16.

gaia: “Adopzioa”

I.-ARAUDIA

-Kode Zibila
-Prozedura Zibilari buruzko Legea

II.-SARRERA

Estatuko legegilearentzat, adopzioaren helburua haur baten filiazioa biologikoki

bere gurasoak ez direnei ematea da, fikzio bat eginez, bere benetako familia balitz
bezala, alegia. Kode Zibilak 175.-180. artikulu bitartean arautzen du adopzioa.
Adopzioaren suposamendu orokorra biologikoki hirugarren baten seme-alaba dena beste
pertsona edo bikote batek seme-alaba gisa hartzea da, eta filiazio adoptiboa haien alde
zehaztea. Baina legegileak, beste hipotesi batzuetan ere adopzioa erabiltzea
ahalbidetzen du, hala nola, adin nagusi baten adopzioa, ezkontidearen seme-alabaren
adopzioa eta odolezko hirugarren graduko senitarteko baten adopzioa.

III.-BETEBEHARRAK

1.-Adoptatzailea

KZren 175. artikuluak 1, 3 eta 4. ataletan hau xedatzen du: 1. La adopción

requiere que el adoptante sea mayor de veinticinco años. En la adopción por ambos
cónyuges basta que uno de ellos haya alcanzado dicha edad. En todo caso, el adoptante
habrá de tener, por lo menos, catorce años más que el adoptado. (…). 3. No puede
adoptarse: 1º. A un descendiente. 2º. A un pariente en segundo grado en la línea
colateral por consanguinidad o afinidad. 3º. A un pupilo por su tutor hasta que haya
sido aprobada definitivamente la cuenta general justificada de la tutela. (…) 4. Nadie
puede ser adoptado por más de una persona, salvo que la adopción se realice conjunta
o sucesivamente por ambos cónyuges. El matrimonio celebrado con posterioridad a la
adopción permite al cónyuge la adopción de los hijos de su consorte. En caso de muerte
del adoptante, o cuando el adoptante sufra la exclusión prevista en el artículo 179, es
posible una nueva adopción del adoptado.

Lehenik eta behin, adoptatzailea nor izan daitekeen zehaztu beharra dago, hots,
NORK ADOPTA DEZAKEEN HAUR BAT. KZren 175.4 artikuluaren arabera,
adoptatzailea izan daiteke pertsona bakarra edo bikote bat. Bi pertsona direnean haur bat
adoptatu nahi dutenak, ikus daitekeenez, xedapenak bakarrik aipatzen ditu ezkontideak,
eta izatezko bikoteak kanpo uzten ditu. Horrek ez du esan nahi, hala ere, egun izatezko

229
bikoteek haurrik adoptatu ezin dutenik. Baina, legegileak nahiago izan du izatezko
bikoteen adopzioa Kode Zibiletik kanpo arautzea, alegia, 21/1987 Legearen Hirugarren
Xedapen Gehigarrian: Las referencias de esta Ley a la capacidad de los cónyuges para
adoptar simultáneamente a un menor serán también aplicables al hombre y la mujer
integrantes de una pareja unida de forma permanente por relación de afectividad
análoga a la conyugal. Xedapen honek ezartzen duenaren arabera, izatezko bikoteek
adoptatu ahal izango dute ezkontideek egin dezaketen suposamendu beretan.

Beraz, KZren 175.4 artikulua eta Xedapen Gehigarri hori kontuan hartuz,
adopzioa izan daiteke ALDEBAKARREKOA edo ALDEBIKOA. Aldebakarrekoa
izango da adoptatzailea pertsona bakarra denean, eta behin haur hori adoptatua egonik,
ezin izango da berriz adoptatu suposamendu hauetan ez bada: a) Adoptatzailea hil bada;
b) KZren 179. artikuluaren esklusioa aplikatu bada. Adopzioa aldebikoa izango da,
ordea, bi pertsonek (ezkontideak edo izatezko bikotekideak) haur bera, aldi berean edo
batak bestearen ostean, adoptatzen dutenean.

Kasu hauetan guztietan adoptatzaileak honako BETEBEHAR pertsonalak bete

beharko ditu (KZren 175.1 art.):

1.-Hogeita bost urte izatea. Ezkontideak edo bikotekideak direnean

adoptatzaileak nahikoa izango da, hala ere, batek adin hori izatea, nahiz eta bestea
gazteagoa izan, adin nagusia den bitartean.

2.-Adoptatzailearen eta adoptatuaren artean hamalau urteko diferentzia egotea.

Adoptatzaileak bi badira, diferentzia hori bien kasuan bete behar da.

Halaber, estatuko legegileak zenbait DEBEKU ezartzen ditu adoptatzaileari

dagokionez (KZren 175.3 art.):

1.-Ezin daiteke ondorengo bat adoptatu.

2.-Ezin daiteke alboko lerroko bigarren graduko odolezko edo afinitatezko
ahaide bat adoptatu.
3.-Tutoreak ezin izango du tutoretzapekoa adoptatu bere karguaren kontuak
onartu arte (KZren 279. art.).

2.-Adoptatua

KZren 175.2 artikuluak hau ezartzen du: (…) Únicamente podrán ser adoptados
los menores no emancipados. Por excepción, será posible la adopción de un mayor de
edad o de un menor emancipado cuando, inmediatamente antes de la emancipación,
hubiere existido una situación no interrumpida de acogimiento o convivencia, iniciada
antes de que el adoptando hubiere cumplido los catorce años. Esan den bezala,

230
adopzioaren arau orokorra emantzipatu gabeko adingabea adoptatua izatean datza. Dena
den, salbuespen bezala, posible izango da adin nagusia edo adingabe emantzipatua
adoptatzea, betiere hurrengo betebeharrak betetzen badira bi kasu horietan: a)
Elkarbizitza (familia harreratik ala familia harreratik kanpo sortua) egotea
adoptatzailearen eta adoptatuaren artean; b) Bizikidetza hori adoptatuak adin
nagusitasuna edo emantzipazioa lortu aurretikoa izatea; c) Etenik gabeko bizikidetza
izatea adoptatuak adin nagusitasuna edo emantzipazioa lortu duen arte; d) Bizikidetza
hori adoptatuak hamalau urte bete baino lehen hastea. Lau betebeharrak bete behar dira
salbuespen honetan adin nagusia edo emantzipatua adoptatzeko.

IV.-PROZEDURA

KZren 176 [54/2007 Legeak berridatzia] eta 177. artikuluak izan behar dira
kontuan puntu honetan. Hau da lehenengoa: 1. La adopción se constituye por resolución
judicial, que tendrá en cuenta siempre el interés del adoptando y la idoneidad del
adoptante o adoptantes para el ejercicio de la patria potestad. 2. Para iniciar el
expediente de adopción es necesaria la propuesta previa de la entidad pública a favor
del adoptante o adoptantes que dicha entidad pública haya declarado idóneos para el
ejercicio de la patria potestad. La declaración de idoneidad podrá ser previa a la
propuesta. No obstante, no se requiere propuesta cuando en el adoptando concurra
alguna de las circunstancias siguientes: 1ª. Ser huérfano y pariente del adoptante en
tercer grado por consanguinidad o afinidad. 2ª. Ser hijo del consorte del adoptante. 3ª.
Llevar más de un año acogido legalmente bajo la medida de un acogimiento
preadoptivo o haber estado bajo su tutela por el mismo tiempo. 4ª. Ser mayor de edad o
menor emancipado. 3. En los tres primeros supuestos del apartado anterior podrá
constituirse la adopción, aunque el adoptante hubiere fallecido, si éste hubiese prestado
ya ante el Juez su consentimiento. Los efectos de la resolución judicial en este caso se
retrotraerán a la fecha de prestación de tal consentimiento.

Adopzioaren prozeduran bi fase bereiztu behar dira;

1) Prozedura administratiboa. Administrazioak [EAEn Aldundiek dute

eskuduntza hau, eta Nafarroan Giza Ongizate Institutuak] adopzioa emango den edo ez
erabaki behar duen epaileari adoptatzailea nor izan daitekeen proposatzen dio, aldez
aurretik eskaera bat egon denean. Administrazioak erabakitzen du haurra zein izango
den, halaber, adoptatzaileak ezin baitu aukeratu. Administrazioak haurrak ditu bere
zaintzapean, eta, eskaerak daudenean, adoptatzaileak proposatzen dizkio epaileari, haur
bakoitzaren eta adoptatzaileen ezaugarriak kontuan hartuta. Hala ere, kontuan hartu
behar da adoptatzaileak izateko, bere burua aurkeztu duten pertsonek aurretik frogatu
beharko dutela guraso-ahala egikaritzeko gai direla, Administrazioak gaitasun hori
deklaratu behar baitu. Beraz, Administrazioak bi adierazpen egiten ditu: 1)
Adoptatzailea edo adoptatzaileak guraso-ahala egikaritzeko gai direla; 2) Haur jakin bat
adoptatzeko egokiak direla.

Dena den, KZren 176. artikuluak dioen bezala, Administrazioaren aurre-

prozedura honi ez zaio jarraitu beharko honako kasu hauetan: a) Adoptatua izango

231
denak gurasorik ez duenean eta adoptatzailearen senitartekoa denean, odolezko edo
afinitatezko hirugarren graduan; b) Ezkontidearen edo bikotearen seme-alaba
(biologikoa edo adoptiboa) adoptatu nahi duenean adoptatzaileak; c) Adoptatzaileak
familia-harreran adoptatu nahi duen haurra eduki badu gutxienez urtebetez, edo epe
horretan bere tutorea izan bada; d) Adoptatua izango dena adin nagusia edo
emantzipatua bada.

2) Prozedura judiziala. Administrazioaren aurre-prozedura egon ala ez, epaileak

AUTO bidez erabakiko du beti adopzioa posible den ala ez, beti ere, adoptatuaren
interesa eta adoptatzaileen guraso-ahala egikaritzeko gaitasuna kontuan izanik.

Azkenik, KZren 176.3 artikuluak suposamendu berezi bat aurreikusten du:

POST MORTEM ADOPZIOA. Hipotesi horretan, adoptatzaileak bere adostasuna
agertzen du haur bat adoptatzeko, baina epaileak autoa eman baino lehen hil egiten da.
Kode Zibilak aukera hori onartzen du: adopzioa aurrera gauzatzea nahiz eta
adoptatzailea hilik egon. Betiere, hipotesi hori hiru kasutan gerta ahal izango da soilik:
a) Adoptatua izango denak gurasorik ez duenean eta adoptatzailearen senitartekoa
denean, odolezko edo afinitatezko hirugarren graduan; b) Ezkontidearen edo bikotearen
seme-alaba (biologikoa edo adoptiboa) adoptatu nahi duenean adoptatzaileak; c)
Adoptatzaileak familia-harreran adoptatu nahi duen haurra eduki badu gutxienez
urtebetez, edo epe horretan bere tutorea izan bada.

Halaber, KZren 177. artikuluak PROZEDURAREN EDUKIA zehazten du,

berau PZLren 1829.-1832. artikuluekin osatu beharko bada ere. KZren 177. artikuluak
horrela dio: 1. Habrán de consentir la adopción, en presencia del Juez, el adoptante o
adoptantes y el adoptando mayor de doce años. 2. Deberán asentir a la adopción en la
forma establecida en la Ley de Enjuiciamiento Civil: 1º. El cónyuge del adoptante salvo
que medie separación legal por sentencia firme o separación de hecho por mutuo
acuerdo que conste fehacientemente. 2º. Los padres del adoptando que no se hallare
emancipado, a menos que estuvieran privados de la patria potestad por sentencia firme
o incursos en causa legal para tal privación. Esta situación solo podrá apreciarse en
procedimiento judicial contradictorio, el cual podrá tramitarse como dispone el
artículo 1.827 de la Ley de Enjuiciamiento Civil. No será necesario el asentimiento
cuando los que deban prestarlo se encuentren imposibilitados para ello, imposibilidad
que se apreciará motivadamente en la resolución judicial que constituya la adopción.
El asentimiento de la madre no podrá prestarse hasta que hayan transcurrido treinta
días desde el parto. 3. Deberán ser simplemente oídos por el Juez: 1º. Los padres que
no hayan sido privados de la patria potestad, cuando su asentimiento no sea necesario
para la adopción. 2º. El tutor y, en su caso, el guardador o guardadores. 3º. El
adoptando menor de doce años, si tuviere suficiente juicio. 4º. La entidad pública, a fin
de apreciar la idoneidad del adoptante, cuando el adoptando lleve más de un año
acogido legalmente por aquel.

Xedapenak, beraz, adopzio-prozeduran parte hartzeko hiru modu jasotzen ditu:

232
 1) Adostasuna ematea. Adoptatzaileak edo adoptatzaileek eta hamabi urte baino
gehiago duen adoptandoak ematen dute.
2) Asentimendua ematea:
-Adoptatzailearen ezkontideak, betiere bananduak ez badaude, judizialki
edo izatez. Hipotesi hori ezkontide bietatik batek bakarrik adoptatu nahi duenean
betetzen da.
-Adoptatuaren guraso biologikoei, ezagunak badira, guraso-ahala kendu
ez badiete, edo kentzeko kausa bat betetzen ez badute, eta seme-alaba adin
nagusia edo emantzipatua ez bada. Azken egoera hori epaileak adierazi beharko
du, PZLren 1827. artikuluaren prozedurari jarraiki, aldez aurretik beste epaile
batek adierazi ez badu. Guraso biologikoek ez dute asentimendua eman behar
izango ezin badute (adib: haien kokalekua ezezaguna delako). Ezgaitasuna ez da
ezintasun gisa hartuko, ezgaiari guraso-ahala kendu ez bazaio. Edozein kasutan,
amak bere asentimendua eman ahal izateko, erditu denetik hogeita hamar egun
pasatu beharko dute.
3) Audientzia. Epaileak entzun egin beharko ditu, derrigorrez: a) Bere garaian,
guraso-ahala kendu ez zieten seme-alaba adin nagusiaren edo emantzipatuaren
guraso biologikoak; b) Adopzioan emango den haurraren tutorea edo zaintzailea;
c) Hamabi urte baino gazteagoa den adoptandoa, betiere gaitasun nahikoa badu;
d) Herri administrazioa, adoptandoa familia-harreran egon izan bada urtebetez
baino gehiagoz.

V.-EFEKTUAK

Estatuko legegileak KZren 178 eta 180. artikuluetan jasotzen ditu efektuok. Hau
da lehenengo xedapena: 1. La adopción produce la extinción de los vínculos jurídicos
entre el adoptado y su familia anterior. 2. Por excepción, subsistirán los vínculos
jurídicos con la familia del progenitor que, según el caso, corresponda: 1º. Cuando el
adoptado sea hijo del cónyuge del adoptante, aunque el consorte hubiere fallecido. 2º.
Cuando solo uno de los progenitores haya sido legalmente determinado siempre que tal
efecto hubiere sido solicitado por el adoptante, el adoptado mayor de doce años y el
progenitor cuyo vínculo haya de persistir. 3. Lo establecido en los apartados anteriores
se entiende sin perjuicio de los impedimentos matrimoniales.

Arau orokorra, beraz, honako hau da: adoptatuak, adoptatzen dutenetik, bere
aurreko familiarekin zituen lotura juridikoak hausten ditu, mota guztietakoak (adib:
abizenak, guraso-ahala, filiazioa, oinordetza, mantenua…). Salbuespen gisa, aurreko
familiarekiko loturak mantenduko dira bi kasu hauetan: 1) Adoptatua adoptatzailearen
ezkontidearen edo bikotearen seme-alaba denean; 2) Adoptatu nahi den haurrak soilik
izatea bere filiazioa zehaztua ama edo aitari dagokionez, eta hirugarren pertsona batek
bera adoptatu nahi izatea (nahiz eta hirugarren hori bere aita edo amaren bikotea ez
izan), nahiz eta adoptatzailea haurraren ama edo aitaren sexu berekoa edo ezberdinekoa
izan. 2005eko legearen ostean, homosexualen arteko ezkontza onartuta, atal honen
helburua ezkonduta ez dauden bikote homosexualen adopzioa ahalbidetzea izan da,

233
Espainiako estatuko legegilearen nahiaren arabera. Bukatzeko, kontuan hartu behar da,
adoptatuak bere aurreko familiarekin loturak hausten dituen heinean, ezkontzeko
eragozpenak mantenduko dituela, horiek odolezko loturan oinarritzen baitira.

KZren 180. artikuluak, halaber, honako hau xedatzen du [54/2007 Legeak 5.

atala gehitu dio artikulu honi]: 1. La adopción es irrevocable. 2. El Juez acordará la
extinción de la adopción a petición del padre o de la madre que, sin culpa suya, no
hubieren intervenido en el expediente en los términos expresados en el artículo 177.
Será también necesario que la demanda se interponga dentro de los dos años siguientes
a la adopción y que la extinción solicitada no perjudique gravemente al menor. 3. La
extinción de la adopción no es causa de pérdida de la nacionalidad ni de la vecindad
civil adquiridas, ni alcanza los efectos patrimoniales anteriormente producidos. 4. La
determinación de la filiación que por naturaleza corresponda al adoptado no afecta a
la adopción. 5. Las personas adoptadas, alcanzada la mayoría de edad o durante su
minoría de edad representadas por sus padres, tendrán derecho a conocer los datos
sobre sus orígenes biológicos. Las Entidades Públicas españolas de protección de
menores, previa notificación de las personas afectadas, prestarán a través de sus
servicios especializados el asesoramiento y la ayuda que precisen los solicitantes para
hacer efectivo este derecho.

Adopzioa errebokaezina da. Beraz, behin eratuta, ezin daiteke iraungi. Dena den,
artikuluak bigarren atalean salbuesten duen moduan, guraso biologikoek prozeduran
izan behar duten parte hartzea izan ez dutenean (gogoratu, ezintasun suposamenduak),
adopzioa efikaziarik gabe utzi ahal izango dute akzioa bi urteko epean egikaritzen
badute, eta iraungitzeak ez baditu adoptatuaren interesak larriki kaltetzen. Adopzioa
iraungitzen den kasuetan, ez du suposatuko haurrak adoptatua izan denetik lortutako
naziokotasuna eta auzotartasun zibila galtzea. Halaber, ez ditu kaltetuko ondarezko
efektuak, adoptatuak adoptatua izan denetik gauzatutakoak. Azkenik, Kode Zibilak
adoptatua izan den haurrari bere filiazio biologikoa ezagutzeko erreklamazio-akzioa
mantentzen dio, baina zehaztapen horrek ez du adopzio bidez sortutako filiazio-loturan
eraginik izango.

VI.-ESKLUSIOA

Estatuko legegileak KZren 179. artikuluan xedatzen du hipotesi hau: 1. El Juez,

a petición del Ministerio Fiscal, del adoptado o de su representante legal, acordará que
el adoptante que hubiere incurrido en causa de privación de patria potestad, quede
excluido de las funciones tuitivas y de los derechos que por Ley le correspondan
respecto del adoptado o sus descendientes, o en sus herencias. 2. Una vez alcanzada la
plena capacidad, la exclusión sólo podrá ser pedida por el adoptado, dentro de los dos
años siguientes. 3. Dejarán de producir efecto estas restricciones por determinación del
propio hijo una vez alcanzada la plena capacidad.

234
 Hipotesia argia da: adoptatzaileak edo adoptatzaileek haiei dagozkien
haurrarenganako babes-funtzioak betetzen ez dituztenean, galtzen dute funtzio horien
egikaritza eta adoptatuarekiko edo bere ondorengoei dagokienez legeak aurreikusten
dizkien bestelako eskubideak. Nabarmena da esandakoa KZren 111. artikuluak jasotzen
duela, horregatik doktrinak 179. artikuluaren egokitasuna kritikatu izan du. Esklusioa
epaileak erabakitzen du ministerio fiskalaren, adoptatuaren edo honen legezko
ordezkarien eskariz. Adoptatuak jarduteko gaitasun osoa eskuratzen duenean, bi urteko
epea izango du esklusioa bere kabuz eskatzeko. Esklusio horren efektuak iraungiko dira
seme-alabak, jarduteko gaitasuna eskuratuta, horrela erabakitzen badu. Kontuan izan
behar da, hala ere, esklusio horrek ez duela adopzioaren iraungitzea suposatzen. Baina
KZren 175.4 artikuluan xedatzen den bezala, esklusioa ematean, adoptatua berriz adopta
daiteke, alegia, eta adopzioaren izaera errebokaezina gainditu. Adopzioaren iraungitze-
kausa berri bat sortzen da (ez dago KZren 180. artikuluan jasotzen ez den arren) horrela,
adoptatu hori bigarren aldiz adoptatzen denean 1 .

VII.-IRAKURGAIAK

-ARCE Y FLORES-VALDES: “El acogimiento familiar y la adopción en la Ley de 11

de noviembre de 1987”, RGLJ, azaroa, 1987, 741 eta hurrengo or.
-CASTRO LUCINI: “Notas sobre la nueva regulación legal de la adopción”, RCDI,
urtarrila-otsaila, 1988.
-FELIU REY: Comentarios a la Ley de 11 de noviembre de 1987, Madril, 1989.
-GARRIGA GORINA: La adopción y el derecho a conocer la filiación de origen,
Iruñea, 2000.
-GIL MARTINEZ: La reforma de la adopción, Madril, 1988.

1
Izatezko bikoteen araudiei dagokienez, EAEko eta Nafarroako legegile autonomikoek adoptatzeko
aukera eskaintzen diete izatezko bikoteei, heterosexualak edo homosexualak izan, baina erremisio zuzena
egiten diote bi legeetako 8. artikuluan Kode Zibilak jasotzen duen eraentzari.

235