Está en la página 1de 5

[6]… Principium est1, cum statim auditoris animum nobis idoneum 1.- Or. Princ.

2.- Or. Sub. Circ. Temp.


reddimus2 ad audiendum. Id ita sumitur3, ut attentos, ut dociles, ut 3.- Or. Princ.
benivolos auditores habere possimus4. Si genus causae dubium 4.- Or. Sub. Circ. Consecutiva
habebimus5, a benivolentia principium constituemus6, ne quid1 illa 5.- Or. Sub. Circ. Cond.
6.- Or. Princ.
turpitudinis pars nobis obesse possit7. Sin humile genus erit8 causae, 7.- Or. Sub. Circ. Fin.
faciemus9 attentos. Sin turpe causae genus erit10, insinuatione utendum 8.- Or. Sub. Circ. Cond.
est11, de qua posterius dicemus12, nisi quid nacti erimus13, qua re 9.- Or. Princ.
10.- Or. Sub. Circ. Cond.
adversarios criminando benivolentiam captare possimus14. Sin 11.- Or. Princ.
honestum genus causae erit15, licebit16 recte vel uti vel non uti 12.- Or. Sub. Rel.
13.- Or. Sub. Cond.
principio. Si uti volemus17, aut id oportebit18 ostendere, qua re causa 14.- Or. Sub. Compl. Int. Indir.
sit19 honesta, aut breviter, quibus de rebus simus dicturi20, exponere. 15.- Or. Sub. Cond.
Sin principio uti nolemus21, ab lege, ab scriptura, aut ab aliquo nostrae 16.- Or. Princ.
17.- Or. Sub. Cond.
causae adiumento principium capere oportebit22. 18.- Or. Princ.
19.- Or. Sub. Compl. Int. Indir. Explic.
El principio es cuando de inmediato volvemos el ánimo del oyente 20.- Or. Sub. Compl. Int. Indir. Explic.
propicio a nosotros para oír. Así se empieza de tal modo que podamos 21.- Or. Sub. Circ. Cond.
22.- Or. Princ.
tener oyentes atentos, dóciles, benévolos. Si tuviéramos un género de
causa dudoso, constituiremos el principio a partir de la benevolencia para
que aquella parte de vergüenza en nada pueda sernos perjudicial. Pero si Sintaxis de casos:
fuera el género de causa insignificante, los haremos [estar] atentos. Por el
contrario si fuera el género de causa vergonzoso hay que servirse de la Nobis: Dativo de prox.
insinuación, de la que más tarde hablaremos, a no ser que consigamos
a benivolentia: ablativo de or.
algo, con qué, por medio de acusar a los adversarios, podamos capturar su
benevolencia2. Pero si fuera el género de causa honorable es lícito o hacer Nobis: dativo obj.
uso del principio rectamente o no. Si quisiéramos hacer uso de él
convendrá mostrar esto: por qué la causa es honorable, o brevemente
Attentos: predicativo obj.
exponer acerca de qué cosas vamos a hablar. Pero si no quisiéramos hacer Insinuatione: abl. Intr.
uso de él, convendrá tomar el principio de la ley, de la escritura o de algún
tipo de ayuda para nuestra causa. Criminando: abl. Med.
nostrae causae: dat. Int.

1
Ac. Rel.: En nada
2
¿O bien “hay que hacer uso de la insinuación, de aquella cosa con la que por medio
de acusar a los adversarios podemos capturar su benevolencia a no ser que
consigamos algo”?
Sintaxis de casos:
Quidque: suj.

[7] Quoniam igitur docilem, benivolum, attentum auditorem habere 1.-deorum


Or. Sub.inmortalium:
Circ. Causal gen. Esp.
2.- Or. Sub. Compl. Inter. Indir.
volumus1, quo modo quidque effici possit2, aperiemus3. Dociles auditores 3.-numero:
Or. Princ.abl. Modo
habere poterimus4, si summam causae breviter exponemus5 et si attentos 4.- Or. Princ.
eos faciemus6; nam docilis est7, qui attente vult8 audire. Attentos 5.-quattuor
Or. Sub. Circ.
modis:Cond.
abl. Med.
6.- Or. Sub. Circ. Cond.
habebimus9, si pollicebimur10 nos de rebus magnis, novis, inusitatis verba 7.-Ab
Or.nostra
Princ. persona: abl. Or.
facturos11 aut de iis, quae ad rem publicam pertineant12, aut ad eos ipsos, 8.- Or. Sub. Rel.
qui audient13, aut ad deorum inmortalium religionem; et si rogabimus14, 9.-sine
Or. Princ.
adrogantia: abl. Priv.
10.- Or. Sub. Circ. Cond.
ut attente audiant15; et si numero exponemus16 res, quibus de rebus 11.-
in AcI
eos:regido por pollicebimur
acusativo de dir.
dicturi sumus17. 12.- Or. Sub. Rel.
13.- Or. Sub. Rel.
qua de: abl. de argumento
14.- Or. Princ.
[8] Benivolos auditores facere quattuor modis possumus18: ab nostra, ab 15.- Or. Sub. Comple. Obje.
nobis: dat. De int.
16.- Or. Princ.
adversariorum nostrorum, ab auditorum persona, et ab rebus ipsis. Ab
17.- Or. Sub. Compl. Inter. Indir.
nostra persona benivolentiam contrahemus19, si nostrum officium sine Auxilio:
18.- dat. de fin.
Or. Princ.
adrogantia laudabimus20, atque in rem publicam quales fuerimus21 aut in 19.- Or. Princ.
Nos:
20.- Or. ac.
Sub.Suj deCond.
Circ. AcI
parentes aut in amicos aut in eos, qui audiunt22 aliquid referemus23, dum
21.- Or. Sub. Compl. Inter. Indir.
haec omnia ad eam ipsam rem, qua de agitur24, sint adcommodata25. Item Eos:
22.- Or.obj.
Sub. Dir.
Rel.
si nostra incommoda proferemus26, inopiam, solitudinem, calamitatem; et 23.- Or. Sub. Circ. Cond.
in Or.
24.- contemptionem:
Sub. Rel. ac. de dir.
si orabimus27, ut nobis sint28 auxilio et simul ostendemus29 nos in aliis 25.- Or. Sub. Circ. Tem.
noluisse spem habere30. Ab adversariorum persona benivolentia 26.- Or. Sub. Circ. Cond.
captabitur31, si eos in odium, in invidiam, in contemptionem 27.- Or. Sub. Circ. Cond.
28.- Or. Sub. Compl. Obj.
adducemus32. 29.- Or. Sub. Circ. Cond.
30.- AcI regido por ostendemus
[7] Ya que en efecto queremos tener un oyente dócil, benévolo, atento, 31.- Or. Princ.
32.- Or. Sub. Circ. Cond.
expliquemos de qué manera cada cosa puede realizarse. Podremos tener
oyentes dóciles si brevemente exponemos la totalidad de la causa y si los
hacemos atentos, pues es dócil aquel que quiere oír. Tendremos oyentes
atentos si prometemos que construiremos las expresiones a partir de
asuntos importantes, nuevos, inusitados a partir de aquellos que interesan a
la república, o para ellos mismos que oyen o bien para la religión de los
dioses inmortales y si les solicitamos que atentamente oigan, y si
exponemos en número los asuntos, de qué asuntos vamos a hablar.

[8] De cuatro maneras podemos hacer benévolos a los oyentes: a partir de


nuestra persona, de la de nuestros adversarios, de la de los que oyen y a
partir de los hechos mismos. Desde nuestra persona contraeremos la
benevolencia si alabamos nuestro oficio sin arrogancia y si referimos algo:
qué seremos para la república o para los parientes o para los amigos o para
ellos que oyen, mientras todo esto es adaptado a aquella misma cosa
acerca de la cual se discurrirá. Igualmente, si mencionamos nuestras
desventajas: necesidad, la ausencia, la derrota, y si pedimos que nos sirvan
de auxilio y al mismo tiempo mostramos que no queremos tener esperanza
en otros. Desde la persona de nuestros adversarios se capturará la
benevolencia si los condujéramos al odio, a la envidia, al desdén.
In odium rapiemus1, si quid eorum spurce, superbe, perfidiose, 1.- Or. Princ.
2.- Or. Sub. Circ. Cond. y princ.
crudeliter, confidenter, malitiose, flagitiose factum proferemus2. In 3.- Or. Princ.
invidiam trahemus3, si vim, si potentiam, si factionem, divitias, 4.- Or. Sub. Circ. Cond.
incontinentiam, nobilitatem, clientelas, hospitium, sodalitatem, 5.- AcI
6.- Or. Sub. Circ. Cond.
adfinitates adversariorum proferemus4, et his adiumentis magis quam 7.- Or. Princ.
veritati eos confidere5 aperiemus6. In contemptionem adducemus7, si 8.- Or. Sub. Circ. Cond.
inertiam ignaviam, desidiam luxuriam adversariorum proferemus8. Ab 9.- Or. Princ.
10.- Or. Sub. Circ. Cond.
auditorum persona benivolentia colligitur9, si res eorum fortiter, 11.-Or. Sub. Compl. Obj.
sapienter, mansuete, magnifice iudicatas proferemus10; et si, quae de 12.- Or. Sub. Circ. Cond.
13.- Or. Princ.
iis existimatio, quae iudicii expectatio sit11, aperiemus12. Ab rebus 14.- Or. Sub. Circ. Cond.
ipsis benivolum efficiemus13 auditorem, si nostram causam laudando 15.- Or. Sub. Circ. Cond.
extollemus14, adversariorum per contemptionem deprimemus15.  16.- Or. Ind.
17.- Or. Princ.
18.- Or. Sub. Rel.
[9] Deinceps de insinuatione aperiendum est16. Tria sunt17 tempora, 19.- Or. Sub. Rel.
quibus principio uti non possumus18, quae diligenter sunt 20.- Or. Sub. Circ. Temp.
21.- Or. Prin.
consideranda19: aut cum turpem causam habemus20, hoc est21, cum 22.- Or. Sub. Circ. Temp.
ipsa res animum auditoris a nobis alienat22; aut cum animus auditoris 23.- NcI
24.- Or. Sub. Circ. Temp.
persuasus esse23 videtur24 ab iis, qui ante contra dixerunt25; aut cum 25.- Or. Sub. Rel.
defessus est26 eos audiendo, qui ante dixerunt27. 26.- Or. Sub. Circ. Temp.
27.- Or. Sub. Rel.
Los llevaremos al odio si revelamos que alguna cosa suya fue hecha
sucia, orgullosa, pérfida, cruel, imprudente, desleal, escandalosamente.
Los arrastraremos hacia la envidia si mencionamos la fuerza, el poder,
Sintaxis de casos:
el rango, la riqueza, la intemperancia, la fama, la clientela, la
hospitalidad, las amistades, las afinidades de nuestros adversarios, y si eorum: genitivo sujetivo
esclarecemos que ellos confían más en tales apoyos que en la verdad.
his adiumentis: dativo objetivo
Los conduciremos al desdén si mencionamos la ineptitud, la pereza, la
desidia, la voluptuosidad de nuestros adversarios. La benevolencia será veritati: dativo objetivo
recolectada a partir de la persona de los oyentes si mostramos que sus
In contemptionem: ac. de dirección
asuntos fueron juzgados enérgica, juiciosa, benigna, enfáticamente, y si
esclarecemos qué consideración hay acerca de esto, qué deseo de juicio. Auditorum: genitivo especificativo
Haremos benevolente al oyente a partir de los asuntos mismos si
Iudicii: genitivo objetivo
exaltamos nuestra causa alabándola, si abatimos la de nuestros
adversarios por medio del desdén. Benivolum: predicativo obj.
per contemptionem: ac. de medio
[9] Ahora se debe exponer acerca de la insinuación. Tres son los
momentos en los que no podemos valernos del principio, que deben ser a nobis: ablativo de separación
considerados atentamente: o bien cuando tenemos una causa
audiendo: ablativo temporal
vergonzosa, esto es, cuando el asunto mismo aleja de nosotros el ánimo
del oyente o bien cuando parece que el ánimo del oyente es persuadido
por aquellos que antes hablaron contra nosotros o bien cuando se fatiga
al escuchar a los que antes hablaron.
Si causa turpitudinem habebit1, exordiri poterimus2 his rationibus: rem, 1.- Or. Sub. Circ. Cond.
2.- Or. Princ.
hominem spectari oportere3; non placere4 nobis ipsis, quae facta5 3.- AcI explicat.
dicantur6 ab adversariis, et esse7 indigna aut nefaria; deinde cum diu 4.- AcI explicat.
rem auxerimus8, nihil simile a nobis factum8.5 ostendemus9; aut 5.- NcI
6.- Or. Sub. Rel.
aliquorum iudicium de simili causa aut de eadem aut de minore aut de 7.- NcI
maiore proferemus10, deinde ad nostram causam pedetemptim 8.- Or. Sub. Circ. Temp./Caus.
accedemus11 et similitudinem conferemus12. Item si negabimus13 nos 8.5 AcI
9.- Or. Princ.
de adversariis aut de aliqua re dicturos 14, et tamen occulte dicemus15 10.- Or. Indep.
interiectione verborum. 11.- Or. Indep.
12.- Or. Indep.
13.- Or. Sub. Circ. Cond.
Si la causa tuviera vergüenza podremos empezar con estas razones: que 14.- AcI
conviene que el asunto, el hombre sean contemplados, que aquellas 15.- Or. Princ.
16.- Or. Sub. Circ. Cond.
cosas que se dice que son hechas por nuestros adversarios y que son 17.- Or. Princ.
impropias y abominables no nos complazcan a nosotros mismos; en 18.- Or. Sub. Circ. Cond.
seguida, cuando por largo tiempo hayamos exagerado el asunto, 19.- Or. Princ.
20.- Or. Sub. Circ. Caus.
demostraremos que nada semejante ha sido hecho por nosotros, 21.- Or. Sub. Rel.
presentaremos el juicio de algunos a partir de una causa similar o bien a 22.- Or. Sub. Circ. Cond.
23.- Or. Princ.
partir de la misma o bien de una menor o de una mayor, y después poco 24.- Or. Sub. Rel.
a poco nos acercaremos a nuestra causa y congregaremos la similitud. 25.- AcI
Igualmente, si dijéramos que no vamos a hablar de nuestros adversarios 26.- Or. Princ.
27.- Or. Princ.
o de alguna otra cosa, y si habláramos disimuladamente con 28.- Or. Sub. Rel.
intercalación de las palabras. 29.-
30.-
31.-
[10] Si persuasus auditor <fuerit16, id est17>, si oratio adversariorum
fecerit18 fidem auditoribus - neque enim non facile scire poterimus19,
quoniam non sumus20 nescii, quibus rebus fides fieri soleat21 - ergo si
fidem factam putabimus22, his nos rebus insinuabimus23 ad causam:
de eo, quod adversarii firmissimum sibi adiumentum putarint24,
primum nos dicturos25 pollicebimur26; ab adversarii dicto
exordiemur27, et ab eo maxime, quod ille nuperrime dixerit28;
dubitatione utemur29 quid potissimum dicamus30 aut quoi loco
primum respondeamus31, cum admiratione.

Si el oyente fuera persuadido, esto es, si el discurso de los adversarios


les inspirara confianza a los que oyen –podremos saberlo fácilmente
puesto que nosotros, para quienes la confianza suele ser inspirada por
los hechos no somos ignorantes- en consecuencia si pensáramos que la
confianza les ha sido inspirada, nos adentraremos por medio de estas
cosas a la causa: primeramente prometeremos que vamos a hablar de
aquello que los adversarios pensaron que era un muy sólido apoyo para
ellos, empezaremos a partir de lo dicho por el adversario y sobre todo a
partir de aquello que él recientemente haya dicho. Haremos uso de la
dubitación de
Si defessi erint audiendo, ab aliqua re, quae risum movere possit, ab
apologo, fabula verei simili, imitatione depravata, inversione, ambiguo,
suspicione, inrisione, stultitia, exuperatione, collectione, litterarum
mutatione, praeter expectationem, similitudine, novitate, historia, versu,
ab alicuius interpellatione aut adrisione; <si promiserimus> aliter ac
parati fuerimus, nos esse dicturos, nos non eodem modo, ut ceteri
soleant, verba facturos; quid alii soleant, quid nos facturi sumus,
breviter exponemus.

También podría gustarte