Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Se denominan imparislabos porque tienen distinto nmero de slabas entre el nominativo y el genitivo singular u. gr.:hom,- ns: m. hombre nominativo ho-m = dos slabas genitivo homns = tres slabas I.2.1.
Temas en: labial /b, p /1, nasal /m/ 2, silbante/s/3, dental /d, t/,4. grupo /rt/5 -s, -s
AC. S. ABL. S.
G. PL.
G. PL.
AC. S.
AB. S.
im
dapmorsvhiem-
ars, arts mors, morts pars, parts sors, sorts urbs, urbs
artmortpartsorturb-
f. arte, habilidad, talento; oficio. f. muerte. f. parte, porcin. f. suerte, azar, destino. f. urbe, ciudad fsica.
im
GENITIVO PLURAL
cos, cots dos, dots (**) glis, glirs fraus, frauds (**) lis, lits mas, mars mus, murs (**) plebs, plebs (**)
cotdotglirfraudlitmarmurpleb-
f. piedra f. dote m. lirn (animal cuadrpedo menudo). f. fraude f. querella, disputa, lid; proceso, litigio. m. macho m. ratn f. la plebe.
1 2
laslabiales b (sonora) y p (sorda) se mantienen ante la desinencia s. ms > ms: la nasal m se conserva delante de la desinencia s. 3 ss > s.: simplificacin de la consonante sibilante. v s v > v r v= s intervoclica se transforma en r = rotacismo 4 ds / ts > s: dental sonora (d) y sorda (t)caen ante s : sncopa de las dentales sorda y sonora. 5 rts > rs: dental cae ante s : sncopa de la dental sorda. CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a: 1
Terminaciones especficas con temas en dental sonora /t/: ets >-s, -ets > -ts: cae la dental sonora ante s desinencial (nominativo) y cierre de la vocal postnica breve en en el resto de la declinacin:
G. PL.
AC. S.
AB. S.
comtmiltequtpedt-
m., f. compaero, socio, aliado, escolta. m. soldado, militar m. jinete, soldado a caballo, caballero. m. soldado a pie, infante
paritabitrequit-
CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
Temas en guturales. La gutural sonora (g) y la gutural sorda (c) ante la s de la desinencia de nominativo sing. se transforman en x: Tema en gutural sonora /g/ *gs > -x, -gs
G. PL.
AC. S.
AB. S.
consonante doble al final del tema: x < gs GENVS ATQUE SIGNIFICATIO im m THEMA
gregreglegstrig-
m. grey, rebao. m. rey. f. ley. f. ave nocturna [segn los antiguos chupaba la sangre a los nios] vampiro.
Sphinx, Sfinxs
Sphinx-
f. Esfinge de Egipto [monstruo con cuerpo de len y cabeza de hombre]. Esfinge de Tebas [con cuerpo de len, cabeza de mujer y alas].
G. PL.
AC. S.
AB. S.
im
dux, ducs cortex, cortcs arx, arcs calx, calcs calx, calcs cervix, cervcs
duccortcarccalccalccervc-
m. jefe, gua, general. m. corteza. f. roca, fortaleza ciudadela. f. taln. f. meta (sealada antig. con cal; fin, trmino. f. cuello, cabeza, nuca, hombros, cerviz;
osada.
faucstricnivnoct-
f. en sing., usado slo abl. fauce. Pl. fauces, im: garganta; puerta; pasaje, estrecho, desfiladero. f. ave nocturna, segn los antiguos chupaba la sangre de los nios.
f. nieve. f. noche.
Proverbio: aquam a pumice postulare: pedir agua a una piedra pmez = pedir peras al olmo, perder el tiempo
CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
G. PL.
le, lens Cat, Catns Cicer, Cicerns Plat, Platns praed, praedns comilito, comilitns carb, carbns papili, papilins legi, legins regi, regins obsidi, obsidins
lenCatnCicern Platnpraedncomilitncarbnpapilinleginreginobsidin-
m. len. m. Catn, el censor, orador y escritor romano de fines del s. III y comienzos del s. II a. Chr. m. Cicern, famoso orador romano (s. I a. Chr.). m. Platn, filsofo griego, s. V a. Chr.). m. ladrn, corsario, salteador. m. compaero de armas, camarada de milicia. m. carbn pl.: carbones, toda seal hecha con carbn en seal de censura, de donde censura m. mariposa. f. legin. f. regin. f. asedio, ataque.
G. PL.
hom, homns ord, ordns imag, imagns org, orign arund, arundns hirund, hirundns calig, caligns virg, virgns
homnordnimagnorgnarundnhirundncalignvirgn-
m. hombre, ser humano. m. orden. f. imagen f. origen. f. caa. f. golondrina. f. nube densa, vapor espeso. f. doncella, muchacha, virgen.
pecten, pectns
m. peine para el cabello, carda; peine para tejer; rastrillo; plecto de la lira, lira, canto; peine de mar [especie de ostra comestible]
CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
Tema en sonante vibrante /r/ -or, -rs (el tema coincide con la morfologa del nominativo singular)
AC. S. AB. S.
G. PL.
amr, amrs angr, angrs calr, calns clangr, clangrs clamr, clamrs dolr, dolrs errr, errrs fautr, fautrs honr, honrs labr, labrs odr, odrs censr, censrs paur, paurs sapr, saprs sopr, soprs arbr, arbrs uxr, uxrs sorr, sorrs
amrangrcalrclangrclamrdolrerrrfautrhonrlabrodrcensrpaursaprsopr-arbruxrsorr-
m. amor, afecto; pasin, deseo. m. opresin; angustia, tormento, pesadumbre. m. calor; ardor, celo, impetuosidad; fuego del amor, amor. m. grito de ciertos pjaros, graznido; son de la trompeta. m. clamor, gritero, grito guerrero; aclamacin, aplauso; grito hostil, reprobacin, imprecacin. m. dolor, padecimiento; pena, afliccin, pesadumbre, emocin, sensibilidad. m. error. m. defensor, partidario, favorecedor. m. trabajo, labor, padecimiento. m. honor; cargo honorfico, magistratura. m. olor m. censor, magistrado romano a cuyo cargo estaba la realizacin de los empadronamientos y vigilar la moralidad pblica. m. pavor, emocin fuerte, agitacin. m. sabor, gusto; olor, perfume; en pl. sapres, saporum: finura, buen gusto; los sentidos. m. sopor, sueo profundo, el sueo de la muerte; aturdimiento, torpeza, atontamiento. f. rbol. f. mujer, esposa legtima f. hermana..
-er, -ers (el tema coincide con la morfologa del nominativo singular)
AC. S. AB. S.
G. PL.
mulircarcruesprVespr-
f. mujer, mujer casada. m. crcel, prisin, calabozo; barrera, sitio de donde arrancan los carros en una carrera. En el circo,
punto de salida principio
m. la tarde la cada de la tarde; poniente, occidente. NO TIENE PLURAL. m. Vspero o Venus, la estrella de la tarde. NO TIENE PLURAL.
sub uesperum = al atardecer prim uesper = al caer la noche uesper / uesper = por la tarde
Tema en grupo consonntico: nasal + dental ns, nts (tema en grupo consonntico /nt/)
AC. S. AB. S.
G. PL.
im
im
dens, dents mons, monts pons, ponts fons, fonts parens, parents mens, ments gens, gents frons, fronts
dentmontpontfontparentmentgentfront-
m. diente. m. diente. m. puente. m. fuente. m. f. padre, madre. f. mente. f. pueblo, gente, raza, nacin. f. frente.
glans, glands
gland-
f. bellota
PARTICIPIOS PRESENTES EN LATN. ADJETIVO VERBAL QUE SE CARACTERIZA MORFOLGICAMENTE POR EL SUFIJO NT. SE DECLINAN POR LA TERCERA DECLINACIN Y TIENE EN EL NOMINATIVO SINGULAR UNA TERMINACIN PARA LOS TRES GNEROS (MASC. FEM. NEUTRO). PUEDE SUBSTANTIVARSE COMO CUALQUIER ADJETIVO Y TIENEN TAMBIN FUNCIN VERBAL.
NOM. VOC. S. M. F. N. REGVLARIA VERBA
AC. S. M. F.
ns
AC. S. N.
ns
G. PL. M. F. N.
amans, amants (am:1. amar) uidens, uidents (uide:1. ver) legens, legents (leg:3.1. leer) capiens, capients (capi:3.2 tomar) audiens, audients (audi:4. or)
IRREGVLARIA VERBA
ferens euns
ferentm euntm
ferens euns
ferent eunt
ferent eunt
ferenti eunti
ferentim euntim
CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
-tor 1, -trs (el tema coincide con la morfologa del nominativo singular. Tema en sonante vibrante).
AC. S. AB. S.
G. PL.
auctor, auctrs actor, actrs curtor, curatrs defensor, defensrs defector, defectrs dictator, dictatrs gladiator, gladiatrs guberntor, gubernatrs mensor, mensris mercator, mercatrs orator, oratrs pastor, pastrs praetor, praetrs rhetor, rhetrs venditor, venditrs ventor, ventrs victor, victrs vitor, viatrs
auctractrcuratrdefensrdefectrdictatrgladiatrgubernatrmensrmercatroratrpastrpraetrrhetrvenditrventrvictrviatr-
m. autor. m. actor. m. curador, encargado de, hombre de confianza. m. defensor, preservador. m. traidor, desertor. m. dictador. m. gladiador m. timonel, director, jefe. m. medidor; agrimensor; arquitecto. m. mercader. m. orador. m. pastor. m. pretor. m. orador, retrico [maestro de retrica] m. vendedor. m. cazador. m. vencedor. m. viajero.
tr sufijo que indica nombre agente masculino (el que...). CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
I.2.3. TANTVM FEMENINA (NOMINA) SOLO FEMENINOS (NOMBRES). 3 - -tio, tins Tema en nasal
G. PL. AC. S. AB. S.
creatio, creatins factio, factins natio, natins oratio, oratins ratio, ratins seductio, seductins
creatinfactinnatinoratinratinseductin-
f. creacin. f. faccin, partido poltico. f. nacin. f. oracin, discurso. f. cmputo, clculo, cuenta; registro, nmina, lista, catlogo; sistema, procedimiento, mtodo, plan; facultad de calcular,
de razonar, de discurrir propia del ser humano; razn, juicio, inteligencia.
G. PL.
incursio, incursins illusio, illusins laesio, laesins sessi, sessins obsessi, obsisins
incursinpassinillusinlaesinsessinobsessin-
f. incursin, invasin. f. pasin, conmocin, perturbacin. f. ilusin, irona, engao. f. lesin, dao; ataque personal de un orador contra un adversario. f. accin de sentarse, de estar sentado; asiento, pausa, alto; sesin, audiencia, conferencia. f. sitio, asedio, bloqueo, ocupacin
G. PL.
cantrccultrcnutrcmeretrc-
3 2
ti sufijo que indica nombre de accin femenino (la accin de...). trix sufijo que indica nombre agente femenino (la que...). CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
imperatrcfautrcseductrc-
aetas, aetts aestas, aestts aequtas, aequitts aequaltas, aequalitts cartas, caritts bontas, bonitts gravtas, gravitts libertas, libertts maiestas, maiestts calamtas, calamitts callidtas, calliditts crudtas, cruditts crudelitas, crudelitts pietas, pietts civitas, civitts secritas, secritts socitas, societts vertas, veritts
aettaesttaequittaequalittcarittbonittgravittliberttmaiesttcalamittcallidittcrudittcrudelittpiettcivittsecrittsociettveritt-
f. edad, poca, tiempo. f. esto, verano. f. equidad, igualdad, calma, ecuanimidad, equilibrio , moderacin. f. igualdad, identidad, invariabilidad, uniformidad, regularidad. f. caridad. f. bondad. f. gravedad, pesadez; rigor, dureza, violencia; agobio. f. libertad. f. majestad. f. calamidad, desgracia. f. astucia. f. indigestin. f. crueldad, dureza. f. sentimiento del deber, piedad. f. ciudadana, ciudad. f. seguridad, tranquilidad; indiferencia, despreocupacin. f. sociedad, asociacin, compaa; reunin, comunidad;.asociacin poltica, alianza. f. verdad.
-tdo, -tdns 2
AC. S. AB. S.
G. PL.
altitdo, altitdns amplitdo, amplitdns beatitdo, beatitdns magnitdo, magnitdns pulchritdo, pulchritdns
1 2
altitdnamplitdnbeatitdnmagnitdnpulchritdn-
f. altura, elevacin, grandeza (de espritu, de gloria); profundidad, hondura, carcter reservado. f. amplitud, grandeza de dimensiones; grandeza, dignidad. f. beatitud, felicidad, bienaventuranza. f. magnitud, grandeza, abundancia, gran cantidad; grandeza, importancia. f. pulcritud, belleza interior.
tt sufijo que sirve para formar sustantivos abstractos femeninos, corresponde a los sustantivos en tad en espaol. tudn sufijo que sirve para formar sustantivos abstractos femeninos, corresponde a los sustantivos en tud en espaol. CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
CENTRVM STVDIORVM CLASSICORVM DEPARTAMENTVM HISPANICVM UMCE. Magistra: M. Anglica Jofr. Lengua latina 2. Discipulus, -a:
10