Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Si hay un personaje histórico que entable discusión ese es Cayo Julio César. Odiado por
algunos, amado por muchos otros, pero en lo que todos coinciden es en la importancia de su
legado, en lo que representa para la historia y en las capacidades y aptitudes personales que le
coronaron históricamente como el mejor general.
Cayo Julio César nació en el 100 a.c., hijo de Julio César y Aurelia nació bajo uno de los
apellidos más influyentes de la historia de Roma "los Julios", se creían descendentes directos
de Eneas fundador del Lacio y por lo tanto descendientes mismos de la Diosa Afrodita.
Su padre perteneció al senado y su madre Aurelia una mujer de gran belleza y de fuerte
personalidad independiente se convirtió en su mayor partidaria y consejera. El tío de Julio
César fue Mario (casado con su tía Julia, hermana de su padre) uno de los mayores generales
de la historia que luchó contra Sila en la primera guerra Civil, Cayo creció por lo tanto con las
historias de su tío viviéndolas en primera persona puesto que Mario murió cuando Cesar
contaba con 14 años. Cayo creció en el barrio del Subura, uno de los más pobres de Roma, eso
le permitió establecer cierta relación con la gente llana de la plebe, algo que le permitiría
ganarse la aceptación de éstos y conocer en primera persona las necesidades de una Roma
menos favorecida. Cayo creció con la esperanza de llegar a ser un gran general, pero fue
nombrado Flamen Dialis (equivalente a máximo sacerdote al culto de Júpiter Optimus
Maximus) por orden de su tío Mario, y eso le impedía ostentar otro cargo público para la
ascensión de su carrera militar.
Cayo se casó con la hija del cónsul Cinna, llamada Cornelia, con la que tuvo su única hija
legítima Julia, pero cuando Sila ganó a Mario y posteriormente se enfrentó a Cinna,
haciéndose dictador de Roma, avisó a Cayo que debía separarse de ésta o se vería obligado a
matarle. César, que ya empezaba a despuntar por su orgullo y su "dignitas" se negó en
redondo, Sila le despojó del cargo de Flamen Dialis, y temiendo por su vida y la de su familia
se exilió durante un tiempo. Al cabo del tiempo Sila le perdonó la vida y César ya despojado
de su cargo de Flamen Dialis volvió a Roma para iniciar lo que tanto ansiaba, su carrera
política y militar.
Los inicios de una carrera brillante
César había vuelto a Roma pero necesitaba prestigio y dinero para comenzar su carrera, lejos
de Sila le quedaba una opción, alistarse en las filas con destino a Asia Menor, allí empezó
como un simple soldado a ganarse las simpatías de las legiones, su afán de superación y su
percepción de un destino que le esperaba le hacían tener una seguridad en sí mismo que
contagiaba a sus compañeros, así pues, se le asignaron diversos trabajos en los que destacó de
una manera muy notable, con 22 años a Julio Cesar se le asigna la primera corona laureada por
su valentía y triunfo en una de las batallas. A cada trabajo más difícil, César despuntaba con
una genial idea, así su superior le obligó a que consiguiera 300 naves en un plazo limitado de
tiempo, César lo consiguió obligando al rey de Bitinia mediante argumentaciones. La amistad
con este Rey se forjaría durantes los siguientes años, algunos malintencionadamente intentaron
desprestigiar la carrera de César asegurando que las naves las entregó a cambio de un "affaire"
con el propio César. No obstante lejos de esos comentarios, César consiguió su propósito. A la
muerte de Sila, a César se le abrió el camino del senado en Roma, por lo que volvió para
hacerse un sitio en la escalada al poder.
Sabiendo de antemano que sin sumar grandes hazañas no podría llegar hasta lo más alto
decidió irse como Pretor a Hispania en el 69 a.c., su efectividad como administrador quedó
patente en el trabajo que realizó, ante todo su honradez iba implícita a su cargo por lo que lejos
de ganar dinero mediante la imposición de pagos ilegales lo que hizo fue una contabilidad
limpia y eficaz que otorgó de más recursos a las arcas romanas saneando las cuentas hispanas.
César volvió a Roma pero la muerte de su mujer obliga a César, a pesar del dolor, a pensar en
una sucesora de esta que tenga las características apropiadas para seguirle a él y que se
encargue a su vez de su hija Julia.
Mientras Pompeyo estaba en Asía en guerra contra el Rey Mitrídates, César en Roma
consiguió diferentes cargos como el de edil, pretor urbano o pontifex maximus (máximo
responsable de la religión romana), esos cargos permiten que César obtenga los favores y la
I
simpatía de la plebe y
II
los boni mediante su amistad con Craso, este último le ayudará económicamente a fraguar las
deudas que César ha contraído con diferentes proveedores. Mientras César se casa con su
segunda mujer Pompeya, más joven y lejos de cualquier sospecha o mancha familiar que
pueda perjudicar su carrera. Como Pontífice Máximo se instala en la residencia que le ofrece
su cargo, junto con su familia, ahí vivirá junto con las vestales en uno de los edificios del
mismo Foro Romano donde se encargará del cuidado de la tradición religiosa, los auspicios
etc... Durante la celebración consagrada a la diosa Bona Dea sólo para mujeres), uno de los
amigos de Pompeya, Clodio, se filtra en la casa disfrazado de mujer cuando es descubierto, las
mujeres le acusan de profanar la celebración, ante esto Clodio es llevado a juicio, César logra
que salga bien parado de la acusación de Cicerón, pero decide separarse de Pompeya ya que
hay ciertas acusaciones que le lleva a pensar que pueda estar relacionada con la profanación, y
si algo no puede estar mancillado es el honor de César, este favor hecho a Clodio le permitirá
controlar a los tribunos de la plebe dirigidos por Clodio en el senado de Roma.
En el 61 a.c César es nombrado gobernador de la Hispania Ulterior, después de hacer una
magnífica labor regresa a Roma después de un año. Por aquel entonces César tiene como a
máximos rivales a la sección de Catón el Joven y a Bíbulo entre otros que ven en él a alguien
con mucho potencial que puede hacer peligrar la república, éstos hacen intentos por derrocar
su reputación y apartarlo de la política romana, pero nada sale bien, César continúa...
César decide que su necesidad primordial es llegar a ser cónsul de las Galias, para ello sabe
que tendrá que someter a toda la Galia mediante la imposición de la fuerza con las legiones,
por lo que establece el primer triunvirato es decir, la repartición de poder entre Pompeyo,
Craso y él mismo, pero la carambola viene dada porque César entrega a su hija Julia a
Pompeyo como esposa, haciendo que los lazos de unión sean indisolubles.
A Craso se le asigna Roma y Hispania a Pompeyo Siria y a César las Galias, pero Julia
enferma por lo que Pompeyo pide a Craso que le ceda el control de Roma y la Hispania para
quedarse con ella.
La guerra de las Galias
No se puede hablar de la Galia ( mirar mapa página 5), sin hacer mención a que la Galia estaba
constituida por diferentes tribus: los eduos, los belgas, los Helvetios, etc... en un principio
César logra someter a diferentes tribus pero con otras llega a hacer tratados por los cuales se
hacen amigos y aliados de Roma. No obstante, hay un obstáculo que ralentiza más el control
de las Galias y ese tiene un nombre: Vercingetórix.
La guerra de las Galias tiene su origen en el 58 a. C hasta el 51 a.C., primero César tuvo que
frenar la invasión helvética con la ayuda de los eduos, amigos del pueblo romano, no obstante
Vercingetorix sabe que la única solución para derrotar las legiones romanas es la unión de
todos las tribus Galas haciendo de ellas una sola, ello comportará que presione a los eduos para
que abandones su alianza con Roma y firmen su adhesión a una Galia unida. Vencingetorix se
reúne con los regentes de todas las tribus incluidos los druidas y establece la unión de la Galia
invitando a que le nombren rey de la Galia conduciendo bajo su mando todas las tropas. Una
de las medidas que adopta es obligar a todos a quemar cosechas y matar el ganado para
desabastecer las tropas romanas y dejarlas sin alimento. Vercingetórix decide acampar en
Alesia una ciudad sobre un terreno inaccesible donde sabe de antemano que César no puede
atacarles, pero lo que no prevé es la astucia de un hombre que tiene comiendo de su mano a las
legiones romanas, bien organizadas, y con una aguda inteligencia.
César sabe de las complicaciones que se le presentan así que jugándoselo todo a una carta
decide construir alrededor de Alesia en 23 días una fortificación hecha de troncos en círculo
que rodea la ciudad y dentro de estos círculos otros que protegen a las legiones romanas del
exterior ALESIA
Cada uno de esos círculos escondieron trampas mortales para aquellos que desde el centro de
la ciudad fortificada deseaban salir así como para los que viniendo de fuera quisieron entrar:
fosos de agua, catapultas, torres de vigilancia con arqueros, máquinas de guerra como los
escorpiones, o lanzas clavadas en los fosos y tapadas con ramas y hojas, haciéndola
prácticamente inexpugnable. Así pues todos aquellos que quedaron atrapados en la ciudadela
vieron como sus ciudadanos morían de hambre al no poder abastecerse de víveres, y todos
aquellos de otras
III
tribus galas que quisieron ayudar a Vercingetórix no pudieron alcanzar la ciudadela ni
atravesar los fosos de César, abandonando la batalla.
La única opción era darse por vencidos y así fue como el rey de los galos y los pueblos que
estaban con él firmaron la rendición. César capturó al rey para llevarlo a Roma cuando hiciera
el desfile triunfal, mientras tanto las legiones romanas fueron apagando los focos de rebelión
que iban surgiendo por los territorios galos, ya era tal el desmembramiento de la población que
fue una tarea relativamente fácil.
Durante esta época César iba escribiendo sus notas y cartas al senado explicando los éxitos de
Roma, eso le procuró un respaldo mayoritario de la plebe que adoraba ante todo las hazañas de
su mayor general, pero eso tenía una doble cara porque si bien la plebe estaba pletórica con sus
éxitos, el senado y en concreto Pompeyo Magno, cónsul único en ese año, urdían una trampa
que consistía en lo siguiente: Para ser nombrado cónsul se debía estar en Roma para solicitar el
cargo, debido a que César estaba en las Galias no podía ser nombrado como tal, por lo que
solicitó a Pompeyo que se le renombrara cónsul "in absentia" (en ausencia), pero lejos de hacer
esto Pompeyo y demás senadores de su simpatía firmaron una ley por la cual una vez
concluyera su consulado en Marzo, debería volver a Roma despojándose de su "imperium" y
sus legiones, yendo en su lugar otros gobernadores nombrados desde Roma. Esto significaba
que una vez que César volviera a Roma le podrían acusar de traición o de cualquier otra causa,
condenándole al exilio, esa era una manera muy "legal" de eliminarlo de la política romana.
Pero César, que sabía la trampa porque mediante misivas recibía la información de sus aliados
en Roma, decidió que no había otra manera de entrar en Roma si no era por la fuerza, así que
se acercó al Río Rubicón, frontera natural que marca la entrada en Italia, y recitó su famosa
frase "alea iacta est" (la suerte está echada), cruzó el Rubicón y entró con todas sus legiones en
Roma. Esta frase famosa pudo no haber sido la que pronunció originariamente ya que otros
datos escritos apuntan que lo que dijo fue: "que los dados vuelen alto" una frase originaria de
una comedia griega y que designarían el carácter de destino y suerte que obsesionaron a César
toda su vida.
La Roma de César
César obligó a Pompeyo a huir con sus tropas y aliados a Grecia y realizó una tarea de
limpieza del senado. Aunque es una época que se enmarca como de dictador, la verdad es que
César en ese año aplicó una serie de medidas muy importantes que permitieron calmar los
ánimos de ciertos sectores del senado y de la población ya que impuso una ley por la cual
hacía de todos los ciudadanos sometidos a Roma: la Hispania, La Galia, etc.. ciudadanos
romanos, eso implicaba que poseían los mismos derechos que cualquier romano, otra de sus
medidas fue establecer un calendario que permitió establecer un orden a las cosechas. Así
mismo para no dejar la economía de Roma en bancarrota, aprobó en el senado unas medidas
económicas por las que las deudas que los ciudadanos romanos adquirían con los "boni" o las
clases altas no eran eliminadas, sino que con un sistema de intereses permitía la devolución de
las mismas a un 10%, haciendo que tanto las clases favorecidas como las que no hicieran
circular la economía a un ritmo favorable. También regaló trigo a los ciudadanos para procurar
el abastecimiento total e inició las reparaciones de templos y edificios estatales.
César se casó por tercera vez y adoptó a su sobrino Octavio, ya que César no tuvo hijos
legítimos varones, eso permitió que a la muerte de César se consolidase el periodo imperial
que se iniciaría con la llegada de Octavio más conocido como Augusto.
No obstante, antes de todo ello César acabó con las tropas de Pompeyo que ofrecían
resistencia en Farsalia, y posteriormente en Egipto. Pompeyo huyó a Egipto pero Ptolomeo
(rey de Egipto) lo asesinó sólo llegar a su país, y así obtener la simpatía de César. Lejos de
todo eso César llegó a Egipto y asesinó a Ptolomeo pues creía que Pompeyo era
exclusivamente problema de Roma, y en su lugar subió al trono a Cleopatra, exiliada entonces
por la usurpación que sus hermanos habían hecho del trono de Egipto.
Con Cleopatra mantuvo un tormentoso romance y con ella tuvo su único hijo varón llamado
Cesareo, no obstante a la muerte de César, ese niño murió asesinado seguramente por orden de
los partidarios de Octavio, procurándose la legitimidad de ocupar el cargo de César.
IV
Cayo Julio César a su vuelta de Egipto continuaba siendo uno de los hombres más odiados por
lo que en los idus de Marzo del 44 a.C (15 de Marzo),cuando era cónsul con Marco Antonio,
una fracción del senado representada por Casio y Bruto, le asesinaron a cuchilladas.
Fue tal la conmoción popular que Marco Antonio, familiar de César que se alistó con él en la
guerra de las Galias, persiguió a sus asesinos y les dio muerte en la batalla de Filipos. A la
muerte de César se firmó el segundo triunvirato que daba la región de Siria a Marco Antonio y
a Octavio y a Lépido la de la parte Occidental: hispania, galia, Roma, etc... Octavio para unir
más el triunvirato casó a su hermana con Marco Antonio pero la relación amorosa de éste con
Cleopatra que llevó finalmente a la separación de Marco Antonio con la hermana de Octavio,
inició un conflicto que concluiría con la victoria de Octavio en la batalla de Accio. Cleopatra
antes de ser hecha prisionera se suicidó por la mordedura de una serpiente aspid, Marco
Antonio roto por el dolor dejó que lo mataran. A partir de este momento se inicia la época
imperial con Octavio como protagonista, convirtiéndose en Augusto.
Julio César no fue únicamente un general y un político brillante, también utilizó su capacidad
como escritor para dejarnos un legado único de su obra y sus conquistas. Sus comentarios
recogen dos de los períodos más importantes de Roma, por un lado su participación en la
Guerra de las Galias, y por otro su decisión irrevocable de cruzar el Rubicón y entrar en Roma
como dictador, hecho que se convirtió en una consolidación de su persona y que inició una
etapa sin retorno, recogido todo ello en sus comentarios sobre la Guerra Civil.
Únicamente se tienen documentos de estas dos obras pero se tiene constancia que escribió
numerosos libros entre ellos tragedias y poemas que no se conservaron. Muchos estudiosos
han intentado establecer una fecha de creación de los escritos, y mientras algunos sostienen la
teoría que la Guerra de las Galias fue escrita mientras estaba al frente de las tropas, y por lo
tanto serían casi diarios de guerra confeccionados día a día con las novedades, otros creen que
fueron escritos a posteriori. La teoría más aceptada es que César recogía sus comentarios y los
enviaba a sus legados en Roma para que fueran de uso público, de esa manera mantenía
informada a la República sobre sus avances en el conflicto, lo que está claro es que si Julio
César hubiera escrito su obra después de la guerra, tendría una capacidad nemotécnica fuera de
lo normal, los detalles tan claros y la visualización de los lugares, fechas, horas y estados de
las batallas se defienden mejor bajo la posibilidad de que fueran obras confeccionadas a diario.
Sobre sus comentarios de la Guerra Civil algunos estudiosos los sitúan entre los años 49 o 48
a.C
COMENTARIOS SOBRE LA GUERRA DE LAS GALIAS
Se establece que fueron escritos entre los años 58 y 51 a.C. La obra comprende 8 libros
relatando en cada uno de ellos un momento histórico en particular.
Libro I : Campaña del año 58 a.C. contra los Helvecios y contra Ariovisto
Libro II: Campaña contra los Belgas
Libro III : Campaña contra Armórica del año 56 a.c.
Libro IV: Campaña contra los germanos, Cruce del Rin, y primera expedición a la Britania año
55 a.c.
Libro V: Segunda expedición a la Britania y represión de los belgas
Libro VI: Ataque a los eburones y diferentes comentarios sobre costumbres galas y germanas
Libro VII: año 52 a.c., Vercigetorix une a las tribus Galas, la toma de Avarico y el cerco de las
tropas romanas al mando de César en Alesia
Libro VIII: (Obra de Hircio) Pacificación de las Galias y campaña contra los Belovacos.
COMENTARIOS SOBRE LA GUERRA CIVIL
Libro I : Justifica el paso del Rubicón y las conversaciones mantenidas mediante misivas con
Pompeyo y el senado
Libro II: Campañas en Hispania contra Afranio y Petreyo en Lérida, y la toma de Marsella.
Libro III : Año 48 a.c. César entra en Grecia, asedio a Durazzo, Victoria de Farsalia, Muerte de
Pompeyo a manos de Ptolomeo (Egipto)
La obra acaba haciendo referencia a la guerra contra Alejandría, se cree que la obra que
prosigue no son comentarios suyos sino de añadidos posteriores con la finalidad de
V
El estilo de César fue alabado por sus contemporáneos, el mismo Cicerón ensalza su técnica
literaria y destaca principalmente por la ausencia total de ornamentos que dificulte la lectura o
el entendimiento de la obra. Sus explicaciones son ordenadas y coherentes y su léxico culto
pero accesible. Una característica de sus obras es la referencia a él mismo en tercera persona
"césar hace" "césar ordena", nunca se refiere a él en primera persona, pareciendo que la obra
está confeccionada por un tercero.
Muchos creyeron ver en su obra un intento de hacer más grande su persona, una especie de
campaña pro-césar, ensalzando virtudes como la capacidad estratégica, la justicia o la
vehemencia con los enemigos. Ciertamente, en obras hace referencia al perdón que impartió
frente a enemigos despiadados y su conciencia de justicia frente a actuaciones que muchos de
los suyos no entendieron. No obstante, sus justificaciones sirven de referencia para hacernos
una idea global de la gran personalidad y las cualidades de un hombre único en la historia de
Roma y del mundo.
VI
Antología CÉSA
I. División de la Galia
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam
Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes
lingua, institutis, legibus inter se differunt. B.G. I, I,1‐2.
Vocabulario
Gallia, ‐ae, f. : Galia Celtus‐a‐um: céltico,delos celtas
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, noster, nostra, nostrum : nuestro, ‐a
existir Gallus, i, m. : galo
omnis, ‐e : todo
diuido, ‐is, dividere, divisi, divisum : dividir, appello, ‐as, appellare, appellavi appellatum :
repartir; distinguir llamar; nombrar
diuisus, a, um : dividido, separado hic, haec, hoc : este, esta, esto
in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; en instituo, ‐is, instituere, institui, instutum :
pars, partis, f. : parte, porción poner, preparar, organizar; formar; emprender,
tres, trium : tres empezar; establecer
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que; institutum, i, n. : disposición, costumbre; plan,
quien proyecto
unus, ‐a, ‐um : uno, ‐a; un, alguno, ‐a; único, ‐ lex, legis, f. : ley, proyecto de ley
a inter, : [prep.] entre, durante
incolo, is, ere, ui, cultum : habitar se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
Belgae‐ arumm.: los belgas [pron. personal] él, ella, ello; ellos, ellas
alius, alia, aliud : uno... otro; una ... otra (frecuente en or. sub. compl. infinitivo)
Aquitanus‐ i : aquitanos differo, differs, differre, distuli, dilatum :
tertius, ‐a, ‐um : tercero, ‐a esparcir, diseminar; aplazar, diferir; ser
ipse, ipsa, ipsum : mismo, ‐a; él mismo, ella diferente
misma, ello mismo
lingua, ae, f. : lengua; idioma, lenguaje
1
Antología CÉSA
nobilitas, nobilitatis, f. : nobleza;
celebridad, fama;
facio, facis, facere, feci, factum : hacer
ciuitas, ciuitatis, f. : ciudad, estado;
ciudadanía persuadeo, es, persuadere,
persuasi, persuasum : decidir; convencer,
persuadir
ut, : [conj.] como; que; de tal manera que,
tal que, tanto que; aunque; para que;
2
Antología CÉSA
anafórico)
de, : [prep. ] de, desde, a partir de; sobre, acerca
M, : [indecl.abreviatura de Marcus] Marco
de; después de; durante
Messala, ‐ae, m. : Mesala
finis, finis, f. : límite, frontera; fin, término
Piso, Pisonis, m.: Pisón
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya
consul, consulis, m. : cónsul
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando;
regnum, ‐i, n. : reino, poder
histórico; aunque; ya que, puesto que
cupiditas, cupiditatis, f. : deseo, pasión;
omnis, ‐e : todo
codicia, ambición
copia, ‐ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
induco, is, inducere, induxi, inductum : llevar,
exeo, exis, exire, exii, exitum : salir; abandonar,
conducir; empujar; inducir; introducir
terminar
Ubi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia,
numero ad duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia
incendunt, frumentum omne, praeterquam quod secum portaturi erant,
comburunt. B.G. I, V,1‐3.
3
Antología CÉSA
Vocabulario
ubi, : [conj. ] cuando; [adv.rel.] en donde comburo, ‐is, comburere, combussi,
iam, : [adv.] ya, en este momento combustum: quemar
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos reliquus, ‐a, ‐um : restante
[pron. personal] él, ella, ello; ellos, ellas priuatus, ‐a, ‐um : privado, particular, propio
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para priuo, as, are : librar, eximir de; privar de,
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello quitar, despojar de
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto aedificium, ii, n. : edificio
paro 1ª : ? preparar, disponerse a,adquirir incendo, ‐is, incendere, incendi, incensum:
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir excitar; incendiar
arbitror, arbitraris, arbitrari, arbitratus sum : frumentum, ‐i, n. : grano, trigo
pensar, juzgar omnis, ‐e : todo
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir praeterquam, : [adv.] excepto, a excepción de,
oppidum, ‐i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad salvo
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
omnis, ‐e : todo quien
numerus, ‐i, m. : número quod, : [conj. ] porque; ya que; puesto que;
duodecim, : [inv.] doce secum, : [= cum se] consigo con él/ellos
uicus, i, m. : barrio; aldea, poblado; granja porto, ‐as, portare, portavi, portatum : llevar,
quadringenti‐ae‐a : cuatrocientos transportar
Erant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire possent: unum per
Sequanos, angustum et difficile, inter montem Iuram et flumen Rhodanum (...);
alterum per provinciam nostram, multo facilius atque expeditius, propterea
quod inter fines Helvetiorum et Allobrogum, qui nuper pacati erant, Rhodanus
fluit, isque non nullis locis vado transitur. B.G. I, VIII,1‐2.
Vocabulario
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, multus, ‐a, ‐um : mucho, abundante
existir
omnino, : [adv.] completamente; en verdad facilis, ‐e : fácil
iter, itineris, n. : camino atque, [conj.coord.] y (= ac)
duo, ae, o : dos expeditius, : [adv.] más libremente; sin
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que; estorbos
quien propterea, : [adv. causa] por esto, por esta
iter, itineris, n. : camino causa;
domus, ‐i, m. : casa; patria propterea + quod = porque
exeo, exis, exire, exii, exitum : salir; abandonar, quod, : [conj. ] porque; ya que; puesto que;
terminar Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio
possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz Allobroges, Allobrogum, m. pl.: Alóbroges
unus, ‐a, ‐um : uno, ‐a; un, alguno, ‐a; único, ‐a [pueblo de la Galia Narbonense]
per, : [prep.] a través de, por; durante nuper, : [adv.] poco ha, recientemente
Sequanus, ‐a, ‐um: Secuano, ‐a (habitante de la paco, ‐as, pacare, pacaui, pacatum: someter,
región del Sena) vencer, reducir; pacificar
angustus, a, um : estrecho, angosto Rhodanus, ‐i, m. : Ródano (río de la Galia)
et, : [conj. coord. copul.] y fluo, is, ere, fluxi, fluxum : fluir, deslizarse;
difficilis, e : difícil manar, gotear; divulgarse, propagarse
4
Antología CÉSA
inter, : [prep.] entre, durante
isque, = is + que
mons, montis, m. : monte, montaña
non, : [adv.] no
Iura, ‐ae, m.: Jura (montaña de las Galias)
nullus, ‐a, ‐um : ninguno, ‐a
flumen, fluminis, n. : río, torrente,corriente
non + nullus = nonnullus
Rhodanus, ‐i, m. : Ródano (río de la Galia)
locus, ‐i, m. : lugar
alter, altera, alterum : uno de los dos, el otro
uado, is, ere : ir, marchar, andar, avanzar
uno ... otro; una ... otra
uadum, ‐i, n.: vado
per, : [prep.] a través de, por; durante
transo, transis, transire, transii, transitum :
prouincia, ‐ae, f. : provincia
cruzar, atravesar; pasar
noster, nostra, nostrum : nuestro, ‐a
Vocabulario
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello. facilis, ‐e : fácil
opus, operis, n. : obra, trabajo; si, : [conj.] si
perficio, is, perficere, perfeci, perfectum : se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
acabar, terminar; hacer perfectamente [pron. personal] él, ella, ello; ellos, ellas
praesidium, praesidii, n. : guarnición; (frecuente en or. sub. compl. infinitivo)
destacamento; defensa, ayuda; guardia, escolta inuitus, ‐a, ‐um: obligado, ‐a, forzado, ‐a;
dispono, is, disponere, disposui, dispositum : contra su voluntad
disponer, colocar, distribuir transeo, transis, transire, transii, transitum :
castellum, ‐i, n. : plaza fuerte, fortín, fortaleza cruzar, atravesar; pasar
communio, ‐is, communire, communiui, conor, conaris, conari : prepararse, disponerse;
communitum: fortificar; construir; reforzar emprender, intentar, esforzarse
qui, quae, quod : [Pr.] el cual, la cual, lo cual; prohibeo –ui ‐itum : alejar,apartar, impedir,
que; quien prohibir
quo, : [adv.rel.] hacia donde; [adv.interr.] possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
¿hacia dónde?
Vocabulario
ob, : [prep.] por, a causa de iter, itineris, n. : camino; itineribus, magnis
eo, is, ire, iui (ii), itum : ir itineribus: a marchas forzadas
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello contendo, ‐is, contendere, contendi, contentum
causa, ‐ae, f. : causa, motivo; : dirigirse; tender; disparar, lanzar; esforzarse;
munitio, munitionis, f.: fortificación, línea duo, duae, duo : dos
fortificada ibi, : [adv.] allí
quam, : [adv. interr.] cuán, cuánto, qué; legio, legionis, f. : legión; ejército
qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo conscribo, is, ere, scripsi, scriptum : alistar,
cual; que; quien inscribir
facio, facis, facere, feci, factum : hacer et, : [conj. coord. copul.] y
5
Antología CÉSA
T, : [abreviación de Titus] Tito
tres, trium : tres
Labienus, Labieni, m.: Tito Labieno (oficial a
circum, : [adv.] alrededor; [prep.] alrededor de
las órdenes de César)
Aquileia, ‐ae: Aquileya
legatus, ‐i, m. : legado, embajador
hiemo, hiemas, hiemare : invernar; pasar el
praeficio, ‐is, praeficere, praefeci, praefectum:
invierno; estar en los cuarteles de invierno;
poner al frente de, dar el mando (se suele
hacer frío, estar tormentoso
construir con un AC. y un DAT.)
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
ipse, ipsa, ipsum : mismo, ‐a; él mismo, ella
hibernum, : [sólo en plural: hiberna,
misma, ello mismo
hibernorum] campamento de invierno
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
educo, ‐is, educere, eduxi, eductum : hacer
Italia, ‐ae, f. : Italia
salir, sacar
magnus, ‐a, ‐um : grande
Vocabulario
Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio populor, popularis, populari, populatus sum:
iam, : [adv.] ya, en este momento devastar, saquear
per, : [prep.] a través de, por; durante cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando;
angustiae, angustiarum : desfiladero angostura histórico; aunque; ya que, puesto que
et, : [conj. coord. copul.] y se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
finis, finis, f. : límite, frontera; fin, término [pron. personal] él, ella, ello; ellos, ellas
Sequanus, ‐a, ‐um: Secuano, ‐a (habitante de la ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
región del Sena) defendo, ‐is, defendere, defendi, defensum :
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya defender; alejar, rechazar;
copia, ‐ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, non, : [adv.] no
tropas traduco, ‐is, traducere, traduxi, possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
traductum: pasar al otro lado; llevar al otro legatus, ‐i, m. : legado, embajador
lado de. ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en Caesar, Caesaris, m. : César; emperador
Haeduus, ‐i: eduo (pueblo de la Galia) mitto, ‐is, mittere, misi, missum : enviar
peruenio, ‐is, peruenire, perueni, peruentum : rogo, as, rogare, rogaui, rogatum : pedir, rogar;
llegar preguntar;
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello auxilium, auxilii, n. : auxilio, socorro, ayuda
ager, agri, m. : campo
Ubi per exploratores Caesar certior factus est tres iam partes copiarum
Helvetios id flumen traduxisse, quartam fere partem citra flumen Ararim
reliquam esse, de tertia vigilia cum legionibus tribus e castris profectus, ad eam
partem pervenit quae nondum flumen transierat. B.G. I, XII,2.
6
Antología CÉSA
Vocabulario
ubi, : [conj. sub. temporal] cuando de, : [prep. + abl.] de, desde, a partir de; sobre,
per, : [prep.] a través de, por; durante acerca de; después de; durante
explorator, exploratoris, m.: explorador; espía tertius, ‐a, ‐um : tercero, ‐a
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador uigilia, ‐ae, f. : vigilia, vela; vigilancia,
certus, ‐a, ‐um : cierto, ‐a; decidido, ‐a; certior + centinela; turno de guardia durante la noche
facere = informar cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando;
facio, facis, facere, feci, factum : hacer histórico; aunque; ya que, puesto que
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir legio, legionis, f. : legión; ejército
tres, trium : tres e, : [prep.] de, desde, a partir de; por
iam, : [adv.] ya, en este momento castra, castrorum, n. pl. : campamento militar
pars, partis, f. : parte, porción proficiscor, proficisceris, proficisci, profectus
copia, ‐ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, sum :[v.deponente] partir, marcharse, salir;
tropas proceder, depender; empezar
Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello eo, is, ire, iui (ii), itum : ir
flumen, fluminis, n. : río, torrente,corriente peruenio, ‐is, peruenire, perueni, peruentum :
traduco, ‐is, traducere, traduxi, traductum: llegar
pasar al otro lado; llevar al otro lado de; qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
trasladar quien
quartus, ‐a, ‐um : cuarto, ‐a nondum, : [adv.] aún no, todavía no
fere, : [adv.] casi transeo, transis, transire, transii, transitum :
citra, :[prep. ac.] del lado de acá de; más acá cruzar, atravesar; pasar
Arar‐is,f : Saona ( río)
reliquus, ‐a, ‐um : restante
Nam propter frigora, quod Gallia sub septentrionibus, ut ante dictum est,
posita est, non modo frumenta in agris matura non erant, sed ne pabuli quidem
satis magna copia suppetebat. B.G. I, XVI,2.
Vocabulario
nam, : [conj. causal] pues, en efecto non, : [adv.] no
propter, : [prep.acus.] por, por causa de; cerca sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
de; [adv.] cerca, allí cerca, al lado pono, ‐is, ponere, posui, positum : poner,
frigus, frigoris, n.: frío; invierno
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
quien
quod, : [conj.] porque; ya que; puesto que,
que.
Gallia, ‐ae, f. : Galia
sub, : [prep.] debajo de, bajo
septentrio, onis, m. : septentrión, norte
ut, : [conj.] como; que; de tal manera que, tal
que, tanto que; aunque; para que;
ante, [adv.] antes, delante; [prep+ac.] delante
de, antes de
dico, ‐is, dicere, dixi, dictum : decir
7
Antología CÉSA
modo, : [adv.] sólo, por lo menos;
[corelación] non modo ... sed etiam: no
sólo ... sino también frumentum, ‐i, n. :
grano, trigo
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
ager, agri, m. : campo
maturus, ‐a, ‐um: maduro, ‐a
sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin
embargo ne, : [adv.] no; que no ; [conj.]para
que no; [partícula enclít.] acaso, si; ne ...
quidem: ni siquiera
pabulum, i, n. : pasto, forraje;
alimento quidem, : [adv.] sin duda,
ciertamente; satis, : [adv.] bastante,
sificientemente magnus, ‐a, ‐um :
grande
copia, ‐ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
suppeto, ‐is, suppetere, suppetiui, suppetitum
:
8
Antología CÉSA
colocar; fundar, erigir presentarse; tener en abundancia, ser suficiente
Vocabulario
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; non, : [adv.] no
histórico; aunque; ya que, puesto que amplius, [adv.] más ampliamente, más
exercitus, ‐us, m. : ejército mille, indecl. n [pl. milia‐ium] adj.: mil
frumentum, ‐i, n. : grano, trigo passus, ‐us, m. : paso, huella; paso (1,479 m)
metior, metiris, metiri, mensus sum : medir; absum, abes, abesse, afui : estar lejos, distar,
valorar; distribuir estar ausente
oporteo, : [verbo impers., se utiliza en 3ª res, rei, f. : cosa, hecho, asunto
persona] conviene, es necesario, debe frumentarius, ‐a, ‐um : perteneciente al trigo
et, : [conj. coord. copul.] y res frumentaria: suministro de trigo
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que; prospicio, ‐is, prospicere, prospexi,
quien prospectum : mirar, observar; procurar; prever
quod, : [conj. ] porque; ya que; puesto que; que existimo, ‐as, existimare, existimaui,
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por (c. existimatum : juzgar, considerar, pensar;
agente) estimar
Bibracte, Bibractis, n.: Bibracte (capital de los iter, itineris, n. : camino
eduos) Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio
oppidum, ‐i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad auerto, ‐is, auertere, auerti, auersum : desviar,
Haeduus, ‐i: eduo (pueblo de la Galia) alejar
longe, : [adv.] con diferencia, largamente, lejos, ac, atque : [conj.coord.copul.] y
a distancia eo, is, ire, iui (ii), itum : ir
maximus, ‐a, ‐um:[superlativo de magnus, ‐a, ‐ contendo, ‐is, contendere, contendi, contentum
um] muy grande; grandísimo, ‐a; máximo, ‐a; : dirigirse; tender; disparar, lanzar; esforzarse;
copiosus, a, um : rico, abundante luchar, rivalizar
Vocabulario
Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio locus, ‐i, m. : lugar
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; ipse, ipsa, ipsum : mismo, ‐a; él mismo, ella
histórico; aunque; ya que, puesto que misma, ello mismo
omnis, ‐e : todo confertus, ‐a, ‐um: apretado, ‐a
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya acies, aciei, f. : línea de batalla, ejército en
carrus, ‐i: carro orden de batalla
sequor, sequeris, sequi, secutus sum : [dep.] reicio, ‐is, reicere, reieci, reiectum: rechazar
seguir; perseguir noster, nostra, nostrum : nuestro, ‐a
9
Antología CÉSA
impedimentum, ‐i, n. : obstáculo,
equitatus, ‐us, m. : caballería
impedimento; [en plural] bagajes
phalanx, phalangis, f.: falange
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
facio, facis, facere, feci, factum : hacer
unus, ‐a, ‐um : uno, ‐a; un, alguno, ‐a; único, ‐a
sub, : [prep.acus.] debajo de, bajo;
confero, confers, conferre, contuli, collatum :
primus, ‐a, ‐um : primero, ‐a
llevar, reunir; dirigirse a; aportar
succedo, is, ere, cessi, cessum : ir por debajo,
ponerse debajo; subir, escalar;acercarse,
Ita ancipiti proelio diu atque acriter pugnatum est. Diutius cum sustinere
nostrorum impetus non possent, alteri se, ut coeperant, in montem receperunt,
alteri ad impedimenta et carros suos se contulerunt. B.G. I, XXVI,1.
Vocabulario
ita, : [adv.] así, de este modo alter, altera, alterum : uno de los dos, el otro
anceps, ancipitis : dudoso, ambiguo (de dos); uno ... otro; una ... otra
proelium, proelii, n. : combate, batalla, lucha se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
diu, : [adv.] de día; largo tiempo [pron. personal] él, ella, ello; ellos, ellas
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) ut, : [conj.] como; que; de tal manera que, tal
acriter, [adv.] fuertemente, severamente, que, tanto que; aunque; para que
cruelmente coepio, ‐is, coepere, coepi, coeptum : (sobre
pugno, ‐as, pugnare, pugnaui, pugnatum : todo en perfecto y supino) comenzar, empezar
combatir, luchar in, : [prep.] a, hacia, para, contra;
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir mons, montis, m. : monte, montaña
diutius, : [adv.comparativo. de diu] durante recipio, ‐is, recipere, recepi, receptum : retirar;
más tiempo; hace más tiempo recobrar
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
histórico; aunque; ya que, puesto que impedimentum, ‐i, n. : obstáculo,
sustineo, ‐es, sustinere, sustinui, sustentum : impedimento; [en plural] bagajes
sostener, mantener; detener, retener; resisitir et, : [conj. coord. copul.] y
noster, nostra, nostrum : nuestro, ‐a carrus, ‐i: carro
impetus, us, m. : embestida, ataque, asalto; suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya
ímpetu confero, confers, conferre, contuli, collatum :
non, : [adv.] no llevar, reunir; dirigirse a; aportar, entregar,
possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz conferir; aplazar, retardar
Vocabulario
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para locus, ‐i, m. : lugar
multus, ‐a, ‐um : mucho, abundante superus, ‐a, ‐um : que está encima, alto,
1
Antología CÉSA
nox, noctis, f. : noche
elevado, superior
etiam, : [adv.] también
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
noster, nostra, nostrum : nuestro, ‐a
impedimentum, ‐i, n. : obstáculo,
venio, is ,ire veni ventum: venir
impedimento; [en plural] bagajes
telum, ‐i, n. : dardo, jabalina, flecha, venablo
pugno, ‐as, pugnare, pugnaui, pugnatum :
conicio, ‐is, conicere, conieci, coniectum:
combatir, luchar
disparar; arrojar; lanzar;
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
non, : [adv.] no
propterea, : [adv. causa] por esto, por
nullus, ‐a, ‐um : ninguno, ‐a
esta causa; propterea + quod = porque
non + nullus = nonnullus
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
inter, : [prep.acus.] entre, durante
quien
rota, ‐ae, f. : rueda; disco; órbita
quod, : [conj. ] porque; ya que; puesto que; que
matara, ‐ae, f.: lanza (utilizada por los galos)
pro, : [prep.] delante de; en favor de, en
ac, atque : [conj.coord.copul.] y
defensa de; en lugar de; por, como
tragula, ‐ae, f.: dardo (utilizado por galos e
uallum, ‐i, n. : vallado, empalizada
hispanos)
carrus, ‐i: carro
subicio, ‐is, subicere, subieci, subiectum : poner
obicio, ‐is, obicere, obieci, obiectum : colocar
debajo; acercar, aproximar; arrojar, lanzar
delante; echar; oponer;
uulnero, ‐as, vulnerare, vulneravi, vulneratum
et, : [conj. coord. Copul.] y
: herir
e, : [prep..] de, desde, a partir de; por
Vocabulario
Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio dum, : [conj.] mientras que; hasta que
omnis, ‐e : todo conquiro, ‐is, conquirere, conquisiui,
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto conquisitum : buscar
inopia, ‐ae, f. : pobreza, escasez et, : [conj. coord. Copul.] y
adduco, ‐is, adducere, adduxi, adductum : confero, confers, conferre, contuli, collatum :
conducir, inducir; obligar; llevar, reunir; dirigirse a; aportar, entregar
legatus, ‐i, m. : legado, embajador nox, noctis, f. : noche
de, : [prep.] de, desde, a partir de; sobre, acerca intermitto, ‐is, intermittere, intermisi,
de; después de; durante intermissum : entremeter; transcurrir;
deditio, deditionis, f. : rendición, capitulación interrumpir
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para circiter, : [adv.] alrededor; casi
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello homo, hominis, m. : hombre
mitto, ‐is, mittere, misi, missum : enviar milia, : [nom. y ac. Pl. n. de mille] miles; mil
postquam, : [conj.temp.] después que, desde mille, : [indecl.; en pl. milia, milium] mil
que pagus, ‐i, m.: aldea; distrito
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador Verbigenus, ‐i: Verbigeno
peruenio, ‐is, peruenire, perueni, peruentum : appello, ‐as, appellare, appellavi appellatum :
llegar llamar; nombrar
obses, obsidis, m.: rehén primus, ‐a, ‐um : primero, ‐a
1
Antología CÉSA
arma, armorum, n. pl. : armas
e, : [prep.] de, desde, a partir de; por
seruus, ‐ i, m. : esclavo
castra, castrorum, n. pl. : campamento militar
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
egredior , dep: salir;
quien
Rhenus, ‐i, m.: el Rin
perfugio, ‐is, perfugere, perfugi, perfugitum:
finis, finis, f. : límite, frontera; fin, término
desertar; huir a refugiarse;
Germanus, ‐i, m. : Germano
posco, ‐is, rep.é, poposci : pedir, reclamar,
contendo, ‐is, contendere, contendi, contentum
exigir; preguntar
: dirigirse; tender; disparar, lanzar
Vocabulario
Heluetius, ‐a, ‐um: Helvecio amitto, ‐is, amittere, amisi, amissum : perder,
Tulingus, ‐a, ‐um: Tulingo renunciar
Latobicus, ‐a, ‐um: Latobico domus, ‐i, m. : casa; patria
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en nihil, neutro sing.: nada [indeclinable, también
finis, finis, f. : límite, frontera; fin, término nil]
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya quo, : [adv.rel.] hacia donde; [adv.interr.]
unde, : [adv.rel.] de donde ¿hacia dónde?; [conj. ] para que
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir fames, famis, f. : hambre
proficiscor, proficisceris, proficisci, profectus tolero, ‐as, tolerare, toleravi, toleratum:
sum :[v.deponente] partir, marcharse, salir; soportar, tolerar
proceder, depender; empezar Allobroges, Allobrogum, m. pl.: Alóbroges
reuertor, reverteris, reverti, reuersus sum : [pueblo de la Galia Narbonense]
volver atrás, volver, retornar, regresar impero, ‐as, imperare, imperavi, imperatum :
iubeo, ‐es, iubere, iussi, iussum : ordenar, mandar, ordenar, gobernar
mandar ut, : [conj.] como; que; de tal manera que, tal
et, : [conj. coord. copul.] y que, tanto que; aunque; para que
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que; is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello
quien frumentum, ‐i, n. : grano, trigo
quod, : [conj.] porque; ya que; puesto que; copia, ‐ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
que facio, facis, facere, feci, factum : hacer
omnis, ‐e : todo
fructus, ‐us, m. : fruto; ganancia, beneficio;
provecho
Vocabulario
1
Antología CÉSA
dum, : [conj. ] mientras que; hasta que ac, atque : [conj.coord.copul.] y
paucus, ‐a, ‐um : poco, escaso; [plural] algunos, mercator, mercatoris, m. : mercader,
unos pocos comerciante
dies, diei : [m. y f.] día tantus, ‐a, ‐um : tan grande; tan; tanto, ‐a
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para subito, : [adv.] súbitamente, de improviso
Vesontio, Vesontionis, f.: Vesontión (capital de timor, timoris, m. : temor, miedo, pavor
los secuanos; hoy Besanzón) omnis, ‐e : todo
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto exercitus, ‐us, m. : ejército
frumentarius, ‐a, ‐um : perteneciente al trigo occupo, ‐as, occupare, occupavi, occupatum :
res frumentaria: suministro de trigo ocupar; anticiparse; apoderarse
commeatus, ‐us, m. : paso; permiso, caravana; ut, : [conj.] como; que; de tal manera que, tal
aprovisionamiento que, tanto que; aunque; para que
causa, : [prep. ] a causa de; por razón de; non, : [adv.] no
moror, moraris, morari, moratus sum : mediocriter, :[adv. modo] moderadamente;
detenerse, entretenerse, aguardar; retrasar tranquilamente
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por mens, mentis, f. : espíritu, mente, alma; razón,
percontatio, percontationis, f.: información; inteligencia
interrogatorio; pregunta animus, ‐i, m. : ánimo, espíritu
noster, nostra, nostrum : nuestro, ‐a perturbo, ‐as, perturbare, perturbavi,
uox, uocis, f. : voz; tono, acento perturbatum : perturbar, alterar, desordenar,
Gallus, i, m. : galo confundir; agitar
Hic (timor) primum ortus est a tribunis militum, praefectis reliquisque, qui
ex urbe amicitiae causa Caesarem secuti non magnum in re militari usum
habebant. (...) Hi neque vultum fingere neque interdum lacrimas tenere
poterant; abditi in tabernaculis aut suum fatum querebantur, aut cum
familiaribus suis commune periculum miserabantur. B.G. I, XXXIX,1‐4.
Vocabulario
hic, haec, hoc : este, esta, esto habeo, ‐es, habere, habui, habitum : tener
timor, timoris, m. : temor, miedo, pavor neque, : [conj. =nec] ni, y no
primum, : [adv.] por primera vez, uultus, ‐us, m. : rostro, cara; aspecto, apariencia
primeramente fingo, ‐is, fingere, finxi, fictum : formar,
orior, oriris, oriri, ortus sum : surgir, salir; modelar; transformar; fingir, inventar
levantarse; nacer; empezar interdum, [adv.] alguna vez, de vez en cuando
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir lacrima, ae, f. : lágrima, gota
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por teneo, ‐es, tenere, tenui, tentum : tener, coger,
tribunus, ‐i, m. : tribuno sujetar; ocupar
miles, militis, m. : soldado possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
praefectus, ‐i, m. : gobernador, prefecto, abdo, ‐is, abdere, abdidi, abditum : alejar,
administrador ocultar
reliquus, ‐a, ‐um : restante tabernaculum, ‐i, n.:tienda de campaña
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que; aut, [conj.] o, o bien
quien suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por fatum, ‐i, n. : oráculo, predicción, hado;
urbs, urbis, f. : ciudad; Roma destino; muerte
amicitia, ‐ae, f. : amistad for, faris, fari : [deponente] hablar, decir
causa, : [prep.] a causa de; por razón de; queror, quereris, quereri, questus sum :
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador quejarse, deplorar
1
Antología CÉSA
sequor, sequeris, sequi, secutus sum : seguir;
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando;
perseguir
histórico; aunque; ya que, puesto que
non, : [adv.] no
familiaris, ‐e : familiar, íntimo
magnus, ‐a, ‐um : grande
communis, ‐e : común
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
periculum, ‐i, n. : riesgo, peligro; prueba,
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto
ensayo;
militaris, ‐e : militar
miseror, miseraris, miserari, miseratus sum
usus, ‐us, m. : uso, empleo; ejercicio, práctica;
compadecer, deplorar, lamentar
hábito, costumbre
Vocabulario
cognosco, ‐is, cognoscere, cognoui, cognitum : saepe, : [adv.] a menudo
conocer, aprender, saber ultro, : [adv.]al otro lado, más allá; además, al
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador contrario
aduentus, ‐us, m. : llegada citro, : [adverbio] de este lado
Ariouistus, ‐i: Ariovisto (rey de los ultro citro = de uno y otro lado, por ambas
germanos) partes; recíprocamente
legatus, ‐i, m. : legado, embajador cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando;
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para histórico; aunque; ya que, puesto que
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello inter, : [prep.] entre, durante
mitto, ‐is, mittere, misi, missum : enviar postulo, ‐as, postulare, postulavi, postulatum :
dies, diei : [m. y f.] día
conloquium, conloquii, n.: coloquio, entrevista, pedir; acusar
conversación ne, : [adv.] no; [conj.] que no ; para que no;
dico, ‐is, dicere, dixi, dictum : decir [partícula enclít.] acaso, si; ne ... quidem: ni
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir siquiera
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
eo, :[adv. lugar] allí quien
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello pedes, peditis, m. : soldado de infantería,
quintus, ‐a, ‐um: quinto, ‐a infante
interim, : [adv.] entretanto adduco, ‐is, adducere, adduxi, adductum :
conducir, llevar; empujar; obligar;
Planities erat magna et in ea tumulus terrenus satis grandis. Hic locus aequo
fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat. Eo, ut erat dictum, ad
conloquium venerunt. B.G. I, XLIII,1.
1
Antología CÉSA
Vocabulario
1
Antología CÉSA
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en Ariouistus, ‐i: Ariovisto (rey de los germanos)
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello tumulus, ‐ et, : [conj. coord. copul.] y
i, m. : colina, otero; túmulo, tumba, sepulcro Caesar, Caesaris, m. : César; emperador
terrenus, ‐a, ‐um : de tierra, terrestre absum, abes, abesse, afui : estar lejos, distar,
satis, : [adv.] bastante, sificientemente estar ausente
sero, , is, ere, seui, satum : sembrar, plantar ut, : [conj.] como; que; de tal manera que, tal
grandis, ‐e : grande que, tanto que; aunque; para que
hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr. dico, ‐is, dicere, dixi, dictum : decir
demostrativo) ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
locus, ‐i, m. : lugar conloquium, conloquii, n.: coloquio, entrevista,
aequus, a, um : igual, llano, fácil conversación
spatium, spatii, n. : pista de carreras [circo]; [conloquium = colloquium]
espacio, distancia, tiempo venio, ‐is, venire, veni, ventum : venir
Ubi eo ventum est, Caesar initio orationis sua senatusque in eum beneficia
commemoravit, quod rex appellatus esset a senatu, quod amicus, quod
munera amplissime missa. B.G. I, XLIII,4.
Vocabulario
ubi, : [conj. sub. ] cuando; [adv.rel.] en donde beneficium, beneficii, n. : servicio, beneficio
eo, :[adv. lugar] allí qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
venio, ‐is, venire, veni, ventum : venir quien
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir quod, : [conj.] porque; ya que; puesto que;que
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador rex, regis, m. : rey
initium, initii, n. : principio, comienzo appello, ‐as, appellare, appellavi appellatum :
oratio, orationis, f. : palabra; discurso; oración llamar; nombrar
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
senatus, ‐us, m. : senado amicus, i, m. : amigo
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en munus, muneris, n. : oficio, cargo; tarea, obra,
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello servico cumplido; regalo, favor; espectáculo
commemoro, ‐as, commemorare, público, combate de gladiadores
commemoravi, commemoratum : acordarse, amplus, ‐a, ‐um : amplio, grande, importante
recordar, evocar mitto, ‐is, mittere, misi, missum : enviar
Postulavit deinde eadem quae legatis in mandatis dederat: ne aut Haeduis aut
eorum sociis bellum inferret; obsides redderet; si nullam partem
Germanorum domum remittere posset, at ne quos amplius Rhenum transire
pateretur.Ariovistus ad postulata Caesaris pauca respondit, de suis virtutibus
multa praedicavit. B.G. I, XLIII,9. XLIV,1.
Vocabulario
postulo, ‐as, postulare, postulavi, postulatum :
pedir; acusar Germanus, ‐i, m. : Germano
deinde, : [adv., = deinde] luego, en seguida, domus, us, f. : casa; patria
después remitto, ‐is, remittere, remisi, remissum :
1
Antología CÉSA
idem, eadem, idem : mismo, el mismo
reenviar, devolver; relajar, aflojar; renunciar a
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual; que;
possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
quien
at, [conj.] pero, mas
legatus, ‐i, m. : legado, embajador
amplius, [adv.] más ampliamente, más
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
Rhenus, ‐i, m.: el Rin
mando, ‐as, mandare, mandavi, mandatum :
transeo, transis, transire, transii, transitum :
entregar; confiar; encomendar, mandar do,‐
cruzar, atravesar; pasar
are‐dedi datum: dar, entregar
pateo, ‐es, patere, patui : estar abierto, estar a la
ne, : [adv.] no; [conj.] que no ; para que no;
vista; ser evidente
[partícula enclít.] acaso, si; ne ... quidem:
patior, pateris, pati, passus sum : soportar,
ni siquiera
sufrir; permitir, tolerar
aut, [conj.] o, o bien
Ariouistus, ‐i: Ariovisto (rey de los germanos)
Haeduus, ‐i: eduo (pueblo de la Galia)
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello
postulo, ‐as, postulare, postulavi, postulatum :
socius, socii, m. : aliado, compañero, asociado
pedir; acusar
bellum, ‐i, n. : guerra
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador
infero intuli illatum irr.: echar, llevar,
paucus, ‐a, ‐um : poco, escaso; [plural] algunos,
exponer
unos pocos
obses, obsidis, m.: rehén
respondeo, ‐es, respondere, respondi,
reddo, ‐is, reddere, reddidi, redditum :
responsum : responder, contestar
devolver, restituir, pagar; traducir, contestar
de, : [prep. ] de, desde, a partir de; sobre, acerca
si, : [conj. ] si
de; después de; durante
nullus, ‐a, ‐um : ninguno, ‐a; non + nullus =
suus, ‐a, ‐um : su; suyo, suya
nonnullus
uirtus, virtutis, f. : valentía, bravura; virtud
pars, partis, f. : parte, porción
multus, ‐a, ‐um : mucho, abundante
praedico, as, are : decir públicamente,
pregonar, publicar; alardear, alabar
LIBER V
Léxico
L, : [abrev.] Lucio ipse, ipsa, ipsum : mismo
Domitiu‐i, m, Domitio conventus‐us, m. asamblea, reunión,
Ap, [indecl.] : abreviación de Apio Gallia, ae, f. : Galia
Claudius, ii, m. : Claudio citerior, oris : [comp. de citer] citerior; más
consul, is, m. : cónsul cercano
discedo, is, ere, cessi, cessum : separarse, perago, is, ere, egi, actum : atravesar, acabar
alejarse; abandonar; pasar, exceptuar perforar; hostigar, realizar, ejecutar; Illyricus‐
ab, ab : prep. de, desde, a partir de; por i, m : Ilírico ( provincia romana que
hiberna, orum, campamento de invierno comprendía el territorio oriental de la costa del
hibernus, a, um : invernal, tempestuoso Adriático)
Caesar, aris, m. : César; emperador proficiscor, eris, i, fectus sum : partir,
in, : a, hacia, para, contra; en marcharse, salir; proceder, depender; empezar
Italia, ae, f. : Italia qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
1
Antología CÉSA
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
quod, : [adv.causal y completiva] porque; el
manera que, tal que, tanto que; que; para que;
hecho de que
es decir que
Pirustae‐ arum m pl pueblo del norte de
quotannis, : [adv.] todos los años
Albania, pirustas
facio, is, ere, feci, factum : hacer
finitimus, a, um : limítrofe, vecino; semejante,
consuesco‐ suevi,‐suetum, : acostumbrar,
parecido
habituarse a
pars, partis, f. : parte, porción
ipse, ipsa, ipsum : mismo
prouincia, ae, f. : provincia
conventus‐us, m. asamblea, reunión,
incursio, ionis, f. : choque, encuentro;
Gallia, ae, f. : Galia
incursión, ataque
quotannis, : [adv.] todos los años
vasto –are‐avi atum: despoblar, devastar,
facio, is, ere, feci, factum : hacer
turbar
consuesco‐ suevi,‐suetum, : acostumbrar,
habituarse a
Qua re nuntiata, Pirustae legatos ad eum mittunt qui doceant nihil earum
rerum publico factum consilio, seseque paratos esse demonstrant omnibus
rationibus de iniuriis satisfacere.. Percepta oratione eorum, Caesar obsides
imperat eosque ad certam diem adduci iubet; nisi ita fecerint, sese bello
civitatem persecuturum demonstrat. Iis adductis, ut imperaverat, arbitros inter
civitates dat. B.G. V, I, 7‐9.
Léxico
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien iniuria, ae, f. : injusticia, afrenta, injuria
quis, quae, quid : [interr.] ¿quién? ¿cuál? ¿qué? satisfacio –feci‐factum,: satisfacer, ejecutar
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto percipio, is, ere, percepi, perceptum : coger,
nuntio, a, are : anunciar apoderarse de; sentir, experimentar; percibir,
Pirustae arum, los pirustas oir
legatus, i, m. : legado, embajador obses ‐idis, m y f: rehén de guerra
ad, a, hacia, junto a; para impero, as, are : mandar, ordenar, gobernar
is, ea, id : él, este certus, a, um : cierto, decidido
mitto, is, ere, misi, missum : enviar dies, ei : [m. y f.] día
doceo, es, ere, cui, ctum : enseñar, informar adduco, is, ere, duxi, ductum : conducir hacia,
nihil, : [indeclinable] nada llevar
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto iubeo, es, ere, iussi, iussum : ordenar, mandar
publicus, a, um : público; común nisi, : [conj.condicional] si no, a no ser que;
facio, is, ere, feci, factum : hacer [adv.] a no ser, excepto
consilium, ii, n. : deliberación; consejo; ita, : [adv.] así, de este modo
decisión, proyecto bellum, i, n. : guerra
sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si ciuitas, atis, f. : cudad, estado; ciudadanía
mismo, a él/ellos mismos persequor, ‐secutus sum dep. perseguir,
paro, as, are : preparar, disponerse, exponer
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
demonstro, as, are : mostrar, designar, indicar; manera que, tal que, tanto que; que; para que;
exponer, describir, manifestar es decir que
omnis, e : todo arbiter –tri m: testigo, árbitro,
ratio, onis, f. : cálculo; razón; proporción, inter, : [prep.acus.] entre, durante
medida, medio ciuitas, atis, f. : cudad, estado; ciudadanía
de, : prep. de, desde, a partir de; sobre, acerca do, das, dare, dedi, datum : dar
1
Antología CÉSA
3) César regresa a la Galia citerior
Léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto legio, onis, f. : legión; ejército
conficio, is, ere, feci, fectum : terminar, expedio, is, ire, iui ou ii, itum : desembarazar;
completar; procurar; debilitar, abatir preparar; explicar, contar; convenir
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto expedio, is, ire, iui ou ii, itum : desembarazar;
conventus‐us, m. asamblea, reunión, preparar; explicar, contar; convenir
perago, is, ere, egi, actum : atravesar, et, : [conj. coord. copul.] y
acabar; hostigar, acosar; realizar, ejecutar; eques, itis, m. : jinete, caballero
exponer in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en finis, is, f. : límite, frontera; fin, término
citerior, oris : [comp. de citer] citerior; más Treveri –orum m: tréveros (pueblo belga
cercano neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y no
Gallia, ae, f. : Galia concilium, ii, n. : reunión, asamblea; concilio
reuerto, is, ere, i, sum : volver atrás, volver, uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
retornar, regresar neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y no
reuertor, eris, i, reuersus sum : volver atrás, imperium, ii, n. : mando, poder absoluto
volver, retornar, regresar [incluso de vida o muerte]; imperio
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) pareo, es, ere, ui, itum : aparecer, mostrarse;
inde, : [adv] de allí; por ello; desde entonces obedecer
ad, [prep.acc.] a, hacia, junto a; para Germanus, i, m. : Germano
exercitus, us, m. : ejército Transrhenani –orum m: transrenanos (
proficiscor, eris, i, fectus sum : partir, pueblo del otro lado del Rhin)
marcharse, salir; proceder, depender; sollicito, as, are : remover, agitar, sacudir;
empezar inquietar, turbar; solicitar
ipse, ipsa, ipsum : mismo dico, is, ere, dixi, dictum : decir
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; como;
aunque
1
Antología CÉSA
Léxico
demonstro, as, are : mostrar,
designar, indicar; exponer, describir
tango, is, ere, tetigi,
tactum : tocar in, : [prep.]
a, hacia, para, contra; en
is, ea, id : él, este
ciuitas, atis, f. : cudad, estado;
ciudadanía
duo, ae, o : dos
de, : [prep. + abl.] de, desde, a
partir de; sobre, acerca de
2
Antología CÉSA
copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas,
principatus, us, m. : pricipio, origen; primacía;
tropas pedes, itis, m. : soldado de infantería,
principado
infante Rhenum
inter, : [prep.acus.] entre, durante
‐que : enclítica, y
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
contendo, is, ere, tendi, tentum : tender;
manera que, tal que, tanto que; que; para que;
disparar, lanzar; esforzarse; luchar, rivalizar
es decir que
Indutiomarus‐i: Induciomaro ( caudillo de los
supra, : [adv.] en la parte superior, arriba,
tréveros)
anteriormente, además; [prep.acus.] sobre,
Cingetorix ‐is: Cingetórix ( rey britano)
encima de, al lado de, además de
Léxico
Indutiomarus‐i: Induciomaro ( caudillo de los ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
tréveros) omnis, e : todo
equitatus, us, m. : caballería desero, is, ere, ui, desertum : abandonar;
peditatus‐us m: infanteria desertar; descuidar
‐que : enclítica, y legatus, i, m. : legado, embajador
cogo, is, ere, egi, actum : empujar; reunir; Caesar, aris, m. : César; emperador
recoger; obligar mitto, is, ere, misi, missum : enviar
et, : [conj. coord. copul.] y se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
bellum, i, n. : guerra cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; como;
paro, as, are : preparar aunque
instituo, is, ere, tui, tutum : poner, preparar, duco, is, ere, duxi, ductum : conducir, llevar,
organizar; formar; emprender, empezar; guiar
establecer ducenti‐ae‐a: doscientos
sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin embargo obses ‐idis, m y f: rehén de guerra
uereor, eris, eri, ueritus sum : respetar; temer uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
ne, : [adv.] no; [conj.] que no, para que no; iubeo, es, ere, iussi, iussum : ordenar, mandar
[partícula enclít.] acaso, si
léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto Treveri ‐orum : tréveros, pueblo celta
adduco, is, ere, duxi, ductum : conducir hacia, ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
llevar se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
consulo,‐sului, ‐sultum, : deliberar/ velar, conuoco, as, are : convocar
mirar por hic, haec, hoc : este, esta, esto
Indutiomarus ‐i : Indiciomaro, caudillo de los Cingetorix ‐igi : Cingetorix
tréveros y jefe del partido enemigo de César. concilio 1º: unir, conciliar
2
Antología CÉSA
hortor, aris, ari : animar, exhortar, incitar
is, ea, id : él, este
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; soportar;
uti, = ut
decir
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
facio, is, ere, feci, factum : hacer
oficium ‐ii : servicio, deber, obligación
factum, i, n. : hecho, acción, empresa, obra
maneo, es, ere, mansi, mansum : permanecer,
fio, is, fieri, factus sum : [pasiva del verbo
quedarse
facio] ser hecho; suceder
princeps, ipis : [adj. y sust.] primero; príncipe,
grauiter, : [adv.] gravemente; violentamente;
principal
severamente
léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto reicio –ieci –iectum: rechazar, rehusar
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto curro, is, ere, cucurri, cursum : correr
constituo, is, ere, tui, tutum : colocar; construir, cursus, us, m. : carrera, viaje, ruta; curso, d
fundar; establecer, decidir teneo, es, ere, ui, tentum : tener, coger, sujetar;
Caesar, aris, m. : César; emperador ocupar
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para non, : [adv.] no
portus, us, m. : puerto; desembocadura possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
Itius‐i : Icio atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; reverto –verti ‐versum : volver, regresar
aunque reliquus, a, um : restante
legio, onis, f. : legión; ejército paro, as, are : preparar
peruenio, is, ire, ueni, uentum : llegar atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
ibi, : [adv.] allí instruo, is, ere, struxi, structum : colocar;
cognosco, is, ere, noui, notum : conocer, levantar, construir; disponer, equipar;
nauis, is, f. : nave inuenio, is, ire, ueni, uentum : encontrar;
tempestas, atis, f. : tiempo/ tempestad, conseguir; inventar, descubrir
tormenta, temperatura, clima;
8) Los Heduos no se atreven a rebatir las palabras de Dumnórix
In concilio Haeduorum Dumnorix dixerat sibi a Caesare regnum civitatis
deferri; quod dictum Haedui graviter ferebant, neque recusandi causa legatos
ad Caesarem mittere audebant. Id factum ex suis hospitibus Caesar cognoverat.
B.G. V, VI, 2.
léxico
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y no
concilium, ii, n. : reunión, asamblea; concilio recuso, as, ar: recusar, rechazar; oponerse a
Haedui, ‐orum : heduos causa, ae, f. : causa, motivo; [prep] para
Dumnorix‐igis : Dumnórige (noble heduo) legatus, i, m. : legado, embajador
dico, is, ere, dixi, dictum : decir ad, [prep.acc.] a, hacia, junto a; para
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos mitto, is, ere, misi, missum : enviar
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por audeo, es, ere, ausi, ausus sum : osar, atreverse
Caesar, aris, m. : César; emperador is, ea, id : él, este
regnum, i, n. : reino, poder facio, is, ere, feci, factum : hacer
ciuitas, atis, f. : cudad, estado; ciudadanía factum, i, n. : hecho, acción, empresa, obra
2
Antología CÉSA
defero, ‐tuli, ‐latum : llevar a un sitio,
fio, is, fieri, factus sum : [pasiva del verbo
dirigirse, ofrecer, anunciar
facio] ser hecho; suceder
qui, quae, quod : cual, que, quien
ex, : [prep.+abl] de, desde, a partir de; por
quod, : [adv./ conj] porque; el hecho de que
suus, a, um : su, suyo
dictum, , i : palabra; orden; promesa;
hospes, itis, m. : huesped
predicción
cognosco, is, ere, noui, notum : conocer,
grauiter, : [adv.] gravemente; violentamente;
aprender
fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; soportar
9) Dumnórix quiere quedarse en la Galia
Ille primo precibus petere contendit ut in Gallia relinqueretur.
Posteaquam id obstinate sibi negari vidit, omni spe impetrandi adempta,
principes Galliae sollicitare, territare, hortari coepit uti in continenti
remanerent. B.G. V, VI, 3‐4.
léxico
ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello uideo, es, ere, uidi, uisum : ver
primus, a, um : [super.de prior] primero omnis, e : todo
preces, um, f. : [sólo en plural] plegarias; spes, ei, f. : esperanza
súplicas, ruegos impetro, as, are : obtener, alcanzar adimo‐eni‐
peto, is, ere, iui, itum : dirigirse a; atacar; emptum: arrancar, perder, prohibir princeps,
solicitar, pedir ipis : [adj. y sust.] primero; príncipe sollicito,
contendo, is, ere, tendi, tentum : tender; , as, are: agitar; inquietar, turbar; solicitar
lanzar; esforzarse; pretender, rivalizar
ut, : como; cuando; aunque; de tal manera que, territo, as, are : aterrar, asustar, espantar
tal que, tanto que; que; para que; hortor, aris, ari : animar, exhortar, incitar
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en coepio, is, ere, coepi, coeptum : (sobre todo en
Gallia, ae, f. : Galia perfecto y supino) comenzar, empezar
relinquo, is, ere, reliqui, relictum : dejar, uti, = ut
abandonar contineo, es, ere, tinui, tentum : contener,
posteaquam, : [conj.temp.] después que mantener
is, ea, id : él, este continens‐ntis, adj.: próximo; ( f. ablat)
obstinate : obstinadamente continente, tierra firme
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos remaneo, es, ere, mansi, mansum : detenerse;
nego, as, are : decir que no, negar permanecer, quedar
léxico
idoneus‐a‐um: idóneo, apropiado cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como;
nanciscor, eris, i, nactus sum : obtener, aunque, etc..
alcanzar, encontrar, hallar; etc.. Haedui‐orum : heduos
tempestas, atis, f. : tiempo, época; clima; a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
tempestad, tormenta castra, orum, n. pl. : campamento militar
miles, itis, m. : soldado insciens‐ntis : que no sabe, que ignora
eques, itis, m. : jinete, caballero Caesar, aris, m. : César; emperador
conscendo‐scendi‐scensum: subir, domus, us, f. : casa; patria
elevarse
2
Antología CÉSA
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
discedo, is, ere, cessi, cessum : alejarse;
nauis, is, f. : nave
abandonar; pasar, marchar
iubeo, es, ere, iussi, iussum : ordenar, mandar
coepio, is, ere, coepi, coeptum : (sobre todo en
at, [conj.] pero, mas
perfecto y supino) comenzar, empezar
Dumnorix‐igis : Dumnórige
léxico
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien; pars, partis, f. : parte, porción
quis, quae, quid [interr.] ¿quién?¿qué? equitatus, us, m. : caballería
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
nuntio, a, are : anunciar is, ea, id : él, este
Caesar, aris, m. : César; emperador insequor‐secutus sum, dep :continuar,
intermitto, is, ere, misi, missum : cesar perseguir
transcurrir; interrumpir; interrumpirse, mitto, is, ere, misi, missum : enviar
profectio‐nis f. : partida, marcha; origen retraho‐traxi‐tractum: hacer volver; alejar;
atque, [conj.] y (= ac) arrastrar
omnis, e : todo ‐que : (enclítica) y
postpono‐posui‐positum : posponer magnus, impero, as, are : mandar, ordenar, gobernar
a, um : grande
léxico
ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello coepio, is, ere, coepi, coeptum : (sobre todo en
reuoco, as, are : revocar, retirar; retroceder; perfecto y supino) comenzar, empeza
llamar de nuevo clamito, as, are : gritar; pedir a gritos
resisto, is, ere, stiti : detenerse; resistir; liber, era, erum : libre
oponerse a sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
ac, atque : [conj.] y ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos manera que, tanto que; que; para que;
defendo, is, ere, fendi, fensum : alejar, impero, as, are : mandar, ordenar, gobernar
rechazar; defender circumsisto, is, ere, stiti, stitum : siruarse
suus, a, um : su, suyo alrededor de; rodear, cercar
fides, ei, f. : fe, confianza, lealtad homo, minis, m. : hombre
imploro, as, are : implorar; suplicar interficio, is, ere, feci, fectum : destruir; matar,
saepe, : [adv.] a menudo asesinar
2
Antología CÉSA
His rebus gestis, Labieno in continenti cum tribus legionibus et equitum
milibus duobus relicto, ut portus tueretur et rem frumentariam provideret, ipse,
cum quinque legionibus, ad solis occasum naves solvit. B.G. V,VIII, 1‐2 .
léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto relinquo, is, ere, reliqui, relictum : dejar,
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto abandonar
gero, is, ere, gessi, gestum : llevar; hacer ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
engendrar, producir, manera que, tal que; que; para que;
gestio, is, ire, ii ou iui : regocijarse, saltar de tueor, eris, eri, tuitus sum : observar,
alegría; desear ardientemente contemplar; proteger, defender
Labienus‐i m. : Labieno frumentarius, a, um : en relación al trigo
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en prouideo, es, ere, uidi, visum : prever;
contineo, es, ere, tinui, tentum : contener, procurar; cuidar de, velar
continens‐ntis, adj.: próximo; ( f. ablat) ipse, ipsa, ipsum : mismo
continente, tierra firme quinque, : [indecl.] cinco
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; legio, onis, f. : legión; ejército
aunque ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
tres, ium : tres sol, solis, m. : sol
legio, onis, f. : legión; ejército solum, i, n. : suelo; base, superficie
et, : [conj. ] y occasus‐us, m.: ocaso, caída
eques, itis, m. : jinete, caballero milia‐ nauis, is, f. : nave
ium, n. :(adj.) mil; (sust.) un millar duo, soluo, is, ere, ui, itum : soltar, desatar;
ae, o : dos disolver, deshacer, disipar; romper,
portus, us, m. : puerto; desembocadura
léxico
Accedo‐cessi‐cessum : acercarse, llegar postea, : [adv.] luego, en seguida, después
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para Caesar, aris, m. : César; emperador
Britannia‐ae, f. : Bretraña ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
omnis, e : todo captiuus, a, um : prisionero, cautivo
nauis, is, f. : nave meridianus‐i‐ cognosco, is, ere, noui, notum : conocer,
um : del mediodía, fere, : [adv.] aprender
casi multitudo, dinis, f. : multitud,
fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; perterreo‐ui‐itum : aterrar, atemorizar
tempus, oris, n. : tiempo a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
neque, : [conj. =nec] ni, y no litus, oris, n.: litoral, playa, costa, orilla,
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en discedo, is, ere, cessi, cessum : separarse,
is, ea, id : él, este alejarse; abandonar; pasar,
locus, i, m. : lugar ac, atque : [conj.] y
hostis, is, m. : enemigo; extranjero se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
uideo, es, ere, uidi, uisum : ver superior, oris : [comp. de superus] más alto,
uideor, eris, eri, uisus sum : ser visto; parecer más elevado, superior
sed, : [conj.] pero, mas, sin embargo abdo, is, ere, didi, ditum : alejar, ocultar
2
Antología CÉSA
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
manera que, tal que; que; para que
léxico
Caesar, aris, m. : César; emperador de, : [prep. ] de, desde, a partir de; sobre,
expono, is, ere, posui, positum : sacar, consido, is, ere, sedi, sessum : sentarse,
desembarcar; exponer posarse; detenerse, establecerse; calmarse
exercitus, us, m. : ejército tertius, a, um : tercero
et, : [conj..] y uigilia, ae, f. : vigilia, vela; vigilancia, centinela
locus, i, m. : lugar ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
castra, orum, n. pl. : campamento militar contendo, is, ere, tendi, tentum : tender;
idoneus‐a‐um :idóneo, apropiado dirigirse, lanzar; esforzarse; luchar,
capio, is, ere, cepi, captum : capturar coger is, ea, id : él, este
capto, as, are: tratar de coger,desear, minus, : [adv.] menos
ambicionar; uereor, eris, eri, ueritus sum : respetar; temer
ubi, : [adv.rel.] en donde, cuando qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por quod, : [adv.causal y completiva] porque; el
captiuus, a, um : prisionero, cautivo hecho de que
cognosco, is, ere, noui, notum : conocer, litus, oris, n. : litoral, playa, costa, orilla,
aprender mollis, e : flexible, suave; blando, delicado;
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien dulce, agradable
quo, : [adv.rel.] hacia donde; [adv.interr.] atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
¿hacia dónde?; [conj.final] para que aperio‐erui‐ertum : abrir,
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en deligo : atar, sujetar
hostis, is, m. : enemigo; extranjero ancora‐ae, f. : ancla
copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas relinquo, is, ere, reliqui, relictum : dejar
léxico
ipse, ipsa, ipsum : mismo superus, a, um : que está encima, alto, elevado,
noctu, : [adv.] de noche, por la noche superior
progredior, eris, i, gressus sum : marchar, noster, tra, trum : nuestro
avanzar; llegar; progresar prohibeo, es, ere, bui, bitum : alejar, rechazar;
milia‐ium, n. : mil impedir, prohibir
passus, us, m. : paso, huella; paso proelium, ii, n. : combate, batalla, lucha
circiter, : [adv.] alrededor; casi, cerca de committo, is, ere, misi, missum : unir, reunir;
2
Antología CÉSA
hostis, is, m. : enemigo; extranjero
emprender, comenzar; realizar
copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas,
coepio, is, ere, coepi, coeptum : (sobre todo en
tropas
perfecto y supino) comenzar, empezar
conspicor, dep : observar, ver
repello, is, ere, reppuli, repulsum : rechazar,
ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello
alejar
equitatus, us, m. : caballería
ab, ab : (prep) de, desde, a partir de; por
atque, [conj.] y (= ac)
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
essedum, i, n.: carro de guerra celta
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
ad, [prep. a, hacia, junto a; para
silua, ae, f. :bosque
flumen, inis, n. : corriente, río, torrente
abdo, is, ere, didi, ditum : alejar, ocultar
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
locus, i, m. : lugar
léxico
at, [conj.] pero, mas ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
miles, itis, m. : soldado silua, ae, f. :bosque
legio, onis, f. : legión; ejército expello, is, ere, puli, pulsum : expulsar,
septimus, a, um : séptimo rechazar; librarse
testudo ‐inis f.: tortuga, testudo paucus, , a, um : poco, escaso; [plural] algunos,
facio, is, ere, feci, factum : hacer unos pocos
factum, i, n. : hecho, acción, empresa, obra uulnus, eris, n. : herida
fio, is, fieri, factus sum : [pasiva del verbo accipio, is, ere, cepi, ceptum : recibir, aprender
facio] ser hecho; suceder sed, : [conj.] pero, mas, sin embargo
et, : [conj. coord. copul.] y is, ea, id : él, este
adgero, geris, gerere, gessi, gestum : llevar, fugio, is, ere, fugi : huir [de], apartarse
añadir, acumular Caesar, aris, m. : César; emperador
agger, eris, m. : terraplén, montículo prosequor, eris, i, secutus sum : seguir,
ad, [prep.acc.] a, hacia, junto a; para escoltar; perseguir, acosar; narrar, exponer
munitiones : ? ueto, as, are : vetar, impedir, prohibir, oponerse
adicio, is, ere, ieci, iectum : lanzar, añadir qui, quae, quod : cual, que, quien
locum, i, m. : lugar quod, : [conj] porque; el hecho de que
locus, i, m. : lugar natura, ae, f. : naturaleza; carácter
capio, is, ere, cepi, captum : tomar, conquistar ignoro, as, are : ignorar, desconocer
is, ea, id : él, este
2
Antología CÉSA
léxico
coorior, ‐ortus sum: nacer,
surgir, aparecer
tempestas, atis, f. : tiempo,
época; clima;
2
Antología CÉSA
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
tempestad, tormenta
Q, : [abreviación] Quinto
prope, : [adv.] cerca, casi; [prep.acus.] cerca de
Atrius‐i, m : Atrio
omnis, e : todo
ad, [prep] a, hacia, junto a; para
nauis, is, f. : nave
Caesar, aris, m. : César; emperador
adfligo, is, ere, flixi, flictum : golpear, derribar,
uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
arrojar, arruinar; afligir
qui, quae, quod : cual, que, quien
atque, [conj.] y (= ac)
nuntio, a, are : anunciar
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; (prep.) en
superus, a, um : que está encima, alto, elevado,
litus, oris, n. : litoral, playa, costa, orilla, eicio, ‐
superior; anterior
ieci,‐iectum: arrojar, expulsar,
nox, noctis, f. : noche
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
magnus‐a‐um, : grande
léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto littera, ae, f. : letra; [pl.] carta
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto nuntius, ii, m. : mensajero; noticia, mensaje
cognosco, is, ere, noui, notum : conocer, cognosco, is, ere, noui, notum : conocer,
aprender aprender
Caesar, aris, m. : César; emperador coram, : [adv.] personalmente, públicamente;
legio, onis, f. : legión; ejército [prep. ] en presencia de
equitatus, us, m. : caballería perspicio, is, ere, spexi, spectum : percibir;
reuoco, as, are : revocar, retirar; retroceder; examinar; estudiar a fondo, meditar
reprimir, recortar sic, : [adv.] así, de este modo
iubeo, es, ere, iussi, iussum : ordenar, mandar ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
ipse, ipsa, ipsum : mismo manera que, tanto que; que; para que.
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para amitto, is, ere, misi, missum : perder, renunciar
nauis, is, f. : nave circiter, : [adv.] alrededor; casi; [prep.] cerca de,
reuertor, eris, i, reuersus sum : volver atrás, hacia, alrededor de
volver, retornar, regresar reliquus, a, um : restante
idem, eadem, idem : mismo, el mismo reficio,‐feci‐fectum : rehacer, reparar,
fere, : [adv.] casi possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
qui, quae, quod : cual, que, quien uideor, eris, eri, uisus sum : ser visto; parecer
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
Léxico
2
Antología CÉSA
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
is, ea, id : él, este
hic, haec, hoc : este, esta, esto
cum, : [prep. .] con; [ conj] cuando; como;
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto
aunque
circiter, : [adv.] alrededor; casi; [prep.] cerca de, uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
hacia, alrededor de magnus,‐a‐um : grande
dies, ei : [m. y f.] día iam, : [adv.] ya, en este momento
consumo, is, ere, sumpsi, sumptum : gastar, undique, : [adv.] de todas partes
consumir, agotar; emplear locum, i, m. : lugar
subduco, ‐duxi,‐ductum: hacer subir, tirar, copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
sacar Britanni‐orum : britanos
nauis, is, f. : nave conuenio, is, ire, ueni, uentum : acudir,
castra, orum, n. pl. : campamento militar reunirse; convenir, estar de acuerdo,
egregius, a, um : egregio, eminente, summus, a, um : [superl.] el más alto, mayor,
distinguido supremo, total
munio, is, ire, iui, itum : edificar; fortificar imperium, ii, n. : mando, poder absoluto;
ipse, ipsa, ipsum : mismo imperio
idem, eadem, idem : mismo, el mismo bellum, i, n. : guerra
unde, : [adv.rel.] de donde administro, as, are : gobernar, administrar
redeo, is, ire, ii, itum : volver, regresar; permitto, is, ere, misi, missum : dejar pasar,
volverse, convertirse lanzar; confiar; permitir, entregar
proficiscor, eris, i, fectus sum : partir, Cassivellaunus‐i : Cassivellauno
marcharse, salir; depender; empezar
Léxico.
Britannia,‐ae : Bretaña permaneo, es, ere, mansi, mansum :
maritimus, a, um : marítimo, marino permanecer, durar; persistir, perseverar
pars, partis, f. : parte, porción ager, agri, m. : campo
incolo, is, ere, ui, cultum : habitar colo, is, ere, colui, cultum : honrar, cultivar
ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por coepio, is, ere, coepi, coeptum : (sobre todo en
is, ea, id : él, este perfecto y supino) comenzar, empezar
qui, quae, quod : cual, que, quien homo, minis, m. : hombre
praeda, ae, f. : botín, presa sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
ac, atque : [conj.] y infinitus, a, um : infinito, ilimitado; indefinido,
bellum, i, n. : guerra general
infero, es, ferre, tuli, illatum : echar; llevar; multitudo, dinis, f. : multitud, muchedumbre
hacer, avanzar; alegar, exponer creber –bra‐brum: numeroso, abundante
causa, ae, f. : causa, motivo; [prep.] para ‐que : enclítico, y
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por aedificium, ii, n. : edificio
Belgium‐i : territorio de los belgas pecus, oris, n. : ganado; rebaño, manada
transeo, ‐ii‐itum: pasar, ir, magnus, a, um : grande
et, : [conj. ] y numerus, i, m. : número
ibi, : [adv.] allí
Léxico.
utor, eris, i, usus sum : servirse de nascor, eris, i, natus sum : nacer
aut, [conj.] o, o bien ibi, : [adv.] allí
aes, aeris, n. : bronce, moneda de cobre, dinero, plumbum, i, m. : plomo
soldada albus, a, um : blanco
aut, [conj.] o, o bien in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
nummus, i, m. : moneda, dinero mediterraneus, a, um : que se encuantra en el
aureus, a, um : dorado, aúreo interior de las tierras, continental
talea,‐ae f.: barra, lingote, (usado por los regio, onis, f. : región
bretones) maritimus, a, um : marítimo, marino
ferreus‐a‐um : hierro; ferrum‐i hierro sed, : [conj.] pero, mas, sin embargo
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para is, ea, id : él, este
certus, a, um : cierto, decidido exiguus, a, um : exigüo, pequeño
pondus, eris, n. : pesa; peso sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
examino, as, are : formar enjambres; examinar, copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
apreciar, ajustar importo, as, are : importar, introducir;
pro, : [prep.] delante de; en favor de, en producir, ocasionar
defensa de ; como
Léxico.
materia, ae, f. : materia, tema,madera fas, n. : [indecl.] derecho divino; lícito; fas est :
quisque, quaeque, quidque : cada uno es lícito
genus, eris, n. : linaje, raza, origen; género puto, as, are : juzgar, pensar, considerar
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal hic, haec, hoc : este, esta, esto
manera que, tanto que; que; para que; tamen, : [adv.] sin embargo
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en alo, is, ere, ui, altum ou alitum : nutrir,
Gallia, ae, f. : Galia alimentar
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir animus, i, m. : ánimo, espíritu, gusto
praeter, : [adv.] excepto; [prep.] por delante de, uoluptas, atis, f. : placer, goce, deleite;
más allá de, excepto causa, ae, f. : causa, motivo; [prep.] para, a
fagus‐i f. : haya causa de
atque, y (= ac) locus, i, m. : lugar
abies, ietis, f. : abeto sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
lepus, oris, m. : liebre temperans, ‐antis : templado, moderado
gallina, ae, f. : gallina quam, : [adv. interr.] cuán, cuánto, qué; [adv.2º
anser, eris, m : ganso, oca término] que, como;
gusto, as, are : gustar, probar, comer qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
3
Antología CÉSA
24). Costumbres alimenticias
Ex his omnibus longe sunt humanissimi (ei) qui Cantium incolunt, neque
multum a Gallica differunt consuetudine. Interiores plerique frumenta non
serunt, sed lacte et carne vivunt pellibusque sunt vestiti. B.G. V, XIV, 1‐2.
Léxico.
ex, : [prep] de, desde, a partir de; por consuetudo, dinis, f. : costumbre, uso, hábito,
hic, haec, hoc : este, esta, esto trato, relaciones
omnis, e : todo interior, oris : más adentro, interior
longe, : [adv.] largamente, lejos, a distancia plerique, aeque, aque : el mayor número, la
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir mayor parte, los más; muchos
humanus, a, um : humano frumentum, i, n. : grano, trigo
is, ea, id : él, este non, : [adv.] no
qui, quae, quod : cual, que, quien sero, , is, ere, seui, satum : sembrar, plantar
Cantium : Cantio sed, : [conj.] pero, mas, sin embargo
incolo, is, ere, ui, cultum : habitar lac, lactis, n. : leche
neque, : [conj. =nec] ni, y no et, : [conj. coord. copul.] y
multus, a, um : mucho, abundante caro, carnis, f. : carne
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por uiuo, is, ere, uixi, uictum : vivir
Gallicus, a, um : Galo pellis, is, f. : piel, cuero; pergamino
differo, fers, ferre, distuli, dilatum : esparcir, vestio,‐ire‐ivi‐itum : vestir, cubrir
diseminar; diferir; ser diferent
Léxico.
omnis, e : todo sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
uero, : [adv.] verdaderamente, sí; [conj.] pero, in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
sin embargo pugna, ae, f. : pugna, pelea, lucha
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos aspectus‐us : mirada, aspecto
Britannus‐i: britano capillus, i, m. : cabello
vitrum‐i : vidrio, pastel o glasto inficio,‐ promissus, a, um : largo
feci‐fectum : impregnar, recubrir, atque, [conj.] y (= ac)
embadurnar pars, partis, f. : parte, porción
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien corpus, oris, n. : cuerpo
caeruleus, a, um : cerúleo, azulado rado, is, ere, rasi, rasum : afeitar, rasurar;
efficio, is, ere, effeci, effectum : ejecutar; lograr, praeter, : [adv.] excepto; [prep.] excepto
conseguir caput, itis, n. : cabeza
color, oris, m. : color; apariencia labrum, i, n. : labio
hic, haec, hoc : este, esta, esto superus‐a‐um : alto, elevado,
horridus‐a‐um : duro, espantoso, horrible
3
Antología CÉSA
26). Las caballerías de ambos ejércitos entablan combate
3
Antología CÉSA
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
introducir; aplicar, poner
silua, ae, f. :bosque
incolumis, e : incólume, sano, entero; sano y
impetus, us, m. : embestida, ataque, asalto;
salvo
ímpetu
recipio, is, ere, cepi, ceptum : retirar; recobrar;
facio, is, ere, feci, factum : hacer
recibir, aceptar; obtener
factum, i, n. : hecho, acción, empresa, obra
3
Antología CÉSA
magnus, a, um : grande
et, : [conj. coord. copul.] y
interuallum, , ‐i : intervalo, espacio, distancia
defatigo, as, are : cansar, fatigar, agotar
statio, onis, f. : estación, parada; postura; sitio,
succedo, is, ere, cessi, cessum : ir por debajo,
lugar; destacamento, guardia
ponerse debajo; subir, escalar; suceder; seguir,
reemplazar
Vocabulario texto 1
in, prep. : (acc. o abl.) en sobre, a disciplina, ae, f. : disciplina, enseñanza
omnis, e : todo causa, ae, f. : causa, motivo; + Gén. : por
Gallia, ae, f. : Galia concurro, is, ere, curri, cursum : acudir,
is, ea, id : este, ‐a‐o apud, prép+acc : después de
homo, minis, m. : hombre nam, conj. : de hecho, pues.
qui, quae, quod, pr. rel : que, quien, cual fere, adv. : casi
3
Antología CÉSA
aliquis, a, id : pron‐ adj. Alguno‐a, cierto,
controuersia, ae, f.: controversia, discusión;
sum, es, esse, fui : ser, estar, existir
constituo, is, ere, tui, tutum : establecer,
numerus, i, m. : número
construir, instituir, sentenciar, disponer
atque, conj. : y,
si, conj. : si
honos, oris, m. : honor
quod, 1 pron. relat. : qui, quae, quod : que,
genus, eris, n. : raza, origen, especie, clase
quin, cual; 2 falso relat, este; 3. conj. : porque,
duo, ae, o : dos
ya que, que
sed, conj. : pero
admitto, is, ere, misi, missum : admitir,
de, prép. : de, desde
permitir, cometer,
hic, haec, hoc : este, ‐a ‐o
facinus, oris, n. : acció, acto, crimen
alter, era, erum : uno de los dos, el otro
caedes, is, f. : muerte, masacre
druides, um : m. : druidas
facio, is, ere, feci, factum : hacer
eques, itis, m. :caballero, jinete
hereditas, atis, f. : lherencia, sucesión
ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello
finis, is, f. : límite, lfin ; pl., fronteras
res, rei, f. : cosa, hecho, circunstancia, etc..
controuersia, ae, f. : controversia, l
diuinus, a, um : divino
idem, eadem, idem : el (la) mismo
intersum, es, esse, fui : participar, intervenir
decerno, is, ere, creui, cretum: decretar, decidir
sacrificium, ii, n. : sacrificio
praemium, ii, n. : recompensa, premio
publicus, a, um : público
poena, ae, f. : castigo
ac, conj. : y
priuatus, a, um : privado
procuro, as, are : ocuparse, cuidar,
religio, onis, f. : religión, misterio
interpretor, aris, ari : explicar, interpretar
ad, prép. : a, hacia
magnus, a, um : grande
adulescens, entis, m. : adolescente, joven
numerus, i, m. : número
2.) Hi certo anni tempore in finibus Carnutum, quae regio totius Galliae media habetur,
considunt in loco consecrato. Huc omnes undique, qui controversias habent,
conveniunt eorumque decretis iudiciisque parent. Disciplina in Britannia reperta atque
inde in Galliam translata esse existimatur, et nunc, qui diligentius eam rem cognoscere
volunt, plerumque illo discendi causa proficiscuntur. B.G. VI, XIII, 10‐11
Vocabulario texto 2
hic, haec, hoc : este, esta, esto decidir
certus, a, um : cierto, determinado, resuelto, decretum, i, n. : decisión, decreto
decidido iudicium, ii, n. : juicio, decisión
annus, i, m. : año pareo, es, ere, ui, itum: aparecer, mostrarse,
tempus, oris, n. : tiempo, momento, occasion. obedecer, atenerse.
in, prép. : (acc. o abl.) en sobre, a, contra disciplina, ae, f. : enseñanza, disciplina
finis, is, f. : límite, fin ; pl., fronteras Britannia, ae, f. : Britania ( Bretaña)
Carnutes, um, m. : los Carnutos reperio, is, ire, repperi, repertum: encontrar,
qui, quae, quod : que, quien cual, imaginar, inventar
regio, onis, f. : región, atque, conj. : y
totus, a, um : todo entero inde, adv. : de allí
medius, a, um: centro, medio Gallia, ae, f. : Galia
habeo, es, ere, bui, bitum : tener, considerar transfero, fers, ferre, tuli, latum: trasladar,
como transportar, transferir,
consido, is, ere, sedi, sessum : juntarse, existimo, as, are : estimar, considerar, creer
cogregarse, instalarse, nunc, adv. : ahora
3
Antología CÉSA
locus, i, m. : lugar,
qui, quae, quod, pr. rel : que, quien, cual
consecro, as, are : consagrar, reconocer como
diligentius, adv. : diligentemente
divino
res, rei, f. : cosa, hecho, circunstancia
huc, adv. : aquí
cognosco, is, ere, noui, nitum: conocer,
omnis, e : todo
aprender
undique, adv. : de todas partes,
uolo, uis, uelle : querer
controuersia, ae, f. : controversia, litigio
plerumque, adv. : por lo común
conuenio, is, ire, ueni, uentum : convenir, ser
ille, illa, illud : aquel –a‐o
objeto de acuerdo, reunirse
disco, is, ere, didici : aprender, instruir,
is, ea, id : este, ‐a‐o; ese –a‐o
estudiar
decerno, is, ere, creui, cretum : decretar,
causa, ae, f.: cause, motivo; + Gén. : por
Druides a bello abesse consuerunt neque tributa una cum reliquis pendunt;
militiae vacationem omniumque rerum habent immunitatem. Tantis excitati praemiis
et sua sponte multi in disciplinam conveniunt et a parentibus propinquisque
mittuntur. B.G. VI, XIV,1‐2
Vocabulario texto 3
druides, um : m. : druidas omnis, e : todo
a, prép. : de, por res, rei, f. : cosa, hecho, circunstancia, carga
bellum, i, n. : guerra habeo, es, ere, bui, bitum : tener, considerar
absum, es, esse, afui : estar ausente, faltar Immunitas –atis, f: inmunidad, exención
consuesco, is, ere, sueui, suetum: habituarse, tantus, a, um : tanto
acostumbrar, tener por costumbre excito, as, are: hacer salir, excitar, provocar,
ne, adv. : ... quidem: no; conj. + subj. : que praemium, ii, n. : recompensa, privilegios
(verbos de temor), para que no, que no et, conj. : y adv. también
(verbos de voluntad o intención) suus, a, um : adj‐pron.: suyo, su
neque, adv. : = y no sponte, inv. : sin ayuda, a voluntad
tributum, i, n. : tributo multus, a, um : gran numero (en pl. :
unus, a, um : uno solo, uno numeroso)
cum, inv. :1. Préposition + abl. = con 2. conj. in, prép. : (acc. o abl.) en a, sobre, contra
cuando, aunque, como, ... disciplina, ae, f. : ensechanza, disciplina
reliquus, a, um : restante conuenio, is, ire, ueni, uentum : acudir,
pendo, is, ere, pependi, pensum : pagar, convenir, ser objeto de un acuerdo
apreciar parens, entis, m. : padre, pariente,
militia, ae, f. : armada, milicia propinquus, a, um : allegado
uacatio, ionis, f. : exención, permiso
4) In primis hoc volunt persuadere, non interire animas, sed ab aliis post mortem
transire ad alios, atque hoc maxime ad virtutem excitari putant metu mortis neglecto.
Multa praeterea de sideribus atque eorum motu, de mundi ac terrarum magnitudine,
de rerum natura, de deorum immortalium vi ac potestate disputant et iuventuti
tradunt. B.G. VI, XIV, 5‐6
Vocabulario texto 4
in, prep. : (acc. o abl.) en sobre, contra, a metus, us, m. : miedo, temor
primus, a, um : primero neglego, is, ere, lexi, lectum : perder,
hic, haec, hoc : este, ‐a‐o despreciar
uolo, uis, uelle : querer multus, a, um : mucho ( pl. numeroso)
3
Antología CÉSA
persuadeo, es, ere, asi, asum : persuadir
praeterea, inv. : además de
non, neg. : no
de, prép. : de, desde
intereo, is, ire, ii, itum : morir, perecer
sidus, eris, n. : estrella, astro,
anima, ae, f. : alma,
is, ea, id : este, ‐a‐o; ese, ‐a‐o
sed, conj. : pero
motus, us, m. : movimiento
ab, prép. : de, por,
mundus, i, m. : monde
alius, a, ud : otro, un otro
terra, ae, f. : tierra
post, adv. : detrás, hacia atrás; prep. detrás de
magnitudo, ‐dinis, f. : gran, magnitud
mors, mortis, f. : muerte
res, rei, f. : lcosa, hecho, circunstancia
transeo, is, ire, ii, itum : pasar, transitar
natura, ae, f. : naturaleza
ad, prép. a, hacia
deus, i, m. : dios, divinidad
atque, conj. : y
immortalis, e : immortal
maxime, inv. : sobre todo, máximo
uis, ‐is, f. : fuerza
uirtus, utis, f.: valor, virtud
potestas, atis, f. : poder,
excito, as, are : excitar, provocar, producir,
disputo, as, are : disputar, argumentar
puto, as, are :estimar, pensar, creer
iuuentus, tutis, f. : juventud
Deum maxime Mercurium colunt. Huius sunt plurima simulacra: hunc omnium
inventorem artium ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus
pecuniae mercaturasque habere vim maximam arbitrantur. Post hunc Apollinem et
Martem et Iovem et Minervam. De his eandem fere, quam reliquae gentes, habent
opinionem: Apollinem morbos depellere, Minervam operum atque artificiorum initia
tradere, Iovem imperium caelestium tenere, Martem bella regere. Huic, cum proelio
dimicare constituerunt, ea quae bello ceperint plerumque devovent: cum superaverunt,
animalia capta immolant reliquasque res in unum locum conferunt. . B.G. VI, XVII, 1‐3
Vocabulario texto 5
deus, i, m. : le dieu reliquus, a, um : restante
maxime, inv. : máximo, muchísimo gens, gentis, f. : tribu, familia, naciones
Mercurius, ii, m. : Mercurio habeo, es, ere, bui, bitum : tener, considerar
colo, is, ere, colui, cultum : venerar, cultivar como
hic, haec, hoc : este, ‐a‐o opinio, onis, f : opinión, ilusión
sum, es, esse, fui : ser, estar, existir, hay morbus, i, m. : enfermedad
plurimus, a, um : superl. de multus: muy depello, is, ere, puli, pulsum : expulsar
numeroso opus, operis, n. : trabajo
simulacrum, i, n. : imagen, efigie artificium, ii, n. : el arte, oficio
omnis, e : todo initium, ii, n. : principio
inventor –is, m: inventor, creador trado, is, ere, didi, ditum : transmitir
ars, artis, f. : talento, arte, técnica imperium, ii, n. : poder, imperio
fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar, considerar, caelestis, e : celeste, del cielo
uia, ae, f. : via, camino teneo, es, ere, ui, tentum : tener, dirigir,
atque, conj. : y bellum, i, n. : guerra
iter, itinerario, ruta, rego, is, ere, rexi, rectum : regir, dirigir
dux, ducis, m. : jefe, guía cum, inv. :1. Prep. con 2. conj., cuando, aunque,
ad, prép. : a, hacia ante porque, como, ...
quaestus, us, m. : adquisición, proelium, ii, n. : combate
pecunia, ae, f. : dinero mercatura‐ dimico, as, are : combatir, luchar,
ae f: negocio, mercancia constituo, is, ere, tui, tutum: decidir, construir,
habeo, es, ere, bui, bitum : tener, considerar disponer...
3
Antología CÉSA
uis, ‐is, f. : fuerza
capio, is, ere, cepi, captum : coger, tomar
magnus, a, um : grande
plerumque, adv. : la mayor parte del tiempo
arbitror, aris, ari, atus sum : pensar, luzgar
deuoueo, es, ere, uoui, uotum : dedicar,
post, adv. : detrás después; prép. : + Acc.
inmolar, someter a sortilegios
después de, detrás de
supero, as, are : vencer
Apollo, inis, m. : Apolo
animal, alis, n. : ser viviente, animal
et, conj. : y
immolo, as, are : sacrificar
Mars, Martis, m. : Marte
in, prep. : en sobre, contra, a
Iuppiter, Iouis, m. : Júpiter
unus, a, um : uno solo, uno
Minerua, ae, f. : Minerva
locum, i, m. : lugar
dem, eadem, idem : el (la) mismo
fere, adv. : casi
Vocabulario texto 6
Gallus, i, m. : Galo in, prép. : (acc. o abl.) en, sobre, contra, a
se, pron. réfl. : se, reliquus, a, um : restante
omnis, e : todo uita, ae, f. : vida
ab, prép. : : de, desde, por, institutum, i, n. : costumbre, organización,
Dis, Ditis, m. : Dis, o Plutón institución
pater, tris, m. : padre, senador hic, haec, hoc : este, ‐a‐o
prognatus, a, um : descendiente, differo, fers, ferre, distuli, dilatum : dispersar,
praedico, as, are : decir diferir, ser diferente
públicamente, proclamar quod, 1. pron. relat. nom. o acc. n sing. : que 2.
praedico, is, ere, dixi, dictum : decir antes, falso rel. = este 3. conj.: porque, el hecho de que,
pronosticar, notificar que
is, ea, id : este, ‐a‐o; ese, ‐a‐o suus, a, um : adj‐pron.: suyo, el suyo
druides, um : m. : druidas liber, era, erum : libre
prodo, is, ere, didi, ditum: publicar, transmitir liberi, orum, m. pl. : hijos
dico, is, ere, dixi, dictum : decir, afirmar, nisi, conj. : si no; excepto, a no ser que
celebrar, arengar cum, inv. :1. Prep. + abl. = con 2. conj. = cuando,
ob, prép. + acc : a causa de aunque, porque, como, ...
causa, ae, f. : causa, motivo, + Gén. : por adolesco, is, ere, leui, adultum : crecer,
spatium, ii, n. : distancia, espacio, desarrollarse
tempus, oris, n. : momento, tiempo, ocasión, munus, eris, n.: oficio, gargo, espectáculo
situación público
non, neg. : no militia, ae, f. : armada, milicia
numerus, i, m. : número sustineo, es, ere, tinui, tentum : soportar
dies, ei, m. et f. : día possum, potes, posse, potui : poder
sed, conj. : pero, sino palam, adv. : públicamante
nox, noctis, f. : noche adeo, is, ire, ii, itum : ir, dirigirse
3
Antología CÉSA
finio, is, ire, iui, itum : delimitar, acabar
patior, eris, i, passus sum : soportar, permitir
natalis, e : natal, aniversario
filius, ii, m. : hijo
et, conj. : y. adv. también
puerilis, e : infantil
mensus, us, m. : meses
aetas, atis, f. : tiempo, edad, época
annus, i, m. : año
publicus, a, um : público
initium, ii, n. : comienzo, inicio
conspectus, us, m. : vista
sic, adv. : así ; sic... ut : de modo ...que
adsisto, is, ere, stiti : asistir, estar cerca de, estar
obseruo, as, are : observar
de pie,
ut, conj. : cuando, porque, para que, que,
turpis, e : vergonzoso
.....adv. : como
duco, is, ere, duxi, ductum : tirar, considerar,
nox, noctis, f. : noche
conducir
subsequor, eris, i, secutus sum : seguir,
LIBER VII.
1) César abandona la Galia
Quieta Gallia, Caesar, ut constituerat, in Italiam proficiscitur. Ibi cognoscit de Clodii
caede, de senatusque consulto certior factus dilectum tota provincia habere instituit.
Eae res in Galliam Transalpinam celeriter perferuntur. Bellum Gallicum, VII, I, 1‐2
Vocabulario texto 1.
quiesco, is, ere, quieui, quietum :descansar, senatus, us, m. : senado
dormir, pacificar consultum, i, n. : decreto
Gallia, ae, f. : Galia certus, a, um : cierto, manifiesto, sabedor,
Caesar, aris, m. : César, determinado, fijado
ut, conj. : cuando, porque, para que, que; adv. : facio, is, ere, feci, factum : hacer
como, así que
constituo, is, ere, tui, tutum : determinar, dilectus, us, m. : leva,
resolver,construir, colocar totus, a, um : todo entero
in, prep. : (acc. o abl.) en, sobre, contra, a, prouincia, ae, f. : provincia
hacia habeo, es, ere, bui, bitum : tener,
Italia, ae, f. : Italia instituo, is, ere, tui, tutum : organizar,
proficiscor, eris, i, fectus sum : partir, marchar establecer, decidir.
ibi, adv. : allí is, ea, id : este, ‐a‐o
cognosco, is, ere, noui, nitum : aprender, res, rei, f. : cosa, hecho, circunstancia
conocer, saber Transalpinus, a, um : transalpino
de, prép. + abl. : de celeriter, inv. : rapidamente
Clodius, i, m. : Clodio perfero, fers, ferre, tuli, latum : llevar
caedes, is, f. : muerte, masacre
Hac impulsi occasione, liberius atque audacius de bello consilia inire incipiunt.
Principes Galliae, indictis conciliis silvestribus ac remotis locis, queruntur de Acconis
morte. Bellum Gallicum, VII, I, 3‐4
Vocabulario texto 2
hic, haec, hoc : este,‐a‐o princeps, ipis, n. m. t adj. : primero, príncipe,
impello, is, ere, puli, pulsum : impulsar, mover jefe, emperador
occasio, onis, f. : occasion, momento Gallia, ae, f. : la Galia
liber, era, erum : libre indico, is, ere, dixi, dictum : declarar, convocar,
at, conj. : pues concilium, ii, n. : asamblea
4
Antología CÉSA
atque, conj. : y
silvester‐is, f: silvestre
audax, acis : audacia
ac, conj. : y
de, prép. + abl. : de
remotus, a, um : lejos de (ab y abl.); remoto (ab
bellum, i, n. : guerra
y abl.)
consilium, ii, n. :deliberación, consejo, plan
locus, i, m. : lugar,
ineo, is, ire, ii, itum : tomar, planear.
queror, eris, i, questus sum : quejarse
incipio, is, ere, cepi, ceptum : 1 – comenzar,
Acco, onis, m. : Acón
mors, mortis, f. : muerte
Vocabulario texto 3
miseror, aris, ari : lamentar, initium, ii, n. : comienzo, inicio
communis, e : común accessible, afable facio, is, ere, feci, factum : hacer
Gallia, ae, f. : la Galia et, conj. : y; adv. también
fortuna, ae, f. : fortuna, suerte suus, a, um : pronom ‐adj. : suyo;
omnis, e : todo caput, itis, n. : cabeza
pollicitatio‐ nis, f : promesa periculum, i, n. : peligro
ac, conj. : y in, prép. : (acc. o abl.) en sobre, contra, a
praemium, ii, n. : remcompensa, premio libertas, atis, f. : libertad
deposco, is, ere, depoposci, ‐ : reclamar, exigir uindico, as, are : revindicar, reclamar
bellum, i, n. : guerra
Vocabulario texto 4
hic, haec, hoc : este‐a‐o et, conj. : y. adv. también
res, rei, f. : cosa, hecho, ne, adv. : ... quidem : no, ni siquiera ; conj. : que
circunstancia, (verbes temor), para que no, que no (verbos de
agito, as, are : discutir, oponerse
profiteor, eris, eri, fessus sum : declarar voluntad
asegurar, effero, fers, ferre, extuli, elatum : divulgar,
Carnutes, um, m. : Carnutes ut, conj. : cuando, después que, porque, para
se, pron. réfl. : se, que, que, adv. : como
nullus, a, um : ningún iusiurandum –i n: juramento
periculum, i, n. : peligro, fides, ei, f. : promesa,
communis, e : común, accesible a todos sancio, is‐ire sanxi, sanctum: consagrar,
salus, utis, f. : salvación prohibir, sancionar
causa, ae, f. : causa, motivo peto, is, ere, iui, itum : pedir,
recuso, as, are : rehuir, reclamar contra
4
Antología CÉSA
5). La asamblea se disuelve
4
Antología CÉSA
Tum, conlaudatis Carnutibus, dato iureiurando ab omnibus qui aderant, tempore
eius rei constituto, ab concilio disceditur. Bellum Gallicum, VII, II, 3
Vocabulario texto 5
tum, adv. : entonces tempus, oris, n. : tiempo, momento, instante
conlaudo, as, are : alabar, aplaudir is, ea, id : este, ‐a‐o
Carnutes, um, m. : Carnutes res, rei, f. : cosa, hecho, circunstancia
do, das, dare, dedi, datum : dar constituo, is, ere, tui, tutum: determinar,
iusiurandum –i n: juramento señalar. establecer.
ab, prép. : de, por concilium, ii, n.: asamblea
omnis, e : todo discedo, is, ere, cessi, cessum : marcharse,
qui, quae, quod : que ; interr. qué ? el cuál ? disolver,
adsum, es, esse, adfui : estar presente, asistir
Vocabulario texto 6
ubi, adv. : donde; conj. cuando ibi, adv. : allí
is, ea, id , este‐a‐o; ese‐a‐o consisto, is, ere, stiti : establecer
dies, ei, m. et f. : día interficio, is, ere, feci, fectum : matar
uenio, is, ire, ueni, uentum : venir bonus, a, um : bueno
Carnutes, um, m.: Carnutes diripio, is, ere, ripui, reptum : robar
Cenabum, i, n. : Orléans celeriter, inv. : rápidemente
signum, i, n. : señal ad, prép. : a, hacia
do, das, dare, dedi, datum : dar omnis, e : todo
concurro, is, ere, curri, cursum : correr Gallia, ae, f. : la Galia
ciuis, is, m. : ciudadano ciuitas, atis, f. : ciudad, estado
Romanus, a, um : Romano fama, ae, f. : lnoticia, rumor, reputación
qui, quae, quod, pr. rel : que, cual, quien perfero, ‐tuli –latum: llevar hasta un sitio,
negotior, aris, ari : negociar cumplir, soportar
causa, ae, f. : causa, motivo; prep. por
Vocabulario texto 7
similis, e : igual, similar is, ea, id : este‐a‐o; ese –a‐o
ratio, onis, f. : razón, razonamiento causa, ae, f. : causa, motivo; + Gén. : por
ibi, adv. : allí regnum, i, n. : reino, trono,
Vercingetorix, igis, m. : quod: conj porque, el hecho de que; pron.
Vercingétorix relativo: que cual quien
Celtillus –i Celtilo appeto, is, ere, i(u)i, itum : apetecer,
filius, ii, m. : hijo atacar,ansiar, desear.
Aruernus, i, m. : arverno
4
Antología CÉSA
summus, a, um : muy grande
ab, prép. : de, por
potentia, ae, f. : fuerza, poder.
ciuitas, atis, f. : ciudad, estado
adulescens, entis, m. : joven, adolescente
sum, es, esse, fui : ser, estar, existir
qui quae quod, pron. relatif , que, cual, quien
interficio, is, ere, feci, fectum : morir
pater, tris, m. : padre
conuoco, as, are : convocar
principatus, us, m. : primacía, primer lugar
suus, a, um : pron‐adj. : suyo –a‐o
Gallia, ae, f. : Galia
cliens, entis, m. : cliente
totus, a, um : todo entero
facile, adv. : fácilmente
obtineo, es, ere, tinui, tentum : obtener,
facilis, e : fácil
conservar
incendo, is, ere, cendi, censum : encender,
et, conj. : y. adv. también
excitar, enardecer
ob, prép. : a causa de
Vocabulario texto 8
cognosco, is, ere, noui, nitum : conocer, saber, expello, is, ere, puli, pulsum : buscar, expulsar.
instruir ex, prép. : de, desde
is, ea, id : este –a‐o; ese –a‐o oppidum, i, n. : fortaleza, ciudad fortificada
consilium, ii, n. : asamblea, deliberación, Gergovia –ae,f: Gergovia
consejo, plan non, neg. : no
ad, prép. : a, hacia. desisto, is, ere, destiti, destitum : renunciar,
arma, orum, n. : armas desistir, + inf : cesar de.
concurro, is, ere, curri, cursum: acudir, correr tamen, adv. : sin embargo
prohibeo, es, ere, bui, bitum: prohibir, atque, conj. : y
impedir ab, prép. : de, por, in, prép. : (acc. o abl.) en, sobre, a, contra
Gobannitio –nis, f: Gobanición. ager, agri, m. : campo, tierra,
patruus, i, m. : tío habeo, es, ere, bui, bitum : tener,
suus, a, um : pron‐adj. Suyo, su dilectus, us, m. : leva .
reliquus, a, um : restante egeo, es, ere, egui : carecer de
princeps, ipis, n. m. y adj. : primero, principal, egens –ntis: falto, necesitado,
jefe, perdo, is, ere, didi, ditum : destruir,perder
Vocabulario texto 9
hortor, aris, ari : animar, exhortar, arengar suus, a, um : pron‐adj. : suyo, su
ut, conj. : cuando, después que, porque, para a, prép. : de, por, a
que, que; adv. : como qui, quae, quod : que; interr. qué ? l
communis, e : común, accesible a todo, paulo, adv. : poco
libertas, atis, f. : libertad ante, prép. delante de, ; adv. adelante
causa, ae, f. : causa, motivo; prep.. por sum, es, esse, fui : ser, estar existir
arma, orum, n. : armas eicio, is, ere, eieci, eiectum : expulsar, echar
capio, is, ere, cepi, captum : tomar expello, is, ere, puli, pulsum : expulsar
4
Antología CÉSA
magnus, a, um : grande
ex, prép. : de, desde
cogo, is, ere, egi, actum : reunir, concentrar,
ciuitas, atis, f. : ciudad
forzar
rex, regis, m. : rey, jefe
copia, ae, f. : abundancia, (pl. riquezas, tropas). appello, as, are : llamar, proclamar.
aduersarius, ii, m. : adversario
Vocabulario texto 10
celeriter, inv. : rápidamente consensus, us, m. : acuerdo, consenso
se, pron. réfl. : se, ad, prép. hacia, ante
Senones, um, m. : Sénones is, ea, id : este‐a‐o; ese‐a‐o
Parisius‐i : parisios defero detuli delatum: confiar
Pictones : pictones imperium, ii, n. : poder absoluto, imperio
Cadurcus‐i : cadurcos offero, fers, ferre, obtuli, oblatum: ofrecer, dar.
Turonus‐i : turonos potestas, atis, f. : poder, potestad
Aulercus‐i : aulercos hic, haec, hoc : este, ‐a‐o
Lemovices : lemovices ciuitas, atis, f. : ciudad
Andes, ium, m. : Andes obses, idis, m. : rehén
reliquus, a, um : restante impero, as, are : ordenar, exigir.
omnis, e : todo certus, a, um : cierto, determinado.
qui, quae, quod, pr. rel : quien, numerus, i, m. : lnúmero
que. miles, itis, m. : soldado
Oceanus, i, m. : Océano
attingo, is ere, tigi, tactum : atender, tocar, adduco, is, ere, duxi, ductum : llevar,
colindar iubeo, es, ere, iussi, iussum : mandar,
adiungo, is, ere, iunxi, iunctum : atraer,
Vocabulario texto 11
summus, a, um : muy grande causa, ae, f. : causa, motivo, + Gén. : por
diligentia, ae, f. : diligencia auris, is, f. : oreja
imperium, ii, n. : imperio, poder (absoluto) nam, conj. : pues,
seueritas, atis, f. : lseveridad, austeridad
addo, is, ere, didi, ditum : añadir, agregar
magnitudo, dinis, f. : grande, magnitud
supplicium, i, n. : suplicio
dubito, as, are : dudar
cogo, is, ere, egi, actum : obligar, reunir,
4
Antología CÉSA
deseco –secui ‐sectum: cortar,
aut, conj. : o
singuli, ae, a : pl. uno a uno, sendo,
cada uno effodio, is, ere, fodi, fossum:
sacar, extraer oculus, i, m. : ojo
domus, us, f. : lcasa
remitto, is, ere, misi, missum:
enviar, renunciar, abandonar
4
Antología CÉSA
maior, oris : mayor
ut, conj. , cuando, que, porque, para que, a
committo, is, ere, misi, missum : enfrentar,
finde que.; adv. : como
tolerar, confiar, cometer
sum, es, esse, fui : ser, estar, existir
delictum, i, n. : delito
reliquus, a, um : restante
ignis, is, m. : fuego
documentum, i, n. : ejemplo, modelo,
atque, conj. : y
et, conj. : y. adv. también
omnis, e : todo
magnitudo, dinis, f. : grande
tormentum, i, n. : tormento,
poena, ae, f. : castigo,
neco, as, are : matar
perterreo, ‐ui‐itum: aterrar, atemorizar
leuis, e : leve
alius, a, ud : otro.
de, prép.: de, desde
Vocabulario texto 12
hic, haec, hoc : este, esta, esto in, : prep. a, hacia, para, contra; en
supplicium, supplicii, n. : súplica, ruego; Rutenus, ‐i, m.: Ruteno
sacrificio; castigo, suplicio mitto, ‐is, mittere, misi, missum : enviar
celeriter, [adv.] rápidamente ipse, ipsa, ipsum : mismo, ‐a; él mismo, ella
cogo, ‐is, cogere, coegi, coactum : empujar; misma, ello mismo
reunir; recoger; obligar Bituriges, Biturigum, m. pl.: Bitúriges
exercitus, ‐us, m. : ejército proficiscor, proficisceris, proficisci, profectus
Lucterius, Lucterii, m.: Lucterio sum :[v.deponente] partir, marcharse, salir;
Cadurcus, ‐i, m.: Cadurco proceder, depender.
homo, hominis, m. : hombre is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (Pr.
summus, ‐a, ‐um : [superl.] el más alto, la anafórico)
parte más importante o más elevada aduentus, ‐us, m. : llegada
audacia, ‐ae, f. : audacia Bituriges, Biturigum, m. pl.: Bitúriges
cum, : prep. con; conj. : cuando, como, aunque, ad, : prp. a, hacia, junto a; para
ya que, puesto que Haeduus, ‐i: eduo (pueblo de la Galia)
pars, partis, f. : parte, porción legatus, ‐i, m. : legado, embajador
copia, ‐ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, lego, ‐is, legere, legi, lectum : reunir, coger,
tropas recoger; escoger; llevarse, robar; leer
4
Antología CÉSA
LIBER I
1. El Senado, tras algunas discusiones, decide que César debe licenciar sus
tropas.
[6] Sic vocibus consulis, terrore praesentis exercitus, minis amicorum Pompei
plerique compulsi, inviti et coacti Scipionis sententiam sequuntur: uti ante certam
diem Caesar exercitum dimittat; si non faciat, eum adversus rem publicam
facturum videri. Bellum civile, 1, 2, VI-VII.
Léxico
sic, : [adv.] así, de este modo sequor, eris, i, secutus sum : seguir;
uox, uocis, f. : voz; tono, acento uti, = ut
consul, is, m. : cónsul ante, [adv.] antes, delante; [prep.] delante
terror, oris, m. : terror, temblor de, antes de
praesens, entis : presente, certus, a, um : cierto, decidido
actual,cercano exercitus, us, m. : ejército dies, ei : [m. y f.] día
mina, : [sobre todo en plural, minae, Caesar, aris, m. : César; emperador
arum] amenazas dimitto, is, ere, misi, missum : dispersar;
amicus, i, m. : amigo despedir; dejar escapar; abandonar; perdonar
Pompeius-i : Pompeyo si, : [conj.condicional] si
plerique, aeque, aque : el mayor número; non, : [adv.] no
muchos facio, is, ere, feci, factum : hacer
compello, is, ere, puli, pulsum : empujar; is, ea, id : él, este
rechazar; obligar aduersus, a, um : contrario; [ prep.] contra
invitus-a-um : de mala gana, obligado res, rei, f. : cosa, hecho, asunto
et, : [conj. coord. copul.] y publicus, a, um : público; común
cogo, is, ere, egi, actum : reunir; recoger; obligar uideo, es, ere, uidi, uisum : ver; concebir, juzgar
Scipio, onis, m. : Escipión
sententia, ae, f.: opinión; sentencia proposición
Léxico
profugio, is, ere, profugi, profugitum : Rauenna, ae, f. : Ravena [ciudad de la Galia
huir, escaparse; abandonar Cisalpina]
statim, : [adv.] a pie firme; al punto exspecto, as, are, aui, atum : esperar, aguardar,
I
Antología CÉSA
[7] Hortatur, cuius imperatoris ductu VIIII annis rem publicam felicissime
gesserint plurimaque proelia secunda fecerint, omnem Galliam Germaniamque
pacaverint, ut eius existimationem dignitatemque ab inimicis defendant.
Conclamant legionis XIII, quae aderat, milites (hanc enim initio tumultus
evocaverat, reliquae nondum convenerant): sese paratos esse imperatoris sui
tribunorumque plebis iniurias defendere. Bellum civile, 1, 7, VII-VIII
Léxico
hortor, aris, ari : animar, exhortar, incitar tumultus, us, m. : tumulto, desorden, alboroto;
qui, quae, quod : [relat.] cual, que sublevación
imperator, oris, m. : general; emperador reliquus, a, um : restante
ductus, us, m. : gobierno, mando; trazado nondum, : [adv.] aún no, todavía no
annus, i, m. : año conuenio, is, ire, ueni, uentum : acudir, reunirse;
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto convenir
publicus, a, um : público; común sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si
felix-cis : feliz mismo, a él/ellos mismos
gero, is, ere, gessi, gestum : llevar; paro, as, are : preparar
producir, hacer; servir sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
plurimi, ae, a : [pl. superlativo de suus, a, um : su, suyo
multi] muchísimos, los más numerosos tribunus, i, m. : tribuno
proelium, ii, n. : combate, batalla plebs, plebis, f. : plebe
secundus, a, um : siguiente, segundo; favorable, iniuria, ae, f. : injusticia, injuria
propicio defendo, is, ere, fendi, fensum : alejar, rechazar;
facio, is, ere, feci, factum : hacer defender
omnis, e : todo cognosco, is, ere, noui, notum : conocer, aprender
Gallia, ae, f. : Galia miles, itis, m. : soldado
I
Antología CÉSA
Léxico
accipio, is, ere, cepi, ceptum : recibir, aprender sum, es, esse, fui : ser, estar
mandatum-i, n: encargo, mandato, summus, a, um : [superl.] el más alto,
instrucción Roscius-i, m : Roscio [legado de summa-ae, f: parte esencial, conjunto; contenido
César]
cum, : [prep.] con; [ conj.] cuando; como; in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
aunque Gallia, ae, f. : Galia
Caesar, aris, m. : César; emperador reuertor, eris, i, reuersus sum : volver, regresar
Capua, ae, f. : Capua Ariminus-i, m : Rímini
peruenio, is, ire, ueni, uentum : llegar excedo, is, ere, cessi, cessum : salir de, retirarse
ibi, : [adv.] allí de; abandonar
consul, is, m. : cónsul exercitus, us, m. : ejército
Pompeius, i, m. : Pompeyo dimitto, is, ere, misi, missum : dispersar;
inuenio, is, ire, ueni, uentum : despedir; licenciar;
encontrar; descubrir si, : [conj.condicional] si
postulatum-i (=postulatio-nis) n : súplica,
I
Antología CÉSA
Léxico
sum, es, esse, fui: ser, estar existir dies, ei : [m. y f.] día
iniquus, a, um : desigual; injusto definio, is, ire, iui, itum : limitar; determinar,
conditio,onis, f.: condición; acuerdo, definir
postulo, as, are : pedir; acusar si, : [conj.] si
ut:[conj]como; cuando; aunque;de tal perago, is, ere, egi, actum: acabar; exponer
manera que, tal que; que;para que consulatus, us, m. : consulado
Caesar, aris, m. : César; emperador non, : [adv.] no
Ariminum-i : Rímini proficiscor, eris, i, fectus sum : partir, marcharse,
excedo, is, ere, cessi, cessum : salir de, retirarse salir.
de; abandonar nullus, a, um : ninguno
atque, [conj.] y (= ac) tamen, : [adv.] sin embargo
in: [prep.]a, hacia, para, contra;en mendax, acis : mentiroso; falso, engañoso
prouincia, ae, f. : provincia religio, onis, f.: atención religiosa, escrúpulo
reuertor, eris, i, reuersus sum : volver, religioso;
retornar, regresar uideo, es, ere, uidi, uisum : ver; parecer
ipse, ipsa, ipsum : mismo obstringo-strinxi-srictum : sujetar, atar; obligarse
4
Antología CÉSA
Léxico
interea, : [adv.] entretanto, mientras diffido,fisus sum, dep. : desconfiar,
scio,-ire, -ivi –itum: saber, tener conocimiento municipium, i, n. : municipio, ciudad municipal
Iguvius-i : Gubbio (ciudad de Umbría) urbs, urbis, f. : ciudad; Roma
Thermus-i : Termo reduco, is, ere, duxi, ductum : retirar,
praetor, oris, m. : pretor devolver, replegar;
cohors, ortis, f. : cohorte profugio, is, ere, profugi, profugitum :
teneo, es, ere, ui, tentum : tener, coger; ocupar huir, escaparse; abandonar
oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad miles, itis, m. : soldado
munio, is, ire, iui, itum : edificar; fortificar, in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en
proteger iter, itineris, n. : camino
omnis, e : todo ab, ab : (prep.) de, desde; por
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber is, ea, id : él, este
Iguvinus,-i,m : iguvio discedo, is, ere, cessi, cessum : separarse, alejarse;
optimus, a, um : óptimo ac, atque : [conj.coord.copul.] y
erga, : [prep.+ ac.] en dirección a, frente a, domus, us, f. : casa; patria
5
Antología CÉSA
[1] Quibus rebus Romam nuntiatis, tantus repente terror invasit ut, cum Lentulus
consul ad aperiendum aerarium venisset ad pecuniamque Pompeio ex senatus
consulto proferendam, protinus aperto sanctiore aerario ex urbe profugeret. Caesar
enim adventare iam et adesse eius equites falso nuntiabantur. Bellum civile, 1, 14.
Léxico
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien ex, : [prep.] de, desde; por
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto senatus, us, m. : senado
Roma, ae, f. : Roma consulto, as, are : deliberar, consultar
nuntio, a, are : anunciar profero, fers, ferre, tuli, latum : presentar,
tantus, a, um : tan grande, tan, entregar
repente, : [adv.] de repente protinus, : [adv.] sin interrupción
terror, oris, m. : terror, temblor aperio,-erui-ertum : abrir,
inuado, is, ere, uasi, uasum : invadir, sanctus-a-um : sagrado; reservado
lanzarse contra; atacar urbs, urbis, f. : ciudad; Roma
ut: [conj.] como; cuando; aunque; de tal profugio, is, ere, profugi, profugitum :
manera que, tal que; que; para que huir, escaparse; abandonar
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; Caesar, aris, m. : César; emperador
aunque enim, : [conj. ] en efecto, pues
Lentulus-i : Lentulo aduento, as, are : acercarse
consul, is, m. : cónsul iam, : [adv.] ya, en este momento
ad, [prep..] a, hacia, junto a; para et, : [conj. coord. copul.] y
aperio, is, ire, ui, apertum : abrir adsum, es, esse, adfui : estar presente, asistir
aerarium, ii, n.: erario, tesoro público
6
Antología CÉSA
uenio, is, ire, ueni, uentum : venir is, ea, id : él, este
pecunia, ae, f. : dinero, riqueza eques, itis, m. : jinete, caballero
Pompeius, i, m. : Pompeyo falso, : [adv.] sin razón, falsamente
nuntio, a, are : anunciar
[1] Auximo Caesar progressus omnem agrum Picenum percurrit. Cunctae earum
regionum praefecturae libentissimis animis eum recipiunt exercitumque eius
omnibus rebus iuvant. [2] Etiam Cingulo, quod oppidum Labienus constituerat
suaque pecunia exaedificaverat, ad eum legati veniunt, quaeque imperaverit, se
cupidissime facturos pollicentur.
Léxico[1-2]
Auximus-i : Ósimo, ciudad de Piceno. etiam, : [adv.] también
Caesar, aris, m. : César; emperador iuuo, as, are, iuvi, iutum : ayudar, asistir
progredior, eris, i, gressus sum : Cingulus-i : Cingoli [ciudad del norte de Piceno]
marchar, avanzar; partir qui, quae, quod : cual, que, quien
omnis, e : todo quod, : porque; el hecho de que
ager, agri, m. : campo oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza,
Picenum, i, n. : Piceno [región de Italia] Labienus -i : Labieno
percurro, is, ere, (cu)curri, cursum : constituo, is, ere, tui, tutum : colocar;
correr; recorrer construir, fundar; establecer, decidir
cuncti, ae, a : todo junto o entero; [pl.] todos en suus, a, um : su, suyo
masa pecunia, ae, f. : dinero, riqueza
is, ea, id : él, este exaedifico, 1ª : edificar, acabar
regio, onis, f. : región ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
praefectura, ae, f. : administración, legatus, i, m. : legado, embajador
gobierno; prefectura uenio, is, ire, ueni, uentum :
libents-ntis : favorable, de buen grado venir
animus, i, m. : ánimo, espíritu impero, as, are : mandar, ordenar, gobernar
recipio, is, ere, cepi, ceptum : recobrar; se, : [pron. ] se, a si, a él/ellos
recibir, aceptar; obtener cupidus, a, um : deseoso, ansioso, ávido
exercitus, us, m. : ejército facio, is, ere, feci, factum : hacer
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto polliceor, eris, eri, pollicitus sum :
proponer, ofrecer; prometer
7
Antología CÉSA
[3] Milites imperat; mittunt. Interea legio XII Caesarem consequitur.Cum his
duabus Asculum Picenum proficiscitur. Id oppidum Lentulus Spinther X
cohortibus tenebat; qui, Caesaris adventu cognito, profugit ex oppido cohortesque
secum abducere conatus magna parte militum deseritur. Bellum civile 1, 15.
Léxico[3]
miles, itis, m. : soldado Spinther : Espinter
impero, as, are : mandar, ordenar, cohors, ortis, f. : cohorte
gobernar teneo, es, ere, ui, tentum : tener, ocupar
mitto, is, ere, misi, missum : enviar qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
interea, : [adv.] entretanto, mientras aduentus, us, m. : llegada
legio, onis, f. : legión; ejército cognosco, is, ere, noui, notum : conocer
Caesar, aris, m. : César; emperador
consequor, eris, i, cutus sum : seguir; profugio, is, ere, profugi, profugitum : huir
conseguir, alcanzar ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
cum, : [prep.] con; [ conj.] cuando; como; aunque secum, : [= cum se] consigo con él/ellos
hic, haec, hoc : este, esta, esto abduco, is, ere, duxi, ductum : retirar, llevarse,
duo, ae, o : dos robar
Asculus-i : Ascoli [ciudad de Piceno] conor, aris, ari : prepararse, disponerse;
Picenum, i, n. : Piceno [región de Italia] emprender, intentar, esforzarse
proficiscor, eris, i, fectus sum : partir, marcharse, magnus, a, um : grande
salir; pars, partis, f. : parte, porción
is, ea, id : él, este desero, is, ere, ui, desertum : abandonar; desertar
oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza,
Lentulus -i: Lentulo
8
Antología CÉSA
Léxico
recipio, is, ere, cepi, ceptum : retirar; moror, aris, ari : detenerse, aguardar;
recobrar; ocupar; obtener retrasar, detener
Firmus, -i : Firmo, [ciudad de Piceno ] Corfinius-i : Corfinio [pueblo de Italia central]
expello,-puli-pulsum: expulsar, rechazar contendo, is, ere, tendi, tentum : tender;
-que : enclítica dirigirse;
Lentulus-i : Lentulo cum, : [prep.] con; [ conj.] cuando; como;
Caesar, aris, m. : César; emperador aunque
conquiro, is, ere, quisiui, quisitum : buscar uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
miles, itis, m. : soldado cohors, ortis, f. : cohorte
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien praemitto, is, ere, misi, missum : enviar
ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por delante; anunciar de antemano
is, ea, id : él, este Domitius-i : Domicio [prefecto de caballería]
discedo, is, ere, cessi, cessum : ex, : [prep..] de, desde, a partir de; por
separarse, alejarse; desertar, abandonar oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
delectus-us m : elección; leva pons-ntis, m : puente
instituo, is, ere, tui, tutum : poner, flumen, inis, n. : corriente, río, torrente
preparar, organizar; formar interrumpo, is, ere, rupi, ruptum : romper,
iubeo, es, ere, iussi, iussum : ordenar destruir; interrumpir
ipse, ipsa, ipsum : mismo qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
unus, a, um : uno; un, alguno; único sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
dies, ei : [m. y f.] día oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
ibi, : [adv.] allí mille : indecl. n [pl. milia] mil
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto passus, us, m. : paso, huella; paso (1,479 m)
frumentarius, a, um : perteneciente al trigo circiter, : [adv.] alrededor; casi
causa, ae, f. : causa, motivo; [causa tras
gén. valor final] para
Léxico
9
Antología CÉSA
Léxico
interim, : [adv.] entretanto ager, agri, m. : campo
suus, a, um : su, suyo ex, : [prep] de, desde, a partir de; por
cohortor dep. 1ª : exhortar possessio, onis, f. : posesión, propiedad
tormentum, i, n. : máquina de guerra, polliceor, eris, eri, pollicitus sum : proponer,
ballesta, catapulta ofrecer; prometer
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en quaterni-ae-a, distrib : cuatro cada vez, a cada
murus, i, m. : muralla, muro; pared, dique uno
dispono –is- ere- posui-positum: iugerum-i, n : yugada ( medida agraria)
disponer, colocar siguli-ae-a distr. : a cada uno, uno por
certus, a, um : cierto, decidido uno et, : [conj. coord. copul.] y
quisque, quaeque, quidque : cada pro, : [prep.abl.] delante de; en favor de, en
uno pars, partis, f. : parte, porción defensa de; en lugar de
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para ratus, a, um : calculado; proporcionado
custodia, ae, f. : custodia, guarda; prisión pars, partis, f. : parte, porción
urbs, urbis, f. : ciudad; Roma centurio-onis m : centurión
attribuo-ui-tributum : asignar, atribuir evoco 1ª: convocar, llamar; reenganchar
miles, itis, m. : soldado
contio, onis, f. : asamblea; arenga, discurso
1
Antología CÉSA
Léxico
interim, : [adv.] entretanto cohors -tis : cohortes
Caesar, aris, m. : César; emperador praesidium, ii, n. : defensa; guardia, escolta
nuntio, a, are : anunciar teneo-es-ere- ui-tentum: tener, coger;
Sulmonenses-ium,m : sulmonense ocupar mitto, is, ere, misi, missum : enviar
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, eo, adverbio: alli
quien quod, nexo : porque; el hecho de is, ea, id : él, este
que oppidum, i, n. : plaza fuerte, M, : [indecl.abreviatura de Marcus] Marco
fortaleza Antonius, ii, m. : Antonio
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por cum, : [prep.] con; [conj.] cuando; como;
Corfinium-ii,n : Corfinio aunque
milium, ii, n. : milla legio, onis, f. : legión; ejército
interuallum,-i : intervalo, espacio, distancia simul, adv. conj.: al mismo tiempo; en cuanto,
absum, es, esse, afui : estar lejos, distar, estar tan pronto como
ausente noster, tra, trum : nuestro
cupio-is-ere-ivi-itum : desear uideo, es, ere, uidi, uisum : ver
is, ea, id : él, este porta, ae, f. : puerta; garganta, desfiladero
facio, is, ere, feci, factum : hacer aperio, is, ire, ui, apertum : abrir
uolo, uis, uelle : querer uniuersus, a, um : todo entero
sed, : [conj.] pero, mas, sin oppidanus, a, um : provincial, de una ciudad
embargo Q, : [abreviación] Quinto miles, itis, m. : soldado
Lucretius, ii, m. : Lucrecio obuiam, : [adv.] al encuentro
senator, oris, m. : senador gratulor, aris, ari : felicitar, cumplimentar
et, : [conj. coord. copul.] y exeo-ii-itum : salir
Attius-i : Attio
Paelignus-i : Paeligno
prohibeo, es, ere, bui, bitum : rechazar;
impedir, prohibir
1
Antología CÉSA
Léxico
Lucretius, ii, m. : Lucrecio reuertor, eris, i, reuersus sum : volver
et, : [conj. coord. copul.] y atrás, volver, retornar,
Attius-i, m : Atio ( general pompeyano) is, ea, id : él, este
de, : [prep.] de, desde, a partir de; sobre, cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como;
acerca de aunque
murus, i, m. : muralla, muro; pared exercitus, us, m. : ejército
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos suus, a, um : su, suyo
deicio,-ieci-iectum: echar, arrojar precipitar coniungo, is, ere, iunxi, iunctum : juntar,
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para reunir; unir
Antonius, -ii, m. : Antonio incolumis, e : incólume, sano; sano y
deduco, is, ere, duxi, ductum : hacer salvo dimitto, is, ere, misi, missum :
bajar; conducir; llevar dispersar; despedir; perdonar
peto, is, ere, iui, itum : dirigirse a; atacar; primus, a, um : [superlativo de prior] primero
solicitar, pedir dies, ei : [m. y f.] día
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal castra, orum, n. pl. : campamento militar
manera que, tal que, tanto que; que; para que; magnus, a, um : grande
es decir que opus, eris, n. : obra, trabajo; opus est: es
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para necesario
Caesar, aris, m. : César; emperador munio, is, ire, iui, itum : edificar; fortificar,
mitto, is, ere, misi, missum : enviar proteger
Antonius, ii, m. : Antonio et, : [conj. coord. copul.] y
cum, : [prep.] con; [ conj.] cuando; como; ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
aunque, porque, ya que finitimus, a, um : limítrofe, vecino; semejante,
cohors-otis, f: cohorte, tropa auxiliar parecido
idem, eadem, idem : mismo, el mismo municipium, i, n. : municipio, ciudad
dies, ei : [m. y f.] día municipal
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien. frumentum, i, n. : grano, trigo
quo, : [adv.rel.] hacia donde; [adv.interr.] comportare : ?
¿hacia dónde?; [conj] para que reliquus, a, um : restante
proficiscor, eris, i, fectus sum : partir, copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
marcharse, salir; proceder, depender; empezar exspecto, as, are, aui, atum : esperar,
aguardar, desear
instituo, is, ere, tui, tutum : poner,
preparar, organizar; decidir;
Léxico
littera, ae, f. : letra; [pl.] carta usus, us, m. : uso, empleo; ejercicio, práctica
perlego, is, ere, legi, lectum : mirar, recorrer ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
con la vista; leer enteramente defendo, is, ere, fendi, fensum : defender,
1
Antología CÉSA
Léxico
Pompeius, i, m. : Pompeyo oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
enim, : [conj. coord. causal] en efecto, pues Corfinius-i : Corfinio ( capital de los paeligni
rescribo, is, ere, scripsi, scriptum : en Italia central)
contestar por escrito; refutar, escribir como proinde, : [adv.] pues, así pues; por tanto
réplica; anotar facultas, atis, f. : facultad, facilidad, posibilidad
sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
mismo, a él/ellos mismos se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como;
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; (prep.) en aunque
summus, a, um : [superl.] el más alto, la parte omnis, e : todo
más importante o más elevada copia, ae, f. : abundancia; (pl.] riquezas, tropas
periculum, i, n. : prueba, ensayo; riesgo, uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
peligro is, ea, id : él, este
deduco, is, ere, duxi, ductum : conducir; ne, : [adv.] no; [conj.] que no, para que no;
llevar [partícula enclít.] acaso, si
non, : [adv.] no facio, is, ere, feci, factum : hacer
neque, : [conj. =nec] ni, y no possum, potes, posse, potui : poder, ser capaz
suus, a, um : su, suyo
1
Antología CÉSA
consilium, ii, n. : deliberación; consejo; decisión obsidio, onis, f. : asedio, sitio, bloqueo
aut, [conj.] o, o bien atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
uoluntas, atis, f. : voluntad, intención, oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
deseo Domitius-i m : Domicio ( cónsul pro circummunitio-nis, f : circunvalación
pompeyano)
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
[1] Divulgato Domiti consilio milites, qui erant Corfinii, primo vesperi
secessionem faciunt atque ita inter se per tribunos militum centurionesque
atque honestissimos sui generis conloquuntur, [2] obsideri se a Caesare, opera
munitionesque prope esse perfectas, ducem suum Domitium, cuius spe atque
fiducia permanserint, proiectis omnibus fugae consilium capere. (...) Bellum
civile I, 20, I-II.
Léxico
Divulgo, 1ª : divulgar obsideo, es, ere : estar sentado; asediar,
Domitius-i m : Domicio sitiar; ocupar, cercar
consilium, ii, n. : deliberación; consejo; a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
decisión, Caesar, aris, m. : César; emperador
miles, itis, m. : soldado opera, ae, f. : trabajo, actividad; servicio
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien opus, eris, n. : obra, trabajo; opus est: es
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, necesario
existir
Corfinius-i : Corfinio ( capital de los paeligni munitio –nis, f : trabajo de excavación,
en Italia central) fortificación, trinchera
primus, a, um : [superlativo de prior] prope, : [adv.] cerca, casi; [prep.acus.] cerca de
primero uesper, eri, m. : tarde, crepúsculo, perficio feci fectum [per+ facio] : llevar a
ocaso; secessio-nis, f : ?sedición, retirada, término, acabar
secesión facio, is, ere, feci, factum : hacer dux, ducis, m. : jefe, guía, general
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
ita, : [adv.] así, de este modo spes, ei, f. : esperanza
inter, : [prep.acus.] entre, durante atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos fiducia, ae, f. : confianza; osadía
per, : [prep.] a través de, por; durante permaneo, es, ere, mansi, mansum :
tribunus, i, m. : tribuno permanecer, persistir, perseverar
miles, itis, m. : soldado proicio –ieci –iectum: : ?arrojar, deponer,
centurio-nis, m : centurión desterrar, despreciar
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) omnis, e : todo
honestus, a, um : honesto, honorable; fuga, ae, f. : fuga, huida
noble suus, a, um : su, suyo consilium, ii, n. : deliberación; determinación;
genus, eris, n. : linaje, estirpe, origen; decisión,
género conloquor, eris, i, locutus sum : capio, is, ere, cepi, captum : tomar, capturar
conversar; hablar, decir.
1
Antología CÉSA
Léxico
itaque, : [conj. ilativo-conclusiva] así pues, ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
por consiguiente Caesar, aris, m. : César; emperador
omnis, e : todo mitto, is, ere, misi, missum : enviar
unus, a, um : uno; un, alguno; único sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si
consilium, ii, n. : deliberación; determinación; mismo, a él/ellos mismos
decisión, paro, as, are : preparar
produco -duxi –ductum: llevar, prolongar, porta, ae, f. : puerta; garganta, desfiladero
hacer salir aperio, is, ire, ui, apertum : abrir
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
publicus, a, um : público; común impero, as, are : mandar, ordenar, gobernar
circumsisto, is, ere, stiti, stitum : facio, is, ere, feci, factum : hacer
siruarse alrededor de; rodear, cercar L, : [abrev.] Lucio
et, : [conj. coord. copul.] y Domitius-i m : Domicio
custodio, is, ire, iui ou ii, itum : proteger, vivus-a-um : vivo
custodiar, guardar is, ea, id : él, este
legatus, i, m. : legado, embajador potestas, atis, f. : poder, potestad, autoridad
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por trado, is, ere, didi, ditum : transmitir; entregar,
suus, a, um : su, suyo confiar; contar
numerus, i, m. : número
Léxico
facio, facis, facere, feci, factum : hacer de, : [prep. ] de, desde, a partir de; sobre
potestas, potestatis, f. : poder, potestad, salus, salutis, f. : salud; salvación;
autoridad saludo suus, -a, -um : su; suyo, suya
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por ago, -is, agere, egi, actum : conducir, hacer,
oppidum, -i, n. : plaza fuerte, fortaleza, actuar; dar, tratar
ciudad mitto, -is, mittere, misi, missum : oro, -as, orare, oravi, oratum : suplicar, rogar
enviar neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
no obsecro, -as, obsecrare, obsecravi, obsecratum :
ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por pedir vivamente, conjurar
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello
1
Antología CÉSA
LIBER II
César, después de vencer a Afranio y a Petreyo, lugartenientes de Pompeyo en la
Hispania Citerior, marcha a la Hispania Ulterior, donde Varrón había hecho grandes
preparativos para hacerle frente. Sin embargo, César consigue que le entregue, sin
combate, las legiones y la provincia.
M. Varro in ulteriore Hispania initio cognitis iis rebus quae sunt in Italia gestae,
diffidens Pompeianis rebus amicissime de Caesare loquebatur: praeoccupatum
sese legatione ab Cn. Pompeio, teneri obstrictum fide; necessitudinem quidem
sibi nihilo minorem cum Caesare intercedere, neque se ignorare, quod esset
officium legati, qui fiduciariam operam optineret, quae vires suae, quae
voluntas erga Caesarem totius provinciae. BC, II, XVII. 1-2.
Léxico
M, : [indecl.abreviatura de Marcus] fides, fidei, f. : fe, confianza, lealtad
Marco necessitudo-ineis f : ? vínculo (de amistad); pl.
Varro, onis, m. : Varrón los parientes
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en quidem, : [adv.] sin duda, ciertamente;
ulterior-ius : ulterior, que está más nihilum-i n : nada; de nihilo sin razón
allá Hispania, -ae, f.: Hispania minor, minoris : [comp. de parvus] más
initium, initii, n. : principio, comienzo
1
Antología CÉSA
Léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto expecto 1ª : esperar, aguardar, confiar
omnis, -e : todo et, : [conj. coord. copul.] y
fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; consentio-sensi-sensum : estar de acuerdo,
soportar; decir consentir, conspirar
sermo, onis, m. : discurso, sermón, omnis, -e : todo
conversación citerior, oris : [comp. de citer] citerior; más
neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y cercano
no se, : [pron. reflexivo] se, a si, a prouincia, -ae, f. : provincia
él/ellos [pron. personal] él, ella, ello; qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo
ellos, ellas
1
Antología CÉSA
Léxico
dilectus, -us, m.: véase quod, : [conj. sub.causal] porque; ya que;
delectus;
[dilectum habere = realizar un reclutamiento puesto que; [conj. sub. completiva] el hecho de
de soldados] que, que
habeo, -es, habere, habui, habitum : tener Massilienses-is m : marselles, de Marsella
totus, -a, -um : todo, entero item, : [adv.] del mismo modo
prouincia, -ae, f. : provincia Afranius-i : Afranio
legio, legionis, f. : legión; Petreius-i : Petreyo
ejército mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar
conpletus-a-um : ?completo, acabado nauis, -is, f. : nave
duo, duae, duo : dos longus, a, um : largo
cohors, ortis, f. : cohorte
1
Antología CÉSA
4. En Cadiz reúne los tesoros del templo de Hércules y envía seis cohortes
Léxico
pecunia, ae, f. : dinero, riqueza Gallonius-i m : Galonio ( caballero romano
omnis, -e : todo amigo de Domicio)
ornamentum, i, n. : equipo; adorno, Domitius-i m : Domicio
ornamento; insignia eques, equititis, m. : jinete,
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por caballero Romanus, -a, -um :
fanum, i, n. : templo, santuario romano familiaris, -e : familiar,
Hercules, is, m. : Hércules íntimo
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo
cual; que; quien
oppidum, -i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad procuro, as, are : cuidar, ocuparse de;
Gades, ium : Gades(=Cádiz) gobernar, administrar;
confero, confers, conferre, contuli, collatum hereditas-atis, f : heredad
: llevar, reunir venio, -is, venire, veni, ventum : venir
eo, :[adv. lugar] allí mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
sex, : [indecl.] seis oppidum, -i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
cohors, ortis, f. : cohorte Gades, ium : Gades(=Cádiz)
praesidium, praesidii, n. : guarnición; praeficio, -is, praeficere, praefeci, praefectum:
destacamento; defensa, ayuda; guardia, poner al frente de, dar el mando (se suele
escolta causa, : [prep. genitivo] a causa de; por construir con un AC. y un DAT.)
razón de; [causa tras genitivo = valor final] arma, armorum, n. pl. : armas
para; causa, -ae, f. : causa, motivo; omnis, -e : todo
ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por priuatus, -a, -um : privado, particular, propio
prouincia, -ae, f. : provincia ac, atque : [conj.coord.copul.] y
mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar publicus, a, um : público; común
Gaius, i, m. : Gayo, Cayo domus, -i, m. /-us-u.s, f : casa; patria
1
Antología CÉSA
Léxico
ipse, ipsa, ipsum : mismo, -a; él mismo, hic, haec, hoc : este, esta, esto
ella misma, ello mismo certus, -a, -um : cierto, -a; seguro
habeo, -es, habere, habui, habitum : tener nuntius, nuntii, m. : mensajero;
grauis, e : pesado, oneroso; duro, riguroso noticia, mensaje
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en auctor, oris, m. : autor, persona
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador comperio, is, ire, peri, pertum :
contio, onis, f. : asamblea; arenga, descubrir, comprender
discurso saepe, : [adv.] a menudo qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo
ex, : [prep] de, desde, a partir de; por cual; que; quien
tribunal, alis, n. : tribunal; tribuna res, rei, f. : cosa, hecho, asunto
praedico, as, are : decir públicamente, perterreo, -es, perterrere, perterrui,
pregonar, publicar; celebrar, alabar perterritum: aterrar, llenar de espanto
aduersus, a, um : contrario ciuis, -is, m. : ciudadano
proelium, proelii, n. : combate, batalla, Romanus, -a, -um : romano
lucha facio, facis, facere, feci, factum : hacer prouincia, -ae, f. : provincia
magnus, -a, -um : grande publicus, a, um : público; común
numerus, -i, m. : número administro, as, are : gobernar, administrar
ab, ab : (prep) de, desde, a partir de; por et, : [conj. coord. copul.] y
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello argentum, i, n. : plata; dinero
miles, militis, m. : soldado pondo, : [indecl.] de peso, libra
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para milia, : [nom. y ac. pl. n. de mille] miles; mil
Afranius-i m : Afranio triticum, i, n : trigo
perfugio, -is, perfugere, perfugi, modius-i : modio ( medida de capacidad
perfugitum: desertar; huir a refugiarse; sobre todo para el trigo= 9 litros)
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos; [pron. polliceor, eris, eri, pollicitus sum : proponer,
personal] él, ella, ello; ellos, ellas ofrecer; prometer
Cognitis iis rebus quae sunt gestae in citeriore Hispania, bellum parabat. Ratio
autem haec erat belli, ut se cum ii legionibus Gadis conferret, naves
frumentumque omne ibi contineret; provinciam enim omnem Caesaris rebus
favere cognoverat. In insula frumento navibusque comparatis bellum duci non
difficile existimabat. BC, II, XVIII, 6
2
Antología CÉSA
Léxico
cognosco, -is, cognoscere, cognoui, cognitum legio, legionis, f. : legión; ejército
: conocer, aprender, saber Gades, ium : Gades(=Cádiz)
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello confero, confers, conferre, contuli, collatum
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto : llevar, reunir; dirigirse a; retirar
qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo nauis, -is, f. : nave
cual; que; quien frumentum, -i, n. : grano, trigo
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir omnis, -e : todo
gero, -is, gerere, gessi, gestum : hacer; ibi, : [adv.] allí
llevar in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en contineo, es, ere, tinui, tentum :
citerior, oris : [comp. de citer] citerior; más contener, mantener
cercano prouincia, -ae, f. : provincia
Hispania, -ae, f.: Hispania enim, : [conj. coord. causal] en efecto, pues
bellum, -i, n. : guerra faueo, es, ere, faui, fautum : favorecer;
paro, as, parare, paraui, paratum : callar; ayudar
preparar ratio, rationis, f. : modo, manera; insula, ae, f. : isla; casa de vecinos
cálculo; razón; plan frumentum, -i, n. : grano, trigo
autem, [conj.] pero, en cambio nauis, -is, f. : nave
hic, haec, hoc : este, esta, esto comparo, as, comparare, comparaui,
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir comparatum : preparar; unir, reunir; oponer
bellum, -i, n. : guerra bellum, -i, n. : guerra
bellus, -a, -um : bello, hermoso duco, is, ere, duxi, ductum : conducir,
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal llevar, guiar; prolongar
manera que, tal que, tanto que; que; para dux, ducis, m. : jefe, guía, general
que. se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos; non, : [adv.] no
[pron. personal] él, ella, ello; ellos, ellas difficilis, e : difícil
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como;
aunque
7. César no marcha a Italia por la importancia de pacificar Hispania.
2
Antología CÉSA
Léxico
itaque, : [conj. ] así pues, por consiguiente dies, diei : [m. y f.] día
duo, duae, duo : dos magistratus, us, m. : magistrado
legio, legionis, f. : legión; ejército princeps, principis : primero; príncipe
mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar omnis, -e : todo
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en ciuitas, ciuitatis, f. : ciudad, estado; ciudadanía
ulterior-ius : ulterior, que está más allá se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos; [pron.
Hispania, -ae, f.: Hispania personal] él, ella, ello; ellos, ellas
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; praesto, : [adv.] a disposición, en presencia
aunque, porque, ya que Corduba-ae, f : Córdoba
Q, : [abreviación] uolo, uis, uelle : querer
Quinto Cassius-i, m : totus, -a, -um : todo, entero
Casio tribunus, -i, m. : prouincia, -ae, f. :
tribuno plebs, plebis, f. : provincia
plebe pervulgo 1ª : divulgar, diseminar
ipse, ipsa, ipsum : mismo, -a; él mismo, nullus, -a, -um : ninguno, -a
ella misma, ello mismo quin, : [conj.compl.,final y cons.] que, que no;
eques, equititis, m. : jinete, caballero para que no; de tal manera que no
magnus, -a, -um : grande is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello
iter, itineris, n. : camino; magnis itineribus, a tempus, temporis, n. : tiempo
marchas forzadas pars, partis, f. : parte, porción
praegredior-gressus sum dep : preceder; ir senatus, -us, m. : senado
delante, dejar atrás mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar
edictum, i, n. : edicto, orden ciuis, -is, m. : ciudadano
praemitto, -is, pramittere, praemisi, Romanus, -a, -um : romano
praemissum : enviar delante paulo, : [adv.] poco, un poco
ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para notus, a, um : conocido, famoso
quam, : [adv. interr.] cuán, cuánto, qué; dies, diei : [m. y f.] día
[adv.2º término] que, como; [+ superlativo] lo conuenio, -is, convenire, conveni, conventum :
más...posible acudir, reunirse; convenir
qui, quae, quod : el cual, la cual, lo cual;
que; quien
2
Antología CÉSA
Léxico
simul, : [adv.] al mismo tiempo, a la venio, -is, venire, veni, ventum : venir
vez, simultáneamente tueor tuitus sum dep. : mirar por, proteger
ipse, ipsa, ipsum : mismo, -a; él mismo, defender
ella misma, ello mismo oppidum, -i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
Corduba-ae, f : Córdoba causa, : [prep. gen.] a causa de; por razón de
conventum,-i, n: convenio, pacto, apud, :[prep.+ac.] junto a, entre
per, : [prep.] a través de, por; retineo, es, ere, ui, tentum : retener, detener;
durante
se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos; [pron. sostener, conservar; contener
personal] él, ella, ello; ellos, ellas idem, eadem, idem : mismo, el mismo
porta, -ae, f. : puerta; garganta, desfiladero dies, diei : [m. y f.] día
Varro, onis, m. : Varrón Carmonenses-ium m : carmonenses (
claudo, (cludo) -is, claudere, clausi, clausum : habitantes de Carmona)
cerrar; encerrar sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
custodia, ae, f. : custodia, guarda; prisión longe, : [adv.] con diferencia, largamente, lejos,
uigilia, -ae, f. : vigilia, vela; vigilancia, a distancia
centinela; turno de guardia durante la noche firmus, , a, um : firme, sólido, estable,
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en resistente
turris, is, f. : torre totus, -a, -um : todo, entero
murus, -i, m. : muralla, muro; pared, dique prouincia, -ae, f. : provincia
dispono, is, disponere, disposui, dispositum : ciuitas, ciuitatis, f. : ciudad, estado; ciudadanía
disponer, colocar, distribuir deduco, is, ere, duxi, ductum : conducir; llevar,
cohors, ortis, f. : cohorte introducir
duo, duae, duo : dos tres, trium : tres
qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo arx, arcis, f. : ciudadela, parte alta de
cual; que; quien una ciudad
colonicus-a-um : ? perteneciente a la colonia a, ab : (prep. de, desde, a partir de; por.
appello, -as, appellare, appellavi appellatum : praesidium, praesidii, n. : guarnición;
llamar; nombrar destacamento; defensa, ayuda; guardia, escolta
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; eicio, -is, eicere, eieci, eiectum : expulsar;
aunque, porque, ya que precipitarse; rechazar
eo, :[adv. lugar] allí porta, -ae, f. : puerta; garganta, desfiladero
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello praecludo, -is, praecludere, praeclusi,
casu, [adv.] casualmente, por azar praeclusum : cerrar, taponar, obstruir; impedir
2
Antología CÉSA
Léxico
hic, haec, hoc : este, esta, esto prouincia, -ae, f. : provincia
uero, : [adv.] verdaderamente, sí; [conj.advers.] uoluntas, atis, f. : voluntad, intención, deseo
pero, sin embargo reperio, is, ire, repperi, repertum : encontrar;
magis, : [adv.] más descubrir, adquirir, obtener; idear, inventar
propero, as, are : apresurar, acelerar progredior, progredieris, progredi, progressus
Varro, onis, m. : Varrón sum : marchar, avanzar; llegar; progresar
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello
manera que, tal que, tanto que; que; para paulo, : [adv.] poco, un poco
que. cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; longus-a-um : largo
como; aunque, porque, ya que littera, ae, f. : letra; [pl.] carta
legio, legionis, f. : legión; ejército reddo, -is, reddere, reddidi, redditum : devolver,
quam, : [adv. interr.] cuán, cuánto, qué; [adv.2º restituir, pagar; traducir, contestar
término] que, como; [+ superlativo] simul : al mismo tiempo; [conj] en cuanto;
lo más...posible [prep. abl.] al mismo tiempo que
qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
lo cual; que; quien cognosco, -is, cognoscere, cognoui, cognitum :
primum, : [adv.] por primera vez, conocer, aprender, saber
primeramente, de, : [prep.] de, desde, a partir de; sobre, acerca
Gades, ium : Gades(=Cádiz) de; después de; durante
contendo, -is, contendere, contendi, contentum edictum, i, n. : edicto, orden
: dirigirse; tender; disparar, lanzar; esforzarse Caesar, Caesaris, m. : César; emperador
ne, : [adv.] no; [conj. sub. ] que no ; para que consentio –sensi- sensum : ?ser de la misma
no; [partícula enclít.] acaso, si; ne ... quidem: ni opinión; conspirar
siquiera Gaditanus-i m : gaditano
iter, itineris, n. : camino princeps, principis : [adj. y sust.] primero;
aut, [conj.] o, o bien príncipe
traiectus-us m : travesía tribunus, -i, m. : tribuno
intercludo, -is, intercludere, interclusi, qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo
interclusum: cortar, interceptar; privar cual; que; quien
tantus, -a, -um : tan grande; tan; tanto, -a ibi, : [adv.] allí
ac, atque : [conj.coord.copul.] y praesidium, praesidii, n. : guarnición;
tam, : [adv.] tanto, tan, de tal modo, hasta tal destacamento; defensa, ayuda; guardia, escolta
punto ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
secundus, a, um : siguiente, segundo; expello, -is, expellere, expuli, expulsum :
favorable, propicio expulsar, rechazar; librarse
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en urbs, urbis, f. : ciudad; Roma
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador insula, ae, f. : isla; casa de vecinos
2
Antología CÉSA
2
Antología CÉSA
Léxico
qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
cual; que; quien praecludo, -is, praecludere, praeclusi,
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto praeclusum : cerrar, taponar, obstruir; impedir
perterreo, -es, perterrere, perterrui, porta, -ae, f. : puerta; garganta, desfiladero
perterritum: aterrar, llenar de tum, : [adv.] entonces
espanto Varro, onis, m. : Varrón uero, : [adv.] verdaderamente, sí; [conj.advers.]
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; pero, sin embargo
aunque, porque, ya que omnis, -e : todo
iter, itineris, n. : camino intercludo, -is, intercludere,
conuerto, -is, convertere, converti, conversum : interclusi, interclusum: cortar,
volver; convertir; dirigir; cambiar interceptar; privar iter, itineris, n. :
sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si camino
mismo, a él/ellos mismos ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
Italica-ae f : Italica Caesar, Caesaris, m. : César; emperador
venio, -is, venire, veni, ventum : venir mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar
praemitto, -is, pramittere, praemisi, paro, as, parare, paraui, paratum : preparar
praemissum : enviar; anunciar de antemano se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos; [pron.
certior, : [comparativo de certus] informado, personal] él, ella, ello; ellos, ellas
conocedor, sabedor; certior + facere = informar legio, legionis, f. : legión; ejército
ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por iubeo, -es, iubere, iussi, iussum :
suus, -a, -um : su; suyo, suya ordenar, mandar
facio, facis, facere, feci, factum : hacer trado, -is, tradere, tradidi, traditum : transmitir;
entregar, confiar; contar, referir, decir
Léxico
ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello ad, :[prep.] a, hacia, junto a; para
ad, :[prep.ac.] a, hacia, junto a; para is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello
is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello publicus, a, um : público; común
(Pr. anafórico) cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como;
sex, : [indecl.] seis aunque, porque, ya que
Caesar, Caesaris, m. : César; emperador fides, fidei, f. : fe, confianza, lealtad
mitto, -is, mittere, misi, missum : enviar ratio, rationis, f. : modo, manera; cálculo; razón
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo
hic, : [adv.] aquí cual; que; quien
hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr. quod, : [conj. ] porque; ya que; puesto que; el
2
Antología CÉSA
LIBER III
César describe su victoria sobre Pompeyo en la definitiva batalla de Farsalia.
Léxico
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir inquit, : [v.defectivo] dice
Crastinus : Crastino manipuláris –is, m.: soldado raso. manipulo.
evoco 1ª : ?llamar, convocar, llamar a las meus, mea, meum : mi, mío
armas uis, , vim, vi, f. : fuerza
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en et, : [conj. coord. copul.] y
exercitus, us, m. : ejército uester, tra, trum : vuestro
Caesar, aris, m. : César; emperador imperator, oris, m. : general; emperador
qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
superus, a, um : que está encima, alto, elevado, constituo, is, ere, tui, tutum : colocar;
superior, anterior construir, fundar; establecer, decidir
annus, i, m. : año opera, ae, f. : trabajo, actividad; servicio
apud, [prep.+acc.] junto a, entre unus, a, um : uno; un, alguno; único
is, ea, id : él, este
primus, a, um : [sup. prior] primero , primopilo hic, haec, hoc : este, esta, esto
legio, onis, f. : legión; ejército proelium, ii, n. : combate, batalla, lucha
duco, is, ere, duxi, ductum : conducir, supersum, es, esse, fui : subsisitir,
llevar, guiar quedar; sobrevivir
uir, uiri, m. : hombre, varón qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
2
Antología CÉSA
Léxico
simul, : [adv.] al mismo tiempo, a la dico, is, ere, dixi, dictum : decir
vez, simultáneamente primus, a, um : [superlativo de prior] primero
respicio, is, ere, spexi, spectum : volverse ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
a mirar, mirar; considerar, proteger dexter, tra, trum : derecho
Caesar, aris, m. : César; emperador cornu, us, n. : cuerno, ala [del ejército]
facio, is, ere, feci, factum : hacer procurro –[cu]curri -cursum: ir corriendo,
inquit, : [v.defectivo] dice avanzar corriendo, correr
hodie, : [adv.] hoy atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
imperator, oris, m. : general; emperador is, ea, id : él, este
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal electo 1ª (frec. de eligo) : escoger.
manera que, tal que, tanto que; que; para que electo 1ª: sonsacar.
aut, [conj.] o, o bien miles, itis, m. : soldado
vivus -a -um: vivo circiter, : [adv.] alrededor; casi
ego, mei : yo uoluntarius, a, um : voluntario, espontáneo,
aut, [conj.] o, o bien libre
mortuus, a, um : muerto idem, eadem, idem : mismo, el mismo
gratia, ae, f. : gracia, encanto; favor; [prep. centuria, ae, f. : centuria
posp. de gen.] por, para sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
ago, is, ere, egi, actum : conducir, hacer, prosequor -secutus sum dep. : seguir.
actuar acompañar formando comitiva; escoltar
hic, haec, hoc : este, esta, esto
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; como;
aunque, porque, ya que
2
Antología CÉSA
Léxico
inter, : [prep.acus.] entre, ne, : [adv.] no; [conj.] que no, para que no;
durante [part.enclít.] acaso, si
duo, ae, o : dos
acies, ei, f. : línea de batalla, ejército en se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
orden de batalla locus, i, m. : lugar, puesto
tantum, : [adv.] tanto, tan; moueo, es, ere, moui, motum : mover;
[tantum...quantum] tanto...cuanto; tan solo conmover
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, is, ea, id : él, este
existir relinquo, is, ere, reliqui, relictum : distraho -traxi -tractum : arrastrar, solicitar en
dejar, abandonar; quedar diversas direcciones; ( pas.) estar incierto,
spatium, ii, n. : pista de carreras [circo]; dudar, dividir, disolver, disolver; separar
espacio, distancia, tiempo pateo, es, ere, patui : estar abierto, estar a la
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal vista; estar a disposición de, permitir
manera que, tal que, tanto que; que; para is, ea, id : él, este
que; es decir que admonitus-us, m : recuerdo, advertencia,
satis, : [adv.] bastante, sificientemente consejo
sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir C, [= Caius, ii] m. : Gayo [abreviación]
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para Triarius-i m. : Triario
concursus, us, m. : concurso; reunión, facio, is, ere, feci, factum : hacer
encuentro primus, a, um : [superlativo de prior] primero
uterque, utraque, utrumque : cada uno de los excursus -us m.: carrera, excursión; correría
dos, ambos, uno y otro [mil.], incursión, irrupción
exercitus, us, m. : ejército uis, , vim, vi, f. : fuerza
sed, : [conj.adv.] pero, mas, sin embargo infringo, is, ere, fregi, fractum : romper; chocar;
Pompeius, i, m. : Pompeyo quebrantar, abatir
suus, a, um : su, suyo dístendo –tendi-tendum: extender, estirar;
praedico, is, ere, dixi, dictum : decir antes; poner en tensión; [mil.distraer. dividir. divertir.
profetizar, pronosticar; determinar de atque, [conj.coord.copul.] y (= ac)
antemano; advertir in, : [prep.] a, hacia, para, contra; (prep.) en
Caesar, aris, m. : César; emperador ordo, inis, m. : fila, hilera; fila; orden
impes, (= impetus) : impetis, m. : embestida, dispono-posui-positum : disponer, colocar,
ataque, asalto; ímpetu distribuir ordenar.
impetus, us, m. : embestida, ataque, asalto; dispergo, is, ere, spersi, spersum : esparcir,
ímpetu, acometida dispersar
excipio, is, ere, cepi, ceptum : recoger, adorior –ortus sum dep. : acometer, atacar,
recibir; suceder, continuar, resistir
4. Estratagema de Pompeyo.
Leviusque casura pila sperabat in loco retentis militibus, quam si ipsi immissis
telis occurrissent, simul fore ut duplicato cursu Caesaris milites exanimarentur
et lassitudine conficerentur. BC, III, XCII, 2
Léxico
leuis, e : ligero, leve, veloz; futil; telum, i, n. : dardo, jabalina, flecha, venablo
inconstante, frívolo occurro –cucurri-cursum : ?ir al encuentro
cado cecidi casum : caer, caerse, ir a parar de,encontrarse con, correr al encuentro
pila, ae, f. : pilar, pilastra; pelota; dardo simul, : [adv.] al mismo tiempo, a la vez,
spero, as, are : esperar; confiar, creer simultáneamente
retineo, es, ere, ui, tentum : retener, fore, : [infinitivo futuro de sum] haber de ser;
detener; sostener, conservar; contener suceder
2
Antología CÉSA
3
Antología CÉSA
Sed nostri milites dato signo cum infestis pilis procucurrissent atque animum
advertissent non concurri a Pompeianis, usu periti ac superioribus pugnis
exercitati sua sponte cursum represserunt et ad medium fere spatium
constiterunt, ne consumptis viribus adpropinquarent, parvoque intermisso
temporis spatio ac rursus renovato cursu pila miserunt, celeriterque, ut erat
praeceptum a Caesare, gladios strinxerunt. BC, III, XCIII, 1
Léxico
sed, : [conj.adv.] pero, mas, sin medius, a, um : que está en medio,
embargo central, centro de
noster, tra, trum : nuestro fere, : [adv.] casi
miles, itis, m. : soldado spatium, ii, n. : pista de carreras [circo];
do, das, dare, dedi, datum : dar
signum, i, m : signo, señal, marca; espacio, distancia, tiempo
contraseña; cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] consisto, is, ere, stiti : ponerse, colocarse; cesar,
cuando; como; aunque terminar; detenerse; resistir
infestus, a, um : enemigo, hostil; preparado ne, : [adv.] no; [conj.] que no, para que no;
pilum-i, n. : venablo,; lanza [partícula enclít.] acaso, si
procurro -[cu]curri -cursum: ir corriendo, consumo, is, ere, sumpsi, sumptum : gastar,
avanzar corriendo, correr consumir, agotar; destruir
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) uires, ium, f. : [plural de vis,vim, vi] fuerzas
animadverto -rti -rsum : prestar adpropinquo, 1ª : aproximarse, acercarse
atencion, cuidar de; advertir parvus, a, um : pequeño
non, : [adv.] no intermitto, is, ere, misi, missum : entremeter;
concurro, is, ere, curri, cursum : correr, transcurrir; interrumpir; interrumpirse, cesar
concurrir, reunirse; luchar, atacar tempus, oris, n. : tiempo
a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por rursus, : [adv.] hacia atrás; de nuevo
Pompeianus-a-um : [partidario] de Pompeyo renouo, as, are : renovar, reparar; reanudar
usus, us, m. : uso, ejercicio, práctica; hábito cursus, us, m. : carrera, viaje, ruta
peritus, a, um : conocedor, diestro, experto mitto, is, ere, misi, missum : enviar
ac, atque : [conj.coord.copul.] y celeriter, [adv.] rápidamente
superior, oris : [comp. de superus] más alto, ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
más elevado, superior manera que, tal que, tanto que; que; para que;
pugna, ae, f. : pugna, pelea, lucha es decir que
exercito, 1ª : ejercitar con frecuencia sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
suus, a, um : su, suyo praecipio, is, ere, cepi, ceptum :
sponte : espontáneamente preocupar, anticipar, prevenir; aconsejar,
cursus, us, m. : carrera, viaje, ruta; curso ordenar; Caesar, aris, m. : César;
emperador
reprimo -pressi -pressum (re-premo) : rechazar, gladius, i, m. : espada
contener, detener stringo, is, ere, strinxi, strinctum :
et, : [conj. coord. copul.] y apretar, estrechar;, coger; desenvainar,
ad, [prep.] a, hacia, junto a; para empuñar.
3
Antología CÉSA
profudit. BC, III, XCIII, 2-3
3
Antología CÉSA
Léxico
neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y ad, [prep.] a, hacia, junto a; para
no
uero, : [adv.] verdaderamente, sí; [conj.advers.] gladius, i, m. : espada
pero, sin embargo redeo -ii -itum irr. : volver, regresar
uerus, a, um : verdadero idem, eadem, idem : mismo, el mismo
Pompeianus-a-um : de Pompeyo tempus, oris, n. : tiempo
hic, haec, hoc : este, esta, esto eques, itis, m. : jinete, caballero
res, rei, f. : cosa, hecho, asunto ab, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
desum, es, esse, defui : faltar, descuidar, sinister, tra, trum : izquierdo; torpe,
no ayudar perverso Pompeius-i, m : Pompeyo
nam, : [conj. coord.causal] pues, en efecto cornu, us, n. : cuerno, ala [del ejército]
telum, i, n. : dardo, jabalina, flecha, venablo ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal
mitto, is, ere, misi, missum : enviar, arrojar manera que, tal que, tanto que; que; para que;
excipio, is, ere, cepi, ceptum : recoger, impero, as, are : mandar, ordenar, gobernar
recibir; suceder, continuar; recibir sobre sí uniuersus, a, um : todo entero
impetus, us, m. : embestida, ataque, asalto; procurro -[cu]curri -cursum: ir corriendo,
ímpetu avanzar corriendo, correr.
legio, onis, f. : legión; ejército omnis, e : todo
fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; multitudo, dinis, f. : multitud, muchedumbre
soportar; decir sagittarius -ii m.: arquero,
ordo, inis, m. : fila, hilera; fila; orden se, : [pron. reflexivo] se, a si, a él/ellos
conseruo, as, are : guardar, conservar. profundo, is, ere, fudi, fusum : verter,
derramar, extenderse; exhalar, emitir;
disipar.
3
Antología CÉSA
ubi, : [adv.rel.] en donde,
cuando Caesar, aris, m. :
César; emperador
animus, i, m. : ánimo,
espíritu
aduerto, (aduorto) is, ere, uerti,
uersum : volver hacia; advertir
quartus, a, um : cuarto
quam, : [adv. interr.] cuán, cuánto,
qué; [adv.2º término] que, como;
[+superl.] lo más...posible qui, quae,
quod : [relat.] cual, que, quien
instituo, is, ere, tui, tutum : poner,
preparar,
3
Antología CÉSA
Léxico
Ille illa illud: aquel, aquella, aquel peto, is, ere, iui, itum : dirigirse a; atacar; pedir
celeriter, [adv.] rápidamente qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
procurro -[cu]curri -cursum: ir submoueo, es, ere, moui, motum : apartar,
corriendo, avanzar corriendo, correr. desviar, rechazar; disuadir; distinguir
infestus, a, um : enemigo, hostil; omnis, e : todo
amenazado
signum, i, m : signo, señal, marca; contraseña sagittarius -ii m.: arquero,
tantus, a, um : tan grande, tan, tanto funditor-oris, m : hondero
uis, , vim, vi, f. : fuerza destituo, is, ere, destitui, destitutum :
in, : [prep.] a, hacia, para, contra; en abandonar; engañar, burlar; privar de
eques, itis, m. : jinete, caballero inermis-e : inerme, indefenso,
impetus, us, m. : embestida, ataque, asalto; inofensivo sine, : [prep.abl.] sin
ímpetu praesidium, ii, n. : defensa, ayuda;
facio, is, ere, feci, factum : hacer guardia, interficio-feci-fectum : matar,
ut, : [conj.] como; cuando; aunque; de tal destruir, sum, es, esse, fui : ser, estar;
manera que, tal que, tanto que; que; para haber, existir idem, eadem, idem : mismo,
que is, ea, id : él, este el mismo impetus, us, m. : embestida,
nemo, neminis : nadie ataque, asalto; ímpetu
consisto, is, ere, stiti : ponerse, colocarse; cohors, ortis, f. : cohorte
cesar, terminar; detenerse; resistir sinister, tra, trum : izquierdo; torpe,
omnis, e : todo perverso cornu, us, n. : cuerno, ala [del
conuerto, is, ere, uerti, uersum : ejército] pugno, as, are : combatir, luchar
volver; convertir; dirigir; volverse etiam: aún
non, : [adv.] no tunc : entonces
solus, a, um : solo, único resisto, is, ere, stiti : detenerse;
locus, i, m. : lugar resistir; oponerse a
excedo, is, ere, cessi, cessum : salir de, retirarse acies, ei, f. : línea de batalla, ejército en orden
de; abandonar de batalla
sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin embargo Pompeianus-a-um : de Pompeyo
3
Antología CÉSA
protinus, : [adv.]hacia delante; sin circumeo, is, ire, ii, itum : ir alredeor, rodear
interrupción is, ea, id : él, este
incito, as, are : incitar, estimular a, ab : (prep.) de, desde, a partir de; por
fuga, ae, f. : fuga, huida tergum, i, n. : espalda
mons, montis, m. : monte, montaña adorior-ortus sum dep. : acometer, atacar
altus, a, um : alto, profundo, grande.
3
Antología CÉSA
12. Huida vergonzosa de Pompeyo, sin parar hasta verse a salvo sobre una
nave de carga que le recogió en la costa, con sólo treinta de los suyos.
Pompeius, iam cum intra va11um nostri versarentur, equum nactusb,
detractis insignibus imperatorüs, decumana portal se ex castris eiecit
protinusque equo citato Larissam contendit. Neque ibi constitit, sed eadem
celeritate, paucos suos ex fuga nactus, nocturno itinere non intermisso"
comitatu equitum XXX ad mare pervenit navemque frumentariam
conscendit. BC, III, XCVI, 3-4
Léxico
Pompeius, i, m. : Pompeyo neque, : [conj. copulativa, =nec] ni, y no
iam, : [adv.] ya, en este momento ibi, : [adv.] allí
cum, : [prep. ] con; [ conj.] cuando; como; consisto, is, ere, stiti : ponerse, colocarse;
aunque, porque ya que cesar, terminar; detenerse; resistir
intra, : [prep.] dentro de, en el interior de sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin embargo
intro, as, are : entrar is, ea, id : él, este
vallum –i, n.: empalizada, vallado, do, das, dare, dedi, datum : dar
noster, tra, trum : nuestro celeritas, atis, f. : celeridad, rapidez
uersor, aris, ari, atus sum : girar; vivir, estar paucus, , a, um : poco, escaso; [plural]
habitar; suceder, ocurrir; ofrecerse, algunos, unos pocos
aparecer; equus, i, m. : caballo suus, a, um : su, suyo
nanciscor na(n)ctus sum dep. : obtener obtener ex, : [prep.] de, desde, a partir de; por
(por sorpresa), alcanzar. encontrar, fuga, ae, f. : fuga, huida
detraho -traxi -tractum : sacar; arrancar echar nanciscor, eris, i, nactus sum : obtener,
abajo, arrojar alcanzar, encontrar, hallar
insigne, is, n. : insignia, señal nocturnus, a, um : nocturno
imperator, oris, m. : general; emperador iter, itineris, n. : camino
decumanus-aum : referente a la décima legión non, : [adv.] no
puerta decumana ( puerta principal) intermitto -misi -missum: entremeter,
porta-ae, f : puerta dejar en medio de; interrumpir, suspender
3
Antología CÉSA
3
EL EJÉRCITO ROMANO
Roma conquistó y supo conservar largo tiempo un dilatado imperio debido a la eficacia, la
disciplina y la organización de su ejército, que además fue un poderoso medio para la
romanización de las provincias. Las legiones romanas, integradas por soldados bien entrenados,
tenían que conquistar nuevas tierras, vigilar las provincias y dominar rebeliones.
LA LEGIÓN
1. Organización
La estructura y organización del ejército romano fue cambiando a lo largo del tiempo,
adaptándose siempre a las nuevas circunstancias. Así, del primitivo ejército no profesional y de
reclutamiento forzoso se llegó con Mario (107 a.C.) a un ejército permanente formado por
soldados voluntarios, profesionales, bien entrenados y mercenarios. La legión, cuya unidad
táctica es la cohorte, idónea para rechazar ataques masivos, se estructura de forma definitiva
así:
- 3 manípulos (uno de hastati, los soldados más jóvenes que combatían en primera línea; otro de
principes, soldados mayores que los hastati y que combatían detrás de éstos; y otro de triarii,
1
soldados muy experimentados y veteranos que
combatían detrás de los príncipes) formaban
una cohorte; 10 cohortes, una legión.
Cada legión tenía un número, un nombre y sus enseñas militares, sus águilas. Perder estas
últimas era la peor catástrofe para una legión. En la época imperial, las legiones se acantonan en
las fronteras y se crean las cohortes pretorianas como guardia personal del emperador.
2. El legionario.
2. 1. Jefes y grados
2
2.2. El soldado y su equipo militar.
3. El campamento.
3
Las partes más importantes en que se distribuía un campamento romano: 1. Pretorio, donde se alojaba el
jefe. 2. Tiendas o barracones de los legionarios. 3. Enfermería. 4. Cárcel. 5. Intendencia o quaestorium.
Además de los campamentos que se construían para pernoctar una o varias noches, había
campamentos que se organizaban para pasar el invierno (hiberna) y otros que se convertían en
estables (castra stativa), los cuales dieron origen a ciudades, como la ciudad de León, que
proviene de un asentamiento de la Legio Gemina VII.
4. El asedio.
El asedio tenía como finalidad la rendición de los habitantes de la ciudad sitiada por hambre,
sed u otras necesidades vitales.
Para asediar una ciudad se levantaba un muro (agger) alrededor de ella para impedir la salida
(eruptio) de los sitiados, y otro detrás de los sitiadores para evitar el ataque por la espalda y
todo socorro exterior.
Sobre el primer muro se colocaban torres
más altas que las murallas de los sitiados,
desde las que se lanzaban proyectiles. Una
serie de máquinas de artillería (ballista,
catapulta, scorpio) se encargaba de
proteger con sus disparos el acceso a la
muralla de los arietes (especie de viga con
cabeza metálica) a fin de abrir brechas en
ella golpeando insistentemente.
4
Para efectuar el asalto, los
soldados formaban la
tortuga (testudo), es
decir, colocaban los
escudos en forma de
tejado sobre sus cabezas,
muy unidos todos;
después se subían encima
otros y otros en la misma
posición, hasta que alcanzaban la muralla y luchaban cuerpo a cuerpo con los sitiados. Los
defensores se defendían lanzando todo tipo de objetos, aceite hirviendo y pez ardiendo.
5
GLOSARIO un foso o trinchera (fossa) con cuya tierra
formaban un parapeto (agger) y sobre él
Acies. - Línea de soldados, línea o frente de clavaban estacas (sudes, valti) formando así la
batalla, el ejército en orden de batalla, la propia estacada (valtum). El campamento tenia cuatro
batalla. La formación más corriente es la triplex puertas: praetorla, que daba frente al enemigo;
ocies. decumana, al lado contrario; principalis dextra y
Aes alienum. - Deudas contraídas mediante un principalis sinistra. Estas dos últimas estaban
préstamo, que quedaban vinculadas a los unidas por la via principalis que separaba las
herederos; generalmente quedaban reducidas o tiendas de los oficiales de las de los soldados; las
extinguidas por la publicación de tabulae novae. primeras se comunicaban por la via decumana.
Agger. - En sentido general, reunión de Delante del praetorium, tienda del general, había
materiales de todo género. Además: 1º un espacio libre, desde donde se arengaba a las
Terraplén que los sitiadores levantaban al tropas y. se administraba justicia. Las tiendas de
aproximarse a la plaza sitiada, al que solían dar los soldados se llamaban tentoria, pelles o
la misma altura del muro para batir al enemigo contubernia; las de los oficiales superiores
con mayor facilidad. 2º. Parapeto que se tabernacula.Si el campamento era para algún
levantaba delante del campamento, formado tiempo se llamaba castra stativa; si para el
principalmente a base de los materiales invierno, hiberna.
extraídos de la trinchera. Censor. - Uno de los magistrati maiores; no estaba
Agmen.-El ejército en marcha. Cuando no investido del imperium, Se elegían dos entre los
amenazaba peligro, caminaban en columna, que hubieran sido cónsules. Sus funciones eran
yendo. detrás de cada legión sus varias: formación del ceno so de los ciudadanos
correspondientes bagajes; pero si el enemigo romanos, fijación de los impuestos, designación
estaba próximo, el orden era el siguiente: de los senadores, etcétera.
primero, varias legiones juntas dispuestas para Centurio.-Jefe de una centuria; había dos por
la lucha, legiones expeditae; luego, los equipajes de manípulo: prior y posterior. Se ascendía pasando
todas y, cerrando la marcha, el resto de las de la décima cohorte a la novena, y así
legiones. sucesivamente hasta la primera, corriendo los
Antesignani. - Soldados escogidos que grados de posterior y prior en cada uno los
precedían a las insignias, con los que a veces se manípulos de hastati, principes y triarii o pitio El
formaba un cuerpo de tropa para una acción de más alta categoría era el primipilus, o sea el
difícil o un ataque por sorpresa. centurio prior del manipulo de los triarii de la
Auxilia. – Tropas auxiliares, formadas por primera cohorte. Los centuriones de elevada
hombres de diferentes provincias del imperio. categoría (centuriones primorum ordinum) asistían
Bucinator. - El equivalente al cometa de a los consejos de guerra.
nuestros regimientos. Por .medío de la bucina, Classis. - La escuadra constituida por naves de
instrumento de metal de forma semejante a un guerra. Ver naves.
cuerno de caza, y cerca de la tienda del general, Cohors. - Unidad táctica romana a partir de
transmitía las órdenes y daba la señal de Mario, que la creó al reunir tres manípulos, uno
cambios de guardia. de hastati, otro de príncipes y el tercero de triarii.
Caetratae. - Cohortes armadas con un escudo de Las cohortes legionarias estaban mandadas por
cuero pequeño y redondo llamado caetra, usado tribuni (militum, legionum), y las auxiliares por
por los hispanos. praeiecti cohortium. Estas últimas solían estar
Calones. - Criados del ejército, esclavos de los formadas por individuos de la misma nación, no
oficiales y soldados, que en gran número sólo por la comunidad de idioma, sino también
marchaban con las tropas. No formaban parte porque conservaban el mismo armamento. De
del ejército, pero servían para conducir los aquí que recibieran nombres que indicaban su
equipajes y cuidar las bestias. Su nombre se procedencia , (vernacula). Las tropas auxiliares.
deriva de cata, trozo de madera, por los bastones que luchaban en los flancos (alae) recibían el
que usaban como armas. nombre de alariae. Cada legión tenía diez
Castra. - El campamento. Los romanos no cohortes.
dejaban de fortificarse para pasar la noche ni Commeatus - El abastecimiento en general.
aun después de las marchas más penosas. Algunas veces se refiere a una formación que
Escogido el terreno más conveniente (locum transporta el abaste" cimiento.
castris deligere), los metatores calculaban las Consilium.-Consejo de guerra. Lo convocaba el
distancias y tomaban las medidas necesarias jefe de la legión o el general en jefe, cuando
(castra metirñ; luego, se comenzaba' a construir había varias.-Acudían a él por derecho propio
1
los seis tribunos militares y los seis centuriones Exploratores. – Destacamentos más o menos
de la primera cohorte. numerosos, generalmente de caballería, que con
Constratae. - Ver naves. sus jefes iban a hacer un reconocimiento; en
Consul. - Supremo magistrado romano en las cambio los speculatores eran individuos aislados
épocas normales durante la república. Eran enviados como espías.
elegidos anualmente en número de dos en los Fasces. - Los haces de varas atados con un
comicios .centuríados. Gozaban de todos los hacha en medio, que llevaban delante los lictores
derechos inherentes ál imperium. Entraban en como insignia de los pretores urbanos,
posesión de su cargo en primero de Enero. Hasta procónsules, pretores provinciales, cónsules y
serles concedido el imperium se les llamaba dictadores. Eran el signo del imperium, es decir,
consules designatío Para confirmar el imperium del poder y del derecho de vida y de muerte de
debían celebrar las feriae latinae. Cuando un los magistrados supremos.
cónsul moría o abdicaba, su colega convocaba Fossa. - Trinchera excavada delante del agger,
comicios para elegir otro cónsul que cesaba con Sus dimensiones máximas- eran de 6 metros de
–él a fin de año.. Tenían como ínsígnas la toga anchura por 2,65 de profundidad. Ver castra.
praetexta con franja de púrpura, las fasces y doce Hiberna. - Ver castra
tictores. Idus. - El mes entre los romanos se dividía en
Contio. - Asamblea de soldados o reunión del kalendae, el día 1.0, nonae, el día 5 ó 7, e idus el día
ejército convocada por el general para escuchar 13 ó 15 según los meses. El nombre del mes se
una arenga antes del combate, o bien' un escribe como adjetivo; ejemplo: kalendas no
discurso de elogio o censura por su vembres; el punto de referencia no son los idus,
comportamiento. kalendas o nonas anteriores, sino los posteriores,
Conventus. - Corporación integrada por, a partir de los cuales se cuenta hacia atrás,
ciudadanos romanos residentes en la ciudad y incluyéndolos en el cómputo; ejemplo: Uf ante
entre los cuales el gobernador elegía los idus septembres: el día 3.0 , antes del 13 de
miembros de su consejo. septiembre, o sea el 11 de septiembre. Los
Custodiae.-Puestos de guardia en general, a clásicos en lugar de decir: Die XII ante kalendas
cargo de la infantería o la caballería. novembres, escriben: Ante diem XII kalendas
Dictator. - El dictador debía su nombre al poder novembres. La fecha que precede inmediatamente
absoluto de que estaba investido. Se le a las nonas, idus o kalendas se escríbe: Pridie
nombraba .cuando amenazaban grandes nonas, etc.
peligros exteriores, en las revueltas civiles, en Impedimenta. – Equipaje transportado por la
ciertas circunstancias en, que era necesario acémilas y carros. Sarcinae, equipaje individual
cumplir una ceremonia importante o para llevado por cada soldado.. Impeditus dícese del
presidir los comicios en ausencia de los cónsules. soldado cargado con su equipaje.
Sus insignias eran la silla curul, la toga pretexta Imperator. - Antes de Augusto, general en jefe.
y 24 líctores. Era nombrado por un senatus Era un título que las legiones solían conceder
consultas, a petición de uno de los cónsules o de por aclamación al general victorioso.
un tribuno militar. Imperium. - El mando de las fuerzas militares
Dilectus. - Leva de tropas verificada por los con derecho de vida o muerte sobre los
cónsules entre los hombres de 17 a 46 años. soldados. También la jurisdicción civil con el
Equitatus, Equites. – 1º. Jinetes, caballería. La derecho de imponer multas o condenar a
caballería estaba dividida en alae de trescientos prisión. Confiere el derecho de reclutar, tropas,
hombres, subdivididas en diez turmae de treinta nombrar oficiales, firmar alianzas y tratados,
hombres, que a su vez comprendían tres administrar las provincias e imponer
decurias. Al frente de las alae estaba el praeiectus contribuciones. Tenían el imperium el dictador,
equitum. 2º. Caballeros, orden ecuestre; entre los los cónsules, pretores, procónsules y
romanos el orden ecuestre era intermedio entre propretores.
la plebe y el senado. Estaba integrado por Legatus. – 1º Embajador, emisario. 2.° Legado,
ciudadanos cuya fortuna ascendía a lugar teniente del general en jefe. Estos últimos
cuatrocientos mil sestercios. eran elegidos entre los cuestores y pretores, y
Evocatus. - Soldado o centurión que, una vez recibían el nombramiento del senado, quedando
cumplido el tiempo regular en la milicia, se a las órdenes del general.
reenganchaba. Tenía el mismo estipendio y Legío, - Elemento esencial del ejército romano;
premios que los centuriones. tropa de infantería reclutada exclusivamente
Exercitus. - Ver acies, agmen, cohors, legio, manus. entre ciudadanos romanos. La legión estaba
Expeditus. - Ver sarcinae. dividida en diez cohortes, treinta manípulos y
2
sesenta centurias. Sus efectivos normales eran de llevaba fijo· un hierro. La longitud total del arma
4.200 a 6.000 hombres. era de unos 2,20 metros.
Lictores, - Servidores de los magistrados Pluteus. - Como la vinea y la testudo, tenía por
superiores a quienes acompañaban llevando las objeto poner a cubierto de los golpes de los
fasces. Los lictores marchaban en fila uno tras asediados a los atacantes mientras trabajaban.
otro, abriendo paso ante los magistrados. El Era una especie de parapeto móvil, hecho con
dictador tenía 24 lictores; los cónsules, 12. juncos entrelazados y recubiertos con pieles,
Manipulus. - Unidad táctica de la legión. Cada movido por tres ruedas, una central y dos
cohorte tenía tres manípulos: el de los pili, el de laterales.
los principes y el de los hastati. Cada manípulo Praefectus. - No es un cargo establecido, sino
tenía dos centurias. que designa la persona puesta al frente de una
Milites. - Soldados de infantería en general. misión, como el mando de la caballería, de las
Cuando se quiere distinguir a los soldados naves, de una posición, etc. Praefeotus [abrum:
encuadrados en una legión de los demás se dice jefe de las tropas de ingenieros.
milites legionarii, o solamente legionarii. Los Praesidium. – Destacamento militar equivalente
soldados no encuadrados en la legión llevaban, unas veces a escolta y otras a guarnición.
para mayor rapidez, armas Iígeras: milites levis También aparece significando el lugar
armaturae, entre los que se incluyen defendido por una guarnición.
frecuentemente a los arqueros: sagittarii, y a los Praetor. - Primeramente se aplicó este nombre a
honderos: funditores. los cónsules cónsules y al dictador. A partir de
Navis. - Cualquier clase de embarcación, aun las 377, esta magistratura fue accesible a la plebe. Al
fluviales. Entre los navíos de alta mar se principio hubo un solo pretor; luego se eligió
distinguen: 1º Naves longae; naves de guerra, así otro para que resolviera los litigios entre
llamadas porque eran aproximadamente dos ciudadanos y extranjeros; éste recibió el nombre
veces más largas que las de la carga. La de praetor peregrinus y el otro el de praetor
proporción entre eslora y manga era de siete u urbanus. Este último no debía permanecer
ocho a uno. Movídas a remo, la mayor parte ausente de Roma más de diez días y suplía al
tenían t r e s filas (triremes), pero las había de otro pretor si estaba encargado del mando de un
cuatro (quadriremes) , de cinco tquinqueremes),de ejército. En ausencia de los cónsules .cumplía
dos (biremest, Naves de guerra eran también las sus funciones, convocando el senado, reclutando
naves constratae, que Ilevaban cubiertas para la tropas y celebrando los comicios. Posteriormente
protección de los remeros; las naves actuariae, fueron designados para el mando de las
naves ligeras de tipo mixto que también servían provincias durante un año. Sus insignias eran la
para el comercio. 2º. Naves onerariae, naves de toga pretexta, la silla curul y seis lictores.
carga; eran cortas, anchas y bajas, movidas a Praetorium. – tienda del pretor o consejo de
vela; la proporción entre eslora y manga era de guerra.
cuatro a uno. Provincia. - Territorio conquistado y puesto bajo
Oppidum. - Designa una ciudad considerada la autorídad de un magistrado. El senado
desde el punto de vista militar, lo mismo que designaba todos los años las provincias que
civitas lo es desde el punto de vista político, y debían corresponder a cada magistrado:
urbs del civil. Estaba situada, generalmente, en provincias nominare, decernere; si éstos no estaban
un lugar defendido por la naturaleza y allí se de acuerdo se sorteaban: provincias sortiri.
refugiaban los habitantes de la región en caso de Quaestor. - Encargado de las finanzas.· Unos
peligro. residían en Roma (q. urbani) y otros
Ordo. - Línea o fila de soldados y, por extensión, acompañaban al ejército. Para este cargo se
cualquier formación militar. Se aplica a la precisaba haber servido en el ejército como
categoría de los centuriones: centuriones tribuno. Su cargo era anual, pero podía Ser
superiorum ordinum; centuriones de la primera prorrogado; a veces recibían mando militar.
cohorte. Ser centurión se dice: ducere ordinem. Se Quaestorium.- tienda del cuestor.
usa también para designar la categoría o clase Sacramentum. – Juramento militar que se hacía
social: ordo senatorius, ordo equester, ordo plebeius, al terminar la recluta; juraban primero los
etc. legados y tribunos, después un soldado de cada
Pilum. - Arma arrojadiza, utilizada alguna vez legión pronunciaba la fórmula, prometiendo
también, a modo de pica, como arma de mano. obediencia a los jefes, no apartarse de la ley ni
Era una vara de madera de sección redonda o abandonar las enseñas. Los demás soldados
cuadrangular que en uno de sus extremos contestaban «idem in me». Cuando cambiaba el
3
general, o en caso de . revuelta, se exigía un Tribuni militum. - Jefes de la legión, a las
nuevo sacramentum. órdenes inmediatas del general; eran seis, dos de
Sagittarii. - Ver milites. los cuales se turnaban cada dos meses en el
Sarcinae. - Carga o equipaje que los soldados mando. Eran nombrados por el pueblo y por los
llevaban en las marchas: armas, trigo para dos cónsules entre los jóvenes del orden senatorial,
semanas, estacas para la empalizada, sierra, seleccionados entre los que servían en la
hacha, azadón y utensilios de cocina, con un caballería o en, el séquito del general. Su insignia
peso aproximado de 20 kilogramos. Con todo era el anillo de oro de los caballeros. Tomaban
ello hacían un paquete que llevaban a la espalda parte en los consejos de guerra.
colgado de un palo. Expeditus es el soldado libre Tribunl plebis. – Fueron creados a raíz de las
de tal carga. Antes del combate todo ello se luchas de la aristocracia con los plebeyos. Al
depositaba en un lugar determinado (sarcinas principio fueron cinco; después diez. Su función
conferre), a cuyo cuidado quedaba un praesidium.. era anual, eran inviolables. Su poder consistía en
Impedimenta era el equipaje transportado por el derecho de oponerse a una medida tomada
acémilas y carros. por un magistrado y defender a un ciudadano
Senatus. - Reunión de los ancianos, senes, oprimido o vejado. Para ello necesitaban estar
primitivamente 300 patricios llamados patres todos de acuerdo. Tenían facultad de proponer
conscripti. Posteriormente, cuando los plebeyos leyes en las asambleas por tribus.
obtuvieron acceso a todas las magistraturas, Turma. – escuadrón de caballería ( 30 hombres).
pudieron ser también senadores. Formaban el Turris. - Máquina de guerra montada sobre
senado por derecho propio los magistrados, los ruedas, utílizada para asaltar las fortalezas. Solía
que habían desempeñado anteriormente tener tres pisos; en el inferior estaban los que
magistraturas y, en caso de no completarse el manejaban el ariete; en el .central había un
número de senadores, los ciudadanos que puente que se dejaba caer sobre las murallas de
designaba el censor. El senado dirigía la política la ciudad para el asalto; y en el superior iban los
exterior (declaración de guerra, tratados de paz); soldados que, con flechas, dardos y piedras,
nombraba procónsules y propretores, distribuía trataban de desalojar a los defensores de la
el mando de los ejércitos y el gobierno de las muralla. También se construían torres sobre las
provincias, intervenía en diversos actos del naves para combatir desde posición más
culto, tenía autoridad sobre la legislación, pero elevada.
las leyes debían ser votadas por los comicios, Urbs. - Casi siempre con esta palabra se designa
promulgándose, una vez aprobadas por el la ciudad de Roma, pero algunas veces se refiere
senado, como decisiones conjuntas de ambos. también a otras ciudades, como por ejemplo a
Signa. - Insignias militares, banderas; cada Marsella
legión tenía su insignia, que después de Mario Vallum. - Nombre colectivo que designaba la
consistió en un águila de plata. Las insignias empalizada o conjunto de estacas (valli) que se
eran llevadas en el primer manípulo de la clavaban en el amontonamiento de tierra (agger)
primera cohorte. Levantar el campo se dice: formado con la tierra excavada del foso (fossa)
signa convellere,tollere, eiierre; avanzar en oro den que rodeaba el campamento. También la línea
de batalla: signa proferre, promovere; . atacar: signa de trincheras tendida en torno a una ciudad
inferre; combatir: signa conierre; hacer alto: signa sitiada o los trabajos de fortificación para
statuere; retirarse: signa convertere, referre. defenderla.
Speculatores. - Ver exploratores. Via.- Camino, calle .
Statio. - Puesto de infantería o caballería. En el
campamento la guardia de cada puerta estaba
encomendada a una cohorte (cohors in statione).
Stipendium. -e-. Sueldo que se pagaba del.
tesoro público a los soldados; el centurión tenía
el doble, y el soldado de caballería el triple.
Testudo.- tortuga (formación de asalto, en la que
los soldados se cubrían la cabeza con sus
propios escudos a modo de caparazón o
maquina de guerra formada opor un ariete
montado sobre ruedas y cubierto a modo de
galería.)
Tormentum. - Máquina de guerra utilizada para
lanzar a gran distancia armas. arrojadizas.