Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Note la diferencia entre las palabras que empiezan con b y las que empiezan con w.
bchoyen wchoyen
lo cort lo va a cortar
bsedbe wsedbe
estudi va a estudiar
btope wtope
roz va a rozar
45
Ejercicio 43
Trace una lnea de la palabra en espaol a la palabra en zapoteco que quiera decir lo mismo.
Ejercicio 44
De la lista de palabras en zapoteco que estn en el cuadro, escoja la que signifique lo mismo en espaol y escrbala en la lnea correspondiente.
1. corri __________________ 2. lo va a abrir _____________ 3. va a correr ______________ 4. lo va a subir 5. lo va a bajar ____________ ____________
6. lo abri ________________
En la pgina 86 se encuentran las respuestas correctas de este ejercicio. Compare si sus respuestas son las correctas.
46
To benn ria bi llenkzre gone llin. Bixha kat bllie bayone xhbab: Bixha gonkza nech ra mell kia? Nall nee: Wchoychka yay daon zo ganna, na wchipa xhlayen lljeta, nee. Bayoll bchoyen na byeje lao yaa llote lay ka, llosie nee: Bi sire lay da llot bio! Bi sire lay da llot bio! Bal benn llen akre si aken, le ne llak bio ke ake. Kat bllin to benn wrall kee bxhille, llee lee: Akxha gonllo nech goten bio nan? Nall bne bennen: Zgatek goxre bio ka, nall wchire lay ni lloa akba. Wiatekere kat a bayoll bchire layen lloa akban, le gat akteba. Nall bxhill benn ka, na ni ke no bxhize lay keen.
47
Llchoye waye.
Llwanne belle.
48
Cuando el sonido de la ll es fuerte, se escribe as: ll-ll. Cuando precede a la letra l, se escribe: ll-l. Lea las siguientes oraciones:
Ll-lliye burren.
Ll-loabe.
49
Note la diferencia entre las palabras que empiezan con ll y las que empieazan con b.
Ejercicio 45
Encierre en un crculo la palabra en zapoteco que signifique lo mismo que la palabra en espaol.
En la pgina 86 se encuentran las respuestas correctas de este ejercicio. Compare si sus respuestas son las correctas.
50
Ll-llin bidao ka. Llkwelle bllej. Ll-lallen. Lltee yaa. Llcheje waye. llrap ake.
Estn llegando los nios. Est tocando la flauta. Lo est arrancando. Est tocando la campana. Est amarrando la lea. Estn pizcando.
Choden llaweba kwis kat llat no bell no bellj. Kat ba breba gan de ba waten, llejba lljatoaba ba waten, ll-lallba beren. Kat ll-llin bekw na llrayba leba.
51
53
Wakse cha, cho ke lljawiallo to yo xkwel kia anni ne konekw daon, lleba bezen. Wakse ne bezen. Nall naoba konekwn. Na bcheba leba ga zo to broj ga llaa bzoje, nall lleba bezen: Annize blle bdap bidao ki chak lljaxia da gaollo. Cha llon akbe llakia, le bdin aktebe xhisen. Wakse ne bezen. Na le zejte konekw daon pasier. Bixha kat bzoraokse bzoj ka llon akba llakia, le bzoraote bezen bllibchachba xhisen gan llaa bzoj ka. Le bllachte ba ka blledi akba bezen, dolzba kat wixba le bdinj na gotba. To kat llon jempl ke bezen ren konekw daon.
54
55
yichjba bayonba nbaraz, bayonba wen. Bayoll na, bzaba bro to llom yen naba. Nall zejba bllinteba gan jaxikzba da ka. Nall byepba blliaba to lloa ventan. Na bde to belle, na lleba bllee daon: Wzia rwe, nbaraz nako neba. Bxhillchek cha. Akre llono llxhillo? lleba leba. Nall besia bellen. Nawey! Nawey! Wchebo rwe nada, bi sianda rwe neba. Bixha kate bde ye to bekw, breba bllee dao, na lleba leba: Wzia rwe, nbaraz nako ne bekwn. Bxhillchek cha. Akre llono llxhillo? lleba leba. Kate bxhiakze bekwn. A, bi sianda rwe, wchebo rwe nada lleba leba. Bixha kate bdekze ye to lekw, na lle lekwn bllee daon: Wzia rwe, nbaraz nako neba. Bxhillchek cha. Akre llono llxhillo? lleba leba. Kate besiakze lekwn.
56
A, bi sianda rwe, wchebo rwe nada. Bixha kate bdekzere to bzin dao, na breba blle daon, nall lleba leba:
57
Wzia rwe, nbaraz nako lleba leba. Nall ne bzin daon: Tzi tzi tzi tzi neba. Nall bxhilltatjba, bxhilltatjba badate takba lloaba. A, wakse cha, wzia rwe neba. Yebo rilla gan zoa lleba bzin daon. Nall zancheba bzin daon. Ka ballin akban, bzoaba to yes kald rao yi. Na lleba bzin daon: Wiateze yes kellon, na wxheno xhane, chakera mandad. Bi sio kuchar xhen na, kuchar dao naze sio, le bi swero kuchar xhen na neba. Na bllojba zejba. Bixha ka ballinban, kere no bzin daon zolle. Na daba daba llayirjba leba, nono ballelkzeba. Na bllojba, lleba bllee wrill keba ka: Bi brere bzin daon? Notno nna lloj anni lle akba leba. Na zayejba jaxhenba xhan yes keban. Na bxhiba kucharen lltaba lo yesen. Ka breban na yo bzin na, gotba wixba, bxhiba kuchar xhen na wixrenban. Nall lliba bellba, bellba, bellba lliba. Kate bde to plom, na lle plomen leba: Bi llakro bello? lleba leba.
58
Nall neba: Bzin dao ni byoba lo yes kalden neba. A, wchib to chop xtoba, nall kwellrena rwe lleba leba. Nall bchib xtobba, nall blleba bellrenba leba. Kate bdekze ye to bsia, nall lleba leakba: Bi llkere bellre? lleba leakba. Bzin dao na byoba lo yes kalden ne bllee daon.
59
A, wchib xoya ka yel llake kwellrena re ne bsian. Kate bdekze ye to waxhibe, nall lleba leakba: Bi llkere bellre? Bzin dao na byoba lo yes kalden ne blleen. A, wchoy llit lloanda, na kwellrena re neba. Na bllell akba, ba zan nak akba bell akba to lli akba bell akba. To kat nak kwent ke bllee daon.
60
61
Kate babankze riel ka, na bree akre lli Xhwan ndosbe beo. Nall bne ake: Daxio lli lloa yin, do wxhonnjdo! Nall byasdo ake llxhonnjdo ake. Ka bree Xhwa nan, renbe naodobe riel ka bllebbe, rencha lekzben lleb ake, na renlizbe llxhonnjbe. Kate bakakze xpeoben na bayonbia ake Xhwan. Nall bne ake: Kere daxion, Xhwa nan. Nall gokllaa ake Xhwan. Nall bne ake: Na wexhgoll Xhwan, kate ba tasbe na, le chjachejtellobe, na lljazal-llobe lo yeo.
62
Le batas akte. Bixha Xhwa na debe llzenaybe yeolol kan ne riel ka. Nall le bxhitebe yeolol reat ke aken, btobben na le jatixjteben rao da, bxoatebe to rall ller rao reat ka. Ka baban riel ka bne ake: Na choo, lljachejllo Xhwan ba tasbe bne ake llillize. Nall le jachej akten, na ben ake xhbab Xhwa na llchej ake, bixha Xhwan llibe llxhillbe ke riel ka kan llon aken. Nall zjake nlen ake dan bchej aken, jazal akten lo yeo, le biate yeo len, zejen. Nall bne ake: Nna ba benllo ke Xhwan, ba noa yeo lebe. Le babi akte. Ka ballin ake na, bnne Xhwan llebe leake: Ga byejre? Nall bne ake: Bixha! kere Xhwa nan jachonnllo lo yeon cha. Ka gokbee akre, kere bi reat ke ake ka de. Na ze ake yinses yichj ake llak akre kan goken. Ka bayoll kwent ke Xhwan rente riel ka.
63
64
Nall bazorao akba da yobre. Na baxhexj chii burren, natell blloj ke akban wen, nall bne akba: Chejllo yell yobre. Na bzaa akba, ka bllin akba to lloa yell, nall bllach benn yell ne ake: Ba zak wakwell. Na byej ake jalexh ake llaw akre kan llon akban. Nall ben ake to lnni ke akba do yere, nat zitere wej burr goren bzollteba ba bzoraoba llonba llakia. Ba bzoraoba llonba zi ke ba ka yela, ba daba lliok llyalba. Kate bdaoba leakba, bagannte ye tozba. Ka daba lliok llyalba na jabixba gotteba. To kat bayoll kwent ke akban.
65
66
67
Nall bnne loll yinen, lleba leba: Daxhen ba bllero, ba gok scha llia anni neba. Nall llabane bezen akre ben loll yinen bllinba sete. Bixha ziyezba leban, to rebksen bllin akba. Kat nak kwent ke loll yine ren bezen.
68
69
Ke nekza nxholl gao nada, na neo: Bi gawa rwe ne konekwn. Na zjakba ga lli to chode na lleba choden: Seor present, rwe gono yel koxchis keton. Ba ni nxhejba to yej ka bdia tnezen, nall neba: Bala nada neba. Nall llepaba: Nxholl gao nada, llepaba. Kaa, bi gawa rwe, neba. Na rwe gono yel koxchis keton, akre yekwannon? lleba choden. Pues bibi de nia nada, lechochek gan lli rkal ni ne choden. Na zej akba ga ze to burr, nall lle akba burren: Seor rkal, akre gono yelarao keton anni? Ba ni deba tnez ka bdia, nxhejba to yej na neba: Bala nada. Wa nxholl gao nada, llepaba. Kaa, bi gawa rwe, neba. Na ka bayoll
70
bakaa yejen na neba: Waoza rwe. Akre yekwanno keton nna? lleba burren. Nall ne burren: Lechochek, wroere garen gok ka lleba leakba. Nall zej akba, ka bllin akba gan gok ka, nall ne akba: Annin gok ka. Gotchek ne burren. Akxhan xhoa yejen? lleba konekwn. Na baxoa konekwn yejen. Kin nakba ne konekwn. Na zadeo ka nna ne burren, lleba belen. Na wsedo rwe kate ye to, bill yekao yejen kat no rero lleba konekwn. Ka bayoll.
71
72
Ka jalliaba rao yayen na ze ye to lekw xhan yayen, nall ne lekwn: Padiox, bechjen, nbaraz nako ne lekwn, wa llawera xtobo ka naken llaktiten kwis neba. Bi yetjo wello dille? ne lekwn. Ka betj bechjen, bsan yez keban. La bllinte ye to bez yobre balayba leakba na bxhonnj akba.
73
74
Bixha ratze bde ka jabixkseba to lo tramp de yixj. Na yixjen naken zide. Nall wzobeba. Na ni ke bi deze benba, nakrize bzobeba. Kat bllinkse bzindaon, nall lleba leba: Yedlla yedyakrena rwe, rey leon neba. Nall kone layba na bchoyba do ke yixjen, na bar leon na. Ke kan bibi llayal gonello bene, lakse gakello bibi zake o bibi de gone, na wllin lla kat yalljelloe gone llio okr, kena wayakrene llio.
75
76
Nall byejle bekwn xtillban, na beba latj byoba loe gan lliba na. Nall lleba bekwn: Wen koo rwe, zio banez, lloto xhir dao ki. Ka llenksra nada gak amigo kia to benn xan xhir, nech gapa xhir dao kan llono rwe lleba bekwn. Nall lli bekwn llzenayba xtillban, kate to sete besia bekw yigon neba: Bicha, dona kwis, to ll-la lo lia yel don. Ben okr jaxii rat yet xtir o to llit da bagann ke xhoe koo gawa lleba bekwn. Nall zej bekwn, zjaxiba lliten. Chak zejba nan, byo bekw yigon lo rejen jetba xhirdaon. Nall zanoaba leba zayejba. Ka ballin bekwn ren lliten, nollno bekw yigon llra. Ka llwia bekwn lo rejen, yallj to xhir keban. Ka gok ke bekw yigon ren bekwn.
77
78
Da wenkzen beno lle bzindaon ye to leba. Ni de da gaollo lakze zre da dao yach gaollo, kon nono llra got llio lleba leba. Na da akba, wen wen da akba le tiemp rinen, de da llao akba cha no yit llene, no yin, llao akba no kwan. Bixha kate bde rinen billbi de da gao akba. Nall ne ban ye to: Wenre wachia rwe wayejllo yell, ganna do ba do rine de da gaollo.
79
A ne badaon ye to. Na bnaoba leba, na zayej akba yellen. Li na de da gao akba, bdao akba ches, bdao akba bere, bitteze llao akba. Kate bllinkse hor, na bree xhiden leakba, datekba rao mesen. Toze bxhit xhiden jelba bzin daon, zanoateba leba. Bzin dao ye to bllebba kwis na bkwachba. Ke gokbeba nollno xhiden d, kana toze bxhitba baxhonnjteba zayejba da yobre lyixe. Na ballinban gollba kompner keba ka: Ki gok kia, bawera kwis ganna wa de da gaollo ganna do ba do rine den, nate bra to xhid. Toze bxhit xhiden jelba kompner kian. Nallen wenre bayedteksa nile, lakse da dao yachze llaollo ganni, notno llra got llio.
80
Ejercicio 1, pgina 5
1. lumbre 2. petate 3. verde 4. temazcal yi da ga ya yi da ga ya
Ejercicio 5, pgina 8
1. molestia 2. persona 3. nieve 4. pltano zede benne beye yele zede benne beye yele
Ejercicio 2, pgina 5
1. cazuela 2. Oaxaca 3. lumbre 4. catorce 5. as cha La yi chda ka
Ejercicio 6, pgina 8
1. persona 2. bule 3. sal 4. pltano 5. carne 6. mecapal benne beye zede yele bere bade
Ejercicio 3, pgina 6
1. en 2. y 3. aire 4. ceniza 5. vergenza 6. naranja be de lo na wi zdo
Ejercicio 7, pgina 9
1. molestia 2. culpa 3. hilo 4. lea 5. angosto 6. dos dole zede waye chope do chope
Ejercicio 4, pgina 6
1. uno 2. rbol 3. sabroso 4. diez 5. mariposa 6. queso to yay sia chi beyid ches
Ejercicio 8, pgina 9
1. tortilla 2. bejuco 3. olla 4. vbora 5. cinco 6. hoja yet lba yese bele gaye laye
81
Ejercicio 9, pgina 11
1. ustedes duermen tase 2. yo duermo 3. t duermes 4. ellos duermen tasa taso tasto tasre tasba tasllo tas ake
82
83
84
85
86