Está en la página 1de 46



 
  
 

   
 
       

     

 !"  # $  




 % & "&&
'"&

      
  
         

   
     
   
       
 ! "  # $   % &  # !  
  '  
  & #   
  '  
    

 
(  )**+

,&& & 0 0 +

 0 -

"& 0 /


- 0 ;


- .   B

/0  1 1 0 F

)0 
1 2213 4 0 0 ++

)0/0 #  ++

)0)0 '& 5!6  & !& # !"  #   +,

)070 &  !"  # &        


  +-

)0+0 ( 8  !"  # & &'& & 


!&0  +/

70 -    . - 1 1 0 0 +;

70/0 '& !9&   +;

70)0 :!"   #   +;

7070 &#& '&  +B

70+0   '  ;  &    ,8

70<0 &= >' '    '   &&  ,+

70?0 @&& &6&&  ,+

+0 , 
 1 . 

1  
 1
0 0 ,-

+0/0   '   &&   ,-

+0)0   '      !"  #  ,B

<0 1
1
0 0 -+

2213 4 0 --

A1
0 -;

()* +   -;
()* ,   -F

()* -   .8

()* .   .+

()* /   .+
,&& &

,&& &
Sra. Marcia Costa L. - Ingeniero Civil Bioquímico - Instituto de Ciencia y Tecnología de los
Alimentos.
Sr. Fernando Figuerola R. - Ingeniero Agrónomo - M. SC. - Instituto de Ciencia y
Tecnología de los Alimentos.

& 0   +


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

, & 0  





Dedicada a mi Mamá
María Soledad Corrales Llanos

& 0   -


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

. & 0  


"&

"&
En forma muy especial y con mucho cariño a la Sra. Sade Selaive Villarroel y el Sr. Haroldo
Magariños Hawkins, quienes fueron los principales impulsores de esta investigación, gracias
por su fundamental guía, consejos y constante apoyo en cada una de las sucesivas etapas de esta
Tesis. También quiero agradecer a mis profesores informantes, la Sra Marcia Costa Lobos y el
Sr. Fernando Figuerola Rivas por manifestarse siempre dispuestos y receptivos a las consultas
realizadas. Muy especialmente a toda mi familia y hermanos: Toño, Rocío y Solcito por estar
siempre conmigo en los momentos difíciles que se me presentaron durante los años de estudio. A
mi querida Abuelita por preocuparse de mi incondicionalmente, apoyarme y brindarme todo su
cariño, a mi querida perrita “Nani” por despertarme en las mañanas y acompañarme a tomar
desayuno en los fríos días de invierno.
A mi amiga y compañera Mirtza Flores Parra, por su cooperación generosa y acertadas
sugerencias que contribuyeron a elevar la calidad de este trabajo.
Finalmente manifiesto mis mas sinceros agradecimientos a todas aquellas personas que de
una u otra forma contribuyeron a que el esfuerzo realizado durante el desarrollo de esta
investigación se vea gratamente compensado en estas páginas, y a todos mis profesores del
Instituto de Ciencia y Tecnología de los Alimentos quienes me dieron las herramientas para
crecer y la posibilidad de ser una profesional.
Carolina Sahr Corral.

& 0   /


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

1 & 0  



-


-

 2 
    3   2 
      & 4

 5

4 ' 4     2  %     

  



3  
          0    0


   0     
  '      
  45 30    62  $ 


 
     4 



4    5
4 '0
 
 &
& 4  2 

   
1
   42      $
7 

+8 9% '   4

:&      3    
    
0 '  

  
5
4 ' ++ &  +/8  
   5 
   ,0;
    0    
   4
  ,. &  
  



 2 0           
-/ <+= '


         
   -8 <+=  > 
  
 4 
  
             
   2  '   4 

  & 4  2
 5
4 '  
      0 


 2 0     
 
' 

    

     4 0   2   ?    
   2 & 4  
 5
4 '      2
     
  
    3   & 4  2
        
  



 2 0     '         


 2    3

& 4  
5
 5
4 '   



 
5 &  
 2 +,8

& 0   ;


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

- .
&   &      & @ 
  & & 4     4 '
5    &     &  &     '  
  0
  0 %    '   0  
    
 &'
  @  &  

  
&
  &

  & 4     4  '  4 ' 5  @ 
0
1

   &  & 4   
   @   4 +8 9 @



 :& 
# 3 ' 
@ &    #@    0

 4 ' 5 
   ++  +/8   
 
5
    ,0; @
 
 4   '0 &   @ &
 
@  4
 ,. &  -/ < +A
 &  &   0   0  &'   
 -8 <+A 
%    '   
 
   
 & 4  
  0  4 

&  &'     

      3 '  & 4 ' 5 


 &   0 &  &  
 '  & 0  
    ' %    '    %   
'     0 @  
 4       & & 4 '    &
4 ' 5  
  
       
    @ & &   
 
   0&  &    '  & 0     '
 &'   &   
'
 
& & & 4   & &  & 
 @ 

  
   +,8

B & 0  


/0  1 1

/0  1 1

%   

    3

  4  & 4  
 5

4 ' 4     2 0 
4      4     
 
  
    
&0
4
  
&    
&  
 3 6 ?              6
  ? '  4 2 
 5
4 ' & 
      6
       '  3  2

 


     0  
   & 4

 
&   
 4  



  

 $
 3 5  >  
     0 
 4   
    4 


  2   4 0 
 0
0     2 &0 '   6 
   ( 4  
        4   3   
 5
4 '  
& 4  2
 4   


0  7    
      3

 
    
 

  4 


      5
4 '
'       2    & 4
  4  
    0  
 
    5
4 '      '   
 3


 4  
0   


  
 
      & 4

 5

4 '0 '     
   3$
    3
    4

     4   ' 


 2 0   C     4 


           3   
   
 4 

  D  
 


E
3 
,1 

B

& 0   F


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

  5
4 '      
 

 
 
    0
    & 4
 4     2 
 $   
C4 0


  

  4  4  4   



   2   & 2    "
            
45 3
1 ( "
>       & 4

 

 5
4 ' 3  
  
 

       0 4  4   


 2 0
              
  ' 


   
1 ( &'6
 
   3

& 4  
 5   

4 ' ' 

  

++ &  +/80 4  4   



 2 0               


  ' 


   

+8 & 0  


)0 
1 2213 4

)0 
1 2213 4

)0/0 #
 C  " GHI J+FF;K  4 '     4 '
  

J 

       K & 
   
   72
 
   

   '      

 *    '   
     0  
4 '  
 
 L4 'L  4 '
    " J 


  K 7  
 
?0  L 4 'L J 

 


  K '  ?

 L4 4 'L J 

    K
>  
   
  0   
  4'
 5 

 
 6 
? 
+  ,       & 0    
   

  
    '
     & 
  2  
   3    
 ' ?
    &   5
C  JGHI0 +FF;K
%0 !(D* > MD H%HD0 H(> *( D % ((*E *(
MDD J,88,K0  "           3      

H
 '   
    6
   3$

    '    

 0
4 
   
          '
 4    
     64  
    & 
 '

& 0   ++


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

        3         0 IH*   J,88,K0  "


  4 '      
 
   
!& 0
:  0 ! & 0 ( @ N  '0 * 2 ' :&  0
4
    " 

  &  7 
 
,,;    
0      
 /O
 
   0 -/O  
 6 '   
 J 3     K '  18O
 5  4 4 
 4 '   

  &     

$

 ;80   ) ' )
D   0              5



 2  &   7  2    
 &      

&      3  5        
  
  '    
 3 '    6 2
 4 ' %   

2 
  3 
    
     

40  '        

 
 H
J0 ,88,K

)0)0 '& 5!6  & !& # !" 


#
 C   0     0 GHI J+FF;K    4 '     45
0    

3  0     ' 4    5
 4

   0 !%(D J,88,K 
         4  30
' 
    0    0 3 '   
  C 
   
    

  &
 
 7& 4   
 3


 
&  2 4   J    
  *:%%0 ,88,K
   
0 GHI J+FF;K0  "    

6C  4  
       
      
   6 2 '    6 20


 
?0    

6C        &   $
     0 

 3     /O ' +8O   H>D* + 
      2  
  
4 ' 


 1 /0 '& 5!6  & !& #0

     5




6C  
   
 BB08 .0, +0+ 80,1 80/ P
   
 ?  
   
 +08 8081/ +0, 80. 80, +01 +01 7 +88 

4 6     %
    4  
 6
.8 H
E  
+80/ P ;0/E  

 E  

H( GHI   J+FF;K


   0 QHI!(Q J+FF1K0 
   5
4 '
;0/O G 7
        6
?
 ?   0 ?  '   0 '
 2      '          
    
  


 5
4 '   H>D* ,        2  

+, & 0  


)0 
1 2213 4


 5
4 '  

 1 )0 '&  ! # !"  #0


  
4 ' N
4 '
 JOK 2
 B10/ +-0/ +,0; ( F,0F ;0+ 10B -0; 80+ R80+ R80+ -0B B/0, , ,0/
JOK 4&
      6
 +0, 80. 80, + ;+ +-0/ (
JK 6C  JK  4

$  JK  


JK M
JOK !    

JK    JK E  
JK 

H( QHI!(Q   J+FF1K


   
0 IH*   J,88,K &   

  
    
 7
   2  ' 4 6 
 4 '      $ 
 
     J K0
 
          

?

4 6  '  2  J/0; 9S
   K0  
  ?
 4 6   ? 4

J.0; 9S
   K0  
   ?
 # ?  J80,/ 9S    K '
 ?  J80,+9S
   K         "
0 I (M '
:(MJ,88-K0 & 

    3

 7

    2  
    4 4 '0 4 '0 &S 4 ' '  4 ' 3   
  
  

)070 &  !"  # &  


     

 C     E*D(   J+FF.K ' !%*( ' !%%D J+FF.K0 %   J,888K0
Q*(*QD   J,88+K0 IH* ' *:%% J,88,K0 *Q ' ** J,88-K0  ' 
4       
  4
  
5
4 '    3  2

   
     0 '   
  & 4  
&   
 4  



  

 $      3 

    
  2
*G* J+FB.K0 3  2  & 4  2
 
&    4  
 
  

 



 2 
;;       
0  5

4 ' & 4 2   4   4  ;/O0 
?
& 4      0
' 
   
           5 4 $ 
   2        

+.
0
 ?
        

& 4  2   
&   
 


  B8O   3 60   3



 
&    
 
     &0

+/
,,     
& 4  2
  4    
+  - &
$
&4  
 

& 0   +-


       !"  # $! ' %
& "&& '"&



7 

.110/ 
5
% J+FF.K0  "   
      
        6

5
4 '  
 #2 0 $
4   

  
   2 ++8 J+88 %
  
  +  
K  


-88 
/88 % 
0
 1    E*D(   J+FF.K0
      2

5
4 '  3   4              2

?
 & C 0 '   
4 ' 
 
 



?
       7 
     >  
     
0
'      -/8 
4    
  .0; 
?
 & C 
J+-.O9K0 '      7 
  --8 
4  0 +0F 
 ?

J80/BO9K  7     0 

 
?0     
 ?
 & C  
  4    ?
 4 6  '  ?
  0        
4   ?    


     
+  , 9%0   
   "
      
  
4 
  &  /0/   
   & 4   4  4  
  0 *:%% J,88,K0  "   ?
  
 4 '  
 
 ?
 & C           4      ?

       4   ?  4  


  
  
4  


    
/080      2
808, !0    6 
 3  0  &            +/88 %
5
4 ' 



 ++80    

          
( 4     0      "   
  2
    
 '    4
    & 4

 5
4 ' 3    
 "    


 4 ' 
 T  
U 

& 4   
&   
 


0 J!%(D0 ,88,K %   


4 '       2   
    3   
4 2 0 ' 
    

 7
 ' 

    
JI (M ' :(M,88-K    0 *:%%   J+FFBK0  "  
  
      
 3

0    
 2
6 
 #  3 & 4  2

   27
 V(  0 J,88,K    
     2    4    
3  0  ' 
   0 30   
 ' ?
  2 
45 '    
 
>  
    "
  !D:( ' (M% J+FB1K0     
 
  
 & 4
   4 
 4   4       '
    !  0         '  2  
& 4  2
         
 ,+0-O0  
  
3 +B0/O '     2  ?
 4 6  +/01O
> 3    0 '    **   J,888 K0 Q*(*QD  0 J,88+K ' IH*
 J,88,K0 
     
& 4  2     
  

 5
4 ' 4   
&  2
  4 #




 2  J 4 2  P     K   $
    
>  
   

0 *:%% J,88,K0  "   
&      $

+. & 0  


)0 
1 2213 4

  4 
    
    
   4       
  

  4  0   4  
  
&        
&   
  
    0  4&
  T#MJ+#.KW#MU      4
   
 $     0
     4    4   7  '
3    2  &
 
   


     4   + '
   4 ' & 4  
&   
     2    4   
 
     0 '   ?  3    2
  "2 
     
J**  ,888 4K
 HN   J+FFBK0 
   5
4 ' & 4  3  4   
4

  4   #  
 '  3  
  7  2  $   
 0 **   J,888K   7  
  

 4 ' 
    4  # '
 
 %  2  
 7& 4 2     3



 
&         2    <;/  9%
    0 D>   J,88+K0    
     +/    
"
  $
  0 4 2      4         0

    5
4 ' 
     3   4  
    

 ' 
  
&  2
4   M  3 '   3 4  $

3 5 
GD(M   J,88+K0 "   4 2   4   2 
      

          
  0 '   

      5
4 '  ?         


0
    0 
 0     
0  

0
   '    

)0+0 ( 8  !"  #


& &'& &  !&0
> 3     &  "
       4 
 5
4 ' 4 
4   


X   40  &  

 4 $   3



 
&    4 4          
 & 4  2


&   
4   4    6
      
 64 J!(>K
 
     

 5
4 '      
801  ,0/ 9%
   0 NN ' * D(QVJ,888K0 "    2


   3    3
  0  2
 4    
 
 3  4 
 '        2


   

4  0    
 $      ' "
 
  0 :   J,88,K0 
         45
    
!(>  & 4    2
   
0 

  
!(>  C       4  
4   4     
4
 4   4  M   3   3 60  
     
  

& 0   +/


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

 !(> 
5     
     0 

    3



 
&  2
 5
4 '     3

    4 2
 4  4  3 0  
   

   
  
   

0 GHDMD   J,88,K0    
?   J!(>K
 ' 
     
 4 ' 4 $ & 4  
&  2    

   
#
   
  C 4   &0  $

 3 ?      '      C   "
0    
# 


       

  ' 
 5
4 '0    


   !(> & 4 2  
&  2  3 3
 4     0 

  
3    C     3  2
C     
    4  
   

7    2   4     &  
 3 6 ?
       ? '  4 2  H   3  2   
   
     &4 


 4    
&     5

 &$

> 4
         
&  3   4  
0   2 '

   2
         &   44   
  
   7  2
   4  
      4 2  H 3 6


 ?  #
&  30 
  3     3 
 
4    

    J*Q0  ,88-K
   %   J,888K0
    3

4  

 5
  

4 '0 3   
        4      6 
.
2
+8 9
 3   2      0   6
 

 
  



 1 70 (   !"   #  7< C0

D    J9KY
G   F8   4 2 ,. &
4 2
 3   3   3   3 
  

  


4 ' 4 '
- , B



;0;7+8 B7+8 -0;7+8 8
- , ;
    /0F7+8 /7+8 F7+8 8
, , B
    /087+8 +0/7+8 ,0.7+8 8
- - B ,
  ! .0B7+8 ,0.7+8 .0+7+8 ;0/7+8
, B

  ;087+8 8 .0-7+8 8
- , B
  


 ,0;7+8 -7+8 +0F7+8 8
, , B +
     -7+8 -7+8 ,7+8 ,0-7+8

Y 
 

 

 X    2
 3    
H( %   J,888K

+1 & 0  


70 -    . - 1 1

70 -    . - 1 1

 '    6
   4  
! 4 
   
  '
 
     J V%K
 

  

   

 H 3 

 
&  JH K0 4 
    


E
3 

70/0 '& !9&


%      6
  
  




  
        3   
   D  
  


E
3 0 '
 
              
   


     
 '  6
   %4  
! 4 

  
  '  
     J V%K

70)0 :!"   #


   62 5   

4 '
//=G 7 4
     
 &  ' G'
 0 4 
   >$  D  2

& 0   +;


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

7070 &#& '&


  2 

   
         5

4 '      4   4 
   4   3
  
 
0    6 45           
   2

  4   
  4   3 '   3  C   


   >9% J+FF/K      


 2 
          

       
 
  
7070/0 &     
 !'"0     




 2   
     3 J(   0 ! S M0
> 
K0 3   
            
 
      4 2 0 '        
  4
  3 '   30    2 

 4   3
%  



 2   &0   4  
EDG G   D5 E   J! S M0 > 
K 4
  -8 < +=  ,. < , &
% 
   

4 20     5        
  


0      2
M0  
 4 3
 4    
M   3     0            3 J(   
! S MK 4
  -/ < +=
 ,.  .B &
    2 ' 3 4 


   0       3 
   
  
    2  < ; = 
 4   3
%     3         


   2
   3 >    0      4  
  
 G   E 

G  GEG JG   #  ,O#G  G & ! S MK  
>&0
4?
  4"   -/ < +=  ,.  .B &0 '  
  J! S MK 
..0/ =  ,.  .B & 4 3?
 
 2
   
>&
   0    62   4
      
!E 



 
0 D5
! 0 E  S  '  0  ?
  
JZK0 ! JZK0 E J#K0 J#K
7070)0 &   
 &''0      4

 3       
  J  &    ! S MK ' 
 
G   JG  &  0   : #G 0 ! S MK 4
4
  -/  -; =
 ,.  .B &   
  0   
   &         4
  


    2
   3     J    0 ! S MK0     4 320
 
   

4 2
,.  .B &  -/= 0  4 

 



+B & 0  


70 -    . - 1 1

5 5
 &     
 2
 J

2 K   

,

 4   % J%'    ! S MK  3   2 


47  2

    
 2


2  J K ' 3 5

 
  
,
3      
           0    6
 4
      

 J#K D5
! J#K0     J#K0
4 JZK ' H  J#K
707070 &   

  
       3  
 4
        4 62 JG    ! S MK

 
  & 4
 
  "  
0 ?
 
 '
  
 4
  3     4    ,/ =
 .B &0      62
 2
M0

 
 4 3     
4    " M
  3     0    6   4
  2 7
 '  
   2 4      0  
   
    

3
  '     2 ,  -  
   3      
 

&



 
 4 3    2 7
  3
 2 

   C 0   6    3    4
   
2       45 0 '    
 2   
 27


&
2  J *  80-OK

 3   2   2
445    4  2

, ,
7 0   
       
  
7070+0 &    


 0 %
   2   3 
  2  

   2
  $   &     



      *) J*7
%       3 0 G ! S MK '
 %! J% ! %       3  G 0 ! S MK   4
  3    6  2
M0

 42     
 4 
M  3
 2   6
0        62   4

  2
   J  2  3K    0    6   4
4  
      
    

    

  

   >9%J+FF/K ! 

 ,/= T 4U JZK0      

7  J  3K0       -/= JZK0 


 2
 J#K0   2
 5
,
  JZK0   2
E #S  JZK0 
 2

 J#K0   6 2
   
J#K0 ?


  JZK0 &
2  
   JZK0     2
  JZK0
    2

7  JZK0  3


  J#K
7070<0 &   

   0    &
 

     0   4       &  
    30 
G 
#S  J &'    3  G 0  GD>#DQD ! S MK0
      4
         4  
 
  4  
  4 62 JG   G &0 ! S MK ' 
4  -/ < +=  -8 &      2 80+ %

  3 
4   "  $     
 80- %

 5 
 
  >0
4?
  -/=
 1  ,. & % 4   &  
 3   
 
 2     0 4 3?
    2  3
   
      J 2     4K  

3    2    62
 2
M

& 0   +F


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

70+0   '  ;  & 


70+0/0 (  & '&0 
 
  3 




 2           0 



    
    
     2  / %

  4 62 JG  
G &0 ! S MK '  42
 , &  -/ < += 


 2 
          '  -8 < += 

    
1
    
  0  4       2 7 

+8 9 %
    0   42 80+ %

 4       
  
   J  #   > 7  V  0  

! &
  ! S
MK  


 2       0     
    
  0 '     
5 J'  ' 0 ! S MK
 

   
70+0)0 &#  &&      !"  #0 
'
 & 4  2 4      62 & 
  
  2
 $ 


 2 4       6    3    4
  
1
$

    2
+8 9% J3    -/+K    0 
 
    
 
  $ 
 5   

4 '
//
=G 7   ,0; %           
N   

4 '
> 
  ++0 ++80 ++/0 +,80 +,/0 +-80 +-/0 +.80 +./0 +/8
  
 
 5 
   ,0;
!
   6  $   2 
 :&   $ 
F 

? 0 
   
      3
 2
5
4 '0    
 2 
  
 
  $  5 
   ,0;   6
   

   ?

 4 ' %
0      
 
 4 
  
      $

 3 4       0 
   4
 3 
  ,. &         3  

4  0   
  &
& 4  2 
 



 
"
 &
& 4  2  
2 
  
 
 0 

 
   
    
    4


 '    
  3

  
      6    

   0     62                3  
   J  #   > 7  V  0  

! &
  ! S
M0 > 
K0 
  
  2
  

  J+FF,K0
 
   2
 2 + %
 

 3 0 '    6     
  
J#-0#.0 #/K  4
   F %

'  J4      ;08K '  
  42     80+ %


 2  
     
J K  


 2       0     
,8 & 0  
70 -    . - 1 1

    
  0 '     
5 JK  

   
    0    4 3 
 


 2 
         0 4
  -/ < += '   



         
  4
  -8< +=
 ,.  .B & %
  
     62  
 2 '       C    ,/ '
,/8  0 7 
    
  9%

70<0 &= >' '   


'   &&

 " 7       6
   2  
 "     /)+,)-
,
       
  4   '    20 ' ?   
 
 /      
   & 4  2 


 2 
   0      0 

       
 
      +,  
        
  
    
5
4 ' 
   0 '    - 3  C 

    

70?0 @&& &6&&


% & 4  2 4      
 5
4 '  3
 
  
 

  3 ' ?  
3 6
 3 J(>EK   6
   @  
 
  &  /+  
 
        3 J R 808/K  
  
    62   4
 C     

    



   

& 0   ,+


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

,, & 0  


+0 , 
 1 . 

1  
 1

+0 , 
 1 . 

1 

 1

+0/0   '   && 


  H>D* .      &    
   



 2 0             
 
  ' 

    
   
  
  

  
  
 5
4 '
 C  ?    
  J(>EK       
   
    3J808/K   
       
5
4 '  


' 
        
   & 4  2   
   
'C
       '    C
       

H>D* .
 C    
    
   H>D* .0  &4 & 4  2  4 
 
   ?
0
   J
 
 5 
   ,0;K0 '  
& 4  2


   0 


 2  '    

8 < 80    & 4  2
808- < 808,      
  ' 808-
<808,             0    
     & 4


& 0   ,-


       !"  # $! ' %
& "&& '"&


 5
4 '  
4 2   45  0          4 
    3   2    
       
 5

4 '       & 4
 4    0    
 
     3       6
 
3     **    

 *:%% J,88,K %0   J,88,K !%(D J,88,K0     "   5

4 '        4  3  4 
 & 4  20
    3 '   


 1 +0 &   0



& 4  2JK
 &
&  ,&!0  0

'#0 
 F0/8<+08+ +,0+1<,0F; ++08;<80.B +,01,<,0+B +.0/B<+08-
 4  4  

/B/ 10;1<+0/; F0.-<-0+- F0B+<+0;; ++0F1<+0+; +,0,;<+0-/


G G4 G 4 G G

/B/* 8011<80/B +0;/<80.8 -0,.<80B, .0B.<+0-+ /01-<80F

 4 4 
/B/< 808+<808+ +0+-<80F. +0.,<80-/ +0-8<801B .0,.<+0.+
> >4 > 4 > >

/B)* 8<8 >  80,/<80++ 80F1<80-, 80F.<80,F ,0;-<80/1


> 4 > 4 >  >

/B)< 8<8 >  80+-<808, 8< 8 > 4 80//<808. ,0-;<80.F


> 4 >  >

/B7* 8<8   80+,<808, 8<8  4 80,+<808+   ,08<80+; 

4
/B7< 8<8   808;<808/ 8<8  4 80+;<80+/   +0+/<808-
4 

/B+* 8<8   8081<808/ 8<8  4 808;<8081   80B.<8018


4 

/B+< 8<8   808;<808. 8<8  4 808+<808+   80;/<808/


4 

/B<* 8<8   808-<808- 8<8  4 808+<808+   80-/<80- 

4
 8<8   808-<808, 8< 8  4 8<8   808-<808,
4 


 
 

       < > 3  2  ?

%  'C
      0 

        3
 
        
 
    4
 C 
S ' 
F/O%   C
       0 

        3  
 
  4  
 
    4
 C 
S '  F/O

,. & 0  


+0 , 
 1 . 

1  
 1

$%&'(" ) %


*  


  *      


        
          !  


  

  +  ,  

 C  H>D* . '  MHD +  


   
 

   3
    
             2
 '   4 

       5
4 ' '     
 '
1


 %   
 
     6  $

+0,;7+8 9%  
5
 & 4  2     
   & 

+.0/B <+08- 
?
 &  
 2 +/8   &
80-/ < 80- 0 4 $  2
& 4  2    6 
     &
808- < 808,    H>D* . 

  3  
 4 
           
     

   ()* +/ ' ,/
D   
 & 4  2
     0       
  



& 4  2
 5
4 ' 4 4   M  3 : 

& 0   ,/


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

J,88,K0    '  


     
 
 !(> J   

 64 K
 5
4 '      
801  ,0/ 9%0  

  !(> 
5     
   
- 0        4 2
 4    3   
   

   
  
>  
     
 4 
    
    

5

4 '0     
     2  & 4  2
+,0+1 < ,0F;   
       
+.0/B <+08- 
& 4  2   3 60



   +-/  +/80  & 4   
    
 
   
             %  0 J,888K0   
     
   ,;B/-  

  B-       
 3    

4 '

 ++   2         5
.

4 '0  
 +8 9%     

,. &  -/= 
  40   6  
    & 4  2 4   
 ?  

3 6 J(>EK   4 4  7 
        3 J808/K 
 & 4  2
    
  '      0   4 3 
    C
  
 H>D* . '   
4  
()* .
    0    

      "
  G 0   J+FFFK0
      
  3 3 
    0 ?
 24  ' 5
4 ' 


        
5      '  
&   




'    ! 


0   
    
  0     
 

' , 
 
 
  
 4      0 
 2     6  $


1
/0-7+8 9%0  3   2  ' & 4  2     

+,01, < ,0+B 0
&     &
& 4  2    
  
 2 +/8
808+<808+ 0  

     4 32 & 4  20    4 3   H>D* . '  
MHD +
  40   4       
     
      3 J 808/K
      & 4  2
 


 2   0     
   
    3  
  J 808/K  

   0     
  '
     0   
     C
  
 H>D* .
' ()* .
   %   J,888K0 
  
  ++  5   


.
4 '  +8 9%
 4      


  +.8,B  
+
,. &
4 2  -/= 0  4 3     
,0-7+8 9%0 ;+  
        3   5
4 '0    4 3     

B
,0B7+8 9%
1
  4   


 2    $

F0,7+8 9%0 
4 32   ?7  & 4  2     
     

5
4 '
  &
++081 < 80.B 0 '    & 4  2  
 2 +,8   &

80F1 < 80-, 0       & 4



 2 +,/ &    0
        H>D* . '   MHD +0 

   

    ()* ++ ' ,+

,1 & 0  


+0 , 
 1 . 

1  
 1

   
 '    "
  % J+FF.K0   
2  

      
      
   4   


0  5

4 '
4   

      2 ++8 J+88 %
  
 
+  
K0   


-88  /88 % 
0
 1     
40  

     
   5
4 ' & 4   4  
1
 
 2 +,80 '      
       4 2
F0, 7+8
9%
    "   H>D* .   6  
   
  

?  
3 6 J(>EK 
 2
     
  J 808/K   
& 4  2



 2 0 

    '    
    4   4       2
     
  J 808/K  
       
  '       4 3  
H>D* . '   MHD +
    0 
 "   3

4  

 5   


4 ' 4  
 3     



  

.
+8 9
  3    
  '    5
4 ' 4
4
  -/ =   

    ,. &  3

 4     5

4 '

   ?7 
+-,0    


 

  
B
 3   -; 7+8 9 '  8 9  
  5
4 ' J%0  
,888K
>    
 4 
 
 
 0   '

3     4  & 4  2  4   5
4 '      
4   


0  C     E*D(  ' !%*( ' !%%D J+FF.K0
%  J,888K0 Q*(*QD   J,88+K0 IH* ' *:%% J,88,K0 *Q ' **
J,88-K0 4 $  
     & 4  2
   
 2         '     
  '   C 
 
  5
4 '  & 4
  
>  
    3   2   4     4     & 4
 


      2  
?    3
  
'        H>D* .0       2  & 4  2   6


  
     

5
4 '
F0/8 < +08+  ' 
  & 4  2  
 2 ++/
808+< 808+     6  $


1
/0/)+8 9%    4 3   MHD +
    4   


 2  '      
& 4
  
     7  
     4   3


& 4  
 5
4 ' 4 

     & 4 
  

 
 

   4    
      2   
    ' ?
   ?
 $ 0  0   ' ?  4


    ' 


*+/; ; JV*H(M0 ,88.K 4  
  
  4 '       

?
 4 6  '  2 0 /0; 9S
 
 0 JIH*   ,88,K ' ?
   0 ?  '  0   4 32  
H>D* +
  6  
   
      & 4  20 
 
   

& 0   ,;


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

 
  J808/K    & 4  2


          
       
  0 


 2 0    '
         4 3      C    

H>D* .

+0)0   '    


 !"  #
 C 
  H>D* .0     4   
    
0  &
 

& 4  2 '   4 3
           
 '

   ++0 ++80 ++/    4 3   MHD +  &
& 4  2


   5
4 ' 4 
     
 

   C     3   2   5
4 ' & 4 
 4   


 2   
 2 +,80 '      
 
% J+FF.K
 
 
?  3

 4     

 ++8   
      0     
  0       '


   
 C  ?  
3 6 J(>EK 
 2
     
 
    3 J808/K         ++0 ++8 ' ++/  
    
 
   ' & 4  2   3 6  4 32   7 
     
 
    3   
   ++/ ' +,80   
         
& 4         
   '    0    
& 4         



 2 +,8 &  +/8   ?


     
      3 J [808/K  
  0  
   
  
      6 
     3

& 4  
 5

4 '0         
 H>D* . '  ()* /

,B & 0  


+0 , 
 1 . 

1  
 1

$%&'(" . - ! /     



*  +        



  *                    , 

   01 2 )3,  

         
      
 

    + 04 2 )3,   .5 56 

& 0   ,F


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

-8 & 0  


<0 1
1

<0 1
1

>  
     
 4 
      3   2  
 7   
      
 5
4 '0 3  
    

      

//=G 70    2    & 4

 
 4    



 2                


  '


    
 
    ?

    & 4   4  


 2  
    
  0 

     6 
 2  +,8
 5   


4 '
   0 

     3
 2  '    & 4  
 5

4 ' 4     2           
 '


  ++0 ++8 ' ++/
         2  '   4 

  & 4  2  

5
4 '         0 


 2 
    
  ' 

   


   0   2   ?        2 & 4  
 5

4 '
%   
 4 
    
  4    4
 2 C 
   3  
 4  4      ?  4      

&

& 0   -+


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

-, & 0  


2213 4

2213 4

AMERICAN PUBLIC HEALTH ASSOCIATION. ( APHA ) 1992. Standard Methods for


the Examination of Dairy Products. Robert T. Marshall, Editor. 16th ed. Washington.
546 p.
AHUJA, S.,KAACK, B., y ROBERTS, J. 1998. Loss of fimbrial adhesion with the
addition of Vaccinium macrocarpon to the growth medium of P-fimbriated Escherichia
coli. Journal Urology. 159(2): 559-562.
AVORN,J.,MONAME,M.,GURWITZ,J.H.,GLYNN,R.J.,CHOODNOVSKIY,I.,LIPSITZ.
1994. Reduction of bacteriuria and pyuria after ingestion of cranberry juice. The
Journal of the American Medical Association. 1(271):751-754.
BEACHEY, E.H.1981.Bacterial adherence:adhesion-receptor interactions mediating the
attachment of bacterial to mucosal surface. J.Infect.Dis. 143(3):325-354.
BIERING,S.,BAGI,P., y HOIBY,N. 2001. Urinary tract infections in patients with spinal
cord lesions: treatment and prevention. Drugs. 61(9):1275-1287.
BUZETA, A. 1997. Chile: Berries para el 2000. Departamento Agroindustrial Fundación
Chile. Pp. 15-19.
BURGER, O., OFEK, I., TABAK,M.,WEISS, E., SHARON,N., y NEEMAN, I. 2002. A
high molecular mass constituent of cranberry juice inhibits helicobacter pylori
adhesion to human gastric mucus. Fems Immunology Med Microbiol. 29(4): 295-301.
CHILE, MINISTERIO DE AGRICULTURA, FUNDACION PARA LA INNOVACION

& 0   --


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

AGRARIA, (FIA). 2002. Estrategia de Innovación Agraria para Producción de Berries.


Santiago de Chile. 19 p.
FLEET JC.1994. New support for a folk remedy: Cranberry juice reduces bacteriuria
and pyuria in elderly women. Nutrition Reviews. 52(5):168-170.
FOO, l., LU, Y., HOWELL, A.B., y VORSA, N. 2000a. The structure of cranberry
proanthocyanidins which inhibit adherence of uropathogenic P-fimbriated Escherichia
coli in vitro. Phytochemistry, 54: 173-181.
FOO, I., LU,Y., HOWELL, AB., y VORSA, N. 2000b. A-type proanthocyanidin trimers
from cranberry that inhibit adherence of uropathogenic P-fimbriated Escherichia coli.
Journal Nat. Prod. Chemistry. 63(9):1225-1228.
HABASH,M.,VAN DER MEI,H.,BUSSHER,H.,REID. 1999. The effect of water, ascorbic
acid, and cranberry derived supplementation on human urine and uropathogen
adhesion to silicone rubber. Can Journal Microbiology. 45(8):691-694.
HAFFAJJEE, A., y SOCRANSKY, S. 2000. Microbial etiological agents of destructive
periodontal diseases. Microbiology and Immunology of Periodontal
Diseases.201-223p.
HAMILTON y MILLER. 1994. Reduction of bacteriuria and pyuria using cranberry juice.
The Journal of the American Medical Association. 8(272):24-3.
HOWELL, A.B. 2002. Cranberry proanthocyanidins and the maintenance of urinary tract
health. Critical reviews in food science and nutrition. 42(suppl.):273-278.
(IDF/FIL) INTERNATIONAL DAIRY FEDERATION. 1995. Detection of Salmonella spp
and Listeria monocytogenes. Bulletin 93A –143B: 2-7.
HOWELL,A.B, N,VORSA , MADEROSIAN,A., y FOO,LY.1998. Inhibition of the
adherence of p-fimbriated Escherichia coli to uroepithelial-cell surfaces by
proanthocyanidin extracts from cranberries. N.Engl.J.Med. 339(15):1085-1086.
KONTIOKARI,T.,SUNDQVIST,K.,NUUTINEN,M.,PKKA,T.,KOSKELA,M.y UARI, M.
2001. Randomized trial of cranberry lingonberry juice and lactobacillus GG drink for
the prevention of urinary tract infections in women. Br. Med.J.322.1571-1573.
KUZMINSKI, L.N. 1996. Cranberry juice and Urinarry Tract Infections: Is There a
Beneficial Relationship?. Nutrition Reviews, 54 (11):87-90
LEE,L.,Y, OWENS,J, THRUUPP,L, y CESARIO, T. 2000. Does cranberry juice have
antibacterial activity?. The Journal of the American Medical Association. 13(283):
1691.
MARWAN, A., y NAGEL, C. 1986. Microbial Inhibitors of Cranberries. Journal of Food
Science, 51(4): 1009-1013.
MILNER,J.,A, 2002. Foods and health promotion: The case for cranberry. Critical
reviews in food science and nutrition. 42(suppl):265-266.
OFEK, I.,HASY,DL., y SHARON,N. 2003. Anti-adhesion therapy of bacterial diseases:
prospects and problems. Fems Inmunology and Medical Microbiology. 38 (3):
181-191.
OFEK, I., y FOO,I. 2003. Anti-Escherichia adhesin activity of cranberry and blueberry
juices. N.England.J.Med. 324(22):1599.

-. & 0  


2213 4

REID,G.,HSIEHL,J.,POTTER,P.,MIGHTON,J.,LAM,D.,WARREN,D.,y STEPH ENSON,


J. 2001. Cranberry juice consumption may reduce biofilms on uroepithelial cells.
Spinal Cord.39(1):26-30.
SOBOTA, A. 1984. Inhibition of bacterial adherence by cranberry juice: Potential use for
the treatment of urinary tract infections. The Journal of Urology. (131):1013-1016.
WEISS, E, BURGER,O.,SHARON,N, TABAK,M, NEEMAN, I., y OFEK,I. 2002.
Inhibition of Helicobacter pylori adhesion to human gastric mucus by a
high-molecular- weight constituent of cranberry juice. Critical reviews in Food Science
and Nutrition. 42(suppl.): 279-284.
YAN, X.,MURPHY, B., HAMMOND, G., VINSON, J., y NETO,C. 2002. Antioxidant
activities and antitumor screening of extracts from cranberry fruit (Vaccinium
macrocarpon). Journal of Agricultural and Food Chemistry. 50(21):5844-5849.
ZHENG, W. y WANG, S.Y. 2003. Oxygen Radical Absorbing Capacity of Phenolics in
Blueberries, Cranberries, Chokeberries, and Lingonberries. Journal of Agricultural
and Food Chemistry, 51(2): 502-509.
ZUO, Y., WANG, C y ZHAN, J. 2002. Separation, Characterization, and Quantitation of
Benzoic and Phenolic Antioxidants in American Cranberry Fruit by GC-MS. Journal of
Agricultural and Food Chemistry. 50 (13): 3789-3794.

& 0   -/


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

-1 & 0  


A1

A1

A1 /
&    "&&D & '  D  #
& !& /B/D /B/*D /B<* $;  &%0
/0/0    
 !'"0


& 4  2 JK
D   2     
 ++ ++8 +/8
+ 8 +80FB ;0;B -0B, 8
, 8 ++0/B +80F- -01+ 8
- 8 +801. +80;- ,0-8 8

 8 ++08; F0B+ -0,. 8
 $ 
> 3 8 80.B +0;1 80B, 8
 ?


/0)0  
 

& 0   -;


       !"  # $! ' %
& "&& '"&


& 4  2 JK
D   2     
 ++ ++8 +/8
+ 8 +.0./ +-08B 10,8 8
, 8 +80,+ +,08; .0;- 808+
- 8 +-0,8 +80;. -0/B 808+

 8 +,01, ++0F1 .0B. 808+
 $ 
> 3 8 ,0+B +0+; +0-+ 80881
 ?


/070   





& 4  2 JK
D   2     
 ++ ++8 +/8
+ 8 +80., B0/; 8 8
, 8 F011 /0;/ +08. 8
- 8 B0., /0F; 80F/ 8

 8 F0/8 10;1 8011 8
 $ 
> 3 8 +08+ +0/; 80/B 8
 ?


/0+0  

  



& 4  2 JK
D   2     
 ++ ++8 +/8
+ 808, F0-F 10F. +0F. 8081
, 808+ ++0B+ B0. +0,F 8
- 808/ +/0,F +,0F/ ,08- 808.

 808- +,0+1 F0.- +0;/ 808-
 $ 
> 3 808, ,0F; -0+- 80. 808-
 ?


/0<0  

  

-B & 0  


A1


& 4  2 JK
D   2     
 ++ ++8 +/8
+ 808+ +.0,8 ++0F/ /0-. 80/8
, 808, +-0B8 ++0+8 .0F, 8
- 80/8 +/0;/ +-0;/ 101. 80//

 808- +.0/B +,0,; /01- 80-/
 $ 
> 3 808, +08- +0-/ 80F 80-8
 ?


A1 )
&    "&&D & ' & !&  /B/* #
/B<* $;  &%
)0/0    
 !'"0


& 4  2 JK
D   2 ++/ +,8 +,/ +-8 +-/ +.8 +./
+ +0;1 +0-- 8 8 8 8 8
, +08; 80B+ 8 8 8 8 8
- +0.. 80;. 8 8 8 8 8

 +0., 80F1 8 8 8 8 8
 $ 
> 3 80-/ 80-, 8 8 8 8 8
 ?


)0)0  
 


& 4  2 JK
D   2 ++/ +,8 +,/ +-8 +-/ +.8 +./
+ +0.F 80B8 80/, 80,8 80,- 80+ 808+
, 80/. 80;/ 80/. 80,+ 8 8 8
- +0B1 +0,B 8018 80,, 80,; 80+ 808+

 +0-8 80F. 80// 80,+ 80+; 808; 808+
 $ 
> 3 801B 80,F 808. 808+ 80+/ 8081 808+
 ?


)070   




& 0   -F


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

   2
5
4 '  

D   2 ++/ +,8 +,/ +-8 +-/ +.8 +./
+ 808, 8 8 8 8 8 8
, 808, 8 8 8 8 8 8
- 8 8 8 8 8 8 8

 808+ 8 8 8 8 8 8
 $ 
> 3 808+ 8 8 8 8 8 8
 ?


)0+0  

  


   2
5
4 '  

D   2 ++/ +,8 +,/ +-8 +-/ +.8 +./
+ 80+1 80+/ 80++ 80+, 80+, 80++ 80+,
, +0,8 80,- 80+/ 80+ 8081 8081 808/
- ,08. 80-1 80+. 80+- 808, 808+ 808/

 +0+- 80,/ 80+- 80+, 808; 8081 808;
 $ 
> 3 80F. 80++ 808, 808, 808/ 808/ 808.
 ?


)0<0  

  

   2
5
4 '  

D   2 ++/ +,8 +,/ +-8 +-/ +.8 +./
+ .0/8 ,0+- ,0F, ,0+1 +0+; 80+/ 80B
, ,0;+ ,0B, +0FB +0B, +0+, 80+/ 80;1
- /0/8 -0,. ,0,+ ,08, +0+/ +0,, 80;

 .0,-11 ,0;- ,0-; ,08 +0+/ 80B. 80;/
 $ 
> 3 +0.+-/ 80/1 80.F 80+; 808- 8018 808/
 ?


A1 7
@&&  (9 '   E &!  !& ' 0

.8 & 0  


A1

  
3  2  M 

 
  




 G   +,,0+- . -80;B .,0F/ 808888
G    2 ,;F-0+; ++ ,/-0F- -/.0-, 808888
  2 G FF01; .. ,0,; -0+1 808888
 B/0FF +,8 80;,
*% -+8+0F; +;F


  3 
  ? 4
   

 

   


A1 +
,!  " F' '   ' 

! &
 F/08    S ' %>

A1 <
,!  " F' '   ' 

& 0   .+


       !"  # $! ' %
& "&& '"&

., & 0  

También podría gustarte