Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
HABILIDOSAMENTE
ciose
HABA ,u,; ,u,; ,u, faba.- Haba pequea: u,u, parva faba.- Egipcia:
,,; ,u, fa
ba aegypcia.- El fruto de la haba
egipcia: ,u, fructus fabae aegyptiacae.- Apto para cocert
habas: u,, aptus ad coquendas fabas.- De haba: u,
; u,, fabaginus,fabalis
El que come habas: u,,,
qui,quae fabas devorat.- Folculos
de las habas: ,, folliculi fabarum
artifi-
HABILIDOSO ,-,u,
industriosus
HABILITAR
truo
HABILIDAD ,,; ,
,; ,,; ,,; u,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,
,; ,, solertia,industria,dexteritas,artificium,habilitas
Con habilidad: artificio-
HABITANTE u,,
,,,,;
,, (,,;
,, habitatrix),-
385
,u,; ,,; ,,
,; ,,; ,
,; ,u,; ,,;
,,; ,u, incola,
habitator,habitans.- Habitante cercano: ,, finitimus habitator.- La habitante: habitans.- Nuevo habitante: ,,, novus aedium o urbis
habitator.- Perteneciente a los
habitantes: ,, ad incolas
pertinens.Traslacin
de
habitantes: ,, trasla,,u,
(,),,,
,,,,,
,
(,),,
,,,, stabulor,habito,sedem habeo,incolo.- Alrededor: ,- circumhabito.- Antes: prius habito.- Cerca o en
compaa: juxta habito.Con otro: u,u,u,u una versor,commoror.En las cercanas: circum
habito.- Con gusto: libenter habito.- Junto a:
accolo,habito apud.- Deba
jo de: habito sub.- Dentro:
inhabito.- En sitio
donde se ha echado a otro:
ejectis allis habito (habitar como
colono).- En tiendas: in
tentorio habito.- Como husped:
u diversor.- Habitar en:
,,,
() inhabito.- Habitar (prefe
rentemente los animales): u stabulor.- Habitar aparte: seorsim habito.- Habitar en la
ciudad vecina: u urbem
vicinam
incolo.Hacer
habitar
juntamente: u,,
u una,juxta habitare facio
Hacer habitar cerca de:
juxta habitare facio.- Ir a
habitar a: migro habitatum
in.- Hacer habitar: habitare facio.- Ms lejos:
longius habito.- Ser habitado: -
habitor.-Habitar solo:
solus habito.- Que habita al lado:
u,, cohabitator.- Que
habita juntamente: u,
, simul commorans,habitans.- Que
habita la misma casa: ,,
eiusdem tecti habitator.- Que
habita la misma tierra desde todo
tiempo: ,, () ab
omni tempore eamdem terram incolens
Venir a habitar cerca de: ,
peregre advenio
HBITO
,,;
,,;
,,; ,,
,, habitus.- Conservar el
mismo habto o costumbre: eumdem habitum servo
HABITUALMENTE pro habitu
HABITUAR,estar habituado: u
consuefacio
HABLA `,,; ,, ser
mo,loquela.- De habla ordinaria:
,, vaste loquens.- De
habla suave: ,, blandiloquuuc.- El que habla por s,sin
otra ayuda: ,, qui sua
ipsa voce,non aliena utitur.- Sin
habla: ,, qui non habet
loquendi facultatem
HABLADOR ,,; ,
,;
,,,;
,u,; ,u,; ,
,; ,,,; ,u,,; ,
u,; ,,; ,
386
u,u,,,
loquax,garrulus,dicax,muliloquus,con
fabultator,verbosus.- Hablador necio
u,, stultiloquus.- Que dice
vaciedades: ,, nuga effugiens
HABLADURA ,, nugacitas
HABLAR (),,` (`
,),,
(),,
(, ), ,,,,,,
,,,u,u,u
,u,,,,,,,,
loquor.- Hablar a: ,
,,u,,,u,,
,,,u, alloquor.- Hablar
con: ,,,,
,,,
,,u,u
,u
colloquor. confidenti animo loquor.- Con
aspereza: spiritu aspero
loquor.- Con brevedad u
brevis sum in dicendo.- Con calor:
fervide loquor.-Con precipitacin: praeceps sum in
loquendo.- Con gravedad y pomposamen
te spetiose et graviter
loquor.- Con gravedad,ostentacin,in
solencia: u cum gravitate,
fastu,insolentia loquor.- Con igualdad de ventajas: ,- ex
aeque loquor.- Con la boca muy
abierta:
ore
dilatato
loquor.- Con mala fe: infideliter loquor.-Andar en corrillos
, confabulor.- Con
propiedad y distincin: u
proprie
distincte
loquor.Con
propiedad: , proprie loquor.- Con rodeos:
utor verborum circuitu.- Contestar:
verba facio,responsum do
Copiasamente: u multus sum
et copiosus in dicendo.- Cosas
distintas: aliud loquor.De antemano: praefor.- De
difficilem
facio
aditum.Hablar el mismo idioma:
eadem lingua utor.- Hablar el prime
ro: prior verba facio.- En
alta voz: alta voce loquor.En compaa: colloquor.En contra: ,
verba facio contra,obloquor.- En
estilo trgico,exagerar: tragice dico.- En pblico: concionor.- En voz baja: submissa voce loquor.- Entre,
en medio de: loquor inter.Decir necedades,hablar sin considera
cin: effutio.- Falsamente: u disloquor.- Familiar
mente: familiariter loquor.Frecuentemente: dictito.- Fra
mente: u,- frigide loquor.- Fuera de propsito:
praeter propositum loquor.- Gracio-
387
samente: facete et
urbane dico.- Grandes cosas: magna loquor.- Hablar con
igual libertad: ,- pari libertate loquor.- Hablar libremente:u,
libere dico.-Impropiamente: u
impropie loquor.- Inarticuladamente: inarticulate loquor.Incorrectamente,con solecismos
soloecismis loquor.- Mal: u,,
maledico,obloquor,perperam loquor.Ms: insuper dico.- Moderarse
en hablar: u linguam non
contineo.- Mucho contra alguno:
u deblatero adversus aliquem .- Mucho: ,-; ,u fabulor,confabulor,multa
loquor.- Mucho,neciamente: u inepte garrio.- Muy bien: magnifice loquor.- No saber
hablar: loqui nescio.- Popularmente: populariter
loquor.- Por lo bajo: subloquor.- Por segunda vez: u iterum loquor.- Propiamente: u proprie dico.- Rectamente:
recte loquor.- Rectamente
con propiedad: u recte,proprie loquor.- Repitiendo las palabras: in dicendo vocem
revoco.- Respetuosamente: u
gravi tono refero.- Sentenciosamente
sententiose dico.- Ser
profuso en el hablar: verbosus esse.- Sin ton ni son: , (sublimia caedo,azotar el aire,perserse en las
,, veteribus verbis
utens.- El que habla bien queriendo
aparecer bueno: ,, qui
bene
loquitur
et
videri
vult
bonus,blandiloquus.- El que habla
con buena pronunciacin: ,
justa et recta dicens.- La que
habla con buena pronunciacin: ,, quae recte loquitur.- El
que habla con dificultad: ,
, difficulter loquens.- El que
habla con igual derecho: ,
, qui pari jure loquitur.- El
388
, qui favet ore et lingua.Igual libertad para hablar: ,, aequa loquendi libertas.Indigno de ser hablado: ,
, indignus allocutione.- La que
es dulce en el hablar: ,,
suaviloqua.- Mal hablado:
,, maledicus.- Modo adornado
de
hablar:
u,,
ornata
dicendi ratio.- Modo figurado de
hablar: ,, figuratam
dicendi genus.- Modo peculiar de
hablar: ,, propria dicen
di causa.- Modo propio de hablar:
,,
peculiare
dicendi
genus.- Que habla antes que otros:
,, qui ante alios loqui
tur.- Que habla con agudeza: u,, acute loquens.- Que habla
con tosquedad: ,, aspere loquens.- Que habla entre las
copas (en los banquetes): u,, qui inter pocula fabulator
Que habla lo mismo: ,,
idem loquens.- Que habla mal (pronun
cia) ,, male pronuntians.- Que habla mal: ,
indisertus.- Que habla mucho
tiempo: ,, qui diu loquitur.- Que habla mucho: u
, multiloquus.- Que habla poco:
u,,
pauciloquus.Que
habla rectamente: ,,
recte loquens.- Que habla suavemente: u,, suaviloquus.- Que
habla velozmente: u,,
celeriter loquens.- Que habla:
,, loquens.- Que no sabe
hablar: ,,; ,,
;,, stultus,infans
loqui nesciens.- Que no se deja
hablar fcilmente: uu,,
qui sui conveniendi copiam aegre
facit.- Que rompe a hablar:
HACEDOR ,,; ,,
,,; ,,; ,
, effector,exstructor,fictor.Primario: u,, primarius
effector.- Del mundo: ,,
mundi opifex
HACER (,,,
, (,,),
,,,,
,,,,,,,
(,),u
,,,,,,
-,u facio,efficio,ago,con
do,perago.- Antes: prius
facio.- Bien: beneficio.Caer bien: subverto.- Con
anticipacin: ante facio.Con otro: u,u simul
facio.- Juntamente: u,u,u,u,
- una,simul perficio.- Hacer mal
lo que se cree saber bien: ea perperam facio.- Hacer mal:
malefacio.- Hacer ms:
,- insuper facio.Ser hecho dems: ,, insuper fio.- Ser
hecho:`,,,
,,,
,,,
fio.- Hacer y ser hecho:
facio,fio.- Cuanto puede hacerse:
,-
quantum
fieri
potest.- Difcll de hacer: u,u,,
difficilis
effectu.- El que con mucho preparati
vo nada hace: u,, qui
magno molimine nihil agit.- El que
hace algo con su propia mano: -
389
,,,
aliquid
sua
manu
facit.- El que puede hacer algo:
,, aptus ad agendum.Fcil de hacer: ,u,
u,, facilis effectu.- Hecho
en el mismo da: ,, idem
eodem die factus.- Hecho poco ha:
u,, nuper factus.- Hecho
por propia mano: ,u
propria manu factum.- Hecho por
seiscientos: u,, a sex
centis effectus.- Lo que puede
hacerse: ,,; ,
, quod fieri potest.- Lo que se
ha de hacer: ,, efficien
dus.- Que debe hacerse:
,,; ,,; ,,, peragendum,agendus.- Que lo hace todo: ,
, qui omnia efficit.- Recin
hecho:,,; ,
u,,;-u,, recens
factus,conditus.- Se ha de hacer:
,
faciendum
est.Tratar de hacer algo: facturio .- Violentamente: u vi
perficio.- Hacer fcilmente y sin
tra
bajo: `u facile et sine
labore aliquid facio.- Crear,producir: () facio.- Hacerse f
cil de hacerse: ,,
effectu facilis.- Que se ha hecho a
s mismo: ,,,
a se ipso factus
390
struo
HADO ,,;,u,;
,,,;,; ,
u,,; ,,; ,u
;
,u,;
,u,
fatum,sors.- Contra lo que haba en
los hados: , contra
quod in fatis erat.- Decretado por
el hado: ,, fato decretus.- Hado desgraciado: u,
infelix fatum.- Fijado por el hado
(HALA! (Hala!
HALAGAR ,u,,,,,,,,
,,,u,
,,,,
,,,
,, mulceo,blandior,
delinio,demulceo>A alguno para conse
guir su favor: ,
lenociniis
concilio,ambio.Antes: ante adblandior.-Con
palmoteos y aplausos u pop
pysmate demulceo.- Moviendo la cola:
,-
caudam
movendo
circum blandior.- Pasando la mano:
u poppysmate demulceo.- El que
halaga los sentidos: ,,
delinitor.- Fcil de halagar: ,, qui facile mulcetur.Poderoso para halagar: ,
mulcendi potens.- Que halaga a
todos: ,,; ,, omnes demulcens.- Que halaga
el
nimo:
,,
animum
demulcens.- Regalos para halagar:
391
,u,uu,,
difficilis inventu.- Fcil de
hallar: ,,; ,,
inventu facilis.- Hallado casualmente: ,,; ,, id in quod quis incidit,
qui non quaesitus reperitur.- Hallar
se: ,,- ver
sor in.- Que se halla siempre en un
mismo
sitio:
,,
qui
semper in eodem loco residet
HALLAZGO `,u,; ,
,; ,, lucrum inesperatum,inventum
HAMBRE ,,,;
,; ,,; ,, fames
,esduries.- Canina,excesiva,insacia
ble: ,u,,;
,,,;
u,,
canina,inexplebilis appetitus comen
di,vehemens fames.- Con hambre:
famelice.- El que sufre
una aguda hambre: ,,
vehementem famem patiens.- Grande
hambre:
,,,;
Morirse de hambre: u,u,u,- fame enecor.Mudar de domicilio por el hambre:
fame cogente in alias sedes emigro.- Padecer hambre y sed:
siti et fame maceror.Padecer hambre: inediam
patior
HAMBRIENTO ,,
,,; ,,;
,; ,,; ,,
,,; ,, famelicus,jejunus.- Algo hambriento:
,, subfamelicus.-Estar
hambriento: famelicus sum
HAMBRN ,,
cupiditate insanus
ventris
392
Rociar la harina
farina conspergo
HASTIL ,u,; ,,
hastile,hasta
HARTAR ,u,-
, exsaturo.- DSe alimen
to: frugibus sagino.-Hartarse
acto de hartarse: ,,;
,, saturatio
HARTO ,,;-,,;
,,; ,,; ,, satur,refertus.- Estar
harto hasta la boca: ad
labia usque satiatus sum.- Retozar
de harto: , e satietate lascivio
HAZAA,u,,
; ,, facinus praeclarum
Arriesgada: ,, facinus
temerarium et strenuum.- Gloriosa:
,, res praeclarae gestae
Hecho,dicho memorable: u
, dictum memorabile.- Varonil:
,, virile facinus
El que hace cosas grandes,hazaas:
,,, gravia faciens,fortium facinorum patrator
HASTIARSE ,,
taedio afficior
Unir,sujetar con hebillas: ,,,-,,,,u, annecto fibula,fibu
lis adstringo,infibulo.- Ajustar con
hebillas por delante: ex
anteriori parte fibulo
HEBRICAMENTE hebraeice
HEBRICO ,, hebraicus
HEBREO ,u,; ,,
hebraeus,hebraea.- Lengua hebrea:
393
HEDER , foeteo
HEDIONDO
,,,;
u,,, foeteus,foetidus
HECHICERO ,u,,; ,
,, praestigiator,incantator
HECHIZAR incanto
HECHIZO ,,; u,
; ,,; ,, incantamen
tum,incantatio
HELECHO ,,; ,,
filix
HELENISTA ,, imitator,
amans graecorum
HECHO
,,u,,;
,,;
,,
factus
actio.- Bien hecho: ,,
benefactus.- De paso: ,
, factus per disgressionem.- Esclarecido: u,, praeclarum facinus.- Hace tres aos:
,, tertio ante praesentem anno factus.- Hechos ilustres
,, res bene gestae. heliasta.- Relativo a los heliastas: `,, ad heliastas
HELENIZARSE
desumo
HELESPONTO `,u,
pontus
graecis
Helles
HELIASTA,juez de Atenas `,
pertinens
394
HENDIDURA ,,;,
;`,`,`,,;`,
,;`,`,; u,,;
u,,; u,,; ,,
; ,,; ,,,;
,,; ,, fissura,ri
ma.- De las manos: ,,
manuum fissura.- En la tierra: ,, fissura terrae.- Inferior:
,, ruptura inferior.Lleno de: `,, rimosus.Que tiene una gran fissura: ,, magnam scissuram habens.Que slo tiene una hendidura: ,, unicam fissuram habens
tumidum
HENDER ,,,,
() findo,diffindo,infindo.Con cua: , adacto
cuneo diffindo.- LO que se hiende
fcilmente: ,,; ,, fissilis
HENDERSE ,,-,
hisco
HENDIDO `,,; ,
,,, fissus.- Hendi
da: `,, rimosa.- En dos
partes: ,, bifurcus,bifidus.- Naturalmente en tres partes:
u,, trifidus.- No hendido:
,,; ,,,
non fissus.- Por la mitad: ,, in medio fissus.- Todo
395
HEREDAR haereditatem
adeo.- Cosas heredadas del padre o
enseadas por el padre: ,
prisca a patre tradita
HEREDERO ,,,, haeres,sucessor.- Absoluto
,, haeres ex asse.- De
los bienes paternos: ,,
patris bona possidens.- Universal,de
toda la hacienda: ,, ad
quem universa haereditas pertinet.Heredera: ,, ad quam
universa haereditas pertinet.- Hacer
heredero: haeredem facio.- Heredero nico: ,u, unicus haeres.- Recu
sado: ,, repulsus
HEPTICO ,, ad hepar
pertinens.- Apto para sanar el
hgado: `,, hepaticus,ap
tus ad sanandum hepar
HERALDO ,, is cui functio est appellare
HERBARIO ,, herbarius
HERBOLARIO `,, qui radi
ces resecat,herbarius
HERBOSO ,,; ,
,,,; ,,;
,u,; ,,,
,; ,,; ,
,; ,,, herbosus
herbidus
HEREDITARIO ,,,
; u,, haereditarius
HEREJE ,,; ,
haereticus.- Herejes milenarios:
,, millenarii
HERCLEO ,`,,
herculeus
HEREJA ,, haeresis
HERENCIA ,u, haereditas.Absoluta: ,, tota ex asse
haereditas.- Admitido a parte de:
,, in partem haereditatem admissus.- Adquirir la heren
cia: haereditatem jure
obtineo.- Derecho de: ,,
,u, jus succesionis.Divisin de la: ,, haereditatis divisio.- Dejar en herencia: haereditatem instituo.- Tener herencia:
haereditatem habeo.- Entrar en la
herencia: haereditatis
HRCULES(Por
Hrcules!
`!
Hercle!; `,- Hercules
Danza de cuatro en honor de Hrcules
,u, saltatio ubi quatuor
saltant.- Falso Hrcules: u,, falsus Hercules.- Fiestas,
sacrificios y templos de: `
Herculis festa vel sacrificia
vel aedes
HEREDAD
,,;
,u,;
,u,; ,u,; ,;
,, hereditas,fundus,praedium,portio.- Continuacin de hereda
396
HERTICO ,, haereticus
vulneratio,ictus,vulnus,plaga.Heridas: ,; ,,
,u,, herilis
percerllor.- Profundamente:
illido.-Ocultamente:
occulte saucio.- Ligeramente:
( p.p.) levi motu percutio.A puadas: u,u
pugnis percutio.- Adems:
,- insuper ferio.- Con bastn:
` bacillo caedo.- Con dardos
por todas partes: jaculis undique ferio.- Con grandsima
fuerza: vehementissima vi
percutio.- Con
hacha:
securi ferio.- Con maza o bastn:
` clava,baculo caedo.- Con
lanza: hasta ferio.- En la
cabeza: caput ferio.- Hiriendo gravsimamente:
gravissime feriendo.- La que hiere:
,, vulneratrix.- El que
hiere:
,u,;
,,;
,u, percussor.- El que hiere
HERIDO u,u,,
; ,,; ,,
,,; u,,
u, ictus,perculsus,vulneratus,laesus.- Con el bronce (lanza,espada):
,, aere percussus.Con fuerza: ,, valido
ictu percussus.- Con hierro: ,, ferro percussus.- Con
la
mano:
,,
manu
percussus.- Con piedra: ,
lapidibus caesus.- Igualmente:
,, una pariter vulnera
tus.- Medio herido: `,,
semi-percussus
HERIL,perteneciente al dueo: -
397
a diversa matre
HERMOSAMENTE , pulchre
HERMOSEAR ,,,,,,, venustum,pulchrum,for
mosum facio.- Cuanto sirve para
hermosear: u,u, id quo
aliquid exornatur.- Hermoseado con
color rojo: ,, rubeo
colore decoro
HERMOSO ,,,-,,,
,,,
,,,
;`,,;`,,; u,u,u; ,,;
,; ,, (,
u,,; uu,u,u; u
HERMOSURA ,,;,
398
,;,,; ,,
u,,; u,,; ,
,; ,,,;
,,; ,,; ,,; ,, venustas,
pulchritudo,species.- Amar la hermo
sura: amo pulchritudinem
El que ama la hermosura: ,
, amans pulchritudinem.- Envanecerse por la: superbio
ob formam.- Hacer alarde de: pulchrum me fingo.- Hermo
sura postiza: ,, fucata et ascita pulchritudo.- Premio
de la hermosura: ,u,
praemium pulchritudinis.- Exceder en
hermosura: pulchritudine
excellere.- Ventaja,excelencia en
her mosura: u,, pulchritudine praestantia.- Que aprecia
su hermosura: ,, aestima
tio pulchritudinis
HERONA `,`,,;`,
, heroina
HERPES ,,;,,
herpes
HERRAMIENTA,herramientas agudas u
,,, acuta ferramenta
HERRERA
,u,
officium
ferrari.- Arte de la herrera: u,, ars aeraria vel ferraria.- Taller de herrera: u,, ferri officina
HERRERO ,,; u,u,; u,,; ,,; ,u,; u
,, ferrarius faber,malleator,
aeris domitor.- Herrero (adj.):
,, ferrarius
HERNIA ,; , u,
, ramex,hernia.- Acuosa:
,, acuosa hernaia,hydrocele.- Compuesta: ,,
hernia composita.- El que tiene
hernia acuosa: ,, hydrocelicus.- Especie de hernia: ,, ramicis genus.- Que pade
ce hernia: ,,u, qui
ramice laborat
HERVOR ,,; ,,
; ,,; ,,;
,, fervor
HESPRIDES,las..: `, Hesperides
HETERODOXO
`,,
alterius est opinionis
HESPES ,, vitiligo
399
qui
; ,,; ,,
hydropicus.- Hidrpico,que tiene el
vientre hinchado como un tambor: u
,u,; u,u,; u,,
hydropicus.Muy
hidrpico: u,, intercute
aqua distentus.- Estar hidrpico:
u,, hydro-
hedaerae
HIDRPICO `u,,;,
herba mille virtutibus praedita.Abundante en hierba: ,,
400
Coger hierbas: ,,
herbas lego.- Comer hierba
herbas carpo.- Abundar en
hierbas: virentibus herbis insanio.- Hierba para la comida
de las bestias: ,, herba
animalibus nutriendis
HIERRO ,,; ,,u
,;,; ,u,
,u, ferrum,chalybs.- Abundante en: ,,; u,,
ferri
ferax.Acero
templado: ,, schalybs
Arte
de
trabajar
el
hierro:
,,, ars tractancdi ferri.- de hierro: ,,; ,, (),
ferreus.- Candente: ,u, ferrum ingitum.- Devorador del hierro:
,,
vorator,voratrix
ferri.- Fabricado de hierro: u,,
ferro
fabricantus.Fabricante de hierro: ,
, ferri fabricator.- Hecho de
hierro: ,, e ferro
confectus.- Instrumento de hierro:
,u, ferramentum.- Manejo
del hierro: ,, tractatio
ferri.- Masa de hierro: ,u,
massa ferri.- Mina de hierro:
,,, terra ubi ferrum
foditur.- Pesado con el hierro,de
hierro: ,, ferro gra
vis,ferreus.- Que corroe el hierro:
,,, ferrum exedens.Que cra hierro: ,,
ferrum procreans.- Que lanza el
hierro: ,, ferrum jaculans.- Tierra,madre del hierro
(Scytia): , () ferri mater.- Todo de hierro: ,, totus ex ferro.- Manejar
hierro: ferrum tracto.Templar el hierro: ,,
- immergo ferrum in aquam
401
ficus
atticae.Enana:
,, pumila ficus.- Silves
tre: ,,; ,,,
402
es alimentado por los hijos: ,, qui a liberis alitur.Que produce buenos hijos: ,, qui,quae optimus parit.Que produce vigorosos y valientes
hijos: ,, quae strenuos pariunt filios.- Que se opone a
su padre: ,, qui patrem
adversatur.- Que tiene cincuenta
hijos: ,, quinquaginta filios habens.Que tiene muchos hijos: ,
,,; ,, multos liberos habens.- Que tiene poca descen
denci,pocos hijos: ,,
, cui pauci sunt liberi.- Que
tiene tres hijos: ,-,
cui tres suint liberi.- Que tiene
un solo hijo o hija: ,,
unicam prolem habens.- Que tiene
un solo hijo: ,-,,
unum filium habens.- Que tiene hijue
liberos
pario.- Privar a alguien de los
hijos: , orbo,liberos privo
HILADO,con lino ,, ex
lino netus.- Tres veces hilado: ,, ter fuso versato ductus
HILARIDAD ,, laetitia
HILAS ,,; ,u,
penicillus.- Poner hilas en las
heridas: turundam vulneribus
indo
HILANDERA,buena hilandera
u, colus perita
HILANDERO ,, qui,quae fila
deducit
HILO ,, (fila), ,
,,,;
,,;
,u,; ,u,; ,
, filum.- En ovillos: u,
u,u,, filum glomeratum.- Sacado de la rueca: ,
, stamen o filum e colu deductum.- Tejido de siete hilos: -
403
HIMEN ,, hymen
HINCHADO ,,,,,;
,,; ,,; u,u,,; ,,
,,; ,,; ,,; ,, praetumi
dus,turgidus,tumidus,turgens,inflatu
s.- Algo hinchado,vanidoso: `,u,, subtumidus,gloriosus.- Hinchado,lleno de aire:
,; ,,
; ,, tumidus.- Estar
hinchado: , inflatus sum.- Poner hinchado: tumi
dum reddo
HIMENEO ,u, hymaeneus,nuptiarum praeses genius.- Cancin nupcial: ,u, nuptiale carmen
Cantar el himeneo: carmen
nuptiale cano
HIMNO `,u, hymnus.- Abundante
en himnos: ,, abundans
hymnis.- Cantar himnos: u,
,,,
hymnis celebro,peana cano.- Cantar
un himno: ;
hymnum dico,cano.- Cntico de himnos
,,; ,, hymnorum decantatio.- Cantor de himnos:
,,, hymnorum cantator.Celebrado con himnos graves: u,, gravibus hymnis celebratus
Compositor de himnos: ,,
hymnorum effector.- Entonar himnos:
u hymnum cano.- Escritor de
himnos:
,u,
hymnorum
scriptor.- Introduccin de un himno:
,u,
hymni
proemium.Ocuparse de himnos: , circa hymnos versor.- Que
escribe himnos: ,u, qui
,- bullarum instar turgeo.- A modo de vejiga: u
in vesicae modum inturgesco.- Con la
fuerza del fuego: u vi flamma glisco.- Empezar a hincharse:
u,, subtumesco
intumesco.- Que se hincha:
, insuper intumescens.- Hincharse juntamente: u simul intumesco.- Un poco: subtumesco
HINCHAR ,,,
,,,
tumefacio,tumidum facio,intumesco.Estar hinchado: u tumeo.Hinchar mucho: admodum
inflo.- Hincharse: ,u
,,,,,,,,,,,u
intumesco,tumefacio,tumeo,
turgeo.- A manera de burbujas: -
HINCHAZN
,,,;
`,u,; ,,;
,,; ,,;
,;
,,;
,,
,,
hyper-
HIPRBOLE ,, hyperbole
HERPERBLICAMENTE supra
fidem
404
HIPERBLICO ,, hyper
bolicus
HIPTESIS ,, suppositio
HIPOTTICAMENTE conditionaliter
HIPOTTICO ,, conditionalis
,,
HIPOTPOSIS ,, hypotyposis
HIPNTICO,somnoliento ,,
,, somnulentus,soporiferus
HIRSUTO ,, hirsutus
HIRVIENTE u,,; u,
; ,, exaestuans,aestuosus,fervens
HIPOCENTAURO u, hippo
centauri
HIPOCONDRACO ,, hypocondriacus
HISOPO(planta) `,u,; `u
,u, hyssopus.- Hecho de hisopo:
,u, ex hyssopo confectus
HIPOCRESA ,,;
, hypocrisis
HISPOTTICAMENTE perhypostasim
HIPCRITA u,,; ,
u,; ,, anima duplex,
hypocrita,simulator
HIPOTECAR pignero
HISTORIA ,,; ,
;
,,;
,,,
u,, historia.- En el senti
do de deseo de conocer: ,,
cognoscendi studium.- Arte de escribir historia: ,, ars
scribendi historiam.- Conocedor de
historias: ,, historiarum
cognitor.- Descripcin histrica por
pocas: ,, rerum gestarum per horas et tempora descriptio
Escribir historias: historiam scribo.- Escritor de historia
,u,; ,u, historiae scriptor.- Escritura de historia:
,,
historiae
scriptio.- Historias de antigedades
,, de rebus antiquis
sermo.- Obra histrica: ,
, opus historicum.- Ser aficio
nado a la historia: , studeo historiae
HISTRICO ,, historicus
,u,
imus
405
HISTRIN ,-,
,u,; ,u,; ,
mimus,histrio
HOCICO `, (u), rostrum
De cerdo u,,; ,u
rostrum suis.- Que tiene hocico
abultado: u,, crassum
rostrum habens
HOGAO ,,,; ,,; ,, hornus
HOGAR ,,,; ,,;
,, focus,domus.- El que
preside el hogar: ,, qui
foco praeest.- Hogar,fogn: ,
,; ,,u, focus
Perteneciente al hogar: ,,
ad focum pertinens.- Que habita
en el mismo hogar: ,,
eumdem larem habitans.- Que no tiene
casa,hogar: ,, domo carens.- Que vive en el mismo hogar:
,, ,, eumdem larem habitans
HOGUERA ,,; u,,;
u,,; u,, rogus
HOJA ,u,; ,,
u,; ,u,; ,,
frons.- Que tiene tres hojas: u,, trifolius.- Sembrado de
hojas: u,; u
, foliis constratus.- Semejante
a la hoja de rbol o metal:
, folio,laminae similis.- Hoja
verde: ,, frons viridis.Abundante en hojas: u,,;
u,, foliis abundans,abun
dantior.- Arbol de hoja perenne: u,, cuius folia sunt
firma et stabilia.- Cada de las
hojas:
u,,
folliorum
amissio.- Cubierto con hojas o
lminas: ,, foliis vel
laminis obtectus.- De cien hojas:
u,,
centum
folia
habens.De
hermosas
hojas:
u,,
pulchris
foliis
praeditus.- De hoja verde: -
406
407
,; ,, fuliginosus
Manchar con holln: ,
fuligine inficio.- Sacudir el holln
fuliginem excutio
homo,homines.- Aborrecido de
los hombres: u,, hominibus invisus.- Abundante en hombres
hermosos: ,, pulchris
abundans viris.- Abundante en hombre
,,
abundans
viris.Amante de los hombres: ,
, amans hominum.- Amor de los
hombres,filantropa: ,
amor in homines.- Concurrencia de
hombres: u,, frequentia hominum.- Despreciador,pisotea-
HOLOCAUSTO
u,,
,; ,,; u
u,; ,,;-,
, holocaustum.- Ofrecer en holocausto: in holocaustum
offero
HOMBRE ,u,; ,
,,; ,,; ,dor de lod hombres: ,
,, calcator hominum.- Devorador de hombres: ,,
vorator hominum.- Domador de hombres
,u,; ,,
domitor mortalium,hominum.- El hombre verdaderamente hombre, el hombre
en s,viviente,de carne y hueso: ,u, homo ipse.- Escasez
de hombres: ,, virorum
vacuitas.- Falto de hombres: ,, viris vacuus.- Hombre
formado: ,,u,
vir factus.- Grueso: ,u,
homo crassus.- Hombres de un solo
da,que no piensan en el maana:
unius diei homines
Intil,que slo sirve para comer:
u,u, frumentum abradens
Juntamente con los hombres:
cum ipsis hominibus.- Matador de
hombres: ,, interfector hominum.- Medio hombre: `,
`,u,;
`,
,
semivir.No
hecho
por
hombres: ,u
, non manu factus.-Perteneciente
a los hombres: ,, ad
homines pertinens.- Perteneciente a
todos los hombres: ,,
ad omnes homines pertinens.- Poblado
de hombres: u,,; u
,
frequens
hominibus.Hombre privado,m,ujer privada (por
oposicn a hombre pblico: rey,magis
trado..): ,u,; ,
homo,mulier privatus.- Que aborre
ce a los hombres: u,,
qui homines odit.- Que alimenta hom-
terreor.Llenar
de
hombres:
viris impleo.- Mostrarse
varonilmente,como hombre de valor:
virum
me
praebeo.Abundar en hombres: u,u abundo viris.- Dejar de ser
hombre: homo esse desino.- Estar entre los hombres:
versor inter homines
HOMBRO ,,:,u,; ,
408
HOMICIDIO ,,; ,u
; ,,; ,
, homicidium.- Perpetrado por
propia mano: ,, homicidium quod qui sua manu perpetravit.Recompensa del homicido atltico:
,u, merces athletici
homicidii
HOMILA ,, colloquium
HOMLOGO ,, consentiens
409
,,;,,,,;
;,u,;,,
; ,,; ,,; ,
, honos.- El primer honor:
,u, primus honos.- Honor
adquirido en los certmenes:
honos e certaminibus comparatus
Grandes honras,honores: ,
, magni honores.- Igualdad de
honor: ,, aequalitas hono
rum.Pretensin
de
honores:
,,, petitio honorum.- Promocin a los honores:
,,, promotio ad
honores.- Que goza de igual honor:
,,
qui
est
in
pari
honore.Sentimiento
de
honor:
,u, studium generosae
vritutis.- Sin honor: ,,
inhonoratus.- Capaz de pretender
honores o cargos pblicos: ,
, cui licet ad honores aut
magistratus accedere.- Con especial
honor: u praecipuo honore
Con grande deseo de honor:
magno studio honoris.- Cosa hecha
por deseo deseo de honor:
, id quod studio honoris
effectum est.- Dado a otro,levantn
dose y hacindole paso: ,
,
honor
habitus
alteri,cui
assurgitur et deceditur.- Deseo de
honor: ,,; ,u,
studium honoris.- Digno de honor:
,,;,,; ,,; ,, honorandus.Digno de ms honor: ,,
forma de honda: ,,
funfae figuram habens.- Arrojar,disoarar con honda: `u,
,, funda excu
tio vel torqueo.- A modo de honda:
in modum fundae
HONDERO ,;
,u, funditor
,-
HONRADEZ ,, probitatis
honestitas.- Amante de la honradez:
,,; ,, stu
diosus generosae virtutis.- El que
odia la honradez: ,,
HONRA ,,,;
,,; ,,; ,
, decus.- Digno de grande honra
410
HONRAR u,u,u,,,,,,,,,,
honoro,honesto,colo.- Honrar a
muchos: u multos honoro.- A su vez: vicissim
honoro.- Honrar con honores: u donis honoro.- Mucho:
,,, admodum colo.- Honrar religiosamente: religiose colo.Ser honrado antes que otro: ante honoror.- Ser honrado entre
decorus sum inter.- Ser
honrado por muchos: u a
multis honoror.- Institudo para
honrar: ,, in honorem
institutum.- Propenso a honrar:
,, propensum ad honorem
tribuendum.- No honrar:
non honoro
HORCA ,,; ,,
pendium
sus-
HORNERO u,,;
, qui circa caminum operatur;
operatrix
caminus
411
HORRISONANTE ,u
, horrisonus
HORRENDO `,,; ,
; ,,; ,-,
u,; u,,; ,,
horribilis,terribilis,aspectu tru
culentus,execrandus.- Muy horrendo:
`,, maxime horrendus
HORRSONO u,,; ,u
,, horrisonus
412
horreo
, horridus,terrificus,valde stupendus
HORRORIZAR horrifico
HORRORIZARSE ,, abhorreo,extorreo,perhorres
co.- De miedo: horreo
HORROROSO `,,; ,,;
,,; u,-
,,; ,u, olerum
collectio.- Semejante a las hortalizas: ,, olerum naturae
similis
HOSPITALARIO,ser.. hospita
lis sum.- Que es hospitalario:
,, hospitibus opem ferens
HOSPITALIDAD ,,; ,, hospitalitas.- Derecho a la
hospitalidad: ,,; ,
, hospitti jus et necessitudo.Estar unido con el vnculo de la:
hospitii necessitudine jungor.- Que no da hospitalidad,hospeda
je ,,, inhospitalis,sine hospite.- Que aborrece los
deberes de la: ,, inhos
pitalis.- Que da hospitalidad: ,,, hospitalis.- Rela
ciones de hospitalidad: ,,
hospitii necessitudo
HORTENSE ,,; ,
,,; u,, hortensis
HORTICULTURA ,, horti cultu
ra
HOSPEDAJE,alojamiento ,
; ,, diversorium,hospitium.- El que hospeda: ,
susceptor.-Contrasea de hospedaje
,u, tessera hospitalis.Dueo de la casa u hospedaje: ,, cauponae dominus.- Pago
de posada u hospedaje: ,
u, quod pro hospiti solvitur.Dar hospedaje ,,,u hospitio excipio
HOSPEDERA ,,; ,
, hospitium
HOSTILMENTE ,,u
413
,u,,,
hostiliter,infenso animo,be
llicose.- Entrar hostilmente: hostiliter ingredior
HOY ,, hodie.- De
hoy: ,, hodiernus.- Hoy
por la maana: , hodie
mane
HOYA u,u,,; u,u,; ,,; ,,
; ,u,; ,u,; ,,; ,u,; ,,
fossa.- Vecina al mar: ,
fovea mari vicina
pascit.Lugar
para
educar
y
alimentar a los: ,u,
locus orphanis alendis et educandis.- Perteneciente al hurfano: ,, pupillaris.- Que alimen
ta a los: ,, pupillo
rum nutritor.- Ser hurfano: orphanus sum
HUELLA ,u,; ,,
,,;,,
,u, vestigium.- El que deja
las
huellas:
,u,
qui
vestigia lustrat.- Accin de seguir
la pista,las huellas: ,,
actio vestigandi.- Examinar las huellas: ,- vestigia
perlustro.- Seguir las huellas o la
pista: , vestigo,ves
tigia inspicio
HURFANO
,,
orphanus.Privado de: ,,, (ac.-)
orbus.- Alimentar a los hurfanos:
orphanos alo.- Cuidar a
los: orphanoc curo.- Dejar
hurfano: ,
orphanum facio,reddo.- Quedarse
hurfano,sin padres: parentibus orbari.- Cuidado de los:
,,
orphanorum
cura.Cuidador,protector de los: ,, pupillorum curator.- De
madre: ,, qui caret matre
Desamparo de los: u,,
orbitas pupillorum.- El que alimenta
a los: ,u, qui orphanos
HUESO ,,; ,,
ossa,os.- Arrancar los huesos:
exosso.- Cavidad donde
entra la cabeza del hueso: ,
u, sinus alteriores excipiendis
414
HUESOSO ,, osseus
HUSPED ,,; ,
u,; ,,;
,;
,,,
hospes.Aborrecedor de los huspedes: ,, osor hospitum.- Acogida
de un husped: ,, hospitum exceptio.- Que acoge huspedes
,, hospitum receptor.Amante de los huspedes o extranjeros: ,u,, amans
hospitum.- Perteneciente a los:
u,, ad hospites pertinens.- Que honra a los: ,
hospites colens.- Alimentar a los
hospites alo.- Que da de
comer a los: ,, hospitum et peregrinorum nutritor.- Dar
muerte a los: hospites
occido.- Casa de huspedes: u
, contubernium.- Castigar a los
plagis hospites caedo.- Dar
muerte a los: hospites occido.- Engao de los huspedes
,, hospitum deceptio.Frecuentado por huspedes: ,
, hospitibus frequens.- Genero
so con los: ,, hospitalis.Gua de los huspedes: ,u
ciudad: ,-,u, hospes
privatus.- Que da muerte a los:
,, hospitum occisor.Que devora a sus huspedes: ,u, hospites devorans.- Que
engaa a los huspedes con fingimien
tos: ,, per simulationes hospitem fallens.- Que mata a
los
huspedes:
,,
hospites occidens.- Que no admite
huspedes o los deberes de la
hospitalidad: ,, inhospitalis.- Que se porta mal con los
huspedes: ,, qui male
age cum hospitibus.- Que tiene
muchos
huspedes:
u,u,
multos hospites habens.- Que viene
415
416
HUMANO
,,,;
,,;-,,; ,,;
,,;
,
, humanus.- Gnero humano: ,
u, humanum genus.- Hacer humano,
dar carcter humano:
humanum facere.- Mostrarse humano:
memor sum humanitatis.- Humansimo: ,,
humanissimus.- Sacrificio de vctimas humanas: u,, hominum immolatio
HUMANOIDE ,,
specie praeditus
HUMEANTE ,,; u,
, fumidus,fumans
HUMEAR fumo
HUMEDAD ,,,;,
; ,,,; ,,
,,; .,;
,,; ,, humiditas,mador,humor.- Corromperse por la
humedad: u,u madeo.- Fl
cido por la: ,, flacci
dus ex humiditate.- Podredumbre por
humedad: ,, putredo e
nimio humore.- Que se alimenta en la
humedad:
,,
qui
in
humido alitur.- Soltar la humedad:
resudo.- Tener mucha humedad:
humore abundo
HUMANAMENTE humnaniter
HUMANIDAD ,,,
humanitas.- Que habla con humanidad:
,, humana lingua
loquens.- Rasgo de humanidad: u,, studiosum humanitatis factum.- Usar de humanidad: humano animo utor
HUMANIDADES,instruir en las letras
humanas: u ad humaniores litteras instituo
HUMANIZAR
facere
humana
humanum
417
HMEDAMENTE humide
HUMEDECER ,u,,,,,,,,,,u,
u,,u,u
,,,,
,,,, madefacio,humecto,intingo.- Antes
,,
ante
madefacio.- Ligeramente:
leviter humecto.- Humedecido ligeramente: u,, leviter madidus.- El acto de: ,,,; `,, madefactio
Humedecerlo todo: perhumesco
HUMILDAD ,,; ,,; ,,; ,,; ,,; ,, humilitas.- Servilismo: u,, humilitas
quae decet servos.- Con humildad:
humiliter
HUMEDECIDO ,,;
,; ,,; ,,;
,,,,;
,,; ,,;
,,;,,; u,
,u,u,`,
,; ,,; ,,;
,,; ,,; u,,; ,,; ,
; ,,,; u,
,; ,,; u,,
,,,; ,,;
,,; u,,; u,,; ,,; ,
,; ,,; u,
, ; ,,; ,,;
,, humidus,madidus,udus
roscidus,aquosus.- Lo humedecido:
,, dilutum.- Algo hmedo: `u,, aliquantum humidus.- Bien hmedo: ,,
pulchre roscidus.- Lugar hmedo y
fangoso: ,,,; ,,; ,,,; ,u, locus humidus.- Por la
lluvia: ,, pluvia madefactus.- Que anda por sitios hmedos
,u,; ,, per
humida ambulans.- Que tiene la
propiedad de andar por los sitios
hmedos: ,, habens vim
per humida ambulandi.- Que vive en
sitios hmedos: ,, qui in
humidis
vivit.Semi-hmedo:
HUMILDE ,,;
,; ,,; ,,;
,,;
,,;
u,,; ,,;
,,, humilis
Humilde,que se levanta poco del
suelo: ,,
humilis,non
multum assurgens a solo.- De humilde
condicin: ,, humilis
HUMILDEMENTE ,,u,- suppliciter,humiliter.- Pensar humildamente:
humiliter sentio
HUMILLACIN
,,
ramus
oleaginus lana obvolutus (signo de
humillacin que se llevaba,como
corona,en la cabeza en las fiestas
pianepsias emn honor de Apolo, en
Atenas).- ,,; ,, humiliatio
HUMILLAR , humilem
reddo.- A uno con palabras: dictis adjicere
HUMILLARSE,fcil en.. ,,
facile se submittens
HUMO ,,; ,,; ,,; ,,; ,u,;
,u,; ,u, fumus.- Abun
418
dante
en
humo:
,,
abundans fumo.- Agujero por donde
sale el humo (en el techo de las
casas): ,u, foramen per
quod fumus exit.- Ennegrecer con
humo: , fumo denigro.Levantar humo: fumum excito.Llenar de humo: ,
fumo impleo.- Lleno de humo: ,,; u,, a fumo vexatus,fumi plenus.- Reducir a humo:
u, in fumum redigo.Tener muchos humos: animosos spiritus gero
HURTAR ,,,,,,,
, furor,suffuror
furtim emoveo. A escondidas:
surripio.- Con astucia:
astute furor.- Ocultamente:
, suffuror.- Para
comer: surripio quod comedam.- Secretamente: furto
subduco.- Hurtar juntamente: u simul furto aufero.- Que hura
al anochecer: ,, qui sub
nocte furatur.- Accin de hurtar:
,,; ,, ipsa furandi
actio
HUMOS ,, fastus
HUMOSO ,, fumosus
HUNDIMIENTO ,, depressio
HUNDIR , immergo.- Que no
puede
hundirse:
,,
immersabilis
HURTO ,,; ,,
,,; ,,;,,
; ,,; ,,;
,,; ,,; ,
; ,u, (parvum furtum)
sublatio,abactio,furtum.- Hurto manifiesto: ,u, ipsum furtum,fragrans furtum.- Que es cogido
en
el
hurto:
,,
qui
deprehensus est in furto.- Coger en
el hurto: , deprehen
do in ipso furto
HURACN ,,; ,,
; ,, rapidus turbo,
impetus ventorum.- Con relmpagos y
rayos: ,, rapidus turbo
fulguribus fulminibusque comitatus.HURGN,instrumento de hierro para
atizar y remover el fuego:
,u,u, sarculum
HURTADILLAS,a hurtadillas:
,, furtim,furti
ve,clam.- Hacer a hurtadillas: clam facio
HUSO ,u,;,,;
,u,; u,u,; ,u,; ,,; ,
u, fusus,venticillus.- Semejante
al huso: ,, fusus
similis
419
420