Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Prefacio ix
Abreviaturas xiii
Leccin 1
EL MAPA GENERAL - LA GRAMTICA 1
I. Fontica y fonologa. II. Morfologa. III. Sintaxis.
IV. Semntica
Leccin 2
DE ALFA A OMEGA - LOS SONIDOS Y LETRAS DEL GRIEGO 11
I. Alfabeto griego. II. Escritura y lectura. III. Clasificacin
de consonantes y vocales.
Leccin 3
SIGNOS Y DIVISIONES - PUNTUACIN Y SILABACIN 19
I. Signos prosdicos. II. Signos de puntuacin. III. Signos
diacrticos. IV. Silabacin.
Leccin 4
CMARA! ACCIN! - INTRODUCCIN AL VERBO GRIEGO 25
I. Flexiones del verbo. II. Clasificacin de los verbos.
III. Morfologa del verbo.
Leccin 5
ACCIN EN MARCHA - VERBO: PRESENTE ACTIVO INDICATIVO 35
I. Conjugacin temtica. II. Morfologa: presente activo.
Leccin 6
CAMBIOS EN SEGUNDA - SUSTANTIVOS Y ARTCULOS DE LA
SEGUNDA DECLINACIN 41
I. Introduccin al sustantivo griego. II. El artculo.
III. Morfologa: segunda declinacin. IV. Orden de la oracin.
Leccin 7
CAMBIOS EN PRIMERA - SUSTANTIVOS Y ARTCULO DE LA
PRIMERA DECLINACIN 51
I. Morfologa: primera declinacin. II. Sintaxis: el artculo.
Leccin 8
Y CMO ES L? - ADJETIVOS DE LA PRIMERA Y SEGUNDA DECLINACIN 59
I. Adjetivos de la primera y segunda declinacin. II. Morfologa:
declinacin. III. Sintaxis: el adjetivo. IV. Conjuncin oi.
Leccin 9
QUIN HABLA? - PRONOMBRES PERSONALES 67
I. Pronombres personales. II. Primera y segunda persona.
III. Tercera persona.
Leccin 10
RELACIONES, RELACIONES - PREPOSICIONES 75
I. Sintaxis: preposiciones y casos. II. Cambios fonolgicos.
III. Verbos compuestos.
Leccin 11
SER O NO SER? VERBO tii PRESENTE INDICATIVO 83
Morfologa: presente indicativo tii. II. Sintaxis: oraciones
nominales. III. Conjunciones postpositivas.
Leccin 12
EL PACIENTE Y EL AGENTE - VERBO: VOCES MEDIA Y PASIVA 89
I. Voces media y pasiva. II. Morfologa: presente en las voces
media y pasiva. III. Verbos deponentes.
Leccin 13
EL PASADO EN ACCIN - VERBO: IMPERFECTO 97
I. Tiempo imperfecto. II. Morfologa: imperfecto. Imperfecto
de tii. III. Pautas para la traduccin.
Leccin 14
LO QUE HA DE VENIR - VERBO: FUTURO ACTIVO Y MEDIO 105
I. Tiempo futuro. II. Morfologa: futuro en las voces activa y
media. III. Futuro de tii.
Leccin 15
EL JUEGO DE LAS VOCALES - VERBOS CONTRACTOS 113
I. Reglas de contraccin. II. Morfologa: presente e imperfecto.
III. Morfologa: futuro activo y medio.
Leccin 16
ESTE, ESE, AQUEL - PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS 121
I. Pronombres demostrativos. II. Morfologa: declinacin.
III. Sintaxis.
Leccin 17
MO, TUYO, SUYO - PRONOMBRES POSESIVOS, REFLEXIVOS
Y RECPROCO 127
I. Pronombres posesivos. II. Pronombres reflexivos.
III. Pronombre recproco.
Leccin 18
UN PASADO INDEFINIDO I - VERBO: AORISTO DBIL
VOCES ACTIVA Y MEDIA 137
I. Tiempo aoristo. II. Morfologa: voces activa y media.
Leccin 19
UN PASADO INDEFINIDO II - VERBO: AORISTO FUERTE
VOCES ACTIVA Y MEDIA 145
I. Morfologa: voces activa y media. II. Morfologa: aoristo
politemtico.
Leccin 20
UN PACIENTE INDEFINIDO Y FUTURO - VERBO: AORISTO
Y FUTURO VOZ PASIVA 151
I. Morfologa: aoristo en voz pasiva. Morfologa: futuro en
voz pasiva.
Leccin 21
UN PASADO PERFECTO - VERBO: PERFECTO Y PLUSCUAMPERFECTO 159
I. Tiempo perfecto. II. Morfologa: perfecto en voz activa.
III. Morfologa: perfecto en voces media y pasiva.
IV. Morfologa: pluscuamperfecto.
Leccin 22
CAMBIOS EN TERCERA - SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS DE LA
TERCERA DECLINACIN 169
I. Tercera declinacin. II. Morfologa: declinacin. III. Adjetivos.
Leccin 23
QUIEN, QUE, CUAL - PRONOMBRES: INTERROGATIVO, INDEFINIDO
Y RELATIVOS 179
I. Pronombre interrogativo. II. Pronombre indefinido.
III. Pronombres relativos. IV. Sintaxis: pronombres relativos.
Leccin 24
ES UNA ORDEN! - VERBO: MODO IMPERATIVO 187
I. Modo imperativo. II. Morfologa: conjugacin. III. Sintaxis:
Mandamientos y prohibiciones. IV. Sintaxis: partculas negativas.
Leccin 25
AR, ER, IR - VERBO: INFINITIVO 197
I. Infinitivo. II. Morfologa. III. Sintaxis: usos del infinitivo.
Leccin 26
ES PROBABLE - VERBO: MODO SUBJUNTIVO 205
I. Modo subjuntivo. II. Morfologa: conjugacin III. Sintaxis
del subjuntivo.
Leccin 27
DE CONDICIN EN CONDICIN - ORACIONES CONDICIONALES 213
I. Oraciones condicionales. II. Estructura de las oraciones
condicionales. III. Clasificacin.
Leccin 28
CAMALEN VERBAL I - VERBO: PARTICIPIO EN VOZ ACTIVA 219
I. Participio. II. Morfologa del participio. III. Morfologa:
voz activa. IV. Sintaxis: el participio como adjetivo.
Leccin 29
CAMALEN VERBAL II - VERBO: PARTICIPIO VOCES MEDIA Y PASIVA 229
I. Morfologa: voces media y pasiva del participio.
II. Sintaxis: el participio como verbo.
Leccin 30
VARIACIONES EN CLAVE DE i - VERBO: CONJUGACIN ATEMTICA 237
I. Conjugacin atemtica. II. Morfologa. III. Indicativo.
IV. Subjuntivo, imperativo, infinitivo y participio.
Leccin 31
GRADOS Y CIFRAS - ADJETIVO: GRADOS, NUMERALES 249
I. Grados del adjetivo. II. Morfologa: comparativo y
superlativo. III. Sintaxis: comparacin. IV. Numerales.
APNDICES
I. PARADIGMAS DEL SISTEMA NOMINAL 256
II. MORFOLOGA DE LA CONJUGACIN VERBAL 264
III. PARADIGMAS DEL SISTEMA VERBAL 265
IV. TEMAS TEMPORALES O PARTES PRINCIPALES 288
V. PREPOSICIONES 290
VI. ORACIONES CONDICIONALES 291
VII. NUMERALES 292
VIII. VOCABULARIO 294
NDICE 306
ix
PREFACIO
Griego para Sancho, por qu tal ttulo para un texto de gramtica griega? Qu
tiene que ver el idioma en el que fueron escritos los documentos
neotestamentarios con el escudero del hidalgo Don Quijote de la Mancha? Por
qu Sancho y no el caballero?
En la novela insigne de la lengua hispana, Sancho encarna a la persona del pueblo,
a quien es realista y pragmtico. Anclado en la realidad, Sancho libra a su seor
de extraviarse para siempre en su mundo quimrico; no obstante, termina siendo
semejante al caballero a quien sirve. No slo es que se refina para hablar, de
mayor importancia an es que llega a identificarse con la misin del caballero
cuyo cometido era deshacer agravios, enderezar lo torcido, enmendar sinrazones,
1
mejorar abusos y satisfacer deudas. Su plan de gobierno para la nsula Barataria
as lo revela: el escudero-gobernador se propone limpiarla de todo gnero de
2
inmundicia y de gente vagamunda, holgazana y mal intencionada.
Griego para Sancho fue escrita para el pblico de habla espaola, para quienes se
inician en el peregrinaje de aprender una lengua que ya nadie habla, a fin de leer
un texto que propone una realidad que a menudo parece idealista y quimrica. Es
para quienes se embarcan en esa aventura no en virtud de su hidalgua, sino en su
condicin de siervos. Es para quienes anhelan ser como su Seor.
La obra se forj a lo largo de diez aos de preparar lecciones, ayudas gramaticales
y ejercicios para los seminaristas que han sido nuestros estudiantes. Ellos, con los
pies en la tierra y la motivacin pragmtica de poder acercarse al texto griego del
Nuevo Testamento, nos guardaron de detenernos en las minucias de la gramtica
como fin en s mismas; nos han retado a explicar para qu sirve la informacin
gramatical en la comprensin del material bblico.
Esta gramtica fue diseada para la enseanza del primer ao de griego. Consta
de treinta y una lecciones y siete apndices. En ellos se incluyen los paradigmas
de las tres declinaciones; un resumen de la morfologa verbal; los paradigmas de
la conjugacin verbal; los temas temporales de los verbos que se emplean ms de
cien veces en el Nuevo Testamento; las preposiciones y sus significados bsicos;
la estructura y traduccin de las oraciones condicionales; los numerales y todo el
vocabulario presentado en las lecciones.
Cada tema de la gramtica griega se relaciona con la gramtica espaola, de
manera que el aprendizaje de lo nuevo y hasta extrao se desarrolle a la luz de lo
conocido. Con esto se espera lograr un doble fin: empezar a explorar el texto
griego del Nuevo Testamento y ser un mejor lector del mismo en la propia lengua.
1
Cervantes, Miguel de. El Ingenioso Hidalgo Don Quijote de la Mancha. Barcelona: Crculo de Lectores,
1980. Tomo I, p. 68.
2
Ibid., Tomo II, 253.
Las lecciones se enfocan en la informacin bsica de morfologa y sintaxis sobre
cada tema. El contenido de cada una fue seleccionado con dos criterios: que
fuera necesario y funcional para la comprensin bsica del uso que los autores del
Nuevo Testamento hacen de los elementos en referencia. Lo incluido se refuerza
por medio de ejemplos, un resumen y numerosos ejercicios. En la mayora de las
lecciones se incluye una pista exegtica que ilustra la relevancia del tema tratado
para la comprensin de los textos neotestamentarios.
g
e
n
|
o
(
.
o
)
oo (gen.) po, (acu.)
io (gen.)
Las siguientes preposiciones expresan relaciones espaciales opuestas:
po, (a, hacia: acercarse) oo (de, desde: alejarse)
ti, (a, hacia, en: entrar) t| (de entre, desde: salir)
ti (sobre) uo (debajo)
oo (gen.) de, desde
io (gen.) a travs de, por medio de
io (acu.) por, por causa de
ti, (acu.) a, hacia, hasta
t|, t (gen.) de, desde, de entre
tv (dat.) en, entre; con
ti (gen.) sobre; durante
ti (dat.) sobre; por causa de
ti (acu.) sobre; durante
to (gen.) con
to (acu.) despus de
po (gen.) antes de; delante de
po, (acu.) a, hacia; para
utp (gen.) por, en favor de
utp (acu.) sobre; por encima de
uo (acu.) debajo de
VOCABULARIO
ti, (acu.)
Las siguientes preposiciones expresan relaciones espaciales opuestas:
po, (a, hacia: acercarse) oo (de, desde: alejarse)
ti, (a, hacia, en: entrar) t| (de entre, desde: salir)
ti (sobre) uo (debajo)
oo (gen.) de, desde
io (gen.) a travs de, por medio de
io (acu.) por, por causa de
ti, (acu.) a, hacia, hasta
t|, t (gen.) de, desde, de entre
tv (dat.) en, entre; con
ti (gen.) sobre; durante
ti (dat.) sobre; por causa de
ti (acu.) sobre; durante
to (gen.) con
to (acu.) despus de
po (gen.) antes de; delante de
po, (acu.) a, hacia; para
utp (gen.) por, en favor de
utp (acu.) sobre; por encima de
uo (acu.) debajo de
VOCABULARIO
Las siguientes preposiciones expresan relaciones espaciales opuestas:
po, (a, hacia: acercarse) oo (de, desde: alejarse)
ti, (a, hacia, en: entrar) t| (de entre, desde: salir)
ti (sobre) uo (debajo)
oo (gen.) de, desde
io (gen.) a travs de, por medio de
io (acu.) por, por causa de
ti, (acu.) a, hacia, hasta
t|, t (gen.) de, desde, de entre
tv (dat.) en, entre; con
ti (gen.) sobre; durante
ti (dat.) sobre; por causa de
ti (acu.) sobre; durante
to (gen.) con
to (acu.) despus de
po (gen.) antes de; delante de
po, (acu.) a, hacia; para
utp (gen.) por, en favor de
utp (acu.) sobre; por encima de
uo (acu.) debajo de
VOCABULARIO
Las siguientes preposiciones expresan relaciones espaciales opuestas:
po, (a, hacia: acercarse) oo (de, desde: alejarse)
ti, (a, hacia, en: entrar) t| (de entre, desde: salir)
ti (sobre) uo (debajo)
oo (gen.) de, desde
io (gen.) a travs de, por medio de
io (acu.) por, por causa de
ti, (acu.) a, hacia, hasta
t|, t (gen.) de, desde, de entre
tv (dat.) en, entre; con
ti (gen.) sobre; durante
ti (dat.) sobre; por causa de
ti (acu.) sobre; durante
to (gen.) con
to (acu.) despus de
po (gen.) antes de; delante de
po, (acu.) a, hacia; para
utp (gen.) por, en favor de
utp (acu.) sobre; por encima de
uo (acu.) debajo de
VOCABULARIO
uo (acu.)
t|, (gen.)
utp (acu.)
PISTA EXEGTICA
EJERCICIOS
oi tv ouo t|ioq o ovo tv oi, oupovoi, |oi ti q, yq,, o opoo |oi o
oopoo tit povoi tit |upioqt, tit op_oi tit touoioi o ovo i ouou |oi ti,
ouov t|iooi |oi ouo, toiv po ovov |oi o ovo tv ouo ouvtoq|tv
Porque en l fueron creadas todas las cosas en los cielos y en la tierra, visibles e invisibles, ya
sean tronos o dominios o principados o autoridades; todo ha sido creado por medio de l y
para l. Y l es antes de todas las cosas, y en l todas las cosas subsisten. (Col 1:16-17)
Colosenses 1:15-20 se conocen como un himno que exalta a Cristo. La primera
afirmacin que hace es que Cristo es la imagen del Dios invisible, el heredero o
quien tiene supremaca sobre toda la creacin (v. 15). Los versculos 16 y 17
establecen el fundamento para esa posicin exaltada de Cristo referente a todas
las cosas. Lo hacen a travs de tres frases preposicionales que son
complementos del verbo |io (crear). Cada una de ellas afirma algo fundamental
sobre Cristo y su relacin con o ovo (todas las cosas).
tv ouo t|ioq o ovo en l fueron creadas todas las cosas
o ovo i ouou [t|iooi] |oi todo fue creado por medio de l
[o ovo] ti, ouov t|iooi todo fue creado para l
El apstol Pablo est diciendo que la supremaca de Cristo sobre la creacin
descansa sobre el hecho triple de que l es:
a) la esfera en la cual ella tiene su existencia,
b) el agente a travs del cual ella fue creada,
c) el propsito y meta final de ella.
Traduzca las siguientes oraciones.
- Identifique los sintagmas preposicionales.
- Analice cada pronombre y determine su funcin en la oracin.
1. Houio, ooooio, ou| o ovpoov out (ni) i ovpoou oiio io Iqoou
Xpioou. (Gl. 1:1)
2. touoiov t_ti o uio, ou ovpoou oitvoi (para perdonar) oopio, ti q, yq,. (Mc
2:10)
3. qitv (vino) po, ouou, tpioov (caminando) ti qv oioooov. (Mt. 14:25)
4. _opi, (gracia) uiv |oi tipqvq oo tou opo, (padre) qov |oi |upiou Iqoou
Xpioou. (Ro. 1:7)
5. uti, t| ouou (ste) ou |ooou tot (sois), tyo ou| tii (soy) t| ou |ooou ouou.
(Jn. 8:23)
6. |oi o Iqoou, to ov oqov ouou ovt_opqotv (se retir) po, qv oioooov.
(Mc. 3:7)
7. to ouo (esto) tupio|ti ouov o Iqoou, tv o itpo. (Jn. 5:14)
8. 1o oooov io ov ovpoov tytvto (fue hecho) |oi ou_ o ovpoov io o
oooov (Mc. 2:27)
80 Leccin 10 Relaciones, Relaciones