Está en la página 1de 30

LENGUA Y CULTURA CLÁSICAS

Nombre y apellido……………………………………………………………Curso…………….

ASPECTO GRAMATICAL
Paradigmas verbales

1° conjugación:
Amo-amas-amare-amavi-amatum
Amo-amas-amar-amé o he amado- a amar

2° conj.
Moneo-mones-monere-monui-monitum
Aviso-avisas-avisar-avisé o he avisado-a avisar

3° conj.
Rego-regis-regere-rexi-rectum
Gobierno-gobiernas-gobernar- goberné o he gobernado- a gobernar

4° conj.
Audio- audis-audire-audivi-auditum
Oigo- oyes- oír- oí o he oído- a oír

Sum - es – esse – fui -----(no tiene supino)


Soy-eres-ser- fui o he sido
Estoy-estás- estar- estuve o he estado

MODO INFINITIVO.

Tiempo presente

1º conjug. 2º conjug. 3º conjug. 4º conjug. SUM


am-a-re mone-re reg-e-re audi-re esse

amar avisar gobernar oír ser, estar, existir

MODO INDICATIVO Conjugación del verbo irregular SUM (ser, estar, existir).

Número persona Pronombres personales TIEMPO Traducciones


PRESENTE
SINGULAR 1º Ego (Yo) SUM soy/estoy/existo
2º Tu (Tú) ES eres/estás/existes
3º Ille/Illa/Illud EST es/está/existe
(Aquel/aquella/aquello)
PLURAL 1º Nos (Nosotros/nosotras) SUMUS somos/estamos/existimos
2º Vos (Vosotros/vosotras); ESTIS sois/estáis/existís
(Ustedes) son/están/existen
3º Illi/Illae/Illa SUNT son/están/existen
(Aquellos/aquellas/aquellos)

1
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Número persona Pronombres personales Pretérito Traducciones
Imperfecto
SING 1º Ego (Yo) ERAM Era/estaba/existía
2º Tu (Tú) ERAS Eras/estabas/existías
3º Ille/Illa/Illud ERAT Era/estaba/existía
(Aquel/aquella/aquello)
PL 1º Nos (Nosotros/nosotras) ERAMUS Éramos/estábamos/existíamos
2º Vos (Vosotros/vosotras); ERATIS Erais/estabais/existíais
(Ustedes) Eran/estaban/existían
3º Illi/Illae/Illa ERANT Eran/estaban/existían
(Aquellos/aquellas/aquellos)

Número persona Pronombres personales Futuro Traducciones


Imperfecto
SING 1º Ego (Yo) ERO Seré/estaré/existiré
2º Tu (Tú) ERIS Serás/estarás/existirás
3º Ille/Illa/Illud ERIT Será/estará/existirá
(Aquel/aquella/aquello)
PL 1º Nos (Nosotros/nosotras) ERIMUS Seremos/estaremos/existiremos
2º Vos (Vosotros/vosotras); ERITIS Seréis/estaréis/existiréis
(Ustedes) Serán/estarán/existirán
3º Illi/Illae/Illa ERUNT Serán/estarán/existirán
(Aquellos/aquellas/aquellos)

VERBOS REGULARES DE LAS CUATRO CONJUGACIONES, E IRREGULAR SUM

MODO INDICATIVO: Presente

1º conjugación 2º conjugación 3º conjugación 4º conjugación irregular


AMO (amar) MONEO (avisar) REGO (gobernar) AUDIO (oír) SUM (ser, estar,
existir)
am-o mone-o reg-o audi-o sum
am-a-s mone-s reg-i-s audi-s es
am-a-t mone-t reg-i-t audi-t est
am-a-mus mone-mus reg-i-mus audi-mus sumus
am-a-tis mone-tis reg-i-tis audi-tis estis
am-a-nt mone-nt reg-u-nt audi-u-nt sunt

Traducciones
amo aviso gobierno oigo soy o estoy o existo
amas avisas gobiernas oyes eres o estás o existes
ama avisa gobierna oye es o está o existe
amamos avisamos gobernamos oímos somos o estamos o existimos
amáis avisáis gobernáis oís sois o estáis o existís
aman avisan gobiernan oyen son o están o existen

2
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
MODO INDICATIVO: TIEMPOS IMPERFECTOS

Pretérito Imperfecto

1º conjugación 2º conjugación 3º conjugación 4º conjugación SUM


am-a-ba-m mone-ba-m reg-e-ba-m audi-e-ba-m era-m
am-a-ba-s mone-ba-s reg-e-ba-s audi-e-ba-s era-s
am-a-ba-t mone-ba-t reg-e-ba-t audi-e-ba-t era-t
am-a-ba-mus mone-ba-mus reg-e-ba-mus audi-e-ba-mus era-mus
am-a-ba-tis mone-ba-tis reg-e-ba-tis audi-e-ba-tis era-tis
am-a-ba-nt mone-ba-nt reg-e-ba-nt audi-e-ba-nt era-nt

Traducciones
amaba avisaba gobernaba oía era o estaba o existía
amabas avisabas gobernabas oías eras o estabas o existías
amaba avisaba gobernaba oía era o estaba o existía
amábamos avisábamos gobernábamos oíamos éramos o estábamos o
amabais avisabais gobernabais oíais existíamos
amaban avisaban gobernaban oían erais o estabais o existíais
eran o estaban o existían

Futuro Imperfecto

1º conjugación 2º conjugación 3º conjugación 4º conjugación SUM


am-a-b-o mone-b-o reg-a-m audi-a-m er-o
am-a-bi-s mone-bi-s reg-e-s audi-e-s eri-s
am-a-bi-t mone-bi-t reg-e-t audi-e-t eri-t
am-a-bi-mus mone-bi-mus reg-e-mus audi-e-mus eri-mus
am-a-bi-tis mone-bi-tis reg-e-tis audi-e-tis eri-tis
am-a-bu-nt mone-bu-nt reg-e-nt audi-e-nt eru-nt

amaré avisaré gobernaré oiré seré o estaré o existiré


amarás avisarás gobernarás oirás serás o estarás o existirás
amará avisará gobernará oirá será o estará o existirá
amaremos avisaremos gobernaremos oiremos seremos o estaremos o
amaréis avisaréis gobernaréis oiréis existiremos
amarán avisarán gobernarán oirán seréis o estaréis o existiréis
serán o estarán o existirán

3
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
MODO INDICATIVO: TIEMPOS PERFECTOS

Pretérito Perfecto
1º conjug. 2º conjug. 3º conjug. 4º conjug. SUM
amav-i monu-i rex-i audiv-i fu-i
amav-isti monu-isti rex-isti audiv-isti fu-isti
amav-it monu-it rex-it audiv-it fu-it
amav-imus monu-imus rex-imus audiv-imus fu-imus
amav-istis monu-istis rex-istis audiv-istis fu-istis
amav-erunt o monu-erunt o rex-erunt o audiv-erunt o fu-erunt o fu-ere
amav-ere monu-ere rex-ere audiv-ere

El Pretérito Perfecto latino se puede traducir de dos maneras al castellano:


como Pretérito Perfecto Simple o como Pretérito Perfecto Compuesto

Pretérito Perfecto simple


amé avisé goberné oí fui o estuve
amaste avisaste gobernaste oíste fuiste o estuviste
amó avisó gobernó oyó fue o estuvo
amamos avisamos gobernamos oímos fuimos o estuvimos
amasteis avisasteis gobernasteis oísteis fuisteis o estuvisteis
amaron avisaron gobernaron oyeron fueron o estuvieron

Pretérito Perfecto compuesto


he amado he avisado he gobernado he oído he sido o estado
has amado has avisado has gobernado has oído has sido o estado
ha amado ha avisado ha gobernado ha oído ha sido o estado
hemos amado hemos avisado hemos gobernado hemos oído hemos sido o estado
habéis amado habéis avisado habéis gobernado habéis oído habéis sido o estado
han amado han avisado han gobernado han oído han sido o estado

Pretérito Pluscuamperfecto

1º conjug. 2º conjug. 3º conjug. 4º conjug. SUM


amav-era-m monu-era-m rex-era-m audiv-era-m fu-era-m
amav-era-s monu- era-s rex-era-s audiv-era-s fu-era-s
amav-era-t monu- era-t rex-era-t audiv-era-t fu-era-t
amav-era-mus monu- era-mus rex-era-mus audiv-era-mus fu-era-mus
amav-era-tis monu- era-tis rex-era-tis audiv-era-tis fu-era-tis
amav-era-nt monu- era-nt rex-era-nt audiv-era-nt fu-era-nt

había amado había avisado había gobernado había oído había sido o estado
habías amado habías avisado habías gobernado habías oído habías sido o estado
había amado había avisado había gobernado había oído había sido o estado
habíamos amado habíamos avisado habíamos habíamos oído habíamos sido o
habíais amado habíais avisado gobernado habíais oído estado
habían amado habían avisado habíais gobernado habían oído habíais sido o estado
habían gobernado habían sido o estado

4
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Futuro Perfecto

1º conjug. 2º conjug. 3º conjug. 4º conjug. SUM


amav-er-o monu-er-o rex-er-o audiv-er-o fu-er-o
amav-eri-s monu- eri-s rex-eri-s audiv-eri-s fu-eri-s
amav-eri-t monu- eri-t rex-eri-t audiv-eri-t fu-eri-t
amav-eri-mus monu- eri-mus rex-eri-mus audiv-eri-mus fu-eri-mus
amav-eri-tis monu- eri-tis rex-eri-tis audiv-eri-tis fu-eri-tis
amav-eri-nt monu- eri-nt rex-eri-nt audiv-eri-nt fu-eri-nt

habré amado habré avisado habré gobernado habré oído habré sido o estado
habrás amado habrás avisado habrás gobernado habrás oído habrás sido o estado
habrá amado habrá avisado habrá gobernado habrá oído habrá sido o estado
habremos amado habremos avisado habremos habremos oído habremos sido o
habréis amado habréis avisado gobernado habréis oído estado
habrán amado habrán avisado habréis gobernado habrán oído habréis sido o estado
habrán gobernado habrán sido o estado

MODO IMPERATIVO: TIEMPO PRESENTE

2° p sing. Am-a (ama tú)


2° p. plural Am-ate (amad vosotros, amen ustedes)

Mone
Mone-te

Reg-e
Reg-i-te

Audi
Audi-te

5
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
PRIMERA DECLINACIÓN

ROSA-ROSAE (F): ROSA

SINGULAR
CASO PALABRA TRADUCCIONES SUGERIDAS
nominativo ros-a la rosa, una rosa, rosa
vocativo ros-a oh rosa
acusativo ros-am (a) la rosa
genitivo ros-ae de la rosa
dativo ros-ae a/ para la rosa
ablativo ros-a con, por, en la rosa

PLURAL
CASO PALABRA TRADUCCIONES SUGERIDAS
nominativo ros-ae las rosas, unas rosa, rosas
vocativo ros-ae oh rosas
acusativo ros-as (a) las rosas
genitivo ros-arum de las rosas
dativo ros-is a, para las rosas
ablativo ros-is con, por, en las rosas

-La mayoría de los sustantivos de Primera Declinación son de género femenino.


-Son de género masculino los sustantivos que indican tareas realizadas por varones como poeta-ae
(poeta), agricola-ae (agricultor); nauta-ae (navegante).

SEGUNDA DECLINACIÓN

A- Sustantivos masculinos y femeninos cuyo nominativo termina en “-us”

AMICUS-AMICI (M): AMIGO


SINGULAR
CASO PALABRA TRADUCCIONES SUGERIDAS
nominativo amic-us el amigo, un amigo, amigo
vocativo amic-e oh amigo
acusativo amic-um (al) amigo
genitivo amic-i del amigo
dativo amic-o a, para el amigo
ablativo amic-o con, por, en el amigo

PLURAL
CASO PALABRA TRADUCCIONES SUGERIDAS
nominativo amic-i los amigos, unos amigos, amigos
vocativo amic-i oh amigos
acusativo amic-os (a) los amigos
genitivo amic-orum de los amigos
dativo amic-is a, para los amigos
ablativo amic-is con, por, en los amigos

6
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
B- Sustantivos masculinos cuyo nominativo y vocativo singular termina en “-er”, sin
síncopa: PUER-PUERI (M): NIÑO

SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N puer N puer-i
V puer V puer-i
Ac puer-um Ac puer-os
G puer-i G puer-orum
D puer-o D puer-is
Ab puer-o Ab puer-is

C- Sustantivos masculinos cuyo nominativo y vocativo singular termina en “-er”, con


síncopa (caída de “-e-” a partir del acusativo singular): AGER-AGRI (M): CAMPO
SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N ager N agr-i
V ager V agr-i
Ac agr-um Ac agr-os
G agr-i G agr-orum
D agr-o D agr-is
Ab agr-o Ab agr-is

D-Sustantivo cuyo nominativo y vocativo singular termina en “-ir”: VIR-VIRI (M): VARÓN
SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N vir N vir-i
V vir V vir-i
Ac vir-um Ac vir-os
G vir-i G vir-orum
D vir-o D vir-is
Ab vir-o Ab vir-is

E- Sustantivos neutros. TEMPLUM-TEMPLI (N): TEMPLO


SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N templ-um N templ-a
V templ-um V templ-a
Ac templ-um Ac templ-a
G templ-i G templ-orum
D templ-o D templ-is
Ab templ-o Ab templ-is

7
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
TERCERA DECLINACIÓN

Sustantivos IMPARISÍLABOS MASCULINOS Y FEMENINOS

REX-REGIS (M): REY


SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N rex N reg-es
V rex V reg-es
Ac reg-em Ac reg-es
G reg-is G reg-um
D reg-i D reg-ibus
Ab reg-e Ab reg-ibus

Sustantivos IMPARISÍLABOS NEUTROS.

FLUMEN-FLUMINIS (N): RÍO


SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N flumen N flumin-a
V flumen V flumin-a
Ac flumen Ac flumin-a
G flumin-is G flumin-um
D flumin-i D flumin-ibus
Ab flumin-e Ab flumin-ibus

Sustantivos PARISÍLABOS masc y fem.

AVIS-AVIS (F): AVE


SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N avis N av-es
V avis V av-es
Ac av-em Ac av-es
G av-is G av-ium
D av-i D av-ibus
Ab av-e Ab av-ibus

Sustantivos PARISÍLABOS NEUTROS.

MARE-MARIS (N): MAR


SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N mare N mar-ia
V mare V mar-ia
Ac mare Ac mar-ia
G mar-is G mar-ium
D mar-i D mar-ibus
Ab mar-i Ab mar-ibus

8
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
CUARTA DECLINACIÓN

Sustantivos MASCULINOS Y FEMENINOS

FRUCTUS-FRUCTUS (M): FRUTO

SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N fruct-us N fruct-us
V fruct-us V fruct-us
Ac fruct-um Ac fruct-us
G fruct-us G fruct-uum
D fruct-ui D fruct-ibus
Ab fruct-u Ab fruct-ibus

Sustantivos NEUTROS

GENU-GENUS (N): RODILLA

SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N gen-u N gen-ua
V gen-u V gen-ua
Ac gen-u Ac gen-ua
G gen-us G gen-uum
D gen-u D gen-ibus
Ab gen-u Ab gen-ibus

QUINTA DECLINACIÓN

Sustantivos FEMENINOS

RES-REI (F): COSA


SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N r-es N r-es
V r-es V r-es
Ac r-em Ac r-es
G r-ei G r-erum
D r-ei D r-ebus
Ab r-e Ab r-ebus

Sólo la palabra dies-ei (día) tiene dos géneros: masc. y femenino.

9
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Desinencias de declinaciones de sustantivos

SINGULAR

CASO 1º Declinación 2º Declinación 3º Declinación 4º Declinación 5º Declinación


IMP PAR IMP PAR
F/M M/F M M NEU M/F M/F NEU NEU M/F NEU F (M)
N -a -us -er -ir -um --- --- --- --- -us -u -es
V -a -e -er -ir -um --- --- --- --- -us -u -es
Ac -am -um -um -um -um -em -em --- --- -um -u -em
G -ae -i -i -i -i -is -is -is -is -us -us -ei
D -ae -o -o -o -o -i -i -i -i -ui -u -ei
Ab -a -o -o -o -o -e -e -e -i -u -u -e

PLURAL

CASO 1º Declinación 2º Declinación 3º Declinación 4º Declinación 5º Declinación


IMP PAR IMP PAR
F/M M/F NEU M/F M/F NEU NEU M/F NEU F (M)
N -ae -i -a -es -es -a -ia -us -ua -es
V -ae -i -a -es -es -a -ia -us -ua -es
Ac -as -os -a -es -es -a -ia -us -ua -es
G -arum -orum -orum -um -ium -um -ium -uum -uum -erum
D -is -is -is -ibus -ibus -ibus -ibus -ibus -ibus -ebus
Ab -is -is -is -ibus -ibus -ibus -ibus -ibus -ibus -ebus

10
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
DECLINACIÓN DE ADJETIVOS

PRIMERA CLASE (2º declinación, 1º declinación, 2º declinación)

Los adjetivos de PRIMERA CLASE se enuncian en nominativo singular. La primera forma


corresponde al género masculino, la segunda al género femenino, la última corresponde al
neutro. La raíz se obtiene del nominativo neutro.

A- BONUS-BONA-BONUM: BUENO-BUENA-BUENO
(bonus se declina como amicus-i; bona como rosa-ae; bonum como templum-i)

B- MISER-MISERA-MISERUM: MÍSERO-MÍSERA-MÍSERO
(miser se declina como puer-pueri; misera como rosa-ae; miserum como templum-i)

C- NOSTER-NOSTRA-NOSTRUM: NUESTRO-NUESTRA-NUESTRO
(noster se declina como ager-agri; nostra como rosa-ae; nostrum como templum-i)

BONUS-BONA-BONUM: BUENO-BUENA-BUENO
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro M F N
N bon-us bon-a bon-um N bon-i bon-ae bon-a
V bon-e bon-a bon-um V bon-i bon-ae bon-a
Ac bon-um bon-am bon-um Ac bon-os bon-as bon-a
G bon-i bon-ae bon-i G bon- bon-arum bon-orum
orum
D bon-o bon-ae bon-o D bon-is bon-is bon-is
Ab bon-o bon-a bon-o Ab bon-is bon-is bon-is

MISER-MISERA-MISERUM: MÍSERO-MÍSERA-MÍSERO
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
N miser miser-a miser-um N miser-i miser-ae miser-a
V miser miser-a miser-um V miser-i miser-ae miser-a
Ac miser-um miser-am miser-um Ac miser-os miser-as miser-a
G miser-i miser-ae miser-i G miser-orum miser-arum miser-orum
D miser-o miser-ae miser-o D miser-is miser-is miser-is
Ab miser-o miser-a miser-o Ab miser-is miser-is miser-is

NOSTER-NOSTRA-NOSTRUM: NUESTRO-NUESTRA-NUESTRO
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
N noster nostr-a nostr-um N nostr-i nostr-ae nostr-a
V noster nostr-a nostr-um V nostr-i nostr-ae nostr-a
Ac nostr-um nostr-am nostr-um Ac nostr-os nostr-as nostr-a
G nostr-i nostr-ae nostr-i G nostr-orum nostr-arum nostr-orum
D nostr-o nostr-ae nostr-o D nostr-is nostr-is nostr-is
Ab nostr-o nostr-a nostr-o Ab nostr-is nostr-is nostr-is

11
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
SEGUNDA CLASE (por 3º declinación)
Los adjetivos de segunda clase se declinan por tercera declinación como si fueran
parísílabos (aunque no lo sean como el caso de audax-audacis).
Téngase en cuenta que:
 Ablativo singular termina en “-i” para los tres géneros
 Nominativo, vocativo y acusativo plural neutro termina en “-ia”
 Genitivo plural termina en “-ium” para los tres géneros

DE TRES TERMINACIONES)
Los adjetivos de tres terminaciones, se enuncian en nominativo singular. La primera forma
corresponde al género masculino, la segunda al género femenino, la última es neutro. La raíz
se obtiene del nominativo neutro.

Enunciado  ACER ACRIS ACR-E


Caso y número nominativo nominativo singular nominativo singular
singular
Género masculino femenino neutro
Raíz Sacando la “-e” se obtiene la
raíz

ACER-ACRIS-ACRE: AGRIO-AGRIA-AGRIO
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
N acer acr-is acr-e N acr-es acr-ia
V acer acr-is acr-e V acr-es acr-ia
Ac acr-em acr-e Ac acr-es acr-ia
G acr-is G acr-ium
D acr-i D acr-ibus
Ab acr-i Ab acr-ibus

DE DOS TERMINACIONES
Los adjetivos de SEGUNDA CLASE, SEGUNDO TIPO, se enuncian en nominativo
singular. La primera forma corresponde a los géneros masculino y femenino; la segunda, al
neutro. La raíz se obtiene del nominativo neutro.

Enunciado.  DULCIS DULC-E


Caso y número nominativo singular nominativo singular
Género masculino y femenino neutro
Raíz Sacando la “-e” se obtiene la raíz

DULCIS-DULCE: DULCE
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
N dulc-is dulc-e N dulc-es dulc-ia
V dulc-is dulc-e V dulc-es dulc-ia
Ac dulc-em dulc-e Ac dulc-es dulc-ia
G dulc-is G dulc-ium
D dulc-i D dulc-ibus
Ab dulc-i Ab dulc-ibus
DE UNA TERMINACIÓN
12
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Los adjetivos de SEGUNDA CLASE, DE UNA TERMINACIÓN, se enuncian en

nominativo y genitivo del singular. La primera forma corresponde al nominativo singular de

los tres géneros y la segunda forma corresponde al genitivo singular de los tres géneros. La

raíz se obtiene del genitivo. Por el enunciado se parece a un sustantivo. La traducción indica

que se trata de un adjetivo. El nominativo singular puede tener formas muy distintas.

Enunciado.  AUDAX AUDAC- IS


Caso y número  nominativo singular genitivo singular
Género  masculino, femenino y neutro masculino, femenino y neutro
Raíz  no se marca la raíz en Sacando “-is” se obtiene la
nominativo raíz

AUDAX- AUDACIS: AUDAZ

SINGULAR PLURAL
M F N M F N
N audax N audac-es audac-ia
V audax V audac-es audac-ia
Ac audac-em audax Ac audac-es audac-ia
G audac-is G audac-ium
D audac-i D audac-ibus
Ab audac-i Ab audac-ibus

DECLINACIÓN CONJUNTA DE SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS

Se selecciona el adjetivo que debe concordar en caso, género y número con el sustantivo.
Pueden pertenecer a declinaciones distintas.

Ej: ficus-fici (sust. fem. de 2° declinación) y patulus-a-um (adjetivo 2°1°2°) frondoso/a/o


“la higuera frondosa”:

SINGULAR PLURAL
CASO PALABRA CASO PALABRA
N ficus patula la higuera frondosa N fici patulae
V fice patula oh higuera frondosa V fici patulae
Ac ficum patulam (a) la higuera frondosa Ac ficos patulas
G fici patulae de la higuera frondosa G ficorum patularum
D fico patulae a/para la higuera frondosa D ficis patulis
Ab fico patula en, con, por la higuera frondosa Ab ficis patulis

13
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
EJERCICIOS

a) Clasifica los sustantivos y los adjetivos de acuerdo con su enunciado.


b) Declina conjuntamente
c) Traduce al castellano toda la declinación

1) Insula, -ae (f); parvus-a-um: isla pequeña.

2) Dea, deae (f); Diana, -ae: Diosa Diana (solo se declina en singular)

3) Divitiae, divitiarum (fem. Solo pl.); magnus-a-um: riquezas grandes

4) puer, pueri (m); validus-a-um: niño fuerte.

5) Adventus-adventus (f) ---- brevis-e: llegada breve.

6) Argentum-i (n)---- clarus-a-um: plata brillante.

7) Carmen-carminis (n)---- ingens-ingentis: canción grande.

8) Frater-fratris (m)---- amabilis-e: Hermano amable.

9) Legio-legionis (f)---- acer-acris-acre: legión violenta.

10) Dies-diei (m/f) ----longus-a-um: dia largo.

11) Lucus-i ---- niger-a-um: bosque negro.

12) Cornu-us (n) ---- fortis-e: cuerno fuerte.

13) Mel-mellis (n) ---- dulcis-e: miel dulce.

14) Puella-ae ---- prudens-prudentis: niña prudente.

15) Res-ei ---- pulcher-pulchra-pulchrum: cosa hermosa.

16) Rex-regis (m) ---- Romanus-a-um: Rey romano.

17) Senatus-us ---- audax-audacis: senado audaz.

18) Iuvenis-is ---- strenuus-a-um: joven valiente.

14
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
¿CÓMO ANALIZAR ORACIONES?

1) Clasificamos palabras (si son sustantivos, adjetivos, verbos, preposiciones,


conjunciones, adverbios, etc)
2) realizamos análisis morfológico
3) y luego análisis sintáctico.

Les ofrezco un vídeo en youtube:


https://www.youtube.com/watch?v=2oXZuOkQpOg Paso a paso para analizar y
traducir del latín al español ‹ Curso de latín desde cero #1

ANÁLISIS MORFOLÓGICO:

Verbo: persona (1º, 2º, 3º)


número (singular o plural)
tiempo (Presente, Pretérito imperfecto, Futuro imperfecto, Pretérito Perfecto, etc.)
modo (Indicativo, Subjuntivo, Imperativo)
voz (activa o pasiva)

Sustantivo o adjetivo:
Caso (nominativo, vocativo, acusativo, genitivo, dativo, ablativo)
Número (singular, plural)
Género (masculino, femenino, neutro)

Pronombre personal:
Persona (1º, 2º, 3º)
Número (singular o plural),
Caso.

Los siguientes pronombres personales están todos en nominativo.


Ego 1º persona del singular: “yo” (de ego viene egoísmo, egoísta, egocéntrico, etc.)
Tu, 2º p. sing.: “Tú”, “vos”, “Ud.”
Ille, Illa, Illud: 3º p. sing.(masculino, femenino y neutro): aquél, aquella, aquello
Nos: 1º p. pl. (masculino y femenino) “nosotros” o “nosotras”
Vos: 2º p. pl. “vosotros” o “vosotras” o Ustedes
Illi, Illae, Illa: 3º p. pl. (masculino, femenino y neutro): “aquellos”, “aquellas”, “aquellas
cosas”

15
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
A) Analizar morfológicamente las siguientes formas verbales y traducir:

Ej: Eramus: 1º persona del plural, pretérito imperfecto, modo indicativo, voz activa:

“Éramos”

1) Sunt: …………………………………………….…………………………..

2) Erit: …………………………………………………..……………………..

3) Sumus: ………………………………………………….…………………..

4) Es: …………………………………………………….…………………..

5) Erat: ……………………………………………………….……………..

B) Analizar morfológicamente los siguientes sustantivos y traducirlos

Ej. Discipularum: genitivo, plural, femenino. “De las alumnas”

1) Amicam ………………………………..………………………

2) Discipulae a)……….………………………………………………

b)……….………………………………………………

c)……….………………………………………………

d) ……….………………………………………………

3) Magistras ………………………………………………………

4) Magistris a)…….………………………………………………

b) ………………………………………………………

16
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
C) Escribir el pronombre personal en latín y traducir al castellano

1) ………sumus parvae. Traducción: ………………………………..………………………

2) ……….eram parva. Traducción: …………………………………………………………

3) ……….eratis discipulae bonae. Traducción: ………………………………………………

4) ……….est magistra linguae latinae. Traducción: …………………………………………

5) ………erimus bonae amicae. Traducción: …………………….…………………………

6) ………..es bona amica. Traducción: ……….. …………………………………………..…

D) Componer los verbos de acuerdo con el análisis morfológico que se propone y


traducirlos
Ejemplo:
3º p. sing. Presente, Modo Indicativo, Voz activa de ambulo (1º): ambulat pasea

1) 1º p. pl. Presente. M. I., VA de ambulo (1º) pasear…………………………………..

2) 3º p.pl. Pres., MI, VA de video (2º) ver ………………………………………………

3) 3º p. sing. Pres., MI, VA de video (2º) ver ……………………………………………

4) 2º p. pl Pres. MI, VA de lego (3º) leer ………………………………………………

5) 1º p. pl Pres. MI, VA de lego (3º) leer ………………………………………………

6) 3º p. pl. Pres. MI, VA de dormio (4º) dormir…………………………………………

7) 2º p. sing. Pres. MI, VA de dormio (4º) dormir……………..………………………

8) 3º p. pl. Pres., MI, VA de sum ………………………………………………

9) 2º p.pl. Pres., MI, VA de sum ………………………………………………

17
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
ANÁLISIS SINTÁCTICO

CASOS FUNCIONES SINTÁCTICAS

NOMINATIVO N =Núcleo del Sujeto,


PO=Predicativo Obligatorio,
P no O= Predicativo no
Obligatorio
VOCATIVO INV= Invocación. APOS.=Aposición MD=
Modificador
(Va fuera del Sujeto y del
directo
Predicado)
ACUSATIVO OD=-Objeto Directo.
CC=-Complementos
Circunstanciales (Acusativo
regido por preposición)
GENITIVO MI= Modificador Indirecto.
DATIVO OI= Objeto Indirecto.
ABLATIVO CC= Complementos
Circunstanciales
-sin preposición en latín: c.c.
de causa, de instrumento, de
modo.
-Con preposición en latín: c. c.
de lugar, compañía, de
carencia

OBSERVACIONES:

La Aposición puede ir en cualquier caso: consiste en un sustantivo que explica a otro


sustantivo, y generalmente va entre comas. Va en el mismo caso del sustantivo al que
se refiere.

El Modificador directo consiste en un adjetivo que califica a un sustantivo con el


cual concuerda en caso, género, número.

18
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
EJEMPLOS DE USO DE LOS CASOS

NOMI- Minerva, dea sapientiae, est dea antiqua.


NATIVO (Minerva, diosa de la sabiduría, es una diosa antigua.)

Puellae parvae ambulant laetae (Las niñas pequeñas caminan alegres)

VOCATIVO
Veni, Iulia, filia Aemiliae. (Ven, Julia, hija de Emilia)

ACUSATI- Puellae ornant magnam aram Minervae (Las niñas adornan el gran altar de Minerva)
VO
Ego video Iuliam, filiam Aemiliae. (Yo veo a Julia, la hija de Emilia)

Iulia it ad Italiam. (Julia va a Italia)

GENITIVO
Puellae ornant aram Minervae, antiquae deae sapientiae.
(Las niñas adornan el altar de Minerva, antigua diosa de la sabiduría)

DATIVO Puella donat rosas Minervae, antiquae deae.


(La niña da rosas a Minerva, antigua diosa.)

ABLATIVO Puellae ornant laetitia aram Minervae rosis, in templo


(Las niñas adornan con alegría el altar de Minerva con rosas, en el templo.)

Diana ambulat cum parva Iulia, filia Aemiliae.


(Diana camina con la pequeña Julia, hija de Emilia.)

Sujeto
Dentro del sujeto, marcamos el núcleo (N), modificador directo (MD), modificador
indirecto (MI) y aposición (APOS.)

Predicado:
El núcleo del predicado es el verbo conjugado. Además del verbo, marcamos –si hubiere-
predicativo obligatorio (dentro del mismo, destacamos núcleo, modificador directo y
modificador indirecto, puede haber también aposición).
En el predicado también se pueden encontrar: objeto directo, el objeto indirecto y
complementos circunstanciales.

19
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
EJEMPLOS DE ANÁLISIS SINTÁCTICO
Siempre el pronombre personal en caso nominativo es el sujeto del verbo con
el que se conjuga:

Ego sum puella.


SUJETO PREDICADO

1)

Ego sum puella Yo soy una niña


N verbo P.O.
Sujeto Predicado

2)

Meae amicae sunt bonae Mis amigas son buenas


MD N V P.O.
Sujeto Predicado

3)

Puellae dearum aras rosis ornant Las niñas adornan los altares de las
diosas con rosas.
N MI CC V
OD Instr.
Sujeto Predicado

Aquí el MI dearum se refiere a “aras” y no a “puellae”.

4)

Diana ambulat cum parva Iulia, filia Aemiliae.


N V Prep. MD MI

C.C. de Compañía Apos. de CC


Compañía
Sujeto Predicado

Diana pasea con la pequeña Julia, hija de Emilia.

20
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
EJERCIOS

Pasar del singular al plural o del plural al singular


Ej.:

Ego sum puella  Nos sumus Puellae. (Yo soy una niña  Nosotras somos niñas)

1) ……………………………………………………….……..  Vos estis discipuli.


(Tú eres alumno Ustedes son alumnos)

2) Illi sunt amici mei  …………………………………………………………..


(Aquellos son amigos míos  Aquel es amigo mío)

3) Templum erat magnum  ……………………………………………………


(El templo era grande  Los templos eran grandes)

4) Imperium non erat parvum ……………………………………………


Traducciones:…………………………………………………………………………………

5) Discipulus erat argentinus …………………………………………………


Traducciones:…………………………………………………………………………………

6) Magistri erant romani ……………………………………………………………


Traducciones:……………………………………………………………………………

7) Meus dominus est bonus …………………………………………………………


Traducciones:…………………………………………………………………………………

8) Vos eritis bonae amicae ……………………………………………………………


Traducciones:………………………………………………………………………………

9) Noster amicus erat parvus et bonus ………………………………………………


Traducciones:…………………………………………………………………………………

21
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Vocabulario:

1º declinación 2º declinación 2º declinación


(neutros)
sustantivos Magistra (-ae): maestra Dominus (-i): señor Templum (-i): templo
Puella (-ae): niña Lupus (-i): lobo Imperium (-i): Imperio
Discipula (-ae): alumna Amicus (-i): amigo Donum (-i): don,
Rosa (-ae): rosa Magister (magistri): regalo
Domina (-ae): señora maestro Argentum (-i): plata
Amica (-ae): amiga Puer (pueri): niño Bellum (-i): guerra
Femina (-ae): mujer Ager (agri): campo Pensum (-i): tarea
Familia (-ae): Familia Vir (viri): varón

Adjetivos Bonus-a-um: bueno/a Miser-misera-miserum: mísero/a


Altus-a-um: alto/a Pulcher-pulchra-pulchrum: bello/a
Romanus-a-um: romano/a Noster-nostra-nostrum: nuestro/a
Argentinus-a-um: argentino/a Vester- vestra-vestrum: vuestro/a; suyo/a
Magnus-a-um: grande (en el sentido “de ustedes”)
Parvus-a-um: pequeño/a Niger-nigra-nigrum: negro/a
Meus-a-um: mío/a; mi
Tuus-a-um: tuyo/a; tu
Suus-a-um: suyo/a; su
Albus-a-um: blanco/a
Candidus-a-um: blanco/a
brillante

Etimología
Master, magisterio, maestría, maestra, pueril, discípulo, rosa, lobo, agricultura, viril, templo,
imperio, imperial, don, domingo, argentino, bueno, alto, romano, pulcro/a, dueño.
Mío, tuyo, suyo, nuestro, vuestro, magnánimo, albino, candidato, cándido/a, negro.

Completar según corresponda

Nominativo Singular Genitivo Singular Nominativo Plural Genitivo Plural


en latín en latín en latín en latín
magistra
discipuli
amici
templum
puellarum
magnus-a-um
dominorum
vocabula
domina

22
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
ASPECTO TEXTUAL

Saludo
Magistra:- “Salvete discipulae et discipuli”
Discipulae et discipuli:- “Salve magistra”

Señal de la Cruz

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, Amen

Pater noster (Mateo VI)

Pater noster, qui es in caelis: Sanctificetur nomen tuum,


Adveniat Regnum tuum, fiat voluntas tua, sicut in caelo et in
terra.
Panem nostrum cotidianum da nobis hodie. Et dimitte nobis
debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne
nos inducas in tentationem, sed libera nos a Malo.

Ave María
Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu in
mulieribus, et benedictus fructus ventris tui, Iesus.
Sancta Maria, mater Dei, ora pro nobis, peccatoribus, nunc et in
hora mortis nostrae, amen.

Gloria
-Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto
-sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula
saeculorum, Amen

23
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
MINERVA Y DIANA
Minervam, sapientiae deam, amant feminae Romanae. Poetae prudentiam Minervae
laudant et statuam aramque Minervae rosis ornant, atque gloriam Minervae saepe
laudant. Aras Dianae, deae lunae et silvarum, ornant puellae; nam Diana dea feras
sagittis saepe vulnerat et captat. Puellae aras Dianae rosis ornant.

Minerva (o Atenea) Diana (o Artemisa)

DÉDALO E ÍCARO
Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exsulabat. Ibi Cretae tyrannus Daedalo
hospitium praebuit, atque Daedalus magnum labyrinthum tyranno aedificavit. Sed
postea tyrannus Daedalum cum filio in labyrintho inclusit. Tunc Daedalus alas
pinnis et cera fecit et umeris aptavit. Deinde cum filio evolavit. Puer alas in caelo
agitabat, sed alarum cera liquescit et miser puer in undas cadit. Interea Daedalus in
Italiam venit et in pulchro templo alas deis dedicavit.

Liquesco ̶ ̶ ̶ ̶ (3º) derretirse. Cado-cecidi-casum (3º) caer.

24
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
VOCABULARIO (DÉDALO E ÍCARO)
aedifico : as, are : construir facio : is, ere, feci, factum : hacer
agito : as, are :1.empujar hacia adelante 2. poner en filius : ii, m. : hijo
movimiento 3. remover, agitar, atormentar, excitar hospitium : i, n. : hospitalidad; alojamiento,
4. ocuparse de; discutir; vivir albergue
ala : ae, f. : ala, sobaco ibi : adv. : allí
alo : is, ere, ui, altum ou alitum : 1. nutrir, in : prep. : (ac.) a, hacia, para, contra; (abl.) en
alimentar 2. promover, fomentar, desarrollar 3. includo : is, ere, clusi, clusum : encerrar, cerrar;
alimentarse incluir
apto : as, are : adaptar, fijar, sujetar - preparar, ingenium : ii, n. : carácter; inteligencia, talento,
disponer, ceñir ingenio
at : conj. : pero insula : ae, f. : isla; casa de vecinos
atque : conj. : y , y también, y además interea : adv. : entretanto, mientras
cado : is, ere, cecidi, casum : caer, morir, decaer, Italia : ae, f. : Italia
disminuir labyrinthus-i, m: laberinto
caelo : as, are : grabar, cincelar, adornar liquesco, is, ere ---(3°)..: derretirse, licuarse
caelum : i, n. : cielo, clima, aire, atmósfera magnus : a, um : grande
cera : ae, f. : cera miser : a, um : desdichado, mísero
cerno : is, ere, creui, cretum : distinguir, pinna : ae, f. : pluma, ala
comprender, reconocer postea : adv. : luego, enseguida, después
cresco : is, ere, creui, cretum : nacer, surgir, praebeo : es, ere, bui, bitum : presentar, ofrecer;
aparecer dar suministrar
Creta : ae, f. : Creta (una isla). puer : eri, m. : niño; hijo; joven esclavo
cum : inv. :1. Preposición + abl. = con 2. pulcher : chra, chrum : bello, hermoso
conjunción + ind. = cuando, como, mientras 3. sed : conj. : pero, sino
conjunción + subj. : al tiempo que, mientras templum : i, n. : templo
Daedalus : i, m. : Dédalo tunc : adv. : entonces
dea : ae, f. : d?esse tyrannus : i, m. : tirano
dedico : as, are : dedicar, consagrar uenio : is, ire, ueni, uentum : venir
deinde : adv. : luego, después uir : uiri, m. : hombre ( por op. a mulier mujer ),
deus : i, m. : dios marido.
et : conj. : y. adv. también umeo : es, ere : estar húmedo
euolo : as, are : salir volando; levantarse, alzar el umerus : i, m. : el hombro
vuelo unda : ae, f. : la ola, el agua, el oleaje
exsulo : as, are : estar desterrado undo : as, are : inunder, mojar

LA FUNDACIÓN DE ROMA: RÓMULO Y REMO

Romulus et Remus, Martis fílii, urbem Romam condiderunt; sed Romulus fratrem

necavit, quod muros novae urbis violaverat. Ita Romulus primus Romae rex fuit.

Pastores et agricolae regionis primi urbis incolae fuerunt. Sed Romulus reliquique Romae

incolae mulieribus carebant. Itaque legatos in fínitimas civitates miserunt et viros

feminasque vocaverunt ad magnum ludorum spectaculum. Sabini cum liberis ac

coniugibus convenerunt. Ubi omnes ad ludos attenti erant, iuvenes Romani virgines

sabinas captaverunt et secum duxerunt

25
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
legatus,-i: legado
liberi,-orum (m.pl.): hijos
ludus,-i (m.):juego
magnus,-a,-um: grande
Mars,Martis (m.): Marte (dios de la guerra)
mirus,-i (m.):muro
mitto,-is}-mittere,misi,missum:enviar
mulier,mulieris (f.): mujer
neco,-as,-are,-avi,-atum: matar
novus,-a,-um:nuevo
Imagen de los mellizos Rómulo y Remo omnis,omne:todo
pastor,pastoris (m.): pastor
primus,-a,-um: primero
VOCABULARIO (La fundación de Roma)
quod (conj.): porque
regio,regiones (f.): región
Ac (conj.): y
reliquus;-a,-um:restante,demás, restante.
agricola,-ae (m.): agricultor
Remus,-i (m.):Remo
attentus,-a,-um: atento
rex,regis (m.):rey
capto,-as,-are,-avi,-atum: capturar
Roma,Romae: Roma.
careo,-es,-ere,carui: carecer de.. (con abla.)
romanus,-a-um: romano
civitas,civitatis (f.): ciudad
Romulus,-i (m.):Rómulo
condo,-is,-ere,-didi,-ditum: fundar
Sabini,-orum (m.pl.): los Sabinos(pueblo de
coniux,coniugis (f.): esposa
Italia)
convenio,-is,-ire,conveni,conventum: acudir
Sed (conj.): pero
duco,-is,-ere,duxi,ductum: conducir, llevar.
spectaculum,-i (n.): espectáculo
femina,-ae (f.):mujer
ubi (conj.):: cuando
filius,-ii (m.):hijo
urbs,urbis (f.): ciudad
finitimus,-a,-um: limítrofe,vecino
violo,-as,-are,-avi,-atum:violar,profanar
frater,fratris (m.): hermano
vir,viri (m.): hombre
incola,-ae (m.):habitante
virgo,virginia (f.):doncella, muchacha
ita (adv.): así
voco,-as,-are,-avi,-atum:llamar,convocar
itaque (conj.) :así pues
iuvenis,iuvenis (m.):joven
* SECUM (se + cum)

26
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
NUMA POMPILIO

Successit Romulo Numa Pompilius, vir inclitae iustitiae. Ex oppido Sabinorum


oriundus erat. Romam venit et sacra plurima instituit cultumque deorum docuit.
Salios ceteraque sacerdotia creavit annumque in decem menses et fastos dies
nefastosque descripsit. Magnam aram deae Vestae consecravit et nullum bellum
gessit. Numae successit Tullus Hostilius.

VOCABULARIO (NUMA POMPILIO)¶


bellum gerere : hacer la guerra nefastus : a, um : prohibido por la ley divina
in dies : cada día nullus : a, um : ninguno, -a
annus : i, m. : año Numa : ae, m. : Numa
ara : ae, f. : altar oppido : adv. : muy, mucho, enteramente
bellum : i, n. : guerra, lucha, combate oppidum : i, n. : fortaleza, ciudad
bellus : a, um : gracioso, agradable, bueno, oriundus : a, um : oriundo, originario de
sano plurimus : a, um : a menudo en pl., el más
ceteri : ae, a pl. : los otros, todos los demás numeroso, el más grande, frecuente
colo : is, ere, colui, cultum : honrar, cultivar, Roma : ae, f. : Roma
habitar; practicar; proteger Romulus : i, m. : Rómulo
consecro : as, are : consagrar, dedicar a los Sabinus : a, um : sabino
dioses sacer : cra, crum : sagrado, sacro
creo : as, are : 1. crear, engendrar, producir sacerdotium : i, n. : sacerdocio
2. nombrar un magistrado sacro : as, are : consagrar a un dios; dedicar
cultus (2) : a, um : cultivado, preparado, a una divinidad
adornado sacrum : i, n. : objeto sagrado; acto religioso;
cultus : us, m. : culto (rendido a los dioses). sacrificio; ceremonia religiosa
dea : ae, f. : diosa Salius : ii, m. : sacerdote de Marte, salio
decem : adj. num. (indeclinable): diez succedo : is, ere, cessi, cessum : ir debajo,
describo : is, ere, scripsi, scriptum : dividir, subir trepando, subir, suceder
distribuir, describir sum : es, esse, fui : ser; al inicio de frase: hay
deus : i, m. : dios Tullus : i, m. : Tulo (tercer rey de Roma)
dies : ei, m. et f. : día uenio : is, ire, ueni, uentum : venir
doceo : es, ere, cui, ctum : enseñar (+ 2 uir : uiri, m. : hombre (por op. a mulier
acusativos: enseñar algo a alguien) mujer), marido.
et : conj. : y. adv. también Vesta : ae, f. : Vesta
ex : prep. : + Abl. : de, desde, a partir de
fastus : a, um : fasto, festivo. - (dies) fasti : Dies Fasti et dies nefasti
días festivos ; fasti, orum (m. pl.) : lista de Para los romanos existía un tiempo
días festivos, calendario sagrado y un tiempo profano,
gero : is, ere, gessi, gestum : llevar; estrechamente vinculado, pero el
engendrar, producir, hacer calendario tenía un valor muy
hostilis : e : hostil, enemigo importante porque era el encargado de
in : prep. : (ac.) a, hacia, contra; (abl.) en mantener la pax deorum, la paz con los
inclitus : a, um : célebre, ilustre dioses, y, por eso, eran los sacerdotes los
instituo : is, ere, tui, tutum : poner, preparar, encargados de establecerlo y custodiarlo.
organizar; formar; emprender, empezar; Los romanos llamaban a
establecer estos calendarios fasti porque se utilizaban
iustitia : ae, f. : justicia, derecho para saber en qué días podían llevarse a
magnus : a, um : grande cabo las actividades administrativas y
mensis : is, m. : mes políticas (dies fasti) y en cuáles las
religiosas (dies nefasti).

27
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Fábula: El león y el ratón

Dum leo in silva dormiebat, rustici mures luxuriabant. Unus ex muribus

super dormientem casu salit. Leo, qui expergefactus erat, miserum murem

celeri impetu arripuit. Mus veniam rogat; peccatum imprudentiae fuit,

dixit. Rex silvae eum ignovit et dimisit. Post paucos dies leo, cum

ambularet1 noctu, in foveam cecidit. Captus2 laqueis, voce maxima rugire

coepit. Mus ad sonum immanem leonis subito occurrit. Timere non debes,

dixit, gratiam parem beneficio magno reddam3. Mox ligamina et nervos

dentibus rodit atque laqueos laxavit. Sic mus captum leonem silvis reddit.

1
Imperfecto de subjuntivo.
2
Participio de perfecto: capturado.
3
Futuro imperfecto.

28
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
VOCABULARIO (el león y el ratón)
luxurio, as, are, avi, atum : retozar, jugar con
adripio, (arr-) is, ere, ripui, reptum : tomar excesos
ambulo, a, are : pasear, andar, ir, marchar magnus, a, um : grande
atque, [conj.coord.copul.] y (= ac) maximus, a, um : [superlativo de magnus, a, um]
beneficium, ii, n. : servicio, beneficio muy grande, máximo,a.
cado, is, ere, cecidi, casum : caer; morir miser, a, um : desdichado, mísero
capio, is, ere, cepi, captum : capturar mox, : [adv.] luego, pronto
casu, [adv.] casualmente, por azar mus, muris, m.: ratón
celer, eris, ere : rápido/a neruus, i, m. : cuerda; correa
coepio, is, ere, coepi, coeptum : comenzar, noctu, : [adv.] de noche, por la noche
empezar occurro, is, ere, curi, cursum : correr al
cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; como; encuentro; encontrarse con
aunque par, aris : igual, semejante
debeo, es, ere, ui, itum : deber; estar obligado paro, as, are, avi, atum : preparar
dens, dentis, f. : diente paucus, , a, um : poco, escaso
dico, is, ere, dixi, dictum : decir pecco, as, are : cometer una falta; pecar;
dies, ei : [m. y f.] día equivocarse
dimitto, is, ere, misi, missum : dejar ir; dejar post : [preposición de acusativo] después de, tras
escapar qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien
dormio, is, ire, iui, itum : dormir reddo, is, ere, ddidi, dditum : devolver, restituir,
dum, : [conj.] mientras que; hasta que pagar
ex, : [prep.+abl] de, desde, a partir de; por rex, regis, m. : rey
expergefacio, is, ere, -feci, -factum : despertar rodo, is, ere, rosi, rosumt : roer
(expergefactus erat: había sido despertado) rogo, as, are : preguntar; pedir, rogar
fouea, ae, f. : foso, hoyo; trampa rugio, is, ire,... : rugir
gratia, ae, f. : favor rusticus, i, m. : rústico, rural
ignosco, is, ere, ignovit, ignotum : perdonar salio, is, ire, salui, saltum : saltar
immanis, e : extraordinario, monstruoso, sic, : [adv.] así, de este modo
prodigioso silua, ae, f. :bosque
impetus, us, m. : embestida, ataque, asalto; sonus, i, m. : son, sonido, ruido; palabra
ímpetu subito, : [adv.] súbitamente, de improviso
imprudentia, ae, f. : imprudencia sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir
in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; (prep.abl.) super, : [prep.acus.] sobre, encima de, más allá
en de, cerca de;
is, ea, id : él, este timeo, es, ere, timui : temer
laqueus, i, m. : lazo, trampa, engaño uenia, ae, f. : favor, gracia, permiso, venia;
laxo, as, are : ensanchar, espaciar; relajar perdón
leo, onis, m. : león uenio, is, ire, ueni, uentum : venir
ligamen, inis, n. : atadura unus, a, um : uno; un, alguno; único
uox, uocis, f. : voz; tono, acento

(https://www.iesfuente.com/departamentos/latin4/temas/banco_tx.htm)

29
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco
Proyecto de escritura: Caligrafía

Tipo de Minúscula Mayúscula


letra
Flemish
Script abcdefghijkl AB CD E F GHI
mnñopqrstuv JKL MNÑOPQ
RSTUVWXYZ
wxyz
Kunstler
Script abcdefghijkl ABCDEFGHI
JKL MNÑOPQ
mnñopqrstuv RSTUVWXYZ
wxyz
Times abcdefghijkl m ABCDEFGHIJKLM
New nñopqrstuvwxyz NÑOPQRSTUVWXYZ
Roman
Century abcdefghijklmn ABCDEFGHIJKLM
Ghothic
ñopqrstuvwxyz NÑOPQRSTUVWXYZ

El abecedario latino en la época clásica estaba conformado por 23 letras. La tipografía de la imagen es de tipo
La letra “V” sonaba
lapidaria (es decir, tallada en piedra), como la que aparece en la Columna de Trajano .
como “u”. Luego se distinguió en dos letras “U” (para la vocal) y “V” (para consonante).

30
Lengua y Cultura Clásicas. 1° A y 1° B. 2020 Profesora María Alejandra Brusco

También podría gustarte