Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
l(b<rmctbauro!nm3IbtrtimagnlotdiMsptIi
OtoiumstmunMom oco:8 noUrotuo pbttofo/
Fbfeficflc (incpia fclicumt ncpi.
Xr<c(itu8p:imttooccauriemip:c(fomimoflin(/
BmmtttriliTtffidtntc.
jptm prfmam o oiumone babuosum t baboi /
doiumtn ( o u fdentt lunrolbT oc nomine UbiU
t i MeninMuraU cozp*
inobtic eft fub(ctum: v t
ofctum cft mttItoticne.3n
luturanutemouplejccft
i inobtUcoipu8.r.(im(>U):
mijctam.c(dtorcicm
t<i nitunUs tres b a b a
portea tn gcnercOLt que
dam cua pare cft oc toi!
Cemob3ffimpUci.Q.ue/
dm autC5 DC fimpttcf qji
tft acctpmj f mv l Kt i t i o t n j t d cmijciiont j . Q. ue
dimautejoemobUicm(]ctoncut mtneralf v d v e '
gibiI(.Ul aliter.3lli autej para que eft oe ntobfll
(impKd eft ouptej: fmoupfcemmodum fimplrto
coipoilo mobiUe. Siitiplejc enfj v t ofpt Sriftotelea
in pimo oc gcneratione i coiruptioneti nos oijciin'
idcm in pifttio oe gcneratione t coiruptione: capto
pjCDlciiur Dupldter.ften(5 td ai vniuerale t t
(dcmqofubftantiafimpUciicr.Undevna para raen/
tenituralto eft oe mebili coipozefimpltcuB eft vni /
utrfali pjoui abftrabt ab omnl cotpote fignato in na
turs:"!!: eft fcJintis hb:! pbfico^- j^t allg para eius
eftoe^iebiqeftcoiptt'e'fimplepfiue muea f m
fitum i m: fiue moueatur adfoimam .Q.ue aut eft oc
mobil(firtiplcico!pojeouBle]ceft.aulatmotu9r5
ntumniblTarianemeoqomouur.t<ft mol ad
fomquivariataIud<nniobfl{.2Doba(erolim/
plc): quo ad potentii ad fit t l o t u j qul nibil variat
in co q mouetur ottcmtinatur in lipio oe celo t mu
do.ZDob(le atimplej: quo ad potenti t fojmam
qucviriatenemlin(Bav(le(rc{naccidentibuaoe/
ttrminatiJ eft inlbtooe gnitiene -r comiptionetque
eft Ptima parenaliepl5{e.Z)3obilcat (imple): Mout
eftinviaadcmlpionem oetermtnaturln iftolibio
qatmbabemua p:e manibua quloidf liber ttittbau
r!um:qui continei fecundas nt ej alio pbilofepble
2DobiIe aStbuiufmodi confideraturoupliciter.l.ejc
parte vic cmi}:tionia que eft f m ? vnnm cVm mout
tur tnregtonc alteruoperboc q altcratur ad ipfum
per vapoiem v t l inrpifraticnenr.vcl confideratur ej:
parte ipfiua cmijaionie que fit per actu qualiuiej
vnamvelplureevlperpaiuaB.Stmobilequidein
fimplexptmomodocenfideratum oetermiitur In
pjimia tribuolbiia metbauro^aDobile autej im/
pier fmmodum cmixtioniefacte per actiuae vel
pamuaaquatiiateaoeterminaturinlibio.iii.buf'Wc
e-Demcepa auteni in alga Ubtie octertninaf oe ttio
b miyto contracto ad (pedem tnintralcm v t l vcge
MbttemveUntmalefcutpatebitinrequcntibuaqu/
do tertia paro naturatia pbilotopbie eetemiinabitur.
poftcpergoptecciritnoftracofideratio in libio pbi
rico)^Dercbue natur^tua que(unt pjimei ptind'
fia cojpoita mobilia ing-tumeft mobae in vniutrf
11 abftrabcna ab omnl coipoje fignatoi Pmfpm ac
pt o. t pof t g> enim eonfiderationemfeditiua in
Cccundo oe celo 7 mundo t oe ftellls t oc tnotu fuo
f<anraUuteo!dtitttemandu5 inferite eoqS mo
nemeruidgntionemtcotruption Kcut olj:tmu8
rcDooegnitioncco!rupiioc:Tpoft^tmp:imo oe
cel ofmddocdunusca ue oirpormialit cozpus
vltm Tupia noa co q$ ipm claudt t ptinn oa:r oi
zimus ibid oifpofitianc cfti nobiltstqo tft cclu3;q
I5 incpofi nveniat cotpia butus vct fltuo: tome
e ^cipu cfptene vnuerfu j-.-r poflq noa (n tcrtio c
b mdi T.lii.in.$.oe gnttonc T coiruptic cncii
uertmua ^titate; oifcret eRo;^ cotpozeop t alicra
doea etco;;. adnuice; fm cim mlcm ? cfTcicmcs:
pof t ? tt Di]dmu8 in viimutaiiee que funt gnatio 0:
<otfuptio.3n p:imo oe gnatie t cotruptoe.Uifu; c
nobla cf f m pfequentla; (dentenata oecozgcmobi
liftmplIdvibablmcft.'Remftnoba traaatus oc
rebua acddribuain atto que funt ^pinque loda ftel
lt:r oemftrare ocbemua eaa ^ cam que (unt (icut
galajcia t fttlle que or cometea co q> com babct r
fl(rub:t anarcli arabice qo c ignlo c^pulfue Itue ocfc
dens t bocquidfjcictnuo in piimotibzobui* ( de .
^n fcDo at oetcrminabimua ca q vidcnC fcri in acre
q funt rea gnate c): mutatie do e^ eo.f.Q> ipfe i all
cubi calldua 7 alicubt frigiduo:? fit (pientonea c^
vapoze a(ccdte in aere eje vapote aq t terrean ttr/
l i o dd tibtobuiuo (de oetcrminabimua ca q tt C):
vapwib'ptentieinaqTtcrraqueftficutterremo/
tua t vctf . t q_ttlio funt fifia: O. am narraucrimua
oe filia afRgnado cm tfto^ tc oiccm'mod comise
tifia cotpoa t tuncin al0a tibiio f tlcutanbuo oc na
oiccmue mineralia 7 na atalium t planta^ tn vt i r
hrtculari t ffrmonc fademus c m: o: oe ndiuidus
gticuiariioc boc t i l o fda oc eia baber n p t X
n.becfecerimua tc pucniemus ad boc qo intcdim*
<n (da nati:t munlcmua ad vtiim narratiia ncftre
inreb' pBdaifOiciE atbtc lber nieibeo20q eft
grcd nom:7 copofu a mciba qo {trf.T tbcotum
qd{ptplatioquafiptcplatio e o ^ q funt trf i.in al '
10 giita:q: oeillia pticipifr B intcndiCUd a mctba
q6 oe * tbeo:j'3 qo i vidcre:qt oebi e q vifu acd
puntur in aere gnata fcut galaxia T i^rio t bmol. 1
b 4)babili'q mctb a greca ppoiitio id frcqnf cA
ocHcutmctbamotpbofeoaoidqDocfcct'.Dni
at ddS meibeota id ftt qo oe ipie((ib':q6 ntfo
m i ve^:qt IS nomcnimo ct ce:m ipicfTicerubi
w 3 cojpofC oib'filt co!feib'7 fimpUdb't ppofite.
.1 ! ^ ^
-t
" i
lber p:mtt3
<Ca^. j . o e ttait t m j icf U g i te| tt atto .
Hdptamaa cnm nunc o c caufio Impicflio '
i no tffdcntbus t nli bus (mpfio no o fco
que n alio gmarnt tangcdo pi lmi caurim
((fdatto fMndo 9> fti co :po :bus cclcnibusro mn/
\9 qiK mou<nf nro iUrfur no n en o tacrritas que ftt
t]C mtttatie C (Ba-.nn^ mutario que fie ej : mo to (n e
cddentaIf:eo ^ <pfa no n funt tn po tcntia ad fo zma:
ed ad vbi im."Reliqua ^o co j po za fimpifrfa fo t qu
cuo : n(ro :qt ptndia c o ^ que funt qualiratee pn'e
t capUa (iue cncntua ntfajeotum'qoe funt quatuo i
v a lee eugatio ncs funt qutuo t cm:ftcut D):inius i
f erado o e gcncran'one i co iruprio fle.bec ai quatu
o tri mpli cu co2po23 babentcuo s mo tue lo cales.f.
ino tianiedfo info tfum:<rmo tqu<ef{ afurfum ad
med(um.'Co :po $.aiiIeutume(tmo iuaa medio ad
furfum:t c o :po graufeflmctusa furfu; ad med
o mfiueDeo ilum.^ftifta^dem co :po :aqaatuo t ft
i^io ser aqua t temi . Squa autem t acr o u ceme
ta;rellqu3 v o continua funt cum fno o uo buo ciernen
t s . t un media inier ea.2f crcrgo pttnuuo efi cum
ignetT aqua continua ell cum trra: 'r vxtqf mcdio r
rum co ntinuicfl cum aticro uttamcn co ntnuatio o c/
rio cum 0ne maio : cH co ntinuatio ne etuo cum aqua:
continuatt'oiaquc cum trra malo : efl ^ co ntinalo
tgnia cum aere. S i c ergo co lligitur co tpuo celcne
eccmgenerato : i n a l to i lo co igno -r acrio elT
lo a i m generatto nio eo tum:? cuapo tato aque t ttti
rccft pto xma'caufa maten'allo eo tumrtcmi autcm r
aqua funt caufa malio eo :m remo ta: q quaKter fit
o nrcqucni w Dcnionirabunt*
-Cap.lg.t ell o fgrcflio fcire faciene qualiter vnum
clemcntum continuum ell altcri:-r qualiter vnum ma
gio co niinuellalicui^ aliudalter.
7uertendum autcm ell qualiter o icatur ele
a mcntumco minuarcelemento . S d c n '
i ergo < f fi'cut otjcmuo-in fecdo o e gene'
ratio ne>co !rupiio nc:co ntiguipernaiurflmo iuifu)
ell e;cp:o ^imo :p(r po tcntam co niinuo . ^l aut ma
teria elemento rio in ptimio <iualtatibuo materlalib'
o iufa per rarum r o enfum in o uo .f.in ckmcntu; fpb
rituale t co tpo ialc:^: quo .id bo c acr magn co tnua
tur c igne q> cum aqua:qt c;: pto tmo co ntinuo o lui
dimr {)er fo im o eria -i gni o ; i sm91 aer ey v no co n
tinuo in po tcmta:'! ideo Ala co ntinua ftpcrnamrn
flt ex Pto yimo co l trit aer c agua per o iuifio n c '
tinu i!iuo :bec CH ergo c i o leti miHo:cominu3 ao c 5
tigui flit ficut T in o e generatiene po tcniic pto co mt
nuo q5 cco 'cuico mguaf ab vno po tentlairptinuo
imcdtata cx'ult o iuifio ne fo tma fpecficatiua o ud/
tc :7 / m cunde mo dum (ntcili^end eftqo o ictus ell:
aquetcrra pluo babcrc co ttnuftate)^ ign c iv
rcrq plu8 pucnit in o cnfe gro flb aq trra $ gnis
acr:pucnian t in raro fpali: t ideo aer babet pluo
o e mo tu grauie $ aqua:bo ct o e mo tu Ieufs:qt .147
cr t trra fe ptlngunt in g i e terre babftabtU t n ba
bftabilf: que n cooj^ta aqulo qd no n faccret acr fi
plus ci gneq' aquaco trra puenirct T bc credo e
cm o fct(buiuo :7 in o c gnate vbiqj filie o icitio ict
ifi aliqul $ bo c intcUgiC o e mo do gnaiiio impiTo /
nlllaJ^ o eqmb' intellgif in bae fca: q: eni ignlo -r
flcrpueniit(nbo cq>ncuircllmvapo 2.:'7aqua4
trra f^Ttfflavapo ^^:5acro lcfptnuartgn(:r aqua
trrc;q2virii{j clmavapo ij :acratplu8Dcfco nti
nuari gni y aquc:q:ipueniciTignc fnno ncfl mam
Vapo iumrfed no n eo nuenit c3 aqua-XTontinuaio &
o que c tetra nui o t o cif ^ aeris t3 igncrqt um ten
r* & a^t in o uo b' pucnuni.f.in e mi m vapo taj -.
ce o cu c o ^ . S ed acr no eo nuenit c igne nili in vno
f.in elTc to c v a po ^ in alt cleo ato ^ quo :dam. t
lcet illud ve^. {ntamen no n puto 9> fit c o c(i:f5 po
tinspiimTc.
.Cap.g.qtrao tus fnfcro tum ell caufatus a motu
fuperio ium.
. Sdeamuaergo adpio po ft'r oicamu3 3>
r ctt fnt co tpo ia fupero ta circulana inuini
bilia vt Dict e:i:finttco :6aflmpliciivj
rbblia que fiTt quatuo : elementa:03 q mo mo rcru;
que o zdinanfana'que fo t in trra ficut plante ^ ti
ta lapid:? gnatfo animalio tt minera^ mctallici::
t queft fimlia o cta:ft factuo caulatuo er mcij
co j po pfuperio j in o buo firib' altcratfo mV natura
libas futa mutatfo mVr't (tt cfactua -r cama at b.r
que facic mutatto ncs per i ^mxo tp' celcllerq: muu
tto in tfeno 2buo C02po:ib* o uo facit.Cln ell mo
uena ptm ficut co ip" celei le. t alte^ en moufa ,p
j cim ficut qo atitateo ptinte eo ntinctes in fe vnuico
ceIene8:eo * mo uen( a co tpo tib' cclcni b' :? bcc fi
que facit mutatio nes ^er co tpo ta cclclta. S ed que
Ro :qt f mo tuo fuperio t ell c i fflo tuo inferilo per
nam f< lc mo tua en o tdinalue t bi c ferio : 05 ce 0:
dinamo :* edem nam fequi;qt varatio in rcb** fcqui
tur ep mo m circuIio bt{qu:itcm co minucn c i n ^
tiul:? co tp' tregulatimo nis indigctalquo oirijen
te t regulante:nec efrcctuo j imileo ci i o omnib^q- m
pucnai fib o aih.tDco aii t( mOiua fupcro p ciu5
rcrco iPOialimo tuo ptimua ^ c n mo tuo moUT
ptimfceleltis. '|bto ptcreaqtficutn.vi(.pl}ico !u5
o etermnattt cft ipfe ert femptem' f m nam:? muu
bilis eo Q> ipfe en co dc mo do in velo ciatc 1 tar Jiu
le m iim;ne()s cp:rupiibiUo :neq} fttio elicui in?
tu infcro j t recto ^ mutabi:eoq> fint ointmc" H
bi in velo cltatc:qt mo tus nilia rectuo en intfio : 1.1 fi
nefuo:9> inp2Kpio :tmo tua(o rco !rupit'biliD co
c g fmU ad lo eS In quo defdt reo naliter: 7 q: fi u c
bt mo tue fupen'o ' t inferi; :ncceire v t ocainus
S> mo t' fcrio j fiibli que appari ficut mo iua eje
mento u-Pio ucniante>;'mo iu f upo f ficut e^ fu.i>i-
d u i a f i luperio j mo tuo pftderef Pm o bliquitaic rit
eulio eclimaifpfe frequeieracccdeno t recedo .'-1
fi pfidereff m drcul tm ipfe ell pi i nuuo . Si vo ofi
dcref f m mam eiuo qo moucC (pie crt incoiruptibil?
Srequter at t ptnuu % inco iruptbile c ell cf <\'
fit frequeier no nptinue:'rq5 en coirupiibile:anipI>.
ue at co i p' ndctcrmnati mo tus t irrcgulario ii")"
a aliquo o Wgcnte * rcgulante:qD 4dem t fit ocicr
mnati mo tua -r regulari8:qt atr fre in infinit nifi''
q5 eo j p' regulare et certi mo tuo 1 regular(6:cii cr'
no ferto ta indeterminatf t irrcgulario motuB fini'
rupero j acertSbabtmetDtreguIar:inferio :arm
fu mo teaufanf t mo tu fuperio i. ampUuo auic
c e q mo uef mo ucf aliq; alfq no n:m nim W
f m mo tfu eaufaf ab eo q6 femp mo uef: fed cojlat
ifero j a moucrf aliq:? aliq n. Supcri o : at fcm
p mo ueri:ergo fcro sa a fueio tbua ftmB moucrcnf
a d bu c a t mo tua Mia crto a facit feeari ab nuiccj
ertacfiIciieafcendat:rgraueo efcdat.&ifltib?!."
cftio nfi'tcmiyto eo j per mo tvnuo i n rcsio c
aUcriu8:c ergo fit cmijrtio t mo tue eo f in regio
neo fuao adnuc cpotteret ad boc al i q cflt '^
l?ctbeorttin
aaitqpmeaamotrctqnitfitTdrSlmmo/
tac qramas cim c o auc gcncninf n Itoificule g*'
l i ja' t comctta t aiTub t onirtU z fi R . Di t o t r go
Cf quirao: empoza Ignia acraqua t tcirjgcncnuiCT
co:ropun< T e l i mn f iimkk-t vnSaqf iphp iad
fo:m]m alKrus tn potiii'rjdco qdam i l l o p al t e /
r jn aliq ad altcrar (dco'cu aqua ftt t i qul dai t Ideo
fjalc Viipotabtlo T fcpabtis a l o c o fuo:qi q vapo
m fmm rcdoit oc n3acra:cjnn>5 ctrtcipU oc l o c o
acrB.-t taniD licpjraC a l o c o Tuo nll(.2rqttc.n.n5 i'cfl
n3 qua n fe aggregcf t tamiet c ftt m jl e fn fe ferml
nabitlo.'boc um f m a i e p n d r atller e^rponffqui
oicirg' aqu i fu (Ba ve l l o c ^ g r e g a f as gr e gar f o *^
ne congtlM8:qi aque no acctdit c gdai l nif gr c i "*"'
icm ejrtra pi o pi tcmitn.ffcut ncc fgnl l uc c r c t )
fui) le c cflrqt qtibet r e s m fuo l o c o cferua in fot
mj fuj. Cogelato ar qdamraque mutarfo e R. o n
gc l i i ai Dupn-.r.foIubOucr n aere: t inrolubiliier (n
t(iTa:t neotro modo <n fu fpcrj:q: m acre multipli'
ci frguo ej: cfrciftante calido cpa'intc: T e;: b o c
po t pi o fi Id r t vn di qjl n n ub r ar a:'jn e um b o p(r t
fpcra aqucrt i de o t cito congclanf c i n letra p mut
loo n o 8 nix nduref rcongela ai in lapide pt o pi e '
tc q> ierra cltnei friguoif n lecedit cinue agcns
iqui aut neit fie babet drtiUno calid q frguo c 5
piriui.-r cii lit fplTa in l o c o fuo n e e p i vndi<^ ;pS/
dr in pfa t c t i fi t bumda male reinenf n reinebii
jneniU^ ^pcM i n gus Midra m lapiuCot T tiUu
fm Slcjcjndr: vn de fenluo f n eongregaC n l o c o
fuocongelaiioniamio.-necct maneno infpecicfua
a tcrra p i fepararitneq; inefl et v t in fu fotm^ ma
nena fcpef a ierra ; pi e r puenicni aque i terre qu
iupia oi^imuetoeiermlnaiio aiii baCg^ tetra n l e
paref aqua b t e c fl : n n r i aft i ua-r c r c at e t r vn /|
ai^r'raquetquefcifubierra i n vl c e r i b *e i uo :t
iiiuantfuper(ugricieme{ue.zn(ria.n'ft aque grof/L
fo terreo f ebuflo dmixte t aque fub ierra ft grofi
fe conuerfc ad ierre nSm-Tlatamea at fun fubtilee I
BuIceoBpter a d m ^ fbl acrei t expurgatione; ler I
rtni pmttertoadmt;ctf:tate3aminflu}cumaquein t c i |
rom n i vfio odinot ptopterea g> cmtfceaC terre i dr
S^atontmimpietiomToiuerfap acmijrtionunv t F
bocpatebtinfcatiennbue.
f ap.v.oe exclufione e r r o i i squo i l di olcentiS n
ter c l 7 lerram non cfTe nfi vni i element:- oe fi /
Bflficationeetberto.
S t a t nobieneeeOTarlvt' (c i amusb o c an
e vn Se r mfi t mc di n i c r o i b n dl a t :t e t fi
, a n plura vn o t fi nter ea (t cotpota mu
tauticopjq fciamuo quct ft illa n Se r o t vb e l l ter
m nu3 e o t t 1 (pfo^fuila;* Ijb e c Determnala fint n
c e l o t mi do r T in fr fo oe gnaiione r ceuupt i ene: t
allter qrmuB_oe(p8 ble pjopter erro:? e o qui o i ye
r ui : vnu folij elTe termnffiftntm eriott tn fgne r i
celo. 2 ? ( ergo: qs poftquam pteceiritrermo nter/
f i s } ! S ? l ^f c T" ' l * ' n ' ' J i a t e e l f u b o : b e
qpeftgniettirein l i b i o iftononfomuecomeflrtnB
9 tm oceremus fermene noftro veriwtl> fe dr c at a/
nutaqu]e(rentillquicouenerttnobfcilinfermone.
toiremtfflim<idairapente8pmetbermXld!g
qo i gn c o i n o ;vn d4damv{t t ? .c Ml n o m2n ay go
rde:opfnatua <: etberia r ignia fntiio o i ho eft vna
11j pfc male oicerecoicendo VReire me di elemc
l umi n t e r c e l f terram.iamennbocbcne opihanis
efl f oifit eibcrem i gn e m ciTc dem piopter fmili
ludfniflamatfona.ilfinifo enm ctberis ciddi
eospua ve l o n a motue tnilammane'.? nflamable n o
ffliiia(etbcrta 7 omifim tntellga(.r.q> nnimana l
lum ITt etbcHT inftammabile im ficut aer fu c i b c n T
vTr nflmana 7 nfla'mabile fu i t e p etber. 1 alg 4
dam ctoirerunt 1 o i n i n xe r r g' ouple;; c gnio.f. pu
ma quefl fuperiot:? clama 1 mundua 7 flle oiciiur
(i b e r T non perucnit ad n o 8. l l ai aliuf ignlo impu
me mi^tua cu vapo:ib'tgneio ocfcdenat-r ille e c-.
ea noetT non vocaiur eibcr vn de oiciTi iR mundum
pt e ne fl e fgnctfed non plenefl a b e r e . S i ai e r
Dicerent tc non eftci aer elementt vn i roe mduf
tlTet cmi'niiraetqt non baberet omnia cospoia q e /
i i ui polTunt e;; coniugaiione pt map qualiiatum:
elTet mperfeciuo:qt elTei ei addibile quart ciernen/
t:qt imperfecto e cu adbuc alquld addi poiell ad
naturepfectonpertinatnc^ ei mdua iniegcr c
alquaDeeire niegriatietue t>
a^. vf. o e folntone i r i qne fl i o n qo c o:lanf'eje
pt e di aa oetcrminatione.
Ui a ergo babit cU q elementa nter c e i ns
q t lerram fui plura vno:tc opoi t e i noo oci
monnrareqoare nter cel Tt c r r amn e n
gne tm'.fed potl illa o uo elementa: igt\lo 1 aer font
ptopnqaa o t b i :t tang ccauum 02bta l ae . S e d
bae queflionem nonppITumoa rolnercnifipiioa q
r<mUequcctiinanira9> caiidiiiie eina ei l l acere
coipota afcdcretprruenlt ad n o s 5 lub lcllia otucr
fimode:qt in quibofdam l o c fs ell ma o : 1 vcbemen
toilicittinftjperioiaeriorcgonet'rinferotivbfeft
babliato gencratoo. ep elemcntia.'r nqobnfdam
tocia ell maoitT minna vebemene:fcut tn media ae
ra r e g o n e .Sdb t l c at quermuo qaeflon: qt cum
noaamcaenimuaadbocq>confideramtia o i uc r //
fas acr< regiones fm ntcmionc3 c al o i i s t remtfTio
n e m:t c e r i t pfe qu o ocerc per c i ? ea que accdiit
generanCinacrctvcoicamiiooetalibtisoemlIra/
lloneo r oeiermnatonea falficienies que fui p c i m
vntufcomc^ ge n r al o ^ n acre. C>co aSi q> c n o a
vdeamaf 3> aqua fi eje aere:? ecuerforacr e^ aqua
fm oifpofitione oei gl oi i ofi 1 fttbiima qui oedit cit/
cnlarc gttionem elcmentstqd at accipt fotma ali
cuua acc^ i et -r locum 7 moma e i aai v de f ^ oe
bent oiuerf otiatonea eflc aque addendo q moue
acRcum aer fiaqua icdi funt oaerfe reglones aeria
t l t ut e s 1 eonaertentea 1 cenrumetea vapot que
de n at . Que r amo s S quare nubea non liun nli in
media aeria r e gi e : t (i fifft n fu^mo aeris vb i ecnt
nubef cu fu caudliate:t fu frigditate.-caliditate el e
uante: t frgidliaie conttertente.Tlos at b aa qo e /
flsnea 1 fimilea folaere voIctee:ocimua pa'mo fup
ponentca bic folutionqoellianla fcde e o ^ nfra t s.'
gemua c i m cus t foluemna qucllonem t c n am:a5
ccendo qr nnbca ft i i n acre n l o c i s in quibua abfc
df vu-tns lumnls radiot folie 1 i l c Uap: quajt t n /
me n e l l r adi an s n ac r e e jc r c ft e y o n e adc e t po t afo l i
da que ft aqua 1 tcrra.Sbfcindit at t fesE a va/
po i e ierre -r que n locia t i l l a: t i de o non eiforegat
c o a In illo l o c o 1 illa ell regio meda acrotad illa cni
non perocnit calidias que e l l e ): vicntatc fgttis o e /
(urruni:nec(tcalo:ejcrcnej:ionetadioj^gnaiitroe/
a e
TJber'ptmu
ofum t iti remmtt (siiaa:itii tocos infcriot t*
(idus (X ipfaviipo:lbua cl f ui ns t cpUi t ombus
que calida funt t abundaiit (n infaiot acrs rtgonc.
Tlon.n.fit atr natm cj : quaca aqur.fed fit e r vapo
remultoquircmona in tac .pptcr fuam caldMtem
InraanalibumidtutequdocIcuafaDUobuserits
que funcacjua t trntit Umiliraqua non fu Ratimc):
auc quocuqjfcd cxaeremultivapoiisn med at e'
r i s r c g i o n c v b i f r gi das (11 quando p rrtmts vapot
lile congrcgatus conllare inopit i multf^Ifcari mu
l i s pluugsinfeipm rcuotutna:tDC.n.infplTaE 'r fcaq
oeTccndcns perptuufa5 vel alio tnodo t fie p j 9> acr
vadcns ad ipeciem aque non ingredif regionc3 aque
nillftin aquampenltus cuerfus :qt iy conuertaC
b( b5 aliqud oe na aers t {cneccn (II y et bi b(al
am's l oc. Se d aqu vapo:ans f oi mi babet a(rts r
calidu5 ([(uan8.<t i d( 0 e ntctfCe g> afcendac ad l o
eum frgido { r i s . y b o c p j foluijo (j udlonis ler'
tl(.SoTuendo aSt queltion p<im:oico i te^ qi vfn-
censfupi tl udocKrravbi cfl gni ti oel l aquaraerfi
ne igne:ient ignia oetret ((iram t vtnc(r(t babtat
n(m eo modo quo ouo elemta aqua.f. t aer opiunt
<m cbureret totum Tejrficcarc q ell in trra ilta:
aut DO elcmcta que ctrcdant t cr r que funt aqua t
aer ctinua funt c;; bumdo f l ui do oi uf a tanqp ej : n
<6i:t qi tale bumidum (II facite tterabile t c o o p t o
]An mquo ad boc en vna:ideo vlrc^ i l l o e no /
rum alteraf ada<t(&:qm qua qudo fit calida alte/
ra (n aerem qudo tea mae aera inrpfflanf ag>
greganC t infrgidanf tc fiunt aqua:f qudo faciHs
2I . . . ^ j - ; . ' . . . > . t . . . / . . ;, . , . . , . . T . I .:;.;;
flis^tmirtfoTatieratlofiuiana ptopr gnationem.
Scomocta^remanecQ'gnis'Xaer continuus (gni
fuiptopnquiot oibilune in com^atonead aquam
't tarirtnpalTuntillic alia efle elementa pter DO
ptedictatt beceft folurio qucnfonis p>me:ve^ (gnf
qui en t oibe celilune ptingens v n d i ^ pcoui^ elus
(II puras non turbldus:? bufe ttifictl ofctum anti''
quot pBoium oicenttum:3> Ignls qiiieft llfc <tl pu/
ru in compatloe aers contcnti ab Ipfo in fmo:t aer
ctentus in fimo eit turbidus ocationc ignls Ctln
t8l^m:voIunt.n.o<ceretiqu(fapicnte8pbuncfmo
ncm:qf> Ilatus aers qui clt ptopinquus terre -r Ilatus
ierre qui comingit aer inferus eli cmixtus cS aere
non puro:qt aer calidus venfens ad tmitr terre tft
latone ftatij fadt ipfas terr vapoj abilit afcendere:
? l (tatu ule aerls turbiduf ell comeationc ignis fu
ior8:boc eli comeatione illus pti s ignls que eleua
tur (vgiua ad concauii oi bi s lune :qt boc c fubnlius
pnrtus combatione pm i qp fequif ifcrius refpe
aa babitatiis nonrc-r fimiliraerquell fu^ boc mi
^ q c circa noo.f.aerqul in fuptema aers regie
lu^ra igni Imples c(auu:ignie puruo t fubtitis c
^ate aerf(}?iglt terr adqu atri ifcrot putnSi
p:eiriea que gnanf tf callao elcuit: t otcunC ara'
blce algmegq bo c vapot bumidus aque'-r alraegg
q5 vapot terreusfrgldus tfi ccus <rputui8minuta''
rptiumterrcficutapcentt rado folis ingrediente
p fenellram:bec enim turban acrem in qui tangit in
ferot babtatonem -re.
Ca^.vg.Degnb'tonequacuoicrtojst^niorootbf
o Muerfitate regtonum aers.
d a I nunc oftfu j ib c m fnalbocc ne
q cefle q> igns fit apudotb lune:? aer puruf
fublgncoemflrcmuolladt^camefcc
temttoltcniamusolittrfalocaacrstvtfcttmasinq
loco, aers puertf t fpIlTanf vapotes: oico 3>vtri
<ff jppoSdop k manifefla c ad fenfum:Q> tf motu ge
netd cato::? pcipue eje mota veloaffimo mape coj
pot8:cotpu81 q eil ub cotpotc mobtt drcutar Ic
ldncilmobileadlanien5facitterrcmotu5 ^quafi
emper eft i d latua-^gnia aut non eft mobife coipua
adlatua:ni t mf ut f n. adbuc f m5 terremoi'n et ni
fi furf t oeotf q5 filCi c c fepe c mot nremoii {
ficut noa oftdemuo infra in iflo tracutu. ^Sdbuc au/
t ti et terremot' d i ierre cbultiio oebct ferip m
t^icct{utttcnrealocomaio2Dca!o:io ftcut n o s vt /
<fem* in olla buUicte q> a pte ollc q tgtt (gnc t q rece/
dadpfpoflremibcm n videm* ifcriterrem
t . S i at fttret igne pfumtetfcnosat oeqciie fupc
ifiM cCuc m in incidi eomo^nttng> ficret l emm' o'
r nifi^ fouef qti cadcc ierre fupiot p e : b i fatfc
qi fepe ftt Ita q> loc*n nifi trcmt:qnq) i fi't p oiufio
n teire a trra ficutnarrt biftoiie vc c p g- olTa t ns
Uqptinuuefuic mt{<{voca(ol{mpusf p mtnoi
t f f f logfpaci eft ab eo ofuifue: t atiq cicilia bcftt
filie 7 eje ea oiutfa p tcrremoi t mare fluxit i me
d i 3 1 fcbifpana atiqnbefit apb:icef fifi m 7 c ler
tur ab ea (teriecto mart ciuifa'.t b narrat S e n c t ll.na
l i qon. Sl tetejrterre anli({caie tcibi aeetdere
oebetr no frequit^ eifd loele.2(dbuc t i trra bi e
<ta t cdldt t moUi frequcifaccidt 1 illa n b;^p<ie
tateaeittadprccttteftperfcnJConftatergo ig iftc
pintonea nmt erronee.
jCap.u9.0e opinionibue cotum qui Dj^nint aqu
cfTecaufini terrcmotua.
i mocri t ' t oijrft g> tetra eft int* pcauaba
o i fe radicee 0U3 q ^ fta^ ^ mana'i fup icr/
r t b^ i fe fpacla mari t tato magia vacat
-vt feflatet i aci;r fpacia $ to libera ab excrctio ba/
bitaK5i6:c er aliq c i rec/pit addities aqjt fiue cj :
pIuBB cadiib'fup ierra (ue t ^ aq fub trra ua g
(afu3 i i pa; alicui'magni cotpe pcdlf 7 reddot fup
pfiuetq>fubtetraigteiaUaqex a l i qc : * i
fup tipi indat ic cmouet tcir q i circa t fup e a ^
ptcr B g> art' ci I c c ' t petu tc pcutii ir aqu pin
git 1 mol ' ille c tcnrcmo'.3n ge t ese ifti' 15 no in
mcau'ialitattspuemtpbsciubtarabidscoupti
tioia 7 oicif f [iminieoe,ciuii8te q vocaf cbi*: ft rm
vitat voca( meibodotue d ciuiaie vocata .Cbtus
futr.l>.n.oi;tit a> tra aliq p'^befaeticj vebcmf ejs
ficcaf 7 t fctdif t c poftea vit pluuia tUnit aq plue
ipcauitatee ei ' 7 occaltaf in ea 1 pgrcgaM'n aliq l oco
Unta q> terranataifup aqe illaeT tttc poftea oedinat
aqua lub t e ns ad ccaultMc ali tuncterra \ rMintf
lber Tcrttts
ntfiperaquim ochaiit vtxdiiMtdlmet i l l i
pcufflo cft ttrrtmotue.3n idi (at opno Xbal f s mi
Mgdoipttotatcrrici hbkct b u mo x r t o m oC
tem cITe fub tcrra rup<r<o: tcrri tflfe 9 ft aqua -r
(dcopoztari t ora ab aqu rutqDdi ma ^ S nau^'
q cuj >pter offcnfione aque vento vt l ey B g im
pinjit fn aldlud mindal v t l ti vnpditc otcltat rae
ft tcrrcmocus. Oco at ifte opfnfoncs p>o orgumto
fue fnic accipfm i d qd (tptlime aquc apparct in tcrre
mora que ame n apganicnc? Ue^gf iofta mare t
magnaa aquae ilagnatcs muir freqncmus fit terrc'
motuo.2(dbucai>(qtinr(ptcntr<e iapa maretjaa/
i piinue rra trcmlt Ti fat fotts curfus equivcl bo i s fu
per e t tremtp fott mot ({ft rup tr i l l i p a I0
rpac ita q> vaia ploia Itquoitbus elTundunrar ? b oc
vtiUioicuntejrbocq'taTailtiephiofubfecta te/
ment bumido ^ alia moucf ad latera fcut nauio.
S d d f eii3 initf n(r(dendu5 tt g* tcrremorao fi>it
fpirtu atiquo moucntc tcrr fiue (t aer fptritua tile (2
uev3poj:qsmfnuofo!tenonmouetidq eft magia
fosteXonllat aut q> ten'a Tolida t lapides magia fot
lia Tunt q rpirittto tcnuio ftue fit vapot liue aer. 2rd/
buc aui adjciiTt in argument fuecredutitatio q- a fl
mili eaufa fit motua terre fobfaoit terrefhrius fuperi.'
ue: videmuoai y (pitm vA aliud cotpuo tenue r*
rooecitlapideooemtib'teradicaiaoco'r oc
citcdiftciaquefnguIisanniBad oculvidenrar fieri
inundjiietouenttTalarumaquarnmftalio ruina
fit fubto bomnibus imptoafia. -Cum autem ea que
fttper ventimi -rfpirimmimpellentematrcm. D ct
i si s ? fiS fan 5MS impslfs y s f m nsarc peral
tatemDuooebentefTeimpeUentia.Sferautemftcrra
ouo funt fmpuiratefl ergo alitid aerem impellene:'r B
(fpiritus'raliudtcrramquod eflaquacum mpetu
fiuens.^nirabileauteminlo videtur fi natura fagax
t (ngcniofa eodcm Impeliente rcptUeret fotte't ocbi
le t td duod facile mouetur t id quod Diffieuter con
cutirar.Dccergoffimitiafuntquesicunt illiqui po /
nttnt efTe caufam terremotus aquam.
/Tap.v.oeimptoban'one omnium opinionum p o /
mntutti ex aqua elTe terremowm.
'iltoieleoautnmiabteuitertangitbotu;
a impiobationem t (ico opoact noo addere
Dlctio eiuo Itcut addcbamus vbi enumrate
funt opin{onc8.'f>ontt aut oictua pbueouao ratlee
que funt tomra omnto opiniones iflaa in cmunl qu
r vna ert 9> fi cj: aquaelTet terremoraa tune fierct ter
remoras in omni terra:quia aut omnio trra natat fup
aquaa vt Dct.Xbalcs aut infundiiur aquie vt oicut
ag fedboc cft falfum:qs non in omni trra inueniE tcr
remorao.Secunda ratio cira oes ptebabitoo pBos
elliq:!! terremotus ctete); nfulionc aque fub trra
tune nun^ ficcuo l o a i s bumcctoripofTet nlt tcrra tbi
moucrcturo'iterumpatetefrefalfumq' locus ficcus
bumectatur^bumiduo cjrriccaiurabfqjeoy fatrer
remoius.JSnaute ipedalucr contra oemocriiu;: quia
fiprevcrumoicttunclocafomii fepilTime tremer
eebcrent 7 boc non inucnitur.Sfdbuc nun^ tcrrcmo
tus eil fine aquat-r boc non ver elTe oflendetur infra
vbi oicciur 9 tpote "bcrculis non aqua fcd cinia ep'
uit DC tcrremotu qui fut iuyta bojfntbum. a d b u c
am rctrcmotusDcbcrft elle femperd rulnis terre:
guoditcriJnonfemper inuenirarqt nosvtdemue g
D aqua cauat -r rult in pteceps r tremlt tand flans (n
codcmlocoXontrametbodo^aulcbf ideo eft3>
trra non eft element cuius ptopti no fii natarc fip
oqtMs fcd potius tcrra oefccndit in aquio i deo nibil
eft quod wa t tcrr fubicai elTe aquts * fm aque cw
fomoedinare.Sdbucautinlaco fifTomap'me fm
inetbodowoebcrctrcriterremora8:q:ibipIurimji3
quaarccipit influentes icuc.ScdcontTar{u5bufu9
baius ituieniturpercxperimcmumrq! locus muliirij
niTurarum minime tremir. JConvra politIonc5 v o l a
lia efl qf naturalta o:do etemenlotum eO q^ aqua fit
per terram:ergo aqua non ell intcgrattcr nec quinim
radicc3 pjimaj in trra. 2fdbuc fubtili02s clemii mi
iot ellIociis:(ed aqua fubtilius cll elemcntum q> tan
ergo maot eit locua aque q^ tcrre ergo aqua n eft fu
tcrra ficut oidt Xa l e s milcfiuo.Sdbuc aute5 cas om
nis tcrra fit fubiectaaqusm Xbal e m omnia tcrra
ocberetbabcremotnmquieftterrerootus.Sdbucfi
tnotus terre efl ficut motus nauigg noebcrct cfTc (tr
remoras nifi ad laras vnum vel d virnq; T boc non
uidem'tquia infra odcndemus 7 motua terre motus
plurime m Jtcrie ell furfum t oeoifum.Sfdbuc auttm
fffl Xbal em aqua cfitna tcrremotu non ocbcrct nf
fifuperfundilaterivnimoraterre:TaIiudoebcrci(l(
uariabipfa itcut in nauivnum laras oeptimlmr fub
aqua:taliudeleuaturabipfa.Sdboeautcmq>fndu
cuntpto figno oicendum ^ non efl genrale quii fu
magnis motbue terrcjiutta aliquando apparait aqu
nccabfotptaellque piius apparuitficut lf exemplo
fuptapolttooeterremoraiujcta botinram apparct
tamen aqua niquind per acddens Cfoi^k per vipo
remfubterrancum ficut oltcndcmua in fcqumtibu;.
CL SOU aiieiii luxf aqua (Citemius non cogi ? !
eje aquaifed potius g ventus tcrrcmo Wj fadcno qiil
licuando impellit-r aliquando impclliiur ab ipfn
quia boc fit iuyta mare ideo biRt frequf tino ttrcmo
iua:-rbuiusraiiopatebitinfeciuenttbuo.2rdbocq
obi omroe trra fcptcntrionaliDlccndumq'ipfJ ton
eauadlTpIurimumaquisinfufavfq; inpiofunilum
fui:ideobicmcclliotapaIudofa t In dategcncrartir
in ea fpidius mattus t vapot qui modicus coattiiua
fadttcrramtrcmcrctcoartaturautemimpulfucunii
tium fupcr ipfam g> aute; ventus multus fit in fpf>i 01
jritcycimtatot^ipfefotauittcrram lancea longi't
eyiuieyfotamine ventus quifere oirucrat oomurn
a d boc autem q ot cp inconueniens vidcf fi P
tenuemoucat.Diccndumq>acrctonitruo fclnilim'
gnum. vapos ramen fplltot ell q aer T ideo fo:n im
pellit rtfttS potefl facer per fe fadt repcrcufTuti to
g> mobills fit in omnej ptem quod n fadt aqua T i
aqua que fimpUdter oefccndit non poteft facete illa''
2t d i d quod vlteriuBnducfftoicendum$vapi'!'"'
rcflflsinfuperiotlbus magia conuelletrcscoipoiJ'
l es ^ aqufl:fed f i aqua fadt in fnblimi vbi obl1a
lumnbabctquidconfequcntie'cflvtbocipfumfifl
at i n^f do tcrre vbi plurima babet obllaculfl.a<;'
timumatrtquodoi(t3>fiftouo ipulfa ita vecf'
eflelTeouo'ipellctia.ofcendums'boc argumcm ^
glcllinnawrisocrifotium.ptoccdit ey faKio <f
natura opcraiurpcrpaudoja y pofcll t iaeo oiw
fuflfdat vnum impcllcns ad acri groffa t foi"'' 1
funt fupcr tcrra fn acre multo magia idcm IplJ" P;
t es terre rubtcrrancast-r ideo nopottct 9* a'"','j
pdlat co jpotalia in imo $ in fupmo.f5 pon roiia
ff fit id ficut infra jbabirar.
apitulum.v/. ee elTc t caufa terremotus f w
veritmem.
S0e6)eh^
3i
rr(motas at d i ida6 oMmtts nSc.roppo
t tttnttmnAottq&pcraaafdiburU
b2{oct(rmlnat](ant.r.^vapoi(ft o uo pg e
nmi.f.vipo: bumfdus vgpo: fccuerccnim t ora
(t irSfi fcea bamcctiC carne c plnfCT folc tSc ec
tcfnc(ln)3{():cavjpo:bumfdus<r v i p o : fcctis.
Dfimuo ff wp:MCTtib' g vipot ficaiB t tan
cIcu3taacftvcntu0.(prc(ni5cll^ufeIeuE cftan c
aUdiatcm foUa ouaittate td ta t t ndif vaitop
1 pilndpfco^facnis at p ouos modos.cfl tnf; all
qudo fubtiti) mfupficfe t are elcuatus -r ille trfcen
dit acrem t conomt (pram.ali^uando >( cjctrabff
piofundo tare r (fl groflus no potcns expirare p o/
pi(r tcrre piofundutem t folditaic i (nuenit toca c
caui fubtus tn letra Ale coartatus (n vcntrtb" conc
uiutterrefact't tcir(moi.ccnim coartaCallquo '
milis gwro vel oucrveniente ad pfum t cp:m
te caxftiif isi fmte (erre viTceribus t igititlo becim
pbigiiloc cotpotio obRantio t retnouet e f bocvo
(Dcarmotfo terrcmatua:^ actcaRcvtoicceflptOi'
batorperbocgi fitttt manifefto fug tnram. ' Si , ni m
qmtuo: conffderenC ctemema t (mptefTiones eotum
nonfnucnff aliqd quodpolTic facer b u f impuinonc5
ni(vtua.5t entm coniidereE ignto connat q> e.r <gnc
nlbilfpratp euapo!atonem:lpfeenim sitfe tn fe mo
ucturTurrumim:? ideononbabet motad latuo:nl/
fail tntm (iiipllt cwpwa grofTanf quod ad laius ell
mobfle.fiodej modo psobaf 9 tetra f m fe nS mouet
cojpoiacoitcutendocBpfff mobils eeotfumim
7 olci eft 7 o p ; q* (d qnod concutlc co:pa:a fe mo/
bilcad ltnn.'SmpUaB ttt tetra moucf fn terremoto:
nun^at dem ell mot tmouena vc (n.vq.pb{co9
oclarafiergo trra ncrfi moueno n terremoiu.Str
cnim fm fe nd fadt boc:qi n moutf nfftbabeat mo/
ueno t le opoiteret $ (Ut acrl moucno poncref. : Sd
buc at aer Itt na acrto afccndh in terravt (n celo t m
do otdarateft: vldef i non tantuo In tetra pofle con
tf'icn'({terrjmmou(repofnt.Sguaa5t3>facerenon
polfit tetremot fupta ell oncnfum $ necvapo: aquc'
Q! lile frfgidtate tcrre tim cemettef (n a qu JtJ ^ B
lit m aqu et(S ftfub trra generareC relfnquC g g> b (it
venms.Smplita afft opcrati'o ventl ene vdeC fitp
tctf a:vldtm' enm q-ventuo omnfa concutft t mouet
coipoj j (n fupfcfe Ierre mancntfa. OTouet enm fgit
aiiquSdo cpfufflando i'pm a combulllone t eyiigu
00 coipoia accenr.aIiquando at ampliuo (nfliman/
Qo acccnia coipoia faciendo q> (gnls penetrat in ipa
Vi l ? '"^5 ' tl l Mnt Iadurunf :allquando at la
ti?. 5' ?' 'Pf '"nfua f f" '">" fulgurante
Hm"< - 71 "" Pow " confricatuo incendie
X^A.^^^'^^f^^'^^'foortpismenti-.eodiaStmo/
bfWetS?ri*,u"-''"i"^''^*''d<'<nplanaftt
cpvapoj ct erref t rt q, cf t pSf ^f ?T<"^^^^^
tetremot aura freqoenter folet elTe quctt fie fra oe //
termfnabifntenfmboccontingftg ventos at poB - -.^J
tetremotnif bac oe caufarqi ma (crrcmotds fobtiti
ta etpirat oe tetra t calote folio atirafaf ad opRcem
aeris t tbieil ptintpi trcnto^tconnat at q' ma ante
edcmventterremotfacit.STdbuc at fignbu'
efl3>^erreffloto8 frequttuB folc jccidtre in nocte y
n ofe.3n noe enf5 eongaf fol a fugficie tcrre -r ideo
calo: terre eoocaf ad efterioia a non cleiia t vapozej
intntimiotcrrcvlfccnbuafedi'i nocte frigoic nocis
claudif terre fucficies t reddat culo: ad ma fie oict
Xracon p5e nlibto oe tcrremotu:* ideo m imm v I
po:em eteoat multiptfcat ({multplicaius ante fe ele I
oatocptimifrcoartacftcftterremotuD. S s q u i j
do teuemoius ft oe ole tc frequcniiue fit in mcnde ',',
velinoluculoqmlefuntbote inquib' muIiplicaC ;
muttott flatos coi' cm Didt Xracon q: aliqudo va /
poj in Wfferib' tetre reJ n fupfffe eltujt'el giofliis ;>
frgdustrfielinfupficteterretciangCn oiluculo -j
radi e folfs: ffpita frfgdiatc aeris foit oetent* (latij /
cIcoafvfqjadlocomaersfrigid'zlbircpcutK t f a
ctvent.SabdantozfaeriterfrgdttaonoIeua
bit ipm ad loc gnationis ventott. vbi ell (alot foztla
T tc (Jet (fatuo n merde.S at n vi fcenV terre r
n muli n p:ofundo:f; poti' ujcta fupota terre (lat
fobtocofolidopquemcuapotare n o n p t gtofliis
frdduo tc caloi folio aducnicno muliiplcat cmam
rfaci i pmmoucri Tbocftleai caloi evel foitt fm
9 migia vd tninose in tetra ptolundatuo 1 tc te
r mouet terrmboiuoptopo-donenoiluculovcl
n merdcttalo at rapo: non mana in aliquo tpO' ,
re pon merdf eo q> toe oi oeci>nat ab co -i redli ad
frgdtacem pzllnam per qtiaj mobtlftaf t queffit.
jCaprm.vg.teiloifgrelTiooecIars qliter qui di
pBl confentt -r DlTentt aptedicto.
Citmtcf Xbeofralluo 2rifte.infecuto:
( T olfctpuluo otno confentii c otctis.Srtbe
laua aut qut multa lludiofe rimaiuo eft in o '
bos:conuen{t dt'olcttanlfi q> vcnt ola't aerem mot
7 b e c funteus verban Itbto oe vcntis.vcnti in con/
cauo lerra^ oeferunf oende vbi 35 omnja fpacia pie
na func 7 nquant potut aer oVnfatos ell i s qti fupcr
uenit fpiritus pti oi ej pzemlt t clidit ac frequemf pa
glopitmopcrcotfoeindeperturbatteitteqoerato
cum omnla obllacula otmouet t claullra fu conatur
effHrtgere t fe euenit vt tetra fpi'rtu tuctante t fugaj
qucrte moueaf.Xbeofrallus at vtoct ell2frino.
i nfecutot 1 oifcipulufl fie oct. Semp euapoutoat/
qua ell er trra que modo rida modo bumtdo mij:
ta.bec at cuapotaio ab nfimo edita t n (i data vt
v! terotem loc n qu e^eat non babcat retro fer ac
in fereuolo: oende rfjra fpsrecptocantio actat ob
(lata -r Uac tnttrcMaaell ttuep anguila emlITos mo
tactumnltfact.Siraionatpl3o(npbidomo:a
iibus multff cccilento: plurib' aigs.ponit boeep fu
ga ealidi t frgidique ccotda m naturam t mot a;
Infimul non babcnt:t ideo fugficicm terre occopante
frfgote caloi n nterota recipiC 1 ecuctfo quado fri
guB (II Intra calot ell n fueflcet-r ideo Cpe qu vcbt
cul bat^ ell qualliat in vna receptue t al te^ e;: bu
ufmodt ctrario;; fucuenit fugt T qaando colUdunC
magnos ft bi mpetus ac cculTio:t n illa ccuffie
ctiaj tetratremit moueC:Tbccell caufa mugitua
audfin tcrre moto veniain abdito tumultuantibus
bufe ctia5 vdef Uirgjliua confemre oiccna n9> fub
( ^
t-<U>
lber Tertim
pcdiV mugir f ot r uj felfa mousri m'lboc ertet
vc^Io;^ opuo.-Si alij ^dam p5t quop nomm li fai
ncni qui oioit vcnm clTc flcrempuifum:ir ficut in coz/
poscnonroft Wt f ansui ni oomt vt nc: i v: t fpilo q
lontarttrieitaontmtciTacfcntca v o i i qi n| i
fpa q ej: aere rircquaqj intrint fti cerritAc luc fu ih
bomtnc quondo cilbonc valttudfifs qd vie fangumia
fps funt libere * f qudo fntertfpi va fangufnie
vcl fps f mala valftudo 7 fitt fpuma T grau'catts
cmotionts ni<b:o!& vbf fpa (ntercgif i fangufs
f titndcrpdtttrfra Dictfcri ntcrra qn valltudoen
terreftrie ( i l. S J at aliqnido jntercipif curfus aq vel
fpspsimorcpcUff i retroifuoaliqudotgrtit t us
tumuttuTCrcmote.Stait illa v i a t u i ame pttoccu.'
paaliointrantenicmfeconuenif i i umult fictt
tandc ruptura J^ec aSt vdt efle opfno Senec enm
Q> vett cerra atat cfc ftdg^baUtudtrt tatem fm taj
bi f m bocqd oidini adgenerati'on mi xcop. Sun
r alg pa ? abbo oiftriteo.oicSt enm Db trra ve
lossremcauernislimtfupiatcn'uontngttatq
cp obutarcaquas qao moltas fub trra oict eflc fla>
mi v ent o ^ qui f m eos tnreci fUnt oteiobulite am
aqua -r fn recm flai J vcnio;^ {pedtme furfu; ventu;
<mpeU[ tS n rcct npoleft:? ideo ierra cteuac c
cuit'Kozpbeus at qurj longo pon tpoie fecuius ell
poffidonas oict qude fp5 f m icrrcmot fed bunc
fpm odt efTe terre fpnfi vi i ali t no vlMi oeos inferna
tesxri t enlm n pofTc rtericp trra nobabcat fpm,vi
tatem q ota nafccmia tcrre viuiftcaitcnt ap^tt in pl
tio t flozib* t mecalUe t lapdib' taut fuw:a f mi
<o: fe ntttn'ificuc folem luna t fleliao bumote ele/
uatoablpfo.-noncni'mpofrctatgooaretcii vite nfi
t'pm vtate; baberet:vluereenimcftgnare alimto
vti:btc (pao cS btofFcnfc flut p co:pu8 terre 4erc8
efl.-c flt offendit in aliq tumtilniat i concutit v i d '
ia ftbi:fict eiiaj in animali fit feb:io r trcmoi Jioua
eimoibivclDcbititatisafcendteinfpi.ZDeibodo/
ru at (a <d cfonat m'(t qr ocic mot terre fer< aUo
quodifpi c aqua incidente in caucmaa {nfcrioseo %
ptemente fpim qui cil ibi. "parcbae aTt pbs cartfm
conuetiit (u t>emocrito partint cii arcbefilaoiofcaqui
cfTc caufam terremotus g ocm edcm moda quo ru-*
pia e):ptanat3e(lin opnone oemocrltl'r aliqudo'oi
c<i vtnt efTe cm tcrremomo omnl eod modo ocs
venttt effe aer mot fe bi pt arcbefilaas:- boc inda
fumtimpedtaaliberotrsnfttttelTeesmtetremotue
tiq at oicit bec DO fif cantare tetremot t tc ei /
daquiDuob*vlotenti aque interentib'.f.aquaP op
pofitilobubnte lutru ei t ventie qc oppofito cu ads
venitntlb' ra q u i fetiiferimpclleniib'; tffc oicit fe
ri nundatione; vel cituuf m illp aque q ece quan;
ti tat. St adt pBi ({epycurivel epj^curel olcunf eo f
fuptaalioa vt i i bi vf decoi rDe fcfbllibue babuerui
t ota ad caufaa vribttee t cotpoteaa contulerunt:ta
(ti t oeos olceri fmilee camf <r fangntni vcnie -e
ceterie mbzie animali t illi argut oiapoe qui al<
quid boj p fe ocl cm terremoiue.olctit enm oa 6
bcroicereefrccm.'aliquandoenijaqiia factifl} q
draptic oe c m ipfoB.T.altuuie pauatim nfima c
(umcndott ttic cafas fcquif fugioKaut fttbito crade
dafundamtaroectendo fuEcdficataiautqt p o b/
ftaculu; aym fui fub trra oilfundf(ugotacirc!
agiatiaut q: fup potoo r tollinas tcrrefu^ot ftat (Q
ccam t caueriiaa t lllo fubto inundas ncidt aqua
(S peiu 1 ctudt cotna5 mtcmttn pteceps fupe
ro:ffcittalfqoandolgnficoxtana):a.titiprr
fcil5 egreds ey lublim cimpieinonb' bumidiiut
natne tn rmo tf frfcat^one fpne oi pojt: boc con
fumitficconfumif incdiooomus poltea eadicaut
ctqtfticattemisclcuintiuibesbumidetTinbisrpi
ritas (]foccnfaBcfutnKnc{pctucgT(dicne pcrcuitt
eolnae t fulcmenta quib* fupcrtot tetra mtiti ficut
percunt futgur o en u bc t u cadit pare tetre fupetio*
oIquandoaDtbocfacicfpisqaadniprr.f.m fe rcflc/
)cuscb30bnaculuj necliberas vas inaenit:autq:
mpetu clieUt r rucre fact:aut qt latas aqo q fub tcr
ra ftagnanC i vclut mare cfTciunt v d paUdes fubier
raneas vemuofCDiitq repercutiendo trra mout r
flUqoido i>etcint:t qt oppoffi v t infernales in aja
fbt cf oppfito conuenict oboiantb't diactta t re
finenta oeicit g modo quifoperius D<ctus cfl:bccer
0 0 funt q oe libts pBo{^ oe na tctremotaf polTunt col
tgtrjdaenimoetetTemoiuloqucteslira bi s oicunt.
^aprm.vif.tellDlfgrtftocdijptobandoFinlo
nes oleras oe teiremotu.
2}Dnia aot queolna funt oe ttrremotu ffflj
o tlm coUicndo mttUig&nus g> oes fcrc pi' i
boc concotdat ^ terremotus caufcf a vento
in tetra conclafo.Utr au t vcmus fti *cr mot' vel n
babiefl in tractaiu p;ccedchtc:t ideo ocbocaSlor
qttimurbic.Smiti'oeopin<oneoipbci4fpmvitjIc}
cffe er -r ipm cTe plen o^e t aCabus t aitrabf slaa
p fpirationcaureivmopmatlqudoifputaiio P<
tinet d fcam oe anma:fed bec tm o p j oicere g! m
o i n s f ui ptingit terremotus cquatr in omn< loco d m
omni loco contingat tetra ftert mate bibiiudinieSd
bCQtepeiirtg'iacfrtU! t l s d a l t u b' fctr
tremerettqt ibi ptectdC ab ea fps vltatis eo ai nibil
(blviutficet.SdbucaitfpsvdlIsnejpiriretci
petu in eyfufflatone vebemenrt.miny i r m oipbeuj
intcrremotuexpiratfotilo ventuse itruptcne lod
e):fufnaiioneacrs vel aque qi fi lfum efi fie piobnf
infra.Smplitt6 cfpsttefj ojpbe fit eituo note
tinqucre poft fe nubes nigras in ctlo'.qtes fepe vldC
mus relinqui poli tetremotilT bec quant ad ptfo!
temctinet fpcculatoncseirta funt cotraoipben.CiJ
fft epfcurus arguit poneno v n i caufam terrcmotu
ocens multas t fimut t fgllf atlm n bene videf ba/
bere.'n enim polTibile ell vt vnP elfecwo f m ptnQ
in n fint eaufe plures tlTenttalesuenremot' ai vpu
en effectu -r in na in fptcif.babebit 3 vMj MU'"'
cflntialem q ell mS elus qo mouet ttrri r concuni.
Sd bnea t non ell pollbile ^ vnua f m fpcdc t epc
ratlonemoifreriistm5locu tnSefcntialio <<o'"^
ren6.Sedconcuten8(otpoiaf(mplcia in fupcrficie
terre t concutlens ea n ierre ef undo ell vnf m 'Pf
r eperatlen.'ergo op5 9> vtriufip vna fit materia ten
t ali s: ella elTcntials materia concutis coipo:^ L"
fupcrficfe tcrre vapottcrreftrisvtfupia ell pioDJtU'
ellergoeirentidllsmaeticonctttiefltisterriittcrrc/
motu vpojterrellr<8:concedaf ergoepfcure cp <i'
avent fcut a caufa materlal eus quod ierra mouet-
S e d aqua n ell ma eus fed flcddcmaliicr opera Yirt
terremotumperfotans fotamna pquc redu'e "
directum fiare oebuit ven tus tetra cencui lcno. wco
am epy curus ignem elTe cara terremotus oicit "o ei'
vet t f lf i pacddcns. Si eui mqt i snef onf unK' ' '
c i vicna fottc feret ruina circunlacemis tetrc. oj j
li s ruina ii vocatur terremotus T oe bs c fupt e J"
(pmta}.Simmtnotvc9(lioicitoe(mm.
SOethcoro^
fybttniata e o y no cldfjf fub tnra m't vapoi grof
(10 indufus tu vtpeic hmido ncqf cfl ibi tolts efpal
fio oIidiTfngidi i d loca multa ntr fe olftnrfitc
cft m acre qu oiucrfa ell rcgtonqi elcmitS fpilTus
bui'fubtamnpattejfpuIffoncm.Sdbucttiltfio
ciciTcnt fub (erra o e b i s imp:einomV q Kic fupia tcr
Tiim opoucret y caufa tkif cflct v i s Tolis \^
fjb taraftcutcfiruptatetrojtqDnon potcil cfTevti^
c I omns ugentis fottto: ft effcctus in eo ad q libe/
us [rfit aa o c f qp (n e o adq5 tranfitc multa me
da f non libere.Sdbuc at no clTet ratio quare ecnt
bi imp:clionc8 clcmcnto^cquales Tupiotib* t non
clicnt tbi cdam gcneraifco alfo^ fuptoiibus cquaics
cStamcnnonoamus ibf gnrnficainquib* vbict
ierra 7 mi'ncralfa t lapIdeo'Jsec crgo octa (un DC fe/
ciatpycurcotum.
aprm.jr.vb'rquandopoiiinmefittcrremot'.
3camuaatncquandoptedpuefoIciftcri
o lerremotuo t nquib' (ocio vna ioe oifpof
ifonibua loci lerremoius e f l ^ fit vebemena
in locio in qiiib' foiio pcufio asgregatio vndajs (i
uc p:occlla^ maris -r vbi funt caueme multe -r latera
cautrnap funt molleo tcrre.^n latiV enm tocio ma/
gis rrcqcnifcoartaE v c n t u s ^ in alga toc8.3nIoc{a
cnin concauio ad cj vcnit ccufio pt o c dl a^ marte ibi
tf p:occIIf pcrcuttentib' ventiin fe venina recludi
1 muliplicaf t cf bumoze man'f vie^edediinctud
tur:'riiicmuIiipIicai'mouetIoc({e[ltncrcufiu. Ja
tocio aili cauemoflo reclpif vndqjventua p v a ierre
vcnicnoicurrgn ell q> caueme fubterranee apte fem
pcrvcnm evpt'rant:rec(piu3 aifi in cauemia redir n
poicrii jipier al ventu obuiani i ita muttiplcatua
innuematdraoueicauemtlocuoaimoloenci
siuidf t moucri poielt-SoIidiao ent lapdio f fit ma
gnj mouerfi oiuidinon potelT. Similtertrra ficca
poiofa ell X paulatim cxpirat q c in ea oc vapote* ler
rtftn.Scd mollis trra ell q (n ptofundo t in (ttpftcte
infufam b ; bumtdtaiem oppilanii pot os el* t tam
folida nefl.'t ideo vent in eauema ctaudit ne'en>f/
rci t f ade moueri pot eri t . S ai oicte ierre oirpoea
in aifquo conuenerint tcilte locua frequcnli'baDel>il
icrrentotS.Siatpaucioteofucrtmbocomnuef
terrcmoiua in loco illo:funi aii fie in loco ita ttiam in
tcmpoietctremotuaplureacondltioneo confideran^
de:c5mun(terenimloquendoDetempo:c terremot'.
j n ver at i: in auino frequentPfit letremoiuaitem
pa aiu f m aen'a qli tatcm opef af ad lerremotqd ell
muiMi^ pluuiaif.t ct l tempuB ficce cpleytonls: eo
g- naiu_o ycnt05^ fubtcrraneott plus ell in ttmpoiib
,/f%'" "iP**' alqeXaufa ai bui" en q- invc
* S 5u " ' " " " t>;:imufliquefrijt nluea
I n , l , u ' - " ^ ' ! 2 ' ' " f f e f ' ' e f c e m: i d e o n f i n i {
S k , , f , 1 ' ^ ' " * ' ' " " b ' t e r r e c o n d u f u m . S i /
Toril Miipmnf. T: ".",'*;"' Mioje piopellun ad
eoiuiucacigcnerai8fibmmmouet(mpel11itterri
Jn lempoie ai malte pluue no fir'ierremptue ej: v
toqui tcgcncref:fedpoii'ex veniiapiiuagenerati'a
e o 7 potiterre^ pbntam ctaudunC r v e n u s ante r i '
uo s ^ u a p tn t ara ad toca cauccnofa p:opellf:7 cu5
vtteri'caderenonpotert in fe tumultuando currtic
T loen incipt impellerettempua at fcce complepoi'
niaefl lpus calido t bocexficcat bumtdaque.ia
7 nonremanealiquid oe i pf oqoad cominuitaic ler/
reptintt:* boc frigue t calo: inpulocrcm vcnit in fu
^fice 1 in ptofundo euapotare fcil in veni qu con
tinueadgcneratammamptopelliE vnuo vtni abalio
adioea cauemota t c redir nlceat ptopicr fcqu
tem vent qui impellit ptecedenicm:* ideo bi lumul
cuaoimouetloc'tconcutilt'rtdcofpllcrbeciem
potafaciit terremot:<cfipturaino:u5 conuenitn
vno tempotc ticcertua ert fign futuri terremot' t
penollcans tetremotnon in vno IVgno:fed in mu'
tia tempo:ia 7 toci figna oebct accipcre iudici ierre
molu9tnecadbuccenitudinalierp:edtctfcd opina
do fcut tf coniecturia.'RarilTmc att ft terrcmoiua
in efl ateti n byemeeoq vebemena caloi t v c b e '
mena frigus abfctdtTi mam vent op nfi atijdloci ope
returin eontranti:ficutoiximua in traaam ptecedcnti
vbi tocuti fumuo oc ventotcato] enm. conunicndo
bumid ncinerat teiram t apcrt vndi^ pot os euo
itag^nlh retmeiur In ipfa i n fupfcic e* quali nbl
euapo:ai:tidcoabfciatventoo.Sitameneircibtt>'
mdflucna claudene pot os ierre Tventus muliuo n
ptofundo tcealotmuliuamoucrct vent t rperet
locrq: euapotatfubtlata loct querere malote ca
pacftaiiefadatiitociptopcerbumidclaudc'topo
ros oedinare non pofTettialia at terrcmoiua etet cl
ruptura magnifoni ficut fonua tontru vctvin's fracti
contra a i magn friguo abrcidi ventoa eo q> c '
pimft pafte5clpartc; talio compteflio mpcdit n a
potattonemtriauventuaamntgcneratus tn ventre
ierre lle muliplicaC t includC in tempo:e afperiaiis
byema ex calote a fuperficie terre ad ymu reflexa:t
ilfeporellefriceretetremot.'eodem modofiellao ft
flutnala aure vel vemalia ptopter atqucm refpect
Rel i as 7 nbf e ma fit vcmalia vel autnala nibil p o
bbei'ficrt icrremoi inbi'eme t eilate.-t bac oe cau
fa mxime t ou curante tiiittfxmtmox in lombar
da fole exilenle in (igno captfcotni i eral in p'unbuf
cuiaiib' llfua regonts % frequentus vent crca me
diomnoaem n pollea qu eu i Xerrcmoms general/
terloquendoelUntempoterucqDvcnltficdtas i in
tempote fup qd veni bumidiaa:'! cmunier loqu/
do plus n in tempote ficco qp bumido:qi vapot fe/
eue quI ell ma ve nt o plus gencrafin icmpoie ficco
5 bumido omodoTil in ierra vapot fufficcna conH
nuare euapotaiionem:in lempoic am bumido fi p ac
eidenalerremotuoqifima veniifaciena terrcmotum
non generaE muli fed quando muliiplicaE bumdtaf
in ierra ingrofliiEbdlraa ^luuiaJ^ pp frigua terrett
qt fepaE ab ea aeren q5 fut i ea qn ofcdi ab alto %
oppillat vaa i potoa p quos b j cxii vapot tcrrett
i vaPot oelat' a olaerfls ierre piib'ad locvn coar
vA mViipllca' ife po <r agtiaf 5 latere caueme v n o
in al t illa agftatoeomouet loc f e Ft rremotua.
iraprm.x.oe moda terrcmoiua In quo cft olfgrel
fio oe tpecebus tcrremoraa m poflidonum.
Od lerremotua funt euo:qudam enm ter/
m remonis ell pmodumtremoi i si n quo tetra
recedit frequtcr afitu fuo 7 rcdt ad cunde;
f g
lber Zcftias
alftto at cll fnil mignUB roiMs c o i p o ^ tonfrtcmtiS
adnucem in acre T ef fonus fracriuua t jftc noy (ft
fine (fCari toc nrcro:a v ( l e)ncro]8:icd(lic aati
becoiucr(iMse);ouaff(ue agi unf s vendoccutri (a
tarr.cp Ticut accdit (remo: invena onimili tf bu /
mose DiT olucntc ot gj n vel eje ventofitiitc e^tniden
t e iprum extra fim piopttS virtute redaccnie i p5 m
fin nait T fit n-emo: i u ou oonec virtus cfpdlU ven
tofitatem a membto iu fit in locozquando enm eft v e
loftao non multi fttcermbiibet mot i tremtt oonec
inuenii loc auo oiuertatvet p qucm cjceat quado at
tnagna cft t ficca confricat co:po:a t frangit tpa t cjc
ctat fonii fractiuS-r bm e;:cnipl eft oe ventoftiace
fleca in vcntre bominio conclufa:beeenini quando cft
pama tremoiem faeft viT cep:quindo t mulu i fe
ca c^t c fono f oiuidii fupuiiaiem fieca5 (ibi obul
lemtvel quandocp cpt ipmcScfitu fuo. >e modia
tSi tcrrcinot' fia oicit pollidonue p6a ouo gni funt
moruo quib* moueC trra virig nomen p]opz:al(e.
rum fuccefllo eft c ierra eqlter furrum ac oeotfum
inouet:atte?eft{ncli<mtiocnutatDevnolateretnali
d naug^ mose.'bia aiii!genenb''v( S n ec a ofat ad
dend eft tertiqS eft ociuabantqmeiremot ierre
< trra quaii co modo quo bomi ncs quatiunf tange
t e frigoie T qfpalifonbmentc mcmbia. Caafae am
iftojs Snec a ofcit in genere cITe ouaa q u a p vna c
fu magno^ coJpo^ i altera eft itnpetua fpSa tn ter/
ra concTuri v i fupcriiia (ft ejrplanaitt :3fcIep)radocua
enlm pfo'per rimile piobatjrarum f ruinam efTe cm
icrremoi':qt ci rote currutt ? reda; maiotea o i i Tal
! 0 (n trra oura T alperaveI fu" lapdea non que po
f i t c s fcniif (erra tremer. Simtiftcrri magna rupefaU
quando oe monte c mpetu cadt edlficia vlcina qoa
cunCfcadtalfquandoeodcmmodo c caucrnofa
fit ierra rubi'fioe rublimifoluif mafia a lt qf i n p i o /
fundcaucme oe^ciC concuiif trra in crcura i (i ful
cimenta cauernap ruant ruft ctf am ierra fu^Eot. S e d
ifta ierre conculuo momentnea eft m patt oatuXaf
fuo aiTt ftue ruine caufa ouplej: cft comuniter loqudo
do.r.fcimo ef riccitate pioueniena aut etiam cotiofio
e continua abrafionetIumm'ovelaqueibtiranfeStia
ST Ifud at genuo muliiplfcaf valde i ou ourac alian
m q5 eft quanitias fpDs indufi -r f m $ fotn'Oi t oebi
lioicft|ocuedddudiiipm:tameninclinatiociculofi>
citft-. qiAtatrabitienwmvcrfuscautmamtnvnapi
le-rinularrequenterintcafusincauemam in parte q
fncKnaf fubuerfio ierre in atiera pane in q fit eleua'
l o . S ait modo incUnaC ad vna pariem i modo ad
ali oj . Si gm cft q (nvtraqs pane cauerna fit in medio
fulcr fubftcntia tcrra5 7 ca que funt fup i pm: * fi fit
fpil adeo fottfa g fulcn oegcat crt caua in vei agi
iiemcxvtraqjparie:tdcoconfiIitIfapientt cft gi fi
lijuando terremot' taUe in aliq ciuitate apparuii q
rclnqiiaC qt ruine eft obnoxia t ptccipue ft aque alf^
in terremoiu apparuerini:qt illealluuionepinua cci;
ciSt fulcraq terra5 fupta cauernae T uftcntani.'tremo:
fliu f aufae e inccrto (pa motu vt oiyim' tncccft ere
dcnd dburda5 pBia q feeuti fit p^bagotiofccntce
ierra cfte animal t in lerremoiu tremer frigoie t ca
Io2c fcbiq calido vcl frgido vltra compT cxfonera
fuam ierra atteraC.
/T apfm.t.DC fignia ccominintib' (crrcmoii.
Uodaiiviuafubierrflneua facial terrcmo
q tfignisp:obaf terremotccomitantib* t
fubfequentib' i f mT pteccdcti ti b' t n o o
o e ccoitittanttb* pii* ojcem' c o q terremotui m igfu
funt conttctf. Sign at vnqdfrequemrecomtij
icrrcmol cft fonue quin quicfdialquandoooncc
terrifilfeiiri i t i j c ej n t v n wa c f o n o mi g n o : ^ aJt
pi obani bftoi levetc^tqttempoKrega bercuF fute
terremot* in <i'ufda5 fnfutia q nominabanc me aulf a
t yAiq ficce eram iujna co:intbfutffi terremotus a
finib* vtif mfe i t t ? nfula;? t collect* eft vemuo fub
lerraneua in vnloci eleuauirpm idaltliudmc3 col
lia f cu mulitplicaref m cotle illo vc nt op collcctio li
dem tumot collia ruptua t:t epuit fnde veni ' vili'
dua 4t m ciners epfufnaut oe coUe fug cinitatem vu
cinam q Dcftrupi eam T oppiefT it (ic gpparuu longo
tcmpoiepoft quando regnauit 2Iex>fllu8 t>bilippi
macedonia audiebaf at tc fonue ante terremoiu tn
alo loco T in cp'iu vcnti oe col[e:cuf caufa eft qt Ten
tua coUdebaf ejcimpulfionemaris vndi ^ pcuticng
infulae llae-r eje cotlfione v en t o s in canema terre
adcotpoiafolidacaufabaf ronuai lleci vero dncns
fuitqt calidiaa qetcuaui v a p o i c mllf moot con
foitata fuit e;; repculfone frigdiatf mario:t dicliu
fa elT et t congrgala combuflt ca q eri t in circuiiu a
ueme 7 redcgii ea in cnercm f (^fufflauii fpm iti T I
fi bi fulT et ma futpbura -r auri pigmcnti fuilTei inc'
d in loco t lo: i ft fuilT ; ibi lacunavcl ftagn frgid
fuiifei vebementer fpifTum T falfutn t ama;^ fie mire
mottu qo eft in pateftna.Sdaa ait Cf fonua q e m
terremoiu variaf. S e d vt plurim qtuoj bj oriis ali
quando cnim eft ficut fonua aero inundanta e;: mol
to venrot t boe fti quando caucme funt magne ^ n
^ v * HwiJwfc llVlt l l i m i l * Ib ^Wlt lt ' i llllt KMi quUI I UV UU IV
nuB eft fublatiutte:T boc cft quando vapos cpiclT iis
D paruoa riuuloa moueri c mpetu competli(.ali>iui
d o ai eft fonue collifiuue:? boc fit quando coipou
our fottivento camota fe colldi adinuce3.3liqui
do at fonue eft fradiuue:-r boc fit qudo reitnm am
pllua vapoi non poteft:fed Indpi frangere obltantl]
* quercreept:pilm' t t fcoe fonua ante ten-into
tum funt Dtim'' ({dem cft in p tndplo moiua mUu
to;. Secffdue at in' augmenio. Iertluo attt eft m ip
fo terremotu.QLuartua n conrumaiione pfi':i n"^
dendcftq>alquando.omnesft{l'onifuntinT not(r
rcmotu:atiquando at onr'r tc alquando funt ir
et ca alquando at ouo 7 abqui do vnue.
apls.xfi'OeienebofiatcioUoqfequIficrrtm
t:in quo eft oifgreflio oe ca pcftte q terremoiu fe/
quiconfueuit.
3gna vero confequema terremoiu I P O M
( lia q> lerremotuo caufaf a vento funt piura I3
tam qd frequentf magn caufet terremon;
eft tencbofitaa folia p iiubce nigrae In aere ftte-.l
enim terrcmotua caufe cj: vapote groT o terrellri fu'
mofo:op3 g VMO I Uefit fullginofue: ideo eft ni'
gcrrimue i fpilT uo:* ideo c cgrcIT ua cft oe lerM'
Ico fadtnube9:calo: at folla tangcna c clcuai t,'
trabt e: * idcoopponf fol -r ocngrat ipm:au( (M
mtoto facitinufibilej;quoni5fimuliUBfpt(rii9 "'
no poflunt radSIfoIepenetrarcp iprnt le fol <"'.',"
iriblle fub ipfo. S i at vapoi t non adunat T fP"
fatua in mib fcd fparfua tc n fuperfide cleuat ierre
multttputucrem.SifccKrrftteritntcterrenioiu-
t tc obfufcat aercm nfcrioiemit fadt c W"?,"^.
ngrqfiftncbula ficcanon adunatati tScolim^
1 ftdle apparcnt per bmiaercm ficut f a n S ^ ' ^ S
grcd(ncmvcrgcno;fciaoctiam3'frequterpc"'''^
fl?ctbc6ro
5J
pittpttt emum tqaiettntmotStvap^t titim toda/
fii91 ptluattts ficlace t acre (tbtro eroflb d t btboM
quif vtnaU mimir (dco niiiMtla iatattdtpdpttc q
tart qH reme ptojrimS o s tcnou (icuc oua: ^ me?
totascrpatvtpoicpluresolcsfefflpcr liquM (i*
pguIuimcpo'ostaTCfliadfiYlcdtt tnAiMliiipiM
tn loco tetnmetae tcrpitmi t cominuc o inyti ttr
nimbib(nt{t:e^bocqnconcihu<biiir<5t vapot t
vni(nofttm:'T (dco narrM Scncca q in mrcinotu d
pmo4ris(tKmpo:c 'ncronfoftnpcratoiiafnpompc'
f Ku rtgt'oncgrc); frxccltra;^ oui moituos fmc D O
mines 7 anfmtiti atli fcmpcr pintc (I ptepc fafirt
tc^nrijcfirentg^rcrpirailoncmvapO icmAla pcflifc|e
esoacvdifti'^iduana cfultitc lombardic? pute
gabantlquoicmpotcdaoftisinucncasiitcicape
riref i quMm Imnrct dparaandtqipMeSmointas
fait cf vapot ctocnw l r (ftnitbcr mottwm eft Te/
(diig:! tenfiM volut fctre qre o^io motas tgertini'
diunis adpttic i deo Bbtltcaitts cfld> rptdoouo;
eiepvlrrcdgtad fc<pm><5S((XP<ranctvapot pu/
cttjoas (n (K f aaus eft bonos T petibiUe.
C3^m.tiV)t ffgnisaKcccdcmib* t cnt mo t
tac f.oiim cfus cITe vcmnm.
' 3jna at piccedtla terremotd per q ptobaC
f 'eauraccrremot*(untpIura:quo^vnD Cfto
vcntus fn rpfide tcrrt ame terremoto eft qe
tii3:Trcmcft#aerameicrremoip:o]rfmc fuiun;
eft rrfgf dug:ceflat<o venti In tcrre rupcrfieie eft adboc
<!mi vKto( ferf In ptofindtcrre t Sri n9)ll ei*
erpirat se ierra eo ci u eme t oco^ ClLo^ totum (n fe
daudtvapoiemqftnontnuenrercetmaa pertfn'
Eftf id fuperfcem terre t eypraret t faceret ventfi
1" ruperfidc tcrrc:boc at (Isffc acdplid t d gi flt
qub a ventis t empeu l o co quando t vbl multi ve
II fm lm Mufant: toe eni j tiecefle eft q? (dco qttiefet
qtdaudundn trra-retpttCtKquandotctremoiutaU
'enim flgnfi nelTe (1 eflTcniaUe eaufe abfdflilsv
?.Unde oe boc e dt S neca ctetrcmot' futuros
t puccdit acrisiranltiasif boeeftqt ibifpe i] co
"(ircventosrolctlntnrcmlfederetintf. I l ucquot ^
tetrcmot'n cpanla f u t Sui s hi berno tcmpoc x
Nulaop plures olee aer cd o ftetlt fgn Iftud falltbl
>c (fi 1 Ideo rublnlt Sencc. Q, n(d ergo nq* ame
"Mo trra concuna eft quadmodfi raro. "Rarfllme
limfimulouoAaucre venti (nfemale t fupiot:r(er(
UmtnpoieftgiKrccpm'connattcouosvcfltose
"mu genere ita vt alter aer fuperiotem crem attnget
"trmfaHfrglduseft(tpwcedlipjedpdelnpflucu
t cll ej: trb auKst qua vna eft e^iulfo aeris fri
stdt m qaes oiu egt noctis fr dd us-. t eyfulflatio ^
upcrnooicup ((gn eft q. lictt v enf otiemals fit c'
" uonnamlocivtfttpiaotim' tamcnfamane mm
i - P " ' " * f'W' Wda n tat: vt bocapl ebe ft
F " "t vdne Ble! t auroiequdo ifHgldaf aer rtj:
'""lat frgido aerem fuper n o s . S c6 a at caufa eft q
,,lSt '"'''^ compimentlb' vapoi (n ptofundo ter
n V, ' " S' ' " " ' ' :* l o quando eft Mgiditas eft fign
yjJPos w trra compitmt t muItlpUcaf ad mas v
" q racit terrjrmotiXerta eft c q ealoi interio: quf
eicuatvcnmifaclHpmmoaerirubterrafnsusnale
D , i f 5' " ' " " ^ f^Bfidm ejctcriocm terre trra e;c
Ptiw In acrej vclnm Ita aerinfrlaldaCameterremo
'wtmmulmejcinentemtftricte Tpjecipue tempoie
vef(>ertiho:bi)i* t t MttTa eft $ Tot e calottm D<armt$
s 4 d faeit eaapourc o n T pa^ T co boc fit nfgr
n0natq5cftvatde(crreftre-rgronum:tc5 i b ( o i ^
ftrcta(i0ntqeftfccvebemenien<deo pogi /
tuS t <S vtoKtia motiuui fe vcmofitas fleca in vtre
aUquando oldfdft t fticdit intcfttna coirplt t ideo
fgnatboeterremot*e(reacmSTfecmuIm:t(npio
X<mo trras elTe mouendam.Q.uod at qulda; olcfit
<ftud fgn eflc ej: hocei vapotcs cleuari fuper ierra;
rdmrauerM p flat ftt l er r ^ remanfit modc quid
in fi^ricie aerls natans l u t l i pcnfms babct vnl ut es:
qt f opilme ptobat <Seneca v em' 4 fttpfirem acrls
tranfcendi'tniHlomodoreucrtffadtcrramvtcK mo
ueaufed (n V ifccrb* terrc gcnera (te t nos ptobabi/
mus tn requemfb*:? Ideo olcendS v t ame oi^lmue.
aprm. x<i q. ecr/ 8n<sqrumf ^ tetremotusin
qao eft oirgre(no:id oedarand cam fgnop quepo/
lUtcalrftencs.
snBaffitcrremotusptccedcnsffm qo'eft
f gnB:-! ci (pfi* eft eclypfs folio in conJct
nc lunc ad folemtboc tamen f m non lignat
ipm m'fi c muttis algs fignis ir caufa eius eft qt tac i
regioneltlaadquconuertif vmbta edrpfis colUd
lumfoKs calcfadeniis acre t tcrrt-r ideo Indpitibi
frgus (n aere inirarcin fupficie:-: illudfrgus condu
dt vapotem fubtcrrancS t fadi ip m ab e):tcrioii par
te tcrrereflccti fup fepm:* fie eflTidf tumultas t ter
rnn mouens.'d affi edrpa folio fit ouplcx.f.advttfl
m modauo2 vnus oi df eapetoisconfe t *I>er can
da . Sci a s q> v'crius I7gmt tctremot*eft cclrpis in cati
it eraconis y edj^fo in capite:qt erpcrimcntall co
giiiilonecomct eft caudas eflc frigidioiem capite.
Sni pi r ut t un multe funt quamiatcs ecI^plieX fot
obfcurat ad tentam ofametri carti vel media vel ou
s temas vci tota orametrS eft cdf pfis ven* fignum
lerrcmot* quo fuerit maiot:t mnus v e^ quo fuit mi
nus obfcuraia orameter.adbuc at c nonvbiqs fint
lenctnein ed f pflfolis eritedfpfis maiot ca flc x>ift
mas in l odo t d q fpimo: cSuertiC vmbta:? ^dpue|fi
toca illa funt frgida ficut funt elfmata feptctrionalia.
51 at quis qucratvtr dem fit oe edjfpfi (une intelK
gend q fite^c vmbta tctrcD icendq' in veritaie fub
tracilotaminls'lunealiquid coopcraf ad terremoto:
qt ci dt ar{fto.3>Iun3 eft fcsfol r mouet lumine fo/
lls.-attamenrarocontingitex edfpfiluneildco qt!.*
na in na babetmoucre v a g o i a quet maris potiuf^
terreftrem vapoj e; t tcrra:folis at monis foiiiot eft
in tcrraitideo edrpl s folisplus operaf adB J ed r
pfls l u n cS u n t at alia ffgna caufe icrremotus i ftel
lisqadaftronomicetinentfacuitarem. al f f t enes
at pBs ptedariftimus qulStex-macedo in octrimcn
tam fue faudis interfedt bi s fignis queda adi({da><
eit-llarrat enim q> imer alia oftenta qulbus ptendt
ta efteuerftoouattvrbiecifpfes'rbfrisp terremo
t DO ptindpla fucrt colna imerfi ignis in aere v i /
fa t el o s iniulafoitiflimcmotaHjuiusautci ef t :
coISnaignieinaerefgnificabatmam vapoi i s calidi
terrdmultamefleinterratcufparsenafcratplqui
p o f : qtni bvapo^ frgidos ^nuenif (n aert:f; fut
cr tranquillue:t i afcendit vf(p d regin? ef l us i t
iibiincenfus fatt qd eiis fignificabatvapotis maiot
parte in trra octineri T efle calido epirent fndame
ta duitat x ampliantc fpcc tn qua receptue fnicoc/
l o s at nfula vidna moucbaf cy rcdundSiia maierie
que mul t a f ut t ex v d n i t ai e f aep n i s ad fpec In qua
f l g
lxtZetta
<igKgbaMrvipoi:*fcfto(fp(nbat3'<hp:oxf/'
mo noce q (ug Ip^^ fttndttc tfiticM fubumcndc.
flprm.xv-oeouratetcn-fniot'Tcouriiwfe
lit qnotftoilgrtfloodM-ia fpgcttiTcmot'noo.
3ci!muo afft oci'nctpe omot i f ouraic tcr
o rmoiao.SdUmiaCKdficroipSntv
poitoter qao actiit t nronoi ' t V ofpne
lodtnquocdcl{i:acddt.ii.qn(pi(iTtmot'<]:v<po:e
tfotti'rfottcmoiiif^.^I.ofcstn quo t]:citit
14<fc<t fozte moiaf c wu c^riu? atiquo tpc t al<
q ({crc'e < alqminus atia plus moia> 'Ca at l o
Sudinis moic cfdcraf in ipfflitudlnc vcit ficitntia
$ m * t i t n pmantrfe yWiil(u8:q: fwtaffe ftitiB ra
naiur m-r fottaiTc nrcsnarar f5 9> ofuttus pmt
net vcl dtf' i ri f t : wfidraf ft n offpne mat vcnti qi
foi i e ttl alda i acula foju frgida * bt bt s * Icit
ta:r ff efl calida * anita diPtrfit * fotti*mou t fre
qucntt' rdndit l odJ. St am eft frgida Tita olutf mo
raf 1 moucf poft aliquot ofca T t ey quicdc (ic febiia
quartanaXofldcraC cil ntoia letrcmot* p accido n
eirpcrnclodinquo<ft:auttn(m(ltvaIdcrfundaue
no lgc a tcrrc lupricic:? fiqufdc d) fundu lc quan
tq adboc b5 cam q oiuttus our t t . Sl at di lurtu fu
|xrndcnirjaU4UdraUudp<d{atciir<uap02abtt.Sd
puc flt boc p fmile vidcre polTumua q: fi oq cctu/
datur in vafe rpllTo mo:aC tcpoK tdgo antcS'refudct
Q : i pf o. Si aSi (it v a s tenue d t e refudabic. ^mpliu
odrittttenemow vara ruin loco Mido moltwf
eDacto in parnb' vdbplaDldmaan ttacti vcl pp
leire limoritaic in rupTi eiiis partcaut fu Tn Ipco are
nofo 7raro ot li ell n loco cpacio olutC ourai eoa>
BfTcuItcr tropf c j i pf o. Si at in loco raro di P IV
nif:rrcmot^n.noourJt (.(fi ^diurna no confuir
aut in toto aut (n gte aut vr<M ad qutltat t i pu, q Te
no (pcllft {terre ccauitatib'.Stra at b o ^ c u o ^ q
Dicta runt (nocntm'vnmti quid in opfb* tinluii. ac
<n opi b' artla.in opib* rae dd inucnim* in tfie v no p
ierre fetami'a exire vapor 4 pclufua erat que catot l o
l e fub tctre fuefide genutrat p ci t rcpITuo erat (r/