Está en la página 1de 7

1.1 MAHOMA ETA ISLAMAREN SORRERA.

VII. mendearen hasieran:

 Tribuak bizi ziren basamortuak estalitako Arabiar penintsulan.


 Ez zegoen batuko botere politikorik.
 Erlijio: politeísta (creían en varios dioses)
 Ahuntzak eta dromedarioak hazten zituzten.
 Merkatari taldeak ere daude
 Zenbait hiri kokaleku eratu ziren: Meka eta Medina.
 Meka: garai hartako hiri sakratua zen, Kaaba edo harri beltza han gurtzen zuten

(Al principio del siglo 7 Las tribus vivían en la península desértica de Arabia. No estaban unidas por un
poder político. Eran politeístas. se dedicaban a criar dromedarios y cabras Había también grupos de
comerciantes. Y algunos asentamientos urbanos como la Meca y Medina. La meca era una ciudad
sagrada de aquella época, en la que se hacía culto a Kaaba o a la piedra negra)

570 urtearen inguruan Mahoma (Muhammad, arabieraz) Mekan jaio zen


Denboraldi batez meditatu ostean, Alaren (arabieraz, jainkoa) deia jaso zuen
erlijio monoteista berri bat eman zuen aditzera: islama =«(Alari) men egitea»

ISLAMeko funtsezko printzipioak eta arauak:


 Alarenganako fedea aldarrikatzea
 Egunean bost aldiz otoitz egitea, Mekara begira.
 Limosna ematea.
 Mekara erromes joatea, bizitzan behin, gutxienez.
 Egunez, barau egitea, Ramadan hilean.

Hacia el año 570 Mahoma (Muhammad, en árabe) nació en La Meca.


Tras un tiempo de meditación, recibió la llamada de Alá (en árabe, dios)
dio a conocer una nueva religión monoteísta: el islam = "(Alá) sumisión"

Principios y normas fundamentales del ISLAM:


• Reivindicar la fe en el ala
• Rezar cinco veces al día, mirando a la Meca.
• Dar limosna.
• Peregrinar a La Meca al menos una vez en la vida.
• Ayuno de día en el mes de Ramadán.

Erlijio monoteistak

Bi erlijio monoteista handienetan oinarritu zen islama: judaismoan eta kristautasun


Liburuaren herriak (kristauak eta juduak): tratu hobea eman behar zitzaien.

El islam se basó en las dos grandes religiones monoteístas: el judaísmo y el cristianismo


Pueblos del libro (cristianos y judíos): había que darles un trato mejor.
1.2 ISLAMAREN HEDAPENA

 Mekan, politeismoarrak zirelako Mekatik bota zuten Mahoma, 622. Urtean = Hejira=
egutegi musulmanaren hasiera da.
 Mahoma Medinan babestu zen. Hor profeta, buruzagi militar eta zibil ere izan zen
 Islamiar erlijioaren hedapen prozesuari ekin zuen
 (8 urte eta gero) Mahoma arrakastatsu itzuli zen Mekara
 Lurralde hedapen bizkorra izan zuten, Bizantziar Inperioaren ahultasunak lagunduta.
 632 urtean Mahoma hil zen eta musumanek. Arabia osoa kontrolatu zuten
 Vii mendean Afrikako iparraldera eta Iberiar penintsulara hedatu ziren

¿Por qué se expandieron tan rápido?:


1. Gerrari grina izan zen:
 hiltzen baziren, paradisua izango zutela zain,
 bizirik geratuz gero, harrapakin handi bat izango zuten
2. Hedapenaren gako nagusia mendean hartutako herri ez arabiarren asimilazio politika
burutsua izan zen, eta pixkanaka-pixkanaka, islamera batu zirelako

Korana
Korana islamaren liburu sakratua da.
Fededunen portaera arauak ezartzen dira:

 Ezin dute txerri haragirik jan, ezin dute ardorik edan


 Beste erlijioekin toleranteak izan behar dituztela
 Ezin dute Ala eta Mahoma irudikatu

1.2 LA EXPANSIÓN DEL ISLAM


• En La Meca, porque eran politeístas, Mahoma fue expulsado de La Meca, 622. Al año = Hégira = es el
inicio del calendario musulmán.
• Mahoma se refugió en Medina. Ahí también fue profeta, jefe militar y civil
• Inició el proceso de expansión de la religión islámica
• (8 años después) Mahoma regresa exitosamente a La Meca
• Experimentaron una rápida expansión territorial, favorecida por la debilidad del Imperio bizantino.
• En el año 632 murió Mahoma y los musumanes. Controlaron toda Arabia
• En el siglo VII se extendieron al norte de África y a la península Ibérica

¿Por qué se expandieron tan rápido?:


1. Fue pasión guerrera:
• si morían, les esperaba el paraíso,
• en caso de quedar vivos, tendrían un gran botín
2. La principal clave de la expansión fue la ingeniosa política de asimilación de los pueblos no árabes
dominados, y poco a poco, por su incorporación al islam

Corán
El Corán es el libro sagrado del islam.
Se establecen las normas de comportamiento de los fieles:
 Que no deben comer carne de cerdo ni beber vino
 Ser tolerantes con otras religiones.
 No deben representar a Ala y Mahoma
02 ERDI AROKO ISLAMA
ANTOLAKETA POLITIKOA (3)
Inperio handi bat sortu zen = Kalifa herri esan zioten, kalifa baitzuen buru, profetaren
ondorengotzat hartzen.
Kargu hauek laguntzen zioten kalifari gobernatzen:
 Bisirra edo ministroa. Administrazio nagusia zuzentzen
 Walia. Inperioko probintzietako gobernadorea
 Kadia. Justizia kudeatzen Koranaren arabera

(Se creo un gran imperio llamado califato, el califa lo dirigía sucediendo al profeta (Mahoma había
muerto)
Estos cargos ayudaban al califa a gobernar:
• Visir o Ministro. Dirigiendo la Administración General
• Walia. Gobernador de las provincias del imperio
• Cadí. Gestionando la justicia según el Corán

GIZARTEA (3)
Hainbat erlijio talde Musulmanen artean:
 Gutxiengo aristokratikoa: administrazioko goi karguak bete jabetza Kalifen eta emirren
familiak.
 Tarteko talde bat zegoen:
a. merkatariek eta jabe txikiek osatu: biztanle gehienak artisauak, nekazariak eta
abeltzainak
b. ez jabetzarik
c. zerga ugari
d. talde txiroa
e. esklaboak ere gaizki tratatzea debekatzen
 Juduek eta kristauek: lege propioak zituzten eta zerga bereziak ordaindu behar

Varios grupos religiosos entre los Musulmanes:


• Minoría aristocrática: altos cargos administrativos desempeñados por las familias de los califas y
emires de la propiedad.
• Había un grupo intermedio:
a. formada por comerciantes y pequeños propietarios: la mayoría de la población
artesanos, agricultores y ganaderos
b. No propiedad
c. numerosos impuestos
d. Grupo pobre
e. Prohibición de maltratar también a los esclavos
• judíos y cristianos: tenían leyes propias y tenían que pagar impuestos especiales.

JARDUERA EKONOMIKOAK (5)


• Nekazaritza garatzeko, ubidez eta noriaz osatuta ureztatze sistemak asmatu zuten ura
ekartzekonekazaritza oparoa: Arroza, fruta arbolak, olibondoak, garia
• Merkataritza oso garrantzitsua zen, islamiar lurraldea Afrikaren, Europaren eta Ekialde
Urrunaren artean kokatuta zelako
• Nabigazio tresnen garapenak iparrorratzak eta astrolabioak
• Txanpon: urrezko dinarra eta zilarrezko dirhama
• Erdi Aroko islamiar hiriak: Garrantzi sozioekonomiko handia

• Para el desarrollo de la agricultura, los sistemas de riego formados por canales y norias
inventaron una abundante agricultura para traer agua: arroz, árboles frutales, olivos, trigo
• El comercio era muy importante porque el territorio islámico se situaba entre África, Europa y
Extremo Oriente
• Desarrollos de instrumentos de navegación como brújulas y astrolabios
• Moneda: dinar de oro y dirham de plata
• Ciudades islámicas medievales: Gran importancia socioeconómica

ISLAMIAR ARTEA (7)


Arkitektura:
• Adar garrantzitsuena.
• Beste kultura batzuen eragina du: persiarrarena eta bizantziarrarena
• Meskita, kalifen etxebizitzak eta bainuak
• Apaingarri gisa: elkar gurutzatutako gai geometrikoak (lazeria), landare gaiak, Koraneko
suren
• Giza edo animalia irudirik: Eraikin erlijiosoetan ez zen erakusten.
• Giza edo animalia irudirik: Eraikin zibiletako pinturetan eta jauregietan erakusten zen
• Elementu arkitektonikoak: Eraikinetan arkua, ganga eta kupula erabiltzen dira.

• Rama más importante.


• Influye en otras culturas: persa y bizantina
• Mezquita, viviendas de califas y baños
• Ornamental: artículos geométricos cruzados (calamidad), vegetales, de las hogueras del Corán
• Figuras humanas o animales: No se mostraba en edificios religiosos.
• Imágenes humanas o animales: Se exhibía en pinturas y palacios de edificios civiles
• Elementos arquitectónicos: En los edificios se utilizan el arco, la bóveda y la cúpula.

KULTURAREN GOIENEKO ALDIA (4)


• Aztertu zuten: Greziako eta Erromako filologia eta zientzia, Indiako eta Txinako kulturak
• Ekarpenak: Zenbaki sistema,astronomia, matematika eta literatura, bolbora eta papera
• Zientzien garapena: Matematika, astronomia, medikuntza eta geografia nabarmendu
ziren.
• Jakintza filosofikoa: Pentsalari garrantzitsuak: Averroes eta Avizena.

• Estudiaron: filología y ciencia griega y romana, culturas indias y chinas


• Aportaciones: Sistema numérico, astronomía, matemáticas y literatura, pólvora y papel
• Desarrollo de las ciencias: Destacaron las matemáticas, la astronomía, la medicina y la geografía.
• Conocimiento filosófico: Importantes pensadores: Averroes y Avizen.
03 AL-ANDALUSEN SORRERA (VIII.-X. MENDEAK)
3.1 MUSULMANEN INBASIOA ETA KOKALEKUAK

Bisigodoen erresuma gerra zibilean Errodrigo erregearen kontrakoak musulmanei laguntza


eskatu zien. (Reino de los visigodos Durante la guerra civil, el contrario al rey Errodrigo pidió ayuda a
los musulmanes.
711. urtean, musulmanen armada bat sartu: En el año 711, se introdujo un ejército musulmán:
 711. Urtean lehorreratu zen Tarik Gibraltarren, Afrika iparraldeko berbereak gehienak.
711 desembarcó Tarik en Gibraltar, la mayoría bereberes del norte de África.
 Musulmanek erraz garaitu zituzten bisigodoak Guadaleteko Guduan (711). • Los
musulmanes derrotaron fácilmente a los visigodos en la Batalla de Guadalete (711).
 Oso azkar hedatu ,lau urte baino ez zituzten behar izan Iberiar penintsularen zatirik
handiena mendean hartzeko, iparraldeko eremu menditsuak izan ezik. Al-Andalus izena
lurraldeari ipini ziren. Expansión muy rápida Apenas tardaron cuatro años en dominar la
mayor parte de la península Ibérica, salvo las zonas montañosas del norte. Nombre Al-Andalus al
territorio.
 Europara zabaltzen saiatu ziren, baina frankoek garaitu egin zituzten Poitiersen.
Intentaron extenderse a Europa, pero fueron derrotados por los francos en Poitiers

Musulmanak hain azkar hedatzearen kausak Las causas de una expansión tan rápida de los
musulmanes
 Bisigodoen erresuma oso ahulduta Reino visigodo muy debilitado
 Biztanleriak ez zien aurre egin menderatzaile berriei. Ez zutelako izan bisigodoen
monarkia defendatzeko inolako motibaziorik. La población no se enfrentó a los nuevos
dominadores. Porque No tuvieron ninguna motivación para defender la monarquía visigoda
 Konkistaren ondoren, ez ziren musulman asko ezarri Iberiar penintsulan, batzuk
arabiarrak eta siriarrak ; gainerakoak berbereak Tras la conquista no se establecieron
muchos musulmanes en la península Ibérica. Algunos árabes y sirios; el resto, bereberes
 Nekazari hispaniar-erromatarrek beren lurretan jarraitu zuen eta Islamera bihurtu ziren
-Iberiar penintsulako kristau haiei muladi Los campesinos hispano-romanos siguen en sus
tierras y se convirtieron al Islam A aquellos cristianos de la Península Ibérica que se
convirtieron los llaman muladi

Muladiak eta mozarabiarrak Muladíes y mozárabes


 Muladiak dira islamera bihurtu ziren kristauak; mozarabiar musulmanen lurraldean
bizi, eta haien erlijioari eutsi zioten kristauei. Las muladías son los cristianos que se
convirtieron al islam; los cristianos que vivieron en la tierra de los mozárabes musulmanes y
mantuvieron su religión.
3.2 ANTOLAKETA POLITIKOA (711-1031)
Hiru fase:
 Mendeko Emirerria (711-756)
 Emirerri Independientea (756-929)
 Kalifa Herria (929-1031)
Musulmanak nekazaritza eskualde aberatsenetan ezarri ziren Guadalquivirreko eta Ebroko
haranetan, eta Levanteko kostaldean.Baina iparraldeko eremu menditsuetan eta kristauek
erresistentzia taldeak antolatu ziren. Los musulmanes se establecieron en las regiones agrícolas más
ricas en los valles del Guadalquivir y del Ebro, y en la costa levantina. Pero en las zonas montañosas del
norte y los cristianos se organizaron grupos de resistencia
Beren guneak babesteko Duero ibai kristau lurraldeen aurkako espedizioak antolatu zituzten
musulmanek Kordobatik. Para proteger sus zonas los musulmanes organizaron expediciones contra
los territorios cristianos del río Duero desde Córdoba.

Ospetsuenak: Abd ar Rahman III. Aren kalifaldikoak (929-961) eta Almanzorrenak ziren. Los
más famosos: Abd ar Rahman III. Pertenecían al califato de A. (929-961) y a Almanzor

3.3. AL-ANDALUSEKO EKONOMIA JARDUERAK


Nekazaritza eremu aberatsenak: berrikuntza teknikoen bidez hobetu, ureztatze sistemenZerealen,
mahatsondoen eta olibondoen ekoizpena, kotoiarena, lihoarena eta arbolazaintza (Las zonas agrícolas
más ricas: mejora con innovaciones técnicas, sistemas de riego Producción de cereales, vid y
olivos,algodón, lino y arbolado)

Abeltzaintza jardueren artetik: ardi azienden (elikadurarako) eta zaldi azienden (Dentro de las
actividades ganaderas, el ganado ovino (de alimentación) y el equino)

Artisautza: Artisauen jarduera urregintza, armagintza, beiragintza: Artesanía: Actividad de los


artesanos: orfebrería, armería, vidrio:

 Zetazko ehunak• Tejidos de seda


 Larruaren ontzea eta apaintzea• Curtido y adorno del cuero
 Egurra lana• Trabajo madera
 Zeramikagintza. Zeramika dekorazio azulejuak Cerámica. Azulejos decorativos cerámicos

Al-Andaluseko gizartearen estratifikazioa oso konplexua zen. Aberastasunak eta erlijioak sortu
zituzten gizarte desparekotasunak. La estratificación de la sociedad de Al-Andalus era muy compleja.
La riqueza y la religión dieron origen a las desigualdades sociales.
3.4 KULTURA KORDOBAKO KALIFALDIAN (6)
 Kordoba Zientzialari eta pentsalari garrantzitsuenen bilgune izan zen eta matematika,
medikuntza, astronomia, musika eta poesia garatu zituzten. Mendebaldeko Europako
hiri kultuena bihurtu zen Kordoba.
 Musulmanen Hispaniako hiriak: Granada, Toledo, Sevilla, Valentzia, Zaragoza eta,
bereziki, Kordoba. Ezaugarriak zituzten: azoka, meskita eta aldiria.
 Kordobako meskita: hainbat fasetan eraiki zen VIII. eta X. mendeen artean. Haraam
aretoa da lekurik garrantzitsuena; nabeak zutabe finek sostengatutako ferra arkuekin.
 Mihrab alde sakratuena, Ekialdetik etorritako artistek
 Medina Azahara: Kordoban kalifaren bizileku eta gobernuaren egoitza
 Dekorazio objektuak: Aberatsentzat lanik garrantzitsuenak: zeramika beiraztatuz edo
brontzez egindako animalia itxurako eskulturak.

3.4 CULTURA EN EL CALIFATO DE CÓRDOBA (6)

• Córdoba Fue el centro de encuentro de los científicos y pensadores más importantes y desarrollaron
las matemáticas, la medicina, la astronomía, la música y la poesía. Córdoba se convirtió en la ciudad más
culta de Europa occidental.

• Ciudades de la Hispania musulmana: Granada, Toledo, Sevilla, Valencia, Zaragoza y, especialmente,


Córdoba. Tenían características: mercado, mezquita y suburbio.

• Mezquita de Córdoba: construida en varias fases entre los siglos VIII y X. La sala Haraam es el lugar
más importante; naves con arcos de herradura sustentados por finas columnas.

• El lado más sagrado de Mihrab, por artistas llegados de Oriente

• Medina Azahara: residencia y gobierno del califa en Córdoba

• Objetos decorativos: Obras más importantes para los ricos: esculturas en forma de animales de
cerámica vitrificada o bronce.

También podría gustarte