Está en la página 1de 3

Texto 12: Santo Anselmo de Aosta (1033-1109) o argumento ontolgico As teses de santo Anselmo no formam uma teologia nem

m uma filosofia completa, mas sondam profundamente os problemas que tocam, e oferecem um primeiro exemplo dessa explorao racional do dogma que as teologias ditas escolsticas logo iriam desenvolver (E. Gilson) El filsofo y telogo escolstico de mayor importancia del s. XI, nacido en Aosta (Piamonte). Tras ingresar al monasterio benedictino de esa misma ciudad, se dirigi al de Bec, en Normanda, para seguir los pasos de Lanfranco de Pava, de quien haba sido discpulo. Ense en este monasterio y luego, en 1093, fue nombrado arzobispo de Canterbury. En la cuestin de la relacin entre fe y razn, sigue la lnea agustiniana, pero se inclina por el lema la fe que busca la inteligencia: No pretendo entender para creer, sino que creo para entender. Es de los primeros en intentar razonar sobre la propia fe con el recurso a la lgica de su tiempo. Su obra De grammatico se considera una de las primeras obras de semntica medieval. Pero su fama se debe sobre todo a haber sido uno de los primeros en buscar argumentaciones sobre la existencia de Dios: en el Monologion [Soliloquio] presenta argumentaciones a posteriori, del tipo de prueba cosmolgica, pero el ms conocido de estos argumentos es el argumento a priori, que luego la tradicin, a partir de Kant, llam argumento ontolgico, que propone en el Proslogion (cap. 2) [Discurso]. La idea fundamental del argumento es que la nocin de ser perfecto incluye ya la existencia de un ser perfecto, y a esto no puede oponerse ni siquiera el insensato, que, segn el salmo (Salmo 14,1) dice en su corazn: Dios no existe. El monje Gauniln, su opositor, ya le replic en su tiempo que no es lgicamente posible pasar de una existencia pensada a una existencia demostrada.
Extrado de: MORAT, Jordi Corts;RIU, Antoni Martinez. Diccionario de filosofa en CD-ROM. Barcelona: Editorial Herder .1991

Texto: O argumento ontolgico Ento, senhor, tu que nos concedeste a razo em defesa da f, faze com que eu

conhea, at quanto me possvel, que tu existes assim como acreditamos, e que s aquilo que acreditamos. Cremos, pois, com firmeza, que tu s um ser do qual no possvel pensar nada maior. Ou ser que um ser assim no existe porque o insipiente disse, em seu corao: Deus no existe?(Sl 13,1)insipiente, quando eu digo: o ser do qual no se pode pensar nada maior, ouve o que digo e o compreende. Ora, aquilo que ele compreende se encontra em sua inteligncia, ainda que possa no compreender que existe realmente. Na verdade, ter a idia de um objeto qualquer na inteligncia, e compreender que existe realmente, so coisas distintas. Um pintor, por exemplo, ao imaginar a obra que vai fazer, sem dvida, a possui em sua inteligncia; porm, nada compreende da existncia real da mesma, porque ainda no a executou. Quando, ao contrrio, a tiver pintado, no a possuir apenas na mente, mas tambm lhe compreender a existncia, porque j a executou. O insipiente h de convir igualmente que existe na sua inteligncia o ser do qual no se pode pensar nada maior,

porque ouve e compreende essa frase; e tudo aquilo que se compreende encontra-se na inteligncia. Mas o ser do qual no possvel pensar nada maior no pode existir somente na inteligncia. Se, pois, existisse apenas na inteligncia, poder-se-ia pensar que h outro ser existente tambm na realidade; e que seria maior. Se, portanto, o ser do qual no possvel pensar nada maior existisse somente na inteligncia, este mesmo ser, do qual no se pode pensar nada maior, tornar-se-ia o ser do qual possvel, ao contrrio, pensar algo maior: o que, certamente, absurdo. Logo, o ser do qual no se pode pensar nada maior existe, sem dvida, na inteligncia e na realidade. (Proslgio,cap.II) O que acabamos de dizer to verdadeiro que nem possvel sequer pensar que Deus no existe. Com efeito, pode-se pensar na existncia de um ser que no admite ser pensado como no existente. Ora, aquilo que no pode ser pensado como no existente, sem dvida, maior que aquilo que pode ser pensado como no existente. Por isso, o ser do qual no possvel pensar nada maior, se se admitisse ser pensado como no existente, ele mesmo, que o ser do qual no se pode pensar nada maior, no seria o ser do qual no possvel pensar nada maior, o que ilgico. Existe, portanto, verdadeiramente o ser do qual no possvel pensar nada maior; e existe de tal forma, que nem sequer admitido pens-lo como no existente. E esse ser, Senhor, nosso Deus, s tu. Assim, tu existes, Senhor, meu Deus, e de tal forma existes que nem possvel pensar-te no existente. E com razo. Se a mente humana conseguisse conceber algo maior que tu, a criatura elevar-se-ia acima do Criador e formularia um juzo acerca do Criador. Coisa extremamente absurda. E, enquanto tudo, excluindo a ti, pode ser pensado como no existente, tu s o nico, ao contrrio, que existes realmente, entre todas as coisas, e em sumo grau. Ento, por que o insipiente disse em seu corao: No existe Deus, quando to evidente, razo humana, que tu existes com maior certeza que todas as coisas? Justamente porque ele insensato e carente de raciocnio. (Proslgio, cap.III)
Extrado de: SANTO ANSELMO. Proslgio. So Paulo: Abril Cultural, 1979 (Os Pensadores)

Leituras complementares: CANALS VIDAL, F. Textos de los grandes filsofos. Edad Media. Barcelona: Herder,1985.

KOBUSCH, Theo (org). Filsofos da Idade Mdia. So Leooldo: Unisinos, 2003. REALE, G.;ANTISERI, D. Histria da Filosofia. Patrstica e Escolstica. So Paulo: Paulus, 2003. cap. 9, p.148-160 STREFLING, Srgio Ricardo. O argumento ontolgico de S.Anselmo. Porto Alegre: Edipucrs, 1996. TOMATIS, Francesco. O argumento ontolgico. A existncia de Deus de Anselmo a Schelling. So Paulo: Paulus, 2003. VASCONCELOS, Manoel Luis Cardoso. Fides Ratio Autoritas. O esforo dialtico no Monolgium de Anselmo de Aosta. Porto Alege: EdipucRs,2005.

"Pois bem, Senhor: tu que ds a inteleco da f, concede-me na medida em que sabes convir-me, que eu inteleccione que tu existes, como ns o acreditamos, e que s isso mesmo que ns acreditamos. Ns realmente acreditamos que tu s alguma coisa, maior do que a qual nada se pode pensar. Porventura no existe uma realidade dessa natureza, pois que "o insipiente disse no seu corao - Deus no existe?" (Salmo 13,1). Mas evidentemente, esse mesmo insipiente ao ouvir isto mesmo que eu digo - alguma coisa, maior do que a qual nada se pode pensar-, intelecciona o que ouve, e o que intelecciona est na sua inteligncia, embora ele no inteleccione que isso existe. Com efeito, uma coisa estar certa realidade no intelecto, outra coisa inteleccionar que essa realidade existe. Assim, quando um pintor pensa antecipadamente no que vai fazer, tem-no de facto no intelecto, mas ainda no intelecciona que existe o que ainda no fez. Mas depois que o pintou, no s tem no intelecto, mas tambm intelecciona que existe o que j fez. Tem por conseguinte de reconhecer o mesmo insipiente que - alguma coisa, maior do que a qual nada se pode pensar - existe ao meno no intelecto, pois que ao ouvir isto, intelecciona-o, e tudo o que intelecciona existe no intelecto. E indubitavelmente, - aquilo, maior do que o qual nada se pode pensar - no pode existir apenas no intelecto. Com efeito, se ao menos existe s no intelecto, pode pensar-se que existe tambm na realidade, o que ser maior. Por conseguinte, se - aquilo, maior do que o qual nada se pode pensar - existe apenas no intelecto, aquilo mesmo, maior do que o qual nada se pode pensar - - aquilo mesmo, maior do que o qual [ alguma coisa ] se pode pensar. Ora isso evidentemente impossvel. Existe pois indubitavelmente, tanto na inteligncia como na realidade, - alguma coisa, maior do que a qual no se pode pensar [ nada ]." __________________________________________ ANSELMO, Proslgion. p. 87-88(Cap. II), In: Opsculos Selectos da Filosofia Medieval: Faculdade de Filosofia de Braga, 1982.

También podría gustarte