Está en la página 1de 9
Evsayos y Experiencing N° 57 “EI cuerpo es imaginario no por cave. cer de realidad, sino por sr ja realidad ‘mas real: imagen al tin palpable y, no obstante, cambionte y condenada a la desaparicién.” Octavio Paz Dasdé nuestro punto de vista, las imagenes del cuerpo det bebé no estan en el organismo sino que se conformsh en el espa cio escénico del encuentro con el Otro, donde el pe. quefio infans (etimolégica. mente el que no habla) cumple su furcién de hijo. De este modo podemos afirmar que la primera imagen del nifto es la ima: en del cuerpo del Ctr. Desde alll nos progunts mos: zes posible conside- La imagen del cuerpo en la estructura sensorio-motriz del nifio. Escenas y escenarios Esrrean Levin® rar la estructura sensorio-motriz del nifio ne como un estadio evalutive y cognoscltivo del desarrollo, ni como una vivencia placentera en si misma, ni como un proceso inicamente adaptative, madurative y neuromotria? ©1 £ 10,0UN-0UN08ues 9) ap eueiUo|jem 8B] A oypip. ugisdeoues e| ewojes yeBeIc, “ROU |® 9puodsesso> ‘181995 4 oatBojo19 ‘cay09je1p o8anliay “eanuigy “LUN Ua SUBALI BP Ievo}PoW eu -msod upioury 2) (a A ‘eaupIoO [O26 ominy fap $2809 S21 UEIweve —-gu19 upfouny o| (e :SeuoIouny sop 88 epuoP ‘Jesodioo & jenjseB uoiseie — -veweaisgq aun 200 ns e enb SP S2uOISUn; Ue UeLAO}SUEH 25 S812 snus poplayae e| eulLusojep sou) ‘isod-oolusy seuoiaun) se) yoyne 9158 sewepsis seu} so} ap upines8ajun 224 “OUIU AP PepIOINIOUI e) ap jeroos A jeuoroerad jaded ja seo1pu1 je uojey ‘(oneun) UUBH alnpeld 9} uepesBequ e159 U2 oni) oL109 soLequRIon sojuelLliA SOANEDUIUBIE Seu soyode So] 2p.0un ows soy o}ue) suserou09 anb elu owe ) & olsquinbe jap sopeinsia; “ouistu JS UB. etu}515) osojaqazeD aulajsis 1g tupoaw £ /e\uaWnsu) J0/eA Un pep ‘Sinou EL e eBcto 21 ctuowie}gepnp _-(sauojoemys sessoMp v aseq op laanb 07 ‘uptonoele.f upioeiedard — zinow ugioe\dupe e| euBise A eo 8 Zislow oerede |@ uewiiojuod sau -yswosne pepioy;jow e| ap ednoo o1Dury 4 sewiaysis ep oyun {od 253 95) lepluesidenya ewiaysis |. “epusudsep (01.2 UN}0% opua}uijpous 95 C1uaqai/0U 19 2BUOP ePsEP ‘OID Jap s0}98j8)yopuuirid ewes 4g “S9UL [9p oc1¢@4 uprsueysip A UpiSue, 9p sopeyse soy e Epes) e350 epund Is venjseiequ and sewarsis saiy ePe=UIIBP Ise EsOJOUN UoHoUNs B) -enBelinly o2e}sap 01 owiog upiouny 8) op eaneanpew uolanjore e JBdILL @ Jenj0n e1ed ejouej4odu) ‘Susinbpe so;WoLNOsUas O}/04s2Sap “earZgjouneu eanjoadsied un 'P19UayU e} ep equepUns er 9Isuowip eu oWioD zujoWKoNL ©] @p uploezijenzdeauos 2 tia sox “218 [2AUs9 aoaied sou ‘eussss: 4oIOUW09}S¢ o}/ou.05ap Jo UO Up) “He ns K eagafqns uorseanyor 9p 04908 uorodeauog ensenu ‘on a 130 Na 26 « Ensayos y Expenitncias Ne 57 ubica como un primer estadio (0 a2 afios) esencial para el dosarrollo de Ia asimilacién y la acomodacién co- mo modo de adaptacién y de adqui- sicién de la inteligencia practica en et nino, Nuestra observacién y trabajo con recién nacidos, lactantes y nifios con trastornos psicomotores nos ha lle: vado a considerar y resca tar lo sensorio.motriz desde una posicién donde el sujeto aparece en su dimensién dramiatica, es- cénica y subjetivante Desde alli nos interroga- ‘mos cémo reconsiderar lo sensorio-motor, no come un estadio cognitivo del desarrollo ni como una vivencia, ni como un pa- trén neuromotriz, Nos planteamos sustentar lo sensorio-motor como escenas estructurantes de la motricidad, la gestua- licad y el cuerpo de un sujeto durante la primera infancia. Comencemos desde el inicio: cuando un nifio nace, por su evolucién neu- remotriz hay ya una caracteristica esencial en su desarrollo, al nacer el bebé es totalmente Inmaduro en el nivel motriz. Esta inmadurez respon de a una legabilidad neuromotriz por ta cual as vias aferentes estén mieli- nizadas y entonces pusden captar y recibir estimulos, pero las vias efe: rentes no lo estén, por lo cual no se encuentran madures para responder motrizments al astimulo dado, Este estado de prematurez neuroma: trig leva a que el nifio recién nacido est€ maduro tonicamente para recibir estimulos y esté absolutamente inma duro desde ol aspecto mo: triz para orgenizar y orde rar sus respuestas. Dicho Ge otro mado, el infante esta maduro en el tono (via sensitiva) 0 inmaduro en lo motor (vie motriz). Por (o tanto, necesaria~ mente es el Otro quien le otorga un sentido posible a lo sensorio-motor. La estructura sensorio- motriz no es innata, des de el origen implica la in- tervenci6n escénica dal campo del Otro como ho tizonte humanizante de! niflo. No podemos com render Ia accién psico motriz como un espejo en sfo para si, pues para estructurarse necesita del espejo que lo identifica, coniron- ta y allena a ese Otro (materno) a través det cual pocra reflejarse y refractarse en una escena donde se ponga en juego su funcién de hijo. Tomemos como ejemplo los prime. ros movimientos del bebé, los deno: of © 21918 ne ee Se ae ) 040} 9 Uh a 4 es ouIu Jep oquaruiIA -ou! ua oduana ja A aupeUl B) ap oe ‘2088 [9 sySIAU! 'Je} CUD sanpod eusose &| onb sa09|d jo ue outs ‘ous Situ |S us efeijeu 201uo} pepijiqisues 2] ua BIS9 OU 4a0eI¢ J@ "soWEA oD "eagaaje pent leryse8 eun owes opeuso} so 49904 ojsandns @ys3 42024 ns signs 4eq -25 un agaq je auodns 27 “ewnuoue souaw oysnw £ eonewoyne Iu ‘ed -}0U ou K emyaiqns upsanpoid eun siduiays auedns anb oueuaose un vue eplueysos eusoss eun eyuou ‘ces 0 "eBant aj "eueo 9} “eloieDe oj "21g 24 | ‘BIIW Of "Ip ap eSopuUalien “ap <2 2] ‘se}eulp4ed sound o4}eN9 So} ep ofojjot |2 0 ooypui'se-jeaia199-09 -lug} oleijed |e ezijee4 oyanbed je 1s ‘soweliquasep uooenuauca e anb euassa bj ejounua as apuop apsap ‘ousayeus 0.99 [@ eed ows oyu ja ued cjue} upoonysuod euN eo\jduat 2 (oliezijea1 apand ou ojos ayueyul ja sand) oO [ap oduieo ja ex eziNog}8 ese za 98 Ugjoeulwiiosip A eiouosaup o9es au, (eysandsa4) s0}088 0} & (ofnuijsa) oUosuas 9] Ua volt ualayip eun oyyu ja ered ef coxa 28 of 0389 ‘ou}Q [Op epUeLIEp e] © aqua he aquatueseutid eonposd 9s enb et u@IWUIAOW UM $2 298q [ep 01588 [2 uous ese: ‘0.10 Un e JaA e Opep ojUa|UIPOU eied woo 07698 Je sowunap ‘sqoUIE on 0) “onus ape equay) opnuas uoo Zujou! esene ol $9) eun auodns owinin 259 1ep $9 07808 un A olayad un anqua ss ue} ‘ejuawepuny sejousia)1p Se] op sep -o “euojow! eysandsas e} ep jeu ojnuinse [2 sejouaLayip A eure Sip apand ou {9 HoyoU o} A oLOSt ayaust 0] a1ju9 e1oueioylp key ou 9qaq of us, leg “opesuepuds opiun 090} ey JO}OUHOLOSUES 0} ‘SODIEITE Sola u So} Ua ‘enb equend ue Jaue} SoMa ounpe ou “asap un ueR | onb soyse8 uesony 1s owion eyoudue oysig 50] ‘spuaiduiog so| ‘opques un 2010 -40}0 $3] ‘eo|y1Sop So] gsoquatUNS ou o} sose 0d 0110 Ja 20By anb 0] $33 eu s1gy04 _Jeysendse op pepnuepl, pia! -euwiouap ey as enb 0) ‘ojnusyse owe, -SIUs Un aque seoqeui0yne sefalas ‘sandal, ‘SoUiugue S0.91WuIROU ‘ewii0jsuie1y so} anb 0} ‘eysandsas sepa ‘hugp} eun UoD ojnu}3s9 un e LEE eso -$21 SoquaIWIOW Sas@ anb s Sopo ,Sooleare sefa|ie1, sopet BAe renienis steele Si nos detenamos en el reflejo de succion, veremos que all lo senso- riomotriz esta actuando de un modo automatico y anénimo. Lo que lo tor. na un verdadero acto subjetivante es la escena que el Otro monta. En este escenario, la madre, ante na reacei6n refleja de su hijo, lo acericia, libidinizéndolo, lo mira cau tivéndolo, lo sostiene acomodéndole su postura, le habla tocéndolo con Jas palabras, que acunan e interpre: tan sus movimiantos como gestos, En este marco, ya no se trata de la accién de succionar, sino del acto escénico de amamantar, En este montaje nos preguntamos: {01 placer sensoric motor esté en la leche o esté en la escena? Si se piensa que el placer sensorio motor est en la actidn de succionar en la leche para alimentar, se bus. card estimular le accién o la sensibi lidad sensorio motriz en si misma, en la bisqueda de un supuesto pla cer sensorio motor que, de este modo, quedaria aislado de la repre- sentaci6n y el escenario simbélico. Si, por el contrario, pensamos que el placer sensorio motriz esté en la es cena, serd alli, en ese montaje, don- de el desarrollo neuromotriz se liga- Pre Peece ra y anudaré ol campo de la estruc: turacién subjetiva. De este modo, lo sensorlomotor se articulard a una representacion en escena, A esta reprasentacién escé- nica la denominamos representa cién psicomotriz, pues alll se pro duce el enlace entre la sensibilidad propioceptiva, interoceptiva y cenes- tésiea, con el placer (como inscrip- cién y no como sensacién) que e| escenario simbélico conlleve, arti: culandose esi una representacion con otra, tormando una serie que culminaré representandolo. Planteamios asf une diferencia fun damental entre considerar el placer sensorio motor como sensacién en sf misma y por si misma, que el nifio produciré por ef hecho mismo de moverse, y el considerar (como lo estamos proponiende) que el pla cer sensorio motor se inscribe como huella y se incorpora en et montaie eseénico come representacién, come anudamiento entre la estruc: turaci6n subjetive y el desarrollo psicomotriz. Laine cel creep, By a8 OU Sand “Js Ua J0J0p OLUDD Jo] 0p (9 Japuaidwico spend ou 9q0q 13 “oolloquus oozew un ue OUIU 2p 4O/9p 19 a/njouy @ ejouesa) +21 anb ‘ousayeus oy>aje ja Uo oyenb -od jap 9yua!o0u pepiiqisuss e} ep oxquenoue 989 ap Jse e92U 40]0p [3 ‘Oulu I9p 19 exeO4IpODeP end 40) Op ns apsap $9 A oldoid owas 9qaq 18P 10}0p 9 aqUaIs aspew ey 49 exoMy 15 cwo9 O19 J9 gaeoyIpocep K exe, ‘eudio3u! enb Jojop 2 sod esesed ayn 99 2010p jap eloueysur exewind e| Ua ‘nb jie a9 “9G9q 1ep 49}00 18 PIBIOD 2] o1ewid uainb e owayeu O29 J2 53 “esieua}sos gupod suejut je epuop ‘9psep jeiodioo vaBews| e] e2eu110,u09 uginb s@-enb ‘O19 fap oduwed je od piesed j2v0dJ00 Jojap ja aque esuiayop 2] ‘oylu j9 90eU anb Loo upisuajepul ‘9p opei8 jo 10g “gqoq Jo ue jesodsoo J00p J@ ow09 ‘s8a}pu) soysa ser9UEZ, 21 viped eajeipad j@ nb 0110 [9 woo Uuoloeiad e1 ap spnen & s2 anb se8as8e Souiey;poy *,SoylU So} 8 Jolow eozoU 109 anb elpeu ey ou, cuewiiye sand ‘souxgud spin saseqnuuey so] ap o.@1p eu 2} ap SoxySiBas So} Ua uo!ouaLe ns uenuso seqeipad so} sejqeN uapand ‘ou seju2}99] so] owios % sooyjoadso 00d Anu uos s0j0p 9p souls soys3 ‘Souj0 aqua *|eUaIsLa) pep) “192q4U1 ‘soquajuoW ap eye) 0 pA. ua} ‘Zujowoo/sd ejUO}e ‘jeLio}1e uo!s us} &| ap upioenaia ‘osind jap ugioes ‘je02 ‘seyidnd se] ap uo!oejelip ‘ed ‘oyeiidsey eisusnse1y @) ap Yoj9p jap sesepesipuy owos “ap uspand anb sovisy sousis ‘Aey 091D9UL eISIA ep oyUNd jo upto 2] uo oyuowenssei801d 98 4 oquatuizeu ja ua sos sod uos seuionUa ep sai $0] Sand ‘jeuo}2Un, 090d sa ook 8 Jopiqiyur BLURISIS 2452 19 U3 “(jeumeu euysow ep oF seuyiopus ep ugioaises e -1ediouud & onydaoo|dosd ofmius OLongiuut ewe3sIs |@ ‘ojdwale ‘eased ou eyrepoy 9q9q jo anb Lsjop sowisisis ep suodsip oy ‘sesoiojop souoioesues se} @ ‘soqop 1e sejay esa sosmjewaid spur souu So} -ut anb uosekn}2u09 s9,0.9}80d 1389 “(uors!ounoit9 ‘ouopd jep €)59 ‘sejeuinBuy seruioy) ,ersay us, juejU! eiBnut9 ap sex seuo|ouet.eyU} Ueqeonsedd as % 2q ‘ounjetaid 2 us 0 opiscu 2 uo soyuaseid ueqeyse ou eno “o}AsoU Seaqy S21J810 400 emus a soj0p [a anb ewodns es sovod suewwenne|es eoey 2ysey 2K ‘oq UBUIRI0d ynso1 oqueBOLso\UE juedew ua 4ojop Jo einonie es cud? ZA |e 21484) 998q Un squats 9nd? 3 {e ‘ojduusla 10d ‘pepiuqisues ej ektujsuos owgs ap eo1a9e coixayyax A eqag jap Seuoiesuas ‘alutid Se] © Janj0n SeDUcqUe et ojjousas9¢ onuyse e} €, ‘uoioey atequow je 4 wos aquosu 2d |9 ond (o owioa) seva owisiuu oye fe anb ‘ey us uoisented seneid jo sue un} eroua29) ‘o1op1 anb anes e uoiseyuasay nue ‘ensyju0 |e-snb (ule -duuosur owo3 saue0 A eayda Pepiiqisuss e oad 98 8s equesesdes +088 ugIoeUa ue uo1equast 8 so} 0UN0403 -onuyse e| ap ¢ 2B 85 zujouN -Uop ‘elequous} $0 oj ue oyse 2 jp onb sowesua ‘oaHHOqUIIS Ol edad e} ap op 3489 9p ‘on 2d o5endns i ‘euisiw js ue 30 < 7 y Expentencias N* Easayes constituide todavia su imagen y es- queme corporal para referenciarlo @ si mismo. Pera hacerlo tendré que poder afirmar: “me duele", 0 se2, constituir una imagen corporal des: de dénde reconocerse y diferenciarse del Otro. En este trayecto, el nifo pasaré del “me duela” mater: no al ‘me duele a mt", donde final- mente llegara 2 conjugarse su sensibilidad, propioceptiva interoceptiva y cenestésica, en la imagen cor poral de sf, con formando su imaginario "yo" y con é| la posibitt: dad del registro corporal del dolor. A partir de su imagen, el nifio podra percibir el dolor como una cierta ex terloridad-incomodidad, como una extrafeza de sf mismo que Invade su ‘cuerpo-imagen. Seré entonces é1 quien demandard al Otro ayuda para calmer su dolor, que de este modo nunca seré sélo corporal, ya que ‘anudard la dimension de existen propia de un sujeto y enmarcara a le voz la diferencia entre su cuerpo y el del Otro. En un primer momento, el nitio in: corpora el registro del dolor de! Otro, que le otorga un sentido post ble a la vivencia corporal. Es la ma- dre quien supone el dolor del bebé a través del suyo, Sélo en un segundo momento el peauefo resignificaré ‘ese dolor como propio. El tiene do- lor, por lo tanto, no as el dolor, sino que lo tiene porque su madre lo ha nombrado como tal y él se lo ha apro piado e incorporade como referencia corpétea de si. Se sitéan asi dos registro, la apropia ci6n, la incorpora- ci6n y resignificacién Gel dolor; durante la temporalidad institu: yente y constituyente de la infancia. EI primer tiempo pocriamos denomi rarlo tiempo en espera, ya que de- pende del supuesto matarno (campo del Otro) acerca del cuerpo y el do: lor de su bebé. El segundo tiempo sera el de resigniticacion, siempre y cuando haya incorporado la vivencia de dolor como inscripcién significan- te de su cuerpo, lo que finalmente le posibilitard re-conocerse y acceder @ sus reprasentaciones El funcicnamiento parental y del hijo conferman un escenario donde la 499 euionbse K uafewy e] ap ugioew 40}U09 &| us sewiaigoud so}se sopay Leia eel exc. ¥(.saiequaw Sallqgp soulu, ayusuiedisgia sopeu HwuoUap 0} Uos) oDtjgquiis £ oWeUIE “PUI! OsienjUN ns ,opepigep, EUaNI ‘ua @S 0]UR} 0] 40d K euaose Ua eUaL -od uspand ou ‘eta ap osn 12924) uap ‘end ou anb {2} opow ap ‘epejnBeos £ ely glecouvutied e}s0 ‘je10di00 ueBew) eun opeuiiojuoo Uey uaiq IS ‘nb soulu uoo openuosua sowisy sou pique Blousuedxe ensenu apseg yerod.o> eu ‘anbso ns 11n133u09 gipod ou (jue)
    88 anb jeiodies ewianbss jap sen2.y 240s 2 ep 95 KupIoeyUoseid 2] 50 odiena jep eyue|2suoou! uaBew &7 oui Jojowco/sd oyouiesap ja ULE, anb ojje)sjus | pepyeinBuis 2 nua e ezuaiu0s as Je apse “03 fe Uo 9959 anb ‘,odsono esyxo, un F1S@ onb ueBeW ns £ (seuojoes sis) cdisno ns @2ju8 uo!ounésIp A uai8}19 &| UB a99Iq2}5a eS ‘UaBLIO 2psep ‘onjupuiesip 07 ‘od.ono ng ou fon9 19 ue giso uofeun exeu nS “09 Jp odiano fep uaBeW! &| oyiu un ap odiano jap uaSeuiy id e| anb Jeune 2 13ajon ays sou anb 0} ‘afnyysuos 9) enb {9p c9sep j9 epucuiep »} op © einyno @| ue eseuBu! oylu je anb ‘(pepiusapou @} ap osinasip fa Uue|d sou owoo ootupuise ou A) -oULJeSIp ayuaUes|szq se oyu Joj0u102484 ojjou10sap ja en’ eojueyd "eysIA ap ound 9359 “ojopueiuase, exeulino anb euraosa e} Ua 4 JP A uoroejuasaucles e| ap odes e4ge o8on| ue esioued je enb woe 9p ouveusosé un ua ‘WaSeUl ns eile sew ofly ns sod sepsoasap 5 e|[@ opuens K aidiuals ‘aipews a owes ouru ja U2 oyUE, ‘eaqua & ‘enses ‘esoquonel 10j9p jp opaues “sequel Seuanse sejdninus ua OWS ss -opsap as anb ofedso oyenyxe 4 bjoueioyip exedes 80} zon @) &: ‘ujo 40d & (oyuausaidns ns oo s08y oun) e1UaWe!dui03 So} oper. 4od ‘ajuesnelans ercuayadxe ‘iefodi09 4010p |ep euaaso us ej epu ony 1@p A e sepenoe 2) aquawin uesy)uais erOUDKIA A oadusoye odwen op 19 Aa oduieo) ot op ant juiouep st e1oueyur | smnsut pe ) aquaung upiovoyius e1odie: seidoude ¢ Jap soars sop se 18.9 erouars opesodsoay -oide eu) 12) owas 9} ey 018 enbiod ous ouls sojop ‘quay oF op suey, preoyud opunfas © age 120 eur 2) $3 1sod opi, {P49} a” "a Ensayos y Expenienci Poral del nifio producen une deten- cién en su desarrollo y la estructura subjetiva, Cémo encontrar, recuperar y engen drar el misterio, el enigma singular en la estructura y el desarrollo, seré nuestro desatio actual frente al dis- curse uniforme de la modernidad. La peor trampa para un educador 0 un terapeuta es haber eliminado su Propia ignorancia, su propia capaci- dad de sorprenderse (pues ya sabe lo que tiene que hacer y lo que va.a pasar con ese niffo), haber eliminado sus propias dudas, sus propios equi: vos0s, 81 malentendido, el absurd, el sin sentido, haber eliminado lo in. esperade y el misterio, y haberse resguardado en la técnica, en la esti: mulacién 0 en la pedagogizaci6n. De este modo, lo que se ha eliminado es | sujeto que hay en todo desarrollo yen todo nifo, Es ésta la trampa que nos plantea la modernicad, seré éste nuestro desa- fo: desanudarla y no caer en ella para rescatar al sujeto. Nera |. Esta femtica esta cesarralada amnpliemante ‘en al lbvo La ineén del ie. spies yaberttes ela intacia eno capitulo: Diognislica dite ‘exca oe ia imagen de cuzraca. Bison Agguerra, 1 Mama de Pit into Levin, Esteban, Lalncién de ij. Espejo y abe. ‘irks cea fanca, Buenos Ares, Nueva Visi, 2600. Levin Esleban, La infencs en escona. Constucn {ie sujetoy desarafio psicootar, Buenas Aves, Nuova visi, 1995, Levin, Esteban, La liver aakemotie. El cuerga en ‘ef lenguae, Buenos Aves, Nueva Vision, 1291 Piaget, Biloaa yeanacimionto, Sighs 1X Wallen, H, Oe! acio al pensamiento, Psi. * Foicomotriisa, esicélogo (psiceanlista), oro: ‘esor de Eoueatlén Fsiea, rector ce a Escue la de Formacion en Ciniea Pscarotrc v spe Cializacién an linea de [a Primers Infane a, econte do fa Facultad de Paieologts (UA), profescr dele Unversidac de Bareerona del Master en Pscorotrcicad Terapéutca, rot sor invita en distevas unversidad dp Lal Issracién: Elcore det Unesce, 1871

También podría gustarte