Está en la página 1de 148

liTwJDftbutum

l(b<rmctbauro!nm3IbtrtimagnlotdiMsptIi
OtoiumstmunMom oco:8 noUrotuo pbttofo/
Fbfeficflc (incpia fclicumt ncpi.
Xr<c(itu8p:imttooccauriemip:c(fomimoflin(/
BmmtttriliTtffidtntc.
jptm prfmam o oiumone babuosum t baboi /
doiumtn ( o u fdentt lunrolbT oc nomine UbiU
t i MeninMuraU cozp*
inobtic eft fub(ctum: v t
ofctum cft mttItoticne.3n
luturanutemouplejccft
i inobtUcoipu8.r.(im(>U):
mijctam.c(dtorcicm
t<i nitunUs tres b a b a
portea tn gcnercOLt que
dam cua pare cft oc toi!
Cemob3ffimpUci.Q.ue/
dm autC5 DC fimpttcf qji
tft acctpmj f mv l Kt i t i o t n j t d cmijciiont j . Q. ue
dimautejoemobUicm(]ctoncut mtneralf v d v e '
gibiI(.Ul aliter.3lli autej para que eft oe ntobfll
(impKd eft ouptej: fmoupfcemmodum fimplrto
coipoilo mobiUe. Siitiplejc enfj v t ofpt Sriftotelea
in pimo oc gcneratione i coiruptioneti nos oijciin'
idcm in pifttio oe gcneratione t coiruptione: capto
pjCDlciiur Dupldter.ften(5 td ai vniuerale t t
(dcmqofubftantiafimpUciicr.Undevna para raen/
tenituralto eft oe mebili coipozefimpltcuB eft vni /
utrfali pjoui abftrabt ab omnl cotpote fignato in na
turs:"!!: eft fcJintis hb:! pbfico^- j^t allg para eius
eftoe^iebiqeftcoiptt'e'fimplepfiue muea f m
fitum i m: fiue moueatur adfoimam .Q.ue aut eft oc
mobil(firtiplcico!pojeouBle]ceft.aulatmotu9r5
ntumniblTarianemeoqomouur.t<ft mol ad
fomquivariataIud<nniobfl{.2Doba(erolim/
plc): quo ad potentii ad fit t l o t u j qul nibil variat
in co q mouetur ottcmtinatur in lipio oe celo t mu
do.ZDob(le atimplej: quo ad potenti t fojmam
qucviriatenemlin(Bav(le(rc{naccidentibuaoe/
ttrminatiJ eft inlbtooe gnitiene -r comiptionetque
eft Ptima parenaliepl5{e.Z)3obilcat (imple): Mout
eftinviaadcmlpionem oetermtnaturln iftolibio
qatmbabemua p:e manibua quloidf liber ttittbau
r!um:qui continei fecundas nt ej alio pbilofepble
2DobiIe aStbuiufmodi confideraturoupliciter.l.ejc
parte vic cmi}:tionia que eft f m ? vnnm cVm mout
tur tnregtonc alteruoperboc q altcratur ad ipfum
per vapoiem v t l inrpifraticnenr.vcl confideratur ej:
parte ipfiua cmijaionie que fit per actu qualiuiej
vnamvelplureevlperpaiuaB.Stmobilequidein
fimplexptmomodocenfideratum oetermiitur In
pjimia tribuolbiia metbauro^aDobile autej im/
pier fmmodum cmixtioniefacte per actiuae vel
pamuaaquatiiateaoeterminaturinlibio.iii.buf'Wc
e-Demcepa auteni in alga Ubtie octertninaf oe ttio
b miyto contracto ad (pedem tnintralcm v t l vcge
MbttemveUntmalefcutpatebitinrequcntibuaqu/
do tertia paro naturatia pbilotopbie eetemiinabitur.
poftcpergoptecciritnoftracofideratio in libio pbi
rico)^Dercbue natur^tua que(unt pjimei ptind'
fia cojpoita mobilia ing-tumeft mobae in vniutrf
11 abftrabcna ab omnl coipoje fignatoi Pmfpm ac
pt o. t pof t g> enim eonfiderationemfeditiua in
Cccundo oe celo 7 mundo t oe ftellls t oc tnotu fuo
f<anraUuteo!dtitttemandu5 inferite eoqS mo
nemeruidgntionemtcotruption Kcut olj:tmu8
rcDooegnitioncco!rupiioc:Tpoft^tmp:imo oe
cel ofmddocdunusca ue oirpormialit cozpus
vltm Tupia noa co q$ ipm claudt t ptinn oa:r oi
zimus ibid oifpofitianc cfti nobiltstqo tft cclu3;q
I5 incpofi nveniat cotpia butus vct fltuo: tome
e ^cipu cfptene vnuerfu j-.-r poflq noa (n tcrtio c
b mdi T.lii.in.$.oe gnttonc T coiruptic cncii
uertmua ^titate; oifcret eRo;^ cotpozeop t alicra
doea etco;;. adnuice; fm cim mlcm ? cfTcicmcs:
pof t ? tt Di]dmu8 in viimutaiiee que funt gnatio 0:
<otfuptio.3n p:imo oe gnatie t cotruptoe.Uifu; c
nobla cf f m pfequentla; (dentenata oecozgcmobi
liftmplIdvibablmcft.'Remftnoba traaatus oc
rebua acddribuain atto que funt ^pinque loda ftel
lt:r oemftrare ocbemua eaa ^ cam que (unt (icut
galajcia t fttlle que or cometea co q> com babct r
fl(rub:t anarcli arabice qo c ignlo c^pulfue Itue ocfc
dens t bocquidfjcictnuo in piimotibzobui* ( de .
^n fcDo at oetcrminabimua ca q vidcnC fcri in acre
q funt rea gnate c): mutatie do e^ eo.f.Q> ipfe i all
cubi calldua 7 alicubt frigiduo:? fit (pientonea c^
vapoze a(ccdte in aere eje vapote aq t terrean ttr/
l i o dd tibtobuiuo (de oetcrminabimua ca q tt C):
vapwib'ptentieinaqTtcrraqueftficutterremo/
tua t vctf . t q_ttlio funt fifia: O. am narraucrimua
oe filia afRgnado cm tfto^ tc oiccm'mod comise
tifia cotpoa t tuncin al0a tibiio f tlcutanbuo oc na
oiccmue mineralia 7 na atalium t planta^ tn vt i r
hrtculari t ffrmonc fademus c m: o: oe ndiuidus
gticuiariioc boc t i l o fda oc eia baber n p t X
n.becfecerimua tc pucniemus ad boc qo intcdim*
<n (da nati:t munlcmua ad vtiim narratiia ncftre
inreb' pBdaifOiciE atbtc lber nieibeo20q eft
grcd nom:7 copofu a mciba qo {trf.T tbcotum
qd{ptplatioquafiptcplatio e o ^ q funt trf i.in al '
10 giita:q: oeillia pticipifr B intcndiCUd a mctba
q6 oe * tbeo:j'3 qo i vidcre:qt oebi e q vifu acd
puntur in aere gnata fcut galaxia T i^rio t bmol. 1
b 4)babili'q mctb a greca ppoiitio id frcqnf cA
ocHcutmctbamotpbofeoaoidqDocfcct'.Dni
at ddS meibeota id ftt qo oe ipie((ib':q6 ntfo
m i ve^:qt IS nomcnimo ct ce:m ipicfTicerubi
w 3 cojpofC oib'filt co!feib'7 fimpUdb't ppofite.
.1 ! ^ ^
-t
" i
lber p:mtt3
<Ca^. j . o e ttait t m j icf U g i te| tt atto .
Hdptamaa cnm nunc o c caufio Impicflio '
i no tffdcntbus t nli bus (mpfio no o fco
que n alio gmarnt tangcdo pi lmi caurim
((fdatto fMndo 9> fti co :po :bus cclcnibusro mn/
\9 qiK mou<nf nro iUrfur no n en o tacrritas que ftt
t]C mtttatie C (Ba-.nn^ mutario que fie ej : mo to (n e
cddentaIf:eo ^ <pfa no n funt tn po tcntia ad fo zma:
ed ad vbi im."Reliqua ^o co j po za fimpifrfa fo t qu
cuo : n(ro :qt ptndia c o ^ que funt qualiratee pn'e
t capUa (iue cncntua ntfajeotum'qoe funt quatuo i
v a lee eugatio ncs funt qutuo t cm:ftcut D):inius i
f erado o e gcncran'one i co iruprio fle.bec ai quatu
o tri mpli cu co2po23 babentcuo s mo tue lo cales.f.
ino tianiedfo info tfum:<rmo tqu<ef{ afurfum ad
med(um.'Co :po $.aiiIeutume(tmo iuaa medio ad
furfum:t c o :po graufeflmctusa furfu; ad med
o mfiueDeo ilum.^ftifta^dem co :po :aqaatuo t ft
i^io ser aqua t temi . Squa autem t acr o u ceme
ta;rellqu3 v o continua funt cum fno o uo buo ciernen
t s . t un media inier ea.2f crcrgo pttnuuo efi cum
ignetT aqua continua ell cum trra: 'r vxtqf mcdio r
rum co ntinuicfl cum aticro uttamcn co ntnuatio o c/
rio cum 0ne maio : cH co ntinuatio ne etuo cum aqua:
continuatt'oiaquc cum trra malo : efl ^ co ntinalo
tgnia cum aere. S i c ergo co lligitur co tpuo celcne
eccmgenerato : i n a l to i lo co igno -r acrio elT
lo a i m generatto nio eo tum:? cuapo tato aque t ttti
rccft pto xma'caufa maten'allo eo tumrtcmi autcm r
aqua funt caufa malio eo :m remo ta: q quaKter fit
o nrcqucni w Dcnionirabunt*
-Cap.lg.t ell o fgrcflio fcire faciene qualiter vnum
clemcntum continuum ell altcri:-r qualiter vnum ma
gio co niinuellalicui^ aliudalter.
7uertendum autcm ell qualiter o icatur ele
a mcntumco minuarcelemento . S d c n '
i ergo < f fi'cut otjcmuo-in fecdo o e gene'
ratio ne>co !rupiio nc:co ntiguipernaiurflmo iuifu)
ell e;cp:o ^imo :p(r po tcntam co niinuo . ^l aut ma
teria elemento rio in ptimio <iualtatibuo materlalib'
o iufa per rarum r o enfum in o uo .f.in ckmcntu; fpb
rituale t co tpo ialc:^: quo .id bo c acr magn co tnua
tur c igne q> cum aqua:qt c;: pto tmo co ntinuo o lui
dimr {)er fo im o eria -i gni o ; i sm91 aer ey v no co n
tinuo in po tcmta:'! ideo Ala co ntinua ftpcrnamrn
flt ex Pto yimo co l trit aer c agua per o iuifio n c '
tinu i!iuo :bec CH ergo c i o leti miHo:cominu3 ao c 5
tigui flit ficut T in o e generatiene po tcniic pto co mt
nuo q5 cco 'cuico mguaf ab vno po tentlairptinuo
imcdtata cx'ult o iuifio ne fo tma fpecficatiua o ud/
tc :7 / m cunde mo dum (ntcili^end eftqo o ictus ell:
aquetcrra pluo babcrc co ttnuftate)^ ign c iv
rcrq plu8 pucnit in o cnfe gro flb aq trra $ gnis
acr:pucnian t in raro fpali: t ideo aer babet pluo
o e mo tu grauie $ aqua:bo ct o e mo tu Ieufs:qt .147
cr t trra fe ptlngunt in g i e terre babftabtU t n ba
bftabilf: que n cooj^ta aqulo qd no n faccret acr fi
plus ci gneq' aquaco trra puenirct T bc credo e
cm o fct(buiuo :7 in o c gnate vbiqj filie o icitio ict
ifi aliqul $ bo c intcUgiC o e mo do gnaiiio impiTo /
nlllaJ^ o eqmb' intellgif in bae fca: q: eni ignlo -r
flcrpueniit(nbo cq>ncuircllmvapo 2.:'7aqua4
trra f^Ttfflavapo ^^:5acro lcfptnuartgn(:r aqua
trrc;q2virii{j clmavapo ij :acratplu8Dcfco nti
nuari gni y aquc:q:ipueniciTignc fnno ncfl mam
Vapo iumrfed no n eo nuenit c3 aqua-XTontinuaio &
o que c tetra nui o t o cif ^ aeris t3 igncrqt um ten
r* & a^t in o uo b' pucnuni.f.in e mi m vapo taj -.
ce o cu c o ^ . S ed acr no eo nuenit c igne nili in vno
f.in elTc to c v a po ^ in alt cleo ato ^ quo :dam. t
lcet illud ve^. {ntamen no n puto 9> fit c o c(i:f5 po
tinspiimTc.
.Cap.g.qtrao tus fnfcro tum ell caufatus a motu
fuperio ium.
. Sdeamuaergo adpio po ft'r oicamu3 3>
r ctt fnt co tpo ia fupero ta circulana inuini
bilia vt Dict e:i:finttco :6aflmpliciivj
rbblia que fiTt quatuo : elementa:03 q mo mo rcru;
que o zdinanfana'que fo t in trra ficut plante ^ ti
ta lapid:? gnatfo animalio tt minera^ mctallici::
t queft fimlia o cta:ft factuo caulatuo er mcij
co j po pfuperio j in o buo firib' altcratfo mV natura
libas futa mutatfo mVr't (tt cfactua -r cama at b.r
que facic mutatto ncs per i ^mxo tp' celcllerq: muu
tto in tfeno 2buo C02po:ib* o uo facit.Cln ell mo
uena ptm ficut co ip" celei le. t alte^ en moufa ,p
j cim ficut qo atitateo ptinte eo ntinctes in fe vnuico
ceIene8:eo * mo uen( a co tpo tib' cclcni b' :? bcc fi
que facit mutatio nes ^er co tpo ta cclclta. S ed que
Ro :qt f mo tuo fuperio t ell c i fflo tuo inferilo per
nam f< lc mo tua en o tdinalue t bi c ferio : 05 ce 0:
dinamo :* edem nam fequi;qt varatio in rcb** fcqui
tur ep mo m circuIio bt{qu:itcm co minucn c i n ^
tiul:? co tp' tregulatimo nis indigctalquo oirijen
te t regulante:nec efrcctuo j imileo ci i o omnib^q- m
pucnai fib o aih.tDco aii t( mOiua fupcro p ciu5
rcrco iPOialimo tuo ptimua ^ c n mo tuo moUT
ptimfceleltis. '|bto ptcreaqtficutn.vi(.pl}ico !u5
o etermnattt cft ipfe ert femptem' f m nam:? muu
bilis eo Q> ipfe en co dc mo do in velo ciatc 1 tar Jiu
le m iim;ne()s cp:rupiibiUo :neq} fttio elicui in?
tu infcro j t recto ^ mutabi:eoq> fint ointmc" H
bi in velo cltatc:qt mo tus nilia rectuo en intfio : 1.1 fi
nefuo:9> inp2Kpio :tmo tua(o rco !rupit'biliD co
c g fmU ad lo eS In quo defdt reo naliter: 7 q: fi u c
bt mo tue fupen'o ' t inferi; :ncceire v t ocainus
S> mo t' fcrio j fiibli que appari ficut mo iua eje
mento u-Pio ucniante>;'mo iu f upo f ficut e^ fu.i>i-
d u i a f i luperio j mo tuo pftderef Pm o bliquitaic rit
eulio eclimaifpfe frequeieracccdeno t recedo .'-1
fi pfidereff m drcul tm ipfe ell pi i nuuo . Si vo ofi
dcref f m mam eiuo qo moucC (pie crt incoiruptibil?
Srequter at t ptnuu % inco iruptbile c ell cf <\'
fit frequeier no nptinue:'rq5 en coirupiibile:anipI>.
ue at co i p' ndctcrmnati mo tus t irrcgulario ii")"
a aliquo o Wgcnte * rcgulante:qD 4dem t fit ocicr
mnati mo tua -r regulari8:qt atr fre in infinit nifi''
q5 eo j p' regulare et certi mo tuo 1 regular(6:cii cr'
no ferto ta indeterminatf t irrcgulario motuB fini'
rupero j acertSbabtmetDtreguIar:inferio :arm
fu mo teaufanf t mo tu fuperio i. ampUuo auic
c e q mo uef mo ucf aliq; alfq no n:m nim W
f m mo tfu eaufaf ab eo q6 femp mo uef: fed cojlat
ifero j a moucrf aliq:? aliq n. Supcri o : at fcm
p mo ueri:ergo fcro sa a fueio tbua ftmB moucrcnf
a d bu c a t mo tua Mia crto a facit feeari ab nuiccj
ertacfiIciieafcendat:rgraueo efcdat.&ifltib?!."
cftio nfi'tcmiyto eo j per mo tvnuo i n rcsio c
aUcriu8:c ergo fit cmijrtio t mo tue eo f in regio
neo fuao adnuc cpotteret ad boc al i q cflt '^
l?ctbeorttin
aaitqpmeaamotrctqnitfitTdrSlmmo/
tac qramas cim c o auc gcncninf n Itoificule g*'
l i ja' t comctta t aiTub t onirtU z fi R . Di t o t r go
Cf quirao: empoza Ignia acraqua t tcirjgcncnuiCT
co:ropun< T e l i mn f iimkk-t vnSaqf iphp iad
fo:m]m alKrus tn potiii'rjdco qdam i l l o p al t e /
r jn aliq ad altcrar (dco'cu aqua ftt t i qul dai t Ideo
fjalc Viipotabtlo T fcpabtis a l o c o fuo:qi q vapo
m fmm rcdoit oc n3acra:cjnn>5 ctrtcipU oc l o c o
acrB.-t taniD licpjraC a l o c o Tuo nll(.2rqttc.n.n5 i'cfl
n3 qua n fe aggregcf t tamiet c ftt m jl e fn fe ferml
nabitlo.'boc um f m a i e p n d r atller e^rponffqui
oicirg' aqu i fu (Ba ve l l o c ^ g r e g a f as gr e gar f o *^
ne congtlM8:qi aque no acctdit c gdai l nif gr c i "*"'
icm ejrtra pi o pi tcmitn.ffcut ncc fgnl l uc c r c t )
fui) le c cflrqt qtibet r e s m fuo l o c o cferua in fot
mj fuj. Cogelato ar qdamraque mutarfo e R. o n
gc l i i ai Dupn-.r.foIubOucr n aere: t inrolubiliier (n
t(iTa:t neotro modo <n fu fpcrj:q: m acre multipli'
ci frguo ej: cfrciftante calido cpa'intc: T e;: b o c
po t pi o fi Id r t vn di qjl n n ub r ar a:'jn e um b o p(r t
fpcra aqucrt i de o t cito congclanf c i n letra p mut
loo n o 8 nix nduref rcongela ai in lapide pt o pi e '
tc q> ierra cltnei friguoif n lecedit cinue agcns
iqui aut neit fie babet drtiUno calid q frguo c 5
piriui.-r cii lit fplTa in l o c o fuo n e e p i vndi<^ ;pS/
dr in pfa t c t i fi t bumda male reinenf n reinebii
jneniU^ ^pcM i n gus Midra m lapiuCot T tiUu
fm Slcjcjndr: vn de fenluo f n eongregaC n l o c o
fuocongelaiioniamio.-necct maneno infpecicfua
a tcrra p i fepararitneq; inefl et v t in fu fotm^ ma
nena fcpef a ierra ; pi e r puenicni aque i terre qu
iupia oi^imuetoeiermlnaiio aiii baCg^ tetra n l e
paref aqua b t e c fl : n n r i aft i ua-r c r c at e t r vn /|
ai^r'raquetquefcifubierra i n vl c e r i b *e i uo :t
iiiuantfuper(ugricieme{ue.zn(ria.n'ft aque grof/L
fo terreo f ebuflo dmixte t aque fub ierra ft grofi
fe conuerfc ad ierre nSm-Tlatamea at fun fubtilee I
BuIceoBpter a d m ^ fbl acrei t expurgatione; ler I
rtni pmttertoadmt;ctf:tate3aminflu}cumaquein t c i |
rom n i vfio odinot ptopterea g> cmtfceaC terre i dr
S^atontmimpietiomToiuerfap acmijrtionunv t F
bocpatebtinfcatiennbue.
f ap.v.oe exclufione e r r o i i squo i l di olcentiS n
ter c l 7 lerram non cfTe nfi vni i element:- oe fi /
Bflficationeetberto.
S t a t nobieneeeOTarlvt' (c i amusb o c an
e vn Se r mfi t mc di n i c r o i b n dl a t :t e t fi
, a n plura vn o t fi nter ea (t cotpota mu
tauticopjq fciamuo quct ft illa n Se r o t vb e l l ter
m nu3 e o t t 1 (pfo^fuila;* Ijb e c Determnala fint n
c e l o t mi do r T in fr fo oe gnaiione r ceuupt i ene: t
allter qrmuB_oe(p8 ble pjopter erro:? e o qui o i ye
r ui : vnu folij elTe termnffiftntm eriott tn fgne r i
celo. 2 ? ( ergo: qs poftquam pteceiritrermo nter/
f i s } ! S ? l ^f c T" ' l * ' n ' ' J i a t e e l f u b o : b e
qpeftgniettirein l i b i o iftononfomuecomeflrtnB
9 tm oceremus fermene noftro veriwtl> fe dr c at a/
nutaqu]e(rentillquicouenerttnobfcilinfermone.
toiremtfflim<idairapente8pmetbermXld!g
qo i gn c o i n o ;vn d4damv{t t ? .c Ml n o m2n ay go
rde:opfnatua <: etberia r ignia fntiio o i ho eft vna
11j pfc male oicerecoicendo VReire me di elemc
l umi n t e r c e l f terram.iamennbocbcne opihanis
efl f oifit eibcrem i gn e m ciTc dem piopter fmili
ludfniflamatfona.ilfinifo enm ctberis ciddi
eospua ve l o n a motue tnilammane'.? nflamable n o
ffliiia(etbcrta 7 omifim tntellga(.r.q> nnimana l
lum ITt etbcHT inftammabile im ficut aer fu c i b c n T
vTr nflmana 7 nfla'mabile fu i t e p etber. 1 alg 4
dam ctoirerunt 1 o i n i n xe r r g' ouple;; c gnio.f. pu
ma quefl fuperiot:? clama 1 mundua 7 flle oiciiur
(i b e r T non perucnit ad n o 8. l l ai aliuf ignlo impu
me mi^tua cu vapo:ib'tgneio ocfcdenat-r ille e c-.
ea noetT non vocaiur eibcr vn de oiciTi iR mundum
pt e ne fl e fgnctfed non plenefl a b e r e . S i ai e r
Dicerent tc non eftci aer elementt vn i roe mduf
tlTet cmi'niiraetqt non baberet omnia cospoia q e /
i i ui polTunt e;; coniugaiione pt map qualiiatum:
elTet mperfeciuo:qt elTei ei addibile quart ciernen/
t:qt imperfecto e cu adbuc alquld addi poiell ad
naturepfectonpertinatnc^ ei mdua iniegcr c
alquaDeeire niegriatietue t>
a^. vf. o e folntone i r i qne fl i o n qo c o:lanf'eje
pt e di aa oetcrminatione.
Ui a ergo babit cU q elementa nter c e i ns
q t lerram fui plura vno:tc opoi t e i noo oci
monnrareqoare nter cel Tt c r r amn e n
gne tm'.fed potl illa o uo elementa: igt\lo 1 aer font
ptopnqaa o t b i :t tang ccauum 02bta l ae . S e d
bae queflionem nonppITumoa rolnercnifipiioa q
r<mUequcctiinanira9> caiidiiiie eina ei l l acere
coipota afcdcretprruenlt ad n o s 5 lub lcllia otucr
fimode:qt in quibofdam l o c fs ell ma o : 1 vcbemen
toilicittinftjperioiaeriorcgonet'rinferotivbfeft
babliato gencratoo. ep elemcntia.'r nqobnfdam
tocia ell maoitT minna vebemene:fcut tn media ae
ra r e g o n e .Sdb t l c at quermuo qaeflon: qt cum
noaamcaenimuaadbocq>confideramtia o i uc r //
fas acr< regiones fm ntcmionc3 c al o i i s t remtfTio
n e m:t c e r i t pfe qu o ocerc per c i ? ea que accdiit
generanCinacrctvcoicamiiooetalibtisoemlIra/
lloneo r oeiermnatonea falficienies que fui p c i m
vntufcomc^ ge n r al o ^ n acre. C>co aSi q> c n o a
vdeamaf 3> aqua fi eje aere:? ecuerforacr e^ aqua
fm oifpofitione oei gl oi i ofi 1 fttbiima qui oedit cit/
cnlarc gttionem elcmentstqd at accipt fotma ali
cuua acc^ i et -r locum 7 moma e i aai v de f ^ oe
bent oiuerf otiatonea eflc aque addendo q moue
acRcum aer fiaqua icdi funt oaerfe reglones aeria
t l t ut e s 1 eonaertentea 1 cenrumetea vapot que
de n at . Que r amo s S quare nubea non liun nli in
media aeria r e gi e : t (i fifft n fu^mo aeris vb i ecnt
nubef cu fu caudliate:t fu frigditate.-caliditate el e
uante: t frgidliaie conttertente.Tlos at b aa qo e /
flsnea 1 fimilea folaere voIctee:ocimua pa'mo fup
ponentca bic folutionqoellianla fcde e o ^ nfra t s.'
gemua c i m cus t foluemna qucllonem t c n am:a5
ccendo qr nnbca ft i i n acre n l o c i s in quibua abfc
df vu-tns lumnls radiot folie 1 i l c Uap: quajt t n /
me n e l l r adi an s n ac r e e jc r c ft e y o n e adc e t po t afo l i
da que ft aqua 1 tcrra.Sbfcindit at t fesE a va/
po i e ierre -r que n locia t i l l a: t i de o non eiforegat
c o a In illo l o c o 1 illa ell regio meda acrotad illa cni
non perocnit calidias que e l l e ): vicntatc fgttis o e /
(urruni:nec(tcalo:ejcrcnej:ionetadioj^gnaiitroe/
a e
TJber'ptmu
ofum t iti remmtt (siiaa:itii tocos infcriot t*
(idus (X ipfaviipo:lbua cl f ui ns t cpUi t ombus
que calida funt t abundaiit (n infaiot acrs rtgonc.
Tlon.n.fit atr natm cj : quaca aqur.fed fit e r vapo
remultoquircmona in tac .pptcr fuam caldMtem
InraanalibumidtutequdocIcuafaDUobuserits
que funcacjua t trntit Umiliraqua non fu Ratimc):
auc quocuqjfcd cxaeremultivapoiisn med at e'
r i s r c g i o n c v b i f r gi das (11 quando p rrtmts vapot
lile congrcgatus conllare inopit i multf^Ifcari mu
l i s pluugsinfeipm rcuotutna:tDC.n.infplTaE 'r fcaq
oeTccndcns perptuufa5 vel alio tnodo t fie p j 9> acr
vadcns ad ipeciem aque non ingredif regionc3 aque
nillftin aquampenltus cuerfus :qt iy conuertaC
b( b5 aliqud oe na aers t {cneccn (II y et bi b(al
am's l oc. Se d aqu vapo:ans f oi mi babet a(rts r
calidu5 ([(uan8.<t i d( 0 e ntctfCe g> afcendac ad l o
eum frgido { r i s . y b o c p j foluijo (j udlonis ler'
tl(.SoTuendo aSt queltion p<im:oico i te^ qi vfn-
censfupi tl udocKrravbi cfl gni ti oel l aquaraerfi
ne igne:ient ignia oetret ((iram t vtnc(r(t babtat
n(m eo modo quo ouo elemta aqua.f. t aer opiunt
<m cbureret totum Tejrficcarc q ell in trra ilta:
aut DO elcmcta que ctrcdant t cr r que funt aqua t
aer ctinua funt c;; bumdo f l ui do oi uf a tanqp ej : n
<6i:t qi tale bumidum (II facite tterabile t c o o p t o
]An mquo ad boc en vna:ideo vlrc^ i l l o e no /
rum alteraf ada<t(&:qm qua qudo fit calida alte/
ra (n aerem qudo tea mae aera inrpfflanf ag>
greganC t infrgidanf tc fiunt aqua:f qudo faciHs
2I . . . ^ j - ; . ' . . . > . t . . . / . . ;, . , . . , . . T . I .:;.;;
flis^tmirtfoTatieratlofiuiana ptopr gnationem.
Scomocta^remanecQ'gnis'Xaer continuus (gni
fuiptopnquiot oibilune in com^atonead aquam
't tarirtnpalTuntillic alia efle elementa pter DO
ptedictatt beceft folurio qucnfonis p>me:ve^ (gnf
qui en t oibe celilune ptingens v n d i ^ pcoui^ elus
(II puras non turbldus:? bufe ttifictl ofctum anti''
quot pBoium oicenttum:3> Ignls qiiieft llfc <tl pu/
ru in compatloe aers contcnti ab Ipfo in fmo:t aer
ctentus in fimo eit turbidus ocationc ignls Ctln
t8l^m:voIunt.n.o<ceretiqu(fapicnte8pbuncfmo
ncm:qf> Ilatus aers qui clt ptopinquus terre -r Ilatus
ierre qui comingit aer inferus eli cmixtus cS aere
non puro:qt aer calidus venfens ad tmitr terre tft
latone ftatij fadt ipfas terr vapoj abilit afcendere:
? l (tatu ule aerls turbiduf ell comeationc ignis fu
ior8:boc eli comeatione illus pti s ignls que eleua
tur (vgiua ad concauii oi bi s lune :qt boc c fubnlius
pnrtus combatione pm i qp fequif ifcrius refpe
aa babitatiis nonrc-r fimiliraerquell fu^ boc mi
^ q c circa noo.f.aerqul in fuptema aers regie
lu^ra igni Imples c(auu:ignie puruo t fubtitis c
^ate aerf(}?iglt terr adqu atri ifcrot putnSi
p:eiriea que gnanf tf callao elcuit: t otcunC ara'
blce algmegq bo c vapot bumidus aque'-r alraegg
q5 vapot terreusfrgldus tfi ccus <rputui8minuta''
rptiumterrcficutapcentt rado folis ingrediente
p fenellram:bec enim turban acrem in qui tangit in
ferot babtatonem -re.
Ca^.vg.Degnb'tonequacuoicrtojst^niorootbf
o Muerfitate regtonum aers.
d a I nunc oftfu j ib c m fnalbocc ne
q cefle q> igns fit apudotb lune:? aer puruf
fublgncoemflrcmuolladt^camefcc
temttoltcniamusolittrfalocaacrstvtfcttmasinq
loco, aers puertf t fpIlTanf vapotes: oico 3>vtri
<ff jppoSdop k manifefla c ad fenfum:Q> tf motu ge
netd cato::? pcipue eje mota veloaffimo mape coj
pot8:cotpu81 q eil ub cotpotc mobtt drcutar Ic

itemi motuo uiblectus e i r magia rcctpieno ipief


onTefTcomotu8eiu8:eo9> vrtua vnufcuur<^
moutis malo: i mediate fibipiuncto ^ in eo q i c
lungtC ( t e medli:cotpua ergo tmediat o:bic in vr
tute fu culd f ficen t i ionistq: catld intxceUcn.'
caclltotadurensbumidartidcoremana fcc t
q e(l fub fto co:po:e non tmediatum o:bi fed mc
diatumgninonbabsgntiuDcalotisimediatumi
bi fed pofl Dficit in eo vi nus enart Ideo fltud mvir
tute -r potemta fu no ell e^cdlaito-catldurntclid
tttcm n ejccellenter fed a t e non cjcficcat bumtdd
I5 factat Ipfum fluere tpra f apf um: ble d i aer qui
eit calidus T bumidtt8:qd aut plus rcmoutur a etilo
rs gnatluo q d i motus otbis rdinquit tffc frgido;
conuertensad fe bumid ? facensnaiart ipfum lup
fdpfump bocg> d i infpilTans {pfum:? boc d i frfgi/
dum f bumduj in vinute fu ntl q d i aqua. Ut
tmumautem qopfecte recedlt ado:be irenectu mo
tus eius quefcena d i : * in vrtute fu babet fngfduj
ta ell contngensbtee maetadeo O' totum bumt'
dum nale ejrptimat ab ei s: boc ell in vlnute fu fri
gtdum t fccum q vocantr ierra. Xicet at fita fi
elemento; na f m q> Dfponun( fub o:be moto trame
ouo elementa media ouerilicanf magna oluerrtuc
p t e n Diuerftatem motus -rquletla que fiunt ineis
^lotbue motus catldtat(81 bumoils r tempeltan'a
4buufmodl:fe):tIt{s8tternfDuomcdiademeiiu
multa Dueritate:aqtta autem pwpter clunctiontm
fuam cum trra cum altrala d i conucniC tf fpc va
poi i s T cueni inferus querens med ptopter fuim
grauitaiem.Ser autem qt Iculot d i contlngtt ambr
aquam t terr:? ignis qui d i leuflmiis ptingit m
aqua autem cum fit liquida b5 fubtle fe^abilc a grof
o;Tqe;readlgroirumnoncleut:fedreridctinitr
ra:q6e):<a(llfubtitecalo2(mfol{8arcdit. 2((r
autem infero tangeno aqu ? terr bnmldlot elfirif
?;caIidot c> fit eje na:qt vtrtutes e f funt callde 1 bu
mide:? fnpt a poientiam naiem acqulrit d l u j ? buml
dtatem e;: eo q mifce ? e;: fumo terre qupotenrii
llier (iccus d i ? e^ vapote aque qui potentiatittr (fl
bumidus verum fpactum acris quoa d i in fuptcmo
( i us v bi tangitigncmqui circundat inferiotemf
remcal de?bum denaeervapot( terre ?aque til
elluorum fccum non bumidum bumldtate accdcii'
tali:qt ft'ccitaa accidenialia pteuale In to tcheco!'
annejrum ?pi onctumi gnl . Sed infenotaerqui in"
date contingitterramdlbumidatusacctdcntallbu'
mido fup vututem bumots fuinalis e t multo vap'
reieire?aqtte.
^aB.vitj.qiuarenfant nubes Infublojiregi.'n
rlsrfedinmcdiatm.
3clmuaaiIte);lp(l8nomlnbuoQmterfp.ii'
d ciumaer8qoicldhio:fpaciuminftriuf
i ^ aerie q ell caldum ?bumidum ceniuctu?
terr ecolirerent9pm<ire.llu8 enimdl caldooi
fccuspzopterconictlonem fuam clgne quicnn'
flit ipm ficut olctum ell ptiua: fed iitfcro aer d i
dua?bBmidu8popterconlictionemfuamcu5tcr
ra?aquav(ipot3ilbu8:tld(o(nfuDlotfre0loneiie'
rioqu'
SOctjeoriim
(ne ibf vnnuo vinrit fauiti calido fuo (ug mtj 4
cft ilIfnT ntquiS vincf ab atrc:t fdco corDmien
vjpo:cm tlluc eleam.St t m c (tafdctn c : 9> bi
cft otftttae aia fHgtdicui' tl Injpifirt n pumere
in ic[U3m: v d pti ae vpo2:fcd bi ao* rcnims olf
grcgane ptefl V po!8:T pfumene v a po i Sr putrtta
n atrcm ficc tlluofum. t j?p baa caufaa nibilioo
trnubfb'bunidiercmantmioco filo priputjjp
illud a ort tllriit.r.fgno jprictatf o vmcuc aercm
dcftlittTldtonoptdrcibfalud coiincnsT fpf
fino vapo2(:f ideo prumtf:cfl at7( (n medio Doa re
gion.r.rupfoifs enuorc:f tnf(rio:f9 calfdc T bidr.
Xcrtfa atrio jona (iat rcgo.'que I; p equldiflantlam
acnpdC 7 ofca meda oi i as :i cft media p abneg*/
rionvtrmfffl.-'rpopitquo infcr{o:{g> fupo:f: t
c tila fn 4 oendt vfrtuo calojie cftuii eje vapotatSe
ittre t aqut:t cy reticrberauc radoa folis ad cot
poia potta ir foUdarque cft valdc frgida r exccllen
ta frigidftat(s:7 q vapot eleuaC v f ^ tlluc fop tcrr*
tailolcleoalone^ptnquai'nfcrotijotie euiappto
pnquatradfuo aducnens a fole 7 reuerberaC a tcrr
1 clcfirii ipmmTc nfrigfdaC vapo::qt locus file fri
g 'uo t(l p compatonem ad (nfertotcs loc.(b< en ;
cgrcgaf rap vapotfo "r (nrplfTaC: -r ptecpue qudo
((I iira mtcg attiflTmoa:qt ibiptcfocaf t fnfrigfdaC
ntsgfs q> aIibI:cu{uo cm ifra Dfccmus.Q.udo ergo
vapot cft (n ijla medfa rcgfone lc bifptfratue frgote
fieunadnmfuam-zpucninaquim:T(u; plui
trabd $ m tterum calidltao toct t folia r regenercf
ti nubee: vcriamen c cxfccndt ptuena non i lot*
aqua:q] pcrmO:ia eft cfpfo aUqtta para tcrreflrie c
ddcnialfcalote calidatt itlt (uolacad f a c l o u t mi
nctnaert.SedtleVapotquI jrpjmf frfgido tp
ptlmcntttnaquamcllaqua bumtda oefcendene ad
imam per pluufae <r funt ctlam (n dio aque partee c i
lidetgnfte que oefcendt cpluu(a:t tUe poft pluuf
libere cffectefrerum reafcendm um pania i fubt(/
llbus parttbue tetrcnla ignitte: reminent in alto c5
ele que ft illlc f ftt'e fimflibue.
^ap.ix.fDirgrefrioixdare ^euapoi at on c
ex acre:7 quitV in media regie aera nubes im funt.
ubltabit aut aliquie olcea: q> cum (n aere
d fintpartefgroiretfubtleattfubtileeftta
bilea futa groine:quare ty aere euapotat
tenSpofRttadbuceum bumi df t t ci euapotatiiB
t mitaer at fit bumidue: videlur.n.e^ boc euapoia
reetbere. Sdbucarctlbumidiifubtileell mari
meeuapotablevtonteoictellfubitliuaautemtt
ere bumtdum 5 <n aqua piccfpue cum quidam pbl
leopbCvtcrodotua boc eiternt fupponeniee ptin
dpiu omnu eTe vapott:lgne <|dem gromotemt-r ae
reubtfliotcm. amgltua funt quidam pBicentradl
cenicabiagueolctaft oemedi atrio rcglonealTe/
renKswojatrnaliBcaWduafittcalidDfitDigrega
tiuttnubiuq-nultaaeria regio frfgiditate foanube
nainmediofuipurio:fittelTcaciot:pettetQ'naro
raaerioveric:ftinmedaregfoneq.alibfcergo*i
tahduebumiduaterflonuUomebcftnubioinfpif
rifDarraufacrfdarrfipuenitacctarrnfpput-t
necfott(ojieffectUffvbeftcrentljrr:cOTfvidea
imefemCibicomierti nubes f r o t t f o s ^ in tanvT
aqoam in gIadcm:ITcU( In grandin i bi f ol i dar i St t
cft ef elTcntiale tile oppoita infunt c i dt , cITentiarr.f.
calfdi efTcntialc t tim cfTcntialc q elT non pt .
SI tStcS Saltea mlibto oe nlibuo qDellionib'alt
quia oicere vellt:aertm naturaliicr fngid tfcJCon/
tra boc eft qufc({d in fccdo oe gcnaaioc oetermo.'
l om cft qr cemela ft eadquo^ ptimc oicrctte ft
eed. S i ergo aer cfl frfgfd'T bum d' pnam- raqf i
militcr:'! aer i aqua crl vnS -z dem ctcmeniam q
abfardcTlooaftfticpietodfcio^diafarerpdcn
tcaoiccmuag'rap'tocnfum funtp:ime qualfiatce
males ficut fepius cft oictum.fl ait ouplej: ra^ oc
fum.f.qd eft accidcna cpoliti cotpoifa eje ma t fot/
ma:Tq5 eft cvariatfia malcri ad fotmaa oiucr/
fae in fp clcmenti:? pirn qutd non faci euapota/
tionem:'r tale eft fn ctbno acna. SUad at o s idu
d i alfam foim elcmcii n ma varat fo>m:p flud.n.
cfTfdC aqua fub fotma acria:? fdco l fub toco -r fnb
moni cua cfficff:? tale non pt cfTc n aere: fed pi i /
m t boci deo qt ignienon elcuai vapo:cm:red con
fumtt pmtncc aer eft bumid cuapotabfle: qt boc 2
cotpotate aui medi intcr co:^aIc i fptalczfed pot*
bumid b3 fple qo fubtflftia eft omni vapo:c:-r f
non vapoiaRf p boc ctta p3 q> falfu3 q ptctendiTi
Q> bumid aeria fit fubtlc:qt fubtilftao fu cft vli ra
fpm vapotte.iSrodorosaut cuf fufi ff)a pofftfo vt
dcbat 7 ptima ouifio materic c per rar t oenfum:
ideo videbat ^ aliqd (Se eral ante iftud: i volcbat it
lodefTc eenffua fgitetf fubnliua act t: n intctligens
uud cc q cft ante nirp t orni'um n ciTe coipiio U
gnat in fotma'.fedpoiiae cfTe matcriam folam: que
nec rara eft necDentii:fedpoientfaadvirr<8.>eoa
bilationfbuo al e t efctfe fenece exo>tie:Dico :g^ aer
P nam vbii^ cft catt'due:fed laincn ui fupiotf rcgione
eft l per acddcno calidiio magia y per nam: per ac
ddena ficca.3nfcroi t per nm:t per acddene c
lfdna:per nam -r per eccidenobumidue. S c d d o t
fllod qo fadt eum.cald per acddene infcit't mu/
tfplepqt rtuerberatio radios ad (o:pa polia t foU
dat t e r r e e]caIatiopercaIidi:tfirrexalat(oaque t
euapotato ignito^^Ioco^que ftiberme t vulcani
in trra concidteo f al u bm t meda reglo per ac
ddensfrgida:?pcrnamcaldatqtc acrnon une ,.
diaie cuncttte ft ptmo mobili non cft ipfe calidas
nattiralitcr caliditatc vftina: fed pctiia Dcbil:q fa/
die mQtatur fupocnicte frgido.TlubeeaiTt fiuc fni
e i tetra fine fint c j ; aqua fui frigf de per nam: t frfgi/
dum Ij rcirabatur in infcrioti>egfone;eo y eft ib ca
l oi acddentolia v i ofiiJen;c lamen fupcrioja pttit
vbi calo: acddentao non : t calidum nle ocbile c
necimpedirpoieft: nubes nali pioptietate redcunt
d frgueificut aqua bui'cna calcfacia poftta in aere
refrigcfctpcrfctg'fr/gfdinfrigdflt loci-r arctiit/
ftanacalidfffacitff m fo:iitcr frigIdvtfupjaoictS
ft beeeft cirqnare media regio femper c aou frgi/
da.iatpfeol(untq>namcdg vcriotcn> in tf
tremo:Dtco 7 boc vero cft vbi p cqudffttia mtdU
nm acdpC a calido non btipedicntc Jipiiciate c i u s :
fed boc n fit bic:qt ficutptobaf in Iibto oe aepufci
lisivapoiea non longue tribaa milarbuo vel paa<'
lomfnua a trra elcuanft-r fdec mcdi b c c p abncga
tionem ofdt 7 n per cqufdiftam vcl per partiripa
tienem.rfgidffa'iilludij accidntale fitacrit ft/
luiacrammedbfcaccept puenfi per fe rneq
lber pimus
ect . Sc nc c i atloauif ae frgldiute accfdentatf
7 noc lr.r poicntt'afrcfl m acrc:qt tila ntfs i '
xaitaliB ny tum taIo:l5 non njlio fit icri. Sf bia p5
foatiootum oubioy. qut oe trodoti T fenece oifpa/
tatbB8coIlfgttturredcamBoergoadpsopolin5.
Xap.jr.oe c catotis (nferion'rgfonc aeris.
3co crgo nc $ otbo eUmctun vnu;:q
d qu d n T emta quatuoj f(rlo:bu8
que ft fgnia aUduoteuio i ficcuB: ncc atr
tiUdB fbumfduainecaqua frgida -rbumi'darnecp
terrafrigfda t (icca:fcdp nm eftaludab t i o . S s fe
(U( o i pmus fupia cojpua ^plnqu t tmedat ca'
lldum vRfu:q: icut fiipsa oplmus oc mobile motu
fuo Indndt caloK in cojpoje q ift fib 4))c(mii5 oum
modo llud ftreccptfblle caIo2(a:boc.n.fm nim: *
^ dpue q eo2pu3 mot motu fuo pt gnire calosem
t epiftfon vel cal(dMtem:boc t fit ep ouabuo cau
fia puenictibua n eo q5 moucf: quaj vna ert motua
vcl odt as: ^ altera p:opfndtas ci ' q catefctt ab t o
1 vtrScp in motu oibia: co;po:c lil?! pjopinquo.
jbia t f m fe"fiTr partee ciuo oca nuUo modo ej:
motu aiiquo: vel atia oe ca calefiuntiitec vDtua ctT ict/
untunredcalefacitcojpuofuperqD mouenf motu
c{r(ulari:i: tamen non caufium ab eo'.ncQ a fuo mo/
tu ^pto'.cp ipcnSrecplunt^egrinaa v i l alcnao im
plfioneo eo ^ n fun in potciia ad fonna aliqua cu;;
int incojrupiblia -r ingtncrabilia taj f m efle y f m
elT cntiXoipua ai foliD pluo alga calefacitrqt ma/
i u s t vel oti o motua:? c piopnqu nob s : 7 ideo
plua general calojia:? magio'eyc itat caIo; nfug eo
q> moucf: q: Hclle queda alfecititcm babt cu fo
! 'Isb'i" taid (slefsciCidsUuCO q adunit
nobiamccuiuuaf a c l t e npl u s col osi o^ illudqd
aduenitancIliDalgo. Si cergocSmoucnCdl cr
oa co.'pa fuptoia ntc id q5 in tratitu fub ipfia mo
uce a caliditatc gnata ab ipfia.'oetnde fcpaC caldicao
i1!a ab eo in quo piimo gn t t f i t i'n eo qS fcm (ft
ab ilIo:oeinccp8 in mr.t fe per meda venir ad nos:
boct . n. q voiutmueoetcrminareccciio t l o c i s g e
neratonis pielT ioni que gninC n alto.
-Cap.jrf. T eH ofgrelT io oeclarano qualiter tfmo.'
tugnturcalo!.
S I afc nobia necclT arum bc ofgrelT Iones
t facer ;pter!telIge^(lamfaclIl02pbico;^
ad tnqurend quid fit c caloiio ta n fu^o
ribuB ptibuo aeria t ignlG:^ etfi n feriwibue :q: 6
bocplerg ouerfa t pjafcripfcrSt. CLueramua er'
govtrum b e c fit veru5 q5 naturale elTc oixmuo.f.
cf motu fit calo: in eo qt> tangit id q mouct cum fit
fufceptlblecalo2o.'vdcf.n>(ire mrabtlcl} naturale
qt nos vtdemus ^ falfdd femper per fegnturcx
oliq q> vnfuocatio cll tn fotma gnantio t gnat. t o s
t boc non polT umuo ocere oe motu 7 calote q> fiTt
iufdfoimc:cStfempere): mota fit calot 7 oicat
bo c pBo ec g fe manifcft. S d b u c tnoo vdcmuf
<po5perfcgnan9allud:fi;mtpfeniineirc:ante^
pm generct:aliud motuf i-r oe ncro imgfectiflimo
ri q: ncflnfi o f e ? o s motuo ni;:ius poteie
1 acta mipfectuo niilie:^ videf a> motua n gcnerct
calote. 2fdbuc at noa videm'q' n ote momo ge
nerai calot:fcd localia folm fimplictcr mot'ge
ncrat caIott;f5 ncqj motua localia fcttie videEgcne'
rarc calot.'qt vidcmua noa 3 aqua flua foititcr fri
gtdio: |> aqua nono in loco vno immota: videmus
t noe a> in gnatonc grauie c ; leuf tato res f ot i f oe
fcetidt qui to plusacciptoefo!magrana:fcdqu3to
ptao b5 oc fo:mi t n grauis tato i fngido::g qn m
t o fngdio! i tanto vel oaua oefccdt :lcd f e;; motu
tft cato: quito velociuaocfcdt tato caldio:ctfiaC
a ptimo quito pluf accpit ni frgid t i t o colidto:
(Hicifqabfurdu. Si at noec enl i muobi sra
tiontbue ert cnra fcnfum'.q: nos vidtmua in ot cot/
f
>o>c exctari calo: c;c motu fue fit nals fiuc fit vo/
untariuefiucvioltus.'q.n.^ ( e c i e t l rarefactoms
t feeationioetium eflca cato!0:redq cotpus moi
ueffu^3liudco:puo:velialudco:pu3 oDrabitt
(cEat (Jtee e i us i i olllrabunE t (tmi ab pfo panto
eiuo t f polTunt fufdpe fepatione$:g cotpus fuo mo
tu excitar caIo: n alto 7 in feipfo f calots c fufccp'
tbter^ptcrbanc.n.cimcmfcatgnifltcfricta pci
pue oitrio:T cfricata calcfcant t fumat: plubu5 m
baHIiab aau jfitaScfricat ad aer liqotfcH:710
fatuo mcliosi iudico vdef mibioccndi g" mot'ou
plidter c inductiuus calotia-Uno ddem modo oicto
q: coi nci do rarificat oidrabit oteo mobilo t eiua
n quo vel fup q moiuo:7 fie alterido mam educit
calote:^ potctia fuit in pfa fcut oto foima-potcnn
cfl n na. 3 l o ai modo fpiliter motuo volttariuo
^BcelT uuovocaf anmflIiffmotu8:pbocexatai
calote <]: ad mcbta motuootrgti fpts r fangutn:vt
llud qo ell loco fanguno 7 cu bi s vent cato: nlio
t multplcaEitlic:q2fpa calidift 1 fanguie (Bm cfl
caIo:is.1lci^ osjjpter boc 3" momo 7 caloi fmt tiuf
dem fotme qt tfta d i gnaiio p acddcno 7 non per fe:
reducf tamen ad gnaionem o fe 7 e g te matcric: t
tc generatur calo: ey marera eforesata QU onrj'
bit momoteog' ptendit vn pt t j mot i T ey aliatt c
fricado ad coipuo per q velfup q mouef. Se d
tadeffidenofmfojma 7 ^ fenpotrtdudbecgc'
ntrato ctJ fit per acddo 7 tt per fe. 3 d boc ouic
qSDlo'fj motuo ertirtfermBfecluevt'dcfec 01'
cendS 3> n genera t calotcm c): boc q eft momo: I5
b acddene o acddit ei fcut am eictu ell.f.q> oilra
bit^tee mobilo 7 bene pfitemur g non omnto moi'
fie ^enerat cato:e;:qt n omnio moius cfl fimplidicr
7 im mome:fed folue motuo localio.^ng enim moi'
fantperfimilitudinemipfusnecfunttimotuo:f<:i|
etimutationed quedamque mutanr neo alfqufdt
fubecto. Ctuodaiit aqua nano caldo: el $ cflircna
caufac(l:qioiutuefuper v n a mt eandemrem ftJii'
tem figtur radfuo folto 7 calefadt pfam: h aqua niTt
ccurrente non poten figt; ideo non poteft eam tm
tumcalefacercig'airtcurrenonon calefcitep weiui:
2rift.innutcmnltfcra;q:opojtet aggrcgflrt ouo
adhocq" motuo gcnerct calotcmtquo?. vnumcft ve
loctao motuo oiftrabeno id q mouctur t fupcr fl'
moueturplueyfmnaturam oinracttbileiti rfi"
q fit motuo magnl cotpotettalo at velodtaa non
cfl n aq:q: c aqua fluat ad tcrminff alienujnbabj
velodtat nifi <p incli'natioBt ad fllum:* o non fe
paraniur 7 eftrabuntur partee eiua vltra $ Pm ""?
ram funt feparabllce;? ideoad calcfaciendum non p
paranturpermeium.luodautfmobgdiuroccne
ratione graufo ef leul fepbftica ertiq: non fm dcni:
(dem generar in eo frigidum 7 tam a generante pif
fcbabct frigdum.tagcn<rtpercddene M""
calid-.i bocnon cnincuenlene:7dco q: cadcmM
b alto caleft ex motu retundanf ejrteruo :7 fi ni"
aque aliqfccntia nucniunf ytertue: flcutappard i"
grandn cadente, , -
rap')! ?'
X)cthco:omm
jp(ruIumDaoderimo5 t t ft oi grt l Ti o otclarna
Vtnim lumen fit caufa wl o: o n (nfcroii pane acro.
jDbuc at noo ot'gicflioncs faotntceiqutre
a mus v i m c r l um nevc l c ymo t u fupcrio:S
cato: circaloc babttatonfs g(n(ra(:quali
Kr tnl l l i l l fint " ' ^e vd figidc utjibzo ctl 7 mSdi
cfci Dcbct.Sunt eni qud qui negant ej: lumfne in m
UrioiAuscsiloic gcncrarbio vrcntco rationibuain
alTmionc fue opinlon8:ofctl cnt q> id q o p fe actfu
cD fnnaturaDcbet babcregenero elTentaTe.'calo:t
pa fe aoiuuo eft fn natura l o i a . S i ergo ipm turn ge
ticrai op5 y enititialitcr gencrct iprn.-i fe calo: 7 tu
mtn ctl tlufd entte q efl f.ilfum S mp l mo fi tumi
c caufa caIo:a:g oppofit cato:te cre caufa oppofm
lijminio.f.frgo:i0 fed tumi no b j oppofim g a ocftru
dionc plt0 et t lumen no fut c calo:i8. S d b u c ad
i g> fi turn general calo::aut g p fe'.atii p accida
general i^m:E fe n5;q: opo:tcrct <f efufdeTente et
cao:i t vmuoc c (pfo. S i at general p ac ddc s $
aliqpt ngenerare $nbponf c fi reaer in
feno: fit cattdtio fp-Sf dbuc ant addc q> lumc n efl
qliaotq: fi et qlitaa tcelTet patTto vel gafTibilfe qua
litao T tune baberet aliud ?irart:7 fi no i'n genere t
wfp:flcuicoto:;quinbjptrarij (n genere l i n f p
t bj ?trari5:q: albedo pria ngjcdin:fed oppofito
t5p^05^ pre lunt c i e r c g frgld t calid fint pria:
fi alot caufaC ab v no frlguo caufabfC a prio:f; lumen
n5b5 pri qo caufet frfguo nec ipm ert c caloii.
fiec pt oict q eje reuerberalione radio;i lueluniCa
vt Dfcunt calo: genercE c.f.rencetC ad cotpa folida
1 poliu Q : ti ipm P fe n t i l c i calotio tune nec multi
plicat general pj - l l o fantafijo qui di oeducii oeue
ncnint ad bo c qi Dlccrl lumen n effc c i m c at oi i ot t
vidcf aucrroolc n illo errte fup.i.pstme pbie: vbl
mducii Q> bo c vldcf oiccrc ando.f.g' motuo otbio ge
ncrat calote n cotpt medfato (tb:7illud n al i o : * fie
ociccpa v f 9 ad noe. fol atti ideo plue pteRat ealoiia
q malor T fplTo: alqo neltio planetio t Weo,fot
tiuacmouet cotpus q cH f ubeo : t ad tant^cedtc
aucrrola q oicft totS e:b effe fpinioti in pte vbi fol
cft:7 l fotito n iferioiib' facer mot 7 pluo indu
ccre c al ot i o. Sed fi v e j t q olcit tac celTattota pbia
apollon 1 alcbfndio oe fpeculio pburtb'':q: pftat
ff fpecul illud n mouef nec fol fup fpeciil plua mo
uef $f up aliud co:pue; filuminia reflexto nullo m
calotio cm pluo incdif Ignia ad fpecul $ ad p ;
cotpus (6 abfurdt 7 ptra fenf. 2 dbuc Pm bo c no
oebet caloi augmtari c;: bo c q oamcirali fol rcfpi
cit inferioja oblique fj poiiuo e^ vicintatc vel lgin
qutate ipfiuo;cS g in bceme Pm jbation geemetri/
c a j pmquio: fit noble fol q" in e(late:b)'ems 05 elTe
t nagjocal i da^enaB. 2rdbucfi exmot ut m calefacit
^ f o f f ly'fl'nc5mcdla acris regio vi ci moj f i t mo
ttlfolo 9" inferioj:mcdia o ebj cITe calldio: q> nfima
qDeitcv. abrurdii. adbucin vmbt a- l lumicequaltt
tm bo c equalio o c bj cTc calo: q motuo folio vtrtm
qualiter e pinquuo.adbuc finotuo folio fit c ca/
lo:i8:_effcctuanu9.fecj:tend(tvIiracaufalitatce
t a l o : no oebet ene m bl e qucfolmotu fuoncirciin
ducit vel tangit:fed nfcrlota n crciiducit ve l tangir
inferiota.calefaccre no wt^iptcr i g, ebee bi e fimf
l i aabfurdareput amuei l l apofi i onfl ueoi ci t ct l u/
mine calote no gcnerart oicentce c auicna. S po l l e
nio magno pbilofopbo 17 c iob filio alcbrndi q lu
men calotia egcncMtfuS. S o l t plus alga Hellfo ca
(eracitpp (jnatttto: cao qrvna q : c o ep: i ma qua
lilao inferi: reducC in fu p:iin cam in fuperotib'
que n altcraiur fj imobilio c: f j qualitat illreda
ciiur cald 7 fcci in folc 7 m mane (icut alibi oict
en:q: in fole' cS icperamcnto in marte aiTt tempate.
vnde fot oe natura fu calcfjcit 1; n fit calduo p en
l am. Secunda c e qu oat rabi mo)'rea:q' fol o na
tura fu calfdue eil 7 liccuo 7 h} moucre fpcr ignfs:
7 ideo m emiUtefui lumino cato: cti ocfcedit fgnfs
ad mips q: ficut o i ^i m' fup:a:elemcnta alm moium
t mototbabcnt in fe ?fidcratj:7 ali Pm q p g i e g i
tur ad loen mijrtionio.Xertia caufa eft q: maio; efl x
fpflTiotia fubliantie> aliud co:puo fimplcy:7oico
fptiru5nfpilTtudnevniuocacuetementoinrpiira
tione fed poiiua equiuoca:q: fpitntudo ue (ubllantc
ncaufaC ab aliquaqualrate elementali:fedpotiuo a
mobiliiateptnutail8ruefubf)a'iie.Q .uartaai7tf(qut
tur caufa ex itta q* lumen babet magia cl a^ 7 purum
t intenfum q> alquod aliud cotpuo 7 boc odit fu
nomen:q: oicitur fol quafi.foluo luceno:? ej: illo ipe
effeatuuo plurimicalotie:p:eapucn lUo co:potib*
^ueprcflejcon lumen multiplicant:q: illaelTiciunC
q> pliirm foli piuncia ad vnii puncl a quo accdE
{gnio.Std rationej $ ptim qua ponii aducrfariuo oi
co:q> eti frguo ad vn p:m caura3 reducitur i o: bc
q:reduciiur adfatum>:7nopo:tet q-fatumueper
ciTnti fit fn'gidue (cui n opo:iui q- fol et calduo
TrvtrTq) en caufa caIo:ia vel f ri got i e ficutmoueno
p:im 7 faciene n fact 7 bo c I; fit faciene p fe 7 m o
ucno n t efl elTenttale elTect q: p fe faciene fiue per
femoueitoofcf oupIfciter.Jt>iat eni mp emo uens
flue p e faciene b o c q ellptmum facicno:q: no per
aliud fact:7 bo c mo do ptimuo mot ot mouc ptim*
oico in omni inoiu oicliiir etiam per fe moueno 7 p^r
fe faciene B q p p:op:iam cflcntl facii qu oat facto
t b o c e f t m o u e n o 7 f a d e n o motHm7factiT. ^'tbuf*
oninaioniorcddidimuoraiionin p:mo oc genera
t i o n e coj:uptione.*f>:imogiflo!? mo d o p f o l e r t ^
fe faciene calo::7 faturnuo p fe faciene frigue fie o
al i j o . Si c ut autem ipfe mo t o : 7f ac t o : el faciene pte
i c rboc quod babcat contrarium vbi fit facto: contra
r| ita fo:ma p:mi mototio fiue factoto el fo:ma n
babcnocontrariiim:7beccn fo:malumin{a quafol
facit calotem cum non babeat conn'arium:quia efl fot
ma qua fol totam naturam mouct ad elTc 7 ad genera
f i 7 ipfum efl potiuo imenfo folio g> fotmc que inten
<io afole abrtractaper feipfamcum vi folio genera'
turin tranfperentibuo7 ni fuperficicbuo co:po:um
ttontranfpcrentium:7cfl p: imum7 pt ox mummo/
ucn8CO:po:a ad cfTe 7 gcncrationcm vti'amoictum
t l l . t per bo c patet folurio ad omnia o bi ec i a. St cn
lumen xfguumaliquando facit frguo 7 bumot em
b o c non eilnquantum c f l f o r . S c d Fo i i u o cum alie
flclcilluminemurafolelumen eo incotpo:aiU3t:
jjituradaliam naturam:vnde infaturnogcncratfr'
U8:7 alibi bumo:cin fcut alibi oi xi muo. S i autem
qucriiur quid fit:Dco q> ell nicnrio lumnofi vel natu
ralis potentiacus quantum luminarc mouctomne
quod ell in fpcra actiuotum 7 palTiuotum. be l umi '
ne tamen m libto oe anima magio Dicemuo.lDce aut
oe caufis imptcITionum (fficicniibus 7 materialtbus
l eci ooi ct afuff ci ant .
^Tractatuo fccundus s e galaxia.
Xapitulptiinque fittractatus imentto
l b e r "(bfmma
d m {a m ot or i nm usoe i m pse l Ti oni '
b ue ut t ogcncr j t f a qucda m co^gc/
< ncrannir in alnffimo cy cotpottb us cel e
Ribuavcl {^f i ' ni l i b usa i ts.Q.ucdi a l
gcncrtur fn m e dio (ptdo tero tx va-'
pote b um tiio 7 (icco non b a b cntb fmSftudin fupcr
to!U5Co:pop:oe b iscr gotm pKf l ionib usque i n p n
m o m odo gcncrantur oiccm us in rtfiduo Alias piim i
tb2. Oc l i f e tin b i s lbsfsquccninc sciccps.
nm pKl tiom i afff p:imo m odoge ncr a w^ i^ucdi liint
qua p tf f ic s cauf r materia l e r tio cl l . Ou c d afft
l ut cuus materia ell terrellns Ifcet fimlitudm in f o:
m a l um i ne babet cum ceIeflibuB'.if t>e b i s qued/Q
fmitiiudinem cntefim vt e ome ie si^ucda m minus
ejrpjelTamfcutal i gne e oe pi uni s a ut e l t giil a pa :-!
6 remdia 3 oicit com e te s ftell8.3n tercio i i l oco fi
(gne6CP(]/cuIiireo:ftcutlcieeDrctdtee7afc(dc(er
Xapmilum f e a ind oe galaxia f m opnfone5 e o ^
qu oijr e nintga l a pa m e f l e pb ur tione m f ol is.
Udpta m use r gonuncconl de r a tione j face
i re oc galap'a que cfl dem q v a lctea Tiue
alba que arabice oicitur malaracerq q nter
ptetatur ald>a q nouetur. C<cendum t pil m o e l l
oe ga l a xia tqsipia e l l e ;:pa nib *o:b {8 e l f e ctiucr m a
cmal iicr ftcut tnfra ptebit.'f)oft b e c a t of i dcnt i o/
nem ftcmao oe alija Tuperiotibus impie monibus
olcemus oe e f s e^qufie per oemonllration Rcut e l l
confuctudo nol l r a :7om ni6 pBt magnit pBta- f ucr i
at qu di quf ot^erunt 9> fo( aliqn moucbatur in l oco
\o:t fuo lumine t calse cbumt otb e m in l oco il te
cbuilum enim ptccipue fi tcrrellre Itt lbum efficiur
l'fcui apparet i calce:? ide o Tol flia cobultlone ptcint
in otb e DOC ve f l igi q vocaC gaIa;:ia>2Dco a ute ; f
lite Termo elt erroneus:qt fi i'ta elTei vt ocun t tc umi
l i s caufa imcm relinqueret e f f e ctum .Sol afft mouc
turper 5odia cum f m o:dfnem Umo&fah linea que
Dcmir ecUpiica que e l l mediu5 ot b i s r ignop | per t o
t um oi b f i ono^ Dcberetappareretale vtnigium e ;:
pb uil e f ol l s qo n v dcm us:qi galajria n apparet
r m otdinem f gno^ fn 5odiaco:fed potius Interfccac
w b fgno; in ouob us fignfs gemino j& ir fagittarlf:
cgredtur ve r f us v t t e pol . j t db uc ac (fcut p:oba
tum e l l in ce l o i mundo:0ib8 in nulla fui parte ttci/

iii imptcITtonee gegrnae oue aliquld varrent fn elTe


uo:pbunto aSt t al bedo relicta tf ipfa ^mptelTioee
gtlna q n puenit nid co:pi pafTtbili t a l ta b tti:| ga l i
^ n c cbufUo relicta q : fole e .n.oib ts ^ B <)> t icot
r upttb il isf inalfabilis femotus a na qttuot tXoy, t ab
agrculturii i'ferio^'vcgetabliu a gatura a ia l iS:
i o ipie f l io cotpotf spa m b itie t e o f icWnpt.f uitt
Vt puto b opin o p)rctago:e:qul oiyit effe trra flella5
n mouer:-)! t e l S liare t b u r i fl f ol e .
Capitul umiertiumoe o pi ni o ne c o s qui olxcrunt
s a l a p s eree^rion lumins f ol is m 4burda5 ftellis.
I t i aut qui Imltabantur ana;;ag02a5 t o e m o
i erit xAixxM 3> gal axia2 lumc mutuatdiafole
jb uf d (Icltie 7 K m oicfE lumen l a ^ f ie l /
l a , -^onunt ent illi 9> r a dius rolle nincidft o b us
lleTRfcd potiuo^ptcrtcrreinterpofitionem reirabi
aquiburd: ide o cum ocdd iinocca f ur e tr a b iiur a
f l e l l isque fumn ojente-rfeoci'ncepa fempretrabi
tur a b b isque f ib topponunf t n pfequftur e a sf e d
incidit quibufdflcllta n 8 fole tm offtantfbus t vb i
na'dt in circuitu lum offditur fcut qui do radius
f oI s vcnit per fcneflri t ncdft.in tetra lunt a rado
f ol ia DfTiindf in drorfnt ltua tetre cui fncdlt radius
il a q e india r luminofa ira eti crca Helias quibns m
dd. t r a dia s f ol is incrcuttu celi oilTundC lumen radio
m m t illumiiiat pte a ojb i s in drcutu l a ^ fldU;^ -r
il l ud lumen voca f galaxia q ft e j: lumine app:opin
quante il l ts Rclls.'bec acpoliro videtur poner 9>
ierra ft maiot fole f m vul gi opm{on:q: alitcr radicc
nb a b e r e t:tunce m vm b 2a te r r e e n tcndcsi na l tt
fmpedret qua f dil l e l l a a fibioppofttas apfecutione
r a a iif ota r is'r qua f dn pe dir e ciD coa Di tcp9>
l l a d f ia r e npttqt ga l a r ia clTet lumen oifrufimfn
l oc o vb oe te r mina n( r a di] f ol is a dqua a f te l l a a pn
oib ismf nusDf f l ite e q> f itoim d us osbfsttunccre
ccdii fol oe l oco ad l ocr e ce dice ti lumen oitfuruja
l oco ad l od ie r go galaxia non ftarettfedmutar((se
l oco ad toc:-r b o c n vide m us cd pfa liit fettm fupcr
fagttari t eirca p t ge m inott x iierfecet sodiaoira.
S d b u c at fgnatio fu oe falfitate f m on s fttf :id q
p:ob a f n f a a aUronomfc'a oe mfura qua ttats folia
1 terre:qt ^b a l < 9> fot m a oi tetraitc t alie fltllt
e n i pter luna f mercur m a l ote s funt $ trra. S e d
ctafitQ> luminarc mauaoppom'f coipoti mfno:f
opa co radj luminaria tterfecat fe poH vm b t opa nt
fiutmlnac totqutc4d e pofl v m b i i q: mfn' opcuj
qui t tuminofas t di t fn atut5.ComptU3 cfl at p n
( ione s geomtricas q> vm b ta ierre n pottigftur mPi
vf<p ad fperam mercurj fta v flella mercurij ejrtra
vm b i a tcirc i radius folia pfequif o e s flellao q fun
(fpera mercurj fuptam ^ retrabiC a quibufd ncc
(n l oco vb fnddit olTundi lumen q fit galajda.
jCaptulum Quartum oe e f cto f o qui s y i r j s S
U):ti lTe r e f l e pim lumen ab aere ad (peram flellttj.
t l cr unt at alij qui Djcerit ^ galayra'ell lu
f men 0 0 r e ddi otb i flellato rcejci i ipm nb
aere b um ido qui e l l fub ipto:? buua (fim1c
poniTi n fpecutoiqt (c nos videmusg> facesillumii
l a (ptmCfpeculo opoof ito-.t p e b o c $ fpecul Kr
fu^ pol itu teflectC i fac afpictis T ta lum fidlt
m otG fptfmiCacrbuido ({ fub i^o:qt cotp'bidii
r e f l e cte r e b ; f otm a s fibiptefras: acr ille redit lu
men Relia;; otbiflellato.'fic appare cradiuaicfdit
C v a s < aqua:tc ent llai t reflectif vf. oppof ito i pict^
t cand Bfot e ci m Relie q ocff com e te s.O co at
3 iRe f m o Ro^ e r r ot:m nos vl de m ' tf o lum re
percuiru5 fue a fpeculo vT a fupftce cotpfo bdi fup
q fcidic radi* cotpf sl itinon fp rcpcutifad oppoim
nt coib f sl inof t a 4 incidit radt* fie apparet (radio
(cdaervasaq.RepcunY.n.adopporitradffol!ir(
TtrepcuiTSmouef l o c o a dl ociie j:oiipl cic . S i
encojp'reflertopmmoueaEtclumrepculTimo
uei'certomotu f jm otf upf c e i fpecul ve l a qquc
r e bcuiitl um.S atf upf icl e acoip8r e f l e ctt ( ir a5
cfdt refefcat:tilc adbucrepcufrus moucf ad moi
linofi cot^ia a q cidic radua e o 3> fp vf oppofito
( i^ g figalajrfa tale lum tr a d m oia cr ie reflect
l i s 05 mouer -r t a d m ot Re l l a ^ ^bue (cdi lumen
pi i ovt f i Ib e j; oppofito ipo;trenejfonffabaere:T&
n v de m ' a t galaxia v i de m ' t vno l oco (^ t fi a c
tente l o d e afptcfam' e fine vi de a m ' t t noae^fiue t
oic:qi ?r tngitnooe vide r t.f .im a n n vef pe qt p
n9> recedi oe l oco fuo.
a pitul u5 qulntum oe galajrfa f m vertatem.
36ptemilT8autemoeclaratujeft;9'gaIayiJ
e non 11 oe motu l l cl l r um mobilium que pw
netcoicumurrqueibicbulTcmnt otbem vel
nquibuo
Drtf?eo:o}um
(nauibu offittditfoltomat fuuinvfai rflrajriboc
tb alga Hllfsr-r ocdratum eft (am y non tf [ame
rflctumficut olrft vllma opnfo.iDicamuB nunc
quid (l glay f m vtriHtem. ntbtl alod nutem d i
gaUpi nifi multe ndl e parue quifl contfgue n flto l o
coo:bo inqubasDlTmitiir lumen f o I i e t Ti dt o v de
tur circulus otbcrccns qfsa fumua ignie astem qui i
iiipi oib 7 c e natura luridt non Iucei:-r ideo efl pfpi
niud t n fnflammaiue boc (II V HIUUO -.T ideo caj (ii
riruo prfpcuua non impedir'vifus noftroo a confe/
cuiione lumt'ns iUius:quti clare venii per (ne ficut
tnjm mmutatio facta ab algo llcllio. S u n t eti nter
(39 quedam magnc ilctte intermite que cinincte v i /
dfliturvnde tumlumen itlorumftdlajt (timlumne
indeDilTuro ptocedtejc i l l otocoo:b a nflammato
t (gnlto fine obllaculo videiur lumen obl ong. O i ci
lurautem ozbfs inflammattts t igniua non cITemiali
tfr fcd b effectu quiinflammat t ignt:itle ett Relie
ij;crun(notb:iia(}'quedam tanauntalias iMcii
puntfplendoiemafole i infuperlumertearumnre
oifrundiur r ab vna ad altcram oifTurum (tinuatun
T b eft eaufa y galaxia vidcf loco * n o o:b8 octa
ui non recedens ab co:pKcipue quia n eifdem tmagi/
nibuo fcmper vldetunvent enim a partbus gemi no/
rum t regirat perpindpum fajiiitarq n gemino* v n
de lcet mutct rpacium ficut T ceicre flctlc f;x non t t
mcn mutat imagfneo radtaciorc autem galap'e (mfle
(URC S eomaiie in b o c q u i a cnm generantur in fus
Icd lumen ionte fepat tofuaricat lumen e a ^ ficut ft
oeluminegalatletquia ficut lumen galaye oilTufum
l ~ . a t. . . L. _Li r. . - > O 'lt. n>> MO-li^Inmnt
H i l l kl I V I I I I V V V V t t MI l 11* 11 l ^ " . , - . . . - . - . . . . . .
ignio i vapo:e gnito ouarfcatur t oblongum tfit
1E feperai lumen folio abfcondldo a vifibue noltris
foit abcondt gala^tam.
'C apiulum fejctum t t oigseltio oedarane tlTe g t
lijriermfiguram T locum t caufaoeiuo.
-C tende autem bicg ficut o dt ptolemeuB
a inalmagdUltb20.vfj.c.!|.circutu8 quloiciC
galayf eft ouplex ctroiluo r t vnuo quafi
(ntcr altum:i: lile qui tft nter continuuo vdetur t nd/
pleno a pcdbus geminte -r regrano n gemnoe per
pindpium fagttar(: altcreH fupta llum n v bi i p
conunaua elt ei:fed in aliqubue p a ml u s cunctu
dt t in aliquibuo offunctueab e o : t i t e ^ lle e^er ot
(trculuonon vdetur omnlnocomfnuus a punctoali
quo in punctum dem:ftd in muWe l o d o vdetur ^ua
fi interfectua.St ft queritur que fiteius eaufa efTcis
Tquematerialiaficut fuBm.oicendumqj eaufacuo
tffdeno In parte funt ( Idl multe parue que funt i i l l o
l oco o: b o: i babent infertae magnao qiiafdamoilin
cu 1 ule offfundt lumen fuum fupcr ipadum in tila
?' o bf o ' r alia paro caufc elfidente d l : d l radiuo
rollo inridena fldlio lllo quafl contiguo eaufa autem
materialis que eB fuBm elt pare illa o:bie que fpi mo:
t alia parte oba t Ideo rctlneno reptefentano l u
men folio'rlUlla!^:<rtctmlnan8 fumpertundem
modum quo ndleretlnent lumen t reptcfentant t v t
rumKrmiant.etbulu9fgnumtq6?pertU5 ell pt o
batcne aO ronomlca c rcul uo gJla^iemouetur i i o
f t ( l l a?. f i ) caruj becaut l ne nt nn Bgt aduvno
u i u e autem t motuondlajt f l xawopoj t n p f i i 6
natura f hUat t i f be e l l f e me nr t apt e l ome l t au c ne
modrni p a f ventalle pfideratee qui ecunt galajrii
tCc eoncorfum D U O ^ lumm.f.ftdla^ panto fpilTa
rum Defupcrucnicnie ignto in fpcra fu tucents tfiH
rtttte lumen furfum:? concurfum ouo^Iuminm in
medio velinfupjcmo cfTcgalapam vtenteeratione
nttllanifqzSnno.vdeturoicerc q> i gni oqui dl fub
l mi o: en inflammaraa luciduo:^ o:b{s d i nflamma
t us l udduo: t t d( o oicunt concurr(re iHae ouas Aam
mae ad conftitucndum gila;:iam:boc autem clTe non
poteil quia etiam fi oiceretur gno in fu fpera baberc
lucem conllat 3> illa multo mino: ell q> lu;: UcUarum
mnimaatlu)cobuiansmagnelud obfufcal'Tibfu/
mturncutapparct n candela obuantetumin folia
ergofecumnon concurrtad conitnicnd lumen ali
quodma uo. ^dbucai i tfi cutDc t. SIep. pl uri m c^
pISI Igno in fu fpcra non lucet: vnde al gasd in pbiu
ca fu vbi loquif oe impieinonibuo in alto ponco ver
ba. Stutccne fe oclt:ignienon d t nli vna ramea gni
tamecbabet lumen ncutncc a e r f e d d t fubtflioteo.
S i e n l mb a b e r e t lumen piobbcret v der i l dl ae In
norte T facaet lumen fuper terram icut gneo accfl:
q 5 etiam vdetur e^ bo c ff omne luceno tegtt co>poi'
raque funt poli fe:luefttlucene calefccno cclcftcflc
n d l a fue Iit ignts fieut flamma Igno autem In fu fpe
r t non tegtt nobo cddl i a cotgoia ( rgo n lucet. IS
bucau emqt ficutDdt Su ccnanon lucetalludnfi
rplTum vnae acr ptopter fulraritatem licet in fe bat
lumen non tamen lucet ita q> lUuminct t tcnninet v f
ficutfadt luceno'ergo multo minuo lucet -r vlfum ter
minatignte infualperaqui multo ell r a n o i . S d b v c
wttem noe rationc oeptebcndmuo lumeti cITe m acre
ful rurrat.'ficut ft cum fol oecdir nuper ad qttantita
temvnuelignlanobo.'tunc (nl mradi i fol i o adbuc
funt in noflro emifp(do ptr qunt^ ngna:Tiam^n n
Td(mue:nec i cneWnofl rc ltuniinanf (oq> acrel l
lanium va l ude t non contineno ipfam t reflcctcne:
cum ergo ft multo rarlot igno nibil contnebtt l u d e :
ne c r dl e r t e t Sdbuc autem oibeo non inlocio l i di a ? ,
magto funt oc natura l ude ^ igno 7 non comlnctlu
cem;ergonecignl6. 2dbuclnnfero:buo n o e v i d e
imio ignem non luccrc nfl n materia alicna.f.ln car/
bene v d n filma que fumuo p:iuo ardene eo g> Illa
materia fpinii d i * colligtDfapbani parteo multao:
qufa luccne nibil aliud d i v i ocit. 2(uc<na nifptcs
tranfparemee fpflefibl c o bc r e nt e e i continu ficut
apparet n crilallo:vnde et a; in illa parte flmequt
tangit lcin candde eo 3> calldlot d i t rariot non At
uentur lup t t iranfpar(8:ilta vero paro flmc que
alirnorcmouef tfpilTatur frgido aere drcdante
t b i d l l u ^ t illa tegit cotpota que funtpofl e t nc i l

iula tranfparcno:e): oibue oilt bia pllat y cu fgnlo li


a fpera rarHmue ft t tantc rariatto q/ n pt clTe
maloi In materia demtal fpttr qo o df ignie fubt*
liflimicotpoiirpab a r i l l o q> ignloln fu fpera n
luccRifgnbuiue adfenfum maronomia acceptS
<ll:f enim luccret tc oirpargere vmbz tcrrc t pe/
diret ai non vcnirct ad otbc lune c crj o nulla ft c i
(d)rpliolunc:niflq>lunair3litg vmbi ai erre^f undi
uo v d altine ptigcret g luna nug polTj cdvpfari q 6
falfumcll:ergo gneifua fganon l u c e u t f d c o c i c l t
a i c y a n . acddtignilueerc egjedti cjrtrapjepiiit
iocumfict etiam acddit aque congdari O . u o d a u
tcm Sri l l o. o ri t non cogit quia In eodem fimlc quid
o d t o e o t b e q u l tamen non gnturnec infUmmatur
nfl aci i uei qul ael l Igntue t inflammane. U n d e
l b e r "fbrmaa
r;
tujDct Dtignt quodtl l l uci dua indammatuaotbtt
intcl l gig'coc natura IiicdiTnflammii tcct f m
aci nonl uccjcqui s omncquodcntranrpjrcnscDe
wtura iBcdirqu fconringat cxc t nrpilTiiripar
i c a da o t unc l uc e t pl uo t mi nus Fm quodcft tnagis
oc nalur tranfecnto tnnua i fdcoparteo igne c
fiantes luccnt v ( in o r b o n e t carbculo t partes a e /
ria t aaue conltantea taccnt minua rfcut {t\ cnllallo t
<be r i ' l l o. j : e f r t e pat e t q' ve r ae i l fcntent polta
fupta oe gata;:{i:t filfa ell opimo que portea indocta
(ft. Sunt a ut c m adbuequdam qu olcuntgalapam
non tlTe fn osbe ntllarum fiyarus nec <n Kquo o;M5
ftatt {nfubkcto.'vileo alTerentea ratfunculaa: otcnnt
cnt q eospns omnlno i vninerfalitcr actum non eft in
sUqiM portepalTibc 0]biaautemnonefl bu ua e o : /
IU8 vnde non eflcotpua pafTibile. CLuod tute5 a nut
. 0 eft pafTibilea nullo ctl aUcuf f u me vcl fmpteflTo/
Illa iurcepiibflc ergo nonrecptt lumcab atfquo quod
eltgiiIa;cia.Sd<demarguuncc):bac q'eft inalterabi
lecotpua ergo non aitcraturtumine quod eft galaxia:
vnde eciam oetcrmnatum c(l fup:a cp non retpt'ctt t n
ptelonesperegrnas.fjebiaTftmilibua oi ctq' l i i
meniAudcfKnfgncvtinfubccto o i m cniatr babee
inultaa impjcflToneo o p o i t c t ^ igm'a babet oliquam
aufaalterelTctimperfeaum opue naturevt oicunt:
ledqu Cala oicunt non fata attendunt q> luna que c>e
natura cotpoiia celeftia eft continu alientur tuminc
rteneb:a.2(dbuc autcm (f Sr f t o. ve n s ocitomnfa
Qelta lumen recpta fote:g> autem reepitlumen alte
raturlumineac(epto:eraoomnea flelte fureeptibileo
funtaitcrationiatato. JSdbucautem c o n f a t e no s
vdeniue oiHHed itcau fupcroies x infcrotes ergo
neceireellg>aIudftfo:maoearu5 oefcrenovf) ad
no3fupponendofuppo<i( S( r t ( l X$v { dt mus mtus
fufcpiteo:* nibil e pr a mirtentee:ergo nccelTe ell g
foimarttltarum fuptrioium impiimatur % recipiatur
(n otbibHO (nfer{o:ibuo:-r quia voluunturo>bes tnfe-
roies ncceffe efl vt etlam bcc fotma cocumpatur
inprietquianongeneranturineisnini q> vb ou-cae
(t(llefupero]umopponuniur:ergo foimaltelle fupe
rtoiio eft n oi bi bns Inferiojbua fnit n f i eri Tcoji
p{:ergogeneraiurin eio allauidtcouttmpitur fnca
al<qttid:ergotceramur:'radbocDtcimuo9> turnen fi
cut oi ^mus eftntento fotme totpo:f s lumlnofi n
pcrrpicuoPmcflefpiritualegtneratatqulaftntcmio/
ne s vibilium col oi u; actu lucdi abtrabuntur opot
l et q> lumen (t abUracium ab cfTc materiali per tetp/'
r um: t de o ver naltcrattt i deo nonfcquiur fico:.>
pusalquodrurceptiuu;efllumlnt8q>p!opicrbocftt
pallibile vcl al tcrabcSufcip t autc5 otba lum ou
plcter.f.vt mdium tJefcrcna t v t vaa lucia : lumi'
n a:* quia in piofundo fufcpit lumen pjimo quide
modo fufcpit oibfo lumn parte <n quanon lucet fe-
cundo autem modo recpitlumen in llelUa-rn l oco
gal axl ct ' r pe r bocpat e t f ol ui i oadomni aque ni obi
cutitnccopuBnature pwptcr b o c impcrfectum eft:
quia iflud non cfl oe pcrfcctionc igns quod generen^'
tur impieif onca neoncc cti pofTibilcq foimc ge /
ncrate n e o remaneant cum ft naturc confumptue t
vniuc t conucrtat n fuam fpcciem omnc quod appso
pinquaucriief pjccpueinloco n quo vnct fempcr
calditas fu Ticu t facit n fu fpera v t fupta ofctU5 clt.
jCractatua tcrtue oe comete.
gptuIumptimumoccrro2e eoiumqui o):cruitt
ometcm elTc coniunctioncm plun'um fteUarum.
Oqoamor autem nrnic oe cometi lic
oe ilells babentb' comao f quatc cfl
I cfTe earum quanmm ad effirientcm t
fotmom-r oiiferentas inrpeccbus'r
fguria earum. C'iyeruntautemqaidi
pbicoium qui fuerunt a nanira oetiq:
t fcut oict feneca n l b:o oe naturalib' qucKomb'
appoUonius etam fufi oe Ola fencenti qr flelle babcn
t e s comas func ftelle multe aggregate in ojbbua mfc
riottbua que funt mobilea fcut ptancte t non funt fi>
Xencut flelle oa a ue fpere./Tontingii autem omncm
pUnetam omniplonet e coniungt oitplicitenfcaicet ve
re 1 n ver: ver ({de q vnus ed^fac alii:r tffc vi'
detor inferiot t non fupcrios.tl on ver autes adbuc
oupldtcnrci1icetq> fint in e a de j parte arcua merdfct
licetfenoncontngt nec ecl)rpient: b o c vocaf m co
dem elTe merdonali fed non n eodem elTe crculo al
tnidns.Oicitur autcm arcua meridfeiarcua Alequi
a pol o fepcentnonalt incipt t ofrecte vadit fupcr w
nitb capta afpcens per eaunoctialem r regirat per
potum mcrdionalcmicfrculus autem alttudfnio vo'
caturquivenitimaginablitcroepuncto o:ienta p(r
fttUamque efpiciiurtregrat pereccfdentem:vnde
fepe contfn^t Q'OUO ptancte acent in eadem lnea fi/
ue arcu merdiei non tamen iaccnc luper eundeni arc
circulalttudn8:quia foste vnus ptanetonim eft nu
gia verfua aqulonem -r alter magia verfue mcr Ac;
rtuncoicuntur conunct quoaatineam mendici:(!
nonvereeoq>non funt n v n i lnea eiufdem ctrai!i
flttiiudni8:(iuando9 autem per momm fuum uapio
ptie funt n linea mcridici tt coipota e o i u ; tangun k
(n puncto v t l itapwpjfe fe tangunt g> per'vifum non
potefl percpf vtrum atquidoe arcu merdiei ft micr
coip'vni'irco p'aUer not'itcl svnuafitfubal ioii
menvifuDaccipt coa fcut vnain lleltam vf. ouabus
ve l tribua factam:t b o c ifloicebant effe comeicmiT
caufaDecepifonsfuic:quta foocabfq) oubio coincK
fimle eft: cum enim fie congregantur oue vel plurco
llelle planeteividelcetafpciena ad eao lumen oblon
gum -r contnuum fcut coma bcc ergo ell opnio o'
ctotum pbffcotum fn elTe comete.
<Ca^.f.Deopnfoneeo]u5quo{xenintcomci(n(
vapotemadbertntemplanctcifitutfolin mane n i
l urcumcol otevaposfe.
t l d i aut ftalicot pbtofopboi pliba'
q goticofxerun <$ Relia cometa non eft niii
vnafl el U i n multe fimul congrgale: lij
non intclligant per vnam llellam vnam ti n ncro q
femp ft comatarquta fuccelluef m i dos multe com
tepolTunt elTebc aut comata eft oe moblib'boc di
oc planctfo vnua 4 apparet alq eomatua q cn 'I
tur eft paruatqi pai^ coptcbdt oe ea vlfua cu; ac'
plt 025ent emifperj babitabilianoftrc pjoptcr fp"'
fitudinemvapotatquia continu eft iujcta tcrrmin
ler noftru vfum i ftellam que ojiri incipt cum auicj
iSaUquStfpaciafcdtfupjoilsontefubtiHaf*'
P O: : T fc vifue accfpt ftdl fn vape : e : alq eft VJ
pot oiuaricatus ficut l gi pi l i : n filo rcfptdctpl'"
ta: illa ouarcatio vapota vdebtf efTe coma fu t
mutaf ftella in colotcfuo P5 motaton illiua vapw"
qt n vapote puro vdebif com al bat in buido aP'
paret rbea-rfi ft aquofum multo qSi nf noaT Ki
llapparebitcomaruinofa ve l vridiattfifnt nubes
terrertrca apparct coma nigratfs 15 eft c vt oi W
tbagoti'clquareatiqntlUcomataapparei. ^ , . ,
itaP''!/*
SOeheozoium
iTap.f.otopnloiitOittmqof olfttmtgf o me /
KcSlciisnttoftltinactcbSido fmm (ptaio.
3;:crot aot al f quid (ujM buncfcrmoncm
o DC cornete qoo ad nMtma:q2 oixcrt g> cct
inip:e(no(n vi p02cbum dol 3 otlTcrHic t b
(ftia quo d locftus vtpoih t funt imtiaio:c8 b f /
fomtetbobibfpoateAoi {uit:toi{clpdt f ue/
rinfcbfU f pauIu8:iR{en oixcmnt gr I5 i t t v i u oe
fttllis cirarida q cmt9 vldrf a i coman t i l o< t t n
l c u s . S ; potfus q v n i ({nt^ HcUaf (rriMS mo
ii(rurfnou(Tftateo:bfelfuf.f.modo urcendenao ab
o'cntcmodoaScDcrccdedoinoccids'ffgniirmo.'
do babic6 lattiudnc c i m ccjuinoctiil d rcpt cdenc:
ffiedodiotiitiipoppontuin merdfcvltra equino/
ailctc otiqudo vi fus nolltr vidct e ac f baberet
coma lurfdi qo ideo ft:q! bumido aere puro 4 efl
nrcgferupcroiiaen'sbec Relia imptimiclutn fu
fitut fpeculo t aeraut pimo recipitlumen teditl
tudaeri bumido pnnuonbiricutfpecul reddit ot'
mi qni reripit * fie ff ptlnua reddttio ad aer ptittu
oonec apparct lum oblong! circanell 7 be c voeaC
coma fl(IIe:aer ait bumiduo ab eio vocaf v i p o i b u /
mdusfublfls rubfttic t Ittcidue qu oict ad ( upe/
rioja aeria trabi per V5 folia d Pm pb(ico9 egypti os
irubit bumoic illS b\ nualmm fui t a l i o ^ planetar
( i i i vltra f pcri gni s. St el l a at ifta Fm iflos n v i d c
lur n fcpicirione vbl omnie flclla maozc parte areue
fubsbetfuperterrvfubterra^pterobliquitateii
5oniio:t ideo fol in fiiti!feptttrional< oi addit fup
norte in quititate: Ideo oict fl el l i ift mowri l epo/
ponm.f.givapoiillebumtdHoquiad nutrimenm a t /
irjbf Dmlnutius manet Uan cirea nell n ccnfum/
fm:r ideo videC cu5 ipfa rotariomiua: buiufmodi
atiic olrti fui sant ratlon:quta in oceidte in loco v b i
tplcmcnt cftreuolutiia flelte fuperemifperio ibiji
bumo! babundati)pter friauo * v a p o t e s : * ibi e o /
mu frequenter vi de t ur. Sdbuc addunt 9> in tempo
rcfcpttrians vbi babundat bumot,ppierfrigU8:i;
fn t^e merdet vbibabundtbumotque aitrabm pa
ntie tranfetcs fup parteo illao feptua vdcC Relia c o /
mito; t cum fi in aere Relia vbi non eR bumot fepien
monio mcridiei nonvidetur babere c o m i . S j b o e y
uo atiouido fit in vltimo rirculo verfue meridii (1/
cut in circulo paruo qu oefcribit motua poli radacg
vcrfuomtridiibitamennapparetnobie^piernt/
mli fuiremotion a vi f i b' n o Rn o . S e d auado eft ej:
parte fcptenirionio fuper noRri babi t abf et c coma
ciuo npparet nobisiqi tune vifuo nortri capit e ca '
pionc fufficiente ^ipier ^pinquiat t olrection qua
babct ad fummiatce capit noRreiiJ.l5e ergo fiJiopi
nioncoquaoinuenifee comete pofulTeariRo.
C a p g . ' r eR oigrelfio ad pondae opinioties'fene
ce t iobanm oamafceni^ quojdam modt mo um
oe comete.
U n t at adbuc queda falfe opiniones quaa
8 arl Ro. non curauit poner quaa ponemua
n o s bic vtlmul oeRruanf.Oiciteni i oban/
nc86am9fCCTH8nUbjoftcundo.c.vi(.-ConRituunlur
autcmimultotienacometefianaquidemftgnificatia
mottcorcsutqucno funtKbraqucapji nci pi o geni'
ta funtaRraifcd oiuinavilonc f m iRudid tepHS c /
nituuntur t rurfuB oilToluuntur. S n e c a at i nl tbi o
naturaim qucRion ita e t comete f m f ui opinin* oc
termiiMt oicenatcometea e fydm htaoper imare
eoncreium:cuitt8licet natura ignotetur famen pium
non elTe Ign fubitane fie p:obaf qucciTqj enioer ere
tbzcuiafunnquomodo ergo cometes poteR in aere
ompermancre cum ipfe aer om nonpcmuineat:nafcf
turbi i naerefugati ati ^mobi l i fienq; non poteRvc
ignis vagns in cotpote incerro fedcat:i tam pertinaz
eiter inbereanr poflea fubungt ibidcm cometes b a /
betfuamfcdemtiideoncuoejcpetliror fed emittif
fpacium fuummec e^tingutur fed rerdit. S u n t aut
quidammodemotumoociotumquioicunt q> come/
t e s cil imptcdio alcuius quini^ Rellurum crraticaru;
non enim n igne laniummec in acre tantum:fed poii/
US in termino coniunctiono t ignis 7 acrs vbi vi de
licet eonuepi m aerispermifcetur cum concauo Igno:
i bi enim funt queda liee acris obfcur: t queda tuiee
ignis vbi Dicnnt luminofirqubus in lumine addt o c /
monRrationilumen oefccndens ab v no quinm plae
tarum:? i de o videtur ftbt coma feri ex lneis fumino
i i s T obfcurisfibiinuicempermijrio.'babentaut tfti
faltones pt o fe quattuot quas bteuiter tangamplus
media 9 rationes pone ns - i ct en: iRi inconuenico
v deri fi Relie fl):efint caufe alicuus imptcffionisr'r
planetenulIitts:cu;planei30conRet multo f ot t i ot es
elTe in mouends iferionbuo q> Relias f i j cas . St funt
ergo caufeimptellionoalcutuoper(nduaionem:^/
bantq>noncompetiteis Imptctuonlfi Relie cmate.
S e c u n d a autem eR:quia cometes aut gencraiur p b i /
fico modo:aut c^ vapote terreRri ficco. S i autem ge
neratur e x vapot e terreRri ficco:aut tile vapot eR vn
f ct i i s a i i t n o y ru f o i i i . S ct i v n i ro t m s aui fimui
cltuaturtautfucctlTiutnonflmubfifimut cteuatur:er
g o etam fmul inflammatur r illumuiatur: ergo appa
rebit in fotma rotunda ficut alTub: vt patebtt inferms:
t ita non videbitur oblonga fo:ma comete. S i a u t e 5
non fimul eleuatur tune erit longus 1 inflimatus Ras
a e c i u s in aere ergo videtur ficut lancea vel ignis per
pendicularis. S i autem non eR vnfoimts autfimul
elcuaiuraut non f i mut . Si fimul eleuatur tune p:ima
pars fubtilio eleuabitur t euacuetur t inflammabimr
1 inferiot ptopter fui groi nci e; ottaiabitur t ita vi dc
bif ppdiculart's fubtus oHatata:* fe tterum non cri
in figura comete. S i a u t c m non fmul eleuatur: ergo
pars fubiilis eleuatur fiue grolTatergo ctia5 inflamma
tur fine earergogrolanung' fequfiur fubtcm: ergo
figuraMgnis ltius nunq> erit oblonga ptopter grof/
fam partem inflammatam t fubtili coniunctam: t He
tterum figuras comete non babebir. Xeni arat t o efl
quia fi fie oe vapote terreflri inflammato videtur fimi
leinlococontingertoeberequodcontngt in alTub:
fcilicetg'BcfcenditRatmfcendat:* boc non v i d e /
mus:quiafcpeoucfrciIuoluifur:ergononeR oe va.'
pot e terreRri inRammato.OLuarta raiio eR nullus v a
pot terreRn's inHammatusqui mut afccndit ad cRu5
t t Dcfcendit ad tctram fecundarlo apparct oiiri in s e /
re:quia v e l confumiiurin eRu in quo vinrit i gni s: v t
fupiaoictum eR:vel grauaiur frigote t oeptimiiur in
terratcometes autem apparct multotiens otiri in aere
ergo n eft cxvopotetcrreRriinflammato ineflu v e l
fub eRu/3Re ergo funt opiniones oe comete quas non
ttngiJfrfto.
apftulum quintum 1 t oligreluo ponens fentcn
l i a s pmficotu5 Suicennc: alga5el8:ptoloniei:<t al i o
rum muliotum veras o cometc:quf o mn t s t oncot /
danti ni dem.
l b e r jbfmua
3 9 m nib u s Mftatibua pdufia f icu t infra
b oflcnd(m u9 im pzob a iics nr .&a b im tt*
f cntctii ve r i oe comete t pfirmabimus pf i
ta cto:{ta te inu l to^ ob i ncoi t t e ti ^ r a ite ne s qu a s
pf tpb l l of opb f psoie tndu cf f t.Dicotr gog'com cie e
ntb u alttd cit ^ va poi tenrenri grolTus: cui* pa r te s
fibf m u l t coaccc paulatm afedeo ab Infcrioif parte
cf tu s a d fuperiot g t efudc vbiccautoi fgn{s con
tingiKi ib oUrufus efl t nflimatu8:-r ide o v de f Ion
gU9 frequter r offlfufus. D co autes va poi terrellrfa
v t babeaC materia vapoiiBi-r ol e o gr ol u ia : qt fi elTct
f u b titie cito cuapotaret t ofnparc(:-r ote o cuus par
l e a cf a ccnt ell bene cmijctua vifcoftta b oc m 9
taita va poi no f m actu5 bumtdua r vifcorua cponi
p t . &i a f -rpaulatim aWdere:<) in va potf b ' ptuuia
l ib u s m xte funt queda partea ignitetcrrellreo: que
cpl u u a noa oe f cdcr i l l e q oerccndit Ucpai
b u m o:c plttuie folute vt plurmiS reafcendunt -r vl ir a
f pa ci m e di frigide regoni actta euadt s pt t r f u
c t u t ibt Itant: t multtpIicanC r t%til o muUipIictio
qna u vf qu odi iberauro paulaim ^pte r ca l ote r e gio
ni s qu e olcf enua arccndut:q: m u l ta b a b pftontia;
<ii parttb'.'ptimo calote ignis DifTundlf:Tportea inS
maf-rftcin m e dio maHetfeme rpilTuavbi mutaf oe
ib e f a u r o Cuo (] til fub e o : t ide o eft in flama Iba va l /
c t TplTatid a t qu od oiitat ob l l o DflTufum a d late.'
ra tenue e f tiTb j nm icnu a d m odo nubaalber'r
b e c voeaE comaiourat ami tot tcpue quo ficut a d
(p;e u a pota tf u u a tb e r a u r u 8:b e ca Btf nCa pl l tm ipb f
l or opb ie r t 4 oicif n greco cmtatua elTe fup Iib tu j .
in<ia u iOitxir i o.vb i!4u f oe coiiKe. Ci a a ic
iiafTtteftanfiUuKree pb dof opb i Su { cna t a l ga ; cl :
DicitcnCSufcna fie f te l l a que oidC caudata f ite ;: f u /
m o fplffo gnito 4 q> cito conaerti aliqudiu c r m u o
luiC ca i gne . a i a a j cl autem in fu pbfca oicit fe. S i
(gna pteualuertt fu^ fum eleuatpurgabt c a cali
inf.t tc fum* l otu a cu e n ( in gncmec pi elTe t{n
fat bi vn DUO)t:vtl igni ve l fietpurua ign a te o q
noe l t ib if r iddita a :f e df if u e r it fpilTua gnlC^d: fs qt
itcf tta l ia qc topu e r ta Er e m a ne b tf tca l f a 'd u 'r vi/
de b t( Itelta ca u dita iqu e qt reuoluif c ce l o:e o qi por
ice gnl a ptnucfintctt concauftatib'cciitideo reuotui
tur ^pte r pf otii e tte .xl >'a P^'et oe com ete que oi
j : m u e piiu e ;ide oDcita l ga ;e l q> materia va potte
s r o i n reuoluta c celo triplex: a ppor ct.a iiqu do enl
fl f l a m a vt i i oict e f t.a l iq ant groTa nigra -r tune
imit fcuc carbo t il l e vide t cometce r u b e u e . Sl i qu
0 0 a nte ; c e o ignia e;:iingu ptoptcr nimia malcre
gr of de rt remanet fumofuj t tc apparet ficut carbo
nige r ir e ^inctu e :^ ide o cft ^ fotamina nigra in ce l o
vi de n qa vu l go vocaC ce li pf ota t o.Sl pb ta ga nu a
ou tcin aRronomia f u a ctf c b oc^b a tigne m n circu
tu moueri e ) : b o c $ va pot incfua a db cr a t fubtua
rotain'crcutulicoco:ocruato m oiu e circulara
(f t a ce l o ptcter motua naturalea:? b oc idco:qt v dc
m u (n clemto (gnia m ot circulare fimil m oiu i ceti
<n co qd apparet oe fimilibua:pt(ter motua naturales
Dellaru t{ Vden m qubufd b ot a v a p o ^ inccf otu j
in aere in l oco fupcriojn crepufculovefptino itaq
v i d i s creda q> lint He l l e it vl de r t e a a m ot a a cm o
tu f tcl l o^T fcqurca ipfaa quoufi^ abfcdanf ;e );b oc
iiccipi q> funt fmilea l l e l l ia tt no Hclle: t funt n aere
va poj a gnii.3dnnuit."p)tbo!omcu8 in ctil og u j
fuu ^por ii c te n a vb ioicit q iu d ci lerteH a fe/
( di e f l e l l a fue qo.oict irce cnientatotea.f.lJalf t
"Sbvbtmr Bu g i f o t na t ^ feconde Itclle (untelTe'
ctua ndl a r n va pote gnito t dcu a to ficut in come r
te t alTubiT buurmodf:boc ct iinnnit albumasar In
l ib to oe coniunctionbua pt a ne ^ l ib to.v3.oiif o(n
tf a ptim ivb tta ng tqu a l ta t fdete gcncrationiatn/
duiduo:um fupedo:fuperacddentfatnfaioia:7.Di
dtq^vna pa r a rtgnifcatonf9.iIliua eilfupcrmeibo/
rafuperotaficutignaYairubtT babentea com a s?
c u ; b oc ejcvna materia pontgcnerar e p fottiudnc
f ol u a m a r t a f incom nta l ia ne l l a .'0a tcte r goq', (ta
fcntentti ^ui'Ormua e l l onm m diotpb il of opb o
r . 'Ra r oe tib u c fentente fuiTraga quta confn
qrflammanon e l tm iif u m u s a cce nf u a te l autem co-
m e te s f l a m m a qu e da ;: vt apparet in vifu ergo fumus
(llaccenfn8<2Cdbucomnia alia mptefo que cil ht'
r a inof a Dl tinctu m per f e b a b e na tu m cncf te xva po
r e ncenfo e r go i l t i : pteterea f interrogemuo a oo
ctot b u a nol m s m ode m is:e x qu o cometea efl lumen
ccenfum a b ahqtio qu inte planettrum a d teiminum
ignis t oe r s cum femper fuper buufmod tcminum
vb i mijmta efl er r a m ignemoueonturplancte: qiia>
re non femper appareni com e tc.3ie m (9 quore non ap
parentplureacometelimulciimplttreaplaneiefuptr
talcm aerta t igna cmijctonem otiantur f m u l .2d'
b u ca u tqu a r e o u e r f a f otm a v de f in cometa: qaia
v t o dt Scncca:qttandoq3 dr cu tu e e il c r ige noco'
mamfttrfum:quandoq;p20Jdcnseioeo:rum:quan'
doq; autem ad ta te r i:vide tu r e g nonbabeant qudra
tionabiltervaleanirerpondere. :3db u c autem fiab
aliqua quinta Hdlarum e r r a t i c^m femper nafciur
cometea tune nu ny ejctra v a pia ne ta p vidtr i ocbti.
O a autem planetarum e l l t j odia co v d pamm T I'
de e xtr a :e r gor cm pe r vide iu r n3od a co ve l piopc
t tamen b oe f a l f u m e l l a im .3tr il l o.ol ca t g'l ioo vide
mua cometea n feptentronc T m cndie -r in omnipir
te cd . 20a u t e m cum mutte a l ga anne a b ncania'
t one oominf.2}3.cc.):l.in fagonia vi di eomcicm.qua
fi u yta pol u m reptentrionalcmi ptoicct radio luoa
interoticnt t m e r l d e ; magia olrigendo e co ad O
tem connat 9 ib non f ut v a alcufue planetc: fcd q:
etiam alie tr e s opm ionco quae Sr il o.ta ng t oicunt
cometem a .v.pl a ne i a Renerar:ioeo communiter^ida
opinio cum llfa qu o ad b oca cdp e t mpiobaiionc;-
-Caf .v).T e l l oigr e ino im piob a ns opnionEin S
nece 13ob a nni a oamafceni.
U o d autem o ctu m 'Se ne ccf ite r r o pa't'^
4 quia q> euanefcit non ocddenotfed n empc
r ioil l u dcwiu m pitu r non mplena fpao'um
motua per emifperium.rometea autem ca euancftii
cota m vifibua I>omnum:er2o e;:tinguitur non rece
d i . a . u od autem euancfcat cotam vifibue bomnum
Pobatur a Duobua erpermenta que ipfe Sne ca w
l ib to qu dl oniim fcnpfit fie oiccna.-jboll m oiie j Oe
mocrit rega fuepaulo ante bellum acbacumcomt
tea fulfit non minot fole:ptimo oneua! ae rubicaua
cUrumq)lumenemttenB:Ddndepaulattmmosni''''
do C' T clartao euanuitnouiHime t ot ' Intcrddit..'-'?
B p n a t q o f a t. sr c65i di b i d fcrpftfic oceo:
Sr tb a l a r e gf l a te igr cr ia com cte a m odl r a ppa ni t:!"
nde e f f u dit e tt vfcp eijnoctial dr cu l venii: it v'
il l a pl a ga cdicu l a cte a nom e ne l l invn u cr f u m *w
mfu c^tfua eqre t n l l t i i b i dod f j s b ni o j"'
oamafcentopnioq oe ' l l dl Snou f a ci a t n j?!"
Ia:qt no et r :qr e f a ce r e til l i in ouerfa figuna t o
lojibufl:videwrautcm com e te s ia Duerfiafigur*
colo:ibu
0?etbaitro;:
(letlbm'.ago noatin opattone odtmtam.
auodaotcbabcitoDcrria fsanapxaefvttU
Saect fe of cdui s: roun comete non cft vnrpi i
r(3 am fitrant coimurum quibua in motcn b*rbc
flmeo<p<n({cnt:-rcoium qui vndi ^qut l i c n i Tc
fUmirpjfgwin-rcoiumquib'famoe fgnitdtrfcdi
Tcntctm tcndknsrcoffliKs dufdcni lunirt (anncoJ
mttt$ efcoirf rt ae qaarum cpofl long cemp t p
parMntrotmccasfnKrrccpirarcoUTidlcditqt cd
ippjrcntrcdvtcat^ cutio] clt ara aui ctxttfjoi
i ilt ut (uddiotcm aut rubiajdfo:<5 vt l obfcuro
rtm (ffccum (jtar b t c r i e n s Toime fie propia- il<
qua5 pttiKtMcj nutcHj; (jc qiu op<rjC luiurticon'
ft^t nmatjnm ronc optre ofuino im rat5. Ska
goconftKDCinbaa qttcltfonfbus Saiccejoinl o
nuCccn 7 oo(t02 moiSdtj noRrt lpoiis 7 funt ftl
rc:t b9btl3(ll que (>t veri t .
iptam(tptimam:rtoi!srtSoti impo/
bjndtm oplniomm p:imim qutm fmptobit a r i /
Roldes.
aodauKniDfjceratSiuxJgo. t Cxmoeri
q lus pofl (OS ^ppoUonms:^ coimtc* cfl
ndle trratfcc miuie ( en| r( gi t e qiutuot ra/
n'ombiis fmptobjr Stnect.'qutni oaeotlmc (ammtt
nb (;;per{ment(o:qt ff (omeiea ame belt icbafc op
pirut in auiinritMe folfs.nulle autc) Itccl ggregmC
aUir ndlar nun$ bblm fotfs equabunt:connat q>
(ome(eanoneftg(ii(raliter eongregtno Adlarum.
Secundi cft 9> comcfeB qui Stfoalo recitante in gre/
di apparait fe n olfTudfi vi flit; plaga ( dt ti lctea
nnm#H * tn 't!*rfJ5 e^ f '* !3f t O f U f "( f ?
(nm non polTiinierrattce vtM3 long cditraci oc '
(tipentcontfnuo. >ue alte funt per ratiMemriimpte
vnj a loeo emifcar qua5 ponii bleverbta 9 p p o( l o
ni'u9quia{tcom(te5non c e (triitdaefTicfifed multas
ctnttcafl cometes elTe-.redboc ft eirettcometeslntr*
MfnItermfaioemoucrtf.SecadaratiofutttK an<
tura <if a ptopifccate (tdtaril qiuj fe ponfctnun^ tpi
fun neila per ndtajtqt alfter vn non edfprartt all
per cometQ nonnungi.q.per nubcj vUer<o:a cenm
t): quo apparet cometn non fidua effe.fed lene; t u
muiiuar/um (gntj.Sfd dem eijam olcft Sneca eer/
ramert cometes non vna parte ceUafpld:fed.iam in
oiitt f in occafu apparait:rr(qtttntlas lamen drca fe
picntrfenem.
-Captm o(tiuS:oe ptobatlene Tcdc optntonls'
trte per rnem ariflotelto.
38 babftis rilas ouaa opiniones oeftmem*
b ptr rationeo ariftotelis cj: ergo lam ely m'
redundo fermones iftom oe ftelUe cometls
?""' opJ'Kluo'OTue oe fermonibaa ipfojff an veri
(OTt:aiifalfi.O(coergo<pfepevidemue cometes e;c
!I?,J> I"*"""" "'llwim.fijrarumt'r ideo n
LHn WJ?' ' "?f ' ' Wvdpl ures of tdl 8f i ) rf 8
qttuncelTctlndngulonrimoqubdeftfperaoctauaq
dMtt omnes fpcraj ftUtamjquod ralSj<ft:q nos
vi demu8eaoemantSo, bej l 5naef ub<pf o. l au/
ft.quia vldetur eytra Ipftij fub ipfo t imt cfrculuj
%n o j U3 . S i a u f e j c o me t e i f t d l i f f ^ e M Kbu
(MareaoIitt{one'eeIiaI{i}trandoapparet:Tqu(ndo(9
perptoresofes-Sdbucautcficomaeaafaret qcaere
bmldo tune opoucrct q> omnis ftdt j que per tncdt
Has aer bnmidD vdcf cffet cometesitrgonumerus
(ometan(irfmnumcromnufldUru5Tnon e2t
fevnjcaro.-fedplurib'earosfimutTbocfalfumefl:
q: nos non Amennus Relias babcmte comas mft.v<
non limul qulde^tfed fucccltiue licut infi-a Dtcemus.
t>oc ante; quod oicun q> cometes non mucnf mfi i
p t e ettanrienia efl ilfumrqs mulioiiens vidcf all
biq>inicptctrlone.v{dencn5 comete cfolc aliqus
doino2tufuoeft{uop:ecedcntesctt5. Oztuo auttm
eniuus fotis efl ligno in quo fot out fn cRaie ficut funt
repeenirlonalia figna in qutbus mouef a ptmdpio trie
tBvf(9adp:fndpiuIibte:qzlargerumtur btc ottus
efliuus pto omn o:tu m quo oicqaddi fup:a nones:
qt tune fol oirectius refpcitnos:? itoDr babftaiio'
nem calefacfnT fmiter (Idle comete in (c funt in par
te meridid fm olucrfum tcpus:? boc mxime 'ecndh
gitin ctuitdK :Srm que cfl fub cqulnoclialiin medio
mund.'nonagmta gradu babens in pol araicu3: i :
nonaglnta Inpotu; antartfcit nonaginu in oticntes
ir nonaoi'nta in occlJctc terre foabiubilio.locus enij
quieft lub equfnoafali tcmperuntiot efl omni loco bu
tuomundificuiotdt'lbtbalomeusf Suicna'Z alq
g> plurcs pBi.UiTe funt CI(Q in pane feptcntrionio m
mane afccndentcs ante folc) in ottu biem8:t boc $\i
lernonpoteratdTemficilfoloiicba inbicme in f/
gnfo meridionalibuD:q: tune comctee oiebaf in aqu
lonc in (ignie fepictrionalibus. XotS ergo boc quod
eiftijm eft fjficit nobs a ftlle w m o funt pteter
ftcllas t i f i x a s ^ errticas quas oiyerunttr vtderun
<n eflate n itibleme in oluerfia partibus c el mundi:
fe ergo oedtraiue di erro: fermons i p f o ^
Coptulum nonum:? en feiienlia SrUt oi d s t x
comete.
3 ( 0 ergo qrftdlebabemes comas elTcen/
o ter f m locum fue gencritonfs funt ptope
eres inflimatuj ep vidniate ignie qui con'
dnet maieraj remte t tp(u5 cometes-Zlcrcj oico j
pinqunjignl qui in fe eontnc calotes ign8:qt qtian
do in ipfo vapoiCtccuagrolTuo inflamniaC tune contl
nuatio ft CD lumine ame comete ab tfcroit acre vbi
fat vapot elufdes nature:? ita oilTufo illo quod contl
nuatur d ft oblongtt bic eft cometes fcui patet e);
ptedlctfs.'bune aute} modu5 fentemie arttlo.qudam
aliier expenuncifed n faci V5 in ejrpofiione tpfos
c fere omnes pBi qui fccutfunt orifto.conucnlant fn
rxpofitionenoilra.
aprm.oecimTtt efl oifgrclTio oedarans quare
olcuntur qninqi comete circrnopluree.
Ueret aute^ liqute fm fflam eof tionem
q fententie anflo.quare.v.oicaiiC cflc im come
t c. Sf cfls numcrus noaccipiaf ty parte pa
netamm videbiturq>nonfitnift offcrentia materia/
ti8.Ciiferenie aute; materiales uiflntc funt:? fie n
ecbemponllnqunarionumero.3dbuc9> ille ilelle
Dicuntnr cfle fteite fecunde a pbilofopbs:ergo neeef /
feeftqfi alique Ilelle fmt ptlme nue funt caufe fflarum.
eonftot autem q> ille no lun Hcllc fi^cvidetur ergo f
fint ptanetcnon autcm ouo funt Iumlnara:vtdeiur 9
fint.v.lldle etraiice:fed f m boc n cebem efle nifi m
jodiaco vel valdc p20pc cum fup:a babtum ft q< in
onmipartcedlvidcnf.Stdbuc autcm fine pteiudcio
puto elTe oicend $ m vertatc f m allrononicos qu i
b
lber jirima
(uJdiponuiuintisnrumttnf.v-coiiKtcs p ait e, v .
tmtici ttca iafrn Dtccmua.fed.v.rumunf aut pene
v.oufccrciMB vtpo'.ia mucrAinat pcncs.v.fozmM
RcUira3 babcnlium comss.&iffcnnufc auK5vapo
fum Q> vapoi omnis comete t ic a fe n^aicrc groITu*
fibi cobcrtnsiumcn f mqrtgtnta; maicricpoteft ei
grofTusuut rubtiltsiaui medius per equdilltiu in/
(cr grolTum f fubtilein.tn'quacum9 aut cfl rntiits
per eqiifdtftintfim i eoettmcdim (f (H vfdnfua
ejwemo t fie eruiu tria mcdtefed eqoe oiftans * in/
ter equidnanstrublile:? nter equidiftaiis t grof/
fumtnec poten elTe maot vapo:fs ofncrrMB fn eaiv
re: t t deo comete per numerumfunt.T.SuntctiJmp
figuram.v.aucenimcircfljnt(nrotiindi8 Inarmitu:
lu t psopter leufiatem fuper cometem:aut oingtur in
reriua:aa( ftittatereaunc cnat ab v t ro ^ btcre aut
b altero t fcrunt terum.v.lcet autej piima oiffer
ca ftmatenatio cum tptcauret otferefliiam fo:me:
q : alicer fisurafvapoifubnlst'raltervapoisroiruo
q'autemDtcuniurtccundcIlcUccItcjcboc tj flgnirt/
cant fn Diuerfia lona rotiiiudnem planetar ficut lam
oicetnuetnon timen ptoptcr bocitumeranC peneopU
naas.ticetaucmottrerenta vapo:io penee groluim
t fubtite fit oifTcrenti* matcrf ibg'.non tamen eit ,pure
mjterale.'red ponus ad fotmim oidmato-'q: per csu'
tidum (ntrinfecum -r e):trmfet nduii talia materia t i
lem fotmalitatem i taifa confideratio Dluerfitiina cR
conndcrattoqutptop:tc coniienlt pBico.
Taptm vndecmmtcRDirgretno quare^comete
fisntftcant mo:i poiem t bella.
U n e flutcm querendum elTetifi polTemus c
p:cbc.'ucre:qs>rcs!c eomdes fgnificarc
mo:temmasnatU3:r bella futura-boc enm
bicuntpbiauaoicomonvldeturrotioquarebocritc
non magia eleuetur in tetra vbi babiat pauper ^ vbi
habitat oiuc8:riue fit rcr.fiue ht aUus.adbuc auic con
ilat y cometee caufam babent naturalem non oepen'
deniem ad aliqud aliud:vdetur ergo 9> nullam Dab5
relgionem ad mottem alicuiua fiue ad bellS . S i cni3
ccatur fe babere ad bellum fuead mottem alicuiua:
out febabei vt caufa.'aut vtefTectuotaut vt fgni.can
Rat auiem f fe non babet ti ad alquid fcut caufa:qt
nec vt efricieno.-ncc vf fojma:nec vt fin/atneip v i ma/
teria.Similter st p:objtur q- nec v i cITeciustq! neu
tru5nece(rar(orequiiuraltcr':elTecniofltne(etraro
fequtur caufam.nec etiam fe babet v i figni!.qt no ba
betconuenentH.OmneatfignJconuenientiiba/
bet c fignato. jSdbuc at viquidaj oicunt DiTcrcn.'
la quinqjcometiirafumuur penes qumq^ errattcaa:
cum non omncs erratce babeant tam maloo elTcctuo
q:upperfignatfojtunam;fimittervenua t mercu/
rua non fgnat fnfojtunujtvidef'j' ngeneraliter i/
gnare ocbent mala fignata-aitende crgo ab btja fimii'
lia 3' ffcut oicit Slbumafar In.vQ.traaatu oe conun/
cionibue planetatmqp cuentus ignium t alTub t col
melenofumiCaboliquoplaneanid iitacre ptecipue
quandofueruntradq eius ifigniatenreiavtl aeris
luna non pcdicnie:qt tila cmoueivapote; aquci bu
mfd qui tpedirc polfei bniufmodt ig nes t t ideo] cit
P33'nibflcRoi(ttiq>penesqulnm planetae erratice
accipianiqitalesiptetTioneenfuninlfiotcplejcfo
nemana.-t ideo funtab ipfo ficuta mouente ptmo:
nifi f02te allqudo f io conuncttone 3ottie i mans
qt e;; illa ciuncttone fcintillationes 7 coirufcationeo
<>: ignee currenteo per er eilaj moueniur.lSdboc au
t ( m 9 ob$dti>r oe t et n patipcris r ofnitfl ofcendom
q> v t rtufqs fgnat ocRructionem f m oiuerftatq perla
di oeqtta locutf fomua in fine fecundi o< gcncratione.
kd lamen arca moites regia ptoptcr famas plua obi
fcntailiRqtperiodieotplusofgnitate babent pli
netctfmdiotafigmficaiarefcrunadeoa. Sdhac
mtuj q5 olcitnr 9>babet c im nanrale ad mo>te5 alie
rtuanonrtIatam:oiccndi>9caufaduspio]Cimanre
fertur ad m02te5 regcfcd lamen caufa eiusp:nu mo
tKRS fignai fo:titudnem mana qui fignare b5 rao:i<
ptccipue violentam: lunc moia oominatur iptr c
motione; elementot pfe etiam oomnaf in periodo:
f indicit caufam mottia f m 9> mouena piimjiot vi
d caufatquc non etl necelTartatfed poirinclint s ad 6.
Q. tSt qrturvtru fu fgnvcl catifg oiccdD:qf^p:ic
cftfignqtrtcoicttarno.inUbtooefonot vfgilia.u
t u fum fcut cfilianua cuiua cfilt meltotb'inuciio
muan potetl:iia oem miras bella t moiiem conti.
nenttum rregcntiSturbaa fignatRcutinclina ptim
ad boc per {r331 calote; t dccuatcte}: quibus ptouc
iitiinimorttae:fedconciatopopulo2iadinuiceni:T
ideoflgnificat comete cifus ctt fugcr marte; qui cfl
caufa bell i oclbitciions populo2o: ideo oicii illj
dignificare comttestr tomen eius fignificaiio pto^i
ma non ft fuprr iUa.7c.
Xractatuoquartustpcgnibufgeneratistnacre.
'Capfmptimtoe caufis t loco generatoiiio eop.
U t a autej manifeRa funteaq D;;cnV
oe comete t galaxamobia ad pcrfcnio
q nemooctrtneeotii que generonfin alio
VI perrcruiemur caufam ptoptcr oua TI
dctur in aere qudo(^ fcuifgnia pofi
diculars Rana oatatus in inferioti ficui colna im
fuperbafmqQrvira^pancfactangulirectfuFcr
bafijTt pbqu Cflufs3 aliquando videiur ignia niir.ci
illo ficut alTub t lancea t Relia volana t buiufraoJi.
>ico ergo (cutante oictum eR 3> quado fol inflnut
tcrr per moni fplendots fui fuper ea; eleuanf ciilidi
vapot es oe ierra qui funt quatuot IBen).afcendii cni;
tf ea vapot fHgidua i fccus q uido n cR m eo pjrs
bumidMtis vincentie fuper ipt^liccc ft in ipfo bu'
midius continuans YcoRarefaciens vapo2:a!n>bil
terrenSconinua(fincbumidovto{):mustn.^'OC{e
neratlone r coiruptioncSfcedit etia3vapot fri^iilii^
1 ficcus qui eti en icrrenc nit ure: i afctdit tfti w
poicalidua f bumidusinquo eR'bumi'dtas aquca
vincenotafcendtejreavapo frigdus t bumiauo
quando v in al in eo natura aque omnnotT ll vpo
res materia fum omni mpieflioni n alto gcncMto'
ru j t caloi folia eR caufa efficiene.locfl aut gcncrano
niolpfotumiunta.vapOienijcalidua i ictuBinJ/
ture tarcRrieifoluius a trra piopter vcbemeniiij
lojis folia qui refoluiturfuper ean afcendu vebtmtn
ter ptoptcr boc g eR calfdua i ptoptcr boc g cft Ito
cuennfcendcnaadHritaeresrvapotautcmclidui'
bumdua4fcendftminue& illequDctuseRfctl3 ^
po calidno i ficcus." fartiius refoluf: m ideo f J
o c r. Ou o autem alg vapot es fcilicet frigidua i "<
ua * frigldua 7 bumidue fccnduntrecte: cu; pt j'
uenerini ad locum vbi eR frigus ibicirtRitc frigi''"'
i ipfos cfrcRando t ccmpunido:'. - , . , :
utritoir pluuias: alter m vcntoetideo a>cam'
vpojeplutta:rcd vapoi calidua t ficcua '""'Jj
Dctbtro?
/tniiInS vltmam quo pt incedae fit tert qS non t
Tjpo! (risiia imp<dkna f rccnd v l ad c c m
(cns-quando aof ptruoiu f!luc tune Cdlcm c a Wi
nc vebtmtntfc* nflitutw pjopttr cominuiuttj fu
id ign(m:7 p:op<rMu(taKm ad motum o:b8. ytt a
go efl l ooi s etntrMoai fgnium oc qutbus oicmri fa
mi3:Tvipotfld\et(icaj9tmearac trStotB.
JCimi (m:i cft oifgrclTio qualtia- ipzeflio/
(libuo oiuriia no eft ntfi gcntrana tmimf.
/ : (cnde boc ai Uctt in (Ota natura vhi (ant
a gmcratapartiailarvetfpliaquepcrfect
dTc babii fn nitura:? quoirozmatfl fina
inttntflsanatnrapartfculircogriniplis faluanr c t
oimnii qu am ftttt pottft ptt fucccflonts gtnoraioip
fie gentrane piop:fam fub cmtinf ftcnl pjtqt lctt fol
fit scncransln mnibus dtiscinrcriuaetiam bomo
1 afino butofmod funt gtncrania:quonfam fi g e
ncrms cmunc q cfl vnua cdcftia crculus fufficcrct
c non opoiterct confotre vfrtutej gntraffoam p o /
pito gtncranti quod cft gcncrano w.uocSt ptopi u;
7partlnilirefcgniCTai<on<fl omnee paittoiiarta r
finlcuMS fimt.Uctt ergo fe (itn oi bas <omplrtt
tjmnt (n vapoiS / (mpttftonS gencratone non cfl ni
fi gmcrjna cmunc qo (ft calo: folie: i ci l ot celdtiS:
fat cj: fplendoje (!liar:(ucpr motas oibe tjccia
lasiTboc ideo ti l (yfotmimptcflono non eftpm*/
nena i'n narari:* ideo funt potiu oifpoltiies elcm/
(oiuiii qu(bu3 mouenf ad mixtura) que ad generatfo
neo mneral r animiliS t plitarojdinantur non
Indigcnt enerante niftotfponemeqDeltgcnerans c
titiine (ui* elt acta ealtfaecre.ealot aittem mouet oif
Tponens adgeneratione5.buiue at fignilell4> fotme
Impieirioninon funtpermaneniearnee figure alicuf
(m (ria5 in tempua mdico mjnenttt ideo oi):it trl
f 5 ? slacco T aqua non ollferit n per accido.bcc
trgo cft c qr I ' ' f'*' ouerreimptelTlonestnon tam
DttcrmtnaC ei s DiucHiae generanti. ; in oibue ge
nmtfo t'tehj vnue actu oiucrfunode fuuiptf * mi im
PitUiomlaeneratarir t .
aptin tertiSif eit Dlfgreino oedari ns quarevi
pot ten-cRria atiquido altiot afccndt.
iasetii^ticettqutlettiotfit^terraTbu
8 nitdatiquaiidoitMgisfitfactibl!eq> fubR
ttaterreRrisItttqtbumlduemigieaque ali/
nentpieilane ciiotki ideo vidcaCbie iribua 5 can
lis altiuD Deber afcenderertumen oppofi't eoQtingit
uvapot enccoeal i daqui al i fafcendi t ? vapoi cali
<>U91 bumidus quatuot oecaufis vcl vnaoe caufa q
?ospariicular(b'congregaia:quar Clima eft:qtlicet
ficcu terrefirt fit grofVuj malc mbtillabfleic ptopter.
wtStoffitemtfpilTaudnes reeipitcaloiemqaali in
cumiilo:oicaloiinfpiiroterrenripo(lf intrauemma
BfBCumulatff intenuifubtiliiqtpaneeijM fe plu
babenctideoconftaimagiscalidftaevapotietrre'
, i ' ' T' * ^^' * * ' 9que i - Se c dac aut ae l l 9
Ktretoe ficcnmagie retemiaBcll ealetie 5 bumidu
8queu.vnde Sneca oicit toemocritiraiiones 9 om/
necopuaquofolidiuseneofidtliusferuatcaloac
ptudicetenijbumldaaqucfacflefufcipiatcaloKj
f i u - '"'.'"'i' 5<f< MPotajuafaqueM facile
MliduperdiK'TideoceiratafcdttcfedtOTcfetefoi
8Wumaer8.Zettficaufeftpterfimboliq5ficcB
Kn-dtrebabet^adMfflacoiKTfgniaquanofl babet
bumfd aqoen:? ideo calot inlumans magia confcT'
uaurfntcrreiW 7 iaqueo:? lcctbumotaqoetall
ment quodda) caloiia 7 ita oebeat plua at i nbi cato
rccilIobumotenomninoDcflituiivapoz teneflrif
q: bomidiUnd babet ad <ui coninuationej f tic VM
pot tetTeltris a calido trabif a fimbolo naturali t v M
mo occidtali.fedbnfflidaquec): altero t m. Qu a r
ta ^0 eanfa t:qt bumido naiie idco:qt facdc cflol/
tatabite t rarefaatbile a mdico catido cito <onumit
in aerem:qt facilia ell generatio aens ab aqua:t econ
iierfo:fcd liccu tcrrellre magt fe continet:^ ideo cjrpi
rat T per frigidam elcuatfonem quas non potcfl ffpi
rare bumidum iquet:qz iranitt in aerej-tiec ergo ell
eaufa quare vapo: ficcue calidu plus q> al'^s vapot
folus aicendit:? ideo iolua ell mi gnii gcneratozum
in a b o . Dicit tamen Sneca g> coIllTo 7 confractio
acris fola facit mutire ignes 61 aere q non potcll efl
veyrqt licct igniripelTint partes aerfatnon tamen m'
cannqt non fulget nfi fplfiu; vnde eii vapot e]c quo
fit coMufcatio non fulget nili congregcnf partee erejc
fuga a nube aquof.i.'Redcamuf ergo adptopofu fot
mas igni in alto gcnenitop octcnninantee.
/raptiKquariKoefigun'aignmin fuptemo aere
generatotum.
SrfcTutantee <So oe figur i s igni in alto ge 1
p neratoiuangemue pt'mo figuras toif, t vi
nnctionejifecdo aiTt oabimus cij gnaiit
vnfufcuiuCqj 'gure.Oico gq* fivopoti ficco lurta fpe
ra; tgnis in reglone acria que ell eltus oicif inflmalo
ell tomtinido latfiudo aoparena i fubflantia fu cu
aliquaTnfcriue oilataiie tc apparet videf ficut co
(una fuperbalim pcrpendicularlicr erecta llans t e r /
dcns i naere. Si at el l vapot fubttie 7m{nutusvi>i>'
ffi tic^on ocptcbcndf fualongiiudo 7 tc llai arde
ficut lancea t lancea etia; vutgoritcr appel l af. Si at
efl vapoi non ptotongatiioifed mago mlatoius: non
tamen magne quantitatis tc ilat ordena ficut cadela:
qt lcet foite vapot lit quadratus ptagonuo tune ap/
paret rotdue ptopter longinquitaiem fui a vi dV no
nrie.Siauiemellvapo:conrertusvaldenonmuttu5
tongas tcflat ardens ficiit cndele oue quai vna ell
flama fuper flama) al ten' que figura ignis arabice v o
catur alTub q5 quida) oi c t intcrptetari titionc) qt fi/
gura expitmf titionis c longo carbone. Sed in aibu
mafar vliiloquimuroe figarls ignl m.viq.DC ictio/
nbus planetarumvna tranflaiio babet aflub ii atiera
bab) Ignts al b' t f ignis albus vidciur terpictari t
illi oes ignes [(n alto gnari vidcf :oc bi s a'i <] fub etlu
(n frigidaregioe aeris gnanmr fra to^ucmur n capi
tulofpecialt.
-CapFm quint:Telloi.Be. e ) bmoi figura js.
Sufatoiucrfiats iflo^ igniiell 5 oiuer/
c fftai mae vapoiis 4 igntf eje ofneKiate cni ;
gnamisecnpt:qtgener8ell v n t i de j
necjep eiueriiate l o d vcl drcflltie :qi ille ell vnue
7id.f.reglo aeris que cRus vocatur vbl ell vi dni tas
ignis Tmot ' oi bi e. Oi co P ft na vapojis ell ineSfr
grolTa t fBtilie runul:i cleuatav me necdTaro fub/
iitcSeedtitegdunf grolTaifer'fibadberc ^ all/
quatid Dlatatatt iS figura ejrpiimii colne ad c p c '
diculfup bafiserecte.-rvocaf ignis Bpdicularie
pBis'.a vulgo t voeaf colna:fi at eft vapot eotr fub
l i s t fimul eleuat'ifj n eqfr tc magis calid'erlgif
f ilatardcsficuillceacrccta 1 i oct lacea v o c a f. S
libcrfrimd
a3i equaltKr {abt!dteq!iXttim\A'tltH\iUScptti
grccndit non poft pantw.M ifccndt p i r s ivftt par'
Km:-r tune m acre nauns flmatur t htcvoett cand
latfiuc ftclla llano. S f l t cflcquallcrfubtflf T cqut
It(cr cVnituoifcd fie ( i mdica addito fubma ab M
quo fumo ab infcrius cam fequcntrn rontinuc:r5 p*
rum me cr:t (cut candela e;: candela inflmata 7 bcc
voeaC orabfce affib vulgaricr ai t ao vcl cdela ou
pIcj:.Redcanius crgo ad ptoporitum petcrinfnamcs
(gneo fub (flis gcneratoo (n ocre.
JCapXm (cf{S:ot alTub t ignibuo Dcrcendentibus
(nfenuo fub cHu fn aere gencraifs.
Ji at gna altoudo c^ vapose mi gfs grof
f f oi ngc nc r e ^f i t i l l t cutueorfe poritc lun:
t cft vapo: calidus (tccue groT us terrenris
(uf oba(at frgidfcae aerlo tf Hqua nube queeflin re
goneaersrrgfdaitfdeoexpelltc calfdicae vapo:(
terrefMBacrcllantefHgidtcateiT cmouenfpartee
(uo (gncc fnfIamanf:en)eItf(vapot eaUdus a frgido
e o <f cvrariS mutar n luu contrara per aberatton
fugt (pfum Deotrin:? (deo vidt iSc tgnlo oercendo
cpouabua caur8X9> erpelltf a contraro q> penetran
do non poten euolareiurfu5:7etf(dee per comptef
fioncparn'redft adnaturavgraula Ifcet iltud ft't fgni
cum e x calido cmoto per luu contrar 7 bcc voca(
alub ocfcendens ve^buiufmodaflbbrqt el) magia
grolT um terrcflretbs calotej fiueignem lurbfdt:? j /
cedtce): aere frgido ficut manat ignis qui e^rfufriatur
e x cana in qua elt Ituppa ardeno ejtrulT Iata.boc ot
i deo eil:qt nubes expellit in bunc ignnon eft apptc/
beiidfneinftixinijfnfrffuoifdtmambwenonni"'
n c q u o a d l o d vicintatc e l fuperipfus i d e o tf t
ti aerevldef manare. S I at alfquio oixcric ^ t i atib
afcendensfuperuaadignem^ li)ta(rub:qui oefcen/
dtt Inferus cli ft'cut'candcla pofia fuper nliaj cande'
tS ita ^ilnfero: flt inilSmata eje fuperioiiiT ideo v i '
detur ignis elTc aliquantulSlonguotoeo 7 in rei veri
tate tatem babee fimiltudne5 j;)ptcr caufam quatttl oi
pmw.afith eni; tf partibus vapot i s inflmati in fa
ptemo aeris ftialT ub inferius ficut ignis retentue fr
gldanube obuianiemon tamcn cliiudenie ipfam:fdeo
ponmodl cumi pparcti gntsl tl ea nube.taliex'uia r
jsputfue.
/T aptm feptlm:t>c offerentia alub arcendentio
t eefcendentlott oe modo mot ueom;.
Oitafrcataecidiatiquando g> ^-igniafic
f v p u l f u s oefcendit in terraj retineno flam/
mam videtur ita oefcendcre oe n o a e oe
oie qu ando feren cll:n qui do no el feren tc fun t
multe tfpi nenubesfom3obui anteovapoi ei gnti o:f5
etiam intra fe claudentes va pot e s gni tos eleuatos 1
illi no egredtunf ab eio nf ctt coirufcatie t toniruo
flirub;aut qui fe oefcendit n terrnon e x vapoie qui
in fupsemo aero ft inflmataatqt ib nlbll ell expel/
Icns ipfumifed potus Ule fumptua per flma5 cuoiat
in regionc igno:red iftc oefcendene eft e^ vapote l e
co calido talla caliditas repula efl a frgote ad q a l '
terarinon potultmee penetrare per ipfu5:in fila c '
mottoneignlt inflamaf:? ideo flues e x MoIgnis re
peUfCadinfero:a:n<ciantuaenquicxpuIfonerottlf
lime pcreuiiat aerem: i deo mtcatoefcendena fine fo
no tontru.o(fcenditaStbicign{aquiuia cena ignis
ft afcendcre fuperusiq! opoitct 1$ fequatur fu nam
quando id q fpellit ipfum inferius frigus vfdelj av
fia vcl temiifliiiie nuble alicufus ^bi be i i p ; ab afcfu
ptepter eontraretatc quaj babet ad ipfum a fuo fn;o
re. afrub erj o afcends fit ex v a f o j e nflimto m\
tomn ex comotionevapo{8:fcdpoii'exfpcraignia
t vcihiate motns o i b o t t no ft e x ealfdltatc como
Se exrtatatT a frfgote expulfa. Sl mi l i ter aTub afic
flena cnrritfm curfum nalem ign9:veBi afliib ocfccn
dena n curri curfu naU:-r eta5 quando oeccndii ce
o:fmn:aliquindonooreaeperpendcutariicr ocfccn
dt:fed mouef ad latua oexirt vel fminT i>:vel ante vi
retrotrnon h; indfnatfonej UIa3 nifi q: expellif a fri
got e in alia pane obulante: vct fuppofuo fibi:q: qujn
aof ri ^ecl i f upt aaoext r at uncmoucC otoiium a j
fnirait econuerfo: fe oe alga motibua e f til iniel
ligend.afT ub a afccndene mouef otcte in fgncs:
qt non b5 contrara obuiana n regione e f .^fla auic3
oa que oicta funt ocutia vdenf acciderefub o:bcu/
ne:qt velocidmua motua ell nter ojbea ptaneap up
in vnomenf ecDl ei curf umt bocappai t t pe p:opin
qui t a t e me opa a noe .
iCapfm octau;* efl DfgrcITio oeclara.'eleuaii
7iihflmane: figurann bufua vapot es gnitoo.
T licllgcndt efl bi c ? in vapot i b' tilia infla
mata tvtcoad tS eleuatis inflamas 7 ele
uan8fumtid:tnflmatioinciacaur<cfl<lc
uatienlotqt calot in eia incipt ignire partea flats qui
d o inrpit eleu*e:iicc lame flatlm fulgent iflvapo:
Duabus DC cattfis.Q.uarvnaefl:q: nadbucfuiT inc
terfuntfgniti:fedapparet3> iuuenCabcx^fcco n
flmationes eo^Kt 15 S)uptr.3n illia enim 4 afctndi
vltraeRabign8'vicinitateuin*manturiniero:ica'
do iiiK p r f alettm in( T ci loi ejmoi ui i o:ba
illi at qui rcmaneni eitraloc frgd aeria oum (;a
attanf a frfgote nubis vel loc eo'moumf: t comono
ignfa e o s nflimatmcc lam tonini faciui;qi nubes
a quibufd apparet non fcindtnec tante quwniaiij
funt cpaeremBCUtiantmulttlUlcef at fuptaoinmifii
9 in eflu nubes v a c o : non permaneni:ianivcy'"
9> ibt apparet vapotafcct pajiqi caloze ignm ciumf
turllatim:7en{texeolgnB t b o c f t o e inflnu""'
7eleuatlonevapo!)Jlo^qulinaltoinnmanf:Kd(
modo ell intellijendi g In vapotftua flie ncccilcdi
aludefT efguraaettappareantinfigurafupiiaini^'
attendendergoff caloteilineiaeleuane.'r frigui"';
gurane: 1 figuram coniinena no friguo loci q tt^"
net qd nulla efl tuyta fper igno:fed frgu '"""
JC enim (it vapoi terreus tetrcllria ctinuiii! H "
eft 9 aliquid babeat inqant terreus ctfnuus ibcc
ell frgidltaa co ficcitote elentfalibua que ffpur eon
tinent:nibil enij inconuenena efl n eodeflV ficui'
tid Igne ceidentaletT frgido coninctio cflcniult!
ficut apparet in ferro gnito t a q u a bttllcme:l5 "'
calot continu eleuet t rarifcei:T quanto magi o""
ficat t i t o magia figuri'cotrjpattuin nifj ono tem
bumfdij q ctnuat va pot e s t t nifieno tcrri'"l''l
turas oeflruat 05 9 alqu babeat flgurvndc ctia w
tinue vapo! afcendes nouas acquri figuras quaP''
ptertamdcuana co tinue rarificaC p fe vadit O P'
tequitamtencteircntialefrigidBquampi?""
tandextrinfcccatidDadiutttperintrnfttuoiflT ^
ittT ituc ex vapotc gcncraf gnl ai t bec ca g - W ^
vapei ea figuraa in enu:n t ou permanttea.";"'"
aBteixcritg' contnercteasfrgiditao:n a"!'""
f l us afcderc vapoteseleuatoamoc:nilianie tr K
fcniff cl eucnf . Scd fcmua g boc falfum tm" '!'
oct 9 vi dcm' e s c e oif flcoc norte: re re qjj^" ^|,
SOeyeoto^
iammt(d3.9e3otaKah ottcaSatt tdaStf
omdna rteplt icdaulea ffort b (jrpdlctc
cbuiiic qo coji (pru5 n p<rp(lKaIiri((ro<fcliiac
rtco Sci Kfi noi i tgtobostnbts fiCCs mduitea:
T volic ftdcra.'qi m fimul c^uifiMM tMCC (<(*
rjmrtaromotfonefgnif TfnflitHftrocippra jf!
^obus que tgni0 furfum tr^iblf pondua m tlfe co/
jiurfn JM Dtosfiim: I d afctdit ocfccndirt f 01/
nini quldJin 7 vidcrc ( of e vidtntcs gnea y( no
Itrl9 tcponbusbts appjrucrunt.CLuidoil mi dtfai
cquilitcr fubnlia t urnut CICUDCJ anterot pa-a q pU*
frijido ungf cnHlIfC qu fcqa:f alfa grenio::T (dco
ippiirct in mods lriib(8.(rabs at Ala cum c;p<Ul (t
WatrifrigaewamHfrappamad modo oraco/
na Acicuod / B (ft qutdc 7 qudoicSt fe vidflc o
C0M8 volamee p trej qiiignej vomcrtfcSl mtt
n tneqaarr dcuata t incquatr (nflmationi p:cpara/
utcmfotptreinflmatuRtpolkrot tm (jcrlmi
catidcft:tvocanffacc8.nMaiDuarcata'r ari/
(!av3'dt'rmstt<omfaua6fpn5if ab XP''!*"'* f'^
fdntaia -t vo<aC ardo:.Sed quadoma cfl pauca mi'
d j bote conrinu t trnun- (nflamata 1 tfpaVt re v o
Ciiiurfduovotans:adm(rablU at<mptei1ion<rcnbt(
2nt.ra1t.ad Srifto.fa pf oe mirabillbuo itdit octe
qudmodniu'e nubce (nltt oe aere cadebac qtias
fpc ffldttibus ealeare pKeepfc-r B fifc f:qt fub cacro
(A trra vbl calot fotis vapotem aqueecurct gro{
fum terrenre5 tl(uar.iitat(5 epirit anie^ ad ena de
uciurT tune a frgido lodexptU tdir 1 eaditad mo/
dumndife.
toeflatispfotuj.
U ncatbSigiKaqutfuntoefcendemesau/
R quandomagnequamfcatfavaldequM^/
eca (n. vij.nanirait fuo^ tribus vocat no I
mlntMif.f.cmonaapbtetas'reifmata.cotoM at cft
(vetttticotona cingcnte (nirotfue (gnes eelrecetrua
tu flmul (frolTa (n otbc fpecu:boc eft oict quido vtf
detur apertura qttcdifn aere fleutfpecus plena (gne.
"Ph oe at funt cum magnfiudo valti roidn <gnfs
wKo fmills vel fertur d vno loco fragrat. (ed cum
fmur eft fub loco fdgot(s.ii at <n vno loco fragrai
*c eft (n regfoiw eftua./Tafmata io ''unt cilalq ipa'
(<tim celioefeendtct flama vdui oebfcens fnabdtto
eftendac t eft becquando multus (nlmaiuo vapot
fubitts rarus eft i'ti nube iquofa tenu vatde:(e cn(m
non mutt ejcaoitaf a nnb a qiiofatfed fine fonovldct
ajtquapara mudifgnem vomitare 1 (nfecdo modo
quando qudo longe di flama vapoila (la 3 n v(
aetunfed lumen dua refultat im tc de ncendum
dleulna duitarte:x>ndefubZrberiocefare djoojtea
m auyfltoJjofHenfa Xoloneejrluetunt lan^ confia/
g'"'95'dotfu((rper magna partcnoctB.
to'gnfficatoneeomn/iftoiBfuntfmmartlaffectS
tpiedpue quando fit In anno quido mar t uppf'
funteon(unct(:t3cenmlnae?ef(gnantbu(urn9di
pefttem:i <n bominibua iras t peftilemias e j : ui
reoveneno:qfdniaiartonebumfmodifep'o(f<ur/
rtnte8peraeracttfintvapojfr(g(du9tftccu8CO*bu/
Ru8crumpfftaerejtf4tffitv?nenoru5pdpuapo
S S P T , ^ ' ? 4fo M t bmo-f. j n a e at r
quwdoBufllu(^fen)nf(p, f(M^, p, e,
mtmicuaStfgncoqufeienfidenjmalovdnauiftgnf/
ficatartranauaita ejtcenitont venffliffTtffctnt/
qui facnficabam caftoif 7 poltudouob''.f.genimt8 ce
u eo qr eojt tranquiUftat puubant fibf atn foitetqt i
gnaereueftztcfolcmfpfomaiotcftferenfras q
eonfaeufrdTemcdorqifolvotuifmgemlniscacce/
dicadfolftideftfualequandomjxfine eft fcrcnua*.
vapot at ffte iddena terre aut eft vebcmemis (gnfs:
a^nmuliaadberensicnuis ipjuca:? ftqudem
ptimo modo fuerte micrfidt alfquondo: jlt^udo at
vulnerat ecurcndo multi}:velpjhifm fo:iitudmem
fgnfa fu.Si at fecf do modo eft oebil bbet fgncm
qtti pap alterat ea fupcr que cadt non vuIncriindo:qt
ftatttn extingutf vult lamen Slbumafar q> etii ifta alt
quando moiiemregts T ptmcipS flgnfficant jppter 00
ninlmarris ptedpue quando fiunt in foima non co'
fueta fepitts folto: vndc Sneca odt:y crca ejcef
fttffl ofuf augufti vMi't fpedem pile (gnec que in Ypfo
curfufuoDtflblutaeftrnrcamoitem So>r i : t drct
mottejiSerminf limdevifumeft ptodfgi.
iCaprmoccinmtoecolotibus inalto generatis.
Sbtfa impteflionib* {nflamattstreftatofce/
b reoecotonbus pernoacfnfubU mtaasap
parennbu8.ittcnfmc a calote folla n vnt
uerfaUter caufenf ouaa mateacaufaababent'tDuaa
clTideniestcaufa dfictcns vna eft alltiudo fdgus no
ctia T tenebtc quali caufa clTictens per lumnia fuble/
aionem t ciufj malla eft fotua aer mfpiffit* r ad bu
midltat qttida5 conuerfua.3n algo at c dftcics dt
fol vjpote3 tenue eteuxia -z friguo nociiavapotante
fngldftate allquaniul fpinTans T opadute quati oeni
^^*m M * . 7 H . / . ' ^ - : r\ ..T. . . . Ki/r. - ^
terdboc eft (n ole actenueC t danficeC piobat ZlOd
febalaexpermento vafi'a vttrd in aqua verfl q pie/
n aqua:08 b5 fubtUA:-r na ponif lii alio vafe lcut <n
pelut o ellas b5 aqui.illud en oe nocie ftat plenS:c
qulefclt oe ole t einltiii ampulljo 7 fotie coucnitur fi
idfotponiCpp aqiie fubtitjilonc t eft aer fadllTplf
fabilisrarefaciibili. q>aquaciingiiB vdoclua (it
aere V in aqua.Of co 7 quidoq vldenf per noctem
qudo no;c djra ci) libera a iiubibua obfcurla:? illu<'
ftrata lumlnelunc t ftelU ^rubedo t colotes alg ol/
uerfl qul caufant tf calote aero 3 oiuerfitaic fue mu
laiionlo f pterea qr infpifljnr partea aerts'.t aggregi
tur pb frigua nocif s: T c fuper fpilTus tlt aer refpl
dealiquidtumlnfalunevdfteU a^lucet lud (n co
mljrtabnmott aeria (nfo iflato:* qt penetral fn jifun'
do duaaer fupenotredditilludaerlnfcroilficuire/
fplendctlumej:aauarepercuflu5fupparetem;befl
oluadcato radio-rtumfnc PC bumo:aer<a:qt n di
oinoftmile radio repcufTo ab a(^ua:qt ille ad cqualem
angul cu radio inctde'te In aqns repcrcutlt ad pare/
lem oppofi'ttfed bic fi'i tm oluaricatfo lummls 1 non
ad oppoirepercufli'o.q! videmiis magls ptofunda
r in aere fpiftb y in aqua:? tlngerlt oluaricatto in g
fundaera bumfdi:i tc necelTarfo fn acre Itlo col'
reeDt'uerfiiipparifmom oluerfiuiej fufceptionta
buiuB lumlnia.Sed umcn plurca colotes in acre ap,'
prenles funt colotes purpurd.colot enl5 ignla 1 ge/
neralitcr lude lune 1 ftella^ vcrgm ad albedin:tene
biofias at nocu's obfcurat fpilTuin aerit fpfiftudo
fllalnclinaC adbumotiluccns atimixtuj bumotlte
nulobfcuro purpure redditcolotc.Oiudo at e t
folo aere fpllTb vt oct eft tc cfueut dle col: d u
longus In aereiffcut rube olTufum (up colote obfcu
r< fapblr<:tvocaa vulgo^buftio ame:s> ibe magni
lber Secundas
( Ra s actiicrc Maca $ tnnc atr' peri m rtrefi ctoi
rufc:Tvndf(^ poi ci rabi l a? fiicSepairtbiItsd) (tV
go:efuBUtn(tti8 nonDint f r g' (ubito itrat rarcfcto
cri:7?lUrefat^u(ci?.j:tiiitcittt9ttc\leB
bm i acre alfq videnC rubcc ff nms fpnuo catr v f
ntuore DC (Uro rbeo nfueo foU oppolito:G plus 6 fie
re fplTb c ticr noo 't tWte illasrvcl purpuree q m
}:mc oe u l i ere cr n o s T ftclUs <:pcpue c Wf fie
Tcrcnata 9> carct nube t psuaC ab ca lum lunerqt tffc
opaciMie fu aer! obfcuru (rabft ad niboifufci fan/
gun9:'r lile col o purpure' qo purpur oid a pnipo
re q u o d qd alio mo murex o i d( f alio note cocc't f
guie cui* ringif purpura.Tl D ; ( B crcdi (jbufd oi
ct l b' f f ejcbac c allq I aere appcicolot virderqt
E ipttmo n ctur a puro aere cu t nbat b o i e s :
f5 pon* In nube aquofa ciur Ate oe q ijpzefTiae i m t o
b u l ' opio l i bi o facitm' fermon.alg m coloiea ad ru
b< orclintea coloi apparct e^ Rellis oiinb* oc /
ti dttV tge vebcmti s cal oi i s eocf tc fpiTo aere 4
pg frgus crepufculi vel noni o fpilTat' i iufta terram
tmifcenf ei vapoi eo ep aivT fumi e r trra q fm i i ervi
rus nolros (l el tae oiiteo vrocci dctes t itiiot c o
l o i vel l i s qfi pbuflrubw fufen fi puluc quod r e '
fpeKu51B c fie ft luces d a ? tmerluj; ft i fuc fangui
ncpuluere rugfcirrefpcrru31 ftgnui B eaumalio Tu/
turt 7 ptertipQ q vocat avul gopbul l o folt'o.^.n.
bul* qi vapoi eo C alto aerio pbulll ft T no remfft
e; : eio nifi relitjc q d i grofle uyta trra. S i i t no cau
feC(pte(no:f; potf e^cvapoieallqpfole elcualo aut
flle i terreftrio'.aut aque'ifi terredris toe c n ger. t c u j
fripio nocifs eireHet e coIoi ttus aprimit <} ncc'rio
cnctaudiffurcipitierlgtvatdeacuitvapozver
f u s c t vbi tntnus obiiiat aer fpilTus frigidat'':? i 5 ac
eipit foim Mcce:7 ft frcqucier multe tales lacee fif:
t rarflTme ft I medio ceti:aut t fcpitrfocaut i meri
de:r5 frcquter vcrfue otite i occidenti:q: ib radg
fotoccurrt aitenuteo aer n qu acui pt:7 id ( t in
manefu({02cte:'rlnvefeefnoccidte in tpecal i do:
bec a t figura arabce oiciC aliramata qd lacea intcr^
i at ur. 0. n aSt v j p o i btiduf n pilas i frigidtate no
a i i aliquo pgregaC i {te;& attenuaC t oiftrabit ad c
le alia fie anaq cu pponif f vna te mult Dflraba( in
altera pte 7 efTtcif p ul) 7 itl appet i aere nocte 7 oie
S
~ diu feruot fotacf vcrbcrat 7 fie cotoz velleris v f
ne ppofite eje multlo vcllerib'allcubi fpilTus 7 allcu
bi rarue q> Iinelune v^ftellaa vel f of mane 7 vcfpa
(II tltunrat.oiuarcaf t in i^o lumc tunare q illui/
nar ip5 7 qda ngredo iterponi( atiq eo 9> (bi v a p o :
magia infpfTaf vel foitetcrrellrivapoii magls mi x'
t u s iit iS voeaf arabce 8lguadi.a!>n.articuluB arabi
ce clt f p o i i i ' guadi ai fpuma marfs v f f l u mi e : fifi
tudin iUP j:pimit 15 accdt aere nocte 7 o ci l j n
videnf oe ole nifi I mancvff fero:q: q pauc luc ali
qprumi f t al i qnabf cdi el i nef ot ' . ^ol oKst ^rrc'
quti' 6 nortevidcnf fit fe ptune accfe carbe f upf
7 fubras allquiul crtincto:q> turn t ags ea libere
fupta terreHrc tmi^t firtudn gns i'carbelaccipt:
fubtus t opacitatc nae i noctis pedif aeceptionc l u/
mins 7 tbi manct niger 7 eytlnct.buic t firc frequ
tcr v de m' fuf mo magnay 7 nigra^ nubi vcfpa
q fot (fcriot q> nubes.'qt tc t fup ficie fupfoii appec
ucpuneardte8.bftota'qgnanCtatto.2:)lctu ti
6 gala):ii 7 ftcUio b t i b ' comao:7 6 igne epdicfari
q i acre videnf . a mp t l ' t o c j f 18 alTub 6 eo qS
fe fttllavna q fidf cadete:* alga q altognanf t.
ypltcUlibrplmaBmed5eoro5.3nciplt feos.
XraaatutpiimuBDceotpotibusbumidisconucrlia
in media aen's regt'one.
XTaptrn p2m:oe caufa cffcienie materiU btt
infmodiimpteinonS.
f i r upe r oi i tibio nos ojci/
mus obi s quc gc nc r ani tngl
tilTmoaertse; :vapo:e cali/
i do7fcco:7gratiatUiuscti3
ot x mus oe appareniibuo in
flere.3nboe ergo ftol i bi o
reHatoIctrcDcbisquc gene
ranturc]cvapo2ebumido:ri/
uc generenC n alto:fuie e i i j ;
(Xbumoteg(nerentuffn)rmo.ptfflotamtoqutmur
t>eb8queexvapo:ebumidogencran{inaliofcut
roi cYpl uui a 7 ntuegrandinc 7 buiufmod. ?cem'
t r go res nffc f anas in alto if on qutdcm in altilTimo ac
ri s fpaao:f(d in toco Infrrioii qui eft l ocus oe quo n
pieccdentibus oiximuoiT lile eft tocus fco 7 ntedi'
acris locuo n que j quf cmunio eft vapoi i confurgcn
t tp aqua 7 ey trra 7 ei quI cmijctus eft ej: viroqj:
q t amvapot f ri ^due7bumi di t eq> vapot frgdua
7fccusaicendutillie7iblinrpifliin7 conuertunf t
grauane ad ocfcendend.Ocoergo 7 c pima mo/
uens v a p o i e s iftosvt adtocpicfat afcendant cll (i
tot qui eft tf motu oi b ftttla^ fotfs.f.7 aliap Helia
rum quetumine fuo fuperinferilaradiantia moucnt
inferoiaetementa 7 fact cavapoiarc.fol enij appio
pinqii jt 7 t i g a f ab e f s 7 psopter b e c fol eft canii je
nerationis 7 coiruptionis eo^queacei dt neio..u5
enim fot appiopnquat 7 r e o oiamctro percuit'i ic r'
ram:aut f non rectoDametro boe eft perpen Jiculari'
ter percuit tcrran tcapptopinquat ad recta OJIKC
trumttc colot c us inuenit terram tum incidi radius
( i us 7 fgnit (am:7 ideo eteuaC eje ea vapot bumidus
<):bumotequi efti nterra:7vapoi ealidus 7 liccus:
fprcies at v a po i i s qui fie eleuatur funt pturee i]Uiim
vna ceteris afeendi altius que eft vapoi calduo t ''c
t u s qui q u i d o eleuaf atrrafubiliaf:7Cumrab.lob
ilfat e frigotls afcendlt 7 apptoplnquat igni per qi't;
inflmaf :app:opinqu8t etiaj illi toco eftus qui eft w
l o c o oe quo o r i mu s . S p e c i e s aJt euo eft alia caliili
7 bumida t ille mutaf quafi femper in ae rem niu ft
( i accids friguo quod obui s compiebendat ifws t
<nlpiflcC7conucrtatadnaturam aque ingrofTandof
inlplflando e 7 facldo el fe redir ad natura aii"
ptuendo infcrius. vapot at qui eft catidus 1 ficdo al
eendt n altnm eje quo fiunt gnea oe quo oipmw in
l i bi o pimo nominaf eftus regio at ipfiuo ctiam vo'
t u r eftustqt eftus eft cquiuoc v t l anaUgS ad po
piietat ignis 7 aeris regionis fupm 7 advaporc (nii
d 5 7 ficcu 4 trra eteuat 7vf(p ad fper gnif e ' t f
Tapmfccundum; ct eft oifgremo oeclaraj lif
talld7frlgidDfuntcaurarerotui8vapo?bloop
t e n d e nfft g. I5 multa reotuantur yapJ
a bitter ob inferioiibus elemcntio n fiiP"i
ra tamen non caufa tlloiff efficiensned iu'"'
d e n s ofcf elTe l i d m b o c enm euotat rarficaitnO''
(gnt calefacicndo 7 vapotabiliter bumid ^"'i '>'
trafc natare facit 7 g b o c ceipotatebumIdiJ m f " ? '
fojmam7afpOal mbumi di conucrtit aulvato-
medicft nter aqu 7 acrcmbs n fe o''"? J ' ' " J
fotm t9Ctuaer 8:j)ptcrqdtpct tl oei pfi " ' f l ' i
Dc t b c o r o y ,-
(9
i09rici h ^Mdcdlibio ot xi m' . SI U ca 4r2dj v U
CjliJ fl cS fui fofj in rplTicbnc j q i p: i m ct i l ot
(pones fpi lUi co c fwc s q fm rap. i fpalt t tbf'
m oubfo ca lo: idc v Jpozc in i'gn pucn c fi fuirdcn*
cit t nibtl c frigoiB ppbcdtt in mcdt acrs rcgi oc
nc c m aer iliq pucnic iiqu co mo n ftcdo oe
giic Tcoszupio oocui m' ^ tf ouobVi fa n bri
bus lixil'otii ftc gni'tfo Krtij q 05 rimbol ro vtro(]i
& m5.n.aUq 6 j i f a(r (>: Ciitido (eco {gnia a gttt m
ra da fofi frgido buido 9qpatc(ib':r3gitio a e '
ro vtl ignio r'min'c fue actio a cu'tcmimtlpuartt
iqui t vapore pollca frigid t bidu.-c t ccucrfo
V jpo: rtfoluff in a qu (p agit fol frfgtd (5 illa mu
l i o pirara ft potcnite.lcd i l qui do agl folS fng
dumiatiq no folum frtgd.fr(g(d en (olum agit ft
cut in imptclTionib'gridinie t al$a dbufd* (icuc piu
bt T pluufe.n fot att rrigdagic Ifcut in gn ion c
ro:9:qt boc fit cqutliKr frgido cSpiimitc: T calido
siroIucK T boc oc rcfoluifonc vapoifo n aqu: vc| ^
til , j rcfolutio no fiotk refolutovocaf :qt ntofl ibi re
fotuitur.fdpoii'fotumrtUringiC t tnfpiTaf.Siaut*
loquimur ocrefolutionc opnofiti ficci a liquido^pif
0311 frigdipoft boc eprpuIfumcxQi caltd cpte/
Xionilciqtcgredisfecutrabiibumidum'rtuncpii/
irefcft 7 Tctolait cdpofil fed oc bac rerolutione no 5
toqaamiir:fcd(m i>couab*p>iniia.3dptiiniautc t
fccdain i n qjofd fulTicit cal J ita q> rcfotuat fnft
rio!] tnvapotca p fupitrcniii: vapo:ea 3i in inferi
ra cr loco fupcroi refoUioo s ful abfentii rtfoluat
B ainon cSi v c f: .i< c abrtnia calfdi ptiuaiio fi n
linijidnoftij iifirijn'u: fi a bf i ' fj calfdi ooitii'
nlilsoa't locfrigoiitqa U toic^cludi catd
TI n gradee aliq i i no tm ercludt cald(lii me
a ptm.if.oc loco gn itlo roiis.
iEdcamus at iic ad ^pofium ocenlts:q>
r ef caufis iam ofctie fat imptefTiones qut in
Uo gnJnjur t;c va pote frgido t bumido^
3nt(r v i p o t e s ac frigidoa t bumidoa va poi rot/
du9(llp:foejlo({murq> nobiajpjcimiot ell y va poi
colidua ficcuaei: quo in a tri fl i mo^n i ur ipteinoncs
q nflm antur ficui in pBica oicro di . to icemue autc
M rose loc fue gn iiion is t cm Dtttrmncea t oif/
fcrcitroiisa dpliiuilTocmiiroiia a d fo i mi r o '
ra n cucrtt(.lt crgo locua roiia altioi nter loca
ad q afcdt vapoiea b d i . a d 5 i t iteligd fcaa
q> Tubnlio: intervapotco bui dos pctpue 4 maioia ca
lois ipe deuanf: t oeoie fp magifn gene fuo b5 afe
aere fi frigua fibi n obuat in medioiell atvapo: ro
ri9 fubtiUo! Cicr va poce bidoa ipe ferenitana i ole
leua t'n un f afcdea nifi qi circa rtied in loco n in
tcnit vapoies frigd fe impcdite: i5 afcdit altiua
l i tr a poieo bidooiafctdit 5*lira loc frgida^ im
P'"f''!<5;ftmediSm[frllijaeriaXitnirafmt
aera f lerlliila ifimS 1 medi T fup:emij t fupw oi'
jrtm^Hierunt ouo alia necelTario bia 'ciuncta. vn.f.
fter ifim-j medt-r almd ter fupicmB T mediij.3n
jjma enfj crt q< til calidiijcrcpcuHionelumia cele//
ft(8^bumidtte]:-jpo,at5ef,|.,fj ^a ^. n,edi
mn at ell frigidu cj: pjuationc oupTlcie ct caloiio.f.
q eftvicmita Btgn i8tmot'oible.7qrefle):io 7 re
Ecuir.ora dioj: tritergomedi frigldil trcellcnter
ibumidiK OTedt aut iter illud t ffiitiSel toaic ca/
du buidu.Suptemu.n .en ejccellitrcatidu-r (ccil
buidu:ert med qd til tpaic ciltd t igate bumidi:
* fde t i l temprate frgida ripale ficcff. /T 'g r
genertf a ipate frgido cpjimctc t ipa teca lido c '
tlarioncipedictcrtiftc locua <{medi'eft(Krtilu5
t tyceltter frgdi aerfs rcgionc locua gn iia ro: i s.
Xocua i t ille^pc cn caldfoT fpe fngidi frgidiV
oz ellrin medloat til t pa t ' t ibi gnaf d lpcrat' : *
qt med q t i l ipamflrtciiT til i j ifrj babcf g> locua
gicia roia til nci'.Jn tlo ai flncto fpacio vbi i
Cfi t ipiea frgdi cpimen'a 1 calidi cgctationt m
pcdliia:q: alftcr ^e papo: n vna pie fua.f.fupiozvC
ctref a frgido T In illa pte fui vcercf a calido .p n
V t p c vbqj tql calido t frgido t ecucrfo. frtg/
doci t i dova po: i n rot refol ua ( ' . t i n^ fenfuotcit
^tio.y va po! roiidue qn o ad loen fue gnatia p'
jcimot dt n obls 9 tduofua t Cflimabitriccue: qs va
pez rozldue pucnif n a qu 7 li vfca( frgido nfeno
ro l o a r e n fociia fue gna'iia tc fpiflif i modo.
ra.iiij.Dgnii(e nebule f fui m>3:t eqfr t fignnm
fcrtnitatis.
Ui a $St nbula ft e^ relids vapozia rozi*
q 7va po n ubi 8: i a ^pfi ci a m ooct r n i
roi t loqmur oe nebulatouo otcctee oe ipa {
capTo vn o X qliter (int relide vapozia rozid: r nu6
t qfr ft (ign fercnitaiis.Sftiddi ell 59 2fri.bztiii
tcr t i ga oe na nebule oic(i:q> aliq in vapoze rozido
nbula vide(:qz nbula ell rclidc nubtiT rtfoluta j ( t
pp 1} nbula figiiai fereniiaic 7 5 loitT >ID ipt olcit 6
n i nebule:vt i i piimit B tuelligaf ocbie fcaa q* n t o
t q relin<{fv jpoze refoluto in a qui i aer qu' calid
vapozia i vapoz idiirerai:f3 reliinTf q d i gief q cn
f isf frs? n V3"cif q f mSnia czlidt fic ^ he ic.S
(c4>baf:c.n.eleujf vapozrozduo vel pluuiofus U
tteiief ej:piib'fubtlliozib* a qiptca Ipil* vapozia fe
qd fubtfiozea 7 qd mn'fubtua.'q: groflii ell ge
ni vapozlo:(abiilc ell q ell fub fot ma aq:aT i t fie on
plicea fin igiea va potie pllat g> fubttliotea plua mino
tntur ad na3 aerie y grolTiozee: $ c. l o: vapozia naT
(II vt q ft magia iu^ta na3 aera qi vt q fi a n i aeria l
a in ^ozee:*iociTva pozpucrtifin a ouicitffepa f c(
fot agrofriozib'5''Biiliozib'';qtqlibet fozma faoli*
fepaf ab innilifibi ( B o y a nali.rcmani ptca va po
n a fubtlea poli ro: 7 poli pluuli.bc i i pt e o a refo
Iutc3 vapozis n fiTt otllicic in 160 7 i qtibet p a v a
pozs 3 q>iiial accepta pucrtif in aqui.3 n qtibct
c e q el oe cntia mae vapozia:qz oe ecntm mac ft fub
titpa 7 rofTa q bc vna Siiitatc mfuranf :7 l l s qll
bet pa vapozia pueriaC q q>itat in eo accipit 7 n i
libet pucrtif q ell ccniarinae.v P3 q no v e p q
q d i oi):erttq> tota nube3uerfaremanct m'fi trp
m Duob' p nube 7 vapoz qz c oicf tota
nubea tclligf gititatiuitmtl illo nullapa mancttf}
q toril q'titaiiuS ell toi ex ecntialib'ptib' pl l i f t o
i l l o qdptea man p n i . S j tiT furget q fi nbula ell
reliqe vapozia roiia i 7 nuB rclquuf cy eio ptea fub/
tliozea tc vidcf g* ql bti ncbula gncf in a!io 7 n u
Xii tcrri.-Cta dboiccd q'n .bula rili({cpii(j fub/
titozea 17 vapozia rozid 7 pluuiofi fie l i ocm :f3 ife
ri'tft pp frig iiocil8-.qz >n noctc rtfoUHfvapo: i rozej
t frig q aliati pteav.ipozo rc'oluit qvbq; penetrar
nbula 7 gnaucrr ad fcdJ. do i t fit cy gl i b*
fubti1iozib'^baf;pbfign q' mdica boza afcdte
folc rarfcaf nbula 7pHcrtf in aer q ftcrct fi et
tr pti b' a rono:7 fi iajJ3 q c i t fgn: fignat.tt. oc
groff aqfil ce rtfolutu 7 rmfi(T nifi IBilt acrc
q mdico cAoti fo n aer refoluf r t i tot t t ae
VberfecdaQ
It m Vapos i bus Hbe s Tt dl ftrtn.iKC tbtcon
Bcnicnsnebnl >i5 t reliquias oupUcisvapoiisroidt
t nubis c c t n v^ipo: rota t nubla pluuiofc conuc
nni t genreos rosidus fin ^porooncm fue ^ t i l i
t8 pluii bjbeat oc fubiili:! nubca pluababt grof
f o : 7 idcoctiih iicbula vtde plus m vipotiaroiidi
rcHc)u:)3^piriona1it(rloqa<]o>c^rmaHp vt
poiia nnbu'ptuuorjs.
jCiptrn. v. oe c i cfricicte t mlt rosa.
3c ma9 iiutcm vare ciinri5 tSictcntnt mS
o Icm roifs b o c i qood irjbit oe bi s r f l o.
ellbzcue valdf :7 oicit (iccam fol pp:opt
qoat vapojf tUrtjtnr afccndcnsT cuj clon/
gtar otfctndit Mojfum. S i g n UK5 i nboc $ vai
po ro i s non elcuatur nid cumfol liberjm ba ba
pptopmquaiioncm ad iTcrio:a ficul fu in fcreno ti/
pose medio ff nit in vercrq! tcmpojt magni tftus c /
burntr vapo: rubis cfqao Jdtj roa gtncrari O /
bct:iali trgo appiopinqtianone Colisvapo: roifo aXci
dit T nbabUpm conucrtcna pmfrigua magim:f5
fola folia elongatio noac} quando frfgusnoata fnl
guo tpcraiSquod ct in loco gcneratfonfa rosta a d '
(uuit raeen 5 l l ai h oefcendi D<0!fu5 lalcciiij lepe/
rat frtgua adium frigojc nocila no etpeUu vfr cali'
dum ideo roa reinanec tptratt calldua i frigidus
t fe fe b j oe c i genertonia rotia 7 oe loco vbi iiall
(er 1 n p acea gencra(.3nfr4 autcm oiccm',3> alibi
peracddens por generan.
apriTkt.Dcoiffertiaroiia t p t u u i e r caligii/
na t nebule.
3tfcren(laaut rotio adptuuiatetiamfatis
o bicattr tgt Sno.okie c ifiud quod 6
fcendtt t): vapott res pama iarda( in oefceti
fionc fuanofaiur roa:T quando lUud quod ocfccndt
c multain babens nienfur in coipoie fuo 7 v e l o d/
latem fue ocrcenfioniaiiomlns pluuia Ctidcf auu5
p6abiaverbl4oicerej>nooiireruRi m ma t f o : mt
roa t pluufa :m muitu -rpanis ftuepaucS no faciTt
oifrcremia5 niiip icctdena vnde roa t pluuia I3 m
t accidens no pi e ba bercnt offeri q n ell v e p
q: cll ros clide t bumidue m genere uo -r pluuia i
tparatone adrs e; en frgida-r bumda. 2(dbuc
uiem pluuia nun|> fit fereno tempote.'roa am fie fe/
reno l pot e. adbuc a nulla para nubia fign ell fe
renitatisiroa ai omnis (ign eil ferenicatis. p iilta
c r g o v l d t r e y r o s Tplttuiababjoilfercriao effen/
ta!c8Tn5a(ciduleeim:7bocceni(Vmieve;^cvn
de vapor paucua c{ e ma ro:8 fubtills eft m non cR
paucus nlfi fu fubtilis.'gronua entvapot a clido (gni
10 nter fupfici tcrre eyiftcc 7 erpcntc eleuaf . S e d
fubillia eleuaE a calo:e fupficie5 terrc attingte t ilte
ell vapoj roie pluuie^pier quod coca repleta rose
dtu8ct:p(rataclrol$cadv(l eqlie canea repleta
H'^uin pluuie.'q: reuera roo ntagfs fublile e.t Dicte
ZDelTebata:^ fi lelta ou repleaf rote claudaf opti
me fotam 7 in calote fotti folif afcdet a trra iu^ta
ballain pofit ideo qi bumot roiis fubillie ellmags
n ideo paucua qi fubttie feparas a grolTo en paucus
t ideo paucus vapo: ^fupponii bumfdum fpiriiujle
f ubnl equodei l mro] i e. t gbocp59> l a; materia
lea q^fotmales penes el^entlaaco{^ fumptas pluuia
roababtoirere'tiaatqtcyfpiritualivapoeboc
vapoiequaSfpiritusfbnmidinfoieftgntraribu/
itioi nifi calidua 7 bumtdua m coparationem ad plit
uta; i:e);vapotcgrofroq<oe^fundo ierre eruto n
pof d i generari nifi frtgfd* bumfJus bumo: in cSpi
raiion ad ro:e;. O l e o al ? vnS comgetur titcri: t
( qt fiabfolute acapiatur ic omnio aq vbicc^ l i a
frigtdi ell t bumda 1 7 otciq' (c nulla nubes (igni
fcaifcrenftatitanullapara nubia fcrcniuic fgrufi/
eat . Si enfncbul fgnii ell ferenitatia oicenduj ficut
anteoiciS eit q' ps f m g-ttat accepta fetcnitiic} no
rignificar.fedoaaccepta fmeffentta; ^potenfcrc
niatem (gniftcart fi cni ncbuUiigna eft fcrcnimV.t
ideoapud vulgus ell4)ucrbii gen nbulagunjtis ci
dea pefcendl g* tc ell ftgnirferenitati8.um ilt 10/
la no refoluia arcendi:(> tc fignac pluuta3:q: lcge
nerat nubea q pluuia; fadunt boc in rei ucniiic cll
ve^s.&edvulguaacnptt nbula; idc5c(re c qlibet
atiditate frigoie acna ad tetra reptcfl t boc n CH
ve9:fed nbula cll (^5 remanet poR refolution vapo
rts <n rote; vel oluuii 7 boc fcmp eft fubtite 7 fignifi
catferenD.Sednubcafiuecalgo dterram reptcITa
frgote noctis aera vct Ion b^ grolTuin a rubtili 7 lo
quando refoluif groiTum t oefediip guitas remanct
lUbtIequodfignatfereni.Sia^uicendit vn cunt
olio tc gencrat nube Tfignaipluuii ii-
apitulum.vg.ocntateriaroiieque ad fotmim
non conuertitur
Uandoaitvaposfubttiaafcdit aterra q
q e(t res parui Ule ad alt n puenir.q: fn par
ua m parua eft caliditas 7 ideo cafo: icm/
peisTlodreftfterenopoteRctranalc friguo qin
vapote deuato eR ab aq:T ideojjuenif n aer e anit^
venial ad t oc t j e n vltra meda in quo eft giilo ro'
rts h f$ Vil cutni in i t r SR ^* e s p' de s frigidit
noctis que ccalotelodcniuitieperatlocica'
Ilduttt 7 tperaio IHgid a quibus gencrat roa liciui
do extra loc fuum ficut fupta of)c>m':boc auic; IDO
ciingt't q> ante^ conucrta vapo: in aqus opj q> pi"
(denfet in nuMm que condclatio fu frtgotc Ion vf
lpotstvclviro^Tbanccddenfatlon vapo: r-'u'
cus roits n tjcptaauSi at quenf vir vapo: fii n
pede aq vcl acrisrqm boc oubt" cRtoi^it fldb Ip'
c{iius9> nec eft cqnecaer:fed medio aqueMbiili"!!!
gert groflius. Cu; at mdium fit cope fu tfiacc^
ert remo^ 7 vapo: nfljil babear aera eo g> toiuo til
deuicus o aqua n vdef elle mcdimaut eni; rarUM
maierievapois rarifica! e tanta rartate q> n poitll
elTe in fpede aq:aut n:fi rarl'cat e tata rartuic qui
la n poi effe in fpede aq tSecrt atcui^alten' cierne
ti:qm (Icut no8^bautm''m l l bi ooe generaione t (>
rupietmi n poteft edic nuda a fo:ma:(cd fcmp <rit.
aut fub fozma mirtiiaut elemefi fmpldoiboc al n
fub fojma mixti cum vapo: nfii ej; pluribuCnJ <f
vno ergo erit fub foima alcui'dementtconftat auifJ
g n nifi fub fotma acriatcrgo vapo: aer eTevioduf
fiodcm autcm modo oubitatio cR oe nube. - o w
enim t locatum ft eiufdcm nature.quod ergomouc
bitur d l oc aen'a videbttnr dTe oc aers natura: 15:
lia antcm cotpa ft vj po: t nubes. ljs a't rnib qw
indnatfttiadocendgtvapoieftacr vel ma'u'"
imcr aqui 1 aer 7 nubes fifnfed vapo eft mdium
jjptnquius aer:7 nubes eft medlum^pnquiua aq"'
red boc nibl eft rnc pama fuptadtcta: vnde W''"'
oiccndffffdl elementa fllicrabiliafiltadinuicq'O '],
pIciterpcITunt cfidcrari:auten fm fui foimaJ.,
fderanturautPtn fint m vio irfmutationie jd"'
tem.pHmo at modo abfoluta fnni 7 otftncf a fo:""
f in m t oc i 0. St dI do at modo fcn funt ocicrm
SOetbetop
nite tn fotms kl nu'ttii M fitis Io({: b o ( modo
vjpot (fl iii}iM a l m i u ad va'nratcm ni t weam' s t
mbeatnnpotaUtrttaeai vfctnicatniture aquc:
t (n tjtit>us lotmii manct bi poKnrii no ({dem mate/
njl:f(drfcutfo:m)<flinpoi(iUm menique conri'
nut abtidf vcl dqu contfnuc cli ippioptnquitiop
inon}:tqualtMt(8t(cmcnMlc8rttbffioiiv(uc(aepl
DtnKS'rnoftcutictiuevctpiniucmri nni t n vina/
tibuslocf vt t gt s 7 eje bfs p ; foluii'od oubftiM
/T^ptulum octauum oc nutcra f cncrame utr'
fiptufnc.
Oa bec 9Diol(cmiia oc piufni tra tangen.'
p Ke oe i'pft oc mitcrt ipfati genrame:
{icSo oe toco gencratfonts cfuo T IC R O oe
Dlir<r(ntfi t (uenlenia ipfcum rote. O fdcautem
rlfto.g' elttitur vapo: ej;qua Tfrlgua quod o b /
ul)t ef oe ac noctecll v t b t mt s valde fllud frigue ag
grgat (lia fp ((Tat r apoj ille fe afcends fit pinina
R iSt fdendqi v poi ptunc paucue efl fubnlisTi
tul T w p o : roj Btfed^pier wbenitrfas frigozis non
poi afcenderead I0CU3 to&:t boc frfgns frequcnter
<ftej:tfpo:e vele;:oere:e):ttmpoje qutdtj quando
tcctdit fol B vtrumq; moi .f.circuli eoninoettalfs r
rirculi oblqut ficut eft (n nocte bj^emlo lerena: tf. n.
{n oblfquo circuto Tol receltitq: moueC tujif>in fignls
tnmdfonalibuo q longtnqua mt a no! i 4 ttaj occf/
dit fuper ote (n moiu quej b j fup equlnoctal t fu
per potos mund 7 t um admorofumfi: (ir ej; Dua
buo caufts auacf mgus eje tpe:e^ acre C H a( frtg' in
vat t in auiifno T (o tune mutflpKfant p:ttne:(n ve/ '
^ f , j t i A /_ , / j ; r - - i J M -
l . l l l 4 UI ^ UL{ l l l Kl t S I I I I I H U0 4<4UU>%WtUIMQtMr
poi 8 nubes Wtnits n pf5 * iWod (ole eicendtn
te 4>pelt( (nferlue-t ( (psebendft fubtilJ vapotem
ItUKtcuertitpfttjnpjulnas'rpteripue q (11/
uitur frgus lais in rcC pectaUcufus ptanete Mfidi
(loit fa(tim(:e):pert( cni fumus fenfibilder fatumu b t
bcrevirtutmagnnboc-rbecellcaufa quare fre/
qutterfruetuBfnfloKotrtrui (n vere.3nautno aSi
jipier DefcentS foKs a noble mutit'pUcanf nubes fxi'
gideq eltuate(nfrlg(ditr:'i ideocreceduntnu/
beo remintt acr frtgldua t eoptebendt vapotcm r
cigdat (pf (n pi ui ni . Sj ; b i s P5 quid (t generao piu
(najtqmfrigttoejccettsquodell fimut conucno -r
cgetans fpm drea media aeris reglon:vapot autc;
qufm"3euoellfubtt(eeltaWditaItefcutro8:H
no afrlgoie acris poroiparefXum autem fti triplej:
vapo't uilicec duufe niuia cpiuine (ue rotio ouo ilto
rum nerantrfrgoie ptiua fpilTante vapojes innu
bemclKcetnlytpluufa alia ouo gentrant a vapo; e
innuben5(pifratarctl(etroe'rptuina:red ros gene/
ratur a frgido tempeato vapojem tm refotucme:
wulna vojcneraEafrtgdo enclleme vapoj ej coge
lanteanteq (ncfpjt couen in aqu :* ideo pjuna n
' ^ ' J ! '^"'''^Panfafcutvaponecparacoberct
mfied feparaiur a pte fcut vapo: oillraciua fuertt.
adbucl cetni batgtl ti ur nift aqua 1 couerfio va/
po Biue nubla (naqua^nutlapKcedat cgelaiio in
e o y cogelajio M U S pj(g ,^ taacnS tamcn femp
tcpo:eellcouerrio vapois velnublanaquaque nS
pjecedit tongelationes-.fj aliq fequituream fcflicet
conuerfionem (cutn generaefone grandnfa alq c
ucrfoptuacpittellinfiritfsnoinprfectioiqt
oumconueriifcogeafKutnnuKqVo-uerfoetfam
no ncpit ante cogetationcfed omnfno ft (imullfcut
ptuina:nccpturibuamodivaril polTunt cuerito
tegcUto:qtquartmb:umeirenBotelt^ f on/
gelito (il.anie conucrfionc o cgctaiio (U paflio tf
qp nlm a conuerf ef) I3 foite tpc ft (imul c aic
(obtila ft vapotpiutnc vfrab fplo eppctticcottdum
fubio T ideo nibil en 9' moltficct vapo: cufum
7 congclatum T i deo pzuina en rgcna 1 Dura:a<r t a'
mcn niroductua in vapoietnncn cxpcUiur: r ideo
partea piaine quando couerfe fun -r congclatc ft ra
re t quaf intercepte -r bec o aa fiii oe materia r ti
cente piulne.
C aprm.^.oe toco gnaia ptuine.
O caa at ptune abfm oubio efl cicra l ocu;
I mdium atriotc irte locua fit circa fngidtfi
fimum ia quo n n toto ocficirviVadiop. fo
l afifl etl apnoeftpfentotocal otacxpcrspfe nif
citngitbocperaccidene:bocataccden8cnfrigua
noctisfoupie^abfeMiiacalcfacita folio fcut ofct
elt fdlicet cf reccTu fota n circulo oecliui T n circu/
l o equnoctial: b e c omnia patee ecoeterminata ia
pccdeniicapiulotfriguaenilocif n potcft caufari
nube atiqua frgida piefentc vel reptefTia (uperioti
tocottl frfgfdioieft.q: piutna n cadit nlfi tepote fe/
rcnoMcd oubi otitur oefuptrboc q> ptuina n (nuc
nlturnifi adberena olfcui coipori terrcftrif n inue/
nitur (adenSfe fubUmi fcut roo.'buiua at caufa efl
9> (i friguSTntrauerit in materias terrenrcj fottiuf y
(natamateriali.ut oicit O emocri . i l vapot p : a / /
(nctangcnstatemmatcramcitlue t fottiua cogctaf
deointactuittapmatcrc^inucnif ptulna adbc /
rt ns. i e>; eadej caula cAg-c calido eft (n bycme
que C 2'iif: c;:nB; e> vspme repieTb * frgoie ae
ris in fubtimi incipt parteo nublo cgclari ad e^tre
mtiaieo fignop -r ata^ pan. :adbuc aic c; ; eade;
caufa fiiq> c eflrelolutto frfgoifa (n vltmapteb^e/'
mis t n piincipio vera 9 bumcfct lapidee t m t /
gis bumcfct qui ourioico ft nter e os : t bumefcc
fflctalla -r ptecpue ourloza fcut fcrrum t aurum: T
bumefct cura figna eo q- fngus n itlio fult calcams
qo tepote fotuto egrediC T inuenit aerem vapotibna
bumidie ptenum quoniam flatm fpilTando refotult i
aquamntanium? aquaperguttaaoiftiltatura ttU/
buacetpotlbua.
O ptm.X'O e DfTcrentla rots 7 piulne quo ad fri
guagenerana.
3tfcrentlasaut pturearoiia pi ul ne ton/
o gt 3(rifto.nmis bicuter.-r l ficut n piece
deniibuo oe bi s facicm'oeterminatfon tan
gentescaufasTc^rpofitionesoicto^pbi. ' pt maat
oifTerentti mtcr roi t piufni elt $ cumros 1 pinina
cueniantm materia que clt vapoi fubtilis tempoie
stei cleuatua olfrertn gencrante:qi cfupcritl v a
poiemvencritinaerefrtguaparuiboceft tempera'
lum adiutu frgoie noctia cptmit Ipm n rot.*!^! u
tna aut ell vapoi congelatua anteS> e;c Ipfo refotua
tur aqua bulufmod at olctl quo ad pilmas t f Et*
clt oc roie expofit.'i c fallo ps o adicta. O e fccu
daautptequcoepiulnainreiligcnda fccndum ?
fgimm octipBi vcriats ell figura piune omneenl5
qo att fe rcfolulf in aqu 1 polea pgelaf b3 figura ro
tiid(icgutieaq:ptuinaautnb3 tale figura necee
babet figiiraj nubistqt nubes It parti fibt adbcren
tlum ficut lana tenuio olltracta fue corminata 7 banc
figura; non babet pzuina:fcd potius ni;; que cadit la
a flcui partea lae rarc olltracta fed figura piulne til
cutraajtidamidvni'ccnirumreductl ve l vnam
lber fccdus
lintam c,r vtrap partt trcftamcs qnt (igurj cfl va
potia cuuo paitibuo multe (nicrponrar portes a e ; /
rs T DtTundtur partee v i p o t s per moduj n d f o p
tn acr t (icinuente congelonf ante^ tnaqui5 v d t
nubcm ronuertonf :boc ergo verificit Dcttim pBf.
Xaufj af efl 3 frigua triplcj: en.f.rol Wgua -r mu
tum frfguB 1 frguB vebem6:rr{gua autc p e r b o c ?
eftfngu8nfflc<tnffpirarevapo!C5!inubein t (n
a^uam pteicrboc vttr e^rpellil ab tproeald vel
nofub/toejrpellftifrfguoatmuUum ell y eft quaft
eal tai - l Wnsi tT cgelal fonitervniutrfatiterejc/
pulfo caltdoifed vebemens frfgua ttt aoit quodp/
occupai fpilTatfonem frigotB.q: quarid'mul tempo/
re facittrea act{oneo.f.fpl(T4rein aquas t congelare
t coIMum vnuerfalbcr empellere :bec at frgoia of
feremfam babeitt q: frfgus el ( pfcnil t mulii frtguf
e(l addeno lli eumulatfoni rrgotio.'vebemens a utc5
qoandoqjefl mognu.? vel muMf cdel l acut i i q: pe.'
netran'aam^ptentlud (nquodagitrKUCeflvapor({
fubttlioi eft g nubee:* ideo foitiua peneiraf a frgo'
re:quiindo am eft^ptcr m m tn qua eft fn'gus m fleca
m3 magia penelrat y (n bumidajipter boc quod fe'
eum enactuu^riciit f ngus envemi fcptftronat'qD
freqttcter eft m fereno ifno:e T (a Uo frequff er gene
raturpiulnaia taliergo frigo:e vebemtl congelafva
po2 ance^ reeipfat rpirittonc5 fn nube vrl coaetttoi
neminaqu quod oftdt figura piutnc ffcut DifinC
5 ead c quare frequter C febjuario 7 martf o ab al
to cadi't ttip pauca que eli fcut figura ftellc t cadt in/
terpotlatc:qt tuc caloz folie expellfc in Vipati eleua/
t friguo atrio tx bytmereltct&'r ideo vt bt m e ef^
iciiur 7 (i'iii vapic) imic^ rpiitctur m nubc8:T
ideo cdb (n figura vapon'e qu ^dijim*.
/Taprm'^.oe ofAeriia roilo t ptunc penee t^e
tlocumaccepta.
c unda ai DfTertia rotis t piaine eft fm
f locum T f emp*8ccepta quonia vt ait S r t .
r oe n vbt^ fed in quibufdam tocto calide
fi ti nbj' emetrcti l i ueeftqti ntoci oi l l i oco cp cali'
d vel oefft valdc in h/emt calo: tcperat'reroluftva
poi cparat cSjn acrenoccurrii friguo intipaat
t (i poti''tperaitt rcfolus ^mtnS cogctane qt ibi
fit r o o . S e d piuine generatlo npt elTe in hyemt in
loce t1Iie:ideo nifi foste valde raro:qt ptuina no eau
fator a frgoie tperto:fed ejrceltii qo eft frigue qo
oici ctract ab cfTectu q: ctrabl vapot vcbemc/
tercgel anei pj^oceupadoante^poft fpiffar in
nubem ficut oxim'fup atvnde vapotl lUi eteuato oe
quo gencraf ptuina no occum't in aere frigue equale
qo eft fperat.quod cdptimat Ipm in nube nec occur
rti ci calot lperatuo qut fadat ipu5 aqui fubttt<5 fie
fit in roc:fed pot'eFfeda frlguo occurrit ei v t fepi
uaDj:im':'ri5ficonfderenf fta que oictafuiros
ndbabeblttmvnSlocujfuegenerationisinacrerrcd
v'i3babebitperfeqnifupadirt''raliiIbobebit p ac
cidens quieft locus infcn'n (ongea terrii i illud ({/
demfi tfpterouaecaufasqua^vna eft frgusacris
7 caloi loci t altera eft e l calor acris t friguelocito:
vtri^ b o ^ eft ouplejc:? fe fii qualuoi modigene/
ratfono roiie in ferioil fpacio aerts.pt eni lecus e
ealidue per fe.-r aer frigidua per fe j: tpete.f.g per
fe CU frigdilficut eft locua multod meridej parue
latfiidinfo ab ctjnociiali circulo t illelocufeftp fe ca
lduafinibilipcdiatintroii calotisinfpm tf pane
mcrdtel in cod at toco in bf c m e aft acr frigidue p
ferqj tcrecedit'fol ab i f o:pdpot i nocteTtucetca
l oi e l o d t frigote aeris gencraf lperat frigida va'
po: mlpUrana 7 fntpatum calida congetation ipedi
c nei n t enoi l aer ei i t ^i Ui s c t t or u gcneratio tong:
p t t econuerfo acrcatidus e per fe ficut in eftate ^
tocas ftigiduo per fe fi fitfnaquilone cuiuslatttudo
tigra eft equnoctijll circuto: lie i t ey m f fcnoa ac
re e j vttifc^ eiunctie genrraC frgido lperal -rea'
tidu $ a t que ft gencriia roi v t oiyim':pt tlfj;
tocue catidue per acea t aer frigidue cjc qciit^ ca f i
cut fi locus ft adime fed ad aijlonbabeat mdico al
tiinmos flaiaqlonis pedftee i c%pie meridici fe
patee veto auftralif foIi:7 iffc Ite ep calote l o m
(HgOie aerif refultat tperies i s calido t frgido q fi
generatiua rotiarpt l ocus etia; elTe frigidue p acea
7 aer cattdus ex quacqs canfa ficut fi ft't locus ircri'
dionalis fed ef;j>ane meridionat altiftimoo b ; mon
t e s qui impediat flatu5 auftri t arcefla folio in pfum
ejcptcautcaqutonts pati vento aquilonar): T tune
i t e s ejr^ptietaiib'Iodf tpfs refultat tempcreo i ac
re inferioti t i ros in eo generabif. Xtcet at ida o
uifotnultipt'rponitvariin.r.q'pofni ej: vtrifqjlo
eo T tpote calidis p fe vct e^ vtn'f frigidie p ic vel
e t vtrifq) ealfdie per accs vel virtfqj ftiglds p ac'
eidensvel eje toco calidopfe'raerefrfgido p acco
vel ecucrfo ey aere calido p fe i toco irigido p acti
de s ! vel ex l oc o frgido p fe -r aere t calido p octs
v e l ecucrfo e;; acre frgido p fe t toco calido p ccci
deui men qt ptime quamot cblnatienes n funr ;c
nerariue rotio cfequtee aute5 v t conftat p adicia:
pfiusnotangitnifiouasquenqaatuot modls oiucr
iificane:'rbefiifficiuntad fciendileim generanonii)
roti s in aereinferoii:ptu(na at femp gencraf i ifc/
rioif acre n 9 tcpoie frigidt t cattdf-.fed pot f a ton
gelatfone ptocctipante Tpiflatone vapotio in iiubtj
t cuerfion mibio in aqu q pgdatio eft frsotfo cjr'
cellctisinaereferoii.
/Taprmoiiodedmeeeueiiltiaroiio t punf
ia DUObus.f.in tempote eleuatifs vapot i s: i n li cp
neuir eft ia fuptemie mdtib'altis
Onucnii at piulna t r o s inouobue quo^
c vnumeftq^vapotBoneleuaturquandoilii
ventus fod poit'in fereiie.fi enim fat v oi;
t us aut tile eric aqmlonara aut mcridionalts aut o:i<
talio aut ocddtaliot'r fquide; eft aquilnaro frf3>:
dus cfti'pedlene deuaiion caufati vapot i o. S i nu"
mcrdfenaliefllecgrcgatiuue eft nubium t aibu
fereniatc:? tc Itep n eleuaf vapoi fubtillo cd fpif
fue qui eft ma ptuue.Siateft otitalie illecrt cali
dus eo 9> fot oiu agit i'nipfum fcut ocef infra (n icr'
tiotngmittt in vapotc fif c cite equale frigd-S'
at eft ocddctalis ilte pluuiolus eft n babene vopD
rtm pup 7 cta5^ qui eft matcraroie v d piuine: os
at recadar^ ventt^ptjetateefcqttiur pjndpalu'"
a i d e e flitc veto out'neteuafvapoi r oas piu'"^'
aut fidcuaCad fotmi rotis vel ptut'nencc pouRf^
ucnretficintdlgifoiciumpbofopbiquodoicitff
vapo: rotis deuaturn fereno Tiion deuaiiir quan'
do fat ventus alioquin contradiceret fibl infra m' 5
i u^ri mo vbi ocit g- ros fit q llat aufter n fftin
B.n.eftvcifcemaroit'oquedeu(if(nauftrot3 U"/j
curante materia bec ad foimiroiiB npcrucnlt :ifa
potiue in fereno aullro fiiccedt: boc eft etiaj v t ^
oe itia pt ui nc ucn m autem in boc ct i roo et piu
ina 3 ncutr C05S gencraf in fuptcmis mtitiu? ai
Detbcoro|z.
gii tni fSc t n x s at$ itri mates T lf fuptemf man' -'
IM lti. ZDomt s Ol iil fi f upa c t s ttrrt drcfei'
rctii red na cjccedcntce ptimt fHs nintc in qao fot
virt Jics M J o p r o b s . S c d mol es altt fot quf i ddunt
fupfrmtwi ntl eujti one' tgcctdt ttrrt ctrcul r
p:inii)crsfntcrflitlquodfnsfdtflt fdeon d s
Iiniuea perpetu eje t1ua;^c5pttllRone n ptofimdo
goiCTJtiirtriftjUus'rberi'Uus t a l i l b m u a p l d e s a
ijbua llittrrtmouetur calidi.^lif (m m t t s nt pu/
mi Ui qu( fuptr i l l os addt fn tltuatone r e):cedunc
fcjatrsticnlitut-r^tendunC vf i pad ttrim longe
fi ipfo epUar vfi ^ ad aer qui ficcatus t i l calote no
vrcme fcd ej:fcclie atris bui no:e51 ia lUis nec ptui
nance rosgcntraf fn fubliml (pfop:cuiU8 ouas can'
jaolctUcpBaiqua'^ vnaeng> calidttas v e be mc s
cfl m ra t o a s q:ie funitn Tupitma monttbua iltfs:^
anteg' vapo:afccndatadcacumIna e o ^ foluU tn
aqu T oereendit fn vall.'atiera at cfl q: aer n ton
gcTuptacacumbia llo;i:.mii (lammaf t c a t e f i c a
Itfwione vcbemi T e i i fi aliqufd poITct frgidum
lir} lociiiranrire oc vapotius T peruenlre vT ad
ccumni e o ^ llud iblrefoluitur.fn aeres: i d e o n
gincranf ndt roa aut ptuna. Ji fSt montea oc 4 b '
Ujtiur (n t r o n i d o * pbflofopbi af t dt mes in t o o c i
pbilofopbaudt fecu poitauert aqu n vafe t fpon/
Scjov>trpBioinaqttiini(na To t appleatio ai i r a/
bfftt fib frg'dioie tralTiot aer ad refrstri j )e '
(loria vt atiquidui ibi fbfDtre pofTent
^aptulum-):9- O' gencratfoncrotfs ptufne
iji cointbo.
^ > * U a B k^ Y * ^ W* / W M WVi i a l I t w>
t> mi'in bninoifa fiante auRro T ma tfus b/
rcndtur fiante aquilonjrl vt nt o: tc efl ati^
qu9 locue fn quo fit oppo!fm:qt gtntratur fn c o n
ro:io fiante aquiloiiar t p:ectdi fiante aufiro ficut
(f1 connibustr boe ideo ell:qi aufter fn co ftrenal t
pcidic m)im v a p o t i n t a q u i l o l n e o t t t u a t vapot
cgrcjat t r iiifptlTat t conuertit m rot -r ptufnam
itiic m fat auller n fft vapot tleuatus f* eo rosrqt
fcparjiur -r oifpargi ab e o a u f t r o . s e d c fat fept/
irioicventuoipenrpflTjtvapotrTft n l o c o i l l o
ro3;bmu9 aiTt cij oidt elTe qj frigiis rcptlrfonfa c-
i"n ti l talidltif aurtri:* l o 013 caKditao anUrf: in
colimbo fcgrcgat t oifgregat panes vapoi i s eleuati
tc t j : opporto frigua leptitriono fpiHiit eao i con/
ucrit fn rotcj: t n piutaa^.toec aot c i pbilofopbi ob
fera cft q f calot auflr l . q s aufter calidus i v
luo fcpar Jt panto vapote t 5 abfcndit rot t aqui
lo frigiditatttuj ( pi nat vapot t l deos encrat rot cj
t ptuna c vbi<p auller (it calfdus 7 vbi m aqullo fri
giduo vbiqj ptbtt auller afdndtre ptuna t rotcm t
qn:er c o em 9 calfdua eft appetft terri t (tea cjralar
bumldii ex eo aut g- bumduf ea nutrt bumot 1 t j :
eo 3> natuo cll totiuotuo fiut fleruefus t inuolut'dl
vapore cleu jtu infplfr.t 7 eongrigat fn acre; -r nptu
r J , , ? i . ? ' " ' " ' "" SPPofiia babet quilo quia eft
frigfd' tffccuotrectlflattta t perf rf g usqu dUr
s ierre pot os nc cjralent vapoKj p,r ficcus at t on
h^mitelcuaiumyapotes r a bf t nng l t c umt pt r bo c
e r t flaiuo recitpmpatpteonubiumi n permlt//
.mM^5S"8K8fiifpiflwf. a u a r e a i l t bec attnbu
aniur iilo vcnis nfrain temoIibjobMluafcienterfi
Ifo alTignabtur. iDcendo trgo ^ in cointbo auller
{
icracadenseinefturcaUduaTriccurTrcctiIatus'Z
5 ftcalfduB vbfqj:t4men b dlidtur cxctllcnts ca'
I o : i 8 1 conrumenia vapo!e5. :3qui1o at tempera
t e frfgfdftaiio fbf elfictur 1 bumiduo -r rtflcy ooff fia
tus 1 buus qudc3 cam opouct tlTe q> coiitbus ?c
ca fit fie9> par auftr terri adacentc5 babeat ficcam
vebemtnttr'rarcnorasnccponTtaullervcnrcfn co
rnibnff per lla5terrra5qufa tune ficcaiur bumo:
ei us T cum bumoi fuert c i fleuof fljiua fui amiitt
flejcuoftattm fuaj t tfiaCreai naraotoio ai vcnt'
qui rect eft flatus DilTipat p a n e s nubiu 7 ptefcidit ro
rem T ptuinat:n cointbo at c^ parte aquilonfs o ;
elTe marfa vA paludes multas v t i virumq? in quo p
vap02ibu8 ttmpcratur frgiditas aquflonfa 7 bumo /
rtm acdpit 7 ideo ftai5 f l epi ol i fl ji uo cTiriEM dt o
pcrfriguattmperatumn impedit elcuari vapoi es
perbumi daut augei bumo! e; i ni pf i s ' rperf l cxuo
ttatem rplfat pane s eotum 7 fact conucrn n aquas
rot sautptu ne.
apitulumotcmilquartum - rt l l oifgrtlTioot
gentrailone roifs c}:fccanto b e r b a s : 7 gtncratfo
nemannatfa.
S t etiaj pttttr ea queorit p 6 s attendend
e gf generatioVotis au'quando t i l fn vapot t ({
multum babet bumidi atrt 7 fubtilo terre
Hds'licei 7 neleuaiur ille nifi tcmpoit caumaiis qui
cumeteuaturorfgfturcalidtate aensbum d at rt /
um.oirectonebona'r permfcef ct fotiitr ttrrcllrt
ffccti,poHeafrigoeiemperatopinguefcitbumdu5
itrcam ' s d t r a s flactts 7 v f cof as ad mo u , mc
l i s fuptr berbas 7 folia rbo:foIe aut ogeme fn ip
Tum euipotJt bumdum 7 conburtur in ipfo terre
flreficcumt cfriciuraenroimarubtillsrit fpera fu
pt r b a b a s -r arbo^ folia t fu ficctare c^ficcat ca 7
cburttinducit flenliatemn esberbasatfuper
quim cadt r os tile apptiftu vebcmentt comtdt an
malla:? ptedpuc oueo 7 qt mtl n otcoct foluit v
trtm: ideo oucs mult oe i po comcdcnieo fluxu ven
tris motiuntur 7 ciT fit calfdum 7 fcc nutri colcias
m cf a:t ideo nuenfuntur lUe o u e s motbdc frequcn/
i t r trocee fntcrusqnaperiunf ptrtncffuras. Q.uod
nuttmvettfitquodofctumclltcrtatur Sfufctnna fn
ftcundo Iibto canonls vb loquturoe fimplitbus
meddns:oicenoq>melelloccultu8roscadens fu /
per f l o i t s 7 alias plantas 7 (apa lapides quod apeo
colligunttalquandoeftros manffcfluo quc3 pofiunt
col l i gtreboni ntsti n dejautredi t gcncraiio man/
nato qt mana f ma u f c c n a s eft roo T cl l oc genera
Itone mcllfs in itrris calids cades rpflllus melle c '
mun-r e;:ficcatur'multajvinutt5conirabit abe o
fupcr quod cadt.
iCapfm.jrv.oegtntraiionepluuic nuio incl
toeoifTcrentla c o p a d rote 7 ptuna.
Onboc at not andume l l q'e>;nubcnunq>
p aqua frgida congclaf nif fn locovb nubes
funt 7 tp vapotibus nubes fiTt: file aui eft
(ocua medius acrs qui nter omneo eft frigidus e;: it
l o at l oco nubu5ad terri Dcfteiidunt tria coi pot s
quoj^omnfujgcncratioicITe j p t e r fnguotft cut
j ppt rt i met Ti t i t m. Sumcni j b ct ri a aque ^luuie
r n i gr ando:quc c un$c n 5abat r e ocfcendt aut
Defcendunt congelata aut n congcIst a. St congela / '
taocfcendunt aut funt congelata fimul x conuerfaiii
a q u i aut funt ptue fn aqua copuerla t pollea t ongc/
lber recudas
UtirptomeB ocfcw Jnt no oBgtUt ffft ficut p o/
ai:i:7(iueix^cntantco3eIaca quo;^ congclitiofuft
fimul oiconuerone m aqui Tunt fiait nx^'quc au(c
(>c(ccndunt cogclan ta g^ cometario Tcqucboc conucr
ftoflcm ff lcutsrando. Dum i f a trgo cotpoa oe
fcaidtU} ab atre ptnta om acctpu no til mi ptr
tra ofuidcns co>pota:vndc co:po:a ocfccndcm ab
acre ub tlh acccpta fot ouo runit q: otcent fa.'
j raboccf t ncons dat j vel ocfccndunitcrmmata B
t cgcUta. Sun( ait ouo eo 7 caura gcncraifs eo
runtiCft vaa-Cfrigus fimpty T frtjus encelles t t i ca
pturanumcroincnianfcrcducunffsrosma ad illa
qtDiucHitas ( o ^ n o cll mtiinpaudutc t mnlmudic
t m: q t ni); cfl ptuna mulia oifTa-c f3 accdce ab 4>
U qo cll ottrcicsTptuni cll njrpaucaoiITcrcs f 3 ac/
d ca quod cl mollccs ficut antt oi):m'.Siml(tr
ai roa CHpluuijpauca t pluufa d i ros mult'pcr ac
dd<ns oflTcris quod fupcn'ctl o<tcrmiaa:p(uD(a.n.
(Itjmutwa ros iSf pluua nnlft e;: vap02c multo 4
{nrrigtditus cll t ( 3 tiua cll tcpus locus 1 fnai di ue
Xcmpuaquiddlqmrcntjncta vapoiia rolcidf tn
t t ocl l of t avnus q: i nol ecl cuJt i po! c fcrcno 1 1 n
nottc ocrccndcfimilc iSt CH OC vapo:c p:utn;. S e d
apar pluufc t nuio rcmanct icpoic plun m mulr fe
t ofu ^g i'n ca calo2 clcuia t frtguo mfptiuns tn nu
b(m-r(ucrtca nube (n aqu vc l c n c ogc t i al n gla
<{cm. Sfmtlitcr loai8,gouriitf onla rotto llriciuo cll ft
ne lit locua gcncritionis ct'ua per fe fiuc gcncr/Ufons
per accida ciaa:qt fnfcriot tocua D tanto oiflra'cll
qi nmuI cDa ierra clcuatua fcd ampU* loflatat*
clllocua gcncrationia ptuuc t nfu a: ot cotue IO CUB
me d r vb ptatatiltft frgua tft(oc*gccra(fonfe plii
ufe t n<uts.Simititcr fngue tcperai til gen cria rO ''
reitf.fed (nttperat ntjcccUca gencrat pluulas.cxccl
Icn taiTigeneratnuc Tp:utn3:qm ficutlianrcbabii
en p:uinaftc]cvapo!ecSgebto anrcq fpinareC in nu
bem r n fn loco medio <] CH l ooi a nubi . fl i x autc5
til ex nubibua fnfpiiritt'a r cgclata piulaiirgredi
te calido cniuafigncItqint'ircadiimaUia t ptufna
cadit ouratqt mollfcico nluia t c^boc q> paro'calldi
cjtfs nubla rcrolncourittceiusciicgelaf'.'if nri
gefcfi q ptea vapotls T nubirccongrcgarenf n p o
tutrt adeo cgregart cgregate qf Itidurarcnf: per
oppofltij aSt eil oe pjuina qi cogclarar vebcintcr ep
fngoi el ocl t tepojie vt Tupia o^ntua r eypcIK to
tcal(dii3 (ta 9> nibit til tpedo quC frfguo pucrtat fa
r go of ot p ar t e s vap oi i avt bc mw cgrcgdo t
ptrabendo c cgelaitoni
iptm,xvi.t en oirgrcITio ocelaria mi3 nua.
St a t t bk c i duj De generaiic niuiequo
e d milc5 Ciiufas ipiua i locgcnerau'iKT
efTcia -r figura liue fotma;: en aut mate/
ra nuie in gi e U} ante olctU5 9> til nubes calida. &
en fol radija calefacit inferila elemta clcuat e^ tia
vapotc in quo etl vi s cdto:is 4 calo: ctt35 fec inda/
cit muliioe acrcj fabrtiia i poRea cleuatua ad lO ''
cuj f rgidu3 intpilTaf in nubes 7 frigid loci icipi ex
pellcre aUdmii (i fngue illud en excclla:aut e^pel
til ubito catia a puerfion nublo m aqu:aui expcl
lit n fubito:-r fi idcs fubito expellii tc fit oura con/
gelatio er illo ficut exgi t t i na. Si ac n fubito ti7c,'ca
t i du| acre n tcperatu quod congclationej tmpedi/
re no pt remiiiit fn eflFeciiJ maymi frlgota qui cffe
ctus Cll indurire cgcUt:t i deo mx cadi mollis ma
nibus impiciribdis oc facdi. Sy boc (tia p3 g^lpii/
ma materia bumidap (mpieriono.f.rotfB T pluule 1
pt ui nct ni u e fitvnan lamentmediita maitrii cf
vna:^ X' mi mi t cri 4 nua en nobB nnbco alid.
mittu tn fu eleuationc b. ba oe a a e o introducto u
materias per calidos eicua vapoi cs vnde fana cni
be s qu oa n babet m fe mas puiuie que nubes c fn;
da:ne<p mi roze que eft vapoi tcmperatua t fubtlu
ilTcrt auif a materia grania:q: nubes que elln
grindinis:vtinrrafabeb(.cfl nubes catldiffuna a;
( ot fimut egrcdiC calido. S e d a nube niuf egrcdmi
paolatis. npioptcreafcicndiiq> vapoinluio mu
tusbabetoetcrrcnriadmixioiTdcocn oc vipoii
boa qui ex aqusn trra currtib'elcuafuncut'lgn
i qf aqua niuis liquefactc n eft pura: q frcqucnrc
fordidanf manua qoando lauanf nmetiquefiaa 7 i
tti as aque ninfa relolutc fecundar muttus tcrraa t U
dunicrcrcerefemina:qicilidpanldti3 egrcdca w
ptrat in (l a frfglditaic t ft bone pmixtiono cum ac;
reoTtcrreftri.
/Taprm.xvlj.'r eft oifgrelTo oetlarano loca gene
rationie niuium.
O cua at generationia noiS eft locuo mcdl
t ua frigidua ftlia oc caufia que fepe otcic ii
l o c u a aiit ille n eft gencratiuuo nui frig
do txctUcii nifi quando fngua eft vbqj fparfm t
re qt tune n en ita acut ficut qui do per calid fpit
fum{nacreerpeUiiuradvniitoc:cu3 ant friguom
fparfusn fit nifi piincpalnerlnbj'eme t fecudano
tn fine autinl 7 iapticipio verinjiptcr cunctioncm
qui babet c b rcme:ps f i caufa qnare nx ii gmcH
tur ni in b' cme " ! n (ita sasSni ve! n pinpisrc
re.Smtamt loca vbfrequewfnegtnerawrray?
fnal(e:ficuttocaaqullonanalgeoiftaniia ab tnw
noctialf crculo velloca mt oof a. O o t nix ml u^
ncraf In lela aauilonarib''caufaen: qt frgidius (jt
multa in l ona iliis^pter obtiquT relpea folio "i''
laIoc4:eftcrgofrlguafempcrfpatfufnloc<8iIli3:vn
per mult lempua 1 t frlgua tn locie ill ia n til cf
puUu; ad vn locuj'.-r ideo n eft acut m opt rw'
nefuacnmcnftexccllcna.taleailtfrfguogni'" ''
uum eft niuus:? ideo regioneo fllc multa js nim5 "
l ocaai Tt miuofa vapoiofafiTtvcbemteri'ti]!'''
tcr fe Boocant vapotintcr fe ntoHTant e: 1 '" S" /
ert oiRufus nter loca illa omnf tf pot e co q- anms'"
d l ocuj medfuj frfgfd:* ideo ibf multe niue BtW
rantur t in altfoibuo mtibus perpetuo tonfcru'""
cxbiepsetfipereppoftffq>loca plana mcrfaion;
lia v d n babemmuea vel paucie bab i 1 n otu <<>
fcruintraa.
aprm. xvl ( . i eft o.oe.tje caufa eIftcicK gi" io
na mua:* oe oifpoftione nubla nlnof?. -
2fufa iJo eflficiena nmium concomtjn niue
c eflfrguaexptUtnflnimpulfadvnus" '
cifcdfparfnperaer&bocddejvow" '!'
multum frlgua (n antecedtibua iftiua lbti. " *'
fcomtaeolfpefiion nua qefl mollicee w'" " ;
<reS eft paulats cxifta a nube niu Btnbil eni"
.uenena en ouo contraria effe boc modo in toncj w
vrtum fit vt egrediena alte vt ngrdlni!* *" ;',
vinc8ltcaremlit6ali(idt>etxU<t('P.f'iw f
tes fngua mud j p t er ful excefTum in mummiiin^^f
picbendcno nubi * partea elua nteg- od aq P -
fnt cuertiiq! c calido paulatis expll't'" ""'
ouo figna babet vulgue aduenma mua in J>X J = : ,
cnisaertutbidus eft clara turbatione ad "'J^'J^^m,
Wctheoriatn
^pcrioiibaomiaotdburttBstmmudpit valona
q tlU nubes que me turbic rcrcnftitc r a cfl nubcA
nlue:q: nubes pluufe cITctobrcura t magia rpilTat
nudo fe tribea ad vnumioeum ler-icum nubea
mui9 mulmbabeat {mf^nim o< aereo:? ideo alba r
|cp:eoccuptti frfgote ante mtitt rpifTationtm atj
t ideo rpar per acre i id<o vifua offundif <n ffia.
aifud gutcm ffgn t i l g* eum fenciiur aer ul eneri ali
quanlulpon vfionem tatis nubs inb)reine:qt tune
pienoHfcanturfit^cimonlu Deber venireojiae e s
(ft qt Um eitd nuota c aere (nduao piuUtim inci
pt en;elU a nubetT b oc efl cum t'im fncipft cgclari
poftqf!0):(mefeqDturoercenrusniu8. i E^b a P5
qmre en nlnjii v b ( ^ obfeur cfTc cetalba qoadam
obroiritate fed eu5 plufc efl ohaipnleti obfcuritate
tnon vb(pniff raro qtXnubes nfuofa TpaKaeilt
DiUiir{eju:pluu{o[a at contracta e i l qua( ad aqo
rcduas t ideo mfnotc Icc oecupat y naoU,
JdpMS.y^if.r t cgtelfo oc fotmantufa T clTe
(tu quando DU conferuotur.
X oictia at faotc fumK eaufa figure t fot/
e me niufatnecefTe enfm efl niuem cflc alba <o
q> pfa ft muteritter oe pfptcuis quare con
(reto in partibus oiuiriciito'omnee atiMlcs partes
tnulirecipiunt oc luminc nter fe: t ideo fun albe i
vifum tenninanteo ficut in criiliillo ^trita patct vel vf
tro contrito vel quolibet atio pcrfpicuo no colotato:
q at lata velu partea tae oilfrae cadiicaufielt
q: frgido multo pteoccupante p frgida conucrfion
(luoin anu ell ciiclata:'r ideo ficut partes nubs la
icfunt velud lae partes queda ta furit etipaneo ni
ug ex tiU nube modo ptedicto genrate qua vero oe
ci mollio fit fcpius iam octuj en:red cticecdt ni): (i
otu cofcrueturDurefcitrnuIti-licjio frigotecircater
raofupottaseadt.'potell etatm intendifriguse):
mtittitudne nluie a> niufconfoUdat in glac{c: f i cpe
tuo frfg'ote vniuerfaliter calid a glacie auferatur eric
cnnallus vel bcrj^llus vel alius laps o bumdo aqo
scrcrabilieifrigueenimlnillio poi oe ade o pnrfngt
(f calot fequens Ingtedi n p t ! panes lopids lque
faciendo t rtfolutndo buntidqd ell in e i s : ? ideo fa
nllu8igneconrumun(q>liqu(fiant.S'gii>atbuua
?l)ria{on{;<it cunta lapda que limari npt aeep
oolaric colldff ad calibc vcl adalud valde o u p
tlucctfmls eFCollifione olicntautem t raaat us ot
bio inlibo oe mneralibus.
api tul u. yjr. i ell ofgjeito occlarana qualiter nu/
oes infpilTaiur in piuuiam.
Oi l bocaut emoe pluulaDccmus oemate
P fia t eifciente ipfus pfideranteo t e l oco
fue gcnerationia t quare cadft in guitio ro.'
tundio.Gcmatcriaaiitpluuie cmuniterab S n l l o .
t ab aillo iradif q. materia pjoyima pluuie ft nubes
aquofa frgido mcdij toci inpilTaM. S j tune quellio
en t ut os pbl ouare nubesfpilTantur In aqu. Objcit
enim fie nut utes cadlt in vacu qbabet ter fe aut
pars cadlt in pattem aUam.Si cadit In vacuo q b a /
bct nter fe crgo vacuo ell intra aiud aut ell cojpoei
aut tn C02poieii.-non incojpojeiqj omne vacuu5 eft
fpacium eojpoialis fuperficiri nbabens coipus v t
el cuni ponemeovacuu. Si aStel l vacu3cej poi eum
bocellitc^inconuenlenevttxmonllratelllnpblfi
ao. crg_onoceditvacuu. Siceditparsnparboc
m. no pot elTetji ficut no poflunt ouo cotpoia cITe
n vno loco ua no poffunt oue partea cotpojis efTt in
vno Ioco:opoaereta3t f paro d i c nptem 5" ambe
partes crunt in vno loco. 2ldbuc auiem obicit yut os
pbg c nubes ptnbitur n medio aut p s p:oj:ma me
dio fcqniurpart aut n. S t n fccjuitur tic opoiiet
g> licernur pars nubs pte nubs qo cl fjiru5.St ac
pors fequi parte ead rationc tenia po ^ytma fecun
departs fequtur illa T ficoc alija vl q; ad vilmam:
trgogtielibetparsnubis p!0):mio:ccniro cffioiur.
St a o t l i c e f l a ut c o : pus ptincno nubciifcqu^nu
bem aut n . S no fequtur nube tune crt vacu nter
eipense):ntmitateaera contnentstnubo conten
t e : t f i c i t e p vacu en aliudm natura. SatfcquC
cae eadrationc pars ptncntis remoio: a ptento fe
quiturpanc ptncntis ^pmt oz contento t fie vfqs
d vltima fuperfcfem tgns que et conn-ibif ttir
ettur co!po:i fpilTato 4)pnqufo::ergo tune opo: tet q>
vel ctifequaturptem llim vel ent vacu nter con
canum ccli T vl t l mi fgn/o fuperfri q u o ? virqj ell
(ncuenI6:ergo nlbil vitt fpilTarf vfrareficri pole
STdbuc aucoictt p i t o s q mrabile vidctur fpiflari fi
vno fpilTato cotpoic l otus mundus fpifTcC vcl vno ra
rcfactotoius mundus rarefiar.^Sdbucat quid elTct
rarefacfens vel inpltanoptinens co!pu8:bene cnim
Videmus quid fpiTat nube ptent. S e d no ellalqua
qualitao ouare cotpus stlneno InfpilTetur t t cp cti
nen8ltlua:-rl?cvfq;ad ccau ccli. S i fettc tu oicas
gf nube fpllTata contrabunf p t e o aere cgtedtur oe
nube q implet fpad q remanet nter co;pus contf
nens t ptentboeno pteflc q: aerc iiidufum n
mult:T ideo npoITct mplere itlud f paa. Sdbuc
at bec folulonon eit gcncralo:q: fepe ficrarcfacto
fplTi'rfpIfratiorarpteterboc 9>aliqudfntroduca
n rap vcl al/qudemlttaf oe fpilto:* tunceadolflfi
cultas qu obict p i t o s pBo. j d c m ofccnd vidctur
q> ficut oct Srillo.fuBa i fine aljs pudicaments fo
la accpiatur indiuifbils el l . Sedadd t af i b quan/
ltate oiufibls elTctur. S c a ut c m q> panes ma/
tcricquanteoluidunt r a^ 7 oenfum:! Ideo Tubilta
recepiibltfs en rari t oenfi abfqj olcuiuo alinluo du
one vel emifltone n ipfam vel j: pfs t abfqj boc
q> pars ecdat in panem in oenfo:vel cyeat a pane in
raro.SIl enm oenfum cuus parteo funt pjopnquc:
e l l e o ^ quantitasparuaiTdco quoad quanttatcm
tmorantur:? ideo quelfbet n locu minoi contrab
rcdnvnaccditin aUieconn-oroeft nraroqtrar
ell cuus panes ont n p t o p t a tterpofitonc vacul:
fed ideo qt in maiot quantitatc olatanf. OL D autcm
querfi ;:utoB quid faclat aer fequinubc piractam vt
temin' eius aitinaat termino nubs ocendiij g cali
dum expulfump frgidcillud fitcaldn acre cir
crtante ranficat aerftq: nubes frgido conirabf i-r B
boc patct folulooubiationo p i t o s .
. (p.x:^.'tco{ettf'\oDeclarascmeffcictpluuie
z quare cpetu cadi:?quare generat aiala aued.
2fufa at eificis pluuie i frigid (puifu5 in
e nube a circRante calido t Ideo frgido icm
pote n plut. S e d pluua poflgelu fgn c
rcfolutlonls in acre. 11 at calid irtud n loto acre
olffufuj 1 n i vnapte eius:? ideo vndim a fe cjrpel
llt frigid q5 nube venis cptimit nube 7 pp expul
fon c pem oef ccdi aqua p l u u c . S ; vebemtiot
[peius in el l at e$ n brcme t qt le calid vebemen
tiuB ejrpcllii frigid q fcluit nube i aqO:i f p'fert
n tpus tpetuofioies funt nubee $ alio t p c t quia In
Cpetuos pluuiis 7 pl ' c 6 fr/giditaic e^pulfa ab acre
1 V' V
:!>
^^erSccanxs
tUkrl,,
'5kJK Ci-
frgjditaoait dttiualitao mot t i i at i uaadt ovcbe/
itKntcopIuafcnbeiic conucnunt plantle fcd polius
pluut'c fuaucs fine violtnia Dcfccndcntee:qt m illfa
efl plua oc caliio:? ideo (tmflct funr rorip3.utaaut
liridcc
plMI<fiioc v.ipo:c mult babcK (cmftn:
uM c alfq cu^ pluufa gcntrantur gturma aialt'a
oquatcaficranScuIt t v c r mc o Talt'qnpiTcespuuIt.
^ u u s c cit calida q cft fn nube c tuapo^are fnd
f
iiFiecutfibitrubtflc b u mi d q n f e b j alfqufdoe
b[fliterreobcne?nipo:T ideo efl rdcofus cat
vifcofum reduciE ad aer incpit ourefccre i pf l art
pcrtere fe n pellc qu ndi n qua crinae pullane caK
dum cffirii (pm cui addi ata icnfibtlta vnuie llcUa^
t une (t aCal. -Caafa yute a> htc analia fuw aquatf c
cfl qt n talpluufa vnac aquarlign ac bufus cft cp
qua pl wf e baufla 7 cuflodia gcnerat f crmes -r cu;
Dfu (Icttrit 1 rabnlc rerrc ad fundu; rcredcrt tSiti
claro: g> fu(f:qi tac fimplctqua fubrilet t i l vtr<
mee num're non potcrt:i ideo tac vermes mo;iun
orreridentadfundDmcumfnbnl l ei reoquod fucrac
aqucpcrmipom.
Cop-OT'.''' l ' ogrcITio Declaras loc gencratia
plaueirquare frequciua t outuo plut.
Ocuo v o gtntratfonio plnute c l i p fe ir E C
I cdcs:^ fe <{d tocus generaifona (uo ((I l o
cus medfuo f m inferfot ful latmdint eo s>
caldtaBvapoifancflmultimagna:adflI cni l o '
t vndf qj yrpellfffrgdtaoq puertffiubfitaqBa:
p accdcs tn etfSgeneraf pluuia in inferi:! loco cum
frgiditae fuperio: oepimif illuc:qt aut vapo: pluufe
i l qsisf:medias ? fs!i c:i s eUassns y s!$ vspo.'
resbumid:tdeofrequeniiusj)lu(t 9 apparet alqua
a l i a s imp:cl1ion:i: ideo etia becimpzeflio piimar
qtMiiaiu babet omnc t^ue gt 7 bj^eme <r ellatcplu/
u 7 in ver tn auttno.^Cglatit q> outusptnua plu
tiaq' n;cveIgrdocn:q:^ptcr faciltate fue eleual
onie vano: ptius eleuatus ptinuc nuirf a vapo:e pfe
qucier cleuato t pluua mccedens efl materia fequen
tis:q: exptccedentt madefcit tetra qu necefle efl te/
r vaposare ej; calote radio folis.-firt c i i i no p:ete
reundtqdDci[algai[el:g'pruua generaC pilTansin
toco vapoi ep boc ipo ^ iocus file fiigtdiate fu re
flcctft vapos in feipm no permtto puj vlteriua a'
fcdcre v i offgregri:i p:eccr boc Q> alqua calidita e
crcllits nerlo frigtis expcllit (n nubtir buiuo eyem
pD oat n caldara plena aquabuUicnte t cooperta^
nofpta frigus fed pjopierreflejcion vapot i s ad op
culuplurmas general guttao in caldara oflltUames.
buiuo aut figni efl in vemrlb' animalif qui fine DU
b o calidioies funt n b^cme ^ tn eftate: tamen jipter
claufurpotojtnbj'emegeneritflcgmavapotello/
macbirefleyo apelle co:po:8i nefl atecol era illiV
no^ptcroppofi:frtcrtatcenpoj8ptrun7ej:pi''
rat vapo: f ubi i s t n remanet nfi terreflre cbuRus
fubiilc.-rbocnuirttUDcolcretinbj'emeatoppili/
tur po: 'T ideo rcnectiC vapo: 7 puertC n aqueu b u '
nifdt) r c f l e p s a pelle cbuHa in pot i s.
Ca.x):g.7etli)fgrelTio occlarana figuramgutta
rumpuufc.
3guraatguitatijgencraltrque4dnplu
f uiaeilrotunda. Sedtnofr<nMitfflepgut/
tas magnas 7 paruas."r q u i d o ^ oefccndt
SUttamnutifTima ficutaqua crfbellcEmtnutaim. "Ro
tundtatioaiunullaaliacaufa^ grautasaque que
tXnube generala cll:teniquelib(t pare gutie fediV
net oefcdere vnt moucf ad atfi qui t o eitiU8Tj)pin4
ue pcnergo vna oillat ab alta p atigulrq: tc mo/
gi s oiftaretaccntrogutta que efl n ngulo ^ qc f t in
lihea tngtitpcludente.t io opounftrotdan gutua
C u i r e oil necefTe eH guitas fien multas paruae fiuc
magnas nfrsDceCvbia^emusi>egcnerat5egnujp
mogna^ZDagnitudo a u t paruitas guttaru; caufsf
tp nube eaIido: vet frgdo::qaa caldio: vndii^
oat inirot Msoiiir ideo pucrttt n maio:es aunas.
ZCinus at calida n fie patula efl frfgo:i 7 ideo con
uertf fnmnote8:q:ilIae1l(pifno:'roiutius ttnct ca
lidelcu8S> fubflisf clidtoiicaSc frigus nubis
n efl expulfum a ctrcflie calido r nubes cfl mult
fptiTi t rcp:elTa iu;ta terram n longe offlans a tetra
icpcr frigus n o a s vel olantc folis in cu-culo obif
quo cfTcif aer quafi fudans guttulao quaftcnbelliiuo
q: paulatm vades in tal nube ingreaif frigidi T oc
bile efl frgida illud t nubes poulatinc amfttii calid
'T bumid ae:eum.-z ideo tc aqua venit quafi oc cri
b:is bec ergo oe pluuia oicta (tnr.
a f .jrp'iq.oe toco vbigeneraC grando.
^deamuo nffcad fummi 2frlflo.oltcmini
r tes oe grandine ea q a pbo oicta fm oc ipii:
oleit eni 2frflo.q> grado fit in nubib'longn
quis t trra t eius grdnis efl c calfdiras q efl m vi
pote afcendte a trra. D at oict pus q> fit in nubi
bus longinquis a trra:? eti credot q grado misni-
r partiu fit j)pe terr videbif elTe ptrorctas in oiciici
pb.2{dqDinielligdnotdq> gri do ouo babel
loca fue generationiovn.f.pfeqoell f m pgniitaitj
fui vapoi i s o a!o mp<<H?e 1 t.i g i u o i c^ nu.
be caldiflima pfemis e f l ^ caldilTima virtiite caWi
altilTimeafcendatrm^vapotgroirebumidiMifspo
fell etcuaretb atit ell vftp ad loen me dj interiltc u
ra f m media illiuo interjlicg latitudinc; q frigidiin'
inaell nter emnia fpaca aers. SatTt lfq repttfili
ab altooccurritinfrgidaifo vapoi e cleuato tcpucr
liCinferustt fe fue generaiis babet DO loca nn
do.Jn grdne autc cfl boc magis 9 in alna Imptclio
nbus bumldotq: grdo ey nube calidilma gcnm
tur que vndim aperta ell frfgo:i r Ideo vbicqj nut'
nt frigus ad le expulfum n oem fui pt fufcipfi if^y-
t ibidgrado generaf :cent Iocusgradns fi p:''^
cipi in naturs babeat rationem eficictis ptinciw
qucadmod patet n b5 age Iocus niTip vinuicum'
ue qualiatis q eA in cotpe cuius fupficiea e Iocus t
{filocuofu^fotlonginquusaterrapfrg'ad fe ef'
pulfum en genera's gridm ex eade cil^i frfgidiiao cij
l i s in loco inferlojinucnaturlocuo inferi: grandi
niseritgencratuus.
, ./"^J=i'''"'Bestncf'ilonsgrandinBe): quott
fcif quare fepius fit in locs ealidis $ frgidio.
3cet at le oictti fit in c g- grado gcn<M
I cj: nube calidiflma in l oco longinquo a urf
ra tn n fufficit talls octermnatio in reb nJ
turaliT) :fjopjn^pana'rfmp:opilaociermnaK
vnnqoqj nliu-rideoneceirarillnobis Determina
re qualjtat gcneratis gridinist-r p:mo oe t^e '/
neratiois eius:vidcmu8 eng iuyta terr aqua ?S
turntaremK'rtpBpgelattsaquebj'enie:!''
grado en fitpgelatio aqueqdi nri t n br<menifira
ro fj fepe fit n vtre boi a fructu5.2fdbuc affioico/J
mone vfr y grado fit n l oc s multe fercnitatis in <)b,
folferctatij pfumtoevapojc Steleuatppmas""
tldftat folio n loria illioiiff in taliV locs nubes
quecuadui
0etheot6tm
'4-
qie Midunt foI(9 tatoics 9 non (onfiimDntor runt ta
lidillline T boc i i t frequcitus n ta tpe cUdo. Jn l o /
d i rat frtgfdts t tpojib" frfgtdis t pripue n l od
q fi Tcmpitcmi ngozis fit no ideo frcquctn-(I e t i c
uso cohdi vapos'.loc iSt fcinptcrni Msoie Tun
ui miuofa vlos ad medi {ntcrflinacrs tkiditit
tut ft mull aqlonirta Uttudnc fcptmi d mf e tf
adiixcrhoc agotf locuacitfdus 7 r^s calidqfi
imiiiftr t mam gridW ftquif gi grado frtgucnuo (m
tn ipc calido q* in tpc fngfdo:ti: ipo nli'du fmtic i (o
to caIdo:i tpo frgido fmc loco frigido in caufJn
do mSm nubla calidiUtfflcrcuuo ciudc ci ti qt calo:
fnjoii til ptrarias:-! ideo ftcutfriguo fpifrat nube u
calidoftrjbtt70irgrrgat(3'rp2ebctendiq}9^''
ti fngoj ad ingrtdid fifut c o j a rare fuBe Tpoie. '
fe facilillo mull ngote Icdunf <p coipota fptiTc laxa
q paucoe t Itrctoo nab pe os vnde coipoiamuUe
m minug kdS q> v r o ^ i flcgmatico^ minu lednf
q! (oUrcojs. 1 rjngiJ!itof.tC): taUdiate g nubis apif
nubco t rccpi fng'ad ierota nubB.3n boj s ffi ca
liflutio colot vndi^ cjcpulfuo in aere: -r i 6 tota f n/
g'abecrtc^pellifad vni oc T ibvebcmff mtiipt
ca 10 miiltiplicatii C nub tom fgrcdif t pgtUt aqu
in ^i di nc ciuo h in (cpoilb'frgidio fngue oifpf (II
In re totott Ideo mi ( $ multiflicaf vndc IO CUS P O /
P!(u3 mibb' ii5 b5 roe frg' nli cc aen" nifi coiingst
botpacddp.f.qi calidie vapoib'repltib'vndicp
ser friguo ad tocnubierpcIlifinTceni non polTec
tnuo f m folio mot equalis fit ^pinijiaiio folie fcul
tH tf o verlo.Cuue c i ell tp ideoraro.qpifw (n l l
icqi calot folio loe fotllue chilles plili']min cS(o/
mu oe biioK $ dcuec-r ideo te vTitcwrr -r ae/
r 1 inducir maturitaf f ruai b' : i ideo p d l i Pm plu
iimii ma grdinta -r aliap bumida^ mptcITianu; in
suiTno ^cedee cHaa exticeautc locu aerta 7 tetr ia
Q-ipanfrguemitninptnducerepauIatimbumi
dadmliigadfceqS eRasnduxii- S 5 in vereca
lo! verlo nuenft n fufificic terre nata bumdqd frt
guo bycmlo indun't t (^ P luugs t ej: puerfione t e '
risin aqtii m eti c^ptimdo c r trra:-! ideo te agit
In bumio t farit mult malcri p o ^ bumidojs.
Cap.ytvf.refto'grelToBO Comamgrdnio.
Jiojtet ait nofl B oifgrtd vt manifcHemtt8
o cxpicirtus i ^i m grdinis t eius ci m efTici
t:qt loc r tp8 dU8 i ftni'ty: fnia pBf.lt
autemviolctnmcll materia orandinlsnubCBCfltdilTi
mabocenoevapotecalldHimo i nl eco frigido ge/
nerat ert autem B calidilma oicta non qjfottiter te/
ncatcatlditatcm.S ed accderntali alidiatecalidill
wa en que fraoa ell eje rads folie quando tlcuabaf.
S I cnifettitertencret calida (cn puerteree fubiio
(ijgrolaoptcenemfubito pgclaref:bciic.n.fcn8 ab
D\l.ipptertacftquabenerriplc8:qtbenetencnebja
poie(iaficci.S 3benerecip(8bjBflpottbumidi:
loqjnubcBJftaaquofacftvaldeibenerecpitim
piclTionecdid(*maleretinttipm:frigidu3 at bene
lia en frigldita8.S cpa tf na bumldi o- qualibct picf
JcpgcUf. ai f . 9mf t l dq. Bnubeopat t bjco"fflf
p *p ft n M O aereo ideo i'gred/ca fal / J totifml
<gredi( aere qd refotudo rtgot frgo:a facer gr/
di rari T moll ficut crt nix que eft rare fuBe t mol
la T licut ptuina q en rare fuGc -rn molle: Y q: b a /
bet mult admx' oe terrcftrt grolTor fubtlf: i fru
Aria grandtnfe nuenif pulula 7 pili t aliq pa lignj
aliq palee q c vapotc eleuaut calo: fo:tis.
-C^.XXVlj.Tellogrenoocclaranooe caufa tffi/
cenle grandnts.
c 2[uraaiitem effriena grandina vt iam a
parte oictum eft: non crt frigiditao fola: fed
potiuofngiditasexpulfaatoto vel multio pariibus
cra ad vnumlocum:? bcc frgdtao cumlala en
t nifa Cjuc (mul cuj mpetu ingredc nube grandi/
n8 vbicntp aere opt inuenit 7 c in multaa ei ' par
teo ingrediaf effauif parteo fn'gotio quafi in ceira
iuibufd in oiueriio piiVnubia quaoptes fublto fpif
fanteolaceritnubinpieovnapane frgditnno buc
trbetedrcftte8fepte8nubi07alia tllucqri fimul
ntpcpiirat7pucrtt7?gcl.it:fcdcoc conuerfo m
quialiudcaditqejcceltofrigiditao no piingit-r
ideo c gridne quafi lemp oefcdit quali magna plu
ua.>: psedmio at patet <{> c gencratiiogradinia
en Duplep.f.p fe frig' vndiqj ab acre t^pulfo a J loc
grandiniotp accidn at talo: aptrco nube vndiqj 7
oana lbej ngreltus frigozi vt Dict en: frgdtao au
tes ina in nullo tpe b vndiqj cxpcllcno mfi m ver:?
q: tc multa en relicta ex bvcme:7 illa multa frigidi/
tas adloatgrandnscxptltiE 9 calse ve no (3 cflas
vncr n catdo7 n inuenit frigiditat qu cxpellai:7
SuTnu in Cii fgiait no inncnii:!^ induccrc tnct
pi e i n aereibj'emo at n expellit ea fj oiTiindit in
9cre:7 ideo no ti exea materi.stiq&icta c npi l us f s
et i ex eaufa efficente v n tempuo en gridinia pluo
^ sliud fltioo. t po^ anni.
-Cap.XX'W.oe figura grandina.
figura t grdmlo oiiit S r i r t e . $ grado
o piiaroida oefcdit ab alto exl oda fmlo:
rotdtao v o f pfiuo 7 pultao ciua (unt j?ptc/
rea:c(_s q oefcdit grado ex longinquoj Ierra inojaE
tpe l ogo n aere calido q c citra medi toc: 7 ideo
in latfrib' vbi c pem tangliaer calido^ qu t mo
tus eiua 7 refoluif 7 rotdaf 7 mnotaf ciue mcnfura
ante aduent eiuo ad ierro 7 cadit illa grado parua x
plurtma aqua que refoluif ex ip(a 7 quelbct paro to/
fiua nuenff quafi liqufacta.^randini at 5 oefcdit
oe locio q ^pinqua lunt tcrre pirariu; accdt qt ncq;
pa en neq^ oino rotda en eo q? n elongaf multum
a trra (n qu eft quieo ciuo port ciin:q nlbtl v d pajs
c e pa refoluif :715 ideo q: illa gcneraf a frgido acre
nfcron:7ceaditpeffdaeropo:tctq'n5liqucfa/
(at C3:7 ta nlbil auieret oe pfa oe figura In qua gene
raa en:7 ideo cadit magna 7 non roida. S u p i a ent
eiximua g frgdtao iniro Interiosa nubio occupat
oiucrfaa pteo pfiuo ficut qued centra ad qu fublto
ptrabit pteo nubieifed c pucrfio n grandinc pcedat
aliqutulpgclattonen mptcceditcaftioq pgelo/
tion:7 ideo vna gutta pucrla pgclaf 7 alia gutta con
ucrtif 7 pgelaf fup iU:7 ideo pteo grdinie fot ficut
qued guiic cgclaic cpofitciadditio aut magia fit
gutf a f Irta^t vcrfuo latera ^ verfus mcdirqt minus
babdat calido nubis od latera y ad mcdiu :7 ideo
grado mago eH granulofa in gyro $ in mco fupta
vel infra'.fit t grado rare fulic quafi niuofa7 eft fioit
ni);tnrotdcon8cUia:ir)gcncraf p:ecpuci fine
cg
lber Sccimda3
ftbsuw? t in mariio (ole cp'ftentc tiip'cib''r fit pj t /
dpucpuc veto fltc fcpictnonalq: l l i ftin rcf veri
latt oe vipozc nius-.rcd q: tiTc aliqustul cll dildus
m crcUqft nix n fuEficieiT htc tfqutfuao pjelatur
rradofcpt(ntra:'r idtoc):triibab(t atjd gl udd
fed ntua t i l fibllantianiuts que rigcns frgida tl,fri'
goiereptenm'ons.
op.jcjrijc.Dt guiiia magnio q tadot tpt ciUdo.
uc ames magnc funt ipe calido ab quoft
3 nube calidarofcoT ey caloje vndicp ntrot
frigidtatt pbtc ffcut t grido:fed nubeo illa
pl uobj ocaercoq' nubeogri di nfsnec fit frigidiaic
cjrpuiraadvnutocricui grado fed frgidiuic coi q
babiTdat fn media nena regone. 3n t^e am calido fit
qi tc frigUB piraccffad loc fupfrioj:no t muUum
eypuIfum?gre(!JtcttB nubio m g n a o vebemtcr
plrabtt cas:-! ti}co a tali nube oefccdc magne guncr
oefcdm oi i pei u co gvttoriitr pftringuw t o y li/
qutuli frigaf frigua a caIo2C crcllamo aers ^ u a
no tta frgei hcut in grdinc;? ficut oictS cft oc grdi'
itc qj- frigtio ad fe coucrit i na^aa ptco vapotio ficut
ad qd cmT in yio eR 0 atio euo ita fit eii5 in gut/
t(o magnio p oa p rcr B g> no pgclanC. S t g n ail ac
tiuo q ortefl accipif n b (p c petu oeiccdit g u f
tcIlc,pptcrcalidie):peH(i:ffftgutte flle calioe in
tacCHtq: nubeo calida no fufcipt oe frigote nili ad cS/
ucrfonc nubio in aqu 7 n ad psclatlon. 3fle autt;
gutie magne n folt venirt nift in ver vel tl l att e a'
d o e c q Dlaaeflngrdtne.'irm'venDc aut veni
(ole tcete i^ (c vidcnt albe veiucieo ad mo dc ua ^
<f 1I A MA l r m nnr>t* i^*fr\SASii C A I I ' ^ f i i K A iii H *
nic ante magnao i tpeftuofaa pluuias vel gri d nes
q: tile fit oe vapoiibuo caldio ir a ptlncipo n falta
vincfteaafrguant'fipticulariter'rcuetttpteo illas
quaa maglo Inuenit fib otea v l t d i ^ed cd in gut
taa magnao. J: oala ai i patet ca qualtergrado
cada n fol oenruic fructuo ^uoa (huenit fj c t i im
pcdt ftrtiUtat ierre in fequcti anno'.v ea q pcutlt red
dii intil ia ite eti iutnta n oelectabilt acctpit ca
in cibtTqS no fact auna magnatbocen fit ideo qj fri
8uomultuingrJdinc:frtg'at qttaa mottficat/
uat-r bec virtmanet in aqua q liqfaaa gridine bume
fclt terrJ 7 pedft feriilitaieiuai'r infufa f ruoi V cj:
tinguitjnciocaUdilnJileoigerabumdiJnutrimfale
frtictu:* ideo crud remana gcnerat umctia abbo
mt'nation.'gutta ai magna < ut calida toti faoit op
pofit q fola venit ita g/ grado ti n fequif el! enim
(pabone cmixttoms c acrcoffubtilittrrtRtt 1 b ;
in fe multff oc caIo:c vapott'a ej: quo fit: 7 iS opttmc
Infundtt trra t (i Icdt'i aliquoa fruct' teneroa bo c n
fact ntfi ex vipcrctilTionfa.
a p . x x x - ' 11 o/grclTto oeclare o t a bumidae im
ptcflionea gencratao in alto in cmuni.
Ueret al(jo quare npingit nube fiT pucrti
q fpgelarivtal^uafiCcadtin aqui-ralqua
fit n glacii qt ficut oia't 2rrfto.qS accidi in
partcpofliblcintotoaccideretcl^ucno inaqu
7 glaci in gie nujbie accidat polTiblle vtdcf ec occide
re tota nube fi( 7 fcmcl pucni t n flquq> inglace5.
'buccttelltmonpbetexP'*''>tiiorepeenfubito
veiiit cITufio aq oenubeallqoa fubuerta vfllaa 7 era
dico pliaa 7 fubuerta alq mt e e fajra mxima
Dcduco lge a loco fuie 7 boc fepc v Wem' ocb'no
nro 7 ocfccdit lila cffufto c ioletia maxm a vul
s o vocaf fractura nubii?:vidcbif n ntegra cfc 00'
Ctrit Ri c i Uus e t i l ofmonltref. Smp. at ex v i /
pote ficto inflmato injilto multa? fic figurao. 7 nt
pseTionDTcibumidlrmagiovarjbtlc p iiguraa
^ fccvUcblt q> oefguna bmi ocbem' facer ai
ctat.3dbucat7fifaDidmuaqiiponibite en <j
nubes tota hXi femel puertaf :7 boc ideo q: a ptinuo
Mpt<XP<U'?"'<>raptraro:7 calo: circftjng
Cpeltit f r i ^ m nub.Tlubeo at infe b s caloit acod/
rale qua elcuata fumil q fe retrabl ad medi nubis t
fndceuapotat q: ibi mullipIfcaC 1 apfipotoa nubla 7
eXaUt ideo talla iinplTio elTe n pt . Hd ex^imtum
at oicda q> n fit illa effufio a nube fif puerfa (5 re/
pcte:7 5 paiei q: talio efufio ellpluuia oura ac alt/
qao 7 pet que fadt n b j tm ex nube aqu fndete
(5 etli ex oeuexo montiii a quo currt aque ad clluoa
mti 7 ibi multiplcate fact fubuerfon 7 fubmcr
fon.SdbucHioiciCoevapozib' ficcia oicendj
miitti?' fm (igura< ai fice cft btne figurai^ tenituu;
U bumi dn teitet figura ninit^gelatD: qt pgelmli)
eft ficctaa qued:? io eti bnmtda n aau Rumidine
ceffe efl babere figura; bumidi q u faca in ca groui'
cae 4 efl rotdttaa q caufaf ex b q* ptea graua equa/
literfccpiimtad cetra q>ai funcin actu fices aut
(nfebtrettaereautnobt'rftddnbttiicc
uertunC ad aqu pgelata; in fimiliudne figurerotuit
de ficut 7 gutte pluuie:n aiTt retint n fe aereS ncIufS
in vapote 1 expellif calidiT oSpgclaE bumd rtiio
( r t o : t (it fit nix moUio ex calido 7 lata ex bumdo
mante grira ft ^pter inctufum acre aut fubito rtpd
lt calMn aut fublto reflringC bumld cS aereo ttitn
C T U C f i t p l n i O a ^ p i u bOC^^Cv'unO tuutg
uit frigua pgelana 7 cft Diuaricata j p t e r aere qo if
cederef ac^c fnucem partea bumidi.
Xa f .xxVj.ue caufa eiuo 5 cenirarium foirifcamr
perfuumcbntrarium.
CJia at alqu mouere polTet qualter frig'
q naeret(3ecalidotoipofreifac<r?gdii"'
ne8l 5nos np2ot {b2obur o t l a o e Bfui
cit aifgnauerimua roncit 7 B qd oe bocoicein:
Dco 3 9 q calo eft In aere ficut n ver vf eflJictoc
(ft vctociot 7 vebetntioi pgetatio aqut in aere ej: fn
S02equi qcal o2nefti naer(:bu *ai c el qtm
frigidicaa eft expulfa ad locu vnto e at viri'vm
plua pt > oiflfufa 7 multiplicata t oemanftratio wS
b o c elt cxpimt fen(ibiie:qt fi caleflat aq t fundaf iij
locia frigida frigote5gelanteeiti'7fotttue pgtlabif
> aq frgida fup cunde l oc e f ufa boc at io c q: fii5
ni goi i caloi firptrariua apparovlrt'vniuo ptrar? ''
per altero pfottaf ad ip5 7 vcbemti' opaf 5 f"f'
fi n et ibijjirarii c i at bul* cft calojtqt calo: ranli
cat aau 7 factt ei pat ul ad frig' mult 7 fubto ten
pid3:7 bul ' fgnu ef t q aq calida frigoii?g(lrt,f
poftta pgclaE in medio fuiacc^lt glaciee euo tbm.
t onTcmi nti aqui nacdpi taq frgida jgelaWjW
aSteftqtctlfri^uointraultiiiaqu calida fugt'' ""'
a d medii aq 7 ibi cpjebfas exalaultad medin pa'
r aq 7 eleuauif fec aqu t fie frigote pgclata .3ij
pliua aut apparet boc in operbua pfcaionllt <r' ' \
jnatardincaallgjtfupiwiextremitatirctafiiv}
v/dea'textremitaireilanattcficur penlmBt aa
aqui ^f undi 7.f.velt $ fuptro: extremitao m"''
inferi: Dfundefvt rete pofnt^fundililliuaaqucflt
fingere iucj)fundt ardine87lgnafuperle!i"X";
mltatia c aqua calida 7 ponfit fub fWgote ? ? " T l
ftplcncglaccqardnw cogit maeltS''''^^
)Q3rtbcor6um
1 bufas quHffl ciiem ttU tft.f.ipptrfts vrtmf
frisoiB t oguiSiB tiuB fup fuff ptrtr q p b t i liV
be? tntreim fup c e p t t s i que aUhae bc c argo o e
bis mptefllonibuo oiat funt.
Xrtaxae recandue fccandt l i hfnt ct bcozoui j oc
eiglneumfnum.
Xgptulumpitmom.
tUitrao oltoidmao qu ft p:u(ntT
nix Y pTuuii t roo i grado t cettre m
q pzcincsbumidcmaUogcncrjKnutK
lupell vf loquamur oc oibus vt t fs t ae
r i b ' rtumlnfb' que fitin ymo t f i d a
mas D( {p(!sprid(ranoncn4mniI aflignando ciurta
pjturalco oe ob* c(8 fcul elljjfuttudo nonrt: qi pBi
fP'.i n oictnAtid ntri cu rncr c:cudiM8 cni
nol1racllMdt(ocufeo(umrcp ni t ural ufpfi dcri
to fp'.ictitSr oifftriliiTf, cap:qt ta\3 n p 6 puenft
nos o(c<re ooccdo i pucnt algo tat a nob s oodirc:
fl! m ree no bote fcc <gnosrfe padionib' cine t of
aitga 1 partib*:dco volmao noUra cfl ntbit b o t u j
omiitcrc vrtu aSt pf di di n t i l nifi p o5 (n t u s
mmu fuinus rnoa r femionea nonr{.0{cemuui2
(n 0!fg(ne flumt'n T fonrfm rcfdue (fti' l i bt i t oev
tis at 7 algo i'mpicnionbus oe vapo:e terrto caufa
tie oicemuo (n l i b ft^ufli.-C cn neo ojrfm* in pBI
a'olib:o(Rtuoocbleq catte foU'svapotiibilKr t t e
iitf pfeqtico cft olctre oe oiigne flumtnff T fonii eo
? caloi {rt vr<crib*terrc pdurus t vapoi ibde gene/
niuo om aqu vnde c d^ caufai clcutc ad ottgtnej
ful flu>:ue: t tea v n i b j c i u f t j cteuii(on(a qu* cl eut
ti in tt t aaui eleuita ad o:(a<n fulflutus.
'CapulumfecundumocMfglneflumfitum f mo p i
noncstntiqaotnm.
oifgine at fontfiT 1 fluuto;^ olxerut qul/
o d i anitqul qd fimAt en oe v l o 7 aere 7 flu
m(nb* aqu r nobb*: ojrert tiu y enri
t i t r funt vnfuo gtner<e quo ad fu&jm.Scd oflTenc
C iclde qi e qufefctt oMf aer c moucC ocff v i . '
Kv.ti fmi ^bauert g> aque flumlnS nubta funt
(de fuBo: T c o ^ natura tft t n a t nubes funt fn arete
aqu9 flum(nu) eft in tetra;* {fl< vtden( otccre q aqoa
fluminS n ell nlfi ex nublb* t cfl materfalttcr nubes,
et alq afft fapttioies b i s o(;cert q"i>ii (}dc oe a f t
vnuo im natur:t babct malote offferentt 7 iflfo<
yetKKcet ent concedit ( p j t o a b ' q i n efl vt us nf
f aer motuo:t ofct q> offfert (nier fe ex eo 9>.fn t o /
(O vno veUlf o mouenf vnde aquonarf s ex loco cfl
fHgfdua T nccua t mcrld/onalfs ex loco cfl catduef
bumlduB 7 boc addi oicio p Bo -r a fimili ofct oe
flumimb' nubfb' qt Fm floo fluitifna no funt nifi nu
bco fluSo j fdeo funt oa flumfna f m naturaj otginfs
pilme v nu . Se d ofTert per loca per qut fluunt -r fta
emcfc aqua vnfuoflumfnlo alterius obatienio f alfa.
t r uqj aut WoB pBo^ otctcll abftp ndfifonc cau
fc t ideo no eft pbflofopbicaiin pBia eni fermo <|oi'
titur perfubtflemcaufeindagatfon'r recta pamon
t partitt iquiffrton efl ptecfofius * meliot omni i n/
quffirtone.11cittamv[auietermoiflotteflrcptebenfi
Mfoiqi efl ffnc in uil ttMepjobatus.Bed et i i falfu5
tflqo ofaint:boc enCqo inducunt pt o fmftf falfuj efl
quiafifermoeot t oe vento fimfreflfermomoefuml
nibus modo ptedicto tune o po i ut a. ptlncipi vt r /
mat er i af i r c a vnacus PincipSitS.OTatcriaenS
becfaluaf fnmateriatofine fui trafmutatlea fotma
fubflamtlqt er -r aer motua non oiTtrum per f o j /
mam fnbflafltiatem: ergo fmlle tt oe nube * iqua
fluminis 7 vnuffl oebcret ab alio ocnoart.f.g> nubea
fluensfitfluDuo'Tfluuiuaftana ft nubes qd apene
falfum efltergo fimile q nduct non volct ad pt opo
fiii>:qt ei t i i pfi ocunt 9> aqua flucno n fluuio ouer/
f um^ui def l anubc . Si i i ui f f mnoi f t eoc ot gi ne f l u/
mina cfl erro: tune non fdtur caufa numinu51 fonti/
um per o l a a e o t f ideo nccefTe eft nobfs inquifitto
oe ciTe fluminil:quid ell otigo co^r t quomd: 7 quid
efl mouens flumfna ad fnfm t vndc ffue ex quft<ua
l odoel l pt fnci pi Deo^Cufdacni ani fquo^quf tilia
funt fimues oe quib'mentio habita eft falfum cixert
oeflumfnibuo:ofxcrtteni9>aqueflumn excuntoe
concaulanbne in quibus congreganiuraquc pluufc:
(cut vent as exit oe vtre infIato:fcut cnim v i uo non
reftat o< vtre qul crcidat pfum oonec totuo fit con.'
fumptus ventus quicfl in vtre Ita n ccfTat cgrcdf nq
o e valla vo u gi ne oonec tota aqua fit confumpta que
( t i fn ipfa:boeautem ralfu5 efbqt tuncnultuo fluuiua
baberet aqui i ndefi dent . Scdci t o ocficcrcni fluu
aqui^multa^coq> ctfnuu8cfnuxtis eotet mu
tum DtCperdens aqaas t locuo alunde non rtdperet
rcftattrum aliud.tiocaatf quod oicun oe vento y fp
fe fie fit aer motue f m natura vai t at non babei:quu
no s ollendemue (p vtus efl vapot terreus aer vft?
trfcdcns t e fottfter cxpcllcns.
C>.i^:ot ptindpfo maierati flumfnum q efl bu
tnidanimimpteiTionum.
p! o b a t i s autc antiquojr opntonfbus: ofci
r mus g> piincipf mitcriale atiquoi^ fomiu;
* flumin n 'ncis'f 1 f cmunitT cnuil
tfl g> vapo:es aquofi quando elcuantur in aercm Mi
got e q it)( ell:jggregantur T InplTamur fiunt nu/
bes conucnumur ia aquaj vcl congclantur frigido
agente in gUciein 1 refoluuntur (n ptuuias T aque re/
deunt ad tcrra 7 facitTt curfum foniis t fluminis ficul
radix ptima ab occidente cgrcdfcno farit curfum foit/
Ifo vcl flumfnfe non i ell radix ptmatltcet fit lili f</
millo In efruCionr aquea boDiu fontfs vcl (lumnf:cur
runt aut aque lic ocfcendtcs qudoq; in fupficie ad
loca occiiua t faciunt ftagnarqudoq) auto perpotoa
terre vet eias fpongfofitat vcl fcilTarao atlquas ptfn
gunt vftp fn ptofundum ferr t congreganf t fanunt
fbi ptindpm maten'ale flumln vel fonti.'buiuo autS
(gn ell quia incrementa flumfnum 7 fontiu; fiunt fn
bfemc quandobabundant pl uufei t uoi s^i n eilite.
3 n efloteenimquandoq] abfdndturfub tcrra vcl oe
lccantur in toto quedam aque:co q> pauca materia Iti
quando pluuic non cadunt:? i Jco'quando finitur ma
leria oeficcatur 7 abfdnditur aqua cufus efTafio fedt
fontem vel flumen:7 licet alfquando pluat tamen o c /
ficcantur aliqul fontes t tj: aque oefectu q io centin
git quia aqua cadcns fupcr ierre fupcrfiricm trabdo
Tecu pulucrem inueni in tcrrc fuperficie obflructum
per 00 terre:7 claudunt fm vi pertingendi ad v fce/
ra terre intcrfota vnde (abotiofe concumint in terr.
'boc aut eti alta DC caufa ptingit.f.gt aaua leufaed
in trra 7 f m natura afccndli fuper ea vnac trra pau
ctate babct refpcctu aquc:qt demcntu fpilTias efl m(
nu8 7mfnuobabetDe l o ( 07nqua cfl p l u o ^ tcrra.
S e d illa trra taboiia no babct loc in pluugs fj p o /
tlUBncximocceaniintcrr:7bcc c fufficiens cfTct
adbocq> nunq> m terr pioiumpcret aqua occeani.
S i aliunde non moucrciur ficut nos oicemuo infra
vb i toquemur oe caufi (fTcicnte flumtnu5 l'^c'""
C 9
libcrSeftindua

fnttoitf eft f m Htteram 3ri f t o. quc fe o Wf . t bfce g>
aquc omnco Ubos o' concurtt ia trra qo c(l jpptcr
piamiti ttnc fupcr iiquas qm cll plue cr.emiaatio'
tce tamcn cdices babent Uct oteo <f tque oo pz o'
fund cumint n t t i r i qo tft wopter vfctoif tan fu/
i t r aqui o qm ell plus ris:* ifltj Idtcra oubff non b i /
lec m que impicfnon al t a^ bumtdif cidentes j )
fundantur n terre vlfccribus T non nimnt fuper cam
ffcut facmt n l oco pi opi o aquari quf ell occcinttstj
boc?ti ngi tq: f i l ocogtntrat on oni bl l fe eontmgt
tria clemenra trra vfnrit fuper aqu.i81 efl plus e s : *
ideo opert ir foibet eae arditas cus abfo:pte autem
fub trra vndicp peurrtes pgrcganf -r elT iciunf mate
re flumn r font quoiSdarbao autc aquaseoadu/
tiat aer puerfus n aqu T fcredis H ad terri T cum
ptuuqstgrcdietffccri terread mutlipticidas aqs
que funl ibi * v t oicit Sneca e n i trra puerfa in aqs
qufa (I quodlbet elemtiT cuertlur ad alud no cITcc
rato quare trra in aqui n puenere ptedpue c fin
balum fe terre t aqact Ideo faclia fi conuerfio c o /
rumadnuccm.
ap. fl j. T el tofffrenl ooe contradiclione. S e n e c e
d e a que Dicta funt.
Ok autem fenienifc Srido.coniradicit S e
h necan.x-I<btonaiuralu;quel1onu3 fcof
een8:quda5 eftiniant qucquid ej: imfatfbus
terrt cencpt id i l l a; rurfus eniinere vt fiant ilumina
T boc argumti l oco ponunt q> paucifT ima ilumina in
bi o fiunt quib'rara eR ubeo vt in etbiopia i nterio'
re apbt ct at conira sermaniami: talfirnT Ralliam
flbundijr rs T f uirtbnsr'^jflo b u mi j o ten^
lur-rnec citas in l i l i s partibusquldem imbiibos tt/
ret.SIduerfusbofD cipIurimapoltuntptmumego
vineanim quidem oligeno folT oi affirmo nullam plu
uiam elT c tam magnam que vltra.x.pcdcB in aliitudi/
lie trra; maderaa'ai.'onwio enm pluute bumo: nter
pimam crullam conrumiur.'quomodo ergo fusger
pote!) amnbus vreo tmbcr qu fummt5 bum tangic
paro mafoieuo per flumnumalueos n mare fertur
lguum ert y fobet trra nec id feruataut enm nri'
da en t alT umit n fe qncquid eiT ufum eH: aut fatata
nquid fiipiaoefidetum eecderit e^rcludltr-r ideo p:<
mloimbiibuononaugenturamnea qut t ot a infe (i/
l ens trra trabt.Q.uid q> quedas flumina erumpunt
faxio-rmontibufl bio quid conferuntpluuie que per
nudasrupea oeferunturnonbabent terram cui i nci '
dant addte 3> ficcilT imls tocio putei in altu5 acti vtir*
cucentotumauttrcentoiumpedum fpaclum inueni/
unt aquarum vberes vcnao n aque altitudint pluuf
nonpenetratvtfcaoillicnonceleftemeire nec col l e/
ctuum bumo!em:fcd j Dcfolet vnam aquam lo er-'
go argumento bec opino rcfelltur 9 qudam fontca
in fummo montio cacumneredundant apparet illoa
furfum ag:aut ille eoncpl c u; omna pluuiala aqua
occurrat:bucuf<B funt verba S e n c e e -r funt plana:qi
Q.ratonibus vldeiur boc quod ante o;n'mu8 rcfelie
re confenttt ta S ne c a cp bumot ad trra; ab aere o e
fccndcno potell clTe materia alcuuo fontis t alcuius
ru;qulaocitf(cincedcmllbjofcpe collgitur reta
triodo tenue -r oifpcrfus liquot qu cj : multia lorio n
vnum confluit qucm fudote; aqualigoteo vocant que
guitc quedam vcl rptfTura lori elduntur vcl elu euo;
cmm fi tcnuis vnda vi j : fontifulT cit): magma tau
fe niagnf(^ cceptb" exct'di amnee pluua lontni
refacer ptnamnc. SedpirabaRCfntam Senece
funtoicta fere oum pcripatnetieoy (ientSuicennt t
* ka; e l t 9 r a I i o ^ : t ideo raties ponemno ptra ipfu;
elficaces'rfoluemus roes fuaa. t) i co9>omncq
inaenMnaliquoT nonatoratitcrgeneratu^cItiniUo
necelT e ell 9> alde vencrt n ipm aqu aut nuenif m
vifcerb' terre 7 ngeneraf ibt naluralter:^: nftil ge
neraC ntter ejrtri loc fu3 ergo o p ; q> alinde vene
rit IB vifcerj pIT n i t pt eife nili p influ) aque in
tetra5:ergo aqua a fucfae terre fluit in viT cert terre.
S i aut oicat alquiti gi IU non eit aqua pluue. t>fco
ergoq>argumen(igeneraleelloeomnaqaa fiue fit
pluue fue ila:adbuc conllat 7 metalla generanf fub
trra plus qf ad trectoo pedesiergo opoi i ei 9> i v i
potabile bumidum quod ell materia ipfotum: vapo/
rabile aut bttmtdum non eil nt(t ab alto oefcendcns:
ergo impselT tonesbumide ab alto cadentes fuper icr
ram multo ptofundiusoefcendunt 9 ocat Sneca.
S d b u c autem quanto aqua fubtflio: eil tanto eil ma'
ga penetratiu lcc aqua imptcinonum ab altooefcc
dentt co g rara fubllantia pucrfa t fubiilfo: ell om'
ni alia qua:ergo illa majcme el l ad interiora terre pe
netratiua:ergo ptofundilT ime vadt aqua pluue. 2fd
bue auti valet expcrment folT otum metalloti!? vbi
vi di mus oculio nollrio tempote pluue per lapid; <!
tditatem montis guitao pluue olitlare ad ptofundi
tafemcentum-r.jrpr.paliruttmvndeqS oicit Sneca
non babet nde ratonem nec ipfe bene fciuit pbilofo-
p b natural?, tl ndeoi ccdff j c oefcdit pluua ou
plciter madcfacit:madet enim tota terre fufcieo vf
cmun Defcenfu.ZDadetetiamplusatf^uaparseiua
tii vb aqua iliigaiur vci paluaitur vci in vno rece'
ptacuto collccta abfojbetur.t ptima quidem madefa
cto guttaruj ell mdica T potell elTe g n magna pa
oa ptofundawr ad. x-pedee. Secunda auiem rnat
fcti oel l vebemena-rel l i nl ocofpeci al rbl ierra c
tinet plurimas aquao collectas 7 per terrepotum nl'
quem ve l fpongofitatem efT undiur aqua illa vfq; ad
inieriota terre vfccra.Q.uod autem fecundo oicii p
flumina enimpunt faxs incont'derate eil D(tuy.qiii
l l ce i e rumpi t oe faroitamen (ollectio minillrana a'
quao amni en fub fa^of alqui caufa cleuanteacnpi
p'mm a fa^o fepiua (Icut Inferfus ollendemuo. O-i
autem tertio ofct oe puteis iamfolutum elliquia boc
potua eil contra eumcum fupponat falfum:fcili('t
aqoas non oefcenderevln-aoecem pedes in poiin'
dum.OLUod autem quortooirit foluitur ficnt feo;
dum t nos infra loquemur oe bocquare aquc frcqu
itua otiunf in loria altiaifc ergo patet Sne ca in pJf
tenonverumoijcirT e.
/ T a^.v.oe modo collectona aquarum fub ten-a.
d e a mn s ergo ad jjpofitoeclflranieo qW
liter oque generanf In teira magio 9 '" i""'
fapfce. tolco ergo y aque ptofundatc fu
trra non funt feparate n tot tocs fcut fun n fupcn'
ce terre.'tauus atli cielfcqi in fupfoe terre feparfl
b parua loca val l i t oepjeHIontt llagnantur t pK
(udantur neatfed fub trra receptculo aque paru
elT e npotefti qj mplef trra ptemente ipfum * " *
no CH fub trra receptculo nififlevan-ramplofo!
tilT ma babene laterai'r in Ule multe cgreganf aq"'
e x oiuerfio ve n s concurrentes vnde fcut congrcgt
guita cum guita ad faciendum paludem vel ilagnum
ta congrcgatur vena eum vena ad Imptetidamva
rwaaiiifubtcrraneaqeircfpjIncpiflByu"'^."'
SOetbeazoiam
fy c^((s pztndpfa ntc cuifaa numin aUqaop . c
fign bnr t qo accpf a fenftbil J J mto:uli.n.({ fo
St puKof v( cxtmbaf i q fodm iuenfcf leca mXtt
nXti'p vnwp: o f i t illafvn j $ agsrtgat ad locDvn
lapi (if t fub lito fturu (oiSt itai' r faduc fo
ucj IR q collfsunf fliipis d a s vcnap t vb(tea fouc
im (odait vcap. qlfbct trilmearct ad l o m iH3 vbi
fub ((ira (ptca ucnret:? i raciciea fouci i medio
vcna;^qflamputat vi p qui(IO C T pfueucrant * fie
rdnc cao f V tunf illa fouca pto radice 7 p:(ndp(o i
dcficientfaaquefn puteo.
a p . v f . t t i l ofgrelTo oclarans qfr aq fm nam ll
Ubinir ierre.
S t aSc IS attendedS 9> 1} m o:dfn2 el i oi
( pgregatio aq ftcToc trra eo q> it>a fil Icuia t
trra fie in celo t mudo mrat i t tcrre
Ill3bi( t i ejcpluuDs 9 ej: alga mpiTioiV in allis gnS
ta y f ey^pto foco ei ' <J ioccean* ij pbttritea v o
(ificui^ ft.iq.rneatq^ vna poiiT imac: qt fie nos
DttermiHiim' n fca rup(ojilibs(iHt' t libii ocjp^,'
tc 1 couiipte efia alia motoi bt ({iclnta ipa td
loen ruS:T alio 4 mouei (pa ad m;:tton t loc mi;:
tfofi:qi motoi mouca ipa ad loca fua ^ a na ea ^ c
BU efe foimi oat eio ?o fojm Q 6 loe* T motu ad
loro jipiff fe i i i . vi g. pbi cop bat . 2) ?oui ( vad
mfxiion t toc mlycfle i mot f o i alfa^ nel l aa
h circulo oM <| c j odi ac' t in circulo reao ({c ei ] /
noctiaf'rfactafcMertmareqDpbltnfeo ocif fug
lii' t q5 fublli' i n terraUbi t fact afcedercinjon
nn vapose aqo in aer * oefcf df tea labi n terri W
iutniutioetj oeciiu t poiot! vfqj ad vlfuf ieffe
(linitemiqt arm feret mxio ad oa nala (jnanda.
Ondcmua t fra 9>pieclpue crculuelune fcil Bf
((ofie"circu' forfariiingnc:fpa ftcllap. U}:<\^ (n
ierra:'! ' * ' '
1?.
vti
l oi T motSef t p n m alicatar moioic 4 general
trm.Scoa i c tiermnablltar aq.'qih leuiot fli g>
tcrra tfi vndqs flult adpfe.t na bumfdqo qrt ler
mina ilen -r ebumd ffi fubiite t fubtile m pene
tratiuBBtftvtbabefn.g.oegnStoetcojiuptione:
ptneirabt aq n grolTnm ierre t pinebif ter ipfam.
Xcrtia cfiue ro i circularle gnatio ef i o^ e ; bac.n.
qdlibetirattn^dlbeictt mouef ad f o t m e t ' t bo c
0cipue piigt in ptactu er(op:qt ibt potilTmt pmixta
fiJr.Q .uarw t vltia i Senece.f.Iot*oeuexuB :fi.n.t
Ierra loca ocueya Declnia ad qd loca ierre pcaua:
1 i aq neccifarie oeoexaifa cu mota fuerii vel ceci
deril fup altiudin oeucritaie oeclinabt ad pcauu5
- " K ' S " ^ """f""'' % It oeueyi illi' pe
"S-J / " J '""">">unegibb Kffeafcditp oeue
yu flult ad terre pcauitateaicadica t aque fup oeu
rao vaa ierre fot flit q oefcdt ab bdia pjeini/
bne aeno:l3 g vniufcuurm bgena pa ad fuS toium
Mrr?!sregcei'adloc<ifuitoii*vcladlociiilU>Pin,'
quu. adbueat q-uia coipia bgen filmotua ad l o/
cuvnuj ntoi oti npi i b' i q i dl motuaterrc toiC t
glcbe tn aq cadetca no oecadt m mare t cadtee i
eirculttierrenooa redemad marenecM pmantin
fUEficieterfevblnjatetoc'aqttptert eaqoce
fut:pie.n.adtotu no nclinatnifrgfne qpa cpra
lo utot'neclnlocopC quoateo9. ntermincf)
pao termino necrcdem ad tot co <$ mous ad mly
i/on(mouetinoppltQ er(aneR.n.^p(er (etrttttr
OidiniU (m (j pot f efm noiat nam ozdtaad alt'
q eozpVptettn m:t i m mi monen ad pfc/
ctiongintfia m p q funt vliimi fines ne.
jCip.vg.oelodBin dbus oiiunf fontes t flomina.
de t c e it ad jppcfiroj loqoamur oe l oc o
r osfghia fii t flumin oi c ee: y frenn*
flufft magna Huta tf mib* magnle vel t i
flut ex ipfia mtfb' m ^pinq mru motea fot o:l gi
nea eoj?.^ i t qre appent o:gfef aqg ep mtb'T lo
ca alna q oca cq:tbvidel3 fub moib' -rloaa aV
ta fot vaflepcaiates ibearf roo -r copiaa bteajH
ma; aqa:oppofiii> t bui* c qre in pediV miiu I
ge abipliemib' nlocie plaa n frcqnier o:uin
q:n fi o:iun ft pauee oefcictia l uj me. Xoc.ii.
alta -r mtuofa terf f i fie fpoga fpilTj q calote fuo
fugii 1 trabit ad fe aqa oe copia aq^ qu bj in j>fun
do vaftepcauiatieqfubipfo loco afro vel mtuo
fo ficu t noe fra odem' -r oemnratio 4d 7 e;c l a/
lib' loria aq magneotunf ib iduaion -r cxpimftt
Sopbiite.n.Q irputte81 oilcepttea oe terre rotdi
laie t'ftt geomeiricia oiclib' trra e rotd p mon
te ( oiclt caldlcue d mona magnaa t ejccclfus vatdc
adeo q ali({o afcdit ad ipm vidct mare qo lge oi /
fat ab eo n tanlS q> tll ft in plano fub monte vfu
mare nulloa fnea J^pnqa mari magno pfpicere pt.
it mona B fit' (B mcrldie vfua iigna (db' oiif fol
In bfeme t pato q> B mona fit Si bl aotq: ille i me
rtde fm cofmograpbi 3ul| cefaria.ZDare at qd v i
defe;: ipfo pbim'jca quo oiiunf maria reliq t fia/
mina 7 e;: Ato mote flua magna otiunC q fotte ce ant
pbircc copiaa i rabt caq^i j in mieotiunt * eod
e;: mote 4 voca( ^aaeafue o>iun( flua magna mu/
ta^ aqjwB mon fi ocif in cofmograpbi 3ii!9 ce
furia ct mote Xauro i in oiif te vfia oqlon nl ge
Xauro mK ita v i ^d crcdant q- Xa ur ' mona fit
td iugt tP ficut otrif in itinerario2fntont augullt T
nafcunf ex mote lllo fluui'ZDaie f l uui ' I be f mi
t IHUP jifia 1 nua* /T otccollee t fluuiua Xl ni a
floui' Spramoa:B at mono maot o b' miib' ell
O iiiahV tcdcnib' ad alion 7 (gnifcatofup ma/
gniudinbuf mola a> illi 4 btan fub ipfo in l oco
iferioti vidt radioo (ola in mote tito in cacnme 0 0
necpn-ifeat tenia pa noctie in fero in occidente: r n
mane a trca bozao 02IU8 oei vidt ter in otite i n
ipfo radioa folia v ipfia radij folie n occulianf nift
p tenia ptnoctiabocp.tj.boiaa eqlea fmQ> tota
noj; Duidif in.p).bo2ao.:9I D t fgn magnitudnis
ei' magnitudo fudamti e' v in cofmograpbi ol
rifq'mono iT aucafueterolcboodfun fup C fmi'
cer mare t ier albanoa ij fi ad mare carpi ptimuj
attollf euiua ddem vfq> ad vlcmotient vnde v O
deiuriugum:rcdmalia fun no at mul i i biciugum
raorimuliDmmontcrediderunnqireuerap coala
rae mona armene inier moniem laurum caucaf me
due continuare lauum cum eaucafo eyiltmaiur: t
i laiintm T muliae lerrae occupe b ; fundamt:
1 tellea fot boiea 1) btant fub eo t jpctdm ab eo 9
lili multar nalon 1 muliar ft linguaruj fub ifto
mote ilumina multa otiun ficut oci t fndamela
eiuefupcrqdftatmonet iugum cuecR rotundum
T eleuai ab initio fui vfq; ad vliim e f qo c valde
Dn8:qi VI oici eft ji tcndf verfue vllim otcniJ
fun' 'J o (j V t puto vocaf olf mp' mona ell (j in occa/
fu folie apd ejnoctial ef c^uo otiunE ouo magna.flu
lber ecadaa
mtaa T fiTr p jjte m ridfel B ttbiopfe foi mV jact
di Ttf lum i unMgni qnoi anf bcr m sTjtni sf 'Ca/
Jailoqtto^fluuozD dTufio cfi {n nurr m]gnu5 q5
crcSdxttniq6ctimpbiuta.Tlfla93t4i flu'
uin mcrdoiulis (Drrf t odbb mote 4 vociJSare:
n m o!C ia tph:<it fioit oicSin cofmogrupbfi in tp
d i o faorTlj'lua O hattioiit'fmit r in i b{opf
fttit l ommj gn qaicurri tn ctrcuto fnfligiue mili
c mqn qaag u I I I : T ^i s ab o b u n i t ^ f i t b ni
ctas r i oi s m tgfptS t {tqc O Tub ntoni 4 voco
fmjnuacurrcinanumbtaffnalQelorsDfG ter
ra curzt flumina magna Tinit >anub{ua O alpbus
t "Rodan' t 'f.tn* O mote feptmo: T Ib(a O mti
bus boefflf: ^ (bj^mia taibpia oe mnV alpaU
mi ni cf mntmal f l i i ta^t r eaqnnoi tmuecver
n b(o que noata fot i rufTtctnti ad^bation e f q5
VO tiifmus:oe cognite ei* q5 ^cdTlt O fermon no
B ro.f.q flua o:un ot mti b' freqnter t oe lorio I
t i s . t l ot a it mti t flunlo;^ m muiata fiTt Ui r p '
floa mucabunC:t ( rifgnota-X e^ o t o o coila t p
(ductton y ti in meridfe cf oeftont: t in o: Re q'
t ocddcte f oto i: flumfna vt freqnti' oriunC oe mti
bi i e 7 l o d o altsicrgo vFr ccludt pt q> oiigines f
rtl-rflomnn fitf;rmortb* 7 locisaltisirneat foit
Ka-rflumfnap: iripii>malbtex;im^(nontVabae
re O fcdentib* lcut fupw oifim' fiue ft pticpi b i
b t j : ampbitriw o t qnoifra olctm' Ct^ boc v p
V ptCdpfa tont T flumini n ftt ocirmnatis aqs
m^rtai crbocpn'ngf i o t i r i r trra rfofuunf Ti l /
um flq: ? q: vapoteo rfotuti vnft ab alto f atj ab it
Ce gnau vadle <nfoms-r (n ^fund ttrr ^ in ^f
do mori * f!!!nns: q6 sr s msr a: Hsd c sp mi'
ra 7 nomina carriia paularim PriunC 1 pgreganf
t aagn( in pluufis 1; otminuunC in t^e ficdtatie.
i C$. v( $<t i ougrfTio o dar s epintont St ne c e
oe p: indpio matriall fontam -r numiniij.
Sneea at O mali piindpio fonti -r fitiml
e n queda Vra: qud v o faifa oi dt b c ani
fi verba fu tn ubto.<): .qn;4d eftimanc
^uadmod in Qrterioti p t tr r ap vaft paludeetit
centqooi ^ magnilacna t mariiingtifpado poi r e/
a (tnt terioM t ei r s ^ ab5darea({e ouldb'neq; mi/
nua lllae late flagnare $ apad nos occcan ty: i tlt
efunda copia ifli o a gnSntur qaoa <)d mirorio fi oe
ni ctosi etranrnti i cumadi eaos mare nfentit'.
2f li i babere terr imer fercelToB cauca * multff fp
ritda 4 ceTario frigefdt vmbja graai ^(fus.oetde
pigert(mmotuatufeadaquDefnltfcre pucrtif:
qucadmodrfupno8imb: : ilairranos flum facit:
upia noa aut npt oiu regno ftar: at aut folf aiie
nua(: au(Vtieexp3di(: irdottruaI l8 imbi func
fub (erra n q> flI Sin aqui puertit <de5 femp .f.vm'
bta^petuatfrigueetcmiinexerdtata ofitaa fem^:
^bebt fonti a fame cstadqciaa bi e 3> fiunt ofa
tp obue ttia e^ aq 9cr t j : aere aqua tquare non
ty: trra fat aq que fiin alia mutabflie qttare non in
bac: virai^ at cognata reo i buius fnie Senece qd
d e i t v c ^ f qddfalfumtq'enibiaqneitalate Ra/
gnt ficut apud nos eccean ex boc falfum ^ba(: qt
totiua tirre circulua xtcrici mino i aq occcani: fcd
tteriot (eauitaa terre mnot inc^arabiliter q> e^tc/
rioi droiluatcrretrgonpolftntdagnarefn ?ca
uitatealiquanpolfntitalatc agnareiicut occca/
nuaialia que ocit ptobabtlia funt.
Jt^pt i olfgrefliooccliira opinotic Xbcof ra
(t oepzfndpio mi li aquas.
3at at Xbeolralloanji * fnfamponitSe
d eca in bac verba fub tor a minuo nota no'
bianeiaraftifedmin'certa credcrepirj
^ci^i vi des fup:a illic fpecds valle (Tt ingrtp recef/
{ttat fpada fufp fis bine -ritltnc mnb'la;: * ab:uptl
(n innitbiatus 4 fepe itlapfas vtbes rect^anRbec
fpecu plena funcilagna plena (enebiia t obfcITa
act ods amplia alta illisinnafcunt tarda -rinfoimli
vt in l er ceco pinguio q pcepta t in aquie to: penii/
bua ficca pterar^ e;: bi s ceca v( talpe ac fubterranci
mures tfbus n e lumtcit fi^uacuu et f d ve X bco
frallns alfirmat dbufd I odo pifcea otiunC fecemum
paria 3d{nd3Vtom ti l i a qoi di ejcbabaifTent pe/
r( apimcf iltoo cderic ptlceo quoa ignoto celo no/
Utts amnis oflcdt nec mt^ cr i i enim cotpa pnguti
tenebtis faguta l ads ihexptta ex qua falubiitao 00
df mafd poife pifcee in terra^ ^fundo li i iudictu; o
mguDle tatehofia loda nafcuntur graaio t ipfe ab^
vti(^ fialtitudo l od ipfas abrcdi: b5 cr>
govenaentmterraexdbuecti nuoflami na clTid
poirmtf} amiree magnltudnisvane quo^ algo in oc
culto fp via ooncc allquo mure (erre oeuotcnf: alq
fub atiqoo laca emergit adbuc addit Sneca fie o'
cea pl acj n regiterri T adnoflross coipopeycplar
in fia vene futaricrieillefangiiia becfpoorecepta
cuta flcin trra funt alfa tinera p qoe tqucali ap que
fps Currit qu ad fifitudin bano^ cot po^ ni lo:
mauit vt maiotes nolM aqua appellan't vcnaa: licut
in nollrio coipib* fangus a vena fie a (erre veitii ri
uuo aui flum fDndtf: ]cbie patct f mo aa pbo:3
fub Krr a e iTe rci cpucuia Tvi ae aquap T multas ro
ptaasqua^elTeinipno.
-Cap.r.T II oifgreino oedar i a c m effdntcj t
cinitat terre.
Uer et t atids <{d in ha fecerit B recepiicrj
q cotp'.n.oenf ui pti nuf b^enen iia
cipa aliq valla pcatirate:tale ai cotp' i rri
t i5 pcauitatea vi dtf br e.Sdbuc 5t ql j t o S""'^
ojpi e feflinat ad ctrrg vna in cfrcuiro copiimif rir
ca dli:-r fie vidcf 3> vna n ollct ab alia p pcauiuif
aliqu.Zfdbuc i t vldef B e p elTect qlitaa tcn't q
f(I (frig{dt(icc: frgid3.n.Rrtg{t7b;moiad(t<i
ir fi of pm' in l{.oe gnatie t comipric: ir i?ili
naat ^tc pti t ita vi det q> n^mittit talca in (erra i(
r pcaui(a(ea: icdi(( vbi cu frigido {(flrgicq: ipi
c<ficcq;bi<dabcoe]cp(Tvpllat qffimuU
f pi nef utEteaei '.: Sdbuc8f r 3enoobgd( nega'o ff
aq moueanf ad pcauitatea terra;: aut.n.moucnf M
vacu: au(adpI nD.Si ad vacuo (cfequfonon'
cuenita (;^ vmT i y vcaulultey. i t qi motua <H
ad vacf l i i . Ss di vacua fit coipotc: ^ mot' coipi
crit ad cotpotc rpad: ct ead rne q ad vacau5
mouef vnucotp'tocotp'moueaf adi pmf eqaa'tt
g" o cojp' mouea nalter ad vn t dt q ell contrt
omnam.Si tmoueC adplemimconlt 3>non(f>
nifiaerevdvapozeplcn.-autfgif ingrediente af
egrediCacr: an(non.Sip: iinomatt(peandcvi^i<]
<gredif:au(fe a l i i . S i p cand cgrede tceqtie foi',
(ia ert aer vd vapoj ficut aqua ngredca q ftlfu'
emoaquai mpedi erneni d foampoUUexire. 3]
uutpcraudegredftuc opojterettand q acr tp
ra:r aqua implercf illa concaultaa 1 iSc n ampl"
eflct receptiua aquajtwgo ia' ood omnee pcouira
(ca aquis eleni rcpltte 1 ii tiobabuH vbi fc recip'
rempluDi
SOet?eozoiam
ir
tit Kdpbml tqae fitc n pleno tc o u o c o p o crw
IiicodtocoqapudiuRicllipoiribtlc (icnt i nti bi o
pB(coBcftotmoiil1raflmi:pjopta-b't btefiTM ot
cmu9 9> (crrttKtcrcptum ad ni mcncul tron i foU
di:pnmto3cc*Ioic(ot(8tncUii9 agcntt <n ipfS bt>
m d qi cn tfn po i fs ci a a c. ci l i u tttr i a i fant p e : i
lotvniMpcatcattfpitfcviitmrMocia pv
tgdoRs C^KCMKO vb( tetra fcindif : t fiint fUt fdni i /
re minc i'n terrfs caltdfs Ai tpecilido:((ut D I ft
ii fuperfide terre ira elt fub tetra y vapoi pjjregMue
t <ctu(u9 ejrtlare n pocena rcfoluii tcrrim bumoto
fint T fjcif fpecus <n (pfam t i m o pj eTe j (i fo l f
da cil fup pm eleuat ci i n -r fadt c monccm eolteni
pmi vel mi gra co 9> vapoiofam qucrc maiot to.'
cum."t Meo fib mibus b u f fpecua frequem' ft.
S i Mtlocas n eflfclidua Tup vaposalq fcindit
lud t q eft calidur:aliivi eqot mulioa cinrea (icvt
ROS infra ofcemuaifed adt ps fufictt a> (pre prumen
dobumtd 7 fubtile terrea -r cleuando lerram facit
(fecimispi vel paru fm volentiam ip(lue:t bec
c pcautatum fub trra r in (erre fupncle vnde atiun
de ^ t ierre nS en 9> trra babeo muliaa pcauftatcf
i perbacpsfolD ti oadi ri api i ma. Sdoubi i i i o>
ncm actenonfe oicend gi aqua moueC ad ptcn3:qt
tHUo tftud en vapotc ptcn'.f ingrediente qot in
(te vna egredfC vapot vel aqua In parte alia:fed v t
lemp regenerad r ^ pter boc nun^ oencit:a(^ ua e n ^
fffliBfubinirai vpoi ?tl nue greitnriradsa folie
my ibl in tocia roltdta pgregans. SoIi da tMm toe*
mifa contment eatotcm t vipQits y a!2 ! O & !
R09 infra ptobabmua.
^ ap.Xf .oe coi ntf ptinclpto qua^ * T vtt'mare
bibeat fnem in aquSonei
iEdeamuaergo ad4>polttoflendetie ce
r pi(ncfpfttomn Baqua!ider{denn.'(^ :ln
cipiatcoeomntumaqrum indefldentiS
eft ey mri qS voc Smpbitriteo flue oceeanae:*):
plua ent pofTiit redpe addtoni r D i'mlnution :r5
indctdenti aqua; redpunt c^ o(C <no.2D anit.n.
epiftomariftuminamuluttpmelltture fluena ab
aqulone in moddii Hm (nfr* onendemua.aqua n
que eft in ipfo miri flut ej: Ipfo in tetra v i fdat flw
men la loco <( nomnaC -C uratuotjjfundo aflt eioa eje
tiefcpiftnonlonellfinla^ pterfpiciiJfuf Pjofun/
dftaiia longitttdinemfuepcauitatiatnetg pot alias
6 lenire ad longitodnem illma D fundttco.n. ipmff
cfrca tota tetra quaf terre cingtim t {ndpial ab aqlo
ne 1 ventat p oeniem t ttieridi redlf p ocddenicm
(naquiloncnuT ideo tetra non apcec rida Cub pol o
gquilonarf.Sedtocuamariaimpbinliiaindplicir/
t potS alionare T alqo lima eft fubtuo n Tub pol o
fcd vlira pol 3 apud antfpodee ita r ott d Ktre e(t
m pcauo aq v ndtn circa tetra a polo vfi^ in pol o t u
9 tetra verfua.ttMcta ojltio t ocddftlo t a^ lo'
nia t merdiei nuC$ opcetsfed teoi qua i arc'ma/
ra i altiot q5 eH infuD ioii emirperio tcrrei'r ad lima
q ti l InetnC perioinfirioirectS vnde eiu8 imagina
tio g> acdpiaC globua ligneua vel cupieua t figneii
turln<o.ii|.pi)ctaot(nt{atocddenti9 aquilonia T
meridieiwelnde circa illa pacta in arcu fuD ioti ad l a '
tiiudinem euojt oigitojt circolua alTtgneiin globo
inferlua crculua aiua ftgnef ineodem globo equali
icrfuE otto(flaneflpunct 8fdcmfmquantint^
Utiiudinie que eft iier drculos cponaf circuluo ce/
r circa gtob:B co.R.f tune globO B elt (7cut trra r
cera fcutanipbiiriteai-r qu i l i n a laiitudiniaampbi/
i ri ae eft licac fpact oc circule i ctrcul: qt illi circs
ti funt figna Itioiia mpbitritis ej: quj imagine p3:qt
^ fundum ampburitta e r ptcaquilona npdt aca'pi
q: ibiinnauf^ abSe efl a i uoi c m tiua r a litote in iii*
eftctofunda rueccaaitatia.langitudoaiTteius a
poto i poti per ocddem in pie vna: i p otient in

>te atia.Tlon enfm pt e q^ tta oicjt infini qr actu


nemnbabeat:qtnuIliico:puarictnrin(tiI:(edqt
in aquitonc pturium aquap efl ^ alibi T ^ picr fhgua
%tcpcflateeell{meabue:bui'atcredde(in iraaa
ni feqotte iC eiofd lbii. p b o c igif mart egrcd
turmcditerranca maria in oibua quartla md :fl u
mina -x fontea multiidcficicnti 8qi >a^ ; ; pte autc
t(jtoneinquaruo2{eni9llmmrur3iriccnio^ par/
fuum a luote jjfundf mano in tribua toda egredfunC
am3riiflorontC 8ptor{ma9aqrum:lcuiq:c>cii'jb2
fdanuain libtoquem'pcrigiri; ipfe vocau i eo ^ fu
oe itincribua vcnifice cpofitua.-^ lcui oicii .C ormo
grapb fa (ub 3uli o cefarc oeCcrf pta bec quana noue;
maria b ; niedierranea:-r.xix-niagna flurnfna:{Emer
gunC at Tontea ifltin tocoqui ofcif Stlgabuflua q
noffl modo mutat efl'.ocinde mani In toco alio fot
(e a moniib*T atiia toda Itcut caucafo r tauro -r ats
ttiontibua iftiuo quarte.3nier celera aut^ ueegreai
toroc marlocceanoe mod fonti cvna q5 (uotge
'Radanijc vocateil adeo gf nauea potiarepofiti.
JCip.m,rcH oirgreflio D ectara boc qo e l cu i s
aqnaa d bolita fu o f fluru.
XStciasf quu c aque fiue fint In ampbii
q triteiflue fint fn pcauutibuo non nalfier cjie
ni a toda tilia 7 eflluit in trras que dt eaa
(Icttia ex tocia fuia ad bofli numinia: v d foiismul
lumeni mcoi puafmn mmoueC ad locum vnum r
cdem 7 o e ilto:red fi moueC m nam ad iprum ntnc
f m violeniiam recedt ab ipCo ficui p5 in nioiu ierre
KO C uminmoiuigniofurfm. 2tdbuc aute5 qs
aqua graua ell plua $ leuie:? ideo oercendct f m na
tura In toca concaua:fgiffinfui nam non eleuabiiur
a^ lodaconcauisadbollianuuloium'r fonrium fiue
venial a marf.-riue ab impielTionibua bumidia ab aV
to ad letra oercendenilbua.Sd buua aiTi oubiatio/
nia cnodaiionc renocida funt ad memoii fuperiua
olgella.1loa eni ol^ imue calidllTimoa vapoiea gn
ri lub ierra e;: continuo moiu r adi o^ folia i luS
fug cam t boa atiqudo ejcalarealiqudo aSi a l o /
ele folidia conttneri t tuncimpulfi in foca concaua t
ptinue ibi gnari c;: continua ad lerriun folla appiopi
?
}sai{on<:bi ergo vapoteo ftcut noa oltendenma ctia
uttiinfnndoman'aaliqudoexaliea.'alqudoac
coniinno reientiln aliquo toco ipriua folido m fuo ^
fundo:? ej:aliee quidcm cooganieo ad inftuj ma
ria refl uprn ficut alibi ofcemuairetenti autem faci
un fontea fictii t In terra.^ lD odua auicm cleuaiiia
ell file vapoi fub ierra comentua i rcflepia in fe ad
folidum concaui (uperiua calefadi r colote aquas
oefubtua attrabt.3Knti^ naquia folide par te /
tibus concauitatia reflcjnia ebmlfendo ficui ven/ /
tua qudam inclufuacleuai furfum-r cum continua
actione fu ad montelatera neccfTario aliquido ap/
perai pota perill aqua incipiefiluere coeu^ rum
lodqD tnc;:Krotipienuenit:e;:bia p^ quare aqu<
ffftu5taptindpiofuiebullienicB:cenmpimatart
fiit frigidiuicm e)(rio]em tc fca ducnic fnb ala
Ztber recudas
Vapoi e pulfa: tertii vmit vtcWos vipoa" ptltf
fcam r ftc ft vtt^ ad Ua in quas n cdiatc ggit v i
(io:(iicIurua:-rtdcoril(in iCfl aei bbo f t ^ sh r s cf
flut (ica t olla buUi.Scd.mc aliqais ahucia < t cu;
vapoz in dufus clcuia aj tua ad bolU t oilidus oe
Ixn t aquc igredfctce dt calfd( nft frgidus ej n m
ot (n con trar oporcf.3 tUte ifft n ibl tn con trari
um opaf frigtdtao taeri w:fed portas calldt as tyi e
rio mttriotcm coadiuoat Mttdtatem crgo aquc fon
Imin boflg8ru{8o<b<n i(ircldecu(u0 con taas
P3 ad ftn fom:qi fa tftatt foni frigidcin by tmt t ca.'
l tdeTp: eci puevb cl l ma3n gcl u. Sol ut( oa( bu/
i ti soubi an on i seft^ tn l oci scon caai s ouercctt Cu
pficea vn aimtr<oj:irvn at;:ttrio:.3n trio: at cali
da e w l de i cS con trari ejrpdlat con trari ficot fe
pe Dict (II fopia (otam i crrt aqoc frgfdiutcm c;:
pcUft fnterua calida; ad croftam terrc fuEfosem: t
bcc cfl vn a c frtgditate mlt c crgo aqoa elcua/
ta (ft calida caloK n on Ign lmfed vapo:a(oab n ie/
rio:{ con cauo ad bon t p:im Iflaa ccaui q5 c fub
tcrra ad lon go fpac:non ^ demoirccte in pzofun d
fcd tf tran fn crfo fob craila terrc vcl lapidis e>rterio
re frigcfcft aquavcbemcn icrc frigidu expulf in era
itam (llam:m pn-arq cxpuifi a fuo con trario foiio:
ffectoorT/dcoipfallatlmoen faf'rraritatamfttft:*
gredif vebemcn terfrigidaatalib'locis:-! bec c
quarein locts poludofis n on tl l adeo frgida ficoc
in mon tibas:qz loca da rara funt n fol i da: t n on
tn itlii con tin en iia frguo:T calidftas fub talibn s l o '
cis n on t( multa qae frig' ii eytcrioja ejrpeltat . 3n
breme ac efi c^dam aliua calot tn tfoia fuDfin'e ter
re DLufuo a quo plan te twtrian f z csRSsicia:: T !c
comp:elu8p(rgclut(rree;:tcri02buspoiiacon clu
fus vcrtfC tn aquao t facc eas tepidae: <c boc fign c
Q> quio maius (fl gclu in bi'eme in lerris aqu lon a/
ribus (an ioputct mi do fumant t cum gtlu rcmlitaf
tc n on fuma'itfed in frigidan f aqn e . fl uug at lon ge
flucmeo a folo bon qs mull recipit gtlu aerts t f
<n breme in frgidan f t iiliqn con gelan f.
^a^.]ciq>Dc c quare fon tci) aliq e]crtceanC t frot
n ouifon tee-rflumin avbian ten on fucn Tt.
jSdeamusergo adjppon mm tn ucftgan do
r cm quare fon tcs v flumin a aliqtmdo e^ fic/
canC t fit n oui fon tesrt n oua ilumin a ali/
quotien s tn l odo vbi an te n on appuert. O ico ergo
te m Quibufdam l odo mariS ell aqaa p aliqS temp'-r
oeide maria amittt aqui ir aqn a eo p effundtror In
ccrram -r fluit in vifcera elits i tetra Ola medida c pti
mu; Tpollea ITccaf.'Cit at buiuo en ce clTentia terre
fimilie ellcotposbus atal -rplan ta^ tn boc # acct
pt fin em vltimff fcut ittucn toteiti t fenlt-r ideo re
eipt aliqado addition emtt aliquado recipit oiml/
n ui i on em. n en lm tcrra aliquan dorara mult vf
<}} in ptofun dumfuit valla ptofun ditate t i n poti s
cius Ti n fotamiibus t foiamn ilus oiuidiC aqoa r
(iiiari c;fug{tur ab alia pon e folie a quibufdam llel
l i s fibi apptepin quatibua aqua c^ olat (ucceirmeit l
ejrficcaf paulatlm ccon tra t acddit q> aqoa e^trabi
ad l oc aliqutper ci m at oi cti effundie in eo t qua
fi ftagn af T fit ibi mare vbin fuittfimiliter bumefcit
aliqttdo tf rotibus -r ploutfe qti a^ que atirabunE
tan fls an tedictlo ad loca quedamt fimlliter cll fon
tib 1 (iQit^ etqt ( aq pcurrt adpcau vbi eeberh
facerecopiamtbn tisautflumin isrecum traban t ad
mi;:tumtctreumtc6 n tin uean rsbtn doobfln )ttn tfi
W n troitom t tan t ejAauBo iHo q attractnm cft o
fidt fon vcl Iumcn :atiqudo cithgt (n altero cu"
ro vW cleutn mr ad bolWum obl l moto a fimiti taufj
^ tun cn on oefirin fedein uit al bi t bcceft vn a cania
oefectasialiqudo ttti con ifn gtt e;: cafa laitr con'
cauan im vrum (n con caua i^ a ex terre mota vet n
al qs caafts t tun e ttcrum cin uun t aque tn atije lon a.
2Dirabtle at acddit in'alamania i loco qaioict X
fen ubt cn im cft aqua copiofi flujcus n ecaros nomine
que cjcficcata fuit per fpadu; mildrie per tres boiaa
Dei i ti g> coUlgcban t pifces fn fon do do s f non ca'
ruftflujcufuon ecoimuiuebararfapian ee infra niT
filo miliari qn od di circa oppidilm q oijn musrcso
t fdbito poli ven ien s ad locum cuderatis toc oif
pofition ibus fdi )i 3' fun das aqueiUius folidiifmus
ell t illic flut nter men tes tidmutmm altos t babj
altas rpas n l oco illo eje vapote llo inclufo oiuf
f as -r (leuatus fuit fun duo ptopter q5 aqoa rdedi i
ptn cpio llius eicoatlon is -r in fin eeusejn ut t cu5
exalalfet vapo: refedit totus fan duo in locum fODin
ficut fuit p> i os t ton e f l uprn babuitaqua ficut ba'
buerat an tea.
^ ap. xdg. * oifgrein o oeetario quare quid fon
es ccrtis boi o man i ti t certis boto fe retrobt.
n eca at in Iibso.ijr.n Slium qudlion un
gftoefon tibusqOlfen lebotioun t plcn t:t
fen s boti s fot vacufc-r oc flumin ib qui fcr
ta men fib' funt magn i-r cevtto mtn fib' funt p arui t
alqs bm acddcn tibus. tiaC at pfe talem rcddi
cimq videlicct di ot fpfm ficn t oe bumwbuo: quu
qudam qtiarta oic febieo mouen t ficut melcolu: i
quidas cen ia bosioremouen t ffeut psodgia t cf rti9
men fibus partusptello dt ad ejcitu fie -r aqiie mcr
uallababen t quib' feretrabSt t quiV redean t:Tq'
dam in terualb mnosu fiTi; t ideo n otabilia quctfjm
ai]! miotan ecmin us certatquid mirc5 viiltii)
otdn em ttf. m n ae con llituta ptocedcre \>ytm m
9 abetraut d as fuo tempesein calutt fub trr.i mi'
n os n ota fn t nature re< con lltutaifcd n on minus crr
ta aede infra qoic^ d vi des fupjaibec fot verba Se
n ece t vden tur ooas cas reddere buus manationi^
^ abfalTton is fon ti.f.motbumoto ficuc n quina
n s -r con llituta n ae ficot aduen tum byemis i cflaiio
S e d y bocfalfum (t oe fadli ptobaf. S I cnira mo'
tus bn osle c elTct opotteret q> ille bumo:ab iW>
putrcfceret t toe cbuliret: fed putrefacicn a pr non
in uen if.^ dbocatomn c IVcputrcrccna oetcrnu'na/
totempotematuraf adeduciton cm: fed non edun
vng a fon tib.adbuc at n fon tib' noninuemf nii
bomdo aqeffiboc at omn l oe medef poirefan !
ergo illi fon tea omn oic ocbcrcm man are: i cr bis
T moliio al98 paret q n olla c cll q o i indurt . S I
con llrota n atorc cITem ao f a c illa fint oidin ata oc
beret cielTe man fella * neccfTarta fict motits folia
in obliqoocircoto n cceflartos ef t perptto' i i "' '
atx foo tempotc bf emem:-r foo tempojc eftatcni!
talo t n n lla c apparct in man ation c bot foniiU3:
n ec fuficit oicerc in vfitq taliapjocedt a caulis na
n iralbua nifi okaf <n fpedali que fit illa c: q: alii"
omn ia naturalia vn a oetermin arton cocdararcn f: o*
cmn lbosen im nature cffedibus vero; dl bcc v i c?
eaufas babcn t n aturalea.Tlos crgo ofcimus g cauw
varieman ation iBfon iillotteiiplcxell.f.g'wP'-
el eu s quaa maios t fottot e $ lit vma flosi ipc
cffqBecon rin ctccpiafon ti9:fli5cluatatiqiioj
beti scpj
QOctbeozotum
i 8
be;sopo!W (medre rorujoowcfubintrattJtB
a pofli! c l c u i r c a l io caafa cft g> u l o ; cUaatne c
Kbilio:'! f deo ( acim tltuttt tatpo'.u poro tinar
ficDcblloiTdcoantcy ifcpctcurt o p o j w cof oi /
tjri pfutnpo-bocypradi oofol i o rcgentrCvcl
n b e r o c c a l c K frigidlwK Kire v t l noni o vtvtri/
ufmcypcllif itt fptc - rt j : bocfottto:tfiat:l 5 a u t
faiiboit) fluant ? fenls txficnt fontcs lhtpoW
fibilt cft ff oluiiuo f l a i t a ftuyu ccfl eni:vtl t con/
Drfo:Dfuiuo l ant a api q Huant: vel qualo-
nuant 7 abrcind jn( a nu;i f m oi aafi ti i ttm p:opot
noto qui babet a l o : clcD j n s i d copfi aquc utiraKs
titrpccqUccl(i>aCpa-calo2C5.Sattt4liquron(ca
tb(andun( (cpotc ciaituttet-r ( l um tcpotc baml do
ipp(( ^i ilt v t l ui l oto v ( l in pane Cdofcntapluugs:
m.afuffidtmto copias no bab t n fe jppter b c c no
nui ntlil quado copia mlniflraf.
p.rv.qujreterrtqBcdamfBbmcrgtinf: qf l e/
rniDcliccaniur.
3 c Dccnd9>qaedt<rre allanado fucrnt
b coo^Kma(u>*'t'a(|oi:fcocuccc:a'<c/
Dcrlo.-qac oeftccue rdcrt facte ft bumdc
(ooptc a^o t intemcatt (jc bumoi c facic funt tempe
raic:T regiones inieperaic e^fccaie facte ft teitipo/
K.Oco enim <s Dcot reperrur n niquilTmo bifto
rgs g" alfqndo fupcr tetra cgrpit vlncco ffi aqaa:
1 fup ki tcrrao quafdi) que (icce ft fue t l WS paii
tstimaui per terrc rariutem (fTiiCa fuft aqua illa i oe
nujiaperrnoo mutioa f paludeo t oeficcara ( ui l o
u lUi calote fot n iptefTic Itcllajt in b i s tepottbus:
tii !s;a i i fiiiil ffUicSH (Si (} fiicCilTue loe* pon
l od f m y muda crat aqua ptofunda:? minuo toa
dirupcrlocaula:cumautemrcducta fufiad tempe/
titm ficdtaifo luncbabltabiKp elTecta cfl : t plntate
(untarbcteo fnea v ( ej: rad<c(buaarbQium ma j i e c o
batrctterra:? poDeafeminata funt fetntna.OiaDt
vtram (it q oictum eft tenatnr 'bomcru oicenotegi
Ptumptuooctamlli'lbelabocelloffufionemTli'
li-ponea autcm ofcia eft esrpiuo qo fonat tencbtas^
pttr cuapotatlonee que abundantco (n ea cum aqua
(icurciur. 'bomcruo autcm Ucet <n boc benc dfxcrft
non tmtenipfe potuic fdre omnee mmatlonco que
bumldo 1 ficco facic funt fn tsfpmideo nec omnea
^tat pctuir.tofco enim gtntroliter j " quetqj tcr/
ra fuperficie rotlda ed t bumfdatcll enfmrotlduo bu
>no! tn fuperfctc t bumot ellbumtduo in ptofundo
cum nqii (iccatur taifa trra fpfa ptfmo venit ad t/
pcrtcm antequ incfpiat abundare fn fuperflcie .ffcca
7 tune racficaiur cmi i t i o eiuoquc cfl c): hmido t
[iccott tondem fnualelccnte calotefolfa -rvfrtute Itet
Urum calidar fuper eam erit fuperffcieo ficca t tac
iitrum cml iio efue erit cotrupw -r erft flenlfe. t
blaoe cautio multa vberofa loca faaa funt (Icrilfa:
econuer fouicui locuo cui nomen eft ZDudfeemiu): d
rvbertiiteinncrflftatemeilcoiiuerfu8:s'flute5accj
dit in loco vno pofnbae el V t Ubi accidat ej: caufia
tfidemtnon tamen fimul accidet vbaj:fed fuccellue
ticutnoBOiccmuoinlibtODe caufia piopiictamnicle
mentoium e r impjcfrionibue planctamm . 2mpt i u8
meminmarflcciditaltquadoflocaqueptofund
rant aliquandp in abyfTo aque eriiccanft loca aue
lleca erantptofundonfffcutacddit i npcmapol i q'
fuiiau eft in mari rubio mottuo t imCgai: occaua w
fuscipi qu( nijc funt vbereo fuerunt in ptofundo ma
i si botumau emomni umuufaeftmotuofol i at' re
uoluto otbi ptecfpoe i t mignie reaolutionbua fotf

|De fiunt (f coniuncttonibua planetaram omniu; vcI


upcrfotum t tf reuolutf one fleitoniin fijran^c}: ef
demeniincturtstn mundo accidunt mutationeama
gnc T variitionea complcponiabyemia i tftatia.f.
9 btrema que fuiper mul l os annoo afpcrto: cfTiciC
caltdiot:? eeonnerfo: dem tfV oc ttiiv.tcftSef
caufia accidft tune flentttaa vel vbcrtas l ocis oiuer/
fisecboc9>efrictufltur tcmpata mbomi do-rfi cco:
vel intempata In altero contrariotuj fto:um:ficttc au
temfamofximosmuiationeoifte nccfbtul acddunt
n tempotc vna:fed in tempoic poft temp': ideo nec
fimul accidunt in omnibua loda.-fcd in l oc o poft l o /
( um. Submerf o enim ejCDituuio partfcular n tem/
pote regi a. Dul c bi mo o non fuit v bi q ; ; fed m trra
recoiumtmTplurimumfubmerfiomatltiBanonei
xhitp fuit n ierra grecotum:fed poft abudaut n l o /
( i aqui orir a b i e t e quefunt tJaudruo -rSfbuIem
quotum l ocot nomina fut modo routata:lod a u i t ;
bu'fubmerTimuftoiiene muate funt Dffpoftioneo:
qqjintttotibuaciuebabttauertbomneai^lofce
banfpbjc]'i:quiantebocnominabirorganicD:mo
d o nominanC greci t bcc muiaiio nominmuttaa f/
giiffcat mutaies ofgofiion liua terre:fubma/
fionia aianiioue fignu eft qo adbuc tempote i f n f t .
Sle;;an.macedon8iempo:e pluutcolu tnundabant
fluminaeojtt'Tolu ftabant paludeo eo^rab^(^ o u /
bfoacddftexi ntcnoi i bua copgaredundanttbua ad
quae fuperotes. Sunt oe bio at multe oiuerfiiatcf
enumrate in Z b i m e o j^laionia ^aufa a t eo:um
iam Diaa efl.'qt ptoptta caufa fcfri non potert nfff tj:
aftronomie oiicipIia:qu cplebimue oeo aduuie>
iCa6.p?(.quart ftumina manat qqj : t oeficcan
qqj Pm opinon antiquop:* f m opnionc noftraj.
t i n t amem quidam pbftofopbi qul o l a o t
e aliam fgnaucrant caufam.&i^rerunteni; ^
caufa ptopter,qui ilumina aliquando fluut
t aliquando e;:riccanmr funt caucme que funt fub tcr
ratcuenimin tllio funt copie aqua^multajMcoant
roateriam omni b' flummlb' t currut o n minotanE
in ca copie i l l eaquaptcabfdndi fm llunifhum c
fubtr^unf aque e o p t ocficcanf :bccaSt c no i fuf
fidena vt patet ty: fuperloitb' oictio.-Caufa aut qua
re flttmfnababentbofti in v no l o c o poft^ in alio
maontttdo ampia inicr* loct eleuati t alti n auo eft
multe aque copi att o p ; q> loca illafpilTa valde 7 f o
lida babent iniert"' lateraiT c cytra fint frgida frlg'
dftate ejrpulfa ab nteroi calo:c:q: lc frigus conti.'
net calotcm nter concouiiatcm:loca cnfm q taita e^i
n5t nata ft fufdpere plurmao aquao ft cfeniai
ta cae qt aqua nun9> refoluiur tota c;: ci: fed conti
nue eleuatur ad cmanandum babet venam a mar o c
ceano T nutrmentum multum apluuiie: t ideo lUte
aqua multiplicatur indeficienter :loca autemnonalta
fed oeptefTa quotum concaultateanon funt multum
inpcfundumfiibmerfein trra que funtbjeulo omi'
plitudiniaibabenta lapdea alboa mollee non ret/'
ncnt aquao nec fgitur ad manendum m ca aqua c u ;
enim non ft alta conftat q> parum fuit bi naturale c
tidum quod terran eleuore non potut:ncc fottiter U
terauujraoecoquere: t cum non fintptofundacst'
lote folia aperunturpoti e u o i euapctac caldum
imrane q5 aquaa oebuit eleuare:<t cu (im bteuia n
redpi'taqG multae:lapideotaIbf frfg' fi guri pa^
i b u i d o iiraneo t q molleo ft ca if dfcctuvtrlufqs
lber fccdus
toguhntMMidi piima t frgid poft(:at (cui {/
fn Dctmus: coagulato bptdts ti l c r aiio piimo
C]nrabcntcbumfdu:t oondeejr frigido ifpfflinM.:
t d c o talfe locua cotrumpit i q u i s t non poctft eflc
boftm magn i retnpbcrnt numfnfsrcus.n-ultbus to
dsiidacnit caldftae qrfttUi'e f ^s ^nc or CMifcule
orbocdlqadofttbridgsrotfs oirnturotni mundi
qai crfctf 01018 coOnfcua T idunin a vfrtuic manta
nccrarabturadcfrcctunt arammovdal qs llclUe
fHgidfs tune vrfodtcr t)rftccannir: bec (fl trgo vra
C3 qnare qutdam flumna -r fontes cEflcantur qip
b boftgs (aie:t fluunc qnip: r queda Ai* flul con
tnof.t tim qpi oi]:enua qul di pB{ indoctt non fud
fufftdtns Ijfli vera in qutbttfdtm fontlbus alqum/
doficucruptao^rtmaa.
Xap.^rvg.DC mu tatie faeta (n ( f pt o T drea ma/
revird.
Utation ac bote Ducrfirictur fcot ante
m (jmofx'ixuoi'iibitomfnuetftirc mutatfo'
nee drea mada t flumina t t e mo .T lon l
g t (n{ ate tp o 1^bfl(ppf maccdonlo loras qu quid
tg^tioplnbabitaflumt'ne T iriorubmerfuo fut
qua fubnKrfton muit ocuUe vldenT iicnfmonfu;
bul ' ed mare q tc vMdeoictht.kd Seoici( ma
re rub(:tc en(m oantibua qufs CjcfHgtdi'tate ler
ra;tfllaamare fuft vi dde qualie ell virot aque mu
t rrfgfd currcni'o fn mtbuo q longe vdef:q! oe
ptope aqua perfpecta no vfde babere colottm eo 9
tac vifus non manet in fuperffde aque: fed vergjc fn
profdiJmirc t mare rubioldC ^ipter pitnuam adu
Rionem (olte fue <f m quebarenas eius pum t fn ru
bo: ( m. Xc t ttpoif o e fe nug ad mare aque reir/'
yeri t fob altitudinelitiotlo fpft' 06 fotte artifidall^
terp congllum aggerem fut eyaftat ficut fcr b o '
dfe (olet fn fldra t (n al^o l ode marfnlo fuent qu{
dam reges qutptopr vtililatem nauigatfonfo oe loco
dl odi voluert facer folT ata oc madad duitateo
z ad flumtna sfucrfa osfentaliavt multiplicaren faua
mentam naof q> poITcnt aues fre vbtm tn tcrra fila
ptedpne ai ofco reges cogitabt boc ucere.f. anU/
d e ms 7 adrant>o:red arte geometrtca intieniom efl
q mare tac tipotta cratalifos ^ trra pzopier mal /
ciradfnemfaeaqaequcnn^totatcmimoperuerat:
T ideo non aofi funt fodere:qi foITum immanalT et in
nomina t fontee fedT et i o s falfos t ita oeflru)rflJ5
babfrationcm T potdl effc $ (i modo fodercf :qt nic
magt's eylccatnm e(lq6 non efftt nocomeniST i Ifie'
retq>i3cappetebaCiuuamentnaDgation8:c;:bis
conilatq^ nallalocafaboibcquiconilnue moue
t efftritur nouus in fitibus nel l a^ manent fm oifpo
fiion vnamifed ficca bumefdJt:-; bumida < ) :( K M
tur. Ol au5 eH ergo oc maribus 1 flumimbus : qua
re eifictunrar ilumina in quburdam l o d s currtia:,
tnquiburdambfdra.
Xrattatu8.ig.1ti Itbil m(tbeoi01|^
Xop.f .que fit tractaros inteniio."r 6 t)Uab' opno
nibue antiquo^:? oe elTe t oe gcneratione maris.
ZT qi iam cpleufmuspfideration oe
marib' 1 fluminib'i quare ilumina flu
S unt aqufburdlocte:^ aqulbuidlo/
d s abrcindunfnc in boc pti tractatu
oicamus e maris t gnation e f q m
re mult Tal en in co: 7 quarr:-r vn ell inii e efus t
curfus f m loc.Oicemus at psimo oe eT emaris *
fuf tue t falfedme f m opinionc; al i o^: t oeinde
fm'nam noIh.&ixeriaijt qudam tbeolog rpc >
calantes res oi ui nasf {Bao ccldles que fioibco 1
cirectu8eo^quflberiodineq>marefmvinuccm
manidi quo ad flu^ t iofS 7 manat e^ oibc T ci
7ndij:7 f l upi s eis e fn ipfo:? ndc pzinnpm; 1
e i elT idcs flu^rus e f : * fli oifcti v e p y c i influf'
7 e ^ u p i s ell ex ozbe lunc ficut alibi oetcrmnai
T Dij:erittq>Di>erfiaaomnis llatasmotuo eiust
fmoiuerftaicm llaius motus otbis 7 boc vcpquo
adinfu):'rreflupi:qtfmq'var{aC luna accedido
7 recedendo ad fol vel a foIc:fic vanaC mare elut
dorrtfluendo. 'bocatnoa vedRcauimus in libo
oe effeaibue gIanetas^ in elemtis qui oi di lber o<
ci i s^pi i etai oel emcnro^t^atotbi s moua mvt
pingit pt opter mobiltatem ei*: qi ipfe fe b? vt mo/
tos 4 careijpedu illottnferlojKnecbfanjiilla opi'
nio nifi VI fdaf e inlufltdena:^: n oemollrat alii{d
t>eemri:fedtmeia8nflup'ttlu]nT .Sapitit3
autdpcrfectifiitinreb'bumanisquaD bot fare clt
polubilc l ocuti fit oe reb'nSItbus cixert y ti ip
fiusmars b ; piindpicr boc <p cu; bumidiias aq
ptimo opuit tota tcrr foi ptine fu^ fita bumiduite
eldiat vapotibilitcrptem iplius t pDcrilt e fn aer
T in ign t boc e r parte mendi d vbi fol di feruttio!
remanfiiaitiiddambumotisqS fol n confumplit
pjcdpuee;; parte a<|tonis:t ideo m opinion injn
mare q piimo ctinebat terri imlnuiu a quanitu'
te ipia in qua f ui cf facta ell trra (Teca in quiburdim
!odsfallbiremifltmare.*cttatfnbomogcng)id(5
iudicium fit oe toto T oe pte ccedunt < f mare adbuc
ante fnem lpotio ficcabic totum t ncrun mfi inj
elementa.
vCap-ij.? di oirgrefT io scclorano an aqua (cfin
do totam tctram opuii:? an fccabflio ft per totu5i
(cdentetempoie.
ftottet aut nos B oifgreHien facer qmt
o do oe illa opinione:b.n.fuit Sni ):a. t oiam
c o ^ qui pofuert aqu mi^t pimo lonin
tcrraj occupare:fuit at t Ouldius in bac fnia ml
ti pBi illunres 7 et ct Ut ee. Si am tile rSnto to?:q!
nos vfdemus otdinem elemtouitag' femp 2"'^?
vni'fnpcattoaitcrius pertotu rrculroindto"';
fue ficut.n.cuep> ignio ell inpcauo etbio Irnit 1 w
uex aers ell in pcauo Ignisnic t boc moif o ptic):u
oque erit in peauo aeris ^ pueinim terre en't in ?co
a4Ue:ergo vbim aqua oe fu na opert trra icp o""
nale eil aliqodo fuit ergo trra aliqudo fut ccop;
t aaj ui s . fdbUccffotcojpusbabeatnSliKr'""
vniiopoitj9>teiiIoctrillBmpIeat:qtaI(craliq>'l9
fppflu clfct in na.onftat ot 9 locus piopius fl
rum ell terrc fupfides:qt ad lomfllum moucnt vbi/
qjiergo f m nam funt aque in terre fupficlc: ergo au
quidoopuerunttotterri.Jfmpliuo qnecuncpouo
lemianonbabentffmbolBillacolliganfpcrvnDj
medlSqSbabttfrmbolB di v t r c ^ : red trra atf
nnlbabtffmbcluopj crgog>vbi ^ cclllgf""'^
p media aqua que babj ffmbelit d v t r o $ M "'
rS videf 9 fm nam tcrra vbim oebeat c aquia cocp
t a . a dba c ficnt olrit fifiodus fl oeficcata i roe aui
lote folie 6ficcata :aut abfopta pcauitaiib' aa"'
in ierra mi s vt abfoiberet fitcm aqne ierra !$""
ridatbabitabiliB. Siatpiimomodefoftnit'?'.
quonf ouo f m -fiod vnfl neceiraritalie? P^
bileadatqoneceirariofequifqD allquanap os"
fut aqttio 7 q adbucfmnm Debeatcptaec 1^^
{Dctbcorop
Kdiia D(cooti:\ieaiStcpBhthHlterUfflX t
f ipil gq 1 0 ui riccabikqt quod jccidc n pjrti bus
bomogcnga polTibflc c fn toto icddetc.t io ca n p
(c buit r polTibiIc (R 9> fcccf m (Oto: (^bo<vIie
riuD rcjiur ^ fi)tu<^ cll a mSiaa nbabcblc nlTi t i i i
ItraMCT gi lcmefccrtritrntdoa -rg nfbil cdml
pum gtncriWf.i tcrr g fe ti ctiaif :fcd g bumt'
diJaqueIb5contmuionej.bumd5cniaCTn5tfl
(ncoigabilc-rpjeciput qui do catoi folif tyficcio bi l
imi:i'cS7bamttiSia<ii$oiffolit'trm(tCit.St
ltccauftatibttsrtrfpftibuB bi i mo: tficcata cft
tnri boc (rt mfraberq cnt llitim viauai lUa p>c/
pOTUtccaHtaieo c ttrra oe nJ fui (it cimuargene
rl' Kni ncllg' C' ' 0' )9VoUi i (e8c(troapptojcni i
n rop:(mit fe foitittr crca rftnJ:frigid3 a t quod
tntcrrajiptereaq'IongflTinKoiflatamotDccIi (} fa/
tittjIoKjeriicftcopihntns TnacHiinena ccau'
utibuomierdpitteoterrenififoaevt fupta ojrim*
do:cfolf0.Sta'ciIIerocaufiateofit^tib''tcrrcfab
iili!Kbuoeduct9evapojeotentflf,e:fedqJOpo/
Kl)boceiren<crra coopta ruitaqaTadiusciufo
K tc non babuit l i ben acccflum a d l e n r t i n i bi l
pomiifolaae e;c fpfa nifi piule (ffet otrcoc^ii <b aijs
(rjo Difcooptura (erre fiiii ante (ociufcates pparatas
In tf rra n erao ierra ocfccata ell cocaii Mifbiio reaV
plmtibua in (c ptej aqtia^. Tloltra ailie5 nieto no B
qrrtt quitiT oc ierra ofcoobtu; ft ab aq'e: qs pifnet
boc jd rca5 oe l odo babftabUiV oe qua noa ocovq
Icilib(facfcin'irananT:q!pPtfnctpianius fcfen
pofjii 2 oOftr-f " coplirifififroO e
rncs funt nifquo^ fparfi5 fuente in olcli'e e o ^ r q
dsm alte fn ({ba no eh magna vfe. Jn coiraru autc
llitt rnum j^ced pt eje eo g femp m n m fmt g t
ntrjio vXid i'n imtdo.Xocus at gencratop mf^rtop
til n loco ctacttrfu3 elemcnlo j& vt fn li bi o oe gene
tatione t cotjuptione el t^bat. femp ergo fufttrra
(Oiiigo aerem in ptevna t aqua; n pte al4.2ldbuc
lt mfrabilc eflet i caufia nalbuo tmanentib*eode5
modo cfTectuo i'n im varljren(:cnat ai q> moius fo
lie femp vno modo tft ti p recelTum caufang oe c
ucrfionc Inferi?'elementojMnfiipfia'e qiiium per
accclTum caufat oe co'uerle fugto^ ad inferila: tan
t crgo recedi ad aqui in bleme 1 i terra (rigidis q>
nim reccdt ab aqua in eAate r <n tctris catidio; ergo
[fmp manet p vnuj modi t ey boe vlierius p j q n
9 tola aqua fccabif. "psgier bec at t bio fimtiia
i)lcem*q> trra (m nm nunq fti tota coopta aije (i B
V9.eflfupiaquodbabit6eft9Jloc9terrefemp mu /
|3nE f m bumoi t ficeftatej fuecefllue ita q loc'poH
locu ficcjfXaufa at buiua n^if ell q Ifertoia etcm
a fut ict t mrefpectu fupi ott:i fupioja fi foima
lia-r fpiriiualiarefpectu {Fertop: ideo multum plus
babet oe locofnferioia t ignia fpiritualiinmua * fub
iimmu9coipoptotBipletcetlccau:Tatr mtnua
fpiriraalfa (plet cocauamtnuB.f.ignia :acr m tabal
bcabumidBjiced_ene eira fci pmpter calidum ei
ipmbumidBaereu effuMectS Huit ad allud.f.ffccum
gnia 1 Meca Ktreifed aqua malla valde npotel
iptCTelocucocjui^ieuuaetJbumidSeiuanuaimfe
femtficcotrabaf nmaei u8m$ti tateterr amm
llnmaminlmticapitlocStldeoptea elue ctend
In centro 7 copimflnt fe erca_^m * ^ fui mnima y
late oicif etia tota cfrca centru lotiua fpere ecli 7 mu
dijaqua at n h$ figura fpcrlci fed circulaiemiqua
oiffunditgpoloinpole vmi m^pctff oitentio t
oedima Gcat f a pa t)f^m* q u d o pofutm* morfum
<mjgn]tfonalodmarfabocautcm''%meftq> flcut
oicic 2Ilpetragius:ignf8 velocitcr i vnifoimtier im
tatur motil ctrcuiarcm eel:ler at fmiaf eu^ fed n
vnifozmfierrcdsquanec vnifoimiierncc copete: (j
fm alquj)poite5 arcoa circR T lapa terre femf
etrcutus t aliciudo p a ^ ptuo t altquido pa ^ mi n'
fedjerra in nuilo imftaf :fed ppcjuo 'efcii n loco fuo
7 l ficui fe b ; eleniD ad momctrculi fie fe b ; ad l o
e rperfcil:fedaqua ncoplete in motu oefcriblt crca
\S:7 ideo icompleie'etia cpletloc fperic. a d ro/
nea ergo antiquo^ olcendu cll q> non eod modo fe
b ; o do in elemitioiqt atiter ^l u m ad l oca; oidinan
tur fo:malfa:T tllter maliaifoimaliu; cnij q mai oi e;
occupant l oc i pe r f e oe mitanf motil cel ell moue/
ri in l oco fuorqt alitern cplerent circui>:nibil cnij
cpletmotum (fincirculo eftnifi circulare vel (pm/
ctittalitcr aut n fe babet adinulc inferila nee etiaj,
taliter inferala ad fupfoia.buiua at cell vt oictum
ell q> inferila funt ficut ma genralo^ t vn coium
oomlnafinfaBa quod ell trra a l l e ^ tpllat i l l i pti '
nuaion t pgtmiate; q o ci l aq: ? 05 q> illa clcm
ta 1; mcdiaia fint astV'q fit foimalfa 1 tn circum
1 vbicp ftt gnatua accelTua sd nam q n elTei fi tcrra
et a(|8 coopta totaiqt le radif fot ({pincipaliier ge
ncri tn medate t a g e r t ca t looiyttHrillo.m.i). 6
gni f oe t eoiuptc:q' n loco gnaioin 05 ccurr tra
eta cradio fori ] ft l oco ignia. C t atiticj oitt gf
aqnalitcrtplciloc futna]c:ofcdttq> Bcilvei^:qt
slttr i!eJ^s^Oi^ poTibili pgcre.f.g' aui oc' cci
vacu' aut aliq coi p' f c cer n l oco fuo nnal e cir/
cieria terre n vo q; ell locuo cnalio aifatccn5
aq (it frgida t bi da- fpiTfa nalutr mouebif fub t/
cni nacjIoneTi (bi^piijlTim'ellloc'aquay. t fSt
aque m meridicB ncl l $ t 3 ad gni es catt. in loco
illo p fe:; qi flut ad loctl illi nb adlone vbi locua
gnatia cap fi fra o d c m' . S i dt alcia foite obi|c(.'
al <f vnf coi pl a i l oc' vn' T c aq fitvnt coi p' bomo
genci erit in vno l oco ; fifr trra, vidcf at ierra elTe
in ouob'lociatqi ell in ouabuo fiipficfeb'.f. aq in pte
vn a T aerf in pie aUa;B obfcato eft ndlcutofaioi oi '
ct iHuicna 1 algajel q> nibil^bibet ouaa fu^itciea
t locu vn t artificialiter ^ nliter 7 artillaaliier 1}
dpatct multipllcee modi:nalier a'tp5 in oib* pltia
q pt5 In terrapti; in aci'c:t alqudo ei ptt; in a ft
vbi en plata trabit nutrml ell m teiraiqi ibi indi/
get frgido r bui do q flut n radfcef.Jn ftlptte at
ramia eil in aererqi ibi dget calido oirigte: ele.'
ute nutr.mtu a radlce in ramoa. Sd oict St f l o ;
dt ocdq nibil eyficcauit apiintipio terri vl'r ^ t
ad pi eiua fcc Ij fucctltiiiepticularff caloie fofe;:
ficccf 1 bumefiat 115 eauemc f i i t fuccettione l po^
fntpfap eaufaa quaa f upi aoi pm' i t oict f odi r
Ouidil fuit intellectq" aq operirct terri vapoiabili
tcr circafr expifa nvnda circfluie vndi ter
r i t oixertea ctficeat ^ ifpifTatapcta aq i ni oc
minor in q ne e:qi Ipi cu Snaca.cbaoo pi mi m i j
e oiyertiqi cbaoa oillyil * fj fpa foimauit telle
ctUBagaiqittellectiujpiiaToeBin pBcia oct.-fj
Cf oicta ^batbtm' q' mare n | opcruit to i tcrr
f m nam ncc vnq cyficcabif . S 5 rm osdiii niiturc fp
mancbtequate.
24berfccndu9
iiprm.{ff.ocouabu30p(n{ombus nti^uoinmoc
fllredmc marte.
dcam' t rgoncadi t pof i mHns ct cs opi /
r Ilones anifqaoj oe falfcdinc marf 3 poft^ 6
(abnii idiirie tQ^mur.Di^eri uicm 4 '
d i m (apunta y m miri cddic falfcdo c}: 6 7 t q m*
n's ( m lart (Sttat rmutnoeStnl cgregu fl
tms ijuc cgreditfs oc tan T cjuido tcrra fgni'f ic
cburu q d ^i cs ctuo.^gnlt autc -g a fotc cilefad
tnte ttrr t (ct bttmidu5 cjuod cft in ca rcfudare
ipfa t tune gmicenf eiptco ignitc [crrcUrce i illc fu
o o : ibl gmijauo tffluii m loc vbi congrcgan aq c'
fluentcs c): tcrra t facic ca( faKaf qudo eimfctni (fa
SlgflcDxmt^falincfunttntcrra g quas tranft
qua:ri>( at mutti; (tUnt n jifundo niiins q gmifcen
tur c I1UJ.1 t falfe (fidunf: t bttiua cj:p(5 cft vt
aqua que colaf per aneres que falta r amara inuenl/
tur.3inbeauce5llleop{nioneeconueniantfn boc #
mare no fit nlfi aq que elTluft ey tcrra: * pincpi e r
eH ui tcrra t cgrcgaiio i Hagnalo cus m loco ma
rta:l3 DifT crii in c falfedfnia cinsiqt alff ofct c3 fal
rcdinfo cua ce fudoie; oinixtu3 cptibus tcrre i'gni
tia T aU) Dfct C33 falfcdinio c'.qt aqflua if terrava
dicfaltnasvrinlocomariayte^riralociipft'.
jCaprm.fff.oe piobatone efuo fn q cuenfunt
ambeillcopmioneo. '
O ai fmptobabm* fd tn quo puent am
n beiUc ouc oplnfco.r.9> mare fu aq ZS'^*
ta ejraq q flute;: tcrrarfignrt'catto aucbni*
Q>Bv3fitipo(rroueci> mare(tcjcfiib''4manant tf
fefpf o t ptincnt tn tcrra qt noo n ttiuenlm' nf ouaa
fpca aqua;^: vna q cfl aq curra ffue aiait altera cll
aq iUo:aq at currtes pticpi fuf curfus bi fontes
cj fundi ab bollio fui fluyub t bt oitafa B ell v a '
n i Ipeca in qptlneC e^ copfa malioiq t fpccua fem
CoU)itafi)ie:'ro_3q^fpecustllaaIfq rcctptat aqaa
niiri n oebeat ec tdcfa'o f lu):ue cluo: noo.n.a of^i
mus 9> ptincfpicurrt aqua^ no fit cgredio d va
fe q d g leipm ffldat aqo:qi 5 oe/iceretvcp. piripum
aquap ideficter fluit fie locaj>caua in qb'prcg
turaq cotra(te6ampbitr(te:9aq_currte0n6 lut tjc
fontb'd e (t fdiTt a q e : ^ nuUi fut fdica taleffi crgo
msrc aq correo no pt ce t e fnVptrta in tcrra q p
fe fdt a^8:f3 poiiuo 4 fdt aqa acciplit a mari oc
ccjno: cSaocce) n'fiip: icptiUo^f(>nnpotcire
gi occean*pidple ab lilla ftlb': qi aliter ide tt p
cfpi 7pci pi ai t. Si vooeE g> c aqftas aggregaiat
Cf fotlb'flueti'b'a tcrra lii aq ptinenC.jbtco q> aq its
b 5 nfi ouoe modo8:>n.qd3 tf fie lace q fiii e c
ftib'lacune fcaiuritib'.Sli't modua cft y aq oe/
(cdt al oco fublfmi 7 pgreganC invno loco 4 latera
b3 alta nter q Hat aq ac ff fint fabticata ad b fcaliq
(n valle^fda (tu aq ocfcda al oco alto t fublimi:
iUis.n.ouob'modistucnunCaqftatee.'T nuenunf
alio mab Ais mo dl a . i pna qdc fpeo oicC lacuna.
et fecda fp a o i a llagna a ftido: Heutro t fto?s
i nodoj ell fn mari:qi f mare p feip5 cum't. f.a fdtb'
jflnBflJdoci'rcnIacuniatcoEotteret $ brct
copiaAl o^fdal ideqoucerefad fotcs t i t a ec
atiunde otlginatum rnS eflct oiigo aquarum t dem
inconucniene fcqucrctur fielT etnagnum oerccndcna
aloco alto t fubiimi: boc autem non efl polTibe
cum ipkm fit pjincipium omnium indefictentium
aquarum.
^aprm.V'Oe vera fnia oecmarta.
3cam''^ nc Mas v e r i oe elTe maria. Sunt
D. ergomuttamarfaqnopmlfeenf fibladu.
ct nifin radice'.q: oa piimianf ad occc<inu5
t moefcriptione f aa fub 3uIfo cefare mina niedii
ranea in loto otbe btabilt ftrt-xnt.quo^ ouo ab o:i
eme b occeano egredria ft mare gaun'ton q mi
re cuc puto ti:t mare q clt apud motea cafpioa t
( npot el f e j g r c g a t i e f alga aquie: qi t cno pof-
fet c ptlncipiu t i multo^ t magno;^ man.ii t
qre mare cumt ab al i one i mcrdi ef) coartatio lino
r ei* t pnrlaio plua ^ fullineai aq q elt in eia 11d p
tea fe tpcllt a loco aliioii ad loc magia oeciiu fie
ab al i one tn mcridi: t fd elitr loaucdo irfua aq
tfBtt fepttrionis t meridictqt po fepiirionts alno:
clt Pte mcridtei 1 5 lellifcant ((d nalea: ci;:crt cni
( o l p ot cutrtt m femfcirculo 4 efl ab otitc in occi
dcic:fcdnrecurrit(>remicirculj(reriO!.f.iboii(ic
tn occdctc.fed potinc tin occidte redc p fentlcir/
cnl 4 ab otttc tctpit f c pct a4lonfe redit in o:(
t. S i ail qraf ab uta qre o( noetc no videa (ol (ic i
mane q orif: oe vefpere q videf in crepufculo :DI
t a l fltf 9> trra T aq in a41one oliiot eft 9 allb i: 7 ideo
fot Dc nocte n watt fn a j l o n c f 13 falm ottct tit
co>ditin6q>alto: cftterrain4tone: -r i coopcrit
rol:^pteraIiitttdin f ui :
jCaprm.vj.i cfl D.oe.De c f l upi s mars: t qrc flu
jcua e r citcr eft ab a4Ione m mcridi.
Ubitabitai alija glfa cll flupiafaecorfol
6 maria q oici ampbitntee fiue occcanus
VirfmnasmouctcjctrajiptS locnccin
l oco^ptfo. l ocoaSt^pjfaquajtvti fraetccfcftoc
ceanue'vidcb aticui cp aq nec i ni po necexira ipum
wb t t mo u f f i . S i cnl fttf y l u moucf m loco (uo
n t i l rdnalio illitfarqm j) bai 3 el l ^ B g' cdt (n IOO
fuo moue( 9> ip3 n5 pt moueri a na: fj ab itclligiii)
t o s t 6 lo4mur oc motu a na. Sdb ue t null alK)
ri tephj mottt mtoco fuo vern-a loc fuii f5.i"5
t c i : q fupta cll altgnata.f.coartatio late; ftto;^t'j
mid cnij amie co.irtatS n cedt fnrelp3: fcd poli
(luit (upid qo coartat ipm ficut ell vi dt rt in aqu >.'
pteTa a manu q n ccdit in fclpfaj :f5 poti ' circnnmi
man5: fi latera marlo coani t mare fluaf maii ""
fue latera marievnditn t fit falf q5 o a cfl 4' nu;
t ab adlone in mcridie.fcd pot i ' vndip flui fup
tota fua.UIteri'cii c i miiu magia eniiar fit calos fl"
ierra pdufua igne'vapot eft 4 cu ptcr lon foW eu
potare n polt cleuat loci: t atiq co4t 5'" w *
cad mcridi abdet b calot:videnf magia genfra
rl motea ad meridi g> ad a4Ion:ergo tcrra aliioi'
in mtridie w in aquiloneiergo <t mart potCccbo iw
ere a mcridi in aquilon 9 etuetfoiab aquilonc iri
ineridiem.adbucat 1 aliarne i*l i vdef g' w"""
quo dy c o j po ? moucf ad l adl fue gnatia:* n <?'
ira ipm fedlocuagnatioma quajt ell i aquilonc lie
ante mllraicnicrgo videnf a4 oebcrc flucr' "i'
ridi in aquilonepoil'q' ecucrfo.adbuc ' *""/
mua et i i mare fluere ab otiie in ocddt mo" "'
fluit "i ab occidte in otitquido refluii vidcf W
tttarebabere treo motuaflutua fui. Sdbucai i i w '
mina cffluit a man 1 mfluut in i f m- i boc v i d " iti|'
rabi l ei ni i affal i qudofl uatal ocoal i quoti nw' i ;
<pm;vdemu6 enmi y boc no factt Icueqo fimoui
D e d 7 C o r o ?
fuKiim g nm'non^ rtctia o tfur fS n o(o>n>5 T g r
fciptiilittrmoa<locoz(i mn utK> pe r imafcidtt
IXo o tr (ii r ur lu5.'b{cpt oMqm inluinr ta (bo u'
plf r mo io i.f.vna r (pe <i\ fptd aUs quld c; mouf (
id fo ciTvnDquo d ipcmpo pnaliumf nmo uctfpm
lie grcf oe laco fuo niU f^ pi l o vti l t mouct d
mtr tur .T t l l i f i d t (tb{ occamcrc nifabilla t loco mi
po nfs: t ab d io (gnts ottdit i te m afccdu ftc no *
DI jcedcnbus o tcliH'i<ni'v( ofcaf 9* vnus tno c'mi
n9 f>t a motte vK t aUus a moiozcpifcuIarUqm om
itta fti mo i ' tn ul ar i t r fi mare n oce an it a U'
culclcincoadm():ionfacid. 3nr up(r ai mouct
molo: xXie $c mooct tKgoo mp ^({cularc Itcut q
ijnii) DcrcMt n puna ocfccdlt I5 fn c'c acrt vclva
po!(3 (gnrt * bmo f: vnd c ad B rcftat q O er icular i'
tcr moucK monis (Ito s-So tuctes t oes babdae D IT
finilntce D<c{m*cu5 Scncca 3> nuUi ci tft car fae t q
tdvmvd allo cnftlo cfo cucptae (me otdM r
I M excepto Tolo filo motu que mir e influil T r eflnfl
o ifnd lo fflo r amar cfequfo ibclune (no ealibio
dimuii:q5 i t DlctQ Senece fti vcv^baC Duo b'fig ir ie
ouop cn vn efl g> aq inuentunf fluctcs ad om m
d ipi.f.ad adion t mcridf t o i fft 1 occid?:' (le
nimucntunC ftutcs ex tete mdf.f. ab alio ne f me
tti ^ ecuerfo a merdie Si acjloni-r o iete n o<df
ih< 1 ecnerfo ab ocrdte in o ift : T id eo nuIl p'
innmfld bf^pj/iflujcuB fuf.'Tpaco is eft y ad
vni vcl alta nui. St ud aui n^ e f t v nfRvfa fat
nui j nun^ lutt ad allfo t locu ^ eft focue o tiT ul.
Si n-bml o cni l i ad qu flticr i ixter mnatamea
in vn j mdt plag ar ei in at i abp ouu t u ! ! C ;B
flucrc fue a ifiiue fer i*#:fr cii lcut graoe vbcnip
otiif femp oefcdt o eo tfd tt leuevbcffq^ o iaf cm/
E'ffcd r fur iiT.Oiuo d er g o mar e fluir f i e f t l o ci d i '
II(IIS;T q ftut abadtonc in mer d t cS eit:q: attf eft
iiiii)! jIIo ne|>nmer d <ecflatalttud fn8 eft 9> per
friciuii aqudonle generaf plufo e aq in alio ne q> cape
polTint liiio ta o tnta f m attftudfn -r in merdie cS'
rumi' i calote plua oe aq -r ntple ((1109 tamud fic
t^r d iattilabad lo ncpsa pe lli all pt aq
vcr luemer d ad lo co eue^r bir altto tappan
^ ' t fieD acce mouef eiir alo cSfaSn quo generaC
<p ni fu buid a fluit ad retnf ( i (iccm rcttnet t es
o tutS fluii p to ta oeuejM meridie t n r ed d it
q: cofumiC bf ui multapte calote fo f. at? t(nul'
tillo bm' ca:qt ptinuegnSf In alio ne t ? tinae? fo "
mtiur bmo finmer td ie. Sfa5taU(|ao b)c{atq> e l ft
t'i(r (uf(5po I(qHo e(labe({no ctatcfcuto :i:ctIo
Hi i l j ab ednociiaU circa q mouef fo l cqlfter vtr iufc^
Declinado abi f o fit c eqlle fr g o ils tato fr ig us erit
polo mcrldionall ^ t u eft n po lo a4lo nar i:er it i eqlo
ea gnatofa aquii; j tat g entr af O d f in mer id iey
tu n aguijonis aq ita o eber it Huere a mtr id ie n ai
lone fie ab aqulone (n merldi: q o baf p leftm pa/
Mni9 d qui n^ jo nta ctl otuidit -r qunm rtes ilta
po nltnter r aquapo uecir eavniJB po lueqr r ibabi
Mbflea fuf^pier /r ig ue meda auto equidila'ifas ab
vir o B p o W i fub^equmociaU circulo eft inhltabit
JPter Via fofiouc an t adiactea vtfim ft tpateMicr
tql i t r o mar e acafng o l i a' aci cal i t-Re fpd d
9bccob(cct^oii_OBcedltepntimlepBie!cff.n.folmo
Wf n cM-cnlo cetrco t cetr lei' n eft (d cu centro
tcrre o j g> ft o ijmcim circli fo lia cil tr afit (icpvtr /
Jfcnim.f.fiiiiin tcfr eep ir Mto tpo 'o r ametr ift ad
vnaB t j t mino tpaciusad aliar cfpectucctti tetr e
ft autem cpemim r ati geomtrica q> mlo t lo ng i
tud o o ^ametr telcir cavfccfimtj gradiT g cminop m
bo ctempo teno ftr o -2}3no :er g o (o g iuJo r cfpcau
ctr itcr r eeftfnvcefimo g r ad ufag ttar ij y fg no p
pontf g emfnaer g o vd nio tcftfo l tcrre men'dionaif
quid o mo ucfin aquitonar terre:cburei ergo pas
in parte mer d o nal 7 aquae T tetrao q* factit n aqu
tone T lo ctpto to meua y trra mcridionalia vlir a
cqutflo aalcftnbabr abito ^ptcr calo jc; -.(Mt aSi
eft par tito celi -t tcrre qui ponit pIato :m locuo fb ecj
no o lal j finia tpato t t n calote & ft eib;ropia q 110
fita eft fub circulo cqulnoctfatiifcd fo lftiitatt cftiuiU fi
cut ^bai eft apto lo mco T bcfo d o f Suiccna T SI
bumafanrccelTum ab ofbuo iltuftr bua vir ia ipB a
' po ir e te tiso fciq' o iaiipbi intellg ff q> mare fluit
ab aquitonc n mer d ie; ver fuo equnoctiat t n ver
fuspo lmer id o nalc.'qt cutcptu; cftnullus vn v
O quarts n orthtUwion ie potutt trif re vltra e q/
no ctalc.-r ptea vinra e({nocii>it ftefiTt ignie no //
bia. O.tto d ato bcitq>no ficcfto e alija elcmna:
qt n mouenf n lacio fuia p^ <f alia r eft q: fcc non
3
i]crt termina aticnu.-aer attt if bumtduo eft bj buint
it cjrtra 'ei^m llus fed aqua fo l ab; buniid ii q> non
ter mnafnifificco fo lid o .Tiipafo lafluit ad o ciie/
^ t e r r e ad l l ud ai t^o cciftuxuae t' o b cifqo co
ar titfo late^:o cd y abfe^ o o ubio biiid aq ti ca
d i t fe ^; (j cir cfluifmmo o lgtio 7 co jr iiii ipj>
quid o n b; va ppar ali ad e^u o ccIinet.Si ai bel
illa tune feftnat efrugere p illa.7 i mare coartat n
latcr buavtr ufi^ later a eifug lt nfr alitto ta vcr fua
ir d i! ? buius ttspi^ ft vt.f.aquj co^rcr tn va
feter ^aeps (ater a vafatiTccniefluKpr ttpiir am
i l l i id q coartat fuer at. Ctuo d at oial cg niifo
niamno t'flmmd enibflqibo cn^ftaialtitud n
nifi^tlcular o p; at lo c vnde flui aquc vbiq; elTe
Itu aq eni3 clrcflut monte vel motee f; npo fft
cr ctfluae atttudin regiono vr em. Q.uo d ver o
cfequf inductf oe loco gnationieaquasi:of cd u; <f
d ilti>lo ciiag nantemo ueii(.r .afr g o te oucriie fu
per o ta elemta m ipm:qt g>tii friguo tnpiftando bu
mector aer ttn tSoit ti oe loco mano f; ifte motus
quo b loquimur neft lalia fed potua acctalla vt o i
ctum eft. C uo d ait oe mulla motibua nqua^ i'ndu
cttur n eft ad ^po fit qt nibil ^bibei 9 a gnnte aqa
moucf ad locu vnum 4 reuera nliffim'eft'.T ille lo
cus aquitonara ampbtrfca in^tum at n terminan
tur j i pi l o termino mouenC ad cuep vbicun'jj it (1/
Ittd r r pctuo ttus O{ fuf lllfitamar fuealo cs
aillo mtinctfupiaDi):m':7 ideo eiasin oinnem
ptemmo uenfr ecur r icsifld mar ficuiad loc to
tustmo t'at ab otite In occidtc t ecucrfop mo
lumfper e une fe noa alibi clar auim'
apitulum. vg.oe caufa aquarum oulcium nt
ver iatcm*
O llbo cfltf neceflT f t no biafnqur er o
p amaritudmc aque maro ac falfedine pfiua
Se d qt amaniudo n pt cognofc nifi co
gnofca( Dulcedo qt c oulcedinia ptiuata in to to vf m
pte caufat amariiudin fie c albedinia ptiuata caufai
nigredin i o p; noa pto determinare oc c aq o ul/
(l a. D l co tr g o y aqua oulcie a calote fo lia <{ cleuai
fubrile aq oWgit $m t mifcei emulmaer en 9
qft pinguefcii ad lm Wt i effidC Ala aq o ulcie: aq
Ol cr cffd ia r er r i circro ipfccto vt ocm : acr cr
cad as aqn circulo pfccto t ig nia tft cir cd is aer e;
Itberfecundus
7 ideo per raftutc acrts ealol ignis in'radis role po
ttft in iqua t ffictrt q Ditt tft nuptK7 )6 vapoabi/
ti'Kr afctntica t poftca ocfccnda tn ptuuf e cui no: i
dgoguo^ptcrcalidtatcipitDingcni q doc;-
n te c^co p uUi o i i ca tnsc i pi i ( l cna g folia
ciiletiunimirc(kuatubiilo:ciigqui8 cf i pofup:*
aliitudincm ri i i l i uo: i e: i m bu cas li'ttoiis potofuts
ad dtiqo conciu KIT C poli q o2ion( i T ote i l i quo r
ruiuouIcco:q:calotDirgitiictibuindu t fubdiuc
t coimfcct mull De aerco:t bcc cft vna c oulccds
S i t a aiIi c (ft colitto cg ^ c t cr' potos tn (Jb'-* ksit
ab ca ccrrcltrc cdbult:? ideo uc^ cfftciunf oulcte.
i e s tertb <n:qt fi (n receptaculis ceauiaiu; v
(leuanf acalojc fub ierra cdufo ad boflia rani:te
tum le fe^aC fubiiUuo ab eiD 7 deuaC ad illud: ue;^
e oulcedo:? illc (t uea eaufe qualiter aque 'ful oul
(te, 'bccergooeoulccdmc-rciwraoulccdne aqU4
rumoctaruiir.
XaptuIum.vg.Dcopmonibuo ntiquoium qui
otxerunc 7 a l oc caufa eleuaiur aqua ^ ^fu illa: que
Dieta cll.
3):cruncauiein qu dam? aque oulccequi^
o dcm clcuan( fed fot ctbat bumdiiniib* el e/
U9iisquearetdunce;:Dmtrfia locis terrea
fot eibuo ol i s co 9> oulceo funt t rubiilcs 1 ideo ei i '
am tcmpoia Ducrlificanf n bufdiiatc t ficeiiaic :qm
quando mouciur fot in ffgnm aquilonanbuo ia etue
muUuniDcbumozetnionrababiiabfli trabt i fui
i i ui nment&tfdeopap tilcoefcenditinpluugo.'t i
tcefttcinpusfcc. jnhycmcaimouetuiftgnle
mcndionalib'tT noneioatbuitiotcetcuato <n noltri
bat>itabili:tideoicapud no s flini muliepluui'ev
pauee Ai mendlciq: ibt ell cilao t S cO ictuB at iflud
i errone fol.n.elt fin Difpofiilonc vn:quod at fcm
C cli f m vn modum eft UKOuupttbilc 7 UKOupn.'
bile n eibaf fol ergo no ctbaf quonfam ff etbare cot
rumpcrci t mutaret ficui qnddo ciba ignlo co:!um.'
ptiur 1 muiat 1 vartaf c augiiicnt t oiinlnuionem
t Debili(atc31 ro!ittudtne5.21mpluo at fi fot ctbare
tur opo2tcre(9> augeref omnioie q> ci V eusnd tan/
tum cT ei poicifa fubftii a fotfe:fed ctfa3 potiii q ui /
ta fubnantia folio 'Rano ai fubnaniie quanie augci
(tcut n p>(mo oc giiaiione T cot:uptone Di;:lm''auge
re ti a bo btdatinon tamen cflcc eiptopti {$ <iii
ucnu-ctc(ieroinnb'ftell(oerraiic8:eta3rel(qus
fteUla fijrlGiqt omnee ab i(Uo oicunt augtrfcftd quod
inueni( m clidcraiiottc ftcllaj^ pentt'cil eontrarm ti
qued int olcunt'.fot crgo 1 UtUc n5 funt cibatcina su
tcm opinfo omnf fuit egj'pilojt' mecbarco^ 1 115
plaionie:? oe bacopinione no s t faciem' alibi eonl
deratoncm viralfijdbabeat i^cri(a(ie.5ueriaute|
alg (jdam ( Di;;crtit g> in ptmcipo (cnltiturionie mu
di ierra fuit iota bumida 1 coopta aqufe: t fn qdam
pane ful fol refoluii bumidiiatc; ab ca in vapoi cs tf
vupotib'^per cal ote; folia facius cll aer :c} : acre aut
generat'eil venius v t oij:cn5t ini.lDfcai fermo 135
crroneuo cft:qt bmdttas que afcendit abaqua quan/
do multiplcala ell in aereg fnguo ibi c;:ileno irpilT a
tur 1: graua:i ideo refoluitur m aqu t rcdit ad ttv
ramcpIuui a8: 7boc( l l quodobi ei pdtv i r ^ opini
oni qi ambe educniuiK in bo equo d eUuat tf aquig
nianei furfit aut ad cib llella^iaut ad mam f enti.
T l oo at tudicamus oe re occutia^ manifeit qudo
vna cfl raiio oe v i ra ^ quando eni3 elcuaf vapoi ap$
1)08 manifcilell nobio 9> id quod eli n o fubiilr fit
r f qoed fti (O grelfuts tft fit aq t oefeendt pluo j
tm.SiaiDC toiobidoeibarcntflcUe.tlonrcdirct
aliquid ad noe oe vapo:e elcuato:grolT S cni3 ib j re. /
ntaneret t cti fubttlc quod refoluif ty: aereo m aqu
tempo:eb)rcInisrpluulas^.Slenl3 cemela rcfou
tur adinufcernfieul oijiim'ilibi aq aut oulceo q: Icui
oieafJtatifselcuanf frequii'^furft eeontrarto aq
falfe qt grauorco ful oefccdtseotf.
aprm.tj:.oe tocojpptto aqua? f m vcriaic 1 i-
opiniones antiquop.
T lteq' noo fni{ramus oe falfcdfitc martt ne
a ccirariufflnobieuii}rereDcloco ptopjioaq
rum'.qi n It falfc mfin locop:op>io vt 4
contiuai lUi ficut eomnuanf oceeano medtietraneo
fie em necenari cH qrere oe l oco ptoptto ierre T alio
rum elemcnio;^ flcui ntitfm ell qucrere oe locoj)
pi i o a q ui ^ oteo ai m vcn'iMcm 7 maria ft locuo
pjopti'aq.'mediicrranea cnC rccipit muir flumia t
meditetT aflea edniinuanf ad ampbbrieem ampburij:
efl ergo loeus ptoptf t ptim'omni tq utp . l l o n (il
aiit ve{eg> ijdam puiauert 7 mtria n flnt ptopiiuo
(oeuBqvicnteo(iUraionc:qtvtdcbantoua8fp(n<
ce effe aq.f.aqua3 outeem q leuia ell t aqua; fairim
que gramecil t groffano pof uni i tgrauet Icue bi
bercvnumlocitnalemptopimcrgo neq3 aq oran
babent vnum locum.&ed oulcef aque 11cuco lociin
furrumlnaaevclincontactuaertainimediaie t ii)e
funtpluutaj>:faireatigroltefocanturoo:ru3:tiu
ft maria t otigo fluuiop' t foniu:railoeinaiiai)i i
ad bocD fimlc in mundo miPit-tin bsminf t ." os!
mat(:ibreniinDuobumotei>fte): eibo quo ^ vnu
grofT us in 1 falus vcl,amaru8 quioimitiiC n nreiia
ri panevemr a -reftpinciptumvint 1 fuperflmu'
to grolVe que expellfC ialiuo at bumot C H fubilid 4
a calote DgcllUD tltuaf oe inaifa cibi 7 aiirabif e ve
nae % camem T pellem * nuirmium ptellat niews
% bi DO bumoica n locaiit in vno loco: fed vn' w
p:a in fubnaniia membtotc nutrioium alicruuicn
tnferiuo in mcinbtia ejcpulfuo fuperfluiatum a runi
(i ergo ratoenanf oucnteo <$ neq; ouo bumorco^i'.f
fiingenereaquasbuiU8inidiadvnu3tocpolT ui
oeriuariquifiieoptoptfuoii nate. Udeturwtm
illaDeceptt'o b8coiiigi(fec);ouobu8 qnoi(vm>in
efl falf 1 alteif eft v ty. id aoiem quod eft falfum <ii
9 inare fit ojgnam tf. aquia fibi eonfluennb' 1 no"
pzincipium ea!^ ff ciit lacus vcl flagnum cficif tfoif
vel fluuio t no' effiet eum g autcm boc fit falfum w
pjafutT identer eft mftrai ideo i l l i n reEe;crn|
dbocQ> more fit otigoaqua;:. 3l teram auiqu^''
eft ve; eft 9' illud eft ptoptf locus vniurciufq) r>"
ni ma d quod mouc no ptobbim: ideo vde'""'"
e8 9 l ocus leuia aque conucnieniie ad nummeno""
eft furfuffl in pelle t carne x alija membta q nu" i""
lur-i: l oeus malTe grolfe eft oeotfus n membiis ep'
pulfimatt fimiliier ff locuo aque leula oe facfli vap
rabilia piopter multam aere perm;:t(onem cum iP;
fa fit fut aque at grolfe oijcert locum ITe l
T l on eft at ta 1 inconuenlene eft pBo quod no w
fiderataptimacaufa confiderct qdam confequew
eaufamaUam ficut iftifacuninconfiderantcni p"
mum locum adquc moue ebus ingredleno etia31"
nimal qui locuo eft ftomacbua fed eonrdcram W"
<d que oeriuaf cr ftomadJo:* ideep2cpji''r P"""".
l ocus nb eft ftomacbaa:obi at buuo vel 1111110,2"'
qiiadamalias paflonw fupjarationem " " " " J ^
ODetbcoro?
li fumptam piTua tfl l ot us 11 ot oofus fm OA K H I M
Kin palTionia -r quitiunim lp^l!^ inucnM p. t u< (R
ifuiti qttvum locus in c mjrc cit lid quodoulccs T
imjre M uc concurrur.Sed jqucaliud pilTc c d o /
|o:cmfubntnm vcl grodStcrrtftK s grt oanK jpo
id) cictoctto D{u(itue:locus crgo mwi s cmunie d i
iqu4pp2opc(rp:ofd(atcjrua5vtllong<nquiiM C5
piofudt fui ut K rratcft cnfs ptofdus ptoptcr mi g n i
cmcnfioncm fui i fupcrfidc aquc i p!oft>d:longth
qii at cfi;tlla p:ardiM 8 T pcntngt't i polo (n polii
per vinimqj puncm otientia T occidcnis q u d i n o /
dum fiipii o f ^m' . 3n tillo am l o a s Icuc fcmper o (o
Ion (I nM furrin acre V(Lidfupafidcm vi cfTIuac
tapa litme in cocaufuccs (StiS v r f l umM i oi et*>
Bc oimlttit xKdM iujcu t a r i .
CifXm.y:-t d i Df.oe-qtt(cr mare dt locua ^ptfus
tptlmuoaqua^
3dcraratblcdT*eqtt(r(ndiiviru5 marc'ft
V ^p:i us (ocus aqua^'obictei ac aUquis j ) /
b i s (] op[nan( contraria t occi q nullt' r d
f m lm motua d i a loco fuo nali fed pon'ad ipm :I o
019 !imaqui);&p:ouifup:amonnr)ium d i ptocedja
mari t a marib'':crgo mare non vfdef efll locua p t o /
P'.iua laua^-lJec am racio poiitrune mouc( ifloa qui
contradi ctint fnie SrA la. oc toco aquj^:SnipUue T
riDCiint ad moucrad injre n tamen mare e^bff c
ftiiuiiur led potlus conrtiiuK oinncs aquas iniaV
icr flutca ergo ab efflupi e t a mare clTc ptfndpum
iqu}p:fcd n^i t egred oe loco fuo piopiio fue gene
nn'on(n:tr''ote!!9n!sri9 nv di t ur tt pjspj us
locua tqut:adbuc t qt niU conlinitC tnloco piof
p!iop!opterfua5nmK dfort*pjopterfuamfo:mi.
TOat at n oat aqute (lucndb'nifl materiaj.'ergo
nisjtealocum.'rricitc^M pparttelTe faifa I cnicn/'
til fdlfc((pl}<. <Xuod adbuccctam alfa ouab'appi
rn ranonieuatquati vna eH ^i mare fuo nomine ra
tto.K nominfs idud addi fupcr roncm aque:fcd ftcui
(t babel n ad nam fie ( t babel tocua ad loc:crao v i
<)ciur q> locuo aliua fi maris ^ tocuo aquap-SI favo
litio c i l 7 mart otcii aquam compofttas t nupi fed
iwium no ell pincpium flmplica fedpoii'ecuer/
fowgomarenddlpincpa aqujjt. fed econuerfo:
irgo ntc^ locua marfa el locua aquap qi fi dTet loe*
bocefftt ideo qt mare pjlncplu ell fcut ocw ell.
^ncadbucailudmirabik mcurfu aquajt fdlcct
<{d ad locum marlS fada eaa recurrere n tmpediiaa
nec retentas. S I cni3 bo c (ola fac loci oettcpias ( i '
mi Sneca odt:videbiC tune q> per acea omno a
i'niertat ad locmartumtn auiem ell locua naifs ad
quem rea moaet per icc8.'fed potiua locua ad que j
mouee per fe t fie tej!. vdebif mare n dfc locua na
lia aquap.3nbac aSi oiffi'cultaie tenendum d i abftp
oabo g mare ampbitrlj: locua ptimua comunta r fi
pilue ell iquattptiinoe t ^ptiua quidem :q ipft ft
mquopiimo f mnim generanUXBic aquiloie ficut
uipia ollcndimuatcia t St qt o mnc s aque ntmpe/
Ojie vel iminedlaic fluxibaee per medlu rccurrt d
v m oco amper medi cnrrere ficui aqu o< aere c
ocnt qucpjimo recurrlt ad riuoe t (luminat portea
"curritadm.are:Tideofapiiert>icteH falamoM
Wdadl ot ovndeoi ft t nt t eucrt unt fl umm v t ice
fluanipopifaut d i I deo qtconuent aque Pm * d i
aqu b o e d l f m y ell elementa fimples nuUum ba
"ene fapocm fed omma faporia fufcpK u. Oi uod
aut obcf ab opinloneprt'M aan ell olfficile folue/
re fiadmemotiam reuecenCqut antealdaftTnDfcunr
nm^ loco mana in acre vcl fjpza Ii'ctuo i'n conca
uiiaiea fontfii n afandit aqua f m q> a.iua :fed po t i /
a t iqna a calo:e folio aliquidpafTarT q: tam illa vct
nata ell naturt aenf ideo loc (otiiur in i^o ficut noa
I nptimotibiobui'fdenticoocuim' S d d q u o d o b f
diurg^mareoictptincipioaquapab flu^u p o i i * ^
a reditu ipfa^ ad $ m ctct otbct q* more oici ouo f c j
qdam r locrlocuaalcfl in quo gcncranf gq v i p : i
ua babtt d l . S e d aq pjnclpium materiale tftfontl/
um t fluminque fui tndeicitia flu^nie-Si aii dTet
ptincipiumfoimaleronni tune teneret bo c quodobi
ciiur. S d i d aiquod oici g> mare noat aquie ntff
mam t rarione malcri non oaf locua rebua naltb' D
eendum t pb o c v e p e f l - Se d mare otdf locua aquap
rarione foime qt ibi dt generatto t faluatio aqua;; in
t oc e fno motam aic dnuend non oat aqna ftumini
buo:q< elflu^trua tile n d i aque fm q aqua fed ell aq
quealiudpafTaeil.SdidaBtqaodolctf 7 mire fuo
nomine alud addi rarioni aq occdQ' mare oldtur
ouplidtcr fcj fubtecti aque t aq cum qualltaic. ZDa
reenirationeamaritudiniaDinC'rficnfum bc f5
potiua fubeciO aque cloco ofctur boc mare :-r per
bo c patet ettam tolutfo ad fequeno q>uio qdam oict
rfot t eve^dl q>marencfl falfuB nf turialittua
fed vbi d i in medio ttttoifc. pe cqucdiftanttas tbt o i /
cun occean elTe equam fimpliccm t infipida51 iSc
nt e ne t o b i e i o . 3dvl i mi i autcm olcenda fine
oubio qtlbeires meuef n5liicr ad locfu nifi ft m'
ptilxst'i ideo aqua c refolu e;c ipa na acriu t red
ad fpede; fu; ftati3 tendft rerfuo occean nalitcr ne
qj egredlc qc ipfo nlli aUudjianj a radga folia t Del/
l s $ ceni ; tria ftint q trabui-Ccalid i fimlle t vac
umnlrabttcalidonifperboc quod congregal ad
lie bomogeniatfibi fimile at n irabit nifirnc qlia/
tialociqtiotijirabiipartejfibffimilinfotma eo g>
i pf anat adl e i feci i neode; l o c o i f l pe mo ue Cad
tom t fie aquc nitltcr mouenf ad mare vbl generanf
ir ibi l o t e a p d i cuf f^e fTi pteo fifr am vacu tra/
bit qt locua t ena locatu rne quiitatla qu b ; ad p
f f 5 elt 7 ofcere volulm'oe nli loco a j u a .
-Cprm.ri.qre mare redidar cf iflu^toe o i uj a q^
Oi l b e e at clrca loc marta qrcnd videC
p qre boccontingfi q5 non redunda mare c
oa n<ediierranea marta t ilumina -r fontea
fntrZt in ipfum. Oi^eri at ddam q additfo ad re/
dundantfi n appaict tn marib* cu fit receptacul o
um a q ^ T locua ({etia ea^:rcceptaculcni nlc q c
locua r d f m nm rei n reddat CE ingrelTu reiq f m
nam oebet elte in pforqt locua adequjf cf q inda/
ditfmnamtiniDijreroi verttat. . e i l t ci i aj alia
cs.f.o> oe aquie lutroetib'mulipfrigtdanf p vapo
rea eleuatos In lai i piinue tm eflluii ab ipro mar<
ad boflla flumin qutiflult cxfpfia fluminib*:? i
npiredttdare. .efllt 5 iderep fire:IT.n.accipiat
vae aq pu i afpergat v^ eo loc^amplue otlTtifuaval
de afpergaC i (uccelTiue pa poli pie rn eifdaf i1la
aqin e nmut f; fuccdliue papol l pt oonec tota pni
meiur n apparebii v n $ aliud nifi foite madefactio
<n tilo l oco qt ptia afpfio ejrfccata <ll aiq> fectda ad
uenlat t ita pa d i aq refpectuloct q n fufFicit ad i
tffiddilocB:fed v * ad madcfadcdieod t m
oe aija fluetibua tffufia in t oi ampWiricio tile .n.flu
unt fup loca amplilTima q ipa vl y tulTicert bumefa.'
ccre infupftcie (i n ecnt ibi aq ucee tn miri occeano
lber Tcrtu3
infuptr t rcMunmur (tSMCme i tgrtdimtx ad
bodra nummim t ideo non apparcc vtrallqud ad
dinimTiic;: {nfluxuaquinim:tidco non redundit
occciinus.
^apttuIum.xg.DC modo ofionle rcddiwe ipd
rum aquarum.
3denC(omn{iflum<ni rttjca ti ocmari
V ()C mir ad fcfpra vt ttep nut:-r it vdtt
marc ce finia t p:incfp aqaif.v o s oxi'
g o aq u af t pincpt cay til m marilgo noiaf O CCS
no s q: marc cft plua in ronc p:tncipi| g> in rnc fins:
b j tnt occtanus fWctB mtdiij refpcau fue aq: v o c o
s t medi l oi lattradnc q cft tcr ouo tittora ({lona'
ria:7 i 5 fupjaoijrfm' gtco aqj (ptllfft fe ad meridits
ab a4tone:b5 cti tdc marc longtnqu^rS d ab a({'
tone (nmcrfdc ouo pS cta O itcnris t occdcnns-r
fu^fundvbiqjcflbabdsbiibiidateni in aqto'
ne c;: gnaifone aquas illfcin mcrtdii^t babdat ^'
ptcr boc g* ctnue flut ab aquAone in m(ridi:t IDO
cS fe vbi (9 copf of in aaua vbqi cft p:ndpi oiuidi
tur cni ip m p ecit aq faife ab co in alia mana med'
terranea:aq.n.iprmano ipcllunt ad medmaro t
5 ad loc fliil vil piffcpabaf efflivit * vnde fuit
momo piincpiT ct>cxuitsmar.3nfllo.n.(<>coalud
paflfa fiiu a calo:c folio v( l ex alia c i quare fcgrcgjC
flbeoqnefnut:.)mttcotniud acea in fludotcp
redil ad t om ill:qt lile locuo ocbetur aq q cft tnvera
s q fo:maq:ftcutamof(t(lt:loeueeitDC cfcquen
t bas f oi ma: t i q: aq redciitea adunantur ad mare
meridiei I D t t d poertif n Ip5 oe aere eje ptc acjlo
n{s.S irrfmutaf inacrnticidoe ipfoin eftate reda
d Ipm tiiiTd oe aere n bremc cod modo tltuatur
cnapoMto ab pfo ad mam nubi: boc toriJ redit ad
$ 5 in otkia piuuia^j 7 nui i olia^ bidap piciTi
on ab airo vcnftt. Q.uod at egredC ab ip o ad o:
t fomi t fluuop (om rcdt ad ipfil.'t in redni eo
rondemad i^m.
/Taprm.xiiif.oe caufa falfedliitemaris f m cpnfo
nesanitquoium.
:S ria at funt faifa floit 4da$ ot);eri. ideo
m QscfjIftJTO ulcepmijctaftinmannp
ctptefaUfediomappartCDuIce. S e d (o
calse fao deuai oulce eo ^ cft (ubtle:t l euancrcii
t fol falfS groff pdpif ir (mutat fcnft:ini t errauc
rnn oictia t o y : q i fi v e p olcert cficut i i bablic
tm reucrtaC ad mare oe aS ould qutii eleuaC oc ip
fo:opottcrei 9> marc Duktrccrct n reucrfie aq cnl
ca ad ipm:? boc nos no vi dc m' . ^dbuc t opone
ret^marepti nuectt oulce q: ptinue lamo cucnif
ad ip3 oe aq oulc quatS cleuaf oe pfo. 2tlQ t ni ] '
io rolli pBi o;:CTi)t g> c f jifcdinio mario rft y i ip'
10icaq faircciDulcib Ti mutti aliertaqeoulccs
adfaposfalf. S linltrudeacIpctitt id cpca
ptincplo qi qni cft qre aq mara liTt fatfe:7 (pfi oi
g filt falfe t altert oulcca: n ot cm qre aq UVt
fot falfe t (re aq ft amare.t) ai oe ^ b ' fupf fcrim'
mion 4 oljrcrj t g- fudot t er re c i t mare: T qt fudc:
cft falfuo mare cft falf:repbrtbllea fi in boc qi
l e rtdett tf ptrario curftt cj: guo cepern: qj a me- fuffdtcm u a(riflnau<rt5t:n5 en Bjrerilt cj qre
di o iiri i i cs cfTct csts:t fois tlaxttat vin s e grcdirKir faifus fudo: e ; S rrs sac.' c i m tn':: rrj
rem ft vapoiabititer fufpfc rcdcfitea t granate ft
1 rcdtSt ad loc medS marla quato victni* polTo t -r
f fc^atio aquap a medio mari fuictfert' p fund litto
ra mariac que venit adlocapcauafonti t flumin
nccefParforeuertunf f u f f infupfidcmario ttrtea n
ipm mare fi oa flumna videm'ttrare tn mare ex fu
Cficie i t reflectunC ad medi v curf receperunt e
ptmoeifluxert a mar!.
Capm.j:i).De caufa oinerfitatio f aoo?. in genere
1 qtiter more cft nccelTarium adcfccttone; mundi: t
quarcnoefidt.
S uf at mut at i oaq^ n fapoicouplex cll
'c in gcne.f.tocua p qu irfit 4 d aliqu fapo
r mutat'tft ey fulpbure v f ejt eupio v t arfe
nlco vel alq bml olio q6 eft in e o : calo fof ^ de /
uat oe fiTdo aqvapot terrenr t addudt gteo c f t fa
dtaqufal fa5vfamar:7db9cc fapotio acj^loq
iiiurinpsincfpo:Dccitf.ipo! 8 acjaq ef t col ocl o
qmurpoftea:ay t oicam oe falfedie maria olccm'
pi'neccITitat pt ' . &i co i t y mare ptinj ad mdifa
ciuri -rgfcciion^qi md'no eftpfect'line iporqt
c ne t e pidpo aq n cx/ftt aq fimpler. S ; fi non
( t aq rimplcx n eet aq mixta. 7 ta nfbl gnuto exi
fterc mixto t%aq c t aq ptnuatde3pftei mxtifco:
pibue (i t\S (t aq no cent mixta cospa ptfnua f pgl ut i
iwta.vff tc non cxifttc ptincipio aqy ocftrueref gna
lo-rmduedftrucretgpa. S db u c t f l n c i p
dpttflqacntoJaplugfltffeeprlcttqfntpefriblef
7 fie n ficere t In neceflarljo: vt' at oficie in neccITa
rqo ipcdf ab actu r Bite:! ptsetq exftte pi /
clploaq^dficerctopationae. fttqqre n dridt
<n cxitu aqjt ab Ipo 7 eleuationc cuapoiation. ca t
bmieft qui o i x i m' . f . r e di t adi ps tat quatu rece
dlt ab f o. S l . n. p cuopotaiioto mutaf n actcxEtc
icrlilcm 7elfideniem n naturalibua conuenit offigna
ri vnde cm ocbuerum otcere pioptcr quam DUI 'do
que ex trra eft in aqua cft oeftruaa aqua faifa p;opit
rea g> atiud fudotl cft ad mixttim materatitcr q* M
cum faI(t>:(cuinos vdemua g> aquc colatc per dnc
reaaludadmfccfptopterquodamttitoulcciinnn
7 eflficlf amara ficut enim vdemua n eopojcboml
nlatqtcKdpitcibumoulccmegrcdif e x cbo oulri
fupernultaa alqua amara valde ficut colera qodrij
oeriuaC 7 egrediC ex ^o aliq rupfluitaf faifa fcvniq
ecfcenditadveirica57 natrifidaIb'vldem'ciiibo<
In excmplo iam octo oe aqua colata per dncrc' que
D dturIexlu 7 tn oibuobiaeaufaCfalfedovcNm'.
ritudo ex aliqua fupcrdultatc terrellr eombuftii q "
mifcef cumlftlo:tfimlliteropoitettire in aquio f'\
fa aliaua fuperfluiat terrcftr cbiift ex qua cm
tur faliedo maro 7 boc ocere oebueruntfi fuff't'"'
ter olxiirent.
O prm. xv. De c i falfedinio marta fs vert'tatcj t o
falfedlnemidrdipluuiap.
afufa autmateralia falfedina mara f} ' *'
c ritatem eft qj ficut ante olxim'lam ouo If
genera vapotumfdllcet frgdua buinau"
t frigidua ficcuB t In loco mare vnue Ifteium cicu J'
rur in fuperfide marla 7 alter deuatnr oe fundo ip"
oiffBrus 7 oifperfua naqmaraquod vdcturp
emplum n cibo:olgefto enim fubtlli qued eft tfl f '
1 efcuato ad membia que ecbt nutt iri remanet m<i
grolTaadbuc Indgena cum crgo remanefillevap"
terreua grolTua oifpfue n flia mara ex frigf ditaic o
circunllamiB xpcliitur ad pfum frgditao q f XP^'IJ
Dcbcoro^.
frtpxtto tiad q ll filJ fjpotej cripf t falfint
jqa:fjl tn5 til ey fpcccb' ierre (bultc ficut ^bjbif
Inquarto vouminis i'fli* ' i lqucrctt fngtdo t bumi
o T (oaalC feco t CiiI{do:rt aS t c;:cc(iic calo: ado
tcne mooamcnrurc fucracn fu vjpo! illc fil fcdqli
anifi:-r tac trt tn iqala fiipo: amirflimus:ocmnri
tfo 3I lKus cfl p fsnT 3> ludo: -r vrina q funt fipfloi
titeo ciboii funt riiira qn agiiin co caIo:vrcii81 (t ad
ditur lili cilo!t 9> cfficic cafo: mcincrio iautntvmap
top amaa.rto 0113 adullc n quiV tot bumidff re'
moiS eft fie cna 1 d fifia funt 8marifma:D):tnit t
S
uiJjj partim ccoidatco c oiao m 7 ptim otfcot
i[t8:o(dItfn59 'vccllg'faI^tntr3 C ej: ttrrtftri
tburto.Stdnpcodtnobfcu qicrrellra vapo
in mjrkoburaf 7 flftt a luao.Sed potf oict q ur
rj in cfrcutu mano cbulla el T illa faKat aqo. S3 ta
Icolct turpcedpKqtfcnfuatlIudno attenaf:qtn
viilemiis g> trra In trcultu marfo fit adulta p falinao.
Sed arenofa t eo g> lut glutnofuj tb calo:c oecof
ctiT cllnlapilIootJjppierficcitainiultayfjctifto
uifionmt tn boc ali.iutul fim lis ell aduHe re cum
fimpfr neft adulla in fjlinaa.fl eni5 ey ouob' gene^'
tm vno.f.cf e.ie q5 ell calo: adurcno ato mal q
t icrrellre aijue cmt:qt at terrellre et comvff
iionccaqiia^pteraqueprp{cuitaiemicn.n'tadalbe
dinf m: T o Ignfo weno ell tn ipfo inctpit fulgere p:e'
(ipuc m tenebia tamen ell pp mdicas partee rjlia in
mrirfpteltio mare nudo moueC n nocte vdef fcn
lijo emitiere 1 fact boc pzeeipue illud mare qo mut
lcil alfiij T in clmatibuo caldiete;: eade3 ailt ci vi
W^lll ^'tUlJ}vaitqnqlUUiiUIUIII.BUMUIV*.lllM> VM
po: co caliduo ficeus n eleuatione vapoto frgd r
bjm.i.t i calidexputfum a frgido cburu ficcus
tirnibe t i6 fact pluma falfam.
aptrn-rej- e;:permci8 quiV aq faifa fplTlot
tsrauioi effe psobaf ^ aqoa oulcie.
Uodataq faifa grauiottfpifT iotft y tq
q oulcie quod fepi* < ame oij^muo tf mulls
toigi eerimcnt8 ^uo^ vn ell cp f ftat
slobuo certJO tenmo bene eonclufue 1 coneauuo in
tcritio ponaC in ac faifa atirabet aqu in glob p po'
t09 gtobi 1 caliditaiem ceret-r nucnif glob' aliquan'
tul;i pon tpoio plenua aq out.i cu tamc aq circflu
"O globo toca fit f Jlf J T wde eit ell q' pfcef I3 fim in
aq faifa umen nuiriunf aq oulciqui fugilt biicbqo r
lo ojganio ad B patio a na-^Itud it xperimm ell
? ficmifccaf fjl inirt c aq fotti cmiytione ita_ g
lil tot lv^ucfcat:? oendc mitta n aqui lUS ourc
ceno natabt fup aqu illipp fpilTiludn aquc qu c
ifabit ej: comipone fallo:i fponeref in aq oulc om
ni ole ngrcderef fub ipfa:cn at boe vea oeouo re.'
tem qo plenff dlifien; clTet ou anilquu illud n ali/
qua parte Orct refolti? t baberct acres fub 1^^ ">"
ctufiu:"! io nataret m aq ouI.3 n cidej c5 Incidit id
quod ole f DC lacuna que ell n palellina t vocaf mare
moitueoq-pp nimia falfedinc' t amariudine' ci" ni
bfl viut n ipfo T pp acum ei'fi pnuo fozdidua mcr
Sif in pfa cito mudifcaE t pp fpiffitndlnes fue aque i
bo vet bcllj ligaiie eriremtatib' quib natidi vfus
en mttaf in mare illud natat fup aqu5 t n nicrgif :q
ru m leuUB en eoipuo aialo imlITuj f fit aq fpfia
, , ^ :outccll g> nauta
mus mergunf in aq oulci y in aq falfa:q n ita cito
ouidf aq faifa (icut oul(io:nec fta ato fup naafm do
uaturbucaccidtqT epenuscllinloco qu gcljrmon
appellaf:futenhaqfj|faibivcbeniiio falfedinio 1
thtaia valde:influii att aqu aliiouIce51 fuauc m
utalteratea^lgcalococonflupio oui ^ aquap
n viut aal in clu;u:bauna ai aq illa 7 oecocta red
dit falc fubtit albiflim ocIcciabi1c3 P'uo o'S^ falib'.
-Cuiua c di g fubtile ell terrcit aquc mf t cbuflus
(n ilumine in quo q vltert' ogit calo: cbunt ip3 am
pliuB 1 Duidit 7 albifcat:tcrrcllra cnlin rofta aque
combulla alba funt fcutpjn caUc:7dcoq: acutus
(ffid(p2ouocatappettt:bocatp:obaCc): boc yf i
f J1 di in pno madido lgama fotma tmutata contra'
bit cruta cjrtra t nteri' dficif albilTImua fubtilio val
de 7 vebcmentio aaedmio 7 luuat ad p:ouocatonc3
appettiio 7 fcae q* fluuiuo De n babet falcm c> va
pote terreo combullo in tpfo fluuorfcd pon'' ej; boc
quod iranft per falco n tetra generatoo ex vebemen
ci calote in trra eondufo; en falco non gcncrantur n
aquo flucntib';deoqt radi folio noin llat fup eao:
qt eleuaC ec radio pare poli partt3 . S e J fuper atee
quicfct radiua folio logo temposc :7 ideo cbunt q
di ino:fubiiIttao tamen aque Dulcooue illl pcrmi>
feettir fluulo confert ad fubiilitatem falia:q: calo: fa
dt magio penetrare in mam falle 7 ampliua oiuidcre
<pfa3:ell aut e;: cidem c id quod refcrf oe lacunio lo
d amn'tiuo:iiafdf enim n tacunio lUiuo loct muliu; oe
iirJdne 7 fcquinanto quccapiTtnuirtmcntum 7au$
mentum ex terrellri parato ad combullioncm falio no
tamen aduno:? ideo c per ignc3incncraC ardo 1
iquiU Tpermliccrii cuaqtijOuiniitiiiinipin*aiui
qua 7 incpt atlrabla calote cinep 7 c infrgdaf fie
inde falqt aqua oulcio comulc cincn fubtilitat vt c
mfceri pollct 7 cxpulit calidiT. 11 tamcn notado q
Differenta ell nter Ilumina faifa 7 mare falfum: q: I5
conuenit oe aq f jlie g> funt calido non t adco cal
d funt aquc f alfc fluminS ficut maro:? in boc q' flu
mina funt faifa ej; tetra altrate t ptr ciu trftunt:f3
mare falfum ell e;: vapoie terrellri qu cbunt In po
fioiciell:7 ideo lu^taflumnatalia:7 in ptofundo
flumn q trra vncit aquam in cmiytionc enera
quda lapio qui ocf gypfum qu mi ell do q6 vo'
catur plaultr:7 ideo itie lapio c in calote conucriaE
oe facil gne vuuo eyunf.'qt ante palTuo til adullio
nem nalein:7 tune cal;: quinde fit cito nduraC indura.'
lonefoitiflima pp fue nae ficcitat 7 adufliones:? qt
fit eycmixtionc terrellri c aqua qiboc lucei quaf
crillallue in eytrcmitatb fulo:? q: adulum terrellre
vinct in ipfo:deo facilio di Duifiio 7 ofuditur in la
mtnao qua fimilco funt viro 7 funt perfpfcue.
'Capfm.yvg.oe caufa flumnum 7 mari n eau/
fa falfednio.
3 co eia> aqua fluminu 7 fontiu inaltcran/
o tlalieraCabaliaalteratoncfin modalte
rationio tcn-c p qui trfiralieraf at aq t in
fapote B in calote aliq fj modum adulltie terre fn
grpfus lie oicim'ialiq at in clner.7 aliq at (n ful
pbiir 7 buiufmodi;7do inciciliainucnitur aqOa
acetofaqua ncole tcrrc pto aceto tcrrc vtunturt in'
ueniC ntbcutonia in mnltio locie aqua aero qua vtS
cur in col pto medicina bptiua:bac oe caufa manat
aqua acetofa in loco qui areumc octur:7 in loco qut
olciturcalfenmanaiaqua amara cante amartudinlo
q> omnt3 alia; aquam ic influctcm altcrat:7 cmnc qo
(IdempermKeC fcil amarumualo aotcmaqua tran
lber fcciindus
(it per mi nens cap! quod ft oc fiiIpburcadano.*
boc fnaraitur cxp:crum n fajconj in loco qui ^ofl b
nivoci vbi M O aq oevenfo cupzce (minat:ca5 at
bo^r 13 atb ortmua qgtnct ad libi oc caufia p:o
pzictattXo^ t pIancrap:oixmua at nc cim qua/
re mi rt mano femp i qlfttr munnf aquc mi re t q c
[ prap ir fm q acc{dcnt(a imutaf (5a ipra^ .
Caprm.jrvij. eflofgrcno oe varnate aquap
f m S o i c a m.
3 c t t no8 ant alibi orturi fumuB Dt gtnattS
I ne muieraUt t lapd t aqufa mnaalibua:
tam vt gkaioi a-iinat'babeaC fi ofcta oucr
f o ^ ai i ct of cfcranC pononus oCutrfttauraqujp f;
S ne c a acceptao:? eti portea q tj vt rbi s auice.cM
t%unf.Sencca n libio tcrtonlfu^udtfonSfe of
d t alfqus Tjpos varuo ell pp qtuo: ca tf fo j e . l i i i ,
ma en g q ferl fct firtudne elue a qua nafcfr certia
c]c rpii q M aqii vriCdffirttae e qrta ep^ltio q5 fepc
accip('tco:rapte[! (nur-.bccaucfapotaquis ot
varlbe fflcdcatm potti be graues fps o d o t c ^
pcniferumbeeleultatem grautatcmi^ aut calotem
autnlmiumrigotc.^nierrellvirum locafulpbure an
vtrobiiumtncptenatrreruntbac raitone cotrupta
cu vire pculo Alud oe quo ufdiUB ac fluuios b5 ci
conesifpotfaxearcdaitvlfceraqtacrisCdua'tmar
mo2a rcbua.ZDedfcatiuell q c r ni e b5 lmvt co:
potib obgtutinct t abdurct quiadmod puitolanus
pulula fi aqu teiigert fafS CH - . U cconiraro boc aq i
ibld terfgerit beret t figlf.Jnde ell j i res abene n
ciidc5 lapd.fublnde tprahmt qo in ftit muida n
locif iifl!(t:becm!9!db!? rfbi ft netaitris slbu'.is
Yere (ulpburatas aquas circa cjnalce fuos oeriuar.
t>ia auc addc Sneca adbuc Tic oce n mi t locuf
ati^ aer aquas tnfictt (\Xemcp regomV reddit c^ (]b'
1 1 quao veniuntpabuli fapot e mj apparet tn latte:
nmua txiit in acciomulla res en q n c f quonardC
notan reddat.Sdbuc oiclc S ne ca oe Diucriitate aq/
rum fe: qud cilmit t loca fulpbure glenavel miro
cutes aquas calote beneficio mae p qua flui traberc
<f pfo odoi e guAuq; tcilcur q ne ccdert mircrls
vue cald aqu nfun de t feruebt:d ai aque mot
tfere funt nec odot e notabiles nec (apote drcanoua/
trn in arcbadlapir appellaia ab ncolie advenaa-fat
(I qt n facfe n odote (ufpecta ell qlia funt magnop
artificia venena q oeptcbdi nilimottenpolTunt b.
gqua fJma celeritaie cotrpft:qt j)iinus bauRa ndU'
raf .'nec aliter ^ gfpfumfubbumote cnri ngltUi '
gatvifcera cft que noj^a aq n tbelTaUa ctrca tepe qu*
fcra i; o pccus oeutat.pfert cnfj'ir ejct nec arbulla
qul dat t t berbaanecat qbufdi f i busvi oi nel l mi
ra alia funt q nfidt gregee oupota vt q nigra alba
facit h n -r ccuerfo:boc n boetfa amnes ouo effc
unt quo!t atteri ab eflTeau melaa nemcn cft vtcrqj tp
codelaciie):dtDluerfafactur(. Jn maccdonavtaft
tbeofraltue ({ouea facer albaa v o l c t adducuntad
uul t^u vt Dtutiuo poiauere n alV q> (nfetie mutan
l ur . Si i l l a opua fuert lana pallagatus gratuitas n
fetos -r ad peer tSde; grege ipellit in galatia rtu
m cll q i-i ouib'facit in capaootia um ctt quo po
to cqufa nec null alri fpargiC alba cutis bi s confonant
verba rifto.tn libio temo oe aialib' vbi fie oicifft
quoi i di fl umcaqi i fi pot aueri t grcj : ou( *oende
coicrit poft poti facct agnos ngros ficut acddt (n r
gonc q oirtt grcccbalrit verfuo trada.^n arcadia ft
ouo Humlna vnt) fact colotea agnos^nigros aliud al
boeBumqolciCafcamido?fadtrubeoo:D ctttia
S ne c a q d i e r pane DcgrautJiei grolTinc aquj?
ft cft in frn'a Itagn n quo natt tatcres:-! mert po
crta npolTunt 15 grauu fint but' re c5 pala eft q- i
<p va tc expde 7 caira aqu llatue o mo do vtnul
<)} par ft modus fi aq grauio: leuiotc qua fit ipa rta
funt 7 tio fupta fe c^iollct quto ent leuo: at ft iq '2
c/ua re v cpenfabte par pondna ent nec pefru5 ibii
nec cxflabtt fed e^equabif aque natabie quid^f? pe
ne mcrfa -r nulla emino panerbec ci e eni3 queda fi
gna fuper aqu pene (ota etTeronf queda media (ub
milTa.SitqdaadequelbtaqDefcdt.'ncvRl
uf(}i par pdua eft neutra alteri cedc.pia^vt grauot
cft aq bota cotpote aut fajri n ffni ti aq n vinniur
mergiic euenir vt in ({bufd ftagnf nec lapdea 4di
peiTus eant oe folidia -r ours tquo:>Sit cnfm qutdi
pumicoH t leues q confta't infule n udea nata t ibco^
frafto auctotc cutilla^ nfula arbotes babet 7 bcrb;i9
alict aq fuftinef 1 in bc atm illa partes n vio tm
fed aura compellt nec v n ^ ifli^ ofem 7 noci vno m
l oco Itato cll:7 t c f addil Sne ca fe oi ccs : quio n
graufTimas aquaf credat q in crftalto coeit:ecn-a ai
edlcnuflimus enm b euentt qa frgua ob pfa5 tcnu
(atcm fadllime gelacvnde at fat eiufmilapa up
grecos pfonoe apparet.cnitall enm appellaibunc
pl udd tapldex 7 glacem cp q ft aqua celtllio niini
mS (n fe ttircn babens c mdurauertt lgi oti s frigo
rs pertnata fpfitaf oonec omni aere c^clufo n (e 10/
ta comptebenfacfi bumo>({fucn(lapafattu3 cll.
'bftadbucaddt Sne ca ocouerfitateaqua^fepur
gantis fe oicaB qui d oHted ana icpoie puriun'
M eiectc v t arediufa n ccdla i cota v cftate c o N
pla.3nde opinio eft dp be in acbaia tilo vfq pcncn
re 7agere rub marl curfus nec anteq in frracufano lii
tote emerger ( qt cft b i s oiebuo quib' otmpla f iwi
vlctma^ftcrcua fecido traditflumc llic readirci
n cbfoneo rado;^ fons 4 poit magn nteruall ti'
Potis feda queda turbidua tf vldni o fundit oonnli
beratus cliquaturM cft-boc quibufdi l o a s fnico M
dunt t t n tm lutn (ed folia teftafip 7 quicquid poK
(aclt e^pcllc vbtt^ ai fadt mare cut n a cftvt omnc
fmundo ftercotofumtB litotib'-" pingat queda p j
mario cenia tepoti b'boc fadunt vt circa mafionc? f
mylta fm57 qudem fimle turbulento marcptoW
feruetm t eituac non fine colote fedo:vnde iltic Ai
tare folia equoa fbula bio fipma ci inuenn n P'l
cci e p publica cft illa:om cni5 aqua^ ftti claufiru
q> n fepurgat.Tl (nbia qulb' curua cft n poluM
vitiacfftcre lile quenemintqucqudinfcdii 113
ge minufue cftuant.ZDare vero eadauera nramcnia
fragmenta^ 7 naufragotus 'jua fimiK* V"""""
irabit nec tm tempeflate fea triqufll plactdq) p"''
gatomneobasowetftatea t namcrat Senccai i no
inueftgabimua caufas e a 7 an iii omnlb' verum ci'
xeri t Sencca.
r8prm. rp. 7 cR ofgrdtto quare aque recipia
fliterationea tilas quaa oict S ne c a. ,.
efument eaat o ct aSeneceo dmua i i '
r q ptmo tigit quaiuot oc caufif q'bue fap"'
variaf n b j rcp2ebfon:caufaenfapoii9
aut eft <n aq nlter aut acdi al i ter. Si at ca mf.
tScmatit firmdine cPa quo nafdf fi eft in a q nm
utur ex alquo miyio vcf generaf tf aliquib' mpf
ficutfuntaqucquib'vfuaertalcbimicuaqucpiopKf
coinponcniiavim7fapoemminralcm:7fiaito'F|
QPctbcoro^.
rofjCM vel alfa qae ft pt r b o m o d . S t cR c d
(<nta!itcr ia qui aut c S ltccatfonc foU fine ma lUq
conti^M ci'Mu c al i c ni o nc cmfxnonc iiMKrc mK
acntis u m per comi):rionc f qutdctn c abc r t o cll
fol j fine comiytione matrric nliccns ic oicit r t p i f
(c coKupiionc5 vct (apottm per inturii licu t aqu lu):
uquim cfl cpboM l o ufi pi i c p b o u j a U m Ti nibl
oc labltinib Mmpbo2< rcfoluaf fn iprm. i (ima
ocal^s odozifers vc l fctidie uxta aquam po f i i s: t
tdc p:obaf in t ibio ocfenfu 7 r enfjt o^ o d o : non cll
miiia (iiapo!aito:q2 m aqua reo olfculicr f umac r
fiiqtiaimutariodotc -rrapotcptcicralicufus Tumi
v(l cuapo:at(onis rcrotuionem. S i aii infcf comip
tfon(tmtcric7alRralioncautfllud quod pcxmiUeC
dMnricincamcoipotaIti(rautrptrituitiIcr:i fttran
lie m C15 (o:po:ali(cr tc Itt ficut cj: (erra per qu qua
fi colando tranfitrcucricolitf per l ul pb ur v d faunas
vd cfneres.St at fptn'mattcrn'anrit neam materia
(ibi cni!;cta me fit mutalio faposio ficut e rpirltus in
eiirdrrtgtirattiselt.OLUodautcfctSneca o e qut
puliitrcn vcrtcnte fn lapdeo vct otiao quafes mate
tiio vcl qti3 ouraf fpfa m Uptdco c tangtt (olida c o t /
po; 1 vt olioo lapides vc l tcrram vel ligna cR e;: vi mi
n<rjllapfdfoqueenfnaqua:'rDeillano8 agemue in
libioocmineralib'.vig enmminaalio cH mltiple):
t non potcil oetcrminart B fuffcemcr. S mi t l i er 6 ca
lidio iiquoqueibermcvocanCtriaatfccimu t nl l '
bo oe caafio pjopjiet aiiilement op t planeta qui
ponlibs o c celo t mudo o zd naf. Dc venen^ofis at
ma eme vifu aept^i4(nppfrttni:pictnd a hoc
tlfej: multa fp/rfialimatcrfamncraliilKoquiseyi
ftottct qt fpin'tuaUe cfl pcraptffTima efl d agcndi:
iiio mdico calote attcrata intcrfcit ficut quando bi
bfiur 7 aItcraE calote c o i po t l s q ollendt b o c q ol''
< hgfpk} cuertff.Q.uod ^ 0 oc alteratfe out
Mt fciend q? oueo magf a altcrabilco fun q> alialani
ni]I3:q:bumideruntnalitcr:fdeoinc fpermate 7
iqui bibiti aItcraC ei t f poftea ptogcK per t i ffi alte^
raiio in agns nato fine etiam in antiquio oulb* tf So
lo potil.Dicend q> illaaqua que albas facft vebemen
ttr eH vfrtutfo frgfdc t bumide peruenieno ad pellej
pcrpoioalapatpellem t b umef ac i t eam-rquatffa/
n't eim pcrpfcuam ptopter qo alba reddi( pcitis:is
tnim animale <(l B natura pteter b o mf n . pi l o s v *
f> fm pellio varetatcm:t fdco albata pellc oul ne
n'eclllan5albjmflcrf.3lla3iquenigro8facit gre
SCO vebcmentcf cll virtutfo calfde t terrellrlo e^ icr'
reo wp o t e libi admijrto t illa peruenieno ad peUcm
quati adarendo eam conuenu m tetreftre3:7 per po
p!uatapcllepcrfpicuitatem:ifdeoneccire fit pcllfo
Wgra 7 per ?a lana nfgra: fe efl o< alga anfmalib'
llccl non adco oe faciUmutent v t o uee. fc r e t am o a
que montuofc in montib' non extra bullfcnteo ff fuy
tabomttfontifbaurteamdueoiubibunEbabe-tboc
S-facfut ftrumaa omnib'beminlb"':? b o c cll ideo q:
talca aque vagotofc 7 frfgfde vcbcmenier multas fu
pcrHuftates comouent a cerebto ocfcendcntca q funt
flcgmatice 7 bepcrucnfentca ad guitur 7 coUi facfSt
ibliumoiea qwftrumeoicunf.-taocatquod S e n e '
a ofcitbc aquia grauibua fuper quaa c o pot a natant
non cft confcntiendu fibi quo ad caufc allBiatlonem
ilccteffeciua fff verua qp falfum ell g. oicit S n e c a B
Mufa 7 imptobattJ fn tcrtfo celi 7 mdi. T o eni? bec
ft caula mcrftonfa fn aqua qd grauiua fit vc l plus ba
beat pendcria 7 naiationia.'non eni5 eft c i <s fit Uui"
7aqua:fedpot fiisquodbabct mult i>inclufumi>eae
r c i n p o n s n a t e c q a t n o n b a b u v t tapio continuas
n o n a t a i f Fm g' b s o e ae r e f npo t f o mmus 7pl u8ft c
natat plus 7 mtnus. vndc ebanuo ngra que no oac f
ma5 non n o t a c S e d lapfa potofus i'gne c pillua notat
ptopter fnclufum fn fe aerem 7 fimfliter natant conca/
ua 7 alfa o e qufbus fn l i bi o oc celo 7 mudo ojrfmus.
O. uodaf>t rillo>vfdeoccreoc experimento ma/
ro moitui 3> Dtdtefrelacunampalcninc:7 S c n c c a o i
cft cITe tlagnS fjrrc 9 nat i t cotpotaoiuerfa fuper fpm
ptopter grauftatem fpfiua aquc quam babct in c opa'
ratione atto^cotpoi^.Diccndii q> non intcUfsii b o c
grauflate abfoluta fcd oc fila que caufaCcj; fpilTitudi/
ne graufa co!potfs:qt ffc fcqutf fialquid cll graue qd
l l et iaj fpilTum 7 tctTcllre:7 ideo non fanle oiutfibi/
le admcrgcnd alfqufd fn eo : 7 ffc ell graue more mo :
I 0 B7 oifficuttcr alfqufd mergi fn fpfo.OLuodat ot^
cft S n e c a oe purgamentfa fonti 7 marid:oiccndu;
<f caufapurgatoniefontmnullaaliadlniri ^ b o l l i
ronifa non faifa ampl ell fub tetra 7 calot qui clcuat
aquaa ad boft c l l fotlio.'T a.]ua trbida que cleuaC:
aut eje luto qo ell n fpecu vbf aqua cgregaE aut cp in
fluentib' flerconb' 7 fumfs 7 cji- pluuqn per terre ruf
nao que ad fpecit oerfuanf 7 fdeo c cato: ctcaat tur/
bulcnt c aqua paulai5 obllruit bolla foniia 7 egre
diC quafi aqua colata 7 per longiiudtn fui fluj:ua uib
terradarefcfccatmultlplicif ma 7 opplatmcat
multiplcaf aquaoollipfam7c ppc llit itlc mpetu
ma^nu.7 t c f o t de s cmergtcaiiua:T b o c fii p ma
an inrertiolltJ t cinpo s v e ! paru fnt 5* d ' v l s r /
dlua oppilaC meat us-bur at fgnii cll q faciit b i ^
fotdea o e lacunfs purgant 7babc nt r t uul paru.fa'
dt cnm rccepticul aquc magn 7 aqu congrega/
l fn eo ofmilt (n mpetu crrete fuper fo i dc e:7 lc
aqua fotdea cduct. & e purgaiione at mane fdend
Q> marc clTlucrc factvapot cleuat'm fundo marie ef
fumnc tune ptocreat' 7 ille vapot etcuaiua e^trudt
quaa fupcrtfttus 7 eadem violencia rcpetlit omnea
fotdea que in ma n ft 7 cadaucra ad ltua:mare aSt
flrfaf latera 7 non fotdfdi 7 littoft in lito vapot e ma
gi s cilaat 7 fcruct 7 iurbai:7 ideo in llo fingunC fia/
bulare equifotiaPmfabulaapoetajt 7 Boictafint oc
Ducrfftatbua a q ua p enamcrata;& a S n e c a .
'Caprm.n;.7 cll oifgrclTio ocdare ouerfitatem
i q u a ^ m oan S u i p e r mod tuuameni ve l nocu
ment q ell m aquia oluerffo.
c u n d u a i o f a a Succ-ofuerficaa nueniC
r fn aquio e o q> c^ueda funt currcnico qucdam
put eales queda paludalca 7 qucd i ralfe 7 q
dam'funt aquc edude in lapdco v g o v d plbefa q'
dam c t i i funt metallfce fnquib' cll vio mncrala 7 q '
dam funt allummo'ie 7 queda niuofe ftue gUc i al c e.
3ntcr currentco at qucdam currit fuper luiij t qo e
dam fuper barenaa fiue Iapidee:cll ergo gencrale.oo
cumcntum $ currentco 7 t nd o t c o f unt 7 l e u o 2e a7
fubttiotea funt ilannb'.3nter currentea at currctcs
lupcrIutullbe&aco2rupione fetfd vc l aquc im;;ta
mdi o t e s funt omnibuo algo eo q> lut tale fcmp puri
ficat aqu 7 pcipuc ibi metot ell vb i remota en a fuo
ciifncipio:qt ibbcncell purificata leuiot i i l l a ^ me
l i o : cll:7 fbat pdere vclut (l o uo pa cqlfo pode
riamdirtilngan 7polleac>:ficccn{ vcbemeuter 7
t 5c p5der c nf . S c n5t c al t c r ppder at Bc l l ej : gr a
uloii aq cuipanuo illeintnct'' fuitcognofciE aut aq il
la bibta qt cito ab rpocdrqB i a laterb'fub coills.
lber Tcrtus
3nttr currcnteo tthj fum melfoseo q rarrant ad O : K
lem f pon boc ad jquloncm ocnde q i d ocadoitc^
Tic ruitt mc pelTtme i S t que t d mt nd i q . b o c tot
totttingic c c d d n s (;: vc nns i m pt o ctsique dciSt
ti qu2tt]tcin tuui t ui j vcl noci ui bccdl ciufi qut
re b ad i b d s d i aqua n|rli qt longe flut t vcni mcri
de in fepttronemimigts t UudjbiHs cfl i q ui D I I
nubifquelongilTtmbjbciAupt'Z bono Tundum fte
qucmcr tutcincoiniptt iatitaisb ocadcntc in i
cntem oireno f l upi : f I deo anoul inMiuti lutti pu
trid 1 i qui 5 vifcoram t rpilTim no viut tn eo ftcut
mguSI e'ibuurmod.'jbolliUisautemruniiqaccur
rentes fnbi renons funds bone -rleuesidaquilon
crrenles flcut funt n^Iue in egfpto t renus n germ
iti t pon l i l i s <n btate funt que fonri bonilut vf
barenorifundf.2X)jI escrunuqueputeott!ptopter
vtpoto cerrenres (ibi idn){xtO B.Sed aque Ciinalu5
ue aqucduonu^ n flluUs ptbes pcdime funt: p /
cpuequindo oiufnpibocurrertit qirudecotriibul
t plbo que alf quondo ercoifant nle(llni: ltwic8 t ul
mi l e Tune gtntnliter ed timen f m t>(uer(itaic loc tn
quo ftmt bi bcni plus i mnus D < no<umento..Ciuri
tnocumenitncsgeneraltereftouplepf.cotrupt
perMlosemroUs'tqtrpI fleuntfgraueotp^iladjI es
tSt peoies ftint h Ucanatibus.c att Ucuniles mi l e
(mt qi ni ntcs t qt c6: rupttt T non libe; tutu babcnt
n pi of undo. Sed nter pj i udt l es Ucuniles tile ote
eeteris male funt que quand pellem t vifcoriotc b i
bent n fupcrfce.Sed aque fjife caldefun t cct in
genere aquar: t ideo pimo bfbte moidcotone fui
liiqnando n;nini: t poe< per ejcVarinertiiriigit
dem qo l 3]csi K r>' -3' ^ <>1U*B aitt minerales T mt'
Ullfcas mnus nocettlU'fn4)|a<(lauf: caiiiefgniicll
qt n opifmB aquo nuenlC aiifSit poli bocel l da n
qua eft ferr t eonfoitat fntcroia muliipelliine ac
t amare vatde n qub* eft cupttt'r rdeonccat anima
la fcui pifccs 1 vcrmcetatumlnofe at funt calide t
ficce vehementer: * ideo ptobbent eurfuj fnjjuinfs
vndecii^ currant.Tluofe at t glii cales funt'f lTe^
f
uer frgus ai efl n eis.'ingenum aSt quo fpfflii aqua
biilot efTotur eft oecoctio eus. ve^eft q> qudam
ruderinnaturisoyert.f.vcdroecoqulf aqua euapo
rat id q i eft fubtilius eje ipla t remanei id q5 eft grof
fum t ideo oirerSt q> aqua oeceaa groTio! t rpilTtot
eft g/ non eoeuqt per coaionem non infpfroC cotpu*
fmpI exfedcompofit.Simplejrattot efficf per
oeeoctione; rarus: ? ideo aqu oecocta nri ot eft:cft
tpurfMD ilot ouab'' oe caufistquar vna eft qt na
tura cald eft congregare bomogenia fbii-r ideo trt/
bit portes aque s e terrcnnb' t oiudlt eas ab ea que
ptiua btcSmftt (oemt fe nosvidemuo g> calot I gnts
fact in argento t plfao t feparat ea ab nucem t hi
tt currere argent ad vnu l o m t pltbSad al.SI a
aSt cjufi eft q: aqua cocta fubtillaC t ideo partee ter
reftres magepomint penetrare per ipfumvtoefcen/
dentes infundo rclideantt'rbuiue fgneftiqt ff aqua
baufta pon jf n vafe per pluree oea pa^ eft q> inueni
tur rcfedlTe e;: ipfo; t f oecoquaf infra vn oiem vel
vnamnoctemmuI ttscterrenrifBa nuenif n fundo
eus. D e aqua ait alis armonac t alta^ mi x t i f na
turis fdcnda fem q fapiSt nam ei qS mifceC en pia
t falbus r arfenco i armonfaco t fulpbure vt oice'
m' n.ifj.libto bufvolumCs oo o tc. Tl c 5t q o c i
funt oe aquis fuffcantw illa que odpoltent cj: illie
dri polTunt t ad medial magia pertinent.
Snripfttttertertiuo mei beoi oy oe imptcITimi/
b u i e]C apote frgido t ficeo gcnerats.
Xractatus ptimus oe vcntis.
iCapTm ptim que libu uentio Toiatlio.
Oqt nos in pteeedcra li bo
confdcrationemfedmus oc
mnibus impteinonibua bu
mldisfoeuialtofiue tninia
p gcneratlstD jrim'ibtoecfre
maris caoftj fairedinia n*:
relnquif crgo iflo libto ci cc
re e i q gencranf ep^apoicftc
co quiclcua oe trra 4 qufdc
triplex eft.f.abfotut08 v d inuolntus n vapotc bumi.'
io:t abrolui'4dq> eft mplerXfubtilis t iafccdtns
aer t tpellens cu t grolTus (f retdet I vifcerib'ttrrt
T fubtits ({de; abfotut* ptigens i aer cti fb frsiili
tatepcolTus fuerit fadi vet os oe 4 b ' nos in iflo Iib:o
ptim fademus triaaiuigrolTus at invifccnbua (tr
re cduftts fant terremot: T oe tilo faoem' traaai
cfequent.inuolutu^oinbumidovpo!cfac{t(02
rufcationc t tonitruum: ? oe illo in lertio loco n'ini
t fademus-remanebt at vlilmo ocd oe fiidc f
arcu tune t crculo tune f ftclli^ qnarda; q n lunt
eje vapote tm.f; ex* reflexione l ui s fupcclefla cotpo'
ris fu vapoiem: nec oCno bmi funt ej; f apote buml
d o fed q d i j i l l a^ funt tfL vapoie fcco: qt t vcniui
fm mt^mS fuo poTe n eft equafr in oibus vcnila fj
m ffla): impoire eft nvita ouob'.f.aquloniiri i iii
ttraii.'3deopimequcdocemus o e iHts:qtboccvri
te quo fld confidaaten ne vcnt in vf^ptcr oititri
tates opinani oe ntlpi i ndpi o cus qt quid DIOI
<j> ft aer mctue -r qilids 3 aqua t quids ff vppo' t"
reus r altf 9> fit aliqS magn cotpus ceURe:vel \vi
qi votcnttracrem (pcllTi:beceiuffloet(rmnarncii
polunt nif confderef na d u s in t o in quo ptnapali'
icr cft:qt c fllud fc{ natura eius in obus aI^o:l5 tffi'iK
oe cmun ptiet fit fpeculotto ^ oe fp j l l tantn (|U3n
do pmune n eft ver cmune f; ^ analoga el) o mu
t s octuc Mot eft fpeculato i co oe quo ofcif pii".
dpafr T ex illo rd( na cote q f m mod aliqu faluii >
alis ccemus i ptmo oe ouob' vti s aquilonari w
ftrat qdax t oeinde ^eedemus ad nam ventor i'S*
l e s ouerntates oplnion antiquoj^ crca eam.
Caprm4-t>e ptoptietatibus o u o ^ veniop atiflti
feptentrionis.
Ufter3lvctu8Cflliduatbnmiditsfl8fi>
a tuvebemii: eftatealdusnanjVjpo!
um ota vf t us ft ey vapote frgido t d"'
S c d e f t calduB qt extua flatuo elue eft ptnripii'<"
uatonla mae eua ex locs mcridionalibue que f t
I fda t fccam nam: c | mdpt fiare iiptcr focum w
calduB t qt caldeftapertuf reloluiiui refolm'
mam vapoti s paruam eo a> locus eft ficcusvb wiw
nec muirbumotej pieftare pnptecedena ant naw'
c eo q s f em; adberet ei plus plua oe colote locfE
quem eft ptocelua flatua eua inuenit loc vtrfus'''
ptentrioncmfcmpcrbumidot.idcoqi ettam 'P'"
pl us r plua eft calfdua ex toce tc apent plua aqua
tcrram-ratirabitcontinu vapotem bumdutnou
pluulaa t vapotem calid t ficc quaf ad nutnwn
tum fui exirobit ex tetra i cffidf femp vchcmcno
r of l at' nat'calidi radduai uue pluua^e,e nubif
ma turbidio t fplT8.ciraro t fpw'f'^.^.j^.
'^ V-'t^civf-.-S ^7r^,
flDctbeoro^.
14-
(ltfriiatlc(a:cttSt(reiiatog[Otitartlo/
^iiofis rr/gfdtirtma^ i q u i f q gptaio frgote ge
itcTjnf i (tone V t fti ^ccdcii lib:a mSrtainr: til e s
cumjquemi'nfmceuapotiint.tjdcovnitustbiouas
rtmina fiiccu0 f puni8:o:tC cnt eje monitbua l $s 4
inidoiHancii nobta in frpcmoncTdttfummomca
ligidi hib quiV (oadaii vpot i(iT<ue mult* t q
(rtt oe tcrra (gredf mulras t rpfls ofu ibf pgre
;iffl3Tlenfn'gi<lu8.1ociM^q Aatnrunt caUd
1 io mbil adbcm cf efd Vpo:ib' cltujrfo fs per
Dtnftid no8 puru8:egre(no acauftn non cD pura Tic
(oflm'iT B p j t;: ipfo loco d oldf lymnkn 7 ex l /
lo cxfccdfi i d no8.Iocus DDt ilfc Mlidua c T trbidas
ftiinito auRri cxis ep ipo turbfduf T o-afTus quo
dimodo f pagaia aure nucnit ad nos i ptnouet ptii
BU9 (O 3> fpfc ( ral eo oeFccndo ad taraa trabt ad fe
VJpo:<8 hmidos grolTos trbidos 4 fun n pa
i:i]niico{j:niU8.& ctlcqrefrcqutn'uspluufe mu
nplidiitfnaumnovr^ adbremis piincipiT^cpue
iii tpnmi parte autuniq: tc caloi mcndlani feruo<'
m 1 cltlui q combulTit va po us in mcridte remlttff
plus cl(ujioc vapoic y cobitniui b ^dpue (n cp rc
nu c>( iiu(tn fie olximus.f.^ fol cil in libtavltra me
dilgni libie 7 in fcotpie tuc g'multipticaf vaposvc
limcridfonalls:^ 6 (flvnacaufa^qrc tapies C alUis
ncif libta efl f^i vcio ^ fiuc in quo oatur veras
luilrjf;c;: B e d i c ell q> aulbro nte ((pcfclt aq maris
ip V5 mulmadberct veto ii oe bumidtaib'oiltdls
"fiw imifcet fuBficleimarls:* idrmiiiif frigus e i '
driciuritpid e c flatu aufM calidi.
<Caprm.i3.DC ma v io p m cmuni fm'arifto.
Uia aut babit (Iloe vitis b is 4 funt pcipoi
i nter vito s anteq> pfciimuo tranat oe eis
oicamus oc romun na vctopjiimo oltiden
itstx q m i flm f m vtritatc'.t penca tagtmus ccb o c
miSc9 DuerTas aio^3i>^P'<s ai oc ma refum<
W8 B q fupi* od en (n libto pilmo Hi' fce t fcdo
('? vipotis elruaii ab inrcrioiib' efis ouo fint gnii.r.
wpo! bamlduB (J tleuat cy aq t vapoi (iccuo qui ele
KiC (f ierra: vapot at ficcus tetrcus f m fui oiuertita
iiin<iro! iinoia.Si(n5acciptafmiqcninipfofm
^Jif c cD a(tuf efficictio caufc fue4 <l^ calo: adura
Mcoiatur fumua qt fumas efl tj: tcrrenri gnito e u j '
f^'-mct ideo fumus el l nigcrt ocnigrat cojpoia ^
Pin-pmiculas pamas tctrcftrcs cbuHas q fcrun in
IJIO: Si ai cfidcref fubifle ficc q6 c(l nvapotc ilto
toe fumo tcodeeftuf qi fubtile trreftre cito oat fti
a cito incendie:* ieiiej : tilo gneo pcrpdicula
'Mitidele-ralTubgnineficinpttmobuf fce libto
wcmiinaiS C H . SI at ci ctinuttatie iaiuo fumi cl
rtftocoicif vapojtqt ctinuwt n b j mti ab b u '
Wdo aquco qo vapoiat in ipfo I5 vincat in eo na tcr/
'tris t Bell ca iriplicfs nce ftiuovapoiie ep quo ge
'u'',"? ''.'"l'n wpo tc viroqj vicr<5:qi in ficco
Rbumldu8adcotinuandB:qjterre;puttnoctinu9
,^'*P.??j?"'"'"'?''P"*"'J'Oi"t bumido ficcus
m alijd fui tcrinlMdtt 1 figurada cjq: afr n tcr
minjrcenecfigurarcf:cuautvtermfiiinviro8Coe
"Kiano fu ab co qo vncit in vapo^r-r io oicif mivti
ViPO!tcrreuo'rnMpjuuieoi[dCvapo:aqucue:q:n5
Poi cITc vapo fuomo cfi fHnplido eo no" eleua
yapoi nifi vbi cotingut fe tria cf ct i alidd oe tribus
"locftinquoljvapwe.f.ocaquairtcrra t oeaere.
Captm.iif.teftotgrcfriooedaranscaufam eflfi
"Wtcn oium vcntojt fn comuni.
^Sartatttefflclcnsofumvcntop in cmuni
< cA7cvoI uiffol no: befuo7r9diU8 eius
orecteoppltnrterre T app:opnquattcrre
quant efl oirecta oppne liic clcu ac vapo:c cf cr.r
cumcIongafToWfc^iercfpicittcrrifBcincJitvince/
re frigus in cre:i l o vj p o : elcuat'pcutif a frigore r
infpilif t refotif in aqu ficvapo: aqucus j P frigus
q5 fup acr2 oatur e o g* fot cl ogj ab 1^0 no j d qiio
d fparitq fit nter fol t tcrr (} frcqucter ad o b l l i
l ate; radq d incidc n tetra: t i aq plumap. vcl nium
f tp l u s mb rcme ^ inellate:q:lnbfcmcelgat fol
quo ad mot fu que b5,n circulo fgnop:qt n b fc/
me mouef n fgnis mcndionalb' q obllquc nos rcfpi
(tt T plus oAit anobif ^ fgna aquilanaria.fiDt ctt
aqucpluaia{ Tnum plus in nocic9 inoie:eo ^ le
fol elongaC a trra nollra bab.tabil vt ad motu eiuf
n crculo e(}nocial:ba aTt q oicia lum tcnficaf fcn/
fu8:i multots ft oppolim e o ^ q octa funtit 6 CH
io qt fn nocte atq ell (rgus fpfu in toto aerc:T n
erpellie ad nube aquofam q clt n acre:in ole ot calot
p radi! folia uiducif In aer -r frigus aers ad loc nu
bi e^petlff : T tc ft cucrfo nubla n aqui e otcm t
noct vcl fu talis cucrfo 7 todi m cD oe b^cme t
ellaic multottcs etii catldiiao folla 7 Mlajf. oeffccit
aqu td tcrr oefcedcnicit q fe fot feruct n im oe /
ficcataquirefoludoenvjpoicoifcd ctia ocficcac
icrr CE ficcltaie vcbemi rcfolucdo ci In vapot: r
dcotuceteuanfabbabiatetcrrcftrl ouo vapo:cs
quo ^ vnus ell bumdus f ^llat mampluuqo 7 aquis
7 V j poi ltcrefl f(c(!!9;qu!e!l p'ftiipis ciumvCntCt^
7 ma eo;^:boc St Irucugcndi ell oc calote folis qui
elcuatptuf^pfumacoevapote.SIcnjptus cfume
rci q> cleuaret tic nec faccrc ptuui nccvcntt.&cm
Itrai 10 at ouptcjc oocci ca que oijciin^'qua vna c n
fenfu qt vidtmus oculionoltrio g> caloiis pluo cleua/
l is q> cfumcniis tatio ell opcratio- :3lia at ocmon/
ftratio efl per virationisifcimua cni; q> a toco oiucr
fo{^cro^rc8 eleuata npt cITe vniua nc frd ofucr'
(acft fm oluerfitat tXi quo clcuaf:(1cuanf amvapo
reo a lacoaque 71 toco tcrrc:cn g vapot ab bio ouo/
bus tocisoiuerfusergocii res generala ab lilis oi/
ucrfis vapoil b' elloiucrfa na pluufc j gencraf a va
pote aque 1 na vcti q gniur a vapotc tcrrc oluerfa.
Xaprm.v.T en oifgrelTIo occlarans mam 7 cm
(fffctcntcm t tocgencraiionts vcn to f: ad foluen/
d a o u b l a q u e o c t a f u n t o e c a :
Si flt bic attendend g> f m ea q oicta funt
e ventuo efl vapot tctrcua acra fuperota trs
(cendcnsTacrfotttcrf cu tiendo itnpells
(S a uitj fit oevapote fubtilt n genere fuoifubtilc af
imc(tfccndcre.vapo: illc pctft altiotaatno ? va /
pot ptuucibuua at figtium eilqt oe fubiilotib^ va
potie terrcltrio fu afPub cadena fiue oefccndenatt ca
fila eiua fgnit vapotcm am n rublimi moucr ad par
t lU 7 vnis ocfccnds ctinue tc Habit ad gt ean
d(:aludau(fignu(llqd?ftderauchtnautemara:c
(nl5 n fublimip inot nubiappiut oppoft vtl fot
l es ot q> f fgnat tpeHai^E vcto ^ oppofittt:qt tFc
^cclle n bt libej effiuyo in ma ri.Sj poii'ouc pto
ccltc fe colldtes e;:altcran 7 fubtut naueet latib*
aut pnollcanf g frequter vncit fuBio: vcntus eo ff
ille fottioi CH 1 tninus fedjbilia:qt.bumotf mfnua ell
pcrm):iua:t; at ignin altflimo acn'o g<ncratotu5
( t fu mi vapot terrcllris rubtiiis tain oria ell in tr<
bus nter ill vapot t ll:quaf vna clt In calote qui
lber Tcrttta
maotcft n m (gai i j y v c n t o y . f c ) in fubtilitate r
con in uutc qtnii gn mm mi g i s cH Tubtilio i itiin ua
con i fn ui ttpcrcon rcqucn ami gi s abbumdo f c pj /
rat^^m3vtmo5t:mJttriJa5tvcIU05^ ccontri m
n ue fubiilfetll Tn n gtB crtn mrto y b u mi d o magia
pcrm{,i:(a:t(n iaatell quin ta adtocfuc gcn cr<iao
n fa q: vcn raa n afccn dtt vfq? ad cfla:fcd pott' vftp
ad pman a a s f r ^ d i ibi fcui oicit al gi j cl Trgi di
tace pcrcari T fpilfaf t moaf t i pdl t acre3:cr quo
cttpatcrepotcft^ vapo: vcn ti n on cgrcgaiur frfgt
diiatt{n teriojt(ico:qirfdioirilt(cdporiu8 t p e r i o i t
frgiditaictod jppKrqu lis ffcut oictt al3i5cl tmpc
dtn rn c(iMd(tdrup(rfu9 in Krftici atrio q cftua
vocaC q 5 ( t p t o b a e;: boc 9> v a po : n utluo dcuaiur
n iri cat(do:r ideo (i cal o: a(rfs circSflan rio obufarct
vapoi ( gmptfaa cat<faccr<( c tamen itcroi catot tu
tiarctura calote acrie cjatrioiia t Hcm in lpifTaraur
iie^con grcgarcCn cqsfiret.'Rcdeamusautn un cad
octarapfcm tan gan ea Dcn ven it quecq; opin ati
fun can tiouin aturatce.
aptm. vj . ti l oifgrtllio o c imptobaton e S e
n eccoept n ci p o v e n t o p .
Uidamcrgon alfumDl;:crun i g e vcn tuocfl
q <r motua qui quan do quftfdt lt a^ua qu/
do a t mo ut t t c c f t ven tuaibec autopn o
tcct pas^'tan gaC ab Srffto.tam multoa babut otrcti
foico q u o p vn ua efl S c n c c a in .i9.If.n al(um queflo'
n am vbi vfdcf occre 3> ven iua en acr motue ad vn
pamm-moucn a at aeres efl aqua flutn tn a veWapot
eb flou d f u?tii9 n mon n hiie pi me fn tt rclufus r
oefn de cmon iea iprum capere n on 'polTum ad vn a5
partcm vb( vta (iberio: efl euaden s t <n i1Ia5 parte fn
aerem impetlen s.buiurmodi at fgit oa'c eiie g> v
t us ma):tme ven ft ab illa parte v bl aqua^ t mon iiS
plurfmi:qt plan a Uceiabdciu a j a lame carcn t aura
quevcn t facer polTiLCuerit at quomodo talie a
tue cocipif que ; greci vocan t eucclpiatn r ad boc oi
(it gr qulcqutd e x fe.flumin a pal udce etn itii itiultu
ef l ^al duSt bocperoi emaf oI econ rum t n octe
n oit exbaurif:boc at q an ifttitur in on tib in clurum
In vn am regon em coUigf ttS ftla; impleuft l am fe
n on capitcxptimcuralfcubitin vn am ptoccditpn r/
tem t b o c efl veitius.ZDouiiE at ad Ala; partcm tid
quam tiberio: efl extiua.'buiuo at rei olcf t clTe orgu/
men ttt 7 raro in ptima porte n octia ven tuo Ipirar. 3 n
ptfma en im parte in cfpit ficri itla coltcctto 1 circa luce
matutn amiam plen a cil coUectio illa t addt ei fltmu
loaadan dradiuD folie n fcn usfcren f gcldi ab ae
r:rti an t e^ fol ipfe fupcr ici-ra; appareai fupcr lumi'
n efuo (n aurota vatet imutare aerem:'r c n on d ad>'
buc oirectorado ipellt lumfn cptemfiro (n aurota la
tefcit t irritat aerem gclid t cogit flare.'cu; cn im fol
ipfe ptocelTit t capot es aquel aut fuperf rapun f g
calotemeleuan Km aut tpote mafotes folia vapoi c s
fun dun f t ideo n on oici fiare vapotfb' n i i s vltra ma
tuiin u.9> aivere atua e(lven to^:ideo ocft clTc S e
i t c i 9 tcpue lUud aquofum eil 1 i deo maio: en cua'
potatio.in eflate aut magia oe n octe ilt ven ti:q: oi'nr
us calo: eon fumit vapotcm. Jn n octe at alquid re.
man et o vapo:e eleuatoquem jipter frigue n ociifca
l o : con fumere n on poten i l l e tpelli't aerem s e n ocic
C u o d atqutdam oict9> percufTua a folc vapo: in
tatu ccdit 1 ideo flatua ven ti v i oict en ab ill par
te vn de fol percutitvapotem n o apptobac Scn cca eo
^ aura n omn partemvcbt ctiam con tra folc. G j: oi
boa autem bto colligit Sc n e c a 3> ven tuo oiifi'Uiur q
fitaerflucn ac mpetu mvn ampan cm.bcmmoiifi
n itf o Bilgcn tio: ert ^ illa: vtn tua ert acr fluen 8:a nci
q aer tam tmobilis efl g> n o in allqua fit agH ifoc q;
p j e x b o c c fol in aliquem daufum loc fufui) efl vi
dcmua cotpufcula mn ima in oiucifu; f c mol finfu
alia oeosfum: vn de fcut n o eH cauta Dffin mo c 01;
rit quia flatua efl agftatio marie in vn am pan e; fie nc
in bac re ft oica ven tuo eft aer in vn am pan cm ucn
aut a" iluen a mpetu aut va acrta in vn am pan e cu
tisamcurftts aerioattquto c t { t at { o: . ] c ^" bi
verbia patet g> Scn ecavul t g> fUud q5 pcrcuiti l a c
v a po : aqueus fit collectua t Ipfe aer percullus T ugi
tata fit v c n t u 8 . S e d c f bocelTc n POlTuptobat%
n o.per bun c mod impteflon ee en im gen ere otlfcri
t e s DifTertii in caufa n tf t radfce ptme:ptuufe 1 cei
re imp:en ion e8 buitride gen ere DilTeit a ven ii;(rg<
niiy: vn iia gen ere x materia oUTcrt a radice alKriuE
" ftadijcatimptcfion bumidarvapotbumdu
ergo radij: ven ti olfTcren a e(l gen ere ab di o crgo cri
v a po : terreus.2tdbuc f vapo: bumidus qu pcroiii
aerem -r aer fluen s cn t latus ven tt tc quan do muid
plcareC vapoi bumlduo ocberet muln 'plcari veiiiue
oefcfuampluuaf mulipllcaCvapo:bumdur:q:n
ceffe en terram madefacta refolui in n ubea:ergo I ^
fcen fu pluuas. ocberen t multiplicari ven i T boc U\
fum en :q!j>luua vn a raufa en piecifon a vcn ioium
: Sdbuc cu ouo fun t in feri: elemen ta vapoton tia 1
fupja fept'ua ptobatu; t i l ej: vapote terre n ibil fifti
COn n i l!M? "^ Ijiimajia fO^OllOn fURtf^ VjrC
i crre. S croo n ec ven tua fleret e^ipo ad n ibil IT''
vapotaret.Ztdbuc m co:po:lbu8 an imali tiitm
ven tofitatem ficcam terreaj facer ven t tlTc oiil
etamafuperflutatcbumiaatergofimlmreitditt
mun do malO!:vidcf ergo g> S n e c a n v e f OCJM
bocqu dej en v e ? (icut wobat eft q- vapo: aqum
n on lt ptn cipiT ven tt.Un - at flatua vti fit tro
pulfuo t quare in aurota plua ( l ai t t quare n v' f' "
plureo (tatu in fra oetamn abitur.
jCaprm.vD.oe(mp:cbaiien eopln (on 9co?<i
Xtrun t ven t elTe acre mot f m oi aa arin o.
3cut at n os fupta oiylmua qui di oif fu'
f v e mu o e f t a e r motue qui qui do qw"'"
fitn quatcuue ( t e i efleofceban t ouplV:
qt frequen tcr pon ven t fottcm fequlf pluufii:'' <!/'
l ue c e n a t po n pluula.babeban ten im ad bocr>in o
treoquarumvn a en a>idquod mxime mobilc til 3<
laiua n terccpotafimpticiaen flCKin ven to "'"
tue en ad laius. Secun da at en qt aer en corpu9 >i:
impellf a n ube in flaiu veatf fcut n oa accfpin uo p'j
fcn fu;:* ideo et i i in ton truo fcin dii aer coipoM qU'
dofottter a n ube percuITua fuerit.ttn ia voacccp" I
peri mcn t in operibue artls q: n oe videmue w '
flation e folli (p n ibil impellie ibin fiaer.Scrmoau
irte erron cua ert. S i en im lotien a ert ven tua quow
acr muiaf n aquaj tc l a ; fieret ven maiquap?
uerfo aqua mmat n aerem quod falfu; eftiqfK'.'" '
quo l oco femper crtet ven tua.f.in meridlebi "'J^J
Ifditaepermfccf acre bumiditatt altcrateain "
cil eamcalidamtfubtilat partea eluo-rcon urt^
(n aerem t erbocn on pot ert el Tc ven tustqi vW"""
F vapote grolto fpflTo fottittr aerem pcrc UIOT" ^
defermocottqui oi xcrt3l Ueaerqui fi i c ' " l ' l ' "
doclfun dc r moucf ert vcn iuwfun daiiicn m nO'; "
apudpl53j.plJiacn 5n i1)ilpon itn iflpon ateira^J-
Siktbeornm
iS
f pilndpltim ml l e t tiri({tnsptoptliifn.&i(flidlo
avemaattiUterter tcaae vtntns non babcbic
rjictm t ptirtcplom pJopium qp fcucur q : oflfirt
tont lili ntcpotftfcirtejrboc fins vtnti quarttrf '
fit alfijujndo:? lattdo ntv.t ideo oktas dlud d t
Inconucnaiff.SmpIaatmtnnumfnttmnScIlBvi''
dae:<p no s n o j mus nomtn flumints adt bc t m/
r jton jqaatt qae pof eft fitr fngtngs bomnu5 por
trtri<fum:fccfoamuenomcnnum(nf9tll(minii{on(
iinti) qn tfl f m ram a rad a indeficiente t oetermi
tiiu.tRCrnott oicmua vcntilm flatnm atrsfiae
Imputfntn caus pifndpii; eft allqua volcnta vel ar
lifcils aero percoflio fed poifus iltam impulfonc
scrs Drimus venratn mputrom que eft t radee m i
li t pincpo elTctente piopjo e;;qu&ua bab; m m
op5 ergo illam radcem eTe non aerem vel aqoe v a /
poictn r5 piopj. SmpIus eum fiirfam i aere no
fint nifi 000 coipoia fm gcnas.f.aer t vapot non po
((fl ventuo efTc aenq: fe effet dem cotpas mpells
t fmpuKum t ventuo r rjdfcem ptopt n baberet
op; (rgo f fe vapoitvapot aii aqueits nefl en5 n
poilli dem cotpus cfTeouo^ oiffertium Tpecie c
pifncplumtrelmqaif ergo q> fe vapo: terrcua. Si c
vclld alaufsDtere fcut qudam aniqtioseaopiu/
t (lint gi ventuB tft aor (mputrus t mpelteno bfum
(iTa coipus magne $ ttate q i efl vet cclum vcl atd
qcqs coipus Hcoi g s acra fupot que ocf cl l ue^
pi(r oiius mpalAim mouef acnttic opmteret 9> aer
moucrcf mpulfu eotpots liaeteum at cotpue l '
y drcllet aerem inferiem ad otm pantm n o ^
pirtem ert i mpulfas aera non mouebif filos acrif
quldim ao l ams vnnm vel ad aIterum> Q.uod fi con
((difv(ntaononbabcbiradeemptop2fame;;qua
til mj ctuo tn genere v nt f m nam 'fea ert aecidens
ingircqnfnibilomtnttDexbonipventanonfitad
oim partem Determnale l o t o r i m: fed ai totus aer
Impdlif ad mcdiim ful vel drcularler t b o e n o n o i
tma elTV ventumtqt nos fcimus vitao babtt pt
tipum fi elfc t> eterinlnaium t ad ltum oeterminai
bA? ex^afnationem:^ ergo fermo faUus ef l no c5
ocneno pBie neqs pertranfibils per intellecium :qt
itlIeciuaqueritimventifiiperqttamnet'Tidefer/'
mo non DJt taiem cSm eTe venc
Cap.vig.DeradceTelTe v e nt o r Pm vertatem r
^ foluitone Dubo>& ant quo^
Sdl c ergo vt efl ey vapot ed afcendtep
r trra ficot ante olylmua t piincipiS effe c f
efl eje eo mi elua efl vapot talio qui efl fri
Sidue fcetta fubttiaie fu aerem tranfcenda i (
fiiTpilTaf frgiditate aers fotter mpelltflerem:b oc
ii> tfdture):bocq> g> ticasventoifimtnnblumfm
lyttatcmvapoioafcendentisejrterr raquarqt fl
inulti ftint vapoies mult ft venti: r fl panri funt va
potes paud fut v w t . a aireeplt g-tttatem a ? H
ate alteroe.3llud mSIiter efl e t illo ergo vtua ma<
feer efl er vapote terrcUti ad fODiuo aeris afcendeit
t c ampl ns muliottena videmus a> trra muUum fie
M exilente ita a- pinuatlone quafi caret fed efl pul/
ute Bifcotnuus non eleuae ventua qi vapot pilnuiia
y trra cleuarlnonpt fed etenaf w e vapo barniz
uoey aqttia -r fcil puulam que poflg> t wr made/
ftwrit 1 pulutrem prinuauerit vapotat tetra t tune
ytnff ventua pof pluufam per calozem fols eleuan/
icm vapotem terre fccum eoq> caloi tolia Ita t i f i o
'umffbumidtjmaqutBnonvInctineotfedrema
net tamo eatemisquatenus continuare poleffvapot
cleuatum:vapo: ergo ille fie eleuatus eft cotpoe ven
ti t pifncpi flaniD cfus t radir pttma n qut radica
turcirefpfius'T efl cas ma.'Tdeoptopiermotom
liua fat ventua T mouc f m ^titatcm vapot s ficd
4 pzcb abito modo oe trra cteaaf pze muitodine
paudtate T Rim abfdndif elcuaiio talis vapo:a 4e /
f ot ventug:quefcente aii vento ferenara aura c e /
fccndit fol t fadt bumditatem occultam fub trra
ejrftccat tetram t aperit eam vt bumiditas occutta U
tcnaineapolTiteuapotarcpervaposiquiellactu ca
ldusfpotenttabumdiisi-rvapozaqueuequftunc
afcendt ad aerem t com in aere obni at d fngbe alte
ra in aquam T plufi -rtunc cy pluufa itcrum quiefat
vent os eoefbumorplauiegcneratvapoicmltccum

lO efl n aere T pnnuando teiram 7 infrgidando n


im't eam euapotare terrellrem vapojem qui muliipli
eet ni m venii: ideo celTat ventu9.2bfcindimr fni5
mi vent eo 3> bumeaaf trra -r minotaf pwpter ti/
tud materia vapoi s fcd qal eft materia v l qua mi
notataquiefdt ventua ti.
jCap.ipt dloifgreflocxclaranaipofrtbila oubi '
tabiadrcanmventl.
Ueret at allqus (i n ma vt efl v a g o : tcr
q reiisftccosticuieflbabftum:quareno refol
UC cadena m terram per terre pilclas ficut
vapetaqucuercfouKn aquam per pucrfione; que
fit In pluufatbumdtJ enim jquc q efl m Ipfo ad c
tfnuadu; fe^abile efl ab ipfo ct! fit pri ficco terreflrl
S ! BCS y T SB: iaiaS non permii j x r eti cu/
b s e i u e congregariborelTenonpt: qt cu aeredt m
vtri^ qualitatem terreo ptfctur plua efl (pm fef abi
le ab ipfo ^ bumd aqueii3: vel $ bumfdii aqueo;
abaerco.Separafatiibbnmido aqueoaereum iit
ploma 7 in grandfne t in alus quibnfdi mptclionl
ba bumidfoiergo feparl pdt a vapotc terreflrl. Si
ac oaref a non fcgaret abipfoadbuc vldctur i> tbe
re conucni in terram i cadere:qt bumide mptelTioi'
nea a quibus aer non fepaf ccnutrtunf i'n aqui ficut
agparetnpiOina'Tnuetergo videtur3> ctnon fe^a
tu a icrreflri vapoiepoflt cuertin terr. Sdboc t
qiTo potcft eqf vapot tcrreuo fit materia venil t pi i
eipt efTdens pft'ua i radij; cfle ei os l^adx em'm
elle f m fotmam t ptnripiu efl P j efTidentem c i m: *
bee Due eaufe non coinddiit n vnom cm effctente;
vtnfc5op5tcoiumeflDetcrmnam. Sdbucat oe
rnibue Se ne c c (opza Inductia non efl oUfa folutio
qi vcnti funt n loria friglda vbi funt aque t piece/
duntpIuuaatfedmrpofleaaeFdbus vdef radi;c
veri elTe n vapotepluuietpeterea vi j : alfija anriquo
r e fna fupia o aa eonctdat.Scd oe s oict v e n/
tumelTeereimpenifluemca vapoicanueoBcuf/
f a m. S e d tam twcp oubio ventuo caufalier efl v a
S
otterreus'Tflatuoveninpimo flantccll mot os
lus vapotls a furfum n oeotfum ficut nfra oicem*
flatua aotpafl^uns efl aer mpulfua a vapotc tilo r i
lum flatumgalTiuum amiqui slccbant ene ventum.
2 ( d fllud autqd obQdunt q> Dcberct redir ad terr
ficut vapot aqucue redit ad aqu.Dctnd q> iccuj
terreum magia tenct aere fnducram $ bum dSaq/
um: t ideo non ita potcfleonucrt in terram t t q u i
do frigidita n ce vincit ficcum non ita ptrabit ptc5
fldDtem ficut aq:qtquelibctpa mnima termnala
lnfpfairnenfIoitvnaparofiipj3aliam ficut fit in
aquat-r ideo Id q refolui Ita miuiefl qf> fenfetTu
liber'Cej'ttts
tfr.M timn poli tongS tcmpuo fnlipidftas i p p i /
recaliquidrerTercfoIumm.tHUiado gtvtnto oif
^0ttunvapo2 St coreus nc l l venri fm <f vtnC ot
dtur actf ue ptimSrq: flat actiuc:qt Slud qo flatiir tA
atr.t mt cfTcics vcnti per moiunt fuum: f itdij:
t o s f m fuamgcmis paf oi maaWgf d r f i c dqo
bomCnumir in ipto i (c non cfl i nconucntcna 9 all/
qnf d f m v n o ; f (d(m ncidit in ciufalttatco plnrima
rum caufarum. Qiiiod autcm Scncca oldt non (fl c
uoifcno iy materia ventoium ab aqua gentretur pj t /
ci'puc a ftagnls Mgfdiaiqi oque frgide fadun trtm
r atr tnfrgdaiua percurit vapo:tm tttr llrtm dea
tum 1 fie nmhlpKca vcmus-Oiuod am puctdtt plu
niaefnde ft 5 vtntuo mtrdianue caliduo efl ir tor'
btdusTmulnDl(catmatcrampIuu9s Ticutnas nfra
ofttndtmuB.ICliuo am ptuoaa non p:cctdfc 1 ftda'
tur plus poft ptuuia; per cim qua ante oO:miis in ct
pinilo qo ante llud mtdiatc pxc di t.
Cap.X-quare fepKmtro t merdcsfunc maiotls
(jcfutnationie ^ ai ; vent.
StatnKcITjrum nobi svt inaelligcmus
biccaufiHquareouov.(ti.(.rcpttntr{o t n i
rdics pliireo t fonioics fadunt cjcfufflai
Me qu ventiqu vcniunt ab Oliente vel ab ani den'
te t alg coUateratea eO!Um:volumua at 5 oe boc t i
gtre etuftm etTcicntcm ptimam ir oecodem olcem'
canfao aIiae.C>icoergo tnfra folucndo qacftionemj^
pofiam quod onplidter polTumus ccipere tquilo/
nctn r mcridiem.f.f m 3> funt paneD que file iu^ta po
l o s mundirfm <f funt i mundo aquilo f meridies t
j j Cfttjjfir/A -y tttttidiiS fu!f !3C2*3 tZilititiliS
folien-rocddenstpolTamus etiam ceipere Ata
parteo f m 7 funt in dmatibue offlnctie: qt non nt
ceiTeQ) fiante vento (n vno dmate itleicj ejrfufflet
(odem tempote in cilmate alio.3n mnibus dimati 1
bu3tameneftverumq>aqulIo7 mcridiea fottiotit
t frequenttotts cjrfufnationts funt g alqventi.S{au
tem nos oflenderimue caufam efTidentcm quarc boc
eftfnaquilonc mcrtdic in mundo luncmanifefta ell
caufa bic'quarc ITt in dmatib': y vapo] dimatte p
dpium ir4bitav3po!cp(9gemud(..CIimatfl{mqD{n
tum auram rdpit meddanam a dimate quarto t qr
tum acdptt eam a teriio t fie oenceps vfc^ ad pttm
bi c aSt acdpit auram meddianim quana terre qu
eftvitraequinoctiaiem que eR regio meridiana fim'
pUdter:qt ptotenditur ad areum equinooialis quive
nt oe Oliente In ocddcntc; In caplte aretto Tlibte vf
qjinpoltimmeridian. Similitereltoeaura aquilo
nari qu3 dima ({nturn redptt."r fcctqnt redpit eam a
feptmo t fepiimum terunt a reglon aquOonari que
tvfoff in pclumaquilonarem f l 5 ventas vntus di/
maiisnonneceirarfolitinalio eum caufa vcntoium
vnius dimato redpiatur ab alio dimate l e; fit obl
tioi t fottoi cp pte agentis cf paite patentiu; m
eiuerfitatemtatitudinis qu babel C); oftantia a d v i
am foUs t nellarum. 1318 ptcnotatfe DCO 9 fotte
7 multa etulTIatio caufatur a plurmo vapotc cgre
gato (pTo non impedito per materie abfclonrcu;
ergofolnenfltinaqiiHoneirmtridttniflptrfllumi'
nationem 7 non per ptefentiam coipots fui. f ii at
(notienic t in ocddente T i nl ods medqe aue funt in
va foUs per flluminationem t totpoi i fui Cicftml
cn'tfol magia catefadens oi i ent emt ocddentem t
loca intermedia y aqulcncm t meridiemXalotaic
foi i i e mult attrab oomi d quafi In fui nutrimento
trgts multe tuapotiones fiSt tit va folia nter oiti
tem t ocddentem i ille conoertunf in pluuiaj v d ab
a imptefTionta biimdas c fol clongaC ab cs:q c
cflin Oliente t^cinfngidatvapotin ocndcntcco 91
tongcoiltjrafoleitcconucrfo.'aTfoldlinocadciitc
tc fifrigidatur in oiicntc conueniC in aquain 7 oe
fccndt.'.Dcfcenfus autcmptuulc impcdi vcnificut
nte oiximustergo in oiiente t ocddente 1 lodo me
dqs parae fc c^futnationea caofatc ab tllis l oas ni
fi toca media tedpfant cas atidc.f.a toda aquAon}
tibua t merdionatiV rcmotta a va foIiVan lilis tni
l o d s fot non elt per piefentiam coipoio oreao oiu
rattro:tidcoinilUolonacalotc>cbitts<z pitnpuc
in aquilone.'qt ibi fol mouef Ai axe que ell dcuiilo fo
(i sfmmai otempanem oitmati drculifui ({odat
<p ffl.3n mcrdc al moutf in 3}de oppoliin'onts que
cft mmoi paro oiametri ciufdem drculi: t ideo m(n'
calidue (It m aquilone q> t in meridinqt l i e; obIi({>
ia a vi a foKs ftt qualeuamen tliitudo fc^is a tari
fnequalia dtrm magia vdnaf ierre n fgns mendo
nalibua ^ in lignis aquilonarib*:calot crgo DebAis i
merdic t piedpoc tn aqailone fadtboc $ cdoioi-
gdlu'oebilla fact in animaliifacii enm fumos teire
Urea indgefton grolTos qui ft in anlmali ma venio'
(tiati'r in mudo ft miteda v c n t o ^ t ideo $tum (
occ efTdenie partee aquilonareo tmerdloniles
maioiis ft erfulTlaiions^ partea oticntls T occi'
deniie t I0C09 q funt nter oilentem t ecddcnit5 m
vtafots. '^jneoatoiicnto Tocddtntis tlocoi
med op que vjefotiafupponunf ftTtpluribumidi'
r& mpsctltou qp partCD quuonir ^ incitudi r
(i foite nix q abtid;it In pambus aqulonarb" tmai
dianiavt infraecemusTbocctiam cooperaiurai!
ventoa flcutoltendemusponea.
Ca^.jif.r i oifgreino foluia oubia q ft dren cm
o i a a o e e);rufnatione aijlonia 7 meridiei.
jjdefantemfoitalTcaliculinconucneiisq
V octdloeeiexfufnationisaqultons'rnK
rdci.'Partes enim meridianc ft fubvii fo
llsperoircatiotameiromficuteibopa roninco re
gionea q ft fub va folia nter drcal foMiiatem a
critcireulumfollltalcmeapticojniierfioilleqifi
meridane fiTt plurl e;:fufnaion>:'( qi fot fupponit
ti9 perreetttoametrum ft multapluufanim:<r5
pluue t vcntl abSdant in regionlb' eifdem ap titeo
(T3 babta.3mpliua in regionlb' bi s q ft fuo va lo
l i e calid eft vebemcntioiis aetioniotell ergo eonlu
mena bumldplua q clcuef ab ipfo:ergo ell ejriceii
riullajtterrajMrabradltmampluuiattficutemj
experimtaliter piobaf illas tetras multo efle fieel;
rea alqs in ({bus maiot efl fngidtao: q plua cft:e|
terre quart dimana que oftant t va foTi's verfus 4
lonemadcoficee f t r efttblfepeteire nerllrtM.y
Defeaupluufa5^.et intefriflqulonari'b'f 'i"""
doea ptoua vcbementee t fepe llenlias tp (f
tinuls i mbi l b' opptimenib' fatai ideo falfum vW'
tur q5 oeii arllo. qd an te tradteit ec fnia rua^P'
pteraftoi yi tal i qu sbcl i bmmal e niilTe franna'
tum fftum fld capiul iHud.Tloa at vt oireeje poi
fumuaiuuamualocilconfemlentee ealga fere
omnb auctoilb' a loeuo ijell fub via fcl nter ?"
o s felitialeo eirclos fpe matime d i calidu 1.'
OS eo 3" radus folio in co reficeiif in (efj bis m O
n o i : n algs tcmpojb' rcftedif ad angutu aeutum q
teflexo imtnfionia c i el l combul Uoni s pi opi f '
iboieo
S^heotiam
i&
cfioala fan phcrr g a b i t Mt nraf ci i i mera q
[illstocft^fcitDumus. JCnottStvtbanai con/
CamtcvtpoKmpiQcitjt'tidco raro bi p(u(c :fcd q n i
do ptult nineptDua t n mtitte fnandatfonfs T mi g M
rum 3attanim:q: colot masnua non deuai v a pe t o n
iti(rfpffliim magnam t matnim qatnon oc f i at l (
nimpnbllis cft a aIo: e: T q: aa dl i i f regfonum v b i /
(H (ft cat(da8:<deo(]cp(Ittta <e tount frddu (n vnS
loccuUtfam^obutvapotcaUdao fflufmm inrptT/
rjns:T fit vd)(nKn0 plouta nugnap guctar fcut (n
tite Kmposc caUdo videmus q> Tune vcbemcnifo/
rto mbie * ntmbf magna:p gtmaru; y n bf eme
yd it iil$8 Igfbua If((t non fAu adco (tcqatnua fcut
in lqa tribus.t>Iuu at illa multenundatlonfs c
Miit Ktram t (mpcdt vapotcm tj: ca (cr nft fot
lejiutnmpaucumqufcaoeconfumtor'rbocpo'
to nuItejrilT cpBm quando oip'i: (f id qd Tot cltuat i
lorfi lIKs oe vapotc aquco td molnm:i5 non ft fre/
qucnoucrra iSt aaanio non t^a pluufe vcbcmcn
icr cft (tee t muftarOm fdfT ura ftcflt ecunt qu< B
lods Hits fcrlprenmc 7 t quaf In pnlaercm redacta
pioptcrq (iuntibn paroo vento pulocrie T bare/
nim nundaifoncs e^ qubue perfcUtanf bomnes t
villcab bufurmodi aut trra n poteit eleuar vapot
inrUG eo (f non babeat continuanobnmidS:? f(b
beta trra paucum bumtdum pon pldulam illud con
rumie calote folis In Ma elcaattone i U abrdndtar
m vcntoiont.Siqflid aut i bi oe vapoi e terreflrt ele
ujfilludptopterrcrenltatemqaan contfnoam sera
dtuaf vt eadreo onemaer eaue efttiovecaC tM
T aflub afcendena vet candela vet Igna perpendcu
lirfo'bee.n.impieinonea <n lllta mxime abundtt r<
s{oniV:t(deo paucfuntbventli'rfc Attellectna
p> vcrum olcit. Sunt ct qui olct q^ medarrsnca
nurj multa fot (n lela Hita eo gr calo: folio fbl ebul
lreridiocceanumt'facitaquae ntixta* multo tii
no'.r ideotleuanCfnperlitue o e c e a n i u f natant
loTt t facifft mediterrnea ficut marc 3rt die ptr
fio! 7 aliajt trra: talee at aque oe facili eleuanf a
T olct iito fiunt DI inundationes multe <r plouie mu
it t fe vejs ofcunt per oa ocere p6m.3ltud aSt con
'oiilai olctie "(blatonio qui ponit meditetraneti; c|d/
WDlffundiab ojieme vfq3 ad ocrfdentfub e^no'
nliti t fgb va folie f boc otdt tiT e fub toirida. S 5
B non concoidat oictia altronomotum oe cUmaiibus
w'jdiintqj experimentla bji'lloiiaram'.net^ eft mul^
'iiiin3le:qt perancedentia connantg" inlocia vbiefl
foIio:matoi eft conaeriio elemento^ inferiojt in
lopfioia 5 cconiierfo;* ideo ffcca fom per n i mi i fi
imilta marla elTent ibi fpfa pioceflu ^ l a eyftccarenf.
Sunt a qui oicunt j fcl in lia terrie ad otient m
( oae ab occeano a quo trabt plurimu5 vapot qu
utunditfupcrloca iemalla t l o c a oceidentallatT
q? tfunt media nter ea tfuper alia at loca non irabit
uiujqtncnoirecte retptiflia- i dc oBl c t f l l a te
M.plurlum funt pluuia?:rcd Irti n fatiffaclut ad boc
JooictumeaDecaloje combnrente vapotea q i t a /
jonnfatioetnperfficuteptoba{:aideoUMi9 u/
""ittcneapcrfemieirculncjijontie.
/ l e n d u m eft etiam o omni vento cter v
flatua t monie vapo;i8 cue efttoituofue^
i d boe $ nee tT cdit farfujtnee seoirum: (j motieiur
in circuiu terre qnafiper ettbiti quenda; arcsm-'T l
nub6imvemn80tl'rarcedit'r oefcend&in ozien/
tempcrmotumfteUirumXaufaaStbuiuemotoo c
trplqcxvM tmieni t pilma cll v i s llelarum:ficut c
S
epioptt'a oifc^>lna altronomosiun arcfpif: flelle q '
i m eleaant ventos boa vcl iltos (icut ^pitcr 4 mo
oet aquilonarea venioatT M qui moaet ventos Oiic
talee:f luna qae mouet occidentales r mars qui mo
oet flatom a meridietefl autem boc quaRpiincipinm
7 cum aliqua ci permodom fuum indudt cffcct o ;
efT ectomin aliqaoimtiarimotiim ctk:ca ergo ftct
t i moueaf drculariter op5 vapotem ad minu touno
fcperarcumoti;ontismoaen':eodemairtmodo t>V
cirar quando plures per fe facit ve nt os : vel qudo
figna veni os iactunt fkut tria fignababenttiquiltti/
t e s calidas tfccasqtteD conCianeatr>pIlc{iaa.nari/
calleo fagittarius.'oicnnf ozientalia cnfus pzedpua c
eft:q! emouent ventos oi i entates. ft tru alia bab
t qualttates frgidas -r ft'ccao ficut tan rus virgo c i '
piicomDs olcunC iriplicitas leiVea: t oicunf mcridio
naliaqt mout ventos meridionales freqnter. Xr t a
ait baDentia qualtates calidaf f bumidas f ob boe
aerea tnplidtasvocata:o{cunfocddentalia:qioepte
benfum efl q> bt mouere ventos ocddctales. Xr i a
antemrcliquababcntia pzopiecates fleumaiicas.f.
frigidum t bumfdum: ob boc aque triplidtas v o . '
cau:D cunf aqniloniria eo q* conciiant ventosaqui /
lonare8:4bumo!tllumquembabentinptop>fetate
faduntbundareintpibuafibattrbuttsncoipoti'
bu ibi gnaifd. Secunda !?t c mjjio eft nalis r eft
fumpta ex parte l o d n quo generavenms.'B ent 15
tusbjcalotempercrcuiwmvndlqj erpellent a fe
friguo:? fimiliier fupia fe b5 di am qui iin- vndit^ 4
feexpellitfrlguo:agltaE atvapoi cati dus rrigoie
ficut ptius oictum ft:opj ergo q> agtcf (n loco frgo
ris in drcnitt f i e moms eius d i toituofus . Xe n a
i S t c eft e;: ipto vapote qui impcUtur furium ca'
loteeleante -r pcrcot if a frigoje fpilT antetago opot
t e t ^ cedat adlaiQs in circuiia tcrre: t bec eft ctufa
q ui intendic oare Sri f t o.
/ra^.X<9-anmotas venti fit oe Dcoifum tn furfum
n^oefurfum in oeosfum.
U m autem mouetor vapot v d i tottuofe v t
c elctumeft:indpittamenalicubmonis ei us
opottet ergo fcire on ptfndpium venti fit oe
ocoiftim ptocedeno in (urfum :aut oe furfum ^eeds
in oeosfujoico ergo g abfep oubio vapo: ptimo ele
uatur a oeotfum in furfum:fed cum cfl fepuB a ftgi/
ditate lodrepcrcutitur 7 agitaE 7 mouetur impulfua
adl at usvnumi f uperf usvbi tanglt friguseum ibi
violenteroepzimiturT fuoocfcnfuimpdlit aer ej:
oMiquo inferius ad terram on oirerta oiamenroifed
potius obIique:'t Ideo m eiua non eft oeotfum veni
ensinfurfumtfedpott'usmotuseius'rflatue eius i
a forfum in obliquo veniena in oeoiCum <t imaginar
tio bul as eft ficut fi eleuatur pannus in aere 7 poftei
obtique oepilmatur tam violenta fuperio: pars eius
infcriot lente fcqul imagincE 7 ab ejrtremltate pan
nifuperioticuruatavcrfustcrrammulte linee obliq
ImagnenE terre inridenies erit enim pai motus fie
motUBVapoiiatllneeriT itudincj qfladaj ):ptim5t
flaiu e y obliquo impelienteacrem ad terram qoi ar
reperculT uain trra mpetu ejrpellif in cii;cuitu teirt
r fecum trebit pulttertm 1 paliB.
9
lber Tcrtus
ip. jriig. quar flitus tnrf Mndpte eft otMio
t portea fo:rt" m qao ertoifgrtnioolarm8qujre
vt t us non en continuoiunt flMUUm t cqualfumt-r oe
epilogo D{(ta:um.
s e bffl p5 <r oi 0 vtntue a padp/ o utbilto t
e ejdufflatistqt di mS p:lmopaolitm a o e /
o jfttm afcdic in furfuj facft mot o bi K: i
paroeft qo fipri* rptrcut a Wgdo.fj t mulii/
pUcati cft n tune mttlm| oe ea -r cum m a p o tpetti
repercutfEfaperiuatt i fadt flat fostem q pjocef/
ft tempW ab eletiatone mattr/ t. y boc vlterfus
fmoteidc quare n fit ventus flatue contnui :r3 fadt
vnam e^cfufflatonem t ceTTanT pon fadt alii:n5ent
c^rTufflat niTf qudo oepimif ur vapoz fuperot fi i
Bldo:boc nt non fit?tinoc:fed cumfoncloepieflTuo
cft tune cgfottaC calse Ion ferus T afruitiptc plu
rifl mati ne 1 lf5^ eloafur: T time fecundo imcutf
(jcfufflat 1 ita olterat vceo afcendendo t refleaen
do oonec abrdndif n toto.-f>atct tt ey bi o qnare n
efi natuum equaiiiboc.n.ideo :qt ncc matcda va i
potte ell eql(8 femc nec equaltcr eod mpetu rcper
(uttur eo 4" fnsdtraa fit malot minot i vapot ell
{ncqualftcrrpilTim t raruo {nter ouos cum (laiuo f o:
te futmuliioebilea.'t^topterea qui adbcrtvapoti
fplTo eprdqugo vapop minu fpilToiuin :tam ergo
endaum efl oe na venti <n coi que elt n ei os t qre
omnc elTe ipfns n qualdcr pluufa generarar e): vapo
re bitmido -r groffo t quare quttrcunt ventt tcmpoie
ptuute:T qnare Titnt i parte mo i d d t feptcntrionfe
ptus q> m alqo:? vnde c pi hc i pi e o^ fmmam qm
2 5f Offlm ! furfumiT v"de dipttndpt flatos e o
qm afur(umioeo>rum.
Ca^.CV'Oe caque qi^ moatt vcnt oe; t q ^ ab
fcditmamcotum.
Stufa att que eil Pmbutrritai paienifs' q
c alfq factt ventostf aliq abfcimt e o s fot.
Si . n. adt err^i mai l o foltopauca txtxi
rano fit mutiumbumda ^ot mpifmtt ift (mptcfllo/
noeblU piucam:qt tc fot n rufffdt clcugre v a po '
rem t ierra crtat eie cflrlctam ^ptcr fccftatt-r i
tc vapoi paucae eleuaf ab ea:qt f m paruftat cato/
ris cleutis erit paucfiaa calotis eleuati./Tum at't fot
apptopfnquat fottf apptopfnquatione ficutin eftatei:
tcrriritnfufabumfdobptnuantetnvincente
mim terre tune mptimt imptcHTonem fojtem in tcr
rai t vapotis eteuati q>iitao crit fm iltam mtnfuram
foittludinls folio in trra Difpofia modo ptcdicto: %
iSct vemi multiplican^ fm ouos olctoo modos -r (a
tttultitudfne^paucitaicficergoipediunvtnii'cc/
dtanC ab codeni Tote olucrfmodc fe babcte :qq? t
(b[ moue fif ferro quafi oaniefro oirecto :t fojtc i
trra ficca t adulta npoto vapotare.f.^pter nimia
fuificcitatem t tune fot adurit tcrr cuiua liti: eil q u i
do magnus ignis ^ gcitur in ligna pauca rida: (tht
n.fois tc multo plus confumat vapoi 9> e l e un: t
i vapot frigldua t Recua n poteft eleuari in aerctt
< calis calot abfddit venti:t ideo ^ipterbmi <do
rem viMunon inucnit viua ptecipue in tetra que o l
fpofta vt oi^imustct boc p5 ct q> nter ouoa fotlM
alee ctrculoe trra dorif r ^b be f m5 ventejs fie
patttit in capitulo ptccedti:qt ficut oict t calot oe
cilia ^uocat vtofitatee t fotlie calot abfdndit cae.
Sermone attt vtt oicendo ^am itf pte cifidems
q> ouc ft caufc ^ blbcnt o e ventojttjuar vna ell
frigua(]ecdlcne:i:flltcfacalot<jcc(lt(Sc5ricdtate
cxeenente:(um.n.eatot T frgus excctluntt (cdtas
ejccellens t i l com vttoqf tc piobibent vipoiiaU
dcre qni cft venti m3:cuiu8 quidem ea cft :qt fn'gtdi'
t as cjrccUena contringt partes tctre t ficdtaa comlr
ntteasnecfiniteaa vapotaretq: i(pirtnonponilt p '
tes:omne at euapotans apertum cft t para ciua re,
cedit a pane:caliditas at confumit f vi i t ptus ^ clt
uct 1 ficcitaa que cft c cum caliditate non bab; nti;
que ad fnptetnu; acns afcendattt ideo ventas abfd
diturtimpeditur.
^.^),otlode cmouenttbusTpedfcntibuo
ventos
St at aliq t a loco es conctationia t ab
e fdUtonisvcnto^ti^i^cntmin medio mon
tium quiecttiventi-r ptecipue in lempote
cdidoeftatts-rmulnplicafintods iltis ettaovcbe
inens f fud necelTaro ent ptopier vns oua^ caula
rurntaot ideo q^ non elt ibi vapot afccndcns eo g> fol
fccndere non pt vcl pa^refpidtloca illa^ptcrvm
b:as monti fcmpitemae:? ideo pauc elcuit in lo
d s itUs vapo:c: qt ma cft pauca:fl ct venilpaun'::
snt ideo qt fot elcuat quidem ibi vapotem: fcd n c
tinuetqtpiruabotapto^clt radi invallibus momf
umitlo^tideocumpsimusvapotetcuafnptiniK
feqnf cum alius vapot qui nutnat i confottct cu: t
<deom3ventiabfdndiiur:'rideoftpaudvciit:ca'
iot auttm elt in montlbus tpe canmatio piopicrouis
caufaa quarun vna clttqt (ol reftcait a Iaiercmo''nf
inatittdi aiua alicrufl menta:? ecucrfo molioio
Y e;c itaradio^ multiptlcaiione t oiuaricaiione mu
tiplicatur cjlot n moniibua.^tia autcm c clt qt a
clcfaaue tcnef ibi quafi induras r refecari non pst
t ideo muttus fit n eo catot:? refcruaf t'n ipfo t cli'
dtur qttairclluano * itie comburit vapotem vcnii ;p
cipuc in valle:? hec elt c i quare in quibufdam fcnf
bus abfcindif vcntue:psecipue qui daufi ftint ad tij
lonem:? aperti ft ad mcrdiem>3n otiibnfdint me
toda fitventua vM.r.nonfigif caTotiolis:*futpitd
puebumditaisquectinuatfnDiirolut 7fu(rc
fadt partes terrc:tldeoinoefcrt8 paltidibuo nulf'
fun venti ? t montium cacumnibue:qt illa fui viri'
na frgido aer<:qui qutlbet vapotem percorit: t fj'
dt impeliere aerem ficut impelliiur in vento fimt w
yimusfuperiua.
/Ta^.xv^oe tempoiibus in quibus c m o w 7i
quibue mpediunE veni.
Ontngtat frcqnter flatus ventor np^?
c otttcania.<CiIenml?tODpIeycamV.''i'
quilucetadpcdoiionie:?alius cania >]"<
tucet dpedea gemine verfua cancrom ad mtnm
e moe vt r o pdl ve t t qooi c i f q' ve nt i otiuitfin cu'
bus canicnlaribua.amptiua afftcuj ouplcy fio!'"'
f.cofmicus ? cliracueXormicus i t elt qndo o!i'it|f
itttnSdo *ptedpue cortar com folcg illoif'""'
fmi ft q canes ft fub radqs folia: qt tc fol c" i"
cancro:vcrfua leonem ? babct quadrupticem cnloi'
vn quidem e ; toco ccll qui clidua ert eje vri"''"!;
teenie vbiefteomuafolla:al(iIey oirecta opponi'o
iteadbabitalemnoftr:qtvltraptincipffcancrno"
pt afcendere verfua capita nottriUefiuB aut e J
flexionecircutitqtoumoaforcaettd toni circu
ffgnojt eo g> ib3odacuB a drcoto felftiiiali re gnat T
IocuelnqMomofvno>iepa5toifrcrtalocoinqi'
mouefeqHentDle.0.uanoa9Pttftej:coiun(iw;'
llellajt caIida5^:t ideo f tetra ell nfufa bHmi''.o oo"
nuetctni
OJdbcowmtn
17
mtttm dtait mulamvtpeitm rdtt vitar f(c
pjrtiraliricn-nvnuafaUtcrric vcniua cnido b a /
midS ciinuans cft ^pi cr caufas qms oi]amie apod
etto ctnla (ormic vt o((m<ft:p2cdpQe u mc fii vtn
oisqudobumfdMtmuis cfln fucile (cpathe
t lordtr Scatt gbttAiofam t aUmitalS viTcorum
bumdqub tAia vapoi cR muItrpilTus t focit v e /
tS vebemittj.Si tSthmmdS tquc babundat rft/
ifhert tari adbuc bm'urmodf oebus gcncraiv/
ras q: calot fmitd'ejrficcac rupcrflu bui da r rema
wtbumidttimianstm rbocos materia vento .
Sdiaai9>3rfto. alibiofc{i g> gencratio pluutat
lndeb'cnffularjbus eftper accideno Tr a r o r bo c
(oniingitptoptcroiaam caura}:quia.r.feruo: calotis
cftKcit bi d fubtiteqttodeleuarpolTetinpIttuiaa
Trcmmet bumld grolTiim coninuans pulucres foB
tari 1 fariene euapotare materia v ( i t t o t . n aute;
bocra(nd(pidcm(cmpacaufae(labri:i(Tionteven
io:ii:qtttaulo:tempotsuUsptuocrumft g eleuct
DeMpo2bu9:Tdco^vtro<))tflo:D colligitur 9>6i
itmpoic illo vcmf fant rari -Scd qui funt fostiflimi %
(mpttuoficradtcantco arboteeirDeijcienics ed f dt
co 9^ tune nonetenaiur nflivapozgrotno! qtif cali'
du3(ftp!lmo:Tquiaacr catiduoentune vnd qj af e
Vpcll frigue ad,vnum loeum:? lle foJiiflime perca
lit vipotem eleuaium qu pcrcuiTus impetuofe ejrfuf
it aer -roeijcit ea quereriftt.Sc ergo (ntcllighur
quod bico{citttr9> tempus eaniculare cfl caufa vento
nrn ro:tiu|:f cli cauTa abrciftlona v e nt o ^ cmunf.
2tl(aafluteotlttae|{ouo2tcanqui ota'iur bj^liacua
bicclt rolariaquandovdclctt oifunturfn mane oe
Tubriide blfs ooe cfl quando puceTit eos in tat a
mine adbuc in tenebtienoctle vel aurote niftenib*
vdcrpoITunt:': boc dt quando fol cfl vcriua p:{nci/
pumignivA'gtnisi'rmnc cempua babet qualitatea
que funt frigidtae t ficcitae que funt qualtatce t ut u
ni:t cune efl tempuo ottua vtntotum frequentium n
impetuofo^.ilautt(ttlpusoccafue canie tcmpue
viniotfi fed non eod modo:qu<a ouptc); efl occafue
<ii3 licut ouple;: efl o>tue.ccid)i enim occafu cofmi
(O tn bfcme qudo fol t i l in (igno fagf ttarq in fine vel
b pifncfpo capiicoinfic eni le fol oiltur in mundo
'uncoccldtfdquodeilinpedlbus geminoiS ve l iaf
W cancnim ad mcrdi'em vltra jodiaci-r tune eft t
puo frigoia 1 conflringitur trra:* ideo vapot terrt/
US fub tcrra congregatus non potefl paulattm cuapo/
rare; ideo congregatur oonec fol potell aperire t er'
ravt euapot et f f i at vent uet t i dco tUotcpose venci
nuntbeo{e:quatuncfolapcritpo208terrevndee):i
re pelTit materiaventoi.3n nocte atptopier occul
taHont folio claudE tetra psopter frigus t i dee abfci
dif materia vapot at qi .cuntvcntiom'necfit ele
UOT8 CM nec terram aperieno quoJ^ vtrqj facit fol B
6ie:idc_aute ttpue t i l c i afafcirtions ve nt op p boc
5>folmeDcbllB cfl v a p o (uffidt cleuareno po
lel 1 eiia q: tuc conntictaell trra per frlguo t fimul
fottrertenentur partea tust-ridco non facile o bt di /
unt fcparationi que ft per euapotation.Occafua au/
em belfacua ell ouando occultamur a vfibue bcitrf
numcaneafubradafpliwibocell in ellatequando
funt oea cancularea ficut oijrtmus (as fupcrfua mil
do kicui fumua oe oiu cofmco fwe mundano.
-Captulum.yvfa.quare aqml o tollateralw f * l
' emi magi B fl fl nti nv rcti nau umno i rt Kot mr'
pote*
3fpertimiiteme<!<|'ventila fepientrona/
c l i s laterales qui fcquuntur iftas ouo quo
rom vnus efl vcrfos ocndcntcm vicinioz a/
quitoniritervcTfu80:itntcmvtclnio: eidem aqui/
lonifrequentius flant in pincipio vera t in f i nebre'
mia 9 in al gs iefflpo:ibus:opo]iei ergo noa mquu-C
re caufam ptopter ^uam fit boc modo: T fuffidat ad
beeratio<coffli)nioa(a:eo^ pmiaiiMia freqaittr
ptopter multaa caufaa alt'tcr -r atter inucntur: oico
erg0 9>caufaqueincmum'ad5 aflignart poterieR
q'biremifuccedc verl nquof ol afcendlt ad noRram
babfiabilem-raccendlf calo:efo:c(eiiq> fuit inhro
me:T ideo tune calo: file ptua elettat oe vapotibua >
confumint ideo remaneni in aereiapcrt etam tcrra;
tone T feparat partem a parte t oifponic ipfam v( eua
pourcpofl i temi ti ere vapotcm (ntra fe condufum.
3nloenimtempo2e liquefcunt niueo piopter quaa
(erra per frigaeaqueniiaconftringtnir-r per bumo
remfuperfcietcnaaeonglutinatunpioptcr quaa ou/
a e caufaa paulaiim euapoiat g> m ea per Df cme;
cfl congregatum:-r ideo fole afccndtnie trra c^Hicca'
tur Taperi rari tune non velocitcr egreditur vapoi :
quia radg folia atiqutulum calefaciunt eum T per /
lum calotem eleuaiur ad aerio fuperficiem t facit ven
tum.Opoitetauem adderebufc fcrmoniSTriflo.qua
reventueilletuncbabundanofit tf parte feptenirio
nio:Qutac);Dfaononbabeturntft q>venma tune b t
bundat . t ad boc fciendum q> tone fol afcendtt n me
ride 1 tam n acre y fub trra friguo t vapotea (Hgi
doaquafianccfeimpellens fugai verfue aqudonem
ibfnonpotenteacaderevitcruaoctia cauita tone
erumpunt.3dem autem ventua aquflonaria etf:ftcut
cxpertum efl multipKcatur In autumno ptecteue fo
l e Declinante verfua fine; vfrgina vel i'n libja lolecjH
Rente -r vltra parum:lcet buiufmodf caufam <ajol
jcerimuo non m genere tamcn in fpecie quare tune flat
feptentro t fui coUatcraleo efl bic olcendum. 11 au
tem bec cauf j:qula acr fn aquflone tune fndpt infrlgi
dariptopter oifcefTumfoIioa fgnla aquilonanbue;
rideocalotreliciuointerrareinitiitttr aferuote con
fumentevapoiem:-rideo mulilplfcatur vapot ejctcr
ra t afcendlt continu fuper aerem t impellt eum ab
aqm1one:tideomuli(plfcatur ventua aqulonariat
lateralee efuo vtrfc^. 'De funt ergo caufe ^ quibua in
ofctiatempoubuamultiplicatur ventua aquilonarte
^l ateral tse ua.
/Tapimtum.x'X' oc locii) '.babftabilibue t inhabiu
bflibue In quibua otiuntur vcntf.
Uf a autem iam oetcrmtnata funtea que i>e
q venile in fe ocierminanda crant in vniuerfa
tiopoiteeoetermlnaricaque o e v i t i a flngu
Hefuntoicenda. S e d q u a vcnif lingalarea tfpeca
lea DilTcrunt per loca opottct noa psiue oiccre oe l o '
c o . l o c u o autemfcirinon potell nirifclaturtcrreDiui
fio poncmue ergo ble terre B fufionc qutu; pcrtlnet
adp!eremfpcculatlon:qm al i bi i nl l bt ooel odo ba
bitabfltbus exinttnttoneipeculabimuroe lle locie
quebabttantur'rquenonbabftanf.QLutumautod
ptefentcmpertnet fpeculationem fclcndu; q> tota ter
ra nouas oluiditur ofpofittonca f conridcretur In re
tationeadbabitiintem quando quedam para e(ua ell
fcab&abll(a:quedam aute; para eue ellnbabitabiln
l^ara aute; fnbabltabllto inonaa ofufditur rcgionea
moua8caufa8queDeRruuntbabftatlonem:quan)m
Vita efl vebemcntiacalotiai'T alta vcbcmcnita frlgoJ
e Ig
ZbcrTrfoa
rie.Sciis;r$vcbtnKriiJtilot<8ti}B4>D(ftn)itba
bfationt no fit nifi i ou b' vt t i mVc i i e putnitib*
f?viiriiiati5iBVtDtf)cipuipBlt>tolom'T3Hl
ctniXbeodo.tZJDeircnrtd>:qivnartflcpoo]r*
nKi r i ( dp; : ' r5vbi ( ^i v srol i si t ( rouo8 folflida
t ( 07 B rou n nrat bt>tfonc:qt AS (cirtt^ ini fcl
Dital cflJuile t (4noctialc nuU'btam qp filf :qt
bjTopii -r aUe fr vinra byop i i b ff t raim b/
rf3 famora i p cboe i fob t(}noniaIt. t l a c t h e /
utae Dj^imtiri (els vt ib rtficyo rad? i f e$ j : B
c Dcftniiibbirionc: qt bifol vicnf ciujcu Knri:
radCti'ddifrecptdculariKrff fup rt wfcribt
buo8 anoutoe rtctos:^ reilccttttfeip; t fan ictn
iSit B e c qrepfpfoif otct terrs tbabtubfttque
batt cqutnoctalcm t folnitiaUm b/tmalcm.Xcrtft
caufa cft mota Mia quali fn vno loco parts c({noaia
Ua co 3> tm moni ctus qucm babcr in jodiaco mtnl/
mum auid varamroccquinoctfalibus part<bue:t B
tfl caua catoste circa punctum vm'nfip fotftiiftq: t
>i arate jodi'ac rcgret vMetur fot quaf fiare in l o/
(O vno f psrum vanat DC pinibua tquinocrialibue.
2Do! a auiem folfo fnlocovno fact incendi'umtqu/
do rcfltttttur m fci'pfum'.T bt c tft caufa quarc t i bf o
pfa caltdto! cR q> ( regio que cCub equfnoctalf.Om
ncsaotcm fotetrca caufcconlunguntur fub trpico
brcmaIiinmcrfd(c:t{deomi):<inum incendlum cft
feu'e in capticoinc e)H(ltnK T tcrra fnbabbabits f/
peer cato:cm t babftabfloi omnf t(rra.'fb:ot>ter frl'
guo autcm tetra cft inbabtabtlfe trfb* oppoms ca
lt'B.<laarttmpifmacttq: radi'uofotfs ibi fnccndcna
iCre agaisiii aciVae oium cSm rado qiii
trra rcpcutf:T Ideo fll ono radg quaf nutlum fac>'
ont cato:cm.Secunda caufa <ft qt majrme olltat fol
o longttudtne oj^amctr.Xcrtta ailt c e(l:qt ib nibfl
tempoilft fol motaC:qi nun^ ib( ptcftne cxlflic t <j:
buabua qudem cauffo.f.ptima t vttfma trra que eft
fub polo aalt rali perpctai tfiSiix frfgoteic): oittnfb*
autcm trbuo nbabitabils ptopter frgue fcmpitcr/
numefltcooruafub poloaciuitonar;:-! ideo ibicft
vebemcmta frgosiot grautae magna continu gra
oane elementa fuperoza.frgus enim quod eft apud
nos euenftptoptcr clongationem felfa a nobe: t iS
asm ib folla congatio multpifcctur ptoptcr omnca
oictaatreecanfasconftat q>fbf ocflrulturibabttatld
piopter frlguafcmpitemum i boc fa genere oebabf
tutione ttrre In qua venti otumur fufnclanttqucnaj
quantum oetcrrababtctur quantum non vr<$nc
;:perlmento fcr non potuit vt oicft '^tolomcus.
^.j:]:,oe l ode n qdlbus o:uniur.):$. venti 16
figura In qua eft Imaginarlo e o ^.
J Sc Sd Si t ol ucr f uj ; o n i f o l l a i occaf uj fup
o f t mfdi bablrabl fot vct,x4 "li fregn
liua noiat ft apud veterea fit qtuot fcpt
trio mcridieo fubfolan'ab oite venice t fauoni^ab
ocdd2(c.3nnoat{ aut fic coUaicralee ble nter fcpt
irionemenlm'rrubfolanamfunt ouovent quotum
vnus magia fequiturfepiemptrlonemquemiignaul/
mua pcrpunctum.a.aitcr magia coniungturfubfola
noqucmnotamuo pcrpunctum.b.eodcm modo in
alia quarta babitabilfg tcrre nter aquflonem ft'uc fep
temirionem r fauonum funt ouo venti: quo^ vnua
vidniot eft fcptemirloni qucm flgno In puncto.g.t al
ter eft viciniot fauonio qucm figno In puncto.d.fimi/
litcrin tenia quartatcrrc funteoo laterales ventl.f.
ter mcrldiem-r fauonum quoj vntta pIuaconigK
fauonio4a(Tgnaf in pcto.t. Talterptaa^SgKmc
rdlano que pono n pao.r.3n qrta c ft vcticoUa
tcralca o u ^ ' pjcipatib'.f.itcr mcridfc t rubfotani
4j^vnu8pIuefequifnicridicqucffgnam'mpao.c
t altcr plus pi g fubfolano que nof am'* p pttaS.b.
'pDctarnoituivctoopttdpalcapftituimus.p.vo/
a r e fubfolanS ab oi i cpcm t.a.Damu3 fauonio
ab ocddtc: fepttniat oam* p ai . k. t mcn'did
camua pct.t.itcfiguram* figura rpam iUud
q6olximiia pcrbicmod.
iScptemtrio
k
XOttliiti
iCs^.XXf'i^tftDif.occl anio ^revlilfilt ouodcci;.
Uort t alii^uis vnde tft 9> vcntue oidiur cif
q fcrrepfpmtnumcjt^fpedcmqaidcffl?
vnua Dtdffrigiduatftccue fe ado t at o
calidue t bldua ficut merldiea: altcr frlgidua i
bumduo ficut fauontuo'.altcr auiem catidua i fiema
ficiit ubfolanua>1lon.n. vldcturpucnlene cum om'
na vcntue ^tum ad mam fnt cfiimtie fit frgtiica t
ficccua eo <p ell ex vapote frgido flcco.Si.n.[>c
ff boc cll eje toco videbimr mcomteniena oim totua
Utoeptrlnfcdeaccldcntibuerritabepnnfecotnm
accidentan nulUrea fumtt fpim vt l numty.. rt
rurfua q qo.jc;. venti cfTe fupponantur cum multo
pluree tlTe vldcantur ficut enim ouo ponomur nttr
aquilonem t fubfolanum quo^ altcr viclnio: cft vni
reliquaa vidniot cft attcrl ita oebet vnua fumi pn
qaldfftanila ab v t r o $ t'ic elTent ventl.f..t.Si i
rurfua nter laterateeventoemediue per quidftan
tiamfumereturaddcrenfptedlctla.yv/.muItopluK'
amplua cum Inquolifaetponctobabltabfllo regio'
nlacleuaripolTitvapotvideCa> totfun vcniquot
fun( puncta in tircuitu tctrc babltabilia .eit-n- v'tf"
ua itiquirendum qOarc veniue mouef ad oppormiiij
ntum ficut aqoilo ad merldiem t ectra mcridies a
aquilonem:t fe oe aigsvcntletvapot.n.quiell radV
venti aut fequltur motum clua g eleuat fpfutn ff^
t calldum i tune oirecte oeberet afcendereiaut m'
tur mot mac q tcrreftrla t tac oirecte ocberct oc'
Mdere. ampl ?fi mot' d' adl a' 4' fi ' ' tV?!P5.
moueriadvnumlatusyadaliudivdeturcnitaoc'
bercffloucrl Ho ad ojient ficut d meride.atnpii'
ue quare n mouef a4lo ad infctloj partej 'J^'JJ,
SDcttcojotum
vlKrde puitni d qaflom'.m ni nib jt gcncraio
r rlfctr m vno loco ntoDcaf p nam >d loen cppon/
tif giho goiciMC m loco ({tonari vdct ^ j ; lm mo
ticiif i d cud T no ad loc opportrra aut in oi b' v
ns monis ad oppori l oco; Tuc gatonts videf 6
cfTc violenta; i p nam aut mtrabiVtrtna v c n t o ^ i
{gnota n oE. d b cc l ota o(ci op; gf ca Talua rupp
opj q Dicta fint o na 1 fp t noo vcntoprqm fllfl C
fcnrum fbt q ^batfo <n naturio rcp ccnifTima cl t
plus ofgnttfltio b j f r fine ypeimio. CLoSt p:to
obgct no oiffidle i folucrt:qt 1; vciuo p natura v n '
fit m P oirpnee t fotmaa qa tcipat tila ma ex l oco
(it 4 (Icuac vapo: v f e q flat ventua fpt acctplt oiucr
(mi ffc fupta Dpuo ot aunral v o 3> I; nam mae
fn^iduo ft t c;c loco 0 que fat adberct et fflulius ca
lecTmuifuabffoj:!; locuofitrcl i r i f e cuof m '
f fucllaa coiga ptine tn Pn g illa lupficeo i infoi
mitaqlitatib' actiuo-rpaHiute tocttscUgnanotoca
tviDcftpotftr*lbcUtatcadtocatqu8b; pat
td filip alqu moda t fie locuo oat ntrinfec I; fit
tftaier 15mopcnalocffaccipiunf f po neri
ventos. 2fd fecunda qre i t vtti funt.pf.Diuerf oiuer
fas aflignit c o i ronto'.go t t> pona trea t fra in
(aprofplponfoneovrronietfenece.-f>fmaat
t ell 9" circu' clenlo 4 pti m' moto: oium iferiop
sb on'ente in occidenti t ab aqutlonc t meridf oa in
ft?incn8nellaoDuidifi.):g.ffgnaf(ueoomo8quo5t
tnomeratio cipft a flano afcendctc fine emergte fu^
o!3oni int qp i qriu qo i in ngulo fub medio tcirc
cpoofi medio eelifilt oucCf eoj l erti c. STriter
qnut t dqo {occidteqoppontC afccdtiifucoti
5ometKptimapttofunttouo.f.dnitreytIeo
tm m nter feptlm t Id q t medio cel fup trra
qo Dccimab afcendit funt ouo.f. viij..ijc.lnier.x;
hcpiin ittedio ceh t afctndea ptm funt ouo.f.):t.
rpf . 6 t figna I; Fm oicta ptolomel ciliaiem bi nt
rii; oiacti(BOt!un(tnmdo-r g a i i ot e oCmper
Ipimenfureit ptecipue cintvctitoet'T qt-xH-funt:
it<J.r.02tctal{j trcSftatiaejnoctialc {notlente:i:irt<
(iicfttis (d n ocddcte:'T ina a({(onaria clrcdftan
liiiropicS eAiutf tria mcridonalia circlliia tropi
nim aultralipp b.xij-vemi funt in eifdc ftiVITgno^
m?. tree funt oiltaleo vn* pticipaft ouo laterales
ttresfunt occidentalce vn" ptlcipaf t cuo laterales
"tirto funt al i onarte vn** pttndpattDuoIatcralee:
irco funt merdionaUe vn^ i ci par t ouo laterales
ftc4f^Dcatq>Brnfitnalie:qt'olc.arift.9'alr*
lsw altera po pBiceri ptolome' eicit q> o ; t talib'
?MeratO! celipljicti.DcnSeniccllell9>fiemo
watitrr * in fllo cirf* oeptebcditmot' eiuo > i ven
te.SeciJda dt ro i qt ptincipalco venii^banC elTe p
?lugm(onca qtuoi q U t a t w t o ; ? ali^uotilinttttedij
"ffimcdiofiblcicant extrema ?ria:oui cican
toniraraequaliierautincquflliter.Seqaaliter'tunc
opoitcrctg'aWs v a po ct t p nmcqualiicr frigid'
' lfdue:q t pria pticipanf cqualitcr vtrp cxdu
Ji aliey.vapot s iUe ncc calidua remancret ncc frigi
'"'i:t cade obicctio oe buido ir fcco ci at b fit ico
ntno ?Hat g> nulluo ventua pticipat ?ria equaliter
^,"0 gtneranC nter ouoe ventos prioo ^ cijdillantii
ij>iro(5 qi fi in loco ({difttigcncref:ic,opoitcrct
|^?tl babcrct qualiier: 05 4' no e^diftant gencref
r^'Jqn ncft mcdmcdftanottuncop; ouo cite me
" 3 viiij n quo plus vincat vni prioBt-r aliud in quo
f'^io vincat altcj^ -r fie necciario cuilibct veto funpli
d on o generanf collateraiee vt oct c fupu:r nullua
cl i p equidilianifa tcr vtrSq^. Xeri i a ai ro Me fat
d id q vdetur ^bad g> in qltbec pao o ; niri v
tue.Sup2a>n.oxim'gf>vcntu8gtturexv9pozema
gne latltudints r i6 cgrelfuo eiuo n ex pcto:fcd f
rcgione vna que ad min' ^poiiionaf vni llgno mane
n:Ti deonpnt te plura figna coUatcraliavni^ ouo
^ptcrea n cnfet fcnribirpttcipatio qtiiatio actmt vcl
pangue fm locpuu:f; op ; g> fit m aliq mobiliquti
ta tc^dbuc tq vlttriue ^uertur quiire veniuo ad
opporit fm mouef oicendii q> ptima c cit in ftcilio
que drculadter maucnf:ficut.n.oict alpeiraguoq
tur a motu circulado coi pi s 05 aliquo m rircularc
ffCc.t ideo ct mire qS t'fluii t rcfluii qui pi drco
ium imtaC * alia (ilr.t ideo veiitt t cu-culariter crca
trra mouc/ii.'t ideo motu fuo oefaibunt arc c\ ^i c
dttur ad lif oppofit.Slia t ca magia pbica c q> v J
potventigtnercf acalote:vtoictef):expelli(7^cu
lilurafrigote.-bocatfrigue(go pnit'rioipcllA
ipm i fe ad f i toppof i i . i aut qritur q ca fu 7 fri
guo femp eft poli vapo!:oiccnd g> in rcgione omni
Siquaflaivcntuofrguo femppcllif adcxtrempp
oifiafion radiojtfof in ipa -r Bctoue friguo terreftr
r c ell ad extrem tune DlITbIuf regio q eft poli ^ j
frgida -rremanttt'TidcotpcUitvagot elcuatuame
fe ad fti oppofi:n ent orectepot afcdere ^pcer
frguo obulans in aere:nec pt oefcenderc ^ptcr calo
rem deuintc nec pt retrotre ^ptcr fnguo q d i poli
ipm:Tdeo ncccnc(llg> moueaf antefe ad fitoppo
Ut3 qp t obijcf sjb R -.CU: txffa oc fu* gtnwa
ilonfspnam:ocend9>boc vei^en:fed ficutfupta
Dxmuo vi pot induit oliquid oc natura aeriotridco
eleuiiur ad loc aere in acre vbtip d i locuo fuue in
quium d i vapot bu aliquid oe naiura 7 rartateae
(8.Q.6 tt i d litue mouei b ; q d i in co agtne al
ldumTrepcutiena Metdit itinccafccnditnecoe
fcendit:t ol aa ell c quarc moucC ad fitum oppofi
inte fe:? fie foluta funt omniaquccq; funtobiccti.
JCtpita\S,]cpi.ttRo(i<fio oedarano quarcxi/.
venti f m vaiTonc t fenec fum:t que funt nota co{c:
7.que ell figura reptefentans illud.
iDt copletluo fcianC nature vento^ nter
V ponemue ea fimul que oixt varro aOrono/
mua t feneca in libto oe qudlonib' nalb'.
t]TO at fcut vir oiligene t ftudotua iluduii ronc
qttare.xif-funttf.xil'Ventoscfreoidcncntincode;
l oco (ol femp otitur aut occidfed altuo ell ottue ct*
at(^occi>fu8 in equinoctiali.'qt arieoTlibta-walius
(II oi tus dU81 occafus in folflidali diiuo:qt fmis ge
tn no^ 7 pindp ccri:i aliuo d i oitua dus t occa
HO in folndali bremili.-qi fina fagiitarj -r ptidpi
amicotniT i f m varron vtua ^furgit ab otitme
fnoctialifubfolon' apud nos oictf :ab otttc at hf
berno cunte exit qu noo olciiti' vulturnujiab otte
t foliliclalidliuo apud nos fine n o e ^ gred lame
fccc); ianvoct.c{noctiaritocdd6 fauonimiii
qu 3epbiit(toict:a(oIfticiaUt dl i uo ocddtie cbo
rus vit ab occdte byBno affrc* ruo * furibdua
apud grecos bvps ofcif :a feptn-ional i laterc fum
m' i i ( | l o mtdr fcptmoym' tracbias buic oe ap6
nos vocabul:a mei tdo t aft euronoibus : odn/
de notbtts 4latinc auilcr otctf'.odnde leuconotbue 4
apud no8finenofe:pI; a.x(.e vetos: n mv bf i p
fint tot f; qi nuf$ plBrcs.OLui i t. xg. vtoo cHc oi xt
rtitrnebacoxcrunt:qtiotfuntc(lioircrmna.(/
l b e r ' C e r t o a
Iuffl.R.B(tt(d( per -^l o e . v. qui p<r mflndl (irdiiK*
cunt b i s (epae acccdt qui (ti^ioic portenntndf ab {
ferioxkccnbac greci o:i3onta vo ct t vndc riitot
t i l Vl fus.2(d9dcndu9c b fsdr cul us mcrdnnaqui
i5ont3 r(ci sangt t t 3rcc9t :t rgoo:5on.v.t l l oe o t
b t a (fr(dt.>:.pimeo.f.v.ab o :t u.7.v.a b occafu.ZDe/
rdfanusatc<rcaIusqu{oti5ont pttariat r e gio ne s
0048 d /r iKt ft'cxc.aer oiroiinma acopit t totiitf
fa c t v nt 09:b a a ut t mve r b 8pcr o i4v(dcmr ?fe n'
tire Scn(ca .Sunt cn mqu nq$ c r cul ima gniquo wj
quflbet fpcram tn D O (qualia fccac ftait facnnt o uo
(o l ur i ({po l o o mdi irrcuntco tequioctialts 4 ve
n(tab02t'ente <n o cddt nt cm f jo d/a cus qui ve n
fotniiali eflao per o uo pcta equnoctij vfq^ ad fot
(luialem hftmAi.Q.\iatao at efl c-culus merdci
d vartatur m oiueriitatem oiflantie ab otienre mdi
iccat m fperam n o uo meda t inctpii a po l o fepcem
trionali t irantit per ccnlb capitio illiue cniue ip{t c
nteridianus va de nspe r equinoetial regirat p po /
(Sanltratem in po l fepttrionalemtvnde ihcepit: t
(M non funt dnqj cimil l o e quib ' l o qo in)r va nTo ./r ir
culue ait qui o e b o s fccat m o uo me di oiflingaenr
inferius emirperia fupcrioti o>5on efl aui e fcut fi
perficfeo quedam fecane terr in o uo me d 7 ejcit'fa
vr q; in qcuo: pcta o t it is t o ccidt t s fepitrionia t
m(n'dief..Cir(uli a ut o e qul b us va r r o toqnftur fim
O lio ^atetli circuli qui oefcribunC mo t o po l i jo dia ct r
o uo t r o pidcn uua 7 bj'emala t circulue cquinoflia
t ie :b o t t e mmqul l ib e r o ia idifpe r o t ijo nt e m At o o o :
l 3no nqu b e (pe r quI b e t o i(5o nt e mo {a da C Io uo
(qual{a:obliquuaenimo:i5on t r pico s per inequt'^
lia recat:meridianua at o2;ontem in o uo equalia fe
cana ouao regiones otcntalem.r.'r occidentaiem it
ck tn tmitpeno t fm ergo b a o ol aifioneo t r e s partea
fmtt ab otienie fuper occidentem.Cottus ab e quino /
ctali t ottua a trpico eftiuo t o t t a a folie a trpico
b)rbemo(i;e b fe ma t it ir e e enim funt ab occafu.C o c
carua ab equInoctoH t eH occarua a trpico elUuo t
occafue a trpico h)rbtmo:trto eriam funt in aqudo/
ne.r.a meridiano erectcfecante paralcllum quito/
narem t a parte otientalverfua co l ummt r e e Iimiti'
ter in meride.f.oirecte in mcridonali fecante paralel
lum auflralem ad angutoa r e ct o s fperalee:* vnue tf
parte wie nt ie ve t fua colorum-r aiter eje parte o cci/
dentia verfiia colurm:botam autem oum figura c
bicioefcribcmue.n.circul qui t i nl o co o uo m colii
ro2^eo g> in pl a no alittr ocfcrlbcre non po um' . i r
cufia autem f t fe mpcr qo ie l l .a .b .c.d.e t fit.a.aqul,'
lo:t.b.meridfee:-r..o<ieno:-r.d.ccideno: t ponam
g> ccntrUm ft.e.qS e(l l o co terre oendetjucam ofa/
mct r o m.a .b .que e ft l o co mcr id o na l (8 circuli 1 o u/
cam Dj'ametrum.c.d.quc eft l o co equnoctialia. S I f
gna b o e t ia min quarta crcuIl.a.d.DUO puncta.g.f.'T
alia o no inqua r t a queeft.a.c.refpondcntia fllia que
runr.b.i.'rpto(raba3;liNeaoi>ua8.g.b.qaeeflIocitro
pi d eftia -r lincam.f.i.que elt in l o co paratell aquilo
naris 1 eodem mo do fadam c;: parte paratell mcr i'
dielfgnando crculum tropicum b fcma l e m per lne
a m. k. s . paralcllum meridionalcm per lincam.m.n.
BnoflO temloca in qulbus dr cl ue merdefecatou
o a pa r a l cl l o e figna b o Duo b us punctis quo :umvn
eft cy parte aquilonis q6 eft.o.T alterum e t parte me
r fd d q6 c.p.trculiia at o t fjo nt fs notabiture fg
fcem in medio crculotum contentara 7 oico tune <v
a qiiolbet puiict o ^ DCIO ^ m varroncm vent vn^
ve nt a s t ut us venti nomen topta t poftmn in greco
ve l n latino t ponam etiom m Rgurapolum ipo g vt
ie umfl co o ct r ni.
Oiitna
T '
O cdde ns
^a f.jt jr fn.t e il o fgr e l l io o t cl a r ie oefolpnoncm
flldoti t vmal em ve nt o t .
Sus^^o po nir ve t o sce r t o s.nf.ir euoa tr/
V ratcoa quit po i usa ur e que dft ^ vcnil
g u o ^ no mina r r e ne s nominffftifta.St
n.vt o fct uqt uo t pi r ipa l e fl ^pt im' ve nie aboll
te otrif rubrolan':a merdic a i venft aufler: b ocod
te fa uo nft a fepttrioe vent ve nt a s e iufde j nomino
j ui fegttrio vocatur <}lj iftott geminoa hj fib bic
(de p o ct o s.Sub fo t a n' .n.a l a ie o e xir o vul iur nb ;
ateuaetm>.2(uftertaoe;:trlaeuroauRri a fininrj
auflroa(frtcff.5auon' i t a o e ja r is b o c 'Jfua meri'
di bj affHc:a leua t fue verius acllon b j cbo?.
S e p t c mo t a o e ^na verfus occidt b s circi a f'
niftrB f ve r fa s o t t b j a l io n fiibrolan' t cid
e o q> pfe nafdf fa b r a dga folia d i otfC n ed|iioctiili
6urae t odC e o ep ab eoo.i.oiitevenfar.ulinm
t e o g> a l t e t o na cvi l ua e t it t a poeta ocit.2(Iiiox'/
vut nimua' Taunerpot l afuImt e.Suft erat oIrif' i' '
b a ur il l e r e o g' a qBb a ur t t ' r Bdgr e ce no ib uo vo '
ca fmo ct a a uct o t e o g> peftilti factalfq """
auller o idf e o g e x vna t e b a b e a t e u -r e t lia"'
flr.SrtroiWf aiifteraffrtoifl e o * inct us if bi(i
aulro 1 affrico 5 o do od b t o no t b ' e o q fttW
i i b i c i ide no t ua ije pb ir us t greco note appcH Jf' ?
g fl o t e s 7 grama e f flatu viuificcne:5ea.n. 5 "
VuercrB latine altan fa uo nr o idf e o o foueai w <lij'
na r cunfo t e r r a .a ffr icusa Jt o d o g' fr e a ut K' ; ' ?
flffrica init a cdp t f l 8di . b o i ust qf l a ' <"> *'"
te ir o p d eftiu fie oiciiur e o qi crculum ve nt o ? "^
f da ud t a d fe trabt b ic ab ntiquis claurus o i
batur t a pluribus vocatur aggrelHs ve nt ua. f'y'
t e mido autem Dctureo a>veniat a b vifa nui^
m no iivb fcpt cm nelletrabunt crculum crca p
lum a dl o na r Xir dus at o ict ' eSl eo g- t b o t o iii ""
f tus T alau cfua b 5 cfTectff.Zrcflo flt ocif qi "l^
lgat t rtriigit 1 nubes oilTpaclJ id botcao fllia" "
ci a l o co n quo otf :flat cnCab ygb o t cio momio ^^
DDctbcoionim
fia (p oktSt.'fopi t fbt m n V tbia l oge otAi
uV a nobte:? ideo puras vait t not.JnicremiKS
bus veto Ijfincqttuo: ptKtpalwuouotm oici'
(DTclic ci rdfni l cs vcri.f.rtpcentrfo mttidicaiqt m /
toinf l ori o vW mato: tft c j : fuHotio v t me i Bj i t q
((m'9 <nn(t>o>tb' frcqocccrfUm ficuc Aipta oOrim*
q: t vtre n utno f ut cptcnirio (dco n a b u aqu
lons t)<cunf c i br i / c co 7 nnae grtce ofctf cmi cboa
1 coto (ge ann< vcn{( flama jjoniaibuic a w cirari
oatft flaiue tneridiri.rraffcop.aDe v t i o j t viuia tft
rr(qa(nt{us in npa mors t alma tn marifn rpa ({dc}
jptcr Mbitatt fa otctf aura quali a<rcus flatU8.3n
miautemflansattbimiacJdCco3>(nako nurfat
TbiTC ciu atm oici alii)uitulii:tamc ab bac ocfcrpti
oiK oKctcti Dct qutda al qoof V( l o trfpcnno/
lu'.-Bct cni 9 cunta fubfoUno cungcVorfus tOi:i/
di:'? Ideo maofs a t d u e tft ^ fubrolanua elt min*
torrubroIanoexparKaquflonfo.S{mi1lt(r3(pb)r/
rus collattrala ttt fauonto cjc parte mcrdttt: -C^raV
118 9Utc5 ex parte f(pte(r<onl8.Sup(ro: aui otctV
piioque rndoil d i coniunjr fauonfo apbic t c b o /
nim.S(niiI((er otcunt 9 auRro e): parte o:f(nt<a con/
fungtf tipbiicua ex parte occidcntis not bos -r buic c
lunp't ffidotuo curoauftrumiauRroapbiicum.Si
miliitroicunt 3> cfoottta collateraUa (fl botee e^ gar/
ico:(nte -r aquflo caparte ocddcnu'o: -r bulccoun
p'tjrft'dotue cfttSi af one : De b aamf unt ve r l t i s .
SiintfnbfolannovuIfumuotcuruBcof.f.oifcntalce.
Siq) ole medio notbuaberet t apbtcua auQro.
^rc'js ccf *"brf'^ fsxmtiias slzat^
Mumivmt oquiloboteaa c b o i u e ab arto.
Ui afft vtrajj (ftaf oefcr/prien .rnelt' fcaC j i one m'
cuas fi'^uraa vn ocfcrptife p:tme: t altera Dcfni;
piiois fce:ncq) op3 noa iabojare n cltderdo flae
txrcr{pifea:qt no ofttnguunC niTtin no i b' vto^:at
icdcdS t 7 1 ; vtl fnt tot t fere qlbet trra b ; ven
tos 4 In ca Trcquctf flic ft c ki t St nc. f l c i gatlu f rt /
qftC flat circ n gemtanfa occidtaU frcopti* fi/
tcnt':fu]ctamtea i 4 alpeaecuC rrequci'tiat Tept
uto t c oe atte;attde ct 9 Fm (sS v c t o ^ ofcC cali
<llt bum(di t (cci v t l tHgidt (icut pted((t tft.
afitalB
OlitM
3fdo:u8
Ojicna
Ocddena
OccidoM
a^.1fii^.qnt plures vti ftnt <n eptenlrone r
iiuftro q> in alga panibua ot bf s.
JotamnecelTc oiccre cjrc plureeftitvrii
e mcrjdie T.fepttrioe noftre babtablo 9 m
alga g t i V ei .T t :q: Col arccdco n ^ t o
c i trra babitabile rad^efuia t pl n nifi q Hat in l o c o
CHCU*'MtCrMSM?iHCv^HtvCiac IC I*? rcipiii
tcradga fuo aijlonc t merid:* qi fojto 5 mu/
itjptrabtt7eIeuatvapot:tq:ni3Diunat r5llaii o e '
clinat a cardne ccli fiue a mendfano td no prumic v*i
poi in illta l oci s e(eual:f5 gaiiC (de muco 1 pluuic
qt i o ^ I3 inundatio fit n tocto nicduo nter oifct o c
cid(ltcu(fttptaD(i:tmue:t frgidiiatc r u a t b o i e
fpcUit vapot tciTC ad vtri<p cjciremi regionc 5 ad
a4Ion t mendc:']: ifft Ib mulii viCc^ Tol il>i ce
uat oe tetra vapoi ea expulfaa t tc obmao i acre frl
gt t accui i t eoe' t ri t vi n r ai i t a itclligafq oicti
Sri no. obui at fugiua oicto vbt babtt g folla mo '
racu 6t Dte fepttrona t meridici 1 i5 chatio o e /
bUia cll t pluuie pauce t ventimuIii.ciraro aut
ell'in otKte 7 occ dci et locia medga nter oifci t oc
dd{t.3nfup t op fiptababiti eft iMtllect t i l c e fe
pttrone t meridfe t o t f miidi:boc aiit q6 oict efl'oi
(tum cft oc fepicnnrione t meride babfcabilo noflre
ta 3> mcrfdice -r fcpttrto funt partea ipliua babitabt
( i e parts tcrrc. 11 ctiam auendendum bc 9> cum v a
p o i tcrreua ccdt fol t pluuge ad vnam partem tune
non cedtadaliam nifi parum:-rbccell caufa quare
illl ouo ventnun9> ftant fottitcr flmul: fed v no t o t
fottifcato ocbfluatur attcr nffi fotte rartfltme b o c
contingat.
apitulum. trv. quare otentalee vcni funt met
ralvcntioocddentalibuainquo ell otgrcHIo occla/
rana compkxonem vcmotum.
nti e t l otftalce calidotee funt venta oc
V ddctal b'Usen vcntuaf texvapoje frigi/
d o t f(cco:tamcnexIoco in quo ottur -rper
qu vadt flatus dua acqurt alquando ptoptttate;
alteriua complexona:': bocimodo ocimua 9 aqu(/
t o e i l v e n t u s fr g duat ficcua-rmcridea colfdua'r
b d ' : t oicialta calld'-r ftccua; ocddMla frigd*
libet Vertas
t bumtdus. la(erat9uKm vtnri b b o i t "pzepjfe/
tatcs p:in(ipa[am remilTii i : alc{d porticipant qaill
lata illus Tcnti vcrfuo qucmbabct gcncriiionc: n
outcm per vlim llanim ti ofcjtur oncnults caUdto:
oc c i dj l t r , ci ideo qi fot Duiti" agic <n vi po: oifc
u l i e v ti q> agjf m vi poi c vcriocddtuls I5 tni mo
ti Tots ciri femp (( cquiUs ta 9> (t<3 ofu arccdt m oif
trinitocfcdft iocddtct trplice vnutcinfndt
V3po:i 02ftati7 it nli (itnprr infiidi vnutc fui v t
po!( occidtf al.^n oiicnte tni ( mo emfnt radS inV
cas eaIo: fn eo:'i fco ppjuUtmiaccc(ru5 auget c
loz gentrat:Ttertop premia co!ponl?fumt 115
ftrabtfeeallquduttcoeindc inctpit oeclt'iure
nb eo t tune remitt Incipit eoto: vapot{o.3nocddcte
c vcrfus nos no ita,pcedt fj vapoic vi]C illumlnio
fliiim cadi fot fub babftabtl nollt^ 1 mtfet v i p o /
rio pane trabit fec remanet frigdis? grofliuo va
pot i s ru[) 02ic( fole nptefcnicr ideo rrgidiozefl
vtuo. yofmBai jtl i ooo| 3fl tttquopvfl 05 til ^ I j
vtuo oztaHs calfdi'o: (it veto ocedctalf t fttbtuia:
t clario t m mane c foUgit in fpm cal J02 7 pu.'
rio: t Tubtilioz fano: y poft mtrides ^ fol txdi'
nat ab ipfo eo cp te (ncfplt vapot rrgiditate ^ptfa
I on lpilTjriT tatbirit rngidfozreddit viiT.fetra
rio aur oe oecf dtali'c^ oppoftt c . S I t e t t am qre
rubo: in mane (tgnfficat plnuitr (n (ero fgfficat fe/
rentrqt.f.fn mane mboi tft gnii ai fol vapoi cleua
tiTinferiosf emifpfotrabftfecad fupfne t ibi ealo/
refuofi i dtafcdcrei dtodi ol tdfri gi dvbi cgatfo
p l u u t a t t - j f ' ^-~ '-- " ' - ' - - -
uat lup
(mdatfupiu
ex ({b' gencranf pluui.'patec eti Cf bl e 9 fo] atiq
(ltcabrdlTitsvto>rqepeflcaalt(rtiof8V((o
t.Ci it vette DupieprgnandoT deudo vapo:
q: vapo: aliqn gat' llat vfqj d l oc b( a frgWda'
ic d repcutf tieuari n pi-r fol ealefacido t u elcuat
t c n'i vtue K m ficipuc f!*t vtue t'n oi t abfci
dif i neae.2tbfc(ni5(8 at ve t o t e i ouplt j:.f.p f<r/
no:tr(mation.'(^crfcruotqdc q ta e a l i d '
multo p1nepfum(tD(vapotc^(lcuei:qttttc id q 5 e
(n trra cj:itiiibcdopfumftt rediglt (erra in puluerc6(
Cg nimia ficcitat euapozare n pdt.'J^er remottone;
nt cu adt o oblique refpidt terr alqutulS ^ frigue
pgclofo>tlTimeiiidu(tf:tcenige terre ita coberec
Ctid> no pt fcpari vapo: ab pa t fol oebflle ealoiis
(ftqqftnfbilcretiat.Camalttrat{io Rcut oixim*
e c vet o ozitali x oe veto occidtali:qibo8 ptecipue
al t erat eo^i l l i sobui at incurfufuocum mouenf ab
oiientein ocddcmtem.
;Cap.xxvi.quiire ventus mcrdinuo fgcit pluuias
I aquonara oifltpst cae.
S t 15 pfideratie DgniJ quarc vtus meri
e dei e^citat nubco turbidas t aggregat ede
fparfe ft in celo 1 infpllTaigtee e a a . S e
ptctrt'o sttt cctrario fadt q: oelet nubee t ferat c t e e
eaj sXi af f t bui ' ^j ri m cfd CH g^meridieo bjcurui
tatinflatufuo'rvapoKflatitfacictericut ree tata
loga 1 fpIlTa euf extrema ft fleyuofa B verfue me
dtufut (nfleyatinuolutajMinucti: ideo d fat inuolu
it tnuolut in fe^Ks nubm inutas t guatas fuo calo/
rei'nacreinomnivtap qui t rf i t iinflatufuo nu/
bea aggreganf Tptca e a ? cponunf t infpilTanf % in
Broirjn-relRaflBf (urbideT eefcdftesg plunfjj.
Sepitroateltrectiflitus ficut reacuus ettrcmi
ptinue f m rect l&tes oiftrabtiiiC medio t ideo enj
otiIrabitpteB nubi imientas in aere iDiuidit eao ab
foaict T la frgidtafc repzimit terra5 ne mi vipo'ia
fedat'Tideoindadtferenitat.Siat vlteriug jti/
i}s quoat quarc cfxttmi m mtrdionati v o ta flc/
]ntofa- rinti|lone ofltrtctt'r recta. Di c o buiuscITe
treeaufa8fimulpgregatas:vn34'i<tA<]C>cm(ri'
dei pttitttarmiivapotiabamtdi eteuatiojipterqui
pare vapozls intrat in vapo2e51 inlpiflC r ideo cfi
trema riua ptrabunf in Pe^a-'q: fgifTindo fadt e ifri
gidari tiquitul't icecderead ni m aque. Sci aui
eaufa ell pugna s u o v a p o ^ quotum neuter hn-j fe
claudireliqu:fedinuenitinaerefe'zetibumidri)
g f ceoi nfl ectt ' rpuol tti fi nfeffi s. Ierti ac qpo
tffma B q> meridonalia a flatu luo a calida regie
venitin frgida t ideo qto ptua venit fiado ad a^Io/
ni tato plue gaf t {fpilTaf tciin c j ^ m i a mln' DO /
mincf eatoz eleuo & in medio ideo tn ettremia fpif/
faE T puoluif in fepium t tfi fle^uoluaibop tute
trf D oppofita funt in vet o ai]Ionar t ideo ipfe clf rao
tua vctt2(dbucaivtfacili*ilted imsgintf fadcm'
figur. Sit ent babitabits noltra ftigidi eirniluo.s.b.
c.o. linca.l.m.n.-r fit locue frgozia in aere.o.p.q.iu(
ftaerinterfrguafterram.e.f.g.flt a}loeuiuo epre
ma.f.g.Dllrabunf a medio q s c.e.-r.b.i.k.nt mcrdio
jiatiacufe^ctrema.i.'r.k.pttoluunfverfuaracdJq
b.ficnt apparet in bac oefcriptione t e .
S q u l l o
Xttn J f i d c
Xnc t at ue fecundue tertij tfbti ttKibeotoium oe
terremotu.
'Cap{iuIompt(numqnetnieuttteint<nt{o:t((D"'
cendoiumoido.
y perilla ejrpeditS t o t vtia 4 S"'"'
ejrvapoteterrertrirmpIldfubilTqi'J
6 trifcditaer'ZtpcIIitipj.Tlcinit''
fcquacftoicereoeerremotuqt m'
ucna terr fn genere conuenit cu veiis
cu vnuqj ift05& cauft v p o ficco terrdW t "'.
moma eaufcif a vapotegreflo in elemtto infcr92:ve
tua at ej: vapote terreflri fubti in etemto q eft o
fuperiozibua 1 ideo oetermlnatie vniua cfequeiticf
adungitur octerminationi Iteriustquia conucmun
in moucnte vt Dpimua t etasn boc vtrp * ^f
vapoje tcrredri ft'mpld. toccmue auf oe terrem"!
qudffttquefiteaufaefuaquiamotuaeiuaKiii'
pa locua -r fignuj mo u t effectua alia quoc
ipfo confidcranmntangentea autem quid fitjcrK'"'
tua pzimo oicemua opfnionea aliotum ouertaa ip
Uc rediblmua ad opinion Srft.T ad veritate.
UC.-tXVd.-.'^'O-r'-^-
OeOyeoioiam
j
JCp.^.ot mpiobarfoD 3fla;cjgo:eT fcqiKmfnin
^rum:TOCtlfcKiTcmo(ttaincog>oKcbjnilgnc3 ft
nrcitrernoram. .
Cl t aut c pi n oanar t ^ot e ^ ctborqirifm
f cDcflaennfnnutusrai(cftncrIras a/
pa gn que fup<rio: r o n cflV fopi ofjrf
miSBrfcenditinftriufl'Xfnttiram ptnttrw pjoptcr
b fubcilitt occuhat ii c -r <n triosc ti e prtt
i si utw furfum t ocojfum c cprc non poKft t tune
ierra mootur T llemonio til Krrcmotue.'boc ut t j
Djodoctttifttxpofitlonc Snayago. bjtufi tr ofytt
an(lo.faif tam<nppart):oicii8 ciuu Snaxago.
pofufi modo otfcwdf nd (ant t ptnctrid in ttrr
quilitTltrrimoutt. &ijritcn9' otfttndt mi nus
nubibus o v<dcnius.mtbc8 frangi Igntm cmiiicn/
K91 cum nube refoluo tn maitra lerrcnr oefcendi
td tanm t pcrfubtiUuiZ fcqoo naniram fu in qui
otimiit que cft putufs vapoii lmmi;cnie penetnt fn
i{TTl:b<cniexc<tatcflttecterra quendvapoic fur/
him quem cum eonfumpii fu lber niitur iranrctn/
dtre m al nm f (mpem ftto eoipoM obufani eoncti/
lii t (oimtllii:a1quido ut mouei moni concuflio/
iu'rotum (caelterenon potelt. Sunt ( atgqui fe
oii rui2tna);4o.(n parte ^otfcrSt fgnc efTc caurim
t(Tr<momo:fe<aIiter:e(yint eni gnem oefctndere
QDdmodS Didt :Hnajcago.fcd in trra non otear eo
dmmodSageretfedatcuntqiisnte in t or a ctaufo
(/fidnircaKdi'oi^flaufuenonefl'et't <deo eonfu/
m(tco!poiifibvrfrtitfac<icofmat tbyatuB ma/
gnso fub tcrriia q> fuperet trra non ftat Tnp folidn:
M babft fubitr fatffapdina fiast i sre: spi r s
lomnaoieofltfgit at 9 (gnc l i q u i d o file eolune qui
bus ruperoi para tcrrt fnnliiturconiidluniurfcui c
<iini tr j be t eombufla iam oe mo -r tune fit icrremot*
tUquindoDebiTeena Deglutiendo bo mi ne e t viUaa
midolaiclticdtlubitteutfquido tSt pcwti
l(0tquandoeftpani3lncendlu^ (n ttrrevir(erib*:5
DC(ipinioclc{(e(rempedo(iiti.$uerunttdbucIj
hporre < Me puenlentea qui olfttSt ^ igna ot-kV
limtcrrammodoptedietoifedtumocrcenditTebu
bf ut f i t tone trra m bumido quod in e t efl buUirc
iiot ricut videmua 7 buUit qua in oUi ^d ign quan
<!o olli eit bene cooperia:ree aut que bull tt moaetur
fideo fit terremotueintalicbulltttonet bec opinio
^Intur tlTc pf i bas pi c. Sdbac at etia5 a n a n ^ e n e s
Hiii(?nemponlte(reeaufa$teiTemotue:fedD(frertb
omnibugp]edicte:oidten{mnaturaltmctrec!itotem
XiTct ierra babere natural calote quo viuiTicat ea q|
"sfcunt ey ipf8:centinait at terram fenefcere t p ca'
lidum seficert bumidu t tune ft'mut etam euapotare
l(dii:terr5 at oiyt fencfetre ficut efa alia fenefcunt
miqiata t pucllunfjiremiftfft eti i linibit e t im
<!Uifinitnienibiaftn5 pjimotrenrtintt portea t*>
'tDitTotuunf'rbuiufmodltremo'rconuulfien
"Tfc amiquate pofuit elTc terremoto fine trcmat calo
< 1 biimotc naturalib' oeficieniibua fiut puellaf c i '
'^i' boie in lotoocftrunieice ot ifti fignc quo/
"'\fifiintad^batlon<fucpinioni.f.qinterrenio
'"iftiiucnterinuenifeirectue i g n i s b o c oupliciter
ul i qui odni a ejriene cfl mpetu Inueninir o l oco
J 400 eft ecrremotue t loe fubtuB imieniunf combo
Willqudo iiut vldcnC arder queda loca per aliq
"Puaqucponff arfafunt_puulfainueniuniur fcntey
Pitfle apparet fi quibufda montibus vukntie ^ po
'lea cottuerunt in tali t ti ta oluerfiueintteniunf opi
i oB antfqiio^ 4gn< oicebant efle cimttnrtmot*.
Cap.if.oeimpzobiittoneoptnion ocemiaigneffl
oefcendere t facer terrtmoium.
3 c w at pBa bteuif irfian tctgfr ni opi
nionanijrago. co <s Ola fit rdi; oum ott*
ri> ita bictitter improbar vtrffi panc5 iDius
epnioniaoftcndcag'fgn8Roefcendu:rn oefceiv
deret non elTei bcc optnio eme queoicraell. t ^t unu;
trtbo:tt.f.q^ton8noaoerccndttpiobature;: fooc a>
nuUfubtilfatubllafltiecotcus naiuralicr oercentiiit
oeo2fum:lgnte aut eft fubimiTun cotpos rpede cr/
g o n poteft per natura piop:i oefcendere; ocoifum:
9 fi ali(ni(a oicat 9 non ocfcendit per natura ^ p t i i f j
potiua Imi^tuanubib' -r vapozi b' f roztboa ficut
anaxago.oirit q Defcendic in fpfa nube: T iicut noooi
rinim in libto oc gcncrat{e:-r et i i tn to: eicend q>
Docve;;^eft:f5t^r^bJf7becn^lteiua optttorfed
poft ipm toe venft td mijrtion cot pop pctda^raut
livenicmterriJneancmistetTeeleuaiaquaa taho/
Aia f uo^ fontlu; ficuc noa oiprnus fup:a. SCmpliu

ldncilmobileadlanien5facitterrcmotu5 ^quafi
emper eft i d latua-^gnia aut non eft mobife coipua
adlatua:ni t mf ut f n. adbuc f m5 terremoi'n et ni
fi furf t oeotf q5 filCi c c fepe c mot nremoii {
ficut noa oftdemuo infra in iflo tracutu. ^Sdbuc au/
t ti et terremot' d i ierre cbultiio oebct ferip m
t^icct{utttcnrealocomaio2Dca!o:io ftcut n o s vt /
<fem* in olla buUicte q> a pte ollc q tgtt (gnc t q rece/
dadpfpoflremibcm n videm* ifcriterrem
t . S i at fttret igne pfumtetfcnosat oeqciie fupc
ifiM cCuc m in incidi eomo^nttng> ficret l emm' o'
r nifi^ fouef qti cadcc ierre fupiot p e : b i fatfc
qi fepe ftt Ita q> loc*n nifi trcmt:qnq) i fi't p oiufio
n teire a trra ficutnarrt biftoiie vc c p g- olTa t ns
Uqptinuuefuic mt{<{voca(ol{mpusf p mtnoi
t f f f logfpaci eft ab eo ofuifue: t atiq cicilia bcftt
filie 7 eje ea oiutfa p tcrremoi t mare fluxit i me
d i 3 1 fcbifpana atiqnbefit apb:icef fifi m 7 c ler
tur ab ea (teriecto mart ciuifa'.t b narrat S e n c t ll.na
l i qon. Sl tetejrterre anli({caie tcibi aeetdere
oebetr no frequit^ eifd loele.2(dbuc t i trra bi e
<ta t cdldt t moUi frequcifaccidt 1 illa n b;^p<ie
tateaeittadprccttteftperfcnJConftatergo ig iftc
pintonea nmt erronee.
jCap.u9.0e opinionibue cotum qui Dj^nint aqu
cfTecaufini terrcmotua.
i mocri t ' t oijrft g> tetra eft int* pcauaba
o i fe radicee 0U3 q ^ fta^ ^ mana'i fup icr/
r t b^ i fe fpacla mari t tato magia vacat
-vt feflatet i aci;r fpacia $ to libera ab excrctio ba/
bitaK5i6:c er aliq c i rec/pit addities aqjt fiue cj :
pIuBB cadiib'fup ierra (ue t ^ aq fub trra ua g
(afu3 i i pa; alicui'magni cotpe pcdlf 7 reddot fup
pfiuetq>fubtetraigteiaUaqex a l i qc : * i
fup tipi indat ic cmouet tcir q i circa t fup e a ^
ptcr B g> art' ci I c c ' t petu tc pcutii ir aqu pin
git 1 mol ' ille c tcnrcmo'.3n ge t ese ifti' 15 no in
mcau'ialitattspuemtpbsciubtarabidscoupti
tioia 7 oicif f [iminieoe,ciuii8te q vocaf cbi*: ft rm
vitat voca( meibodotue d ciuiaie vocata .Cbtus
futr.l>.n.oi;tit a> tra aliq p'^befaeticj vebcmf ejs
ficcaf 7 t fctdif t c poftea vit pluuia tUnit aq plue
ipcauitatee ei ' 7 occaltaf in ea 1 pgrcgaM'n aliq l oco
Unta q> terranataifup aqe illaeT tttc poftea oedinat
aqua lub t e ns ad ccaultMc ali tuncterra \ rMintf
lber Tcrttts
ntfiperaquim ochaiit vtxdiiMtdlmet i l l i
pcufflo cft ttrrtmotue.3n idi (at opno Xbal f s mi
Mgdoipttotatcrrici hbkct b u mo x r t o m oC
tem cITe fub tcrra rup<r<o: tcrri tflfe 9 ft aqua -r
(dcopoztari t ora ab aqu rutqDdi ma ^ S nau^'
q cuj >pter offcnfione aque vento vt l ey B g im
pinjit fn aldlud mindal v t l ti vnpditc otcltat rae
ft tcrrcmocus. Oco at ifte opfnfoncs p>o orgumto
fue fnic accipfm i d qd (tptlime aquc apparct in tcrre
mora que ame n apganicnc? Ue^gf iofta mare t
magnaa aquae ilagnatcs muir freqncmus fit terrc'
motuo.2(dbucai>(qtinr(ptcntr<e iapa maretjaa/
i piinue rra trcmlt Ti fat fotts curfus equivcl bo i s fu
per e t tremtp fott mot ({ft rup tr i l l i p a I0
rpac ita q> vaia ploia Itquoitbus elTundunrar ? b oc
vtiUioicuntejrbocq'taTailtiephiofubfecta te/
ment bumido ^ alia moucf ad latera fcut nauio.
S d d f eii3 initf n(r(dendu5 tt g* tcrremorao fi>it
fpirtu atiquo moucntc tcrr fiue (t aer fptritua tile (2
uev3poj:qsmfnuofo!tenonmouetidq eft magia
fosteXonllat aut q> ten'a Tolida t lapides magia fot
lia Tunt q rpirittto tcnuio ftue fit vapot liue aer. 2rd/
buc aui adjciiTt in argument fuecredutitatio q- a fl
mili eaufa fit motua terre fobfaoit terrefhrius fuperi.'
ue: videmuoai y (pitm vA aliud cotpuo tenue r*
rooecitlapideooemtib'teradicaiaoco'r oc
citcdiftciaquefnguIisanniBad oculvidenrar fieri
inundjiietouenttTalarumaquarnmftalio ruina
fit fubto bomnibus imptoafia. -Cum autem ea que
fttper ventimi -rfpirimmimpellentematrcm. D ct
i si s ? fiS fan 5MS impslfs y s f m nsarc peral
tatemDuooebentefTeimpeUentia.Sferautemftcrra
ouo funt fmpuiratefl ergo alitid aerem impellene:'r B
(fpiritus'raliudtcrramquod eflaquacum mpetu
fiuens.^nirabileauteminlo videtur fi natura fagax
t (ngcniofa eodcm Impeliente rcptUeret fotte't ocbi
le t td duod facile mouetur t id quod Diffieuter con
cutirar.Dccergoffimitiafuntquesicunt illiqui po /
nttnt efTe caufam terremotus aquam.
/Tap.v.oeimptoban'one omnium opinionum p o /
mntutti ex aqua elTe terremowm.
'iltoieleoautnmiabteuitertangitbotu;
a impiobationem t (ico opoact noo addere
Dlctio eiuo Itcut addcbamus vbi enumrate
funt opin{onc8.'f>ontt aut oictua pbueouao ratlee
que funt tomra omnto opiniones iflaa in cmunl qu
r vna ert 9> fi cj: aquaelTet terremoraa tune fierct ter
remoras in omni terra:quia aut omnio trra natat fup
aquaa vt Dct.Xbalcs aut infundiiur aquie vt oicut
ag fedboc cft falfum:qs non in omni trra inueniE tcr
remorao.Secunda ratio cira oes ptebabitoo pBos
elliq:!! terremotus ctete); nfulionc aque fub trra
tune nun^ ficcuo l o a i s bumcctoripofTet nlt tcrra tbi
moucrcturo'iterumpatetefrefalfumq' locus ficcus
bumectatur^bumiduo cjrriccaiurabfqjeoy fatrer
remoius.JSnaute ipedalucr contra oemocriiu;: quia
fiprevcrumoicttunclocafomii fepilTime tremer
eebcrent 7 boc non inucnitur.Sfdbuc nun^ tcrrcmo
tus eil fine aquat-r boc non ver elTe oflendetur infra
vbi oicciur 9 tpote "bcrculis non aqua fcd cinia ep'
uit DC tcrremotu qui fut iuyta bojfntbum. a d b u c
am rctrcmotusDcbcrft elle femperd rulnis terre:
guoditcriJnonfemper inuenirarqt nosvtdemue g
D aqua cauat -r rult in pteceps r tremlt tand flans (n
codcmlocoXontrametbodo^aulcbf ideo eft3>
trra non eft element cuius ptopti no fii natarc fip
oqtMs fcd potius tcrra oefccndit in aquio i deo nibil
eft quod wa t tcrr fubicai elTe aquts * fm aque cw
fomoedinare.Sdbucautinlaco fifTomap'me fm
inetbodowoebcrctrcriterremora8:q:ibipIurimji3
quaarccipit influentes icuc.ScdcontTar{u5bufu9
baius ituieniturpercxperimcmumrq! locus muliirij
niTurarum minime tremir. JConvra politIonc5 v o l a
lia efl qf naturalta o:do etemenlotum eO q^ aqua fit
per terram:ergo aqua non ell intcgrattcr nec quinim
radicc3 pjimaj in trra. 2fdbuc fubtili02s clemii mi
iot ellIociis:(ed aqua fubtilius cll elemcntum q> tan
ergo maot eit locua aque q^ tcrre ergo aqua n eft fu
tcrra ficut oidt Xa l e s milcfiuo.Sdbuc aute5 cas om
nis tcrra fit fubiectaaqusm Xbal e m omnia tcrra
ocberetbabcremotnmquieftterrerootus.Sdbucfi
tnotus terre efl ficut motus nauigg noebcrct cfTc (tr
remoras nifi ad laras vnum vel d virnq; T boc non
uidem'tquia infra odcndemus 7 motua terre motus
plurime m Jtcrie ell furfum t oeoifum.Sfdbuc auttm
fffl Xbal em aqua cfitna tcrremotu non ocbcrct nf
fifuperfundilaterivnimoraterre:TaIiudoebcrci(l(
uariabipfa itcut in nauivnum laras oeptimlmr fub
aqua:taliudeleuaturabipfa.Sdboeautcmq>fndu
cuntpto figno oicendum ^ non efl genrale quii fu
magnis motbue terrcjiutta aliquando apparait aqu
nccabfotptaellque piius apparuitficut lf exemplo
fuptapolttooeterremoraiujcta botinram apparct
tamen aqua niquind per acddens Cfoi^k per vipo
remfubterrancum ficut oltcndcmua in fcqumtibu;.
CL SOU aiieiii luxf aqua (Citemius non cogi ? !
eje aquaifed potius g ventus tcrrcmo Wj fadcno qiil
licuando impellit-r aliquando impclliiur ab ipfn
quia boc fit iuyta mare ideo biRt frequf tino ttrcmo
iua:-rbuiusraiiopatebitinfeciuenttbuo.2rdbocq
obi omroe trra fcptcntrionaliDlccndumq'ipfJ ton
eauadlTpIurimumaquisinfufavfq; inpiofunilum
fui:ideobicmcclliotapaIudofa t In dategcncrartir
in ea fpidius mattus t vapot qui modicus coattiiua
fadttcrramtrcmcrctcoartaturautemimpulfucunii
tium fupcr ipfam g> aute; ventus multus fit in fpf>i 01
jritcycimtatot^ipfefotauittcrram lancea longi't
eyiuieyfotamine ventus quifere oirucrat oomurn
a d boc autem q ot cp inconueniens vidcf fi P
tenuemoucat.Diccndumq>acrctonitruo fclnilim'
gnum. vapos ramen fplltot ell q aer T ideo fo:n im
pellit rtfttS potefl facer per fe fadt repcrcufTuti to
g> mobills fit in omnej ptem quod n fadt aqua T i
aqua que fimpUdter oefccndit non poteft facete illa''
2t d i d quod vlteriuBnducfftoicendum$vapi'!'"'
rcflflsinfuperiotlbus magia conuelletrcscoipoiJ'
l es ^ aqufl:fed f i aqua fadt in fnblimi vbi obl1a
lumnbabctquidconfequcntie'cflvtbocipfumfifl
at i n^f do tcrre vbi plurima babet obllaculfl.a<;'
timumatrtquodoi(t3>fiftouo ipulfa ita vecf'
eflelTeouo'ipellctia.ofcendums'boc argumcm ^
glcllinnawrisocrifotium.ptoccdit ey faKio <f
natura opcraiurpcrpaudoja y pofcll t iaeo oiw
fuflfdat vnum impcllcns ad acri groffa t foi"'' 1
funt fupcr tcrra fn acre multo magia idcm IplJ" P;
t es terre rubtcrrancast-r ideo nopottct 9* a'"','j
pdlat co jpotalia in imo $ in fupmo.f5 pon roiia
ff fit id ficut infra jbabirar.
apitulum.v/. ee elTc t caufa terremotus f w
veritmem.
S0e6)eh^
3i
rr(motas at d i ida6 oMmtts nSc.roppo
t tttnttmnAottq&pcraaafdiburU
b2{oct(rmlnat](ant.r.^vapoi(ft o uo pg e
nmi.f.vipo: bumfdus vgpo: fccuerccnim t ora
(t irSfi fcea bamcctiC carne c plnfCT folc tSc ec
tcfnc(ln)3{():cavjpo:bumfdus<r v i p o : fcctis.
Dfimuo ff wp:MCTtib' g vipot ficaiB t tan
cIcu3taacftvcntu0.(prc(ni5cll^ufeIeuE cftan c
aUdiatcm foUa ouaittate td ta t t ndif vaitop
1 pilndpfco^facnis at p ouos modos.cfl tnf; all
qudo fubtiti) mfupficfe t are elcuatus -r ille trfcen
dit acrem t conomt (pram.ali^uando >( cjctrabff
piofundo tare r (fl groflus no potcns expirare p o/
pi(r tcrre piofundutem t folditaic i (nuenit toca c
caui fubtus tn letra Ale coartatus (n vcntrtb" conc
uiutterrefact't tcir(moi.ccnim coartaCallquo '
milis gwro vel oucrveniente ad pfum t cp:m
te caxftiif isi fmte (erre viTceribus t igititlo becim
pbigiiloc cotpotio obRantio t retnouet e f bocvo
(Dcarmotfo terrcmatua:^ actcaRcvtoicceflptOi'
batorperbocgi fitttt manifefto fug tnram. ' Si , ni m
qmtuo: conffderenC ctemema t (mptefTiones eotum
nonfnucnff aliqd quodpolTic facer b u f impuinonc5
ni(vtua.5t entm coniidereE ignto connat q> e.r <gnc
nlbilfpratp euapo!atonem:lpfeenim sitfe tn fe mo
ucturTurrumim:? ideononbabet motad latuo:nl/
fail tntm (iiipllt cwpwa grofTanf quod ad laius ell
mobfle.fiodej modo psobaf 9 tetra f m fe nS mouet
cojpoiacoitcutendocBpfff mobils eeotfumim
7 olci eft 7 o p ; q* (d qnod concutlc co:pa:a fe mo/
bilcad ltnn.'SmpUaB ttt tetra moucf fn terremoto:
nun^at dem ell mot tmouena vc (n.vq.pb{co9
oclarafiergo trra ncrfi moueno n terremoiu.Str
cnim fm fe nd fadt boc:qi n moutf nfftbabeat mo/
ueno t le opoiteret $ (Ut acrl moucno poncref. : Sd
buc at aer Itt na acrto afccndh in terravt (n celo t m
do otdarateft: vldef i non tantuo In tetra pofle con
tf'icn'({terrjmmou(repofnt.Sguaa5t3>facerenon
polfit tetremot fupta ell oncnfum $ necvapo: aquc'
Q! lile frfgidtate tcrre tim cemettef (n a qu JtJ ^ B
lit m aqu et(S ftfub trra generareC relfnquC g g> b (it
venms.Smplita afft opcrati'o ventl ene vdeC fitp
tctf a:vldtm' enm q-ventuo omnfa concutft t mouet
coipoj j (n fupfcfe Ierre mancntfa. OTouet enm fgit
aiiquSdo cpfufflando i'pm a combulllone t eyiigu
00 coipoia accenr.aIiquando at ampliuo (nfliman/
Qo acccnia coipoia faciendo q> (gnls penetrat in ipa
Vi l ? '"^5 ' tl l Mnt Iadurunf :allquando at la
ti?. 5' ?' 'Pf '"nfua f f" '">" fulgurante
Hm"< - 71 "" Pow " confricatuo incendie
X^A.^^^'^^f^^'^^'foortpismenti-.eodiaStmo/
bfWetS?ri*,u"-''"i"^''^*''d<'<nplanaftt
cpvapoj ct erref t rt q, cf t pSf ^f ?T<"^^^^^
tetremot aura freqoenter folet elTe quctt fie fra oe //
termfnabifntenfmboccontingftg ventos at poB - -.^J
tetremotnif bac oe caufarqi ma (crrcmotds fobtiti
ta etpirat oe tetra t calote folio atirafaf ad opRcem
aeris t tbieil ptintpi trcnto^tconnat at q' ma ante
edcmventterremotfacit.STdbuc at fignbu'
efl3>^erreffloto8 frequttuB folc jccidtre in nocte y
n ofe.3n noe enf5 eongaf fol a fugficie tcrre -r ideo
calo: terre eoocaf ad efterioia a non cleiia t vapozej
intntimiotcrrcvlfccnbuafedi'i nocte frigoic nocis
claudif terre fucficies t reddat culo: ad ma fie oict
Xracon p5e nlibto oe tcrremotu:* ideo m imm v I
po:em eteoat multiptfcat ({multplicaius ante fe ele I
oatocptimifrcoartacftcftterremotuD. S s q u i j
do teuemoius ft oe ole tc frequcniiue fit in mcnde ',',
velinoluculoqmlefuntbote inquib' muIiplicaC ;
muttott flatos coi' cm Didt Xracon q: aliqudo va /
poj in Wfferib' tetre reJ n fupfffe eltujt'el giofliis ;>
frgdustrfielinfupficteterretciangCn oiluculo -j
radi e folfs: ffpita frfgdiatc aeris foit oetent* (latij /
cIcoafvfqjadlocomaersfrigid'zlbircpcutK t f a
ctvent.SabdantozfaeriterfrgdttaonoIeua
bit ipm ad loc gnationis ventott. vbi ell (alot foztla
T tc (Jet (fatuo n merde.S at n vi fcenV terre r
n muli n p:ofundo:f; poti' ujcta fupota terre (lat
fobtocofolidopquemcuapotare n o n p t gtofliis
frdduo tc caloi folio aducnicno muliiplcat cmam
rfaci i pmmoucri Tbocftleai caloi evel foitt fm
9 migia vd tninose in tetra ptolundatuo 1 tc te
r mouet terrmboiuoptopo-donenoiluculovcl
n merdcttalo at rapo: non mana in aliquo tpO' ,
re pon merdf eo q> toe oi oeci>nat ab co -i redli ad
frgdtacem pzllnam per qtiaj mobtlftaf t queffit.
jCaprm.vg.teiloifgrelTiooecIars qliter qui di
pBl confentt -r DlTentt aptedicto.
Citmtcf Xbeofralluo 2rifte.infecuto:
( T olfctpuluo otno confentii c otctis.Srtbe
laua aut qut multa lludiofe rimaiuo eft in o '
bos:conuen{t dt'olcttanlfi q> vcnt ola't aerem mot
7 b e c funteus verban Itbto oe vcntis.vcnti in con/
cauo lerra^ oeferunf oende vbi 35 omnja fpacia pie
na func 7 nquant potut aer oVnfatos ell i s qti fupcr
uenit fpiritus pti oi ej pzemlt t clidit ac frequemf pa
glopitmopcrcotfoeindeperturbatteitteqoerato
cum omnla obllacula otmouet t claullra fu conatur
effHrtgere t fe euenit vt tetra fpi'rtu tuctante t fugaj
qucrte moueaf.Xbeofrallus at vtoct ell2frino.
i nfecutot 1 oifcipulufl fie oct. Semp euapoutoat/
qua ell er trra que modo rida modo bumtdo mij:
ta.bec at cuapotaio ab nfimo edita t n (i data vt
v! terotem loc n qu e^eat non babcat retro fer ac
in fereuolo: oende rfjra fpsrecptocantio actat ob
(lata -r Uac tnttrcMaaell ttuep anguila emlITos mo
tactumnltfact.Siraionatpl3o(npbidomo:a
iibus multff cccilento: plurib' aigs.ponit boeep fu
ga ealidi t frgidique ccotda m naturam t mot a;
Infimul non babcnt:t ideo fugficicm terre occopante
frfgote caloi n nterota recipiC 1 ecuctfo quado fri
guB (II Intra calot ell n fueflcet-r ideo Cpe qu vcbt
cul bat^ ell qualliat in vna receptue t al te^ e;: bu
ufmodt ctrario;; fucuenit fugt T qaando colUdunC
magnos ft bi mpetus ac cculTio:t n illa ccuffie
ctiaj tetratremit moueC:Tbccell caufa mugitua
audfin tcrre moto veniain abdito tumultuantibus
bufe ctia5 vdef Uirgjliua confemre oiccna n9> fub
( ^
t-<U>
lber Tertim
pcdiV mugir f ot r uj felfa mousri m'lboc ertet
vc^Io;^ opuo.-Si alij ^dam p5t quop nomm li fai
ncni qui oioit vcnm clTc flcrempuifum:ir ficut in coz/
poscnonroft Wt f ansui ni oomt vt nc: i v: t fpilo q
lontarttrieitaontmtciTacfcntca v o i i qi n| i
fpa q ej: aere rircquaqj intrint fti cerritAc luc fu ih
bomtnc quondo cilbonc valttudfifs qd vie fangumia
fps funt libere * f qudo fntertfpi va fangufnie
vcl fps f mala valftudo 7 fitt fpuma T grau'catts
cmotionts ni<b:o!& vbf fpa (ntercgif i fangufs
f titndcrpdtttrfra Dictfcri ntcrra qn valltudoen
terreftrie ( i l. S J at aliqnido jntercipif curfus aq vel
fpspsimorcpcUff i retroifuoaliqudotgrtit t us
tumuttuTCrcmote.Stait illa v i a t u i ame pttoccu.'
paaliointrantenicmfeconuenif i i umult fictt
tandc ruptura J^ec aSt vdt efle opfno Senec enm
Q> vett cerra atat cfc ftdg^baUtudtrt tatem fm taj
bi f m bocqd oidini adgenerati'on mi xcop. Sun
r alg pa ? abbo oiftriteo.oicSt enm Db trra ve
lossremcauernislimtfupiatcn'uontngttatq
cp obutarcaquas qao moltas fub trra oict eflc fla>
mi v ent o ^ qui f m eos tnreci fUnt oteiobulite am
aqua -r fn recm flai J vcnio;^ {pedtme furfu; ventu;
<mpeU[ tS n rcct npoleft:? ideo ierra cteuac c
cuit'Kozpbeus at qurj longo pon tpoie fecuius ell
poffidonas oict qude fp5 f m icrrcmot fed bunc
fpm odt efTe terre fpnfi vi i ali t no vlMi oeos inferna
tesxri t enlm n pofTc rtericp trra nobabcat fpm,vi
tatem q ota nafccmia tcrre viuiftcaitcnt ap^tt in pl
tio t flozib* t mecalUe t lapdib' taut fuw:a f mi
<o: fe ntttn'ificuc folem luna t fleliao bumote ele/
uatoablpfo.-noncni'mpofrctatgooaretcii vite nfi
t'pm vtate; baberet:vluereenimcftgnare alimto
vti:btc (pao cS btofFcnfc flut p co:pu8 terre 4erc8
efl.-c flt offendit in aliq tumtilniat i concutit v i d '
ia ftbi:fict eiiaj in animali fit feb:io r trcmoi Jioua
eimoibivclDcbititatisafcendteinfpi.ZDeibodo/
ru at (a <d cfonat m'(t qr ocic mot terre fer< aUo
quodifpi c aqua incidente in caucmaa {nfcrioseo %
ptemente fpim qui cil ibi. "parcbae aTt pbs cartfm
conuetiit (u t>emocrito partint cii arcbefilaoiofcaqui
cfTc caufam terremotus g ocm edcm moda quo ru-*
pia e):ptanat3e(lin opnone oemocrltl'r aliqudo'oi
c<i vtnt efTe cm tcrremomo omnl eod modo ocs
venttt effe aer mot fe bi pt arcbefilaas:- boc inda
fumtimpedtaaliberotrsnfttttelTeesmtetremotue
tiq at oicit bec DO fif cantare tetremot t tc ei /
daquiDuob*vlotenti aque interentib'.f.aquaP op
pofitilobubnte lutru ei t ventie qc oppofito cu ads
venitntlb' ra q u i fetiiferimpclleniib'; tffc oicit fe
ri nundatione; vel cituuf m illp aque q ece quan;
ti tat. St adt pBi ({epycurivel epj^curel olcunf eo f
fuptaalioa vt i i bi vf decoi rDe fcfbllibue babuerui
t ota ad caufaa vribttee t cotpoteaa contulerunt:ta
(ti t oeos olceri fmilee camf <r fangntni vcnie -e
ceterie mbzie animali t illi argut oiapoe qui al<
quid boj p fe ocl cm terremoiue.olctit enm oa 6
bcroicereefrccm.'aliquandoenijaqiia factifl} q
draptic oe c m ipfoB.T.altuuie pauatim nfima c
(umcndott ttic cafas fcquif fugioKaut fttbito crade
dafundamtaroectendo fuEcdficataiautqt p o b/
ftaculu; aym fui fub trra oilfundf(ugotacirc!
agiatiaut q: fup potoo r tollinas tcrrefu^ot ftat (Q
ccam t caueriiaa t lllo fubto inundas ncidt aqua
(S peiu 1 ctudt cotna5 mtcmttn pteceps fupe
ro:ffcittalfqoandolgnficoxtana):a.titiprr
fcil5 egreds ey lublim cimpieinonb' bumidiiut
natne tn rmo tf frfcat^one fpne oi pojt: boc con
fumitficconfumif incdiooomus poltea eadicaut
ctqtfticattemisclcuintiuibesbumidetTinbisrpi
ritas (]foccnfaBcfutnKnc{pctucgT(dicne pcrcuitt
eolnae t fulcmenta quib* fupcrtot tetra mtiti ficut
percunt futgur o en u bc t u cadit pare tetre fupetio*
oIquandoaDtbocfacicfpisqaadniprr.f.m fe rcflc/
)cuscb30bnaculuj necliberas vas inaenit:autq:
mpetu clieUt r rucre fact:aut qt latas aqo q fub tcr
ra ftagnanC i vclut mare cfTciunt v d paUdes fubier
raneas vemuofCDiitq repercutiendo trra mout r
flUqoido i>etcint:t qt oppoffi v t infernales in aja
fbt cf oppfito conuenict oboiantb't diactta t re
finenta oeicit g modo quifoperius D<ctus cfl:bccer
0 0 funt q oe libts pBo{^ oe na tctremotaf polTunt col
tgtrjdaenimoetetTemoiuloqucteslira bi s oicunt.
^aprm.vif.tellDlfgrtftocdijptobandoFinlo
nes oleras oe teiremotu.
2}Dnia aot queolna funt oe ttrremotu ffflj
o tlm coUicndo mttUig&nus g> oes fcrc pi' i
boc concotdat ^ terremotus caufcf a vento
in tetra conclafo.Utr au t vcmus fti *cr mot' vel n
babiefl in tractaiu p;ccedchtc:t ideo ocbocaSlor
qttimurbic.Smiti'oeopin<oneoipbci4fpmvitjIc}
cffe er -r ipm cTe plen o^e t aCabus t aitrabf slaa
p fpirationcaureivmopmatlqudoifputaiio P<
tinet d fcam oe anma:fed bec tm o p j oicere g! m
o i n s f ui ptingit terremotus cquatr in omn< loco d m
omni loco contingat tetra ftert mate bibiiudinieSd
bCQtepeiirtg'iacfrtU! t l s d a l t u b' fctr
tremerettqt ibi ptectdC ab ea fps vltatis eo ai nibil
(blviutficet.SdbucaitfpsvdlIsnejpiriretci
petu in eyfufflatone vebemenrt.miny i r m oipbeuj
intcrremotuexpiratfotilo ventuse itruptcne lod
e):fufnaiioneacrs vel aque qi fi lfum efi fie piobnf
infra.Smplitt6 cfpsttefj ojpbe fit eituo note
tinqucre poft fe nubes nigras in ctlo'.qtes fepe vldC
mus relinqui poli tetremotilT bec quant ad ptfo!
temctinet fpcculatoncseirta funt cotraoipben.CiJ
fft epfcurus arguit poneno v n i caufam terrcmotu
ocens multas t fimut t fgllf atlm n bene videf ba/
bere.'n enim polTibile ell vt vnP elfecwo f m ptnQ
in n fint eaufe plures tlTenttalesuenremot' ai vpu
en effectu -r in na in fptcif.babebit 3 vMj MU'"'
cflntialem q ell mS elus qo mouet ttrri r concuni.
Sd bnea t non ell pollbile ^ vnua f m fpcdc t epc
ratlonemoifreriistm5locu tnSefcntialio <<o'"^
ren6.Sedconcuten8(otpoiaf(mplcia in fupcrficie
terre t concutlens ea n ierre ef undo ell vnf m 'Pf
r eperatlen.'ergo op5 9> vtriufip vna fit materia ten
t ali s: ella elTcntials materia concutis coipo:^ L"
fupcrficfe tcrre vapottcrreftrisvtfupia ell pioDJtU'
ellergoeirentidllsmaeticonctttiefltisterriittcrrc/
motu vpojterrellr<8:concedaf ergoepfcure cp <i'
avent fcut a caufa materlal eus quod ierra mouet-
S e d aqua n ell ma eus fed flcddcmaliicr opera Yirt
terremotumperfotans fotamna pquc redu'e "
directum fiare oebuit ven tus tetra cencui lcno. wco
am epy curus ignem elTe cara terremotus oicit "o ei'
vet t f lf i pacddcns. Si eui mqt i snef onf unK' ' '
c i vicna fottc feret ruina circunlacemis tetrc. oj j
li s ruina ii vocatur terremotus T oe bs c fupt e J"
(pmta}.Simmtnotvc9(lioicitoe(mm.
SOethcoro^
fybttniata e o y no cldfjf fub tnra m't vapoi grof
(10 indufus tu vtpeic hmido ncqf cfl ibi tolts efpal
fio oIidiTfngidi i d loca multa ntr fe olftnrfitc
cft m acre qu oiucrfa ell rcgtonqi elcmitS fpilTus
bui'fubtamnpattejfpuIffoncm.Sdbucttiltfio
ciciTcnt fub (erra o e b i s imp:einomV q Kic fupia tcr
Tiim opoucret y caufa tkif cflct v i s Tolis \^
fjb taraftcutcfiruptatetrojtqDnon potcil cfTevti^
c I omns ugentis fottto: ft effcctus in eo ad q libe/
us [rfit aa o c f qp (n e o adq5 tranfitc multa me
da f non libere.Sdbuc at no clTet ratio quare ecnt
bi imp:clionc8 clcmcnto^cquales Tupiotib* t non
clicnt tbi cdam gcneraifco alfo^ fuptoiibus cquaics
cStamcnnonoamus ibf gnrnficainquib* vbict
ierra 7 mi'ncralfa t lapIdeo'Jsec crgo octa (un DC fe/
ciatpycurcotum.
aprm.jr.vb'rquandopoiiinmefittcrremot'.
3camuaatncquandoptedpuefoIciftcri
o lerremotuo t nquib' (ocio vna ioe oifpof
ifonibua loci lerremoius e f l ^ fit vebemena
in locio in qiiib' foiio pcufio asgregatio vndajs (i
uc p:occlla^ maris -r vbi funt caueme multe -r latera
cautrnap funt molleo tcrre.^n latiV enm tocio ma/
gis rrcqcnifcoartaE v c n t u s ^ in alga toc8.3nIoc{a
cnin concauio ad cj vcnit ccufio pt o c dl a^ marte ibi
tf p:occIIf pcrcuttentib' ventiin fe venina recludi
1 muliplicaf t cf bumoze man'f vie^edediinctud
tur:'riiicmuIiipIicai'mouetIoc({e[ltncrcufiu. Ja
tocio aili cauemoflo reclpif vndqjventua p v a ierre
vcnicnoicurrgn ell q> caueme fubterranee apte fem
pcrvcnm evpt'rant:rec(piu3 aifi in cauemia redir n
poicrii jipier al ventu obuiani i ita muttiplcatua
innuematdraoueicauemtlocuoaimoloenci
siuidf t moucri poielt-SoIidiao ent lapdio f fit ma
gnj mouerfi oiuidinon potelT. Similtertrra ficca
poiofa ell X paulatim cxpirat q c in ea oc vapote* ler
rtftn.Scd mollis trra ell q (n ptofundo t in (ttpftcte
infufam b ; bumtdtaiem oppilanii pot os el* t tam
folida nefl.'t ideo vent in eauema ctaudit ne'en>f/
rci t f ade moueri pot eri t . S ai oicte ierre oirpoea
in aifquo conuenerint tcilte locua frequcnli'baDel>il
icrrentotS.Siatpaucioteofucrtmbocomnuef
terrcmoiua in loco illo:funi aii fie in loco ita ttiam in
tcmpoietctremotuaplureacondltioneo confideran^
de:c5mun(terenimloquendoDetempo:c terremot'.
j n ver at i: in auino frequentPfit letremoiuaitem
pa aiu f m aen'a qli tatcm opef af ad lerremotqd ell
muiMi^ pluuiaif.t ct l tempuB ficce cpleytonls: eo
g- naiu_o ycnt05^ fubtcrraneott plus ell in ttmpoiib
,/f%'" "iP**' alqeXaufa ai bui" en q- invc
* S 5u " ' " " " t>;:imufliquefrijt nluea
I n , l , u ' - " ^ ' ! 2 ' ' " f f e f ' ' e f c e m: i d e o n f i n i {
S k , , f , 1 ' ^ ' " * ' ' " " b ' t e r r e c o n d u f u m . S i /
Toril Miipmnf. T: ".",'*;"' Mioje piopellun ad
eoiuiucacigcnerai8fibmmmouet(mpel11itterri
Jn lempoie ai malte pluue no fir'ierremptue ej: v
toqui tcgcncref:fedpoii'ex veniiapiiuagenerati'a
e o 7 potiterre^ pbntam ctaudunC r v e n u s ante r i '
uo s ^ u a p tn t ara ad toca cauccnofa p:opellf:7 cu5
vtteri'caderenonpotert in fe tumultuando currtic
T loen incipt impellerettempua at fcce complepoi'
niaefl lpus calido t bocexficcat bumtdaque.ia
7 nonremanealiquid oe i pf oqoad cominuitaic ler/
reptintt:* boc frigue t calo: inpulocrcm vcnit in fu
^fice 1 in ptofundo euapotare fcil in veni qu con
tinueadgcneratammamptopelliE vnuo vtni abalio
adioea cauemota t c redir nlceat ptopicr fcqu
tem vent qui impellit ptecedenicm:* ideo bi lumul
cuaoimouetloc'tconcutilt'rtdcofpllcrbeciem
potafaciit terremot:<cfipturaino:u5 conuenitn
vno tempotc ticcertua ert fign futuri terremot' t
penollcans tetremotnon in vno IVgno:fed in mu'
tia tempo:ia 7 toci figna oebct accipcre iudici ierre
molu9tnecadbuccenitudinalierp:edtctfcd opina
do fcut tf coniecturia.'RarilTmc att ft terrcmoiua
in efl ateti n byemeeoq vebemena caloi t v c b e '
mena frigus abfctdtTi mam vent op nfi atijdloci ope
returin eontranti:ficutoiximua in traaam ptecedcnti
vbi tocuti fumuo oc ventotcato] enm. conunicndo
bumid ncinerat teiram t apcrt vndi^ pot os euo
itag^nlh retmeiur In ipfa i n fupfcic e* quali nbl
euapo:ai:tidcoabfciatventoo.Sitameneircibtt>'
mdflucna claudene pot os ierre Tventus muliuo n
ptofundo tcealotmuliuamoucrct vent t rperet
locrq: euapotatfubtlata loct querere malote ca
pacftaiiefadatiitociptopcerbumidclaudc'topo
ros oedinare non pofTettialia at terrcmoiua etet cl
ruptura magnifoni ficut fonua tontru vctvin's fracti
contra a i magn friguo abrcidi ventoa eo q> c '
pimft pafte5clpartc; talio compteflio mpcdit n a
potattonemtriauventuaamntgcneratus tn ventre
ierre lle muliplicaC t includC in tempo:e afperiaiis
byema ex calote a fuperficie terre ad ymu reflexa:t
ilfeporellefriceretetremot.'eodem modofiellao ft
flutnala aure vel vemalia ptopter atqucm refpect
Rel i as 7 nbf e ma fit vcmalia vel autnala nibil p o
bbei'ficrt icrremoi inbi'eme t eilate.-t bac oe cau
fa mxime t ou curante tiiittfxmtmox in lombar
da fole exilenle in (igno captfcotni i eral in p'unbuf
cuiaiib' llfua regonts % frequentus vent crca me
diomnoaem n pollea qu eu i Xerrcmoms general/
terloquendoelUntempoterucqDvcnltficdtas i in
tempote fup qd veni bumidiaa:'! cmunier loqu/
do plus n in tempote ficco qp bumido:qi vapot fe/
eue quI ell ma ve nt o plus gencrafin icmpoie ficco
5 bumido omodoTil in ierra vapot fufficcna conH
nuare euapotaiionem:in lempoic am bumido fi p ac
eidenalerremotuoqifima veniifaciena terrcmotum
non generaE muli fed quando muliiplicaE bumdtaf
in ierra ingrofliiEbdlraa ^luuiaJ^ pp frigua terrett
qt fepaE ab ea aeren q5 fut i ea qn ofcdi ab alto %
oppillat vaa i potoa p quos b j cxii vapot tcrrett
i vaPot oelat' a olaerfls ierre piib'ad locvn coar
vA mViipllca' ife po <r agtiaf 5 latere caueme v n o
in al t illa agftatoeomouet loc f e Ft rremotua.
iraprm.x.oe moda terrcmoiua In quo cft olfgrel
fio oe tpecebus tcrremoraa m poflidonum.
Od lerremotua funt euo:qudam enm ter/
m remonis ell pmodumtremoi i si n quo tetra
recedit frequtcr afitu fuo 7 rcdt ad cunde;
f g
lber Zcftias
alftto at cll fnil mignUB roiMs c o i p o ^ tonfrtcmtiS
adnucem in acre T ef fonus fracriuua t jftc noy (ft
fine (fCari toc nrcro:a v ( l e)ncro]8:icd(lic aati
becoiucr(iMse);ouaff(ue agi unf s vendoccutri (a
tarr.cp Ticut accdit (remo: invena onimili tf bu /
mose DiT olucntc ot gj n vel eje ventofitiitc e^tniden
t e iprum extra fim piopttS virtute redaccnie i p5 m
fin nait T fit n-emo: i u ou oonec virtus cfpdlU ven
tofitatem a membto iu fit in locozquando enm eft v e
loftao non multi fttcermbiibet mot i tremtt oonec
inuenii loc auo oiuertatvet p qucm cjceat quado at
tnagna cft t ficca confricat co:po:a t frangit tpa t cjc
ctat fonii fractiuS-r bm e;:cnipl eft oe ventoftiace
fleca in vcntre bominio conclufa:beeenini quando cft
pama tremoiem faeft viT cep:quindo t mulu i fe
ca c^t c fono f oiuidii fupuiiaiem fieca5 (ibi obul
lemtvel quandocp cpt ipmcScfitu fuo. >e modia
tSi tcrrcinot' fia oicit pollidonue p6a ouo gni funt
moruo quib* moueC trra virig nomen p]opz:al(e.
rum fuccefllo eft c ierra eqlter furrum ac oeotfum
inouet:atte?eft{ncli<mtiocnutatDevnolateretnali
d naug^ mose.'bia aiii!genenb''v( S n ec a ofat ad
dend eft tertiqS eft ociuabantqmeiremot ierre
< trra quaii co modo quo bomi ncs quatiunf tange
t e frigoie T qfpalifonbmentc mcmbia. Caafae am
iftojs Snec a ofcit in genere cITe ouaa q u a p vna c
fu magno^ coJpo^ i altera eft itnpetua fpSa tn ter/
ra concTuri v i fupcriiia (ft ejrplanaitt :3fcIep)radocua
enlm pfo'per rimile piobatjrarum f ruinam efTe cm
icrremoi':qt ci rote currutt ? reda; maiotea o i i Tal
! 0 (n trra oura T alperaveI fu" lapdea non que po
f i t c s fcniif (erra tremer. Simtiftcrri magna rupefaU
quando oe monte c mpetu cadt edlficia vlcina qoa
cunCfcadtalfquandoeodcmmodo c caucrnofa
fit ierra rubi'fioe rublimifoluif mafia a lt qf i n p i o /
fundcaucme oe^ciC concuiif trra in crcura i (i ful
cimenta cauernap ruant ruft ctf am ierra fu^Eot. S e d
ifta ierre conculuo momentnea eft m patt oatuXaf
fuo aiTt ftue ruine caufa ouplej: cft comuniter loqudo
do.r.fcimo ef riccitate pioueniena aut etiam cotiofio
e continua abrafionetIumm'ovelaqueibtiranfeStia
ST Ifud at genuo muliiplfcaf valde i ou ourac alian
m q5 eft quanitias fpDs indufi -r f m $ fotn'Oi t oebi
lioicft|ocuedddudiiipm:tameninclinatiociculofi>
citft-. qiAtatrabitienwmvcrfuscautmamtnvnapi
le-rinularrequenterintcafusincauemam in parte q
fncKnaf fubuerfio ierre in atiera pane in q fit eleua'
l o . S ait modo incUnaC ad vna pariem i modo ad
ali oj . Si gm cft q (nvtraqs pane cauerna fit in medio
fulcr fubftcntia tcrra5 7 ca que funt fup i pm: * fi fit
fpil adeo fottfa g fulcn oegcat crt caua in vei agi
iiemcxvtraqjparie:tdcoconfiIitIfapientt cft gi fi
lijuando terremot' taUe in aliq ciuitate apparuii q
rclnqiiaC qt ruine eft obnoxia t ptccipue ft aque alf^
in terremoiu apparuerini:qt illealluuionepinua cci;
ciSt fulcraq terra5 fupta cauernae T uftcntani.'tremo:
fliu f aufae e inccrto (pa motu vt oiyim' tncccft ere
dcnd dburda5 pBia q feeuti fit p^bagotiofccntce
ierra cfte animal t in lerremoiu tremer frigoie t ca
Io2c fcbiq calido vcl frgido vltra compT cxfonera
fuam ierra atteraC.
/T apfm.t.DC fignia ccominintib' (crrcmoii.
Uodaiiviuafubierrflneua facial terrcmo
q tfignisp:obaf terremotccomitantib* t
fubfequentib' i f mT pteccdcti ti b' t n o o
o e ccoitittanttb* pii* ojcem' c o q terremotui m igfu
funt conttctf. Sign at vnqdfrequemrecomtij
icrrcmol cft fonue quin quicfdialquandoooncc
terrifilfeiiri i t i j c ej n t v n wa c f o n o mi g n o : ^ aJt
pi obani bftoi levetc^tqttempoKrega bercuF fute
terremot* in <i'ufda5 fnfutia q nominabanc me aulf a
t yAiq ficce eram iujna co:intbfutffi terremotus a
finib* vtif mfe i t t ? nfula;? t collect* eft vemuo fub
lerraneua in vnloci eleuauirpm idaltliudmc3 col
lia f cu mulitplicaref m cotle illo vc nt op collcctio li
dem tumot collia ruptua t:t epuit fnde veni ' vili'
dua 4t m ciners epfufnaut oe coUe fug cinitatem vu
cinam q Dcftrupi eam T oppiefT it (ic gpparuu longo
tcmpoiepoft quando regnauit 2Iex>fllu8 t>bilippi
macedonia audiebaf at tc fonue ante terremoiu tn
alo loco T in cp'iu vcnti oe col[e:cuf caufa eft qt Ten
tua coUdebaf ejcimpulfionemaris vndi ^ pcuticng
infulae llae-r eje cotlfione v en t o s in canema terre
adcotpoiafolidacaufabaf ronuai lleci vero dncns
fuitqt calidiaa qetcuaui v a p o i c mllf moot con
foitata fuit e;; repculfone frigdiatf mario:t dicliu
fa elT et t congrgala combuflt ca q eri t in circuiiu a
ueme 7 redcgii ea in cnercm f (^fufflauii fpm iti T I
fi bi fulT et ma futpbura -r auri pigmcnti fuilTei inc'
d in loco t lo: i ft fuilT ; ibi lacunavcl ftagn frgid
fuiifei vebementer fpifTum T falfutn t ama;^ fie mire
mottu qo eft in pateftna.Sdaa ait Cf fonua q e m
terremoiu variaf. S e d vt plurim qtuoj bj oriis ali
quando cnim eft ficut fonua aero inundanta e;: mol
to venrot t boe fti quando caucme funt magne ^ n
^ v * HwiJwfc llVlt l l i m i l * Ib ^Wlt lt ' i llllt KMi quUI I UV UU IV
nuB eft fublatiutte:T boc cft quando vapos cpiclT iis
D paruoa riuuloa moueri c mpetu competli(.ali>iui
d o ai eft fonue collifiuue:? boc fit quando coipou
our fottivento camota fe colldi adinuce3.3liqui
do at fonue eft fradiuue:-r boc fit qudo reitnm am
pllua vapoi non poteft:fed Indpi frangere obltantl]
* quercreept:pilm' t t fcoe fonua ante ten-into
tum funt Dtim'' ({dem cft in p tndplo moiua mUu
to;. Secffdue at in' augmenio. Iertluo attt eft m ip
fo terremotu.QLuartua n conrumaiione pfi':i n"^
dendcftq>alquando.omnesft{l'onifuntinT not(r
rcmotu:atiquando at onr'r tc alquando funt ir
et ca alquando at ouo 7 abqui do vnue.
apls.xfi'OeienebofiatcioUoqfequIficrrtm
t:in quo eft oifgreflio oe ca pcftte q terremoiu fe/
quiconfueuit.
3gna vero confequema terremoiu I P O M
( lia q> lerremotuo caufaf a vento funt piura I3
tam qd frequentf magn caufet terremon;
eft tencbofitaa folia p iiubce nigrae In aere ftte-.l
enim terrcmotua caufe cj: vapote groT o terrellri fu'
mofo:op3 g VMO I Uefit fullginofue: ideo eft ni'
gcrrimue i fpilT uo:* ideo c cgrcIT ua cft oe lerM'
Ico fadtnube9:calo: at folla tangcna c clcuai t,'
trabt e: * idcoopponf fol -r ocngrat ipm:au( (M
mtoto facitinufibilej;quoni5fimuliUBfpt(rii9 "'
no poflunt radSIfoIepenetrarcp iprnt le fol <"'.',"
iriblle fub ipfo. S i at vapoi t non adunat T fP"
fatua in mib fcd fparfua tc n fuperfide cleuat ierre
multttputucrem.SifccKrrftteritntcterrenioiu-
t tc obfufcat aercm nfcrioiemit fadt c W"?,"^.
ngrqfiftncbula ficcanon adunatati tScolim^
1 ftdle apparcnt per bmiaercm ficut f a n S ^ ' ^ S
grcd(ncmvcrgcno;fciaoctiam3'frequterpc"'''^
fl?ctbc6ro
5J
pittpttt emum tqaiettntmotStvap^t titim toda/
fii91 ptluattts ficlace t acre (tbtro eroflb d t btboM
quif vtnaU mimir (dco niiiMtla iatattdtpdpttc q
tart qH reme ptojrimS o s tcnou (icuc oua: ^ me?
totascrpatvtpoicpluresolcsfefflpcr liquM (i*
pguIuimcpo'ostaTCfliadfiYlcdtt tnAiMliiipiM
tn loco tetnmetae tcrpitmi t cominuc o inyti ttr
nimbib(nt{t:e^bocqnconcihu<biiir<5t vapot t
vni(nofttm:'T (dco narrM Scncca q in mrcinotu d
pmo4ris(tKmpo:c 'ncronfoftnpcratoiiafnpompc'
f Ku rtgt'oncgrc); frxccltra;^ oui moituos fmc D O
mines 7 anfmtiti atli fcmpcr pintc (I ptepc fafirt
tc^nrijcfirentg^rcrpirailoncmvapO icmAla pcflifc|e
esoacvdifti'^iduana cfultitc lombardic? pute
gabantlquoicmpotcdaoftisinucncasiitcicape
riref i quMm Imnrct dparaandtqipMeSmointas
fait cf vapot ctocnw l r (ftnitbcr mottwm eft Te/
(diig:! tenfiM volut fctre qre o^io motas tgertini'
diunis adpttic i deo Bbtltcaitts cfld> rptdoouo;
eiepvlrrcdgtad fc<pm><5S((XP<ranctvapot pu/
cttjoas (n (K f aaus eft bonos T petibiUe.
C3^m.tiV)t ffgnisaKcccdcmib* t cnt mo t
tac f.oiim cfus cITe vcmnm.
' 3jna at piccedtla terremotd per q ptobaC
f 'eauraccrremot*(untpIura:quo^vnD Cfto
vcntus fn rpfide tcrrt ame terremoto eft qe
tii3:Trcmcft#aerameicrremoip:o]rfmc fuiun;
eft rrfgf dug:ceflat<o venti In tcrre rupcrfieie eft adboc
<!mi vKto( ferf In ptofindtcrre t Sri n9)ll ei*
erpirat se ierra eo ci u eme t oco^ ClLo^ totum (n fe
daudtvapoiemqftnontnuenrercetmaa pertfn'
Eftf id fuperfcem terre t eypraret t faceret ventfi
1" ruperfidc tcrrc:boc at (Isffc acdplid t d gi flt
qub a ventis t empeu l o co quando t vbl multi ve
II fm lm Mufant: toe eni j tiecefle eft q? (dco qttiefet
qtdaudundn trra-retpttCtKquandotctremoiutaU
'enim flgnfi nelTe (1 eflTcniaUe eaufe abfdflilsv
?.Unde oe boc e dt S neca ctetrcmot' futuros
t puccdit acrisiranltiasif boeeftqt ibifpe i] co
"(ircventosrolctlntnrcmlfederetintf. I l ucquot ^
tetrcmot'n cpanla f u t Sui s hi berno tcmpoc x
Nulaop plures olee aer cd o ftetlt fgn Iftud falltbl
>c (fi 1 Ideo rublnlt Sencc. Q, n(d ergo nq* ame
"Mo trra concuna eft quadmodfi raro. "Rarfllme
limfimulouoAaucre venti (nfemale t fupiot:r(er(
UmtnpoieftgiKrccpm'connattcouosvcfltose
"mu genere ita vt alter aer fuperiotem crem attnget
"trmfaHfrglduseft(tpwcedlipjedpdelnpflucu
t cll ej: trb auKst qua vna eft e^iulfo aeris fri
stdt m qaes oiu egt noctis fr dd us-. t eyfulflatio ^
upcrnooicup ((gn eft q. lictt v enf otiemals fit c'
" uonnamlocivtfttpiaotim' tamcnfamane mm
i - P " ' " * f'W' Wda n tat: vt bocapl ebe ft
F " "t vdne Ble! t auroiequdo ifHgldaf aer rtj:
'""lat frgido aerem fuper n o s . S c6 a at caufa eft q
,,lSt '"'''^ compimentlb' vapoi (n ptofundo ter
n V, ' " S' ' " " ' ' :* l o quando eft Mgiditas eft fign
yjJPos w trra compitmt t muItlpUcaf ad mas v
" q racit terrjrmotiXerta eft c q ealoi interio: quf
eicuatvcnmifaclHpmmoaerirubterrafnsusnale
D , i f 5' " ' " " ^ f^Bfidm ejctcriocm terre trra e;c
Ptiw In acrej vclnm Ita aerinfrlaldaCameterremo
'wtmmulmejcinentemtftricte Tpjecipue tempoie
vef(>ertiho:bi)i* t t MttTa eft $ Tot e calottm D<armt$
s 4 d faeit eaapourc o n T pa^ T co boc fit nfgr
n0natq5cftvatde(crreftre-rgronum:tc5 i b ( o i ^
ftrcta(i0ntqeftfccvebemenien<deo pogi /
tuS t <S vtoKtia motiuui fe vcmofitas fleca in vtre
aUquando oldfdft t fticdit intcfttna coirplt t ideo
fgnatboeterremot*e(reacmSTfecmuIm:t(npio
X<mo trras elTe mouendam.Q.uod at qulda; olcfit
<ftud fgn eflc ej: hocei vapotcs cleuari fuper ierra;
rdmrauerM p flat ftt l er r ^ remanfit modc quid
in fi^ricie aerls natans l u t l i pcnfms babct vnl ut es:
qt f opilme ptobat <Seneca v em' 4 fttpfirem acrls
tranfcendi'tniHlomodoreucrtffadtcrramvtcK mo
ueaufed (n V ifccrb* terrc gcnera (te t nos ptobabi/
mus tn requemfb*:? Ideo olcendS v t ame oi^lmue.
aprm. x<i q. ecr/ 8n<sqrumf ^ tetremotusin
qao eft oirgre(no:id oedarand cam fgnop quepo/
lUtcalrftencs.
snBaffitcrremotusptccedcnsffm qo'eft
f gnB:-! ci (pfi* eft eclypfs folio in conJct
nc lunc ad folemtboc tamen f m non lignat
ipm m'fi c muttis algs fignis ir caufa eius eft qt tac i
regioneltlaadquconuertif vmbta edrpfis colUd
lumfoKs calcfadeniis acre t tcrrt-r ideo Indpitibi
frgus (n aere inirarcin fupficie:-: illudfrgus condu
dt vapotem fubtcrrancS t fadi ip m ab e):tcrioii par
te tcrrereflccti fup fepm:* fie eflTidf tumultas t ter
rnn mouens.'d affi edrpa folio fit ouplcx.f.advttfl
m modauo2 vnus oi df eapetoisconfe t *I>er can
da . Sci a s q> v'crius I7gmt tctremot*eft cclrpis in cati
it eraconis y edj^fo in capite:qt erpcrimcntall co
giiiilonecomct eft caudas eflc frigidioiem capite.
Sni pi r ut t un multe funt quamiatcs ecI^plieX fot
obfcurat ad tentam ofametri carti vel media vel ou
s temas vci tota orametrS eft cdf pfis ven* fignum
lerrcmot* quo fuerit maiot:t mnus v e^ quo fuit mi
nus obfcuraia orameter.adbuc at c nonvbiqs fint
lenctnein ed f pflfolis eritedfpfis maiot ca flc x>ift
mas in l odo t d q fpimo: cSuertiC vmbta:? ^dpue|fi
toca illa funt frgida ficut funt elfmata feptctrionalia.
51 at quis qucratvtr dem fit oe edjfpfi (une intelK
gend q fite^c vmbta tctrcD icendq' in veritaie fub
tracilotaminls'lunealiquid coopcraf ad terremoto:
qt ci dt ar{fto.3>Iun3 eft fcsfol r mouet lumine fo/
lls.-attamenrarocontingitex edfpfiluneildco qt!.*
na in na babetmoucre v a g o i a quet maris potiuf^
terreftrem vapoj e; t tcrra:folis at monis foiiiot eft
in tcrraitideo edrpl s folisplus operaf adB J ed r
pfls l u n cS u n t at alia ffgna caufe icrremotus i ftel
lisqadaftronomicetinentfacuitarem. al f f t enes
at pBs ptedariftimus qulStex-macedo in octrimcn
tam fue faudis interfedt bi s fignis queda adi({da><
eit-llarrat enim q> imer alia oftenta qulbus ptendt
ta efteuerftoouattvrbiecifpfes'rbfrisp terremo
t DO ptindpla fucrt colna imerfi ignis in aere v i /
fa t el o s iniulafoitiflimcmotaHjuiusautci ef t :
coISnaignieinaerefgnificabatmam vapoi i s calidi
terrdmultamefleinterratcufparsenafcratplqui
p o f : qtni bvapo^ frgidos ^nuenif (n aert:f; fut
cr tranquillue:t i afcendit vf(p d regin? ef l us i t
iibiincenfus fatt qd eiis fignificabatvapotis maiot
parte in trra octineri T efle calido epirent fndame
ta duitat x ampliantc fpcc tn qua receptue fnicoc/
l o s at nfula vidna moucbaf cy rcdundSiia maierie
que mul t a f ut t ex v d n i t ai e f aep n i s ad fpec In qua
f l g
lxtZetta
<igKgbaMrvipoi:*fcfto(fp(nbat3'<hp:oxf/'
mo noce q (ug Ip^^ fttndttc tfiticM fubumcndc.
flprm.xv-oeouratetcn-fniot'Tcouriiwfe
lit qnotftoilgrtfloodM-ia fpgcttiTcmot'noo.
3ci!muo afft oci'nctpe omot i f ouraic tcr
o rmoiao.SdUmiaCKdficroipSntv
poitoter qao actiit t nronoi ' t V ofpne
lodtnquocdcl{i:acddt.ii.qn(pi(iTtmot'<]:v<po:e
tfotti'rfottcmoiiif^.^I.ofcstn quo t]:citit
14<fc<t fozte moiaf c wu c^riu? atiquo tpc t al<
q ({crc'e < alqminus atia plus moia> 'Ca at l o
Sudinis moic cfdcraf in ipfflitudlnc vcit ficitntia
$ m * t i t n pmantrfe yWiil(u8:q: fwtaffe ftitiB ra
naiur m-r fottaiTc nrcsnarar f5 9> ofuttus pmt
net vcl dtf' i ri f t : wfidraf ft n offpne mat vcnti qi
foi i e ttl alda i acula foju frgida * bt bt s * Icit
ta:r ff efl calida * anita diPtrfit * fotti*mou t fre
qucntt' rdndit l odJ. St am eft frgida Tita olutf mo
raf 1 moucf poft aliquot ofca T t ey quicdc (ic febiia
quartanaXofldcraC cil ntoia letrcmot* p accido n
eirpcrnclodinquo<ft:auttn(m(ltvaIdcrfundaue
no lgc a tcrrc lupricic:? fiqufdc d) fundu lc quan
tq adboc b5 cam q oiuttus our t t . Sl at di lurtu fu
|xrndcnirjaU4UdraUudp<d{atciir<uap02abtt.Sd
puc flt boc p fmile vidcre polTumua q: fi oq cctu/
datur in vafe rpllTo mo:aC tcpoK tdgo antcS'refudct
Q : i pf o. Si aSi (it v a s tenue d t e refudabic. ^mpliu
odrittttenemow vara ruin loco Mido moltwf
eDacto in parnb' vdbplaDldmaan ttacti vcl pp
leire limoritaic in rupTi eiiis partcaut fu Tn Ipco are
nofo 7raro ot li ell n loco cpacio olutC ourai eoa>
BfTcuItcr tropf c j i pf o. Si at in loco raro di P IV
nif:rrcmot^n.noourJt (.(fi ^diurna no confuir
aut in toto aut (n gte aut vr<M ad qutltat t i pu, q Te
no (pcllft {terre ccauitatib'.Stra at b o ^ c u o ^ q
Dicta runt (nocntm'vnmti quid in opfb* tinluii. ac
<n opi b' artla.in opib* rae dd inucnim* in tfie v no p
ierre fetami'a exire vapor 4 pclufua erat que catot l o
l e fub tctre fuefide genutrat p ci t rcpITuo erat (r/

iote noctif:in mmt i q aduuof calote rofcbnllit t


dndt l oc Y edudt ec tetreflr (613 bid mobil
b cmijrt t b j figurS qfi oom* lieario ee o' vapot
turutcyi ui tt qttrefleyua {feps. 3nopi b' at an s i
qncemttot>eeUe?planaiimuri:tffc.n.vapo calote
caldi gnatusitrat eoiiic murt sclufue etpit t fac (o
ram ej:teroti rafura murf-fs i tertemotu effect* v
potif magn*:qt ficoic Sneca I3 fu rp5rtenulo:tvis
pfi' nac t mam parta mffdiasit:* io magni terre
infer vi oIemi a. 3dae at q> fpadu l o d in quo cA ter
remot' ft olfferenpr'r qip panit7f q<5 magn.im
pellit.n.aliqoom:al(qciuitai.*alqn4)Uncilicut
oidt poet e bifpan eluift ab affrca;? ceciliam ab
apiilia: t oivam mont ab olmpo:t qurttaa l o d
quB mooet tcrrcmot' eft tncerta:oidt i Sneca ffvl
tra oucia miliaria ninuenC tcrrcmot* ali4e occupaf
fe Tpadu lod.'C at 3> n fif vbf<p efttqt fif pafuic n
ptecedctib' c terremot' eft vtuo fubierraneua (pul
fu ad loc vn t trpvWue aballo:* iia nptvbc^
(imul trra tremer:!; tm in loco t ftricto In quo ven
cue point reflcctf fup fd^m t cpulfue loc mouere.
'Capl'm.):v<.'reneirare(rio vnde veniat ventua
quIfacUterremotum.
S t at.t) locue oubtatie vn venial v e n a
e fadenBtctremot(I:ff.n.voiiatabe):ierloii
nfuflct'n ierra videbaf4bordpl31s./CaU
Iteiiet tnfmvfrfl mohc ^dare ftitettgctieocit fic:fpi
rini8tntraiPoccultafoumnavbl(9inictr7 ciTub
niari:oeindeccftobftr<ctuo n^meedlepqu incri/
ueratatdiiD at flt{ t tergo refifta aq abulcbuc t
Uluf referf T fiW $ i terr occuircf tab<facut.-fSiobat
iboC'Catftcnes lgns qi uot . 0 . uo^ vnijeft a>oe
fcite veto e)erioil crefeit ma lerremot* t B e S n
vdebifmtqtabexterotintrauic potos ierre t ibi
daodif . ai i ud fgti eft 3> ntibea nigrc q appartt n ce
loante lerremoiipbttn:'r oct5qt mioefoblim
loUif t d f ma referf t t i c oilataf m pnonecelTe
vt.ln fdptemo pbaC.Xerti eft f vti oppofii fnbtir
nmcicaufanf le e<jlo T aufter.co gif opporiioTciop
nftt nifi fug terrs vblljbc;^ bt nai:o; g> fnbiara
nd caofenf a fDCtotib'.Oinart at Hgn eft a q ti ;
fluidS ingredif in terri ab ejnerioil teeo fuo <j occc'
nD(:imirrer<{eft<rm magiafloid iiigredKia
rajabextcr oti l acoraofni ni oganai urqt gnin'o
reeftinie<ofaoit^>vapo2aift4<i(l*otfiMar
rie:t{tolocoaer8gflanir.qttitS.n.re8'liq acc^ti
oe fotma atfcur'cotpetia n na l i i i t ccpii ee loca
o'ord c i vapo: acdptal multoe fotma acris 0^ 7
acdpfdo fotma ei* acdpat n loc e^tra gmnir
vapoi 1 in trra violcier fpdlft nS <n ierra gniur
fe videf -Califten.ld at ono U fine rne^ba'tc o(c
ZndjdideapBaTplureoalg.Seneeaaecirao'
dt B ncredibilec acdpice argumiS in neOria co!pa
ribuavbeutianonraq tcnuio rpotofieftrefpijic;'
trinfee fom T reriftii'c ia 4> no in lata quilitate t n
re poted 9 facat'mom fottc in eotpote.terre ot (r5
fliada eft lolid t io repellt mage.Smpt' oi con'
ftatTole n fol m fuptcmo letrefed i'in intims <^t
d cS vdeomue lunSoc jifindo mar8vapo:c ('"'3'<
quo mouc mare ad inoTfSt reflnpT>S at fol ofi
tur n jfmo terre qo tftai q ierra (mutaf. ^mimii'"
at fu eftp uapojatlonrpj Sv terran rmfo vipo
ti tmiif.2(dboc aot caloi pclufua t ierra cp nf Ijc"
l o: nata opaf n dbo.calot i natls ofgcfltuuo tiadi
vlofiat n cotpote nfi ab e prinfeco ertfftiM
$ eti caloi Ierre n v i re terre viff gtolTuj 4fa''"^
remotwej n ab ejrtrinfcco Ingredif.Senece g W
tidovdefmibg>nabeytmfe<ov<nitvt'fin"
terremoii:pttefleq> bcprinfeco reptlmi'Kjf
teriot v ni s e puluerpotes clauditp quea pofiit li
ri euapotatto:aui etU fi fr Igiddaic coftrngti ICT>> 'K;
petua vt calot oefcendat i n iniima fadi euapo""?
fl fie ojdm' oe veto ij olcif a4to:aui g bum(i'''5"'
feendteineatiematerrevtffcoagitetadfaciciii'":''
tS terre tic fadi vius aufter bumiditare fu i plu"?'
S g n a j q i n d u d t ^allftenea fallara funt. "oM
B vetua t nObea vtofe oefdt nfubllmlff 'intrt'nj
teiTi:fed ey B q ic gnSri n fubllmnpofliiiit B
erplanaieft fupia vbi locuif fumua oe flgtilo'"'.'"
dtibueierremot.aSaffiodtJralIftcnea o* '"'
oppofiianbveriiai:qviioppofri<):PP"?
frtb'venftfubierrapeauemaaTpetoarexoppoi^
lioncaffiquabirup ierra nfaccrcntoilOUo;l?P'
q> B ft ey oppoitie q mouenE fub trra a loga i"'"
ba oppofito ccutrere t ebullre fadtce aqa;
potito fibioccurrie8.Tlec negidiTeft acrab cfj;'".
eco ngrediin cauemaa t lenfadi fnT<'<'K,
vapordb3 aliquidoe fotma radiara acr a:; ' ' ";
babereocacria t afcditadpfum nlfi foJwM''1,
dBeiinenttaipmpcdirer'rpoftrupnira ierre'"'
dtctnubcflm'firaafadtncelo. _ , ,
* p>i "
Xetheotop S4-
^doficiMViaifidm tanmotS.
f{catt'iottmmoiataettio*(fitfoe
t tan)Uq,aindo aim fu(r<ittvau<riKicntn
MiKitKX ccwrctes in loco tftip fui) ttr
raboc (3t fit muItipUcitartUqnMdo ctifm fub ptofS
da ii)il^ fai tote vlfccrib'fUmiD vd ttatbim cdu
dtiurvcniMtcninipcns oiufdit t n n m que opoi c
i qai s T c^rit aquam fmpcnt fuo 1 1 fadt t i ippare
lUlitfubuatttinTsitii ^ ( r c r f x vtnit(uiat
mafot efuqvct*pHocqudita-ptlItcfundtU
(ufus ictre ooncc dcatt ipnct cum futnt dtam tc
dlmpctu mi gno c gr c di t i dl i ni s vmi j t TMc o A'/
la J aa(o imptM rnnum 9 nmelaftur t o r a r (optti
otfup<rfides infcriot tidt t tune t d ttmpu de a*/
ifonu appjrtt ma fed i l i t ^ o g nt f f t e ? taliqundo
it cqni icrram ui l ootm v i a n a 1 ninc fub vous i r w
ipparcnt l auc ftanteevd flamea ti l i qumdo uicm
ci|d(]qajm fxt terre pcrrartmintiniom 9 fub/
Rurgii locum altqaem v d pl areo t l i qu do f t dt oi
luuium pwfculare nufiM v d ititma f j 9 ptue v t mi
luio edtoe aqua.fanfaiattt buiua t i l qt oliquido (
iicniuiDuovcnriauifo:riotia ftnstnaffcuc a^to
iuft(r fub tmrain loco aqi i a9mul ura5 perofucrfoa
tractDo tcrre venlcteo per ^uea fccum trabunc plur/
mo >qui91 c flU vemi tonenium in peauitate mu
u CU5 aqua aggregantur mulle aquc impulfe a venda
lo'rfaitpettttamvcntott^aqaiipfdndte loe* x
(^fumimrmuliaaquafubitovfit fubmerfo magiw
v(t pn f m quandeatem iUp t qua^ r ventot Im
ptlteni taeiboe cnm modo accidic f ubmerfio in I
<o qiii votaf 2Cdif.a(ddit mem aliquando g> m (ub
oi-o Tirto cdgregimmr cum agua v d fine jqua: t
( tmpSt Diulddo fundu j marte cjret marevltra l i
tutadmagnumpadvclparuS f m qttaflCitaiem
Imptium vttrojs bacoe caufa acddt nolWa tem'
(obus fubmcrnopluriS viltajt <n notmdi ejti bus
qSnMtiuitnifiprnottn vni : e t e ade maut ac
ddt mulifpKcario aqBast'fuieniidilj aliqd incremen/
(iicdpfite^ pluifsqaando vidclicet muldpllcanf
wormtfrftfpjamodtttonfuetutn fubmerjDt ttr/
">i"rori(dtedifdalcutfu(8iempoiib'cddit(n5
''lo mueme 7 fecane <ta indatierunt fuper caitie of
7 odCCTStplurC tdif(da(ndatttb*o(ttffi8 adlte
>cd <it itiendendum 7 vapot vend mouet aliquando
quaj bml quiritace fu alquido qualltate:qu(i
aicquldesmouenoeidtaquam mtiUaj fimul l i n e
"lapioimptuifedqualMtefolamouneedtaquaj
Paufam 013 (mptiu t edt eas fparfa^ per rluor-r gol
s-aK^uandoautemmoiiettqualltfltetquanm'
ttiimuiTbocmodotideneaqua? ft multa? Innenlt
Ptt leu ofum fadt efluuuj qula fubiuj cft t mpctuo
um:o(co auiem aualiatej mouentej caldtatem f o/
wmtniiuDtKmpluminarriftdalibuseflrg' fi fumaf
as trcumfoite quod ft Iniua btne concauum -r ba/
ocatparuumfoumciifupjat'aUudbabeat In vtre
Pap ttialus babeat(p v a s pedes ita q? vcnter due n5
"aatterram * Itnpleaf v a s aqua rpcftcalBnle fot
3 0 u a t u r v n u mq u o ^ f o a me n p ( i u 8 p o n a '
wmignevalde'caUdogeneraiurvapotlnvafequod
ttficatum tetro cninpit per alterum fowmen ehf
f5'"".*''"'""''P''''''Prtu8lono* piolfdt aquaj
lP'"ani fupcrloca adlacenria Ignfct fi Infcriua erum
P Piondt aquam fparfas to gnq; r mpetu vapoja
vtoi|cit ttonea t carbones x dnerce catldoa longe
tblftKfi^KrdrainflamialocMtideo edt m VM 0/
l udvnl gari terfni natotvocaf' tfotnfl gari ri adng
rambemihisfuffbntfsexbuiufinodrtam ctufae^c
(erra dtciiurignie aliquando Tbocouplciter. ttt/
quando entm vapot tn fe repulfua fub tora inllamfflt
tur HCMR nube T tune impea eni mpi f gnita cot
pota lapides x dneres eudt fecum ficut acddi icV
ttltate iCatbanenf fidtie quando f t b n a mone ni em
ignem emlfitSUquando autem igntur vapot in fe re
pulfue tn l oco futpburs t auripigmenti t allumnia
X tuneedudc^iitatem {ncenniulpburis cutuefctotc
i ml topl ur mtmoti tMi urboml nesfanfmal tatvo/
caturboc S p b i s fluufae uifctiulls. at auando aui2
gliur in toeo qui fimuI d i aqneus T fulpbureus x te
e^dc aquas cafidas folpbureao.SIiquando St M/i
gefcan exdncto vapote.Srtiquando utem ecnuer/
iur in llagnum falfum ptopter partes tcrrtffes coit
bullas que fun In aqua:? aliquando etlaj reabfotbc/
nir a trra 4 bec d i caufa quare quida3 antlquo^ poe
tattterrtmotumatnibutDeoneptuno qudam ante
uul cafl ooetbl nl aatttqtnbabctbcraodD gene/
raiionlsalibiclcemua.
apltulu;.pptti. ocelfecttt((nremoi*in moud
t oc an In quo el).
S t tem aliquando dfectus terremotusfii
e modo olucrlo moucnd terram quam con//'
(tuit:allquando enm mouet moiu egttatioo
modoadoertram.-modoadfinriramMlquandoau/
tem moni fubuerflno fubuertendo terram Ita a. Mt/
rua facit elTe fuperfue 4 econncrrouli'quand aute]
fdiliuo fadendo tantum aperiuram vnim in ipfa:al{/
quando autem niouct motu perfotatluofaciendo pa
rima fotamin J non magna In tcrra: aliquando uuiein
inouet mota trmulo fiue motu tltubationis quando
( t i i um naturatem egrcditur x tiim redltad eunoe;
aliquando autem mouet motu ruinofo quando fupe/
rio: pars letfe cadlt ia piofundum:aIlquatido autem
inouet motu fmpuKuo quando fuptno: pare t e m t
ge repdtltur a fitu fuo l o c o aliquando autem mora
vectlonis VI quando fupcrot pnrs ab infedoti v e b i /
turalIquandoautemmouetmotuoepielTIoiilatde/
aationlsvtouandofDperfldes terre modo deuatur:
X modo e^altatur:'! b o s omnee moras babei ierre/
tnotueptetermotum qucm babet in aqua x pteier
ittoium^ue; babet In Igne x fulpbure, oe qubns fu/
ptadlctu d i -r b o f omn vot o reddere caufaa-^Po
tus enls quI d i a oejitra In inilr d <ll mot'agitjitu'
caufaf a vapotc n multo t laterib* fMtlb'gcIce p
pter q accidit ^ fupeno: para percaloe late In lam
-riblrepculTue vapoiredtadlat' ierra CMt f < -
toe mota tfufauerfluodcuerfliinferrfre f u e n
cirapifoX'n'-O motu ai fctlTtto fridoi cau.
faiur a vapoie fleco calldo:qt fclfo eil dfcci'liccita/
tie X efl fimite oe ventotllaie multum ftcca x calida q
aliquando fcindtt lnieilia:2)?oiue at perfouitiuua
eaufatur a'vapoie oifperfo quI non d i In fpeluncavna
X ierra que non en equallicr fupcrus compacia:qula
d ' oiuifibllls d i allcubl:? alicub non Dluifibilis: t
fparfua vapot allcubloluldlieam'rallcubinonolui*
ot monis autem iretnulua eaufatur a vapote ecbili
quandot^mouenteirquandoi^ noniquinon pert o/
tum pot dl mouere terram x ideo conn'nuitae t o d
retrabttcirefuperflclcm-r vapot ejrirudit eam alt/
g
iiratumi'r ideo recedendotrcmlt a ftunanira//
x rcdeundo. "Rulnoras autem ttiotus cauranir<
lber ZtQ
ao\iAaaciafo:aatt)i(mfthKifii qiietoiioit (S
damcnta fupcrfcic KtTt:aat ftt c r gne cetrtn fubV
tuocomburendo: quoquomodo {m(cmp<rcdlt
fuperio: para fnpzofundam fubtus txtam- ZDa
tus lutcm topuiri'uuo fu quindo <ll Vfoi mAl/
tamimprraofuspicttpuetjccalotccunc taim t ong
p:oi(clt c j que tmpcUll i laUs motusqugndo ptoi
dt monK; v( ( partan monris noircctc i v a U ^ ; (5
Bdlatuaadtocomadqucinoiri'gtur imptl^vcti t
coopcrt fbt vi l l as que (unt fn vdlle t atlquindo b o /
minea imptHt ante (t 1 olquos {ntcrffdt -r alfoe op<
rtt ierra TC I laptdtbus quos mpcllit ficutimperacd/
dtttcrr<moi*ifabaudfcnri ierra vbf vapot cleuana
bomfnee ante re:-rpofi mont oeecit fuper vilU *
bommes cy: trruerfo Ras t cuafi folus iUe qucfla/
tus ante calii; montfo e;:fufndUfrat.2Dotus afft vo
(tionfsaccdtquandoinrerot^steirereqaffjpram
itTcen(m vebunC oomue t agroe loco i d l oc r b o
mines ( (pfte.Zotus t Deptclfonis n (leut(onis
ierre ccidd a itittlio vapoie t a latenV fotiibus to
( i tc enim clcoat fupcrfotem ptem l oc l t e carpir t
allqufd oe vopotererMet t C D {tc^ gcneraC vapoi ite
nwt l o o i s (leuaf r fie fentpercleua oeptimiC DO /
neeexpiret v a p o t . S t ai per fuperieta vapot t%pir
rarenpoterttunecofltlnueeleuiiC vfi^ quo fcndiC
iee$tredlfvapot(ttpuluerevel c aquavtl eum
Igne vct c fttIpDure fcut fuperfuo ofetSeft . n autc
polTibfte VI ruina ierre vel inontf accidst finerapo/
re ven tofo:qi poten clTe q* trra que nitiC in ctriremi
tatrpun fuia oiiquibus utrmiia 7 in medio tfpmH
VtT fuper foueam tempote magne cciatis fdndif h
pa e^rircma fu per clrcuitt <r tune medi eus a d i t
in fpcei que fub ipfa fuit.XDonteo mTi nii't ouplid 6
eaufafi nemotupventoeqo vnaefliqt radtces e e
biadunC atqua oe ti t tacii qt fndamela no babel
eadum (n loto vel in ptctdtiqii t eoQ' muliff tleuanf
ficcanf 7 (n fublmi feindunC in quas ilTNe gredieit
l e s aq airren tes e mpetu oe^cit ptem fcifiam a re
I lquapte montlo t cdt magna go v d mdica m jf
pottlonfciltiiretl'tbocmodo cecidit mona ma/
gnus in mom(b*qO i fiit nter Xriditl t C I (roRa3 d
utatcs r cecidit in ftumine 4 ofcif sibefis t fuD rpi
t i us opttffitvfllaon bot es adlongttudinem t r b j v (
quamotleuearum.
^C apitul.yip.oc effectu letremot'ln nfula.
t i infulls ai terremoi* iripliccj opcraf t(i
i f<ctum:fadt eni$ aliquado (n(utts tremer
ficutfm narratonej allftents i 3c I o s {fu/
tttremu(t:qd'alinenc8mi!reputauit:alfq aino/ '
uasifulasque fnfenfierutradtapparere ficutot
cpicurd pKi 3 nibil <n na eft pot t Pi nbil acriue fpi
riiu ventoso fine quo nec tila ( } d^ q vebemeniinTma
fun vali!lgne5en(5fpritucondtantaque fi ventum
oetrjbae marccfcit que le oetnS impet fumit cSi
jamagft flatua.-fioteft fpirii'oiffipare magna terraja
f pact ai nouos montes fubiectosemolieretfulas
ti ante viffls in medio mart poner. Xbe r e s enim r
X b ercam nfulas nonre etats fpectantibus nobis in
.6go mar natas quia ouMtat quin in luce fplrlt' v e '
^ertibuus efecta caufa elt 9 fprtus claufus in l o
co ierre vfcofe cuus pies n oe facilt feparanf attol
lit eam in montem f efl in ierra vel nfuU fi fprt'dau
fus fuerat fub fundo marisaliquandoac infulam n
vno toco (lantcm vebft ad rlium vel ii loto fubmer<'
git 4 b o ^ efectuuj caufj b.^bcf e^rpicmlTs. S e d
ttrttu0<C alMeneelhfiilaeetisirtmerceo4>or({t tri
bud oe caufts nfula* (crtrcmotu minmc CTC obno/
pita guarum vna eft concautis lttmis e^: cotroio/
iKTalI uuoneaqna^ptoDencns per quas concwi/
lates lber p j tjcUae fpriius tt<rcmoi fadtis. 2lta
icaufaelt;qtfitncnUttot{basco9^fa]cacui p:o'i>
pter multas fdfronis tptam ptebenta vito .Tcn
caufa efl qt quefunt frequenter eje ierra oluthofa non
DefacUbabentfubfeconcaaastpecustti quasingrc
diaturfpfrtaa fadens tctrefflotn:fed>C alftenc;n 5
Dicto fuo arguunt ono pbilofopb "(^ompdus vl dc
lceftrt)erculaneue Diccnieetmar vcna ma^me
letremoiu tfi obno^a cuus caufa nobfs fupcrius
t i l e):pedta.Scd adijdum b fs que octa fc bij DO
pbilofopbq> omns botn mats ptecpoecR mon//
niora.'montesatvapoioliiruiit'tfcrecntnes fub fe
fpecusbabentesn quibm fpdi*cengreaani8 fidt
terremotquodetpctmentspiobaf qt uc pipfaos
nfemel coimledmulcotetttperierrcmoificno
bilis vrbs antqutue ntcbopolisbucmalofitniili]'
ra effecta cfl:q! ptnue oefiruper KtTtmot:piB
fft ambft altum mare Tlrequenter aguftXituii ctf
am ipfa moue fepus oiini fubmerfa f m pies xe/
eeetionis atcaufaqnacllsectptuo /Taliftencii fufi
q>liceiconcaujrpab3benta concautaiibua tim
tits repdlif ventiis m fund nfute per gcurumo vn/
d a ^ - r ideo n fundaments nfule mnitlplicaiuo fitcti
terremoit! cade at caufa cfi quart repelliiur venina
falTurs petrap. T e n a ^0 csufa bona eft cona'
dendq'lI efnfaleqttelmofe'C conglutnorefuiiirt
rtiis tremuttpaudoteobabentfpecus fubfundim/
l i s fustpolTunt lamen alguando tremer:* llc vf il
tfuo dtasr fimultuo fit iprtus fub fpfis vel cilim
Tubmergi f fprtus cleuaiis taf erpfret ab es t rcnti
neat fubi'voiago bebfcJs vrremoueat eas a locoln
quo funttt oejcat ad loc^fSdfotf.
apl tul um. ^jc-*<ft ofgrtfno oecdttaauvc
<n dbufeam dimatib*((i frequeniC ictretnof tbi^
bufdam rartus.
Stautefflinueft|aifoneDgn0mqttireii^(
e dam regiones vi ? v n y terremotum fiSt
fnttquedam auiem frequenter patan m'
tm.t3itit enim "{^indarusegipiD v i ? v i i ^ ircntuiw
fequandotreffluitpasquairatfui-r nvno l o
ti v i d d c a n 2 n a duitate ficui ocit Xbucifdeo:
experimento autem veterum-r noHro5^ recordno
nc Ddtdmus rariua ff rri tctremotum n fepilmo di'
mate T vlira verfue sauflonemifrequeniiuo at a ft?
10 ctmate verfus meridcj cum lamen fotiiotco vtn.'
lifuniindimatb'alonaribus $ merdonalftim*
maraaquSon3rlamaglstempenuofafuntq> miti"
donaliaqueventus n littoibus reocutcreodicrd
ad generatfonem terremotus.Sdm'etam 9* n 1001*
tuofslecsfrequtiusell magnos terremctus "!?
plas t n plams frequcnti'cft ttrremotus P'i^"' 1
in l o d s moniuof8.aafa; at qreegitotus nftequc
terterremoturexaopt(meredt'f)nd9r':oici'r.i;<p
ptumalqoandocoopcriifuireaqsrmodcofoll''
fdoderat n medio molltenr t gimncfaj paw
tm fttilTe crcumpoftas t ia paulattm creullve totaj
*gfptum:tqtmolleoptmecontnuacfroldom
lbnsincrcmentie non potultnterdpivacuumino'
quod fpittos qaatien cgptumreecuteret:tetra i
am ipfa limofa t tena? e que noe factl '>}""''.,,.
C i uri t ideo tremer npo't niffiF magna c ? o",
tO C U JO ""
flOctbcoro^.
locSSne daituia q tnhus b t tnoftaila. Ci wt c m
qrc n dniiHb*mcrtdioiMllb*frtqucriu0 fit ( o r t mo
tus:? rarus In dfmitiVaquitonanb'boc t i l qt I5 M
fwjliae (n mcrdionatibus comburit vi po: c i'n ccrrt
fucRdcrpIuB cruniaCocipro^(Ituct:ni q: inc
ciuo(aTcig<tp<rmdiumintcnccram: ttoint//
aioiibaa tcrre plus cleuit q> conrumit t ideo bt ta
Mmultiplcs>n)rfbirpiria)s d ttrronotum hciau/
dom:m aqtiilone utcm Dcblls tft folia ri di us r U
rum Mt^'t ioo v b i f medi adt p i ^ dcuat DC V
po:e:i ideo mn^bift t o r e mo t ' . f i l etiim alta cao/
(1 bulurmod:q: vidclictt miiot n i o : meridtonslfus
clmir contine atiifd ( da c s t x ^libtto fcrrdtnbus
per cu jpotitione einue ciuat trra r pcauiaiee va
(liaracttnmeridein({bu8 vcntuoreciplC qui in fe
multtpitcatuo modct frcquenti'loca mcrtdionala ptf
a]iobmicaIO!glncUmatib*ai{lonanbuocaura(il
oppofititfrgu eni j coberere farit ct ee r n facile fe
piriri:T ideo ccauitatcs rariuo ficri poiToi in atjlo.'
mri p j r t f . t que funt pinte funt:- ideo (bi rartua fit
trrcraoiu: q fit raro fit magnuo b i s addtd poiV
t(ft y n dimatib'meridionalibus inferiota elemcnu
cucrtunf in fuperiota ptopterquam refotutiones
infcriobuo factjmncceiTeeitaqui T trras fmP""
Vipo:ibuo elTe imcrcepi qui muliiplicatl trra qua^
tii.Jn aqutlone am ccuerfo fueio:a fld inferiora c
umuitfTideovaposeprainferoteil'r recipt ibi
torj p julatinam addtion bumidi cui'additio fie c
Stuiiniturouro q> fpecus t vacultaa n Intercidit v t
oicit "bmdarue t ideo ibirarPfit terremot':f<d <f in
tscis mtuofis frcqnciius cfl terremctas ma^ntts 9
in lodg plante eauff ec boc g> fub mtibuf fot eaaer
ncmjgnefnqbusplurmuovapot poten conge{ari:T
qijoca miuora fut voldc vapoi ofj . l o c a sut plana
nsiii funt cauemofa ncc ita vipotofa.'r ideo magn'
tcrrcmotio frequttuo ell in l o de mtuofia pjedpue
qnc fiJt fupcr littuB marotin plaa t paruuavupo
opegaf in parule foueia t le plana loca tremer f i
<ii:icdmotuof8paru'vapo:nmouct;ti q: exprat
Ptr ucrnaestum ettasqt montea fi grauco -rn ni
nfoiievapoie concuttunfjfult tamen in plano lombjr
aielnpluribiiadaliatbueicrremet'magnuaiDur
"" Pttmultu5 temp'.Scdeaufailli'futt qtillud pa
""5 nngif mari in parte vna -r mtib'in alta 7 t ma^'
f'^monteo coopcrantur ad terremottj vt DO cft.
Xractatuaterttua tertijlibimetbeotoif oefulgu
f i t toniruot veto turbina.
, . f^'P'"' PiinS que tractat'intctlo 1 qfr iroduci
' oidmaf : t q oifferentt nomintL
Ui aergoti oi xi m' terremoti ' r boc
quod in eo oe acddtb' cctanti
1 b'ipm ficut fonua oilioi Igniav
aqut vel terrefdlTio fiue ubuetfio -r
alta bmt 7 oifini'Hd fit f m oitferiy
rfm'--- ti amtmod5mot'deft<n'P'"'':''oi /
fTk"^ * C. ' " * xacdiibua locuit fum' t oe c eC
(tmf' t "'/'qat''n loco aliquo v d in tpote . c
t^l Vr^^ loquamur oe tonitruo * eoMufcate
" " . f f o ' n e c f queft efa timfliaficutellfulm
6 t , . "' *"' o' =ten babi tttf i toeb9 q fiunt
vJJP?'^ !'"'*' ""?"*''n fimpltebua 5- in mi/
tDofri , ' ' "! * ' " , ! ' " " M * "'mot':ro:di n8
tcnrt^Vf'".'^T P' ' ' 4f i c yvapwe f i c c ot e r /
" ' "cut cll tomiruu quod eft fon'v(ipo:if ficcf egrc
di'entia oe nubebumida r couufcatlo q efl lamM)
to vapotts fcd tnccnfi tn vapotebtdolq: aiuem ve
le turbtnie ettim efl vem'oe nube egredice: r ideo
in fdpm reflepi8:op3 nos t loqui bic oe vento turbf
niauangctea ac naturia i l l i ^ ipicfTion refercmus
eiiam p2mo opintonea antiquo^ tc enim facit' erte
eollgere v e p quando allata fuerint ca m quib' n ^ l s
eucniunfr in quibua i> noba Diucrfificanf. Opo:tet
m fare q tria funt abq; vento turbina quop caufaa
qucremus fulgurjiio fulmen 1 tonttruum.ffl ait ful
Suraio vt oidt S ne c a que oflendit ipc3:futmc at
quod emtttit tgne; emlTum ^pter quod anttqui oijce
runttbeologl alblue: eum aettna'q* fulguraito
clt toute cmnatio t fulmen ell tctue eiua vnde etia,
oifTinitee futguraiionem oixent q> fulguratto efl la/
te Ignia e]:pUdtne:fulmcnatt e(l coactua i gni o. t im
pctutactua:btttuoaute;ccmpl0eireoij:ert.stquia
outbue manibua iMctta aouam compums nter ma
nua emftiat c fono in mod ftmpbonia:eode5 enim
modo nubium Interfe (Spttfif. anguilie ignem d d
unt 1 boc tpfo inflamant ac tormettmodo cmiitt fi'
ctitbalfflevdfco:pionee:9>aDinoetonfirut> p trco
fillabaa fcripium vocam'aibaluo t aeiina pairea ol-
XenTtocbcreDidtonitruper.iif.fillabaa fcrpti eo
Q> oiu fonattt q> noe oidmue fulgote media ducti
flcut -r lucere ifli oi^ert ceb oict fulgure media coj
repta eo q> t fulguralo fubito oiCperieri.
-Caprm.^.oeoptntonib'flmiquop'r rnibua eoj
oe fulgure fionuruo:({D;:er>ini bec caufari o i b e f
lumine l i d i a s .
i n e a at fere fapfcnteo aniiqui tam natti/
o ralea ^ otutni cueniit fn tribua quopvn
d i quod id q> ibi apparet fit ignia : T fecd
(l1q>Tifnccauiiatenubie:Ttcrtitiq>umul fint cot /
rufcailo t tonitruum licei dt t ' f feriua pcrdpiaC v n
y alteaifere autem oico ptopter qnendam amtquo'
rum Itdonium nomine qui fiilgurationem oi.ct efe
fpeciem in amntn in Ignem c|d(m'.fed refpltndentti
t m folie vel lune vel Helhf. fuper nubem aquofas f^>
eut per noctem apparet ( { daml pl e ndo: r e mof : l i c a
boc ec falf oe lacilpiobafquia rplcndoi rcmotum
non videtur nifi in fpfa aqua:fed fuguratio frequen//
ter erumpt DC nube 1 cadit in fulmine. Saptentea t
anttquiinbia tnbua conueniit viiq) ab ipfo vifu lefH
ficail eo qf vifu tra bic oeptebendunf ivnua aute; tp
fapientibuaquivocatmpedo. Brt f eottufcaii'o
efl ignia occultatua in nubib'c): radija olie:-! ocn* /
de apparet in conufcatione fuit at rallo bmo'l: qula
Vldit q>rdij folia reflectunfcoipoie bumldo pol i /
to frgido 1 oiuaricatio radi o? repercuiif nd allques
punctumvnuiitniUoepdtat igncm cui ' f l i mat l l a'
minat drcunllanta -r allquando comburit:v qj nui'
bee bumida efl 1 frigida ptterti icipit in pluui refle/
i t fuper fe vcnieniea radiof folia vel lldlajt : t cum
bluarcanCcolligunCadaliquempaumvnum t ibi
dictuiit flmam 1 apparet co2rurcatio:otpt ctfa; alf/
quando ell 3> vie radi o? folie oiu a in nube eolllgt/
l ur. t (mlliter v i s lude alia? ildlapicum enim va.v
poi n cleucf nifi virtuie luminia cotpotum fupeno/
r u5vi d bat mpe. yvi r t ut c8 l o?l umi ni o bow
tnboami'T oe ote in oicm colligcbanf tn vapote r cu
mttltipltcate fucrunt inflmant vapotes 105 in oie 5' i
noctcfedcito extingutturptopiervctottamaque q
efl tn nube ait enim nibl^bibc fufat Paq flamari :n
flmam e):tinguipofteaagroinoiiflqucptob9tbtarf
24berTcr8
cremple quo tihat vtunCiiIkrm(c{:r cni cdfim
fptlmithrupmfavinibontvcttrte cxhtaSti i c i l /
la miheat aUquiul foCinviro^ pulucrscf fulpbur
Tcomilludfublmcf 5moquo]?lublttutocj fiiaq
roficca flls C]c tie oq que iflamntaE fubfto T ptetcr
adoRton co:po;s fup q ci dt inttitmtr.'i iu oijc
j emp dcg fubtiUus cfl aqutff qo mulnibs ttnftnis
oegcrconnmaCttpptrccocmdccxtfngufC ab aq
groIRof n na bcr cxtncrio efOB cll fon'tonlirufcU5
<m cufas ouae vt ofct cll poncrct DC(bat q> rco4
cQ pzindpiXr pttttt til coadmuSa:?? cnicjc octif
rntbufl ci'q> ipfc olucrfifica a (hta ^f patbeticoiu^
in bo c q> Ipfc no ofjcc costufcattonc t (onttniD caula
r quoadmama vapo:c ficcotcrrtnrirfs poli' a'va/
poiebumfdoflqu(orubtlfbab(ietnfe mull flcris
t cRciiK cm oipt ttti virtut lumin fupcroium
t)iuinmbe<oHcai'Mni]ca.it oifit (di mpcdo .
quoad5q'nporutvapo2lTcc(nccru5cni:(nnu/'
bebumida:f3o(iJtrfificaf nmSflb icmpedo. nb g
ipt oifit tot celi c gn t n polc ferf y cf tanta
cnagrattonequta en ab Oibelunc (apCaSiiid (
dtrct t oMllI arct qriipujs aKquani a nobitib' coi /
poMbuoflaiiptnccdmalicfdoillttatabauropcpue
crupfo:ac(mucnutrlanfabbumoteocceantqao
plurfma trabunf i'puratld trgo9> cadfi onillando aU
qudo cotligtTt t rcit'nt nobcs t altqudo nubib'n
obu(at:ci crgo colllgif a nubiV moucf i'n ipffo t fa/
ct't courcailon:^ cxifnclfo c f faci't tontrumq: Ignt
t(naqe;:ttnctronat:ciiinubibuBncbufit tune
fjdit gneo cotnareo 7 lccao -r nubeo 11tellas v o '
l i tes. -r cc oedb'ftt ptimo buuo <dt Itbto Dict (ft
STrlto.at quicquo: (n boc ope nretulit alias ait'
( i q ^ opfnfoee r bao fpas tetigft fine espan Jte i n
teqnbeiafnduccreCfldjjpeTtfijjbaionciStot
am b<c tigunf inttn<unf fn Itbtlo ibeofraftl { S e n e
ce T fllio^SciJo flti q> Sna^rtmidrosg ota cue/
nft c2(naxi>-Ced addft i)> (gn<e ex etbcre ocrccdcns
tnubib'frigdsmpact'fonaf q (nterfcindt cas
tncflt.Sf flt modicua fit t iterfcindere n pt f o /
nat flne fulgure t fulmine.-!:! ia Ma oa q vldcnC fe
ri'n nubbuo oao ad nc qfta vtdcnC caufata ex ma'
<oti mpetu vel mfnoif oefccdito fgnte ab etbereitim
in map'mo vi oefcdf o facit fonii i fulgur t fulmiln
media aiit viriute facit fon i fulgur t n fulmt (ii
mnima vrtutc oefcedco fact fon fine fulgute t ful
m(ne:ocebDt etiS q> piflitudo i tenuitaa nub flmf/
ltcr aitt muIliudoT paucigo plurtm ad boc coopt
ranf (ffntcrfcndere nubes ponitfgnieoerublml oe
fcendo. &iogenesaitappolomaicsfm alijd cue
nlt ciTllls -r m ati^d offfcrt ab els:Dct enfm ofucrfa
genera ef tontruiiqdien tonit fine fulgure i fulmi,'
neiqdam at bfc babeni gn fulgurle vel fulininie:4
t olct q> illa q tonal fine cottufcatfone igns funt ex
tollirione Vi WJ^ in nubib'vcl m loco fublmnubus
q ai fulguran! t fulmint Dicit fier toi oe eibcre ca
dte vt Dici en pt'iqi iRc oixi vtu npolTe fticdi
(ta 9 fulguret t fulminet.
aptuIum.ii/.'T ofgrelTio mptobano Dictas
opiniones. ^
a s at opiniones no refcllit a r i n o . I; ifra
b encndalinfulrocntiica?^ vndeolfgrellio
neo opotct facer ad tpobation ea ^ : qd
t Dicit mpedo.ficr< gn exrcflcxione ad nube aq
fam:ideo n b ; vcrtatiqm rcflcxo gn elicics non
fit niTi a (olido plano poliio vt ^ba( in pfpectiuiemu
beatnecfo|{daellnecpIana:t(orcftexio talis ad
$ a m fcrin pr.cnat at qm 't ff ad aqu fat rclc
rio opottct 9> ilta cilneaf i vafevinreo romdo :nu/
bes at t obfcura en T folda n en nec plana:q: m/
equaliter afcdit t n retinct figura altquam fcut vi /
dt t ad fcnfii fcot acapit figuras atalium T monnrop
Sdbucattmobl i snenvtfup:ai pamradi uoDi u
narepoiTit.TlalclicitignemnDiupmancns t a
multis ptanetio ad vnumpunctreucrberat' radius.
adbucaut cmt 5 folio radiusaliquando elicatlgnc;
n tamen radg Rellap T tune eo $ ft oeblltcr mci/
denteaco]bbus'tcuIumineptnio:ideo cm non
b ; quod oicr.y bo co e no ae facit radg Rellap.
O. uod ait Dcft in nube colligi vrtuteo radtop folis
v e ? e no potcrt:nuIbas eni virtuo coIligtC t cfor
tatur in co quod fib eft ctraru5 inubeo at aqucfi
que lamlinapt conuerti f m vtranqj qualitatcm co'iri
ratur ignf.f.m frigid f bumfdiiergo igno n col/
ligrar 7 eonfoitaturi nube ex radJffolio.Stdbuc fi
igns colligfftn nube tune qui t o oiutius colllgif '
to plus oeignecRinnubeifed qui t o plus Dc Ignc cft
n nube tato nubes en calidiotiergo a ptimo quio ol
ui i usi gni sn nube cotligif tanto nubes en calidiot:
fed qui t o cfl calidto: nubes tanto cR rario:-! qujnio
raroi t i t o ert mn'puerfa adaq materiajrcrgo c p;i
mo qui t o p os oe igne eft in nube t i t o rarioi cit 7 mi
us conuerfa bi aquam pluuie quod eft contra fcnfum
quia nos videm^in fulgure pluuii vtin ^x> P"^ "^
gara futuram eiTepInuiamit boc nullo modo pottft
elle niti aliud fabtectum oetur igni t alud frigoii m
bem in aquam eonnertent.Cluod vero DCC OC limi'
ti i ni roduaonbabctrnemi n enim inflaramiiio
fola videtur in nube:fed freqoenter fauf fulmnio q
nun^ feretfielTetianttnccnio fubtilio aque pmi
Xi<cumaereomulto.Q.uodautemoicit3naxa.niii'
eulofum en e ptobatfit in oe celo 7 mundo cclill;
cotpus n ele ex igne nec recipere ex fane aiigrarwt>
vel oecrtmenium. S i enim in parte Deicderc polti'
bile eflet totum oefccndere t toe c ipm fit caiifjjm
aerfi t otdinis naiureopoiicret vniuerfum oiu clio
ftractum t cotrumpi otdinem caufa^ in tota nniura:
per eadem etiam pa t et q ' no nef t v e^q u o do i W
Ximandros-rOiogenes. ,,
/rap{tulum.{ij.oe caufa tonirut t fulguriis rm i'
tentiam rRo.ir oe oiuetitate fonojs tonitruoB-
dea mu s ergo nunc oicentes vcraj cOl35
r tonliruiirfulguriofeqnteoarifto.ficfJ"J
t em. Di co qi reo ef l cquef dicte funtn"'"'
nifi ex vapoi e. Si cut i t nos fcpius oiximuo vflpoijj
genere oiuidiE iii ouo quo ^ vnumeft vapoi biimi''.
r aliud eft vapot fcc'ict at afcdit vapo: hto'!
nJm eo a oe na lit aq t ab elemf to aq clcuat' pi''''''
n loco alto ad lociJ frgid 7 ex frgiditatc loc ilf"
faturibidi'rBtesci'aggri'ganti: cnare nciP"",
i flt exi pfo iptelTonesbumlde q fiinebuliij'"
r a l i g o qonibit aliud en nifi nubes obfcura fri'"'
late aers ad terri repieira:f5t t nde pluuia i f'Z
dot nl x. 64b' i n. 8. bul ' f c el i b2ot ocui i f um' - i '
i B ouerfa pp mae oiucrfitat n calote -r m^''
tcjtuitate iifpintudneiDuerfitas autem loci ad n
oiuerftate5coadluuatexeog>altuo vel '"f'""?,,
l oco (Hgojio fta gencranturiceoperatur eiiam aa"'.
lociaccidens per id q6 plus vel minua b3 7 rclin"
frigote a fe expulfo a rcgiecafcdiivapoi iicc" ^
afcdit pur' n ppbfuo in vapotebuido aut aiK"
SOctheorop
56
(it vipot! bamiio omprtbenrue: t (iqidcs afctdit
folu9 me Udt vctoo oc ({ba furia toaicifimus . S i
t lcdtt ^pfoirua i vapoic bi do ic q v j po: bf d*
piitm't adoc frigosfo t fa'pt ?p:mi:?piiniti (p
fo qiii Vtre tCvapo! rtcc'cilfd'dcciiiu ci l di ucc
311 talit cpztbcfone vi poj i o ficd 1 vitre nabia ft
tdtiii'o vcb ciMS vipoiie fcdtagt'utfo i {dude oc/
tiijl: Iflmaroitc in vjpo:e cabdo 1 ficco co 7 fadli
m:e iflamitions Kcutt vdcrc nvciortate (ice
tgrcditteDcvirebotoibccCTfippinfubta tmt
tit T cdcll adbibeof cota iimaC flama laia offc/
j:btc trso flmario c i ti l fulgoia.agjat* i t vj po
(6itmo:ib'nub(8bum{dcqdrupIic( fcil fotm. Si
ni litera nttbfstanttttnccutbitf no Tdndat t (it in
imai'ic fadt fonu flime pcutfcts ^ d i fonue qua
(i nimultuas T non nifcac ni'n fioit p pan IplTu co 7
nubs altquitul di pufattdco n crpitnc flamtna
ippircttrj vt D'cc qi p pan: Tdc a t fon fadt ali
nvjpo:cgrcdtafnlunMi'nima fottficrpcuicntc
fup atr 4 di t'n drcuitu nub(s.fl t bfc fonus ficat
fonu9 flmc n mcdt'o inccdio -r vfdc luc fi maplu/
tim j ltri p acrralg ct bj cdi fonS n latct Ib'nO''
t)i9 ninamat'tt (uc audlf tumultuana fon'finc Ifq
(oanfciitone.Scdduefon'dlfdfllonis magnc c/
lu fi panus foitfe imirc laitudinis fctndaC f Ton* d i
tctribilio T v^ii fttlguria d i cum'n nube co q n re
(tcrcfiidiC nubcDtfj Inptc mato: di fullfnuli {pciu5
vjpo'o fcdiflmai egredcio * (lc fon* frc<jutcr
clt toruptuo qt iciruptc fdndff nubca: alfq al b( (
WnHjrim5vnopuvcnlttinfiacritcrclufa8t
lti j Kisgs i s fp tspa: Vi f r s g r f 7 bs c fs:
qctpeitttoiuevapoivrmajdmtduepecjcilitrur'
bfio (rapto 1 rpfe nube c^cttlt in acre t pcuiit Ip5 p
lone boni foitiltima ble dl modue t em' t oni 7
mi!.QLuaiio occ tr pfeSrtlo.q' di fon' qi bumi '
co>if|iicvfridiitIfgiiott'Cr(p(ianifi!in(^e."rbocfl
1?vipot fccua ex inamatione qr<( toca mafoicm t
10c (111 nube cptdTas bumf d i oiTilr fadt T cgred
i'fpi>ei''aI(qrieutfitfaU'catbonivclouo5i (n (gne
mKf. t pefpue fuentf fifc bmi fn caflanefa q nU
fotj t nipta cottfcc ponunf n fgne calido: qn. n.n
fisbiimHldpitrtfolufgiiiturntiovapot tj qri a
looj m joit rcfilltc tella vt l cottie ofrlpi 1 en/
"lofgncoJpeni'rcrcpltumagnoibit.ilf.niodfto
"limo fun tm (pfuo vjpoifo ineff q m b ota i fti m
loijte cp(trab(f nubee eytef (O r cptmit j di fiv
rfpSm oe vapote ecrrdliiUapoie t 4 non efl (w
vtbemaronifttttrcsa.n.coHufeatiofit oe mav'
o calido^ fcco5^ cj cptimunf n uentrt nubla n
"imaiif iflamJtfone vtbemi 7 aduwnf fiJi aUqn
ito foits (1 nube fcindittfl lii t gi lateranublf bu
iic q la couertic (n pluuiae eytnguff ignf 9 vapots
Miiajnaif ffcut epInguC ferra ci des m a qt i bc fon'
?"f ;"lo-vocaffon(Wdot(9:tf( egredE Uid oe
' " l 7 ' f 2 lefpdordlcottufcatio a qbufd
tr f! i/"" f'^'" " fifinndo ferr fonal q
insui(r,aq.Sedidaiio(uerftaBfoniell q vl
ro! ler nubepclufua no dicfue nte tnulicpflua
^nuote punes ( ps ndl n Etfb'eqrrfpfTate enm
Sft*l''''P-'''!rf*^6'',"''^'4ratqfifoiaiti(n9
S l ? " ^ / ocbnif pitaewapM ctrrdlr tc.it.
"8 fuflatodl alquamhi refWcto t ipqlfa fi d i
fonas foUin fabidD.
t.vi.r d i Dtfgrdlio Dcdira f m ^daUpE peot
danecreniacoB.
'Rcdanfum l vr n pba oe s pcoi di t c
p bac fcniena vt i n (oto vcl m parte qaennn
nomina t fcnientias bteuitcr rangere cfl v i i
IcOi ^i ccrgoSnax mcncso fprtnioicidsnubt/
bus tontmia general Tocndc cumdaudaturpuob
RanltaT indufa cuadere i^e fna fuga inccndt igncm:
codemaucmmo ofxc Snaximandrus q- tonurua
ft nubfs cte fon'4 ict'tqt ieqiis d i i t ipa tonliru*
(cqllafDCionauvtjutatiqnfcrcno q fpsfi/
uc VvV^fdu p excuio acra:f5 boc i n b ; vcriaic
T boc nos tpiobabm* afftrit tune S n a p mi d ms g
?
l d i ocbliot vci'qui w fon valct T n n ignc tune
onai fine fulgure -r fulmine v otrina fulgura t ful
me o ai fulgura ce acrf rcductttf fe cotitK'tiOqt (acta
lion lnguido tgncncccxttufopcrctem fulgura i t
acrotis ofiotif q: gnd fpus curf.Slif ({d fcrulai
poftcnotcs-rpdpuc i:radtt''({(pHmaeren omnium
pofut ce pilncipi oix(riil:<p cu aerin gn t aauam
mutabif ft no atuTde acdpit cas flmap: t5 c. ai e mo
udo atcdi t cdcfos cpactofqj nubiu fin' olTi/
pal 1 i ncceflaro fn t i magnop^cotpo oilTipatit
vaRTcnotmreditfoiwutacni nubiu oifrcnlier ce
dti pugna alii^d pfen ad pcitido gn fie ferro c.'
feri mancad fc(adt>:c i fccorc fu ferr^piic.3n b i c
i t fniam vtdenf dd ea q tradidi-t) (rodctuo pBus
4 Dcii q fu'gurato vidci ce icHo tflimati vclut ap
nos jdpiii igni conat* -r ptma f l i m ceria mo oc
cSbis t Ris rfurgs q nfij fu'gcrc iiicua CiCpM
oictbii buut it fnfc ell Sneca fn qiliontV nalib^ i ]
Dcit cg fulgurat crepituQ late lum emicut id enm
cucnti vbim gnacrextcnuaisnubib' vcrtC nec vi
res (ib'longf ^filial uenitm en mi > fi aera aut mo
(US ejctcnuat aut extcnuatio acccdit'.fic.n.lfqfdt cxoi f
fa glano funda 1 a iritu acrs velu gnc oinillat t v e
catgli dempblmodi babcsglandi sqDfda^ l/
diur 1 fubiungii q> date plurima ft fulminatquia
plurim d i cOas calida:fnlmc i t efl qo matotfovir
l ui l o ^ fulgurtcadintcrri:fulm.n.dlfulgur incc
fttvbicditfumi na qmbil aliad eoi dt nlii acrcm
tcrrcflrcinnubcsnddecttMun i l l a^ Oiiu volutaf
noufITime erpii 7 q vires no b5 fpdot d i actu ful
gura plus babuere miie 1 maote i'petu arferin ap
pari tim:f5 ocddi 1 ttc fulmina oct jffctcpiado
l us t oict alKr alqstoctt eni fulgura T fulmina 7 to
nirua f ericollifione t e^curfu quotidi cotpo^ f e
cof. n aerc5 eleuato^ fie vdcm'corpa q d i femp in
aere moueri in radio folia venitio p tendlri: bec eni
coipa vt ait muliplicanf fe collidut vi vctos^ t le
indido excutfff 1 colllfio fact fon tonirui t i c d
lifione ignunf t cfcutit feuc t boc fadt fulgur t
ful m. j Ini d t nci d tfm' aOcmocni i tl euappi . e
fimfleitPtobatbic^fdepiadotUBi: ^ excimtS t
fimi)ec[<ie3 fu dl q>i bnamonsct ( i l i c abdans
muto igne aliq ingt multitudmbarenevrtie e
pctuefrundlt:q6Didla<cdilTe^ptcrnimo^ccJpo
rum ipci In vire mo'tis collifop cxpimta ai funt
ouotaliquido cni5 ocs fut obfcurat'ej: nimio pulue
re in aer refpcrfo ta g-populuo tcrrit' putaucrat oi
verfa; fuifTc n noctcm t tune funt audita plunma t o
nitruar vifa fulgura t fulmina que t illc oicit ejrcur/
fuardoiumcoipoiumfacta funt non nubt'um quas
vt flU verirmiliter in tantoferuott serie nullaa fuifTc
lber T1U8
ai udtygi mti cftqSUgfmbyftorf efarum:
nxibi(ctStnSmotiiq\itdi tfTinSmidt cftt
cit que iaueni mota v o auftrili t mo:c nimia i
dda po tcfiti tiic ob:ait t me oi dt fotfle toni/
crua 1 fulmina atirni barcnc fe cSrkida: oes t'oi
aepof i i oncsTalcnmi lceds rcducunf in iree.
znalt / . n. ocStg^na toniroi fittf vctia :kdofcJ
rot inouob'toict.n.v cuKasvcto^fibt obuiti in
crelnfpfofuoimpullufarfc fonum i coUiHo fadt
fenceomquoouocopacollifafacijtgn fie ftr/
ro c fttit d tapidif; m'i vioacIn'iflnMf.dLuc
d i ni cojB bt boc in na y collifa dn' ey da t y o j /
oppofirojf5pori'<vto i
qaeelicrup!aDi]:m':redambe pofroncs pfonan
in hocy v t ' n ft m(i atr ipctu mor' T nobca <d<m
qo acr craflua.Xerti t opfnio t &cmocr(t{ t Xtn
tfpir 2!fcIepiadotlq5 fie e;: coi p^ua paralo tare
flrib'T ccurrtlb'in aere. Si t qraf ab omnib' iftia
p5s ({d tft q mouct aere nvtti T ^d pmouei coiga
Cua in acrcDirat 1$ ii qd oib^pltac mot ^pia d i ae/
reua t (ft p fe mouca 1 psim mouca nqp ^una
t hmSi fgtti oicSt ti ouo vdociat mot ' t i ' : * vioi'
Ictii voliiritatc ^bt (>: boc q> otfcrt virbile turn in
momcto ad l^l Tpaan 1 vna vo;cnati; tota vrbem
{plct:viotcti at piobt:iMfubumit mont t teda r
aquiptranam cogtafcdtrcficDijdm'rupiain tra/
etatu oe terremoiu ef (e S moCijiSo aett fycii oh 5
cjvItitrrf'tioiiiTtoniiniicu fulotirc i c .
/:tp\!m.{piccnoioe.impo(ibat que fequutur
tj;Dfcti8 antimlOJ^.
3 quifs t cctdat 3> Tpia acre* re(p5 mouci
8 it Vil-ir(rttontfuil*fulgur edf a q
coipTcips mouet q5{cueniiace onfSc in
pBi cl.vtJ.ScquiC't^ (dc moua 1 mot t agta 'jr
patiSa'rradca ifaan:c.n.fi(otp*bjctiirpf ac
reuo boc crit n OK iddl <n toto. Xo t u a S i mouc
mou(f:ergoq(i'betet'e8tota mouet t tota mouef
7 tota agit:? totapat(:t tota fadl 1 tota facta elt q
abrurdaeorafn'impuoDegnationc t cottuptte
t in.vig.pBIcop.Sfmpli'acr fm boc erit femp vent'
t n5'acr:fic.n.oiffini(e8ol):ertvteaerf cffo/
f fiue mot aer t e q dt ({et" i i i l^ at erit itma
fi p fe moue $ ft p fe moaeE t fdp j mouet femp mo
uc. Sdbucal^den^bat a oatviiaoppolitum
motil vt ecurrteo fadt f onu t eoUiti facmt ignem
q5 eni ei nf drni selli nt ot ot i npt e- r p fe mouc
vno m moucf motib' oppofiti8:aere^ (pa n o y
bcbt mot'oppoftoa vt fjciat lonitru 1 fuigur. S d
boc a t qre no kmp tomitnS cfl alTignare iniBrn cy
quo fpa aere'a fcipo talb5 motil. tra eoa ait 4
ocit (pa aereoa facer tonfiru e):tra nubee cR: q>
maio! Via vto^ frequcti'cn i'n breme $ in eitate :er
g o fm lloo tonare o j in bfcme plaa q in date c uf
oppofitigcpim'efnf.CItrilatnubafitccg'aer
craffua Tvt'inmanoiiferatabaere fucf'efteeca
rat. DC boc at viri eje eurfu vtoa. oppofitojs ^ue
ni,it tonitru'cll qrdiitc.n.oc cojp' ipella 1 pulf
c volftia facial fonvidebiCaliculfon 4 d i toni/
true^jtaliccurfuvctojs^uenre.Sedptrabocell
3> noaq tonatnvIdem'vtiJnubes pelltemniij
vni - pcpuc q mult 1 foiiiter tonat :ergo no jjue
nit tonftru ey ccurfie vtojf oppoltos. SmpI i '
vtioppofiti fie fib occarrtes aut fteqfortcaaot
vnofqDlt^ sebSiot alio fl (t cq fo:te8.erge Hat vtcr
qj fap aliS 1; i medio fiet ad tenr tcflcdo vel in al'
tificut fi oue aq eq fottcf pcorrcrct t neutra pofTct si
ucncre ab aliaopotteret 7 in medio vbi puenii aui
deaarenC aut oepdleren.-neDtri t bo p vfdem' iio
nitruo fieri.Si at vn' dl txbilio: rdiquo tile otbce
det foitioti t tc oppimic <r non tonabit fottlttr ncc
erit fuigur ibi:f; poti'oebilioi extra regionc expcUc'
re ^pulfua a fottiot.Sfdbuc at c vct op oppcfi'
tio in bneme frequii'fit $ in eilite frequenti' toiurt
Dcbertt in byemey in date qd nptingit. Quod it
t>irit 3f d^i ado] U8 oe coi poi puo^ coUnoD r'
n n b j en talia coipa magif fmt in aere dracirca 9-
in media regionei5r:-r t drca trra min'tonai t ful
gurat.adbucinp(nuaDeptimunfbmi(0!p3adt(r
rtcrgo in pluuia n oebcrt e tonitnia 1 fulgura ni'
iuenoavwem'fotptrariffjiingerf.SdbucitpM
coi f a nin fucrnt aliquo pitncte piuncta n ficii nu'
gnu fon3 ficnr P3 in granis mflcj q cadtiavf ipolia (o
nttnfiditftinfnimctafpargiinC p aer nift fue
rint in fat8:ergo n^iiqSiin aere onibil ciirtti; (5
fparfa ft tonitruieificerenpt.S/gna r q tnditdt
n d l ofTdle ptobare qt illa c^ralfs caufia^tgcnit
caltgoeniq rutc^nubefutrepiciTa d tetra ptioq
pofleaadtocfdgoilsretractadt'rtonabat^pttrv
f
ite terrdlr in fe pdufiTibarena 5t q opptcfiit bi
[s regie extrcit noe fublimi t>efcdit: f5 ab nuDra
veto 4 fottia d i erfuIHationio i oefertio ficeit ampu
fu^ tfctdtS ettjpuaa eomodoqadbuc DIIUU biit
ne fit in regiomVcalidis t fcela^ vtr aullraU vil
ajtonar.SIte at qS indudt no bat jipofi ( 'm
fcicaeotlifofflnimopcotpo^rparfop in acrtrc
npointbabuimua tn ey otb' bi s rnlV $ vera'fu
caufa tonttrai fulgaria.
JCtXmjV.r eft ofgrdlo oeclaria oubta q pin?'
e;ct>lcti8 ri d o .
.edeamusnoead oicta Srifto.:qrtt911"
r uctcaDubiaqeiingtttexDictieel'.SiU'i'
natqSfrfrtdiCnubeeTirtfefdlIone mit
fgnls fimul ert lontru t fuigur 4)pter 4d erjo t
vldenf fulgura q audiaf tonitruff. Si.n.aer itt'Pi"''
b vcbicul e(l vtriuf^ fenfibilia.f.vitua t>ai\t
g>oefertron t fpldot vldebCeq dt oe mi '"j
ti fcut apud ocutumrt fie eq^eito oebere audn i""'
truS'T vlderi fuIgnRadbuc ai fuigur efl vapoJ'""'
fu v fupt'Dj:im'apo: g illp fp5 v ni 0P3 "f!
q vifioerit f m actMs in eod vapote eil icrnui''*
fct fon: id d i ma vifibitis t audibili8:f5 v"""
d mot ' t vnot ee veocioi nardioirgiHc wP"
eq velociter mouc advi t ad audit. eq f'"""
dil audre tonitruBivdere fuigur fui'pwariBff'
tor p eypta oe oifTertla mutationia ifua t m^'. *
ptcr qo Bdm' vif e foimalioi q fit audir ti""'
b(Iio2evifu5$ritaOdt'.Srr5tobifCtSif'"
in aere n fie in mS tm oeferte fiue via:fed cd w"
lelpl
bite.f.o'Iu.cabllrabit'ponitinflereBdl non M'",
rei:f5 ttio fotme rei:i i acr non ell alb' vW""
alfa fotma ifoimat'qn eo eft vifibik V "" "' ' .
nififm ittej foimett nf m e foime qo bj w"" .
teria ir ( mot ' d' f aer ell fubito T n in tB ''7
f m fue tn aere:i acr d i ttia d'tqt ! * <' "; i
ell niff in acre:licct f to f oni t n.reclpfaf w ^
0?ctbcoro:um
yt
if((omotuaron{pcrm;nMi(ltrub&o fcd {atcA
rmc t i fcpojKT Meo ptrccp o vfug in tonftruo ril
inic ixrccptionc audf lus -r ideo c&Iae vdctur fulm
s. 4udW tentnm:Icrt m dt tonmio} ft inte ful '
ail:qj (onitru tft n fp fdflioe vdniptur nubla: t
Tulgnr cft Jltuminitto ignls qo pparct nube (m fnlTii
rclrupM:bttiua4Uc2<):cmptDapt oi nt 2(u(c<n4
aigjjrfomotre laamte pannos cminuevltraflii
ibm u w:p<r(u(rurii l i qui do oi c fupu pannos v{ /
jnur 1 non audftur Tonus qu{ ocdit ntff pofl tcmpus
in((rponmpafc(tiatou3bo)^txctarat{optninct
gd fcicntf lb:f ot ftnfu -r renraio.OLuod aSt orif <g
fd<rit vcbcuIfpIcndoiis'Zfoni V non dt f us t lar/
d(u8mouenjr<neodtmoni:occndu55>arTvapot
non ti munuianc pcrfd t$ funt materia (ouufcatia:
ftd(tfiperalieraton ex vapot i'prefntenfus aherat
lom atr v^ffi ad ocut tn mom; to t t i i amt> <pfc c
Bcntad vidente-rqtfojtenuno'peruenltadeojeo
^fouea JKiT3nunq> oercendtied fonananonita al
tmt fd po'fuo generando figura tn tnitera aerts e<r
rijfufi fj cITc materiiile fon y non poteft fcrf nifi per
rpj(tumipo!(s'rpcrboepa(etfoIui(oquen(e.D<
utrfifiMf m. fonuB tomtrui f m oluetftit nubium in
fpilTitiidne n qualitatc frgojs t caloilo fm ouerfi/
iii(lo(0!umfmq>altefunt nubes vclDcmifle; q t m
boc roiifua fonal t minus t magfo oudunf: t no tm
fn5^ lonltniumftex ruptura nubi stfjetfl nboc
f lontruti eaufdf ^ e^tinctlon! ignis <n nube \% \V
modopcend eflet quare eotzuKatio oefcendi inf<
ras at fie ((tnlo afederc fupen'us t auare cotiufeatio
nvldcf m fereno etpe fereno aer ft tnags ralfdus
9' nubes funt -rc.t B(fferem'i(la oonee pollea olfpu'
tJbfm' b ptra eos ({otuerfa opfnail funt i nobls In fen
ttn'i o t o oc caufa tontru i fulguto.
(ip-Tt'Oc omiSt (nfulTfoltte o f a o ^ tnifquotus
In nufa lonirul fulgut ( s t qoare coMufcatto magfs
tpparetitnoeteq'noie.
3co ergo 3 empede. t fui <| oyerSt y eouB
o fctto efl tf coirtatle radg folls olu cclle/'
m nubib' oOreri fine fcia p eim t abftj
\my\( (n(Jft(e nature re t ffgnoa eusitt enl oare
turB^t)ici[nipe.tuncinomnInubeeteoatifcat(o
"ur t'n piru.i:riue m.igna:i]t omnl nubl aduenit radf'
s fo'io nd mln' in elcuatioefpfi''r pgregaC in $ a vr
lUB ti'.Tlon afit n videmus q o s nubes pa t ma/
sna tonet n fu'gureirq at oi^cert botes q d i quojt
piiitffpo fiijt l i don us vt fupta op'm' ^ coiufca/
io nocll g (gnttfj e(l imaginalo b ell apparta q d i
9wdcf7ncienfmveritateoq<e!:ufcation5eftnl
' ii uminaio qd q iiuentt re o g> aq 5 eft in nube re
Uffberat radio folsaut e't fulget g felpas IJ ^ 8*
;"'''"'outfnnube:qtotg'iiqvidelue ftoit ros
raraq) lumlnofa q lata 11 eireuoluif (n teneb:is fi
mtappsrct in fpceuloeircJdueto oe noae t i t o/ /
jmjt q f oiiufcatlo maojts lumnis vldef 6 nocte $
mo.i!tucmag6apparctfdqrefleetifubierrioej
! S""f l "Ri ' nencl l ap$i nol qtttIe obfufeae lum
"m lumlne fols t io minoi ell elaritas in afpecio no
r . ' . ' ' ^""' ' ' ' ""' "! i ' ^ noifl!(ne4d fermo 11
crlflf,''"'""",";1j"'<'"">rto'Hdq8ppflrei
bMffl'^* L"-""'"'^'"P''^" ? ' ' ff moti nu
oi f r M? ''""-""''"'!'^"'''3gnsobaion
V icedit cojpa fup q eadit qo no faceret fiett fum oi
datfeat fup aqtii mota in nube. adbuf afff tal/ff fpt
do e;: aq njjuenit tn ole co q- tic lum fels rrgit ip
fum 7 fup mire n apget:f5 fi icdat radC folis fup
tqu in oomo vb fot icneb:c ? lum tenue i b appn:
f j n os videm'eonufcatoesfrequicrpoi ci?radio
f ol i s l ueerco a^ lita fignlfict noble q^n fta licot
iIUoi^eri:f5 q> potC v t ' oifrpit nube c ipeiu ve^
locilcr-rmattgnc tjc agftaic ePm nube ei tc mi
cu gnisT n e j : caqui oedertt ({dapbt d ci3 v e r i
igno:aueri:q> at p noctc magis appct q> i oic oue fue
ci : vna gals q ell ex boc q> oppofita tuj^ta (c pofita
ms gi s elttcefct t iS fptendo: co::ufcatio8 maio: v(
def In teneb:i's ^ in tumt'nc q efl f oi ' t^o. S c a i t
c i q t frg* noctis adiuatpdfationf nubis 7 q nu
be s foiit'pdfaCvapotficrih nube magia agiiaC
cptimK 7 t magis iflimaf 7 tc elTictC flama malo/
ris 1 foitlots tuminls -t couufcatiis.
-Caf. jrg. tellogrenooe nero oubtablii circa
fniam S ri i l o. oe oubitabdi pilmo a ell vtr fmut
velfuccclTue cteuaturvapot bumldus {ncludcno:-r
V jpot ficcus inctufus In d us venire.
' Pouct i t nos oigreHion face eo g fej: ou-
o bilabilia fnia^ 2tnfl. drcnit q op j occlara
re vt fadtio: m ooctrini. ^il S( p:im vtru5
fmu! vel fuccelTme afcdit vapo: bidus i'ncluds t
vapo ficais 4 idufus ell in vcntre ef us . Scom autej
vmTpofTibile ft vapo: n vapo:e pclud vel fit B im
poltimlc.XertiiTifovtriptngatnub fuctuo feri
uottnlaterefcindicquaKicrvclmfcnusim ficutvi/
deffupponererBuB.QuimoiItqutreiti'viril ?rf!"
gal vapo> mclufus inllmari i quo m . 4 i dni v t ^
vapo: inflimattts toius (imul e^lt vel fuccelTiue.Se/
Xlo vllmo vtr plingat c in vire nubla frcquier
agitart:bec.n.cta fuppondo relicft l^rlfl.vel fotie it
venit ad nos tota ooctrina eus oe cottufcatic f toni
truo-Dicannisergoptimo vir fimuleleuci illl v a /
f
loteo auifuccefllue.Si ent ea q ncQualiter fiit tdf
ia ad refolution n cque cito refoluuf ab eod agtc
et aq facili* refoluaf calote folis ^ tetra vtdebiC cit<'
US eleuari vapo: a que ^ terre i ia n eq cito eleuanC
ouo vapotes v ; tcfudsf tduf us. S( . n. neq cito ele
uanf tuc videf poi l e rl oi n ^ pfequiC antecdete r
fe ny vfdeffcludiin i f o:adbuci t fue fmul afeen/
d i t fiue nftmul qiiiy v n ' dudlf t altero: vfdebit
m vierffi Dlffdt in aere t n in altero {ctad: adbnc
t f pccdaC vn* i alio (elud q (t c q5 magis vapot
terreus (dudif in vapotc aqueo $ ecuerfo; n.n.eit
oe b adbuc aliq r aflgnata pterea manfelbi; om
vapoi calote eleuart calote otfgregar^ 4 amp.ca
lefftampliu8o(fgregaf.S5tlledflimaf ampircale
pfequius videref vapot ficcus i duds vapot bu>'
miduq>ecuerfo.t>ecai7bmDubliabilafolD{
fianteccdtfa reuocf ad memoti'i.&fco at q> vapo
res bidi-r ficci t fimult fucceliue pt deuari fem
p poflibile eritdudt vapot ficc in bDdo:t n eco
uetfo. Si . n/ i mul deut tcqt bot aqueus oilatabi
l sqpueni tadl ocfri goti svbi i dpi t infpiflaii in
nob drcfundif ficco terreliri t necefTe 6 5 dude
reficctttcrreHreqDnequaquDilaiableficutbumi
d aquencc ciitfufibe alicucot^i i ipm mbil
induditifs tdudtf ab a l i o. S i at no fimul afcdt f5
d t f (leucf humid aqucti -r pfequaf 1^3 ftcc lerrc
l b e r TcrtHS
ttncbimtdujaqutftabittnloofrgido7 npfum
tbi pctittrabit ficct itrrcuj rpt cr icumc fof calozo %
rcrnebf (n pto dcut noo infra o dt m' 7 f e i t t inj
tiu j c f in pfo bumdnubio drcfcrf cd ficut
ntf Di):mu9.Q.5 at boc fit poffibflc tjrpitlT o i di
polTidntuB T^b a t p cypt na ficoictnog' t ifula
J: ge o marifurgtrtt fpumibit in l ocoi l l o mare l i y
din 7 fum' magn' in Im ftrebaf (} fum' oeindc <mit
ttba t igrtc n ptinue (3 g (mcnialla mcants mi re ful
min oeindc apparucrot f a p euoluta 1 rupts q par'
lint exefa fult 7 partimillcfi 7 cric in leuitatt? pumi '
d o pucrfa ^pttrcalojc 7 vtmgnito agent fnjpfio
nouilTtmc apparui eaeumc mnita cbuRi 4 moa A
nue creuit afeddo 1 oflatido fe(e oonec infule ma
gniudin efTecictign aut fue aqua; Sf c l pi odot as
IboHidonq ndito: ? eiftpJius oidt afcdiffe b e u /
cct09 palTus in tat t iubio poit < nfula nctillc d'
eta funt tonitru magna 7 fulgot^ a o n potuft clTe n<
f9> vapo2 ealduo (ccua 4 inluli eleuaut mutitt va.'
poj aqtjcin aere inuenii 7 inclufua fuit in ipfo 7 f e
(it tonitnm 7 futguratiaeo.'Il aSt puto'aceedcre 10'
niiru 7 futgur vpot (ieeuo pjus afcda $ buini
duo:qttcIibcrcuolablinregln* aerioquc ociur
t l l us 7 ibi (jfct'eoltTnaD 7 irabeo 7 gnea perpdcu
larcii 7 alia oe qulb' in anterioilb' buP fctciic Dicium
elT. CI rnit obirif q> faellf rciotul aqna " trra o '
eend q> vbi aqua eR pura tbiboceft ve ^: i e d vbl aq
(11 ii torra mixta v t l trra lam ad vapotadi ofpofta
{
)Iua q> aqua bi n op3 y eitlua euapotet aq 9 trra:
j^enj aqua qut ad natura facillua cuapotet ^'terra
c n op5 Y leiip IVCC* iVi s inucniapsopcrniB
tae olfpofitieo ouerfao q ptliigfft aque 7 terre quall
lercq; elcuenf polTibite ent vapos fccA pfec] v a po
rtbumdffjjptcrfrgitoinaercocetirrta vapoj b u /
niido7oetlncoipfum:quareaut circfundaC vapo
bumidue fleco la octa ell eiqo at oblcit q> inflama'
tur vapot fccue7 ita oifgregaf oicendq> n inflama
tur nliipiluoindurnoln nube bum da7t bi agitatus
xcpsctV uo.StdfiamtinflmareC^mctudcref tc
babcret l o d obiectio:7 ideo nflimatio fu no oifgre
Satipmnilt{ 3(Xputfumocnube7tt!cfisco2tufcai{ o
7 bec fuffielant ad folutloncqucfili
4rap.xg.7(ftoifgreflio oeclarana virus poflible
fit vapot ficc In bumldo condudl.
OnfcqutctquerifvtrpoflSbflt f i t l ndudi
e vapocfecumin bumf do v dbo c i i t i mpo f
f(bile:di eni vna oc pditionb' fadle mifdbi
ll fit bumidff 7 fubiilc vterq} at v a p o p fit fubtflio
7 aliquallter bumiduo vdenf ill vapoi cs in acre q
lcuanf mlfeeri 7 vnua no olftinctuo indudlin altero
S i afft mlfeenf tc reducunf ad medn nam q neutrus
ttl mlfdbfli 7 ita in vapot i b' l i l i s n 05 tfl e act'liue
(Ifccma vapoitsbumidiaqudneeeffeciue ITcdierrei
redclusqDcft():v(ro(p.2ldbucatdideuanCfimul
pflat q> (leuanE In loco bloominatbumldu5 aque t
ried terrcibec at pml^ta ft 7 Ita i t e ^ vi def boco>
iRI v a p o t e s mixii t n oinincti cleuan(. Sdbuc v i de
t urboccj : v rt ut e l eui i 8vappi vt r(pf emBe5ml
yi i u ell v t ol df al i cnue 7 a u l c . t fadt effentiam
vni us moueri in eflcnli dlteriusiergo videC ealldum
dcuano mifcere vapojea 7nonBmlitcre3> olllnctoo
babear elTert'7 o p a i e e . S i i t oceref pp B q femg
oiuifi deuarenC vapotes rpuenltin fuptemo ae r l s t
i bi vn" (trat in gllu vidcC me q> pfoiare oebeat ficeue
v a p o : bumid s uab' oc caufio q u a f vna (II fumpu
fa
t t p H vapoiio ficdrqt trt aB W8 7 qno pluo afccn
dlt i^ut acdlf Ti deo ficut pfo:at vapobi di n ifc
rio: t d a s pi e 7 tral in pm i upf ot are oeberet cdcr
in fu^ioiiei* ^te 7 trlirc p tp5 7 nicludli eo.2i;i)
v o ea elt fumpta c)c p te vapot i s bumldi 4 raroi e fu
CluB ^ iferi* d7 rubtit* fpit'7 rariuo ma^o fu nai j
recd(:rap at 7 fubtitt f adt f ad penetrd ^ grof
fum 7 fpirtumrdJergo peneirct ifcrtozet vadit in
vapoi multo foif* penetrabt Tupio 7 euadet p fp
f u m. 3 d b e c a t 7 b { s filia o i a o l c d c i f fiuc rimut
fiueoiuifimeleueiiC vapo!(SDilnai feruanfq c e
uan<lnaerc:bocatptlng{ tsuab'oecaufto.CIna^dc
c ejrete matedc 7 alta e c pt e ealidi agctis 'te^ptc
materie d t q: t; in eod loco eteuant vapo: bumlcrt
(erreus t oiflmeti ft p entieo a> oiftinaa ft ab it
nie demt aque 7 demt terrel ^' f e panf 7 boc
^b a t p vapot terre In ^fundo nurl s e((uatu5 a lii
mine lae 4 cxtradt mare ad mot i f l upi s 7rdu; : '
(foiftlnct* ^m,ecnil manet t ; fit in ipfo mar 7 qo oe
ipfo eteuaC fupza marie fu^ fid oillinc: d i a vapoie
aquee d i 16o deuato ficut oicit Stlbumajar i tibio ce
iniroductionb'iudido^ al tro^' ftati o at (ue firni
tur ej : calote agtedlqtoircrieragit ealidum fm
pley7cpeftivtoicit2ruic./ralo:entfmptcxncc
infpilTat nec fubnlat fed oepurat Ipfum ab alieno fibl
imlxtoifi alijd tale d i in ipfo.3n bumid at ajioi
latido ipfum 7 fadt ipfum fluere e^tra fdptum cog
trabitbumd aque ad fotm acrei bumldlcui' (?l
manare e^tra fdpfum ficut oi^rimus in tibio oc gnc'
Mtle 7 eo2upiie.3n ficdl at agit extrabdo pfuj
bumid q <ii iti ipf 'i iid i p d fcn> ncuii c(
trabdo ipfum bumidfnfpiflat 7 ellare fadi n bul
d vapot aque oilaiat crca Ipm 7 boc modo oiiVa
giilt efleniias b o ^ ab inuicibee eft c in acre nun'
q> pmifanC nifi r.iro valdc 7 ideo ^arfime cmjni
coipotaabaereodcdiii.SfafftDllinctiactlmvi
pot e e 7vn*at pfequifp modquoilm'fufina
tc^pterDucrfao opatloeo catidl inbumidii jquc
7 fieti letreftr n cmifcenC fs manf oiftincii ftAi
\$ pdliies mlfclbili' fi bnmidu 7 fublile ti qi '
tu8aciiualnei'8opapirarinop39' mlfceanf ?i '
pot eflentatf bumldua 7 frigldus 7 eirentialiw' (c
cus 7acdd(iatiicrcat{ due 4 ft v a po : aque 1 vjpoi
terre. l i er b o c e t l patei fotutlo i d i d qo obcif ot vi
po t i b' bl s f i mul e l e ua t l o i a dbe c i t q cbitifoe m
tie eatldl oteendff abfi^ oublo eatidfl n cdmi'"'
operaties nifi cmixii 7 cmlxteH cuiuo fubflai'i
d l e y mutila infpecle7materlaifcd talianon fui" va
p o : aijue 7 vapo: terreificut patei e^ ptediciis. 2ia.
buc Bi qo oct oe pfotaile vapoilo b umid ?" L"
cuplanell foluerc rtreuocenC caque iiipw fpa?''
aerif funt babltaiolciu d i tnl<t aer lupia fngidi<"' *
i deo nube q u i t i gl t ibi magls infpilTat t ideo vapoi
in ipfum penctra'o magia oiffidtitcrpenciratp if'",
nferius cbetaf catidSpIus in fuplota ^pter mam" f,
irariie frigiis 5 in infcriow 7 ideo non fuperlus yoi
maimeabundatfriguaneclnlattrevblabttdaipiu
inj-mo penetral vapo: catiduo ficeua: fj poiwi'?
)momiblorubintrat7concludf inventre nubio w
ci i aoeeenf i s . , , -/
i : 9^. yi i g. 7 d i olgrcltio oedarans quire gflW P<"
tius nferius y fuperius fcindat nubej. , . ,,
Stlnquieaitqucrde vapoi ficciia i f f
r tur in nube bumlda quar* poiiua f " ' T ,
n ub erumpt nferius 9 j
SOetheoriim
53
tttc.amttmteMa$igrititfitfatotnbim
da (Itfit vMebif oat fdndcrtttubcm fitfxriw
podue7abinf(r{oU.adbiKtciwb agmtn/
nfulibcuipoMn'oml>a*binrcriuRdptvcnKd
buRf vbiimgtoKKpiausnMitM mi gi s Ipirtf
vldebS i p me t o r c m2(e dTc pi f l i v foixrr Tica
mina pccMbiUs ft <nf ^ fupu fugur rgo fn/
pH vtl iMcreotbatt cr^pm potM q faftrMJ
m 1 rimilfb' non dt oilffdte inSfitat p<r luedci
qt{iinbabfteft?nubcfiipMmgiicftrp{iri ir Ai
(iritiat magte 9 U((K:d(Uf ai bt o 15 (gni c
t(n(bcarnderefarfu5unKf2n9f patA moatnif
id oppolim (tcd ctrarrf exp<U<i(e 2trillo.Dfcii ici
gi fgna fn mi ttrrc* (KKdn addin crao b fimal
1 ct<i( 9 Ignto (n mi griul (iTC t cxpufua frigote
q q:(tltt iit rublml d vfolcmf* m s u 1 loitf
i(ixrc(ndut(dcoinra(uspMf vfuptr ut v d i U
tntfdnditnub<m>
'Coprm.j^.t d t oirsrtfTio i x d i r i a qttaTr.vtpot
{nclufii t iu)b<fnnwiMt.
OnrMatntcrqutrunuaquart vapOK.fict
c tcrrtti contfngjt InflnMriqStlMt tapiimo
(lUuardclbtoCicxdiuritUHKn atali/
qgtd Diffcrcntfc b5;(i l i b qdn piuca t x boc (un ol
nd4.cl)M(nijf (ddlinfliman* rcalcfada qt
dcfirina in vltlmo caUdftatie fue foftma:<gn(t.
dt iic id(m t k u i a vapoif t cakfadoia cric crgo ld{
(ttuin t tnflf mane in t o ant q (iTcntlatfKr calido
dtcmctefllmafmactiloub* niod(o.r.ab t^pMti
m uinimiflK'T a mora coasuanuon ptimo auidem
modo inrUmaf vapot ficoia draatua vfi^ ad tfl in
itrcfitut6(;rfm*inlib:opUnobui' fcioirie. S c 6
wtmodoinflimafVpwinvcniTtnuWetcomrri
(n>3(]cpcllit(omrari.dta(ctrariiirr<<dcaUdf.
rrfsui) crgo mibia quod cauraf c): frig02C tod -t tf fri
sote cflcntili vapoila aqud tjcpetlic a fe calldum va
poifs ttrrei quod vndiep expuliiij ab ejrirentitace no
oismgtdecofpiratinieilpfo'reomp.mtf'rcoiatra'
nr (n (^ui) agitatione flamma c^ciif m vapote fadli/
me inamibdi t i d t vapet flccua caliduf terre* fcui
fP!aoilndtif:ellitej6<trarS(ccobBntldot
cXPdliCabipfoi'rideofagii vapot terreus induruo
>" v^poicm bumlduqucum fuenu t cirtttfurujvn
(>t c): suobua agt'taniibus in feipfum agitat* t coagi/
taiuonccenebabetignirtinnamman tji (mpetu
Icuidere mibem (nioeoad quem oirigiC fuga vapoiia
ntluflerpulfipjopterquodfrtnddo nube emica
vspoiiiKlufuaninnmawa.
' ^ P>' ; .^ v i .t ei l o i .D<.v t r S v ap o t <Rf l m at *t ot *
cxpeUiEoevcnfl-enubiavel fm^ica.
t S t oSt adbuc oubitabile cum vapo: ignit*
ft 1 ."ventrenubiaejcpcUievimeKieUitwnie
y ' ' nC4' r f uc e mue . Si e n mwt *f i f f l t t l e } ; /
P litar t3c vid(( nubce que femd wnauii t fulgura-'
">t w:beretenarefalgurare.Tl08ai b u f
ion.?, ''1P"Tlfptriiven(ntemadno8 5
ftSm?-!.*"'B?^''"'*"P''ftravf^adoppo
J^umfrtgtum'tbumtdoqueaiit&oMbttaqualita/
ibMcomrariannirnwjameejipelluntergocoiueva
posfmol majcime e nx { l t f : i t a t i MMMMt ( vide
t w i nobc renian(re.ampir id qd aoicaclgnff T q
fgntfpcMitnabcqDatcniitmib Irindi e ^ T ^
fdndu nob egredif cr^o a p:{mo Id q agftaf egredi
liar f5 tet* vapo (mulagiMf tot'vape ftnm egre/
dif.Oa ^o bee limilia folucda ful oiccdo q> t (01*
vapot ficcnaflmnlptcgrcdioe nube T (ucceiltue p
( t ea totua 4dqn t o n e equalter innie t extra fgni
lur t ejcpdUC non l otus at fimul q e^tra m pte vna
(gniC nintua nem v b t e nci^ 2 beneadunai' ad (I*
nn)tcgrcdicd.2niqcmcftDttarf(atu8 v a po t t o
ipeUffciee e^teriotea igniunCiUc paulaiim cxpeltS
tur lctea interiotea eooerct multa f n ignlunC cuo
necRpanfD<facil(:Tboceltq>bumfdS?tfnna va/
pote (tctS fadt gtotnefum 'T lutorum: itiius cni Mes
eta t mutt-r no< faclli tt^m-.fi ps ignfca pulue/
rsaf ficuc andv.r da tfcatt 7 pofleage alia ita e&t
tonat^dfu al<i{d inraibe oe eo q6 pot ign(r{.2d ptl
ttmcrgo^ obicif oicdit 9 tota fngote agitaCf; n5
eqdalftenqt teriotlb* vapoi i b' terre vidnC eft Mi
gue:* ideo tila magia ^peUftT3 faeilus igniunfi:
(XaitiunafubUmtnubla adiferiotpi.'per Idepi
tet folutio ad feqno-.qi (; tot* vapot b!ac ptrari quo
ad vtri^ ql't'tctn t ilti cn-arius i eq j?]cim*: i
n eq agiaC femp neqj eq egiiabltiotqt alfque partea
e f magte f ept i n t ^ alie:t ifanlfua e^pdlunf ^ t
tetbenectti en< poi 9 atiq fdndif nubes 7 manet va
pot n exputfuo ; p; e r pgluifnailem pti q ciee vai'
poiia fcpari npmttit:t i'lle vapot frequentcr e;cun/
guie T frequier (nflamaf.per bec i i fade pitctfoitt
no ad vltimobieet m necelTarfo eq agia t; oa
(tea el* agicent t H tot'agitaref n necelurio l ot' vel
fliid rt* erpelleref ;)pter cm que oirta el.
iCa^.p^f.TeflDigreiTloDedaravtrti ptingiivaV
potfccin venirenuble agltard
X r at agitari poflit in vire nubla dt d d l
V oubiiablte.SWnfcofcCebuI'li.ellc^cpla/
nattt vbl foluio pofita ell ad oubitatioej jco
tea plii^ubiuttlt.n.il[(vt^ ne altjd pofTct ifpillri vT
attenuaritvapot ent agitat* aut cedt in fei^m aut ce/
dt in vapote atiii q agitiC aut cedt ia vacu. S I aa
t cedt (nfelpm vel InalttcpKngii DBO cotpa v d
ouas ptea vniuo c o ^i e (n loco vno:q5 ollidimua
efreipoibflejinU.pKico^SiaStcedltdoco vacuo
tc vacuo dt g i t r in ti.pl}co{^ poiTiblIe eife oit/
fi>5 eitti: ideo oicto ell ibi q reo (nipilTae * rarefli abf
allctJluafubllittealiencpdievdadmionevn/
1. ..:>,.,r. ' - ' - ' ' pa r t i t a ^e l B
b i r b b i t l Vf d a' p b e' f t m ag t o m Mi f t f t a.
:aS.rvi5.oeoinerfiemodie<jb'egredi vapot no
ignit' oe nube * quallf opaf adguttao magnae.
fumenteaergoocamu8 9 vapotterreae
r qudoopparetinaereadfupcrfldaeriaele
uatue dt v i t u e n qwmdo occultatur in vttt
ire terre fadt terremotuj- qdocoartaf n vtre nu
bi s fadt tonitru t coizufcaione ficut ergo oltimua
Bifpofion ventl 4 egredf oe nube -rfodt tonitnmj
ta neceffan eft ad complemn iMdrine q> okamu
ombea retlquas operationca ventl cgredientia oe nu
be ante comrieamfle oodrini oe tonirue t cortu
fcattone:olpImiieen{ffventuB aliauando egredilur
oemibenignitusnecmuUexpuUuatventusemm
fitKhabepauIatlmrinemagnacpulfionecgredamr
g9
lber tfeftas
nfiiitonftnwptcdpuedfic ccvapoi c rubtdt non
bslbcfe?dcfafO pj i t o cpIWgtdomulto ptraititnte
<p(u5ncc):bumtdovfcofoprinuitcnj:tttcigr
i Une fono vcl ( fiDcnito paruo Viildcq tuce n
fgntf qud fcd ( u exfoftlirtonc masnat fojit egrtdif
le vns pane nubis ^i jdt i d ali 7 Tadt partes nubis
fpnirit'r ideo cooperad ad magnao guttas generan/
das:que eadt ttmpott tonfn^t ante^ venlat pluuta
masna. ZDagntnido aotej l(ae gttccft fm p^opo^'
rionc qiii vemue (mpetlfc vni pune nnbfs fup alfa fn
bo2 qat nnbeo inepfi putni m aqu ine ui effect
venri efl c pfano fabcflc vapo:{s fatdan <n nube fept
rar< indpit grolTo gtminoro ante^ nubes mu rom
McXtip rrgus:qt tale Tubtile ventt tnciptc e ^ e oe
nube T rufHacc>C8 nabfs ittgfinfpiftnf t cuenunE
(n magnas guitas valdc foamfdas vt x>iaStfi,SitSt
tquls oe boc oubttauet&robfdatqualfter efTe pof/
fiVeivenntsefirafAatfuusquperboe iftamcfi u
oetrabere vfdef partes nubis t <ti ptobtbcre gattas
magnas fctat g>ilteventusDequoncIoqufanurnaI
l us (fl eo^x-vcntott quos fupta oetermfnaufmns:
fed (fl venros egredcs oe nube Tcui o(ctum cn:t flte
n attfngt nubem cftr* fe fcd fnn'a: r (deo (maioite
partes nubfo ejcfufHatrupere;i(r(ote6:ric{du(t fpff
(imdnUn partib'nttbToftt(d(t nube* egredq:
oiipar8e^rfnata(nundatfugaUne(e(re b5 eederc
flb ea quep.'ius fuit ptfmu fiWt fe fdndif rmuitcrnu
b ( 8 1 ejdc vens n gnitas.
^' f ' Vt r. oe veto turbnls f c iua:t quare fl ia
tnuUum'neilatctquareellrotundus.
romeundmod5fubma(otlin vtolctti
p egredtf oc nube v n s furbnte -r (He yioo
en d frequiiue vdet In enate in campo tot/
Una (nueiuldo paleas? tetra 7 piiluer:? olla queda
eoipotatetreflr<a:f(ienviustUe ejibocg aperiiur
nubes vna In loco vno: * alia in oppofto fitn ad illa;
* iUiouo venticocorrt In medio vterffl rtloiuj ab
altero (mpelUf:? impeltiE n quid In rublmi f; in ter
raioitmus enC fup:< In tractiitu oe ventis f fuIHailo
venti ell oe fubllml vcntens In terr t fup trra reper
<W<f T eleuaf alMtiatuImcii ergo ej: nabb'egredfen/
tes Due fuerfft epfufllatlco oppofite pucnentes in l o
(O vbl tetra percuiii Ule oue e^cfiiinaileo: faeit v
l i urbi ntseo vnratis alllmpeUittlmpelIK abes
I deo per mod dreuli rotdane inuoluendo fe Inui
cJafcend'tlnaMt'TtrabDtfccpuIuerem'rcotpoia
inlmiia que funt facitla ficut Ifaii ftipula r nupe.fl au
otligcnferatfendd g fm om pcripatettco? fen/
tentl tradlf lile v?tus v t mult fit in eliate q ell tem
pus tonllml f ideo ctii n^nlficat tonftrua poli futura
(nfra paucos oi es;? fl fottts ell turbo fotte non ptecc
k tonltrua nlfibota vna vet ouabus vel In pane vn<
mhoititCt ft In b/ eme fi't tpoie nuis t non ve be /
tnens f tradif etli lile ventus elTe ejds oc nube:T n
adueniaaballquaplagamdificui alg venn't^pter
qSconiungKelusfdentiacnjfdefltia toninulq! ba/
bet vn ammi <redi( twac (f ia fisura elus efl r o /
tundusTfmfuvirtuteleuatfcradlcatquedcot/
pota terreRn'a:cs at d u s g' ttCt babet vt multum I
eRate eRiqt nTc ckutur nubea quee Indudies In fe
vapotes terreilrestcuiUB c Infra adgnabC qi quere
mus ee lpoie gencratlons tontrul. S aUt ell In ble
me tuc ell tcpoteniuls qt vt babitell fupta nubes ni
Bofc plurlmilbabt it fe fplrittts aerdt ideo aliqu
dogcneran ventos turblnis qfi funt ia fitu oppofto:
a o f t itttem elue quod oefcendt a nube t non a pts/
Si tndl etl ' q: viU84veniapt4ganiudifo:ilt) cite
nptefuo oppofto jiptcroefecimatcrKtciiurc
eleuts vt o^im* fupta: vnde (i veniret vcis tarb
n8 plaga mundiomourdreiqtoiu owat gcncriiiio
m<uer{cia(ivcto;^vctui)8Stt]jrbinl8n ourji ntti
Cp'aniaboiattldeopc'cctijcaufantvcoiiurbmi!
e^ a({(onc t aullro:di cxpITe arlilo.iradac en Exlccdc
rctf nube efpaimciiipfrmat oiaS pBf q: noo v f
demus qd fl venirt itll vtt ej: a4lone t aunro opo:,'
lereiqilarein.totaregione'xnn locovnp vnuo
ciptpam-TlpsaiTtvdem's'mtintococulcpIflit
vctus turbnls. 2tdbuc at opotieret 9 occurrcri ve
t fiblatjlonarls t aullralis fm lailiudinc totius vsfp
d 8 : 5 n efl In e]:penmcto In veto turbnls <| qlinul
lKts,dIatlradna.2rdbHctfcreter(uflro-riiij/
lorie flanb'vel alqs vils oppoftis pugl s mdi ve
n ^^* ftaret ) vno loco tb nuolnercMlc st vi
de mus ^ vctus turbms mutatloc$diiDurat.2(m
pifas vdemuo vet turbnls allq fai ere ({do a vtn
ta fn ellaictpilat ergo 9 n caufaf a vita fottib' lU'
Rro.f.vd aqlone flatb* tp oppoiio fitu mdt (5 po/
tU9ihp:edlctoegredl c pnub b' . Ss c rotdiu
lseius'vidcftfleoccultad.n.e): ouob'reciis r.^
cponafdrcuIuovIdefctfpccou^'AubVectlgcp
pofisvci'rotdifianoqiurboDcIf^Vtcrqjfuriii!
ali -z in medio npolTii epon. 3dbac at l eq fot
tes ft vct cr oppoHto vcnictes vldcf 9 vi<r(p fiDii
I 31 m medio curfuafufcleaenf fcut ouc i^^poirrc
lesiqtoeptfmfnpoiiut j)pterietre rciutena mw
govnasobtlquatallnccobllqaafabfltoecuctlo.
SitSt n fteq fottee tc fotilot Ai tolo c^ellc M
bilot t n obliquat eu? n<m obllquaf ab ipfo. Si
bucaffte^ouob'renmoiib'quojfcvn'eilidvn
punct alter ab uto n fu vnus moius cr(tiliis:l'i
porfus ft mot" reflexonis 4 fm vcritat eR euo nw
lustqt Inpao quo i rdlo^onecefrado (t(rclilit<l'^
nter ouosmot'^vt4>baiieftln.4.j3&icofvWdtr'
goalRBnvnft'usfieriftpuoreflycl.Sdbiiti"'
ti>uoptraranun^litrebab{t ^ v t r u ^ fivtiu^
vi nccs n/ f mmi t ovi de er o ovt er^euopv i p
r In vco turbnls ft vlciuo vncs 3 vctuc lutci
n6 ft cmijctus e;:ouob* oppoftis vctls 16t .^K
ret Rare ficut mi jm t n reuolui d toc vni^^i im
beeDtoa7buufmodlDlcendfieRg> venius m<>l
ns roiundus eft ex bocq> vtertp vcmc$t.cppi)(iw"'
babet vnilatUB.eebluog'altcrtvterqjeoljaw
vn laius fottfus y alicr ftd ep oloerfs caulo: l/i
eniRvctiegredianf oe niibib't babt pi l ' "' "
fe:tittvto?.f.ii(}len8anflri:qilll funt fotiim"'
exfulflatlstaquilo at babet fouc c^rfufflanoi" <)=
qualtate acttua que eft frgiditas fojtnme vapo!""
peils t apRerbabet foti afij5''!"
percutiese impel
nirfplRitudnmaterie:qteftvapojsrpinili""';
pcrcutf $ vapotparuus t ienus:tatasant^'ip"^
nls otcntale fottfus cR latcre ocddcntalltat Ibi UU"^
fcco r n multum oepjmi 1 oUpia cflllao!'!"'''
at otictalc auRr oebilius cR latcre elus ocddcniaii-
qtcaldflccojiftaIlanmlnRrelmattria3i'''
mdiotse;:quo?fotaf5poiU8 frgida buntid""'
ty parte occidtst-r fl fe fmpellert ifl ouo ve f";
9> latas otcntale aquilonfs vhcerctlaias otcM'';';
nr t laiuo ocddentale auRri vlnceret latus ' ' ' , ,
talequilons.Sedlaia8 vtctumiiiqaoc^ o\<^}
ventoj rcuoluitur fuper latus vi ncensl i a v'iJj
eOexortwn
i9
ettpt(3f t proUmr (n vtre]):^ c ciat posuifon
(it?iinuii ndaplicuio litis fu^ latus contine vti
Hi vfncuntr viontf r <ta piinue re muolimc? ^ bc
modo plingb oc vento D C nubiV oefcdttt: qt vnus
sptn- f bt bet nugts jppiiauce vdpoifs tnrti ^ui
jinii frigias 1 (icen (iau func ^ptietaiee Muitonisrtt
ttrat tnigia babet j>p:(etit viporfs wc e exi t Xi /
lud que runtbumld t taaAc mu} vcl cfTcmialc
'ngdil:* ideo fo:toi ell vapo (rgidao q (tccae ej:
monte fn latcre vno vb^pter ritSoppolim magia ba
bdat frtgidus vapo: pcrratitns ? aitcr vapot fot/
ta: ell inuitre alio :niri4>pterritirmag{0e):bumo/
rcrpirevapeipercoirasinoefctnftanabe I j c of '
b rmfcobuiae cedit in vtro($ tatu oebllias u>:tati
ifoiuBinviro<iiredupWcafvtpefflt?tfaoeviitce/
re litUB fibi op^oni 103 ventas reuouilf in feiprum
drca centro} q eft in medio laitodinie v i p o ^ t tfi'
rufibiion; 7 ^ boc patee foluiio ad rcm ob{ectii:p:{/
m m nbabet toc.'qt vetus turbint n copontur
tf rectis mantib* rectis ( j j ot us cf rectis w oibc 1)
uc in riroil (irea id (entro reducts f boc bene con/
tmgiiitrcb'pbificsUcetnptingatinlineismaibe/
muido vbi reetc n ncuroanf.Sd vliimi at oicen.'
d9?n5eflinflexioniotuepctoaUquofedpotiue
inoiruitio oibicularis ouop v a p o ^ circa centro vn
<)i cil n medio latitudnjs e o ^ c equidifttl nter It
tus iotuo 7 latus oebilios vtoict efl:virtus tmlr
vljo! bulas viiaitdif extrib'.f.eypercudione na/
bae):quaegr(dlte;;quttiate vapo2ivti ipltus
0: Ln! nj mvi . ' ! ! ! ! 5 S qS ! { ! Bf c a5! af i 5 3f 3i i
InjitcnVvenii iftiu8:li tn iflapueniant t i foitia elTe
ptif fobuent arboteotedi fi ci atmtea aliquoe.
.^'P'Xr-Bciquarecottufcatio oefccdtc oeotfutn
f Ipi8 T i jnl s fif fcendere furfum.
O a at l oijrim'oe vctls n i r i t i s 4 oflU
9 bbuscgrediunfi^ducamuenacadnitad
. vttt(JotniJbib'ignftifgrediffacittenl
fn t coiturcationr.'RcruitKtes ergo queRies quas
'P!9 slmilimue qna?^ vna eft q ui tetgmus in after
Pite noftritractatue que eetonitruc.SIta en(par<
gti cypl Icata efl fu it oe veto fiut fono * igne r O ntt
"J fgre()ite:e(lant B.q.quarecoswfcatfo ofcdit infe
"I t lt gnea t oe jppiietate ignia fit afcdere: boc
"iicet iam fup j t fciebaf caufa t eiua jjut ida.q.t;:/
g< mVpgr gaf quoj uni pi i m5en i dqS tgit
^m.cp liittp fe fit gnla afcZdere t n neceivario a/
'"*t (n materia aliena ficot in ferro igniio vel titione
"f "so (n cojufcatit i vapot tetrenn'a cuf f 5 nata
^V"oftdere:ideoBfcedit in illo. Semat ef t
p tliicuf eijrfmufl in li.o<flen.t coj.interoti inaia
"'sna nutrif virt' at ota nuiriii feqofnarart mo
Z?Vl' *'"8 <X qunutrif t ideo cum materia tita
ictditbabetigniamoteefca'iiBfmqofequifna
f> iua:l5 no fit te motue eiua.Xertiaut pofifl!/
^SJ ' upwt f t o i c t q i pe r c ut i f t t r a l c i f a nub t
J a Wgoie toei: t becell caufa 3 otfcdit c tpetutejc
tl,, ""'f2'j<'<<'if'<8neoacoana'a in fub
ffiP'f^*'"''/'"'''f''efitTonu8(o/
K?,qnofcindinube8tpeUievaD ofoitifltlM/
fcatfj "' 'j "'niK8 qo oicft arl l l o. co l l l /
p S ! f t ! ^ . ' ! ! 5 ' ' ' P' ? ' " ' ' ' * ^ ? ^ " ' * i i u a v a
fOMbfliefittmateriaautvapMabiacalldoafcend
f ita majcime videbitur oebere afcendere f tamenn
tm eft calida fed igtiiatadaertend efl nmtri c o s u
fcationia eTc coagitat cxpuUwe frigotie T inlpilTf
<t ideo oefcdere 15 fit gnita t q6 fit fpiffa indicat ea/
tot ignia:qt ^ i a riotc rubeSnon baberct nfi mate/
riadTetlnfpiraea.
i^.^ijoc D uerfitatc cototi igns qui appsrc in
couttfatiToeoiJeriBignb'eyvapotecoaurca/
tionis {X matetfa conufcationis.
Ounfcatfoocni(paliqvidetur al bat ali/
C qi citrina t aliqn fubtubea t aliq quafi ru
bicdattaliqfumofa nigratuces auqut
t ficat carbonea obfcuriigniti: caufa at calotfa aibi
(ucidi tenuia efl qt vapot incenfua in nube veberatia
eflfubtilitatlB r tenutatis:? ideo nbabet vebemen
l inflmation qt flama cine fumua ardca.-T talia ma
tena quafl nibfl fumattnec ell talis materia vebemeni
ta calotia vet adoRionia qt n adurt nifi a h} tenes
cpteiru51 adnnaiS i d e o f alian oefcendit uip cot
pota lignea vel atia vide flama luc ea t n adur
tURtboceflideoqtniblI illua couufcatlonie ignia
Quafi miUiu eft vrtutis'.t ideo ( l i s cotpota fus> q es
dit n fumant qt paf aitcrat ea talia fltnaXitnna it
eotturcatiofite):vapoteminu8t(ntt{ inquo flamma
magiseflparrplTaf magia aliquiulumbttmlda
fttbtubca efl fpifliot magio-r glutinofa fubtubirda q
eltficutigniticarbonealucidiexvapoje oenfo bene
cmipO'Tglutinora} babcie bumtditat(:t boc ell v a
pot vebemia aduftionia oi'um eo:^ fit^ que cadi r
rUmplC iTfUmicrtngnifoiiifcuimuil es cadena
bullienaoefotnacerdeoiite vapot etitaqua ina
gnepiuuieardctf incendit ciuitaieef penctratvfcp
ad interiota cotpoti fttg que cadit t foite fubito i mt
rimt ea.fumofa aut ngra mulicft terrellria i gni
tr.r ideo fifuetftmuliu;gnitabumid bumidovif
cofo oecoquitur ndc tapio niger vel robeua in colote
cadtnaoe nube f dndi t trabea^pencirat muroaf
vocaf a vulgofecuris toniroirTboe lapdea vldem*
oculta noUroteflgilapio tenuo vcl acuttta in parte
vna eo y ad illa parte ptimo vapot nclnabaf (03 oe
coqueref ota at file vapot qui n oecoqutf in lapid
fparfuo effundif oe nube:? ideo incertbabct motu5
tf mulls moueniib' quot vnefl cxpellene frigua
tbecfpargiteplua-rmlitue m4> magi s t mi nue
fpilTus efl t magfo t minus conglutincfustqt f 5 bec
ono magia 1 mmua efl oiutfibilie::alterii autc ouari
tanaiplumcllidquodoccurritci in aerc.f.ventuai:
nubee:? tenia id q tangit cu mpetuvenlens ad ter
Mm:bocenepTiditipfum iicut pila repercutt'tur^
<ectaadparet:*exboc^inuIti miranturq percii
tlt in tocia oucrfa t inn-ano tn oomtTreflecflf perbo
Ri vet alibi T cburii cotpota latcraliter fbf oppofi
taifup que cecldit cffcaderet oe fublimi: vapot au
lemquifueritfubtilioico eR oiuarcabilofrminus
pericutofu8:qtttccadfltfu& multa t noe faci in
c(ndtea:aliqudoatitaoebl8q>ertinguC in ae
re t n peroent ad terr nfi alieratio fpldots eiuo.
O e s aut fRasD iuerfitatco ntclle;:it 2'rRo.quando
viyAt (f qudofumua cottufcatlis mukiplicaf t ogi
Mturimpellitquodcftincircuitu ciuatci percumo
ne nubis audita 1 aciio intcnfilB eiuo percpitur per
vifumquodudiciumcRfupervapotcm illum f m ^
Roifpofitio materic ei* n calote t fpiffitudic 7 co
bcrcntiapartiumeluo.
C ap.yjrg.T eft oigrcflo D ectrans oiucrfttat elfe
tt '4
UberXertim
'ttflo toirftrut cunfcattono.
JdcbtorauumDmttfB pBi's tonimiumT
V couurcatiocercoDtufnaa^ptermrabltftii'
te 1 Ducriidtc cfTcaus tiw fzedpue aStol
cnUcscojiufcationcclTeDiiinfucrat ouo magnffn
Dtunoidolo^ pacree MhAue.Utdcanit aucxcrt
(oulsclfc voltat:(bQ>c{u(rfus7mtrabmB tt c i '
cffccras j;)pttr q tnutnfC alq Icdcrc oite vncam
( n u ( ^ appareat epfttenfo vclfgi -r atqumdo If /
qucfactre or r no Icdcrc crumeni (iue faccS (n quo
ci l auraUq vocmtnuft ftue lquefacic gladtas vct
pt i f ot at multis foiamniV aUcp aduftjoc vagl ncl i
q aSt (xorft cal deo aUcutus t no Icdt crus T pede;
cfueialtjauej t pi r t pi l os tUmiae ftt toto cotpo:e
fuotnoadur tco]pooei U8. 23(coatp(Ioo tain v\/
gaine ^ fub afcclle T cctcrs Iodo occuWa i; n f edil
aun v btadsit qpe ingun vtl aktlUo toeptrimt
l i qamal t erat col oi boi avcl al t t r us q5 pcrcuttc
7 nibtt ampKus radt : t iUcm imaftt cS m nullu; ('
sn appareat aduftfs vel vulncrstalt'q aii in Utr
fccts apparet (gn adunionia T aUq appartc fignuj
oittifontB 7tt5diiRiona:7piccipie apparet bocin
lignis ptrcuflta a tondruo que l oco o(a<ion(e albifli;
tna inaa\(ati{ t admfrattone pte oi bus ofgntflfi
Didcrenccaaltqpcutlt'radurftoolfD't tam adbuc
ad ttpus cftitJvm t n ocflub nec efundlE. ferf a
pK(o qubord 9> percufrum afat venenan amiitt ve
nen:coiu8 ftgn e f l ferpene fulnitne percurTus ftra
paucoe otee v(nti(nuatputrefac(08qdflfjd( alicer
inicniiue o * vtr.taS s <c p wb i b ! fr vittncs
v e l e r eo c b a i i O o at obue fulminarte cmuntter
f d d i t e(l g> omne perultum fultn/iie b j odoiem ful
pbureiqSafalpcrculTum fulmine fcBp verUt ca/
puc?i rafmpenTful mi n(8. Srbotacvdpl tafi p(u/
tic banulaa euulfaa fulmine contra fulm erigit t alia
multa incfTeaib' fulminvocata funtapBfs mirabl'
t i a^j pc e r qof r mt t ot a^ sntlqufiue tbeologisabant
cp fulmc numnt oirigcret i aitribuCt illud regi oco;^
que i'ouf appelliba ficut ergo numerata funt ilta ita
reddcmus caufae naturales ipfom vt pateat d ell cr/
roiattribuereeaaoQotponeaafft redlDim'ad quer
dvtupp/terqiJtvnallt!!ariqu<D<unfplanet
aliquid vrtutio babeai in tonltruo t fulmine. C>id'
mus i rgo if ex ante babitio patet y tn fulmine alian
v a po : oefcdt in tcrr i aliquido txtngumr ant c^
Deicdat:tIIe at ij n oefcendic fed e}:tingttie t t i l oe
bilisnaduritnecpercuiitalludillleat mii ocfcdit
aliqudo ell fubltis t al i qui do grolTus: fubtilis at
pcnetratfitus eft val de i qt miTcef ter qu alterar lu
mine fuo t igne liue calote efTiciiur ab boc magia fub
1(118:1; ideo ea que funt potofa pentrate interius adu
rit Uca n vidcat vf fttgi ficut vl neajtfl otes c e y l.'
gnu iftud fit val dc poofum.3iitcr ligna autcj pojofa
siUmgucndujedquoniatiquidbabccpotos rectos
7 ali(}d babel totmofos ficut ba;:iio t c l i g n a nodofa
1 ligni nbabens pot os rectos non rcdpit fubttiem
vapo2 fiue inflmanifiertn ptofundum rui."zMco
n aduritur in flote:q5 at babet p o t o s rectos oupli
cfter babet eostaut e ni babe t e os afcendces ab ymo
6 longitudine ligni fui f m curfum nutrimenti a radicc:
flut babet e o s oe mtdulla venientes adfupfidej ligni
n drcuKu ficm radg l l el l cuiufdam plngunf venire a
centro vno'.t illud q5 ptimo m babet pot os n ba/
bct e os patulea pira fulgurtt ideo n oe faali aduri
turfulgutcptcdpueribabeat cottic our^fpilTum
fcnqueru9*prrUBtinale:bocamemqiodb3,-
bct fecdo modo p o t o s patulosbabct e os ad fulmc
in circutlttTndi<9 vcmensqualibaun't ign< fubiilcm
effl|irumafuIgart.*7pcdpuefibabcatcotfccoiuar{
cat fubtfl fibi quafi nil adbercnt t ideo.q.p2t om'
nibus lignis in flote vitfeaduriftqt (aliter Dimofitos
babet p o t o s t cotte): fuus n benc adberct euqo at
ftc otrponanf poti fuific ^babi( li vi i l s viridis incid
turn tiodoiwacm apparent radg a l b i p o i o f oe me
dulla ad mod ftetle:ad fupcrfidem venientio t ideo
ingcniata ell natura t ocdit et folia laca quibus ocfcn
dat fe T fructtts f uos qood cti fadun fapientes vini
(02Cs:condcnfanicn( ptimo cu; eil inflte folia ante
flo.'s 7 botroe ? tn tempott matoritatia ifcrtmr.vt
foltangcrtpolTtvuimtmatarare:beceademcaura
cftquareoiuafpfdenticontra fulgura htte niumc
fdcTfotteexcecatuncumenmbomofiC pcllis Tubti
l i s r p o i o s b a u r i t igncmin potisqttlcottumpibu'
midum fbi biaMum 7 inflat fadeyi in oculos imtit
magia DRicuIer t liquefact t c^ITccat bumoicm cri
ftallium t (xcccat ocuIum. Si aui em fuit ignio mi
g i s coberens ftbin fparfus fed fubtilis t benc cora
mijcti -r cominui vapot s lile pcneirat potofa ficut co
ra nonreffientia r frangitoura ficut aurum vel m
1 fitfl in e o mpetus fcius maiot o calotis cminuii
tanram vbt tangit vel fotte comerft in putuerem (iau'
t ^ d i ib mpetus Idus calotis'liqucfacit auru3 vcl
ferram^noncotiumeoqiptopter cotg potofuicm
vellgnfnoncongrcgaturuteo muliusfgnis nccofu
fatrtfntue inipfo fed tranfit Dcricfumnibil tnim
ptobibetQ'gnsn vapote oTpafo'non aduru qui
quando congregatus ch n ouro cotpote compilmn
teipfum efTidtur fottilTimc aduHionis f buiurmodi
e^cmplut cR iii calce frgida in qua eft oirpcrfuc \gi
qui quando congrcgatur ad v ni ^ locum:ec boc Q- n
pellttur a quibufdam pambus calda d atiis <^Mi
peraquamfrfgtdam uifufam calc cfTicitur adurcn?.
O. a o d autcm oi c i t ur * allquando adun't calceos vd
alias verts i:nonldbominm:oic<ndu5q'Wpw
file eebils efl aduftionis alterans combunioncfccus
quodiangiimmediate n non potens n alfquid F([
mednec illud qnod babet bumotem fanguio vtl
alterus gnem jctinguemis infufum cebilUlimim w
tem vapot t oiuaricaros val de qui pilos fnccjoi'
quiapilifunt fumuo inaere t).-(tccatu8 ficd valoct
f adtime ncenfionfs:* i deo vapot ilte nbll atina >!'
Krarepoteftptopterfue flamme ocbilitatcmtvapo!
flOtcm fubtilis magio icius y adurene inficit ccloitj
perculTi; fadt concutrcrt fattgunem fubpnc"i=''
i deo infidtbominem ficut banc pellem infamniiii!5
Ttalemamvdmustvapotautemdlefilttfoiiil"
fctus fnterfidt bomnem eo a> penetral Vitalia mcni'
bta interiota t penetrar e a i pt e pt e r fubtil(ia"'*,
petfe -r ouarfcatfonem vulnus non pparc n'"''5
aduftio co ff magio Ittu ledit $ catoteifi aut f u"'
fus adberenefibffacit vulnus l i ei l valdc caWu
relinqnifigna aduBlonfs maiota f m PP9""' J^
foi calotis 1 adberemie partium materie dus ; ' ' "^
peflia bab t (rtus t non d i valdc ^pie flamme iimj
nientur liana alba que o i u f d i t t i lalis ictus eH 1^
quena valde t fcpc vi det ur. Geool o autempc^l)
ro iw 9 ad boc fat vinum ipfe feneca rcddit 'raiion
ol censc) : fulmine alfqucm remanere 'P'"""".fVL;i/
hamoit quem coegfiur congelault qula vf n 'f^'
clt n c $ cnm aIKsari powilfet nif a''<l'"'2||,'rt
Octbeo:oiim
4 0
gdditum vifl(utu>n:bec flutcm fotuto non ( l eon/
DcnfcnatqufJ fpirituale non cominee cozporalcba-
roidum quale en bumdum vinf. Sdbuc auicj non
tft'iiffictciisqfri!' b<nc9' al^ufd comnttfcdoe
bcret oiicndi qu(d cITet (tlud 7 bocnon poied babc'
rf t r vcrbis S t n c t t . S c f t n d crgo g jipnttaicB v i
ni fulmnri fat o s Kauozs fulmine perculTi eft q
effitif pefliferumiT ii qo bibat illud mo:ief vel orne
ubtf.SlmuImfueritvinuveloIcumfuIminatiKful'
mtn cnm ilIud vi no vel d e o vd ciiiu liquozt quem
pcrnitit mifeet vapoiem vifeofiim cojrupium T ful/
pburcamqnfbumotltquoitefulminatptfniuiurad
modnmpelI8Vfeofe:iUapelI8?t(net liquo:e a d
too nc oefluacofu tamen non ptinebt ipmbuiua att
isnum el y ft pftium rmifceaf vtno in magna giita
icprrabetviniivfcolTtatemmuItame pfiloq ell
vicofumwMetirUavifcotaajjptercalojem vini
cxpAUincbcatta vfcii < bf fpifarar que t fpirata
fucrit t (1 conirabaf fpna oe oolo viniad magnum
ipo nibi! epbf t . S cnt at liquida nfrii t facit pefti/
a iu aiit venenata emundat a veneno: q: cato:e
fuo epingult n t a natuNle bumfdq crat veneno
fura 7 ponea paulattm tyfprat ab ci vapo: fulmio:
T ic libtrat eadauer ab viroqj veneno :t tile venni '
nibiii cojpoja t a l a . Qo aiTt odotem babt fulpbu'
r.i oj fulmfnat -r ftida f i t valde pwpter vapojcm
fulfurqui fpargiur ej: nube q: aqueltao ipfiuo va-'
poiio mixta cll eu tcrreftreitate caloic cottpente t
adurcntetCducemeadventoiitatefiiIpbureasr'rt
ta vapo: piocedit oc nubib' aquofo in fe terrellreo
vjpoico babcntiti'gnitoa b e c c t l gcnpatio fub'
Fbitro:vt nos oitcndemua in quarto libto bui ' fcie
t Uto oa futpbuNta videnf que futminanf q umes
eial pcrtufTum fulmine vertir capur t froniem ad ful
mtn TbariBle arbo5^ oirigOnf ad If 5 txl pctu lttuf
rcbcmenio quf puertit ca que ^cutt contra mpetu:
pittcrea ni'le et atali oirigei^ fe ptrs neciimentff v e '
ncs iuper &m:i ideoin ipo vfu quo tcpiat qiiale fit
nonrnicntp per fulmen mo:if t videt ad ictuj fuim
l is conuerfum fuperboc i augureo ouerfa ptono/
BlMniur oe qui)' non t i l cnrandum ad pjeftnB qm t
'afc(cnt(aeebocritinqulfio:v(nim babeai a l i '
Qufdveritfltio.
a p. y x i q. t cll oifgreno otclorano quid II ff r
tiiitDcnube.
*p>oeta5tnoobicqucrere(3d til illud q o i
o (ciu oeiccndit <e q5 Id ell fuppofitum in pze
tniiTifltaur.n.illud ell vapoi autaer nuivir
Uaninciitfumboidmtvideturautemquibufdncu
fum boium cITc qi tenue facite cedens non cminuit
toipoja Dura t fottia:oefcenden8 autem O nube co>
POia Dura t foiiiatminuif.vtdef WB vapo vfacr
one.ampliue.n.qulfacillimea quolibct mpelli
non vidtf cfle q6 impellat fcHilTmc quclibj ala:acr
n " ''A'"?*' facillimc ab omni cojpoie alio impellun
njrvideEctgog'nonmpellantaliapobantatboc
qudam per cjrpcrta co cp lapides 7 km 1 quedam
o a mineralia.SlIq ab alto tsefcendSt auott Vf- m
P'ici nupoje non cll gctiratio:aliq etiam qt cecidif/
>coe nube copusaiaiis<rfecti ficutfinit vitullicj
i etco!p' moi tou:oi aaut becfaciiJt a dbocf f ful/
"^cn fit reo oiuina t in ictu fulmnio ce" vtae rcb' qu
bUflfucritvoluta8tiue:vttimeantlnferio:c8fiut
Pribagotas o i it 3oue tonare quaten' timeant (lli \
fu i'n tartaro.SiaiTt bcf contedonf p.'O nibio en't
op'naturc:q5snteoiim'vbionendiin'o<ucrlit<ite5
vapot s cfcnit 5 nube po nibflo et crit q ocft r i
(lo.in tibto O ata acr c tomtu inuo ftindit lignum
^ptcrbec t b i s fitia.OictndIg' o e ' fublimls nata/
ras rcgit t adminiflrat per n Jico cao 7 tilas bicquerf
mus p o n ^ oiuinas q: non fi ptoxc nDefactlipof
fumuseasucllfgarctoicoergoq'aliq cll vapo: c
acre i nus <t aliqi folus:nibiT.n.lta pcuiit ficut id q
ptimiQcuiientta iamixime.recptt:ntbil at ita rer
cipit icius ccuiicntiT fcut ocr T vapo: q* alicid 5 oe
fo!m acns j)pter raritatc: ideo fctiilTme pcrcutit
acr:vapot out n ^ pcrcutii lnc acre qt fenip vapoti
atr en imixtustaer at atiq pcultl fine vapjc q: va
po: vfqjadterr non pcutibui'iat O'gnu en ventuf
t tcrremoius tjue talib' l a b' aeris fiut n vapoyt q
crgo obgdf pumo t fccdo facile foluif: qt altud en
O acre t vapotc in fe confideratio t aliud oc cis c /
fidcratis n mpetu t volentia:f m fe.n. nibi! violen''
tleinfcrunt:pcrculTa enm inferfft mapmamviolen.
liain -r buufmodicaufa cn:q! nult ati o^ co:po^ in
tus 1 e p m Itim efficiinrvioteniie nifiaer n vapo: cj
t'np2orund7p:opiiamaredpitoinnemi(tirvioIcn
nim:Tbeecn.cq(roaqueipellun(impelIunCacrev(
vapo: e: t nulla violeniia pot cfle tam fottis ficut v i o
teniiavapo:ia7acr8:ttdeofcindit(tTiontruaervl
ocit 3'rin.alia.n.eo:po:a non cfficunC fCm fo:me q
figuraCab i a u percuticnio eo!po:is co <)> fpilTtucIi/
nc fu refflunt t vioteniam i interino fui n recipi
uni.OLD aot minerala eaduntoenube contincitpio/
ptermixtionemvapo^'eleuatotumquoium'na'tura
tendit odnni argenii viui 1 fulpburio icrrellrie non
oeftccati * argcnii v6i i lueulenti:vndc ptccipue fer/
rum cadit quando cadt q: IIu J fit tf. lerrellr lucul
to 1 vifcola.'t q: multum oecoijuiC ab ignc nubie j>/
ptcrboccadit infpcalibis optimi qo e ferrum c u '
rum oepuratum:* qt cum congelaf ferro congela
innteriotibuenubsirpermodum gutta^ oiltiUac
ab nterioti vapot e: 1 ideo ell maflii ficut c^ gramo
nillg t ceters compofita:cotpo:a at animalipcrfe
etoarare fotiitanE in nubeilj boc fcmcl oica 2luicf.
oniigiflq cojpus vituliccidit: i b o c ipfcmaye
ttribuit virtuti ftcllarum in tcmpoie illo fotmam v<
tuli imptimentium.znineralia at que eadunt adeo
fiTt c^iccata 3 necliqucfcunt nec fabticabilia ft:fcd
cilingnemponunCeuapotantincneres:^ per boc
P3 ( i nl i o omnipxbabiioj.
-Caf . j T g . t eft oifgrefio Dcciara tpo fonirui 1
cotrufcaiionis t locgnaiiono eotdem.
mp u 8 autcmbarum Impieflonus qoe (t
( tonitruum t cotrufcatio en ptecipue in efla
t e i inellatcetiam poli magnum cauma 1
tempot magnicnuotcuus caufa en quia imptcfl'io/
neo irte funt q: vapoiibus groflis fplTis fiuc fintbu
mide f% quibus fiunt nubee nigrc fpiflc liuc fnt ficcc
q:tuncfiuntcxyapo:eterrcflrinnmato:vapotai
bmi non clcuaf in fupcrficic ierre vb trra fubtilis
I I 1 aqua fubtile que per pluuias otfccndit ad vxi
ram:redvapotineeruuuroe profundo tcrrevba, '
qua impura en "rtcrrcllria 1 pilta * grofla t gluti/
ttofaiquia cp illis ptoptie fit vapoi barum impielTio
num:erucre autem non poten in intimia tcrre v a po/
rcmnifi calo: magnu8valdc:t ideo non poten fieri
tUft in tge enat<e.Z[dbuc at nott ftt tonitniu; nifi oe
lber Terta3
vapo:e dduno qut n iph ai cleuarionc ncipt infla
mor (icut !mi( oipmii9:talid am adurs non t(l ni
ftcpo;e(Ratt8:7idcovapoztoniiruT fulguro n
elcuiitr v t mulium nfi tipoie tnats.STmpIiaB gnu
to (onitru ^ cosmrcationto non fit mTi frigose fo:tif
(ime impeliente nube oque T comp:mcrte Vpoi:
u l e ac frguo non cd inacre mR tic e^pulfum vndicji
n d v n toaacraiexpuUio acbmoi no cfl (ottio ni
O tcpote caumaiis vt P5 per unKdctaigngiio ergo t o
nimii f coirufcaiiio tJcr fe non cfl nifitpozc eftatin
e^rboccrcqueierrcie orgencralio ifi02iim c npol l
rcrcnititem I5 in (ph opatone iftotum eel obnubile
tURqt tpoic nubtto frguo orperfu5 cft n aat:t n
ficic opertnon fonern in toco v n o . S e d q: ifla non
(tiit nitt in nubibs nccciTe clt q* ctium obnubitcnir i
<prooefcenrufl020m:l5at>talfquando vdeaCn e
i mbes cum fflica fulgur ficut in cilate bi frgido vide
tur cotfurcato fereno celo ptecipue in crepufculo t
ibi ic nubes vbi micat comifcatio t ndnoo veni al
teratio fplendojia tm:ej: oictio oe faati TcC ouplc); l o
euo generttionabsj impKflTon.f.tocuo vbf na
cnrf m foimaa fuas t locue vnde ejrtrabiiur t eleua
tur fua'nuterit neceiTc cA cnim v t atnerenC in l oco al
t i oi i ^ mpi e nt one e bumi de t qi me frgdio) e l l e o
epadiBm repetlitur ab inferioit calido:^ bmi (ign
efl muium fpaciqd eil nter auditum toniru tvi'
(am cotnifcatons ptecipue c magna funt lonmia:
qt tune miu(tfpacium i Uud^ q wn d o funt pama
locua at vndc c^trabtur materia ellbuntduo grof
fobumoteaaueTbabeneterrtnreal ui i nofumnoe
facili fceabilcqt boc tgne adurentc'magie cptimiC
fpflTatorinnube.
X:ap.tpif. t ell oirgrefTio oectore ({d vrtuto inp
picrbabeatin tonando.
ZDnee at antiquipBi cfiodiflc quoium ixii
o fccutoits fucri a ma l u o t Cetina t x o 3 0
ui tontram t fulgur attrlbuunt 3ouem v i
oicit S ne c a regem vniueriitailo appeltanies -r p a '
trem qtti oeae otcitur a Iblatoncired cum file omni
rerum auaot fit no magia attrbuiur ei tonitruum q>
quodU1>et aliosum cpcrum uature oiccbant autcm i U
liantqui g>fpeaea tonirui funttrea.f. confiliarium
auaojitatio fue inductotum:* 3 oictur llatuo:? B
oiuifioaugurumfuit aniiquotumtofcebant enfm 7
3uppi tcrtonatf bocf i t aut vt pi oi t aut vt noccat.
S i autem v t pioft fit tonitruum 3ot>is facit bo c i pe
pcrfefi'neconfiliooeojum i b o c f a c i t o u s alquiotra
ctat oe fliiquo faciendo ir bo c c(l confiliariuj tonitru
om:q enlm Juppiterintonatfuper iUudtcft bonS o
modo non cu5 terroje venfat t o n u a . S i autcm vt no
feattonatbocftouplfcter.f.aut cominandoout fe/
rendo.CmInando aure5 vcnit tontruua magno fo
no impicuifua in quo ^uppitcr templa cel aut vt ma
gnoconcutt fonitu fine fulmine oirecto 7 b o c farit
jluppteraduocato conltlio.xtt.oeoium ita videlicec
9 ipfe ouodecimua ell vt oicit nnNe qo funt ^ n o
vefla mi ne n ceres olana v e n ' maro mercuriuo iup
piterneptuflua vulcanua apollo odenda in boc mot
laltbus v t oicit cecina qi reoibue ptopzium eil fcm/
per piodelTe etiam fine eonfilio:fed non cminandt);
ell eia nlfi cum oelibcrato conflo: ifla lamen 3 ou s
cminatio (acrificqa vel etfferri ve l eypiari poterat:
fen'cndo autcm non tonabat 3uppitcr nifi iota fino/
d o Dco2um cclcflium t terrcflrium cmunicata c e /
lebiata qt fulmcn boc f acriflcsa non poterat eyp w'
fed t oocnit in boci f penenon rogarentur a regb'
nUtmultisDfaaniibaavindictamf tune (tabuco ci
oeberc in fentenna.Otuod anicm b o e oi aum ant^>
rum erro: ft omnino P5 talirne.'quecunq; enm cau
(am oeicrminatam t neceirini33 bi bcnt in natura n
poiruntbomineemutare:tonimavtpatetperbabt
M ctufaa octerminatas babel in naturatergonen c}:'
pianf per bomne8.0L autem toe fiant quaiido tra/
ciatur oe conflo vel non.'caiua ell: ideo non potefl
effe cena oeterminatio per i l l ud. Sdbttc amem con/
( l ai peromni a aniedaa 7 ad elTc iontruo:nm non
e;:lgiiur9> vi poz ierre fit incluftta in bomdo agitan/
t e t comp:imenie ipfum frgote toc:non ergo opo:
lei 3ouem adnocare conftIium.^.Deotum contento
rum fuper tito S d b u c autcm confliam t i l oe biaq
f
iolTot fieri t n o n fierC'toniruum ell oe bi a quenecef
e ei l fieri ejdflte caufa fuatergo fhitlra 3>ippttcr co
rUtabif oe iUa.ObmifRa ergo friuorattgurum verbif
r nter fe repugnanbua oicamua g> fapentea pi 30
ui (jui ell vna. vi j.llcltarum erratlcaram tonare attr
bnut:euius nulla alia CH caufa nifiq: 3uppiter babct
in p:op:ietaic eleuare ventotum foitum t fccoium
tnaiertamvtfopsaoijimtiaiptedpueqttandofucrt
piunctus in vi nat e alqua cum marte tcmpote elliua
tn fignia aquitonarbuo:qt tc certlTimepotcIl picJl
dq>mttItefcinriIlattonra7tonirua fent inacre fia
en'ampericulum futusftfibominfbuo p:optcr sera
pellilenliam c$. nimia cotruptione futura psoptcr va
po t e s nccnfospefliferos ixfXfia aer: qt 3uppin'
u mf e l f l u f t o s ; Tmfs incndndo cojrump!!
eofdem -rita fitaerventnorua.Oiuccunip autcm ab
ouguribua fnuema IcgunC friuota l u i i ; abfq) conndc
ratonepBicaoiciameeoignum VI oifpuie contrata
que quaft nuUi rationi inniiunf 4 c .
'Cap.xjcvJ.t offgrelltooectarans fpcs fulgura.
"jiedeo 'Jo falgunim v t optime cici Sene
e ca tres funt.CLuarum ptima eil (f crchar.
S e a m d a fulmenqooiUpat.Xena fiilm
qS viittfulmen autem qo creotat fubtlem babel lia
mam:* ideo per anguila fotamina vel p wo e fuga (H
ei o b finceram t puram flimc (uc tenmiatemifulmei'
autem quod oilTpat efl gtobatnm t babet cmiH j
virtotem fpa coacti pioccIlofi:fulmen autcm ere
bsana redil allquando per foiamen per qo Ingrclraj
ell ve l oeffuditurad tata vbinucnit vacuMj fcw"
fulmcn quod oiH ipat non redit ncc perfoiat 'Xtixwi
pi t ea que percutit.Xcrtia autcm fpecica fulmino q
vj i t multum babet grofl terrci vapotfo t magio eH
tgncumff flmcmiideorctinquit magnaoigniM
l as que inbercnt percufla.Sciendum lamen S' H f"
nullum fulmcn vcnit fine tgne: tamen illud ptoptit el
cifurfulmenigncumqdmanifefla relnquif fsi"' "''I
doifa.Ctuodaucm vjit % fufca vtcndotribua nn>_
da adunt:aut enim afilando ejuafi tedit teui iniun a,^
aut comburt:aut etiam aceenattomnia eni; illa vt^'
fed olferenti modo acunqj enim combullun ct w
vt l p T v l om efl:fed non conuertturtqi qo vn""'^
leuniurianonneceflario combullum-r confuinpiu
i npane velintoto:qtpotclllgniovfl1ireaIiq<iM'P'"
tranfitu fuo qo non ptoptcr boc combullum ell * P?
ten aliquid clTc combullum q non fit accenfom!1
noncucrtitur:qt accenfum ell q6 non comburatuf
l o t o vetinparte:bccergooeoniru tfuls"'?^ , ,
s d nalem fci'am futriciiTt.-Rclii).n.fj g" becad ouin
queda reducunf otcenda funt in tela oc "^ " . " ^. ^a
"SOGeotoiam
4
Xtitt$tiu-qMtbiUbdmeeciommi>t ato/
ii{( t *iid( 9i i efppK inmibiba.
^i6.f.-rdli><(2relTtoo<diinne qucftc t nagt ns
abft{e.f.oninbuB(mp2cf|ombus me
o t vapoabB l u t t e - r i a m gnintnr
b pSt t ropj no nut f t j arccaori si l l i
mp:c(non5queq:lumRero(te Tlrnic
t quarodnt ReBarum rtflcyfonb* fu/
p<riiubwbpmMe'taTaPparntinfubUmlf{/
atiruMdroiU curca IttiumiftclUs'rfolctnappn-e/
K8 T (tnit cft ircoe viriuequi oicfC grrls: 4i ut <fte
Imincfioncavtfnniiruiitfnnobfbusttdcoopjnos
ungtreptinoocnuWomoftKrfMtKquaruintmJer
ntiomtimfcitfcre oluctltttonillar impitfio/
iimcocrii>tionmtee)itR:peg!mts ofucr/
fiuaratbiSfttcrJiDflctminau t ns ei mi aoc cotona
grece bIo vocmf t polea occmua O n d e ' * t
m oeppcndcalartbue vfrgnlte drc folc t lunam
CKpctis 1 tc oc pabdio qpc fi fitimdinte folie
luneTolctmoaqdiqueadlibjiftiua gttoi copie/
tion(:l5tifnUnc{amaib(maricior(ctD ftii circo/
Iwr.qjrtcmtftfoimevniuefmirKcteicirciilMla at
lm(3(floua^fO !mirum<ovbabctfotmtm conue
p 7 concaiil:vnim tjctcroa m arcu: f'altcraiti Intcr
Os tita coidi ttann qt noe oe rcaoi'n^tum c re/
(ffim non ftncndfmua nceoe rirctilarj in^ttim cll drl
(ularcrcdpotf o< eo qd rcci t ctrcuUre fm fuom
tfltBK!cm,f,<a5!anitft { c e i Bi f t l '.nsafc r.sbi
ocpfct'ii'rqtmeffcBcircuuecpletiae odi'i cot /
EiiBfoIiovellune vcl Utl l apa quofit Hti'e Imf flio
f linca:? i noe oe circulo fcmlclf colofiae pottoe
umcrculo minte ptimooiccmua t p o t o oe linef
r((t(9.:Sdbuca|{ntctUendicng> omnea mpteO
oncBDt qob'tointccedcmib afina llbjoijrtmua
m a ftcUie fm boc $ rdl ftcUajt cxcitaiti calotcm
1 per caloicm eleuant oiuicem Vjpotcm.f.aque t
tcn-dlrcmUlle aTt'oeqttiD'iicoicemue impitfio/
n<8 llt a foto lufe lupcriop cot po ? na calote {p
lo^nvapoteiameleuato rpdenwto f nibit olft'
W a pitcedcrtb* omnib' ficter galajrfam que nS eft
"PicmotnelemeniiafedpotCinceloractancacfu
Pt)ijcimu8(npt(mobBi*fdnit(elibto:qter8oWe
"IPicITionea fit i acre funt (n vapote iam eleaato:
*"' ai tim oiocrfificabantftt eleuMione (pfius vapo
Mlidi vcl frijidi vcl bnmtdi vcl ficci opeituit
'"86emiinareame(ftae.
ap.g.De eiucrntate ceIoJ^nttb(ff.
R)mS crgo nter ca oe qufb'oicfuri fumua
P eft oe oiuctfitate nubiu f m oiiTcrcmiae col
, ni:otco ergo j> videmua nubes nlgraa qs
7'?<"?,'"gtt|ptcralieram ona; caufatttnigredo
m f i " 55 ' f *! vapote terKflrlt'r alia in vapcte
oDmido.SIenim wp o t terreHr8 fu calo agin eo
."f^'ndobunKdB-rtunccontrabfiadurif ficciJ
? >. ""; '*"" PO fnini tenitt q ccntrabi r
f^Ju t omenqononp6t pcnct rareci pm:'
iiiiiubeenl2rafoiri8niaredinifl!fitaiItlJnfaredoirt
^n Pittlngit cas t infpillt tce aKt ideo n reciol
wtradiumfoUaAt(rnrccuariti:'zfW(fefln^:ea
ffrnigrcdinieftivapotcbttmtdoatiacft mcal i dam
gicinbomidoiirolucdotpmT quito pa* otM/
liit /pm t t of lua dficif (ucidiueiT nigredo n po
tcfl cH in bnido n calido:r5 potuis calido drclts
qrpcllic vndiqj meu ad nube bi di i p friona dl 6
vapot bidua tnfp ilTa t pdenfaC in nube ocfam q f
Ptcr fui oiuat no pc recipe radico folio vcl ftcUa^
in {terina fui:tioremanc(nigra:qinlgrc[ur o ; pt i
natie Inta ab Aitcriotib'efp>cui.Siac fie vapot'oq
uafubtAietbcatinfeopaiiejcaltdivndfi^ circ/
fnlinecfrigoa aliq opef in i^m illud recipit in fe ID
titatcm 'C ofgregacionem e;: opi i i e calidt: T ideo
radios celciti cotpojt recipit intrifccua fui: t io ft
nnbes alba:T fiad trra repttmit a frigote aliono fit
inde nbula alba:f8tnabe8batinfebomidiQ fu/
ntof admi^m aUqntulum tcrreiW adulto t rcclpic
radios in f ecot pos f s p i o s fietrbea nubes q aliq
b j purpureinibeau radds infcri'vcnitib'* ad bar
tnotem nubs in mane vcl ui fero: t B ligniftcat gluui
mineodem6ieifuturam>Sifucrtiin mane qn va/
p o i , ^ f d adducit fignifcaf ti vcbementcrbidus
t i i pparatus ad pucrfion.Si at bat nubes qua/
fi fuperfe relbfam purpurcitatem obfcuram vatde r
fie nubes vniucrfalKcr oenfa tune illa rubedo cf par/
nbus terrcflribus aduftis que raro inflaman incipift
in vcntre nubistf ideo tales nubeo funt pcriculofe t
veniuncineilaieTCumtonitruoparuoqoen permo
dunti nsri nsi s. Si sstRi i bcei i ri rvinD-: con/
ocrtcna fe ad aqnas quas iam inc^it nillare ptopier
fn'gus conncrtcns eam6i aquao t rccipiarm fe lumc
celefte tune cric la nubes vfridis colotis i:per bo c
pjtct g> opcratio calotio malo: eft in nube rbea? in
alba:qt albam non adurittfed robeam': -r ptccipue S
fci omodorubeaeft i opcrattocalottsinflla qO et
ditad viriditatem minot eft "'n rbea vcl alba: red
tamcn maiot ctt cp in tila que nigra eft ex nigredine c
ta a frgido condcnfante nobem v t pj per antedicta.
jCaeti at colotes nabl fupia oictt funt t ft ibi o
fe cae e o ^ nales nos in ifto traaatn non indigem*
ptunV colotib* nubla i d cotoieo cotona^b t irridi
oemonftrandostc.
/Tapl'm.ig.De circuloquiapparctcirca luminaria t
ftellas quigrece balontarabice aleloiplatfne cotona
vocat urt c.
CJia crgo iam oiyimue c o ooerfitatis co-'
q loi^ in nubtbus pe elt vt ocamuo oe ptcf'
fionibus que tf lumlne celefWum n nubib'
oepingunft oe bi s piime que grcce vociiur baln
q rea Interptetaf eo of mc fit arce roiunde ad
jrlturam factewjbicc ant ocif allolci q5 latine v o '
catur cotona.O lco ergo h ptimia 9 'n mults lupe/
riosib' cojpojfb'appetille circuluo:c^ notm tomU
nct t folem t lun:led ct ftellas que fu t matoiis oui
ntats ficut eft iuppiter maro 7 vcnuo t ct mercurius
qui I) non fit maiot ccterie:t ^ptcr fni^pinquitai
ad nos maiot al^s ftcltie vldetur ^titas ci ns: viit
it drca ftellas quafdam ffe q funt malotes algs in
^tt'tate t ps ct appantionis iftiuo mptcflis eft vXc i
qt idc cotona byeme4 eftate t aut no 7 vcret
fed lamen m autno vidcf plus $ in aligs tpibua r in
oie t in nocie vidc:fj in nocte plus 7 in manc'r t me
ridie 7 in vefpa 1 in media nocte t in bot i s itctrnt/
dqs videC:f; pluo in fcro p'aepufcul -r m mane a
ojlucnlrircs lnici ant b!i?ro!di!3!s fiae cot
l b e r TertB
fine drcaffflllMriiriue (fra It dUst ppir e t t fftitvi
ciitinvnt6efatb{liogftSiitSmivtitVK>ct
(ni bt(!uear((clfc 6 ur r i e cAoii (ot^ tcf afcid*t
<dtocfWgotfacnbui*{ptt{tto{e:at.n.v<ipot lite
fit b (rTrit *t je (aldo dni i c (xtrabif g itixi lot
t (i)to:(e qu ( ni? coipie bnrio radio fD( ft fot
( Iafiaal bn(UaiMt abir$cit {seoir((t onS(ot
p'Iuccs ita g> radias (Oicia lactnrie ofr((t( (adt Tup
$ffl.'(3a(tUcvapo:{nm(diora<(aIidiot f i t ^ {(]C
tr(m{9 ibi iUtiminaC lumiit radiop ot\^ vt niMimt
i i n mi di olfpar( tciptt vapoi* bnrntao <{ oinTpt
tua ttteUt d (jctranS r(C(d(e a radio i oiimdr a
Iit (r o(u(n((cini vapoife rfcoUtttt (trcutari tt/
ca radio Al fpj>c(d(n6aniplido(ir(ulD7lum(oc
fup venda tttpil {nffSdo vapot is (-cuIarKr oif/
fuTtincir(r<a({r(uli(09>innubnncvapo: lile ti
d(nrara8:Ti app(t circulas alb*p mod3ar (( eTpo
firas (ircaluina t ftcllas qfda3:i]t at ifl( vapot nS
i DlToIutus in tai nte^in nube pdfatus :pj y o p ;
cb (r (mod(ni r r guspi n(8$m' r mod(r at (a/
(o:i (] radio ixrup vmte adiutue otlTipd ( i n ca'
tro {prr:tp8 atmodtrace frigotipgrtKS i autnus
q: vapoi dtuuue In tut i iat in atr oiflblu* (
p2niiincipitiiiatt(Sno:nc( iadb ncin nubpdfaE
t pcgue m pn'cif io anini-r ttcftwiurt' apon .311
v(r c ai n ad(o rrqu!t(r:qt fTc nub(s o<r( ixTa tx
bjant q mod(raio caloK frgin pt.ZX)in{m( ac
p^(t i nVo t t c :t (m oi da: I; ait ap^(ai In no(t t
? W e ( t (!np<i( frmi iC apeet dr(a tuna; ot va/
pot in olt aittaa t tnMutiiSMeott nea oppii
tniCiWsiditaK t cacat fl Iudr r i^e vMFme t nn pt
moderjto calido qS adnuaC cal o radij pcut idit is
vapoiiHciropli'KVeadccapeM r (wagi e a
m1u(uI'tpon(r(purciil vtd(f:qtvid(l j tScl til
l ot mod(ratus:q: calot ol(i tj:tt\\ta f ( I ni i s vapo/
ti t e il l ips ( modcrate t r at as tft pol i (rtpufcul
in fcrotfrlgas i t noctis (modcrate (optim{ vapoi
t^aE accdiu fota o&ucolmi: i le (alotvapoza ad
l at us calote l uis oefup votttis ^t (pl opation ( o
rale i nvapot ( ( I( at o( oi ct i l i t adum; d
gr ifta im^mo nfi^ app(r( pt nifi q acr (fn' J <m
mot ':qt arr nacrcnit aol u(6 radio ixl ucv(ni?t e
ftaret oonee m adicto crcutarlter oilfiparcf: v de
l apis Mtc? in ptrcinlliio aq facit circula circa tki
(uISpl ido le circa cctm t In Hue flneniis aS circa
(afujtapidid talco circulino fit cp motff aq:aa ct
in aereoe vapo x ({(fie aq ne t oe radiod fie la'
piebcut is vapoiis'cr Q. t bec fi vera cba^^
impITJon tcilflf Sne ca fie oicf aifolgiir 4 fidera cir
ctuenit qa gred bal o voct noe (otoa oiccre apte
poltim'' l(cfi((inp'einlapi0ffliflijs efl videmuo
inmuItosoibesaqufcdereTfieripiimiangufltt
otb oetde alioe otbee matoteo oonec eaanefeat tpe
tus tale qSda fit in atre c fpilTioi factua : Inx folis
aut l unevel cul ufl ; fidcris icurre reeed ill in dr /
(ul os (Ogit.'nbiToi lot cot p' in circuito qd e x ictu
fotm acdpit t tal babtipellif qls e i ' q ipellt
ot ,l umcr oii)dacr nue fpi(r u8vapo!l u e p/
(unusintalfotmie):ibitn5t0e at a tetra fit latie
ffigiesStfitviftionollerBeeept'eircaipjfduspu
tatecpoittinvicinain.nella^T fofnibit fteript
q'illeKnuia (ibe r nbal ne isquooj aeris (ir(a l u '
(ern in eia accfamitale ^d afpci ol t e b acris o e '
f l l i obfcuritat v frequltirtme fit poli flatU5 aurtri
(U5 ctlum mxime graue 1 fpiflum cll.
'Ct f. J. t e ff. oe . mb al poi ni e fr e c'ctilue i
riTitndine cnpof. cetefti in vapot e oefcriptiis.
Ub uab i i t al i dsMce avf f b at drculugc
d ocfcriptiisinat>ecelefltotfe:otAcc(rai
I M caufaiasc impflioncalicuius cojcs id
mHM (qtc (It illi vidercC 9 (rcut* tn nube oeicrpi*
oe bat t e e qSal 9cct cfl {(o:ciq6 UVa^im muuo
maiusfii ( ddt e co: p' f lerlun cme r cur i^ tic icr
ratofa-'circulus tminoi litq> fivno5 milinretcrrc
foue {({a oicei qlibet cdcllc coip* multo fit nufug
7(ir (al usinnube oe r cr pi8ip logiradin ntm'
videf ( i fol 4 mxime c magnittidinia monopedalig
vide f {mt t t at nub { m6 vidcft -rn m bocj'c
f5 ecira cq> nall cosp* agit opaiione fu fm boc3>
videf nobie:f>[poti' b e c m 9> in r e ^ na:qt fepc vi
dcf r e s aliier g* e . ampl i'r e s ab co qd vi d(( alloii 6
<pfa n ( 9 b 5 o^ari n(q; 0(f{c(re ab opat ie: qi n vi'
d(ribab(r(t'oparfopoitcr(tq' oppofita oparct fa
ouob* eppofi'ia v.id(r(n oe re ipfa q e no pt 1 fe
pltat et opa( fm ^ ? -r ficrdire incouenifs pilmiivi
d(f:nullu.n.(otpMignific8 fotm fu in alto piimi
foimm noiq' cipli* (oipia vtPtiiisoijcim'.2(m'
pliiiefifnia^fpecKuottvcracradtpirhiidiltrcgrc
diunf oe oC co:pe luCoio piramidls aiit bafo plo! i
drciil ' quo lgc* ofeelTerit pjio quo egredf 7 tu
qno e puctus (onici* fue fiimitatis:ponam'' ^itlcm
pirmide egredi a lutofoeoipefufi vapot e cftat^
(ir(ulus tgtna vaporinulto miiot c v drcutus 0:
f(riptus fup fupcrftd fpcr( Ddle irradtiis :(rgo cir
(utsapparfoinhubemaioicxbcretecHroIvcllii'
navdal i andl avt pot r r adi l st b e e aut t b l ofi nj
fopbifmata fol aioe factli pni:fi f m vcriti fciif mo
tus eorelTuo l udo a cotpe tuiofo: B.n. ptrimdliin
(grediCa4llb(tpffaolutoftc6tcl8:r3n(Ilpramf3
qinbalifitcfr(utus:f3ba(is(fupfide8drculiirilii'
m{nofacui*Dame(eraconovefliefc centr bjs
irfie fottiot is Ints t irriTpi'vapoti fie lapD ^K
( t usi naqunt i vt oi ct Sf vapot imiptuo rcirj'
bit fe ad ej:trem drculariter Y illuiaf ibiT i npctt
drculus: vnde (piramie l uis egrediJn'o ft coipilis
cui' bafa fupficiea * ftprams apliotio cirtulqm'
plus reccdit a lutan" ptmo fit q vbl t p fcabili' pir
mis fupfiis 1 t f(r iil 8.S5 q>to fecaf fubius tato mino
r circula b ; bafia -r $ t o feeaC ifcri' l at o maloic nr'
(ulib}bari8piramia:pftatq> n c ot p' adco puu;
qSnb jdr cut t t al iqae inl u e ne c cotp'adc* M '
gn gi it e it no bat circul in eod.lum afft pirim'
di s oefcendtis nSpdpif nifi in cdtee oenfo alMuiu
l tt:til j<}dd8|Ittisfif(xtradrcadr(ul innuMo'
fcript t Jil binopct pif4)pt (ra(riet enuinit .S"[''
pol l g' ttSpit vapot titea ctmtS Ipf non Bcipit lu.
m in midi vapot s j)pi(r eaiid cmrqi vitl''5""
i i b i vapot fpilTuB in qno oilFundaf lum :fj a<I'"!"
8pqutrlitfuifibilt(rlum:vi?nibil(ltoi'4'''
miareipj figiltetfe in vapote ficut fuppenit obiKtia
ptima-r bpccdo (}> t no f/giUat fe in gtifa'( ""!5
appet.Q.6 at oe pirmide egredite obfdf P3'
tutrqt I3 piramo fit maiotvapote i drciilua iiiit^
ambtnbaispiramid8?if8s6fcriblinvapo!cw
fufo t cirdlfundE aliud lumen piramidls drca cjto>
lum illum inuifibiliter ficut i oi ct Sdl . buiua aaty
fadliotfitoottrina pon(mus ej:(mplum mm oe
monllrationcqt oemonUrari non poteft abfqj K""
p(rfp(ctiuott:Sit(rgol uminarea(U'pucto.a.cp
plrams cuiuo bafis ell fupfides lumnis pin""',"';'.
O^rtcooum
4
t.tt>Tm(tatiitB..(.dr(alaaiStVipo'Jsi(clo(
i viribds co 7 offTondtf in co Iuin in Iba M IIO IC S ;
(t icr drcDloo * dra)lae.5.b..k.(cut 15 vides Inf
can otpiaxc m litugmad^ inftnit rd$ cgre/
dictcaa umniiridrDramctrucrntvnDcoiD/
U lunic ? Ht flcut firKttia i i ep no t i nd ^ droitua
b.c.d.e.<nM gJnRdaa c Uccrefup icnr fi ^ qu cngi
nir pfrjm t e: t fiTr ar(uhis.g.b>f-k.<ims{nari o ; qua
l pflidm in Ifhcio fue ptimquibiiAgfnaf (acere In
tcrraqtuUsefliUum&igttovipoifa bierenec mi/
nndtt eft f n bo otlnbO unE figure m in cJbas u t f
bus q: oicit naturals r pzoptcr quid oabs oiccre c /
'C ip.v.otbie qot fstitrii: bailo m ar l t ot t l t j
tZtmm.
'R{ftottt(ftS t?foretradltba^(02oniffi
^KkMont6\'oitv%ef rotditao illi q oici
tur -abite aleletbi fiue ft t circuira folie fi
eclunc fiuc aliati fl(lta3t<?2nifieat fe bum{dfntc| to
S 'n'iKKrelloevapoteibBmidoeleualo i n nabeo
n ifpinata:* ( qit Infpiflaf mulm in piferia circuli
'"Vime fi tdit ad coloi vrid ciTc f(nlfcat in ^ x '
moM fumbumidaftimflTonumqueruntpIuuavl
"'ctnntricatfrcqniiuepluuiftatattcnuaf^ife/
M ilpRuotoifllpatfignifcatferenltatpjimotoeit
ot ventop eyfufflailoflmigj lunc in eo q olfparet fl
snlfcatmmbamdatstniBirionBoeftcereinfuWi/
tt{nnt..i!. i . / t r . . , _\ . r..<t1 . >. . >. .
ii<i;iii.ic 1^11 l vent fgnificat talie effect
M ione pon fcrenltatftqi in fereneconfotaf radfad
fn"' ?"*^'Pw'B qut cxfufftat in vento:id.n.q6 re/
o uit (irculu tal eftvapo: bumidua pucrfuo in aau
; J'''J'aaiU8ej:m5plouie'tnib(8!maai{ventiell
"""ao vapoje 1 ficcotcalido quidej peraccno ey
o!c roHs T ficco entialtter que tn cu vapoie b a '
aooef(ednteadfenraa?reruartniuIt(pllcarino
P0Kri:circM lu6cflledvapo! biduo qincfe'
fuhl,'' iwS 8''8't' fpiffar ciptt t ocnirart Ticul
o? fT?'?""*,?'? "-' f'8n<f'< 9 n o addliJpliiuie
rcnl atf3fieaDteircu uopti netl uni Wervapojcm
S n i ' jtrabif luielun_etnnocte:apBet8t arcaali
ooliclUetifinodeoeypirtcircaluminariafoIti; '
delicet t limpfttt Bebflitatem rado atitjs fteflt/
rumrefpectufoIistIuncboc|jibaDiIi(erq>Dlcit
^S riltoe gnificalione ba^ co:onjp T eft'vaide t o /
f af aj . S ci as ergo q> S cnccaoidmiiius txsdit bar
impUTon fignificat J fie be cojonc c oitapre fint eq
(iter vel ih femetJlts oiu Hatee eujnuerun f^iftcaf
Htstaiai irdllicae:( at ad vnpte5 ceflcrint A'
Une vetos i v mndunf.S t rupte pftbus locis fint i
peflas fu qre id tcadittf bi s q iam ^pofui intelltgi
pnna fi fuaes vniuerfa fabfedii apoet t vt ^ ac/
ra incb<re: i U regio venlff oa&r at cuj vnditp
t pccrta i (acerata manifcllptibus t a pfib' in iUa3
ipet fieriincit aera bc aiq; illinc aliilre ta tp'
trab^erenbaclEaccIit mola tcpellas t vndq; la
bo:tis t&xilas futura pfium appet vtop:l5 t fupi
118 opm*illJ8 cotonas (eri oie t nocte: t vi fupta
oip'mus raro ft O oi e: i i}d grecoa oiyerun: qj
Deoienfiunt:fedbosrcdargut![b)rfto2ee; :C tmfa
que fepepjobauimue oculis nonrs.
^ap-v)".* en oifgrefo oclario oucria nota IriJif.
0 ( l $ at oi^imus circul atinente fotem 'r
p luna f ndlao 7 cl m qre talie circulus appa
retncpse vtoicam' i ri drmodoscol o
rS eiU8:ofcif at iris aliqarcue varius ^oter oiucr
fitat coIo; ^ eiusraliq oiciC aris oemonio ; q: o a r /
mon grece multaligniflcat vt ocit.pmtatoi fiip etoi
c:alq.n.fi^ficat iielligeniiatali'q Helia ^claram
TtucdtioiriodineibeologfquioiaoQflaitrtbuirt
qappcntinnatursf pcipitcincelovocabt ara oe
i^Qnin afi (hdtig Vi! fap oiebs: srcc ti (i/
gn clemiie oeif qt ncc igne ncc aq vellet nocere m /
do qt i iride apgef_rube' celo: d e; : btido iflmato
1 b Rgnfi'ca t q> n oio pualct aq fup fgnc c igns ati
(jdbfat iarcu fueoeailiotappet t ibi virtde oraqo
idi'geflo ^6 fignificat q> n'C tno pualet Igne fup ag
in iridecii bat atitfd me opatdisibuft oliud fignS
ot 9 arcus iridia ni f appernifl in tpe q$ in gte
i fcrentJtt in ptt bBid:7 ferenff tjd c% ciuido fie/
t o q3 piienit c vrtutib'igniecbid 5t ej: frido r
buido q9uenit c potetes aq Ita ct virqs opc
dirid pliat q> neuir ^italet alten: B at cfiodiftc oi
ccbt eiign qd nrc indabat oiluui ignis ncc oflu
u(S aq p iiellgti* q fapia fu guGnat miId:De oilu
u9staq7gn8alibletraadii:ti)glftoce8ttb(
meo -{blaiietarc toemonis al^ ocebttqt f ot ^
dpue 4 p alif a tucet in ti vt otcaC fot qf folus luces:
qi ec luieforeiutiatinaere i ticipiificeD i dol op
arri (j irie olci oee iunonipfecraba qs iunonvis oi
ui ni aeri seei ceb t -rblo oec s q oicte f t vara
funtnotaocrideapudoiuerfos. ,
Xap. vg. 6 bi s q vidcnf iride vtpoflea reddaf ca
to t are pfctoies ptprgplenc colotes iridls.
Ideamus 5 pjioq f t in fpo iride vt pollea
V pueni cti ' pommusreddcsi poa. &i coj
q; iria are* i rotdus vel ferc rotudus ej:
feds femicrcul freqntcr cys ptito fcmtcirctilo
tninot:* vdef mino no in $titate:f3 (n claritatc c o /
( oi i tC in ipe o:tu vel cccafufor:eo g> tiicforradiua
oebilltaf in vapotb* in ojic vel in cccdte u f t
daro luc irradiare oppoff fitiT:m iris eij (it fo fpe
tulnrcfultat nifm oppofito fofbp oiminution |
eiueq6inipfoojtuvcloccafurefplcndet o radio
folis in nubib' qul f t in fitu oppofito folia vidcf ar
t us obfcurus tct puojt coloji -r pauco^ I5 malo:
t i c fit i nf i i t at c: qtq'tofolcHalto: tanto arcus efi
lber Tcrttta
mfnof wsio Tol i tftrot tinto arcus Pmafot v c
fol facrt ui tpfo oitH lq'fi^cct rtdiot in cccadcu
tcm qamdo ^tfdt e os i d ItnMtn mcrfd(d vHe fufe
ircus remidrctiUtte qutrat quift drculus mailti
ma in medio cdl ir coinu eins facnmt vcrfus i i } /
Conem merdem t erM in mane 'T babebu col oi t s
valde obroiroe turbfdos 4)prer cm que oct a tfl:
BatarcuBiRDiiierfs lempoiibusofueHmodc api
paret:m eqanooio cniautunalt 7 poft (pfum (n quall
c<tboMOfdpoteftappercar(ue.f.mmane t n fero
t in mcr(dte:fed c folcft (n (ente fn mane appebit
nrme bx ocddte T d i fol m ocddte i Tero ap^cbt
areus <n oti{te:fole t epitefn meridie poli c4nocti'
nmautm' quandorolairrin Rgnts mcrdlonatb''
in mcrdlc potdt apparere ircus In acjlone qt cosiiua
poufgtt in oilcntem t ocddentem 100c picdpue fe
ri poten fole <n (aginado t capt<C0!no <pite:qt tune
multum occl&iat ab gquile:? ideo pot dl (c tn aqu
tone apparere arcuo I; r>iro videanir pzopter multi'
rodincm t fpflttudlncm vapot impedtcntfum fplen
do:em rollsttcmpus at lltud d i miando no): piol-
gator fuper ocm t edoictum flittd IniellIjendS quo
dnollrambjbftabilemmtrqitnmerdle poflcc ie
apparere arcuo In tpe ^uSdo fot oednat ad aquiloni
eadejrnc:rednos noexpertfumusalqm' dobabi
tatlonemerdidfmpjrtemterreqiie ellvttra equl-'
noctl al emunel l uaiuquandoel l gsel l bocel l in t o/
totempotequo acreditad centbeaplmmnoftrom;
poli cquinoctiajvemale non poiell appararcus m
sqlonc n tti >fc c o tatic radfs fea i d 3'!
t one mb: e ui ot dl ^ fcmiJametricirculiad tafcmoi
Rantiam rei eleuate fuper rpeculuj non potefl fied re
fiedlo fuper fpecalum aliqd: op5 enlm nos B fumere
flfcenapcrjpecttuof 3>renextoqucrit tn fpeeuto
d l a d oppolinonemolametdvelfere g>rcscleuata
fuper fpeculum rectum per mlnojtm partem I ft fe'
raidtameter flimutatfpecutum (n eltate ergoin mane
n In tero potdl apparere areus; fed non In merldle.
f l etiam adueriendum q* ouo arcuo polTunt vfded
nonquideminvnanubeexeodcmfituiqtfepcvidi'
tur tres allquando qaaiuoi In vna nube:fed In b f c
me fole tn merdle txleme pofTunt apparere ouo ar
taatjc oppofitle (iilbus I; raro contfngat t crunt ilK
parul valde quafl fafenteo fuper terram t pnncto o d
entls ocddentia:c):bls aute; que etla5 videntur in
arcu ell q" frequenter oppart tres oillincti colojes r
Oidlnatlfnquolibetarm nonmutancpin vno ar/
cu fnt qudam -r in alio arcu fint alg t nter b o s n t s
coIOKs iUe qul en intrinfecus oebflot efl In partdps
do lumen g alg ouaf. medl us *ejrtremtls qnieil fu'
pcrarcumioluerilficanf ifll col wce i t a q epaw
ad conue^um arcus ell vlnofus qul roblcundus o d
tur flcut rube vl nf ol IlluflratS-r B colot h par'
tem arcuo qul In rotdltaie matotle ell mfure 7 ^ d
tatls:colot at Interotin Iride qui d i adeoncauus or
cus mlnods d i menfure in rotditate iddio 7 ell ten-'
dens ad virdliatem qui ell flcut rubigo aers fllultra
ta per folem vel flott vtr n mutt virde fole illu/
(trat.zncdtasat caloi ceroleas d i : ? In lllo ell mi
r q iuyta rubeilta Inrpf g> non pt oKlngu per li
nci imer pm t r ube - r fmillicr ad vlrfd ita oetet
mlnaE qi linca non pt Imaginad nter en 7 vride* r
boccilvnSoemtrtonatureqdindpit atam fih'^
qnafi indilllncta vldcnf r In t oucrfa terminaf opuf
eua;? t pfctOKo npolTiJt faccrc per ota ffmilcB co
l ot es lrld:qt col oics e o ^ fuper tincas funt oinictr
bui us t 7 tUi ci ell qt videl^ pi a o t e s colotes po'
nert n polTnt exptents nifim n a terrdlri q pemil
nonicll:coIotes autlrldis funt in (6a pera la tfdufdc
termiata cdl.f.qt ble n ^ plctotes ponSt ouoo tj:
iremos e ; qubus fine tmitlone col ot s attcmus rcful
tet tertiusmc at fit bt iridc v t infra oltcdennisiq: c^
oluerfis ejctremls tertius refuttat T itlum medm co
lote irds ptedptte pictotes aflimilare n polTunt f
ptcr cam me dl a t vltimam: colot aSt vinofua n'
dl s t vrldio non cmIfcenC v t f a d t e ni : t i re
(alMcf ip(ts: vnde t nter viddem r vlnofum appt
rci dnrintas T rubedo queda5h colote medio .31)1
crgo funt que q^tcfTe inncniuntur per vlfum in arcu
oe moni s f c .
Ca^.vli|.tdlDfgre(noDectarans opiniones anil
q u o ^ oe figura c frids.
f l t i quoj t o qui d v ol i t e s reddcre ca'o f
gure t c o l o f iridia olfruiltlon fupponcbil
arcus e Duptlcej.&lxert.n.iricic efle mu
t a f maginj fotlasfufiones boc quo ad ccloico ij
appart in Irde.Sdbuc at o s o ad figura rdc Diffi
nicrtit e imagin folia rofdda t rana nube pccpiam
ci m at quare ft pfufio ex imagnibus folio oincrcn
teraingnat:lxit.n.-f>arian* arbe Tai dot uo gcom
ter qf fi fat fpecut c cauu qo ft 6 s fecie fue pile fi
ue fperc Ti extra med lleicrs qucip iuxta te Deic
rintlnoerfitib vdebunf i - p t l o t e s a t e y a fpcculo-
dem at odt euenre In idde 4 d i Imago folio n "H
be irana recepta^T l Imaao folio a latere nub ofl
cet * n nos'pttcrfa vl de . ' poi ndoni ' i t na!o di
catiddemeffe folie fpeatlumln nube pcaua fisura
tnm eodem modo -(barrianoifed o dt colotcm mil-
lum e n ride cun parrlanus olxft colotem gnnirl
dlelTe a fole.eruleum alia nube -r ceteros COIOJS
vtriufffl II056 ciTe mxturas.3n4t enim -lioflif om
gf fi colo aliquls elTet in Iride maneret:nunc onnK
rit crgo non ell ibl colot verus:fcd appartia colop
bo c at concotdat f i e r o im^atot vffiifce iHnit^-
-Colla dtberiace plendem agttata col ube: i vania
colotibua pauonu ceruix quotens aliquo ocUccMur
n i a l l g f m i dos colots apcentia exitu: non aw
colots eiTe f m veritate?:B i t t alio fgno ^ib'.'P?'
fdonUB.S.n.inqot ttit verus col ot ^pniujo' "i
d me t l us v dae t l t l c ol oi l ' r e mot us . ' n^; "^
uerfo acciditqt remoius ab Idde ofcemt rlo 'J!f
qul ell iuTta iridem.^onllat $ colotem v e ? i"' "' !'
nonelT<:fedflpBentfamcolotlo.3(dbDcaiii"lucui
g lapis exagonuo fmilis crillalloptm tenitioin vm
bta t gtlm in radio folis veniente p fendtram: w
colotes Iridio ex cppolto:ditamen ilMcoloicoMj
intin lapide necinparictenecin fole. -Conllai 2
i l l os colotes non veros elTe: vdenf afft ini fufi" "
fenteniiapj^bagote 4 colotem nonolxli el icve?' 5
apBentlamquidam:tleppbanfie.i.DefuPPP"
t appdlauif.Seneea at 4 mul top confcrt fw9"
banc videf concotdaretqm ol dt -jioindoniua mau
ensqnnuberofddaiampIuerendpientemuoL' "
gutteinaeretotftfpeculaq VI poflt reptefti"' "'
e-eafolemexoppoffforadantemfupergu/' W' ""
Imaginem e t oibuo gu tts pfafaj reflect t n mi"
ceauam * bocidol Sfnnubeoidtearcu: oinigu' .
at ftergutti -r fpecul q d i fpecula recte r<Pi' ' '
dafontlmagncorcttjqcliatrepntant/eomaiw.
fffm:7qd8mtierolnfpdemepopBli repican"'
S O e j e o r o y t
4-5
t e t cr mnl t Mi nanl o 4 fon! fafupfid fottall: qat
itn Mcrcpicrcmlt no l i mp i : Icdcfufum 4 a in
difWnttrfcut q n i d o (o caiat p f u: ftd ut e fp /
(uliicftgiittr.Tldeoqdiibabcncguttc uns ct es t m
jKrKaflcttKotocmilcrqdi Tt bi t xnt f oUs
illamintie snn fio col oti <gnc:qdQ c bi t xnc
mfinicxvtroqjrkutcolotcsalioa figura l t dli ro
tan d i ; o icS t o Tt t j c fole dlamdutc ej: nube concoua
^ qu3 figuritoRimiquiatcs at bfs pocic clit s me/
upbortce loqucKS y r idi otct dTc fup camera iano '
ni fn q ccimus tft f apc ns M e flU; camera ipu,' r
gnorc fglnfa ve coltoaiat rerpi eo 7 matri fue Uto
ne piri'ture SpoIIfnc -r &{ ani obflctcn't tuno T poa
OOS in cunfs muaferlt fed tcappolto i folem (ignac
ciidt t fpa; beluaj fagf ttis ircrrect t matr latonam
T(oiotifoiani amotfibusbcfttelibcrauic aucto: ac
buTibuteferf curjpedcs({{n(nfu(a o e l o s c b bmt
m fub noir apoUnla Mlt alTcrit Tub vmagfne tuue/
11(9 aiti 4 {(tntftra b ; fagfttas t cfomi fcrpie; fub
pcdibus fuls ame vetul t a n n i t cuna pucllc D]rane
pognitccui'fabnteboceftnnfleTiiiq'latona trra fit
In pilmo caboo fn quo moduii cepft ptua ceteria ele
mito cfufa petes ima vet latona fu pima ma quod
vtrrcft q n psmo c . bos cfufa fut obuo fn fe per'
mijr'i cotrargs 1 foimta ^turjrm erat pc{ue lumi'
m'i cc'enia t arfda terredria t f qbua i p q erat ge/
ncritio f utura. S; obfldft fllt (uno q acro erat vt ini
quftturipedeoouninubbofcrptej boc e l l va
po!( imijn aer'.cmue fcrua cttru'eft (cuc 'coituod
fia ffrp?[|(! nf c nmib! fs'. fulstf tne c hmfticb!
tibtrtj ofane crecraf crroie amtauojt feruart 0 0 /
ntcc cunfa cuaHt <am adultus t cfottai' appolto.i.
fol 1 radfo qfi fagitifiaculaui vapotcm t ferenaud
t ^t t t 1 e):ti(cautt tetra i expulit vulneratbefliam
ui uno recpit in camera nub in qu camtri ct (/
nuc nilat rol radoo r vtlWgia radiop appart i pi
t bee vefliga ft arcue <} olif ft io t f o i b' bi s i
K ota pBi t i nalea 9 e f E ' * " ' $ *' P " " ' '"f**'
oailn boc 9> n i fitfpecultt folio naquofa nube qre
Mtfii fpeculii fotno cil ej: oiciia e o ? fatfe mtnifell
jpfin.ip, t el oifgtlo oda4d v c p <}<> W
lotitinoictioantiquop.
f ument eo rgeot ot p6o . v( de9m' qdvt
f rum T <}d falft fit in t ist y ergo ccoiditer
ofctiTidceire multa fmagin folio con
uerfioitiacaijjntjnbabettqtb'ocabl^ oubio v e ?
7qlibetguttaro:ailonioq paulatim ocfccdit a nube
Jpulu crt folie efnfereptefemo lum ciuo ficut n
f[3!>(rtm'9>atocuntifride(refmaginfoliarofci
"s fccaua nube ccepta; n b j vcriiat.Sien3 in
ua nube fgurare accidert incuenta ta t f par*'
raoliycygtevifuttaatcnifdolfoUffiguraretur
^ nube ccaua f m f ot mi ccauiatls nubm: aut f m
nodufpeculiccaui.Sifigurafadccauitat nuble
m cocaui verfS eft ad fol:i fol oirecte^Jcitradi'
m cocauS:cuiu8 apertura poMlgif cira fol: aut co
}"n'''uftadtetr8aroienubia4pauUtioefcdit
m cocauo reHcctif m a g o furf in nubie cocautat
iqdemcocautt nubie verf el ad fol -r fol fgu//
f? J i , "?""* l l oi t Sc coznua ni di a oebt ITe ver/
I ad f o i e arcue globofitatie verfua oppoKtS f i wj
r M. ^ ' ^ " ' ' ^ * ^ * , * ' ' < ' ' ' modo nung W
luseftarcttafigurariipetereatacconuaarcuefemB
'mtmultopmquiojaafplcitib'arc B medictas
1U9 q ola nuny in fride fut vi f ai Si afft ccau nu/
W verfu8terrKrerp(cii:tt;carfliorefpJet pto fit
bumidorottelubnubctrepcaitf fupincocaaum
m]b8:(icutf{eireifpecul(u(xrubconcauo'ri'mu
tare ccautl ab rmagine fpccnli cuep: T e;: b o c (c
quf 0 0 0 ncaenict/a:vno ({de; g orcuo ocbet app
rere in verfus (tcut f mago q recptf mccauo . S ( . n .
quisarpidaifncctuofpcculo fmaao ci'uo apparet
ttterfa:arcuo aiJt nun^ apparet lucrius. Sties. at ia
cuence efl g arcue nung oeberet v(dcri:q: fcmper
nter nos t cocau nubie In 4 f^uraf f no c lat'nubis
vnquod occultat a nobio totu boc q apparet fn c
eauo T (c nun^ vderef jfra qo i t e el! falf: fi aut
oareCq> ccaunnubfsrecfpitadmo'dfpcculi cenca
nfctcfequffqdpti'efl ofct q-.f.apparebft arcue iutr
fus q6 nun5 fdef .ScquiC nbitomfnua o iltud fnc
cuenfce ai pt f oi i t i l eft.ZDanffenfi el! ergo 9 rrie
nligtn-aCin ccauo nubfa. Suppone bi t tamboc
p o certo oes anifquf -r multf moderno; fupponunt
bocnefdctes virtuif rpecalott.-fjolTidoin' aut ffngu
lartter oitit g yrie.efl cfuf ipeculS folio n nube c
caua ofca q f dolff fmwenm fpcculo ccauo no v i
def eyptelTe nifi afpect*fft n oj^ametro venicte appol
l oB ctrconcauf quod vocat feafpeciiiInaye c /
caui e . S i at a latcre oejrtro v f a ffnro ccaui ocu
tus fi't afpicie epra fpecnl tcauu; titc n vldef nf
ricfufuocolo:i'maginiafinp:e(rcfn fpcculo ccauo
1ofcft q> afpcfcno j-rldej nunq' eyinft fn are cc
uc nubfo f3 poti'extra nube fn oppoffto nubfo: i deo
i^vtdctex^fTamfoliormagfntnnubefscototcffo
t t o r fifna nn (iii \ft a*h^^ <\t t M riir>? - ^ *n w^t t i
cite^bareB adicta:!; enl cccdaf boc oe fpeculo f
cauo q oicftBpteroemllnitoneo: bo(j>btfn f d
enifa oe fpeculio t vi'futt fn nube lalio afpeci'eire n
t;flana ent cyira toi ccau nublo m oppofito no
fe fn t i m q> nubes el! afpfcfii fn ocadte.fl afpfcfcs
ffi fn otfte r rcuerto nubes afpfcfii tn c:fcic:ff vi''
dea fit tn occfdtc nvidet nifi lat'nubo rotiidum ad
fe verf-rnibiUiuefoc ccauo nubfo c ergo fpflt
fit nubes afpicicns nibil vtdet oe bi s q ft in nubff c
cauo:ergonun9> vfdcf arcuoffcflibivtDcit poflido
nfusneccfuftnccejrptcflre.Sfaifojiaire ofcat q
vidcfpnublBuiabocftarpoiefttq: cuo onubco
plnuiofefntoenfcnptoculuepenetrare p pfam.
2 dbuc at 1 f oef efle pufa tuncoebent colotcf frf/
df s vfdert ficut obtectf fubtilf pnonigro q ne vt
rum c CFpjefTe t clare videanf fepe. S d b u c at oe
natura fpere el! boc $ f magines aliter orponun i c
cauo 1 aliter in cuet ovt oicftur fn pfpcctfufo quc.n.
in ccauo e conueria ad centra; tn coucyo crft pucr
fa ad finllri ecuerfo. Siergo j-rfs fn ccauo poft/
(US nubfo at recte cuerfuo oebct vfdcrf fn cuexo
fup quod termfnaf radfuo ocuU fntaits que oa fuit
cotravifnorum.Sfatalfqufosfcac^ptcrflr
nem g rro ocpfngf eyira fupta nubfs couer t j fi
ptercue):nubfs apparet orcualfsiboc l Itare non
pttqt f m boc nubes fn extremftate fue rotunditatis
accpcretfosmfolisuSergo nubeo fit rotundaerft
f rfs.tet'rirculuB cplctuo.adbuc at res q videtur
tncue;;ofpeculoappare(ipcto ofamctraliterop
pofitoreiinfeergofmagofolovidcrioeberctinpi
cto fperenuba q oramctralitcr opponi foli 1 non
(n nubie enremitate. 9dbuc at ficut ofcft cuclidee
fpeculnotmmanffenat)'magfnrctfedtoiltantfa
tf us a fpeculo.q: rcoq longeoiflata fpeculo vtdciur
clTe in j)fJdfpccutf ad tanii Dfflti ad quantam 01
bi
l ber Tefttts
ttikpafdt^ecali. SiasofptaiMieta/
bcBvtDcitpiridonr-r f r i s e n f mago foUs cfuf*
inrpccuIottIODcbctnobfsappartren ptofdo na/
bi s ad l i tti i Dinamia quinta cft b o:icte tn occitn/
tcm co q un * cfl oillarii fotis t nube q^cft (beculam
rols tn rcptcrcniido frd 9 filf t 01 vidium* fe/
pe pi dcm lge inte fucfici nubfe fn qna apparct: i
<nt follfeue cofdersc ree ni l cs ejc^it funtvidcri rride
fti 7 qnancius rcue in coznu vno fepe eft nter vid
tcm'rmomcritieviclniTeadcvidct nter vt dent c|
liquando elTe r arbo: fatia vc{n35 vltra q6 fptcfs
longe ft nubes (n dbus i refult4t:boc it ejperimr
perD0C9> videm'montc vcUrbosej cotottr titts
(ol oi l bus 4 funt in infer<o:i gte i'rdis qu do per pi
di s {ferite ctem vdem'monie5 vel (irbote3:contfn
Stt at tffaiti nut mc qudo ni u gi m' fop mvfii
itts aquaa flumina eo ir fuf flumifu aqitts nnbes
fSt molotis routionis t acr mafotisbiimotis 7 alibi
!t (n rotatonlb'ialitias elfi^jf rrs ficut nos iferus
ondcmu8.Q.\)odiititaflerutvcnt3tco[opneflc
fride ono vfdef abfurd.-eum eni luj: ofuin eo(oiU5
fitirpaftartet fubRant fotmUa t conftltutt col/
res fnifnct radjs fuis In pfplcuo oenfo eonflat tb v e
rflime elte colotes vbttalis Iu}C manifediltime tgiC
in efpicuo cris bumdt vel roiationis oefcideniis.
S ( e f fit colotes yridis t iS verifTtmi fffi colotes
t in tanta rtc niture facii g> e os ars p l a o p gd plen
aflimflire n pt v t fupu ofct ell:boc i t quod oict
pj^thagottclf inoniunt col otesqt no minctnuK
b j rnemuccldit enC^colotibus nd ou fubnilere pto
picr rm in qua fiTt.q e in cafu cocpingunc in ^ a .
<S enCefTc v e p n babet q> n oia ^manet tc veri/
ot ben4of ui i us viutt^itte 4 nati5 tnotiC quando
nafcf quod en abfiird.Sf at er fitu afpicitis <aa/
fatur colot bmi ftcut in eolio coliibe oicit fieri oemo
a i t us 1 ero fpcratoi oicit fieri in eolio pauon tune
(noluerfiafttibusvidiesyrid inoluerfiB colorib'
oebct en vldere quod en aburd: vnde connat onii/
quos in boccrralieicrrotis at occafo fuiqt ncfcue
runt ointnguere (ler cfle mSIe colotia t elTe fotmate:
m i e en(babet elTe in qlitaltb'ubect in quo eft ficut
titeriCcauftCintcrreftrt (^calido adurte 7 flecante
tSttihltt potos t fupfici in bumido caufaC ecfrgi
do cdfante fubnitia crtringte fuefiriej ficut ap
paret innube nigra t carbone nigro q lerreftrs *f ot
ttule at ctTe coloiio ex tuce ttt:t l in fu^firie clara
potofa in q multalu): pt oiffundi albedo cn:7 in fu/
(ficieetractaoMcurain qlu^intraren poteftpti/
uatio lucis enq en nigredoit oe boctractadScrit in
na oe fenfibus t fenlibilib''2ntiqui erge qt videbJt
eiremaleocbile col o^i n rride alTcrebantnefle co/
lote vcptfed ocebant colotif apparentlas ep fitu afpi
cientis t otdne rei vifibills puenfre.Tlon incueni/
tcr at opinatus eft euripedes poeta elTe frd fagit'
tasapollinisafrirasinfuBficiccamere iunonls in q
fcrpent matrlofuet'nmicabrcdt:ljenfonftus i
boc etrauerat y apoUincm mundi mentem oiyert -i
fontusoipbeumpuiaueritfolelTeapollinem eo 9
ojpbeusafotementej confi l i abenaoi yi ti fl ul bo/
minib'f amen in boc n erraut cp Dlxit yrid cfle fi
gttas roIis:qt m in vertate colotee f ridis n ft ali/
udninradjrolisbumotevapotlavelnubleoiucrfi/
mode ttncti iacutantce vapotej aqueum q u ^ eurpe
des ferpcntnominaufica fuptaofctacftib at fequs
fcrmoDcmonnrabit.
^apitutuili.)r.t>fauraeirident(< nUcoIotam
rridisin cmuni
curf as i t b i s que oe opln(onlb*ntqoos
o videban oicda redeamti* ad fementum
Srifto.cderantes caufas coloi^ 4 in fri/
de videnf. Oirim'crgo coiier 7 ^ ad ei m etficiane5
t malemtvna t fimilis c en rridis t col o^ ^pendi/
culariter ad fol in nubibus aliqudo erectos oe 4b'
nos Dicem'.'C t elTictcs vtrotum^ t radtus folia
redtene repcuffus ? refle):u8 ad vapotc in muUtpIfd
refractione 4 vapot nat ctra nub boc eft a mibem
qudo incipir oefcderc ipe pluule t bec reflecio ri '
dio^(n etefifis eft refle;cionirad;venitisn fncflr
(n vas aque -r refraai ad prtete oppofitomni eni;
modorefrsgif radfhgtittls bumidis oefcdcniib*
Denubr-te^multarcfracttoneradji multiplici ibi
lumc In cotpibas bumidis cf oppouto litis t ft vel'
iemus limite tftud bene adaptare tve fub radio ingre
dieteperfeneftrnoeberetponivasaqt^iviaipe'
da folem quod n pt piraniire ^ aqui t t ideo n iri
fit radfper a^ii orecte ad oppoltm fj oeberet aqu
rotiri in radi muliis guttis paroistqt tlcqUbtt gix
ta reciperet radiS r reftecteret ad alia ad puictcm
oppoiittf tc fieret reflexio limitis colotio'piia
t ideo al pB< pont exemplSoe lanifice pnu villo
benemadidletiqdamercunioneejccuiiete in wi
^a folis poft tU ent multi colotefoiiparct In partcit
cureae n fue e (te fit m radio rencjcf o av lie i^e.
J:tptj.vi.oc fride lune t oe bi s q ant(4 ofjrtnJt
o e i p o r q rDte):ptaamodemls4
3drturt Trise oftjcradiofollsenoafln
V tj: radio lunetontiquiotea pU puuuerigr
p-is tf radio lune ng> apparet oe nocte a
errosia to^ futttqt oifficitia eft obferustto noctuiw;
t qt arcus n apect nifi in aere aticubi fereno T iIic"
biturbidotB eni raro etingit.Sdbuc t n ppti vi
oicit ari fto. ex luna nifi p o n ? (uerit qriadedm a t it
in occafu vet in ottu fuo.&icit eni cp n vidc( jmii
ne (n.l.annie nifi bis 6 verba {3t oilioter aticdMi
qtinfraodeturq* foleejmtetnmeridie in fagiiuno
vel in capicotno pt elTe fri s c oi in a4lone:((rs<>
luna fe b at ad {Trdnoctts ficut (ol ad f ridcDcipO
frsnoctfsapparinadlonec luna eft m mcridlc-
2Cdbuc at reftexto q fit ad fpecul Indicat ii:tw
eni q (imus (n fine (eptimi climatistculus latitud) (Ij
verfus adlon.xvilf .grada qlls eft latltudo cufunl
coloniiisferet'raddam'illisgradib'pfecfioCjiM
tion folia q eft fcrc.xxiij.gramittad meridic: "'
go luna erit bi oecKnabit a nobis ferep.lCT^S'^''''^
(nqoecIinatone^tfierrefleploadnubeqeneXC"
aquilonis qm luna fu^ oti3i toe nbabebit. XOT-
gradu n 5 (fe fi't frie lune ad otit voccidU ]
atBnoubitatienveniatoiciametamulilaa^
vlfffunre arce noct in a4toneluna yte in mttv
die nec erat luna plenafed erat ampblirioa b <]'"'
p l u s $ oimidiaaliquatulttoeftriens a plemtudme
eratlana inmeridle vltra jodiacln figno P ' * ' "
inptincipiofgniilli'tfolaBt eratinfine ibau/lw''
nti gemino? ne v i de t v e q6 e i dt g ' i n. i ' w?
napeetniabisqvcridiriewimtatoteeeMi^f
g> in eod norri s noctis bi s apporuef it. oBuc
rneftqrenoapBetnfible in.l.annie eS b"!"" 5
fit eurfu fuEiott nec in cite eojt nec fug o aiifl""
tradideifit obrerttatotee aflronomojttt o P"": ,
ff (ftudri.recttauerif ejtopiniibue *^V'^'^,
Itetbtroj
44
^(tittttotniSttttt5iavdtj:paimticSthC<!f oubio
mufint me f i b alga vcridicis roridmtoitb'fo/
AamtiaeiqfSt oUea
j:ipXm.pi'<ttAita eattlt roi i nti s nabs fuiu
IptaiIirotiB.
damagtathvaidtKtbocfpiaitfpO
V ni l f ol { 9: <op; nooac dc ei i batrc 7re
ptonib'oitfffa Iptculojt vt m d r tiKl'
tfgitiir t q octur fumus Dt col oi i b' fri Jfe.O{co {
nBcf tnooeul f ficaiacrsbumfdi'r vfiri 9> q u i /
do nidiua vtnlt In $ m t (n o coIotiC atlquo colme
g radius tranficnr (p(* txf c n lUS cotot fup cojpo
n umntu q foi poR DB{I tt(: Ole coto: rcfplda
iipcoipoiiiermiiMttqlotpoft gulaftt ({bus c ol /
riiurradrncuto):6nua7r4dtus v c n i t aqua ro/
rita i ra dS m a l ^ cotpas tcrniinac qo c pon ro: i
tloiun niam T aquam in radfo (nfuraj:rcfplnedct
(olot llt m os o twsi f radi* in acre vel aq fup c mp '
Mi t qS u;cti ridJbaCt cxpicITu excpl l v i
rocdotatoaat rbeo vet vrdt aut a oc eo colote.
qiradtua Irnenac viirff itiud fSo coloiie elfi(f(:
(cTlintrftdtg cotp'aUqd ocpingitomnee coto/
res virl:ruc coipaa fllud ncc boc (H mi <n aq v ( t i v i
iro:fed (nomiib*co:pot(b'planc fuefdelq eqiea (it
liiu bibt ptea 7 vna no cmlnet fuQ ati ; bi In n i
plc Josem fcui viir v tl a i babent n rupftae tcrfi
onnnftucpotfrtonc.'qinibiirpcailtTcnnmplanSbi
hma fplcdot t tarfion l i l f ai fpeculo^ Inuentm*
Bijfr^aE n ' "j ? "o!!2 rep2efen!on9 s
fpeailia cni} magls ruffieic plae onmcte aepart
rmi sl neatcototearmi i dni i eo^funt rplendtda r
plma t terfa f magna:(n ipeculle ((puta planle f ter
(i) t (Una appart rmadnco 7 col oi cs i^hif. om
no tini filfa la fupficfeb'rue i fnt muda fineimp:ef/
foite nMcutc allcut*q fie (n fu^fcfe fpeculitmc ciii v i
mf in co colojca oiflincH i figureeifiincte t fepa/
tc9bliiuice?.S(i5ofuntfpenjlaininim eqlej iu(j
litic; no babcila fed angulof nec fin plana fed fo:te
coacxd vel ccaua:tunc id quod vi det in eia im c o/
Io!e8rclco"fuft:noeiancrt(uefeparai'fgtiren
efaoiTceminptnectcoloKaapparftmuliiIlumi
nofi tmdf eo^vna fia obbratal wtobfufcacei
t io coIo!(8 4 dar appart (n fpecuto (ibret qlicat
lotaliuio rpccuU n wpari tumlnofi tn talt tpeculo
|M;bu(uea5t):empmeftin fpeculo cuf f uB i dts
VI (f srinalfa rotundis eft compotailn granuKa.n.
lliii nibtl oinnct dajfc appart: c ai ottpU;c fit
rpeoiltt fcj pi nctSi n altera gte ficut vitrum tpii/
pilittr per plumbil n S ejctinci eft peculnm n eje
ifnciu guiuj mequalle fufidei magia confufus y i d
uodin altera pteejriinct dliin talib'enim fpeoile
'tiiHlrevideturaKquidturbulenttipiopter cm ey/
mniecafpeculoftpietercaufaa otctaa q (n elTemi
ipecu ijiccpiuneauabuaenimoecaufia eytrinfecua
"Peojluapparetturbidoidquodrefultatnfpeculoq
ruinvnaertqifoitelumciUunria colotem 4 c bi d
S " " eft ti te dariata qui te fpeculum effet re/
S " l * ' vwtaa coloiia iUius n fpeculo no c
I, ,f ^'f '*'* tmndtm fupta oijrfmua oe ( el e
K > m a n eq u a n d ol m p ed i l umi frt vapoti
,Tt;l'i'"!!.y)^*PPMdarecoloearr<d8:al(a
fl?. "*''5''. *'!?"", 'f''fP'f*"'"q'f'nvertt
wioiem refuUatem In fpeculo comptebdcre n v * '
'tpdpoefflnfuroafvifuaejcbilotealiiigrofrotur
laocutoDcflueteinpupfiUj ocuU:igccnimotawli'
catprradlaavltDftafueonlilefBtfmpedffbomo
nc (Urt comptcbcdat vifibdia: vtrautem radi'vifi
uus ab oculoegreduCadvifibilc rei n ocdumcit
fn tib:o oe fenfibusit (dco B pR-anfiuim'b:bocautc5
tmrcicndumtfoifrertlIarpeculoT'quannimfldpte/
TcntemctinetTpecuUtion eft g- fpeculu3 aut eft ma/ /
gnDaut^u5:fiumaBttatcpuitaiiog>n5prcctceft
capa):fozmeflutnadcoexcerien8ineuitatc:ificft
cxccllcna in^uieateuut eft fu(ifcici dar T mundum
ui eft fupficici turbtde T cfufc i toituofc t iierum:
ttt eft lerminat c p i n a m altera gre quod reflemt
radium aut tft ^oiam q tranfdudt p fe radium fie vi
i rcol oi ttum n eni nct (n ptc altera:'! adbuc aut
fpeculum f ots aut cu; mulls drcapoft) vndip t fi
i m a ^ p l a n d a ^ ex ti c t t alierapte clare rep
(emat ca q n 4>ro appart t reflcctft radi ad intuen/
tem.Smfliier(ieftsuiumnc]:c(llen({8pcru{etati3
plae fugfice mude t lermnat fiueeytinct repte/
feniat apparemia in pfo reflectdo ad Intutem . S i
at eft ejrcelliepufetaia ineqife fugfidei t n da;^
lamttermliutureflectitcoloiee cfufoe i n f ma
g f n em. S i ^ o fitc^rcdlifaguetatscniu;-rn d a /
rum-rnplanacdptraduncolotefuocrufo c o
l otansi pmttraducenati nbcnerc^fc' tatpci pue
n mulla fmt fmul talla qt jiqcit colote pcept fup al/
tff -r genera tbl >furo da3 indillnna c ol o^ T nut
Una fi(gureDftnctefttrefcntatio:q: Illa pmtitcdo
el)rim*oroitdltafearc*fcolojbuaei'':'oiymu9
n s s r es repfentsD c ol c ^ tl rfo afr'bumu
guitulajro2dooefe;dentitanubc:ntic necclTe c
VtDlcam*ex^(^eqr^eftelUs^pdliom!quaa oift'
tnua oe fpccufpfufie n rotate a nube or fcdcte . t
d B fdtnd g> nunq> ttrfio t fplcdot ft in acre t aq
nifi q ((efctt t a motu cuf cam lats b ofdt aluredua
indenaq> cfiacotto acra t aq c fiit fifes pftuunt
(ictftaiot fu^ndee fit rotda. t leua rcdpio ra/
do5tfptei rtone3:e;:motutfi t?ri i Ibufcmot' i t
ejeti pruatt 15 fnta fuft a i ej: . g^patetc t tbtmlftfit
ergo (ic (fefcti a motu aer T aq redpit radi folia
in^fudful'rreflrfngffinpoT reddCcotpotibua
VlcnS'TffluliplicoCexq multplicate Ie jiuenit
multplcato t maot dariaa colost:adapiem^ que
oictaiiJt t ocam'9> gttttdle rotado oefcdtes a nu
be fi fpccula pa [uia n b cqla t n b munda t
fiTr aer (lucrmedi'eest 4 eft otf Tus i bomefca fn 4
buefpecufgusrecipi(radf'rrcRringif oe qlibei n
quliuet t oe gutiuFn aerbdts-r ecucrb e^qoo
itinltfplcaf neal um ttfngif n ouerfoa colotef eo
(precfpifftqfl colotem folla dcftlumradotum eiu
1 n folia fmagnem.
/Taptm.jrig.oe oedaraione qtV colotes refultant
n aere t aq tig in fpeculo pfufo n q eft o. e^dudee
eiTOt quoiffdas circa octa.
M at que oi c u ft e^plo^banC exto'.b
( eni mueras eft frm'in vifu:cuf vifus oebi
ttat'fuit e]C bumote grolTo trbido npupil
la oeflucte n multa qutltaie 7 o rct ej: multo b o
retalibabDd8ielnocurpimeba(lnbuotetllo)rma
g o efc&ifa t pdpue ocul o fie in fpecnlo qd i u qr
putauit alS fifem fibl c ot fade fu ambuUreuui'ca
fult qu oiy Im'qt V5 eflfges c otpop nata eft fgurac
rf f naerebdoT naqbemodqf gurerepri f n
reb' lps 7 qt bdiaa msbdtati aers ir aq ocfltt
it in oculSiiirm : t f fits f mago fotma aliqudo
in bufflote oculifottaiTe B tale dd vi dc in acre a
bi
tibet Tettlm
atr tft mundus a apfltt inferT-r rua fimiti<r mSl
b bamozc ocflutc (n pupiU t foitaTc tc no vi dc/
t u r . S c d quandovfdenf f magines n acre libtro i v i
poubus s oocul a finia npoicnboccTcnifiquan'/
S o efcia frigue repzimco vopoice m tent t aq v e
bcmcmer itirpilfat aai:qt me acr TpiiTo cfTcif itnii
uu8fnHg<nairtp2c(tnwriuuBcan5dc5:nit no v i '
dcf raff mago n aerc:5 cri^ptcr v n i o i c u p c ap .C

jpter (urbuTcfi aia:aat^pccr ocblitat vifua: vij


u3dS(ocbtIia p o t t e o m b occaufts.f.jpcr (t cS
i iftrm'aut^ptrrobca imuco vlfS q V5 col oi vt
lam^:ima in acre vcl in fpcculo cft oeb]lc:e()_out
CMcdbicabc^pofitione quoi ddo ci ca q oi /
( 2rino.i>e rpcculo cqlio ruefce ee InuUtgda i
rpecuto plano T eaq olcii oe peculoiVq( rupficici ec
bcUigda oe fpcculo cSacpo T oe fpcculo cdcauo q
nullo m Dar pt qt qolibct l t o ^ fpecuto^ muiide
rcpfentat col oi figura fniaginis oiftincti t tfpi
U 1 rcfleaif radi'a qlibci iltojt ad gul cql cu an
j u l o radi'i incidcile in fpccul ^ no ftcrc fi n clare
mu d e figura rcpfcntorct in ccauo 4 cuc;:o.Sd&
t noe videm'b cITe fttf q: cucjc cft fpccul quo
(crvmnur b ilto optte re^feniaC col : T fmgo
1 1 nullovidcf a plan fpecfi rcpfctate oitfcire nifiq:
mino: apparet figura in cue|:o q> in plano. 2D ict i i
ift{aquocaudacitvatdc.f.9>ocbitia vifua qunc/
^ c vifua DebiUtafvidct}rinagineainacre:cui'c5
cite oict c( vtfae f mgeomctricae efpcciiuaa vi dc
tui fii e>u niflic fu^ (MM b vClo, 7 q: vfus f s
IUI8 penetrare ptjvf^ ad re vtfa3i)ptirea non vldct
]rfflagin mfi in re vifa in q terminar radi*: qudo ac
Irtfihnua cft vifue * obfcuruo tc nS termftiaf in revi
fai f;cti i uofo:teadoi i oavcl (rca palTuait ibi vi dci
jrmagin.Si ent vc^oiceret tc cciTaret opfnio ;ffri.
<nbocq>D<cttq>vldeni'intuffufcipi{testniba():tr4
niittctc6. 3dB t fi pteda nos emittcte radtqn v i /
dem''Icui*ejctremuatenobifflpeetrcsviratcopo:tcC
v n vidtre ti ad D O S palTua a fe t alin; ad crea
i eruadf ex: - i i t aoe8 olfcrctertv{dere'( cumvi;:
min^ctingatpIure6eqrrfo:tvifiibcre:adbucat)i
i fti n amar fto. l i a Vinos Di xi m' oopB/ . f . 3l ex;
ibeminiU8-ipo:f|rtiU8(iJ(fnterp2ctati:fenecact fn li
b:onatlu3qonvbtrectatopio.Zfriflo.De^r{dee
b c fflodS que ei xl m' redtai e.
-Captrn-xig-* en ol.oe.cao c o t o ^ n figure yridle
Vlofa q oca f( t oiceda facili'ticltiganC.
O euidcntias a mol us ^c c di nS t fabfequ
a t l umnoabi cf mul poi i am' ci i ncol op pin
da t ci m figure elus -r cam oidinio fuotum
coIo^ f m noRr opinlon t ol)cndem''ponca qi c
co:data!opin{onealg5el;7ciJopfnide7licoliiip)r
patetici 1 cu oplnione S n l l o . D f c o crgo{)tio q> ccr/
tflmcIlcjcnSgrauiaaqueigroiri t Icuio calidi t
(ubtirq funtin vapo:e eleuaio qm vapo: b5 figura5
p^ramidal: coefcdit vapo: aqueue cades 7 p l u
ena pf rame illa bafi; b5 in tcrra i cbon fup:a n ae
r e : t c aliqudiu sefcdfi malo: g s pf ramfdal'illius
figure iacetin trra cac nubes ro:are incipitante
pluuiam magna;necefiario Hit fub nube quatuo: cot
poraperuia:quo^p2imum cft nubes fpiflangra.fec
dumcflrosatiofubtilia minuiinma{^ guttaj in fu'
perioiipte fub concattonubiauenfm at ef t roui
groflto: magia coniuncta infcroj ti pframidiat'r

[uari eft acr i a; bumcfcens immirtaa omnibusbis


.piiHis c, frigoje t humtdus cfllteranoRe rowrto/
n( oefcendcntie per ipfumtRat crgo tt pftwnia ro<
rationis ouplicig groHc v Jdcltcct tnfchu* t fubtiT fu
pcrus fub cauutte nubla Immtpa acri fpiflb ? bumi
dotbecaducncndafunte^eteeuflnquofgiUiiur
f na ficui in fubicciocc): parte at forintcllfgcnd til
3* n n omni f ftu potcll facer fridcm in nube: q: no
ab omni fitu t irradiaionc folia ad nubcm fict rcflc/
;cto ad ocul os intutum t ad folc}: opoicet cnim 3>
folradietmibcminfcrius vbiftiUj qujtuo: pfpi/
cuaqueDi;:imus:qt fiirradiorc fu^ius nubcm cade/
rene radi) cius fue nlgram nubcm i n faccrct ]rrdc5
n op3 ideo g> fol lit in oppofiro fitu nubis in q Dcbct
fieri f r i s <d oetermnandum Defcenfi ques nos uifra
oiccmuo: q: bc opua n babem' oe ipo:cu3 crgo fol
ej: iiu oppofio rradiai fue p)'ramtdcra oe qua oifii
mus fit refljelo rado:p folia multa a quatuo: cfpitu
i s coipo:ibus que.f. reirtigunt radios folie,f.a ro:i
lionegrofTaaquolTainfcnoiit a ro:atione fubnlit
vaposofa fDpalotitt ob aere fpTo bumcrccic mmi/
);to'-ranubefpifrafupiema:fiiatrefractioradio!U5
ad cjctremiatcs pf romfdis aquofe q eitficut globua
fcctuoc mdium aliquantulumcleuano:in medo^
fit femifpera^pter qua; eleuatione; accedit ii figu/
ram pjrramidia radlf ergo in ejnrcmo illlna mulifplf/
cat^picr multam tos^ refractioncm gencrit COIO:M
rrdisiqt radij DilTun tn rotatione infcrioii grolTj que
babetbumldumaquofmagisrefolutum t indine'
num T^fundaii n ptofundo eiua faciunt coloicm v!
MC MC' SP fi !Ti!lt2 ! l b *" t **!** n ib hfnrtlnni
vcl obfcus^ l fit lu^ipuaf (puseefpcuum rag <iiiti
folia In fuperioii rotatione que multum babct ce fu/
fflofoterreoadu(loconlliiaun(binibo:einiid m '
dum colotio vnt rubci ^ quod fulgci radiua fol^ir^-
r jlle cft rubo: ctan'o: t obfcorio: f m quod inulip.'
camr ibi radiua folia 7 e ; boc (f purua vcl mpur' e
fmgrpicuumfpacui ro:aiionlafupcrio:f8:iiiiii"''
aS<vbiaerellfmmi):tU8bumefactuaconfh'iu>fK''>-'
rubcus 1 eft varatue itlecolo: inicralburntrulioi;
in fuperiozi parte t nter lbum i viridem (n intoi"'
ri parte c i u a . S i enm fiert a tenuia pajs bi b 5*
bumldo minu oe fubiili fumofo imfo mi valM
pallens col : ita g> paj potcft olfcemi citriniu^ "^
tflbabultoebumidopiU8pa|^DefumofocriirM
gi s oeclinana ad nito:em ciuatT li babeat pluo oc >'
mofo erit cltrinue vel babcne eolotcm palee quxt^
dina ell nter ciirin: palid.-beccrgo cft vcrilw"'
C4colop)'rid 6.aufairoiditatieen tf o""'"'^
eongregata.f.etfubiectomquooepingif cy f>*
elficenteeyfnbieaotldemqmficutbabieftfi''*'
ct eiua efl ro:at{o ocicendca:'): lUa efl globcfi p p .
mdaliitr t fn lliue fuffcie fn circuitu oepng^ff/'
ateffic<te:q:fcutfuperiaaol):imu8Cttoebalo'''
Ha et flcllaj loqrcmur ej: folc lum radale p/riij"
daliteregredi:cufprramidislueioarcu8tm(n '
mglobo ro:atoni8 of ere ftguraf :t alia para m9i
acetinterraifrianeyceditfemicircul'rrro"
femicu-culus fj frcquer etl potto mino: f"n";
to.aufa at ordiuia colojt eR q: roiatio p w W"*^
fumofum odmijrtij jipternam leuia tenct ' ' f RX, ,
globot; ideo tupio: col : i ettcro eft in r"";*my
nofuatqtgromimaquercfoluittoefcdteyw'
ra grauia: ideo iferio: t eytetio: col: in orcu 'L' ^
ridisraer at bumefactus fptfTua mcdis ell 1"" |
roleuBcoloeftmcdiusdliquandonouoacowi
Vfrtus eytrcma vwiaf .-ptoMer c m quam t"j"i
Miedn^
4
<ttthi\^ttpiepttraaidtolottefridienS(aiani
ntn:vclilplitqnoaencoirunt fimt qoitaoiid
tni mcdm fe |tnei i nvi u ni -r oirpolitone tcrie bu
miiit bi quoDcpngK colo:ta ippirccirts t m. S U t
vjriftnoutsiMturisvdofpoitonte iScnfalw
bm qtao^Tficpatciu omnfaquei fttic rcruluu
qoo ad olote t Riwas cfus.
fi sura Tda
CifXs-'pt.t tft ofrgrtfITo rotula tihi q polTcni
moucricirca o l a i ocj^rdr.
UbtabfttDt fott'alTf ali({ii(8 oicctqufs
o ofttnguet cototts piiie quitam ad l o /
cum vt vnas nt eflinaus ab dllo:ci<n(j
tota rottio l i l i m\p* Ht viitt 7 colojcs
ImiyiiocbctrtfttttarKdbBcatjrlumln folie oif
ftmnionnobbumtpm fit vn -rviomodo fe
bjbt(i.i,it{rii.i4r;!s({d<>qs;c5ftrii
bumfdi q {it globofi roiatc ft <l1e fptcuta pfuft.
Sptcuirt ni eft ttrmMtii rcfltcta rad t tmtdxi
<dlniucic:BMDfpf(U9fttfufdpt((faradlitfn4)run/
dum ful t nibu (tfiudinlo vld<n bcrc < fgccuUa
2dbuc aot radue rettoi pentrat ftt^fundu llojs
iriu bum(doif .radCaat jf a t o Hoa ft a radie rtflt
Xt>:(tdcnqolct(ltQ> radius rcfrigiC in quaiuot
rifitlB 5 fut (bi:'r flc itU re fractlSt lum oltif muW
iplfHri.adbaiJtbfitbiia!i(}a cum prramida/'
"silltslobuatot'fiDMfantteqren rcfulti t el o
fto (fti in tota pyramldf. Sdb uc fioM f elue i ej:
"onorjfulut (bi rad poiTunt fup i f am toe in circu
iimcrfmootbtrefuItar< i ti cfol ell In eccld
tt riaii trt (emicirtulua refuUa ab ajtone in mtridi
cndcno iitpi^ramldaliglobo illo:itaoeb(t<(re allua
<clta ab oiicte \A occldct Vt fint qfi ouo fcmicircu
I itciiea fe in medio ad ngulos rectos fcaicstoubi/
istto aiJt q rellnquie oc boc qS ell mino: femtclrculo
L'/Pfrfj'bbitlo/Cii.Dlcoatadoia&qm p pj
Miafadle terminanf : ci ni DilWnais coos^ m
prrimldaroiucrfimodecadf:qtdq6H0roiriipau
""S.rcfidfdoexnubef uenltfuDtilefumof In loco
".''."oMoocofJ^mot'rcfidtlavocari po't ante$
f l Tf ' ?Pl ' ' ' ' ' ' ^' ' ai di f umof 3( n fublimi i*
l f f i "l , ' , "' ' ' ' L* ?' ' ' 8' ' abdat grolT aqucu
winfcno,ier3rbai5u8iBmd(o vbl globu8<(l
fD?ff f i * * " ' A fumofSleuPt calldiua dtatre
S7J?' ' ' "S^""=' ' ?/ / ' f "5f i t vnot nf t babe- a
S&"'?''*?"j?0''"''''''''''8''ff(di8imr/
&Tl ? ( " . ' " . ' l o n ' r p i ml u d i n c t wn B ! !
. r-iiunc 1101:13 iitEuiuy-rbocmodo aq 1 afunt
fpetuIa.2nio modo siclC fpcculumquodoca pt op: !
nxt b ; fpculi terminan quod ofllae relleau jm*
ginemuiia adipmt-r boc modo no funt fpectila aq
aenT ( coloiea n videnC m ipfa nifi emin* w
quia alplciat r ni e quircfpitit ^pc ficut ct colot aa
ro:e no apparetnlflcminuaarplciti.'Radius ai r e /
ftectiC in Duob'fpeculto ilMo pfua 1 mm'qm toras re
fUctiIn fpeculo termnalo n (i lngi t olTundiC m
Cfpicuo fpilTo fcut apparct in bio q vidcni p chftalUI
aqu 4 i5 malo:is qutiats apparct g> fint qm radl
ua rcfraa't i^is oiffiniiilj; n tot'reflectaC a lupftae
b u e $ o a . 2 d b u c a i t ^ qrtf quaren totue globus
apparct in colotib'jridio vel ad min'quare no appi 1
rcnt otto arena adinuic fe fecaniea :olcendum q* n/
Qf apgirtt coloi rridis mft vbi radiua pt triltre per
g(ob:bocateltine;:tremoim fuperio:i:q: in if/
aioglobusfpiruaeit^ptermutlimam reftdent:
lradiua folia ibiextinuif vifibuo noflrio oino: -r I ;
in ctrctrita natet fubide ro^grofll flcut expicITc v de
tur In boc 9 cotnua arcua oefcdt Tfq; ad tcrr: t
circa foI no cxtinguif ftue colotaf radr Ita q> ^dpiaf
q:l|inej;(remoeroffrundaCt nlgr^ fpilTum quod
< fubras Cpedit tinctur 1 exiingatt ci:t bui'ejc^f/
fam e^rcmploocebop inlIrumii.Si cniaccipi'atur
vas cnllallin cocauti fupfbcne fpKTus t angoiare t
ccauum clus ipleaniquoic nlgro ficut incaullro v t l
aramelo'rponaCptriradifoIiavidebfCradlueplp
fu; car.iir fufUis f^ (.au ipfue in ctrcuitu (it (I
eutlnfemlIf'cra'Tnfgruexiinguoradmerlt In me /
diovblellllquotnigertfrr ell oe globo fcmilpcre
roiiio fubnube:bec en in clrcufiu puia elt naiim e^
oppofito cirac t in medloeftfpiifanfgra'.f tSoi )
fol venat tj: oppofito pira e tingif di uo ef'in c ul o
rninfpiflonisro^picrqpn apparct atiiio arcua
in pi'ramide itia n ille ({coilituif c.r lumie fotio.mer
(o inguttate fu^ficiet fupioiie m circuitn q pofita cft
olrecie cira Mi ttfha p ; foluiio oubi o^.
jCapitul.yv.'r ert oilgrefrio oedarano ouo cfTe
fublena ^ridfs tt quibus aliq cjtuot )'ndcs appart
3 flus autcn fubtitlicr conlidcrare voluerli
o viru^raiioneocpiebcndciouo elTe fubiC'
eta f ndi s: vnum pzimum quod cR fubieci
fue gcncratlonio t oltc^^ confequcno in quo n ene/
raturyriB fd radio folis ocferf fuper pm:^ tali tp
peri cd aric.]f lat enm arcua vitreus ttes babcns o
ninctlonesn'ia cp fupcricj arcus fitej: viroclaro-ru/
beo: 1 medms ft tf viiro ciirno bene claro t tcnui
lnferioifiiej;vtrocIarovirdi:'rfintfte ircs fitea
vitri arcuofi bene aptaie oeceitfcr comctcj plum
bum iicut fieri n vtrcs ?ucmi:ita g-plbu ft adeo
ftrict cp vmbjaemsvxoifcempoirii fcut linea
multum magna 7 tentsf cira fol Haij eni3 In v i ro
generanf colotes fridia T vitn figura rcprefcntabit f
guram ^ridis 7 radius tnctua in t^iris ills cadct fu
perparctejoppofiumqucllponi vlir pinget fue
parfctcn lum alium ^ ridem qualls efl dlc qui gene
ratus e(l n vitro per omnem cundem modit gcneraC
yrlscyradgo folio Infupficic Dicte pcramidia ejrie/
riotiTftdtimbeabencfpirapoft pyr ^i dc m Uam
radius linctusinp/ramide oepingitalm arc fimil
llifug carntn bac oc c aliq ej: ouobua orcubuD ap
parcntquatuoticyvnoouoficutnos eyeti fumus
requemir 7 ^bammua figno infallibiU c ocptAen
dimtio nube nsgcrrm fcabere p\il t siTiiuere fubi/
t o nttUa varitisne facta in nube cjc cafu tti^tcric que
b til
ibcr Tcftug
jnimotectptnidtmmo(3oquietctnetitbu 6t
aat mulit bcitiranl m oiaio pEi ofctnice y ppt/
rene adplue DO f r di acumnoo Tepe vldcmua (re*
r qaatuo: fn ode ftu.contra foIcm.Tloa tn nfr O /
darjbbnusofailpIStoiccntceqrDDUO frica tntcl/
ttgur oe ouobua in oppofiio mi b\ otl oci tfs fie vn*
fie ad otlcntem 7 i l t t r od ocddciUcm:q: boc Uquin
co trit polTibflc ftcut tnfcrua occlurabinir: quU in
ncccfTirium (II nobis fcirc modum oefccfus lols q
poKnf t ct rcf ri dc.
apiailttm.f:vii.oc fubccto friiia fn quo ptfitio
?
enera t quilt gentriC n lUo ptccipuc f m colotdn
itgfoitm quI d i vlnofus.
3 o p:cUb<it{8 (cAU funt ofccnJj fm (aiem
b arfto.coIo:(8 cntm dTc d i ^c y qptu'
ft rotando faittito- indpufniquam rcfolui
fup<rfluta muid vapoia qul fdsotc coartante i n
fpiiraniefui m nubibus t fit tf uto vapoie (nfpiTa/
t o roiatio parua antc^ (it pluua magna'.nt auK5 bcc
roiatto qtiando t'ndpfdnt rcfdcre partee nobie quan/
do groflj fubtilbus ncfpiunt fcparar{:d> cnlm par/
tea reffdcntea vf(^ ad rr rcftdtant p:oba per cr.'
D{mcntum:qiftqu(aalonaearpfdit pluufas quando
tita indpit vidc( vapot ad modu j nebutc nigre fp^Te
pfrcIocumillu5lnquoplut<itti:q>fld)locurm
tuofua n v<d(nCitcd5 montee -r ft fntedffda m I
gna X mnl tti nl oco SIo nlbll apparet oe edficga itlis
S i c erao fcmiglobiia lUua roiailla rcffdet vfip ad
t(rram~'r efTdnir ruot pframfatcufua bafte up tcrri
oitatatur Tconuecrsficomergofol oppoffius r o /
ration fn fpra relucet f in nube que pdei quifi cadcn
do fub eamuc lumen (olio in vtroqj ltor^.f.niibe t
rwationercrpldetfieftfup rpcailumtaiu5 Tpui u;
t t cnubeet rot at l oredpi uni col oi ee () rcfplendi
in ca c): tole:t3 of uerfimode rtdpi i t qt femiglob* ro
rationferedpitcoloiettiri'tdie x nubco rectpt olios
(ol o: eooe4buefupta en babtil t i n g l e inira ettcr
minabituncolotee ergo ibigencrati ptlmunE t a p' /
ptoyimltur aer intcrmxto rotailone fubtili n grof/
fioii:T o tingle colote quodam rduliante vf. cotott
ouplicierosatlonlo qui medue eft nter ouoa tpxm
moa colatee yiW.x buc fmilc ell in fpeculo tumi/
nofobene recipiente rcptcfentante eyquo infotma
tur oliud fpeculum vlircum illioppariium:f cut cnnt
autiulagutiulam'rbumidumaquevariat acrej iam
bumefcntem:quortenfcun<^ ergo ita febabct fubie/
ciun {Tida t fol ejc opponio ftu fuert no fmpedit*
(rt ptoijn'endo r.idium B ^ rctationem lUam :iunt re/
(iiltac^riaqularcuo oemonlaotci ptoptcrcmqu
fupta ol):imua:t potdlacddere ( calo: refultano ad
oppofitum folie trit nigtr multum velremrrc; t boc
fu quando n u b dt^quofa valde in qua d i aciio aq
turbide t tnulinm fpilute per frigua tempote v d l o
diqttuncradi) folio npolTunt redplnfnrcrotibua
cuo:* ideo nubes illa rcmanet ngra:potell eiaj con
tingcreq rcfultct ibi colot albuapallenaii bocacd'
dit quando nubee d i aerea multum rara (n aqua non
vmct:Tpiecipuefdlnob 8 ptopnqu' aeritlfcSed
in ^ride al^ colotes apparent (C fplendote t terfonc
bumotum qui funt in ipfo qui funt vinofua t vrds
t citrinus ficut fupta oicmueiauod ac rubeus co/
l o : yrids fiat e;: bumido fumlo adulto alquantuIS
p:oDaCouobHse):mentid;quo^vnd)q> nos fe/
l>e n igne vf dcinus tolem corote5 in filma eius qui /
do tumus dcuatua cp ignis fucccdir t boc fi quui'
d o t t ^ f t v f r i d i a f bumldatqitmtc multe mattrfe
bomde fumofc mtfcennir fumo i gni s: t quando itle
(gnie fie flama tune appara colot vinofue dlumlnac'
(pfendote attcufus ludo.'t boc etiam vidtmrin ottit
rotivrloccafu:qttuncfcpcvidemus coIo:em folia
ciTeflcul prunefuecarbonumardemiunuaut ciiam
vcbementiotis rubednis t ttlud qtidc acddtie;: fu/
mofo bumido vapozc mullo qui alcendic t atirab'
tur ad folem calote lumnis dus : cflinter nos t h'
UtKt ideo eadem oe es acddt colot vinofus in arcu
oemeniaficucDlxim'fupia. i
apitulnm.)cvii.Decaufa quare i quando ciio
a d i t ftii tf)t Diffcretia ct*ad balo in colote citrno
'Olot cllim citrinus videtnr tn )rdde t dt
c mulls modis ead oe caafa que fupta W
c u d l . S c d cum fupiot colot indpt oilll
pari f vergcre ad dninfiatem ptimo t p
Itea d albedtn t infenot fmlicer ttc ftatt5 oifpartt
f r s n videtur amplius t boc efl cj: fragtlt'tate mi
terte fn qua cfl arcus:vnde fi n cITct materia inAabl/
le tune coloteo j ^ d s permanerem oa ficutou p<t'
maneicirculuequ cotona veUrcavocoC cuus fu/'
pta fecmus mentonenufed acddi frdi fubta oiloi
entia ficut Di^imue tune ollr^itur t fie id quodi
femic-culare fuit tongum oefcendens per albas t nt'
ras virgulas licut perpendiculares v d qnalipcrpc/
dculares e r e at s in nube fuper terram quafi tam
tnguloerectos ante$ etiam fie ofirabaturnon coro'
plet crculumifed potfusvdctur fcut femictraibsv
minotpottioremicirculicitueinferittsreddcmuerii/
tionem.9dbuc r alia caufaeilquare non ou pcrmt'
net }^o ficut otfl ptrmanet cotona que balo gr< vo
catar.f.qtrrsnon d i materaliter ejcvapotcfuboli
quem n fublmi continet caliditae fu. S e d pon' clj
tj: bamido iam Indpientc cadete quod fdoatiao fcl
ut n pluuam t ideo drculus qui conifnet folem t ID
nam T l i di as ou permanet no aufemifrisnec til ni'
i m ftcui bumidias aeris iiue facit circulum quin p
lote d i nter croceum t ruoeum drca candelam m
do ftai aullerqula f m veritatem illa bumiditje-l
rcptimiturad terram grautatefuatn tamcn ni'"'.'
refoluitur fed fsfpenfa tenetur caliditate in atrt' ' "^
culus talis e): flacu auftd caufatus ptecpue n tute DI '
ei circa crepufculum vdetur:quia tune vapote'j;''"*
midumfdgtdtatenoctscomptimttur * nfpin'j
vlderi poliit quod nonpoterat vifu oeptebdiqui"'
do fuerarumej: calote Dfumo.3nnocte ouiem P^'J
cpuepoUmediumnoctis vfnct neo frigidm^"
conuertens ipfum in aquam v d reptmens ad ttrtim
t tuncfierum non adco frequenter videretur.JI""
eem qui vident tales circuios drca canddae fu' P'j'
dpue qul babcnt oculos bumidoabumote fluj"''^
pupillameog>lntalibusdlouplej:bumidumi''"5"
aeris i oculicoopcriuntur ad drculumtquabii'"'""
tasoculiredpiradii cndele t colotaiur M'"H"'
buml dottodnderedd t ipfum oculo in lali '
qui taliter redpt ipfum ptopter oebiliates Wi'V,
a non tflet oebils t blmote vldereilamm cr'
ledaramficutdlinveritate. Smlisaffitm X e
lusfnfigurailicetnonperomniaft fmiUs r
ttcddie in aere quando bamiditas pcrmy w "' "
mo nnimato afccndenei e;: fgne copiofo * '" " "^
v<nttlm:fed roiunditas tune occinat param tam
dinmtog exvapotebumi do(moi omw>
parfes^etrdn:co4!lq^^rfl!i1{!^fu!(S0^TjJJ;
SOeyeorop
46
fyaiaatStfnenatiidiinKioitsilifBMotdiiM
idcotoicpiirpiira>:b5<itcIotcdlr<nparpurtrc&c
ilfqutulu:? B l qt cmt iK* tielc nSttctnoda
rus albu* f3 63 fumofum bum(d infUmttqd ocdi
lut i purpur colott tl<i)uamnl:-r l co(ot d* nea
vfdcf w (Oto vilMfii:qt coto: oc ditUndii tftc
ttntmuitiM np fplueto nmulm bumld
(irailUt CB-flt ac atttdcndblc ^ ifte (moSr.
(fl^Ujr''t ob(ctmi01 Incide t bi(utcrD(c(do c i j v c
I0C19 (ifie xrdis tf):qi siM(fo cCcfl in n < (dctc:
( mt; pilitio Attti Vipot Ibi oiii me^ Irigne tf/
(iclUC Ud deu rptfltt {n nabt^i i ( t i l nuMs
cu ftit MK^ p i m e r(nd<r inopitc t (tpaui^ ti
uaoiK ad < M: (} C i i rtrcdtrot pmc a t fine puor
f( it oa pt tfftvfep i d Dcfctnrum pluufe: t < n pi
SCitcnMnpanib'qiKmKfctndcrunttqiiolc fub
nubia HKittMKparam flujrrte vfq; i d pluuk t d <
uentum:'! b(c caufii dt 9> qiiado vidctar rtis fUdi
(ur iiKadcmboiapluuia futura opporitt vero caufi
d $ ctrculus obi moiaturqt generatur in vapozcuit
cparmantipioptcrcaufamqueofcu tttum crgo
ccfcit )rr(9 mutac adcolo:{ pamdum 1 fit virge In/
t(mii):t( in nube oefcendcntco quod ideo dl:qt tune
tidi! roiat(opcrguttaemagna:iid<ooifnpaC mt'
imanub8:7fitinpanibuep(ru(a <n partibut n(>'
rj:tc]:tllovfdtf nubesclfc vrgata p<rp<nd((ul/
m(Romnecn{ mconcauumaquo(adiHupn(8 cfu*
(KKfTe cfl oidiparl t cifconifRuar: t ideo vb IHsits
bib'Juii pb T wiigrdf -tvbi pin ccaaSt panca
eu t patUna (ffici{:quarr tt dirnS jrridfs o m m
atrno circulo^ circa cdelae v t t ign sencratojt tj:
rupiadcifatflTiiris manircfl.
/Taptj.jci^ccx tfifM e qae ptobanf c o l o r o pi
OD < mui pubabttfs oe ciufio.
Ol o i t a o i pi df s tjc caufia fuptadlcti'a stia
c rf multle nru{( e^pUa q u o ^ vnttcft g> q
nautaaC roarc vcl alia aquabtne clara n l u '
lulcnta 1 rcmio cleua( aqua t radius ToKs rcfildci t
in-iprcmgcunjIn vcntrenautsgcneranf cot oua
rndio t circuli cilnctia cdeli boc (^cepto 7 (11 dr
culo no vdcfcoloi vlnofue nfgrc rubedtnfa Ted pur/
pm'cii alfqttitui vt fupta Ditfm': i t c i bui' 9 re
lilis m Dlutrra icnuiaie 7 rpmtudnepcum'aquaj t
tujt aqui:t eytrcfliitatt.n.rittue gfmdbie ^aitt
'ficfeniBmnua^findevfpujsanjUttcdca
*m Depiofundo ctenuKn oartc vbiplue 1 iplTot
<iaf vindc gignit colojc fn itnuf parte rubeti t ia
"Mo croce purpurafcntf.aiud etpl el l j fl ac
puf oquapuritfptrgi{ m{ ttt(flm9 guna Uni
L """'cr iw q n Cito cadat q afperiio arabtce vocaf
" Ji t be -r oppoR j (ola radio tali artificio iia q pare
"."' 1 vmbw: go ii radovdebunf poftapcrfion
9 m tcrra vtl in paricte colotea fimea colotb* fii
aio pp obrcur Eitifja cil claro in fpecule gut i ul i p
fOationfo lili; pndeci i noi bua ble eyple efl vna
v " *" aqva q ocutif p remoa eft fie in rotati.f.qr
'"8 ri(i oueilimode coloianf In aq r portea trfe
I P aoua illipont eolpi iil fup cotpeta fup q c
nii? ''.'i < V ' i I noa ^bauimue fept oe cr
rravclinparieteoppofitie-t fimiTrfiJiB lapide qtt<
pml ' ' ?' "* ' ^' "' ' ' * wraf in marirubto t lii
germana n magnaquaitate eft in colote vt criftal/
u3 7 vt fagonus.Scnec8 e! o.'c f v i a b M s!b2
1 euiSIong f t augulofum fpirum iii fote i n v m
bta pt cdi ae m tcncaf cod m caloteo gcnerabit T
fai oitmib* bia vbiradiua pcrcuit fuper piofindiua x
fpiflaialap<dMV(tvinibf f i t cot ot vi nd at infubH
mi t t <R vflo ngulo vbltcnuia cRIapagencratarco
iotnifceoamolt clama'Tin medio ccnileus genera/
lurqniDiuerfiftcaf f m quaniiiatcm rpifliiudinia me /
diefnteraflgot 7tnacmamlipidia rplTiudine5ifti
erge colotcf m fride funt e;c ouerltutc bumidi aquel
qpoefcendtianube.
^/m.rf.9 colotca rrfdt'e etf funt in nubbua
4lKfilnt(ub(ot<l$n vdcanf.
n nabibua et q fubtcdunf foU T fi n Ht
i ( ) : oppofito folia funt f mrei vcritai illl co/
l ot e a! ; nvIderipolTunt clore innublb'lia
qS i fi cqt nubca^b multa ouarfcalton r a d i o ; rtp
(entaniia fue fpiendcnt fup ipfoa e^ fole vidcnf al /
bcanoUaniTilintmuliDcnre:! tcnctrcufiu vidcn
tur albe T tn medio nigre nec pt in ele c g clariaie fo
Ua alt* col : ei f ccmi . Si a opponaf aquealicuf tti/
ti fcnt Ragno vel et ponaf cotra nubee vaa nlgri! (n
quo ftt aqua clara vel otetic i llo vafe fi in fpecn
(orefpldt nubca 7 vtdcnf tn fpeculo llo colotea Yri
dieobfcarl 7 cfnfi 7 noiduiati.7 boc eil (qt { i<cc/
l e n cptcbendt vfue in veritate totq ell fti mibi
h i a ptopter claritatc que cfl e;: radgs folie fuper mi,>
bem qtfeobtegit colotee 7 Duaricat v i f um. S; (nlpc
culo efl mino: claritaa 7 vtfus non crt omaricatua fed
pottua adunaiaa i nfgredine aquevct vafio in quo eft
aqua. Za l i eti ecpcrimenio vidcf luna incidcre foK
tempote ecljrpfia folie que in celo v/dcrinon pot cl t
f ol ame ant aliqufs obciei oiccno (r non oeoent fot
colotca videriin nubb* ccl.Tlon enlm ibl vldeC cft
nifilttX7 vmbt.lni:a)toefenonfacitino)rafano ni
(icolotcmalb.vmbtaatclptiuaiiotuminiefltnul
t colotcm conlNtui ergo ct albo non efl cjrtrem q 5
factat medloa colotca 7 ita nuUue rubcua nullua v M
di*7nulluacroceuoelTeoebcttqtcitamin inferioti/
ba ea que componunf e): o a o b' extremie non|cenRI
lcrete if vnS< fi ertremo^ non ponercC in cITeiSm/
pliuaaiinnubb'quefubfolcfunt non vident elft
lalee cototea:qt noba non apparct nifi inferi: fuper
ficiea iftat nubi:7 illa nbit babet ot rad^e folie er/
0 0 ex Bucrfa particlpatlone r a d i o ; non conftiiut ur
ibi oiucrfi colotea c tam iupta DICII fit q> omnee co
lotee quifuntinfitpcriotib'conntujnfoiucrfaradio
nimpanlcipaiionc.:9dbucat i folio daniao o b t o
gitcototeoneappareanimnubrergo ctiam obiegit
o nt Cmutent fpccultqt id q6 oiuaricai eft fplen/
dote non bene apparct in lj)ccuIo.:9dbuc ofcemue q*
colotca fuperiotu omnee fiit f m oiuerfam lucia par/
licpationcm a vapote t nube afccndcntlb'vcl oefccB
dentib*:7licciibnonfitnigrticalboconrttucneco
lotee noba lamen eft ibifpilTum 7 rar que oiueriil/
modc inptofundfutIucemfufcipiit7 lu;: fola per
modS qut Daue eft fufcepta fuffcit conrtftucre c ol /
rea m lu cITe fotmale ^ud bdbent ab actu tucta:
qt t matcriale perfectu non babt:idco colotee nu
b non pcrmanent nft luce ptcfentc 7 ipfa abfentc e
ftnuninifi fotic altquem babeant Dcbletn colotcm tp
dariaie ftcllarumon nocte enm non vldeC nnublb*
niffcolotfufcueptopter abrenit'am l ude ciufaiue.
Sda l i ud at ofcimue q> noe fub fole videmue vnam
parte nuble nobio oppofir n qua ttmen eiuerfi c ol
rea sbrci i fun: e s ; gis f plus -mtnus g e q <!
UberZtas
tiles tolette ebroir funt qfi pJno fabtill ponf o u
c 7 rf fultant (cut picf c y cotoi tnfcrioi e fupcrojtj
pcrcf. T I f ft v e o cioq fol cltrlatefu t t g f l c o/
l oui ! 1II08 fcd potv' ofuarcdo virumiifptcictis facti
vffDtbitcnr vidcK pofTit Dtftnctoa coa * coipc qd
no fit m rpcculo aquc oppofftc t IS in illo clr< vf def
-Caprm.rjrj.oe otdmc -r offpofiifont c o l o ^ y r i '
di'' fn nubibuo albfe 7 nfgrfs quf futit vnofus viti/
di sormi xt us.
S m onK Dfxfmuo eco coloite itaie 4 voc
i t o r n i s f u n t t r t s v r i q u i i t u o i i n p l u r e e .
SfTi en i ; coto: vfnofuD -rvirdfa 1 tcnfue 4
tmfjctnedl fnccralbT citrn atiqudo plue otcU
nane ad vn 7 liquido ptus txdfnae ad ali. S u n l
t fe ozdinati vt vAiofua ficextrfnfecus fn ytvie o c /
nipano maf(>:sra:7 boc f q: radfue folia pp^ mi /
dili'rcr rgredics rgi t in arcu pyramfdis ib fE; ^df s
ronTde 7 fttiirirciiforir 7 tjrofuarcafe rtfracti fe
puaradmulifplcafibflumfnbumdofumofoq
cflbumfdromdfi ff fuptrffcics globf fcciip medi
1 f taifa ibt ( ol o: vinofua rcmfcfroilara rtluliac o <'
<ndt fn medio areu feqolf col oj mcdiua qfi rotnfpuo
ef plurlb' ecloibus p mod qu oetermi'naufntua t
poft l fn nftrieif partt arcuf fttiOiC coluvfrdf o-.c
mf^tiio att coto: maio:f8 laittidina cfl atqtt q> exire
mt fta q> foite fotos cctiet medfetat htftudmts ^rf dio
7 eH albedo patta fn medie 7 fub pfa rfirinitas ve r /
fue }Tdr infcritio 7 eo:dfnia io!^ eol op fup:a ell a
Rcb;s!ITgn::s.!LU3i:fssiT::rro2dinaiiriUoi:t
* rale fit elTc eots vr Blyirnuo t f m oiuerfttat nubi
fnqnb'refutgccfrideoatfquantuticilvaraCeoIot
qt m ftibe mulit? nfgra celoi mcdiuo fnter nibedin r
vlrldiat vi dc cfTc eopofiuo ex vtrfi^ ocdinane fn
medio ad albedin:? i o f ni atquidpanfcfpatifa e u ;
viroq) cparaf ad virip'qt fupia purpurefdc tlafc
riue vfrcfcft 7 fn medio pallecvrfdftas at tatfs nubfo
e n obftuifot folfto (fi oedine ad c o i n poi : i plucii'
do. ni bot am vfdef etTe ransufneiio obfcureptuddua
qudo ot videf f ri in nube alba (c codc m oi di /
nanf col oi ee fia ^ rubot fequif medi in toco 7 1 d a /
rtate 7 t fnit rubigo eria cl udda 7 ni boi ffcut t</
me vindarpcrliicid 7 mediue val depal l ens.
Xapfm.yjif.De oifponeyrfdia tune.
Rcua v o Demonio q videf ex tuna n t fn
o coloiibno Orio jTidf qui fit ex fole:q: fr a tu
ne vfde( aIbuo:cufus cm tgtt 2{rirto.Dfccs
g> i5 vfdcftq: vfdtf p noctej q eH ttncbzofoiT lumen
n noctf tenemcfa vfdc v j l dc candfd t o\bS valde
uminoriij 7 vehcmcii':' albedfnto. l l a t omni boi
Dubiit Dt ofcto Sfrtdo.qi t eu rftao cotoj fn yridc
n cftituaf nif tt eiiicrfa liimnio participaiic a nu
be aquofft t lum lunc fie in nocte 7 nubcrq pcrcipfc il
lud vi dc( ytia lunr oiucrro^ r o l o ^ c ocbcre quad
i nodi l ytia foIa.Sdljuc at id q atTignatcfl pt o c
nocIlcefrcntfalie. Scdpotfue mafotie apparti^at
bedinBiq: aib t'uxta nigrporn magia apparet el <
biT:7 ffl lum apparet magia Aap iuxta obfcu^. S j
tamnScxboccauraf ruclTc. ^Sdbucatnubeo q
fubUmia funt fufdpiteB lumen lune acripitJt Dincrfoa
colotes rrfdia Itcut fupta oncndmus:^ videf cti nu
beeoppofi al uneoi utrfoscol oi co Deber recperc.
Xenfficaf lamen vifua Dicto Pfiai abfi^ oubfo j^rs
lunc atbue ad raodum tactfe in nuotm fofi apparet.
toico gr qt ;>rfa n apparet nfff oe nocte frgue no /
ttfe inpifTat nube tta vfdef valde n2ti.qHC s e b s
9 fpffTa cflnpiofundruir<clpicndfonane:7 et
qt lamen tune oebtle cft n pcnetrat vCq; tp:ofundu3
ntibio:fdeoetiq:ne()mutitcatotiB n DifToluit
panes nubls VI babeat i nv oi nm in nt(rio:a nubta 7
b i s D< eauTs DifTundff in epcrtoi i fupficie nubfa t ef
fictf candid 7 eft n ennuD bcne fed b ; Tubnigrig li
neaefemcfrcularficr {mixtas qiam funt fcui fin
albote fuf ductep qu apparem:7 t n cfTictf ibt mfl
coto: tl bus: n en} clltuif rubeus nifi ex imlpone
lucia fn p:ofundSbumidl fumorince vfrtdts coniiuic
niti lumfne tnireunte fn piofund bumfdf aquel vt.oi/
Ximus tialftcrfnptorundinDbfsnferpitlumc lo/
ne p{) t auf i s qnas Dfx<mue.a at qu aflignit pba
abfdp onbo neltentfatis t nifi tntelliggf obfcusno
ctfecfrfgido cdfantc nube 7 ptobibte f n ^ d t ta
men tune p mod qu oi'ximus. f t aiTt fddo ? qiio
tttt(cS<$ vria lune apparet $ fignai tpcftat lon^a 7
aura fnflabd qt raro apparet nffi cmagna ma buma
rf s i l l ex veto ouf en inter auftrat t occfdental 1 m
luna fuerfi valde meridtonalfo ffcut Dixfmue fupiu.
aprm.xxff(.qttareyri9efftttfemtdrcuIu9Kl
ponto mino: femfcu-culo.
Xqt f amoi x f mnor r f d qi ul f t at coloiii
etua c ; vnJufcu Jufq; afTgnateBtDicam'iic
quare n vfdef ptuo medietate cfrcull T rio
istruenit vfi p ad ctrculi medtctaic fcd frcquctet i cot
tominot femfctrcuto.iDfcoatg> cafltiuo eft qtillud
q o ex fole rclucet fn nube efl radfufl pyramfdaUa me/
die rotdiiaHs vctjJartftfis mfnoifa p)rramidia (ft
dlentts oe fole:7 to c5 jrrfs fit rpeculfi p]rramtdi>) 1'
Ifs vrf lune videf yrlo licut femicfrc<(luovel pono mi
nojfemfarcuIo.lJecauttcafTisnataatlJo ind M
tf pane eaufeeiridifatqt cfflumen emiflu5 a folt w
pTamfdate pj^ramla bec fole exilete n medio idi w
recte fat fup terraj qnffdo fol ell fn equtnoctio vtl iv
ira fn fignio aquftonarib':? i inmcrfdienunq''ipp|
ret arcua oemon s. Quando at ef! ante mendicw
v d poli drcutuo tuminfo pjrramf dalfo cgredif i("'
K v n a 7 quanio fol pluo reccdft a puncio igm "'*'
meridfonatfotanto arcua lumlni pframidio fucpl"'
erigif 7 c cfl in ( t e vcl ocddcnie ita^ (v liwa"_
te Bucercf f m rectiiudin lgeret punciu 7 ccnini"'
re 7 punai ocddtio'.t ic p p-amidio medi coj "'',
6iturfuptcrr:7 tuncyria apparet fcmicirciiis''.55
necvn^ femlnrcrarpt exceder qumltaiBP.f
cm;co eni5 pj'ramiols oiamcter tic fit axio fi""
o^folc p otfent t ocridi ert refidu arculi bjfis ff
ramfdfa fub terrarc att fot plus cleuaf cfrcu'uo f P?
mfdoplueadien-oepfmifiqzconusprrartiioi'"
n fole:7 q: conua pyramldia crigit lc orculuo baii
Pframidl80ewfm(t7econuerfo:quidoconuopi'
mitur cfrculul bafio etcua:c5 crgo nibil figurct w IP'
culo nifi qd opponif e 7 ^ cedi p acta lucisad ip3 J?
pt i n rozaiione ocptng ctrculua pytartiidianm (p
ex oppofte eiua erigif 7 imutandop acre fccf?
nubla roiatfoninung' at crigff contra pub tu "
do fol a mtndfal rccedt tfnea gnunq-f o't fierir''
n(ff a meridi v d poli 7 quto plus anvd P"''",
fre mao 7 quto min ate vcl poli eriir"? "'. .
7 fmifr en oc linca exifttc m linea mcridionalivc's'
te vel peft ad yrid lune conflitucnduj.Si iotjp'"
quare n connituit fridc5 circulipcrfectl in '^.\
lupcruanubio in nube eii5 que ell fub fole tcuc cit
uereperantcdfciaquoniamnubca nbobci fCW" g
SOetheoTop 47
g tMercidtt ocojfinKt Uto (apitpahtm non po
ittcffc fda (ed fub ipa:* qt fub fpfa on cft otpi\mi
fT&i\amc Mt nifi quidojpccd i d ( phmw^ M
Koccdt id Ipfam nJTt qu do agii pjrnrfs (umifs
(obr3 folc otdi M i c * mcrdtoiM li l nnvcl antecede
tcd iptm vlojctmus:<lt en^ bccn ttguri t f o: /
nup quas ibftrabft lu;c qonunq' iptimivimvd (pe
ailoniniu;:abftrjbacajicedacadvirumv(irpecu/
Ia3 ffcut 61 libio oe enfu t fcnfuto b5 ^bar:^ i qu
do (ol opponif roM ttonf q eft fub nube fie yr^it non
tlgoi(poitb'':'rbocancc(fncinicrtdfonaltvtlpoft
fpCimconDSiiniursbeccronidtaiia'rquiniiuris
filac5(uftidiaa t tScfcictBfeatqt fupu nignt
u clt c mi l i s tj: figura routionis -r btc alfgnau cft
( i c^intns () : figura T mi rtoionis 1 oepicfRoni*
lomnio prrimtdal folie.
apim.n^ig.vbl f m fi emfperQ ipparct nie.
U n ^ at apparct f ri s { ct e mcrdiali t emf
n fperiotfboccftiqtfotnoecUnacadajto
ncm mf D fi^.mdu (ate t al s declina.'
lioconipirramidaliandelettatcirculii bafia pframi/
disTcrfuomcridlcnmantedlcta nun^ apparet
ir(ug mil n plaga merid<omili.3nbf eme aut cuirit
olin fisns merfdonalib* t oeclnat ad merfda l /
nca equinoctioti p x^Hg.oradus f a e cu (i addi Utf/
Aldo cli'miitfsfeptimi cur Utitudo cll a circulo e4no/
nfili ilvif.gradurcric occltatio lotai:cfccta.l):):v9.
gradu fcreinqaartaoeclinatfoneneccfle eft cteaan
> drni pj^imdB fcU Vcf fu uivni: liSu
ni (bi nubes rotares e;c oppofco fotis necdn refplen
dcbii f no Ibl verfus aquiIon.Si eni5 fol efTct in p o /
lo mcrdionalf m (otus circuluo pp-amidia folie vtde
riiur fn.(cclx>gradus (iue partee ic cleuirent oc par
Dt>'p)Tamldie.cl]cnc-pvtce verfus gotSadtonar:^
qtocicit fol a efecto oefcenfu in polu auftral qu do
(A 'n pctocapiie capticotntxvll.panea q fi. v. ^s
M tuginu pai s quia tenct qtitrta pare circuU coturi
q ^icndif ab aquff onort drcuto in polo auRral eleva
Duntur neceflrio qraoipartes oe qabtc^partib' fem<
tiraili pjrramidaiisverfus nubes adlonares be qua
iQO! parits funt.Im-portee t in u l i oeclinatidc fu re
ncrio fpcoili 1 rWds.Sicut a?t Di;:imus ce climate
oaauovelifeplimoita^pottionalter ejcflt inalge
fllitutib' iia ee femg t i t o eft eleuarto minet qui t o cly
Idilio lailtudo fucrit mafot tam puto q> tlls ij func in
wjtc filmo -r fcDO vi;: v n apporet yris in al i one
nun^autalicutbabtiiquartaqullonarc terre pot
"PParere arcus in meridie.qm ifta ^batio vim b ; oe
monfiM ii'e geometrice qui bic Diyim':* becel l c
* ariftcDijii g> in yride nlie oebet (ore qt t ge o/
wetcrocbjtoicereppquId.Sciasafftq'c fol eft in
wiiiet5cpoiruntapparereottoar<uffimul:vnuB.f.
rccte in aquilone i apparebit in mcride alter ver/
'"O punas occdctis ey obliquo folis po curuitat o<
5omio ad folc fol oii vcl n meridle qt in mcride
no multu glftafalocovbioii in M iente fed ad occid
mmul mrcgnafrboceftq6oi dtari fto. ffouort<
o PofTunt apparcre RmXtnS pluresiboc a t ^ a f
b , f L''^*".?''"'"*Pn '"Wialuminis(oU9:ca.ii.
1,1 j "^",* aliquantuto ouas b5 reflejciones.f.oire
orf , , / ^"- "' Hf ' ' ' ' PP' f t rri o magnusti obUoui
b f ''/" vbiapparetpatuusfedoad otiente:*
CivnSai
o<):erot9>fcrmo3rrifto.nntU/gif(icg fimul ono
jridt appareant in e a d t b o u fed in vno t)le in oiuer
fia fitib* cmtfpengivnus in aquilone ficut i i ofctii eft:
i t i us i noi i e nt e qui dof ol dl cadoiem occidente.
3nmaneaDtpo(rct apparcre bcnc fm mod rcflejro
nis ad occi dt. Sed inbieme in mane funt nubes oc
fe.T i viF fer wf fol ad boc vt faclat rcReirionej m
occidente q fi facerct illuc rene;:ionc nubes funt oen
feppfrfgus.noois'rnrecipiiltluminirinftcuoifu
ficut fJdu t m fcro qui do tota oic egit in eas calot ur
nus . Sunt am ilg ([ ntellgt fermonc Srifio. oe e a /
d(5nubeDcteoq>DOarcusvidenCin eadcnubc r
raro plures:m no pt fead n multa feri ofuifio fub
tilium 1 grona^ parta rotaniii>:r; calot fotio: t mi
nue fottie facit n of ucrfs oiDaniiV partbus ouas oi
tiiftoncs ir raro plures.'pofrunt tam apparcre arcue
tres velpluree e;: caq fupia eft oeterminatatccceboc
eft q5 DCDt ofucrfi 7 infra oicemus adbuc ola fniom
(lurd t eligat qulibetq voluerit.^frcus at fridle
videf elTe in ocddcte 1 ot t i e pc coufao quas oifbt^
t videt in medgs locis maiot * minei f m ^pottfon
deuatlonis pf ramtdis tuminis folievcl lune.tiec ac
o a picbant geomeince modo fuptadtcto.'t i aliter
cjcponentibuo loc ft.non eft credcnd.
'Caprm.;:jcv.oetempo:cinquoapparet yxit.
3deturaiareua Demonio poft equlnoctit^
V autnale ad aquilone atiqudo vt 6j:m*eo
^^luncfol qeclnatad mcridc.3ntpoteaM
cnlois i cilaic qui do otes j)iongac fug noa no v i
detur in mertdet'T c buiuo eft g> lol (Se non accedit
ad3enltbcap(Snoftro^:ircbafisp)'r>imdis(um<>'
na folaris n cleuaCverfuf meridic: 7 I n ft tbi yrie
caStobliqaa(admcridiinbcmetSc eltuaC bafia
pTramidioverfus aquilone t accedSt nubes el eui tes
inaquilone q funt nter fol % prtc fepttrlonalc:? i o
fit ibfarcusuando aSi fol mcdat oibem fiue mediat
t^m rm ntOQu occlnationts folis:? 5 ft qudo eft in
lnea cjnoctialiincapitearieiisvet libtc ftue medi a
( S m motf tlmimobilis ({eft mot' o umus : t b fie
omnioiequado tgtiinecirculimeridonatis tam
n pt fien iris in aliqua parte mSdi qui do tSc bafie
prramids lumlnia folarfs in circuitu ftut fup tcrra;:T
ideo nrefpldctivna parte p l u s ^ in alia:'rinu(q>
pot feri arcuf ficut p5 ej: amediaio.o j enij cleuari py
ramids b^ifim in otiqua parte ctra nubj 7 ali parte
eiufdc bafis iacere fup trra fi j-ris nebeat fier:virum
aSt f ris fat in eftatc m meridie I3 n nobis fat oub
eft valdetqt ti ta cft oeduiatio folis ad aquilone quan
ta ad merdi 1 i dmaia oiftinguibilia funt in quarta
meridiana fcut in quarta adlonari fi tc latt'tudo me
rduna addaf occlnationl foliorqt quido cft in capi/
te cancri necelTaro yrie fiet in mcddie p oemonnrailo
tem pfpectiuas:? boc ego a e d o v c ^ eire:fed nos n5
videmuo i g> nubes in merde vltra equUioctial n5
^ eleuatasvidcmus qt cti i cS p i s opporct babi ti tes
vltra tra miliaria raro videt eutpofret tam ot d fi ere
dimus matbcmatids q5 quarta meridiana non b j nu
bes eo qo bteuitae oiamein folis conuerttC ad porte;
meridiana d fadt cS uibabiabit pg calote (icut expe
ditiieftinllbtlspcedentibu8.SedtDcn pedicf tb<
ceneratio fridis 0 fe fcd ^ acddcns.f.qt aquc no funt
ibi Bubcstt i pjim venus eft:* boc eft q intendit
pBs fcut oicunt pbilofopbl.3n,vcfpcf a autem tmv
ridieomnitempoteannipoieftapparcrej'rismnube
eppsfits ficStcixRKic r:piU8.il a s t : ebfcnianduj
XtbrTcrttta
ffnuny ft (nnobeofcoidnitf pia ttiOT f t y o p '
poftocteucturconirafoldn. Se df c mpc r i nnube r
cendcntc pide: qua nubce afccndcns non roranfd
Dtfctndtno vtDctumcft-.fuetm jrtiaquido t i l In
f
i wi e ftrtno r tnpartennblum: gt r parte folia vl
une opoutret ene ferenumiq: olcr non cxtret lumc
a foleptr emi fperi nmt t ): parte frid ed nnbflum
qt atrcr rrs non babere fubfcaum fue stneriif s:
opoi tet ettam locum mibfs cfTe 3 vento qut'eti.'^i ati/
Krneflaitplanepartcsparp aiircdpcrvenrovnt
<nandaret fuper al l t non polTet elTe ymago folia iit
roiationcfnquitia.Sc{aattUmQ>l{cctrotatiofitfttb
<eaum jrridia non ttmc roa cfl fubiect:qt in ipfo nd
y c x p i n g i f n f s e o f f ma e i * nimia litfubiilis'.t ideo
non oefccndit nec adco conftant partea eiua que gl o/
bum vcl femiglobum eiciinirquia cadit fparn51 pa
( umi nl o^ovno.
JCtpXm.xpti.'t (flDfgrclTooecIarana fenten.'
tiamSotcenne Talga5elte T Tlicbolai fOfpube/
3 8 que ptedtcfa funt fere per omnta concot/
b dant ;auiccnna 1: atgastl tnii otana perf''
paibeiieus in oien'a eoztm.SIgasel nm in
pbffca fu j ponena per omnf a fenfu; Suicennc oc yri
de fie tradit ft acr futdi bumidua factaa prr ptuuiam
7 bumidtas babueric aliquintulum ntotfe rici aer fl
ernfpeoilqitem quimmcbiC <S fol fuentei pofl oot
(um videbit folem in itlo aere ficut videt folem in fpe
CDle. Sedficoniun^dlIaiu;; cam vapotc bumiJo
rfftiffamf f r o TT3 Vricolot in quc i qus i dc no cr
cotoi mcdiua -r tuc ert drcularia tta vt elongato par
tium eiua fole fit vna.fpcculum enim non facit vi de
rifotnumnifufttcritp20p:luofituo vt\ compara''
l i o nter vtdentem'rviiumDe quo tractafin fctentia
ocafpect{b'.<Circuli>saut(mdeononpcrfieif:qtto.'
niam fi Ptrficeref vna pare eue caderet fuper ttrram
coq> fot (fl poil DOifum vidcntio (tcut tfio verfua iV
tum circul t t i l parum elettatus a tetra vndc n fuerit
ntc meridiem videbif fre in ocddent e. S autpofl
meridiem videbitur in otiente. Si aman in medio ce
iofueritfeltcnonpotcfl viderninparuue arena -r
(n bieme fieonttngat t circuluo ciredano lunam fiet
(lamptopter buiufmodcaiifamaer enim medios in
ler vifum * lunim nitidua t bumidnn etl vnde vide
luna (n medio c f in quo medio f effet fpectilvidere
tur tuna vcl id quod vfdeE in fpe<ulo ab todem toco.
S i a u t e m elTent fpccula in circum vifua 'r ciTent p o '
fita Pm illum fi vdcref rea in vnoqooi ^ tllom (pcf
(utoiU5>Si autem fnppofia elTent loli fpeculo tc vi
dcreturrcairttotoimcergovidercfrculuafineou'
bto.jncdautcmfridiofrequenierintencbtofiovi
deiur eo q> vapot mediuo fubtiD eft.'qt <S appiopn
quatlucdooeflntt t fitalis qu nonvi de(:cum^o
tlongaf ab eo fit vifibilio neqj ell ficut puluie qui vu
daur in radio folia non in vmbzaifed eflfcut ftelle q
cceulianf in o< t appart In nocte t videf medi cir/
culi ptopter boc tanq> ft vacui! a nubcbic autem c-
culuooliquando contingica fri^ditatc aerio quula
non fit ibi ptuuit e o 9> non conttngit ptopter frgidi'
latcni in aeretatiquando bumditatee in qub' ell pul
uia nec fumus que ptobibeant nitoicm iflus aeria.
c c e (cntentia Buicneper verba Igajclie fui abbte
uiatotiopolitaque cu5mperioi<'modo concotdant.
oicit enlm gcncrorifridcm m bumido rotationie vcl
aeria frigidico y frigus infpifTat aerem 7 facit cHue
rebumld aerio permediibumidtaque.Dctttn5itc
rum ciTe fpeculi! foliovel tune 1 notabde etl quod 01
cft 3> generaf in tai ftu contra folem q> fi pnmereiur
crculua t oucercf tinca a folis poeto per ctnir cura
l i fri di a g> da linea elTet ajAa circuli -r f ftbi fupponc
rctur fpecul iit illo fol refuliaretin eircaitu.Q.D autc
rcfuUat imago fplcndotis ei ' t fibi fupponcrcnf ipc-
cula magna benecerminata f i n altera pane tpimt
in quolbet tilosa videref rea tota B ell fol t cgreiruo
pi^amidie fplendois c i ' i ^ddi t autem quod ame n
cA babito intermedia capedo jrrdio frequcnCvdcf
vacua qaaft pcruia 7 alba pallcfeens piopicr {ubnliti
lem vapoi i e in parte illa cui* canfa non ell alia ntfi q
per calido acrieiu}a terram (j:<lcm{a frigiddrn/
(are txpt r ideo cfrca dlud circularQvapona opc
rttur fpintndinem in qaa refultat fra c fol fuerd d
oppefito.Sentent{t autem l l i c bo l a t penpatbtttd
o<7r dc(flgvapoieleuatusoc ierra lit fpercuo co
3> cteuaf oe trra fperica t fntfum frlgote coagutniur
cuic fol opponiC;^8ncogen(raC:nibit enim aliud
v t inquit facit )itidemapparcre mTi mibem conc uim
tarcualem furfumapparere per rtfleponem folie op
pofiti in circttitu flluminatam: vnde fra verilltme DI'
dturrpecuIfolie.C>iuerfltasatcoto:io eil ejrouicr
fitatt partid nuBquoniamvbifumgrofrtpaitotcnc
llrce combulle c bumido imi^to colot rubeue rdul
lat lcttt colotai Ama in (gnta gronia t viridib'.vbi
ac ellbumidit aquofum multoapparct vi r oi cbi
materia tenuia aquea apparc albue ficut eil vi dn
ui tuna ue ideo noaridiofii appaKi q: icnuie m wi.
7icit etiam 9> odC ) t i e arcus oemonia eo g* non iu()
aoemont boc ell a (dente perito (ti(qt oemgrne
latineinterpictaEfdie.&uoeaSt frideo DidtfitfiT
non pturesrqi a o uo b' lumuiaribus funt f dl ; foIc t
lunatfok enlm eminente (n ocddte potell e arw in
Oliente vbi frequentTiinc vidctur t fi tac luna funi
mult aullralio in pcto cuptlcotni vel drca boc p>'
p t ante vel poli t pf t t na pot dl fieriy ria (n aquiln-
D idt etiam yridem in nocte non apparere eo q l
(une fit oebite t non eteuat vaposcm fubtdem:riu po
tiue eydtatgrofrum qui drca terram manet t m'
dat coipota popter quem efiettus """''"' ^"^i
ITe ptonunctoC t in fllovapotc arcue non figunrf^v'
dtetiamq'arcualunevebemenafignififatnccniwj
t% fpritu adurente.Sddit etiam dlquipiam m^'r'?
qaevnaptltieularflellcerebttvenenoadtanitM'"''
( om inridtefTe bc bumotem colrico 1B bumo'f
uenitad vueam oculitt ocinde adbumotem crn^'l'
n-rinfdtbumoiiltebumMemcrillalliniJpcrinni'
litcrTideo caque vidcnividenEneiaff (int qu""
trina drca febabcmiadrcolB'rftmlKter cominSL' "
babcntibuo mollee oculoo refpidcntibus adlun^ 50
l u m tune oiffundife in bumoi e oculimollio'' "'j
dicaf Ideo i1)ielTecircuIu9 drca viibilevblnulwo'P
llit.ccebecfententiaellqueDlafnicboifliptWJ'
beticiquas cgo nequa$ apptobotqtrationc car""'
mul t i e w nim ft In nube concaua drciiluo m cent
uitate ipT generatua fuperiojea rationea cH""""",
impeflibitt e i Tc Si autem t i l fub nube concaua t^^
)rfmuefupjanbdadarcuofitatcmyridi8operi"tt''L
c aui t a9 . auod autem ocolotd)08 olcitllre m'
tolerabaiitr:ttamnonfati8oidt.q6verooiciiwj
n arcocmonie q: no nifi a fcite 1 paito fcuf <!F.,i
bere vertate oficn*t inptincipioo m'^f:xm
fli quod Dcit 9- 0UO8 fridea oitat aiitiqui I d e o j
SOctheoro^.
48
t moiae fiont (cStut fol t t tdiu tnXtm ptotaB bJ
brtvcnMfem:qrri8(aiiein(diirp<rotq-rq
(pe oicit ftidcm tone nun^ mpMttc ^ no<Mm fiO
(tf m cft ocr cxcxrioK'it STriflo.'r o ( Kt { p i 6 i '
ricoRtra Dfoint.Stmititcrtbrurdii} tfl 3> irie ImKfii
fign ( c dui b unurf a ctfcra OM tuctetcsci tra
iStden^artiridUaneMUbUxanmre -rttpicflt
IC8 toflgMCC (iCia qus fapti o):(mtte:nuUo tnbn
modo atdtnd3t 7 Arta lune scncrct In hmido Tub
tIifuinorocco:rcdpot{'ingro(rorD{iroqiKo:pio
pierboc cnij fcdi otes mucniunf i nI i ho Uo 4o<d
quftioncanicboUiptrrpitbcrict conCutaioiccrc g
mdi ol i os non f(dc Itbium i Uum:S(d ZDkbt cl Tco
m qiin rti vcritatt nt('c<tittnatiine:ncc b<ncinitl (
Ujri l i h o s S n f t o t c . t>(ca-2oadpicfcnaoe)rr{de
Bni'fttnt.
^aprm.KT^^'Oe popfltdtcutartb* linda c i r a fo
Itmgppartntibus'
ppmatimtm'eci flem alquaitdo linee
i que vulgo funte tcmoitj ctaocmkr v o /
cintur pcrptndlcutnrea eo y fup Krrt; v i
dciarquafangutoarcttoafiterdiKKunganlvcr
fus coipua foliatt ownf ob i l $a pbtioropbta vrge
7 Aini ilc vfrgc frequcntca in occdte T pofi boc irc
quntius fn otienie t fun ffgnj ptuufc furore fn p: o/
;tmo 1 funt otcrrom<olo:alquando ficut (rto:fcd
colore funt obfcurl quili per tenucm pann vif Uet
qiiuittiio umcn babcnt ouoa cototca rdfcct ntom i u
?fufa) oaC nistr t atbquem (n nubib* paUidum
Ttl Iiuldvocimtt8.St autcm ouob' latcrb' To/
iiaboc rnodo q^ c (ot t ver(ua occtdenKm otrponS
mr linee Ifte a mtridi'e fn aquitonem t ideo Utue mti
ridoiule foHa 1 fimllter U^aquilonire b b tintas
Wio.eodem flutcm modo tft cu fot tft in oticntc:-! i
non futtt fuperfolrt vtrfua aWmdmemlinte mtridio
ii\ii:<mt (ol fie t aot i ent em iue ad oceidentcm nea^
lont Cub eo oirtttt otfcendtmto d tttram:nt^ unt
m fitb eo quafitractt a cotpoje Tolla verua ocd/
nicm qujndo poft meridiem ell fol verfua oceiden
Knitjutvcrfuaoilemccinquando rolante meridiem
{llnfu9 0!entem. Sdf(cuieict eftfunt ouob*
u'enbToIioolfpofltfmUlitudinem nobia verfua
Kiinditm n verfua aquoncm otfcendtca a fublimi
'' 'trrjm:nun autem vidtiif nific fole t frcquen/
"w in occidentc.rariua aSt <n oiiente:quando at fol
fwdiji oibcm fangendo linam meridiei m motum
1 owm le aliqujndo licet raro videnf) virge ifte
M ouo ijtera folio oifponi per longitudinem oefcem'
aoiao boc tft verfua oiientem t verua occidentem
^viram parte olataf nubea ab d.we in meridej
?:*P"f8etitftqfemelfnlocoquinominaf *f)er
imiuovifajrt pcrpendiculario gnea OJt a f ol e e p
' Ut crci pf i ' i nmedi o oibla permanfit c eo
mu occafuj.caufa aSt iftowfacUimaeft eypieba
o l ' l ' i ubeacal oj fol i atrabi fverfuafol em pj ed
a r'? '''''' 5" Mloie oiumo fol el euaui t i qu
o mu ro cgit vefpera tic multiplicanf nubea qui /
01 non eft adurena frtlicetvapoieewt ut fol lUC
wiinat mlnuiC calo f t ideo tffcfpiimE nubea cir
tni S. ' ' "fo'"""* K oiuetfapartidpationeradio'
Pcd.7 ^"' ?"' ' ^ omneecol o eaoequl b' fupia efte):
jcaim pjeapue tamen alb j : nigcr.niger 4dt mpo/
l y S M<npmena:t alb' piopter fubtile aque
tu^''**5"''"'"*""'''8''ffabitideoeyal
'wnubeoinvnaparteaKrrateyfoltttione 4 iam
lt ih nnbt in iquam oprfmftw i al ferapi f fa^ o /
(ua tata vn o{(rundu.iC radif t ideo lince ocf ccndM
ifi nube ficut (jnenfifunes in t(nioto:ctt auiem fa au
Iter t ell bumtdua er valde 1 fpifVus v n d i ^ tc pof
(ibile crtt boe accidcre per totam eiem T lc in mer/
die vfden{c;:tcndifunta ifli tjc viraQf pane folia an/
l evfdcl i cetrpoft pm. catad vnampartem eytt
mt ta fignn tA <$ vcmua erit ad partem fllam.fgra'a
r,qut apparuit fufe 61 toco enuo acris r fu oc maie
ritcalidagltttfnofa'.T ideo non ciio conrumptuo fuit
quem fol caloie fuo fec circduxit vfq; ad occafum
1 fie p ; ciuft omni que otcenda funt oe pcrpcndicu.
tanb* figuraenfmoclcendiiabirideeo^ unt fu^ta
fdemradiia'qttaf oiUracao per oefcenfum nubi. ic.
'Caprm.xjcvi|>T efi DtTgrelTio oedarsa oe virgia
f m Senecam * oe etperimenna quoadam aroii vi
f oul tempotib'* modemop.
6 b i s atvirglo z oifTcrcntia e a ^ ab ide t
o (Oioniafat8Conuencniemtb:ruemSene
_ ca facit tr<ditfone5 fie oiceno.Tlc oe vu-gia
arena funt.nm fadea ijdem illia eflpiaa fed nibil cur
uitatia babent:in reci enim facent.i'iiaut \xxyxt f o /
lem fere in nube bumida t fam fe fpargentetita^ i dc
cIl in illia qui in arcu colot im figura muta{:qt nubtU5
quO(p in quib' ejnendun tila alia figura en. Si mi l t a
autemvarietaauiquadoincotom'aeft'.fedinbocoif
ferilt q corone vbiai fat vbcB}! ftdua f! . 2rn! S v
ro non nifi contra foem virge non nif m v ictnia folia
"poTumua autem eiiam boc modo oiffcrentJ5 eo2D
reddere:qt cotonam vart5 (t Diutfcris arcuo eni ft oi
rc;:ero virga.3nomnlb* autej cil colot muliiplcc ej:
ccroleo fulgot var<uo.2dbuc cft DilTacmta 7 foli ad
iacentvirge.ireua autem omnea funt vel folares vcl
lunarto:cotonc vero omni fiderum-bio ante adijci
da funt.ec parte cnivifue fuit arcua in meridte in m or
l i o quado fol accefferat d capul arieiia in cqunoct
vemali t arcua tile varius tit v( iris t cratparuus t
comu conuerfababuit ud oiientem t vcntre5 ad oc
cideniem t iacebat quafi fup Iatiiudine5 nubie."r bc
arc cgo c multis vidi:viiua eilam arcua i crat 10/
tua drctus completus latult totua fu^ ierra; iia 9
nbl liua cleuabaf a tcrrt t contemplantes ipfu; na
ban in loco alto fn callr* fuper ali montem edirica/
to 1 tempus vifionia ei* crat in mane poli noitemplu
uiofam t crat in autno fole ejrincnte in virginc-Cau
fa at ptmi fuit 9 fol fed ira;;ft nubemlg valde t
ftnci t vebemeter aquofa; cui' po lega ad occdcie
jplongabaC t ibircfouia oeptim incipiebat.ps i illa
q eral fub fole tree folee bre videbat qo acddit ef 6
q> radi/ foF fu^ nubea in medio vcnites repcuiieban
adouo c i e r n a nubisvfua a4Ion 1 meddtc t i bt l a
men multfplicatum cal o fuo Diflra;:it nube; t f o
mina qdam nubla videbanf eiTe folea quidaj i n me
(lio cotra ol erat foiamc fimile.3nferi0( aut fuperfi
(tes nubie fpidtot eral $ fuplot <! lum oefcdtna fu
per infetiote fucfdem redcctebaf ad extrem nubia
verfua occf dcmt-t q: ibi erat nubes i a; romane ibi l u
fflenrcflerumfedtlridcinfigurafroMttonis Iuis x
qi lum dlud vcnit a fole ex trfutrfo (uQ iftriot fue
flciem nubis i cotona arcua ^ucnebaC pira foU t v e
nit ad ocddct nec dlc arcua fuit fpecul fot imcda/
(c:redpotiu8fpeculum luminia quod crat olfTufum
ZiberTertus
in Q^rcnrinte nubf qaed crat foti rimflr. Caahta'
tan fccundiarcuo fuft gf vgpotbnmtdos ro:idu8 per
frgua noaie atm plmita otpteCue (u (n valle In
tcrra outm n rupcrfae illuftnuitlumcn Tolfs qui j
rcnderat ftrc i d DUDO portes angulf reaifs 9> (ircu
le (mifpcrg in ctmro fuptriot i cwtatt ouoe *no/
too reaos c ; oaobus ofimctrs fup caitrum cmfrpe/
fQ Te rrcinttbtts qttpvaap:e:tni^ah otiatu in oe/
dd(ni(m c ccntmm tmifptrg T al t as ab agudone (n
mcridicmpidemcmipclccntr.radtuaatrt tfnctue
eraf fn tprtmimt vapoio totidnr ideo cotoies i '
dfa rceepter eront ibt colotco luddf 7 dari valde ;p
pter rubnltite; vapotfs t circulares ideo quiavtpot
crcutaritcr laccbat circa montem t fol fut altue ficut
(fl in tcrifi vel in guana bo:a o d t lnltrabal vapo
rem vndtm iti c-ailtu ti.
Caplm f/Apt eft D frsreino,oedir*8 rotee ({gre
ee'perbclonvocatitur.
perbelge ai quifunt imagtee fotieD iae
o g.pera qo eR iuxta i betfoo q i eft fol eo t(
fcmp iiipi folcm ftint non tongc a fole appa
retiteo.tota't Sneca prumoevirga^genere cura'
dq^angnltafosaminanubtumtenuce t oinincifofi-
flaniefiB intcr fe oiHgunCTruntimbti Cigna'oe mi/
buo o at ^racus g> rato vltra buoe vcl tres d pluo
fimutappiirucri.&fcittttamg>funt imagineo lolo
n nube ipifTa vl dnafol i (n modo fpeculi q fie oiffi'
rit Sracuo'.tjelyon i nubee rottida t plendida folf
cj:p:{mene (ffigtem i fotein fequs-Simitre iSt b i s
pi rb l ns b b aisxn U O noctt Ifqusndo n i f i
non ta fulgcnt.R ac fciend q> oupliciier fiun alf/
quando d enim nubes intetrupra t radg folla per it/
lud foiom (ranfet t tac illuminant terram cooira fo
ramcnilludfitam'.tbcpcrbclj'ereducunf ad vb^ao
quoniamradtjtcadmodvu'gaptranreuntperfota
mina nubf ficut trantt radius per fencllram tn oom
t ifte fignant matcrii nubf non tfTe duMU | t idto
non cito ptuit poft tftae.f iunt autem aliquando eo q>
fubftantla nuB in parte vna vel in ouab' vel in tribus
bum(dSbabetfubtfleeui'parteebeneel1utTttinud
(ft radlofum eonflucns n rotdum fictic cflm't om
neaquofum t in illo olffunduiif rad^ foKs i ntin'

[untur 7 facit tante ctaritatfa lumen vt fplcndoic vi


te ipfum intuerinon poflit t ffludoicii flmilitudo fo
( i s fiue pcrbelfon pi opti ci t fuit "(botndong fentcli*
g no nifi vn5i l Iof t perbelfom-r alia fintimagines
no folie fed perbelif.iSt ocdit excmpl oe boc q boi'
mo qui penit ante fe plura fpecula vnum fol (nfo:ma
tur imagiiieradeii'r alia funtfpeculafpecuIoI^bocefl
imagina apparent/ff/nfpeculfslliaii vn immufaf
ab alto t licet boc eife poffet q5 otdr^oflidontus ta
' men nfbit pzobfbet plura enant ab ipfo fole infoima/
ri n fuerint pturee partee talie bumfdiradiofiin nube
i u^a ipfum vlira tr(a:tamcn raro inuttiplcanC pcrbe
iia:qt in nube manente vna c tenutate nubfs non p o
ten elTc multa ouerfitas vltra treo:q: ej: acre ocpicfi'
foaquofo poteU efTc vna pcrbcKa i ej: aquofo fubtili
lia e i l q: lile uf e frequenteo funt:ideo frequenrer
oue apparent perbeltreitcnia at cSefltaquofum fub/
tile nlbfl babi s fec oe fumlo combufto nec adbuc
rcfol uti naquam bocrarocft paji pcrmanett'r
Ideo aliquando apparent tres 1 raro vltranumtJ^ il/
lum eirca folcm aoc apparent qt fi elTcnt tf oppofito
facaet fol in da iridem.nunc at trabunC ad folcm p
eal oi e; folio:? ideo fit in d e petbcl}>c que non funt
{mtginobarisprimidalieliifflinisegredtemfea fo'
te:fcd fpecula potiue fom fpiiua globifotarls eo q* D1
rtaeqaariroljfappominf.&ebieaioicii^racugv
fgniRcantimbiee magnosabca pane venturos vbi
flint circa folemt'tiivtrqjfteterisraufsfurgtt tcm
pcfU eeoq>tcc>;pturib*parttbaemaitubiu ven/
lotumaggregatnr.
3nc^)iitractatusgntmetertglibii metbcoioiS
qui eft oc mineralibue in emimi:t non babet nili w
pinilomvnom.
^ffmenimoximuaoperationes vapo/
re fcendentie vp tetra 7 induii n tcr.'
< ra qui in fpede vi poti a D mane opcia
in ea terremot v d otigvics font -r ta
t i l qualia oeterminata funt. n at qui
iee^ vipet fadene elemento^ emxtionem fub ter/
nadconAinitionemcotpoilsmineraliaocqua opc
ratone pier nc D iccnd efl in cmuni quonll n ipe
dali'fcirinonpoteitnfiptittefcianCopcrationeap:!'
marufflqaalitatquaebabentineoipotib'mljnieivi
pusb l ier enim aliquando mifcenf talia eo q> fubidc
ierre moni vapozts ctcuaf tn fubtflc aque t econutr
f o : i cmifcenf cmijrtionc bona t fo:t( i t i q> alquii
(iojjtusabtidafterretincmtjnotfaliqD andopli;
ibudataqucinlpfo:nonenimitaq>e}: vapoic funt
emt^a tospota folo fed potiuo 7 vapotvapo'o icr
reconclufusolfTintfnbumidiaqucfubtiIeifnf((ti
tcrre fubtile it fadi q> pludm vnius efRcit c pluti'
woltaiu f i n aSidamiterreArdcatie tiqueiu
! 6 plurima o( fa eoipoia conRniit boc modo oc
vapote qui occuIta( In potio terre t eltatar non poit
rfifitouocotpotaoiucrfam oiuerfitatem vifO'M
cdmifeentle t lermnantia ea. Sicut enim oiueru m
posa fit in aere et: vapotlbue eleuato otuerfio n n|
fie etiam elTectus IRoj? vapojt in comytto coipos*
fub trra eft oluerfua.vapot enim ficut fepiuo opm
d t o u o ^ gtitej q u o ^ vnum eft e;; na terrertrctais
tinte euapotatis 1 b oictf fumuetr aitcr eft exnJ bu'
mldiaqude]calantis 1 bec oidC e;;aU tiolaiine:Tra
bct algnaogi|.c ergo vapoi ifte cuple>' octuluf i"
trra ouo cotpoiaque funt eje eo funt oiuerfop e^i
rum vel fpedfrum m naniram matericquoo sti"""
vnumft perpontidutej que eft,terreftri8 vapo-"'"
agulantietuittbenccmi) ttm bumidogluifnoio <<:
eutlapidefquinonfoIuunffoIutionetiqucriKio'" ')
per calida 1 flec coagulanf 1 vcluti arfenc t '"'^
g a r i buiurmod:llcet<nlmbccmuItam babtan"
ter fe ouerltatem; tamen in cmuni oua funt iptn^
rumfmfuammameonfiderata.zbateriaenim'''''
d o eft terreflriaiuia adufto calido poni/eo n i n'
ftrifumo t bec mivocaf cinls eontlufuo qui mw'"."
ni8 babet bumidcontinuas ipfum tiit ideo (>'''
fumofotctTeflrioecoqufnIapfdes. mtractt0
iilquandocompoftaefte;:fumoterrenria(Jufctiie^
eoquenie* vapoeaqueoquiJetTeftremfubiilit"' I'
bf babetadmpff-r emita materiafitlapieP,'?''"
tubillainpartenfolubfle-refttapfsirtfebabcfl^';
fallumalquodquodarabcealmarcnic;'''^|.
itur cbaibtbeo8:ille enim tapio qui ell io\i}mf'
re tn ea v e m eo q> (n fe babsvenas minerales o a w
tao.Xalacn m omnia tara ej: vapote w tf '"'f"' L
dpiuntgenerationcmnecoebetintelligl9'jy"7f
fumo v d vapoje aqueo bee gcnerenninfed PJ}\.^
mus t vapM babenica vimitea cdi funt T " , ' j
tcrrcflm fubtile cum aquco t iu 2nerant fllJ'^" ,
Sr
HOtbeotdiam 4>
tima vtiicit fia* vipet iliqnpliw ttnttret t q
plita qnt t fm becrtdplutDdttHiUKe (6< fo:ma
Us T cot o^ T vimitum 0(({boa itribi (til oiccd
Cetfit c q fil tfVtpotatiSt qoct q cft c o i po /
Mto bumM^ofuMf i otMe (pi:quodam.n.t (j
bt bdmfd vftt Itcet fie rtpiefim fien Iti 7 tnat
In eobumt^'rbKlbimfcUaUdo ficcotfttao^-
(jtrab(cbumd{nir<ii(r(atdm<rfottrta)t(0-'r
gur 1 argtnt t qu (ttnt fiRa illte.OLttoddi ftem {
{n4uorctiiKtarbnfflt(nirtnr<aibicmbum(d< 4
(ft um fat nunerttUd non rtdiuf ab <ctu oifrufto
ni9p(rli((t>?cKmf<relb<cml}:t f bect i t f dot f /
fitfuo molkiraRfcd non HSt oi l i i i nu- 1 c^cnd (t
tur malldafcttt ferr Mt<fMfftniIfqa(d pltinaum ^
fcrroqSfotatmbumfdff t oreo gSrtrinnlpfus f j ,
KC tutrr fcm? ftcut noe <n fcia iiftSt mincnliS
odinitt./ri t ({o i tm ffiott <<t:qt q m i m * vf e
tnk la tentM fumofctt fa lipfddtttfs t fngtdfn
lis cotitanf ( Ml mno f l polTunc tSc<S(oHmr tato ,
to^^tSecrTicamttt ttrcficiStit* 9queda otfv \
m calido arfriao: -rqd frgido egelatiuo ficut
gnur^i)ttes<rroe(Ong(l>tottxficctotn nt c]
o<ait!rpt>i(nii:f(cttt.n.ill3(it fue trra ftuntilW fub 1
icrrj.Zb(ialI<.n.nonf inlfKttttqua4?2tl>turve.
bmctfi frigoifa t flceitate 7 fi arefiat wtahomU
d mulla artfartfsne liTc non fiet ficu t <qut qt ni m?
pon(aUqiKbmiff{ctttl9pideo(tdamptee<o<lenic
nma ttjcqDofntrceUlefiueilludfitiiqat (iue fit
inrivaDoiibna fujjdnctfe ( ont pi t t in pottmia bab^t
<?!-'-* gajj B{ eiio v ingdo fli vlrtutb'
Snd^jftliberqitirtua mei beotetomqo/ cftee (m/
ptWfionibttatxinMrnmqttaticaromperqtiM confti/
ro<car foim* lubAantijlia cotposnm.
XranatDS piimoe oeoperanonbne piinNrnm
qittlitatum.
<Ca^:(.qiK ttbti intemto T oe bcc ? qnaUtatsp>(/
ffltp oue lunt i(tlaC7 euc fuiu paiTuic.
jOa in ptindpio bniia eectri
Re otrimua 9> o< eoipoie mo /
bf l i adf oi mi f 5vl a3qt i a m
n vtfdmpltxt tmfxilcntm
eamalto ftmptici oetermini
Al tnbaa ltb:ta mctbeoioti! 4
pieccdunt iii} quartin quo
Determinjf ocmodo nmix
onisftmpltefum r pn bunc l i hum fcquitur eonfide
raitoo<nSii>foittmni(;cto^iam conntutop in eife
m{)fon{8./rum teif fie fie o p ; piimi^quaUtatuot/
terminare tmptcITioneaqdaa babent in coipoxbna

iac mfcenftqi per iltaroperaiionee 1 palTiea mi/


cenfqueoi^ mifcenf: ell modu miriionia e o t u;
fmmodamoperationorpafnoniap>uni;^qoaIit
tum.OLmigif iamcctermlnatumcll grqnaroot font
cattfettemento^qucfuntqujtQot ptimt qualiaie
que etf fun caufe elemento^ non fm 7 elementa oif
renmt t conltnuunf fufo foima fubnamialibue :'Ud
po(iuefm9>iipfaadinuicemtranfmutanf:ideo{a;ng
iiimvXiamcoiuantemm itiii qusiiutsdiiHiv
ec3 contingii efle quatuo: elrmenia.'bjrumaSt qua/
' . . : ; , , , ; i t v>i i t ci Mucni aoTi ngi ao( uvi nui i u K J (onnnguciici,
lldlapofa edtiennf oe fpfo.t>iOfa tiTt e;:n ad I titaium ptimarnm iie funt actfue qne funt calidumx
sniiioneminotumcqvapo: emixiuebuido tOitt-^frigidumioue^opainuequefuntnccumT bumidiT.
qo m tt fubtfleterreum b3 refoluf -r (njrolTt in fpo ^ ^ CL6 aurem boc (t verum oupliciierptobaf.f.pcrin/
7 ocfBjfpiTalirteotp'grofrumtfitquaf! qua fi 1 Tl.ductionemfuo>openimfiuceireciuum: t p e r o i f B'
Swmmviutt.'Jnllo.n.bumtd3aqutiIeHviuum nitionemipfammvirtutumfiuequalitat aetluarum
"'' ' ' - . . . . pairiuarum. Slenimnoseenfidcrtmusfeyeffea*
piincipatcsqtii funt terminare ir tranmutaree* que
fun bomogenia fiue vnigenia > eibcrostnii fttit n
vnigenia t bumectare T arefaftre t indurare t mol /
Iiiieare vidcbfmue expcrimenroliter q eal os frig*
illa agunt in mixtte (me fint bomogenla fitte etbero/
genia. al l dum enlm terminal reo oeducendo cae a
eompIcmentoigcRionie'rmaturationiaiqtDffSri
l l o . t n o s oftendemus infra 9 oigtrendo caUd fin/
rene omni'aterminat * oeduo't ad comptementum.
Xerminatctiamgenerandoeald nalerqtipmin/
flrument virtuiis fotmatfuc in mijctio:f ideo olifiui
d o oicif ollinctiu caltd qi oat fotmam per qu p o
niE res in efle olltinao t oiftfnguitur ab alija. t qt
rt 9 fotmtta oefiderai locu3 fibi eonnalcm:idto c an/
dofotmameatperconfcqaenefibllocu3.0xerunl
oi
n'if afcendcre (Sp terreSi ffluert oe pfo 1 retina
Ipm dibtile terreo fibi admiytS t e c it!o conaiu t re
iriacptouenitfuue moma qui ell ficircularia;^
nMaierrarefacfente calido alTatiuoaut conglate
lino repieHiuo coagulaf bumid t aliqudo c^fie'
fTliqfitbtmtldSaridum: fflirvapot bumid*
qolwnutrfus cft adipfum t f mbae operationea f</
"I reo ifle ej: ipfo t fiunt rea Ale tct ree atiquando:^
p'm naiura terree fubitamte * vapotis fumofi fit in
'pfiafniureybecqtqBandofgnionfmutiffgnedii
ttmcinon ramcn aliante ea tune remanet fcoia ierre/
"a 1 refolultur ab cia vapo fie cua valdc qul el! fu
ni lio ct Ktrenfs partibue tuapotantibua conftanpifo
wm aut au5t non fie refolultur ptoptcr putitatem fue
' * optimam comirtionem pfiueiboiam at om;
Mum cau'a infcfa mineralium eftreddda.QuIa io
'"'"li" f . i n cjrpitfltoe vapotia fubterranei oiylm
sitrari cofideraticne emunl t vnucrfsli que cenli
3'incnfuff|cit innaturalIbuB nunc o p j aliud o
ifi iitnipttneipium inquo ottenninemua ifta cenft i naui m tm luima..!.. . . . . . <. . . . . . ". . i
raiioneeyquifiiifm ptoptiam vnittfcuiflfcpgefle/ ftinguit ab inftretlbua t terminal co g in termfo p.
s'Kmcm boc fieri non pot ni(i fciant a ctlonea piii' nat.i.fupt iuta eircferentiam celt t in concauo (u
"?? qualitat nm in coipoiibua oue funt r intelligun
'"f oim niftia cojpeiibue: ideo opottt noe oice/
mi , ?P""" l * ' " P n^mm quafitatum in taliter
t5^gJJP''n"""nqalitatu5ncopeibuqutffit
^jrpli'cltlibertcniua
1
l e . ' -
itpe
air quedam oe b oc cxpoif tioncm non (onuenicniem
bule Mt.(.g> calida fitoiHinetiu quoitdam fmpli/
ci ad toctiqi rarefjcicndo aquam terram cteuat
indoct in ca formam aers t ignis i ita locat ea r e l
Dit ab infcrloilbus t terminal eo ^ in termfo po
fuptaiutacircfrentiamceit t i nconcauol u'
n e . f t enim bec expofiio incucniena B : qt t x tali/
bus operationibue calidi in boc Iibionon agifrnecf/
uenitiir 2(rill.tali modo termnatfoncm attribucre c i
tidoinbacfcaifedpotueptimofflodotvndeautej
babeat calot nlif in celo ptedicta terminare ptedicto
modo infra patebit c oe gtncratione mijctoif loque
mttr.Scaa toperatocaUdleft tranfmutare i d q
poiiC t bec el plena c o t crudo fadt w.ta^ {iv'jn/
i
l b e r luartu
tat mJm ( t non v h i t tamt tttrbi't eivlttate (a*
f m 9> coUdadl.'baincait ct iim catidaUqado q/
dam coa gobt a ptr (ngidS fcat maiica que (t te
t plumb aargtnnitn T l u r Ybmoi.Omn{i utcm
i3no:bumo: ronllitptrfrgidumbunKCtac bumi'
a i t i t cm n ta faciendooircatro-e ab tntcrostbus ad
tfttxioit. S e d magto conatnit cf arcfacerc per b oc
g-facitbDmtdjrtraaonemfivrtcatT fttyccltene
9 {d(o (t i tbf indurai qt lerrcllra amiflb bumfdo t
cjnracto aflanf i indttranC percaldum ftco qoale
calida knl s' . qu o^a i bumct app:<bcnfut; cfl ficco
i u ^ n o pot t fl mout Ha fdordm'fOKfpfo mouM
tttrliccKrrrfllamoUificatcaUdancnnitenfcrrL'S
1 t ot nu . t ) cc ^ o {tf o^cratfonee funt cti frfgtdi age
t i s in eo}po!tbu0 mixtio-Xcrmlnac cnim frfgfdu; co
i gu l a ndo t coadunando t impingudo fi'cnt nos fn
rerusoendcmusquando rpecicapafliuanT quati.'
tatum explfcabfmuo.'pcrniatat aot alterando T cati
dieflT eetum impedcndo ricutpartbu/n mnibus t di
acfloni* fpeclebM3umeat at bumotem aqueum
(nducendo puenendo aeren b o: ad a qu 3. t are
fadt bamo!e m comptimendo ncui cH fti trra ve l lu
10 coaglate QD cxarditate oecldil in pulaercm t (i
cut cll fn crtflaio vbibumot cxaruit : b o c m o d o e
fearefacit.'t^eraccdensatareractcrdillandoca/
Kd T expellcfl ^mto interoia re vt iW confumac
bumidS natwal e qoo confumpto res rcltnqutur ari'
d- Si e ot cHvi dcr ci nve r e i n flotibtto qnoe langlc
friguopt u neqt cadeniesinuenunturnibc:'r tand
nolgtHxantur in cinrea e o 'v calo: nataralio in efe (/
ctnditoumidcerpiu na'ptopul fuseratinptorun
d c l j o c modo etiam liquefacit 7 bamefaci aliqua ^
catidiop(rtianemquiconfottatperflccidcno:r5oe
tallbuo operatlonlbuo cluo mtra ert olcendum in tra
atm o e fpeciebtis palT iuap qualiatu;. 3i pa t e r e p o
tcllmialiter moUtrica t lndurat:qt induccndo vcl au
sendobum<dSrclnioUlficat:7 comptimendo fndu/
r a t . S e d ptr eandem inductionem operpatet q> fie/
cum 7 b u mi dS funt qualltaieo palT iue: qt caltdum T
rrigidttmnonguntinanirimbumido-r(icco:vnde
flU funt que termtnanC pcrmutanC f bumercun t
drefct-tmollfcanf T indoranfab taimtcAidx r
frigidiquandofuntln itiittlo cotpojbuetqui aliter
non arel bumoi necmoUercininin mixto coipot c
cfT ilfue nec altierfuftlnctterminatlonem fupe r io//
r i modo oeterminatam ailii per aceidens val de .f. qt
materia efementiofiquando eR fub vno iftom: aliqi
fub aIo.*Ratione b i ) f olcit Srifto.q al iquido paii/
unC b e c ipfa f m fcipfa t atiqudo coposa to coia q
clter e x ambobus conftit ficut mixta oe quib'inbac
T cienta inttnditur.ST mpItus an t e x rationibuo offfi'
nitionumifta^qualtatumperfpicuumell (pcalot i
friauefunt pil ncl pl aact i ait bfl idit as'r ficcitae ft
pa n u a . S i cnim nos Determinare velinus naturas t
f l e eojum f m ptincipta funt re5^ compofitarH;ttc
o cemus g> caldum -r fr igidum funt actuaqs viri qj
e o w oiffirtitar per b oc q eft fe congregatiu qt con '
gtgareeltagere.>ix'iU8at in l ibto ce generatio
ne T cwr uptioncq calidum eft per fe congregaiiuus
bomogenio^ft biT Daecidt nso rgregat iuct bero/
genl ojt . rigidumaut perfecongreoat (uDbomoge/
nf o&t e t b e r oge ni o^i t b i e oq' ca l i a u qu do attrai'
b i t ubtilia que funtbomogenfa fibifurfun ad (ocn5
aeris 1 igns <r cxtrabit ea e x aqua t trra tune nccef
febabctoHT otcregroiraquefuntfWeiberoaenia;
4tflontitapaMbiiiit'(er6>nfobciti( ifidoiCgregriut
sr of r e pt ne sco!u m. f r i gi da t e og*mt u m b i b ;
fldcentrinrpilT aifubt el berogenu {t bi? grea
que fecam funiciufdem gener s.Ol cii lamen S l c j
der9> oilfniio fila qua oicilur q catidum eil congrc/
gadubomoge nio^t ir gidame t be r ogcnioit iT m/
pticiter t natoraliicr fntcUlgiiurtT b oc ptoba excm
p{o:( malTa vna componac e x aura argento t ptti
DO ferro lapidfbusi'r in catfdom agens pto^cia'
tuRcalidunioinbiuetfflafliimiUamf Uti congrc
gari l apides cum lapi jt b u s t aurum c auro t vn/
qdipal otumcumreful gcne r 8. S a 7t friguoagai
in ea omnia fimul permifcei ir conianget: \i p:ma ex
pofitio fcrmonis tHus naturatlot cft verio:. Si ni t
at e x Dilfim'tionfbus caiidn; x frigidum funt acn'ua
ita t iquidumqcn b u ml du m? aridumfiue fccum
e x oiffiflienilbus ipfa font palT iua qoia bumidum cft
beneicmiinabilc alieno termino male terninibi/
lepiopiottrmno.Siccu58niejeconnrbeneiermi
na b i l e ^pt i o t ma l e alieno bene at octcrmiiubilc
eirevelnonefT eoctermnabile oicuntur tneoq' rea
patituralfquid ab acione caldi ve l frig(di:qt (cutHi
p:a Dfxlmus a calido t frigido tcrminanC tam bumt'
dum q> ficcum.Oc b i s at oiximus in ttbto fecuniio
oegenerat ioneft oirupt ioneiexoi t ieigit urpaijg'
ptimarqualitatiT ouermitdctiue o u c palfue.-bm
auiembabiisDebcmuaafrumereomnesoperario
iftatumqualtatSquascfrtcftacttuaincoipoKmi'
Xto T que fii in (pcbna qualitat pafiuap.
Ca^.g.t ell otrjjrelTto occtarane tria.f.qualittr bf(
agieoequatitatib'pifmiot'tquaiitcroueiuntpimi.'c
t oue actfuc: quare calditas eft pl us actfua ^ f"
? ntelligctitam nt oi u m qiit ble ofu"'
laropoiietanendereiriaquo^pifmunKd
qualiteriflaoe ptimia quauuiib* bic cioii
tur: cum etiam alibi fnt oeterminata.f.in fcdo tx gene
raiione 7 coiruptione. S c m atit <fl qualter p:fmf
rum qualitaiun oue oconf n funraaluctfoueoini
tur t rom pant e . Xcnium at eft qdc nter acifi^
fflagis fitactiuatf (terpafltuas tnagis (itpaf1^ui'^>
pt i mu ma u t i b ot u mfci e ndu m^ in omnib'jiWH"
b u s ptinclpaliter refpicitur ad elTe q6 babeni n iw
l l c ergo fn genere a ct iuojt palKuoji oeiermlniu
f 11 oe iftis in fecdo oe generatione t co!rDptioiii,"
qt cIT eeo^ffluIus variaturqudo ftindmplW'"';
niutatione:T quandofunintranfmutationcmipf-'K'
opottet bl e Determinare oe pfio quoniaj alicr f b
bentpjfncfpiamixii.'a'iferpjfcipafimplci:!"''
qo efl aliquo modo attlB:in fimplicinullo modo t
a o u in mfxto in quem efl cmixt vt Infra p i '
1 ideo bc nos opojtuit facer fptciaiem trnct"'? *
btcucm oe iftls.JKleafft qualttateeorpoieniictvir
tutes e omodoquoque dam vfnui nlfumcfia^'"'
quepiirtcipittefttranfmutationisinaludboc''iJ
teriam mouct in qaoddam aliud g dt al fd:* P"''"
ta panua elt ptincipium tranfmntatienia ex n'" f'"
of eft aliud q tranfmutaturcxpflfliJ'Srt''""" ,
ft ouept opt erbocfwfrt ut eeft necmiril onerow
fie 1 ad longinqu ag(t.r.calid t frigimt t q! jei'
mouendo ad centro ve l a centro fcut ofxinns''/"'
ta oe generatione t cwruptlone:* qt in copolnw
cmixiis omnia acto naturalfo ffuc fitex Pf ' ^ ''^:
mefuc er'partc materle ftper virtutcalidf i Pj"
tem frgidirgnan'o en t oigcrtiog calan f i r - | '
SOeeotiam o
tsalutottesiMsdopmStimpbigaiao que fot
tf pMC mitaU (tSt per friqjdSdtctt taim bumdut
T ficcum conirjrt ffnt bt mentie r fliu t par i /
mridfnafccmintrinrmuurtoncctcnKnco^ qnmdo
vRixflratl(udft(titno800cu(mas <Rfccnndo oc
jtittraitont t cosrupifont t i mt n in drdcm ai oni /
bus fmplfriff wlfdu t fngidum fot psma agtnij" t
p!im3moucnriaffcdibumidij:q:m7bumdD fie
ficm nifimoufnte calido ad tjrtractionej bumfdi:vr
mouentf frgido d ejcpicffiontm bumd tiadtm:
(contra i (ccumnuny fit bumfdu nUvel frgido
moucnKbumdp<rbocq>(nf[if!rat bumld fpt/
le vl (ccum v d ptr fatdS ficuno ofccmerc buml/
dum q rl fn psofdo fcd comp:cflum 7 a pai) qr
DutiftjfomquaUtaramfBitmplcttractat:i alie
Duc funt (impltatcr palTiue t f m 4 d acn'uc.r.pcr cali/
diimtfrsid.Snterflcrinasimcalidltas tft magia
anu j pioptcr nouc; caafaaiquanim vna q< magia
cft f m pcric5 oicta g frigiditaatqi catiditao co q ra
niicit trabit ad foimam t fpeciem fngtditas c o q in
fpifrjttriibi(admam:foimaleautcm plua cflaciiu
Q' milc.Sccunda autem c cll qi,calidta8 cfl actiut
pcrcongrcgJtioncm -r fcgrcgatlontm Ij perfc cgre
jtt 7 per accidcna fcgrcgccfrigiditaa at cft actuiQ
con3rtgit'onemfolumlicutpatctejr'""dirtip.Xcr
i(] C3 ti) qt caldum tn mtjctfs c i tO vltime gtntraito
n9 q'ic eft tcrminato re ad foimam ? ( t t s c vltime
coircnfonto que cll putrtfacto: b o c cfl n omnib*
qae acrpic fotmam fpcrficam e o q> in mincralibue
7 mttollicio que videnf confiare per Mgidum: acce/
pi? foime eit per caiidum cdmifcens l ficco bumi
do r ocducens ipm ad foimam t fpeciem: qt atr n
elTc aiirii fi non eiTct Uqaidum fui coagulitum ixi
f tniiT rirr.-r ideo frgidum I5 coagulatllquabilia tc
ptr caiidum complexionate t l l e accipfunt fotmaj
1 fpcclcmrcojrectio at vWma etl putrefactio quam
condal feri per ealidumifrigid aiJt non cB nfi caufa
scncrjttonia cuiurdam.f. coagulatlonis -r coaduna/
lionioilmplnguartonlaquozdamvt pirara tn f e '
qiicniibuo patebil illiue operio.Oiuarta caen qt cali
d cft ngcns in vniuerfallgeneraiie t particular ge
nmioneifrigidumaDtnonellcagensniripartica.'
lirio gcnerationta quoidam conllat.n.omnia gene/
rir Mite v folia ptecipuc.jConltat.n.fKtum parti
oilariier qdtibet accipere foittiam fpecificam per c'
'oicm qul oetcrminat r e a . S c d friguo non nc r at n(
fi qucdam ep parte materie -r partea coagulando v t l
coadunando vel impguando v t oictum cfl. Q.ufma
cft qj caiidum agendo facit omncm moiom f m ge
'"s.qtgcneratatterataugetcotrumpl Tmouet fm
locu co g> quium inferiotiljua oat oe fotma fuperto
fjini rarefaciendo ea fant oat e8 oe l oco c o a el eui
00 ca ad locum elemento^ fuperiot :frgfdi(a8 at
jon nifi general fm quid mouet ad locum per cc<
cena qula oat fuperlotibua fotmani f tocum inferi
fum j boc none f l oar e e i s motumnifiper accidens
w 4> fcut jiib oijrfmua frigiditao tnoiiet ad ctt <A
mp iriter quiefcereefl peraecidcna mouere: quia
otnnia que funt in centro mora piiuantur:quc aSt a c
[To mouenturadcifcferentiam bec fimpliciter mo '
cni ur. Stwa c5 cft qt multlplicitcr caiidum cfl acti
" " l multipliciueci.fHgidiJiqtcaliduoucifd fo
mamfpecfcicalidSt coadunat mam t coagulat ter
Rria t folult bumlda coaglala t coinimpit mi tt
* maturat ea oigcrit muUae alias facit epcratio/
B.'fngdamwtiiongeiKratnf/ejrpaffepartiuma
teric. Sienimcoigulatur vcl coadunat vel impiguat
bocci l nqt Bi npani b' mai eneopcrJi t i r n 5 oat
fotmam fpecieiivndelfcct opcreturad b o c 7 fo:m^
rctieaf tnmaTfigortocbitjfirnnontamcnoat eaa
fed caiidum fotmac t frgldfacicno confiare partes
materie tenet fotmam t fgunim fn matcr{a:frgidu5
illcet atiqaando oilToluat bocnonfacit nifi pcracd
den3.f.aac ctrcfltfldo caiidum t ejrpcllcna ipfum in
bnmi dSf tune caiidum foluit pm ptopmc -.i (rigif
dum per acddens circiTflando auc induccndo bumi/
dum per boc q> conttnct bumidum aqucum -r coucr/
tic'acreum bumidnm ad aqutum:t tune bumid per
fe foluit t]c indigeflione aut impedfcndo operaionc5
(alfdfficuicontmgicinbequfluxumvcntrtspaii'
tur ex indigefKcne -r tcoefecfua caldi 1 bumdi ni
me fubiite rndgcflum fotuunt: tideo frgus c (e
non folm'ttr io fu a a i o non cft ita mutiipler vt aciio
cal i dt. Septi mi ca efl q: in animalclt caiidum vlgii'
lie c -r moni s eo qr e^pandic catotem ad fupcrficicm
7 tune ab animaliptoceduntopennnomnious aui
Iqerebae calot fadcaliad Omite vfgttie euocdoca
lotem ad fupcrid'em taxandoeu5 ad opera t boc
patttinflotbnaqtticnoctcpioptcrfrgttepirabunt
ie ctaudunruri'n ofe autemptopter calotcm euocanf
t apcrunnir.frigao at ca cf^ fnl in anlmalib'-r q
fono fmile efl ccfl mmobttitaia m omnibu? a l q f
ptiuaiion90perum.Octaaaccf):q!omncm rqu
ccupat frigua vi dcmus ptiuar mom :7 ideo vf de /
mus Sui c f ni qui of c i t a fnmjn njraliica res: tsii
vtt moium ab ioicalidu aut reaificaceao t confert
fe motumiptoptcr qo quidam antiquotnm oixcrunt
antmam calotcm elTc nalem 1 frgtio cfTc caufa5 mot
lio 1 qualiaiem motifcaiiuam i i i naturam . Tl ona
<rvltmacctl:qtcattdummagofe extcndit agcdo
vlira fttbicctum fuum q> frgidum qm a circfcreniia
fe exiendt a trra 1 fub trra l gc vt patct per l i bt os
antecedentee bunc lihumi-r frguo parum in alttudi
ttcm fe extcndt in acrem fpfPando nubeo ficut paiuit
in oocirna ifla:frigus ar quod coagulat vcl adunar
vel impinguat per tflao operatonee non oat fpeciem
rebuecoagul ai i ori mpl nguai i sf coadunatfoljfiici
atpaiteo matcrales confiare ptcdicii'a mcdiaiqt ali/
ter tqaefactum e vc l aurum non cfTct c e v c l aurum
t fmile t oe coagulaiio 1 impinguato.Tloe autcm
pofterua occmuo oc itlts cu3 Inquffiionc certa t v e
ridica t(.
Cap.ig.oe ptma oatione aniup'qiialtai que
cll gcnerans mi^i m q> mxium cfl.
U m autem oebeamuo ocere operaionea
c ftarumviriutumactiuarumrpafTiuarujii
cmixte cotpoifbuopjiuo occmue opera'
tones actiuarum.'ocindepafluarumiopcraiies au
lem actiuarum ouplicce funt qm qu;da5 funt ad efTe
re coniliiucndum vet ad oeflructioncm ipllua ficuc
mixtotum gcncratio per qualiatee ptimas t oppoft
tabuc gencrationi cosruptlo que efl puircfacie 7 6
bo oiccndum crt pi fmo. Sunt tem quedam opera/
tfoncs actiuarum virtuiumquc cITcrei confequiur
ficut oigctlo t indigeflo cum fpbuo fuio c e quftiue
poflcrfue crtoiccndum.-pttmum itaq; fcfcndum vXii
icr n omnibue mjrte q fmplej: gcncratio m):ti t g
mutato na ipfue en epue 7 elfectua bartim v i n u
tum que oi^un qualitatce a a i u c . Uo c o at fimplc
seneratoncm non ffinplcte gcner ^ttoncm: fed poit*
i H
XtberQuditiis
generittonem mixti rmplfccm que abflrabb a gene/
mi o n c buius T tllae ml pt q 5 ( d lapfa vct snl mi l :
qi oe gencnutontbus bo:um iti cticular Tcinit poft
il itm trit oiccndum vbi ex mincrtlibus vrpUiuis v t
anfmalibuoagcnirtbccauKmgnicnitfotll nie fun/
ptete licct non ft cotpotis limpUcis qac til fubRn/
lia m p natttrstts in^tum inf;ctum.tlgiuralt3 utc;
ptrml pi o cfl pcrmutato t ue d niruram que tft fpc
d e s -r fotma a natura que elt mous que per fe mo
uctadfo2mamrpec{ci:bocenfflell ptoptum alfq6
(n vnoquocjjmijcto euas (n comunf fpecultfo pertt
nct ad inam rcentin n qua agtur oe cffectibus Piii
maram yuiituam fn mipo {nq>tum cft m;ctD.1 I o n
utetti tm tila generatio opus cfl virtutum actiuarum
pitnuuum fed eta5 cotruptio ti contrafaeeno ftue c
trartaingenere:que coui;priofm naturamcll o pa s
bammvtrtumm.ScutcnimDOrfmtteciitdumnan
rale cmtTcet ad fpedeni t frgua eoagutit T ac'unat
partes materie 7 conllarc t pfnguerrerefart bum '
dum radfcalc mjrtum q5 polTic retiere fotmam t f
guram mjrt topeattones enm iftae ifte vlrtuies ba.'
bent tn mnibus naturaliier mjctia fue fi'nt plante fiV
uefint elementa fue fnt partes fpfoium. S e d atien'
dendum 7 la generito non cfi tUa oe qua egimua t
Ifbto oegeneratfonet coirupt{one;ib(en(m of^imus
oegeneratfone vnoerTalf fubnantte t rubftantic fm/
pif as que eil elementu5 oe contraro fuo qo ed cot
ruptfo 7 btc inqufrmus oe generattone miftl natura
l i s f m 9 miytum eft que Kcet t vWs ad generatfon
mineraUum vet vegetablium vel antmalms.'cfl tam
eontmaa refpectu generatfonfs abrolute vHs qi con
(rabiiur d generationem mijxifmyttt ml^tu; t fl
lamvocamusgeneratfonem nomine vtendogeneris
p:o nomine rpecie(:q:nom(n fpecicinon babemao:
oppoliti tamen buius getieraiionis babemus nomen
fpile q5 eft putrefactio.^ile autem oue vtrtutea gene
ranfaclunt permutattonem naiural quando j i p o :
tionem babent t cmenruratonem oebitm e;: mate
ra que fnb^citur vniculq; naiure:ell enim alia naium
plante:alta mnaltitalfa antmalia:ideo alfa eft menfu/
ra actiuanim n generatfon iflotum cumpafliufs vir
tatibus fn generatione vnius iftosum:' alfa fn gent/'
raiionealterfus.Subfectaenfmacifuarumvfriutum
fnrebusm):tfsnaturahVrunt pafliuevfrtutes que
unt bumfde t (cce ey qulbos fubfectis ealfdus t (ti
gfdum generant res mf^ias miando ptopottfonaifter
vincdntmaccrfom bumfdi-r (ccf boc eft qufdo agt
permutando ffta m exfgenifamfotme t fpecfel eftia
q5 generatur fta tamen a> aliter agat agens generado
eaIfdum:-raIfieragenBmgfdttmqi.vnumag(tadrpe
dtmii alterum coadunando conifndo partes ma
terie vt fupia of^imusicum ^0 eongerentfa.f.calfdu5
t frigidnm non vfncunt ptopoitionem ofctam mate/
re que eftljumidurntriccum tune planumeftqt ttt
f m alfqaam partc5 bumidi quod non termfnatnr per
alfquasactfuaamolnfsboceftfndfgeftoqt fibene
ofgcreretarbumfdumqftcft materia generatfbumf
di rufct'peret fpecfem mf^tiquando calfdom agt:qu>
do autem frigidum agt't tune ff non termlnat coagula
dovelcoadunandobuitifdumtcnonpftabfttpar/
Keeiusoeriueflt.
ap.U.t eft oifgrefllo oecl aris qfr calid t frfgl
uminbumfdo 7 ftcco generant niixium.
d m autem Caldmn tfirgidom non a^ont
c nfftmateramaltcrandoquemateTbeftbu.
ffiidurnTliccunuperalterationemautc non
!dacatar ro:ma (Balis mijni fine fit mfneraifs flue pt
te fat anfmalfs.Dobiabtt rostafTealiqufs vtninigc
neratfo mi;nf 1 contrafacens d putrefacno fit effccnir
calfdf T firfgfdf fn bumf do 7 ficco.Sberans enfm al'
(crat qualttatem fu5 oando d q atteraturt patitur
tptr quaiftatem alicratis nibA conftituftur poten,'
ifa fnelTc f bal -tl ec poKft oicere alfqpfs Q' fotma mi
Xtiflutabmnibus mi;:tibilibus qmallacft ro:ma
lubftitiah's fn mixtis pteter nifxiura5;qt aliter miztli
non el f d vnam:red multa fmpldter vnum f m 4d
(.fm coniunctfonem mixtoium-Siau em aliquis fot
talfe ofcat 9 fotma mjitf non fluit quatiatibus mi
jctibiliumifed a fo:mis ubftatfalibos fpfojiboc eni
fnconnenfens (um conftetfotmam mi^tf fnbftit{att5
efTe fimplfccmifed f fluere a fotmfa mlxtfbilium ect
compofta ab tlis.2{dbuc autc; opottcre v aut ib:
na Illa efTet mulla ffmplfdter non vnta niTi m quii
aut fl eITct vnum tune opottet oare 9 alfud eft vnlena
mhrtiblia 7 fotmas eotum 7 tilud vnfens non poKil
elTe atiquod vniotum ncc omnia tUa t bo c non ni'
f fotma TtuncqueroiTcuiptfusqttfd ptoducal foi
mam illam in naiuram mfpi. S e d iftt queftfo cft pb
lofopbfe ptimcit i deo bteuf ler tangenda ficrum m'
t um funicf t ad oedaratfonem ptopoff if.'(bIato ctii
1 panim antebec tcmpou Xbeodotf nus t Quicen
iia<raiga^elconcedebamfoimamfubftilal(mn
dTeaqualttatbusactufs.'fedpotfusofccbtquiiIu
tes ptfmas o fponere materiam alterando t comfcl
do ptopottfonaliter vnicu $ nature t pedef 1 lunc
abfntellfgenilsfiueptfmfsrubfttfsque oant om'
neofotmaooari fotmaoquc oatfonoRCft aliud fm
iftoonin lumen intellfgentfefn materia p2eparatii3j>
pagatumfbancopinfonemoerenderevfaeturSDf
cebton fn libio quf fons vite voc atur. tl ee autcm cu
^l'patbetfcfs ofcimus q> catot ijde iiwtS i caloi t q
dn5'ttticttlotnatfimul.3n$iff.n.calo:alfiirfb5
1 oiftbluereparegare bemogenfa t offgregrc ctbt
regenfa qnadmodum olcfum eft ptmo.3n eo vo ?
eft nalfa babet fn fe vfrtuiem fo:matfuam vniufcuiul
1$ nature cufus calot nalfo elTe ofcftur: ffc eft cnim i/i
<o v i s celf T mototum cdeftf um v i s complepo!'''
(fue fotme fllius nature qu foimat ffcu t (n caIo:e fe'
mtnis plante v d anlmalfs eft v i s que vocatur f oW
tlua animalla vel plantcicodem modo eft fn inlnerj'
(ibus-rcaloieeoium:-rfcopu calotfs eft edcete
fotmam oe materia quepotentfa eft n pfa f ig""'
re ojgana otdnareftummembtoum i-parii fu
fotma tcrmfn ante maierii.'boc etf modo caliu"'
babet id opus qeft terminare ir complere vnqo'P
fn cfrefuo.15ierboc autes q d i calot nalis fmul ba'
betofgererebumidum'Tcomifco'cumfccepx'P'"
lonalftd narare que eft fotma t fpeces mfrt vt b"
infdum fi't fn $ifcaie t fubiilftate -r tomiftlene oefi
ta qae e.rfgfiur ad fpedej banc vel fllam qui foim"'
catot fna>tum eft naturalfs.bec aSt ptopottfo eft r"*
ptopottonemgeomctricffcut oftendfmus n m".
o e generatfon t coiruptf one. a ii boc opu(!.i|P'
gererebumfdam fibi Bm fn$tum ef vtrqj '"'"';
calotnaifs farilc oeptebcndftqufmoduj conndcw,
bufus opcria:flt ofgerendo bumfdJnecefle eiiq^"
ufd oebumfdo refoluatur omutetur qo ". """- ' J
dofacn(fintHmeftcalo:.3nofgeftoneaif''>iJ
05ctbcoWttJn i
fffmfBJt iirlfpt t i<5U8it t t ipru5 t ft b umldo m
foit ad fpca'cm paiKs pb me vc l an n ut s v d mine/
M I 9 : I b o c n o t lo mo do fjccrct c al o : inqtam t i l c/
lor.fcd po das refotucrct eotum b umidum a 9 fcc
tnorKM CURiidcfl'go b o c i n ^i um c d n a mn l i e t t fe
Dgcflfo bumfd< cft opua c alo it e n i n m l i s t n ^t um c
njturjtie c i l o i . ^ c ejc b is omnfum o b i'c ao sut n pam
fo lurio .Sc do ub jt o n u g i s pcrticns <d banc f a
lm o! mr ex lKq f m b o c gcncratto tota 11 v rt u
t3 ocn'uc que en coiidtas ? non euo que vocatur fri
i'ditia que cfl contra rupenuo b ab t a. S e d ad b o c
Irmdum g> abr(i$tib(o ad fo: mam ntroduccnd j m
non operaiur mTi c al o : {n mn ib us c po t t is liue fint
mtneraUa (ue vegetabilta (iue animitu'.opcratur at
vmceno p!opo: t(onaUtcr vniufcut'urcp niture b ami /
dum qi (inon vincuct (d n o n moutret pfum o f ge'
rmJ o 'Tt emifn an do f f o i n un do . f r gf dum autem
complejrfonle Tiuenaturalenbl penfiuo operit ad
fojnwtn fpeoc 1U vincat matcram non foimabtur
niitcriaquetfl b n mt dc u; ffccopjopozfonablter
cmijriumtt ideo ploquallt ao mo: itr(caiiua vo c a
n jn fedo perat uradldqpeft ft t b fo imab o c c fl a d c
11aiKiampartiummatcrieflecato: t wffoluatttr: t iS
adunando pirtCB continct f sorao t fo: ma8 rt r g e /
nt randarumTboco cooe frgido c o mplepo n at iqD
(ft fm pjopoitonem nature t fubft J t e mi xt ; -r per
bunc modum generatfo t conirafaceno fibi putrefa.'
dio funt effcttuo frigfd/. )o t ell etam altcr elTeoubi
om oc b o c quo d olx'muabumfdum elTc rubectu5 ca
lo'.ia n gen erit t o n ef at n s opfribnfatoiiG natura.'
tts (um n vertate nibll componatur e;: b um do for
lo ntc buinidom MS> folum epft en o ofgeratur ffcut
nfrjo(ltndetur: fedboc ctuo fotuiur aduen en do
V iltud cd b umo t T atud b umidum nalc qo pt o po :
(ion ale eft fcut caWdum 1 frtg(dum: (Bm cnim calotit
pcrmuianta t ogerentfs 11 ermftwntfo t fojmanio
non poteft cit actu fccum: qt (ccan n actii fcci n
tftrcceptibI efac(I fbarumimpfinonum: fedpotinf
butnidum n actu b umld : * fdeo l t et cI Tcnialiier cS
"lipum f t e t vt roqj.f.bumfdo T ic c o tamen o p o t /
t jpfum efTe n actu bumid fubtitlo cu I ' fignum g
ninnao 7 plantas t anfmatianromntnm ni;;to: um
fptcftB naturales in P: ima gcneraiene vdtmuB_cfle
fn bumidoquodS qo cft quafi feminalc ad fubftitiao
WiumirfpeceGiiideofubfectum c alo : a naiuralia
TOmidum ert tale qunle oxmuorq c e cetero ^ pter
'il o ic mo o c t r n amc m t t o n aleb umidumvc lc
Plfyionalc volumfl appellare ti.
. opiuI um.v.O' putrefacto oppofta ft generato
'>iiiifjcto:um.
3 3 bnblo lo quamuro e putrefactone que ti
l i gtneratoni que oicta cfl contrafaccns ell
t oppofita.SimpKcitCT cm'm accepta gene
ratione mi rt o ?, psium q b ab t t t pincfpi
";Putr<factto: flludcnim?iumcc t ali gcncratoni
qo cft v a n cosrtiptonem nSlem f n otnnibua rc b ' t i
nalibtto q> artfcfalibusrB at ell putrefacto: q: lila
'rt viain c o irupifo n eo iumrerumn al um'rflrt if o a/
Hura:q: nalja fcnefcunttartfcaln v o vctcrcfcunt: I 5
imfcnB ^p: (um non fit nifi v r i ; nec mulfer ipj e
>cneSB ca^pterq6et Bt>: irc(antt8oaty o io cV
P M t uusinot ot f nenBt ft c o i s gc n erispt er fen lo :
qocilgcncriamafcuUniuamcnblct ranfomiiurado
m naiium naiuralem cotruptioncm que fit per frig*
'UB utirane (nlocum caloiia n ai fe: qt ejralauitfccum
(duc t o b um do natttraI .Uetulf a s at ittIfitiUam i

|uepujrefcan(et 3pcrco: ruptoncmnafuraI u5que


iim n a iproiunuomne enm q antfquator T enect
t c n dl i i n mo : i e mf c o : rupt fan c m: b o zuma(o mn m
(mo cfl putrefacto mfi violcntum alqud e o : u ; c o :
rumpaturper ncendum T comballfontmrqm li al-
ter cttam accdcntaltcr t vi o l o i t t r reo co: rumpatur
ftcut f animal occdatur v e l arb o : fecc i m fine pu/
tref(i: combullum at n ilq' put refdt : dc o qt ft c o m/
buflone confumptnm ell per c o mb un io n c j vcnit ad
eundem fnem ad qu ven t urper putrefaaiontmrc
cnim reo comburtur c al o : gno eyirab t calojcm na
ruralem qui rem in cTe conrinebat qui epalano irablt
fec t t mb um dumn at n rat c quo vrreduc io p: imij reo
rttinquitur rida: tndem oifcontinuamr r o et idit
n c i n c reo i t fmilitcrfitin putrefactioncia cnim ca/
l o ! at rio ejrterfo: edurt calote nalem o c mo : mo c o :
po t em rt o .'quieduauo fec umt rab c bumdum na/
le quo educto aret n c n c raf cospuo mi pum. : o n '
Hat crgo <f omnum per nam m rt o t um cojposum ff
babean fnem cosruptfons nlo ill o fina ell purre
f ac t o . um cnim finio compo(in"mi>:tf fit rcfolutio
fuacomponenila: putrefa(ioaiTi c flrefo lut o n i l l a
c p j fnem ipfcium que naturaliier cozrumpuntur x
mi i t afBn t t t l epM t refaai o n em. Si gn umaut b ufuo
()>cffcc(uoputrefac(ioniofmo: dinem inotnlumur t
(pfio mi p i o que natiter cojrumpunf c o qi calo: " natu
rallo tx pflo epalat fecun irabeno bumdum natura
le.'ideo que putrefcunt psmo nueniuntur bumda n
fSF rf c Kc au iO emvrrb um do vt o lpmuo fit Tt
an da r adb uc pl uo recedente b um do continate ab
pfio in t o t o inuenunmrpcrputrefaaonem incinera
I.&T: calido cnim ^b ui n i do T trra facta funt: t 5
pc rput refac n o n c mrc fo luun Cin illafb ec man ifc lla/
tur in rcfoluiont coium'.fcctim cnim qo ell in pfis 5
fubninttatcrrecH t boctcrmnatum ell t ad fo : m
mirt 7 contnuf o c duaum per opcrationem ac i ua/
rum qualtatum per modum fuperuo oeiennnatum
Cq) colidum CH cmifccno 7 ad fo imam o educ en s x
frgidum adunano -r c o agulan s par'es ad fc : m f o :
ttertenendam t fgurnm que confequtur f o i mmi
pi co: po! o q: omne co: puo naturale figur b 3 nlf
fnam p: op! am fosmam confequcntem.
>Cop.vj.i oifgrcI Tio oeclaro qre cbuftio fit c o :
ruptio vio let a t putrefacto n lis ctl co: rupto.
St aut emat t en dc n dumc f l c et putrefacto
t combutlio babent vn am f n em: i fimllcm
v am rcfoluendo c o !po : a m t a: t amen pu/
t refaaio naturalio ell t gcncratoni naural pl r mi
y t i oppofta t c ombull o ell vfolcntarcuiuo califa v e
ra ell: q! naturalio actio non ell nif fat alquo pi n d/
piot um namralium t intrnfecojum operante ve l c o
eperantcrputrcfactio crgo erit vna naturalio cum f i /
at caloie in t t in fc c o educ en t eb umt dum. Xo l o : cnim
naturalio f c ut fupt ao ximuso uo b ab c t .f.v mn at u
re cmijrii c o t gi o i t vi m caloto igno.: H autcm n a /
turalia cotruptio quo t ic n sc miii t virtutem mifxi wi
p o i i s p: optcr oefectum alcuuo vel alquosum ptini'
cipioum conferuantium mixti c o i po t i o cmijrtion
fub fojma fubllantiali: unc cnim n o n ret n c t mfi pt o /
p fc t at emc alo iio ign io refpc c t umixii illiuo pfe fut
c al o : naturaI lo: cll autem pt o pslc t as ipfuo fgnlo o i f '
foluere ac duc c refBt i kagro ffo quo d fac i t c al o : ille
bumozcmnaturalcm continu ad fupcrficiem educen
d o t iun c b um(rat c ): a: ami};t u3 (ic uilign a t animad
1 9
lber ilartua
l tUptin q ! K {ncJpluni {)rtrclc(K.Ci)m t bunii/
ciumdtudquadaRK fuftcontinoe eduoomundcm
rcllnquinircintrc tn puircricto. iComballio a c non
ffagrtoff ci l oj ni ni r l f anonadbuc i vi rmt e w
ture oillfnctuo fr.t ideo fit ib v(olcni(t qt calo: c /
ro: cum fit n v s e t e naturt adbuc ed mfxi : t l ti/
'inm t i l e nibO coi g i fgnl (omburcnt red rttuctaC
X vfm pitranvnde l oium piinaptam combuHtonfs
t eptra cu(mbit confcrt fiue coagftcalot naturalte:
ntrinfccus {n^tum el nturaliot ej: boc patet cao- '
( a qiiare combulto v/olenia ell i putrtfactfo nlte:
nee eO aliibuuD c i que vera fit.Direr ni tatnen 4 '
d i m Q> i deo eombuRto ell violenta t putrcranfo na
turaUetm modum atium oliTolucndi babet combu//
Rio 1 altutn patrefacttoicombuno enim oilTolmt fit
bto vcl cto:ftdputrefart 10 paulaitm: T qt opuo na/
turenoncd vclox:idco ptoptcrmodumtnum tfO
tmtv fombuftotll violenta rpui refaa o nattirar.
S e d n u l t a omnino fotut(o ell qt modus conrequltur
rem cui'ue ell modua'.T (deo non ell cauta rei cp fit na
turatts vel ^ flt viol enia. Sl q autem wfttt < (deo
putrefactto ell naiuralimqt naturalta vtqacdamant/
tnAit Innarcuntur puireracii'sifed non Ainafcuntur ta
la combDft(s:t boc etiam nibil ell ad ptopo(ti :qm
putre/accto naturalfe ell tune ertt natuniUa e( qitod
d i fiblectum e<ue t cui* generat{on( coniraraf :boc
autej efl/d n6 putrefctfr non (d q6 generaror e t po
irefactott Ideo untndum ell ffcui otci't ptlma folutio
J6I I autem oubum adbucDcfpfafm fe conftdcrata
Dutrefactfone.'cum en n omne natwale conltituifu
it ature t appetaf a na tura;(dco enm ell natoraie:
vtdcbtur 9> ncqua^ putrefacifo fi't flaturalg eo o> <p
ramnaturamoellruft7coirumpit<ranulloocf(d(ri
tur anmalum.'fcd fugiur ab omnibuo autbec obe/
l o fmtiter oe omnf cotruptlone f m natftram. 11
autcnt- r alia obectloqt non oinnta mijii vfdentur
f
iutrcfana da a> cotrupto tpfotum fit putrefactio qt
apIde6mcialUnonvideniU8e):trabumtrcerei'i
dem arefcere vlttmo ncinerar:* vtuoium cotrup/
t t o f m naturam poilus vldeturelTe mota 9 putrefa/
ctlo.'t^utrefactfo enm no a ta da via ie mioeg^ cet
ruptafunt per mot i em. Sed adbuc plae lolumir ^
antedlna qt motuo naturalte non vno modo octtiir
naturalaficuin(cptfuai{onccbabitus.iD(diuren3
generatfonamratle eo <)> pernaturaUa agentfa t pa/
nentfa flt va tn naturam:? ofcitur coiruptfo naturaf
eo^pernaturalafitviaejptranaturam.tlonautcm
v no modo fepolTBnt babcrenamrala agenda t pa'
tenia (n generatone que efl vla;<n nararam 1 in cot
rupionem que (II vti ca ta natitramifedpoilao cum
in generatone agant t paiiantnr nfotmaia v ri uuV
que oicuntur fotmatiue pfi'ue naturale re que gene
rantur opottet q> n cotruptone gant t patiantur oe
fliuta a virtuttbus Itlstretnent tamen virtutcs p t o /
pt as m tp filt qualtateo IVmplcum cementot U5: t
Ideo lcet vtraqj nSla fit tamen generato m0gs i na
turale^cotruprornaletamen ell ^eueotrcedat a
grautor caltdum a fi^gldo:t bumdum a tkcoii bec
natura ell fimplfcf mon m xt 02u; . S ( at eni; ad mi
pl nam n mooei allqud babene motS rectum ifed
potiua id a i babet motS ad oblqueclrcolt m celo ( i
cut fol t pfanete.^i f m per}> odum fltus motue alt
dturtcmp" generatone.'taneceirecflg' qualiatea
nt x t o ^ ocllfute vrtutb'pcrfodl mooeant ad cot
lupiionera 1 m receflus ab illa virtuifb' crt tpa na
t s otmpiom'stvnde f m (Itim fniamHon eit vtrum
9> omne nalc femper rem conll i> ai:qt ptuaa'o qdaj
nata ell t rem DellroltiSmilitcrnon en v e ^ 7 om/
na rea natural! appetatur a re cuipra ell naturala
( o q^n vno modo vtoctello(ffnaiuraIe.);bir
eifam tquet q* falfi cllqd oicit qudam 9 comiptfo
naiuratifi'trdoetectabile:q:bochnairorepcrtm'
Y en ptra re operarionee:qt omne qo cotr Dt cotri
prmibua reliftt ^ni m potetl eo 9> non oeliderat al/
({d fiamocllructonem 7cotrupiloncraitDictp5 a
p a t e t etiam t%octe 9 ead rea viotenier cotrpE
p a combullonem:? tamen nle d i e comburi quan
d o ponlf m lgn.'compolro enm votenta fit ffta
cim fiperua ociam fcdcomponenttb* nile ell refol
ni per agena ad oilTotaifonem eotm calidam gns.
Q.6 autem ob| ctur o< (apldibua t tiq e que raro pu
irefert vdennir per viam fupta afTignatamrocend
a> rea cSmia c Duerfmode fe babt n buido. Q u e
dam enm parum babent vlnvi bumidum continuas
ficuttapide8.tqucdam babentmttlium fedcAat
per frgt'dum coagulana fcut meiatlca: qudam la
p(d(e:- r i deo In lapidibua qupatrefcun non multuj
iuenif ar veftigtum bnmota cum tamen rt vcrftate
cducaiur quando pun- efcdnt.^n metatlis autem DUT
culier eduriur impediente frgido eo q> trigid coi '
gulata non cito putrefcant vt Infra ocemuoitam q
pufrefcunt educiturtt boc app jret (n tubfgne metal
i o t um. 0 i 6 autem oe motie q5 cftviuotum tottupt
querfmr foluendum en perboccf non cllimentio bu
uetlbttoqufnffoeeffectibuagtmanimqualian;
in mt^'a teij^iSya e.uAfii iui Cipwi cciitp''
ta e^ (ontrargo in rebue naturalibus tree babt oiO
feremiaa.Sunt enm quedam mijcta que funt tp con
t ranj m j ci o. t queda funt comct(;:onaia fiipii
mxtionem que comptepo cft mutiifotme Fm ooml
nlum v e l equalltatem bumotum qui funt frigd eje?
rgo permjnia. t queda5 fint m^ta t compofti V
panibuaetberogenqeficttiellminttofpce'r cot t
epar t b m o r bec apudpBoa vocanturcotpotan'
poftaqt magia compof(ta funt ( o 3* modum babtni
omnemcompofilon9.2)?O8ftttem vita ncn fuj
mxtt nq> tum en mfxium: fed potoa compleponati
t compofittfed cumputrcfactofitrefoluto naturt
l e comlxti in$tum en mijrtum ep elememe T quiH
tattb' eeium opottet bl e agere oe c abfq; oubo ( O
<t> fat mento e e moite t vita: vnde cum poli moitc
retnquaturcoipua mxtumflUuaptopteen rerolu'
to naturalla potrefactio r per bee ofct facile inm
eit id q Dauri fumua oeputrefactione.
aptuIum.vg.quaUter t que rea putrefct TPf'
quid.
Jtenm pnrrefaeto mijctf quotena vitrf
f termnanotermnaramprcontneno.OiP
muaenmfflpjaffterminaneellalotnaw'
ralieiterminaium autem en bumdnmtcontinene au'
tejel l aerirl ofuaemnareinaturl isqueonmif''
eftexcontrarf8,]cquattatibu8'}olorien9'M'W
locl refolttit caloiem tcrmnantem t trabit eu5 a
terfotadfetirtHnclleeatoqttermlnane fut vet
citbumldumnaiuraleqttodfultoetermlnatumj'f
bti> fum feoim: tunclbumefcltita infuperfiftt^
ductobumdoeftarldaTtandemcnlBVinciti'fl"
caoterminaflebumidum*fngenrat/oneriiH
PM o;rfmuo.Sed alia ell vctota JP<i<n"J^jtti
Ortbco:oiutn
i i t {rt {mK( f l h^( ri i t t ot K. etfAUtttviaetti Vm^
ptttquceftcum <):ccUcm< ptopoirfonta-.-rBcftii
cmniptlSc que tattl patnfictio t p o i t u ({de c u t o
rs tutunl i s fnqttirom ni t unl f s cftrqt c/ihocq iMtii
ralis ( t bi b<t p: opoi non( m. S( ni i i dt cf t aIo>{ \
q> cll c i l o: niqt ule non tucncfft ptopoutootm fea
femper fegregat t u b d i t groflit: (tt Mtem eooetl i o
cito:l9 lnc<rio:i per calo:em l o d coninente. i e)c
l ! nteriotem Ctojem eperi ot qu qplcautd clo
rf9e(le;:traper lumen f o l l sf IteUi ni mt calefictfo'
ncm (gns: vel cf olge qoiburcun!^ cmifle non ctinu*
tur rcbus mi]ctfs nec i i n s cas nlCt per fuperfdem l o
d(ontmenria.3<< e o autem in quo tig{( ttfim agit t
fn quo a0 w codem a l t mc t per coniequens putrefa
rii vt Dctiim cfl.'p>:obatur aui bee tjrpofido noOra
(j: modo loquendf pbilofopbi eum (pfe vbiq> termi'
nana vocet catotem natwalemr terminara; vocet na
toritebumidum r coniinena voeetlocum.yuerun ta
mcn nen parue suet ot l ut i s v i i qui oi^trt terminas
((Te loctim 7 (onttnene eflc folem 4 rircelationie mo'
tu (om&Kt 1 0n qata conitet eireulo n ftu: f; opot
til 9> id (ontincns impifmat quatitsiemfuam toeo i t r
miunii t pollea l oeus lerminans vincac naturam mi /
jrtlquodtermtnattimperlociimappellattit. S i u e er/
sobocmodofiueptedetomodo ocatur opottet q>
intcrto-caloteatosctodvincaiurlcet cn(m tocusfit
filujiuus locatlper boeq* toeue eil:tamcperboc 7
cjccdlit n qaalttatibusactiuia 1 ptteipuc n calido ni
bit piobbtt ftcri (aufam conptionie que cft putrefa
nis '{^utrefattio enim r ptoptie oiciiur <n bi a que f ;
r i t i n; cun:pnar iiii i i u i u n iccnie t eonicr
v)n:emi;uramfeparantur:in toto enim putrefeunt
mfjna in toto'.fed ea que in pane mi^nafunifunt fieut
<I(raeiita in fperfa fui permifeentur in tillo etiam f m
pmcmeriiputrefactioptopieofctaiqutaficalienea
lidtimedna'tabatrcmijctobumidtn atienum ibiim
miXium 1 ab aqna ealot cddemalie iniraneus:* tp
tncuocaiuracaloietxterfotdredncii feeum buml /
dum couupni; ficnt patet in ctate duando fue aquas
Dimrt jencrantur ampul l et vifcofa quedam 1 pi n'
pcdniltmltiB pelln exicnditurinrupcrf(ie.miili
inftcductobumtdteojtoptittcrfapioptcraccd'
>it(m cdoiem qui intraneu ell Ierre t euocatur tcm<
pi>:ccalido.>roloautem/gnenonflt talla putrefa/
niofboccKofitquiainfimpIicIputrefarilononpo
KfttlTt aliqua oi m fimplejrnibttbabeat alien b o c
"iodo nec nmplejraer nec rimptep aqua nec (implej:
OTa piitrercit.S antem mlytuo Wgnis tune ell fimi
licombunionl ideoputrcfcerenon potell ptoptcr
(wCiim fupcrtus al\tgnata;:<dco vniutrfa rcliqua in /
M'um mijrta fumputrcfcunt pseter Ignej etcnm ter
^1 atq) aqua nec non-r tierinquantum mllccntur puire
icuntomnlaenimbecinputrefactione crunt materia
mq a i a g n l s calido fuoagteputrefaci tea. Si au/
tmclcmenta tflcni lmplicfanon puirefeercnt: qt toe
w aqua i trra eirentialio frigfditae tmpedlrct puffe/
'aaioncmunacrcautcmbumidumfpiritualeenetab
inreparabilc: Ideo putrefcere nen poffet. 2f dbuc
'wemlicetfimpllclatranfmutenmrad feinuiccm per
8"<cratlonem:nonumcnperputrefact{onem:mila<n
Pi'-cfactlarelinquImraliquidpjelacenBvtatlaum't
tinta red non ft tale relicta n co! juptione elemento^
'"poi<u9totumtranfitineei(umpen6:mirto2U5co
'pilo in boc Bilfert a fmpliciujcoituptionetquismi
XUcouompitMi)rihfinH>tcii ptciaceMft ef q&ibus
compomintnr.Simplcia aui e; quia nbi. babnt pi e
iacena ej: quo componantur coaumpumar in (fiOtri/
rum quod conumpii ea.
'Capifnium.vig.qtlid fit pun-efactto qualla elt
elTectus fri gi di calid-r quarc ftijiditas oictC mc t /
bficadiM.
Qtrefactio ^0 elt couuptio facta in vnoquo
p i ^bumdo Intrneo q5bumidu5fublectum
el l cdi dt ansp: opi i equeei l f m naturam b
llena caliditatcXum enim fit generatloni contraria
putrefaetlo opottet frifam n gcnerailonccouuptionla
cITeragena autem piimu; d i aliena calidfia attrabca
Miuraiem ad extcross: t i deo tUa callditaa que ell ^
pi l a nm> e o <( fibi foU conoenti -i eO f ; naturcius
<oq>vlrtunaira(lmixtt f ot mandt confcruandi
fli in ipfa coztampnir ab aliena caliditatcrnon fiqttan
lum elt eatiditaatfed inquaniu; ti l nis'.quia per DOC
g ell naturalie pzofotttonalla ell natw-e ml pt \n qua
psopotttenecontrarlaturalienecalidltatliperitlam
contrarictatem coaampl i w ab ipfa:cum etiam illa na
turale ealdtaa cottupta ft (n v n o q u o ^ bfdo: b o c
elt in vniufcufufcp re naturalie mijcte hmi do: ficuc
infubieaoquodtertninatorqudo ptopotnonalitcr
vinciiipfunnopottet neccOTaro <s quanao coiiumpi{
i b aliena caltdrale t amltiu pzopoitionem ad bvm)
dumnatarale:quodagatnipfum{>iirolucndo Ipfum
<t cdiicendo per (octtm ouem aocrit n | a ; st e l n 'A'
itdftaoiboceHperpotoscotptismi^iiadfupcrfci/
em ii>fU8.'t fie puirefdciio c o n ^ e oilfnlta ell c5 oif
finiloelueeontineatscnttopioptittmragensptlmS
qd elt callditaa atenatTsgcno piojrmqell calldi
tanaturali8 couupta: fubectum ptoptius quod ell
vnlufcuiufq)buffldum:t<ileaenlmeebentclTepbt(i/
eeoilTinitionee./rlldtaa antem aliena coutimpena
dbfip oubfo elt calidias loci eonilnentie: v t fupta o i /
Ximua:r Ideo quis mOmimputrefactione; pailtur if.
oefectucalidipioptginaturalisquodedicinire^cip
f o cum tallo v i mi e in ipfo oelcat erit frlgid: i deo
frigt'da inueniuntur omna que putrefaaa funt fe Ptt
crefaciio oiciur caufta ab virar^ vlrtute actuatfcili/
eet calidltiie n frigidtute t communio t i l paflio fute
elTectue vtriufc^lcdeiirerenterqtell cITectuafrigldl
talle ptoptie t caldltatle allene.frgiditae enim que
elt in compontlonemipiadpantum coadunaiionent
1 coagulatlonem que ptoptie frigidiiae ell re ficut fe
pe Dijelmus eviene calidum t oeficicne empellita fe
maneiin pattibue terretlribue reliftien pui ri doXa/
lidltae autem aliena expulfum ep fe calidum naturate
adfetrabt.'t iTcab vtraqj'actua vlnuteperfa'f pu/
irefactio-rremanetljoifluefriaue efTenilale part/
umterrcllrium-raquearum componeniium mfUAn
infinepuirefactlonsvtterminue ipfiue: f i d e o quo
maaereeputrefcunt Rcciotee fiunt tcrrellree r l n
vlt{mor<manenttcrraYftmusqu{ nibll atlud ell g>
letreltria coitupto bumote putrefacta t infufa .Rpu
unte aut calido fimul cu; ipfo exalat bumld natura
l e eo q) calot bumidum fubttle fecum trabit. 3 n re au
t nibll remanet q6 inducat t rtirabat bumi dt t qt n|f
bl l polTet ipfum Inducere nt'fi caloi 1: flie el l in fuga x
rece(ruopotietcraoa>rellnquaffccu8cinleinftnepu
trcfactiisiljenifrig'pdtfando trahatflct Ignlaed
lber Oititus
bumldum Hers t Tpirrailcbumtdujatrs ad co:po
rttIebumWumaiue:Hmcnngronb ttrrtllri psopto-
cttndcm tffennm condcnfatonfo typjmit bumf/
d u; 7idc o CU3 frgus quod cllnputreficto ft tn gro(
fo terr cfln typsimit abfpo bumidum: ideo cductio
bumtdt itaturalto:t5 cll a frgido tn>:fmcnte y a cali'
d o cpxtbtmr.x bec til ciejc pancbumidl nacuralia
fumpta quarc putrefactio cft clfect* fHgiditatio jipse
rcalidtatBaiitne. OItcrusctam b/cvdtnirqua
re frgdtua oidmr guaUae moitlficatua t caliditas
qualitas viuifcatlua a pbio:q: patet gr ntbtl operatur
d natura t gtneratlonc mixio:^ nif caliditas natura
lis r cpicjcionatis i bcc ad conuptionc mijcto; ^ n
opcrafni(tn<iuti> (II aliena 7ninqu3tU3 cflcattdi/
US fed fHgidias j pierea ouplricr optraE ad c oua
piont mjrto^sp naBriTnopcni ad pferuatcnej
zgenerationco{&niripa-acddene're; ; panccoadtt
nation/s malcre.
Ca^.ifM. bisquc mpedunt pntrcfacifone; t oe
caofio p:opt(r quas impedunt.
o d at caliditas aliena ptfotnia (oc< cao/
q fa fit pn-faciionls cospoJ^ m ^ o ^ optime
(iquebitfimpcdimentapucrcfaciionspride
remusquequid multa ft fed quint^ nobis fuffcmc
ad fpomoediritioni.'Reo cni mih ' putrerrii in fri
goi' busf f lncllut' tbotideoef lqiin bf c me in loco
seraptinentlscoipotamirtapauccR caltdtT'rniul
til frgldrpattc aut calid no pteualct cottTpere t
mocare catotnatural'rmiiltSfrgdirreptefnueIt
ca!!d!ia!ur9linfntna:cIauliuUTPO]o:co:pot^8ne
rpirltualttcr exalct naturale bum'idiT 6 o c faciunt ad
re< cferuaton aputrcdne fcd n ellate oppefiis t>e
caufs res magto putrcrcunt.Unde autc poten ptngc
re q> frigua ef] itioitilicano calidu naturale ? c; :petla
(prum ad exicroza lia q> ibi pdcnfaius in bumido oe
nrutt rci mijne natura -r complejrionc ita q> rcccdentc
frigoiercsputrefcttffcutputrercunt membsa fngo:e
moiftcfttafedtncruntmotus putrefaciionis niTi
recedie frigido ficut patct in mottuio in frgido ? g e/
lanteiftant cnt ad multos annos n o fctent ncc puire/
f c t boc (H in alpbus vbi ft perpetua frgoia.Std
bo c ti fi pringat n> calideft pdfatu in aliquo in tV
lo pofto coipota clius puirefctit t ideo fub tcrra po
fita in qua condenfaC calo: ciiius putrefcunt 5 Ranta
in acreiqt in aere fepe fucccdit frgiJs caloti qo rcper'
cuti'ccalidputrefaci8adinterio:aco:po2a.t)Jcoc
caufa ola albiota efTiciuniur fepulta ^ n f(pulta:qm
calo? pdcnfatue i ierra fosiloj cft t Dijnmuoln tcr'
tiobuiusf cicntielibio: ideo occoquendo cjctrabit
flbofribu8bumidu5pinguequo extracto cfTiciunf al
bloa. Simillter ca que frgido funt coaglala n d io
putrefcunt:* boc ideo ert qt coagulatum frgido ficut
liintmctallamagio eft (riidS^ aerptns ft calid:
t ideo elTcctus fr'gidi non pteualet aer: qt friguo coa
gulans ctaudii poioo pflringit fnms calida comple
}:ionalefucnan]raleinttq>calo) aerisea nvalet
aperre nlfipap t in quibufd: ideo queda eo5^ ru /
biginofaefficiunEqd n ficut aurrubiginn co
trabit. S i autem calid cjrterlus eflet mouens t alte
rana coagulat tc vinceref fcd boc fie pieualet face/
re calo: aeris fed potiuo calo tgns t tile n putrcfa/
( ii qt aut fouit t n fart plus aut claxat ca licut infra
olcemuataut cburit: nulto <ft05^ modo^^ fit putre/
factio.:Hmplus fi ali^d t qo fcrucnt hs calote intra
illud n putrcfcit ad matcra l^nea 7 aquea feruens
gtdia mintt feruena.Xnc tn calos aeris rircftania
mino: eil ^ calo: reircrgo Itc tc n p:eoal(t calo: < x
ta ad cuocandcalotc iniero: necad vtnccnd{p5
a mev farat in c o aliquam pcrmutatone; bac oc cau
facaUdanaturatrierquandofuntexccllcniembabcn'
ra calo2(3 ficut cft pipcr t galanga 1 buiufmod: non
cito putrefcunt pzcdpue cam tfUccsmmr fcd jijibcr
putrcfrt cirius lilis p:opt(r comunctum fibi bumd.
Similiterid quod mouef 1 id quod fluitficut liquo:
aqoevelviniminus putrcfrt ^ id quod non mouc
tur.^xrtaturentcalotquiefl naturalsa mora^Dif
fundi fe per parteo mifibi ideo moius quo acr alte-'
rat tale coipus infrmio: t DCbilto: el) ^ fit moiua ca
ioiianaturalis id autem quod eftocbilius non trabit
adf eid quodefl f ottiusitideo ejctero: calo: acria
nonfartpermutaionemincaloieqttiiberct irami-
Xto 1 t el naturaUstbec elt caufa 9 vinum tonge on
ctuj meti'us effictur e^ motn conualefcente m ipfo ca
lo:enaturalp!opterpcrcufnoncm<rmotumpaniuin
magia rfubtiliusoigerturbumiduj'ripfo magia oi
gefto magio conueni'enoTfapfdum elfiriiur.fiiam
eadem caufa pcndulum vnum benc percuirumt
motumreueritur alquando in tltmw.Sp opeoUii
autem cauranonmotumvinum'rptecipttefiloliop'
ponatur putrefcit vel conuerti'turin acetum: qua ca'
lo : fols vel aers ejnrabit ab ipfo partes ignfs t biT'
dum fubtite ep la t cum llis 1 pcrt vlnum. iim
caufa muftum tardfus putrefrt $ Q>paruum cit T piu
cumtquia multum fi ft conti'nuumr'bomogenigm
multum babee catiditm: quia omnis Wnus naiuralia
ficut eil calidiij muitipiicatur fu p:op:ia materia mu
tiplicata:idcoin multo com{RUo:7Domogenlomiil
tum cft calidum 7 llud non poteR alierari t cotiuiti'
pi calido aeris co tp non etccllamr ab ipfo aerlo cali'
do7idcononputrefaaiipfum:(ft autem (n tili ntcl'
1 0 1 magno ctia5 plus oe frgldiate efTeniiati que pir
tes materepluo poten ctinere^ calo: aeris vUt
otlToluerctTbac oe caufa marelimutnananonfanle
putrefcitoiuifum autem npanespaludalesriioap
tref atinalqa autem non oifrimfltter illa nucnin^'
tiiriquia omnis aqua olulfa dtiuspuirefcit co q> b'i
elTentialedus non refillit calido aers babenil ct'"
fe partes fubtilesrpuirefadenteeas.fiflauenioiibi
um drcallud quonam vdcmus ggrana multa com
poriiafimutctiusputrefdt^rara:* ideo cpcopo!
fet reuertcre frumciiia nc putrefcant; fmiiltcr fluitm
elt Dc patea t oe gramne quando n multtudini: com
ponumur. Sed boc foluendum efl quonam grai"''
gramina non funt continua 7 cum parua fintin cont'
pofitionelpfosBmgcncraturcaloipioptcrcgrcditM
ab vno quom pfo:um calidum naturale quod fcciiif
trabtbumidum7idfnccndiiur piepter vnd<p 10'
ttenens ab mnibus calidum id eo fumant talia "W
na quandoputrcfcunt.eademcaufapiotfus Dicta fl
nfmoqui calet fubiu87pjecpueqOando ej:irfni<
cus conftrnginir frtgoicrcpercutiente caloiem ad ' j !
terota:7 ideo tune magia putrefcit obuiana enm "'''
vndiqj calidum vnd(qjfacltconflucrebumldu?iP"
trcfadtipfum:cuu8fignume(lg> fimus in media c
bumldus 7 caliduB 7 m cyiremls frfgdus 7ii'"';
Xap. x . 7 cll DlgrclITo ocdarans qucdam alia "
dmenta pmrcracton8:7qiieell ratio iHoio 7 e"""
lltclligcndtfl'funtplurimapcdciwp
i ircfattcj fi baffam' mmba 7 aloe Ji
pfc fol ey fccans (3 oa 6 pcdit ca bm^
Dtbco:oium 5
fcbiiiiitfmicftoKcmpioptfrtal UiMKjqBn
virinimittambJlKntiBibumtdumfupafluomtp'
trjbunt T quu multu3 ejrficcini ideo con(r.ibiim fie/
(um nt coiHinuins bumidum loeum inucnfat exenn/
iJi:t tdco palTj altcHtics ftica ab bi s que oi aa fi
vMe tnueniiui(urrdi T oura contracta t ih fupcrfi
(te nigofi f Ideo mfeptfabile quaft titt ab efs bu>
mMurnconrihuanc'tbeccficattfaquareettanicoipo
rimo!tuiconferu9nfquandofunitnfu(aMltbua:vci
quindo ucent tu tora talem vtrtutes c^ftccitfua; b*
imcwit eifam co:po:a nucitcnta meliua a laiibua
confcrujntiirq> muliumcarnofa.fnenimfn cotpoit'
bus DupUjc bumtdum.f.contfnOima t quaft nuircna:
tqujndoeduciturbuitifdumnumcnaquodnonmut
tum adbcrcc pai^ibus coipotfs non opojtet q> educa/
luraticrumquod eft muliu} membiie adberene.t>cc
in uf<i quire lapides i tign* oura n cito putrcfit
qu vtira bumldum eontfnuans par} babent oe bu
nmlo.Tlummis autem eowm quebfc o/cta funt t ot
do fie poicii pa(cre.3mpedimen(um tnim putrcraaio
Kotut en (ontrartu; putrefacto aut fimtU rpeefclcu
fpro.Si autcm eft eontrarfum puircfacn tc cll rngtie
1 illud en aut exirinfccum lUt tntnnrc(u5. { fiquidc
cft ttirinfccus tune eft frijus aerio in byetne: qt tp
ttinCccunifrguoperfe repugnat alieno t cxirinfcco
cihdo.-fdco id el) qd mt^i impedtl nter omnf a tmpc
i\mmy.t ideo boc eft pifmuitt.Sf autcm eft intrin/
ftnjmfrgue tune eft ibfcoagutatiof ana frgido qt
tim(ii naturaticr impeditur aliena catiduo frgido
ideo td eft fceufldum t pteecdunt bec ouo emnia alfa
mpcdmenti.Sl autem Impedicns puirefaciion eft
fimilio fpecief cu5 putrefacfentcuunc opoitetq> impe
dtqutiate (me inienlone (ua'.cauft crgo iduio fnic
rion3:3Ut erft fn f a quUute calidt naiuraWo:aut erit
iimU (iitid r quttate elde.'aut cric cr fubiccto ip'
fnio tp (11 mitena cine in qua eft:? (i era in ipfa qua/
I>i3i( fie erit fem: impedicnstq: ideo alias ouas pte
*t:q! clTentlaliot t pormiot eft calido mpedicit
>'' S i niiiem eft in eaufa ealidl tune erit motue: t Ideo
mfimotusntimmodcratttstantnminiendturca
liilimi qiiod confumii fubfttntttt. /Tuina exefflpluin
tonutnicB eft fn tumwe multe palee v d ftupe vel fgne
SltnimquIefcaiertingttitur.Siautemmoueaturac
t'nJiurifimoderatns fit metus tonfumei fuBam.
^iniitiumautemeflcntiatecalidoeftrubicatilnauo
'Hadaiiusq'titatmuIfpKcatur v t oi x i muot ideo
Bwvltlmnm nter impedimenta aflgnotur.
tJp.rf.oeanimMibusgeneratie cy pwtrcfattfo fn
quoenogrcfTioocclarna fclutloncra oubtabtium
que funt arca boc.
flnafcunf ataial l aex potrefaetis eup c ;
> bteuif r aT'gnat pBs oicens g- boe ideo fu:
. , qt eale oifgrege cotinia miri per boc q
ibiiie erirablf t relinquit gronim eft nanralis i n
M! abfoliitetT Ideo omnla tt que oifgrcg.iuli bumi
oj ad fuperficiem iraciaa frigidta ftceia remanemib'
Mt ronftare fimul t eongregari:ir fie ej: ipfie genera
(.'""naUvidcturutemadmlmtieneDgnumquod
"< cjioiem nifgrf gantem p.irtesmixil cfTe naiural
[" no3 fupta necefltio oftendimus <f tjifgregare non
lii '?"" *" iifl ie-anipl iu8 afft fi eftct natura/
h,l " ^" ' n POtionevncee bumidcrgo ter/
mwarct ipfu -r no putrefacertt.Ct ad boc clcit aucr
'leg-animallaB fnnalcuntur cyvirtute ftelUrumt
""" V viriuie <rel v i caloilo naiuralio:plato autem oi
de t otese fotmjrum e s ojri vi ti m f mi mi m. S e d
(i ex Turiuie ftelUnim generarencur boc n poITct efi
nifi atiero ouotum modotum-.fcilicet tf virtaic e e m/
munf rollar motus eius qua bibet in obllque eireuto
ncexpiopiiatl iqua eonftcllattoneque boe faceret.
S i autem fot p2imo modo communi cftict eaofa gene
raiionfs botumanimjtmmtuncKmpott ce n ooe be /
rent generariquando fol aecedtt ad eqmnoctium ef tf
uate t lempoic cerro oebert coimmpiquindo fol re
t e d a a punao equinoct^ bjremalis T boc non v i d e /
mus . S i autem fecundo modo t ab atiqua conllta/
ttone rpecalf fieretgeneratiofto>um:tuncnon eebe/
ret generarl nil illa conftellatione epftentc:* boc cc
fotc wfr* mul tes annos'.oitiur enlm cftelbtio fpe/
a a l i s cofluennis * refpectus plurium ftellanim <.%eo
({> rpecjli modo congregiur vel opponuntur vA alt
ter fe refpfciunr.Sdbue autem pbua male tangerec
caufam cum oicit q> boc fatit cato: eo q> eft nituralis.
O.uero autem infiperfuj ealoiis ftt oifgregarequo
conftarefaat bumldum educiuum pel l ernt eotpuo
tmmjUerTcumfprumbflmldumefHucna ty: partib'
puirefjcti eotpotis (tt eiinutqt n generanf fn v n
fli'al fed multa:-r c iptum (it vntua nature quare aue/
dam generala tf ipfo funt longa T ilricra queda l a/
l a i bi cuI a Tq ue d a ftrictaijarua b cul a : * vnde v e
ntco{uerfitascolo!&iUo^ai-It:'r quare vf bumid
illongeneraturplantatptecpuccumcotpuaputrera
oum fuerit planta ficut arbot vel ba ba cum enm f a /
ciltotls (it generatiom's plata 9> animal: videretur fot
i : ioii pctiu : > psircfac e oeicre gcncnri pi ti as
q> animalla.Jtd oirniia at7( ifta fatlJCiVntco oicimus
O' Slrfto.optime redit caufjm gencratlonia tf puire
factione c boc quod oicii q> catoi eft naturalis qi oif/
gregal licci en coizupta fi ptopottio quaj babuiiad
bumid m <{ eft bumfdujputrefaai co:pfe:i n in
totum coitupta eft:qt reminet illluo pfouiSi genus
t B boc facit pftare bumid extract in grneratione5
alien'uarei:ptecpucaniinali6lmpfecti'r fngidi ficut
fun vermes t rane vel ferpenteo quoium coipoia fe
re in l oio funt fmiliarbumid etl non in l oto amft
^po'.tion (implicticr fs otftructa in fpecie piopoiti^
r e mi t in gcncre:T Ideo fubtlc p_ri' lt reminjriaU
tenua gentrat ficut.n.in femme aialia eft v i s fotmati
ui alalia f m na3 lili' feminia q r a eft in fp fpumofo
t nali feminia opaf p ealid nSe:(w v i s in gtie Calis
ipfeciircmanetiiifubillioiibiido puirefactiq pifo
jctfa pftat 'n pellf_p frlgfdit ptea face pftare ocnde
ealidum q eft inipooiircluii ali<|d oe fubiilioiibi*'
d o -r facit inde (pm ^ n pjnljat.f.pell tllipftantes
fn cfrcuitu t tkil vebfculiT virtuilo fomatfue q eft
e t buido T ex illa educlf foima mlieii p B patet ql
ienl l eeal oinbl l aeftTiermin. ifiqrrno nl ia X)\V
folut:oictJJatatterrofeeftfpfcrti):vc5p eft-n.^ e f e
gnatfocaiiirerftcllaf qpferfff iobIi4circulo ctr/
culo citer. S 5 K n fuff'ct ad c u fpl i f ci di fj p o
l ius addd c q cixim*:ft aii bn i | i multa aialaj^
Oler oiuifion feminalie bilfdi C09. qo oe putrcfactot
fucceftiue t otuerfi ptib'cducif t ex pti b' qy copie
Xea aliq fiit oiuerfe fic oa T caro t vmeeXi ac
emerdtaiio aiilm gistot t oluifio feminia matHce:
115 mt b j oiuidif bm'dffe vces -r 5 loca educti
ona e f DC putrcfaeio t i multplicanf alalia, i- 1 can
fafimllltudinl8boJ^oat^ifltitudo educti bi d i oe
cflpei-r bomogencitas bfdi c t g" bt tetii cotpus
f i me t nonfuntcompofta ex multis bcrogenge
l b e r Q A t i i r t u a
pa r t i b os:^ aman qo t d t n funt l ot i gi t IWcta: qu ;
d i ; Dt bicaia t Ia caufaf cf DualiMte c pl c pi s
b u mi d e x c ol a i c o ca l i do Tft r co cncnt nr vctmta
t ongu st fl r ct u scoQ ' ca l ot nni t t a m tfiaidit inipm
b u mo t coi cncu e non mo l n m t fl Dfl a t a b i l i o.f): Re
s ni i t i co u i c; fr gi do t b u m do gencratar animal U
n m b i cu e qt b u mot a qa ni s tnulmm cft ofla ta b ili
Tr r gi di t a snonmb l i u mct t cndi t {pfu m. x fa ngu i '
ncoa a t cm gne r a t u r mdi u m nter l onga m'Thca e
pt opt e r ca l i du m-r b u mi du m t e mpr a l a :e nma t e n
cni co a u t e m nararaK animal gcneratur nricta 5 -r b :e
nezT <K fr i gu s non permlttit e^rtendl t ficcitaa n pe r
mi t t i t fpr u n Dtlatarirejcmclancolia autem a cn'dcnta /
l i qu e fl a du l t a ge ne r a i u r va l de l ongu ; e pl cr qu i j ( a
fe r u ot e caIo:f9 e i u o mu ltu m jrtendit i pfu 51 Uuitio
i mmodcr jt a a t t cnu jt ipuw.fc enm coIericu5 a oce i
cfl col oi t s T fa ngoi ne nm ni b t u m f1egmat{cu5 a l b
t melancolicum ni gr u m:? f qu ot u m materia pcrmf>'
)a e fl b ot u m e t i a jqu i t i t a a i col oi necelfa ro permf
pa erunt:planta au tem i n tali ge ne r a tionc nu n^ ge ne
ratu r:qi pla nta t erreflris fuBe cfl mu ltu m: v b u mfdS
qu od perpu trefa ctionem educitur fubtfle cl l i mu l t
ge r e a mqu od materia elTenon pe t e n pla nte fe d a lna
ti de o eitarn in animalib u a na t i s cj: pu i r cfa a t onc fre
qu e nt i fTi mfcr e fca nt a l e :qt vol a nt e s ve r me s fu nt oe
(e u i osi t r u b i i Ii o:{b u m{do.
Cap.x.tM: ot ge ft i one m i ndi gci t i onc ir quatter o i '
u idu ntiu -rpecieo.
O f t y au tem t >l i r t i u oqoi de (l ge ne r a i i o mi
p xt oi u m 1 qu i d coMUptio fl l i ge ne r a i i oni op
pofi t a qif e pnirefacrio voca t u r rciinqucurj)
fe ctOD{ce r e conie qu e nte 6fpe c{e (ia ci{u a r u mvir tu iu 5
qu e comu ne s fa ni : contine ni fub fe aliasrquia oe c
munibUB pi ot e(l fpe cu ta i(o.C(oca mu 6 a u t e s fpecleo
cfrecrae qu o s e tficit vl r t u t cs a ctiu e e ^ b i s qu e ft i b i f
ciuntDr ( i s t conltant pe r na t u r a j ficut funt (teca t b u
tntda qu e funt in r e b u s m xt i s:b e c enim fu pe r u s oi ^i
mu s (IT fu b iecta qu attaiu m acttuartim ca lld vi de l i /
cec t fr l gi di . Spe ci e e au tem cmu ni s e a lidi e l t ol ge /
(t o 5 a u t e ; r pccie s ca t i di fub fe contnet a l t a s t r e e : fci
l i ce t pepanfim eprcffm t optbe'm.frigidi autem com
mu ni s (pe ci e a e it i ndi ge i t i o oppol i t a oi ge i t i i .'b e au<'
t e m fpe ci e s Tunt fuper oi ct s Ipe ci e b u s ot gci t on s op
poni comot b e s e nim opponi t u r pepf t mol i nfi s op
poni or cpr e ft l t a i b e ns autem opponitu r o p t b e n . t l
opot t e i a u t e ma l i qu e m orbin-ari 91 nomina iftaru5 fpe
cieru m oi ge l t i oni s t i nd ge ni onl s oe mni b u s oica n
tur f m vna m r iiiione m oe quibun oi cu nr a r qu a ol c
t u r n vni u oce fe d pe r pt i u s-r pol t e r i u s-r per me t b a
pb ot a ma t i qu a ndoqu i a nomi a i l l a nomina non funt
pt opi i e r e b u s a da pta ta pe r omni a fi m l i b u s t vnfu o
ci a t i i de o a l i qu a t fonone post e t fu fpi ca r l per b oe q
psediceniu r DC r e b u s f m nome n t raiioncfed pot i u a
pe r b e c nomina i nt e l l i gi mu s taita qu e tranflattue oi /
ci i a Dtgclttonib u s vetTndtgcRionb u s fimile o funt.
Cap.jrig.' e(l oi gr cffi o oe cla r a ns olu ifioncm fpe /
cterum oi ge l t i oni s 1 i ndt ge l t i ont s.
Ub i t a b t fot t a fl e a l dsqu a l t e r ne gl e e t a e a
d qu e in loyca a r te traditur cmune ge nu s &i/
u ldtu r in fpe ci e s antcg" ipfum olffinlaiur c
ot u i i oge ncr i soe b e a t fu mi fu b offfi n t i one cl u se oq
mni b u s ol u i de nt i b u a ge na o a l i qu od gcne r i s citr int
l i o ocb e a t conuenire t e i l ma gfs mlrabe cum natura
Ha 1 artlftetalla ftntin gcncn'b u s Diiierfis ^u a l i t cr ge /'
era naturalia qu e funt oi ge l t o v i ndi ge i t i o oiui'dan/
wr pe r fpe ci e s a r t ificia le s oi ge l t i oni s * fndigeltionla
S mp t i u s videtDT i nconu e ni e ns a itficia le cum nitu-
r a l i de m cmone oim'dcrrpepanCia <n naturalia ot '
ge ni o e lt :e pfcfi s a u t e m-r opi b e l t a funtartlficijlta.
Si mi t i t e r a u t-r mol i nfi s r ft a t b e fi s artificiales funt
i ndi ge fl i one s't omot b cse l t i ndi gcl l t ona t u r a l i o. Si
fot t e a l i qu s fol os a d b o c ve l i t oiccr e q> Uta anfiaa
l i a a d naturalia r e fcr a ntu r : i de o cadu nt cum ipfls fn
e a de mot u l fi one t u ncopot t e t a l t i gna r e pi l mo natura
l i a i l l a a d qu e referuntur 7 tune oe aritficialtbuB Dctnr
dfjce r e t r a ct a t u ma db u c cum arttfcialia fmiemur
natnral{a:opo:tet olt e nde r e in qu oimite ntu r -r iicpo/
It e a a r t fi ci a l i a fndu ce r e .H i b l au tem b cmfa c t pE .
2( db u c autem friendum e lt qu a r cnon pl u r e s quam
t r e s oi ge l t i oni s fpe ci e s a fl i gi i a nt u r i r fi fottealiqua
vcl i t Dcere q> ot ge l t i o non pot e i t e fl e nifi intra tm vi
pe pa nf 8ve l e )nr a t mv t opi b e fi s: ve l exira-rimua
(imu l: vt e pfcfis vi de b i i u r mconu e nie ns va l de : q: l e
epfefia opi b e fi m fequl ob e r e t c lmplfcies fif opibe
( iB9 e pfe f sfs e a que Di ct a fu ni .Si <$o oicalurq> ilte
fpe ci e s accipiuntur m confide r a tione m catidi tn fe DI
ge r e ni i s ve l in con u nci i one a d a lie r u m 1 {n fe of;c'
r e ns factt pepanfim ( a contu nctione a u te 5 a d bumld
fcil epfefim t ( n coniu nctione a d (tccum fcil opi hc
fim:a d frgidum autem coni u ngl na n pot e i t quonim
fr lgldu m e l t caufa i ndi ge l t i oni s. Ui de b t t u r b e c rio
ft a r e nonpoi r e t qu t a ca l i du m Pmfe femper opcraiur
in fu b teciu mfib (^bumidum fcutfupza e lt oeterminj'
t u me r gocu mb u mt doofge ft i one m nullam cpcrjif
fe d pot t a s in b u mi doJi a de m e lt ob i cci fo oe ficconi
ipfum fie qu aiiras paiTiua m autem non p:acmiiiu'u;
q> b t ot a fcieniia a d Itbtum oe animalil^us ve l facnrii
oe nu ir me nio vi de i u r pertnere cum fie pariiculOTf
ci u s qu od e lt a ni ma t u mt vnde nlb tl a d nos vidtnir
pe ni ne r e oce a i n l i t o l i b i o i nqu o inqutrimus impiif
fi one spjl ma r u mqu a l t t 4i u mmcojpot e mi yt ofni q'
e l t mfjctum qu e funt mu l t u s vni u e r fa l l ot e a ^ f i i i '
pt e fnone snu t r i me nt l ve Uni ma t i mqu ode l t a ni i '')
t u m. t l o s autem fine pt e l u di ct o fere omni u ; contmi)
ni ca ni i u moi r t a 2fr i l t o.a d b e c omnia Dcimuo T j
ve r t a l e commu ni s oi ge l t i o a nte otuifionem oim
n poterat e o g non vni u oce otcitur oe etudcmibui
fe d per pt t u s 7 poi t e r i u st pe pa nfi s enim vniatrMC
i nt e l l e ct a ma yi me oi ge l t i o e l t : * a l i e Btgclttonco f""'

nkat polte n'u e te te pe r r cla tione m a d tllamcpu'


se nt mpl u sb a b e t oe r a t i e oi ge l t t 'o.i i s & opibt"^
ficu t infra ol t e nde mu c t l e e opojt e t exltrnarc 9 H*
fin a rtificia les oi ge l t i one st m qt funt naturalco. S w
qu i a a ct u se or u m n quiliufdam artificialbuo mJ',
(unt manlfelti fe nfu co g funtejrtra r e s i de o ptr e '
p a manfeltantur in a mfi ci a l i b u s t nomina fumuniur
a b artibusractus tamcn ot ge l t i onu m 1 indlgcIHo!"
pi l mo T ptincipallter funt in naturaltbus ficut neo I"
t impa r u m nfe nns o l t t nde mu s . d fciendum aw""
quare t r e s funt otgeli l oni s fpe ci e s 7 t ot ide m m'
It i e ni s fpe ci e s oppofit e a cci pt e ma s oicta ^alif"'^
a u i ccpt e ci pu c a d ou a s fpe ci e s oi ge l t i oni s que lu"
epfeft's-r opi b e fi s ma ni fe l l a nda s'fi l l e r go fccndu?
r e s tita ma gi a manifella e l t In b omi ne t i i wR""":
ol t e nde mu s ca s pt i mo n b ofe oe nde in nam <"".
ni b u a qu e fmna t u r a mfu nt mi yt a Xonl i de r fl noa '"'
b omi nfsi nb u mi do triplex; e l t vt o''""* ^,r,c
2fu l c.pji mi l cnl me l t i ngcne r a i i ci nqu a e c !i ni i i
mi ni e ot r i g fb u mt dfcmi na l e i 'ma fu r a Ei foi pj
a d fu ppl cmi e 'a t i r a b l t bffidine'nruifld BW' j
)ctbco:iin
S4
fi(e'mt<iaintititlaCotpoiisi:bi q u mitttrtonc
bumfdi fcminilia folu ofgcr caloi ftminle: qui vur
niiem Uft<m babct-r virnites c o mp Mo i wl c s cot
po'9 v nd otrifum d i cmcn * virtutt fojmMiu tp
op'<nnoncimietus cutas fui fcmcn:offrun<Inir
laifmiftctalofefuBambumitHftmmli c v *' o
IS fpSa d t(l m fcmfne qui fp Wiue vrtuct b 4 b fpW
to3Vtoli8MmraU9i9j)pKrqu8 vi r i uKs U
cuido voct gnimaftminfe apBt e: t qi cJitc ojdi
nc 1 ((riiwdfne vocita qalbufd intcUccius v( ofcii
3i . p: opt t rqwci Hl l o. q'f pi l 8opt Mf n (tmif
nci i c( l l ni t l l cct u8. f t i i nf t i ol gt ni o{pt t t i qbt t
jrii pt gfctrc lalc a l t c ^ in l a u quite tft ip3 m p o
u'iii T vtriutc ro2tiM(U3 C (aIo!< t Ipi 4 Cune n ipfo
buiusiit o0<itonf8 nomcpiopii non babcmu:
ido accomodsmuo ipfum i fnicnfcriapUmt t c i d
mus V cft p(piri8.t>ofl cncMifonc a t cpi ci i r t s
vinnKilbumOiiremtnfat ideo ncceiTarlo bumida:
Tmulmbuniidunifuuiiiprp>opt(rqe}:ficciiiu8
vtuntur circa ni t oo rapentiflime obflctriccs ftcut fali
bus t bilneta t buurmodf:* i de o c i l o t oisere qui
(ft in fnfantib' natas in bumidp mallo 7 puentes c i s
niiiimci opo:tti clTc bumid t in tilo bumtdo m
m'initjl njit (dlot cttbumido radi nl i oigercdo r c
plniicftbumfdnutrmciiilcq pc vniri mbiie:-!
b oiscftf o DiaC epftno:qt in Oiginfo naiuraUV ftt per
Riodii dij:itlon(e ( nqui catot cum bumi do oecoquic
qt)ccoqucdcn.ftemoioautcboicmiis.piim4
ogine rcmns q u i d o catoi muttum edujcli oe bumi
deMritUtmul(c}:(i'ctii)lt{^fttm incipit c i l o t o i
iiAiuiis agife ( \Uif> tn Hulrmci:? l b s q aduiri
lunt punint cibi ourioiesiqt allier acutue calot ( fe/
(i>iigaco[itneretipfosnyapote6:Tnmodoniin*
ixbtiom(b:anutrirenCptecipuecnibtiii;ourue/
ric t Dcridcrt cib ourtoic:'! buius ogcftio efl c mo
<lii5 olTmiVn q catoi agic c ficco t oic elTe cptbe
Ge:q tiinc fonat aflatfo (icut cpfefis ctQatio nieif /
iif:bur'refgn!e<lq>cowa adul t o^ calldoia funt
idtia:? vi i neco^t ni g s t et e t egcDies magia
W( $ infanttt en i nibil (it fct in (o:po:tb* c oi
qmrc oebei elTe al i di os a f m flam:red poiius quarc
xbcriciTefrigdiotatqtqutoplua olftania ptmo
l>:inapio generatonio q5 eft calot i plus ingref(i cli
tu coig co;^ oe c):traneo bumido nutrimentaK tanto
fristdlou oebcbt f m nam eTe c o ^ co:pa fuj? cotpo
rimrinid:t ideo oict ^altenus t S u f c . $ cqua/
Y citoi in pueris i adultla: fed oiffcn ficut calo: in
bumido t calot In liceo equalo D elTenia B eni fn $ t i
tile in buido maiot q> fn ficco [3 i fcco maiot qtlia
te quf a ((t acuitot in actione:T tc calot puero^ in q> ti
"te vmcti calote iuuenS fed calot iuucnu acumine fui
vincit cattepuero^:ff(Ut aSi B fn bo e inucnunC iia
)"D(niunC n oi bus aatibus t partibus e o ^ t n plan
''S pambuBeot 1 tniupcr inlapidibuotmintraW
fuo oibue oa enptncip fuegeneratonls Itcot fux
Pa ooculmue babent in bumido t calido t ncccITe i
Nloipiiniofitinbumfdoptincipiantegencraiion
quo fcut quod cetro fetpt atirabcndo circftano
^umidu-rogcrdoipfuminrcigcneraie natura que
Piimo generara moUiot ert t bumidot quando calot
nbutndoeiuBnatat'naequicdinelusgtntratlt
ttom p mod pcpifs fit: t quc^d fit in ea q mol /
"""bucetla fit per modu epfefis.ducto aui b i l '
midopaulatimpuakfcitcalotin fleco* cperaiionca
eaioilDcluofuntpermodi{optbcfi8.t>oafic(aute$
pautatim ingrdimr friaidum qood eft caofa ihdigcftf
o n s t f i d c o vltra tres Ipecies nfflulnpiicanf fpecea
oigeftionisiqt in fencctme babundil friglditaB e flc/
co i n vlrma etatebabundit frigtdtas c uj bumi do
(rigidoquod non nutrt fcd iiii c^cirinrecua bumefactc
partes t eft flegmatiue bumid T indigcflDm: e;:boc
iterum p a t a c a u b ctus qood oclmr a pb{o:q> omni s
res mi p a quattuoi babet tcmpo:a.r.ntg t augment
7 llatue -t oedut t oni s bec ent manfcllintur in mot
b u s Duotum ttsminsrtum quosum motus pectpue f e /
quantur co>potam):t02um:fol enfm a pitncfpto arie/
l i s vf(p ad pttna'pi cancricaliduo eft t bumdua ge
nerans t augensta ptncipio aut c; cancri vfp ed ptn
cipium libte catidus eft t ficcus miturans t a ptlnd>
p(o (fbte vfqt tdptinctpium capttotni frfgidus eft t
ficcua fadens Declinare mixta ad oiminu tonem: t a
ptncipio capt i cot ni vl ^adpt f ndpi um arietis frigi/
d u s eft bumdus bumido putrefacto t puircfacfeii
te:tuna etfa; f m quod tradit pibotomeua fn lib:o:qut
oicitor atarba eft calida T bumida vfqj o* (ft femipte
flenar tune oidtur eiTe calida t fcca vfq; 7 eft pi e /
nj : oei ndc frgida'riiccaoonrcfttremiplenafecun/
d o t vttimo frgida t bumida vt(p ad conunciionej
ad fotem t per boc patct folutio ad omnia quefita: qt
autem ex o a i s iam patct q> omna nomina ptoptia n
genere Dfcta^ogefliomTnobabemtiaidcoDicitpBs
q n o p o t t e t $ fgnificatjbotumnominum pt op^e
oicta funt in rebue fed poiuo talla que funt fmitia ti
iu 9 * fpedebuB fldgcneratioflcffl iranffcrantur.
ap.jciig.DesftTniionein acncre* e r p l ^ i t i o n ;
eltrinifomaeuo.
f ume ni e s ergo ofifmiamus lingula iftotuj
r gcnerum t fpericrum.ft ergo oigcftio c o '
plctio a naturslf -repi to caloie faca tp padi
onibus contnifaccntibusbumoium:quefunt pt opt i t
materia fnoularum matenerum cotpotum mi xtotu;.
3 n bac quidem oilTiniione complctio eft v t genus T
caufa eln'dcs impottaturperboc quodoxfmus a IM
turali ptoptio calote qui oicilur quidem naturalie:qt
eft vniufcuiuftp nature inftrumentum mouens t alte/
ransbumidum in vttute nature ttlius Ticut ia5 fcpius
sfximueiptoptusautemoiciturex ptopotttone fin/
gulari quam babet ad bumtdum Pm fubectum i n p t o
pta rci mi):Hone.t>a(nonee aut contraiaccmes funt
que mi p i c o i p o t i s contra iacent:quafuntoiinmiles
i nbui (ti do:t ideoexipfsmouetcalotnaturalfs b u '
mi dt f ideo licet bumldum non fit conn-arfum caloti
inquantumbumidumtameninquantumeftinqualita
tfbuBofftlmflitudnfsque funt contraiacentco babet
oppofionemadbunccaloteminquantumeft natura
l i sTf i ci ndi get aci i onecal f di complexione qtJe fit
per calotem.OLuoiicna cnm fme quot inodis bumi /
dum Bgcrtur P; omnea octaa fpecics oigcftionis t o
ticns t tot modia complctur ad fotmam mi^ti fufci/
f
iendiT piincpium buius completionfs accidit a 01
ote ptoptio t naturali quuta adminiculum atiquan
d o accpiaiurper aliquod extrinfecum fimul c u ; calo
renaturaUcoinpletiuum oigcftionis (leutcibioigcfto
iuuaturpcrbalneum'rpermodcraiummotumTper
buiufmodiTfmflfatfed in mnibus b i s ptndpium
eft calidtas natnralis q eft ciTennalitcr in ipfo mijcte.
l i c e t cnm taliter adminiculantfa excicni c al ot e ; na
turalemTacuantipfmtamcnnon oantci fpcricmir
jipottion q mouet f; p o t f c S mout c po iuuantia
oigtftej-.fp; b l e cdpic ab ipo:qt M n moucn(
l b e r Q A t a r t n s
iii(t t r il b (r a diiit t ir cm<):t i (ffpt fl iKn t oj.& a 't t ir it
in oib us p6fcl s Id ( ( Tc n c^i u mon e e qd ;ppxit fpc
a c mooct -r (u(u* (pede mo o a fcom moucs .'t ipaf
t ci M oib ue u I i V g) pi i n dpi Smouoi s cft ca l o: IW IB
tn^ta cft nilf:f<n(8 l i copl ct t l s birfns moc' cH n i
f m rpcm p n d c m i i>ut fp a vt il e cft r o/gcl l orim*
b c( r cp5( ci mt pi b * i n i ; i . Tl oa a i b oc v o c i ma s
n i m fpcm rci r ruGtin:rp2s oi i os t cflic 7 fuSa cfl q
cfl fn n i tflcndf b f o i m 7 b oc vcrtlTimc Cinfe cft oi /

tcfltonis bi pcpu.CLm finit olp'm''ibf b fd fcm tna


c Dirgtf I d foiiiM t cft (n fine cptcmcri q tale alte
r fmr ot mi Tr uGi mpe pfi ccr cqua t ccft fpmi n vl r
l u u rotmM.3n Itf l e Dfgeftiib' n tdc cft fins (i
ue t pc r i ua riue nccrins fumanf.3n Us en! n n is com
Dlciloia cft ad b oc q (it aUmcm coucnts ad alcd r
b o c cft t ot ics 7 toe modt e quottcne r quot modl s ft't
laittmvDoitiQulet bumtot ti j)po!t{oRaItcr
ITum vcTcllixiitvct ft cft opatfo cAotte l uf bum(du5
q cdun ocb ct v t ftt t i j^poufonaltcr putrcfact (mt
a l io q n o c ^ modoa l t cr a f g cit ot t qut t fuffidt n i '
turemljctl cosposia cnipicparaf b umidumme nicft
vt i l e 7 tune oicttir cTe D ^ u m .
<Cap.p7.qiiatiicr.in oiucriia oSerfimode oicta < oi
S(ftio79>cadcruni(tgnaD(geftfl87lndlg(ftt<3{.
Ja t vt oi a i cft b um da ^pot t on a t t cr a d
n55 ma t un t i o t cpt e t io Digcftio cft: cric (n
olucrfta oiucr f mode t qd omontme ofcta o
gcftto ma t un cni t l q calot natls bumid fcgrcgan
d o fpm a fctulio tcrrcnri q u i vir t ut c; bs n ) o : : 7 e ;
b o c d> eft por cgit iua omogcn i oa 7 fcoa iiuus f i o
ge n f ^ (l oi tin muflo c oigcftu cft:qt tc ocfcct
cn :in rrnfto em fc DUO calotesXnaturalte 7 l o d vb<
crcut Qf (fufue ca l ot e magno fol {s :7 fuBa tcrrcftra
pmxct. W oalt at (H DUO ca l oie e fn oppol t t o vn ua
4doct cr min do ot e e atea vnt<] cft n3l(e:al(cr ac
.oilTolacdo grolTiii t fe pa r s do gi e a e ib cr ogcn it a tf
cft accidJtalie uiatue ei a Ioco:7 tf illfe ouob ' mot i
b u s c a l o cponif mot a s <{ cft cbullfio mufti:q: aSt
fct ca fubtliani 7 ot uidun f:? (dco inuentt vf tcrreflr
a d oeTcerus 7 i de o fe ce s rcldct in fundo 7 cuol t par
t e a fgnis (cldltalee:quib* educt{s ocpuranf pt cs fub
t i l e s i>tnf:7re( dctbumd3acrct!D fpru5fpualitern
vi n o iipt e r q6 muft eft multfpumofum antcq> rcfi
de a t i n i pt ob um da cr cqn o reltdfte coadunantur

it e a vin ipfr igii8a cr i97copl e ):l on a l e 7 effirif vt n


uaue ad b l b d:ce a dun a t s cni ciiVrcftrngif in fp/
fum naturale ca l id q ante euolault cu; igneo pani''
b us l od. . ! : ^ b i s patet quarc muftS magia ncbtfat ^
vi n c i vi n o nlitcr ftt calidue 7 muflrbec cni c
eft ^ licet in mufto fihc pt e a trrcftrta cffcniialitcr frgi
de (mmi^t cq n funt in vi n o i muft vapotofum cft
jpt cr fpa Ie b umidiIa e r e iIn coa dun >it u5(n ipr o:7
qt va pot a f oupl d ca l ot e q n facft v n :q a ot v a '
pot ofuj i oppilat vi a e ccrebti 7 Impedit virtutea a n i
t n a ics a dpcr ccpt ion * mo t : 7 t de o e i i c b j g tnccr.'
t e funt oifcretionia t mot us 7 oblufonpatiunf f uo/
r ope r 4)pter nimia b umot babundantiam que fit
c); vi n o vcl a l io in cb t t ft e i qua ottcntur ft a t im ^ma
gin e e a n t e f r e pon a n ff gil l cn t ur in vin ut e me mo/
r ia Ii.a iiqudo c i g{t Cfllot in b umfdo non pt opot
don a t o n a t ur e a l fcul us mfxt ifl docdu(cn d3:fi(ut v i /
demuenodorMi<8<npldntie7 nan(maItbu8nafcen
t ia 7 apeftemata que in n c oicimus matura t iim ma m
r i t a eft fintea ad educcndu j:pi i mo enim in con fl upi
b umot um calido pt ope l l cn iccoe 7 expeliente eft ta
( ot qot f i eatot fe b t is ma gn a s r ir a t us Yb t t moi'cft
immijctiM fubnMtie memototum 7 non potcft educe
rcfolucnte l uie m calido eontmae atiqnid s e bumido
fttbttli ca l i d oi i 7ce du( cn t e c pot oa plurcs vt l vmit
cui ur apoltcma ve r fus partcm vbipturma cft mate
r ie cua pot a iiopoft ^ atitcmcuapoiaaitfubtiliui) b u'
in <dn m7fgn e umt e t r e umquo(ie ft tbiimmifccnf m
a que o 7 incipft b umot {nfpfTart 7 folu 1 pirtfb' mi>
b t l quod apoftematum eft 7 calot tcmpcratur ptcprtr
cITcntiate fWgus tcrrcnrium partfum 7 aqacanim 1 re
fidccfpiriaMC aeren quod cuapotabiltcr Difpnfum
fuit in a pe n e ma t e :7 tune maiurum eft apoftcma.7 m
t us educitur fine tefione e o de ; modo eft oe aplleme
t e ocuti quod obtalmia grccc vocatURptmo enim ce
currit bumidum fubtile calidum quod contine njni
ratur oon e c fit lippitndihf fimde que creaiur tfpc,
fot cr r e fl r ib a midocon ir a b cn t e e jn r e mit a t cs l<rb!r
ma r f.fode ma ut cjmodofit b ice t cr fa b um d iil iuc
i d conuertendum tn fubflantiam mi^tf fiuead fcquc.
fl r a n dum (iue a d e t ductndom m>turat{o.unciio tu
l e mft t cmun ie t t cn l t b e cpici qa oil cn a nutcrd que
eft b umoi ptopottionaliter viitcitur a cit t e mmit
b e e cni miie r ia cft que tcrmiiutur a b e o calote qui (II
n it ur a l is .Tl a n ir a l c enim b uml dS eft i d retnendum
vct a d educcndum g> cft i t i otu oe c oc n m oonccTit fu
(pfopt opot t ioqua pt opt e r t t de m funtfigna Mtnii
t Digcflionia ficut patet i vt in is 7 egcftomTus kf
ce l l ion n m:7 in alfa fupcrfluitiitibtia ficut funt fpurat
fudot 7 alia vn umqudd^ enim e ot u; oiciiur ogcflii
oua n dp tMcIar; t fgl o! nstf Ks VKr fap<r bi(
iam quod auicm fufl indiATntram IJoc cft non in fine
pt opot t ion a l i pofitir7 i de o necclTe eft y eigcH J fii
o mn i a g r o f l i c o ^ c a l o i i b c i s refotuic multbumi'
duiH 7 cuHi relicto eommifcuit multum tcrrcum O M
e t u}:7 funt fn cfTcctu ci t i di ot quia ofutiua igii indi
calidum 7 ide o amara 7 icut a in fufa odotibuo t fi'
poiibuainueninnturtcalot cn mciu agena in buixj'
dum commipum totea dTcctua rctfnciuit in p to: W'
ce t gr ol Tiu87f cciua 7t e n iua co q> mulium rcdmi
oe rubftantfaipfittS7tcntuefacit fine moll(oo:qiili
amiitit eytenfionem que fut per cil fdum vapoutili'
ter rcfoluena bumidum tantum e r go oicia m fi "i'
geftione.
-Capitutum.p^J.oe indfgeftion que in gciwcw8
ft ion ioppon it ur .
S t autem contrariotum fcicntia vna:T'"
e poft fcicnilam Digcftionia in genere ot fj"] j
Kiiur fcicntia oe ndgcftione <n gcnrc m
gcfto enim eft incompletio que fu pt opicr indigtw'i'
ft ue oe fcct a mn t t ur a l is ca l ot s t qufa bumidum ncn
potcft alterare eypaRonibue fiue qua l t a iib ua "
traiaccntibflo. -Caufa autem ft t dige n r fe fiue o c f w s
t a l e calojia fr/gfditae alfqui eft fiue pcrueniat c; "i
ma b a b un iia b umidifiue e >: l i l i caula momnc5 f
ucrfitaiem rcmm in quib us eft oigcftio. Jnccmr'""'
aiifrigiditat 8cftoppontariIpairientiqueoppoiii"'|
vn in i t p mijrti nature que qualitate fot m maicna tji
yi fque b umide ft naturale ve t gencranor vcl a e "
ve l eonferuana ficut oict ffcft ib t c fglC >icta m ""^"'
gefttone 7 indigcftionc <n genere. ,
Caprm.yv.ocpepflnnqualitereftptirtia'""'
cftqdolcifmuItipKfttcr. ^ ,11
Tl t cr fpecicB olgeftlonie pilma pcpanfis t"
i <oq> illa fimplicio 7 n a l io: p: nia:qi if a '
eyfimplciuctio-ecalldiinbumdo^jcni'Mj;
SDejero^
ss
dadi oiimneniom! t t (xptnfla cit oi.stfonl ta
ia(i:r(topcpin(it(toistStioqdimtno ga\a*
lijmfivocabuIurpt(dBentriiptcf.D(detnl5p<p
(i3 psoptte oigdUo tlutKritn (niaifai piiris:T qt oi
e(ft02eiKr*tieMptctioqdi5(ftbunrfd(ffcut oRidi
imi9:op; (ii> rpilcm BfgclUoncs q ptpanfis t copie
none; qai ndi ( i rcDf ci mas cnim p<pinlm elTe com
plcti qnido fcmina planta; B al f du otg(rc:id bcc
cxjuna funt g> u l e al t e^ potTunt ^ductrc qWiti^m
fn]Ctlfqb(cc(lpliflUqr(mcpio(ulculus pioba
no c(t a fmilt T in a'gstqi noe tn otbus pptctSofcim'
iUd jr utc aitq Cficac pt qle (l i IpiKc cn; nter
vcgeubit poicniiuvkinM ff i gcnaaia IKKITC elt
gr ipj t cpI(itKiu{pffaa(o vtBncr vktmo c r d
tflttloit Ideo bumid ftmfnattm ca perfecto ell iit
fcmne ptoducto c potell pcrducac planta f ml cj (a
ptdc N q femenptodacit.rii at a nobis ftrmoba
baidusDebocinrctaot pirtib' aic vetegabis: boc
tjif ft pepanfw ptoprfe f m fpedej otaa pepi l i s
vocaf.Ofciur fi multa al pcpana (ingularer ad
oti fcmfnalirquedbttmfdaillls ffmdia mtthtfof
tice irinfrcrunC ca en(5 q quoctt(^ m maturanf eje a
toicill foto agente tnbumldolcmfnali vd maimc
uli m 6 pcpana oici polTet maturotto Ipfop elt fr'
go!C ib nctlone catotfe fmpIMetnon tamen ota B fcd
vwm )r Jeam t) ell fotma gcncrisvel fpedcUtcunf fj
aiiO!iJj3crltnoraenad2cnu8acemodat.OLUotu
dim m crli g metbapbot:fcut aut ol^m' noamo/
mil] no babcm' ptoptia q nomncmrvniufcuufffi c
potii luc niijcti faaa maiuratton vti calote t ni u (ti
ao:ecrcabumldiierminanfabipfo.Sfcn(f fuma
tur pcpjflfi'g fpliicr m fructifers cnt ptta multfpl d
tcr frunlfera e;; bumido radlcati fuo fn radtcc cni5 ell
fniciifcraItlplila t vi r gap i folio; t radiallatcrall
? n pofliini perfcere mfi bumldii radfds clfet cpU
midbccptoducendjqogcllofi inradlcc plameq
iribfinuirlmnioetocodcircaradlcc e i l t f i i puma
ttus sficflo (n tcrra in q leparaf grolTum npotc'e na
ove 9 fubtili cuenlenii ad radic t generailoncm B
ffii rcjregitlon planiaventrej n b ; ^ creatue eft fn
u'ilipp bmoifeparadoniiraao a w cueni'enti nutr
no (ola calote cleuif B (n ftipiie t ramla t fii olgc
Rmipri8adptoductlon2ramo9tvtra;<;;grofy
(ioil 7 tcrrcltri bumido ad ptoductes tollot^ cj; m s
Ejo aqucoi ad ptoductfonc t o ex magt fubidi:* D
ii\Kna fidact fructir:qt alfq funt fcmina fn fot
liaiIioteTTcilrib'taliquandoTunt fcmina In fructtbus
^nods ficucpomitpra 1 vua t ficuo i bmi d
btc complent caloKfolia t plante ad cfus fructum
(Psiurq) iit els tree maturitatca (iue fnt ad efum l i
ucad^ducendquaa ptima ell q fft fn ptta in q re/
'uifbumldiltupcrluBt'cmifcefterrellrioibuml
"<"* inJuraf fem t InrpilTaf fm (Bam fui.-oein/
5 calote folia qui euapotabfllKT refoluii Inipfo bu
mido rcfuliat ab eo bumid fepet iitpollca at ca/
rructuo oe plata t frgidiute lodiuxta tcrr tpo
na t nal! qui hs in partibus letrellnb' i aquel adu
naiur "^pojl, bumid t vapotabiliter calote folie o<
Z\*^'" 'Pf" * " f w " ""* l'umidfi aque: bocre
n ,! ' "f P*" terrellrea fibicmfeiafl I fru/
"ua n efibilij * ftpoofua <t femina q funt in fpfo eje
cM,"'f'^*ff'*f''"'<'"*3 pumas pt odui
wait,:ln otbus ambla modia omcrfitatlaolcif v\t
f n i mf * ' bumldu qo ell lij (pfa pepan t oe bto t;;
uittntoc qucree in llbtoocpUntis t fructuepepami*
T fempcpanrpepinria at adgentis e^tenfa ell q of
cta fuft fuperr'g d i maturuaf vniufcuiui^ bumdi tjc
quo (t cmfrtu cotpuo an c>- i'pro por ptoc'odmi;:!!!
cotpns fm act per virtutc; fosmaltu q operaf p ca-
lotem n iqnintii bumid di ncq; fnquamt ficc t
fedpod* opcraf per e inquam ni l i s dl.-r bec d i c
9 pcpanfis alfa d t a b cpftfi 7 opibcfillcut ol pm* (a
p>a:q: c fie m'pUcUer cridcritio calotfs nauant eft
ni l faffnquanl i nbuml doT inquamcficco t r e s '
opotfuft fpedcs efle oigdlionis t non pIurco.Si at
per mcdjapbot trabaf pepanits ad aliqua ptoptieta
tcm e^ pane matcrfc faluato tm dTcicic ptoptto 4 d i
catotiiiquant d i nato tc cric inbumf do cjrpcUcdo
tratpartib'mf):ticoipo!ls:Tfcpepanfi8DiciC cITe
fanjuin T nafccntfa; Vfimiti fcut vri naf t egdli
oflatfansafa cnim otciiur pcpanuo qm di maiuroo ad
educendinmagnfaapoRemattbuoexcoiruptoran/
guie gencratis fmiliier fn njfcentgs q funt jiullule
vdpani a apollcmata:boc d i quando bumdu aitra/
ct ad locum apollematis efl fulTcicntcr oigcll ficui
oijcimusantecD oeeigdlfone ingcncrc loqucremur.
3mpoflibfte ell cnim ^ calot nata alfc^uid oigcrat ntfi
vinca id propoitionaliicr.vincdo aut foluit quedas
infpirat alia in cmirccndo efo tcrreflriatt foco c u;
fuerni maturatapcr calote rpalfa que aerea funt fptf
(antur ad aquea inrcmifTioni.' caloiio t aquea fpiltanf
p(rmi)a tcrreftnbtio t gcncralltcr olccndo cuneta q
inamraia funt eje fubiilibuo fcinper mutanf in arolTio
ra t ffalTietJ.^ufuo ca cll q: caloi nalie quafd par.
tee cusque maturanf jgit mificnio in fclpfa (icui fa/
dtoepani buaotol ti oti bua folulnon polTuntuiuaf
dam ai egcit qTnni fubtiliot co T facile refolubilee x
oe efe in fermone oe cmunioiadlionr faiie oici d t
XTaprj.xvi.qud fft omoibeo t qua.oe caufabj
fen 7 oe quib* oiclC mulifptr.
zDoes at cl l i ndi gdl i oci rar a pepanfi
o efl ergoomotbee indtgdlto eiuf allmemi qd
ell rnictiferfo ptantieatimcnt ai boc c bu
m Jdita indlirinita eo i ipfa coplela t in fine ol gdl fo
ni8 Tmaturitatis non clloeductap calote nalem.'bu/
mi d i m at omnis aut efl fpalo q ell aerea vel cot/
potalia q ell aquea vel cmi^ta eje ambobosmon at
U ttt fpalia vet aquea q> fii im batiens bumid at /
re vel aque:qt fie n eiTct bumidiue naife a l l c uf m^
tf cotpoifeifed qi qued funt q funt plue aerea t fpna
(fa ficutpinguia v i olc:qda3 at plue aquea fe vi no
1 queda babcnt bumidu n uene fie liona i lapdea
ideo oia'mue aerea vel aquea vel eje anibobue.'ct} cr
?
;o pepanfia fit circa tale bumid oppoffta fitit nata
eri drca fd erft omotbco circa tale bumid qm aut
necefredlptiuarionemrtoibueoficcfeadbaDitum
-rpepanfie d i cpictio queda e o pfaolgdlio o 5
cmoi b elTe fiicoptc loncm quandiibec aut i ncopl c
tio d l c p Defecto agcntia caufe qucefl calot nalie. Jn
digiia at fiueoefcctue calotie attcndif in boc q> n
ptopoiiionaticcr menfuraCin bumido nait qu fcpe fu
piaoetermnaumue:7dlmftoportiongeomcir;
ca;(umpta:incmenfurat{oautbicrurfuort tf vna
oua^eaufaataut cnim bumidptopcttlonafna;urc
fed ealid no ptoponiona bumido f cddl mi nueeo;
t tune non potell vincere ipfum aut fia dt q> bumid
ejrccdit natura; mijrti.fed calidfl ptopottiona( nature
fed n bumi do:t ic n fit oigcllo qt bumid nimia
babundattnon aut poieit eTe i c n u caufa cefcct* tp
. b^i U t i aal i df i pt opot i t onarrf ucbumi d. i uboc
l be r luit-tt3
non (luriit ittiistionm fcd xfecktoiKjinu pettlt
cfTe quarta c o c l mus cf oimnunone bumidi fab ( i
l i Jo:qt fjoc C oft id.-qt g fie ccfidt oigefflo tit orno'
i c cf ocfcctu (aldin crudo;^ q omotcmpidupf bu
ino:( run(fubitt8:q:tbirubiiIcnoencducnim IKC
erolTum CD grolTo pcnnOct5:T 15 ut ( s bamozes fui
frfsidmjgts f cAiiiqi cilid nral tn coe nifl <ni
pcrrccie lUerdo t n mjturindo:fdco funt ncitK/
Rfbacs f grodi fant impotibllce li fun bumfdf. t>oc
aSiSignS inaenU ia pomlah qufb' oul doti funt grof
(ion t (icctosa eC bidf macurtatQ T ic(d funt ba
tnid vatdenlmegrolTiimcmxttonc TuiCCC q5 fc
(ndgcftsotpomiadditTd'dircnCftttnc oulcfi \z
fouinidSpcr(gn;oecoctiq!utbumidnIcm{j:(o/
rom c o t po ^ nfimptex tn:(d(o nbil q5 til fol bu/
tndPm frprum n fmptcF pi aUjug olgcftfonc ma
tarirf:red maranif f io cmfjct ra rido f(cco: i
aqua q n oc numero liquido^ T Tola x fimptep f{c mi
nfntematuraf:bufuo c i tl l qt n un * irpffTaf ncqj c /
ftabc partes ti' ad rpilTTffidfii aU(]u:c ff i fmplc^c
t bomogenla fn ibuo pa nf bus . i t bmi tn fco
libto.buiiis fcenie OCM elt vbi oftendimSs DierTita
Km aqua^ O i'cirurq) omotb ( B ficut pcpanHo nittlt<'
plt'ci'ier oe multo f m oo Duerfiaiea pcpanfi'o f 3 (pe
cfemTgenuaf tranllatfonem meibapbonc:etciic
omotbee oefectua Dfgcnions (i contfnsat n mitu;^
rterbamld vnde oteif vana cruda (ccefTionee cru
de catbatri crtidi p c vnam x candem cim f n cmun{.
0 . u c c 9 cnfm nonvlnctinf calote ptopottonaliur
t partee e o ^ fnbtilea funt 7 n connico t perml;;te
oicuni (rude.Crudtae at ell omoibes (n greco. S i
t metbapbot cxtcndemus ad ea q exterotf calo/
re cpIcnC oicif tatne crud qui d o bumld aqueum
mollificana partee euo n ( d ejrtraaoe 1^0 7 lac o i
tur crudqudo per calote i g n t o t vrtute coaguli
funt reprate tres (Ge (pfi'ue c^ue funt fem 1: buirus
(afeuo<rat(amutiar(mi(ia:otacnoinotb patiunf x
cruda funt qudo (nuen(uii(ftne paflone boc ell effe/
ctu matortat{B vf. catte maturate cS tamc polTint ^
mutari t counri ffue cmlxifone (nfplirarrff enfj nott
clTent nata fufclpere matoraton non polTent oicl cru
da:qt oppo(ita funt drca (dr.2(dbuc tSt nibit age/
ret (n ele caloj fs tm frigue n o(cerenf cruda.q orno
ibnonpat/fal<iiudnfqde(lnpi(tudneado/gf,'
ftonej.boc at n ell a frgido fed cit eje calfdo Inc/
p I t i o . t Ideo I5 aqua olcae el(tabitle:tam nun v oci
tur cruda ft'ne Indfgcita.qt omne crudo naiS cR tnrpr
fari X np/nguefcere fed aqui nun$ polTibile t(l (nlpif
Tari vet ptnguefcere.aurofcKaauaelixabilfo non
lamen cencedC elTe Dlgeltblle p ellxattones ^p e i d f
cm:q2 IC1I5 non conllant partee ei ' fed ocl( cf^arl i
ptoptie: per calida agens in bumtdo frigdiT amit''
til <r parii fuaf (nfpilTatione; que faete funt e^ frgtV
do. ( t at allcuf fottaffe oubl qualiier oldmue late
rem crud pepaml ccompleaE ab aliena caliditate
(Teca b e c (nfra optbefm paffa vel fttefim olcuiur.
Bti lnieIIIgd9> nlbll ptoblbei In olucrfie ofgelli
nibue vel indgeilionlb' elTeldestlnvnaquIderit
meibapbotice-rin alfa eritmigleptopiiearsln bo c
imitaf nam complet b um'd continuas opue el* in
laterett qt ars n potell oare Uteri caKdtaU nalem
intrlnfeea fed babda ei bumidu inirlnecii opera
tur per e):trinfeccalidn ficut na per intrfnfecii t quo
ad boc mcibapbotice later oi d( a ud us x pepanue:
tnilicr at ell oe cpletione vel incpletione Iact(s:f5
ilIidtptrtmperfaitrinfecScalidqellintiae citi'
ctloiexcita per adbibtfottnfecuefgnemttmaiu/
ri t i d q5 ell in ctfeo VI conttnuM partes cafd x cmi.-
fceaf partibue terrclUibue etus x q uo a d bo c ^ Ulud
bumidS magis nilc calido eo 7 fie cmifctf oidf Uc
crud pepan: li crgo olctS lii oe pepani t o mo
tbe quid ell f pp quid cfl vircp c o ^
/Tapfm.xipquid ell epfcfs x oc (jplanitie D(f
finittoniseitte.
'pfefteatofgeno ell alimentifcapoli pe
c pannmeo3>callducbtimidop]lndpi5(f|
conferuitlonia v l t e t efTcn amficpilnd/
pl elt calfd coniunctu; c fccotcll *i epfefts ofgt'
Ilio ad toi que fH i calote agente c5 bumido Itc a c
cmdcnie elt v o eiue tdlffinlri qaodihbaet At bumt/
d o nutrimcntill vel alio qoouie bumldo eje quo rd
ugmentB mnim.7idturatepfeftodtotttoi;c/
(lio raultls oe cauf is-Cua^ vna eltveriottqt ell olge
Rio vniuerfalie in oibue mijctie per nam.'c enlm fot'
<ni o i n s eiTe acdplC (n bnmido oigeRo per 1
VI oi^mu8:op5 rem acdpere augieniDt'r ideo atn-i
bit ptimo calote fuo drcflonf btimfd x calote qiii
cft inbumido radcall olgcrit ipfum v i fat conucnica
d b o c qo cenuertaf in (B am etus boc ficut oipm'
fuperlue in oibue rebue damxp.ia.x ideo ocf ad 10'
tum ofgeftio.Stla caufa eft t bona qtvidelcct oirnir
adtoiDDgenioeoq connitutoiarntotop pepanfim
large fumpi p epfciim oigeri bumidad oco pinto
rei conRlruie.Ud oictf a totooigcRibilitd toi oge
Rio.qt ota mixta epf(|olgerunf:non atoptbefi vd
pepi$9>enimpepgriDigeranfvclopibcriolgm(i
pi epfefitfed n conucnff :qt in qulbue eft babdd'
lia aque n poffun opfefi ojger fed cli'xari poingnt.(i
mUter cITe radicale bumidu eli^ari npoieRr; t n
conuertlf.luidoirertJtq' oidturcfte'adter i\^
niotqt eR perfecta qo liceibomid fii:timen neno"
eiet ratio quore poifue ptimo o i c a e( epfelTs dTc li
l oi oigeRio & pepaniie vel optefistqt vtraQ) ill^ni;
eR perlecta. at j s at placuii 9> occrcC ad tota; ciee
RiotqteiTei interotinotgantsntibueejctcrioi in<
ganie artfdalbue f edpepi( le3 iRoecRinterioiim
In otganie nalib* x optbcrts {(icriot in iganlo w i
dalib* tm f3 noe B no ccedim' qt f m bc BOCtrinB
n vleret rt f upn ofxim'rqi bi c nqumnf f!''
ralxti cotpoiie quae fufdpU a qualianb* actuiio qu 1/
rum opibefis nulla tlTet rm bancration.'noo aoi "
franeccfliirQeexempllsoRendetnueopibdimejio"
otganlen!itlbu(^tell'eoisellione5nilem:fo!ieautw
lius oi(i ad l o i eigeftiorefpectu opibefie qu""'
equaltcreRadtotwqiliceterferioiairenfcaW*
fleco lamen qt intua remant bumida ee que ananf
cefleeRq'interoiacpleantacalidobtmldoinicii
te nter partes interiotee agente:epfefls atuif/''
eirelayatiepoiiemediateeRadtotDigereno:*!''
tebecrverioteR oibue alte. ftaPieinciejKfi' "
loj e cmuniter agente cbumido x in bumldo!"
ai'calof poilue agli quantiate $ acumine licut in 1
pertotibua oRendlmua:t ideo non eonfequit caieii
s operaiiones fine operatonibue bumi(f:4''f'!
loteHrolttitremqueDigcrifbumid loai exteriw
rei X tria faet ia ipfaibumoKenim fuo ayai t IP"',
giofa t mollia fari exttriOM reite b 9. """"' t
dtvnpane5terrellro((rolureabal(a:laxaiaauw
eriilpfaamplioi6calldirecepiiua:pcrbocdmii"
gtrinir.'bumo etiaj fubiillntc foa n"''"""u
SOeyefof
S6
ipffMint v3i modo pot oj t i t fepttUt tgetfSam
uIld3.'ltetiimnMlcc(nn{iubfi(8bome::'rp<rboe
iuaitin i nt mo u ni t rccocrm a l i d c u r bumot
(11 v(biilS vcin <R(cro2fbos rd oigcrcnde fwflutt:
ibocmhnAiStSaMoopatUntfftuCavs
ctf(bumMoir(6bjop<rt(oncs.aLtM^p:mac(t
q! q; bo( 9t b<s ( f l cot aeqt <i i t c^qummi t c opc/
ranirDlToiut fine duflfoflc ideo fjxrit posos cuca/'
Iidij-rfccnrit2(t<o.ai[adiiuic{iopue:(tt oi m
rcofmllcemu<nKrinimlfdbiIee:m{rcaciloibum<i'
dogcroie m bumido q5 otetr f pirS cfumii oe
(pfoucxn'ibfKtbufurffledifigncftinbtodtiaqal
bcrmt T pfngutfcttiniib' {ii otcoctisp (KjnitonZ
Xcrif St opos qt oifTotut partee terrcflres n oi
uidit anuil olunoflt ((cui ftctt calor llc(ue:< (lijc>
Ciriroia funtnittxiv.tummafTamtiw (npart
b9 fufa (nuditunf.lt ai fita oteelVo (n Olo (ndilTi/
mo qs (nbmt tn bumtdo Dteerdo: 1)5 faidunnlra ni
biliillud(flnfnqti)titat(e(puuaqfacu!( ipin oilUre
t fine Dl^tnionle 4 cft vt Upu oijcimue 9> fie vtt ( o
U(iilm!)adr(l(6a3COflf(niandajv(Iaua(nd*qqui
im fu atatta nutrmtnto magts cft manirtftS quonta
indiirniu (I) q5 n d i fniflc mcbsis aitie:rnu l i t
Tcpt(t((lquandovtt{niaotg(ftfonettibt(ec(r(a
fimilc:op5 at ornnc okcftfbflc dTcbumidf m aci:
I5 lii tmipu ( fteco m eintft ^t ( olg(ra( ad boc
? r(((plit fotm figura ta qo ofjtric ^m:naui
rufccpifbtle ( n alfquld fotme ffsurenfnbumfd H
in:op3 ' N q olgcrit buml da; <(r<:r( at cflit (m
tn<ntijl(itrbijmdn!!*r{inrtftmtjur#qf
reripit wf tpilfarf por ccoo(on: op j q babtai
HMofibitlTtMialiJtrBmfjct.lj craomedo oiffinte
<nt(prcrfeq5<ftadtoti!o(gtfla<aio:cbum(doc<'
qa nbtre ndffmii fa bumido.
^pfm.xx-(x b(s in qutbua ((I ptoptk (ptcfta Jn
qiiotftelfgrtfnootdaraepioptetattmW^rojtin ijr
3ttf atptopittvo(abnttt(pf(fi'e<nt!<XM'
B &(axa(eftD(g(ll<ocx(occlobumtdlrdoi
gcrcndc.'bamfd at otgtrcndii ouplc)! cfl
fni; rpiTate q5 ((I atreSfm babiidantf am (n re m<j<
contniivtraqu9lfc.o(g(ft(oatfctv(Mlo2(smn<6
f^b'tni'dotJi^tcncutoi^mue.SatquIaobfdat
9 id in quo briiSdat trtu bumfdd tftad iwj)ot:qt
ii(diq) Dfgerun fpliranf:atrc ac u l o i c eifloluff
inooigerif crgo n tUyaf.'Rtrpdtblmue q adtj
'"mloDeaquobumido ficr(pt:t vnam b j felu/
<incmqincgtoix<m*:caIot<mi;:t(uuo t f t e bo c q>
!fr<9 partee cogft fre n a qoeas aqueae efi terre
Wbuo in aereas * B boe necefTario (nfpffaC trun<9
"umid tqm fpffate $ aqOe.refolut enm ca'otog
nojubiloa T alia emifcet ficui Dtimue. CUtcc
%'"' rrgunt (n i|rgan(e fiue paiellle liue caldar|e:
"i'"l"8acreabumtdJa8.qp(n8U(8ellficutolearttj
!ajane :pat<unf en(m flla ab eyieroi calido ieco.
<8lldu enm ficc q aflatatt eft t fadt <d qd d b u /
<Mniebum<do:ideoeHwtaft(oja e^itrinrecue $
waueearediccdudtbum(dSctff:Wco<nt(ri
cer accractM bumoia ficntt cito difai q coquumur
icoi f vfiri partes (nicrponimor cnm eamib* el i rsn/
di s dtfas eofflpleref: boc mgie facuvitr mulnini
dulltqs fcenle di T muttad Te trabft bumo2em:n
tueriote(ixat(eoipo>{a eaUditas ruperaret abfqi
oab/ocetrabererbumldiiad <ntcr(o!a:T fteinteriou
narercnfedpoifusejcterota.txcailtomnU Dicta
funt ad fdenda q> %nD el i xai o^ cd q> {mus art 7 e c
(ra bumida Tunt c p ii5 ftifi in i f ganf s n funt clixa
(rao(cenda:ctiextruirceus<nuenfmf fleca contracta
TeOitugata.<ntrifecus autcinbum(da.jCiufaa5t d i
qt bunridfpMluile q6 di (n fa^nls 1 o l ds muli ra
nfeatur ealido (gniio:ldeo paru vel nibtl btbctai ai
iotemnattiralem ignis ptopter op tgnis n piobil^fi*
ftatfmfuperferuetextcrota fuperficideiuo q5 (uper/
fenieneaeroiufdfteamfnmfnutaifuperflucretadu/
rene qitilibet mfnfms eius partem:que adufta curuiC
t eomrablf adptorfma; t eeonucrfo j?]cma ad i pi 5
in qu3 couugarione necefTe d i daud potos ejrtrfnfei-
eust f (deo ealfd frfgene non potefl fntrare (n intede
nfri):l'rbuni(dimteduetttotumacaIido vRluo n
potdlegredifedvenieneaderterfoiaTclaufoe po '
roa tnuenfenereflccttC t <ntcn*baber motil reflexiu
t (deo fcpiut offcurreni: ptr fntcriotee partes bume>'
e u i eae t ideo frijcabumlda intuo inucniturttamen
f ebs q> (nttenunf Interius minus bumida alTis t exte
riits minu ficea dTd:-! boc til pioptcr bumidum te
reum frfgouie eatottsiquiptcferuit a combudione I j
psr&bf f i l eauf quarf frya sp r sp r nciEr qus
3 o funt i i da cimpeiw 1 llridoie emfttt qoafi tos/
rentcmbumidialbipinauisitpofleafttntficcavalde
nonumenadttnaqtvidelicetimeriusbumidirolutS
cal oi e frgente occurrit in inieroti'bus t pciit e^ii
qucmnegatdeaniradioextcriottparilptopier q
multipUcafatos (tus t fubftantiatqt vapos reflepis
(nfeipfominbumidi pingue conucrtif.tideoqudo
Wgfdoaptrif quati fimul eplit di llridoie n bochad
itiid fie eviene fi non fuent Vdlde catidt:ftgmldt 9
afTattofitcomptcta.iboceontngitqstScrarus e d t
(nrara fubflanita non violcmus d i Ciiiot adberens d:
niOfitmuIt vfcofumtn boc iterutn fdtureaufa qua''
re magia oolotofua 1 vulncraiiuus d i calo: faginea^
^qua^fcrucnti-.perfuiuoenimferuemi ol eo nai'
gieoolet t psofufiusexudiurqp perfufue aqua feru2
titconiingit boc enm iibft^ oublo psopter acumen c
l ot i s q& acutfue ell in bumido fptiaUq> aqueo:7 ideo
magia atterat fenum ex calse tpsoruflor exuritcjc
acumme t fubtlltate bumidiaeref.
/Caprm.xjrj.-reftoifgreiriooectaransquarrintd
Hgif ff elixaia intua funt rida t ext eduo bumida.
'fiur auiem oubiimio oe Diciie:nenl5 in eli
e xaiis arent inieriotait boe ciingit psopter
(nirinfecus ealidiaut illud pcrtingit ad inte
riota aut non pertingt ad ipf j:f at pertinglt ad inte;
riota:tc refoluet bumid intuo ficut extra:4 itaarl
(ntus f extra n magia ex>ra:qt extra vicinue eeniun
gitur eatido refoIuentibumotc;.:Sdbue at fi arct er
g o Ddlitutf bumido natural vel aeddcnfall bumido
calidi cUxantie:aui vtro(p t (quidem odlituK bum<
denatura)itt)cextdiotam9gieseniiuunf:qtvldtilo
rafunt calosl:fauiem{mcUigt'foc bumido acfldentt
licosposiecUxanisadbucvdebCinconucniene'.qt
bo cf l vebculum ealoso ad interosatcr^o intenosa
itfundun ipfo t e 1^3 bumectanf t fie no relini^uun(
k d
l ber lua^tua
ridi-'BShat aStbt tiMcm poi t s fibi (eniitnfumba
md imcrfuB c^cne r bumfda t^ncHue (luras t rgo
v m q i fmpcdc aliad crgo (nirnfec bumM minei
intaeit (te r t s clt); iiuus ot bct ctc bumccti nata/
ral bumtdftaK.Sdbnc nobfo bo c minirdlaf (n quo
d i m (igno.q: ( i r o que buUufc in qua contnbtf t (n/
duraf t costfgaf ptlUs dns t qac ota fona functtaufto
ni8pozo;&<nc)ctcr{otibtt8:-rricbummintrinfc((f
tiaae non pottft a re ti f al a m jnct (rgo {ntrn* bomi
da. Smpl i Dsf i gni i l ud gtncratc non v(dct:qt ouafi
uecU):cniurfuea(r(nfr(nipcr(ntcrfu8man(n[bunii
d t T ()cr{ua (cca:-r imen in vitcIUs c o ^ in mcdto
bumot fanniinoruo quando nfrgdant Tiuc (int d i /
.);ttartueaiiJM:'rc):t<riu8nu(nfunf compana our
4 Durtota ftint pof l ^ InfrMdata fi q> ctt caKda fcut
f o t ota cUfti 13trata.adbuc( atnbigu ( i l quod
tHctiT tlt ({> fi {((rio: Mtidftao vinceretin cli^ato 9> ad
fe trabere bumidmqi oinnio catidttae ejcallens pt o
po!t(onemniint(02po!'8DiT6tui'frt;rftccat educen
dobiimid.StiiutcmnKrtotcalfdtaovinceretcU/
);antie calldiotcmpra cfTctmagts cxceUcns calot
elxantis cxccllitptopostioncm mixiiicrso ci l ot inte
ri o: tac tn multo rrcrllcrel mi^ti ptopoilionem ergo
olToIucrct buitiid f cduteret ipiUm c}:nccaRdo.ad
fccc aiTt rcfpondenteo oicim'' q> in omni b' e Up i t s h\/
quantffelxatafuntboctnquantadactonem pcrti
fiet etijctniis arent inieriota <t cjrteriota Tiint bumlda.
potcA tamenboc impedir!peraliquodaccdenocot'
poi{8 (lixaii:fi(ui nos llati; oi cenr o e clxailone ouo
fMMtc^sut! sre intcfi* I:*'2!^Dcd ^^ e!t & !!! !J
ininterio>ib'bumo2enaturaI(:calidienime):c(I!ena
p:opot(ioncffl mixiicuocat calld ptopottionale q 5
edi ntuai fqti nuen t po t o s c o i p u o (ponsfoium t
tnotic iUig o e caoris que fupta etcte funt:tdeo caldu5
naturjleintenriimpercaloiemclixantiefec admete/
rotiejnrabtbumdtiintrinfecuatquod cft ebuKene
e p calido t rupfcruct eitT lcoifTundif in e;:t(ri02iV
rci 7 fluit (tlam in aquam cll^iintem t colotat cam co
l ot e eixaticoipote epterota auiein bumida funitqt
ibitcncfbumdiTperaccidentalebumidStdnsenefp
um (ui permifcef bumiduip naturatctt per b o c patet
qt non rcroliit toi bunild interius fed occurrit ad
(Xtcriotntdb cpieroiicnim rei minu oilToluiur pto
pter comineno bumtdcUxantia. t ideo triplex b u /
tnidbabteKtcrtoiafcfljiatUraleintrinfecSfnatu.'
rale epr/nferil quod securrJi ob interiotib* ad ipfa r
dccidcnraleextrtnrecinecvnaUcriobuiandorcRrin
giturrqiriimrnrecmasiofiacui ptopier boc y
calot bullicna ipum niagis e(l ocut* inten'peno'ob't
ejctcrp violenter T non econuerfo.fflautem calo: in
iu!> magt'e acui' irib* oecaufi qua^pi i ma efltqt m'a
g8 feparafab bumido aqueo qo bebetat i^ii5 q non
adeo pertingit ad i nt ai ot a fcut ad e):tetfo2a:caIidum
enim fubtile -r acut ell n actione: i deo pertingit Iw
teriutt in re3 plus $ bttml d. Sl i a caufa ell fpilTiiudo
parttitcotpotle elijiti <n quib' pl us itiuliipttcaf t cS
tn.ilTatcalidil^inpartlb'^aqueisquenon funr adeo
fnbtilea 7 ideo interi* calidot eil'res elipata q> extra
Xcrt i a caufa ell qt bi gil oupltd calido fc; natura/
. lTaccidentaliqnonfftinexKriotib't'rqt ibi cali/
ditm naturele cito refolutf."in interiotibue autem nal
g i e comfnef per partea circ(lanie8.l5is ergo oe cau/
iTapcnrtratinteriusbumidiTqD per iDa tria acuif per
txtetC bumidmrccedit abinteriotib'.Oiuod autes
t><ciC non (ITc cura rea elixata n cH v c ^ fi oigclla (ft
In fine eliraiionls fed t ptinctpfo Me | > al (tnoi
in bumido fuperrcnieai pattibos tf wterfotib' rcfol
i i i l bumt deneri uaTt i f c contrabitar re< (lixandj
ficat d i ideref carne que elixatur: llatim cnii (n p:t
ma ebuliiioneeontrabiC ita retrabltur adejnremf;
tates oiTi que funt in ipfa i irptlTaC pellto t caro na
ra cft ita 7 v i x poteft fibi infigi vngui et c aute; cilot
conuilttl in inicn'otib' t fupcrferuet acute in inttnar
ri b' refluit bomi d T rtfoluunf ertcrota ab iiuerfo/
ri bumido penetrante t extcriojibumido laxante: t
n c caro extra mollefcit 1 pellif reeoopertolapliil^
fccii quando piimo buluerai t tc iniglf iibi vnpia
t efl complete dixata qnnmo tc refotuif ab olib':
<09>bumidqd egredif oToIuitea} vndit^ t qui d
partes Dtfconttniiauit.3n oui s autem per accidcns c
dditcontrarB'qtlueelixenCfiucalln bnmtd fub
lile rcfolmf ab ouo Tremanet vifcofum m ful flamia
vtrat^ ou( fctl; albugo t vliellSvalde vifcofa cft que
extracto fubiili bumido muli conglutinaf ita ;> ob/
Itruun(po)iextcrio2eeficbilmid9abini(riotibiia
vcnienereRcctituradimeri* centrScttnon|atct va
ad exedum:? ideo nteri* rentancc bumidn:? qt tv
ttS (11 bumid oftrabens in ipfo q$ quando (nudo
conllat pingue efltideo gutta in centt ol ell Ungii/
nata.frfgida aute; curiosa funt p o l l $ fiiM di f au vtl
afTatq: bumid oiTperfum in partib* calidi qo mollt
calida foilfaf per frigid a(iunaj t retrablf 1 ninc
oillttpartes t ideo effidf tttc res oura que mol
fia i i r . Caod autem oicit i)bflofopbu,4> imerfo; ta
adfetr8b(r(tnaiural(fiv{nc(re(inquamit 0) ntn/
rale t non inquont efl calot qt R vlncettt inqu^nnini
ellnaturalsincremaneretbumidumadfubiUniMnt
rci mixte: tile lUud bumld continere a culote; fta
fiejccederefcalo:emelxantemteelTexllwo'
iotex di xant ! mquantu c|l a l o i ic clfet coinipuo'
(6e iiciit ptobat obiectio.
^aprm. xxf . oe b i s q funt di jab l a ptpsk 11
fdnidixabilfa itKibapbotice.
3 atpioptie fuma d xati onon omn !'
pus mixto erit dlxabiletin quo enim mllm
ell bumidfeparabite ab Ipfo fed folub w '
dumcontinflana infeparabilealludf enim cft tncKp'
bequemadmodttUpidee.Sdbucauemrino"''"'
i d e o terrertria t fleca cotpota vt lapIdeeifeiJ Iw""
pl us oebumido aque t aereoifednonpoicn \tp>
rl ab d e per calida t bumido ogens oiccf inliX"}''
fcutlign.3lla enim funt elixabiIlapopileoitia<'''
XationequebabentbumiditatempalTuamaditp'
rationem a pambas in quibua eil ab igniioii iiuc'
Hditatequeellfnbnmtdoitaeeairrerepotcltab'j
terfotibua a de x t e r i o t a . a ue aui ej nteibapboii<
XantBRautelIxanfcfintficcaactaautcflnntaiJ''"
mfd9.Siautemfuntactuficcaautbabentbuitiw*
tem folubilem tiiftd non a parttbue Krrenbun'""^
bal?ent eam olubflem 1 feparabiiem fed non coma
bilemtttrrentibuspartibuKfiautembabtniB""^
ditatem fclubflcm fednonfeparabiiemluc fun 'J
a u r ^ licuefacta clatere triio t fale in P>eP''f",
midoocoquifur'roepuraturTarentofmiii'''
piumautemoepurafdJarenaiuerabuloolJ'f': .
e e mbot bami dS feparatur a terreo fibi < 0 " ' ' > a
naturam fedpot' fumofum impuro tttm'tj''^ ^
t oifldlat fetulentf terrcllrt t itaoepuranf.S U |
b bei u bamldii fequenrabae qu Wcm a '"t?^"ii<
0?ebeoro
S7
c5mik!bSletS(p{otSclterSocto:ia{(bam{iiuttpt9
p:tiqU(oi(UUttib<priifiaitKgiuvirdftbumo!tm
BMmtemabctatmSaStadientmpodtKiUt wiccj
mtilttalucrdf^intfcdnon iujcti tmdtm rttfoncm
f m fo:mim fufccpunufcd potC mbapbo: ccqt m<
Kimc ptop:(* nomina non babcmaal nul f b' que p2o
p:ic ictmt cuflibct oflferauic que ia Mlib*mufliinir.
gum otm t meuUM dl j:ntmp:opi tobum do. S<
mittcr tSt t IfBKi vMdfa non <n bam(do <gn{a tK/
):imi8:qt lile <(l cabdu Hcois-.fcd conutnfunt <n bc<
w etiXi(<s:qt b umo Ko p intraneus fotuiC o e o i mi
dc):i(ria(<aiti(i<l;:terftde(ffertinboc ab t(
grmiurononfcparaf Krrconeciii alge mctalllcie:
fed rrgfdocoiguttmetadcmmmUireeutrt bumi/
di(9!) tntusw t i p l e tatem vlrdib* sfilillaincc pto/
ftcrboc mollificaf lignwred potT indurf ttfact:
ftd tn V(re (Uxatis ab tnlcroiibua egrcdif bumid t
nonrccurritmollif(caitf t p t r i o i a coipotie dtjrarf
p(ripruni:(aautcmaueacnirunibumda etlam mcl
rbipbo>ice(li):an:allqaaRdoattt(mptrcatiditatem
al((ni;:altquandoafftp(rptopi(a;.SiitiiUtn'(;:par
t( bumf'i< qiitndoip ftparaf bumid in d e ad par t a
TJU5tf(iuicnttrtarclreadpanatli>atiqttandoant
fcpvi i KtTcflria ad vna partem t aerea ad altam
19i]UM ad tertta caUdttate enl3 piopila agente fepa
rinirbumwvini a fece refdentequem In bumido eft
eijcftlo dteaili fi'milie tft:7 oc bac rate ruptaoict
(l).3ii 1 Jctc at a calote alieno c calote coa j ol t cafe*
a butiro t U ab i'Ue ouob* feparaf : i oe boc et fu
P!ae)5)ediciIeft.llatribcccompIf).-<a<nriilfdobtt'
midoTideoftmilieeUjrationlrqutKneenlm quot
tnodalacvdaliafttbftiiaactubumida permattf ih
labd jitifi quandi n r p e d ^ eluer faj per feque llratlo
nm ttrrcf ab queo n aereo t ab Igrt tpttC dtoMi
Rwte t catefadente tottfa t tot modie fimetbapbo
nce lljMtlo t femper ftt (imeepfef quo ad elfidene
49(ftcalid31nbdmidotquo*dbamidq5rcmp<r
nim't ab inrertotib* exteruerfed tcet aliquando t
itorclfnqaatext(ro]a:atlquandoatinon.f(cuiau({
wcnimode rea cif c ant maturonc tu ptopiie tu me
"pboticc:ianonbab<mvnSflne5adque; perdi z
):woite5 *> maturation^ oeducunf.queoaenlm maro
tadotUxanadefcficutcarneefefibftia vniuerrali
Muerfmode rea dijmnC i maturonf tptopile tme
' ' Ice'
irar
i(r.qu(dJautemadrotbliIonejncutbuniida.Znutia
luitm ad A vfum qt queda medicine l a pi l ue far
mtnt j ofcunC vt fcamonca eUj;an(vt reptmaf malicia
w?'-.vn5 lamen eft fignueott que elijcanf ptoptte: 'T
f( titeantes flntbumldiim'ue quedijanf ficca ej:i/
nMKj.pcimf enim dijcau q tl ete bumido plnguio/
.' lutut rerl:aut minota:aut grauiota fue quando q /
Mineo5t.cfficiuntaW>:illavotonirarlafcU5mctten
noia;mtmiiioja!a()tIeu02aptopicrtUudo> perdida
nn5fuMof8rtg9tainpatttbu8cdB*bumldBfi/
| patult i omnbua fuperiue enumeraiia in qafbua
miKb'bumldSotflttjrftaficcofiuepenituBeffluen/
Htie (n ey teriotlb'manendotfue eilaj redeudo ad
S " - t > i d mu 9 enij diyatfcne queda quidej oen
ut a, - ^""' "' ffcincuteareuaqtoenfiM eR gra/
b mJ '"Pfi'9n<!onbat Immijctuelacti-r
B"tt 0(uaefrcctn(imaiter*recca3.fta5treto'
8faufu9.Sfmaiter atitmdoecoctudrinfratiSif.au
"i talu mnota <fficiunleuloja:b<c w t oiuetfl
modrofctarmitdi):aEiiIa.S{antfefmrcrotiJalq
r dno n pampaaccipiaf n poicfl ch;:ar eo cf mbit
b o t fect patif a calido agente tn bumi'du5:necenim
plae tmpingtta ncc mtnuft ita q> ftat ocnfufq pt ms
necependif in muina nec ft minua pingucnec grana
turnee alleuiat ctiiua caufa pto ceno cA.-qt dlvlfcofii
t ideo leirdlra t aj fottiter cobat c bumidia aque
<8f arela <f dtua euapo^anf cu; i^fs Q> reporcn ab
e8:ctttue fgnS ed 3> fumne ole elt valde fuliginofue
(O q^terrtnracbunadfumanicbumidio 7 [1:0/
pter bumidaere Tubitle fuligo o d multe eft tabe/
rentie t cfl molUa t tubticjtqt crgo portee tctrtflrea
dfmant cbumldie t n bumidc partee per fe ideo
permanet equsliur rpiiTum t cqualer pingue f3 (cn^
tiam t ideo non d i p f Xont ergo oici ut oe oigc/
lUone que eft f m epCdim ocia:non enim opotict noa
oicere qualita fat in otgam'e naiuralibufin tpttcvtl
a catte cot d( e r ; d ab vtriufq; calote.f.cpatie 'r ten,
da in anmalibue qt conftat 3> ogcfto antmali eft in
calido 1 bumido:? (dcoquo ad paftones t cffecmm
ol f dta ab d^arie non oilfcrtrqt vniucrfa bect93 ar
tifidjiia g> naturaUa fun ptopter eandcm caufam: T
ideobecomnaintu8arenrTc;:trafunt bumidatlfca
inmodo oi(fcrunt;qtcetttoteft natura m opcratlooc
quainaro.
'Caprm.yp.oe moljmti quid ft:* que (int caute
(U8:t que rni iigna cue q molirnC; paitur.
O l f nfo autcj que eft indgtftlo oppof!caep
m feieritvitqjinuliptciicrolcia fiattTcpfei
f/9.593ot"if!9trgoqu sft ccnirsr: sfefi
ptmo -r pi'ncipali'tcr oicia eft indgcfto eiuo indlcflhi
ta queeft in cotpote ogercndo quod eft materia mo /
iVnfio 1 cpferie.f it autc5 boc ab Indgenita 1 oefectu
caldtiie crcnaila que eft tn bumido oigerenie.
^blci rft autem ptiua qualter iftud inieltjgi( t oan
tft 4> indigcntia caloiie femper eft ( algote flue frigo
re .IXon enim peruentret vnq> indgeniia calidi nifi e s
lidtt ctJ frgoie mifceref :qt icut lbum eft nisro imper
m r i . t albt'uB ngroimpermij:iiue:iia cattdeft fri/
goiiimpermixt:? caldiuefrgosi impermxtiuB'PO
tefttamen combun'ree aliqua -r non iliaDcif indgei'
ftitfed combufta.fed indgena ofciC que eft altrala c
ldo:red non compteta piopter calidi oefect.opottei
enim in omni oigcftlone 9> ree oigerende f m allqud
moueant calido 1 atierenfrted no complen:q: calot
elierana-rpcrldcnanonfufftcti'.-r ideo fit oefectue
tircacsotemiDigeftionem.&cfcctua autem ftiua
ouefunicaufeingcncrefnl5multiudo calidirate tn
bumido oigerente:- muliiiudobumiditatlp 1 ndfge
ftibilieticenim in v i r a ^ iftatt caurarocucnit vtcal j
di oigcreno moueat quidem Icd non iit tm vt moilifi
cetremtparfterfofflmofgeratcam.Jnuenturtam
inqBibufdam libjle:a'pima caufa fit multitndo cali/
d ^i i e in bumido t fila eft faifa liitera:tamen fi ad v e
rltatemredudDebeatopeitetwfatelHgatoecalidita
lequeeftnbumdoreidixandequetanta fit 9> non
vtntaf ab extrinfeca taUdltate dixantie'.glofant tamc
qudam ftc q> ntelligaiur oe muliiiudne calidttatie p
mi pt t umf r t gi doi nbumi dodi pme i f e d b o c nibil
(fttqt b non eft muln'iudo calt'ditatetfed poiiue pau/
dtaiie etueipolTd etiam eict $ alta eft caltditatis mu
filudo:? alia magniudo.2)3utiitudo enim eft quan/
do in multie partibuf bumidi olffufa t f t ? o\uifa 1 mt
atienuaiur acumen eiue t non ol gcr ct ideo que funt
multibumojiaWgfdiinimcrioib'tionbcntoigtrt
k in
Zibcr iuamj9
tboathaemedo multitudo aUdtitts (n bumido
cauHi cll ndiscftons.ZDagnitiido auccm aUd i ut i s
ct l c^acamineci' -r da ndigclltonts ciuCiclTend po
tcfl.Tq: molinrmpiflauntqacdammotaa Cutido:
fed no funt complcii ideo unt our oij (li]catis iba'
midutn coit magis efl Dtrpcrfam in co & in clijcatte:
qicntmcaItdita8moufttdcoc;ficMucaIiddoeip3
I d e o rc8 t i c contribitur circa ccntr T ic compi/
itiDt fe parteo t ideo tnduraiunidco etam bumdum
tnot -r non educt oiffudit (c in parteo vndqj t or/
gregiitum efl non fmul omnco in nteriotib" vel tn tj :
teriozib* fictK eft in eperiojib' elij:itio:i in mterioti/
b u s i n a ( n 9 . S i c <ro patee quid en epfefs t quid
tmolfnfiB.
iCapIm. piq. oe opibef: vira illa fint opibrti/
c t q ptimo eli):anf rp o n ca aird.if.
"fitttto quidem efl oigclTo: quando voc /
o bulff acopie pioptlerm vfum * inrtituiioi'
ncmiprmeiijcfitacaliditatencca t aliena:
qitSc non oictt complen per opibeim nifi qood rte
completur fcut id qitod dlTaiur. Oitiando autcm fit a
natura eiiam tune fit a callditate dlKna eC quod com/
pletur per opibcfim: ticet non fiat a caUditite aliena
animalio. S i cnim nullo modo eflet ctliditatc p o /
ptia intrnea non elTet fpeceo cigeflonis cum om /
nisoigcf t t ol iccompl ecioanit ural it ptoptio catte
ficutrupsaoflendimuo.OLaodautem qudam oicunt
9> optefirnon fit nifi a catiditate aliena t non fit fpes
vnatMgcnionietfedpotueDfsenio polleriua oicetur
o e (pft eo q> completioquedam efl dbi.'nos indub ii
(er falfum efle ptobabimuo infra: i oflendemue na/
nramopibet ice operart.f mentes 3ril l o. eneg> ifla
ptncipaliter fint in natura; t fccondario in mt t l i e n
nomina p:incfpattuo artifidofio conuem'ant 5 nato/
ratibii. .Gahcc olgetloin indefinito buimdifcut
t il l eivnde licei alique piitno complere ncipiji el i/
p n d o t f podea permutet t mituret ipfum non ab bu
niidi catiditate ficuteliptloeompletircd a catiditate
ficca ftcut comptet atTatio'.cum comptctum fuert $ ta
(iier matuMiur Ipfum erit alTamm i non e t i pi um i r
abundanter vltra mamrltatem alTeiur oicetur t o i /
rcriieo q time arldum t ficcum vatde (nueniur: coi*
ptobaiio ell q> omne id auod fcdufl <(l extra $ fntra
(omptetur ab rida catiditate ficui fupia piobaulmus
Meo cnim parteo e pe rie ie e ficcioiea fimt $ Inttrio/
re s cum in eli^atlo fi'i econucrfo.talla autem que pt i/
ttio inceperunt elirari Tpollca completa funt fcco ca
lidointcriu8runtbumlda:cxtraficca..Conllatergo9>
olTjta- rnonetixataoebentoct Oiuod autemintus
funt hmida extcriua (icca illa que funt alTata ollendi
tur per confitium rapienium qoi oocent e o s qui labo
re cotpotati manaol victum qu'erant v i i afTis potif
^ elixatfs co^DrioiafuntextraTnonrefotuanrar
facile in f udot cat t tamcn bumidu5 nutriena babeni
intuo.funt autem (teca eccra i bumfda irnos : qt oifi'
ffdle vet fotte impolTibile eft ca que ttTanior intrinfe/
e o s r exirnfecus equalfter catcracere ad igncm ( a\ V
d t ficctqot enim ptoplnqoioia ftlnt ignt cit f are/
( ci mt i t mag l e pi o pt e rbo ct ndurant o Rt e po t l cx /
tra coartan i claiffi ferint bOmidUm Intrinfecebl
, liena ey calido moliente t qScrens e):itneq0a$ v a
letegredi. fedpoti'includif quando poji conneniit
T cladnf i t b o a omn caOfam ilpta (Tgnaofm*
tnoccpfefifcrmobabercf.
C ap X m, yj: v . t II oifarcino odarana oe permo
ut{ ()cvnaD(gellione(naIia3:tqt<((i't> 'S(ltiea'b{
UboiannV efl vtendom.
S t aaicmoobiom oepermatatlaab epfe
c fi in opibef im. Si autcm epfeilci inicrius
arcmiiportea opibef compltorrcfoluct
calo: buius ficcuo bumdum quod cflin
fuperfide t itaenint'rcjrtcrfltintcrluaficcatrgo
nonepfen'ceneeopibetieenccepferica nec opibcnca
vtvidciar.adbueautejficutertpermutatioetiratio
me in aiTaitonem ita cft permutatio alTatlonis in dijra
tionem.alTaia autem funt ejrtcn' ficca:* interi' buml
da 1 illa per fequenicm eli):ationcm ptuant inierioii
bumido t bomectanf eyirav videf.Smplitta bl quj
ntanib' vici qucrtt moiu l i b t e ci t o i e j otciiaiti.
e it oi auiem reoluifuos ell fpirtuumtT ouctious ( v
totisadejcierioiaicductua autem adcjcterioii calo:
ofmihuif m interiotiV -r per pito non valct complere
Digellionem cib our crgo bi s qui manibue victo q'--e
runt non ell conuenicns cbua ourusifcd mollistmot/
l i s autem ell elixatttottaleseraovt oebent ribo di'
Xat o. Sdbocquo d bo vtonC labotantes labote fprl
loaII:bis enim cerebi in moto c l l calldi.ccrchum
aot cald.bumido q5 efl in llomacbo trabit ad fctp5
t conuertti in catarrosiergo t al iV malos ell db'niM
lia 'rbumiduofciticetdixatuatiiavidetur q^ eiiin
pbiloropbameo vi oebent allts nonel(;;4iia. Si
omniaautcm talla oubia friendo g> cl^aram f m oidl
nem oi gdl l ono; poteit compleri per opibcRm T non
econuerto:qjeumeli)Mturvf(}( ad txcorfum bumi'
di ab inierloiibua ad ertcrota tSc bumdum piopic
calduj ficcum In opibefl redit ad fnteriua t intcric
manenibumdaiqtvianclaudturpiopteropibdi^
fcdpoti* agertf.in Qp.tbefi autem daodiiur via rjrim
7 comburutur ejrtcriou ita g> non poITunt moltififi'
rlTaccidcmali bumido poflea fnet/yat ene: i w
bnmldquodcflininsnonreuocaCid ejctcriomFf
catldum bnmidum eliyana: t Ideo manent babtimi
ptopileiitemiiratoium.31Iiautem qui victum 4<i(.
runtnunib'nonbabentlaboiem niti ptopotiionJi
vribus:qtaliierritolnduc(rctlaiTitudlnem i W '
etibellroctlonem: ideo non omnino confumit t
fotui fed muttum conucrtit nutrimentum vdon"'
poKae ipfum ad l o d i vbl caloi abSdaftal oj cnm w
llum pl us confumit oe ribo 5> conuertat nlfi cibus rt'
fiflat ealoilperbocquodeftouroB'r Ideo tatiV iv
ueni'untifTa'rDuraiqimoUlasilTotucrcnturmpi^'.''
fudojea.conucrteno autem catoi oigcllloua ounimi
tilib* poitat ipfum ad locum vbl abdat mot' l'^
fabiiinbiacbamaotee funt qt plus oe nuirimti"?
BcpotiaturadbtacbiaeoiumTe): calote indur'''!"
ele ncrulT carnea inmembtls filis f e ad e m coufauj
p:opoHionatitergrandrctjicfurafullonlb''riio'"''',
eftboc aquando in fe fed in fil gswt fil? futlon"!'
quenter nafctur cum magnls crurlB'tt filf fabio'"?
o magnis biad> 8, CJC pbilofopbantib* autem w
uerfo elliqj fpiritua in ipfis cedit in- virtutem"'"'
lem T Ideo mlnoe in els vigct virtua nlia) tou w
teria trft'in anmale pHt * ideo nlH motib * *
t dijfatioiremanet bumot ciblputridus indigH"?'
anot us at ccrebut riat t rabat t amen etiam <W"
mlt t Ideo itiud acddcns non mult necet * ( <""
ptetfotutfoomniijoubttatott. . , . , , ( .
- C8prm.):v.quaIfterepMtopib<l8"""
otganlsnaturatlbue.
Ohe(STop
$8
^t b c f t o anton t epfcfia frnit qtridem i rte
e l c u t o l c t u j c f h q u t o p mb a a a n i s d n p o /
f i t al unt namt nrf i omi i ot cmnumi n i m / /
] vniaofil itcr (pede ifte fimtics: funt cnim pi f l i o i
i{s3lTo^f c l i pt o t u m (incfjnt in ossonfsnirora
ibus fine arlirciilibua quo d cfficltn pairum:
iru(fcM<neprcfifemp<rfls<tnclido rom b u /
Tujo:-! cITicfens (n opten fcitipor agb f nat f do con;
linnocBm(cco:pafromafltem(ii epfefifemptr trit
Iniae fccm:^ ej nrabd: {noptbcr<at fcmp cre
[iiiu9bum<d-r(]ctnrcc.Q.UJndoautcm fnu <fte
rpca(sno:gamsnJttr4tibuaruntrp<c{c9 c o p ma '
gtsnnonrinibiIeeto^fnMgfs latcnt ^ (guindo fiuc
rtc.0poactiiu(ein9>p:{nc<pfafntinna:qt vo n
vxi MtiUt ne c e nunf e qul a ptlmum nunq> (mftt
tur rccd vt oitt OioMfai'.t fotmi nun> {mftif
fo!nutD:n(ccimft9(cff(cttt:f<deconuct1'o t i d( o
f]iru5 ofcant (| iA(ci (tUm natura} (milar ane; . 3i ni
Un!) cni acdpit ab ( o qood imitaiur .Tlaiura at ntbil
icrfpiabarte-.fcdeconncrroeprcReat imiat itant
inboc9> compl<t dbttmnttdo t bumfdo otatrtttb*
qtD<g(Ioqua<ompl(C(b08(ncotpo>c otui e fiTis
(fl cprcfi fn (O 7 a cotpts caltditaic i par t cot fU tA
giHio a ctUdomhumi4o.SimiUttrittdecaio(ice H
dim Tant fmiUo molmfi qoc fintit c):otfect natura
(9 cdlo'a in bumtdouut c ; o t f t u catidi cum bumi
dSntptopo:tlonaitaiitejcabdant<abumfdi*rup(r
altJS(icat(up(ra$olct3t.O((StaStidimh(cg?
opibcls nun* ftin otgans naturalibua mentlcmc
(OMraSrifto.mlitteraiRa.&icant (nfmqualtcr c
picnnir oa in tmmaitbus nun^ fit opbci* in O /
mta naturatibusMlTicnm oura Tunt extra : t bami
da 1 medullofa Imue; ncc v n ^ indurar! ponTunt nffi
olido ( t o^pt { rquodej ct mpedo. ofTa confa'
re e t OCIO parttbue qua^ quatuot oedit vulcano.3
HSaktrmi 9 natura fagajc ef) r offlribuit (1)35
^ o d inOnmemil d i nanirc v i fupta Dl^lmuett car/
li qufd cptct per calfdS t bamldttstt ofTa ^er <9li
dum t fcco t canfllaa(n{p<r m(d(um:r5 -r tna bu
moicxquorunttaptdeef pc/puemarntoM boc m
Ptr opibtfR cplef a natura.unde conftat apern'fll'
me loa no {nKlIe^cflTe (>bfloropbta5. Jndigtftfonea
cibntquedamfimfles lunt ftitbcnmiii qufbus ofTi
iiontai(9ourefct6
apltttIum.):)cvg>ov(mifbu8{n infcriotl aluo
niao ell eifgrelo (olue oubltabillaq (t oc bo&
Uerunt aStem qudam qal of^crunt ? in o i
q S(Mone mol f nfm palTa (n cibo animalts'in
nomacbo generamur anlmalia fife vemKB
ui lumbiid vocantur quosum o(ct5 nltebatar cti l di
>'S<t<i:nuiaIumbifci(nriipcr{otialuo inuenfuntur in
loitufs animalibufl guando ncidunftr eijctur al<
S^pcr vomtper vomdii autem egc< pfueuert e s
q lunt (n fupertoiibua veni ri a. adbuc antes qntdam
njtdicott objciunt ad B per ejcpcrw qm nuentua el l
Jiiquandobomoculvermeadafcarideaocunfper/
'OMucriitventrfrgfdojej * ejciuerfltp (pm. %i/
' " i ^ J " PO^efacto oe quo generanf animalne/
irc ell cTc bumldo fubtrte quod conllar facit ani /
itnuo in l oco fecie gtnerarentur opouerct 9
""cgcnerareniurmcjttnnijoubufda
o e o m/
amdbia
f pi al i rt oj t o tritfco coi t o 1 fJott faceda t
ctmt cruda T alga quiburdam vrcolTa 1 flcgmaifcia
ficot ej : l a e crudo t oltribus T fniaibua bomi di e:
videtnr ergo 9 m ruperfot i l uo gcncrcntur . S d b u c
fai qufbDfdam animaltbue in epate vermeo inueniun/
turfcutinouibua:eparauicmnoncilin Inferioripar
t ventria fed potiua fupia llomacbam.'bia rationi/
ba o):eruncquidam mdi cos vcrmee in Tuperio
ri vtero generentur in l oco vbt cibuo remanct cnidua
^molynfim paiTus. contra ocit S ri l l o . wcrmca
gener^mrorin fegrejatlonc cibi boc ell in cioofigre/
gato putrefactointnreric>ivtero:TDClnde cum g e /
ncratumar:endtfurfump:opiernfltr{mcntum t fe
generamrin infericti 1 abaturt vtero fuperioi:quti
dbne nonputreTcittfed maturatur t oecoquiiar in fu
perfoiivtero:fedpuirercit t coKumpitorfn nferio
i d q a o d Tegrcgitumell tan^ fetulenifia fubilti.Sni/
mafiaiiRi nafcuntur oe putrefacto fegrcgito roius
(tgnumeffquiaeiafimiliaextcriue generata putrc/ /
dtea Itercoram querunr n citum fcut mufce * v e r/
mea eo 9tj: taltbue generantur.Uidetur crgo 7 g e /
nereniurininferoii aluo quarc autem cibuu putrc//
fcat inferiue t in vcnire in atija babet o<termmar:qt
in fammot nutrimento oe bo c tractabmirj *a/
(em boue 1 alia ratio per expena: qt requemifltmc
taliaanimalia anteqr complcart eif ciunC cum llercotc
quodnon cITei nift vcine iurta pouam flcrqutlin( ge
Mrartntur.^n (ttii eolm amuiguftate aUce oubio afl/
quantulumoircotdare vtdcmur auctoKo.p:obabIle
cnim eft {f tfli vermeo a fupcrfloitatc colrica no ge/
Hffiiurpipicrtaiuiaini -< amanudiC pfius
nccaffleUm'oIianararjIi'r fupcrfluitate in qva ip(*
generattlr piopter nimiain em frigidliatem 1 ficcfti
t { nec t a melcolin nSIf^ptcrnimm icdi ei*T amar
ritudincercuiTignii ell q> aialfa extcriota fitia tilia
(lercotitaliSruffluitaiiJ fugii ntcrerid in ei otl i c;
cnt in (OiCib'putrefactifin bumido qd exirabif ab Ip
fiEiaIi4dpolTitebopbo^<rexilio gnri vcrmee
vt Tupia Dixm':t no ita ell in llcrcouVqt in filie oi
egit cato: -rjinj fubtile c ele bmixt;^ i llercota c o
lerica muitu fnc amarat't melcoica mnttum frgida
t ficca t n c f l in ei s tt oc fubtftiex quo poflit gene
rariaCaI:bidi fanguine q CHCX a b o fere aitni''
biC ab epate in nutrfmtii ita g> t oe iHo no it ocfcZ
dit qd Indc in putrefactia gnari pofTit t i q>titao lito
rum vermiuj f m ofcta 2(uicnc n caufaf mff ex quS
litate materie:7 gencratio cotu m eH ex ftenmaifca fe
ce t fupcrfluitate funt eni; aliquando valdc longi ita
9 inueniunE aliquando ad qua ntitates cubii vmuaiiir
oicuniuravulgofcrpentea-r funt aliquando rotdi
breuea:fumalfquandolatibteueoficutparuf ba
boneeTofcunf a vulgo bufonee-r funt parul crcfcn
t fiunt pefoica omnibuo al ^e. ZTaufa autem Diucrfi/
tJtie quantitaiie buiue ficut oicii Sulcenna cH; quia
liquan do gcneraniur ab bumote quem oiaiflt fn par
uacparaitrcbdotparumrctmquiturc: i'pfo i l U
funt aat tongf t pauci (fcut contlnuue cfl bumot : l u t
muin t e ni fi bumot In fece ell oifcontlnu'allquando
at tffi ex bumoc oe quo paj^ attrabit epar t lll fot
magni t lgi ft continu'cll bumot vcl lati t bteuce H
Bifcontfnuue.auando autem medio m i rabi t bu/
moicm epar-r reiin({i medio modo tune fiunt med(.
Secundum Sucnam ctlaj generaniur (n tnbua l o /
cta vermca fciltcet fn upcriotibua mtclltnfe r Pi c d/
oue in filo q of cff l ogo t tuol uti t t iferiotib^t t3t
lber Guorttts
BltqanndosaKrjnturfnflloquod clci mnniin ct*
faccus (uc monocul (n quo t i l p ma con^cgaio *
mo u llcrcoa:iiIiqu4ndo auK3 encraniur w co 9> oi
ritur colon: vb lUKmplus cflgentratfo c o p f upi '
US tb{ eft to% quantas mai ot : t t%miltra qut m i /
iotibcflfubiiIsbuniMfimfpifnrcce t etimtj: B
9> c;: mota e o s tonga in co:po2e 7 ofu nuirta m c o i '
poi c crcrcun bulurmodi anmal(a.3nrcrue autrs mi
posa Tunt cade; ntmaUa pjoptcr caufae oppoft'tae.
Sccundttmboctrjotritotcendujg' fupcrios aluus
babct i rt e partes ft quibuo mulm c(l o t rubtiti t con
tinuusannictueetueab epate 7 lile paneo funt fi o/
ntanio tintcnbium quod ciiur cuodenum:t intcni
num quodofct'f iet'unum. 'M idae tufm parteo ven.'
Irsplurfane r ampie vene venunt ab epate atirabcn
tC8 fubtilebumfdum ad cojpofo niitr/mentU51 in il
l ( s non geticranCvermce eo Q ) Ibi oominanir caloi (cr
mlhatius bumtdt qui cft cato: ogeltiu* tn fi'nfl pu
trerceretibumntn fotcecontfngatperacctdense^ in
frmftaie.Jnfertoaucmvcnterbabet quatuo: par/
reofdlicttintenfnloDgum quod alio nomine otcf
fnuolutum eo q> muttae babct rettotutfones vtctbtio
of ui i asl neoremaneat t vt vndt t ^ tgcrugaC ab ip(o
a6 t rubtlc conuenfens atd nutriment fnctpt tam
ibi couumpf flcrcos:? putreferiictifus ftgnu efl qula
infneefuB c(lntcftmii5Q Uodoklf monocutam: qt
ttonbabctnfrtvnii5oculufttiefoiamen7fncuruaiur
(frca Alud ffcot faccue magnuf-r colli'gt't nercota 0 0 /
neccollecta In magna quanittate ftmul eeltantur.'qi
altier m(nutat5 opoitcret Rercue in omnf l oco emfltc
reYub (pfo aiitem ft colon quod aqussda si s; ati'
quam Babee curuttatc -r fub illo efl (ntefttn quod of/
dturrectum-rvocaftongaoncqS velocfter cmlitK
ftercuetf (n bi o quatuot gcncran v(rmeo:i'3 i'n vl t i /
ititaouob'cftomitunf Tpci pue nvl i mo (6 emp
ftpaf.SnmonocuIoatrrcquttf gencranf: altqua/
d o afcendunt 1 aUyi Defcendt :t f m IS ptaneft r
dere obJen(o:R ai Tcnttta a1(quo^ pBop fubtile;
rne; babt qtvermeo n gcneranC nifi m inrerioii
q o ctl calon:in vttmo en( gencrart non pofli j) pter
rectitudn fwf ccWruotqt flatij c flereote cxpellun
iur.31 fiipiojib'it ge ntrari no Poffilttqt eyfugif ab l
Ifs ma fubtfIB bumd -r t t ab illo qSoi of monocuIS
t Ib c ^ g a t feces na faa't manere vt ft 4 d rema/
t o e buido fubiiti iW eyfugatab (pfo evcnao ab epa
K admonoculDeTccditeetcoIon t quafi no nift fe/
tetbx cttbfdoputrefictoq tft i tttmiS n e e fa
dfi aid ntettnu tarda r mitterenercua vel^pter vi
fco(tatnfgmfltci:cl qt n p5g(f felle vel alia 6 t i
lfllfolIocttolcfitcfTegcncratto ti vermiuj r
tile eft nnfcroiiaIue:riit'rrel(4oiciee y flf ver/
ineogenerantntfertoitatuotnqtuo: vltfmis itettiJ
ia vt t) lcti <fl:f5 ft generanf cy ma vnffprq: non
pt cflc qufn alfctd oe bote quoKbci Utadmi;;ttt pu
T di nefeci ei fmci uctfi i etcsboy. i ) (cum vermes
Vriartn quatiate tcolote 1 o e odt mfcut fupta
ofxfmus n b9 qgencranf ej: putrefacie: < q6 oct
Sufcna otcfft elle v e a fi In bui do e r q generanver
mee fmpley ti l <l5a colcre tmelcotic efl nbi d:
f j n cft ta'.f} potCcft bi d ebale aKquiuil admi
j:tcolcrcvctmcllcoliefdngu(n(^>elflegmai:fict
<t iftoi cmga c oicto auf cne oe quti'tatc bi '
df 7 i>t toco gnttB vermlS tc ert pfecte fcit 6 ver
miSgnate v oict ptim g in fupcriot vtcro gene
rennuUo m cft v c nifi fotte alfqacctdtc firmfta/
la coaperef pplejrio ftomicbt f; qureft oe ojdi/
ne tertfno^ f m nam clTc n p i . S d rncs t tp(s
oicend q> afcdi vermeo adnummctfubtlcnpi
endura qafcendtcfottemotanCoonec fiunt valde
mignf^ptcr quod ijd ^ vomtt rilquinnil eciunC
ipctpucpoftacceptionesvomttopfotn'eradcin/
(turneaquefcifundoftomacbilice ei um afctn/
derunt in e e cui* ventrem perfotauerint. Snbt i l c lu'
tem fibtus ventrem fuperiot e5 eft n fece * calo: fe'
eiscogttf^mejcrecucntia foct pm conftjrcad
verfflis generattone; vnde fupponebaf fal c oice/
batur 9> neftet fubiite niffupcruo. Superua enim
eft in abdantta r i ibi non couumpi fed iferi' ncc
ptobibet att^uid qufn oe vno tbo pl us genercnf q 6
alio eo q> bui do vn us cbi citi'puirefdt ^ Itcnus.
O. uod at inucnunf in epatib'quotid aalt 7 pie
cipue ou ft e r e o 7 epar noigerit a b amactum
vetj^pterquitttat ve t ^pt e r e pt t i s mata quilititt;
7r tacbi di ataacti cottumpiC n epate 7 generannir
inde vermco comedeics (6am iplt*7 eft fo:mat* fnit
fanguifuga longua t tuMger 7 oe o i b ' b i s dibi ni;
nttione tr actabiC vb age oe cibi ofllrbutone p m/
t e f l i na t o e antbomttvcntnsi nl tbtocenuti i mai /
t of oeani mal f bus .
<Capr3.}:j:v$.oeflatbequeoptber?tran'i{d
fM quiboeoecaufsffat.
3cu( autcm motnfs contrariatnr epfcfr i
f opoiietg* ilquid ft contran'um olgclionf
queoctcur optbcfftcd umen eft inncniuii
l i as & i d quod epfcrjrcontriiraturT bocadeo dlq;
dum cum ficco cum fit actionis acuiilTime: t ideo w
digefto fibl contrara non multum fit toicanir auim
fi placet ftaibefis f o n a t femaflUm vel imperfemni
peranatum:quandoenimncompt(turogeftloqi'<
ola'f ur optbeiis b o c ert piopter eatiditata oefciuj.
) cfectua autem caliditats operante cuj ficco tcp
tbetica ert ptopterouas cautas aut alterim illvun
fctticet qulatentuo 7 pauai e cft ejctenot tgnis alu"*
quiaeiciBreytertotquia eft "extra alVablfe licniii
lemper extra naturamvtfuptaoftendifflus fcu p-'^'
pter multitudinem bomidi aquel in e o quod ciebtt >>
fari qucjnon poteft vincere calo: extero: vtcldudit
pot os qui funt (n fupcrficc.3n b i s enim ou>bu9 c
facalidumefttmidquotimottei 7alteratid quod
alTaRdum eftifed minuo eft g fulficiat ad B '4* <""'
pltte oigerat alTando-.fic erao olctum eft quid e "^
geftiovelindigeftioiaquidpepanfratr quid orno'
rbeet* quid eBrcf;r8:7 quid molj-niist* quid optlx'
ffstcontrari a eiusindigeflioq oicif ftatbcfia.
JSypIict tractatueptm'qttartilibti mebeoroj!-
3ncpittracatu9fecdu6eiufddtft oe cibu
efTecttbuspalTua^ qualtatii.
-Captmp1imu7eftoi.oe.que iractanis intei""
qt i i s oi cendoj ^ot do.
a b i i s cffetibuB piimajt 9">W.
tum aaiuajt incotpotemIW co'
o munibuBoetermlndifunteireci.
padJuatt qualitatum n eode. S
auieffectuB ifta? qualiamj fj'
dam cmunta 7 qidasptsP") ',
funt Miti comunes y j pt i f n ouplicf confderatioj'
Taabent eni5 confiderationem n comparatione ad 1
a s caufas a quibue fiunt ficut coagutato que quajo^
f i e a calido f t cco. qui do^ smt afrsido :bO('"'|^ |
SOt hef oj ^ S9
f int ot xpt it oiit kidit (ahket t ()tK Md^ an
iamt t ot it f m vi ri n(8 iftmi} obi ofi uai epot/
tei no traai re oc (fTctnbus i fti s:* ene nolini (moi '
ttopooc c '>i<'''>8o<c (rc odndc oc mi f U fpc
rpcdilibut) f m c pmifonc t <iui5 bib(MU3 comu>'
itc s^fpc atltsiafuuc tuUsitaefndeolc rmtt* a
ruj opcrj rioiKj i d fubic a* in qufbus fum nmc c/
|!lcM(hinonHntetuioDt<pris mboc libto:<y oc
fpfOalilTimisctrratbae ipdy, agcndum t i t mput i '
cul vibua (clcnma -r oc mfncnttbue i pUml t ani/
ntj lib":rpcdj lirimi t M$ flK tffcctu* nenpcfTiim per
idc oc munptnc fpfc irlffa Tune ptinctpU mi /
pt (otpoifa (iiquaniun en mjctum i m. Sd M ctiim
(mpc dc fc nic niiafuic compont quamtibeirtj tj e
OCIO pirtibuo o(Co pirtium clfectum maniftftiriin
qLuIib<i r e mif U fcf c(t t f eupUcf ol i do <gnie t t o'
nd:TCiupUc(ft%(do t c rrc t t i i uc t oupl i c i bum<//
do coipoutl aquCT fpirituilt ir<e:t ouplici fic c o.f.
fmrtuiltignfe:tc oipotaU(ttr(tD(c tbairo(j } c tU/
duj icircrutipldt(ract(ua51 f pir nt t Us C07 nfn
ucniurlncoipoiiMtfdtmi foiitiilibus tcmctitis
que fuiu (gnts T ser: t In i t rc no dt f m i c tS; (ed f m
poic nnivio<(c ba(.mn(tt(lep(inoRnt mi /
idiopofutetTecaUdi igalKiieiivblt iinat t H (a
t (M t id(0 (i b(r(5 ot f it cITe gn T bunc alt^ud
Intrirc fn radMs (trre Ui if pt t a fn vulsinte T tber
mis 1 iadg lanf . f t t /gnc ; ot fub t c rn vt n&il:
buito cni3 (am curiofus incftfgaiot fuii ni p(do. vt
eum fn monte qui ofci -Cibna qut (11 (n (i t u <nuelH
ffirrtMiMvtitt/rnft f f lAt inf f t it eaf int Af X wt t t r Anf
(fumpnia eft a vutcano qc Inucflfgauii q fouea ^ /
boc apoett cafue mpedodeaa eft vo(au:l5 aute;
bic r>c oixc ri.Tlos i bnon nncDgam* nifielTeetua
t>iij>p qluj t quie fupM^biuim'eire pafTittaa.f.bit/'
mid j ri c c i t b*^ inuenioabm'effeo'mff finaq
t ic rrc qi (^ (ft8 ouob^leinctfs matter c onltit c et/
poiamlyH.boc atfJc iem'xptc rquatuoKaufaa.
Una qu^ ell qui oixfm'in kc fldo oc generorione
coiiupiioiic:9'.?.l3 rwi Ale quilliatee q pile olcuntoc
10 f in cITe t modt{:(j m( fun qnatuoMi fm eflntl
t iihumdii(pir it aAct nidt }pcf f t mii(Sbt t mt o
lncorpota[o:-r ftc c ti5 fprituile t'dem_p enentt'am cum
(icco iiicoipotatotfed f m elTe oct ut t iah txc epi*
tuft ^mpedo.qt no otilmxit ticr cITe f cITenni re<:(ti
Ummbisfcofuerriiaemigiu. Senda ( el l qtl s
lini bumid t ficc fpi'ritualfi'.tamc f m eflit fptnrai/
le n5 coponfft (Oip'ml);ium fcd poiCgroITanf ad bu
md T (icc lncotpotaia:l5 retinet atid oe virtute
ipjrliuiU 1 le mulata t tncotpoiita f km 1 bumd
J.9ppiiuntMpuem;c ttt.rertic tH:qibumidiJT
nccurpfrituaUainmictonoeputanfadpaiKdtred
aageducenCcaUdagftcfuncifcSbumldocot
PoitmlytoemitapSc tiofrequfterc bumldofpr'
wali htut p5 <n omnb'fpWifc u tam nMuralib'q vi
Miibuo q> j anmalib'.SiTiter (S alt cS f(o opot
i a illud e fpirituale:qt alftcr no et fubiectu c /
l'iio.nec penetrare! c ipo;6 pj eje B ff f( calida ni
comngeref cu bfido i fcco incoipata oeftruere
; ' ' f " ' wo Pi er oBationej motua bumldl t ficci i n'
coiBatop^q, in^j - n yg ,^ , j ^ ^ , ^ ^ mot'talo/
rt5:'" l'" '*f''Vimuainlib:oo<onate t couup
none.auatta c ct tpotfrmiatqi cu n o{ mi po fe
notbep,inuarlebidu:tbiIidiiterminaripftc c tt
no pHnuarejtermmart feinuic ni eflTent bud
"ttutoiealia:fpiili.n.BmodBrufiac troearediuB
t ar i fetanc t mant icmi^rtt t t f uSt Me^ 'r i
nitnmnm{):<o(ueiuiinf:bfdau!'r fiera c otpa/
l l i termtnc 1 c tiii feiuicciqt boid a^ fi a in fe^
f f Hccpnat buido T i prnifcenf:* i eje bi s pltat
aprm.9.o<j )bateq>oam{]Ctamnrpllu t p
q t tetra:! bumtdo t ficcc
aTIuopigifvIdelc etbumidlt fic i oi c /
'p de fut fpedee impteiTion fiue ctfectuwbu/
i ri Jumc nff fccum funt pilncpfa c otpop
mi j c t e^ f m? pilTiuafunt:? l materialitcr compo/
nonf (): eietrctiqua cni oa pteter fimplfc i funt mi l i ;
ler mi na e j : bumfdo T ficto:t3 non femper fnt eje els
(quatuer t iKud mijnu3 in quo attquod eo;^ abundat
nagts diod feq'iiC T magie naturam tlltus qucidmo
dqueda3 magia fcqiiunfnam aridiin ({bus abundat
tetraficuctap<de:'rqd magia feqonf nm bumidi
in ({bus abundat iqua fic ut metalla:? deop milla ita
btiiecognefcif ni (o;tmaterl j l i e ficut p clTectua
fpeebumtdiT ficci exj bus materialitcr componun
vniuetfa enC mijna erunt bumida vel ficca actu vT p
ltia qneac tuiuoadmodc fec ti 1 fperfc ai contrs
iKeneetttbsfc ac tuaad pot ^ i i i ; fic ut liauefacti
ad tiquabite quadmod ofct ell In at $81 pdpue 6i
.{jc.ptime ptSie.CLueda; enibumida funt actti t fic es
ptentiaficut artfacttbia que funt aque fpecfeavt in
Ira oRcndef: qdat fnnt fc c i actu 1 bumida poten<7
Ita fic ut que eoagulanf frigido t liquefcunt calido fie
<o ficut metaUa:(ierca enis que actu t poiemia fSt in
oj petfbu" m?j fmf tegn wuntur niiure eoiuj : i oi '
turper3umidu t ficcumnaiure mjctopmajcime c o/
gnofcuntvr.Sfm^l/us bSidumDlf mmua pt r ht c
(nninabite termino alieno t per Diffdle lerminabSe
termino ptoptio 1 aridun econu(rfo:7 ideo vi rum/
q; ad atterum termtnatur in miicto:i)uia bumid c on/
ttntiat fic en t fccam terminalkumidu5:f ideo in mi
Xto fe babent fic utabfona:i condimenta in c ibe:ft
(nimttlitemperataej c multie t oantailfe fapotes
ppotitoa tmij c ior:) ita fibi iuicc fadt bid t ficen
quiain mlj ctovtrum^ conRatrcralterum :bumid
(niteftenmficeovtoetermineturcontinudaie qt (i/
nebumidoficcumeaderetin puluereof ficeumeau/
fa (f i bumido VI terminetur t fie t in mixto t non oe'
fluat t fie vnrumtn v i i $ fit colla J}oc t i l cotligatio q
damqttcmidmodum&iFii mpc do.in libto quen
'petffc um vocauit'eo q> perfice eum fcripfit:q> feba/
bent bumidum t fic c um fic ut faria 1 aqua: quia 0/
cut faria per qua3 congluttnatur ita fic c um congluti/
natur per bumidum opoitet ergo q> omn; cotpus m|
);tum t oeterminatuj cuiua partea conftantnet oeflu
entes nee olfcontnue fi't ey ambobue e:ej : bop er/>'
gopafiionbueteffectibuB mxime cognofeitur t i *
natura.Siautemiflae qualitatee pafituia reducere
veimuead pilma fubiecia fu que eum eleveniun in
commixiionem mijrtoium c otpotuj tunt elementum
quodp>opilirimeoicfiureirc(ubec(um aridi emi/
Uibilfe efi terra:7 quod efl pifmum fubectum bumi /
dic llaqua:qu9lic c ttgnsfit ardua:* acr bumidua
bcctamencoipoianon funtcomi>'ttbiliain tfie fpi /
rttualf mancniia vt oijiimua piius t ideo fubiccia eo
lumque componunt mixtumeotpue funt ierra t aq
t ideo mixta cetpota in quibus Inucniuntur efTccius
bumtd t fic d nunp funt fine aqua t trra t o culus
(irentiatvtfiuiepluac fiin mixto t buiue operatioi
1^ 8 apparet t manlfcftatu r in pfo ficut olxi m* p i i '
l&eroittn
3tnpItttEppir(te}:B^itI<<n que p co>po/
n'bttsmacfane9pp!>ittmiptoonmt3(i (jcfcentfa in
ttm titpm qin.'C a g o locas 11cxi m curd fuit
gcn(r:q: res mota tidit ad l oc f ui o ; gr omni c
poM fnt i aqutcrra:!; o i ocaf fafo rumojc 9
Salamdra vi'uil oc igae i l l c c oc fola aq: t qut di
iloe tetra rol i tt alfa oc acre folo.-tamcn :boc falfti
cflrqt nbil elcmcntatum vlait oc fimpltcf <Icm<to :qt
omnia rce c)c dCdcm gtntrat t nutrf tRullum t aU/
Cium o fimptfd demento generatur:nullum erjo eo
rumo<ffmpl<cieIetnenionu(rf:f9'pitu8'rpanu8
fatamdre pile faetos n ardct ideo eft qi potcn'as li
b j per q u i e ingredens catot ( duci t poflii ab bumt/
d o eiinuie t lpedif tC ictadiS rallec t -r fturio
tqdsalaaalfanofibab<ttnteninafnuoIuta:nenf5
nil (lomacbn bm T Ueinas ttctoj t ideo cito emit
titurabe{8a6as:T qtnibiliueiii{<n vent nb' eo^:
fo n comedere pntinf ciim t boc n ft v e ^f n cap/
tura en{ tfmotc emtuunt ctbam :ex ol b' bi s pllat 9
m(;:tacponunf ()rouob*paniufe.f.buiti(do t liceo
incoi^atfs in aq tetra:? Meo mljcta ptinclparr ppo
nunf e;:aqT terraf f nulladeobencnatti nUe ni
fctur mipof. fait^ e^ea'qui fpcs t paflies ofcun
nirbunifdT (icciQ.ueridcerao(ump2ctpalripit(
Cones fGo^ m bac ^te nodri lbtt ti.
'Capr5.j.DeouroYmolliqfuntpt(m(efrcct'bu
midi t kd t (i e multo^ llo;^ 5 oide olcdo^t.
^T ngemuoergoouoseT eet'nue padiones
t cffectas fn bum<do t ardo 4ri>n< ( >' (" UIM
ram al i as pal1onu< eoioaluj puflle/
(in; e o i po ? terniinato^ p bumdJ tT icctii tcciT c
d t cas piimasexMdofcf oun'iies ( mol l i i i cs. ^;:
btdo en -r rido ignq> pti'cta neccfle igfOntouo
e . f . o uf 7 mot l c. Ou^ cnl cfl q6 n cedt ID fet^jqi
tgif vt t pptimtf-.f; pot f mpl ped9 ad tactlS dr;
ca ttirurai In magniudine fu t figura remanes: r
l> i cR:qt n ecdiicit <{5 cedit figura amittit-r oimc/
lon quatftails qua pirbcbat.'f5 aorcfiDt retinei e
qubabnu ptffiguri tquatatf. w o l l e t t qd ce
dt in fui^fSdtttfj n cedit crcfludo tgcs pm v
aq n eft molle dd:qi q tangif n cedit a figura t ^
litate fu iiijpfdorqt tc reiineret veRigf tgte e
fspoii'aqcirtftat'T CrcBnuitidqD tgttei nec ell
ct oura:qs ell empipedS vt oci eft n eedit Ipteflo'
ni i i ^f di i vou^ eft 06 b j potiii nal ad rcftiftere
tgtt.JQDoUc t tft qo b j eiutd rti ipottia; t oiiri
eft q vincit fifn bids ptnitif e f m. ZOolle at
c 5 vincit bidi in ficco termnate ipm: vniTqDq; aic
( d o ? octoHprr.f.abfolute t ffmpfr oujp ficut lapo:
t molle fimptr ficut palla -r in c^aiione ficut ligiium
qd su; eft ad paft 7 mollead lapide t fie oc alfn.
SimpT r enl oup molle oi({( q5 fmpn* efl tale. 2t d
sltei^ f o Dici( Du? t molle q t'n cpatione ad vnum
o u ^ i n ppate ad altcJ^ eft moll(>j]|ftent cpatio
ni neeelTc eft e in pBicis ^pter moiurq: c o mot ' In/
ter oppofita cttit t ci fiourue .Opoituii q> aliquid
moUiciti et in tpo 7 fie inpcate ad id ad cui' ourti
emmouef futipjneeelT ariomoUet'rin epatic ad
idfldcuiu*mollicicmutaffitttecefrarfo8Uf:qitnedi
um in moiu cpat extremo eft e ^ e m vt^batcft
in. v.pBIco^. 0 t media n fttnt oeterminata p fp?^
tnumei^fterabfolnteouB.'rabfolute molle neccfle
tllq'Ou^'rmoUc fuit fndcffliMadinHicc fm magia
velminuocSou^velmolle. S((ali({aqratqrenof
dfenfuoilfinlm'DUt.'rmoUcfciasqtnosoi'gco;)'
pota fenfibflia B eft ptimis qlitatib'fenribiliVoilliaj
iudicam'ad fenf t qt ps op fenftbi tft taet'^picr
5 nos o o s el molle neceilV babuim' oTuifre ad t i /
ct:qi inibdicdo oc naturia e o s frai fum't vfi u/
ctutan^ medio p^naeceptm'fenfu t fpcs eo^ o<
4bus mdicam* t io otcim'e o u ? q obijcii tacto n
cedes ei2X)oUeaDiq6fttgittaetB cedes infu^fun'
d u ; : i qt oiiT inltiones our moUts fepanf qfl p ptra
dctlonc ^ n b ; medimideo neceCTe eft q^ oc coipua
lerminaia p ficcu5 -r bumidum fit o u ^ vel moUe:9ut
ent cedit lactui -r (c eft molletaai n cedit ir tc e ou/
rumXedere t T n ceder Diffinif p afTrmaiIon t
ncgationc. Si t nc e di t i unc e f t ou^ cojgutinl qt
tune eft oetermlnai coagulaiionetqt lermlnat Bvo
co cumples pfti fub fotma mijnt 1: B in ouro fit per
toagulationquobcmocendoeft i>e coagutatoc
qt omite cot p'fiue iit molle fiuc fu oit;& oeicrmtiu'
tur vel coagulaf p coagalatton acm vei poictij: q:
molle inquivinciiineo bumidin eft bene tetm
ntt fn gttbtts'.qt inoat cedilt otiRuont ptes ipfiaa
t tac termM qudo eoagulate induraf qt tune c
Ri ntctes ipfiu8:lquefactioett fola it pies t ieoif/
ftuunc T no coAftRt i vniuerfa cotpa mijcta quos
^tes ver eonftant r Determnate ft n fine coguti
lione conftant t oeterminanf tquoptopter vt oijrim*
ptio poft s u ^ f molle erit otcd oe coaguliiie ti,
'Capfm.iiii.q cae alf^nde fot eoagulatta 1 lq
f aai s 1 alia hiefiona mijcticotple:? oe oidit im
pt(inonBcqb*oKd eft.
o cierecaafaaciuaqueeffMfnfrikicad^poli/
n noflri in bac fcta lltttionej. t o s enipon
babemusocereDe fotma fpen'ficatacoipos.'qm
Iracialuo oe illn fm fe cfiderata ptinet ad pBm pii'
mlj:necbabem'6 olcere fin c nos iueftlgem'pjfiio
nes bumidi t ficci in coipotemixto que flti in ds ib
actionc caldi t frigidi:-r i nos n babemus B "ict'
re mil effect t paiion qu (ptlmit elT icis qujiiJS
in paffione q fotma mtia eft pafliuap qliatum i >'
potemiyto-rvocaCbecpaflofiuemaliofotttiiiPl
ptcIT io qm oe talbus imptelT lonibus in mix> '"'-^
pote eyiftentib'noftra eft imino bie facer K M I V M
iT Iciensat eft evnde eft moiue tducs tjlciin^
ptefnonIneospemijrtoejrbumido* liceo. "P^"'^.
at inducta p emdte; fpa c malla fiue fpicflio <i<"
rdiquit efT icls in cotposemijcto e;c B y ml^f <ft/
bumido aaieott ficco terreo.'becergocaureci'''
funtcoagulationis t linuefactionts fluc oifrufionfon
ue ourationis t moI|{ficationis:eiricics at taliKr in
coipoie miyto vt oiyim'cfficftefle qd efficit ouabua
vinutibua fute qlitatib'actuis:t fiTitcr id q fxM
patf ouabue qlitatibus palT iuisficui elct eft in'" '"
lbtiptlcipio:facitentvtl$elT itlta enfade l a*
lgido luefrfgfdotbocouob'modfe qtpafflo 9" '
impjeflio vocaffpamljciflnquatumeft e;: hmt>
do t ficco mittum nducif ptia velabfenilW';
frigidi ficut ctt catidum fotuit fuapifa metallu lus'^
ptimo frfgid 7 pollca fadt ipm abfena:* cuj m u'
cogultrnetallus edudt calido facitipm obfen'*
ideo abfens caiid coagulat metalluj:* bfens mf!
dS liquat metaIliJ.Si ent vnfi t idfua ptia ''?;
lia fadt oppofltos elT ect'topj at fe e (a omnib P"
da ptcr mot in i fpvnii^rlop abqdt al t ? t ' r "
tupneeftvtranmtiottisincerto moma 809",'"
iltp,tB<ftcqreBIoqmoabrentialiKrP^" *
f l O c t b e o r o ^ .

m i}te.Ua\itM mttm oieat oc totsaUtonc ne
alte b abem'octre qn t c ip p : a funt t i f 5 n i 5 1 B
rsiii il l i que p>edicuir o c l pf t 4b ' ?( i i it^ucrttf.
LaecvitmmlmtwrtcStqaodimSdcin D ( /
ptriirerctimtntbuida<h t(?nimitrtcanfStfs
d\ii:{} n qaecScfi vtiSt coaouUnfrqt q d i i r d a /
(uoifcontinttinir t ( de o o e r t t it t f o ne at it c o i gul t /
tione t r ac t t b f mue . Sf o it t ut c m oijnmua p i t i c t i i ;
pat(f Ddabus qaiHt inVpil l iuf s q funt bumfdS t Tic
:t t oc pjl ub il e coip^od fufceptibitr o dm' b T ^
IpitSom ofcfm'c burnid lil ab dit In c o b t d vC
(tcc.^Iibdat (n c o ficc vc l ( j : b i s (<^ ^ t t pmr i i
quidi vt r uf i; fit in (O b i d T f c o i. o i p u s t q 5
^[m (Bm cft f ( bidf t>(cm*cc aqu t q piimuf
t5m tft c i (ic d eft teT r.3ftt t ni o uo COJB q gr o i'
r jf iiT mal (n(c r b (dat r ic c c o :e a(impl ic t t pii
ni) ri nugt s painua:B (n{ odfm^n Teta o c gnaiie
f couuptfoncq: caHda magl s fotm il a t tait funt
f t t jf da al mada malta t paflina jpPKr qd ct sdf dum
f i frijid tu t magia o e nero paitiuott t o j funt
fn dtmttB Mil i lite t mal ib ':* tS (Hgdffinn'cft act
tum q> (alrnti q$ n (ft ntft tn fotmaIi1) *coiD ib'.Xer
ti I t aq ponunf ce frgida D nj t i frigtd cft actl
05 7 coitaptaS qfl f 5 a(me :qn ni dr o inat c al ida
ticcopitmif calidu tn r e ^ f und t mulitolcatum iM
(Ha vrt t l e frgue vittc olcif f ie It dun vjunf
floiea in ver vt oiylm'fupa: v une n vr it v i t al i/
(apnSlt t f ic at it f t potlUB pf l r ingdo calldS x tt/
t ul l ido 15 j -t fjr ptltdo in rt ^ f o nd t f .
/ T apr m. -. s sr t f t t c c b J t f iCsc . 'iid f e c isj:
j ' c i i e mal b ' t e i r t l t t l b ' .
arefacte lgi( l o qut t a trlt 5 b umt r at t e
o (mut o e t t ml ni dum <o q> ptioij ((c t a vna
" e c artfactlont pir c r at ub l m'qm ipfa f adt
nigt 8pf t aiigt l i) mir t if ub r o :maml xt l q>b t ic f aa5
to id(:t tartfactlt5,p<Ktl!pafno mt ^ t c o t pl s e f
[infmua oicitee:ef artfatifo t i l mo l*ti* qd t il in actu
Bid t fluid ad grficcatont q f it t uapo sat l o b i'
di ab Ipfo. Ci i t r mal i s ^ clt arefactlbile t il aq v
tar t f c t qc ^ f t aqa -r aq Cpte nif it l dt flmplicte:
Sibtc txficcaii ve t artfcH no ptrftd qs fum In ac w'
m t il flutre ad it r minuj at no ;!- no termlnari ttr>
mino^jiiloibabtta.n.alijd flcd in (nt ia fu ^ mipS
tilii jut ft q bc aqui auc cognai 1 nat ftbie;: ge
(rceo^aut fuBlnductab tytrinfco. O i c o at f uB
tnouct fttut tft intana Inrosata cognat t v o t o ficut
ilnumidHs in lacte qui b j a f ua^ pila gencratione
<q auit f pt s f iT e e itle q bmdttat aqueam cognaiam
"ittiti bKficut vtnum vt ina ff r f udo t t b mSi: r
vir vo c o aqf pt sqc Sqjr unt in actu b uida f l ut c ia: t
"noe t t r r c nr t it at e nb t al iqub ipo f t af isf ac t r e
Pomt tcrrtnrcliao rctidta in fundo e o jc aut f l fadc b<
mm puam fadt val de fta g> ttajm bumidl aqt non
'PMitinvitnamqnnunq f it b ypo l l af l o f j b t c cft
"odica t muli pe dit avl ne tcnuttat ab aq f l uyo
' vlir sbilitace ita m f f no tareat b f poftafij?pKr v i /
T O mat f ;muIt a t ni funt val dt multa babiia tflT ftre
"'j7r ''ab e t iab ) 'po aaf 5. i. t t iT dr t iiat t l nf und
mie t iipt t r vircofitattqt vtfcofitas toUigat W6 f i
w p c atb e n vt a fctrtulcc r t c t dc r t no pc nuit . Uir c a
'aacntifpiratbumidiJ vttetT tnreno val e at u m
ocT coidcre ftcm t i l vtdcK in o l t o r pf t t qoe f5 b umi
da nnt val dt i n r e t ida tcrrtfb-titaaeo^jpptcr o n
Mo ic t a8t aiir a:t }iar daf o nt t ine t b ua i t mf t r i /
bua:t <{fiB( rida 0 5 <i valdc bumidatqt altttr ar t /
factio no clTtt moma cd: motne fit o e c t nuio in pi r t
r iumr t <deo q5 't ar idf o g ; tlTc aqu in aliqua i p t /
( i ( aq F m7 oiirim'.Ctue t funt vilcofa artfctrc v i f
po f T unt t qic b umido qSt nint l sc o nl umK t t r r dt r e
(po pc o f f nc o l T uf it ^ pt t r vf c o f t ait m f t c ar t : i
vif c o f it aat pe dit ar t f ac t io nt ib ab t t ia a'i b r po t l af im
multa ttrrtftria funt val de T terrtftrc t o a no tft b </
ne cmijct t bnmldo t t co b umid c t p l a i i c p
(pfia r c minc t f e l icrrtflrt incintrai t icoilnu T it
l a nofoinC arefacta fub na mtj;it:redpotr rcfoluta i
fu c po nia f5 vin D calid cminena b umid are/
fdtinfuGamfpiffajnliifitvaldeIiquIdz'T id vinum
cli^aram fpifliae t f t ^ crudu.-'r fifutr vtina t lixiula
t aq b mi in (ib*fft multa via ttrre b t ne t o mist a c u
(pfie fie I ml it t r -r b ac r nt artfactibla fun t in f p/
b o a aque . IT idt nt (m at cm i>tttrminam*poft na
Itnr.qt I3 (ITicitnaftmprr (it a patita t o q> tft pt ind/
pi5e ia8. t n in iractatu in quo qruntpalT ionta patlibi
iiaquat it awb umidif f ic d. 'mat ie t air pair t ua cft a
ctiu qt actitt 6 nd qr{( nlfi^ptcr palfu c o q^ no a
c tiuum fifXtt ft t tf inttone in pt t b ab iio tractaiti
iftum{ucftigam'^Sdcd aut( f f o a q artfct m
quo oi;:mua arctct calido calcfacta:vtt frioido infri
idata.T ftuecalldocalefacta:tuc frgido{frigtdata
rtftitfD artfct f Pt l t l o qut do a calido. f t t i o u
pl t ;:c al l d5f c ;(it r r 'r e ;;t t r i'vndc qc qsar t r c unt f r <
luO fr ajuiau!aar c untmc diaic a caiido : T C * C
t ida 8 nrigido ii*t};cmpl cft fn veftc b umefaaa:!!
enlbumiduafpcrfumfupcfuerte f c qut f t r at t ve /
f t e ignc ar t f dt vt f l ie a calido ttcrioii ipituo vt f t ie f t /
cite exalarc bumldunc q frigue drcftat vc f t c m
lunccni^ptttiC inb umido catot a ctrcftate frigotc
c idc n vinc it e f r igo t c c uapo it t f t c b umd fi fuerit
paud>:qt puua calot nil l o ve t mtcrtot nc duc e r c t f u
bito b umid. 3gl ficut cictum tft o aq artfcuniare/
fctcalefacta v d inlHgldata:-! liuc calcfacta fnt fiue
ifrig{diita:fieircnttaltcrfttt rida 0 5 f f f iant rida
c al t do {t t r io ic v d t ^ t r o i e f adt t t ejcalarcbumiduj
q tft in ipl s. 7c o ai calido cxteriote ficut cft in t l f
^ aiie t qt di^ at io t xt r ab it b umid:nd t ita afTatio q
c pt imit i^m in ji f do :t ialT um iqutafrum non
<fide<ntl<iliieraridnificbunione fere patiaf qo i
f uc e yab dt ia qo t c t a f upt a to ue r ifiue r o ftio :ab
Atttrioii t caliditatc arefct:quo! calidiao fact ep
pirare b umidu; cognatu; v d fupia induct ab ipfia
iue f r igo t e drcftte vc l al l a o e c vt ocm e f t . Sc i as
t f f frigoie cptlmic bumid npdt fcriarcfactto
I5 c ge l at io t coagulatio ficrpiiqt cu3 b umidu (S
pt t mif ad cetro res rcmancttcntialiicr bumlda lcut
gl ac it o vt l mttall.1517t f l c t ual it t r fcct'r B n vo c
tur and f m ofct octi rmtnationc aridi:f} po t f id ai
dr t nil al it c r c f t ar l df ac iqd npt f l t r inir i ^ c af i'
d:qt nibil allud f f calld fadt b umid euapotare.
S c i a a t f f fC igreflum mull ficcl 7 bumtdi 4dam
it ie dua eft arefactlio ficut f t faria cdtinuc imittaf in
aqf pmal l quo o ne c ar t f iai:t ;if t e iit f no c duc t i b u
imdumt f io b umidu; cITentiallter manet ir o s t ide o
n cft artfactio moi'eiufd e e aqo in ar idu; p b umi/
didunonem:vndeD etaliibus no nagitur b i c b u / ;
mectari autem quod opponiiirad arcncri ftt c t l o ; n
i bmidl duc ide }:f }e b umidu; q f t m' i folutu}
librai
SienfiffttpbiJuducfonctpofretferifrigl'y
do gcccqt M iiirplfHc aeread tq nm t fie fttt bf
ocfcdercn UtcS-.t fta iducm (fl bid-polTct t
fien e biidi ifluy iifn gt t e fica t viciis f i t a c f f
citts caf ocdtiirtift B mo no itdim'B oe bef i ae
qs tile ITi mot ' t aif(nbmd:r54)p:(e mot'nilif t
tdf in bfftdo T rido p n5m: i (o mot* bwf j cni s
n pot UipcTC ab eo q (11 ird tcntuliitr: q: Otad
nD^ bid niTi ad piipifnuatfon t B npc Tolui
ep ipro:f3 riptet b eo qo efl acmalter ficcri elTen/
t/aItcrbIidJJ:(cutid qS til ogcUt vel coagulatus
f ri gt do. en t offeriiapgtlaii t cojgnlatitg! pgcU
t cuPtes aqe pl l i t p frgido copims c trellrib*
a g> ptee lerrcitres no appKbdm aquMe:nec econ
oerfo t i q folutf cgcari aqc pteo fattptatet
reftrea:* rtrrenreo no neccflano fequenf eas l ny
poc feripgclati* nifi gcltdo ttcut r Ipfa nota ocmon/
ftrat ppofito. gdatfon t ojfm'feri I pnb'aque
(o t terrcrtrib'icut oeterminatu elliit..fllf'fcie lbjo
cgclaiionellpzclTiofinipliciaaq. CoaguUilo t
fit ej: c\ido:t frgdo.qs fn lartc fit g citfd: t iimc
lalllap frigtdiTrfj qudo litp frgida bDd a^ cp:i
n ad tttrS ptiu tcrr<llri51 fidn o * pteo Ktftrea
vhiofi ippjcbcodcaqueas:?erou(rfo:?gebtt g t
coaglala frlsido beciirt polTu t calido folue te bui /
d q eft n ipfia:? I$P5 ex b q> iU q pgtlanf vf coa
gttUnf p btd ppsemon ti cl ps e o H nibd allud
V euapotato mineraf q ptmamS en'metallo]^ ifrlgi
daf T Mcipitpnareterrcflri^teruatcucrfuatd a
a ptes coagulanf p rrlg(d!:'coaguIat{o.n.nbiI allud
eft & etfccatio e'd biTidcll p duraton q fit in o
tibua t'(rre(trib'ntt^t;boc ent firi pi calido' b dS
upflua terreftri entrbete t frgido bidJ in tcfre
(Ir pptm&e.'bcc igtf 5 orefacte biefactc oca (r
iptm.t{.ictt &t.oe.^d cil pgluitnatlo t coagu
lati t ^Inaaailo i coadunatlo:? oppofiti ifto^.
l i qf act c 1 coagulate oticepo fimul oi /
o c(mu8.C>{;:{mD8.n.(4dccoagu[atfo:o/
demoo $ ptCo B oilferiti (ler cgtuilnaile'
nc r coagutationc r (ptnguaton i coadunation a,
^olcam'fniampBiotciiecoagulatloni. Oict c
cft 4d eft coagulatio in coi fiue fat caldo:riue fat fri/
^idoiffcCe): tilo coi coagulado infp oca q <n fc
P calidm'T q (It fea p fiigidi7:T qm vni cll ecntlaltcr
t actuatlitr ncdtaliit til eentAlter dd biditactua
tter t ficdipgltttinatto t cil pti qda coUigailo per
bidptca iicci reilnts-.f i5 m calido frgidott bi('
d[o:qt iift bid vtncea (icc t fit tenue tc bu d^
pierBq>ellnociermtnat^ptiotermino fadt v n s
pt ficciflucf ab alia r tiTc oilTipanf ptes mlyti rcali/
dateducefubtnfbiiidmouctnccS nbidu eo
q> calida cll cmixtluiJjjptcrqS elfidf bid vfco
i 7 piTi t p ps ?glutinatiuu:ft t p frigijf pptf;
ma bld qo c moueaf ad cctrtJffcd fecrctrabft
ficci ptea q crtluycrt t fe pgltitlnat ca: p bidil t
ft.ln eo q5 cil mult lcc ita q> Dfciinuaf. Si.n.i1(
^Dottonalier tfundaf biido pglutlntbunf otee i*
ipinguatio i( dlpRtia acrcl c aqo T trra fuDiiltfic
aiTi a calido bmdi rubtilc entrbele t tmeSit aqjuj
inacrenmoottetTficaerelfjnffante retiese eo
aqo qd terreo fubtill eftpmijCtu.SiB.n.mo oltStK/
qturpfduetfoneycicojpcmiyto'r 6 m bumoi
(eminoiusfereoleagne'cUfictfrigldtn eo cui*
aercii nimio fubte ell -r no rcfdet cS aqo terreo (B
tUitic cni frigua grauat x fpiiTat re:qt pt fubtn
rein iprncfit rap Ttrabit|p5fnt<^ue:'rtncdlpM
guedq(cpflat:mull5cm aeree fbe bt ota ptgtifa
jiptcr qo fomta it fgntS ? fapcnatt t oe faclt fpg
mamroiiircmant fpttmofa^iervifcofuaic fui t
ocftatfps TbumozisacrdXoadu nato atellcclte
ctio pti fub vno accu fotme vel mixti cotpistT B ii
4da gnante qo eft cald^pottonalier terminar oe
quo fupra fcdm*iractai fit ( i frgido e^ ptc matcrie
ppiimctcptes vtantngercrambu-e poHt ea fwma
vel aa'mjcti coipie. j ; oictia i t p oppolit inore. /
fc t plac{tia:qt tqfactio coaulatoni opponff: ocfla
}:io al pgluitnati: attenuaio flue macica fpiguan
n i coadunat p pr rdct oinpatio. 11 ai attcd
d 7 nos f ; Snflo.Doctrin oe ftia n agem' in fpe
ciait f; in gene tm gnSleo c e e o ^ f quirca i c .
<Capfm.vg.oe o c n t i t clfidte c i coagubi
nis T cgtutinationlf f fpnsuatione:? coj^ que foiu
b w contraria.
Uercntea 5 c i j n prfocam* fimul oe coa
q ulationeqellvigencraiiomjcti t o c l l a /
facteq ell vt cottuptio ipfi': t qram* pifo
mami Aop. Oi coi r AlaqcoagulanCtlqaanf m
imlittr aq vel aq fpa vA ctter eje a^ t tcira: c .n.
<pfa opotteat cenialiicr ec buida n pnt e2 e;: ierra f
i Kt io n pt (niri ouplcj; i t ^ o a q oca dl.firid
enaatccoasulaie ell calida vel gclt'dS vel ari'
d:fjardncoagalat^ptlegtdo:f5poirp?nil'
Xtoni(BcfueadbiIidd:autficoagulain{gredi<i}a
IBatlterlnbdmtccn agitfof:f5vt cionis
calido: vel ciact c frigdoifrigdo en! fcco coijit
lfmetBT calido (!C>ce20lfIat<rT \f> talAuj
calida -r (Kgtd (t prndpafr giia'.t (icd^c t% ">
quit flcobuaibumidoncoetluat lquido g fu to
trartctatc:qt at coagulatio fi calido frgido -r Rico
cctotc ca 0$ q> qcq) i l o modo j& fat coift
to 9 folutio li^eufd fat p cotrari ei'qd coism'
ut q ent a ficco calido fot coagulata:t Ufa foluiuuur
a frigidobido fcfalq ^o abbi do funt egluiiniU
eo y bifid nibl coagulat illa foluunf ab gne:(OJgi)
l as ent bidS fp cllaqucrqt acrc biid^picrK 9
fpirtuale efl T n fcoipotof nibtl cglutnat:cu; 'Xii
qncttbidt factSos 9' foluapslutinationi m'S
<f $ fit caldi ficen fie Igflie <f ejctrabdo' bdu tufcl
uit ptc tcrre cglntinitae.fl t foiltia alculoubl'
vm vtraqalijdcgluinetc i p* poi*olfnuji'ola
ptisrt ci:vide( ent pgluiinare mclelixat qt cu M'
gida aq pontf icpit pRare: qfi ^gluttori i toi^'".
S5adBDcdt7aqpabdtubi)ididrcnuin>
blpgluiinatvelcoagulai:f5poiffrgU6qen in ; i
Bifpfirat'rcelutinatptca mtlls pcalidum ip^
pito fotutaa:bida t fade offiucre mel vf fubiira
<dc p t c i c i priop cffcciu.ampli*ett lalia coagule
tur in co ff afcdt ab pfa caldi manfdl d;9}""
eifd accedit q le fcluf: talia.n.fllutinf S"r? ' i
<b cfTdcie c:? qt a glido coagnl talla n ipiC"*
tur:oj cni ad Bvtaliqdipingnc g aridqelljtiip''
?IlrtE8bSldi fubtircuapMet:nibilit f , ", ,5
pojpgelidu;bnct9>itereaqftbdarow=''
n plnguaftqt fi cuap wat ^o cf i n remanic no ?^'
vni)r9cumaliaplu8$ ptmofcot:(icut opro"
nfuperiojbusftiua fcicntft libia m w ' I"'
ircMremiiB.7c. ^^^y^_^i
S ^ e ( b e d r o T
i prm. vi t ) - ocb( eq( t i f unt t t rret ^qrr to<
pltntl pnguanf a tiUd o t frgido T bntdo t ft/
to fctim ftpjlonf.
Uccump ac f m natura; funt cmunlttr t t t
q r t quef i ci nf mbb<nl ( t bn>f t i %nw/
fundo vct y ffcofa v( t moUta tar e
(trtiiUacoiguUnC'ribgnequidl ciUdue T fcctts
1 glido T ab v i r o ^ ifto;^ non nun^ qdi m co p U
pinauanf:op; cni5 tf omnu tila lini bamtdi f m i ct
qt aftcr nmoucroif ad coagutaton fcut ad arfa/
(toiicquand>3n(cadfmpinguatfon(ia<t t d td q5
(ft c^ncntio qdam.i> auK3 b(c fMt a calido t fri/
gtdocmiinttcrfuntquodimodo codc r qaodam
modo oiutrfo.^n genere enfj cfl modue (d{:qt <nd/
piun ab bumfdo t mutan (n ricc.3n fpedtant efl
ffloda!icffrer(ns:qtc5becfmirem0ab(opcredii/
(n(mc3bumfdi:'rnincaot(nducftottrf(i<;cBg>to/
tiim extrabfr tnipfo fluebi mldn rtifnqaene mfi
bumfd (onimuis t tune calMcoi gubt aui t a c
lidonofnducceourftlciquodcontigit <oqtno Kl
lujbumfd educit t tune implnguat ITrat p^ tj: fupc
ru9octf9Dcbl8Cpt(flionibua.jCumcnudDCua/
poiircfjciibuitiMroncneccfrcdl^ trida incrafle
im'(m;cmcu5aqueo'raereo:tateet(a5eo:p*qttod
cft tm-e 7aquc conftat a glido ca ft pauc fit bnmi/
di tune fr/gld conflringia calid vtncit i f m eei v
eft fpm reccderc t le recedi fcc bfd q abit cali
dum 1 tunecoigolat ( i ce. Si aut es multum lit bDi-*
dumnpoteftfierieoagutatfonifiperbumidlreptef
ioncj ad eentr fi'cut fupsa oximusllo rgo mo/.'
d.': OiMK waguiiw m'pius ii b v i Cipro D
(oigglatlecbumidiTecationem a ficeotr pofteaoe
bis que eoagutanCpbum(direpiefTon2 (n cetro fted
DMtnut crgo 9 illa auc coagulanC |) bumidi fepai
ncm altera aut coagnianC fimpUcitet- a calido feranf
le bumid a (iceo quod ante p frigidS fn fleco coptef
rom riierat.SI ai7t (impliciter feeaturbumid aftceo
* ^ ^ - - - >bumdoa
f i nec oi po
, ^ iagulatofic
qntdim arefact<o:t arnactio (itmotus ab bumido i
ndopjcp oquodeoagulaf ab bui do atiquo moy
donctpiat.nimtbunt{dD(daquobum{di!n5pt
cuipotare qm <d v euapoiat t (d circo id a quo cu t
PoiatbumidtTneceireefteiremelleqaodnonoenuit
l(dcedittingctiinref^m.3dataquo fepat abun//
dina bumldtt necefl eft elTe (lislduj: que cunt^ crgo
uai molla t funt bumfda c lint terreria mult n
'Pinsuanf fed coagulanf exefft ab ipfia bumido per
(alidi ticiene euapotare i^m quadmod later <oet'
W' piimo mollie en qnando ( H crudnett eadc coa
swailolapdiointcrr^ nalecalfdumteonftatis 9
t" actio calidi que ft optbefieXauf t a imp
suatbectftqifmplnguatioeft): aereo rifdente in
"iueorubiill terreo ^uent uandoeftey frgido
Kmcauandoai l t ef t ej: calido tune j uc n t e f ub
"It terreo appiebcndie bumidu; aque 1: aeria fie oi
P"iuo.3nmoUibu8it<ftgroiru5 terrertrebido n
"""t BT'tfir'r i actiont calotta vn fcgatur ab alio
muenobenemixtafuntfllanbeneinuic fe tent
J O leui fecantiir t tune induraC tcrreum:* eoapotat
"utnidu.Si aut quiaobciatoeoleo quod laticium
; f MffoelatereejW bafquod jrtrabi n poi'
"itmriIaierpinguefiat:Betd9>oleDm nib cftad
<yPoiitum:qtno8loquifBoepinguedincfutipri<ft
ro:nuefe(tintm{;ctit(nntnit{598aUtit< mxttbfli
o n c e confttC9>Uta-fo2ma; t i l e ; no areipit^calid
fedfoti i i e vtDiadt'accpitfotma; coagnUtii q
i>iintie0cfDtcta:nocm3neg3musboc quod o<amc
alcbimiei.f-9r oe omnirc trabaf oleu3 n mi 3 1 l u ^
pignemj>po:tionai-rfucceinue t ctnue agtem
cute vct lente f m q e^rigit ^poiitorei n^fmutande
qs c calo: tgnis fu cpractuuoomnfa bumidi n p o
teft elTe ijun in omnire (t allqua pe bumidi infepa//
blttcradccoappKbtflftltiuaftcQuodeft fn b v J
m{doapp!eben(uenfubiiIe:Tbumidu3eiuoeft v i /
feofum -r ideo c conftare cipit cr ttt ignej fngoti at
re oppoiit ert pingue (cut olc:bum{da as 6 mo
do retlqualB q ddcm fuert continua c o t p' ejc^uo
e^trabn -r fuert magia agucer tito eo 9' muitu eft
duftumfit nitttXum aut tltuddcvbiffi fuert ap^
ptebcnfumterreftrefubtiIilTTmo fleco t fuert t crrc
Rre fubifte in ipfo alqutuli aduftu31 optime ^ cali
dum cum fubtttTimo aqueo cmfctu ninc elfquaC ii'
dcatt:s.Uerumfleoplnoneootfrialeeft v i l de x
eo^pit'ncpanadpIentfuniartfclaliapolTibitla.
patet crgo q> 060 illa nibil cft ptra ijpofit miciionQ
oleiri aut quod apudquofdaimedico; VoeaE late/
rcu fupta induct eft in latere r n coonat e tacci/
plunt eni latere catdS ignitifottitcr aduflum 11% &
gat eum p b g mcrg (pm in aleo:vel ol e fupm/
dt ci-r poftea coiitunddo fotmant laierc t fubumi
do fcut fit in a^uj rofacea e):iribt ab ipfo ole i c u
t valde caldu t ficctl T viunf eo in mcdicina ."Re/
deamdseraonTeadeaq coiguIanC bidi fepattone
ficeo e <iuiS Xam cn lia n iint fpeciea tque ficut
tila que orefmt t fcut tm b dqd euapotare n po
teft necelTe eft pfa elTc fluida babfta b-poftafij ma/
gnSn ufando velvifcora5.*nJtpolTimtvlfcofa
q: ab ills n eft frpabdebumd:op3 ergo g> illa ftnt
bumida fluida bfpoftafea magnaa babiap multaa
terreftrca mea que fiit i ipfaiquecq; ergo talit mi /
Xtojs funt bumida fluida illa ptimo ante coagolatio/'
nem impnguanf t poftea coagulan(:c coagulanE
poftbiefaaa funt T poftea cojgulatlone ndurefct
velut lac a quo c f c ^ fepaf impinguaf cafeue p Imi/
^'onfGe butrofe en fba cafei T btereft pt t o cafeue
t tandc nduraf. S u n t t pnguediti cafef dda i'pedi/
(ni eaparti fi ci Squofcpontbmi palactef poftea fe/
pant fep a cafeo o coaoulaion lactia. 'Ctuecm ia
ptfmo racta ft a frgido agte ouravet cinguia illa ad
oenitte calido coagulante ptimo motUfican c culi -
dum e)Calare fnepit t oifTundi p partea pingufo vf 011
rifactip frgdSauodbumida inpfa reptefTcrat t
talla in wm ft (ieut later quod poft$ fattus ejcpo/
nituraer frgido vi indurefp frgidicomptmeo bn
midum * ideo cum poftea ponif in fotna folnf b u /
mldumcomptebeniulnpfo telTicif eumablaqui
efrgdue fuert (uruarfine ira aura npotcrat-'ba
indum eni egrediC tune ard curuaC moltlfeat p
bumidum quando bumidum epl at t qt tune ncctiTe c
contrabiterreftrefcc:'{ beceft eg>lateref in fotna
to M ctotquenC t lli ptecpue 4 magia bumidi fue
rnitt ideo artit'icee mult c}:ricct eoe s d acrem a
qi i fotnaet ponanC nc fntotqueanf. 3 1 eni pgelarenE
pi i o frgido a ^ ejcficcaren n fott cucnif tea: qi
tc mult bidu ect n pe:qt frgioliae ?gela pftt
geretnemifeerfbctitrra TOcttfubitocalaret
tnfotnactremanerettrrreftrelateria inptinuSt: fot
marcf iaier^ptcr q (i;ficcanUd fotem qut multum
lber Oiiorttts
tyirabt 6 buido T q6 roninrt tfitSfrfff'rapoti*
tdunjt cu gtb'ttrrtflnb' lattri v rofWngmbec
tficsquateinbcmcIaKrcobonifcrnpoirunt.^n
obue i bi saIo:Dt$(l l fon s4(ftoptbcfi tgu nfi
(n liM ia quo rep]Cbumida5: eni t p calojcm ep/
f(fa:bec git DCM (M OC {t^tiSt bi d f ceos cali'
5coalaeii.
JCapXs-if.oc bto q fi&'a fot tare aq a frgido
coigntant f n qao cR oc pnr^atlone f o n l i j i a f one
O quimurergonDCDcbieqnlitcrfitcr/
1 rs 1 aq fi(u( D{;:ni' 7 p Adida coaguUnf 6
(Tgo qiic talia (t t gdi do coagulai ^pter
cmqttoixmdaneccirccRcflc bumtcfa:ptmo q:
pttmo vtdtticet coigulaiiomoni cft adficcSf m ecn
liamvdactejrbuntdotDicanittatrgocfntbami
da btant icrrraut bt plus ierre ^aqie:auibabt
aque plus 7 tcrre:ri t btpius (erre aut babentpa/
rum bumdi adt muti:lit tamc 9> abdat in ( i s plus
l e mi r f({dpj^bcantbditde):alab{c eadbert a
ei'clld frgido circRte t oc bi s otp'mos fapu r
volulm' bic repctert oc iprs.Sitabda is\ ei s bu
mid Id n cuapotibtt c}:pulfo i b is cittdo'.quect
9 ' ergo tali a gdido cojgolanC q fJt tSU ierre t aq
pt us bi b t i errc bec j i c c Ro coagutanf ccalidi ej:
pttKionc bumido no' edapoite eS ipfo in l o i o : t illa
rurfus aducniiecalido uqueCcA ncccdorio quad/
tnodumlmquodelt lerrabumido aque nfula :quo
lieiiB en lut eoigoUf frgido totiens foluif a calido
redeie:f ti l catidagtns b epref3 co ^ oc efundo
adtjrter osai nuUb' ouci tbami d. S tcomuni a
(erre aq func pina q coamiIanC o McddS B ciin
eitottprr.-autcncoagulanefombilitifrtaminfotubillc
T li folubliier coagulanC fm ficui argi t fifa-cii i
(nfolubititer tune lut fioit ferr:T p](mo loquamur 5
nfolubillicr co3guIatio:quccO (^crgotaliS;pt{r in''
frgidatton coagutanC mvniuerfo erete e;: ipiavno
Kcvni(ocalidopierbidi:TCrotublUartnrtfoitin
ino igne eprugabidiia calidi foIuanC bec fot fgne
fuCaDdtcmotlificabliaficatfcra'rcoinii.&tcoii
(gne n fupab5d(e qm fi fupabiTdabit ignis vcbem
iiapiliquari ferr ficui facit illi ({oganf in ferro.
jCnentextratrabti^moeterratefl gmiftS lapidi
7tetreteffco)a<il mul iafaddni ignej ma;:iru) r
catid tune n funda ointllii fer t lapides t fcotto
cgciunE furfi: iSc fibumd 11luit t ti i i e^ coagu
latur * liep g vehemente (gnej foluaf t fluat t fcpi*
(ta eref purgaba oeoif (cotia (eme tf^ot fei ca
l i bs;ni t calibee ita fii ex ferro:qt calibs eit alia fpe
dea metalli a ferro:fabiic 5 n faciiit muliis vicib':
q: m ulia fere oecdito (n ferro t mmpoderaret ai'
ptet multa cfptfon bi di aduftionc mulla ^i l u;
lerrellrnj i n lucraren^ inde:meli't fctreft t no'
bliuscui'purgamiafipaucarqtboceitineliuami
ftttx melot argtio vttiot fdlpbure mtn' lutul'
o.Si'}o(ceiU8purgaferr*ipmfficifcci'fri
eibilus: <o non fepe Itqfaciunt i pj nc emittat curta
bditat.i^ l i B oubi qt nos Di;;imua in fine tertif if
bii lliuB (dtf ferr oitreriin boc abalgs metatlif g>
<Sm tit moUifcabile fo(:t non liqciabae:6 aSt cce
dmnsmodo^eftliquabilepvebemiigne t ma/
gi s oifrtcttlter g> ala: fie cotrareas videi tiinooi
(trina noltra:leuis eni Ignta t violentus n trfmuta'i
tfiyr <5 qS violeto Ignt tlquaf utd ature 11 cas
(O qd foIuif {io.:ffmpliua fotti gne vldeC magia tp
ficcariquod tmoge ficen cftminusfoliibiletliqua
bitc tft:(rgofo2tignefenpot>aaoeb(t<mpedir a
Iiqaefactlofleq>Iiqferiabipo SedDicfdaabfq)
oabioferr oitricuItcroilTolubilr efl eo 9> imitu co/
gdatiobumidiiRdueifinipoefngaermealItnfm
mquoinducif mino: cgcuiobninidi magia cft s/
dncnbile maltciet'r In quo ptue inducid congelitioia
minas eftj)du(tibite:TiofcrrSnen^dt>cnbiIcrri9
d nili o l i d o piC al({d oe pgetate eutarfrigidl m
$ 0 remituf: b pcedda vidcf 5 9> mcialla oilfc
ri (pede p facfle (olubile t Diftcle folubfc :ft pon'
B moda fue cmijctonia * appzebtfionie milcibli
oilTerw e^ et e malcre ? ^ fuaa foimastoffcrt cjrp
te fpede:-r i quod fupia oici cft Ai fine t e n; Bia
cft ad fgn fouiudinia T appitbflonia r cogdaiio
na bumidt qaod elt in ferro oftcded.'gt ibi ciprn'
q> ferr aliquo m liqfdi S d obecta ai oe calido t
fotti Igne oicd ^ lenma ignio gpcrit f oifrcluii:
n falta fuffit^citr (ueflatndo oc ^tibua otlTolitiB co
gregatbgcniatfegregatetbtrogcniaibocoiifarit
calida cbemenllud eni foluil boi d t adunt ierre
um T <egre2ai ea ab U C(:T cbid fit appKbra
pt tota euaderc i l oiftillarc icipit c fubtilt ttmo
7 liquaf t tcgrofrum tcrrcuquod i^m fottliennie
bi t adurif fti fcot:licet ficciuf eificiif (d q niarct
tneftncc:qtbideRappitbc(t t (uadercncn
puvnatiq tuut (gnaducaiion etberogtnio
t e; terrd groTi t aqi fubiilie i ferro (Ita cito lquibi
fer.Sf enilimef fern t ^ijdaf o faperpuluis ful
|rf}unf auripigmii f b (epercf c lmatnra fcrrvt
pofteafitnfottignecltotqfcttqtfulpbariuuiuik
ri ci of fotudoorolTi terreitrcabbumidoapptcbc'
f oi ni ^o: t boci n fit ocaiioalcbimico^ A cpindo
fepe terenre t fubiitdo biJidS fcrrt di qui i tf ferro
ladiidqdHmdiinmdlargetoefficif cn cuniiHe
fubiilcbiiidtcipltalbercere terreo redlo oc bu
(ufmodi at erit alibi tractai'. o d c i m p (^Ixlu;
oebfle calefada calib mollefdt calibsq: pa^ fclu'
t o buido q5 ell in calibc t n cducto co qd odilc it
caliddpioifcurrcrebidceieeficcaa calibio t
tnollificat ipaa: 1 5 m gladg ccicra CcdciiJ ttmt
tontr memkwt catefctt poRca paulaii Uio frifo
re fr(g{diia.Ri ali*modua moltiflcaiis que fo'
nt nicola*Diyatbetlcud nalcbimicie.Si.n.wIibo"
uc ad modu fcmf fpe T fii pot (n calibc mull i jo?
calib cad pbi miitaf euapotabii plb t no ic
linqait In calibe nifi tncturi itiodici: bid a aJ
fe irobit caliba quo ibibiio moUifiaf : t It fcpiliintc ii
atBcalib8td2efridCmoII(s:(iaq> cptebfibilis f
foimablia erit manb'.Jndoranf t qn cidciia 'mtji
guntaqfrigidcqitilcf fr(guvdoFrepiimiciil!?i'
ferrl in fdS qo fecu trabiibfiidSoimifp !'""''
(S cgregat fuert in ipo calido in cfiro frig*"'
ibladorifmuItJo<b J do:*fieidoraffcrrtJ: l'C
ac vebemtia ficdtatia nq fertSextlngiifff'""''
tttindararcf iiaqipoftcacfricatione allO ]^ ?'
nci'to pfumeret t fi et gladffearetalud feru''
titerfcfiejctnguereffep'inqrafani cmiyw di"
bo o i eypi i ml f oe vemiib'4 olcune ISbiid it'"''
nrea.Sicindttrtigeniat02e8aye8 In dbus vcw"
rote ri milites b m indurit aciea gladio? T "
mnaUcea;^foaJt:IiqualjlIlt tapie 4 " "'-5
pram(co8:eo g Igne liquaf lile d arabice oidt m"
da-Jal tbal i noi i Di di ai gajel q^opjedi wwo^o
(oagulanir vifluatitettouraiur * coagular qow",
<nfig(dif.^uu8cdqtbijmld<waadrofwj'
iXkbeoro}?
61
toBnbtnaimtifeeorfercildom tatootrnt liS
potdkf i rt pi ml f t dKt rSri ns ^f ngf ds 1 i mntt
(t1inriit{c(rbunid:Ijlia(tntittrrK(f cogiiU/
t:boc Ol mSplSbS tcatn itKuUi llq/uia t inda
rinf :plb(l v o Ti mult idurtf irotiMK-r poltrt <o
pUe a frigido tlfcitisrS in coto:e:-r n monuf q
If^ufd (ft ocntc conflct frietdo nte ^miui qofefct/
r( erft nwtitS r (fue d t rnfs i l bus flmilto ot cbc
iu[cmnrgr<d(nts<iuapoft^ (onflitpoftroiKj crio
rcm tft ai rrgusvndi^ catidu; mulmm pltlbu5 fub
bnit 1 [oit{t<r pm cnrngi poro (UudtcT (dto
r(grcotojcHej:o ynfictttpDsoiffundff lumttt
|nrucf?i((({ue:'ridcoct{impoR(Duris ( l l t mi /
te oiWculKr rolutf:9> autem calci afTimflaC pulutri'
jtum t tno(u5 es Rtiglt C]c ouabuo ( t uf i t i aui u v n i
cft (X C'c mitcrc ricen (ft (X pre oscile: T Ui qdtm
que tfl (xC' t nut(r{c:q: bumidiTctue ncft bntc c
miyto ficto terreo ir ideo (t^tbw fufit (n mnima g
tes tfus guando funt fla(dt ^ motustc); pt sute} cITi
doitio ca eft 3> cam f^Dte Tunt ite lqufdf plilbl per
moi tune frigus quubei attingft f coigulat: t cum
(oigulite 'T termnate Tunt tc qaetbec cit fnfr* fuas
rupfcicm termnata t inctfnut adaltera eo q> bumi
(Ilicolinuaabexterfoiibuertpicfrrtndetin cetro
becSftgofucrrtiiic coaglalo^ flucccaUdfcc
fiutp friddiJ coamilenf.
Ciiprm.x.MloIutfone t tlquefaetone eotrque
tb arfdo calido coagulf r 9 tXtSnS coagular n e ^
folufpcrlquefacton?.
Oquamur at oc m nimcjotmionfa, t lid /
mus ent quedas icrrtattqfiari ficut tutum r
tmi if am.Quecttcp trgo catt que fffi terre t aque
cMgulintur ab rido criidoMtaui (nfolubiUaaut
olubl(a:rcd (t funt qutdem (nfotubiKa ttTc funt (fcat
Uitr t qued jm Xtfim genera que pin babent t er/
re ^ aque f fiunc a trra cbuRa quiadmodum mola
tM pteeipue i funt ngr if eotoa babtes apenes iit
quibug fpoi / occaMctaunfcqi (n bfe catoi multi!
l!Oi9'rndurfntt8ttr(tpotoe*eduj:(t totum qiiaft
<!<iodftt(t<n(febutn(dstcSbumtdorerotufimuItiI
f* co terreo:* iSfaet(ffft poHman(felt<:'{ fun lapi /
dts multa babenft fotamna T cbuRf * ^/ t c r boc
fwtnljtiaU^funtoptlmimotarearqtiUinofuMare
non nec l bi nec rubei fednfgri t euri vride: t d i
oc (aufalapfdee qudam quoa vulcanuo e^clt fii fo
famtnofimatantfoperaquam ^pter mulium aerfs
lni(rcsptH5 i nf o ami nl bue ot t funtmulttim nigr<
'oiiri.ai(aautemetiamqupluobabentterre g aq
'O'gulttaa criido ftcco funt foluVilta qucadmodum
51 niirum:bec autem folubilla funt m eo qt tn bumi/
uo Clldum expulfum agli n lerreiim q5 vapoiabiK'
< (n aqua mijrt e n: t ( adurlf i f mam^pier bu
"a circfltte 36 cft eftatlui n claudunf pot eT
licot in terreftrl affato mult Ideo inpoioe cus tn/
S'wum b j bid folutaea.jn molaribus t fml/
lmu8 no peten ingredibumld folus: qt adulWone
' i oiruaf ^e fupcrptem t adurif fupcr ti ficut oiV
ym n optbefi flerl'.T ideo bumdi locuj ingrcdi/
Jiaipefteannuenlt fedinfale nitro t rija queba'
"'"'letreBreinbumlde coaglalo Inoemt vas per
quasfigttd bumidum ptopter qS folut ea X u j I t
(aguiata a calido Rcco foluantur ab bumdo non ab
iTini bumdo fotuen:fed ab t o quod cl contrarium
eaudonccoboc autem en frfdum bumf d: t ( d( o
frieceenlUcmcaUdoeljrametqna b o t a terreflnV
trabt bomdum fed foluuntur tn frgido bum do: I5
cnim comptmi bwnfda tn ptofuni s:? ideo fnc4><t
Dinatarefrcumc): abundantia bumfdt In ptofundo
retcofflpteTi vel inducn.Sf iute3 qrturquarrnc
gef bumdum n triibus i>fcendu5 tlq\ ccniiugt
^pter crifdomnaiuralcquod en fn trifum cium adit
lllone: ideo bumdo frgido flumtenducio ui e s
foluuntur.fum autem tqocfct taliter calido coaga/
lanteaduflaperfrgdum f bumdu; lamen ptoptie
liquefcun ea q funt aqua t aque fpcdeo:fed cl cu; no
liquefcirltquecereent;cm);mT Determinam c o t /
pnaenfoluifubumidum'r ptofluerc ad exicrioia
b o c autem n coningft fn oleo rido a calido vt fepi
tteofxfmuaconiranumciregelidumtbumtdum.Si
crgo vnum n o ^ coagalaret oleu; fetueret ipfum:*
tnm vt ante otlendmue funt caufc contrare contra/
r op elTeciuux quoo cfrentiriterT p fe cae illf epanf
cnat'gife]c&8 9>olene(pcoagutafnc9foluitur
per liquefactone;.
<Caprm.ttquare cter letra f a q fpnguanC t qltcr
(iuc a calido liceo (iue a ficce in que en oifgrerTio oc/
darane oe ambiguitaie ne o l e i vhi t t^lue t (It/
Xatone -r coagulaie.
U i a v o ncrairaiiofiuempnguaio fotma
q (ft cmixii coipotio vt fn ptemiflts oltendl
mus que no na adunai piee cmixt Htxet/
gubti otl poncoagni at ont oppofitam e fcl ui fo/
nem loquamur oe fncranatonc iiue tp^nguaticne: qt
fupta D^mua quid fit tpinguato ideo b alfignabim*
^ptam i as fabcctu; ca ? . - : : eabim'ciufss c*
( f cl i i t s t msleatolcamun fgf q> abione ouidi 4 '<^
calidua 1 ficcua ninaalanf nlica q babee pluo aq
9 terre 1 funt vifcofa babentta bumidiates r e m i '
gnam b^poRaff3 n ptefddo ficut lac t bm; quecit
(p enim plus ierre bnt $ aque babent implnguaton{
p:o vtiima fotma terminare pa:fed poR ccagulatto/
nem.Unde manfenen q? fal -r niit plus funt terre
f gquc.Simillter autem f l api o t l at crs cl ai e^au/
tcm lapfdiT coagulatonc DCI tn:limfilter ouie3 oe
generatoe faifa oxmuo n lbto fecundo fclcntle bu
us vbi tocuti fumus oe falfedinc maris n im aut eft
oe genere fals ficut* falgmanSenioifrertafric ni '
fi q> fubilius lerreum (uS comixt en c aqueo:t aq
um fu euapotabilfter coagulotum eil n fcco terreo
aduno j pt erquodpf pf cuumt magie centinu h>'
ctum en q> fal:bec ergo omna plus ft aq $ terre : l ;
materia e o cdlter fu ierre aq t no impinguaniur.
Smblgutfltme t fe babel ole! na n caufa rue_(mpn/
guai oni e . S e ni ol e Scf rci aqpl us ^ terre me oebe
ret coagular a glido p fui bumid cpiellon;. S i
autem babcrct plus terre g' aq iS'ccoagulari,oeber(t
crido fccop fuibumid fcqucRrationem vel c dn/
(tioncj.'nunc autem a neutro b o ^ atquo i n o ^ moJ
d o f coagulamr'Tincraitaf fed mpngua( abombo/
bus:buu8 at caufa ptofecto cR qtbumtdliate acre
pleno en^pter nam cnim aerea; ferf fuper riof Ifquo
restqt aer (eus In aq fuKum fcfc ad l l qni do^ fu^fici
emtmodus autem quo glido PcranaCcn: qt geit;
dum ex rpritual bumdo aereo fpilTato facit:qt bu/
tnidum aqueum 1 commifcet pm ei cum grauat trie
bumidu; adaqucSqueden n olcotgrauat ct i aqne
um ad fubtile terreumquod eft in o l e o : tune cmi/
Xtiobo^terreftinptofundoper mot ad ctrum
i b a c o e caufa plTaturoteum in icmpotefrgote.
l a
Ifljcr ttarma
CLaedt nr ann^ t nbn (i t (emffl(]ctio <f t i m i b m>
bobus fcittcct j q i u 1 ol co:ol cum f t t t i l c m epent S/
l u m incrafic t q u s t 7 oteum t oi fie pingue per aqpe
frgtdttatcm que calcm quol l s o a i cft i mpuf l i onem
<noleo rel t qui t : <mpmgut f ct f i cbf gt i ec}ccel l cmere*
Kdo T lempozc quod cat i dum t i l modcrat c.Si enf an
l i t Ignl excellene f aci t ne bul l i r ote i b f ^ Dubio i l i
qui d rerotuerciur oe (ubt i l i ot bus ol c i t t mcr el i qua
nM0i 6 t nr pi l Ti mur t conni DCq: nineceireum o i c i (5
ti ti ueefrectumpcri gnesmggtsmi rccC bui do aqueo
1 dl ud mi g i s mi f cet aereo t vnumquodi p i p o ^ tna
d s ppj ebendi t t l i d d r tenent fe f oi t er ^ pt er vf co
i K t i c mt t bce i ncnl t i i i i o ol e qui f i c(t per mei um ( ( i
i i m eitte ad fuperficiem i pt ue -r i b i fe appubendei i ' '
l i i i m-r i mcm(um: qt t anKnbumi dt t 3 ol ei non (f f l ui t
(Xnr apar t eef uasr cdr cmpr emanct i nf r a cas ap p i c
benfum t econoerfo cerreAree remanent infra i pm: -r
(d eo o i r t o f u i t (u p i i ^ o l e n o n el t j r af : q t i n o m n i ^
(l i j r al ur bi dSabt nKr t oi buenui t ad cxt t ri osancc
(nt cri oi a t r abi t fec:fcd rellnqufc ea fmpliciter.'a ca/
(i do autem non ejccetlenie (cut elt eattda acrs i n el l a
t c et i i i n c r i i r at ur i al b er ei : quun c al t qu{ d b u mi d i
quel ct i apot at T (unci mpi nguat qt quando marcc</
f ct t f i ucpui r cf nt cj t o! nal i sei uecuoeaf aeat oi e a c
t ci rcl l anti ei i unc cati dum nale quod ef l m i pf o mi
Dtts ef f i af : l i f eboct ot u3 non pof f i t ej r f r e^ pi er vi f co
f i t ai empl i um t pm f ot l i t er t enenl i S, boc auieni (MO
aer eqo (n Ipoi nsroCTaCf r aua(ab{ di 0i a(Ql o
f i a ad aque t t er r eu51 i t a ertt pingue t pluo co'lta
& pt i uei cum aut ef l tenue recipit luce in pi of do f ui
tUW Vtv>% I W* * MI I t I^ IIIMf t aUllb l l l l t p i Vl t l Ut t W
l u): i nf i i pr i ei ei pl r .' -r tune appare at l - ftt ergo v i r
f t Uo^ o u o ^ modos^ eudcj palTio in ol eo f c t ncraf
r at i ot c t i magi i modc r at us c al oi ac r i s fie ab eadem
(apt opn i ai c s ab indigencia catorio:licec no codcm
modo lunc f i acqt vno modo f i t f r i got eener i ot i at i o
ut modo f t ab mt er i oi i f r i goi e ol ei f ed nr<^ a cali^
do neqj a f r i got e arefcit fed nct^ f ol ne<8 i nfn' gi dat
eer i ccat ol cFm^ ' f i ccat i oencoaguIat i of l ueeonl t /
t i a l er r cf t r i p bumi di fequt i t rai i on vet eductlonem
i Ml us aut emeaur anoenf oIumque octa cl l fcicet
g> vi f eof umel : f edet i am q : ei l pl enum aere 7 i l l r at f
i nCpi l Taf ncut oIct umel l ramacal i dopacci dena v *
f r gi do p fe;T f i oi t ol eum n ffccaC ita neop t Uxt f t b
(gnciculuo c au f i i Dicta elt fctlicel qt nont xAu mu
l um nec Dceurrlt ad e): i er i ei a bumi dei ue spt t t vt /
Kof i t at em: * qt aere plenU5 eft t vfcofumti deo t aO
net lumen q 5 i nt rat i n i>fandi> ei uo: i i deo fparfus i n
tenebti s ol i quantul i i 5 i l l un r at : f l d eo n au t t qrent es
Ancbetaa (n pt of dus aque emi t i un fub aqna cf oi e
el eum: bocgi Ci l l nmmat vt f aci l f u8 vi dean ancbo'
raa f eetera que querunt i n ptofiTdo mara i ol um at
b o ^ oe qul boa eiciu3 ei l f funt eemmi i nti er terre t
mi ): i a funt t f i erra t aqua aut equaliier aut cqui l i t er
que autem inequatiter mi xt a funt appel l ari oebt v el
oenoml nari terrea v el aquea;que autem equalter fiTt
mi xt a oebeni oenominari a multitudinc cqualiter mi
j ct o^ ve oi canf non terrea nec aqueaifed mi ^ t a e ; ter
r aaqua: Ueet cn3 vi num oi xeri musei refpeci ema
lamen ai i qued vi num inueniur terreltre mttltu3 fpi r
fu3 q i creieii i n toci a cal i df a ffcut infra oi cem' vl nu3
Bei i r (badi a: ' r i It Udqi i andomi |: t umci l t climatura
t at t do 1 coagul at ur cl i xai ur qui dam qt eal do i nl oi f/
f ai ur extracto bt i mi do ab i ni er i ot i t errei fri nm q lunt
i h fpro:coagulatur afft f l enapoi mer i t bumi dume <a
t i dannboeenmmedevnnm pt edi ct am r t \lmm
qt i ai andam i c r r a^ elljcat i coi gal at ur ber i gi i ur oi
ei a funt oe b i e que cmuni er/un i erre T aque i a o
i do eoi gul ontur v el impinguancur t am a frigido
9 * cal i do.
ZTapi ul um.xi i .S' eei n m qoe n arefci a calida
^ p t t m el t aqa T el fi ci cs ei l f r i gi di t ae.
B f i ; mni bus aui em bui ud arefactionls 5
el ) per cal tdum ad arcfaciioncmvel arcfaci
ni s ipecicm oeductus eft aqua vel aque ipe/
c i ( s : t i deo oc oi uerfuate i t l o ^ i n coagutaiione t im
pi nguat i onevol umua facer t raaai fi mt l emei qDc
fcciius oe ouerfitate eot um que funt cmunien icr
r e -r aqae: ZDat er t at ci um I f t o f ei c i m' el l e aqi
buus l i gnum j d am qt vapot nor ef ol ui f nf i bbu
mot caque vapot e5.n.oi ct m ettapoi ti {one3 fiic c;.
i ai i oncm bumi dam t {oamj oicimue exalationcm
f i cci l i cut i n antecedi i tbua l i b: i s bui us oocuim*. SI
qui a utem ingenga exper i ment o^ coltigere vdi va
p o i rcfol ut ua ext l i bue conllat i n ipfte i [inpilTi n
aq u cltat ergo 9 eleuaf c^ aqua. Su n t ergo ai^uc
fpeciea qucci ^ euapoi ant vapot e exal ai i oni e (boa
at oeell pot c t i i vapot andi f uml t i a funt t ft i cmi
f i ccababi i i abumi dvi ci t t cl i ccaTt er r et Ti i qD
generalua b ai c i p i m*^ fugue vbi oi xi mua aq \f h
eqd ni i Ui vel ej f i g u i b j rponari3 i n f udo 7 b3 vI
fco?itaic:6 enf oi ci m' aqua efTe i d cuiua bumd vin'
t t licc qd ui i pf o en 7 faa't i f m naere:q< i l l e eil ari*
b d i f m fe ex boc Q> 1^5 n termi naf ^ p t o tomn
babt a u p t a m i l l oj s ot ccm' ^ pt i um efTicienecO'
t t t * r t i i A* J \* i / i <4 ol f i ^ i t r t m (Mrlf m a#f j /l A'
ni s quef t coagul at f o ? ccngl ui i nat i ot inibilTiiofi
cut (uper <uebabi umel l : t quod eaei i am aliqumdo
Dcducit ad impnguaiionem qudo fpeciea ar ci i f l i ;
ni a i n eia inducere non pot cf t : oi xi m' aui e| fup!>i?4
dam i l l oi um a gl i do impinguaniur t oeiiccatur ( M
sul at a: gel i dumeni m al i quando coagul aet ar c M
aquam fi cdt pat ci i nmet al l i ci a .Sl i quaudoaunn
fmpnguatquandoacremi nfpi fl ratad aque buroo:i{
f i cut f upt aoUcndm' i n ol eo congluiinatio autonq
(i t per bumi du5 v i f c of uj quod compt i mi i fri g* '
t ea f en v i cobereant f upt a oxt mue tfTe quan(J5 'P'
d c m arcractiont8:bec Igi t ur que non reclpiun 't j ''
(t i oni a fpeciea a cal i do ficco quantum ad maicririt
funt aqua mcmunl f l ccept at pt opt l um effirioioin
eecoagul ai i oni e' T pi nguati onl a ef l cal i d. .
^ apf m.xi t f ' Oe oi uerfi t at c eo^e que funt f l ui d o '
coagul anf vel i pl nguanf .
Sngamuoer gonnnc om oiuerlitai iHo?
t f i cut f t et i gm' oi uer f t at f t cf que a " " '
do impinguanf v el arefcuni:oicamuo ' " " '
r ef amct ce^ quecunqj i pi nguanef i mul 1 coi gmn^ ^
a fri gi do funt magia aquct qj funt In acm f l t i l <i f >''" '
aq n funt termnala ficut i erra nec enat i a ft " " j j
aer ea.If oj t at que boc m mal ter f t aque pluo o^
uer l Ti aaef t muIat ' r f un i f i c ui v i n i en t t Vi i n i i i " *
IB l i x i ai t fe;t:acetum aut oiflFcrt a vno: qi r 'J
f oet c a i gni a euol auert:? I3 acut umft in actione J
ptcrpcedena calidum nale y f ui t i n i pf o tamen fri'^
dum ei l , f Iu8 aqenae $ vnum: l xi i i i aiftciji v o
q u l i b ei colatam aque per combuRa ac i i t apH' ' " " ' ,
i a: i deoomne88qal cbi mcel i xl ui a f t ^ " " '''Z
mi dum ataqueum f l ue quod bi e vocami i 8<l ' ' '
natfl m ei l i n calidoTcco aut in f r i gi do fcco:* 9" .' ;
i ex f r i gi do ficco i fl c t i l cl i quat ab i pf o ficui i | j J"
0? c t b >f o ? 6}
fitibneattSifhacnSttfs)ttk:<f!i ittiSUia
iioii^mixtimtHKioKtcoqvoi non conUng^i
oii<^t*qac(pede(.Si*SttttbiaUioUtotat
c llidb uc (iipro c iU(lBrkc aut (ao Uuf t (]c ipro .i
(t a)o Ua((t anc <<lit S< Si Mt c f t t db t t c c ami pf
t ui lt t Kr ut t c ddMlt t c r: f t c f l teddiiaUttr ranc
(f t I(da<um> SliimliC(r ut f mv<igc t Knt l(* ul
rcrouttom'*:'! p:<mo {dcm modo cft vihus T f c c un/
dsmo do dl vt n).O.ut c un9<i a frfgo:eo<f4nf f l
Upt r m!m oAicrfiriMnf.'qt qdi j cos^ runtacrf plus
7 qdimf un (rre t ^am funt cdmunfter M t ac rf
'rqdiinc f ii4qu<t t (iTc :c umunrio nml f int f lui/
d] f o ii i q f lud: vo c o o t ! t xnf vi onmia ^uo jt pt ea
plus indpf t confiare rac indurai f iuc no indurdif
mct cni5 qd t xnr4f t n (ndurj( Hgfdo c t i i j i t rrdl ri
<t (d<o (l i i m c(t dcc <n vnate :o lc (t {a3 ofi t xnf af
. ]qnant u drmml(rret iiq:b c c (tf omnte i . .
(inf rig''do l;int nuidi:t ideO(il(r t o qut ndo a^
(p(3o (c M-20igiaac f nt -o nm{b t t m(dif lu(t (ao c
imt titaa q n c lf dit f i f uab ab nt mulu (rric f t ria f$
Tirtiitf If c t t f m acm fat f lui ficflc funt o U f luida
b umlJac ^(|b ur(i)(^ f t nlt ro -r'iiles o mn(e:f m d'
\k e:m o f uerlTt it c t q In fe b i b c i ul jpt dM vf res f i /
nit f t t b umf dac x4b uaf iunrlapldc s:quc c (paut t j
fi fim^HcU Dt gt nt rc b umt do ? . 'Icut aq qnt <(l t i c /
iiitntiT.3IIa nt c c o jgulanf ncco<nfjn( ntcfi f pif ljnt nr
a 'losc fcut (n anicctdttibuD cK oHcnf: T qi i q Mi'
Um babel nam -r Cc^ (II fpedcs aq rdf nqui q> iwc 'p
f f f t t f 5r}? nf f f f f i nf ni ni f 3 f do f ! u db Uf /! ! ! !
furuj n (6a lctf e I lw non eoagulato fiuc f it f c b a/
n>iiib t pro :c t t (n(5n$ef t f (c at rc 9alac (e():aiipo
t (llf nljc t (((aq>t uan(rc {t nc ut aq():urt c ;t iunc ala
(XuHoiK (ll^af it rrc lacf lo T f it f t ipt ic : b n i m
Met e f t ri p( c f i lact<s (f ia elUi e;: o ppo f t ia que
funt ttrrcftre groTus S i iquc b umt duj tenue.
CLualiit rc i^ ergo al i j e cUjcat t t t rc Uctirnttn9> s
iib if rc jspc reaKdujf f nef ac iat c lipit io nc jadb uc f e/
ro nrt parat o alac t e f ic uif adt med<ct tac o p^an
it s fme fepem lae t f q^:lae enl5 tfcei f t uiiS en M
It do t lapidlb ueeadilb uf ^leaf af nipf o Teb Kt ir
iPPit raduf t io naq'rejf lc c art o nt eiTef lc qBWt o pi'
xcmedfcine vf riut t c uf uf lef t ref t rngeref iMrven/
t rlat o b o arevapMlb 'f adeniib 'f luj t uf o luere
toa:')! ( tac ul e o ic f oplsat vtunC eo medid con
>r<f lu)t mo derat iv(mrie.Sc c rgo <o niUt 9adu
nt r(^7n5inf plTaf :aI<o aSt modo per (o agut aif o /
"t mUt t a equt nranf kif. t akw.x f t *. fequeftr/
i>mrjbener(queftrai(nnunq>ponealnrpf(racaU
do nifi piguefcat f ed ad (gnc ff ofu f uer(i (jc uri( t (
'"infmr fcut aqua.
* 'prj-jeli5.oe lacte t fangulnc quod q pt er ni /
Wa3 aquo f it at l ncoagulan
SiaaUquo dhc f nuc nf qSnb ab et af eS
< vradeo pauc $ n eft fcpablle t f ero f eui
. , , lac c amelo ^ lud t rit n citer aque t t er/
Jl'd t t f i magfa t fere t o t aque: 15 non et (t nut r/
|ni5velpaj^nut r(et t o ef aguef t miHt er;qt f ai!gt t
'<lwc pt t a:(lt errt av-iuet j:no t t a9adf t lg(d54/
[t m inf Hgld.i(inf pilTat r DeficcaC t c eajulat : f ea
'(3>na aqueS f ub t ilc t fanguts mult o tAi negmit e {/
uiua ita q> paj( b ab c t rub o t la magf t ell aqueue t p*
"'J>n'5b ib eit 6:idedno n coamilat f rigf do t llt o
ti>3 mt f rgida:! idee ctfas no babent vi a* ue f ul
e<l>gp2;t :qt t ib v&po iO)^rimt t nr eej ^ t r
l i do f qiK (n le t erminaripo f lunt T hf eeo Mt nc rc t t t *
(rpart n(Iait dpart em:aquea(n6nau( po t o s n
b ab eni ao t f ib ab t ni continu Delc nf in^if ist qt v ni
pars lit is (Inf t fuper atlas t o quiUbet u; ^ malc ^
pt io termino t erminat :* ideo fuMata na qua po d n/
liint c o ipo t ib uaquet Cc c t it c rream ncoagulanf i
b t t ina caufa qt oericearinopoirantbumtdo eptelTa
perf dgidmTeduc t o perc didt qt id quo d rdic t S
c ilindanef t mnaqaavt t o et c rrc IMeit it a pa^ 7
egrc garnpo ief t (leo t eil f e^ quatido cafeus vni //
a(rf al i i (rc ]:empt t t 8ef t o ei po :f l gnt i It b arc f t :at
rangiiineamo t b idiqaif unt idigeni nolunt coagula
riquando emi(t un(o ec o ipo t e.Sc nidTc nt mo :b dl
qui funt hdigdt i aduil bene coagutarenf: cus utem
(unt (ndigdlt f legmat lc if ur.f legmi m. t aquofua f ait
guia fanioRi fuceo f t i Jigcfla x n fcgata t t c rmli
u^po idalit era calote nt l i . .
<Caprm.xv.o eDuc rriiat ef o lub Iit I t ro lub ilif .
Uf a ^ 0 c o ipo t a mi ^ a nf o lum c o agulab i/
' q t a funt r Impt nguf b ilia t c o nglut lnab lif
rc det Mmf o lub iliaperliquef aeilo nest mo l
lif ic at io nc m: T noe iam f upia'o ijrimua o io enut ent
o miumeo que funt c o jgulab ilf a f t ueper f rgidum
f iuc per c alidusT Diuerf.iates impfnguabilius ref t ai
vt bcDlcamuaoe o iuc rf iuie rolubiTum t o po t t ei
it o ac umt lo o t c erec einf o lub ib uaeo q> o ppo f it o ^
(i ) cades Difciptina oicamus crgo q coipost quedam
f o t ub it ia T quedax nro t ub iliit f o lub t lia quides Vt M
t r umt f al i t quedam metallicadnfolttbilia autem v i
! !r: j db u sat m audj j c sspej fuiS sUl f i ab .'
Ilavt coinu qdmo llinc ab lu qnadmo dVS '<* art t f i
eialbuo (II lat er ir in nat urdlb aa ell t apia: t alia aut2
Duerf iais co2poi;fmba8 pt llio nee caufa t i ) qi i o i
o ^imuaf upt a fcilicet c o nt rario ^ eif ec iueauf c .f unl
eoKirade 1 ideo acctdit f al (quid coagulaiur b uo /
b o a f c it ic et addo T f rgido neccITe ell quod fotuatur
tenufarqo f lt is que funt c alidum 1 b amidum ntcdTc
ef t ergo <g omnla f o lut io f i t per ignt m vc l aquas: qt
illa ouo elementa in vi raM qujlit at e f unt contraria 4
t uni^c rgo c o agt t lant ur lo t o igne illt ro t uunt urper
a.^uam f o lam f it ut f alc a 1 uc unqi e^b nmdo fdg<
do coigutantur ficut metalla igne f o t o f o luunt ur. S i
autem aliquid coagutaturouobua non fmut fed f ue/
(efliueagcntibuB id ef l mxime Infolube t ait a aut
f unt c otpota que funt pt imo c at ef ac t a: r aref ac t a: r
o ei i cepa compleref ceagulatio eo jt per algiduj. Jn
t at ib us autem c o ni l ngi i ^po n^ pluttmum b umidd
t grt f lumdlt rc ec t Tic c at apc r ealidum t f dgt dum
c o mpt mt ur b umidum quo d euapotablitcr in c ia
po n calefacilonem remanlit oifperfum n part b Ve /
f ac t t t t unc pirt ib u matedcadunatur .3i t (al i an//
t em (o mpt ellio ne adcoeoadunant part ea mt jc t ieo t
po t 3q>po lleano npKb 2t t ranf iius b umdo c o t po t i
quo d Dcbet fotucre (pm f f o lui po n*c i:t ideo t alla n
rotuuntuRcalidum enfm n f o luit t ait a qt calfdus no
f o luit nif i ti que (o agulan f rgido B autes e^tido f i
(o aguIat a.3lla (nlm ab aqua que funt f rgida t b uml
da n (oluentunqiita amia n f o luit nli ea que c al//
do (o lc o agUt af unt :3na autem (o agulat af unt f ri/
gido fcut pofuimue:fcrr cnim T cctcra mc t allic i 9
pt erB foluuntur c alido qt f o t o f rgido if rgdat a f ui
coaglala t falce f o luunt urb umido f rgido : qt f o t o
c alido f ic c o funt c o a^jlaia:ila autem cum f nt coagu
Ut i tom calido fleco 7 f rgido ficco non pi foluf nec
lbef'liiarH9
p a aiiSam catm ntt pa frigias bnmida; : <itt
Itttr contngtm j <de5 t i fa coagutano i folutno
fie contriro^ fm tdon cITn (ckm (fTcctuo cflcntlilif
quodcfl (mpotTiblIc.
raputum.p^i.Tdlof.oc.Dubabiliaqfc dt/
taftabiUit iMiibUi.
fKitwr amcm ( x okth oubbinorfi tnj que'
o djtn fanc (nfolubtUa co $ ip congulo rc
percahdumf(cump]mo:-rponea per fr/
gidum (t'ccumtvfdenn- $ ctium qticdam fum fnrolubi
Uaeog'f^aptbnofDtcoagutataper frfgld nccust
poflu c ti ricc:B crgo Dufino otb<t ((Te tttr
omcomera nfttpdpae ca latia pud tm {nutnbn
tuntcfpicncotpaematccrcponK oe l ^fpfoil
fmp^i(i:ant$SimvUil$pideB$dott ptrTpfcui ft'nit
cnftlttts -r btr^lIuB mulrt ilg. Sunt crgo outi y
tum i d mattrm f m crgo ooctr&um In pieccdcntl'/
basbabfcamnonpofliinipthnocoagutirinffi p fri/
gidum.tlfdenius ilm 7 n Tolunniur D calidum: er
gofuiitcoagt)tiripcompolin'oncfri'g{d(p!fmo7po
tct c compoliitonc; (IMtogo opouct oRendf can
ttbubiB iMabtUttla vcl ootrna ttlmptrtaa.
Smplus cum calid m oettrmtne omn ml^ia :vl
dtn)r4> (alfd fit osa vl(fm5 compUmcntrergo fu
actto vln'ma oebet ctTe cpicna coagoUtton t n ac
tiorrig<d.:amptfu8(llfngacstmobil(i!itJe t ptl/
ettottia (flc t moi':rgo nun$ pt cfle cptctluum
IfcufcITcv g(n(nitlon(8^ coaguladotic.Sdbucau/
tmRaitdSaftitiStoSaitpciire fadt bumfdum
cum n ag u l i d o ocflccat efficfrar res cfcmhUttr fa
mibDtnfdco 9 nullctacbmrdam t (nipfa fi fot/
K&tcooqmMntfnuanabumldu; cpiftnfturptr fri'
(g(d eo g/ n flt fubtatum c caltduj: m ff b aufereiur
ot pasmi^o b Mb cITe videfqt ft b bumidu coin'
pjmtorp fi'cffopj ademrcSpj(mf:ergo reliz
quimrten'ota coactoftarcfin int(r<otib*:crgo externo
n fletit ofcn'mMrTB on videm'. ait ert ' ou Wum
<ltquaretiiliaqueptimoeoagu1an((al(dofi((o t po
ft frgido fleco finttlmpliclfer ffoliibills. ad bu c n .
babent vn5 etraraj a fme efl feluiluo q6 eft bu/
inid'rloleasbumidUtraren potell nlft fol//
uat:vldtEBnbjTe(rc;q2caIidumpotrcRspertuSpo
ro j q> claufu poli operailon ergo calldi melf a li
berfuolittratbutttldf ancetfolcasg'frlgoK com/
pjimuntiir po ji H ftart no poteft :qi frlgUs 5 compi
mlt id qo en folldutn: folldum auitm iam eotpus effe
ctu;elte>arefactloncaIldificel.2(dbucat vie Ait
que funt perquas eriultbumidam p calidum:iflas t
lem vas nibu elaulilTe vldcf per illas crgo Ingredia
butnidomvidetpofle facer foluion. Sdbtie am
vldei res tcrreflnsthfolubillcer per relu5calldric.
CD coagulau:ponaE enC tater Itati5 s e fotnace accep t'
M bumdS frgida quod ell folutiuum to^ que rali/
d o fleco coagulanCAatcrn foluimr ita 9> Ilquefcat:
llcet fotte fdndl poITct vel farlnarl poflea: vldciur er

;o imperfecta tlie Doctrina iftaoe otuerfltate folubif'


ium v d lnrolublIium:oico autcj ad omnla bt c :quo
niam Ha ooctrns perfecta eft bona quonfam in cot
goilbus ml^ils ue per artcm fluc per nattfram noa'
cp poteftncipert coagulata fr/glao * ?pIer<pofte
calido:qt oe neccIUtate in oppofltlone calidiln cot
0Ulato frgido Imcrumlt folnilo bumldi quodeftin
ipfo.cutuojibatlo euidens ell qula coaglala frgido
omntii fuiuaquea 1 (nnt cfTennUtcrbumdi t coigu
tatle eeom (ft (omptdfoncbunrfdi in (pl.^am er
go ealidam agit in ipfo neceia'ro ag(ici:irabedobu
mldom ey ipil* vt faciat ea elTentialiter fleca nun$ a t
Mtem cpuhit bmidum nifi fnlus foltiat fpm -r xv
poubite faciat eonltat crgo 3 ' Intemcnit flui{o iicr
eogDlailonem a frfgldo fanam pilmo arcfanion
4 eoagulatioflem que flt a colidott ideo illa n5 pof 7
funt c (nfoiubSiter eoagulau:fed que incipiunt coa
gttlart a frgido compleri non poflbnt percalidum (i
oitiamoflendimus talla enfminnatura nun9> Inuc/
nuntur nee ea fnaenlH eit polbilc lapides cnim per'
fpIcuiabfc^DUbioconnante^cbumidoaqueotmtxti
plurma tuce r vinott eozpotum ecleftlum fed tamm
non coagotanf nifi frgido flcut nee metalllca queda}
llcet enl5 cmixtlo eo fiat calido tamen coagul jta
n flt nifi fhgdotfed nt flcut oicit Krifto.remoio tni
uerfallter ab ipfis ealido:cum entm aque fit ollaiiit'
>u; p o t o ^ fr^gidu} eonUrictluum eotundc} cotv'
gltpteptermaterlajfcilicetaquebnmldns t frisi'
aum adeo conltrfnglpotos q> calido nullo mado pi'
lalngreffust'rcambumldeo^compieflum fu id
centmm t ealfdum adfenirum peringere non poli
conn'ngit (n els g> potius comfumptls continu eyic
roiibuspartibusupideeperfpicuiexunintur vt oq
quam folutur bumido (luente a centro eo adertc
riota:6 etiam ptoptie vocatur folui bumidum: Tico
antem oc t ribus facletnus triaamm In libio oe lapl
dibustnon enlm pertinet ad iftaj fclemlaj que gtntrj
f efffed p o t as ai fpedat traaatum oe lapidicw:
llcet antem flt calid cmljetluil t temtnatiu K?^
unt ift nal n f am bj B Inquielt ealidS lcBt nos
inacedtib'int'oarifleocuim'fsinqflitffllnll
dS epaf maj alterado 1 ^^ifpon{do eaj : fi e rot<H
iniiariperipmalIqoldqS poBea ^ fngdS tfuiwf
ita enlm opeaf rt ni9 oe qb'in intdlm': bn era co
d i m V iHgdell coadunatluff-rcitpttluoc;?
te mae 4* t oidf allq qlitae mottiftcatlua onfa (I) ro
<riabftfsf5qn noel) exc<II2s radeles comiiircw
fotma 1; figura:t5 ent fit c ptluatlut mot'n in di
priuatiB ti figure fimptr. O.uod aSt obljclf (p 1
Ild toiS (ducat bumidmoiccnd 3> educit bomlili)
babffda i ncttnttsttpteterbumidum (onnnu^
anepoltogationenieaddiretlnqultbumidutnviipo'
rabilIferoppteirujineiibuBeotnoiifeyficcailrf'j
1ld'rmoilfeatlpmf(CHtellvMerelrtre<<(pJ
tlioUa ell^pter btimid5 oircurrs vapotablliicr 1 C]i
busei'tflmdbIdacopjInilfpfrigildB nfiJp";
< 15 poBea fduraf: fitV ell In laterib'* lapldib <1 P"
rtiocatldooefccanEtpollea?pilttiib5lclPV'>P?'f
biliterbIirufBneistadnnafeiib'terrenrib'ttwfiJ
durait'flecoagul8ilo?plcfeott^frigid-2fdill"''
fq6vlterfu8qrl9adbucrelquavmijfo''f''""'
fejbffidB9>iallafelnerpt:olcendSfni fnifS "
ff bumid aqiiil ntrart no potell In ccjp'tal'Ki'"':
gulatTiculus Due f fft eie fdlicet tctuolHS/,"""'
tcnrittioeojtttojtuorttasiteitura callao wc"'
uiteDficdtatvnietfupalii:TB'''''<l'"?',ii
quitepojos-rclaudfitt flcut es'''""F."",
nctdentetractaiu vbocutrfufniHS r< ca ?'"
otum que per optbcflmoigeruntur In ?'*?" ,
flrlngontnrautemperldcmcaldumquadoMCi'';
larebumldTIUCftrfnglfvnarsterreflnsi'Jg"'
nee bffldil aque q eoipat grofll'buldu l"'"
niplldco!Eeept:n<v4letlntrrep.po!"t|j
qu98.ejrfuit bidfi fpfiale vpojabl*: 90 ^^.M}
QJctbeoroj,
6 4
brIfut(protp<n;irtti(effl toite p t r f o i t t t f o t o :
qut nir p r c Br u sviaagpao npo c ft uect sroITum
t hcbte bumidStqitoi Sd lit ad o t o d f fn vt r
tac iUia cidtno poniC fn aqua cutida rcpcrcutiC nd
int e r ouTc c r j b t pt ac umbDit r idumqdr c nMnnt
t inccttdt pum 1 ttamif.t ide o lait r poftci fcihdiC
fo j t e ft mMft Tbocconimj it psopt cr rrigue tw p o
ptcrbumfd:f(dbum(di>non fntnit pio pt c r ttah
quas oixt'mueit tSccoigaU la r conflringtf p o /
pt c r fr fsuo gqac r mc adb Bc ab vt ro(^ coagaU ur.
S auKm (n fcni(n(< aqua po ni uno l und ? db ac
nonliquefctt piopter nriauram po t o ium: fcd urncn
noiKOjdanatnrbomidSc* nirimfrgoie c o mpl nf
vt olcii (%$ b i s tquet quare lopfdco o ( ierra c ni i
qui funt atlquaniat mo t lc s induranf m muro fn acre
pofio.-Calos c nimlo c iqnifu t t x, furnia tcrre r t fo l/
vil in ( e bumfdum njiuralc continuana partea mate/
xici lile l o t (xpeilftur a frgote in ae r e : t tc c o a/
duniiur bamfd t id quodfupcrflufe coninuftaiire'
folufiurcum calido cgrcdenie:? t c indratur tapia.
piKi etiam qUore ^uid^tnlapdeapoft aelu r e io la/
ticilote folla (cfndot urt qudam rcfoluoturfn frfgo
re 1 (l im quedam Igna:frtgda enm calotcm in ton
poiibua olfufum ptopcltii ad inic r (oia:t lite fec ira
bit bumidum t fupertiicite c^cttrioi oeilitif b um do
t bocq>dtt bumido mo t o ad ntcrota comptimior
M continua t ntegra.fed quando redena catdti e p
irjbt calida nteri" rcddi b um dt i: t qt tam mobe
ficicfl t non cfl parttb' terrcflnb' bene e o adunii
coipo!it:ttt!ciiipafcnditttr In partiaa parifculaa:
t s'b e c fit e aur apat e t pe r b o c o 'b o c fr e qt t e me r ac c j
ditipldib" valdcourta quin funt bone cSmiftoi
nfa:n frgottV autcm magnfa olffoluuni Ilgna -r tapi
d(8 pt o pi c r b o c ^ funt tcnuee 1 cum non poten pto^
pttitcatdum tbitntldnptofundujDuidftur f ne r
t r e ma r e c e dit ame dio T tune otTbtutur cum mf
enofonoialfqiiandocnmri'fnt lapdeo 11ignafpf/
fi fcindomur fn cytremla * mediS manetcontinu.
^9pfm.]c v|.Mllgn aqnnl quant :i: quo r e b c /
ocnua non naiat t quedam alfa lgna.
Sdeamua ergo nc iltl a e r ac d iia t vidttt
r mua que r quarefint rotubilfa t nfolublfa.
i D c o aut e m^ l gnafmo mne mfui fpec e;
^ gcnu* quaniS ad materiam funt terre -r aere:cuu8
%nuc ll^ combullfb'ftafuntcnoo fcam' foki; ae /
'isbumtdiatem elTe Igne nutrlmentu t fomenta c o
? itqucafnnt fbicontraria:cul' rato 1 caufa a noble
inlibiODtgeneratione r c o t r o pilo ne t ac ia cft. Cu t a
enimaereabumldtaacxtrafeflm'tqulmot' eft cali/
acidcocalidiellfubleciirnuirment illa bumidf-'
^''t qt buir.idtae aque floi nfrare t quellbet para
lupia qutibet partem verlua ccnnilrfdeo Ign efl con
raria t gnla cxtnguiE i ne a. l fgn v o que lat e b ilmi
aumbabenKialeautembumdumparteateitcduere
> le non fac c r e dc o if adunat tus'.t Ideo t ignan fue
l"abtta:f5 combortljta t pt o pt r aereo muttS qS
"abent aqut fupcrnataiit pter magna beben nigr
queraergif:qj cetcratigna ab fpfa crio babcnt pina:
I w cj: bebeno ngra acr e;:fpirauli:t ideo qo reman/
"."Mplua e nt e r r e ^ ac r ie .ft autem obferuand
'iiiKll ge nt famoic t o^g'bum dae r e iilic e t fit r m
P'.ey toi lubllama ume n trple]c eft in vrmte quando
wimrcef cbumido aqueo vet efleco terreo vel c
"r o mt guando qj e r t isfe qulffo t m-nno mae r lair a
o e Bie c t t b umIdt t aqu liflc dIt e t Tc ii t c e ll mi l /
I vapot ofum t fubtiTe.'T e x ffla vaposoitate r an l'
( at pane s coipot a in c uf vent compoft'if on rarifica
d o autem fadt eaa potofaa t ftat n po : a tillo rept
e o e : r Itc faa'i commi^ioncmlgn r m fn genue fed
fottealfquod l gn ptopicr alquod accidene p a p b t
bet o e ^fb.'alqaando autem fpiiTiif aere n aqiieum
fluena muttcn qno ell terrellre rubtitepermfpff pt o
pt e r qaque b um de n vifcofum cffecm: le fpu,'
mi t i n b um do llo t fact plngncdlnem:aIlqu5do ao
tem ngroiTiC v i l de non fn aqueo fed terrcfm grolTo:
rtcnibilampUuafacltnifig' cmiCctt Obi inoiceitj
optme partea terretreat'r luc fact tgiiS fold t c
linu ficot eft lapa ouruf fi'cut fit in bebeno ngrarper
bocenimgf-fubifleeft bumfdbenecommifceut per
b o c q eftfliixibtie firit fluere partem fnpcr partes r
(fflcif ptanS t po lii valde ficut lapla pol tua:? ita
inbebenofllgra:Tqt t at ebumldinnInTeft fuxiana/
tram b um d aqdetideo partea aerie multe euolant
o e fpfo:T tc clatf dt po t o o per fluxfbiliatem fiiam
gr auat pe r ie ir e nr e t it e mt ide o mergtf:mergf aut
ngra bebenue t non alba:q: exierfoia bebenf funt at
b a : t tnfllle agt fot t eyirab t t fub i l at b um d^/
pie r ^Sie r r e ft r e o e c o c i n b um do albefTtdc t qt
muliu fubilfat pfuj t fubtile apen're po t o a:lde o b e c
alb ab e b c nuaippar e t po t o fj Tno nmc r gf ne e t ac ll
pofficut nlgra.OLucraio autem oiu lacena in aqua ni
gra eTctiur t mergf (ub aquatos frigoie aque o o mi
d aere t aque t terre grofrum conuenf man cfl
autem fnconuene qtin fn alijo Itgnio mulm ftat Itmi
itertater autem vt ptfue o xlm' ell ierre tantmodo
ne c bamldbabe t nilic o nt inuanD partea fpfi'it b o c
eft ide o qtpautattm coagtlIjC arcfcna cdu'cto q: po
bumfdoicu auiem bumd! egrelTum eft non poieft i'n
trare in ipfum aqua per e o fde j po t o o per;quois ejn'uft
b dmldu vapoiablle culuo ca fupcrf octa eft:? ide o
pe r b um dunfo lu f cadc'etfnfotuetltud ct f p ;
coagttlaaenifpfumficutptl'ofjrmuot'rfdeonfoui
tnr o t no folmfoneque eft elfxaifobumfdf a cenn-o in
quo per frgd coPieiTum eft: o^imua ergo quid lie
coagnlatio t quid lquefactfo 1 per quaa eaufaa fiunc
t que fit eo olnerltao fub e c io ^ c o t po ium.
xrapt m.p^ g.-reft eonct uf oe^pbab iiobablt a
feruo q> o a c o t po t bm|[omera conftt cf: qmo t pt i
m a: * ^cpue e^palTiula q ft bumldt t ficc fme ter
ni -r aq ? eft enumeras ea q poft e r f ottermnda fui.
s e b io autem que elcta funt vlle r ius perfpl/
t cucftquonlam o mnlac o ipo t aml) c o a/
gulant a calido t fr lgido Xalidi enm frf/
gi d coigulanta n Impingaania fact coipota m p
a 1 operanf ca ficut o l lmuo : t qt ob fpfo c o ndunf
fntnecelTceft9>nottinib'eorftcaIlditaa q: Illa el
cmifceno 1 generas flcut fepe fupta pt obaulm'. ft
autem In qubufdas e o ;t algot quando pcr ndteeftio
nem vc l per putrefactonem Dficit c alid t as. att
calid t frigid in co>poib ml^tie e^ftt ^c '<>("'<
fiairotxlm'':bamdltaB autem t ar l di t ae quc funt ql i
t ale s pafliuc (unt<nci(dtm ptoptcr pai:o3 g* ota c /
mua b o c eft cml;a panfclpent flo qiuot qualta
t i b ' mnib us fgi o a omcoincramalter c o nll t eje
aq t 't e r r a flcut tf bafllus fue fnt in pl i i l s fue n ala
Itbus faeIn metaltls ve t ut e aaur iar ge nt :? quef
ccjj allabmi:conftanf afft c ; pfe t c r vapo i e r e /
fotuto tf fpffs ficut o;;fm In ftne t e ng b u f llbtl fce.
l cei autem fbl b o c Di;:lmu8 tamen inobattmus tltud
o o ab ua r ailo nlb'iqua^ vna en 9 b le cotpota.vniuer
Ubet^iim
htffaitbMmineoftp^etitmfM tgc
Rinfenfamimnundoipfumptoptisfitnfibllb^nriii
4uo<]9(n{ni<otum*tiwmtodo]<ftid v M x f o /
nui e r oulcc taUStt feUiSx m quod op<rC
<x at tlfqotd in fcnfu nraisdo ipfam f m tliciat Io
rnmrricut mem c>l;:n*(n fccdo oe gautuioe x cot
ruprionc omnti fcnribit Tccda t fecunde ^Mliutra
rcducunC s d ptfmie cut td ctofi {prinimurgo que
DfTernt fccndie ofTcrdi 4 p>(ni(:(:d pifmc fac qut
(uo> D((te quap out Tm actuc ouc palHuc txio om
iiit omfoiticra oiffiert qSinioi ofai qutlfMiib' p>i
ml B. Sr a di ratto cflqt omnin om)'omcri mi gi s oif
fcrtttptfTionibSsfibi nter omnce magsptopig.
3X)agf6 l attmptopi fc paflioneo paflibitlS cojpooij
foni que eje palTuis quaUntibue nfunt c(e:eam crgo
omfoment funt ptfltblli piecf pue b{s pifliontb'quc
ctofanin Ipftscjc qualitaiib* piiTiuisbumdo tvi
do:pitrione0aatemtt[e (tente}: mnibus ptebibftia
piteriintIqiMbilcf eoaguUbile euruibileT etm/
cta itlii que fn omromerts (nuentunf ergo b(s mix<'
me DfTerunt T oUiinguuniurzrunt ute; piflut vclat
bumi dSf tr i d o s que b(s oinfnguiinf t Dtlfert fSi;
vclut o s t u r o t neraus u ^ lgnum nec non t o t t ^
lp(8Tmet4lIo:umcner ral i oi um vnquodn
cmfomerotuinp5(coi^coipeiu3:li(etergODebw
orerimue (am f m caufaeeo;{n vniuerUi timen (te
ru rtdibfm' in partiniUrl t tn fpeetaU eo;^ quodlibet
inrpecutando. Sx numerabnus p:(mo tam ea que f 5
poientam ^ (O Q"* ^" 'mpotentU oicunf. "potentf 1
qufppenaidratteomnfpBfcojcaurafexvictaibroi
m c r actfuo^rupertnateriam.^mpocenttaame; ec$
uetfo e): vetoja matere t pgfllus fspsr f s:n;s ntc
oebetmouereququlffflfmpotemtam otcta eon/
derauftnuerqt fmpotti'a in pbtds non ell pttuao pti
ma fed fundaf fiper coniran'il t eaufaf ab illo t illiia
tomri3 elTect opottet fctre.Sunt ergo que conffde
rttione &(gnafuM'niIcro.):<).epporitionc8 t]cp>t.
epporiia:t bee funt eoagulabtte t fncoaoutabite:! q'
bfte lnIfquabAc:motUfieabfle t non mollffiVabite:(e
dens puKiii t non cedene polfutemfnotfu t n eo
tninutli>:<rrgu t n niguG.'IentS t non lent:fran
f
b i t ir noBfMng(bae;fomle t non foimsle:cp!e/
enfibe t non (omptebenlibiIe;traaioum t non tni
ctiuunvottetibite non ouctfbfle:l(qu(d51 non qui;
dum:f cflibile t non rdfTbiIcipoirionale t non pot/
tonle;(icabaeitnonccabilc!eonfrfngtbfle 7 non
ConfrtnabilKComboWbtte-rfaeombuRmitetvaBOa/
{nlefinuapoubiterplurimaenfmeotpot^omnfb'fe/
reo(fert(ftt8Paf11onfbuquerunt eo>pota pbffe
mixtaiT Ideo oicemue quandom vlrtutem nter pain
uas t tctluas quatoot ptmas v m t e a quaUtat pti/
ma^ringtAAlotumoptReatipttas timen (dcndSai
nonremp(ridqdnomin(pi(u<t<uront(H(i<a5vo
cana <n re ptfuattonem ftettpatei (n b/e que fin t fran
0(biUaTfnrransibilla:cmRUbfllat<neomlnuibiIfa:
fluvtaoiaenimfwmetvBOwtermnamBmfytuj
<anttng(tquodtfranstbfle(ab etrdem tmpeten.'
t<a( oen( i f frangiCf com&ittlturttficpUnicft vtde
rcAimulUsollsi
XracuiuetertuaquirtiUbtl meibeoroium oe
pafRonlbueconrtquentionsoittfttatlmi^oinmfm
tfni)a(ttnt.
Caprm pifmum que MMI ti e fetentfo qule xAi
cendoi amoi do t o< coa^tiUbfUbuepifnoMbust
Ujugbiltbas.
XliqtD):iiWttO( tn^fiAU r h/
CoaguUbai:tllqiMb<i r Miqdiibili&;
I vniacrfdicanfaa'Viddfcette&efrida
teamaur<ateaTotoer(it4ic(fao3^fal
(caotS aflignamea ia enrani raiKabi/
intaidbiieeonliderameacademntApinfealari ec
9 boc pcrtinet ad Tdam partleoiare; q (Ht oe minen
ttbaa vtt taptdib*vel vegetabilibttaTtl <albt>s.S3
B noa coflderabimde ptoptfaa pafllottca ttoj^cotpfl
rom q mjna fiint eo 9 frfa cddentipieMio^ mtil
bfm valet ad eognitton fu6e eo^uune cntm perfecte
fciemas ea quando fdmua cflcnnatea taofaa top |tjc
ptetedcnti tractant ptoptiaa pafltonca eo^c;c iili>.
XangemoaaSiptfmopatConeaeotumqOe ddi
miFtoejripnsmffabdibua ffdit eoagnlabiUbmtli'
qaabflfum motlfricabiItpmzpoAeatDteffl tange/
moa pjoptietatee mf^ti que fequutur ipum iam in e
connitmtt t in founa fiMf <n fu c(mcfionc t ft^ma
3(dmtt8 oStptimo oecoifttlabitib*^ cov^tttjqae
Epq5eirent<arractaatU(rtf!tc{ttnfflctt:qiicatp}
cmnf co3u(ai(on t gcUde ptdunf c fie * Ml&s
ejrptmft caUd t ia ipfo cptfmibumfdSOa iimoi
9 caUd e?:fa parte edudt l e ci oe bum(do:T ii Si
runt eflcntlarr bumidadj fnt ittattt fcttsfe qa j
illa Q a calido coagulant padun( B iSm abrcntabm
d(. (l(a{eqifr{gldo<oi2uUnf padunfboci^m b/
fentia calidif.OJjeeq) aot coagulaiotb fint fj nitur
matere qua vel aqiie fpA coagtilinc abfeniu enlilt
atcStp vo coagui JTO^ imt nliter tetra ceiaAii
tur abemia bum{di:bec aScoCac): antcbabbirratpU
- ./% a - . . . _ . - , . . - * J _ 1 , . J ...ff ._ /. 2
s
niffm>i:De (tquatone aflt (ottTde j eod mSert v
que enfm bumldt bfenj eoagofanf bumfdf ffnM
uquanfnifipedimentfateaedda.r.g'potteotp'
ra eoagulait adco Itricti flant 9 ftrctfetca t minoitt
fint fpacja aque qucadmodum fit <n Uicre.OLacn<ti
^ 0 coagulantiir bumtdt abfentit:* non ita Ibrngnr
poifeoinmcttttallquantttrbu'midopteremetliibiit
tranicpotalpro)velutn{nrumratierraque(j:in
toeoagutaturTnoneilexfcctU inpolucrcm. Ouc
tuiem coagulantarcaUdptiuattone t bfcntlaeiiUM
ptefente cunta foluuntur Uquaniur nffi (Ut tmpti"
meniperacddenavtneriflaUofaljapudon^U'
p(dibuaquiburdamItquanfomnlaquiwibecnoi!
acddit pufente calido KttevtreOnttoagutata'nfp!
bum itat nmiUadue Rnt conglala (tcut g((c(es:4*
tongelaiienembfcrubcoagulaitonee^muntcrvel!)
itiuacontinerieos'nonefimtentfonollrablcimKfti^
Itareoiffereniiascoagnlfltioniateoagulatonle-ud
potlnaacddentiapiopiiacoagulatorum in commu'
tfufTidatergo qo mmct)(umell oc pafltoflibuBC
agutabltum 1 ncotgtiIabfUum r UquabUum t m
qubflum. . . . /
-C8prm.g.oebiflqueoaflalantiirf q wP*'
funtcogularf. . L ,
neoagulabil<averofantqtte<<?<w"'f''|
i bentbumojtnaquorumpopteroiimitw*
pr t eaf t eae: 8ut r babct aqut am34'
plorim5baMtcalidltttTdf<cuimd*niufti;*,7,
pere6caHd5mult5ftWim<ytonifnj<i!."/
dooiifetacniebumidaeo^eocfEfemcemBtt r
pnUa8aduperfidfuper<Mncfadtreq[buttWi;
3lUtirim auentbttbbbi(mo:4uelne^,"J
SOcQjeofOn.
6s
ceigellittogftMitoijm^bunUudtntibat mora
coi3ttla(fonlslKccfttflo<n({p{tabbi>mido -rqttcni
Mbibitbumo:(qu(<norunibum((li:'r (dcone
<eiri:cflq>fint incMgultbilla:q atbabcntbumoi^
bib<nccacpIiinm<alidoi<rrcoco)guIar npf
funKrtirt c i i y fdmfccf f frreti cd aquofo ? aqaora;
((Tici intparabt a terreo vcl ptopterbabdimfjm
fuim fcuc tn mullo vct p:op(cr viTccritatem fuam Kc
in mdlti>ihSina tSttn iptia calida (mpedic ne W
gtdocoiguldiCtfuntpicttrcatncoaguIbuiaquccm^
qufdcmaijitiparttctpancfed tomen dtaqueo bumo
rcplurimubiDtntbumotte aereiptedpuenfint vU
Uot (kut ol t - r fdrascros boc (1) argcnt vfu ma
gistamenolcell fnroagutabile > argenta vmmq:
otcSnttttpirJCantc^coaguUCrictti lupia oocuim'
rcdargenivuttpiopiermultiimcmttifoncfufbti/
mldictenreonDcfacitUonflatt cjcrcca:q> cnm
p:opo:i(oniletftbumfdficco(d(ononaderee ton/
scn:qi ri'cctcnet bumtdSne adbereact qt bumd
miicf MRgc dcccfdco mot babet vcloc<m fieai a
femouea( piopccr qdettam argcnt viunominiiur.
2 optnbue at atcbtmlcis ficcof per malta5 aduRlo
iKmfmljrtfontmrutpburiecfpfon omnno adu/
rcni's [pru5 ofcff ci(a} f f infomaccardenii ponf r
Ujn) vridfa oe cotilo fuccclTiue in (pCo votuant q in
imt 1 coagula(:qt eotilue atirabt vcbcmenterbu/
mld o'.Mf at cattditate fu aufert cotilo bumtdu;
fibl (onnjlc quo abUto am^b ti alfen c^ argento vt /
lio 1 it ofu vfcifntadfnarfpolTant IignacottU: pteci/
pue (i oecottkat* fint qf argenta vtu conflabft t c o t
fiubf ralfdc V!!0"rn!2!fiCCS!u.^liCd Sw
(oiilUD pte ai gs mutrs ignfa attr([bumoicm:pt>'
M crboc $ fi ittXMvdem plantef adurlt camaitrab
do nbibumfd vdi e. f l o t a at g> fi rdrageroa ita tj:
mtfu calid polka per calm iw ( obet ' . t tdcobcc
trflccailo poiiue cll coirecifo arpenii viuf $ coagula
Ko, jtficcj{ eni3 tic lerreftre qo (n Ipfo tft t otducft
o Inerte nlm i Meo non ell inftantt'a qoc inducca clt
peptedhio txtfio 3> coagulara quando foluuut t fo
lt] quando cojgulanC ( cadem Ipeete manent fie ea
(oajul i i Jtl i qufdi i tvnafpecfcrdrjgeroaatpdi
nomodo connans non manafpccit vna nec in cifd
mpontnib'.Simlter affi fi alij^ad ellbumid b
otnsmultii boc eH vfcofum multu illudnon crit e os
euUilaitg(utc.Q.uodatttfuptaoicii!eAq>!qDd
fuul en coagulabile t el^abilcblc ait oicif g> niun
{R wo jguUbile n eft centrari qt fupta oijclmuB y
P" cidit vino 9 coagulaEptr fe tamen d i incoagu
l oucTptopterbumi di tcaud babi dani i i fi coi at
"icttantijoicttlfitoeincoagulabili.
Caprm.a.oepoptietatib'molllficabilum.
Uificabiliafilnioc numero coaoutato^ta^
"I liaquccqjperfoluttonejbumfdiptoptoi*
. ^ ciul incipiunt cedere:B at funt quect ^ fm
^jmam funt magia terredria i babem bumidu pto
J'i'iononintotopotenextinguiabipfs fie bumi/
J" n Wi t (Ka bene inmoto annnglf :o3 ni93 5> nba
aiinegualiterficcficutbslatcrquimultopluobs
liceo g> 8bumido:tb5fieciflrictio!ibuepo2e g
^guibua fotuto pofltolTundbumidiMiififolubi
<iimidbab<ret;05 infuper jnfinttractiua:qtil
't7"it<ftnvftofa:t<dtononmolUfican iia 9>
(im "' P'*''"'*'* W d w V fepfum in longu5
^ 1 vermls T cotrigia:quinio ettam yfgf g no fint
"oefctbilia bumdo alieno recepto in ptoftindum
re iit fitperlce furqs mollrtcabila funt q per ^ p ! 5
bamidamouerinierreftnb'ruigineipiitanonper
aliena qt per bumid alieni! no eontingtt moaeri q u i
libetpanc (ict tcrrenrs ficul facit bumid ptoptt:
t ideo c t i i n DlfAucTcfadat n lamen neeefTano mol
lilicataIicni>..2X)o(le cnfm i madefacm n boc oitfc'
runrqtmollcfuobomidovbfi^Iaxatricceo if ibi
plurtm bumid ni l i s (fl c pturimo fcci nalie eiufd
fed madefaetD b5 altenbumd fn poifa fu(a:-r idto
non ibi plnrm atienibumid vbiqj potcO cfTe a> plu
rimo fcci nlis. Opottct eiiam fe^to 9> moUiricablli
nonfuntouc(ibfIiaquebab<niplusaqueg> tcrrr. S i
entm eiTet im terrc quantum aaue v e l rere bene eiTent
mollificabiIia:q: lafe ell ferS fi v o baberent encellen
ttr plus aq ( u Itqbttia i n mollificabitlafic ptbt
ca argentt aup q oa^ducubilia fot r n o mollifi
cabilia:qt fotutobumido Ipfo^elTdunf liqbtUa 7 n
mollia:opottet au;ej 9 oa (alia nft moUificabilia
mfi igne: cd({ng{tq> ptila -rpolleri' T plus t m n'
t cnimmollicieo cauuf cjcbumidofotuto fn f i cco9
rccfu oat motil aliqniulS fj alou Deflujni ct i u
^cl l accnroadfut<fcicmeconuerioconiingtt <t 6
toiumb3 ferrf mtnus fllobabct cotnti quia mm*
babet ce bum(do:fot ai oifruionc bumdf p fcc
b5 tign viride ( applltaf ad tgn{ 7 a cedt in pto.'
rund.'qtbumdiifnipo non oilfudif nif per por os
i d uod eft nter poi oe remanct ilano firmum flam
ruo:ricatrtnelttnfcrro:c^t5vndlq] accipii moni ;
bmidi^pterfubiiliaiccomirtioniefueinipfo. 3
cotmi aut {5 bene fit cmixt: no tamen cfl vmccn
;cnci''e v : i ouc fcd v i refoluat t i : fngidum at
neft efrcctlDmollis:qt n f refolitlt (} cptimu bi
dShS ocft oe ^pteanb'' mcltificabili.
jCaptm.idf.pe^ptietatb'madtfjciibiIifiJcfr/
riguf TnmidcfjcuDitt (ttcn rrigui.
Untaicoipo^liqttabiItiJ T noliqbli qf
8 dammadcraciibtliatqdam n madefacti;'
btlia.Oicoait madefaaibitia qciTqi rece/
piibltia ft alicnibtiiddnpotis fulo in f ur i ( i c r i n^
fdvcl i nfi i pftti ei mvi tfTi ci an tcti i otaadtaau;
<eentocmieroliqbflincmadcfactibile:f3biidii
<n fticficc poten te eo qi non recipii btimidum in po
n e intrinfecus f m interiota vct e^terota .-lana aute5
({enoneAltqiiabiliemadefactbflio tamen ell qUia
perbnmidiimleniotcfficitur.t rccipu bmidmin
po>8 filpcrriciatibaetierra autem Ifqbilfo cH t mac
factibitisiqtbuinidtnptofundfuinata cll recipe/
re:B cni ouo fc3 lana t tetra rigitur olfTerii i m f<
cut Dct cit.eo ai liqSabte cf) t non rigabite:vi o i /
cnteRiinfupcriabaqaaliquabiliHiqucdifiltn m
defactibitla:qncda3 aut madefactibiliamitm cnfm
falque funt liquabiliaabaquanon funt madefaaibi/
lij.ea enm que madefiltjjer madcfaction n cetri'
pun( Mcp fucoliudifj fiut ^uod m molltota T Icni
ct:qt non ptopiie motlefcnt nlft per bumid ni l t v t
ci):imus:fed niiriT 7 fal per bumid Itqucfci 7 cout
puntur 7 alfttd cfTdun 7 tc rigata non mailcliunt.
2(lia autcj que funt madefactibilianeqUaq- liquefct
ftcutlana 7 fruciue qui in bumido pofii fine oubo
bumidiiminpotie rcciplun t maaefiunttcicamBo
iqf afecto irtiguafiucmadefactibilia funt qcip ft
mac lerrenrte 7 bt pot os maiotea aq fpacgs in d b '
poirantaqJrecicc:firiDuraante$rcapitaquavl!
alibumorppqu cmterrargaffiue b o me f a t r
ctiam li^ute ab ba'mido fibi fnruTO'tlict autt lqu
lber Coartas
tnr Y mfifttK midcftt:? bams aa tllqttiittttt(t
Ua cojgaltnf ctltdo a(it)rcnic:t ideo funt nr e fubfls
tic imcltro ptrqua5 vniei^ cgrcflam tA bomid r
paucali fttiu po:i(H8 v n d i ^ t t ideo t qi l i ingrcdicte
iUnm DJuidonnir pwtcs t Mflbldnniur .3n icrr w
tan rant poti attmuti non v n d ^ t ttipoTuipa om
iKm oimcnfioncm c f : i d e o rctuKni bumfd ooncc
tgttpjnra tcrrt per logS pcrUm t per piofund
fur Duntnrienle:? boc rol t) vcrc imauo:qD cnim
por tat t per tongS t non per piofundu <nfufum efl
illad t fj qod nmgu.in cuius at fuperfde tm olf
imdi'f bamf da o(ctt bumid 7 n miiderttw fioe i r/
rigu.'{^a(no t madefacttome mnlt oilfcrtvt o a o
Ubet modo recipiat bumfddioc eft vti {p:ofundii5
ve l non ptofundi:red in U( D t piefundS. f t (amen
tttendend veat rgaitS t MtUqfitfcSt calido I5
non rrigantTiuc mtdertli t d qudam Tui cmcllicicm
perirunonemfiumcnin tocofiamfdo oin (aceant
mult maiue recipic pondua 9 babucraai:* b con'
tngtt qt imbibt in posta bumid qd numcn emol
til icrrc vnde falfat poni aunim 1 rgent in l oco
bumdo:T tune ponderaipIuaiT c etficcat fuerii e
CMpoiaitonetn bumid redt adpondus Icui s.
aprm-x-oeoreaittis'rtenttsfiaccuruibflibust
oe oidine oicendo jsrin quo (fl oirsrcllio ad allisnan
3cemuaatoincepsDe paltionib* cmfo. '
t> mer mijcti que conuenii ei in roa qualitaie
tUsarteflllt g d d aliquado pumtSt
cotpoti <n fu t qOantitate t qualiute manentiin fut fi
gur Ai*til tC l So' M> CCdCt MiCdO IMV P S M S
citte.aliquamfocontteniDtcifmmttticioflesrttcfijitt/
re:t m muiationej quanmaiis fue t palfio coipoia
queconuenii eoipoiimancntiineadem quanttaie 1
quilitaie t ngura f m variationcm (itu panircfl icn
icrcerefiueincuruari'ro{rigi:buici{dcniopporitepar
fioneeqfiruntncuruariredrrangt:* etiim cminui
1 ptimoelcemoa oet ni a- Si ergo omfomerotum
i m) 09 qdam lenta orectua vt colomua 7 vim c
SladiuBMued* i incuruabilia vt later 1 iapto, 2Did
mu at lenta t oirectiua fimul eTe quotcuq; coipo
rlongiradopoteflpemiutarc^rrectiiudineinpenfe
rlam ftut obliquitaretn circulo vel ctrculipononi^us
Upatt (imilejtecomifrfooe periferia inrectiiudlntm
leterceret oirisi cfi nibtt aliud c 9 paucifieri (lue ma
Mriinlongitudinemrecaj'rperiferim Pm benepl^
dtStranfmutantietqudo at lentcfcit fine incuraaiur
rea oiffcrt vtr a Turfumln oeotfum eurucf ad fimili
(udihemcii'c(iveIcconu(rroaocotritiinrurru5.SJ
cnim piimo modo fuerii le repanfio q fit t>;ir Infecue
contra curuantem Deucxoefcendit.Siat fiatfecun
do modo tcDtcif curufiuc concau q6 furf curu
temrecipit in vtroffi lameR puer 7 cocau:qt mo
do periferiilitcr reRcp extctiot linea cucjca e i H in
ieriuecfldemlineaeftconcaua..!:n2i{0cneraliterD
(ta curuatlotquando motio t aticuiua eadem faluata
tongimdine In concauttatem t conuc^onemuta $vn
d i $ in circtiim fuperfideo rei potell cITcin concauo x
in conuevo 6 ell m ocm partem flexibile viusliter o i '
ctumocmdr.'nonatrimuIpoKDeireolffinitioincur
uaitonia 9 motlo fit in drcct 7 oeatrS t'ccaumqt
tcrimulelTctoirecttcuruidqScuruareiqtfire
ctitftarecihoiinfliiionecuraitcptedicarefoeeo.'fK
cfTc n pt ptoptcr q^ oilTiniio curuatlonle n cft ni
motf o in tSatpi t cocauS <n omnl parte rupcrficie (ii
ne f ffl longirodthro enn qd cimtaf ot coruif a Tur
(um in ocuejciutcm aut ocosfum ui ccauiiate.Q.uo
clpame b o ^ modoj^vnorumjttranftus-rmoifo
ciuoltueincocauriucinocue^non elild3>moiie
ri tn rectiiudnem:curuita8 enfm t rcctttudo ft altad
t aliud fie in eometria contUr. 3f t i cihm funt cuna
it oirectiua t curoa 7 non oirecttiia t noncurua as i '
reetiua-llaibadumend9>fi fiatcontnuuomo.
tua a conoci inccafm3>BoilTniu funt npot
elTe mil fit traniitua g medi.boc at en oirect crgo
i nudi tranfmatati oneccurutreai d q5 vocaf
emoirect:redsdbocDccndvmotiie n tot'
curuatio fed f m partem en oirectiotied in eod tipo/
re vel nc non poieH ciTe rcct t cura iimul t B inte
dimua qui do oijmoB y cmim t rtaimo n$ St
fimutvideC at ilta ooctnna oiminuta co 7 n alUsiu
ueftcaexqualtanb*pairui8-ractiu8 quare coip'
fKlentYoirectudbucainonofaoiittttae ilto?
cotpo^ellbiearignatatqtquedperferedetitadre
a i udui i T non fii lenta nifi aliquo inairuanic fie bo
ni gladtqued at rcdei ad euruitai non fiut re'
cti mfi aliquo origente fie boncbalifle arcua -rqucdi
mouc l nvi r$ t idnicoUua perjrpaibcticua fuppln
boccapfm Dicene q> quecqj uan curua redet ad
curuitatembumidftatvifcofamoenfatibabcntiide
tem ill* ad qui incuruanC 1 in altero atere vbi cuc/
p t m cft babent vifcofliat rarior t bumidiati acn's
licce imimyqat ai oirecu funt t redet curuota id
tecritadmi illa habh vifcofam t fubtile; bumdiiiit
mult ocaereitatebbenibttmidiiatvbq)V3Bi>
sm ICBjtudi.srefrs enim fcofts te nur cft T iri
ctitta t qt tenaxell cxtenfibitie ideo cu tioppoki
iatue curuiC n frangiCT qt grofla cft t tractu]ii:i ti
crcmiititvloleniiareditv(ptiu8.3nalteroatlii(
re qd eil in catfo quando id vi di er cli curu J T ^O''
eau comptlnut fubtiliot bumidiaa t aera fE m bu
mido fpili multa comptimt m i l t o:t l quido nf'
fat vlolcntla incuruantie redil ad ptioi olporiont;
ottab*otciufi.f.BVifcofumn6cftlnalterawritffi
trabemip ct ficci q5 cft in ifotpn fubiilebumiilu
aeren culue influxuo cft epra fepj ipellunC partes (o
melTeejrtni fevt redeanc ad ptot fitit itic'tedcot"
in curu pane cytrudt aaa q funt in cueyapaft''
etiilleredeit:q5atitbumidu(cnccat vclcondi
tam b ; in pane vna necefTariocuruaf ad illii:t i i "'
h} fubtiic (otilludoigcrf quandocuruailiP'!^
ieccCirlnecauapartemultfrangicfono <nff">
e o a tc aere inierccpt in tpfo cptelTiim crupii
el ono oiudt partea:? B eil c i q ptocccotJ H"'^
r 7 magano^ vulnrala periel vctleu ictum pl^
n valcntwj cuniat i n polTunt in iact lpldio:!' f ?
c i qr e g l a d mane'tce curuinib valtnttqi fefrn'
jrpurgata lema vifcofitate q rttinet ipm i B non cu
apta ad acule fecand bine eti eft 9> orcus t bm'"
untoe cojnib' t lignie nobilib que BE fubiiU w'V
drcaenanfinfitufuefaBilcatiantfotiitcr''""
7i am qudam itaecpurauifcrra' fecit ' "' "' *.
ad fagiitd t femper quoila c curuabaf red?n"
tiieriacicna. , i . , Mn
prm.vj.tcmlmibi7bi81 (tns'>fj,
quo eft Blgreflo ad Dedarid qtialitcr g w " " ' " '
muwibtlia.
-OtpotBfcmquaftoppoltefebab"!'!"""
lea t eircctiuatqucdi funt fw^ g'^'. f
'fimiilf'""
C Uta 1 eircctiuatqucdi iii> ..- ,.j
m nui Ml ai ut f r ai oni 9Tc oi t i i nu K
S O c t b c o r o ^
66
fuirH f t nt Mapt hr.r qas d t i f i r f pf unt vnS eo j o j
qi i o Jc /i r Mnj t b Seno nc ' ni i i i i b i l e t Ai q/i t i
Mi r r t r i MeTi i o i i p! o p! t ef r nMe: If 3n5t nf mv r i /
(f naoi l at t Sdt mi l l o m t i l c o mindib ile m pMc f t
(tTe f r j ngi Ut RsIj dc a v o r l i pi i c c mi nai b i l t j f ant
t f Mt i j f b l t xIi c t r ant c m c muiub it e t no n fr angi b t
Ic f r t c no i i i Kt n o ATm c minat lo nc t qt f r t c t o ef l fe
pi r i t f o f (U ot offio fn mi gnas par t ee c mi nat /o t (e
p nt o fn quallib c t par t es pt ar t maa pl o r es o Uab *
pierfpuc f m vf t t t S mo d:r o mnui {o v o ef l Tcparat
(ontlnit (o i po i i s i n pani c l as mt nfmaemuUo aut t m
mS fraiigiC v d cmmuiE nfft ficc c o i gut i t : qaec 9
crjo nc nui l coagolat a v i mat t o s b i b e i i po t o s It er
nirim fioe r abalt emaKm po fi t o s q^ it a eadem linea t
pliirime t ales Itnee v i d t g c o i po t t e o es o imenfies
le t bl cs inierfecaniee i l l a cmnuibitfa r uni : quec un
m babeni mul i o s po t o s no n b o c m al i emai o s f l u
fttntn-jngfbilfa t t ant a et i l ; b ab ao r { a3 f r angi b l i a t
1 comlituibilia.qucc(p aut c o ipo t a b ab t v t r o m
r
i!09 oi^ pofttoe iUa funt f r st b i Ki t c miuib iTU-.t
non pi cITe 3> po t i vi r o <9 mo do o i r po f l t i (i ni eaua
ltg:r(d o\ 7 mao t es fi t mul l n al i c mat t t ' r f ub i l l i f
1 iuxia i l l o e fnt mul l c Itncas fe v b f m inier feeant cs
It (m] i 5: (a en(;]ln quot bet po t o f l fr ac t i o me Imet
f l i i uni b c t olmr ons c o t po t i a fe vb l t p f r gi l t fr an /
St'mr T lia nc ddl i q> c ont fno q f i c t di uf f t b f l i * o b i i dl /
tiKcontngi aSt 5 e; : mult a fccit at e t po t o ft i at e eo t
pile oni)romer{:fo>talTia ai mo uer ept al f qaes i d
qj 6l r (mua, glaceo el l O numero c o t po p t omt nuJ
b i 1M:r enf5uqnb ab eat po t o s:t c c pt eeedi <o n{
f e' r j j i ssqc Rf c sqi ni f c ssb i b b i Spo /
ro8 g (pfa glades non b ; mul l o s po t o s al t emai o s: ^
fp^t no el l cmfnubit faued ad b o c otcendS s> glac iea
b 5al (Ml df i m(l epo i l Bal i t Tnat l j (eo i ui dent i b *t )c b i (
t skh i do b ui us (c e U.o fna f unt t c f t j t 9 f o U 5
i mpl ej : no c Mgo l j f i ngl adf edPo n*sqqvapo ab l
mbj h fe gl(a c o t po t a t efent ia b o l o er f aj t qt ei
Mipu euapotale b j n elTenta fu f ub i f l e qo c d a/
(i i b e eft f grofTu} 4 qu i l l ud ib t de edscutor Ata
Mi o r uni i ni er fec t i ar efno i b ur o fmfTo nl b ' admo di i
f ot n, i l t emar t j p o f i o t t c c qS v b ( ei l ngl t f t uer ei pi
po lfim a fubf ( t i fub t lle a gr oflfo t i ScS t t t edi t v i o
l(nt] f r i j at t i a olufdtC fn par t es pl ur i mi f pt ur c eo ua
<'it :t bac r ne ponK gUcieeibt it umc r o c o t p o ^ c o m
"huibiKom, ' '
^ Jprm.Vg.oe o t dne t r at t andi t oe puUul c edt i b '
38 ai f i expedir a o et er mnab i m' nc paf l l o /
b neso m^ o mer i c i l nui r ei l nt i aquant i at em
. v ni t elfeniS fc d muMt i (n gur a:!} aut pt
wingere Dupt r .f.aut l i a v einer t o t a c o t po i t e c edi i
Jl'Wota l ut eyt er i wa ecdt Pm omenfion r ec t a ej :
" i [cip'aibla eni j o uo b ' mo di s t i t i pt mut ar t f i t ' B/
f" lit ot o f er i t a adb uc c o i po i i f l nt egr i t at er vnua.n.
i wuBmo duat er t ' ab b l eef t .r .yf uEl o i ac edi l t i ni nf e
" Wj To epr a et anf i ni nr a x B modt t o t t i nuo o mf
mt r o no ac c (di t ni f(efi (pfi usfr a<fur a t c o i r upi o e
J ' ^ ' u' o t t alt b n imedimua lj:ec emuB en5 psimo
" ffilo palHo nb ' co'tinul o mr o mer i q funt f m er t e
" ,,',''" P?ev el mi o t o eedo t adni er f : B entm funt
P" ruicf dtia t f o i mab l Ka 1 appKb r ib ll(3.(n b o c t
pimooicemuf o eb f e q pul f mt edr qt i l l af unHne i
" wnc c f o i mat i o f i nec appt eb f t ao aeni s f i i t pm
PWi i ,q u | (j f ,d 5o f ,p u f f (j (d r t af o t i t u nf nec p
?f 5" ' J" f : ^ t 5pul f uc edt apo i af unt nani er b ec
f eo pt /o c 5f i der ai i o ef <t B<$i 8.i D(c o #a' Pul f u<c e
dent i fant ! ^ di o mr o mer i mt yt o p (Ic e i^5 cedt i f o :
t i po l f ui 1 ectera q ccdat Ic ui i pul fu r qnc da at n ce
daml c uf pat r ul vt t ni er o ur al Jl c r ' r t i c r b umi da aq.
nac puIf a(c e(r i o empi pc df f mpar t c 5<nj i f undum
c r i r ac t l o r empl pc denfmei i r upfi c i c a c xt c r io t q u i
Bn i o u mb i s t r f i t i ni i r u nd q p c l Ut v c l i g i f
f edpar s f l l aquf pel l i t i pc l l c na v d pac unc si pi cnt
o t t pD'b o c fier f.Cipair u fimpfic i vc l pb ga Tp Ug qui
dem B vo c am' f o j i c t fie mallc vc l api di o v t l al i
uniB tal(8:cedt'i ai pel l i b i i e q c l l ccda i pul f ul f m
(ant Cupfidcf f m quo nl l o gi t ab ipelt cnt e t no f 3 t o
l r uper fic t .Ullaaiit m nam al l q mo llir ic ab ili a (Sr.
f i c ut cera q ccdit Ic ui t anui q cft mo l l i a t fo 2ii q efl
onr ar ccr a enl5 mante l o i o c mpipedo al i o mo t o i r f
Pont f Al ^ f u nd fuf <n parte ipt t lr a:o ur a c t t f m actos
I3 f mpo i c ni i j f mi l i quab i l i a vc l moUffic abilla ft i m
pul i l o a g hai Ic i f i e c a f c r r p pcrculTtonc f o t t c m
maUei .l l t St at t endc nd 9 03 q cedt i par a pul f a
c mpl pedl n fat fr ac t i o vel cmuuit io fn par t t b *: *
lat ar n efl put ful c eda 1 ^ c Uf b l t t s <r c t t er a c ur a f i e
ca:fed o p ; y fint ^ et r enia b t i mi da f i oebt po l i ui ce
dcr c 1 mo lb a actu vc l po i i a v el liquab llfa:r c d nt i q
b i uanni r i qi o ar af uni c edi i i puf f i t aao v el po t
lauquab fUa:quado eni t r unt t i qt i i dwi c c fr c t JIl aKm
peUens (i c a aq.Oi f f er ui at t cedes pulfo f a mo i l i f n
b o e9> moUe,cedit l eui cuilibct tactuuceds at pul f ui
f l i f qudo c l l Du;:. l i aaab f l e t molt lflc abilc q non (f
d i i i n j^ fundS f ur ni t p f o i t i l Tml c t am: pi i l f ui ai i t n
c edc t ac pi i uai l o nc adpal f uc edf na funt o i c t a-.t i l l a
ao t f i mt eo r af i c c aval dei er r ei l r i j aq u b ' educt ,cft
b' Ml i i l t i i c s: !>M^ fifi f f at i ur i t c nin pi i r t i i t c o r t i l '
no ilo ne n obedft l at c r f pt l l ei i i i v i m par t e emppedi
c edat .3n ^ f und ai et f funt b umi da fl ui da quc ad/
nt o d aq qm 13 aqua obcdt at pnlfui t am n f ant b o e
VI cedat m p o ni fue fuper ft c iei n pt o fundi i :f3 p o i ^
circaFirfponft t cir cunlat tanges fiuc peUena fie o l /
Xl musfupc r us.
<Caprm.v^ .ec f o t mab i l b ua' i fnfo i mab i t b t i e.
O i u m Si qt pui r ui c edi queda ccefrert
t f m pane empipedi fn i i f und mant i fie f i a
t a:qued n mni fecl r euer t if fupft cee ad
pi f o t o i f po r i (f o n.2r db uc at eo ^ qc c dunt t mant
queda funt facite o b edi c i i a manut i n oir . fi gur a q i m
pt mi f ufcfpid Tr et i nc ndar queda ai n: ? l que
da3 funt fo 2mab i1ia:qaedi ai n f o t mab i l i j t f o t ma/
b i l l a at fine i gur ab i l fa funt qnec q; funt i pul f ul c e/
dent i t maniia t f anl e manu o b edfia ad fufccpt
o ne31 reccgtionc i pt ef ap f i gur a^ q figur a alt qt i el l
vel l i gi u t gt t o t t al i qui c i o alia qo vo l uer u ipzims
t tangens ficut cera t pal l a fpilTa T b mi :t nfo :mab f/
l i a aSi o upfr o i c nf.f.apt o ai i o ne eelTia pul f uar aui
pt io at io ne fucceflt anis 1 r ec c pionis fo t me fue f au /
r e: pt t mo quide m ofcunf Info t mab i l i a l apfe t a - '
t er T a pt io at io ne fucceliont s f o t me p f<cilc o b edien
t i ad man tangcta et s el l i nfo t mab i l e t i gnt a pi i >
uai i o aipmanc nt ie i pul f us eicunC i nfo t mab a lana
1 f po ngt bcc ct f f ant c o b t di St manul'.fcd t am non
i nant t mpul fa:i al i at o c un(nappt c b enfi b i Ii a.
' Capf m.i po e appb f i b f l i b ' Tn appt eb fi b i l i b *.
Uni enl mappi eb enr i b i l i aquec q) qal dc m
( facile impellunt ur n fepfa t f m t o t am f u /
per fc iem empipedi conucnunt t ccdunt n
pio fundumfu'c o mpt eir at empfpedo ic o a l
l emat i m per t o t am omenfiones o i ui f i per vac ua mu
i i f c at f po ngi i t no nt ni nr po f i f al g q u o d t l l t gens
bernartaQ
qnodf n^ t ms e n s a l t m' a s f i e ^ s d t p mi t i ' ^ tm
pipcSittcm cnim r ungcns oiuerfa^ funt pi f u5 m
timii^iioc tntm modo < l | circa irrponu oc aqua
t non ccdit {n p2ofund<mptp<d:fcd lotim (apcrO
d(m. t3l (i cnfm funt v t oixbn' pongl ilmt^Mtq
po:i8 mulifs DfuiTi funt oticrnitm t molKs funt fub/
ni nttc. Si n mnbabaxtpoi oaal tcmatfmDi ttffoe
non,ccd(rcntlongicudine {n UmudKm t * latfoi-
tudine m fund (ti ctittit tm f m oirpofitont po20/
rum 3d vnam otincnllon ad qui po:< Ditpoftt cfTcnc
Citffcrat flttton bcc a pulfuf ccdenrib' t fotmabitib*
q: tila cedt f m pancm emp(pedi.6 autem fm totu5.
(mpulfue cnlm motuo cll vtoltntue moutnte quan/
d o non0<fiat moucna mobillfcut tn.v.p6fco:oV
vxm (ft.ialfa autcm inoine fi't <n tactu.plaga v o f 3 3>
bfcacdpfmustamfnbloquccedtfitmfo:!! t ma/
gnomom.quftamcnmignusmstunnon (II ncnl f a'
ruo ia appttbcnfibiV v d fotmabilibue.rcd in qu(/
bufdam ci\tt dmpuiruf t m. Sunt cnim apptebcnrt/
bdqucci^ bab(ni po: os mnltos v a o i o s connato
n l t e pfls 1 poflunt in t vacua conutnfrt que funt in
ipfo.&fcoautcvactta coipota fcnfibdfa t cralTa t n
lmpUta:lfKt cnim aere plenl funt: tamen epteina po
rs in fe potemb* cuenfre tpt tee t tccedft tota ep
terfo! fuperfctcs verfue eentri co:po2i8 pojcfi. J n /
lerdum etam pott non funt varal a fenfbftt cotpote:
f(dfuntfoitepleniiquanaitfponstamiidefacta:ttlt'
(nf5 potiplenf fum:fed qudocq} potfunt plent co:

iotc bumido vei niollfa:<$ fit cotpus appjtbenfib


enon bnpedt illa plcnftudo apptcbenfionem cotpo'
Wflus qun ubUt iliU fii tOnun& n po:6 utos
qs eppsefla fpongia vel alto otnptebenfbfltale co:.
puB expiime -r tc (ntra fui varaa rcdp fi'cut p ; qu
do l a r o uo f per fpongfamfubtdaf :fepe enlm n b<
bendo fapptebcnddofponslamdanT actale ami
tt't vifcofitaiem llcet retineat adbuc vifcontattm pot
tlalem-CueciTc^ autem potofa funt ^mol l i e t rarc
(ScapptcbenfibtlafuntquemadmodSfponaia-rcc/'
ra motila t earotsenerato enm b o ^ el) tf Iu6a rara
n moll T f m materiam funt c^ terreo (mipto t bu
mido n5 bumld caloz Diflbluit euapotare f adt: t
<n ortTolutlone (piy eductfone pot os plur/moo rell/
quitnectotBcdurt:fedfmactamollfcandiipfu}n
partlb' terrelrib' relinqut tot tamen llcet non edoi'
Xerlt D flblut -r (deo totu cll poiofum t tamen n ou
r5; q: f oidoluendo tdu;:iflet tot olltolut (acttl fuif
fet ourflITmfc quidimlapidee Durifllmi valde n n<
mpotofi t nigri 1 ideo illi lapides non poflunt ce/
dcre in fu v a r a a ? funt tnapptcbenfibllee.qi autcm
Ml i eRt senerat i o i l o^cot pof patet injialla que fie
potofacfficf calote feraenn-rpanoexnde fact' in/
appicbenfibllie cfricif.3'<3PPt''>enfibi[a v o funt que
non funt nata cuenire in ful i pf o^ vacua 7 boc fit inl
buoDccautefciljqtnonbabent fe bumida fluida:
aut q: babt poioa plenoo oufioicotpoje q6 refftit
compiemonfvel qt tcrrcllreqS eft nter pot os indu/
ratell fie in lapidlb' potofle oe quib' fecimus mea'
tionem.fctnienminappiebenribleeitqtbumidople
nosbabTpoiOsinduratoperferr.topfsatinappte
benfibilie:qt p fe ourue:late]: aiit flue aq inappicben
ftblis en idee qd po t o s non babet.
.Captht.x.oe tractiuls 1 non Iraciuls.
^ i t i s at bia oicem' paUTonee qucci(^ c
b uenmt mixto cotpoti continuo t figure va
tatione non e^ boc 7 cedat in ptofund em
p^e di r f c de xbo c ^c e di t t xMr e ^' ni n lenstodin
vel tatiudinemitiec autem funt tracttatt 0tt(tUia.t
ptimo oicemuo oe (rta ui s co 9> illa t minos a fe re/
eedt ^ ouaitia.C7ico crgo cg iracttta faniquoa n
pipede per tracti polTibile ell m obIfqoD tranlponl
manenteconiinuouibienimell empipcde eonttnuD
inanenstranfpon<idmouene:tractu8enim ^ ^ G o i
citur non en VI toti cospns ouca traau o< loco ado
c:fed pon'' v t vno fine imobite trabaf tn altero 1 c
extendaf vl v i e^iendafin v i r o t s fine per traa' op /
poftos vnde tracrua funt extenfibtlta per traau. 1 !
at irabif necelTe cll 9> aut irabaC In l a vel in lonjo
r ad q u c ^ ba; Dimenfion irabaf femc dttm
alteraincouugafrqtDillcnfionesquajpertractuiic
eipit in oiuliene vna in q trifponlf ejnra ftverfus s j
bentem fubtrabit in alla:^ ideo tS tbi conRrigif nc/
cefTe en ipm obliquarirrect enim curuaf qudo finn
( i us fibiinuicemapptopinquantiqt tcnecelTe cft g
exeant abexn-emist'Ttractiuaai funt Pili coi ri gl i t
cotia generatiter verme paita f glut t alia quo/
rcip gencralio eft txbu'nidiate vifcofa ti Mm
u non fuit.n taltV enlm omnib* D O mot* funt.f trii/
cttts<rredttu8:tractusquidemiendiiptopKrbumi
d q5 oluaricari poKil t rettcrflo dlptoptcr ficcu icr
minansbumd. ^ntractua autcm funt que ptuiur
t i l i bomi do ir tali fleco flc ciempcrais b c c allqiii
dofuntbumidaflu<dvtlatcrfiucaqua:allqu3<!o9U
tem tcrrellria oura t fleca v t lapiatcomingit auic; ali
quando (racffua efle eadcm 1 apptebcnft&itla ^wai
que tractia ell -r apj^tebcnfibtlie.al^uando aui(3 n
eadcm 7 bo c oupidrcnalqua cnim tune appicbtii^^
billa non tractia vt fpongia que fl trabaf Itanii f,
maflcuoninua<rcaufaeilquoitiamnon cll bumMii
ciuorotisvircofumneqjbene cemincne (iccmlfft
aut funt tractia non apptebcnfibilia vt flcgtttaqo fl
pp:ima( non ccdit in fuipotoetq] non b j c fia^ufl)
r tamen d i tractiuScocpeftvaldc vifcofum tniliii
crgo oict fit oe i l l i s . f f .
-Capfm.xf.oeooctilib'Tnonoucttlib'.
Clctiiia at flue ptoductilia funt vclut es fR
D mlliatnonouctiltavofirattapistligntDi
finiunf ouctiliaqd.funt taliatquecq) ai}"'
plaga quet m partcm cmpipcdi fui ttanfconl 1 m J>
lundS t in lattaafunt quec$ mal l ds lun iiW*
bilia v t metallica m omncm fi f pedem. S (1113^^
7 cadem plaga flue fint rotdafiue angulofa ftrii
empipcde eadci inptofundeo q> funt pulfulcc^n^'
lia talia o mn l a . f autcm cxtcr' eadat in piofu'"' *
nonbabcat nter fe vacuStntraqSredplatiprumiK''
cefle d i 3> pars intcrot cyicndat taterale epra finip
f uSt f i c ccdit i nl ai . Si af f i al ^ui e ob9dat9> c/^l
etiam in longo ptoptercandem em:oico <$ non m^
per vnica t eadcm plaga ccdit in tong qoinfme frt
qocnti' conirabif longitudo fu t l deoacddi t 9" " i '
itudinmccdatpjopterqScdnoinongituoiic'''
poniindu8oiirnltione:ideoctiamfabtqu'"'w
longare vol t aliam plagam oant fuper lattudincj ^
flringt/pfamttcmultio^e^erlbu8piagas^co8'"
p:oIongari.1Xon oucilia autcm funt quccTtg eadtni
plaga non poflunt fimut n ptofund t n lato cmPr
ditranfpon.Omniaatoucttliafuntdlampulii;
dcntia:redBonomniapulfuiobcdientafunteilatrio"
ailitt fcnt lignff dlpulfui cedcns.non auteni ou";
non eni5 conuertfptia ntcrca fcd babent fcji"!-
ferius i fupcn'.fimltcr atapp:ebcnibiliiquj^
OJrtbwomm
6y
fitiit BiKtUa: qncdam non; ctr* aim t lutum (Otjc
mctiii fant T app:tfo tnfibSiKlmi v o t g))a tppuf/
bcnribilu:t non oaa&U t .
/Ti^.ra.oe rdiTibitibiM t non rrilTibilibu.
jccmusaattmpoft bo< oe pioptiOitiba*
n<nttbu q u ( ^ m (ncflc % fptricbu fuietr
fmiimibusautcm titmqflmtituem ntc flgunm^:
runtiutcCrcflTto po:t(ongt<otou(io i nqui b' pi r s
(cpxMtifototideotonim(fTfdcurmintts i q u i /
tMK'ratKrue%urc:ptimamiaicmintcrbcccn>Ii
tjbmuBfaflibflocamu/gtmrfalTibiIwtflequf'
cuni^tnapttudfntncrplue vilcnt ouidi ^ ofufdat
ctufuo ofudcns ipfa ficutlijnt b{tnap2cc(pu(:
qucdam non fcUribu ^uc ( t m oiifioncm xMitxi/
lis non g|T((un(ur vt (ar.oMtur cnfm r t s fci'ndiquon/
doriioplusoiuduurejrtrafc ^ e ; : mpci ufl nKn/
tiont ouidcte r (n nti bus ofufRo que (fl paffto ofu/
(i picccdit Dfuffoni que ( H acta ofutdetis cu(ue e r /
plumenqiitonginidolignfabfocnioecempedun^:
t cjo i.itendo fcfndcre oetimam lonsftodMe * mpe
tum fado piopostionilem oedme.'per ialcm (mpctu3
(nndiiiirrrcqucmerioiujlignu; t lalla ptoculdubio
funt rena T rara quccun^ aere ptena runt:flli enlm c(
rcciao babcnt rimas nlon2Umquecu5ap(riunturra
rtao lign 7 tttt iuuant vltra ve totum tfgnus feindt
turinouo.
)p.}:{<i.Depo(onat{a(*i:tmpo:t{onat{u{8.
11 pozionitiule luem non eft ta: c u; enim
i nminfcilTibitiaaueainotneaDeunt loTterate
o{uirion{Dtuldei<e:rc{tibI(aauicmquccu(
t$ poitionaiuum quafi mdium eft Aiter ea.f.quod o i
uidtur f m tntentionem olutdentie t non plus (tcut (i
paoccmam tongfiudlni oiuidere intendat non oiui
dinirvltcriusltpzopoiiionaltcrimpetumraciatoiui
dms ricui quedam tigna vifcofa babcniia bumidiraijf
mollum ergonibll en faffibiterq: bumidum eiue n
pm it t Dluidi:eu; fctlTi elTectus fit 'icciaiia.Dire
Ulemolteidquodfmpliciterefl mal t e7non pe r ( 5
P vaiionem ao alud:qt per eomparaiionem ad aliud
t fcmim quod in fe ourum e molle ofriur al l qu do
qi ptr comparatone; adamaniia eft mblIe:non lam
PjopKrbecvniuerfaeuraefcimueefrefcifrtbfliatfcd
m\\ quecunc^bumida non funt actu nec polfui obe
aicnifa non funt eomminuiiua netp fractiut comminu
nuancc fractfua'.talta autem funt quecun(^ babeni po
foo longos ab fmo tranfeuntee in concauuj f m quoe
poioo cinenfurantur abnuicem partes eotum -r mi /
nimtvtlparumbabent po i ca fmlatitiidmem b c c
e);(mplu5 ^ inligno abigenoqt dliuspoti fubius i
piunt t quilbet eoium vaditpertotam lonjitudn
^fficadnafcantur partee paiecqtfquis confideret
squarumquel
aifcnipereftCi
Y pit (gnus incremcntuj inuenet femper pojoa
iniongudmem tuncarum (llarus afcendere per Ifgni
r - r J' Vl ' l ' '
'imicas eius ligneas quarum quelibet fuper aliam eft
vtfitaitjmtperiojrempereftfoper inferotem f m
Miiiatemperquos fplriras poitans nuffimentuj o
rtebat;addaergobufc*dlofpiritulignailla funt
P'waquifpfrituepteomnbuseftiuuasadouifion
]^P>nio mpetu facto mouctur lotua t ouidft tignuj
Lt^,:?'',"""'9.'>'!8l'8"'9<l''doouilditur.3d
M emrpirtmeeH bicaufareaitudine quam babet
p|rnaturam q:flultfm rectumantefepojtans nuiri/
"' Mt umudeo l i gnumef t l i umval det quando po
hi hr in n-aWb* n faeile itmuamr.bef ijitur octa
(u oe fdmbSibaa Tpionatuo.
iCap.pip.oeoiuribilibusTnofiuTibtlibus.
3uir>bilia adt Tune q^pi e a fimul pH t v t ou
d r i f mol l i i ttla oiTorar qdicp n v al nec
tX nccelTitate pccd otuion fe fcilTibitw
neq; cmimtiouifiimficnt cminuibilia.OLuecun^
ai liquida fut aut talia q pccdt otuion vel emi
Butur illa no fiDufibiI4 iipjfe: oir t al'q non
nulla fdlTibitia oiuifibilia fclgnmrcd i v i frequen
tlJB oifferentia folTibilitl t eluifibilmj: qx rdlTiblii
or quc c ^ vn pcinuci fit actu m lgi'udincs
p oiuifon pt plura feri eo ^ go i o a in tong ot d(t
t o s babei t . iDiuiribilia v o fot qct>9 cil lint vnco/
tmu latliudne pt pfa flcrip^ po t o s otdatoa f m
latimdin ex^^fundo.S5 fotialle oubitabt 8l^:qt
c poi i o e s iranfet in oiani IBe e o t po ^ no po(
funiptofundariinrniiauvenitabimoin alium:
* ecuerro:vcI ab extra inm'fecus vcl ecuerfo: v i '
delur q> nulla fit oiTpofiio pot om in aliti:? vlieriuf
9 n fit nift ouplej: ofuifio.i.fcilTionis -r ponfonatio
nici.2Cdbucaui DiuifibititasnvidcCoTerrea fcif/
(one t poonaione nift iiii vr gcnuo otTtrr fp: ge
n i s attt n9' en extra fpco:(rga non modua fplis
oiuifionio coipop. nifi ouplcx inodua :tof aclica
q'iidi ccelTerit tii abfm oubo falfum (n:liC3.n.DU/
ptexmoduofi to fpofi ton spoi o^ irlte ipfo in
eoipeeftmuWpIex:^dam.n.oinncovclftrco9l>a/
bcnt po t o s per longitudnem:? qu(da5 oca vel fere
on bi brn f m Igniudine! vb qj ab XI UM T j r s v
nlenieS'Touedcoipababent vtrotp modo lUaft

>piie oiuifma t ptima funt fdlTibilia t fcda poi nont


l ( .( rcai Ti potop.eno ( l otl oababcrcpo!08T o b
lquoo -r alijo mufls mods qS facit co![>a frgibilii
1 cminuibilla vt fupcrus oi ri mua: vndc oiuifibile
qfimedi eft nter fdfTibile -r ^tionibile :qt in co q5
nmulmp:cuenitouifipiient'tetiptonabili'rlic5
non ^uennt in longrtm egredf t inttione oluiden/
ta p oiuifonem inlaiit 7 Doe cuenii c fcilTibili: eje
bo c vlterus p5 3> n oiFerunt ifta ficui genua 7 fps
tm:fed potus trea fps ptoptierant coi pi s omiome
riilla t refinuit nomcn genen'erqi v t o^imus in ali/
quo puenit oT vtraq; pbabila^ oiufion.
-Cap.xv.oevifcofiB Tnvifcofis.
ernua att nc oe^pt^a q fadt adoiuii?o
( na ipedimenmtqi 1; non apponan oluflibt
litaii perent{am:i oppojtu adipfDluiD
bilitatbt e i m que funt oue.f.vifcofiwa i fflirabill
tae: vifeofiat at ptmo tgcmue:qz ipfa e dam
filtrabilia pdpuein eoa filirjbile appjtbenfibile.
Ai c o e r g o q> vifcofa luntiractiua vcl buida q funt
mollia f m actifitat v/fcofum tale tractabile coi us
l ea bide * ficcepiacent fibi mutuo ficttt anfulc ca/
iben*^talia.n.o(a per bumid poflutvebcmcter tjc
lenditqtbumidttcfertficco ebedi t vt ouca cp
tra feipminbumido t cextfio DmftifCiicredcDt
adfcipfa^pterficciiqtficctltrabit buido fibipncpi
qcunt^ aut buida n mt talia illa fit liquida t utda
t gnaito dd vifcefi aut er calido vcfeemier mo /
utnte fic in bi i di i q mufi fubiilai ipfum ftcui in
ol eo t picc:autej: frgido vcbcmcter piemcnte bu"
miduminftcctim ficutinflegmatctcxil'otum enlm
vebementia indpiunt conacere fcutconcaibcnatt
pernfulas.
p.fV -oe fAirablUbus t non flltrabaibue.
liber^tusirtu
11inba{itiitriint()UttSi^MR5(ro i c^bc
f iibilliciippbcdanf vtRadrcdct d (im
p:te:ctnobmnuin((gp^i>cnriaiK(irp
gfa t pmfo moItS IeuatU3.3nriItrabfl{a l t (5t DupK
(i((r.St.n.nuUibMnt9p^bcfionctrln-abiIiit (He ic
Utcjc 1 iq.3c fi bcant appbcflon f(d maitct ITc to
ramoU'tluttrl(rabiUirDt.<CacgitifeuUtt
qnarc (n ptfoicmorpncrcumunfpin pR7 ap^/
btrefc Dctain capro oc appbcnfibilibu. &nrc
filtrabiUa a (ltrcq: ralla 02i fSt ttc fti molle
qfi villofa ft i t t r po: os . Si at cjs mircf i oicat qti
lo- fliud caprm E iplfta-Cdadmr ccfufd gnitffs
Idufiltrabattci appbc(biliV v dno i l f ma b filio
ninfcucIpceagcncrr.Ofccndqrfltrabilfaqtti'
d bt rum qua abdt ab appbribflib* icocfba
tos.f.quarcBcnunf a b o c f me i f p ml j fijt tfplU
tttxqt afr ooctrtu no croe fatts (blcta :qt i'n nan/
ro non fulTirt in aiac ofcere nifi m fpcm qocofcc
da funt o<t(rm(ncntUr.
i^.pfq.t>e vttibUlbae * non vdbflibB.
Une at ofcnnuo DC ^p:lttatib' Otio cotpe
n rilomyomcrosidftctrfmutatoeteo
r ul ; pucnficcis rm fnim bidum q5 en
tn ipaibc idisptianto fut treo.f.f m g funt vfli
bdi avctnvfi buvapotatfuvel n vao:at{u3.'
(flmabllfa vcl no flimabflu.&iccmue out tterbaf
(respi o DC vnibfUb' qt vfto ca c euapoMtffotfl/
niaatvapofiaefumuefpccefuo:'rofeooWop5
oe vapoiatiuls vl t i o oe tflmablfb'.Dco i g> co:
po- nmyomerott d filnt vflfbitfa ir q d i fuflibHia
vfttbflfa q d i rant fie Ifgn Ion j t c. q vfcta ab fgne i c/
(l/gibt/amnt/nriner(9:Iflp(0fo tgitdee iiiltibilfa
runt:ft.n.fllatuniblfaqcq] bt poi oa fitfetptlbt/
l es fcmo t bt bot (n efo q fmrecittudfnc in po>'
ra fufa t nc vfnciblls ab (gne:t;.n.qd ^fumpifbi
Ita ftnt ab f ^ e t n funt vlli^ilfa; ^t bamot e o ^ no
i natrmettt i'gnle fie lapides r ftnu.XutdiStq ti/
tea bfit bffoteo ^pter Rrctur p o i o ^ n^btnt igrtf
fum i gnht f i i c^ n ardt.CXaedi at or f nullfut
< qt Difflcilfmc pfumunC ab igncto^ mut claufu/
r i poi o^ (gnfe itrart npoc nid ptlua oifcifnuenf:
offi'eletoifetfnuanfqtbnmoteoj qfvnii efte-'
ttuocfeeolsfuntrare t noi r t qf i appbfiblts
Be ffcut e lanugo illa q vtgo pene falamidre voeaf
firr pnua q eft De lanugne neiur tejrif:it[e.n.W/
tntS tamie flama oat -r i ab igne no vtif ; ceno ^
ptercm qaotflmae qt bumotpttrtua (nfegablts
t a fcco qo ptfnuaf g pm:* i 5 ntff fat maptma v i o '
lt{anQadur{f:Ratim.n.vtptfmotanIEabiipiepoti
eiuo tlaudunC b u mi de r remanetintrirecus clau/
fum 7 no eytrabif ab igne. CLutcScpt n bt b o/
rfcutierra'rterreamultBVflapia'r beben' nigra
vel foi tebtbotfuel btl abi snequi potf ignent
exiingucde vincat funt inuftibilia quadmodglad/
e a f viridantiaomniaque buniotle aquei funt p i e
nanlbabeantbumoiemvnctuofumterrelbiamul/
t pt o nutrimento (icutabieevlridier pihua.tJec
enimviridaardent.
JCop.fvt.ve vapotataie 7S vapotatiuis-
Ipotatua funt qc ^c ot popomf ome r o
V rbt bot tal i no fenribfrexalet ab eif
fine calote %neo vftiuordbufd.n.igniia t
vriibua igne cyalato q vapoj aliqvocaf era/
lan'o i fcgrcg.nio pariu fitbtiii t (eeregaM ipuum
4 funt in eo q6 vt i z euolat in aere^pter fotini ra^
ritat{8qiiafrumunttcaUdovlKaotnis(e:$ia quj
fegregaf bomidum bimiefactiatiqS ih eo q v(
ij c bee epalatio tiq vapot oUt:t exalato p.>o/
pt{ebumfdoa:Yvapotterreftrifm ^ b c volu/
mua lo j oe vapotc:aecpimu8.'n.e^ refolurie cot
potfe copofiit tn quo niMis c cetre q> botis. ];gi]
lionc at vocamue cmifuonem illa que fita cmixto
coz^c'f^ i (pSe aque f tenue vino vel feh vfbmi
atuitaoiolfrerttaftervapotefftffcequo BIodniDr
t vapotDeeuueouab' ipb'loeutirumasin^ba'
bitia lbtls b n f frfe:qm vapot vapotaiiuojt mipo'
rcotpopcmotatlqusfegrraalin aerqo nfc
iRe:qt ^ mo: Rana t aere fpiitaf iii nubea t in nn;
vctop:bocatptingit vapotivflfbtium i ^incih
fot t calida in to i magia ;>fum8 bido cotf ale ^
faciatcaIo:for:Tipilnuefcgregaf oiuariciif oo-
nec Itt aer.-pt t ee ci bui* qt i paacne:t i fadtaf
vci a qlitatibua acra.Xertu v o c i ciurdem : qm
iteiuanptinueribiadgnaturquadmodSfllcqni
eleiMf etlotefofe^terra aq: fineRtfteneai 7
mutiiplicet$m;pterq6euertiinaercmoaIi
qu n magn. Scoai c oifTertia illiuo vapoto ad
iUtqtvapotiiiaiRilvapotc^ calidDvRi'uiam fut
buida groiTafcutoletbmaut fTtficcaficui It
gn t (i iii funt bumida remant euanita qn fubnie
q5 in ipiio euapotaueritUDC.n.nee fapot oebit bi
btnecealotcnecctmotfbeintenultatc T fpintni'
dtne qui oebt babeK>Si at fSt ficca tc fiunt Kr
rea magia ficut7 fitfotte carbonea vet cino:-ri
((carbones ptius exticti TpoRctaccelificciotvj
potebt g> Iignt arditiatq: bidex iignie euapoia
ti8tcperatignie0ce{tatem.3dbucflcatbonesejci>n
guan aq t poRu acccdanC minu bt ficen igne; >
lili in dbua operimte terre fuffocat fgnifl; t q in ut
dandif fgnie fnia <{ pfumii t o t bumidqd c in ipr
^pter qo ignia (alia tedlt caput qt nimia liccus cl1:t
<cfundiflanlavine:qtey vapetatie vini ttpaiw
ficcitae fgnia ^l | ci ct aliq fal fug tal ign eo q* (il
allitd bumotta b ; i n terreo cbuRo J^pter qd ct ero
pttat i ignc^iectueuerra ai 7 aq a qbua reioluit ri.
pot oe quo in ababitia locuti fumua nrelinqui lic
euanita terrea icinatu vd (carbonata e o f no K K S
bumidS p fot ejcu^f oe ipfie. Differt 5 temo ift
fegregitio ab illa qn euertU inpluuta; vt bcfii)'
n e 9 m fpfiafiue vctue ficut fit tj: vapotaiie tcrrc t
aqu(:c.n.fpeiIV(tuavocactinuu8 flu^uo i'M
ialStaidini-.a.ii.Duplfffttf'tviavtolfbni'oiii
fcedcfib'.f.inciinefrecturcvtivoportrrc
aer vbiffl trifcda t S fotti pellea: vt" 5i i c"$
ctuaer^ulfuavracrie(puIfio:Bt(pulfiopiiiii>
i fita naeiferiue oirecte:fed ad latua in lgtudin cu-
ca tetra f(cutoi):imu8 in^cedtibua vspa2>n.incl^
ficptie fit ficclTterreieotelantefficit tal fuxu
fedorecteafc(ditTDfnpat.fttqitaD(fferi9:(;!
vapot 4< fegregatio cotpt coi fiue t mi no e <"!''
dSvRiuDfltcoartatiearrditbumdiJabortibnn
unf calido vRiuotanpvnTntanyouoi'rii"'
mid^fitfa(iliu8refoIubilcq>ficcmtcit{ui)r<
f ol ui f aco^e mi;rtoficiJtfacitinrefolmione vap
ria o quo in ^babite tractauimue:fed potius coir
taC vno c alio f tnbumidi euapotatie efrumm o >
fcci cbuRS (icut Diyimue ^pter nin en miytiJ":
ciToeiinct bumidff ne vapotet fine ipfo t bumidu
frtfifofubiiIitatqu8dvbleBolar<pcintaiPl
<5 ip:atio (alia non bumefadt ea q '""".LyJ
3?ctbeo:o}ttfn
68
l O*' rtflectiiur in fdpr*5 KattUck txal t o rfiojM
cpate col oi i t ( 3 rultginc t nfgrcdo ([i fullidif
t^ fiera t orco <Iulto:i(Ibmt(i({ii8cci: b m d o ^
ItiMf in ipfcjppta vlm i i (gns inuettt ralligo {neo
tnua:q: bi dc pt mt i fulTidcs pifiutare: t l ct
)ura c <n uctu niff t fultfgo ep^ncniofo alfquo <n j c
noUfciea r mi i oi ctfnufus co 9 bfd in ttlib'qft
hrcQtblIcciiaTcflrcbnfto^pKrvfrconcit co^'
pozis v itfoIufC vapot ul8:lic} c gtmi cct oi lic
icrrca f cplqcto e o ^ nfit vna:i o q$ rcfonitCab
CIO m vcntai not(a(dc rdne tqt J)pt(e n b a /
bciiiusnodfmgulo^tfotumeo^fn $ ) H S abdot
ierra coi note votamoo fum: c ( fumua ;pptic fe
lignojstTl oteimus 9> vapo: oiRe T p o ^ fumus
ni r furntia a fumo fpc DifTcrat ficui cotpus a co:ct*
3nucnm*.n.in eibuo bui'vn.f. o terrea funt: tiS
ib Alo vno fmate euapotationc olcimus fum voe
rt i boc nom! n (uenii eie vnluoet tn coi : fcd per
vuiogii m qui puenicif bt i d vapo: l l g no ^ in
(ibuD euapotatioe ( ^bi do aereo coadunito ca ter
rcOrf in eomtetie tign(.3t<.n.ct mpcdo. o a in qui
bus ierra obudat redttjclt t d v n f p analoga q oijcit
qi (ineres fol ia arbop 7 ct auu plume ocnfe q no
fnnt ve lanugtnes 1 fquamc piciS oia fi oe numero
foiiia nttbwtt itelligere volene vnu In e t ene
R K fice m titt oa c foitta ab ilto ergo vno ct eua
po:aio q fit oc ipfi muniri b j p analoga q6 c fum
oiffcrttfaetrefH mi qifumuo Kgnopmagio pin/
guio c ^pter aere q5 i tn ete <i aquee.'fum'f grof
fo? emilTio dam (Be eoit in t ot o: t ( oijrfm* fu/
icrreftrlbuo vt terrtlWi eyfieeat ofenf * inCpifTen
t irct nec ct fpinguanC a ealido vniuo:qt neqs refl
dtt co cfua gf oUtot in fe fubtili (ducta f; euapo:at t o
lo ruccetniKD (alld vniuS i I3 fit bfd ole non
itlijratiooJqteliyatiobffldibomcfactiuinneter
rrtlriiiadmixtioe eduet:v aq nc cuagotatinafed
tplDa:WnIiq?ueniteS oleolianeDaqua:vi
r..n.Dulce^eipuefianiiqufitboericeateuapo
ni ffoit ole eo q> pingucdtnc fubiil multa b5 : 7
intu fjdt q ft etd t ol eo ela:n.n.eoagulaf algo
licui nec ol epi l j foue a frigote ipingueftt cfl a e /
"labilc ficut ol e:* incrematie illa euajjoiat toirt
' lile vtn note vin opatlone at no ono vinS
M ? bo: eP n vinoluoifj vnciuofufl oleagne':
n'n.qilibet vin inebiiil fcd potius td qS facit v a /
poiatioee grofie muUS oppflteo vas aiall -r mo
luap vlrtut.jhd at vapot b j fubtil vatde cu'
'13 l i p qt flama emittit.S i.n.ponoE ad ign 1 in
mnt cglami fumino t inflmiiif licut ab ol eo t fub
Umatio talio vini fomt i fil me fubtilis fe nos o o /
IV'nuii) in acediibue traetatibus illius feie fi fubti
'"f in miy to aliquatul fale r aliqutul puluere ful
i w q i a fulfure augeC (ua ynctuofias: t a fale fu.
'alidltao. .
Cap.xF.oe iflmabilib t n inflmabilibus.
OltcpaDtncQieereoeinlmabilfbus: r
* n inftimabillb' neeeltit nos repctere oe
,., vUlbillbusncleoffvlWoefit inflama
iioi9,t)iciiflao ergo dpcipi redetes q> vilibllil
"'Jidcnfqcqj^ignmeinerptpuertitpuerfio'
"">imcinernpaiiunnifiqcD(p(um terrevel aq
'We nmul:i tal puerfion n patiun ab igtie ni/
' Hcunq; coaglala funt a ealido loloiaut a ealido fit
"8clido;(ct3.n.talfaappiitit)jinfeft(4bignc(t
teta t v i e t a. S i at >i a glido foto eoignlaren abf ^
oubonentbocmvl tibtIia:fedpotittae(nil qbi
laque ta creman'poirentou ^ euapo;3rent bl d
t relinref licjd modic terreu. S i at n ent coa'
gutaiaiiedipihguata n ent vflbilia:fedpoiius tua
po2itua:q: tota c o p {6a cederet in fum iicut 35 a
DiximasrclinaulfergocpmivibilujfieoagulaM
ealido foIo:vel coagulata Itinut calido t frigidoilic;
n.lala ex vtrargs o bus mixta fint: t calido vftiuo
agte m ipfa educif fubiile aere 1 aquc -r re tnquiC
terret oircttnu t ptednatur q abdat tn o b' pt l
US babtis modio coagalatDis.S umimus.n.6 vku
bilegiliu8q> fup!a:cun(n.n.tenta ftab igne aqu
buspral i do vtttu cduci bamid qao cducto relin
quiC tefTeS oirciinuatii oicim' bec vllbilfa f m qu
mod tapia vftibilio qn t fupia ihuftbil oirtn/
muo eo qr ibilocutt fumua oe vilibilb'' f m g^ ^ftant
tfpoiop oifpofitiibua ingrelTum igni t mitrit i ^t
tgnbumozepingtti 4 eili pol i s eof:fc ergo gna
(erfumpto vi bi l i j eoqt ent i gt t e adfu ierre/'
llris oifctinuaiion olcimus q> mlnime lenef igne l i
pl s 4 Dictur carbcultts ^uo {figitltur anuli nobi/
um reg:cum.n.oriapdi pcofo cc fit fit pdero/
fue f m fui ^ttat -r refiflcns lime iia ep lima ab eo ni
billiollir.'r q ell refiltens igni nter oca pzeciofoa ta
pides pueniuflt bec mapme carbucnlo: q: 11pie l a/
pi s lapid eli t|gma gma^ pgregano in fe vimitea
qfi oum lapidum alio^.-Ca t tncobuntbilitaiis fue
ebfi^ oubio claufio po:o; eiuo t fubtiliflmia ret
to bumidi eius in fleco fuo ia q> educi c calido non
ficut odl b3 in fcta 5 lapidb .*qt td po fumcTl ea
que o aa funt oepfo'.villbttt ergo m i l toqd fit
tflmabilia:tqdnfiiinfla'maDi1ia:tnmabilt
qdam faclun carboncoidam t n. 7co t illa e
fimabitla fiue nflmabiia ^uecq) valent tf fe fia
in ^bere.110 inflmabilia at qcq; ex fe flama pte
bere npcval ct t ol a illa flm ex fe ptebcre qae
ciB n funibumida t funt vapoiatiuaiilla.n. ^ fe n
ex [e pbent flama ficut lgna multa t olTa t ucee T
amurca olei t pili t lana 1 b m . S i t funt bumida
t vapotaiiua ficut ol eu; t px t cera n flamante fe
1 ex rc:fed pott' ex litio terrdlri 06 adiungif .thcc
4d faciunt oa tala bumida oe du8 fupta oixtmua
qico:^vapotptfumu3vocar3nflimablliutquc
eunm n funt bumida fed terrea fcca faciunt carbo/
nes illa ^cpue q plus bt oe (Ba terre q> b fumu5 re
foluaE ab cis.Q.ue.n.funtbumfda ficut oleaginea re/
folunCin toto p fumujifed illa que funt terreftra fie
ca n lia refoluunf p fumu3:fed multa mS terrellris C
Olla <rn ono Dlfciuata refolulf m carbones t ilU
carbones funt ouplici's n3iure:quld.n.fiuni g ignem
exl igiio vel olTb' -r boc oupliciter.f.quando cxtin/
cuunf p aqu vel q lgna vlridla incdunt t poitea
gnls trra cooptus eciicca bumidu; in ce t ^urit:
fed n olfctinuai t tlli carbones magis curantes in
igne. S imt t alterus generis carbones qui fiunt na/
llier'in trra q vdelicet aliqna trra bumldum vm'
c tuofu j 7 p calote a mi terrc reflexum in ipfa; adu/
rif bumidum vnctuofum t remanetterranigra z gra
trie valde t multum oifctinuata n tamen in l ot o ( i
n i a t i n i funt carbones calidlotembabentcs ignem
quos pte mnibus querOnt fab:i.3nuenlunturaute5
tales carbones in trra germantc 1 saltic i ux u l e o /
dicnfcmciuitatcm.
m 9
lber Qtwitas
jCp.'ff.ot cSparitiSt {nftmibfltStdKqiiabtla:
ecenncrfc.
JaStcop2ribtma!>l(i]hiiaiinmihil
e orccucrfoM'nucnimas^bntretdlnuicc fl
cxccdct t cFccffarft.n.qd Ifqbflirn fu
ftimabtMqoadmodcei'r queda fnfUmibitfn
lquabil qudmodi)Ifoti).OLUcd3Dtinmtbt'
lia-rliquibitqucadmodibue.^air( b u f e qm
Ifgnu b j bumozc qui mulm coadunatua tft cuj ficco
terreorpcrtotconrinuuocfpro vtqlirint (nvno
itrmmo 4 bumo: n5 b5 act fluendl fn liceo nccficc
b5 act oifcotnuirffg n bumfdo: fed vna quodim
m vinctt o l t e ^q: bumoz pttnuit fcc t ficc term<
natbumtd: neuirptinet'attea-.red v t m ptnef
abakerotfirr neutro cototacaltudtrcdamboont coto
rcrviro<prtfnlcant7bumo:lfgn{vb(i$ fn po/
Toi{snirvncOio(uef^Httbib(met]cpotoVituc U
SndbocvtCuraf. s'$ol 5(upl (nuDcpacmfi t
(ibua^t((atsptus 7 Ifgn eo q> i p; fe eje mi aque
coagulan! fetro.'t <fl ptibua cmtolibuo q funt flccu5
terreftre 1 bnmd aqae no bi unc pinuftat :^t
bumtdvlncttrtcc:-cicoto!at$mvet(olote aqt
biimdi ficutcftin tnciallfoalbie vet eoloze vncniofi
bumt'd Uctiti mecalKo (rcele ^pter q6 ct q ouo ^
iniTectif mettU fctit (upm T ftagn vet aliud tUit
frglbile e s vel amiltit ^du(tlbfltutc:q: ( fn pifmo
flmpUd bamtd n ff t bn prinaatum ca terreo m ( /
partoqtuot(irdutiCn(tnua:q:(t((iivn(aBnbe
ncpuenftcobamfdoalier<uone(bumfdvn(Decu5
Jcco sl:eras. SKsi:si;n Kiibas cel si sa o '
t tic{( alba (um (rSgi'.i qt fie (n ptib' ecntjaibua
tnbptnuno'pdtflantarcqtbumfdpcrfe non
flmatpdpite aqu(t:t fccum nadeo bn pinuatdr
cfq>p fpm flmefccrepoflTt.Xbuo aminctibus c '
uenft c vno:in pte eS altero:qt eni mcli'uebumfdu5
fftptfnuatur eu Rito fptttbec motfVcattf m -r (n/
fllmitur {} ffcc -r fum etue: q: at n (n toto avi
flco ^pier boc Uquat:l t etixatur fn aouatqt plu(
b } terre 3> mctallam.n.tm folutiur a calmo ffcco: f;
t t caWo Bumid[o:qt mult tcrrellre b j q n b (n/
trsfea((pftbumdum.
^Cap.xxf-occomparatoncfnnmabilum ad va>'
poiatltta.
lamabllAim it queda; (mt vapo2at<ua ita
g? (lia vaeoailua p fe fnflmanC * qdedam f g?ma vafo ai i uapi ei mi amant* QdL -
vapotatfua n (t (nflmabitic fcfed cum
aUo-iber fe at flmabilia funt illa va'poiaituaq ma/
Slehctme t funt fiec fnit oyfmuo (n p edei l b' .
3Ua.n.^pter abondantfam materie (t ffcca t <n ( i c
co puenunt cIgnetT ( (um babtntlb' fmbolifiKi
llotfttrfmutatfonficciealefiaKaloie gnito ptf'
nu eri ttei e; f ff tfl i ma /nwpeatfenc fumofo
icrre(lr(uc(cfo:fIm3.n.fpi8fiue fumus fu(((rua
fi'qe (buftue.7<):(m'.n.(n f babftfs 9 vapot Ifgno
r c ^pi(e furousieere ibutlo t fiTi'um tietpitst
ofum que bipc (Jta funt:tal bm vapoi i i'n al (
fimflcviipot(lfgno^:{anolog<ccvaca( fumus :p
cand ( t anotogfl uimue vocaC vapoi olef t Ci\Km>
<9 emilTi vapoiablter ab oleagtnels: t c^ueet^ tali
um plnguS funt felum (reman r n (nnamanf fi f o/
la ffm fine (ba terrelMrqt tune (n <gne ffue flama pfu/
miinEeomardparbabem bocqbabet nell
fepabileabbumfdoevfcoftatficutfeptueo>;fm'
fcdq ida funt (d aUquo atlo terrellrf fi'cut (U5 pno
V<I tquo tcrreUrt <nquo pti'nef fgnis dtilTmie nftt
(gnp(ftquebabentbam6!empguem:qtpiitn(c
tiflima mi tXl fgnfo ^pier aere op cfl n eistilfud ai
tcrreflre q tc adungi d s dt ftccu ej: editia r pin/
saee):bumo:cattraaoT(rafrum tj:tit[va ba
mo!(:ep quo q: ptintie irabit fubtite <n nmrimcntum
(gnls ncceffe q> rendu magis fu Dfum t bcc c el
quare rellqofc o d fn lampadibus infaf oenfc funt T
Ktulentc q pfnmpt di ole:p5 fgff e;c anbabis g>
cua'poMtfoa q funt oe nero liquido^ funt magia oc
naturabumdo^vtjole'rpijC'bocnperfcfsnj
aduncto leirdlri flmefctXbufta t euapoiaiiui
quo% relqufe funt multas dnfs funt magia oc na (c
d ^ bumidftila per fe flamefcunt.
-Cap.jrp'J.Tdtoifgrdttoadoeclarafldojfmqoao
ptoptietatesomromerilflcpainoncs acapfantur t
inuenanturinipfo. ^
3 qufs at qrat f m quaa ^ptfeates t oi<
e rttaa omyomcro5^ enerau ouerftao pjf/
ffonaccipif :rdat $ tres funt ilatua om;'o'
meri.f.fmg'peeditadeireescpontib'fpm t fm
otAintt pllitul5'r Fm q6 f ter vfam putrefaclioms
b elTc jicedicfm at 7 ad elfe ^cedtffcb; pallio
nce q funt coagulatfo liqfactfo t incoagulatfo t illi'
quabAtuQ 1 madefictibilitae fmadefactibitftas.'po
teft.n.attcdi miptt om1romc;^ m q> pti acdpti m
PMioncpferti vel perfecti vel partlSollToIuione-
S i t acdpit perfecta tune elt coagulatio n bmi op
po(iifn(oagutatfo. SitenptfumoiiTolutio qot
and(fnipfo tuneen liqucfactiotbuusoppontum
I Uiqusbiias,S St!l mpfM htlim eoadumio
tcfmpedftur illa coagulatio ptrbumi dfboc sai
dtnateaut(nnaIcqfnfufumvo(a(nr:'rfi({dcm(0
nale tune iltud voca( mollificabitetcuiua oppofi dt
tmollfi(able.Siatitdlifufu5tcbocmaderjil
bilei-r oppofitum di fmadefactlbile t dem cumhk
rfguS T non rrgaum. S i a't ocbec acripi paffi'
iKe ompmcritia pllitut tune ille funr eua fm iH\
triilmodo5f.f.f m g in $ tiate t figura t faluswr 1
el * varfatur fitua in fui vel oeoifumln oirwnio
veleirfcdfoftairanalfcrujtaautfmg'tftti'icw
lile palRonea f m variationeafue figure nalio M w
Pm varlatlon fue g-ttatiatqs oa reiinet panto M'
^ltaiiuae eo 4> niba oiuidaf ab ipfo oeptibus luje-
flucpucnimt d fni mutatfon t oimfnutlonc f f}
tat8:tflddpilmomft;tentafunttoirectDa:iii
(nimquodmoppofitlidqdlfrgibtle t com
nuibile ficut fupia oiximus in explanaiione ipfoaw;
S i aSt f m mutatfon ffgore boerit vel w S" "'5
rioia eedt ad interiota: vcl ejrtcrfota cedcm cfin i<
fpfa: fi qufd fie fit q cxterfota cedunt ad intcm;"
boc variaf:qi aut ft bocciter fmpulfu magno 1"'
iii:autleultm;c|8lamaterfaliapjdpia hwm} p
pellunfgrauimipoUu: alfaque Icuiimpulfuip,'""
tur tcnent fotmi fpellcmla ej: alga eponunf nj 'J'
(a quepellunf tiii in J)fundumperleuem Impuyi'
tftcrfrgevfelfo'rieufpulfuf cedifaor ccdi"
pulfuique atleulcedtpulfui 1 figura'tur ad ip"'
lena funt fotmablIiKir que fimpliriter eedi lci;""V
pulfui funt aj)pitbenfibila:fi at edunt eyirajc rm
fium boc m npt fteri nifi tact utqt moiua no ot
dt mobili aut ictu foai t vieltoiir piimo modo lu'
tractioa:Tfc6omodoourtilla.Si'5oP(d""".
ditomromcrofmoiminutionfitcg'tltatiebociiti'
oiuerfiftCfltur:aut.n.mag8 oluifibile i ^ o'uw"'.",,
eaaeolufiblevtoiuld:autinparteeqneoiuiHW
0e6Hioim
69
fflbilU:* (So modecHomtM:* temo r q u mo
cDffai: cm. tatcmptinarfoflis fti fe baboit vt co/
fitfirbil{ainopi(ri^pom)iiaimiUf6fi(ut quo
dim modo oppofut t ot i nn. Si t t ?ucnhmt ^pttc
tiKs ilte omfmtra f m tfitiim t b clfc omfoti cri ^
pt(rvtampuircf<tionistuneat(llte efltua nc c du
ropcrvfamcombuRionfsrfoitnosfti anttttdcnti/
cftatdfflUa:T l vapotituarpa vnibiia 1 tnflim/
iTubiltJ vapoutftia cuiue oiiKrftcatis ro b<nc ( R e
diu cft <n (;cpltntt<oiK fHotm triS fupu pof u m
fdant (rgo ffla D< ptoptkuiibue pidutowihomjro
mcrisinuoirte.
Xractamsqamosqaani l i btl mabratotum oc
fubc< que fttbitmt oictle palfonibue.
^..ltttttutmaiatnaotfwnfemtn funt
ronti (;: onnrfdo x (cco.
S t t S t noftratttntfo (nhoc tnettta
rcqutndoftcdcreqmpifnoncs cnume
( ratc non iutn&mnr ni(i ih b i s I )I K fs(
bumldi qa<(i : torra t t c conclu'
d c K^ c):b<eottobu8 conftmt omnit
em)romcritt]cb(scognordttrnt t oi um. Oni i ' o/
ni(racnlmco2pouBUrcninipcr piinoiica l i l i s te
iltisoI fTcrcntiaebumidi t nc c i que funt qualttatte
uctug VI olctum di 1 olfTcnmttt ptATonibua at i o
fcnribilfum vtfipotfbue e doi i boe colotfbae: 1;
nosoe iftfa fn fci 5 vfu t rcnfibili norcqiwinar. )<
coutcmflUtffeemromtraquarttaafdtmfeQ.'
^oncniibuB ({ntiatfba bni partes Dfmmilce: fcd i
?tMttu(sprtlbU8o(uJdonnrpcr (imilla nbf coqr
qlI (I lb(tpgrs^t&atittalp^o1^nomrnotc totins
b3b(tfpltu8roncm:qU(I ib(i.ti.pai'ecupicup2Scft:
tudbct paro carnls caro ( H talla afft Tuntin genere
ttfum eiffereniia^r.mineralla vegctabllla t fenH/
bili.ajittfattaom)fometafittficut eeautum at /
Etntumfbgnumrerrntomnta lapid generat alia
lua f ftlo: t Illa it que rcgrcgamur ab els per oluifio /
n(m$tattusmmpartimlpro^> &iXt omfomera
luntlifea partes querunt<nanlmal(bu8tplantl.3it
lulibua qudem ncut carnee olta ncruus cotia ( x t a ;
atntopoiivcne. ;cb(s.n.(trtbu8 componunnirin
sibus parte* olTunilee que funt a na omptterl eo
S'nonDftildunfiltatue inpartee recipcntea ni m
^roncm lotiue que ft cut vuUue pee manuo bu
iurmodtalla.Omromeria5tinfltntio(unc (ictit ti '
pum coste;; folum vie fiuc pon t rad;; t alia talla
'31> in ce a funt metaltlca t vegetablla 1 fcnfitiua r
ib aliit t 13 c conilent.3teni qt It caro ntruue oe
^iignum t coiteic alias r aliae caulas bt qulb'con
!itterm(nantur;tbumidum*aridumfHntpja
ni y quibuB f 15t omnta illa ergo aqu ir tcrra In oi
m PiotuldubiomanirefUinmae bt virtutee t ipt
'Jwii ineie es oiuerfltatie coenlente fm g> vt r/
tflostvelalteralterumpKdominanefuertlnmo
p ipJomm.ffciemi8.n.ln mnibue fot calidum t
'nsiaum.3fta.n.que funt bumldum t fccum cenllt
F(r coadunaiionls t cmlrilonla aliquc modS: fiue
"PjfglationetttttiUieactini8que(umcaUdu5
Jin8idum.j:bocigiturflctunc6(cimueilUco:po
ra tire omyomera qoec^ f m abunda tlam fue mate
T wunturcftterrevelfpedeeaquepter boc 9
8Windai9quainpfl8:vlquec5<8runtcoittrterret
ta -^wp!MtiwtpMecondltoumquedamfSt
ima!tqued8moBri:quedambumldnuentia:
(nantcbabiris ofctom cll klficimttr que flop coa
gulata funt (tue (nt ouraiue molla fiuc cttam bumi
aadue mi aw.
^.^.gf emnls impinguatlo Ca crca bumldum
artdum v t faltar tlTe patito tm bumi di ardi i quo
funt nwttaoevlnl natura.
ite*St9 Implnguato nonell palTioniri
s omf omenbumi di -zari d bocef t q' l nf oa
compofitione fit ey bumdo 1 ando: queco
t
i.n.bumidop fluidotum e^alaitoncm fadunt a caU
e funt oe fpcbs aquc flcut iam nos Diximuo qr c x s
tatlua funt aquca t cuapoutiua tctrenretatcm b t :
talla autcm bumda que plus aquea funt non baben/
t es brpoftafim in fundo vel paruam i^abetta nccba/
bentabumiditatemvifcofamnonDefadli impigu/
tur flcut pnram vtaum t f c t um. Sdas t 7 cum v i
iumrub{lmaturqa(<dmodu58quarofacea(dqDp2
mo emitiltur e ; p(o bumldltae cfl aquca t eil I nfpt/
da t loeductortmanent partes ttrrcftrco vini infu
febumldliati^nguiolca^ncer'r fifliaillavltra fub
I lmeturlcntoigncegrediturolctimi'roiffertvnum
inboctvinoqtqttoftttritfottiuo vinum eoei l bti/
tno: aqucus fublimatue tfiph mlnot t bumot otea
gfneus malo::-r quo fucrit ocbilfus -rtrnuiuo to
numo: aqucus eR mato: t bumo: olci mlnot:* n t u
beo bono vino (ft butno: oUi maiot in albo 1 in <<
tdno malo: eft 9* i h( oq5 tendit ad purtatcm aquc>
I I 0 S at Alud 5 non indudmus nlft v t fdamus e p '
hticr-eR; r.s (KriiM Cmi^emcro nii m oe pebus aq
S i atabbumdo fluido opcratiecalldinexaUi
qudem bumldum fed fcqueftraf:tune tila fBa pin/
guioadunaiurcumttrrenriqo confiare indplt tune
abiqoubtoiUudomfomcrumfludumincmipio
ne partium eiTentlallum fue matertc c terre aquc f j
plurimum flalt fit ntactc:t fi Ipfum impinguit d(i<5
X eft vfcofum non cjcalat bumldum tma nec feque/
(I raturo; o> ttlud bumldum ft vapo:aiiuu; ptopter
terrcllreadmiytti t t unc in mi fu babetpluiimu ac/
ris f aquefcut olcum. Sifr autcm quccut^ a calido
(mpinguan(licutpl;:'rbmiclafunt t erret aque
(mlxtone fue matcric.ll aTi B oublum inrcr o m/
na lquida oe vlni l clus cmlrtons fit na eiuo
Uinum en( aliq e^alatur t atiqo imptnsuainr p ca/
lidioperationem tmpitguatur.n. nouum mull..t
csltlueeflqtadbucnonvenitad fpem vn:munum
ti l quando vemOm eft ad fpm vtm:adbuc aliq vV
num efl vno m icut c^alatiua t aliqalio flcut tm/
pnguabilia.'n.ouu5 emm masa b ; oe ten-a pjppter
fedsadmixtionemffvetuonecvcntadbucadrpe'
dem vinipjoptcr ouaa caufaa.f.ptopternon cffenta
(ium multam admlxtionemi'rqt non babet actum v i
nptoptidm.Sunr.n.admixta in mullo tcrreftriat
aquea nonadunabilia naturevinii ojreOdcre terrc
flrla t fcqudlrari t e^ralare aquea naiure vlni ctra'
ra 1 tuncbumidum nole vlni vt cum nle fabicaum
flublt fub calido tcrmlnaiS q cum fectum efl tc at '
tlngit ptlmo ptoptiam nniuram vlni -r fpm .Opera/
tiocniamuflI mpedltBque opcraiio eflbulliiio e r
al ot el od pteceden8:l5.n.calot folie l o d fit acdd
talis mulloitamen x gcneraiione t tpe it imrinfec'
(fnciiur^totamoccupatvni naiftr I nmuflo ficut
olcit.<allenuein libto oe fimplid medicina e e fructi
bu8infoleo{ttcfluann'bU8:t&ictum fuum cfirmat
per ^rflOtn libto oe vegctabtlibusii per Xbeofra
ftum mms sm ufl! e? tali calote ncn finit cala'
tn Ig
liberOiuartaf
rtmnttariltmiamSmrtpiopm bomldum fct
i noi us fcbtfs t'mpcdii calotcm naturatc in rcb:(cuii/
tc.3Uc enfm cll motua c doi l o snci v t fupsa Diprnof
( dcocri amqfandi ni rhmuftumi qui tfiinffii i u
q> poftea non biiUt:cxptrimcntum ct ptobot boc qm
h ouum tccena m muftum minattir magi non pt ^
ptcr motum maft< a fundo qul ft cj : calore i g n c o . S i
aticcm aqua ifur t i l {n muflum ftit; merg(rar co y
(gnfs pcraquam qui fibf fn (oto comvi cflaui cp
tfngufC aut muItuB MbiKtanir m nin tum v i ct viaUo/
reo o{can( qm pl uu udcno fn ootcio tn qatbae ca(>
cantur v ue plurfmum noceat.Bi autcm ftt f oue mu
tum feniens In lannim Q> ct vidcanir Intcrrpere 0 0 /
lium in qao tfi vel vo:(i pmea caUi icrrtflris mu '
tum f po:o(i fngdantur Hiitlm Dabt e o g> vapo: mu
nffmbfbfturAipwtecarcitlb frigldtate terrcOrts
caf<{ fransftur t infrfgdatunp; trgo y mull opera
to valdc CH oucrTa a vtn{ opcratone vndemunttbn
pfnguaturcatfdi opcratone Tciopcrationc frgldf;
fcd mnu9 9 opcratfonc calidi co y multum babeat
o e c a l o t e t o c t c r r a : ? Ideo frgido non potell totum
cdudcalldum cum quo bumdumcgrcdtaiurta p o
nea Impihgttctur eo modo quo fupu oc oteo oi aut n
c d q a frgido (mp<nguaiur.ll aute^ ptedput tale
muitirm oe orcbaalao* cft fnua qudam regions ar
cbade vb cll cbotln bus eo g> ttiuHum fliud fi fpif
fumval de tcrrellna fnfcparaoiliuobabcna aduna/
ta cnm bumldls f alud vln:t ideo i'n vtribuo fuf/
penfumln fumo i'n loco calido Incraltaturita 9 p o '
nca crafliim bi bl tur. SI at allqo vtnum amfcrlt f e '
c.'tamcn ofuerfi'tae cfl n fpfo t co pl us vel min' c<
cctur terrcum vcl aqucum quo babucrt ptuo vct mi
i i uooeparti buotcrre^aquc. Omnau cm bcc o /
cta funt vt fclatar 7 omnio Impnguatio facta a cali/
dofitci'rcabumldum Toridumque (unt in coi pot e
omfomcro bumdo fiuc ft bumdum fue vifcofuj .
S i a m c m impnguatio fiat per frigldum 05 (fU q
mpnguantur (iiutnim b abe.it tcrrcllreif atfo lcut tj:
pteccdcntfbue condal que oicta funt oc mpinaiiatio
fe. S i f i l i t r i fat impnguatio ab ambobue.T.calf/
d o rf r g do Dufim agcntibuo o p j y fe mpingua'
taciterfmiytafntenterra aqua fcut oleum r
mcl t oulce vnum fcut m anicbabiti'e ejrpedlium i.
0 . u i a Igltur omnlo impnguatio cll crca omi^omea.
m g> pfe cd aut tcrrc magto aut aque magio aOt coi
tcr vtrtufq; tquet qm milfo natura omnio impguati
cd tetra vel aqua vel virq;.
/Tap.iJ.oe odcnfone ff omnie coagulatio puenit
omf omcro ^pter terr T aqua que funt n pfo.
StcndemuB att pereundem mod qi o o
o coagulatio edcirca om^ome^ c r bum do
aquco-rfccoterreo qde d mi pf o. Omni a
etiim eonllamia ndurata que c ^ a frgido coaugul
turfunt Dcfpecfebuo aaue queadmodum gtaciee ni):
?p)Ufna fcut nantebabiiisplaneexpor ied. Q . ue
cunt^ autcm condantfum Induratotu coaglala funt
a calido funt oc na ierre magia vtUater vel cafeua ni
trum t falce ficut item pcrantecedeniia p j .O.uecun
i^sautcmomi'omerotum coagulataab ambobus.f.
tam a calido ^ a frgido illa funt fcut lila q u o ^ coa
gulaiio completa ed nb Infrgdotlonc qm lupta od
dimuanon polTe fier Q> ea que ab ambobue coagu/
laniurincpiant coagulad a frgido 7 complcaniur a
catdotT ideo vidcmno g ii quibufcuip ptuapptef/
funt cd bumdum per fr.'gidum 1 poftca eductuj pcr
catdam fotutur eoiU5 contnuiaa fcutlat ptimo' co
gctatar -r podca coctuo oifcontnustur: t fimilitcr
tncntum'n morie lintum fi ptimo congchtur poDu
fclndttuncuus c cdqt bumot eomptimuur ab pfi3
q ocbcba ea continuare fcut fupta cximugiq: boc
tbf rcpctcre non oposiciicoagubM auiem ab ambo
fcuo funt qnccunt^ onozu} ptuaiionie coagutaniur.r.
piaaione eadf Tptiuatoncbumid qd tfit c ah
d o eo ^ Ipm in mnibus lalibuscftpaucumicumu
ptmacoaj pilatoncqtielatperealdum tere loium
ft cductumtfales cwm qt calido foto coagulaniur fo
i ms feumldpiuatonccoa^lanrartTaltafifr qu&
c u n ^ fnccre funioc tetre fpbus ( o^c pfa fin com
boda t tn tois lit paucum bumdum: guc ea autcm
que foto fngido coagttlaiur eoagulatfone congclatio
na non congelaiur nd p:iuatlone folias ealldi. t
at m fupcrlus que fum Lter t lapdea queda gene
ra coagulaniur ab ambobua f ptiuaaone caltdi t bu
miditcomptenircoagulatfoeosifdeoBabfq} cabio
nliier pumo funt ambotum t babent ambo n co
mt)one fu anteg> coagulen tur.f.ficcum tcrrcitm T
bumdum aqueum.3n coagulatone ergo idotum iJ
uertendum ed qt fi totum potum bumdum epa
Siurtlinccompletur coagulatio eoiuminfrgfdino
ne 7 vhimo conftant per mgdum qt caldum vapo/
rablitcr relnqttt in ei s bumdum ejcpanfum qo fn^
gt do compifmie calidum c^crfitm cd ai m colido:
tai faau' tfuntl attel ectrqoed qiiedam fpcogml
qt electrum t omnie fpea lacbtf marum odiltaMigi
ab arbotibua T vii mo coniiint T cguwTiiur fna
frgidaionem fcut mpr ba i bUs vcrni ; : ? electrum:
omnia enim bcc lacbtymc funiifed non lamen lotsm
o quibiifdam flloium educiurbumidumiqi multun
( d fn ce t ideo podca fotuuniur per caldum lie ibiii
' t mf rrbai cl ect hi i omnf a t nl mbm i generteco}>
gutantur ntus n mi gna parte eomptelTa bumnitj
te : pod cnimcalo: arboio cxpelltndgcdamii
ebtj 'mamtenuem t continu refoluit calo] arbo.'U
bumdum fubide tf lacbtfinaflla ndigeda: t li'o
vfcofa elTctiur: tndem frsiditate cj:icroii9K'
ra induratttrperopptelTtonem bumd vifcoft iiuit
calot educerc nonpol ul t . C f l o d enlm fe lacbrmc
t rafnecoagulantiJr fgnumcdanimaltap:iiiio"
c ut f o i ni c e mufcc infldenia lacbtymeeum tmiii
ed fubttii e dua o inufcaniur t adbcrent iacbiri"'''
fluenicfuperealacbtrmacperfunturin gnmnu a
boj a t apparent ntua ptopter peruietatem gotniM
rom 1 non putrcfcunt cotpota eotum.'qt frgue coi'
gulana gummao non permttt euapotart calduw P J
luraleanimalm'miliotum: l i d c o c t a m rcindurin
eebumidomnaturalci ideo manent non pmrch'
(ta:alquandoautem coagulatio ft bumidi7 calidi
pt uai i oncf mpancm' rnonf mt oi um fcut quanoi'
calida egreditur relinqus bumidum fluid ce quo
( calido tamo egrtdi3>ptce refidae nfoiflan W
<li;:at mclcoagulaf q ponif i n i q frfgiaa ficp'r
muefueiuatlf .n.ifP iffatonnSopae bamidu w
flu8:(5 p o t f frg* cog a tritc calido q6 feo w"
i i primo biJido refiduii copimfe fra icrrcu i m"
t c O i a aut lal'r clla'tia funt maltermflttujtcn'cii >'^
fupiua fcpc oocuimua: accipif ergotpbia cibui'?
coagulatio quocHq> md fat fp pallo om^omcnf
pter tcrrei aqun qo cd in (po crgo ti om}'0"' |
fue mpguai ji'tfe coaglalo i (f t or a 7 aqw ""'
jcr vel c;c ierra pluo vcl ej : aquapluo. , , .
SOeenyi
7
JC^m.i^.9 o md t mtiMtto t O IM I< Uqa*
itorcfcraCiidomiromtnrneKrreT tqfKtj: tgub*
cofflponinuw.
JDon l t B; b f (vltiiiurKtit)* melUffctbi
i Vbae.iiaci adm fUf m itii]d Uq i wi t f m
tI lii(iinoUif< c if:t(mtt limad dtfa tofw
niolUfca(.bttm(d t t cfUt (K electro t t t ^ ( w
des qt poti'js b( ploioe bumoiie fe <{ tM enmnir in
fpdocis 4brdi:lipidce oi Q lili fnr fe bc ttcut gS
mlppbnmdqdcoiniKmdlipoifaeoi^ric <n ind
ftiuy bunrfd inj>o><t (c^dfp'ime:riM o i l j O li bpi
de* (lot gmi m i b (gnc vlilitu (oiguUKioe c e c
pUtercdpotf ricntagttldoqS ( 0g{ c6t xi Kc Uw
ciI oco(]c{tparbumid( t nt oi f i ai t i nt bart r
electro (poltetc (ni moMiaa r liqfcfI .O L I K/
diito(uctu(Untabif{8ittoUt(lcin({ttb tjctcrtoti
Igne t flU fttnt i b f e odblo qci^ ncon fimt icrrr.fs
nulo: parebumidficucferro t counKt bus( t q p:i
(nj licut IlqaablUj lqumoir *b tftaloii (gne
iKm:oi funt qaoKou7t(rrcfttit:(j(Kd9cipfos
fiiu cmiinh core dqot t tcrle ftcui c(ra.0.ti< tut
tlqmnf ab aq eCi cftit (fl oc na terre.CLuecc^ t i l
nec liquin nccab Igne fimul ntc I tero iau/. otaifm
d) talla millter fwu tat terre tat ambotf.r.ierre ttct
cftanoI gliureltgroUffloUiricitlO Y oialqtt4tio d
cmi'omaarftrfartltfrf ?!59!id!!!S< !! p&
siprm.v.t eft cSdttflo v s v oCt q (uftintt ot ot
picones runt (poriti ( ] : terr* t aq fi l t y el mi g i s
iquM vel magia i t nt a vcWthg virldf^ ierre aq.
3erg rieeft9>bo^om)roineroteoibumi
f daemoUlitttUqaefaciwncTpdtguation
r ota coaglala eotSd funt in Dicils paffio'
nlbuonpiI niienlrefGtnbunridmedi l i u a a
6t(t a Cunt q fnnt tcrreS v d aquciS veltomnne ej: virt
JiadqiDlaepafltoneareferanftc^cuI dablolol
msfatlaeUeFqutbaaoinercerebabemiM naiem
>iimomfomero^.r.vtrumpliirlfiiu terrea vel aqa
vel cmanlier pluri elemeniof p eafd palfone*
latjsbabemus ognofccre tf qulb* cAent t infplflen
l1I ^parteeniI e offl)'omero^vtrttvldeI 5 eoagtilen
btjne vt t abalgoie vel ab ambobus. St eni; cfldc
icmua ota ompinera Inttenlitiue ea ^ M as paflionet
(He autictreaaataqueaautcmuntattp calida; vel
rrgld velvtrp coagolaia.Squea eni^ ouplkla fi
mtcnlm funt In eHentla aquea i c frlgldiK coaglala
f ficca aut fun (A fpbuB aque q etli in efleniia mt bu
mida fluida 7 inactuif ptimo quid mfdmua tfb/
babitia aqnea clTe aura argentT e ftagn f | HS
bum t vltr artla i mtflta genera lapI dS aqueo <n
noiatoi^(ifuntqrivurtuture.9Uen{| SaUdouqt)i
)rtndUlda!o^ndllqnaCconiig{iboccacc< ds.f.
ep chufur p o i o f vriier ab tofo remoto calido flcui
uUlquablteafiinilapI deapteciortclPlcut.Srmpli'fic
ido-auerlmus fluida flcviiwvrinaacetS iljclul
minafcentlaaqfuntbumoteafanlofilndigeftio
luiit aqa ^ eje bocfcim* qm eoamlanf frgido coagtf
MMone co2eUtlonl9admnu9.Slmirrouciitadi co
"'fM oad terrea cognofcendafutbabeitaliddaq
M iiilyiaBqDpofflntmolUfcariflu n5.fcrttStnimt
itter vnguia teat neruue tlignum o l n e e t folia
Pwmap-rcoteyfuntmagiaterreeiairelsoilTeren
'ferro enim moUiricabe ft t ctiam UquabOc foiti
/giK:tain(P(drimSierr b| tadmfrabiteacc{dlt< ht(r
rellretoe fuatcp ( aq ficuius patfif ab lene 7 ierra
lamen m ferro cUiia folutitra m xt ot amirif ierra 7
(6]magiaaquea.Sdbucafftc ierranii>ar{ot g aq
tame CMiba w ferro q el) ISa magfa aquea ouriot q
fetrqeflfCamageurrea.'Caatbui'abfq; oublo
cftqtierreqSeflincpofiloneferrieft lutulentu;
iibeiieoepttratnei^beiiecmijmtrian bui*ell
7 oe ficai ctrabit mbiglti t qtiando adurit In igne
cadftejdpfomiiI taterrelI raaduRatqm terreilre et*
clt poiofum t Ignfl pt vndii^ perurere 5m.2qtte5
M ttugla eft copt ct i cominee ^uafl fcabioflute ler
rei eius tS (gme perurena terreo cfumit in I ffo bti
miditati vifcofam q Itgabaf id q puriua aquea eral I
ferro t illa columpia refoluiC t oUtAltt td qo magia
fM ei^4>< < '-l^*t>Uudoariuaeo9mag{8c adu
i t a t ppa c t fa o{jcmu8lnantebabltlo.laier ante
fumpia b} bumiditai qudo ell coctus vnguia fi
cat coma in terreflreitate qt moUlficaf cal i do. fa tt
eft magia 7 later bumidM cd minu f vnguie:nera'
tStlnterrcftrifuobumldliaicb5Vfcofam.it8nu;
tft terreftre (Ga multbaba aerfatcrineo at plua ter
reftre (un $ o f l i c c 1^6 pHla nuU numE atauliqua
tami nntrimif oflibue ftcui Struti o. fol i a ^0 arbot
c iietreftribumldobab(aju( otiiabitccotte): de
eft iit arboteierreftria muI ta.oa tamc (n boc ^ucnc
9 plue funt terrea ifia ^ alicrius aticuf cI emeil.Sm
pliuaet< tcrreafuntqmag{ffuntbumlda5>q enume
rita fsRt !?ct ci ccrs mirra ib u 5 f rucia afa q cu
twrefine fiue lacbrme t fmgee f mct uoai bomj T
ibeiurpa q eft legum oculatS q faciolua oiciC t alia
legumtna r frumentS t alia tattatt; eni} & ollferant in
bocq> queda cojb funt mogia icirea $ atla.genera.R*
feminnotatopmagia fui t ei rea$ generalacbrima
rumitam illa cScta oe n terre funt.O itied enij l oi
etotSfunt moHlflcabdia vt genera lacbrima;). O u e /
d St vapotariua b fe vi genera femlmim t cftat tf
moUlflcabitla plue babtaqucr mlnus terre q> ea que
(m funt vapotatlua.oC etiabml infrlgidaitone facta
funttqtfuptababit eft quafr gome frtgidiatecoagu
lanf. Semina enlmti^emciunf pepana nlliQ frigldita
lem bumldS vapoiabititer in eia refperfum aduncf t
e^pilmaC in terrea f calidS folie a i In fructlbue vt oi
d i allenua quafinate eft p frigio enel l af t fup(r.>
fluSbumidSprefudailoneeducatfectttitatgame
9 femlna vlnmo cpltnt gfrigua.fontm'btlomintta
terrea vltrS falca T lapida genera multa q n funt per
fplcua t bec fot oia illa q netp funt frfglda a pilma ge
neratione:ne(9 llquonf ralldo-ptobablmus enim in
fequenti capto infrii3> fola aquea a pilma generaiionc
frgida funKfed terrea t comunia terre t aque t aeris
fl piimie genertibue fnni calida-Sadem at ooctrl/
I j en In libio o afallb' olcaf $ fpermeft aqiieS
quandoeuaporai tps infra vifcoritatei* cientua
$tcamlttttalbedlntDefluiivtaqua:tamcpmunl8
n ell c]c p:lma cpofltlone fua;o5 entm q> it terreus
qt eft glandulof T nobllloi m mcbojr.c ant opot
leal ipum effe receptibile ftgurar a v i nuu fotmati/
ua q eft in ipfo op5 f fu oque q: aq bene ligtUaf 1 im
tniml{figurt8.c auibabeat caloti x vittuti fotmari
ua5 o j 9 babeat moli fpm qui vehculo t Ibm vlr
tulle illiae 4 foimot qui fpe aercuo eft t mtt'a vifco'
fitatem eiua cllncfnc cito euapoiet e o quem fpm e(l
m i i j
liba Quortus
tmltt^ apul t i ^ t rpifmoIa:t q i n It&to e t i t i l i bua
dat ttt intclligcnd oc ma que magia abdat in Ipo.
S i i i g u a eti c;; f( gauriOia cfl fpa t coWit p icire
nre -T aitad mcba c i q n t f fo t t i i q o i d o p i p c
u (nsfia V8 al pi c pozos 4 funt tn pro:iUr v
finguo qvihj v i s e p o t o p mol ua migts cil l arcua
9>fllU8 7 q : mutmbjburaidfangfijppboc c o i /
0ul jf inrngidiifor q t v o cria muli (rn-c b ; f bamf/
do aquco tqucrd(>Siqua tal nobabcivf po ; ^ in
fonguinc illoi; fanguts iqucus cfl niuliU3 ficm finiofi
fangufncs in ((ba ntutm cil Acgtni aquc fubttc indi
gen5f ^qcri i t i l i af j ngu8nocoagul a( calido ncc
c i mdico IHgido nifi cgcUtione to:ri:rcd b n o v o
cimua cotguIicon.fcd potr* illa q li't icrrcftr cSttan
te ^udo cduclf bumidum. Spc r m 1 igfrigid q
jtadutofum cll caiguUC infrgidiriont ou frigua tp
ccllt ciiltdrt calida cdactfccu5bDmldqofuftin
pro abadana:? tune cftit t nrpiTif :p3 (rao c;; o '
bus Dicia g> mtcScfi coi gatal op v t t bum do^ fue/
runt caltdi vcl frgida opot i n c^ fuptidtaia palTioni
bus perfequi naturio cotum.
iraptm.v(.9> oa terrea vcl nquea inquit bm<
funt frgida ninali^nbabctcatozTifrigidiasiR
ter palTiuas vlrtuiea quo ad boc cil computada.
i c n d i i ant cH ey piedictia quecip omy
f omc r o^ funt magia a^uea ad plurim funt
frgida ntfi fotte alenu bbct cal o fe alie
nom babcnt calotlfxuia vrina T vin ficut infraoftc
dcmuo.jOmna ait SinniS f(Jn{ tf rfa f j plurimu fB!
cMida eo 9 nSacnetanC njfi calido termnate flcui cfl
calj: f cnfonfferii tam becDuo:q: cal;: no i de o pe
ruDuo cil vt c n a:ne^ cal^rrellnquitur o< materiab
bcnie inutl aerio queadinodcmia ptopier quod di'
nfo poioa babet rectoaamplos i pa t ul oa t fubiiliu}
parttum valde t ideo ciambumido aducniente non
cmfcctur qua bumiium (Muit extra potoa cue.fs
eilxcomlnuaiurin cemento qt pot oa babet Rriaos
7 to:t08 T relinet in co bumduj e;: quo fit cmixiio
rcontinuatio.0.uaau(emfrigduminnenturelrcn
tialiicr inviroqs maicrialiomromero^ fcils in terreo
1 aqeo ideo o p j noa t]c boc fumere 5 fridditae cil
mallo ipaltae queda quadmod 1 bufflld t aridS
funt mai i j . Dl co am frlgiditate mam quid non tf
qua fit Kflifed oifpoftion male}:fieut en5 in pbabi/
jaoftedlmuafrlguonScoagulatne^ impinguat nifi
coadunando partee mae:? no induccdo fotm (bale;
7deoj)onfintef mallaquoadbocflcut bumldS i
ridtq funtmala rpafliua.Cie numero enim maliS
^ pafiuo^ mxime funt trra f i qua. ambo aut illa
co:pOiafunttcrffllnatifrigtditateexiluoet vlieri*
iiquei qm ccta om^omcra q rimp'r n ma fot DI ' vd
terrea vcl ajAea funt g nam materfe frgida nifi alie/
am 9> a ma babet a caliditat (icnt fenia agua en/
lialitereH frgida ratucalida.Smpl'r calida ei l aq
colata t cintr qt i l l a bj calo qui elfectua ell n ipfa
P ciere.3n ciere enim ficut in oibueal^a Ignis m i
bao olu opatus ell gnio vet calot ell calidiiao fed p r
rminnarm ouerfiatoperatlonlacalottoln ci epg
q6 ( l i i fiaicfupta octermnauimue iCala generant in
putrcfacti8:i^t caltdnle eaapoia ell ibi qo ficit c
Har bumdu q i eralat tn cojpua aalle..op; eni; gf in
o bue piirefactie ft calot alicnue cotrpena calote;
nalem 7 pioptflcat fupta oixim'.babl ait calote;
non eirenrialmaKriequecit(p funtcmunia terre t
aque.b (n(m o p ; conllarc % (nipUTaripIurims caltdtti
l e i generatone fui cUfmlt a educdo bamidum
oetcrrcftritlsillicalidltaa aliena ft n e o p umcn
clt llia gcncraiio eo g tjpfa ell tmptdTio generns in
gtncrito.OLDediat t i u non oefaciti puirefct qu
dmodet(]a(f| rntagmi bi bcnt fotte boc cfl capo
fionem oura vi l de: q: in lUia ci l i d^pter claufun;
p o t o ? n exprat t ideo bumid ei* manet wtuBfi
ptcrqdcaldDCOpnararalenon oefadl i eftuifrgi'
bfle t bumid e o p oRtciltcr c fccabde t ideo a pu.
trefanioneeonfenianf btc fl cafaq cffa ofatiua
inineni impuircfacta v caro t piedpae inaere frigl
do conferuiii.'ftubelcunt tamcn olTi anriqua eo 9> M
Udum e o ^ nittiur ad fuperfciem f ibi colotat t Mit
buinidattnntqooifpergtur infoperfcie col /
rateameofj^opttrfol d tatem ollteexircnon po.
t t f t ' t n q u i o n a o u t i o i i funtointtas conferuiflturrt/
cui ebur 1 ocntca cetotum.QLue iutem mUiota funt
cltiu8pDtrefctfa)tfpondile8Dif.Caedam(riim
bamidaciioputrerciblia ntturaliterfunt calida per
cjlotemalienum fuematerieficntfangulo t fperm
t medutli t poiOa qt in puircfactionc ctam oiu opc/
ratos cft calot.opas ctam fanguinie caro ell t rtmilK
ter opue Ipcrmata el) ndudu gcneratum qao:um
vtrffi cfl calidum a generante fed illa non funt bumi
da t ideo puto q> Srtllo.cxemplum oedtt oe puirtlt
ctlone:qt boc ell bumidum:T pernarorimaterte Iri'
g{dum:calidnm tamcn calote catotio maturinilo pnt
ocfmttbusadtcmfmilecftmdict. Sitamenitiq
**!!rfC!! 0!t!!Hfl'T!t*0n!!2' f^Lf?!
fetabfpfototumcaldum'naiurale n gencranapfum
dlud nuUo modo eflct calidum qt in Uto non eflt til
quid relctum nlli m tf qiia fuc que femper cil itm
vcl iqua vcl vtrtiq]:T tllaeirenilaitter non funt mli il
gi dat t ideo latiier egrcla oe natura funt friglda.Siii
tamen Duerfipbiiudcantee Dioerfmodeoc tatlbus:
quoniuidimDcuntc8caKda:ruda3fngda.iio
ritmviri9perfpiclnnteifmDu(rra.OLufenlmolnii
putrefacta egrefia oc naiiira cITe calida perfplcun'?
Dplex calot oiu egit in pfle fcil; alienua c t n i {'>
ptiusegredienaocintuatedncenebumiaum 1 c<"
oluenacominnum.Qttliutemoicuntlpfaefrerist'
da perpicont matcriom eotum g> elTentialitcr clt <"'
g i d t non babel calidum allenum a gencrationci
ellegreiruiti.eilautem veritaa oeiermlnata oc boc
9 quando tn natura funt ic funt callda:qi nlbil oac
minatnaturaltatagitopcratoneoeotumnlicalM^J
lermlnanaeapjopottlonalIterbumido.naturatiKrfi
(ut in ptncipfo buiuo libti oHendimua. <Xuando noi
omnno i nstara feparata funttc funt frgida per n
tiatemmatcric frigdtjte; funtPmqudcalida W
inquantimptelUo caloile ell m co flcat n cintre qfi'
ft ex Itgnlo aduni8.omn(a igf illa in calido f w '
fe babeni ficut iaj ottcrmnat cfl:e(l tamen adb' '5
II8 magna otuerftao:quant licet omnia qioi>>3 ''',
ell t e m vel aqaa per elTentiam tlliua matcrie m L
gida:iamenfngidota funt per natura matcrie q>"
m i ell i qna $ quoiS ma ell trra boc contflgit pw
p t c r b o e ? calido igniapluoconirarafaqua ctu"'
vnde in qolbaa ma ell terrea vel aerea piopter liinoo
lum quem babet cum igne fint calidioiarterreaian"''
per accidie polTun t clTc frgfdiflima t calidiltima a"'
nacalldiate aliena frgidtate. 3l l aeni mqti <^''
gia funt|foIida t eurlua coaglala tila reclplunt a
namfrigidltatem vel alienam calfdtatem i njr" .
P8rtib8fuefpiffiwd(nl9foiJitertenatBin^';.,!,
Oc6>eatop
7'
ietmt;*iito uUi tlqumio mttim (nfrgi/
d i q ft (i Wd*: * Uq miJcevjBt qff ci l l di ft gf te
lu Uut ui M MUdio! cft 7 ram*l4pto inaa
XTaprs.vff. <n iiao oott qUitr cl i dtri dt fot i
lil q rcqumif b MC inCtm.
U e n d m f oociftla q a t a d pnt nc g e d
q nm fifo otttrmlnira clT.'RctAK^uff y ot n'
ccpsinetfculirb'rcfemgs njl ui i ri attnaa
ringtila ( 0 ^ 4 Ci ex tt0 fubfcnis q in coi oipm*i
V3 ctfo (t t d<I OB1^ <{(I l'E'3^'' (miUKr atija o mf
emri8:bf mus w j i p ft fcf03 (n coiey qmb'c
potiwt offlin)iUii.CLnc inomfoma* grecc votror:
t bcmns totus gencrs fuWcctf t miicric tft vmim/
(}iiadipe8(ii'r**'^<*(5f>'*- onltat (jc babms y
emjroma-a oU componOnf ej: dcm^nil* inlr(r.]c
tniforntri tSi vluduo componuntar cuneta iMture
e;tn fat nt pmta otganlce (loe fincctfi; t o n nS
fhat vt b iffntis pt i i i t berAIos t B vnfiKr
fi 11; anomfemcra 7 omjromcntrunt tjc bfe qu o(
01 funt unqfej: mitftd non fuffrii fcfre nwttrj f o/
Iiffl ad cojnofccndis n eoptftd o pi fdre <\ibtt*nf
lumlpo^irBclIcognoKcreciuram que vereca cft
Dini){(scfle trn qtteeft c rotmaUaq dd{i n ^ba
bti9 foim j c A t rin<8:fm( enl efl fntctionlii gencritif
1 fo.'iM eil MU ti t ronl mutrt t compwt o f/mi
h p:cbibtt{e eftoetcrm(nit.3lI<>iti crgo^at fugulo
nim cITe (llitutt f n ponaloiibiM libtto poli banc rd/
M** An*i Miw ^ttAMf Ai l fW#M/|ai r R(i m ^ A>. M n /
t i ai MSl eni noaf mf ot mcondcraul muercsna/
tolco fem pifuafotnutftcr efl {npolt(r<o:f:qs<n<p
Mamti acciptt t cITe vnde ctemciSinqtil ppofi/
ti tft acctptt efe t rn miyt: m p i actipit f oi mi
ttfrecaw(9eli(cai'miytlperim caro atrefet
id fotmi manus vt t capina f caput ad f oi mi f rn2
routie totlae que cft l i a rnalls mbotc:qifoima co/
lMcdpofitlntUapmodjppojtlonallfojmamcr/
miitjt o i e partes ofinmilca t fmitca. cacrro ai I
f res nitco comparant ad potJiii j ic ctif poftertot
rimtiiipt{oifl>(l0:qttoiir'ndfi>(d/upet?tJal<rcrcfl<tt
sdimfbiiaptlbusetut'rofinmiKabt p pottam
ntts (milla:t olflmitu funt in itityto omromcro i
toi cepto qd abfirabtt a carne t o(Te otb'fpecta/
tto foimie babciibus omxomcriott B i mip& q5 fi
fiiKitr coaoulatfoni -r Kqfactow T ouncfe i molK/
ttil t tctcrlspalTionib' B J)eletmnatl8 .tOim autc
ttjjpottiiauerefttnelemtrio-.portctioja ergo fffi
""faptlclata p foimaa rpccalea t B funt vel otga
ilc tota vA otjan/ce pt ea.'fle cnt f/c (ij>b uim' ma
S9oiltantamatcr(avndc7lnO!ganfcismgg(a q> lit
li|o manlfeftatur caufa ptopter quid que eft foima t
l8 cuiue ffgnum eft qm fi fcBcne irta a foimte pcd,'
"3 rtttia tamen figura magia <n ca apparet equi '
"cpuen ree anomen nal asi bomo cni mottu
umnobatntfifigurasbomnai n*" " i f e i p e
'Pi>eiluiuoce ofdtur apparet fatia emni bua. Si '
wniierparsbominiaojganfcafwtttianuavtlpeav
""pa fi no bant actum otaantd abfdfi vcl oefunct
|S"<>ce oldtor i Bletiam fatia cUret'.ficut nilnarti
taifbua cft tg nauta lapdea nullo modo poflbllis
r< Id a a a ; naule conftat omnibue q> n cft naitieni
' Y<lu>noce cum nauie DifTlnitio fit ed act nauigaiioi
"'O a cft oe ojganide panibue 1 toiie pBicouj CO
Pwiim:cum cnij olffnianf per foimaj que ptncip
'"opcrumintpfietcarcni opere lito conftat 9 non
babentnomencmuneni eqnuoce^ptcr fimllira;
dfnemcni5 figure tune otgantcavidemurele 1 non
funtbcc autc; equioocano miua apparet in prtbuad
inbits fmilibaa ficut (n carne t in ofTcq: caro t oa
ocfancti magia videnturb4bcreraianc3carn8or/
fia q manua ocfunni vdttur babere rnc; manua.
S i at aliquc ptea oiatio adbuc vicAioics ft mate'
tic adbnc (n filia min'arparet ciuiuocaiio ITcut in b a
mo>bua(tnbo:tVct(ft{uocatio icr bumo:<5
moitu 1 bumot vinitqi bumo: viuf actum fadt b u
moila in cotpe p vi ui botla quc5 non fadt bumot
moitutptoptcrbocgravirtutefftaoeftitutuocfl.Sd
bucautcmin clemcntia c)c quotui commijctione gene
ranturbamoica'romjromcraalicriua raiione fot in
nijrto quod babci fotutas t ciTe t ptiuaniur uta ra/
tiene in cotiupiie -r ideo a j oa <r ignie p:out funt ci
tiaice partes omj'omeribabcniia cITepcrfotmaj tcr
ninatur fub fotma m^ii icut m^itcria que facta cft in
actu per efte qd oat c fotma t q funt reliquie omyo
inerirdoluticarcntrncilla:titineio ejuoeatio ticr
oi ept ca min' apparct.^ft ai7tB aducrt{d3(t> Ignif T
aqaa 7 celera timplida oupliciier pfidcranf 1 oaplec
babel eiTc.f.vt fubftitie fimplidier 1 vt cl em t .vi IB
ftte fimpticca quidc vt dua babent cCfe tprtpfcXil
t5q> intpo 1 babel operatlonca fuaop intcitfes fuo
ru5 ct radof : vi detnta aiTiaeccpta nMia acdpia
turtTnbscITfotmeirrnacepIt e^ analogia t
refotat<oneadftm)5fioiffinitioncm-rnomcnele
ment ligbcnt (ntra ? fjira Mu oofi i tur ad lUa: tft
<n(3 ctemcniU3'q6 In compofiiione cit ptmus:'! in re
folutionevttlmumtrqiiodcftfm fotmasnon rcfotr
uitur in formas o'i'm licut In llbto ! ( mundicft oe
icrmuiaium.ignlo crgo aqua t ccicra elementa ccn
tiatlicrcomponcntlaomj'omctusrailones nomcn
babcntquando funt fub fotma t equuocanttir ad ll>'
lam quandoomi^omerafunt rcfoluta inca'.fedmlnuf
apparet in eia equlttoeatlo> (n ali{e:q< Id pto quo fit
reaqseftcfinalio T clTcnilatiaoperatlorcicui'ptln
dpl cft fotma mlnime manifcft cft in eia que vldnl
ota funt fflaterfeptmevttfifumavliimln quo efl
ftat refoluiio in quo plurim cft oe na materie llltfd ni
bilvidcCbabcreptcrmaj-rlno eduocari pt q
fub fotma <t q cft fine foima omfomeri t ano mf 0 /
mcri -Si vof umai urvl i i mumad quod ocaeniurg
copofiiioncmquodcftparttculareconftitutiiminiia'
tura pergencrailoncs '""<) note fuo no vdcf manlfe
ftare nifi caufam fotmale| m q> cft finia gcneranila (i
cut bi cbomovcl becpl at ave bl cl apl so a v o mei'
dta tcr ptimi mam q eft vltima tn va refolutie t v l
tfmoinicntusanaeompoffti ptlerlore ^pei ti onal '
tcr febabcn in boc quod cft piiculare nom t roes
fotmeton'ua vel parna elue qm qoodlibci intctme
d ot u; abfi^ oubloeft ptopicr quid t partidpatfin
rratfoncsquefumlf a f / nequcef t f ot maf m$ refer'
turad Alud vt l g i ' ve t f pi nqur f c bi i aad finS ficut
in vliima longiiudinla oiftantia fe babct aqpa -r Ignif
t celera flmpudavenfentia cnentlalitcr ad mi;:ia t
poftBboteripoftBrompmeraficBcflro-rnem*
et offimilia r vidnifllme fe bt anomromera ficoi
vult'manuf'rrfnatoa.n.fiue remote oi ni i af ucf p!
q 5ieimtnan t olfTinlunf o^e ad qd opanf . Si ngt t t
.n.eojt b5 nom t rn cy B $ oetcrmiaf ad illudvl
ti ne v f remte fi ocuPoicif oc uP b s ron! ocfi fivf
da' <| i n6t vi dt ur peqo3 vi dc n oldf oculua
itiftejuocccntotitt'aculua velfculpmaejc lapide.
XberCaartus
Ji3fl at n nSlbue (ismio fnit flrumcta anifdtli
bus Terra cnt tignc co (f noefidt acn (tncc Tcrrc
ccf f(m:r5 pcu^t (ate migo qd T fiTuudo
^ldpiit {ttocc tiomi kncqt (enti odf for b c
tu fcrrdi:r3 Ii^nn n ad boc oll Utruf} ad boc q^
fctrc nrio clip oin aS( (d tnod tin nlib': qt q
d ofcf raro q mcdfat in ucitt f fcntit cfceniOta l *
ibititi:aiia t n ad boc oMf caro:'5 qt lali TiRs c in
(olo2e rUw:topuoadq,6oint curo nttn'c ma
m'fenu 5" tigucoc q b (tif y tfl ad olfcrc rioB fapo/
r 7j)pter{tcrp]CMt(on<:rirr gnts aq fm 7 ffft wi
ma in cpnc ad acto otrinfunf f rnc j^poits ID I
i m{)cto 7 c Mutra meda rtfcrunf ad op Vntfolc <5
po'S} m mW.jSdbuc manlfcfl til b op'fn QmpU
cibuspzimtcoponjb*^ n cante t algfq mO:ta le
omf0ttKW(icivoif(ma9i!Ht(bbimdmeB<imUli
buo t't a ft (n ptsifs r ci i n bfe q n ft afata (cuc fc
mncratia fie tlt ce T fctr t argctS: vnluerri ipptb
DiermfnanC T olTuiJf fine <{ cognofcf p op'etiialc
ffiop ^ao ofic nuUa ni oelltcuf q cfl fovigoie fosmc
fpectfiee(oqadmetficcrepatlpn( timAi fibl
tcbc nomi'T rnc fptfoqCuc fie (>ij:<m' o t nt i oo
eiirne: q B no'pi efficere t giU npuenit c(a no
me ro:me nf(i eduocc;foune um ifte q ot c 1 ronc
fu bect mn'far manlfefte fn vegnabi l b' $ n aal/
ba nt adbuc min'maniftne fm (n mintralib'q m ve/
0etabitib*7<nfacfteell^rp(c(re o mineralafnt
b mi i foimaa fuas fpecrfcas:? q no.Tl factlc.n.cft
fdre q fi vente laps vcl v e p ntetallm'n C couu/
Brtnn, e~5!.r! sH5=!r'f!h.-.-.-a! a Q> fo i lgtir it
f u ? >>*# M aWlHUfcaV^^kUil
reltea tntbtl oeiJiore cfeqaf eni t bui' flTe
<n ce$lb*iiio)mo^:qi mi q motiOi ft reeent pa ^ oi
art vldtnf a vlu(8.0i it ola (n fepD tcbile lactiert
tc foit ff|iir til fn ele:t fi lgunC oecidc Itati fn ci/
Itere t toe magna eft olllatf 1 ut vluojA T mottoo /
rBcojpairil'reftoefnjcnb'qpjo vi go amlfe//
rtu noilTerre vldcnf a fruciio'pepaiile: q verbl
fraetu rnc:a i o(u lacuert puirefacil fc Ita 9
no eft <n el nlfi figura fruo'tc mago eWa't:tinc
rctf9>frociTol(unfe({uocc:eodmeltin coagula/
t u eje lacte.'Pifo en( q moUla fm lac olctmf poft Ion/
t> atipuB nbnt lacct nomc nlflecluace. S l c ct
w ve^eubaib'!' in mneralib'imnerala er fuo m
inotiutur ftf aalii fed nprfpiC Q> amfferr t t nim
mripinaximimutatlon<.SapblrueiitmOttt'<Ja<i
buc b? colote t trfparitig t tigmi fapbiri eft fif vi '
uue 4 b5 op* Capblrl t iS nolae fapblrus (te vlu'tfed
pon lglfTim muratlon obfcurac t olfcrinuaC t ti
cin e< fapblnis:f5 fifltudo fapb&l t <dc oicedeft
oeaurov<tt07mortuoTarenro t t x otfja mine. /
rallbua te.
tpXm.vii.t vltlmS tf fm founae fpecificas c
fiderada fot nalla In fequtlb' (ibtiett non f m matea
foimas qfr In ifto libro ft tcrminate.
-6cur6on)'omromeriefit)cfbWpjpj<
i ma cfi derai l oel l qrrcal oi ct al joi et mo
libuo colotta T atgotia fuctint coagulan v t
calido vel elido vel ambob*. >ico i t om^omera q
fcptetpoutafutficutcaro 1: o e pi Uvut r oi t oi a
ble fi{<a.O{a eni l> oilTcrtTi ^dicti oilTertilja bta
qfmtjntfiotract'cmiitutiofractiomoUteetD tt'
rtiea t alia tilia ofa enibec fic<b eficictb' cmifie fi
m a calido vel frgido vel ambob vel a motib' qui
fiTtfpiefrioneacaliditfrigldiiRmiqbidefttfic
c9amoitb'm]ct84funt((iIlditfrt<difucccirnic
periifttttaUitoiapfidenD im'inrcfaiitriibtiqei
qf vKa refpectn fequtt criderido;^ in alqa llbt 1
qt foima Mo? omjromerop n eft fdbilif nlfi fc
tur ca ad referif q lo t'anom]romcra l eadc 5 om
omert q fu t coro t o s f m fotmi-r 16 aj pnderda It
itt Itbiio fequentbuo illt I5 fm palTionea q infutit ti
gratia fubiecti q eft bid t ficen cfiderata fnnt i
boc tibto que e):ptanaim'.:?nomrometra eni q Cur
eje iflia omromcria^cpolita ica capot man' t pen-
fifiter in mmerarib'-r vegetablib'plUtot t! fp<cif<
ca olfTcrtiao ft aur -i argirnulli vident fien i
caua q oi ac (t <{b*omiromera fttqt calot inquiti
bminfaciiargtohfotmaargctineip coagiilil
nctptqiKfaddotet fiTreftocatiiainfotnu ipccifi
ca cAi(nt{a.Siri(er t eft i ftramtia artS: qt ferr
i nqai t St ft adi ddert nl i t qccdoi cfabi i i t rj pti
foi i nt arit'e q ipttmif in ferro es ei* cifcffe .pPii
eft arsiSmditer arcbe t i n eft oolatio lignifs tos
ma arda (docta in lgnie tcie? tSidi eft ara cod<
m5tftD ercb*naItVqc(0!^fm^fMrpia pftiii
i fta oa eia ei rn r ti clfidea t* i getter vn
D ocvclcaeniainni.SfmfUierat eft oe efTectib
culuflib5 alterfce ftue fi l finc lii ab itellcctu pt.
alcoflucaltera^poniobabitotergoiRbacfiai
genera fabiecti t mae fi rmgul omf omero^ (m
do erltpoftert''nalga f d t i a p fngatcoafm fo!
ins(idnefaitguie't<}'l<i'^*'f'*''"''*'io*l<op f'
8u!o.3tt eni plenifime fdem'iwm e c q t t bidc
cmiardem'qdlItfubiedTnM(}:iequb*libii
fdem'^pter ijd fit fm fotmi vnffquod^ e e ^ lcii
fdem*fflam:t(amq vereca eft foimaii bna roni
finlaTi*qdeftj>pter<}d6dpoed5ambo illa finrst
nerailatgencraterdptmctplaqtlstrijftntptlnn
pa moto.f.foima r ma t ptinat(o:n t l?t niTt ouo
ptlndpia cntia gnai{.f.ma fotma ficut oijcim'in fuit
pt i mi pbi co^Oi cd t eri t aun bie Inftgnllo vii
ptindp(moi*q$ eft ei eftida vtt<ufcaiurffi.Xu(.fi-
babemua oe caufaa t mj t f ot mi q r Ipa eft l^
in pBida o i b ' t (ificictem cm ftngulotum.ZD imii''
natiaergoiftieq bicolc2daerjt<d fubiecti cognft'
fccdpftderdafStptcrfmfuaafotmaefpediij
omfomerat'reaqexbiBpftitaBomromeratfj''.'
timrcanteapftttateD fomtaipecificaaficuiiiD ^
pl u t bfflittttc eni fctt lotqo pfiderdeft in <^
0ttifta(n8entttafSt.r.m&tenIitvegctabiItatni
l tti feqna fcia In ai oiuldiC t e .
jefpHont libii qtlalttotmetbeo!eJ^Slb(ni
magnij:ceUtnrifrmiifatrZbtologltoettesi9W<
npBiepiinc^tia etdima^dicato^ (ptein vtnttp
per 3obntm 1 ^regorinm M grtgoilja fraires s n
no ofiffllni.2)3(ccd]e):^I9. oit.fpt, Mium-
lia ot
'Aestftramopertft
b c d e f s b i k I m
AflHKa fuflt temi paeterm i)Of (ft t Kt t m
Xbttti i I bi i 20(tbtotei ti mSl barti nun{3n
ript bab(iMtrao: l i bi os .
lib(rpimtM0<r(bit(cd(nnba6t tro que
funtfiOPinquelodsilcUirumiToe txmonftrg/
flrinonmus ctram pcrcauram que fum ficutg'
Uxiill<Ue que oicuniurcomctc8:t babct qiMituot
trjrtaws.
Xnattaepiimaepilmdibii d i oe caulis fm/
pieflionum omnium mi tcrl t clf(d(n(c:t b a /
b<tc>piiul>i.p7.
;CapfRitum psfmoc oifwc babitojr t babcfldot
iniotircfeim'iinatunlt'rixnomtnelbii cbar. i
:ip.i}.ottRcetttetnaiieuoy.iailK. cbr. <
jp.a.T tft oigitlTo drtlarh qlittr vn tUmtt
pi(nuDcltiilKntc.qU(crvnmis(8p((nu(fttIi
cut'q'aliuiia'tcr. cbr. i
C^.bg.y momo (nfcrosom cfi aurotuaa tnotu (a>
pcfiotum. cbar. i
ip.v.oc tfdttUSe tnoiie quouTd Dct fnicr cv
lum 7 terram n eir nifl VBum Umwtt'r oc (igni
fifaionebcrio. cbar. i
ipA'{.Dc(otiiiioneiriumqutfl{onm qtic 0}<untur
tcp.'dictflocterninatont. tbar. 2 ^
Cjp.viJ.Dc gtntran'ont qoamioi Icmcio;^ tjc mcm
oibiorroeDiuerficaicreeonacra cbar. |2
ap.viij.quarenofuntnubeenfupcrioiirtgioneae.'
na fcdn meda im. cbar. 1
apitum.ije.'i t oigrcHo ixciarane 7 cuapmatio
non en n acrCT quolfccr i mcdU regone aero nu
Wormunt. cbar. J
fap.jr.oecicalojofcroircgeaerle. cbar. 5
jpialum.xl't cfl oigreflio oeclarans qualiter tp
motugcncranircilo:. cbar. .>
'Cap.pf.ir cH ogrclTio oeclarane vtrflm lumen ftt c i
loifain inferi:! parte acria. cbar. 4.
Xraciatuo fccundue p:imi Ifbsi eeJ6alp*t b i
bet.vf.captula.
'Cop.ptimcilqfcinttioiltueiractacue cbar^ 4
'Cp.if.efi oc galaxia fm opinin? e o ^ 4 oixatn'
ladtiiccbunoncrolie. cbar. 4 .
^ap.l^.oe opmie c o f <{ oi cm t gitajtti e (ttjiio
nclumlnisfolisiqubiirdanellie. cbar. 4
ap.lfil.oe o( o to^ 4o''=<' gaUyi etTe reflepij
lumen ab aere adrpcrallcllai. cbar. 4
Csjul.v.oegalajclafverltatc. bar. 4
-'^.vf.eil otgrelUo oeclar eiTe gala^ie m figura;
t wai i caurf l et i u. cbar. j
Xraetaius tcrtius p:mi l bi i oe cometi: t ba
caplnila.yj.
^p.piimefteccrroieeop-joixerunt comete elTe
confunttfoncmplunomftcUa^. cbar. 5
^pftul.f.Deopinione copquioijrcrtTt comete elTe
wpoicmadbercntemptanetedcutfoln mane cer/
fiiiiircum colote vapotio. bar. 5
^jp.l.oe opinione eo5^ 4 oiycriJt 9 comete ftelle
ipiefltorteileinaerebBi'dofieutfpeculo cbar. 6
*-3Pftulum.ii.'r ell oigreffio ad pendaa opiniones
Scnccet3obanni8oamafcetii quojundam mo/
iicrnep ce comete. cbar. 6
^jp.v.-rofgrcflfo pones fnias pYikop 3uic.U
eajele 'f>tolomet 7 a l i o ^ multoiveras ae come
cqulooconcojdantinid. ' cbar. 6
'spitulum.v/.ellolgrcITto impwbana opinoncm
Se nf e r j b. oamaf c e nt cbar. 6
.Ca^.vtr.'T ell oigrcITio d impiobandi oplnionp:i/
mqasi mptobacSri l l o. cbar. 7
^ a p . vi j . oe mpiobadone feamde opinionis * tertie
perrationcm2(rillo. cbar. 7
<a^. {):. cfnaSrtno. oecomete cbar. 7
O^.r.-reiloigreriooeclaransqttare ofcunC qaiiKp
cometecITeTnonplDres cbar. 7
X'ap.j:).'! en oigreftio oedarans quare comete tigni/
ficinrtmoucmpoicnium'rbella. cbar. 7
Xractatuoquarfuspiimilbjioeignibttogcne/
_^ratis in acreti babet capitula.):.
'ap.piimtoecaurtsttocogatiiseo; cbar. 7
-Caf . 9 . 1 en oigrelTio quilter in impttffiib'oiuerfis
nonetlniligcneranscmunc. cbar. 8
JCaS.tij.t i oigrdlio oedara qoare vapoj terreflrs
aliquandoaltioiafccndit. cbar. 8
Capitalum.i19.DC figura igniumin fuptemo acre g e '
neratoium. (bar. 8
Xapitulum.v.'reIlotgreiT!oj)tclaran8caufambarti5
figurorum. cbar. S
ap.vj.Dt alTub 7 ignibns oefcdentib' infcrius fub
enunaercgtncMtis. cbar. S
.Co^ .v.oe oiffcrtta affub afcdtie 1 oefcdentiarir
oemodomoiuumeoium. cbar. S
Ca^.vi^.? en DgrelTio oeclaras deuas r inflamase
figuras bitiusvapoicoignitoe. cbar. 8
-CapItulum.ix.T en ogrelfio oe magnis ignibus 1 (i/
gnisipfojum. cbar. 9
-Cap.y.Dccoloib'inaItogeiteratie. djar. 9
liberfecunduo.'eftoebisquevidenfferinae/
re cjuc fant reo genrate ej: mutationc cuo ej: eo
3> ipfe en alicubi caldus 1 alicub frigiduot fmt
imptelTioneD ej: vapote afcendcte in acres ^ vapo
re oque -r terrctbabetqj tractatus tres.
Xractat'p!tm'fcDlibti;DCO)pibbidis?uer
(ia t media aeris regie-.-r b s capta.)^;:!.
ra^.pilmrenoecauraefricienie-r materali buiuf/
modUmpielTionum. .cbar. o
Xaptulum.i(.7cnoigreino sedarans qualtter cal/
dum t frgidum fun caufa rcfolutionia vapoiu3 bu
mido:u:tu cbar 9
>Ca^.{i|.Delocog(n(rati6ro]is cbar. i o
Cap.i^.ocgcncraiicncbulem.fumam'rqualiicr
tftfignumertnijatia. cbar. i o
/raf.v.oecIdTicifte-rmalirojlB cbar. i o
apitutum.vj.oeDffcrentia r o i s f ptuuier calgti'
nto-rnebute. cbar. i o
jpftutum. vs-oe materia'rotis que ad. foimam tion
conuerttur. cbar. i o
/Tap.vi.oemateriagenertecipjuine. cbar.
Cap.ir.oelocogencrationisptuine cbar. U
apitulum.x.oe Differeniia rotia t ptuinequo ad fri
gue generans. cbar. ii
.Capitulum.):f.oe ojircrenta rotts fptuine penes ti
pue-rlocumaccepta. cbar. ii
-Cap.yiJ.oc conuenentia rotis pjuine in ouobwa.f.
intpotedeuationis v a p o t i s t i n b o c ^ neuir clt
infupemiamontib'aliie cbar. ii
-Capitulum.jrig.ocgenerationcrojiat p:uine in co/
rintbo. cbar. J
ap.^ifif.'r i oigreiTio oe gate rotts e}:ficeti3 bcr
ba8 7oegcncratieiiinai8. cbar. ii
iCap.yy.oe gaiicpluue r otoa incfflttitl t ot . ei f
faitUeoy.adrotctfaiM cbar. b
ap.xvi.tcttoi.x>c.mamnM9 __ cbar.
ip,fvg.tcoioc.locsM\Stanki5 cbar. i2
ap.)cviit.7oi.oc.Dec5efficitegarioii(anmte:*r
oesirpoirienubisnfuorc. cbar.
jCipiculum.j:(;:.T efloigrcffio Mfotmanfuis * cffe/
(tu guando ofuconfeniatur. cbar. l>
!ipimlom.xj:.^toifftfio ocdarane qualhcrnu/
bc8inrp{iraiuur(np(uutam cbar. (;
apiiulttm.)c;^.'t cft ofgrcITio ocdarans caufom tif
dcntcmpluulc-rquarecum mpetu adi t : t qaarc
jtntri tani mal i tqucdam cbar. (5
apl tt)l um. n:. t clt Dsrcfllo MCU S S loc gatio.'
n<pluo((:'rqrefrcqucti'*to<ui<U 8plui( diar. i ;
/Tt. mf. ircoi. Dc. ntraguttapptuuic. cbar. (5
ap.]Cfitg.t)tlocovbiamatffio cbar. f;
^.fPf.oe te c gtlola grsdinia e;: q & fctf qre fe/
pusfitintocfscalidaq'rrgtdJa cbar. f$
ap.;:7:vf.tof.o{.ttH3^3dtn{3 cbar. ( 4.
iCaplti)(ttm.):]cvil. (ft DtsrdTio o t d i r t n s o t (uls
cmctcntegrandlns cbar. (4.
ip(tulam,fpi{^.otfearif;miini cbar. <4
aptolum.^(^-i>( S O"'o xiagnle que a d u m tcmpo
recalado cbar. 1 4
.Cap.):x).teltBf.De.ocebtim(di8pic(feogener4/
tas <n t i t o incipunt. cbar. ( 4
apttttnm.x}C):i>D< couf ebte 4> iontrarium fouifi/
eaturperfuuntconirmiiim. cbar. ( 4
Xractatusfccunduefecunditibttmctbcototom
M dtki numiuiiti btib<i Caputi.); V9.
^.pi(m:tot{ntiStolcidoi^ cbar. i ;
.Capdulum.tj.oe otigtne Rumfnam f m opinionee an/
tquotum. cbar. {$
.Capitutum.tff .oe'ptindpto mattriaU Rumtnum quod
tflbumi'dartimtmpiemonff. cbar. 1$
Capitulum.ii.fcftoigrttTiocxcontradictioncS e/
' nccetdeaquesictafunt cbar. {;
a^. v. oemocoU ecttoaq^fubtetrt cbar. 1$
<Ca^.v>t(llo{grcfRo ocdarans qualficraqDafntnt
turamfllabtturterre. cbar. i6
'Capltutttm.v^.oelocfst quibuo ottantur f o n t t s f
flumina. cbar. i6
o^.viit.T oi.oe.opinfen S e n t c e DC ptincfpfo itM
terlalffontttfluintn^. (bar. i6
jCfl^ ():. ft DaretTio ot dari a optaten Xbeofraft
oepfitcip/omatcrialaquay. cbar. <6i
^apftulum.p'T cfl osreitio oedarans cauram cffici
tcmcoticautatumtctrc. cbar. (6
/:ap(tulu5.x(.oe coi maten'aliptnrip/o aquajt t vtp
babcatnnemlnaqudonc. cbar. { 7
dCaptulum.):((.'rcftDBrelT?ooectat5obeeqftcte/
vianoa()uaoadboRla<uoi^ piS cbar. ( 7
f l f .yiif.oe ei quare fonteo al j tjcttcm t ffft o
uf fnica umfnavbi ame no fuert. cbar. ( y
^Taptulam.xi'tcfto'srflio ocdarana quare qul/
dam fontce ccrtis l oda manant t certie botfo fcre/
n-abunt, cbar. ( 7
.Captulum.p^.quareterre quedam fobmerounturt
quedamoeficcantur, cbar. i s
.Capfiulum-xvf.quare flumfna manant qudoi ; t oe
ficcantur qaandoc^ ?m opAitonem antiquotum <t f ;
opnfonemnoRram. (bar. tS
/r8pltulum.x vfj.oe niHtatfone facta (n 'pto cfrca
tnatfvirfdc. cbar. i 8
Xractatus tertusfeomdi tb:i2Dctbeo:o:um
DcaquisiT babetcapftula-n^.
.Cap.ptimrq it tractat' ntto t oe ouab* opnoni;
busaniiqao^s-roeefltgaitemars. cbar. iS
tl\.t eft ogreflio oedarans an aqua aliq toutn
tcrram opcruen't an fccabilta fit per totnm pjocr
dente tcmpotc cbar. iS
'Capialum.tq.oe ouabus opim'onibas ann'quojuj D<
falfedfnemars. cbar. 9
'Capfoilum.tg.DC imptobitic eius tn que conucnmi
mbefftcopinfonee. cbar. (9
>Ca^.v.DeverafententfaDeeflemar8. d}ar. 19
iCa.vf .-r i D.ce.oe c i floj:' mar<81 qre flu^ua cua
ctcreflaba^onenmcrtdfi cbar. (9
Capfratttm.vQ.Deeaufaaquan)m outcinm f m verf
tatcm. cbar. :a
<C^.v(y.oe opinonfb'amfqtio^ 4 otxcrt g> alta DC
cadeuafaqg> fit tila qof c ue l t war. :a
^apwu1om.ix.DeIocoptopi{oaquaram f m vcrttc
Pm<)p{n(onesafli(auo<tt5. cbar. 29
'Ca^.X.teftDi.oe.qualermarttflloaio ptopifuat
Pitrnusaquarum tbar. ti
apftnlum.):i.qttare mare redondatt): inftu}:(e om
niumaquarum cbar. :i
.Cap(taIum.):(f.De modo nujcionts redime <pfanim
aquarum. cbar. :i
.Capfntlum.xHj.oc caufa otuerftatts fapo (n gcnnc
t qoatter mare el) neceflariadperfectton mundi
quarenonoeficr. cbar. il
'Capfiulum.xii9.0e caufafalfedtnamariefm opinio
nesanriquotum. cbar. :i
-Cap.jw.oe c i fatfedinia mare f m veritat.'* oe falff
dinequardpluula^. cbar. :i
<Cap.):v|.oe ejrmcilo (ib* aq faifa fpflo: t grjuio!
cflcptobaC^aqnoouIda. cbar. ::
Capitulum.xv$<oeeaofafIum(num'rmarDm(nii
(afdfedinis. cbar.
iCapimlum.x v l g . t clt oigreflio ex varietaie aqo vu>
mS e ne e am. cbar. ::
apiraU >.r(x.-r ell ofgrelTio quare aque recipii ^^
ratieaillaaquaeocit S neca. cbar. "
li^.y:x.t eft ogrelTIo oedars oluerfttat aqua^ r5
oicta 2Cufcnee mod iuuimii vcl nocumti q (11
inatiaDuerfia. cfoar. 5
I t be t tcrrias XDttbeoioium oe {mpjflomljij
t eft oe bia que font ex vapotbue ctta n i'l
trra que funt ffcut terremotus 1 veti ti i 4 il'i"
funt fimlllaibabetqjquin^n'aaatus.
Xractat'pjmuaoevciiababetqjcapl'.xP'l'
'Ca^.^ttfflquecftlbzintentio-roiuflo. cbar. 25
ap.g.D ptopetatibus Due:nm Tcmotum aulW *
fepicntrone. cbar. 25
apitutumtcttiamoe materia ventotum in cttii''
fmS ri ftote. cbar. 34
.Capi1ulum.ti9.-r eft oigrello oedarans canfa5'"'"'
temomniumvent02U 5nccimun/. cbar. 2 *
/Capitulum.v.t eftoijreino oedarana materia* wtj
fam efficfem t loen genertionia ventejii: ia\w
uenda ouba que oicta funt oe e i s cbar^*
;Cap.vl.t eft oigreU Jo oeclaria oe imptobatioe '
nece t oe ptincpie vcntotum tbar. 2+
-Capttulnm fepnmum oe mpiobatone opimen'a
rumquIoixcrunJventumeireaeremmomfnJW*
griltoitlt. cb. J+
ap. vi j . i xndKt f cne vai t oaf } vtri tttocfo
{uEitDuUotanfiqM;^ d>*r. i $
/Tip.iX-f (ft o'srdiio Dtcbr fmpolTibdi oobiuU
If.K'camaKrmvad cfoir. i ;
jp.jc.qaarefcpttiroTnKriditsrumnMfots qrfof
rtatton(9t'9VO * . 1$
j p. y j . * o/grflio foluw Odbto q fot (frc cim o/
ct3 0c(xfuffiartcie<({lon(sTni(rdtd. cfotr. 2$
dp.;cj.D<morovapo2<svctico:n)ofoi fnae tn
mouc9(grem(circu(ot^om{9. tbar. 16
iip.riD.an monis vtntifliectxoifimn fntfunt B
ocfunumbiocotrum. cbir. i6
ip.;nff.qMKflauavaidt pttndpo <ft MbOlsf
potlci iettisiin qao til of.Dt.qrc vct' no c ?tinuoi8
twicqfiStoetyaoOolafp. cbsr. 26
Op.p^.occi que qn^moOM ventos TqiliH bfclit
dtmaKrco^ tbr. 16
ipimIum.jCTl.Dc tode'commottnuibus i impedi
tibus ventos. (bar. 16
p.fvi.ot tempoiibue <n quiboe cmouentar t n
quibuompediuntiirventf cbar. i6
Cip.xvig.yc (jlor collateratee (Sbi vti magis fUi
in vcre 1 i autno 5 <it alto loe. tbar. 27
6p.]:(x-ot (ods babbabilib^t (nbibitabfltV in qui
buooifunturvent/. cbar. l y
jp.jT.oe loria in qijtb' ojunf. jri/.vctl oe fjur*
nciuaenimaginatloto;^ tbar. 27
iip.X;.-re(lo(srelTioDedanns quare vemi funt
oaodetm. tbar. 27
jp.rr.t efi D2ri!!? 5flrsfls aasr.yi/. vifm
vuronc<t Scncc funt'.t q fnt nou eop: 7 q figo/
nrtpierentanotUud cbar. 28
fip.rf.ttftDfgrefloDedartnBoefcrptfonfri.'
(lolt'rv^ualemvcnto)^. cbar. 28
fsp.^plg.qrcplttres vcitffn ftptironeT tuRro
?m<ilqBpirttb*otb(s. cbar. 29
p.ffv.qjiatc o:lentaIes vtt Tot melioies vtis oe
ndialiV (it quo cft ot^rcino Declaras cptex<oiie5
vcntotum cbar. 29
^^-;:):vf.quarevefltu0 meridianas facit ptuuiasv
HuflonarisDilTipateas cbar. 29
ZractatusfecmiduotatQlfbti 2)?etbeo:oium
ce terremoto:tbabctcapiula.xr<
^tpiutum piimam'.que tracsatus intcntio t qui W
<(ndo!umoido. cbar. 29
(ipmium.t.De imptobatione Sna^ngoie t fequen
tm ipruin: t oe cfTe tetremotus in eo $ ^oiccbit ign
fjttrctcrremoium cbar. 50
Op,((.gclmptobat(oneD{cent<am{gncmciefcendc/
fcTfaccreterremotum cbar. j o
^ap.l$.oe opinionbue eoium quioi^rerunt aqeam
ffccaofarnterrcmotuo. atar. 30
^9p.v.sc imptobatione omntum optnionum ponen/
liumcyaquaeiretctremotum tbar. 30
^J'Vf.Dececterremot'fjveritat cbar. 5<
!.ap.vi5,7cftDgreltiooeclarioqualiterpBl?rentiut
oiflcntiuntaptedictia cbar. j
ap.v.teftolgreffio ad imptobanduj opinionea
WctaDoeterremotu cbar. 51
jj.tr.vbttqpotifliffleftterremotus d)ar. 31
^"P.X.cemodiBterrtmenieinquo eft oigremo t>t
fpecicbustoTcmotaafmpoflidonium cbar. 52
-9p(tttlum vnderimum ce ffgnls concomitantibua
ttrremoium. tbar. j t
^apfm(um.>:{/.Detenebtolitiero(iqiK requttricr
remotig i quo ttt ogttio oe (tuft pctUIefltie que
tcrrtmommrcquicofflueuir. cbar. 31
Ca^.p'f(.oe (ignts tmecedentib* tartmot^ 9^ba
etarametascireventum. d>ar. 35
<Cdpitul0m.^'f.oerignl9auertfflt%M tcrremotus
in quo til ofgrcfTio ad oeaanHido caufam fgnoif. q
ponitcatrUenes. cbar. 35
tpitolam.pt.ot oaratone terremotua t ti ourat
nioin quo di orgreino Declaras rpacom tcrremo/
tus mloco. cbar. JJ
iCap(Ml.):vf.-tllDi%rcfnoTndevnifat vtus qui
fattticrrcmotu;. tbar. j j
'aptrul.^ vij.oi: oflumjs aqttt^ r ignu q aliq fad
untvd^raatterrcmot. cbar. 3 4
aptul.}rvl4.Dc cfTectti tcrrcmotus fn mouedo to/
cttftiquoefl. cbar. 34.
/Cap.xiX-oeefrectutetremoi'inifula iar. ; 4.
JCip.fi.t c(l D.oe celo qrc in (Jbufdi tlimaib'it fre
qutti^rremot'tncibufdirarua. cbar. 34.
Irirtit*teni'terti( tibii 6 fulgare r tonltruo t
veto turbut8.babetq;.]^i|.capr.
JCt^.piim q inaai'itfo r qlr brodncf osdna
fqDlffirtfanoinfnt. cbar. iS
/Tap.if.oe opinonb' miquo?. -r rnib'eo;? oe (o
sote 1 tonitnio:4 oijccrunt bcc cauforiej: osbe r tu
mfneftcllarum. cbar. 3$
aptulum.li|.'r ell oirgreflio Imptobans Diaas opU
nionee. cbar. jS
/Tapitulumquartumoe aufatonitruli ful^nra
fcntcnramS'rinote.'Xoe ofucrriatcfono^um toni/
truotum. cbar. 3$
<Captutu j . v. 7 di DigrtlTio oedars fm quid 1$ pbi
loiopbipcotdlciTfnacop cbar. 3 6
ap. vf . t dlofgrelTio Declaras^ impollibilia q fequa
iurexotct{santiquo2um. cbar. 36
ap.v^.tcilDff.DC.Dttbia que contingunt tf oictis
Hn'llo. tbar. 36
^ap.vig.oeollrieinrufrciMeDfcto;^ antiquo^ in
eaufa toni(rtil t fulgotisit quare couufcatio magia
spparetinnocte9|>tnDle cbar. 3 ?
iCapCtuUim nonumT efl oigreitio Dt mumtro cubfiai'
bllium cirra entcniiam :n'flotet8; oe oubitabKt
ptimoquodcilvmimfimul vet fuctelTiue eleuaiur
vapot bumidua indadensTv^poinccusindurua
intiueventrc. tbar. 3 7
Xa?.y. Tdlolgrefno Declaras vtrujpofTiblcfitv/
potiiccinbumidopcludi tbar. 5 7
a^.):f. -r cfl olgrefio oeclaris quare ignis potius tn
ferius^fupcriusfcindatnubem cbar. 37
pitulum onodecimum di oigrdTto oeclarna
qualtcr vapot inclurus Al nube innmat cbar. $8
apMun!.}:i.rtaoisn(io occlarans vtrum va/
poiinammatustotua e;cptUiturDe ventre nubis
vel fm partes cbar. 38
/Capitulum.jrfD.teftoigreltioDecUtans vtrum con/
tingitvapotluccinvtremibieagiiari cbar. 38
>Capfttttum.7:v.De oiuerfe moda qufbus egredftur '
vapot non ignltusoe nube t qualittr operatur ad
guttas magnas. cbar. ; S
-Capitulum.pci.oe vento turbins r eaufa cius 7 qua
retitamulroncnsictqrerotadus. cbar. 38
-Capltulum oecimumfeptlntum ce eaufa quare cottu/
rcatooerccndftoeotrum cftt ignla t ignisr afeen
derefurfum- (bar. 39
-Ca.jrW.DeouerllMtlo5ifgnf94 ippara ottB/
fat e o obiaiio giiiV y vtpote ceBfcari/a
Toc malcra couufcations. cbir. 39
.Cap.jrijr.'t tft ogrdlio occUras oiiKriaxcj cfeana
tcntrui couufcatonfs. raar. 39
'Ctptul.;c};-'r ct Dfgrclo Dcdarans 'quid (ft quod
percuttoenubc. c b a r . 4 0
a_p.p:J.'cno(.oe.tf stonftrair coaufcariowt l o
cugcnerat(on{8<o:Ddcm. c b a r . 4 0
'Cap.^dc^.icftofgrtfTtoDccIaraneqadvfrtiitie 3up
pftcrbabcat intonado. c b a r . 4 0
p.Xj:ig.tcoigK(Ct)e.p(e{a\sam. cbar. 4 0
Xractatus quartoa icm'j libti 2}Dctbco:o:u3 cfl
oc cetonia t iiiie que apparcnt innubfbttsitba
betcaptota.nfi):.
-Cap.ptmi t tf Dgrtflo odatSa q ft'i tractat'int&
t(o-rqu(3o(ccndo;&otdo. cbar. 4<
iCap.if.oeD(u(rrftatc.colo;tnabitim. cbar. 4 i
/rapftulum.(f.Dedrcutoqu(apparet circa tumfnart*
t flcllas qatgrecebalon.S'rabcc aIclo<;c l ei f nc co
ronavocatur. cbar. 4 (
JCapitahim-g.t ti ofgrcflio ocdarans an baln pof
(iccflccrcuIioadrinitUnidin cotpo^ ccUntomm
vapo2CDcrcrp(ua. cbar. 4
JCap{mlam.v.oebia queft^nifcatbalnfm STrlHo.
rScnccam. cbar. 4 1
>CaptitIum.v|.Y clt otgrcfHo oeclarane otutrfa nomi
narrdfo. cbar. 4 2
^ap.vg.DC bia que vldcntur i yrtic vt poftea red/
datur caura fpfo:um quare ptctotes no pof l p(n
j c r e plurcs colorea yridh. ^ cbar.^ 4 2
.op. v9't cj ogrco occifita oprthca lii'qu
ro oe figura t e i^rdia. cbar. 4 2
JCa^Ajc-r eft DlgrcfTio oftdca'jd fairus tdvtv- -ft
n Ofelia ant<quo:. cbar. A.^
ap. x. oe caula cfficientb'T materiati colotum f ridia
incommuni. cbar. 4 3
jCap.Xl.oe frde tune T oe bla q oixcrt anii() oc (p o
t o e b i a q f u n t e ma a mo d c mi a . cbar. 4 ;
Cpiulum.jc^.qualllcrgutticnleroMittie nubla funt
fpecula folio. c b a r . 4 4
ap.xii.quaIiiercoIo:eererul(ant in aere<naqu<
13^ in fpeculo cfufo in quo ell OHKITO excludena
eirosequoid circa olaa. c b a r . 4 4
ap.p.t cft olgreHio oedarane caufaa colojt t U
gurc rridls vt omnlaq oicta funt otccnda fadtiua
nteUigantur. d ) a r . 4 4
ap.jrv.-r cfl Dfarefuofolucnaoubfaque poffcnt mo
utricircaoirtaoeyrfdc. cbar. 4 5
/raptuIum.FVf. eft oisrefTo oedarana ouo eiTe (a/
bicctafr{d8e);quibusaltquando quaiiuoi yridca
apparcnt. cbar. 4 $
jCapituluj.xvij.oe fubiecto nido'in quo'p:imo gene
ratur 1: qualicer gencratur in tilo ptecipue f m coto/
remruperoK mqutellvInofuo cbar. 4 $
<Cap.yviiJ.oe c i quarc * q cito cadit yria t oe ofFe/
relia eiuead baln in colote citrino cbar. 4 $
-Cap.xic.oe eyplis p qae)ban coletea yridia gene
rart ptcbabna oe canfia. cbar. 4 6
ap.yi;.a> colotee iridia et funt.In nublb'que funt
fub folelicct non videancur cbar. 4.6
ap.X).oeotdinei!Olfpofitonecolotttm fridia in
nubibua atbfa r nigraqui funt vuioruavridat
tiiiptua. cbar. 4 6
a^.X^g.oe oirpoftiione rrids lune (bar. 4.6
^.fri^,q!UK rria efllicut ferntcfrculaa vdpoia
imnotfemicircaio. , cbar. 4 5
apitulum. XPq. vbi fm filum ctmfperj appim
yna. cbar. 4 7
-Cap.^rp^.oeipeinquoapparctyTia. cbar.47
<Ciu>itutum.]CP^. eft Digreltie ocdarans fcnicnij;
auicenneT^SlgascUa* tlcotal peripatbctd ce
rride. cbar.47
/rai)ioilDm.]cp7{(.oc pcrpcndicubribu tincia drca
felemipparcnn'bua. djar. 4 8
/ rapi i atum. n^i i / . t ell oigrefRo oedarana oe virgia
mSenecamTocexperimcntiaquotundim arcu
vifoturntempetibuamademotum. cbar. 4 8
apini{am.cix.t cfl oigrefTio oedarana folca qai
grecepercUonvociur isa.^S
Xraaatuaquintuetatii libti ^neibeotetoqui
dloemineralibuefn comuni: t non babct nifi
vmtmcaptnilum. cbar. 48
libcrqaartuaJDctbeetetomqulefloeimpjcf/
nonibueptlmarumquatliatum perquaa conlti/
latur fetma fubftamialia (otpotum t babct ira/
ctatuequanuot.
Xractaiue ptimua quartilbtioe operaiionibua
pttmarum(ialiiatum:t babct capitula.jipif.
a^, ptimitellq btiintctiot-r Deb'oc9> qliat ftV
ma Due ft actine -r oue fiit palTtue cbar 47
ap(ittlum.>}. eft oigrelTio oedarana tria.f.quiiir
bicagfturoequatitatibuaptima -rqnaliicroue ii
gafl i ue oue actiue r quarc cal i di aa el l plua aciiii
^ r i g i d i t ae. cbar. 42
Ci p.i i f .oe ptima opcratiene actiuarum qualiatum q
ef l gcner anami xt i mqdml ^ nel t . cbar. Jo
X' ap.i l i i .' r efl oi grento oedaraa qual t cr t al i d 1W
gtdinbumido'rfccogencrtmOni. cbar. 50
^pi ul um. v.9>putrefactio oppofiift gcncratoni
mh:iotu5. Aar. $i
-Cap. vf.T i oigreino oedaria qre cdbullio fit couu'
ptlo violeta TpuirefactionTcottuptio cbar. $i
-Cap.vif.qualitcr'tqrcaputrcfcitTgdd cbiir. S<
-Ca. viif. (Jd ft potreactlo t qlia effect'' frigid t ta
l i di e qre frgiditasoicaCmettifcaiiua. cbar. 5'
^ap. i y. oe bia q ijiedii pnirefactionta: oe catifie^
pterquaeimpedlunt. cbar. S'
ap.TC.i oigreffe oedara qd alia (pcdimia puirc
factioniae cfl ratiollleJ^f o do cbar. $'-
jCap.Xj.oeanimaUb'gcncratiaejrputrefaciiainiiuo
eft oigrefno oedarana folutiencm oublubfliu3 4"'
funt circa boc. cbar. $5
/:apitulum.j;ij.Be ofgedlene t indigellione T qua'
teroioiduniurfpen'ee. cbar. Sj
/Taf.yi/.telloigrelliooedaranaotuifionmfpw''
tuoigcUenieindlgellienie. cbar. SS
Xap.tiiii.oe olffinitienein genere t ejcplanatione oif
finioniacius. cbar. S'*
-Capitulum.yv.qualter in oiucrdo oiueffi'medc pina
ell oigcflio t ff eadem funt figna oiacfWonia * nai
jeflionia. djar. M-
/:apitulu3.)rv(.i)indgcflionequeing<nereoigcmo
nieppenitur- cbar. S'V
ra5.p?i).DepepanrquaIltereflpiimTquid ttlP
oidturmultiplidtcr. cbar. 54-
rap.pji|.ouidftomotbea -rquaoccaufababet fi<
rltoeqiiib'oiciturmnWpItdtcr. tbar. -5)
i p!sahi ni .r P< l i dl p{a t o< (jcpttmtto nt o tf
f tti l o ni g r i B . ^ . , , - , * f ' S S
C j p i M t B j . n c o t b i f a q t t b a e i t f t f c c p r f t e p f t B m
tism9 *re2 tW 9 . . . ,. * ; - ^
Cm.m.t t i l olgreflto o t t u w s g u j i u t r ihttlKjtf g
( l j r j t a i n m o f M { ( l e ] c t t r i U 8 f o 5 i d i . c b i r . 5 ^
jC3ptuI<im.n^-cxb<aqacrun( dt):biUi p i o p t i c t
f u n t c l p b f t m e t b a p b o i f . c b i r . $ 6
/Cap-Pj-oe molyn 4 d f i n* q fif < i e t o s : q fint
( i g i u e l u s q m o l f n l l m p r i n i r . t b a r . $ 7
Xip.^ ii9 >o c optbctt t vtrit i l U (int o p ( ( t t c b q p:i
m o t l i j c a n f i p o f t M f l w f - * S 7
r i i p . j c ) : v . ' x o f g r ( f l ? o o c d i r e i x ^ m a a r i 8 q e v n i
Dig(flionc mAt q o i l f i c r elcfUoe a b i l a b o u n i i /
buotflvttnoBiit. c b i r . 5 7
jpiMlum.j:j:T(.qp9 litereprn9 roptbcf fuiu te
otjjnaniiuraliboo. c b i r . $ 8
s p.jcxvij.De ver mi bas in inferto^i <Iuo Ai a u o cft D (
grt\Tiorolu<30l>b{ubtIiiq{DtMboc> c b i r . $ 8
C^i .fp ^^^oc l U t b c f q opmeffptrartif 4<1 A t t q o i
bDs txcufiefiar. cfor. $ 8
I r a r t a f f e o s qrrilbil o < cb* t f f t c t b ' qlta
l palTu>3& b a b e l csfxi Xt .'pi ^.
jp.pumm'r cft oi'gtcfflo McUra q ( r t n a r a e intcn
r i o tquto o tccnd o ^ o z d o . c b i r . $ 8
j p . l o t ^ b i t l e 9> o ta mi pa miiKrUtcrplUnt e; :
t q u i n a r a t b u m f d o t n c c o . cbar. S 9
iCipualum.($.oc o u r o t mlU que (t pn'm (fTectus
hmi Ut i Uckt f i m caufa m a d o i ^ a l i o x t m 1 o c o :
dmcm'((ndo2um. i b ' . S ?
ip.lig.q d u f e af f g nide funi coajpilatfonie t lque
imgii: a l f a ^ impttfliona m i t t t co s po s io :? o e o t
d n e i m p t d o n i t o e q u l b ' o t c c a c f l . c b t r . S 9
fip.v.oe orefacife hS t hct i S t ijd fint T e p qufb"
iliomareralib'teffdrtb. cbar. 6 0
'p(iulumiv).t (ft clgrcf llo oectarans qutd cft c o n /
s lotinjtot i m p i n g a u t o t c o a d a n a i t o i : oppofita
> n o ! u m . ( b a r . o
Op.vg.DC o m n l c a u f t maiertU t t t Rdmt ras fa c o
>P3iion8 7 (ORs Iminattonia t (mpinguaH onia: Y
(oiojquefuntbls cootrarU cbar. o
^ip.vig.oc b i s q fmita fttttttcrre aque t qualtcr
niigulaiif t impiganC a calMo t frigfdo bumi
'otd'ccofeparatfmfeparaiionc. cbar. i
^3pralum.i}:.oe b i s que ftmtltefunc t c t r t i i aquc t *
mi a coagtilamur ui q o o (ft o e purgatfone ferri t
mt ht xi mt . cbar. 6 i
*|Ptluni.X'OefolurfeneHqucfactonecoiiimqe
^0 arde catido c o a s u l a n t t i t i t 9> oleum non c o a g u /
'Jtprnctproluinirperliquefactlonem cbar. 6 2
''P'Xf.qrc ctcr trra 1 aqimpflguanf t q u a l t e r f
"! 3 cutido liceo fue a fcco in quo e o i s r ef l i o o e c l a /
'39 oc ambis oitate nature o l e i vfnf n MyMt n v
h j o n c c o a g u l a t i o n e cbar. 6 i
' " P - g . g ' c e t t q u e n r e f c f l t a c a l i d o ^ p s i a m a e l l
' l U M t c f i c e n e e l l f r l g i d t a s cbar. 6 1
^'P-iill.Dt oiucrfitflteeojbq funtfluldaaquca t c o /
's uwmurvelimpinguantur cbar. 6 2
^'P-yig.De l a a e t f a n a u i n e q u o d a j que pjopter ni
TOamaquo f tg ttmno nco ag uIantur cbar. 6 j
5i! lum.j:v.oe oiuerftate o l u b f l i u m * infolbi/
'iP'^l'i' e n o/greUto oeclarane o ubi ubf l i a que m
Kalolubflfatinfolubflia. cbar. j
C a p ,
%
.Cap.):9 .Dei^ n9 qt>eneat(quanCrquarebcb(mis
n o n n a c a t q u e d s i i t i a U g n a cbar. 4
^Cap-jcvi^.f (ft pduro cf p2 (babtfa babita i n f c r u s
qr oCa c o t g a omjromcrapni c; ; q u a i t u o : p f m o : r
pKcfpuetf palTtitis quefunt bumid t liccam ftue
ierra t aqa t clt enumcrans ea que p o l l e n u s o etcr
minandaTunt cbar. 6 4 .
X r a c i a t u s t n r t i a a q u a r t i tibi m c i b e o 2 o : u m o e
paflionibus confcquentibaoofuerRtatt m{j:io:
t m cp mi):ta fam:-r babct capiiula.}:; :ci.
Xapiulun pii'mum que traaatuo t'titcntlo 1 qufs o i /
ctndo tum o s d o : ? DC coagutabOibus palTiombue t
(i'qualibus . cbar. 4
/rap(tuto m.9 .o c b i s que coagutantur que non p o i '
fumcoagulari cbar. 4
/ r a p . i g . o e p t o p i i c t a t t V n t o U i r i c a b i t i S . cbar. 6 $
^ a p . y . o e ^ p t [ c t a n V m 3 d e f a c t t b i l i f ue r h g u i t
n m a d e f a c n b t l i u m f i u e n o f m g u l . cbar. 6 $
X a p . v . o e olreciiuia Y tcntie fiuc curuabllib'? o e o t /
die otcendoium in q u o cft ogrcflio ad a(fignanda5
caufamillotum. cbar. s
iCapftuIum.vf.oe cminuibaibua-r frangibitibuo (n
q u o c l l otgreflio ad o edarandus qualitcr g l a d e s d i
commfnulbiUa. cbar. 6 $
X^apitutum.vg.cc o i d i n e tractandi t o e putfui ceden
( I D U S . cbar. 6 6
^ a ^ . v i g . o e f o j m a b i l t b ' i f o t t n a b i l i V . cbar. 6 6
, a p i t u I u m . i x . D e a p p 2 e b ( n n b n i b u s ' 7 n o n a p p 2 ( b ( n
fibflibuB. ( b a r . 6 6
a p . } : . o < t r a c t i u ( e t n 4 t t t r a c t i u { 8 cbar. 6 6
.Cip.>j.DtDUt'ibiibu0TnonDucnb/. cbar. 6 6
r a p . y t . o e f d f l b f l i b u 9 n o n f c l T i b I i . cbar. 6 7
X a p . p Q . o e p o i i i o n a t i u s ' r l m p o u i o . cbar. 6 7
jCa^ .yMf .o eo tuif tbilbuo tno no iuif t. cbar. 6 7
X a . p > . o e i f c o f i e n v l f e o f i 9 . cbar. 6 7
- Cap. yv/. o ef Itr abf l i btto tn f i l i r aW . cbar. 6 7
X^ a0. ; ; v9 . o evf ti bi l bue' tn vA i bi t bu8. cbar. 6 7
a p . x v l ^ . o e v a p o u t i u t e t n o n v a p o . cbar. 6 7
/Tapitulum. fi f. o e f^ammabilibuo t no n f l anmta /
bdibuB. cbar. 6 8
aptulum.; ; x.De comparatione infUmmabiIium a d
ItquabiliaTcconuerfo. cbar. 6 8
apiniIum.; :):i.o e comparatione inflammabilium a d
vapo>atua. cbar. 6 8
a p i i u t m . > : ) : i - * d l ogreRo ad oedarandumPm
quaapjopzietateoemyemeriUlepafioneaaeripiurt
lur'InuenamurinlpCo. cbar. 6 8
X r a c t a t u s q u a r t u s q u a r t i l i bt i Z D e i b e o j o t u m
o e fubllantif s q fubllan oicn'a palTionibus 7 b a /
b e t capitula. v U j .
/Caf . p t i m u que traciatua i nttti o g i o myo mera c m
f l (af unte}:bumi d o f f eco . cbar. 6 9
a p | [ u l u m fecundum 9 o mnio impinguatio fit b u m i
dum t ardum v t f d a t u r e l T e p a i n o tanium bumidl
l a r f d i i n q u o func multa o c T i n t natura, cbar. 6 9
/:apituIain.iij.De ollenfione q> o mns co agulaiio c o n
u e n i t o m f o m e r o p t o p t e r l e r r a m f aquam que funt
i n i p f o . cbar. 6 9
ap(tulumquartum q> e m n s m o l l i f t c a t i o ^ o m n i s
Uquatio referaCtdo mfo meraratio ne cerre-r a q u e
e y q u i b u a c o m p o n i t u r . cbar. 7 0
/Capltulum qulnium t t condufio vniuerfalis 9> o m
nta quef uf lf nto iaae p a n i o n e e funt compoflta t f
t c r r a ^ a q u a ' r r u n t v e i m a g i e a q u t a v c l m a g s t c r /
r e a v d v i r t p v t r i u f t ^ ( ( t r e l a q u e . cbar. 7 0
Ca^.vf.^omnbiaTejvcliqnMinquantum bufuf/
tnodf funt (Hgidt nifi licnu; bibciiu cAmiit Uto
frgidtM ttcrpafliucs virtuK i^uo dboc cR c/
punnd. cbir. 70
fap.vfj.inqooeoccfautUccrpfidadafunt natura
Ifaqucfcqunnfbmcwitm. (bir. 71
/Ttp.vij.t vltbm 9> fmfo:tnae rpccificae pfidaan
da fuiu naiurtlu in fcquailb' libite -r n f m mlcs
foiniMqtceh.iftolihofctxtrrmuic. (bar. 7f
5in8. Xabule.
/
^ K
1

También podría gustarte