Está en la página 1de 39

1

www.cubaifa.com

Ebbo según Miguel Febles. Editado y corregido por Romel Rodriguez,


Awo Ifa Lade

1. PREPARACIÓN DEL EBBO.

LOS PASOS A SEGUIR SON LOS SIGUIENTES:

a) se coje un pedazo de papel fuerte, cuadrado, de 2 1/2


cuartas de largo, otro pedazo pequeño, también cuadrado;
este de 1 1/2 cuartas de lado, y se pone encima del
anterior.

b) se coje una hoja de malanga y se le quita el nervio


central y las tres puntas y se coloca en el centro del
papel.

c) se coje eko y se le quita el papel en que viene envuelto


dejándose solamente en la hoja de plátano y se coloca en
la hoja de malanga.

d)acto seguido se coje la manteca de corojo y se unta bien


por todo el eko, encajándosele a este ademas tres
pedacitos de jutia ahumada, asi como tres pedacitqs de
pescado ahumado .

c)se le echa entonces al ebbo; maíz tostado y tierra de la


puerta, si la casa tiene dos puertas de entrada, se le
echa tierra de ambas. esta tierra se trae en las dos
-manos. primero se echa con la mano derecha y se dice:
inle lashelu
después con la mano izquierda y se dice inle lashela

f) después de i la tierra se le echa al ebbo todos aquellos


objetos pedidos para el mismo, que sean pequeños dejando
fuera del ebbo los objetos mas grandes, que por su tamaño
o función no se deben incluir.

g) por ultimo se le echa al ebbo = aguardiente y miel de,


abejas, quedando asi va el ebbo en condiciones de ser
llevado para el lugar donde se va a realizar la ceremonia.
2

h) en el lugar donde va a tener efecto la ceremonia, ya la


estera debe estar situada en el suelo y sobre la misma el
tablero con el iyefa que se va a utilizar. a la izquierda
del tablero, sobre la estera deben estar situados: el
opkuele, los ibbos, la escobilla y el irofa, y a la derecha
fuera del tablero. y de la estera deben de estar los
animales que se van a utilizar y aquellos objetos que por
su tamaño no fue factible incluirlo en el mismo,

i) el ebbo ya preparado se sitúa en la parte superior derecha


de la estera delante del tablero.

tablero del ebbo

con el proposito de cumplimentar todos los ritos y ceremonias


que se necesitan para el ebbo, para que sea correcto y pueda
llenar su cometido el awo durante el proceso del ebbo se ve
en la necesidad de realizar en el tablero anotaciones de
signos, los cuales varían las etapas del ebbo.
a estas etapas o anotaciones se les ha llamado tableros del
ebbo cuya explicación facilitara la comprencion del ebbo,
y la realización correcta de la ceremonia en su conjunto.

tablero no. 1

este es el tablero mas importante del ebbo, aunque es obvio


aclarar que ese detalle no le quita importancia a los otros,
sin los cuales el ebbo no es correcto. este tablero se
confecciona anotando en el centro del mismo el signo de baba
eyiogbe, cuyas dos patas una vez que se han anotado, se lleva
de abajo hacia arriba, .convirtiendo la anotación en dos
lineas verticales y paralelas que dividen el tablero en dos
secciones. a la derecha del signo mencionado se anotan los
signos omoluos y a la izquierda, los signos meyis, , imori
juani ifa e iroso umbemi, con los cuales se finalizan las
anotaciones del tablero no. 1 que se muestra a continuación:
3

PARA HACER EBBO

TABLERO No1

EN ESTE TABLERO SE EMPIEZA RESANDO LOS OMOLUOS Y DEPUES A LOS


MEYIS.

II II XX I0
II 00 XX I0
II II XX I0
II I0 XX I0

00 II II 00 00 II II 00 00 0I
00 II 00 II 00 0I I0 00 II I0
II 00 00 II 00 0I I0 00 0I II
II 00 II 00 00 0I I0 0I I0 00
II XX I0 II XX I0
I0
00 XX
00I0 II 00 II I0
00 XXII I0II I0 0I II II
II II II 00 00 I0 I0 0I II II II II
00 II II 00 00 0I II II II II II II
00 II 00 II 00 0I II II II II 0I I0
II XX I0 I0 XX I0
I0
00 XX
II I0 II II 00 II II 0I 0I 0I II II
II 00 II 00 00 I0 00 I0 I0 II 0I 0I
00 II 00 II II 0I II II 00 0I 0I II
II 00 II II 00 II 0I II 0I I0 II I0
II XX I0 I0 XX I0
I0 XX I0II 00 MAYORES
II II 00 00
DE LA
II 0I RAMA 0I I0 II II
I0 II I0 0I I0 0I
I0 I0 II I0 II II
I I XX I0 XX I0
I0
I0 XX
I0
4

PARA COMENZAR CON EL EBBO SE SOSTIENE ESTE EN LA FRENTE Y SE REZA:

A’mure’ awo’ ,a’mure’ awo’ oba’ ona’ adi’fafun’ ori ate’te lerin’
ate’te leran’ ko so cha di’ba ni que be’, leyin’ ori erin’ kuere’,
eni ori babe’ bore’ ko o’sosa’ difafun’ ori… ago leri’. Ago eri,
y sigue presentando el ebbo en las distitas partes del cuerpo
siguiente:

- FRENTE ........................... KAYERI’ BEBORU’


- CUELLO ........................... A LA KOBO TUTO
- NUCA ..... ..................... ESHUNI KUARAREÑO
- HOMBRO DERECHO ................... KAYE LAPA OTUN
- HOMBRO IZQUIERDO ...... .......... KAYE LAPA OSI
- ESTOMAGO ......................... KESETA OBOÑU’
- RODILLA DERECHA .................. ELESE ENTELE
- RODILLA IZQUIERDA ................ ELESE ENTELE KAMAFACETA
- PIE DERECHO ...................... IKAN BURUKU’
- PIE IZQUIERDO ................... IKAN BURUKU’ LODE
- MANO DERECHA .................... LOGUO OTUN
" MANO IZQUIERDA ............... .. LOGUO OSI

SE PRESENTA EL EBBO A LOS CUATROS PUNTOS CARDINALES DEL


TABLERO Y EN EL CENTRO DICIENDO;

- ARRIBA ......................... ERI EPON


- ABAJO .......................... ELESE EPON
- A LA DERECHA ................... ORUN KANA
- A LA IZQUIEDA .................. ATENA OMU
- EN EL CENTRO ................... ATEBA YAWANZA

Y SE PONE EL EBBO EN EL CENTRO DEL TABLERO.

Luego se pone el ebbo en la frente y se hace una moyugba completa


y seguidamente se dice:
Onishe si ,onishesi orugbo,orugbo ni otura adakoy emi omokan awo
un chinche’. Intori’ eye’ (se mencionan los animales que se le
están dando en sacrificio,y cada vez que se menciona un animal o
cosa se le agrega detrás la palabra umbebboro’ y se canta el
suyere : e’sebo e’sebo che’gue.

Luego sigue el rezo:


Ni to si iku unlo, arunlo’,ofo unlo’,araye’ unlo’,tiya’ tiya’
unlo’,bogbo osobgo unsalo’ni to si unso’ dide’. Ire owo’, ire oma’
ire aye’,ire timbelaiye’,ire achekun’ oba, cole’ñodi’o. Ire
toko’to ashe to,iban eshu.
5

Luego se pone el ebbo en el hombro derecho y el izquierdo, se deja


caer en el centro del tablero y se dice ebo cate’ro, arufin’
aru’da( tres veces) luego:ebo ta ni kuele’se orunla ( tres
veces)y después se reza: Orunmila belecun’ ebo lele’, ebo
balodeni’, ebo labu’suda’ ebo tani’ kueleso. Coca’ ebo din kili
igbana’,ti tu koshogbo ni coco’ ebo lele’ orunmila. Odu she’.

Y ahora es que realmente comienza el ebo.

Ahora comienzan los rezos de los omoluwos :

Oshe tura: oshe tura echo aaaagua tete’ ( tres veces).

Ahora se reza el odun toyale, de no saberse el rezo se dice:

Odun toyale ni orug’bo, odun atefa emi omokan awo un chinche,


orugbo o’berekun’ ni a lara,

luego si no se sabe el signo por el que se esta haciendo el ebbo


se reza:

Iroso tolda: Aborere’ alebo’ kinkeño,alebo’ siwayu’ ibo alebo’


alenu’ siwayu’,orunmila loru’gbo,

luego se canta el suyere: Ifa odaraaaa ,emi odaraaaaaa,moyucayo


mamakeña ifa abeo’.

Otro rezo que se puede usar cuando no se sabe el rezo del odun
toyale es:

Odun eledun’ olorun eledun’ (dos veces) ashe orisha.

Ahora cotinuamos con los signos del tablero:

Oyecun nilogbe:

oyecun nilogbe aro ni shopa’, que ta si boru’ ifachesikodaaaaa’,


ifachesikodaaaaa’,ifachesikodaaaaa’ luego se prueba el ashe del
tablero tres veces.
6

Ahora viene Oshe paure:


Awo ochi’na adifafun orunmila,nibati’ olosordo
olocun.Acuelobabada, aguocalle’ owo china,adifafun
orunmila,umba’ti losordo olocun.

Suyere: oshe paure yeyere’ yewara’ oni abanshelu’ ofi’to moya


lodafun’
oshe paure.

Suyere: ewa’ yeni’ clorun ayawao. shango oñi agbeo’. osun eni
adde’.
oshun ayawao shango.

Y sigue el rezo: oshe paure kaferefun oshe olu oshe lowo’.

Iwori bofun:

Iwori bofun omo abanqui’ña adifafun tabari’ palanpe Shangoooo,


lampe olorun orunmila omo abanqui’ña, orugbo e’leke’ nifa’ lampe
shango, o’ba ki’ña odo fanin’
Na’be shango.

Suyere : guere nito guereee, guere nito guereee, shango ta kuenito


guereee, shango ta kuenito guere.

Ocana Yecun:

Ocana yecun’ olo’bude’ olorun, adidafun egun adifafun ayaro’cuo


egun loru’gbo.

Suyere:a’kete kete bogbo so’noooo,( dos veces) ,a’kete kete dun


dun’( dos veces).aru’fin aru’da, e’nishe ebo ada( dos veces),
lebooo.

Despues de ocana yecun se hace el siguiente rezo:

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni obba’
7

adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi odun
de atefa
Ni to si iku unlo, arun unlo, tiya tiya unlo, araye unlo, bogno
osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ira
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, kka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni fufo’
ebbo lele’ orunmila.odu
she’

Ahora viene Obbara Bogbe:

Obara bogbe lanto si oma qui chere’ oma erugu’da, tin chomo’
elegua.

Suyere: Ifa ti mo’dache’, ifa ti mo’dache’ obara bara labogbe ifa


ti mo’dache’( dos veces)

Ahora viene Ogbe Bara:

ogbe bara bi bara teree’ adifafun sese’ bi abere’ baba’


tere’re adifafun shango bi abere’ baba’ tere’re alordofun
olofin baba yeku koladee’ eyo unlo ague’re ni orunmila
to iban eshu bi baba’ tere adifafun olofin.

Suyere: emi oba omo loyu’ moooo, emi oba omo loyu’ mo. Ab bori’
gu’da omo loyu’ mo, emi oba omo loyu’ moooo.
8

Ahora viene Ogbe Yono:

Ogbe yono tiyu’ tiyu’ adifafun nanu’,kaferefun taro’co alufan’.


Ogbe yono kosogbo boco’ nadi’fafun’ che’no ogbe’rasa’oni’
baragban’ nidecun’ ogbe yecun’ lade’ nifan’, ni kaferefun oduduwa
ni olofin.

Suyere: Efun chena’ edecun’ sebe’ leggun’, aan’ wicun’ boco’no


agerecun’ oegbecun’ chebere’.

Ogunda Biode:

Ogunda biode Ashe mi Oyugbona .Abe’, abbe’ owo’, abbe’


betan’mule’, abbo’bo, ag’be dog’do bogbo ori obini’ orisha.

Suyere: baba’ yomi’ wawa’o ( dos veces), odu aremu’ wawa’o, bagba
yomi’ wawa’o.

Ahora viene Ogbe Sa.

Ogbe sa, yeye’ mate’ro, a’fefe’ salu’ aye’ , a’fefe’ salu’ olorun,
adifafun ewe bana awa’ yani’ agbo, awa’ yani’ orunmila,a fefe’
lona shango adifafun ewe bana.

Suyere: ag bo nsa’ bo ni’ya, ag bo nsa’ bo ni’yaaaaa, awo loda’


iwi’ , agbo loda’ iwi’. Osheminieeee’, Osheminieee’.
9

Ahora viene Osa lofobeyo’:

Osa lofobeyo’ la mina gadda’ tori’ yan’po be lam’pe shango, kawo,


kabiesile la mina gadda’ adifafun eshu yelu obaro’na oba eshu yelu
yenye ewa’ ni olokun, eni ifa eshu yelu’ piriti omode
Alara’ lampe shango laminagadda’.

Suyere: piriti piriti omode alara.piriti piriti omode alara.


piriti piriti omode alara, laminagadda’. Choro choro modde’
nialara,choro choro laminagadda’.

Continua el rezo: Orunmila, acua’ losi’ño na guedde’odudua se o.

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. . Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni
obba’ adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi
odun de atefa

Ni to si iku unlo, arun unlo, tiya tiya unlo, araye unlo, bogno
osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ira
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she’.
10

Ahora viene Ogbe tuanialara.

Ogbetuanialara, ashe mi oluwo siwayu.

ogbe tua niko tinshomo guaye adifafun oba yebe un


kahin ale omo shango lorubo.

SUYERE: awo oba yemilo orunmila awo yemilo ashebo ashete


ashe lomo ashe lowo ariku babawa.

Tocas con el ebo los cuatro puntos cardinales y le pasas el ebbo


por las axilas de la persona

Ahora viene Otura Niko:

Rezo: Otura niko oriko lowo abanshe aye awo kotanshe eñi rewe a
fefelorun orishaoko aye owe adobale
moforibale yiketun, moforibale yekosi ashe. Olorun
Kokoibere odogan afefe etu afefe lorun orishaoko.
Suyere: orishaoko, dide baba karee kare lawa.

Ahora viene Ojuani Boka

ojuani boka’ ika’ ika’le kala’kaye eyeni’ olofin, ye’wele


yewe’leye’ ozain.
Awaniyu’ kuekue’se kon muele’se meyi wanwan’ ogue’re lago’ri
obayde ni
orishaoko.

Suyere: Moyun’ ewe mo sara ooo, moyun’ ewe mo sara’. Moyun’ ewe mo
sara’ ooo, moyun’ ewe mo sara’, ewe loya mi ewe lobini’, . Moyun’
ewe mo sara’.
11

Ahora viene Ogunda Tetura’:

Rezo: ogunda tetura’ awo maddi’ awo nare’ko aw’o namare’ soddo’
obara yenifa’
Nomi’ni yekun adifafun oba deyoke’ barabanniregun’ odu’pos oba
leri
adifafun oggun.
Suyere: baba yegue’, yegue’ leri, Baba yegue’, yegue’ leri
Olofin yegue’, yegue’ leri.

Ahora rezas:
Orunmila, acua’ losi’ño na guedde’odudua se o.

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni
obba’ adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi
odun de atefa

Ni to si iku unlo, arun unlo, tiya tiya unlo, araye unlo, bogno
osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ira
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she’..
12

Ahora viene Ogbe Di:

Rezo:
ogbe di kaka’ ogbe di lel’e iya lamu’ boroti’ti oli’ton omo
aban’ sharaela adifafun unba’ti orunmila.

Suyere:ogbe di kaka, oge di lele, ogbe di lele, ogbe di


kaka.

Ahora viene Ogunda Fun:

Rezo: ogunda fun wewe’ yeye’ mowe’ guegue’ yeye’ oniregun’ omo’
ozain
Kuele’se kan kuele’se meyi obaye’ orunmila wewe’ yeni’ orunmila
Onibaraniregun’ orunmila isota’. Adie dosa’ ade’ lokan’ okan’ aye
Nifa’ orun mowaye’ ore oreo ashikuelu’ ore’be ashikuelu’ yeyegu’n
ashikuelu’
orunmila. Orubo.

Suyere: baba eruru, baba eruru layeo (3 veces)


Laye laye kowo demore.

Ahora Viene Odi Ka:

Rezo: Odi ka okoloyu’ opua adIfafun orisaye’ tinshomo’ ayalo’run


oba nIfa tinshomo’ Olofin oba
Orisaye’ adIfafun egun oyiba orun maferefun Shango orisaye obaye’
adIfafun oduduwa.

Suyere: Baba ka rele’ oba ke rele’, ara kerele’, oba kerele’ oyu
kerele’. Obakerele, egun kerele’, oba kerele’,oddudua kerele’, oba
kerele’.
13

Ahora rezas:
Orunmila, acua’ losi’ño na guedde’odudua se o.

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni obba’
adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi odun
de atefa)

Ni to si iku unlo, arun unlo, tiya tiya unlo, araye unlo, bogno
osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ira
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she’..

Ahora viene Otura Sa:

Rezo: Otura sa impoya’mpo gue’guere nifa impoya’mpo oye’ adde


omo lam’pe Shango, lam’pe olorun, Otura sa owo epo okoyori

suyere:ewi naaaa ifa ore’ yansa,


eki’ mebo eki’ mebo’.
Ewi naaaa ifaore’ orunmila
Eki mebo eki mebo’
Ewi naaa ifa ore obatala
Eki mebo eki mebo,
Esi oro oko ku abo, iyawo,
Oku abo oku abo
14

Ahora viene Otura She:

Rezo: Otura she baba yegue’ ida kuda’ iru kuru’ ise’ kute’ o’bere
Ke’ta oñi babalawo to iban eshu. Ashe olofin ida’ kuda’ iru’ kuru’
ise’
kute’ o’bere keta’ oñi babalawo. Lodafun’ orunmila ise’ kute’
o’yere nifa
to iban eshu.

Suyere: oshe de oshe be ashe to. Oshe be ke’bofi’ komadu’ra ashe


to oshe re to iban eshu.

Ahora viene Otura Tiyu:

Rezo: Otura tiyu’ tiya’ lape lobomi’ni yewu kuyo’rio eshu


laroye adifafun’ eshu lario kaferefun’ orunmila.

Suyere: wan wan yere’eee, ashe ebo ifa doru’daaaa.( dos veces)

Ahora viene Osa Ofun:

Rezo: osa ofun ofun saro’so, soddi’ña omo orunmila omo, guiña
omo,layebbi’ iku,oggue’ laiye iyun’yo,owo obba orun, loñi iku’
so’to ki’ña,mogue’ baba’baye’ soti’na,omo orunmila orugbo.

Suyere:osa ofun, osun saroso, omo ala ifa.


15

Ahora viene Ofun Sa:

Rezo:ofun sa omo ifa omolo’run, omo ire barabanire’gun jekua’,


ayebi’ oleré olorun omo orunmila ko’ni kaye’fun odo’run, yore ofun
sa saye’ reni’ adifafun oshanla oye ishumin’ ebbo a’da telebo’
oyeri’ shewere kuekue.

Suyere: osa oku’yene’eee,oba weee, osa oku’yene’eee,oba weee,


ozain mowaaa, oku’ yawa’.

Ahora viene Oshe bile:

Rezo:oshe bile bo’robo’ro mofa’ irete mokure’ irete yama’


yama’sa adifa fun bemi’ lola tinshomo’ okuni’ ara’ oda’.

Otro REZO que se dice también porque es importante:

oshe bile bi awe adawe’ adi atoto babadona ocun


babalawo lodafun alakenta.
oshe bile bi awe adawe adi atoto babadona orun
babalawo lodafun alakentu.
oshe bile bi awe adawe adi atoto babadona orun
babalawo lodafun alakensi.
omo sisiroko maye’ alakenta.
omo sisiroko maye alakentu.
omo sisiroko maye alakensi.
adada omo obi alabi ifa awo..
16

Ahora Viene Irete Suka:

Rezo:Irete suka apekankola adifafun akuperu’ ogue’re ode obini


kuaye’ obini awa nifa’ obarabanire’gun moyo’re aye’be ifa
orunmila lorugbo. Kuku’te kuku adifafun nayid’a lil’e tinsoma’
orunmila fatindaebo fun akuko’ kaferefun oshosi y
yalorde. Ifa irete otua esekan’ openkako’la adifa’fa akopela’ ebbo
no kobine’ obuko’ ague’gue ota ebefa’ owo. Eshu
maferefun obatala maferefun..

Suyere:Eyureo ewa, eyureo ewa,( tres veces)

Ahora oluwo siwayu que no se reza porque ya se rezó, después mi


oyugbona que tampoco se reza porque ya se rezó, después se reza mi
apatebi:

Mi apetebi es Iroso she:

Rezo: iroso she olu’ yenye’ adifafun’ ae’re tinyo’ laaun’ye okan
akuko’ lebo’.
osha kolofun’ kitifun’ shawe’ adifafu’n orunmila.

Despues se reza ita (otura ticu)

Otura Tiku:

Rezo: Otura tiku iku’ awo’ moña’ña aboluloye’ bira’ boru’ iku’
Awele’.
17

Ahora se reza Atefa Otura Adakoy:

Otura foka adafase adafatan ewe odafa akua adofo


orun adifa kokan ori, prete korugbo awate bori ashesi orugbo
eshasi
meje.

Suyere: Shewe shewe ni awo nire, shewe shewe.

Ahora se reza yoye Ogbe she:

Rezo: ogbe she baloboshe’ obato’ wosh’e adi’ba di’ba oni babalawo
Lodafun’ oluwo dide’.

Suyere: ibaye de’wa washe’ dide’, ibaye dewa’ wao’ dide,gbogbo


Aye’ ore, ibaye do’wa a’wa so’dide’.

Y por último se reza Ofun She:

Ahora viene Ofun She:

Rezo: ofun she adifafun iya, adifafun orunmila, adifafun


obatala, adifafun oshun akoshe, akoshe’, loko akeyi alake lorubo.
18

Seguidamente se van mencionando todas las cosas como al principio:

Orunmila, acua’ losi’ño na guedde’odudua se o.

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni obba’
adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi odun
de atefa)

Ni to si iku unlo, arun unlo,ofo unlo, araye unlo, tiya tiya unlo,
bogbo osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ire
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she’ orumila.

Ahora vamos a rezar los 16 mellis de la parte izquierda del


tablero:

Orunmila aun soro’ doba’le ni moforibale loda’ orunmila atepon’


ifa, lodan’ meridilogun melli ni ifa, ‘intori agun cheo’. Agun
cheooo, agun che ( tres veces) vi a coco’ un mori’ iki’ ashe’.
Agun cheooo agun che, vi awe yia mache’, Agun cheooo agun che ,via
lofo’ yia mache’. Agun cheooo agun che, orokan choooo, cho si awo
ni li ile. orokan choooo,awa ni ile , moche’ ile bayi’moche moron
bayi orunmila.
19

Baba Eyiogbe:

REZO: baba ejiogbe alokuye’ ire mowa’de aba’ta butu’ aye eru
oshe banu’, obaraniregun’ iru obatala ogbo’ni asifafun’ gbogbo
orun gbogbo lowo’ eshu oma atoto’lo ole afekan’ adifafun
obatala oshereigbo obi itana’ ambiama’ itana’ ambiama’ eyele’
medilogun elebo’.

SUYERE: ASHINIMA ASHINIMA IKU FURIBUYEMA


" " ARUN "
" " OFO "
" " EYO "
" " EGUO "
" " ONA "
" " ARAYE "
AWO OSHEMINIE, OSHEMINMIE, ...

ESTE REZO VIENE AHORA DESPUÉS DE CADA MELLI:

Ashe baba eyiogbe, awo añari’ ni ifa, odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango, awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo,ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Baba Oyecun Meyi:

Rezo: Baba oyekun meyi ariku’ mada’wa eyo oggun sigun’ mole’
pororeya’run oñi
po un babalawo adifafun ogbe oluwo ago’go, abo lebo’.

Suyere:iku yemilo’ ..ikuyenilo’ yeye’


Arun yemilo’.. arun yemiloyeye’.

Ashe baba oyecun melli, iku’ moyerun’ ni ifa, odun obba’ nilogun’,
odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’.
Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa
lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.
20

Ahora viene baba Iwori melli:

REZO: Iwory meyi yigui yigui mayo mayo adIfafun kokolo yebeIfa
tiro’keya’
lampe shango aroni yeo elerepin’ Orunla lorubo.

Suyere: borodi’ddi kokolodde’… borodi’ddi kokolodde’…

Ashe baba iwori melli, tori’bo she, odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene baba Odi melli:

Rezo: Odi meyi asha’ma aru’ma kod’ima iku, ko’dima shukuru’ kuru’
kiele’ biti’ biti’ kogoba’le ni
Abiti’ adIfafun ayo omo oñi yegan’ aikordie’ lebo’.

Suyere: Odi mOdi ireeee.


Mama ye kio…Mama ye kio.

Ashe baba odi melli,odi moyerun’ isa, odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.
21

Ahora viene baba Iroso melli:

Rezo: iroso meyi oyoro’so apantarita bebe’ oyoro’ko to beb’e


loye’kun.
olokun apantarita bebe’ oyoro’so oyoro’so iro’so oloku’no
oshebogbo’ mo
iye tutu’ elegur’e ni meyi koko’lo loshe’ yewi lowa’ orisa shango
dupue’.

SUYERE:Olofin lo diyeooo,modupue’ olorun,(dos veces)

Ashe baba iroso melli,ori’gbo ri lala, odun obba’ nilogun’, odun


obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Ojuani meyi:

Rezo: ojuani meyi baba’ orogun’ ni moun ori yeko’ adifafun


akitifa’,
adifafun aroni’, mama foro’sile’ akitifa’, adie sinkena’ elebo’.

SUYERE: Angagara, omolodumare ( dos veces), ariku lowa’


omolodumare(2)
Angagara, omoleorabile, ariku lowa’ omoleorabile (2).
Ashe baba ojuani melli,ojun moyerun nifa’, odun obba’ nilogun’,
odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’.
Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa
lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.
22

Ahora viene Baba Obara Meyi:

Rezo: Obara meyi onibara olabara eyebara kika’te awo koma’kato’


araye koma’kate’
Ara’ orun adafun’ bogbe eyeo’ko orof’o lorubo’ bogbo tenuye’
koko’ro.

SUYERE: obara do Kika;teee, apeyoeye kika’te awooo

Ashe baba obara melli,ogoni’ moyerun nifa’, odun obba’ nilogun’,


odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’.
Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa
lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene baba Okana Meyi

Rezo: okana ire ifa okana ire awo. okana ire shango. okana
ire eshu bi okan ni oñi kana unba’ti osodde botalo’kun
unlo’.

SUYERE: eshu bi akata’ shure’ ooo, (2)

Ashe baba okana melli,egun okana kana , odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Orunmila, acua’ losi’ño na guedde’odudua se o.

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
23

ibboshesu’ro.Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni obba’


adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi odun
de atefa)

Ni to si iku unlo, arun unlo,ofo unlo, araye unlo, tiya tiya unlo,
bogbo osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ire
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she.

Ahora viene Ogunda meyi:

Rezo: ogunda meyi ogunda si’ro owayolo’kun ashanla’ birini’wa


obatala
Obatai’sa jekua’ oba igbo odobale’ni oggun orire’ yolo’run. Ochosi
ogunda meyi eyeni’ eye’ oraru’ma okualo’run obaralayu’na tiwa
elegbara awala’wa olowu shiwosi’ orunmila kay’e wari’o orun
maferefun
Oduduwa orugbo.

Suyere: orosi baba kerere, baba kerere, baba kerere.


Akalakalaka awo ,akalakalakala awo. Iboru iboya ibosheshe bogbo
awo, Akalakalaka awo

Ashe baba ogunda melli,imbeyi ni eni ifa , odun obba’ nilogun’,


odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’.
Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa
lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.
24

Ahora viene Osa Meyi:

Rezo:
Baba Osa Meyi ,Ada’ oshe’ adifafun orunmila, lordafun’ talabi
omode oshayan’ ashegun’ aye’,umbo yasiye’ orunmila pinado iyasi
mimo kaferefun oggun.Adidafun Sarayeye

Suyere: Sarayeye bakunlo, sarayeye,


Orugbo ni odun toyale aremu’.
Sarayeye bakunlo, sarayeye
Intori orugbo bogbo osogbo unlo’.

Ashe baba osa melli,osa weri’ awo , odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Ika Meyi:

Se divide el tablero en cruz con el ebbo,y se cierra el tablero y


se le echa ashe dentro del tablero.

Rezo:
Baba Ika meyi,Ika

Rezo:Baba ika meyi,ika nika ogbe de meyi.wa’yo coco ifa ni


kaferefun elebu’te,kaferefun olo’kun ori lach’e owa iku’ olokun

Suyere: atori atore atowao afarina leri o (2 veces)


Adedere moni adedere moni adedere
Elegba elegba fumi leri ounko
Adedere moni adedere.

Suyere: tente leri oba fobao, tente leri oba fumi.


25

Ashe baba ika melli,ika nika ebbo , odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Otrupon Meyi:

Rezo:
querechele owo ladafun ,nipa po, adifafun inle, nipapo, kere kere,
nipapo ,kere kere, nipao kitillo aro.nipa po.

Suyere: oñiñi laishoro oñio,


Oñiñi laishoro oñio,
Oñi fekun laishoro ekun,
Oñiñi laishoro oñio.

Ashe baba otrupon melli,elleni’ belleni’ ni ifa , odun obba’


nilogun’, odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni
lashe’. Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila
ifa lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Otura Meyi:

Rezo: Orunmila asokun’ difa’ imale’ ni awo orunmila ni inle ni ibo


bayekun’ aun losile’ omo babanireggun orunmila awo oba bara nife’
adifafun olofin adifafun shango adifafun orunmila. Salam aleku,
aleku salam.Ni ifaferefun nangareo.

Suyere: Nangare’ nangare’ee, nangareooo, ifa imaleee’, nangareo,


olorun imaleeee’, nangareo.
26

Ashe baba otura melli,be’bbe ojuanilorun, odun obba’ nilogun’,


odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’.
Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa
lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Irete Meyi:

Rezo: eyeleme’re akoleme’re poroye’ omo ni oshun onibarabanire’gun


orunmila mo ifa oni awo akoleme’re. Orunmila
Lorubo.

suyere:
Ariku manigua’, ariku manigua’,
Onire’ bashu’ odideo,
Ariku manigua.

inso ro ebo ei ashe wadipola ashe wadipola odo lofun alabeo ashe
wadipola.

Ashe baba otura melli,eni ifa orunmila, odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora viene Oshe Meyi:

Rezo: oshe aladashe’ onibara banire’gun ifa moloku’ fishe’,


Shen’she moloku’ adifafun oshun.

Suyere:
Shen she muluko. Oluwo Yalorde Mayao (2).
27

Ashe baba oshe melli,oshe begbe awo , odun obba’ nilogun’, odun
obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’. Lashe’
leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa lade.
In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi omokan’.
Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’, ariku odara,
odara to, iban eshu orunmila.

Ahora Viene Ofun Meyi.

Rezo: Iremi’ yabo’, iremi’ yaya adifafun orunmila, adifafun oggun,


adifafun shango,oggun,ochosi,adifafun osun,adifafun olokun oba
arug’bo, okoro ayare’ adifafun ela’.

Suyere:
Baba fururuuu’, baba fururuuuu’. Erere’oooo, oka ñeñe’ eleri
wooo, eleri ifaaa, bati basa’ooo, eyigbore’re basi bao’ , eru’
aye’ awalorun, awalorun lese kan.

Ashe baba ofun melli,orangun mafun olofin , odun obba’ nilogun’,


odun obba’ nilorun, odun obba’ ni laiye’, odun obba’ ni lashe’.
Lashe’ leri omo’, omo obba’ aña’, omo Shango awo orunmila ifa
lade. In’tori oru’gbo, oru’gbo ni odun toyale, odun atefa emi
omokan’. Ni odara bi awo, ni odara bi aiye’, odara bi ariku’,
ariku odara, odara to, iban eshu orunmila.

Orunmila, acua’ losi’ño na guedde’odudua se o.

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni obba’
adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi odun
de atefa)

Ni to si iku unlo, arun unlo,ofo unlo, araye unlo, tiya tiya unlo,
bogbo osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ire
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu
28

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she.

Ahora para cerrar el primer tablero hay que rezar los siguientes
dos signos:

Iwori juani:

Rezo: Ifa Iwory juani Ifa wara wara ni moro kashei’ta kashemi’ne
wara wara
babasona elaro’ye laroye kashei’ta kashemini wara wara moro Orunla
o
lorugbo.

Suyere: Awara wara ni moro’ (2),kasheita kashemini, awara wara ni


moro’

Iroso Umbo:

Rezo: umbe mi adifafun elegba moni alashe’ lebo’ moro moro lokun’
tonifa’
oni barabaniregun kob’ala eseob’ele otun orunmila ese opele’ osi
elegba
onifa’ eshu un’tefa’ orunmila oda elegba baralay iki lokun’ laye
ni yare
ma’wa osun okunola’ laroye loye laye olokun omo olokun sokun’
iyare’ elegba
kowa’ yebe orunmila moforibale ire ashe gun ota atefa igbodun
elese
elegba lodafun orunmila.

Suyere:Moni’ o la sha lebbo’(2), moro moro awo olokun tente’nifa


moni’o,lasha’ lebbo’.

Y ya se termina el primer tablero.


29

TABLERO No2

JUJU Y ASHE EN LA MANOS Y DENTRO DEL EBBO.

II XX II
00 XX II
II XX 0I
0I XX 0I
30

Una vez que se termine de rezar el tablero no. 1, se procede


a marcar los signos del tablero no. 2, por el cual se le
ordena al sujeto que se arrodille. cuando se han marcado los
signos, el babalawo comienza a arrancarle plumas a las aves
de los lugares ya indicados y se echan en el tablero- sobre
el signo de oberoso untele. inmediatamente se comienza a
rezar este. mientras reza el signo el babalawo con ambas
manos puestas sobre las plumas las mueve sobre el signo de
oberoso untele, de forma circular y en forma contraria a las
manecillas del reloj.

Este rezo de ogberoso se va haciendo simultáneamente cuando se


arrancan las plumas al ave:

rezo: ogbe roso untele ashe ebbo ashe to ariku babawa


orunmila akualosiña akua ebbo rera orunmila isota ogbe
roso untele ashe atie deku atie, atie deya deya atie,
atie akuko atie, atie adie atie, atie ashe ashe adie.

cuando se termina de rezar y antes de comenzar el suyere, el


basalawo ordena al sujeto que situe ambas manos juntas y en
posición de recibir sobre el ebbo que permanece fuera del
tablero. sobre las manos asi situadas, el babalawo va echando
todas las plumas que están en el , tablero sin que quede
ninguna en el mismo. mientras realiza esta operación el
babalawo canta el suyere del oberoso untele.

suyere: otuoromale ekuin, otuoromalea ekuin, jio otuoromales


iré aiku jio otuoromales ekuin, jio iré aguo jio
otuoromale.
ekuin jio iré omo otuoromale ekuin etc.
ashebo, asheto, ache lomo ariku babagua

Ahora viene el rezo del odun toyale

Para el que se consulta se dice


Ni orugbo loda eleri ara omode beconile’( nombre de la persona)
luego el odun de ikofa o de awofaca
31

seguido mientras el sujeto permanece con las plumas en las


manos, el babalawo utilizando el irofa reza el signo de
oturashe.

Ahora viene Otura She:

Rezo:Otura she baba’ yegue’ ida’ kuda’ iru’ kuru’ ise’ kute’
obe’re
Ke’ta oñi babalawo to iban eshu. Ashe olofin ida kuda iru kuru ise
kute obere ke’ta oñi babalawo. Lodafun orunmila ise kute oyere
nifa
to iban eshu.

Suyere: oshe de, oshe be, ashe to. Oshe be kebofi komadura ashe to
oshe re to iban eshu.

cuando el babalawo termina de rezar y cantar este signo,


agrupa todo el iyefa en el centro del tablero y tomando del
mismo con los dedos central y pulgar de cada mano,comienza a
echar alternativamente polvo sobre las manos de el sujeto que
sostiene las plumas, mientras dice con cada poquito que echa
ashe baba, ashe yeye, ashe olugo, ashe oyugbona, aseda,
akoda, - entonces se le ordena al sujeto que se frote bien y
deje caer todo; pluma e iyefa dentro del ebbo, pidiendo a
orula que le conseda todo lo bueno que vino a buscar y le
aleje lo malo. inmediatamente el babalawo comienza a echar
iyefa en la misma forma dentro del ebbo diciendo entonces
iba ogun, iba oshosi, iba osun, iba shango, iba ozain, iba
araba karaba . Ashe baba, ashe yeye, ashe oluwo siwayu, ashe
oyugbonakan,ashe asheda’ kodda’,cola’ nifa’ yu mamaroco.ashe to,
iban eshu.

Iba ogun, iba ochosi,iba osun, y se dan tres palmadas encima del
ebbo.
32

TERCER TABLERO

PARA CERRAR EL EBBO Y PREGUNTAR EL DESTINO DE LOS OBJETOS Y


ANIMALES.

00 I0 II XX
I0 0I 00 XX
I0 0I II XX
II 00 0I XX
00 I0 II XX
I0 0I 00 XX
I0 0I II XX
II 00 0I XX
8 5 1 2

I0 00 II 0I
I0 II I0 II
II 00 II I0
II 0I 00 00 I II 0 00I I
I0 II I0 II
II 00 II I0
II 00 I0 0I
7 6 4 3
33

Este tablero se reza en el orden que aparece en la figura


anterior.

Comenzamos con el tercer tablero


Primero se reza:

Orunmila apaka ti male’ ala’ka ye.onishe si orugbo,in’tori atepon’


meta,in’tori elebo eboadda.In’tori orugbo un chinche ni odara.

Ahora se reza el oddun toyale.

Ahora se reza Otura She:

Rezo: Otura she baba yegue ida kuda iru kuru ise kute obere
keta oñi babalawo to iban eshu. Ashe olofin ida kuda iru kuru ise
kute obere keta oñi babalawo. Lodafun orunmila ise kute oyere nifa
to iban eshu.

Suyere: oshe de oshe be ashe to. Oshe be kebofi komadura ashe to


oshe re to iban eshu.

Ahora viene Irete Iwori:

Rezo: Irete yero orunmila lorubo to iban eshu. Telebo ibo kibo bab
olorun, bab dupue to iban eshu.

Suyere: Oyiki yiki ota lo mio. Oyiki yiki ota lo mio. Oyiki yiki
agbado okuma. Oyiki yiki ota lo mio.

Ahora se reza Oshe nilogbe:

rezo: oshe nilogbe otoromu’ otolaye’ adifafun oluwo bue’re,


iku kompa’ni kompa’ni. arun kompani kompani, ofo
kompani kompani, eyo kompani kompani, ogu kompani
kompani.

suyere: baba awo oshe oshe mowa oshe oshe.


34

Ahora viene Iwori Obara:

Rezo: Iwory jobere oun bereyo oun tirola oun tirolo iye timode aye
oun
bere leke uju adIfafun yalorde eyebemekun yewa yoko yewa eure
elebo.
Kaferefun Orunla, yalorde ati shango. Marerefun elegbara.

Suyere: berelawao, mama awao

bareloba aguo aye ( 3 veces )

Ahora viene Ika Meyi:

Rezo: ika nika o’bede meyi iguayoko’ko ifa ni kaferefun elebu’te,


kaferefun olokun ori lashe,owa’ iku olokun

Suyere: mama yokodda,mama yokodda oromi (2)

Ahora viene Ojuani Shobe, pero antes de rezarlo se cierra el


tablero, el iyefa que queda en los dedos va umbo lebbo. Y entonces
se continua rezando:

Ajuani Shobe:

Rezo: ojuani shobi taba’koyu bain bain iku bain bain lobati
adifafun o un bablawo medilogun tinlodifa’ ile olofin.

Suyere: ojuani shobi keshu bawao (3 veces).


35

Ahora se reza Okana Sa:

Rezo: okana sa mokisi’ bilari’ oñi babalawo bilari’, bilari oma,


bilari owo, bilari mokis’i ladeni’. ifa oñi babalawo koshire’
awo. oñi babalawo lorun lorun loboshu’ laya lorun lorun
ebbo kabolosi’ okana. sa koshe shango ebbo ada mokosi’
bilari’ kongun’ gun gun adifafun oluwo ikoko.

Suyere:( mientras se cante este se le pasa el ebbo al sujeto


por sobre la cabeza en forma circular y se toca el
tablero y se vuelve a pasar y asi termina el suyere.)

okana mokisi bilari, eshu aguatete, aron bilari eshu


aguatete, ofo bilari eshu aguatete, eyo bilari eshu
aguatete. Y asi todos los osogbos

Aquí termina el tercer tablero y se reza luego:

Orunmila acua’ losi’ña ona’guedde’ odudu’ a que fo’bba ti, fo’bbe


awo oni momoque’ fi ete’ nu kiki’ mawa’ moroni’ cue cue fotowa’
orunmila ala iboru, orunmila ala iboya, orunmila ala ibosheshe. Ni
Orunmila ele’re pin kumban’ kio’kofa’ so funlo’ deoni’ barabban’
ishe’ kunde’ ishe’ kuse’ishokun’ nidde’orunmila se iboru, orunmila
ibboshesu’ro. Emi omokam awo un chinche oni shango, oruko ni obba’
adima, awo orunmila ifa lade omo Otura Adakoy.(Rezo aquí mi odun
de atefa)

Ni to si iku unlo, arun unlo,ofo unlo, araye unlo, tiya tiya unlo,
bogbo osogbo unsalo’, ni to si unsodide’, ire oma, ire aye, ire
timbelaiye,ire owo, ire ashekun’ ota’ kol’e ñioddi’o. ire in’tori
abb’e awo, ire kinin’ kinin’, ire aiku’ oya de pesin’
timbelaiye,ire toco’to ashe, ire toco’to ashe orunmila ire to,
iban eshu

Se ponen las manos en la frente, tres veces hacia atrás y das una
palmada encima del ebbo.
Luego rezas:
36

Orunmila belecun’ ebbo lele’, ebo talo’ eni’,ebo lapusudda’, ebo


tani’ cuele’se, koka’ ebbo din kilin’ bana’, kiku koshogbo ni
fufo’ ebbo lele’ orunmila.odu
she.

Ahora se toma el ebo y se le pone en la frente,se presigna ( si es


mujer debe limpiarse el vientre). Luego desde cierta altura se
deja caer el abbo en el tablero y se reza ika meyi

Ika Meyi

Rezo: ika meyi ikani kani ebbo, ikanini oni babalawo oluo ogubi
abedemeyoko bebeotun abedemeyoko babe osi abedemeyoko.
otoñara adifafun laoko elebute, jakua oshanla birinigua
oni babara niregun onimereo ogun alaguede maferefun olokun.

acto seguido se aparta el owo y el irofa y levantando el


tablero se coje el ebbo con la mano derecha se toca el
tablero con el ebbo en la parte superior y se dice: - eri
ate, se toca entonces el tablero con el ebbo invertido por la
parte de abajo y se dice: - ate akuame. se frota
circularmente en la parte de atrás del tablero mientras
dice:- iku unlo, aron unlo, ofo unlo, eyo unlo, araye unlo
etc. cuando se terminan de mencionar todos los osorbos se
pone el ebbo sobre la estera debajo del tablero y se coje el
irofa, se golpea con este sobre el tablero y con cada golpe
se dice; -iré ariku. iré aye. iré oma. iré aguo, iré ashekun
ota ect,

cuando se termina de mencionar todos los ires se empuja el


ebbo hacia delante con el irofa, hasta sacarlo fuera del área
del tablero, situando este otra vez sobre la estera, se abre
el ebbo y se echa iyefa dentro con ambas manos y en la forma
señalada para el tablero no. 2 diciendo;

" ashe baba, ashe oluwo, ashe oyugbona, ashe apetebi, ashe-
bogbo iguoro, aseda, akoda, babaribo, ashe iyalosha, ashe
babalosha, ashe opolopuo, 0zain timbeloro, ashe bogbo ara
onu. y levantando iyefa con ambas manos se le muestra a los
presentes y se echa conjuntamente en el ebbo diciendo: to
eban eshu, después de esto se pregunta con el ibo, si ebbo
adda, si dice que si se canta el suyere de okana yeku.

"arufin aruda eni shebo adda. arufin aruda eni shebo adda,
ebbo ada baba, ebbo adda yeye, adoa oluwo. ebbo adda
oyugbona. ebbo adda akoda babaribo.
37

Ahora viene el cuarto tablero:

OO OO XX OI
IO II XX IO
IO OO XX OO 
II OO XX II

En este tablero final solo se reza Odi fumbo:

Después que se han hecho las anotaciones según corresponde al


gráfico del tablero No 5, se coloca el ebbo sobre el tablero y se
comienza a envolver en forma alargada hacia afuera, diciendo:
Apakuandi iku, apakuandi aron, apakuandi ofo, apakuandi Eyo,
.................(se van mencionando los osobos que se deseen). Ya
todo envuelto el ebbo, se coloca apoyado sobre el tablero en uno
de sus extremos, dejando el otro extremo hacia arriba de frente al
awo, este le echara iyefa por este extremo al ebbo diciendo: Iku
unlo, aron unlo, ofo unlo...........etc.
Y comenzara a cerrar este extremo mientras dice: Iku fotudede, iku
nafo, aron fotudede, aron nafo, ofo fotudede, ofo nafo...........
(se mencionan tantos osobos como se deseen).
38

Entonces se voltea el ebbo y por el otro extremo se le echa iyefa


rezando: Ashe baba, ashe yeye, ashe Oluwo, ashe Oyubona,
ashe..............etc. Y entonces se llaman los Ireses también
echándole iyefa: Ire owo, ire oma, ire susu, ire
buyoko,.................etc.

Una vez que concluimos con la llamada de los ireses, le echamos


entonces tres poquitos de agua, y comenzamos a cerrar este extremo
auxiliándonos para ello del Irofa, ya cerrado el ebbo se coloca
sobre el tablero y se comienza a darle vueltas hacia un lado y
hacia el otro siempre con el Irofa en una mano y la escobilla en
la otra de forma que nuestras manos no entren en contacto directo
con el paquete del ebbo, mientras hacemos esto rezamos el oddun
ODDI FUMBO.

ODDI FUMBO:

Rezo:Oddi fumbo, oddi fumbo ara ara Oshanla, ara inle aye moyereni
Oshanla odogun aguema, obagogo ara iku fotudede, iku nafo,
berebere oyonini aguema aron fotudede aron nafo moweyare iku, ofo
fotudede ofo nafo, weweni Oggun Oshanla, Eyo fotudede Eyo nafo,
wenwen yereo ara Eshu ara Ife Orunmila iña fotudede iña nafo, jojo
yenye ara ibu inu lese iku parardo Orunmila lorubo.

SUYERE: Oba yekureo oyawa iku yekureo (esto se repite dos veces).
Ogo fotudede, ogo nafo, obashireo shewele layeo, shewele
Orunmila lorubo

El babalawo continua dándole vueltas al ebbo en el tablero y


comienza a cantar este otro suyere.

SUYERE: Indin olomo werewere, indin olomo werewere


alado komato wao, indin olomo werewere (se repite tres veces)

El awo haciendo girar el ebbo dentro del tablero por todo el borde
interior dirá tres veces mientras amaga sacar el ebbo del tablero:
Umbalolo Eshu oddara
Umbalolo Eshu oddara
Umbalolo Eshu oddara

Y la tercera vez que lo dice saca el ebbo del tablero con el


Irofa, indicándole al aleyo que lo tome por sus extremos con los
dedos del medio tocándose la frente, los dos hombros, el estomago
y las dos rodillas, a esta altura lo dejara caer al suelo,
cerciorándose de que nunca caiga el ebbo sobre la estera ni sobre
39

el tablero. Esta operación la repetirá el aleyo tres veces, y cada


vez que el ebbo cae al suelo el awo golpeando con el Irofa en el
centro del tablero dirá:
Iku Unlo, (la primera vez)
Aron Unlo, (la segunda vez)
Ofo Unlo, (la tercera y ultima vez)

Mientras el aleyo se esta tocando los puntos antes señalados con


el ebbo, el awo levantara sus manos en forma circular frente al
aleyo diciendo tres veces:
Okana sa mokisi bilari, Eshu awa tetete
Y dirá también tres veces:
Ojuani shogbe kefeshubawao

Cuando el aleyo dejo caer sus tres veces reglamentarias el ebbo al


suelo, el awo le indica que se coloque el paquete del ebbo en su
frente tomándolo solo con sus dedos del medio, y que lo lleve
frente a Eshu colocándolo allí mientras efectúa su petición.
Mientras esto sucede el awo estara cantando:

Eshu shuwayo mamakeño Eshu oddara kinkeño


Eshu shuwayo mamakeño Eshu oddara kinkeño awo
Osheminie Osheminie (bis).

Cuando ya el aleyo termino su petición al pie de Eshu regresa


frente al tablero se arrodilla y besara la cabeza del tablero en
demostración de respeto, acto seguido el babalawo levantara el
tablero en el aire con su mano izquierda, indicándole al aleyo que
bese la estera exactamente en el lugar donde se encontraba el
tablero, momento que aprovecha el awo para soplar un poco de iyefa
directamente del tablero hacia la espalda del aleyo, y mientras lo
hace golpea fuerte con el Irofa el tablero, dando asi por
concluida la ceremonia del ebbo.

Para finalizar se despide el tablero con la frase:

Osa lona, osa ojuani, osa meta

Fin

También podría gustarte