Está en la página 1de 3

Pusi Yati wakichawi MARKACHIRINAKÄNA ARUSKIPAWI (Wila masi, marka, yatiña uta)

Tema: 4. DIALOGOS SOCIOCOMUNITARIOS (Familia, comunidad y escuela)

utana aruskipawi ‘diálogo en la casa’


Diálogo en la casa

Wilamasi wilamasinakaxa aruskipasipkiwa


La familia La familia dialogando

Papá: mama, uruxiwa sartxañani


Mujer, ya es de día levantémonos.

Mamá: Jisa tata, jamach'inakasa chhiwiqxarakisa.


Si, padre, hasta los pájaros ya están trinando.

Papá: Wawanaka, sartxapxama, uruxiwa.


Hijos, ya es de dia levántense.

Hijo: mamaya, nayaxa tatampiwa yapu uñjiri sarä.


Mamá yo iré con el papá a ver la chacra.

Hija: Mama, tata, nayaxa phayaña utaru sarä manq’a phayiri.


Mamá, papá yo iré a la cocina a cocinar comida.

Mamá: jisa, mäki phayanima imilla.


Si…hija rápido anda a cocinar.

Papá: Nayaxa Marsikumpi yapunaka uñjiri sarä.


Yo voya ir con marcelo a ver la chacra.

Mamá: Sarapxamaya, nanakaxa manq’a wakiyapkä


Wayan pues, nosotras vamos a preparar la comida.

Papá: Ukata uywanakaru suma uñjapxata.


Despues, van a cuidar bien a los animales.

Hija: Nayawa uywanakaru manq’ayaskä.


Yo estaré dando de comer a los animales.

Abuela: Wawanaka taqinisa amuyasipxatawa


Hijos, todos se van a cuidar.
MARKASANA ARUSKIPAWI ‘diálogos en la comunidad’

Markana
Marka aruskipasipki
comunidad
Dialogando en la
comunidadad.

Mallku: Jilanaka, kullakanaka, aski urukipana.


Hermanos, hermanas, buen dia.

Markachirinaka: Aski urukipanaya irpiri mallku.


Que sea pues buen dia, señor autoridad

Mallku: Jichhuruxa taqiniwa markasana qurpanakapa uñakipapxañani.


Hoy vamos ver los límites o mojones de nuestro pueblo.

Mallku: Nayraqata jawillt’atapxtawa, aka inal mama akullt’asipxañani.


Primero quedan invitados, pijchiyaremos estas cocas.

Timuku: janira qalltkasina, pacha mamata amt’asipxañani.


Antes de empezar, recordaremos a la Pachamama.

Mama t’alla: Taqiniru, yuspajara, pay, pay.


A todos agradecerles, gracias, gracias.

Mallku: Munata markachirinaka, jichha maraxa ch’uqixa suma achuskani.


Queridos pobladores, este año la papa va estar produciendo bien

Antuku: Liqiliqixa ch’utu patanakaruwa k’awnañapataki tapachasitayna, jallu maraniwa.


El liqiliqi habia hecho su nido en lugares elevados, será un año lluvioso.

Mallku: Ukatakixa, qharuruxa taqiniwa pinkillunaka phusart’asipxañani.


Para eso, mañana todos vamos a tocar los pinquillos.

Mariya: Walikiwa, warminakaxa ququnaka awayuru q’ipinipxata.


Está bien, las mujeres van a cargar las meriendas en aguayo

Patiku: Putututa pachaparjamawa jawsthapipxama.


Les voy a convocar a través del pututo a la hora indicada.

Mallku: Ukhamapanaya kullaka jilanaka, qharurkama.


Asi seas pues hermanas hermanos, hasta mañana.

Markachirinaka: jumarusa ukhamaraki.


De la misma manera para usted.
YATIÑA UTANA ARUSKIPAWI ‘Dialogos en la Escuela’

Yatiña utana
aruskipawinaka.
Diálogos en la
escuela.

Yatiqiri: Aski urukipana yatichiri.


Buen dia Profesor.

Yatichiri: Aski urukipanaya yatiqiri.


Que sea pues buen día estudiante.

Yatiqiri: Yatichiri, yatiña utasaxa q’añuwa.


Profesor. Nuestra escuela está sucia.

Yatichiri: Jisa, jichhuruxa q’umachapxañaniwa.


Si…hoy asearemos

Yatiqiri: jisa yatachiri, wakisiwa q’umachaña suma yatiqañataki, jani usuntañataki.


Si profesor, es necesario asear para apreder bien y no enfermarnos.

Yatichiri: Q’uma yatiña utanxa, uñt’awinaka yatintapxañani.


En la Escuela limpia, aprenderemos los conocimientos.

Yatiqiri: Yatichiri, wakisispawa achilanakana yatiwinakapa amthapiña.


Profesor, seria necesario recuperar los conocimientos de los abuelos.

Yatichiri: Ukampisa, suma qamañatakixa, Pachamamaru yäqañawa.


Asimismo, para vivir bien, debemos respetar a la Pachamama.

Yatiqiri: Jisa yatichiri, ukampisa, wakisispawa yatiña utasana panqaranaka ayruña.


Si profesor, asimismo, sería necesario plantar flores en nuestra escuela.

Yatichiri. Ukhamawa, taqi kunasa munasiwa aka sarnaqawinxa.


Asi es, en esta vida todo es necesario.

Yatiqiri. Walikiwa yatichiri, qharuruwa aruskipañani.


Esta bien profesor, mañana dialogaremos.

Yatichiri: Ukhamapanaya, qharurkama yatiqirinaka.


Asi sea pues. Hasta mañana estudiantes.

Yatiqiri: Qkarurkamaya yatichiri.


Hasta mañana profesor.

También podría gustarte