T.C.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

MAKİNE ELEMANLARI I
DÖNEM PROJESİ

PROJE KONUSU
Vidalı El Presi

DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ

Prof. Dr. Ertuğrul DURAK

TESLİM TARİHİ: 19.12.2017

HAZIRLAYANLAR:

PROJE ÖZETİ
Şekilde verilen vidalı el presinin projelendirilmesi bizden istenmektedir.Projeye ait gerekli hesaplamalar ve
malzeme seçimleri yapılmıştır.Numaralarımızın son 3 hanesine göre aldığımız presleme kuvveti F [N] ve
Strok [mm] değerleri aşağıda belirtilmiştir.

Numaranın son üç Presleme kuvveti F [N] Strok [mm]

rakamı (Gruplarda ise
numaraların ortalaması)
1411014053 No x 25 225
1511014016 No x 25 225

053+016
Aritmetik ortalama = = 34,5
2

Numaranın son üç Presleme kuvveti F [N] Strok [mm]

rakamı (Gruplarda ise
numaraların ortalaması)
1411014053 34,5 x 25 = 862,5 N 225
1511014016 34,5 x 25 = 862,5 N 225

Transmisyon Cıvatasının Boyutlandırılması:

İletim vidası malzemesi olarak St37 kare profilli vida alalım.

St37 için ;

akma = 230N/mm2

kopma = 370N/mm2

µ = 0,15 s: 1,6 β: 1,4 F: 862,5N

1 230
em: .akma = = 143,75 N / mm2
𝑠 1,6

𝛽.𝐹 𝛽.𝐹 4.𝛽.𝐹 4.𝛽.𝐹 4𝑥1.4𝑥862,5

em ≥ = 𝜋𝑑1 2
→𝑑1 2 ≥ → 𝑑1 ≥ √ → 𝑑1 ≥√ → 𝑑1 ≥ 3.270 mm
𝐴 𝜋.𝑒𝑚 𝜋.𝑒𝑚 𝜋.143,75
4

𝒅𝟏 =10mm alalım. (Sağlam olması ve estetik görünüş açısından daha büyük çap alınmıştır.)

Vida Dişlerinin Kayma Gerilmesinin Hesabı:

𝑒𝑚 143.75
em = = = 71,875 N/mm2
2 2

𝑈1 .4𝐹
= ( İlk diş F kuvvetinin %40’lık etkisini karşılar.Bu nedenle 0,4 ile çarpılarak işlem yapılır.)
𝐴

0,4𝑥862,5𝑁 0,4𝑥862,5𝑁𝑥2
= ℎ ≤  → h= → h ≥ 0,381 mm h=0,5 mm alalım.
𝜋.𝑑1 . 𝜋𝑥4𝑥71,875
2

ℎ
𝑑1 = 4 mm t=
2

𝑡 ℎ 0,5
𝑑2 = 𝑑1 + = 𝑑1 + = [4+ ] mm = 4,25mm
2 2 2

0,5
d = 𝑑1 +2k = [4+2 x ] mm = 4,5mm
2

Vida Dişlerinin Eğilme Kontrolü:

𝑀𝑒 3.𝐹.0,4.𝑡 3𝑥0,4𝑥862,5𝑥0,25
𝑒ğ = 𝐼
. 𝑦 ≤ 𝑒𝑚 𝑒ğ = 𝜋𝑑1.ℎ2
≤ 𝑒𝑚 → h ≥ √ 143,75𝑥4𝑥𝜋

→ h= 0,378 olduğundan mil eğilme açısından emniyetlidir.

Vida Dişlerinin Eşdeğer Gerilmesi Kontrolü:

 𝐹 𝐹 4𝑥862,5
= = = = 68,63 N/mm2
𝐴 𝜋𝑑1 2 /4 𝜋𝑥4 2

ℎ 0,5𝑚𝑚 ℎ
tanα = = → α=tan-1. = 2,14◦
𝜋𝑑2 𝜋.4,25𝑚𝑚 𝜋𝑑2

ρ = tan-1µ = tan-1. 0,15 = 8,53◦

𝑑
𝑀𝑏 𝐹. 2 .(tan(α.m+ρ)) 8.𝐹.𝑑2 .tan(α.m+ρ)
= = 2
3 =
𝑊𝑏 𝜋𝑑1 /16 𝜋𝑑1 3

8𝑥862,5𝑥4,25𝑥𝑡𝑎𝑛(2,14+8,53)
= = 27,47 N/mm2
𝜋.4 3

√2 + 33 =
√68,632 + 3. (27,47)2 → 𝑒ş = 83,50 N/mm2

𝑒ş ≤ 𝑒𝑚 olmalıdır. 83,50 ≤ 143,75 olduğundan emniyetlidir.

Otoblokaj Kontrolü:
𝑑2
Mçöz = Fön.[ .tan(α − ρ)] =0
2

tan(α − ρ)] ≤ 0

α - ρ ≤ 0 → α ≤ ρ ( Otoblokaj şartı )
8,53 ≥ 2,14 olduğundan otoblokaj şartı sağlanmaktadır.

Vidanın Burkulma Kontrolü:

L=150 mm olarak alalım.

ℓ.𝑘 𝐼 𝑑1 4𝑚𝑚
λ= → 𝑖 =√ 𝑚𝑖𝑛 𝑖= = =1mm
𝑖 𝐴 4 4

ℓ. 𝑘 = 0,65. ℓ =0,65x150 = 97,5 mm

ℓ.𝑘 162,5
λ= = =162,5 mm
i 1

λ0 = 105 (St37 için) λ < λ0 olduğundan tetmajer

𝑘𝑟 = 𝑘𝑜𝑝𝑚𝑎 - 1,14. λ = 370 -1,14 x 97.5

𝑘𝑟 = 258,85 N / mm2

𝑘𝑟 258,85 N / mm2
k= = = 3,1 2 < k <4 arasında olması gerektiğinden emniyetlidir.
𝑒ş 83,50 N / mm2

Çevirme Kolunun Boyutlandırılması:

Kol malzemesi St70 olarak seçildi. Bu malzemeye ait hesap değerleri ve gerekli hesaplamalar aşağıdaki
gibidir.

𝑎𝑘𝑚𝑎 = 360 N/mm2

𝑘𝑜𝑝𝑚𝑎 = 700 N/mm2

µ0 = 0,05 (Somun ile temas yüzeyi arasındaki sürtünme katsayısı )

𝐹𝑑 = 700 N (Bir insanın uygulayabileceği maksimum değer olarak alındı. )

M= 𝑀s1 + 𝑀s2 𝑀s1 = Sıkma momenti 𝑀s2 = Somun ile temas yüzeyi arasındaki sürtünme momenti

d0 =1,4.d
d0 =1,4x4,5mm=6,3mm
𝑑2 4,25
𝑀s1 = Fön.[ .tan(α + ρ)] =862,5 x .tan (2,14+8,53)◦
2 2

𝑀s1 = 345,31 Nmm

𝑀s2 = r𝐴 . µ0 . Fön

𝑀s2 =0,7d x 0,05 x 862,5

𝑀s2 =0,7 x4,5 x0,05 x 862,5 =135,84375 Nmm

M= 𝑀s1 + 𝑀s2 M= (135,84375 + 345,31) Nmm =481,15 Nmm

M 481,15mm
L= →L= = 2,405
𝐹 200

L = 150mm olarak aldık.

𝑎𝑘𝑚𝑎 360
𝑒𝑚 = 𝑠
=
1,6
= 225 N/mm2

𝑀𝑒ğ
𝑒ğ = 𝐼
. 𝑦𝑚𝑎𝑥 ≤ 𝑒𝑚
𝐹.𝐿𝑖ş𝑙𝑒𝑚 𝑏𝑜𝑦𝑢 x D
𝜋D4
≤ 225
2
64

D ≥18,02 ( D=19mm olarak alalım.)

Çevirme Kolunun Kesme Kontrolü:

 𝑉 200
= = 𝜋D2
≤ 𝑒𝑚
𝐴
4

𝑒𝑚 225
𝑒𝑚 = = = 112,5 N/mm2
2 2

200
𝜋192
≤ 𝑒𝑚 olmalı
4

0,705 ≤ 112,5 N/mm2 olduğundan emniyetlidir.

Vida Hesabı :
Boyutlandırma ; St42 seçelim;

𝐴𝐾 = 270 N/mm2

𝐴𝐾 270
𝑒𝑚 =
𝑠
𝑠 =1,6 → 𝑒𝑚
1,6
= 165 N/mm2

Burkulma katsayısı (β)= 1,5

𝐹𝑒𝑡𝑘𝑖𝑛 = Fx β = 862,5N X 1,5 =1293,75 N

𝐹𝑒𝑡𝑘𝑖𝑛
=
𝐴
≤  𝑒𝑚
𝐹𝑒𝑡𝑘𝑖𝑛 𝐹𝑒𝑡𝑘𝑖𝑛 .4 (1293,75𝑥4)
= 𝜋𝑑1 2
→ 𝑑1 2 =
𝜋𝑥 𝑒𝑚
→ 𝑑1 2 =
𝜋𝑥 165
4

𝑑1 = 9,98 mm (Bu değerin gerçekten emniyetli olduğunu anlamak için burkulma analizi yapmak
gerekmektedir.)

L=150

4
𝑑1 ≥ √(20𝑥 𝐹𝑥 𝑠𝑥 𝐿𝑘 2 /(𝐸𝑥 𝜋 2 )

4
𝑑1 ≥ √(20𝑥 862,5𝑥 20𝑥 1502 /(2,1𝑥 10 5 𝑥 𝜋 2 )

𝑑1 ≥ 7,82 mm

(Sağlam olması açısından M20 Vida kullandık.)

𝑑 =20 mm A =225mm2

𝑑1 =16,885 mm β=60◦ h=2,5mm

𝑑2 =18,330 mm µ =0,15

𝑡1 =1,534 mm 𝑃𝑒𝑚 =10 N/mm2

Basma Kontrolü:
 𝑒𝑚 = 165 N/mm2
𝐹 862,5
𝑏 = 𝐴
=
225

𝑏 =3,83 N/mm2 → 𝑏 ≤ 𝑒𝑚 = → Sistem güvenlidir.

M20 Vida için Otoblokaj Kontrolü:
ρ = arctan.µ

ρ = arctan0,15

ρ = 8,53◦

tgρ’ tgρ
= 𝛽
𝑐𝑜𝑠( )
2

tgρ’ tg 8,53
= = 0,17319
𝑐𝑜𝑠30

ρ’
= 9,82◦

h 2,5mm
tan α = → tan α = = 0,043 → α = 2,48◦
𝜋.𝑑2 𝜋.18,330

α < ρ’ Bu durumda sistem otoblokajlıdır.

Kayma Gerilmesi :
𝑀𝑠
𝑏 =
𝑊𝑏

𝑀𝑠𝚤𝑘𝑚𝑎 =[Fx 𝑑2 xtg(α + ρ′)] / 2

𝑀𝑠𝚤𝑘𝑚𝑎 = [862,5x(18,830/2)xtg(2,48◦+9,82◦)]

𝑀𝑠𝚤𝑘𝑚𝑎 ≈ 1723,5 Nmm

𝑊𝑏 = 𝜋. 𝑑1 3 /16

𝑊𝑏 = 𝜋 𝑥 (16,885)3 /16

𝑊𝑏 = 954𝑚𝑚3
1723,5
𝑏 = = 1,80 N/mm2
954

Maksimum Şekil Değiştirme Hipotezine Göre :

𝑒ş = √𝑏 2 + 3𝑏 3 ≤ 𝑒𝑚

𝑒ş = √(3,83)2 + 3. (1,80)3 ≤ 165 N/mm2

𝑒ş =4,48 N/mm2 ≤ 𝑒𝑚 olduğundan emniyetlidir.

Somun Hesabı :
Somun malzemesi olarak yumuşak bir malzeme seçersek vidadaki aşınmayı azaltacağımızdan yumuşak bir
malzeme olan bronz seçtik.

𝑃𝑒𝑚 = 10 N/mm2

𝑎𝑘 = 150 N/mm2

𝑎𝑘 150
𝑒𝑚 = s
=
1,65
= 90 N/mm2

𝐷 = 20

𝐷0 = 1,35 X 𝐷 = 27mm

𝐷2 = 1,35 X 𝐷0 = 36mm
F F
𝑃= = ≤ 𝑃𝑒𝑚
A 2𝑥 𝜋𝑥 𝑑2 𝑥 𝑡1

862,5
𝑧≥ ≤ 12,84
𝜋𝑥 18,330𝑥 1,534𝑥 10

𝑧 = 1 diş vardır.

m = z.h

m = 1x 2,5 = 2,5 mm

e = m / 3 ≈ 0,83

Somun Ezilme Kontrolü :

F F
𝑃= = ≤ 𝑃𝑒𝑚
A 𝑍 𝑥 𝜋𝑥 𝑑2 𝑥 𝑡1

F F
𝑃= = ≤ 𝑃𝑒𝑚
A 1 𝑥 𝜋𝑥 18,330𝑥 1,534

Somun Gövdesindeki Ezilme ve Gerilme Kontrolü :

 (4xβxF)
 = [𝜋(𝐷 2
− 𝐷0 2 )]
≤ 𝑃𝑒𝑚
2

(4x1,5x862,5)
 = [𝜋(36,52− 272 )] ≤ 𝑃𝑒𝑚

 = 2,73 N/mm2 ≤ 90 N/mm2

Teğetsel Kuvvetle Oluşan Kayma Gerilmesine Göre Kontrol:

𝐹𝑡 =2. 𝑀𝑠 /d
𝐹
 = 2𝜋.𝑑 𝑡 2
𝑝𝑖𝑚
4

4.𝑀𝑠
= ≤ 𝑒𝑚
𝜋.𝑑𝑝𝑖𝑚 2 .𝑑𝑚𝑖𝑙

4𝑥 345,31
= ≤ 𝑒𝑚
𝜋𝑥 62 𝑥 4

 = 3,05 N/mm2 ≤ 50 N/mm2 olduğundan emniyetlidir.

Gövde ve Taban Malzemesi Seçimi ve Kaynak Hesabı :

Taban ve gövde malzemesi olarak GG30 malzeme seçelim.

𝑘𝑜𝑝𝑚𝑎 = 380 N/mm2

𝑏𝑢𝑟𝑢𝑙𝑚𝑎 = 110 N/mm2

𝑎𝑘𝑚𝑎 = 250 N/mm2

𝑒ğ𝑖𝑙𝑚𝑒 = 190 N/mm2

Gövde Parçasının Kaynak Hesabı:

𝑀𝐶 F 𝐿 862,5 𝑥 𝐿
= 𝑏.L2𝑥 → 𝑏.L2
𝑊𝐶 .2 .2
6 6

𝑎𝑘 250
𝑒𝑚 = s
=
1,6
= 156,25 N/mm2

𝑒𝑚 156,25
𝑒𝑚 = = = 78,125 N/mm2
2 2

F 862,5
 = ≤ 𝑒𝑚 → = ≤ 78,125
A 275 𝑥 𝑏

b ≥ 24,90 mm b=50mm aldık.

𝑀𝐶 F 𝐿 862,5 𝑥 (275+150)
= 𝑏.L2𝑥 →= 862,5 𝑥 (375)2
= 0,138 N/mm2
𝑊𝑒 .2
6 .2
6
Bileşke Kaynak Hesabı :

𝑏 = √2 + 32
F𝑥 𝐿 862,5 𝑥 375
= → = 50 2 = 18,75mm
𝑊𝑒 𝑥 (375)
3

𝑏 = √18,752 + 3. (78,125)2 = 136,6 mm emniyetli olur.