Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
esperanta-portugala
I Elektitaj
Fabeloj
glosaro :
Lingva kunlaboro kaj revizio : Felipe Castro
Arta kunlaboro : Hannah Mendes
Idealigo kaj aranĝo : Einstein G. dos Santos
NATAL - BRAZILO
Marto 2008
H Litero B 2
H Litero C 4
H Litero Ĉ 4
H Litero D 5
H Litero E 6
H Litero F 8
H Litero G 10
H Litero Ĝ 11
H Litero H 11
H Litero I 12
H Litero J 12
H Litero Ĵ 13
H Litero K 13
H Litero L 16
H Litero M 17
H Litero N 20
H Litero O 21
H Litero P 21
H Litero R 24
H Litero S 26
H Litero Ŝ 29
H Litero T 29
H Litero U 31
H Litero V 31
H Litero Z 32
f
d d
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 1
P
al.flug.i – voar em direção a
al.glu.iĝ.i – colar-se
A ali.a – outro(a)
ali.e – aliás, de outro modo
ali.form.ig.i – mudar, transformar
al.ig.i – aliar
abel.o – abelha
al.iĝ.i – aderir, filiar-se, incorporar-se
aboc.o.libr.o – cartilha do abecedário
ali.o – outra coisa
abomen.a – abominável, repugnante
ali.vest.i – trocar de roupas
abomen.ind.a – digno de ser abominado
al.jung.i – atrelar a
abomen.o – abominação, repulsão
al.konduk.i – trazer
aĉet.ant.o – comprador, freguês
al.kroĉ.i – enganchar, prender
aĉet.i – comprar
al.kroĉ.iĝ.i – enganchar-se
aĉet.o – compra (sentido geral)
al.kur.i – acorrer, acudir
adiaŭ – adeus al.lig.i – ligar a
adiaŭ.i – dizer adeus, despedir-se de al.log.i – atrair, iscar, engodar
adiaŭ.o – despedida, (o) adeus almenaŭ – ao menos, pelo menos
admir.i – admirar, ficar encantado com al.met.i – aplicar; acrescentar
admon.i – advertir, repreender almoz.o – esmola
aer.o – ar almoz.pet.i – pedir esmola, mendigar
afabl.a – afável, amável almoz.ul.o – pedinte, mendigo
afabl.e – afavelmente al.naĝ.i – nadar em direção a
afer.o – assunto, questão al.najl.i – pregar, cravar
ag.i – agir al.parol.i – dirigir a palavra a
agl.o – águia al.paŝ.i – aproximar-se de (andando), abordar
ag.o – ação, ato al.port.i – trazer
agoni.i – agonizar al.prem.i – apertar contra
agrabl.a – agradável al.puŝ.i – empurrar para
agrabl.e – agradavelmente al.ramp.i – rastejar para
aĝ.a – idoso(a) al.ŝov.i – empurrar deslizando para
aĝ.o – idade alt.a – alto(a)
ah!, aah! – ah! altar.o – altar
ajn – quer que (seja) alt.e – de modo a ficar/ser alto
akcept.i – aceitar; receber (visita); topar (jogo) alt.e.n – em direção ao alto
akcept.o – aceitação, acolhimento al.tir.i – puxar para; atrair
akir.i – adquirir, obter alt.prez.a – de alto preço, caro(a)
akompan.ant.ar.o – comitiva, séquito alt.rang.ul.o – dignitário; pessoa de alta graduação
akompan.ant.o – acompanhante al.treni – arrastar para
akompan.i – acompanhar alud.o – alusão
akr.a – agudo(a), afiado(a) alumet.o – palito de fósforo
akrid.o – gafanhoto, grilo al.ven.o – chegada
akr.ig.i – aguçar, afiar al.vok.i – chamar, invocar, apelar
akr.ig.il.o – amolador (instrumento) amas.e – em massa; a granel
akr.ig.ist.o – amolador (pessoa) amas.o – multidão, montão, pilha
akv.a – aquático(a) ambaŭ – ambos(as)
akv.o – água ambos.o – bigorna
akv.o.bar.o – barreira d’água am.e – com amor, amavelmente
akv.uj.o – depósito d’água am.i – amar, gostar de, benquerer
al – em direção a, para, a amik.a – amigável
alabastr.a – alabastrino(a) amik.e – amigavelmente
alarm.e – de modo a alarmar amik.iĝ.i – tornar-se amigo, fazer amizade
al.don.e – de modo a acrescentar amik.o – amigo
al.don.i – acrescentar, adicionar am.o – amor
al.don.o – acréscimo amuz.i – divertir, recrear, entreter
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 2
P
ĉemiz.et.o – camiseta
ĉemiz.o – camisa
C ĉen.o – cadeia, corrente
ĉeriz.arb.o – cerejeira
ĉerk.o – caixão, esquife, ataúde, féretro
ced.em.a – condescendente ĉerp.i – tirar (lı́quido)
ced.i – ceder, abdicar ĉes.i – cessar, deixar de, parar de
cel.i – mirar, visar ĉes.ig.i – fazer cessar, interromper
cent – cem (100) ĉeval.a – de cavalo, hı́pico(a)
cerb.o – cérebro ĉeval.aĉ.o – pangaré, matungo
cert.a – certo(a) ĉeval.o – cavalo
cert.e – certamente, decerto, na verdade ĉi – “partı́cula aproximativa”
cert.ig.i – assegurar, afirmar, confirmar ĉia – de toda qualidade
cert.iĝ.i – ter a certeza ĉiam – sempre
cerv.in.o – corça ĉia.manier.e – de toda a maneira, em tudo e por tudo
cerv.o – cervo, veado ĉie – em todo o lugar, em toda a parte
ceter.a – o(a)s outro(a)s, o(a)s demais, restante ĉiel.a – celeste, celestial
ceter.e – além disso, de resto, aliás ĉiel.o – céu
cifer.o – cifra; número; algarismo ĉie.n – para todo o lugar
cikatr.o – cicatriz, estigma ĉi.foj.e – desta vez
cinabr.e.ruĝ.a – vermelho-cinábrio (cor) ĉifon.ig.i – reduzir a farrapos
cindr.e.griz.a – cinzento(a) (cor) ĉifon.o – farrapo, trapo, molambo
cindr.o – cinza ĉikan.i – chicanear, falar mal de, fuxicar
Cindrulin.o – Cinderela, Gata Borralheira ĉio – tudo
civiliz.i – civilizar, domesticar ĉio.sci.a – onisciente
ĉirkaŭ – em torno de; ao redor de; cerca de
P̂
ĉirkaŭ.â.o – arredores, cercanias
ĉirkaŭ.e – à volta de, em redor
C ĉirkaŭ.i – circundar, rodear, cercar
ĉirkaŭ.ir.i – rodear, circular
ĉirkaŭ.kol.o – colar; coleira
ĉagren.i – afligir, desgostar, magoar ĉirkaŭ.pren.i – abraçar, abarcar
ĉagren.iĝ.i – afligir-se, desgostar-se ĉirkaŭ.rigard.i – olhar ao redor
ĉagren.o – aflição, desgosto, pesar ĉiu – cada um, cada qual, todo, cada
ĉambr.et.o – quartinho, camarim, cabina ĉiu.foj.e – toda vez que
ĉambr.o – quarto, aposento, sala, câmara ĉiu.j – todo(a)s, todo(a)s o(a)s
ĉapel.et.o – chapeuzinho ĉiu.jar.e – anualmente
ĉapel.o – chapéu ĉiu.maten.e – toda a manhã
ĉap.o – boina, chapéu sem aba ĉiu.moment.e – todo o momento
ĉar – porque, pois, pois que, visto que ĉiu.nokt.e – toda a noite
ĉarm.a – encantador, fascinante, charmoso(a) ĉiu.tag.a – diário(a), cotidiano(a)
ĉar.o – carroça, carro ĉiu.tag.e – diariamente, dia a dia
ĉas.ad.o – caçada, caça (ação de caçar) ĉiu.vesper.e – todo o anoitecer
ĉas.â.o – caça (presa), carne de caça ĉu – “partı́cula interrogativa”
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 5
P
de.ŝir.i – arrancar, tirar (rasgando), colher (flores)
de.ten.i – deter, suportar, sustentar, manter afastado
D de.tir.i – afastar puxando
de.tranĉ.i – decepar
de.ven.o – origem
dev.i – dever, ter obrigação de, ter de
da – de (exprime quantidade)
dev.ig.i – obrigar, constranger, forçar
danc.ant.in.o – dançarina
deviz.o – divisa, lema
danc.i – dançar
dezert.a – deserto(a); ermo(a)
danc.o – dança
dezert.ig.i – desertificar, assolar, devastar
danĝer.a – perigoso(a)
dezert.o – deserto
danĝer.e – perigosamente
dezir.i – desejar, pretender
danĝer.o – perigo
dezir.o – desejo, pretensão
dank’al – graças a, em virtude de
di.a – divino(a)
dank.em.o – reconhecimento, gratidão, agradecimento diabl.a – diabólico(a)
dank.i – agradecer diabl.o – diabo
dank.o – agradecimento dialekt.o – dialeto
daŭr.ad.o – permanência diamant.o – diamante
daŭr.i – durar, continuar, prolongar-se difekt.i – danificar, avariar, estragar
daŭr.ig.i – prosseguir, continuar, avançar difin.i – definir; indicar
daŭr.o – duração, decurso, transcurso dik.a – grosso(a), espesso(a)
de – de, desde; por (na voz passiva) dik.fingr.o – polegar
dec.a – conveniente, apropriado(a), decente dik.ig.i – engrossar, tornar espesso
decid.i – decidir, resolver dikt.ad.o – ditado (ação de ditar)
de.fal.i – cair de dikt.i – ditar
defend.i – defender diligent.a – diligente; esforçado(a); aplicado(a)
de.flug.i – alçar vôo diligent.e – diligentemente
de.flu.il.o – canaleta (de água de chuva) dimanĉ.e – no domingo
de.glit.i – deslizar de Di.o – Deus
de.hak.i – abater (árvore); podar; decepar Di.patr.in.o – Maria, mãe de Jesus
de.̂et.i – abater, lançar por terra direkt.i – dirigir, encaminhar; gerir
dek – dez (10) direkt.o – direção
dek.du.a – décimo(a) segundo(a), duodécimo(a) dir.i – dizer, proferir
dek.kvar – quatorze ou catorze (14) dir.o – o ato de dizer
dek.kvar.a – décimo(a) quarto(a) dis.don.i – distribuir
dek.sep.a – décimo(a) sétimo(a) dis.flug.i – fugir, espalhar-se voando
dek.ses.a – décimo(a) sexto(a) dis.flu.i – fluir para toda direção
dekstr.a – direito(a) (lado), destro(a) dis.grat.i – arranhar em várias direções
dekstr.e.n – para a direita dis.hak.i – partir com machado
delikat.a – delicado(a), fino(a) dis.iĝ.i – separar-se, apartar-se
delikat.e – delicadamente dis.iĝ.o – separação
demand.i – perguntar, interrogar, indagar, questionar dis.̂et.i – espalhar, dispersar (jogando)
demand.o – pergunta, questão dis.kur.i – dispersar-se (correndo)
de.met.i – tirar, depor dis.met.i – decompor
de.mord.i – morder (sem permanecer atracado) dis.pec.ig.i – fazer em pedaços, fragmentar
dens.a – denso(a), espesso(a), compacto(a) dis.prem.i – despedaçar apertando
dens.ej.o – brenha (em mata) disput.i – disputar, contender
dent.o – dente dis.romp.i – despedaçar, britar, romper, fraturar
dent.dolor.o – dor de dente dis.send.i – enviar para todas as direções
de.puŝ.i – fazer cair empurrando dis.ŝir.i – rasgar (em vários pedaços), dilacerar
de.romp.i – pegar, tirar rompendo dis.ŝir.o – dilaceração, despedaçamento
des – “ju. . . des. . . ”: quanto. . . tanto. . . dis.ŝut.i – espalhar, alastrar
de.salt.i – saltar de disting.i – distinguir, diferençar
destin.i – destinar dis.tranĉ.i – partir com faca
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 6
for.met.i – colocar em outro lugar; tirar ful.ej.o – local onde ocorre apisoamento
formik.o – formiga fulg.o – fuligem, picumã
form.o – forma; jeito; feitio fulm.i – relampejar, faiscar
forn.o – fogão; estufa; forno fulm.o.tondr.o – tempestade
for.pel.ad.i – afugentar (continuamente) fum.o – fumaça
for.pel.i – afugentar, rechaçar, enxotar fund.o – fundo
for.port.i – carregar, levar (para longe) funebr.a – fúnebre, lutuoso(a), lúgubre
for.pren.i – tirar, arrancar, arrebatar, tomar funebr.o – luto, nojo
for.puŝ.i – repelir funt.o – libra (unidade de massa)
for.rab.i – raptar, despojar, extorquir furioz.a – furioso(a), raivoso(a), irado(a)
for.rajd.i – cavalgar para longe furioz.e – furiosamente
for.salt.i – afastar-se de um pulo, evadir-se, sumir-se
P
fort.a – forte; robusto(a); potente
fort.e – fortemente
fort.eg.e – fortissimamente
fort.eg.ul.o – fortão (pessoa)
G
for.tir.i – tirar (fora), extrair
fort.o – força; vigor; intensidade
for.tranĉ.i – decepar gaj.a – alegre, jovial, festivo(a)
for.tren.i – afastar arrastando gaj.e – alegremente
fortun.o – fortuna, ventura, boa sorte gaj.ec.o – alegria, jovialidade
for.vetur.i – ausentar-se, partir gajn.i – ganhar, lucrar
for.vetur.o – partida galop.e – a galope
for.vojaĝ.i – partir em viagem galop.i – galopar, andar a galope
fos.i – cavar, escavar, fossar galop.o – galope
fos.ist.o – escavador galop.ul.o – galopador
fr. – “franc.e”: em francês gant.o – luva
fos.o – fosso, cava garanti.o – garantia, fiança, caução, penhor
fragment.o – fragmento, lasca, trecho garb.ej.o – granja, celeiro, paiol
frakas.i – quebrar, britar, partir gard.e – de guarda
Franc.uj.o – França gard.i – guardar, vigiar, velar
frap.i – bater, golpear, percutir gard.ist.o – guarda
frat.a – fraterno(a), fraternal gard.o.dom.et.o – guarita
frat.et.o – irmãozinho, maninho gard.o.star.ant.o – sentinela, soldado de plantão
frat.in.et.o – irmãzinha gast.ej.estr.o – chefe de hospedaria, de estalagem
frat.in.o – irmã gast.ej.mastr.o – dono de hospedaria
frat.o – irmão gast.ej.o – hospedaria
fremd.a – estranho(a); estrangeiro(a); alheio(a) gast.i – hospedar-se
fremd.ul.o – um forasteiro; um estrangeiro gast.o – hóspede; freguês; visita
frenez.a – louco(a), doido(a), maluco(a) ge.edz.iĝ.a – de casamento
frenez.e – loucamente ge.edz.iĝ.i – casarem-se (o homem e a mulher)
frenez.iĝ.i – enlouquecer-se ge.edz.iĝ.o – casamento
freŝ.a – fresco(a), recente, novo(a) ge.edz.o.j – casal (esposo e esposa)
fripon.e – cinicamente, desavergonhadamente ge.muel.ist.o.j – casal de moedores
fripon.o – patife, velhaco, tratante gent.o – gente, tribo, gênero, raça
fromaĝ.o – queijo genu.i – estar ajoelhado
frost.i – estar gelado, congelado genu.o – joelho
frost.o – geada, frio ge.patr.a – de pais (pai e mãe)
frot.i – esfregar, friccionar ge.patr.o.j – pais (pai e mãe)
fru.a – prematuro(a), cedo, precoce ge.reĝ.a – de casal real (rei e rainha)
fru.e – cedo ge.reĝ.oj – casal real (rei e rainha)
frukt.o – fruta germ. – “german.e”: em alemão
fru.maten.e – de madrugada gest.o – gesto; aceno
frunt.o – fronte, testa gigant.o – gigante
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 11
Ha.ĉj.o – “Joãozinho”
hajl.o – granizo; chuva de pedra
gras.ig.i – engordar, cevar hak.i – cortar (com machado), picar, rachar
gras.iĝ.i – engordar(-se) hak.il.o – machado
gras.o – gordura, banha halt’ – “halt.u!”: alto!
grat.i – arranhar, coçar, raspar halt.i – parar, deter-se, demorar-se, fazer alto
grav.a – grave, importante, relevante halt.ig.i – parar, reprimir, fazer parar, deter
grav.i – importar, ser importante, ter importância har.eg.o – crina, cerda, sedas (de cavalo)
Grenj.o – “Mariazinha” har.lig.o – trança (de cabelo)
gren.o – cereal; trigo har.o – cabelo
grimac.o – careta, trejeito haŭt.o – cútis, pele
griz.a – cinzento(a) hav.i – ter, haver (possuir)
griz.ul.o – cinzento (ente, ser) hav.o – haveres, bens, propriedade
groŝ.o – ceitil; moeda; vintém hejm.a – doméstico(a), caseiro(a), de casa
gruk-ru – voz de pombo hejm.e – em casa
gugon.o – góbio (peixe) hejm.e.n – para casa
gust.o – gosto, sabor hejm.o – lar, domicı́lio, residência, casa
gust.um.i – tomar o gosto de, saborear, provar hejt.i – aquecer (o forno, o recinto), alimentar (o fogo)
gut.i – gotejar, pingar hel.a – claro(a), luminoso(a), luzente
gut.o – gota, pingo hel.e – claramente
heler.o – heller (moeda da Tchecoslováquia)
help.ant.o – auxiliar (pessoa), ajudante
P̂ G
ĝarden.o – jardim
ĝemel.o – gêmeo
help.i – ajudar, auxiliar, socorrer
help.o – auxı́lio, ajuda, socorro, assistência
henrik.o – Henrique
hepat.o – fı́gado
herb.a – de erva
herb.â.o – prado, campina
herb.ej.o – prado, erval
ĝem.i – gemer herb.o – erva
ĝem.o – gemido hered.â.o – herança
ĝeneral.e – geralmente hered.i – herdar
ĝentil.a – gentil, polido(a), cortês, cavalheiro(a) hero.â.o – heroı́smo, alto feito, proeza
ĝi – ele, ela (neutro) hero.o – herói
ĝi.a – seu (dele), sua (dela) (neutro) hieraŭ – ontem
ĝib.ul.o – corcunda (pessoa), giboso ho! – ó. . . !, oh!, olá!
ĝis – até, a; até que hodiaŭ – hoje
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 12
P
inter.parol.i – conversar, palestrar, trocar idéias
inter.spac.o – distância, intervalo
I inter.ŝanĝ.e – em troca
inter.ŝanĝ.i – trocar, permutar, comutar
inter.ŝanĝ.o – troca; permutação
invit.a – convidativo(a)
ia – algum(a), um(a), qualquer (espécie de) invit.i – convidar; desafiar
ia.foj.e – às vezes io – alguma coisa, uma coisa, algo
iam – uma vez, em algum tempo, alguma vez iom – (em) alguma quantidade, um tanto, um pouco
id.o – filho, descendente, cria, filhote iom.et.e – um pouquinho, algum tanto
ie – em algum lugar ir.ad.i – andar, caminhar (continuamente)
ig.i – fazer, tornar ir.i – ir; andar, caminhar
il.ar.o – coleção de instrumentos it. – “ital.e”: em italiano
ili – eles, elas Ital.uj.o – Itália
ili.a – seu, sua, deles, delas iu – um certo; alguém; algum
il.o – instrumento iu.foj.e – às vezes, por vezes
Ilz.o – nome feminino izol.i – isolar, ilhar, insular
imag.i – imaginar
imperi.estr.a – do imperador
imperi.estr.o – imperador
imperi.o – império
implik.i – implicar, envolver
implik.iĝ.i – embaraçar-se
impres.iĝ.em.o – impressionabilidade
ind.i – merecer, ser digno de
indiferent.a – indiferente
P J
P̂ J
P K
P L
l’, la – o, a, os, as
labor.ej.o – local de trabalho; oficina; laboratório
lert.ec.o – habilidade, jeito, destreza, agilidade
lert.ul.o – habilidoso (pessoa)
leter.o – carta, missiva, epı́stola
lev.i – elevar, erguer, levantar, suspender
lev.iĝ.i – levantar-se, elevar-se; (astro) nascer
lev.iĝ.o – o levantar, o nascer (astro)
li – ele
labor.em.a – trabalhador, laborioso(a) li.a – seu, sua, dele
labor.i – trabalhar, obrar, laborar liber.a – livre, isento(a), independente
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 17
P
liber.ig.i – libertar, livrar, aliviar
liber.ig.o – libertação
liber.iĝ.i – libertar-se, livrar-se M
liber.iĝ.o – libertação
libr.o – livro
lig.â.o – maço, amarrado majstr.o – mestre
lig.i – ligar, atar, amarrar, vincular majstr.o.verk.o – obra-prima, obra de mestre
lig.ist.o – atador, amarrador makul.i – manchar, macular, enodoar
lign.a – de madeira mal.afabl.e – intratavelmente, grosseiramente
lign.â.ist.a – de marceneiro mal.agrabl.a – desagradável
mal.agrabl.e – desagradavelmente
lign.â.ist.o – marceneiro
mal.akcept.i – recusar, rejeitar
lign.o – madeira, lenho, lenha, pau
mal.amik.o – inimigo; adversário
lign.o.hak.ist.o – lenhador mal.am.o – ódio
limak.a – de lesma mal.antaŭ – por trás de, detrás de, atrás de
limak.o – lesma mal.antaŭ.a – traseiro(a)
lingv.o – lı́ngua, idioma, linguagem mal.antaŭ.e – atrás, de trás
lit.â.o – roupa de cama; apresto de cama mal.antaŭ.e.n – para atrás
literatur.o – literatura mal.aper.i – desaparecer, sumir-se
liter.o – letra mal.atent.e – distraidamente
lit.et.o – caminha mal.avar.e – sem avareza, generosamente
lit.o – cama, leito mal.bel.a – feio(a)
mal.bel.ig.i – tornar feio, afear, enfear
liut.o – alaúde
mal.ben.i – amaldiçoar, maldizer
liver.i – fornecer, dar, entregar
mal.bon.a – mau, ruim
log.i – engodar, seduzir, atrair mal.bon.e – mal
log.o – atração, engodo, sedução mal.bon.ec.o – maldade, ruindade
loĝ.ej.o – morada, residência, habitação, aposento mal.bon.odor.a – fétido(a)
loĝ.i – morar, habitar, residir, estar hospedado mal.bon.odor.i – feder, cheirar mal
loĝ.ig.i – instalar, alojar, acomodar, hospedar mal.buton.um.i – desabotoar
lok.o – lugar, local, paragem, localidade mal.dekstr.a – esquerdo(a), canhoto(a)
long.a – comprido(a), longo(a), extenso(a) mal.dekstr.e.n – para a esquerda
long.e – longamente, muito tempo mal.delikat.a – indelicado(a), grosseiro(a), rude
mal.delikat.ul.o – indelicado (pessoa)
lud.i – brincar; jogar; representar; tocar (música)
mal.dens.iĝ.i – desadensar-se
lud.il.o – brinquedo
mal.dik.a – fino(a), delgado(a)
lud.kun.ul.o – companheiro de jogo, de brincadeira mal.dik.ig.i – adelgaçar, afinar
lud.o – brincadeira; jogo mal.diligent.a – preguiçoso(a), ocioso(a), indolente
luks.a – luxuoso(a); luxuriante mal.diligent.ec.o – indolência
luks.e – luxuosamente mal.diligent.i – preguiçar, vadiar
lul.i – embalar, ninar, acalentar mal.diligent.ul.o – preguiçoso (pessoa)
lum.a – luminoso(a), claro(a), resplandescente mal.dolĉ.a – amargo(a)
lum.e – luminosamente mal.dolĉ.e – amargamente
lum.et.o – luzinha mal.esper.e – desesperadamente
lum.i – luzir, alumiar, fulgir mal.esper.i – desesperar
mal.estim.e – desprezadamente
lum.ig.i – alumiar, iluminar, aclarar; esclarecer
mal.estim.i – desprezar, querer mal
lum.ing.o – porta-tocha, porta-vela etc.
mal.facil.a – difı́cil, dificultoso(a), afanoso(a)
lum.o – luz, lume, luzeiro mal.facil.e – dificilmente
lun.o – lua mal.feliĉ.a – infeliz, desgraçado(a), infortunado(a)
lup.id.o – filhote de lobo, lobacho mal.feliĉ.e – infelizmente, desgraçadamente
lup.o – lobo mal.feliĉ.o – desgraça, infelicidade
lustr.o – lustre, lampadário mal.feliĉ.ul.o – infeliz (pessoa)
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 18
P
moner.o – moeda
mon.o – dinheiro
monstr.a – monstruoso(a) N
monstr.o – monstro
mont.et.o – morro, colina
mont.o – monte, montanha naci.a – nacional
montr.ad.i – mostrar (continuadamente) naĝ.i – nadar
montr.i – mostrar, apontar, indicar, assinalar naiv.a – ingênuo(a), cândido(a), inocente
montr.iĝ.i – mostrar-se, exibir-se, aparecer najbar.o – vizinho
mon.uj.o – carteira de dinheiro najl.i – pregar, cravar, fixar
mord.ad.o – ação continuada de morder najl.o – prego, cravo
mord.et.i – roer, mordicar nan.a – nanico(a), anão, anã, de anão
mord.et.o – mordidinha nan.o – anão
mord.i – morder, dar dentadas nask.i – parir, dar à luz
morgaŭ – amanhã nask.iĝ.i – nascer, vir à luz
morgaŭ.a – de amanhã, crástino(a) nask.iĝ.o – nascimento
mort.bat.i – bater para matar natur.a – natural
mort.e – de morte natur.o – natureza
naŭ – nove (9)
mort.i – morrer, falecer, finar-se
naŭ.a – nono(a)
mort.ig.a – que mata, mortal
naz.o – nariz
mort.ig.i – matar
naz.tru.o – narina, fossa nasal
mort.ig.o – assassı́nio
naz.tuk.o – lenço
mort.int.in.o – defunta, finada, falecida ne – não
mort.int.o – defunto, finado, falecido ne.atend.at.a – inesperado(a), inopinado(a)
mort.o – morte, falecimento, óbito neces.e – necessariamente
mort.paf.i – atirar para matar (com arma) ne.dank.em.o – ingratidão
moŝt.o – “Vi.a Reĝ.a Moŝt.o”: Vossa Majestade ne.for.ig.ebl.a – imprescindı́vel, indispensável
mov.i – mover, mexer, deslocar, movimentar neĝ.a – de neve
mov.iĝ.i – mover-se, mexer-se neĝ.e.blank.a – branco-neve (cor)
mov.o – movimento neĝ.i – nevar
muel.ej.o – (casa de) moinho neĝ.o – neve
muel.ist.et.o – moedorzinho (pessoa) neĝ.ul.in.o – “Branca de Neve”
muel.ist.o – moedor (pessoa) nek – nem
muĝ.i – mugir, bramir, bramar, rugir ne.long.a – curto(a); “ne.long.a temp.o”: pouco tempo
mult.a – muito(a) (quantidade) ne.long.e – pouco tempo, recentemente
mult.e – muito; “mult.e da”: muito(s) nenia – de nenhum tipo ou qualidade
mult.e.kost.a – custoso(a), precioso(a), de alto valor neniam – nunca
mult.kolor.a – multicor nenie – em nenhum lugar, em parte alguma
neniel – de nenhum modo, de nenhuma maneira
mult.nombr.a – numeroso(a)
neni.ig.i – anular, aniquilar, reduzir a nada
mult.o – muito, grande quantidade
nenio – nada, coisa alguma
mult.valor.a – muito valioso(a)
neniom – em nenhuma quantidade
murmur.i – murmurar
neniu – ninguém, nenhuma pessoa; nenhum(a)
murmur.o – murmúrio ne.ordinar.a – incomum, raro(a), extraordinário(a)
mur.o – muro, parede nep.et.o – netinho
mus.a – de camundongo nep.o – neto
musk.a – de musgo nepr.e – absolutamente; infalivelmente
musk.o – musgo ne.rapid.e – vagarosamente, devagar, lentamente
mus.o – camundongo, ratinho ne.re.kon.ebl.a – irreconhecı́vel
muŝ.o – mosca nerv.o – nervo
muzik.ist.o – músico ne.sat.ig.ebl.a – insaciável
muzik.o – música (arte) nest.o – ninho
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 21
P
ost.o – osso
ov.o – ovo
O
P S
sabl.o – areia
sag.o – seta, flecha
se – se, no caso de
sed – mas, porém
seĝ.a – de cadeira
seĝ.et.o – cadeirinha
seĝ.o – cadeira, assento
sek.a – seco(a), enxuto(a), árido(a)
sek.ig.i – secar, enxugar
saĝ.a – sensato(a), prudente, ajuizado(a), sábio(a) sek.iĝ.i – secar
saĝ.e – sabiamente sekret.e – secretamente, sigilosamente
saĝ.o – senso, sensatez sekret.o – segredo, sigilo, recato
sak.et.o – saquinho, bolsa, saquitel sekv.i – seguir, acompanhar; suceder; resultar
sak.o – saco, bolsa sekv.o – conseqüência, seguida, cadeia (série)
salajr.o – salário, ordenado, estipêndio, vencimentos sel.o – sela (de montaria)
sal.o – sal (de cozinha) semajn.o – semana
salon.o – salão; sala de visitas; sala de estar sem.i – semear, plantar
salt.e – de um salto; aos saltos sen – sem
salt.i – saltar, pular sen.akv.a – árido(a)
salt.o – salto, pulo sen.bru.e – sem barulho, silenciosamente
salt.ul.o – saltador sen.ĉes.e – incessantemente, sem cessar
salut.i – saudar, cumprimentar, salvar, cortejar sen.danĝer.a – inofensivo(a), seguro(a)
sam.a – mesmo(a) (não outro, sem alteração) sen.dank.a – ingrato(a)
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 27
suspekt.i – suspeitar, andar desconfiado, desconfiar de ŝtip.o – acha, cepo, talho (de madeira)
suspekt.ind.a – suspeito(a) ŝton.a – de pedra, pétreo(a), pedral
svarm.i – enxamear, pulular, formigar ŝton.eg.o – penedo, rochedo, rocha
sven.i – desmaiar, desfalecer, esvanecer ŝton.et.o – seixo, pedrinha, calhau
sving.i – agitar (lenço, cauda etc.), sacudir, mexer ŝton.ig.i – petrificar, empedernir
ŝton.iĝ.i – petrificar-se
ŝton.o – pedra
P̂ S
ŝaf.id.et.o – borrego
ŝaf.id.o – cordeiro
ŝtop.i – tapar, tampar, arrolhar, obstruir
ŝtrump.o – meia (de mulher)
ŝtup.ar.o – escada
ŝtup.et.ar.o – escada portátil
ŝtup.o – degrau
ŝu’ – “ŝu.o”: sapato, calçado
ŝuld.i – dever (ter dı́vida(s); agradecer)
ŝaf.o – carneiro ŝuld.o – dı́vida, (o) dever, obrigação
ŝaf.o.kap.o – cabeça de carneiro ŝultr.o – ombro
ŝajn.e – aparentemente ŝu.o – sapato, calçado
ŝajn.i – parecer, ter aparência de, afigurar-se ŝu.pland.o – sola de sapato
ŝajn.ig.i – simular, fingir, aparentar ŝut.i – entornar, despejar, derramar (sólidos, grãos)
ŝancel.iĝ.i – vacilar, hesitar, titubear, abalar-se ŝvit.o – suor, transpiração
ŝancel.iĝ.o – vacilo, hesitação
ŝanĝ.i – mudar, modificar, trocar; converter
ŝanĝ.iĝ.i – mudar; modificar-se
ŝarg.i – carregar (arma)
ŝarĝ.i – carregar (navio, animal etc.); pôr carga em
ŝarĝ.o – fardo, carga, peso
ŝat.i – apreciar, prezar, estimar, gostar de
ŝaŭm.a – espumoso(a)
ŝaŭm.ig.i – espumar, espumejar
P T
tabl.et.o – mesinha
tabl.o – mesa, távola
ŝerc.i – gracejar, brincar, pilheriar, caçoar tabl.o.tuk.o – toalha de mesa
ŝerc.o – gracejo, pilhéria, brinquedo, caçoada tabul.et.o – tabuinha, tabuleta; prancheta
ŝi – ela tabul.o – tábua; tabuleiro; quadro; prancha; placa
ŝi.a – seu, sua, dela taĉment.o – destacamento; turma, turno; equipe
ŝip.et.o – navio pequeno tag.a – diurno(a)
ŝip.o – navio, barco, embarcação, nau tag.e – de dia
ŝir.i – rasgar, dilacerar tag.iĝ.i – amanhecer, alvorecer
ŝlos.i – fechar (com chave), trancar tag.iĝ.o – romper do dia; amanhecer; alvorecer
ŝlos.il.o – chave tag(-).manĝ.o – almoço
ŝmir.i – rebocar (parede); lambuzar, untar, lubrificar tag.mez.e – ao meio dia
ŝnur.far.ist.o – fabricante de corda tag.mez.o – meio-dia
ŝnur.o – corda tag.o – dia
ŝovel.i – remover, apanhar (com pá) tajlor.a – de alfaiate
ŝovel.il.o – pá tajlor.et.o – alfaiatezinho
ŝov.i – empurrar (fazer deslizar) tajlor.o – alfaiate
ŝpar.i – economizar, poupar takt.o – compasso, andamento, cadência; tino, tacto
ŝpin.i – fiar, reduzir a fio; urdir, tecer talar.o – toga, beca (de juı́zes, professores etc.)
ŝpin.il.o – fuso tambur.o – tambor, caixa de rufo
ŝpin.rad.o – roda de fiar tamen – contudo, todavia, entretanto
ŝrank.o – armário; estante tapet.o – forro (de parede)
ŝraŭb.i – parafusar, atarraxar tapiŝ.o – tapete
ŝtel.i – furtar, gatunar, roubar, larapiar task.o – tarefa; dever (escolar), empreitada
ŝtel.ir.i – ir furtivamente, às ocultas taŭg.a – apto(a), capaz, conveniente, prestável
ŝtel.ist.o – gatuno, ladrão taŭg.i – convir, prestar-se (para), servir, valer
ŝtel.o – furto, roubo t.e. – “tio est.as”: isto é
GLOSARO — ELEKTITAJ FABELOJ 30
P U
P
vid.ebl.a – visı́vel
vid.i – ver, mirar, presenciar, enxergar; notar
vid.o – visão, vista; aspecto Z
vidv.in.o – viúva
vigl.a – vivo(a), ágil, animado(a), bem disposto(a)
vigl.e – animadamente
zon.o – cinto, cinta
vigl.ec.o – animação, vivacidade, agilidade
zorg.ant.o – tutor
vilaĝ.o – aldeia, povoado
zorg.e – cuidadosamente; com zelo
vin.o – vinho
zorg.i – cuidar, zelar, tutelar
vintr.e – no inverno
zum.i – zumbir, zunir, soar
vintr.o – inverno
viol.a – violeta
vip.o – chicote
vir.et.o – homenzinho
virgul.in.o – virgem
vir.in.o – mulher
f
d d