa censata: ver censum..

censum, census: Censo; contribuci6n o tributo.

censura: Castigo eclesistico determinado por los c~ones y consis-


tente en sanciones de mayor o menor gravedad has ta llegar a la
excommunio.

centena, centina: Unidad administrativa en los dominios fiscales o


en los condados.

- 205-
centenarius: Ofi cial encargado de una centena, a las 6rdenes del
comes o del iudex.

cerarius : Tributario de una iglesia que debia efectuar el pago en


cera.

cespitaticum: Tributo impuesto al paso de los carruajes para com-


pensar el desgaste sobre los campos y praderas.

chrisma, crisma: La mezcla de aceite y b~lsamo que consagra el


obispo el JueV&s Santo, para ungir a los que se bautizan o con-
firman, y a los sacerdotes y obispos cuando se ordenan.

Coena Domini: El Jueves Santo.

coenobium: Monasterio, convento.


: .:"

coepiscoY.ls: ver corepiscopus.

colonus, _colona: Hombre libre, poseedor de una propiedad rural re-


cibida por herencia, cuyo estado paulatinamente se asimil6 al
de los siervos poseedores de tierra.

comes: Conde; t!tulo honorifico otorgado a ciertos dignatarios de


la corte imperi],, s ea a ttulo personal, sea como parte de su
des ignaci6n a car go de l a adminis traci6n de un territorio.

comitatus : Condado; territorio y jurisdicci6n donde el conde ejerce


su autoridad.

compositio, compos icio, conpositio: Arreglo entre las partes, gene-


ralmente por medio de una indemnizaci6n, como consecuencia de
un delito.

con.cilium: Junta o congreso de los obispos y otros eclesi~sticos de


la Igles ia Cat6lica , para deliberar y decidir sobre asuntos de
dogma y disciplina.
universale: De toda l a cristiandad.
s inodale: De una regi&n o provincia.

- 206-
confessor: Quien confesd la fe con sus virtudes; alguien conside-
rado santo sin que haya sufrido el martirio.

confirmare: Administrar el sacramento de l a confi:rmaci6n COI!lO ra-


tificaci6n del bautismo. Era prerrogativa de los obisposo

conventus: *Asamblea, reuni6n de cualquier tipo.


*Sesi6n del tribunal pblico del conde. Ver mallus .

corbus: Corbe; una medida de granos por cestos o canastos.

corepiscopus: Obispo sufrag~neo. Ver suffraganeus.

crux, atare ad crucem, iudicium crucis: Ser s ometido a l a ordal:!a


de la cruz, consistente en tener que soportar los sufrimientos
de la pasi6n de. Cristo narrados en los Evangelios . ,

cursus: ver officium.


diurnus: Parte del ofici divino correspondiente a las horas
diurnas.
- nocturnus: Partes del mismo oficio corresponde~~~ a la noche.
Ver tambi~n vespera y noc1it~le.
y
1

curts: *Cortijo, granja. j



*Corte I'eal. 1

*Pal acio; residencia seorial o real.

daemon: Cada uno de los e spritus malos que a compaan a Sat~s.


Ver Satan.

decanus :Decano; agente u oficial de un do.l!linio, de un rango inferior


a su cargo tena un grupo no muy numeroso de pequeas explotacio-
nes rurales.

decima~ decimum: ?iezmo; pago de la d~cima parte de lo producido


para el sostenimiento de una iglesia.

- 20 7-
denarialis: (homo) Siervo manumitido por el pago de una cantidad de
dinero.

denarius, dinarius: Denario, moneda de plata.

diabolus, diabulus: ver Satan.

diacon, dinconus: Cl~rigo que ha recibido la segunda de las tres


6rdenes mayores en la Iglesia, despu~s del subdiaconado y antes
del s acerdocio o presbiterado. Algunos ocupaban destacadas posi-
ciones.

diocesis, diocensis: Di6cesis; unidad administrativa eclesi~stica,

regida por un episcopus.En las capitulares se usa pocas veces,


emple~ndose en su lugar el t~rmino parrochia.

ducatus: Ex:tensi6n territorial bajo la administraci6n de un dux.

dux: Duque; ttulo honor!fico de gran jerarqu!a que confera la


administraci6n de un ducatus.
Los duques no eran muy numerosos y son muy pocas . y~ges
. . ;;._:
menciona-
dos en las capi tule.res de Carlomagno .

emunitas: ver inmunitas.

episcopium: Residencia del obispo con sus adyacencias.

episcopus: Suprema autoridad eclesi~stica de una di6cesis (dioces is,


parrochia), con importantes funciones administrativas en el reino

eresis: ver heresis.

eucharistia: La comuni6n. Uno de los sacramentos ins tituido por


Jesucristo.

eu1ogium: Pan bendito, que ha sido ofrecido, pero no consagrado y


que se lo da a alguien en seal de bendici6n.

- 208-
ewa: Ley, cddigo, cos tumbre tribal.
excommunicare: Aplicar l a excommunica tio.
excommunicatio: Excomtu1i~n; expulsin de l a comunidad cristiana y
probibici~n del uso de los sacramentos de l a I gles i a .
excommunicat~ : Que ha sido castigado con la excommQ~icatio.

exorcis ta : El que ha recibido l a ter cer a de l as ~rdenes menores de


la I glesia 9 por la que puede conjurar los espiritus malignos.
Ver acolitus.

fa;tua "l]nj.J!ld de explota cin agr:Ccola a nloga a l mansus .


faida: Venganza privada , que.en la mentalidad ge~ca se considera
un derecho de la vctima y urL deber para el clan.
f amilia : *Familia .
*Pueblo; comunidad~

*Conjunto de s iervos que dependen de un s eor.


*Conjtu1to de pers onas dP. diferentes ca t egor:!as ,,.,que dependen
de un s eor y que viven y traba j an en un dominio.
fideiiussor, fid eiussor: Fiador; gar ant e de l as obligaciones de un
tercero.
fidelis: *Digno de fe.
*Conse jero del rey.
*Vasallo.
fidelitas: Lealtad al s oberano y al respectivo s eor, prometida
solemnemente medi ante el iuramentum.
fides catholica: Conjunto de l as creencias que se aceptan en l a
Igles i a Catlica.
fis calinug, fiscilinus, fiscalis: Siervo dependiente del fisco y que
como t al goza de un estatuto privilegiado.
fis cus: *Patrimonio real; conjunto de dominios del rey.
*Tierra fis cal.
francus: *Franco.
*Hombre libre.
fridum, f redum, freda, fraude, fredus: *Dao irrepar able.
*MUlta impuesta por el poder
p~blico al ofensor, que deba pagar a l a parte les ionada como
reparacin por un dao irreparable, par a restablecer l a paz.
*Tasa de j usticia
f ugitivus: Calidad de quien (especialment e un s iervo o un clri go)
ha abandonado su lugar obligado de residencia.

- 209-
............... -=
gellonia, gildonia: Cofrada; asociaci6n de car~cter ~gico que s e
ca r acterizaba por una bebida ritual.
genitia: Gineceo; l ugar en la r es erva seorial donde traba jan l as
.mujeres de f amilias de servidumbre, hilando, tejiendo, etc.
gentilis: Perteneciente a l a gentilitas; pagano.
gentilitas : Conjunto de los no bautizados ( opues to a l a cristiandad).
gradale, graduale: Parte de la misa entre la ep s tola y el evangelio.
grafio: Trmino ge~nico usado en estas ca pitulares con el mismo
valor de comes.
gyrovagus: Vagabundo, errante; el que no tiene residencia f ija y
determinada.

haribannus~ heribannus: *Bando de hueste (ostile bannum).Convoca toria


a al istarse en el ej~rcito.

*Multa impuesta por el poder pblico a quienes


se sustra an de dicha obligaci6n, transformada paula tinamente en el
: .:"'

precio de rescate de l a obligaci6n de servir.


heres is, haeresis, er esis: Error contra l a fe ca t6lica sos tenido con,
pertinacia .
herisliz: Des erci6n; abandono del ej~rcito.

homilia, homelia: Serm6n f amiliar; explica ci6n del evangelio impartida


durante l a celebra ci6n de l a misa.
hostis , ostis: Hueste; ej~rcito en campaa ; expedici6n militar.

i eiunium: *Ayuno; abstenci6n de comer y beber.


*Modo de mortificaci&n mandado por l a I glesia y que consi s te
en ha cer slo una frugs>.l comida e.l d1a.
*A,yuno religios o de dos das (biduana) o tres das ( t ria.uanUJ
indictio: Indicci6n; perodo de 15 aos; uno de los aos que componen
el perodo. Se inicia el afio 315 de Jesucris to en tiempo de Diocle-
Ci&nO
inmonitas , immunitas, emunitas: Privilegio concedido por el rey a cier
tos territorios, por el cual e s t aba prohibido penetrar en ellos a
los agentes rea~es. El titular de l a inmunidad asum1a todas l as
funciones ordinarias de administracin y justicia.
ingenuitas: Condici6n <"l e hombre libre.

- 210-
i udex: *Intendente; ndminis t:raclor responsable de una villa o dominio
real.
*Cualquiera de los f uncionarios reales que admini 9tralk.'1D. jus-
ticia., como el comes , e l vica.rius , o el centena.ri us .
i udicium Dei: Jui..cio dJ Dios; o:rda l!a .
Ve:r: crux.
i u:mmentum: f'l'Omesa s olemne, apelando al tes tilllonio de Dios , ac erca
del cumplimi ento de algo, o como prueba. de lo que se a fil"mB.. Em
de capital i mportan ci a como el emento en los juioios , y para el
s ost~n del vinculo del vasallaje como aval de .la fidelitaa.
iurator: El que se une a otro para jurar j111!tamente con ~1 briml~n
dole as! su gar al'Jt:!a .
iusiunmdUI!l: ver i uro.mentum.

l ector: Lecto:r; la s egurila de l as t5rdenes menores de l a. I glesia .


Ver acolitus.
l e prosus : Bl af'ec ta'.lo de l epr a ; considerado como un castigado por el
cielo, de b!a a parl;a_""Se d e la s ociedad.
letaniae : Procesiones rituales consis t entes en l a :repe t icidn a lterna-
da de invoca ciones y s plicas, e f e ctuadas en detemi.nadas i"ecllG.S
del nffo l:t trgj.co. - "~ ~"

Letani a maior : Procec i~n de rogativa ef ec tuada en 1 a fi es-


ta de San ~ r~os (25 de abril) co. el canto de l as l etan!as.
l e udi s : ver liud.is.
liber pas tor lis : Lib~o
qu a cont en a normas y ritos para s er aumpli-
dos por los pcsto:ros ( prel..'Ulon ) en l as p '.rroquias y d idces i s .
libra : trrdilad mcn ot ari a. qu e e a b b dividida en 240 partes l lamadas
denarius , o en 20 part es llamadas so1itlus ..
litterae (commcntatitiaee commendaticiae): Qgrtas de recomendaci6n
dadas por la autoridad eclesi~stica a un cl~rigo, que acreditan
su estado y condici~n.
- ~eregrinorum: Las entregadas a los peregrinos con el mismo objet~

litus: Hombre de condicit5n inter.media. entre los liberi y los servi.


Figuran especialmente en las leyes ge~nices, y tienden a desapa-
recer.
liudis, leudiz: Indemnizaci~n que se deba pagar a los deudos de
alguien que babia eido asesinado para evitar la venganza.

- 211-
ma.llus: Tribunal condal.
mancipium, mancipia: Hombre libre, pero dependiente o tributario
segtL~ diversas categoras, que no se diferenciaba plenamente de
los esclavos antiguos.
mansus, man.'3a: Unidad agraria de explotacin, de extensin variable
segdn el valor de la tie1~a y su productividad, calculada para
asegurar la vida _de una familia de campafa., cultivada por hombres
libres o s iervos.
marca,. marcha: Territorio si!;uado en l as fronteras. del reino.
marchio: Marqus; cabeza de una marca.
metropolita~us: Metropolitano; el arzobispo respecto a los obispos
suf'rag:fueos que . de ~1 dependen.
mezibannus: Una for.ma moderada de proscripci6~ por la que se prohibe
a algaten la residencia en ciertos lugares.
missaticum: Circunscripcin donde ejerce sus fUnciones el missus;
grupo de condados sobre los que el missus ejerce su atividad.
mis sus ( dominicus): ~rgano de control y vigilancia d(:!l poder central;
'
delegado real encargado de cumpli~!:' esta m:i.si6n.
modius: Medida para granos equivalente a unos ocho litros. Conten:!a
diecis~is sextarios.
monacha: Monja, miembro de una de las rdenes religiosa~,

monachus: Monje, miembro de una orden religiosa.


monasterium: Edificio gene.r almente de grandes proporciones y con di-
versos anexos y terrenos adyacentes,en donde viv:!a una comunidad
de monjes o monjas.
multa: Palabra equiva lente a bannus.
muncl.ebu:rdus, mundeburde: Proteccin acordada normalmente por _el rey
a las viudas y h~rf'anos, a los cl~rigos y a las tlesias.

myE: terium: sacra mysteria: Los oficios sagrados de l a misa.

nocturna, nocturnale: Nocturno; cada ~~ de las partes del oficio di-


vino que s e recitaba de noche en los monasterios.
Ver officium.
nona,. nonum: El noveno; novena ~te de u.na cosecha., entregada como
tributo.
nonnana., nonnanis: Equivalente a monacha..

- 212-
oblatio: * Presente, don, ofrenda.
* Ofertorio, momnto del oficio de la misa en el que se
presentan las ofrendas.
obligator: Curandero.
officium: Celebraci6n litl~gica consistente en la recitacicSn de salmo!
oraciones y lecturas; se ejecuta diariamente en honor de algn san
to o en conmemoraci6n de algn misterio religioso.
oleum. (sacratum.): ver chrisma.
oa.rtio (dominica): OracicSn del Sefio:c; el padrenues tro.
oratorium: Oratorio; igles ia pequefia; capilla.
Ver capella.
os;iarius: Ostia rio; la primera d<'! las cu..atro 6rcl enes menores de le
Iglesia. Ver acolitv.s.

palatium 1. palacium: Conjunto de c5rganos del poder central.


parrocbia, parochia, parroechia: * Generalmente dicScesis'.{ territorio
bajo la jt~lsdiccic5n de un obispo.
* A veces, divisicSn territorial de
una dicScesis, a cargo de un presbtero.
pascua: Pa scue.; fies t a cristiana <le la resurreccicSn de Jesu.cristo.
pax: * .~.\ bstenci6n de actos de violencia. :-~ ?.:

* Mantenimiento del orden pblico.


* De:c'3cho de as ilo; inviolabili~'l. d de un lugar sagrado.
* P.roteccicSn ue pobres, hu~rfanos, viudas o iglesias.
penitentia, paenitentia , poenitentia: MortificacicSn impuesta por el
sacerdote co~o repar.aci6n por un pecado. El penitente adquira
una categora especial durru'lte el tiempo en que ~sta dura.
peregrinus: * Peregrino; cristiano en viaje a algdn lugar sagrado.
* (Cl~rigo) peregr-lno: en esa ~poca generalmente asimila-
do por el derecho cancSnico al gyrovagus.
periurium: Quebrantamiento de Ull sacranentum. o iusiurandum, lo que
era considerado de una graveda<l extrema .
pbylacteria: Talismn o amuleto, usado tambi~n como objeto de adivi-
na~in.

pithones, phitones: Adivinos, magos, hechiceros.


placitum, placitus: * Asamblea para aprobar ley~s.

* Tribunal, sesi6n judicial.


poeni tens: Penitente.
Ver penitentia.

- 213-
pontifex: * Obispo {episcopus).
* (Summus) - :Sumo p,ont:!fice; el. Papa.
portaticum: Impuesto de acarreo.
praebendarius: El que goza de una prebenda; renta aneja a un cargo
u oficio.
praefec~as: Prefecto; t~rmino gen~rico que designa un funcionario
pu.esto al f'r~nte de un cuerpo de e j~rci to o una reparticidn ad-
ministrativa.
praepositus, prepositus: P.rep6sito; el que est~ al. frente de una
comunidad ecl.e si~stica .
praesul: *Obi spo (episcopus).
*Summus - : El Sumo Pont!fice.
precariumt precaria: Carta precarial.; documento en el. que se formula
una petici6n para obtener la tenencia de an bien inmuebl.e, o que
contiene una orden del. s oberano al mismo efecto.
preabyter, presbitert prebiter: Sacerdote; el que ha recibido la
tercera de l.as 6rdenes mayores , tras el subdiaconado y el. diaco-
nado.
provendarius: Un dependiente que recibe l a ma.nutenci6n en l a familia
o casa del _administrador, y que est~ obligado a cumplir servicios
cotidianos . ~
. ~-
~.:

provincia, provintia: Divisidn territorial de jurisdicci6n eclesi~s-

tica a cargo de un episcopus provincialis o metropolitanus, que


en general era un archiepiscopus.
psal.mus;Cada uno de los 150 cnticos ~ae se encuent~ agrupados en
libro de la :Biblia, llamado el Libro de los Salmos.
psalter~um: El paalterio o Libro de los Salmos; libro del oficio di-
vino.
pseudografia: Escri~o her~tico o falaz.
pulveratic~: Peaje.

quadragesilla.a quadragesimum: La cuaresma; ayuno de cuarenta das.


Tiempo anterior a la fiesta de Pascua.
quattuor tempora: Las cuatro Mmporas; das de ayuno al. comienzo de
cada una de l as cuatro esta ciones del aflo.

- 21<1--

=-------------------
reconciliatio: Reconciliaci&n; perd&n ritual que se da al penitente,
cuw~lido el pe1~odo de penitencia.
rega: Prestaci6n personal de trabajo consistente en la labranza de
un teneno.
regula: *Estatuto general que debe cumplir 1.ma orden religiosa.
*- Sancti Dened;cti:El que deben cumplir los religiosos de
la orden de San :Seni. to.
regularis: * En consonancia ccn la regula.
* Cl~rigo regular; monje; q1,.1e vive segdn la regula mons-
tica ( de San :Benito), y no de acuerdo con las ~rescripciones ~a
generales de los canones.
regulariter: De acu .. rd.o con la regula .
reliq1.rlae: Restos; rnliquias de los santos.
rotaticum7 rodaticum: Impuesto de rodaje.

sacerdos: ~quivalenta a . presbyter.


sacramentale: Libro donde se contienen ritos para la administraci6n "
de los sacramentos y otras ceremonias religiosas.
sacramentum: *Juramento.
*Signo religiooo sensible de un efecto interior y
espiritual, como el bautismo, la confir.maci6n y ia :Jarist!a.
sanctimonialis: Monja.
sarabaitus: Saraba!ta; monje relajado que no se sujetaba a la vida
regular y viva en las ciudades con dos o tres compaeros, ein
regla ni superior.
scabinus: Uno de los jueces profesionales que en n~aro de siete
eran nombrados pa~d asistir al comes.
scapillus, scapilus: Medida de cupacidad para cereales.
sedes (apostolica): La Santa Sede romana; l a ctedra del Papa.
senpecta: Monje de edad avanzada.
servitium: Servicio religioso en general.
Ver officium.
servus: * Hombre ligado a la tie:r:Ta y dependiente de un sefior.
*- Dei: Cualq_u ier miembro del clero y del monacato.
sexte.rius,sextarium,sistarius,sistarium: Medida para granos equiva-
lente a l a dieciseisava parte_del modius.
siclus,sigla: Medida de capacidad para lquidos.
sietula: Medida de capacidad de ocho sextarios.
Ver sextarius.

-----------
solidus: Sueldo; moneda eqtrlva lente a 12 denarios; representaba
la vig~sima parte de una libra. Para su valor,cfr.Capit.27,11.

soniste: Conjunto de seis puercas y un verraco.

subdiaconus: Cl~rigo ordenado en l a primera de las 6rdenes mayores,


yrevia a l diaconado y al s acerdocio o presbite1~do.

suffraganeus, suffragans: Obispo dependiente de la autoridad y


jurisdicci6n del metropolitano.

symbolum: El Credo. Cfr4 Capit. 22,82o

synaxis, sinaxis: reuni~n monacal para l a celebraci6n de un oficio


religioso.

synodu.<3:*Dieta; reurli6n de los grandes del reino.


*Reuni~n eclesi~stica.

tabularius: Siervo manumitido por medio de un documentOJI!,

teloneum, toloneum: Tasa por el transporte y la venta de mercaderas.

tempestarius: Adivino pronosticador del tiempo.

tonsoratus: Quien ha recibido la tonsura, o sea, el grado prepara-


torio para recibir l as 6rdenes menores e jngresar as! en el clero.

tonsus: Tonsurado; que ha recibido la tonsura~ corte simb6lico del


cabello, por parte del obispo, y por ello es considerado miembro
del clero. Es pr~cticamente sin6nimo de cl~rigo.

trimisse: Moneda de oro del valor de un tercio del solidus.

Trinitas Sancta: La San tsima Trinidad; cfr. Capit. 22,82

- 216-
uncia: Medida equivalente a la duod~cima parte de una libra .

vagug: Sin domicilio reconocido.

vassus, vassallus, bassus: * Hombre libre que ha recibido un feudo


de su seor.
*- dominicus: Vasallo del rey o de un
seor; tena la obligaci6n de servir a sus jefeA como guerraro
juramentado; elemento esencial del ej~rcito carolingio. Formaban
una importante clase despu~s de l a alta aristocracia.

vela:re: Cubrir con el velo, como smbolo de l a consagraci6n a Dios


en l a vida religiosa.

vespera: Divisi6n del da correspondiente al crepsculo vespertino


o tarde; a esa hora s e cantaba una part8 del oficio d~vino o
vsperas.

viaticum: Sa cramento de la Eucaris ta que se administra a los enfer-


mos que est~n en peligro de muerte.

vicarius: Oficial subalterno, genera lment nombra do por'el conde


y ra.tificado por el pueblo. Ejercen su jurisdicci6n en la vicarias
que paulatinamente van suplantando a las centenae.

vicecomes: Vizconde; funcionario real, que, por delegaci6n, puede


e jercer todos los poderes del cozes.

vicedominus, vicedomnus: Mayordomo; funcionario real, delegado


del conde.

vidua: Viuda; l a que pertenece a la orden de las viudas, reconocida


eclesi~sticarnente.

- 217-
villa: Esta blecimiento rural de jurisdicci6n real, de extensi6n
varia.ble, que incluye pueblo,.tiel.'ras de l abor, l a reserva real,
extens iones de pas toreo; poda tener una superficie de entre
500 y 6.000 hect~reas.

villicus: Mayordomo o encargado. Con el tiempo se aplic6 es te


nombre al i ntendente o administrador (iurlex ) de una villa.

virgo: * Mon j a; muj er consa grada. a Dios.


* Doncella.

wargildus, wc~egeld'V.s: Valor d. e l a vida de una persona, estimado


en dinero, para ser pagado como inde~~z aci6n, en caso de
homicidio.

,,:-
winileoduo: Canto bquico y vulgar.

-218-
!NDICJE Till;ITICO

agio y especuJ.acitSn: 28(4),46(17)


agricultura: 24-(l8),]1,jg
animales::prohibicin de maca:r.los:3tt(39); :pe:r.i~os :4 0(18) ; jumen+.os : 77(3)
lobos :77(8); guarda bos ques:77(18)
armas ::portacin:l9(1) ,44(5) ,6'"((1); gru.pos ar-mac1os ~ 20(14,17)

a s ambleas: ]2; obligacin de concurrir: l9 (12),27(5)~40(14),58(5),61(5)


prohibicin d e realizarlas en domingo: 26(18);:prohibici6n
para los sajones: 26(34-); cober-tizos: 61(13),62(2~);
lugar : 78 (21), 83 ( 8 );en aus encj.a de loe legados: 80(12)
asilo : 20(8)
augurios: 22(65)
ayuno : 19(11), -' 22(48), 26(4), 35{23)

bautismo~ 26(8,19)
beneficios : 24(6,9), 33(6), 34(10,11), 35(49,50,56),. 46(6,7), 49(3),
59(3), 62(9), 64(14), 77(4), 80(5~6,7)
bienes : uia tir:cin ele bie nes del s ober a no y de l a i glesia; corwes :i.cmes
precari ales~ 20(13), 24(14); :rest a ura cin cte i glesias: 24(2.,3);
violaci~n y robo: 26(3) '-~~~
bru.rd.a: 20( 20)

cala midad : 21
caza : prohibidR a l cl P-ro: 19(3)
clero : ll-. gQ; obligaciones : -' 23(31); juxa.mP.nto: 25(3,4); asesina-
to: 26 ( 5); debe vigil a r el cumplimiento de las leyes : 26 ( 3~-);
rgimen: ,gg, 28, 34(2,3,4-,5,9), 33(10-24), ]j_, 1., 37(1.,.14 0 23,2
38(1- 6 ,7-12.,16,17), 40(2). 42(4-8), 43(10-15),46(3-4);
~' 55(1), 72 1 ~' 79(3,4); potestad del obispo:69(2);
debereG: 77(1); asuntor~ ecles sticos: 81, .!
cofradas: de cojlll-r,.mellt ados ~ 20(16)
comer~io - comerci antes: de es cla vos: 20(19); otras cosas: 20(20);
40(7), 44 (7), 52(5)~ 55(2), 59(10), 62(27),
63(12);conoce:r a l <.:.n eo c1.e animales: 67(3)

- 2lo_,_
conco:rdia (paz interior): 22(62), 26(29), 34(18), 35(31), 59(9),
62(3) ,. 78(9); cooperacii.Sn entre pares:
77(20), 79(2)
conde: deberes y obligaciones: 20(11,21), 23(17), 26(24,28-31,34),
33(14)., 33(25), 49 (1), 57(2-4), 1.;
relacionas con obispo: 69{4)
confesin: 26(14)
conspira cii.Sn: 28(31)
culto : 19(14), 28(42,3-52), 35(5-7,21), 44(17 )

deberes y obligaciones : cler o: 19(8,9, 15 ), 20(4)


obispo sufra~eo : 20(1}
conde y vasallo 20(21)
entregar di ezmos : 26(16,17)
cnncuxrir a la i gles i a: 26(18)
bauti smo de infantes: 26(19)
eni;j.err~ de sejones: 26(22)

entregar lof:l acli r:i.no8 a h . iglesia: 26 ( 23)


c1 eudor~ 26 ( 27)
delitos, penas y cas tigos: l adrones: 20(23); llerjurio: 20(10);
cm'ldes:20(11) ; . monj es: 23(I~Y:;
. otros:20(17)
26, ll_, 41(1,2,5,1.2), 56(1), 61(1,2,10).,
62(21,28); no ayudar al maJJ1echor: 62(14)

deuda, deudor: 26(27)


domingo: des cans o; activi'dades permitidas: 22(15,81), 26{18) ,. 28(21),
35(46),. 36(4),, 59(11), 61(8); 62(18),, 78(15),83(1,2

economa : .l,g,
ej~rcito: 33{7) , M!, 50, , 77(9); :flota : 34(13a ), 64(16); a:nnas: 44(6);
her ibc1n: 44{19), 49(2 , 3), 51(9)., 54(4) , 64(12) ,. .1!;
herizliz: 64{13); ~rontera: 52(1) , 69(9); razones aducidas
par a no cumplir: 1l; expe~icin: 77(9,10,17)
emper ador: 33(40)t 34-(13) ., 35(52), 51(11); sucesi6n: ,!2_;
mayordomo : 77(19); obediencia del pueblo: 64(17);
patrimonio: 77(3-6)

- 220-
esclavos: condiciones de venta: 20{19)
estudios: 22(72), ~~ JQ
excomUQt6n: 22(1,36)

faida, venganza: 20(22)


fe: 22(32,61,82,16), 28(33), 35(30), 37{21), 38(13,14), 60(2)
fis calinos; ueben jurar: 25{4)
fugitivos: 25(4), 40(6),. 44(14)., 52(6)~ 63(4-), 64(9)
funcionarios: 32(10,16), 35(58), 57(3); designar a los mejores:61(11) 1
62(22); auto1~dades: conde, obi s po, abad: 11;
deberes: '77(5)

garanta, garant;e: d e los que no juraron: 23(4); por une. !leuda:


26(25,27); personal: 39(8), 40(13), 41(3)
guerra: 24(7,8), 25(6)

hereja: 28(1,2), 37(16)


herencia: 28(41), 41(8), 56{3), 77(7)
homicidio: 22(67), 26(23,30), 33(32,37), 35(42), 39(1,5), 56(3);
~rea de inmunidad: 24.(12)
honor, cargo: 26(24,28)
hospedaje: 22(75)., 32(11,27), 33(27), 40(17), 57(1), 63(10)
hu~rfano: 28(40), 33(5,14), 35(59)

iglesia: 28(26 ,54.), 26(1,3,15), 3.3(5,15 ), 35(15~36,56), 40(1), 42(1,3)


43(8), 57(6), 83(4); relaci6n iglesia-estado: 19(6);repara
ci6n: 78(19); entierro: 26(22), 78(20); bienes: ~
incendio: 27(8)
incesto: 19(10), 20(5), 3303), 78(8)
induJ.to: 26(10-14)
inmunidad: 20(9,11), 26{2), 39(2,3)

juez: 20(9); sin juxisdiccin sobre el clero: 19(17)

- 221-
juramento: 20(16), 23(26), ~' 26(32,33), 28(45), 34{19)~ 40(22),
41(11),, 44(10,ll); de fidelidad: 23(18), 33{2), 34(1),
35(47)~ 44(9), 46(2), 59(12), 80(13)
justici~ : fuero~ 19(17), 22(23), 28(30), 35(13,17), 77(12);
comparecencia' 41(6), 62(13); acusaciones: 22(30,35., 45);
28(36), 4-0(11); juecEHH 22(63)~ 28(44), 35<38), 40(3);
f a lso tesi;imonio: -1 -0(21); testimon.i.o a.el obispo respecto
a ladrones: 20(11); sobor:no:62(17); entre sajones: 27(4);
abogal.os : 44{12), 77(14); afuntnistraci6n: 20(21), 28(6,39(,
33(9,25,26), 80(1-4, 8), ....; tes tigo: 28(45), 39{11), 40(15)
52(3)~ 61(6), 62(16), 83(9); viud~s, hu~rfanos y pupilos:
.44(2); judos: 63(13); ley: 25(5), 35(48), 40(4), 41(4),
60(3,4); lugar: 62(29j, 61(14); demoras: 61(7); en Ba.v:i.era:
69(1,5-8); cojurador: 26(27); ct!rcel: 77(1l);:paz: 77(2., 3)

ladr6n: 20{23)
legados: g!, 2!it 27(7); a tribuciones y deb8res: 33(1), 62(15), .2.;
colaborat!i6n: 33{29),. 35(53), 40(25), 4-6(1),, .2.; tareas:
4-9(4), 58(4,5), 80(9); repre s entt~.n al emperador: 63(11.);
.resistencia al legaa.o: 70(1) - - :~,;.. ...
libertad: 39(7,0), 58(3,7,8),.' 86(4); juici-o ante .l egado.; conde:
64.(3}; el siervo no abandone al amo: 77(16)
limos~i y donaciones: 28(48), 36(7), 39(6), 40(12)
1:i.to: 26(1.5 ., 17 ,19-21)

matrimonio: 22(43,51), 26(20) ., 33(35,38), 35(22}t 44(22), 58{1)


metropolitano: 20(1)
monasterio: 20(3)
moneda: 27(11), 28(4,5), 40(28),. 4-4(18) ., 50(6}, 52(7), 53(5), 63(7)

mu.ertG: por viola cin de i glesia: 26(3); no ayruw.r: 26(4); asesinar


cl~rigos: 26(5); practicar :ritos paganos: 26(6,7,9,10);
x1o bautiz::u"Se : 26(8); infidelidad al rey: 26(ll); ra.pto:26(12)
asesinato del amo: 26(13); indulto: 26{14)
multa: 33(31)

- 2 22 -
nauf:r.agio: 34{13a. ,.l3b.)

ordalias: 20(10), 39(5), 41(4,7); obligatoriP.dad: 62(20)

paganismo: 19 ( 6 ) ,. ~
pagense, crumpcsino : 26(15) ; 12
penitenci a: 22(34)
peregrinos: 33{5 ,14-), 40(6) ; extranjeros : 67 (4, 5)
perjurio: 20(10), 22{64-), 33(36), 35(39), 52(4), 59(6)
pesas y medida~: 22(74), 27(11), 28(4) , 32(9) , 35(44 ), 4-0(8), 78(13)
pobres y mendigos: 24(5), 34(12), 35(51.), 37(20), 44{1.6), 46(9), 62(la
p~tamos : 22( 5, 39), 35(1.8), 46(11,1.6), 61(12)
propi edad: 19{18), 20{17), 22(31, 33 )
pupilol::l: 35(59)

r apto: 26(12)
rehenes: 32.( 12)
reparaci6n: 27(6), 32(4), 41{7), 70(3,4,6)
residencia: de abao.esas: 20(3); presb:t:teros: 19{8,9);monjes: 23(19)
ritos y costumbres r omanas: 23(23,24)
robo: 22{4-7,68), 35(43); l adronea: 52(2), 54(5), 59( 5H~ ~1(3,4),
67(2) , .g,; vio1aci 6n de domi cilio : 7o(2) , 77(13,15);
delaci6n, confesi6n: 79(1)

sangre : derramamiento : 19(2)


simonia: 22(21,22), 35( 8)
soborno: 26(28)
superstici6n: 19(6,7), 22(78), 23(20), 26(6,7,9, 21), 28(43),
35(40~41.)~ 59(13).

tribulaciones : ~~ 44(4), 46(18); hambre: 62(24), 78(11,12)


tribunal competente : parP. cl~rigos: 19(17); condal: 20(9)
tributos: 20{7~13,15,18)~ ga, 24(17), 28(25), 33(8), 35(56), 37(20),
42(2), 44-(13,20), 46(10), 61(9), 62(19), 57(5,7), 58(2,6),
80(10,11)

- 223-
usu:ra: 22(5).t 46(11,16), G1(12}

vagancia: 22(79)
vasallos: 25 ( 4)

vicios : 23(26) , 28(34}~


38(15), 46(12-14), 65(4)., 81(15);
embringuez: 23(26), 64(7)
v.l.uda:;;: 20(5),. 27(1), 35{59) P 69(3)

**********

- 22 ~-
!NDIOE G-ENERAL

P~gina
Ir.dii'Oducci<Sn Metodol6gi.ce. .acs,.f' wtt ol l
Wal"'CO Hi.s t6:r""l e o ., ........... , " .... $ ., . . . . . . . . . . 7
Oa.:pi tular N19 - (19) Karoli M.,Capi tuls.re 1'-.t'lmura .......... . 17 *
Capi tuJ.e.r N020 - ( 21) Ca.pi tulnre HeriB~llense ~ 20
Capitular N21- {22) Capi~~are Epiacoporum ~ 23
Capitular yc22- (30) Admonitio Gene:t.-alis 24
Dapi t ular N23 - (31 y 32) ~plex Legati o1s E~ictum 39
Ca pitular N24 Jlrevis.rium Miasorum Aquitnnioum 42
Cap:ltular N25 Capi tulare Missorum ............... .. ....... . 44
Capitular N026 ( 27) Capibulati o <le Par-tibus Sa.""':Oniae " 46
Capit-.:llar U0 27- (35) Capitulare Saxonicuro .................. 51
Capitular 1'128 - (34.) Synodus Frsnconof'o.u:t,:Jn~is ~- Q.... 54
Capitular N29 ( 29) Karoli Epis tola d.e Li ttar:ts onlendis 62
Capi '!iu.lr-~r r.;:; 30 ( 25) Kal'Oli Epis tola (h::nerslis .., 64
Cai;i tular N 31 - ( 39) Ce.pi tu.J:wn in Pago Cenomal'll'li eo Da.1;um 66
Ce.pi t"Ulur N32 (102) Ca pi tu.la :re de Villis ,.. ~ n ..... o 67
Capi ~.1lal:" N033 (43) Capitula re MissoT~ Generala ~~;, 79
Capi tv~ar N 31~ (44) Capitularia ~tlssonun Specialia 91
Cnpitu.la r 1'135 (45) Capi~ulare Missoruc Item Spscialc 94
Ca pittilar NJ6 Capl tula a. 3n.ct:Jrdot"i bv.a Propos i ta 99
Ca pi t'..ller ' 37 0 Cap;_ tu.lg acr. I~ ct:l onem Can.onum et Regu.ls.e S.
Eenet1ict.i P rtinentia. . .. , 102
Capi tul!:'.r N 38 - (4B) GFip~. tv.la le EY.enLi.nnn(1.ia Eccle~ie.ci;icis 104
Cap:l ct. r !JO J 9 { ~1) t"!:-1:r.>i b?.la:re !.-e ~bns ll.d.d1.tttm .... ... ~..... 107
Ca ni tu~a:r .~040 - Ce>.p~. t\J.l e.:re Mi sBOrt:ml , , 110
Capi tular N4l - (55) Ca :pi tn.lllre Le.~ Ri bua:r.ia.e Ar.ldi tv.m 113
Ca p:J.tule.r N042 (61) Capitule. Eccle sinstica ad Salz Da ta 115
Capi t-,.le.r N43 (71) Oapi tul~re ir7issorum in Theod.onis Villa
Datum Frimum.Mer~ Ecalesiaatioum 117
!'!t:1p:l.t.u1a1 H"44 - (71) Ce.pi tulare Mtss o:rum in The odon:l.s Villa
Datum Soc1mdU!!.1, G-enc~ra.le ~....

___
Q 119
Capitula r J'1045 - (75) Div:'!.sio Regnortllll ... 4 ......... .. ..... 124
..,_..... ..,._,.

* l'Tote.: El n".mero antre par~ntP.r:~:i~, CU.!"l.Y)do se imli ca se ref iere a


1 nume:rn.cj.~n de la edioi~n de For tz.

-225-
Capitular N046 - (76) Capitulare 'Missorum Niumagae Datum. ._ 131
Capitular N47- (79) Oa.pitta E:tce:rpt!l de Ca.none 134
Capitula r N48 - (81) MO!!luratorium de Rlteroitu in Gallia Oo-
cidente.li Praer-n.randC\ 136
Capitular N049 CapituJA de Causis Diversie 137
(!)6) Co.pi tulare lissorwn de Exerci tu P.romo-
venJo a 139
Ca.pi 't".llar N50 b:i.s .... ( 84) Capitula cu.m Fr.imis f;on:t'erunds. 142
Cap1.tular N052 ( 84) Ce.ri t1tl.a cum Pridlis nonsti tt1ta 1 143
Capitular 1\!0 53 ( 86) Ca pi tull'!:re Missorum 144
Ca.pi t-ular N054 (70) Capitula per Episcopos et Comitae Nota
P.aoiend~ ~ ~p 145
Ca pitule!" TI 0 55 (57) Capi tula Post A4 805 Adita ~~ P e 146
Capi 1:ular N0 56 Cap3:f:'.a Karoli l~gni , ............ A. 147
1Jap:lL1ll.ar Nll57 Oe.pi tule. Onmibus Cogni 'iie. Jl'<icie:t1da .. . .. M-8
Capj. tul~:.:: N ? C - {!38) Rcspon:n. :t:iioso Ouidam DD.t o. .,.,.. ~... 149
Capi"f;ular 1~ 0 59 (59) CJip:it1lle. a ?r.ios~ :Jogn:tta 1i" e~ 151
IJapi tul!'!.!' N60 Ca:pi 'f;ul.a;ra M:l.asontm ., ...... .. .. ~ 152
Capitular N061- (87) Oa pituJ.a re AqUis~e:n.a e ... ........ 153
Capi t-cll.Rr N062 Capi tllare Misso:rum f,qui:lg:ra.Ite tJse l?rl:rtllm. 155
Ctrpi hlar J'l063 Ce.pi tulare M:l.sso:cum AqvJ.sgmnense Al;tpr.nn . . 1'-':
157
C~:pi"t1.~1e.r N64 (92) Capi t ul.R:re T&l.s oorum Aq1.s g:rananae Pri-
niL1Dl , , ~ 158

cunduE ~ ~~ 160
Ca pitu.b.r N6 - (93) Ca pitula de rt:iSSO:l'ltm O:f'ficits ~ 161
Ca pi tnlm!' N67 - Ce.pi tul.a .'P9r MiE-leoa Cogni t a Fa cienda -. ..... 162
Ca pi ...GUJ.ar N68 - (64) Ca pitula ad Legem :Gaiwariorum Add1ta 163
Oe.pi tular N69 - (65) Capitulare Ba3.ilal'icuru .... 164
Capitular N70 .. (97) Ca pitula :iCaroll amd M,segi.sum Servata 165
Ot!pitular N07l- (95) Cs.piM.a Trnc:~anda :mm Oomiti'bus, J~is-
e opio et .~ bba. f;i 'l:n.w , 167
Ca.pi tu:l.:u- N72 - Capi tu~a d e Ctluai ... ClWl Epi a copio et Abbati-
'bue ~~ra.cteniis ., ..... . . , ... , , ................,. 169
C!O'.pitu1et" N73 - {96) C~:?.pitula de Esl:::w: ~eroitalim~<:~ J'.n Pla-
oito Tracta211ia 1..... .............. 17.3

-226-
CapHular Nu?,t (99 } Capi~~are P~noni~n~e ~~ 175
Capitular N75 (77) ?.'srr'lfti 11d Fulr.":\dnm Jl1>batem El>istola 178
Capit-ul:'lr JiCl76 Praec~p~lm ,rn Ri~pEL~s ~ ~ 179
c~~itu1!l!' !lD'7'7 (103) Capi t-..:;re Aquiogr.nnenoo ... .. .. . .. ~. .. J.81
Cr:~.pitul~..r }1! 0 713 (103 'b) Cap:i.t.t11f:\ <ll C.r.nonibus J~c erpta ... 185
Cupt t'I.J.lal' N79 Capi tul~1. Origi!'!.-to In~ertas ~ ~. ...... . 188
Ca-pi l;u1FJ.l' fl08(1 (ll'lO) Cp..p i t'lai'& n e 1.U3ti t:ti:a l!':?.oien J.ia . 189
Ca pj_ tt.t.l fll" 1~ 1)81 C~!.pi '!:uJ_,-, E~;c;:1.e":; i~.s t:te~ ...................... 191
OP.pit!i!.!'-H? 'fJP2 ( 6 $':) Ch.pJ tn1. !:'.!'(' v l.~oli t !. de Ie:tronibus .. 193
Ca .pi t;.t.lar )\!"83 Cr..~pi tt1.l1?.. irT:l::SSOl"1%ln o o ,. , G.. 195
c. <,.pi "t11la r N'64 Cupi 1atlE1 vol 'Mi ;?.'J,"}>:N.tn vnJ. Synot'!.t'l.lia 196
C;lpH .tlil' IP 05 (73) Cap:i. tul~ c. 't1i~ rnie Do~nicis nd Coni t es

, 'Directa lit . . . . . . . . . ...... , 197


..._ _ Cnpi tul91. NQ81) .... Cc~i~tla Incerti Anni * 200
Oap itul:c!r N87 Capitu.l.H e Rebu.s Ecolesiasticis .... ............ 201
Glosarlo o ~ 202
!rd.:toe te~tico u ~., . . . . .... o1.,""' ~"'o . . . . ,. . ,_.
4 er.......... ... 219r"

-227-

También podría gustarte