Está en la página 1de 12

Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de

Justicia
CORT S!"RM# $ J!ST%C%#
S#L# $ C#S#C%&' "'#L
Magistrado Ponente
JOS( L!%S )#RCL& C#M#C*O
Aprobado acta N 106
Bogot, D. C., diez (10) de abri de dos !i trece ("01#).
+ % S T O S
$a Corte res%e&e e rec%rso de apelaci,n 'or!%ado por e de'ensor de procesado Luis Manuel Castillo
Mercado contra e 'ao de ( de )%nio de "01", por !edio de c%a e *rib%na +%perior de Monter,a, %na &ez
agotado e tr!ite procesa ordinario pre&isto en a $e- 600 de "000, conden. a !encionado co!o a%tor de
deito de pre&aricato por acci.n.
* C * O S
/ abogado A'onso Antonio Mr0%ez Mr0%ez den%nci. 0%e !ediante de!anda e)ec%ti&a abora presentada e
"( de no&ie!bre de "00#, 1orge Da&id Degado C%adrado, a tra&2s de s% apoderado, reca!. ante e Segunda
instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia "
1%zgado Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape, entonces a cargo de 1%ez Luis Manuel Castillo Mercado, e pago
de a sanci.n !oratoria, 'i)ada en a $e- 30 de 1440, por no 5aber consignado e !encionado !%nicipio en e
6ondo de Pensiones - Cesant,as e correspondiente a%7iio a 'a&or de de!andante por os a8os de 1444 a
"00". / "6 de enero de "00(, e citado '%ncionario )%dicia, con '%nda!ento en e ibeo - os doc%!entos
ane7os, ibr. e correspondiente !anda!iento de pago, decretando ta!bi2n as !edidas ca%teares soicitadas
por e de!andante.
6rente a dic5as decisiones, e ente territoria de!andado interp%so e rec%rso de reposici.n -, en s%bsidio, e de
apeaci.n. Negado e pri!ero, e *rib%na +%perior de Monter,a, en s% +aa Ci&i, de 6a!iia - $abora, reso&i.
re&ocar a pro&idencia i!p%gnada, arc5i&ar e proceso - condenar en costas a actor.
$a Corporaci.n '%nd. s% decisi.n en 0%e os doc%!entos aportados (certi'icado de 1e'e de 9ec%rsos :%!anos
en e 0%e consta 0%e Degado C%adrado era entonces director de a ;MA*A, certi'icados de registro
pres%p%esta - .rdenes de pago de cesant,as an%aes) no constit%,an t,t%o e)ec%ti&o, p%es no con'ig%raban e
reconoci!iento de %na de%da. De !anera adiciona, reca&. en a e7igencia de concedere a de!andado a
oport%nidad de de'ender s% b%ena 'e, seg<n pron%ncia!iento de a +aa de Casaci.n $abora de 11 de )%io de
"000, rad. 1#(6=.
/ 4 de agosto de "00=, 1orge Da&id Degado C%adrado, a tra&2s de apoderada, %na &ez !s de!and. e
!is!o reca!o por a &,a e)ec%ti&a, inc%-endo o debido para e a8o "003 -, ade!s, ane7ando a escrito %na
Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de
Justicia # certi'icaci.n en a 0%e e !%nicipio a'ir!a 0%e no 5a consignado as cesant,as, as, co!o certi'icados
- .rdenes de pago de ente territoria.
$a act%aci.n e correspondi. a Luis Manuel Castillo Mercado, 1%ez Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape, 0%ien,
consciente de 0%e as pretensiones in&ocadas estaban prescritas - 5ab,an 5ec5o trnsito a cosa )%zgada, e "4
de agosto de "00= ibr. !anda!iento de pago en contra de de!andado, a tie!po 0%e orden. e e!bargo de
os dineros de !%nicipio, pro&enientes de rega,as, os c%aes '%eron entregados a a apoderada de os
de!andantes.
Por os 5ec5os anteriores, a 6isca,a 1( +ecciona de a ;nidad Anticorr%pci.n abri. in&estigaci.n en contra de
di&ersos ser&idores de a ad!inistraci.n !%nicipa de A-ape, a tie!po 0%e co!p%s. copias con destino a a
6isca,a >enera de a Naci.n para 0%e tra!itara a a&erig%aci.n correspondiente, por raz.n de as act%aciones
c%!pidas por e 1%ez Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape.
#'TC$'TS "ROCS#LS RL+#'TS
Abierta 'or!a!ente a correspondiente in&estigaci.n e ( de dicie!bre de "00?, esc%c5ado en indagatoria e
doctor Luis Manuel Castillo Mercado e 13 de enero de "004 - ca%s%rada a instr%cci.n %n a8o desp%2s, e
6isca 3" Deegado ante e *rib%na +%perior de Bogot, a tra&2s de reso%ci.n de "4 de !arzo de "010, ac%s.
a !encionado, en s% condici.n de 1%ez Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica
de Colombia Corte Suprema de Justicia ( Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape, co!o a%tor dooso de deito de
pre&aricato por acci.n (art,c%o (1# de a $e- 344 de "000), deter!inaci.n 0%e cobr. e)ec%toria e "1 de !a-o
de "010, %ego de 0%e e de'ensor de ac%sado desistiera de rec%rso de apeaci.n.
As, as cosas, desp%2s de correr e trasado de art,c%o (00 de a $e- 600 de "000 - ceebrar as a%diencias
preparatoria - de )%zga!iento, a +aa Pena de *rib%na +%perior de Monter,a conden. a Luis Manuel Castillo
Mercado a as penas principaes de # a8os de prisi.n, !%ta e0%i&aente a &aor de 30 saarios !,ni!os egaes
!ens%aes &igentes e in5abiitaci.n para e e)ercicio de derec5os - '%nciones p<bicas por e !is!o t2r!ino de
a pena pri&ati&a de a ibertad, co!o a%tor de deito por e 0%e '%e ac%sado, a tie!po 0%e e concedi. e
s%brogado de a s%spensi.n condiciona de a e)ec%ci.n de a pena - se abst%&o de sentenciaro a pago de
per)%icios de orden ci&i, deri&ados de a e)ec%ci.n de a cond%cta p%nibe.
/n contra de o a, decidido, e de'ensor de Castillo Mercado interp%so - s%stent. oport%na!ente e rec%rso de
apeaci.n.
$C%S%&' RC!RR%$#
/ *rib%na rese8a os ee!entos 0%e con'ig%ran e deito de pre&aricato, disc%rre sobre a necesidad de 0%e a
reso%ci.n, dicta!en o concepto c%estionado sea !ani'iesta!ente contrario a a e-, a<n en casos de Segunda
instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia 3
co!pe)idad interpretati&a, @de manera que la conducta ejecutada por el servidor pblico est proscrita de las
disposiciones vigentesA - 5ace re'erencia a a posibiidad de agente adec%ar s% cond%cta a a egaidad con
'%nda!ento en a in'or!aci.n disponibe a !o!ento de reso&er e as%nto. As, !is!o, rec%erda a e7igencia de
0%e a decisi.n c%estionada no con'ig%re soa!ente %na si!pe disparidad de criterios, sino 0%e e7c%-a as
interpretaciones razonabes - !ateriaice %na arbitrariedad. Co!o coroario de o anterior, e a quo sostiene 0%e
e co!porta!iento de entonces '%ncionario )%dicia '%e t,pico.
+%stenta dic5a conc%si.n en os antecedentes de !anda!iento de pago c%estionado, pro'erido e "4 de
agosto de "00= en contra de M%nicipio de A-ape, con ocasi.n de a de!anda e)ec%ti&a abora pro!o&ida por
1orge Da&id Degado C%adrado, enca!inada a obtener e pago de a inde!nizaci.n !oratoria estabecida por a
$e- 30 de 1440, por raz.n de no 5aber consignado e !%nicipio e &aor de as cesant,as correspondientes a os
a8os 1444 a "00".
As,, e *rib%na re!e!ora 0%e tres a8os antes de acto c%estionado, esto es, e "6 de enero de "00(, e
entonces 1%ez Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape, doctor Castillo Mercado, ante %na sit%aci.n procesa id2ntica
en a 0%e 'ig%raba co!o de!andante, con ig%aes pretensiones, e !is!o 1orge Da&id Degado C%adrado,
e!iti. %n !anda!iento de pago con decreto de !edidas ca%teares en contra de dic5o ente territoria,
deter!inaci.n 0%e, tras ser apeada por a entidad de!andada, '%e re&ocada por e *rib%na +%perior de
Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de
Justicia 6 Monter,a, en s% +aa Mi7ta Ci&i, Pena - $abora, con orden de arc5i&o de as diigencias.
Dic5a decisi.n, dice e *rib%na, t%&o por '%nda!ento 0%e os doc%!entos presentados )%nto con e escrito de
de!anda abora no constit%,an t,t%o e)ec%ti&o, @porque de ellos no se colige en forma clara la existencia de una
obligacin, que no aparece que la administracin est reconociendo una deuda, sino simplemente impartiendo
una orden para que se consignen en el Fondo de Pensiones y Cesantas !ori"onte #$%, las sumas de dinero
por concepto de cesantas e intereses a los empleados municipales, por los a&os '(((, )*** y )**)A.
$a Corporaci.n record. 0%e e s%perior )err0%ico de )%ez abora precis. 0%e para 0%e procediera e cobro por
a !ora no bastaba acreditar ob)eti&a!ente 0%e a consignaci.n de as cesant,as no se 5izo de !anera
oport%na, sino 0%e era i!prescindibe per!itire a e!peador de!ostrar 0%e no act%. de !aa 'e, co!o as, o
consagr. a +aa de Casaci.n $abora de a Corte +%pre!a de 1%sticia, en sentencia de 11 de )%io de "000,
rad. 1#(6=.
No obstante e citado precedente )%rispr%dencia de a +aa de Casaci.n $abora - e res%tado de a act%aci.n
procesa s%rtida en "00(, e !is!o 1%ez Castillo Mercado, en "00=, ante %na de!anda abora e)ec%ti&a
presentada con ig%a prop.sito por 1# de!andantes, entre eos e !is!o 1orge Da&id Degado C%adrado, con
'%nda!ento en doc%!entos de a !is!a case de os reacionados en e proceso e)ec%ti&o tra!itado en e a8o
"00(, e "? de agosto de "00= ibr., %na &ez !s, !anda!iento de pago en Segunda instancia 39456 Luis
Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia = contra de M%nicipio de
A-ape, pasando por ato 0%e as prestaciones reca!adas a 'a&or de Degado C%adrado estaban prescritas -
'a&oreciendo a repetici.n de %na sit%aci.n id2ntica, cara!ente i!procedente, 0%e -a 5ab,a sido re&ocada por
s% s%perior - 5ec5o trnsito a cosa )%zgada, sin o'recer para eo %na arg%!entaci.n &ida para apartarse de a
)%rispr%dencia de a +aa de Casaci.n $abora.
De esta !anera, dice e a quo, e '%ncionario )%dicia 5o- procesado desconoci., ade!s, os art,c%os 100 -
sig%ientes de C.digo de Procedi!iento $abora, en concordancia con e ((? de C.digo de Procedi!iento Ci&i,
sobre as caracter,sticas de as obigaciones aboraes s%sceptibes de ser de!andadas a tra&2s de %n proceso
e)ec%ti&o, as c%aes deben ser e7presas, caras, e7igibes, o bien reconocidas en doc%!entos pro&enientes de
de%dor.
As,, en contra&,a de o disp%esto en e radicado No. 1#(6= de a +aa de Casaci.n $abora (concordante con as
decisiones de "3 de no&ie!bre de "010 - "( de abri de "00?, pro'eridas por a +aa de o Contencioso
Ad!inistrati&o, +ecci.n +eg%nda, +%bsecciones A - B, respecti&a!ente, de Conse)o de /stado), e 1%ez
Castillo Mercado, tanto en e a8o "00( co!o en "00=, no e dio a posibiidad a e!peador de de!ostrar 0%e
no act%. de !aa 'e -, por e contrario, pres%!i. dic5o ee!ento a partir de a resp%esta escrita de entonces
acade, en e sentido de 0%e desconoc,a as sit%aciones 'cticas o )%r,dicas de s%s antecesores.
Ms e7acta!ente, a seg%nda de as decisiones !encionadas de Conse)o de /stado precisa 0%e no sie!pre a
acci.n para reca!ar e pago en Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia ? c%esti.n es a e)ec%ti&a, sino a de n%idad - restabeci!iento de
derec5o (art,c%o ?3 de C.digo Contencioso Ad!inistrati&o) en a0%eos casos en os 0%e 5a-a disc%si.n
respecto de contenido !is!o de derec5oB as,, por a &,a e)ec%ti&a soa!ente cabe reca!ar as prestaciones
ca%sadas a a!paro de a $e- 6C de 14(3, esto es, para ser&idores &inc%ados antes de #0 de dicie!bre de
1446 - a0%eos c%-a sit%aci.n es reg%ada por a $e- (#" de 144?, sie!pre - c%ando a ad!inistraci.n
reconozca a obigaci.n, pero no a pag%e oport%na!ente.
/n conc%si.n, e7pres. e *rib%na a quo, a i0%idaci.n de cesant,as, con'or!e con a $e- 30 de 1440, en
concordancia con a $e- #(( de 1446 - e Decreto 13?" de 144?, se tra!ita por e procedi!iento ordinario - no
!ediante e e)ec%ti&o, conc%si.n 0%e per!ite in'erir 0%e se con'ig%ra e deito atrib%ido a Luis Manuel Castillo
Mercado.
$a Corporaci.n de pri!era instancia sostiene, entonces, 0%e a &ioaci.n '%e pa!aria - 0%e e arg%!ento
de'ensi&o de '%ncionario )%dicia, seg<n e c%a apic. e procedi!iento e)ec%ti&o por0%e estaban en )%ego
intereses patri!oniaes s%rgidos de %na reaci.n de traba)o, generadora de derec5os ine7picabe!ente
irreso%tos por a inc%ria de %nos ser&idores, no con'ig%ra %na raz.n atendibe para e!itir decisiones
!ani'iesta!ente contrarias a a e-.
/n c%anto a ingrediente s%b)eti&o de a cond%cta, e sentenciador ad&irti. 0%e Castillo Mercado era %n
abogado con !s de "0 a8os de e7perienciaB 0%e era @plenamente conocedorA de 0%e en e a8o "00( e 5ab,a
sido Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de
Justicia 4
re&ocada %na decisi.n adoptada por 2 !is!o, en ig%a sentido 0%e a pro'erida en "00=, con ocasi.n de %n
proceso con id2nticas partes.
Agreg. 0%e a<n c%ando es cierto 0%e os ser&idores )%diciaes se p%eden e0%i&ocar - tener &ida!ente
interpretaciones distintas a as 0%e co!<n!ente son aceptadas en %n deter!inado te!a, no o es !enos 0%e
para corregir taes -erros e7isten os rec%rsos, sin 0%e a, se con'ig%re necesaria!ente %n pre&aricato, @pero si
esa interpretacin es reiterada, ya le fue corregida por su superior que se fundament, adems, en decisiones
de nuestro mximo +ribunal de ,usticia y sobre la que existen normas y jurisprudencias precisas, -abindosele
puesto en evidencia el yerro en el que caa, debi evitar incurrir en lo mismoA.
Dndica 0%e a<n c%ando p%ede ad!itirse, a ig%a 0%e o 5iciera a 'isca,a, 0%e en os 5ec5os de "00( e entonces
'%ncionario )%dicia p%do creer, no obstante 0%e est%&iera e0%i&ocado, 0%e apicaba s% criterio )%r,dico, - 0%e e
!is!o se ce8,a a a nor!ati&idad, dic5a sit%aci.n no p%ede predicarse 'rente a !is!o 5ec5o oc%rrido en "00=,
toda &ez 0%e tres a8os antes s% s%perior e re&oc. %na decisi.n pro'erida respecto de id2nticos s%p%estos,
inc%so con identidad de de!andante, con '%nda!ento en a )%rispr%dencia &igente de a +aa de Casaci.n
$abora, acarndoe, ade!s, 0%e os doc%!entos entonces presentados co!o s%stento de a de!anda, os
!is!os presentados en "00=, no per!it,an ac%dir a proceso e)ec%ti&o abora.
Por o tanto, conc%-. a +aa Pena de *rib%na +%perior de Monter,a, @es un despropsito para la
administracin de justicia que ante un supuesto fctico Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo
Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia 10 resuelto negativamente se presente
nuevamente la demanda ante el mismo ju"gador, al que se le -aba revocado pretritamente una decisin en
igual sentido, omitiendo lo dic-o por el superior funcional, optando sin explicacin alguna y sin argumentar al
respecto, por librar nuevamente mandamiento ejecutivo$A
/n apo-o de s%s conc%siones, trascribe en o pertinente a sentencia *E01( de "004 de a Corte Constit%ciona,
en a c%a se dice 0%e e desconoci!iento de os precedentes de as Atas Cortes sobre os distintos te!as
p%ede a'ectar os derec5os '%nda!entaes de as personas 0%e de b%ena 'e con'iaban en a apicaci.n de a
)%rispr%dencia conocida - es asist,a %na e7pectati&a razonabe acerca de c.!o 5abr,a de reso&erse e caso
concreto.
As, as cosas, 'rente a precedente &igente, e )%ez abora Castillo Mercado no o'reci. !oti&aciones caras para
ac%dir a %n tr!ite procesa irreg%ar, con apo-o en e c%a pro'iri. e !anda!iento de pago de "4 de agosto de
"00=, desconociendo e pron%ncia!iento de s% s%perior - a )%rispr%dencia entonces &igente. /
co!porta!iento de Luis Manuel Castillo Mercado '%e deiberado, - a<n c%ando pretendi. )%sti'icaro aegando
0%e act%. en proc%ra de %n orden )%sto, eo no p%ede ser de recibo, p%es con s% proceder des0%ici. dic5o
concepto, sin apo-o ega ag%no, !enos a<n con '%nda!ento en ag%na circ%nstancia 0%e o obigara a
aseg%rar a e'ecti&idad de derec5o !ateria.
Por e contrario, s% obrar per)%dic. a M%nicipio de A-ape, @al entregarse sumas de dinero exorbitantes
provenientes del erario, lo que para nada Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica
de Colombia Corte Suprema de Justicia 11 puede calificarse como expresin de justicia, si adems se reali"
sin el menor respeto por las reglas procesales establecidasA, conc%si.n 0%e respad. en os arg%!entos de a
reso%ci.n de ac%saci.n.
L R C ! R S O
$a de'ensa reca!a a abso%ci.n de procesado, en atenci.n a 0%e s% cond%cta '%e at,pica. *ras rese8ar
ab%ndante )%rispr%dencia de a +aa de Casaci.n Pena sobre os ingredientes de deito de pre&aricato - reiterar
os arg%!entos de apeaci.n, sostiene, en s,ntesis, 0%e a<n c%ando se ad!itiera 0%e e '%ncionario )%dicia se
e0%i&oc. a i!partire e tr!ite e)ec%ti&o a %na de!anda abora 0%e debi. s%rtirse !ediante e ordinario, de
todos !odos a, no 5a- %na act%aci.n pa!aria!ente contraria a !andato ega, en e entendido de 0%e a
orientaci.n )%rispr%dencia no es e-, ni es asi!iabe a ea, a'ir!aci.n sobre a c%a 5ace especia 2n'asis.
Agrega 0%e dic5o precedente 5ab,a sido pro'erido &arios a8os antes, raz.n por a c%a p%do 5aber sido o&idado
-, en s% sentir, s% contenido es disc%tibe, p%es no es cierto 0%e en casos co!o estos e proceso deba
de!ostrar a !aa 'e de a ad!inistraci.n. As, !is!o se8aa 0%e a e7igencia 0%e estabece a +aa de Casaci.n
$abora, no a e-, se re'iere a traba)adores partic%ares.
Dnsiste en 0%e a act%aci.n de entonces )%ez no '%e ostensibe!ente contraria a a e-, toda &ez 0%e de a
nor!a abora se desprende 0%e para Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia 1" 0%e proceda a acci.n basta a de!ostraci.n ob)eti&a de a !ora.
Ad%ce 0%e a pr%eba de a !aa 'e para proceder a a e)ec%ci.n es %n te!a 0%e 5a sido a!pia!ente disc%tido.
Por o tanto, aseg%ra, se descarta e deito, p%es a contrariedad de a decisi.n con e derec5o res%ta ser e
prod%cto de @elaboradas lucubraciones -ermenuticasA.
+e8aa 0%e e a quo se e0%i&oc. a a'ir!ar 0%e a decisi.n c%estionada era pre&aricadora por e 5ec5o de
5abere reconocido e )%ez e carcter de t,t%o e)ec%ti&o a os doc%!entos 0%e a aco!pa8aban, p%es &aorados
integra!ente se e&idencia 0%e a ad!inistraci.n reconoci. a obigaci.n.
*a!bi2n err. a a'ir!ar 0%e os doc%!entos 0%e s%stentaron e reca!o en e a8o de "00( '%eron os !is!os
0%e '%ndaron a de!anda de "00=, p%es en esta <ti!a oport%nidad os !edios de in'or!aci.n '%eron !s
co!petos - de eos se e&idencia a e7istencia - reconoci!iento de a de%da abora. As, !is!o, aega 0%e ante
e reconoci!iento de a obigaci.n, a e- no e7ige a pr%eba de a !aa 'e de parte de a ad!inistraci.n,
e7igencia 0%e cai'ica de in)%sta.
/nseg%ida, e rec%rrente entra a anisis de a decisi.n de Conse)o de /stado de "= de !arzo de "00= -, con
apo-o en ea, sostiene 0%e, a contrario de o 0%e apreci. e *rib%na, en este caso era &iabe ac%dir a proceso
e)ec%ti&o, co!o0%iera 0%e no 5%bo disc%si.n sobre e contenido !is!o de derec5o. Por o anterior, a'ir!a, e
)%ez abora no 5izo !s 0%e dare c%!pi!iento a a directriz )%rispr%dencia.
9esata 0%e e -erro principa de *rib%na '%e 5abere dado a precedente Segunda instancia 39456 Luis
Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia 1#
)%rispr%dencia e carcter de e-, c%ando soa!ente poseen ta caidad os preceptos constit%cionaes, a e- o e
acto ad!inistrati&o de carcter genera, conc%si.n 0%e apo-a en a sentencia CE##3 de "00? - a cita de
)%rispr%dencia de a +aa, seg<n a c%a e pre&aricato se con'ig%ra ante a abierta discordancia entre o decidido
con a nor!a )%r,dica, con)%nto de nor!as, descripci.n ega % ordena!iento )%r,dico.
Por o tanto, dice, e pre&aricato n%nca se con'ig%ra por e desconoci!iento de precedentes )%diciaes, en a
!edida 0%e se 5aga de !anera !oti&ada, co!o as, o 5izo Castillo Mercado en s% indagatoria. Agrega 0%e en
a decisi.n apeada no aparece a cita de a nor!a in'ringida por e procesado.
Con '%nda!ento en as anteriores re'e7iones, e rec%rrente e pide a a Corte 0%e abs%e&a a s% asistido.
CO'S%$R#C%O'S $ L# CORT
/ as%nto so!etido a est%dio de a Corte por &,a de rec%rso de apeaci.n se contrae, en esencia, a estabecerF
i. si e desconoci!iento de precedente )%rispr%dencia por parte de '%ncionario )%dicia, a decidir %n
deter!inado as%nto, p%ede egar a con'ig%rar e deito de pre&aricato -, ii. de ser as,, si en este caso partic%ar
a decisi.n adoptada por e )%ez Luis Manuel Castillo Mercado a tra!itar co!o e)ec%ti&o %n caso 0%e deb,a
c%rsar co!o ordinario !ateriaiz. a !encionada cond%cta p%nibe. Segunda instancia 39456 Luis Manuel
Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia 1( 1. Antes de abordar os anteriores
c%estiona!ientos, con&iene recordar 0%e e tipo pena de pre&aricato por acci.n 0%e se e atrib%-e a '%ncionario
)%dicia Luis Manuel Castillo Mercado e7ige 0%e a reso%ci.n, dicta!en o concepto sea !ani'iesta!ente
contrario a a e-, esto es, no basta 0%e a pro&idencia sea iega sino 0%e a contradicci.n con a nor!a debe ser
de ta entidad 0%e se ad&ierta de !odo ostensibe1.
1 Corte +%pre!a de 1%sticia, +aa de Casaci.n Pena, sentencia de seg%nda instancia de 11 de enero de "011,
radicaci.n N. #(3(6.
/n otras paabras, este tipo pena se enc%entra constit%ido por tres ee!entos, a saberF %n s%)eto acti&o
cai'icado, es decir, 0%e se trate de ser&idor p<bicoB 0%e ese '%ncionario pro'iera reso%ci.n o dicta!enB - 0%e
2ste sea !ani'iesta!ente contrario a a e-.
/n torno a a estr%ct%ra de pre&aricato - c.!o se estabece a contrariedad !ani'iesta de %na decisi.n con a
e-, a Corte 5a dic5oF
/0la resolucin, dictamen o concepto que es contrario a la ley de manera manifiesta, es aquella que de su
contenido se infiere sin dificultad alguna la falta de sindresis y de todo fundamento para ju"gar los supuestos
fcticos y jurdicos de un asunto sometido a su conocimiento, no por la incapacidad del servidor pblico y si por
la evidente, ostensible y notoria actitud suya por apartarse de la norma jurdica que lo regula$1
/2a conceptuali"acin de la contrariedad manifiesta de la resolucin con la ley -ace relacin entonces a las
decisiones que sin ninguna reflexin o con ellas ofrecen conclusiones opuestas a lo que muestran las pruebas o
al derec-o bajo el cual debe resolverse el asunto, de tal suerte que el reconocimiento que se -aga resulta
arbitrario y capric-oso al provenir de una deliberada y mal intencionada voluntad del servidor pblico por
contravenir el ordenamiento jurdico$1 Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia 13 /3n consecuencia, no caben en ella las simples diferencias de
criterios respecto de un determinado punto de derec-o, especialmente frente a materias que por su enorme
complejidad o por su misma ambig4edad admiten diversas interpretaciones u opiniones, pues no puede
ignorarse que en el universo jurdico suelen ser comunes las discrepancias an en temas que aparentemente
no ofreceran dificultad alguna en su resolucin$1
/Como tampoco la disparidad o controversia en la apreciacin de los medios de conviccin puede ser erigida en
motivo de contrariedad, mientras su valoracin no descono"ca de manera grave y manifiesta las reglas que
nutren la sana crtica, pues no debe olvidarse que la persuasin racional elemento esencial de ella permite al
ju"gador una libertad relativa en esa labor, contraria e inexistente en un sistema de tarifa legal$1
/#in embargo, ri&en con la libertad relativa la apreciacin torcida y parciali"ada de los medios probatorios, su
falta de valoracin o la omisin de los oportuna y legalmente incorporados a una actuacin, en consideracin a
que por su importancia probatoria justificaran o acreditaran la decisin en uno u otro sentido a partir del mrito
suasorio que se les diera o que -ubiera podido otorgrseles1$)
" Corte +%pre!a de 1%sticia, +aa de Casaci.n Pena, sentencia de seg%nda instancia de "# de 'ebrero de
"006, radicaci.n N "#.401.
# Corte +%pre!a de 1%sticia, +aa de Casaci.n Pena, sentencia de 1G de 'ebrero de "01", radicaci.n N.
#(?3#.
". $a +aa anticipa a resp%esta positi&a a a!bas c%estiones. $as razones son as sig%ientesF
".1. Sobre el car-cter .inculante del precedente
/ apeante '%nda s% arg%!ento en 0%e a )%rispr%dencia &igente carece por co!peto de '%erza nor!ati&a,
co!o para 0%e s% desconoci!iento in)%sti'icado p%eda con'ig%rar e deito de pre&aricato.
6rente a a anterior post%ra de'ensi&a, a +aa de Casaci.n Pena tiene dic5o# 0%e son &arias as razones 0%e
per!iten a'ir!ar 0%e no soa!ente Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia 16 a e- es '%ente de derec5o sino ta!bi2n os procesos propios de s%
apicaci.n por parte de as a%toridades 0%e tienen a co!petencia constit%ciona para 5acero, co!o as, s%cede
con a )%rispr%dencia.(
( ibid.
/ntre os !oti&os 0%e apo-an a tesis 0%e e otorga poder nor!ati&o -, por o tanto, '%erza &inc%ante a a
)%rispr%dencia de as Atas Cortes se tiene e de a co5erencia, seg<n a c%a no p%ede !antenerse %na
sit%aci.n en a 0%e %n caso se res%e&a de %na !anera - otro, con %n s%p%esto 'ctico si!iar, se de'ina de
'or!a distinta, p%es ta disparidad de criterios co!portar,a %na trasgresi.n de garant,as '%nda!entaes, taes
co!o e derec5o a a ig%adad, as, co!o inestabiidad para e siste!a )%r,dico 0%e propende por a per!anencia
en e tie!po de regas )%r,dicas 0%e res%e&an de !anera %ni'or!e os con'ictos deri&ados de casos concretos.
A s% t%rno, a co5erencia de siste!a constit%-e %no de os pres%p%estos de principio de con'ianza eg,ti!a,
esto es, a e7pectati&a de a coecti&idad sobre 0%e e contenido !ateria de os derec5os - obigaciones es
interpretado por os )%eces de %na !anera consistente ba)o criterios estabes - %ni'or!es.
Conceder '%erza &inc%ante a a )%rispr%dencia ta!bi2n i!pide a discrecionaidad de )%ez in'erior, p%es s%
ibertad creadora, a c%a p%ede deri&ar, en ag%nos casos, en desconoci!iento de derec5os '%nda!entaes,
0%eda condicionada a respeto de o -a disp%esto por trib%naes s%periores en casos si!iares, sin 0%e eo se
torne inco!patibe Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte
Suprema de Justicia 1= con e principio de a%tono!,a e independencia )%dicia, p%es, en <ti!as, a ig%a 0%e
a e-, a )%rispr%dencia es '%ente de derec5o a a 0%e a acti&idad de )%zgador sie!pre estar so!etida.
*a!bi2n a apicaci.n de derec5o por parte de s% eg,ti!o int2rprete ()%rispr%dencia) es '%ente de derec5o, a
ig%a 0%e se predica de a $e-. /o enc%entra s% raz.n de ser en 0%e de tie!po atrs se 5a acarado 0%e e
art,c%o "#0 de a Constit%ci.n Po,tica, c%ando re'iere 0%e e )%ez s.o est so!etido a i!perio de a e-, no
a%de <nica!ente a a acepci.n de e- en s% sentido 'or!a, esto es, a e7pedida por e Congreso, sino a todo e
ordena!iento )%r,dico3, en e 0%e se inc%-en, por e)e!po, a )%rispr%dencia, a cost%!bre, os tratados
internacionaes, as con&enciones coecti&as, entre otros.
3 +entencia CE?#6 de "001
H a<n c%ando es cierto 0%e a os )%eces, en &irt%d de principio de a%tono!,a )%dicia, es corresponde
deter!inar e contenido e interpretaci.n de a e-, ta!bi2n o es 0%e ta principio no tiene e acance 0%e
pretende dare e i!p%gnante, en e sentido de 0%e e desconoci!iento de precedente &igente por parte de
1%ez Pro!isc%o Luis Manuel Castillo Mercado, carece de ree&ancia.
A5ora bien, de !anera concordante con o dic5o en precedencia, no se trata de 0%e e acata!iento de
precedente se con&ierta en %n !2todo r,gido de apicaci.n de a e- 0%e i!ponga criterios ina!o&ibes. Por e
Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de
Justicia 1? contrario, a Corte tiene dic5o6 0%e a )%rispr%dencia debe acoparse a as reaidades sociaes -
per!itir recoger as i!precisiones interpretati&as en as 0%e, en %n !o!ento dado, 5a-an podido inc%rrir os
atos *rib%naes pero, se reitera, o cierto es 0%e a )%rispr%dencia es en &erdad %na '%ente 'or!a - !ateria de
derec5o, de a c%a se deri&a s% '%erza &inc%ante - e deber de acata!iento por parte de as a%toridades
)%diciaes - ad!inistrati&as.
6 +aa de Casaci.n Pena, rad #(?3#
= /n esta sentencia se anaiz. a constit%cionaidad de art,c%o ?G de a $e- 13# de 1??=, por a s%p%esta
in'racci.n de dic5o precepto a art,c%o "#0 de a Constit%ci.n Po,tica de 1441, decarndose s% apego a a
Carta en raz.n a 0%e o 0%e 5ace e art,c%o ?G es re'erir a as nor!as constit%cionaes co!o '%nda!ento
in!ediato de a sentencia, - a a )%rispr%dencia constit%ciona, o c%a constit%-e %na e7igencia razonabe 0%e
garantiza a seg%ridad )%r,dica - c%!pe %na '%nci.n integradora.
/ste te!a 5a sido a!pia!ente desarroado por a Corte Constit%ciona en &arias decisiones de t%tea - de
constit%cionaidad, siendo a sentencia 5ito a CE?#6 de "001. +in e!bargo, as conc%siones a, pas!adas no
'%eron de todo no&edosas, p%es en decisi.n anterior (sentencia CE"3" de "? de 'ebrero de "001, !ediante a
c%a se anaiz. %na de!anda contra &arias nor!as 0%e reg%an a casaci.n en a $e- 600 de "000) ta!bi2n se
5izo re'erencia a deber de acata!iento de a )%rispr%dencia 0%e, )%nto a a $e- - a a Constit%ci.n, se constit%-e
en %no de os @materiales legitimados en los cuales se expresa el derec-o1$
/n ese pron%ncia!iento se di)o 0%e, ade!s de a '%erza &inc%ante de a doctrina constit%ciona (sentencia CE
0?# de 1443=), ese poder nor!ati&o ta!bi2n se rep%ta de as decisiones de otras a%toridades, co!o as, se
precis. en di&ersas pro&idencias de a Corte Constit%ciona, entre eas as decisiones *E1"# de 1443, CE((= - a
+entencia de ;ni'icaci.n 0(4 de Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia 14 144=. De todo o anterior se in'iere 0%e %n siste!a '%erte de
precedentes no ri8e con n%estra tradici.n de tener a a e- co!o '%ente pri!igenia - <nica de derec5o, p%es a
discipina de a s%)eci.n a precedente es %na 'or!a e'ecti&a de !ateriaizar e derec5o a a ig%adad.
No obstante, esta Coegiat%ra insiste en 0%e es a sentencia CE?#6 de "001, a tra&2s de a c%a se est%di. a
constit%cionaidad de art,c%o (G de a $e- 164 de 1?46?, a 0%e aborda - de'ine a c%esti.n sobre a '%erza
nor!ati&a de a )%rispr%dencia de as corporaciones distintas a *rib%na Constit%ciona.
? @%rtculo 5$ +res decisiones uniformes dadas por la Corte #uprema, como tribunal de casacin, sobre un
mismo punto de derec-o, constituyen doctrina probable, y los jueces podrn aplicarla en casos anlogos, lo
cual no obsta para que la Corte vare la doctrina en caso de que ju"gue errneas las decisiones anteriores$1
/n dic5o 'ao se decar. a constit%cionaidad de a nor!a de!andada, en e entendido de 0%e a Corte
+%pre!a de 1%sticia, co!o *rib%na de Casaci.n, - os de!s )%eces 0%e con'or!an a )%risdicci.n ordinaria, a
apartarse de a doctrina probabe dictada por a0%ea, estn obigados a e7poner cara - razonada!ente os
'%nda!entos )%r,dicos 0%e )%sti'ican s% decisi.n.
A, ta!bi2n 0%ed. caro 0%e en Coo!bia e7iste %n siste!a reati&o de )%rispr%dencia, p%es a%n c%ando os
precedentes son &inc%antes, no obigan de !anera abso%ta.
/s por o anterior 0%e, en deter!inados casos, es 'actibe desacatar as decisiones de as atas Cortes, sie!pre
- c%ando se ponderen de !anera Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia "0 precisa ciertos - espec,'icos condiciona!ientos 0%e no obedecen
si!pe!ente a capric5o de '%ncionario )%dicia, a a !era disparidad de criterios o a obedeci!iento ciego e
irraciona de principio de i!parciaidad - a%tono!,a )%dicia.
As,, entonces, se precis. 0%e a )%rispr%dencia de)a de ser obigatoria, sie!pre 0%e e in'erior '%nciona a
enc%entre irrazonabe, !as no de !anera in!oti&ada o seg<n s% '%ero interno, sino a partir de a de!ostraci.n
- e7presi.n de ag%na de as sig%ientes 5ip.tesisF
6i. I%e, a pesar de a si!iit%d entre dos s%p%estos de 5ec5o, de todas 'or!as e7istan di'erencias ree&antes
0%e no '%eron consideradas en e pri!er caso, as c%aes cond%cen a sit%aciones 0%e no res%tan co!parabesB
6ii. debido a %n ca!bio socia posterior a a pri!era decisi.n, en c%-o caso e precedente res%ta inadec%ado
para &o&erse a apicar por o di'erente de conte7to sociaB 6iii. 0%e e )%ez conc%-a 0%e a decisi.n es contraria
a os &aores - principios sobre os 0%e se estr%ct%ra e ordena!iento )%r,dico - 6iv. en os casos de &ariaci.n de
a nor!a ega o constit%ciona interpretada en a decisi.n de a c%a e )%ez pretende apartarse. $a '%erza
&inc%ante de precedente, e carcter nor!ati&o de a )%rispr%dencia por raz.n de s% condici.n de '%ente 'or!a
de derec5o, as, co!o e deber de s%)eci.n de os )%eces a a doctrina probabe, 5an sido rea'ir!ados, ade!s,
en di'erentes sit%aciones, entre eas, en a sentencia de %ni'icaci.n +; 1"0 de "00#, !ediante a c%a a Corte
Constit%ciona Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte
Suprema de Justicia "1 decidi. &arias acciones de t%tea interp%estas precisa!ente contra decisiones de a
+aa de Casaci.n $abora.
A, se deter!in. 0%e e respeto a precedente concreta e derec5o a a ig%adad, a tie!po 0%e !ateriaiza os
principios de seg%ridad )%r,dica, con'ianza eg,ti!a, %nidad de ordena!iento - a pres%nci.n de b%ena 'e 0%e
pesa sobre a act%aci.n de as a%toridades )%diciaes, con e 'in de e&itar 0%e os )%eces act<en arbitraria!ente
-, de este !odo, inc%rran en %na &,a de 5ec5o, c%ando sin razones 0%e )%sti'i0%en s% act%ar desconozcan a
doctrina probabe a interpretar e ordena!iento )%r,dico$
/ te!a '%e reiterado, ade!s, en a sentencia CE3#4 de "011, por !edio de a c%a se decar. a
constit%cionaidad de art,c%o 11( de a $e- 1#43 de "010, precepto 0%e ordena a as entidades p<bicas
acopar s%s act%aciones a os precedentes )%diciaes 0%e, en !ateria ordinaria o contenciosa ad!inistrati&a por
os !is!os 5ec5os - pretensiones, se 5%bieren pro'erido en cinco o !s casos anogos. De esta !anera se
reconoci. 0%e e art,c%o "#0 de a Constit%ci.n Po,tica e con'iere e carcter de &inc%ante a precedente
)%dicia, ta - co!o e7presa!ente o dispone e art,c%o "(1 de !is!o estat%to respecto de precedente
constit%ciona.
Ms a<nF es pertinente recordar 0%e a Corte Constit%ciona e7tiende e deber de obediencia de precedente no
soa!ente a as a%toridades ad!inistrati&as pertenecientes a poder e)ec%ti&o, co!o en principio podr,a egar a
entenderse, sino 0%e inc%-e e ro )%dicia 0%e ta!bi2n i!pica %na Segunda instancia 39456 Luis Manuel
Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia "" '%nci.n de esta nat%raeza, c%a es
a de ad!inistrar )%sticia.
Dic5a conc%si.n a '%nd. en e art,c%o "#0 de a Constit%ci.n Po,tica, en c%anto re'iere 0%e os )%eces s.o
estn so!etidos en s%s pro&idencias a i!perio de a e-. Con apo-o en dic5o precepto, conc%-., entones, 0%e
@la jurisprudencia constitucional -a esclarecido que a partir de una interpretacin armnica con la integridad de
la Constitucin, incluye igualmente el precedente judicial que determina el contenido y alcance normativo de la
ley1($
4 +entencia CE3#4 de 6 de )%io de "011
10 +entencia de seg%nda instancia N. #03=1 de 4 de 'ebrero de "004B a%to #0==3 de 1? de 'ebrero de "004B
a%to de 16 de abri de "004, rad. #1113B a%to de "? de abri de "010, rad. ##634B re&isi.n de 14 de !a-o de
+in e!bargo, a%n c%ando e carcter &inc%ante de precedente )%dicia se e7tiende tanto a as a%toridades
ad!inistrati&as co!o a as )%diciaes, es preciso decir 0%e e7isten di'erencias entre a!bas '%nciones, p%es as
pri!eras no gozan de a%tono!,a e independencia, co!o s, oc%rre con as seg%ndas.
De a, 0%e se a'ir!e 0%e e precedente es, en todo caso, obigatorio para as a%toridades de orden
ad!inistrati&o, !ientras 0%e, respecto de a '%nci.n )%dicia, se per!ite a s%s e)ec%tores apartarse de !is!o,
sie!pre 0%e e7pongan razones atendibes, sig%iendo as e7igencias arg%!entati&as rese8adas en precedencia.
$a +aa de Casaci.n Pena ta!bi2n 5a tenido a oport%nidad de pron%nciarse sobre e te!a10, reconociendo e
carcter &inc%ante de s% Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia
Corte Suprema de Justicia "# "010, rad. #"#10B sentencia seg%nda de 6 de !a-o de "010, rad. ####1B a%to
de 14 de septie!bre de "011, rad. #64=#. Ms reciente!ente, en sentencia de casaci.n de 1G de 'ebrero de
"01", rad. #(?3#.
)%rispr%dencia, citando )%sta!ente a ,nea 0%e 5a trazado a Corte Constit%ciona, concreta!ente a sentencia
CE?#6 de "001.
/n este orden de ideas, en a act%aidad es di',ci!ente sostenibe, a pesar de n%estra tradici.n )%r,dica de corte
egaista, a'ir!ar 0%e a )%rispr%dencia es apenas %n criterio a%7iiar de a apicaci.n de derec5o - 0%e carece
de c%a0%ier poder nor!ati&o. $a Corporaci.n insiste, a contrario de o 0%e a'ir!a e apeante, en 0%e as
decisiones de as atas Cortes son '%ente 'or!a de derec5o, p%es crean regas )%r,dicas acerca de c.!o debe
interpretarse e ordena!iento, nat%raeza 0%e as dota de '%erza &inc%ante, esto es, de deber de acata!iento
por parte de os )%eces, sin 0%e se desconozcan os principios de a%tono!,a e independencia, p%es de todas
'or!as, por tratarse de %n siste!a 'e7ibe de precedente, e7iste a posibiidad de apartarse de 2ste, !s no de
c%a0%ier !anera, de 'or!a arbitraria - sin ning<n es'%erzo dia2ctico, sino sie!pre 0%e se c%!pa con a carga
arg%!entati&a de !odo a 0%e se re'iere a sentencia CE0?6 de "001.
/n conclusi,n, es !enester se8aar 0%e a !odi'icaci.n de a ,nea )%rispr%dencia para %n caso deter!inado
no se prod%ce, co!o as, oc%rri. en este caso, de !anera in!oti&ada, sino 0%e @el cambio en la jurisprudencia
7debe estar8 ra"onablemente justificado conforme a una ponderacin de bienes jurdico en el caso particularA.
Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de
Justicia "( ".". La materialidad de la conducta punible / la responsabilidad del procesado
I%eda, entonces, por constatar si en este caso e 1%ez Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape, doctor Luis Manuel
Castillo Mercado, se apart. in)%sti'icada!ente de a )%rispr%dencia &igente -, en caso positi&o, si esa
discrepancia entre a e- - a )%rispr%dencia '%e ostensibe - pa!aria.
P%es bien, en e caso presente, s%rge n,tido 0%e en ning<n aparte de a decisi.n 0%e se dice pre&aricadora se
obser&a 0%e e entonces 1%ez Pro!isc%o de Circ%ito de A-ape 5%biese argJido di'erencias entre e s%p%esto
'ctico sobre e c%a en ese !o!ento se pron%nciaba - a0%2 0%e e '%era re&ocado en e "00(, de !odo 0%e se
)%sti'icara %na so%ci.n contraria a a disp%esta por a )%rispr%dencia &igente.
/n e'ecto, en a decisi.n c%estionada se ee apenas o sig%ienteF
@Juzgado Promiscuo del Circuito de Ayapel, Crdoba$ %gosto )( de )**9$ 3n escrito que antecede la :ra$
%na ;ubis ;omn, en nombre de Cayetana !ernnde" y otros, instaura demanda ejecutiva laboral en contra
del municipio de %yapel$ %porta como sustento de su peticin los siguientes documentos< 708 ')= Certificacin
expedida por el >unicipio de %yapel, donde se acredita que a ,orge :avid :elgado Cuadrado no se le -an
cancelado sus cesantas de los a&os '(((, )***, )**', )**), )**? y )**@, 708 )*$ Arden de pago B= **(C de
fec-a mar"o D de )**5, donde se liquidan las cesantas de ,orge :avid :elgado Cuadrado, con su registro y
disponibilidad presupuestal0A
@PARA RESOLVER SE CONS!ERA
3l sustento legal de la peticin de mandamiento ejecutivo de pago se funda en lo preceptuado en el numeral ?
del artculo (( de la 2ey @* de '((*$E 3l numeral ? Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado
Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia "3 del artculo (( de la 2ey @* de '((*, dice< F3l valor
liquidado por concepto de cesantas se consignar antes del '@ de febrero del a&o siguiente, en cuenta
individual a nombre del trabajador en el fondo de cesantas que l mismo elija$ 3l empleador que incumpla el
pla"o se&alado deber pagar un da de salario, por cada da de retraso$A
@Comoquiera que el sustento de la pretensin reclamda es la misma ley sustantiva que de forma difana y clara
castiga la mora en la consignacin, que de forma anual debe -acer el ente empleador, so pena de pagar de su
propio peculio un da desalarlo por cada da de mora$EA
@%s las cosas, la pretensin reclamada tiene sustento en la ley, por lo cual es dable librar la ejecucin
solicitada$1
@Por lo expuesto, este :espac-o,1
/RES"ELVE
Primero< 2brese mandamiento ejecutivo de pago, por la va laboral de mayor cuanta, en contra del >unicipio
de %yapel, para que en el trmino de cinco das cancele las sumas que ms adelante se indicarn, a favor de
los ejecutantes, conforme a lo dispuesto en la 2ey @* de '((*0 '?$' ,orge :avid :elgado Cuadrado, la suma
de G?D$(D?$?*, por cada da de retardo o mora en el pago o consignacin de sus cesantas correspondientes al
a&o '((( que deba consignar a ms tardar el fa '@ de febrero de )*** y -asta tanto se verifique su pago o
cancelacin total, el cual es de G'$'*C$(**0A
Ning%na a%si.n 5izo e '%ncionario )%dicia a as razones por as 0%e, seg<n a doctrina constit%ciona -a
rese8ada, era procedente apartarse de precedente &igente - decidir de 'or!a contraria a o res%eto por s%
s%perior en "00(, c%ando e re&oc. %na decisi.n id2ntica a esta, en donde e !is!o de!andante, 1orge Da&id
Degado C%adrado, reca!aba a !is!a prestaci.n.
No e7iste en e a%to cai'icado de pre&aricador e7picaci.n ag%na sobre %na Segunda instancia 39456 Luis
Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia "6 trans'or!aci.n socia 0%e
a!eritara %n disc%rso di'erente a 'i)ado en a )%rispr%dencia, co!o ta!poco a de!ostraci.n de %n ca!bio
5ist.rico 0%e acreditara 0%e se trataba de s%p%estos de 5ec5o di'erentes, !enos a<n 0%e a )%rispr%dencia 0%e
estaba en boga - co!<n!ente aceptada era e0%i&ocada por ir en contra&,a de os &aores - principios 0%e
orientan n%estro ordena!iento )%r,dico, es decir, 0%e e7ist,a %na inco!patibiidad a7io.gica entre a rega
)%r,dica i!p%esta por e precedente, os derec5os '%nda!entaes - os principios en os 0%e se '%nda e orden
)%r,dicoB o, en <ti!as, 0%e 5%bo %n ca!bio de r2gi!en ega o constit%ciona 0%e en s% !o!ento deter!in. a
apicaci.n de %n cierto criterio a tra&2s de precedente.
*a!poco en a pro&idencia c%estionada obra ag%na re'e7i.n sobre a necesidad de 5acer pre&aecer %n orden
)%sto o e derec5o !ateria, co!o as, o )%sti'ic. a de'ensa de procesado en esta act%aci.n.
No res%ta de recibo e arg%!ento de rec%rrente, en e sentido de 0%e e '%ncionario )%dicia, doctor Castillo
Mercado, se apart. de a )%rispr%dencia con '%nda!ento en as e7picaciones 0%e !ani'est. en s% indagatoria,
p%es o cierto es 0%e e soporte de a decisi.n )%dicia debe estar contenido en ea !is!a -, en este caso
partic%ar, no se obser&a ning%na re'e7i.n para desconocer a post%ra &igente - aceptada de a Ata Corte en o
abora.
/7.tico ser,a, por decir o !enos, ade!s de contrap%esto a principio de raz.n s%'iciente 0%e rige e
razona!iento )%dicia, ad!itir co!o s%stento de %na pro&idencia as e7picaciones 0%e s% a%tor brinde a
posteriori en %na Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte
Suprema de Justicia "= diigencia de descargos, en a 0%e, a5ora s, pre&aido de os arg%!entos 0%e no
e7pres. en a decisi.n irreg%ar, se en'renta a c%estiona!iento de s% responsabiidad por a posibe iegaidad
de dic5a deter!inaci.n.
A5ora bien, 0%e de a doc%!entaci.n aegada a proceso abora se desprendiera cara!ente a e7istencia de
%n t,t%o e)ec%ti&oB 0%e, en sentir de a de'ensa, '%era disc%tibe 0%e, en casos aboraes co!o e tra!itado en e
a8o "00=, se per!itiera a a ad!inistraci.n de!ostrar s% b%ena 'eB o a persona ect%ra 0%e 5ace e rec%rrente
de %na decisi.n de Conse)o de /stado, son apenas arg%!entos 0%e in&o%cran a persona interpretaci.n de
5o- procesado, pero 0%e en nada desesti!an a pa!aria iegaidad de a deter!inaci.n c%estionada, p%es e
precedente de a Ata Corte sobre e p%nto debatido en as instancias aboraes era caroF a reca!aci.n de o
ade%dado, por raz.n de o pre&isto en e art,c%o 44 de a $e- 30 de 1440, no se 5ac,a a tra&2s de %n proceso
e)ec%ti&o, sino de %no ordinario de n%idad - restabeci!iento de derec5o, c%ando no 5a- reconoci!iento de a
obigaci.n.
As, o conc%-. e proceso abora con '%nda!ento en a e- - a )%rispr%dencia, sin 0%e a a +aa de Casaci.n
Pena e sea dado constit%irse a5ora en %na s%erte de Ktercera instancia abora -, co!o ta, diri!ir as%ntos 0%e
'%eron o 5abrn de ser res%etos en as instancias correspondientes.11
11 Corte +%pre!a de 1%sticia, +aa de Casaci.n Pena, sentencia de seg%nda instancia de 16 de no&ie!bre de
"010, radicaci.n N. #3104. Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de
Colombia Corte Suprema de Justicia "?
H si a o anterior se agrega 0%e a '%ncionario )%dicia Castillo Mercado s% s%perior e 5ab,a re&ocado %na
decisi.n en ig%a sentido, con ocasi.n de %n caso id2ntico -, ade!s, 0%e e precedente en boga 0%e '%era
in)%sti'icada!ente desconocido databa de = a8os atrs, es di',ci creer, co!o as, o pregona e i!p%gnante, 0%e
o 5%biera podido o&idarB por e contrario, dic5a circ%nstancia acredita o deiberado de s% co!porta!iento.
D,gase, ade!s, 0%e si acaso e 5o- procesado Luis Manuel Castillo Mercado esti!., co!o 1%ez Pro!isc%o
de Circ%ito de A-ape, en aras de satis'acer e derec5o !ateria - 5acer pre&aecer %n orden )%sto, co!o as, o
e7pic. en este proceso, 0%e en a act%aci.n abora e7ist,a %n t,t%o e)ec%ti&o, en os t2r!inos en 0%e a
egisaci.n ci&i o reg%a, as, 5a debido s%stentaro s%'iciente!ente en a decisi.n c%estionada, p%es de esa
!anera estabec,a %na di'erenciaci.n con os s%p%estos de precedente 0%e 'ronta - pa!aria!ente estaba
desconociendo.
Pero, insiste a Corte, ning%na re'e7i.n sobre ese partic%ar, aparte de a cita te7t%a de art,c%o 44 de a $e- 30
de 1440, se obser&a en a pro&idencia c%estionada.
De ig%a 'or!a, si consideraba 0%e e caso de "00= era distinto a de "00(, por a di'erente nat%raeza de os
doc%!entos 0%e soportaban a de!anda abora, ta!bi2n en ta e&ento 5a debido 5acero e7p,cito en a
pro&idencia, para as, apartarse eg,ti!a!ente de a post%ra &igente.
Pero, %na &ez !s, ning%na arg%!entaci.n en ta sentido e7iste en e a%to 0%e se cai'ica de pre&aricador.
Segunda instancia 39456 Luis Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de
Justicia "4 De todo o anterior se in'iere 0%e a trasgresi.n a a e- - a a )%rispr%dencia '%e ostensibe -
pa!aria, no soa!ente por a cara contrariedad entre o decidido - a post%ra )%dicia &igente, sino por0%e s%
s%perior, en %na ocasi.n anterior, e ad&irti. a 5o- procesado 0%e s% discrepancia no era de recibo por
contra&enir %na decisi.n de a +aa de Casaci.n $abora.
+in d%da ag%na a act%aci.n de procesado gener. gra&es reperc%siones, p%es no soa!ente desconoci.
'ronta!ente e debido proceso, en s% arista de egaidad de as 'or!as de )%icio, sino 0%e, adiciona!ente,
ocasion. gra&es per)%icios a a ad!inistraci.n !%nicipa.
No se est, por tanto, 'rente a %n '%ncionario )%dicia con'%ndido o errado sobre a e- - a )%rispr%dencia
&igentes, sino ante %no decidido a desconocer e tenor itera de a nor!a - e precedente, co!o 'ina!ente o
5izo, p%es en s% obstinada actit%d, no obstante 0%e en %n caso id2ntico s% s%perior )err0%ico o i%str. sobre e
tr!ite 0%e deb,a adoptar, se !ant%&o ina!o&ibe en s% terca e in)%sti'icada post%ra, e&idente!ente ae)ada de
precedente.
As, as cosas, no se trata, p%es, de %na discrepancia )%dicia sino de %n deito de pre&aricato.
Por <ti!o, ning<n '%nda!ento tiene e arg%!ento 0%e trae e rec%rrente en e escrito de s%stentaci.n, en e
sentido de 0%e en a sentencia no se e atrib%-e a Luis Manuel Castillo Mercado a &ioaci.n de nor!a ag%na,
p%es a as caras s%rge 0%e e a quo e atrib%-. a procesado, ade!s de a Segunda instancia 39456 Luis
Manuel Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia #0 )%rispr%dencia &igente
sobre a !ateria, os art,c%os 100 - sig%ientes de C.digo de Procedi!iento $abora, en concordancia con e
((? de C.digo de Procedi!iento Ci&i, os c%aes desarroan as caracter,sticas de as obigaciones aboraes
s%sceptibes de ser de!andadas a tra&2s de %n proceso e)ec%ti&o, p%es e&idente!ente e '%ncionario )%dicia,
de !anera deiberada, tra!it. co!o e)ec%ti&o %n proceso 0%e no ten,a esa nat%raeza, co!o as, se o i!pon,a
con caridad a e- - a )%rispr%dencia.
/n 'in, co!o a +aa o anticip., a pro&idencia rec%rrida ser con'ir!ada, p%es e proceso de!%estra a
!ateriaidad de a cond%cta p%nibe - os pres%p%estos de responsabiidad de procesado, sin 0%e os
arg%!entos de'ensi&os per!itan %na conc%si.n di'erente.
/n !2rito de o e7p%esto, a CORT S!"RM# $ J!ST%C%#, S#L# $ C#S#C%&' "'#L, ad!inistrando
)%sticia en no!bre de a 9ep<bica - por a%toridad de a e-,
R S ! L +
CO'0%RM#R a decisi.n de *rib%na +%perior de Monter,a de ( de )%nio de "01", por !edio de a c%a
conden. a Luis Manuel Castillo Mercado co!o a%tor de deito de pre&aricato por acci.n.
C.piese, noti',0%ese - c<!paseB de&%2&ase a *rib%na de origen. Segunda instancia 39456 Luis Manuel
Castillo Mercado Repblica de Colombia Corte Suprema de Justicia #1 1L+M $/LNDDA+ B;+*L+
MA9*NN/O
1L+M $;D+ BA9C/$P CAMAC:L 6/9NANDL A$B/9*L CA+*9L CABA$$/9L
MA9NA D/$ 9L+A9DL >LNOQ$/O M;RLO >;+*ASL /N9DI;/ MA$L 6/9NQND/O
$;D+ >;D$$/9ML +A$AOA9 L*/9L 1ASD/9 OAPA*A L9*DO
N;BDA HL$ANDA NLSA >A9CNA
+ecretaria

También podría gustarte