Está en la página 1de 7
Conocimiento campesino Conosur Nawp Periédico “Conosur Rawpagman"” comunidedesta purispa, octubre killapi 11°12 p'unchaykuna, una masikunawan parlarirg imoynachus ay wata Kananmanta (ciclo agricola 2006-2007). Tiempo qhawoyga ‘may unaymant, tatamanta wawaman yachachinokunky, tiempo ‘Ghawaspated paykunage temporal jalipakunpltarpunks Qiwifia sumagta yachallantaq papa t’ikananta Teodoro Mérida Wayra P'ukru {Km 72, provincia Tiraque). “Paramanta llakisqalla kachkani. Nawpaq rumi uras jumprichkasqa.Qiwita sumagta Yyachallantag_ papa Cikananta, llank’asaptinchik bukuykareun chayga papa sumagia "karin, qharqara ‘chukuyhamun chayqa mana waligehs, 29pa mana pucunchu, papata chiriqhasarpan, manachay chkchi ara urmamun" “Qharqafia mana waliq sefiachu” Celesting Baltazar, Mayra Prukra, "Kay wate sumagta ae fartunuwagan. Kay. pasa Drunehaykunapt, lank’ asaptinehik ‘ta ehutykamun chay papa sumacta eee ee ee ae ran a a, SP needa ac ey esc fen era eta la mato eae Peete Sa ee eae eee ‘Kay wata para eae anchatagq kanga” es 2 Fe aise eee “Waliqllaman rich’akuchkan” Be ne eed pul sly bp Crh ocel eee emcee | toe aml et re es eae neces 3 febrero chayta_ para tipllangatag, Para. kanga chayga, _walqllaman rchvakuchkan. Jinapssuyarina kanman”. aan pps mana pra sconpaonay chy pape plata hs nga. Kunan p'achay kay want apachkan, papa tarpumsaq, “Inti wasi kunan’jatun’tarpuy kachkan hay octubre’ killa, wakin 15 Inti wasichakun chayqa, seguro ‘ctubcekama tarpunk” paran’ fan machitus suta chunk watasnjug chaykuna, astawan yachanku, waliglla Ranga nichkanku, paykona rum rasta 1 de ‘agosto p'unchaykuata K’anparinky, chaypl rum ura chhullarchkan chayaa walg nin" “Rumista k’anpani, juq’u karga, waliq wata kananpaq ninku” Tombs Espineza, _Toralaps cenigamanea (Tireque). “Mana pare fasawanaichy, qayra wala paras wali Kaa, wali tiempe hachkaraa fanan mane. yachakocrkancho wrayraste"fachtan’ loco. wayrad facta, alrtapani wayrackn. Kay phuyu waligta ugharkamuchkan, paranga hunanpiga, su’ rit} phuyun ji Ehurakamun, chay nichkan parananta CChapare,Vacas ladomantaUiplip minh hayes aranpuni, Inti wasichakun chayga Seguro paran, K'wyeh rghurin paranpacha. Para watachus Kanga, manachus, mana yechaniragchu, | qankuna— imaynata (hawarichkankichito™ romss epinoza # Conosur Rawpagman + Diciembre 2006 “Ti “Qiwifia chukuykamun chayqa, papa ~~, Vikarinanpaq” “aia lai asaptnchk cfukuylamun “cheyens pape Siac Char papa tas mink was” chara chayea, manag Carpuchkanichu chuyhamungankuchus ae ulin Cespedes maynactus Kanga, iwifas jmaynachus, tempito ‘kasganman jina.-qhawarillasag “Tukurinparlayninta sulin Cespedes, “Tiempota qhawarispapuni tarpuna” Federico Aimendras, comunidad Chul Mayu Traque). Kay papata emponn ja tarporihtany, tay estes kanehik, ancha qhibata: churaptncik mana resultanchu, wakinp| Uempo. rane acompananchu,wakinp!” pars Fnwpevkamun, mafachay para ahiparin, haya na tiempo ghawasp churay kay Kuan tarpusgay, febrero, marzo chaypoa pugs “Agostopi phuyu karga, chayman jina para kanallanta piensachkani “agsop Uempola away, “1d agit punchy phjurun chy, pore wataarenpearsps fem Sowetten per, rome a Kncachawartaytag pasa opxtop pune hore pe kanalota piesaeon Agstoptsemarantta jap mally wate nispapartanic,hunanpt semananin, hue Hares chante pichrpakaurae pts wan nis silat Ph apn wala vith, Katanga por yaa “Tiempo q’ala sayk’usqa” “ima tlempotachus pare Uipinga chayta mana yachaymanchu, awa ‘abuetos chayta yachanku, hunan tiempo varian. Navideg ehayitamantaea ara ghatin chayga,varianha tiempo, mana fawpsta Jina paranhachy, tempo q'ala say uga. Tukuy ima cham tian, chay jawa tata Dios Dhinakun; manana culturasta respetanchikch, =3p8p%s gustunchienan lmatape euwakapunchk “Chiri kananta mana munaymanchu” "Chirpt mana ghawanichu; chir kananta mana munaymanchy, chit kan chaygaqValituta picharpan, mana wanchu papa, kay zanahoria kaypin uguchkan chaytaps picharpanman, achka zanaheria pun Kaypiaa, kaypuni Tiraque ferata zarahoriawanga mantienen reB0 Sspercionwen ‘arpani, canaimanta_yaku Jamun chaywan garpallanchik, kaypiaa Zzanahoriapusag lla! puqus, zorahoriapuquchiypt resltan, mana Dierdey kanchu,. mana chirps imananch, mana qhasaachu,yakuwan mantienena chavla™ “Abono 18-46-0 jallp’ata libre fregan” “nbono jalip’atafregan, chayniga pisitanachurant, abonot 8460 quintal 8s. 175.-_kachkan; chay.jalip'ata tregan, chayrayku_ mena Cchuraykuvachs Kaypiga, tanullawanfa tarpuyke, - wanuwan tarpunchikchayaa papa mish aku, chantaga; abonuwan charankt TU chayga, Katurawu, papaga yakulla. Tiempomanta papa pugunanca, ‘akin kul tata Compadres ctayta chasa curparimun, chaynigta chi kananta mana mungytuchu. Tukuchan Federico Almendras “Mufia yuragllata t’ikarichkan” Zenobla Mefe, Chulku WayucTeque. “Fra karanoxg kunt magi, a's aig mar mae yrs eka tl 9 , fewpamnga’ geray_manachy.ahibaring,cheypeg Spats JS) shopanres: Kay wota cit anchtag,popestpispttan, wekh oe chin! anchatag, wata para q'la chagrasta saruykun, mana akltantag, wat sigmtantcschaypoa cay Ot > “Para t’ipinga, saras paywarumusaptin” “Todo Santos pasaymanta paras qaliaring, para qhatinga navided chayta, ano niewo diciembre-enero chayta parang; para pyteq naa,” saras.paywarumusagtin, manachay poquygunayasatin, chayta plsinga paras, chay tiempo ch’aki tiempo ja kanga, cielo azo kanga. Chay nugag calculasqayman jna kanga. Chaypag yak Sayasqanman jna urk'akunanku tanga, corienteman suk aptnk aku mana aprovechangachu". @ ‘Segundino Siva “Qhawasqayman jina, maychus chaylla kanga kay wata” rere, Ware Wara-Campero: "Qhawasqayman sina mayehus chaylla kanga kay ata. Wayrapis. Jamun Uempomanta jinalla allarimurga,_ancha fawpagta wayas Jamun, Julio kilamantapacha, wekinpiga octubre. chaykunapi wayra putin, ghawariny regular kananta kay wata Qaynawatamanta tumpitaliata variamun, agosto pasariymanta_wayras gallarimun allyllamanta, regular xanga, ni ancha para vata, ni anche cha wate ‘Wayraga kaymanta Cochabamba Valle" chigaman rin, chant kutimallantag, hay “wayra parawan, Wayras agosto tukuiuyea Karqa, chaynigta para. tumplta Ahipta jamusan; paras jamunga octubre tukukuyta. Eusebo Vargas “4,2,3 agosto phuyumun chayqa, sumaq watapaq” 1,2 punchayunaagostpi iia phupun,chayanta 3 de ages {urpits yarn, plensan snc paras Kanga febrero, mare haykansta. Enero chayonata ca vere kang. Agosoph 2.3 Buncraykuna phy chayea alg alin suag wat Chav {crpshina rogda’ Kana, chy hava tarpytina,paramanta ‘Suneank, camp males estan Sempochawasteinan Jt “Chiriga casi umayta muyurpachiwan kay wataqa” “chirisk chawalatag, cig cai maya mayjrpacivan fay wataca, fawpaykamunfatan, chayranta. pipkuntata, haymenta hit chivarilatag,chiptaman sumag chil, hayek paras eplr banca, prs eran fm, tran ei way ata, ghaaingun “Khari sach’aqta miskharpallantaq Vikan” nari sach'an! ahawallanitaa.._ tuna fawparpallantaa, mshaharpaliantag (kan, jina q’arepi than; thagu hiklantaG iishahayhllantag, kay wasapi tiyan Uank’anay chaypi mach thager tvan, liklantatag tkergun mana tiemponphJinachu ‘Temponpi imapis tikan chayaa, watapis walillatag; uk imachhnitall, W’aralipl tkarpan,chaysitu mala Sea “Rumi k’aqtisqasniy mana kay wata jump’ inchu” Segundino Siva, Pampas: Campero: “Qhawasqnman Jina Hay wata regula Kanga. Perkaspstlempoliny callarspa rence. Sachitaspis ttemponmanta katirin, agosto. Klapipun’ katie, unanais hikllantatag_— kutrichkan, Rumi Wagtisqasniypi, mane tay vata jump'inchu, smaynacs hua an 4 Conosur Rawpaqman * Diciembre 2006 PREDICCION CLIMATICA * CONOCIMIENTO CAMPES! Conosur Rawpagman + Diciembre 2006, S “Alturaspi sarata yaku Iluqsiqman surk’ana, q’uni jallp’aspi yaku sayaqninman surk’akuna” “Watamanta wata para astawan qhipakapun” “Todo. Santas p'unchaykunakama parawasun, chaymanta calmanga,lellanmanrag normalta parenga. Yachasgayman find “odo. Saas pasaymantalpakastaroq Tawar, San Andrés chaymantatag paras nomalizamunee ‘Ghawasqamen fino, para watamanta wataestawon glpakapin; kta, kayta.peraytawan saaipun, chaykameatarpusca paramanta fra fakarin, cheyays mana fawpacta tary ‘munankufachu, —Kunanpis mayaincha-Nawpaq._paraswan {arpurpanqanks, chay atin chakapyea,gayna wats. woken ‘inostopunt unakunks, Abuyanata faiarin paramasta, ia. Chay chipata tarpugkenaga, Todo Santos pasayta ‘uy churank, San AncrosmantaNavisackama, chy sumag) malt {arpuy:chayp ck lal papa, Sara, igo tarpuy”. “Temporal jallp’aspi mana corrientenman surk’anachu” “Temporal jalpaspl mana corrientenman sur anachu, walla vata verano rowamn, syastaman saath amatan kaynin,nuga kananpaq mana kananpaa, sayasqaman surk'akunay tiyan, chaywan cnagraps kavsaq Kawsan, wanoq wanun an” “Wakin ancha flawpaqta tarpurpanku, chay ruphaywan jap’ichikun” Sanchez, Rum drs iugu-Ragaypampa-Mizque: oy kay wat tempo hawasqayman Jina regular 3 watakanga.Agostopi allariymanta sugta Prunchaykama ——phuyus j lghuririnchaypt _reguiar Kanan kachkan tiempoga. rougiuna _yachallankua na tiemputachus tarpunchis, ‘chayilatapuni — tarpuna hachun, wakin ancha Fawaagta tarpurpanku.chay ruphaywan Jap'ichikun, chayta cuenta qUkuSps {arpuna kasanman”. “Andrés Sanchez “Jallp’a mana uk riqchu” chants jallp'a mana wk ach, wakn uc uy Jal’, vain Jats ais Jtan J's sons chon, aly ata MESS Ghats wpa tone sasahmans chayta Fhuspataq. wakin.pontaltankuiag, choqwa alas {arpntlankutg, chy rphaywan kins © a “Sara phufipi kachkaptin, para tipirpanga”’ SarasphupiKasapin uk semanatachs, isk seranatachas para Cippanaacaytasumagkafhaiuna Kachin, chay Tokoypa, sare phi pasnan ian, Monte! svat rpg fanaa San Andres maki kay pata allpasp Todo Santos pasayea A Jaramapacha fanaa. fovare.chyea pap. trp. Chay pesnya Cakoycunpacta,srate, Jl’, sto rapin San “Para kanga qhipata, allinta mat’ iykuwasun” ecto Higuera Tukma Alkarhizque: kay wata chipallata para kance, mana ‘anche | wallgcha kanga, usituta fiawpadta alia pararparinga, naps Dara iemponpt faltawasunchig. 1 de ‘Agosto-waligitota-phuyurimun, iskay pTunchaymantaqanchiskama "mana Phuyumunchu. Ch’agehota_parance, fmanasunehus, tiempo a'ala uyjnayasqe, paras Rsk! kayla atinga ‘ebreropira. Qhipakama-wayramun,

También podría gustarte