Está en la página 1de 5

Adolescencia Latinoamericana

1414-7130/2-97-101

O uso indevido de substâncias: esteróides


anabolizantes e energéticos
El uso indebido de sustancias: esteróides anabolizantes y energéticos
Paulo César Pinho Ribeiro*

Resumo Sumario
O autor faz considerações sobre sobre o abuso de esteroides ana- El autor hace consideraciones sobre el abuso de esteroides
anabolizantes comparando los datos de Brazil y Estados Unidos
bolizantes comparando o Brasil com os EEUU e as razões que le-
y las razones que llevan los jovenes y adultos a hacerlo. Define las
vam os jovens e adultos a isto. Define as substâncias, descreve os substancias, describe los mecanismos de acción, los efectos
mecanismos de ação, os efeitos colaterais das mais comuns, des- colaterales de las de uso mas comun, demistifica sus efectos
mistifica seus efeitos benéficos e acentua os malefícios. Faz refe- beneficos e aclara sus maleficios. Hace consideraciones sobre
rências às demais substâncias consideradas suplementos, verdadei- las demás substancias que se utiliza como suplementos, sus
ros benefícios e efeitos indesejáveis. verdaderos efectos beneficos y los indesejables.
Unitermos: Adolesc Latinoam 2001; 2 (2) : Adoles-
Unitermos: Adolesc Latinoam 2001; 2 (2): adolescência, abu-
cencia, abuso de substancias, esteroides anabolizantes y su-
so de subtâncias, esteroides anabolizantes e suplementos. plementos.

Introdução Introducción
Pesquisas nos Estados Unidos, quantificando o uso indevido de Encuestas en los Estados Unidos, cuantificando el uso
esteróides anabolizantes, mostram os seguintes resultados: idade de de esteróides anabolizantes, muestran los siguientes resulta-
dos: la edad de inicio del consumo entre los 15 y 18 años,
início de consumo entre 15 e 18 anos, em estudantes de segundo
en estudiantes de la secundaria; la incidencia es mayor en
grau; a incidência é maior no sexo masculino; 2,5% dos estudantes el sexo masculino; 2,5% de los estudiantes pesquisados rela-
pesquisados relataram ter usado esteróides anabolizantes nos últimos taron haber usado esteróides anabolizantes en los últimos 30
30 dias; a maioria dos usuários são esportistas e a principal razão días; la mayoría de los usuarios son deportistas y la principal
do uso entre esportistas visa a melhorar o desempenho e entre não razón del uso entre los deportistas es que tiende a mejorar
esportistas, à aparência. el desempeño y, entre los no deportistas, es la apariencia.
En los Estados Unidos, en 1994, más de un millón de
Nos Estados Unidos, em 1994, mais de um milhão de jovens já jóvenes ya habían usado esteróides anabolizantes y nos preo-
tinham feito uso de esteróides anabolizantes e nos preocupa saber cupa saber que el motivo del uso tiene causa social, desta-
que o motivo do uso tem causa social, destacando-se os efeitos be- cándose los efectos benéficos del producto sin la preocupa-
néficos do produto sem preocupação com os graves danos à saúde. ción con los graves daños a la salud. En el Brasil, a pesar
No Brasil, apesar do problema estar se agravando, não localizamos del problema estar agravándose, no localizamos estudios so-
estudos sobre incidência e prevalência do uso ilícito de esteróides bre la incidencia y prevalencia del uso ilícito de esteróides
anabolizantes. Entretanto, podemos afirmar que el usuario o
anabolizantes. Entretanto, podemos afirmar que o usuário ou consu- consumidor preferencial se encuentra en la etapa de los 18
midor preferencial se encontra na faixa etária dos 18 a 34 anos de a 34 años de edad y, en general, es del sexo masculino.
idade e, em geral, é do sexo masculino. La tentación de tener músculos rápido lleva cada vez
A tentação de ganhar músculos rapidamente leva cada vez mais más a jóvenes al abuso de los esteróides sin la orientación
jovens ao abuso dos esteróides sem orientação médica. Os efeitos médica. Los efectos colaterales, sin embargo, pueden ser
colaterais, porém, podem ser devastadores. Depois das chamadas desoladores. Después de las llamadas drogas ilícitas (ma-
riguana, cocaína, crack y tantas otras) y de las lícitas (ta-
drogas ilícitas (maconha, cocaína, crack e tantas outras) e das líci- baco, alcohol, anorexígeros, calmantes), una nueva droga co-
tas (fumo, álcool, anorexígeros, sedativos), uma nova droga começa mienza a preocupar a las autoridades y a profesionales de
a preocupar autoridades e profissionais da saúde em todo o mundo: la salud en todo el mundo: los esteróides anabolizantes. La
os esteróides anabolizantes. A mídia internacional sempre veicula prensa internacional siempre difunde escandalos envolviendo
escândalos envolvendo atletas, treinadores e esportistas em virtude atletas, entrenadores y deportistas en virtud del uso indebi-
do de esteróides anabolizantes. En el Brasil, la preocupaci-
do uso indevido de esteróides anabolizantes. No Brasil, a preocupa-
ón no es tanto con los atletas, pero con aquel joven ado-
ção não é tanta com os atletas, mas com aquele jovem adolescen- lescente, que de inmediato quiere tener masa y músculos
te que, no seu imediatismo, quer ganhar massa e músculos rapida- pronto, un cuerpo atlético a corto plazo, entregándose a los
mente (um corpo atlético a curto prazo; entregando-se aos anaboli- anabolizantes, muchas veces recetados por instructores y
zantes, muitas vezes receitados por instrutores e professores de edu- profesores de Educación Física, sin ningún conocimiento en

* Pediatra e clínico de adolescentes, Preceptor do Curso de Especialização em Adolescência da Faculdade de Ciências Médicas de Minas Gerais, Secretário
da Associação Brasileira de Adolescência, Referência Técnica em Adolescência da Secretaria Estadual da Saúde de Minas Gerais e Membro do Núcleo Científico
do Departamento de Adolescência da Sociedade Brasileira de Pediatria.
Endereço: Rua Comendador Viana, 451 – Mangabeiras – Cep. 30.315-060 – Belo Horizonte – Minas Gerais. Telefax: (31) 2251995.

97
Ribeiro P C P • Adolescencia Latinoamericana • 1414-7130/2-97-101

cação física, sem nenhum conhecimento na área, que indicam e ven- esta área, que indican y venden esas drogas, que pueden
dem essas drogas, que podem ser compradas, em farmácias, sem ser compradas, en farmacias, sin exigencia de receta mé-
dica, a pesar de la tarja roja “venta bajo prescripción mé-
exigência de receita médica, apesar da tarja vermelha “venda sob
dica”.
prescrição médica”. En el lenguaje de los jóvenes “tumbar” significa quedar-
Na linguagem dos jovens, “bombar” significa ficar mais atraente se más atrayente para las chicas, más fuerte y poderoso
para as garotas e mais forte e poderoso frente ao grupo de amigos/ frente al grupo de amigos/enemigos.
inimigos. Puede ser constatado en varias academias de la ciudad
Pode ser constatado em várias academias da cidade o fato aci- el hecho afirmado arriba. Comentarios tales como “torta sin
levadura no crece” son escuchados por el joven. El uso ini-
ma afirmado. Comentários tais como “bolo sem fermento não cres-
cial da un resultado que impresiona al joven y él, escuchan-
ce” são escutados pelo jovem. O uso inicial dá um resultado que do elogios, se deja llevar: “Cuánto más me decían que esta-
impressiona o jovem e ele, escutando elogios, deixa-se levar: “Quanto ba bonito, más quería crecer a todo costo y continuaba to-
mais me diziam que eu estava bonito, mais eu queria crescer a todo mando el suero del cadaver” (suero del cadaver es el nom-
custo e continuava a tomar o soro de cadáver” (soro de cadáver é bre dado por los usuarios, ya que además del esteróide es
o nome dado pelos usuários, já que além do esteróide, é usado, usado también hormona de crecimiento que, antes, era ex-
traído de la hipófisis de las personas muertas).
também, um hormônio de crescimento que, antes, era extraído da
En los Estados Unidos, los médicos y padres ya están
hipófise de pessoas mortas). en alerta: hay una cantidad enorme de niños de 10 años
Nos Estados Unidos, os médicos e pais já estão em alerta: há usando esteróides anabolizantes para que se queden fuertes,
uma quantidade enorme de crianças de 10 anos usando esteróides comprados en el mercado negro, ya que desde 1990 son
anabolizantes para ficarem fortes, comprados no mercado negro, já “medicamentos controlados”. Una encuesta de la Universidad
que desde 1990 são “medicamentos controlados”. Uma pesquisa da de Massachusetts constató que 38% de los niños de Boston
están usando esteróides. “El resultado será una generación
Universidade de Massachusetts constatou que 38% das crianças de entera de sujetos robustos, enanos y entroncados, incapaces
Boston estão usando esteróides. “O resultado será uma geração in- de jugar voley o basquet, sin embargo aptos para el ultimate
teira de sujeitos robustos, nanicos e troncudos, incapazes de jogar fighting”.
vôlei ou basquete, embora aptos para o ultimate fighting”. Era para suceder, ¿no es? Los niños pasan el día vien-
Tinha de acontecer, não é? As crianças passam o dia vendo na do en la televisión aquellas propagandas de atletas, en los
televisão aqueles comerciais de atletas, nos quais a imagem pas- cuales la imagen pasea minuciosamente por los manojos de
músculos en cámara lenta. En estas propagandas, el atleta
seia minuciosamente pelos feixes de músculos e em câmara lenta. hace cestos imposibles, da saltos de un edificio a otro y,
Nesses comerciais, o atleta faz cestas impossíveis, dá saltos de um cuando chuta la pelota, el chute suena como una explosión.
edifício ao outro e, quando chuta uma bola, o chute soa como uma Puede ser una propaganda de tenis, de vitaminas o
explosão. Pode ser um comercial de tênis, de vitamina ou até de hasta de jarabes, es igual: lo constante son los músculos, los
xarope, tanto faz: a constante são os músculos, os braços e pernas brazos y las piernas que parecen troncos de acero. En estos
que parecem troncos de aço. Nesses tempos excessivamente atléti- tiempos excesivamente atléticos, vivimos todos en la era de
la estética, no hay joven que no quiera quedarse de aquélla
cos, vivemos todos na era da estética; não há jovem que não quei- manera, principalmente aquélla “persona pequeña que es in-
ra ficar daquele jeito, principalmente aquela “pessoa pequena que é feliz en ser pequeña”. Si aspirasen a eso apenas con la ali-
infeliz em ser pequena”. Se aspirassem a isso apenas com alimen- mentación controlada, adecuada, sana y gimnasia, está
tação controlada, adequada e sadia e ginástica, tudo bem. Aconte- bien. Sucede, que, ahora, ellas oyeron hablar de los esterói-
ce que, agora, elas ouviram falar dos esteróides. des.
Algunas causas apuntadas para el uso de esteróides ana-
Algumas causas apontadas para uso de esteróides anabolizantes
bolizantes incluyen insatisfacción con la apariencia física y
incluem insatisfação com a aparência física e baixa auto-estima. A poca autoestima. La presión social, el culto por el cuerpo
pressão social, o culto pelo corpo que a nossa sociedade tanto va- que nuestra sociedad tanto valoriza, la falsa apariencia salu-
loriza, a falsa aparência saudável e a perspectiva de se tornar sím- dable y la perspectiva de tornarse símbolo sexual constituyen
bolo sexual constituem motivos para o uso/abuso destas drogas. Uma motivos para el uso/abuso de estas drogas. Una buena apari-
boa aparência física leva à aceitação pelo grupo, à admiração de encia física lleva a la aceptación del grupo, la admiración
de todos y nuevas oportunidades. Una persecución a estos
todos e a novas oportunidades. Uma perseguição a estes itens faz
conceptos hace conque el joven caiga en situaciones de ri-
com que o jovem caia em situações de risco como anorexia, buli- esgo como anorexia, bulimia y el uso indebido de es-
mia e o uso indevido de esteróides anabolizantes/energéticos. teróides anabolizantes/energéticos.

Definição Definición
Esteróides são uma classe de componentes que todos os ani- Esteróides son una clase de componentes que todos los
animales poseen. Clasificamos los esteróides en androgéni-
mais possuem. Classificamos os esteróides em androgênicos e corti-
cos y corticóides; los usados indebidamente son, en la mayo-
cóides; os usados indevidamente são, na maioria, esteróides andro- ría, esteróides androgénicos (esteróides que actuan como tes-
gênicos (esteróides que agem como testosterona). Os esteróides usa- tosterona). Los esteróides usados para tratamiento de pro-
dos para tratamento de problemas inflamatórios são esteróides cor- blemas inflamatorios son esteróides corticóides (prednisolona,
ticóides (prednisolona, cortisona, beclometasona, budesonide, dexa- cortisona, beclometasona, budesonide, dexametasona y vari-
metasona e vários outros) e não têm efeitos anabólicos. Os esterói- os otros) y no tienen efectos anabólicos. Los esteróides an-
drogénicos, secretados por los testículos, son hormonas se-
des androgênicos, secretados pelos testículos, são hormônios sexu-
xuales masculinas, que incluyen la testosterona, la didrotes-
ais masculinos que incluem a testosterona, a diidrotestosterona e tosterona y la androstenediona. La testosterona en el hom-
a androstenediona. A testosterona, no homem, é produzida princi- bre es producida principalmente en los testículos y una pe-
palmente nos testículos e uma pequena quantidade nas glândulas queña cantidad en las glándulas adrenales. Es proveniente
adrenais. É proveniente do colesterol. A testosterona e seus meta- del colesterol. La testosterona y sus metabólitos como didro-
bólitos, como diidrotestosterona, agem em muitas partes do corpo, testosterona, actuan en muchas partes del cuerpo, produci-
endo las características secundarias sexuales masculinas: cal-
produzindo as características secundárias sexuais masculinas: calví-

98
Ribeiro P C P • Adolescencia Latinoamericana • 1414-7130/2-97-101

cie, pêlos no rosto e corpo, voz grossa, maior massa muscular, pele vicie, pelos en el rostro y en el cuerpo, voz gruesa, mayor
mais grossa e maturidade dos genitais. Na puberdade, a testoste- masa muscular, piel más gruesa y maduridad de los genita-
les. En la pubertad la testosterona produce acne, crecimien-
rona produz acne, crescimento (comprimento e diâmetro) peniano e
to (largura y diámetro) peniano y testicular, fusión de la epi-
testicular, fusão da epífise óssea, cessando o crescimento em altu- fisis ósea, cesando el crecimiento en altura. Es efectivo en
ra. É efetivo na manutenção dos órgãos sexuais no adulto, exigindo el mantenimiento de los organos sexuales en el adulto, exigi-
uma pequena concentração para isso. A produção normal no homem endo una pequeña concentración para eso. La producción
adulto é de cerca de 4 a 9 mg por dia, que pode ser aumentada normal en el hombre adulto es de cerca de 4 a 9 mg por
pelo estímulo do exercício pesado. As mulheres produzem somente día, que puede ser aumentada por el estímulo del ejercicio
pesado. Las mujeres producen solamente 0,5 mg de testos-
0,5 mg de testosterona/dia, daí a dificuldade em adquirir massa mus-
terona/día, de ahí la dificultad en adquirir masa muscular.
cular. Os anabolizantes possuem vários usos clínicos, nos quais sua Los anabolizantes poseen varios usos clínicos, en los cuales
função principal é a reposição da testosterona nos casos em que, su función principal es la reposición de la testosterona en
por algum motivo patológico, tenha ocorrido um déficit. Muitos si- los casos en que por algún motivo patológico haya ocurrido
milares da testosterona são usados em tratamento médico, como un déficit. Muchos similares de la testosterona son usados
nos casos de deficiência de testosterona, problemas testiculares, cân- en tratamiento médico, como en los casos de deficiencia de
testosterona, problemas testiculares, cáncer de mama, angi-
cer de mama, angioedema hereditário, anemia aplástica, endome-
oedema hereditario, anemia aplástica, endometriosis grave y
triose grave e estímulo do crescimento em caso de puberdade mas- estímulo del crecimiento en caso de la pubertad masculina
culina tardia. Além desse uso médico, eles têm a propriedade de tardia. Además de ese uso médico, ellos tienen la propie-
aumentar os músculos e, por esse motivo, são muito procurados por dad de aumentar los músculos y por ese motivo son muy
atletas ou pessoas que querem melhorar o desempenho e a aparên- procurados por atletas o personas que quieren mejorar el de-
cia física. O uso estético não é médico, portanto, é ilegal e ainda sempeño y la apariencia física. El uso estético no es médi-
co, por lo tanto es ilegal y todavía causa problemas a la
acarreta problemas à saúde. salud.
Muitos outros similares foram desenvolvidos com efeitos mais ana- Muchos otros similares fueron desarrollados con efectos
bólicos que a testosterona. Todos eles possuem, substancialmente, más anabólicos que la testosterona. Todos ellos poseen sus-
os mesmos efeitos da testosterona: retenção de sódio, potássio, água, tancialmente los mismos efectos de la testosterona: la re-
cálcio, sulfato e fosfato, síntese de aumento muscular em resposta tención de sodio, potasio, agua, calcio, sulfato y fosfato, la
ao exercício e possíveil aumento de agressividade e/ou libido. Eles síntesis del aumento muscular en respuesta al ejercicio y po-
sible aumento de agresividad y/o libido. Ellos actuan en el
agem no hipotálamo e na pituitária para suprimir a produção de hipotálamo y en la pituitária para suprimir la producción de
GnRH, FSH e LH, causando uma diminuição na produção de testos- GnRH, FSH y LH, causando una disminución en la producci-
terona natural nos testículos e também reduzindo ou cessando a pro- ón de testosterona natural en los testículos y también redu-
dução de espermatozóides. Esse efeito não é sempre reversível, mes- ciendo o cesando la producción de espematozoides. Ese efec-
mo quando os andrógenos artificiais são suspensos. Cânceres da prós- to no es siempre reversible, mismo cuando los andrógenos
tata são freqüentemente dependentes da testosterona (conseqüente- artificiales son suspensos. Cánceres de la próstata son fre-
cuentemente dependientes de la testosterona (consecuente-
mente, seu tratamento por castração) e eles podem progredir rapi- mente su tratamiento por castración) y ellos pueden prospe-
damente na presença de alto nível de andrógenos. Uma porcenta- rar rápido en la presencia de alto nivel de andrógenos.
gem de testosterona é convertida em estrogênio e alguns andróge- Un porcentaje de testosterona es convertido en estróge-
nos artificiais possuem também efeitos de estrogênios, causando au- no y algunos andrógenos artificiales poseen también efectos
mento do tecido dos seios por debaixo dos mamilos (ginecomastia). de estrógenos, causando aumento del tejido de los senos por
debajo de pezones (ginecomastia). Eso es ocacionalmente vis-
Isso é ocasionalmente visto, naturalmente, em garotos púberes e
to, naturalmente, en chicos púberes y en un pequeño por-
numa pequena porcentagem da população de homens adultos. centaje de la población de hombres adultos.
O mecanismo de ação dos esteróides anabolizantes inclui os El mecanismo de acción de los esteróides anaboli-
efeitos: placebo, em nível psicológico; euforizante, diminuindo o can- zantes incluye los efectos: placebo en nivel psicológico, eu-
saço; anticatabolizante, diminuindo a perda de massa muscular; au- forizante, disminuyendo el cansancio, anticatabolizante, dis-
mento da utilização e da síntese protéica. minuyendo la perdida de masa muscular, y aumento de la
utilización y de la síntesis protéica.
Então eles são seguros? A aprovação e uso de qualquer dro-
¿Entonces ellos son seguros? La aprovación y el uso
ga é uma questão de decisão - se os benefícios terapêuticos de seu de cualquier droga es una cuestión de decisión – si los beneficios
uso compensam seus efeitos adversos. Em doses terapêuticas, es- terapéuticos de su uso compensan sus efectos adversos.
teróides causam poucos efeitos colaterais. O uso por razão estética En dosis terapéuticas, esteróides causan pocos efectos co-
ou frívola, sempre em doses elevadas, (uso abusivo), é que traz con- laterales. El uso por razón cosmética o frívola, siempre en dosis
seqüências graves. elevadas, el uso abusivo, es que trae consecuencias graves.
Vamos a citar algunos medicamentos esteróides,
esteróides en
Vamos citar alguns medicamentos esteróides de apresentação
presentación oral e inyectable: esteróides nacionales: deca-
oral e injetável: esteróides nacionais: decanoato de nandrolona – um noato de nandrolona, un esteróide inyectable con efecto del
esteróide injetável com efeito de ganho de massa muscular e pequenos aumento de la masa muscular y pequeños efectos colatera-
efeitos colaterais; derivados da testosterona tais como propionato, fenil- les; derivados de la testosterona tales como propionato, fe-
propionato, isocaproato e decanoato de testosterona (4 tipos de testos- nilpropionato, isocaproato y decanoato de testosterona (4 ti-
terona sintética) – muito bom para ganho de massa e força, mas muito pos de testosterona sintética), muy bueno para aumentar la
masa y fuerza pero muy cargado de efectos colaterales; oxy-
carregado de efeitos colaterais; oxymetholona – esteróide oral que tem
metholona, esteróide oral que tiene el mejor poder de au-
o maior poder de ganho de massa e força de todos os existentes no mentar masa y fuerza de todos los existentes en el Brasil y
Brasil e exterior, mas, de longe, também o mais tóxico, podendo causar en el exterior, pero de lejos también el más tóxico, pudiendo
hepatites instantâneas, independentemente da dose; mesterolona – causar hepatitis instantaneas, independientemente de la do-
toxicidade mediana e pouco efeito em ganho de massa. sis; mesterolona, toxicidad mediana y poco efecto en el au-
Esteróides importados: estazanol, oral e injetável – tóxico ao fí- mento de masa.
Esteróides importados: estazanol, oral e inyectable, tóxi-
gado; emantato de metolona – pouco efeito em ganho de massa,
co al hígado; emantato de metolona, poco efecto en el au-

99
Ribeiro P C P • Adolescencia Latinoamericana • 1414-7130/2-97-101

menos tóxico; oxandrolona – não tem muitos efeitos colaterais, sen- mento de masa, menos tóxico; oxandrolona, no tiene mu-
do o preferido das mulheres. O seu efeito terapêutico é indicado para chos efectos colaterales, siendo el preferido de las mujeres.
Su efecto terapéutico es indicado para niños con problemas
crianças com problemas de peso nos Estados Unidos, para aidéticos
de peso en los Estados Unidos, por sideticos para minimizar
a fim de minimizar as perdas musculares causadas pela doença; trem- las perdidas musculares causadas por la enfermedad; trem-
bolona – injetável, muito forte, tóxica e, infelizmente, muito indi- bolona, inyectable, muy fuerte, tóxica e infelizmente muy in-
cada por fisiculturistas e profissionais, sendo usada por iniciantes; dicada por los fisiculturistas y profesionales siendo usada por
éster da testosterona – causa bom aumento de massa muscular, mas iniciantes; éster de la testosterona, causa un buen aumento
com efeitos colaterais graves. de masa muscular, pero con efectos colaterales graves.
Efectos colaterales del uso abusivo de esteróides: tem-
Efeitos colaterais do uso abusivo de esteróides: tremores, acne
blores, acne grave, retención de líquidos, dolores en las arti-
grave, retenção de líquidos, dores nas juntas, aumento da pressão culaciones, aumento de la presión sanguinea, alteran el me-
sangüínea, alteração do metabolismo do colesterol – diminuindo o tabolismo del colesterol disminuyendo el HDL (la buena for-
HDL (a boa forma do colesterol) e aumentando o LDL com aumen- ma del colesterol), aumentando el LDL con aumento del ri-
to do risco de doenças coronarianas, alterações nos testes de fun- esgo de enfermedades coronarias, alteraciones en los tests
ção hepática, icterícia e tumores no fígado, policitemia, exacerba- de función hepática, icterícia y tumores en el hígado, polici-
temia, exacerbación de la apnéa de sueño, estrias y mayor
ção da apnéia do sono, estrias e maior tendência às lesões do apa-
tendencia a las lesiones del aparato locomotor, pues las arti-
relho locomotor, pois as articulações não estão aptas para o au- culaciones no están aptas para el aumento de la fuerza
mento de força muscular. Além desses, aqueles que se injetam ainda muscular. Además de ésos, aquéllos que se inyectan toda-
correm o perigo de compartilhar seringas e contaminar-se com o vía corren el peligro de compartir jeringas y contaminarse
vírus da AIDS ou hepatite. con el virus del sida o hepatitis.

Otros efectos
Outros efeitos En el hombre: la disminución o atrofia del volumen tes-
No homem: diminuição ou atrofia do volume testicular, redução ticular, reducción del recuento de espermatozoides, impoten-
da contagem de espermatozóides, impotência, infertilidade, calvície, cia, infertilidad, calvicie, desarrollo de las mamas, dificultad
desenvolvimento de mamas, dificuldade ou dor para urinar, aumento o dolor para orinar, aumento de la próstata y ginecomastia
da próstata e ginecomastia nem sempre reversível. ni siempre reversible.
Na mulher: crescimento de pêlos com distribuição masculina, al- En la mujer: el crecimiento de los pelos con distribución
masculina, alteraciones o ausencia del ciclo menstrual, au-
terações ou ausência de ciclo menstrual, aumento do clitóris, voz mento del clítoris, voz gruesa y disminución de los senos
grossa e diminuição de seios (atrofia do tecido mamário). (atrofia del tejido mamario).
No adolescente: maturação esquelética precoce com fechamen- En el adolescente: la maduración esquelética precoz con
to prematuro das epífises ósseas, baixa estatura e puberdade acele- el encerramiento de las epífisis óseas con poca estatura y
rada, levando a um crescimento raquítico. la pubertad acelerada llevando a un crecimiento raquítico.
O abuso de anabolizantes pode causar variação de humor, incluindo El abuso de anabolizantes puede causar la variación
del humor, incluyendo agresividad y rabia incontrolables, lle-
agressividade e raiva incontroláveis, levando a episódios violentos como vando a episodios violentos como suicidios y homicidios, prin-
suicídios e homicídios, principalmente conforme a freqüência e o volume cipalmente conforme frecuencia y volumen usados. Usuarios
usados. Usuários apresentam sintomas depressivos ao interromperem o presentan síntomas depresivos al interrumpir el uso, síntomas
uso e sintomas de síndrome de abstinência, o que pode contribuir para de síndrome de abstinencia que puede contribuir para la de-
a dependência. Ainda podem experimentar um ciúme patológico, qua- pendencia. Todavía pueden experimentar un celo patológico,
cuadros maniacos y esquizofrenoides, extrema irritabilidad, ilu-
dros maníacos e esquizofrenóides, extrema irritabilidade, ilusões, (po-
siones, pudiendo haber distorción del juzgamiento en relaci-
dendo ter uma distorção de julgamento em relação a sentimentos de ón a sentimientos de invencibilidad, distracción, confusión
invencibilidade), distração, confusão mental e esquecimentos, além de mental y olvidos, además de alteraciones de la libido con
alterações da libido e suas conseqüências. sus consecuencias.
Muitas vezes, o uso vem acompanhado de outras drogas não- Muchas veces el uso viene acompañado de otras drogas
esteróides, como hormônio de crescimento, insulina, analgésicos fortes no esteróides, como hormona de crecimiento, insulina, anal-
gésicos fuertes para los dolores musculares, diuréticos y me-
para dores musculares, diuréticos e medicamentos que evitam a gi-
dicamentos que evitan la ginecomastia.
necomastia. Trabajos muestran que hay un aumento en el consumo
Trabalhos mostram que há um consumo aumentado de outras dro- de otras drogas (alcohol, tabaco, mariguana, anfetaminas),
gas (álcool, tabaco, maconha, anfetaminas), principalmente em adoles- principalmente en adolescentes. El abuso de alcohol es el
centes. O abuso de álcool é o mais freqüente, seguido do uso do fumo más frecuente, seguido del uso del tabaco y mariguana. En
e maconha. Em 1990, nos Estados Unidos, pensou-se na possibilidade 1990, en los Estados Unidos, se pensó en la posibilidad de
la dependencia física, por las dosis crecientes y que los indi-
da dependência física, pelas doses crescentes e pelo fato de os indivídu-
viduos nunca estuviesen satisfechos con los músculos adqui-
os nunca estarem satisfeitos com os músculos adquiridos. ridos.
Atletas, treinadores físicos e mesmo médicos relatam que os ana- Atletas, entrenadores físicos y mismo médicos relatan que
bolizantes aumentam significativamente a massa muscular, força e los anabolizantes aumentan significativamente la masa mus-
resistência. Apesar dessas afirmações,, até o momento não existe cular, fuerza y resistencia. A pesar de esas afirmaciones, has-
nenhum estudo científico que comprove que essas drogas me- ta el momento no existe ningún estudio científico
que compruebe que esas drogas mejoran la capaci-
lhoram a capacidade cardiovascular, agilidade, destreza ou
dad cardiovascular, agilidad, destreza o desempeño
desempenho físico. físico.
Devido a todos estes efeitos, o Comitê Olímpico Internacional colocou Debido a todos esos efectos el Comité Olímpico Interna-
20 esteróides anabolizantes e compostos relacionados a eles como dro- cional colocó 20 esteróides anabolizantes y compuestos re-
gas banidas, ficando o atleta que fizer uso deles sujeito a duras penas. lacionados a ellos como drogas eliminadas, quedándose el
O que falar dos suplementos tão consumidos e vendidos: ami- atleta que hiciese uso de ellos sujeto a duras penas.
¿Qué hablar de los suplementos tan consumidos y vendi-
noácidos, carboidratos, creatina, L-carnitina e outros?
dos aminoácidos, carbohidratos, creatina, L- carnitina y otros?

100
Ribeiro P C P • Adolescencia Latinoamericana • 1414-7130/2-97-101

Destacamos que os produtos à base de aminoácidos (menor uni- Destacamos que los productos a base de aminoácidos
dade das proteínas) Megamass e outros, não são ergogênicos, só (menor unidad de las proteínas) (Megamass y otros) no son
ergogénicos, sólo ayudando en los casos de dietas alimenta-
ajudando nos casos de dietas alimentares hipoprotéicas e inadequa-
res hipoprotéicas e inadecuadas a pesar de la publicidad de
dos, apesar da publicidade de aumentarem a massa muscular e o que aumentasen la masa muscular y el desempeño en las
desempenho nas atividades físicas, o que não comprovam os espe- actividades físicas, lo que no comprueban los especialistas.
cialistas. O excesso de aminoácidos pode levar à sobrecarga renal. El exceso de aminoácidos puede llevar a la sobrecarga re-
Quanto aos energéticos (carboidratos), apesar da promessa de evi- nal. Cuánto a los energéticos (carbohidratos), a pesar de la
tar fadiga em pessoas que praticam atividade física de força prolon- promesa de evitar fatiga en personas que practican actividad
física de fuerza prolongada, sabemos que el producto au-
gada, sabemos que o produto aumenta o nível de glicogênio evitan-
menta el nivel de glicogénio, evitando la quemación de mús-
do a queima de músculos quando o estoque de glicose acaba. Se culos cuando el almacenamiento de glicosis acaba. Si con-
consumido sem orientação, tem o efeito de ganho de peso indese- sumido sin orientación tiene el efecto del aumento de peso
jável. A creatina (combinação de aminoácidos) mostra, nas propa- no deseado. La creatina (combinación de aminoácidos) mu-
gandas, que melhora a resistência durante o exercício e com de- estra en las propagandas que mejora la resistencia durante
sempenho melhor. Entretanto, há divergências entre os especialis- el ejercicio con mejor desempeño. Entretanto, hay divergen-
cias entre los especialistas, a pesar de que la mayor parte
tas, apesar da maior parte acreditar, mediante alguns resultados de
cree, mediante algunos resultados de las encuestas, en el
pesquisas, no efeito benéfico deste suplemento. Pode causar hiper- efecto benéfico de este suplemento.
tensão arterial e câimbras. A dose recomendada por laboratórios é Puede causar hipertensión arterial y calambres. La dosis
de 20 mg/dia, enquanto a dose segura é de 2 mg. Quanto à L- recomendada por laboratorios es de 20 mg/día, entretanto
Carnitina, não há efeito comprovado no desempenho físico. Alguns la dosis segura es de 2 mg. Cuanto a la L - Carnitina no
líquidos similares a refrigerantes contêm apenas mistura de açúca- hay efecto comprobado en el desempeño físico. Algunos lí-
quidos similares a gaseosas contienen apenas una mezcla de
res simples e eletrólitos combinados e são vendidos como energéti- azúcares simples y electrólitos combinados y son vendidos
cos. Produtos à base de guaraná são excitantes que contêm cafeí- como energéticos. Productos a base de guaraná son exci-
na. tantes que contienen cafeína.
O que está acontecendo com os adolescentes que insistem em ¿Qué está sucediendo con los adolescentes que insisten
pular da infância para a vida adulta, sem passar pela adolescên- en saltar de la infancia para la vida adulta, sin pasar por la
cia? É verdade que nem sempre este período é vivido com tranqüi- adolescencia? Es verdad que ni siempre este período es vivi-
do con tranquilidad, pero es también una etapa maravillosa,
lidade, mas é também uma etapa maravilhosa, em que um simples en que una simple mirada o un beso causan una emoción
olhar ou um beijo acarreta uma emoção intensa, por mais que mui- intensa, por más de que muchas novias esperen por ese niño
tas namoradas esperem por esse menino quando adulto. Peter Pan cuando adulto. Peter Pan era un niño experto, porque no
era um garoto esperto, justamente porque não queria crescer e fi- quería crecer para quedarse adulto. Pero, con los esterói-
car adulto. Mas, com os esteróides, os jovens imprudentes de hoje des, los jóvenes imprudentes de hoy quieren quedarse adul-
querem ficar adultos sem crescer. tos sin crecer.
Es importante que los profesionales de la salud que ati-
É importante que os profissionais da saúde que atendem os ado- enden a los adolescentes estén atentos al hecho y pregun-
lescentes estejam atentos ao fato e questionem durante a entrevis- ten durante la entrevista el uso de estas sustancias. Padres,
ta o uso destas substâncias. Pais, educadores e profissionais da saúde educadores y profesionales de la salud deben siempre cuesti-
devem sempre questionar valores pré-concebidos de nossa socieda- onar valores preconcebidos de nuestra sociedad, racionalizando
de, racionalizando o culto ao corpo e trabalhando o resgate da pru- el culto al cuerpo y trabajando el rescate de la prudencia,
bien como incentivando otras habilidades positivas internas que
dência, bem como incentivar as outras habilidades positivas inter-
todos nosotros poseemos, principalmente los jóvenes que las
nas que todos nós possuímos, principalmente os jovens, que as pos- poseen y no tienen conciencia de este dominio.
suem e não têm consciência desta posse. El nucleo científico del Comité de Adolescencia de la
O núcleo científico do Comitê de Adolescência da SBP desenca- SBP desencadenó campaña por una circular de alerta a to-
deou campanha por uma circular de alerta a todos os setores da dos los sectores de la salud, educación y deporte, encami-
Saúde, Educação e Esporte, encaminhando documento esclarecedor nando documento esclarecedor sobre los riesgos del uso de
los esteróides, principalmente a todas las academias de de-
sobre os riscos do uso dos esteróides, principalmente a todas as aca-
portes del país y también a los políticos, para evitar el uso
demias de esportes do país e também aos políticos, para evitar o indiscriminado de tales medicamentos.
uso indiscriminado de tais medicamentos.

Bibliografia / Bibliografía
1. Castro R. Nanicos e Troncudos – crônica. Revista Manchete, maio de 1998. Abstract
2. Comittee on Sports Medicine and Fitness. Adolescents and anabolic steroids: The author utilize the data from USA and Brazil to
a subject review. American Academy of Pediatrics, 1997.
consider the abuse of anabolizant steroids by the youngers
3. Olszewer E, Narteira M. Radicais livres em medicina esportiva. Editora and adults and discuss the reasons of it. Define the
Tecnopress, São Paulo, 1997.
substances, describes the accion mecanisms, the side
4. Parentoni J, Castro SS, Trincheiro VMP. Adolescentes e anabolizantes – uma
effects and how people mystifies the beneficts, and clear
prática de risco. Monografia Curso de especialização em adolescência, Belo
the advantages. He considers the substances named
Horizonte, 1999.
supplements, their real advantanges and disadvantages.
5. Ribeiro, PCP. Alerta: Os riscos dos esteróides anabolizantes. Boletim da
Associação Mineira de Adolescência, Belo Horizonte, 1999. K e y w o r d s : Adolesc Latinoam 2001; 2 (2):
6. Scott DR, Wagner JC, Bonlow TW. Anabolic steroids use among adolescents Adolescence, substance abuse, anabolizants steroids,
in Nebraska schools. American Journal Health System Pharmacy, vol. 53- supplements.
17, 2068-2072, 1996.
7. Site: http://www.jesu.jesus.cam.ac.uk/drugs.
8. Statuto R. Anabolizantes – o preço da força. Encarte Saúde, Revista
Manchete, nov. 1997.

101

También podría gustarte