Como Prevenir El Uso de Drogas

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !
BUSO DE $ROGAS
#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS

EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES
5NA GUÓA CON BASE CIENTÓlCA
PARA PADRES EDUCADORES Y LÓDERES DE
LA COMUNIDAD
3EGUNDA %DICIØN
6ERSIØN !BREVIADA
$%0!24!-%.4/ $% 3!,5$ 9 3%26)#)/3

(5-!./3 $% ,/3 %34!$/3 5.)$/3
)NSTITUTOS .ACIONALES DE LA 3ALUD
," /Ê - Ê
"6 ,
" -Ê "/Ê*, /
)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS
#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS

EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES
5NA GUÓA CON BASE CIENTÓlCA
PARA PADRES EDUCADORES Y LÓDERES DE
LA COMUNIDAD
3EGUNDA %DICIØN
6ERSIØN !BREVIADA
$%0!24!-%.4/ $% 3!,5$ 9 3%26)#)/3

(5-!./3 $% ,/3 %34!$/3 5.)$/3
)NSTITUTOS .ACIONALES DE LA 3ALUD
)NSTITUTO .ACIONAL 3OBRE EL !BUSO DE $ROGAS
%XECUTIVE "OULEVARD
"ETHESDA -ARYLAND
2ECONOCIMIENTOS
%L .)$! DESEA AGRADECER A LAS SIGUIENTES PERSONAS POR SU DIRECCIØN Y
COMENTARIOS DURANTE EL DESARROLLO Y LA REVISIØN DE ESTA PUBLICACIØN
+AREN , "IERMAN 0H$ (YMAN (OPS 0H$

0ENNSYLVANIA 3TATE 5NIVERSITY /REGON 2ESEARCH )NSTITUTE
# (ENDRICKS "ROWN 0H$ %UGENE 2 /ETTING 0H$

5NIVERSITY OF 3OUTH &LORIDA #OLORADO 3TATE 5NIVERSITY
2ICHARD 2 #LAYTON 0H$ :ILI 3LOBODA 3C$

5NIVERSITY OF +ENTUCKY 5NIVERSITY OF !KRON
4HOMAS * $ISHION 0H$ 2ICHARD 3POTH 0H$

5NIVERSITY OF /REGON )OWA 3TATE 5NIVERSITY
% -ICHAEL &OSTER 0H$ *OHN " 2EID 0H$

0ENNSYLVANIA 3TATE 5NIVERSITY /REGON 3OCIAL ,EARNING #ENTER
-EYER $ 'LANTZ 0H$ 4HOMAS ! 7ILLS 0H$

.ATIONAL )NSTITUTE ON $RUG !BUSE !LBERT %INSTEIN #OLLEGE OF -EDICINE
-ARK 4 'REENBERG 0H$

0ENNSYLVANIA 3TATE 5NIVERSITY
%L .)$! TAMBIÏN DESEA AGRADECER A LAS #OALICIONES #OMUNITARIAS !NTI $ROGAS DE

!MÏRICA #OMMUNITY !NTI $RUG #OALITIONS OF !MERICA ;#!$#!= POR SU AYUDA EN
LA ORGANIZACIØN DE UN GRUPO DE ENFOQUE DE LÓDERES COMUNITARIOS PARA LA REVISIØN
DE ESTA PUBLICACIØN
%STA PUBLICACIØN FUE ESCRITA POR %LIZABETH " 2OBERTSON 0H$ 3USAN , $AVID
-0( RETIRADA Y 3UMAN ! 2AO 0H$ DEL )NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO
DE $ROGAS
4ODOS LOS MATERIALES EN ESTE VOLUMEN SON DE DOMINIO PÞBLICO Y PUEDEN SER
UTILIZADOS O REPRODUCIDOS SIN LA AUTORIZACIØN DEL .)$! O DE SUS AUTORES 3E
AGRADECE CITAR LA FUENTE
%L GOBIERNO DE LOS %STADOS 5NIDOS NO ENDOSA NI FAVORECE NINGÞN PRODUCTO

O COMPA×ÓA COMERCIAL EN ESPECIAL ,OS NOMBRES DE MARCA PROPIETARIOS
O SOCIETARIOS QUE APARECEN EN ESTA PUBLICACIØN SØLO SE UTILIZAN PORQUE SE
CONSIDERAN ESENCIALES DENTRO DEL CONTEXTO DE LOS ESTUDIOS AQUÓ DESCRITOS
.)( 0UBLICACIØN .O " 3P

)MPRESA EN SEPTIEMBRE
II #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NDICE
2ECONOCIMIENTOS II
0REFACIO V
)NTRODUCCIØN
,OS 0RINCIPIOS DE LA 0REVENCIØN
#APÓTULO ,OS &ACTORES DE 2IESGO Y LOS
&ACTORES DE 0ROTECCIØN
z#UÉLES SON LOS FACTORES DE RIESGO Y CUÉLES SON
LOS FACTORES DE PROTECCIØN
z#UÉLES SON LAS SE×ALES TEMPRANAS DE RIESGO QUE PUEDEN
PREDECIR EL ABUSO DE DROGAS EN EL FUTURO
z#UÉLES SON LOS PERÓODOS DE MAYOR RIESGO
PARA EL ABUSO DE DROGAS EN LA JUVENTUD
z#ØMO Y CUÉNDO COMIENZA Y CØMO PROGRESA
EL ABUSO DE DROGAS
#APÓTULO #ØMO 0LANIlCAR PARA LA 0REVENCIØN DEL !BUSO DE

$ROGAS EN LA #OMUNIDAD
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD DESARROLLAR UN PLAN
PREVENTIVO CON BASES CIENTÓlCAS
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD USAR LOS PRINCIPIOS
DE LA PREVENCIØN EN LA PLANIlCACIØN DE LA PREVENCIØN
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR EL NIVEL DE
RIESGO PARA EL ABUSO DE DROGAS
z%STÉ LA COMUNIDAD LISTA PARA LA PREVENCIØN
z#ØMO SE PUEDE MOTIVAR A LA COMUNIDAD PARA QUE
IMPLEMENTE PROGRAMAS DE PREVENCIØN CON BASES CIENTÓlCAS
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR LA ElCACIA
DE LOS ESFUERZOS DE PREVENCIØN ACTUALES
#APÓTULO #ØMO 3E !PLICAN LOS 0RINCIPIOS DE LA 0REVENCIØN A

LOS 0ROGRAMAS PARA LA 0REVENCIØN DEL !BUSO DE $ROGAS
z#ØMO SE TRATAN LOS FACTORES DE RIESGO Y DE PROTECCIØN
EN LOS PROGRAMAS DE PREVENCIØN
)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS III

z#UÉLES SON LOS ELEMENTOS ESENCIALES DE LOS PROGRAMAS
DE PREVENCIØN ElCACES BASADOS EN LA INVESTIGACIØN
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD IMPLEMENTAR Y SOSTENER
PROGRAMAS DE PREVENCIØN ElCACES
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR EL IMPACTO
DE SU PROGRAMA SOBRE EL ABUSO DE DROGAS
z#UÉLES SON LOS COSTOS CON RELACIØN A LOS BENElCIOS DE LOS
PROGRAMAS DE PREVENCIØN COMUNITARIOS
#APÓTULO %JEMPLOS DE 0ROGRAMAS CON "ASES #IENTÓlCAS PARA

LA 0REVENCIØN DEL !BUSO DE $ROGAS
0ROGRAMAS 5NIVERSALES
Ê UÊÊÊ*À}À>>Ê
ÕÌ>ÀÊº>Ê ÃVÕi>ÊµÕiÊÃiÊ*ÀiVÕ«>»
Ê UÊÊÊÌiÀÛiViÃÊ
iÌÀ>`>ÃÊiÊ>ÃÊÕ>ÃÊ
®ÊiÊÊ
ÊÊÌiÀÛiViÃÊìÊ-Vi`>ìÃÊ>> ÃVÕi>Ê-*®
Ê UÊÊÊÕ>Ê«>À>Ê>ÃÊ Õi>ÃÊ-iiVViÃÊ
®
Ê UÊÊÊ*À}À>>ÊìÊ ÌÀi>iÌÊiÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊÊ
ÊÊ«>À>Ê>Ê6`>Ê-/®Ê
Ê UÊÊÊ*À}À>>ÊÃ+ÕiÃÌÊÃLÀiÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê>ÊÊ
ÊÊìÃViV>Ê-®Ê
Ê UÊÊÊ*ÀÞiVÌÊ ,/Ê
Ê UÊÊÊ*ÀÞiVÌÊ-/,
Ê UÊÊÊ*ÀVÊìÊ ÃÌÀ>Ìi}>ÃÊ«>À>ÊiÊ*iÃ>iÌÊÊ
ÊÊÌiÀ>ÌÛÊ*/-®Ê
Ê UÊÊÊ>L`>ìÃ]Ê"«ÀÌÕ`>`]ÊÞÊ,iVViÌÊ-",®Ê
Ê UÊÊÊ*À}À>>ÊºÀÌ>iVi`Ê>Ê>ÃÊ>>Ã»\ÊÊÊ
ÊÊ*>À>Ê*>`ÀiÃÊÞÊÛiiÃÊìÊ£äq£{ÊÃÊ-*Ê£äq£{®
0ROGRAMAS 3ELECTIVOS
Ê UÊÊÊ ÌÀi>iÌÊÞÊ«Ài`â>iÊìÊÃÊìÃViÌiÃÊÊ
ÊÊ«>À>Ê ÛÌ>ÀÊÃÊ ÃÌiÀìÃÊ/-®
Ê UÊÊÊ Ê*ìÀÊ«>À>Ê vÀiÌ>ÀÃi
Ê UÊÊÊ vµÕiÊiÊ>ÃÊ>>ÃÊ"®
Ê UÊÊÊ Ê*À}À>>Ê«>À>ÊÀÌ>iViÀÊ>Ê>ÃÊ>>ÃÊ-*®
0ROGRAMAS )NDICADOS
Ê UÊÊÊ*ÀÞiVÌÊ>V>ÊiÊ ÊLÕÃÊìÊ>ÃÊÀ}>ÃÊ*ÀÞiVÌÊ/ ®
Ê UÊÊÊ*À}À>>Ê,iViVÌ>`Ê>Ê>ÊÕÛiÌÕ`Ê,9®
0ROGRAMAS %SCALONADOS
Ê UÊÊÊ*À}À>>ÊìÊ/À>ÃViÃÊìÊÃÊìÃViÌiÃÊ/*®
Ê UÊÊÊ*À}À>>ÊìÊ*ÀiÛiVÊìÊ,iÃ}Êº>L`>ìÃÊ«>À>ÊiÊÝÌ»ÊÊ
ÊÊ«>À>ÊÃÊ>`ÀÕ}>`ÀiÃÊÊ
Ê UÊÊÊ Ã>ÞÊìÊ*ÀiÛiVÊ,?«`>Ê«>À>ÊÃÊ*ÀLi>ÃÊìÊ
`ÕVÌ>
#APÓTULO 2ECURSOS Y 2EFERENCIAS 3ELECTAS

2ECURSOS 3ELECTOS
2EFERENCIAS 3ELECTAS
IV #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES
0REFACIO
>ÊÕÛiÌÕ`ÊìÊÞÊivÀiÌ>ÊÕVÃÊÀiÃ}Ã]ÊVÕÞi`ÊiÊ>LÕÃÊ
ìÊ>ÃÊ`À}>Ã]Ê>ÊÛiV>ÊÞÊiÊ6É-°Ê,iÃ«ìÀÊ>ÊiÃÌÃÊÀiÃ}ÃÊ
>ÌiÃÊìÊµÕiÊÃiÊVÛiÀÌ>ÊiÊ«ÀLi>ÃÊ«ÕiìÊÃiÀÊ`vV°Ê1>ÊìÊ>ÃÊ
iÌ>ÃÊìÊÃÌÌÕÌÊ >V>ÊÃLÀiÊiÊLÕÃÊìÊÀ}>ÃÊ ®ÊiÃÊ>Ê
ìÊ>ÞÕ`>ÀÊ>Ê«ÖLVÊ>ÊV«ÀiìÀÊ>ÃÊV>ÕÃ>ÃÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÞÊ
ìÊiÛÌ>ÀÊÃÕÊViâ°Ê Ê>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÌiiÊVÃiVÕiV>ÃÊÃiÀ>ÃÊ
iÊÕiÃÌÀÃÊ}>ÀiÃ]ÊiÃVÕi>ÃÊÞÊVÕ`>ìÃ°ÊiÃìÊ>Ê«iÀÃ«iVÌÛ>Ê
ìÊ ]ÊiÊÕÃÊìÊVÕ>µÕiÀÊ`À}>ÊVÌ>ÊÊiÊÕÃÊ>«À«>`ÊìÊ
>ÃÊ`À}>ÃÊVÌ>ÃÊÃiÊVÃìÀ>Ê>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°
>ÊViV>ÊìÊ>Ê«ÀiÛiVÊ>Ê«À}ÀiÃ>`ÊÕVÊiÊÃÊÖÌÃÊ
>Ã°Ê-iÊiÃÌ?ÊiÃ>Þ>`ÊÕV>ÃÊÌiÀÛiViÃÊiÊ>LiÌiÃÊ
ìÊ>ÊÛ`>ÊÀi>Ê«>À>ÊµÕiÊÃiÊ«Õi`>Ê>`>«Ì>ÀÊ?ÃÊv?ViÌiÊ>ÊÕÃÊ
VÕÌ>À°ÊÃÊViÌwVÃÊiÃÌ?ÊiÃÌÕ`>`ÊÕÊÀ>}Ê>ÞÀÊìÊ
«L>ViÃÊÞÊÌi>Ã°Ê*ÀÊii«]Ê>ÊìÌwV>`ÊÌiÀÛiViÃÊ
iwV>ViÃÊVÊ«L>ViÃÊ?ÃÊÛiiÃÊ«>À>Ê>ÞÕ`>ÀÊ>Ê«ÀiÛiÀÊ>ÃÊ
V`ÕVÌ>ÃÊìÊÀiÃ}Ê>ÌiÃÊìÊµÕiÊVÕÀÀ>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°ÊÃÊ
ÛiÃÌ}>`ÀiÃÊÌ>LjÊiÃÌ?ÊiÃÌÕ`>`Ê>ÊÃÊ>ìÃViÌiÃÊ>ÞÀiÃÊ
µÕiiÃÊÞ>ÊiÃÌ?ÊÕÃ>`Ê`À}>ÃÊ«>À>ÊiVÌÀ>ÀÊ>iÀ>ÃÊìÊ«ÀiÛiÀÊ
?ÃÊ>LÕÃÊÊ>`VV°Ê/>LjÊÃiÊiÃÌ?ÊiÃÌÕ`>`Ê>ÃÕÌÃÊ
«À?VÌVÃ]ÊVÊiÊ>?ÃÃÊìÊÃÊVÃÌÃÊVÊÀi>VÊ>ÊÃÊLiiwVÃ°Ê
>Ê«ÀiÃiÌ>VÊìÊiÃÌÃÊ>>â}ÃÊ>Ê«ÖLVÊVÃÌÌÕÞiÊÕ>ÊìÊ>ÃÊ
ÀiÃ«Ã>L`>ìÃÊ?ÃÊ«ÀÌ>ÌiÃÊìÊ °Ê
ÃÊVÊ}À>Ê«>ViÀÊµÕiÊvÀiViÃÊÕiÃÌÀ>Êi`VÊºLÀiÛ>`>»ÊìÊ
>Ê«ÕLV>VÊiÊ}jÃÊ*ÀiÛiÌ}ÊÀÕ}Ê1ÃiÊ>}Ê
`ÀiÊ>`Ê
ìÃViÌiÃ\ÊÊ,iÃi>ÀV >Ãi`ÊÕìÊvÀÊ*>ÀiÌÃ]Ê `ÕV>ÌÀÃ]Ê
>`Ê
ÕÌÞÊi>ìÀÃ]Ê-iV`Ê `Ì°Ê
Ê*ÀiÛiÀÊiÊ1ÃÊ
ìÊÀ}>ÃÊiÊÃÊ ÃÊÞÊÃÊìÃViÌiÃ\Ê1>Ê}Õ>ÊVÊL>ÃiÃÊ
ViÌwV>ÃÊ«>À>Ê«>`ÀiÃ]Êi`ÕV>`ÀiÃÊÞÊìÀiÃÊìÊ>ÊVÕ`>`]Ê
Ãi}Õ`>Êi`V®°Ê>ÊÃi}Õ`>Êi`VÊvÀiViÊÃÊ«ÀV«ÃÊ
>VÌÕ>â>`Ã]Ê«Ài}ÕÌ>ÃÊÞÊÀiÃ«ÕiÃÌ>ÃÊÕiÛ>Ã]ÊvÀ>VÊÃLÀiÊ
«À}À>>ÃÊÕiÛÃ]ÊÞÊÀiviÀiV>ÃÊ>`V>iÃ°Ê ÃÌ>Êº6iÀÃÊ
LÀiÛ>`>»ÊìÊ>Ê«ÕLV>VÊÀiÃÕiÊÃiVViÃÊìÊ>Ê}Õ>Ê«>À>ÊiÊ
ÕÃÊìÊ>ÊVÕ`>`°Ê*>À>Ê?ÃÊvÀ>V]ÊiÊÛÌ>ÃÊ>ÊÛÃÌ>ÀÊ>Ê
ÃÌÊ7iLÊìÊ Ê>ÊÜÜÜ°`ÀÕ}>LÕÃi°}Û]Ê`ìÊÃiÊvÀiViÊÕ>Ê}Õ>Ê
V«iÌ>ÊÞÊÌÀÃÊ>ÌiÀ>iÃÊÃLÀiÊ>ÃÊVÃiVÕiV>Ã]Ê>Ê«ÀiÛiV]ÊÞÊ
iÊÌÀ>Ì>iÌÊìÊ>LÕÃÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê Ã«iÀ>ÃÊµÕiÊiVÕiÌÀiÊÖÌÊ
Ì>ÌÊ>Ê>Ê}Õ>ÊVÊ>Ê>Êº6iÀÃÊLÀiÛ>`>°»Ê
À>Ê°Ê6Ü]Ê°°
ÀiVÌÀ>
ÃÌÌÕÌÊ >V>ÊÃLÀiÊiÊLÕÃÊìÊÀ}>Ã
)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS V

)NTRODUCCIØN
ÃÌ>Êº6iÀÃÊLÀiÛ>`>»ÊVÌiiÊÃÊ«ÕÌÃÊ
ÃLÀiÃ>iÌiÃÊìÊ>ÊÃi}Õ`>Êi`VÊiÊ}jÃÊìÊ
*ÀiÛiÌ}ÊÀÕ}Ê1ÃiÊ}Ê
`ÀiÊ>`ÊìÃViÌÃ\Ê
Ê,iÃi>ÀV >Ãi`ÊÕìÊvÀÊ*>ÀiÌÃ]Ê `ÕV>ÌÀÃ]Ê>`Ê
ÕÌÞÊi>ìÀÃ°Ê*ÀiÃiÌ>ÊÕ>Ê>VÌÕ>â>VÊìÊ
ÃÊ«ÀV«ÃÊìÊ>Ê«ÀiÛiV]ÊÕ>ÊÛÃÊ}iiÀ>ÊìÊ
>Ê«>wV>VÊìÊ«À}À>>Ã]ÊÞÊÃÊ«ÀiÀÃÊ«>ÃÃÊ
VÀÌVÃÊ«>À>Ê>µÕiÃÊµÕiÊiÃÌ?Ê>«Àiì`ÊÃLÀiÊ>Ê
«ÀiÛiV°ÊÃ]ÊiÃÌ>Êi`VÊ>LÀiÛ>`>Ê«ÕiìÊÃiÀÛÀÊ
VÊÕ>ÊÌÀ`ÕVVÊ>Ê>Ê«ÀiÛiVÊVÊL>ÃiÃÊ
ViÌwV>ÃÊ«>À>Ê>µÕiÃÊµÕiÊÃÊÕiÛÃÊ>ÊV>«ÊìÊ>Ê
«ÀiÛiVÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°Ê/>LjÊ«ÀÛiiÊÀiVÕÀÃÃÊ
ÞÊÀiviÀiV>ÃÊÃiiVV>`>Ã°Ê ÃÌ>Ê«ÕLV>V]Ê>ÃÊVÊ
>ÊÃi}Õ`>Êi`VÊV«iÌ>ÊìÊ`VÕiÌÊiÊ}jÃ]Ê
ÃiÊ«ÕiìÊLÌiiÀÊÊ«ÀÀÊìÊÃÌÊ7iLÊìÊ ]Ê
ÜÜÜ°`ÀÕ}>LÕÃi°}Û°Ê
Ê ÊiÃ«iÀ>ÊµÕiÊÃiÊ«Õi`>ÊVÌÕ>ÀÊVÊ>ÃÊ
ÛiÃÌ}>ViÃÊµÕiÊ«ÀÛi>ÊivµÕiÃÊiwV>ViÃ]Ê>«À«>`ÃÊ
ÞÊ«À?VÌVÃÊ>Ê>ÃÊVÕ`>ìÃÊµÕiÊÌÀ>L>>ÊVÊiÊÀiÌÊìÊ
«ÀiÛiÀÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊÃÊÃÊÞÊÃÊ>ìÃViÌiÃÊ
iÊÌ`ÊiÊ«>Ã°

,OS 0RINCIPIOS DE LA 0REVENCIØN
%L OBJETIVO DE ESTOS PRINCIPIOS ES EL DE AYUDAR A LOS PADRES EDUCADORES Y LÓDERES
COMUNITARIOS A PONDERAR PLANIlCAR E INTRODUCIR PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEL ABUSO
DE DROGAS CON BASES CIENTÓlCAS A NIVEL COMUNITARIO ,AS REFERENCIAS QUE SIGUEN A CADA
PRINCIPIO SON REPRESENTATIVAS DE LA INVESTIGACIØN ACTUAL
,OS &ACTORES DE 2IESGO Y LOS &ACTORES DE 0ROTECCIØN

02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEBERÉN MEJORAR LOS FACTORES DE
PREVENCIØN Y REVERTIR O REDUCIR LOS FACTORES DE RIESGO
s %L RIESGO DE CONVERTIRSE EN UN ABUSADOR DE DROGAS INVOLUCRA UNA RELACIØN

ENTRE EL NÞMERO Y EL TIPO DE LOS FACTORES DE RIESGO %J ACTITUDES Y
COMPORTAMIENTOS DESVIADOS Y LOS FACTORES DE PROTECCIØN %J EL APOYO DE
LOS PADRES
s %L IMPACTO POTENCIAL DE FACTORES ESPECÓlCOS DE RIESGO Y DE PROTECCIØN
CAMBIA CON LA EDAD 0OR EJEMPLO LOS FACTORES DE RIESGO DENTRO DE LA
FAMILIA TIENEN UN IMPACTO MAYOR EN UN NI×O MÉS JOVEN MIENTRAS QUE LA
ASOCIACIØN CON COMPA×EROS QUE ABUSAN DE LAS DROGAS PUEDE SER UN FACTOR
DE RIESGO MÉS IMPORTANTE PARA UN ADOLESCENTE
s 5NA INTERVENCIØN TEMPRANA EN LOS FACTORES DE RIESGO %J CONDUCTA
AGRESIVA Y UN AUTO CONTROL DElCIENTE A MENUDO TIENE UN IMPACTO MAYOR
QUE UNA INTERVENCIØN TARDÓA AL CAMBIAR LA TRAYECTORIA DE LA VIDA DEL NI×O
ALEJÉNDOLE DE LOS PROBLEMAS Y DIRIGIÏNDOLO HACIA CONDUCTAS POSITIVAS
s !UNQUE LOS FACTORES DE RIESGO Y DE PROTECCIØN PUEDEN AFECTAR A PERSONAS
DE TODOS LOS GRUPOS ESTOS FACTORES PUEDEN TENER UN EFECTO DIFERENTE
DEPENDIENDO DE LA EDAD SEXO RAZA CULTURA Y AMBIENTE DE LA PERSONA
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEBEN DIRIGIRSE A TODAS LAS FORMAS
DEL ABUSO DE DROGAS POR SEPARADO O EN CONJUNTO INCLUYENDO EL CONSUMO
DE DROGAS LEGALES %J EL TABACO O EL ALCOHOL POR MENORES EL USO DE DROGAS
ILEGALES %J LA MARIHUANA O LA HEROÓNA Y EL USO INAPROPIADO DE SUSTANCIAS
OBTENIDAS LEGALMENTE %J LOS INHALANTES LOS MEDICAMENTOS DE PRESCRIPCIØN O
AQUELLOS QUE NO NECESITAN PRESCRIPCIØN
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEBEN DIRIGIRSE AL TIPO DE
PROBLEMA DE ABUSO DE DROGAS EN LA COMUNIDAD LOCAL ESCOGER LOS FACTORES
DE RIESGO QUE SE PUEDEN MODIlCAR Y FORTALECER LOS FACTORES DE PROTECCIØN
QUE SE CONOCEN
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEBEN SER DISE×ADOS PARA TRATAR
RIESGOS ESPECÓlCOS A LAS CARACTERÓSTICAS DE LA POBLACIØN O DE LA AUDIENCIA
#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

TALES COMO LA EDAD EL SEXO Y LA CULTURA PARA MEJORAR LA ElCACIA DEL
PROGRAMA
0LANIlCACIØN DE LA 0REVENCIØN
0ROGRAMAS PARA LA FAMILIA
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN PARA LAS FAMILIAS DEBEN
MEJORAR LA COMPENETRACIØN Y LAS RELACIONES FAMILIARES E INCLUIR HABILIDADES
PARA SER MEJORES PADRES ENTRENAMIENTO PARA DESARROLLAR DISCUTIR Y
REFORZAR LA POLÓTICA DE LA FAMILIA CON RELACIØN AL ABUSO DE SUSTANCIAS Y LA
INFORMACIØN Y EDUCACIØN SOBRE LAS DROGAS
,A COMPENETRACIØN FAMILIAR CONSTITUYE EL CIMIENTO DE LA RELACIØN ENTRE LOS

PADRES Y LOS HIJOS 3E PUEDE FORTALECER ESTA COMPENETRACIØN A TRAVÏS DE
UN ENTRENAMIENTO PARA MEJORAR LA CAPACIDAD DE APOYO DE LOS PADRES A
LOS HIJOS LA COMUNICACIØN ENTRE PADRES E HIJOS Y LA PARTICIPACIØN DE LOS
PADRES CON LOS HIJOS
s %L MONITOREO Y LA SUPERVISIØN DE LOS PADRES SON ESENCIALES PARA

PREVENIR EL ABUSO DE LAS DROGAS 3E PUEDEN MEJORAR ESTAS
HABILIDADES CON ENTRENAMIENTO DE CØMO ESTABLECER REGLAS TÏCNICAS
PARA EL MONITOREO DE ACTIVIDADES EL ELOGIO POR CONDUCTA APROPIADA
Y LA DISCIPLINA MODERADA Y CONSISTENTE QUE HACE RESPETAR LAS REGLAS
DE LA FAMILIA ANTERIORMENTE DElNIDAS
s ,A EDUCACIØN Y LA INFORMACIØN SOBRE LAS DROGAS PARA LOS PADRES O
LOS CUIDADORES REFUERZA LO QUE LOS NI×OS ESTÉN APRENDIENDO SOBRE
LOS EFECTOS DA×INOS DE LAS DROGAS Y BRINDA LA OPORTUNIDAD PARA LA
DISCUSIØN FAMILIAR SOBRE EL ABUSO DE SUSTANCIAS LEGALES E ILEGALES
s ,AS INTERVENCIONES CORTAS ENFOCADAS EN LA FAMILIA Y DIRIGIDAS A LA
POBLACIØN EN GENERAL PUEDEN CAMBIAR POSITIVAMENTE CONDUCTAS
ESPECÓlCAS DE LOS PADRES QUE PUEDEN REDUCIR LOS RIESGOS FUTUROS
PARA EL ABUSO DE DROGAS
0ROGRAMAS EN LA ESCUELA
02).#)0)/ 3E PUEDEN DISE×AR LOS PROGRAMAS DE PREVENCIØN PARA
UNA INTERVENCIØN TAN TEMPRANA COMO EN LOS A×OS PREESCOLARES QUE
ENFOQUEN A LOS FACTORES DE RIESGO PARA EL ABUSO DE DROGAS TALES COMO
EL COMPORTAMIENTO AGRESIVO CONDUCTA SOCIAL NEGATIVA Y DIlCULTADES
ACADÏMICAS
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN PARA LOS NI×OS DE LA
PRIMARIA DEBEN SER DIRIGIDOS AL MEJORAMIENTO DEL APRENDIZAJE ACADÏMICO

Y SOCIO EMOTIVO PARA TRATAR FACTORES DE RIESGO PARA EL ABUSO DE
DROGAS COMO LA AGRESIØN TEMPRANA EL FRACASO ACADÏMICO Y LA
DESERCIØN DE LOS ESTUDIOS ,A EDUCACIØN DEBE ENFOCARSE EN LAS
SIGUIENTES HABILIDADES
s AUTO CONTROL
s CONCIENCIA EMOCIONAL
s COMUNICACIØN
s SOLUCIØN DE LOS PROBLEMAS SOCIALES Y
s APOYO ACADÏMICO ESPECIALMENTE EN LA LECTURA
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN PARA LOS ESTUDIANTES
DE LA ESCUELA MEDIA Y DE LA SECUNDARIA MIDDLE OR JUNIOR AND HIGH
SCHOOL DEBEN AUMENTAR LA COMPETENCIA ACADÏMICA Y SOCIAL CON LAS
SIGUIENTES HABILIDADES
s HÉBITOS DE ESTUDIO Y APOYO ACADÏMICO
s COMUNICACIØN
s RELACIONES CON LOS COMPA×EROS
s AUTO ElCACIA Y REAlRMACIØN PERSONAL
s HABILIDADES PARA RESISTIR LAS DROGAS
s REFUERZO DE LAS ACTITUDES ANTI DROGAS Y
s FORTALECIMIENTO DEL COMPROMISO PERSONAL CONTRA EL ABUSO DE
LAS DROGAS
0ROGRAMAS COMUNITARIOS
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DIRIGIDOS A LAS
POBLACIONES EN GENERAL EN PUNTOS DE TRANSICIØN CLAVES COMO LA
TRANSICIØN A LA ESCUELA MEDIA hMIDDLE SCHOOLv PUEDEN PRODUCIR
EFECTOS BENElCIOSOS AÞN ENTRE LAS FAMILIAS Y LOS NI×OS QUE TIENEN
UN ALTO RIESGO 4ALES INTERVENCIONES NO SE DIRIGEN A LAS POBLACIONES
EN RIESGO EN PARTICULAR Y POR LO TANTO REDUCEN EL ENCASILLAMIENTO Y
PROMUEVEN LOS LAZOS FUERTES CON LA ESCUELA Y CON LA COMUNIDAD
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN COMUNITARIOS QUE
COMBINAN DOS O MÉS PROGRAMAS ElCACES COMO LOS BASADOS EN LAS
FAMILIAS Y LOS BASADOS EN LAS ESCUELAS PUEDEN SER MÉS ElCIENTES
QUE UN PROGRAMA INDIVIDUAL
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN COMUNITARIOS
DIRIGIDOS A LAS POBLACIONES EN VARIOS AMBIENTES nPOR EJEMPLO EN

LAS ESCUELAS LOS CLUBES LAS ORGANIZACIONES RELIGIOSAS Y LOS MEDIOS
DE COMUNICACIØNn SON MÉS ElCACES CUANDO SE PRESENTAN A TRAVÏS DE
MENSAJES CONSISTENTES EN CADA UNO DE LOS AMBIENTES A LO LARGO DE
TODA LA COMUNIDAD
)NTRODUCCIØN DE LOS 0ROGRAMAS DE 0REVENCIØN

02).#)0)/ #UANDO LAS COMUNIDADES ADAPTAN LOS PROGRAMAS A
SUS NECESIDADES NORMAS COMUNITARIAS O DIFERENTES REQUERIMIENTOS
CULTURALES DEBEN MANTENER LOS ELEMENTOS BÉSICOS DE LA INTERVENCIØN
ORIGINAL BASADA EN LA INVESTIGACIØN QUE INCLUYEN
s LA ESTRUCTURA CØMO ESTÉ ORGANIZADO Y COMPUESTO EL PROGRAMA

s EL CONTENIDO LA INFORMACIØN LAS HABILIDADES Y LAS ESTRATEGIAS
DEL PROGRAMA Y
s LA INTRODUCCIØN CØMO SE ADAPTA IMPLEMENTA Y EVALÞA EL
PROGRAMA
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEBEN SER A LARGO PLAZO
CON INTERVENCIONES REPETIDAS ES DECIR PROGRAMAS DE REFUERZO PARA
FORTALECER LAS METAS ORIGINALES DE LA PREVENCIØN ,AS INVESTIGACIONES
DEMUESTRAN QUE LOS BENElCIOS DE LOS PROGRAMAS DE PREVENCIØN EN LA
ESCUELA MEDIA DISMINUYEN SI NO HAY PROGRAMAS DE SEGUIMIENTO EN LA
SECUNDARIA
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN DEBEN INCLUIR
ENTRENAMIENTO A LOS PROFESORES EN LA ADMINISTRACIØN POSITIVA
DE LA CLASE COMO LA RECOMPENSA POR LA BUENA CONDUCTA DEL
ESTUDIANTE %STAS TÏCNICAS AYUDAN A FOMENTAR LA CONDUCTA POSITIVA
EL RENDIMIENTO ESCOLAR LA MOTIVACIØN ACADÏMICA Y LA FORMACIØN DE
LAZOS FUERTES CON LA ESCUELA
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN SON MÉS ElCACES
CUANDO EMPLEAN TÏCNICAS INTERACTIVAS COMO DISCUSIONES ENTRE
GRUPOS DE LA MISMA EDAD Y JUGANDO A DESEMPE×AR EL PAPEL DE LOS
PADRES LO QUE PERMITE UNA PARTICIPACIØN ACTIVA EN EL APRENDIZAJE
SOBRE EL ABUSO DE DROGAS Y EN EL REFUERZO DE HABILIDADES
02).#)0)/ ,OS PROGRAMAS DE PREVENCIØN CON BASES CIENTÓlCAS
PUEDEN SER COSTO ElCIENTES !L IGUAL QUE LAS INVESTIGACIONES
ANTERIORES LA INVESTIGACIØN RECIENTE MUESTRA QUE POR CADA DØLAR
INVERTIDO EN LA PREVENCIØN SE PUEDE OBTENER UN AHORRO HASTA DE
EN TRATAMIENTOS PARA EL ABUSO DEL ALCOHOL U OTRAS SUSTANCIAS

#APÓTULO ,OS &ACTORES DE 2IESGO
Y LOS &ACTORES DE 0ROTECCIØN
z#UÉLES SON LOS FACTORES DE RIESGO Y CUÉLES SON LOS

FACTORES DE PROTECCIØN
>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊÀi>â>`>ÃÊ`ÕÀ>ÌiÊ>ÃÊÖÌ>ÃÊ`ÃÊ
`jV>`>ÃÊ>ÊÌÀ>Ì>`ÊìÊìÌiÀ>ÀÊVÊViâ>ÊÞÊVÊ
«À}ÀiÃ>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê>ÞÊÕVÃÊv>VÌÀiÃÊ
µÕiÊ«ÕiìÊ>ÕiÌ>ÀÊiÊÀiÃ}ÊìÊÕ>Ê«iÀÃ>Ê«>À>ÊiÊ
>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°ÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}Ê«ÕiìÊ>ÕiÌ>ÀÊ
>ÃÊ«ÃL`>ìÃÊìÊµÕiÊÕ>Ê«iÀÃ>Ê>LÕÃiÊìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊ
iÌÀ>ÃÊµÕiÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊ«ÕiìÊ`ÃÕÀÊ
iÃÌiÊÀiÃ}°Ê ÃÊ«ÀÌ>ÌiÊÌ>À]ÊÃÊiL>À}]ÊµÕiÊ>Ê
>ÞÀ>ÊìÊ>ÃÊ«iÀÃ>ÃÊµÕiÊÌiiÊÕÊÀiÃ}Ê«>À>ÊiÊ>LÕÃÊ
ìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊÊViâ>Ê>ÊÕÃ>À>ÃÊÊÃiÊ>ViÊ>`VÌÃ°Ê
ì?Ã]ÊÊµÕiÊVÃÌÌÕÞiÊÕÊv>VÌÀÊìÊÀiÃ}Ê«>À>ÊÕ>Ê
«iÀÃ>]Ê«ÕiìÊÊÃiÀÊ«>À>ÊÌÀ>°Ê
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊÞÊìÊ«ÀÌiVVÊ«ÕiìÊ>viVÌ>ÀÊ>Ê
ÃÊÃÊ`ÕÀ>ÌiÊ`viÀiÌiÃÊiÌ>«>ÃÊìÊÃÕÃÊÛ`>Ã°Ê ÊV>`>Ê
iÌ>«>]ÊVÕÀÀiÊÀiÃ}ÃÊµÕiÊÃiÊ«ÕiìÊV>L>ÀÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊ
ìÊÕ>ÊÌiÀÛiVÊ«ÀiÛiÌÛ>°Ê-iÊ«ÕiìÊV>L>ÀÊÊ
«ÀiÛiÀÊÃÊÀiÃ}ÃÊìÊÃÊ>ÃÊ«ÀiiÃV>ÀiÃ]ÊÌ>iÃÊVÊ
Õ>ÊV`ÕVÌ>Ê>}ÀiÃÛ>]ÊVÊÌiÀÛiViÃÊv>>ÀiÃ]Ê
iÃV>ÀiÃ]ÊÞÊVÕÌ>À>ÃÊ`À}`>ÃÊ>Ê>ÞÕ`>ÀÊ>ÊµÕiÊÃÊ
ÃÊìÃ>ÀÀiÊV`ÕVÌ>ÃÊ«ÃÌÛ>ÃÊ>«À«>`>Ã°Ê-ÊÊ
ÃÊÌÀ>Ì>`Ã]ÊÃÊV«ÀÌ>iÌÃÊi}>ÌÛÃÊ«ÕiìÊiÛ>ÀÊ
>ÊÀiÃ}ÃÊ>`V>iÃ]ÊÌ>iÃÊVÊiÊvÀ>V>ÃÊ>V>`jVÊÞÊ
`wVÕÌ>ìÃÊÃV>iÃ]ÊµÕiÊ>ÕiÌ>ÊiÊÀiÃ}ÊìÊÃÊÃÊ
«>À>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊiÊvÕÌÕÀ°Ê

ÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊL>Ã>`ÃÊiÊ>Ê
ÛiÃÌ}>VÊÃiÊivV>ÊiÊÕ>ÊÌiÀÛiVÊ
Ìi«À>>ÊiÊiÊìÃ>ÀÀÊìÊÊ«>À>ÊvÀÌ>iViÀÊ
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊ>ÌiÃÊìÊµÕiÊÃiÊìÃ>ÀÀiÊ
ÃÊ«ÀLi>ÃÊìÊV`ÕVÌ>°
ÊVÕ>`ÀÊ>ÊVÌÕ>VÊìÃVÀLiÊVÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ
ÀiÃ}ÊÞÊìÊ«ÀÌiVVÊ>viVÌ>Ê>Ê>ÃÊ«iÀÃ>ÃÊiÊVVÊ
`Ã]ÊÊ>LiÌiÃ]Ê`ìÊÃiÊ«ÕiìÊÀi>â>ÀÊ>ÃÊ
ÌiÀÛiViÃ°Ê
&ACTORES DE 2IESGO $OMINIO &ACTORES DE 0ROTECCIØN

`ÕVÌ>Ê>}ÀiÃÛ>Ê
`Û`Õ> ÕÌVÌÀ
«ÀiVâ
>Ì>ÊìÊÃÕ«iÀÛÃÊ
ìÊÃÊ«>`ÀiÃ >> ÌÀiÊìÊÃÊ«>`ÀiÃ
LÕÃÊìÊÃÕÃÌ>V>Ã
«>iÀÃ «ÌÌÕ`Ê>V>`jV>
Ã«L`>`ÊìÊ
ÃVÕi> *ÌV>ÃÊ>Ì`À}>ÃÊ
`À}>Ã
*LÀiâ>
Õ`>` ÕiÀÌiÊ>«i}Ê>ÊL>ÀÀ
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}Ê«ÕiìÊyÕiV>ÀÊiÊ>LÕÃÊìÊ
`À}>ÃÊìÊÛ>À>ÃÊ>iÀ>Ã°ÊiÌÀ>ÃÊ?ÃÊÃÊÃÊÀiÃ}ÃÊ>Ê
ÃÊµÕiÊiÃÌ?ÊiÝ«ÕiÃÌÊÕÊ]Ê>ÞÀÊiÃÊ>Ê«ÀL>L`>`ÊìÊ
µÕiÊiÊÊ>LÕÃiÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê}ÕÃÊìÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ
ÀiÃ}Ê«ÕiìÊÃiÀÊ?ÃÊ«ìÀÃÃÊµÕiÊÌÀÃÊ`ÕÀ>ÌiÊViÀÌ>ÃÊ
iÌ>«>ÃÊìÊìÃ>ÀÀ]ÊVÊ>Ê«ÀiÃÊìÊÃÊV«>iÀÃÊ
`ÕÀ>ÌiÊÃÊ>ÃÊìÊ>Ê>ìÃViV>ÆÊ>Ê}Õ>ÊµÕiÊ>}ÕÃÊ
v>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVV]ÊVÊÕÊvÕiÀÌiÊÛVÕÊiÌÀiÊ
«>`ÀiÃÊiÊÃ]Ê«ÕiìÊÌiiÀÊÕÊ«>VÌÊ>ÞÀÊiÊÀi`ÕVÀÊ
ÃÊÀiÃ}ÃÊ`ÕÀ>ÌiÊÃÊ«ÀiÀÃÊ>ÃÊìÊ>Êiâ°Ê1>Ê
iÌ>Ê«ÀÌ>ÌiÊìÊ>Ê«ÀiÛiVÊiÃÊV>L>ÀÊiÊL>>ViÊ
iÌÀiÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊÞÊÃÊìÊ«ÀÌiVVÊìÊ>iÀ>Ê
µÕiÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊiÝVi`>Ê>ÊÃÊìÊÀiÃ}°Ê

z#UÉLES SON LAS SE×ALES TEMPRANAS DE RIESGO QUE
PUEDEN PREDECIR EL ABUSO DE DROGAS EN EL FUTURO
}Õ>ÃÊìÊ>ÃÊÃi>iÃÊìÊÀiÃ}ÊÃiÊ«ÕiìÊÛiÀÊÌ>Ê
Ìi«À>ÊVÊiÊ>Êv>V>ÊÊiÊ>ÊiâÊÌi«À>>]ÊÌ>Ê
VÊ>ÊV`ÕVÌ>Ê>}ÀiÃÛ>]Ê>Êv>Ì>ÊìÊ>ÕÌVÌÀ]ÊÊÕÊ
Ìi«iÀ>iÌÊ`vV°Ê
Õ>`ÊiÊÊVÀiVi]Ê>ÃÊÌiÀ>VViÃÊ
VÊ>Êv>>]Ê>ÊiÃVÕi>ÊÞÊiÊ>ÊVÕ`>`Ê«ÕiìÊ>viVÌ>ÀÊ
ÃÕÊÀiÃ}Ê«>À>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊiÊvÕÌÕÀ°
>ÃÊ«ÀiÀ>ÃÊÌiÀ>VViÃÊìÊÃÊÃÊVÕÀÀiÊiÊ>Ê
v>>°ÊÊÛiViÃÊ>ÊÃÌÕ>VÊv>>ÀÊ>ÕiÌ>ÊiÊÀiÃ}ÊìÊ
Ê«>À>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊiÊvÕÌÕÀ]Ê«ÀÊii«Ê
VÕ>`ÊiÝÃÌi\
UÊ >Êv>Ì>ÊìÊV>ÀÊÞÊÀiÃ«>`Ê«ÀÊ«>ÀÌiÊìÊÃÊ«>`ÀiÃÊÊìÊ
ÃÊVÕ`>`ÀiÃÆ
UÊ Õ>ÊVÀ>â>ÊiwViÌiÆÊÞ
UÊ ÕÊVÕ`>`ÀÊµÕiÊ>LÕÃ>ÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°
*iÀÊ>ÃÊv>>ÃÊ«ÕiìÊ«ÀÛiiÀÊ«ÀÌiVVÊVÌÀ>ÊÕÊ
vÕÌÕÀÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊVÕ>`Ê>Þ\
UÊ ÕÊÛVÕÊvÕiÀÌiÊiÌÀiÊÃÊÃÊÞÊÃÊ«>`ÀiÃÆ
UÊ «>ÀÌV«>VÊìÊÃÊ«>`ÀiÃÊiÊ>ÊÛ`>ÊìÊÆÊÞ
UÊ ÌiÃÊV>ÀÃÊÞÊÕ>Ê`ÃV«>Ê>«V>`>ÊVÃÃÌiÌiiÌi°
>ÃÊÌiÀ>VViÃÊvÕiÀ>ÊìÊ>Êv>>Ê«ÕiìÊÛÕVÀ>ÀÊ
ÀiÃ}ÃÊÌ>ÌÊ«>À>ÊÃÊÃÊVÊ«>À>ÊÃÊ>ìÃViÌiÃ]Ê
Ì>iÃÊV\
UÊ ÕÊV«ÀÌ>iÌÊi}>ÌÛÊiÊ>ÊiÃVÕi>ÊÊÕ>Ê
V`ÕVÌ>ÊÃV>ÊìwViÌiÆ
UÊ iÊvÀ>V>ÃÊ>V>`jVÆÊÞÊ
UÊ >Ê>ÃV>VÊVÊV«>iÀÃÊµÕiÊ>LÕÃ>ÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê

>Ê>ÃV>VÊVÊV«>iÀÃÊµÕiÊ>LÕÃ>ÊìÊ>ÃÊ
`À}>ÃÊ>ÊiÕ`ÊiÃÊiÊÀiÃ}Ê?ÃÊi`>ÌÊ«>À>Ê
µÕiÊÃÊ>ìÃViÌiÃÊÃi>ÊiÝ«ÕiÃÌÃÊ>Ê>LÕÃÊìÊ
`À}>ÃÊÞÊ>ÊV«ÀÌ>iÌÊìVÕiÌi°Ê
"ÌÀÃÊv>VÌÀiÃÊqVÊ>Ê`Ã«L`>`ÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã]ÊÃÊ
«>ÌÀiÃÊìÊ>ÀVÌÀ?wV]ÊÞÊ>ÃÊVÀiiV>ÃÊµÕiÊiÊ>LÕÃÊ
ìÊ`À}>ÃÊÃiÊÌiÀ>ÊiÊ}iiÀ>qÊÃÊÀiÃ}ÃÊµÕiÊ«ÕiìÊ
yÕiV>ÀÊ>Ê>Ê}iÌiÊÛiÊ>ÊµÕiÊViViÊ>Ê>LÕÃ>ÀÊìÊ
>ÃÊ`À}>Ã°
z#UÉLES SON LOS PERÓODOS DE MAYOR RIESGO PARA EL

ABUSO DE DROGAS EN LA JUVENTUD
>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊÃÌÀ>`ÊµÕiÊÃÊ«iÀ`ÃÊV>ÛiÃÊìÊ
ÀiÃ}Ê«>À>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÃÊ`ÕÀ>ÌiÊ>ÃÊÌÀ>ÃViÃÊ
>ÞÀiÃÊiÊ>ÊÛ`>ÊìÊÃÊÃ°Ê>Ê«ÀiÀ>ÊÌÀ>ÃVÊ
«ÀÌ>ÌiÊ«>À>ÊÕÊÊiÃÊVÕ>`Êì>Ê>ÊÃi}ÕÀ`>`ÊìÊ>Ê
v>>ÊÞÊÛ>Ê>Ê>ÊiÃVÕi>Ê«ÀÊ«ÀiÀ>ÊÛiâ°ÊiÃ«ÕjÃÊVÕ>`Ê
«>Ã>ÊìÊ>Ê«À>À>Ê>Ê>ÊiÃVÕi>Êi`>]Ê>ÊiÕ`ÊiÝ«iÀiÌ>Ê
ÕiÛ>ÃÊÃÌÕ>ViÃÊ>V>`jV>ÃÊÞÊÃV>iÃ]ÊVÊ>«ÀiìÀÊ>Ê
iÛ>ÀÃiÊVÊÕÊ}ÀÕ«Ê?ÃÊ}À>ìÊìÊV«>iÀÃ°Ê ÃÊiÊiÃÌ>Ê
iÌ>«>Êq>Ê>ìÃViV>ÊÌi«À>>qÊµÕiÊ>ÞÊ?ÃÊ«ÀL>L`>`Ê
ìÊµÕiÊÃÊÃÊÃiÊivÀiÌiÊ«ÀÊ«ÀiÀ>ÊÛiâÊ>Ê>ÃÊ`À}>Ã°Ê
Õ>`ÊiÌÀ>Ê>Ê>ÊÃiVÕ`>À>]ÊÃÊ>ìÃViÌiÃÊVvÀÌ>Ê
?ÃÊìÃ>vÃÊÃV>iÃ]ÊiV>iÃÊÞÊ>V>`jVÃ°ÊÊÃÊ
Ìi«]Ê«ÕiìÊiÃÌ>ÀÊiÝ«ÕiÃÌÃÊ>Ê?ÃÊ`À}>Ã]Ê>Ê>LÕÃ>`ÀiÃÊ
ìÊ`À}>Ã]ÊÞÊ>Ê>VÌÛ`>ìÃÊÃV>iÃÊµÕiÊÛÕVÀ>Ê`À}>Ã°Ê
ÃÌÃÊìÃ>vÃÊ«ÕiìÊ>ÕiÌ>ÀÊiÊÀiÃ}ÊìÊµÕiÊ>LÕÃiÊìÊ
>V]ÊìÊÌ>L>V]ÊÞÊìÊÌÀ>ÃÊÃÕÃÌ>V>Ã°
Õ>`ÊÃÊ>`ÕÌÃÊÛiiÃÊì>ÊÃÕÃÊ}>ÀiÃÊ«>À>ÊÀÊ>Ê
>ÊÕÛiÀÃ`>`ÊÊ«>À>ÊÌÀ>L>>ÀÊÞÊÃiÊiVÕiÌÀ>ÊÃÃÊ«ÀÊ
«ÀiÀ>ÊÛiâ]ÊÃÕÊÀiÃ}Ê«>À>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÞÊìÊ>VÊ
iÃÊÕÞÊ>Ì°Ê*ÀÊÊÌ>Ì]ÊÌ>LjÊÃÊiViÃ>À>ÃÊ>ÃÊ
ÌiÀÛiViÃÊ«>À>ÊÃÊ>`ÕÌÃÊÛiiÃ°

9>ÊµÕiÊÃÊÀiÃ}ÃÊ>«>ÀiViÊiÊV>`>Ê«iÀ`ÊìÊ
ÌÀ>ÃVÊìÊ>ÊÛ`>]ÊÃÊ«>wV>`ÀiÃÊìÊ>Ê
«ÀiÛiVÊìLiÊiÃV}iÀÊ«À}À>>ÃÊµÕiÊvÀÌ>iViÊ
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊiÊV>`>ÊiÌ>«>ÊìÊìÃ>ÀÀ°
z#ØMO Y CUÉNDO COMIENZA Y CØMO PROGRESA EL

ABUSO DE DROGAS
ÃÌÕ`ÃÊVÊ>Ê VÕiÃÌ>Ê >V>ÊÃLÀiÊiÊ1ÃÊìÊÀ}>ÃÊ
ÞÊ>Ê->Õ`]Ê>ÌiÀÀiÌiÊ>>`Ê>Ê VÕiÃÌ>Ê >V>Ê
«ÀÊ}>ÀiÃÊÃLÀiÊiÊLÕÃÊìÊÀ}>Ã]ÊÀi>â>`ÃÊ«ÀÊ>Ê
`ÃÌÀ>VÊìÊ-iÀÛVÃÊìÊLÕÃÊìÊ-ÕÃÌ>V>ÃÊÞÊ->Õ`Ê
iÌ>]Ê`V>ÊµÕiÊ>}ÕÃÊÃÊÞ>ÊiÃÌ?Ê>LÕÃ>`ÊìÊ>ÃÊ
`À}>ÃÊ>ÊÃÊ£ÓÊÊ£ÎÊ>ÃÊìÊi`>`]ÊÊµÕiÊ«ÀL>LiiÌiÊ
Ã}wV>ÊµÕiÊ>}ÕÃÊViâ>Ê>ÊÕ>Êi`>`Ê>ÖÊ?ÃÊ
Ìi«À>>°Ê Ê>LÕÃÊ«ÀiVâÊ>ÊiÕ`ÊVÕÞiÊÃÕÃÌ>V>ÃÊÌ>iÃÊ
VÊiÊÌ>L>V]ÊiÊ>V]ÊÃÊ>>ÌiÃ]Ê>Ê>ÀÕ>>]Ê
ÞÊÃÊi`V>iÌÃÊìÊ«ÀiÃVÀ«V]ÊVÊ>ÃÊ«>ÃÌ>ÃÊ
«>À>Ê`ÀÀÊÞÊÃÊi`V>iÌÃÊ«>À>Ê>Ê>Ãi`>`°Ê-ÊiÊ
>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊ«iÀÃÃÌiÊ?ÃÊÌ>ÀìÊiÊ>Ê>ìÃViV>]ÊÃÊ
>LÕÃ>`ÀiÃÊÌ«V>iÌiÊÃiÊÛÕVÀ>Ê?ÃÊVÊ>Ê>ÀÕ>>Ê
ÞÊìÃ«ÕjÃÊ>Û>â>Ê>ÊÌÀ>ÃÊ`À}>Ã]ÊiÌÀ>ÃÊµÕiÊVÌÖ>Ê
>LÕÃ>`ÊìÊÌ>L>VÊÞÊìÊ>V°ÊÃÊiÃÌÕ`ÃÊÌ>LjÊ>Ê
ìÃÌÀ>`ÊµÕiÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊÃÊÖÌÃÊ>ÃÊìÊ
>ÊiâÊÞÊ«ÀV«ÃÊìÊ>Ê>ìÃViV>ÊiÃÌ?Ê>ÃV>`ÊVÊÕÊ
>ÞÀÊiÛÛiÌÊVÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê ÃÊ«ÀÌ>ÌiÊÌ>ÀÊ
iÊVÕiÌ>ÊµÕiÊ>Ê>ÞÀ>ÊìÊÃÊÛiiÃ]ÊÃÊiL>À}]ÊÊ
«À}ÀiÃ>Ê>Ê>LÕÃÊìÊÌÀ>ÃÊ`À}>Ã°Ê
ÃÊViÌwVÃÊ>Ê«À«ÕiÃÌÊÛ>À>ÃÊiÝ«V>ViÃÊìÊ«ÀÊ
µÕjÊ>}Õ>ÃÊ«iÀÃ>ÃÊÃiÊÛÕVÀ>ÊVÊ>ÃÊ`À}>ÃÊÞÊìÃ«ÕjÃÊ
«À}ÀiÃ>Ê>Ê>LÕÃ>À>Ã°Ê1>ÊiÝ«V>VÊÃi>>Ê>ÊÕ>ÊV>ÕÃ>Ê
L}V>]ÊVÊiÊÌiiÀÊÕ>ÊÃÌÀ>Êv>>ÀÊìÊ>LÕÃÊìÊ
`À}>ÃÊÊìÊ>V°Ê"ÌÀ>ÊiÝ«V>VÊiÃÊµÕiÊiÊ>LÕÃÊìÊ
>ÃÊ`À}>ÃÊ«ÕiìÊiÛ>ÀÊ>Ê>ÃV>ÀÃiÊVÊV«>iÀÃÊµÕiÊ
>LÕÃ>ÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã]ÊÊµÕiÊ>ÊÃÕÊÛiâ]ÊiÝ«iÊ>Ê>Ê«iÀÃ>Ê>Ê
ÌÀ>ÃÊ`À}>Ã°Ê

ÃÊÛiÃÌ}>`ÀiÃÊ>ÊiVÌÀ>`ÊµÕiÊÃÊÛiiÃÊµÕiÊ
>ÕiÌ>ÊÀ?«`>iÌiÊÃÕÊ>LÕÃÊìÊÃÕÃÌ>V>ÃÊÌiiÊÛiiÃÊ
>ÌÃÊìÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊÞÊÛiiÃÊL>ÃÊìÊv>VÌÀiÃÊìÊ
«ÀÌiVV°Ê ÊÃiÝ]Ê>ÊÀ>â>ÊÞÊ>ÊÕLV>VÊ}i}À?wV>Ê
Ì>LjÊ«ÕiìÊìÃi«i>ÀÊÕÊ«>«iÊiÊVÊÞÊVÕ>`ÊÃÊ
ÃÊViâ>Ê>Ê>LÕÃ>ÀÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê
>ÃÊÌiÀÛiViÃÊ«ÀiÛiÌÛ>ÃÊ«ÕiìÊ«À«ÀV>ÀÊ
>ÃÊ>L`>ìÃÊÞÊiÊ>«ÞÊ«>À>ÊiÀ>ÀÊÃÊÛiiÃÊìÊ
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊìÊÃÊÛiiÃÊiÊ>ÌÊÀiÃ}Ê
ÞÊ«ÀiÛiÀÊµÕiÊ«À}ÀiÃiÊ>Ê>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°
#!*! $% !##)¼. #/-5.)4!2)!

,OS PADRES PUEDEN USAR LA INFORMACIØN SOBRE LOS
FACTORES DE RIESGO Y DE PROTECCIØN COMO AYUDA
PARA DESARROLLAR ACCIONES PREVENTIVAS POSITIVAS %J
CONVERSAR SOBRE LAS REGLAS DE LA FAMILIA ANTES DE
QUE OCURRAN PROBLEMAS
,OS EDUCADORES PUEDEN FORTALECER EL APRENDIZAJE

Y LOS LAZOS CON LA ESCUELA VIGILANDO LAS CONDUCTAS
AGRESIVAS Y LA FALTA DE CONCENTRACIØN RIESGOS
ASOCIADOS CON EL ABUSO FUTURO DE DROGAS Y
PROBLEMAS RELACIONADOS
,OS LÓDERES DE LA COMUNIDAD PUEDEN EVALUAR LOS

FACTORES DE RIESGO Y DE PROTECCIØN ASOCIADOS CON
LOS PROBLEMAS DE DROGAS EN LA COMUNIDAD PARA
SELECCIONAR LOS MEJORES SERVICIOS PREVENTIVOS

#APÓTULO #ØMO 0LANIlCAR PARA LA
0REVENCIØN DEL !BUSO DE $ROGAS EN
LA #OMUNIDAD
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD DESARROLLAR UN PLAN
PREVENTIVO CON BASES CIENTÓlCAS
Ê«ÀiÀÊ«>ÃÊiÊ>Ê«>wV>VÊìÊÕÊ«À}À>>Ê«>À>Ê
>Ê«ÀiÛiVÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÃÊÕ>ÊiÛ>Õ>VÊìÊ
Ì«ÊìÊ«ÀLi>ÊìÊ`À}>ÃÊìÌÀÊìÊ>ÊVÕ`>`ÊÞÊÕ>Ê
ìÌiÀ>VÊìÊÛiÊìÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊµÕiÊ>viVÌ>Ê
iÊ«ÀLi>°Ê-iÊ«ÕiìÊÕÌâ>ÀÊÃÊÀiÃÕÌ>`ÃÊìÊiÃÌ>Ê
iÛ>Õ>VÊ«>À>Ê>ÕiÌ>ÀÊiÊVViÌÊìÊ>Ê>ÌÕÀ>iâ>Ê
ÞÊìÊ>ÊÃiÀi`>`ÊìÊ«ÀLi>ÊiÊ>ÊVÕ`>`ÊÞÊ}Õ>ÀÊ>Ê
ÃiiVVÊìÊÃÊiÀiÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ«>À>Ê
VÀÀi}ÀÊiÊ«ÀLi>°Ê
ÊVÌÕ>V]ÊÕ>ÊiÛ>Õ>VÊìÊ>Ê`Ã«ÃVÊìÊ>Ê
VÕ`>`Ê«>À>Ê>Ê«ÀiÛiVÊ«ÕiìÊ>ÞÕ`>ÀÊ>ÊìÌiÀ>ÀÊ
ÃÊ«>ÃÃÊ>`V>iÃÊiViÃ>ÀÃÊ«>À>Êi`ÕV>ÀÊ>Ê>ÊVÕ`>`Ê
>ÌiÃÊìÊ>â>ÀÊiÊiÃvÕiÀâÊ«ÀiÛiÌÛ°Ê ÌViÃ]ÊÃiÊìLiÊ
Ài>â>ÀÊÕ>ÊÀiÛÃÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊ>VÌÕ>iÃÊ«>À>Ê
ìÌiÀ>ÀÊÃÊÀiVÕÀÃÃÊiÝÃÌiÌiÃÊÞÊ>ÃÊìwViV>ÃÊ«>À>Ê
VÕLÀÀÊ>ÃÊiViÃ`>ìÃÊìÊ>ÊVÕ`>`ÊÞÊ«>À>ÊìÌwV>ÀÊ
ÀiVÕÀÃÃÊ>`V>iÃ°
*ÀÊÖÌ]Ê>Ê«>wV>VÊÃiÊ«ÕiìÊLiiwV>ÀÊìÊ>Ê
iÝ«iÀiV>ÊìÊ>ÃÊÀ}>â>ViÃÊVÕÌ>À>ÃÊµÕiÊ
«À«ÀV>ÊÃiÀÛVÃÊ>Ê>ÊÕÛiÌÕ`°Ê1>ÊÀiÕÊVÊÃÊ
ìÀiÃÊìÊiÃÌ>ÃÊÀ}>â>ViÃÊìÊÃiÀÛVÃÊ«ÕiìÊ«Ài«>À>ÀÊ
iÊiÃVi>ÀÊ«>À>ÊV>«ÌÕÀ>ÀÊì>ÃÊÞÊÀiVÕÀÃÃÊµÕiÊ>ÞÕìÊ>Ê
«iiÌ>ÀÊÞÊÃÃÌiiÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>Ã°

%, 0,!. $% ,! #/-5.)$!$
,AS INVESTIGACIONES SOBRE LA PREVENCIØN SUGIEREN QUE UN PLAN

COMUNITARIO BIEN CONSTRUIDO
s )DENTIlCA LAS DROGAS ESPECÓlCAS Y OTROS PROBLEMAS DE LOS

NI×OS Y ADOLESCENTES EN LA COMUNIDAD
s #ONSTRUYE CON LOS RECURSOS EXISTENTES %J LOS PROGRAMAS
ACTUALES PARA LA PREVENCIØN DEL ABUSO DE DROGAS
s $ESARROLLA METAS A CORTO PLAZO RELACIONADAS CON LA
SELECCIØN E IMPLEMENTACIØN DE LOS PROGRAMAS DE PREVENCIØN Y
ESTRATEGIAS CON BASES CIENTÓlCAS
s 0ROYECTA METAS A LARGO PLAZO DE MANERA QUE LOS PLANES Y
RECURSOS ESTÏN DISPONIBLES PARA EL FUTURO E
s )NCLUYE EVALUACIONES CONTINUAS DEL PROGRAMA DE PREVENCIØN
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD USAR LOS PRINCIPIOS DE

LA PREVENCIØN EN LA PLANIlCACIØN DE LA PREVENCIØN
ÃÊ«ÀV«ÃÊìÊ>Ê«ÀiÛiVÊvÀiViÊ`ÀiVVÊÞÊ>«ÞÊ
«>À>Ê>ÊÃiiVVÊÞÊ>`>«Ì>VÊiwV>âÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ
«ÀiÛiVÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>ÃÊ«>À>ÊVÕLÀÀÊ>ÃÊiViÃ`>ìÃÊ
iÃ«iVwV>ÃÊìÊ>ÊVÕ`>`°Ê*ÀÊii«]ÊiÊ*ÀV«ÊÎÊ
`V>ÊVÊÕÊ«>ÊìLiÊÌÀ>Ì>ÀÊÃÊ«ÀLi>ÃÊìÊ`À}>ÃÊ
iÊ>ÊVÕ`>`ÊÞÊÃÊ«>ÃÃÊµÕiÊÃiÊ«ÕiìÊÌ>ÀÊ«>À>Ê
ÃÕV>ÀÃ°Ê Ê*ÀV«ÊxÊiÝ«V>ÊÊµÕiÊÃiÊìLiÊVÕÀÊ
iÊÕÊ«À}À>>ÊL>Ã>`ÊiÊ>Êv>>°Ê
ÃÊ«ÀV«ÃÊ«ÕiìÊ>ÞÕ`>ÀÊ>Ê}Õ>ÀÊ>ÊÃÊ«>wV>`ÀiÃÊ
VÕÌ>ÀÃÊiÊ>ÊÃiiVVÊìÊÃÊiÀiÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ
«ÀiÛiVÊ«>À>ÊÃÕÊVÕ`>`ÊÞÊ«À«ÀV>ÀÊ>ÃÊiÀiÃÊ
iÃÌÀ>Ìi}>ÃÊ«>À>Ê«iiÌ>ÀÃ°ÊiÊiÃ>Ê>iÀ>]ÊÃÊ
«>`ÀiÃ]ÊÃÊi`ÕV>`ÀiÃÊÞÊÃÊìÀiÃÊVÕÌ>ÀÃÊ«ÕiìÊ
«>wV>ÀÊVÕ`>`Ã>iÌiÊV]ÊVÕ?`ÊÞÊ`ìÊÀi>â>ÀÊ
V>`>Ê«À}À>>°

z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR EL NIVEL DE
RIESGO PARA EL ABUSO DE DROGAS
*>À>ÊiÛ>Õ>ÀÊiÊÛiÊìÊÀiÃ}ÊìÊµÕiÊ>ÊÕÛiÌÕ`ÊÃiÊ
ÛÕVÀiÊiÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã]ÊiÃÊ«ÀÌ>Ìi\
UÊ i`ÀÊ>Ê>ÌÕÀ>iâ>ÊÞÊ>ÊiÝÌiÃÊìÊÃÊ«>ÌÀiÃÊÞÊ>ÃÊ
ÌiìV>ÃÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÆ
UÊ ÀiViVÌ>ÀÊ`>ÌÃÊÃLÀiÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊÞÊìÊ
«ÀÌiVVÊiÊÌ`>Ê>ÊVÕ`>`ÆÊi
UÊ ìÌwV>ÀÊÃÊiÃvÕiÀâÃÊ«ÀiÛiÌÛÃÊÞ>ÊiÊ>ÀV>Ê«>À>Ê
ÌÀ>Ì>ÀÊiÊ«ÀLi>°
/>LjÊiÃÊ«ÀÌ>ÌiÊVÃÕÌ>ÀÊVÊÃÊìÀiÃÊ
VÕÌ>ÀÃÊV>ÛiÃÊ«>À>ÊV«ÀiìÀÊ>ÊVÕÌÕÀ>ÊìÊ>Ê
VÕ`>`°ÊÃÊÛiÃÌ}>`ÀiÃÊ>ÊìÃ>ÀÀ>`ÊÕVÃÊ
ÃÌÀÕiÌÃÊµÕiÊiÃÌ?Ê`Ã«LiÃÊ>ÊÃÊ«>wV>`ÀiÃÊ
VÕÌ>ÀÃÊ«>À>ÊiÛ>Õ>ÀÊ>ÊiÝÌiÃÊìÊ«ÀLi>ÊìÊ
`À}>ÃÊiÊ>ÊVÕ`>`°Ê ÃÌÃÊVÕÞiÊVÕiÃÌ>ÀÃÊìÊ
>VViÃÊ«ÖLVÊÞÊÃÊ`>ÌÃÊiÝÃÌiÌiÃÊ>ÊÛiÊVÕÌ>ÀÊ
°]ÊÃÊÀi}ÃÌÀÃÊìÊ>ÕÃiÌÃÊiÃV>ÀÊÕÃÌwV>`]ÊÃÊ
Ài}ÃÌÀÃÊìÊÃÊ>ÀÀiÃÌÃÊÀi>V>`ÃÊ>Ê>ÃÊ`À}>Ã]Ê`>ÌÃÊ
ÃLÀiÊ>ÃÊ>`ÃiÃÊ>Ê>ÃÊÃ>>ÃÊìÊiiÀ}iV>®°Ê*>À>ÊÃÊ
ÃÌÃÊ7iLÊVÊvÀ>VÊÃLÀiÊiÃÌÃÊÞÊÌÀÃÊÀiVÕÀÃÃÊìÊ
iÛ>Õ>V]ÊÀiwjÀ>ÃiÊ>Ê>ÊÃiVVÊ,iVÕÀÃÃÊÞÊ,iviÀiV>ÃÊ
-iiVÌÃ°
z%STÉ LA COMUNIDAD LISTA PARA LA PREVENCIØN

>ÊìÌwV>VÊìÊÕÊÛiÊÃiÀÊìÊÀiÃ}ÊìÌÀÊìÊ
Õ>ÊVÕ`>`ÊÊÃi«ÀiÊÃ}wV>ÊµÕiÊ>ÊVÕ`>`Ê
iÃÌ?ÊÃÌ>Ê«>À>ÊÌ>ÀÊ>VV°Ê >Ã?`ÃiÊiÊÃÊiÃÌÕ`ÃÊ
ìÊÕV>ÃÊVÕ`>ìÃÊ«iµÕi>Ã]ÊÃÊÛiÃÌ}>`ÀiÃÊ
>ÊìÌwV>`ÊÕiÛiÊiÌ>«>ÃÊ«>À>ÊiÛ>Õ>ÀÊiÊºÛiÊ
ìÊ`Ã«ÃVÊìÊ>ÊVÕ`>`»ÊµÕiÊ«ÕiìÊ}Õ>ÀÊiÊ
>Ê«>wV>VÊìÊ>Ê«ÀiÛiV°Ê1>ÊÛiâÊµÕiÊÃÊ
«>wV>`ÀiÃÊìÊ>Ê«ÀiÛiVÊÃi«>ÊiÊµÕiÊiÌ>«>ÊÃiÊ

%6!,5!#)¼. $%, %34!$/ $% 02%0!2!#)¼. !##)/. #/-5.)4!2)!
ÛiÊìÊ«Ài«>À>V ,iÃ«ÕiÃÌ>ÊVÕÌ>À> Êì>ÃÊÊ
£°Ê-Êì>ÊìÊ«ÀLi>ÊÃÊ /iÀ>V>ÊÀi>ÌÛ>Ê>Ê>LÕÃÊìÊ`À}>Ã
Ài>ÀÊÌÛ>Ì°Ê,iÕÀÃiÊVÊÃÊìÀiÃÊ
ÊÊÊÊVViÌÊìÊ«ÀLi>® VÕÌ>ÀÃÊÛÕVÀ>`ÃÊiÊ>Ê«ÀiÛiVÊ
ìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÆÊÕÃ>ÀÊÃÊi`ÃÊìÊ
Ó°Ê i}>V µÕÊÊ«>Ã>Ê>`>]ÊÊ>ÞÊ>`>ÊµÕiÊ
VÕV>VÊ«>À>ÊìÌwV>ÀÊÞÊ>L>ÀÊ
«`>ÃÊ>ViÀÊ
ìÊ«ÀLi>ÆÊ>>ÀÊ>Ê>ÊVÕ`>`Ê
Î°Ê1>Êì>ÊÛ>}>ÊìÊ«ÀLi> }Õ>Êì>ÊìÊ«ÀLi>Ê«iÀÊ}Õ>Ê «>À>ÊµÕiÊÛi>ÊVÊÃiÊÀi>V>ÊVÊÃÊ
ÌÛ>V >ÃÕÌÃÊVÕÌ>ÀÃÆÊViâ>ÀÊVÊ>Ê
«Ài«>wV>V°
{°Ê*Ài«>wV>V ÃÊìÀiÃÊiÃÌ?ÊVÃViÌiÃÊìÊ
«ÀLi>]Ê>}Õ>ÊÌÛ>V
x°Ê*Ài«>À>V ìÀ>â}Ê>VÌÛÊÞÊiiÀ}jÌVÊVÊÌ>Ê /À>L>>ÀÊÕÌÃ°ÊiÃ>ÀÀ>ÀÊ«>iÃÊ«>À>Ê>Ê

ìÊìVÃiÃ «À}À>>VÊìÊ>Ê«ÀiÛiVÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊìÊ
V>ViÃÊÞÊÌÀÃÊ}ÀÕ«ÃÊVÕÌ>ÀÃ°
È°ÊV>V -iÊÕÌâ>ÊÃÊ`>ÌÃÊ«>À>Ê>«Þ>ÀÊ>ÃÊ ìÌwV>ÀÊiÊ«iiÌ>ÀÊ«À}À>>ÃÊVÊ

>VViÃÊ«ÀiÛiÌÛ>Ã L>ÃiÃÊViÌwV>Ã°
Ç°Ê ÃÌ>Lâ>V Ê}iiÀ>]Ê>ÊVÕ`>`Ê>«Þ>ÊiÊ Û>Õ>ÀÊÞÊiÀ>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊ>VÌÕ>iÃ°

«À}À>>ÊiÝÃÌiÌi
n°Ê
wÀ>VÉiÝ«>Ã ÃÊÀiÃ«Ã>LiÃÊìÊÌ>ÀÊ>ÃÊ ÃÌÌÕV>â>ÀÊÞÊiÝ«>`ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊ
ìVÃiÃÊ>«Þ>ÊiÊµÕiÊÃiÊiÀiÊÊ «>À>Ê>V>â>ÀÊ>Ê?ÃÊ«L>ViÃ°

ÃiÊiÝ«>`>ÊÃÊ«À}À>>Ã
°Ê*ÀviÃ>â>V
ViÌÊìÊ«ÀLi>ÊìÊ`À}>ÃÊ *iÀÊiÊ>ÀV>Ê«À}À>>ÃÊVÊÖÌ«iÃÊ
iÊ>ÊVÕ`>`ÆÊiÝ«iVÌ>ÌÛ>ÊìÊ V«iÌiÃÊ«>À>ÊÌ`ÃÊÃÊ«ÖLVÃ°Ê

ÃÕViÃÊiwV>ViÃÊ
iVÕiÌÀ>Ê>ÊVÕ`>`]Ê«ÕiìÊÌ>ÀÊÃÊ«ÀÝÃÊ
«>ÃÃÊ«>À>ÊViâ>ÀÊ>Ê«À}À>>VÊìÊ>Ê«ÀiÛiVÊ
Ûi>ÊiÊVÕ>`ÀÊiÊ>Ê«?}>Ê£x®°
z#ØMO SE PUEDE MOTIVAR A LA COMUNIDAD PARA QUE

IMPLEMENTE PROGRAMAS DE PREVENCIØN CON BASES
CIENTÓlCAS
ÃÊjÌ`ÃÊiViÃ>ÀÃÊ«>À>ÊÌÛ>ÀÊ>ÊÕ>ÊVÕ`>`Ê>Ê
>VÌÕ>ÀÊì«iìÊìÊÛiÊìÊ«Ài«>À>VÊìÊ>ÊVÕ`>`Ê
ìÊ>iÀ>ÊµÕiÊ>ÃÊ>VViÃÊìÊ>ÊVÕ`>`Ê«À«ÀViÊ
ÃÊ?ÝÃÊLiiwVÃ°Ê
1>ÊvÀ>Ê«ÀÌ>ÌiÊìÊ}À>ÀÊiÊV>LÊVÕÌ>ÀÊ
iÃÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊìÊìÃ>ÀÀÊìÊÕ>ÊV>VÊVÕÌ>À>Ê
>Ì`À}>ÃÊ>VÌÛ>°Ê>ÃÊV>ViÃÊVÕÌ>À>ÃÊ>Ì
`À}>ÃÊ«ÕiìÊÀi>â>ÀÊÀiÕiÃÊµÕiÊ>L>ÀµÕiÊ>ÊÌ`>Ê>Ê
VÕ`>`]ÊìÃ>ÀÀ>ÀÊV>«>>ÃÊìÊi`ÕV>VÊ>Ê«ÖLV]Ê
ÞÊ>ÌÀ>iÀÊ>Ê«>ÌÀV>`ÀiÃÊìÊ>ÃÊiÃÌÀ>Ìi}>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ
ìÊ>LÕÃÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã]ÊÞÊiÊiviVÌÊ>ÃÊÊ>Vi°Ê*>À>Ê
vÀÌ>iViÀÊiÊ«>VÌÊìÊiÃÌ>ÃÊiÃÌÀ>Ìi}>ÃÊiÊiÊ«ÀLi>ÊìÊ
`À}>ÃÊVÕÌ>À]Ê>ÃÊV>ViÃÊìLiÊVViÌÀ>ÀÃiÊiÊ>Ê
«iiÌ>VÊìÊ«À}À>>ÃÊÞÊivµÕiÃÊ«ÀL>`ÃÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊ
ìÊÛiÃÌ}>ViÃÊViÌwV>Ã°
>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊìÃÌÀ>`ÊµÕiÊÃÊi`ÃÊìÊ
VÕV>VÊ«ÕiìÊiiÛ>ÀÊ>ÊVViV>Ê«ÖLV>ÊVÊ
Ài>VÊ>Ê«ÀLi>ÊìÊ`À}>ÃÊiÊ>ÊVÕ`>`ÊÞÊ«ÀiÛiÀÊ
iÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊ«L>ViÃÊiÃ«iVwV>Ã°
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR LA ElCACIA DE

LOS ESFUERZOS DE PREVENCIØN ACTUALES
ÕV>ÃÊVÕ`>ìÃÊViâ>ÊiÊ«ÀViÃÊVÊÕ>Ê
ÀiÛÃÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ>VÌÕ>iÃÊ«>À>Ê
ìÌiÀ>À\Ê
DÊµÕjÊ«À}À>>ÃÊÞ>ÊiÃÌ?Ê«iiÌ>`ÃÊiÊ>Ê
VÕ`>`

DÊÃÊÃiÊÕÌâ>ÀÊiÃÌ?`>ÀiÃÊViÌwVÃÊiÃÌÀVÌÃÊ«>À>Ê
«ÀL>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊVÕ>`ÊvÕiÀÊìÃ>ÀÀ>`Ã
DÊÃÊÃÊ«À}À>>ÃÊV«>}>ÊVÊ>ÃÊiViÃ`>ìÃÊ
VÕÌ>À>Ã
DÊÃÊÃÊ«À}À>>ÃÊÃiÊiÃÌ?ÊiÛ>`Ê>ÊV>LÊVÊvÕiÀÊ
`Ãi>`ÃÊ
DÊiÊ«ÀViÌ>iÊìÊÛiiÃÊiÊÀiÃ}ÊµÕiÊÃÊ«À}À>>ÃÊ
iÃÌ?Ê>V>â>`°
"ÌÀÊivµÕiÊìÊiÛ>Õ>VÊiÃÊiÊìÊ>ViÀÊÃi}ÕiÌÊ>Ê
ÌiÀÛ>Ã]ÊìÊÃÊ`>ÌÃÊÃLÀiÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊ«ÀÊÃÊ
iÃÌÕ`>ÌiÃÊìÊ>ÊiÃVÕi>]Ê>ÃÊÌ>Ã>ÃÊìÊ>ÕÃiÌÃÊiÃV>ÀÊ
ÕÃÌwV>`]Ê>ÃÊÃÕÃ«iÃiÃÊiÃV>ÀiÃ]ÊÃÊ>ÀÀiÃÌÃÊ
«ÀÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã]ÊÞÊ>ÃÊ>`ÃiÃÊ>Ê>ÃÊÃ>>ÃÊìÊ
iiÀ}iV>ÃÊÀi>V>`>ÃÊ>Ê>ÃÊ`À}>Ã°ÊÃÊ`>ÌÃÊìÊ>ÃÊ
iÛ>Õ>ViÃÊÃLÀiÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊ>ÊVÕ`>`Ê
«ÕiìÊÃiÀÛÀÊVÊi>ÊìÊL>ÃiÊ«>À>Êi`ÀÊiÊV>L°Ê
ÊÃÊ«ÀLi>ÃÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊV>L>ÊVÊiÊ
Ìi«]Ê>ÃÊiÛ>Õ>ViÃÊ«iÀ`V>ÃÊ«ÕiìÊ>Ãi}ÕÀ>ÀÊµÕiÊ
ÃÊ«À}À>>ÃÊiÃÌjÊVÕLÀi`Ê>ÃÊiViÃ`>ìÃÊ>VÌÕ>iÃÊìÊ
>ÊVÕ`>`°
#!*! $% !##)¼. #/-5.)4!2)!
,OS PADRES PUEDEN TRABAJAR CON OTRAS PERSONAS DE

SU COMUNIDAD PARA AUMENTAR LA CONCIENCIA SOBRE EL
PROBLEMA LOCAL DE ABUSO DE DROGAS Y LA NECESIDAD DE
TENER PROGRAMAS DE PREVENCIØN CON BASES CIENTÓlCAS
,OS EDUCADORES PUEDEN TRABAJAR CON OTRAS PERSONAS

EN EL SISTEMA ESCOLAR PARA REVISAR LOS PROGRAMA
ACTUALES E IDENTIlCAR LAS INTERVENCIONES PREVENTIVAS
CON BASES CIENTÓlCAS DIRIGIDAS A LOS ESTUDIANTES
,OS LÓDERES COMUNITARIOS PUEDEN ORGANIZAR UN GRUPO

COMUNITARIO PARA DESARROLLAR UN PLAN DE PREVENCIØN
COMUNITARIO COORDINAR LOS RECURSOS Y LAS ACTIVIDADES Y
LA PREVENCIØN CON BASE CIENTÓlCA EN TODOS LOS SECTORES
DE LA COMUNIDAD

#APÓTULO #ØMO 3E !PLICAN LOS
0RINCIPIOS DE LA 0REVENCIØN A LOS
0ROGRAMAS PARA LA 0REVENCIØN DEL
!BUSO DE $ROGAS
z#ØMO SE TRATAN LOS FACTORES DE RIESGO Y DE
PROTECCIØN EN LOS PROGRAMAS DE PREVENCIØN
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊÞÊìÊ«ÀÌiVVÊÃÊÃÊ«ÀV«>iÃÊ
LiÌÛÃÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊiwV>ViÃÊÕÌâ>`ÃÊ
iÊ>LiÌiÃÊv>>ÀiÃ]ÊiÃV>ÀiÃÊÞÊVÕÌ>ÀÃ°Ê>Ê
iÌ>ÊìÊiÃÌÃÊ«À}À>>ÃÊiÃÊ>ÊìÊVÀi>ÀÊÕiÛÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ
«ÀÌiVVÊÞÊvÀÌ>iViÀÊÃÊiÝÃÌiÌiÃÊiÌÀ>ÃÊÀiÛiÀÌiÊÊ
Ài`ÕViÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊiÊ>ÊÕÛiÌÕ`°Ê
ÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ}iiÀ>iÌiÊiÃÌ?Ê
`Ãi>`ÃÊ«>À>Ê>V>â>ÀÊ>Ê>ÃÊ«L>ViÃÊLiÌÛÊiÊÃÕÊ
>LiÌiÊ«À>À°Ê-ÊiL>À}]ÊiÊÃÊÖÌÃÊ>ÃÊÃiÊ
>ÊÛÕiÌÊ?ÃÊVÖÊiVÌÀ>ÀÊ«À}À>>ÃÊ«>À>ÊVÕ>µÕiÀÊ
}ÀÕ«ÊLiÌÛÊiÊÕ>ÊÛ>Ài`>`ÊìÊ>LiÌiÃ]ÊVÊiÊ
Ài>â>ÀÊÕÊ«À}À>>Ê«>À>Ê>Êv>>ÊiÊÕ>ÊiÃVÕi>ÊÊiÊ
Õ>Ê}iÃ>°
ì?ÃÊìÊ>LiÌi]ÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ
Ì>LjÊÃiÊ«ÕiìÊV>ÃwV>ÀÊÃi}ÖÊ>Ê>ÕìV>Ê«>À>Ê>Ê
VÕ>ÊÃÊ`Ãi>`Ã\
UÊ ÃÊ«À}À>>ÃÊÕÛiÀÃ>iÃÊiÃÌ?Ê`Ãi>`ÃÊ«>À>Ê>Ê
«L>VÊiÊ}iiÀ>]Ê«ÀÊii«]Ê«>À>ÊÌ`ÃÊÃÊ
iÃÌÕ`>ÌiÃÊiÊÕ>ÊiÃVÕi>°
UÊ ÃÊ«À}À>>ÃÊÃiiVÌÛÃÊÃiÊ`À}iÊ>Ê}ÀÕ«ÃÊiÊÀiÃ}Ê
ÊÃÕLÃiVÌÀiÃÊìÊ>Ê«L>VÊiÊ}iiÀ>]ÊVÊÃÊ
iÃÌÕ`>ÌiÃÊVÊL>ÊÀiìÌÊiÃV>ÀÊÊÃÊÃÊìÊ
>LÕÃ>`ÀiÃÊìÊ`À}>Ã°
UÊ ÃÊ«À}À>>ÃÊ`V>`ÃÊiÃÌ?Ê`Ãi>`ÃÊ«>À>Ê>ÃÊ
«iÀÃ>ÃÊµÕiÊÞ>ÊiÝ«iÀiÌ>ÊVÊ`À}>Ã°

%N LA FAMILIA
ÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ«ÕiìÊvÀÌ>iViÀÊÃÊv>VÌÀiÃÊ
ìÊ«ÀÌiVVÊiÊÃÊÃÊÛiiÃÊiÃi?ìÊ>ÊÃÊ«>`ÀiÃÊ
VÊVÕV>ÀÃiÊiÀÊVÊ>Êv>>]Ê>Ê`ÃV«>Ê
>«À«>`>]Ê>Ê«iiÌ>VÊVÃÃÌiÌiÊÞÊwÀiÊìÊ>ÃÊ
Ài}>Ã]ÊÞÊÌÀÃÊivµÕiÃÊ«>À>ÊiÊ>iÊìÊ>Êv>>°Ê>ÃÊ
ÛiÃÌ}>ViÃÊVwÀ>ÊÃÊLiiwVÃÊVÕ>`ÊÃÊ«>`ÀiÃÊ
«À«ÀViÊÀi}>ÃÊÞÊ`ÃV«>ÊVÃÃÌiÌiÃ]Ê>L?ìÃÊ
>ÊÃÊÃÊÃLÀiÊ>ÃÊ`À}>Ã]ÊÛ}>`ÊÃÕÃÊ>VÌÛ`>ìÃ]Ê
VVi`Ê>ÊÃÕÃÊ>}Ã]ÊV«Àiì`ÊÃÕÃÊ«ÀLi>ÃÊ
ÞÊ«ÀiVÕ«>ViÃ]ÊiÊÛÕVÀ?`ÃiÊiÊÃÕÊi`ÕV>V°Ê
>Ê«ÀÌ>V>ÊìÊ>ÊÀi>VÊ«>`ÀiÊVÌÖ>ÊiÊ
>Ê>ìÃViV>ÊÞÊÕVÊìÃ«ÕjÃ°Ê*>À>Êii«ÃÊìÊÃÊ
«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>Êv>>]ÊÛi>ÊiÊ
>«ÌÕÊ{°®
%N LA ESCUELA
ÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊiÊ>ÃÊiÃVÕi>ÃÊÃiÊVViÌÀ>Ê
iÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊÃV>iÃÊÞÊ>V>`jV>ÃÊìÊÃÊÃ]Ê
VÕÞi`ÊiÊiÀ>iÌÊìÊ>ÃÊÀi>ViÃÊVÊÃÊ
V«>iÀÃ]ÊiÊ>ÕÌVÌÀ]ÊiÊ«ìÀÊ>i>ÀÊÃÊ
«ÀLi>Ã]ÊÞÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>ÊÀiÕÃ>ÀÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê
iÊÃiÀÊ«ÃLi]ÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊL>Ã>`ÃÊiÊ
>ÊiÃVÕi>ÊìLiÊÃiÀÊÌi}À>`ÃÊ>Ê«À}À>>Ê>V>`jVÊ
iÃV>À]ÊÞ>ÊµÕiÊiÊvÀ>V>ÃÊiÃV>ÀÊiÃÌ?ÊvÕiÀÌiiÌiÊ>ÃV>`Ê
VÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°ÊÃÊ«À}À>>ÃÊÌi}À>`ÃÊ
vÀÌ>iViÊÃÊ>âÃÊìÊÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊVÊ>ÊiÃVÕi>ÊÞÊ
Ài`ÕViÊ>Ê«ÀL>L`>`ÊìÊµÕiÊ>L>ìÊ>ÊiÃVÕi>°Ê>Ê
>ÞÀ>ÊìÊÃÊ>ÌiÀ>iÃÊìÊ«ÀiÛiVÊìÊ>ÃÊiÃVÕi>ÃÊ
VÕÞiÊvÀ>VÊÃLÀiÊVÊVÀÀi}ÀÊ>Ê«iÀVi«VÊ
iÀÀ>`>ÊìÊµÕiÊÕVÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊ>LÕÃ>ÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°Ê
"ÌÀÃÊÌ«ÃÊìÊÌiÀÛiViÃÊVÕÞiÊ«À}À>>ÃÊ«>À>Ê
Ì`>Ê>ÊiÃVÕi>]ÊµÕiÊ>viVÌ>ÊiÊ>LiÌiÊiÃV>ÀÊiÊÃÕÊ
ÌÌ>`>`°Ê/`>ÃÊiÃÌ>ÃÊ>VÌÛ`>ìÃÊ«ÕiìÊÃiÀÛÀÊ«>À>Ê
vÀÌ>iViÀÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊVÌÀ>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ
`À}>Ã°Ê*>À>Êii«ÃÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>Ê
iÃVÕi>]ÊÛi>ÊiÊ
>«ÌÕÊ{°®

>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊÀiViÌiÃÊÃÕ}iÀiÊµÕiÊÃiÊ
ìLiÊÌiiÀÊ«ÀiV>ÕVÊVÕ>`ÊÃiÊ>}ÀÕ«>Ê>ÊÃÊ
>ìÃViÌiÃÊìÊ>ÌÊÀiÃ}ÊiÊÌiÀÛiViÃÊ
«ÀiÛiÌÛ>ÃÊìÊ}ÀÕ«ÃÊ«>ÀÌ>ÀÃ°Ê/>iÃÊ}ÀÕ«ÃÊ>Ê
ÃÌÀ>`Ê«À`ÕVÀÊÀiÃÕÌ>`ÃÊi}>ÌÛÃ]ÊÞ>ÊµÕiÊ
ÃÊ«>ÀÌV«>ÌiÃÊÌiìÊ>ÊÀi>wÀ>ÀÊiÌÀiÊÃÊ>Ê
V`ÕVÌ>ÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°
%N LA COMUNIDAD
ÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ>ÊÛiÊVÕÌ>ÀÊ
vÕV>ÊVÊÀ}>â>ViÃÊVÛV>Ã]ÊÀi}Ã>Ã]Ê
iiVÕÌÀ>ÃÊìÊ>ÊiÞ]ÊÞÊÌÀ>ÃÊ}ÕLiÀ>iÌ>iÃÊ«>À>Ê
iÀ>ÀÊ>ÃÊÀ>ÃÊ>Ì`À}>ÃÊÞÊÃÊV«ÀÌ>iÌÃÊ
«ÀÃV>iÃ°ÊÕVÃÊ«À}À>>ÃÊVÀ`>ÊÃÊiÃvÕiÀâÃÊ
ìÊ«ÀiÛiVÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊìÊÃÊ`viÀiÌiÃÊ>LiÌiÃÊ
«>À>ÊVÕV>ÀÊiÃ>iÃÊVÃÃÌiÌiÃÊiÊ>ÊiÃVÕi>]Ê
iÊÌÀ>L>]Ê>ÃÊÃÌÌÕViÃÊÀi}Ã>ÃÊÞÊÃÊi`ÃÊìÊ
VÕV>V°Ê>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊÃÌÀ>`ÊµÕiÊÃÊ
«À}À>>ÃÊµÕiÊi}>Ê>ÊÃÊÛiiÃÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊìÊ`ÛiÀÃÃÊ
>LiÌiÃÊ«ÕiìÊ«>VÌ>ÀÊvÕiÀÌiiÌiÊ>ÃÊÀ>ÃÊ
VÕÌ>À>Ã°ÊÃÊ«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>ÊVÕ`>`Ê
}iiÀ>iÌiÊÌ>LjÊVÕÞiÊiÊìÃ>ÀÀÊìÊ«ÌV>ÃÊ
ÊiÊVÕ«iÌÊìÊ>ÃÊÀi}Õ>ViÃ]ÊiÃvÕiÀâÃÊìÊÃÊ
i`ÃÊìÊVÕV>VÊ>ÃÛ>]ÊÞÊ«À}À>>ÃÊ«>À>ÊVÀi>ÀÊ
VViV>ÊiÊÌ`>Ê>ÊVÕ`>`°Ê6i>ÊiÊ
>«ÌÕÊ{Ê
«>À>Êii«ÃÊìÊ«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>ÊVÕ`>`°®Ê
*ÀÊii«]ÊV>LiÊÌ>ÀÊµÕiÊ>}Õ>ÃÊÌiÀÛiViÃÊ
VÕ`>`Ã>iÌiÊiÃÌÀÕVÌÕÀ>`>ÃÊÞÊÃiiVÌ>iÌiÊ`À}`>ÃÊ>Ê
ÌÀ>ÛjÃÊìÊÃÊi`ÃÊìÊVÕV>V]Ê>ÊÃÌÀ>`ÊÃiÀÊ
ÕÞÊiwV>ViÃÊiÊ>ÊÀi`ÕVVÊìÊ>LÕÃÊìÊ>ÃÊ`À}>Ã°
z#UÉLES SON LOS ELEMENTOS ESENCIALES DE LOS

PROGRAMAS DE PREVENCIØN ElCACES BASADOS EN LA
INVESTIGACIØN
Ê>ÃÊÀiViÌiÃ]ÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊVÊL>ÃiÃÊ
ViÌwV>ÃÊ>ÊìÃÌÀ>`ÊÃiÀÊiwViÌiÃ°Ê ÃÌÃÊ«À}À>>ÃÊ

vÕiÀÊ«ÀL>`ÃÊiÊ`viÀiÌiÃÊVÕ`>ìÃ]ÊiÊÕ>Ê}À>Ê
Û>Ài`>`ÊìÊ>LiÌiÃ]ÊiÊÕ>Ê`ÛiÀÃ`>`ÊìÊ«L>ViÃÊ
«ÀÊii«]Ê«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>Êv>>]ÊiÊ>ÃÊ
iÃVÕi>ÃÊÞÊiÊ>ÃÊ}iÃ>Ã®°
ÊiÝ>>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ«>À>ÊìÌiÀ>ÀÊ
VÕ?ÊÃiÊ>ÕÃÌ>ÊiÀÊ>ÊÃÕÃÊiViÃ`>ìÃ]ÊÃÊ«>wV>`ÀiÃÊ
VÕÌ>ÀÃÊìLiÊVÃìÀ>ÀÊÃÊÃ}ÕiÌiÃÊiiiÌÃÊ
iÃiV>iÃÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊiwV>ViÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>Ã\Ê
UÊ ÃÌÀÕVÌÕÀ>pVÊV>`>Ê«À}À>>ÊiÃÌ?ÊÀ}>â>`ÊÞÊ
VÃÌÀÕ`Æ
UÊ
Ìi`pVÊÃiÊ«ÀiÃiÌ>Ê>ÊvÀ>V]Ê>ÃÊ
>L`>ìÃÊÞÊ>ÃÊiÃÌÀ>Ìi}>ÃÆÊÞ
UÊ ÌÀ`ÕVVÊìÊ«À}À>>pVÊÃiÊÃiiVV>ÊÊ
>`>«Ì>ÊÞÊVÊÃiÊ«iiÌ>ÊiÊ«À}À>>]ÊÞÊÌ>LjÊ
VÊÃiÊÊiÛ>Ö>ÊiÊÕ>ÊVÕ`>`ÊiÃ«iVwV>°
Ê>`>«Ì>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊ«>À>ÊµÕiÊÃiÊ>ÕÃÌiÊ>Ê>ÃÊ
iViÃ`>ìÃÊìÊ>ÊVÕ`>`]ÊiÃÊ«ÀÌ>ÌiÊÀiÌiiÀÊiÃÌÃÊ
iiiÌÃÊiÃiV>iÃÊ«>À>Ê>Ãi}ÕÀ>ÀÊµÕiÊ>ÃÊ«>ÀÌiÃÊ?ÃÊ
iwV>ViÃÊìÊ«À}À>>ÊÃiÊ>Ìi}>ÊÌ>VÌ>Ã°
ÊVÕ>`ÀÊìÊ>Ê«?}>ÊÓ{ÊvÀiViÊii«ÃÊìÊiÃÌÃÊ
iiiÌÃÊiÃiV>iÃÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ
«ÀÊÌ«ÊìÊ«À}À>>Êì]Ê«ÀÊii«]Ê
Õ`>`Ê
1ÛiÀÃ>®]Ê ÃVÕi>Ê-iiVÌÛ®]ÊÞÊ>>Ê`V>`®°Ê
ÊÃÌiÃÃ]ÊÃÊiiiÌÃÊiÃiV>iÃÊÃiÊìÃVÀLiÊ>Ê
VÌÕ>V°
%STRUCTURA
>ÊiÃÌÀÕVÌÕÀ>ÊÌiiÊµÕiÊÛiÀÊVÊiÊÌ«ÊìÊ«À}À>>]Ê>Ê
>ÕìV>]ÊÞÊiÊ>LiÌi°Ê6>ÀÃÊÌ«ÃÊìÊ«À}À>>ÃÊ>Ê
ÃÌÀ>`ÊÃiÀÊiwV>ViÃÊ«>À>Ê«ÀiÛiÀÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°ÊÃÊ
«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>ÃÊiÃVÕi>Ã]ÊÃÊ«ÀiÀÃÊµÕiÊvÕiÀÊ
ÌÌ>iÌiÊìÃ>ÀÀ>`ÃÊÞÊ«ÀL>`Ã]ÊÃiÊ>ÊVÛiÀÌ`ÊiÊ
iÊivµÕiÊ«À>ÀÊ«>À>Ê>V>â>ÀÊ>ÊÌ`ÃÊÃÊÃ°ÊÃÊ

«À}À>>ÃÊL>Ã>`ÃÊiÊ>Êv>>Ê>ÊÃÌÀ>`ÊÃiÀÊiwV>ViÃÊ
«>À>Ê>V>â>ÀÊÌ>ÌÊ>ÊÃÊÃÊVÊ>ÊÃÕÃÊ«>`ÀiÃÊiÊ
Õ>ÊÛ>Ài`>`ÊìÊ>LiÌiÃ°ÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊi`ÃÊìÊ
VÕV>VÊÞÊÌiV}>ÊvÀ?ÌV>ÊiÃÌ?ÊViâ>`Ê
>ÊìÃÌÀ>ÀÊiwV>V>ÊiÊ>V>â>ÀÊ>Ê>ÃÊ«iÀÃ>ÃÊÌ>ÌÊ>Ê
ÛiÊVÕÌ>ÀÊVÊ`Û`Õ>°
>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊÌ>LjÊ>ÊìÃÌÀ>`ÊµÕiÊ>Ê
VL>VÊìÊ`ÃÊÊ?ÃÊ«À}À>>ÃÊiwV>ViÃ]ÊÌ>iÃÊ
VÊÃÊ«À}À>>ÃÊv>>ÀiÃÊÞÊiÃV>ÀiÃ]Ê«ÕiìÊ
ÃiÀÊ>ÖÊ?ÃÊiwViÌiÊµÕiÊÕÊÃÊ«À}À>>°Ê ÃÌÃÊÃiÊ
>>Ê«À}À>>ÃÊìÊÖÌ«iÃÊV«iÌiÃ°
#ONTENIDO
ÊVÌi`ÊiÃÌ?ÊV«ÕiÃÌÊ«ÀÊ>ÊvÀ>V]ÊiÊ
ìÃ>ÀÀÊìÊ>ÃÊ>L`>ìÃ]ÊÃÊjÌ`ÃÊÞÊÃÊÃiÀÛVÃ°Ê
>ÊvÀ>VÊVÕÞiÊÃÊ`>ÌÃÊÃLÀiÊ>ÃÊ`À}>ÃÊÞÊÃÕÃÊ
iviVÌÃ]Ê>ÃÊVÊ>ÃÊiÞiÃÊÞÊ>ÃÊ«ÌV>ÃÊ>Ì`À}>Ã°Ê*ÀÊ
ii«]ÊiÊÕ>ÊÌiÀÛiVÊiÊ>Êv>>]ÊÃÊ«>`ÀiÃÊ
«ÕiìÊÀiVLÀÊi`ÕV>VÊiÊvÀ>VÊÃLÀiÊ>ÃÊ`À}>ÃÊ
µÕiÊÀivÕiÀâ>ÊÊµÕiÊÃÕÃÊÃÊiÃÌ?Ê>«Àiì`ÊÃLÀiÊ
ÃÊiviVÌÃÊ`>ÃÊìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊiÊiÊ«À}À>>ÊìÊ
«ÀiÛiVÊìÊÃÕÊiÃVÕi>°Ê ÃÌÊ>LÀiÊ>Ê«ÕiÀÌ>Ê>Ê`ÃVÕÃiÃÊ
iÌÀiÊ>Êv>>ÊÃLÀiÊiÊ>LÕÃÊìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊi}>iÃÊiÊ
i}>iÃ°Ê
-ÊiL>À}]Ê>ÊvÀ>VÊÃLÀiÊ>ÃÊ`À}>ÃÊ«ÀÊÃÊÃ>Ê
Ê>ÊìÃÌÀ>`ÊÃiÀÊiwV>âÊiÊìÃ>iÌ>ÀÊiÊ>LÕÃÊìÊ
>ÃÊ`À}>Ã°Ê>ÊVL>VÊìÊ>ÊvÀ>VÊVÊ>ÃÊ
>L`>ìÃ]ÊÃÊjÌ`ÃÊÞÊÃÊÃiÀÛVÃÊ«À`ÕViÊÀiÃÕÌ>`ÃÊ
?ÃÊiwV>ViÃ°ÊÃÊjÌ`ÃÊiÃÌ?ÊiV>>`ÃÊ>V>ÊiÊ
V>L]ÊVÊiÊiÃÌ>LiViÌÊÞÊiÊÀivÕiÀâÊìÊ>ÃÊÀi}>ÃÊ
ÃLÀiÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊ>ÊiÃVÕi>]ÊiÊ>ÊV>Ã>]ÊÞÊìÌÀÊ
ìÊ>ÊVÕ`>`°ÊÃÊÃiÀÛVÃÊ«ÕiìÊVÕÀÊVÃiiÀ>Ê
ÞÊ>ÃÃÌiV>ÊiÊ>ÊiÃVÕi>]ÊVÃiiÀ>Ê«>ÀÌ>À>]ÊÌiÀ>«>ÊiÊ
v>>]ÊÞÊVÕ`>`ÃÊìÊ>ÊÃ>Õ`°Ê>ÊÛ}>V>ÊÞÊÃÕ«iÀÛÃÊ
ìÊÃÊ«>`ÀiÃÊÃiÊ«ÕiìÊiÀ>ÀÊVÊiÌÀi>iÌÊ
ÃLÀiÊ>Êw>VÊìÊÀi}>ÃÆÊjÌ`ÃÊ«>À>ÊÃÕ«iÀÛÃ>ÀÊ

>ÃÊ>VÌÛ`>ìÃÊìÊÃÊÃÆÊ>>L>â>Ê«ÀÊ>ÊV`ÕVÌ>Ê
>«À«>`>ÆÊÞÊÕ>Ê`ÃV«>ÊìÀ>`>ÊÞÊVÃÃÌiÌiÊµÕiÊ
>}>ÊVÕ«ÀÊVÊ>ÃÊÀi}>ÃÊìÊ>Êv>>°
)NTRODUCCIØN DEL PROGRAMA

>ÊÌÀ`ÕVVÊVÕÞiÊ>ÊÃiiVVÊÊ>`>«Ì>VÊìÊ
«À}À>>ÊÞÊÃÕÊ«iiÌ>V°ÊÕÀ>ÌiÊiÊ«ÀViÃÊ
ìÊÃiiVV]Ê>ÃÊVÕ`>ìÃÊÌÀ>Ì>ÊìÊ>ÕÃÌ>ÀÊÃÊ
«À}À>>ÃÊiwViÌiÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>ÃÊ>ÊÃÕÃÊiViÃ`>ìÃÊ
VÕÌ>À>Ã°Ê1>ÊÀiÛÃÊiÃÌÀÕVÌÕÀ>`>ÊìÊÃÊ«À}À>>ÃÊ
iÝÃÌiÌiÃÊ«ÕiìÊ>ÞÕ`>ÀÊ>ÊìÌiÀ>ÀÊÃÊÛ>VÃÊµÕiÊ
iÝÃÌi°Ê ÌViÃÊÃiÊ«ÕiìÊVÀ«À>ÀÊiÃÌ>ÊvÀ>VÊ
iÊiÊ«>ÊìÊ>ÊVÕ`>`ÊµÕiÊ}Õ>Ê>ÊÃiiVVÊìÊ
ÕiÛÃÊ«À}À>>ÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>Ã°Ê Ê
>«ÌÕÊ{Ê
«ÀiÃiÌ>ÊÕ>ÃÊìÃVÀ«ViÃÊLÀiÛiÃÊìÊÃÊ«À}À>>Ã°Ê
-iÊ«ÕiìÊiVÌÀ>ÀÊvÀ>VÊ?ÃÊìÌ>>`>ÊìÊÃÊ
«À}À>>ÃÊiÊ>ÊÛiÀÃÊV«iÌ>ÊìÊ>ÊÃi}Õ`>Êi`VÊ
ìÊiÃÌ>Ê«ÕLV>V]Ê«ÀÊ>À>Ê`Ã«LiÊÃÊiÊ}jÃ°Ê
/>LjÊÃiÊ«ÕiìÊiVÌÀ>ÀÊvÕiÌiÃÊìÊ«>wV>VÊÞÊìÊ
«À}À>>ÃÊiÊ>ÊÃiVVÊìÊ,iVÕÀÃÃÊÞÊ,iviÀiV>ÃÊ-iiVÌ>ÃÊ
ìÊiÃÌiÊviÌ°
>Ê>`>«Ì>VÊÛÕVÀ>Êì>ÀÊÕÊ«À}À>>Ê«>À>ÊµÕiÊ
ÃiÊ>ÕÃÌiÊ>Ê>ÃÊiViÃ`>ìÃÊìÊÕ>Ê«L>VÊiÃ«iVwV>Ê
iÊÛ>ÀÃÊ>LiÌiÃ°Ê*>À>ÊÃÕ«ÀÊ>ÃÊiViÃ`>ìÃÊìÊ
Õ>ÊVÕ`>`]ÊÃÊViÌwVÃÊ>Ê>`>«Ì>`ÊÕVÃÊ
«À}À>>ÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>Ã°Ê*>À>Ê>µÕiÃÊ«À}À>>ÃÊ
µÕiÊ>ÖÊÊ>ÊÃ`Ê>`>«Ì>`ÃÊiÊÕÊiÃÌÕ`ÊìÊ
ÛiÃÌ}>V]ÊiÃÊiÀÊÃi}ÕÀÊiÊ«À}À>>ÊÃi}ÖÊvÕiÊ
`Ãi>`]ÊÊVÕÀÊÃÊiiiÌÃÊL?ÃVÃÊ«>À>Ê>Ãi}ÕÀ>ÀÊÃÊ
ÀiÃÕÌ>`ÃÊ?ÃÊiwV>ViÃ°Ê
>Ê«iiÌ>VÊÃiÊÀiwiÀiÊ>ÊVÊÃiÊ>«V>ÊÕÊ
«À}À>>]ÊÊµÕiÊVÕÞiÊiÊÖiÀÊìÊÃiÃiÃ]ÊÃÊ
jÌ`ÃÊÕÌâ>`Ã]ÊÞÊÃi}ÕiÌÊìÊ«À}À>>°Ê>ÃÊ
ÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊiVÌÀ>`ÊµÕiÊ>ÊvÀ>ÊiÊµÕiÊÃiÊ
«iiÌ>ÊÕÊ«À}À>>Ê«ÕiìÊìÌiÀ>ÀÊÃÕÊiwV>V>ÊiÊ
iÛÌ>ÀÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°

%,%-%.4/3 %3%.#)!,%3 $% ,/3 02/'2!-!3 $% 02%6%.#)¼.
ÃÌÀÕVÌÕÀ>
Ìi` ÌÀ`ÕVV
/«ÊìÊ
ÕìV> LiÌi vÀ>V iÃ>ÀÀÊìÊ jÌ`Ã -iÀÛVÃ -iiVVÉÊ
>À>VÌiÀÃÌV>ÃÊ
*À}À>>
>L`>ìÃ >`>«Ì>V ìÊ>ÊÌÀ`ÕVV

Õ`>`Ê /`ÃÊÃÊ 6>>ÃÊ /iìV>ÃÊ >L`>ìÃÊ *ÌV>ÃÊìÊ <>ÃÊLÀiÃÊ *L>VÊ iÃ>iÃÊ
1ÛiÀÃ>® ÛiiÃ «ÕLVÌ>À>Ã iÊiÊ ÃV>iÃ ÌiÀ>V> ìÊ`À}>Ã ìÊ>L>Ê VÃÃÌiÌiÃÊ
VÃÕÊìÊ Ã«>> «ÀÊÛ>ÀÃÊ
>ÃÊ`À}>Ã i`ÃÊìÊ
VÕV>V
ÃVÕi>Ê ÃÌÕ`>ÌiÃÊ *À}À>>ÃÊ viVÌÃÊìÊ >L`>ìÃÊ
>LÃÊìÊ
ÃiiÀ>ÊÞÊ -iÝÊìÊ>Ê -iÃiÃÊìÊ
-iiVÌÛ® ìÊ>ÊiÃVÕi>Ê ìÃ«ÕjÃÊìÊ >ÃÊ`À}>Ã ìÊ >ÃÊÀ>Ã >ÞÕ`>ÊiÊ>Ê «L>V ÀivÕiÀâ
i`> >ÊiÃVÕi> ÀiÃÃÌiV> iÃVÕi>Ê

>>Ê ÕÛiÌÕ`ÊiÊ
V>Ã -Ì>ÃÊ >L`>ìÃÊ *ÀÕiL>ÃÊ /iÀ>«>Ê ,ÕÀ> ,iVÕÌ>iÌÉÊ
>ÌÊÀiÃ}ÊÞÊ ìÊ>LÕÃÊìÊ «>À>Ê>Ê ìÊ`À}>ÃÊ v>>À ÀiÌiV
`V>`® `À}>Ã
ÃÕÃÊv>>Ã VÀ>â> iÊV>Ã>ÆÊ
À>ÀÃÊìÊ
Ài}ÀiÃÊ>Ê>Ê
V>Ã>
ÊÕÃÊìÊjÌ`ÃÊÌiÀ>VÌÛÃÊÞÊÃiÃiÃÊìÊÀivÕiÀâÊ
>«À«>`ÃÊ>ÞÕ`>Ê>ÊvÀÌ>iViÀÊiÊVÌi`ÊìÊ
«À}À>>ÃÊ>ÌiÀÀiÃÊÞÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊiViÃ>À>ÃÊ
«>À>Ê>ÌiiÀÊÃÊLiiwVÃÊìÊÃÊ«À}À>>Ã°
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD IMPLEMENTAR Y SOSTENER

PROGRAMAS DE PREVENCIØN ElCACES
iÃ«ÕjÃÊìÊii}ÀÊÃÕÊ«>ÊìÊ«ÀiÛiV]Ê>ÊVÕ`>`Ê
ìLiÊViâ>ÀÊ>Ê«iiÌ>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊµÕiÊiiÊ
ÃÕÃÊiViÃ`>ìÃ°Ê ÊÕV>ÃÊVÕ`>ìÃ]Ê>ÃÊV>ViÃÊ
vÀ>`>ÃÊ`ÕÀ>ÌiÊiÊ«ÀViÃÊìÊ«>wV>VÊVÌÖ>Ê
ÛÕVÀ>`>ÃÊiÊ>ÊÃÕ«iÀÛÃ]Ê«iÀÊ>ÊÀiÃ«Ã>L`>`Ê
ìÊ>i>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊ`Û`Õ>iÃÊ}iiÀ>iÌiÊ
VÀÀiÊ>ÊV>À}ÊìÊÀ}>â>ViÃÊV>iÃ]Ê«ÖLV>ÃÊÊ
«ÀÛ>`>Ã]ÊL>Ã>`>ÃÊiÊ>ÊVÕ`>`°Ê"«iÀ>ÀÊÕÊ«À}À>>Ê
iwV>âÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>ÃÊ>ÊiÕ`ÊÀiµÕiÀiÊÀiVÕÀÃÃÊ
Õ>ÃÊÞÊw>ViÀÃÊiÝÌiÃÛÃÊÞÊÕÊV«ÀÃÊÃiÀÊ
>ÊiÌÀi>iÌÊÞÊ>Ê>Ê>ÃÃÌiV>ÊÌjVV>°ÊÃÊiÃvÕiÀâÃÊ
ìÊ>V>ViÊVÕÌ>ÀÊ«>À>Ê>ÌÀ>iÀÊÞÊ>ÌiiÀÊ>ÊÃÊ
«>ÀÌV«>ÌiÃÊìÊ«À}À>>ÊÌiÀiÃ>`ÃÊiÊÛÕVÀ>`ÃÊÃÊ
«ÀÌ>ÌiÃ]ÊiÃ«iV>iÌiÊiÊ>ÃÊ«L>ViÃÊ`vViÃÊ
ìÊ>V>â>À°Ê>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊÃÌÀ>`ÊµÕiÊiÃiÊ
iÃvÕiÀâÊ>`V>Ê«>À>Ê«ÀÛiiÀÊViÌÛÃ]ÊÀ>ÀÃÊ
yiÝLiÃ]ÊVÌ>VÌÊ«iÀÃ>ÊÞÊiÊ>«ÞÊ«ÖLVÊìÊìÀiÃÊ
VÕÌ>ÀÃÊ«ÀÌ>ÌiÃ]Ê>ÞÕ`>Ê>Ê>ÌÀ>iÀÊÞÊ>Ê>ÌiiÀÊ>Ê
ÃÊ«>ÀÌV«>ÌiÃÊìÊÃÊ«À}À>>Ã°
z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR EL IMPACTO DE

SU PROGRAMA SOBRE EL ABUSO DE DROGAS
Û>Õ>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊìÊ«ÀiÛiVÊVÕÌ>ÀÃÊ
«ÕiìÊÃiÀÊÕÊÀiÌ°ÊÃÊìÀiÃÊìÊ>ÊVÕ`>`Ê>Ê
iÕ`ÊVÃÕÌ>Ê>ÊiÝ«iÀÌÃÊiÊiÛ>Õ>V]ÊVÊ>ÃÊ
ÕÛiÀÃ`>ìÃÊV>iÃÊÊ>}iV>ÃÊiÃÌ>Ì>iÃ]Ê«>À>ÊµÕiÊ>ÞÕìÊ
iÊiÊ`ÃiÊìÊ>ÊiÛ>Õ>V°

1>ÊiÛ>Õ>VÊìLiÊVÌiÃÌ>ÀÊ>ÃÊÃ}ÕiÌiÃÊ«Ài}ÕÌ>Ã\
DÊ·+ÕjÊÃiÊ}ÀÊVÊiÊ«À}À>>¶
DÊ·
ÊÃiÊiÛÊ>ÊV>LÊiÊ«À}À>>¶
DÊ·
Õ?ÌÊìÊ«À}À>>ÊÀiVLiÀÊÃÊ«>ÀÌV«>ÌiÃ¶
DÊ·>ÞÊ>}Õ>ÊViÝÊiÌÀiÊ>ÊV>Ì`>`ÊìÊ«À}À>>Ê
ÀiVL`>ÊÞÊÃÊÀiÃÕÌ>`Ã¶
DÊ·-iÊÀi>âÊiÊ«À}À>>ÊÃi}ÖÊÃiÊ«>i¶
DÊ·}ÀÊiÊ«À}À>>ÊÊiÃ«iÀ>`ÊiÊiÊVÀÌÊ«>â¶
DÊ·*À`ÕÊiÊ«À}À>>ÊÃÊiviVÌÃÊìÃi>`ÃÊ>Ê
>À}Ê«>â¶
Ê«>ÊVÕÌ>ÀÊìLiÊ}Õ>ÀÊ>ÃÊ>VViÃÊ«ÀiÛiÌÛ>ÃÊ>Ê
>À}Ê«>âÊÞ>ÊµÕiÊ>ÊVÕ`>`ÊiViÃÌ>ÊÕÊV>L°Ê*ÀÊ
ÊÌ>Ì]ÊiÃÊ«ÀÌ>ÌiÊÛiÀwV>ÀÊiÊ«À}ÀiÃÊìÊ«À}À>>Ê
ÞÊìV`ÀÊÃÊÃiÊiÃÌ?ÊVÕ«i`Ê>ÃÊiÌ>ÃÊÀ}>iÃ°Ê>ÃÊ
iÛ>Õ>ViÃÊ«ÕiìÊvÀiViÀÊ>Ê«ÀÌÕ`>`Ê«>À>ÊV>L>ÀÊ
ÃÊ«>iÃÊÞÊÃÊjÌ`ÃÊ«>À>ÊÌÀ>Ì>ÀÊiÀÊÃÊ«ÀLi>ÃÊ
VÕÌ>ÀÃÊ>VÌÕ>iÃ°Ê
z#UÉLES SON LOS COSTOS CON RELACIØN A LOS BENElCIOS

DE LOS PROGRAMAS DE PREVENCIØN COMUNITARIOS
>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊÃÌÀ>`ÊµÕiÊ«ÀiÛiÀÊiÊ>LÕÃÊ
ìÊ`À}>ÃÊÞÊÌÀ>ÃÊV`ÕVÌ>ÃÊ«ÀLi?ÌV>ÃÊ«ÕiìÊ«À`ÕVÀÊ
LiiwVÃÊ«>À>Ê>ÃÊVÕ`>ìÃÊµÕiÊiÝVi`>ÊÃÊVÃÌÃÊ
iÌ>ÀÃ°Ê>ÊVÃÌiwViV>ÊÞÊiÊVÃÌLiiwVÊìÊ
`ÃÊÌiÀÛiViÃÊiwViÌiÃÊ>Ê>À}Ê«>â]ÊiÊ*À}À>>Ê
ºÀÌ>iVi`Ê>Ê>ÃÊ>>Ã»\Ê*>À>Ê«>`ÀiÃÊÞÊÛiiÃÊ
£äq£{Ê-*Ê£äq£{]Ê«ÀÊÃÕÃÊÃ}>ÃÊiÊ}jÃ®]ÊÞÊÕ>Ê«>À>Ê
>ÃÊ Õi>ÃÊ-iiVViÃÊ
]Ê«ÀÊÃÕÃÊÃ}>ÃÊiÊ}jÃ®]Ê
«À`ÕiÀÊLiiwVÃÊiÌÃÊiÊ>Ê«ÀiÛiVÊìÊV>ÃÃÊìÊ
>LÕÃÊìÊ>VÊ«ÀÊ>`ÕÌÃ°Ê*ÀÊV>`>Ê`>ÀÊ}>ÃÌ>`]ÊÃiÊ
`ÊÕÊLiiwVÊìÊf£äÊVÊÀiÃÕÌ>`ÊìÊ«À}À>>Ê

-*Ê£äq£{]ÊÞÊÕÊLiiwVÊìÊfÈÊVÊÀiÃÕÌ>`ÊìÊ
«À}À>>Ê
°Êì?Ã]ÊÕÊ>?ÃÃÊìÊ«À}À>>Ê
>L`>ìÃ]Ê"«ÀÌÕ`>`ÊÞÊ,iVViÌÊ-",]Ê
«ÀÊÃÕÃÊÃ}>ÃÊiÊ}jÃ®ÊÌÕÛÊÕ>ÊÌ>â>ÊìÊLiiwVÊ>Ê
VÃÌÊìÊf{°ÓxÊ«ÀÊV>`>Ê`>ÀÊ}>ÃÌ>`° Ê1ÊiÃÌÕ`Ê
>ÌiÀÀÊiVÌÀÊµÕiÊ«ÀÊV>`>Ê`>ÀÊµÕiÊÃiÊ}>ÃÌ>L>ÊiÊ>Ê
«ÀiÛiVÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã]Ê>ÃÊVÕ`>ìÃÊ«`À>Ê
>ÀÀ>ÀÊiÌÀiÊf{Ê>ÊfxÊiÊVÃÌÃÊìÊÌÀ>Ì>iÌÊÞÊìÊ
VÃiiÀ>Ê«>À>ÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°
#!*! $% !##)¼. #/-5.)4!2)!
,OS PADRES PUEDEN TRABAJAR CON OTROS EN LA COMUNIDAD

PARA USAR LOS PRINCIPIOS DE LA PREVENCIØN EN LA
SELECCIØN DE PROGRAMAS ANTI DROGAS
,OS EDUCADORES PUEDEN INCORPORAR EL CONTENIDO CON

BASE CIENTÓlCA Y LA INTRODUCCIØN A SU CURRÓCULO REGULAR
,OS LÓDERES DE LA COMUNIDAD PUEDEN TRABAJAR CON

LOS EXPERTOS EVALUADORES PARA EVALUAR EL PROGRESO DEL
PROGRAMA Y DESARROLLAR MEJORAS EN LOS RESULTADOS

#APÓTULO %JEMPLOS DE
0ROGRAMAS CON "ASES #IENTÓlCAS
PARA LA 0REVENCIØN DEL !BUSO
DE $ROGAS
*>À>Ê>ÞÕ`>ÀÊ>ÊÃÊµÕiÊÌÀ>L>>ÊiÊ>Ê«ÀiÛiVÊìÊ>LÕÃÊ
ìÊ`À}>Ã]ÊiÊ ]ÊiÊV«iÀ>VÊVÊViÌwVÃÊìÊ
V>«ÊìÊ>Ê«ÀiÛiV]Ê«ÀiÃiÌ>ÊÃÊÃ}ÕiÌiÃÊii«ÃÊ
ìÊ«À}À>>ÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>ÃÊµÕiÊVÌiiÊÕ>Ê
Û>Ài`>`ÊìÊiÃÌÀ>Ìi}>Ã]ÊVÕÞ>ÊiwV>V>Ê>ÊÃ`Ê«ÀL>`>°Ê

>`>Ê«À}À>>ÊÃiÊìÃ>ÀÀÊVÊ«>ÀÌiÊìÊÕÊiÃÌÕ`Ê
ìÊÛiÃÌ}>V]ÊµÕiÊìÃÌÀÊµÕiÊVÊiÊÌi«Ê
ÃÊÛiiÃÊµÕiÊ«>ÀÌV«>ÀÊiÊÃÊ«À}À>>ÃÊÌi>Ê
iÀiÃÊÀiÃÕÌ>`ÃÊµÕiÊ>µÕiÃÊµÕiÊÊ«>ÀÌV«>À°ÊÃÊ
«À}À>>ÃÊiÃÌ?Ê«ÀiÃiÌ>`ÃÊ«ÀÊV>Ìi}À>ÊìÊ>ÕìV>Ê
ÕÛiÀÃ>]ÊÃiiVÌÛ]Ê`V>`]ÊÊiÃV>>`®°Ê
9>ÊµÕiÊiÃÌÃÊ«À}À>>ÃÊÃÊii«ÃÊÃ>iÌi]Ê«ÕiìÊ
µÕiÊÃÊ«>wV>`ÀiÃÊVÕÌ>ÀÃÊìÃiiÊiÝ«À>ÀÊÃÊ
«À}À>>ÃÊ>`V>iÃÊÞÊ>ÃÊ}Õ>ÃÊìÊ>Ê«>wV>VÊ
ìÃVÀÌ>ÃÊiÊ>ÊÃiVVÊ,iVÕÀÃÃÊÞÊ,iviÀiV>ÃÊ-iiVÌ>Ã°Ê
*>À>Ê?ÃÊvÀ>VÊÃLÀiÊÃÊ>ÌiÀ>iÃÊ«>À>ÊÃÊ
«À}À>>ÃÊÞÊ>ÃÊÀiviÀiV>Ã]Ê«ÀÊv>ÛÀÊVÃÕÌiÊiÊLÀÊ
V«iÌÊiÊ}jÃÊ*ÀiÛiÌ}ÊÀÕ}Ê1ÃiÊ>}Ê
`ÀiÊ
>`ÊìÃViÌÃ\ÊÊ,iÃi>ÀV >Ãi`ÊÕìÊvÀÊ*>ÀiÌÃ]Ê
`ÕV>ÌÀÃ]Ê>`Ê
ÕÌÞÊi>ìÀÃ]Ê-iV`Ê `Ì]ÊÊ
ÛÃÌiÊiÊÃÌÊ7iLÊìÊ Ê>ÊÜÜÜ°`ÀÕ}>LÕÃi°}Û°Ê
Ê
iÊÀiÃ«>`ÊVÌÕ>`ÊìÊ Ê«>À>Ê>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ
ÃLÀiÊiÃÌÀ>Ìi}>ÃÊiwV>ViÃÊ«>À>Ê>Ê«ÀiÛiV]ÊVÌÕ>À?Ê
>Li`ÊÕiÛÃÊ«À}À>>ÃÊVÊL>ÃiÃÊViÌwV>ÃÊiÊ
iÊvÕÌÕÀ°

0ROGRAMAS 5NIVERSALES
*À}À>>Ê
ÕÌ>ÀÊº>Ê ÃVÕi>ÊµÕiÊÃiÊ*ÀiVÕ«>»Ê

>À}Ê-VÊ
ÕÌÞÊ*À}À>®Ê>ÌiÀÀiÌiÊ
VV`ÊVÊiÊ*ÀÞiVÌÊìÊiÃ>ÀÀÊv>ÌÊÊ
`Ê
iÛi«iÌÊ*ÀiVÌÊiÊ}jÃ®°Ê ÃÌiÊiÃÊÕÊ«À}À>>Ê
ÕÛiÀÃ>Ê«>À>Ê>Êv>>ÊÞÊ>ÊiÃVÕi>Ê`À}`Ê>ÊÀi`ÕVÀÊiÊ
ÀiÃ}ÊÞÊvÀÌ>iViÀÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVVÊiÊÃÊÃÊ
ìÊ>Ê«À>À>°Ê Ê«À}À>>ÊÃiÊVViÌÀ>ÊiÊvÀÌ>iViÀÊºiÊ
ÃiÌ`ÊìÊVÕ`>`»ÊìÊÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃ]ÊÊÃÕÊViÝÊ
VÊ>ÊiÃVÕi>°Ê>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊ>ÊÃÌÀ>`ÊµÕiÊ
iÃÌiÊÃiÌ`ÊìÊVÕ`>`ÊiÃÊV>ÛiÊ«>À>ÊÀi`ÕVÀÊiÊÕÃÊ
ìÊ`À}>Ã]Ê>ÊÛiV>ÊÞÊÃÊ«ÀLi>ÃÊìÊÃ>Õ`ÊiÌ>]Ê
iÌÀ>ÃÊµÕiÊ«ÀÕiÛiÊ>ÊÌÛ>VÊÞÊiÊÀiìÌÊ
>V>`jV°Ê
%RIC 3CHAPS 0H$

#ARING 3CHOOL #OMMUNITY 0ROGRAM
$EVELOPMENTAL 3TUDIES #ENTER
%MBARCADERO 3UITE
/AKLAND #!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL %RIC?3CHAPS DEVSTUORG
3ITIO 7EB WWWDEVSTUORG
ÌiÀÛiViÃÊ
iÌÀ>`>ÃÊiÊ>ÃÊÕ>ÃÊiÊÌiÀÛiViÃÊìÊ
-Vi`>ìÃÊ>> ÃVÕi>Ê
>ÃÃÀ
iÌiÀi`ÊQ
RÊ
>`Ê>Þ-VÊ*>ÀÌiÀÃ«ÊQ-*RÊÌiÀÛiÌ®°Ê>ÃÊ
ÌiÀÛiViÃÊ
ÊÞÊ-*ÊÃÊÌiÀÛiViÃÊÕÛiÀÃ>iÃÊ
«>À>ÊiÊ«ÀiÀÊ}À>`Ê`À}`>ÃÊ>ÊÀi`ÕVÀÊiÊViâÊìÊ
>ÊÛiV>ÊÞÊV`ÕVÌ>Ê>}ÀiÃÛ>ÊiÊÕÊvÕÌÕÀÊÞÊiÀ>ÀÊ
iÊÀiìÌÊ>V>`jV°Ê>ÃÊiÃÌÀ>Ìi}>ÃÊìÊ«À}À>>Ê
VÕÞiÊ}Õ>ÃÊ«>À>Ê>ÊÀ}>â>VÊÞÊiÊ>iÊìÊ>Ê
V>Ãi]ÊÕÊVÕÀÀVÕÊµÕiÊVÕÞiÊiVÌÕÀ>ÊÞÊ>Ìi?ÌV>Ã]Ê
VÕV>VÊ«>`Ài>iÃÌÀ]ÊÞÊ>iÊìÊ>ÊV`ÕVÌ>ÊìÊ
ÊiÊ>ÊV>Ã>°

.ICHOLAS )ALONGO 0H$
$EPARTMENT OF -ENTAL (EALTH
*OHNS (OPKINS "LOOMBERG
3CHOOL OF 0UBLIC (EALTH
*OHNS (OPKINS 5NIVERSITY
. "ROADWAY
"ALTIMORE -$
4ELÏFONO

&AX
% MAIL NIALONGO JHSPHEDU
Õ>Ê«>À>Ê>ÃÊ Õi>ÃÊ-iiVViÃÊÕ`}Ê`Ê
ViÃÊ
Q
RÊQÌiÀÀiÌi]Ê
Ê*Ài«>À>ÀÃiÊ«>À>ÊÃÊÃÊ
LÀiÃÊìÊÀ}>ÃR®°Ê ÃÌiÊVÕÀÀVÕÊvÕiÊ`Ãi>`Ê«>À>Ê
iÃi>ÀÊ>ÊÃÊ«>`ÀiÃÊVÊÀi`ÕVÀÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}Ê
ÞÊvÀÌ>iViÀÊÃÊ>âÃÊv>>ÀiÃ°Ê ÊVVÊÃiÃiÃÊìÊ
ÓÊÀ>Ã]ÊÃÊ«>`ÀiÃÊ>«ÀiìÊ>L`>ìÃÊìÊiÛÛiÌÊ
iÊÌiÀ>VVÊv>>À]ÊVÊw>ÀÊiÝ«iVÌ>ViÃÊV>À>Ã]Ê
ÃÕ«iÀÛÃ>ÀÊ>ÊV`ÕVÌ>]ÊÞÊ>ÌiiÀÊ>Ê`ÃV«>ÊÞÊÌÀÃÊ
ivµÕiÃÊìÊ>iÊv>>ÀÊÞÊìÊÛVÕ>V°Ê
* $AVID (AWKINS 0H$

3OCIAL $EVELOPMENT 2ESEARCH 'ROUP
5NIVERSITY OF 7ASHINGTON
4HIRD !VENUE .% 3UITE
3EATTLE 7!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL JDH UWASHINGTONEDU
3ITIO 7EB WWWDEPTSWASHINGTONEDUSDRG
*À}À>>ÊìÊ ÌÀi>iÌÊiÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê>Ê
6`>ÊviÊ-ÃÊ/À>}Ê*À}À>ÊQ-/R®°Ê Ê-/ÊiÃÊ
ÕÊ«À}À>>ÊÕÛiÀÃ>Ê«>À>ÊÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊìÊ>ÊiÃVÕi>Ê
i`>Ê`Ãi>`Ê«>À>ÊÌÀ>Ì>ÀÊÕÊ>«ÊÀ>}ÊìÊv>VÌÀiÃÊìÊ
ÀiÃ}ÊÞÊìÊ«ÀÌiVV]ÊiÃi>`Ê>L`>ìÃÊ«iÀÃ>iÃÊ
ÞÊÃV>iÃÊiÊ}iiÀ>]ÊVÕÌ>iÌiÊVÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ
«>À>ÊÀiÃÃÌÀÊ>ÃÊ`À}>ÃÊÞÊ>Êi`ÕV>VÊÃLÀiÊ>ÃÊÃ>Ã°Ê
,iViÌiiÌiÊÃiÊìÃ>ÀÀÊÕ>ÊÛiÀÃÊ«>À>Ê>ÊiÃVÕi>Ê

«À>À>ÊÞÊiÊ«À}À>>Ê-/ÊìÊÀivÕiÀâÊ«>À>ÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊ
ìÊ>ÊÃiVÕ`>À>Ê>ÞÕ`>Ê>Ê>ÌiiÀÊ>ÃÊ}>>V>ÃÊìÊ
«À}À>>ÊìÊ>ÊiÃVÕi>Êi`>°
'ILBERT "OTVIN 0H$

)NSTITUTE FOR 0REVENTION 2ESEARCH
7EILL -EDICAL #OLLEGE OF #ORNELL 5NIVERSITY
%AST TH 3TREET 2OOM
.EW 9ORK .9
4ELÏFONO

&AX
% MAIL GJBOTVIN MEDCORNELLEDU
3ITIO 7EB WWWLIFESKILLSTRAININGCOM
*À}À>>ÊÃ+ÕiÃÌÊÃLÀiÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê>Ê
ìÃViV>ÊÃ+ÕiÃÌÊ-ÃÊvÀÊìÃViViÊQ-R®°Ê
-ÊiÃÌ?Ê`Ã«LiÊViÀV>iÌiÊÞÊiÃÊÕÊ«À}À>>Ê
ÕÛiÀÃ>ÊìÊi`ÕV>VÊÃLÀiÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê>Ê
Û`>Ê«>À>ÊÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊìÊ>ÊiÃVÕi>Êi`>]ÊµÕiÊÃiÊiÃÌ?Ê
ÕÌâ>`ÊiÊ>ÃÊiÃVÕi>ÃÊiÊÌ`ÊiÊ«>Ã°Ê ÊivµÕiÊ
À>`V>ÊiÊiÃi>ÀÊ>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>ÊvÀ>ÀÊ>Ê>ÕÌ
iÃÌ>ÊÞÊ>ÊÀiÃ«Ã>L`>`Ê«iÀÃ>]Ê>ÊVÕV>V]Ê
>ÊÌ>ÊìÊìVÃiÃ]Ê>ÊÀiÃÃÌiV>Ê>Ê>ÃÊyÕiV>ÃÊ
ÃV>iÃÊÞÊ>Ê>wÀ>VÊìÊÃÊìÀiVÃ]ÊÞÊiÊ>ÕiÌ>ÀÊiÊ
VViÌÊÃLÀiÊiÊÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÞÊÃÕÃÊVÃiVÕiV>Ã°
-ARVIN %ISEN 0H$

0OPULATION 3TUDIES #ENTER
4HE 5RBAN )NSTITUTE
- 3TREET .7
7ASHINGTON $#
4ELÏFONO

&AX
% MAIL MEISEN UIURBANORG
3ITIO 7EB WWWLIONS QUESTORG

*ÀÞiVÌÊ ,/Ê*ÀiVÌÊ ,/®°Ê Ê*ÀÞiVÌÊ ,/Ê
iÃÊÕÊ«À}À>>ÊÕÛiÀÃ>ÊìÊ`ÃÊ>ÃÊìÊ`ÕÀ>VÊ«>À>Ê
ÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊìÊ>ÊiÃVÕi>Êi`>°Ê ÃÌ?Ê`Ãi>`Ê«>À>Ê
Ài`ÕVÀÊiÊViâÊÞÊiÊÕÃÊÀi}Õ>ÀÊìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊiÌÀiÊ
ÃÊÛiiÃ°Ê Ê«À}À>>ÊiÃÌ?Ê`À}`Ê>Ê«ÀiÛiÀÊiÊÕÃÊ
ìÊ>V]ÊiÊÌ>L>V]Ê>Ê>ÀÕ>>]ÊÞÊÃÊ>>ÌiÃ°Ê Ê
*ÀÞiVÌÊ ,/Ê*ÕÃ]ÊÕ>ÊÛiÀÃÊiÀ>`>]ÊÌiiÊÕÊ
V«iÌiÊ>`V>Ê«>À>Ê>ÊÃiVÕ`>À>]ÊµÕiÊÃiÊiÃÌ?Ê
«ÀL>`ÊiÊ{xÊVÕ`>ìÃÊÀÕÀ>iÃ°Ê
0HYLLIS , %LLICKSON 0H$

$IRECTOR #ENTER FOR 2ESEARCH ON
-ATERNAL #HILD AND !DOLESCENT (EALTH
4HE 2!.$ #ORPORATION
-AIN 3TREET
0/ "OX
3ANTA -ONICA #!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL 0HYLLIS?ELLICKSON RANDORG
3ITIO 7EB WWWRANDORG
Ê*ÀÞiVÌÊ-/,Ê*ÀiVÌÊ-/,®°Ê Ê*ÀÞiVÌÊ-/,ÊiÃÊ
ÕÊ«À}À>>ÊVÕÌ>ÀÊÌi}À>Ê«>À>Ê>Ê«ÀiÛiVÊ
ìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊ«>À>ÊÃiÀÊÕÃ>`Ê«ÀÊ>ÃÊiÃVÕi>Ã]ÊÃÊ
«>`ÀiÃ]Ê>ÃÊÀ}>â>ViÃÊVÕÌ>À>Ã]ÊÃÊi`ÃÊìÊ
VÕV>V]ÊÞÊÃÊiV>À}>`ÃÊìÊvÀÕ>ÀÊ>ÃÊ«ÌV>ÃÊ
ìÊ>ÊÃ>Õ`°Ê>Ê«ÀVÊ«>À>Ê>ÊiÃVÕi>Êi`>ÊivV>Ê>Ê
yÕiV>ÊÃV>ÊÞÊiÃÌ?ÊVÕ`>ÊiÊ>ÊÃÌÀÕVVÊµÕiÊ
«ÀviÃÀiÃÊiÌÀi>`ÃÊ«>ÀÌiÊiÊÃÕÃÊV>ÃiÃÊ`ÕÀ>ÌiÊÕÊ
«iÀ`ÊìÊ`ÃÊ>Ã°Ê Ê«À}À>>Ê«>À>ÊÃÊ«>`ÀiÃÊ>ÞÕ`>Ê>Ê
ÃÊ«>`ÀiÃÊ>ÊÌÀ>L>>ÀÊVÊÃÕÃÊÃÊiÊ>ÃÊÌ>Ài>Ã]Ê>Ê>«ÀiìÀÊ
>L`>ìÃÊ«>À>Ê>ÊVÕV>VÊv>>À]ÊÞÊ>ÊÛÕVÀ>ÃiÊ
iÊ>Ê>VVÊVÕÌ>À>°Ê
+AREN "ERNSTEIN -0(

5NIVERSITY OF 3OUTHERN #ALIFORNIA
)NSTITUTE FOR 0REVENTION 2ESEARCH
3 &REMONT !VENUE 5NIT
!LHAMBRA #!

4ELÏFONO
&AX
% MAIL +ARENBER USCEDU
*ÀVÊìÊ ÃÌÀ>Ìi}>ÃÊ«>À>ÊiÊ*iÃ>iÌÊÌiÀ>ÌÛÊÊ
*ÀÌ}ÊÌiÀ>ÌÛiÊ/}Ê-ÌÀ>Ìi}iÃÊQ*/-R®°Ê
*/-ÊiÃÊÕÊ«À}À>>ÊÌi}À>Ê«>À>Ê>Ê«ÀVÊìÊ>ÃÊ
>L`>ìÃÊÃV>iÃÊÞÊìÊÃ>Õ`ÊiV>°Ê Ê«À}À>>Ê
Ì>LjÊiÃÌ?Ê`À}`Ê>ÊÀi`ÕVÀÊ>Ê>}ÀiÃÊÞÊÃÊ«ÀLi>ÃÊ
ìÊV`ÕVÌ>ÊiÊÃÊÃÊìÊ>Ê«À>À>]Ê>ÊÃÊÌi«Ê
µÕiÊiÀ>ÊiÊ«ÀViÃÊi`ÕV>ÌÛÊiÊ>ÊV>Ãi°
-ARK 4 'REENBERG 0H$

0REVENTION 2ESEARCH #ENTER
(ENDERSON "UILDING 3OUTH
5NIVERSITY 0ARK 0!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL MXG PSUEDU
3ITIO 7EB HTTPWWWCOLORADOEDUCSPVBLUEPRINTSMODEL
PROGRAMS0!4(3HTML
>L`>ìÃ]Ê"«ÀÌÕ`>`]ÊÞÊ,iVViÌÊ-Ã]Ê
"««ÀÌÕÌÞ]Ê`Ê,iV}ÌÊQ-",R]ÊÊ
>ÌiÀÀiÌi]ÊiÊ-i>ÌÌiÊ-V>ÊiÛi«iÌÊ*À}À>®°Ê
ÃÌ>ÊÌiÀÛiVÊÕÛiÀÃ>ÊL>Ã>`>ÊiÊ>ÊiÃVÕi>ÊµÕiÊ
>L>ÀV>ÊÃÊ}À>`ÃÊìÊÕÊ>ÊÃiÃ]ÊLÕÃV>ÊÀi`ÕVÀÊÃÊ
ÀiÃ}ÃÊìÊ>ÊìVÕiV>ÊÞÊiÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊ>ÊiâÊ
iÀ>`ÊÃÊv>VÌÀiÃÊìÊ«ÀÌiVV°Ê
ÊÖÌ«iÃÊ
V«iÌiÃ]ÊiÃÌ>ÊÌiÀÛiVÊVL>ÊiÊiÌÀi>iÌÊ
«>À>ÊÃÊ«ÀviÃÀiÃ]ÊÃÊ«>`ÀiÃÊÞÊÃÊÃÊ`ÕÀ>ÌiÊ>ÊiÌ>«>Ê
ìÊ>Ê«À>À>Ê«>À>Ê«ÀÛiÀÊ>ÊvÀ>VÊìÊÃÊ>âÃÊìÊ
ÃÊÃÊVÊ>ÊiÃVÕi>]ÊV«ÀÌ>iÌÊ«ÃÌÛÊiÊ>Ê
iÃVÕi>]ÊÞÊÀiìÌÊ>V>`jV°Ê

* $AVID (AWKINS 0H$
3EATTLE 7!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL JDH UWASHINGTONEDU
*À}À>>ÊºÀÌ>iVi`Ê>Ê>ÃÊ>>Ã»\Ê*>À>Ê*>`ÀiÃÊ
ÞÊÛiiÃÊìÊ£äq£{ÊÃÊ-ÌÀi}Ìi}Ê>iÃÊ
*À}À>\ÊÀÊ*>ÀiÌÃÊ>`Ê9ÕÌÊ£äq£{ÊQ-*Ê£äq£{R®Ê
ÌiÀÀiÌi]ÊiÊ*À}À>>ÊºÀÌ>iVi`Ê>Ê>ÃÊ
>>Ã»ÊìÊÜ>®°Ê ÃÌiÊ«À}À>>ÊvÀiViÊÃiÌiÊÃiÃiÃ°Ê
ÊV>`>ÊÃiÃÊ«>ÀÌV«>ÊÃÊÛiiÃÊÞÊÃÕÃÊ«>`ÀiÃÊÞÊ
ÃiÊÀi>â>Ê>ÊÌÀ>ÛjÃÊìÊÃVi`>ìÃÊµÕiÊVÕÞiÊ>ÊÃÊ
ÛiÃÌ}>`ÀiÃÊìÊ>ÃÊÕÛiÀÃ`>ìÃÊiÃÌ>Ì>iÃ]ÊiÊ«iÀÃ>Ê
ìÊiÝÌiÃÊV«iÀ>ÌÛ>]Ê>ÃÊiÃVÕi>ÃÊV>iÃ]ÊÞÊÌÀ>ÃÊ
À}>â>ViÃÊVÕÌ>À>Ã°
6IRGINIA -OLGAARD 0H$

0REVENTION 0ROGRAM $EVELOPMENT
4HE 3TRENGTHENING &AMILIES 0ROGRAM
&OR 0ARENTS AND 9OUTH n
)NSTITUTE FOR 3OCIAL AND "EHAVIORAL 2ESEARCH
)OWA 3TATE 5NIVERSITY
.ORTH ,OOP $RIVE 3UITE
!MES )!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL VMOLGAAR IASTATEEDU
3ITIO 7EB WWWEXTENSIONIASTATEEDUSFP
0ROGRAMAS 3ELECTIVOS
ÌÀi>iÌÊÞÊ«Ài`â>iÊìÊÃÊÌiÌ>ÃÊ«>À>Ê ÛÌ>ÀÊ
ÃÊ ÃÌiÀìÃÊÌiÌiÊ/À>}Ê>`Êi>À}ÊÌÊÛ`Ê
-ÌiÀ`ÃÊQ/-R®°Ê/-ÊiÃÊÕÊ«À}À>>ÊÃiiVÌÛÊ«>À>Ê
ÃÊ>ÌiÌ>ÃÊÛ>ÀiÃÊìÊ>ÊÃiVÕ`>À>]Ê`Ãi>`Ê«>À>ÊÀi`ÕVÀÊ

ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊiÊiÊÕÃÊìÊiÃÌiÀìÃÊ>>LVÃÊ
ÞÊÌÀ>ÃÊ`À}>Ã]Ê>ÊÃÊÌi«Ê«À«ÀV>`ÊÕ>Ê
ÕÌÀVÊÃ>Õ`>LiÊÞÊ>ÌiÀ>ÌÛ>ÃÊ«>À>ÊiÊiÌÀi>iÌÊìÊ
vÕiÀâ>ÊiÊÛiâÊìÊÕÃÊi}>ÊìÊÃÕÃÌ>V>ÃÊµÕiÊiÀ>ÊiÊ
ÀiìÌÊ>ÌjÌV°ÊÃÊiÌÀi>`ÀiÃÊÞÊÃÊV«>iÀÃÊ
ìÊiµÕ«ÊÃÊ«>ÀÌiÊìÊ«À}À>>°ÊÊÃÊ«>`ÀiÃÊÃiÊ
ÃÊÛÕVÀ>Ê>ÊÌÀ>ÛjÃÊìÊ>ÃÊÌ>Ài>ÃÊÞÊÕ>Ê}Õ>ÊÃLÀiÊ>Ê
ÕÌÀVÊiÊÃÊì«ÀÌiÃÊµÕiÊÃiÊiÛ>Ê>Ê>ÊV>Ã>°Ê
,INN 'OLDBERG -$ &!#3-

$IVISION OF (EALTH 0ROMOTION
AND 3PORTS -EDICINE
/REGON (EALTH 3CIENCE 5NIVERSITY
37 3AM *ACKSON 0ARK 2OAD
0ORTLAND /2
4ELÏFONO

&AX
% MAIL GOLDBERL OHSUEDU
3ITIO 7EB WWWATLASPROGRAMCOM
Ê*ìÀÊ«>À>Ê vÀiÌ>ÀÃiÊ
«}Ê*ÜiÀ®°Ê Ê*ìÀÊ
«>À>Ê vÀiÌ>ÀÃiÊiÃÊÕ>ÊÌiÀÛiVÊ«ÀiÛiÌÛ>ÊìÊÛ>ÀÃÊ
V«iÌÃÊ«>À>ÊÃÊÞÊ«>`ÀiÃÊ`À}`>Ê>ÊÃÊÃÊ«Ài
>ìÃViÌiÃÊVÊÕÊ>ÌÊÀiÃ}ÊìÊ>}ÀiÃÛ`>`ÊÞÊìÊvÕÌÕÀÊ
>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÞÊìVÕiV>°Ê Ê
«iÌiÊ«>À>ÊiÊ
ÊìÊ*ìÀÊ«>À>Ê vÀiÌ>ÀÃiÊiÃÊÕÊ«À}À>>Ê«>À>Ê
ÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊìÊµÕÌÊÞÊÃiÝÌÊ}À>`]Ê}iiÀ>iÌiÊ
iÊ>ÊÃ>ÊiÃVÕi>ÊìÃ«ÕjÃÊìÊ>ÃÊV>ÃiÃÊÀi}Õ>ÀiÃ°Ê
ÊiÌÀi>iÌÊiÃi>Ê>ÊÃÊÃÊ>ÊìÌwV>ÀÊÞÊ>Ê
>i>ÀÊ>Ê>Ãi`>`ÊÞÊ>ÊÀ>ÆÊ>ÊVÌÀ>ÀÊÃÕÃÊ«ÕÃÃÆÊ
ÞÊ>ÊìÃ>ÀÀ>ÀÊ>L`>ìÃÊÃV>iÃ]Ê>V>`jV>ÃÊÞÊìÊ
ÀiÃÕVÊìÊ«ÀLi>Ã°Ê/>LjÊÃiÊiÃÊ«À«ÀV>Ê
iÌÀi>iÌÊ>ÊÃÊ«>`ÀiÃ°Ê
*OHN % ,OCHMAN 0H$

$EPARTMENT OF 0SYCHOLOGY
5NIVERSITY OF !LABAMA
0/ "OX
4USCALOOSA !,

4ELÏFONO
&AX
% MAIL JLOCHMAN GPASUAEDU
vµÕiÊiÊ>ÃÊ>>ÃÊVÕÃÊÊ>iÃÊQ"R®°Ê
Ê"ÊiÃÊÕÊ«À}À>>ÊÃiiVÌÛÊ«>À>ÊÃÊ«>`ÀiÃÊL>Ê
ÌÀ>Ì>iÌÊVÊiÌ>`>ÊÞÊ«>À>ÊÃÕÃÊÃ]ÊµÕiÊLÕÃV>Ê
Ài`ÕVÀÊiÊÕÃÊìÊ`À}>ÃÊi}>iÃÊ«ÀÊÃÊ«>`ÀiÃÊÞÊiÃÊiÃi>Ê
>ÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê>i>ÀÊ>Ê>Êv>>ÊÞÊÀi`ÕVÀÊiÊÀiÃ}Ê
vÕÌÕÀÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>ÃÊ«ÀÊÃÕÃÊÃ°Ê>Ê«ÀiÃ>ÊìÊ
«À}À>>Ê"]ÊiÃ«iV>iÌiÊ«>À>Ê>ÃÊv>>ÃÊVÊÕÊ
ÀiÃ}ÊÕÞÊ>Ì]ÊiÃÊiÛìÌiÊiÊ>ÊÀi`ÕVVÊÌi«À>>ÊìÊ
ÃÊv>VÌÀiÃÊìÊÀiÃ}ÊÀi>V>`ÃÊVÊ>Êv>>ÊVÊÕÊ
ÌiìV>Ê}iiÀ>Ê>V>ÊÃÊiviVÌÃÊ«ÃÌÛÃÊìÊ«À}À>>Ê
iÊÃÊÃ°Ê
2ICHARD & #ATALANO 0H$

4HIRD !VENUE .%
3UITE
3EATTLE 7!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL CATALANO UWASHINGTONEDU
Ê*À}À>>Ê«>À>ÊÀÌ>iViÀÊ>Ê>ÃÊ>>ÃÊ-ÌÀi}Ìi}Ê
ÌiÊ>iÃÊ*À}À>ÊQ-*R®°Ê Ê-*]ÊÕÊ«À}À>>Ê
«ÀiÛiÌÛ]ÊÕÛiÀÃ>ÊÞÊÃiiVÌÛ]ÊVÊÛ>ÀÃÊV«iÌiÃ]Ê
ivV>`ÊiÊ>Êv>>]Ê«À«ÀV>Ê>«ÞÊ>Ê>ÃÊ
v>>ÃÊVÊÃÊìÊÈÊ>Ê££Ê>Ã°Ê Ê«À}À>>]ÊµÕiÊ
ViâÊVÊÕÊiÃvÕiÀâÊ«>À>Ê>ÞÕ`>ÀÊ>ÊÃÊ«>`ÀiÃÊVÊ
`À}ì«iìV>ÃÊ>ÊiÀ>ÀÊÃÕÃÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê>Ê
VÀ>â>ÊÞÊÀi`ÕVÀÊiÊÀiÃ}ÊìÊÃÊ«ÀLi>ÃÊÃÕLÃ}ÕiÌiÃÊ
«>À>ÊÃÕÃÊÃ]Ê>ÊìÃÌÀ>`ÊÌiiÀÊjÝÌÊiÊ>ÃÊiÃVÕi>ÃÊ
«À>À>ÃÊÞÊ>ÃÊVÕ`>ìÃ°

+AROL +UMPFER 0H$
5NIVERSITY OF 5TAH
$EPARTMENT OF (EALTH 0ROMOTION
3 % 2OOM
3ALT ,AKE #ITY 54
4ELÏFONO

&AX
% MAIL KAROLKUMPFER HEALTHUTAHEDU
3ITIO 7EB WWWSTRENGTHENINGFAMILIESPROGRAMORG
0ROGRAMAS )NDICADOS
*ÀÞiVÌÊ>V>ÊiÊ ÊLÕÃÊìÊ>ÃÊÀ}>ÃÊ*ÀÞiVÌÊ
/ ®Ê*ÀiVÌÊ/Ü>À`ÃÊ ÊÀÕ}ÊLÕÃiÊQ*ÀiVÌÊ/ R®°Ê
ÃÌ>ÊÌiÀÛiVÊ`V>`>Ê«>À>Ê>Ê«ÀiÛiVÊiÃÌ?Ê`À}`>Ê
>ÊÃÊÛiiÃÊ>ìÃViÌiÃ]ÊµÕiÊÛ>Ê>ÊiÃVÕi>ÃÊÃiVÕ`>À>ÃÊ
ÌÀ>`V>iÃÊÊ>ÌiÀ>ÌÛ>Ã°Ê>ÊiÌ>ÊiÃÊ«ÀiÛiÀÊ>Ê
ÌÀ>ÃVÊìÊÕÃÊìÊ`À}>ÃÊ>Ê>LÕÃÊìÊ`À}>Ã]ÊÌ>`Ê
iÊVÃìÀ>VÊÃÊ«ÀLi>ÃÊìÊìÃ>ÀÀÊµÕiÊ
VvÀÌ>ÊÃÊ>ìÃViÌiÃÊ>ÞÀiÃ°Ê
3TEVE 3USSMAN 0H$ &!!("

)NSTITUTE FOR (EALTH 0ROMOTION
AND $ISEASE 0REVENTION 2ESEARCH
$EPARTMENTS OF 0REVENTIVE -EDICINE
AND 0SYCHOLOGY
5NIVERSITY OF 3OUTHERN #ALIFORNIA
3 &REMONT !VENUE 5NIT
"UILDING ! 2OOM
!LHAMBRA #!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL SSUSSMA HSCUSCEDU
*À}À>>Êº,iViVÌ>`Ê>Ê>ÊÕÛiÌÕ`»Ê,iViVÌ}Ê
9ÕÌÊ*À}À>ÊQ,9R®°Ê Ê,9ÊiÃÊÕÊ«À}À>>ÊìÊ
«ÀiÛiVÊ`V>`ÊL>Ã>`ÊiÊ>ÊiÃVÕi>Ê«>À>ÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊ
ìÊ>ÊÃiVÕ`>À>ÊVÊL>ÊÀiìÌÊ>V>`jVÊÞÊVÊ
«ÌiV>ÊìÊ>L>`>ÀÊÃÊiÃÌÕ`Ã°ÊÃÊLiÌÛÃÊìÊ

«À}À>>ÊÃÊìÊ>ÕiÌ>ÀÊiÊÀiìÌÊ>V>`jV]Ê
Ài`ÕVÀÊiÊÕÃÊìÊ`À}>ÃÊÞÊiÃi>ÀÊ>L`>ìÃÊ«>À>Ê
>i>ÀÊiÊiÃÌ>`ÊìÊ?ÊÞÊ>ÃÊiViÃ°Ê
*ERALD 2 (ERTING 0H$

2ECONNECTING 9OUTH 0REVENTION
2ESEARCH 0ROGRAM
0SYCHOSOCIAL AND #OMMUNITY (EALTH
5NIVERSITY OF 7ASHINGTON 3CHOOL OF .URSING
3EATTLE 7!
4ELÏFONO OR

&AX
% MAIL HERTING UWASHINGTONEDU
3ITIO 7EB WWWSONWASHINGTONEDUDEPARTMENTSPCHRY
0ROGRAMAS %SCALONADOS
*À}À>>ÊìÊ/À>ÃViÃÊìÊÃÊìÃViÌiÃÊìÃViÌÊ
/À>ÃÌÃÊ*À}À>ÊQ/*R®°Ê Ê/*ÊiÃÊÕÊ«À}À>>Ê
L>Ã>`ÊiÊ>ÊiÃVÕi>ÊµÕiÊÕÌâ>ÊiÊivµÕiÊiÃV>>`Ê
«>À>Ê«À«ÀV>ÀÊÃiÀÛVÃÊìÊ«ÀiÛiVÊ>ÊÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊ
iÊ>ÊiÃVÕi>Êi`>ÊÞÊ>ÊÃÕÃÊ«>`ÀiÃ°Ê ÃÌ>ÊÌiÀÛiVÊ
ÕÛiÀÃ>Ê`À}`>Ê>ÊÃÊ«>`ÀiÃÊìÊÌ`ÃÊÃÊiÃÌÕ`>ÌiÃÊ
ìÊÕ>ÊiÃVÕi>ÊiÃÌ>LiViÊÕÊ
Õ>ÀÌÊìÊ,iVÕÀÃÃÊ«>À>Ê>Ê
>>°Ê ÊÛiÊìÊÌiÀÛiVÊÃiiVÌÛ>]Ê>>`>Ê>Ê
ºÃ«iVVÊìÊ>Ê>>»Ê>ÞÊ
iV1«®]ÊvÀiViÊ
Õ>ÊiÛ>Õ>VÊìÊ>Êv>>ÊÞÊ>«ÞÊ«ÀviÃ>°Ê ÊÛiÊ
`V>`Ê«À«ÀV>Ê>Ê>ÞÕ`>Ê«ÀviÃ>Ê`ÀiVÌ>iÌiÊ>Ê
>Êv>>°
4HOMAS * $ISHION 0H$

5NIVERSITY OF /REGON
#HILD AND &AMILY #ENTER
7EST TH !VENUE
%UGENE /2
4ELÏFONO

&AX

*À}À>>ÊìÊ*ÀiÛiVÊìÊ,iÃ}Êº>L`>ìÃÊ«>À>ÊiÊ
ÝÌÊ«>À>ÊÃÊ>`ÀÕ}>`ÀiÃ»Êº-ÃÊvÀÊ-ÕVViÃÃ»Ê >ÀÞÊ
,ÃiÀÃÊ,ÃÊ*ÀiÛiÌÊ*À}À>®°ÊÃÊ>`ÀÕ}>`ÀiÃÊiÃÊ
Õ>ÊÌiÀÛiVÊ«ÀiÛiÌÛ>ÊÃiiVÌÛ>Ê«>À>ÊÃÊÃÊìÊ>Ê
«À>À>ÊVÊÕÊÀiÃ}Ê>ÞÀÊ«>À>ÊÕÊViâÊÌi«À>Ê
ìÊ«ÀLi>ÃÊÃiÀÃÊìÊV`ÕVÌ>]ÊVÕÞi`ÊiÊÕÃÊìÊ
`À}>ÃÊi}>iÃÊiÊi}>iÃ°Ê Ê«À}À>>ÊiÃÌ?Ê`À}`Ê>ÊiÀ>ÀÊ
>ÃÊ>L`>ìÃÊ>V>`jV>Ã]ÊìÊ>ÕÌÊVÌÀ]ÊÃV>iÃÊÞÊiÊ
iÛÛiÌÊìÊÃÊ«>`ÀiÃÊiÊ>ÃÊ>VÌÛ`>ìÃÊìÊÃÊÃ°Ê
'ERALD * !UGUST 0H$

$IVISION OF #HILD AND !DOLESCENT 0SYCHIATRY
5NIVERSITY OF -INNESOTA -EDICAL 3CHOOL
0" 7EST 2IVERSIDE !VENUE
-INNEAPOLIS -.
4ELÏFONO

&AX
%MAIL AUGUS TCUMNEDU
Ã>ÞÊìÊ*ÀiÛiVÊ,?«`>Ê«>À>ÊÃÊ*ÀLi>ÃÊìÊ
`ÕVÌ>Ê>ÃÌÊ/À>VÊ*ÀiÛiÌÊ/À>ÊvÀÊ
`ÕVÌÊ
*ÀLiÃ®°Ê>Ê*ÀiÛiVÊ,?«`>ÊiÃÊÕ>ÊÌiÀÛiVÊ
«ÀiÛiÌÛ>Ê«>À>ÊÃÊÃÊ«iµÕiÃÊµÕiÊÌiiÊÕÊÀiÃ}Ê>ÌÊ
«>À>ÊÕ>ÊV`ÕVÌ>Ê>ÌÃV>Ê>Ê>À}Ê«>â°Ê>ÊÌiÀÛiVÊ
VÕÞiÊÕÊ«À}À>>ÊÕÛiÀÃ>ÊiÊ>ÊV>ÃiÊ>`>«Ì>`ÊìÊ
VÕÀÀVÕÊìÊ*/-®Ê«>À>ÊÃÊìÊ>ÌÊÀiÃ}ÊÃiiVV>`ÃÊ
iÊiÊìÀ}>ÀÌi°Ê>ÊÌiÀÛiVÊÃiiVÌÛ>Ê>V>â>Ê>ÊÃÊ
«>`ÀiÃÊÞÊ>ÊÃÊÃÊVÊ>ÌÊÀiÃ}Ê«>À>Ê«ÀLi>ÃÊìÊ
V`ÕVÌ>°Ê
+AREN , "IERMAN 0H$

#ONDUCT 0ROBLEMS 0REVENTION
2ESEARCH 'ROUP
0REVENTION 2ESEARCH #ENTER
(ENDERSON "UILDING 3OUTH
5NIVERSITY 0ARK 0!
4ELÏFONO

&AX
% MAIL PREVENTION PSUEDU

#APÓTULO 2ECURSOS Y
ÊVÌÕ>VÊÃiÊÃÌ>ÊÃÊÀiVÕÀÃÃÊÀi>V>`ÃÊVÊ>Ê
«ÀiÛiVÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã°ÊiÃ«ÕjÃÊìÊ>ÊvÀ>VÊ
ìÊÃÌÊ7iLÊìÊ ]ÊÃiÊiVÕiÌÀ>ÊÃÊÃÌÃÊ7iLÊ
ìÊÌÀ>ÃÊ>}iV>ÃÊìÊ}LiÀÊviìÀ>ÊÞÊÀ}>â>ViÃÊ
«ÀÛ>`>Ã°Ê ÃÌÃÊÀiVÕÀÃÃÊÞÊ>ÃÊÀiviÀiV>ÃÊÃiiVÌ>ÃÊ`V>`>ÃÊ
>ÊVÌÕ>VÊÃÊiÝViiÌiÃÊvÕiÌiÃÊìÊvÀ>VÊ«>À>Ê
>ÞÕ`>ÀÊ>Ê>ÃÊVÕ`>ìÃÊ>ÊV`ÕVÀÊ«À}À>>ÃÊiÝÌÃÃÊ
ìÊ«ÀiÛiVÊìÊ`À}>Ã]ÊL>Ã>`ÃÊiÊ>ÊÛiÃÌ}>V°Ê>Ê
vÀ>VÊV«iÌ>Ê«>À>ÊVÌ>VÌ>ÀÊiÃÌÃÊÀiVÕÀÃÃÊÃiÊ«ÕiìÊ
iVÌÀ>ÀÊiÊ>Ê}Õ>ÊV«iÌ>ÊiÊ}jÃ]Ê*ÀiÛiÌ}ÊÀÕ}Ê
1ÃiÊ>}Ê
`ÀiÊ>`ÊìÃViÌÃ\ÊÊ,iÃi>ÀV >Ãi`Ê
ÕìÊvÀÊ*>ÀiÌÃ]Ê `ÕV>ÌÀÃ]Ê>`Ê
ÕÌÞÊi>ìÀÃ]Ê
-iV`Ê `Ì°

2ECURSOS 3ELECTOS
)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS .)$!
)NSTITUTOS .ACIONALES DE LA 3ALUD .)(
$EPARTAMENTO DE 3ALUD Y 3ERVICIOS (UMANOS
DE LOS %STADOS 5NIDOS $((3
ÊÃÌÊ7iLÊìÊ ÊÜÜÜ°`ÀÕ}>LÕÃi°}Û®Ê«À«ÀV>Ê
vÀ>VÊÃLÀiÊÌ`ÃÊÃÊ>Ã«iVÌÃÊìÊ>LÕÃÊìÊ`À}>Ã]Ê
«>ÀÌVÕ>ÀiÌiÊÃLÀiÊÃÊiviVÌÃÊìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊiÊiÊViÀiLÀÊ
ÞÊiÊVÕiÀ«]Ê>Ê«ÀiÛiVÊìÊÕÃÊìÊ`À}>ÃÊiÊÃÊÃÊ
ÞÊÃÊ>ìÃViÌiÃ]Ê>ÃÊÖÌ>ÃÊÛiÃÌ}>ViÃÊÃLÀiÊÃÊ
ÌÀ>Ì>iÌÃÊ«>À>Ê>Ê>`VVÊÞÊ>ÃÊiÃÌ>`ÃÌV>ÃÊÃLÀiÊiÊ
>V>ViÊìÊ>LÕÃÊìÊ>ÃÊ`À}>ÃÊiÊÃÊ ÃÌ>`ÃÊ1`Ã°Ê Ê
ÃÌÊ7iLÊiÃÊ«iÀÌiÊ>ÊÃÊÛÃÌ>ÌiÃÊ«ÀÀÊÞÊÀì>ÀÊ
«ÕLV>ViÃ]Ê>ÕVÃÊìÊÃiÀÛVÊ>Ê«ÖLV]Ê>wViÃ]Ê
>ÌiÀ>iÃÊViÌwVÃÊi`ÕV>ÌÛÃ]ÊÀi«ÀÌiÃÊìÊÛiÃÌ}>ViÃ]Ê
ÞÊ>ÃÊìÊ`>ÌÃÊÃLÀiÊ`À}>ÃÊiÃ«iVwV>ÃÊÊV>ÃiÃÊìÊ`À}>Ã]Ê
>ÃÊVÊiÊLiÌÊ Ê "/ -°Ê ÊÃÌÊÌ>LjÊÌiiÊ
i>ViÃÊ>ÊÃÊÃÌÃÊ7iLÊÀi>V>`ÃÊVÊiÊÃiVÌÀÊ«ÖLVÊ
ÞÊ«ÀÛ>`°

/TROS 2ECURSOS DEL 'OBIERNO &EDERAL
#ENTRO PARA LA 0REVENCIØN DEL !BUSO DE $ROGAS #3!0
!DMINISTRACIØN DE 3ERVICIOS DE !BUSO DE 3USTANCIAS
Y 3ALUD -ENTAL 3!-(3! $((3
4ELÏFONO
HTTPWWWPREVENTIONSAMHSAGOV
#ENTROS PARA EL #ONTROL Y LA 0REVENCIØN

DE %NFERMEDADES #$# $((3
4ELÏFONO
4ELÏFONO LLAMADA GRATUITA
WWWCDCGOV
0ROGRAMA DE %SCUELAS 3EGURAS Y ,IBRES DE $ROGAS

$EPARTAMENTO DE %DUCACIØN DE LOS %STADOS 5NIDOS $/%
WWWEDGOV
!DMINISTRACIØN PARA EL #ONTROL DE LOS %STUPEFACIENTES $%!

$EPARTAMENTO DE *USTICIA DE LOS %STADOS 5NIDOS $/*
4ELÏFONO
WWWDEAGOV
2ED DE )NTERCAMBIO DE #ONOCIMIENTOS

+NOWLEDGE %XCHANGE .ETWORK 3!-(3! $((3
WWWMENTALHEALTHORG
#ENTRO .ACIONAL DE )NFORMACIØN SOBRE EL !LCOHOL

Y LAS $ROGAS .#!$) 3!-(3! $((3
4ELÏFONO TOLL FREE
WWWNCADISAMHSAGOV
)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DEL !LCOHOL

Y EL !LCOHOLISMO .)!!! .)( $((3
4ELÏFONO
WWWNIAAANIHGOV
)NSTITUTO .ACIONAL DE 3ALUD -ENTAL .)-( .)( $((3

4ELÏFONO
WWWNIMHNIHGOV

)NSTITUTOS .ACIONALES DE LA 3ALUD .)( $((3
4ELÏFONO
WWWNIHGOV
"IBLIOTECA .ACIONAL DE -EDICINA .,- .)( $((3

4ELÏFONO
WWWNLMNIHGOV
/lCINA *UDICIAL PARA -ENORES Y DE 0REVENCIØN DE LA

$ELINCUENCIA /**$0 $/*
4ELÏFONO
WWWOJJDPNCJRSORGPUBSSUBSTANCEHTML
/lCINA DE 0OLÓTICA .ACIONAL PARA EL #ONTROL DE $ROGAS /.$#0

WWWWHITEHOUSEDRUGPOLICYGOV
!DMINISTRACIØN DE 3ERVICIOS DE !BUSO DE 3USTANCIAS

Y 3ALUD -ENTAL 3!-(3! $((3
4ELÏFONO
WWWSAMHSAGOV
/TROS 2ECURSOS 3ELECTOS

!MERICAN !CADEMY OF #HILD AND !DOLESCENT 0SYCHIATRY !!#!0
4ELÏFONO
WWWAACAPORG
!MERICAN !CADEMY OF &AMILY 0HYSICIANS !!&0 +IDS(EALTH

WWWFAMILYDOCTORORG
!MERICAN !CADEMY OF 0EDIATRICS !!0

4ELÏFONO
WWWAAPORG
!MERICAN 0SYCHOLOGICAL !SSOCIATION !0!

4ELÏFONO
WWWAPAORG
!MERICAN 3OCIETY OF !DDICTION -EDICINE !3!-

4ELÏFONO
WWWASAMORG

"LUEPRINTS FOR 6IOLENCE 0REVENTION
#ENTER FOR THE 3TUDY AND 0REVENTION OF 6IOLENCE
4ELÏFONO
WWWCOLORADOEDUCSPVBLUEPRINTS
#ENTER ON !DDICTION AND 3UBSTANCE !BUSE #!3!

AT #OLUMBIA 5NIVERSITY
4ELÏFONO
WWWCASACOLUMBIAORG
#OMMUNITY !NTI $RUG #OALITIONS OF !MERICA #!$#!

WWWCADCAORG
$RUG 3TRATEGIES )NC

4ELÏFONO
HTTPWWWDRUGSTRATEGIESORG
*OIN 4OGETHER
4ELÏFONO
WWWJOINTOGETHERORG
,ATINO "EHAVIORAL (EALTH )NSTITUTE

4ELÏFONO
WWWLBHIORG
.ATIONAL !SIAN 0ACIlC !MERICAN &AMILIES !GAINST

3UBSTANCE !BUSE .!0!&!3!
4ELÏFONO
WWWNAPAFASAORG
.ATIONAL #RIMINAL *USTICE 2EFERENCE 3ERVICE .#*23

4ELÏFONO
WWWNCJRSORG
.ATIONAL &AMILIES IN !CTION .&)!

4ELÏFONO
WWWNATIONALFAMILIESORG

.ATIONAL (ISPANIC 3CIENCE .ETWORK .(3.
4ELÏFONO
WWWHISPANICSCIENCEORG
.ATIONAL 0REVENTION .ETWORK .0.

4ELÏFONO
HTTPWWWNASADADORG$EPARTMENTS0REVENTIONPREVHMEHTM
0ARTNERSHIP FOR A $RUG &REE !MERICA

4ELÏFONO
WWWDRUGFREEAMERICAORG
3OCIETY FOR 0REVENTION 2ESEARCH 302

4ELÏFONO
HTTPWWWPREVENTIONRESEARCHORG

>ÃÊÃ}ÕiÌiÃÊÀiviÀiV>ÃÊ>ÊÃ`ÊÃiiVV>`>ÃÊVÊÃÌiÃÃÊìÊ
>ÊÌiÀ>ÌÕÀ>ÊìÊ>ÃÊ«>Ã>`ÃÊÊVÊÃÊÖÌÃÊ>>â}ÃÊÃLÀiÊ
>Ã«iVÌÃÊiÃ«iVwVÃÊìÊ>ÊÛiÃÌ}>VÊÃLÀiÊ>Ê«ÀiÛiV]ÊµÕiÊ
>ÊÃ`ÊVÌ>`>ÃÊiÊiÃÌ>Ê«ÕLV>V°Ê*>À>ÊÕ>ÊÃÌ>Ê?ÃÊV«iÌ>Ê
ìÊ>ÃÊVÌ>ÃÊìÊÛiÃÌ}>ViÃ]Ê«ÀÊv>ÛÀÊVÃÕÌiÊ>ÊÃÌÊ7iLÊìÊ
Ê>ÊÜÜÜ°`ÀÕ}>LÕÃi°}Û°

!OS 3 0HIPPS 0 "ARNOSKI 2 AND ,IEB 2 4HE #OMPARATIVE #OSTS
AND "ENElTS OF 0ROGRAMS TO 2EDUCE #RIME 6OLUME /LYMPIA
7! 7ASHINGTON 3TATE )NSTITUTE FOR 0UBLIC 0OLICY -AY

!SHERY 23 2OBERTSON %" AND +UMPFER +, EDS $RUG !BUSE
0REVENTION 4HROUGH &AMILY )NTERVENTIONS .)$! 2ESEARCH -ONOGRAPH .O
7ASHINGTON $# 53 'OVERNMENT 0RINTING /FlCE

"ATTISTICH 6 3OLOMON $ 7ATSON - AND 3CHAPS % #ARING
SCHOOL COMMUNITIES %DUCATIONAL 0SYCHOLOGIST n

"AUMAN +% &OSHEE 6! %NNETT 34 0EMBERTON - (ICKS
+! +ING 43 AND +OCH '' 4HE INmUENCE OF A FAMILY PROGRAM
ON ADOLESCENT TOBACCO AND ALCOHOL !MERICAN *OURNAL OF 0UBLIC (EALTH
n

"EAUVAIS & #HAVEZ % /ETTING % $EFFENBACHER * AND #ORNELL '
$RUG USE VIOLENCE AND VICTIMIZATION AMONG 7HITE !MERICAN -EXICAN
!MERICAN AND !MERICAN )NDIAN DROPOUTS STUDENTS WITH ACADEMIC
PROBLEMS AND STUDENTS IN GOOD ACADEMIC STANDING *OURNAL OF
#OUNSELING 0SYCHOLOGY n

"OTVIN ' "AKER % $USENBURY , "OTVIN % AND $IAZ 4 ,ONG
TERM FOLLOW UP RESULTS OF A RANDOMIZED DRUG ABUSE PREVENTION TRIAL IN A
WHITE MIDDLE CLASS POPULATION *OURNAL OF THE !MERICAN -EDICAL !SSOCIATION
n

#HOU # -ONTGOMERY 3 0ENTZ - 2OHRBACH , *OHNSON #
&LAY " AND -ACKINNON $ %FFECTS OF A COMMUNITY BASED PREVENTION
PROGRAM IN DECREASING DRUG USE IN HIGH RISK ADOLESCENTS !MERICAN
*OURNAL OF 0UBLIC (EALTH n

#ONDUCT 0ROBLEMS 0REVENTION 2ESEARCH 'ROUP 0REDICTOR VARIABLES
ASSOCIATED WITH POSITIVE &AST 4RACK OUTCOMES AT THE END OF THIRD GRADE
*OURNAL OF !BNORMAL #HILD 0SYCHOLOGY n

$ISHION 4 -C#ORD * AND 0OULIN & 7HEN INTERVENTIONS HARM
0EER GROUPS AND PROBLEM BEHAVIOR !MERICAN 0SYCHOLOGIST n

$ISHION 4 +AVANAGH + 3CHNEIGER !+* .ELSON 3 AND
+AUFMAN . 0REVENTING EARLY ADOLESCENT SUBSTANCE USE ! FAMILY
CENTERED STRATEGY FOR THE PUBLIC MIDDLE SCHOOL 0REVENTION 3CIENCE
n

'ERSTEIN $2 AND 'REEN ,7 EDS 0REVENTING $RUG !BUSE 7HAT $O
7E +NOW 7ASHINGTON $# .ATIONAL !CADEMY 0RESS

(ANSEN 7" 'ILES 3- AND &EARNOW +ENNEY -$ )MPROVING
0REVENTION %FFECTIVENESS 'REENSBORO .# 4ANGLEWOOD 2ESEARCH

(AWKINS *$ #ATALANO 2& +OSTERMAN 2 !BBOTT 2 AND (ILL
+' 0REVENTING ADOLESCENT HEALTH RISK BEHAVIORS BY STRENGTHENING
PROTECTION DURING CHILDHOOD !RCHIVES OF 0EDIATRIC AND !DOLESCENT -EDICINE
n

(AWKINS *$ #ATALANO 2& AND !RTHUR - 0ROMOTING SCIENCE
BASED PREVENTION IN COMMUNITIES !DDICTIVE "EHAVIORS n

)ALONGO . 0ODUSKA * 7ERTHAMER , AND +ELLAM 3 4HE DISTAL
IMPACT OF TWO lRST GRADE PREVENTIVE INTERVENTIONS ON CONDUCT PROBLEMS
AND DISORDER IN EARLY ADOLESCENCE *OURNAL OF %MOTIONAL AND "EHAVIORAL
$ISORDERS n

*OHNSTON ,$ /-ALLEY 0- AND "ACHMAN *' -ONITORING THE
&UTURE .ATIONAL 3URVEY 2ESULTS ON $RUG 5SE n 6OLUME 3ECONDARY
3CHOOL 3TUDENTS "ETHESDA -$ .ATIONAL )NSTITUTE ON $RUG !BUSE

+OSTERMAN 2 (AWKINS *$ 3POTH 2 (AGGERTY +0 AND :HU +
%FFECTS OF A PREVENTIVE PARENT TRAINING INTERVENTION ON OBSERVED
FAMILY INTERACTIONS 0ROXIMAL OUTCOMES FROM 0REPARING FOR THE $RUG &REE 9EARS
*OURNAL OF #OMMUNITY 0SYCHOLOGY n

+OSTERMAN 2 (AWKINS *$ (AGGERTY +0 3POTH 2 AND
2EDMOND # 0REPARING FOR THE DRUG FREE YEARS 3ESSION SPECIlC EFFECTS
OF A UNIVERSAL PARENT TRAINING INTERVENTION WITH RURAL FAMILIES *OURNAL OF
$RUG %DUCATION n

+UMPFER +, /LDS $, !LEXANDER *& :UCKER 2! AND 'ARY ,%
&AMILY ETIOLOGY OF YOUTH PROBLEMS )N !SHERY 23 2OBERTSON %"
AND +UMPFER +, EDS $RUG !BUSE 0REVENTION 4HROUGH &AMILY )NTERVENTIONS
.)$! 2ESEARCH -ONOGRAPH .O 7ASHINGTON $# 53 'OVERNMENT
0RINTING /FlCE PP n

-OON $ (ECHT - *ACKSON + AND 3PELLERS 2 %THNIC AND
GENDER DIFFERENCES AND SIMILARITIES IN ADOLESCENT DRUG USE AND REFUSALS
OF DRUG OFFERS 3UBSTANCE 5SE AND -ISUSE n

/ETTING % %DWARDS 2 +ELLY + AND "EAUVAIS & 2ISK AND
PROTECTIVE FACTORS FOR DRUG USE AMONG RURAL !MERICAN YOUTH )N
2OBERTSON %" 3LOBODA : "OYD '- "EATTY , AND +OZEL .*
EDS 2URAL 3UBSTANCE !BUSE 3TATE OF +NOWLEDGE AND )SSUES .)$! 2ESEARCH
-ONOGRAPH .O 7ASHINGTON $# 53 'OVERNMENT 0RINTING /FlCE
PP n

0ALMGREEN 0 $ONOHEW , ,ORCH %0 (OYLE 2( AND
3TEPHENSON -4 4ELEVISION CAMPAIGNS AND ADOLESCENT MARIHUANA USE
4ESTS OF SENSATION SEEKING TARGETING !MERICAN *OURNAL OF 0UBLIC (EALTH
n

0ENTZ - ! #OSTS BENElTS AND COST EFFECTIVENESS OF
COMPREHENSIVE DRUG ABUSE PREVENTION )N "UKOSKI 7* AND %VANS
2) EDS #OST "ENElT#OST %FFECTIVENESS 2ESEARCH OF $RUG !BUSE 0REVENTION
)MPLICATIONS FOR 0ROGRAMMING AND 0OLICY .)$! 2ESEARCH -ONOGRAPH .O
7ASHINGTON $# 53 'OVERNMENT 0RINTING /FlCE PP n

0LESTED " 3MITHAM $ *UMPER 4HURMAN 0 /ETTING % AND
%DWARDS 2 2EADINESS FOR DRUG USE PREVENTION IN RURAL MINORITY
COMMUNITIES 3UBSTANCE 5SE !ND -ISUSE AND n

3CHEIER , "OTVIN ' $IAZ 4 AND 'RIFlN + 3OCIAL SKILLS
COMPETENCE AND DRUG REFUSAL EFlCACY AS PREDICTORS OF ADOLESCENT
ALCOHOL USE *OURNAL OF $RUG %DUCATION n

3POTH 2 'UYULL - AND $AY 3 5NIVERSAL FAMILY FOCUSED
INTERVENTIONS IN ALCOHOL USE DISORDER PREVENTION #OST EFFECTIVENESS AND
COST BENElT ANALYSES OF TWO INTERVENTIONS *OURNAL OF 3TUDIES ON !LCOHOL
n

3POTH 2, 2EDMOND $ 4RUDEAU , AND 3HIN # ,ONGITUDINAL
SUBSTANCE INITIATION OUTCOMES FOR A UNIVERSAL PREVENTIVE INTERVENTION
COMBINING FAMILY AND SCHOOL PROGRAMS 0SYCHOLOGY OF !DDICTIVE "EHAVIORS
n

4HORNTON 4. ET AL EDS "EST 0RACTICES OF 9OUTH 6IOLENCE 0REVENTION !
3OURCEBOOK FOR #OMMUNITY !CTION !TLANTA '! #ENTERS FOR $ISEASE #ONTROL
AND 0REVENTION 3EPTEMBER

53 $EPARTMENT OF %DUCATION /FlCE OF 3PECIAL %DUCATION 2ESEARCH
AND )MPROVEMENT /FlCE OF 2EFORM !SSISTANCE AND $ISSEMINATION 3AFE
$ISCIPLINED AND $RUG &REE 3CHOOLS 0ROGRAMS 7ASHINGTON $#

7EBSTER 3TRATTON # 0REVENTING CONDUCT PROBLEMS IN (EAD 3TART
CHILDREN 3TRENGTHENING PARENTING COMPETENCIES *OURNAL OF #ONSULTING
AND #LINICAL 0SYCHOLOGY n

7EBSTER 3TRATTON #2EID * AND (AMMOND - 0REVENTING CONDUCT
PROBLEMS PROMOTING SOCIAL COMPETENCE ! PARENT AND TEACHER TRAINING
PARTNERSHIP IN (EAD 3TART *OURNAL OF #LINICAL #HILD 0SYCHOLOGY n

7ILLS 4 -C.AMARA ' 6ACCARO $ AND (IRKY ! %SCALATED
SUBSTANCE USE ! LONGITUDINAL GROUPING ANALYSIS FROM EARLY TO MIDDLE
ADOLESCENCE *OURNAL OF !BNORMAL 0SYCHOLOGY n

Ê - Ê
"6 ,
" -Ê "/Ê*, /
0UBLICACIØN .)( .O " 3P
)MPRESA EN SEPTIEMBRE

Como Prevenir El Uso de Drogas

Cargado por

Información del documento

Título original

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Como Prevenir El Uso de Drogas

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS

$%0!24!-%.4/ $% 3!,5$ 9 3%26)#)/3

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS

$%0!24!-%.4/ $% 3!,5$ 9 3%26)#)/3

+AREN , "IERMAN 0H$ (YMAN (OPS 0H$

# (ENDRICKS "ROWN 0H$ %UGENE 2 /ETTING 0H$

2ICHARD 2 #LAYTON 0H$ :ILI 3LOBODA 3C$

4HOMAS * $ISHION 0H$ 2ICHARD 3POTH 0H$

% -ICHAEL &OSTER 0H$ *OHN " 2EID 0H$

-EYER $ 'LANTZ 0H$ 4HOMAS ! 7ILLS 0H$

-ARK 4 'REENBERG 0H$

%L .)$! TAMBIÏN DESEA AGRADECER A LAS #OALICIONES #OMUNITARIAS !NTI $ROGAS DE

%L GOBIERNO DE LOS %STADOS 5NIDOS NO ENDOSA NI FAVORECE NINGÞN PRODUCTO

.)( 0UBLICACIØN .O  " 3P

II #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

#APÓTULO  #ØMO 0LANIlCAR PARA LA 0REVENCIØN DEL !BUSO DE

#APÓTULO  #ØMO 3E !PLICAN LOS 0RINCIPIOS DE LA 0REVENCIØN A

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS III

#APÓTULO  %JEMPLOS DE 0ROGRAMAS CON "ASES #IENTÓlCAS PARA

#APÓTULO  2ECURSOS Y 2EFERENCIAS 3ELECTAS 

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS V

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

,OS &ACTORES DE 2IESGO Y LOS &ACTORES DE 0ROTECCIØN

s %L RIESGO DE CONVERTIRSE EN UN ABUSADOR DE DROGAS INVOLUCRA UNA RELACIØN

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

,A COMPENETRACIØN FAMILIAR CONSTITUYE EL CIMIENTO DE LA RELACIØN ENTRE LOS

s %L MONITOREO Y LA SUPERVISIØN DE LOS PADRES SON ESENCIALES PARA

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NTRODUCCIØN DE LOS 0ROGRAMAS DE 0REVENCIØN

s LA ESTRUCTURA CØMO ESTÉ ORGANIZADO Y COMPUESTO EL PROGRAMA 

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

z#UÉLES SON LOS FACTORES DE RIESGO Y CUÉLES SON LOS

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

&ACTORES DE 2IESGO $OMINIO &ACTORES DE 0ROTECCIØN

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

z#UÉLES SON LOS PERÓODOS DE MAYOR RIESGO PARA EL

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

z#ØMO Y CUÉNDO COMIENZA Y CØMO PROGRESA EL

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

#!*! $% !##)¼. #/-5.)4!2)!

,OS EDUCADORES PUEDEN FORTALECER EL APRENDIZAJE

,OS LÓDERES DE LA COMUNIDAD PUEDEN EVALUAR LOS

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

,AS INVESTIGACIONES SOBRE LA PREVENCIØN SUGIEREN QUE UN PLAN

s )DENTIlCA LAS DROGAS ESPECÓlCAS Y OTROS PROBLEMAS DE LOS

z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD USAR LOS PRINCIPIOS DE

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS 

z%STÉ LA COMUNIDAD LISTA PARA LA PREVENCIØN

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

ÛiÊ`iÊ«Ài«>À>V ,iÃ«ÕiÃÌ>ÊVÕÌ>À> Ê`i>ÃÊÊ

x°Ê*Ài«>À>V `iÀ>â}Ê>VÌÛÊÞÊiiÀ}jÌVÊVÊÌ>Ê /À>L>>ÀÊÕÌÃ°Ê iÃ>ÀÀ>ÀÊ«>iÃÊ«>À>Ê>Ê

È°ÊV>V -iÊÕÌâ>ÊÃÊ`>ÌÃÊ«>À>Ê>«Þ>ÀÊ>ÃÊ `iÌwV>ÀÊiÊ«iiÌ>ÀÊ«À}À>>ÃÊVÊ

Ç°Ê ÃÌ>Lâ>V Ê}iiÀ>]Ê>ÊVÕ`>`Ê>«Þ>ÊiÊ Û>Õ>ÀÊÞÊiÀ>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊ>VÌÕ>iÃ°

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

z#ØMO SE PUEDE MOTIVAR A LA COMUNIDAD PARA QUE

z#ØMO PUEDE LA COMUNIDAD EVALUAR LA ElCACIA DE

 #ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

#!*! $% !##)¼. #/-5.)4!2)!

,OS PADRES PUEDEN TRABAJAR CON OTRAS PERSONAS DE

+AREN , "IERMAN 0H$ (YMAN (OPS 0H$

# (ENDRICKS "ROWN 0H$ %UGENE 2 /ETTING 0H$

2ICHARD 2 #LAYTON 0H$ :ILI 3LOBODA 3C$

4HOMAS * $ISHION 0H$ 2ICHARD 3POTH 0H$

% -ICHAEL &OSTER 0H$ *OHN " 2EID 0H$

-EYER $ 'LANTZ 0H$ 4HOMAS ! 7ILLS 0H$

-ARK 4 'REENBERG 0H$

.)( 0UBLICACIØN .O " 3P

#APÓTULO #ØMO 0LANIlCAR PARA LA 0REVENCIØN DEL !BUSO DE

#APÓTULO #ØMO 3E !PLICAN LOS 0RINCIPIOS DE LA 0REVENCIØN A

#APÓTULO %JEMPLOS DE 0ROGRAMAS CON "ASES #IENTÓlCAS PARA

#APÓTULO 2ECURSOS Y 2EFERENCIAS 3ELECTAS

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

s LA ESTRUCTURA CØMO ESTÉ ORGANIZADO Y COMPUESTO EL PROGRAMA

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

z%STÉ LA COMUNIDAD LISTA PARA LA PREVENCIØN

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

ÛiÊ`iÊ«Ài«>À>V ,iÃ«ÕiÃÌ>ÊVÕÌ>À> Ê`i>ÃÊÊ

x°Ê*Ài«>À>V `iÀ>â}Ê>VÌÛÊÞÊiiÀ}jÌVÊVÊÌ>Ê /À>L>>ÀÊÕÌÃ°ÊiÃ>ÀÀ>ÀÊ«>iÃÊ«>À>Ê>Ê

È°ÊV>V -iÊÕÌâ>ÊÃÊ`>ÌÃÊ«>À>Ê>«Þ>ÀÊ>ÃÊ `iÌwV>ÀÊiÊ«iiÌ>ÀÊ«À}À>>ÃÊVÊ

Ç°Ê ÃÌ>Lâ>V Ê}iiÀ>]Ê>ÊVÕ`>`Ê>«Þ>ÊiÊ Û>Õ>ÀÊÞÊiÀ>ÀÊÃÊ«À}À>>ÃÊ>VÌÕ>iÃ°

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

%RIC 3CHAPS 0H$

4ELÏFONO

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

4ELÏFONO

* $AVID (AWKINS 0H$

4ELÏFONO

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

'ILBERT "OTVIN 0H$

4ELÏFONO

-ARVIN %ISEN 0H$

4ELÏFONO

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

0HYLLIS , %LLICKSON 0H$

4ELÏFONO

+AREN "ERNSTEIN -0(

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

-ARK 4 'REENBERG 0H$

4ELÏFONO

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

4ELÏFONO

6IRGINIA -OLGAARD 0H$

4ELÏFONO

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

,INN 'OLDBERG -$ &!#3-

4ELÏFONO

*OHN % ,OCHMAN 0H$

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

2ICHARD & #ATALANO 0H$

4ELÏFONO

#ØMO 0REVENIR EL 5SO DE $ROGAS EN LOS .I×OS Y LOS !DOLESCENTES

4ELÏFONO

3TEVE 3USSMAN 0H$ &!!("

4ELÏFONO

)NSTITUTO .ACIONAL SOBRE EL !BUSO DE $ROGAS

*ERALD 2 (ERTING 0H$

4ELÏFONO OR

4HOMAS * $ISHION 0H$