Está en la página 1de 1130

JOSE JUAN DEL COL

DICCIONARIO AUXILIAR
ESPAOL-LATINO

para el uso moderno del Latn

Instituto Superior Juan XXIII


Baha Blanca
2007

JOSE JUAN DEL COL

DICCIONARIO AUXILIAR
ESPAOL-LATINO

para el uso moderno del Latn

Diccionario auxiliar espaol-latino para el uso moderno del latn - Baha Blanca :
Instituto Superior Juan XXIII, 2007.
1250 p. ; 23x17 cm.

ISBN 978-950-9771-34-5

BAHIA BLANCA

Instituto Superior Juan XXIII


2007

Iesu Christo,
Verbo divino, veritatis ac vitae fonti perenni,
hoc recentis latinitatis lexicon
auctor ex animo et perlibenter dedicat.

Instituto Superior Juan XXIII, Baha Blanca, 2007


Vieytes 286
B8000AEF Baha Blanca (Buenos Aires), Argentina
Tel. +54 - 291 - 456-2117
E-mail: jjdc@juan23.edu.ar

Queda hecho el depsito que marca la Ley 11.723


Reservados todos los derechos.

Impreso en la Argentina - Printed in Argentina

Impreso por Sapienza Industria Grfica, Undiano 84, Baha Blanca


Cuidado de la edicin: Adrin Mandar

Composicin y armado: Zulma Iglesias / Daniel Cirio

PROLOGO

Con el presente diccionario deseo ofrecer una ayuda a quienes cultivan o aspiran a cultivar el
uso del latn como lengua viva.

S perfectamente que hay quienes rechazan de plano o miran de reojo la enseanza o estudio
del latn al que consideran idioma definitivamente muerto. Ms animadversin experimentan
varios hacia el uso del latn como lengua viva, viendo en esto una utopa.

No entro en semejante discusin. Solo remito a mi trabajo Latn hoy?, publicado en Roma
a nombre del Instituto Superior Juan XXIII en el ao 1999. En ese libro puntualizo signos de
renacimiento del latn, tanto en el mbito escolar curricular como en el mbito extraescolar,
en varios pases de Europa (Austria, Blgica, Suiza, Polonia, Suecia, Finlandia, Holanda, Alemania ...) , en los Estados Unidos de Amrica e incluso en algn pas africano (Senegal y Nigeria, en Africa Occidental).

La problemtica del latn se centra en su inadecuada didctica. Por tal motivo se propicia hoy
una didctica del latn que, como dice Antonio Traglia, lleve a un conocimiento profundo del
mismo, no solo a travs de la lectura y estudio de los autores, sino tambin a travs de la produccin(cf Mir y Calvano, p. V). En mi estudio Latn hoy?, despus de afirmar que la ms
moderna didctica de las lenguas reconoce como bsico el principio que para aprender una lengua es indispensable usarla: usarla asiduamente (p. 124), advierto que omitir las referencias
a la lengua nativa del alumno y transferir cada vez ms su actividad mental a la lengua que se
quiere hacerle aprender, se ha vuelto un axioma del aprendizaje prctico (ib.).
No es el caso de que me explaye aqu sobre esto. Remito, pues, nuevamente a mi libro, cuyo
texto ntegro se puede encontrar en Internet (www.juan23.edu.ar. Hacer clic en Institucional
y luego en Publicaciones en el recuadro Nuestro Rector. El primer libro que aparece es
justamente Latn hoy?).

La elaboracin del presente diccionario me requiri, si bien con varias interrupciones, unas
dcadas de consultas y recoleccin de datos. Los libros y revistas de que me val son los que
constan en la bibliografa.

Se trata de un trabajo de recopilacin. No acu neologismos ni giros latinos. Tan solo, en varias ocasiones, apliqu el recurso de una estricta analoga para aadir voces derivadas de otras
indicadas por tal o cual autor, mxime si eran voces de origen griego.

En la recopilacin practiqu cierta seleccin, dejando de lado neologismos que no me parecan


adecuados o que solo encontraba excepcionalmente, como traenus o traenum para tren;
posta (-ae f) o postae (-arum fpl) para correo y postalis, e para postal; sportum (-i n)
para deporte y sportivus, a, um para deportivo (cf Perugini, s. v. treno, posta, postale,
sport, sportivo); turista (cf Vox Latina fasc.159, p. 39; fasc. 161, p. 397), patriota (cf ib., fasc.
159, p. 61) ...

Hago notar que para gran parte de los lemas, las fuentes utilizadas fueron varias. As, v. gr.,
para publicidad fueron las siguientes: Lexicon Recentis Latinitatis, Perugini, Mir y Calvano,
Vox Latina fasc. 87, Bacci, Blnquez Fraile, Pittno, Chiesa, Ivenis 95 V 12 y 95 VII 3.

Obviamente, un diccionario y especialmente un diccionario que mira a aggiornare con neologismos o nuevos giros un idioma que exhibe tanta prestancia literaria e histrica como es el
latn, reclama a tal efecto enriquecimientos cuidadosos y que debieran llevarse a cabo sin solucin de continuidad, dado el constante y extraordinario avance cientfico-tcnico de nuestra
cultura y consiguientemente de nuestra habla.

El mo es un modesto aporte, pero hecho con el mayor esmero que me fue posible. Se aade
a otros dos aportes mos en favor de la causa latina. Son ellos:
- el n 3 de Cuadernos del Instituto Superior Juan XXIII, que lleva por ttulo: Latinae voces
locutionesque cum Hispano sermone comparatae (Baha Blanca, Instituto Superior Juan
XXIII, 1981; 29 p.);
- el libro titulado Vivae Latinitatis voces locutionesque e scriptis Magisterii Ecclesiastici collectae
et cum sermone Hispano comparatae con el correspondiente Supplementum libri cui titulus
Vivae Latinitatis voces locutionesque. Index cunctarum vocum in praefato libro relatarum
(Baha Blanca, Instituto Superior Juan XXIII, 1994; 337 y 23 p., respectivamente).

Con todas las fallas y lagunas que sin duda tiene, este diccionario para el uso moderno del latn
es el primero del gnero para hispanohablantes. Por lo menos, no me consta la existencia de
otro semejante en Espaa o Amrica Latina. Ojal otros autores, con ms competencia que yo,
encaren trabajos similares en favor de un idioma que fue universal ayer y que todava a mediados del siglo pasado fue propuesto como lengua cientfica internacional; que es el sustrato
de nuestro propio idioma y dems idiomas romances; cuyo estudio es altamente formativo en
s y por los valores que vehiculiza y enfatiza; que es considerado capaz de aportar hoy notables
beneficios a la cultura cientfico-tcnica y al mismo mbito empresarial. Incluso hay quien lo
ve como un hermano de Internet, capaz por ende de tender puentes y demoler barreras. En el
artculo de Internet titulado Lingua Latina in Interrete triumphat (el latn triunfa en Internet),
se pone de relieve justamente esto:
Sin duda, la capacidad para facilitar la comunicacin y tender puentes entre distintas culturas
es el rasgo definitorio del latn e Internet. Dos hermanos que, aunque se lleven entre s unos
cuantos aos, no pueden ocultar ser hijos de un mismo padre: la demolicin de las barreras
entre las gentes de todo el orbe.

Me place hacer constar que emprend la ardua tarea de este diccionario accediendo, gustoso,
a un pedido que, all por la dcada de 1960, me hiciera un Hermano en la Congregacin Salesiana, el P. Gregorio Conrat, Ecnomo de la Editorial Don Bosco de Buenos Aires. En realidad, l simplemente me haba pedido compilar un pequeo lxico latino, para aadirlo luego
como Apndice al Diccionario de la Lengua Latina del P. Salesiano Luis Macchi (Buenos
Aires, Editorial Don Bosco, 5 ed., 1958), del que estaba prevista una nueva edicin. Sera algo
as como el Piccolo Lessico del linguaggio tecnico, scientifico, sportivo moderno que figura,
como Apndice al Dizionario Italiano-Latino de Oreste Badellino (Torino, Rosenberg & Sellier,

edizione speciale, 2 reimpr., 1964). Pero, como trahit sua quemque voluptas (Virgilio, Eglogas, II, 65; a cada cual lo arrastra su propia aficin), me complaca en ir anotando, constante
y seguidamente, cuantos vocablos y expresiones de latn moderno encontraba en revistas y libros. Y as, el pequeo lxico lleg a convertirse en el actual, ms bien voluminoso.

Me agrada hacer constar, por ltimo, que el punto final a este trabajo, lo puse, casualmente,
en la fiesta litrgica de San Juan Bosco de este ao 2007. Fue una feliz coincidencia, no solo
por tratarse del fundador de la Familia Salesiana, a la cual me honro en pertenecer , sino porque Don Bosco, a quien la Iglesia llama Padre y Maestro de la Juventud, fue tambin un
autntico humanista. En 1884, Len XIII, eximio latinista, refirindose a una splica escrita
en latn por el mismo Don Bosco, le coment al cardenal Nina: Me gusta el latn de don
Bosco. No es ciceroniano, pero es correcto y sencillo y, al mismo tiempo, pulcro. Cuando el
Cardenal se lo cont a don Bosco, le pregunt si haba estudiado literatura. S -le respondi
don Bosco-. He ledo todos los clsicos latinos y con los mejores comentarios. Y le dio una
retahla de obras y autores (cf Memorias Biogrficas de San Juan Bosco, Madrid, Central Catequstica Salesiana, 1988; vol. XV, p. 374 y vol. XVII, p. 123).

Bajo los auspicios de don Bosco, confo, pues, el presente diccionario auxiliar espaol-latino
para el uso moderno del latn a la comprensin y benevolencia de los eventuales usuarios,
agradecindoles de antemano las observaciones, crticas y sugerencias que tuvieran a bien
hacerme.
Baha Blanca, 31 de enero de 2007.

Pbro. Lic. Jos Juan Del Col, sdb


Rector del Instituto Superior Juan XXIII

BIBLIOGRAFIA

Adulscens (Commentarolus nubeculatus Latine scriptus).

ALBERT Sigrides, Cottidie Latine Loquamur (Textus de rebus cottidianis hodiernisque),


Saraviponti-Saarbrcken, 1987.

ALBERT Sigrides, Cottidianum Vocabularium Scholare (Theodisco-Latinum, LatinoTheodiscum, Francogallico-Latinum, Latino-Francogallicum), Saraviponti -Saarbrcken,
editio secunda, 2001.

ALBERT Sigrides C., Emissiones 5. Deliberationes de variis thematibus, Saraviponti 2005.

ALBERT Sigrides C., Emissiones 6. Deliberationes de variis thematibus, Saraviponti 2005.


BACCI Antonius, Lexicon vocabulorum quae difficilius Latine redduntur, Roma, Societas
Libraria Studium, 1963.
BADELLINO Oreste, Dizionario Italiano-Latino, Torino, Rosenberg & Sellier, 1961.

BLNQUEZ FRAILE Agustn, Diccionario Espaol-Latino, Barcelona, Editorial Ramn


Sopena, 1960.

BLNQUEZ FRAILE Agustn, Diccionario Latino-Espaol, Barcelona, Editorial Ramn


Sopena, 4 ed., 1961.

CALONGHI Ferruccio, Dizionario della Lingua Latina, vol. I Latino-Italiano, Torino, Rosenberg & Sellier, 3 ed., 1960.

CASTIGLIONI Luigi - MARIOTTI Scevola, Vocabolario della Lingua Latina, Torino,


Loescher Editore, 1966.
CHIESA Antonio, Dizionario Italiano Latino (integrativo antico e moderno), Bologna,
Tipografia Compositori, 1966.

Diccionario Ilustrado VOX Latino-Espaol, Espaol Latino, Barcelona, Biblograf, 20 ed.


(reimpresin), 1996.
EGGER Carolus, Lexicon nominum locorum, Officina Libraria Vaticana, 1977.

EGGER Carolus, Latine discere iuvat, Citt del Vaticano, Libreria Editrice Vaticana, 4 ed.,
1986.
EICHENSEER Caelestis, Libellus textualis phonocasetae septimae Dialogorum de rebus
recentioribus, Saraviponti, editio secunda, 2004.

FORCELLINI Aegidius, Lexicon totius Latinitatis, Bolonia, 1965.

HELFER Christian, Index verborum Latinitatis recentissimae selectus.

Ivenis (Commentarolus nubeculatus Latine scriptus).

KYKKOTIS I., English-Modern Greek and Modern Greek-English Dictionary, London,


Third Edition reprinted 1963.

Latinitas (Commentarii linguae Latinae excolendae provehendae quarto quoque mense e


Civitate Vaticana prodeuntes).
Lexicon Medicum Anglicum-Russicum-Gallicum-Germanicum-Latinum-Polonum,
Warszaw, Polish Medical Publishers, 1971.

Lexicon Recentis Latinitatis (editum cura Operis Fundati cui nomen Latinitas), Libraria
Editoria Vaticana in Urbe Vaticana; vol. I A-L, 1992; vol. II M-Z, 1997.
LEWIS Charlton T., A Latin Dictionary for Schools, Oxford at the Clarendon Press,
reprinted, 1964.
Lingua Latina in Interrete triumphat (el latn triunfa en Internet).

LUCIANO Luigi, Vocabolario Italiano-Latino, Bologna, Casa Editrice Prof. Riccardo Ptron, 1962.
MARIANO Cosimo, Nuovo Dizionario Italiano-Latino, Milano-Roma-Napoli-Citt di
Castello, Societ Editrice Dante Alighieri, 18 ed., 1964.

MARTINEZ FIGUEROA Pedro, Lingua latina non mortua est in interneto (Cien trminos
computatrales aprestados por Dracn, seudnimo de Konrad M. Kokoszkiewicz).
MIR Josephus Maria, Nova Verba Latina, Barcinone in Aedibus Librariis Claret, 1970.

MIR J. - CALVANO C., Nuovo Vocabolario della Lingua Latina (Italiano-Latino LatinoItaliano), European Language Institute, Castelfidardo (Ancona) e Arnoldo Mondadori
Editore, Milano, 1986.

Nuntii Latini, Finnish Broadcasting Company (Radiophonia Finnica Generalis),


17.12.2004 - 26.5.2006.
PABON Jos M., Diccionario Manual Griego-Espaol, Barcelona, Biblograf, 4 ed., 1969.
PACITTI Guerino, Piccolo Lessico (per un congresso internazionale dedicato al latino),
Roma, Angelo Signorelli Editore, 1966.

Palaestra Latina (Trimestres litterarum latinarum commentarii Caesaraugustae a sociis


claretianis editi).

PAVANETTO Cletus, Elementa linguae et grammaticae Latinae, LAS-Roma, 5 ed., 2001.

PERUGINI Angelo, Dizionario Italiano-Latino, Libreria Editrice Vaticana, 1976.

PITTNO Giuseppe, Dizionario latino-italiano italiano-latino, Edizioni Scolastiche


Mondadori, 3 ed., 1965.

SPRINGHETTI Aemilius, Lexicon Linguisticae et Philologiae, Romae apud Pontificiam


Universitatem Gregorianam, 1962.

TONDINI H. - MARIUCCI Th., Lexicon novorum vocabulorum, Roma-Parigi-TournaiNew York, Descle & C., 1964.
Vocabula computatralia (en Internet).

Vox Latina (Commentarii periodici quater in anno editi).


Diccionarios principalmente consultados para la parte espaola

ALONSO Martn, Enciclopedia del Idioma, Madrid, Aguilar, tomo I A-CH, 1 reimpr., 1968;
tomo II D-M,1958; tomo III N-Z, 1958.

El Pequeo Larousse Ilustrado, Coedicin Internacional, 7 ed., 2000.

REAL ACADEMIA ESPAOLA, Diccionario de la Lengua Espaola, tomo I A/G; tomo


II, H/Z, 22 ed., 2001.

ADVERTENCIAS

En los lemas, he privilegiado las voces iniciales con sus sinnimas, prefiriendo en lo posible
las ms cortas. Tambin di la precedencia a las locuciones ms cortas.

En muchos lemas aparecen distintas voces y locuciones consignadas en una u otra fuente. De
tal manera resalta la ductilidad y flexibilidad del latn. El lector, a su vez, tiene la posibilidad
de elegir la opcin u opciones que prefiera.
Acentuacin

Todas las palabras de dos slabas tienen el acento tnico o prosdico sobre la penltima. Tal
acento no se marca.
En cambio, todas las palabras de tres o ms slabas llevan marcado el acento ortogrfico sobre
la penltima, si es larga (v. gr. b); sobre la antepenltima, si es breve (v. gr. c).
En latn, el acento no cae nunca sobre la ltima slaba ni antes de la antepenltima.

En algunos diccionarios, como el de Mir y Calvano, el acento ortogrfico es en todos los


casos una tilde como rayita oblicua que baja de derecha a izquierda. Ej: orgo, coctra, antiqussima , exprmitur... En otros diccionarios, se emplea este acento para las palabras esdrjulas o sobresdrjulas; se emplea, en cambio, una tilde como rayita horizontal para las palabras
graves, cuya penltima slaba sea larga. Ej: orgo, coctra, tribnal, clinmen, etc.
Este diccionario trae la segunda modalidad, pero solo cuando parezca oportuna.

Para la acentuacin, al indicar el genitivo de un vocablo, se seala la slaba larga o breve,


segn los casos, y siempre que parezca oportuno. Ej: caput, ptis; diadema, tis; munus, nris
... ; immnsitas, tis; pallor, ris; praeceptrix, cis ...

Como simple recurso didctico, se indica el genitivo -us de los vocablos de la cuarta declinacin para que no se confundan con vocablos de la segunda declinacin. En los dems casos,
se indica o se omite libremente la desinencia del genitivo.

Un detalle que puede llamar la atencin: el dativo de liquis, en este diccionario se escribe licui, siguiendo el ejemplo de Mir y Calvano; otros autores, como Pavanetto (cf p. 67, nota 3),
prefieren escribir alcui, tomando -cui como bislabo y no como monoslabo.

En los vocablos derivados del griego, se contempla en el presente diccionario, tanto la pronunciacin caracterstica del latn, como la propia de aquel idioma: geomtria y geometra,
democrtia y democrata, theosphia y theosopha, etc. Algn autor, como Perugini,
adopta por regla ordinaria la pronunciacin griega. Los ms, al parecer, prefieren la pronunciacin estilada en latn. Ntese que tambin en castellano hay varias voces de doble acentuacin autorizada: antinomia y antinoma, cardiaco y cardaco, demoniaco y
demonaco, simoniaco y simonaco, utopia y utopa, etc.

Cabe advertir, finalmente, que los signos ortogrficos son optativos. Responden a una finalidad
didctica.
Letras iniciales

Por ms que en latn est difundida la costumbre de escribir con inicial mayscula los adjetivos
derivados de nombres propios, en este diccionario ellos aparecen con inicial minscula, en sintona con la modalidad de los idiomas romances. Y as, pasteuriano (y no Pasteuriano) more
purgare, para la traduccin de pasteurizar; cartesianismus (y no Cartesianismus) para cartesianismo; voltiana (y no Voltiana) mensura para voltio, etc.

Con inicial minscula aparecen tambin escritos los nombres de sistemas filosficos o literarios, como asimismo los de movimientos polticos y sociales . Ej.: marxismus, nazismus,
hellenismus, latnitas, sexcentismus, gallicismus ...

Aparecen igualmente con inicial minscula nombres de religiones y sus seguidores, como
tambin nombres de miembros de rdenes o congregaciones religiosas. Ej: islamismus o relgio islmica, islamticus; anglicanismus o anglicanorum relgio; frater o sodalis franciscalis; iesuita o sodalis societatis Iesu; sodalis o socius salesianus ...

Los ejemplos recin aducidos provienen de autores de nota, como Chiesa, Mir y Calvano,
Badellino, Perugini. En esos mismos autores, sin embargo, la norma de la inicial minscula
no es taxativa.
En este diccionario la inicial mayscula queda reservada para los nombres propios o los nombres comunes usados como propios, tales como los nombres de naciones y pueblos. Y as, por
ej., Italia, ae; Itali, orum, pero itlicus, a, um.
Gnero

En la mayora de los sustantivos que tienen un gnero masculino y otro femenino, se hace
constar tan solo la forma del masculino. Por otra parte, la forma del femenino suele ser fcil
obtenerla de acuerdo a las normas morfolgicas del latn. Ej:
alumnus, i m
vnditor, ris m

alumna, ae f
vnditrix, cis f

Tabla de las abreviaturas


abl
abrev
ac
adj
adv
Aeron
Agr
Anat
aprox
Arm
Arq
Astron
Autom
Biol
Bot
Cinem
coloq
Com
dat
Dep
dep
Der
Der Can
despect
dim
Econ
Electr
Electrn
Esgr
etc.
excl
f
fpl
fig
F. C.
Filol
Filos
Fs
Fisiol
fm
Font

ablativo
abreviatura
acusativo
adjetivo
adverbio
Aeronutica
Agricultura
Anatoma
aproximadamente
Armamento
Arquitectura
Astronoma
Automovilismo
Biologa
Botnica
Cinematografa
coloquial
Comercio
dativo
Deportes
deponente
Derecho
Derecho Cannico
despectivo
diminutivo
Economa
Electricidad
Electrnica
Esgrima
etctera
exclamativo
femenino
femenino plural
figurado
Ferrocarril
Filologa
Filosofa
Fsica
Fisiologa
femenino y masculino
Fontica

Fotogr
gen
Geol
Geom
Gram
hab
Herld
Impr
indecl
indic
inf
Inform
intr
Ling
Liturg
Lg
m
Mar
Mec
Med
mf
Mil
mn
mpl
Ms
n
npl
nom
Opt
Pat
pl
pot
Pol
por ej
por ext
pp
prop
Psicol
Qum
Radio
Radiotecn

Fotografa
genitivo
Geologa
Geometra
Gramtica
habitante/s
Herldica
Imprenta
indeclinable
indicativo
infinitivo
Informtica
verbo intransitivo
Lingstica
Liturgia
Lgica
masculino
Marina
Mecnica
Medicina
masculino y femenino
Milicia
masculino y neutro
masculino plural
Msica
neutro
neutro plural
nominativo
Optica
Patologa
plural
potico
Poltica
por ejemplo
por extensin
participio pretrito
proposicin
Psicologa
Qumica
Radio
Radiotecnia

Rel
Ret
Sin
sinc
sing
sobrent
subj
sust
Teat
Tecnol
Telec
Teol
tr
TV
v.
v. gr.
Zool

Religin
Retrica
sinnimo/s
sincopado
singular
sobrentendido
subjuntivo
sustantivo
Teatro
Tecnologa
Telecomunicacin
Teologa
verbo transitivo
Televisin
vase
verbi gratia, por ejemplo
Zoologa

abacera: condimentria, ae f. Sin: taberna


condimentria.

abanico: flabellum, i n. Sin: flabllulum.


Uso: - plegadizo, plictile vel plicbile flabellum; agitar el -, v. abanicar.

abaca: abbtia sive abbata, ae f.

abaniquero: (el que hace abanicos) flabellorum pifex (-fcis m) vel rtifex (-fcis m) //
(el que los vende) flabellorum nstitor vel
vnditor (-oris m). Sin: flabellorum propla.

abacial: abbatialis, e.

baco: (tabla o cuadro para el cmputo) bacos, i m. Sin: tbula calculatria // (Arq, parte
superior en forma de tablero que corona el
capitel) bacos.

ab antiquo: antquitus. Sin: ex antiquitate; ex


omni antiquitate.

abad: abba vel abbas, tis m. Sin: coenobiarcha. Uso: nombrar a uno -, abbatem liquem
dcere.

abasa: abasa, ae f. Sin: ambulandi impotntia vel difficultas.

abastecimiento: supplementum, i n. Sin:


suppedittio. Uso: - de cosas, de mercaderas, rerum supplementum; mrcium suppedittio; res vel merces in supplementum; - de
vveres, commeatus, us m ; cuidar del - general, rerum mnium commeatum comparare vel providere; proveer al - del ejrcito,
commeatum exerctui providere; impedirlo,
exrcitum commeatu intercldere.

abadejo: (bacalao) v. esta voz // (reyezuelo)


rgulus, i m. Sin: trchilus.
abadengo: tierras abadengas, bienes abadengos, privilegiria possssio (-onis f).
abadesa: abbatissa, ae f. Sin: antstita; sacrarum vrginum antstita vel moderatrix.

abada: (monasterio) abbata, ae f. Sin: coenbium; monachorum coenbium vel domus


// (dignidad) abbatis munus (-nris n) vel
dgnitas (-atis f) // (casa parroquial) cria, ae
f.

abat-jour: umbrculum (-i n) lmpadis. Sin:


lampas umbrculo instructa.
abdicar: se abdicare. Sin: mnere se abdicare.

abajo: - el rey!, rex preat vel moriatur!; la repblica!, res pblica finem hbeat!

abdominal: abdominalis, e. Sin: ventralis, e.

abec: (abecedario) v. esta voz // (rudimentos


de una ciencia o escuela) elementa, orum
npl. Sin: prima elementa; intia, orum. Uso:
aprender el -, prima elementa dscere; ensear el - a alguien, liquem elementa docere;
no s el -, pnitus rudis sum.

abalear, v. fusilar, tirotear.

abanicar: ventiliare flabellum vel flabllulum; - a alguien, vntulum flabello movere


vel fcere licui // abanicarse, ventum vel
vntulum sibi movere flabello.

19

abecedario
abecedario: (alfabeto) alphabetum, i n. Sin:
abecedrium // (serie de las letras de un
idioma) litterarum ordo (-dnis m). Sin: ltterae, arum fpl // (cartel con las letras del alfabeto) tbula (-ae f) elementria. Sin:
litterarum tabella vel tbula; tabella abecedria // (libro con las letras del -) litterarum vel
abecedrius libellus // (lista en orden alfabtico) index (-dcis m) in ltteras digestus. Sin:
index litterarum rdine dispsitus.

de la tierra) terrae hiatus (-us m) // (profundidad) profundum, i n. Uso: - del mar, del
ocano, maris, ocani profundum // (diferencia grande entre cosas, personas, etc.) hiatus,
us m. Uso: - entre las reas del llamado
Norte desarrollado y las del Sur en vas de
desarrollo, hiatus regionis sic dicti orbis septentrionalis progressi atque australis adhuc
progredientis.
abjuracin: abiurtio, onis f.

abedul: betulla, ae f.

abjurar: abiurare (liquid).

abeja: - domsticas, ccures apes, cicrium


pium vel apum fpl.

ablacin: abltio, onis f.

abejaruco: apiastra, ae f. Sin: merops, pis f.

ablativo: ablativus, i m. Sin: ablativus casus


(-us m).

abejero: apirius, ii m.

ablefaria: ablephria, ae f. Sin: palpebrarum


defectus (-us m) vel defctio (-onis f).

aberracin: (error) error, oris m. Sin: erratum // (extravo, extravagancia) delirtio,


onis f.

ablfaro: plpebris carens.

abeto: bies, tis f. Uso: de -, abietrius, a,


um; el que trabaja la madera de -, abietrius,
ii m.

ablepsia: (oscurecimiento de la vista) oculorum calgo (-gnis f) // (prdida de la vista)


cecitas, atis f.

abigeato: abigeatus, us m. Sin: abctio; furtum gregis.

abnegacin: (sacrificio que uno hace de su


voluntad o de sus intereses en servicio de
Dios o del prjimo; dedicacin) devtio, onis
f. Sin: devovendi se stdium // (renunciamiento) abstinntia, ae f. Sin: abnegtio sui;
se abnegandi stdium // (desinters, altruismo)
sui derelctio (-onis f). Sin: aliorum, non sui
cmmodi stdium; sui ( vel suae utilitatis) neglegntia.

abiognesis: abiognesis, is f. Sin: nativa vel


naturalis genertio; genertio nullo a parente
profecta; a nullo vivente orta procretio.

abismo: abyssus, i f. Sin: praeceps (- cpitis


n); praeciptium, ii n ( en pl praeciptia, ium);
praerupta, orum npl; vorgo (-gnis f); locus
praeceps vel praeruptus; gurges (-gtis m).
Uso: fig, arrojar a alguien a un -, liquem in
praeceps icere; caer, precipitar en un -, in
praeceps deferri; in praeciptium delbi; conducir, empujar a alguien a un -, liquem in
praeceps gere vel deferre; estar al borde de
un -, in praecpiti stare // (resquebrajadura

abnegado: adj bstinens, entis. Sin: aliorum,


non sui cmmodi studiosus; non mercede
animatus, ductus, impulsus.
abocado: vino -, vinum lene, molle, suave.

abogaca: advoctio, onis f. Sin: forense


20

abrebotellas
munus (-nris n).

// (acercarse una embarcacin a otra, de intento) harpagones vel frreas manus in


navem incere // (fig, acercarse a uno para
hablarle o tratar con l un asunto) licui occrrere. Sin: liquem adire, convenire, cngredi // (emprender o plantear un asunto
difcil) rem vel causam attngere. Sin: rem
tractandam suscpere.

abogada: advocata, ae f. Sin: patrona; causae


patrona; causarum actrix (-icis f).
abogado: advocatus, i m. Sin: iuris consultus; causae patronus; causae vel causarum
actor; actor; causdicus. Uso: - civil, civilis
controvrsiae actor; - consistorial, advocatus
sacri Consistrii; - criminal, causae criminalis actor; - defensor, defensor; - del diablo, v.
promotor de la fe; - del Estado, advocatus
fidei; - de la paz y la justicia, advocatus pacis
atque iusttiae; - de oficio, advocatus officialis; - de pobres, advocatus plebis.

aborgenes : aborgines, um mpl.

abort (Inform) : interrmpere (processum vel


programma) // sust interrptio, onis f.
abortar: abortare. Sin: abortum fcere.

abortista: adj abrtui favens. Uso: cultura -,


cultura quae abrtui favet // sust aborts fautor (-oris m).

abolicionismo: motus (-us m) abolitrius.

abolicionista: adj abolitrius, a, um. Sin: ad


motum abolitrium prtinens. Uso: movimiento -, motus abolitrius // sust abolitionis
fautor vel propugnator, oris m.

abortivo: adj abortivus, a, um // sust


abortivum, i n.

abolir: - el gobierno monrquico, rgiam potestatem disslvere.

aborto: abortus, us m. Sin: abrtio, onis f.


Uso: - eugensico, abortus eugenticus; provocado, abortus procuratus; - teraputico, abortus curationis caus factus; hacer un
-, abortum fcere; provocar un -, abortum
evocare vel procurare; abortioni peram dare.

abominable: abominbilis, e.

abominacin: abomintio, onis f.

abono: (accin y efecto de abonar) laetamintio, onis f // (sustancia con que se abona)
laetamen, mnis n.

abotonadura: (accin de abotonar) v. abotonar // (botonadura, juego de botones) v. botonadura.

abordable: adbilis, e.

abotonar: botonare. Sin: astrngere; nctere;


glbulis (vestem) astrngere, constrngere,
nctere, conctere, subnctere, corcere.

abordaje: (accin de atracar el barco a un


desembarcadero o muelle) appulsus, us m //
(accin de tocar una embarcacin a otra, de
intento) harpagonum inictio (-onis f). Sin:
in navem incrsio (-onis f), incursus vel concursus (-us m). Uso: entrar, saltar al -, in
navem transcndere.

abrasivo: abrasivus, a, um.

abrazadera: (aro o sortija de metal, que


sirve para asegurar alguna cosa) nulus, i m.
Sin: crculus.

abordar: (arribar, atracar una nave) appllere

abrebotellas: extrculum, i n.

21

abrelatas
abrelatas: aprculum, i n. Sin: aprculum
pxidum; (instrumentum vasculorum vel
capsellarum) apertivum.

natrum; mchina uncinandis chartis.

abrochadura, v. abrochamiento.

abrevadero: aqutio, onis f. Sin: aqurium.

abrochamiento: fibultio, onis f.

abreviacin: brevitio vel abbrevitio, onis f.


Sin: compndium. Uso: - de una slaba, sllabae corrptio.

abrochar: (cerrar o unir con broche o broches) infibulare vel infiblare. Sin: uncinare;
fbul vel fbulis retinere // (cerrar o unir con
botones) glbulis astrngere, constrngere,
conctere; v. abotonar.

abreviado: compendirius, a, um.

abreviador: adj compendirius, a, um // sust


breviator vel abbreviator, oris m.

abrogacin: abrogtio, onis f. Sin: aboltio.

abrogador, v. abrogatorio.

abreviar: breviare vel abbreviare. Sin: perstrngere; compndio uti.

abrogar: abrogare; v. anular, rescindir.

abrogatorio: abrogatrius, a, um.

abreviatura: (compendio o resumen) compndium, ii n // (representacin de una palabra por medio de una o varias de sus letras)
abbreviatura, ae f. Sin: signum compendiosum; nota compendiria; simplem nota; ltterae stenogrphicae fpl. Uso: escribir
empleando abreviaturas, notis scrbere; notis
verba excpere.

abrojo: trbulus, i m.

absceso: abscessus, us m. Sin: apostma, tis


n vel apostma, ae f; suppurtio. Uso: abscesos, suppurntia, ium npl; suppurata, orum npl.
absentismo: offcii neglegntia. Sin: mneris
neglegntia vel infrequntia (-ae f).

abridor: (cpsulae) rescissrium vel scissrium, ii n.

bsida o bside: Arq absis vel apsis, dis (ac


-da) f. Sin: absda, ae f.

abrigo: epitgium, ii n. Sin: lacerna; superindumentum; amculum; spparum, sparum, spharum; spparus, spharus //
(manteleta) mantum, i n. Uso: - de mujer,
palla; - de piel, mastrca vel mastrga ; mantum pellcium // (lugar para resguardar de la
lluvia, el viento, etc.) csula. Uso: - en la
montaa, csula montana.

absolucin: absoltio, onis f. Uso: - sacramental, absoltio sacramentalis; recibir la sacramental, sacramentliter absolvi.

absolutismo: absolutismus, i m. Sin: absoluta potestas.

abril: mensis Aprilis; simplem Aprilis, is m.

absolutizacin: - de actitudes humanas, dominatus (-us m) humanarum voluntatum.

abrir: aperire. Uso: abran los libros!, aperite libros!; evlvite libros!

absoluto: (independiente, ilimitado) absolutus, a, um // (que excluye toda relacin) per


se aestimatus. Sin: simplex, plcis; prprius.

abrochadora: uncinatrium, ii n. Sin: unci-

22

abyeccin
Uso: velocidad -, perncitas per se aestimata.

abstrado: in cogitatione defixus.

abstemio: abstmius, a, um. Sin: vinum non


bibens; vinum recusans.

abulia: abula, ae f. Sin: voluntatis defctio;


nimi languor; conslii inpia.

absolutorio: absolutrius, a, um.

abstruso: abdtior, ius.

ablico: ablicus, a, um. Sin: infirmae voluntatis; iners, ertis.

abstencin: abstntio, onis f. Sin: abstinntia; recustio. Uso: - del voto, suffrgii omssio.

abundancia: abundntia, ae f. Sin: cpia; affluntia; afflitas.

abstencionismo: abstntio (-onis f) recusatria.

aburguesamiento: ad mdium cvium rdinem conformtio vel accommodtio (-onis f).

abstenerse: abstinere. Uso: - de votar: suffrgiis ferendis abstinere.

aburguesarse: ad mdium cvium rdinem


se conformare vel accommodare.

abstinencia: (virtud que consiste en privarse


total o parcialmente de satisfacer los apetitos) continntia, ae f. Sin: temperntia; modertio // (privacin de determinados
alimentos) abstinntia, ae f.

abusar: abti (liqua re ad liquid). Sin:


male (immdice, intemperate, immoderate)
uti liqua re. Uso: - del poder, auctoritate vel
potestate abuti; - del cargo para algo, pblico
mnere abuti ad liquid; dejar alguien que
otro abuse de l, se abutendum licui permttere.

abstraccin: abstrctio, onis f. Sin: seinctio; separtio. Uso: hecha - de tal cosa, re
postpsita, posthbita, omissa // (concepto
abstracto) abstrctum, i n. Sin: cogittio; res
cogitata; notio abstracta. Uso: gran facultad
de -, magna cogitandi vis vel facultas; las de los filsofos, philosophorum cogitationes
ab omni rerum usu seiunctae; es solo una -,
res est cogitatione tantum et mente concepta.

abusivamente: abusive, immdice, intemperanter, iniuste, perverse (segn los varios sentidos).

abusivo: non legtimus. Sin: iniustus, illcitus, inirius. Uso: acepcin - de una palabra,
imprpria verbi significtio.

abstracto: abstractus, a, um. Sin: abstractus,


sevocatus, seiunctus a sensibus; cogitatione
seiunctus vel separatus; Ling incorporalis, e.
Uso: ciencias -, recnditae subtilioresque disciplinae; recnditae artes; concepto -, universalis ntio; ntio adumbrata; cuestin -,
infinita questio; en -, infinite; separatim cogitatione; ente -, quod est cogitbile tantum;
nociones -, recnditae subtilioresque notiones; nombre -, nomen abstractum vel incorporale.

abuso: abusus, us m. Sin: malus, pravus, perversus, illcitus, non legtimus, immdicus
usus (segn los varios sentidos). Uso: - consumstico, pravus consumendarum rerum
usus; - sexual, abusus sexualis; - de la libertad, licntia; - de los placeres, libdinum intemperntia; - del vino, vini intemperntia.

abyeccin: (envilecimiento) nimi abictio


(-onis f). Sin: nimus abiectus. Uso: vivir
23

acabse
acampada, v. acampar, campamento.

en la -, turpiter vvere; in srdibus vvere //


(condicin de humildad o inferioridad)
humlitas, atis f.

acampador, v. campista.

acampar: tndere. Sin: sedem ad tempus statere; tentria constitere vel pnere.

acabse (el): esto es el -, res redit ad restim.

academia: (establecimiento de enseanza


para ciertas carreras o profesiones) ludus, i
m. Sin: schola. Uso: - de Bellas Artes, Ingenuarum Artium Schola; Pulchrarum Artium
Academa; - de esgrima, ludus gladiatrius //
(casa donde los acadmicos tienen sus reuniones) academa, ae f . Sin: sedes // (sociedad de doctos) collgium, ii n. Sin: coetus;
socetas; sodlitas; sodaltium; academa; studiosorum collgium; doctorum coetus vel socetas. Uso: - artstica, academa vel
sodalcium artium; sodlitas rtium studiosa;
- artstico-literaria, collgium incrementis
litterarum et rtium ; - cientfica, academa
disciplinarum, doctrinarum, scientiarum; - literaria, collgium vel coetus sodlium litteratorum; sodalcium litterarum; sodlitas
litterarum studiosa; - Argentina de Letras,
Academa Argentina ltteris fovendis; Real Espaola, Academa Regalis Linguae Hispnicae provehendae; - de Ciencias Naturales,
Academa Disciplinarum Naturalium; Pontificia - de las Ciencias, Pontificia Academa
Scientiarum; Pontifcium doctrinis provehendis Collgium; Pontifcia doctrinis provehendis Socetas; - de msica, collgium
msicum; fundar una -, academam institere, constitere, cndere // (junta solemne)
sollemnis conventus (-us m). Sin: amplissimus consessus; acadmicus coetus.

acampsia: acmpsia, ae f. Sin: membri rigor.


acanalado: (que tiene estras) v. estriado.
acanaladura, v. estra.

acanalar: (hacer en algo una o varias estras) v. estriar.

acantilado: rupna, ae f. Sin: locus praeruptus et directus.


acantonamiento: copiarum sttio (-onis f).
acantonar: copias in castra pnere.
acaonear, v. bombardear.

acaparar: comere. Sin: pignerari, praestinare, praeoccupare; alicius rei nimietate potiri // fig acapararse el favor de alguien,
praeoccupare grtiam alicius; gratiam sibi
conciliare vel grtiam inire ab liquo, apud
liquem, ad liquem; acapararse el favor del
pueblo, praeoccupare gratiam ad plebem vel
apud plebem; acapararse todos los votos,
mnium suffrgia ad se rpere.
acaparador: captator, oris m. Sin: lucrator;
dardanrius; comptor; turpis rerum congestor.

acadmicamente: scholstico vel academicorum more.

acaramelado: (baado de caramelo) crustatus, a, um. Sin: liquefacto sccharo crustatus;


sccharo contectus vel condtus // fig melltus, a, um. Sin: mellfluus; mollis, e.

acadmico: acadmicus, i m. Sin: sodalis


collgii; academae sodalis; sodalis acadmicus.

acaramelar: liquefacto sccharo crustare.

acallar: - una controversia, controvrsiam


compnere.
24

accidentalmente
acardiotrofia: acardiotrphia sive -tropha,
ae f. Sin: cordis extenutio; cor extenuatum;
cor naturali vi carens.

acatlico: (adj y sust) acathlicus.

accesibilidad: accessiblitas, atis f.

acariasis: acariasis, is f.

accesible: (que tiene acceso) accessbilis, e.


Sin: adbilis; intrbilis licui // (de fcil acceso) accessu fcilis. Sin: fcilis ditu vel
prvius licui (tratndose de lugar); ad quem
fcilis est ditus (tratndose de persona) //
(inteligible) comprehensbilis, e // (fcil de
entender) intellectu fcilis. Sin: ad intellegendum fcilis // (fcil de lograr) accessbilis, e.

acariciar: mulcere, demulcere, permulcere.


Uso: - voluptuosamente, palpare, palpari, attrectare, contrectare // (fig, tocar suavemente)
mulcere, permulcere (v. gr. nimum, el
nimo) ; blandiri (v. gr. uribus, los odos) //
(fig, pensar en alguna cosa con placer) fovere (v. gr. spem, una esperanza).
caro: carus, i m. Uso: los - de la roa, scabiei carus.

acceso: (entrada) accessus, us m. Sin: ditus,


ingressus, intritus, us m // (entrada al trato
o comunicacin con uno) admssio, onis f //
(arrebato, exaltacin) mpetus, us m (v.gr.
mpetus irae). Sin: aestus, us m // (acometimiento de una enfermedad) accssio, onis f
(v.gr., accssio morbi). Sin: mpetus, aestus,
us m; vehementia // tiempo de -, v. access
time.

acarrear: curru vhere.

acarpo: acarpus, a, um. Sin: frctibus carens;


strilis.
acartonado, v. apergaminado.

accesorio: adiunctus, a, um. Sin: secundrius; minor; parvus.

acatafasia: acataphsia sive -phasa, ae f.


Sin: sermonis perturbtio.

acatalepsia: acatalpsia sive -lepsa, ae f.


Sin: nulla cognoscendi frmitas; cognitionum
mnium dubittio.

accesorios: armamenta (-orum npl) additcia.

access time (Inform), tiempo de acceso: tempus (-poris n) accesss; quantisper ad discum
adtur.

acatalptico: acatalpticus, a, um. Sin: incrdulus; de rebus vel cognitinibus mnibus


dbitans.

accidentado: (escabroso, abrupto) inquus,


a, um. Sin: praeruptus // (vctima de un accidente) membris captus vel correptus.

acataposis: acatposis, -is f. Sin: (imposibilidad de deglutir) nulla glut(t)iendi facultas;


(dificultad de deglutir) glutiendi difficultas.

accidental: (no esencial) accidentalis, e. Sin:


secundrius // (casual) fortutus, a, um. Sin:
casualis, e; qui (quae, quod) casu fit.

acatarrado, v. catarro.

acatarrar: catharrum concitare. Sin: destillationem excitare; pitutam cire, concire; v.


catarro.

accidentalidad: casus, us m.

accidentalmente: accidentliter. Sin: casu;


casuliter; fortuto
25

accidente
accidente: (suceso eventual) casus, us m. Sin:
fortutus vel necopinatus casus // (desgracia)
calmitas, atis f. Sin: malum; infortnium;
casus; adversus (acerbus, miserbilis) casus.
Uso: - automovilstico, casus vehicularis vel
autocinticus; calmitas vehiculria vel autocintica; - ferroviario, calmitas ferriviria;
casus ferrivirius; - de gas, calmitas gasalis;
- de trabajo, adversus casus in pere; vulnus
(fortutus) in pere vel in pera; - de trnsito,
de circulacin, de carretera, casus virius; sinister casus virius; calmitas viria vel vehiculria // (privacin repentina de sentido, de
movimiento) v. sncope // Gram ccidens,
entis n. Uso: - gramatical, ccidens grammaticale. Sin: defintio flexionalis // Filos, Teol
ccidens, entis n.

acechar: explorare. Sin: observare; intr speculari. Uso: acechar, observar con disimulo,
dissimulanter vel tecte speculari, observare,
explorare, scrutari.
acedera: rumex, mcis mf.

acederilla: xalis, ldis (ac -lda) f.

acfalo: (sin cabeza) acphalus, a, um. Sin:


cpite carens vel destitutus // (sin jefe) moderatore carens // (sin una autoridad suprema)
supremo moderatore carens.
aceitar: leo ngere vel perngere. Sin: leo
lubricare, perfndere, subgere.

aceite: leum, i n. Uso: - combustible, leum


ad comburendum aptum; leum ad exardescendum fcile; - diesel, leum diselianum; mineral, leum metllicum; - vegetal, leum
hrbidum; leum vegetbile; leum e semnibus extractum; - de hgado de bacalao,
leum hepticum; - de oliva, leum ex olivis
pressum; echar - al fuego, leum flammae
vel igni adcere.

accin: actio, onis f. Sin: actus, us m; pera;


factum. Uso: - catlica, ctio cathlica; - clarividente, ctio prvida; - militar, ctio militaris; - polticas, actiones polticae; proletaria, ctio proletaria; - recproca, ctio
recproca; - social cristiana, socialis ctio
christiana; - violentas, actiones violentae; de conjunto, communis pera; mnium
pera; communis mnium pera; hombre de
-, actor rerum // (Com, ttulo) actio, onis f.
Sin: charta actionria; ttulus; sngrapha;
sngrapha pecniae. Uso: - bancaria, collocatae pecniae sngrapha; ttulus collocatae
pecniae; - hipotecaria, hypothecria ctio;
ctio pigneratcia; adquirir acciones de una
sociedad, societatis sngraphas mere.

aceitera: (alcuza) vas (vasis n) olerium.


Sin: vas lei; lei ampulla; ampulla oleria;
lcythus; guttus // aceiteras (vinajeras, vinagreras) lei acetique ampullae.
aceituna: oliva, ae f.

aceleracin: accelertio, onis f. Sin: festintio; propertio; motus cittior. Uso: perodos
de -, aetates quibus res accelerantur.

accionariado: scii (-orum mpl) pecunarii


peris.

accionista: actionrius, ii m. Sin: actionis


possessor; actionum consors vel detentor;
prticeps negtii; scius pecunirius; collocatae pecniae sngraphae vel syngrapharum
dminus.

acelerador: Autom acceleratrium, ii n. Sin:


incitatrium; acceleratrum; pedale accelerationis; pedale motrium; pedale adminculum. Uso: apretar el -, acceleratrium
prmere.
acelerar: accelerare.

acebo: ilex, licis f.

26

acertijo
acelga: beta, ae f.

acepilladora: mchina (-ae f) runcinatria.

acento: (mayor intensidad con que se pronuncia determinada slaba de una palabra, tnico) accentus, us m. Sin: vocis sonus; intntio vocis; pronuntiandi sonus. Uso: - intensivo, accentus intentivus, intensivus,
dynmicus; - prosdico, - tnico, accentus;
accentus tnicus; vocis accentus; vocbuli
accentus // (pronunciacin particular) sonus,
i m // (entonacin especial) vox, vocis f. Uso:
- airado, indignationis vox; - lastimero, vox
miserbilis vel flbilis; el - de la verdad, vox
veritatis // (modulacin de la voz) modultio,
onis f. Sin: moderamentum vocis; vocultio.
Uso: - meldico, msicum modulamen; - mtrico, accentus mtricus; - rtmico, accentus
rhthmicus // (signo que se pone sobre una
vocal) accentus, us m. Sin: accents nota; accents index ; nota vocis. Uso: - escrito u ortogrfico, accentus orthogrphicus vel
orthgraphus; - agudo, grave, circunflejo,
accentus acutus, gravis, circumflexus; poner
el - sobre ..., accentum pnere in + abl.

acepillar: (alisar con cepillo la madera o los


metales) runcinare. Sin: rncin abrdere vel
polire // (limpiar, quitar polvo con cepillo de
certa, esparto, etc.) penculo mundare vel fricare. Uso: - un vestido, penculo vestem detergre, exctere, mundare.

aceptacin: accepttio, onis f. Sin: accptio;


admssio; probtio. Uso: simple -, accepttio
pura.
aceptador: acceptator, oris m.

acequia: rvulus, i m. Sin: canalcula; canalculus.

acera: crepdo, dnis f. Sin: viae vel smitae


crepdo; fscia gradbilis. Uso: poner aceras,
marginare vias.

acercarse: approximare intr. Sin: prope, propius, prxime accdere ad // fig applicare
se vel nimum ad . Uso: - ms al pueblo
(para comprenderlo y ayudarlo ), se prpius ad multitudinem applicare.

acentuacin: enuntiandi sonus (-i m). Sin:


intntio vocis; accentus, us m. Uso: reglas
de -, prosdia sive prosoda // fig commendtio; momentum licui rei tributum.

acerera: chlybis officina (-ae f) vel fornax


(-acis f). Sin: officina chalybia ; ergastrium
chlybi efficiendo.

acentuado: accentu distinctus vel notatus (-a,


- um). Sin: accentu ictus; accentuatus.

acera, v. acerera.

acentuar: (dar acento prosdico a las palabras) acere. Uso: - una slaba, sllabam
acere vel efferre; hay que - la penltima slaba, paenltima sllaba acuenda (est) //
(poner el acento ortogrfico) accentu sllabam distnguere; sllabae notam appnere //
fig liquid in lmine pnere; licui rei vim
ddere.

acero: chalybia, ae f Sin: chalybs, bis m.


Uso: de -, chalybius // fig fortssimus, a, um.

acerola: tuber, ris n.

acertijo: (enigma o adivinanza que se propone como pasatiempo) aenigma, tis n //


(cosa o afirmacin muy problemtica) res
ambigua vel obscura. Sin: questio ambigua.
Uso: resolver un -, aenigma slvere.

acepcin: sensus, us m. Sin: significtio;


verbi significtio; nminis vis (ac vim, abl
vi; pl vires -ium f).
27

acetato
acetato: acetatum, i n.

arsnico, cidum arsenici; - brico, cidum


bricum; - carbnico, cidum carbnicum; cianhdrico, cidum hydrocynicum; - clorhdrico, cidum hydroclricum; - desoxirribonucleico, cidum disoxyribonuclinicum;
- fnico o carblico, v. fenol; - lisrgico, cidum lysrgicum; - muritico, cidum salis
vel muriticum; - ntrico, cidum ntricum vel
nitri; argentum ntricum; - oxlico o sacrico,
cidum oxlicum vel scchari; - saliclico,
cidum saliclicum; - sulfrico, cidum
sulp(h)ricum vel sulp(h)urosum; - tartrico, cidum tartricum vel tartarale.

acetileno: acetilene, is n. Sin: gsium acetilnicum.


acetilsaliclico (cido): cidum (-i n) acetylsaliclicum.
acetona: acetonum, i n. Sin: acetnium; acetona; acto, onis m.

acetre: (h)mula, ae f. Sin: lustralis aquae stula; lstricae aquae sitella; aquae benedictae
stula vel sitella, aquae lustralis (h)mula.

acimut: azimutum, i n.

achaque: (indisposicin) valetdinis incmmodum (-i n). Sin: valetudo incmmoda //


(enfermedad generalmente leve) invaletudo,
dnis f. Sin: adversae vel infirmae valetdinis
incmmodum. Uso: los - de la vejez, senectutis incmmoda (-orum npl) vel molestiae (arum fpl).

acimutal: azimutalis, e.

acinesia: acinsia sive -nesa, ae f; acnesis, is


f. Sin: musculorum immoblitas.

acintico: ad acnesin (ad acinsiam sive acinesam) prtinens.

achicador: Mar sentinculum, i n // (el que


achica el agua en la sentina; el que saca el
agua de las zanjas o subterrneos de las
minas) sentinator, oris m.

aclamar: (dar voces la multitud en honor de


alguien) acclamare licui // (conferir por voz
comn algn cargo u honor) salutare vel consalutare liquem (v. gr., ducem, por jefe).

achicar: (extraer el agua de una embarcacin, dique, etc.) sentinare.

aclimatacin: acclimatiztio, onis f. Sin:


caeli vel loci assuetudo; caelo vel loco assuetudo.

achicoria: cichrium, ii n. Sin: cichorum.


Uso: - silvestre, indvia; ntibum vel ntubum; ntibus vel ntubus m f.

aclimatado: caeli solique naturae assuetus.

aciano: canus, i m.

aclimatar: caelo vel loco assuefcere // aclimatarse, caelo vel loco assueferi; solo caeloque
assuscere; caeli solique naturae assuscere; ad
caeli solique naturam assuscere.

acianoblepsia: acyanoblpsia sive -blepsa,


ae f.
acidez: acor, ris m. Sin: acditas.

aclimatizador, v. acondicionador.

cido: adj cidus, a, um // sust cidum, i n.


Uso: - actico, cidum acticum; - agarcico,
v. agricina ; - amnico, cidum amnicum; -

acloropsia: achlorpsia sive -ropsa, ae f.


Sin: vridis coloris cecitas.

28

acorden
acm: morbi discrimen (-mnis n). Sin:
(morbi) crisis , apex, culmen; mxima morbi
vis // fig apex, picis m. Sin: culmen; summus apex ; summum culmen.

liquo).

acompaamiento: comitatus, us m // Ms
msicus succentus (-us m). Sin: cncinens
(cmitans, sociata) msica. Uso: bailar con musical, ad artis msicae concentum saltare.

acne o acn: ac(h)ne, es f.

acogida: accptio, onis f. Sin: admssio. Uso:


- del otro, alterus accptio.

acomplejado: sibi diffdens.

acondicionado: temperatus, a, um.

acolchado: adj tomento gosspino fartus


(-a, -um). Sin: coactis gosspinis obductus //
sust clcita, ae f. Sin: clcita plmea; strgulum fartum.

acondicionador: - de aire, instrumentum


ri temperando. Sin: instrumentum ris
temperandi.

acolchar: tomento gosspino farcire. Sin:


coactis gosspinis obdcere.

aconfesional: constitutae religionis expers


(-ertis).

acolia o acola: achlia, ae f. Sin: nulla secernendae bilis facultas (supresin de la secrecin biliar); secernendae bilis difficultas,
demintio vel immintio (disminucin de la
secrecin biliar).

acoplado: remulcum, i n. Sin: currus auxiliaris vel supplementrius.

acolchonar, v. acolchar.

acopio, v. montn.

acoplamiento: copultio, onis f. Sin:


coninctio; consocitio; iunctura. Uso: - en
el espacio, copultio extra-atmospherica.

acolitado: acolythatus, us m.

acoplar: copulare. Sin: coningere; consociare.

aclito: (monaguillo) v. esta voz // (clrigo;


ministro de la Iglesia, cuyo oficio es acompaar y servir en el altar al sacerdote) aclythus vel aclitus, i m. Sin: acolthus vel
acoltus, i m.

acorazado: adj loricatus, a, um. Sin: cataphractus, aeratus, crustatus // sust loricata
(navis). Sin: navis loricata, cataphracta, aerata, ferrata.

acometedor: oppugnator, oris m. Sin: provocator.

acorazar: loricare. Sin: aere (ferro, lamnis,


brtteis) contgere.

acomodable: accommodbilis, e.

acordarse: (ponerse de acuerdo) consentire.


Sin: convenire, congrere, concordare cum
liquo.

acomodacin: accommodtio, onis f.

acomodador: (persona que designa los


asientos) designator vel dissignator, oris m.

acorde: Ms accordum, i n. Sin: concentus.

acompaado: comitatus, a, um (por alguien,

acorden: accrdeon, ei n. Sin: phys(h)ar29

acosar
acrobtico: acrobticus, a, um. Sin: ad funmbulum (vel ad funmbulos) ttinens.

mnice, es f; physharmnicum instrumentum


vel rganum; rganum didctile; harmnica
didctilis. Uso: - de boca, v. armnica.

acrobatismo: funambulorum ars, disciplina,


spectculum.

acosar (un jugador a otro, etc.): adurgere liquem. Sin: insectari, adoriri, prmere liquem; instare licui ut + subj.

acrocfalo: acrocphalus, a, um.

acoso: oppugntio, onis f. Sin: aggrssio;


irrptio; incursus, us m.

acrofobia: acrophbia sive -phoba, ae f.

acostumbrado: fuera de lo -, praeter slita;


ms de lo -, plus slito; ultra slitum; segn
lo -, more slito.

acromtico: achromticus, a, um. Sin: ridis


colribus carens.

acostarse: cubare. Sin: ir a -, cbitum ire.

acromasia: achromsia, ae f. Sin: colorum


defctio vel defectus.

acotacin, v. nota.

acromatismo: achromatismus, i m; v. acromasia.

acotiledneas, v. criptgama.

acromatopsia: achromatpsia sive -topsa,


ae f; v. daltonismo.

acrasia: acrsia, ae f. Sin: crporis elementorum discrepntia.

acrmico: coloris expers vel carens.

acreditado: (que tiene crdito o reputacin)


fide dignus. Sin: auctoritatem consecutus //
(autorizado oficialmente) pblice missus.

acromio o acromion: acrmium, ii n. Sin:


acromos vel acromus.
acrnfalo: acrmphalos vel acrmphalus, i
m. Sin: summa umbilci pars.

acreditar: grtiam auctoritatemque licui tribere // Com acceptum ferre vel referre licui. Sin: in acceptum referre licui.

acrstico: adj acrstichus, a, um // sust


acrstichis, dis f. Sin: carmen acrstichum.

acreedor: crditor, oris (pecuniosus) m. Uso:


- hipotecario, crditor hypothecrius; pigneratcius crditor.

acrotera, acrtera o acroteria: acrotria,


orum npl.

acribia: exquisita diligntia.

acroterio: acrotrium, ii n.

acrlico: vitrum plxicum vel plxile.

acta: acta, orum npl. Sin: tbulae, arum fpl; ltterae, arum fpl; perscripta acta; perscrptio.
Uso: actas de entrega o devolucin, perscriptiones rerum traditarum vel redditarum; - de
matrimonio, tbulae nuptiales; consignar en -,
liquid tbulis conscrbere; liquid ltteris
consignare; liquid in tbulis consignare,

acrobacia: funmbuli ludus (-i m) vel exercittio (-onis f) // fig res perdiffcilis.

acrbata: petaurista vel petauristes, ae m.


Sin: funmbulus; petauristrius.
30

actor
actividad: actvitas, atis f. Sin: ctio; pera;
indstria; nvitas; opus. Uso: - apostlica,
pera vel indstria apostlica; opus apostlicum; - cientfica, pera doctrinalis; agittio
studiorum; - comercial, mercatura; actividades cotidianas, perae cotidianae; - econmica, ctio oeconmica; - educativa,
institutria rtio; - humana, humana nvitas;
- individual, ctio unus cuiusvis; - industrial,
res technicorum vel fabriles; - intelectual,
mentis pera ac labor; - nacional, labor nationis suae; - productiva, opus fructuosum; pblica, pera pblica; - social, pera vel nvitas socialis; - voluntaria, voluntria pera;
- del espritu, mentis agittio; - de los sindicatos, nvitas collegiorum opficum.

conscrbere, referre, perscrbere; liquid in


tbulas consignare ; firmar el -, acta obsignare vel subscrbere; redactar el -, acta scrbere.
actnico: actnicus, a, um.

actinio: actnium, ii n.

actinografa: actinogrphia sive -grapha, ae


f.
actingrafo: actingraphum, i n.

actinograma: (Fs, registro obtenido con el


actingrafo) actinogramma, tis n // Med, v.
radiografa.

activismo: activismus, i m. Sin: nmia indstria vel nvitas.

actinologa: actinolgia sive -loga, ae f.

actinomancia: actinomntia sive -manta, ae


f.

activista: activista, ae m; activstria, ae f. Sin:


homo vel mlier actusior.

activo: (que obra) activus, a, um. Uso: filosofa -, philosphia activa; principio activo,
princpium activum // Ling activus, a, um.
Uso: verbo -, verbum activum vel agens //
(diligente y eficaz) actuosus vel operosus, a,
um. Sin: sollers, ertis; mpiger, gra, grum; indstrius; navus; assduus. Uso: - en escribir,
scribendo mpiger; es un hombre muy -,
vir est singularis indstriae // Econ accptum,
i n.

actinometra: actinomtria sive -metra, ae f.

actinomtrico: actinomtricus, a, um. Sin:


ad actinomtriam spectans (concerniente a la
actinometra); ad actinmetrum prtinens
(relativo al actinmetro).
actinmetro: actinmetrum, i n.

actitud: (disposicin de nimo manifestada


exteriormente) agendi rtio (-onis f). Sin: se
gerendi modus // (disposicn psquica) hbitus, us m. Sin: status; voluntas; propsitum;
mens; nimus; affectus; affctio; dispostio.
Uso: - hostil, affctio simultatis; - moral, hbitus moralis; - pasiva, socordia; - pastoral,
pastoralis agendi rtio; asumir una -, hbitum assmere.

acto: actus, us m. Sin: actum; ctio. Uso: acadmico, ctio acadmica; - conyugal, coniugalis actus (-us m); conigii actus; actus
cniugum; coniugale commrcium; amplexus (-us m) maritalis; - festivo, actus festivus;
- inmoral, ddecus; turpitudo; - oficial, actus
officialis; - pblico, actus pblicus; - redentor
de Cristo, Christi actus rdimens; - reflejo,
actus qui non voluntate nostra fit.

activacin: excittio, onis f. Sin: impulsus,


us m.

actor: actor, oris m. Sin: rtifex, fcis m. Uso:

31

actora
- cinematogrfico, actor cinematogrphicus;
- cmico, comoedus; actor cmicus; mimus;
comoediarum actor; primer -, actor primarum
prtium; qui agit primas partes (fig priores
partes); - trgico, tragoedus; actor trgicus; de pantomima, de variets, ldius; - de primera, praeclarus scaenrius rtifex; - de teatro, actor vel rtifex scenicus; hstrio
scenicus // (que demanda en juicio) pettor,
oris m. Sin: actor.

tes accommodtio.

actualizado: ad hodiernas disciplinas


instructus. Sin: disciplinis hodiernis
instructus.

actualizar: liquid renovare. Sin: ad diem


adaequare; ad praesens tempus aptare; ad
praesntia vel ad tmpora accommodare; ad
praesens tempus revocare vel referre // actualizarse (culturalmente) hodiernis vel recentiribus doctrinis mentem instrere. Sin: ad
hodiernas vel recentiores doctrinas mentem
omnino conformare; ad hodiernas disciplinas se omnino instrere vel conformare.

actora: pettrix, icis f.

actriz: actrix, icis f. Sin: rtifex scenica;


mima. Uso: - cinematogrfica, actrix cinematogrphica.

actualmente: actuliter. Sin: hoc tmpore;


praesenti tmpore; hodiernis tempribus; in
praesenti; in praesntia; in praesens; nunc,
hodie.

actuacin: effctio, onis f. Sin: exsectio;


ctio. Uso: - prctica, ctio et usus.

actual: actualis, e. Sin: hodiernus; praesens;


nostrae aetatis; praesentis tmporis; actu exsistens vel vigens; qui, quae, quod nunc est;
ad praesens tempus spectans; ad praesntia
prtinens. Uso: tiempo -, tempus hodiernum.

actuar: perfcere; effcere.

acuarela: aquarellum, i n. Sin: hidatogrphia


sive hidatographa; tabella vel pictura aquria; imago ex aquato colore; tbula vel imago
aquatis colribus picta.

actualidad: actulitas, atis f. Sin: praesens


res vel tempus; praesntia, orum npl; hoc
tempus; huius tmporis; nostra aetas; nostra
tmpora. Uso: cuestin de -, quaestio ad praesens tempus mxime ttinens; la constante de un escrito, etiamnunc alicius scripti vis et
auctritas; en la -, hodiernis tempribus; ser
de -, cdere in tempus nostrum; ad praesntia
referri vel pertinere.

acutico: aquticus, a, um. Sin: aqutilis, e.

acuchillar: cultro perctere liquem.

acueducto: aquae ductus vel aquaeductus, us


m. Sin: aquaedctio.

acuerdo: consensus, us m. Sin: consnsio;


conspirtio; concordia; foedus (-dris n).
Uso: - adicional, foedus vel pactum additcium; - bilaterales, stipulationes inter duas
partes contractae; - internacional, mtua nationum consnsio, conspirtio, concrdia.

actualizacin: renovtio, onis f. Sin: accommodtio; ad diem adaequtio; conformtio


nostro tmpori vel nostrae aetati; accommodtio ad praesntia vel ad tmpora. Uso: cultural, hodiernae doctrinae compartio; recentioris doctrinae compartio; - en la enseanza, instittio ad hodiernam doctrinam
conformata; - de la vida religiosa, religiosae
vitae (vel disciplinae) ad hodiernas necessita-

aculturacin: alienae culturae assmptio vel


indctio (-onis f). Sin: alieni cultus humani
assmptio vel indctio.

32

adecuacin
acmetro: acmetron vel acmetrum, i n.
Sin: mtiens vim audits instrumentum.

ad sonos prtinens; ad audiendos sonos ttinens; ad sonos accipiendos vel percipiendos


aptus. Uso: nervio -, auditionis nervus; nervus acsticus; tubo -, tubus acsticus; tbula
acstica.

acumulador Fs, Electr: adj cmulans vel


accmulans, antis // sust accumulatrium, ii
n. Sin: accumulatrum; accumulatrium elctricum; instrumentum elctridi cumulandae.

adagio: (proverbio) provrbium, ii n // Ms


lene; lente; pacate; tranquille.

acumular: stipare.

adamita: adj adamianus, a, um // sust adamita, ae m. Sin: adamianus, i m.

acuador: adj cudens, entis. Sin: signans //


sust cusor, oris m. Sin: signator. Uso: - de
monedas, monetrius; officinator monetae;
monetae signator; signator monetrius //
Ling, - de neologismos, novator (-oris m) verborum. Sin: inventor (-oris m) verborum novorum.

adaptabilidad: adaptablitas vel aptablitas,


atis f.

adaptacin: apttio, onis f (ad + ac). Sin: accommodtio vel conformtio; congruntia;
exaequtio. Uso: - biolgica, biolgica accommodtio; - radial, televisiva, cinematogrfica, accommodtio radiophnica,
televisfica, cinematogrphica; - sensorial,
snsuum congruntia; - social, socialis exaequtio.

acuar: (imprimir o sellar por medio de


cuo y troquel una pieza de metal) cdere.
Sin: (form) signare // (fabricar o producir)
fcere. Sin: effcere; effngere. Uso: - monedas, nummos cdere // Ling, - vocablos,
verba fcere vel prere; - nuevos vocablos,
nova effcere vel effngere vocbula; nova
verba prere.

adaptado: aptatus, a, um. Uso: - a las nuevas


exigencias, novis postulatis (vel indigntiis)
aptatus.

acupuntura: acupunctura, ae f.

adaptarse: se conformare. Uso: - a formas


de pensamiento y vida, se ad cogitandi et vivendi formas conformare.

acusar: vocare liquem in crimen. Uso: - a


alguien de corrupcin, liquem in crimen
corruptionis addcere // ser acusado, venire
in crimen.

adder (Inform), sumador, rgano de adicin:


additrium, ii n.

acusativo: accusativus, i m. Sin: casus accusativus. Uso: doble -, gminus accusativus.

address (Inform): (memory location) locus


(memriae, in memria) // (net location,
URL) inscrptio (interretialis vel interneti) //
(e-mail) inscrptio (cursualis) electrnica //
(to select a memory selection) locum
(memriae) elgere.

acusma: acusma, tis n.

acstica: acstica, ae f. Sin: acstica disciplina, doctrina, scintia, rtio; sonritas; euphnia sive euphona.

adecuacin: aequtio, adaequtio, exaequtio, onis f. Sin: accommodtio.

acstico: acsticus, a, um. Sin: auditrius vel


sonorus; ad sonorum disciplinam spectans;
33

adecuar
adecuar: aequare, adaequare, exaequare.
Sin: accommodare.

lae dolor; glandularum dolores.

adelante!: (para ordenar o permitir que alguien entre) intra!

adenoso, v. glanduloso.

adenosis: adnosis, -is f. Sin: glandularum


morbus.

adelantarse, v. sobrepasar.

adenotoma: adenotmia sive -toma, ae f.


Sin: glndulae vel glandularum sctio.

adelanto: (progreso) - profesional, prprii


mneris progressus (-us m). Sin: mneris
progressus, procssio, proventus.

adentomo: adenotmicus culter (-tri m).


Sin: adenotmicum instrumentum.

adelfa: rhododendros, i f; rhododendron, i n.


Sin: rhododaphne, es f.

adepto, ta: sectator vel assectator, oris m;


sectatrix, icis f. Sin: ssecla.

adenalgia: adenlgia sive -alga, ae f. Sin:


glandularum dolores.

aderezo: (accin de aderezar) ornatus, us m.


Uso: - en el cuerpo y vestido, crporis vestiumque cultus.

adenenfrasia: ademphraxis, is f. Sin: glandularum obstrctio.

adeudar: Com expensum ferre vel referre.

adenitis: adenes, nitis f; adenites, tdis f. Sin:


glandularum inflammtio vel infltio.

adeudo: expensi ltio (-onis f). Sin: expensum licui latum; pecuniae expensae ltio.

adenodermia: adenodrmia, ae f. Sin: aegra


glandularum cutis affctio.

adherencia: adhaerntia, ae f.

adenografa: adenogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: glandularum descrptio.

adenoideo:
(-entis).

glndulae

formam

adhesin: adhesio, onis f. Sin: sequela.

adhesivo: adj agglutinatrius, a, um. Sin:


glutinosus; viscosus; glutneus // sust tenia
(-ae f) glutinosa. Sin: schida adhaesiva; schdula agglutinatria.

habens

adenoides: adenides, is f.

adianto: adiantum, i n. Sin: capillus Vneris.

adenoiditis: adenoiditis, -is vel -tdis f. Sin:


adenidis infltio vel inflammtio.

adicional: additcius, a, um vel additionalis,


e. Uso: protocolo -, protocollum (vel federis
testimnium) additionale.

adenologa: adenolgia vel -loga, ae f. Sin:


glandularum scintia, doctrina, disciplina; de
glndulis doctrina.

adicionar: ddere liquid licui rei vel ad liquid. Sin: adcere; adingere.

adenoma: adenoma, tis n.

adenopata: adenopatha, ae f. Sin: glndu-

adicto: (unido o agregado a otro en algn


34

administrador
tivum, i n. Sin: adiectivum nomen. Uso: - calificativo, adiectivum qualificativum; - determinativo, adiectivum determinativum vel
discretivum.

cargo o ministerio) v. agregado // (drogadicto) v. esta voz.

adiestrador, ra: exercitator, oris m; exercitatrix, icis f. Sin: exrcitor; magister. Uso: de caballos, equorum dmitor, vel gubernator, vel magister.

adjuntar: incldere. Sin: adingere; adcere.


adjunto: profesor -, adiutor acadmicus.

adiestramiento: exercittio, onis f; v. entrenamiento.

administracin: (accin y efecto de administrar) administrtio, onis f. Sin: procurtio,


rtio, dispenstio. Uso: - defectuosa, vitiosa
procurtio; - domstica, rei domsticae administrtio, procurtio, cura; - extraordinaria,
extraordinria administrtio vel procurtio; municipal, administrtio municipalis; administrtio municpii vel municipiorum; civitatis administrtio; - ordinaria, ordinria vel
consueta administrtio; - provincial, administrtio provincialis; - pblica, procurtio rei
pblicae; - de la ciudad, administrtio rbica;
- de Correos, pblici cursus procurtio; - de
la justicia, iudicandi munus; - de los bienes
de la Santa Sede, Conslium Apostlicae
Sedis bonis (vel pibus) administrandis; consejo de - , conslium administrationis // (casa
u oficina) administrationis domus (-us f) vel
sedes (-is f) // (En los Estados Unidos de
Amrica y otros pases, equipo de gobierno
que acta bajo un presidente) administrtio,
onis f. Uso: la - Aeronutica y Espacial de
los norteamericanos, Administrtio Aronutica et Spatialis Americanorum septentrionlium.

adiestrar: (hacer diestro a uno) liquem


dxterum (vel gilem) rddere // (ensear,
instruir) instrere vel institere liquem liqua re, ad liquid. Sin: formare liquem ad
liquid; condocefcere (referido a animales).

adinerado: nummatus, a, um.

adis: adis! (frmula de despedida) vale


vel vleas! (para uno); valete vel valeatis!
(para dos o ms). Sin: vive ac vale!; vvite
ac valete!; vale vel valete pancretice; te vel
vos valere ibeo; bene vale et bene mbula;
bene valete et bene ambulate; cura, ut quam
ptime vleas; curate, ut quam ptime valeatis; valetdinem tuam cura diligenter; valetdinem vestram curate diligenter // le, les
dice -, eum (eam), eos (eas) valere iubet; dar
un triste -, dcere triste vale; dar el ltimo - a
alguien, supremum vale licui dcere.

adiposidad: adipsitas, atis f. Uso: epidemia


de la -, epidema vel pestilntia adipositatis.

aditamento: additamentum, i n. Sin: mantisa. Uso: - tcnico, additamentum tchnicum; mantisa tchnica.

administrador: administrator, oris m. Sin:


curator vel procurator. Uso: - Apostlico, Administrator Apostlicus; - de los bienes parroquiales, necorus; sacrarum edium
curator vel procurator; - de un hospital, curator nosocomi smptibus corcendis; - de un
hotel, administrator deversrii vel xenodochi; - de una estancia, v. mayordomo; ser
buen, mal - de los bienes privados, res familiares tueri, neglgere; ser buen, mal - de los

aditivo: adj additivus, a, um // sust additivum, i n.


adjetivacin: adiectivorum usus (-us m).

adjetivo: adj adiectivus, a, um // sust adiec35

administrar
bienes pblicos, res pblicas vel pblicum
aerrium tueri, neglgere.

tico, instituendi modum in usum recpere; una lengua, sermonem in usum recpere.

administrar: administrare. Sin: curare, procurare // (conferir) administrare. Uso: - los


sacramentos, sacramenta administrare.

adoqun: silex, lcis mf. Sin: lapis silex;


saxum silex.

adoquinado: adj pavimentatus, a, um. Sin:


slice stratus; lapdibus constratus // sust stratura, ae f. Sin: stratum, pavimentum; silceum
pavimentum.

administrativo: administrativus vel administratrius, a , um. Sin: qui (quae, quod) ad administrationem (vel ad res administrandas)
prtinet (vel pertinebat ). Uso: estado -, administratrius status; administratria condcio; funciones -, mnera administrativa;
genio -, rerum civlium gerendarum pertia.

adoquinar: slice strnere.

adoracin: adortio, onis f.

admirablemente: admirabliter.

adorador: adorator, oris m.

admirador: admirator, oris m.

adorno: ornatus, us m. Sin: ornamentum;


exorntio. Uso: - artificial, ornamentum factcium vel artificiale; - artificioso del estilo,
calamister; calamistrum; cincinnus.

admirativo: admirativus, a, um.

admisin: (accin de admitir) admssio, onis


f. Sin: approbtio // Mec admssio. Uso: vlvula de -, valva vel vlvula admissionis.

adrede: consulto. Sin: conslio, stdio, cogitate; de indstria.

ADN: mnima hminis pars, ADN nuncupata. Sin: praecpuum elementum, quod
ADN siglis nuncupatur.

adrenalina: adrenalina, ae f; adrenalinum, i


n.

aduana: (tarifa) portrium, ii n. Sin: vectgal, lis n. Uso: derechos de - sobre las
mercaderas de trnsito, portrium circumvectionis; exento de -, portrio immunis; retiro de la -, portrii soltio; imponer derechos
de - sobre algo, portrium vel vectigal impnere licui rei; portrium alicius rei institere; imponer derechos de - sobre las
mercaderas extranjeras, peregrinorum mrcium portria institure; pagar los derechos
de - por algo, pro liqua re portrium dare,
vel vectigal pndere; portrio penso expedire
// (oficina de la aduana) telnium, ii n; telneum, i n. Sin: portitorum vel publicanorum
sedes (-is f); telonariorum mensa (-ae f) //
(administracin que percibe los derechos
de -) portoriorum administrtio.

adobar: (curtir las pieles) v. curtir.

adoctrinamiento: erudtio, onis f. Sin: instittio; erudtio factiosa.

adoctrinar: edocere; perdocere. Sin: factiose


erudire.
adolescente: adulescens, entis m f.

adopcin: adptio vel adoptatio, onis f. Uso:


- a distancia, adopttio e longinquo.

adoptar: adoptare. Uso: - prvulos, prvulos


adoptare // fig in usum recpere; in communem usum recpere. Uso: - un mtodo didc36

aerolnea
aduanero: adj vectigalis, e // sust prtitor,
oris m. Sin: publicanus; telonrius; vectiglibus praefectus.

aeroclub: aronuticus crculus (-i m). Sin:


sodalcium arium.
aerodinmica: arodynmica, ae f. Sin: arodynmica scintia, doctrina, rtio, ars.

aducir: afferre, proferre. Uso: - un ejemplo,


afferre liquid exempli caus vel grti; - muchos ejemplos, exemplorum copi uti vel niti;
- como excusa o pretexto una enfermedad,
morbum excusare; habere excusationem
morbi; valetdinem crporis obtndere; uti
excusatione valetdinis; - como motivo que
, causari (con ac e inf, o con quod y subj);
obtndere vel rationem obtndere (con ac e
inf).

aerodinmico: arodynmicus, a, um.

aerdromo: ardromus, i m; v. aeroestacin, aeropuerto.

aeroestacin: sttio (-onis f) aronutica.


Sin: sttio aronvium, aroplanorum, arovehiculorum; v. aerdromo, aeropuerto.

adulacin: adultio, onis f. Uso: con -, adulanter.

aerofaga: arophgia sive - phaga, ae f. Sin:


ris devortio vel degltio.

adulterar: corrmpere. Sin: depravare; vitiare.

aerofobia: arophbia sive -phoba, ae f. Sin:


ris impatintia, pavor, horror.

adltera: adltera, ae f. Sin: moecha.

aerofaro: arpharus, i f.

adltero: adulter, ri m. Sin: moechus, i m.

aerfobo: arphobus, i m.

adventicio: adventcius, a, um.

aerfono: arophnum sive arphonum, i n.

adventista: adventista, ae m. Uso: - del sptimo da, adventista septem dierum.

aerofoto, v. aerofotografa (imagen).

aerofotografa: (arte) ars arophotogrphica


// (imagen) arophotographema, tis n; imago
arophotogrphica.

adverbio: advrbium, ii n.

adversativo: adversativus, a, um.

aerofotometra: arophotomtria sive arophotometra, ae f.

advertencia: (aviso) admontio, onis f.


adviento: adventus, us m.

aergrafo: argraphum, i n.

aeriforme: ariformis, e

aerograma: arogramma, tis n; v. radiograma.

aerobio: arbium, ii n.

aerolnea: arolnea vel arilnea, ae f. Sin:


aviolnea; via aria; arium vel aronvium
iter; arius commeatus.

aerobs: arium laphorum. Sin: arium


coenautmaton.

37

aerolito
aeronaval: aronavalis, e. Sin: arius et navalis.

aerolito: arlithus, i m. Sin: betulus, betylus; bolis, dis f ; ardens lapis.

aerologa: arolgia sive -loga, ae f. Sin:


ris doctrina.

aeronave: aronavis vel arinavis, is f. Sin:


arovehculum vel arivehculum; navis
aria; arium navgium vel vehculum.

aerometra: aromtria sive -metra, ae f.


Sin: ris metiendi rtio, scintia, doctrina.

aeronavegacin: aria navigtio (-onis f).


Sin: arinavigtio.

aermetro: armetrum, i n. Sin: instrumentum aromtricum; ris mensurae index;


ris metiendi instrumentum.

aeronavegante: (persona que navega por el


aire como pasajero) v. pasajero (- de avin)
// (aeronauta) v. esta voz.

aeromodelismo: formellarum aronavlium


fingendarum ars. Uso: dedicarse al -, formellis aronavlibus fingendis studere.

aeroplano: aroplanum sive arplanum, i n;


v. avin.

aeromodelista: formellarum aronavlium


fictor (-oris m). Sin: studiosus formellarum
aronavlium fingendarum artis.

aeropuerto: aroportus sive ariportus, us m.


Sin: portus aronuticus; aronvium portus;
ariarum nvium portus; v. aerdromo, aeroestacin, campo de aviacin. Uso: - de Fiumicino, aroportus ad Fossam Traianam;
ariportus, cui nomen Fiumicino; rea del
-, rea aroportuensis vel ariportuensis.

aeromodelo: formella aronavalis. Sin:


exemplar aroplani sive arplani, arovehculi, aronavis.

aeromvil: arovehculum, i n. Sin: arium


vehculum; v. aeronave.

aerscafo: arscapha, ae f.
aeroscala, v. aeroestacin.

aeromoza, v. azafata.

aeroscopa: aroscpia sive -scopa, ae f.

aeronauta: aronauta, ae m. Sin: arius


nauta, viator, navigator.

aeroscopio: aroscpium sive -scopum, ii n;


arscopum, i n.

aeronutica: (ciencia y arte) aronutica, ae


f. Sin: aronutica (vel artis aronuticae)
scintia, doctrina, rtio; ars per rem navigandi; ariae navigationis pertia // (navegacin) aria navigtio (-onis f); ariae
navigationes // (organizacin de los servicios
de navegacin area) indstria (-ae f) aronutica vel volandi // (cuerpo militar) classis
(-is f) area.

aerosilla, v. telesilla, telefrico.

aerosol: arosolum, i n. Sin: sparsivus liquor


nebulosus.
aerospacial: aronuticus-sideralis.

aerostacin: arosttio, onis f. Sin: sttio aronutica; ariarum nvium sttio.

aeronutico: aronuticus, a, um.

aerosttica: arosttica vel aristtica, ae f.


38

afeminacin
Sin: arosttica scientia, doctrina, ars.

loqui vel dcere.

aerosttico: arostticus, a, um.

afectado: (amanerado, falto de sencillez) affectatus, a, um. Sin: ptidus, molestus; molestus nimisque dligens; arcessitus (dicho de
lenguaje o estilo); quaesitus (dicho de cosas);
simulatus, fictus, mentitus (fingido, aparente).

aerstato: arstatum vel arstaton, i n. Sin:


anemplanum sive anemoplnum; globus vel
follis arostticus; globus hydrgeno impletus.

aerotecnia o aerotcnica: arotchnia, aritchnia, arotchnica, aritchnica, ae f. Sin:


arotchnica vel aritchnica scintia, disciplina, ars.

afectividad: affectvitas, atis f. Sin: affectiones nimi.

afecto: affectus, us m. Sin: benevolntia;


amor.

aerotcnico: arotchnicus vel aritchnicus, a, um.

afectuosamente: affectuose vel affectiose.


Sin: amanter; benvole; benigne; affectuoso
nimo.

aeroterapia: arotherapa vel aritherapa, ae


f.

afectuosidad: amablitas, atis f. Sin: benevolntia.

aerotermo: arothrmicus vel arithrmicus,


a, um. Uso: horno -, furnus arothrmicus.

afectuoso: affectuosus vel affectiosus, a, um.


Sin: benvolus; benignus.

aerotransportado: arovectus vel arivectus, a, um. Sin: per ra vel per rem vectus.

afeitadora: rasrium, ii n. Sin: mchina vel


machnula rasria. Uso: - elctrica, rasrium
elctricum; mchina vel machnula rasria
elctrica; novcula elctrica; novcula elctride acta; v. rasuradora.

aerotropismo: arotropismus vel aritropismus, i m.

aerova: va aria vel area. Sin: trames arius vel areus.

afeitar: barbam tondere vel (ab)rdere // afeitarse con navaja, novcul barbam rdere //
(poner afeites) v. afeite.

afasia: aphsia sive aphasa, ae f. Sin: locutionis amssio (prdida total de la facultad
del lenguaje); locutionis defctio, defectus,
perturbtio (prdida parcial).

afeite: (cosmtico) pigmentum, i n. Sin:


fucus. Uso: - femenino, mulebre oris vel faciei medicamen; poner afeites, fuco illnere;
fucare vel infucare; pigmentis illnere.

afeccin: affctio, onis f.

afectacin: affecttio, onis f. Sin: ostenttio,


simultio, molstia. Uso: elegancia sin -, elegntia sine molstia; con -, v. afectadamente.

afelio: aphlium, ii n; aphlius, ii m.

afemia, v. afasia.

afectadamente: ptide. Uso: hablar -, ptide

afeminacin: mollties, ei f; molltia, ae f.


39

afeminadamente
Sin: cultus delictior; mores effeminati.

societatem).

afeminadamente: effeminate. Sin: mlliter;


mulibriter.

afiliado: adscriptus, a, um. Sin: tsser preditus vel instructus. Uso: - a un partido, factiosus, factionrius; - al partido hitleriano,
factioni hitlerianae adscriptus.

afeminado: effeminatus, a, um. Sin: delicatus; mollis.

afiliar: ascrbere. Sin: aggregare; cooptare.


Uso: - a un partido, in factionem ascrbere.

afeminar: effeminare. Sin: mollire, emollire;


enervare.

afinar: - un instrumento, instrumento ratas


voces restitere. Sin: nervos temperare; fides
tndere; rgana compnere vel moderari.

Afganistn : Afg(h)anistnia, ae f.

afgano: adj afg(h)anus, a, um // sust


Afg(h)anus, i m.

afinidad: affnitas, atis f. Uso: - electiva, affnitas electiva.

afiche, v. cartel.

afirmacin: affirmtio, onis f. Sin: assevertio.

aficionado: adj volupturius vel voluptrius,


a, um // sust amator, oris m. Sin: cultor volupturius vel voluptrius. Uso: - al deporte,
athlticae (vel rei athlticae) amator; - al ftbol, pedildii amator; v. diletante.

afirmativo: (que afirma) assevrans. Uso: de


modo -, asseveranter, affirmative // (que denota o implica la accin de afirmar) affirmativus. Uso: partcula -, partcula affirmativa;
confirmativa coninctio; de modo -, affirmative.

afiladera: cos, cotis f. Uso: - elctrica de cuchillos, elctrica cultrorum lima.

afilador: acutiator, oris m. Sin: acutrius, cotirius, samiator, samirius; faber acuminrius; qui cuit cote ferrum vel ferramenta //
(instrumento para afilar) acutrium, ii n. Sin:
mola vel mchina acuminria //(correa de
afilar) tentipllium, ii n. Sin: cos (cotis f)
ferro acuendo.

afluencia: affluntia, ae f. Sin: frequntia;


frequenttio. Uso: - a las urnas, suffragiorum
frequntia; - de coches, affluntia vel frequntia vehicularis.
afluente: amnis (-is m) vel flvius (-ii m) nfluens.

afiladura: exactio, onis f.

afona: aphnia sive aphona, ae f. Sin: vocis


privtio vel amssio (- total) ; vocis defctio,
defectus (-us m), tenitas (- parcial).

afilalpices: cuspidamentum, i n. Sin: (instrumentum) cuspidrium, spiculrium, acuminrium; scriptrii lpidis cuspidamentum.

afnico: (- total) phonus, a, um. Sin: voce


carens; sine voce; qui est sine voce; (- parcial) quem vox defecit. Sin: cuius vox obscura vel obscurata est.

afilar: acere, exacere. Sin: acuminare.

afiliacin: affilitio, onis f. Sin: adscrptio,


inscrptio; aggregtio; coopttio (in quandam

aforismo: aphorismus, i m. Sin: sentntia;

40

agente
agachadiza: (gallina) rustcula, ae f.

dictum, effatum.

afrancesado: gllice contaminatus vel inquinatus. Sin: more gllico formatus vel conformatus.

agamia: gama germintio (-onis f).

gamo: gamus, a, um. Sin: non sexualis.

afrancesar: gllice contaminare vel inquinare. Sin: more gllico formare, conformare,
institere.

gape: (convite de caridad entre los primeros


cristianos) gape, es f. Sin: fraternum vel caritatis convvium.
agarcico: agarcicus, a, um.

afrasia, v. afasia.

Africa: Africa, ae f. Uso: - Central, Africa


Centralis vel Media; - Occidental, Africa Occidentalis; - del Norte, Africa Septentrionalis;
- del Sur, Africa Australis, Meridiana, Meridionalis; - del Suroeste, Africa Australis-Occidentalis.

agaricina: cidum agarcicum.

agrico: agricum vel agricon, i n.


agave: agave, es f.

agazaparse: se complicare.

africaans: lngua (-ae f) africana-nederlndica.

agencia: (oficio o encargo de agente) procurtio, onis f. Sin: administrtio // (oficina o


despacho del agente) procurationis sedes
(-is f). Uso: - comercial, tractatrium; rebus
mercandis sedes; mercaturae provehendae
sedes; - inmobiliaria, praediorum procurtio;
- publicitaria, nuntiorum venditationis procurtio; sedes edibus vendendis; - reconocidas, procurationis sedes (a prncipe domo)
recgnitae; - de cambio, taberna argentria; de colocaciones, sedes opifcibus assumendis; - de una compaa, consociationis sedes;
- de informes, offcium informatrium; - de
transportes, sedes rebus transferendis; - de
turismo, sedes periegtica; sedes delectablibus peregrinatinibus provehendis; - de viajes, itnerum procuratrix vel procurtio; sedes
itneri parando vel procurando; sedes itinribus parandis; itnerum procurandorum sedes.

africanista: africanarum rerum studiosus vel


peritus.

africano: adj africanus, a, um. Uso: lo -, afrcitas; ndoles gntium Africae prpria // sust
Africanus, i m.

afroamericano: adj afroamericanus, a, um.


Sin: nigritarum americanorum prprius vel
peculiaris; ad nigritas (vel nigricolores) americanos prtinens // sust Afroamericanus, i m.
afroasitico: adj afroasianus, a, um // sust
Afroasianus, i m.

afrodisaco: medicamentum (-i n) aphrodisacum vel venrium.

afta: apththae, arum fpl. Sin: oscedo, dnis f.

agenda: codicillus, i m. Sin: libellus, commentarolum; adversria, orum npl; memorialis libellus; ordo agendorum.

aftosa: febris (-is f; ac -em vel -im; abl -e vel


-i) epizotica.

agente: (fuerza que obra) vis (ac vim; abl vi;

41

aggiornamento
pl vires, -ium). Sin: id quod fficit vel agit //
(el que obra) effciens, entis m. Sin: agens //
(persona que obra con poder de otra) procurator, oris m // (cosa que produce un efecto)
causa, ae f. Sin: vices vel partes alicius
agens; personam alicius agens vel sstinens.
Uso: - bancario, curator nummulrius; - diplomtico, legati minister; - ejecutor, appritor; coactor; - electoral, studiosus
suffragator; competitoris fautor; - fiduciario,
curator; - fiscal, exactor, coactor; actor publicus; tributorum exactor; - patolgico, morbi
causa; - provocador, concitator minister; - secreto, speculator tectus; explorator; - secretos
rusos de la KGB, tecti ministri rssici e sodalitate, litteris compendiriis KGB insigni; txico, virus; venenum; txica vis; - de bolsa,
de cambio, de cambio y bolsa, chrematista;
nummulrius; nummis mercandis curator;
curator pecniae permutandae; nummorum
commutator; - de circulacin, miles viatrius; - del contraespionaje, exploratorum explorator; - de negocios, negotiator; curator
vel confector negotiorum; - de polica, minister vel custos pblicus; urbis custos; vigil,
lis; - de polica secreta, miles occultus a pblica tutela; - de seguridad, pblicae securitatis custos; - de transportes, bastagrius;
mrcium expeditor; missionum procurator;
qui negtium mrcium advectandarum gerit;
- de viajes, itnerum procurator.

agio: cllybus, i m. Sin: permutationis fructus.


agiotador, v. agiotista.

agiotaje: pecniae nundintio (-onis f). Uso:


ejercer el -, nundinari; pecuni vel mrcibus
nundinari; lucra fcere prtiis (mrcium) vitiatis.
agiotista: nundinator, oris m.

agitacin: agittio, onis f. Sin: instigtio.

agitador: (varilla de vidrio que se usa para


revolver lquidos) agitatrium, ii n. Sin: vrgula agitatria // (persona que provoca conflictos sociales o polticos) agitator, oris m.
Sin: turbator vel perturbator; instimulator;
concitator. Uso: - popular, seditiosus, i m;
vulgi vel plebis turbator, concitator, cncitor;
qui gitat vel exgitat (agitabat vel exagitabat).
aglobulia: agloblia, ae f. Sin: glbuli deminuti mpl; globulorum rubrorum demintio,
defctio, defectus.
aglutinacin: glutintio vel agglutintio, onis
f.

aglutinante: gglutinans, gltinans, congltinans, antis. Sin : agglutinatrius ; agglutinativus, glutinativus; ligatrius.

aggiornamento, v. actualizacin.

agilidad: aglitas, atis f. Sin: celritas. Uso: espiritual, celritas nimi; nimi moblitas; de estilo, expedita et fcile currens ortio; de ingenio, celritas ingnii; ingnium ad
mnia verstile; - de movimientos, cleres
motus mpl; - de pensamiento, cleris mens; en correr, perncitas, velcitas.

agnosia: agnsia sive agnosa, ae f.

agnosticismo: agnosticismus, i m. Sin: agnstica doctrina vel philosphia; mentis hbitus agnsticus.

agnstico: adj agnsticus, a, um. Sin: ad agnosticismum ttinens // sust agnsticus, i m.


Sin: agnosticismi sectator, studiosus, fautor.

gilmente: agliter. Sin: pernciter; celriter;


mobliter; expedite.

42

agronmico
agonal, v. agonstico.

agradecido: benefcii vel beneficiorum


memor (-ris). Sin: gratus in vel erga liquem. Uso: ser - con alguien, gratus erga liquem sum; gratum grere nimum erga
liquem; licui gratiam habere pro liqua re;
erga liquem gratus vel memor sum pro liqua re; mostrarse - con alguien, licui gratum
se praebere; licui gratiam referre.

agonfiasis: agomphosis,- is f. Sin: dntium


vacilltio; dentes vacillantes.

agona: agnia sive agona, ae f. Sin: mortis


agon (-onis m). Uso: en la -, in ltimo spritus
agone; in supremo vitae agone; in mortis discrmine; sin -, sine ulla agnia.

agregacin: adinctio, onis f. Uso: proceso


de -, processus adiunctionis.

agonstica: res agonstica.

agonstico: agonsticus, a, um. Sin: agnicus.

agregado: adj addictus, a, um // sust addictus, i m. Sin: cooptatus; ascriptus. Uso: - comercial, cultural, militar, legationi in re
negotiatria, culturali, militari addictus; - diplomtico, aggregatus diplomticus; - de embajada, pblicae legationi addictus.

agonizante: moribundus, a, um. Sin: intermriens, intermrtuus; nimam iam agens.

agonizar: intrmori. Sin: nimam gere; in


ltimis vel in extremo esse; in ltimo vitae
discrmine esse.

agresin: impugntio, onis f. Sin: aggrssio;


lacesstio.

agorafobia: agorophbia sive -phoba, ae f.

agresividad: aggressvitas, atis f. Sin: provocandi vel aggrediendi stdium.

agorero: augur, ris m. Sin: augurator.

agresivo: infensus, a, um. Sin: infestus; pugnax.

agosto: Augustus, i m. Sin: mensis Augustus.

agotado: (dicho de persona) defatigatus vel


fatigatus, a, um. Sin: confectus; defessus;
enervatus; fractus // (dicho de libro) iam non
venalis. Sin: qui iam non prostat; qui iam venalis non prostat.

agresor: aggressor, oris m. Sin: impettor; attemptator vel attentator.

agricultura: agri vel agrorum cultura. Sin:


agri cltio; res rstica.

agotamiento: defatigtio vel fatigtio, onis f.


Sin: enervtio; lassitudo. Uso: - nervioso,
nervorum imbecllitas, debilittio, infrmitas,
confctio.

agrimensor: agrimensor, oris m. Sin: agri vel


agrorum mensor; simplem mensor.

agrimensura: agrorum mensura (-ae f).

agracejo, v. brbero.

agronoma: agronmia sive -noma, ae f.


Sin: agrria disciplina vel doctrina; agri colendi ars vel scintia; agrorum culturae rtio.

agraciar: liquid licui concdere, largiri, dilargiri.


agradable: placbilis, e.

agronmico: agronmicus, a, um. Sin: ad


agrriam scintiam vel doctrinam spectans;
43

agrnomo
ad disciplinam vel rationem colendorum
agrorum prtinens.

mal, aqua clida; - tibia, aqua tpida; - tnica,


aqua tnica vel chininata; - de cal, aqua calcis; - de cebada, aqua hordcea; - de Colonia,
aqua coloniensis; odoramentum coloniense;
- de cristalizacin, aqua crystallizationis; - de
pozo, aqua puteana vel putealis; - de Seltz,
aqua selterana // sacar -, aquare // fig, estar
con el - al cuello, in extrema spe salutis esse;
hacrsele a uno - la boca, sentire sibi moveri
salivam; llevar el - a su molino, omnia ad
utilitatem suam referre; mnia in rem suam
convrtere; tomar - en harnero, escribir en el
-, dar palos en el -, imbrem in cribrum grere; in aqua scrbere; litus arare; vires in
ventum effndere; frustra laborare; leum et
peram prdere; se parecen como dos gotas
de -, tam smiles sunt quam ovo ovum.

agrnomo: agrnomus, i m. Sin: agrorum


culturae peritus vel peritssimus; agrriae disciplinae peritus.

agrupacin: congregtio, onis f. Sin: coetus;


manus; globus.
agrupar: congregare. Sin: conglobare.

agrura: crium pomorum sata npl.

agua: aqua, ae f. Uso: - acdula, aqua acdula; - artesiana, aqua artesiana; - bautismal,
aqua baptismalis; - bendita, aqua benedicta,
sacra, lustralis, lstrica; - caliente, clida
aqua; - carbnica, v. agua de Seltz; - corriente, aqua fluens vel prfluens; - destilada,
aqua stillata vel stillatcia; aqua artifcio
stillata; aqua chmice pura; - dulce, aqua
dulcis; - estancada, muerta, aqua stagnans; esterilizada, aqua sterilizata; - filtrada, aqua
saccata vel percolata; - fluvial, - de ro, aqua
fluvialis; - fretica, aqua subterrnea; - fra,
aqua frgida; - fuerte, aqua nitrata; - gaseada,
aqua gsio medicata; - helada, aqua congelata; aqua gelu districta; aqua glcie concreta;
- hirviendo, aqua fervens; - manantial, aqua
viva vel sliens; - marina, - de mar, aqua marina; - mineral, aqua mineralis, medicata, medicamentosa, salutaris; - oxigenada, aqua
oxygnio medicata vel ditata; - no potable,
aqua potu insalubri; aqua potu insalubris; pluvial, - de lluvia, aqua plvia, pluvialis,
pluvitilis; - potable, aqua potbilis, potria;
aqua potulenta, poculenta, pocularis, bbilis;
aqua ad bibendum (vel ad potandum) apta;
aqua ptui apta; aqua salubri potu; aqua potu
salubris; - residuales, deflvium (fabricarum); - rosada, - de rosas, rosae succus; - salada, aqua salsa; - subterrnea, - de fondo,
aqua subterrnea; - sulfurosa, aqua sulphrea, sulphurosa, slphurans, sulphurata; - ter-

aguabenditera, v. pila.
aguacero, v. turbin.

aguafiestas: turbator, oris m. Sin: importunus visitator; homo molestus vel importunus;
interpellator; interventor.
aguafuerte: imago (-gnis f) aqu nitrat incisa. Sin: tbula aqu cid caelata.

aguamanil: aquimanile, aquiminale, aquaemanale, is n. Sin: aquiminrium; aquale, is n.


aguamarina: beryllus (-i m) caerleus.

aguamiel, v. vino.

aguapi, v. vinillo.

aguar: aqu dilere vel temperare (liquid)


// fig remttere; mitigare; lenire.

aguardiente: aqua ardens. Sin: aqua vitae;


stillatcia ptio vitgena.

aguarrs: aqua rsinae vel resinalis. Sin:


44

aire
agusanarse: putrscere. Sin: corrumpi; verminare.

leum terebnthinum.

agudeza: (perspicacia, viveza de ingenio)


mentis acumen vel celritas. Sin: ingnii alcritas vel vis; subtile vel acre ingnium; acer
mentis obtutus (-us m) vel contitus (-us m).
Uso: - de juicio, subtile iudcium; iudicandi
subtlitas // (perspicacia de la vista, odo u
olfato) acitas. Uso: - visual, acitas visualis
// (fig, dicho agudo) argtia, ae f. Sin: lepos,
ris m; sal, salis mn (pl sales m) ; facete dictum.

agustiniano: augustinianus, a, um.

agustino: adj augustinianus, a, um // sust augustinianus, i m.


aguzanieves: motacilla, ae f; v. pezpita.

aguzar: acere vel exacere (v.gr. mentem,


ingnium).
ahijado, da: flius lustralis; flia lustralis.

agudizar: acere. Sin: acutum fcere vel rddere // agudizarse (agravarse una enfermedad) ingravscere.

ahorcable: crucis offa (-ae f).

agudo: argutus, a, um.

ahorcadura: suspndium, ii n.

guila: - bceps, quila biceps f.

ahorcamiento, v. ahorcadura.

ahorcar: lqueo suspndere. Uso: digno de


ser ahorcado, dignus, qui lqueo suspendatur
// ahorcarse, se suspndere; lqueo se
suspndere; vitam suspndio vel lqueo finire.

aguinaldo: strena, ae f.

agista, v. baista.

aguja: acus, us f. Uso: - horaria, sagttula vel


lancola; index (-dcis m) horrius vel horalis; v. manecilla; - imantada, de marear o
magntica, acus magntica; - nutica, acus
nutica; v. brjula; - de balanza, examen; de bitcora, - de ferrocarril, mutatrium; rgula verstilis vel declinatria; - del reloj de
sol, horolgii umbilicus vel gnomon // (obelisco) obeliscus, i m // (capitel) capitellum vel
captulum, i n // (chapitel) pinnculum, i n.
Sin: pyramidale vel coniforme culmen //
(hoja de pino) acleus, i m // (pa) ver esta
voz.

ahorro: compndium, ii n. Uso: - de lea,


ligni compndium; - de trabajo, perae compndium // caja de ahorros, v. caja ; libreta
de ahorros, v. libreta.
Aids, v. Sida.

Airbus: Officina Europaea, cui nomen Airbus.

aire: ar, ris m. Uso: - acondicionado, ar


accommodatus vel temperatus; ris tempertio vel temperamentum; ris tempertio
machinalis; ris temperamentum machinale;
- comprimido, ar compressus vel pressus; contaminado, viciado, ar corruptus; denso, ar crassus vel spissus; - hmedo, ar
(h)midus; - leve, ar tnuis; - ntido, ar ntidus; - pestilencial, ar pstilens; - puro, ar

agujero: foramen, mnis n. Uso: - en la capa


de ozono, lacuna oznica; lacuna vel hiatus
in ozonosphaera.

agusanamiento: putredo, dnis f. Sin: cries.

45

airn
ajedrez: latrunculorum ludus. Sin: calculorum lusus; ludus latrunculrius. Uso: partido
de -, latrunculorum certamen; tablero de -, tbula latrunculria; jugar al -, latrnculis (vel
ad latrnculos) ldere.

purus; - rarefacto, ar extenuatus; al - libre,


subdialis, e; sub dio vel sub divo; in re patenti // Ms cantincula, ae f. Sin: sincnium;
mondium; v. cancin.
airn: rdea, ae f.

ajemez: bfora, ae f. Sin: fenestra bforis; angusta fenestella, column interposit.

aislacionismo: segregationismus, i m. Sin:


ab aliorum rebus secrtio vel seinctio.

ajenjo: absnthium, ii n.

aislacionista: (adj y sust) segregationista //


adj ad seiunctionem ab aliorum rebus ttinens // sust seiunctionis ab aliorum rebus fautor.

aj: piperitis (-is vel -tdis f) acrior.

ajo: lium vel llium, ii n. Uso: de -, alliceus; olor a -, odor alliceus.

aislado: segregatus, a, um. Sin: relegatus;


seclusus; separatus.

ajuar: supellex vel suppellex, lctilis f.

aislador: (que asla) sgregans. Sin: disiungens; sparans; quod sparat vel seiungit ab
liqua re // (cuerpo que intercepta el paso a
la electricidad, al calor o al sonido) interceptor, oris m. Sin: seiunctor; separator // Electr,
adj diffusionem impdiens; diffusioni repugnatrius; propagationi resistens; quod intrcipit fluxum elctricum; quod intercludit
fluentum elctricum; sust insulatrum, i n;
(fluxus elctrici) interceptrium vel disiunctrium; (fluento elctrico) repugnatrium.

ajustar: - algo a las condiciones, liquid metiri rerum condicinibus.

ajusticiar: (ltimo) supplcio affcere. Sin:


(cpitis) supplcium de liquo smere; supplcio necare vel occdere; ser ajusticiado,
supplcio (cpitis) ffici; morte multari.

ala: ala, ae f. Uso: - derecha, izquierda, ala


dextra, laeva; - del sombrero, ala vel margo
(-gnis mf); - de un ejrcito, ala; cornu; cortarle
a uno las -, incdere pennas licui; renacerle
a uno las -, pennas licui renasci.

aislamiento: segregtio, onis f. Sin: relegtio; separtio. Uso: celda de -, custdia singularis // Fs, Electr insultio, onis f. Sin:
intercptio; disinctio.

alabarda: hasta, ae f. Sin: hasta securfera;


ansata hasta; securis hastata.

aislar: segregare. Sin: disingere, seingere,


secldere, separare // Fs, Electr insulare.
Sin: intercpere; disingere // aislarse, sponte
segregari. Sin: semetipsum a societate seingere.

alabardero: hastatus, i m. Sin: hastatus


miles; miles hast (securfer vel ansat) armatus.

alabastrita o alabastrites: alabastrites, ae m


(ac -en).

ajedrecista: latrunculorum lusor (-oris m).

alabastro: alabastrum, i n; alabaster, stri m.

ajedrecstico: ad ludum vel ad lusum latrunculorum spectans.

labe: (Tecnol, parte de una rueda hidru46

alba
alameda: (sitio poblado de lamos) populetum, i n // (paseo cubierto de rboles) v.
paseo.

lica) pinna, ae f.

alacena: armrium parietale vel parietrium.


Sin: armrium pareti insertum.

lamo: ppulus, i f. Uso: - blanco, ppulus


alba.

alado: alatus, a, um; ales, litis. Sin: pennatus vel pinnatus // fig vlucer, cris, cre. Uso:
estilo -, v. estilo; con paso -, pinnato gradu.

alano, v. bulldog.

alaj: libum mellitum vel aromticum. Sin:


panis mellitus.

alarma: seal de -, perculi signum. Sin: signum monitrium; perculi index. Uso: - sofisticada, signum monitrium summo
artifcio confectum; aparato de -, apparatus
(-us m) periculorum index; silbato, silbido de
-, monitrius sbilus; sirena de -, sirena sibilatrix vel monitria; sonido de -, monitrius
snitus; timbre de -, monitrium tintinnbulum; monitrius tinnitus; suena la -, monitrius snitus (vel tinnitus) elcitur, ditur,
prsonat; tinnit vel strepit perculi index // fig
sollicitudo, dnis f. Sin: timor; trepidtio.

alambicamiento: exprssio, onis f // fig


cavilltio; mentis intntio vel agittio.

alambicar: sucum exprmere vel elcere // fig


ingnium intndere. Sin: mentem acere, fatigare, torquere.
alambique: forncula, ae f. Sin: forncula
stillatcia; clbanus stillatcius.

alarmado: sollcitus, a, um. Sin: trpidans,


trpidus; sollicitdine affectus.

alambrada: saeptum (-i n) reticulatum.

alambrado: adj reticulatus, a, um. Sin: retialis; cancellatus // sust retculum, i n. Sin:
opus reticulatum; structura reticulata; retculum vel rete frreum. Uso: campo -, ager vel
campus reticulato pere cinctus; ventana -,
fenestra reticulata.

alarmante: sollcitans. Sin: sollicitdine affciens; turbans, perturbans, conturbans.

alarmar: liquem sollicitare. Sin: liquem


turbare, perturbare, conturbare; liquem
sollicitdine affcere.

alambrar: (guarnecer de alambre) retculo


vel reti (vel rete) frreo ornare, exornare,
adornare, instrere, munire // (cercar con
alambre) reticulo frreo saepire; reti frreo
cngere.

alarmismo: anxetas, atis f. Sin : trepidtio;


terrores iaciendi vel differendi stdium.

alarmista: adj pavefciens, entis. Sin: terrficus; terrloquus; qui, quae terrorem ncutit;
qui, quae terrores iacit vel differt.

alambre: aeris filum (-i n). Sin: filum


metllicum (frreum vel aneum). Uso: - de
pas, ferrum hirsutum; filum spinosum.;
filum frreum (vel metllicum) aculeatum;
aculeatum ferri filum; filum spinis instructum; - del telfono, del telgrafo, v. cable.

Alaska: Alasca, ae f. Uso: - rtica, Alasca


rctica; de -, alascanus; natural de -, Alascanus, i m.

alba: alba, ae f. Sin: alba tnica; vestis alba;


lntea sacerdotalis; sacerdotis tnica.

alambrecarril, v. telefrico.

47

albacea
albacea: exsecutor (-oris m) testamenti. Sin:
testamenti curator; curator ex testamento.

dela, ffula murtati; - de chorizo, ffula tomcinae.

albaceazgo: ex testamento curatoris munus


(-nris n).

albornoz: (bata amplia) sbanum, i n. Sin:


gusapa; linteamen balneare; lnteum balnerium // (capa grande, con capucha) byrrhus,
i m.

albahaca: cimum, i n.

albans: adj albanus, a, um; albaniensis, e //


hab Albani, orum; Albanienses, ium.

alboroto: strpitus, us m. Sin: fragor; tumultus.

lbum: album, i n. Sin: tbula. Uso: - fotogrfico, album photogrphicum.

Albania: Albnia sive -bana, ae f.

albaal, v. alcantarilla.

albmina: albmina, ae f. Sin: albumen; albumentum.

albail: structor, oris m. Sin: murrius; caementrius; faber caementrius.

albuminoide: albuminides, is mf.

albarda: (pieza principal del aparejo de las


caballeras de carga) clitellae, arum fpl; v.
basto // (silla de montar) sella (-ae f) baiulatria.

alcabalero, v. exactor.

alcachofa: cnara vel cnara, ae f. Sin: crduus hortensis vel hortnsius. Uso: - silvestre,
v. alcauc, alcaucil; cabezuela de -, fructus
vel caput crdui hortensis, hortnsii, sativi.

albaricoque: armenacum, i n. Sin: armenacum malum; armnium pomum.

albaricoquero: armenaca, ae f. Sin: armenaca malus, arbor, prunus.

alcahuete, ta: (persona que procura, encubre


o facilita un amor ilcito) leno, onis m; lena,
ae f.

albatros: larus, i m.

alcaide: castellanus, i m. Sin: castello praepsitus.

albergador, ra: dminus, dmina deversrii.

albergue: deversrium, ii n. Sin: devertculum. Uso: - de la juventud, deversrium recipiendis iuvnibus; - pequeo, hospitolum.

alcaidesa: castellana, ae f. Sin: castelli dmina.

alcalde: sndicus, i m. Sin: urbis magister;


praefectus cvium; rector civitatis; (de aldea)
rector vici; praefectus pagi; burgimagister.

albinismo: albinismus, i m.

albino: adj albcomus, a, um // sust homo albcomus.

alcalda: domus (-us f) vel sedes (-is f) municipalis.

albndiga: artcreas, atis n. Sin: offa.

lcali: alclium, ii n. Sin: lcali indecl; sal


(salis m) lcalis; sal (salis n) lcale; sal po-

albondiguilla: ffula, ae f. Uso: - de morta48

alcuzcuz
mitorio.

tssicum.

alcalmetro: alcalmetrum, i n.

alcohol: lcohol, lis mn; alcholum, i n; lkohol; alkholum. Uso: - etlico, aethanolum;
lcohol aethlicus; - metlico, lcohol methlicus; alcholum methlicum; v. metano; puro, alcholum merum; tomar -, alcholum
smere vel absmere.

alcalino: alcalnus sive alclinus; alclicus,


a, um. Uso: sustancias -, substntiae alcalnae.
alcaloide: alcalides, is m.

alcohlico: (que tiene alcohol, referente al


alcohol) alcohlicus vel alkohlicus, a, um.
Sin: alcholum cntinens; ad alcholum prtinens. Uso: bebidas - y no -, potulenta alcohlica et analcohlica // (que bebe alcohol
con exceso) ebriosus. Sin: vinolentus, vinosus; alcholi vel alcholo indulgens; alcohlibus vel alcholis dditus.

alcalosis: alcalosis, is f.

alcance: (talento) v. capacidad. Uso: estar al


- (de la mano), esse in promptu; ad manum
esse.
alcanca: theca (-ae f) nummria.
alcanfor: cmphora, ae f.

alcoholimetria: alcoholimtria sive -metra,


ae f. Sin: alcholis mensura.

alcanforado: camphoratus, a, um. Sin: cmphor imbutus, aspersus, mixtus.

alcoholmetro: alcoholmetrum vel alkoholmetrum, i n.

alcanforar: cmphor imbere vel asprgere.

alcoholismo: alcoholismus, i m. Sin: ebrisitas; ad ebriositatem proclvitas, propnsio, inclintio; alcholum nimis sumptum.

alcantarilla: (sumidero para las aguas llovedizas) proflvium, ii n; (sumidero para las
aguas inmundas) cloaca, ae f.

alcoholizado: ebriosus Sin: alchole affectus; alcoholismo affectus, laborans, adustus;


vi alcohlic affectus.

alcantarillar: proflvia vel cloacas confcere.


alcaparra: cpparis, is f.

alcoholizar: alcholo imbere vel infcere.

alcatraz, v. pelcano.

alcohometra, v. alcoholimetra.

alcauc o alcaucil: (alcochofa silvestre)


sclymos, i m. Sin: cnara silvestris; crduus
silvester vel silvestris // (alcachofa cultivada)
v. alcachofa.

alcohmetro, v. alcoholmetro.

Alcorn, v. Corn.

alcornoque: suber, ris n. Uso: corteza del -,


cortex, tcis mf.

alce: alces, is f. Uso: caza de los -, ventio


lcium.

alcuzcuz: cuscussus, us m.

alcoba: zotheca, ae f. Sin: cubculum; v. dor-

49

alcuza
alejarse: abire. Sin: recdere; evdere.

alcuza: (vasija en que se tiene el aceite para


el uso diario) vas (-sis n; vasa, orum npl)
lei. Sin: vas olerium; lei ampulla; ampulla
oleria; lcytus; gut(t)us; v. aceitera // (vinagreras) v. vinagrera.

alel o alhel: leucion vel leucium, ii n.

alemn: adj germanus vel germnicus, a, um.


Sin: teutiscus; teutnicus, theodiscus. Uso:
idioma -, lingua germnica vel theodisca;
germnicus vel theodiscus sermo; en -, germnice vel theodisce; sermone Germanorum,
germnico, theodisco; Repblica Democrtica -, Democrtica res pblica Germniae
orientalis // sust Germanus, i m. Sin: Teutiscus; Teuton, nis m.

aldaba: ansa, ae f.

aldea: pagus, i m. Sin: vcus, oppdulum.


Uso: - global, vicus universus.
aldeano: vicanus.

aldehuela: vculus, i m.

Alemania: Germnia, ae f. Uso: - meridional, Germnia meridionalis, meridiana, meridialis; - occidental, Germnia occidentalis; oriental, Germnia orientalis; - unificada,
Germnia coadunata; ex - democrtica oriental, Democrtica quondam Germnia orientalis; Repblica Federal de -, Res pblica
Foederata Germniae; Foederatae Germniae
Civitates; la - nazi, Germnia nazstica; la socialista oriental, Germnia socialstica
orientalis.

aleacin: mixtura, ae f. Sin: tempertio; temperatura. Uso: de buena, mala -, bonus, adulterinus, a, um; plata de ptima -, argentum
ptimae notae.
aleatoriedad: lea (-ae f) dbia.

aleatorio: fortutus. Sin: incertus; dbius.

alegar: - razones, rationes praetxere.

alegato: adiunctum, i n. Sin: charta ddita vel


adiuncta; flium dditum vel adiunctum.

alergia: allrgia sive -lerga, ae f.


alrgico: allrgicus, a, um.

alegora: allegria sive -gora, ae f. Uso: servirse de alegoras, rem per imgines significare.

alergista, v. alerglogo.

alergologa: allergolgia sive -loga, ae f.

alegricamente: allegrice. Uso: hablar -,


figuratis verbis uti; translatis verbis loqui;
imgine uti.

alerglogo: allerglogus, i m.

alero: subgrunda vel suggrunda, ae f. Sin:


subgrndium vel suggrndium; suggrundtio.

alegrico: allegricus, a, um. Sin: translatus;


figuratus.
alegorizar: allegorizare.

alerta: (situacin de vigilancia o atencin)


index, dcis mf. Uso: - roja, index ruber //
(adv, con vigilancia y atencin) intentis culis. Sin: intento nimo. Uso: estar -, cavere;
vigilare; intentis culis vel intento nimo ma-

alegreto: hilrius, a, um.

alegro: hlaris, e; hlarus, a, um.


50

alfombrilla
nere; hay que estar -, cavendum vel vigilandum est; cauto opus est.

seanum vel morsense; estudio del -, abecedria (ars); el que aprende el -, abecedrius.

alfaja: scndula, ae f. Uso: fabricante de alfajas, scandulrius.

alesaje: modoli lumen (-mnis n).

aleta: ala, ae f. Sin: pinna. Uso: - de hlice,


hlicae vel hlicis ala // (Dep, calzado en
forma de aleta de pez que usan las personas
para impulsarse en el agua, al nadar o bucear) pinnae natatriae.

alfajor, v. alaj.

alfalfa: herba (-ae f) mdica.

alfanumrico: alphanumricus, a, um.

aletargado, v. letrgico.

alfarera: figlina vel figulina, ae f.

alexifrmaco: adj alexiphrmacus, a, um.


Sin: contra venenum // sust alexiphrmacum
vel alexiphrmacon; remdium contra venenum. Uso: tomar un -, alexiphrmacum smere; remedio uti adversus venenum.

alfarero: fgulus, i m. Sin: fictilirius; ollrius.

alfrez: (portaestandarte) sgnifer, ri m.


Sin: vexillrius; praecursor; antesignanus //
(subteniente) sbtenens, entis m. Sin: subcenturionis vicrius vel adiutor; alter a subcenturione.

ALF: Academa Latinitati Fovendae.


alfa: alpha, ae f.

alfabticamente: alphabtice. Sin: alphabtico rdine; litterarum rdine; per ordinatam


litterarum sriem. Uso: ordenar -, alphabtice vel litterarum rdine dispnere; ad (vel
in) ltteram digrere.

alfil: mrio, nis m.

alfiler: acus, us m. Sin: accula, accula; spnula. Uso: - de gancho, acus tecta vel tuta.

alfiletero: (especie de canuto para tener en


l alfileres y agujas) cuum theca (-ae f). Sin:
aciculrium; acirium; acutenculum.

alfabtico: alphabticus vel alphabetrius, a,


um. Sin: abecedrius. Uso: en orden -, litterarum rdine dispsitus; v. alfabticamente.

alfombra: tapete, is n; tapetum, i n. Sin:


peripetasma, tis n (dat y abl pl -mtis);
peristroma, tis n (dat y abl pl -mtis). Uso:
- tendida, stratum tapete; - para pasillos y escaleras, longum tapete.

alfabetizacin: alphabtica instittio (-onis


f). Sin: alphabticae institutionis indctio;
disciplina elementorum.
alfabetizar: (prima) elementa docere. Sin:
intia vel rudimenta docere.

alfombrar: taptibus vel tapetis ornare; peripetsmatis vel peristrmatis exornare; - las
paredes, taptibus paretes ornare.

alfabeto: alphabetum, i n. Sin: abecedrium;


litterarum ordo vel forma; ordo litterrius; ltterae elementriae. Uso: - latino, eslavo, glagoltico, alphabetum latinum, slvicum,
glagolticum ; - Morse, alphabetum mor-

alfombrilla: tapete clceis purgandis. Sin:


stratum sub pdibus peripetasma.

51

alfombrista
alfombrista: tapetrius, ii m.

algomana: algomnia sive -mana, ae f.

alforja: pera, ae f. Sin: sacciprium; sacciprio, nis m. Uso: - pequea, prula.

algmetro: algmetrum, i n; v. algesmetro.

alfnsigo: pistcium, ii n.

algometra: algomtria sive -metra, ae f; v.


algesimetra.

alga: alga, ae f.

alguacil: appritor, oris m.

algarrobo: (rbol) ceratniae sliquae arbor


// (fruto) ceratnia sliqua.

alhorre, v. meconio.

alhucena, v. espliego.

algazara: clamor (-oris m) ingens.

aliceo: alliceus, a, um.

lgebra: lgebra, ae f. Sin: algbrica vel algebrica disciplina, doctrina, scintia; clculus
litteralis; ars supputandi vel ratiocinandi per
ltteras.

aliado: (dicho de un Estado, de un pas, de


un ejrcito, etc) foederatus, a, um. Sin: federe coniunctus. Uso: estado -, cvitas foederata; estar - con alguien, coniunctum esse
cum liquo // sust scius, ii m. Uso: los -,
foederati, orum mpl; - poltico, scius polticus; - del pueblo romano, scius ppuli romani.

algebraico: algbricus vel algebricus. Sin:


ad lgebram ttinens.
algbrico, v. algebraico.

alianza: consocitio, onis f. Uso: - de partidos, coninctio factionum; - de centro-izquierda, consocitio medio-sinistra.

algesimetra: algesimtria sive algesimetra,


ae f. Sin: metiendi doloris rtio vel ars.

algesmetro: algesmetrum, i n. Sin: doloris


index; metiendo dolori instrumentum.

aliarse: federe se coningere cum liquo.


Sin: societatem coningere (vel federe
iungi) cum liquo.

algesimetro, v. algesmetro.

algodn: (planta) xylon vel xylum, i n. Sin:


gosspium vel gosspion, ii n; coton, onis m
Uso: - hidrfilo, gosspium hydrphilum;
de -, xlinus vel gosspinus, a, um; - en
rama, coacta gosspina npl; coactlia gosspina; tomentum gosspinum; borra de -, lanugo xlina; hilado o tejido de esta borra,
linum xlinum; tela xlina; xlinum lnteum;
txtile xlinum; plvora de -, xylon explodens.

alcuota: pars, partis f. Sin: summae pars;


quota pars. Uso: segn - fijas, secundum quotas partes statutas.
alienable: alienbilis, e.

alienacin: alientio, onis f // (trastorno intelectual) alientio mentis. Sin: amntia; demntia.

alienista, v. psiquiatra.

algofilia: algophlia sive -phila, ae f. Sin: insana doloris voluptas vel cupido

aliento: de un -, uno quasi hlitu; hasta el l52

almadreas
aljibe: cisterna, ae f.

timo -, ad extremum spritum; dar los ltimos


-, nimam dere vel efflare.

aljofaina, v. palangana.

aligtor: alligator, oris m.

alloza, v. almendruco

alimentacin, v. nutricin.

alma: nima, ae (dat y abl pl -abus) f. Uso: colectiva, nima civitatis; las - del Purgatorio, nimae in purgatrio detentae; defuncti
admissa expiantes; las - de los difuntos, nimae defunctorum.

alimenticio: artculos -, cibria, orum npl; v.


gnero.

alimento: alimentum, i n. Sin: nutrimentum;


cibus, i m; pbulum; en pl edlia, orum n.
Uso: - artificiales, edlia artifcio parata; - de
muchas caloras, cibus multarum caloriarum.

almacn: (tienda donde se venden artculos


domsticos) taberna venditcia, venditria,
mercatria. Uso: - grande, pantoplium // almacenes (establecimiento comercial donde
se venden gneros al por menor) pantoplium, ii n // (depsito) apotheca, ae f. Sin:
hrreum; receptculum; conditrium; repositrium; receptculum mrcium; rerum
receptculum. Uso: - de trigo, cella frumentria.

alineado: collineatus, a, um. Uso: naciones


no alineadas, civitates non collineatae.

alinear: collineare. Sin: ordinare; ad lneam


digrere vel dispnere; rdine pnere; in rdinem collocare, pnere, dispnere // alinearse, rdinem fcere; pares incdere vel
procdere.

almacenaje: locrium, ii n. Sin: mrcium receptculi loctio.

alisado: levigatus, a, um.

alisadura: rei poltio (-onis f).

almacenamiento: mrcium stiptio (-onis f).


Sin: condtio in receptculo, vel in hrreo, vel
in apotheca.

alisios: vientos -, etsiae, arum fpl. Sin: trpici efflatus.

almacenar: hrreo vel receptculo cndere.


Sin: merces in hrreum repnere.

Alitalia: Alitlia , ae f. Sin: Aronutica


Socetas Alitlia appellata; socetas aronutica itlica.

almacenero: (tendero) apothecrius, ii m //


(guardalmacn) rerum receptculi custos
(-odis m).

aliteracin: allittertio, onis f. Sin: adnomintio vel agnomintio; consontio litterarum;


homoeoprphoron, i n.

almciga: gluten, tnis n; gltinum, i n.

alivio: allevtio, onis f. Sin: levtio, mitigtio; lnimen, lenimentum; levamen, levamentum, allevamentum; soltium. Uso: - del
dolor, de la fatiga , allevtio doloris, laboris

almada, v. armada.

almadraba, v. atunara.

almadreas: sculpneae, arum fpl.

53

almagesto
almagesto: almagestum, i n.

duratus.

almanaque: calendrium, ii n. Sin: ephmeris, dis f; fasti, orum mpl; compostio anni.
Uso: - astronmico, ephmeris astronmica
vel mathemtica.

almidonar: mylo firmare vel durare.

almilla: sgulum, i n. Uso: - sin mangas, v.


corpio // (faja del pecho) v. sostn.

almazara: trapetum, i n; trapetus, i m; trapes,


etis m. Sin: trcular olerium.

alminar, v. minarete.

almiranta: (nave del almirante) praetria


navis (-is f). Sin: princeps navis // (mujer del
almirante, navarchi vel admiralis uxor.

almeja: cnchula (-ae f) decussata. Sin: mtulus, i m.


almenado: pinnatus, a, um.

almirante: navarchus, i m; navarcha, ae m.


Sin: classis navarchus, praefectus, imperator;
admiralis, is m; amirlius, ii m. Uso: insignia
de -, vexillum vel insigne navis praetriae;
buque -, v. almiranta.

almenaje: pinnarum rdines. Sin: pinnae,


arum fpl.

almenar: pinnis cngere.

almirez: v. mortero.

almendra: amgdala, ae f; amgdalum, i n.


Sin: amgdala nux (nucis f). Uso: aceite de -,
leum amygdlinum; leum amgdalis expressum.

almohada: cervcal, alis n; cervicale, is n


(abl cervicali). Sin: cervicrium; pulvnar;
pulvinus; cervical cpitis.

almendrado: amygdlinus, a, um.

almohadilla: tinctrium signatrium. Sin:


pulvillus signatrius vel umficus.

almendrero, v. almendro.

almendro: amgdalus, i f. Uso: del -, amygdleus, a, um.

almohadn: pulvinar, aris n; pulvinus, i m.


Uso: - de aire, pulvinus arifer; pulvinus
re refertus; - calorfero, thermphorum.

almbar: mulsum, i n. Sin: sciropum; syropus. Uso: en -, mellitus, a, um.

almohazar: strgili detergre, defricare,


subrdere. Sin: penculo detergere.

almendruco: amara nux (nucis f).

almohaza: strgilis, is f.

almibarado: (pp de almibarar) mulso condtus // fig mlseus, a, um.

almndiga, v. albndiga.

almoneda, v. subasta.

almibarar: mulso condire.

almorrana, v. hemorroide.

almidn: mylum vel mulum, i n.

almorzar: prandre. Sin: prndium smere.


Uso: despus de -, post prndium; pransus, a,

almidonado: amylatus, a, um. Sin: mylo


54

alpino
aloptico: allopthicus, a, um.

um; sin -, impransus; invitar a -, ad prndium


invitare vel vocare.

alopecia: alopcia sive -peca, ae f.

almudano, v. muecn.

alorritmia: abnormis vel enormis arteriarum


pulsus (-us, m). Sin: non aequa pulss ctuum
intervalla.

almuerzo: prandium, ii n. Sin: prndium meridianum. Uso: - frugal, prandculum; prandolum; durante el -, inter prandendum; tomar
el -, v. almorzar.

alotropa: allotrpia sive -tropa, ae f. Sin:


formae varitio.

alocroario: allochricus, a, um. Sin: verscolor, oris; colorem vrians.

alotrpico: allotrpicus, a, um.

alocroico, v. alocroario.

alpaca: (mamfero) alpaca sive lpaca, ae f //


(fibra textil) alpaca sive lpaca, ae f. Sin: alpacae lana // (aleacin) alpacca, ae f. Sin: alpacha.

alocrosmo: allochrosmus, i m.

alocromasia: (enfermedad de la vista)


allochromsia sive -masa, ae f // (cambio de
color) v. alocrosmo.

alpargata: sprtea, ae f. Sin: cannbina;


slea sprtea vel cannbina; clceus sprteus
vel cannbinus.

alocucin: alloctio, onis f. Uso: - radial,


alloctio radiophnica.

Alpenstock: bculus alpinus vel lpicus. Sin:


bculum lpicum; bculus montanus.

alodial: allodialis, e. Sin: immunis, e; tributorum vel tributis immunis; aliena potestate
immunis.

Alpes: Alpes, ium fpl. Uso: de los -, v. alpino;


que habita en los -, lpicus vel inalpinus.

alodio: alldium, ii n.

alpinismo: alpinismus, i m. Sin: alpinae excursiones, exercitationes; stdium alpinarum


scansionum; Alpium ascensus; mntium
ascensus; mntium lustrtio, ascensus, escensus; mntium stdium.

alfono: alieni sermonis.

algeno: adj allgenus, a, um. Sin: aliengenus; allophylus // sust aliengena, ae mf. Sin:
allgenus, i m; allophylus, i m.

alpinista: alpinista, ae m. Sin: Alpium lustrator vel orbates (-ae m); orbates; vir alpinus;
mntium ascensor vel lustrator; montvagus,
i m // (persona aficionada a ascensiones en
los Alpes) Alpium amator; scandendi Alpes
vidus, cpidus; studiosus Alpium lustrator;
voluptrius mntium lustrator; studiosus
mntium ascensor.

alojamiento: hosptium, ii n. Sin: deversrium; habittio.

alojar: hosptio excpere // alojarse, deversari.

alopata: allopthia sive -patha, ae f. Sin:


allopthica curtio.

alpino: adj alpinus vel lpicus, a, um. Sin: alpensis, e; sust alpinus, i m; las tropas -, al55

alquera
alquitranado: bitumintio, onis f. Sin: pictio.

pini, orum mpl.

alquera: (casa de campo) domus (-us f) rstica // (establecimiento agrcola) villa, ae f.


Sin: fundus; villa rstica; rsticum praedium.

alquitranar: bituminare. Sin: picare; catrmine illnere; pice obtinere.

altanera: suprbia, ae f . Sin: nimi eltio;


contmptio. Uso: con -, superbe; elate; contemptim; insolenter.

alquilador: locator, oris m (que da en alquiler); conductor, oris m (que toma en alquiler). Uso: - de cuartos amueblados,
cubiculorum locator; - de vivienda, edium
locator.

altar: altare, is n; altar, aris n. Sin: ara. Uso:


- consagrado, altare consecratum; - inmvil o
fijo, altare immbile vel fixum; - mayor, altare mximum, ara mxima; - movible o porttil, altare mbile vel porttile; - papal,
altare papale; - de madera, altare lgneum vel
durteum; - de mrmol, altare marmreum; de piedra, altare lapdeum; consagrar un -,
altare vel aram consecrare; erigir un -, altare
cndere, constitere, fcere.

alquilar: (dar en alquiler) locare // (tomar en


alquiler) condcere.

alquiler: (dar en alquiler) loctio, onis f;


(tomar en alquiler) condctio, onis f . Uso:
- anual, nnua habitationis pnsio; - de almacn, locrium; - de coches, loctio autocinetorum; - mensual, mnstrua edium pnsio //
(precio en que se alquila algo) prtium locationis (de parte del locatario); prtium conductionis (de parte del alquilador). Uso:
costo del - de una habitacin, prtium pro habitatione conducta erogandum; cunto
pagas de - ?, quanti hbitas?; pago un - elevado, magni hbito // de -, conductcius, a,
um.

altarcito: rula, ae f.

altavoz: altilquium, ii n. Sin: altsonum; altsona tuba; megaphonum vel megalophonum; vocis amplificator vel propagator; vocis
amplificandae instrumentum; v. megfono.
alte, v. malvavisco.

alterable: mutbilis, e. Sin: qui, quae, quod


vitiari potest.

alquimia: alchmia, ae f. Sin: ars metallum


vel metalla mutandi; auri conficiendi ars; metalli muttio.

altercado: alterctio, onis f. Sin: convcium.

alqumicamente: alchimstice.

lter ego: alter ego. Sin: alter idem.

alqumico: alchimsticus, a, um.

alternador: alternator, oris m.

alquimista: alchimista, ae m. Sin: alchmiae


studiosus vel professor.

alternancia: alternamentum, i n.

alquitrn: catranum, i n. Sin: catramen,


mnis n; catranum; bitumen; pceum bitumen; pix, picis f.

alternativa: ptio, onis f. Uso: - poltica,


ptio poltica; vices pblicae.

alternativamente: alternatim. Sin: vicissim;


56

alud
alternis vcibus; in vicem; per vices.

crusta.

alterno: corriente -, v. corriente.

altruismo: altrusmus, i m. Sin: alterus stdium; aliorum cura; communis utilitatis stdium; benevolntia erga lios.

alternativo: optivus, a, um.

altramuz: lupinus, i m.

alteza: (tratamiento honorfico) celsssimus


vir, celsssimus princeps // (elevacin, sublimidad) exclsitas nimi; eltio et magnitudo
nimi.

altruista: altrusta, ae m. Sin: alterus studiosus, aliorum curiosus; alieni curiosus; communis utilitatis studiosus; aliorum cmmodis
insrviens.

altillo, v. desvn.

altimetra: altimtria sive -metra, ae f. Sin:


altitdinis mensura; altitdinis metiendae
rtio, doctrina, disciplina; v. hipsometra.

altura: (elevacin sobre la superficie de la


tierra) altitudo, dnis f. Uso: - de una persona, celsitudo crporis, procritas crporis;
estar, ponerse a la - de su cometido, rebus
agendis idneus sum, fio; estar, ponerse a la
- de los tiempos, tempribus par sum, fio.

altmetro: adj altimtricus, a, um. Sin: ad altitdinem metiendam spectans // sust altmetrum, i n. Sin: altitdinis index; altitdini
metiendae instrumentum vel index; v. hipsmetro.

alubia, v. poroto.

alucinacin: alucintio, allucintio, halucintio, hallucintio, onis f. Sin: mentis error;


species falsa. Uso: tener alucinaciones, vanas
imgines accpere; padecer alucinaciones,
alucinari, allucinari, halucinari, hallucinari.
Sin: dcipi, falli, illudi.

altiplanicie: oropdium, ii n. Sin: alta vel


dita planties; montis vel montana planties;
rgio in dorso montis porrecta.
altiplano, v. altiplanicie.

altisonante: altsonans, antis; altsonus, a,


um.

alucinado: alucinatus, allucinatus, halucinatus, hallucinatus, a, um. Sin: alucinatione


captus, deceptus, laborans.

alto: (altura) altitudo, dnis f. Uso: la nave


tiene setenta y dos metros de -, navis in altitdinem septuaginta duorum metrorum extnditur // alto! alto ah!: siste!, consiste!
Sin: gradum siste! // - el fuego, ignisttium,
ii n.

alucinante: alucinatrius, a, um.

alucinar: (producir alucinacin) in errorem


indcere // (fig ofuscar, seducir o engaar
con arte) cpere, decpere; illdere (con dat
o in y ac); irretire.

altoparlante: megphonum sive megaphnum,


i n; megaphnium, ii n. Sin: megalophonum;
amplificatrium (instrumentum); repercussrium; vocis amplificator; v. altavoz.

alucingeno: adj alucinatrius, a, um // sust


medicamentum alucinatrium.

alud: labina, ae f. Sin: nvium moles; nvium


moles dcidens vel delabens (cuando se est

altorrelieve: ctypa imago (-gnis f). Sin: alta

57

aludir
desarrollando); nives devolutae vel delapsae
fpl; devolutus nvium lapsus; ingens nvium
moles e monte devoluta vel delapsa. Uso: cae
un -, nvium moles de monte devlvitur vel
lbitur; caminos obstruidos por los -, viae nvium mlibus interclusae.

vione vexati (perjudicados por el -); aquarum alluvione bruti (ahogados por el -);
alluvione e suis sdibus deturbati (echados
de sus moradas por el -).

alveolitis: alveolitis, dis f. Sin: alveorum inflammtio vel infltio. Uso: - dental, alveolitis
dentria;
dntium
alveolorum
inflammtio; - pulmonar, alveolitis pulmonria; pulmonum alveolorum infltio.

aludir: liquem vel liquid significare. Sin:


liquem designare; liquid tngere; significatione liquem appellare; de liqua re mentionem incere; alldere + dat; annere;
adumbratim memorare; lviter tngere vel attngere.

alvolo: alvolus, i m. Uso: - pulmonar, alvolus pulmonaris vel pulmonrius.

alumbrar: auro vel argento illuminare.

alverja, v. arveja.

alumbre: alumen, mnis n.

alza: - en el precio de los vveres, prtii uctio; pretiorum durtia. Sin: grvitas vel saevtia annonae; annonae critas, grvitas,
augmentum.

aluminio: alumnium, ii n.

alumna: alumna, ae f. Sin: discpula (dat y


abl pl -abus).

alzacoches, v. crquet.

alumnado: cuncti alumni; scholstici; discpuli mpl.

alzacuello: cllulum, i n. Sin: focale; colli


amictus (-us m) vel corona.

alumno: alumnus, i m. Sin: scholaris; scholsticus; discpulus. Uso: - interno, ephebi


vel collgii alumnus; convictor; contubernalis.

alzapao: velipndium, ii n.

ama: - de casa, domseda, ae f; - de leche,


nutrix, icis f; - de llaves, rei domsticae curatrix; - seca, assa; nutrix assa; sicca nutrix.

alunizaje: lunae appulsus (-us m). Sin: in


lunam appulsus vel descensus.

amado: bien -, percarus, a, um. Sin: summpere dilectus.

alunizar: lunam contngere. Sin: in lunam


appellere, descndere, contngere, gredi.

amaestrado: condocefactus, a, um.

alusin: allsio, onis f. Sin: memortio; mntio. Uso: hacer - a, v. aludir.

amaestrador: magister, tri m. Sin: doctor.


Uso: buen - (domador), domandi peritus magister.

alusivo: signficans. Uso: discursos - a algo,


sermones quibus mntio incitur de liqua re.

amaestrar: condocefcere.

aluvin: allvies, elvies, dilvies, i f. Sin:


elvio, onis f; aquarum allvio vel collvio;
inundtio. Uso: vctimas del -, aquarum allu-

amago: simultio, onis f. Sin: ldicra verstia; falsus crporis motus (-us m).
58

mbar
amainar: - la bandera, vexillum demttere,
subdcere, submttere; - las velas, vela dedcere vel subdcere.

cuppdia.

amarra: Mar ora, ae f. Sin: retinculum; rudens, entis m (gen pl rudentum); funis; restis
(ac -im vel -em, abl -i vel -e). Uso: las - de
la nave, retincula navis; cortar las -, oras
praecdere; soltar las -, slvere oras.

amalgama: Qum amlgama vel hamlgama,


ae f // fig mixtura, ae f. Sin: commixtio;
rerum mixtura; diversarum rerum congregtio vel coninctio.

amarradero: navis sttio (-onis f).

amalgamacin: amalgamtio, onis f.

amarradura, v. amarre.

amalgamar: miscere vel commiscere //


amalgamarse, misceri.

amarrar: appllere. Sin: applicare; alligare;


deligare; religare; ncoram icere; navem ancorlibus firmare; rudntibus (vel fnibus, vel
rstibus) navem alligare.

amante: (varn) amans, antis; amator, oris


m; amsius, ii m; is qui amat // (mujer) ea
quae amat; amata, ae f; pelex, lcis f (concubina de un hombre casado); mlier amata,
adamata, dilecta.

amarre: appulsus, us m. Sin: applictio; alligtio; religtio; ncorae iacultio vel iacttio.

amanuense: amanuensis, is m. Sin: servus


vel minister a manu.

amasadera, v. artesa.

amasador: subactor, oris m; qui massam


sbigit // (panadero) pistor, oris m.

amaraje: descensus (-us m) in mare. Sin:


super mare descnsio, demssio, delpsio, delapsus (-us m).

amasadora: subactrix, icis f; quae massam


sbigit // (mquina de amasar) mchina subactria.

amaranto: amarantus vel amaranthus, i m.

amarar: aequorari. Sin: in mare descndere,


appllere, desilire; ad aequor appllere vel
delabi.

amasadura: subctio, onis f; subactus, us m.

amasar: subgere. Sin: dpsere; glutinare,


conglutinare. Uso: - harina, subgere farinam; - pan, dpsere panem.

amargamente: amare. Sin: amriter.

amargar: (volver amargo) amarum fcere.


Sin: amaricare; amarificare // (causar afliccin o disgusto) liquem maerore affcere;
licui maerorem afferre // amargarse, tristitiam ex liqua re excpere.

amatista: amethystus, i f.

amatorio: amatrius, a, um; v. ertico.

amaurosis: amaurosis, -is f.

ambages: ambages, um fpl. Uso: sin -, missis


ambgibus.

amargo: (dulce) v. amarguillo; (licor)


amarellus, i m.
amarguillo: amarellum, i n. Sin: subamara

mbar: - amarillo, sccinum, i n; - gris, par59

ambidextro
dillo, ambra, ae f; ambrum, i n; - negro, azabache, ambrum nigrum.

naturae loca; res externa; res externae; circumstntiae, arum fpl.

ambidextro o ambidiestro: adj ambidexter,


ra, rum; ambidexter, tra, trum // sust ambidexter, tri m.

ambigedad: ambigitas, atis f.

mbito: (espacio comprendido dentro de lmites determinados) mbitus, us m. Sin: circitus, us m. Uso: en su - natural, in suo
mbitu naturali // (espacio ideal) mbitus, us
m. Sin: sptium, ii n; fines, ium mpl; rgio,
onis f . Uso: - poltico o estatal, mbitus qui
respblicas et civitates complectitur; - social,
mbitus socialis; fines rei socialis; - de accin, mbitus actionis; - de la accin pblica,
publicarum rerum rgio; - de la escuela,
regio scholae; - de la vida, vitae sptium.

ambientacin: mbits assuetudo (-dnis f).


Sin: accommodtio ad liquid (vel licui rei).

ambiental: ambitalis, e. Sin: circumiectalis,


e. Uso: asuntos -, res circumiectales; problemas -, problmata circumiectlia.

ambientar: assuefcere. Sin: aptare; (liquem) moribus temporibusque accommodare; mribus assuefcere; caelo assuefcere
(habituar al clima). Uso: - un personaje, in
momento histrico liquem collocare; ad
tmpora sua liquem referre // ambientarse,
assueferi; assuscere; se accommodare;
caelo assueferi vel assuscere; mribus assueferi vel assuscere; locorum morumque
adiunctis assuscere; mribus se accommodare.

ambivalencia: ambivalntia, ae f. Sin: anceps rtio, condcio, status; duplex rtio.

ambivalente: anceps, cpitis. Sin: duplex;


ambifrius. Uso: todo crecimiento es -, quaevis progrssio ad utramque partem valet; ambivalente, sin duda, el trabajo, profecto labor
vim habet in utramque partem.

ambiente: - artstico, artficum mbitus (-us


m); - cientfico, disciplinarum naturlium mbitus; - corrompido, morum temporumque
vitia, vel corruptelae, vel turpitdines; - domstico, domsticus convictus; domstica
consrtio; - favorable, secundi hmines mpl;
- histrico, tmporum ac rerum adiuncta npl;
- hostil, hmines mprobi mpl; - literario, litteratorum mbitus; - moral, morum condiciones; - periodstico, diurnariorum mbitus; obrero, opficum ordo; opfices mpl; - religioso, mbitus sacer; religiosae vitae condiciones; - social, socialis mbitus; socialis
vitae condiciones; tmpora et personae // geofsico, mbitus, us m. Sin: circumiectus,
us m; ambintia, ium npl; circumiecta, orum
npl; circumiacntia, ium npl; circumfusa,
orum npl; locorum natura; rerum locorumque
adiuncta; circumiecta natura; circumiacentia

ambn: ambo, nis m. Sin: cthedra; plpitum; suggestus, us m; v. plpito.

ambulancia: autorcera, ae f. Sin: rcera automatria; autoraeda infirmis (excipiendis);


autoambulatrium (vehculum); autocinetum
aegrorum; autovehculumm sauciorum; autorcera infirmorum vel sauciorum.

ambulante: mbulans, antis. Sin: ambulatrius; circumforneus. Uso: vendedor -, ambulator; nstitor; crcitor; circulator.

ambulatorio: (que sirve para caminar) ambulatrius, a, um // (dispensario) ambulatrium, ii n. Sin: ambulatrium mdicum vel
valetudinrium.
ameba: amoeba, ae f; amoebe, es f .

60

aminocido
ametrallador: adj ballistrius, a, um. Uso:
fusil -, parvum tormentum automatrium
// sust ballistrius, ii m. Sin: ignfera misslia
iculans.

amebeo: amoebaeus, a , um. Sin: vrsibus alternis constans. Uso: verso -, versus amoebaeus.

amenaza: amenazas a la vida humana, vitae


humanae minationes; hminum vitae impendentes minationes; amenazas contra la vida,
percula in vitam intentata; - frontal a toda la
cultura de los derechos del hombre, minae
adversum irium humanorum omnem cultum.

ametralladora: (autmatum) polbolum, i n.


Sin: mydrbolum vel -on, i n; mydrbalum,
i n; mydribalatrix, icis f (mchina); pyroballista, ae f; ballista ignfera vel ignvoma.
ametrallamiento: misslium ignivomorum
iactus (-us m).

Amrica: Amrica, ae f. Uso: - Espaola,


Amrica Hispnica; Iberoamrica, HiberoAmrica; - Latina, Sud -, Amrica meridiana
vel australis; Centro -, - Central, Mdia Amrica; - del Norte, Amrica septentrionalis vel
septemtrionalis.

ametrallar: mydribalare. Sin: mydris perctere, ferire; mydros icere, concere, incere,
inferre, fndere, effndere; ignvoma vel ignfera misslia concere, icere, iactare, iaculari; ignvomis vel ignferis misslibus
ggredi, verberare, perctere, confrngere,
diffrngere, cedere; ignferos vel ignvomos
glbulos concere; ignferas vel ignvomas
glandes concere.

americana: (prenda de vestir) thorcium


americanum; thorax (-cis m) americanus; v.
campera.
americanada: americanorum more gestum //
fig res mira.

amianto: amiantus, i m. Sin: sbestos, i m.


amiba, v. ameba.

americanismo: americanismus, i m.

amida: ammida, ae f.

americanista: americanista, ae m; americanstria, ae f.

amigable: amicbilis, e. Sin: amicalis.

amigablemente: amicabliter. Sin: amicliter.

americanizacin: americaniztio, onis f.


Sin: morum americanrum indctio.

amgdala: amgdala, ae f. Sin: tonsilla. Uso:


inflamacin de las -, v. amigdalitis; supuracin, ulceracin de las -, tonsillarum suppurtio vel ulcertio.

americanizar: americanizare. Sin: mores


americanos indcere vel indere.

americano: adj americanus, a, um // sust


Americanus, i m.

amigdalitis: amygdalites, tdis f. Sin: amgdalae inflammtio; tonsillarum infltio.

amerindio: Indus americanus m. Sin: autochthon (-nis m) americanus.

amina: amina, ae f.

ametista, v. amatista.

aminocido: aminocidum, i n.
61

amistoso
amistoso: amicbilis, e; no -, inamicbilis.

amoniacal, v. amonaco.

amnesia: amnsia sive -nesa, ae f. Sin: memriae amssio (prdida); memriae defctio
(debilidad notable). Uso: estoy sujeto a frecuentes -, memria saepe me dficit.

amonio: ammnium, ii n.

amito: amictus, us m. Sin: epomis, dis f; lneus amictus; lnea epomis.

amonaco: sust sal ammonacum n; sal ammonacus m; (gas compuesto de zoe e hidrgeno) vapor ammonacus; (disolucin de gas
amonaco en agua) liquor ammonacus // adj
ammonacus, a, um.
amor: amor, oris m. Sin: dilctio. Uso: - conyugal, coniugalis amor; - divino, critas; materno, matris amor; materna critas.

Amnesty International: Amnstia (-ae f) Internationalis. Sin: socetas internationalis ab


amnstia; sodlitas ab amnstia internationali; amnstia inter gentes.

amoral: sensus moralis expers. Sin: legis


moralis nglegens.

amnista: amnstia sive -nesta, ae f. Sin: impnitas; vnia et oblvio; vnia et impnitas;
vnia incolumitasque; oblvio rerum ante actarum vel praeteritarum; poenarum remssio
et oblvio; oblvio factorum dictorumque.
Uso: - parcial, amnstia particularis vel partialis; - total, amnestia totalis; - general, mnium factorum dictorumque oblvio; poltica, discordiarum oblvio.

amorcillo: liger puer Cupdo.

amorfo: amorphus, a, um. Sin: informis;


form carens.
amortiguador: antipulsrium, ii n.

amortizable: amortizbilis, e . Sin: exstingubilis; solbilis.

amnistiar: amnstiam concdere. Sin: amnstiam decrnere; oblivionem praestare vel


sancire, vniam et impunitatem dare vel largiri; vniam in praetritum donare.

amortizacin: amortiztio, onis f. Sin: exstnctio; soltio. Uso: - en cuotas, gradalis vel gradria soltio; - de una deuda, aeris alieni
soltio vel exstnctio; dbitae pecniae soltio; - de un crdito, iusti crditi soltio; crditae pecniae soltio.

amoblado: (supellctile) instructus, a, um.

amoblar: (supellctile) instrere (por ej,


domum, una casa; conclave, un cuarto).

amortizado: amortizatus, a, um. Sin: exstinctus; solutus.

amok: amok n indecl.

amoladera, v. afiladera.

amortizador (de coche, avin): elastrium,


ii n. Sin: amortizatrium; attenuatrium; extenuatrium.

amolador, v. afilador.

amortizar: amortizare. Sin: exstnguere,


restnguere; slvere, exslvere, disslvere,
perslvere. Uso: - en cuotas, pensinibus slvere; gradatim vel sensim exstnguere; - en

amonestacin: montio, onis f.


amonestar: monere.

62

anacmptico
amplitud: - de ideas, nimi mentisque amplitudo.

una serie de aos, in annos slvere; - un crdito, crditum slvere; - una deuda, pecniam dbitam slvere; dbitum licui
slvere; - una deuda al contado, pecniam
praesentem slvere; no estar en condiciones
de - las deudas, solvendo non esse.

ampolla: (vasija de vidrio o de metal) ampulla, ae f. Sin: phala. Uso: pequea -, ampllula; lagncula; fabricante de ampollas,
ampullrius, ii m // (tubito de vidrio) tbulus
(-i m) vtreus. Sin: vtreum subtilssimum vel
tenussimum // (vejiga) psula vel pstula ae
f // (vinajera) v. esta voz.

amperaje: amperiana (elctridis) tnsio.


ampere, v. amperio.

ampulosamente: inflate. Sin: tmide; trgide. Uso: hablar, escribir -, ampullari; sesquipedlibus verbis ampullari.

ampermetro, v. amperimetro.

amperio: amprium, ii n. Sin: amperiana


(elctridis) mensura. Uso: - hora, amperhora,
ae f.

ampulosidad: verborum tumor (-oris m) vel


pompa (-ae f). Sin: ampullae; ampullae et
sesquipedalia verba.

amperimetro: ampermetrum, amperimetrum, i n.


ampliacin, v. amplificacin.

ampuloso: inflatus, a, um. Sin: trgidus; tmidus; v. discurso, estilo, lenguaje.

ampliadora, v. ampliador

amueblado, v. amoblado.

ampliador: (aparato o mquina que ampla)


amplificatria, ae f (mchina).

amputacin: amputtio, onis f. Sin: exsctio,


trunctio.

ampliar, v. amplificar.

amueblar, v. amoblar.

amplificacin: amplifictio, onis f. Sin: amplitio // Fotogr maiortio vel amplitio photogrphica; (fotografa, texto, plano, etc.,
ampliados) anttypum amplificatum n. Uso:
- electrnica, amplifictio electrnica.

amuleto: amuletum, i n. Sin: res averrunca;


en pl tambin prebia, orum n.
amura: propes, pdis m.

anabaptista: anabaptista, ae m; anabaptstria,


ae f. Sin: iterandi baptismi assertor m, assertrix f.

amplificador: Fs, Electr amplificatrium, ii


n. Sin: amplificatrum; mchina amplificatria; instrumentum amplificatrium // (altavoz) v. esta voz.

anabiosis. anabiosis, -is f. Sin: resuscittio.

amplificar: amplificare // (reproducir fotografas, planos, textos, etc., en tamao mayor


del original) amplificare. Sin: in maius iterare. Uso: el que amplifica, amplificator.

anabolismo: anabolismus, i m.

anabrosis: anabrosis, -is f.

anacmptico: anacmpticus, a, um.


63

anacardo
anacardo, v. caoba.

litterarum ignorntia, ignortio, insctia,


inscintia; plena litterarum ignorntia; litterarum elementorum ignorntia.

anacoluto: anacoluthum vel anacoluthon, i n.


Sin: orationis inconsequntia.

analgesia: analgsia sive -gesa, ae f. Sin: indolntia, indolria, ae f; doloris supprssio,


carntia, vacitas; doloris sensus amssio,
privtio, admptio, detrctio.

anacoreta: anachoreta, ae m.

anacortico: anachorticus, a,um.

anacrentico: anacreontus, vel anacreontus, vel anacrenticus, a, um // sust anacreontus, ii m (versus, nmerus);
anacreontum, ii n (metrum).

analgsico: adj analgsicus vel analgticus,


a, um. Sin: indolrius; dolorem uferens vel
arcens. Uso: remedios -, indolria, orum //
sust andynum, i n; medicamen analgsicum; analgsicum medicamentum.

anacrnico: anachronsticus, a, um. Sin:


desuetus; obsoletus; a tmporis ratione abhorrens.

anlisis: (descomposicin de un cuerpo en


sus principios constitutivos) resoltio, onis f
// (examen que se hace de algn asunto,
obra, etc.) anlysis , is (ac -im, abl -i) f. Sin:
investigtio, pervestigtio; inquistio; explictio; analtice, es f. Uso: - aritmtico, cientfico, espectral, esttico, filosfico,
gramatical, histrico, lgico, matemtico,
psicolgico, qumico, anlysis arithmtica,
scientfica, spectralis, aesthtica, philosphica, grammaticalis, histrica, lgica, mathemtica,
psycholgica, chmica vel
chmica; - espectroscpico, spectroanlysis,
is f; - de la sangre, snguinis (elementorum)
inspctio vel inquistio; - de la sociedad humana, anlysis societatis humanae; - por
computadora, ordinatralis anlysis; anlysis
computatria; hacer el - de algo, alicius rei
sngulas partes dispcere.

anacronismo: anachronismus, i m. Sin: error


chronolgicus; falsa vel errata tmporum
computtio // fig res a nostris abhorrens tempribus; quod a ratione tmporis abhorret vel
alienum est; quod a nostris mribus abhorret.
Uso: caer en anacronismos, rectum tmporum rdinem non servare.

anaerobio: adj anarbicus vel anarbius,


a, um // sust anarbium, ii n. Sin: anarbicum vel anarbium bactrium; bactrium
sine oxgeno vivens.
anaggico: anaggicus, a, um.

anagrama: anagramma, -tis n. Sin: nomen


inversis ltteris compsitum.

analista: analysta, ae m. Sin: anlysim exercens.

analectas: selecta, orum npl. Sin: excerpta,


orum npl; v. antologa, florilegio.

analticamente: analtice. Sin: per anlysim


vel per analticen; analtica ratione; singillatim, singulatim (detalladamente).

analfabeto: adj analphabetus, a, um. Sin:


illitteratus; nsciens ltteras; ignarus alphabeti // sust analphabetus, i m. Sin: illitteratus;
litterarum ignrus.

analtico: analticus, a, um. Sin: explicatrius; resolutrius.

analfabetismo: analphabetismus, i m. Sin:

64

anatema
analizador: (persona) analyzator, oris m.
Sin: decompsitor; solutor // fig explorator,
oris m // (aparato) analyzatrium, ii n. Sin:
decompositrium; solutrium.

mata; fruli.

anaranjado: (de color de naranja) lteus, a,


um // (el segundo color del espectro solar)
lteum, i n; lteus color.

analizar: Qum analyzare. Sin: decompnere, slvere, disslvere, reslvere; anlysim


fcere // fig investigare, pervestigare; indagare; inqurere (per partes); explorare; examinare; scrutari, perscrutari; perpndere.

anarqua: anrchia sive anarcha, ae f. Sin:


rerum evrsio, subvrsio, perturbtio; dominatione vacare; lgibus carere; sine lgibus
esse; nullae leges; nulla res pblica. Uso: moral, morum perturbtio et confsio; provocar la -, disturbare vitae societatem.

anlogamente: analgice. Sin: per analgiam; analgica ratione.

anrquicamente:
anrchiam.

analoga: analgia sive -loga, ae f. Sin: proprtio; similitudo. Uso: por -, per analgiam;
similitdine; per similitdinem; simliter.

anrchice.

Sin:

per

anrquico: adj anrchicus, a, um. Sin: seditiosus; turbulentus; lgibus carens vel resolutus; nullus lgibus obnxius; legum
imptiens. Uso: Estado -, cvitas lgibus resoluta // sust anrchicus, i m. Sin: eversor,
subversor; rerum perturbator.

analgicamente, v. anlogamente.

analgico: analgicus, a, um; ad analgiam


spectans. Uso: calculadora analgica, computatrum vel computatrium analgicum.

anarquismo: (movimiento social) anarchismus, i m // (doctrina) anarchicorum doctrina


vel rtio.

anlogo: anlogus, a, um. Sin: smilis; affinis; similitdinem habens. Uso: de manera -,
smili modo.

anarquista: anarchista, ae m. Sin: seditionum fautor; nullus legis fautor; rerum novarum cpidus.

anamnesis: anamnsis, is f // (reminiscencia)


recordtio, onis f.

anasttico: anastticus, a, um. Uso: edicin


-, edtio anasttica.

anamorfosis: anamorphosis, -is f.

anan: (fruto) ananasum, i n; ananasa, ae f.


Sin: malum pneum // (rbol) ananasus, i f.
Sin: pnea americana.

anastigmtico: anastigmticus, a, um.

anastigmatismo: anastigmatismus, i m.

anaplastia: chirrgia sive -rurga (-ae f) anaplstica.

anastomosis: anastomosis, is f.

anaquel: plteus, i m. Sin: loculamentum;


pegma, -tis n; frulus; repositrium; armrii
loculamentum.

anstrofe: anstrophe, es f.

anatema: anthema, tis n. Sin: excommunictio.

anaquelera: pltei, orum mpl. Sin: pg-

65

anatematizar
anatematizar: anathematizare. Sin: excommunicare // fig pblice exsecrari.

anclaje: ansrium, ii n.

anclar: ncoram icere vel pnere. Sin:


navem subdcere; ad ncoram deligare. Uso:
estar, permanecer anclado, stare, consstere
ad ncoram; buque anclado, navis ad ncoram deligata.

anatocismo: anatocismus, i m.

Anatolia: Anatlia, ae f.

anatoma: anatmia sive anatoma, ae f; antome, es f; anatmice, es f. Sin: crporis sctio, incsio, concsio. Uso: - comparativa,
anatmia comparativa.

ncora, v. ancla.

andadera o andaderas: (utensilio para ensear a andar) (infntium) habenae, arum


fpl.

anatmico: adj anatmicus, a, um. Sin: ad


crporis sectionem ttinens. Uso: diseccin - ,
sctio anatmica // sust anatmicus, i m.

andador o andadores, v. andadera.

anatomista: anatomista, ae m. Sin: anatmiae studiosus, magister, doctor, peritus.

Andaluca: Vandalcia, ae f. Sin: Andalsia;


Betica, Betica.

ancestral: avtus, a, um // fig priscus, a, um.


Sin: antquus, antiqussimus.

andaluz: adj vandalicianus, a, um. Sin. andalusianus; andalusiensis, e // hab Vandaliciani, orum. Sin: Andalusienses, ium.

anchoa: phia, ae f. Sin: phye, es f; pua, ae


f.

andamio: tabulatum, i n; tabultio, onis f.


Sin: contigntio.

anchura: - de una va, v. trocha.

andante: Ms aequabliter. Sin: lniter; moderatus msicus modus; temperata symphnia; modultio aequbilis vel lenis; modultio
aequbilis vel lenis fluens.

anciano: adj (en oposicin a joven) vetus,


vteris // sust senex, senis m. Sin: homo vel
vir provectae aetatis; (en oposicin a joven)
homo vel vir vetus. Uso: - venerable, venerbilis vel venerandus senex; asilo de ancianos,
v. asilo; no es lcito dejar a los - en soledad,
non licet hmines vteres in solitdine relnquere.

andantino: Ms aequablius; lnius; modultio lenior.

andas: lectica vel lectcula, ae f. Sin: sandpila; gestatrium; portatria; frculum; sella
baiulatria, gestatria, portatria.

ancla: ncora, ae f. Uso: echar - o anclas,


ncoram vel ncoras icere; levar el - o anclas, ncoram vel ncoras tllere, slvere;
cable del -, ancorale, is n; del -, ancoralis, e;
ancorrius, a, um; provisto de -, ancoratus;
est el buque sobre el -, navis ad ncoram deligata est.

andn: crepido, dnis f; v. plataforma.

Andes: Andae, arum fpl; Andes, ium fpl. Sin:


Andes montes; Andina iuga. Uso: de los -,
andinus, a, um

andinismo: andinismus, i m. Sin: andinae


66

anestesiar
anemgrafo: anemgraphum, i n.

excursiones, exercitationes; stdium andinarum scansionum.

anemologa: anemolgia sive -loga, ae f

andinista: andinista, ae m. Sin: scandendi


Andes (Andas) vidus, cpidus; studiosus
Andium (Andarum) lustrator.

anemomancia o anemomanca: anemomntia sive -manta, ae f.

andino: andinus, a, um.

anemmetro: anemmetrum, i n. Sin: index


(-dcis) ventorum mots vel mpets; mensrius ventorum index; mensrium ventorum
instrumentum; instrumentum venti vel ventorum mensrium.

andrgino: adj ambiguo sexu. Sin: dplici


sexu // sust andrgynus, i m.

ancdota: andoctum, i n. Sin: narratincula;


historola, historincula; fabella, fbula. Uso:
- divertida, faceta narratincula; lpida historola.

anmona o anemona: anmone, es f.


anemone, v. anmona.

anecdotario: anecdotorum collctio; narratinculae collectneae fpl; ancdota, orum


npl; narratinculae, fabellae, historolae fpl.

anemoscopia, v. anemomancia.

anemoscopio: anemoscpium, ii n. Sin:


venti vel ventorum index (-dcis m); ventorum mutationum index.

anecdtico: anecdticus, a , um. Sin: ad


ancdota prtinens.

anepigrfico: sine ttulo.

anecdotista: (que escribe ancdotas) anecdotorum scriptor. Sin: narratiuncularum


scriptor // (que refiere o gusta de contar
ancdotas) fabulator; qui narratinculas
narrat.

aneritroblepsia, v. aneritropsia.

aneritropsia: anerythrpsia sive -thropsa, ae


f. Sin: nulla rubri coloris cernendi facultas.

anelctrico: anelctricus, a, um.

aneroide. anerides, is n. Sin: barmetrum


sine lquido.

anemia: anhemia sive -haema, ae f. Sin:


snguinis inpia, deblitas, defctio, infrmitas. Uso: sufrir de -, anhemi laborare.

anestesia: anaesthsia sive -sthesa, ae f. Sin:


sensationis privtio, amtio, admptio; nulla
sentiendi facultas vel imminuta sentiendi facultas (privacin total o parcial de la sensibilidad). Uso: - local, anaesthsia localis; por medio del ter, v. eterizacin.

anmico: adj y sust anhemicus. Sin: snguine dbilis; anhemia laborans.

anemografa: anemogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: ventorum descrptio, tracttio, tractatus (-us m).

anestesiar: anaesthetizare. Sin: anaesthsiam


afferre; soporare; anaesthesi soporare; sensu
alienare liquem; sentiendi facultatem auferre.

anemogrfico: anemogrphicus, a, um.

67

anestsico
ngel: ngelus, i m. Uso: - custodio o de la
guarda, ngelus tutelaris vel custos // fig, es
un -, vir est exmi venustate (en extremo
hermoso), mitssimus et lenssimus (muy afable), probatssimus (muy bueno), purus castusque (inocente).

anestsico: adj anaesthticus, a, um. Sin: indolrius; sentiendi facultatem uferens // sust
anaesthticum, i n. Sin: anaesthticum medicamentum; medicamentum sensum uferens.

anestesista: anaesthticus, i m. Sin: mdicus


anaesthticus.

angelical: anglicus vel angelianus, a, um; ad


ngelos prtinens; fig ngeli smilis; nnocens, purus. Uso: alma -, mens ab omni labe
purssima; coros -, chori angelorum; salutacin -, saluttio anglica; vida -, vita integrrima.

aneurisma: aneurysma, tis n. Sin: (dilatacin de una arteria) arteriae amplifictio vel
dilattio; (dilatacin anormal del corazn)
abnormis dilattio cordis.
aneurismtico: aneurysmticus, a, um. Sin:
ad aneurysma ttinens.

anglicamente: anglice.

anexo: adj annexus, a, um // sust additamentum, i n. Sin: adiuncta, orum npl. Uso: - estadstico, additamentum statsticum.

angelologa: angelolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina de ngelis.

angina: ngina, ae f. Sin: angor. Uso: - diftrica, ngina diphthrica vel diphthertica; de pecho, ngina vel angor pctoris.

anfibio: adj amphbius, a, um // sust nimal


anceps. Sin: amphbia bstia; nimal in utraque sede vivens. Uso: avin -, amphbia aronavis; coche -, amphbium autocinetum.

angiocolitis: angiocholites, is f.

anfibolia, v. anfibologa.

angiografa: angiogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: venarum arteriarumque descrptio.

anfibologa: amphiblia sive -bola, ae f; amphibolgia sive -loga, ae f. Sin: verborum


ambigitas; ambgue dictum.

angigrafo: angigraphum, i n.

angiologa: angiolgia sive -loga, ae f. Sin:


de venis arteriisque doctrina, disciplina,
scintia.

anfibolgicamente: amphibolgice. Sin: aequvoce; ambgue.

anfibolgico: amphbolus, a, um. Sin: ambguus; dbius; flexloquus.

angioma: angioma, tis n.

anglicanismo: anglicanismus, i m.

anfractuosidad: anfractus, us m. Sin: recessus, us m; sinus, us m.

anglicano: adj y sust anglicanus.

angarillas: (andas) lectca, ae f. Sin: frculum. Uso: ser llevado en -, lectic vehi, ferri,
gestari, deferri // (vinagreras) ampullarum
theca.

anglicismo: anglicismus, i m. Sin: nglica,


angla, britnnica vox; nglica loctio vel dctio; Anglorum verbum vel phrasis; nglicum
verbum; loctio Angliae prpria.

68

animador
anglicista: (versado en ingls) nglice sciens
// (aficionado a lo ingls) rerum anglicarum
cultor.

angustia: angor, oris m. Sin: maeror; anxetas; sollicitudo. Uso: morir de -, angore vel
angribus cnfici.

anglofilia: Angliae stdium. Sin: benevolntia erga Anglos.

angustiar: angore vel maerore affcere // angustiarse, estar angustiado, angore premi vel
ffici. Sin: nimo angi; afflictari de liqua re.

anglfilo: Angliae studiosus vel amans. Sin:


in Anglos benevolntior; Angliae et Anglorum amator.

anhdrido: anhydrides, is f. Uso: - carbnico, anhydrides carbnica; carbneum


dioxydatum; carbnei dixidum; - sulfrico,
sulp(h)ur dioxydatum.

anglofobia: formdo (-dnis f) Anglorum.


Sin: Angliae et Anglorum dium; hostlitas
in Anglos.

anhidro: anhydrus, a, um. Sin: aqu carens;


siccus.

anglfobo: osor Anglorum. Sin: Angliae et


Anglorum hostis.

anilina: anilinum, i n; anilina, ae f. Uso: fbrica de -, anilinificina, ae f.

anglfono: anglphonus.

anilla: (anillo de gimnasia) crculus, i m. Sin:


nulus. Uso: fabricante de anillos, anulrius,
ii m.

anglomana: anglomnia sive -mana, ae f.


Sin: angliciztio, onis f; imitandi nglicos
mores stdium.

anillo: nulus, i m; crculus, i m. Uso: - del


Pescador, nulus piscatrius vel piscatoris ;
anillos de Saturno, circelli Saturni planetae.

anglmano: anglicizans, antis mf.

anglosajn: adj nglicus-saxnicus; anglisaxnicus // sust Anglus-saxo (Angli-sxonis


); Anglosaxo, nis m // (lengua) lingua anglosxona vel anglosaxnica.

animacin: (accin y efecto de animar o animarse) animtio, onis f. Sin: concittio, incittio Uso: - social, socialis animtio;
incittio socialis; estar lleno de -, alacritate
efferri; carecer de -, motu carere; frigere //
(vivacidad) alcritas, atis f. Sin: motus, us m;
calor, fervor // (movimiento o concurso de
gente) celbritas, atis f. Sin: frequntia //
(manifestacin de los actos caractersticos
de la animalidad) vitalis vis. Sin: animtio.

Angola: Anglia vel Angola, ae f.

angols: adj angol(i)ensis, e; angolanus, a,


um // sust Angol(i)ensis, is m; Angolanus, i
m.
angora: (cabra) capra ancyrana // (conejo)
cunculus ancyranus // (lana) lana ancyrana.

animado: (dotado de vida) animatus, a, um;


nimans, antis. Uso: ser -, nimal, alis n; nimans, antis mf, en pl tambin n.

anguila: anguilla, ae f. Uso: - ahumada, anguilla fumigata vel suffta.

animador: animator, oris m. Sin: incitator;


hortator; fautor.

anguloso: (que tiene ngulos) angulatus //


(de rasgos muy salientes) angulosus.
69

animal
animal: nimal, alis n. Sin: nimans, antis
mf. Uso: - domstico, nimal domsticum vel
cicur; - racional, irracional, nimal rationale,
irrationale; - salvaje, fera // (contrapuesto a
hombre) bstia, ae f // fig blua, ae f. Sin:
pecus (-dis f).

anisocoria: anisocria sive -cora, ae f. Sin:


impar pupillarum amplitudo vel amplifictio.
anisotropa: anisotrpia sive -tropa, ae f.

aniversario: adj anniversrius, a, um // sust


anniversrius dies; dies memorialis; anniversria memria. Uso: - de matrimonio, anniversrius matrimnii; - de sacerdocio,
sacerdtii natalis; sacerdotalis mneris natalis; ab nito sacerdtio anniversrius dies; del nacimiento, dies anniversrius natalis;
dies natalis y simplem natalis, is m; celebrar
el - del nacimiento, natalem diem festum habere; - de la muerte, anniversrius fneris
dies; celebrar el - de la muerte de uno, anniversrium mortis alicius diem celebrare //
oficio y misa que se celebran en sufragio de
un difunto el da en que se cumple el ao de
su fallecimiento, anniversriae exsequiae; pro
defuncto anniversria sacra.

animar: animare. Sin: incitare; nimum ddere.

animismo: animismus, i m. Sin: spirtuum


doctrina.

animista: adj animsticus, a, um. Sin: ad animismum spectans // sust animista, ae m. Sin:
animismi sectator vel fautor.
nimo: nimus, i m. Uso: - eufrico, nimi
hilritas vel iucnditas; nimus hlaris vel iucundus.

animosidad: (entusiasmo, ardor; valor, esfuerzo) animsitas, atis f. Sin: nimus //


(aversin, ojeriza, hostilidad) animsitas.
Sin: dium; simultas.

ano: podex, dcis m.

andico: anhdicus, a, um.

animoso: animosus, a, um. Sin: animatus; intrpidus; lacer.

anodino: adj andynus, a, um. Sin: mitigativus, mitigatrius; dolorem sedans, mnuens,
levans, uferens // (insignificante, insubstancial) flccidus, a, um. Sin: nihil signficans;
flexloquus // sust medicamentum (-i n)
andynum, mitigativum, mitigatrium.

anin: nio, onis m; anion, ontis n.

aniquilacin: annihiltio, onis f. Sin: exinantio; exstnctio; excdium; dissoltio; eradictio.

nodo: nhodus, i f.

aniquilamiento, v. aniquilacin.

anofeles: anpheles, is m. Sin: anpheles


culex (-lcis m).

aniquilar: annihilare. Sin: annullare; nullificare; ad nhilum redgere.

anomala: anomlia sive -mala, ae f. Sin:


enrmitas; inaequlitas; irregulritas.

ans: (planta) anisum vel anicetum, i n //


(aguardiente anisado) v. anisado.

anmalo: anmalus, a, um. Sin: enormis, abnormis; inaequalis.

anisado: anisatum, i n. Sin: ptio anisata.

anonimia: anonmia sive -nyma, ae f.

70

antecedencia
ansetico: hanseticus, a, um.

annimo: adj ignotus, a, um. Sin: clanculrius; cuius nomen non constat; annymus;
innominatus; sine nmine. Uso: comprador
-, emptor annymus; denuncias -, denuntiationes annymae; escritor -, ignoti nminis
scriptor vel auctor; scriptor clanculrius, ignotus, incertus; pintor -, pictor annymus;
poesas -, crmina ab incertis scriptribus
vulgata; sociedad -, annyma socetas; socetas nulli inscripta nmini; versos -, sine auctore versus // (escrito en que no se indica
nombre de autor) sine nmine vel sine auctore scriptum // (carta sin firma) ltterae sine
nmine scriptae; annyma epstula // (secreto
del autor que oculta su nombre) v. incgnito.

ansia: anxetas, atis f. Sin: anxitudo, dnis f


// (anhelo) avditas, atis f. Sin: exspecttio.
antagnico: antagonsticus, a, um.

antagonismo: antagonismus, i m. Sin: aemultio (alicius vel cum liquo); contntio


(cum liquo de liqua re); repugnntia; rivlitas; lucttio; luctamen // (oposicin en opiniones)
opinionum
oppostio.
Sin:
sententiarum discrepntia vel discreptio;
opinionum vel opinationum contntio dscrepans.

anorexia: anorxia sive anorexa, ae f. Sin:


cibi fastdium.

antagonista: antagonista, ae m. Sin: colluctator; adversrius; emulus.


antrtico: antrcticus, a, um. Uso: crculo -,
crculus antrcticus.

anormal: adj anormalis, e. Sin: abnormis,


enormis // (dicho de persona cuyo desarrollo
fsico o intelectual es inferior al que corresponde a su edad) mentis imminutione (vel
debilitate) laborans (- mental); crporis imminutione laborans (- fsico) // (infrecuente)
inslitus, a, um. Sin: insuetus; inusitatus.

Antrtida: Antrctica Terra. Sin: rgio antrctica; cntinens antrctica.

anteayer: ndius trtius. Uso: est ausente


desde -, nunc est dies trtius, cum abest.

anormalidad: anormlitas, atis f. Sin: abnrmitas.

antebrazo: antibrchium vel antibrcchium,


ii n.

anosmia: ansmia sive anosma, ae f. Sin: olfacts defctio vel defectus (-us m).

antecama: cubiculrium tapete (-is n). Sin:


strea; teges (tgetis f).

anotar: notare. Sin: consignare; perscrbere.

antecmara: anticmera, ae f. Sin: procoeton, onis m.

anoxia: defectus (-us m ) oxygnii.

anquilosado: ankylosi (vel anchylosi) affectus vel laborans // fig detentus, a , um. Sin:
tardus; ignavus; lentus; iners; segnis.

antecedente: adj antecedens, entis. Sin:


praecedens; anteactus; anterior // sust antecedens; en pl antecedntia (-ium n); anteriora
(-um n); ante acta (-orum n); ea quae antea
evenerunt vel facta sunt; ante facta (-orum n).

anquilosis: ankylosis vel anchylosis, is f.


nsar: anser, ris m.

antecedencia: antecssio, onis f; antecessus,


us m. Sin: praecedntia; antegradtio; prae-

71

antecesor
anteojero: ( el que hace anteojos) pifex
(-fcis m) pticus. Sin: vitrorum oculariorum
pifex // (el que los vende) vitrorum oculariorum vnditor (-oris m).

gressus.

antecesor, v. predecesor.

antedata: antdata, ae f. Sin: anterior data;


superioris diei ascrptio.

anteojo: (- de larga vista o catalejo) perspicillum (-i n) speculatrium. Sin: instrumentum speculatrium; telescpium // (gemelos)
tubus (-i m) bilens.

antedatar: superiorem diem ascrbere. Sin:


diem transactum indicare.

antediluviano: antediluvianus, a, um. Sin:


ante dilvium exsistens vel factus; dilvio antiquior, antiquius // fig vetrrimus, a, um. Sin:
obsoletus.

anteojos: oculria, orum vel ium npl. Sin:


perspicillum; perspicilla, orum npl; vitra
oculria; oculria vtrea. Uso: - acromticos,
oculria vitra nitidssima; - ahumados, oculria fumigata; - bicolores, vitra oculria bino
colore distincta; - cncavos, bicncavos, oculria cncava, bicncava; - convexos, biconvexos, oculria convexa, biconvexa; - negros,
oculria nigra vel atra; - de sol, vitra oculria
nigranti fulgine llita; llevar -, grere oculria; ponerse los -, oculria sibi impnere.

antehlix: nthelix, cis f.

antelio: anthlios, ii m.

antemeridiano: antemeridianus, a, um. Sin:


ante merdiem.

antepecho: crepdo, dinis f; v. pretil. Uso: de pozo, pteal, alis n; v. brocal.

antemural: antemurale, is n.

antena: (de nave, radio, televisin) antemna


vel antenna, ae f. Uso: - emisora, transmisora, antemna emissria vel emissionis; exterior, antemna in tecto psita; - interior,
antemna in conclavi psita; - receptora, antemna receptria; - satelital, antemna satelltica;
supertelescpica,
antemna
hypertelescpica vel supertelescpica; - telescpica, antemna telescpica; - telescpica
dipolo, antemna telescpica diplica; - de
radio, antemna radiophnica; - de televisin,
antemna televisiva vel televisfica // (mstil
de telegrafa y telefona para captar y emitir
las ondas hertzianas) malus (-i m) antemnae
vel antemnalis // Zool cornu, us n; cornus, us
m. Sin: cornculum.

antepenltimo: antepaenltimus, a, um. Sin:


trtius ab ltimo; trtius a postremo.
antepuerta: porta (-ae f) antca.
antera: anthra, ae f.

anterior: (en el espacio) antcus, a, um. Sin:


antrior, oris; antecedens, entis. Uso: los
dientes -, dentes adversi // (en el tiempo) suprior, oris . Uso: el ao -, superiore anno; el
da -, prdie // (en el tiempo y en el espacio)
prior, oris. Uso: el suegro -, socer (socri m)
prior; la suegra -, socrus (-us f) prior; los pies
-, priores pedes; Homero es anterior a Hesodo, Homerus ante Hesodum fuit.

antenista: antemnae rtifex (-fcis m).

anteriormente: in antecessum.

anteojeras: oculorum tutamen (-mnis n).


Sin: crium oculare.

antesala: vestbulum, i n. Sin: procoeton,


72

anticoncepcional
onis n; trium. Uso: hacer -, exspectare, opperiri.

tus // sust catholicorum osor; nminis cathlici inimicus.

antevspera: nudiustertianus dies.

anticicln: anticyclo, onis m. Sin: r antiturbneus.

antiabortista: oppugnator aborts m; oppugnatrix aborts f. Sin: contrrius abrtui m; adversatrix abrtuum evocandorum f.

anticipo: (Ret, anticipacin) anticiptio, onis


f. Sin: prolepsis, is f // (Econ, dinero anticipado) promtuum, i n. Sin: promtua pecnia; pecnia ante soluta.

antiareo: antiareus, a, um. Sin: aroplanis


vel aronvibus infensus; velvolis oppsitus.
Uso: armas -, arma antiaria; arma aroplanis
infensa; can -, tormentum aronvibus infensum; defensa -, defensio antiarea; defensio ad velvola arcenda; refugio -, suffgium
antiarium.

anticlerical: adj anticlericalis, e. Sin: clero


infensus; clricis infestus; clerictui vel religioni adversus; religionem perosus // sust anticlericalis, is m; cleri vel clericats
adversator; clericorum osor. Uso: ser -, a sacris administris (vel a clricis) abhorrere; sacros adversari ministros.

antialcohlico: antialcohlicus, a, um.

antialemn: Germanis infensus vel inimicus.

anticlericalismo: anticlericalismus, i m. Sin:


hostlitas contra clerum, clricos, clericatum;
dium cleri; clericorum dium, simultas, offnsio; aliena a sacris administris voluntas;
alienus vel aversus a clricis nimus.

antialrgico: antiallrgicus, a, um.

antiatmico: antiatmicus, a, um.

antibacteriano: antibacterianus, a, um. Sin:


antibactricus.

anticoagulante: adj anticoagulativus, a, um.


Sin: coagulationem chibens // sust anticogulans, antis n; anticogulum, i n.

antibala: antiglandulrius, a, um.

anticomunismo: anticommunismus, i m.
Sin: dium communistarum; hostlitas in
communistas; communistarum doctrinae factionisque dium.

antibitico: adj antibiticus, a, um. Sin: bacillis nocens // sust antibiticum, i n. Sin: medicamentum
antibiticum;
substntia
micrbiis mortfera.

anticomunista: adj anticommunsticus, a,


um. Sin: communistis inimicus vel adversus
// sust communistarum adversrius, despector, persecutor.

anticanceroso: anticancerosus vel anticancerticus, a, um.


anticarcingeno: anticarcingenus, a, um.

anticoncepcin: anticoncptio, onis f. Uso:


prctica de la -, anticonceptionis usus; v.
contracepcin.

antictodo: anticthodus, i f.

anticatlico: adj anticathlicus, a, um. Sin:


catholicorum odiosus; rei cathlicae pernxius; doctrinae cathlicae infensus vel infes-

anticoncepcional: anticonceptionalis, e. Sin:


anticonceptivus.

73

anticonceptivo
anticonceptivo: adj anticonceptivus, a, um.
Sin: antifecundativus; atcius; conceptioni
offciens; fecundationem impdiens. Uso:
medios o recursos -, subsdia anticonceptionlia; mentalidad -, mens contra conceptionem; pldora -, plula anticonceptiva // sust
anticonceptivum, i n. Sin: anticoncpiens;
atcium. Uso: usar anticonceptivos, atcia
adhibere.

anticristo: antichristus, i m. Sin: pseudochristus.

anticuario: (persona que hace profesin o


estudio particular del conocimiento de las
cosas antiguas) anticurius, ii m. Sin: antiquitatis studiosus // (persona que las colecciona o negocia con ellas) vterum librorum
comptor vel vnditor; rerum antiquarum
mercator.

anticonformismo: anticonformismus, i m.
Sin: conformitatis dium; inimictia adversus
conformitatem.

anticuerpo: anticorpus, pris n. Sin: antgena, orum npl.

antidemocrtico: antidemocrticus, a, um.


Sin: antipopularis; aversus a ppulo.

anticonformista: anticonformista, ae m.

anticongelante: adj gelu mnuens, commnuens, chibens. Sin: antiglidus; gelifgius


// sust antiglidum, i n. Sin: anticogulum;
liquor gelifgius; liquor gelu mnuens; congelationem chibens.

antideportivo: ab athltica vel a re athltica


alienus. Sin: ldicris exercendis contrrius.
antidetonante: substntia antipulsatria.

anticonstitucional: anticonstitutionalis, e.
Sin: constitutioni contrrius vel adversus; civitatis formae infensus.

antidiftrico: antidiphthricus vel antidiphtherticus, a, um.


antidivorcista: divrtio contrrius, a, um.

anticorrosivo: adj anticorrosivus, a, um. Sin:


anticorrodens, antirodens, antierodens // sust
anticorrosivum, i n. Sin: anticorrodens, entis
n.

antidopaje, v. antidoping.

antidoping: probtio (athletarum) de re stupefactiva.

anticresis: antichrsis sive antchresis, is f.


Sin: mtuus usus.

antidroga: fficax contra medicamenta stupefactiva.

anticristianismo: antichristianismus, i m.
Sin: dium Christianorum; stdium adversus
Christianos; doctrinae Christi dium.

antieconmico: antioeconmicus, a, um.


Sin: rei oeconmicae contrarius vel infestus.

anticristiano: antichristianus, a, um. Sin:


christianis contrarius, infensus, infestus, nxius, inimicus; doctrinae Christi contrrius;
christianos prsequens // sust christianorum
adversrius, despector, persecutor; Ecclsiae
Christi osor; christianae religionis inimicus.

antiemtico: antiemticus, a, um. Uso: medicamento -, medicamentum antiemticum.


antiesclavismo: lucttio (-onis f) vel motus
(-us m) contra servitutem.

antiespasmdico: adj antispamdicus, a,

74

antimilitarismo
um. Sin: mtigans, mitigatrius // sust antispasmdicum, i n. Sin: mitigatrium; medicamentum antispamdicum; medicamentum
mitigatrium.

antiguerrillero: adj y sust bellatribus tectis


aversus, contrrius, rnitens.

antiherrumbre: res robginem precavens


vel uferens.

antiesttico: antiaesthticus. Sin: invenustus,


a, um.

antihiginico: valetdini contrrius vel nocens. Sin: infensus curae valetdinis vel sanitatis.

antifascista: antifascista, ae m.

antihumanstico: antihumansticus, a, um.

antifebril, v. antipirtico.

antiflogstico: adj antiphlogsticus, a, um.


Sin: inflammationem sedans vel mtigans //
sust antiphlogsticum, i n.

antiimperialismo: antiimperialismus, i m.
Sin: imperialis potestatis dium.

antiimperialista: adj imperiosae dominationis contrrius vel adversus // sust antiimperialista, ae m. Sin: imperialis potestatis osor.

antfona: antphona sive antiphna, ae f.

antifonario: antiphonrium, ii n. Sin: liber


antphonas (et responsria) cntinens.

antiincendio: contra vel adversus incndium.

antigangrenoso: qui, quae, quod gangraenam spprimit.

antiinfortunio: contra vel adversus infortnium.

antigs: antigasalis, e. Uso: mscara -,


masca antigasalis.

antiitaliano: Italis infensus vel inimicus.

antijurdico: non iuridicialis. Sin: non legtimus.

antgeno: antgenum, i n.

antigravedad, v. ingravidez.

Antillas: Antillae, arum fpl. Sin: Antiliae.


Uso: mar de las -, mare antilacum.

antigubernamental: regmini contrrius vel


infensus.

antilgico: antilgicus, a, um. Sin: antithticus; contrrius; oppsitus.

antigedad: (tiempo antiguo) antquitas, atis


f. Sin: vetustas; antiqua vel vetus aetas // (los
hechos sucedidos en tiempo antiguo) antiqua,
orum npl; res antquae // (los hombres antiguos) antiqui, orum mpl. Sin: vteres; prisci;
vteres vel antiqui hmines; prisca gens // (pl,
monumentos u otros objetos artsticos o literarios de tiempo antiguo) antiqua vel antiquitatis monumenta. Sin: pera antiqua.

antlope: cervus fricus.

antimafia: contrrius mfiae.

antimateria: antimatria, ae f. Sin: matria


matriae contrria.

antimilitarismo: antimilitarismus, i m. Sin:


rei militaris dium vel fastdium; doctrina militribus stdiis contrria.

antiguerrilla: belli tecti propulstio (-onis f).

75

antimilitarista
antimilitarista: antimilitarista, ae m. Sin: antimilitarismi fautor; militribus stdiis contrrius vel aversus.

antipata: antipatha, ae f. Sin: repugnntia,


averstio, avrsio; nimus alienus vel aversus
ab liquo; aversa mens vel voluntas ab liquo; naturalis nimi repugnntia.

antimisil: contra misslia. Uso: aparato -,


contra misslia instrumentum.

antiptico: antipthicus, a, um. Sin: invisus;


molestus; importunus; repugnans; aversus.

antimonrquico: antimonrchicus, i m. Sin:


rgio domintui infensus, contrrius, infestus.

antipatritico: a patrio amore alienus.

antipatriotismo: a patriae amore (vel caritate) alientio (-onis f).

antimonio: anthimnium, ii n. Sin: stbium.

antinacional: antinationalis, e. Sin: nationi


contrrius, infensus, adversrius.

antipedaggico: antipaedaggicus, a, um.


Sin: educationi contrrius vel hostilis.

antiperistltico: antiperistlticus, a, um.


Uso: movimiento -, antiperistalsis, is f.

antinatalista: poltica -, poltica adversus


nascentes decreta.

antinefrtico: antinephrticus, a, um. Sin:


qui, quae, quod ad nephrtidi medendum
valet.

antipiresis: antipyrsis, is f. Sin: febris remdia.

antipirtico: adj antipyrticus vel antipricus, a, um. Sin: febrim arcens, depellens vel
sedans, mtigans // sust antipyrticum i n.
Sin: febris remdium; medicamentum antipyrticum vel antipricum.

antineurlgico: antineurlgicus, a, um.

antiniebla: contra nbulam.

antinomia: antinmia sive antinoma, ae f;


en pl tambin leges contrriae; normae sibi
nvicem adversantes. Uso: las - de Kant, antinmiae kantianae.

antipirina: antipyrina, ae f; antipyrinum, i n;


v. antipirtico.

antpoda: adj antpodus, a, um // sust rgio


antpoda f; en pl antpodae, arum f; antpodes,
um m // (habitante) qui regionem antpodam
ncolit; en pl tambin antpodes, um vel antchthones, um Sin: qui contrriam terrae partem ncolit // fig prorsus contrrius. Uso: ser
los - o estar en los -, inter se repugnare; cosas
que estn en los -, repugnntia, ium npl.

antinomismo: antinomismus, i m.

antioxidante, v. antiherrumbre.

antipapa: antipapa, ae m. Sin: pseudopntifex; illegtimus Pntifex.

antiparasitario: antiparasticus, a, um. Sin:


insectis infensus vel adversus.

antipotico: antipoticus, a, um. Sin: rudis;


pedestris; vulgaris; a psi alienus.

antiparlamentario: antiparlamentaris, e.
Sin: contrrius cetui legatorum populrium.

antipoltico: rei polticae adversus vel contrrius.


76

antitoxina
antiprotestante: antiprotestnticus, a, um.

vel putrdinem, vel tabem repellens; inquinamenti immunitatem imprtiens.

antiprotn: antiproto vel antiproton, onis m.

antissmico: antissmicus, a, um.

antirrbico: antirbidus, a, um. Sin: contra


rbiem fciens; antihydrophbicus.

antisocial: antisocialis, e. Sin: rei sociali


contrrius vel infestus.

antirracional: rationi contrrius.

antitanque: currfragus, a, um. Sin: loricatis


crribus infestus.

antirradar: instrumentum (-i n) radiolctricum detectrium turbans.

antiterrorismo: antitromocrtia sive -crata,


ae f. Sin: antiterrorismus; conslium vel inceptum contra tromcratas; lucttio contra
perpetuos terrores; contntio adversus terroristas vel territores.

antirreligioso: religioni contrrius, infensus,


inimicus.

antirreumtico: antirheumticus, a, um. Sin:


articulorum vel rtuum dolores sedans, mtigans.

antiterrorista: adj antitromocrticus, a, um.


Sin: antiterrorsticus; perptuo terrori contrrius; terroris regmini adversus; contra perptuos terrores // sust antitromcrates, is m.
Sin: antiterrorista, ae mf; antitrritor; antitromocrtiae fautor.

antirrobo: instrumentum (-i n) furtum precavens.

antirromano: antiromanus, a, um. Sin: Romanis infensus, adversus, inimicus.

anttesis: antthesis, is f. Sin: contrapostio;


contrapsitum; antthetum; oppostio negationis. Uso: por -, per oppositionem negationis // fig dispritas (alicius rei); contntio;
contrrium. Uso: ser la - de alguien, licui
dissimllimum esse.

antisemita: adj antisemticus, a, um. Sin: a


Semitis, Iudaeis, Hebraeis abhorrens; Semitis
infensus // sust antisemita vel antisemites, ae
m. Sin: Semitarum osor.

antisemtico: antisemticus, a, um. Sin: semitis infestus, hostilis; ad Iudaeorum dium


ttinens.

antitetnico: adj antitetnicus, a, um // sust


antitetnicus liquor. Sin: ttani antdotum n
vel antdotus f.

antisemitismo: antisemitismus, i m. Sin: Semitarum dium; contra ppulum iudicum simultas; alienus ab Hebraeis nimus.

antittico: antithticus, a, um. Sin: contrrius, adversus, repugnans (licui rei) ; alienus
(ab liqua re).

antisepsia: antisepsis, -is f.

antitxico: adj antitxicus, a, um // sust medicamentum (-i n) antitxicum.

antisptico: adj antispticus, a, um. Sin: qui,


quae, quod putrdini obstat; tabem repellens,
spprimens // sust antispticum, i n. Sin: medicamentum antispticum; tabis medicamentum; putrdinis remdium; inquinamentum,

antitoxina: antitoxina, ae f. Sin: medicamentum antitoxnicum; toxinarum remdium.

77

antivarilico
antivarilico: antivarilicus, a, um. Uso: vacunacin -, vaccintio antivarilica.

antroplogo: anthroplogus, i m. Sin: anthropologista, ae m; anthropolgiae cultor,


peritus.

antologa: antholgia sive -loga, ae f. Sin:


florilgium; antholgica, orum npl; scripta
selecta. Uso: - potica, crmina selecta; selecta potarum crmina; - latina, selecta latinitatis (vel latini sermonis) scripta.

antropmetra: anthropometres, ae m. Sin:


anthropomtriae peritus.

antropometra: anthropomtria sive -metra,


ae f.

antonomasia: antonomsia sive -masa, ae f.


Sin: pronomintio. Uso: por -, per excellntiam dictum.

antropomtrico: anthropomtricus, a, um.

antropomrfico: anthropomrphicus, a, um.

antracita: anthracites, is m.

antropomorfismo: anthropomorphismus, i
m. Sin: anthropomorphtica heresis.

antrisco: anthriscus, i m.

antropocntrico: anthropocntricus, a, um.

antropomorfita: anthropomorphta, ae m.

antropofagia: anthropophgia sive -phaga,


ae f. Sin: humanae carnis esus (-us m); humana carne vesci, ali; humanam carnem
dere, manducare.

antropomorfo: adj anthropomorphus, a, um.


Sin: hminis formam habens // sust anthropomorphus, i m.

antropotoma: anthropotmia sive -toma, ae


f. Sin: humani crporis sctio.

antropfago: anthropphagus, i m. Sin: humanae carnis edax (-acis).

antropozoico: anthropozicus, a, um. Uso:


era -, aetas anthropozica.

antropografa: anthropogrphia sive -grapha, ae f.

anual: nnuus, a, um.

antropogrfico: anthropogrphicus, a, um.

anualidad: (importe anual) nnuum, i n;


nnua, orum npl. Sin: nnuus rditus.

antropgrafo: anthropgraphus, i m.

antropolatra: anthropolatra, ae f. Sin: hminis adortio.

anuario: liber annalis vel memorialis.

anulacin: annulltio, onis f. Sin: adnihiltio; rescssio; resoltio. Uso: - de un crdito


por pago, soltio iusti crditi; soltio rerum
creditarum.

antropologa: anthropolgia sive -loga, ae f.


Sin: scintia anthropolgica; humanae naturae descrptio, doctrina, scintia. Uso: - cultural, anthropolgia culturalis.

anular: rescndere, reslvere (v. gr. stipulationem, testamentum); disslvere vel tllere
(v. gr. iudcia, leges).

antropolgico: anthropolgicus, a, um. Uso:


razones -, anthropolgicae rationes.

78

aparato
anunciacin: annuntitio, onis f.

cuntos - tienes?, quot annos es natus/a?


quot annos habes? // (que ocurre cada ao)
quotannalis, e. Uso: inundaciones que se repiten cada ao, inundationes quotannales.

anunciador, ra: nuntiator vel annuntiator,


oris m; nuntiatrix vel annuntiatrix, icis f. Sin:
praeco; pervulgator; laudativi nntii vulgator.

aoranza: desidrium, ii n. Uso: - del pasado, praetriti tmporis desidrium.

anunciante: adj nuntians, antis // sust, v.


anunciador.

aorta: aorta, ae f. Sin: artria vel arteriarum


mxima.

anunciar: nuntiare. Uso: - con anticipacin,


praenuntiare.

aortitis: aortae inflammtio (-onis f).

anuncio: nntius, ii m; nottia, ae f. Uso: central, nntius centralis; - oficial, nntius


officialis; - publicitario, praecnium, ii n;
praecnium mercatrium gneris laudativi;
pl laudativa venditorum nntia; - en un diario, praecnium diurnrium; nntius diurnrius; nntius per ephemridem ditus;
nntius in diario relatus; arte de delinear
anuncios, ars tbulas praedicativas delineandi.

apagacigarros: volminum exstinctrium


(-ii n).

apagador: exstinctrium, ii n // (matacandelas, apagavelas) bacillum vel tegillum exstinctrium. Sin: bacillum flammae
restinguendae.
apagn: fluoris elctrici abrptio (-onis f).

anuria: anria sive anura, ae f. Sin: urinae


cesstio.

aparador: (mueble) bacus, i m. Sin: armrium; armrium prompturium. Uso: - pequeo, armarolum.

anverso: pars adversa. Uso: - de una moneda, pars adversa alicius nummi.

aparato: (mquina) instrumentum, i n. Sin:


mchina; machinamentum. Uso: - deportivo,
instrumentum oblectatrium; instrumentum
ad ldicram exercitationem aptum; - escnico, dispostio scenica; - estreo-electrofnico,
stereolectrophnum
sive
stereolectrphonum, i n; electrophnum sive
electrphonum stereophnicum; - o mquina
fotogrfica, instrumentum photogrphicum,
mchina photogrphica; - investigador, percontatrum, i n; - magnetofnico, instrumentum
magnetophnicum;
porttil,
instrumentum porttile vel portbile; - telefnico, telephnicum instrumentum; - de
radio, v. radio; - de radiografa, instrumentum rontgenianum, - de televisin, instrumentum televisrium, v. televisor // (conjunto
de cosas o personas para algn fin) appara-

anzuelo: hamus, i m. Uso: sedal con -, iculum hamatum.


aalejo: calendrium ( -ii n) ecclesisticum.

ao: annus, i m. Uso: - bisiesto, annus intercalaris; - en curso, annus currens; - entrante,
initurus annus; - escolar, scholaris annus; luz, annus lminis; annus luce mensus; santo, annus sacer, piacularis; el - pasado,
anno prxime praetrito; en el - de gracia,
anno post Christum natum, anno a Christo
nato, anno a reparata salute, anno Dmini vel anno Dmini Nostri, anno christiano ; felicitar el - nuevo, faustum
fortunatumque novum annum ominari;
79

aparcadero
tus, us m. Uso: - audiovisual, apparatus audiovisualis; - burocrtico, apparatus chartocrticus; - crtico, apparatus crticus; genital, genitale, is n; genitlia, ium n pl; militar, apparatus militaris; - modernos de
diagnosis, recentssima diagnstica adiumenta; - respiratorio, rganum respiratrium
vel respirationis.

o cosa) figura, ae f. Uso: asumir la - de uno,


indere figuram alicius // (cosa que parece
y no es) spcies, i f. Sin: simulacrum; fucata
spcies. Uso: - de verdad, fucata (vel simulata, vel ementita) veri spcies, apariencias de virtud, simulacra virtutis.
apartadero: F.C. declinatrium, ii n. Sin:
mutatria, orum npl; rotlia moblia; orbitarum devertculum.

aparcadero: autoraedarum statio; rea stativa autocinetorum; v. estacionamiento.

apartado, v. casilla (apartado postal).

aparcamiento, v. aparcamiento.

apartamento: diaeta, ae f; v. departamento.

aparcar: in statione (autoraedarum) constitere, statere; vehculum in statione


sstere; autocinetum statere.

apartar: liquem avrtere, abdcere, avocare, deflctere, abstrhere, deterrere ab +


abl. Uso: - a los ciudadanos de votar, cives
ab votis ferendis deterrere; no dejarse - del
propio propsito, a suo conslio non deterreri;
frmiter suum conslium tenere; apartarse
del camino, vi devrtere; de vi deflctere.

aparcera: loctio prtibus facta. Sin: ius


partirium.

aparcero: colonus partirius.

apartheid: segregtio nigritarum. Sin: segregtio hminum coloratorum.

apareamiento: copultio generatria.

aparejo: instrumentum, i n. Sin: instrctio;


structura. Uso: - tcnico, machinamentorum
instrctio; structurae machinales; aparejos de
navegacin, instrumenta navi regendae; aparejos de pesca, piscatriae artis instrumenta.

apasionadamente: cpide vel cupidssime.


Sin: flagranter; ardenter; studiose vel studiosssime; flagranti vel vehementi stdio.

apasionado: cpidus vel studiosus alicius


rei. Uso: - por la caza, studiosus venandi; - por
la literatura, studiosus litterarum; estar - , alicius, vel alicius rei, studiosum vel studiosssimum esse; alicius rei studio flagrare,
ardere, teneri; liqua re ardere vel captum
esse.

aparente: apparens, entis // (fingido, simulado) simulatus, a, um. Sin : fictus ; speciosus.

aparicin: (accin de aparecer) conspectus,


us m. Sin: adventus, us m. Uso: la - del sol,
solis ortus; la - de un libro, libri edtio // (visin) vsio, onis f. Sin: visus, us m; visum, i
n; manifesttio, appartio. Uso: - milagrosa,
prodigialis visus, vel vsio, vel manifesttio;
la - de San Miguel Arcngel, Appartio Sancti
Michaelis Archngeli; v. espectro, fantasma.

apasionamiento: vehemntia, ae f. Sin:


nimi ardor.

apasionarse: (aficionarse con exceso a una


cosa) licui rei, in liquid studere; vehementer liquid cpere, exptere, optare; liqua re
capi; alicius rei voluptate (amore, studio,

apariencia: (aspecto exterior de una persona

80

apetito
Apeninos: montes (-ium mpl) Appennini.

delectatione) capi // (aficionarse con exceso


a una persona) amore alicius capi.

apepsia: appsia sive apepsa, ae f. Sin: digestionis difficultas vel defectus.

apata: apthia sive apatha, ae f. Sin: (impasibilidad del nimo) indolntia; nihil sentire;
non dolere; nullus doloris sensus; (falta de
vigor o energa) torpor, nimi torpor; lentitudo; socrdia; ignvia; inrtia; segntia.

apercepcin: appercptio, onis f. Sin: percipiendi sensus vel conscintia.


apergaminado: mcie confectus.

aptico: apthicus, a, um. Sin: (impasible)


senss expers; (falto de vigor o energa) torpens; lentus; socors; ignavus; iners; segnis.

aperitivo: (slido y/o lquido) gusttio, onis


f. Sin: gustatincula; gustatrium; promulsis
(-dis f); gusttio apertiva vel aperitiva; cibi
appetntiam movens vel urgens; (solamente
lquido) prpoma, tis n. Sin: silatum; absinthiatum; ptio apertiva; occursria ptio.

apear: liquem ad pedes dedcere vel addcere.


apegado: - a la vida, vitae cpidus.

aperos: instrumenta, orum npl. Uso: - de jardinera, instrumenta hrtica.

apego: stdium, ii n. Sin: nimi adinctio.

apelacin: (accin de apelar) appelltio,


onis f. Uso: derecho de -, v. derecho; tribunal
de -, v. tribunal.

apertura: aprtio vel apertio; adaprtio, onis


f. Sin: apertura. Uso: solemne -, sollemnis
aprtio // fig nimus patens.

apelar: appellare. Sin: provocare. Uso: - a la


lealtad de alguien, ad fidem alicius confgere; - a la piedad de alguien, alicius misericordiam captare; - al pueblo, ad ppulum
appellare vel provocare

apesadumbrado: maestus liqu re. Sin:


maerore vel maestti affectus.
apesarado, v. apesadumbrado.

aptalo: aptalus, a, um. Sin: foliorum expers; fliis carens.

apellido: cognomen, mnis n. Uso: nombre y


-, nomen cognomenque.

apetencia, v. apetito.

apndice: (cosa adjunta o aadida a otra)


appendix, cis f. Sin: supplementum; additamentum. Uso: - de un libro, appendix; extrema libri (peris, volminis) pars; - del
ciego, appendix intestina, clica; intestinorum appendix. Uso: operacin del -, resectio appendicis; operar de -, v. operar.

apetito: (impulso instintivo) cupditas, atis f.


Sin: appetitus, us m; appettio // (gana de
comer) appetntia, ae f. Sin: appettio; cibi
vel edendi cupditas, avditas, appetntia.
Uso: falta de -, cibi fastdium; avivar, abrir o
despertar el -, cibi cupiditatem excitare vel
concitare; appetentiam cibi fcere; comer con
-, libenter dere vel cibum smere; hacer volver el -, aviditatem cibi appetendi revocare;
perder el -, appetntiam amttere; tener -,
cibum apptere; no tener -, cibum fastidire;

apendicitis: appendicitis, dis f; appendicites,


is f. Sin: appendcis inflammtio; clicae vel
intestinae appendcis morbus. Uso: lo operaron de -, clica appendix resecta est ei.

81

apetitoso
no tengo -, mihi cibi cupditas non est.

zado, reprobari, improbari; repulsam ferre.

apetitoso: (que excita el apetito) appetntiam


xcitans vel fciens. Sin: palatum sscitans;
salivam movens // (gustoso) spidus, a, um.
Sin: suavi vel grato sapore.

aplazo: reprobtio, onis f. Sin: improbtio;


repulsa.
aplicacin: usus, us m. Sin: applictio. Uso:
- tcnicas, rei tchnicae vel rerum technicarum applicationes; las - de la energa atmica a objetivos pacficos, vis atmica ad
usus bllicos adhbita; las - de la radio, marconiani inventi usus (-um mpl); - de un invento, inventi usus.

apicultor: apirius, ii m. Sin: apiculrius;


mllifex (- fcis), mellrius; pium cultor.

apicultura: pium cultura vel cura. Sin:


mellifcium; apiria; ars apiria.

aplicarse: se applicare. Sin: peram dare; se


convrtere ad liquid; studere licui rei. Uso:
- a distribuir comida, in cibis distribuendis
peram dare.

apilamiento: coacervtio, onis f.

apilar: congrere. Sin: coacervare.

apio: pium, ii n; pius, ii m. Uso: - cultivado, domstico, pium sativum vel hortense.

aplique: (aparato de luz fijado a la pared)


lampas (elctrica) parietria. Sin: parietriae
lmpadis fulcrum.

apirtico: apyrticus vel apretus, a , um.


Sin: febri carens.

Apocalipsis: Apocalipsis, is (ac -in) f // (fig,


catstrofe) calmitas, atis f.

apirexia: apyrxia sive apirexa, ae f; apyressis, is f. Sin: febris defctio vel defectus.

apocalptico: apocalpticus, a, um. Sin: arcanus; recnditus // fig calamitosus; terrficus; terrficans.

aplanadora, v. bulldzer.

aplaudir: - fragorosamente a alguien, licui


mximos plausus tribere vel impertire.

apcopa, v. apcope.

aplauso: plausus, us m. Uso: - estruendoso,


fragor plaudntium et acclamntium; strepens (vel crpitans, vel rsonans) plausus;
largo -, longus plausus.

apcope: apcopa, ae f; apcope, es f. Sin:


amputtio (extremae) ltterae vel sllabae.

apcrifo: adj apcryphus, a, um. Sin: adulterinus; falsus; fictus; non authnticus. Uso:
carta -, ltterae adulterinae; libro -, liber falso
inscriptus licui; liber sbditus vel subditcius; liber ignoti auctoris; liber apcryphus
vel apocrphicus (libro cuya inspiracin divina no es segura) ; testamento -, testamentum suppsitum.

aplazado: (diferido) dilatus, a, um. Sin: procrastinatus // (desaprobado) improbatus, a,


um.

aplazamiento: diltio, onis f. Sin: dilattio;


procrastintio.

aplazar: (diferir) dilatare // (desaprobar) reprobare, repllere, improbare. Uso: ser apla-

apocrisiario: apocrisirius vel aprocrisrius,


ii m.
82

apostema
apodctico: apodcticus, a, um. Sin: certus;
certssimus; firmssimus.

christianae religionis (vel doctrinae) defensor, adsertor, vindex; los - de la literatura


cristiana, christiani apologetae.

apodo: cognomen, mnis n. Sin: cognomentum; ridculum vel irrisrium nomen; nomen
dditum. Uso: - jocoso, nomen ioci caus fictum; - mordaz, nomen despects caus fictum.

aplogo: aplogus, i m. Sin: fbula, fabella;


narratincula ficta.

apopleja: apoplxia sive -plexa, ae f;


apoplexis, is (ac -in, abl -i) f. Sin: (sbiti) snguinis ictus (-us m). Uso: - parcial, parlysis;
nervorum remssio; morir de -, apoplxi arreptum vel correptum perire; ictu snguinis
exstingui; padecer -, apoplexi arreptum vel
correptum esse

apdosis: apdosis, is f. Sin: reddtio; secunda pars perodi vel msicae phrasis.
apfisis: apphysis, -is f. Sin: ossis tubrculum vel eminntia.
apofona: apophnia sive -phona, ae f.

apopljico o apopltico: apoplcticus vel


apoplectus, a, um.

apgrafo: apgraphum vel apgraphon, i n.


Sin: exemplar.

apora: apria sive apora, ae f. Sin: aporitio, onis f.

apoliticismo: apolitcitas, atis f. Sin: poltica


quies.

apostar: sponsionem fcere. Sin: pgnore


cum liquo certare vel contndere; liquem
sponsione provocare vel lacssere. Uso: algo, liquid in pignus dare, pnere; pignus
cum liquo pnere de liqua re; - cualquier
cosa, quovis pgnore certare vel contndere
+ prop inf.

apoltico: apolticus, a, um. Sin: haud polticus; rerum civlium incuriosus.

apologtica: apologtica, ae f. Sin: apologtica disciplina, doctrina, ars; religionis defnsio; veritatis defnsio.

apostasa: apostsia sive -stasa, ae f. Sin:


aposttio; apostatus, us m; apostattio;
apostatatus, us m; a religione defctio.

apologtico: apologticus, a, um. Sin: laudativus, laudatrius; defensrius. Uso: escrito -,


apologticum, i n.

apstata: apstata, ae m; apostatrix, icis f.


Sin: religionis desertor, desertrix; a vera religione trnsfuga mf; ad impietatem vel ad falsam religionem trnsfuga.

apologa: apolgia sive -loga, ae f. Sin: defnsio (defensa), purgtio (justificacin), laudtio vel praecnium (encomio). Uso: hacer
la - de alguno o de alguna cosa, liquem vel
liquid dilaudare, laudibus efferre, in caelum
ferre, ad caelum tllere; hacer la - (en defensa) de alguien, liquem defndere vel purgare de + abl.

apostatar: apostatare. Sin: apostsiam fcere; religionem desrere; a vera religione


defcere; a fide cathlica recdere.
apostema: apostma, tis n. Sin: abscessus,
us m; suppurtio.

apologista: apologista, ae m. Sin: apologeta;


laudator; praeco; defensor. Uso: - cristiano,

83

apostilla
apostilla: annottio, onis f. Sin: nottio; nota;
commentarolus; annotamentum. Uso: breve
-, annotatincula.

apreciacin: diiudictio, onis f (muy buena,


excellens; buena, bona; satisfactoria, medocris vel probbilis; suficiente, suffciens; insuficiente, vitiosa vel non suffciens).

apostillar: annotare. Sin: impnere, appnere notas ad + ac. Uso: - un libro, librum annotatinibus instrere.

apremiar, v. acosar.

aprendiz: discpulus, i m. Sin: tiro (-onis m);


alumnus; novtius.

apstol: apstolus, i m; apstola, ae f // (fig,


propugnador, ra) fautor m, fautrix f; auctor
m, auctrix f.

aprendizaje: discntia, ae f. Sin: discipulatus


vel alumnatus, us m; novitiatus, us m; tirocnium; praeparatria exercittio; previum tirocnium. Uso: - escolar, discntia scholaris;
- del latn, discntia latina vel linguae latinae.

apostolado: apostolatus, us m. Sin: apstoli


munus (-nris n). Uso: - de la oracin,
apostolatus orationis.
apostolicidad: apostolcitas, atis f.

aprensin: anxetas, atis f. Sin: anxietudo


(-dnis f); anxitudo; sollicitudo.

apostrofar: liquem apostrophare. Sin: liquem compellare, appellare; in liquem


apstrophem fcere; liquem apstrophe
increpare, obiurgare; liquem vehementer
lloqui; in liquem nvehi.

aprensivo: nxius, a, um. Sin: tmidus; pvidus; saluti nimis cnsulens.


apresto: appartio, onis f. Sin: praepartio.

apstrofe: apstrophe, es f; apstropha, ae f.


Sin: compelltio; alloctio vhemens.

apretar: - el gatillo, lgulam conctere vel


addcere.

apstrofo: apstrophus, i f.

aprietapapeles: chartae pressrium (-ii n); delantero, pressrium prius chartae.

apotegma: apophthegma, tis n. Sin: effatum; sentntia.

a priori: in antecessum.

apotema: apothma, tis n.

apriorismo: apriorismus, i m. Sin: iudcium


a priori factum; experintiae praetermssio
vel neglctio.

apoteosis: (deificacin de los hroes, entre


los paganos) apothesis, is f. Sin: in deos (vel
in deorum nmerum) coopttio, reltio; in
deorum nmerum referre.

apriorstico: apriorsticus, a, um.

aprisco: ovile, is n. Sin: caulae vel caullae,


arum fpl.

apoyo: (lo que sirve para sostener) firmamentum, i n. Sin: sustentculum; fulcrum;
fultura. Uso: - del papel (en la mquina de
escribir), chartae sustentculum // fig adiumentum.

aprobable: approbbilis, e.

aprobacin: probtio, onis f. Uso: merecer


la -, probationem mereri; disfrutar el gozo de
84

arbitrar
Arabia: Arbia, ae f. Uso: - meridional, Arbia meridiana; - Saudita, Arbia Saudiana; de
- Saudita, arbicus saudianus; hab Arabes
saudiani.

la -, probationis gudio prfrui.

apropiado: aptus (+ dat; in vel ad + ac). Sin:


idneus (+ dat; in vel ad + ac); aptus ac
prprius.

arbigo, v. rabe.

aprovisionamiento, v. abastecimiento.

arabismo: arabismus, i m.

aproximadamente: crciter. Sin: fere; ferme.


Uso: - mil pasos, ad quinque mlia pssuum.

aracnoideo: arachnoidus, a, um.

arado: aratrum, i n. Uso: - mecnico, aratrum


automticum; - de ruedas, plaumoratum, i n.

aproximativo: approximativus, a, um.

aptitud: ingnium fcile ac propensum (ad +


ac). Uso: - para la msica, ingnium fcile
ac propensum ad rem msicam.

aradura: artio, onis f. Uso: - mecnica, automatria artio.

apuesta: (accin de apostar) spnsio, onis f


Uso: hacer una -, v. apostar; ganar la -,
sponsionem vncere; liquem sponsione vncere; perder la -, sponsionis condemnari;
sponsione vinci // (cosa que se apuesta) pignus, nris n. Sin: sponsionis pignus.

arameo: adj aramaeus vel aramicus, a, um.


Uso: idioma -, lingua aramaea.

arancel: - de aduanas, index (-dcis m) rerum


vectiglium.
arndano: myrtillus, i m. Sin: baca caerlea.

apuntador: mnitor scenicus. Sin: theatri


mnitor; inspirator theatralis.

arandela: orbculus, i m.

apuntar: (asestar un arma) collineare.

araa: (arcnido) armea, ae f ; armeus, i


m // (especie de candelabro) lychnuchus, i m.
Sin: funale, is n; lampadrium; crystllinum
candelabrum; pendens lampadrium.

apuntes: ntulae, arum fpl. Sin: adversria,


orum npl. Uso: - de lecciones, adversria
scholstica.

araar: rdere.

aquiescencia: assensus, us m. Sin: assnsio.

araazo: lacertio, onis f. Sin: vulnsculum;


levis cutis lacertio.

aquiln: quilo, onis m. Sin: breas, ae m.

ara: (altar) v. esta voz // (piedra consagrada


del altar) petra sacra. Uso: - porttil, ara porttilis.

araita: aramolus, i m.

rbitra: rbitrix, icis f. Sin: rbitra; disceptatrix.

rabe: adj arbicus, a, um. Uso: lengua -,


sermo arbicus; Arabum lingua // sust Arabs,
bis m.

arbitraje: arbitratus, us m. Sin: arbitrtio.

arbitrar: arbitrari. Sin: iudicare; iudcio aes-

85

arbitrariamente
arcabucera) liquem archibsio vel ballist
ignvom necare, interfcere, prostrnere.

timare; rbitri sentntiam ferre.

arbitrariamente: (por arbitrio o al arbitrio)


ad arbtrium alicius. Sin: meo, tuo, etc. arbtrio vel arbitratu; ad voluntatem vel ad libdinem; ex voluntate vel ex libdine // (con
arbitrariedad) sine causa. Sin: tmere; inconsiderate; inconsulte.

arcabucero: ballistrius, ii m.

arcabuz: archibsium vel archabsium, ii n.


Sin: ballista ignvoma; frrea fstula.

arcaduz: (caera por donde se conduce el


agua) fstula, ae f. Sin: tubus // (cangiln de
noria) v. cangiln.

arbitrario: (que depende del arbitrio) arbitrrius, a, um. Sin: arbtrio; (ex) arbtrio factus; ad arbtrium vel ad libdinem factus //
(que implica arbitrariedad) non iustus. Sin:
iniquus; temerrius; inconsideratus; inconsultus; sine causa.

arcaico: (primitivo) archicus, a, um // (relativo al arcasmo) priscus; vetustus; vetus


(-tris); obsoletus; inusitatus. Uso: palabras -,
verba prisca vel obsoleta.

rbitro: rbiter, tri m. Sin: iudex, dcis m.


Uso: Dep agontheta, ae m; agonis vel ludi
rbiter; (ldicri) certminis iudex; el oficio de
-, rbitri vel idicis munus; agonothsia, ae f.

arcasmo: archaismus, i m. Sin: verbum priscum, vetustum, obsoletum; vetus vocbulum.


Uso: utilizar o emplear arcasmos, quaedam
nimis antique dcere.

rbol: (planta) arbor, ris f. Uso: - frutal, pomfera arbor; - de Cardn, arbscula cardnica; - de levas, arbscula eccentricorum; de Navidad, arbor natalcia, Nativitatis arbor;
christarbor // (palo o mstil del navo) malus,
i m // - genealgico, stemma, tis n. Sin:
stemma genealgicum; gentis vel gentile
stemma; propginum diagramma (-tis n);
componer el - genealgico, famliae propgines subtxere; gentis orgines subtxere //
(barra fija o giratoria) asser, ris m. Uso: acodillado, asser cubitatus; - motor, de
mando o de impulsin, asser motrius; - de
balancn, asser libramenti; - de distribucin,
asser distributionis; - de transmisin, asser
impulsionis.

arcasta: qui vel quae archaismos saepe dhibet.


arcaizar: archaismos adhibere.

arcngel: archngelus, i m. Sin: celitum gminum princeps.

arcano: adj arcanus, a, um. Sin: occultus; secretus; abscnditus // sust arcanum, i n (ordinariamente en pl arcana, orum). Sin: res
arcana, secreta, abscndita.
arcedianato: archidiaconatus, us m.

arcediano: archidicon, nis m; archidiconus, i m.

arboladura: Mar armamenta, orum npl.

archicofrada: archifratrnitas, atis f. Uso: la


- del santsimo rosario, archifratrnitas sanctssimi rosrii.

arboleda: rbores, um fpl.

arcabucear: (disparar un arcabuz) archibsium vel ballistam ignvomam expldere //


(matar a una persona con una descarga de

archiducado: (cargo de archiduque) archi86

arengar
ducatus, us m // (funciones de archiduque) archiducis munus (-nris n) // (territorio perteneciente al archiduque) archiducatus;
archiducis dcio, rgio, territrium.

blicos, tbulae pblicae; guardar una cosa en


un -, v. archivar // Inform scapus, i m. Sin:
plica, ae f.

arcipreste: archiprsbyter, tri m.

archiducal: archiducalis, e. Sin: archiducis


(del archiduque).

arco: (arma para disparar flechas) arcus, us


(dat y abl pl rcubus) m // (Geom, porcin de
curva) arcus, us m; apsis (hapsis), sdis (ac sda, ac pl -sdas) f // (Arq, fbrica en forma
de -) arcus, us m. Sin: curvatura; fornix (-cis
m). Uso: - triunfal, arcus triumphalis vel
ovans // (Fs, - voltaico) arcus (-us m) voltianus; arcus Voltae // - iris, arcus plvius, caelestis, mbrifer, purpreus // (vara delgada en
que se fijan cerdas para herir las cuerdas del
violn, contrabajo, etc.) arcus, us m // (portera, meta en deportes) pali, orum mpl. Uso:
enviar la pelota fuera del -, extra palos mttere follem.

archiduque: rchidux, ucis m. Sin: Magnus


Dux.

archiduquesa: archiducissa, ae f. Sin:


Magna Dux.

archimandrita: archimandrita vel archimandrites, ae m.

archipilago: archiplagus, i n. Sin: mare nsulis refertum.


archisinagogo: archisynagogus, i m.

ardilla: sciurus, i m. Sin: sciurolus vel scurolus.

architecture (Inform), descripcin de los sistemas: architectura, ae (computatralis vel ordinatralis) f.

rea: rea, ae f. Uso: Dep, - de castigo (de


penal o penalti) o de gol, rea (iacts) poenalis; rea iacts vlidi; - de juego, campus;
rea ludi // (medida de superficie equivalente
a cien metros cuadrados) rea, ae f. Sin: decmetrum quadratum.

architriclino: architriclnus, i m.

archivador: chartulrium, ii n.

archivar: in tabulrio repnere, servare, custodire, recndere, incldere. Sin: in tabulrium


referre; tabulrio consignare vel mandare.

arena: fig, bajar a la -, (in) certamen descndere.

arenacin: curtio arenria. Sin: arenitherpia sive -therapa.

archivero: archivrius, ii m. Sin: chartulrius; chartrius; cartphylax, cis m;


tabulrius; tabulrii praefectus; tabulrio
praepsitus.

arenales: (h)arenifodina, ae f. Sin: arenria;


arenrium.

archivista, v. archivero.

arenga: alloctio, onis f. Sin: cntio. Uso:


pronunicar una -, v. arengar.

archivo: archvum vel archum, i n. Sin:


tabulrium; chartrium; chartophylcium.
Uso: - domstico, tablinum vel tabulinum; musical, archivum rerum musicarum; - p-

arengar: allocutionem habere (apud + ac).


Sin: contionem habere.
87

arenque
arenque: aringus, haringus, harengus, i m.
Uso: - ahumado, aringus fumo et sale duratus; - asado, aringus frictus; - en salmuera,
aringus muri vel salsgine perfusus.

tum, i n.

areotectnica: areotectnica architectura (-ae


f). Sin: militaris architectura; munmina vel
munimenta struendi ars, rtio, doctrina.

aria: - musical, cantus, us m. Sin: cntio;


modus msicus; modulamen, mnis n;
modus; nmerus.

argumentacin: argumenttio, onis f. Sin:


ratiocintio.

aremetro: aremetrum, i n.

argumentador: argumentator, oris m.

rido: ridus, a, um. Sin: arens; siccus; exsiccatus; exsuccus; exilis, grcilis.

argamasa: arenatum, i n. Sin: calcestrum, i


n; calcina; arenae et coementi mixtura; v. hormign.

arieta: cantincula, ae f. Sin: cntulus.

argamasar: dpsere lutum.

ario: rius, a, um. Uso: lengua -, lingua ria


sive ariana.

rgana: rgata, ae f. Sin: mchina ad trahendum apta.

arista: (interseccin de dos planos) arista, ae


f.

arganeo: rganum, i n.

rgano, v. rgana.

aristocracia: aristocrtia sive -crata, ae f.


Sin: optimtium dominatus vel principatus
(-us m); optimates (-um vel -ium mpl);
primores civitatis.

Argelia: Algria, ae f. Sin: Icsium, ii n; Icositnia; Numdia.

argelino: adj algeriensis, e; algerianus, a, um


// sust Algeriensis, is m; Algerianus, i m.

aristocrtico, ca: adj aristocrticus, a, um.


Sin: ptimas, tis (abl sing optimati; gen pl
optimatum vel optimtium); nbilis // sust vir
nbilis; mlier nbilis. Uso: los -, aristocrtici, orum mpl; delecti; nbiles; potentes;
prncipes; prceres.

Argentina: Argentina vel Argentnia, ae f.


Uso: la Repblica -, Argentina Res pblica.

argentino: adj argentinus, a, um; argentinensis, e // hab Argentini, orum; Argentinenses,


ium mpl.

aristotlico: aristotlicus, a, um. Sin: aristotelus, aristotelus, a, um.

argento: - vivo, vivum argentum. Sin:


hydrogyrus, hydrargyrus.

aristotelismo: Aristtelis vel peripateticorum doctrina.

argolla: frreus crculus. Sin: orbile, is n;


canthus, i m // (juego) malleorum ludus.

aritmtica: arithmtica, ae f; arithmtice, es


f; arithmtica, orum npl. Sin: nmeri, orum
mpl.

argonauta: (molusco) v. nautilo.

aritmtico: adj arithmticus, a, um // sust


arithmticus, i m. Sin: arithmticae peritus;

argument (Inform), argumento: argumen88

armadura
vir militaris; plaza de armas, ppidum, i n;
locus munitus; castrum, castellum // alzarse
en armas, seditionem fcere; arma movere
contra liquem; rebellionem fcere; arrojar
las -, arma abcere vel procere; deponer las
-, ab armis discdere; empuar las -, arma cpere vel smere; entregar las -, arma trdere;
estar bajo las -, in armis esse; stipndia fcere; hacer sus primeras -, tirocnium depnere (tambin en sentido fig); llamar a las -,
ad arma vocare vel concitare; llevar armas,
arma vel telum ferre; esse, stare cum armis
vel cum telo; morir con las - en la mano, in
armis mori; pugnans ccido, cado, preo, occumbo, morior; pasar a uno por las -, armis
liquem interfcere, occdere, necare; presentar las -, salutationem more militari fcere;
rendir el - (en seal de respeto al Santsimo),
arma demttere // (cada uno de los principales cuerpos militares) miltiae genus (-nris
n); el - de artillera, tormentrii, orum mpl; el
- de caballera, equitatus, us m; quites, um
mpl; el - de infantera, peditatus, us m; pdites, um mpl // (pl, tropas o ejrcitos de un Estado) cpiae, arum fpl. Sin: armati, orum
mpl; vires, vrium fpl; exrcitus, uum mpl //
(blasn, escudo de armas) insigne, is n; las de familia, gneris vel famliae insigne; gentilcium insigne // (fig, medios para conseguir algo) arma, orum npl. Sin: auxlium;
subsdium; adiumentum.

arithmtices cultor.

aritmia: (falta de ritmo) arhthmia vel arrhthmia, ae f. Sin: concentus, vel sonorum,
vel vocis discrepntia (en sentido musical);
orationis, verborum, vrsuum discrepntia
(en sentido literario).
aritmgrafo, v. aritmmetro.

aritmmetro: mchina computatrix, calculatrix, calculatria.

Arizona: Arizona, ae f. Uso: de -, arizonensis, e.

Arkansas: Arcansia, ae f. Uso: de -, arcansiensis, e.

arlequn: snnio, onis m. Sin: ldio; mimus;


scurra; vnetus ldio; Arlequinus, i m; scurra
centunculatus.

arma: telum, i n. Uso: - arrojadiza, mssile,


is n; - automtica, telum autmatum vel automatrium; - atmicas, arma vel misslia
atmica; atmici belli instrumenta; arma vi
atmica displodntia; - biolgicas, arma biolgica; - blanca, ferrum, i n; gldius, ii m;
ensis, is m (pot); - convencionales, arma
conventionlia; arma usitata; - defensivas,
arma ad tegendum (apta); - de fuego, telum
ignvomum, ignferum, plumbvomum; en pl
tambin arma ignvoma; - nucleares, arma
vel misslia nucleria; - ofensivas, tela vel
arma ad nocendum (apta); - qumicas, chmica arma; comercio de armas, armorum negotitio; armamentorum mercatura; fbrica
de armas, armorum officina; produccin de
armas, armorum fabrictio; fabricar - atmicas, atmica arma parare vel fabricare // compaero de armas, commlito, onis m;
armorum vel belli scius; gente de armas,
mlites; cpiae; hecho de armas, pugna vel
prelium; hombre de armas, miles, ltis m;

armada: ratis vel rates, is f.

armadillo: porcellus loricatus.

armador: (el que por su cuenta arma o


equipa una embarcacin) naviculrius, ii m.
Sin: nauclerus. Uso: ejercer el oficio de -, naviculriam exercere.

armadura: (conjunto de armas) armatura, ae


f. Uso: - ligera, levis armatura; - de armas
de hierro, armatura; militaris ornatus (-us m)
// (pieza o conjunto de piezas unidas unas

89

armamentismo
con otras en que o sobre que se arma algo)
compges, is f; compgo,-gnis f. Sin: coasstio; contabultio; contigntio; fultura; pagmentum // (conjunto de vigas de madera que
forman el tejado) materitio; tignorum compages // - de la cama, sponda, ae f.

oculariorum.

Armenia: Armnia, ae f. Uso: de -, v. armenio.

armenio: adj armnius, a, um. Sin: armeniensis, armnicus; armenacus // hab Armnii, orum; Armenienses, ium.

armamentismo: ad (augenda) arma contntio (-onis f). Sin: emula rei militaris augendae studia // (conjunto de armas) v.
armamento.

armera: (museo de armas) armamentrium,


ii n // (arte de fabricar armas) ars (artis f)
armamentria // (tienda en que se venden
armas) armorum taberna (-ae f).

armamento: (prevencin de todo lo necesario para la guerra) belli (vel bllicus, vel militaris)
apparatus
(-us
m).
Sin:
armamentrium, ii n; belli compartio; armorum confltio, compartio; armorum apparatus; armamenta vel arma bllica; belli
instrumenta. Uso: control de los -, belli apparats inspctio // (conjunto de armas al
servicio de un cuerpo armado) armamenta,
orum npl; instrumenta miltiae. Uso: - gigantescos, immnia bllica arma; - tradicional y
atmico, apparatus armorum usitatorum et
atomicorum; invertir sumas fabulosas en -,
in rem militarem pecniam impndere amplssimam; reduccin de los -, armorum demintio (vel dimintio) // (Mar, equipo y
provisin de un buque) navis armamenta,
orum npl.

armero: (fabricante de armas) armorum


faber (-bri m) vel rtifex (-fcis m). Sin: armamentrius faber, pifex, operarius // (vendedor de armas) armorum vnditor (-oris m).

armio: armellinus, i m. Sin: mus pnticus;


de - , armellneus, a, um.

armisticio: indtiae, arum fpl. Uso: despus


del -, datis indtiis; durante el -, indutiarum
tmpore; per indtias; conceder un - de dos
aos, indtias binnii dare; hacer un -, fcere
vel inire, vel pacisci indtias; observar el -,
indtias conservare; violar el -, indtias violare; indutiarum fidem rmpere.

armona: (combinacin de sonidos agradables) harmnia sive -mona, ae f. Sin: sonorum concentus vel consensus (-us m);
sonorum vel vocum concrdia; vocum concentus // (proporcin y correspondencia de
las partes de un todo) concrdia, ae f. Sin:
convenintia; cohaerntia. Uso: - de lo creado, mundi cohaerntia // (amistad y buena
correspondencia) mtua coninctio (-onis f).
Sin: consnsio; concrdia; voluntas concors
vel consntiens. Uso: la - de los pueblos,
mtua populorum coninctio; - espiritual,
animorum conspirtio atque consensus; de pensamiento y accin, quaedam cogitandi
agendique similitudo; - de voluntades,

armario: armrium, ii n. Uso: - frigorfico,


v. frigorfero; - ropero, vestirium; armrium
vestirium; - pequeo donde se guardan los
zapatos, armarolum clceis servandis; - con
cajoncitos, armrium loculatum; - con vidrieras, armrium vtreum; - de luna, armrium
speculatum; fabricante de armarios, armaririus, ii m // - empotrado, v. alacena.

armazn: fultura, ae f. Sin: compges, is f;


compgo, gnis f. Uso: - del avin, fuselaje,
aronavis lveus vel habitculum; - de la bicicleta, del automvil, brotae, autoraedae
compages; - de los lentes, fultura vitrorum

90

arquiepiscopal
arpa: harpa, ae f. Sin: psaltrium. Uso: tocar
el -, psllere.

conspirtio et quasi concentus voluntatum //


(Ms, arte que trata de la formacin, sucesin y modulacin de los acordes musicales)
ars vel disciplina harmnica. Sin: doctrina
institutionis harmnicae.

arpegio: fdium implsio (-onis f). Sin: concitata fdium vibrtio; harpae concentus (-us
m).

armnica: (instrumento msico) harmnica,


ae f. Sin: harmnica fltilis vel inflanda.

arpeo: hrpaga, ae f.

armnico: harmnicus, a, um . Sin: cnsonus, cnsonans; concinnus; concors; cngruens; modulatus (bien modulado);
numerosus (bien ritmado). Uso: sonidos -,
soni sibi cnsoni vel consonantes.

arpista: psaltes, ae m; psltria, ae f. Sin: qui,


quae psaltrio (vel harp) canit.
arpn: iculum hamatum.

arqueo: arcae recogntio (-onis f). Sin: scrnii


recogntio; nummriae arcae recogntio; acceptae pecniae renumertio.

armonio: harmnium, ii n. Sin: harmnicum


instrumentum; plectrum pneumticum.

armoniosamente: harmnice. Sin: concrditer; congruenter; modulate.

arqueologa: archaeolgia sive -loga, ae f.


Sin: antiquitatis scintia; antiquitatum (vel
vetustarum rerum) doctrina; stdia antiquitatis; res archaeolgica; antiquitatis monumenta. Uso: - clsica, archaeolgia clssica;
- cristiana, rei christianae antiqussimae stdium; christianae antiquitates; - grecorromana,
stdia
antiquitatis
graecae
romanaeque; - submarina, subacutica, archaeolgia subaequrea.

armonioso: harmnicus, a, um. Sin: numerosus; modulatus; cnsonus; concors.

armonizar: (estar en armona) concnere


cum liquo, vel cum liqua re, vel inter se.
Sin: congrere, convenire, consentire cum
liquo vel inter se // (poner en armona) concinnare. Sin: conciliare; concordem rddere.

arqueolgico: archaeolgicus, a, um. Sin: ad


archaeolgiam vel ad antiquitatis doctrinam
spectans.

arns: (armadura) armatura, ae f // (pl, guarniciones de las caballeras) stramenta, orum


npl; arma vel ornamenta equstria.

arquelogo: archaelogus, i m. Sin: archaeolgiae studiosus, cultor, peritus; rerum antiquarum sciens, investigator, peritus.

aro: (crculo o anillo de hierro, madera, etc.)


crculus, i m (frreus, lgneus ) // (juguete
de nios) trochus, i m.

arquero: (Dep, portero, guardameta) ianitor, oris m. Sin: portrius; portae custos.

aroma: aroma, tis n (dat y abl pl aromtibus vel armatis). Sin: odor; odor suavis.
Uso: quemar aromas, incndere odores.

arquetipo: archtypon vel archtypum, i n.

aromtico: aromticus, a, um. Sin: fragrans;


odoratus; odrifer; suave olens.

arquidicesis: archidioecsis, is f.

arquiepiscopal, v. arzobispal.
91

arquisinagoga
arquisinagoga: archisynagga, ae f.

familiares compnere; arreglrselas, rem


(res) expedire; sibi ipsi conslere.

arquisinagogo: archisynaggus, i m.

arreglarse: (acicalarse) corpus curare, ornare, exornare. Uso: - delante del espejo, ornari ante spculum; (dicho del hombre
afeminado) occupatum esse inter pctinem
speculumque.

arquitecta: architetrix, icis f.

arquitecto: architectus, i m. Sin: aedificandi


peritus.
arquitectnico: architectnicus, a um. Sin:
architcticus.

arreglo: - de una diferencia, compostio,


concilitio, onis f.

arquitrabe: epistlium, ii n.

arrendador, ra: (que da en arrendamiento)


locator, oris m; locatrix, icis f; locator vel locatrix alicius rei ex condicto // (que toma en
arrendamiento) conductor, oris m, conductrix, icis f; conductor vel conductrix alicius
rei ex condicto.

arquitectura: (arte de proyectar y construir


edificios) architectura, ae f. Sin: architectnice, es f; artes architectnicae; architectorum scintia vel doctrina; ars aedifcia
exstruendi // (estilo de un eficicio) structura,
ae f . Sin: forma et artifcium. Uso: - de estilo
antiguo, antiquae structurae genus.

arremangarse: brchia denudare vel renudare.

arrabal, v. suburbio.

arrendamiento o arriendo: (accin de dar


en -) loctio, onis f. Sin: loctio alicius rei
ex condicto vel ex condicto prtio // (accin
de tomar en -) condctio, onis f. Sin: condctio ex condicto (prtio).

arraigado: radicatus, a, um. Sin: fixus, defixus; adhaesus, adhaerens.

arrancador: Autom machinamenti motrii


incitamentum. Sin: accensionis adiutrium;
incitatrum.

arrendante, v. arrendador.

arrendar: (ceder en arrendamiento) locare


// (tomar en arrendamiento) condcere. Sin:
redmere.

arranque: (de una mquina) expedtio, onis


f. Sin: mtio, emtio; velocitatis resmptio;
Autom clere motionis princpium. Uso: mecanismo de -, v. arrancador.

arrendatario, v. arrendador.

array (Inform), tabla o matriz: matrix, icis f .


Sin: sries, -i f.

arreo: (atavo, adorno) ornatus, us m // (pl,


guarniciones de las caballeras) arma vel ornamenta equstria; stramenta, orum npl.

arrebato: - del alma, nimi subltio; - de ira,


sbita ira.

arrepentimiento: paenitntia, ae f. Uso: - activo, malefactorum paenitntia.

arrebol: (afeite encarnado) v. colorete.

arresto: (captura) comprehnsio, onis f //


(prisin) custdia, ae f. Uso: - domiciliario,

arreglar: - las cuentas de la familia, rationes


92

arrugar
arrobarse, v. extasiarse.

custdia domstica.

arrianismo: arianismus, i m. Sin: Arii heresis; ariana doctrina.

arrocero: oryzae cultor (-oris m).

arrodillada: genuflxio, onis f. Sin: genuflexus (-us m); flxio gnuum; gnuum inflxio.

arriano: adj arianus vel rius, a, um; sust


Arii, vel arianismi, vel heresis arianae discpulus, ssecla, fautor, sectator.

arrodillado: genuflexus, a, um. Sin: genu


flexo, inflexo, submisso. Uso: - con ambas
rodillas, gnibus flexus vel psitus.

arriar, v. amainar.

arriata o arriate: pulvinus, i m. Sin: rea, ae


f. Uso: - de violetas, violrium; - pequea,
pulvnulus; arola.

arrodilladura: gnuum flexura (-ae f).

arrodillarse: gnua flctere. Sin: gnua inclinare vel submttere; procmbere gnibus;
in gnua procmbere; in gnua subsdere.
Uso: - ante uno, a los pies de uno, ad gnua
alicius procmbere; ante pedes alicius procmbere; ad gnua se licui submttere.

arriba: - Espaa!, Sursum Hispnia!

arribismo: mbitus, us m. Sin: ambtio; glriae avditas; escendendi cupditas; effrenus,


effrenatus, immdicus mbitus. Uso: - en poltica, perveniendi stdium; sollicitudo honorumque contntio; immdicus publicorum
mnerum mbitus; effrena, vel effrenata, vel
immdica dignitatum potestatumque ambtio.

arrollador: - de tabaco, involutor, oris m.

arrollar: (envolver una cosa en forma de


rollo) invlvere; convlvere. Sin: complicare.

arribista: ambitiosus, a, um. Sin: glriae ppetens vel cpidus; effrenatus et audax alicius rei captator; repentinus homo; qui
celriter ad honores prvenit.

arrorr: lallus, i m; lallum, i n; lalla indecl.


Sin: nnia; nenola; somnferum carmen;
somnfera cantilena.

arroyada: rvuli cursus (-us m).

arriendo, v. arriendamiento.

arroz: oryza, ae f. Uso: - seco, oryza condta;


- a la milanesa o a la valenciana, oryza Mediolannsium vel Valentinorum more condita; cultivo del -, oryzae cultura; oryzarum
cultus (-us m); paella de -, oryzae patella.

arritmia: (Pat, irregularidad en las pulsaciones) arhthmia sive arhythma; arrhthmia


sive arrhythma, ae f. Sin: arteriarum pulsus
exlex, abnormis, enormis.

arrtmico: arhthmicus vel arrhthmicus, a,


um. Sin: arrhythmus.

arrozal: oryzae sationes (-um fpl).

arrugar: - las narices, corrugare nares; - el


ceo, la frente, el entrecejo, frontem obdcere; superclium tllere vel attollere; contrhere superclia // (mostrar desabrimiento o
ira por algo) aversari vel fastidire liquid.

arrobamiento, v. xtasis.

arrobar: admiratione vel stupore liquem affcere. Sin: singulari voluptate perfndere //
93

arruinado
arruinado: (venido a menos) aere alieno
obaeratus. Sin: aere alieno demersus vel oppressus.

piedra, artefacta lapdea.

arteria: artria, ae f. Uso: - coronaria, artria


coronria vel cordalis // (fig, gran va de comunicacin) principalis vel ptima via.

arrullar: (dormir al nio con arrullos)


lallare. Sin: cantilenam (infanti) cnere vel
insusurrare; cantilenam insusurrando infantem
sopire.

arterioesclerosis, v. arteriosclerosis.

arteriografa: arteriogrphia sive arteriographa, ae f.

arrullo o arrurr, v. arrorr.

arsenal: (depsito o almacn general de


armas y otros efectos de guerra) armamentrium, ii n //(establecimiento martimo) navale, is n ; navlia, ium npl // (fig, depsito de
noticias, datos, etc.) receptculum, i n. Sin:
repositorium.

arteriosclerosis: arteriosclerosis, -is f.


artesanado, v. artesana.

artesana: (profesin) artifcium. Sin: munus


fabrile; opficum artes vel mnera // (clase
social) opfices, um mpl. Sin: collgium vel
corpus opficum. Uso: obra de artesano,
opus fabrile.

arsenical: arsnicus, a, um. Sin: arsnici


(gen sing); ad arsnium prtinens // (que contiene arsnico) arsnicum cntinens.

artesanito: psio (-onis m) operrius.

arsnico: adj, v. arsenical // sust arsnicum,


i n. Uso: - blanco, arsnicum album.

artesano: pifex, fcis m. Sin: rtifex, fcis


m; faber, bri m; fabricator; officinator.

arsis: arsis, is (ac -im) f. Sin: ictus, us m; subltio, onis f.

artesiano: artesianus, a, um. Uso: pozo -, pteus artesianus.

arte: ars, artis f. Uso: - clnico, ars clnica; culinario, ars culinria vel coquinria; - mdico, ars mdica vel salutaris; el - del apostolado, apstoli munus; Bellas Artes, bonae
(ptimae, ingnuae, liberales) artes vel disciplinae; - grficas, artes grphicae; - industriales, artes quaestuosae; - liberales, artes
liberales; - mgicas, mgicae vel magae
artes; - mecnicas, artes fabriles vel operosae; obra de -, opus summo artifcio factum;
opus summ vel politssim arte perfectum;
artes y oficios, artes et artifcia; artes y ciencias, artes et stdia, artes et disciplinae; las de la paz y de la guerra, belli pacisque artes;
con -, arte, ex arte, ffabre.

rtico: rcticus, a, um. Sin: septemtrionalis


vel septentrionalis, e.

articulacin: (de miembros del cuerpo) articultio, onis f. Sin: articulamentum; commissura; rtuum nexus // (de piezas) iunctura, ae
f . Sin: vertculae, arum fpl; catentio mbilis
// (pronunciacin clara y distinta) explantio,
onis f. Sin: explanata vocum imprssio.

articular: (unir, enlazar) commttere. Sin:


ingere; coningere // (pronunciar clara y
distintamente) (voces vel verba) articulare.
Sin: explanare; exprmere; distincte proferre;
voces exprmere vel enuntiare. Uso: - las letras, ltteras suis sonis enuntiare.

artefacto: artefactum, i n. Uso: artefactos de

94

artstico
articulito: commentatincula, ae m.

loqui.

artculo: (escrito en peridico o revista) artculus, i m. Sin: scriptum; commenttio;


caput. Uso: - breve, captulum; commentarolus; - de fondo, commenttio princeps;
caput primrium vel penurium; artculus primus, princeps, praecpuus; primrium vel
praecpuum scriptum; penurius vel penrius
artculus // (cosa con que se comercia o que
se consume) res, rei f. Sin: merx, mercis f.
Uso: artculos de consumo, bona quae usu
consumuntur; artculos de exportacin, res
quae exportantur; artculos de importacin,
res quae importantur; artculos de lujo, merces delicatae; res ad luxriam pertinentes; luxriae instrumenta; artculos de la moda
femenina, mulebris hbitus res; - de platino,
res ex platino confecta; artculos de primera
necesidad, merces vctui atque sui necessriae // Gram artculus, i m // (cada una de las
disposiciones de un tratado, ley, etc.) caput,
ptis n. Sin: captulum; artculus; locus; pars.
Uso: - de fe, sacrae doctrinae caput; - de ley,
caput legis; artculos del tratado de paz,
pacis condiciones // en el - de la muerte, in
artculo mortis. Sin: in supremo mortis agone
vel discrmine.

artificioso: (hecho con artificio) artificiosus,


a, um. Sin: fictcius; fictus; fucatus // (doble,
engaoso, astuto) dolosus. Sin: cllidus, astutus.

artillera: (material de guerra que comprende caones, ametralladoras, etc.) res tormentria. Sin: plumbvoma vel bllica
tormenta; pyroballistria arma; ballistria vel
pyroballistria, ae f. Uso: - antiarea, ballistria antiarea; tormenta (bllica) adversus
arios incursus; tormenta ignvoma contra
aronavium incursiones; - motorizada,
ballistria autovectbilis; disponer la -, tormenta dispnere // pieza de -, tormentum, i n
// (cuerpo de artilleros) (mlites) tormentrii
Sin: (mlites) ballistrii vel pyroballistrii;
mlites tormentis (bllicis) addicti; cohors
tormentria, ballistria, pyroballistria. Uso:
oficial de -, ductor tormentariorum, ballistariorum, pyroballistariorum (comandante de
un destacamento); praepsitus ministrio
tormentrio (encargado del empleo de la -).
artillero: (miles) tormentrius Sin: (miles)
ballistrius, pyroballistrius, pyrobolrius; librator; tormenti bllici librator.

artificial: artificialis, e. Sin: artificiosus; fictcius, factcius; arte factus vel cnditus. Uso:
colores -, factcii colores; fuegos -, ignes artificiosi vel festi; lago -, lacus strctilis; ojo -,
culus artificiosus; rosa -, rosa artificialis;
piedras preciosas -, factciae gemmae.

artimaa: (trampa) fraus, fraudis f Sin:


dolus // (coloq, artificio o astucia para engaar a uno, o para otro fin) v. treta.

artista: rtifex, fcis m. Sin: officinator; qui


in arte (vel rtibus) versatur. Uso: - perfecto,
perfectus rtifex; - de teatro, scenicus, i m;
scenicus rtifex.

artificialmente: artificiliter. Sin: artificiose.


Uso: ser alimentado -, artificiliter nutriri.

artsticamente: arte. Sin: ffabre; artificiose;


artificiliter. Uso: hecho -, fabrefactus vel
fabre factus.

artificio: artifcium, ii n // (fig, doblez)


dolus, i m. Sin: simultio, dissimultio; fraus.

artificiosamente: artificiose. Sin: artifcio;


ficte; fucate; contorte; ptide; nmio adhbito
artifcio. Uso: hablar -, ptide dcere vel

artstico: artsticus, a, um. Sin: ffabre factus,


cnditus, fictus; plenus artis. Uso: muy -,

95

artralgia
as: princeps, cpis mf. Uso: - del ciclismo, birotariorum princeps; los corredores ases,
principes cursores.

summo artifcio factus; politssima arte perfectus; obras -, pera arte facta; perfeccin -,
artifcium et expoltio; produccin -, pera et
artifcia; carencia de sentido -, nulla ars; dar
forma - a una obra , artifcio opus perfcere
vel confcere; tener gusto -, artis sensu
pollere; artis iudcio pollere; sensum vel iudcium habere.

asado: assum, i n. Sin: caro assa vel assata;


cibus assatus. Uso: - de nade o pato, buey,
cordero, lechn, ternera, vaca, assum anatinum, bbulum, agninum, porcellinum, vitulinum, vaccinum; quien prepara asados,
assorum confector; quien vende asados, assorum vnditor vel tabernrius; tienda de
asados, assorum taberna // (pp de asar) assatus. Uso: - en el horno, in furno assatus.

artralgia: arthrlgia sive -thralga, ae f. Sin:


articulorum dolores.
artrlgico: ad arthrlgiam ttinens.

artrtico: adj arthrticus, a, um. Sin: articulorum vel artuum (gen) ; arthrtide (articulorum
vel artuum inflammatione) laborans, vexatus,
affectus; articulorum vel artuum (gen) // sust
arthrticus, i m; arthrtica, ae f. Sin: qui vel
quae arthrtide laborat, vexatur, affcitur.

asador: (quien asa carne) assator, oris m; assatrix, icis f // (varilla de metal en que se
pone al fuego lo que se quiere asar) veru, us
n (dat y abl pl vribus vel vrubus). Sin: verutum, i n. Uso: - pequeo, verrculum //
(aparato mecnico) veru vel verutum verstile. Sin: veru machinatione versatum; assatria machnula; machintio crnibus
assandis; machnula versando veruto. Uso: con motorcito elctrico, veru vel verutum
elctricum; veru elctrica vi motum.

artritis: arthritis, tdis (ac -in). Sin: articularis


vel articulrius morbus; vtium articulare vel
articulrium; articulorum vel artuum inflammtio. Uso: padecer o estar afecto de -, articulari vtio ffici; articulari morbo laborare,
vexari, ffici.

asalariado: adj conductus, a, um. Sin: mercennarius; mercede conductus // sust salariarius, ii m. Sin: conductus; operrius
conductus; mercede conductus.

artritismo: arthritismus, i m.

artrodia: Anat arthrdia sive arthroda, ae f.

asalto: (- a personas) mpetus, us m. Sin: aggrssio, onis f // (- a lugares) oppugntio,


onis f // (Esgr, acometimiento) pettio, onis f.
Uso: parar, evitar el -, petitionem effgere
vel vitare // (Esgr, juego) castellorum expugntio. Sin: ludus castellorum. Uso: jugar
al -, castellorum expugnatione ldere;
castellorum expugnationi indulgere.

artrologa: arthrolgia sive -loga, ae f. Sin:


de crporis artculis doctrina vel rtio.
artrpodo: rthropus, pdis m.
arveja: vcia, ae f.

arzobispal: archiepiscopalis, e. Sin: ad


archiepscopum spectans.

Assam: Assmia, ae f. Uso: de -, assamianus,


a, um; assamiensis, e.

arzobispo: archiepscopus, i m. Sin: metropolta.

asamblea: conventus, us m. Sin: conslium.


Uso: - constituyente, conventus constitutio96

asegurarse
ductrix (-icis f). Sin: anbathri minister vel
ministra.

nalis; - General de las Naciones Unidas,


Conventus Generalis Nationum Unitarum; ordinaria, ordinrium conslium; miembro de
la -, convents sodalis (-is m); - solemne,
conventus sollemnis.

ascesis: ascesis, is f.

asceta: ascetes vel asceta, ae m; asctria, ae f.

asbestino: asbestinus, a, um.

asctica, v. ascetismo.

asbesto: asbestos, i f. Sin: amiantus, i m.

asctico: ascticus, a, um.

ascride: scaris, -dis f.

ascetismo: (profesin de la vida asctica) ascetismus, i m. Sin: ascesis, is f; vita asctica;


ascticae vitae profssio // (doctrina de la
vida asctica) asctica disciplina. Sin: ascticae vitae rtio; ascesis doctrina.

ascendencia: ascendntia, ae f.

ascendiente: (influencia moral) auctritas,


atis f. Sin: dgnitas // (antecesores) ascendentes, ium mpl. Sin: maiores; avi; proavi.

asearse: corpus curare, ornare, exornare. Sin:


se ornare; ornari; se fngere; fingi.

ascensin: (accin y efecto de ascender)


ascnsio, onis f. Sin: scnsio. Uso: - de
Cristo, Ascnsio; Ascnsio Dmini // (fiesta
con que se celebra el misterio de la -) Festum
Iesu Christi caelos ascendentis. Sin: Sollemnia
divini Redemptoris ad caelum escendentis.

asediar: obsidre. Sin: circumvallare.

asedio: obsdio, onis f. Sin: circumvalltio.

aseguracin: assecurtio, onis f. Sin: cutio


de liqua re; testifictio.

ascensor: anbathrum, i n. Sin: scansrium;


ascensrium; clla scandens; cllula scansria; pnsilis cllula; mchina scansria;
pegma scansrium vel scandens. Uso: - elctrico, anbathrum elctricum; anbathrum
elctrica vi actum; - pequeo, anabathrolum;
- destinado para elevar pesos, v. montacargas // botn del -, anbathri mallolus vel
parvus mallolus; cabina del -, cella scansria; puerta del -, anbathri ostolum; bajar
en -, anbathro descndere, dvehi, deferri;
subir en - al tercer piso, anbathro ad trtium
tabulatum escndere, ascndere, vehi, elevari, ferri; per anbathrum ad trtiam doms
tabulationem escndere; tomar el -, anbathro uti; el - no funciona, anbathrum non
movetur; el - se rompi, anbathrum vitiatum
est.

asegurado: (pblica) cautione tutus. Uso:


casa -, domus cauta.

asegurador: cautor, oris m. Sin: cautionis


dator.

aseguradora: socetas vel sodalcium sarciendis damnis. Uso: - para la proteccin del
paisaje, socetas locorum amoenittibus
tuendis; - sobre la vida, socetas cautioni
exercendae.
asegurar: - el coche, cautionem slvere de
autoraeda.

asegurarse: - contra algo, sibi cavere de liqua re.

ascensorista: anbathri ductor (-oris m) vel

97

asentador
asentador: (cuero para suavizar las navajas)
v. afiladora.

asesora: assestrix, icis f. Sin: consiliatrix.


asexuado o asexual: non sexualis, e.

aseo: (limpieza) mundtia, ae f; mundties, i


f // (adorno, compostura) elegntia, ae f. Sin:
exorntio; nitor.

asfaltado: bitmine stratus vel obductus, a,


um.

asepsia: asepsis, is f. Sin: inquinamenti immnitas.

asfalto: asphaltus, i m. Sin: bitumen, mnis


n. Uso: - artificial, asphaltus artificialis; bitumen artificiale; de -, asphlticus; bituminosus.

asptico: aspticus, a, um. Sin: inquinamento


carens; inquinamento (inquinamenti, ab inquinamento) immunis; omni inquinamento
immunis.

asfctico o asfxico: asphcticus, a, um. Sin:


spritus vel nimae interclusione laborans.

asercin: assrtio, onis f.

asfixia: asphxia sive -phyxa, ae f. Sin: suffoctio; spirits vel nimae interclsio. Uso:
producir -, v. asfixiar; morir de -, interclus
nim exspirare.

aserradero: officina serrria vel serratria.


aserrn: scobis, is f. Sin: serrago, gnis f.

asfixiante o asfixiador: spritum vel nimam


intercludens // fig molestus; obtundens; fatigans.

asesor: assessor, oris m. Sin: curator; consiliarius; consiliator. Uso: - eclesistico, ecclesisticus curator; - eclesistico de la Accin
Catlica, sacerdos consilirius sodalitatis ab
Actione Cathlica; sacerdos Actionis Cathlicae sodlibus cnsulens; sacerdos consociationis
curator
Actioni
Cathlicae
provehendae; sacerdos Actionis Cathlicae
sciis vel sodlibus addictus; - eclesistico de
los hombres de Accin Catlica, sacerdos homnibus cnsulens in Actionis Cathlicae agmnibus militntibus; - eclesistico de las
jvenes de Accin Catlica, sacerdos puellis
cnsulens in Actionis Cathlicae societatem
adscitis; - eclesistico de los jvenes de Accin Catlica, sacerdos catholicorum ivenum sodalitatis curator vel consiliarius; eclesistico de las mujeres de Accin Catlica, sacerdos muliribus cnsulens Actionis
Cathlicae societati addictis; - econmico del
presidente, consilirius oeconmicus praesidentis; - del juez, scabinus, i m; assessor idicis.

asfixiar: suffocare. Sin: nimam intercldere; spritum praecldere vel suffocare, asphxiam afferre // asfixiarse, se suffocare
Sin: nimam sibi intercldere; asphxi se
occdere.
asfdelo: asphdelus vel asphdilus, i m.

Asia: Asia, ae f. Uso: - Menor, Asia minor; oriental, Asia orientalis.


asitico: asianus vel asiticus, a, um.

asiento: (mueble para sentarse) sedile, is n.


Sin: sedes, is f; subsllium; sella; scamnus;
(en un triclinio) accbitus (-us m); (plaza en
un vehculo, en un espectculo pblico) sedulria, orum npl; (divn semicircular)
sigma, tis n. Uso: - almohadillados, scamna
tomento strata; - cmodo, sella cmmoda; hileras de asientos, subselliorum rdines; - re98

asistencia
asimetra: asymmtria sive -metra, ae f. Sin:
inaequlitas; enrmitas; prtium inaequlitas;
rerum ordo discors, dscrepans, abnormis;
non apta (vel dscrepans, abnormis, enormis,
dssona, discors, bsona, exlex) prtium compostio.

servado, sedes reservata; asientos de la galera (o paraso), archisllia; asientos de platea, sellae; - de madera, sedile lgneum; - de
mrmol, sedile e mrmore // (anotacin en
registro o libro de contabilidad) transcrptio
vel descrptio, onis f // (apuntamiento de una
cosa para que no se olvide) annotamentum, i
n; annottio, onis f. Sin: perscrptio.

asimtrico: asymmtricus, a, um Sin: asmmeter, tra, trum; inaequalis; enormis; discors.

asignacin: - familiares, scdulae nummriae


familiares; - a los miembros de familias reinantes, nnuus rditus; nnua pblice decreta; - de gastos, statutus sumptus; - de una
suma, pecniae assigntio, destintio, erogtio; destinata pecnia; destinata licui rei pecniae summa.

asimilacin: assimiltio, onis f. Sin: appropritio. Uso: - de la comida, cibi concctio


vel confctio // Gram, litterarum attrctio.

asimilar: (asemejar, comparar) assimulare


vel assimilare liquem licui vel liquid licui
rei. Sin: assmilem fcere liquem licui; assmile fcere liquid licui rei // (Fisiol, apropiarse los rganos las substancias necesarias
para su conservacin o desarrollo) in naturam suam liquid vrtere. Sin: confcere vel
concquere cibum // (fig, adoptar ideas o
cosas ajenas) liquid sibi arrogare vel
assmere. Sin: liquid in usum suum (vel in
suam rem) convrtere; liquid in sucum et
snguinem convrtere.

asignar: destinare. Uso: - una suma, pecuniam (vel pecniae summam) licui rei (vel
in liquid) destinare.

asignatura: disciplina, ae f. Sin: doctrina.


Uso: - auxiliares, disciplinae auxiliares; cientficas, scintiae; - humansticas, disciplinae humansticae, humanae, spirituales; jurdicas, disciplinae iuris civilis; - literarias,
doctrinae liberales; ltterae, arum; - principales, disciplinae principales; - tcnicas, technicorum disciplinae.

asincronismo: asynchronismus, i m.

asincrnico o asncrono: asynchrnicus, a,


um.

asilado, da: (persona que encuentra asilo


con proteccin oficial) asyli petitor (-oris m);
asyli petitrix (-icis f).

asndetos: asndeton vel asndetum, i n. Sin:


dissoltio.

asilo: asylum, i n. Sin: perfgium. Uso: - poltico, asylum polticum // (establecimiento


benfico) hosptium, ii n. Uso: - de ancianos,
gerontocomum, ii n; senum hosptium;
domus egenis snibus recipiundis; - para expsitos, v. inclusa; - de hurfanos, v. orfanato; - de nios, v. guardera; - para los
pobres, ptochotrophum; ptochum vel ptochum; - de sordomudos, hosptium surdorum
mutorumque.

assmico: assmicus, a, um. Sin: contra (vel


adversus) terrae motus munitus vel praemunitus.

asistencia: assistntia, ae, f . Sin: cura; curtio; opitultio; patrocnium; auxlium. Uso: activa, pasiva, assistntia activa, passiva; hospitalaria, curtio noscoma, curtio in valetudinrio; - peditrica, curtio puerorum; tcnica, tchnica vel technicorum cura; - a
99

asistente
los desocupados, auxlium opficum pere
carntium; - a los discapacitados, impeditorum vel membris captorum opitultio vel auxlium; - a los heridos, vulneratorum curtio;
- a los matrimonios, assistntia matrimniis;
- a los pobres, opitultio puperum.

asistente: (el que cuida) adiutor, oris m. Sin:


curator; custos. Uso: - eclesistico, sacerdos
curator; - mdico, mediastinus, i m; - social,
curator socialis; socialis adiutor // (soldado
destinado al servicio personal de un jefe u
oficial) fmulus militaris. Sin: tiro (-onis m)
duci addictus.

asistir: (estar o hallarse presente) interesse


vel adesse + dat. Uso: - a las funciones religiosas, rebus divinis interesse; - al sepelio,
sepulturae adesse // (socorrer) adesse + dat.
Sin: praesto vel auxlio esse + dat // (servir o
atender a alguien) ministrare + dat. Sin: assstere + dat; adstare vel astare + dat. Uso: a los enfermos, a los moribundos, infirmis,
moribundis assstere; - a alguien en la hora
de la muerte, alicius hor mortis ei adstare
(vel astare).

asma: asthma, tis n. Sin: anhlitus (-us m);


anheltio; sprits difficultas; spirandi difficultas vel aspritas.

asmtico: (relativo al asma) asthmticus.


Sin: ad asthma prtinens // (que padece
asma) asthmticus, i m. Sin: anhelator; spirandi difficultate (vel asperitate) laborans.

asociacin: associtio, onis f. Sin: consocitio, socitio, socetas; assocetas; congregtio, consrtium, consrtio; sodlitas,
sodalcium; coetus; collgium. Uso: - catlica, cathlica consocitio; - catlica de asistencia social, cathlica socetas cvibus
iuvandis; - cultural, eruditorum consocitio;
- deportiva, consocitio ludicrorum certminum; athlticae ludis excolendis coetus; -

ecolgica Greenpeace, sodlitas oecolgica


Greenpeace; sodlitas, cui nomen est nglicum Greenpeace; - econmico-social, consocitio
oeconmicae
socialique
rei
provehendae; - estudiantil, studiosorum ivenum consocitio; - ilegal, illcita fctio; Internacional de Energa Atmica (en sigla
inglesa IAEA), Internationalis Atmicae
Energae Associtio; - laical, consocitio laicalis; sodalcium laicale; - Latina, Sodlitas
Latina; - poltica, factio; - profesional, collgium; - pugilstica, consocitio pugilats; Sionista, Associtio Sionstica; - terrorista
Hamas, socitio tromocrtica, quae est
Hamas; - de hombres, coetus hminum; de las ideas, notionum nexus (-us m); - de los
trabajadores, collgium opficum; - de obreros solamente, socetas ex solis opifcibus
conflata; - de obreros y dueos, socetas ex
opficum et dominorum ordnibus conflata; para la defensa del ambiente, socitas locorum amoenittibus tuendis.
asociado: associatus, i m. Sin: consociatus,
sociatus, scius, asscius, conscius; adscriptus; partionrius.

asocial: insocibilis, e. Uso: societatem repugnans vel recusans.

asociar: consociare (cum + abl). Sin:


coningere (cum + abl); adingere ( + dat;
ad vel in + ac); aggregare (ad vel in + ac);
ascscere (+ dat; ad vel in + ac). Uso: - a Turqua a la Unin Europea, Trciam in Unionem Europaeam ascscere.

asociarse: - a o con alguien, se licui scium


adingere; societatem cum liquo inire; - a
una corporacin, sodalcio se scium adingere.

asociativo: associativus, a, um.

asolar: assolare.

100

astenia
asomarse: prominere. Uso: No te asomes por
la ventanilla, noli ex fenestella prominere.

asonancia: assonntia, ae f. Sin: assontio;


soni congruntia vel similitudo; imperfecta
consonntia.
asonantado: ssonans, antis.

asonantar: assonare. Sin: simliter desnere


vel cdere.

asonante: adj ssonans, antis; sust vox ssonans.


aspa: (cruz decusata) v. cruz.

aspecto: (semblante) aspectus, us m. Uso: eufrico, aspectus hlaris, hlarus, iucundus


// (elemento, faceta o matiz de algo) rtio,
onis f. Sin: aspectus; res; fcies; forma. Uso:
- deontolgico, rtio deontolgica; - esenciales, essentiales rationes; - estructurales,
structurarum formae; - fundamentales, fcies
primriae; - moderno, aspectus modernus; institucionales, institutorum formae; - positivos y negativos, fcies positivae et negativae; aspectus positivi et negativi; psicolgico, res psycholgica; - social, socialis rtio; - de descuido y abandono, aspectus
neglectus atque derelictus; bajo el - histrico,
sub aspectu histrico; bajo otro -, sub lio
aspectu; bajo varios -, sub vriis aspctibus.
aspern: cos, cotis f.

aspersorio: aspersrium, ii n. Sin: aspergillum vel aspergillus; lstricum aspersrium.

aspiracin: Mec inspirtio, onis f // (vivo


anhelo) appettio, onis f.
aspirado: aspiratus, a, um. Uso: la p aspirada, p aspiratum.

aspirador: (adj, que aspira) aspirans, antis.

aspiradora: (aparato de limpieza que aspira


el polvo) aspiratrum, i n. Sin: aspiratrum plveris; plveris ntlia; ntlia exhauritria; hauritria mchina; plveris hauritrium. Uso: de mano, manuale plveris hauritrium.

aspirante: (que aspira a algn estado, empleo, dignidad, etc.) aspirans, antis m. Sin:
candidatus. Uso: - al estado clerical, aspirans
statum clericorum; - a hermano lego, aspirans statum fratrum laicorum; - a la elocuencia, a la inmortalidad, candidatus
eloquntiae, immortalitatis; - al sacerdocio,
sacerdtii candidatus; ivenis sacerdtium
affectans; - a un empleo, candidatus alicius
mneris.
aspirina: aspirina, ae f; aspirinum, i n. Uso:
pastilla de -, plula vel pastillus aspirinae.
assembler (Inform): (assembly language, codificador de instrucciones) lingua machinalis. Sin: assembler, i m; compositria lingua
// (compiler, programa productor de programas) compilatrum, i n (assembleri). Sin:
compilatrium, ii n.

associative memory (Inform) memoria asociativa, almacenador asociativo: memria


associativa.

asta: hasta, ae f. Uso: - de una balanza, scapus, i m; bandera a media -, vexillum in


medio hastili; vexillum in medio palo propsitum.

astasia: standi vel consistendi difficultas.

astenia: asthnia sive -thena, ae f. Sin: languor; vrium defctio vel defectus (falta de
fuerzas); vrium deblitas vel remssio (decaimiento considerable de fuerzas).

101

astenopa
astenopa: asthenpia sive -nopa, ae f. Sin:
cernendi infrmitas vel deblitas; oculorum
sensus vel cies hebes (-btis; abl -bti).

asterisco: asteriscus, i m. Sin: stllula. Uso:


marcado con -, asterisco vel stellul signatus,
distinctus.
asteroide: asterides, is m.

pha, ae f.

astrofotogrfico: astrophotogrphicus, a,
um. Sin: ad astrophotogrphiam spectans.

astrofotometra: astrophotomtria sive -metra, ae f. Sin: astrorum lucis metiendae rtio,


disciplina, doctrina, scintia.
astrografa: astrogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: astrorum descrptio.

astigmtico: astigmticus, a, um.

astigmatismo: astigmatismus, i m.

astrolabio: astrolbium, ii n.

astilla: ssula, ae f.

astillero: navlia, ium npl. Sin: navale; navale armamentrium; navlium officina.
astral: astralis, e. Sin: sidreus; ad astra ttinens.

astringente: stpticus, a, um. Sin: astrictrius; astrictriam vel astringendi vim habens;
alvum vel ventrem astringens, bstruens,
spprimens, cmprimens. Uso: accin -, vis
astringendi; remedios -, stptica medicamenta; medicamenta astringntia, obstruntia, supprimntia, comprimntia.

astro: - cinematogrfico, cinematogrphiae


lux, lumen, sidus, astrum.
astrodinmica: astrodynmica, ae f; astrodynmice, es f. Sin: astrodynmica disciplina,
doctrina, scintia; sderum mtuum stdium.

astrofsica: astrophsica, ae f; astrophsice,


es f. Sin: astronmia phsica; astrophsica
disciplina, doctrina, scintia.

astrofsico: adj astrophsicus, a, um // sust


astrophsicus, i m. Sin: sderum indagator.
astrofotografa: astrophotogrphia sive -gra-

astrlatra: astrlatra, astrlatres, ae m; astrlatris, trdis f.

astrolatra: astrolatra, ae f. Sin: astrorum


cultus.

astrologar: (averiguar mediante la astrologa) astrologizare. Sin: astrolgiam exercere;


notare vitam alicius ex natali die // (pronosticar mediante la astrologa) astrolgi liquid divinare, vaticinari, hariolari, augurare.

astrologa: astrolgia sive -loga, ae f. Sin:


mathsis, is (ac -im vel -in); caeli interprettio; ex astris vel sidribus divintio, harioltio. Uso: - psicolgica, astrolgia
psycholgica.
astrolgico: astrolgicus, a, um. Sin: ad astrolgiam (vel hariolationem, vel divinationem ex astris) prtinens.

astrlogo: astrlogus, i m. Sin: sderum aestimator; caeli vel sderum interpres; qui futura vaticinatur sidribus contemplandis.
astrmetro: astrophotmetrum, i n. Sin: astrorum luci metiendae instrumentum.

astronauta: astronuta, ae m; astronutria, ae


f. Sin: nuta sideralis m; astronutis, dis f.

102

ataque
astronutica: astronutica, ae f; astronutice,
es f. Sin: res astronutica; astronutica doctrina, disciplina, scintia.

astronutico: astronuticus, a, um. Uso:


traje -, vestis astronutica.

astronave: astronavis, is f. Sin: navis vel


aronavis sideralis;
arium navgium
siderale. Uso: la - americana Challenger,
navis sideralis americana, cui nomen
Challenger (provocatrix).
astronavegacin: astronavigtio, onis f.

astronoma: astronmia sive -noma, ae f.


Sin: sideralis disciplina, rtio; sderum scintia, investigtio, cogntio.

astronmico: astronmicus, a, um. Sin: ad


astronmiam (vel ad sderum doctrinam) ttinens. Uso: observaciones -, caelestes (vel
astrorum) observationes; hacer observaciones -, motus stellarum observitare vel observare; telescopio -, astroscpium

astrnomo: astrnomus, i m. Sin: sderum


interpres, spectator; astronmiae (vel sideralis scintiae) cultor vel peritus.

astroqumica: astrochmica scintia vel doctrina.


asueto: fria, ae f. Uso: da de -, dies feriatus.

Asuncin: (cap. del Paraguay) Assmptio,


onis f (in Paraquria). Sin: Assumptionpolis, is f // (elevacin al cielo de la Virgen
Mara) Virgo Maria in caelum assumpta. Sin:
Depara Virgo caelo recepta // (fiesta de la -)
sollemnia honori caelestis Reginae caelo receptae.
asunto: ( cosa, caso) res, rei f. Sin: negtium,
ii n. Uso: - interno de China, res interna Si-

narum // (tema o argumento) assumpta matria. Sin: peris propsitum; argumentum


propsitum; res propsita // (negocio, ocupacin, quehacer) v. negocio.

atabacado: tabaco cncolor. Sin: tabaci colori smilis; tabcini coloris (gen). Uso:
aliento -, spritus vel hlitus tabaco infectus.
atabal, v. tmpano.

atabalero, v. tmpano (taedor de tmpano).


atacante: oppugnator, oris m.
atache, v. broche.

atado: fascis, is m. Sin: involucrum. Uso: de cigarrillos, v. paquete.

atadura: religtio, onis f. Sin: alligatura, ae


f.

atajo: (senda por donde se abrevia el camino) compendiria, ae f. Sin: compendirium; compndium; via compendiria; viae
compndium; via transversa; transversum
iter; iter compendirium. Uso: ir por atajos,
compndiis ire; per compndia ire; llegar por
un -, compendiri pervenire.
atalaya: spcula, ae f.

ataque: mpetus, us m. Sin: aggrssio, onis


f; ictus, us m. Uso: - areo a Gaza, mpetus
arius in Gazam; - areos de los aliados, mpetus arii foederatorum; - apopltico, snguinis ictus; ictus mali sbitus; sufrir un apopltico, apoplexi rripi vel crripi; - atmico, atmicus mpetus; - contra los derechos civiles, mpetus in iura civlia; informtico, mpetus ordinatralis; - suicida,
ictus suicidirius; - terrorista, mpetus terrorsticus; - de una enfermedad, morbi irrptio.

103

atar
atar: alligare. Uso: el que ata, alligator.

ataraxia: ataraxa, ae f. Sin: nimi tranqullitas, sernitas, imperturbablitas; perfecta nimi quies; immota tranqullitas nimi.
atareado: negotiosus, a, um. Sin: plenus negtii; occupatssimus in liqua re. Uso: estar
muy -, multa gere; multis negtiis distineri.
atad: cpulus, i m. Sin: fretrum; arca; lgnea arca.
atvico: atvicus, a, um.

atavismo: atavismus, i m. Sin: ndoles ex


tavis accepta, orta, hbita, suscepta.

atavo: cultus, us m. Sin: ornatus; hbitus;


vestitus.

ataxia: ataxa, ae f. Uso: Psicol, - mental,


mentis ataxia.

atxico: atxicus, a, um. Sin: ad ataxam prtinens (relativo a la ataxia); ataxi laborans
(que padece ataxia).

atesmo: athesmus, i m. Sin: irrelgio; Dei


negtio; divinitatis infititio; religionis contemptus. Uso: profesar el -, Deum esse negare vel infitiari; - de Estado, nulla Civitatis
(vel rei pblicae) relgio; res pblica a religione aliena.
atesta: athesta, ae m.

atencin: cura, ae f. Uso: - pastoral, pastoralis cura; -!, attndite!; animadvrtite!; cavete!

ateneo: athenaeum, i n. Uso: Pontificio - Salesiano, Pontifcium Athenaeum Salesianum.


atenerse: (acomodarse uno en sus acciones a

alguna cosa) - al juicio de uno, iudcio alicius stare; - al orden cronolgico, tmporum
rdinem servare.
atentado: (crimen) attentatum, i n. Sin: pettio; insdiae. Uso: - dinamitero, pettio dynamite patrata.
atentar: imptere, ptere, apptere liquem.

atenuante: attenutio, onis f. Sin: excustio.

atenuar: (minorar o disminuir) extenuare.


Uso: - la verdad, veritatem extenuare.

ateo, a: sust theus, i m; thea, ae f. Sin: Dei


negator, negatrix; divinitatis infitiator, infitiatrix; religionis expers. Uso: - militante, Dei
infitiator et osor; ser -, Deum esse negare vel
infitiari // adj theus, athesticus; irreligiosus.
aterciopelado: velluto smilis.
ateroma: atherma, tis n.

aterrizaje: ad terram lapsus (-us m). Sin: apparatus (-us m) desultrius; aroplanorum vel
aronvium appulsus (-us m). Uso: - forzoso,
appulsus vel descensus invitus.

aterrizar: terram vel solum attngere, cpere,


contngere. Sin: (ad terram vel solum)
descndere, labi, delabi; terram attngere; in
terram desilire, prosilire; ad terram appellere.
Uso: - sobre la luna, in Lunam descndere; al
-, in appellendo.
aterrorizar: terrere, exterrere, conterrere.
Sin: terrorem licui incere, inferre, afferre,
inctere; liquem in terrorem concere, addcere, compllere. Uso: estar aterrorizado,
terrore percelli, perfundi, commoveri; metu
frangi vel examinari.

atestado: testimnium, ii n. Sin: documen-

104

tomo-gramo
tum.

atestar, v. certificar.

tico: (piso que est bajo el tejado de una


casa) tticum, i n. Sin: ttica pars doms vel
edium.
Atila: ttila, ae m. Uso: de -, attilanus, a,
um.
atildado: compsitus, a, um. Sin: comptus;
legans; bellus.

atpico: atpicus, a, um. Sin: extraordinrius;


enormis.

Atlntico: Atlnticum, i n. Sin: ocanum


Atlnticum. Uso: Pacto del - Norte, Pactum
(Ocani) Atlntici Septentrionalis.

atlas: atlas, antis m. Sin: tbulae, arum fpl;


tbulae geogrphicae; terrarum tbulae.

atleta: athleta, ae m; athltria, ae f. Sin: agonista vel agonistes, ae m; peritssimus vel fortssimus lusor. Uso: - olmpico, athleta
olmpicus // (persona membruda) vir vel mlier firmo crpore.

atltica, v. atletismo.

atltico: athlticus, a, um. Uso: arte -, ars


athltica; condicin -, condcio athltica;
constitucin -, crporis frmitas; ejercicios -,
athltica, ae f; tipo -, athlticum caput.

atletismo: athletismus, i m. Sin: athltica, ae


f; res athltica; athltica exercittio; athlticae
stdium; stdium se (vel corpus) exercendi.
Uso: - acutico, athletismus aquticus; - ligero, pesado, athltica levis, gravis; - masculino, femenino, athltica certmina inter
viros, inter muleres // (doctrina) ars vel disciplina athltica.

atmsfera: atmosphaera, ae f. Sin: ar terrae


circumiectus vel circumfusus; simplem ar //
fig atmosphaera. Uso: - amigable, atmosphaera amicalis.

atmosfrico: atmosphericus, a, um. Sin:


ris vel caeli (gen).
atoln: atollum, i n; atollus, i m. Sin: nsula
corrlica.
atolondrado, v. inconsiderado.

atolondramiento, v. inconsideracin.

atmico: atmicus, a, um. Uso: bomba -,


pyrbolum atmicum; pyrbolus atmicus;
desintegracin - o nuclear, tomi disinctio
vel dissoltio; atomorum disiectus (-us m);
energa -, vis atmica; era -, atmica aetas;
seculum tomo-phsicum; explosin -, dirptio vel displsio atmica; guerra -, bellum
atmicum; peso -, pondus atmicum.
atomismo: atomismus, i m.

atomista: atomista, ae m. Sin: atomismi fautor.

atomstica: atomstica, ae f. Sin: phsica vel


phsice (-es) atmica.
atomstico: atomsticus, a, um.

tomo: tomus, i f. Sin: corpsculum; corpsculum insecbile vel indivduum; indivduum. Uso: bombardear el -, tomum
verberare; constitucin del -, tomi constittio, compostio, structura; desintegrar el -,
tomum scndere, disingere, dissociare, disslvere, fndere, diffndere, diffrngere; estudiar el -, tomos explorare, investigare,
scrutari, perscrutari.
tomo-gramo: grammtomus, i m.

105

atonal
atonal: nmero carens.

atona: atnia sive atona, ae f. Sin: languor;


torpor. Uso: - estomacal, stmachi inrtia vel
resoltio; stmachus torpens, flccidus, enervatus; - visceral, vscerum torpor.

atnico: (que padece atona) tonus. Sin:


torpens, torpescens; flccidus; enervatus; atni (vel torpore, vel languore) laborans //
(perteneciente o relativo a la atona) atniae,
torporis, languoris (gen); ad atniam spectans
// Gram, v. tono.
tono: (sin acentuacin) tonus, a, um. Sin:
sine accentu; accentu carens // (sin vigor) v.
atnico.

atormentar: vexare. Sin: cruciare, excruciare; exagitare; torquere // atormentarse,


angi (liqua re, de liqua re, de liquo). Sin:
cruciari, excruciari; se afflictare; se cruciare.
atornillador, v. destornillador.

atornillar: cchleam vlvere. Sin: clavum


cochleatum impllere, immttere, ingrere (in
ferrum, en el hierro; in lignum, en la madera
).

atrabiliario: adj hypocondracus, a, um. Sin:


melanchlicus; melanchli laborans; atr
bili suffusus vel laborans; (relativo a la atrabilis) ad atrabilem spectans // fig iracundus, a,
um. Sin: rbidus; stomachosus // sust melanchlicus, i m. Sin: qui melanchli laborat.

atrabilis: atrabilis, is f; atra bilis. Sin: melanchlia; nigra bilis; melanchlicus umor.

atracarse: (comer o beber con exceso) ingurgitari. Sin: se ingurgitare; dere ac bbere ffatim; se cibo ac vino onerare.
atraccin: vis attrahendi. Uso: - modal, at-

trctio modalis vel modorum // (gravedad) v.


esta voz.

atractivo: adj attractivus, a, um. Sin: gratus;


iucundus; illciens; delectationis plenus;
aptus ad alliciendos nimos; (de lugar)
amoenus; (de persona) venustus (fsicam), lpidus (moralm). Uso: de manera -, attractivo
modo // sust attractvitas, atis f. Uso: suscitar
cierto -, attractivitatem quandam exhibere.
atraer: allcere. Uso: - al estudio del latn,
ad linguam latinam addiscendam allcere.

atraillar: (atar con tralla) cpul vincire //


(conducir teniendo la tralla) canem vel
canes fune trhere; canem corrgi dcere;
canem cpul tenere; canem cpul vinctum
gere.

atrasado: (que tiene atraso) retroactus vel retractus, a, um; (antiguo, no al da) obsoletus;
vetustus. Uso: sueldos -, stipndia praetrita;
stipndia non soluta; stipndia retro dbita.
atraso: tardtio, onis f.

atrepsia: at(h)rpsia sive -repsa, ae f. Sin:


nutritionis vel alimniae carntia; crporis
vel vrium extenutio; vires attenuatae.

atresia: atresa, ae f. Sin: forminis (crporis) occlsio.

atribucin: attribtio, onis f. Sin: assigntio;


adiudictio // (facultad) potestas, atis f. Sin:
munus; mandatum.

atribulado: sollcitus, a, um. Sin: calamitosus; aerumnosus; afflictus; excruciatus; aerumnis, misriis, rebus adversis, rerum
angstiis affectus, vexatus, cruciatus, pressus, conflictatus. Uso: estar -, in angstiis
esse; aerumnas prpeti.

106

audiencia
atributivo: attributivus, a, um.

atributo: Gram attributum, i n. Sin: attribtio; res attributa // (cualidad o propiedad)


nota; prprium; attributum (perfeccin divina).

roba, ae f. Uso: - deportivo, vestis campestris; vestido solemnemente con - universitario, rob universitria sollemniter vestitus.

atn: thynnus vel thunnus, i m // (propio o


relativo al -) thynnrius, a, um; ad thynnum
spectans.

atricoma: at(h)ricmia sive -coma, ae f.


Sin: capillorum deflvium, amssio, spolitio.

atunera: thynnria pisctio. Uso: ejercer la -,


thynnriam piscationem exercere.

atrio: trium, ii n. Sin: vestbulum.

audibilidad: audiblitas, atis f. Sin: soni intntio; facultas audiendi.

atril: plteus, i m; plteum, i n. Sin:


anagnostrium; librorum fulcimentum.
atriquia: athrchia sive athricha, ae f. Sin:
alopcia; capilli, capillorum defctio, inpia,
carntia.
atriquiasis, v. atriquia.

atrofia: atrphia sive atropha, ae f. Sin:


tabes; extenutio; nutrimenti desrtio. Uso: del corazn, cor enervatum; cor naturali vi
carens.

atrofiado: trophus vel atrphicus, a, um.


Sin: atrphi affectus vel laborans.

atrofiar: extenuare. Sin: vires extenuare, debilitare, minere, auferre; atrphi vel tabe
affcere // atrofiarse, extenuari. Sin: tabscere; contabscere; debilitari; consumi; trophum feri; vim prdere, amttere; atrphi
vel tabe ffici.

atrfico: atrphicus, a, um. Sin: trophus; tabficus; enervatus; extenuatus; torpens; naturali vi destitutus; atrphi vel tabe affectus,
laborans // (perteneciente a la atrofa) atrphiae, extenuationis (gen); ad atrphiam ttinens.

atuendo: (atavo, vestido) vestis, is f. Sin:

atunero: thynnrius, ii m.

audible: audbilis, e.

audicin: audtio, onis f. Sin: acroma, tis n.


Uso: - estereofnica, acroama stereophnicum; - musical, audtio musicalis; - radiofnica, audtio vel acroama radiophnica; serie
de audiciones, series auditionum; escuchar radiofnicas, auditiones radiophnicas auscultare; - de teatro por radio, fbulae ctio
radiophnica; fbula scenica radiophnica.

audiencia: (acto de or o atencin para or)


audintia, ae f. Uso: dar - a uno, audire; dare
vel ddere aures suas licui; licui dicendi
potestatem fcere // (acto de or los jueces)
audintia, ae f. Uso: - en tribunal, iudcium;
da de -, iudicirius dies // (lugar donde se da
-) auditrium // (tribunal de justicia) tribunal,
alis n // (edificio en que se rene el tribunal)
iusttiae paltium. Sin: aedes iurdici convents // (admisin a presencia de un prncipe o
autoridad) admssio, onis f. Sin: ditus, us m;
allquium; collquium; colloctio; facultas
conveniendi. Uso: - privada, domsticum
collquium; - pblica, pblica admssio; - general pontificia, pblica admssio a Summo
Pontfice facta; condescendencia en dar audiencias, admissionum faclitas; dar o conceder, recibir en - a alguien, liquem

107

audiofrecuencia
admttere, excpere; ditum dare licui; no
dar - a alguien, liquem non admttere; ditum negare licui; liquem arcere; presentarse a una - con alguien, venire in
collquium (vel collocutionem, vel allquium) cum liquo; procurar - a uno con alguien, dare licui admissionem alicius;
licui ditum patefcere ad liquem; es fcil
tener una - con l, ditus ad eum fcilis est.

audiofrecuencia: audiofrequntia, ae f. Sin:


frequntia audbilis.
audiolingual: udio-lingualis, e.

audimetro: audimetrum, i n.

audin: udio, onis m. Sin: valva amplificatrix.

audiovisual: audiovisualis, e. Sin: audivisivus, audivisficus, audficus-visivus, audbilis et visbilis. Uso: aparatos -, instrumenta
audiovisulia; todo el sector de los -, universus apparatus (-us m) audiovisualis.

auditivo: auditrius, a, um. Sin: auscultatrius.

auditor: auditor, oris m. Sin: audiens, entis.


Uso: - de la nunciatura, Apostlici Nntii auditor vel adiutor; - de la Rota, auditor sacrae
Romanae Rotae; - de Su Santidad, auditor vel
iurisconsultus Summi Pontficis.

auditorio: (concurso de oyentes) auditrium,


ii n. Sin: auditores; audientes; qui udiunt;
auditorum turba // (sala destinada a conferencias, discursos, lecturas) auditrium, ii n
// (sala destinada a conciertos y recitales) auditrium msicum.

aula: aula, ae f. Sin: auditrium. Uso: - escolar, schola; conclave scholare; - didcticamente equipadas, oeci ad docendum

subsdiis instructi.

ulico: ulicus, a, um.

aumentar: tr augere, adaugere. Sin: augmentare // intr augscere. Sin: adaugscere;


crscere, incrscere.

aumento: incrementum, i n. Sin: augmentum; additamentum; adauctus (-us m); amplifictio. Uso: - de la poblacin, natorum
incrementa; nmerus hminum in dies crescens; - de precios, rerum prtium adauctum;
pretiorum adauctus; - de sueldo, stipndii vel
salrii additamentum; augmentum salrii.
aureola: nimbus, i m. Sin: corona; urea corona; corona radiata; corona nitens, fulgens,
renitens, refulgens // (distincin) insgnia,
ium npl. Uso: la - de la gloria, insgnia glriae; la - de la virtud, insgnia virtutis //
(fama) laudes, um fpl. Uso: estar rodeado de
una - de gloria, glriae ludibus florere.

auricular: adj auricularis, e . Sin: auriculrius. Uso: confesin -, confssio auricularis;


testigo -, testis auricularis // (pieza de ciertos
aparatos que sirve para escuchar) auscultbulum, i n. Sin: auscultatrium; excpulum;
concha auditria vel auricularis; auditria
cfia; auriculare exceptculum. Uso: - de
radio, radiophnicum excpulum; radiophnica calutica vel cfia; - de telfono, auscultbulum telephnicum; biceps (-cpitis)
adminculum; translocutrium instrumentum; tomar, levantar el -, auscultbulum smere, tllere; biceps adminculum ad os (vel
ad aurem) appnere; translocutrium instrumentum ori (vel auri) admovere.

aurora: aurora, ae f. Uso: - austral, boreal,


aurora australis, borealis.

auscultacin: ausculttio, onis f. Uso: - del


trax, thoracis ausculttio.

108

auto-arrancador
auscultador, v. cofia.

ausente: absens, entis. Uso: estar - , absentare; estando yo ausente, me absente.

ausentismo, v. absentismo.

auspiciador: praecnii caus pecniae prebitor (-oris m).

auspicio: auspcium, ii n. Sin: augrium;


omen, minis n. Uso: con el - de las Naciones Unidas, auspcio Nationum Unitarum.

Australasia: Australsia, ae f.

Australia: Austrlia, ae f.

australiano: adj australianus, a, um // sust


Australianus, i m.
Austria: Austria, ae f.

austraco: adj austracus, a, um. Sin: ustricus, ustrius // sust Austracus, i m. Sin: Austrius, ii m.
austro: auster, tri m.

autarca, v. autarqua.

autarqua: autrchia sive -archa, ae f. Sin:


autonmia; sufficintia; plena rerum suarum
sufficintia. Uso: - econmica, in re oeconmica plenum suarum rerum domnium.

autrquico: autrchicus, a, um. Sin: autnomus; nulli obnxius; suarum rerum dminus.
Uso: producto -, res in prpria Natione confecta vel effecta; - en sentido econmico, in re
oeconmica nulli obnxius.

autenticacin: authentictio, onis f. Sin: testtio; obsigntio; (pblica) confirmtio.

autnticamente: authntice. Sin: certa fide;


cum vel ex auctoritate.

autenticar: (autorizar o legalizar alguna


cosa) authenticare. Sin: authnticum fcere
vel rddere; ratum fcere vel habere; approbare; confirmare; obsignare; subsignare; recognscere; vidimare. Uso: - un acta de
nacimiento, de defuncin, orginis, bits testimnium fide pblic obsignatum confirmare; - una firma, ratam effcere manum
alicius; - con firma, subsignare; subscripto
nmine ratum fcere liquid; - con sello, obsignare // (acreditar, dar fama) auctoritatem
afferre (vel adingere) licui rei. Sin: licui
rei fidem fcere, afferre, adingere, ddere.

autenticidad: authentcitas, atis f. Sin: (calidad de autntico) auctritas; fides; certa


fides; veritatis fides; authntica rtio. Uso:
comedias de incierta -, fbulae vel comoediae ambguae, incertae; libros de incierta -,
libri dbiae fidei; negar la - de una cosa, alicius rei fidem abrogare // (verdad, sinceridad) vritas; sincritas. Uso: - cristiana, vera
christianae legis profssio.

autntico: authnticus, a, um. Sin: sincerus;


certus; verus; germanus; veri nminis (gen);
fide dignus; auctoritate preditus. Uso: amistad -, amictia veri nminis; copia -, authnticum, i n; exemplar authnticum;
documentos sin duda -, certssima monumenta.
autillo: lula, ae f; v. mochuelo.

auto: (automvil) v. esta voz.

autoalienacin: autoalientio, onis f.

autoanlisis: autoanlysis, is f.

auto-arrancador, v. arrancador.

109

autobiografa
autobiografa: autobiogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: sui ipsus vita.

autobiogrfico: autobiogrphicus, a, um.

auto-blindado, autoloricata, ae f Sin: autocataphrcta; autoreda loricata.; autocurrus


loricatus vel cataphractus; currus aeratus automatrius.

autobs: laphorum, i n. Sin: coenoautocinetum, coenautocinetum; coenoautoraeda,


coenautoraeda; coenoautocurrus, coenautocurrus; autoraeda longa vel pblica; autovectura pblica vel urbana; autocinetum
laphorum; autovehculum vel vehculum
pblicum. Uso: - que corre sobre rieles, v.
autova; - turstico, laphorum periegticum;
tomar el - nmero 24, vehculum pblicum
24 nmero signatum conscndere; v. colectivo.
autocamin, v. camin.

autocar: autocurrus, us m. Sin: autopetritum vel autopetrritum; automatrium petritum vel petrritum.

autocicleta, v. motocicleta.

autoclave: autoclavis, is f. Sin: clavis autmata vel autocintica.

autoconciencia: autoconscintia, ae f. Sin:


sui ipsus conscintia.

autocontrol: sui custdia vel temperntia.


Sin: sui ipsus vigilntia.

autocosechadora, v. cosechadora (- automotriz).

autocracia: autocrtia sive -crata, ae f. Sin:


despotismus; tyrannis (-dis f); tyrnnicum
imprium; imprium singulare; unus domi-

natus (-us m) vel domintio.

autcrata: autcrates, is m. Sin: dspota; dominator; tyrannus; vir imperiosus.


autocrticamente: tyrnnice. Sin: tyrannorum more.

autocrtico: tyrnnicus, a, um. Sin: imperiosus. Uso: poder -, tyrnnicum vel immdicum imprium.

autocrtica: sui ipsus censura. Uso: - de la


Iglesia, Ecclsiae stdium censrie inquirendi in se ipsam.

autctono: adj indgenus, a, um // sust autocthon, autochton, autochthon, nis m. Sin:


indgena, ae mf.
autodeterminacin: autodetermintio, onis
f.

autodidctico: autodidcticus vel autodidactus, a, um.

autodidacto: autodidactus, i m. Sin: sui


ipsus magister; sibi ipsi magister;
absque alieno auxlio eruditus. Uso: ser -,
magistrum (vel praeceptorem) habuisse
nullum.

autodominio: continntia, ae f. Sin: sui ipsus tempertio.

autdromo: autdromus, i m. Sin: autocinetdromus; autocurrculum; currculum autoraedis.

autoencendido: accensus spontneus. Sin:


accnsio spontnea.
autoerotismo: autoerotismus, i m.

autoescuela: schola autocinetistarum.

110

automatizar
autofecundacin: sui ipsus praegntio.

autolesionismo: autolaesionismus, i m. Sin:


autolaesionis crimen, culpa, fcinus; voluntria vulnertio.

autofinanciacin: pecniae prpriae colltio


vel suppedittio. Sin: sui ipsus nummorum
suppedittio.

autolesionista: autolaesionista, ae m. Sin:


murcus, i m; sui ipsus vulnerator.

autofinanciamiento, v. autofinanciacin.

automacin: automtio, onis f. Sin: automatiztio; autmata vel automatria ctio, pera,
opertio; machinalis ctio vel pera; automatriae operationes; hminum pera mchinis
demandata.

auto-formacin: auto-formtio, onis f.

autgeno: autgenus, a, um; autgenis, e.


Uso: soldadura -, autgena ferrumintio.

autogestin: prpria gstio, administrtio,


rctio, curtio (-onis f). Sin: gstio autnoma.

autmata: autmatum vel autmaton, i n.


Sin: automatrium, ii n. Uso: de -, relativo al
autmata, autmatus; automatrius // (persona sin voluntad) autmatus vir; autmata
mlier. Sin: homo attnitus vel stupens; mulier attnita vel stupens; homo vel mulier
sensu et voluntate carens.

autogiro: autogyrus, i m; v. helicptero.

autogobierno: rgimen (-mnis n) autnomum.

autgrafo: adj autgraphus, a, um. Sin: chirgraphus; idigraphus; propri manu scriptus; me, tu, su ipsus manu scriptus. Uso:
carta -, ltterae autgraphae; ltterae manu
scriptae; epstula autgrapha; un ejemplar de Virgilio, idigraphus liber Verglii // sust
autgraphum, i n. Sin: chirgraphum, i n;
chirgraphus, i m; idigraphum; manu scriptum (-i n) ; mi (tu, su ) -, me (tu, su )
manu scriptum // (firma) autgraphum, i n.
Sin : nminis scrptio autgrapha. Uso: pedir
un -, autgrapham nminis scriptionem postulare.

automticamente: autmate vel automtice.


Sin: ratione autmata; (su) sponte; ultro; per
se; ipse. Uso: las hojas de la puerta se abrieron -, valvae se ipsae aperuerunt // (fig, maquinal e indeliberadamente) sine voluntate;
usu irrationali.

automtico: (que funciona en todo o en


parte por s solo) automticus, a, um. Sin:
autmatus; automatrius; se ipse (ipsa,
ipsum) movens // (que ocurre por s mismo)
qui (quae, quod) sponte su fit // (maquinal e
indeliberado) non voluntrius. Sin: irrationalis.

autoinduccin: autoindctio, onis f.

automatismo: automatismus, i m. Sin: res


machinalis, automtica, autmata, automatria // fig irrationalis status vel condcio.

autointoxicacin: autointoxictio, onis f.

autolatra: autoltria sive -latra, ae f. Sin:


quasi divinus sui ipsus cultus.

automatizacin, v. automacin.

automatizar: automatizare. Sin: liquid automatri ratione instrere; automatriam rationem indcere.

autolesin: autolesio, onis f. Sin: autovulnertio; autotmia.

111

automotor
automotor: adj automatrius, a, um // (vehculo) autovehculum, i n. Sin: autocurrus; vehculum automatrium; currus automatrius
// (aparato que ejecuta ciertos movimientos
sin intervencin directa de accin exterior)
automatrium, ii n. Sin: automatria mchina; automatrium instrumentum; automatrius apparatus.

automotriz: adj automatria // sust automatria mchina.

automvil: autocinetum, i n. Sin: autoraeda;


autocurrus; autombilis, is m; autombile, is
n; autmatum; currus motrius, autombilis,
automatrius; autombilis vectura, raeda;
automatria vel motria raeda; autmatum
vel automatrium vehculum Uso: - blindado,
autocinetum loricatum; - cubierto, autocinetum intectum; - elctrico, autocinetum elctricum; - con motor de 35 caballos de fuerza
y ocho cilindros, (auto)raeda machinamento
35 E(quinarum) V(rium) octoque cylindris;
- con motor posterior, automatria raeda ab
tergo propulsa; - de cilindrada pequea, vehculum exiguo machinamento propulsum;
ir en -, autocineto vel autoraed vehi.

automovilismo: automobilismus, i m. Sin:


autocinetismus; res autocintica // Dep automoblium certamen vel compettio // (pasin
por el-) automoblium cupditas vel cupdo.

automovilista: autoraedrius, ii m. Sin: autoraedae (vel autocineti, vel autombilis) rector


vel ductor.

automovilstico: autocinticus, a, um. Sin:


automobilsticus; autoraedrius; ad autoraedam (vel ad autocinetum, vel ad autombilem) spectans. Uso: accidente -, casus
autocinticus; incremento -, autocinticum
incrementum; industria -, res autocintica;
autocinetorum fabrictio.

autonoma: autonmia sive -noma, ae f. Sin:


autarca, autarcha; suis lgibus vivendi potestas. Uso: - absoluta, autonmia absoluta; local, autonmia localis; - moral, mximum
ius morliter eligendi; - personal, autonmia
personalis; - de vuelo, volats autonmia; del Tbet, Tibeti vel tibtica autonmia;
gozar de -, suis lgibus vvere; sui iuris esse;
no tener -, alieno imprio parre.
autonomismo: autonomismus, i m.

autnomo: autnomus, a, um. Sin: autocephlicus; independens; nmini obnxius.


automnibus, v. autobs.

autooruga: autocinetum vel autombile ericiatum; autombilis ericiatus.

autopista: via vehiculria vel autocintica .


Sin: autostrata; autovia; crruum via; strata
autocintica; autoraedarum (vel autocinetorum, vel autovehiculorum) via; currculum
automoblium; iter autocinticum; currculum automoblibus aptum; latior via vehicularis; via autovehculis strata. Uso: sobreelevada, via autocintica pilis impsita.

autopsia: autpsia sive -opsa, ae f. Sin: necroscpia; cadveris sctio, inspctio, examintio; secti crporis (vel cadveris) inspctio.
Uso: practicar una -, cadaver secare atque
inspcere.

autopullman: autmatum vel autocinetum


pullmanianum. Sin: raeda pullmaniana; longum autocinetum pullmanianum; coenoautocinetum pullmanianum; coenoautmatum;
autmatum plaustrum; automatrium pilentum; longum autmatum; longa vel longssima autoraeda. Uso: pequeo -, autocinetum
pullmanianum minutum.
autor, ra: (quien es causa de alguna cosa)

112

autostop
auctor, oris m; auctrix, icis f // (el que la inventa) inventor, oris m // (causa, responsable) causa, ae f // (escritor) scriptor, oris m;
scriptrix, icis f. Uso: - sagrado, profano,
sacer, profanus auctor; - de libros, librorum
auctor; - de tragedias, trgicus scriptor; tragoedigraphus; - cinematogrfico, v. escenarista // (el que ha hecho alguna obra
artstica) rtifex, fcis m.

autoridad: (poder, mando) auctritas, atis f.


Sin: potestas; imprium; ius (iuris n). Uso: domstica, imprium domsticum; - legal,
ius ac potestas; - moral, moralis auctritas; pblica, auctritas pblica; potestas ppuli;
- real, rgia potestas; - suprema, summa auctritas; aumentar la - de uno, alicius auctoritatem amplificare; burlarse de la - de uno,
auctoritati alicius illdere; dar plena - a alguien, licui plenam auctoritatem dare; debilitar la - de uno, alicius auctoritatem
imminere vel deminere // (crdito, prestigio) auctritas. Sin: auctritas et fides. Uso:
la - de los filsofos, philosophorum auctritas; la - de los testimonios, rerum auctritas;
persona que goza de -, (vir, homo ) auctoritate gravis; de mucha -, (vir, homo ) gravssimus; es una - competente, bonus est
auctor; es una - en algo, auctor est alicius
rei; fundado en la - de alguien, in auctoritate
alicius psitus; adquirir - sobre uno, apud
liquem vel ab liquo auctoritatem (vel dignitatem) sibi conciliare vel parare; apud liquem vel ab liquo gratiam inire; fundarse en
la - de alguien, auctore liquo uti (ad liquid); quitar - a algo, licui rei fidem abrogare; tener -, auctoritate apud liquem valere
vel uti; auctoritate vel grati valere (de persona); auctoritatem vel pondus habere (de escritos, documentos) // (ascendiente poltico)
grvitas, atis f. Sin: dgnitas // (persona investida de poder, mando o magistratura) - civiles, potestates civiles vel civitatis; comunales, municpii moderatores; - comunistas, potestates communsticae; - polticas,

pblicas, pblicae auctoritates; pblici magistratus; - religiosas, potestates religiosae; responsables, auctoritates quas penes res est;
las supremas - eclesisticas, rei ecclesisticae summae potestates; las - supremas de los
Estados, supremi civitatum moderatores vel
rectores; supremi rerum publicarum moderatores.
autoritario: imperiosus, a, um. Sin: despticus; prepotens; auctoritate abtens.
autoritarismo: praepotntia, ae f.

autorizacin: alicius rei faciendae potestas


vel facultas. Sin: approbtio; permissus (-us
m) ; licntia. Uso: - por parte del Estado, approbtio pblicis ab auctorittibus.

autorizado: auctoritate (potestate, facultate,


iure, permissu, vni) preditus, pollens, munitus. Sin: cum auctoritate. Uso: estar - a
hacer algo, liquid faciendi auctoritatem habere vel auctoritate pollere, valere, uti.
autorizar: licui auctoritatem (vel potestatem) dare, fcere, concdere, tribere. Sin:
permttere; facultatem indulgere vel permttere; ius concdere // (dar fe el escribano o
notario en un documento) testari. Sin: pblic fide instrumentum firmare, ex iure et lgibus obsignare // (aprobar algo) ratum
dcere liquid.
autorrealizacin: autorealiztio, onis f.

autorretrato: sui picta imago (-gnis f).

autoservicio: ministrtio prpria. Sin: se


quisque ministrat.

autostop o autoestop: autocineti transentis


retntio. Sin: crruum automoblium retntio.
Uso: practicar el -, autoraedas transentes retinere; hacer un -, autocinetum trnsiens re-

113

autostopista
tinere.

autostopista o autoestopista: autocineti


transentis retentor vel retentrix. Sin: petitor
vel petitrix convectionis.
autosuficiencia: propriarum rerum sufficintia.

autosuficiente: se ipse expdiens. Sin: sibi


providere valens; rebus suis sufficienter preditus.

autosugestin: autosuggstio, onis f. Sin: sui


persusio; sui ipsus instigtio, impulsus, permtio.
autotanque: autocinetum cisterninum. Sin:
autocarrum vel autovehculum cisterninum;
autocarrus cisterninus; exceptculum automatrium; automatrius currus exceptrius.
autova: (autopista) v. esta voz // (autorriel)
autoplaustrum, i n. Sin: autosarracum vel autoserracum, i n; automatrium plaustrum.

auxiliador, ra: auxiliator, oris m; auxiliatrix,


icis f. Uso: Mara -, Maria Auxiliatrix.

auxiliar: adj auxilirius, a, um; auxiliaris, e.


Uso: caballo -, quus auxilirius vel auxiliaris // sust auxiliaris, is m. Uso: - mdica, adiutrix mdica.
auxilio: -!, fer auxlium vel opem!

aval: confirmtio, onis f. Sin: firmtio; firmamentum; corrobortio; corroboramentum;


auctritas; praesdium; fides // (firma que se
pone en una letra de crdito para responder
de su pago si no lo hace el girador) (alterus)
nminis subscrptio in sngrapha cautionis
caus.
avalancha: (alud), v. esta voz // fig moles, is

f. Sin: caterva; multitudo; ingens nmerus.

avalar: auctor fio vel sum. Sin: mea auctoritate defendo // Com sngraphae cautionem
fcere vel interpnere; sngraphae alterum
subscrbere nomen cautionis grti.

avance: progrssio, onis f. Uso: - rpido (por


ej., de cinta en un grabador) procursus, us m.
avanzada: (partida de soldados) prima sttio
(-onis f).

avanzado: liberior, ius. Sin: immoderatus;


immdicus; novus; rerum novarum cpidus.

avanzar: (ir hacia adelante) prvehi. Uso:


se puede, est permitido -, prvehi licet //
hacer - (por ej., una cinta de grabador), promovere.

ave: avis, is f. Sin: vlucris, is f (generalm en


pl: vlucres, um). Uso: - acutil o acutica,
avis aqutilis; - brava, avis fera; - extica,
avis extica; - migratoria, pasajera, de paso,
avis migrans; peregrina vlucris; - nocturna,
avis nocturna; - de corral, cohortis avis; - del
pas, vrnula avis.

avecindarse: domiclium sibi constitere (v.


gr. Romae).
avellana: avellana, ae f. Sin: avellana nux.

avemara: (oracin) saluttio anglica. Sin:


marialis prex (precis f) // (cada una de las
cuentas del Rosario) rosrii (vel marialis coronae) glbulus, granum.

avena: avena, ae f.

avenamiento, v. drenaje.

avenar, v. drenar.

114

avin
avenida: (va ancha) pltea, ae f. Sin: via
lata; via principalis. Uso: - arbolada, adumbrata via; pltea arbribus cnsita.

aventador: (soplillo o abanico) flabellum, i


n. Uso: - pequeo, flabllulum.

aventar: ventilare. Uso: - el trigo, ventilare


frumentum; ri vel vento frumentum propnere, pndere.

aventura: (suceso extrao) casus vel eventus


singularis, mirficus // (casualidad) casus, us
m. Sin: res fortuta // (riesgo) perculum, i n.
Sin: lea, ae f // (relacin amorosa ocasional)
fcinus (-nris n) amatrium. Sin: amatrie
factum; lvitas amatria; breve amatrium
commrcium.

aventurero, ra : errator, oris m; erratrix, icis


f; audax homo vel mlier. Sin: errticus;
errabundus; vagus; circumforneus; erro
(onis m) mira consectans; circmvagus
eventus consectans.
avera: detrimentum, i n. Uso: sufrir una -,
detrimentum cpere; iacturam pati vel subire.

averiado: corruptus, a, um. Sin: deterioratus;


vitiatus.

averiar: corrmpere. Sin: deteriorare; vitiare.


averiguacin: inspectio, onis f.

averrosmo: averroismus, i m. Sin: Averroes


doctrina.
averrosta: averroista, ae m.
avstico: avsticus, a, um.

avestruz: strthio, onis m. Sin: struthiocamelus. Uso: de -, struthiocamelinus o con el gen

struthiocameli.

avetarda, v. avutarda

aviacin: (locomocin area) aria vel area


navigtio. Sin: arius cursus (-us m); caeli
navigtio. Uso: - civil, civilis classis aria;
campo de -, arosttio; ardromus; aronvium sttio; compaa de -, socetas aronutica // (doctrina, disciplina) aronutica, ae f.
Sin: ars (vel doctrina, vel disciplina) aronutica; volandi ars // (cuerpo militar de aviadores) aria classis.
aviador: adj aronuticus, a, um. Sin: aviatrius // sust aronauta vel aronautes, ae m;
aronaute, es m. Sin: aviator, oris m; aviatrix,
icis f; volator arpetes, ae m; nauta vel viator
arius m; nauta vel viatrix aria f // (individuo
que presta servicio en la aviacin militar)
miles ariae (vel aronvium) classi addictus.

avin: aroplnum sive arplanum, i n. Sin:


aronavis vel arinavis; arovehculum; aronavgium; velvolum; aria navis; arium
navgium; vehculum arium; navis volans;
navis aroplangera. Uso: - antiincendio, aroplanum exstinctrium; - bimotor, v. bimotor; - cisterna, aroplanum cisternferum;
aronavis exceptria vel cisternfera; - comercial, aroplanum commerciale; - equipado con cuatro motores, quadrimotrale
aroplanum; - especiales, aroplana specilia; - espa, de reconocimiento, aroplanum
speculatrium vel exploratrium; aronavis
speculatria; - gigante, aroplanum gigantum; arinavis giganta; - monomotor, aroplanum unimotrale; - nodriza, aronavis
nutrix; - particular, aroplanum privatum; supersnico, aroplanum sono vel snitu ctius; aroplanum sonorum lmitem sperans;
- teledirigido, aroplanum telerectum vel teledirectum; - torpedero, aroplanum silurferum, arovehculum siluris armatum;

115

avioneta
aroplanum nvibus demergendis vel diffringendis; aroplanum ignvomos vel ignferos
siluros iculans, iactans // - a, de chorro, - a,
de reaccin, - de propulsin, pyraulocinetum;
aronavis pyraulocintica; aroplanum
pyraulocinticum; aronavis retroversus propulsa vel impulsa; aroplanum invers vi propulsum vel impulsum; aronavgium inversis
vribus propulsum; aroplanum ris haustrium; - de asalto, de combate, aroplanum
incrsitans, incursans, aggrdiens, impugnans, proeliare; - de bombardeo, bomboplanum, i n; aroplanum pyrobolrium;
aronavis ignvomis globis vrberans, druens, diffringens, confringens; - de carga,
aroplanum onerrium; - de caza, aroplanum insecutrium, insectatrium, venticum;
arinavis insectans; - de caza a reaccin, aroplanum insectationis arihaustrium; - de
escolta, aroplanum praesidirium; - de hlice, aroplanum helicarum motu incitatum
vel propulsum; - de pasajeros, aroplanum
epibticum; - en picada, aroplanum (improviso vel de, ex improviso) ad perpendculum
illabens; - sin motor, - a vela, v. planeador;
ir, viajar en -, aroplano vehi vel ferri; subir
al -, in aroplanum inscndere; subida al -,
inscnsio vel conscnsio in aroplanum // Boeing-747, aroplanum eius typi, qui dcitur
Boeing-747; - Concorde, aroplanum concordiense; - Fokker F-28, aroplanum typi,
cui nomen Fokker F-28 // clase (categora)
de -, classis, is f; cubierta de -, stega (ae f);
stega epibtica; interior del -, aroplani interna (-orum npl); el - est provisto de dos
cubiertas de pasajeros, en las que se encuentran tres clases, aroplanum duabus stegis
epibticis instructum est, in quibus tres classes inveniuntur.
avioneta: arvola, ae f.

avisador: - de incendios, index (-dcis m) incndii.

aviso: nntius, ii m; nntium, ii n. Uso: - parroquiales, paroeciales nntii; - publicitario,


praecnium; - radial, nntius radiophnicus;
nntius per aethrias undas missus; - televisivo, televisficum praecnium; nntius televisficus; nntius per televisionis undas
missus; - de retorno, allatae vel perlatae epstulae nntius; - en un diario, nntius diurnis
actis evulgatus; poner un - publicitario de
algo en diarios o revistas, laudativum alicius rei nntium in actis diurnis vel in commentriis pnere; laudativam alicius rei
nottiam commentriis vel actis diurnis crdere, concrdere.
avispn: crabro, onis m.

avitaminosis: vitamini penria (-ae f).


avutarda: otis, dis f. Sin: otis tarda.

axioma: axioma, tis n. Sin: pronuntiatum;


enuntiatum; effatum.

axiomtico: axiomticus, a, um. Sin: certus;


certssimus; certa firmaque ratione pronuntiatus vel edictus.
aya: institutrix, icis f.

ayer: heri. Uso: - por la maana, heri mane;


- por la tarde, heri vsperi; hasta -, usque ad
hesternum diem.

ayuda: auxlium, ii n. Sin: adiuvamen, mnis


n. Uso: de -, auxiliaris, e; - en favor de las
vctimas de la inundacin, auxlium pro vctimis inundationis // - de cmara, a cubculo;
cubiculrius; - de cmara de Su Santidad, a
cubculo Pontficis Mximi.

ayudante: (que ayuda) adiutor, oris m. Sin:


minister. Uso: - del banquero ( en una casa
de juego) leae magister; - de cmara, cubiculrius; a cubculo; ser - de alguno, adiutri-

116

azoturia
cem peram navare licui in liqua re // (Mil,
oficial que est a las rdenes de otro superior) ptio, onis m. Uso: - de campo, rei militaris adiutor; rei militaris subdiuva (-ae m);
in re militari adiutor // (maestro o profesor
subalterno) subdoctor, oris m. Sin: prscholus; antescholrius; adiutor acadmicus; - de
literatura latina, a ltteris latinis adiutor; - de
paleografa y diplomtica, a codcibus atque
diplomtibus interpretandis adiutor.
ayudanta: (empleo de ayudante) adiutoris
vel adiutricis munus (-nris n) // (oficina de
ayudante) adiutoris vel adiutricis sedes (-is
f).
ayunar: ieiunare.

ayuno: ieinium, ii n. Uso: - cuaresmal, ieinium quadragenrium; establecer el -, ieinium institere; guardar el -, ieinium
servare; prescribir el -, ieinium indcere;
romper el -, ieinium slvere vel resignare //
(que no ha comido) ieiunus, a, um // (ignorante de lo que se habla) ieiunus. Sin: ignarus, nscius alicius rei; estar en ayunas o en
-, ieiuno ore esse; nescire liquid, rudem esse
(in) liqua re.

ayuntamiento: (junta, reunin) conslium,


conclium. Sin: conventus // (corporacin
que administra el municipio) consilirii civitatis; conslium vel conclium municipale.
Sin: conslium civitati administrandae; civitatis administrationis adiutores; conslium
quod civitatem administrat.
azada: pstinum, i n. Sin: srculum.

azadn: ligo, onis m. Sin: magnum vel maius


rutrum.

azafata: hspita (-ae f); ministratrix (-icis f)


(aria). Sin: hspita aria vel aronutica;
aria assistrix vel ministratrix; ancilla aria;

vectorum adiutrix vel ministra, adiutrix iter


facintibus.

azafrn: crocum, i n; crocus, i m. Uso: de -,


crceus, a, um.
azahar: zhara, ae f. Sin: aurantii vel citri flos.
azalea: azalea, ae f.

azanoria, v. zanahoria.

zimo: zymus, a, um. Uso: pan -, panis zymus; panis sine fermento.
azimut, v. acimut.

azimutal, v. acimutal.

azoado: azotum cntinens.

zoe: azotum vel azoton, i n. Sin: nitrgenum.


azoemia, v. azotemia.
azogue, v. mercurio.

azoico: azicus, a, um. Sin: animntibus vel


vivntibus carens; animntium vel vivntium
expers. Uso: era -, aetas azica // (ntrico) nitratus, a, um.

azotar: frul perctere, fustigare, pulsare.

azotea: solrium, ii n. Uso: - con baranda o


pretil, solrium clatratum.

azotemia: Med azothemia vel azotemia, ae


f.
azoto: azotum, i n.

azoturia: azotria sive azotura, ae f.

117

azteca
azteca: Azteca, ae m.

azcar: sccharum vel sccharon, i n. Uso: biolgico, sccharum biolgicum; - cande,


sccharum candum; - de caa, saccharsium,
ii n; saccharosis, is f; - de piln, scchari
meta; ingenio de -, saccharifcium; scchari
officina; de -, sacchreus vel saccharinus, a,
um; - en polvo o grano fino, sccharum pulvreum; - en terrones, sccharum cbicum //
fig, es un terrn de -, mellitus est.

azufrera: sulphurria, ae f. Sin: slphuris fodina; sulphurata, orum npl.

azulado: caerleus, a, um. Sin: subcaerleus;


caeruleatus.
azulejo: tessella, ae f. Sin: tessellatus latrculus.
azuzador: instigator, oris m.

azucarado: (que contiene azcar o sabe a l)


saccharatus, saccharosus, a, um // (algo
dulce) dulcculus, a, um. Sin: subdulcis, e //
(fig, blando y meloso) mellitus; blanddicus.

azucarar: (baar con azcar) sccharo


asprgere // (endulzar con azcar) sccharo
condire // (fig y coloq, suavizar y endulzar alguna cosa) mitigare, temperare, mollire,
emollire.
azucarera: (recipiente) saccharrium, ii n.
Sin: scchari vsculum; sacchargerum vsculum; saccharrium pocillum // (fbrica)
saccharifcium, ii n. Sin: scchari officina.

azucarera: scchari taberna.

azucarero: (persona tcnica en la fabricacin de azcar) saccharrius, ii m // (recipiente) v. azucarera.

azucarillo: (terrn de azcar) mellitus


pastillus (-i m).
azucena: llium, ii n.

azuela: scia, ae f.

azufrar: slphure asprgere licui rei. Sin:


liquid slphure consprgere, suffire, suffumigare.

118

baba: saliva, ae f. Sin: spuma; spmea saliva. Uso: - de los caracoles, cochlearum saliva; - de serpiente, sanies, i f; echar -,
spumas (in ore) gere // (fig, carsele a uno
la -) summis laettiis ffici. Sin: summo exsultare gaudio; vehementer gaudere.

Babel: Babel, elis f // (confusin, desorden)


confsio, onis f. Sin: tumultus; confsio bablica vel babylnia; babylnica perturbtio.
Uso: - lingstica, babylnica locutionum
perturbtio.

bablico: bablicus, a, um // (confuso, ininteligible) confusus, a, um. Sin: deordinatus.

babilnico: babylnius vel babylnicus, a,


um. Sin: babylon(i)ensis, e.

ludus chartarum bacaranus.

bache: (hoyo en el camino) scrobculus i m //


(pozo de aire rarefacto) locus tenuioris ris.

bachiller: baccalureus, i m. Sin: batalrius;


abitriens, entis mf.

bachillerato: baccalaureatus, us m. Sin:


batalrii gradus. Uso: conseguir el -, baccalaureatum adipisci.
baca: labellum, i n. Sin: catillum; trlleum.
baciliforme: bacilliformis, e.

babilonio: adj, v. babilnico // sust Babylnius, ii m.

bacilo: bacillus vel bacellus, i m; bacillum, i


n. Sin: microbacillum; bactrium. Uso: bacilos de la tuberculosis, del tifus, del ttano,
del clera, de la peste, bacilla tuberculosis,
typhi, ttani, chlerae, pestilntiae.

babosa: (molusco) limax, acis f.

back (jugador, en el ftbol), v. defensa.

babor: sinistrum navis latus (-tris n).

baboso: salivosus, a, um. Sin: spumosus.

babucha: crpida, ae f. Sin: slea vel calgula


domstica.

babuino: cynocphalus, i m.

baby-sitter: puerorum custos (-odis mf). Sin:


infantrius, ii m; infantria, ae f; grula, ae f.
bacalao: (pez) asellus. Sin: asellus marinus
// (su carne salada) asellus salitus. Sin:
asellus marinus arefactus vel sale exsiccatus.

bacar o bacarr: lea (-ae f) bacarana. Sin:

bacn, v. orinal.

background (Inform) fondo: (de una pintura) fundus, i m // (de un escritorio con ventanas) ima, orum npl. Uso: to put a window
into background, fenestram in ima mttere vel
repnere // (relativo a un proceso) nferus, a,
um. Sin: psterus. Uso: to put into background, in ima mttere; inferiorem fcere.

back-up (Inform) de reserva: cautionalis, e //


(copia de reserva) cpia, ae f. Sin: exscriptum cautionale. Uso: hacer -, cpias vel
exscripta cautionlia fcere.
bacteria: bactrium ii n . Sin: bacillum.

119

bacteriano
bacteriano: bactricus, a, um. Sin: bactrii
vel bacteriorum (gen); ad bactria ttinens.

bactericida: adj bactericidalis, e. Sin: bactriis extiosus; bactria necans // sust bactericida, ae m. Sin: venenum bactericidale.

bacteriofagia: bacteriophgia sive -phaga,


ae f.
bacterifago: bacteriphagus, i m.

bacteriofobia: bacteriophbia sive -phoba,


ae f.
bacterigeno: bacterigenus, a, um.

bacteriologa: bacteriolgia sive -loga, ae f.


Sin: de bactriis vel de microbacillis rtio,
doctrina, disciplina.
bacteriolgico: bacteriolgicus, a, um.

bacterilogo: bacterilogus, i m. Sin: bacteriolgiae peritus.


bacteriopatologa: bacteriopatholgia sive
-loga, ae f.

bacterioscopia: bacterioscpia sive -scopa,


ae f.
bacterioscpico: bacterioscpicus a um.

bacterioterapia: bacteriotherapa, ae f . Sin:


per iniecta bactria curtio.

bculo: bculus, i m; bculum, i n. Sin:


pedum. Uso: - abacial, pedum abbatiale ; de los obispos, pastorale pedum; ltuus pastoralis vel episcopalis // fig levamen, mnis n.
Sin: soltium; subsdium.
badajo: mlleus, i m. Uso: - de (la) campana,
campani vel campanae mlleus. Sin: aeris

campani vel sacri aeris mlleus.

badana: aluta, ae f.

Baden (Estado de Alemania): Badnia, ae f.


Sin: Aquae Aureliae. Uso: de -, badenensis
vel badensis, e.

badn: (cauce empedrado) incile, is n.

badil: batillum vel vatillum, i n; batillus vel


vatillus, i m.
badila, v. badil.

badminton o bdminton: ludus (-i m) pilae


pennatae.

bagatela: ldicra, ae f. Sin: res parvi momenti; res nullus momenti; res vilssima,
levssima, parva, prvula; nugae, arum; inptiae, arum.

Bahamas (Archipilago de las): Insulae Bahamenses.


baha: sinus, us m.

Baha Blanca: Sinus (-us m) Albus.

bailable: adj saltationi aptus // (ballet)


modus saltatrius.

bailar: saltare. Sin: ballare; choras dcere


vel exercere. Uso: aprender a -, saltare dscere; saber -, saltare scire, saltandi peritum
esse; - bien, cmmode vel eleganter saltare;
sacar a -, invitare ad saltandum.

bailarn, na: (que baila) saltans, antis. Sin:


qui vel quae saltat // (que ejercita el arte de
bailar) saltator, oris m; saltatrix, icis f. Sin:
ldius m; saltatrcula f; mima f. Uso: ser
buen -, ptime saltare.

120

balancear
baile: salttio, onis f. Sin: balltio; saltatus,
us m; chora. Uso: de -, saltatrius, a, um; de despedida, salttio valedictionis; - de puntillas, balltio eltior; arte del -, saltandi ars;
escuela de -, ludus saltatrius; maestro de -,
saltandi magister; pista de -, locus saltatrius;
sala o saln de -, oecus saltatrius; dirigir el
-, choras dcere; organizar un -, saltationem
institere.
bailecito: saltatincula, ae f.

bailotear: circumsalire. Sin: circumsaltare;


saltitare.

baja: - de los precios, pretiorum demintio


vel immintio (-onis f); - en el precio de los
vveres, annonae vlitas; - en la bolsa, deprssio.
baj: psias, ae m. Sin: strapa, ae m; satraps, pis; strapes, ae; strapes, is (ac -en).

bajada: declivis via vel locus. Uso: Dep, libre, descnsio simplex; - en serpentina,
descnsio flexuosa.

bajar: (descender) descndere. Uso: - la escalera, (per) scalas descndere // (disminuir)


baja la bolsa, argentrii fori prtia decrescunt, deminuuntur, levantur.
bajel: phaselus, i m.

bajito: brevculus, a, um.

bajo: (voz que produce los sonidos ms graves) gravssima vel ima vox. Uso: - continuo,
gravior vox contnua // (el que tiene tal voz)
gravssimae (vel imae, vel gravioris) vocis
cantor // - de arena, vadum, i n. Sin: pulvinus
// fig, - fondos, abiecta vel srdida plebcula;
ppuli faex (faecis f); abiectssimum civitatis
vulgus (-i n).

bajorrelieve o bajo relieve: ctypum, i n;


ctypus, i m. Sin: anaglyptum; toruma
(-mtis n); caelatura, ae f; caelatum opus.
Uso: autor de bajorrelieves, toruta, ae m; estatua de mrmol en -, anaglyptum simulacrum marmreum; en -, ctypus; anaglyptus.

bala: (proyectil) plumbum, i n. Sin: globus;


glans, glandis f; glans metllica, plmbea, ignita; ignitus globus vel glbulus . Uso: - de
hierro, globus frreus; - de plomo, plumbum,
i n; plmbea, ae f; gran cantidad de balas,
plmbea grando; arrojar balas, plumbum
emttere.
balada: cntio, onis f.

baladronear: (hacer baladronadas) glorisius vel iactanter se grere // (decir baladronadas) se iactare. Sin: se ostentare; iactari +
abl, de vel in + abl; glorisius se iactare; de
se glorisius praedicare; insolntius se iactare; glorisius vel magnificntius loqui.
balalaica: cthara (-ae f) balalica. Sin: cthara tringula rssica vel sarmtica.

balance: (cuenta general) rtio, onis f;


rationes fpl. Sin: reltio; pecuniarum rtio;
rationum pondertio; arcae recogntio; rtio
rei administrandae; rtio accepti et expensi;
acceptorum et expensorum rtio; tbulae
accepti atque expensi; crditi et dbiti
compenstio. Uso: - anual, nnua smptuum
aestimtio vel computtio; compilar, hacer
el -, rationem dcere, subdcere, inire,
trhere, habere; tbulas accepti et expensi
confcere; mostrar el registro del -, cdicem
expensi et accepti exhibere; nivelar el -,
expensi et accepti rationem exaequare; tener
el registro del -, cdicem dati et accepti
habere.
balancear: Mar, Aeron iactari.

121

balanceo
balanceo: - de nave o avin, navis vel aronavis iacttio, oscilltio, fluctutio, agittio,
inclintio.

Sin: blaesus.

balancita: - para pesar el oro, aurria statera.

balcn: maenianum, i n. Sin: pdium.

balanza: libra, ae f. Sin: trtina. Uso: - de dos


platillos, bilanx, ancis f; - de la mejor marca,
trtina exquisitae vel accuratssimae notae; de ptima calidad, trtina ptimae (exquisitae, exactssimae, certssimae) fidei vel mensurae; - de precisin, trtina bonae (exactae,
certae) fidei vel mensrae // - de comercio,
examintio rddits. Sin: sumpts redditsque rtio; colltio compndii ac dispndii.

baldaqun o baldaquino: fastgium, ii n.


Sin: baldachinum. Uso: - de bronce, aneum
fastgium; - de cama, tectum; - de gnero,
tentrium; - de prpura, aulaeum.

balancn: lncula, ae f. Sin: libramentum;


statrula.

balandrn: tnica (talaris) cum alcula.

balastar: glre sprgere vel strnere.

balata: ballata, ae f. Sin: cntio ballata f.


balate: margo (-gnis mf) canalculi.

balaustrada: balaustrata, ae f. Sin: balaustiorum ordo, saeptum, ornatus (-us m); saeptum; plteus, plteum; loricae saeptum. Uso:
- de bronce, saeptum aneum; - de mrmol,
lorica marmrea.
balaustre o balastre: balustium, ii n.

balbucear: balbutire. Sin: lingu haesitare;


lingu titubante loqui; balbum esse; incerta
voce loqui (de nio). Uso: decir algo balbuceando, liquid haesitntibus verbis dcere.

balbuceo: balbties, i f. Sin: linguae haesitntia vel titubntia; oris titubtio; os balbum.

balbuciente: balbus, a, um; balbtiens, entis.

balbucir, v. balbucear.

Balcanes: regiones balcnicae. Sin: Balcnia, ae f. Uso: de los -, balcaniensis, e.

balconcillo: podolum, i n. Sin: parvum maenianum.

balde: stula, ae f; stulus, i m. Sin: alvolus.


Uso: - para incendios, hama vel ama, ae f; de
-, gratis; en -, frustra.
baldosa: latrculus, i m. Uso: - marmorosa,
latrculus marmoratus.

balear: (herir o matar a balazos) liquem


plumbis (vel glndibus, vel plmbeis glndibus) vulnerare, sauciare vel necare, interfcere // (tirotear, fusilar) v. estos verbos.
Baleares: Baleares (nsulae), ium fpl. Uso:
de las -, balericus, a, um; balearis, e.

baln: glans, glandis f. Sin: granus plmbeus.

balista: ballista, ae f. Sin: blea. Uso: - montada sobre ruedas, carroballista.

balstica: ballstica vel ballistria, ae f. Sin:


ars ballstica (como arte); ballistria disciplina, doctrina, scintia (como ciencia).

balstico: ballsticus vel ballistrius. Sin: ad


ballsticam prtinens; ad misslium ictum
spectans.

122

banca
balistita: ballistites, is f. Sin: pulvis (-vris
m) prius fumo carens vel fumi expers.
baliza: paltium, ii n. Sin: praetentura, ae f.

ballena: bal(l)aena vel ballena, ae f. Sin: pristis, is f; pistrix, icis f. Uso: caza de ballenas,
ventio ballaencea.

ballesta: ballista, ae f. Sin: arcuballista; manuballista.

ballestero: ballistrius, ii m. Sin: arcuballistrius; manuballistrius.

ballet: saltatria fbula (-ae f). Sin: scenica


salttio vel chora.

balneario: adj balnerius, a, um. Sin: balnearis; balneatrius // sust blneum pblicum;
blnea vel balnea, orum npl. Sin: blneae,
arum fpl.
balneoterapia: balneotherapa, ae f. Sin: curtio balneria.

balneoterpico: balneotherpicus, a, um.


Sin: ad balneotherapam ttinens.

balompi, v. ftbol.

baln: follis, is m. Sin: pila. Uso: apoderarse


del -, follem occupare, tenere; pil potiri.
baloncesto, v. bsquet.

baloncito: follculus, i m. Sin: glbulus.

balonmano: manufllium, ii n. Sin: manufollis, is m; follis pugillatrius vel pugnis


missus. Uso: juego de -, manufllium; juego
de - de saln, manufllium aulare.
balonvolea, v. voleibol.

balotaje: suffrgium (-ii n) decretrium. Sin:


ltera suffragiorum ltio. Uso: demandar el -,
suffrgium decretrium ferre.

balsa: (embarcacin) ratis, is f // (charco)


stagnum, i n.

balsmico: fragrans, antis. Sin: odorus; suavis.


blsamo: blsamum, i n // fig solcium; solamen; levamentum; consoltio.
balsero: rector navis (vel ratis) traiectriae.

bltico: mar -, Blticum, i n. Sin: mare Blticum.

bamb: hirundo (-dnis f) ndica; (h)arundo


ndica. Sin: bambusa, ae f.
banal: vulgaris, e. Sin: trivialis.
banalidad: nugae, arum fpl.

banana: banana, ae f; bananum, i n. Sin:


ariena; musae paradisacae fructus. Uso: cultivador de bananas, cultor bananarum; cultivo de bananas, cultura bananarum.

bananero: adj bananrius, a, um // (barco


que transporta bananas) navis bananis onerata. Sin: navis onerria cultoris bananarum.

banano: bananus, i f. Sin: (arbor) banana;


musa paradisaca.

banca: (embarcacin filipina) v. canoa //


(puesto o asiento en el Parlamento) sedes
(- is f) parlamentria vel in parlamento // (comercio que consiste en el giro, cambio y descuento de valores, y la compra y venta de
efectos pblicos) res argentria; la - mundial,
res argentaria mundana vel universalis // - de
hielo, v. banquisa.

123

bancario
bancario: ad argentriam prtinens.

bancarrota: (quiebra) decctio, onis f //


(quiebra de un banco) argentriae dissoltio.
Uso: hacer - (quiebra fraudulenta), creditores fraudare; creditores decoquendo fraudare
// (fig, desastre, hundimiento, descrdito)
naufrgium; evrsio; runa, dissoltio. Uso:
la - de la civilizacin, humani civilisque cults naufrgium.

banco: (asiento de madera) sedile, is n. Sin:


scamnum; scabellum; (lgneum) subsllium
Uso: - alto, scamnum ditum; - encorvado,
scamnum curvatum // (banco de los remeros
de una nave) transtrum, i n. Sin: iugum // de datos, indiciorum thesaurus; elementorum
certorum thesaurus; - de hielo, v. banquisa; de ojos, thesaurus transponendorum (vel
transferendorum) oculorum; - de sangre, haematheca; receptculum snguini colligendo
// (establecimiento pblico de crdito) argentria, ae f. Sin: mensa vel taberna argentria,
nummria, nummulria; domus vel socetas
argentria. Uso: - hipotecario, mensa hypothecria; - mundial, argentria mundana; nacional, pblica mensa argentria; - de crdito, mensa creditria; - de Roma, argentria
romana; - del Santo Espritu, argentria a
Sancto Spritu nominata; mensa nummulria
Sancti Spritus; billete de -, tssera vel chrtula nummria; directores del -, directores argentriae; argentriae praepsiti; presidente
del -, presidens argentriae // (tabln que
sirve de mesa) tbula, ae f. Sin: mensa.

banda: (cuerpo de msicos) msici, orum


mpl. Sin: symphonaci (hmines); aeneatores; symphoniacorum agmen, manpulus, cohors, collgium, sodlitas; aeneatorum
manus; manus aeneatria. Uso: - lisa, tibcines; - militar, mlites aeneatores; mlitum
symphoniacorum manpulus; symphnia militaris // (pandilla) grex, gregis f. Sin: globus;
caterva; manus (-us f) // (porcin de gente ar-

mada) agmen (vel globus, grex, manus) armatorum. Uso: - armada, globus armatorum;
- criminales, greges criminales, - de los
cuatro, manus quattuor (scelestorum) //
(conjunto) - de comediantes, famlia scenica
// (baranda del billar) banda vel ora ae f //
(faja o lista) fscia, ae f. Sin: clavus // (llanta)
v. esta voz // (cinta ancha que como distintivo
se lleva atravesada desde un hombro al costado opuesto) insigne oblquum. Sin: oblquus
blteus;
oblquum
blteum;
decoramentum transversum.
bandada: agmen, mnis n. Uso: - de pjaros,
vium agmen.

bandeja: ptera, ae f. Sin: lanx, lancis f; discus, i m; scutella, ae f; vas metllicum vel lgneum. Uso: - de pastelillos, ptera cum
suavillis.

bandera: vexillum, i n. Sin: signum; insigne.


Uso: - austraca, Austriae insigne vel vexillum; - nacional, ptriae (vel ptrium, vel
nationis) vexillum; signum vel vexillum nationale; - olmpica, vexillum olmpicum; tricolor, trcolor vexillum; vexillum tribus
colribus tinctum; vexillum terno decoratum
colore; - a media asta, vexillum mdio hastili
(propsitum); despliegue de banderas, vexillorum propostio vel iacttio; izar, levantar
la -, v. izar; amainar, arriar la -, v. amainar;
ondea la -, vexillum flitat vel vento agitatur.

bandern: vexllulum, i n. Sin: parvum vexillum.

banderola: ventorum index (-dcis m) // (fig,


hombre voluble) v. veleta.
bandidaje, v. bandolerismo.

bandido: (bandolero) v. esta voz // (fugitivo


de la justicia) prfugus, i m. Sin: exsul, lis;

124

bao
ptri extorris // (persona perversa) homo
pravus, perversus, depravatus, mprobus.

bando: manus, us f. Uso: los dos -, manus


traque // (edicto o mandato) edictum, i n.
Sin: mandatum; decretum; iussum.

bandola, v. mandolina.

bandolera: (salteadora) praedatrix, icis f.


Sin: grassatrix // (correa cruzada por el
pecho que sirve para colgar un arma) blteus, i m; blteum, i n. Sin: blteus oblquus;
blteum oblquum; transversum pctoris cngulum. Uso: en -, transversus, a, um; in blteo; ab humero dextro sub sinistrum
brchium descendens; llevar la mochila en -,
srcinam transverso pctoris cngulo sustinere.
bandolerismo: latrocintio, onis f; latrocnium, ii n. Sin: praedtio; rapintio; grasstio.
bandolero: praedo, onis m. Sin: latro; grassator; rapinator; tromcrates.
bandolina, v. mandolina.

bandonen: bandonum, i n.
bandurria, v. mandolina.

bandwith (anchura de banda): dipason (n


indecl) dnsitas (-atis f).

Bangla Desh: Bangladesa, ae f. Uso: de -,


bangladesanus.

banquero: argentrius, ii m. Sin: mensrius;


mensulrius; nummulrius; trapezita.
banquete: - nocturno, comisstio, onis f.

banquina: viae margo (-gnis mf).

banquisa: glcies (-i f) pontvaga. Sin: aequor glaciatum; glcies flitans, flctuans.
bantes: Bantuenses, ium mpl.
baadera, v. baera.

baador: vestis (-is f) balneria.

baarse: balneare. Sin: blneo uti.

baera: (pila para baarse) lveus, i m. Sin:


labrum; balneum vel blneum; slium; piscina // (mujer que cuida de los baos y sirve
a los que se baan) balneatrix, icis f. Sin: balinearum ministra.
baero: balneator, oris m. Sin: balinearum
minister.

baista: blneans, antis mf. Sin: qui vel quae


ad aquas venit; qui vel quae in aqua est; qui
vel quae aquis titur; qui vel quae blneis delectatur.

bao: (accin) ltio, onis f. Sin: lavtio; balnetio; ctio balneandi. Uso: - caliente, lavtio clida; aquae clidae; - fro, lavtio
frgida; - de agua salada, blneum salsum; de asiento, encathisma, tis n; - de chorro, lavtio in aquae deiectu; lavtio plvia; - de espuma, lavtio spumosa; baos de mar,
marina lavacra; - de pies, blneum pedum; de vapor, lacnicum balneum vel blneum;
assa sudtio; vaportio balinearum; darse un
- de pies, pedes lavare; tomar un -, lavari vel
se lavare // (cuarto de -) blneum, i n. Sin:
lavacrum; lavatrina. Uso: - caliente, caldrium, ii n; - fro, frigidrium, ii n; blneum
frgidum; - turco, sudatrium, ii n; entrar en
el -, blneum intrare vel introire; in blneum
introire; ir al -, ad (vel in) blneum ire vel venire; blneum inire, adire, obire; salir del -,
e blneo gredi vel exire; blneo gredi; de
blneo exire // (sitio donde hay agua para

125

baobab
baarse) colymbus, i m. Sin: locus balnerius. Uso: - comunes, blnea commnia,
mixta, promscua; - privados, blnea privata;
- pblicos, blnea, orum npl; blnea pblica;
blneae vel thermae, arum fpl; - pblicos al
aire libre, blnea pblica subdilia (vel sub
divo, vel sub divum) // (pila o tina que sirve
para baar o lavar todo el cuerpo o parte de
l) v. baera // (retrete, excusado) latrina, ae
f. Sin: lavatrina; sellae familiricae. Uso: pblicos, frica, ae f; fricae, arum fpl // - de
agua, - de mara, blneum Mariae; en mara, subbulliente aqu mersatus; in
subbullientem aquam mersus; meter algo en
- mara, liquid subbulliente aqu mersare;
cocinar en - mara, liquid subbulliente aqu
mersatum cquere.
baobab: baobab indecl.

baptisterio: (sitio donde est la pila bautismal) baptistrium, ii n // (pila bautismal) v.


pila.
baquelita: bachelites, ae m.

baquiano: (conocedor de los lugares) locorum sciens (-entis) // (gua para transitar por
ellos) locorum dux (ducis m) // (experto) alicius rei peritus; in liqua re versatus.

bar: thermoplium, ii n. Sin: bibria, ae f; taberna vel tabrnula potria, potatria, bibria;
popna, ae f // (- en hotel) oecus (-i m) potrius.

barahnda: tumultus, us m. Sin: tumultutio; perturbtio.

baraja: (conjunto de naipes) lusrius chartularum (vel scidularum) fascculus (-i m).
Sin: chrtulae vel scdulae lusriae // (naipe)
chrtula (-ae f) vel scdula (-ae f) lusria.

baranda: (barandilla de escalera) mans vel

scalarum fulcrum, fulcimen, fulcimentum.


Sin: epimdion, ii n.

barandilla: cancelli, orum mpl. Sin: clatri,


orum mpl. Uso: - de escalera, v. baranda.

baratijas: nugae, arum fpl. Sin: gerrae;


scruta, orum npl; nugamenta, orum npl ; res
vilssimae vel levssimae.
baratillero: nugivendus, i m. Sin: nugarum
vel scrutorum vnditor, nstitor, propla.

baratillo: nugarum (vel gerrarum, vel nugamentorum) taberna (-ae f).

barba: (parte de la cara debajo de la boca)


mentum, i n // (pelo que nace en la -) barba,
ae f. Uso: - cerrada, barba clausa; - descuidada, barba inculta; - larga, barba prolixa; partida, barba partita; - de abanico, barba flabelli; - que empieza a despuntar, lanugo,
gnis f; corte de -, depostio barbae; con un
poco de -, barbtulus; sin -, imberbis; afeitar
la - a uno, licui barbam rdere, abrdere, recdere, tondere; dejarse crecer la -, barbam
demttere, promttere, submttere.

barbacana: risma, ae f; risma, -tis n. Sin:


muri fultura; antemurale; muri propugnculum.

barbajas: radculae, arum fpl.

barbajuelas, v. barbajas.

barbar: (echar races las plantas) radculas


emttere vel gere. Sin: radicscere.

barbrico: barbricus, a, um.

barbarie: barbria, ae f; barbries, i f. Uso:


reducir a la -, ad barbriam vel ad barbriem
redcere; ad incultam feramque vitam redcere; volver a la -, ad barbriam redire.

126

barman
barbarismo: barbarismus, i m. Sin: vox brbara, barbrica, vitiosa; brbarum verbum;
barbricum nomen.
brbaro: brbarus, a, um. Uso: volverse -, inhumano cultu silvscere.
Barbarroja: Barba Rssea. Sin: Fridericus
A(h)enobarbus.

barbero: tonsor, oris m. Sin: rasor; barbitonsor.

barbeta: fulcimen, mnis n. Sin: basis, -is (ac


-im vel -em; abl -i).
barbilla: brbula, ae f.

barbiquejo, v. barboquejo.

barcarola: nuticum carmen.

barco: navis, is f. Sin: navgium. Uso: - cisterna, navis lquidis vehendis; - comercial,
navis mercatria; - negrero, navis nigritis vehendis; - nodriza, navis nutrcia vel nutrcula;
- pesquero, navis piscatria; - de carga, onerria; navis onerria; - de motor, automatria
navis; navis machinamento acta; - de remos,
navis remis acta; - de vapor, vaporinavis; vaporria; navis vaporria; navis vapore mota
vel impulsa; - de velas, navis velis instructa,
predita; navis acta velis; navis promota ventis.
bardo: bardus, i m. Sin: vates; rhapsodus;
cantor.

barestesia: baraesthsia sive baraesthesa, ae


f. Sin: gravitatis sensus.

barbirrojo: a(h)enobarbus, a, um.

barestesimetro: baraesthesimetrum, i n.

barbo: barbus, i m.

barbn: homo bene barbatus.

barboquejo: redimculum, i n. Sin: bccula;


focale; cngulum; ligamen sub mentum ductum.

barbullar: balbutire. Sin: singultim loqui;


incndita verba proferre.
barbulln: balbtiens, entis. Sin: lingu hesitans.

barca: barca, ae f. Sin: navcula; scapha;


cymba; lembus; linter. Uso: - pesquera,
horia, ae f; cymba vel navcula piscatria; de motor, automatria cymba; - de remos,
actuarola ; - de ro, de lago, phaselus; brcula; scphula; cmbula; lmbulus; - de
vapor, vaporalis navcula; - de vela, scapha
velvola vel velis instructa; lembus velis preditus vel instructus.

baricentro: barycentrum, i n. Sin: gravitatis


centrum.
barimetra: barymtria sive barymetra, ae f.

bario: brium, ii n. Uso: - sulfrico, brium


sulphricum.

barisfera: barysphaera, ae f. Sin: mdia


terrae pars; terrae ncleus.
barita: barytes, is f.

baritonal: barytonalis, e. Uso: voz -, bartoni


vox.

bartono: bartonus vel bartonos, i m. Sin:


barytonista, ae m; gravis vocis cantor.

barman: thermopla, ae m. Sin: triclinirius;


genricam minister, tri.

127

barnabita
barnabita: barnabita vel barnabites, ae m.
Sin: sodalis barnabites; e Societate Pauli et
Brnabae.

barniz: verncium, ii n. Sin: nitens color; nitens crusta // fig fucus, i m. Sin: spcies. Uso:
tener un - de algo, primis vel primribus labris liquid gustasse, attigisse; tener un - literario, tinctum esse ltteris; tener un - de
gramtica, grammticis tinctum esse notinibus.
barnizado: sust llitus, us m. Sin: vernicis indctio // adj tinctus, a, um. Sin: llitus; blitus; verncio llitus; colore tinctus; recin -,
recens tinctus, llitus, blitus.
barnizador: tinctor, oris m. Sin: qui (liquid)
tingit vel llinit.

barnizar: verniciare. Sin: vernice illnere;


vernicem licui rei indcere; colore liquid
illnere; colorem licui rei indcere; licui
rei nitentem colorem vel crustam indcere.
Uso: - algo con algo, rem re (pice, con pez;
cer, con cera ) tngere, illnere, oblnere,
lnere.
baroestesia, v. barestesia.

bargrafo: bargraphum, i n; barogrphium,


ii n. Sin: altitdinis index.
baromtrico: baromtricus, a, um.

barmetro: barmetrum, i n. Sin: index gravitatis; tbulus torricellianus. Uso: el - sube,


baja, argentum vivum barmetri ascendit,
descendit.

barometrgrafo: barometrgraphum, i n;
barometrogrphium, ii n.

barn: baro, onis m. Sin: nbilis vel liber


baro. Uso: de -, baronalis, e; barnicus, a,

um; baronis (gen); ad baronem spectans.

baronesa: (mujer del barn o que disfruta de


una barona) baronissa, ae f. Sin: (mujer del
barn) baronis uxor.

barona: baronatus, us m. Sin: (dignidad) baronis dgnitas vel honor; (cometido) baronis
munus; (jurisdiccin) baronis dcio, iurisdictio, territrium, rgio.
baroscopio: baroscpium, ii n.

barotermgrafo: barothermgraphum, i n;
barothermogrphium, ii n.
barquero: naviculrius, ii m. Sin: prtitor.

barquichuela: navigolum, i n. Sin:


cymbula; lmbulus; lintrculus; scphulus.
Uso: - pesquera, horola.
barra: asser, ris m // (aparato de gimnasia)
tignum, i n. Sin: tignum vel ferrum transversum. Uso: - paralelas, lneae parallelae; - pisapapel, vectis (-is f) premendae chartae; - de
chocolate, quadra chocolatae; - de espacios,
spatiorum vectis; - del timn, clavus; - de turrn, quadra lucuntis.
barrabs: malefactor, oris m. Sin: gneo,
onis m; homo flagitiosus, seditiosus, malficus.

barraca: (caseta tosca) tugrium, ii n. Sin:


casa; csula; maplia, ium npl. Uso: construir
barracas, tugria vel casas aedificare //
(edificio que se usa para almacn) tabernculum, i n // (puesto en un mercado) tabrnula,
ae f.

barracn: amplum tentrium.

barragn: barracanus, i m. Sin: arbica vel


frica vestis; arbicum vel fricum vestimen-

128

basalto
tum; arbicus vel fricus amictus (-us m).

barranca o barranco: elvies, i f. Sin:


abruptum.

barredera: scopae, arum fpl. Sin: mchina


scopria.

barrena: trebra, ae f. Uso: - elctrica, trebra elctrica; trebra electro xcita.


barrenamiento: terebrtio, onis f.

barrenar: terebrare. Sin: perfdere.

barrendero: scoprius, ii m. Sin: convrritor; converrens; cvicae mundtiae minister.

barreno: terebramen, mnis n.


barreo: pelvis, is f.

barrer: scopare. Sin: vrrere, evrrere, devrrere; scopis vrrere vel purgare.

barrera: vallum, i n; vallus, i m Sin: repgulum; obex, bicis mf; saepimentum; impedimentum. Uso: - aduanera, portrii limes
(-mtis m); - de separacin, vallum discrminis; - del sonido, repgula (-orum npl) soni.

barrica, v. tonel.

barricada: saeptum, i n. Sin: obex, bicis


mf; saepimentum; obex tumulturius vel subitrius; saepimentum tumulturium vel subitrium. Uso: - de carros, carri pro vallo
obiecti; barricadas de piedras, bices saxorum; el camino estaba bloqueado por una -,
iter intersaeptum erat.

barrign: vir ventris obesi. Sin: vir ventre


obeso.
barril: dlium, ii n. Sin: cupa; cadus; sria.

barrilero: (el que hace barriles) doliorum


vel cuparum pifex; (el que los vende) doliorum vel cuparum vnditor.

barrilete: (dim de barril) dololum, i n //


(instrumento que usan los carpinteros para
asegurar la madera en el banco) retinculum, i n. Sin: ansa frrea // (juguete) v. cometa.
barrilito: dololum, i n. Sin: cadus.

barrio: vicus, i m. Sin: rgio. Uso: (de ciudad) urbis pars, rgio, vicus; - bajo, sordes
(-is f; sordes, ium fpl) urbis; - pobre, rgio
egena; - perifricos, aversa, orum npl; urbis
aversa; - populosos, urbis regiones ppulo
frequentiores; - residencial, rgio habitatinibus lautiribus destinata // de -, vicanus, a,
um; habitantes de -, regionrii vici; partis
urbis ncolae.

barro: limus, i m. Uso: - termal, limus medicalis // de -, fctilis, e. Sin: figlnus vel figulnus.

barroco: sust barocum, i n. Sin: ars baroca //


adj barocus, a, um. Uso: estilo -, genus barocum // (fig, recargado, ampuloso) tmidus, a,
um; tumens, entis. Sin: trgidus; inflatus; affectatus // (fig, recargado de adornos) fucatus, a, um. Sin: dmodum expolitus // (fig,
extravagante, chocante) nsolens, entis. Sin:
inslitus; incompsitus.

barroquismo: barochismus, i m. Sin: rtio


baroca.
basal: basalis, e.

basltico: baslticus, a, um.

basalto: basaltes, is m. Sin: basanites, ae (ac


-en) m.

129

basamento
basamento: basis, is f. Sin: fundamentum.

basarse: innti. Sin: consstere in + abl. Uso:


- en un autor, liquo auctore uti.

bscula: libramen, mnis n. Sin: statera bascularis.

base: (superficie en que se asienta un


cuerpo) basis, is (ac -im vel em, abl -i) f (de
estatuas, monumentos, etc.); fundamentum, i
n (de muros, etc.); fulcrum, i n (apoyo, pie de
cama, etc.); crepdo, dnis f (zcalo, pedestal). Uso: - de una columna, columnae basis;
- cuadrada, quadra, ae f; - cuadrada de columna, plinthus, i f // (lugar) - cientfica,
sedes percontatinibus faciendis; - militar,
sttio militaris; - naval, portus bllicus; naval de Guantmano, sttio navalis Guantmano; sttio navalis, cui nomen Guantmano // (condicin o norma fundamental de
un acuerdo) lex, legis f. Sin: condcio. Uso:
bases de un concurso, certminis leges.
base-ball, v. bisbol.

base de datos (Inform): datotheca, ae f.

bsico: fundamentalis, e. Sin: praecpuus //


Qum bsicus, a, um.

baslica: baslica, ae f. Sin: templum mximum; aedes sacra praecpua. Uso: - de San
Pedro, Sancti Petri Baslica; - de Letrn, Baslica Lateranensis.
basilical: basilicalis, e.

bsquetbol, v. bsquet.

basquetbolista: bascaudrius, ii m. Sin:


follis bascaudrii lusor; follis canistrique
lusor; pilae canistralis lusor.

basta: -!, satis!; iam satis! Sin: pax! Uso: y sobra, satis superque est; pero de esto, -,
sed satis de hoc; sed haec hctenus.
bastarda: (dicho indigno) brbarus sermo.
Sin: brbarae voces.

bastardilla: en -, inclinatis ltteris.

bastardo: sprius, a, um. Sin: nothus; illegtimus; non legtimus; ignoto vel incerto patre
natus; pelice vel plice ortus (nacido de concubina); adulterinus (adulterino).
bastidor: (vrsilis) scaenae pries (-tis m).
bastin: propugnculum, i n.

basto: (aparejo o alabarda) clitellae, arum


fpl.

bastn: bculus, i m; bculum, i n. Uso: - de


alpinista, alpini prtica; montanus bculus; para esquiar, bculum nivale; nartatoris bculus; decursoris nivalis bculum.

basilisco: basiliscus, i m.

basket o basketball, v. bsquet.

basketbolista, v. basquetbolista.

nistrildium, canistri ldium; follis (vel pilae)


canistrique ludus sive lsio (-onis f); pilaris
et canistralis lsio. Uso: jugador de -, bascaudrius, ii m; canistrilusor; jugar al -, pil
canistroque ldere; folle vel follculo canistroque ldere; partido de -, canistrildii certamen vel contntio; certamen follis
canistrique; follis vel pilae canistralis certamen; practicar el -, follis canistrique ludo se
exercere.

bsquet: ludus (-i m) bascaudrius. Sin: ca-

bastos: virgae, arum fpl.

130

batiscafo
basura: purgamenta, orum npl. Sin: sordes,
ium fpl. Uso: - atmica, purgamenta atmica;
- radiactiva, purgamenta radioactiva.
basurero: (recipiente) purgamentorum capsa
vel excpulum. Sin: srdium cstula vel receptculum // (sitio) depositrium, ii n. Uso:
- atmico, depositrium purgamentorum atomicorum.

bata: domstica (vel cubiculria, vel cubitria) vestis (-is f). Sin: laxa vel fluxa tnica;
tnica talaris; indsium.

batalla: pugna, ae f. Sin: prolium; certamen;


concerttio. Uso: - electoral, populrium legatorum certamen vel certtio.
batalln: cohors, ortis f. Sin: phalanx, angis f.

batn: (mquina) prelum, i n. Sin: pressrium; mchina fullnica.


batanero: fullo, onis m. Sin: lanrius; coactor lanrius.

bate: (en el bisbol y el crquet) lignum pulsrium.

gata. Uso: - antiarea, tormenta antiaria,


antiarea; adversus aronvium incursiones
tormenta // (unidad tctica de artillera)
manus tormentria. Sin: agmen tormentrium // (obra de fortificacin que contiene
cierto nmero de caones) munimentum, i n
// - de cocina, vasa vel instrumenta coquinria // (agrupacin de pilas) pilae; pilarum sries; - elctrica, pilae elctricae; sries
pilarum electricarum; pilae elctrice actae;
pilae elctric vi actae // (acumulador) accumulatrium, ii n. Sin: instrumentum elctridi
cumulandae.
baterista: pulsator, oris m; pulsatrix, icis f.
baticola: postilena, ae f.

batida: indago, gnis f. Sin: venatria excrsio. Uso: - de la polica, investigtio (hminum) maleficorum.

batidor: (que bate) percussor, oris m. Sin:


pulsator; verberator. Uso: - de oro, bracterius; bracteator // (explorador) explorator,
oris m.

bateador: (en bisbol y crquet) pulsor, oris


m. Sin: battutor.

batidora: (instrumento que bate alimentos)


agitbulum, i n. Sin: rudcula; rutbulum.
Uso: - elctrica, elctricum agitbulum; - de
mano, manuale agitbulum.

batel: scapha, ae f. Sin: cumba vel cymba; faselus vel phaselus; linter (-tris f).

batimetra: bathymtria sive -metra, ae f.


Sin: profundi maris mensura.

bateau-bus: navgium laphorum.

batelero: prtitor, oris m. Sin: lintrrius.

batera: (conjunto de instrumentos de percusin) tmpana, orum npl. Sin: tintinnbula;


percussionlia instrumenta msica // (conjunto de piezas de artillera) tormenta, orum
npl. Sin: tormenta bllica; bellicorum tormentorum sries; tormenta bllica congre-

batihoja: bracteator, oris m. Sin: bracterius.

batimtrico: bathymtricus, a, um. Sin: ad


bathymtriam ttinens.
batintn, v. gong.

batiscafo: bathscafus, i m; bathscafa, ae f;


bathyscphium, ii n. Sin: bathycumba; subaqunea scapha.

131

batista
batista: baptistinum, i n. Sin: byssus, i f;
byssum, i n; crbasus, i f (pl crbasa, orum
n). Uso: - de lienzo, baptistinum lneum; - de
seda, baptistinum sricum vel bombcinum.

batologa: battolgia sive -loga, ae f. Sin:


multilquium; (inanis) verborum itertio.
batolgico: battolgicus, a, um. Uso: diccin, locucin -, dctio, loctio battolgica.

batometra: bathomtria sive -metra, ae f.

batomtrico: bathomtricus, a, um

batmetro: bathmetrum, i n. Sin: catapirates, ae m; perpndiculum nuticum.

batsman: battutor, oris m.

bal: capsa, ae f. Sin: arca; cista; riscus; arca


viatria, sarcinria; cista itinerria. Uso: mundo, ara maior; - del coche, autocineti receptculum onerrium vel sarcinrium.
bauprs: palus (-i m) in transversum.

bautismal: baptismalis, e. Sin: lstricus; lustralis; baptsmatis vel baptismi (gen). Uso: pila vel fons baptismalis.

bautismo: baptismus, i m; baptismum, i n;


baptisma, tis n. Sin: regenerationis lavacrum; sacrum lavacrum. Uso: administrar,
conferir el - a uno, licui baptismum sive
baptisma dare, conferre, ministrare; recibir el
-, baptismum accpere vel percpere.

bautisterio, v. baptisterio.

bautizado: baptizatus, a, um. Uso: fig, vino -,


vinum dilutum.

bautizar: baptizare. Sin: sacro lavacro ablere; aquis baptismi ablere; rite ablere;

sacro fonte lustrare liquem. Uso: el que bautiza, baptizator; quien ha de ser bautizado,
baptizandus m.
bautizo: (accin de bautizar) baptiztio, onis
f.

bauxita: bauxites, is f. Sin: bauxense metallum (-i n).


Bavaria: Bavria, ae f.

bvaro, ra: sust Bvarus, i m; Bvara, ae f.


Sin: Baiovrius vel Baiorius m; Baiovria
sive Baioria f. Uso: - de Munich, Bvarus
Monacensis // adj bavricus, a, um. Sin:
baiovrius; baiorius.
Baviera: Bavria vel Baioria, ae f.

bayo: bdius, a, um. Sin: spadix, cis (ac pl cas). Uso: color -, color bdius.

bayoneta: cuspis, dis f. Sin: mucro, onis m;


frmea, ae f; cuspis (vel mucro, vel frmea)
baionensis; pgio vel stilus baionensis. Uso:
armar, calar la -, cspidem praefgere; atacar a la -, cspide liquem ptere vel adoriri;
cspide in liquem mpetum fcere.
bazar: pantoplium, ii n. Sin: emprium;
institrium; variarum mrcium emprium.

bazo: splen, nis m. Sin: lien, nis n; linis,


is m.
bazuca: bazuca, ae f.

beata: beata, ae f. Uso: nueva -, (caeles)


beata novnsilis.

beatera, v. gazmoera.

beatificacin: beatifictio, onis f. Sin: inter


beatos ascrptio; in beatorum nmerum rel-

132

bisbol
tio vel coopttio.

beatificar: beatificare. Sin: in nmerum beatorum ascrbere vel referre.


beatfico: beatficus, a, um.

beatitud: beatitudo, dnis f. Sin: betitas, atis


f.

beato: beatus, i m // (fig, gazmoo) simulator;


homo religionis prvicax.

beb: infans, antis mf. Sin: pupus vel ppulus


m; infntula, pupa, pusola f.
bebedor: potor, oris m. Sin: potator.

beber: bbere. Uso: - algo caliente, thermopotare; - a la salud de, v. brindar; - a sorbos,
sorbilare, sorbillare; exguis hustibus bbere;
- hasta reventar, vino (vel liquore) nimis indulgere; potatione paene exstingui.
bebestible: potulentus, a, um. Sin: poculentus.

bebida: ptio, onis f. Sin: potus, us m; pottio; bibtio; pculum. Uso: bebidas, poculenta vel potulenta, orum; - alcohlicas,
ptiones alcohlicae; potulenta alcohlica; no alcohlicas, - sin alcohol, potus non alcohlici; potulenta analcohlica; potiones analcohlicae; - calientes, potiones calefactae;
potulenta calefacta; - fresca, frgida potincula; - fras, potiones frgidae; potulenta frgida;
- helada, ptio nivata; glida
potincula; - medicinal, ptio medicinalis;
comidas y bebidas, esculenta et potulenta;
tomar una -, potinculam gustare.
beca: pnsio, onis f. Sin: pnsio stdii (vel
studiorum) caus; rditus studiorum caus.
Uso: - anual, nnuum, i n; nnua pnsio studiorum caus (tributa) ; nnuus rditus stu-

diorum caus (tributus); dar, asignar a alguien una - anual, nnuam pensionem (vel
nnuum rditum) studiorum caus licui
praebere vel tribere; establecer una - para
alguien, licui nnuam pensionem studiorum
caus decrnere.
becacina, v. agachadiza.
becafigo: ficdula, ae f.
becar, v. beca.

becario: pensionis stdii (vel studiorum)


caus beneficirius. Sin: pensione vel rditu
studiorum caus fruens; qui pensione vel rditu studiorum caus fritur.

bedel: scholae custos (-odis m). Sin: ludi custos; custos scholsticus; accensus (-i m)
scholsticus; scholsticus appritor.

bedela: scholae vel ludi custodis munus


(-nris n). Sin: accensi scholstici offcium.
bedelio: bedllium, ii n.

beduino: bedunus, i m. Sin: Arabs (-bis m)


vagans; vagus Arabus.
begardo: begardus, i m.

begonia: begnia, ae f.

beguino, v. begardo.

behaviorismo: behaviorismus, i m.

behaviorista: behaviorista, ae m.

beige: lancolor, oris (sust y adj).

bisbol: pilae ludus a basi. Sin: ludus baspilae.

133

bejuco
bejuco: planta sarmentosa. Sin: planta rbori
acclinis.
Belceb: Belzebub indecl; Belzebul, lis
m.

Beln: Bthlehem vel Bthleem indecl; Bethlehmum, i n // de -, Bethlemticus vel Bethleemticus, a, um; hab de -, Bethlehemites,
ae m.

belga: adj blgicus, a, um // sust Belga, ae m;


Belgis, dis f.

Blgica: Blgica, ae f. Sin: Blgium; Gllia


Blgica.
belicoso: bellicosus, a, um. Sin: pugnax, cis.
beligerante: bellgerans, antis. Sin: belligerator.

belladonna: belladonna, ae f. Sin: tropa


belladonna.

belleza: - naturales, naturae vel locorum


amoenitates; - de expresin, ornamenta orationis; orationis vel sermonis ornatus (-us m);
- tipogrfica, typogrphicae artis venustas.

belvedere: apopsis, is f.

bemol: (nota) hemitnium vel hemitnion, ii


n. Sin: semitnium // (signo que baja la nota
medio tono) hemitnii signum vel nota.

bencina: benzina, ae f; benzinum, i n; benznium, ii n. Sin: propulsrius liquor. Uso: - sin


plomo, benzinum non plumbatum; - sper,
benzina superior; consumo de -, benzini absmptio; expendedor de -, benzinivnditor;
benzinopla; gasto de -, benzinae dispndium; surtidor de -, ntlia benzinria; tanque
de -, benzinrium, ii // (adj, relativo a la -,
accionado por la -) benzinrius, a, um.

bendecido: benedictione donatus (de persona); lustratus, expiatus, piatus; rite piatus
(de cosa).

bendecir: (invocar en favor de alguien la


bendicin divina) benedictionem licui impertire; benedictione liquem donare; caelestem favorem licui propitiare; caeleste
auxlium licui invocare; bene licui precari
// (consagrar algo al culto divino) consecrare. Sin: lustrare, expiare, piare, rite piare;
benedictione ditare liquid. Uso: - los campos, aqu rite piat lustrare agros; - la comida, consecrare cenam; - una casa, domum
lustrare // (alabar) laudare. Sin: praedicare;
ludibus extllere. Uso: - a Dios, Deum ludibus extllere; Deum vel Deo benedcere;
que Dios te bendiga! Deus tibi adsit!

bendicin: benedctio, onis f. Sin: (accin de


bendecir) caelestis favoris implortio; caelestis auxlii invoctio. Uso: - papal, benedctio
pontificalis // (efecto de bendecir) Dei favor.
Sin: caelestis favor; caeleste (vel divinum,
vel supernum) munus; Dei donum. Uso: dar
una -, benedictionem praestare, tribere;
pedir una -, benedictionem postulare, impetrare, querere; recibir una -, benedictionem
accpere, suscpere, percpere; benedictione
donari // (consagracin) consecrtio, onis f //
(alabanza) laus, laudis f // (beneficio) benefcium, ii n. Sin: donum; emolumentum. Uso:
ser una -, magno emolumento, magno sui
esse + dat; mxime prodesse + dat; su llegada fue una verdadera -, peropportune
venit.
bendito: agua -, aqua lustralis.

benedictina: benedictina, ae f. Sin: virgo benedictina; mnacha benedictina; monialis vel


sanctimonialis benedictina.

benedictino: benedictinus, i m. Sin: sodalis


benedictinus; mnachus benedictinus; so-

134

berlina
dalis Ordinis Sancti Benedicti; Benedictini
Ordinis sodalis // (licor) benedictinum, i n.
Sin: liquor benedictinus; vlida ptio benedictina.
beneficencia: beneficntia, ae f. Sin: liberlitas.

beneficiado: (el que goza de un beneficio


eclesistico) beneficirius, ii m. Sin: benefcio honestatus.

beneficiar: benefcio vel privilgio liquem


donare. Sin: prodesse + dat; benefcere + dat
// beneficiarse, frui + dat. Sin: cmodum trhere ex liqua re.
beneficiario: beneficirius, ii m. Sin: qui benefcia prcipit.

beneficio: benefcium, ii n. Sin: emolumentum; lucrum; quaestus, us m; cmmodum //


(dignidad eclesitica que goza de renta) benefcium. Sin: ttulus; munus sacrum. Uso: eclesistico, benefcium ecclesisticum.
benfico: benficus, a, um.

Bengala: (comarca de la India) Bengala, ae


f. Uso: Golfo de -, sinus Bengalensis // de -,
bengalensis, e; benglicus, a, um // luz de -,
ignes bengalenses mpl. Sin: ignes festivi vel
bengalenses; artificiosi ignes bengalenses;
misslia pria npl.
Benn: Bennum, i n.

benna: benna, ae f.

benzina, v. bencina.

benzoato: benzotum, i n; benzoas, atis m.

beque: tabulatum vel constratum (-i n) prorae.

brbero: (agracejo) spinosus frutex (-tcis


m).
berbiqu, v. taladro.

berceuse: (cancin de cuna) lallus, i m;


lallum, i n. Sin: soporfera cantincula // (mecedora) cunae oscillatriae fpl.

berenjena: melongena, ae f. Sin: solanum


melongena; solanum edle.

berenjenal: (sitio plantado de berenjenas)


locus melongenis cnsitus // (fig, negocio
enredado y de difcil salida) nodus, i m. Sin:
difficultas; tricae, arum fpl. Uso: meterse uno
en un -, incdere in nodum; in slebras incdere; in tricas se concere; se in angustum concere; in angustum venire; in dumeta
corrpere.

bergamota: (variedad de pera aromtica)


pirum falernum // (variedad de lima muy aromtica) ctreum bergmium. Uso: esencia de
-, ctrei bergmii subtilssimus sucus.

bergamote o bergamoto: (peral que produce la bergamota) bergamotta, ae f. Sin:


pirus falerna // (limero que produce la bergamota) citrus bergmia.

bergantn: celox, cis m. Sin: paro, nis m;


myparo; stlata, ae f; navis acturia vel praedatria. Uso: - pirtico, de corsarios, myparo pirticus.
berilio: berllium, ii n.

benzoico: benzicus, a, um. Uso: cido -,


cidum benzicum.

berilo: beryllos vel beryllus, i m.

berlina: (carroza) (automatria) carruca.

135

berro
Sin: berolnia, ae f; berolinensis carruca //
fig, poner en -, liquem ludificandum ppulo
expnere.
berro: mastrtium, ii n.

bersagliere: plumatus vel concursator miles


(-ltis m). Sin: plumatus veles (-ltis m).
berza, v. col.

besamanos: mans oscultio (-onis f).

bestialidad: fritas, atis f. Sin: bestilitas.

bestiario: bestirius, ii m. Sin: bestiarum vel


pcoris custos.
best seller: liber plrimum (vel mxime) divnditus.
betatrn: bettronum, i n.

betnica: herba (-ae f) vettnica. Sin: cestron, i f; prionitis; psychrtrophon.

betn: creta sutria. Sin: cera sutria; (atrum


vel flavum, negro o amarillo) liquamen sutrium. Uso: dar - a los zapatos, liqumine
clceos perngere.

bibern: lactisgium, ii n. Sin: sugitrium;


gut(t) us , i m; papillata vel lactaris lagncula; lagenula suctria; lacti sugendo vsculum.

Biblia: Bblia, orum npl. Sin: Sacra Bblia;


sacri vel divini libri; divinae ltterae; sacrae
scripturae; sacra volmina. Uso: versin latina de la -, libri divini in latinum translati.

bblico: bblicus, a, um.

bibliobs: bibliotheca cintica.

bibliofilia: bibliophlia sive bibliophila, ae f


Sin: librorum cultus vel amor; studiosa librorum inquistio.

biblifilo: bibliphilus, i m. Sin: librorum


amator vel cultor; studiosus librorum inquisitor.

bibliografa: (descripcin, conocimiento de


libros, de sus ediciones, etc.) bibliogrphia
sive bibliographa, ae f. Sin: librorum
descrptio; dispsita (vel propsita, vel bene
ordinata) librorum descrptio // (catlogo de
libros o escritos referentes a materia determinada) index (-dcis m) bibliogrphicus; librorum index. Uso: - atmica, de vi atmica
librorum index, vel index bibliogrphicus.
bibliogrfico: bibliogrphicus, a, um. Sin: ad
librorum descriptionem vel ndicem prtinens.

bibligrafo: bibligraphus, i m. Sin: librorum cgnitor atque descriptor.


biblilatra: biblilatra vel biblilatres, ae m.

bibliolatra: bibliolatra, ae f. Sin: nmia librorum venertio; nmius librorum cultus;


quasi divinus librorum cultus.

bibliolito: bibliolthus, i m. Sin: fssile vel


fosscium flium; fssilis flii vestgium.
bibliologa: bibliolgia sive bibliologa, ae f.
Sin: librorum recta cogntio.
bibliolgico: bibliolgicus, a, um.

biblilogo: biblilogus, i m. Sin: librorum


cgnitor vel peritus.

bibliomana: bibliomnia sive bibliomana,


ae f. Sin: nmius librorum amor; immdicus
librorum cultus; nmium librorum stdium;
136

bicornio
nmia librorum conquistio.

biblimano: biblimanes, is m. Sin: bibliomni laborans; nmius librorum amator;


conquisitor (vel accumulator, vel effrenatus,
vel immdicus) librorum cultor.

biblioteca: (lugar donde se tiene considerable nmero de libros ordenados para la lectura) bibliothca, ae f. Sin: amaltha vel
amalthum. Uso: - circulante, bibliotheca libris (per vices) commodandis; - Nacional de
Pars, de Roma, Bibliotheca Nationalis Parisiensis, Romana ; - pequea, bibliothcula; - privada, pblica, bibliotheca privata,
pblica; - del Congreso de Washington, Bibliotheca Congresss Vasingtoniensis; formar una -, bibliothecam confcere vel
institere // (coleccin de libros o tratados
semejantes entre s) librorum corpus (-pris
n). Uso: - de derecho romano, corpus iuris romani // perteneciente a la - o propio de ella,
bibliothecalis, e. Sin: ad bibliothecam prtinens.

bibliotecario: bibliothecrius, ii m. Sin: bibliothecae praefectus, custos, praepsitus,


curator. Uso: nombrar a uno -, bibliothecae
liquem praefcere; ser -, bibliothecae
praeesse.

bibliotecnia: bibliotchnica, ae f; bibliotchnice, es f.

bibliotecografa: bibliothecogrphia sive bibliothecographa, ae f.

biblioteconoma: bibliotheconmia sive bibliotheconoma, ae f. Sin: doctrina vel disciplina de bibliotheca ordinanda; bibliothecarum
ordinandarum rtio. Uso: preceptos de -, praecepta de bibliothecis ordinandis.
bicameral: biconsiliaris, e. Sin: dibuluticus,
a, um.

bicameralismo: rtio biconsiliaris vel dibulutica.

bicarbonato: bicarbonatus, us m; bicarbonatum, i n. Sin: carbnii vel carbnicum dixydum; ntrium bicarbnicum.
bicfalo: dicphalus, a, um.

bicentenario: bicentenrium, ii n.

bceps: sust biceps, cpitis m. Sin: msculus


biceps // adj biceps.

bicicleta: brota, ae f. Sin: birtula; bicclula;


velcypes, -dis m; cypes. Uso: - elctrica,
brota elctrica; - fija, brota firma; - de carreras, brota cursria vel cursualis; - de mujer,
muleris (vel mulerum, vel feminarum) brota; - de nio, peri birtula; - de pedal, bicclula pedlibus acta vel propulsa; - de
primera calidad, brota primae notae; - con
motor, brota automatria; brota cum motrio; correr en -, brot crrere; ir en -, brot
vehi, insstere, insdere; montar en -, brotam
conscndere; (in) brotam insilire; brotae insilire.
biciclo: bcyclus, i m; bcyclum, i n. Sin: brota enormis.
bicloruro: sal (salis n) bichlorhdricum.

bicoca: (fortificacin pequea) oppdulum, i


n.
bicolor: bcolor, oris.

bicncavo: bicncavus, a, um.

biconvexo: biconvexus, a, um.

bicornio: bicorne vel bicorngerum cpitis tgimen (-mnis n).

137

bicspide
bicspide: bicuspis, dis. Sin: bicuspidatus,
a, um.

bid o bidet: mannus vel mnnulus, i m. Sin:


hydrulicus mannus vel mnnulus; labellum
ntimum; ovata pelvis.
bidn: excpulum, i n. Sin: armillum; vas ex
frrea lmina. Uso: - de bencina, armillum
vel vas benzinae.

bidonville: tuguripolis, is f. Sin: caspolis;


assularum conglobtio.
biela: biella, ae f. Sin: hasta (mots moderatrix); directbulum; fndulus ambultilis.
bieldo: ventilabrum, i n.

Bielorrusia: Bielorssia, ae f. Sin: Rssia


Alba.

bien: bonum, i n. Uso: - alimentarios, alimenta, orum npl; - comn, bonum commune;
- culturales, cults humani bona; - espirituales, - interiores del espritu, nimi bona; bona
spiritlia; - externos, bona externa; res externae; - inalienables, res quae abalienari nequeunt; - inmuebles, - races, bona
immoblia; res soli; res non moventes; res
quae moveri non possunt; - materiales, bona
materilia; opes terrenae; - muebles, res mbiles; bona moblia; res moventes; res quae
moveri possunt; - productivos, - de produccin, bona productiva; bona frugfera; bona
quaestuosa; bona lia bona gignntia; bona
quae lia bona gignunt; bienes de consumo,
bona consumptiblia, consumptiva; merces
fruendae; venlia, ium npl; bienes del Estado, bona pblica; possessiones pblicae; rei
pblicae bona vel possessiones; bienes de
fortuna, fortunae, arum fpl; opes; bona // hecho, probe factus.
bienal: biennalis, e. Uso: exposicin -, bien-

nalis exhibtio.

bienaventuranza: - eterna, v. beatitud.

bienestar: (conjunto de cosas necesarias


para vivir bien) res prsperae. Sin: rerum
abundntia; fortunarum affluntia; rerum materilium abundntia. Uso: - familiar, rei familiaris cpia; - mediocre, res mdice
prsperae; res satis prsperae; - pblico,
bonum commune // (vida holgada) prspera
vel cmmoda vivendi rtio. Sin: nmia prospritas; cmmodum; commditas. Uso: - aumentado, auctior prospritas; - mayor, maior
prospritas; - mediocre, mdica prospritas; menor, minor prospritas; gozar de cierto -,
quadam prosperitate frui // (estado de la persona humana) bona vel prspera valetudo.
Uso: - fsico, crporis valetudo.

bienhechor, ra: adj benefciens; benficus


(m) vel benfica (f) in (vel adversus) liquem.
Sin: benignus, benigna; munficus, munfica
// (cuya influencia es til) salutaris, e. Sin:
tilis // sust benefactor, oris m; benefactrix,
icis f. Sin: benficus homo; benfica mlier;
auctor vel auctrix benefcii (vel beneficiorum); qui vel quae benefciis liquem fficit
(vel affecit); qui vel quae benefcia in liquem confert (vel cntulit). Uso: el principal
-, praecpuus benefactor; ser el - de uno, benefciis liquem affcere; benefcia in liquem conferre; ptime (vel praeclare, vel
egrgie) de liquo mereri.

bienvenida: advenientis saluttio vel consaluttio (-onis f).

bienvenido: salve! Sin: carus exspectatusque


venisti!

bifsico: gradus duos habens; momenta vel


tmpora duo habens. Sin: qui, quae, quod
duos gradus (vel duo momenta, vel duo tmpora) habet.

138

billn
bife: bbula assa; assata bbula. Sin: caro
bbula assa; caro costalis assa; frustum bbulae assum.

synallagmticus. Uso: acuerdos -, mtuae


pactiones; convencin -, convntio synallagmtica.

bifronte: bifrons, ontis.

bilingismo: bilinguismus, i m. Sin: bilnguitas, atis f.

bifocal: bis flexus (-a, -um). Sin: dplici


preditus flexu.
bifurcacin: bifrcium, ii n; bifurcum, i n.
Sin: bfidum; bvium; biparttio.

bifurcado: bfidus, a, um. Sin: bifidatus; bifurcus.

bigamia: bigmia sive bigama; digmia sive


digama, ae f. Uso: practicar la -, duas uxores habere.
bgamo: bgamus vel dgamus, i m. Sin: duarum uxorum vir.

bigote: mystax, cis m. Sin: sbium; barba


labri superioris; en pl superioris labri pili; superiora labra pilosa. Uso: - largo, prolixus
mystax; dejarse el -, fciem rdere praeter
mstacem.
bigotudo: superiore labro pilosus. Sin: mstace insignis vel conspcuus.

bigud: calamistrillum, i n. Sin : fstula crispans ; fstula crnibus crispandis; cylndrulus


comae crispandae; cylindrus crispandis capillis.
bijou: gemma, ae f.

bikini: vestis (-is f) vel vestcula (-ae f)


bikiniana. Sin: vestcula balnearis bikiniana;
bipartita vel bimembris vestcula; duplex balneria fscia.

bilateral: duo ltera habens. Sin: ex duobus


latribus // fig bilateralis, e. Sin: mtuus;

bilinge: bilinguis, e.

billar: biliardum, i n. Sin: eburniplium; pilitdium; pilildium; ludus tudicularis; eburnearum pilarum ludus; ludus globulorum
eburneorum; ludus sex forminum. Uso:
agujero o abertura de -, ludipilarum eburnearum foramen; baranda, reborde del -, ora
(mensae tudicularis); bola de -, pila vel
sphaera ebrnea; ebrneus globus vel glbulus; mesa de -, pilitudiria mensa; tbula lusria; tbula ad pilis ludendum; lveus ad
ebrneis pilis ludendum; tablero, superficie
de la mesa de -, bacus pilitudirius vel tudicularis; jugar al -, tudiculari; sphaeris ebrneis ldere; ebrneis pilis vel glbulis in
tbula ldere.
billarista: biliardilusor, oris m. Sin: qui biliardo vel eburniplio ludit.

billete: (papel moneda) schedinummus, i m.


Sin: charta argentria; tssera nummria;
schdula argentria; moneta chartcea. Uso:
- por valor de mil dlares, charta nummria
mille dllaris ( vel dollriis) valens // (cdula
que acredita participacin en una rifa o lotera) sors, sortis f. Sin: pittcium, ii n. Uso:
los - ganadores de la Lotera Nacional, sortes
Nationalis Aleae victrices // (carta breve) littrulae, arum fpl. Sin: epistlium // (tarjeta o
documento que da derecho para entrar en alguna parte, para viajar, etc.) v. boleto.
billetera: crumna, ae f.

billn: blio, onis m. Sin: mlies (vel mliens)


mille miliones.

139

billonario
binary (Inform) binario: binrius, a, um; binaris, is, e.

billonario: bilionrius, ii m.

bilocacin: biloctio, onis f.

bimano o bmano: duabus mnibus preditus. Sin: duas manus habens.

bimembre: bimembris, e.

bimensual: semimnstruus, a, um. Sin: bis


in mense (prdiens, recurrens).

bimestral: (que dura un bimestre) bimestris,


e; bimnstruus, a, um. Sin: duos menses durans // (que sucede o se repite cada bimestre)
qui, quae, quod alternis mnsibus (vel trtio
quoque mense) fit (o con el verbo exigido por
el contexto).
bimestralmente: alternis mnsibus. Sin: trtio quoque mense.

bimestre: (tiempo de dos meses) bimestre, is


n. Sin: bimensis, is m; duo menses; duorum
mnsium sptium vel tempus // (renta,
sueldo, etc., que se cobra o paga al fin de
cada bimestre) duorum mnsium merces
(-edis f) vel rditus (-us m).

bimotor: adj bimotrius, a, um; duobus motriis instructus; dplici machinatione ornatus; qui, quae, quod duobus motriis vel
dplici machinatione movetur // sust bimotrium, ii n. Sin: aroplanum bimotrium; aroplanum duobus motribus instructum;
aria navis duobus machinamentis (vel duabus machinatinibus) instructa; aronavis dplici motria mchina predita.

binar: (dar segunda labor a las tierras) repastinare // (Liturg, celebrar dos Misas en un
mismo da) binare (Missam). Sin: Missam
iterare; bis Missam celebrare; duas Missas
eodem die celebrare.

binocular: binocularis, e.

binculo: binculum, i n; binculus, i m. Sin:


speculatrium; perspicillum; conspicillum;
geminata specilla npl; telescpium geminatum vel gminum.
binomio: binmium, ii n.

bioclimatologa: bioclimatolgia, ae f. Sin:


vivntium climatolgia.
biotica: biothica, ae f; biothice, es f.

biofilia: biophlia, ae f. Sin: vitae amor; naturalis vitae amor.

biofsico: adj biophsicus, a, um // sust biophsicus, i m. Sin: biophsicae peritus vel


studiosus.
biognesis: (generacin de un ser vivo por
otro) biognesis, is vel os f. Sin: vitae origo
vel genertio; generationis processus // (teora que defiende la necesidad de dicha generacin y la imposibilidad de la llamada
generacin espontnea) biogentica, ae f.
Sin: biogentica rtio; biognesis vel biogenseos rtio.
biogentica: ars biogentica.

biogentico: biogenticus, a, um. Sin: ad


biognesim vel ad biogenticam rationem ttinens. Uso: desarrollo -, biognesis processus; estudios -, biognesis stdia; leyes -,
biognesis leges.

biogenia: biognia, ae f. Sin: orginis vitae


stdium; ontognesis; disciplina vel doctrina
de vivntium orgine ac processu (como
parte de la biologa); animntium vel ani-

140

Birmania
mantum origo ac processus (conjunto de los
fenmenos vitales desde la concepcin hasta
el completo desarrollo).

saeptum vel saepimentum; velamen; velamentum; tgimen; tegumentum; velamentum


interiectum.

biografa: biogrphia sive -grapha, ae f. Sin:


(alicius) vitae narrtio vel memria. Uso:
publicar la - de uno, librum de vita alicius
dere.

biomtrico: biomtricus, a, um.

biogeografa: biogeogrphia sive - grapha,


ae f. Sin: vivntium geogrphia.

biografiar: vitam alicius narrare, enarrare,


expnere, scrbere, descrbere; de vita alicius expnere.

biogrfico: biogrphicus, a, um; ad vitam vel


ad biogrphiam alicius prtinens. Uso: documentos, lxicos, repertorios -, documenta,
lxica, repertria biogrphica; fuentes, investigaciones, memorias, noticias -, fontes,
investigationes, memriae, nottiae biogrphicae

bigrafo: bigraphus, i m. Sin: vitae narrator


vel scriptor; qui vitam alicius narrat, enarrat,
exponit, scribit (vel narravit, enarravit, exposuit, scripsit); ser el - de uno, alicius vitam
narrare (vel narravisse).

biologa: biolgia sive -loga, ae f. Sin: scintia biolgica; disciplina de vitae lgibus; de
animntium vita doctrina. Uso: - marina, biolgia marina; - molecular, biolgia molecularis.
biolgicamente: biolgice.

biolgico: biolgicus, a, um. Sin: ad biolgiam spectans.

bilogo: bilogus, i m. Sin: biolgiae peritus


vel studiosus.
biombo: prthyrum, i n. Sin: dithyrum;

biomdico: biomdicus, a, um. Uso: investigacin -, investigtio biomdica.


binica: ars (artis f) binica.

biopsia: bipsia sive biopsa, ae f; biopsis, is


f.

bioqumica: biochmia vel biochmia, ae f;


biochmica vel biochmica, ae f. Sin: vivntium chmia.

bioqumico: adj biochmicus vel biochmicus, a, um; ad animntium chmiam ttinens


// sust biochmicus vel biochmicus i m. Sin:
biochmiae peritus.
biosfera o bisfera: biosphaera, ae f.

biotecnologa: biotechnolgia sive -loga, ae


f.
bioterapia: biotherapa, ae f. Sin: curtio
biolgica.
bitopo: bitopus, i m. Sin: biotpium, ii n.

bixido: bixydum, i n.

bipartidismo: systema (-tis n) duarum factionum

biplano: biplanum, i n.

bipolar: bipolaris, e. Sin: duos habens polos.

biquini, v. bikini.

Birmania: Birmnia, ae f.

141

birmano
birmano: adj birmanianus, a, um // sust Birmanus, i m.

birome: clamus sphaerulatus. Sin: clamus


biroanus; grphium biroanum; v. bolgrafo.

birrete: biretum, i n. Uso: - de cuero, galerus


vel galerculus, i m; galerum vel galerculum
n.
birretina, v. gorrita.

Bis!: (referido a uno) Rpete! vel tera!; (referido a dos o ms) Reptite! vel Iterate!

bisagra: vertculum, i n; vertcula, ae f. Sin:


vrtebra, ae f.
bisecar: bisecare. Sin: in duas partes secare.
biseccin: biperttio geomtrica.

bisexual: adj bisexualis, e // sust bisexualis,


is m. Sin: ambisexualis.
bisexualidad: bisexulitas, atis f.

tricum.

bisulfato: bisulphatum, i n.

bit (Inform) dgito binario: bitus, i m (abrev.


de binaris digitus). Sin: nota binria. Uso:
least significant -, bitus mnimus; bitus mnimi momenti.
bitcora: pyxis (-ids f) magntica.
bter: amara ptio.

bitonal: bivocalis, e. Sin: duos habens soni


gradus.
bitonalidad: bisonritas, atis f. Sin: bivoclitas.
bitumen: bitumen, mnis n.

bituminoso: bituminosus, a, um.

bivalente: bvalens, entis. Sin: dplici vi


preditus; geminata vi conspcuus.
biyoduro: biididum, i n.

bisiesto: ao -, annus bis(s)extilis.

bizantinismo: byzantinismus, i m. Sin:


byzantinizandi mos, rtio, stdium // fig captiosa, orum npl. Sin: cavillationes; captinculae; inanitates byzantinae; cavillationes
aetatis byzantinae prpriae.

bismuto: bismut(h)um, i n.

bisojo: paetus, a, um.

bisonte: bison, ontis m. Sin: urus, i m.

bizantino: byzantinus, a, um. Sin: byzntius,


byzantacus, a, um.

bist, v. bife.

bistec, v. bife.

bistre: fucus (-i m) ater. Sin: cosmticum fuscum.

bistur: scalpellum, i n. Sin: scalprum;


scalper, pri m; culter (-tri m) vel cultellus
anatmicus. Uso: - elctrico, scalpellum elc-

bizco: strabo, onis m.

bizcochada: (panecillo) buccellatum, i n.

bizcochar: retorrere. Sin: recquere.

bizcochera: (tienda) crustulorum vel biscoctorum taberna. Sin: crustulrii taberna; ta-

142

blefarofimosis
berna crustulria // (fbrica) crustulorum officina // (arte de trabajar bizcochos) crustulorum ars. Sin: ars crustulria.
bizcochero: crustulrius, ii m. Sin: dulcirius.
bizcochito: biscctulus, i m.

bizcocho: crstulum, i n. Sin: biscoctus; biscoctum.


Black Metal: modi msici metalli nigri.

blackout, v. apagn.

blanca: Ms, v. mnima.

Blancanieves: Alba Nix (nivis f).

blanco: adj albus, a, um. Sin: cndidus. Uso:


volver -, candidare; candificare // (individuo
de la raza blanca) homo albcolor // (objeto
para ejercitarse en el tiro; todo objeto sobre
el cual se dispara) scopus, i m. Sin: signum;
meta; destinatum o en pl destinata; destinatum vel propsitum signum. Uso: dar en
el -, scopum attngere; destinata ferire; collineare; ictu vulnerare; no dar en el -, deerrare;
destinata non ferire // (fin u objeto a que se
dirigen deseos o acciones) propsitum, i n.
Sin: destinatum; id quod ptitur. Uso: dar en
el -, propsitum ssequi; ser - de , obnxium esse + dat.

blanqueador: dealbator, oris m. Sin: albrius, ii m; albator; albinus, i m // adj dealbans,


antis.

blanquear: dealbare. Sin: albo polire; albrio oblnere. Uso: - una pared, paretem albo
polire, expolire, oblnere; accin de -, dealbtio.
blanqueo: (accin de blanquear) dealbtio,

onis f // (efecto de blanquear) albrium, ii n.


Sin: albrium opus.

blasfemador, ra : blasphemator, oris m; blasphematrix, cis f.

blasfemar: blasphemare (Deum, Christum,


nomen Domini ). Sin: exsecrari (Deum
); Deo (Christo, nmini Dmini ) male
dcere; maledictum (in Deum ) concere;
(in Deum ) maledicta iactare; mpia verba
proferre vel evmere // (fig, maldecir, vituperar) maledictis lacssere (liquem).
blasfemia: blasphmia, ae f. Sin: blasphemtio; maledictum; exsecrtio; maledictum (in
Deum ) coniectum // (fig, palabra gravemente injuriosa contra una persona) contumlia, ae f. Sin: convcium; vitupertio.
blasfemo, ma: adj blasphemus, blasphema.
Sin: in Deum maldicus, maldica // sust
blasphemator, oris m; blasphematrix, icis f.

blasn: (ciencia herldica) de insgnibus


doctrina // (escudo de armas) insigne, is n.
Sin: blaso, onis; stemma gentilcium. Uso: de familia, gneris insigne; insigne gentilcium; scuti gentilcii figura.

blasonado: insigni gentilcio ornatus vel


instructus. Sin: gentilcio stmmate preditus; blasonatus.

bledo: blitum, i n; blitus, i m. Uso: no se me


da un bledo de ello, illud me nihil nterest;
no estimar un -, terncii non fcere.

blefaritis: blepharitis, dis f; blepharites, is f.


Sin: palpebrarum inflammtio.

blefarofimosis: Med blepharophimosis, is f.


Sin: palpebrarum contrctio vel restrctio;
plpebrae contractae.

143

blefarncosis
blefarncosis: blepharoncosis, is f. Sin: palpebrarum infltio; plpebrae tumefactae, tumescentes, intumescentes, turgescentes.

blefaropleja: Med blepharoplgia sive -plega, ae f. Sin: palpebrarum parlysis vel resoltio.

blefaroptosis: Med blepharoptosis, is f. Sin:


palpebrarum demssio; plpebrae demissae
vel demissiores.
blefarospasmo: Med blepharospasmus, i m.
Sin: palpebrarum spasmus; palpebrarum convulsa contrctio.
blefarstato: blepharstatum, i n.

blenorragia: Med blenorrhgia sive -rhaga,


ae f. Sin: urethrae destilltio vel distilltio;
mictualis viae destilltio; urethrae inflammtio ac destilltio.

blinda: (frrea, metllica) lorica, ae f. Sin:


plteus; protctio; (ferratum) tgumen; (loricatum) tegumentum. Uso: - de vidrio artificial, plteus ex vitro artificiali (factus), contra los vientos, plteus ventis obstructus.

blindado: loricatus, a, um. Sin: cataphractus;


ferratus; loric munitus. Uso: carro -, currus
loricatus; tanque -, autocinetum loricatum.
blindaje: lorictio, onis f. Sin: ferrtio; solidtio; solidamentum.

blindar: loricare. Sin: loric munire. Uso:


blindar con hierro, bronce, acero, frre,
ane, chalybi loric munire.

blitz: incrsio (-onis f) fulmnea. Sin: fulmnea oppugntio.

blizzard: nivis tempestas (-atis f). Sin: procella turboque nivis.

bloc: (taco de calendario exfoliador) ephmeris rebus commemorandis // (taco de hojas


de papel ligeramente pegadas) chartae vel
chrtulae compactae. Sin: annotationum libellus; codicillus plgulis discindendis.
blocaje: alligbulum, i n.
block, v. bloc.

blonda: opus denticulatum (vel spiculatum,


vel reticulatum) e bombcino confectum.

bloque: (trozo grande de materia sin labrar)


moles, is f. Sin: massa. Uso: - de mrmol,
massa mrmoris; marmrea moles; gleba
mrmoris // (conjunto, agrupacin) summa,
ae f. Uso: comprar, vender, alquilar algo en -,
aversione vel per aversionem liquid vndere, mere, locare; fueron acusados en -, accusati sunt uno nmine // (Inform) sptium, ii
n. Sin: segmentum // agrupacin de naciones, nationes consociatae. Sin: Nationum
Consocitio quasi foedus (-dris n). Uso: dos
- contrapuestos, duo quasi federa, inter se
oppsita // (manzana de casas) nsula, ae f //
(libreta exfoliadora) liber commentrius.
Sin: annotatinibus scribendis liber.
bloquear: alligare. Sin: impedire; praecldere; intercpere // bloquearse, alligari.

bloqueo: (accin y efecto de bloquear) occlsio, onis f. Sin: septio; interdctio. Uso: de calle, camino o carretera, occlsio viae;
cabina de -, custdia viria.

blue jeans: lnteae bracae caerleae vel crulae. Sin: lnteae bracae livdinae; lnteae bracae americanae.
blufear, v. fanfarronear.

bluff, v. fanfarronada.

144

bochorno
blusa: pelsia, ae f. Sin: tuncula; thorcula;
indusolum pelusinum. Uso: - transparente,
pelsia perspcua; - de lino, pelsia lntea; fina de mujer, fscia vel tuncula pectoralis; del vestido regional, pelsia gntica vel popularis.

boa: (gnero de ofidios) boa, ae f. Uso: constrictor, boa constrictor // (adorno) boa
collaris.

bob o bobsleigh: trhea gubernbilis vel moderbilis. Uso: competencia de -, certamen


gubernbilis trheae.
bobada, v. bobera.
bobera, v. bobera.

bobera: (dicho o hecho necio) insulse (vel


inepte, vel stulte) dictum vel factum.
bobina: orbculus, i m. Sin: bobina; rtula;
rotella; cylndrulus filis involutus; refertus
filis orbculus. Uso: - de pelcula cinematogrfica, orbis pellculae cinematogrphicae
involvendae // (rollo de papel continuo que
emplean las rotativas) truncus chartarum.
Sin: chartarum scapus.

boca: os, oris n. Sin: bucca. Uso: andar de en - , in sermonem hminum venire; esse in
ore et sermone mnium; en - cerrada no entran moscas, nulli tacuisse nocet; habla la - y
paga la coca, nocet esse locutum; venrsele a
uno a la - alguna cosa, liquid licui in buccam venire.

bocadillo: (panecillo) frstulum vel frustillum n. Sin: pastillum; buccella; ffula.


Uso: - de carne, carnis frstulum; - con
jamn dentro, pastillum pern fartum.

bocado: bccea, ae f. Sin: frustum; offa;


bucca. Uso: un - de polenta, offa pultis; un -

de pan, frustum panis; comer una cosa en un


-, o en dos -, uno haustu liquid vorare; semel
absorbre liquid; echar un -, tomar dos -,
duas bcceas vel buccas manducare.

bocal: rceus, i m. Sin: gillo (-onis m);


cathus. Uso: - para cerveza, rceus cervesrius.
bocamanga: mnicae revimentum.

bocanada: (porcin de humo que se echa


cuando se fuma) fumi emssio (-onis f). Sin:
nicotianum suffimentum; fumi nubcula (ex
ore prolata).
bocetar: liquid adumbrare. Sin: liquid deformare, informare, praeformare, formare.

boceto: (en pintura, borroncillo en colores


previo a la ejecucin del cuadro) adumbrtio,
onis f. Sin: adumbrata pictura; delinetio; lineamentum; lneae (-arum fpl); lineamenta
(-orum npl); prima lineamenta; imago
adumbrata. Uso: hacer el - de algo, liquid
adumbrare; alicius rei primas lneas dcere
// (en escultura, modelado sin pormenor y en
tamao reducido) adumbrata imago (-gnis
f). Sin: prplasma, tis n; opus (peris n) deformatum; opus incohatum vel inchoatum;
incohata (-orum npl); exemplar (-aris n).
Uso: - de yeso, de cera, exemplar e gypso, e
cera factum.

bocha: (bola de madera, de boj) pila (lgnea,


bxea). Sin: glbulus. Uso: juego de las -,
globulorum ludus; certamen de bochas, pilarum certamen; aficionado al juego de las -,
pilarum ludi amator vel studiosus; jugar a las
-, glbulos vel pilas versare.

boche: (hoyo pequeo) scrobculus, i m.

bochorno: (calor sofocante) frvidus aestus.


Sin: ris crassitudo; caelum crassum.

145

bocina
bocina: bc(c)ina, ae f. Uso: - del automotor,
autmati bcina; estrpito de bocinas, strpitus vel clangor bucinarum; tocar la -, v. bocinar // (pabelln con que se refuerza el
sonido) tuba, ae f. Uso: - del fongrafo, del
gramfono, tuba phonogrphii, grammophnii.
bocinar: buccinare vel bucinare.

sin casa ni hogar ni ocupacin) nomas, dis


mf. Sin: (homo) errabundus;vagus homo;
homo passim vagus; sine tecto ac sede passim vagus (en pl sine tectis ac sdibus passim
vagi). Uso: llevar una vida de -, vagari,
errare; sdibus incertis vagari; errabundam
vitam vvere // (lengua checa) bohmica lingua. Sin: bohmicus sermo.
bohemo: adj bo(h)micus, a, um // (natural
de Bohemia) Bohemus vel Bomus, i m.

bocinazo: bccinum, i n.

bodas: - de plata, argntea nuptilia npl.

bodega: (lugar destinado para guardar el


vino) cella (-ae f) vinria. Sin: apotheca; cnava vel cnaba; dolirium // (- de buque)
stiva, ae f. Sin: caverna; sentna; ima navis;
terus vel cvea navis.

bodeguero, ra: cellrius, ii m; cellria, ae f.


Sin: vinrius vel apothecrius m; vinria vel
apothecria f.
Boeing: aronavis e gnere Boeing.

ber: adj borus, a, um. Sin: burus, a, um //


sust Borus vel Burus, i m.

bofetada: lapa, ae f.

bohemoeslovaco: bohemoslovacus, a, um //
Bohemoslovacus, i m.

boicot: interclusio, onis f. Sin: perae interdctio; peris intercptio; alicius rei vittio,
devittio, evittio.

boicotear: boicotizare, boycotizare. Sin: intercldere; intercpere; interdcere; impedire;


prohibere. Uso: - algo a alguien, intercldere
liquid licui; intercldere liquem ab liqua
re; alicius peram impedire, praepedire,
praevrtere; interdcere, intercpere // fig, algo, obstare licui rei; - a alguien, adversari
licui; vitare vel fgere liquem // (hacer el
vaco a una persona) omni in re (vel omni ratione) licui adversari.
boicoteo, v. boicot.

bogador: remex, -mgis m.


bohardilla, v. buhardilla.

boina: pleus, i m; pleum, i n // - vasca, pleus vascnicus.

bohmico, v. bohemo.

bol: crater, ris (ac sing -ra, ac pl -ras) m;


cratera, ae f.

Bohemia: Bohemia, ae f. Sin: Bomia; Res


pblica Bohmica.
bohemio: (natural de Bohemia) v. bohemo //
(persona de vida irregular y desordenada)
lastaurus, i m. Sin: scortator; homo nequam,
impurus. Uso: vida de -, vita inordinata, effrenata, intmperans, immoderata // (persona

boj: buxum, i n; buxus, i f.

bola: glbulus, i m. Uso: - de nieve, glbulus


nivis; jugar a las -, glbulis ldere.

bolandistas: bollandiani sodales vel socii


mpl.

146

blido
bolchevique: sust bolsevcus, i m. Sin: bolscevista, ae m // adj bolsevcus, a, um.

bolcheviquismo, v. bolchevismo.

bolchevismo: bolsevismus vel bolscevismus,


i m. Sin: rgimen vel res bolsevicorum; princpia moresque bolsevicorum; bolsevicorum
rtio agendi.

bolchevizar: bolsevismum indcere. Sin:


bolsevcis sbdere; bolsevicorum rem pergere.

bolero: (aire musical) msica bolrica //


(chaquetilla de seora) thoracolum, i n Sin:
tuncula // (sombrero de copa) ptasus, i m.

boleta: scheda, schdula, schedula, ae f.


Sin: scida, scdula; tssera. Uso: - electoral,
scheda suffrgii; scdula comitialis // (libranza para tomar o cobrar alguna cosa)
tssera, ae f. Sin: sngrapha // (cdula para
citar a juicio a los tribunales) v. cdula judicial // (cdula para exigir el pago de una
multa) tssera multatcia vel poenalis // - de
entrega, schdula traditionis; - de pedido,
schdula mandatcia.

boletera: tesserria, ae f. Sin: tesserarum diribitrium; ostolum tesserarum; tesserria


fenestella; tesserarum lculus vel prtula.
Uso: - de equipajes, sarcinarum frulus vel
lculus; - de ferrocarril, ferrviae tesserarum
diribitrium.

boletero: tesserrius, ii m. Sin: schedulrius;


tesserarum dispensator; scidarum distributor.

boletn: (publicacin) commentarolus, i m;


commentarolum, i n. Sin: commentrium;
commentrii, orum mpl; peridicus libellus //
(peridico que contiene disposiciones oficiales) acta, orum npl. Sin: tbulae, arum fpl ;
acta pblica; tbulae pblicae // (- escolar, de

calificaciones) pagella, ae f. Sin: pgina;


scheda; punctorum summa; punctorum acceptorum tbula // - informativo o de noticias, nntius, ii m; - mdico, - sanitario, acta
mdica, sanitria; scdula mdica; - meteorolgico, nntius meteorolgicus; - oficial,
commentrium officiale; nntius pblicus; de guerra, nntius bllicus; - de victoria, laureatae tabellae.

boleto: tssera vel tessrula, ae f. Sin: scheda,


schdula; scida, scdula; chrtula. Uso: - numerado, tssera loci certi; - de medio de
transporte, de viaje, tssera vectria, itineraria, viria, viatria; itneris tssera; scheda
vectria; - de avin, tssera aria vel area; de ferrocarril, ferriviria tssera, ferratae
viae tssera; - de ida y vuelta, tssera itus et
rditus; itionis et reditionis tssera vel chrtula; tssera viatria ad endum et ad redendum valens; - de ingreso, tssera
transitria; - de teatro, tssera theatri vel thetrica; - para entrar a un estadio, tssera palestrica; - con asiento reservado, tssera
cum sede reservata vel praenotata ; tssera
sedis reservatae vel praenotatae; - de primera, segunda clase, tssera primae, secundae classis; despacho de boletos, aula
tesserarum // comprar el -, tsseram mere;
conseguir el -, tsseram sibi comparare vel
acqurere; mostrar el -, tsseram ostndere;
perforar el -, tsseram terebrare; reservar con
suficiente antelacin un - numerado, tsseram loci certi satis mature praenotare vel reservare; sacar el -, smere tsseram.

boliche: (pequeo despacho de comestibles


y bebidas) caupnula, ae f. Sin: taberna esculentorum // (discoteca) v. esta voz // (juego
de bolos) v. bolo // (juguete) mtula cum
sphaera.
blido: bolis, dis m. Sin: arolithus; uranolithus.

147

bolgrafo
bolgrafo: sphaergraphum, i n. Sin: sphaeristilus; grphium sphaerale vel sphaeratum;
grphium biroanum; clamus biroanus; stilus
sphaeratus; stilus vel clamus sphaer
instructus; graphis plmbea.
bolillo: (palito torneado para hacer encajes)
tudcula, ae f. Sin: bacillum.

bolita: glbulus, i m. Sin: spherula. Uso:


jugar a las -, glbulis ldere.
Bolivia: Bolivia, ae f.

boliviano: adj bolivianus, a, um // sust Bolivianus, i m.

bolo: (palito torneado que se pone derecho


en el suelo) bacillus, i m. Sin: conus. Uso:
juego de bolos, conildium; conorum ludus;
bacillorum ludus.

bolsa: crumna, ae f. Sin: saccus; marspium;


sporta; bursa. Uso: - pequea, scculus; sprtula; crumilla; prula; - de agua caliente, calefacientis aquae bulga; - de aire, saccus
arius; - de los corporales, bursa; - de cuero,
bulga; vdulus; ascopra; - de dormir, saccus
dormitrius; - de dormir forrada de pieles,
dormitrius saccus villosus; - de herramientas, bursa ferramentria; - de residuos, srdium vel purgminum theca; scculus
purgamentis colligendis; - de seora, scculus manurius, - de viaje, sprtula; - para libros, cpsula // (institucin econmica)
bursa, ae f. Uso: relativo a la -, bursrius, a,
um; - de comercio, bursa commercialis; juego
de -, ludus bursae; negociaciones de -, operationes bursae; res nummria; bajar, subir la -,
rerum nummariarum pretium mnui, augeri;
jugar a la -, in mercandis nummis tmere ldere; in pecniam tmere ldere; nummos tmere mercari // (edificio donde se renen los
bolsistas) chrematistrium, ii n. Sin: baslica;
forum nummrium vel argentrium; mercatus

(-us m) nummrius vel argentrius; forum


nummorum; nummorum mercatus; mercandis nummis sedes. Uso: frecuentar la -, uti
foro // o la - o la vida!, aut lculos aut vitam!
Sin: si te salvum vis, trade crumnam!

bolsillo: (bolsa en que se guarda el dinero)


crumina, ae f. Sin: marspium; prula manualis // (saquillo de vestidos) sinus, us m.
Sin: prula, scculus; sinus vestis; vestirius
scculus. Uso: - del pantaln, braccarum
sinus; meter algo en el -, in sinum liquid
cndere; sacar algo del -, de prula liquid
trhere // de -, gestbilis, e. Sin: portbilis;
palmalis; prulae aptus.

bolsista: pecniae negotiator (-oris m). Sin:


bursae lusor.
bolsita: prula, ae f. Sin: scculus; marspium.

bolso: (bolsa de mano) crumna, ae f. Sin:


pera; sinus; marspium; bulga; prula manualis // (bolsillo de la ropa) v. bolsillo.

bomba: (proyectil o artefacto explosivo)


bomba, ae f. Sin: pyrbolus vel pyrbolum;
globus; telum; pila; mssile. Uso: - atmica,
bomba atmica vel nuclearis; pyrbolum atmicum vel nucleare; globus atmicus vel nuclearis; - explosiva, bomba displosiva, globus
displodens; - fumgena o fumgena, pyrbolus fumficus; globus fumgenus; - incendiaria, bomba vel pila incendiria; pyrbolus vel
globus incendirius, gnifer, ignvomus, gneus; telum incendirium, ignferum, ignvomum; - lacrimgena, globus lacrimosus; neutrnica, bomba neutrnica; pyrbolus
neutrnicus; pyrbolum neutrnicum; - qumica, pyrbolus chmicus vel bacteriolgicus
// - de demolicin, pyrbolus druens; - de hidrgeno, bomba hydrognica; pyrbolus
hydrognicus; pyrbolum hydrognicum;
pyrbolus ab hydrgeno vel ab hydrognio; -

148

bonaerense
de mano, pyrbolus manualis; - de relojera,
pyrbolus, horolgii instar actus; - de tiempo,
pyrbolum displosurum, dirupturum, erupturum // arrojar bombas, pyrbolos mttere, icere, concere; estalla una -, pyrbolus
displditur // (mquina para elevar el agua
u otro lquido) ntlia, ae f. Sin: haustrum.
Uso: - aspirante, ntlia huriens; - centrfuga,
ntlia centrfuga; - impelente, ntlia propulsans vel repulsans; - neumtica, ntlia pneumtica; - de mano, ntlia manualis; - de
nafta, ntlia benzinria; - de vapor, ntlia vaporalis; - para incendios, sipho, onis m.
bombachas, v. pantaln bombacho.
bombarda: bombarda, ae f.

bombardear: bombardare. Sin: pyrbolos


iactare, iaculari, icere, concere, emttere in
+ ac; bombis verberare, perctere, conctere,
qutere; ignvomis globis ggredi, confrngere, diffrngere, direre, evrtere. Uso: - con
caones, tormentis verberare, oppugnare, ptere; bllicis tormentis perctere.

bombardeo: bombardtio, onis f. Sin: concursus (us m) iaculatorius; pyrobolorum vel


bombarum conictio, proictio, ictio, iacttio, emssio; igniferorum globorum iactus (-us
m). Uso: - elctrico, implsio elctrica,
extrnsecus oblata; - con caones, ignferis
pilis aggrssio; tormentorum verbertio; - del
tomo, ictus rboris atmici.

bombardero: (avin de bombardeo) bomboplanum, i n. Sin: aroplanum bombferum;


aronavis pyrobolria vel pyroballistria.
Uso: - enemigo, bomboplanum hostile // (oficial o soldado de artillera) pyrobolrius, ii
m. Sin: ballistrius vel bombardrius, ii m //
adj pyrobolrius, ballistrius, bombardrius,
a, um.
bombardn: tuba mxima. Sin: tuba gravs-

simi sons.

bombear: antlare. Sin: ntlia uti; ntliam adhibere; ntlia haurire, trhere, extrhere, propllere. Uso: - agua, antli aquam haurire,
tllere, exprmere; - toda el agua de un pozo,
pteum exhaurire // (arrojar bombas de artillera) v. bombardear.

bombeo: ntliae haustus (-us m). Sin: ntliae


propulsus (abl -u m); aquae edctio, haustus.
bombero: siphonrius, ii m. Sin: vigil ignis;
vigil exstinctor. Uso: los - municipales,
siphonrii municpii; municipales vel pblici
siphonrii; cuerpo de bomberos, cohors siphonria; excbiae incndiis restinguendis;
excbiae adversus incndia; exstinguendis
incndiis praefecti.
bombilla: prula, ae f. Sin: ampulla. Uso: elctrica, prula elctrica; lampas (-dis f)
elctrica; lampdium elctricum; - de bolsillo, lampdium manuale (elctricum).

bombo: tmpanum maius vel permagnum;


permagnus tmpanus.
bombn: pulchrale, is n. Sin: dulcolum;
bellarolum; cuppedolum; crstulum; scchari amgdalum; v. confite, dulce.

bombona: vas, vasis n. Uso: - metlica para


contener gases y lquidos muy voltiles, v.
garrafa.
bombonera: bellariolotheca, ae f. Sin: dulciria vel cuppedinria theca; bellariolorum
theca; v. confitera.

bonachn: sust mansuetus (vel plcidus, vel


simplex) homo // adj totus mansuetus; comis
et quietus; natur bonus.

bonaerense: sust Bonarensis, is m. Sin: Bo-

149

bonanza
naropolitanus, i m // adj bonarensis, e. Sin:
bonaropolitanus, a, um.

bonanza: (tiempo sereno en el mar) malcia,


ae f. Sin: tranqullitas; malcia ac tranqullitas // (fig, prosperidad o tranquilidad en lo
moral) prospritas, atis f. Sin: tranqullitas;
quies ac tranqullitas.
bonete: pl(l)eus, i m; pl(l)eum, i n. Sin: biretum, i n; pil(l)olus; pil(l)olum; cpitis tgimen (-mnis n); tegumentum cpitis. Uso: eclesistico, ecclesisticus pleus; ecclesisticum cpitis tgimen.
bonito: (lindo, agraciado) pulchellus, a, um.
Sin: bllulus.

bono: (tarjeta o medalla a modo de vale que


puede canjearse por comestibles u otros artculos de primera necesidad) tssera, ae f //
(ttulo de deuda emitido comnmente por una
tesorera pblica) pblici cursus ttulus (-i
m). Sin: pblica sngrapha. Uso: - del Tesoro, - del Estado, nummrium rei pblicae
mandatum.
bonzo: bnzius, ii m. Sin: Buddhae sacerdos;
mnachus buddhsticus.

bookmaker: relator pgnore certntium. Sin:


relator sponsionem facintium.

boom: improvisa prospritas (-atis f). Sin:


improvisus flos oeconmicus; erptio fortunarum (publicarum).

boot (Inform) : sust inititio systmatis. Uso :


cold -, inititio frgida ; inititio e frgido ;
warm -, inititio clida, inititio e clido // tr
initiare.
booting-up (Inform): inititio systmatis.

boquiabierto: quedarse -, stare ore patenti.

boquilla: fstula, ae f. Sin: cnnula;


(h)arundo, dnis f. Uso: - para cigarrillos, fumisgium; fstula tabcina vel fumaria; cnnula nicotiana; hispanicarum fstula; - de
mbar, fumisgium scinum.

borato: Qum boras, atis m. Sin: boratum, i


n; sal borcicum.

brax: borax, acis m. Sin: borcium; sales


boraces; ntrium tetrabricum; chrysocolla.
borbolla: vacola gaseosa.
borbotar: fervere.

borcegu: calgula, ae f. Sin: crea; cothurnus. Uso: par de borcegues, par cothurnorum; borcegues de montaa, clavata
calceamenta.

bordada: navis flexus (-us m). Sin: transversus navis cursus; velorum in ventum obliqutio.

bordado: opus acu pictum. Sin: opus phrgium; pictura txtilis; pictura acu facta. Uso:
- en oro, opus phrgium // (accin de bordar)
acu pngere // (arte de bordar) ars acu pingendi. Sin: plumria ars // adj plumtilis, e
Sin: acu pictus; phrgius. Uso: - en oro,
phrygianus vel phryginius; auro intextus vel
distinctus; magnficamente -, magnficis opribus pictus.
bordador: plumrius, ii m. Sin: qui acu pingit. Uso: - en oro, phrgio, onis m.

bordadora: plumria, ae f. Sin: quae acu


pingit.

bordadura, v. bordado.

bordar: acu pngere, depngere, ornare. Sin:


pere txtili pngere; phrgio pere ornare.
150

bosque
Uso: - algo en un vestido, liquid vesti (vel
in veste) intxere; - algo en oro, liquid auro
distnguere.

bordear: (dar bordadas) in contrrium navigare. Sin: sinus (velorum) in ventum obliquare // (ir por el borde) viae mrginem
tenere.

bordereau o border: (cantidad recaudada


en un espectculo pblico) index (-dcis m)
accepti. Sin: index pecniae acceptae // (extracto de cuenta) nota vel scdula nummria;
nota vel scdula mensaria.

bordo: (lado exterior de la nave) navis latus


(-tris n). Sin: navis margo (-gnis mf); costa
// estar a -, in navi esse; navi vehi; llevar a -,
nave (vel navi) portare, vhere; subir a -, (in)
navem conscndere; tomar a -, in navem impnere.

bordn: (bastn o palo largo) bculum, i n;


bculus, i m. Sin: scpio (-onis m); fustis (-is
m). Uso: - de los peregrinos, peregrinntium
bculum // (verso quebrado repetido al fin de
cada copla) v. estribillo, 1 acepcin // (fig,
estribillo que repite con frecuencia una persona en su conversacin) v. estribillo, 2
acepcin.

boreal: borealis, e. Uso: sol -, sol borealis.


brico: bricus, a, um Sin: borcicus.

borla: lemniscus, i m. Sin: ornamentum stamneum; ornativus filorum fascculus.


Borneo: Bona Fortuna. Sin: Brneum.

borra: tomentum, i n. Sin: lana scida.

borrachera: ebretas, atis f. Sin: temulntia,


ae f.

borrachn: vinosus. Sin: vinosssimus; vini


capacssimus; v. borracho, 2 acepcin.

borracho: adj brius, a, um. Uso: hombre -,


homo brius // (que se embriaga habitualmente) ebriosus, a, um. Sin: vinolentus.

borrador: (utensilio para borrar lo escrito


en un pizarrn) cancellatrum, i n. Sin: pannus (pao) deltilis; spngia (esponja) deltilis // (escrito de primera intencin, en que
se hacen adiciones, supresiones o enmiendas) adversria, orum npl. Sin: primum
exemplar; prima perscrptio.

borrajear: liquid neglegenter (vel incompsito, vel inordinate) scrbere vel compnere.
borrar: cancellare. Sin: delre; abstergre;
lnere; expngere. Uso: - el pizarrn, tbulam detergre; - con goma, pao, esponja,
gummi, panno vel pnnulo, spngi delere, con tinta, atramento expngere; esponja para
-, spngia deltilis // Inform delere. Sin: erdere.
borrasca: caeli marisque procella.

borrn: litura, ae f.

borronear, v. borrajear.

borujo: (orujo de la aceituna) nclei contriti


olivarum.

Bosnia: Bsnia, ae f.

bosnaco o bosniaco: adj bsnius, a, um.


Sin: bsnicus, bosnianus, bosniensis // sust
Bsnius, ii m. Sin: Bosniensis, is m.
bosnio, v. bosnaco.

bosque: silva, ae f. Uso: - rtico, silva rc-

151

bosquecillo
tica; - de conferas, pinetum.

ae f. Sin: limbus; revimentum.

bosquejar: (trazar las lneas principales en


un dibujo) adumbrare. Sin: delineare, designare; primis lneis descrbere vel designare //
(en la escultura) inchoare. Uso: - una estatua, signum inchoare, deformare, informare,
praeformare, formare // (exponer brevemente) brviter expnere. Sin: adumbrare;
inchoare, designare; dispnere; descrbere;
informare. Uso: - un discurso, orationem dispnere; - un plan, un proyecto, rationem alicius rei descrbere vel designare.

botnico: adj botnicus, a, um. Sin: herbrius; ad botnicam vel ad herbriam prtinens
// sust botnicus, i m. Sin: herbrius; herbarum peritus; botnicae (vel botnicae disciplinae, scintiae, artis) studiosus.

bosquecillo: slvula, ae f. Sin: lculus.

bosquejo: (primer apunte) adumbrtio, onis


f. Sin: prima lineamenta (-orum npl); delineata adumbrtio; linearis adumbrtio. Uso: del discurso, orationis adumbrtio; hacer el de algo, liquid adumbrare; liquid primis lineamentis designare vel descrbere // (descripcin, relato vago y sucinto) descrptio,
onis f. Sin: informtio; decurtata descrptio //
(obra esbozada) opus (peris n) adumbratum
vel inchoatum.
bosquimn o bosquimano: boscmanus, i m.

boss: caput, ptis n. Sin: rector; dux.

bota: pero, onis m. Sin: zanca. Uso: - militar,


cliga; - de montaa, calceamentum carptinum vel clavatum // (cuero pequeo para
guardar el vino) utrculus, i m. Sin: oenphorum.
botada: (lanzamiento de un buque) v. botadura.

botadura: navis dedctio (-onis f). Sin: navis


in mare (in aquam, in undas) dedctio; navis
ex navlibus dedctio.
botamanga: (mnicae, bracarum ) lacnia,

botnica: botnica, ae f. Sin: herbria; herbria ars vel disciplina; botnica doctrina vel
scintia. Uso: tratado de -, de botnica liber,
commentrius, commentrium.

botar: (lanzar al agua un barco) navem dedcere. Sin: navem in mare (in aquam, in
undas) dedcere; navem ex navlibus
edcere. Uso: operacin de -, v. botadura.

bote: (embarcacin pequea) cumba vel


cymba, ae f. Sin: scapha; lembus; linter (-tris
f). Uso: - neumtico, cumba infltilis; - plegable, linter complicbilis; - de casco doble,
v. catamarn; - de remos, cumba remgera; de salvamento, auxilirius lintrculus //
(tarro, vasija) sinus, i m; sinum, i n. Sin: vas;
vsculum; pyxis (-dis f); urcolus; rnula.
Uso: - de pintura, sinus picturae.

botella: lagoena, ae f. Sin: ampulla. Uso: incendiaria, lagoena incendiria; - Moltov,


ampulla molotoviana; - de agua mineral, lagoena aquae mineralis; - de aguardiente, lagoena vini adusti; - de cerveza, lagoena
cerevsiae; - de gas, arphorus, i f; - de vino,
lagoena vini vel vinria; tomar, apurar una -,
lagoenam exsiccare.

botelln o botellita: lagncula, ae f.

botica: (oficina donde se preparan medicinas) officina medicamentria vel medicamentrii // (oficina donde se venden
medicinas) pharmacoplium, ii n. Sin: taberna medicamentria // (conjunto de medicamentos) medicamenta, orum npl. Sin:

152

boxeo
medicinae, arum fpl; medicmina, um npl.

boticaria: (la que prepara y expende las medicinas) medicamentria, ae f // (mujer del
boticario) pharmacoplae vel medicamentrii uxor.
boticario: (el que prepara y expende las medicinas) pharmacopla, ae m. Sin: medicamentrius. Uso: - ambulante, pharmacopola
circumforneus.

botijo: rceus, i m; dim urcolus, i m. Sin:


cadus, i m; rcula.

botn: (polaina) crea, ae f // (botina) calgula, ae f. Sin: cothurnus // (lo que se toma
del enemigo vencido; producto de un saqueo,
robo, etc.) praeda, ae f. Sin: splia, orum npl;
exviae, arum fpl.

botiqun: theca (-ae f) medicamentria.

botn: (yema de los vegetales) gemma, ae f


// (capullo) v. esta voz // (disco de metal,
hueso, etc. que se pone en los vestidos para
abrocharlos) glbulus, i m. Sin: orbculus;
boto, onis m; vestis glbulus // (cualquier
cosa que tenga forma de botn) glbulus, i
m. Sin: orbculus; mallolus; necten (-tnis
n); fstula; pulsbulum. Uso: - automtico o
de presin, mallolus comprimendus; glbulus pressrius; necten pressivum vel pressrium; fstula autmata; - elctrico, elctricus
glbulus; - de avance rpido, orbculus procurss; - de control, orbculus signatrius; del embrague (en la mquina de escribir,
etc.) orbculus conexionis; - de rebobinado,
orbculus recurss; - de timbre, tintinnbuli
pulsbulum; apretar un -, glbulum prmere
vel deprmere.
botonadura: nectnium, ii n. Sin: globulorum vel malleolorum sries.

botoncito: botontinus, i m.

botonera: (establecimiento donde se hacen


botones) globulifcium, ii n.

botonero: globulrius, ii m. Sin: globulorum


rtifex, opifex, confector (el que hace botones); globulorum vnditor vel mercator (el
que los vende).
botones: fmulus domsticus. Sin: appritor,
oris m; v. ordenanza.

bouquet: (ramillete) florum fascculus //


(perfume) aroma, tis n. Sin: (suavis) odor;
flos odoris.

boutique: (tienda de ropa de moda) tabrnula


exquisita. Sin: exquisitorum tabrnula; delicatarum mrcium tabrnula.

bveda: (construccin en forma de arco) fornix, cis m // (techo abovedado) cmera, ae f


// (habitacin subterrnea abovedada; cripta
de las iglesias donde se depositan los difuntos) hypogaeum vel hypogeum, i n. Sin:
crypta.
bovino: bovillus, a, um. Sin: bbulus.

bow window: maenianum, i n; v. mirador, veranda.

box: (compartimento individual) saeptum


singulare.

boxeador: pugil, lis m. Sin: pugilator. Uso:


- peso completo, fuerte, pugil mximi pnderis.

boxear: pugil(l)ari. Sin: pugil(l)atu vel pugnis ldere, certare, concertare.

boxeo: pugil(l)atus, us m. Sin: pugiltio; pugilats certamen; certamen pugilatrium; p-

153

bxer
gilum certamen; pugilatria vel pugilandi ars;
ldicrum pugilandi. Uso: ejercitarse en el -,
pugilari; vencer a uno en el -, liquem pugnis
superare.
bxer: (especie de perro) canis pugilatrius.

boxstico: pugilatrius, a, um. Sin: ad pugilationem vel ad pgilem prtinens. Uso:


pelea -, v. boxeo.
boya: boia, ae f. Sin: spcula; capsa ancoralis; ancorale flitans.
boy friend: amicus, i m.

boy scout: puer explorator. Sin: ivenis explorator; v. escultista.

bozal: capistrum, i n. Sin: fiscella; oris vnculum. Uso: - para bueyes, fiscella; con el -,
capistratus; fabricante de bozales, capistrrius; poner el -, capistrare; praefgere os capistro; fiscell capistrare.

bracero: (pen) operrius (-ii m) manualis.


Sin: operrius a manu. Uso: los -, manulium operariorum classis; v. jornalero, pen.

bracito: brac(c)holum, i n.

bradifrasia: bradyphrsia sive -phrasa, ae f.

bradifrenia: bradyphrnia sive -phrena, ae


f.
bradilalia: bradyllia sive -lala, ae f.

bradipepsia: Med bradyppsia sive -pepsa,


ae f. Sin: lenta concctio.
bragas: bracae, arum fpl. Uso: el que hace
las - o calzones, bracrius, ii m.
bragueta: (bracarum) apertura, ae f.

brahmn: brachmana, ae m. Sin: brachmanus; brachmanes vel brachmanis, -is m;


brachman, anis m.
brahmanismo: brachmanismus, i m.

braille: sexpunctualis Brailli scriptura caecorum.

branch (Inform): saltus, us m. Uso: relative -,


saltus relativus; conditional -, saltus condicionalis.

brandy, v. aguardiente.

bracmn, v. brahmn.

brctea: brctea vel brttea, ae f.

bradicardia: Med bradycrdia sive -carda,


ae f. Sin: lentus vel segnis cordis pulsus; cordis pulsus deminutus, imminutus, extenuatus;
cordis pulss demintio, immintio, extenutio.

bradiestesia: bradyaesthsia sive -thesa, ae


f.
bradifagia: bradyfgia sive -faga, ae f.

bradifasia: bradyphsia sive -phasa, ae f.


Sin: haesitntia linguae.

braquicardia: brachycrdia sive -carda, ae f.


Sin: lnguida cordis palpittio.

braquicfalo: adj brachycphalus, a, um //


sust brachycphalus, i m.
braquigrafa: brachygrphia sive -grapha,
ae f.

braqugrafo: brachgraphus, i m.

braquiloga: brachylgia sive -loga. Sin:

154

bribn
breviloquntia; sermo brevis; sermo pressus.

braquimetra: brachymtria sive -metra, ae


f.

braquipnea: brachypna, ae f. Sin: angustus


spritus (-us m); angstior respiratus (-us m)
vel respirtio; curta respirtio; curtus respiratus.
braserillo: fculus, i m.

brasero: focus, i m. Uso: pies del -, foci


pedes; foci fulcra.
Brasil: Braslia, ae f. Uso: Estados Unidos
del -, Foederatae Brasliae Civitates.

brasileo: adj brasiliensis, e; brasilianus, a,


um // sust Brasiliensis, is m; Brasilianus, i m.

brasilero, v. brasileo.

bravo: (valiente) strnuus, a, um // (excelente) egrgius. Sin: exmius // -!, euge! Sin:
recte!; ptime!; praeclare!; cndide!

brazado: manpulus, i m. Sin: fascculus manualis.


brazal: brachiale, is n. Sin: dextrale; incle.

brazalete: armilla, ae f. Sin: dextrale, is n;


dextrochrium; spinther (-ris n). Uso: pequeo -, dextralolum; adornado de brazaletes, armillatus; armillis ornatus; fabricante de
brazaletes, armillrius, ii m.

brazo: brchium vel brcchium, ii n. Uso: elctrico, brchium elctricum; - de gramfono, de tocadiscos, bracholum phonogrphicum, grammophnicum, grammphoni; de mar, interiectum mare; - de ro, brchium
amnis; - de silln, ancon, nis (ac -na) m; de una balanza, ansa; llevar algo bajo el -,

sub ala liquid portare.

brecha: muri runa (-ae f). Uso: abrir -, tormentorum pulsu murum subrere; batir en -,
tormentorum pulsu murum qutere vel conctere; abrir un paso a travs de una -, per
muri runam ditum patefcere.

brcol: brssica (-ae f) sabllica.

brefotrofio:
brephotrophum,
brephotrophum, i n; v. inclusa.

ii

n;

bregma: bregma, tis n. Sin: anterior cpitis


pars.
bregmtico: bregmticus, a, um.

breva: ficus (-i vel ficus, us f) praecox.

breve: (documento pontificio) breve, is m.


Sin: Ltterae Apostlicae; Ltterae Pontficis
Romani; Ltterae Apostlicae in forma brevi.
Uso: - a los Prncipes, Epstulae ad Prncipes; Epstulae Summi Pontificis ad Prncipes.

breviario: (libro que contiene la liturgia de


las horas) brevirium, ii n. Sin: brevirium
litrgicum; divinum offcium; horae cannicae; litrgia horarum; preces vel precationes
horriae; horariarum precum liber; eptome
horarum liturgicarum. Uso: rezar el -, divinum offcium perslvere; horas cannicas vel
horrias preces recitare; recitar el - en coro,
coniunctim horrias preces Deo offerre //
(compendio) brevirium, ii n. Sin: summrium.
brezal, v. matorral.
brezo: erce, es f.

bribn: versutus homo. Sin: imprbulus vel


scelestus homo; fraudator vel veterator, oris
m.

155

bribonada
bribonada: malum fcinus (-nris n). Sin:
prfide factum; fraus, fraudis f; dolus, i m.

bribonear: mprobe se grere. Sin: nefrie


vel sceleste vvere; fraudulenter gere; fraudare.
brida: habna, ae f. Sin: frenum.

brigada: caterva, ae f. Sin: cohors; grex; globus. Uso: Brigadas Rojas, Rubrae Cohortes; rubri brigatores // (conjunto de personas
reunidas para dedicarse a ciertos trabajos)
v. cuadrilla.

brillante: adj fulgens, entis. Sin : splendens.


Uso: discurso -, splndida vel ntida ortio;
pensamiento -, sentntia illustris // (diamante) damas, antis m. Sin: gemma fulgens.
brillantina: lcidum unguentum. Sin: capillare splendficum.
brinco: saltus, us m. Sin: resulttio.

brindar: propinare licui. Sin: praebbere


licui. Uso: brindo a tu salud!, bene tibi! vel
bene te!

brindis: propintio, onis f. Sin: hausts dictio.

bro: ardor, oris m. Sin: incittio; fervor


nimi.
brioche: dulcirius panis.

Uso: fabricante de brocados, plumrius, ii m


// adj plumrius, a, um. Sin: plumtilis, e.
brocal: (antepecho de pozo) pteal, alis n.

brocatel: (tejido) pannus plumtilis. Sin:


pannus tnui auro intextus.

brocha: (- para pintar) penculus, i m. Sin:


latior penicillus; ltius penicillum // (- de
afeitar) penicillus saponrius. Sin: penicillus
barbae saponandae.

broche: fbula, ae f. Sin: fibcula; nculus vel


uncnulus // (corchete para afianzar papeles)
chartarum fbula vel fibcula. Sin: nculus vel
uncnulus metllicus.
brculi, v. brcol.

broma: iocus, i m (pl ioci m; ioca, orum n).


Sin: ioctio; res iocosa; ludus; ridculum.
Uso: autor de la -, ioci auctor; en -, per
iocum; ioci caus; per ludum; per ridculum;
iocose; iocliter; ioculriter; ioculanter; decir
algo en -, dcere liquid per iocum; tomar
algo a -, liquid in iocum vrtere.
bromatologa: bromatolgia sive -loga, ae
f. Sin: alimentorum vel alimentria scintia;
de alimentis doctrina.

bromatolgico: bromatolgicus, a, um. Sin:


ad bromatolgiam ttinens.

bromatlogo: bromatlogus, i m.

briologa: bryolgia sive bryologa, ae f. Sin:


muscorum descrptio.

bromatometra: bromatomtria sive -metra,


ae f.

brocado: sust brocchatum, i n. Sin: plumria


contxtio; opus plumtile vel plumrium ; sricum auro intertextum; pannus auro intextus.

bromear: iocari vel adiocari. Sin: ioculari;


ldere; ioculriter loqui; ioco uti; iocos gere.
Uso: - con uno sobre algo, iocari cum liquo

brizna: festuca, ae f. Sin: stpula.

bromatoterapia: bromatotherapa, ae f.

156

brjula
de liqua re vel in liquid.

bromista: sust ioculator, oris m. Sin: iocosus


homo // adj iocans, antis. Sin: iocosus; iocabundus; ludens, ludibundus.
bromo: bromum, i n.

bromuro: bromrum, i n. Sin: brmidum.


Uso: - de alcanfor, cmphora bromata; - de
etilo, aethlium bromatum.
bronce: aes, aeris n. Uso: objeto de -, aermen, mnis n; aeramentum, i n; que suena
como el -, aersonus.
bronceado: sust color fuscus vel adustus //
adj aneo (ahneo) colore tinctus vel circumfusus.

bronceador: leum infuscans; v. crema


solar.

broncear: infuscare. Sin: aneum fcere; aneum colorem indcere // broncearse, sole
infuscari.
broncista: aerrius faber. Sin: aneae artis
pifex.

bronconeumona: bronchopneumnia sive


-mona, ae f. Sin: bronchopulmontes, is f.

broncopleuresa: bronchopleurtis, is vel dis


f.

broncoscopia: bronchoscpia sive -scopa,


ae f.
broncoscopio: bronchoscpium, ii n.

broncostenosis: bronchostensis, is f.

broncotoma: bronchotmia sive -toma;


bronchiotmia sive -toma, ae f.

bronquial: bronchialis, e. Sin: bronchiorum;


arteriarum; ad artrias spectans.

bronquio: artria, ae f (en pl tambin artria,


orum n). Sin: artria spera.
bronquitis: bronchitis, is vel dis f.

brontofobia: brontophbia sive -phoba, ae


f. Sin: nmius tontruum pavor.
brontologa: brontolgia sive -loga, ae f.
browning: manuballstula brauningana.

browse (Inform) examinar, registrar documentos textuales: perlustrare // - la Web, navigare.

browser (Inform) visor: - de texto, exhibitrum, i n. Sin: exhibitrium // - de la Web, navigatrum, i n. Sin: navigatrium.

bruja: (hechicera) saga, ae f. Sin: sgana;


maga; malfica; venfica; striga; mulircula
mgicis ( vel malficis, vel venficis) ddita
rtibus.

brujera: venefcium, ii n. Sin: ars mgica;


mgicae vel magae artes fpl. Uso: - con frmulas, incanttio; incantamentum; - con la
mirada, fascintio; recurrir a la -, artes mgicas tractare.
brujo: magus, i m. Sin: venficus; homo malficus vel venficus; homo mgicis (vel malficis, vel venficis) dditus rtibus.

brjula: acus (-us f) magntica. Sin: magnticus vel magntica index (-dcis mf); pyxis
(-dis f) magntica; clamus magnticus.
Uso: - nutica, acus vel pyxis nutica; nuticus vel nautarum index; acus magntica nautarum; magntica acus nutica // fig, perder
la -, mentis suae non esse. Sin: de potestate

157

brulote
vel mente exire; de gradu dici; mente perturbari.

brulote: navis incendiria. Sin: navgium incendirium.


bruir: polire vel expolire. Sin: levigare.

bufanda: amculum, i n. Sin: amictrium;


amculus; focale; fscia; fscia collaris; tenia. Uso: - rosa, focale rseo colore; - de
lana, de seda, tenia lnea, srica.

bufet: (mesa donde se sirven refrescos)


mensa frgida // (aparador) v. esta voz.

brusco: (planta esmilcea) v. rusco.


brutalidad: immnitas, atis f.

bubnico: bubnicus, a, um. Uso: peste -,


pestis bubnica; pestilntia glandulria vel
inguinria.
buceador: urinator, oris m. Sin: subaquneus.
bucear: urinare vel urinari.

bucentauro, bucentoro: bucentaurus, i m.

buceo: urintio, onis f. Uso: pertrechos de -,


apparatus (-us m) urinatrius.
buche: inglvies, i f.

bufete: (mesa de escribir) v. escritorio.

bufo: adj cmicus, a, um. Sin: ridculus; ridendus; ridiculosus; facetus; lpidus; festivus. Uso: pera -, msica comedia // sust
cavillator, oris m. Sin: actor cmicus vel ridculus.

bufn: sust scurra, ae m. Sin: dersor; snnio


(-nis m); ioculator scenicus // adj scurrlis,
e.

bufonada: (hecho propio de bufn) scurrlitas, atis f. Sin: scurrae fcinus; res risu digna
// ( dicho propio de bufn) scurrlis diccitas
// (chanza satrica) scurrilis lusus vel iocus.
bufonearse: (decir bufonadas) scurrari. Sin:
ioculari; iocari; scurram gere; scurrliter ldere.

Buda: Buddha vel Budda, ae m.


bdico, v. budista.

budn: scriblita nglica. Uso: - de chocolate,


rneum socolteum.

budismo: buddhismus, i m. Sin: relgio buddhstica.

budista: sust buddhista vel buddista, ae m.


Sin: Buddhae sectator vel ssecla // adj buddhsticus vel buddsticus.
Buenos Aires: Bonarpolis, is f. Sin: Bonus
Ar; Boni Ares; Bonae Aurae.

bfalo: bos silvester.

bufonera, v. bufonada.

bufonesco, v. bufo.

buftalma: buphthlmia sive -thalma, ae f.


Sin: oculorum dilattio, infltio, turgor;
culi eminentes.
bug (Inform) error: mendum, i n.

buggy (Inform) lleno de errores: mendosus,


a, um.

buganvilia o buganvilla: Bot buganvilla


158

burgomaestre
spectbilis.

buhardilla: (desvn) subtegulneum, i n.


Sin: cella subtegulnea; diaeta fastigata; sub
tgulis habittio // (ventana en el tejado de
una casa) fenestella, ae f. Sin: tecti fenestella; spirculum.
bho: bubo, onis m. Sin: xio, onis f.

buhonero: nstitor, oris m; v. mercachifle.

buja: (candelero) palmria, ae f. Sin:


lychnuchus; candelabrum manubriatum.
Uso: - de encendido, candela accensiva //
(instrumento que produce la chispa en el
motor) spinthergenum, i n. Sin: instrumentum scintillam gignens.
bula: - pontificia, Apostlica Bulla. Sin:
Apostlicae sub plumbo Ltterae. Uso: coleccin de bulas, Bullrium.

bulboso: bulbosus, a, um.

buldog: canis (-is m) taurinus.

bulevar: ambultio, onis f. Sin: ambulacrum.


Bulgaria: Bulgria, ae f.

blgaro: adj blgarus, a, um // sust Blgarus,


i m.

bulimia: bulmia sive -lima, ae f. Sin: bulmus, i m; sitomnia sive sitomana; phagedaena; fames inexplbilis vel insatibilis.
Uso: que tiene, que padece -, bulimosus, a,
um.
bulldog, v. buldog.

bulldozer: chamulcus automatrius vel fossrius. Sin: mchina aggerandi.

bulln: bulla, ae f. Sin: clavus pnetrans.


Uso: - de bronce, bulla anea.
buln: frrea iunctura. Sin: trablis clavus.

bulto: (fardo, caja, bal, maleta, etc.) srcina, ae f. Sin: fascis, is f. Uso: - postal, fascis
cursualis; despacho de bultos, ostolum fascale; prtula fascalis // a -, crciter. Sin: fere;
ferme.
bungalow: vllula (-ae f) bengalensis.
buuelito: pastillus (-i m) trtilis.

buque: navis, is f. Sin: navgium. Uso: - almirante, navarchis (-dis f); navis praetria;
- cisterna, navis cisternata; - escuela, didasclica navis; - frigorfico, navis frigorfica,
refrigerativa, frigidria; - hospital, navis aegrotis vehendis; navgium valetudinrium; laboratorio, navis refectria; navis nvibus
resarciendis; - mercante, navis mercatria; naufragado, navis fracta; - pesquero, navis
piscatria; - portaaviones, v. portaaviones; submarino, v. submarino // - de carga, onerria, ae f ; navis onerria; navgium onerrium;
- de escolta, navis praesidiria; - de guerra,
navis bllica; - de guerra misilstico, navis
bllica, misslium iaculatria; - de vapor,
pyrscapha, ae f; navis vaporria; navis vapore acta vel impulsa; - de vela, v. velero; de vigilancia, navgium excubiale; - para colocar minas, navis globos spargens displodentes.

buqu: (perfume) v. bouquet // (gustillo de


bebidas alcohlicas) v. gustillo.

burbuja: bulla, ae f. Sin: perlcida saponis


bulla.

burdgano: burdo, onis m.

burgomaestre: burgimagister, tri m. Sin:

159

burgus
praefectus urbis vel ppidi; magister cvium.

burgus: sust mdii rdinis civis. Sin: mdiae classis civis // adj civilis, e. Sin: haud
ndigens; medocris.

burguesa: burgensium ordo (-dnis m). Sin:


mdia classis cvium; mdius cvium ordo;
cives parum dvites.

buriel: cinreus, a, um. Uso: pao -, pannus


cinreus vel rudis.

buril: cestros, i m; cestrum vel cestron, i n.


Sin: celtis, is f; virculum, verculum, verculum; caelum.

burilador: caelator, oris m. Sin: scalptor;


sculptor; toruta vel torutes (-ae m).
buriladura: scalptura vel sculptura, ae f.

burilar: virculo sclpere, sclpere, exsclpere. Uso: - un retrato, imginem virculo


pngere vel descrbere.
burla: ludifictio, onis f.

burlar: (engaar) deldere // (frustrar) eldere. Sin: fllere.

burlarse: - de alguien, de algo, liquem, liquid deridre vel irridre. Sin: liquem, liquid ludificare vel ludificari.

burlescamente: ioculriter. Sin: iocose; per


ludum et iocum.

burlesco: ridiculrius, a, um. Sin: iocularis;


iocosus; facetus; festivus.
burln: dersor, oris m. Sin: irrsor.

burocracia: (conjunto de funciones y trmites) burocrtia sive -crata, ae f. Sin: graphe-

ocrtia sive -crata; procurtio pblica // (influencia excesiva de los empleados pblicos)
nmia officilium (vel administrorum) auctritas. Sin: nmia ministrorum (vel publicorum
officilium) grtia // (pedantera de los empleados pblicos) nmia officilium morsitas // (clase social de los empleados pblicos)
officiales, ium mpl. Sin: administri vel ministri; pblici officiales vel administri; officilium ordo, corpus, collgium, classis, coetus
(-us m).

burcrata: burcrates, ae m; burcrates, is


m. Sin: officialis, is m ; (pblicus) officialis,
administer, minister; graphecrates, -ae m; v.
empleado (- pblico).
burocrtico: burocrticus, a, um. Sin: grapheocrticus; chartocrticus. Uso: ad pblicos officiales (vel administros, vel ministros)
prtinens; lentitud -, lentitudo in pblicis exsequendis offciis; rodeos -, fastidiosae publicorum officilium ambges (-um fpl).

burocratismo: grapheocrtia sive -crata


nmia. Sin: grapheocrtia nimis rrogans vel
angusta; insolntia grapheocratarum.
burstil: bursrius, a, um; v. bolsa.

burunds: adj burundiensis, e // sust Burundiensis, is m.


Burundi: Burndia, ae f.

bus (Inform): magistrale, is n. Uso: data -,


magistrale datorum; address -, magistrale
locativum.

buscador: investigator, oris m. Sin: indagator; quaesitor; queritans. Uso: - de oro, auri
conquisitor vel scrutator // (Inform, programa
-) programma indagatrium vel investigatrium. Uso: - de Internet, interretialis mchina
quaesitria; - Google, programma investiga-

160

byte
trium, quod Google appellatur, vel cui
nomen est Google.
businessman, v. hombre (- de negocios).

busto: (parte superior del cuerpo humano)


truncus, i m. Sin: thorax, cis m; pars superior crporis // (escultura o pintura) hermes
vel herma, ae m. Sin: fcies (-i f); imago vel
effgies pctore tenus; signum pctore tenus
formatum. Uso: - de bronce, imago ex aere;
anea fcies; - de mrmol, marmrea fcies;
- de yeso, e gypso expressa fcies.
butaca: subsllium, ii n. Sin: arcisllium.

Butn: Butnia, ae f.

butans: adj butanianus, a, um // sust Butanianus, i m.


buzo, v. buceador.

buzn: (tapn de cualquier agujero para dar


entrada o salida al agua u otro lquido) v.
tapn // (caja que sirve para recoger las cartas) sitella, ae f. Sin: theca (cpsula, capsella,
arca, rcula, scrnium, receptculum, lculus,
loculamentum) epistularum; theca tabellria
vel epistolaris; pblici cursus cpsula; sitella
cursualis; loculamentum cursual. Uso: echar
una carta en el -, in receptculum epstulam
immttere vel incere; epstulam in arcam tabellriam (vel cursualem) ndere vel demttere.
byte (Inform), octeto (unidad de informacin): octetus, i m. Uso: even -, octetus par;
higher -, octetus maior; octetus maioris momenti; least significant -, octetus mnimus;
octetus mnimi momenti; lower -, octetus
minor; octetus minoris momenti; middle -,
octetus medocris; most significant -, octetus
mximus; octetus mximi momenti; odd -,
octetus impar.

161

cbala:
cb(b)ala, ae f. Sin: futura
coniciendi (vel providendi) ars; ars divinandi
per ltteras vel per nmeros // (fig, intriga,
maquinacin) fraus, fraudis f. Sin: machintio; mendcium.

cabaleta: cantincula, ae f. Sin: cantculum;


cntulus; mdulus.

cabalgadura: equus sellaris. Sin: equus


ephppiis ornatus.

cabalgar: equitare. Sin: equo vehi.

cabalgata: cursus (-us m) equester.

cabalista: cabbalista, ae m. Sin: cabbalorum


fictor vel effector; cbbalae studiosus // fig
machinator, oris m. Sin: fraudator.

cabalstico: cabbalsticus, a, um.

caballa: scomber, bri m.

caballerato: (dignidad de caballero) equestris dgnitas. Sin: equester honor. Uso: conceder el - a uno, liquem equestri dignitate
decorare, ornare, honestare, insignire.
caballera: equitatus, us m. Sin: quites, um
mpl // (institucin) equester ordo.

caballerizo: stabulorum praefectus (-i m);


praefectus stbuli.

caballero: (adj, que cabalga) quitans, antis.


Uso: - en un asno, sino utens; in sino sedens; sino nsidens // (sust, hidalgo, noble;
el que pertenece a una orden de caballera;
persona condecorada con la insignia de alguna orden) eques, quitis m. Uso: - al m-

rito de la repblica, eques meritorum in rem


pblicam caus; - honorario, eques ornamentrius; - de la Legin de Honor, eques Legionis Honoratorum; - de la orden de los Santos
Mauricio y Lzaro, eques Mauricianus et Lazarianus; caballeros de Malta, quites Melitenses; - del Trabajo, eques peris vel laboris
caus; operrius eques. Uso: hacer - a uno,
liquem equestri dignitate insignire; licui
dignitatem equestrem dare; ad equestrem
dignitatem liquem perdcere; ser -, tener
rango de -, equestrem dignitatem possidere
// (el que se porta con caballerosidad) homo
urbanus. Sin: vir honestus. Uso: cumplido -,
homo urbanus et lautus.
caballete: (caballo gimnstico) ecleus, i m;
v. caballo // (soporte en que descansa el
lienzo que se pinta) vara, ae f.

caballitos: (to vivo) equi circumfornei. Sin:


ldicra equria npl; verstilis ldicer orbis.

caballo: equus, i m. Uso: - coceador, equus


calcitrosus; - delantero, equus additcius vel
funalis; - pequeo, mannus, i m; - semental,
equus admissrius; - de batalla, equus bellator; - de carrera, equus cursrius; equus ad
cursum valentssimus; - de caza, veredus;
equus venator; - de fuerza o de vapor, HP,
equipotntia (machinationis); potntia (vel
potestas, vel virtus) equina; equus vaporalis;
- de labor, caballus; - de palo, equus lgneus;
- de posta, veredus; equus cursualis; - de
raza, equus ptimi sminis; - de tiro, equus
curulis, carrucrius, raedrius; - de silla,
sellaris equus // a -, equo vectus; equo nsidens; apearse del -, ex equo descndere;
caerse del -, cdere de equo, decdere equo vel
ex equo; ir a -, equo vehi vel vectari; montar
a -, conscndere equum; in equum insilire.

162

cablegrama
cabaa o cabauela: csula, ae f.

cabar: taberna nocturna. Sin: devertculum


nocturnum. Uso: espectculo de -, spectculum cabarticum; theatrdium vel theatrdion
cmicum.
cabaret, v. cabar.

cabecera: (principio de alguna cosa) caput,


ptis n // (lugar principal) primus locus //
(parte de la cama donde se pone la cabeza)
cervcal, lis n // (- de distrito) locus princeps.
cabecilla: gregis dux.

cabellera: coma, ae f. Sin: capilli, orum mpl.


Uso: - desgreada, turbata coma; turbati capilli; capilli disiecti.

cabello: capillus, i m. Uso: - largos, cortos,


capilli promissi, decurtati; - postizos, capillamentum, i n; coma adoptiva; - rizados, capilli
crispati vel vibrati; cabellos que por adorno
se dejan caer sobre la frente, v. flequillo.

cabelludo: capillatus, a, um.

cabernet: (vid) vitis girundinensis // (vino)


vinum girundinense.

cabeza: caput, ptis n. Uso: - abajo, inverso


cpite; - nuclear de neutrn, displosivum vel
displodens caput neutrnicum; - de clavo
para adorno de las puertas o de otras cosas,
bulla; - de partido, regionis caput; regionis
urbs praecpua; - de puente, caput pontis.
cabezal: pulvinus, i m. Sin: crvical; pulvinar.
cabezazo: (en el ftbol) cpitis pulsus (-us m)
et ictus (-us m).

cabezn: (que tiene grande la cabeza): cpito, onis m // (terco, obstinado) obstinatus, a,
um. Sin: prvicax, prtinax, acis.
cabezudo, v. cabezn.

cabildo: (cuerpo de eclesisticos capitulares


de una iglesia) collgium vel ordo canonicorum // (junta, captulo) v. estas voces.
cabillero: paxillbulum, i n.

cabina: cella, ae f. Sin: cllula; aedcula;


diaeta; cellrium; cubculum; zothcula. Uso:
- telefnica, cella vel aedcula telephnica; de acero, cella chalybia; - del piloto, cella
aroplanigae; - de vidrio, cllula vtrea.

cable: (maroma gruesa) rudens, entis m. Sin:


restis, is (ac -im vel -em, abl -i vel -e) f; funis;
caplum. Uso: - arrollado, funis in orbem convolutus; - submarino, funis submarinus; rudens subaquneus; - subterrneo, funis
subterrneus; - de acero, restis chalybia;
ferratus funis vel rudens; - de alambre, funis
e filis frreis factus; - del ncora, ancorale,
is n; funis ancoratus // (hilo metlico) filum,
i n. Sin: funculus. Uso: - elctrico, funculus
elctricus; filum elctricum; ductus electricitatis; fluxs elctrici ductus; - de conexin,
(elctricus) funculus conexivus; - de hierro,
filum frreum; - del telfono, telephnicum
filum; - del telgrafo, telgraphi filum.

cablegrafiar: caplitranscrbere. Sin: per capligrphiam nuntiare; capligrphiae ope scrbere; capligrmmate (vel cablogrmmate, vel
funigrmmate) transmttere.
cablegrfico: capligrphicus, a, um.

cablegrama: capligramma, tis n. Sin: cablogramma; funigramma; capligraphema; telegramma subaquneum; telegrphicus
nntius submarinus; nntius telegrphicus

163

cableva
per subaquneum rudentem transmissum.

cableva: funvia, ae f. Sin: tramen funale;


currus funalis; v. telefrico.

cabo: (Mar, cuerda) funis chalybius // (el


que manda una escuadra de soldados) ptio,
onis m. Sin: decanus. Uso: - de zuavos, decanus zuavorum // de - a rabo, a cpite ad
calcem; llevar a -, ad effectum addcere vel
perdcere.

cabotaje: circumvctio, onis f. Sin: navigtio


litornea, litoralis, litrea, orria. Uso: gran -,
longa circumvctio; buque de -, orria navis;
hacer navegacin de -, oras circmvehi vel
circumvectari.
cabra monts: rupicapra, ae f. Sin: ibex, bicis m.
cabriol: csium, ii n. Sin: molle pilentum.

cacao: (planta) cacus, i f. Sin: ccao, onis


m; ccoa, ae f; theobroma, tis n; theobroma
ccao; faba ccao; faba mexicana // (fruto)
cacum, i n. Uso: - en polvo, caci (vel theobrmatis, vel mexicanae fabae) pulvis; bebida de -, cacica ptio; ptio ex faba
mexicana; ptio ex theobrmate confecta;
ptio e faba cacaone cocta; tomar -, ccoam
sorbre vel sorbillare.

cacarear: (el gallo) cucurire; (la gallina)


glocire.

cacerola: cculum, i n. Sin: cccabus; capsarola; ptina; anulum.

cachaza: (coloq, lentitud y sosiego en el


modo de hablar o de obrar) lentitudo, dnis f.
Sin: trditas; lnitas.
cachemir o cachemira, v. casimir.

cachipolla: hemerbium, ii n. Sin: bestola,


quae unum diem vivit.
cacho: (racimo de bananas) v. racimo.

cacofona: cacophnia sive -phona, ae f. Sin:


soni vel sonorum aspritas: insuvitas soni;
sonus insuavis vel asper; spera vel bsona
vox. Uso: producir cacofonas, voces speras
effcere.
cacofnico: cacophnicus, a, um. Sin: asper
vel insuavis (auditu vel uribus).
cacologa: cacolgia sive -loga, ae f.
cacoquilia: cacochlia, ae f.

cacoquimia: (depravacin de los humores


normales) cacochmia, ae f. Sin: discrsia //
(caquexia) v. esta voz.
cactceas: cactceae, arum fpl. Sin: (variarum) cactorum famlia.
cacto: cactus, i f.

cada: quisque, quaeque, quodque. Uso: uno


cada diez habitantes, dcimus quisque ncola.

cadver: cadaver, ris n. Sin: corpus exanimatum, exnime, exnimum.

cadena: catena, ae f. Sin: catentio; concatentio. Uso: - alimentaria, catena vel concatentio alimentria; - perpetua, perpetua
custdia; sempiterna vncula (-orum npl); - de
distribucin, catena distributionis; - de montes, cordillera, mntium iuga (-orum npl );
condenar a - perpetua, sempiternis vnculis
mandare; estaciones (de radio, T. V.) en -, v.
estacin.

cadencia: (repeticin regular de sonidos o


164

cafetera
movimientos) nmerus, i m. Uso: caminar
con -, numerose (in vel ad nmerum) gradi
vel ambulare // (ritmo de una pieza musical)
nmerus. Sin: modus // (medida que regula
el movimiento del que danza) nmerus //
(distribucin de los acentos en la prosa o
verso) nmerus. Uso: - rtmica del perodo,
conclsio numerosa; verborum ad nmerum
conclsio; el discurso tiene una - rtmica,
ortio numerose cadit // (final de una frase
musical) clusula, ae f. Sin: clusula numerose cadens; clusula ad sonum exquisita.
cadenciosamente: numerose.

cadencioso: numerosus, a, um. Uso: con


paso -, pssibus in nmerum; caminar con
paso -, numerosos pnere gressus.

cadenilla: catella, ae f.

cadera: coxa, ae f. Sin: coxendix, cis f. Uso:


- artificiales, coxae artificiales; coxendices
factciae.

cadete: (aprendiz de comercio, botones) appritor, oris m // (alumno de una academia


militar) ptio, onis m. Sin: discpulus militaris // (joven noble que se educaba en los colegios de infantera o caballera) nbilis
miles natu minor.

cadma: cadma vel cadma, ae f.

cadmio: cdmium, ii n.

caer: - de cabeza, correre. Sin: provolvi; devolvi; correre; praecpitem ire vel correre
// hacer - de cabeza, liquem praecpitem
dare. Sin: liquem in praeceps decere.
caf: (planta y fruto) cafum vel cafaeum n;
cfea; cffea. Sin: faba caferia vel cafaeria;
faba arbica // (semilla) caferia smina npl //
(bebida) cafum vel coffum, i n; cfea; ca-

feria vel cafaeria. Sin: ptio caferia; arbica ptio; ex faba arbica ptio. Uso: comn, puro, solo, sin leche, cfea communis; - con leche, cafum vel cfea cum lacte;
cafum cum lacte mixtum; cfea lacte temperata; cafi lactisque ptio; - concentrado,
ptio caferia concocta; - descafeinado,
ptio caferia sine capheno; ptio caferia
cafeno detracto; - expreso, cafum expressum; cfea expressa; - instantneo, caferia
sorbtio prpera; caferia ptio coram expressa; - moka, cfea Mochana // una tacita
de -, cafi pocillum; una taza de -, pculum
cafi; preparar -, cfeam parare; sorber -,
cfeam sorbre; cafum sorbillare; cafi
pocillum sorbillare; caferiam potionem sorbillare vel pytissare; tomar -, cfeam smere
// mquina para preparar el -, mchina caferia // (casa donde se vende y toma -) caferia, ae f. Sin: thermoplium; domus caferia;
taberna caferia; cafum; potria taberna. Uso:
- cantante, - chantant, - concierto, caferia
symphnica; taberna caferia concentu celebrata; estar en un -, in cafo esse vel morari; ir
a un -, cafum adire vel obire; in cafum ire vel
venire; in (vel ad) cafum deverti; ir con frecuencia a cafs, cafa frequentare vel celebrare; salir de un -, (ex) cafo gredi vel exire.
cafena: cafena, ae f; cafenum vel caphaenum, coffenum, i n.

cafetera: (recipiente para servir el caf)


capis (-dis; ac pl -das). Sin: capedo (-dnis
f), capudo (-dnis f); caferia capedo; caferium; ccuma (vel cucumella vel cucmula)
cafaeria. Uso: - de porcelana, porcellnicum
caferium; porcellnica caferia vel ccuma
// (recipiente para preparar el caf) mchina
caferia. Uso: - automtica, authepsa caferia; caferia autmata, automatria, automtica; - filtradora o con filtro, machnula
arbicam potionem guttatim manans.
cafetera, v. restaurante, bar.

165

cafetero
cafetero: caf(f)erius vel cafaerius, ii m.
Sin: thermopla, ae m; dminus tabernae caferiae.
caftn: caftamus, i m. Sin: cafetanum.

cados: (muertos en la guerra) bello caduci


mpl.

caimn: alligator, oris m. Sin: crocodilus caimanus.

caja: (recipiente) capsa, ae f. Sin: arca; theca;


dim pyxis ( -dis f); capsella; cpsula; arcella;
cstula. Uso: Aeron, - negra, cstula nigra;
capsella voltui describendo; - de cartn,
theca e collmate vel e spissiore charta; - de
cigarros, theca volminum tabacinorum; - de
distribucin, diribitrium, ii n; - de enchufe,
contactrum, i n; v. enchufe; - de fsforos, sulphuratorum capsella; flammiferorum theca;
cpsula sulphurria; - de leche, capsa lactis;
- de los caracteres, typorum capsa; - de msica, capsella sonora; capsella sonos edens; de picadura, pyxis compacturae; - de reloj,
horolgii capsella; - de resonancia, sonorum
repercusss capsa; - de zapatos, theca clceis
servandis; fbrica de cajas, capsarum vel arcularum officina // (mueble donde se guarda
dinero) arca, ae f. Sin: armrium. Uso: - de
caudales, arca nummria; - fuerte, nummria
arca loricata; arca loricata, ferrata, munita;
armrium loricatum, cataphractrium, cataphractatum; - principal, arca princeps //
(sitio donde se recibe el dinero y se hacen los
pagos) mensa, ae f. Sin: scrnium nummulrium; exactionis arca. Uso: - de ahorros,
mensa parsimniae (provehendae); mensa
parsimoniria; - de prstamos, mensa ad mutuationes // libro de caja, codex (-dcis m) accepti et expensi // (espacio o hueco en que se
forma la escalera de un edificio) scalrium, ii
n.
cajera: arcria, ae f. Sin: mensria; nummu-

lria; scrnii nummulrii curatrix.

cajero: arcrius, ii m. Sin: mensrius; nummulrius. Uso: - del erario, quaestor arcae
pblicae.

cajetilla: (paquete de tabaco picado) compactura, ae f. Sin: compctio tabaci. Uso: - de


picadura espaola, contusi tabaci hispnici
cpsula.
cajista: typtheta, ae m.

cajita: cpsula, ae f; capsella. Sin: vsculum;


lculus; rcula. Uso: - de cigarrillos, hispanicarum vel convolvellorum cpsula; - de broches, capsella unculorum metallicorum;
cpsula fibicularum metallicarum; - de betn
(negro, amarillo), vsculum liquminis (atri,
flavi); vsculum cretae sutriae; - de madera
para rap, capsella lgnea tabaco; fabricante
de cajitas, loculrius vel arculrius; v. cofrecillo.

cajn: (caja grande) armrium magnum.


Sin: arca magna. Uso: - de la basura, purgamentorum capsa vel arca // (caja movible de
los armarios, mesas y otros muebles) loculamentum, i n. Sin: lculus; frulus dctilis.
Uso: - de mesa, mnsulae lculus.

cal: calx , calcis f. Sin: (h)arenatum; calx


(h)aren admixta; calx macerata. Uso: - hidrulica, calx hydrulica; lugar donde se
apaga la -, calci exstinguendae fvea.
cala: (baha pequea) aesturium, ii n. Sin:
sinus, us m // (la parte ms baja del barco)
caverna navis.

calabacera: cucrbita, ae f.

calabacn: cucurbtula, ae f.

calabacino: lagoena (-ae f) cucurbitria.

166

calcogrfico
calabaza: (calabacera, calabacino) v. estas
voces.
calado: opus (peris n) reticulatum. Sin: ars
reticulata vel percolata.

calamar: lollgo vel lolgo, -gnis f. Uso: - gigante, lolligo giganta; - pequeo, lolligncula.

calambre. spasmus, i m; spasma, tis n. Sin:


contrctio; nervorum distntio vel rigor. Uso:
- de estmago, spasmus stmachi; padecer
de calambres, spasmo laborare vel vexari;
que padece de calambres, spsticus.
calamita: (piedra imn) v. imn // (brjula,
flechilla imanada) v. brjula.

calandria: (pjaro) acrdula, ae f. Sin:


aluda calandra // (mquina para prensar)
cylindrus, i m. Sin: prelum; mchina explanatria.
calasancio: calasanctianus, a, um; v. escolapio.

calavera: (hombre vicioso) homo prditus,


dissolutus, effrenus, effrenatus, immdicus,
frcifer, nequam; nefrius homo.

calaverada: mprobe vel tmere factum. Sin:


flagtium.
calcar: antitpice exprmere.

calcetera: (fbrica de gneros de punto)


scutularum officina. Sin: scutulria (officina)
// (comercio de gneros de punto) scutularum
taberna. Sin: scutulria (taberna).

calcetines: pedlia, ium npl. Sin: implia,


ium npl. Uso: ponerse los -, pedlia indere;
implia sibi indcere.

calcetn: tibiale spissum.

calcificar: clcio incrustare vel indurare.

calcificacin: calcifictio, onis f. Sin: clcii


depostio.
calcmetro: calcmetrum, i n.

calcina: (h)arenatum, i n. Sin: calx (h)arenata. Uso: horno de -, calcria fornax (-acis
f).
calcinacin: calcintio, onis f . Sin: combstio.

calcinado: calcinatus, a, um. Sin: coctus, excoctus; ustus, perustus; in calcem redactus.
calcinador: calcis exstinctor.

calcinar: comburendo in plverem vrtere.


calcio: Qum clcium, ii n.

calcita: Qum calcites, is f; calcites, ae f; clcii carbonatum.

calco: (copia) exemplar, aris n. Sin: chalcus;


apgraphum; imago (-gnis f) impressa vel
imitativa // (plagio, imitacin o reproduccin
idntica o muy prxima al original) verbalis
mututio.
calcografa: (arte) chalcogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars vel disciplina chalcogrphica // (grabado) chalcographema, tis n.
Sin: imago chalcogrphica; imago chalcogrphice depicta // (oficina donde se hacen calcografas) officina chalcogrphica.
calcografiar: chalcogrphice imprmere.

calcogrfico: chalcogrphicus, a, um. Sin: ad


artem chalcogrphicam ttinens.

167

calcgrafo
calcgrafo: chalcgraphus, i m.

urinrius.

calcopirita: Geol chalcopyrites, is f.

calculoso: (relativo al mal de piedra) ad clculos prtinens. Sin: ad calculorum morbum


spectans; calculorum prprius // (que padece
tal enfermedad) calculosus. Sin: calculorum
morbo laborans vel affectus.

calcomana: antitpica imginis imprssio.

calculosis, v. litiasis.

calcotipia: chalcotpia sive -typa, ae f. Sin:


chalcotpica imprssio vel incsio.

calculable: computbilis, e.

calculador: adj cmputans, antis. Sin: clculans; raticinans // sust computator, oris m.
Sin: calculator; ratiocinator. Uso: hbil -, in
arithmticis satis exercitatus // (aparato o
mquina) v. calculadora.

calculadora: (aparato) calculatrium, ii n.


Sin: computatrium; computatrum; (instrumentum) numeratrium; mchina calculatria, computatria, calculatrix, computatrix,
clculans; mchina computandis nmeris.
Uso: - automtica, calculatrium autmatum; - electrnica, computatrium electrnicum; machina calculatria electrnica; porttil, calculatrium gestbile; computatrum palmale; ordinatrum porttile vel palmale.
calcular: calculare. Sin: computare; clculos
dcere, subdcere, pnere.

calculation (Inform): computtio, onis f. Sin:


rtio.

clculo: (cuenta) numertio, onis f. Sin: cmputus, i m; computtio; rtio; clculus. Uso:
- diferencial, clculus differentialis; - infinitesimal, clculus infinitesimalis; - matemticos, mathematicorum rationes; efectuar
clculos, rationes dcere; v. calcular // (conjetura) coniectura, ae f // (consideracin)
considertio, onis f. Sin: cogittio // (concrecin ptrea) clculus, i m. Sin: lapillus calculosus. Uso: - urinario, - vesical, clculus

caldaico, v. caldeo.
caldas, v. termas.

caldesmo: chaldasmus, i m. Sin: dctio


chaldica vel chaldaea.

caldeo: adj chaldaeus vel chaldicus, a, um


// (natural de Caldea) Chaldaeus, i m; (lengua de los caldeos) lingua chaldaea. Sin:
sermo chaldicus.
caldera: caldrium, ii n. Sin: caldria; lebes
(-tis m); cortina. Uso: - de la calefaccin,
calefactionis caldrium; - pequea, cortnula.
caldereta: (sopa de pescado) ius pscium.

calderillo: cucumella vel cucmula, ae f.

caldero: a(h)enum, i n. Sin: ccuma; cccabus.


caldito: isculum, i n. Sin: leve ius.

caldo: ius, iuris n. Sin: iurulntia. Uso: - espeso, ius firmum, pinge, corrborans; - de
carne, ius ex carne; - de pescado, ius pscibus
condtum.

calefaccin: calefctio, onis f. Uso: - central,


calefctio centralis; - deficiente, calefctio
defecta; - excesiva, nmia vel immdica calefctio; - con petrleo, calefctio oleria; por agua, calefctio aquria; - por vapor, va-

168

calificado
porrium; calefctio vaporata vel vaporria; vaporfera por pisos, vaporrium singulorum
tabulatorum; aparato de -, apparatus (-us m)
calorficus; instrumentum calorficum; caldera de la -, calefactionis caldrium.

calesitas: circumvectbulum, i n.

calefactor: (persona) calefactor, oris m //


(aparato) calefactrium, ii n. Sin: instrumentum calefactrium. Uso: - elctrico, instrumentum elctrice calefactbile; - de gas
porttil, portbile calefactrium gasale.

calibrar: diametrmetro metiri.

calefaccionado: calefactus, a, um.

caleidoscopio: caleidoscpium, ii n.

calendario: calendrium, ii n. Sin: fasti,


orum mpl. Uso: - astronmico, ephmeris
(-dis f) mathemtica; - gregoriano, calendrium gregorianum; - de taco, - exfoliador,
calendrium e schdulis.
calendarista: curator calendrius. Sin: calendrii curator.

calentador: caldrium vel calidrium, ii n.


Sin: calefactrium vel excalefactrium;
pegma calefactrium. Uso: - elctrico, elctricum caldrium; - manual, manuale caldrium; - de bao, hydrotheca, ae f; blnei
caldrium; fornax ( -acis f ) balnearis;
instrumentum balneo calefaciendo; - de
cama, ignitbulum; excalefactrium vas;
thermoclnium elctricum; pegma lectum calefciens; - de viandas, ferculorum calidrium; - para la ducha, blnei pnsilis
caldrium.

calibrador: (instrumento) diametrmetrum, i


n // (obrero) dimetri mensor.
calibrado: diametrmetro vel mdulo examinatus, a, um.

calibre: (instrumento) clibra, ae f. Sin: mdulus // (dimetro) dimetrum, i n. Sin: mdulus. Uso: de mximo -, mduli mximi.

calidad: qulitas, atis f. Uso: de mejor -,


melioris qualitatis; de ptima -, ptimae
qualitatis; de primera -, primae qualitatis; primae notae; de segunda -, qualitatis secundae.
calidoscopio, v. caleidoscopio.

calientacamas: thermoclnium, ii n.

calientapis: pedum calidrium. Sin: cpsula


pedibus fovendis vel calefaciendis.
calientaplatos: catinorum vel ferculorum calidrium. Sin: fculus catinis fovendis vel calefaciendis.

califa: chalifa, chalipha, chalifas, chaliphas,


ae m. Sin: phylarchus; Arabum vel Mahometanorum princeps; Mahometi successor.

calentamiento: calefctio, onis f. Uso: largo


- del clima, calefctio clmatis longinqua.

califato: chalifatus vel chaliphatus, us m //


(oficio o dignidad de califa) chalifae munus
vel dgnitas // (territorio gobernado por el
califa) chaliphae territrium, imprium, iurisdctio.

calesa: csium, ii n. Sin: carpentum.

calificado: qualificatione preditus.

calentar: calefcere // calentarse, caleferi.

calificacin: qualifictio, onis f.

169

California
California: Califrnia vel Caliphrnia, ae f.
californiano: adj californianus, a, um // sust
Californianus, i m.

caligrafa: calligrphia sive -grapha, ae f.


Sin: ars scite scribendi.

caligrfico: calligrphicus, a, um. Sin: scite


vel concinne scriptus; cum arte scriptus.

calgrafo: callgraphus, i m. Sin: (scite) scribendi rtifex.

cliz: (copa o vaso) calix, cis m. Uso: levantar los clices en honor de uno, licui propinare; beber el amargo - de las desventuras,
mximas calamitates haurire; apurar el - del
sufrimiento, dolorem acerbssimum haurire;
omnes labores exanclare vel exantlare //
(vaso sagrado) calix, cis m. Sin: calix sacer,
sacrficus, sacrificalis, sacrificialis // (cubierta exterior de las flores completas) calyx,
cis m.

calle: via, ae f. Uso: - asfaltada, via bitmine


obducta vel strata; - empedrada, via slice
( vel lapdibus) strata, constrata, munita; muy frecuentada, via frequentssima; - lateral, via lateralis; - peatonal, via ambulatria;
- principal, via principalis; primria vel princeps via; - secundaria, via secundria; - de
sentido doble, via dplicis cursus; - de sentido nico, via unus cursus; mondromus, i
m; via monodrmica // de la -, virius, a, um;
- Roma 21, Via a Roma nuncupata, aedes n.
XXI signatae.

callejero: semitrius, a, um. Uso: pobre -,


pauper semitrius.

callejn: angiportum, i n; angiportus, us m.


Sin: angustus callis; via interclusa. Uso: - sin
salida, fndula; fig res (vel causa, vel quaestio) sine xitu; quaestio, quae enodari non po-

test; angstiae, arum fpl; encontrarse alguien


encerrado en un - sin salida, licui omnes
viae intercluduntur.
callicida: callorum medicamentum. Sin: remdium callis medendis.

callista: callista, ae m. Sin: callorum mdicus


vel curator.
callo: callum, i n; callus, i m. Uso: - seo,
callum sseum // (pl, pedazos del estmago
de los rumiantes que se comen guisados)
omsum, i n. Sin: internea (- orum npl).

callosidad: callsitas, atis f. Sin: callosa durties (-i f).


calloso: callosus, a, um. Sin: callis plenus vel
abundans; callo duratus.

calmante: adj mitigatrius vel mitigativus, a,


um // sust medicamentum vel lenimentum
mitigatrium.

calmar: mitigare. Sin: lenire; sedare; mulcre.

cal: sermo plebius vel vulgaris; v. jerigonza.

calomel, v. calomelanos.

calomelanos: calomelanum, i, n. Sin: calomelanum medicamentum; hydrargyrum chloratum.

calor: calor, oris m. Uso: - tropical, aestus


trpicus; - de 27 grados, calor vel aestus (-us
m) viginti septem grduum (supra zerum) //
(fig, actividad, viveza) incittio, onis f. Sin:
calor; vis et incittio. Uso: con -, concitate;
vehementer; criter.

calora: calria sive -lora, ae f. Sin: caloris

170

cmara
mensura.

calrico: thermnticus, a, um.

calorfero: (aparato de calefaccin) calrifer, ri m. Sin: calorficum; calorferum;


instrumentum calefactrium; v. calefactor. Uso:
- de vapor, vaporrium // (estufa) v. esta voz.
calorificacin: calorifictio, onis f.
calorfico: calorficus, a, um.

calorimetra: calorimtria sive -metra, ae f.


Sin: caloris metiendi rtio.
calorimtrico: calorimtricus, a, um.

caluroso: aestuosus, a, um. Sin: ardens; fervens; frvidus.

Calvario: Calvria, ae f. Sin: Calvriae locus


vel mons; Glgotha indecl // fig cruciatus, us
m.

calvinismo: calvinismus, i m. Sin: calviniana


relgio vel doctrina.

calvinista: adj calvinianus, a, um // sust calvinianus, i m. Sin: calvinista; calvinismi sectator, assectator, ssecla; calvinianae
doctrinae sectator.

calza: (liga que se pone en la pierna a ciertos


animales) sbligar, ris n. Sin: subligculum.
calzada: strata, ae f. Sin: strata via. Uso: - de
arrastramiento, smita reptationis; - para peatones, trames (-mtis m) viatorum.

calzado: calceamentum, i n. Uso: fbrica de


-, ergastrium calceamentrium; poner el - a
alguien, calceare liquem; clceos indcere
licui; ponerse el -, se calceare; calceari; clceos indere vel smere; clceos sibi ind-

cere; quitar el - a alguien, liquem excalceare vel discalceare; licui clceos detrhere;
quitarse el -, se excalceare; excalceari; clceos depnere; hacerse quitar el -, pedes excalceandos praebere (licui).
calzador: calceatrium, ii n. Sin: (calceorum) inductrium; calceamentrium.

calzar: calceare. Sin: clceos indere // calzarse, se calceare; clceos sibi indere vel indcere.

calzonarias, v. tirantes.

calzoncillos: sbligar, ris n. Sin: subligculum; femorlia vel feminlia, ium npl. Uso: de bao, semicnctium; subligculum balnerium; cinctrium balneare; - de gimnasia o
de gimnasta, campestre (-is n); - cortos, curta
femorlia.
cama: lectus dormitrius. Uso: armazn
de -, de madera o de metal, sponda (lgnea
vel metllina); manta de -, v. frazada; guardar -, affgi lecto.

camafeo: (piedra preciosa labrada de relieve) gemma (-ae f) ctypa // (figura tallada
de relieve en piedra preciosa) ctypa imago
(-gnis f).

camaldulense: adj camaldulensis, e // sust


camaldulensis, is m. Sin: mnachus (vel
coenobita, vel anachoreta, vel eremita) camaldulensis; in rdinem camaldulnsium
allectus vel asctus.
camalen: chameleon, -onis (vel -ontis m) //
fig homo levis vel mbilis.

camalenico: chamaelenicus, a, um // fig


inconstans, antis.

cmara: (sala o pieza principal de una casa)

171

camarada
oecus, i m. Sin: conclave magnum, mximum; peramplum cubculum // (cada uno de
los cuerpos colegisladores) pblicus coetus
(-us). Uso: - alta, cmera superior; la - baja
del parlamento, cmera inferior parlamenti; Baja o de los Comunes, senatus (-us m) plebius vel inferior; - de diputados, pblicus legulatorum coetus; populrium oratorum
coetus; collgium populrium legatorum; de los Lores, Senatus Britnniae; Angliae Senatus // (junta) conslium, ii n. Sin: coetus;
collgium. Uso: - de apelacin, v. tribunal; de comercio, commrcii conslium; cmera
mercaturae; mercatorum coetus; - de la industria, cmera indstriae; ergolaborum
collgium; - del trabajo, opficum coetus;
collgium opifcibus tuendis // - Apostlica,
Cmera Apostlica; Mensa Pblica Romani
Pontficis; aerrium Apostlicae Sedis // - ardiente, - mortuoria, cubculum (-i n) morturium; conclave cadveri exponendo //
(aparato destinado a registrar imgenes animadas para el cine o la televisin) - cinematogrfica, cinephotomchina;
mchina
cinematogrphica; - fotogrfica, photomchina; mchina photogrphica; instrumentum
photogrphicum; photographatrum; - fotogrfica automtica, instrumentum photogrphicum automticum; - frigorfica, v.
frigorfero; - oscura, cpsula vel theca obscura; capsa photogrphica // - de aire, pneumtica fstula; gummis (ac -im, abl -i) inflata
vel inflbilis; - de carburacin, cllula a
commixtione; cmara commixtionis; - de
combustin, cmara exustionis; cmera combustria; - de compensacin, aerrium nummis aequandis; - de gas, cella gsica; cella
gsii plena; conclave gsio effundendo // de
-, conclavrius, a, um. Sin: camerrius. Uso:
msica de -, conclavria symphnia; msica
gneris camerrii.
camarada: (persona que vive con otra) contubernalis, is m. Uso: grupo de camaradas,
contubernlium manpulus; contubernales

(-ium mpl) // (compaero) sodalis, is m. Sin:


gregalis; scius // (conmilitn) commlito,
onis m.

camaradera: (tratndose de personas que


viven juntas) contubrnium, ii n. Sin: contubrnii necessitudo; mtua inter contubernales
fides (-ei f) // (tratndose de simples compaeros) sodlitas, atis f. Sin: sodlium fratrnitas; mtua inter sodales fides.
camarera: (criada) ancilla, ae f. Sin: fmula;
ministra. Uso: - de caf, cervecera, etc., fmula vel ministra cauponria // (criada que
cuida de los aposentos) cubiculria, ae f. Sin:
diaetria; ancilla cubculi vel cubiculria //
(azafata) v. esta voz.

camarero: (mozo de fonda, hotel, etc. ) minister, tri m. Sin: fmulus; cauponrius servus vel minister; triclinrius; servus
triclinrius // (criado que cuida de los aposentos) cubiculrius, ii m. Sin: cubculi minister; adiutor vel fmulus a cubculo //
oficial de la cmara del Papa, cubiculrius,
ii m; a cubculo; - secreto, cubiculrius ntimus; - secreto supernumerario, cubiculrius
ntimus supra nmerum; - de honor, cubiculrius honorrius vel ornamentrius; - de
honor de capa y espada, cubiculrius honorrius ab ense et lacerna.

camarlengo: camerrius, ii m. Sin: quaestor


(vel praefectus, vel praetor) aerrii. Uso: Cardenal -, Cardinalis Camerrius; Cardinalis
aerrio Apostlicae Sedis praepsitus.
cmaro, camarn: squilla, ae f.

camargrafo: exceptor (-oris m) cinematogrphicus.

camarote: dormitria (navis, de buque; hamaxstichi, de tren) cella vel cllula (-ae f).

172

camin
camauro: galerculum, i n.

Camern: Cam(m)arnia, ae f.

cambiar: mutare. Sin: immutare; permutare


(liquid liqu re). Uso: - dinero, pecniam
permutare; - de coche o de tren, v. transbordar.

camilla, v. angarillas.

cambio: muttio, onis f. Sin: altertio. Uso:


- de clima, muttio caeli vel clmatis; cambios de precios, prtii mutationes; - de significado, muttio semntica; - de velocidad,
temperamentum velocitatis; tempertio celeritatis // (permuta) cllybus, i m. Sin: pecniae vel nummorum muttio; permuttio
pecuniarum. Uso: - monetario, cmbium, ii
n; - oficial, pblica permuttio pecniae;
agente de -, argentrius; mensrius; nummulrius; trapezita (-ae m); casa de -, taberna
cambiria; fluctuacin del -, rei nummriae
muttio; libre -, lbera permuttio; lberum
commrcium; lbera negotitio // (F. C.,
aguja) divrtium ferratarum viarum // (aparato) - automtico de discos, discorum autmatum mutatrium; - de velocidad,
velocitatis mutatrium; apparatus velocitatis
mutatrius; mechanema velocitatis mutatrium; systema (-tis n) velocitatis (commutandae).

caminante: ambulator, oris m; ambulatrix,


icis f.

cmbaro: cmmarus, i m. Sin: gmbarus;


stacus.

cambiario: cambirius, a, um.

cambista: pecniae permutator (-oris m) //


(guardagujas) v. esta voz.
Camboya: Cambsia vel Cambgia, ae f.

camboyano: adj cambosianus vel cambogianus, a, um; cambogiensis, e // sust Cambosianus vel Cambogianus, i m; Cambogiensis,
is m.
camelia: camlia, ae f. Sin: camlia iapnica.

cameruns: adj cam(m)aruniensis, e // sust


Cam(m)aruniensis, is m.

camillero: grulus infirmrius vel infirmorum.


caminador, v. caminante.

caminata: ambultio, onis f.

caminero: virius, a, um. Sin: vialis, e. Uso:


polica -, viarum custodes vel curatores; custodes (vel curatores) virii; pblici viarum
ministri; praefecti viis custodiendis.

camino: via, ae f. Sin: iter, itneris n. Uso: asfaltado, via bitmine (vel asphalto) llita,
strata, constrata, perstrata; - carretero, via vehiculria vel crribus prvia; iter crribus prvium; - empedrado, strata via; - militar, via
militaris; - regional, via regionalis; - tortuoso,
en serpentina, iter flexuosum; - transversal,
via transversa; - trillado, trita via // - de la escuela, iter scholare; - de herradura, smita
mulina; callis mulis apta; smita mulinica vel
mulinia; - para camiones, via carris motriis
prvia; desconocimiento de los -, error viarum
// apartarse del -, de via declinare; empedrar
un -, viam strnere; engravar un -, substrere
viam glre; indicar el -, viam monstrare;
poner borde al -, marginare viam; ponerse en
-, in viam se dare; proseguir su -, viam prsequi // fatigado del -, fessus de via.
camin: Autom autocarrus, i m; autocarrum,
i n. Sin: autochamulcus; autoplaustrum; carrus vel chamulcus automotrius; carrus autombilis; carrus autombilis; carrus

173

camionero
onerrius; autmatum onerrium; autocinetum onerrium; automatrium vehculum
onerrium. Uso: - blindado, autocarrus loricatus vel aeratus; - cisterna, carrus exceptrius; automatrius carrus exceptrius;- con
remolque, autocarrus cum remulcato; columna de camiones, autochamulcorum vel
autocarrorum) agmen (-mnis n).
camionero: autocarri ductor. Sin: autoplaustri gubernator.

camioneta: autocrrulus, i m. Sin: parvum


autoplaustrum; parvum autocinetum onerrium.

camisa: camsia, ae f. Sin: (de varn o mujer)


intrula; tnica intrula, ntima, interior; (de
varn) subcula; subcula virilis; (de mujer)
indcula; indsium. Uso: - de dormir, - de
noche, vestis (-is f) dormitria; tnica vel camsia nocturna; - de franela, subcula e lnula; - de punto, intrula e gosspio aegptio.
.
camisera: (fbrica) camisiarum vel interularum officina // (tienda) taberna camisiarum
vel interularum.

camisero: (que hace camisas) camisiarum


vel interularum pifex (-fcis m) // (que vende
camisas) camisiarum vnditor.

camiseta: tuncula, ae f. Sin: tuncula interior; indusolum (de mujer). Uso: - de gimnasia o de gimnasta, thorax agonalis;
indcula gymnstica; scutulata vestis; brevis
reticulata tuncula; - de punto, gauspina;
thorax lneus; tuncula lnea.
camisola: breve colbium.

camisn: camsia (-ae f) nocturna.

camtico: chamticus, a, um.

camomila: chamomilla, ae f. Sin: chamaemelon, i n.

camorrero, camorrista: adj litigiosus, a,


um. Sin: discordiosus; rixosus // sust litigator,
oris m. Sin: rixator; homo litigiosus vel discordiosus.

campamento: campus tentrius. Sin: tentria (-orum npl); taberncula (-orum npl).
Uso: estar de -, in tentrio campo commorari.

campana: campana, ae f. Sin: clocca vel


cloca; aes (- aeris n) sacrum; aes sonans. Uso:
- pequea, campanella vel campnula; clccula; nola; - colgadas en el campanario,
campanae in campanrio suspensae; - de la
libertad, clocca libertatis significativa // relativo a las campanas, campanrius, a, um;
ad campanas prtinens; repique de campanas, crebri campanarum ictus; sonido, taido,
toque de campanas, campanarum snitus
(-us m) vel tinntus (-us m); yugo de campanas, cloccrium // echar a vuelo las -, campanas vel aera utraque parte pulsare; suena la -,
campana vel clocca sonat (tambin sonatur),
prsonat, tinnit, canit; tocar, taer las -, campanizare; campanas (vel cloccas, vel aera)
sonare vel pulsare; tocar rpidamente las -,
repicarlas, campanas crebris ctibus pulsare.

campanada: campanae ictus (-us m).

campanario: campanrium, ii n. Sin: campanar, ris n; cloccrium; campanle, is n;


turris campanria vel campanarum; turris
ecclsiae; sacra turris; sacra templi turris.
Uso: - pequeo, turrcula campanria; - rematado en aguja, sacra turris in acutum fastigiata picem.
campanero: (el que toca las campanas)
campanrius, ii m. Sin: campanator; campa-

174

campo
nista; campanarum pulsator; aerum agitator
// (fundidor de campanas) campanifusor, oris
m. Sin: campanarum fusor.

campanilla: (campana manual) tintinnbulum, i n. Sin: campnula vel campanella.


Uso: sonido de -, tinntus, us m ; suena la -,
tintinnbulum tinnit, tintinnit, tintinnat; tocar,
hacer sonar la -, campanellam movere, tractare, pulsare // (Bot, flor) campnula, ae f.
campanilleo: campnulae vel tintinnbuli
crpitus (- us m).
campanillero: campnulae vel tintinnbuli
pulsator (-oris m).

campaa: (serie de actos o esfuerzos para


conseguir un fin determinado) motus, us
m. Uso: campaas de difusin de la anticoncepcin, motus ad anticonceptionem dispergendam; - electoral, comtium; mbitus, us
m; contntio de suffrgiis; durante la - electoral, inter mbitum.

campen: certator (-oris m) princeps. Sin:


princeps victor; primus luctator; primrius
superator; primanus, i m. Uso: - mundial,
certator mundanus; victor mundialis; princeps in toto orbe victor; - olmpico, olympionces, ae m; - de peso pesado, primanus
mximi pnderis // (fig, defensor esforzado
de una causa o doctrina) propugnator, oris
m. Sin: defensor. Uso: - de la independencia
de la patria, ptriae libertatis defensor; - de la
libertad, libertatis propugnator.

campeonato: (certamen para conseguir el ttulo de campen) certamen, mnis n. Sin: certtio; compettio; ldicrum; ldicrum
certamen. Uso: - mundial, certamen mundanum vel mundiale; - mundial de aerbic, certamen mundiale exercitiorum arobicorum; mundial de ftbol, certamen pedifllicum de
primatu mundano; participar en un -, licui

certmini interesse // (preeminencia o primaca en las luchas deportivas) principatus, us


m. Sin: primatus (-us m); ludorum principatus. Uso: - deportivo nacional, nationis exercitationum primatus; - de ciclismo,
birotulriae artis principatus; ganar el -, principatum adipisci, acqurere, ssequi, cnsequi, obtinere, sibi comparare; vncere in
ldicro (certmine).
campera: penula, ae f; v. cazadora.

campesina: rstica, ae f. Sin: rurcola; mulier rstica.

campesino: adj rsticus vel rusticanus, a,


um. Sin: agrestis, e. Uso: vida -, vita rstica
// (fig, rudo) rsticus vel rusticanus, a, um.
Sin: agrestis; inurbanus; incultus // (habitante
del campo) rsticus vel rusticanus, i m. Sin:
agrestis, is m; rurcola, ae m // (labrador)
agrcola, ae m. Sin: agri cultor (-oris m).
camping: tentrium, ii n. Sin: campus vel
vicus tentrius. Uso: hacer -, tndere; tentria pnere; pernoctar en un -, in liquo tentrio pernoctare.

campista: in (campo) tentrio cmmorans.

campo: Dep campus, i m. Uso: - de deporte,


athlticae vel athlticus campus; - de ftbol,
pedildii campus; palaestra pedildii; campus pedeludirius; - de golf, ludi ad scrobculos campus; - de hockey, ludi bacillorum
recurvatorum campus; - de juego, campus
(lusrius); stdium; (lusria) palaestra; - de
tennis, campus taenildii // (mbito real o
imaginario) campus, i m. Sin: rgio, onis f;
v. mbito. Uso: - alambrado, campus (vel
ager) ferri (vel frreis, vel metllicis) filis
saeptus; - cientfico, provncia vel ordo doctrinarum; - elctrico, campus elctricus; gravitatorio, campus gravitatis et pnderum;
- magntico, campus magnticus; - minado,

175

camposanto
locus ( vel ager, vel campus) ignvomis cnsitus globis; - santo, v. camposanto; - tcnico,
provnciae rtium; - turstico, castrum peregrinatrium // - de accin, campus actionis; de aviacin, campus aroportuensis ; - de
concentracin, castra (-orum npl) concentrationis; castra carcerlia; campus carcerrius
vel carceralis; campus captivorum; pblicae
custdiae locus vel campus; campus captivis
custodiendis; densa captivorum stativa
(-orum npl); - de concentracin Mauthausen,
campus carcerrius Mauthausen; - de exterminio, castra exitilia; campus captivis interimendis vel internecandis; - de la educacin,
campus educationis; - de la investigacin, inquisitionis provncia; - de la especializacin,
provncia specialis; - de Marte, Campus Mrtius; - de minas, campus globis ignferis cnsitus; - de o para prfugos, campus
receptrius; campus receptrius profugorum;
campus prfugis excipiendis vel recipiendis.

camposanto: coemetrium, ii n. Sin: sacer


campus; sepulcretum; cepotphium (sepulcretum in viridrio).
campus: campus universitrius.

camuflar: celare. Sin: dissimulare.


Canad: Cnada, ae f.

canadiense: adj canadensis, e // sust Canadensis, is m.

canal: (cauce artificial) canalis, is m. Sin: lveus; fossa; fossura; rivus; euripus (si es
grandioso y amplio); nilus (si es notable,
pero de proporciones menores con respecto
al euripus). Uso: - artificial, canalis strctilis; - navegable, fossa vel fossura navigbilis;
- de derivacin, aquae derivtio; - de riego,
rguus vel dicopus; - de Suez, euripus Suetiensis; canalis Suesiensis // (- de tejas) collciae vel collquiae, arum fpl. Uso: tejas que

forman un -, colliciares tgulae // (conducto


interior del cuerpo) canalis, is m. Uso: canales del pncreas, pancreatis canales // - diplomtico, legatorum (vel per legatos)
commrcium (-ii n) // - jerrquico, canalis (is m) hierrchicus // - de informacin, trames
(-mtis m) nntiis praebendis // - de televisin, canalis (televisficus). Sin: sttio (emissria) televisfica; televisficus trames. Uso:
- 7, canalis sptimus // (pista en cinta magntica) v. pista // (corte de un libro) v. corte.
canalera: (canal del tejado) v. canal.

canaleta: canalculus, i m; canalcula, ae f.


Sin: fssula; alvolus; rvulus.

canalizacin: (aquarum) per canales immssio, dedctio, derivtio (-onis f). Sin: in canalem aquae indctio vel dedctio.
canalizar: - aguas, aquas per canalem (vel
per canales) dcere vel dedcere. Sin: aquas
canali (vel canlibus) immttere.

canalla: (hombre de malos procederes) frcifer, ri m. Sin: scelestus, i m; mprobus, i m;


prditus homo; homo nequssimus; pssimus
homo // (gente ruin) plebcula, ae f. Sin: ppuli faex (faecis; gen pl faecum) f; prditi et
abiecti hmines.
canallada: fcinus (-nris n) indignum, mprobum, nefrium, scelestum. Sin: turpe vel
indignum scelus (-lris n).

canallesco: nefrius, a, um. Sin: abiectus;


scelestus; vilis.

canap: lctulus, i m. Sin: lectcula; hemicclium; stibdium.

canario: canria, ae f. Sin: avis canria; canria fringilla; canariensis passer.

176

cancin
canasta: canistrum, i n. Sin: fscina; qualus;
qualum. Uso: - para desperdicios, purgamentrius sirpculus, scripculus, surpculus //
(juego) canistri ludus.

canastilla, canastillo: fiscella, ae f. Sin: cstula; cistella; crbula; quasillus, quasillum.


Uso: - de pan, panarolum, i n; - de la basura,
srdium cstula.
canasto: riscus, i m. Uso: - o cesto para papeles, excpulum purgamentrium.

canastrero: (que hace canastas) canistrorum


(vel calathorum, vel cistarum, vel crbium)
pifex // (que las vende) canistrorum vnditor.
cancn: salttio gllica.

cancela: (verja) cancelli, orum mpl.

cncer: cancer, cri m. Sin: cancrum; carcinma (-tis n) , canc(e)roma (-tis n). Uso: pulmonar, cancer pulmonrius vel pulmonalis; - de mamas o de los pechos, mamillarum
cancer; - de ovario, ovrii cancer; - de piel,
cancer in pelle; - en el cerebro, cancer in crebro // (signo o constelacin zodiacales)
Cancer, cri m. Sin: Cancri signum.

cancerado: canceratus, a, um; v. canceroso.

cancergeno: cancergenus, a, um. Sin: carcingenus.

cancerologa: cancerolgia sive -loga, ae f.


Sin: oncolgia sive oncologa.

cancerlogo: onclogus, i m. Sin: oncolgiae peritus, studiosus, doctus.

canceroso: (adj, atacado del cncer) cancerosus, a, um. Sin: cancrosus; cancro affectus
// (de la misma naturaleza que el cncer)

cancerticus, a, um. Uso: enfermedad -, morbus cancerticus // sust cancerosus, i m. Sin:


cancro laborans.

cancha: (lugar destinado a la prctica de deportes) campus (-i m) lusrius. Sin: ludorum
campus; ludorum vel lusria palaestra; lusorium stdium; gmnicum stdium; gmnica
palaestra; ldicrae vel lusriae exercitationis
campus, palaestra, stdium; campus athlticae. Uso: - de ftbol, campus pedildii; campus pedeludirius, pediludrius, pedilusrius;
- de tenis, campus tenilusrius; echar de la a un jugador, lusorem a campo relegare,
amandare, amendare.

canciller: (empleado auxiliar) cancellrius,


ii m. Sin: tabulrius; scriba; ab actis vel diplmatis homo // (presidente del Gobierno)
cancellrius. Uso: - de Alemania Federal,
cancellrius Germniae Confoederatae // - de
los Breves Apostlicos, Cancellrius
Brevium Apostolicorum; Cardenal - de la
Santa Iglesia Romana, Cardinalis a diplmatis Pontficis Mximi // Gran -, Magnus Cancellrius.

cancillera: (oficio de canciller) cancellatura,


ae f. Sin: cancellariatus (-us m); offcium cancellrii; tabulrii vel cancellrii munus (-nris
n) // (sede) cancellria, ae f. Sin: sedes cancellrii; cria // (oficina romana) - Apostlica, Cancellria Apostlica. Sin: Curia Riria.

cancin: cantio, onis f. Sin: canttio; cantus


(-us m); cantatus (-us m); carmen msicum.
Uso: - augural, auspicale cnticum; - bquica, - convival, cantus bcchicus vel inter
pcula; - folclrica, popular, cnticum populare; - natalicia, cntio natalicia; - revolucionaria, carmen seditiosorum // - a cuatro
voces, cnticum in quattuor dispertitum
voces; - de amor, cnticum amatrium; - de
cuna, lallus (-i m) , lallum (-i n); nnia; nenola; somnfera cantilena; somnferum car-

177

cancionero
men; - de jazz, cantus infractus vel comminutus; cantar una - de cuna, lallare; cantilenam (infanti) insusurrare.

cancionero: liber crminum. Sin: melicorum


vel lyricorum liber; crmina, um npl; mlica,
orum npl; lrica, orum npl // (cancionista) v.
esta voz.
cancioneta: cantincula, ae f. Sin: cntulus.

cancionista: (quien compone canciones)


cantiuncularum auctor (-oris m) vel auctrix
(-icis f) // (quien las canta) cantiuncularum
cantor vel cantrix.
candelabro: candelabrum, i n. Sin: lychnucus. Uso: el que hace candelabros, candelabrrius.

candelero: candelrium, ii n. Sin: candelferum; ceroferrium; ceriolrium. Uso: - con


mango, buga; palmatria.

candelita: candlula, ae f.

candidata: pettrix, icis f.

candidato: pettor, oris m. Sin: candidatus;


mbitor. Uso: - para ser alumno, discpulus
petitor; presentarse como -, profiteri se
candidatum.

candidatura: pettio, onis f. Sin: ambtio;


candidatria pettio; candidati ambtio.
candilejas, v. proscenio.

canfora: canistrfera, ae f. Sin: canphoros,


i f.

canela: cs(s)iae fstula vel cortex (-tcis mf).


Uso: de -, que huele a -, cinnmeus.
canelo: cs(s)ia, ae f. Sin: cnnamum, cnna-

mon, cinnamomum, i n; cnnamus, i m.


caneln: cnnulo, onis m.

cangiln: (cantarillo de la noria) haustrum,


i n.

cangrejo: cancer, cri m. Uso: - de mar, cmmarus, gmmarus; stacus; pinzas del -,
chelae (-arum fpl) // fig, caminar como los
cangrejos, retro ire, ut cancri fciunt; (en el
sentido de: no hacer ningn progreso) nihil
profcere.
canguro: halmaturus, i m. Sin: mcropus.

canbal: anthropphagus, i m. Sin: carne humana vescens.

canibalismo: cannibalismus, i m. Sin:


anthropophgia sive anthropophaga, ae // fig,
fritas, atis f. Sin: effertio.

canilla: (grifo) epitnium vel epitnion, ii n.


Sin: mamilla; epistmium; v. grifo // (hueso
largo de la pierna) tbia, ae f // (can pequeo de madera, por donde se vaca la
cuba) tbulus, i m. Sin: fstula.

canillera: (almohadilla que protege la parte


anterior de la pierna) crurale, is n. Sin: tbiae
tgimen; tibiale operimentum; crurale tgimen vel tegimentum; crea // (pieza de la armadura que defenda la espinilla) cnemis
(-idis f). Sin: tibialis armatura; crea.

canillita: diariorum (vel diurnorum, vel actorum diurnorum) clamator. Sin: diariorum
praeco.
caninamente: canum more.

canoa: cnoa, ae f. Sin: cudica; linter (-tris


f) ; scapha; dim cmbula; lmbulus; lembnculus; lennculus; lintrculus. Uso: - autom-

178

cantata
vil, autscapha; automatria linter vel scapha;
- canadiense, canadensis scapha; - esquimal
o Kayac, scapha esquimensis; cayachiana
scapha; carrera de - esquimales, certamen
scaphularum esquimnsium; - pneumtica,
cmbula cmmea; scphula pneumtica.

canoaje: (como deporte) ludus cmbulae vel


cymbularum // (como competicin) certamen
cymbularum.

candromo: cyndromus, i m. Sin: canum


stdium.
canoero: canosta, ae m. Sin: remex, mgis
m; remigator; rmigans.

canon: (regla) rgula, ae f. Sin: norma; praeceptum // (- de la Misa) canon, nis m //


(composicin de contrapunto) rgula vel
norma canris.
cannicamente: cannice. Sin: secundum
cnones; secundum cannicas leges; ad cnonum praescripta.
canonicato, v. canonja.

cannico: cannicus, a, um. Sin: ad cnones


ttinens. Uso: derecho -, ius (iuris n) cannicum; cannica disciplina; Cdigo de Derecho
-, Codex Iuris Cannici.

cannigo: cannicus, i m. Sin: pater cannicus. Uso: - honorario, cannicus ornamentrius vel honorrius; - lectoral, cannicus
thelogus; - penitenciario, cannicus poenitentirius; - regulares de San Agustn, cannici regulares Sancti Augustini // asiento del
-, cannici scamnum vel subsllium; sede de
los -, canonicorum subselliorum (vel scamnorum) sedes.

canonista: canonista, ae m. Sin: iuris cannici peritus, doctor, callens, prudens.

canonizacin: canoniztio, onis f. Sin: sanctifictio; in sanctorum cnonem (vel nmerum) reltio; caelestes honores decreti. Uso:
proceso de -, processus (-us m) sanctificationis.
canonizado: canonizatus, a, um.

canonizar: canonizare. Sin: in sanctorum nmerum (vel cnonem, vel album) referre vel
ascrbere; ad sanctorum rdinem ascrbere;
sanctorum ordnibus ascrbere; fastis sanctorum ascrbere; celitum vel caelestes honores
licui decrnere.

canonja: cannici munus (-nris n), dgnitas, rtio. Uso: recibir una -, in canonicorum
rdinem ascisci.

cantable: adj cantbilis, e. Sin: modulbilis


// sust cantbile, is n. Sin: modulbile.
cantador: cantor, oris m. Uso: - errante, cantor errticus.

cantante: cantans, antis mf. Sin: canens,


entis mf; cantor vel cantator, oris m; cantrix
(-icis) vel cantatrix (-icis f); psltria f. Uso: lrica, lrica cantrix.
cantar: cnere. Uso: - a menudo, cantitare;
que canta de odo, auriculrius cantor m; auriculria cantrix f.

cntaro: cntharus, i m. Sin: mphora; sinus,


i m; sinum, i n. Uso: - de agua, cntharus
aqurius; mphora aquria; - de leche, vas
lactrium; lactrium sinum vel sinus; - de
vino, cntharus vinrius; sinus vinrius;
sinum vinrium.

cantata: cantata, ae f. Sin: cnticum. Uso: litrgicas, cantatae litrgicae.

179

cantautora
cantautora: cantrix (-icis f) et auctrix (-icis
f). Sin: cantocompsitrix (-icis f).
cantautor: auctor et cantor, oris m. Sin: cantocompsitor.

cantera: fodina, ae f. Sin: cava; caverna.


Uso: - de azufre, sulphurria; - de cal, calcria; - de hierro, ferrifodina; - de mrmol, mrmorum lapicidina; - de oro, aurria vel
aurifodina; - de piedra, lapicidina, ae f; lapicidinae, arum fpl; - de plata, argentifodina;
- de slice, slicum lapicidinae.

cantero: (el que labra las piedra o las saca


de la cantera) lapidrius, ii m. Sin: pifex lapidrius // (era para tener plantas de adorno)
rea, ae f. Uso: - pequeo, arola; conducir
el agua a los -, aquam in reas irrigare; dividir la tierra en canteros, terram reis distnguere; terram in reas distribere vel
divdere.

cntico: cnticum, i n. Sin: hymnus; carmen,


mnis n (poesa en general). Uso: - de las creaturas, cnticum creaturarum.

cantidad: (todo lo que puede medirse o numerarse) quntitas, atis f // (porcin grande
de una cosa) cpia, ae f // (tiempo que se emplea en la pronunciacin de una slaba)
quntitas, atis f. Sin: quntitas sllabae //
- que se necesita, - que hace falta, necessria,
orum npl. Sin: res necessriae; id, quod opus
est.
cantilena: cantilena, ae f. Uso: cantante de
cantilenas, cantiltrix, icis f; cantatrix cantilenarum.

cantimplora: (frasco para llevar la bebida)


lagoena, ae f. Sin: ampulla. Uso: - pequea,
lagncula; serola; - revestida de paja, lagoena scrpeo (vel srpeo) tegumento circmdata // (recipiente para enfriar el agua)

refrigeratrium, ii n.

cantina: (stano) cellrium subterrneum //


(depsito de vino) cella vinria. Sin: dolirium // (lugar donde se vende vino) taberna
vinria.
cantinela, v. cantilena.

cantinero: cellrius, ii m. Sin: vinrius; apothecrius.

canto: cantus, us m. Uso: - coral, cantus chricus; - eclesistico, cantus ecclesisticus; gregoriano, cantus gregorianus; cantus planus; planus canendi modus; - litrgico, sacer
cantus; sacri mduli; - mensurable, cantus
mensurbilis; - polifnico, cantus polyphnicus; - de la victoria, v. epinicio; - de rgano,
cantus organalis; al - del gallo, sub galli cantum; cantar un - a cuatro voces, msicum
carmen quattuor vcibus expressum (vel elcitum) cnere; estudiar el - litrgico, cantu
sacro insttui.

cantor: cantor, oris m. Sin: cantator; cantans


(-antis m); canens (-entis m). Uso: - ambulante, cantor circumforneus vel crculans.

cantora: cantrix, icis f. Sin: cantatrix, icis f;


cantans, antis f; canens entis f.

canturrear o canturriar: cantilare. Sin: cantitare; canturire; summissa voce cnere; remisse cnere.

cnula: cnnula, ae f. Sin: tbulus; fstula;


fistella. Uso: - para beber, siphnculus vel
sipnculus.

canuto: (tubo) tbulus, i m. Sin: fstula; fistella.

caa: (tallo de las gramneas) (h)arundo,


dnis f. Sin: canna; clamus. Uso: de -,

180

catico
(h)arundneus, a, um; - de azcar, scchari
arundo; arundo sacchrina; canna saccharfera vel sacchrina; - de Indias, arundo ndica // - del timn, clavus, i m. Sin:
gubernculum; clavus gubernculi // - de
paja para beber, cnnula potria; - de pescar,
saeta vel seta, ae f; arundo piscatria; piscatria prtica // (canilla de la pierna, tibia)
tbia, ae f // (parte de la bota que cubre la
pierna) crurale, is n.

caamar: cannabetum, i n.

caamazo: cannbinum, i n. Sin: cannbina


tela; pannus cannbinus.

camo: cnnabis, is (abl -i, raram -e) f; cnnabus, i m; cnnabum, i n. Uso: - ndico o de
la India, cnnabis ndica (v. marihuana); - de
Manila, abac, cnnabis philippina; de -,
cannbinus; cannbius; cuerda de -, cannbinus funis; e cnnabi funis.

caera: (conducto o tubo por donde pasan


las aguas, el gas, etc.) ductus, us m. Sin: fstula. Uso: - del agua, aquae ductus vel fstula;
- subterrnea, fossa; cloaca, v. conducto //
(conjunto de caos por donde se distribuyen
las aguas o el gas) ductus, uum mpl. Sin: fstulae, arum fpl.

caita: - para sorber una bebida, cnnula


potria.
caizal: arundinetum, i n. Sin: cannetum.
caizo: arundnea cratis (- is f).

cao: (tubo corto) tbulus, i m. Sin: fstula.

can: (tubo) v. esta voz // (pieza de artillera) canno, onis m. Sin: bombarda; tormentum;
telbolum; tormentum bllicum,
aneum, ignvomum, ignferum; pyroballista.
Uso: - antiareo, tormentum antiarium; tor-

mentum aroplanis praecipitandis, profligandis, propulsandis; - de juguete, tormentum ldicrum; - montado sobre ruedas, tormentum
rotale // - de chimenea, camini turris (-is f).
Sin: turris caminata // (pluma del ave cuando
empieza a crecer) pluma parva. Sin: lanugo
(-gnis f) // (paso estrecho entre montaas)
praeruptssima fossa. Sin: praeceps eurpus;
praeciptium.
caonazo: (tiro de can de artillera)
(bllici) tormenti ictus (-us m) vel emssio.
Sin: cannonis ictus // (ruido que produce)
tormenti (bllici) strpitus (-us m), fragor,
clamor, crpitus, bombus (-us m), tnitrus
(-us m) vel tnitrum (-i n).
caoncito: cannonnculus, i m. Sin: tormentculum.
caonear: cannnibus vel (bllicis) tormentis perctere, conctere, qutere.

caoneo: crebri cannonum vel (bellicorum)


tormentorum ictus (-uum mpl).
caonera, v. caonero.

caonero: (barco artillado con algn can)


cannonria, ae f. Sin: tormentria, ae f; navis
cannonria vel tormentria // (abertura) fenestella, ae f; v. tronera.

cauto: (can hueco que sirve para diferentes usos) v. canuto.

caoba, caobo: (rbol) arbor mognica // (madera) moganum, i n Sin: anacrdium vel
anacrtium; lignum mognicum. Uso: de -,
anacrdicus.

caoln: caolinum, i n. Sin: argilla caolingensis.

catico: chaticus, a, um. Sin: confusus


atque inordinatus.

181

capa
capa: (manto) cappa, ae f. Sin: mantellum;
lacerna; pllium; amculum; amictus (-us m);
chlamys (-mdis f); laena (pesada, contra el
fro). Uso: - invernal, penula; - magna,
cappa magna; - magna de los obispos,
episcoporum vel episcopale syrma (-tis n);
- magna de los cardenales, purpreum
syrma; - militar, paludamentum (de los
generales), sagum (de los soldados); - pequea, pallolum; parva laena vel abolla, parvum paludamentum; sgulum; - pluvial,
pluviale (-is n); trbea; sacerdotalis trbea;
sacra trbea; - con capucha, pllium cucullatum; bardocucullus; - de coro, cappa; pllium; - de lana, lneum pllium; abolla (si
es pesada) // con -, cum pllio (laena, lneo
pllio, abolla, paludamento, sago); pllio
(laen) amictus vel indutus; palliatus, paludatus, sagatus // llevar la -, pllium (laenam
) gestare; pllio (laen ) amictum esse;
ponerse la -, se pllio (laen ) amicire; pllio amiciri; pllium (laenam ) (sibi) indere // (estrato) stratum, i n; stratus, us m.
Uso: - de arena, crium arenae // (cubierta)
tegumentum, i n. Sin: operimentum; oprculum; tectrium // fig, so - de, per spciem +
gen.
capacha, v. capacho.

capacho: (espuerta) fiscus, i m.

capacidad: (aptitud) facultas, atis f. Sin: captus (-us m) // (fig, inteligencia, talento) ingnii vis. Sin: nimi vel mentis facultas. Uso: intelectiva, percipiendi facultas; - lgica, iudicandi potestas; - oratoria, dicendi facultas;
- de improvisacin, extemporalis facultas ;
acomodado a la - de los alumnos, discipulorum cptui accommodatus vel aptatus; hombre de gran -, sollertssimus homo; hombre
de ninguna -, homo ad nullam rem aptus;
desarrollar la - lgica, iudicandi vim exercere vel acure; exceder la - humana, captum
hminis excdere; tener mucha -, ingnio

abundare; segn mi -, pro mea facultate;


segn la - intelectual del hombre, ut est captus hminum // (propiedad de contener) capcitas, atis f. Uso: la - de 236.000 botellas,
capcitas ducentarum triginta sex mlium lagoenarum; - de carga, v. tonelaje.
capacitacin, v. habilitacin.

caparazn: (cubierta coricea de los crustceos) testa, ae f. Sin: cortex (-tcis mf); concha; putamen (-mnis n) // (cubierta que se
pone a un caballo) stratum, i n. Sin: strgulum; operimentum.
capataz: ptio, onis m. Sin: ptio officinatorum; operariorum moderator.
capazo, v. capacho.

capciosidad: cptio, onis f. Sin: captincula.


capcioso: captiosus, a, um. Sin: dolosus;
fallax; insidiosus. Uso: argumentos -, captiosa, orum npl; preguntas -, interrogationes
captiosae.

capelln: cap(p)ellanus, i m. Sin: sacerdos


adiutor; prochi adiutor; crio minor; adiutor
curionis (en una parroquia); magister pietatis
(en un colegio o regimiento). Uso: - militar,
cappellanus militaris; mlitum cappellanus;
cappellanus castrensis; - de una crcel, de
un colegio, de un monasterio, de un hospital,
cappellanus crceris, collgii, monastrii,
hospitalis // (cualquier sacerdote aunque no
tenga ninguna capellana) sacerdos, otis m.
Sin: prsbyter (-tris m).

capellana: cappellania, ae f. Sin: sacerdotis


adiutoris munus (-nris n); curionis minoris
munus; munus adiutoris curionis.

capelo: - cardenalicio, galerus cardinalis vel


galerum cardinale. Uso: con el - puesto, ga-

182

capitn
leritus // (fig, dignidad de cardenal) cardinalis dgnitas.

caperucita: cucullina, ae f. Uso: - Roja, Cucullina Rubra; Rubricppula; puella rubro


pleo predita.
caperuza: cucullus, i m.

capilar: capillaris, e. Sin: capillceus //


(comparable a la forma y grueso de los cabellos) tenussimus, a, um. Sin: subtilssimus.

capilaridad: capillritas, atis f. Sin: vis capillaris. Uso: los fenmenos de -, capillria,
ium npl // fig summa tenitas.

capilla: (edificio pequeo destinado al culto)


cap(p)ella, ae f. Sin: sacellum; aedes (-is f);
oratrium. Uso: - gentilicia, avtum sacrarium; gentilcium sacellum; - lateral, cappella lateralis; - mayor, cella mxima; papal, cappella papalis; - pequea, aedcula;
aedcula sacra; - privada, sacellum privatum;
- Sixtina, Sacellum Sixtinum vel Xystinum;
Aedes Sixtina vel Xystina; - votiva, delubrum; - de las reliquias, cella reliquiarum; del
Santsimo
(Sacramento),
cella
Sacramenti Augusti; - de la Virgen, cella Mariae // (cuerpo de msicos o cantores de alguna iglesia) symphonaci, orum mpl . Sin:
sacer chorus; cantorum chorus; schola cantorum; coetus canntium. Uso: - Sixtina, chorus Sixtinus; maestro de -, magister chori
canntium.
capillita: cappllula, ae f. Sin: cllula; fnulum; aedcula sacra.

capirotazo: benigna lapa. Sin: leve tlitrum.


capitacin: capittio, onis f.

capital: (ciudad principal de un pas) prin-

ceps urbs. Sin: urbs caput; sedes princeps vel


praecpua; urbs princeps; metrpolis, is f //
(caudal que uno posee) caput, ptis n. Sin:
pecuniarum caput vel cpita; sors (sortis f);
sors caput; pecniae summa vel vis. Uso: - lquido, pecnia in subsdium servata vel retenta; - social, caput societatis; caput
sociorum; - y trabajo, res et pera; posesor
del -, possessor opum capitlium; acoger el
ofrecimiento de abundantes -, oblatum pecuniarum magnarum caput suscpere; deducir
del -, e cpite dedcere; gastar el -, sortem
exslvere; invertir un - en algo, in liqua re
pecniam collocare // (en contraposicin a
trabajo) opes (-um fpl) capitales. Sin: pera
capitlia npl.
capitalismo: capitalismus, i m. Sin: nmius
divitiarum congestus (-us m); immoderatus
opum congestus; divtiae congestae; magna
vel suprema pecniae potntia; rtio opum
capitlium. Uso: - liberal, capitalismus libertinus; - de Estado, oeconmicus Reipublicae
potentatus vel dominatus (-us m); Rei pblicae capitalismus; programa del -, conslia capitalismi.

capitalista: sust capitalista, ae m. Sin: vir


(vel dminus, vel (h)erus, vel possessor) pecuniosus, copiosus, praedives, lcuples
(-tis), bene nummatus; vir pecniis abundans,
ffluens, refertus; ditissimus homo // adj capitalsticus, a, um. Uso: sociedad -, socetas
pibus capitlibus innixa.

capitalizacin: anatocismus, i m. Sin: pecniae colloctio vel occuptio in liqua re.

capitalizar: anatocizare. Sin: pecniam in


liqua re occupare vel collocare; pecunias
collocatas accumulare; opes congrere vel
coacervare; pecniam fnori dare.

capitn: capitneus vel capitanus, i m; capitnius, ii m. Sin: dux (ducis m); praefectus;

183

capitana
centrio (-onis m). Uso: - de artillera, centrio tormentrius; - de bandidos, praedonum
caput; - de caballera, quitum magister; - de
infantera, pditum praefectus; - de la armada, classis praefectus; - de navo, praefectus navis; navarchus; - de puerto, ports
praefectus; grado de -, centuriatus (-us m) //
Dep, - de equipo, dux mans. Sin: lusorum
dux; dux manpuli lusrii. Uso: - de equipo
de ftbol, follildii praefectus
capitana: praetria navis.

capitanear: praesse. Sin: dcere.

capitana: praefectura, ae f. Uso: - del


puerto, praefectura ports; praefectura portuensis.
capitel: capitellum, i n. Sin: caput columnae.
capitn: cpito, onis m.

capitulacin: (entrega de una plaza o ejrcito) dedtio, onis f. Uso: recibir a -, liquem
in deditionem accpere // (convenio en que se
estipula la rendicin) dedtio. Sin: condiciones fpl. Uso: entablar una -, deditionem incpere; llegar a una -, ad condiciones
descndere; no aceptar la -, condiciones recusare.

capitular: (entregar o entregarse una plaza


o ejrcito) deditionem fcere. Sin: in deditionem venire; arma per pactionem trdere; se
ddere licui; dedi licui // (pactar, convenir
con el enemigo) de deditione pacisci. Sin: de
deditione gere; de condicinibus tractare;
certis condicinibus de deditione pacisci //
(relativo a un captulo o cabildo) capitularis,
e. Sin: ad conslium (vel conclium, vel comtium, vel coetum, vel conventum) prtinens vel ttinens // (individio de alguna
comunidad eclesistica o secular, con voto
en ella) capitularis, is m. Sin: sodalis (-is m)

conslii, conclii, comtii, coets, convents.

captulo: (divisin que se hace en los libros


o en cualquier otro escrito para la mejor exposicin) caput, ptis n // (junta) collgium, ii
n. Uso: - de cannigos, canonicorum collgium vel coetus // (junta de religiosos) religiosae communitatis conslium, conclium,
comtium, coetus, conventus, consessus.
Uso: - general, generale religiosae communitatis conslium, conclium, comtium; convocar el - general, generale religiosae
communitatis consilium (vel conclium, vel
comtium) convocare vel cgere; generalem
religiosae communitatis conventum (vel coetum, vel consessum) convocare // (lugar
donde se rene el -) sedes, is f. Sin: auditrium. Uso: - de los cannigos, canonicorum
coets sedes.
cap: motoris oprculum.

capn: capo, onis m. Sin: capus. Uso: - relleno, capus fartus.


caponera: (jaula de los capones), v. pollera.

capota: (cubierta plegadiza de algunos coches) autocineti mbile tgimen vel oprculum.

capote: penula, ae f. Sin: lacerna. Uso: - con


capucha, bardocucullus; con -, penul vel
lacern indutus; paenulatus vel lacernatus;
llevar -, penulam gestare; penul indutum
esse; ponerse el -, penulam (sibi) indere.

capricho: (antojo, deseo vehemente) libido,


dnis f. Sin: cupditas; cupido (-dnis f); arbtrium; lbitum; prolbium; arbitratus (-us m);
nimi varetas vel moblitas. Uso: a -, segn
el -, v. caprichosamente; amoldarse a los - de
uno, ad alicius arbtrium se accommodare;
totum se fngere ad alicius arbtrium, libdinem, nutum, voluntatem; depender del - de

184

carabina
uno, nutu atque arbtrio alicius gubernari;
hacer caprichos, morosum esse; mandar
segn su -, ad arbtrium suum imperare; refrenar los -, libdines comprmere; satisfacer
un -, cupiditatem explere; secundar sus -,
gnio suo indulgre; secundar el - de uno,
licui morem grere // caprichos de la fortuna, volublitas fortunae. Sin: fortuti casus;
fortuta, orum npl // (composicin musical
fantasiosa) msica levis, mutbilis, volbilis,
vria, inconstans // (obra de arte llena de ingenio e imaginacin) commentcium opus.
Sin: novum carmen (en versos); novum
melos (en msica).
caprichosamente: ad libdinem. Sin: cpide;
libdine; libidinose; ex libdine; arbtrio (meo,
tuo, etc.); ad arbtrium (meum, tuum etc.).

caprichoso: (que obra por capricho) libidinosus, a, um. Sin: diffcilis; morosus. Uso:
fortuna -, fortuna libidinosa; humor -, morsitas; intempries (-i f); ndole -, varia ac diffcilis ndoles; nio -, diffcilis et ad iram
promptus puer // (que se hace por capricho)
vagus, a, um. Sin: novus; mirus. Uso: un
alio -, novus atque mirus cultus.
Capricornio: Capricornus, i m.

cpsula: (envoltura soluble en que se encierran algunas medicinas) plula, ae f // (vasija


de bordes bajos usada para evaporaciones)
pyxis, dis f. Sin: vsculum // (fruto seco y
hueco que contiene las semillas) cpsula, ae
f. Sin: vsculum // (membrana en forma de
saco que se halla en el cuerpo) vsculum, i n
// (mixto de cobre con un fulminante para las
armas de fuego) cpsula, ae f . Sin: cpsula
explodens // (parte de la nave espacial donde
se instalan los tripulantes, si los hay) cpsula. Sin: capsus, i m; cllula. Uso: - espacial, cpsula spatialis; capsus spatialis; aria
cllula.

capsular: capsularis, e.

captar: (en radio o televisin) excpere. Sin:


percpere. Uso: fcil de -, exceptu vel perceptu fcilis.

captura: prehensio, onis f.

capucha: cucullus, i m; cuculla, ae f. Uso:


con -, provisto de -, cucullatus; capulatus.

capuchina: (religiosa) capuccina, ae f. Sin:


capulata; cucullata; franciscalis capulata //
(planta de adorno) tropolum, i n.

capuchino: (religioso) capuccinus, i m. Sin:


capulatus; cucullatus; franciscalis capulatus
// (bebida) capuccinum, i n. Sin: cfea capuccina; ptio capuccina; ptio cafaeria paulum
lactata; cfea sorbtio cum mdico lacte
mixta.
capullo: (botn de flor) calculus, i m.

caquctico: adj cachcticus, a, um. Sin: trophus; valetudinrius // sust cachectes, ae m.


caquexia: cachxia, ae f. Sin: atrphia; tabes
(-is f).

caqui: (rbol) dispyrus, i f // (fruto) kaki indecl. Sin: cachi indecl.; dispyrum; dispyrum iapnicum; dispyros (-i m) kaki;
pomum sanctum // (color) fulvus color.
carabela: crabus, i m.

carabina: carabina, ae f. Sin: manuballista;


manuballista ignfera vel ignvoma; sclopetum carabinrium; manuale tormentum. Uso:
- libre, manuballista sine fulcmine; - pequea, - de pequeo calibre, parva manuballista; - de gran calibre, magna
manuballista; apuntar la -, manuballistam
collineare vel tractare.

185

carabinero
carabinero: carabinrius, ii m. Sin: miles a
pblica tutela.

caracol: (molusco) limax, acis mf. Sin: cchlea vel cclea // (cavidad del odo interno)
cchlea, ae f.

caracolear: obequitare. Sin: equitare in


orbem; quum in orbem vel gyrum gere.
caracoleo: orbis, is m. Sin: gyrus.

carcter: (ndole) ndoles, is f. Sin: ingnium; natura; nimus. Uso: - un poco difcil,
ingnium difficlius; - incompatibles, mores
inter se repugnantes // (letra o signo de la escritura) lttera, ae f. Sin: nota; ltterae nota //
(letra de imprenta) typus, i m. Sin: ltterae
forma. Uso: - cubitales, ingentes ltterae; cuneiformes, ltterae formatae in cnei
modum; - cursivos, ltterae inclinatae; inclinatae litterarum formae vel notae // (modo de
decir o estilo) character, ris m. Sin: forma
vel genus dicendi // (seal espiritual indeleble) character, ris m. Sin: (indelbilis) sacramenti nota.

caracterstica: prprium, ii n. Sin: nota; peculiaris (vel praecpua, vel singularis) nota;
nota propria ac peculiaris; nota ac propretas;
quod prprium est; peculiaris dos (dotis f) vel
forma // (actriz de carcter) actrix (-cis f)
mores xprimens.

caracterstico: charactersticus, a, um. Sin:


prprius; peculiaris Uso: - de la mentalidad
del hombre moderno, ingnio et ndoli hminum nostrae aetatis respondens; marca -, insigne, is n; seal -, nota; insigne (-is n) //
(actor de una comedia de carcter) statrius,
ii m. Sin: actor mores xprimens.

caracterizar: notare. Sin: designare; descrbere.

caracterologa: characteriolgia sive -loga,


ae f. Sin: ingenirum stdium vel perscruttio.
caracterolgico: characterolgicus, a, um.
carmbano: stria, ae f .

carambola: (fruto del carambolo) carmbola


(baca) // (lance del juego de billar) dbolus, i
m. Sin: amphbolus; ambitgium; biliardrius
dbolus; binrius appulsus (-us m).
carambolo: averrhoa carmbola, ae f.

caramelizar, v. acaramelar.

caramelo: bellarolum, i n. Sin: (durati) scchari pastillus, glndula, glandcula; coctum


sccharum.
caramillo: avena, ae f. Sin: rstica fstula; v.
zampoa.
caranda, v. carnauba.

caravana: caravana, ae f. Sin: agmen, mnis


n; commeatus (-us m); comitatus (-us m).
Uso: - de coches, autoraedarum commeatus;
- de mercaderes, mercatorum vel negotiatorum agmen.
caravanera: gminis deversrium.

caravanero: gminis dux (ducis m). Sin:


commeats magister.
caravanista: gminis prticeps.

caravanning: autocineti remulcati iter.


carbgeno: carbgenum, i n.

carblico: carblicus, a, um.

186

cardn
carbn: carbo, onis m. Uso: - fsil, carbo fssilis vel fosscius, mineralis, lithntrax.
carbonado: damas (-antis; ac -anta m)
niger.
carbonar: carbonem comparare.

carbonarios: carbonrii, orum mpl. Sin : carbonrii sodales; carbonariorum sodalcio


ascripti. Uso: sociedad de los -, carbonariorum
sodlitas; carbonria socetas; carbonrium
sodalcium; partido de los -, carbonariorum
fctio vel secta.

carbonato: carbonatum, i n. Sin: sal (salis)


carbnicum; carbnicus sal.

carbonera: (lugar) carbonria, ae f. Sin:


cella carbonria // (la que vende carbn) carbonis vnditrix (-icis f).

carbonero: (el que vende carbn) carbonis


vnditor (-oris m).

carbnico: adj carbnicus, a, um // sust


charta carbnea vel carbnica.

carbonfero: carbnifer, ra, rum. Sin: carbonem ferens; carbone dives.

carbonizar: carbonizare. Sin: in carbonem


redgere vel convrtere.

carbono: carbnium, ii n. Sin: xydum carbnicum.

carbunco: carbnculus, i m.

ratrium; commixtor (-oris m);vsculum carburatrium.

carburante: crburans, antis n (sobrent lquidum). Sin: liquor propulsrius; combustbile


lquidum.
carburar: carburare. Sin: carbnium ddere
(licui rei); carbnio saturare (liquid).
carburo: carburum, i n.

carcajada: cachinnus, i m. Sin: cachinntio


(-onis f); sonorus cachinnus. Uso: provocar
carcajadas, cachinnos movere, commovere;
rerse a carcajadas, cachinnare; cachinnari;
effundi in cachinnos; soltar la -, cachinnum
tllere vel dere.
crcel: carcer, ris m. Sin: custdia pblica;
custdia carceralis. Uso: - clandestina, carcer
clandestinus; - de mxima seguridad, munitssimus carcer; encerrado en la -, custdi
carcerali inclusus; fue condenado a nueve
aos de -, ad novem annos custdiae damnatus est.
carcelario: carceralis, e. Sin: carcreus.

carcelero: carcerrius, ii m. Sin: crceris custos vel minister.

carcingeno: carcingenus, a, um.

carcinoma: carcinoma, tis n. Sin: canceroma (-tis n); cancer malignus.

carbnculo, v. rub.

cardador: (persona cuyo oficio es cardar)


carminator, oris m. Sin: lanrius carminator
vel pectinrius.

carburador: carburatrium, ii n. Sin: gene-

cardn: concatentio mbilis. Sin: mbilis

carburacin: carburtio, onis f. Sin: commxtio (-onis f) propulsria.

cardadura: carmintio, onis f. Sin: pectintio.

187

cardar
(vel elstica, vel universalis) catentio; catentio cardnica; iugum cardnicum.

cardias: crdia, ae f. Sin: stium cardacum;


suprius stmachi foramen (-mnis n).

cardelina: carduelis, is f. Sin: acalanthis, dis


( ac -da) f.

cardinal: cardinalis, e. Sin: capitalis; fundamentalis; praecpuus.

cardar: carminare.

cardenal: cardinalis, is m. Sin: purpuratus, i


m; pater cardinalis; purpuratus pater; purpuratus ecclsiae princeps; sacro laticlvio donatus. Uso: - in pectore, o in petto, cardinalis
iam allectus designatusque; - camarlengo,
cardinalis camerrius; - canciller, cardinalis
cancellrius; - decano, subdecano, cardinalis
decanus, subdecanus; - penitenciario mayor,
cardinalis poenitentirius maior; - prefecto,
cardinalis praefectus; - secretario de Estado,
cardinalis negtiis pblicis praepsitus; - vicario, cardinalis vicri potestate urbis
antistes; - del orden presbiteral, diaconal,
cardinalis ordinis presbyteralis, diaconalis //
ser elegido -, roman prpur (vel sacr prpur) decorari, honestari, donari; nombrar a
uno -, liquem cardinalem fcere; licui sacrae
prpurae honorem (vel dignitatem) deferre.

cardenalato: cardinalatus, us m. Sin: cardinalis dgnitas vel munus; romana vel sacra
prpura. Uso: renunciar al -, sacrae prpurae
honore se abdicare.

cardenalicio: cardinalcius, a, um. Sin: ad


cardinales prtinens.

cardaco: (perteneciente o relativo al corazn)


cardacus, a, um. Sin: cordis (gen). Uso: enfermedad -, cordis morbus // (que padece del corazn) cordis morbo affectus vel laborans.

cardialgia: cardilgia sive -alga, ae f. Sin:


epigstrii dolor.
cardilgico: cardilgicus, a, um.

crdigan: strictria lnea.

cardiocele: cardiocele, es f. Sin: cordis hrnia.

cardiocintico: cardiocinticus, a, um. Sin:


cardiotnicus; cor xcitans; cordis msculum
rborans; cordis vim rborans; cordis motum
vel motus augens.
cardiografa: cardiogrphia sive -grapha, ae
f. Sin: cordis (vel cordis mtuum) descrptio.

cardiogrfico: cardiogrphicus, a, um. Sin:


ad cardiogrphiam ttinens.

cardigrafo: (especialista en enfermedades


del corazn) v. cardilogo // (aparato que registra los movimientos del corazn) cardigraphum, i n; cardiogrphium, ii n. Sin:
instrumentum cordis mtibus metiendis.

cardiograma: cardiogramma, tis n. Sin:


cordis mtuum (vel palpitationum) descrptio.

cardiologa: cardiolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina de cordis natura et vtiis.

cardiolgico: cardiolgicus, a, um. Sin: ad


cardiolgiam spectans.

cardilogo: cardilogus, i m. Sin: cardiolgiae peritus vel studiosus; mdicus naturae


cordis peritus.
cardioneurosis: cardioneurosis, is f.

cardiopalmia: cardiopalmos, i m. Sin: nmia


(vel crebra, vel citata) cordis palpittio.

188

cargo
cardipata: adj cardiopthicus, a, um. Sin:
corde laborans; cardiopathi affectus; cordis
angore vexatus // sust vir vel homo cardiopthicus; mulier cardiopthica; qui vel quae cardiopathi laborat.

cardiopata: cardiopatha sive cardiopthia,


ae f. Sin: cordis dolor, angor, aegrottio.

cardioptico, v. cardipata.

cardiopericarditis: cardiopericardites, is f.
Sin: cordis ac pericrdii inflammtio vel infltio; cor et pericrdium inflammata.

cardioplexia: cardioplgia sive -plega, ae f.


Sin: cordis parlysis (- is f).
cardioptosis: cardioptosis, is f.

cardiorrexia: cardiorrhexis, is f; cardiorhxia sive cardiorhexa, ae f. Sin: cordis


lacertio.

cardiosclerosis: cardiosclerosis, is f. Sin:


cordis durtia vel durties (- i f).
cardiostenosis: cardiostenosis, is f. Sin: cordis oris contrctio vel coarttio.

cardioterapia: cardiotherapa sive -rpia, ae


f.
cardiotoma: cardiotmia sive -toma, ae f.
Sin: cordis sctio.

cardiotmico: cardiotmicus, a, um. Sin: ad


cardiotmiam prtinens.

cardiotrofia: cardiotrphia sive -tropha, ae


f.
cardiovascular: cardiovascularis, e. Sin:
cordis sanguinisque vasculorum (gen).

carditis: carditis, dis f; cardites, is f. Sin:


cordis inflammtio; cordis msculi infltio.
cardo: cardus vel crduus, i m.

caresta: (falta y escasez de cosas) critas,


atis f. Sin: rerum critas // (falta de comestibles) critas annonria vel annonae. Sin: victulium critas; rerum edendarum penria.

carga: srcina, ae f. Sin: onus (-ris n) //


(cantidad de electricidad contenida en un
condensador) cumultio, onis f. Uso: - completa, cumultio completa.

cargable: (de electricidad) caricbilis vel


carricbilis, e.

cargador: (portador) biulus, i m. Sin: grulus; saccrius // (estuche en el que se disponen proyectiles) globulorum capsa vel
cpsula.

cargamento: onus, neris n. Sin: srcina;


merces (-ium fpl).

cargar: onerare. Sin: onus impnere. Uso: una nave, merces in navem impnere ; - las
acmilas, iumentis nera impnere; - a uno
de cadenas, onerare liquem catenis // (acumular electricidad) caricare vel carricare.
Uso: - una batera, accumulatrium caricare
// Inform lgere. Uso: la computadora carga
un archivo, plica a computatro lgitur // fig, la mano, grvius (vel vehementer, vel violenter) gere cum liquo.

cargo: (fig, dignidad, empleo, oficio) munus,


nris n. Sin: offcium; onus, neris n. Uso: interino, munus ad tempus delatum; asumir
su -, munus suum suscpere; dejar el -,
munus depnere; ab mnere se abdicare;
ejercer un -, munus obire; mnere fungi; desempear un - interino, munus ad tempus sus-

189

carguero
tinere.

carguero: (buque de carga) navis onerria.

carilln: concentus mechnicus. Sin: cpsula


cnsonans.

cariar: criem effcere vel prodcere.

carioplasma: caryoplasma, tis n.

cariado: cariosus, a, um.

cariocinesis: caryocinesis, is f.

caricatura: (pintura grotesca) grillus vel


gryllus, i m. Sin: ridcula vel ridiculria pictura // (figura ridcula en que se deforman las
facciones de alguien) ridenda figura. Sin: ridicularia (vel ridcula, vel depravata) alicius
imago; imago alicius ridcule picta. Uso: caricaturas de Mahoma, ridculae imgines
Mahometi vel Macometi; hacer la - de uno,
liquem ridcule pngere, effngere; ridculam
alicius imginem adumbrare; liquem ridculum in modum effngere vel compnere //
(persona ridcula) ridculum caput. Sin:
homo ridendus // (obra de arte en que se ridiculiza una persona o cosa) depravata vel
ridcula imittio.
caricatural: ioculriter figuratus.

caricaturesco: ridiculrius, a, um. Sin: ridculus; ridcule mirus.

caricaturista: grillgraphus vel gryllgraphus, i m. Sin: ridiculrius pictor; lpidus


adumbrator vel descriptor; imitator ridiculrius vel lpidus; ridicularum imginum pictor; qui ridcule pingit vel effingit; qui
ridculum (vel depravatum) in modum effingit.

caricaturizar: liquem ridcule pngere. Sin:


alicius imginem in peius fngere.
caridad: critas, atis f. Uso: obras de -, pera
caritatis.

caries: cries, i f. Sin: dntium cries, putredo (-dnis f), tabes (-is f).

carisma: charisma, tis n. Sin: donum; supernum donum vel munus.

carismtico: adj charismticus, a, um. Uso:


dones -, dona charismtica // sust charismticus, i m.
Critas: - Internacional, sodlitas, cui
nomen Critas Internationalis.

carlanca: collare, is n. Sin: mellum, i n; millus, i m.


carlinga: (camarote del piloto en un avin)
aroplanigae (vel gubernatoris, vel rectoris)
capsus (-i m).

carmelita: (religioso) (mnachus) carmelita


vel karmelita, ae m. Sin: carmelitis, dis m;
carmelites, is m; sodalis carmelites. Uso: descalzo, carmelita discalceatus vel excalceatus // (religiosa) (sanctimonialis) carmelitis
vel karmelitis, dis f. Uso: - descalza, (sanctimonialis) carmelitis discalceata; monasterio
de religiosas carmelitas, carmeltidum vrginum coenbium // adj carmelitanus, a, um.
Sin: carmelticus.
Carmelo: (monte) Carmel indecl; Carmelus,
i m.

carmes: adj carmosinus, a, um. Sin: cccinus, coccneus // (tela) coccum, i n. Sin: purpurissum // (polvo del color de la grana)
pulvis (-vris m) cccinus.
carnal: (opuesto a espiritual) carnalis, e.

190

carosis
carnalidad: carnlitas, atis f.

carnauba: carnuba, ae f.

carnaval: (tiempo) carnevrium, ii n. Sin:


dies carnispriviales vel praequadragesimales
// (diversiones) Bacchanlia, ium vel -iorum
npl. Sin: Saturnlia, ium vel - iorum npl;
tripdia, iorum npl; oblectationes antequadragesimales; pompae bacchanales, carnispriviales, praequadragesimales; tripdii dies
ante quadragsimam.

carnavalada: ridculum, i n. Sin: scurrilis


iocus; bacchtio; bacchanal, alis n; tripdium.

carne: (parte blanda del cuerpo) caro, carnis


f. Uso: - viva, vivum, i n; vivae partes; echar,
cobrar carnes, carnes vel corpus fcere //
(- comestible) caro, carnis f. Uso: - ahumada,
caro fumo durata; - asada, assum, i n; caro
assa; - cocida, - hervida, caro elixa; elixatura;
elixura; - congelada, caro congelata; - cruda,
caro cruda; - fresca, caro recens; - gorda, pinguis caro; - magra, pulpa; - rancia, caro rncida; - algo rancia, caro subrncida; - salada,
- en salsa, caro iurulenta vel iussulenta;
hecho de -, crneus // - de buey o de vaca,
(caro) bbula ; - de cabrito, (caro) haedina; de carnero, (caro) vervecina; - de cerdo,
(caro) porcina vel suilla; - de cordero, (caro)
agnina; - de gallina, (caro) gallincea; - de
jabal, (caro) aprina vel aprnea; - de pato,
(caro) anatina; - de perro, (caro) canina; - de
pollo, v. pollo; - de ternera o de ternero,
(caro) vitulina; alimentarse de -, carne vesci,
ali, vvere // (el cuerpo en contraposicin al
espritu) caro. Sin: corpus. Uso: de la - (relativo al placer de los sentidos en general) venrius vel venreus, a, um; el ardor de la -,
corporis fax (o en pl faces); placer de la -,
voluptas crporis; cupditas; dominar los placeres de la -, crpori (vel cupidittibus, vel

crporis volupttibus) imperare; mortificar la


-, dmitas habere libdines; ser esclavo de la
-, cupidittibus vel crpori servire; volupttibus crporis dditum esse; quien se abandona a los placeres de la -, libidinosus.
carneada: macttio, onis f.

carnear: mactare. Sin: concdere; cedere;


trucidare; iugulare.
carnero: (animal) ries, tis m. Uso: - castrado, vervex, cis m.

carnet: (documento) diploma, tis n. Sin: tssera. Uso: - de conductor, diploma gubernationis; diploma autocinticum; autoraedrii
diploma; ltterae vehiculares; diploma gubernandi autocinetum; diploma vehculo automatrio gubernando, regendo, ducendo;
charta licntiae gubernatriae; conseguir el de conductor, diploma gubernandi autocinetum adipisci // (documento de identidad) v.
documento // (librito de memoria que se
suele traer en el bolsillo) libellus, i m. Sin:
codicillus notarum; commentarolum; codicilli (-orum mpl).

carnicera: laniena, ae f. Sin: carnria, ae f;


lanirium; taberna laniria, macellria, carnria // (fig, destrozo, matanza) strages, is f.
Sin: caedes (-is f); trucidtio (-onis f); interncio (-onis f). Uso: hacer una -, stragem fcere vel dere.

carnicero: lnius, ii m. Sin: macellrius.


Uso: - caballar, equicida.

carola: chorea, ae f. Sin: salttio.

carolingio: adj carolngicus, a, um // sust Carolingus, i m.


carosis: carosis, is f. Sin: veternus.

191

cartida
cartida: artria carotis; artriae cartides
fpl. Uso: de la -, carticus.
carotina: carotenum, i n.

carozo: ncleus, i m. Sin: os (ossis n); lignum.

carpa: (pez) carpa, ae f. Sin: cprinus // (gajo


de uvas) botrus, i m.
carpelo: carpelus, i m.

carpeta: chartrium, ii n. Sin: chartarolum;


chartophylcium; chartarum capsella; theca
chartcea. Uso: - de material plstico, theca
ex matria artificiali facta.
carpintera: officina lignria. Sin: fbrica
materiria; lignrii officina.
carpintero: lignrius vel lignerius, ii m. Sin:
tignrius; faber lignrius, tignrius, materirius.
carpo: carpus vel carpos, i m.

carquiol: latrculus, i m.

carraca: (instrumento) crepitculum, i n.


Sin: crtalum. Uso: - pequea, crepitacillum.

carranca, v. carlanca.

carrascal: ilicetum, i n. Sin: prinorum nemus


(-mris n); prnina silva.

carrera: (accin de correr) cursus, us m //


(prueba de velocidad) cursus. Sin: certamen,
mnis n. Uso: - a pie, pedester cursus; - ciclstica, cursus birotarum; cyclsticum certamen; brotae (vel birotale, vel birotrium, vel
birotulrium) certamen; - contra reloj, cursus contra horolgium; excursus adversus
horolgium; - corta de velocidad, brevior
cursus velocitatis; - de caballos, equorum

certamen; - de caballos individual, o por


equipos, cursus equorum singulorum, aut per
manpulos; - de 100 m, cursus centum metrorum (in longitdinem); - de coches, autoraedarum cursus; certamen autoraedariorum;
autocintici curss certamen; - de 10.000 m,
cursus decem mlium metrorum; - de fondo,
longssimus cursus (velocitatis); - de medio
fondo, longior cursus (velocitatis); - de obstculos, cursus (velocitatis) saepimentis oppsitis; cursus (velocitatis) impedimentis
interpsitis percurrendus; - de relevo, cursus
alternus; - sobre hielo, cursus super glciem;
- de tndem, certamen gminae brotae //
hacer una -, cursum confcere; participar en
una - , in certamen descndere; vencer en una
-, certamen vncere (genricam vncere, palmam ferre) // (competencia en la produccin
de armas) - armamentista, rei militari augendae contntio. Sin: increscens armorum stdium; increscens apparats militaris stdium;
armorum apparandorum furor cursusque;
furor cursusque ad bllica instrumenta apparanda // (estudios para ejercer una profesin)
currculum, i n. Sin: cursus, us m. Uso: - electrnica, cursus electrnicus; - estudiantil,
studiorum currculum; currculum scholarum
// (profesin) cursus, us m. Sin: currculum.
Uso: - poltica, cursus polticus; cursus honorum; al principio de la -, inente currculo; intio currculi; hacer -, currculum
fcere; clerem honorum cursum confcere //
(curso de la vida humana) cursus, us m. Sin:
currculum; currculum vitae vel vivendi.

carrerista: cursor, oris m. Uso: - veloz, citssimus cursor; - de bicicleta, birotrius agonsticus.
carreta: plaustrum, i n. Sin: plostellum.

carretada: vehes, is f. Sin: onus (neris n)


carri.

carrete: (cilindro) cylindrus, i m // (rollo de

192

carta
pelcula) rtula, ae f // (bobina) orbculus.

carretera: strata, ae f. Sin: via strata; via autocintica; via crribus prvia. Uso: - asfaltada, via asphalto llita; via bitmine
constrata; - costanera, v. costanero; - apropiada para camiones, via autocinetis onerriis apta; v. calzada.

carretero: (el que gua el carro) plaustrrius, ii m. Sin: carpentrius; carrucrius; vehiculrius // (el que hace carros o carretas)
raedrius, ii m. Sin: rtifex vel faber carpentrius; vehiculorum vel vehiculrius fabricator; v. carrocero.
carretilla: pabo, onis m. Sin: pabillus; carrola.
carretillero: pabonrius, ii m.

carretista: curriculorum ductor.

carretn: plostellum. Sin: crrulus; parvum


plaustrum. Uso: - del basurero, plostellum
purgamentis averrendis.

carril: (cada una de las barras de hierro por


donde corren los coches del ferrocarril) rbita, ae f. Sin: currculum; rbita ferrata; rgula frrea vel ferrviae; rotalia, ium npl; nico, trames unus rbitae.
carrillito: bccula, ae f.
carrillo: maxilla, ae f.

carrista: crruum cataphractorum vel loricatorum ductor.

carrito: crrulus, i m. Sin: plostellum. Uso: de mano, chiramxium; manuale plostellum;


crrulus manualis; - de mano para bultos,
plostellum manuale sarcinrium; - de nio,
puerile vehculum; infantis crrulus.

carro: (vehculo) carrus, i m; carrum, i n. Sin:


currus, us m; plaustrum vel plostrum n. Uso:
- blindado, autocinetum loricatum; autocurrus loricatus; automatrius currus loricatus; - pequeo, plostellum; parvum
plaustrum; - triunfal, currus triumphalis; - de
combate, v. tanque; - de feriantes, v. trailer;
- de mano, plaustrum vel plostrum manuale;
vehculum manuale; - de transporte, carrus
vectrius // (- de mquina de escribir) crrulus, i m.
carrocera: (caja de automvil) capsus, i m.
Sin: plxenum, plxinum. Uso: coche con aerodinmica, autoraeda arodynmico
capso // (taller, fbrica) ploxenria, ae f. Sin:
officina autocintica.

carrocero: (constructor de carruajes) carpentrius, ii m. Sin: raedrius; plostrrius;


faber (-bri m) raedrius vel ploxenrius; plxeni fabricator; fabricator vehiculrius; vehiculorum fabricator vel rtifex // (conductor
de carruajes) raedrius, ii m. Sin: vehiculrius; vehiculorum ductor; v. carretero.
carromatero: plaustri (vel carri, vel serraci)
ductor.
carromato: plaustrum, i n. Sin: carrus; serracum vel sarracum; vectrius currus.

carroza: carruca, ae f. Sin: petrritum, petritum; carpentum; pilentum; nbile petrritum; autoraeda nobilssima. Uso: ir en -,
carruc vehi; - ferroviaria, carruca ferriviria.
carruaje: raeda, ae f.

carrucha: trc(h)lea, ae f.

carta: epstula vel epstola, ae f. Sin: ltterae,


arum fpl. Uso: - abierta, epstula aperta; -

193

cartabn
certificada, epstula certificata; epstula (rite)
commendata; epstula pblica cautione missa
vel perferenda; - comercial, epstula mercatria; - electrnica, epstula electrnica; - familiares, epstulae familiares; ltterae ad
familiares datae; - urgente, epstula citata; de condolencia, ltterae consolatriae; - de felicitacin, epstula gratulatria; - de invitacin, epstula invitatria; - de psame, - de
condolencia, ltterae consolatriae; - de recomendacin, commendatciae ltterae //
papel de -, charta epistolaris // por -, ratione
epistulari; per ltteras missas; - por expreso,
epstula accelerata; epstula raptim transmittenda; prperae ltterae; - por Internet, epstula interretialis; - por va area, arvola
epstula // abrir una -, vncula epstulae rmpere; cerrar una -, epstulam occldere; contestar a una -, ad epstulam rescrbere; doblar
una -, epstulam complicare; echar una - en
el buzn, epstulam in cpsulam incere; entregar una -, epstulam trdere; enviar cartas, epstulas dare vel mttere; esperar una -,
epstulam vel ltteras exspectare; llevar, hacer
llegar una -, epstulam perferre; recibir cartas, epstulas accpere; terminar una -, finem
epstulae fcere; traer una - , epstulam afferre // - de crdito, tssera nummria; - de
pago, v. recibo // (naipe de la baraja) v. naipe
// - de ciudadana, diploma civitatis // - de los
derechos humanos, charta iurum hminum //
- geogrfica, tbula geogrphica.
cartabn: (instrumento) norma, ae f.

cartapacio: (cuaderno de apuntes) adversria, orum npl; v. carpeta // (funda o bolsa


para llevar cuadernos o libros a la escuela)
scculus, i m. Sin: bulga; follis, is m; chartarolum; chartophylcium; theca scriptria
vel chartria; theca scholaris; v. cartera.

cartearse: epistularum commrcio cum liquo uti. Sin: litterarum commrcium cum liquo habere; ltteras mttere et accpere.

cartel: (anuncio que se pega en sitio pblico)


affixum, i n. Sin: libellus; tbula; proscrptio
(-onis f) ; affixa tbula; tbula nntiis proponendis; tbula libellis affigendis. Uso: - publicitario,
clamosa
tabella;
tbula
commendatcia; flium commendatcium; de anuncios, proscripta, orum npl; nuntiorum
libelli vel proscriptiones // (cuadro de papel
encartonado que sirve para la enseanza) tbula, ae f. Uso: - ilustrados, tbulae imagnibus ornatae.

crtel: chartellum, i n. Sin: convntio; pctio


mercatria.
cartelera: album, i n. Uso: - de espectculos,
spectaculorum index vel libellus.
cartelero: affixorum (vel libellorum, vel nuntiorum, vel publicorum nuntiorum) glutinator.

cartelito: chrtula, ae f. Sin: scdula; pagella;


nota; pittcium.

carteln: tbula, ae f. Sin: tabella; tbula


praedicativa.

carteo: (intercambio de cartas) epistularum


commrcium cum liquo vel inter liquos.
Sin: epistolare collquium; missae atque acceptae ltterae // (las mismas cartas, objeto
de la correspondencia) ltterae vel epstulae,
arum fpl. Uso: el - de Cicern con tico, ltterae Ciceronis ad tticum (missae); el entre Cicern y Atico, Ciceronis et ttici
epstulae missae et allatae; - ininterrumpido,
assiditas litterarum; - secreto, secretae epstulae.

crter: cpsula (carteriana). Sin: arca.

cartera: (valores o efectos comerciales de


curso legal) permutationes, um fpl // (bolso)

194

cartujo
blgula, ae f. Sin: scculus. Uso: - de bolsillo,
pascolus; - escolar, capsa scholstica; cpsula vel capsella scholaris ; - para guardar
papeles o documentos, chartrium; chartulrium; chartophylcium; cpsula chartria //
(portamonedas) blgula nummria. Sin:
zona; crumina; pascolus. Uso: robo de carteras, manticultio; cllidus zonarum raptus;
zonarum sctio; robar carteras, cruminas decrpere // (cubierta formada de dos hojas
rectangulares de cartn o piel, unidas por
uno de sus lados) dptycha vel dptyca, orum
npl. Uso: - de piel, dptycha alut operta.

carterista: sector zonrius. Sin: cruminseca;


sacculrius; manticulrius.
cartero: tabellrius, ii m. Sin: epistolrius;
pblicus cursor vel tabellrius; viator cursualis.

cartesianismo: philosphia sive philosopha


cartesiana. Sin: doctrina cartesiana.
cartesiano: adj cartesianus, a, um // sust cartesianus, i m.
cartilagneo: cartilagneus, a, um.

cartlago: cartlago, gnis f.

cartilaginoso: cartilaginosus, a, um.

cartilla: - de ahorros, v. libreta; - de suministros, tssera annonria // (abecedario, silabario) v. estas voces.

cartita: epistlium, ii n. Sin: littrulae, arum


fpl.

cartografa: chartogrphia sive -grapha, ae


f.
cartogrfico: chartogrphicus, a, um.

cartgrafo: chartgraphus, i m.

cartomancia: chartomanta, ae f. Sin: divintio per lusrias chrtulas; ex chartis lusriis


divintio; ars lusriis chrtulis divinandi.
cartomntico: chartomantes, is m. Sin: chartarum lusoriarum divinator; ex lusriis chartis divinator.

cartn: (papel muy fuerte y consistente)


collema, tis n. Sin: charta densata, durata,
crassa, spissa, spissior, mltiplex. Uso: crespo, spissa charta crispa; - ondulado,
charta undulata; - piedra, macerata charta; de
-, e collmate; e spissiore charta // (caja de -)
v. caja // (dibujo que se ejecuta antes de
hacer un cuadro) graphis, dis f. Sin: grphidis vestgium; picturae exemplar.

cartuchera: cinctrium vel cngulum capsularum. Sin: embolorum tenia; igniferarum


glndium theca; displodntium tubulorum
fscia.

cartucho: (carga de arma de fuego) cpsula,


ae f. Sin: mbolus; tbulus; cpsula pria vel
ignfera; tbulus displodens, explodens; cucullus prius // (bolsa de papel fuerte o de
cartulina) chartae involucrum. Sin: involucre (-is n) chartceum // (cucurucho) v. esta
voz.

cartuja: (convento de cartujos) cart(h)sia,


ae f. Sin: monastrium cartusiense; cartusianum vel cartusianorum coenbium // (orden
religiosa) cart(h)usianorum ordo. Sin: cartusiani, orum mpl.

cartujano: cartusianus, a, um; cartusiensis,


e.

cartujo: sust cart(h)usianus, i m. Sin: mnachus vel sodalis cartusianus.Uso: paciencia


de -, summa patintia; incredbilis quaedam

195

cartulina
cascabel: tintinnbulum, i n. Sin: crepitculum; sistrum. Uso: - pequeo. crepitacillum.

patintia // adj, v. cartujano.

cartulina: - postal, v. tarjeta, postal.

casa: domus, us f. Uso: - Blanca, Domus Albata; Aedes Albatae; - cinematogrfica, cinematogrphica domus; - comercial, - de
comercio, v. tienda; - consistorial, ayuntamiento, cria f; - editora, v. editorial; - inflable, domus inflbilis; - imperial, Domus
imperatoris; - natalicia, domus nativitatis; prefabricada, domus mbilis praestructa; privada, domus privata; - productora, domus
fabricatrix; - rectoral, cria; - regular, domus
regularis; - reinante, domus regnatrix; - religiosa, domus religiosa; - rodante, v. roulotte;
- Rosada, Domus Rsea; volver a -, domum
ire // - de arena, domus ex harena; - de
campo, villa; vllula; domus rstica; - de correos, diribitrium; aedes tabellriae; officina
postalis vel tabellria; - de Dios, templum;
domus Domini; sacra aedes; - del disco, socetas phonogrphicis discis edendis; - de Ejercicios Espirituales, ascetrium; domus vel
sedes Exerctiis Spiritulibus; sedes spiritualibus exercitatinibus; domus excitandis ad
virtutem nimis; - de empeos o de prstamos, pigneratorum domus; - de locos, amntibus curandis domus; - de madera, domus
trabria; - de prostitucin, - de lenocinio,
domus meretrcia; - de salud, valetudinrium.

casaca: sagum, i n. Sin: tnica vel vestis cosaca; lacrnula; penula.


casa-cuna, v. brefotrofio.
casadera, v. nbil.

casamata: cella tormentria. Sin: munitssima cella; cella loricata tormentisque bllicis
instructa.

casamiento: nptiae, arum fpl. Uso: - por lo


civil, nptiae civiles.

cascabelear: tinnire. Sin: tintinnare.

cascada: aquae vel aquarum deiectus (-us m).


Sin: cataracta; aquae cadentes. Uso: cascadas
del Anio, Anionis deiectus; cascadas del Nilo,
Nilus cadens; - del Rin, Rheni cataractae.

cascanueces: nucifrangbulum; v. rompenueces.


cscara: (cubierta, envoltura) tegumentum.
Sin: tgumen vel tgimen, mnis n; tegimentum vel tegmentum. Uso: - de crustceos,
calyx, ycis f; - de fruta, cereales, huevos, putamen, mnis n; cortex (tcis m); crium; - de
legumbres, follculus; - de moluscos, testa.

casco: (cuerpo de la nave) (navis) lveus;


(navis) compago (-gnis f) vel compages (-is
f) // (cuerpo del avin) v. fuselaje // (ua del
pie de las caballeras) ngula, ae f // (tonel)
v. esta voz // - secador del pelo, calutica capillorum siccfica, siccativa, siccatria // (cobertura para proteger la cabeza) cassis, dis
f (de metal); glea, ae f (de cuero). Uso: fabricante de cascos, cassidrius // - azules,
caerleae cssides; mlites, qui cssides
caerleae appellantur.

caseificacin: csei effctio.

caseificio: ergastrium caserium.

casera, casero: casalis, is m. Sin: villa rstica.

casero: (que se hace en casa o pertenece a


ella) domsticus, a, um Sin: familiaris, e //
(que permanece mucho en su casa) qui vel
quae domi vivit vel sedet. Uso: mujer -, domseda, ae f
caseta: (casa o albergue pequeo y aislado)

196

castauela
csula, ae f. Sin: domncula; parva domus;
cella; cllula; lculus; loculamentum; qudrula // (casilla donde se cambian de ropa los
baistas) litrea cella. Sin: litoralis cella; domncula vel cllula balineria.

casete: capsella, ae f. Sin: cassetta; caseta //


audio -, phonocapsella; phonocaseta; cpsula
(vel tenia, vel theca) sonans vel songera;
capsella sonora, sonbilis, magnetophnica.
Uso: coleccin de casetes, casetotheca; serie
de casetes, sries phonocasetalis // - compacto, phonocaseta compacta.

casilla: (caseta) v. esta voz // (taquilla) tesserria, ae f. Sin: tesserarum frulus, lculus,
prtula; tesserria fenestella; v. boletera //
(divisin de un papel cuadriculado) arola,
ae f // (divisin de un casillero) lculus, i m //
(escaque de un tablero de ajedrez, etc.)
tessella, ae f // ( apartado postal) lculus tabellrius; curss pblici lculus; rei tabellriae loculamentum.

casillero: loculamenta, orum npl. Sin: lculi


(-orum mpl). Uso: - postal, pblici curss loculamenta.

casimir, casimira: lantium casmiriense. Sin:


lana casmiriensis.

casino: (club) conventculum, i n // (casa de


juego) aleatrium, ii n. Sin: domus vel taberna aleatria.

casita: domncula, ae f. Sin: parva domus //


(casa de campo, de labor) vllula, ae f. Sin:
rstica domncula.
casiterita: cassiteritum, i n. Sin: stannum
oxydatum.

caso: Gram casus, us m. Uso: construir con


el - dativo, casu dativo adingere // (acontecimiento, circunstancia) casus, us m. Uso: -

desesperado, res insanbilis vel deplorata; normal, res slita; - particular, res peculiaris;
- piadoso, res miseranda; - Watergate, causa
watergatiana; en - de necesidad, in casu necessitatis // Med, - clnico, morbus clnice curandus; - patolgico, patholgicus morbus //
- de conciencia, questio moralis // hacer de uno, licui crdere.
caspa: furfur, ris m; generalmente en pl.

casquillo: orbculus, i m. Uso: - del taco de


billar, convexus crii orbculus.
cassette, v. casete.

cast: actorum actricumque index.

casta: genus, nris n. Sin: ordo; casta. Uso:


la - militar, genus militare; mlites (= los soldados).

castaa: castnea, ae f. Uso: - asadas, tostadas, castneae assae, assatae, tostae; - cocidas, castneae coctae, elixae, molles;
vendedor, ra de - asadas, castanearum tostarum nstitor, institria; tortilla de castaas,
placenta castanearum.
castaal, castaar o castaeda: castanetum,
i n. Sin: locus castneis cnsitus.

castaero, ra : castanearum vnditor, tostor,


nstitor; castanearum vnditrix, tostrix, institria.

castaeta, v. castauela.

castao: (rbol) castnea, ae f. Sin: fagus


castnea; castnea vesca // adj bdius, a, um.
Sin: brunus; castneae colore; fuscus;
mrreus (de los cabellos); spadix, dcis (de
los caballos).

castauela: crtalum, i n. Sin: sistrum;

197

castellano
crusma (-tis n); percussionalis orbculus.
Uso: tocar las -, crotalissare; crtala pulsare;
tocador, taedor de castauelas, crotalorum
pulsator; tocadora de castauelas, crotalstria; crotalorum pulsatrix.

castellano: (idioma) lingua castellana vel hispnica. Sin: sermo castellanus vel hispnicus.
casticismo: casticismus, i m.

castillo: castellum, i n. Sin: castrum. Uso: feudal, castellum feudale; arx privi iuris; - pequeo, parvum castellum vel castrum; oppdulum // un - en el aire, ficta cogitatione
imago.

castizo: (del estilo o lenguaje) purus, a, um.


Sin: emendatus; limatus Uso: lenguaje -,
sermo purus; pura ortio; - en el habla, oratione limatus.
castor: castor, ris m. Sin: fiber (-bri m).
Uso: de -, fibrinus vel fbrius.

castradera: castratrium (ferramentum).


castrismo: Castri fctio (-onis f).

castrista: Castri sectator m; Castri sectatrix f.

casual: fortutus, a, um.

casualidad: casus, us m. Sin: casus vel eventus (-us m) fortutus.

casualismo: philosphia sive philosopha


fortuti.
casuismo: casusmus, i m.

casustica: doctrina casustica.

casulla: csula, ae f. Sin: planeta.


catabolismo: catabolismus, i m.
cataclismo: cataclysmus, i m.
catacresis: catachresis, is f.

castigado: castigatus, a, um Sin: punitus.

casucha: csula, ae f.

casuista: casusta, ae m.

catacumbas: catacumbae, arum fpl. Sin:


cryptae; hypogea (-orum npl); sacrae cryptae;
cunculi sepulcrales; subterrnea ambulacra.
Uso: - de San Calixto, catacumbae callistianae.
catacstica: catacstica, ae f; catacstice, es
f. Sin: catacstica disciplina; doctrina de
echs lgibus.
catacstico: catacsticus. Sin: ad catacsticam (vel ad catacsticen) ttinens.

catafalco: moles fnebris. Sin: fnebre


pegma (-tis n); tmulus honorrius.

cataln: adj catalanus, catalnicus, catalunicus, a, um. Sin: cataloniensis vel catalauniensis, e // (habitante) Catalanus vel
Catalaunus, i m. Sin: Cataloniensis vel Catalauniensis, is mf // (idioma) lingua catalana;
sermo catalunicus.

catalctico: catalcticus, a, um.

catalejo: telescpium geminatum; v. anteojo


(- de larga vista).
catalepsia: catalepsis, is f.

catalptico: ( relativo a la catalepsia) catalpticus, a, um. Sin: ad catalepsin spectans //


(atacado de catalepsia) catalpticus; cata198

catastro
lepsi laborans ; qui catalepsi laborat.

catapleja, v. cataplexa.

cataltico: catalticus, a, um.

catarata: (cascada) cataracta, ae f; cataractes, ae m // (opacidad del cristalino o de su


membrana) cataracta, ae f. Sin: culi cataracta; suffsio; oculorum suffsio;
hypchyma, tos n; hypchysis, is f.

catlisis: catlysis, is f. Uso: provocar la -,


catlysin effcere.
catalizador: catalyzatrium, ii n. Sin: catalyzator; catlytrum, i n; catlysis effector; elementum catlysin effciens.
catalogable: in catlogum referendus, redigendus, ascribendus.
catalogacin: catlogi vel catalogorum confctio.
catalogador: catlogi auctor vel confector.

catalogar: (componer el catlogo de algo)


alicius rei ndicem confcere // (apuntar
algo en un catlogo) liquid in elenchum referre. Sin: liquid in catlogum redgere,
ascrbere, referre // (clasificar) digrere. Sin:
in classes distribere. Uso: - los libros de una
biblioteca, bibliothecam digrere.

catlogo: catlogus, i m. Sin: elenchus; index


(-dcis mf); libellus index; repertrium. Uso:
- comercial, praedicatrius elenchus; - general, index omnium rerum; - ilustrado, catlogus imagnibus exornatus, - de discos,
discorum index.

cataloguista: catalogorum confector m; elenchorum confectrix f.

Catalua: Catalunia vel Catalnia, ae f.

catamarn: (embarcacin de dos cascos


unidos) navgium bialveatum. Sin: navis
bialveata.

cataplasma: cataplasma, tis n; cataplasmus,


i m. Sin: fomenttio; malagma (-ae f vel -tis n).

cataplexa: cataplssia sive -plessa; cataplxia sive -plexa, ae f.

ctaro: ctharus, i m.

catarral: catarrhalis, e. Sin: pituitosus.

catarro: catarrhus, i m. Sin: destilltio,


distilltio; pituta. Uso: - crnico, diuturnus
(vel ditinus, vel insanbilis) catarrhus;
- nasal, nrium destilltio; que padece -,
catharro vel distillatione laborans; que
padece habitualmente -, v. catarroso; contraer, pescar un -, destillatione crripi vel
ffici.
catarroso: catarrhosus. Sin: pituitosus; crebris destillationibus vexatus vel affectus.
catarsis: catharsis, is f. Sin: purifictio; purgtio.

catrtico: adj cathrticus, a, um; Med purgativus; purgatrius; purgandi vim habens;
alvum purgans // (remedio) cathrticum, i n.
Sin: medicamen (-mnis n) purgativum.
catascopio: catascpium, ii n.

catastral: ad censrias tbulas pblicas prtinens.

catastro: tabulrium censuale. Sin: census, us


m; pblicae censs tbulae. Uso: hacer el -,
censum habere vel gere; pblicas censs tbulas confcere vel descrbere; hacer un
nuevo -, novas censs tbulas descrbere;

199

catstrofe
censrias tbulas pblicas renovare.

catstrofe: (acontecimiento imprevisto y funesto) calmitas, atis f. Sin: catstropha, ae f;


catstrophe, es (ac -en); extium; runa; evrsio; clades. Uso: - ecolgica, calmitas oecolgica // (desenlace del poema dramtico)
catstropha vel catstrophe, es f. Sin: xitus,
us m; eventus, us m; fbulae eplogus.

catastrfico: calamitosus, a, um.

catecismo: catechismus, i m. Sin: christianae


doctrinae elementa vel praecepta; christianae
doctrinae summa. Uso: - universal, catechismus mundanus vel universalis; - de la Iglesia
Catlica, Catechismus Ecclsiae Cathlicae;
compilar un -, catechismum compnere vel
scrbere; christianae doctrinae summam in
brevi conspectu pnere; ensear, dar clase de
-, catechismum docere; christianae doctrinae
elementa licui trdere.
catecumenado: catechumenatus, us m.

catecmeno, na: catechmenus, i m; catechmena, ae f. Sin: christianae religionis candidatus m, candidata f.

ctedra: (asiento elevado) cthedra, ae f //


(empleo y ejercicio del catedrtico; materia
que ensea un catedrtico) cthedra, ae f.
Sin: munus docendi; magistrium. Uso: universitaria, cthedra universitria; munus
pblice docendi in universitate; - de teologa,
cthedra theolgiae // (dignidad pontificia o
episcopal) pontificalis dgnitas; pontificale
slium. Uso: elevar a alguien a la - episcopal, ad pontificale slium liquem evhere;
liquem pontificali dignitate decorare, ornare, honestare.
catedral: cathedralis, is f. Sin: ecclsia vel
aedes cathedralis; templum cathedrale; templum princeps, maius, mximum; princeps

urbis templum. Uso: - de Notre-Dame, cathedralis beatae Mariae; plaza de la -, rea cathedralis.

catedrtico: (profesor) doctor, oris m. Sin:


professor. Uso: - universitario, professor universitrius; studiorum universitatis doctor; en la Universidad de Praga, doctor in Pragensi studiorum Universitate // (tributo que
se pagaba al prelado) cathedrticum, i n.

categora: Filos categria sive -gora, ae f //


(cada uno de los grados de una carrera o
profesin) gradus, us m // (condicin social
de una persona con respecto a otras) ordo,
dinis m. Sin: genus, nris n; classis, is f //
(clase, serie en la clasificacin cientfica)
genus, nris n. Sin: classis; spcies; sries.
categricamente: modo certo vel indubio.
Sin: indubitate; absolute; simplciter; simplicssime. Uso: expresado -, simplciter elatus.

categrico: categricus, a, um. Uso: imperativo -, imperativum categricum; conscientiae praescriptum // (claro, preciso) certus;
indbius; absolutus; definitivus.
catenaria: catenria, ae f.

catequesis: catechesis, is f. Sin: christianae


doctrinae instittio vel tradtio.
catequismo, v. catequesis.

catequista: catechista, ae m. Sin: catecheta,


ae m; catechesis (vel christianae doctrinae)
institutor m, institutrix f; qui vel quae christianam doctrinam tradit licui; magister vel magistra doctrinae christianae tradendae.

catequstico: catechsticus, a, um. Sin: catechticus; ad catechismum vel ad catechesim


ttinens. Uso: enseanza -, catechtica instittio.

200

causalidad
catequizacin: catechizatio, onis f.

catequizar: catechizare liquem. Sin: Christianam doctrinam licui trdere; in elementis


christianae religionis erudire liquem // fig,
curare vel conari persuadere licui de liqua
re.

catter: ctheter, ris (ac cathetrem vel cathetra) m.

cateterismo: catheterismus, i m. Sin: catheteriztio; cathetris introdctio vel immssio.


cateto: cthetus, i f. Sin: lnea perpendicularis.
catetmetro: cathetmetrum, i n.

catonismo: Catonis morum ostenttio. Sin:


catonianae severitatis vel gravitatis imittio.
catonizar: Catonem imitari. Sin: Catonem
gere; Catonis severitatem affectare.
catptrica: catptrica, ae f; catptrice, es f.
Sin: catptrica rtio vel doctrina; disciplina
de lucis repercussu, repercussione, repulsu.
catptrico: catptricus, a, um.

catre: lctulus, i m. Uso: - de tijera, - de


viento, lctulus verstilis vel plictilis.
Caucasia: rgio Caucsia.

catexis: cathexis, os f.

catimarn: lnter gminis lveis suffulta.


Sin: dplices scaphae contabulatae, copulatae, coniunctae.
catin: cation, onis vel cation, ontis m.

catdico: cathdicus, a, um. Uso: rayos -,


rdii cathdici.

ctodo: cthodos vel cthodus, i f.

caucho: gumma, ae f; gummis vel cummis


(-is; ac -im, abl -i vel -e, gen pl -ium) elstica.
Sin: resina elstica.

caucin: cautio, onis f. Uso: dar -, cautionem


interpnere, offerre, interpnere, exhibere,
praestare.

cauda: syrma, tis n.

caudatrmula: motacilla, ae f.

caudillo: dux, ducis m. Uso: el - de Libia Gadafi, dux Lbiae Gaddafi.

catolicidad: catholcitas, atis f.

catolicismo: catholicismus, i m.

catoniano: adj catonianus, a, um. Sin: catoninus; catnius.

catlico: adj cathlicus, a, um. Uso: mundo -,


cathlicus orbis; ecclsia cathlica; cathlici
(-orum mpl); doctrina, fe, religin, verdad -,
doctrina, fides, relgio, vritas cathlica //
sust cathlicus, i m. Sin: fidelis cathlicus.
Uso: - practicante, cathlicae religionis cultor exmius vel egrgius; ser -, fidem cathlicam profiteri.

causa: causa, ae f. Uso: - eficiente, causa effciens; causas - de beatificacin y de canonizacin,


causae
beatificationis
et
canonizationis; con conocimiento de -, de re
edoctus; por - polticas, ex causis polticis.

causal: causalis, e. Uso: conjunciones -, coniunctiones causales.

causalidad: causlitas, atis f. Sin: causae

201

causticidad
ctio, rtio, vis; rtio effciens. Uso: principio
de -, causarum ordo (-dnis m) vel nexus (-us
m).
causticidad: vis corrosiva f.

custico: adj custicus, a, um. Sin: urens,


adurens; fig mordax; dicax // sust custicum,
i n. Sin: medicamentum custicum.

cauterio: (agente qumico o mecnico que


quema las carnes) cautrium, ii n. Sin: cauter, ris m // (llaga hecha artificialmente para
mantener una supuracin) vulnus (-nris n)
cautere factum.
cauterizacin: cauteriztio, onis f. Sin: adstio; actus cauteriandi; adstio cautre facta.

cauterizador o cauterizante: cautrians vel


cauterizans, antis.
cauterizar: cauterizare. Sin: cauteriare; liquid cautrio rere, inrere, adrere.
cavador, v. excavador.

cavar: pastinare. Uso: - la tierra, terram pastinare.

cavatina: sincnium, ii n.

caveau: subterrnea cella argentria.

caverna: caverna, ae f. Sin: specus (-us m);


spelunca.

n; cavirium, ii n.

cavidad del ojo: cvea culi. Sin: orbis (-is


m).

cayado: (palo de los pastores) pedum, i n //


(bculo pastoral del obispo) bculum, i n // que sirve para el hockey, hastile, is n.
caza: ventio, onis f // fig consecttio, onis f
// - del tesoro, thesauri perquirendi ludus.

cazabombardero: aronavis insectria et


ballistria.

cazador: adj venatrius, a, um // sust venator, oris m. Uso: - furtivo, venator fraudulentus // (soldado que hace el servicio de tropas
ligeras) veles, ltis m. Sin: miles lviter armatus.

cazadora: venatrix, icis f // (especie de chaqueta) vestis venatria. Uso: - de piel, rheno,
onis m; thorax pellitus vel pellceus.

cazasubmarinos: (navcula) submergiblium


insectatrix. Sin: (navcula) subaquanearum
lntrium venatrix.

cazatorpedero: navis venatria vel deletrix.


Sin: torpedinariarum nvium venatrix; rates
(-is f) torpedinriis nvibus depellendis vel
insectandis; lembus torpedinrias naves depellens vel insectans; rates torpedinariarum
nvium insectatrix.
cazo: rceus, i m. Sin: cccabus.

caverncola: adj cavernam vel cavernas ncolens // sust caverncola, ae m. Sin: cavernae
vel cavernarum ncola.

cebada: hrdeum, i n. Uso: dar - (echar


pienso al ganado) cibria bstiis praebere.

cavial o caviar: haviare, is n. Sin: caviale, is

cebar: (dar comida a los animales para aumentar su peso) saginare. Sin: fartire; in-

cavia: cvia, ae f. Sin: cobia; bestola experimentalis.

cebadura: sagintio, onis f. Sin: fartura.

202

celador
escare // (poner en movimiento una mquina)
accndere.

cebo: (alimento que se da a los animales


para engordarlos) cibus, i m // (porcin de
materia explosiva) ignirium, ii n. Sin:
fomes (-mtis m) dirumpens; fomentum displosionis. Uso: - fulminante, v. cpsula //
(carnada) esca, ae f. Sin: cibus. Uso: atraer
con -, cibo allcere; cazar o pescar con -, inescare // (fig, fomento de una pasin) fomes,
mtis m. Sin: esca. Uso: - del mal, esca malorum.
cebolla: caepa vel cepa, ae f; caepe vel cepe,
is n. Uso: picar las -, cepas trere; vendedor
de cebollas, v. cebollero // (bulbo) bulbus vel
bolbus, i m.

cebollar: caepina vel cepina, ae f. Sin: caepetum vel cepetum, i n.

cebollero: caeprius vel ceprius, ii m.

cdride: lppia citriodora.


cedrino: cdrinus, a, um.

cdula: (documento personal) tssera, ae f.


Uso: - judicial, tssera iudicialis vel poenalis;
- de identidad, charta identitatis; tssera agnitionalis; sngraphi vel identitatis diploma;
charta vel tssera probatria; tssera fidem
alicius fciens; tsser identitatis testis //
(pedazo de papel escrito o para escribir en
l alguna cosa) scheda, ae f. Sin: scida; schdula, scdula. Uso: - de inscripcin, schdula
inscriptionis.
cefalalgia: cephallgia sive cephalalga, ae f.
Sin: cephlgia; cephalrgia; dolor cpitis.
Uso: padecer -, cephallgia vel cpite laborare; que padece -, cephallgicus; cephalrgicus.

cefallgico: cephallgicus, a, um. Sin: ad cephallgiam spectans.

cebollita: (planta) cepula vel cpula, ae f //


(bulbo) blbulus, i m.

cefalea: cephalaea vel cephalea, ae f. Sin:


dolor cpitis inveteratus.

cebrado: virgatus, a, um.

cefalologa: cephalolgia sive cephalologa,


ae f.

cebra: zebra, ae f. Uso: de -, zebrinus, a, um;


paso de -, v. paso.
ceb: bos vel taurus ndicus.

ceca: (casa donde se labra la moneda) moneta, ae f. Sin: officina monetria vel argentria. Uso: director de la -, officinae monetali
praepsitus.
cedazo, v. criba.

cedilla: (signo ortogrfico) zetilla vel ztula,


ae f. Sin: parva zeta // (la virgulilla de ese
signo) cudula, ae f. Sin: caudilla; vrgula;
cudula vel vrgula subscripta.

ceflico: cephlicus.

cefaloplexia: cephaloplssia sive cephaloplessa; cephaloplxia sive cephaloplexa, cephaloplgia sive cephaloplega, ae f. Sin:
colli musculorum parlysis (-is f; ac -in, abl
-i).

Ceiln : Ceilnia vel Ceylnia, ae f; Ceilnum, i n; Ceylnum, i n; v. Sri Lanka.

ceilans: ceilanianus, a, um.

celador, ra: (scholaris vel scholae) custos,


odis mf. Sin: mnitor; curator; qui vel quae

203

celadura
monet, curat, vgilat.

celadura: (cargo o empleo) custodis munus


(-nris n) vel offcium // (oficina) custodis
sedes (-is f).

celda: (de convento) cllula, ae f. Sin: sacra


cllula // (de crcel) arca, ae f // (de un panal
de abejas) cllula, ae f.

celosa: persiana, ae f. Sin: (fenestrae) transenna; clatri (-orum mpl). Uso: mirar como
a travs de una -, quasi per transennam aspcere.
celotoma, v. quelotoma.

celtismo: vox cltica vel gllica.

celebrante: - en la Misa, clebrans, antis m.

clula: cllula, ae f. Uso: - fotoelctrica,


cllula photolctrica; - germinal, cllula
germinalis; - nerviosa, cllula nervalis; - sexual, cllula sexualis; - somtica, cllula somtica // fig partcula, ae f. Uso: - social,
partcula civitatis; - fundamental del Estado,
primria partcula civitatis.

celestina, v. alcahueta.

celulitis: cellulitis, dis f; cellulites, is f.

celdilla: cllula, ae f.

celebracin: celebrtio, onis f. Uso: - eucarstica, celebrtio eucharstica.


celebrar: celebrare. Uso: - Misa, Missam celebrare; - un congreso, conventum celebrare,
concelebrare, fcere.
celaca o celiaca: (enfermedad) coelaca, ae
f. Sin: coellgia sive coelalga; coelacus
morbus; dolor abdminis.

celaco o celiaco: adj coelacus, a, um. Sin:


coelaco morbo laborans; ad coelacam prtinens // sust coelacus, i m. Sin: qui coelaco
morbo laborat.

celibato: caelibatus, us m.

clibe: caelebs, lbis. Sin: gamus, i m. Uso:


vida -, vita caelebs.

celo: ardor, oris m. Sin: stdium; zelus. Uso:


el - de la caridad, zelus caritatis.

celofn: matria cellophnica. Sin: (flexbile) flium perspcuum. Uso: envuelto en -,


(flexbili) flio perspcuo contectus.

celoma: coeloma, tos n.

celular: cellularis, e. Sin: cellaris. Uso: coche


-, autocinetum captivis vehendis // (aparato
de telefona celular) telephnulum gestbile.
celuloide: cellulida, ae f; cellulides, is f.

celulosa: cellulosa, ae f. Sin: cellulosa tela


vel membrana.
celuloso: cellulosus, a, um.

cementacin: caementtio, onis f. Sin: lithocollae llitus (-us m), usus (-us m), usurptio
(-onis f).
cementar: caementare. Sin: malthare; lithocoll vel caemento firmare, coagmentare,
constrere, strere // fig coagmentare; firmare; solidare; conglutinare; copulare. Uso:
- las amistades, amictias conglutinare; - la
paz, pacem coagmentare.

cementerio: coemetrium, ii n. Sin: necrpolis; sepulcretum; requietrium; defunctorum sedes; locus sepulcralis vel sepulcrorum.

204

centenario
cementista: pifex lithocollaris.

cemento: lithocolla, ae f. Uso: - u hormign


armado, calcestrum; lithocolla ferro vel chlibe conexa, durata, firmata; arenatum ferro
duratum vel roboratum; coagmentum ferratum vel duratum; construir en -armado, ferro
durat lithocoll exstrere.

cena: cena, ae f. Sin: cibus vespertinus; cena


vespertina; pulae vespertinae. Uso: - frugal,
ligera, cnula; - suculenta, cena exquisitssimis pulis appsita; - de despedida, cena valedictria; tomar la -, vespertinum cibum
smere.

cenculo: cenculum, i n. Sin: triclnium //


(tertulia, pea) sodalcium, ii n. Sin: crculus;
cenculum.
cenador: trchila, ae f.

cenar: cenare. Sin: cenam smere. Uso: invitar a -, ad cenam invitare vel vocare; - en
casa de uno, apud liquem cenare; despus
de -, post cenam; cenatus; sin -, incenatus.
cendal: (vestidura sacerdotal) v. humeral.
cenefa: nstita, ae f.

cenestesia: coenesthesis, is f.

cenestsico: ad coenesthesin ttinens.

cenicero: cinerrium, ii n. Sin: vsculum vel


excpulum cinerrium; cneris receptculum;
catillus cinerrius. Uso: - lleno de colillas, cinerrium ciccis repletum onustumque.
cenicienta: ancllula despecta.

cenit o cnit: zenith vel senit indecl. Sin:


caeli fastgium vel apex (picis m).

cenital: zenithalis vel senitalis, e. Sin: ad


zenith spectans; ad caeli fastgium (vel
picem) prtinens.

ceniza: cinis, nris m. Uso: da o mircoles


de -, fria quarta cnerum; sacrorum cnerum
dies (-i m); quitar la - (del cenicero), cneres
exctere; reducido a cenizas, decineratus, a,
um.

cenobial: coenobialis, e. Sin: ad coenbium


ttinens.
cenobio: coenbium, ii n.

cenobita: coenobita, ae m.

cenobtico: ad coenobitam spectans.

cenotafio: cenotphium, ii n. Sin: tmulus


honorrius; tmulus vcuus.

cenozoico: caenozicus, a, um. Sin: tertianus.

censo: census, us m. Uso: registro general


del -, rationrium; hacer el -, censum habere,
gere, dere; censum censere; incluir en el -,
in censum referre vel deferre; - de contribuyentes, census aestimtio vel taxtio // relativo al -, censualis, e.

censura: censura, ae f. Uso: - eclesistica,


censura ecclesistica; - previa, censura previa.
centavo: centsimus, i m.

centelleo: scintilltio, onis f.

centenario, ria: (concerniente o relativo a la


centena) centenrius, a, um; saecularis, e //
(que tiene cien aos de edad) centum annos
natus vel nata; centum annorum senex (homo
vel mlier) . Uso: es ms que -, centsimum

205

centeno
annum excessit // (tiempo de cien aos) centennale, is. Sin: sptium centenrium // (fiestas centenarias) saeculria, ium npl. Sin:
sollemnia saeculria; saeculares celebrationes; saeculares friae. Uso: celebrar el - de
algo, alicius rei saeculria celebrare; festejar el - de uno, centsimum diem natalem alicius gere; en el - de la muerte de uno,
centsimo anno post mortem alicius; en el -,
recurriendo el - de , centsimo exente (vel
exacto, vel revoluto) seculo ab ; exente
(vel exacto, vel revoluto) seculo a
centeno: scale, is n.

centsima: centsima, ae f.

centesimal: centesimalis, e. Uso: mtodo -,


rtio centesimalis.

centgrado: centgradus, a, um. Sin: in gradus centum diductus; in gradus centum distributus.
centigramo: centigramma, tis n. Sin: centsima grmmatis pars.

centilitro: centlitrum sive centiltrum, i n;


centlitra, ae f.

centimano o centmano: centmanus, a , um.


Sin: centum mnibus (preditus); centum
manus habens.
centmetro: centmetrum, i n. Uso: - cuadrado, cbico, centmetrum quadratum, cbicum.
cntimo: terncius, ii m.

central: (adj, que se halla en el centro) centralis, e. Sin: centratus; in centro psitus; interior; mdius. Uso: acontecimiento -,
eventus (-us m) centralis; Europa -, mdia
Europa; ncleo central, ncleus centralis;

parte central de la casa, interior pars edium;


parte - del da, mdium dii; mdius dies;
parte - de la noche, mdia nox // (principal)
primrius, a , um. Sin: principalis; praecpuus; potssimus; summus. Uso: consejo -,
primrium alicius societatis conslium;
punto -, res praecpua; pars primria; los puntos - de los argumentos, summae rerum; es la
cuestin -, summa questio est; id mxime
queritur // ( establecimiento -, casa -, oficina
-) primria sedes. Sin: centralis, is f (sedes);
officina principalis. Uso: - atmica, nuclear,
officina atmica; electrificina nuclearis; ergastrium atmicum; atmicae machinationis
sedes; ergastrium energiae atmicae gignendae; - elctrica, electrificina; elctrica officina; officina vel ergastrium elctridi
gignendae; primria sedes elctrica; sedes
primria elctridi generandae; primria elctrici machinamenti (vel elctricae machinationis) sedes; - elctrica elica, electrificina
pneumtica; - elctrica nuclear, electrificina
nuclearis vel atmica; - hidroelctrica, ergastrium hydroelctricum; - telefnica, primria telephni (vel telephnii) sedes; telephonii
diribitrium; translocutria officina; - telegrfica, primria telgraphi (vel telegrphii)
sedes; - trmica, officina thermtica; caloris
officina; - termonuclear, primria sedes electroatmici machinamenti; sedes electroatmico rbori generando; - de correos, primria
pblici curss sedes; primrium pblici curss diribitrium.

centralismo: centralismus, i m. Sin: conglobationis rtio. Uso: - romano, centralismus


romanus.

centralista: centralsticus, i m. Sin: conglobationis fautor.

centralita: primria cella telephnica. Sin:


telephnii vel telephoni mutbulum. Uso: telefonista de una -, primriae cellae telephnicae addictus m vel addicta f.

206

centroderecha
centralizacin: conglobtio, onis f (en sentido material); ordintio vel conformtio in
unum (en sentido metafrico).

centralizador: mnia sibi trbuens vel attrbuens. Sin: mnia ad se cnferens vel dferens; congregator; in unum conformator.

centralizar: (tomar para s toda la autoridad) mnia ad se conferre. Sin: mnia


sibi tribere // (reunir varios objetos en un
centro nico o hacerlos depender de un
poder central) in unum cgere, contrhere,
conglobare. Sin: ad unum ordinare, conformare, conferre.
centrar: collineare.

cntrico: cntricus, a, um.

centrifugadora: mchina centrfuga.

centrifugar: centrifugare.

centrfugo: centrfugus, a, um. Sin: centrum


vel mdium fgiens; mdiam partem fgiens.
Uso: fuerza -, vis centrfuga; vis centrum (vel
mdium) fgiens.

centrpeto: centrpetus, a, um. Sin: mdium


ppetens; centrum (vel mdium) petens; in
mdium petens. Uso: fuerza -, vis centrpeta;
vis a centro (vel a mdio) avertens.
centrismo: centrismus, i m. Sin: mediarum
prtium stdium.

centrista: centrista, ae m. Sin: e factione


mdia; moderatarum prtium sectator vel
fautor.
centro: Geom centrum, i n // (parte cntrica)
mdium, ii n. Sin: meditllium; umbilicus;
pars mdia. Uso: el - de la ciudad, centrum
urbis; mdia urbs; en el - de la ciudad, mdia

in urbe; el - de Sicilia, umbilicus Sicliae; en


el - de la escena, in meditllio scaenae; en el
- del palacio, in mdio edium; colocar en el
-, liquid in mdio dispnere // (parte habitada) locus habitatus // (punto de reunin;
lugar donde es ms intensa la actividad)
sedes, is f. Sin: domiclium; domus; centrum.
Uso: - asistencial, domus hospitalis; - cinematogrfico, rei cinematogrphicae sedes;
artis cinematogrphicae sedes; - comercial,
emprium; - deportivo, ludicrarum exercitationum sedes; - didctico, sedes institutria;
- electoral, suffragiorum ferendorum primria sedes; - electrnico, electrnica sedes; experimental, sedes experimentis faciendis;
- industrial, centrum indstriae; - local del
apostolado de la oracin, centrum locale
apostolats orationis; - meteorolgico, sedes
rei meteorolgicae; - poltico, sedes rerum
politicarum; - recreativo, sedes rei oblectatriae; - sociolgico, centrum sociolgicum; turstico, sedes peregrinatorum; centrum tursticum // - de atencin y acogida para enfermos de SIDA, sedes curationis et
hospitalitatis pro laborantibus morbo AIDS; de ayuda a la vida, sedes vitae iuvandae;
institutum vitam tuens; - de cmputos, sedes
computatria; - de compras, centrum emptrium; - de entrenamiento, tirnibus exercendis sedes; - de estudios, studiorum praecpua
sedes; - del imperio, imprii sedes vel domiclium; - de investigacin, sedes naturae
rebus vestigandis vel investigandis; - de produccin, sedes pibus gignendis // fig res
praecpua vel primria. Sin: alicius rei caput
ac vluti centrum; nodus. Uso: - nervioso;
nervorum quasi nodus; - de la discusin, disputationis quasi caput // Dep, - delantero, incursor.
Centro Amrica, v. Amrica.

centrocampistas Dep: cies mdia.

centroderecha Dep: pars mdia-dxtera;

207

centroizquierda
partes mdiae-dxterae. Uso: de -, parti mdiae-dxterae addictus // (partido de -) fctio
mdia-dxtera
centroizquierda Dep: partes mdiae sinistrae fpl // (partido de -) fctio mdia - sinistra.
centuplicar: centuplicare.

ceidor: (faja) fscia, ae f. Sin: zona, ae f //


(cinto) v. esta voz.

ceo: superclium, ii n // (fig, demostracin


de enfado que se hace con el rostro) truces
culi mpl. Sin: torva vel hrrida fcies.

ceolita: zelithus sive zelithos, i m.

cepa: (parte del tronco de rbol o del tallo


de la planta que est dentro de tierra y unida
a las races) caudex, dcis m // (tronco de la
vid) vitis truncus vel stipes (-ptis m) // (toda
la vid) vitis, is f.
cepillar, v. acepillar.

cepillo: penculus, i m. Sin: penicillus; penicillum. Uso: - de cabeza o para los cabellos,
penculus comatrius; penculus capillis
mundandis vel expoliendis; - para los dientes, penicillum dentrium; penculus vel penicillus dentrius; dntium penculus;
penculus dntibus detergendis, mundandis,
confricandis; - para limpiar pelaje, strgilis,
is f; - para la ropa, penculus vestirius; para las uas, penicillus nguium vel nguibus detergendis; - para los zapatos, penculus
calcerius // (caja de madera u otra materia
en que se introducen las limosnas) rcula, ae
f. Sin: cpsula, ae f // (instrumento de carpintera) rncina, ae f // - elctrico aspirador,
scpulae plveris hauritriae vel haustriae;
- para dar masajes, scpulae elctric vi perfricantes.

cepo: pdica, ae f.

cequ: seccinus, i m. Sin: ureus; nummus


ureus. Uso: - de Venecia, ureus vnetus; ureus vnetus nummus.

cera: cera, ae f. Uso: persona que labra o


vende la -, v. cerero.

cermica: (arte de fabricar vasijas y otros


objetos de barro) figulina vel figlina, ae. Sin:
figulina ars // (conjunto de objetos as fabricados) fictlia, ium npl. Sin: vasa fictlia;
vasa ex argilla // (vasija de -) figlinum, i n.
Sin: opus figulinum; vas fctile.
cermico: (artista dedicado a la cermica)
v. ceramista // (relativo a la cermica) ad figulinam prtinens.
ceramista: fgulus, i m; v. alfarero.
cerato: ceratum, i n.

cerca: (cercado) saeptum, i n.

cercopiteco: cercopithecus, i m.

Cerdea: Sardnia, ae f.

cerebelo: cerebellum, i n.

cerebral: cerebralis, e. Uso: operacin -, crebri opertio.

cerebralismo: nmius intellectualitatis cultus


(-us m).
cerebralista: nmiae intellectualitatis cultor.

cerebriforme: cerebriformis, e.

cerebro: crebrum, i n. Uso: - electrnico,


crebrum electrnicum.

208

cerraja
cerebroespinal: cerebrospinalis, e.

ceremonia: (forma exterior y regular de un


culto) caeremnia vel caerimnia, ae f. Sin:
sollmnia, ium npl; ritus (-us m); offcium.
Uso: - nupcial, nuptiarum sollmnia; maestro
de ceremonias, caeremonirius, ii m; praefectus caerimoniarum; rtuum magister; magister a caerimniis // (acto para dar reverencia
y honor en el mbito profano) offcium, ii n.
Sin: sollemne (-is n); apparatus (-us m). Uso:
- oficial, sollemne pblicum; maestro de ceremonias, officiorum magister // (cumplido,
ademn afectado de cortesa) affectata officisitas. Sin: affectatum offcium. Uso: hacer
ceremonias, officisius fcere vel gere cum
liquo; sin ceremonias, lbere et familiriter;
nullo apparatu; no hagas ceremonias!, mitte
ambages!
ceremonial: (conjunto de formalidades para
las funciones religiosas) caeremniae, arum
fpl. Uso: segn el -, ex caerimoniarum rdine, ratione, normis // (conjunto de formalidades para los actos civiles pblicos o
solemnes) sollmnia , ium npl. Sin: ritus,
uum mpl. Uso: - de corte, ulicae urbanitatis
leges; ulica elegntia et disciplina; ulici
ritus // (libro donde estn escritas las ceremonias que se deben observar) caeremoniarum liber vel rtio.

ceremonialmente: officiose.

ceremonitico: officiorum nmius. Sin:


nmius offciis; in praestandis offciis nmius;
ad satietatem officiosus; urbanitatem plus
nmio affectans.

ceremonioso: (que observa con puntualidad


las ceremonias) officiosus, a, um. Sin: obsquii vel observntiae plenus; officiorum plenus // (que gusta de ceremonias y
cumplimientos exagerados) v. ceremonitico.

cerero: cerrius, ii m.

cereza: unas - traen o llevan consigo otras,


rem unam ltera squitur.

cerilla: (vela de cera que se arrolla en forma


de librillo) glomus (glmeris n) filorum ceratorum. Sin: cera flammfera; creus ignescens // (fsforo): cerolus, i m. Sin:
sulphuratum; flammferum; cerolus sulphuratus. Uso: caja de fsforos, flammiferorum
vel sulphuratorum theca; cereolorum capsella
// (cera de los odos) urium sordes (-ium
fpl).
cerillero: (vendedor de cerillas o fsforos) v.
fosforero // (estuche o caja para guardar fsforos) v. cerilla, fsforo.
cerio: crium, ii n.

cerncalo: tinnnculus, i m. Sin: tinnnculus


falco (-onis m).

cero: zerum, i n. Sin: zero indecl. Uso: bajo


-, infra (vel sub, vel subtus, vel subter) zerum;
sobre -, supra zerum; cuarenta grados bajo -,
quadraginta gradus sub zerum // fig, nihil.
Uso: es un - a la izquierda, nequicquam est
in tali hmine; nhili vel nullus prtii est;
nullo nmero est; pro nhilo est.

ceroferario: ceroferrius, ii m. Sin: cerforus.

ceroplstica: ceroplstica,ae f. Sin: ceroplstica ars.


ceroto: cerotum, i n.

cerradura: sera, ae f. Sin: claustrum, i n;


claustra, orum npl. Uso: romper la -, seram
vel claustra revllere, effrngere, refrngere.
cerraja: (cerradura) v. esta voz // (planta me-

209

cerrajero
dicinal) cicrbita, ae f. Sin: sonchus olerceus.

cerrajero: claustrrius, ii m. Sin: claustrrius


faber vel rtifex; clavrius; clavicrius;
clvium faber.
cerrar: cludere. Uso: cierren los libros!,
cludite libros!
cerro: (altura) tmulus, i m // (colina) v. esta
voz.

cerrojo: pssulus, i m. Sin: repgula, orum


npl (tambin en sing); claustra, orum npl
(tambin en sing). Uso: echar el - a la puerta,
stio bdere pssulum; aedes repgulis occldere; quitar, retirar el -, repgula laxare;
pssulum removere.

certamen: certamen, mnis n. Sin: certtio;


agon, onis (ac sing agona, pl agonas) m; conflictus, us m. Uso: - eliminatorio, certamen
exclusrium vel eliminatrium; - estivales,
invernales, aestiva, hiberna certmina; - internacional de danza escnica, certamen
ballationis scenicae; - musical, concerttio
msica; - olmpicos, Olmpia, orum npl;
certmina Olmpica, Olympaca, Olmpia;
Olmpici conflictus; - de canciones, certamen cantionum; - de oraciones, sacra precum
concerttio vel contntio; - de piano, certamen clavicymbalistarum; certamen clavicymblicum; - de violn, certamen
violinistarum.

certeza: certitudo, dnis f. Uso: - histrica,


histriae fides; - moral, opnio ex communi
agendi ratione certa; - plena, omnino explorata vritas; s con -, mihi certum (vel compertum, vel exploratum, vel persuasum) est;
certo scio; liquid pro certo hbeo; tengo la
plena -, mihi exploratssimum (vel persuasssimum) est.

certificacin: testifictio, onis f. Sin: testimnium.

certificada: epstula commendata, commissa, consignata, cauta. Sin: ltterae commendatae; epstula sub cautione missa vel
mittenda; epstula pblica cautione depsita.

certificado: testimnium scriptum. Sin: documentum; diploma, attestatum. Uso: - de


buena conducta, probitatis documentum vel
testimnium; pblicum probitatis documentum; ltterae testimoniales probitatis; - de
buen servicio, recti servtii testimnium; boni
offcii documentum; entregar un - , licui documentum (vel testimnium) alicius rei dare
vel impertire.
certificar: testificari. Sin: testari; attestari;
pro certo affirmare.

cerumen: cerumen, mnis n. Sin: (urium)


sordes, ium fpl.
cerusa: cerussa, ae f.

cervecera: (fbrica de cerveza) officina cervisiria vel cerevisiria. Sin: cervsiae vel
cervsiae officina; aedifcium cervsiae coquendae; ergastrium cervsiae coquendae;
brassatrium, braseatrium, braxatrium, ii
n // (tienda donde se vende y se toma cerveza)
cervisiria, ae f. Sin: taberna cervisiria, cervisria, cervesiria; cervsiae taberna; potria
cervsiae taberna; tentrium cervisirium;
zythoplium, ii n.
cervecero: (quien fabrica cerveza) cervisirius, ii m. Sin: cervesrius; brassator; cervsiae coctor // (dueo de una cervecera)
cervisirius, ii m. Sin: cervsiae vnditor //
(relativo o perteneciente a la cerveza) cervisirius, cervisrius, cervesirius; ad cervsiam spectans. Uso: industria -, tchnica
cervisiria.

210

chalet
cerveza: (de cebada) cer(e)vsia, ae f. Sin:
cervsia; cervsa; zythum, i n; (de trigo)
crea; clia, ae f. Uso: relativo a la -, cervisirius, a, um; - de exportacin, cervisia exportatcia; fiestas de la -, dies festi cervisirii;
sollmnia cervisiria; apurar copas de -, cervsiae pcula siccare; tomar una - helada,
glidam cervsiam sorbillare.
cervical: cervicalis, e.

cesacin: - de la actividad profesional y laboral, a professionis et laboris activitate cesstio.


cesante: dejar -, dimttere.

cesrea: sctio vel opertio caesrea.

ae f.

cetceo: sust cetus, i m. Sin: cetceus; blua


marina // adj cetceus, a, um.
cha: (soberano de Persia) Persarum imperator vel rex. Sin: Irniae gentis imperator vel
rex.
chacal: canis ureus. Sin: thos, thois m; sciacallus.
Chaco (El) : Phasianus, i m.

chac: ptasus militaris. Sin: galricum militare. Uso: - con plumas, galricum militare
pennatum.
chacra: predium, ii n. Sin: fundus; ager.

cesarismo: caesarismus, i m.

chchara: inanis sermo. Sin: afannae vel affniae, arum fpl; inanis verborum affluntia
vel profluntia.

cesaropapismo: caesaripapismus, i m.
cesio: cesium, ii n.

csped: caespes, ptis m. Uso: terreno cubierto de -, virectum; cortar el -, cespitem


resecare; regar el -, cespitem irrigare.

cesta: quasillus, i m; quasillum, i n. Sin: cistella, cstula; fiscus. Uso: - de globo aerosttico, cmbula; crbula; - de pan, panrium;
- de ropa, canistrum linteorum.
cestilla: fiscella, ae f; fiscellus, i m.

cesto: cista, ae f. Sin: corbis (- is; abl -e vel


-i f); qualum (-i n.); qualus (-i m); sirpculus,
scirpculus, surpculus; (de mimbre, para flores, fruta, etc.) clathus (-i m). Uso: - de los
desechos, sirpculus purgamentrius; - de los
papeles, scrpulus (-i m) chartarum; echar al
-, in cistam depnere.

cestn: cphinus, i m. Sin: scrpea vel srpea,

Chad: Cidia, ae f.

chadiano: adj ciadianus // sust Ciadianus, i


m.

chal: ricnium, ii n. Sin: amculus, pallolum;


amictrium. Uso: - de mujer, mulebre ricnium; - de seda, sricum ricnium
chalana: linter, tris m. Sin: ponto, onis m.

chal: vllula, ae f. Uso: - suizo, vllula helvtico more aedificata.

chaleco: colbium, ii n. Sin: thorax, acis m;


thorcium; exmium. Uso: - de una serie de
botones, thorax uno globulorum rdine; - de
dos series de botones, thorax binis globulorum
ordnibus; - de punto, thorax cubus textus.

chalet, v. chal.

211

chalupa
chalupa:(embarcacin pequea) scapha, ae
f. Sin: cymba; lembus // (canoa) scphula;
lmbulus; cmbula; lennculus, lintrculus.
Uso: - salvavidas o de salvamento, scapha
salvfica vel auxiliria; lembus adiunctus;
scapha appsita vel succednea.
chamarilero: scrutrius, ii m.

chamarillero, v. chamarilero.

chambeln: cubiculrius, ii m. Sin: camerrius; minister cubculi; cubculo praepsitus.


Uso: gran -, decrio (-onis m) cubiculariorum; - honorario, cubiculrius ornamentrius.
champagne, v. champn.

champn: (vino espumoso) campnicum, i


n. Sin: vinum campnicum, campanense,
campaniense; vinum spumans campanense;
vinum ex Campnia gllica.
champaa, v. champn.

champ: (lavado de cabeza) capitilvium, ii


n. Sin: cpitis lavtio, ltio, lotura; spumfera
ltio vel lavtio; lavtio frictioque cpitis; cpitis lotura et perfrictio // (composicin jabonosa que se utiliza para el lavado del pelo)
saponatum, i n.
chamuscar: ustulare.

chamusquina: (accin) nidor, ris m;


(efecto) exustionis relquiae.

chanchullero: fraudator, oris m. Sin: circumscriptor.


chancleta: domstica crpida.

chanclo: superclceus, i m. Sin: superclcei,


orum mpl; supercalceamentum; clcei inte-

gumentum, indumentum, involucrum; calceamentum additivum. Uso: - de goma, cmmeum vel cumminosum calceamentum;
cmmeum calceamenti involucrum, operimentum, tegumentum; cumminosa gllica.

changador: biulus, i m. Sin: grulus. Uso:


pagar al -, biulo mercedem dare, rddere,
impertire.
channel (Inform) canal: canalis, is m.

chantaje: extrsio, onis f. Sin: capttio; cptio; minae, arum fpl.


chantajear: captatione vel vi pecniam extorquere. Sin: pecniam minis captare.

chantajista: extortor, oris m; captatrix, icis f.


Sin: captator; captor; minator; expilator.

chanza, v. broma.

chapa: (hoja o lmina de madera, metal,


etc.) lmina, ae f. Sin: tabella; brctea sive
brttea. Uso: - esculpida, lmina insculpta; provisoria, tabella ad tempus; - numerada,
lmina nmeris distincta, - puesta sobre la
puerta de entrada, tabella ad doms ianuam
appsita // - de automvil, autoraedae tabella
vel insigne; de bronce, tabella erea vel
anea; - de cinc, lmina zncea; - de hierro,
lmina frrea; - de metal, insigne metllicum;
- de plomo, charta plmbea.

chapeado: lminis obductus, obtectus, opertus. Uso: muebles -, supellex lgneis obducta
lminis.

chapear: (cubrir o adornar con chapas de


madera, de plomo, de mrmol) lminas ligni
(vel plumbi, vel mrmoris) obdcere licui
rei. Sin: lminas vel brcteas indcere licui
rei; indcere liquid lminis; obtgere liquid
lminis. Uso: - los muebles, lgneas lminas

212

Checoeslovaquia
supellctili obdcere.

chapita: lamella, ae f.

chapucear: neglegenter liquid fcere. Sin:


incndite (vel incomplete, vel inordinate, vel
incompsite) liquid fcere.
chapucero: sust homo imperitus, ineptus,
ignarus, mnime tilis. Sin: homo mneris
sui imperitus; inficetus vel incompsitus exsecutor // adj, hecho tosca y groseramente,
incnditus, a, um. Sin: incompsitus; incomptus.
chaqu, v. chaqueta.

chaqueta: iacca, ae f. Sin : caracalla; thorax


(-acis m) manicatus; tuncula manicata. Uso:
- de punto, alcula e mculis; - de uniforme,
tuncula formalis.
chaquete: lusus (-us m) dudecim scriptorum. Uso: jugar al -, ldere dudecim scriptis.

chaquetilla: levis tuncula manicata. Sin:


pllula manicata.

charada: aenigma, tis n. Sin: aenigma


syllbicum; verborum ludus.

charla: (accin de hablar mucho, sin sustancia o fuera de propsito) loqucitas, atis f.
Sin: verbsitas; nugae, arum fpl; inanis
sermo; multa verba // (disertacin) sermo,
onis m. Sin: sermocintio.

charlar: (conversar, platicar) cum liquo liquid (vel de liqua re) fabulari (tr e intr dep).
Sin: cum liquo de liqua re sermonem conferre. Uso: - un poco, loqui liquid // (hablar
mucho y sin ninguna utilidad) blaterare. Sin:
garrire; argutari; argutari verbis.

charlatn: embaucador, v. esta voz // (que


habla mucho y sin necesidad) bltero, onis
m. Sin: garrtor; homo loquax, grrulus, verbosus; adj loquax (-acis); grrulus; verbosus
// (hablador indiscreto) fastidiose loquax.
charmeuse (tela fina de seda artificial): sricum carminosum.

charnela: (bisagra) v. esta voz.


charol: ceratura, ae f.

charretera: (adorno militar) insigne militare. Sin: (h)mero insigne (-is n). Uso: ganarse las -, meris insgnia cnsequi; tener o
llevar las -, meris insgnia grere.
chrter: aronavis conductcia.

chartreuse: cartusianum, i n. Sin: liquor cartusianum; vlida ptio cartusiensis.


chasis, v. armadura.

chauvinismo, v. chovinismo.
chauvinista, v. chovinista.

Chechenia: Tsetsenia, ae f.

checheno, na: sust Tsetsenus, i m; Tsetsena,


ae f // adj tsetsnicus, a, um.

check-in: - en hotel, v. recepcin.

check-up: totus crporis inspctio.


checoeslovaco, v. checoslovaco.

checoslovaco: adj cecoslovakus sive cecoslovachus, a, um // sust Cecoslovakus sive


Cecoslovachus, i m.
Checoeslovaquia, v. Checoslovaquia.

213

Checoslovaquia
Checoslovaquia: Cecoslovkia vel Cecoslovchia, ae f. Sin: Bohemoslovchia.

viria.

cheln: scellinus, i m. Uso: - ingls, scellinus


britnnicus vel anglus; libella britnnica; austraco, scellinus austracus.

chicle: mastix, cis f. Sin: mstice, es f; gummis salivria; cummis masticbilis.

chef: archcoquus, i m. Sin: archimagirus.

cheque: perscrptio, onis f. Sin: assigntio;


mandatum nummrium; perscrptio nummria; pecniae perscrptio; perscripta pecnia; nummria chrtula; chrtula mensria;
nummriae perscriptionis chrtula. Uso: bancario, nummrium argentriae mandatum; mandatum vel assigntio mensae nummriae; - postal, sngrapha cursualis;
nummrium pblici curss mandatum; nummria pblici curss chrtula vel scdula; - de
viaje o viajero, perscrptio viatria; iter
facintium nummrium mandatum; - sin
fondo, sngrapha inanis; inane mandatum
nummrium; entregar un -, nummriae perscriptionis chrtulam trdere; girar, librar,
expedir un -, perscrbere argentum (vel pecniam) de mensae scriptura; per scripturam
pecniam slvere; pagar con un -, perscrbere vel rescrbere
chequeo: inspctio mdica generalis. Sin: accurata inspctio mdica.
cherry: vlida ptio cerasina.
chevi: lnteum nglicum.
chewing gum, v. chicle.

Chiapas: Cvitas Foederata Chiapas nuncupata.

chic: exquisitus, a, um. Sin: expolitus; legans.

chica: puella, ae f. Uso: - de la calle, puella

chichn: tumor, oris m. Sin: tuber, ris n; tubrculum; infltio.

chico: adulescntulus, i m. Sin: puer. Uso: de la calle, puer virius; chicos de la calle,
pueri puellaeque virii.
chicoria, v. achicoria.

chifladura: (accin de chiflar) sibiltio, onis


f. Sin: sibilatus, us m // (coloq, locura,
mana) inptia, ae f ; ms a menudo, inptiae,
arum fpl. Sin: ineptola; inptia peculiaris;
mana sive mnia f; insnia; demntia.
chi o chiita, v. shiita.
Chile: Chlia, ae f.

chileno: adj chiliensis vel chilensis, e. Sin:


chilianus // sust Chiliensis vel Chilensis, is m.
Sin: Chilianus, i m.
chillador, chilln: clamator, oris m.

chimenea: (hogar o fogn) focus, i m. Sin:


fculus; caminus; lar, laris m // (conducto
para dar salida al humo que resulta de la
combustin) fumrium, ii n. Sin: fumarolum. Uso: - de la Capilla Sixtina, fumrium
Cappellae Sixtinae.
chimpanc: smia troglodtica, trogldytis
(-dis), trogldytes (-ae).
China: Sinae, arum fpl. Sin: Sina sive China,
ae f.

china: (tejido de seda de la China) crispum


Sinae.

214

chocolate
chinche: (insecto) cimex, mcis m. Uso:
chinches de cama, cmices lectulrii vel lecturii // (clavito metlico) clvulus muscrius
chinela: crpida, ae f.

chinesco: (instrumento msico) campanulrium, ii n.

chino, na: adj sinensis, e. Sin: sinus; sricus


// sust Sinensis, is m. Sin: Sinus, i m; Ser,
Seris m.

chip (Inform), pequeo circuito electrnico:


talus, i m. Sin: ssula, ae f. Uso: integrated -,
talus integratus.
Chipre: Cyprus, i f.

chipriota: adj cprius, a, um. Sin: cypracus


// sust Cprius, ii m.

chiquilla: pullula, ae f. Sin: pusa; pusola;


ppula.

chiquillo: purulus, i m. Sin: psio, onis f;


puellus; ppulus; parvus puer.
chismorreo: sermnculus, i m. Sin: sermnculi, orum mpl.

chismoso: adj maldicens, entis Sin: maldicus; nugax, acis; grrulus // sust susurro,
onis m. Sin: obtrectator; detractor; maldicax
(-acis m).

chispa: scintilla, ae f. Sin: favilla. Uso: elctrica, elctrica; sucnea vel succnea favilla.
chisquero: ellchnium ignferum. Uso: salt
la chispa en el -, scintilla excitata est.

chiste: (dicho agudo y gracioso) dictrium,

ii n. Sin: sal, salis m; argute (vel facete, vel


lpide, vel salse) dictum; iocus; ridculum;
en pl tambin factiae; argtiae; sales, ium;
ioculria, orum n; ridiculria,orum n. Uso:
decir, soltar chistes, ioculari; ioculria fndere // (burla o chanza) iocus, i m. Sin: iocultio, onis f. Uso: en -, ioci caus; per iocum;
ioco; iocliter.

chistoso: sust ioculator, oris m. Sin: homo iocosus; facetiarum amator // adj argutus, a,
um. Sin: facetus; salsus; lpidus; iocosus; iocabundus; dicax, acis; ioculrius; iocularis;
ioculatrius. Uso: costumbre -, mos (moris
m) iocularis; mujer -, mulier iocosa; ioculatrix, icis f.
chito: taxillus, i m.

chivo: haedus, i m. Sin: hircus, i m // - expiatorio, hstia succednea. Uso: utilizar a los
homosexuales como - expiatorio, homosexulibus pro hostia succednea uti.

chocar: (encontrarse violentamente) colldere cum + abl. Sin: illdere; concrrere;


conflgere. Uso: - recprocamente, collidi refl
y pas; colldere inter se; dos trenes chocaron
frontalmente, duo trmina frontliter collisa
sunt // (pelear, combatir) certare. Sin: dimicare; cngredi cum liquo vel contra liquem.
chocarrero: (que tiene chocarrera) scurrilis,
e // (aficionado a decir chocarreras) scurra,
ae m.
chocha: sclopax, acis m.

chocolatada: chocolatcia, ae f.

chocolate: chocolata, ae f; chocolatum, i n.


Sin: socolata; socolatum; theobroma, tis n.
Uso: ladrillo, tableta de -, chocolatae quadra;
tabella chocolatae; pastilla de -, chocolatae
qudrula; taza de -, chocolatae pculum; de

215

chocolateado
-, chocolticus // bebida hecha con -, chocolata, ae f. Sin: socolata; chocolatae ptio; socolatae sorbtio; theobrmatis liquamen.
chocolateado: chocolteus, a, um. Sin: socolteus.

chocolatera: (vasija para hacer o servir chocolate) chocolatrium vel socolatrium, ii n


(vsculum). Sin: vas chocolatferum vel socolatferum; ccuma (cucumella, cucmula)
chocolatria vel socolatria // (mujer que
labra chocolate) chocolati vel socolati fabricatrix, icis f; (que lo vende) chocolati vel socolati vnditrix.

chocolatera: (oficina, fbrica) chocolatria


vel socolatria, ae f. Sin: chocolatria officina
vel fbrica; chocolatifcium.

chocolatero: (relativo al chocolate) chocolatrius vel socolatrius, a, um // (el que labra


chocolate) chocoltifex vel socoltifex, ficis
m // (el que lo vende) chocolatrius vel socolatrius, ii m. Sin: chocolati vel socolati vnditor.

chocolatn: chocolatilla vel socolatilla, ae f ;


chocolatillum vel socolatillum, i n. Sin: chocolatae vel socolatae qudrula; chocolati vel
socolati pastllulus.

chofer o chfer: ductor, oris m. Sin: rector;


gubernator; moderator; vector; raedrius; autoraedrius; autocinetista; autocinetistes, ae
m; autorector; automoderator; autovector; autocineti vel autoraedae ductor, rector, gubernator.
chopo, v. lamo.

choque: collsio vel allsio, onis f. Sin: collisus, us m; concursus, us m. Uso: - de aviones,
de automviles, de trenes, aroplanorum, autoraedarum, trminum collsio; - de dos ju-

gadores, lusorum collisus; hubo un - entre


dos naves, duae naves inter se conflixerunt
vel concurrerunt // (Md conmocin) - mortal, traumtico, nervioso, letalis, traumticus,
nervorum ictus (-us m).
choricera: taberna botulria, salria, salsria, salsamentria, suria.

choricero: botulrius; salsamentrius; mercator botulrius, salsamentrius, salsrius,


surius; negtians vel negotiator botulrius ...
chorizo: tomcina, ae f. Sin: iscium, ii n.

chorro: (golpe de agua que sale con fuerza)


aquae eiectus (-us m) . Uso: por medio de un
chorro de aire comprimido, ope compressi
ris coniects.
chova: mondula, ae f.

chovinismo: sciovinismus, i m. Sin: exaggeratus nationalismus; immdicus suae ptriae


amor.
chovinista: sciovinista, ae mf. Sin: exaggeratus nationalista.
chubasco: ventus et imber.

chuchera: (cosa de poca importancia) res


frvola; en pl tricae, arum f // (dulce)
cup(p)dia, ae f. Sin: cup(p)dium; v. golosina // (alimento corto y ligero, ordinariam
apetitoso) cup(p)diae, arum fpl.

chuleta: (costilla de carnero, cerdo, etc.)


cstula, ae f. Uso: - asada, cstula assata; con jugo, carnis prtio suco madens; - con
jugo de tomate, cstula lycoprsici liqumine
condita // (fig y coloq, bofetada) lapa, ae f.

chupacirios: pietatis ostentator. Sin: perassduus ecclsiae frequentator; v. mojigato.

216

ciceronianismo
chupada: haustus, us m. Uso: dar unas buenas -, cllide haustus fumi sgere.
chupete: sugitrium, ii n.

churriguerismo: corruptae artis barocae spcimen (-mnis n).

churro: (fruto de sartn) lganum (tubulatum).

chusco: un tipo -, ridculus homo. Sin: lpidum mirumque caput.

chusma: (conjunto de galeotes que servan


en las galeras reales) rmiges, um mpl. Sin:
classirii, orum mpl // (gente soez) fex ppuli
vel plebis.

chutar Dep: follem vel pilam (pede) icere,


pulsare, impngere.
cianhdrico: adj cyanhdricus, a, um. Uso:
veneno -, venenum cyanhdricum // sust
cyanhdricum, i n. Sin: cidum prssicum.
cinico: cynicus, a, um.

ciangeno: cyangenum, i n; cyanognium,


ii n.

cianografa: cyanogrphia sive -grapha, ae f.

cianosis: cyanosis, is f. Sin: livor; lvidus


color.

ciantico: cyanticus, a, um. Sin: lvidus; exsanguis; vepllidus; ad cyanosin prtinens //


(que padece cianosis) cyanosi laborans, vexatus, affectus; qui vel quae cyanosi laborat.

cianuro: cynidum, i n. Sin: sal (salis n)


cyanhdricum; sal (salis m) cyanhdricus.
Uso: - de potasio, hydrocynicum.

citica: schias, dis (ac ischada) f. Sin: ischidicus dolor; ischidici dolores; ischidica
pssio // enfermo de -, ischidicus; ischacus;
qui ischade laborat.
citico: ischidicus, a, um.
ciato: cathus, i m.

ciberespacio (Inform): cybersptium, ii n.


Sin: sptium cybernticum.

ciberntica: cyberntica, ae f; cyberntice,


es f. Sin: informtica; scintia (vel disciplina,
vel ars) cyberntica.
ciberntico: cybernticus, a, um.

ciborio: (copa) cibrium, ii n // (baldaqun o


baldaquino) sacellum, i n.
cicatriz: cicatrix, icis f.

cicatrizacin: cicatricatio, onis f. Sin: glutintio vel conglutintio.

cicatrizado: cicatricatus, a, um. Sin: glutinatus vel conglutinatus; cicatrice obductus; ad


cicatricem ductus, inductus, perductus.

cicatrizar: cicatricare. Sin: cicatricem dcere, indcere, perdcere // cicatrizarse, cicatricari. Sin: ad cicatricem venire vel
pervenire.

cicerone: mystagogus, i m. Sin: monstrator;


pblicus monstrator; monstrator urbis; urbis
mystagogus; dux vel ductor locorum, itneris,
viae; comes, mtis mf. Uso: hacer de -, dcere
liquem; ofrecerse como -, praebere se
ducem licui; valerse de un -, ducem adhibere; uti duce.
ciceronianismo: ciceronianismus, i m. Sin:
ciceroniana imittio; Ciceronis imitandi st-

217

cclico
dium // (estilo ciceroniano) tulliana orationis
intgritas.

cclico: cclicus, a, um. Uso: orden -, ordo


cclicus.

ciclismo: cyclismus, i m. Sin: birotarismus;


cyclismi exerctia, certmina, stdium; brotae stdium; ars birotria vel birotulria;
exercittio birotria; cyclstica res; ldicra
(-orum npl) cyclstica; athletismus birotalis;
ldicra (-orum npl) brotae; ldicra birotlia,
birotria, birotulria; cyclismi exerctia, certmina, stdium. Uso: practicar el -, rem
cyclsticam profiteri; birotulriam artem
exercere.
ciclista: adj, v. ciclstico // sust cyclista, ae
mf. Sin: birotrius; birotulrius; cyclismi
exrcitor, studiosus, peritus.

ciclstico: birotrius, a, um. Sin: birotulrius;


birotalis; cyclsticus. Uso: competencia -,
certamen cyclsticum; cyclistarum certtio
vel contntio.
ciclo: cyclus, i m. Sin: perodus, i f. Uso: solar, cyclus solaris; - vital, vitalis crculus; de estudios, studiorum cyclus.
ciclomotor: birtula motria.

cicln: turbo, bnis m. Sin: turbo venti; vents turbo; ventorum vortex vel turbo.

ciclostil o ciclostilo: cyclstilus, i m. Sin: polgraphum; copiatrum; cyclostilgraphum.

ciclotrn: cclotron, onis n. Sin: cycltronum

cidra: ctreum, i n. Sin: ctreum malum;


malum mdicum. Uso: agua de -, ptio ctrea; aromatizar con -, suavitate ctre condire.

cidrero: malus mdica.


cidro: citrus, i f.

cidronela: melissa officinalis.

ciego: sust caecus, i m // adj caecus, a, um.


Sin: culis captus; culis carens. Uso: - de
nacimiento, caecgenus, a, um; - de un ojo,
ltero culo captus; volver - a uno, liquem
caecare vel occaecare; volverse -, caecum
feri; culos amttere; culis capi; caecitate
ffici.

cielo: caelum, i n // (aire, atmsfera) ar,


ris m. Sin: caelum. Uso: - nublado, nbilum; - sereno, serenum; a - abierto, a - descubierto, sub divo; sub Iove // (mansin de
los bienaventurados) caelum, i n. Sin: regnum caelorum vel caeleste; beatorum sedes.
Uso: ir al -, abire ad caelestes vel ad speros;
caelstibus annumerari; nacido ms para el que para la tierra, caelo potiusquam terrae
natus // (fig, Dios, la Providencia) Deus, Dei
(voc Deus) m. Sin: Dminus; Dei vel divina
providntia // (- raso) lquear, lacunar, aris n
// fig elevar hasta el - a una persona o cosa,
ad caelum extllere, ad astra ferre (vel ludibus ferre, efferre, extllere) liquem vel liquid; tocar el - con las manos, caelum dgito
attngere.
ciempis: centpeda, ae f. Sin: millpeda.

ciencia: (lo que se sabe) scintia, ae f // (conjunto de conocimientos) cogntio (-onis f)


rerum // (teora) doctrina, ae f. Sin: disciplina; scintia; ars. Uso: - aplicadas, disciplinae naturales in usum traductae, vel sui
hbitae, vel usu exrcitae; - atmica, scintia
de tomis; - auxiliares, artes disciplinaeque
adiutrices; - divinas, divinae disciplinae; econmicas, artes oeconmicae; - exactas,
disciplinae mathemticae; exactarum rerum
stdium; - experimentales, doctrinae experi-

218

cierre
mento suffultae; disciplinae experiendo haustae vel exquisitae; disciplinae experimentis
nixae vel constantes; - ficcin, commentcia
scintia futurorum; commentcia rerum futurarum scintia; - filosficas, disciplinae philosphiae; doctrina vel disciplina de
philosphia; - fsicas, artes machinales vel
tchnicae; - humanas, humanae disciplinae;
disciplinae hminem amplectentes; - liberales, scintiae liberales; - mecnica, machinamentorum leges vel doctrina; - militar,
rerum bellicarum scintia; - naturales, scintiae vel disciplinae naturales; - nutica, nauticarum rerum scintia; - ocultas, occultarum
rerum disciplinae; - polticas, scintiae polticae; - positiva, scintia positiva; - profanas,
profanae disciplinae; - sagradas, sacrae disciplinae; - social, scintia societatum; - superiores, altiora disciplinarum stdia; teolgicas, disciplinae theolgiae; - universal, doctrinae univrsitas; rerum mnium
scintia; - de las finanzas, nummriae rei disciplina; nummariorum negotiorum stdium
// hombre de -, abundanti doctrina eruditus.
Sin: in stdiis doctrinarum egrgius.
cientficamente: scientfice. Sin: scientiliter; scientfica ratione; ad scintiae rationem;
vi ac ratione; ratione quadam et rdine; erudite.

cientificidad: scientialis rtio.

cientificismo: scientifismus, i m. Sin: nmia


scientialis propnsio.

cientfico: adj scientficus, a, um. Sin: scientialis, e; (de la ciencia o de las ciencias)
scintiae, doctrinae, artis; scientiarum, doctrinarum, rtium; (relativo a la ciencia) ad
scintiam (vel ad doctrinam, vel ad artem) ttinens. Uso: estudios -, humanarum disciplinarum vel bonarum rtium stdia;
investigacin -, scintiae pervestigtio; inquistio scientialis; veri investigtio; veri inqui-

stio atque investigtio; libros -, libri scientfici; bonarum rtium libri; medios o recursos
-, adiumenta doctrinae; poco -, parum scientficus; progreso -, doctrinarum (vel disciplinarum, vel bonarum rtium) progrssio,
progressus, profectus, processus; sistema o
mtodo -, rtio (-onis f); via ac rtio; ars et
via; alicius rei vel disciplinae rtio; trabajo
-, labor ad scientiarum normas redactus //
sust scientficus, i m. Sin: vir scientficus;
doctus vir; vir doctrinarum peritus vel investigator; rerum natur peritus vir.

ciento: centum indecl. Uso: el 1 %, centsima (pars, partis f); inters del 1 %, centsimae (partes); el 2 %, centsimae binae; el 3
%, centsimae ternae; el 4 %, centsimae
quaternae; el 5 %, centsimae quinae; el 10
%, decem centsimae partes (-ium fpl); dcima pars pro centum; dcima pars e centum;
decem e centum; centsimae denae vel denae
centsimae; alrededor del 25 % de los enfermos, crciter vicenae quinae centsimae aegrotorum; el 90 % de la poblacin,
nonagenae centsimae ppuli; el 100 %, lterum tantum; con el inters del 100 %, centuplicato; cum centsimo; condonar el 90 % de
la multa, novem partes multae (dat) detrhere; prestar dinero al 2 %, binis centsimis
fenerari; rendir el - por uno, cum centsimo
fndere (de terreno); vender ganando el - por
uno, centuplicato vndere; el nmero de nacimientos disminuy en un 15 %, nmerus
natorum quinis denis centsimis imminutus
est.
cientopis, v. ciempis.

cierre: clausura vel clusura, ae f. Sin: interclsio. Uso: - de fbricas, officinarum interclsio, praeclsio, occlsio, obsertio; patronal, imperata perum intermssio // metlico, cataracta vel cataractes, ae f. Sin:
vertculae metllicae. Uso: - relmpago, - de
cremallera, clausura fulmnea; clusura trcti-

219

cierzo
lis; fulmnea verticularum occlsio; vestido
con - de cremallera, vestis, quae metllicis
vertculis fulmneo modo occlditur.
cierzo, v. aquiln.

cifosis: cyphosis, is f. Sin: gibber, ris n.

cifra: (nmero dgito) nmerus, i m // (signo


con que se representa este nmero) cifra, ae
f. Sin: nota; nmeri nota vel signum // (escritura secreta) cryptogramma, tis n. Sin:
scriptum furtivum; notae vel ltterae secretae,
secretiores, arcanae, occultae. Uso: la clave
de una -, occulta litterarum significtio; escribir en -, notare; per notas scrbere; secretis
notis scrbere; per compndia scrbere; notis
secretis uti // (abreviatura) nota compendiria // (suma) summa, ae f. Sin: pecnia (cantidad de dinero). Uso: una - enorme, ingens
summa; ingens pecnia (si se trata de dinero).
cifrado: per notas scriptus. Sin: ex pacto
scriptus.

cifrar: arcanis notis scrbere. Sin: secretiribus notis exarare. Uso: mensaje cifrado,
scriptum arcanis vel secretiribus notis exaratum.

cigarrera: (petaca para llevar cigarros) v.


petaca // (petaca para llevar cigarrillos)
hispanicarum (vel convolvulorum, vel fasciculorum) theca. Sin: fistularum nicotianarum
theca.

cigarrillo: hispnica, ae f. Sin: hispnula;


hispanilla; hispanola; convolvellus; convlvulus; fascculus; sigarellum; sigrula vel cigrula; sigarella vel sigarilla; sigrulus vel
cigrulus; convolvellus tabceus; convlvulus tabcinus; tabaci fstula vel cnnula ; fstula nicotiana; bacillum nicotianum. Uso: con filtro, hispnica colo praemunita; - desni-

cotinizado, hispnica nicotin vcua; hispnica nicotinae expers; - emboquillado, hispnica lgul preditus; - ruso, hispnica
fistulata vel rssica; cajetilla de cigarrillos,
hispanicarum cpsula vel cucullus // emboquillar el -, hispnicam in fstulam immttere;
fumar un -, hispnicam sgere; hispnicam
succensam sgere; ex hispnica fumum vel
vapores haurire; liar un -, hispnicam convlvere vel contorquere; llevar un - encendido en la boca, hispnicam in labris (vel in
ore) succensam grere; ofrecer un -, hispnicam offerre vel praebere; tener el - encendido, hispnicam accensam (vel succensam)
habere.

cigarro: sgarum vel cgarum, i n; sgarus vel


cgarus, i m. Sin: volumen tabaci vel tabcinum; tabaci stilus, fascculus, rtulus, bacillum; tabacum trtile vel convolutum. Uso: habano, volumen habanum; - toscano, tabaci
bacillum tuscum; anillo del -, cngulum; caja
de cigarros, capsa sigarorum; capsella sgaris; fumar un -, sgarum (succensum) sgere;
e sgaro fumum vel vapores haurire.
cigea: - del pedal, ansa pedalis. Sin: vectis
birotalis.

cigeal: (de un motor) asser (-ris m) anserinus. Sin: arbscula manibulata.

cilicio: (saco o vestidura spera) cilcium, ii


n. Sin: cilicina vestis vel tnica; cilicinum
sagum; saccus cilicinus // (faja de cerdas o
de cadenillas de hierro con puntas, que se
lleva a raz de la carne por penitencia) cilcium, ii n. Sin: poenalis zona; paenitentiale
cngulum; zona frreis rigens cuspdibus.

cilindrada: amplitudo cylndrica. Sin: magnitudo modiolorum. Uso: - total, modiolorum


consummata magnitudo.

cilndrico: cylndricus, a, um. Sin: cylindra-

220

cinedrama
tus; instar cylindri; in cylindri formam; cylindri formam habens.

cilindro: Geom e Impr, cylindrus, i m. Sin:


(- de coche) modolus, i m; (- de gramfono)
cylindrus. Uso: - compresor, cylindrus pressrius.

cmbalo: cmbalum, i n; comnmente en pl.


Uso: tocador, ra de -, cymbalista, ae m;
cymbalstria, ae f; tocar el -, cymbalissare;
cmbala qutere vel perctere.
cimbrar: concamerare. Sin: arcu fulcire.
cimbrear, v. cimbrar.

cimiento: substrctio, onis f. Sin: fundamentum; fundationes (-um fpl). Uso: - de piedra,
statumen (-mnis n); statumintio; poner
los -, statuminare; fundamenta icere.
cimitarra: acnaces, is (ac -em vel -en) m.
Sin: rmpia (-ae f); falcatus ensis.

cimgeno: zymgenus, a, um.

cimologa: zymolgia sive -loga, ae f. Sin:


doctrina de fermentis.

cimoscopio: zymoscpium, ii n.

cinc: zincum, i n. Sin: cdmia. Uso: xido de


-, spodos, i f; revestir de -, zinco liquid obdcere vel indcere; licui rei cdmiam obdcere; revestido de -, zinco vel cadmi
obductus.
cincel: caelum, i n. Sin: scalprum; dentatum
scalprum.

cincelado: (pp de cincelar) caelatus, a, um //


(cinceladura) v. esta voz.

cincelador: caelator, oris m. Sin: scalptor.

cinceladura: caelatura, ae f. Sin: caelamen,


mnis n.

cincelar: caelare. Sin: sclpere; dentato scalpro sclpere.

cincografa: zincogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: zincotpia; cadmiogrphia; cadmiotpia; zincogrphica ars; cadmiogrphica ars.

cincotipia, v. cincografa.

cine: (sala) cinematum, i n. Sin: cinematographum. Uso: - al aire libre, cinematum


subdiale; entrar al -, (in) cinematum ngredi, intrare, introire; estar en el -, in cinemato esse, morari, manere; ir al -,
cinematum adire, obire; in cinematum ire,
inire; venire; in cinematum se conferre; cinematum ptere; ir con frecuencia al -, cinematum frequentare; salir del -, cinematum
gredi, exire, relnquere; ab vel de cinemato
exire; cinemato gredi, exire; qu se proyecta hoy en el -?, quid hodie in cinematographo exhibetur? // (tcnica, arte,
industria) cnema, tis n. Uso: - mudo, pellculae mutae; amante del -, cinmatis amator
m, amatrix (-icis) f; enemigo, ga del -, cinmatis contemptor, osor m; cinmatis contemptrix vel osrix (-icis) f; estudio de -, oecos
sive oecus cinematogrphicus; programa de
-, cinmatis programma; ver -, cnema vel cinmata spectare; spectculum cinematogrphicum vsere; v. cinematografa.
cineasta: (creador de cintas cinematogrficas) cineasta, ae m. Sin: cinmatis rtifex vel
cultor; pellicularum auctor; v. director (- cinematogrfico) // (el que se dedica a la cinematografa) cinematogrphicae artis cultor,
studiosus, peritus // (actor, actriz de cine)
actor cinematogrphicus m; actrix cinematogrphica f.
cinedrama: cinematogrphica fbula. Sin:

221

cinegtica
cinematogrphicum drama (-tis n).

cinegtica: cynegtica, ae f. Sin: cynegtica


ars; ars venandi vel venatria.

cinesta, v. cineasta.

cinemascope: cinemascope, es f; cinemascpium, ii n vel cinemascopum, i n.

cinemateca: cinetheca, ae f. Sin: cinematotheca; (cinematographi) pellicularum loculamenta


(-orum
npl);
taeniolarum
(cinematographicarum) repositrium vel receptculum.
cinemtica: cinemtica, ae f. Sin: cinemtica
disciplina, doctrina, scintia.

cinematografa: cinematogrphia sive -grapha, ae f. Sin: cinematogrphica ars vel res.


Uso: - apta para la psicologa de los nios,
cinematogrphia puerorum nimis consentnea, - estereoscpica, cinematogrphia stereoscpica; dedicarse a la -, ad rem
cinematogrphicam se applicare.

cinematografiar: cinematographare. Sin:


pellculam gyrare; cinematogrphicas imginum sries confcere; cinematogrphice rddere, imprmere, descrbere.

cinematogrfico: cinematogrphicus, a, um.


Sin: cinemticus. Uso: arte -, cinematogrphica ars; autor -, v. escenarista; cmara -,
v. cmara; cinta -, cinematogrphica pellcula, taenia, taenola; espectculo -, spectculum cinematogrphicum; cinematogrphica
vsio; produccin -, v. produccin; sala -,
aula cinematographi.

cinematgrafo: (edificio) cinematum, i n.


Sin: cinematographum; cinematogrphium;
theatrum cinemticum vel cinematogrphicum; cinematographi aula. Uso: - pornogr-

fico, cinematum pornogrphicum; - sexuales, cinematea sexulia // (arte) cnema, tis


n. Sin: cinematgraphum; res cinematogrphica. Uso: - sonoro, cinematgraphum vcibus intersertum; cinematogrphica vsio
vcibus copulata; - sonoro y hablado, cinematgraphum cnticis sermonibusque intersertum.

cinescopio: cinematoscpium, ii n. Sin:


tubus imagneus.
cinesiatra, v. cinesiterapia.

cinesiterapia: cinesitherapa, ae f. Sin: gmnica curtio; gmnicae curationes.

cintica: cintica, ae f. Sin: cintica rtio,


doctrina, scintia, ars; rtio de velocitate vel
de mots velocitate; stdium motum attingens.
cintico: cinticus, a, um. Sin: motrius.
cinetoscopia: cinetoscpia, ae f.

cinetoscopio: cinetoscpium, ii n.
cingals, v. ceilans.

cngulo: cngulum, i n.

cnicamente: cnice. Sin: cnico vel cynicorum more; impudenter; procciter; procacssime

cnico: (concerniente o relativo al cinismo)


cnicus, a, um // (desvergonzado) mpudens,
entis. Sin: impudcus; procax (-acis) // (filsofo -) cnicus, i m. Sin: cnicae sectae philsophus.

cinismo: cynismus, i m. Sin: cnica instittio; cynicorum disciplina // (desvergenza)


impudntia, ae f. Sin: proccitas.

222

circulacin
cinocfalo: cynocphalus, i m.

cinfilo: adj canum studiosus // sust canum


amator vel cultor.

cinofobia: cynophbia sive -phoba, ae f. Sin:


(nmius) canum pavor vel timor.

cinta: tenia, ae f. Sin: taenola; nstita; limbus; vitta; fascola. Uso: - adhesiva, tenia
adhaesiva, adhaerens, glutinatria; - aisladora, aislante, tenia insulatria vel segregativa; fascola propagationi resistens; dactilogrfica o de mquina de escribir, tenia colorfica; dactylogrphica taenola;
scriptriae machnulae fascola; - discogrfica, taenola sonis edendis vel exprimendis;
- glutinosa, tenia glutinosa; - magntica o
magnetofnica, tenia magntica vel magnetophnica; fascola magnetophnic vi predita; - mvil, tenia mbilis; - perforada,
taenola convenienter vel ordinate terebrata; sonora, tenia sonans vel songera; phonotenia; - transportadora, tenia transportatria
vel vectria; - vial, strata (-ae f); - de acero,
tenia chalybia; - de asfalto, via bituminata
vel bitmine constrata; - de color, tenia colore intincta; tenia colorata vel colorfica; de goma, tenia gummi contexta; vitta
cummi llita; - de video, capsella magnetophnica; velocidad de -, velcitas teniae //
(tejido largo y angosto) vitta, ae f. Sin: tenia; redimculum // (para el cabello) fscia,
ae f. Sin: ligamen, mnis n // (franja, orla) lacnia, ae f. Sin: limbus.

cinto: cngulum, i n. Sin: zona; cinctura;


cinctus (-us m). Uso: - pequeo, cingillum;
znula; - de cuero, zona coricea; znula alutcia vel alutcea; - de goma, cngulum gmmeum.
cintura: (parte del cuerpo) mdium corpus.
Sin: mdia crporis pars // (cinto o ceidor)
v. estas voces.

cinturn: blteus, i m; blteum, i n. Sin: cngulum; cngulus; zona. Uso: - salvavidas, salutis cngulus; - de seguridad, cngulum vel
cinctura securitatis; blteus, blteum securitatis vel securitatis caus; zona securitatis;
atarse, apretarse el - de seguridad, blteo securitatis se alligare; cngulo se munire; cngulum securitatis sibi aptare; cludere
cngulum securitatis.
circo: (recinto circular y cubierto donde se
representan ejercicios ecuestres y acrobticos) circus, i m. Uso: - ecuestre, circus equester // (erosin de forma arqueada en un pas
montaoso) circus, i m.

circuito: circitus, us m. Uso: - cerrado, circitus occlusus; - elctrico, circitus elctricus; corto -, (elctricus) circitus curtus;
(elctrici) fluxs interrptio; scini fluxs
occlsio.

circulacin: (movimiento de lo que circula)


circultio, onis f. Sin: circitus, us m; cursus ,
us m. Uso: - sangunea, sangunea vel snguinis circultio, circitus, cursus; - del agua,
aquae circultio; - del aire, perflatus (-us m)
// (transmisin, propagacin) divulgtio, onis
f. Uso: - mercantil, circultio bonorum productorum; - del dinero, rei nummriae vel
nummorum usus (-us m); dinero en -, pecnia
vel nummi in mnium usu; aumentar la - del
dinero, magnam cpiam nummriae rei effcere; entrar en -, in usu esse incpere, in frequentem usum venire; estar en -, in usu esse;
sui esse, in usu versari; poner en - un
chisme, rumorem disprgere vel differre (con
ac e inf); poner en - dinero, nummos dere;
poner en - un folleto, libellum circumferre;
poner en - una noticia, nntium divulgare
sive vulgare; sacar de la -, tllere // (trnsito
por las vas urbanas) commeatus, us m. Uso:
- trabada, iter impeditum; - prohibida (seal
de trnsito), ne commees; - vial, commetio
viria; normas de -, leges vel praecepta com-

223

circulante
meandi.

circunnavegar: circumnavigare.

circular: adj in orbem circumactus vel sinuatus. Sin: orbi vel crculo smilis; rotundus (redondo) // (carta dirigida a muchos) epstula
formalis. Sin: ltterae passim missae; ltterae
circulares.

circunspeccin: verecndia, ae f. Sin: circumspctio; modstia.

circulante: circumlatus, a, um. Uso: biblioteca -, bibliotheca circumlata.

circularmente: in orbem.

circulatorio: circulatrius, a, um. Uso: sistema -, apparatus snguini diffundendo; snguinis circularis fluxus; snguinis per venas
diffsio.

crculo: (rea contenida dentro de la circunferencia) crculus, i m. Sin: orbis (-is m); circitus (-us m). Uso: - rtico, crculus
rcticus; el - central, crculus mdius; fig, vicioso, crculus vitiosus; vitiosus verborum
circutio // (sociedad, club) sodlitas, atis f.
Sin: sodalcium; coetus (-us m); consocitio;
socetas; congrssio; grex (gregis m). Uso: familiar, congrssio familirium; - de juventud catlica, ivenum catholicorum coetus,
socitas, consocitio // (cenculo) crculus, i
m. Uso: - latino, crculus latinus; crculus latine loquendi; - de amigos, amicorum crculus.
circuminsesin: circuminsssio, onis f.
circuncisin: circumcsio, onis f.

circunferencia: circumferntia, ae f. Sin: circitus; crculus; crcinus; circinatio; circumcurrens lnea; lnea rotundationis; lnea in
gyrum ducta; lnea in orbem reflexa. Uso: del crculo, circintio crculi.

circunnavegacin: priplus, i m. Sin: circumnavigtio.

circunscripcin: circumscrptio, onis f. Uso:


- eclesistica, circumscrptio ecclesistica.

circunstancia: (condicin concomitante)


adiuncta (-orum npl). Uso: - agravante, atenuante, rerum adiuncta graviora, tenuiora;
conformarse a las - histricas y locales, se
ad tmporum locorumque adiuncta conformare // (situacin) tempus, ris n. Sin: condcio. Uso: responder a las -, tempribus
assentire; tmpori servire; segn las -, ex
tmpore; pro tmpore; pro re; tomar una deliberacin segn las -, ad tempus conslium
cpere; conslium pro tmpore et pro re cpere // (ocasin) occsio, onis f. Sin: opportnitas, atis f.
circunstancial: adiunctivus, a, um. Sin: temporrius. Uso: amistades -, amictiae temporriae.

circunvolucin: (vuelta o rodeo de alguna


cosa) circutio, onis f. Sin: orbis; sinus; circumvoltio // Anat, - cerebral, orbes crebri;
circumvoltio crebri cutis; - de las masas
intestinales, intestinorum circumvoltio.

cirial: creus, i m. Sin: luminare ; ceroferrium, ii n.


cirlico: cyrllicus, a, um.

cirrosis: cirrhosis, is f. Uso: - heptica, cirrhosis heptica; icoris inflammtio.

ciruela: prunum, i n. Uso: - blanca, prunum


creum; cerolum; - pequea, prnulum.
ciruelo: prunus, i f. Uso: - silvestre, prunus
silvestris.

224

citar
ciruga: chirrgia sive chirurga, ae f. Sin: ars
chirrgica; chirrgica medicina; medicina
vulnerria. Uso: - dental, chirrgia odontoitrica; - plstica, chirrgia plstica.

cirujano: chirurgus, i m. Sin: sector; vulnerrius; mdicus vulnerrius.

Cisjordania: Cisiordnia, ae f. Uso: de -,


cisiordnicus.

cisma: schisma, tis n. Sin: discdium; ab


unitate Ecclsiae seinctio, desinctio, separtio; ab Apostlica Sede (vel a Romano Pontfice) seinctio.

cismtico: schismticus, a, um Sin: dssidens; ab unitate Ecclsiae (vel ab Apostlica


Sede, vel a Romano Pontfice) seiunctus, disiunctus, separatus.

cisne: cycnus, i m. Sin: olor. Uso: de -,


cycnus; olorinus; fig, canto del -, suprema
vox (alicius).

cisterciense: adj cisterciensis, e. Uso: Orden


-, Ordo Cisterciensis // sust Cisterciensis, is
m.

cisterna: cisterna, ae f. Sin: receptculum


aquae plviae. Uso: agua de -, aqua cisternina vel collectiva.
cstico: csticus, a, um. Uso: conducto -, canalis csticus.

cistcula: fellis vescula. Sin: cystis (-is f)


fellis.
cistifllea: cystis fllea. Sin: fellis vescula.

cistitis: cystitis, dis f. Sin: vesicae vel vesculae inflammtio; cystis infltio.

cistoscopa: cystoscpia sive cystoscopa, ae

f. Sin: mictualis vesicae inspctio; urinae vesicae inspctio. Uso: hacer la -, urinae vesicam introspcere.

cistoscopio: cystoscpium, ii n. Sin: instrumentum mictuali vesicae introspiciendae.

cistotoma: cystotmia sive cystotoma, ae f.


Sin: (mictualis) vesicae sctio.

cita: (hora y lugar en que convienen encontrarse dos personas) constitutum, i n. Sin:
condictum; tempus locusque (ad conveniendum). Uso: lugar de la -, constitutus locus;
locus ad conveniendum dictus; hora de la -,
constitutum tempus; acudir a una -, ad
constitutum venire; venire ad condictum; liquem convenire; fijar una - con alguno,
constitutum fcere; tempus locumque
constitere vel praestitere cum liquo; pedir
una -, locum tempusque pscere; tener una con alguien, cum liquo habere constitutum
// (pasaje textual que se reproduce de un
texto) locus, i m. Sin: locus allatus vel prolatus. Uso: - de Cicern, Ciceronis locus; - poticas, potarum loci.
citacin: voctio, onis f. Sin: in ius voctio;
ctio vocandi in ius.

citar: (avisar a uno sealndole da, hora y


lugar para tratar de algn negocio) licui vel
cum liquo tempus et locum (colloquendi)
constitere // (referir textualmente lo que otro
ha dicho o escrito) verba (las palabras),
locum (el pasaje) alicius afferre, proferre,
referre; commemorare. Uso: - a Homero, Homerum (vel illud Homeri) commemorare; - a
Platn, Platonis locum afferre; - un ejemplo,
exemplum prdere, prodcere, propnere;
exemplo uti; - a uno como ejemplo, liquem
in exemplum indcere; - una prueba, testimnium proferre // (emplazar a uno ante un
juez) citare liquem. Sin: in ius vocare; in
iudcium arcssere; ad idicem vocare. Uso:

225

ctara
- a uno como testigo, liquem testem citare;
citare liquem in testimnium; testem citare
in liquid.

ctara: cthara, ae f. Uso: tocar o taer la -,


citharizare.

citarista: citharista, ae m; citharstria, ae f.

ctiso, v. codeso.

citofaga: cytophgia sive -phaga, ae f.

citfono: citphonum sive citophnum, i n;


citophnium, ii n.

citologa: cytolgia sive -loga, ae f. Sin:


cellularum doctrina vel scintia.

citolgico: cytolgicus, a, um.

citoplasma: cytoplasma, tis n.


citostoma: cytstoma, atis n.

citrato: citratum, i n. Sin: sal ctricum; sal ctricus; sal citratum vel citratus.

ctrico: ctricus, a, um. Uso: cido -, cidum


ctricum.
city: mdia urbs.

ciudad: urbs, urbis f (- grande); ppidum, i n


(- de provincia); cvitas, atis f (conjunto de
ciudadanos). Uso: - industrial, artificiosa
urbs; urbs indstria; - fantasma, urbis simulacrum.
Ciudad del Vaticano: Cvitas Vaticana.

ciudadana: cvitas, atis f. Uso: - honoraria,


cvitas honorria; conferir a uno la -, civitatem licui dare, impertire, impertiri, largiri;
liquem civitate donare; obtener el derecho

de -, civitatem adipisci; pedir la - en otro Estado, civitatem mutare; perder el derecho de


-, civitatem amttere; quitar a uno el derecho
de -, civitatem licui admere; tener -, civitatem habere.

ciudadano: adj cvicus, a, um // sust civis, is


mf. Uso: - blanco, civis albcolor vel albi coloris; - negro, civis nigri coloris; - honorario
de Berln, honorrius civis Berolinensis; - del
mundo, civis orbis terrarum.

civil: adj civilis, e // fig humanus, a, um. Sin:


excultus // sust civis, is m.
civilista: iuris civilis peritus. Sin: actor privatarum causarum.

civilizacin: civiliztio, onis f. Sin: civlitas;


civilis cultus (-us m); cultus humanus; animorum cultura; humanitatis cultus; humanus
civilisque cultus; cultus atque humnitas.
Uso: la - actual, civiliztio hodierna; - consumista, civilis cultus rerum consumendarum; cristiana, christiana humnitas; - griega y romana, humanus cultus Graecorum et Romanorum; - moderna, recentior civilis cultus; mundial, cunctorum hminum cultus civilis;
- occidental, humanitatis cultus occidentalis;
- universal, cultus humanitasque gntium; del amor y de la vida, amoris vitaeque cultus;
la causa de la -, civilis culturae humanitatisque causa.

civilizado: civilizatus, a, um. Sin: cultus.

civilizar: civilizare. Sin: urbanum fcere, ad


humanitatem informare, conformare, exclere; ad civiles mores revocare; humanum
cultum indcere; humano cultu exclere; in
humanum cultum civilemque dedcere // civilizarse, ad humanitatem conformari, xcoli,
informari. Sin: humaniorem feri; feritatem
exere.

226

clase
civilmente: civliter; (urbanamente) urbane.

civismo: ptriae critas. Sin: civilis nimus;


civile stdium.

cizaa: (planta) ziznia, ae f; ziznia, orum


npl. Sin: llium; herba nocens // fig, discrdia. Uso: sembrar -, discrdiam concitare;
discrdias excitare vel srere (en medio del
pueblo, in vulgus); dissensiones commovere
vel fcere.
clac: ttulus plicbilis.

clmide: chlamys, dis f. Sin: paludamentum.

clan: stirps, stirpis f. Sin: genus; gens // (camarilla) impenetrbile sodalcium; inaccessbile consrtium; sodalcium profanos
excludens // (claque) v. esta voz.

clandestinidad: clandestnitas, atis f. Uso:


vivir en la -, vitam clandestinam dgere.
clandestino: clandestinus, a, um. Sin: occultus; secretus.

claque: turba plausorum. Sin: turba plaudntium.

clara: albumen, mnis n. Sin: album ovi.


claraboya: tecti fenestella.

claretiano: adj claretianus, a, um. Uso: misionero -, missionrius claretianus // sust claretianus, i m. Sin: scius vel sodalis
claretianus.
clarn: clarinum, i n. Sin: tuba clarsona.

clarinete: (instrumento) clarnulum. Sin:


tbia clarsona // (quien lo toca) clarinista, ae
m.

clarin: creta, ae f. Sin: gpseum bacillum


vel grphium.
clarisa: clarissa, ae f. Sin: claralis vel clarensis virgo; soror religiosa a Sancta Clara nuncupata.

clarividencia: facultas longinqua percipiendi. Sin: divintio; vaticintio // (penetracin, perspicacia) perspiccitas, atis f . Sin:
sagcitas; mentis acumen.

clarividente: divinator, oris m. Sin: vaticinator; vates // (perspicaz) vir sagacssimae


mentis.
claro (en un bosque): rrior silva.

claroscuro: (conveniente distribucin de la


luz y de las sombras en un cuadro) apta lucis
et umbrae mxtio. Sin: lumen et umbra; lminum umbrarumque rtio // (diseo o dibujo que no tiene ms que un color sobre la
superficie en que se pinta) monochrmaton,
i n. Sin: monochrmatos pictura; uncolor vel
unus coloris pictura.

clase: (divisin de estudiantes) scholae classis (-is f). Uso: - mixta, classis promscua vel
communis; alumnos de las - superiores, discpuli clssium superiorum // (aula) schola,
ae f // (leccin) lctio, onis f. Sin: praelctio;
schola. Uso: - particulares, privatae scholae;
instittio subsidiria; - de latn, schola latina;
horas de -, horae institutriae; horas de - semanales, scholae hebdomadales; en sus -, in
praelectinibus suis; dar -, lectiones dare vel
trdere; praelectiones habere; dar - particulares, privatas scholas habere; ven al frente
de la -!, veni ante classem! // (categora de
ciudadanos) classis, is f. Sin: ordo; genus.
Uso: - alta, classis superior; - dominante,
classis dminans; - media, mdius ordo;
mdia cvium classis; classis mdiae condicionis; hmines mdiae fortunae; hmines

227

clsicamente
mdice locupltes; - obrera, ordo operrius
vel operariorum; proletria classis; plebs operria; - sociales, cvium rdines; civitatis
classes; sociales coetus; individuo de la alta, liquis ex strato superiore exoriundus //
concordia entre las - sociales, cvium rdinum consensus; consensus mnium rdinum;
cooperacin de las - sociales, cvium rdinum adiutrix pera; desigualdad de las - sociales, clssium (vel cvium rdinum)
inaequlitas, disparlitas, dispritas; igualdad, equilibrio de las - sociales, clssium aequlitas vel aequilbritas; hombres de toda
clase, omnis gneris hmines; lucha de clases, rdinum inter ipsos dimictio; civitatis
clssium inter ipsas dimictio.

clsicamente: clssice. Sin: clssico more;


exemplo optimorum scriptorum. Uso: escribir -, ad exemplar optimorum scriptorum
scrbere // (en sentido genrico) ptime; eleganter; probate.
clasicismo: classicismus, i m. Sin: classicorum scriptorum rtio, stdium, imittio; classicorum artficum rtio; more antiquorum
sentiendi vel scribendi rtio.

clasicista: adj classicsticus, a, um // sust


classicista, ae m. Sin: classicorum scriptorum
aut classicorum artficum studiosus, sectator,
fautor, propugnator.

clsico: (concerniente o relativo a la literatura o al arte de la antigedad griega y romana, y a los que en los tiempos modernos
los han imitado) clssicus, a, um. Sin:
praestans; ptimus, doctus, legans. Uso: escritores -, scriptores clssici; praestantes latinitatis scriptores; ptimi latinitatis auctores;
lenguas -, linguae clssicae vel antiquae; poesa -, posis (-is; ac -in f) clssica; literatura
-, ltterae clssicae vel antiquae; tambin antiquae ltterae elegantes; mundo -, cultura -,
antquitas docta et legans // (partidario del

clasicismo) clssicus, i m // (modelo en cualquier literatura o arte) ptimus, a, um. Sin:


praestantssimus; politus probatusque. Uso:
lengua -, lingua ptima vel praestantssima;
lingua polita probataque; escritores -,
praestantes scriptores vel auctores; scriptores
ptimi; probati, boni; clsicos del gnero literario, clssici gneris litterrii.

clasificacin: classifictio, onis f. Sin: gradtio; ordo; descrptio vel discrptio; distribtio; selctio; diribtio; in classes vel in
gradus distribtio; in rdines parttio; in gnera dispostio. Uso: - general, ordo generalis; descrptio generalis; - social, classifictio
socialis; classes (-ium fpl) sociales; - de la
correspondencia, epistularum diribtio; - de
expedientes, pagellarum vel libellorum distribtio, selctio, diribtio; hacer una - de los
concurrentes, petitores in gradus distribere;
pro dignitate emulos dispnere; nuestro
atleta ocupa el cuarto lugar en la - nacional,
noster athleta ccupat quartum locum in gradatione nationali.
clasificador: collectrium, ii n. Sin: scrnium
vel loculamentum scriptis in ltteras digerendis. Uso: - plstico, collectrium plsticum.

clasificar: distribere. Sin: in rdines distribere; descrbere vel discrbere; digrere; in


rdines divdere; in gnera dispnere. Uso: expedientes, pagellas vel libellos distribere,
selgere, dirbere; pagellarum fascculos distribere.

clasismo: classismus, i m. Sin: clssium disprium stdium; concertationes inter rdines;


conflictationes inter classes.
clasista: classista, ae m. Sin: concertator pro
rdine (vel pro classe) cvium; clssium disprium studiosus.

claustro: peristylum monachale. Sin: prti-

228

cleptmano
cus quadriltera.

claustrofobia: claustrophbia sive -phoba,


ae f. Sin: claustri vel claustrorum pavor; clausorum locorum formdo.

clusula: clusula, ae f. Sin: termintio. Uso:


- rtmicas, clusulae vel terminationes numerosae; tipos de clusulas, clausularum gnera
vel formae.
clausura: clausura, ae f. Sin: monachalis
clausura.
clavado: clavatus, a, um. Sin: confixus, a,
um. Sin: clavi affixus.

clavadora: instrumentum clavis immittendis.


clavar: clavare. Sin: confgere; clavis affgere.

clave: clavis, is f. Uso: - de violn, clavis violnica // (signos convenidos para escribir en
cifra u otros distintos de los usuales) notae,
arum fpl. Sin: secretae (vel secretiores, vel arcanae, vel occultae) notae. Uso: explicacin
de la -, secretarum notarum explictio, explantio, interprettio; - para explicar las inscripciones,
clavis
ad
explicandas
inscriptiones // (noticia o idea por la cual se
hace comprensible algo que era enigmtico)
via vel ditus (-us m) ad liquid. Uso: dar la
- de un problema, liquid explanare, explicare; encontrar la - de algo, liquid intellgere; intelligendi viam invenire // (Arq,
piedra con que se cierra el arco o bveda)
mdium saxum.

clavel: dianthus, i m. Sin: caryophillum vel


garyophyllon; dianthus caryophyllus.
clavero, v. girofl

clavicmbalo: clavicmbalum, i n. Uso:

tocar el -, clavicmbalum pulsare.

clavicembalista: clavicymballista, ae m; clavicymballstria, ae f.


clavicmbalo, v. clavicmbalo.

clavicmbano, v. clavicmbalo.

clavicordio: clavichrdium, ii n.
clavcula: clavcula, ae f.

clavija: (taruguillo para ensamblajes o para


tapar un agujero) paxillus, i m. Sin: pigrus;
cunolus; clvulus // (pieza en instrumentos
msicos) verticillus, i m // (pieza que se conecta a la base de un enchufe, para establecer un contacto elctrico) spina (-ae f)
contacts.

clavo: clavus, i m. Uso: el que hace clavos y


clavijas, clavrius, ii m; fbrica de clavos,
clavorum officina; tienda de clavos, clavorum taberna; surtido de clavos, clavorum
congries // (capullo seco de la flor del clavero) caryophyllum vel garyophillum, i n.

claxon: bcina, ae f. Sin: appropinquantis


(vel occurrentis, vel advenientis) autocineti
vox; sonorus autocineti index.

clemtide: clmatis, dis f; clematitis, dis f.

clepsidra: clpsydra, ae f. Uso: el que hace o


vende clepsidras, clepsydrrius, ii m.

cleptomana: cleptomnia sive -mana, ae f.


Sin: furcitas; furandi libido; nsita furandi
libido; ingnium furandi.

cleptmano: cleptmanes, is m. Sin: furax,


cis ; insanus fur; cleptomni affectus vel laborans.

229

clergyman
clergyman: sacerdotalis vestis laicorum more
confecta.

clerical: adj clericalis, e // sust clericorum


(vel ecclesiasticorum, vel cleri) fautor m vel
fautrix f.

clericalismo: clericalismus, i m. Sin: favor


in clerum; favor erga clricos vel ecclesisticos; in clricos stdium; stdium favendi clricis.
clericalizar: clericalizare.

clrigo: clricus, i m. Uso: - Regulares de la


Madre de Dios, Ordo Clericorum Regulrium a Matre Dei; - vago, clricus vagus.
clero: clerus, i m. Uso: - extranjero, clerus
aliengenus vel xterus; - indgena, clerus indgena, indgenus, ptrius, domsticus; - regular, clerus regularis; - secular, clerus
saecularis // pequeo clero, pueri altari inservientes vel ministrantes; puerorum altari ministrntium coetus.
clbano: (horno porttil) clbanus, i m.

clich: chalcotpia sive -typa, ae f // fig,


exemplar, aris n. Sin: praestituta forma; spcimen praestitutum.

cliente: (protegido, da) cliens, entis mf (gen


pl clintium vel clientum); clienta, ae f //
(comprador, ra) emptor, oris m; emptrix, icis
f.

clientela: (conjunto de los clientes de una


persona o de un establecimiento) clientela,
ae f // (personas que estn bajo la proteccin
o tutela de otras) clientes, ium vel um mf //
(los parroquianos) emptores, um m; emptrices, um f.

clima: clima, tis n. Sin: caelum; caeli natura

vel status (-us m). Uso: - spero, caeli aspritas; - muy benigno, caelum mitssimum, glacial, glaciale caelum; - malsano, ar pstilens ; - pesado, caeli grvitas; - sano, caeli
salbritas; salubre caelum; - trrido, trridum caelum; - variado, caeli varetas; el - del
mundo, clima mundanum; cambios de -, caeli
stats mutationes; - uno o dos grados ms benigno segn la escala Celsius, caelum uno
duobusve grdibus celsianis mtius.

climtico: climticus, a, um. Sin: caeli (gen);


ad clima ttinens.
climatologa: climatolgia sive -loga, ae f.
Sin: clmatum stdium.

climatrico: climactricus, a, um. Sin: scnsilis, e; scalaris, e. Uso: ao -, climacter, ris


m; tiempo -, v. climaterio.
climaterio: climactricum tempus (-poris n)

clmax: (gradacin) gradtio, onis f. Sin:


progrssio.

clnica: clnica, ae f. Sin: nosocomum; valetudinrium; medicina. Uso: - dermatolgica,


ginecolgica, odontolgica , clnica dermatolgica, gynaecolgica, odontoitrica ;
- particular, domus clnica vel theraputica;
- privada, nosocomum privatum; - psiquitrica, valetudinarium vel nosocomum
psychitricum // (parte prctica de la enseanza de la medicina) clnica, ae f. Sin: clnice, es f.

clnico: adj clnicus, a, um // sust clnicus, i


m. Sin: mdicus clnicus.

clip: (grapa para sujetar papeles) fbula, ae f.


clipboard (Inform): latbulum, i n.

clipper: (velero) velocssima scapha velfera

230

coalicin
cloroformizar: chlorofrmio sopire liquem.

// (avin) aronavis transocenica.


clis, v. clich.

clistel, clister o clisterio: clyster, ris m. Sin:


clystrium; clysmus; enteroclysma (-tis n);
alvi dctio; clysteris inictio; alvi irrigtio;
intestinorum lavtio vel ltio. Uso: limpiar el
vientre con -, alvum clysterizare vel clysteriare; clystere alvum purgare.
clisterizar: clysterizare. Sin: clysteriare //
clisterizarse, clystre purgari.
cltoris: cltoris, is (ac -in) vel dis f.

clon: clonum, i n; clon, onis m. Uso: una


computadora -, computatrum hbridum.

clonacin: clontio, onis f. Sin: clonizatio;


clnesis; clnitus, us m; clonifactum, i n.
clonado: clonizatus, a, um. Sin: clonifactus.
Uso: oveja -, ovis clonizata.

clonar: clonare. Sin: clonifcere; clonizare;


clontui peram dare. Uso: - fetos humanos,
fetus humanos clonare; licencia, permiso de
-, licntia vel permssio clonizandi.
clorato: sal chlricum; sal chlricus.

clorhidrato: chlori hydratum.

clorhdrico: chlorhdricus, a, um. Sin:


hydrochlricus.
clrico: chlricus, a, um.

cloro: chlorum vel chloron, i n.

cloroformo: chlorofrmium, ii n. Sin: chlorofrmicum medicamentum.


clorosis: chlorosis, is f.

cloruro: chlorurum, i n. Sin: sal chlorhdricum; sal chlorhdricus. Uso: - de cal, calx
(calcis f) chlorata.

clown: ridiculrius, ii m. Sin: scurra; ldius;


snnius.

club: coetus, us m. Sin: sodalcium; sodlitas; socetas; consocitio; crculus. Uso: - deportivo, sodalcium athlticum; sodlitas
corpribus ldicre exercendis; Rotary -, - de
los Rotarios, Rotariorum coetus; - de ftbol,
socetas pedildii

clueca: gallina matrix. Sin: mater gallina;


gallina ncubans vel quae ncubat (cuando
empolla); gallina nutrix (cuando cra los
pollitos).
cluniacense: cluniacensis, e.

coaccin: conatus, us m. Uso: intentos de psicolgica, conatus ipsos nimos corcendi.


coactor, v. exactor.

coadjutor, coadyutor: coadiutor, oris m.

coadyuvar: coadiuvare.

clorofila: chlorophylla, ae f. Sin: chlorophyllum.


clorofrmico: chlorofrmicus, a, um.

cloroformizacin: sopor per chlorofrmium


inductus.

coagulacin: coagultio, onis f.

cogulo: cogulum, i n. Sin: concrtio.

coalicin: coaltio, onis f. Uso: convenio de

231

coaxial
-, contractum coalitionis; - gobernante, formada por democristianos y socialdemcratas, coaltio administratrix, quae ex
demcratis christianis et demcratis socilibus constat.
coaxial: eodem axe volbilis.
cobltico: coblticus, a, um.

cobalto: cobaltum, i n. Uso: color -, caerleus color; cielo de -, caelum caerleum vel
serenum; - radiactivo, radiocobaltum; cobaltum radios educens.

cobaya, v. cavia.

cobertera: operimentum, i n. Sin: oprculum.

cobertizo: (techo voladizo) tctulum pnsile.


Sin: pnsilis subgrunda ; pnsile subgrndium // (sitio cubierto, generalmente tosco y
sencillo) receptculum, i n. Sin: repositrium; tegulatum. Uso: - para reparar las mieses de la lluvia, nubilrium.
cobertor: (cubrecama; frazada), v. estas
voces.

cobrador, ra: exactor, oris m; exactrix, icis


f. Uso: - de impuestos: apodecta, ae m; tributorum exactor m vel exactrix f; pecniae pblicae coactor m vel coactrix f.

cobranza: (accin de cobrar) exctio, onis f.


Uso: hacer las cobranzas, dbitam pecniam
exgere // (efecto de cobrar) pecnia exacta,
coacta, collecta. Sin: nummi accepti mpl.
cobrar: accpere (pecniam).

cobre: aes, aeris n. Uso: - rojo, cuprum; mina


de -, fodina aeris; fodinae aerriae.

cobro, v. cobranza.

cocacola: cocacola, ae f. Uso: lata de -, metllina cocacolae pyxis (-dis f).

cocana: cocana, ae f. Sin: cocanum; coca


stupefciens. Uso: traficante de -, cocani negotiator.
cocainismo: cocainismus, i m.

cocainomana: cocainomnia sive cocainomana, ae f. Sin: cocanae stdium vel cupditas; immdicus cocanae usus.
cocainmano: cocani cpidus.

coccin: decctio, onis f. Sin: coctura.

coche : (carruaje generalmente de cuatro


ruedas) raeda, ae f. Sin: currus, us m. Uso: cuna, currus pero vehendo; - fnebre, currus
funestus // (automvil) autocinetum, i n. Sin:
autoraeda; autocurrus; autovehculum; currus
autombilis vel automatrius. Uso: - ambulancia, raeda circumfornea; - blindado, autoraeda cataphracta vel loricata; currus
aeratus automatrius; - bomba, autocinetum
pyrbolo dolose instructum; - capilla, sacellum automatrium; subrotatum sacellum
automatrium; - Dacia, autocinetum fabricationis, cui nomen Dacia; - descubierto,
autocinetum intectum; - elctrico, autocinetum elctricum; - estacionado, autocinetum
statutum; - Fiat usado, autocinetum Fiat,
lium ante habens possessorem; - fnebre,
autocurrus fnebris; - Mercedes Benz, autocinetum mercednium; - nacional, currus
automatrius domsticus; - Opel, autocinetum opelianum; - parlante, autocinetum loquens; - particular, autocinetum privatum; patrullero, autocinetum circumspectrium; pensante, autocinetum cgitans; - pequeo,
autoredula; - provisto de dos motores, autocinetum bimotrale; autocinetum binorum

232

coco
motrorum; - Pullman, autoraeda pul(l)maniana; - saln, carrus cmmode instructus; solar, autocinetum solare; - tope, currus incursans vel concursans // - de alquiler, de
punto, de plaza, vehculum pblicum vel
meritrium; raeda pblica vel meritria; - de
auxilio, autocurrus instrumentrius; - de
carrera, autocinetum cursrium, currule,
currile; - de carrera de frmula 1, autocinetum cursrium rdinis primi; - de mudanzas,
autovehculum ad res domiclii transferendas; - de seis cilindros, autocinetum sex
cylindrorum; - de varias cilindradas, autocinetum plurimodiolatum // fbrica de coches,
ergastrium autocinticum; viaje en -, iter autocinticum; vctio vel vecttio autocintica
// bajar del -, ex autocineto descndere vel
gredi; conducir un -, autocinetum gubernare, rgere, dirgere; el - est parado, autocinetum manet immotum; ir, viajar en -, (in)
autocineto vehi vel vectari; subir al -, (in) autocinetum inscndere, ascndere, conscndere, escndere, scndere; automatriam
raedam intrgredi; tomar un - de alquiler,
vehculum pblicum condcere // (vagn)
carrus, i m; carrum , i n. Sin: currus (- us m);
carruca. Uso: - cama, currus dormitrius;
cubculus cubitrius; carrus dormitrius;
carruca dormitria; dormitrius hamaxstichi
currus; dormitrius ferratae viae carrus;
- comedor, - restaurant, carrus cenatrius;
currus escrius; carruca cenatria; - correo,
currus tabellrius vel epistolaris; - de carga
o de mercancas, carrus onerrius vel
sarcinrius.

cochecito: csium, ii n. Sin: plostellum; parvum vehculum. Uso: - de mano, chiramxium; vehculum manuale; - de nio,
autoredula; (infantis) plostellum.

cochera: (lugar donde se guardan los coches) rea stativa. Sin: raedria vel raedarum
sttio; autoraedarum sttio; autovehiculorum
receptculum; autocinetorum stbulum;

tabernculum automatriis vehculis asservandis.

cochero: raedrius, ii m. Uso: - de alquiler;


cisirius.
cochinilla: cochinilla, ae f.

cocido: sust elixura, ae f. Sin: caro elixa.

cociente: quotus, i m. Uso: - intelectual,


index intelligntiae; quotiens (-entis n) intelligntiae; - intelectual, tres puntos inferior,
quotiens intelligntiae, tribus punctis infrius.

cocina: (lugar donde se prepara la comida)


culina, ae f. Sin: coquina // (aparato para
cocer los alimentos) culina, ae f. Sin: focus.
Uso: - a gas, focus gsicus; culina gaso acta;
- con horno elctrico y termostato, culina
fculo elctrico et thermstato parata; - de
campaa, authepsa campestris; - elctrica,
focus elctricus // (los manjares) culina.
Sin: cibi, orum mpl // (arte de preparar los
manjares) culina. Sin: coquina; condiendi
rtio. Uso: - china, Sinnsium coquinria ars;
ars coquendi apud Sinenses; - econmica,
culina oeconmica; - popular, culina popularis.
cocinera: coqua, ae f. Sin: magra.

cocinero: coquus vel cocus, i m. Sin:


coctor; coffrius. Uso: - jefe, magrus; archimagrus.

cocktail, v. cctel.

coco: (cocotero) cocus vel coccus, i f. Sin:


cocos nucfera // (fruto) cocum vel coccum, i
n. Sin: coci nux // (bebida) coci ptio // (fantasma con que se mete miedo a los nios)
lmia, ae f.

233

cocotero
cocotero, v. coco.

cctel o coctel: cinnus, i m. Sin: prpoma


(-tis n); ptio cinni. Uso: - Martini, martiniana
mixtura; - molotov, lagncula molotoviana.
coctelera, v. mezclador.

coeficiente: coffciens, entis m. Uso: - de


expansin, coffciens dilatationis // Mat (nmerus) coffciens; index (-dcis m) effciens.
coepiscopado: copiscopatus, us m.

codal: cbiti tgimen.

coepscopo: copscopus, i m.

codeso: ctisus, i mf; ctisum, i n.

coercin: corctio, onis f.

cdice: codex, cis m.

codificacin: codifictio, onis f. Sin: in cdicem redctio; compostio iuris.

cdigo: (cuerpo de leyes dispuestas segn un


plan sistemtico) corpus iuris. Sin: leges
(scriptae) // (recopilacin de leyes, instrucciones, estatutos) codex, dcis m. Uso: - civil,
civlium legum codex, - de comercio o mercantil, legum codex ad mercaturam pertinntium; - de derecho cannico, Codex Iuris
Cannici; - de derecho civil, codex iuris civilis; - martimo, codex nuticus; classicarum
legum codex; legum codex ad classem spectntium; - militar, militrium legum codex;
legum codex ad exrcitum pertinntium; penal, codex poenalis; poenlium legum
codex, delictorum poenarumque codex // (reglamento) codex, dcis m. Uso: - de la circulacin, - vial, codex virius; lex viria; codex
legum viariarum; - telegrfico, codex rei telegrphicae // - gentico, programma genticum. Sin: notae genticae // - postal, nmerus
praepositivus.
codirector: commoderator, oris m.
codorniz: coturnix, icis f.

coedicin: consociata vel communis edtio.

mscua utriusque sexus eductio vel instittio.

coercitivo: corcitivus, a, um. Uso: medida -,


ctio corcitiva.
coetneo: coaetneus, a, um.
coeterno: coaeternus, a, um.

coexistencia: coxsistntia, ae f. Sin:


coniuncta exsistntia.
cofa: carchsium, ii n.

coffe break: (pausa, para tomar el caf)


pausa caferia; (descanso, para tomar el
caf) intervallum caferium.

cofia: (red para el pelo) calutica, ae f //


(gorro) mitella, ae f.

cofrada: sodlitas, atis f. Sin: sodalcium;


sacra sodlitas. Uso: - de la Doctrina Cristiana, Sodlitas Doctrinae Christianae.
cofrecillo o cofrecito, v. cajita.

cognoscible, v. conocible.

cogulla: cuculla, ae f. Sin: cucullus; cucullum. Uso: vestido de -, cucullatus.

coeducacin: coductio, onis f. Sin: pro-

cohabitacin: cohabittio, onis f.

234

colaborador
cohabitar: cohabitare. Uso: el que cohabita,
cohabitator, oris m; la que cohabita, cohabitatrix, icis f.

cohesin: cohesio, onis f. Uso: - de los tomos, tomi inter se cohaerescentes // (fig,
unin) animorum coninctio.
cohesor: tbulus undis electromagnticis indicandis.

cohete: (- pirotcnico) rdius, ii m. Sin: ignis


volans; volans rdius; rdius prius, lcidus,
micans; mssile pyrium. Uso: - de sealamiento, rdius prius qui significationis
caus adhibetur; seal dada con un -, significtio rdio prio facta; lanzar un -, rdium
prium sublime expllere; se levanta en el
aire un -, rdius pyrius sublime fertur //
(arma de guerra o instrumento de investigacin cientfica) mssile, is n. Sin: rocheta sive
rucheta, ae f. Uso: - espacial, mssile spatiorum; - sonda o de reconocimiento, specillum;
- sovitico, soviticum mssile; - teledirigido,
mssile telerectum vel teledirectum; - de
largo alcance, rucheta longi sptii; lanzar cohetes a la luna, a los espacios interplanetarios, ad lunam, ad intermndia misslia
icere; misslibus lunam, intermndia ptere.

cohibente: instrumentum chibens. Sin: corpus obstans.

cohombro: ccumis, mris m vel ccumis, is


( ac -im, abl. -i) m.
coiffeur: capillorum concinnator.

coima: illcitum pecniae donum. Uso: sobornar con coimas, aere domare.

coincidencia: convenintia, ae f. Uso: - de


hechos, convenintia rerum; - de ideas, convenintia sententiarum.

coincidir: congrere. Sin: convenire; consonare.

coito: citus, us m. Uso: - heterosexual, homosexual, citus heterosexualis, homosexualis.


cojn: pulvillus, i m.

cojinete: (pieza en la que gira un eje) cubile,


is n. Uso: - de bolas, cubile sphaerularum.

col: brssica, ae f. Sin: caulis, is m. Uso: - fermentada, brssica fermentata; caulis cidus;
- rizada, brssica crispa.

cola: (hilera de personas que esperan algo)


exspectntium ordo. Sin: sries, i f. Uso:
hacer -, in rdine esse; en srie stare vel
adstare // (pasta de gelatina que sirve para
pegar) gluten, tnis n. Sin: gltinum; glus,
glutis f. Uso: fabricante de -, glutinrius //
(extremidad posterior del cuerpo) cauda, ae f.
Sin: penis, is m // (porcin que en algunas
ropas talares se prolonga por la parte posterior y se lleva comnmente arrastrando)
cauda, ae f. Uso: llevar la -, trhere caudam
// (- o cabellera de cometa) lcida fax (facis
f) // (- de pescado) ichthyocolla, ae f.

colaboracin: coopertio, onis f. Sin: scia


(vel sociata, vel consociata, vel mtua) pera
in liqua re; communis nisus (-us m). Uso: internacional, mtua inter nationes pera; poltica, sociata pera ad rem polticam spectans; en -, soci per; consociatis vribus;
libro escrito en -, liber sociat aliquorum
per scriptus.
colaboracionista: adiutor (-oris m) vel adiutrix (-icis f) contra ptriam.

colaborador, ra: laboris vel peris scius m,


scia f. Sin: sodalis (-is mf) peris; laboris
consors (-sortis mf); synergus (-i m); adiutor

235

colaborar
m, adiutrix f (in liqua re, ad liquid); auxiliaris (-is mf); auxilirius m; auxiliria f; laborum prticeps (-cpis mf); collaborator, oris
m; collaboratrix, icis f. Uso: nuestro -, peris
nostri scius.

colaborar: cooperari. Sin: collaborare; cum


liquo peram sociare vel navare; adiutricem
peram licui praestare. Uso: - estrechamente
con alguien, arte (vel arcte) cum liquo cooperari.
colacin: (refaccin) v. lunch.

colada: (accin de colar) lavtio, onis f. Sin:


detrsio; abstrsio // ropa -, abluta lntea.

colador: colum, i n. Sin: colatrium; cribrum. Uso: - de caldo, de pasta, de macarrones, iuris, pastae, tubulatae pastae colum.

colapez: ichthyocolla, ae f. Sin: gluten (-tnis


n) piscrium.
colapiscis, v. colapez.

colapso: vrium debilittio, extenutio, defctio. Uso: - cardaco, cordis collpsio //


(fig, - moral) nimi defctio.

colateral: (adyacente por un lado) lteri haerens (-entis). Sin: ex ltere haerens // (pariente que no lo es por lnea recta) ex ltere
vel ex latribus cognatus m, cognata f. Sin:
affinis mf; transverso cognationis gradu
coniunctus. Uso: parentesco -, cogntio (ex
latribus); affnitas.
colback: pellceus (Russorum) pleus. Sin:
cpitis tegumentum pellceum.
colcha, v. cubrecama.

colchn: clcita vel clcitra, ae f. Uso:


- neumtico, - de aire, clcita inflbilis; - de

gomapluma, clcita e gummi plmea; - de


lana, clcita lnea; - de muelles, nstitae,
arum fpl; - de pluma, plumcium, ii n; clcita
plmea.
colchonero, ra: culcitrius vel culcitrrius, ii
m, culcitria vel culcitrria, ae f. Sin: culcitarum confector m, confectrix f.
colchoneta: culctula vel culcitella, ae f. Sin:
parva clcita.

coleccin: collctio, onis f. Sin: collectus, us


m; res collectae; collecta, orum npl; collectnea, orum npl. Uso: - especiales, collectnea
specilia; - jurdica, corpus iuris; - numismtica, corpus nummorum; nummi collecti; - de
cassettes, casetotheca; - de clsicos latinos,
collctio classicorum latinorum; - de cuadros, pinacotheca; - de documentos, documentrium; - de escritos, scripta collectnea;
- de inscripciones, corpus inscriptionum; - de
leyes, legum corpus; - de libros, librorum sries; bibliotheca; - de piedras preciosas, thesaurus gemmarum; - de poesas, thesaurus
crminum vel pomatum; - de sellos de
correo, pittaciorum cursulium collctio; pittcia cursulia (vel cursria) collectnea; pittcia epistolria in rdinem redacta vel in
unum collecta; - de sentencias, dicta collectnea; - de todas las herejas, mnium fdei
cathlicae errorum collectus // hacer - de
cuadros, tbulas pictas collgere vel ndique
comere; hacer una - numismtica, vteres
recentioresque nummos in rdinem redgere.
coleccionar: collgere.

coleccionista: studiosus (alicius rei) collector m; studiosa collectrix f. Sin: qui vel quae
studiose (liquid) clligit.

colecta: (recaudacin hecha por lo comn


con un fin caritativo) stips (stipis f) collatcia.
Sin: collecta; pecnia collecta. Uso: hacer

236

colrico
una -, pecniam vel stipem collgere, cgere,
conferre // (oracin de la misa que reza el sacerdote antes de la epstola) collecta, ae f.

colectividad: commnitas, atis f. Sin: coetus


(-us m) hminum. Uso: - juda, commnitas
iudica.
colectivismo: collectivismus, i m. Uso: marxista, collectivismus marxianus; absoluta
rerum commnio.
colectivista: bona publicandi fautor m, fautrix f.

colectivizacin: bonorum aequtio (-onis f).


Sin: collectiva rerum dispenstio. Uso: - de
los medios de produccin, indctio collectivae temperationis instrumentorum, quibus
bona gignuntur.
colectivizar: publicare. Sin: in commune redgere. Uso: - los bienes privados, privata
bona in commune redgere; singulorum bona
commnia fcere vel rddere.

colectivo: adj collectivus, a, um // (pequeo


mnibus) coenautocinetum, i n. Sin: autoraeda longa. Uso: - escolar, coenautocinetum
scholare; v. autobs.

colector: (recaudador) v. esta voz // (aparato) collectrium, ii n // (alcantarilla) lveus


collectcius.
coldoco: choldochus, a, um. Uso: canal -,
ductus (-us m) choldochus.

colegial: (relativo a un colegio) collegialis,


e. Sin: collegirius; ad collgium prtinens.
Uso: reunin -, collgii coetus // (estudiante
en un colegio) collgii sodalis. Sin: ephebi
alumnus.
colegiala: collgii vel ephebi alumna, ae f.

Sin: discpula; educanda; instituenda puella.

colegialidad: collegialis rtio. Sin: collgii


consensus (-us m) vel vis.

colegialmente: commniter. Sin: totus


collgii consensu.
colegiata, v. iglesia.

colegio: (sociedad o corporacin de personas de la misma dignidad o profesin) collgium, ii n. Sin: coetus, us m; socetas; corpus.
Uso: Sacro - de Cardenales, Sacrum Cardinlium Collgium; - episcopal, collgium
episcopale; - de profesores, collgium docntium // - electoral, civitatis pars ppuli legatis
creandis // (establecimiento educacional) collgium, ii n. Sin: ephebum; institutum; paedagogum. Uso: - eclesistico, collgium
ecclesisticum; - mixto, collgium mixtum;
Pontificio Colegio Brasilero, Pontifcium
Collgium Brasilianum; - Sagrado Corazn, ephebum ex Iesu Corde nomen trahens; - de internos, v. internado; - para
mujeres, puellarum collgium; puellis educandis institutum; puellare vel femneum
paedagogum; - para varones, puerorum
collgium // (edificio del colegio) domus
(-us f) vel aedes (-ium fpl) iuventuti instituendae.
colemia: cholemia, ae f.

colepteros: coleptera, orum npl.

clera: (ira, enojo, enfado) ira, ae f. Sin: iracndia. Uso: montar en -, irasci; bile exardscere; iracndi exardscere vel effervscere
// (bilis) bilis, is f // (enfermedad) chlera, ae
f. Sin: chlera morbus; asiticus morbus.
Uso: sufrir de -, chler laborare.

colrico: (que se deja llevar de la ira) iracundus. Sin: ad iram pronus vel proclivis; in iram

237

colesterina
praeceps // (relativo al clera) cholricus.
Sin: ad chleram prtinens // (enfermo de clera) chler affectus vel laborans.

colesterina, v. colesterol.

colesterol : cholesterolum, i n. Sin: cholesterinum.


coleta: con -, crinicaudatus, a, um.

colgador: (colgadero) tendculae, arum fpl.


Sin: vstium sustentculum; paenulrium.

colgadura: palla, ae f. Sin: parastroma, tis


n.

clico: adj clicus, a, um. Uso: que padece


clicos, torminosus // sust clica, ae f. Sin:
clicus morbus; vscerum vel clicus dolor;
trmina, um npl; chodapsus; leus vel leos, i
m.
coliflor: cauliflora, ae f. Sin: brssica cauliflora; brssica pompeiana; caulis flridus.

colilla: (resto del cigarro que se tira) ciccum,


i n. Uso: colillas que humean, cicca fumntia.
colillero: cicca clligens.

Coliseo: Colossum, i n. Sin: Flvium amphitheatrum.

colisin: collsio, onis f. Sin: allsio; collisus,


us m; concssio // fig conflictus, us m.

colitis: colites, is f. Sin: coli inflammtio;


crassi (vel latioris, vel laxioris, vel plenioris)
intestini inflammtio.

collado: (cerro, colina) v. estas voces // (depresin suave por donde se puede pasar fcilmente de un lado a otro de una sierra)
clivus, i m.

collar: (adorno femenil; insignia de algunas


magistraturas, dignidades y rdenes de caballera) torques vel torquis, is mf. Sin:
collare, is n; lnea. Uso: - de la Anunciada,
collare vel torquis ab Annuntiata; - de perlas,
torquis gemmatus vel gemmata; torquis baccatus vel baccata; lnea margaritarum vel ex
margaritis ; - de una orden, torquis ornamentrius vel honorrius // (aro que se cie al
pescuezo de los animales domsticos)
collare, is n.
collera: (- de tiro o traccin) hlcium, ii n.

colmenar: apirium, ii n. Sin: alverium;


alveare, is n.
colmenero: apirius, ii m.
colobo: colbium, ii n.

colocacin: (accin de colocar) colloctio,


onis f // (empleo) munus, nris n // (situacin)
condcio, onis f. Uso: una excelente -, ptima
condcio.
colofn: clophon, onis m.

Colombia: Columbia, ae f.

colombiano: adj columbianus, a, um // sust


Columbianus, i m.

colon: colum vel colon, i n. Sin: intestinum


crassum, lxius, plnius.

Coln: Cristbal -, Christphorus Columbus.

colonia: (conjunto de personas que van de


un lugar a otro para poblarlo o cultivarlo, o
para habitar en l) colnia, ae f // (territorio
fuera de la nacin que lo hizo suyo, y ordinariamente regido por leyes especiales) colnia, ae f. Sin: rgio vel ntio subiecta;
ppulus subiectus // - escolar, parvulorum vel

238

columnata
puerorum secessus (-us m). Uso: - veraniega,
aestivus (parvulorum vel puerorum) secessus
(martimus, montanus).

coloniaje: colnicae dicionis tmpora (-um


npl) vel aetas (-atis f).

colonial: colonialis, e. Sin: colnicus; colonirius. Uso: comercio -, commrcium cum


colniis; gneros -, merces colnicae; guerras -, bella ad colnias acquirendas gesta vel
bella quae ad colnias acquirendas geruntur;
imperio -, colniae (las colonias); leyes -,
leges colnicae; pueblo sujeto a rgimen -,
ppulus alienae dicioni ( vel colnicae dicioni, vel colnicae dominationi) obnxius;
someter un pueblo a rgimen -, in colnicum
domnium ( vel in colnicam dominationem)
ppulum redgere; ppulum prpriam colniam constitere vel sibi subcere.
colonialismo: colonialismus, i m. Sin: rgimen (-mnis n) colnicum. Uso: poca del -,
colnicae dicionis vel dominationis aetas;
colonialismi tmpora.

colonialista: adj colonialismo favens // sust


colonialista, ae mf. Sin: colonialismi fautor
m, fautrix f; rerum coloniarum peritus, studiosus; rerum coloniarum perita, studiosa.

colonizacin: (movimiento de poblacin de


un pas a otro) colniae vel colonorum dedctio in liquam regionem. Sin: colniae in
liqua regione constittio vel colloctio //
(transformacin de un pas en un teritorio
dependiente de la metrpoli) ppuli redctio
in prpriam colniam; v. colonial.

colonizar: colniam dedcere (in liquam regionem) // (formar o establecer una colonia)
coloniam in liqua regione cndere vel
constitere // (someter un pueblo a rgimen
colonial) v. colonial.

coloquial: colloquialis, e.

coloquio: collquium, ii n. Uso: - desinteresado, collquium ad cmmoda non ttinens;


- diplomticos, collquia diplomtica; realizar - diplomticos entre s, collquia diplomtica inter se gere; - en la cumbre,
collquium fastigiosum; mediante coloquios,
collquiis institutis.
color: color, oris m. Uso: - llamativo, color
immdicus, immodestus; - al leo, color olerius; de variados -, verscolor, oris; versicolrius, versicolorus.

colorear: (dar color) colorare // (teir) tngere // fig, ornare. Sin: illuminare. Uso: - el
estilo, verba pngere.

colorete: rubrca, ae f. Sin: mnium; purpurissum; fucus rubens vel purpreus; rubor.
Uso: darse -, pintarse de -, purpurisso lbia
fucare; purpreo fuco lbia circumlnere.
colorido: colorum varetas, pulchritudo, venustas. Uso: - falso, fucatus nitor; - natural,
color verus; - sano, coloris bnitas; armona
del -, commissura colorum // (fig, brillo del
estilo) dicendi color. Sin: orationis ornatus
vel nitor.

colosal: colossus, a, um. Sin: colssicus; colossus; ingens; enormis.

columna: (pilar) columna, ae f. Sin: pila, ae


f. Uso: - de puente, pila pntilis // - vertebral,
columna vertebralis. Sin: vertebrarum sries
vel spina; dorsi spina // Mil agmen, mnis n.
Uso: - motorizada, agmen crruum; - blindada, agmen crruum loricatorum.

columnata: prticus, us f. Sin: peristlium;


columnarum ordo. Uso: - del Bernini, berniniana prticus.

239

columnita
columnita: columella, ae f.

columpiar: (mecer en el columpio) oscillare.


Sin: oscillo movere vel impllere liquem //
columpiarse, oscillari. Sin: oscillo moveri,
impelli, iactari; oscillo ldere ; fig y coloq,
andar contonendose, anadear, natum (vel
antium, vel nitum) more incdere.

columpio: (como instrumento) oscillum, i n;


(como juego) oscilltio, onis f.

coluro: coluros vel colurus, i m. Uso: - de los


equinoccios, colurus aequinoctiorum; - de los
solsticios, colurus solstitiorum.
colutorio: collutrium, ii n.

praepsitus Legioni honoratorum; - de nave,


magister navis.
comandita: sociedad en -, socetas mercatria sodlium sponsorum.
comanditario: scius commendatrius.

comando: (grupo armado especializado en


el combate de choque) manus (-us f) audax.
Sin: audcior manpulus; impetuosa manus //
Mec guberntio, onis f. Uso: - automtico,
guberntio autmata vel automatria.

comatoso: veternosus, a, um. Sin: sopitus;


intermriens, intermrtuus, moribundus.
Uso: estado -, veternus, i m; coma, tis n.

coma: (estado patolgico) coma, tis n. Sin:


veternus; sopor; torpor; sopor gravis; morbosus sopor; torpor letalis. Uso: entrar en -, obtorpscere; estar en -, torpre veterno //
(signo ortogrfico) comma, tis n. Sin: vrgula. Uso: marcar las -, vrgulis distnguere.

combate: prelium, ii n. Sin: certamen,


mnis n. Uso: - singular, certamen singulare;
- naval, areo, prelium navale, arium;
dejar a uno fuera de - (en el boxeo) protrdere liquem extra certamen; protrusum liquem devncere.

comadreja: mustela, ae f // (propio de o relativo a la -) mustelinus, a, um.

combinacin: coninctio, onis f. Uso: Qum


chmica mxtio.

comadre: (madrina) commater, tris f. Sin:


pro matre // (partera) v. esta voz.

comadrona, v. partera.

comandancia: (cargo) praetoris munus


(-nris n) // (edificio) praetrium, ii n.

comandante: praefectus, i m. Sin: praepsitus; centrio, onis m. Uso: - general,


praefectus maior; - supremo del ejrcito,
imperator; - de artillera, praepsitus pyroballistariis; - de aviacin, ariae classis praefectus; - de caballera, magister quitum;
- de los coraceros, praefectus quitum loricatorum; - de los guardacostas, praefectus
classis praesidiriae; - de la Legin de honor,

combs: stega, ae f. Sin: forus, i m; forum, i


n.

combinada: Dep coniuncta exercittio. Uso:


- nrdica, coniuncta exercittio septemtrionalis; exercitationes septemtrionales coniunctae.
combinado: (cctel) v. esta voz // Dep, v. seleccionado.

combinatorio: combinatrius, a, um. Uso:


mtodo -, combinatria mthodus.

combinar: compnere. Sin: coningere.


Uso: - los colores, colores temperare.

240

cmic
combustible: adj combustbilis, e // sust
combustbile, is n. Sin: materia combustbilis; materies (-i f) comburenda; ignis materia; alimentum ignis.

comedia: comedia, ae f. Sin: fbula. Uso:


- radial, radiofnica, fbula radiophnica;
- televisiva, ludus televisficus // - de carcter, statria comedia; - de enredo, comedia
motria // componer comedias, comedias
fcere vel scrbere; desaprobar una -,
comediam improbare; desechar una -,
comediam recere; representar una -,
comediam vel fbulam gere, exhibere; ad
scaenam dere // de -, cmicus, a, um.

comedigrafo: comoedigraphus, i m. Sin:


comoediarum scriptor; cmicus.

comedor: (pieza destinada para comer) cenculum, i n. Sin: centio; refectrium; epulatrium; triclnium; conclave epulare; oecus
refectrius. Uso: - pequeo, cenatincula //
(que come mucho) comestor vel comesor,
oris m.

comendador: (caballero de una orden militar que tiene encomienda) commendator, oris
m. Sin: eques (quitis m) commendator; torquatus eques; eques beneficirius. Uso: - de
la Orden de Malta, Eques Melitensis beneficirius; - de la Orden de San Gregorio
Magno, Torquatus Eques Ordinis Gregoriani.

comentar: commentari. Sin: explanare; commentrio illustrare; annotatinibus instrere.


Uso: - poemas, crmina commentari.

comentario: commentrius, ii m (libro);


commentrium, ii n (volumen) . Sin: commenttio. Uso: breve -, commentarolus;
commentarolum; memorola.
comentarista: commentator, oris m; commentatrix, icis f.

comenzar: tr incpere. Sin: incohare vel inchoare. Uso: por dnde comienzo?, unde incpiam? // intr intium habere. Sin: oriri.
comerciable: mercbilis, e. Sin: vendbilis.

comercial: commercialis, e. Sin: mercatrius; negotiatrius; negotialis; ad mercaturam


spectans. Uso: ciudad -, urbs a mercatribus
celebrata.

comerciante: mercator, oris m; mercatrix,


icis f. Sin: mercans (-antis mf); mercaturam
exercens. Uso: - al por mayor, negotiator; negtians, - al por menor, al menudeo, nstitor;
vnditor.
comercio: (accin de comerciar) commrcium, ii n. Sin: mercatura; negotitio. Uso: exterior, commrcium externum; mercatura
externa; - ilcito, - clandestino, commrcium
furtivum; - interior, mercatura verncula; intermediarios, mercatura intermdia; libre -,
lberum commrcium; - mundial, commrcium mundanum // (tienda, almacn, establecimiento comercial) v. tienda.

comestible: esculentus, a, um. Sin: edlis, e


// comestibles, esculenta, orum npl. Sin: edlia, ium npl; cibaria, orum npl.

cometa: (juguete) quilo, onis f. Sin: quila


chartcea; aquilina ex levi charta figura. Uso:
remontar una -, aquilonem sublime ferre //
(astro errante) cometa vel cometes, ae f. Sin:
stella vel sidus (-dris n) cometes; stella crinita; stella cincinnata.

cometido: munus, nris n. Sin: offcium.


Uso: desempear su -, mnere fungi; es cometido del juez, idicis est.

cmic o comic: fbulae nubeculatae. Sin:


nubeculati libelli; pginae cmice pictae.

241

comicio
comicio: comtium, ii n. Uso: - parlamentarios, comtia parlamentria; resultado de los
-, xitus comitiorum; celebrar - libres, lbera
celebrare comtia.

cmico: (relativo a la comedia) cmicus, a,


um // (divertido, gracioso) cmicus. Sin: ridendus; ridculus. Uso: actor -, cmicus; comoedus; comoediarum actor; una aventura -,
ridcula res; poeta -, comoediarum scriptor //ambulantes, viri circenses.

comida: (accin de comer) comstio, onis f.


Sin: cibus, i m. Uso: - solemne, sollemnis
comstio; - tranquila, compsitus cibus; - al
paso, cibus subitrius; - en fro, cibus siccus
// (alimento) cibus, i m. Sin: esca, ae f; victus
(- us m). Uso: comidas farinceas, cibi farincei; comidas de pescado, cibi piscrii; para gatos, flium cibus; tomar su -, cibum
cpere // (reunin de personas para comer)
cena, ae f. Uso: dar comidas, cenas fcere;
asistir a las -, cenas obire; invitar a comer, ad
cenam invitare; durante la -, inter cenam //
(servicio, plato) mensa. Uso: - principal,
mensa principalis // - del medioda, prndium, ii n; - de la noche, cena, ae f.
comienzo: intium, ii n. Sin: princpium.
Uso: - de rengln, lneae intium.

comilona: comisstio, onis f. Sin: hellutio.

comillas: vrgulae, arum fpl. Sin: signum citationis; vrgulae dplices; pices, um mpl;
linolae, arum fpl. Uso: entre -, inter signa
citationis; palabras entre -, verba duabus
astricta linolis; colocar, encerrar algo entre -,
liquid vrgulis (vel apcibus) intercldere,
distnguere, interpngere.
cominera: cavilltio, onis f.

Cominform, v. Kominform.

comino: cuminum, i n.

Comintern, v. Komintern.

comisara: (empleo o cargo de comisario)


commissrii vel procuratoris munus, offcium, ministrium // (oficina del comisario)
commissrii sedes // (territorio administrado
por un comisario) commissrii dcio (-onis
f).

comisario: commissrius, ii m. Sin: procurator; curator; (alicius rei) praefectus. Uso: de polica, de seguridad, de vigilancia, pblicae securitatis commissrius; pblicae tutelae curator vel procurator; praefectus
vgilum vel publicorum // (inspector de polica) inspector vgilum vel publicorum // (el
que tiene podeer y facultad de otro para ejecutar alguna orden o entender en algn negocio) curator, oris m. Sin: procurator.

comisin: (conjunto de individuos para entender en algn asunto) commssio, onis f


(licui rei faciendae, procurandae, administrandae, provehendae). Sin: collgium; conslium; crculus; delecti viri; delectorum
virorum collgium. Uso: - cardenalicia, Patrum Cardinlium Conslium; - especiales,
crculi speciales; - Europea, Commssio Europaea; - Internacional, Conslium Internationale; Internationalis Commssio; Internacional Auschwitziana, Commssio Internationalis Auschwitziana; - Pontificia para
, Pontifcia Commssio pro + abl ; - Pontificia de asistencia, Pontifcium Conslium
calamitosis vel egentibus adiuvandis, relevandis, allevandis; - Sueca para el premio
Nobel, Conslium Nobelianum Suticum; de investigadores, commssio investigatorum
// (orden que se da a una persona para que
ejecute algn encargo) mandatum, i n. Sin:
iussum; imperatum. Uso: dar - a uno, mandatum licui dare ut + subj; cumplir una -, mandatum xsequi, confcere, effcere, perfcere

242

compaero
// (encargo) curtio, onis f. Sin: procurtio;
negtium; mandatum (particularmente de
encargo verbal). Uso: dar - a uno, curationem licui commttere; negtium licui dare
ut + subj; commttere, mandare licui liquid
faciendum; commttere, mandare licui ut vel
ne + subj.

comisionado, da: curator, oris m; curatrix,


icis f. Sin: qui pro liquo negtium curat;
quae pro liquo negtium curat.
comisionar, v. comisin (dar comisin).

comisionista: mandatorum confector vel perfector.

comit: comitatus, us m. Sin: conslium;


coetus (-us m); delecti, orum mpl, delectae,
arum fpl (de mujeres solas). Uso: - directivo
de una revista, conslium commentriis moderandis; - ejecutivo, comitatus exsecutrius;
conslium rei exsequendae; - honorario, comitatus honorrius; honorrium conslium;
coetus honoris caus constitutus; - Olmpico
Internacional, mnium nationum Conslium
Olmpiis celebrandis; ex mnibus natinibus
Conslium Olmpiis provehendis; - de biotica, comitatus pro biothica; reunin del -,
conslii conventus vel congrssio; constituir,
formar un -, conslium constitere.

comitiva: comitatus, us m. Sin: coetus (-us


m); manus (-us f); agmen (-mnis n); caterva;
cmites, um mpl. Uso: jefe de -, ductor itinerrius.

cmitre: (hombre que ejerce su autoridad


con excesivo rigor o dureza) cruciator, oris
m.

command (Inform), comando: iussum, i n.


Sin: mandatum.

Commonwealth of Nations: (en sentido es-

tricto) Britnnicae Communitatis Domnia;


Britnnici Imprii Domnia; (en sentido lato)
Britnnica Nationum commnitas, socetas,
consocitio.

cmoda: armarolum, i n. Sin: armarolum


loculatum vel mltiplex.

comodoro: (oficial de marina que manda


una divisin naval de ms de tres barcos)
classis vel classi praefectus.

compact disc, CD: discus compactus. Sin:


orbculus compactus; phonodiscus compactus.
compadre: cmpater, tris m // (coloq, amigo
o conocido) compar, ris m. Sin: amicus; scius; sodalis.

compaginacin: paginarum digstio vel


distribtio.
compaginado: in paginas digestus (liber).

compaginador, ra: digestor (-oris m) paginarum; paginarum digestrix (-icis f).

compaginar: in pginas disponere // (fig,


poner en buen orden) ordinare. Sin: instrere; digrere.

compaerismo: (vnculo que existe entre


compaeros) condiscipulatus, us m // (armona y buena correspondencia entre ellos) v.
camaradera.

compaero: sodalis, is m. Sin: consodalis, is


m; scius; comes, mtis m. Uso: - de colegio,
ephebi sodalis (-is m) ; synephbus, i m; de equipo (deportivo) , collusor (-oris m) scius; acii scius; - de escuela, condscipulus,
i m ; - de juego, collusor, oris m; - de oficina,
collega, ae m; - de trabajo, scius laboris; de viaje, comes itneris.

243

compaa
compaa: socetas, atis f. Sin: sodlitas;
consocitio; collgium. Uso: - area, socetas
aria vel aronutica; - Area Escandinava,
Socetas Aronutica Scandinava; - area
privada, consocitio aria privata; - Pan
American, Socetas aronutica, cui nomen
Pan American; - cinematogrfica, sodlitas
cinematogrphica; - comercial, socetas mercatria vel negotiatria; - dramtica, sodlitas scenica; comicorum vel scaenicorum
socetas; - industrial, socetas industrialis; Internacional, Conslium Internationale; mercantil, mercatria socetas; negotiatorum
sodlitas // - de Jess, Socetas Iesu; - de navegacin, socetas navigatria; - del Santsimo Sacramento, Sodlitas ab Augusto
Sacramento; - de seguros, socetas cautinibus praebendis; socetas pro damnis sarciendis; - de transportes, vecturae socetas //
(personas que acompaan a alguien) comitatus, us m // (Mil, unidad tctica que forma
parte de un batalln y est mandada por un
capitn) manpulus, i m. Uso: los soldados
de una -, manipulrii, iorum mpl; manipulares, ium mpl.
comparacin: compartio, onis f. Sin: colltio. Uso: - internacional de la enseanza, internationalis compartio eruditionis.
comparar: comparare.

comparativamente: comparative. Sin: comparate; per comparationem; in comparatione


+ gen.
comparativo: adj comparativus, a, um //
sust comparativum, i n.
comparsa: persona muta.

compartimento: (accin de compartir) parttio, onis f. Sin: divsio; distribtio; sctio //


(cada parte en que se divide un territorio,
edificio, caja, vagn de viajeros, etc.) pars,

partis f. Sin: provincia; circumscrptio administrativa (divisin territorial); compartimentum; loculamentum; diaeta; lculus (de un
mueble); locellus (de un casillero). Uso: - de
primera clase, primae classis loculamentum;
- de vagn, compartimentum vel diaeta
currus ferrivirii; - para fumadores, para no
fumadores, compartimentum fumatorum,
non-fumatorum; loculamentum tabacum fumntibus, non-fumntibus; dividido en compartimentos, loculatus vel loculosus, a, um.
compartimiento, v. compartimento.

compartir: tribere (liquid licui). Sin: distribere; divdere; largiri; partiri, dispertire.
Uso: no - las ideas de uno, ab liquo dissentire.

comps: (instrumento) crcinus, i m. Uso:


abrir el -, crcinum didcere; hacer girar el -,
crcinum circum vlvere; medir con el -, crcino dimetiri liquid // Mar, v. brjula //
Mus, modus, i m. Sin: nmerus; metrum; msicus pes. Uso: individuar una cancin desde
los primeros -, a primis msicis pedibus quae
sit cantincula concere; llevar el -, nmerum
(vel modum, vel metrum) dcere; no llevar
el -, a nmero aberrare

compasillo: nmerus minor. Sin: metrum


minus; (msicus) pes minor.

compatible: compatbilis, e.

compatriota: compatriota, ae m. Sin: patriota; meus, tuus, suus civis (mi, tu, su
-); (de nuestro pas) nostras, atis m; (del pas
de ustedes) vestras, atis m; popularis, is m.

compendiador: breviator, oris m. Sin: qui in


eptomen liquid cogit; qui in compndium
liquid rdigit; qui eptome liquid circumscribit.

244

competir
compendiar: (reducir a compendio algn escrito) compendiare. Sin: epitomare; liquid
in eptomen cgere; eptome liquid circumscrbere; in compndium liquid redgere; liquid breviare // (escribir, exponer,
hablar compendiosamente) summatim
(vel strictim, vel capitulatim, vel brviter, vel
paucis, vel paucis verbis) scrbere, expnere,
dcere // (contener en s, resumir) complecti.
compendio: (sumaria exposicin escrita)
brevirium, ii n. Sin: summrium; eptoma,
ae f; eptome, es f // (sumaria exposicin
oral) brevis expostio. Sin: expostio praecisa. Uso: en -, v. compendiosamente.
compendiosamente: compendiose. Sin: brviter; summatim.

compendioso: compendiosus, a, um. Sin:


brevis; pressus; praecisus; summatim expsitus (expuesto sumariamente) // (tratndose
de un escrito) in eptomen coactus; in compndium redactus; eptome circumscriptus.
compensacin: compenstio, onis f. Uso: mensual por las ventajas suprimidas, compenstio mnstrua pro cmmodis sublatis.
compensar: compensare.

competencia: (competicin) compettio, onis


f. Sin: certamen; certtio; concerttio; contntio. Uso: hacerle - a uno en algo, fcere
contentionem cum liquo de liqua re; venire
licui in contentionem // (emulacin) aemultio, onis f. Sin: certtio; competitorum aemultio. Uso: - comercial, aemultio
mercatria; certtio commercialis; mercatura
emula ; - desenfrenada, immoderata vel effrenata competitorum aemultio; libre -, lbera competitorum aemultio; hacerle - a
uno, liquem aemulari // (rivalidad) simultas, atis f // (incumbencia) munus, nris n.

Sin: offcium; negtium; opus. Uso: esto es


de mi -, hoc meum est; meum est hoc negtium; creer algo de su -, liquid offcii sui dcere // (- del juez u otra autoridad) legtima
potestas. Sin: ius atque potestas; iuris vel iudcii alicius (rem esse). Uso: esto es de mi -,
hoc est facultatis meae; sin -, nullo iure; nulla
potestate; nulla auctoritate; nulla facultate //
(aptitud, idoneidad) pertia, ae f. Sin: artis
vel doctrinae praestntia; intellegntia. Uso:
- especfica, cogntio atque facultas; subtlior
intellegntia; - tcnica, rtium pertia; sin -,
inscienter; inscite, imperite.
competente: ( a quien compete o incumbe alguna cosa) cmpetens, entis. Sin: legtimus,
idneus. Uso: juez -, iudex cmpetens; tribunal -, tribunal legtimum // (apto, idneo)
aptus (licui rei, ad liquid). Sin: idneus
(licui rei; ad vel in liquid) // (debido) iustus,
a, um. Sin: dbitus // (proporcionado, adecuado) aequus, a, um.

competicin: (accin de competir sobre todo


en los deportes) certamen, mnis n. Sin: compettio. Uso: - comercial, aemultio mercatria; certtio commercialis; mercatura emula;
- deportiva, ldicra compettio; ldicrum certamen; certamen lusrium; - deportivas mixtas, ivenum et puellarum mixta certmina; futbolstica, certamen follis pedumque; - internacional, certamen internationale; internationalis compettio; - olmpicas, certmina
Olmpia; empezar la -, certamen inchoare //
(competencia) v. esta voz.

competidor, ra : compettor, oris m; compettrix, icis f: Sin: pettor; certans; certator;


concertator; agonistes, ae m; emulus; aemulator. Uso: - olmpico, Olmpicus sive Olympacus certator.

competir: certare. Sin: concertare;


concrrere; contndere liqua re, vel cum liquo,
vel inter se.

245

compilation
compilation (Inform) traduccin automtica
de un programa: compiltio, onis f // (coleccin) colltio, onis f.

compile (Inform) traducir automticamente


un programa: compilare.

compiler (Inform) compilador, recopilador:


compilatrum, i n. Sin: compilatrium.

complejo: adj complexus, a, um. Sin: mltiplex; permixtus. Uso: problemas -, complexa
problmata // (Psicol, conjunto de ideas,
emociones y tendencias generalmente reprimidas) complexus, us m. Sin: conscintia.
Uso: - de culpa, conscintia de culpa; - de inferioridad, inferioritatis complexus; inferioris condicionis (vel status, vel gradus)
complexus; conscintia de inferiore condicione (vel statu, vel gradu); - de superioridad,
exsuperntiae vel praestntiae complexus;
tener - de inferioridad, se contemnendum arbitrari // (conjunto de establecimientos fabriles) complexus, us m. Sin: consocitio, onis
f. Uso: - comercial alimentario, alimentrius
complexus mercatrius; alimentria consocitio mercatria; - tcnico Siemens, consocitio tchnica Siemens; complexus
tchnicus Siemens, vel qui Siemens appellatur.
complemento: complementum, i n. Sin: supplementum.

complementariedad: complementaretas,
atis f.

complementario: complementrius, a, um.


Sin: completrius; completivus.
complemento: complementum, i n. Sin: supplementum.

completamente: complete. Sin: plane; pnitus; perfecte.

completas: Liturg, completrium, ii n. Sin:


postremae horriae preces.

completo: (cabal) v. perfecto.

complexin: (consitucin fsica del individuo) crporis affctio (-onis f). Sin: crporis
constittio, tempertio, temperatura. Uso: buena, bona constittio; - dbil, infirma crporis constittio; crporis imbecllitas vel infrmitas; - externa, crporis figura; - fuerte,
firma crporis affctio; bene constitutum corpus; - grcil, graclitas vel tenitas crporis;
ser de - enfermiza, infirma valetdine esse.

complicacin: Med, implictio, onis f. Uso:


- cardacas, cordis implicationes; - de una
enfermedad, morbi implictio // (concurrencia y encuentro de cosas diversas) rerum
concursus (-us m) // (enredo) implictio, onis
f. Sin: rerum implictio. Uso: las - de la situacin familiar, implictio rei familiaris //
(confusin, trastorno) confsio, onis f. Sin:
perturbtio. Uso: graves - polticas, magna
rerum (politicarum) perturbtio // (dificultad)
difficultas, atis f. Sin: nodus, i m. Uso: resolver una -, nodum expedire; la cosa presenta
una grave -, magnam res difficultatem affert
// (estado de una cosa complicada) implictio, onis f. Uso: la - de una mquina, mchinae implictio.

complicado: (mezclado con otras cosas)


mltiplex, plcis. Uso: causa -, causa mltiplex; enfermedad -, morbus mltiplex // (enmaraado) contortus, a, um. Sin: perplexus;
tortuosus; implicatus, impeditus. Uso: cuestin -, questio implicata; res impedita et
contorta; discusin -, impedita discepttio;
reglas gramaticales -, implicatiores grammticae leges // (fig, difcil) diffcilis, e . Sin: rduus. Uso: asunto -, rduum opus; res
diffcilis; la situacin es -, res in angusto est.
cmplice: (que toma parte en el delito o cri-

246

comprensin
men de otro) complex, lcis. Sin: scleris prticeps (-cpis), scius, adiutor.

complicidad: socetas scleris. Sin: consocitio scleris; facnoris conscintia. Uso:


con la - de un amigo, amico cnscio (abl absoluto).
compluvio: complvium, ii n.

componedora: (mquina de componer) mchina typothtica.


componer: (producir obras musicales) compnere. Sin: msicos modos fcere. Uso: melodas, meldias compnere.

comporta: (especie de canasta para transportar la uva en la vendimia) cuba, ae f. Sin:


canasta; cphinus.

comportamiento: (modo de ser) vitae consuetudo. Sin: facta, orum npl; mores et facta;
mores, um mpl. Uso: - diario, cotidiana vitae
consuetudo; - habitual, natura, ae f // (modo
de portarse) vitae modus. Sin: rtio vitae vel
vivendi; agendi rtio; mores, um mpl. Uso: heroico, sese gerendi hericus modus.

comportarse, v. portarse.

composicin: (el componer) compostio,


onis f. Sin: confctio; compositura; concinntio // (creacin literaria) scrptio, onis f.
Sin: scriptum; scriptura; opus, peris n //
(creacin musical) modi, orum mpl. Sin: nmeri, orum mpl // (creacin potica) carmen,
mnis n // (mezcla) compostio, onis f. Sin:
confctio; mixtura; mxtio; permxtio. Uso: de ungentos, unguentorum compostio; - de
un medicamento, medicamenti confctio; - de
varias cosas, coagmenttio; - en justas proporciones, tempertio; temperamentum.
compositor: (que hace composiciones musi-

cales) compsitor, oris m. Sin: modulator;


msicus; qui modos facit. Uso: - muy hbil,
faciendis modis peritssimus.

compota: mala condta npl. Sin: poma cocta


npl; condimentum; liquamen (-mnis n); liquamen frctuum; pomrium liquamen; sccharo concocta poma. Uso: - de higos,
platha, ae f; - de peras, liquamen de piris;
hacer -, condimentum fcere.
compra: mptio, onis f. Uso: contrato de -,
instrumentum emptionis; ir de compras, ire
obsonatum vel ad varias merces emendas; per
tabernas vagari; moderarse, refrenarse en las
-, in rebus emendis se retinere.

comprador, ra: emptor, oris m; emptrix, icis


f.
comprar: mere. Uso: - al contado, praesntibus nummis mere; pecuni praesenti (vel
numerat) mere; - barato, mere bene,
parvo, mnimo; - caro, mere male vel magno
pretio; - ms caro, mere pluris; - a un precio
razonable, mere salbriter.
compraventa: mptio et vendtio.

comprensibilidad: comprehensiblitas, atis


f.

comprensible: comprehensbilis, e. Sin: fcilis intellectu; fcilis ad intellegendum. Uso:


volver una cosa - para uno, liquid ad intellegntiam alicius accommodare; es - que se
haya equivocado, fcile intllegi potest eum
erravisse vel cur errverit.
comprensin: (accin de comprender) comprehnsio, onis f // (facultad, capacidad o
perspicacia para entender y penetrar las
cosas) intellegntia, ae f. Sin: captus (-us m);
percipiendi vis; facultas apprehendendi. Uso:
justa - de una cosa, iustum alicius rei iud-

247

comprensivo
cium; recta alicius rei aestimtio.

comprensivo: (que contiene, comprende o


incluye) qui (quae, quod) multa in se comprehendit vel complectitur // (tolerante) indulgens, entis. Sin: clemens; benignus.
compresibilidad: compressiblitas, atis f.

compresible: compressbilis, e.

compresin: comprssio, onis f. Uso: relacin de -, compressionis rtio; fase de -, compressionis vel a compressione gradus.

compresor: (que comprime) premens, entis.


Sin: cmprimens // (aparato que sirve para
comprimir) pressrium, ii n. Sin: prelum.
Uso: cilindro -, compressrium, ii n; cylindrus pressrius.
comprimido: compressus, a, um. Sin: pressus sive depressus; constrictus.

comprobante: testtio vel attesttio , onis f.


Sin: testifictio; testimnium; documentum.
comprometer: (exponer, poner en peligro)
in grave discrimen addcere.

compromiso: (obligacin contrada, empeo) offcium, ii n. Sin: conslium; stdium.


Uso: - poltico, polticum vel pblicum offcium; - sociales, stdia societati adiuvandae;
avenirse entre s (o con alguno) mediante ambiguos, inter se (vel cum liquo) ambiguis
consliis transgere; llevar a cabo su - de
evangelizar, suam in evangelizatione adimplere actuositatem // (convenio entre litigantes) compromissum, i n. Uso: hacer un acerca de algo, compromissum fcere de liqua re; por -, ex compromisso // (desposorios) v. esponsales // (palabra dada) v.
palabra.

compuerta: cataracta vel cataractes, ae f.


Sin: transenna volbilis. Uso: - de desage,
de descarga, exonerationis cataracta; bajar
la -, cataractam decere vel demttere; subir
la -, cataractam extllere, subdcere // (comporta) v. esta voz.
compuesta: flor -, v. flor.

compuesto: (cuerpo que se compone de


otros de distinta naturaleza) mixtura, ae f.
Sin: matria vel corpus mltiplex. Uso: - orgnico, compostio orgnica // (agregado de
varias cosas que componen un todo) concrtio, onis f. Uso: un - de estao y cobre, stannum et aes mixta // Gram, verbum
compsitum // estar - de, constare liqu re;
constare ex vel de liqua re.
computacin: ars computatria vel ordinatralis. Sin: disciplina computatria, ordinatralis, informtica. Uso: relativo a la -,
computatrius; computatralis; ordinatralis;
por -, ordinatrliter.
computabilidad: computablitas, atis f.

computadora o computador: computatria,


ae f; computatrium, ii n. Sin: computatrum;
ordinatrum; mchina computatoria vel cmputans; instrumentum computatrium. Uso:
de -, computatralis vel ordinatralis, e; - analgica, computatrum analgicum; - domstica, microcomputatrum; - electrnica,
ordinatrum (vel elaboratrium, vel instrumentum) electrnicum; - personal (PC), ordinatrum domsticum vel personale; porttil, computatrum pugillare vel portbile;
ordintrulum gestbile; mundo de la -, orbis
computatralis; encender, apagar la -, ordinatrum accndere, exstinguere; jugar con la -,
ordinatro ldere; meter, introducir algo en la
-, ordinatro liquid ndere.

computer (Inform): sust computatrum, i n.

248

comunin
Sin: ordinatrum, i n // adj computatralis. Sin:
ordinatralis, e; v. computadora.
computista: computator, oris m; computatrix, icis f.
comulgante: eucharstiae susceptor m, susceptrix f.

comulgar: acercarse a -, ad communionem


eucharsticam accdere.
comuna: municpium, ii n.

comunicabilidad: communicablitas, atis f.

comunicacin: (accin y efecto de comunicar o comunicarse) communictio, onis f.


Sin: nuntius; nottia. Uso: - interurbana, telelquium; - social, communictio socialis; telefnica, communictio telephnica; telephnicus nntius; collquium telephnicum;
- telegrfica, communictio telegrphica;
nntius telegrphicus; capacidad de - verbal
y explcita, facultas communicationis verbalis claraeque; medios de - social, instrumenta
communicationis socialis; llevar, traer una -,
nntium afferre vel perferre; recibir una -,
nntium accpere // (unin que se establece)
coninctio, onis f. Sin: colligamentum; colligtio; conxio. Uso: - telefnica, coninctio
(vel conxio, vel colligtio) telephnica;
colligamentum telephnicum; cortar la - (telefnica), coniunctionem intercldere; poner
a uno en - (telefnica) con otro, liquem cum
liquo coningere; ponerse en - (telefnica)
con uno, se coningere cum liquo; telephnice communicare cum liquo // (trato, correspondencia, conversacin) commrcium,
ii n. Sin: collquium; sermo. Uso: - epistolares, commrcium epistularum; - epistolares
entre asociados, epistolare inter socios commrcium; - telefnica, telephnicum collquium; telephnicus sermo; - telefnica
interurbana o de larga distancia, collquium

extraversus factum; - telefnica local, collquium locale; estar en - epistolar con uno,
clloqui cum liquo per ltteras; ponerse en (telefnica) con uno, liquem telephnio (vel
per telephnium, vel telephnii ope) lloqui //
va de -, iter, itneris n. Uso: cortarle a uno
las -, liquem itnere intercldere; un muro
corta las - por tierra, murus iter intrcipit.

comunidad: commnitas, atis f. Sin: socetas; sodlitas; congregtio. Uso: - cientfica,


commnitas scientfica; - eclesiales de base,
communitates ecclesiales bsicae; - Econmica Europea, Commnitas Oeconmica
Europaea; - internacional, commnitas internationalis; - mundial, commnitas universalis
vel mundana; - poltica, cvitas vel ntio; polticas econmicamente desarrolladas, florentiores res pblicae; cvitates in re oeconmica progressae; civitates in quibus res
oeconmicae magis profecerunt; - polticas
subdesarrolladas, egentiores res pblicae; religiosa, commnitas religiosa; - de Estados
Independientes, Communitas Civitatum sui
iuris; - de Taiz, consocitio tasiacensis vel
tasaca; equilibrio entre las - polticas, mtuae civitatum necessitdines ad aequilibritatem conformatae; quaedam inter civitates
aequablitas; dirigir una -, communitatem
gubernare.
comunin: (participacin en lo comn) commnio, onis f. Sin: commnitas; conspirtio.
Uso: - de propsitos y obras, voluntatum
operumque conspirtio // (acto de recibir la
Eucarista) commnio, onis f. Sin: synaxis,
-is; sancta commnio; sacra synaxis; commnio sancti altaris; cena Domnica, cena Dei;
(sanctssimae) Eucharstiae percptio, recptio, smptio. Uso: - diaria, semanal, mensual, commnio vel synaxis cotidiana,
hebdomadalis, mnstrua; - frecuente, crbrior
commnio; - muy frecuente, crebrrima commnio vel synaxis; - general, omnium commnio vel synaxis; mnium conventus ad

249

comunismo
Eucharstiam percipiendam, recipiendam, sumendam; communio mnibus ministrata vel
distributa; - pascual, paschalis commnio;
primera -, prima commnio; prima Eucharstiae percptio; dar, distribuir la -, communionem vel Eucharstiam ministrare, praebere,
porrgere, impertire, largiri, distribere;
hacer la - espiritual, votis (vel nimi desidrio) Eucharstiam smere; recibir la -, communionem percpere;
Eucharstiae
sacramentum recpere; panem Eucharsticum
percpere; cen Domnic uti; cnam Dei
dere; tomar la primera -, primam communionem recpere, accpere; primum sacram
Eucharstiam smere // Teol, - de los santos,
sanctorum commnio.
comunismo: communismus, i m. Sin: (como doctrina) communismi vel communistarum doctrina, praecepta, plcita; bonorum
aequandorum rtio vel doctrina; de aequandis
bonis doctrina; (- como faccin, partido)
communismi fctio; communistarum secta;
bonorum aequtio; bonorum mnium aequtio. Uso: - ruso, communismus rssicus; - de
rostro humano, communismus humanus vel
humnior.

comunista: adj communsticus, a, um. Sin:


coenonsticus; communismi vel communistarum (gen pl); ad communismum prtinens.
Uso: gobierno -, res pblica, in qua mnium
bona aequata sunt; partido -, communismi
sectatores; communistarum fctio vel pars
(partis f) vel partes (prtium) // sust communista, ae mf; communstria, ae f. Sin: coenonista mf; communismi fautor, sectator,
studiosus, praeco; fautor aequationis bonorum; bonis mnibus aequandis favens; aequandorum bonorum studiosus vel fautor;
bolscevichus.
comunitario: communitrius, a, um. Uso:
modalidad -, rtio communitria; vida -, vita
communitria.

concatenacin o concatenamiento: catentio vel concatentio, onis f.


concausa: concausa, ae f.

concausal: concausalis, e.

concavidad: concvitas, atis f.


cncavo: cncavus, a, um.
concebible: cogitbilis, e.

concebido: los recin -, recens concepti.

concejo: conclium, ii n. Uso: - federal, conclium foederale.


concelebracin: concelebrtio, onis f.

concelebrar: concelebrare.

concentracin: (accin y efecto de concentrar o concentrarse) conglobtio, onis f. Uso:


- urbana, sedes ncolis frequntior; - de
nubes, conglobtio nbium // (accin y efecto
de reconcentrarse) nimi intntio.

concentrar: (reunir en un centro o punto lo


que estaba separado) liquid in unum cgere
vel conglobare. Sin: liquid ad unum conferre vel deferre. Uso: - las tropas, in unum
locum cpias condcere, contrhere, cgere
// concentrarse (de tropas), se conglobare;
conglobari in unum // (reconcentrarse, abstraerse) v. reconcentrarse.

concntrico: centro circumductus. Sin: qui


(quae, quod) in commune centrum circumgitur; qui idem centrum habet. Uso: crculos , orbes circa eundem crdinem sese vertentes.

concepcin: concptio, onis f. Sin: conceptus, us m. Uso: Inmaculada -, Immaculata


Concptio; sine labe concepta; labe omni

250

concienzudo
immunis; ab orgine Immaculata // fig
cogittio, onis f. Sin: cogitatum; cogitatus
(-us m); nimi conceptus; opintio; opnio;
doctrina; disciplina. Uso: - cientfica, ntio
scientfica; ntio a scintiis profecta; - tica,
thica doctrina; - ideolgicas, opinationes
ideolgicae fpl; - poltica, rei pblicae
constituendae doctrina; de administranda repblica disciplina; - del amor, amoris disciplina vel doctrina; - del mundo econmico,
de rebus oeconmicis opnio.
concepto: conceptus, us m. Sin: cogitatum;
cogitatus (-us m.); cogittio; ntio; cogntio;
sentntia; sensus (-us m.); sensum; mentis
sensum. Uso: - inicial, prima ntio.
conceptualismo: conceptualismus, i m.

conceptualista: conceptualista, ae mf.

concertador: modulator, oris m; modulatrix,


icis f. Sin: moderator; phonascus. Uso: maestro -, concents magister; symphoniacorum
vel canntium magister.

concertar: (intr, concordar) concordare.


Uso: el atributo concierta con el sustantivo
en gnero, nmero y caso, eptheton vel appsitum (cum) substantivo concordat in gnere, nmero et casu; el verbo concierta con
el sujeto en nmero y persona, verbum subiecto (vel cum subiecto) concordat in nmero et persona.
concertista: symphonacus, i m.

concesin: concssio, onis f. Uso: hacer - polticas, concessiones polticas fcere.

concha: (parte que cubre el cuerpo de muchos moluscos y crustceos) conchlium, n.


Sin: testa. Uso: fig, - del apuntador, cella
suggestoris vel monitoris.

conciencia: conscintia, ae f. Uso: - buena,


conscintia bona; recta conscintia; - colectiva, societatis conscintia; - indecisa, incerta
vel vaga conscintia; - individual, privata
conscintia; - insensible, conscintia hebes,
hebescens, plmbea; - laxa, relajada, conscintia fcilis, indulgens (in liqua re); moral, conscintia moralis; - profesional, de la propia responsabilidad, prprii mneris
conscintia; - refleja, conscintia reflexa; social, conscintia socialis; - universal, universalis conscintia; - del deber, offcii conscintia; conscintia mneris exsequendi; - del
yo, egitas, atis f; conscintia sui ipsus;
conscintia mei ipsus // ancho de -, conscinti fcili vel indulgenti; en -, segn -, ex
nimo, ex fide; ntegra mente; salva conscinti; ex nimi sentntia; en el santuario de
la -, in interiore nimi sacrrio; en la - pblica, in conscintia pblica; estrecho de -,
sever conscinti; formacin de la - moral,
moralis conscintiae instittio; formacin de
las -, mntium formtio; hombre sin -, homo
sine ulla religione; homo pravus vel prditus;
la voz de la -, conscintiae vox; remordimiento de -, conscintiae stmulus, angor,
cruciatus (-us m) // descargar uno la -, conscintiam suam exonerare; obrar contra -, a
recta conscintia discdere; profundizar la de s mismo, in seipsum introspcere pnitus;
sentir remordimiento de -, morderi conscienti; conscinti mal angi vel excruciari; sofocar la voz de la -, (nimi) conscintiam non
curare.

concienzudamente: (segn conciencia) v.


conciencia // (con atencin y cuidado) diligenter; (con mucha atencin o detenimiento)
sancte; religiose; summ dilignti; diligenter
religioseque.

concienzudo: (que es de recta conciencia)


iustus. Sin: probus; sanctus. Uso: - hasta el
escrpulo, religiosus // (de cosa que se hace
a conciencia) accuratus // (de persona que es-

251

concierto
tudia o hace las cosas con atencin y cuidado) dligens, entis. Sin: curiosus (exacto,
por ej. en la investigacin, ad investigandum).

concierto: concentus, us m. Sin: acroama,


mtis n. Uso: - instrumental, concentus
instrumentalis; concentus msicis instrumentis datus; - musical, msicus (vel musicorum,
vel msicae) concentus vel symphnia; - polifnico, concentus polyphnicus; - radial,
symphnia per rdium transmissa; concentus
radiatus; - sinfnico, concentus symphnicus ;
- vocal, vocum concentus; - vocal e instrumental, vocum musicorumque instrumentorum concentus; - de cuerda y viento,
concentus nervorum tibiarumque; - de jazz,
concentus izzicus; - de msica contempornea, concentus contemporalis msicae; - de
rgano, rgani concentus; - para violn, violinae concentus; concentus violnicus // dar
un -, msicum concentum habere vel dere.
conciliacin: concilitio, onis f .
conciliador: conciliator, oris m.

conciliar: adj conciliaris, e // tr, conciliare.


Sin: compnere.
conciliarismo: conciliarismus, i m.

concilio: Conclium, ii n. Uso: - Ecumnico


Vaticano II, Oecomnicum Conclium Vaticanum Secundum.
concinidad: concnnitas, atis f. Sin: concinnitudo, dnis f.

concisamente: presse. Sin: summatim; capitulatim; presse; brviter; paucis; presse breviterque.
concisin: brvitas, atis f. Sin: breviloquntia.

conciudadano: concivis, is m.

cnclave: conclve, is n. Sin: Patrum Cardinlium conclave; Purpuratorum Patrum conclave; Patrum Cardinlium comtium
Romano Pontfici eligendo.

conclavista: (sacro) conclavi addictus m.


Sin: Patrum Cardinlium (vel Purpuratorum
Patrum) conclavi addictus.

conclusivo: conclusivus, a, um.

concordar: (Gram, formar concordancia) v.


concertar.
concordatario: pcticus, a, um.

concordato: pactum, i n. Sin: pctio. Uso: entre la Santa Sede e Italia, Pactum inter
Apostlicam Sedem et Italiam conventum.
concretamente: definite.

concretar: effcere. Sin: perfcere; ad effectum addcere.

concreto: cuestin -, finita vel definita quaestio.

concubina: concubina, ae f. Sin: paelex,


pelex, pellex, cis f.
concubinato: concubinatus, us m.

concupiscencia: concupiscntia, ae f.

concupiscible: concupiscbilis, e.

concurrente: v. concursante.

concursante: pettor, oris m. Sin: compettor;


certans. Uso: (- en un concurso literario)
scriptor emulus; v. competidor.

252

condestabla
concurso: (competencia) certamen, mnis n.
Uso: - literario, litterarum certamen; - con
premios, certamen premiis propsitis; - de
belleza, certamen venustatis mulebris //
anunciar un -, certamen indcere; presentarse
a un -, certamen inire; proponer un -, certamen propnere; tomar parte en un -, certamen tentare; ad vel in certamen descndere //
(oposicin que se hace a algn cargo o dignidad) examen de + abl; pblicum perculum; pblica probtio. Uso: ganar en un -,
pblicum perculum felciter fcere; presentarse a los - pblicos, in certmina deferre //
(muchedumbre de gente reunida en un lugar)
concursus (-us m) in liquem locum. Sin: frequntia. Uso: grandsimo - de gente, mxima
vulgi frequntia.
condado: (territorio) comitatus, us m. Sin:
cmitis domnium; marchi (vel cmitis, vel
toparchae) rgio // (dignidad) comitatus. Sin:
cmitis dgnitas; toparchae munus // (potestad) comitatus. Sin: iura graphionis.
conde: comes, mtis m. Sin: comarchus; toparcha, ae m; grphio, onis m. Uso: - palatino, palatinus, i m.

condecoracin: (insignia de distincin) insigne, is n. Sin: ornamentum; honorrium vel


honorficum insigne; honoris insigne; honoris documentum. Uso: - militar; militare insigne vel ornamentum.

a muerte, cpitis damnatus.

condenar: damnare; condemnare. Uso: - al


reo a veinticinco aos de crcel, reum ad viginti quinque annos crceris damnare.

condensabilidad: densablitas, atis f.

condensacin: denstio, condenstio, onis f.


Sin: concrtio. Uso: - transitoria, condenstio trnsiens.
condensador: densatrium vel condensatrium, ii n. Sin: condensatrum.

condesa: (mujer que hered u obtuvo un condado) comes, mtis f. Sin: comitissa // (mujer
del conde) cmitis uxor.

condescendencia: obsequntia, ae f. Sin: obsquium; indulgntia; lnitas, lenitudo; faclitas, nimi faclitas. Uso: demasiada -, nmia
obsequntia; por -, obsequenter; indulgenter.

condescender: licui (vel alicius voluntati)


bsequi. Sin: licui (vel alicius voluntati)
morem grere; morigerari licui. Uso: - a los
ruegos de alguno, prcibus alicius indulgere; - con las opiniones de alguno, licui adsentire; - consigo mismo, indulgere sibi.

condescendiente: condescendens. Sin: bsequens; indulgens (licui); comis (in vel erga
liquem); fcilis (licui); mbilis prcibus.
Uso: - consigo mismo, sibi ipsi indulgens; ser
- con alguno, indulgere licui.

condecorado: honoris insigni (pl insgnibus)


decoratus vel ornatus // (tratndose de condecoracin militar) phaleratus. Sin: decoratus; militari insigni (pl militribus insgnibus
vel phleris) decoratus; militaris virtutis
caus phaleratus.

condestable: comestbilis, is m. Sin: comes


stbilis; comes stbuli. Uso: Gran -, Comestbilis Magnus.

condenado: condemnatus; damnatus. Uso: -

condestabla: comestbilis dgnitas.

condenacin: condemntio, onis f. Uso: eterna, condemntio sempiterna.

condestablesa: comestbilis (vel cmitis stbilis, vel cmitis stbuli) uxor.

253

condicin
condicin: condcio, onis f. Uso: - atltica,
condcio athltica; - econmicas, condiciones
oeconmicae; - meteorolgicas, condiciones
meteorolgicae; aris status mutationesque;
- privilegiada, praestantssima condcio; - sociales, condiciones sociales; - del suelo, natura soli vel terrae.
condicional: condicionalis, e. Sin: condicinibus astrictus (sujeto a condiciones).

condicionalmente: condicionliter. Sin:


cum condicione; sub condicione.
condicionamiento: corctio, onis f. Sin: coctio; adctio.

condicionar: corcere. Sin: liquem condicinibus astrngere.


cndilo: cndylos vel cndylus, i m.

condimento: condimentum, i n. Uso: el que


hace o vende los condimentos, v. especiero.
condiscpula: condiscpula, ae f.

condiscpulo: condiscpulus, i m.

condition (Inform), condicin: condcio, onis


f.

conditional (Inform) condicional: condicionalis, e.

condolencia: (participacin en el pesar


ajeno) aegritdinis socetas. Uso: expresiones
de -, participati doloris declartio vel significtio // (psame) v. esta voz.

condominio: condomnium, ii n. Sin: compossssio.


condmino: compossessor, oris m.

condn: condomum, i. Sin: penis integumentum, tegumentum, involucrum, oprculum.


Uso: - para evitar el contagio de enfermedades venreas, penis operculum contra venreos morbos praemniens.

condonacin: condontio, onis f. Sin: remssio. Uso: - de las deudas, remssio debitorum.

condrologa: chondrolgia sive -loga, ae f.


Sin: de cartilagnibus disciplina, doctrina,
scintia.

condrolgico: chondrolgicus, a, um. Sin: ad


chondrolgiam ttinens; ad disciplinam de
cartilagnibus spectans.

conduccin: (accin y efecto de conducir)


dctio vel condctio, onis f. Sin: modertio;
administrtio; curtio vel procurtio alicius
rei. Uso: - radioasistida, modertio radiophno acta; confiar a alguien la - de la guerra, bellum licui commttere // (conjunto de
conductos dispuestos para el paso de algn
lquido o fluido) tubi, orum mpl.
conducir: (guiar un vehculo automvil) rgere. Sin: gubernare // conducirse, v. portarse.

conducta: (porte o manera con que los hombres gobiernan su vida y dirigen sus acciones) vitae consuetudo. Sin: vitae institutum;
mores; facta; mores et facta. Uso: - arbitraria, libido; buena -, morum prbitas; - edificante, praeclarum virtutis exemplum vel
spcimen; - indigna, indgnitas; - intachable,
sanctimnia; - ntegra, intgritas; - moral,
vitae rtio; vivendi rtio; - poltica, acta vel
conslia (in re pblica); - prctica, vitae ctio;
- reprochable y escandalosa, vitupertio
atque infmia; - virtuosa, virtus // tener
buena -, recte vvere. Sin: recte fcere; bene
(vel recte, vel probe) gere vel se grere;
tener mala -, male vvere, male fcere; male

254

conferencia
gere vel se grere // (recua o carros que llevaban la moneda que se transportaba de una
parte a otra, y especialmente la que se llevaba a la corte) iumenta sarcinria vel onerria; iumenta ac plaustra sarcinria.
conductismo, v. behaviorismo.

conductividad: conductvitas, atis f.

conducto: (canal o tubo) fstula, ae f. Sin:


tubus, i m; ductus, us m. Uso: - elctrico, ductus elctricus vel electricitatis; - respiratorio,
spirandi vel spritus meatus (-us m); trnsitus
(-us m) spritus; nimae canalis; - de aguas,
acueducto, ductus aquarum.

conductor: (de carruaje en general) ductor,


oris m. Sin: rector; gubernator; vector;
vehiculrius. Uso: - de automvil, raedrius;
autocinetista; - de perros (dog-sitter), canum
ductor; - de tranva, electrivector; auriga
tramviae; - de tren, trminis conductor //
Fis, sust conductrium, ii n; adj diffundens,
entis. Uso: - elctrico, conductrium
elctricum; buen, mal - de calor, de electricidad, bene, male diffundens calorem, elctridem.
conductora: - de TV, nuntiatrix, icis f.

conectador: commutamen, mnis n.

conectar: (poner en contacto) conctere (vel


coningere) liquid licui rei vel cum liqua
re // (poner en contacto elctrico) traductu
facto (vel interpsito) coningere (liquid licui rei vel cum liqua re).

conejera: cuniculorum cubile (-is n). Sin: cuniculorum loculamentum.

conejillo: - de Indias, cobia, ae f. Sin: cvia.


conexin: con(n)xio, onis f. Sin: conexus,

us m; iunctura. Uso: - directa, connxio directa; - internacional, conexus internationalis; - de la antena, conxio antemnae;
establecer una - elctrica, traductum fcere.
confaln: vexillum, i n. Sin: signum.

confalonier: vexillrius, ii m. Sin: vexllifer,


ri m; sgnifer, fri m.
confaloniero, v. confalonier.

confederacin: (unin de varios Estados)


confoedertio, onis f. Sin: civitates (-um fpl)
foederatae. Uso: - de Serbia y Montenegro,
confoedertio Serbianorum et Nigrimontanorum // (liga o asociacin) socetas, atis f. Sin:
sodlitas; sodalcium.

confederado: foederatus vel confoederatus,


a, um. Sin: consociatus; federe iunctus.
confederativo: confoederalis, e.

conferencia: (entrevista) v. esta voz // (pltica, disertacin) disserttio, onis f. Sin: acrosis, is (ac -in, abl -i) f; consulttio. Uso: radial, acroasis per radiophnicas undas hbita; radiophnica commenttio vel disserttio; - de prensa, collquium cum diariorum
scriptribus // dar una -, acroasin fcere; dar
una - de prensa, diurnrios congregatos edocere; diariorum scriptribus congregatis liquid nuntiare // (reunin para tratar asuntos
de trascendencia o propios de una organizacin) conventus, us m. Sin: coetus, us m; congrssio; conslium. Uso: - episcopales,
episcoporum conferntiae; - episcopal latinoamericana, coetus episcoporum Amricae
Latinae; - Vicentinas, Coetus Vincentiani;
Collationes Vincentianae; - de consulta, conventus consultationis; - por el desarme, conventus appartui militari imminuendo vel
reducendo; - por la paz, conventus (vel coe-

255

conferenciante
tus, vel conslium) paci instaurandae vel redintegrandae; - organizada por ..., conventus
instructus a, ab + abl; participar en una -,
convntui interesse.

conferenciante o conferencista: orator, oris


m; oratrix, icis f. Sin: relator m; relatrix f.

conferenciar: (discutir ideas, proyectos, etc.)


gere vel agitare cum liquo de liqua re. Sin:
communicare cum liquo de liqua re; communicare conslia cum liquo.
confesado: confessus, a, um.

confesar: (declarar los pecados en confesin) confiteri. Sin: peccata rite confiteri; admissa vel commissa rite accusare; peccata
sua sacerdoti aperire // (escuchar las confesiones) confitentes vel paenitentes audire.
Sin: confessiones audire, recpere, excpere.

confesin: (reconocimiento de un hecho)


confssio, onis f. Uso: extorsionar una - a alguien, vi liquem ad confitendum cgere;
hacer - de algo, liquid confiteri // (credo religioso) confssio, onis f. Sin: relgio;
constituta relgio; sacra instituta npl; - cristianas, confessiones christianae; - luterana,
anglicana, sacra instituta lutherana, nglica
// (declaracin de los pecados en el tribunal
de la penitencia) confssio, onis f (peccatorum). Sin: admissorum (vel commissorum,
vel peccatorum) confssio. Uso: - auricular,
confessio auricularis vel auriculria; - general, generalis confssio; totus vitae peccatorum confssio; - sacramental, confssio
sacramentalis; hacer una - general, universae vitae acta sacerdoti confiteri; totus vitae
commissorum confessionem rite pergere // de San Pedro (en Roma), apostlicum sepulcrum.
confesional: confessionalis, e Sin: religiosus, a, um. Uso: disputas -, contentiones de

religinibus; luchas -, bella religiosa; bella


religionum caus suscepta.

confesionario: v. confesonario // (tratado o


discurso en que se dan reglas para saber
confesar y confesarse) confessonrium, ii n.
Sin: audiendi et exsequendi sacramentalem
confessionem mthodus.
confeso: (que ha confesado su delito o culpa)
confessus. Uso: reo -, reus confessus // (judo
convertido) Iudaeus conversus.

confesonario: confessionale, is n. Sin: sedes


(-is f) confessionalis; sedes confessinibus
audiendis; confessionis auditrium; confessionis tribunal (-alis n); paenitntiae sacramenti tribunal.

confesor: confessrius, ii m. Sin: confessionrius; sacrae paenitntiae administer; sacramenti paenitntiae administer. Uso: ordinario, extraordinario, confessor ordinrius, extraordinrius // (cristiano que profesa
pblicamente la fe de Jesucristo y por ella
est pronto a dar la vida; santo) confessor,
oris m. Sin: Christi confessor.

confeti: coriandra, orum npl; coriandri, orum


fpl. Sin: minutssimi chartae orbculi.

confiable: fidus, a, um. Sin: cui tuto confdi


potest; qui, quae, quod fidem meret vel meretur.
confianza: fidcia, ae f. Sin: confidntia.
Uso: puesto de -, locus fidciae; solicitar un
voto de -, suffrgium de fide sollicitare.

confiar: - con el mayor secreto, secretis


instillare uribus.
configuracin: figurtio, onis f.

confinacin, v. confinamiento.

256

confucianismo
confinado: relegatus, a , um. Sin: amandatus
vel amendatus; in exslium relegatus; in pblicae custdiae loco detentus.

confinamiento: relegtio, onis f. Sin: amandtio vel amendtio; ex(s)lium. Uso: lugar
de -, pblicae custdiae locus.

confinar: (lindar) fintimum vel confintimum esse. Sin: contrminum vel prximum
esse. Uso: - con un pas, tngere, attngere
liquam terram; fintimum esse terrae vel
cum terra; adiacere licui loco vel ad liquem
locum // (desterrar a uno) relegare. Sin:
amandare sive amendare; liquem relegare in
liquem locum; in pblicae custdiae locum
liquem mttere.

confirmacin: sacra confirmtio. Sin: sacrum chrisma (-tis n). Uso: conferir la -, v.
confirmar; recibir la -, confirmationis sacramentum accpere; almo chrsmate inungi;
sacro chrsmate roborari, signari, obsignari.

confirmando: confirmandus, a, um. Sin:


sacra unctione roborandus.

confirmar: confirmare. Sin: confirmationem


conferre; sacra unctione confirmare vel roborare; sacro chrsmate inngere, signare, obsignare.

confitado: candisatus, a, um. Uso: fruto -,


fructus candisatus.

confite: pastillum, i n; pastillus, i m. Sin:


crstulum; dulcolum; pulchrale (-is n); scchari glndula; scchari amgdalum; amgdalum sccharo llitum.

confitera: (mujer que hace o vende dulces y


confituras) dulciria, ae f. Sin: cup(p)edinria
// (caja donde se guardan confites) dulciolorum (vel bellariorum, vel pulchrlium) theca
vel cpsula.

confitera: (oficina donde se hacen los dulces) officina dulciria vel cup(p)edinria //
(tienda donde se venden) taberna dulciria
vel cupedinria // (pastelera) v. esta voz.
confitero: dulcirius, ii m. Sin: cup(p)edinrius; v. pastelero.

conflicto: conflicttio, onis f. Sin: conflictus


(-us m). Uso: - mundial, conflicttio universalis vel mundana; - nuclear, conflictus nuclearis; - socio-econmico entre clases,
conflicttio oeconmica inter cvium rdines.

conformacin: conformtio, onis f.

conformarse: (convenir una persona con


otra) conformare se ad alicius voluntatem.
Sin: se accommodare ad alicius voluntatem;
bsequi voluntati alicius.
conformidad: confrmitas, atis f. Sin: congruntia; consnsio. Uso: - con el espritu del
mundo, cum mundi sensu congruntia.
conformismo: conformismus, i m. Sin: conformitatis stdium.
conformista: conformista, ae mf. Sin: conformitatis studiosus; tempribus insrviens.

confort: cmmodum, i n. Sin: commditas;


cmmoda vitae; civilis uss cmmoda; utilitatum cmmoda. Uso: el - moderno, hodierna
cmmoda; mejora del -, aucta cmmoda
vitae; con todo -, mnia cmmoda praestantur.
confortacin: conforttio, onis f.

confortador: confortator, oris m.

confortativo: confortativus, a, um.

confucianismo: confucianismus, i m. Sin:

257

confutable
Confcii doctrina vel cultus (-us m).

conglomerado: conglomeratus, a, um.

confutacin: confuttio, onis f. Sin: refuttio; criminationis dissoltio; crminis diltio.

Congo: Congus, i m. Uso: Repblica del -,


Congi res pblica; res pblica congensis vel
cngica; de -, cngicus vel congensis.

confutable: qui (quae, quod) confutari (vel


refutari, vel refelli, vel corgui) potest.

confutador: adj conftans sive reftans,


antis. Sin: refellens; corguens // sust confutator, oris m. Sin: refutator.
confutar: confutare vel refutare. Sin: refllere; argere, coargere, redargere. Uso:
- una acusacin, criminationem disslvere;
crimen dilere; - las argumentaciones, argumenta confutare; - objeciones, obiecta dilere; contra dicta disslvere; - la deposicin
de los testigos, orationem tstium refllere.

confutatorio, v. confutador (adj).

congelacin: congeltio vel geltio, onis f.


Uso: - de los embriones, embryonum congeltio; punto de -, punctum gelationis.

congelador: congelatrium, ii n. Sin: conglaciatrium; capsa frigorfica; arca gelatria;


mchina refrigeratria.
congelamiento, v. congelacin.

congelar: congelare vel gelare. Sin: conglaciare.

congestin: Md snguinis congestus (-us m)


vel mpetus (-us m) // (agolpamiento) stiptio, onis f. Sin: concurstio.

congestionar: stipare. Sin: replere; refercire.

conglobar: conglobare. Sin: conglomerare;


agglomerare.
conglomeracin: conglomertio, onis f.

conglomerar: conglomerare.

congoja: cordlium, ii n. Sin: acerbssimus


angor vel dolor. Uso: morir de -, acerbssimo
angore cnfici.
congoleo: congensis, e. Sin: cngicus, a,
um.
congols, v. congoleo.

congregacin: (conjunto de religiosos) congregtio, onis f. Sin: socetas; sodlitas. Uso:


- religiosa, religiosa sodlitas; - salesiana,
sodlitas salesiana; socetas Sancti Francisci
Salsii; religiosa familia sodlium Sancti
Francisci Salsii; entrar en una -, congregationem ngredi // (hermandad que forman algunos devotos para ejercitarse en obras de
piedad) congregtio, onis f. Sin: collgium;
coetus (-us m). Uso: - Mariana, Congregtio
Mariana; - de caridad, collgium rei subsidiriae; coetus rei subsidiriae administrandae; - de la doctrina cristiana, coetus vel
sodlitas christianae doctrinae tradendae //
(dicasterio de la Curia Romana) Congregtio, onis f. Uso: - Consistorial, Congregtio
Consistorialis; - de Negocios Eclesisticos
Extraordinarios, Congregtio pro negtiis
ecclesisticis extraordinriis; - de Religiosos,
Congregtio de sodlibus religiosis; Congregtio religiosorum negtiis praepsita; - de
Seminarios y Universidades, Congregtio de
seminriis et universittibus studiorum.

congregarse: congregari. Uso: se congregaron varios miles de peregrinos, plura mlia


peregrinatorum congregata sunt.

258

conmemoracin
congresal, v. congresista.

congresista: congresss vel convents prticeps. Sin : sodalis convents; congressioni


assistens; qui congrssui adest; qui convntui
nterest; qui in congressu adest; qui in
conventu nterest.

congreso: (reunin) congressus, us m. Sin:


congrssio; conventus, us m; consessus, us
m; conclium. Uso: - cientfico internacional,
conventus doctorum mnium gntium; - eucarstico nacional, eucharsticus ex universa
natione conventus vel congressus; - internacional, conventus internationalis, universalis,
mundanus; ex mnibus gntibus vel natinibus conventus; - nacional de letras clsicas,
congressus nationalis de ltteris clssicis; - de
latn viviente, congressus de lingua latina
viva; conventus latini viventis; - de mdicos,
medicorum conventus; - de meteorologa,
conventus meteorolgicus, - para el fomento
del latn, congrssio latinitati fovendae; convocar un -, conventum gere; reunirse en en un lugar, in liquem locum convenire //
(cuerpo poltico deliberante) pblicus coetus
lgibus ferendis; - de diputados, legatorum
populrium coetus; - de senadores, senatus
(-us m); senatorum coetus // (edificio donde
los legisladores celebran sus sesiones) publicorum legatorum vel senatorum cria.

congrio: conger, gri m.

cnico: cnicus, a, um.

confera: confera arbor.

conjetura: coniectura, ae f. Sin: conictio;


coniecttio; hypthesis ; suppostio, opnio;
opintio; sentntia. Uso: - bien fundada, certa
coniectura; - falsas, male coniecta npl; - imaginarias, sentntiae commentciae vel ftiles;
por -, coniectur; per coniecturam; coniecturliter; por simple -, levi coniectur.

conjeturable: quem (quam, quod) coniectur


ssequi (vel cnsequi) pssumus.

conjeturador: coniector, oris m. Sin: coniectator.


conjetural: coniecturalis, e. Sin: coniectatrius; in coniectura psitus.

conjeturalmente: coniecturliter. Sin: per


coniecturas.

conjeturar: coniectare. Sin: coniecturare;


concere; coniecturam fcere; coniectando
querere; coniecturam alicius rei cpere ex
vel de liqua re. Uso: - de lo futuro, de futuris
concere; - por una carta, ex ltteris coniectare.

conjugacin: coniugtio, onis f. Sin: declintio; verborum flexura vel declintio; rtio
verborum inflectendorum.
conjugar: Gram declinare. Sin: flctere; inflctere; verbum in tmpora declinare; verbum per tmpora transdcere.

conjuntivitis: coniunctivitis, dis f. Sin: lippitudo, dnis f. Uso: - granulosa, trachoma,


tis n.
conjuntivo: coniunctivus, a, um.

conjunto: - musical, consocitio instrumentalis; - de concertistas jazz, symphoniacorum


iaznsium grex; - de jazz, grex msicus iazicorum rhythmorum; - de msica jazz, msici
more nigritarum Amricae strepentes;
symphonaci in (vel ad) nigritarum Amricae
nmerum personantes.
conjura: coniurtio, onis f. Uso: - contra la
vida, coniurtio contra vitam.

conmemoracin: commemortio, onis f.

259

conmemorativo
conmemorativo: memorialis, e.

conmilitn: commlito, onis m. Sin: armorum vel belli scius.

conmutador: adj commtans vel mutans,


antis // (aparato) mutatrum, i n. Sin: commutatrium; clavis mutatrix; epitnium (elctricum); v. interruptor.
connacional: connationalis, e.

connatural: connaturalis, e

connaturalidad: connaturalis rtio vel


forma.

connect (Inform), conectar: nctere vel conctere. Sin: copulare; colligare; coningere.

connection (Inform) conexin: (entre elementos de la computadora) ligamen, mnis n ;


(entre sistemas de la computadora va net)
nexus vel conexus, us m; conxio; copultio;
colligtio.
Connecticut: cvitas Connecticutnsium.

cono: Mec, - difusor, infundbulum ri distribuendo.


conocible: cognoscbilis, e.

conocimiento: cogntio, onis f. Sin: cognoscntia. Uso: - sociolgico, cogntio sociolgica; - terico, cogntio therica; - de la vida
democrtica, cognoscntia vitae democrticae.

conopeo: conopum, i n; conpium, ii n. Sin:


Eucharstici tabernculi velum; sacrae pxidis velum.
conquistador: expugnator, oris m.

consagracin: (accin y efecto de consagrar) consecrtio, onis f. Sin: dedictio // (accin y efecto de consagrarse) devtio, onis f.

consagrado: consecratus, a, um. Sin: sacratus; devotus // fig dicatus; dedicatus. Uso: virgen - a Dios, sanctimonialis, is f;
sanctimonialis mlier; virgo Deo devota.

consagrar: consecrare. Sin: sacrare. Uso: el


o la que consagra, consecrator, oris m; consecratrix, icis f // fig dicare; addcere // consagrarse, se in stdium liquod trdere. Uso: al cuidado de los enfermos, aegrotis sanandis
studiosam dare peram; - al estudio de las letras, se ad litterarum stdium conferre; stdio
litterarum pnitus se ddere.
consagratorio: consecratrius, a, um.

consanguinidad: snguinis commnio.

consciente: cnscius, a, um. Uso: ms -,


cnscior.

conscripto: adj conscriptus, a, um. Uso:


padre -, pater conscriptus; conscriptus // (recluta) v. esta voz.

consecuencia: consequntia, ae f. Sin: consectrium; consectio; sequela; quod inde


consquitur; xitus, us m; eventus, us m. Uso:
consecuencias de un hecho, eventus qui sequuntur vel consequuntur; por -, v. consiguientemente // (Lg, ilacin) consectrium,
ii n. Sin: argumenti conclsio.
consecuente: Filos cnsequens vel sequens,
entis Sin: consectneus; consectrius.

consejera: (mujer del consejero) consilirii


uxor // (la que aconseja) consiliatrix, icis.
Sin: consultrix (-icis f); conslii auctrix //
(miembro de un consejo) consiliria, ae f.

260

conservatorio
consejero: (quien habitualmente aconseja)
consilirius, ii m. Sin: consiliator; consultor;
auctor conslii vel consiliorum. Uso: - cientfico, scientficus consilirius; - espiritual,
consilirius spiritalis; - privado, consilirius
ntimus; ser el - de uno, liquem consliis iuvare; valerse de uno como -, uti liquo consilirio // (quien da eventualmente un consejo)
suasor, oris m. Uso: mal -, malus suasor //
(miembro de un consejo) consilirius, ii m.
Sin: assessor; allectus vel asctus in conslium; minister, administer. Uso: - comunal,
consilirius civitatis; curator rei municipalis;
- de Estado, consilirius a pblicis negtiis;
in negtiis pblicis consilirius.

consejo: (parecer o dictamen que se da o se


toma) conslium, ii n. Uso: es un buen -!,
bonum conslium! // (entidad, colegio) conslium, ii n. Sin: collgium. Uso: - acadmico,
collgium acadmicum; - administrativo,
conslium rebus administrandis; - central,
conslium centrale; - comunal, conslium municipale vel conslium municpio administrando; - diocesano, conslium dioecesanum;
- directivo, praefectorum conslium (de un
establecimiento); moderatorum conslium
(de un peridico); conslium ephemridi moderandae (de un diario); conslium commentriis moderandis (de una revista); - federal,
consociationis conslium; - obrero, tribunatus
(-us m) opficum; - de clase, conslium classi
moderandae; - de fbrica, operariorum legati
mpl; operariorum delecti curatores vel procuratores; - de Seguridad de las Naciones Unidas, Securitatis Conslium Nationum
Unitarum; - Superior de Investigaciones
Cientficas, Conslium Suprius Investigationum Scientificarum; - de ministros, conslium
administrorum
(rei
pblicae
moderandae); supremum conslium pblicae
rei administrandae, procurandae, moderandae; - de padres de alumnos, conslium parentum;
- de seguridad, conslium
securitatis; conslium securitati tuendae.

consenso: - popular, popularis voluntas.

consentimiento: consnsio, onis f. Sin: concntio. Uso: - de los estudiosos, studiosorum


consnsio; por - unnime, unnima concentione.
conserje: magister edium m; magistra edium f. Sin: custos, odis mf

conserva: siempre puede traducirse con el


participio pretrito de cndio; por ej, - de
carne, caro condta; - de fruta, poma condta;
fructus condti; - de legumbres, legmina
condta // otra forma de traduccin, con: liquamen, mnis n; condimentum, i n; decoctum, i n; por ej: - de fruta, frctuum
condimentum; - de tomate, lycoprsici (vel
de lycoprsicis) liquamen // ms usos: conservas de frutas o legumbres, slgama, orum
npl; condimenta, orum npl; carne en -, carnis
compostio; leche en -, lactis conditio; hacer
conservas, condimenta fcere.
conservador: sust conservator, oris m. Sin:
servator; conservativus, i m; rerum conservandarum studiosus; laudator tmporis acti //
adj conservativus, a, um. Sin: a rebus novis
alienus; rerum conservandarum studiosus;
priscorum morum studiosus.

conservadora: conservatrix, cis f.

conservadurismo: conservaturismus, i m.
Sin: rerum servandarum stdium; priscorum
morum stdium; de rebus conservandis doctrina; tmporis acti laudtio. Uso: - legal,
moral, poltico, conservaturismus legalis,
moralis, polticus.
conservatorio: - de msica, musicorum
schola. Sin: artis msicae ludus. Uso: alumno
de -, musicorum scholae (vel ludi) frequentator; qui musicorum scholam frequentat.

261

conservera
conservera: condtio, onis f. Sin: conditura,
ae f.
conservero: salgamrius, ii m.

consideracin: (accin y efecto de considerar) considertio, onis f. Uso: - lingstica,


considertio lingustica // (respeto) reverntia
licui vel adversus liquem. Sin: observntia
erga liquem; obsquium in liquem; con la
mayor -, summa cum reverentia; en - a (=
con respecto a ), quod ttinet ad ...; en - a m,
a ti, a l, me, tu, su caus; sin ninguna -,
nulla hbita ratione; inconsulte // estar lleno
de - hacia uno, alicius observantssimum
esse; tener afecto y - hacia uno, liquem reverentia et amore prsequi; tratar a uno con
mucha -, liquem summ observnti clere.
consigna: - de equipajes, repositrium, ii n.
Sin: reconditrium; repositrium sarcinarum.
consistorio: consistrium, ii n.
consocio: conscius, ii m.
consola: cartbulum, i n.

consom: ius (iuris n) contractum. Sin: isculum densatum.

consonancia: consonntia, ae f. Sin: consontio, onis f; consonantes soni.

consonante: adj cnsonans, antis. Sin: cnsonus; simliter cadens vel dsinens. Uso:
acordes -, soni inter se consonantes; concordes soni // (letra -) cnsonans, antis f. Sin:
cnsona, ae f; cnsonans lttera; en pl tambin cnsona elementa.

consonar: (formar consonancia) consonare


inter se, o simplem consonare. Sin: concnere
// (aconsonantar; ser consonantes dos palabras) consonare; genricam simliter

desnere vel cdere.

consorcio: socetas, atis f. Sin: sodlitas;


consocitio; collgium. Uso: - agrario, agricolaris socetas; - de ayuntamientos, consocitio municipiorum; - bancario, collgium
nummulariorum; - de mdicos, collgium
medicorum; - de sociedades, corporatae societates // (unin de los que viven juntos) consrtium, ii n. Sin: consrtio, onis f. Uso: el humano, consrtio humana; humanum consrtium; - de las naciones, nationum consrtio // (unin conyugal) conigium, ii n.
conspiracin: - del silencio (omert), consensus ac tacitrnitas.

constant (Inform)
constans, antis m.

constante:

(valor)

constelacin: constelltio, onis f. Sin: signum; stellarum concrsio.

constipacin, constipado: (resfriado)


constiptio, onis f. Sin: stiptio; gravedo,
dnis f; denstio // (catarro) v. esta voz // (- de
vientre) ventris constiptio vel constrctio.

constipar: constipare. Sin: stipare; condensare; gravdinem fcere , afferre, concitare.


Uso: constipado, constipatus, stipatus; condensatus; gravdine laborans, vexatus, affectus; estar constipado, gravdine laborare,
pprimi, crripi, ffici // (acatarrar, acatarrarse) v. estas voces.

constitucin: (estatuto, ordenamiento)


constittio, onis f. Uso: - Apostlica, Constittio Apostlica; - conciliar, constittio conciliaris; - dogmtica sobre la Iglesia,
constittio dogmtica de Ecclsia; la - litrgica del concilio, constittio litrgica conclii; la - Vterum Sapintia, constittio, cui est
intium Vterum Sapintia // (complexin fsica del individuo) constittio crporis // (ley

262

consultor
fundamental de una nacin) constittio, onis
f. Sin: lex fundamentalis; primria lex; primria rei pblicae lex; rei pblicae instituta;
charta civitatis constitutiva; formae civitatis
charta. Uso: la - argentina, argentina statuta; europea, constittio europaea; conforme con
la -, cum primria rei pblicae lege concors
vel cngruens; rei pblicae institutis convniens; promulgar la -, primriam rei pblicae
legem dere; redactar la -, prncipem civitatis legem cndere.
constitucional: constitutionalis, e. Sin: legtimus; primriae legis civitatis (gen); ad primriam civitatis legem prtinens. Uso:
garanta -, cutio formae civitatis // (propio
de la constitucin de un individuo o perteneciente a ella) ad crporis constitutionem vel
conformationem ttinens.
constitutivo: constitutivus, a, um. Uso: elemento -, elementum constitutivum.

constituyente: asamblea -, conslium formae


civitatis constituendae. Sin: conslium rei pblicae stabiliendae vel constituendae.

construccin: (accin y efecto de construir)


constrctio, onis f. Sin: exstrctio; aedifictio; fabrictio. Uso: - subterrnea, substrctio; edificio en -, aedifictio; tipo de -,
structura; fbrica; est en - una casa, domus
aedificatur // (obra construida) aedifcium, ii
n. Sin: opus, peris n; constrctio. Uso: que
sirve para la -, strctilis, e // (disposicin de
las palabras en la frase) structura, ae f. Sin:
constrctio; compostio vel structura verborum; verborum conformtio; enuntiatorum
structura. Uso: - elptica, constrctio ellptica; - especial, specialis constrctio; - gerundial, constrctio gerundiva; en la - de
algunos verbos, in nonnullis verbis
construendis ; hacer la -, verba ordinare; latinam orationem ptrii (vel vernculi; por ej
hispnici) sermonis ratione compnere.

constructivo: constructivus, a, um. Uso: presencia -, constructiva praesntia.


constructor: adj structrius, a, um // sust
structor sive constructor, oris m. Sin: aedificator; vir structor. Uso: - de habitaciones, edifex, fcis m; edium faber; - de navos,
naupgus, i m; constructores de la sociedad
terrena, societatis terrestris conditores.

construir: constrere. Sin: strere; exstrere.


Uso: - un puente, pontem fcere vel incere //
(Gram, arreglar, ordenar las palabras de una
frase) constrere. Uso: - una frase, verba
compnere vel strere; preposiciones que se
construyen con dos casos, praepositiones
quae possunt cum duobus csibus coniungi.
consuetudinario: (habitual) consuetudinrius, a, um.

cnsul: cnsul, lis m. Sin: procurator; pblicus procurator; legatus. Uso: - del Brasil,
Brasliae procurator.

consulado: consulatus, us m. Sin: cnsulis


(vel procuratoris) dgnitas (dignidad de cnsul); cnsulis munus vel offcium (cargo de
cnsul); cnsulis sedes (casa u oficina en que
despacha el cnsul). Uso: - de Turqua, sedes
pblici Trciae procuratoris.

consulta: consulttio, onis f. Sin: consultum;


conslium. Uso: - multilaterales, consultationes multilaterales; - psicolgica, psycholgica consulttio; - de mdicos, medicorum
conslium; - acerca de algo, consulttio de
liqua re; participar de consultas, consultationes participare.
consultor, ra: consultor vel consultator, oris
m; consultrix, icis f. Sin: consilirius; consiliaris. Uso: - diocesanos, consultores dioecesani; consultores de distinto gnero,
consultatores vrii gneris.

263

consultorio
consultorio: consultrium, ii n. Uso: - matrimoniales, cniugum consultrium; - prematrimonial,
collgium
desponsorum
eximinatrium; desponsis experiendis institutum.

consumicin: (accin de consumir) v. consumo // (lo que se consume en un establecimiento pblico, caf, bar, etc.) consmptio
vel insmptio, onis f. Sin: insumptum; dispndium, ii.
consumidor: consmens, entis m.

consumismo: rerum consumendarum immodertio.

consumista: consmens, entis m vel consumptor, oris m. Sin: rerum consumendarum


immdicus.
consumo: consmptio, onis f. Sin: insmptio; absmptio; insuptum. Uso: - de electricidad, elctrici fluxs absmptio; - de nafta,
naphthae vel benzini consmptio; artculos
de -, res consumptbiles.
consustanciacin: consubstantitio, onis f.

consustancial: consubstantialis, e.

consustancialidad: consubstantilitas, atis f.

contabilidad: (arte, ciencia, sistema) ratiocintio, onis f. Sin: computandi vel ratiocinandi ars, doctrina, disciplina, scintia //
(parte de una administracin encargada especialmente de las cuentas) ratiocinatores,
um mpl. Sin: rationrii; computatores; calculatores // (las mismas cuentas) rationes, um
fpl. Sin: computationes; clculi. Uso: escuela
de -, schola ratinibus ediscendis ; libros de
-, tbulae, arum fpl; tbulae accepti et expensi; estudiar -, rationes dscere.

contable: (tenedor de libros) calculator, oris


m; v. tenedor de libros.

contacto: contactus, us m. Uso: - elctrico,


radiofnico, contactus elctricus, radiophnicus // fig consuetudo, dnis f. Sin: necessitudo; contactus. Uso: - estrecho, angustus
contactus (cum + abl); contactos de la Iglesia con la humanidad, necessitdines Ecclsiae cum humana societate; - inmanente de
la Iglesia con la sociedad, Ecclsiae nsita
cum humana societate consuetudo.

contado (al): praesenti vel numerat pecuni.


Sin: praesntibus vel numeratis nummis.

contador, ra: adj computatrius, a, um //


(quien tiene por empleo llevar la contabilidad) computator, oris m; computatrix, icis f.
Sin: calculator; numerator vel dinumerator;
ratiocinator; rationrius; computista; tabulrius; acturius. Uso: - pblico, revisor oeconmicus // (aparato que sirve para medir o
contar cualquier cosa) computatrium, ii n.
Sin: calculatrium; mensrium; metitrium;
index; taxmetrum; numertrum; index mensrius; mchina calculatrix; instrumentum
fluxum (aquae, gsii, elctridis) mtiens;
instrumentum flxui metiendo. Uso: - (elctrico) de corriente, electrmetrum; - Geiger,
geigerianum instrumentum; geigerianus apparatus (-us m).

contadura: (contabilidad) v. esta voz // (oficio de contador) computatoris vel ratiocinatoris offcium // (oficina del contador)
computatoris sedes. Sin: officina computatria.

contagio: contgio, onis f. Sin: contgium.

contagioso: contagiosus, a, um. Sin: contgium fferens; quod contagione vulgatur.

container, v. contenedor.

264

continuacin
contaminacin: contamintio, onis f. Sin:
polltio; inquinamentum. Uso: - ambiental o
del ambiente, contamintio circumiectorum;
- del aire, contamintio ris; ris polltio;
ar pollutus; - de la naturaleza, polltio naturae; - del suelo, soli contamintio.
contaminado: contaminatus, a, um. Sin: inquinatus.
contaminador: contaminator, oris m.

contaminar: contaminare. Sin: inquinare;


coinquinare; infcere; pollere.
contemplacin: contempltio, onis f. Sin:
specttio. Uso: - de las cosas celestiales, caelstium rerum contempltio.

contemplativo: adj contemplativus, a, um.


Sin: spectativus. Uso: vida -, vita contemplativa // sust contemplativus, i m. Sin: contemplator m, contemplatrix f; spectator m,
spectatrix f; Teol caelstium (vel supernarum)
rerum spectator m, spectatrix f.

contemporaneidad: contemporlitas, atis f.


Sin: coevitas, atis f; simultas (-atis f) tmporis.

contemporneo: (del tiempo actual) contemporneus, a, um. Sin: contemporalis; coaevus; aetatis nostrae vel huius aetatis. Uso:
fsica -, phsice contempornea // (de la
misma edad) aequalis, is mf. Sin: eiusdem aetatis // (que ocurre al mismo tiempo) qui
(quae, quod) eodem tmpore (vel simul) fit
(vel factum est, etc.).

contenedor: (caja metlica) exceptrium, ii


n. Sin: exceptculum; excpulum; conceptculum.
contenido: continntia, ae f. Sin: res contenta. Uso: el - de una leccin: scholae vel

lectionis continntia.

conterrneo: adj conterrneus, a, um // sust


conterrneus, i m. Sin: popularis, is m; mniceps, cpis mf. Uso: nuestros -, populares
nostri; nostri (hmines); nostrates (-ium); las
-, mulieres populares vel eiusdem civitatis.

contexto: (entorno lingstico) contextus, us


m. Sin: orationis vel sermonis contextus; contexta ortio. Uso: el significado depende del
-, significatus ex contextu pendet // (entorno
fsico o de situacin) contextus, us m. Sin:
conexus, us m; rerum adiuncta (-orum npl);
rerum prospectus. Uso: - cientfico, conexus
scientficus; - cultural, culturlia rerum
adiuncta; en este -, hoc in conexu; hoc in
rerum prospectu.

continencia: continntia, ae f. Sin: abstinntia, temperntia. Uso: - peridica, continntia


certis tmporis intervallis servanda.

continental: continentalis, e. Uso: Grecia -,


continentalis Graecia.

continente: cntinens, entis (abl -i) f. Sin:


terra cntinens. Uso: - Blanco, Cntinens
Alba; - africano, cntinens terrae Africanae.

contingencia: contingntia, ae f. Sin: ccidens, entis n; casus, us m.

contingente: (adj, que puede suceder o no


suceder) casu evniens. Sin: forte contingens; fortutus; in casu psitus; non necessrius // sust casus, us m. Sin: quod casu
cntigit, venit, ccidit; en pl tambin fortuta, orum n // (parte que cada uno paga o
pone cuando son muchos los que contribuyen
a un mismo fin) v. cuota.

continuacin: continutio, onis f. Sin: continitas; prosectio. Uso: - de la doctrina social, doctrinae socialis continutio; - de las

265

continuativo
hostilidades, prosectio rerum hostlium.

continuativo: continuativus, a, um. Sin: contnuus; perptuus; non intermissus.


contorsin: contrtio, onis f. Sin: distrtio.

contraalmirante: contralmirlius, ii m. Sin:


prximus a navarcho.

contraatacar: mpetum contra fcere. Sin:


rursus instare.
contraataque: repugntio, onis f. Sin: propugntio; replsio; repulsus, us m; propulstio.

contrabajo: (instrumento) contrabassum, i n.


Sin: cthara vel fdula mxima . Uso: aprender a tocar el -, ctharam mximam dscere;
ensear a tocar el -, ctharam mximam docere // (persona que toca este instrumento)
fdicen (-cnis m) mximus // (voz ms grave
que la del bajo ordinario) gravssima vox //
(cantor que tiene esta voz) gravssimae vocis
cantor.
contrabajn: antifagotus, i m.

contrabandear: merces furtim (vel clam)


importare vel exportare. Sin: furtivas merces
invhere vel evhere.

contrabandista: (que practica el contrabando) clandestinus importator m; clandestina importatrix f. Sin: qui furtim (vel clam)
mercaturam exercet; qui merces furtivas (vel
clandestinas) transfert // (que se dedica a la
defraudacin de la renta de aduanas) portrii
vel vectiglium fraudator.

contrabando: furtiva (vel clandestina) importtio vel exporttio. Sin: furtiva mrcium
transltio; vectiglium vel portrii fraudtio.
Uso: practicar el -, v. contrabandear // (gne-

ros de -) merces (vel res) furtim (vel clam)


importatae vel exportatae // de -, furtim. Sin:
clam; clandestino; occulte; secreto.
contracarril: rgula rectrix.

contraccin: contrctio, onis f. Uso: - peristlticas, peristlticae contractiones.

contracepcin: contracptio, onis f. Sin: viae


concipiendae proli contrriae.
contraceptivo, v. anticonceptivo.

contracorriente: in contrrium. Sin: contra


aquam sive contra aquas; contrrio amne; adverso flmine // fig contra morem // Electr
fluxus elctricus contrrius.
contractilidad: contractlitas, atis f.
contractual: contractualis, e.

contradecir: bloqui licui. Sin: contra liquem dcere.


contraerse: cntrahi.

contraespionaje: speculatorum explortio.


Sin: circa speculatores explortio.

contrafuerte: fulcimentum, i n. Sin: antris,


dis f; antrides, um fpl; erisma, ae f; erisma,
tis n.
contralmirante, v. contraalmirante.

contralto: (voz media entre la de tiple y la de


tenor) contralti vox. Sin: secunda vel mdia
vox; alter ab acuto sonus; ltera vox ab acuta
// (persona que tiene esa voz) contraltus, i m.
Sin: secundae (vel mdiae) vocis cantor m,
cantrix (vel cantatrix) f.

contramaestre: (persona que dirige a oficia-

266

contribucin
les y obreros) opficum moderator. Sin: ptio
(-onis m) officinatorum // (oficial de mar, que
manda las maniobras bajo las rdenes del
oficial de guerra) subpraefectus, i m.

contramarcha: retrocssio, onis f. Sin: retrocessus, us m; iter retrgradum.

contraorden: iussi revoctio. Sin: contrrium imprium. Uso: da una -, contrarium


mperat atque ante imperavit.
contraposicin: contrapostio, onis f.

contrapresin: Mec contraprssio, onis f.


Sin: repercussus, us m.

contraproducente: in contrrium agens. Sin:


in contrriam partem agens.

contraproposicin: propsitum dissntiens.


Sin: diversum propsitum; condcio contra
allata; condcio condicioni oppsita.

contraproyecto: conslium dissntiens. Sin:


contrrium conslium.
contrapuntista: contrapuncti peritus.

contrapunto: (concordancia armoniosa de


voces compuestas) contrapunctum, i n; contrapunctus, us m. Sin: harmnia cnsona //
(arte de componer msica para varias voces)
ars vel instittio contrapnctica. Sin: ars meldias componendi.
contrarreforma: contrareformtio, onis f.
Sin: emendtio religionis reformatae.

contrarrevolucin: contrria revoltio. Sin:


nova rerum muttio vel permuttio; (rerum)
evrsio retrgrada.
contrasea: nota, ae f. Sin: signum; indcium.

contraste: dissimilitudo, dnis f.

contrata: (contrato que se hace con el Gobierno, con una corporacin o con un particular para ejecutar una obra material o
prestar un servicio por precio o precios determinados) peris condctio. Uso: - de trabajos pblicos, redemptura.
contratar: cum liquo pactum fcere vel stipulare. Sin: pactionem vel obligationem stipulare.
contratista: peris susceptor. Uso: - de obras
pblicas, redemptor.

contrato: contractus, us m. Sin: pactum; pctio; conventum; res contracta. Uso: - bilateral, mtuus contractus; pctio mtua;
stipultio inter duas partes contracta; - consensual, contractus consensualis; - enfitutico, emphitusis, is f; - escrito, sngraphus,
i m; - multilateral, stipultio inter plures partes contracta; - unilateral, contractus unilateralis // - de compra, emptionis contractus;
mptio; - de locacin, loctio; de locando
pere pctio; - de servicios, contractus famulatus; - de trabajo, contractus conductionis;
- de venta, vendtio; venditionis contractus //
estipular un - con uno, pactionem fcere cum
liquo; rem (vel negtium) cum liquo contrhere; rescindir un -, contractum rescndere, disslvere; a contractu discdere vel
recdere // segn -, ex pacto. Sin: ex pacto et
convento.
contratorpedero, v. cazatorpedero.

contraventana: (puerta que interiormente


cierra sobre la vidriera) transenna, ae f. Uso:
- rodante, transenna volbilis; v. persiana.

contribucin: (accin y efecto de contribuir)


contribtio, onis f. Sin: colltio. Uso: - voluntaria, voluntria colltio; - en dinero, stipis

267

contricin
vel pecniae colltio; dar su -, stipem conferre; rehusar su -, collationem recusare //
(cuota o cantidad que se paga para algn
fin) contributum, i n. Sin: colltio; pars impensae // (carga que se impone a una persona
o comunidad) onus, neris n ; (en dinero) tributum, i n ; stipendium, ii n; pecniae (-arum
fpl) imperatae. Uso: condonar una -, tributum vel stipndium remttere; exigir una -,
pecunias imperatas exgere; imponer una -,
tributum impnere; stipndium vel pecnias
imperare; pagar una -, tributum vel stipndium pndere; no querer pagar una -, stipndium (vel de stipndio; tributum vel de
tributo) recusare // (impuesto pagado al Estado) v. impuesto.
contricin: contrtio, onis f.

control: (inspeccin) inspctio, onis f. Sin:


recogntio; inquistio; recnsio; examintio;
examen // (regulacin) moderamen, mnis n.
Sin: modertio; tempertio; ordintio. Uso: de la circulacin, circulationis vel circuitionis rgimen et modertio; - de natalidad, natlium vel prolis tempertio, modertio,
ordintio; - de tono, toni moderamen; - de
volumen, volminis index vel moderamen //
(mando o dispositivo de regulacin) - remoto,
telemoderamen, mnis n. Sin: e longinquo
gubernculum; moderamen automticum.
Uso: con - remoto, telemoderatus, a, um.

controlar: inspcere. Sin: inspectare; recognscere; examinare; exqurere // fig moderari.

controversial: controversiosus, a, um. Uso:


declaracin vaticana -, declartio vaticana
controversiosa.
controversista: disceptator, oris m. Sin: peritus controvrsiae.

controvertido, v. controversial.

convalecencia: convalescntia, ae f.

convalidacin: confirmtio, onis f. Sin: probtio.


conveccin: convctio, onis f.

convencin: (ajuste o concierto entre dos o


ms personas o entidades) convntio, onis f.
Uso: - bilateral, convntio synallagmtica;
mtua convntio; - Europea, Convntio Europaea; - internacional, convntio internationalis; la - de Kyoto, convntio kyotiana;
pactum kyotianum (clmatis servandi).
convencional: (perteneciente al convenio o
pacto) ex conventione receptus // (que resulta
o se establece en virtud de precedentes o de
costumbre) usitatus, a, um. Sin: translatcius;
usu receptus.
convencionalismo: conventionalismus, i m.
Sin: moris observntia; stdium moris trditi.

convenio: pctio, onis f. Uso: - internacionales, pactiones internationales vel inter nationes; pactiones quae inter ppulos conflantur;
- de coalicin, v. coalicin.
conventculo: conventculum, i n. Sin: conventincula.

convento: coenbium, ii n. Sin: monastrium; monachorum domiclium; sacra


domus. Uso: - franciscano, franciscale coenbium.

conventual: adj conventualis, e. Sin: coenobialis; monasterialis; coenbii vel monastrii


(gen) // (religioso que vive en convento) coenobita, ae m ; (religioso franciscano) sodalis
franciscalis conventualis.
convergencia: convergntia, ae f.

268

convulsin
convergente: convergens, entis.
converger, v. convergir.

convergir: convrgere. Sin: concrrere; convenire; conflere.


converso, sa: conversus, i m; conversa, ae f.

conversacin: collquium, ii n. Sin: colloctio; sermo, onis m. Uso: - radial, radiophnicum collquium; - telefnica,
colloctio telephnica; alargar la -, sermonem protrhere; hacer una -, collquium habere; trabar -, sermonem srere.

conversar: clloqui cum liquo. Sin: sermonem conferre (vel habere) cum liquo.

conversin: convrsio, onis f. Uso: - moral,


morum emendtio; rditus ad bonam frugem;
- religiosa, ad Deum convrsio; ad Dei cultum convrsio; - al cristianismo o al catolicismo, ad christianam vel ad cathlicam
religionem convrsio.

converso, sa: adj conversus, a, um // sust


conversus, i m; conversa, ae f.
convertibilidad: convertiblitas, atis f.

convertidor: Tecnol commutatrium, ii n.


Sin: mchina commutatria; mechanma
mutatrium; v . transformador.

convertir: (traer a la prctica de las buenas


costumbres) liquem ad frugem bonam redcere // (reducir a la verdadera religin al que
va errado) convrtere. Sin: ad veram religionem tradcere. Uso: - al cristianismo, ad
christianam religionem convrtere vel addcere.
convertirse: (mudar de vida) mores emendare. Sin: ad frugem bonam converti vel se

convrtere ; ad bonam frugem redire vel se


recpere. Uso: - religiosamente, ad Deum
converti; - al cristianismo (o al catolicismo),
ad christianam (vel ad cathlicam) religionem converti; christianum feri; christianam
religionem amplecti.

convexidad: convxitas, atis f. Sin: convxio.


convexo: convexus, a, um.

convictor: convictor, oris m.

convictorio: convictus, us m. Sin: ephebum; collgium.

convite: convvium, ii n. Sin: sympsium, ii


n; compottio, onis f.
convival: convivalis sive convivialis, e.

convivencia: convivntia, ae f. Sin: convictus, us m; convctio; consrtio; contubrnium; consuetudo victs; communis vitae
consuetudo. Uso: - humana, humanus vel hminum convictus; humana vel hminum consrtio; cvium coninctio; hminum socetas;
- prematrimonial, contubrnium ante matrimnium; relaciones de - humana, necessitdinum rationes in societate; mtua
commrcia in humano convictu; sectores de
la -, humanae societatis partes; buena - con
Rusia, bona convivntia cum Rssia.
conviviente: contubernalis, is m.
convivificar: convivificare.

convivir: convvere. Sin: cohabitare; conversari; contubrnio uti; un cum liquo vvere.
convoy: crruum agmen (-mnis n).

convulsin: convlsio, onis f. Sin: spasmus,

269

conyugal
i m; spasma, tis n; nervorum vel membrorum convlsio; nervorum contrctio vel retrctio; musculorum rigor.
conyugal: coniugalis, e. Sin: maritalis; conigii (gen); cniugum (gen).

coac: conacum, i n. Sin: conacum sive cnacum; coniacense (vinum); ptio coniacensis; vlida ptio coniacensis.

cooperacin: coopertio, onis f. Sin: adiutrix


pera; perae colltio; concors ctio. Uso: europea, internacional, coopertio Europaea,
internationalis; - prctica, coopertio prctica; - contra el terrorismo, coopertio contra
terrorismum; - para rechazar el terrorismo,
coopertio ad terrorismum arcendum; - de las
clases sociales, amica inter classes (vel inter
cvium rdines) conspirtio.

cooperador, ra: cooperator, oris m; cooperatrix, icis f. Uso: - de la organizacin de ayuda


Care, cooperatrix organizationis auxiliaris
Care.

cooperar: cooperari. Sin: adiuvare liquem


in liqua re. Uso: - con uno, adiutricem peram navare (vel praestare) licui.

cooperativa: socetas cooperativa Sin: socetas vel consocitio adiutrix in liqua re. Uso:
- de consumo, socetas emptorum; associtio
consumntium; - de produccin, associtio
productionis; cooperativas de solidaridad,
consociationes solidaritatis.
coordinacin: coordintio, onis f. Sin:
nexus, us m; ordintio; dispostio.

copa: (vaso con pie para beber) cathus, i m.


Sin: halus, i m; calix, cis m; scyphus, i m;
ptera; pyxis, idis f; pculum; cntharus; potrium; vas potrium // (parte superior del
rbol) (rboris) caput, cpitis n. Sin: cacu-

men, mnis n; culmen, mnis n; vertex, tcis


m; apex, pcis m // (conjunto de las ramas y
hojas que forma la parte superior del rbol)
(rboris) frondes (-ium fpl) // (parte hueca
del sombrero) (ptasi) apex, pcis m.
cpano: cupulus, capilus, caupillus, i m.
coparticipacin: comparticiptio, onis f.
copartcipe: comprticeps, cpis.

copernicano: copernicanus, a, um.

copero: pocillator, oris m. Sin: cellrius; qui


pcula ministrat; a catho vel a cathis minister. Uso: ser -, hacer el -, pcula ministrare
copete: (cabello levantado sobre la frente)
cirrus, i m.

copetudo: (que tiene copete) cirratus, a, um.

copia: exemplar, aris n; exemplum, i n. Sin:


transcrptio. Uso: - a mquina, antgraphum;
apgraphum vel apgraphon; copiatum; digraphum; copia; - autenticada, exemplar
consignatum; - calcada, sacada a calco,
transcriptum vel transcusum exemplum; - fotogrfica, apgraphon photogrphicum; hectogrfica, hectogrphicum (vel polygrphicum) exemplar; - de una carta, litterarum
exemplum; exemplum epstulae; - de un cuadro, tbulae exemplar // (imitacin servil)
imittio, onis f. Sin: similitudo.

copiadora: (multicopista) copiatrum, i n.


Sin: mchina exscriptcia vel plurificatria;
trcular (-aris n) litterarum exemplis faciendis.

copiar: exscrbere. Sin: descrbere; copiare.


Uso: accin de -, descrptio; exscrptio; copitio.

270

coral
copista: exscriptor, oris m. Sin: descriptor;
exempli scriptor.

copistera: taberna exscriptria. Sin: officina


exemplorum.

copita: pocillum, i n. Sin: calculus; pculum


minutum.
copla: (composicin potica breve) populare
epigramma (-tis n) // (estrofa) stropha, ae f
// (versos) versus, um mpl. Uso: escribir
versos, versus fcere; crmina scrbere //
(cancin popular) popularis cantilena, cantincula, nenia. Uso: - alternas, populares
cantilenae alternae; alternae neniae; alterni
versus.

copo: - de nieve, nivis pluma; floccus nveus


sive nivalis; - de algodn en rama, floccus,
i m.
copn: pyxis, dis f. Sin: cibrium // (copa
grande en que se guarda el Santsimo Sacramento) sacra pyxis. Sin: sacrum ciborium.

copra: copra, ae f.

coprocessor (Inform) coprocesador: processrium, ii n (mathemticum vel arithmticum).


coproduccin: consociata effctio.

coprofagia: coprophgia sive -phaga, ae f.

coprfago: coprphagus, a, um.

coprolalia: coprollia sive -lala, ae f. Sin:


turpilquium; trpiter loquendi libido vel lubido.
coprorrea, v. diarrea.

coprostasia: choprostasis, is f; v. estrei-

miento.

copto: adj cpticus, a, um. Uso: rito -, cpticus ritus // sust coptus, i m.
copulativo: copulativus, a, um.

copy (Inform) duplicar: copiare // (resultado


de copiar) exemplar, aris n.
copyright: ius proprietatis librriae.

coqueta: adj ambitiosa. Sin: immdice se ostentans; culis venans (que caza con los
ojos); ambitiose circumspectans (que mira en
torno con deseo de agradar) // sust ambitiosa
mulier. Sin: immdica sui ostentatrix; culis
venatrix; ambitiosa circumspectatrix.

coquetear: immdice se ostentare. Uso: con alguien, (mlliter) blandiri licui; liquem blandtiis vel blandimentis allcere, illcere, pellcere; liquem impudenter allcere;
liquem mulibribus rtibus captare; - con la
mirada; culis venari; ambitiose circumspectare.
coqueteo o coquetera: immdica sui ostenttio. Sin: ambtio. Uso: la - femenina, mulebres blandtiae (-arum fpl) vel artes (-ium
fpl); - de miradas, petulntia oculorum.

coqueto o coquetn: (gracioso, atractivo,


agradable) bllulus, a, um. Sin: pulchellus;
venstulus; bellus. Uso: frases -, blanda (vel
mllia, vel allicintia) verba; miradas -, arguti culi; blandientes culi // (que procura
agradar a las mujeres) levis et mulierosus.
coracero: miles (-ltis m) vel eques (quitis
m) loricatus, cataphractus, ferratus, clibanrius.
coral: (animal) corllium vel corlium, ii n;
corallum, i n. Uso: de -, corllicus; corllinus.

271

coralino
Uso: isla de -, nsula corllica // (composicin musical) choralis, is m. Sin: chorale, is
n; liber choralis // (relativo al coro) choralis,
e. Uso: servicio -, chorale servtium.
coralino: corllicus vel corllinus, a, um.

Corn: Coranum, i n; Coranus, i m. Sin: Alcoranus; Koranum; koranum volumen; mahometanismi codex; islamismi lex.

cornico: cornicus, a, um.

coraza: lorica, ae f. Uso: revestido de -, loricatus; loric munitus.

corazn: cor, cordis n. Uso: - artificial, cor


arte factum; - pequeo, v. corazoncillo; - de
plstico y metal, cor e re plstica et metallo;
con el - en la mano o en las manos, aperto
pctore; ex nimo; lo tengo en el -, cordi est
mihi; cordi hbeo; mihi curae est; mihi in medullis haeret; mihi in amribus (vel in amore)
est; mihi in delciis est // (fig, centro de una
cosa) en el - de la ciudad, in urbis sinu; in
mdia urbe; en el - de la noche, mult nocte,
de multa nocte, concbia nocte.
corazoncillo: crculum, i n (dim de cor); corcillum (dim de crculum).

corbata: focale, is n. Sin: fscia collaris;


colli vitta vel fascola; croata; fscia croata.
Uso: - sin nudo, fascola subliganda.

corbeta: Mar crbita, ae f. Sin: celox (-cis


f).

corchea: chroma, tis n. Sin: chrmatis nota.


corchero: subreus, a, um. Sin: subernus.

corchete: (signo ortogrfico) parnthesis


quadra. Uso: encerrar algo entre corchetes,
liquid parenthsibus quadris intercldere.

corcho: suber, ris n. Sin: cortex (-tcis mf).


Uso: de -, subreus, a, um; cortceus; e vel ex
sbere; e vel ex crtice.

cordada: scnsio (-onis f) gregalis. Sin: ascensus (-us m) montanus colligatus; ascensores montani colligati.
cordados: chordata (animntia) npl.

cordel: funis, is mf Sin: restis, is (ac -im vel


-em, abl -i vel -e) f.
cordelito: funculus, i m. Sin: restcula; lnea
vel lnia ; linum.

cordial: (afectuoso, amistoso) benvolus, a,


um. Sin: benvolens, entis; familiaris; sincerus // (bebida o pocin confortante) ptio
(-onis f) corrborans. Sin: ptio recreandis
vribus apta.
cordialmente: ex nimo.

cordillera: contnui vel perptui montes. Sin:


perptua iuga; mntium sries (-i f). Uso: de los Andes, Andes, ium fpl; Andes montes
contnui; Andium catenae vel concatenationes.

cordimariano: adj cordimarianus, a, um //


sust cordimarianus, i m. Sin: sodalis cordimarianus; v. claretiano.

cordn: funculus, i m. Sin: restcula. Uso: de zapato, corrgia, ae f; corrgium, ii n; ligamen, mnis n; - elctrico, funculus elctricus; - salvavidas, funis (-is m) saltifer; umbilical, funculus vel cunculus umbilicalis; nervus umbilicaris.

Corea: Corea, Crea, Korea, ae f. Uso: - del


Norte, del Sur, Corea Septentrionalis, Meridiana.

272

corologa
coreano: adj coreanus, a, um // sust Coreanus, i m.

sus (-us m) angularis. Uso: marcar un -, emttere ex oblquo; procere ex ngulo.

coreografa: choreogrphia sive choreographa, ae f. Sin: chorearum ars vel rtio; ars
scenicae saltationis.

cornetn: (instrumento msico de llaves)


tuba pistillata.

corego: chorgus, i m. Sin: dux (ducis m)


chori.

coreogrfico: choreogrphicus, a, um. Sin:


scenicus; ad choreogrphiam prtinens; ad
scanicam saltationem spectans.
coregrafo: choregraphus, i m. Sin: chorearum rtifex; scenicae saltationis magister;
chorearum saltationum rtifex.
corepscopo: chorepscopus, i m. Sin:
epscopi vicrius.

corifeo: (el que guiaba el coro en las tragedias) coryphaeus, i m. Sin: phonascus; chori
dux vel princeps // (fig, el que es seguido de
otros en una opinin, secta o partido) choriphaeus, i m. Sin: antesignanus.
corindn: corindnium, ii n.

corista: (persona que canta en un coro) chricus, i m. Sin: choricista, ae m; chorutes, ae m.

coriza: cryza, ae f. Sin: pituta; gravedo


(-dnis f); destilltio nrium.

cornamusa: tbia utriculria.

crnea: crnea, ae f. Sin: tnica crnea; culi


tuncula vel membrnula. Uso: - transparente, crnea perlcida sive pellcida.

crner: recessus, us m // (ngulo de cancha)


lusriae palestriae ngulus. Uso: echar la
pelota a -, in oblquum avrtere // (saque de
esquina, en el ftbol) iactus (-us m) vel mis-

corneta: cornu (ordinariam tiene el gen y


dems casos del sing como el nom). Uso: fabricante de cornetas, cornurius, ii m.

cornijal, v. manutergio.

coro: (reunin de personas que ejecutan


danzas y cantos) chorus, i m. // (conjunto de
personas reunidas para cantar) cantorum vel
canntium chorus. Uso: director de -, chori
magister; chorodidscalus // (pieza musical
para varias voces) cnticum, i n. Sin: concentus, us m; chorus, i m. Uso: libro de -,
liber cnticus; cntuum liber // (composicin
potica que sirve de letra a una pieza musical
concertada) chori carmen // (parte de la iglesia donde se cantan los oficios) chorus, i m.
Sin: templi subsellrium. Uso: - de cannigos,
canonicorum subsellrium; - de religiosas, vrginum devotarum subsellrium; - de religiosos, sodlium religiosorum subsellrium.
corografa: chorogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: regionis descrptio.

corogrficamente: chorogrphice. Sin: secundum chorogrphiam.


corogrfico: chorogrphicus, a, um.
coroides: chorides, is f.

coroiditis: choroidites, is f. Sin: choridis inflammtio vel infltio.

corola: corolla, ae f. Sin: floris corolla.

corologa: chorolgia sive -loga, ae f.

273

corona
corona: (moneda) corona, ae f // (Astron,
halo) corona, ae f.

coronacin: (acto de coronar) corontio,


onis f. Sin: stephanosis; actus coronandi; coronae impostio // (acto de coronarse un soberano) coronae accptio vel suscptio. Sin:
pblica imprii assmptio. Uso: da de la de un rey, dies quo rex diadema ccipit (vel
accpiet ...); dies quo rex solemni ritu inauguratur (vel inaugurbitur...); da de la - del
Papa, dies quo Pontifex Mximus Summi
Pontificatus insigne sollemni ritu sscipit (vel
suscpiet ...).

corporativismo: corporativismus, i m. Sin:


corporationum rtio; collgii, societatis, sodlium stdium vel sensus (-us m); corporatorum hminum rtio vel disciplina;
corporatorum opficum socetas vel coetus (us m).

corporativo: corporativus, a, um. Sin: collegialis; ad corporationes prtinens; ad collgia


cvium ttinens; qui, quae, quod ad sodalcia
spectat; qui, quae, quod ad corporatos
hmines prtinet.

corporeidad: corporlitas, atis f. Sin: concrtio, onis f; crporis concrtio.

coronar: coronare. Sin: coron vel diadmate redimire; diadema (vel rgium insigne)
cpiti alicius impnere, vel rgiam trdere
potestatem (si se trata de un soberano).

corpreo: (que tiene cuerpo) corpreus, a,


um. Sin: corporalis, corporatus // (perteneciente o relativo al cuerpo) v. corporal.

coronel: chiliarchus, i m. Sin: tribunus mlitum; praefectus cohortis; legionis tribunus


Uso: teniente -, chiliarchus vicrius.

Corpus Christi o Corpus: Crporis Christi


festum. Sin: sollmnia Sacramenti Augusti.

coronario: coronrius, a, um. Sin: cordalis,


e.

corpio: thorcium, ii n. Sin: thorax, acis m;


strphium; fscia pectoralis.

corporacin: corportio, onis f. Sin: corpus,


pris n; coetus, us m; collgium; sodalcium;
consocitio. Uso: jefe de una -, collgii magister vel princeps (-cpis m); corporaciones
de ciudadanos, cvium crpora.

corporal: (perteneciente o relativo al


cuerpo) corporalis, e. Sin: crporis vel crporum (gen). Uso: pena, castigo -, crporis
vrbera (-um, npl) // (lienzo que se extiende
en el altar para poner sobre l la hostia y el
cliz) corporale, is n. Sin: corporale lnteum;
sacrum lnteum vel lintolum; lneus pannus.
corporalmente: corporliter.

corpulencia: corpulntia, ae f. Sin: obsitas;


crporis magnitudo; corpus amplum vel obesum.

corral: (animlium) cohors, ortis f. Sin: saepes


vel sepes, is f. Uso: - de bueyes, bovile, is n; de cerdos, sule, is n; - de ovejas, ovile, is n.

correa: crium, ii n; crius, ii m. Sin: lorum;


loramentum. Uso: - de transmisin, crium
volbile.

correccin: (accin de corregir) corrctio ,


onis f. Sin: reprehnsio; animadvrsio; obiurgtio // (calidad de lo que es correcto) honesta rtio. Uso: - deportiva, honesta
decertandi rtio // (alteracin o cambio que
se hace en las obras escritas) emendtio,
onis f. Sin: texts emendtio.
correccional: custodirium, ii n. Sin: correctria domus. Uso: - de menores, domus pe-

274

correra
ris custodiendis et educandis.

correcto: rectus, a, um. Uso: correcto!, rectum (est); recte!; es esto -?, estne hoc rectum?

corrector: (el que corrige) corrector, oris m.


Sin: emendator. Uso: - de pruebas de imprenta, corrector; plagularum corrector; paginarum emendator.

corredizo: convolutbilis, e. Uso: capote -,


tectum convolutbile.

corredor: (pasillo o pieza de paso larga y


angosta) andron, onis m. Sin: mesula; ambulacrum; ambulatincula; fauces, ium fpl;
trnsitus, us m. Uso: - subterrneo, cunculus, i m; - de la casa, fauces edium // (competidor) cursor, oris m. Sin: pettor, oris m.
Uso: - de resistencia, qui longa spatia percurrit // (balcn corrido) v. balcn // (el que
interviene por oficio en las compras y ventas
de ciertos artculos) procurator, oris m. Uso:
- de bolsa, collybista, ae m; nummulrius, ii
m; - de comercio, rebus mercandis procurator; - de mercaderas, nstitor vel curator mrcium.

corregir: corrgere. Sin: emendare; polire vel


expolire. Uso: - un escrito, scriptum emendare vel expolire; scriptum ad criticorum
severitatem exgere; scriptum ad criticorum
rationem emendare.
corregela: convlvulus, i m.

correlacin: correltio, onis f. Sin: convenintia; congruntia; mtua reltio.

correligionario: (que profesa la misma religin) consecrneus, i m. Sin: religionis scius; eiusdem religionis prticeps; eandem
religionem habens // (que tiene la misma opinin poltica, especialmente si est inscrito

en el mismo partido) eiusdem partis fautor.

correo: (servicio pblico para el transporte


de las correspondencias) cursus (-us m) pblicus vehicularis, vehiculrius, cursualis, fiscalis. Sin: res vehicularis, vehiculria,
cursualis, tabellria. Uso: - areo, cursus arius; - diplomtico, pblicus legatorum cursus; vehiculrius cursus ad pblicos legatos
prtinens; Inform, - electrnico, cursus electrnicus; ltterae electrnicae; - especial, estafeta, anabsius, ii m; - militar, pblicus
cursus castrensis; buque -, tabellria navis;
despacho de -, ostolum cursuale; empleado
de -, officialis (-is m) cursrius; jefe de -, pblici cursus praepsitus; rei tabellriae praepsitus vel praefectus; vagn -, currus
tabellrius; por -, cursu pblico vel fiscali;
por - areo, cursu ario; enviar, expedir por
-, liquid cursu publico (vel vehiculari, vel
vehiculrio, vel fiscali) mttere // (cartas o
pliegos de cualquier clase que se despachan
o reciben) epstulae (-arum fpl) vel fasces
(-ium mpl) // (oficina de correos) diribitrium, ii n. Sin: diribitrium cursuale; cursus
pblici diribitrium; epistularum vel litterarum diribitrium; pblicum epistularum diribitrium; curss pblici sedes; aedes
cursuales; officina cursualis. Uso: - central,
praecpuum epistularum diribitrium // (mensajero, estafeta) cursor, oris m. Uso: enviar
algo por -, liquid cursori perferendum
commttere; liquid per cursorem mttere //
(buzn) pblici cursus cpsula vel capsella.
Uso: echar una carta al -, in pblici cursus
cpsulam epstulam demttere, immttere,
incere // a vuelta de -, statim; extemplo; e vestgio.

correra: concurstio, onis f. Sin: incrsio;


excrsio; excursus, us m. Uso: - de los enemigos, hstium incrsio; hacer una -, excursionem vel incursionem fcere; hacer una entre los enemigos, incursionem in hostes
(vel in fines hstium) fcere; impedir las co-

275

correspondencia
rreras al enemigo, hostem ab incursinibus
prohibere.

correspondencia: (conjunto de cartas que se


despachan o reciben ) epstulae, arum fpl.
Sin: ltterae, arum fpl; v. correo // (cartas que
se escriben dos o ms personas una a otra)
epistularum vel litterarum commrcium (cum
liquo, inter liquos). Sin: commrcium epistolare; epistolare collquium // (accin y
efecto de corresponder o corresponderse)
congruntia, ae f. Sin: cohaerntia; convenintia alicius rei cum liqua re.

correspondiente: adj correspondens, entis.


Sin: cngruens (licui rei, cum liqua re);
convniens (cum liqua re, licui rei, ad vel
in liquid, in liqua re) // (miembro no numerario de una corporacin, que por lo general
reside fuera de la sede de esta y colabora con
ella por correspondencia) scius correspondens. Sin: epistularis scius // (corresponsal)
v. esta voz.
corresponsable: corresponsbilis, e.

corresponsal: relator, oris m; relatrix, icis f.


Sin: correspondens, entis m; cooperator vel
collaborator, oris m; cooperatrix vel collaboratrix, icis f; uceps (-cpis m) actorum; captator (-oris m) nuntiorum; dvena scriba.
Uso: - especial, relator specialis; - radiotelevisivo, relator radiotelevisficus; Florencia
Aubenas, - del diario Libration, Florencia Aubenas, cooperatrix actorum diurnorum,
q. t. Libration.
corrida de toros: tauromchia sive tauromacha, ae f. Sin: pugna cum tauris; taurorum
(in circo) agittio.

corriente: adj currens, entis. Uso: agua -,


aqua viva vel prfluens; ao -, annus vertens;
cuenta -, quotidianae rationes; - mes, mensis
currens; el lunes, 18 del corriente, die Lunae,

duodevicsimo mensis currentis; moneda -,


legalis pecnia; precio -, pretium vulgatum
vel praesens // sust cursus, us m. Sin: fluentum, i n; aquae fluentes. Uso: contra -, adverso flmine vel amne; adversum in flumen;
adversus amnis cursum; siguiendo la -, secundo flmine // ( fig, curso, movimiento de
los sentimientos y de las tendencias) vulgata
vel communis opnio. Sin: multitdinis iudcium. Uso: corrientes del pensamiento filosfico, philosphiae, arum fpl; las varias - del
pensamiento moderno, huius nostrae aetatis
vriae doctrinae; fuertes - culturales, econmicas y polticas, motus magni culturales, oeconmici, poltici; - literarias, quae de ltteris
eruditi viri sntiunt; - polticas, de re pblica
regenda opiniones; contra -, adversus communes opiniones; adversus communem opinandi agendique rationem; dejarse llevar de
la -, communi opinione ferri; tmpori cdere
vel inservire; tempribus servire; vulgarem
consuetdinem sequi; ir contra -, multitudinis iudicio repugnare; communem opinionem
refutare; irse con o tras la -, aliorum opinioni
subscrbere; seguir la -, vulgatam opinionem
amplecti; multitdinis iudcium sequi //
Electr, - elctrica, vis elctrica. Sin: elctricus fluor; fluentum; fluentum elctricum; fluxus (-us m) elctricus; sucneus fluctus;
sucnei fluctus vis. Uso: - alterna, fluxus alternus; - continua, fluentum contnuum; - hidroelctrica, vis hidrolctrica; - parsita o
de Foucault, fluentum verticosum; - termoelctrica, vis thermolctrica; hilo de la -,
filum fluenti elctrici; impulsos de -, impulsus (mpl) fluenti elctrici; toma de - , elctridis exceptculum; dar la -, elctricum
rvulum immttere // estar al - de una cosa,
liquid scire vel cognscere. Sin: liquid novisse vel cognovisse; estar al - de todas las
publicaciones, quae quotdie typis eduntur
perspecta habere; poner a alguien al - de una
cosa, certiorem fcere liquem alicius rei
vel de liqua re // - de aire, ris afflatus (-us
m). Sin: r ffluens.

276

cortejo
corrillo: conventculum, i n. Sin: crculus;
collctio. Uso: reunirse en -, circulari; in
orbem core; orbem fcere vel collgere.

corrimiento: lapsus, us m. Uso: - de tierra,


lapsus terrae.
corro: corona, ae f. Uso: - de amigos, amicorum corona; v. corrillo.
corroborante: adj corrborans, antis // sust
medicamentum corrborans.

corromper: - a alguien, corrmpere liquem. Sin: liquem ab offcio detorquere;


liquem e recto itnere abdcere; liquem
transversum gere, impllere, rpere.

corrupcin: (putrefaccin) corrptio, onis f.


Sin: tabes, is f // (- de costumbres) corrupti
mores; morum grvitas // (utilizacin de las
funciones y medios de aquellas en provecho,
econmico o de otra ndole, de sus gestores)
corruptela, ae f. Sin: corrptio. Uso: - pecuniaria, corrptio pecuniria // tentativa de -,
mbitus, us m.

corsario: adj pirticus, a, um. Sin: praedatrius // sust, v. pirata.

cors: fscia, ae f. Sin: pectorale, is n; strphium; mamillare; fscia pectoralis; femneus thorax.
corsetera: strophiria, ae f. Sin: quae strphia cnficit.

corsetero: strophirius, ii m. Sin: qui strphia cnficit.


cortabolsas: crumenseca, ae m. Sin: manticulrius; sector zonrius.

cortacsped: herbisectrum, i n. Sin: mchina


herbisectria vel falcata; herbarum tons-

rium.

cortacigarros: cultellus sectrius volminum. Sin: cultellus ad secanda volminum


acmina.

cortadora: - de csped, v. cortacsped.

cortahielos, v. rompehielos.

cortalpices: instrumentum cuspidrium.


Sin: scriptrii lpidis cuspidamentum.
cortapapel o cortapapeles: chartseca, ae f.
Sin: lgula vel lngula; culter, tri m; ensculus, gladolus, cultellus chartrius; gladolum
chartrium; culter chartrius; cultellus librrius; caesria vrgula; (mquina) chartae sectrix (-icis f).

cortaplumas: scalprum, i n. Sin: cultllulus;


culter plictilis; scalprum librrium; clamo
acuendo novcula.
cortapuros, v. cortacigarros.

cortar: secare. Sin: resecare; exsecare. Uso:


- el pelo, capillos resecare; comam curtare vel
tondere; - la barba y el pelo, barbam comamque tondere.

corte: (superficie que forman los cantos de


un libro) sctio vel sectura foliorum. Uso: rojo, dorado, sctio (foliorum) rubra, aurata
vel urea // (filo) acies, i f // (residencia del
soberano) aula, ae f. Sin: aula rgia. Uso: la
- de Toscana, Aula Etrusca // Suprema Corte,
summum causis dirimendis conclium; iudcium postremae provocationis; v. tribunal // de vestido, texti segmen (-mnis n).

cortejar: sectare vel sectari. Sin: assectare


vel assectari; licui adulari.

cortejo: (requiebro o galanteo) assecttio,

277

cortesano
onis f. Sin: assiditas; obsquium; cmitas;
amatria allctio; amatriae blandtiae fpl //
(personas de acompaamiento) comitatus, us
m. Sin: pompa; agmen, mnis n; caterva; cmites. Uso: - fnebre, pompa fnebris; exsequiarum turba; funus, nris n ; exsquiae,
arum fpl; - de antorchas, taedfera pompa vel
multitudo; lampadariorum agmen.
cortesano: (adj, perteneciente a la corte) ulicus, a, um // sust ulicus, i m. Sin: ulicus
homo; v. gentilhombre.
corteza: cortex, tcis mf.

cortijo, v. alquera.

cortina: cortina, ae f. Sin: lnteum; velum;


plgula. Uso: - corrediza, velum vel lnteum
volbile; - metlica, cataracta; cratis (-is f)
metllica; - metlica plegadiza, convolutablia claustra npl; - transparente, plgula perspcua; - de cama, conopum vel conpium; de teatro, aulaeum; bajar la - metlica, cataractam abdcere // - de bamb, vallum gramneum; - de fuego, ignis vapor; - de hierro,
frrea saepta npl; frreum vallum; velum
frreum; - de humo, nbula vel nubcula; - de
muelle, munmen (-mnis n) vel munimentum.

cortinaje: vela, orum npl. Sin: plgulae; velmina. Uso: - corredizo, vela vel lntea volublia; plgulae volbiles; - corrido, vela vel
lntea obducta; plgulae obductae; - descorrido, vela vel lntea reducta; plgulae reductae.
cortinilla: lintolum, i n.

cortisona: cortisonum, i n.

cortocircuito: brevis circitus (-us m). Sin:


circitus curtus; contractus circitus.

cortometraje: brevior pellcula. Sin: astrctior taenola; brevior cinematogrphica pellcula.


corva: (parte de la pierna) poples, ltis m.
corveta: crbita, ae f. Sin: celox (- cis f).

corzo: musmo vel msimo, onis m. Sin: caprolus.


cosaco: cosacus, i m.

Cosa Nostra: Res Nostra. Sin: consocitio scelesta, quae dcitur Res (vel Causa)
Nostra.
cosecante: Geom csecans, antis f.

cosechadora: mchina messria tritria vel


trituratria. Uso: - automotriz, automatria
messria tritria (mchina); autmatum messrium tritrium.
coseno: (c)sinus , us m. Sin: arcus (c)sinus.
coser: mquina de -, mchina sartria vel sarciendi.
cosilla o cosita: rcula vel rscula, ae f.

cosmtica: (ciencia y arte que trata de los


cosmticos) csmesis, is f. Sin: cosmtica, ae
f; cosmtica ars, disciplina, doctrina, scintia;
fucandi ars; ars conficiendi ornamentria medicmina, medicamenta, unguenta. Uso: - facial, vultum fucandi ars; ars vults fucandi;
ars fciem fucandi.

cosmtico: adj cosmticus, a, um. Sin: ad


csmesin vel ad cosmticam (vel ad cosmticam artem) ttinens // sust cosmticum, i n.
Sin: cosmetrium; medicamen vel medicamentum; fucus; unguentum; tectrium; cosmticum medicamentum. Uso: - para el

278

costar
rostro, medicamen vel medicamentum facii;
rostro ajado por los -, os medicmine attritum; rostro cubierto de cosmticos, vultus
medicamnibus interstinctus.

cosmopolita: adj cosmopolticus, a, um. Sin:


mundanus // sust cosmopolita, ae m. Sin:
mundi ncola; civis (-is mf) universi; totus
mundi civis.

csmico: csmicus, a, um.

cosquillar, v. cosquillear.

cosmetlogo: artis cosmticae peritus. Sin:


facii cosmetes (-ae m), curator, medicator;
fciem medicandi peritus.

cosmogona: cosmognia sive -gona, ae f.


Sin: de mundi orgine doctrina, disciplina.

cosmografa: cosmogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: mundi vel universi descrptio.
cosmogrfico: cosmogrphicus, a, um. Sin:
ad cosmogrphiam spectans; ad mundi descriptionem prtinens.

cosmgrafo: cosmgraphus, i m. Sin: mundi


vel universi descriptor; qui mundum vel universum describit; cosmogrphiae (vel mundi
descriptionis, vel universi descriptionis) cultor, studiosus, peritus.

cosmologa: cosmolgia sive -loga. Sin: universi mundi scintia.

cosmolgico: cosmolgicus, a, um.

cosmometra: cosmomtria sive -metra, ae


f.
cosmonauta: cosmonauta, ae m. Sin: astronauta; cosminauta; spatiinauta.
cosmonutica: cosmonutica, ae f. Sin: res
cosmonutica; disciplina cosmonavalis.

cosmonutico: cosmonuticus, a, um. Sin:


cosmonavalis, e.
cosmonave, v. astronave.

cosmopolitismo: cosmopolitismus, i m. Sin:


doctrina cosmopoltica; fratrnitas humana;
totus mundi amor.
cosquillas: titilltio, onis f.

cosquillear: titillare. Sin: pellem lviter titillare.

cosquilleo: titilltio, onis f; titillamentum, i


n. Sin: burburismus, i m.

costa: (orilla del mar y tierra que est cerca


de ella) litus, tris n. Sin: ora, ae f. Uso: Azul, Caerlea Ora // (cantidad que se paga
por una cosa) impensa, ae f. Sin: prtium;
sumptus, us m. Uso: a toda -, quacumque (vel
quavis, vel omni) ratione vel contentione;
totis vribus , vribus mnibus; summa ope; a
- de la vida, cpitis perculo; perseverar a
toda - en una cosa, in liqua re quoquo pacto
(vel quoquo modo) perseverare.

Costa de Marfil: Litus (-tris n) Ebrneum.


Sin: boris ora.
costado: (cada uno de los dos lados del
casco de un buque) latus, tris n.

costanero: litoralis, e; litreus, a , um. Sin: in


ltore psitus. Uso: camino -, litoralis vel martima via; ciudad -, urbs litrea.

costar: constare. Sin: stare vel esse con complem. de precio en abl, exceptuados los gen
tanti, quanti, pluris, minoris (tanto, cuanto,
ms, menos). Uso: cada fascculo cuesta DM
8,50, fascculus singularis constat octo semis

279

Costa Rica
marcis Germnicis; cunto cuesta esta
casa?, quanti est haec domus? cuesta 40.000
liras, quadraginta mlibus libellarum est.

Costa Rica: Res pblica Orovitensis. Sin:


Costarica, ae f.
costarricense : adj costaricensis, e // sust
Costaricensis, is m.

costarriqueo, v. costarricense.

coste: (cantidad que se paga por una cosa) v.


costa.
costeleta, v. chuleta.

costero, v. costanero.

costo: (lo que cuesta una cosa) alicius rei


prtium.

costumbre: mos, moris f. Uso: costumbres


inmorales, mores corrupti, prditi, pessmdati; mores lapsi ad molltiem; mores prolapsi in vtia; - navideas, mores sollmnia
natalcia Christi celebrandi; - tradicionales,
mores tranlatcii; consuetdines translatciae;
segn la - tradicional, more translatcio.

costurera: sartrix, icis f. Sin: sutrix; sarcinatrix; vestfica.

costurero: sartor, oris m. Sin: sarcinator; vstifex (-fcis m); vestficus.


cotangente: Geom cotangens, entis f.
coterrneo, v. conterrneo.
coti: (tela) trilix, cis f.

cotidianidad: cotidianae vitae rtio.


cotila: ctyla vel ctula, ae f.

cotiledn: cotyledon, nis f.


cotilla, v. cors.

cotizacin: aestimtio, onis f.

coto: (campo reservado de caza) saeptum venationis. Sin: fines venatrii; privatus venationis locus.
cover girl: exterioris pginae puella.

cow boy: armentrius, ii m. Sin: pecurius.

coxalgia: coxlgia sive coxalga, ae f. Sin:


coxae dolor vel dolores; coxendcis inflammtio; assidui coxae vel coxendcis dolores.
coxlgico: coxlgicus, a, um.

coyuntura: condcio, onis f. Uso: - econmica, oeconmica condcio.

coz: (patada) calx, calcis f. Sin: calcis ictus


(-us m). Uso: dar coces contra el aguijn, adversus stmulum calcitrare; dar una - a uno,
liquem calce cedere, ptere, perctere, ferire; disparar, tirar coces, calcitrare; calces
remttere; recibir una -, calce caedi // (Mar,
cabo inferior del mastelero) pes (pedis m)
mali.
crakers: qudrulae, arum fpl.

craneoclasto: cranioclastum, i n. Sin: cranioclastes, ae m; instrumentum calvae vel calvriae confringendae.


craneografa: craniogrphia sive -grapha, ae
f. Sin: calvae vel calvriae descrptio.

craneologa: craniolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina (vel disciplina, vel scintia) de
calva vel calvria.

280

crdito
craneolgico: craniolgicus, a, um. Sin: ad
calvam vel calvriam ttinens.

cranelogo: cranilogus, i m.

craneomancia: craniomanta, ae f.

craneometra: craniomtria sive -metra, ae


f. Sin: calvae vel calvriae mensura.

craneomtrico: craniomtricus, a, um. Sin:


ad calvae vel calvriae mensuram spectans.
cranemetro: creanimetrum, i n. Sin: instrumentum calvae vel calvriae metiendae.

craneoscopia: cranioscpia sive -scopa, ae


f. Sin: calvae vel calvriae inspctio.
cranetomo: cranitomum, i n. Sin: instrumentum calvae vel calvriae secandae.

crash (Inform) colapsar: correre. Sin:


collabi; cdere. Uso: el sistema colaps,
systema crruit, collapsum est, ccidit //
(dicho de programas: hacer colapsar el sistema) direre liquid. Sin: evrtere liquid.
Uso: el programa ha hecho colapsar el sistema, systema a progrmmate drutum vel
eversum est // (colapso) collpsio, onis f.

crasis: (Gram, contraccin) crasis, is f. Sin:


coninctio. Uso: - de dos slabas, syllabarum
coninctio // (Med, mezcla normal de las
partes que constituyen los lquidos del organismo) crasis, is. Sin: mixtura, ae f; umorum
mixtura.

crter: crater, ris (ac sing cratra, ac pl


cratras) m.
crtera: cratra, ae f.

creador, ra: creator, oris m; creatrix, icis f.


Sin: procreator; cnditor. Uso: - del mundo,

rerum mnium procreator; Summus Cnditor.

creatividad: vis creatrix vel effectiva. Sin:


pera vel ctio creatrix. Uso: estmulo a la -,
stimulus ad peram creatricem praestandam.

creativo: creativus, a, um.

crecimiento: incrementum, i n. Sin: auctus,


us m; accrtio. Uso: - demogrfico, incrementum natorum; - demogrfico acelerado,
maturata natorum incrementa; - facultativo,
incrementum in hminis arbtrio psitum; fsico, crporis incrementum; - personal y comunitario, singulorum hminum ac totus
humani gneris progrssio.

credencial: (adj, que acredita) testimnium


vel fidem fciens // (carta credencial) ltterae
credentiales vel fiduciriae. Sin: pblicae ltterae; ltterae fidem habentes; ltterae alicius rei fidem facientes; ltterae demandati vel
crditi mneris testes.
credibilidad: crediblitas, atis f. Sin: fides, ei
f; auctritas; probablitas. Uso: - histrica,
histriae fides; razn de -, fidei (vel auctoritatis, vel probabilitatis) rtio; exceder toda -,
omnem fidem excdere; poner en duda la de un hecho, in dbium rem vocare.

crdito: (asenso) fides, ei f. Uso: dar - a alguien, licui crdere; dar - a algo, liquid
crdere // (derecho que uno tiene a recibir dinero de otro) crditum, i n. Sin: pecnia crdita; nomen non expunctum; dbitum non
dissolutum. Uso: crditos a recibir, crdita
accipienda; carta de -, accreditivum, i n;
abrir - a alguien, offerre licui quod sumat
si opus sit; cobrar los -, nmina exgere; pecniam (crditam) exgere; comprar a -, sua
fide, absenti pecnia, mere; dar dinero a -,
pecniam crdere; tomar dinero a -, pecniam mutuare, mtuam pecniam smere //

281

credo
(reputacin de solvencia) fides, ei f. Uso: pblico, fides pblica; vender a -, alicius
fide vndere // (plazo para el pago) sptium
ad solvendum. Uso: tres meses de -, trium
mnsium sptium ad solvendum // (prestigio,
fama, confianza, estima) fama, ae f. Sin:
existimtio; gratia; auctritas; fides; fidcia.
Uso: adquirir -, famam sibi acqurere; existimationem collgere; mantener el -, fidem
suam tueri; no tener -, nullam fidem habere;
perder el -, fidem amttere; quitar el - a uno,
fidem derogare licui; tener -, grati valere;
grati et auctoritate valere.

credo: (smbolo de la fe) fidei smbolum.


Uso: la frmula del -, frmula cathlicae
fidei // (como oracin) smbolum, i n. Sin:
confssio fidei. Uso: recitar el -, smbolum
recensere // (doctrina) doctrina, ae f. Uso: poltico, quae liquis de re pblica sentit;
profesar el mismo - poltico, idem de re pblica sentire.

creencia: (accin de creer) fides, ei f // (lo


que se cree) opnio, onis f. Uso: - ancestrales,
opiniones maiorum vel avorum; - firme,
magna opnio; semejante -, eismodi opnio
// (fe religiosa) Dei opnio; opnio de Deo;
opnio et relgio. Uso: - falsa, supersttio //
(religin) relgio, onis f. Uso: - religiosas,
Dei vel deorum cultus.

creer: - en Dios, crdere in Deum. Sin: crdere Deo.

creble: credbilis, e. Sin: probbilis; veri smilis; fcilis ad credendum; qui, quae, quod
fcile credi potest.

crema: (confeccin cosmtica) cremor, ris


m; cremum, i n. Sin: lomentum; ceroma, tis
n. Uso: - dental, v. pasta dentfrica; - depilatoria, dropax, cis m.; - de afeitar, pasta tonsria; - para los zapatos, v. betn.

cremallera: (barra con dientes que engranan con un pin) retincula, orum npl. Sin:
machinamentum dentatum vel denticulatum.
Uso: ferrocarril de -, ferrvia dentata vel denticulata // (cierre metlico y flexible que se
aplica a una abertura longitudinal en prendas de vestir, bolsos, etc.) v. cierre relmpago
// (en el microscopio) rechamus sive rchamus, i m.
cremnofobia: cremnophbia sive cremnophoba, ae f. Sin: praecipitiorum vel vorginum pavor, horror, terror; cuiusvis praecpitis
(vel praerupti) loci pavor.
cremor: cremor, ris m. Uso: - trtaro, tartrici salis cremor.
creolina: creolinum, i n.

creosota: creosotum, i n.

crespo: crispus, a, um. Uso: de pelo -, crispus; algo -, crspulus.


crespn: crispum textum (- i n) // (velo) crispum velum.

cresta: (carnosidad que tienen sobre la cabeza algunas aves) crista, ae f // (cumbre de
las montaas) cacumen, mnis n.
crestomata, v. antologa.

Creta: Creta, ae f; Crete, es f.

cretceo: cretceus, a, um.

cretcico: cretrius, a, um.

cretense: adj cretensis, e. Sin: crticus, a, um


// sust Cretnsis, is m.
crtico: crticus, a, um. Uso: letras -, ltterae
crticae.

282

criptgrafo
cretinismo: cretinismus, i m.

cretino: cretinus, i m. Sin: cretinismo laborans // fig sinus; bardus; caudex (-dcis m);
hebes (-btis; abl -ti).
cretona: cretnium, ii n. Sin: cretonianum,
i n.

cra: (accin de criar a hombres y animales)


eductio, onis f. Sin: nutrtio; nutrictio. Uso:
- de animales, pstio; - de bovinos, cura
boum; - de cerdos, porcultio; - de nios, nutrcium // (animal mientras se est criando)
pullus, i m // (nio mientras se est criando)
infans, antis m. Sin: purulus; prvulus.

criada: fmula, ae f. Sin: ancilla; domstica.

criado: (persona que sirve a otra por salario) fmulus, i m. Sin: domsticus; servus;
minister.

criador: nutritor, oris m. Uso: - de gusanos,


bombycinator; bmbycum vel necydalorum
cultor.
criar: nutricari.

criatura: (cosa creada) res creata. Uso: animada, nimans; nimal; - racional, homo;
todas las -, rerum natura; natura // (nio de
poco tiempo) infantculus, i m; v. chiquillo.

criba: cribrum, i n. Sin: vannus, i f. Uso: fabricante de cribas, cribrrius, ii m; v. tamiz.


cribar: cribrare. Sin: per cribrum crnere.

criminalidad: criminlitas, atis f. Sin: delinquntia; immnitas. Uso: - juvenil, criminlitas iuvenilis; - organizada, criminlitas
ordinata; latronum consocitio; latrones consociati.

criminalista: criminalista, ae mf. Sin: poenalista; advocatus criminalis; iuris criminalis


peritus; publicarum vel criminlium causarum peritus.
criminologa: criminolgia sive -loga, ae f.
Sin: crminum scintia.

criollo: adj crolus, a, um. Sin: criollus; mixtcius. Uso: lengua -, crola lingua // sust crolus, i m.

cripta: (lugar subterrneo donde se enterraba a los muertos) crypta, ae f. Uso: - vaticanas, cryptae vaticanae // (piso subterrneo
destinado al culto en una iglesia) hypogum,
i n.
crptico: (oscuro, enigmtico) crpticus, a,
um. Uso: sentido -, sensus crpticus.

criptgama: planta cryptgama.

criptogamia: cryptogmia sive -gama, ae f.


criptgamo: cryptgamus, a, um.

criptografa: cryptogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: ars cryptogrphica; rtio arcanis ltteris scribendi.

cric, v. gato.

cricket, v. crquet.

crmenes perpetrados contra la humanidad,


crmina contra humanitatem perpetrata; acusado de crmenes de guerra, de belli crimnibus accusatus.

crimen: crimen, mnis n. Uso: crmenes de


guerra del Japn, bllica crmina iapnica;

criptogrfico: cryptogrphicus, a, um.


criptgrafo: cryptgraphus, i m.

283

criptograma
criptograma: cryptogramma, tis n. Sin: furtivum scriptum; res cryptogrammtica.
criptologa: cryptolgia sive -loga, ae f.

nus, i m; catinum, i n // (cavidad en la parte


inferior de los hornos para recibir el metal
fundido) cavum fusrium.
crisolito o crislito: chryslithus, i m.

criptn: cryptum, i n.

crispacin, crispadura, crispamiento o


crispatura: crispitudo, dnis f. Sin: crispa fcies.

criptorquidia: cryptorchdia, ae f.

criptrquido: cryptorchis, dis.

crquet: (juego de pelota ingls) lusus cricctius. Sin: ludus pilae et portae.
crisantemo: chrysnthemon, i n.

crisis: (cambio favorable o desfavorable,


que sobreviene en una enfermedad) crisis, is
(ac - im) f // (momento decisivo y peligroso
de un asunto) discrimen, mnis n. Sin: crisis.
Uso: - econmica, difficultas annonae vel
nummria; - industrial, interceptus indstriae
cursus; - ministerial, summi rei publicae conslii discrimen; civlium rectorum iactura; mundial de la economa, mundana crisis oeconmiae; - poltica, rerum publicarum muttio; - religiosa, religionis tedium vel
fastdium; - social, rerum publicarum discrimen; - de la escuela, crisis scholae; - de gobierno, rei pblicae rectionis discrimen;
amenaza de una - de gobierno, rei pblicae
rectionis mutandae vel immutandae commintio; llevar a una - de gobierno, rei pblicae
rectionem (administrationem, moderationem) in discrimen addcere.
crisma: chrisma, tis n.

crismal: chrismalis, e //

crismera: chrismrium, ii n. Sin: pyxdula


oleria.

crisol: (vaso para fundir) vsculum fusrium. Sin: vsculum fundendis metallis; cati-

cristal: crystallus, i m; crystallum, i n. Uso:


objetos de -, v. cristalera; cristales de la ventana, vitra fenestrae; fenestrlia vitra.

cristalera: (establecimiento donde se fabrican objetos de cristal) officina crystallinorum // (tienda donde se venden)
crystallinorum taberna // (conjunto de estos
mismos objetos) crystllina, orum npl. Sin:
vasa crystllina.

cristalino: adj crystllinus, a, um // (parte


lenticular del ojo) tnica crystallides. Sin:
lens crystllina; crystllinus, i m (humor).

cristalizable: crystallizbilis, e. Sin: in


crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla)
densbilis vel congelbilis.

cristalizacin: crystalliztio, onis f. Sin:


crystalli formtio; crystallorum denstio; in
crystallum (vel in crystallos, vel in crystalla)
denstio vel concrtio; in crystllinam formam vrsio, convrsio, muttio, coagmenttio; concrtio crystalli instar.

cristalizado: crystallizatus, a, um. Sin: in


crystallum redactus vel versus; crystalli instar
concretus.
cristalizar: crystallizare. Sin: in crystallum
(vel in crystallos, vel in crystalla) redgere,
redcere, cgere, densare; in crystllinam
formam vrtere // (tomar forma cristalina) v.
cristalizarse.

284

crtica
cristalizarse: in crystallum verti, cogi , densari. Sin: in crystallos abire; in crystalla densari, congelare, concrscere; instar crystalli
concrscere vel congelare.
cristaloelctrico: crystallolctricus, a, um.

cristalofsica: crystallophsica,
crystallophsice, es f.

ae

f;

cristalogenia: crystallognia sive -gena, ae f.


Sin: crystallogentica doctrina, disciplina,
scintia.
cristalografa: crystallogrphia sive -grapha, ae f. Sin: crystallorum rtio, stdium.
cristalogrfico: crystallogrphicus, a, um.
cristaloide: crystallides, is n (corpus).

cristalologa: crystallolgia sive -loga, ae f.

cristalometra: crystallomtria sive -metra,


ae f.
cristalonoma: crystallonmia sive -noma,
ae f.

cristiana: christiana, ae f. Sin: christifidelis;


christcola; Christi cultrix vel sectatrix (-icis
f).

cristianamente: christiane. Sin: christiano


(vel christianorum) more vel ritu; ad Christi
praecepta; prout Christi doctrina pstulat; ut
decet christianum.

cristiandad: christinitas, atis f. Sin: christiana ecclsia, res, socetas, consrtio; christianorum coetus (-us m); christades, um mf
pl; christadae, arum mf pl.

cristianismo: christianismus, i m. Sin: (como


doctrina) relgio christiana; Christi doctrina;

christiana lex; (como culto) cultus (-us m) vel


ritus (-us m) christianus. Uso: abandonar el , christianum esse desnere; abrazar el -,
christianum feri; profesar el -, christianam
religionem profiteri; renegar del -, christianam religionem damnare.
cristianizar: christianizare. Sin: christianum
fcere vel rddere.

cristiano: adj christianus, a, um. Uso: hacerse -, christianum feri; ser -, christianum
esse // sust christianus, i m. Sin: christcola;
christcolus; christifidelis; Christi cultor, sectator, ssecla. Uso: los primeros -, primgeni
christifideles.
Cristo: Christus, i m. Uso: portador de -,
chrstifer, ra, rum

criterio: critrium, ii n. Sin: norma; rtio; rgula; iudicandi norma, rtio, facultas. Uso: distintivo, rgula ad liquid ab liqua re distinguendum; - filolgico, iusta philolgiae
rtio; - fundamentales, critria fundamentlia; - objetivos, normae obiectivae; - paleogrfico, palaeogrphica rtio.

crtica: (arte de juzgar de la bondad, verdad


y belleza de las cosas) crtica, ae f; crtice, es
f; crtica, orum npl. Sin: ars vel res crtica.
Uso: - cronolgica, crtica chronolgica; - esttica, crtica aesthtica; - filolgica, crtica
philolgica; - histrica, crtica histrica; ars
crtica in rebus histricis (adhbita); - literaria, crtica litterria; crtica in ltteris; - de la
moda, crtica modae // (cualquier juicio o
conjunto de juicios sobre una obra literaria,
artstica, etc. ) iudcium, ii n. Sin: existimtio; sentntia; censura. Uso: - histrica,
rerum gestarum iudcium; de rebus gestis
sentntia; - inteligente, intllegens iudcium;
- literaria, de ltteris iudcium; un libro de literaria, liber de aestimandis scriptribus vel
liber quo de scriptribus iudcia continentur //

285

crticamente
(personas que ejercen la crtica en los medios de difusin) crtici, orum mpl. Sin: existimatores vel existimantes; idices; docti viri;
litterati; v. crtico // caer bajo la -, in existimntium arbtrium venire; hacer la - de un
libro, censuram fcere de libro; someter a los escritos de uno, censuram fcere de scriptis alicius // (restitucin de los textos) restittio texts vel documenti. Sin: crtica texts
vel textualis; constittio texts; ars (vterum)
exemplorum emendandorum; (vterum)
exemplorum inter se comparatorum emendtio; darse a la - textual, codcibus conferendis se dare // (censura de las acciones de
alguien) reprehnsio, onis f. Sin: vitupertio;
improbtio. Uso: dar pie para la -, reprehensionis ansam habere; dare tamquam ansas ad
reprehendendum; hacer una - maliciosa o denigrante de alguno o de algo, liquem vel liquid maldico dente crpere; hacer una mordaz, liquem vel liquid adunco suspndere naso; incurrir en diversas -, in vrias reprehensiones incrrere; ser objeto de alguna
-, reprehensionis liquid habere // (murmuracin) obtrecttio, onis f.
crticamente: crtice. Sin: ad crticam rationem; ad artis crticae rationem; ad normam
crticae artis.

criticar: (juzgar las cosas segn las reglas


del arte) (di)iudicare. Sin: iudcium fcere
vel adhibere de liqua re // (censurar, vituperar) reprehndere. Sin: alicius rei censuram
fcere; liquid crpere vel destrngere. Uso: mordazmente los escritos de alguien, scripta
alicius nasute destrngere; - todo libremente,
summa cum libertate cuncta notare vel crpere.
criticismo: criticismus, i m.

crtico: sust crticus, i m. Sin: iudex; existimator. Uso: - exigente, emunctae naris aestimator; - literario, litterarum existimator,

iudex, crticus; litteratus iudex; litterarum peritus; - de teatro, iudex scenicus // adj crticus, a, um. Sin: diffcilis vel impeditus
(dificultoso); periculosus (que puede ocasionar crisis). Uso: en momentos crticos para
el Estado, impeditis rei pblicae temporibus.
Croacia: Crotia, ae f.

croata: sust Croata, ae m // adj croatus,


croticus, a, um.

cromado: sust chrmii indctio (-onis f) //


adj chromo llitus, blitus, tectus, contectus.
cromar: chromo illnere, oblnere, tgere,
contgere.

cromtico: chromticus, a, um. Uso: escala


-, chroma, tis n; teora de la escala -, chromtice, es f.
cromatina: chromatina, ae f.

cromatismo: chromatismus, i m.

cromatforo: chromatphorum, i n.

cromo: (metal) chromum, i n. Sin: chromticum metallum // (estampa) v. cromolitografa.

cromolitografa: (arte de litografiar) chromolithogrphia sive -grapha, ae f. Sin: chromolithogrphica


ars
//
(estampa)
chromalithogrphica imago.

cromolitografiar: chromolithogrphice imprmere liquid // (ejercer el arte de la cromolitografa) chromolithogrphicam artem


exercere.
cromolitogrfico: chromolithogrphicus, a,
um. Sin: ad chromolithogrphiam prtinens.

cromolitgrafo: chromolithgraphum, i m.

286

cronolgico
Sin: chromolithogrphiae peritus.

cromometra: chromomtria sive -metra, ae


f.
cromosfera: chromosphaera, ae f.
cromosoma: chromosoma, atis n.

cromosmico: chromosmicus, a, um.

cromotipia: (impresin en colores) chromotpia sive -typa, ae f // (obra realizada por -)


chromotpica imago. Sin: imago colribus
impressa.

cromotipografa: (arte de imprimir en colores) chromotypogrphia sive -grapha, ae f //


(obra hecha por este procedimiento) v. cromotipia.

crnica: (historia que sigue el orden de los


tiempos) chrnica, orum npl. Sin: annales,
ium mpl; annales libri; libri chronicales; commentrii annorum. Uso: - ciudadana, acta urbana; rerum urbanarum acta; commentrius
rerum urbanarum; - contempornea, chrnica contemporlia; - diaria, acta diurna; escribir una -, annales (acta, chrnica,
commentrium vel commentrios) scrbere //
(relacin sobre temas de actualidad) recnsio, onis f. Sin: reltio; relationes. Uso: negra, cotidianae sclerum relationes; - policial, reltio sclerum casuumque adversorum; - semanal de ciencias y letras,
hebdomadria scientiarum litterarumque recnsio; - televisiva, chrnica (-orum npl) televisiva; transmssio chrnica televisiva //
(artculo de peridico en que se refieren noticias relativas a las cosas recientes) chrnica, orum npl. Sin: acta, orum npl;
commentrius (chrnicus); commentrii
(chrnici).
cronicidad: diutrnitas, atis f.

cronicismo: (larga duracin de una dolencia) morbi vel infirmitatis diutrnitas. Sin:
diuturnus morbus // (estado crnico de un enfermo) diuturna vel perptua infrmitas.

crnico: adj chrnicus, a, um. Sin: diuturnus;


perptuus. Uso: enfermedad -, infrmitas diuturna; que padece enfermedad -, infirmitate
perptua affectus // (autor de una crnica)
chrongraphus, i m. Sin: chronista, ae m; relator. Uso: - televisivo, relator televisficus.

cronofotografa: chronophotogrphia sive


-grapha, ae f.
cronografa: chronogrphia sive -grapha, ae
f.
cronogrfico: chronogrphicus, a, um. Sin:
ad chronogrphiam ttinens.

crongrafo: (el que profesa la cronografa)


qui chronogrphicam artem exercet // (el que
es perito en cronografa) chronogrphiae peritus // (aparato) chrongraphum, i n.

cronograma: chronogramma, tis n. Uso:


tmporum conspectus (-us m) vel tabella.

cronologa: chronolgia sive -loga, ae f //


(serie de personas o sucesos histricos por
orden de fechas) chronogrphia, ae f. Sin:
tmporum descrptio; annorum digstio.

cronolgicamente: chronolgice. Sin: tmporis vel tmporum ordine servato; observato


cuiusque anni ordine.

cronolgico: chronolgicus, a, um. Sin:


tmporis vel tmporum (gen). Uso: orden -,
tmporis vel tmporum ordo; relatar en
orden -, explicare rdines tmporum; seguir
el orden -, tmporis vel tmporum ordinem
servare; tmporis vel tmporum servare gradus; tmpora servare vel conservare.

287

cronlogo
cronlogo: chronlogus, i m. Sin: chronolgiae peritus; qui chronolgiam exercet vel
profitetur.
cronometrar: tempus alicius rei chronmetro metiri.

cronometra: chronomtria sive -metra, ae


f. Sin: tmporis mensurae cogntio vel ntio.

cronomtrico: chronomtricus, a, um. Sin:


ad chronomtriam vel ad tmporis mensuram
spectans.

cronometrista: (constructor de cronmetros)


chronometrorum fabricator // (el que mide
con cronmetro el tiempo) tmporis mensor.
Sin: qui alicius rei tempus metitur; qui chronmetro alicius rei tempus metitur.

cronmetro: chronmetrum, i n.

cronoscopia: chronoscpia sive -scopa, ae f.


cronoscopio: chronoscpium, ii n.
croquet: malleorum ludus.

crtalo: crtalon vel crtalum, i n.

cruce: (- de calles o caminos) cmpitum, i n.


Sin: decussis, is m; decusstio; intersctio;
coninctio viarum. Uso: - de 2, 3, 4 calles o
caminos, bvium, trvium, quadrvium; pararse en los -, ad cmpita consstere // (seal
caminera) cave cmpitum // (Biol, cruzamiento) permxtio, onis f. Sin: genus (-nris
n) mixtum.

crucero: (barco) cmmeans vel speculatria


navis. Sin: prosmia; stlata. Uso: - acorazado, loricata navis speculatria // (viaje) circumvctio nutica.
crucial: decretrius, a, um. Uso: momentos -

de su vida, decretria suae vitae momenta.

crucificar: (liquem) crucifgere. Sin: cruci


fgere, affgere, suffgere; in crucem suffgere, pnere, gere, tllere; in cruce fgere //
fig liquem vexare, cruciare, excruciare. Sin:
contumeliose gere cum liquo; liquem contumeli affcere.

crucifijo: Christi crux. Sin: Crucifixi imago,


effgies, signum; Christi cruci (vel in crucem,
vel in cruce) fixi effgies; Christus cruci affixus. Uso: un - de marfil, Christus cruci affixus ex bore fictus.
crucifixin: crucifxio, onis f. Sin: cruci affxio; de cruce suspndium.
crucifixor: crucifixor, oris m.
cruciforme: cruciformis, e.

crucigrama: crucigramma, tis n. Sin: litterarum tricae; verba decussata; ltterae decussatae vel implexae.

cruz: crux, crucis f. Uso: - gamada, crux hamata; - Roja, Crux Rubra; Socetas vel Ordo
a Cruce Rubra; Institutum a Cruce Rubra;
miembro de la - Roja, minister Instituti a
Cruce Rubra; - de San Andrs, crux decussata
vel inclinata; en forma de -, crucifrmiter //
Filol, - de los intrpretes , locus ad intellegendum imperspcuus. Sin: desperatissimus
auctoris locus.

cruzada: expedtio sacra. Sin: sacrum


bellum; expedtio mlitum cruce signatorum;
sacrum bellum cruce signatorum; cruciata, ae
f. Uso: hacer una -, sacrum bellum sub crucis
signo suscpere // fig, - de oraciones, sacra
precum contntio; precatrium bellum; cruciata precum; - por la moralidad, mribus
emendandis bellum.

288

cuadro
cruzado: crucgerus, i m. Sin: crcifer, ri;
miles crucgerus; miles cruce signatus vel insignitus; cruciatus, i m.
cruzamiento: Biol decusstio chromosomtica.

cruzar: - las piernas, crus cruri superpnere;


- los brazos, brachia consrere vel decussare.
cuadernillo: (conjunto de cinco pliegos de
papel) v. quinterno // (librillo para el rezo
eclesistico) v. aalejo.

cuaderno: quaternio, onis m. Sin: libellus;


fascculus (chartarum); codicillus; commentrius; commentrium; pugillares, ium mpl;
pugillria, ium npl; paginarum vel pagellarum fascculus. Uso: - anillado, codicillus
anularis; codicillum anulrium; - pequeo,
commentarolus; commentarolum; - de
apuntes, adversria, orum npl; codicillus notarum; - de bitcora, dirium nuticum; - de
dictado, dictata, orum npl.
cuadra: (caballeriza) v. establo.

cuadrado: (figura plana) quadratum vel quadrum, i n // (producto de una cantidad por s
misma) quadratus nmerus. Uso: elevar al un nmero, bis dcere nmerum; - de diez,
decem dcies multiplicata // adj quadratus vel
quadrus, a, um. Uso: diez km cuadrados,
decem milia pssuum in quadrum (vel in quadratum) ducta; extraer la raz -, quadratam
radicem extrhere.
cuadrangular: quadrngulus, quadringulus,
a, um. Sin: quadrangularis, quadriangularis,
e.

cuadrngulo: adj quadrngulus vel quadringulus, a, um. Sin: tetragnus // sust quadrngulum vel quadringulum, i n. Sin:
tetragnum; quadringula figura.

cuadrar: (adaptarse) accommodatum vel


aptum esse ad + ac.

cuadratura: quadratura, ae f; quadrtio, onis


f. Sin: tetragonismus. Uso: fig, - del crculo,
crculi quadratura; tetragonismus crculi;
adaequtio crculi ad quadratum; buscar la del crculo, repugnntia querere.

cuadriciclo: quadricyclus, i m. Sin: velocpedum (vel ocpedum, vel volucrpedum)


quattuor rotis instructum vel ornatum.
cuadrienio: quadrinnium, ii n.

cuadrilla: (conjunto de personas para el desempeo de un oficio) manpulus, i m. Sin:


manus, us f; agmen, mnis n. Uso: - de auxilio, agmen auxilirium; auxiliria manus;
opfices auxilirii vel auxiliabundi; auxiliatores; auxilirii; - de obreros, - de trabajadores,
operarum manus; operariorum manpulus.
cuadrillizos: quadrigmini, orum mpl.

cuadrimotor: adj quattuor motriis instructus. Sin: quadrplici machinatione ornatus;


qui (quae, quod) quattuor motriis vel quadrplici machinatione movetur // sust aroplanum quattuor motriis instructum.

cuadrinomio: quadrinmium, ii n.

cuadrivalente: quadrvalens, entis.


cuadrivio: quadrvium, ii n.

cuadro: (pintura, dibujo) pictura, ae f. Sin:


tbula picta vel depicta // fig fcies, i f. Sin:
rerum fcies; condicionum status. Uso: - general, rerum facies universalis; en el - del
apostolado catlico, in apostolats cathlici
provncia // (grupo de jugadores) v. equipo //
(armazn cuadrangular de la bicicleta) compages, is f. Sin: quadrum , i n // (parte de un

289

cuadrpedo
jardn labrada en forma de cuadro) rea quadra vel quadrata; quadrus pulvinus (arriate) //
- clnico, morbi descrptio; - cronolgico,
tmporum nottio vel ordo; - fiel, quaedam
quasi expressa imago; - poltico, poltica
adiuncta (-orum npl); - sinptico, spcimen
comparativum // - de honor, tabella honorria; - de mandos, tbula instrumentorum.

cuadrpedo: adj qudrupes, pdis. Sin: quadrpedans; quattuor pedes habens // sust qudrupes, pdis m, f y n. Sin: qudrupes bstia.

cuajo: (sustancia con que se cuaja) cogulum, i n.

cuakerismo, v. cuaquerismo

cukero, v. cuquero.

cualificado: idneis virttibus preditus. Sin:


aptus vel idneus ad (liquod) munus explendum.
cualitativo: qualitativus, a, um.

cuntico: qunticus, a, um. Sin: quod ad


quantorum doctrinam prtinet.

cuantificable: numerbilis, e. Sin: mensurbilis; nmeris aestimbilis.

cuantificacin: numertio, onis f. Sin: mensurtio; ad nmeros vel mensuras redctio.


cuantificador: numerator, oris m.

cuantificar: nmeris vel mensuris aestimare.


Sin: ad nmeros vel mensuras redcere.
cuantitativo: quantitativus, a, um.
cuanto, v. quantum.

cuaquerismo: quakerismus Sin: quakerorum

doctrina; secta quakeriana.

cuquero: qukerus, i m. Sin: quakerianae


vitae rationis sectator.

cuarentena: (tiempo de cuarenta das,


meses, aos) quadraginta dies, menses, anni.
Sin: quadraginta dierum (vel mnsium, vel
annorum) sptium // (espacio de tiempo durante el cual estn privados de comunicacin
los que vienen de lugares infectos o sospechosos de epidemia) quadraginta dierum segregtio (-onis f). Sin: tempus (-pris n)
valetudini spectandae praestitutum; tempus
valetdini probandae praefinitum. Uso: estar
en -, ad valetudinem spectandam detineri; valetudinis spectandae caus in statione retineri; poner en -, aislar en -, (per) dies
quadraginta liquem segregare; tener en - por
razones sanitarias, valetudinis caus liquem
detinere vel remorari // fig y coloq, poner en
- una noticia, nntium in dbium revocare.
Sin: licui nntio fidem abrogare.
cuaresma: quadragsima, ae f. Sin: quadragesimale tempus; quadragenrii ieinii tempus vel dies // (conjunto de sermones para los
domingos y ferias de -) quadragsimae orationes vel contiones; sacrae quadragesimales
orationes; sacrae quadragenrii tmporis orationes; sacrae orationes quadragenrio tmpore hbitae.

cuaresmal: quadragenrius, a, um. Sin: quadragesimalis, e. Uso: sermones -, v. cuaresma.

cuartana: quartana, ae f. Sin: febris quartana. Uso: padecer -, quartanam febrim vel
febrem habere.

cuartel: castra, orum npl. Sin: stativa, orum


npl; castra stativa; mlitum sttio; militare
contubrnium. Uso: - general, exrcits praetrium; cuarteles de invierno, hiberna vel hi-

290

cubierta
berncula (-orum npl) ; castra hiberna; cuarteles de verano, aestiva, orum npl; castra aestiva; enseres del -, contubrnii mlitum
supellex (supellctilis f).
cuarteta: tetrastchium, ii n. Sin: tetrstichum minus.

cuarteto: (combinacin mtrica de cuatro


versos endecaslabos o de arte mayor) tetrstichum, i n. Sin: tetrstichum maius // (composicin para cantarse a cuatro voces
diferentes o para tocarse por cuatro instrumentos distintos entre s) quadricnium, ii n //
(el conjunto de esas cuatro voces o instrumentos) qudruplex melos (-i, n; pl mele;
tambin melum en ac m sing y melos en ac
m pl ); qudruplex symphnia; cantus (-us m)
a quttuor symphonacis ditus; quttuor
symphonaci un canentes; quttuor fdium
concentus. Uso: - de cuerda, qudruplex
melos rcubus effectum.
cuartilla: (hoja de papel) charta pura.
cuartito: parvum cubculum.

cuarto: (cada una de las cuatro partes en


que se divide un todo) quarta pars. Uso: tres
-, tres quartae partes; - de hora, quadrans,
antis m; tres - de hora, horae dodrans (-antis
m); por un - de hora, per quadrantem horae;
por tres - de hora, per dodrantem horae //
(tiempo que transcurre entre dos lunas nuevas) - creciente, luna crescens; - menguante,
luna decrescens // (habitacin, aposento)
conclave, is n. Sin: diaeta. Uso: - amoblado,
conclave supellctile instructum; - blindado,
conclave loricatum; loricata cella; - de bao,
balneum vel blneum; - de dormir, cubculum; dormitrium; - de una sola cama, cubculum unus lecti; - de dos camas, cubculum
duorum lectorum; - de dormir con bao, cubculum cum blneo; - de estar, xedra; exdrium; zotheca; - de hotel, cubculum

locatum; - de huspedes, hosptium; hospitale


cubculum; - de las reuniones, conclave congregationis; cuartos en planta baja, conclvia quae plano pede sunt.

cuarzo: quarzum, i n. Sin: qurtium; quarzites, ae m; quarzum crystallum; silex (-lcis m)


quarzferus.
cuasicontrato: quasi-contractus (-us m).

cuaterna: quaterna, ae f. Sin: quatrnitas;


quatrnio sive qutrio, onis m.
cuatrimotor: aroplanum quattuor machinamentis vel machinatinibus instructum.

cuba: (recipiente) cupa, ae f. Uso: - de riego,


cupa irrigatria; fabricante de cubas, cuprius, ii m.
Cuba (isla y Estado): Cuba, ae f.

cubano: adj cubanus, a, um // sust Cubanus,


i m.
cubero, v. tonelero.

cubeta: lveus, i m. Sin: lacus, us m; labellum, i n // Fotogr, dololum, i n.


cubicaje: capcitas cbica.
cbico: cbicus, a, um.

cubierta: (cosa que se pone encima de otra


para taparla o resguardarla) opertrium, ii
n. Sin: operimentum; tegmen vel tgimen, tgumen, mnis; tegumentum; integumentum;
oprculum; tectum; tectrium; involucrum;
strgulum. Uso: - corrediza, tectum dctile
vel trctile; - de algodn, de tela, strgulum
lnteum, xlinum; - de cama, v. frazada; - de
cuero, tegumentum e crio factum; - de
goma, cinctus (-us m) gmmeus; - de libro,

291

cubierto
tegumentum, integumentum; pgina exterior
// - de la cama, strgulum, i n. Sin: toral, lis
n // - de neumtico, cummis (-is f) rotae. Sin:
gummi (indecl) rotae; cmmeum rotae involucrum; gmmea vel cmmea rota; gmmeum (rotarum) operimentum; coriceum
(rotarum) operimentum // (parte exterior de
la techumbre de un edificio) tectum, i n. Uso:
- de dos aguas, tectum pectinatum // (puente
del barco) tabulatum, i n. Sin: constratum;
stega, ae f; fori, orum mpl; estar sobre -, in
stega ( in summa nave vel navi) consdere //
(sobre) v. esta voz // (tapa) v. esta voz.

cubierto: (techumbre que cubre y defiende


de las inclemencias del tiempo) protectum, i
n. Uso: - del andn, crepdinis protectum //
(utensilio de mesa) escrium instrumentum //
(servicio de mesa para cada persona) mensae supellex (-lectlis f); escria instrumenta.
cubil: cubile, is n.

cubismo: cubismus, i m. Sin: cbica pictura;


cbica pingendi rtio.
cubista: cubista, ae m.

cubo: (recipiente para sacar agua) stulus, i


m; stula, ae f // (pieza central de la rueda,
donde encajan los rayos) modolus, i m //
(slido limitado por seis cuadrados) cubus, i
m.

cubrecama: toral, is n. Sin: plgula; strgulum; strgula, ae f; operimentum vel cooperimentum.

cucaa: palus cucneus. Uso: - horizontal,


palus cucneus in (vel per) transversum //
(fig, ganga) res opportunssima vel commodssima.

cucaracha: blatta, ae f.

cuchara: cchlear, aris n; cochleare, is n.


Sin: cochlerium; cochlearis, is m; lgula vel
lngula. Uso: una - de miel, una lgula mellis.

cucharita: cochlearolum, i n. Sin: tnue vel


parvum cchlear; l(n)gula.
cucharn: smpulum, i n. Sin: spthula vel
sptula; rudcula.
cuchichear: susurrare. Sin: consusurrare; insussurare; murmurare; mussitare.

cuchillada: (golpe que se da con cuchillo)


cultri ictus (-us m) . Uso: recibir una -, cultro
prcuti // (herida que resulta de una -) cesio,
onis f.

cuchillera: (oficio de cuchillero) cultrariorum ars. Sin: cultrrii ars; ars cultrria // (taller donde se hacen cuchillos) cultrrii vel
cultrariorum officina // (tienda donde se venden) taberna cultrria // (sitio, barrio o calle
donde estn las tiendas de los cuchilleros)
cultrarioum vicus (-i m).

cuchillero: (el que hace cuchillos) cultrrius,


ii m. Sin: cultrorum faber, pifex, confector //
(el que los vende) cultrorum vnditor.

cuchillo: culter, tri m. Uso: - pequeo,


cultellus, i m; - muy pequeo, cultllulus; quirrgico, bistur, scalprum, i n; - de cocina,
culter coquinaris; - de monte, de caza, culter
venatrius; - de zapatero, scalprum, i n; fabricante de cuchillos, cultrrius, ii m; pasar
a -, occdere, necare, interfcere.
cuchuchear, v. cuchichear.

cuclillo: Zool cucullus, cuclus, cculus, i m.


cuco: (ave) v. cuclillo.

cucurucho: cucullus, i m. Uso: - pequeo,


292

cuerda
cucllio, onis m; cucullinculus; el contenido
de un -, cuculli continntia.

cuello: (parte del cuerpo) collum, i n. Uso:


echar los brazos al - de uno, collum alicius
amplexu ptere; arrojarse al - de uno, in
collum alicius invdere // (parte superior y
ms angosta de una vasija) collum, i n // (tira
de tela que en los vestidos corresponde al -)
collare, is n. Sin: colli amictus (-us m); collaris fmbria; fscia lnea. Uso: - alto, collare
altum; - doblado, collare inversum; - de pelliza, de pieles, collare pelltum vel pellceum.

cuenca: (territorio cuya aguas afluyen a un


mismo ro, lago o mar) lveus, i m. Sin:
sinus, us m. Uso: - hidrogrfica, hydrogrphicus sinus; - orogrfica, orogrphicus
locus.

cuenta: (clculo, cmputo) cmputus, i m.


Sin: computtio; rtio. Uso: - regresiva, inversa computtio; - de entradas y salidas, acceptorum et datorum rtio; hacer las -,
rationes (mathemticas) confcere // - bancaria, pecnia apud argentriam depsita . Uso:
- bloqueada, cmputus impeditus; abrir una
-, acceptum et expensum referre in cdicem
vel in tbulas // (factura) prtium, ii n. Sin:
index (-dcis m) prtii; pecnia dbita; rtio
nummria. Uso: pagar la -, pecniam dbitam perslvere // - corriente, cmputus cotidianus vel currens. Sin: cotidianae
computationes (-um fpl); rtio cotidiana;
schdula vel rtio mittendae pecniae; schdula vel rtio mittendae accipiendaeque pecuniae. Uso: - corriente postal, de giros
postales, computtio cursualis cotidiana perscriptionum; cursrius cmputus cotidianus
assignationum; depositar en la - corriente,
(pecniam) referre in cotidianas computationes; rebasar su -, suprgredi computationum
continuarum praesdium; excdere modum
computationum currntium // fig, tener en -

algo, alicius rei rationem habere.

cuentagotas: vsculum (frasquito) guttis numerandis. Sin: fstula (canuto, tubito) guttis
numerandis; vsculum vel fstula guttatim effundens.
cuentahilos: instrumentum filis numerandis.

cuentakilmetros: tachmetrum, i n. Sin:


hodmetrum; mensuralis chiliometrorum
machnula; mensrius itneris index; instrumentum kilimetris numerandis.
cuentapasos: instrumentum pssibus emetiendis.

cuentarrevoluciones: instrumentum circuitionum enumerativum.

cuentista: (escritor que escribe cuentos) fabulator, oris m. Sin: fabularum vel narrationum auctor; narratiuncularum scriptor.

cuento: fbula, ae f. Sin: fabella; narratincula; fbula ficta vel commentcia; levis
narrtio. Uso: - de hadas, fabella puerilis;
cuentos para nios, pueriles fbulae; narrationes delectandis peris accommodatae; radiados para nios, fbulae puerorum radiophnicae.

cuerda: (ensambladura de hilos) funis, is m.


Sin: restis (-is; ac -em vel -im; abl ordinariam -e). Uso: - pequea, chrdula; - de
nudos, funis nudorum // (hilo para instrumentos msicos) chorda, ae f. Sin: nervus, i
m. Uso: estirar las -, chordas vel nervos intndere; hacer preludios con las -, probar si
estn templadas, praetentare pllice chordas;
pulsar las -, nervos tngere vel perctere //
fig, tocar la - sensible de uno, liquem movere. Sin: liquem vel alicius nimum tngere // Anat, tendn, nervus, i m. Sin: tenon,
ontis m. Uso: - vocal, plica vocalis // (cade-

293

cuerpo
nita en relojes de bolsillo o de sobremesa de
antiguo sistema) machintio, onis f. Uso: dar
- al reloj, horolgium intndere; horolgio
motum dare; horolgii machinationem gere;
horolgii machinationi motum dare.

cuerpo: corpus, pris n. Uso: combatir - a -,


cmminus pugnare // (conjunto de personas)
corpus. Sin: grex, gregis f. Uso: - diplomtico, corpus legatorum; legati, orum mpl; especiales, greges speciales; - poltico, corpus polticum; - de baile, corpus diserte saltitntium vel saltntium; - de ejrcito,
exrcits pars (partis f) // - de guardia, sttio,
onis f.
cuestin: questio, onis f. Uso: - nacional,
questio nationalis; - social, questio socialis;
- sometida a deliberacin, consulttio; v.
consulta.
cuestionamiento: protesttio, onis f.

cuestionario: quaestionrium, ii n. Sin:


quaestiones, um fpl; quaestionum codex
(-dcis m); index (-dcis m) quaestionrius;
percontationum index; interrogationum ordo.
cuestor: quaestor, oris m.
cuestura: quaestura, ae f.

cueza o cuezo: lveus, i m.

cuidado: cura, ae f. Uso: - paliativos, curae


dolorem lenientes // cuidado!, cave! vel cveas!
culantrillo, v. adianto.

culebrilla: (artificio pirotcnico) serpentina,


ae f.

culinario: culinrius, a, um. Sin: coquinrius; coquinaris, e; coquinatrius.

culombio: culmbium, ii n.

culpa: culpa, ae f. Uso: - colectiva, culpa


collectiva.
culpable: adj nxius, a, um // sust commissor, oris m.

culteranismo: culteranismus, i m. Sin: gongorismus; sexcentsimus; inflatum dicendi


genus; exorntior vel exquistior ortio; affecttio; ampullae, arum fpl.

culterano: (adj, perteneciente o relativo al


culteranismo) ad culteranismum ttinens //
(dicho del escritor que practicaba ese estilo
literario) sexcentsticus, a, um. Sin: adj inflatus, tmidus, tumens, trgidus, inflatus et
tumens; sust sexcentsticus (inflatus ...) scriptor vel auctor.

culto: cultus, us m. Uso: - mariano, marialis


vel marianus cultus; - sagrado, sacer cultus;
sacra, orum npl; caerimniae, arum fpl; asistir al -, sacris interesse; celebrar un - ecumnico, cultum oecumnicum celebrare;
promover el -, cultum lere ac fovere.
cultor, ra: cultor, oris m; cultrix, icis f.

cultura: (efecto de cultivar los conocimientos humanos) doctrina, a f. Sin: erudtio. Uso:
- general, communes ltterae; - literaria y
cientfica, litterarum et scientiarum doctrinae; - universal, enciclopdica, mnium
rerum scintia; - variada, vria erudtio;
amor a la -, amor cognitionis; stdium discendi; desprovisto de toda -, omnis omnino
eruditionis expers; extrao a toda -, stdiis
rudis; rudis rtium // (civilizacin) cultus, us
m. Sin: cultura; humnitas; cultura humana;
humanus cultus; civilis cultus; nimi vel ingnii cultura. Uso: - contempornea, hodiernus cultus; - democrtica, democrticus
cultus; - ilustrada, cultus perfctior; - isl-

294

cpula
mica, islmica ingeniorum cultura; - refinada, poltior humnitas; - del egosmo, egosmi cultura; la - humana del lugar, localis
cultura humana ;- de la muerte, mortis cultura; - de la vida, cultura vitae; pueblo desprovisto de toda -, ppulus omnis cults et
humanitatis expers.

cultural: culturalis, e. Uso: herencia -, herditas culturalis; identidad -, idntitas culturalis; propsitos -, propsita culturlia.

cmel: ptio cuminina. Sin: liquor cumininus.

cumpleaos: natalis, is m. Sin: dies natalis


sive natalcius. Uso: feliz -!, felix natalis
dies!; celebrar el 80 -, diem natalem octogsimum celebrare.
cumplible: implbilis, e.

cumplido: (accin obsequiosa o muestra de


urbanidad) offcium, ii n. Sin: obsquium;
officiosa vel honorfica verba; laus, laudis f;
plausus, us m; gratultio, onis f. Uso: con
muchos -, officiosssime; sin cumplidos,
aperte; lbere, simplciter; familiriter; hacer
cumplidos a uno, licui offcia praestare; liquem offciis prsequi; no resistir a los -,
ludibus non resstere; djate de cumplidos!,
mitte ambages!; por -, officiose // (corts, urbano) officiosus, a, um.

(cumplido) v. esta voz.

cumplir: (ejecutar) - las rdenes de uno,


mandata vel imperata alicius fcere, xsequi, effcere, perfcere.
cuneiforme: cuneiformis, e. Sin: cuneatus,
a, um.
cuneta: fosscula, ae f.

cua: cneus, i m. Uso: - de hierro, ferri cneus; - de madera, ligni cneus; introducir
una -, cneum insrere vel inculcare.

cuada: cognata, ae f. Sin. sorria (uxoris vel


mariti soror); frtria vel fratrissa (fratris
uxor); glos, gloris (mariti soror, fratris uxor).
cuado: cognatus, i m. Sin: sorrius (sororis
maritus); levir, ri (uxoris frater, mariti frater).

cuo: (troquel con que se sellan las monedas


y las medallas) forma, ae f. Sin: typus, i m.
Uso: - para sellar monedas, typus monetrius
// (impresin o seal que deja el troquel) signum, i n. Sin: nota. Uso: - de monedas, typi
monetrii signum vel nota.

cumplimentar: collaudare. Sin: gratulari.

cuota: pars, partis f. Sin: prtio, onis f. Uso:


- mensual, pnsio mnstrua; - de un gasto,
impensae pars vel prtio; colltio; - de un
pago, pnsio; abonar la primera - al contado, primam pensionem praesentem numerare vel slvere; pagar en diez -, decem
pensinibus uti.

cumplimiento: (accin y efecto de cumplir)


exsectio, onis f. Sin: effctio; confctio //
(perfeccin en el modo de obrar o de hacer
algo) perfctio, onis f. Sin: adimpltio //

cpula: tholus, i m. Uso: - de una baslica,


tholus basilicaris; - de San Pedro, Petrianus

cumplidor: adimpletor, oris m.

cumplimentero: officiosus, a, um. Sin: officisior; blandiosus.

cupn: scdula vel schdula separbilis //


(Com, documento o resguardo expedido separndolo de la matriz de un libro) schdula
emptria.

295

cura
tholus.

cura: (tratamiento) cura, ae f. Sin: therapa.


Uso: - de uvas, ampelotherapa; - para adelgazar, cura crporis extenuandi vel exonerandi; cura emacrescendi // (sacerdote)
sacerdos, otis m. Sin: prsbyter, ri m; sacer
minister; ecclesisticus. Uso: - de misa y olla,
sacerdos misellus vel srdidus.
curabilidad: curablitas, atis f. Sin: sanablitas.

curacin: curtio, onis f. Sin: santio, onis f.


Uso: - milagrosa, santio miraculosa; santio
miraculose facta.

curador: (el que cura a alguien) sanator, oris


m. Sin: mdicus // (el que cura alguna cosa)
- de lienzos, fullo, onis m // (Der, persona
elegida o nombrada para cuidar de los
bienes o negocios del menor) pupilli bonorum procurator; (el que hace las veces de -)
subcurator.
curandero: empricus, i m. Sin: empricus
mdicus; artis medicinae simulator.

curasao: curasum, i n. Sin: liquor cordis.

curdo: adj corduenus, a, um // sust Curdus, i


m; Corduenus, i m.

curea: (carro sobre el que se monta el


can) carroballista, ae f. Sin: tormenti
bllici currus (-us m). Uso: montar un can
sobre la -, carro ballistam impnere.

curia: cria, ae f. Uso: - arzobispal, diocesana, episcopal, romana, cria archiepiscopalis, dioecesana, episcopalis, romana.

curial: ( perteneciente a la curia) curialis, e.


Sin: ad criam spectans; forensis, e; iudicialis, e // sust curialis, is m. Sin: causdicus;

causarum actor.

curio: crium, ii n.

curioso: ignara videndi vel audiendi cpidus.

curruca: atricapilla, ae f. Sin: slvia; slvia


atricapilla.
currutaco, v. petimetre.

cursillo: currculum, i n. Uso: - de formacin


religiosa, religiosae institutionis currculum.
cursiva: (letra) lttera inclinata // (escritura)
ltterae inclinatae; inclinatae litterarum formae. Uso: en -, inclinatis ltteris; inclinat litterarum form.

curso: (serie de lecciones) cursus, us m. Sin:


currculum; instittio; studiorum currculum;
institutionis cursus. Uso: - bsico, institutrius cursus fundamentalis; - clsicos, humansticos, cursus clssici, humanstici; cuatrimestral, semestral ..., quatrimestris, semestris ... cursus; - facultativo, instittio lbere selecta;
- gratuitos, gratutae
institutiones; - superiores, scholae altioris rdinis; - universitarios, cursus universitrii; vespertino, instittio postmeridiana // - de
alemn, instittio linguae theodiscae; - de dibujo, de espaol, de religin ..., delineationis,
linguae hispnicae, religionis ... cursus; - de
francs, instittio linguae francogllicae; de historia, instittio histrica; - de latn,
instittio latina; instittio linguae latinae, de latn viviente, viventis latinitatis currculum; - de matemtica, instittio mathemtica;
- de verano, schola aestiva // verse obligado
a repetir el -, nnuum studiorum currculum
iterare cogi // (carrera o direccin) cursus, us
m. Sin: currculum; decursus, us m; lustrtio.
Uso: - del sol, lustrtio solis; - del tiempo,
cursus tmporum; el - de la vida, cursus
vitae; el - de los sucesos, cursus rerum; con-

296

cyberspace
versiones rerum.

cursor (Inform) ndice mvil: indcium, ii n.


curtidor: coririus, ii m.

curtidura: officina coriria. Sin: coririi vel


coriarorum officina.

curtir: - pieles, crium vel cria subgere.


Sin: cria medicare; pelles subgere.

curva: (lnea curva) curva, ae f. Sin: lnea


curva // (vuelta, recodo) flexus, us m. Sin:
flxio, onis f; flexura; anfractus, us m; flexus
itneris; viae anfractus. Uso: - difcil, peligrosa, diffcilis, periculosus viae flexus; camino lleno de curvas, tortuosa (vel flexuosa,
vel sinuosa) via; trtile iter // (seal caminera) cave viae flexum.
curvatura: curvatura, ae f. Sin: curvamen,
mnis n.
curvilneo: curvilneus, a, um.

cuscs, v. alcuzcuz.

custodia: (vaso sagrado en que se expone el


Santsimo Sacramento) ostensrium, ii n.
cutneo: cutneus, a, um.
Cuzco: Cuscum, i n.

cyberspace Inform, v. ciberespacio.

297

dacnomana: dacnomnia sive -mana, ae f.


Sin: mordendi furor; insana mordendi libido
(-dnis f).
dacriadenitis: dacryadenites, is f. Sin: glndulae lacrimantis inflammtio vel infltio.
dactilar, v. digital.

dactilgrafa: dactylgrapha, ae f. Sin: dactyloscriptrix, icis f; quae prelo manuali titur.

dactilografa: dactylogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: dactylogrphica ars, instittio, pertia. Uso: aprender -, dactylogrphiam dscere; ensear -, artem dactylogrphicam
trdere.
dactilografiado: dactyloscriptus, a, um. Sin:
mchin scriptus. Uso: escrito -, dactyloscriptum, i n.

dactilografiar: dactylographare. Sin: dactyloscrbere; mchin scrbere; machnul


scriptria exarare; dactylgrapho scrbere;
manuali (vel dactylogrphico, vel dactlico)
prelo scrbere vel exscrbere; mchin vel
machnul dactylogrphic (vel dactlic)
scrbere.
dactilogrfico: dactylogrphicus, a, um. Sin:
ad dactylogrphiam spectans.

dactilgrafo: dactylgraphus, i m. Sin:


dactyloscriptor; qui manuali prelo titur.
Uso: un buen -, dactylogrphicae artis peritus
vel callens; ser un excelente -, dactylogrphica arte excllere.

dactilograma: dactylogramma, tis n. Sin:


dgiti signum vel nota.

dactilologa: dactylolgia sive -loga, ae f.


Sin: ars dgitis loquendi.

dactilolgico: dactylolgicus, a, um. Sin: ad


dactylolgiam prtinens.

dactiloscopia: dactyloscpia sive -scopa, ae


f. Sin: signatae vel impressae digitorum formae inspctio, examintio, examen.
dactiloscpico: dactyloscpicus, a, um. Sin:
ad dactyloscpiam ttinens.

dadasmo: dadasmus, i m. Sin: cubismus,


infantilismus.

dadasta: dadasta vel dadastes, ae m. Sin:


dadasmi fautor vel studiosus.

dado: talus, i m. Sin: tssera. Uso: juego de


los -, lea, ae f; lusus leae; jugador de dados,
aleator; leae lusor; jugar a los -, talis (vel
tsseris, vel le) ldere; jugar a los - con pasin, le studiosissime ldere; leae indulgere; tiro de los -, iactus talorum vel
tesserarum; tirar los -, talos icere; tsseras
mttere.
dador: - de trabajo, peris conductor.

daemon (Inform): daemon, nis m.

Dahomey: Dahomia, ae f. Sin: Berinum, i


n. Uso: de -, dahomeianus; beninensis.

Dakota: Dakota, ae f. Uso: - del Norte, del


Sur, Dacota Septemtrionalis, Meridiana.
dalia: dhlia, ae f.

Dalmacia: Dalmtia, ae f.

298

dasimtrico
dlmata: Dlmata, ae m.

dalmtica: (vestidura sagrada) dalmtica, ae


f. Sin: dalmtica vestis.

daltoniano: daltnicus, a, um. Sin: achromatpticus; dyschromatpticus; achromatpsi


vel dyschromatpsi laborans, vexatus, affectus.
daltnico, v. daltoniano.

daltonismo: daltonismus, i m. Sin: achromatpsia sive achromatopsa; achromatopsis;


dyschromatpsia sive dyschromatopsa; daltoniana oculorum infrmitas.

dama: (mujer noble o de calidad) dmina, ae


f. Sin: matrona; illustris vel nbilis fmina //
(cada una de las seoras que acompaaban
y servan a la reina o a las princesas) aulae
matrona. Uso: - cortesana, v. meretriz //
juego de damas, calculorum ludus (-i m).
Sin: latrunculorum lusus (-us m). Uso: jugar
a las -, clculis vel latrnculis ldere.
damajuana: magna lagoena.

damasco: (albaricoque) v. esta voz // (tejido)


damascenum, i n. Sin: sricum damascenum; pannus damascenus.

damisela: (seorita) v. esta voz // (dama cortesana) v. meretriz.

damnificado: laesus, a, um. Sin: detrimento


vel iactur affectus; iacturam passus.

dans: sust Danus, i m // adj dan(i)us, a, um.


Sin: danensis, e; dnicus.
Dante: Dantes, is m. Uso: - Alighieri, Dantes
Al(l)aghrius vel Al(l)ighrius.

dantesco: (propio o caracterstico de Dante)

Dantis (gen). Sin: Dantis potae. Uso: poesa


-, pesis (is, ac -in f) Dantis // (que imita o
recuerda a Dante) Dantem mitans vel spiens. Uso: poesa -, psis Dantem mitans;
versus stilum (vel rationem dicendi) Dantis
imitantes // (terrorfico) terrficus, a, um.
dantismo: dantismus, i m. Sin: Dantis stdium.

dantista: dantista, ae m. Sin: Dantis studiosus vel cultor.

danza: salttio, onis f. Sin: balltio; chorea.


Uso: - macabra, mortuorum salttio.

dao: damnum, i n. Sin: detrimentum; noxa.


Uso: - materiales, damna materilia; reparar
un -, damnum resarcire; sin algn -, nullo accepto detrimento.

dar: (dictar) se da latn dos horas por semana, lingua latina sngulis hebdmadis duas
horas trditur; (tocar) dan las 8, hora octava
tinnit.

drsena: (parte resguardada artificialmente,


en aguas navegables) portus (-us m) interior
// (arsenal, astillero) navale, is n; navlia,
ium npl.

darviniano, na: darvinianus, a, um. Sin: ad


darvinismum spectans.

darvinismo: darvinismus, i m. Sin: darviniana doctrina. Uso: - social, darvinismus socialis.

darvinista: darvinista, ae m; darvinstria, ae


f. Sin: darvinismi vel darvinianae doctrinae
sectator, fautor, ssecla.
dasimtrico: dasymtricus, a, um. Sin: ad
dasymtriam prtinens (relativo a la dasimetra); ad dasmeturm ttinens (relativo al da-

299

dasimetra
smetro).

dasimetra: dasymtria sive dasymetra, ae f.


Sin: ars ris densitatis (vel crassitdinis, vel
spissitatis) metiendae.
dasmetro: dasmetrum, i n. Sin: instrumentum ris densitati metiendae.

data: (fecha de carta o documento) dies, i


mf. Uso: carta sin -, epstula sine die; poner
la -, diem in epstula ascrbere // (partida o
partidas que en una cuenta componen el descargo de lo recibido) v. salida, salidas // (Inform) datos; elementos de informacin, data,
orum npl.
data (Inform): data, orum npl.

database (Inform): (base de datos) datotheca,


ae f. Sin: datorum ordinatrum // (conjunto de
datos) data, orum npl. Sin: plicae datorum.

datara: datria, ae f. Uso: - Apostlica, Datria Apostlica.


datario, datrius, ii m.

dtil: (fruto de la palmera) dctylus, i m. Sin:


caryota, ae f; palma, plmula; palmae fructus
(-us m).

dativo: adj dativus, a, um // sust dativus, i m.


Sin: casus dativus; casus dandi. Uso: doble -,
gminus dativus.
dato: datum, i n. Uso: - electrnicos informticos, data electrnica ordinatrlia.
day-hospital, v. hospital de da.

deambulatorio: afn -, poriomnia sive poriomana, ae f.

debate: disputtio, onis f. Sin: discssio; dia-

lctica certtio; opinionum commuttio vel


colltio. Uso: - parlamentario, disputtio parlamenti; - televisivo, disputtio televisiva;
disputtio per televisficas undas transmissa.
debe: Econ dbita, orum npl.

deber: (aquello a que est uno obligado) offcium, ii n. Sin: munus, nris n. Uso: - histrico,
moral,
patritico,
offcium
histricum, morale, patriticum; - profesional, artis suae munus; - del amor universal,
offcium caritatis universalis; - de la solidaridad, offcium mtuae necessitdinis; - de
la solidaridad entre las naciones, offcium
coniunctionis inter ppulos // cumplir con su
-, offcio fungi; offcio suo satisfcere; offcium suum fcere, xsequi, explere, servare,
praestare; mnere fungi; munus suum xsequi vel administrare; faltar a su -, no cumplir
con su -, deesse offcio suo; offcium suum
desrere; ab offcio suo discdere; ser fiel a
su -, in offcio esse; consider su -, offcii
duxit ; cumplo el - de informarte, dbitum xpleo offcium certiorem te faciendi // (ejercicio que se encarga al alumno para hacerlo
en casa) pensum, i n. Sin: pensum domsticum; pensum (scriptum) scholare. Uso: - punitivo, pensum poenale; devolver los deberes
corregidos, pensa correcta rddere.

debilidad: (falta de vigor) deblitas, atis f.


Sin: imbecllitas; infrmitas. Uso: - fsica,
crporis vel vrium imbecllitas; valetdinis
infrmitas // (fig, falta de energa) imbecllitas, infrmitas. Uso: - de nimo, nimi infrmitas, dissoltio, molltia, imbecllitas; - de
espritu, infrmitas mentis.

debilitacin: (accin de debilitar) debilittio, onis f. Sin: attenutio; enervtio; hebettio // (falta de vigor) v. debilidad.
debilitamiehto, v. debilitacin.

300

decenal
debilitar: enervare. Sin: hebetare; attenuare;
languefcere // debilitarse, enervari; relanguscere; evigscere; devigscere; vigorem
amttere.
debug (Inform), corregir errores en un programa: emendare. Sin: corrgere.

debugger (Inform), corrector de programa:


emendatrum, i n. Sin: emendatrium; correctrium.

debugging (Inform), correccin: emendtio,


onis f. Sin: corrctio.

debut: prodctio, onis f. Sin: prolsio;


intium, princpium; exrdium.
debutante: tiro, onis m.

debutar: Teat produci. Sin: exordiri; intium


fcere. Uso: hacer -, liquem prodcere.

dcada: decas, dis f. Uso: a mediados de la


- del 80, mediante decnnio octavo.

decadente: labens, entis. Sin: lnguens.

n). Sin: seniorum primatus (-us m) vel locus


primus.

decano: (el ms antiguo de una comunidad,


cuerpo, junta, etc.) senior, oris m. Sin: natu
mximus // (el que con ttulo de - es nombrado para presidir una corporacin o una
facultad universitaria) decanus, i m. Sin: senior. Uso: - de los prrocos, senior curionum
vel parochorum; curionum primus; - de los
profesores, professorum decanus vel primus;
- del Colegio de Cardenales, Cardinalis decanus; Patrum Cardinlium primus; Princeps
Sacri Senatus; - del Sacro Colegio, Sacri
Collgii Decanus; - de una Facultad, Facultatis decanus; Facultati praepsitus; - de la
Facultad de Filosofa, decanus acadmicae
Facultatis philosphicae.
decantar: (ponderar, engrandecer) iactare.
Sin: celebrare; ludibus extllere // (trasegar
un lquido sin que salga el poso) deliquare,
delicare.

decapitar: decapitare. Sin: decollare; securi


perctere.

decarburacin o descarburacin: carboni


detrctio.

decadentismo: decadentismus, i m.

decarburar o descarburar: carbnium (licui rei) detrhere.

decgono: decagnus, i m; decagnum, i n.

decagrama: decagramma, tis n.

decalitro: decaltrum, i n. Sin: decem litrorum mensura.

declogo: declogus, i m. Sin: decem mandata vel praecepta.

decmetro: decmetrum, i n. Sin: decem


metra. Uso: - cuadrado, decmetrum quadratum.
decanato: decani offcium vel munus (-nris

decatleta: in decathlo certator.

decatln: decathlum, i n.

decauville: ferrvia agrestis. Sin: ferrvia decauvilliana; via frrea angustior.

decena: (el nmero 10) decussis, is m // (cantidad de diez) decas, dis f. Sin: decria, ae f.
decenal: decennis, e.

301

decenio
decenio: decnnium, ii n.

profssio; - Universal de los Derechos del


Hombre, Declartio Universalis circa Iura
Hminis; rehusar toda -, omnem declarationem recusare.

decepcin: decptio, onis f.


decibel, v. decibelio.

decibelio: Fs decibllium, ii n. Sin: dcima


belliana.
decigramo: decigrammum, i n. Sin: decigramma, tis n; dcima pars grmmatis.

decilitro: deciltrum, i n. Sin: dcima litri


pars.

dcima: (cada una de las diez partes en que


se divide un todo) dcima, ae f. Sin: dcimum; dcima pars. Uso: - de segundo, dcima secundi pars // (composicin potica
que consta de diez versos octoslabos) decsthichon, i n // (diezmo) v. esta voz.
decimal: (que tiene por base el nmero diez)
decimalis, e. Sin: decimrius; denrius. Uso:
nmero -, nmerus decimalis; sistema mtrico -, systema mtricum decimale // (perteneciente al diezmo) decumanus vel
decimanus, a, um. Sin: decimalis.
decimal (Inform): decimalis, e.

decmetro: decmetrum, i n. Sin: dcima


metri pars. Uso: - cuadrado, cbico, decmetrum quadratum, cbicum.

decimilmetro: decimillmetrum, i n. Sin:


millmetri dcima pars.

declamador: declamator, oris m. Sin: orator


emphticus.

declaracin: declartio, onis f. Uso: - de


aduana, declartio telonria; - del contenido,
rei contentae declartio vel indictio; - de ingresos, de renta, fiscal, profssio; censualis

declarativo: Gram declarativus, a, um.

declinacin: (cada, bajada) descensus, us m


// (Astron, distancia de un astro al ecuador
celeste) recessus, us m // Gram declintio,
onis f. Sin: declinatus, us m; flexus, us m; nminum flexura. Uso: - de una palabra, declintio vocbuli in casus.

declinar: (decaer, disminuir) declinare, (se)


inclinare. Sin: defcere; recdere; (se) remttere; immnui. Uso: al - el da, vergente vel
deficiente iam die; el sol declina, sol (se) inclinat; la fiebre declina, febris (se) remittit;
su gloria declina, eius gloria imminitur //
Gram declinare. Uso: - nombres y verbos, nmina declinare et verba.

declinmetro: declinmetrum, i n. Sin: declinationis magnticae index.


decoccin: decctio, onis f. Sin: decoctum.

decodificacin o descodificacin: mechanma codcibus transferendis. Sin: instrumentum cdicis commutatrium.

decolonizar: dicionem colonialem auferre.


Sin: colnias disslvere.

decoloracin: decolortio, onis f. Sin: coloris


abltio, admptio, detrctio, subtrctio.

decolorante: adj decolrans, antis // sust lquidum vel materia decolrans.

decoracin: (accin de decorar) orntio,


exorntio, onis f. Sin: exornandi actus //
(cosa que decora) ornamentum, i n. Sin: ornatus, us m.

302

definidor
decorado, v. decoracin.

subdcere.

decorativo: decorativus, a, um.

decretal: adj decretalis, e // sust ltterae decretales. Sin: decretalis epstula.

decretalista: decretalista, ae m. Sin: decretlium interpres, peritus, studiosus.


decretista: decretista, ae m.

decbito: decbitus, us m. Uso: - lateral, decbitus lateralis.


decuplicar: decuplare. Sin: dcies multiplicare.
decurin: decrio, onis m.

decurso: decursus, us m. Uso: en el - de los


tiempos, decursu tmporum.

dedal: digitale, is n. Sin: digitale instrumentum, tegumentum, oprculum; dgiti munimentum, tegumentum.
dedicacin: Rel dedictio, onis f. Sin: consecrtio; sollemne, is n.

dedicarse: incmbere. Uso: - a socorrer viudas y hurfanos, incmbere in auxlium vduis orphanisque ferendum.
dedicatorio: dedicatrius, a, um.

deduccin: (Filos, forma de razonamiento)


argumenttio, onis f. Sin: ratiocintio. Uso: conjetural, coniectura // (Lg, nexo entre el
consiguiente y las premisas) conexum, i n //
(conclusin de silogismo) conclsio, onis f.
Sin: illtio // (accin de sacar o separar una
parte del todo) dedctio, onis f. Sin: detrctio. Uso: hacer - de dinero, pecniam dedcere; pecniae summam substrhere,

deducible: deducbilis, e.

deducir: (sustraer, rebajar) detrhere (liquid de liqua re).


defecacin: alvi purgtio.
defecar: alvum purgare.

defectible: defectbilis, e.

defectivo: defectivus, a, um.

defenestracin: e fenestra deictio (-onis f) //


fig, deictio; amtio; remtio; depostio; explsio; de gradu vel de mnere deictio.

defenestrar: de vel e fenestra decere // fig


depllere; demovere; removere; de gradu vel
de mnere decere.
defensa: defnsio, onis f. Uso: - antiarea,
ariarum incursionum defensores; defensores
aronvium incursntium; - personal, sui defnsio // (jugador, en el ftbol) defensor, oris
m. Uso: - central, defensor mdius vel centralis; la -, defensores, um mpl.

defensor: adj defensrius, a, um // sust defensor, oris m. Uso: Dep, - de un ttulo, defensor ttuli (athltici).

deferencia: (fig, muestra de respeto o de


cortesa) officiosa observntia.

dficit: lacuna, ae f. Sin: rei nummriae lacuna; nummria iactura. Uso: llenar un -, lacunam explere.
definicin: defintio vel fintio, onis f.

definidor: (que determina o manda) defintor, oris m.

303

definir
definir: definire.

defico: deficus, a, um.

definitivo: terminalis, e.

deflacin: defltio, onis f. Sin: nummria


contrctio vel coarcttio.
deflacionista: deflationis fautor.

deflagrador: Mec incensrium, ii n.

delantera: Dep oppugnatores, um mpl. Sin:


assultores; assultorum agmen // (parte anterior de una cosa) pars antica.

defoliante: defoliamentum, i n.
defoliar: defoliare.

deforme: deformis, e.

defraudador, ra: fraudator vel defraudator,


oris m; fraudatrix vel defraudatrix, icis f.

degenerar: (de persona) degenerare. Sin:


corrumpi // (de cosa) in peius verti. Sin: depravari.

deglucin: degltio, onis f. Sin: exhustio;


actus deglutiendi.
degradacin: grads deictio.

degradar: de gradu decere // degradarse, se


abcere; corrumpi.

dehiscencia: dehiscntia, ae f. Sin: patefctio


spontnea.

deificar: deificare.

desta: desta, ae m.

delantal: cinctus, us m; cinctum, i n. Sin:


cinctrium; praecinctrium; cinctculus.

defoliacin: defolitio, onis f.

deificacin: deifictio, onis f.

desmo: desmus, i m.

delacin: deltio, onis f. Sin: delatura, ae f.

deflector: instrumentum deflectrium.

deicida: deicda, ae m

depara: depara, ae f. Sin: Dei Mater; Dei


Gnetrix.

delantero: Dep oppugnator, oris m. Sin: assultor; incursor. Uso: - centro, mdius assultor; cursor centralis.

delegacin: (accin y efecto de delegar) legtio vel delegtio, onis f. Sin: mandatum;
mneris delegtio // (conjunto de delegados)
delegtio, onis f. Sin: delecti viri vel hmines
// (cargo de delegado) legati munus // (oficina del delegado) legati sedes // - Apostlica, Delegtio Apostlica; - de hacienda,
aerrii procurtio vel administrtio.

delegado: delegatus, i m. Sin: legatus. Uso: Apostlico, Delegatus Apostlicus; delegados a las Organizaciones Internacionales,
viri legatorum mnere fungentes apud nationum Conslia; delegados de varias naciones,
delegati plrium nationum.
delegante: delegator, oris m. Sin: mandator;
qui dlegat.

delegar: delegare liquid licui. Sin: concrdere; commttere; demandare.


delete (Inform): delere; v. borrar.

304

demcrata
deliberativo: deliberativus, a, um.

delincuente: effractrius, ii m; effractor, oris


m.

delineamiento: delinetio, onis f. Sin: designtio; adumbrtio.


delirante: delirus, a, um.

delirar: delirare.

delirio: Med delrium, ii n. Sin: delirtio,


onis f (tambin en sentido fig). Uso: - de
grandeza, cupditas potntiae.

delito: delictum, i n. Sin: crimen; scelus.


Uso: - flagrante, manifestum atque deprehensum scelus; sorprender a uno en flagrante -,
liquem in manifesto delicto deprehndere
vel comprehndere.
delivery order: mandatum subministrationis.
Sin: merces subministrandi mandatum.
delta: delta indecl.

deltaplano: anemoplanum, i n. Sin: aronavis velfera vel velfica.

deltoides: adj triangularis, e. Sin: deltae smilis // sust deltides, is m.

demagogia: (dominacin de la plebe) demaggia sive -goga, ae f. Sin: ppuli imprium;


plebis rgimen, domnium, domintio, dominatus (-us m); (seditiosa) domintio popularis; nfimae plebis dominatus vel arbtrium //
(poltica que halaga las pasiones de la plebe)
popularis rtio. Sin: agitationes (-um fpl) ppuli. Uso: lo hizo por -, id fecit, ut plebi assentaretur vel ad grtiam ppuli captandam.

demaggicamente: demaggice. Sin: populriter; demaggico stdio.

demaggico: demaggicus, a, um. Sin: popularis; seditiosus. Uso: discurso -, cntio seditiosa; espritu -, ingnium populare,
seditiosum; leyes -, leges turbulentae; orador
-, seditiosus plebis contionator; poltica -, popularis rtio.

demagogo: demagogus, i m. Sin: plebis assentator, fautor, turbator, seductor; vulgi tentator;
homo
popularis,
seditiosus,
turbulentus; homo rerum novarum cpidus;
civis evertendarum rerum cpidus; aurae popularis captator; rerum novarum moltor //
(sectario de la demagogia) popularis imprii
sectator. Sin: plebcola // (cabeza o caudillo
de una faccin popular) popularis factionis
princeps (-cpis m). Sin: plebis dux vel ductor
// (orador revolucionario) contionator, oris
m. Sin: popularis orator.
demarcacin: demarctio, onis f. Sin: fnium
descrptio; ctio terminandi. Uso: lnea de -,
trminus, i m; confnium, ii n.
demiurgo: demiurgus, i m. Sin: demarchus.

democracia: democrtia sive - crata, ae f.


Sin: populare rgimen; civile imprium;
rtio popularis. Uso: - liberal, democrtia liberalis; - parlamentaria, democrtia parlamentria vel parlamentaris; defender la -,
causam popularem defndere; profesar la -,
ppuli causam gere; causam popularem suscpere // (partido poltico) - cristiana, democrtia christiana // (Estado en que el pueblo
ejerce la soberana) popularis res pblica.
Sin: cvitas popularis.

demcrata: adj popularis, e. Sin: civilis.


Uso: ser -, populriter gere; volverse -, popularem feri // sust demcrata, ae m; demcrates, is m. Sin: popularis, is m; homo
popularis; ppuli fautor. Uso: - cristiano, demcrates christianus; christianus democrticus; - excelente, demcrates excellens; -

305

democrticamente
liberal, demcrates liberalis; social -, demcrates socialis; - socialista,v. social-demcrata; ser -, populriter gere; volverse
demcrata, popularem feri.
democrticamente: democrtice. Sin: populriter; democrtica ratione.

democrtico: democrticus, a, um. Sin: popularis, e. Uso: caracterstica de quien (o de


lo que) es -, ndoles democrtica; espritu -,
ingnium populare; gobierno -, potestas popularis; partido -, fctio popularis; rgimen -, rgimen democrticum; reglas -, democrtica
rtio; tendencia -, popularis imprii stdium;
tradicin -, tradtio democrtica.
democratizacin: democratiztio, onis f.
Sin: rtio agendi populriter.

democratizar: democratizare. Sin: democrtiam indcere.

democristiano: adj y sust demochristianus.


Sin: christianus democrticus // sust demcrata (-ae m) vel demcrates (-is m) christianus.
demodulacin: demodultio, onis f. Sin: originrii vibrationis gneris restittio.
demodulador: (instrumentum) demodulatrium.

demofobia: demophbia sive -phoba, ae f.

demografa: demogrphia sive -grapha, ae


f. Uso: - comparada, demogrphia comparata.

demogrfico: demogrphicus, a, um. Uso:


cuestin -, demogrphica quaestio; explosin
-, demogrphica explsio.
demgrafo: demgraphus, i m.

demolicin: demoltio, onis f.

demologa: demolgia sive -loga, ae f.


demonaco: daemonacus, a, um.

demonio: (diablo) daemon, nis m. Sin: daemnium; dibolus. Uso: adorador del -, daemoncola, ae m // (persona perversa)
scelestus vel nefrius homo. Sin: homo nequam, nequssimus, sceleratssimus // (hombre o nio travieso) homo vel puer lascivus,
irrequietus, inquietus, turbulentus.
demonolatra: daemonolatra, ae f. Sin: demonum adortio, cultio (-onis f), cultus (-us
m).
demora: commortio, onis f; v. retraso

demoscopia: demoscpia sive -scopa, ae f.

demoscpico: demoscpicus, a, um. Uso: investigacin - , indagtio demoscpica.

demostracin: (accin de manifestar) declartio, onis f. Sin: testifictio; significtio //


(efecto de manifestar) testimnium, ii n. Sin:
signum // (ostentacin o manifestacin pblica de fuerza, poder, etc.) demonstrtio,
onis f. Uso: se esperan demostraciones de los
opositores, demonstrationes adversariorum
exspectantur; v. manifestacin // (razonamiento mediante el cual se establece la verdad de una proposicin) demonstrtio, onis f.
Sin: argumenttio. Uso: - geomtricas, rationes geomtricae; lineales probationes.

demostrar: demonstrare. Sin: monstrare; ostndere; patefcere. Uso: - experimentalmente, experiendo probare vel ostndere;
experimento comprobare; v. manifestar.
demostrativo: (que manifiesta) demonstrativus, a, um. Sin: epidcticus // (que prueba)

306

deontlogo
probans, antis. Sin: cmprobans.
demtico: demticus, a, um.

dendrocronologa: dendrochronolgia sive


-loga, ae f.
dendrografa: dendrogrphia sive -grapha,
ae f.
dendrogrfico: dendrogrphicus, a, um.

dendrometra: dendromtria sive -metra, ae


f. Sin: rborum dimnsio.
denegacin: (accin de rechazar una acusacin) abnuntia, ae f.
denigracin: obtrecttio, onis f. Sin: crimintio.

denigrante: obtrectator, oris m. Sin: criminator.

denigrar: (desacreditar, deslustrar la fama


de alguien) lacerare, ledere famam (vel
nomen) alicius. Sin: obtrectare licui; detrectare liquem // (injuriar, ultrajar) iniriam licui fcere, inferre, afferre, impnere .
Sin: iniri liquem affcere.
denigratorio: calumniosus, a, um.

denominador: denominator, oris m. Sin:


pars divisria.

densidad: dnsitas, atis f. Sin: spissitudo.


Uso: - de poblacin, dnsitas demogrphica.
densmetro: densmetrum, i n. Sin: densitatis
index (-dcis m).
dentado: dentatus, a, um. Sin: denticulatus.

dentadura: dentatura, ae f. Sin: dntium

ordo vel sries; dentes, ium mpl. Uso: - postiza o artificial, dentatura artificialis; prthesis dentria; dentes ficti, fictcii, facti, empti.
dental: dntium gen pl // Ling dentalis, e.
dentario: dentrius, a, um.

dentellado: denticulatus, a, um. Sin: serratus.


denticin: denttio, onis f.

denticulacin: denticultio, onis f.

denticulado: denticulorum ordo vel sries.


dentculo: dentculus, i m.

dentfrico: dentifrcium, ii n. Sin: mundicina, ae f; pasta dentria vel dentrfica. Uso:


pomo de -, tbulus pastae dentriae.

dentina: dentinum, i n; dentina, ae f. Sin:


dentis ebur (-ris n).

dentista: dentista, ae m. Sin: dentrius, ii m;


odontoiatrus; mdicus dentrius vel dntium.

denuncia: (accin y efecto de denunciar) denuntitio, onis f. Sin: deltio // (documento


en que consta) libellus, i m. Sin: libellus alicius rei index.

denunciante: delator, oris m.

denunciar: - algo a alguien , deferre liquid


ad liquem.
deontologa: deontolgia sive -loga, ae f.

deontolgico: deontolgicus, a, um.

deontlogo: deontlogus, i m.

307

departamento
departamento: (apartamento) diaeta, ae f.
Uso: - de tres piezas y cocina, diaeta trium
conclvium coquinaeque // (compartimento)
loculamentum, i n. Sin: sedes; sttio; compartimentum. Uso: - de reanimacin, sttio
redanimationis; - de terapia intensiva, sedes
curationis valentssimae; - para fumadores,
loculamentum tabaco indulgentibus // (divisin territorial) circumscrptio, onis f. Sin:
rgio; provncia.
depauperacin: procedens indigntia. Sin:
opum demintio.
depauperado: opulnti destitutus. Sin: ad
misriam redactus.

depauperar: depauperare. Sin: ad inpiam


redgere; alicius opes deminere.
dependiente: (empleado, especialmente de
comercio) mercatoris fmulus vel adiutor.
depilacin: depiltio, onis f. Sin: evirtio pilorum; pilorum detrctio.

depilado: depilatus, a, um. Sin: deglabratus;


vulsus.

depilador: depilator, oris m. Sin: dropacator;


dropacista; alpilus, alipilrius (- de axilas).

depilar: depilare. Sin: glabrare, deglabrare;


dropacare; psilothrare; pilos (licui) vllere,
evllere, detrhere; v. rasura.

depilatorio: adj depilatrius, a, um. Sin:


pilos evellens; ad pilos detrahendos vel
evellendos aptus // sust depilatrium, ii n.
Sin: psilothrum vel psilotrum; dropax, cis
m; unguentum pilis detrahendis aptum.

dpliant: libellus xplicans. Sin: suasria plictilis charta; chrtula suadendo accommodata; - comercial, chrtula mercem

commendans; - turstico, chrtula periegtica.


deponente: Gram deponens, entis.
deponer: depnere.

deportacin: deporttio, onis f.

deporte: (recreacin, pasatiempo) refctio,


onis f. Sin: recretio; nimi (animorum si el
sujeto es plural) remssio, relaxtio; levamentum, levamen (-mnis n) // (placer, diversin) voluptas, atis f (placer); delecttio
vel oblecttio, onis f (el divertirse); delectamentum vel oblectamentum, i n (lo que divierte). Uso: por -, delectationis caus; nimi
caus // (ejercicio fsico) crporis exercittio.
Uso: hacer, practicar -, corpus exercere;
exercitatione crporis exerceri // (actividad
fsica ejercida como juego o competicin)
ludus gmnicus; gmnicum vel ldicrum certamen. Sin: gymnas, dis f; gymnstica;
athltica; athltica ars; ars vel res gmnica;
ldicra vel lusria exercittio; ldicra exercendi; athlticae vel gmnicae exercitationes;
gymnsticum exerctium; ludus crpori exercitando vel exercendo. Uso: - acutico, gmnicum aqutile; deportes de invierno,
ldicrae exercitationes hibernae; camiseta de
-, indcula gymnstica; campo de -, ludorum
campus, stadium, palaestra; campus ldicer
vel ldicrus; lusria palaestra; lusrium stdium; ldicrae vel lusriae exercitationis
campus; batir un rcord en un -, alicius
athlticae artis palmam ferre; practicar algn
-, athlticam vel gmnadem exercere.

deportista: (persona aficionada a los deportes o entendida en ellos) athlticae studiosus;


athletismi fautor (m), fautrix (f). Sin: gymnicorum ludorum studiosus; lusriae crporis
exercitationis studiosus // (persona que por
aficin o profesionalmente practica algn
deporte) vir gmnicus. Sin: ludi gmnici cul-

308

derbi
tor (-oris m); cultrix (-icis f); athlticae vel
athletismi cultor.

deportivamente: gmnice. Sin: gmnico


more; gmnica ratione; agonistarum ritu.

deportividad: ndoles agonstica.

deportivo: gmnicus, a, um. Sin: gymnsticus; lusrius; ldicer vel ldicrus; ad ldicra
vel lusria exerctia spectans. Uso: artculo
-, instrumentum athlticum; certamen -, ldicrum certamen; ldicra contntio; ldicrae
vel lusriae exercitationis contntio; club -,
exercitationum sodlitas; ldicris exercitatinibus (vel exerctiis) favendis sodalcium;
ejercicios y manifestaciones -, exercitationes
et manifestationes ldicrae; noticiario -, nntii rei gmnicae; traje -, vestis ad crporis
exercitationes apta.
deposicin: depostio, onis f.

depositante: depsitor, oris m. Sin: depositrius; deponens.


depositar: depnere. Sin: liquid licui custodiendum vel servandum dare; ad tempus
trdere.

depositario: depositrius, ii m. Sin: depsiti


curator, administrator; temporrius possessor
vel detentor.

depsito: depsitum, i n. Sin: depositrium;


conditrium, reconditrium; repositrium;
receptculum; conceptculum. Uso: - de bencina, receptculum benzinae; benzinrium; de equipajes, de bultos, repositrium vel depositrium sarcinarum; receptculum sarcinrium; - de gas, gasrium; - de mercancas,
mrcium apotheca; - de nafta, exceptrium
naphthae vel lei terrgeni; - de objetos perdidos, offcium depositrium; offcium rerum
inventarum; - de trigo, hrreum vel gran-

rium.

depreciacin: depretitio, onis f. Sin: vlitas;


prtii demintio, immintio, mintio.

depreciar: prtium deminere, imminere,


minere. Sin: rem viliorem rddere.

depredador: depraedator, oris m.

depresin: (hundimiento) deprssio, onis f.


Sin: demssio. Uso: - del terreno, locus depressus vel iacens // (decaimiento de nimo)
nimi abictio, demssio, contrctio, infrctio, immintio; deprssio nimi. Sin: nimus
demissus, depressus, fractus // (declive econmico) iacens res oeconmica.
depresivo: dprimens, entis. Sin: nimum
frangens.

depresor: deductrius, a, um. Uso: msculo


-, msculus deductrius; msculus demittendo aptus.

deprimido: depressus, a, um. Sin: demissus;


deiectus // fig abiectus, a, um. Sin: fractus;
gravatus; vitam perosus vel detestans; vitae
fastidiosus.
deprimirse: se vehementer abcere.

depuracin: depurtio, onis f. Sin: depurgtio; mundtio.

depurador: instrumentum depurgativum.


Sin: apparatus mundatrius; mchina purfica.
depuratorio: purgatrius, a, um.

deradenitis: deradenites, is f. Sin: colli glandularum inflammtio vel infltio.

derbi o derby (competicin hpica o depor-

309

derecha
tiva) derbyanum (vel derbynum) certamen.

derecha: a la -, a mano -, ad dextram. Sin:


(a) dextr. Uso: hacia la -, dextrorsus vel
dextrorsum; a la - del Danubio, dextr Danbio // individuo de extrema -, extremarum
prtium dexterarum sectator.
derechamente: rect. Sin: directo.

derechista: sectator prtium dexterarum.

derecho: - cannico, - eclesistico, ius cannicum; - civil, ius civile vel cvium; - criminal, ius criminale; - divino, ius divinum; hereditarios, iura hereditria; - hipotecario,
ius hypothecrium; pgnoris ius; - humanos,
iura hminis; humana iura; respetar los - humanos, iura humana revereri; - natural, ius
naturale; lex naturae vel naturalis; - pblico,
ius pblicum // - al descanso, ius requietis; a la existencia, - a la vida, ius vitae; ius ad
vitam; - a un decoroso gnero de vida, ius in
vitae dignum genus; - a la integridad fsica,
ius integritatis crporis; - a la libre investigacin de la verdad, ius veritatem lbere investigandi; - al trabajo, ius laborandi //- de
almacenamiento, locationis prtium; - de anclaje, vectigal stationis; prtium in portu consistendi; - de apelacin, ius appellationis; de asilo, asyli ius; ius sacrum asyli; templi
immnitas; - de asociacin, ius societatem
liis cum liis core; - de entrada, portrium,
ii n; - de existencia de Israel, ius exsistntiae
Israhliae; derechos del fisco, fisclia, ium
npl; fisclia iura; - de gentes, ius gntium;
derechos de los nativos, iura autcthonum; de propiedad privada, privati domnii ius; de reunin, ius in unum locum se congregandi; - de vida y muerte, necis et vitae licntia; vitae necisque potestas; - de voto, ius
suffrgii; derechos de cruzar volando, iura
transvolandi.
deriva: ir a la -, flctibus ferri. Sin: non te-

nere cursum; suo cursu decdere; deerrare;


evagari // fig deerrare. Sin: itnere deerrare;
deorbitare a via recta; e recto itnere declinare, deflctere, excdere, aberrare.

derivmetro: apoplanesmetrum, i n. Sin:


instrumentum declinationis mensurale.
dermatitis: dermatites, is f. Sin: cutis inflammtio, infltio, fervura.
dermatgeno: dermatgenus, a, um.

dermatografa: dermatogrphia sive -grapha, ae f.

dermatgrafo: dermatgraphus, i m. Sin:


dermatogrphiae peritus.
dermatologa: dermatolgia sive -loga, ae f.
Sin: cutis morborum descrptio.

dermatolgico: dermatolgicus, a, um. Sin:


ad dermatolgiam spectans..
dermatlogo: dermatlogus, i m. Sin: morborum pellis peritus.

dermatopata: dermatopatha sive -pthia, ae


f.

dermatosis: dermatosis, is f. Sin: cutis morbus, vtium; pellis morbus.


dermatozoo: parastica cutis bestola.

dermoideo: sustancia -, dermides, is f; dermidos, os n.

dernier cri: recentssimus, a, um.

derogatorio : derogatrius, a, um.

derrame: (lo que se sale y pierde de los lquidos) sprsio, onis f. Sin: effsio; profsio

310

desalentar
// (sesgo en el hueco de una puerta o ventana
que permite abrirla mejor) incisura, ae f.

derroche: prodigntia, ae f. Sin: lrgitas


nmia; profsio.
derrota: profligtio, onis f (- militar, - en certmenes deportivos, etc.).

derrotar: profligare. Sin: prostrnere; vncere, superare. Uso: ser derrotado en un certamen deportivo, victus discdere.

derrotismo: rerum evertendarum stdium.

derrotista: rerum evertendarum studiosus.

derrumbamiento, v. desmoronamiento.

derrumbarse: delabi, labi, collabi. Sin:


rere, correre.
derrumbe: collapsus, us m. Sin: deiectus, us
m; terrae labes (-is f), lapsus, hiatus (-us m).
desabotonar: glbulos dislaqueare.

desabrochar: exfibulare (desasir broches,


hebillas). Sin: laxare (desasir broches, hebillas, botones u otra cosa con que se ajusta la
ropa); dislaqueare.

desacidificacin: aciditatis amssio.

desacidificar: aciditate privare.

desacreditado: est -, fidem amisit. Sin:


nulla ei fides est.

desacreditador: detrectator, oris m.

desacreditar: detrectare vel infamare liquem. Sin: famam (vel nomen, vel laudem)
alicius detrectare, mnuere, deminere; liquem vel liquid per contemptionem depr-

mere // desacreditarse, fidem amttere.

desafinacin: bsona vel dssona vox. Sin:


dssona nota; dssonum quiddam.
desafinadamente: dssone. Sin: bsone; absurde.

desafinar: absurde vel bsone cnere. Sin:


bsonum esse; dssonum quiddam cnere.
Uso: que desafina, bsonus; absurdus.
desafo: (reto) provoctio, onis f. Uso: - de
nuestro tiempo, provoctio aetatis nostrae; presentado a ..., provoctio in + ac // (rivalidad, competencia) certtio, onis f. Sin: contntio.

desaguisado: (hecho contra ley o razn)


erratum, i n. Sin: mprobe (vel inconsiderate,
vel inconsulte) factum.

desahogar: effndere // desahogarse, effundi.

desahogo: - econmico, mdica prospritas.


Sin: res satis prsperae. Uso: vivir con -, satis
vel mdice dives sum.

desahuciado: (despedido) e domo locata expulsus, deturbatus, eiectus // (que no tiene posibilidad de curacin) desperatus, a, um. Sin:
prditus; depsitus.
desahuciar: (despedir a un inquilino) e
domo locata ecere, expllere, deturbare, abgere.

desahucio: e locata domo explsio, eictio,


exctio.

desalentar: nimum alicius frngere, percllere // desalentarse, nimo frangi. Sin:


nimo cdere, concdere, defcere, demitti vel
se demttere; nimum abcere vel despondere.

311

desaliento
desaliento: nimi abictio, defctio, demssio. Sin: abiectus vel iacens nimus.

desalojado: domo eiectus. Sin: ex locata


domo eiectus (- de una casa alquilada); ex
locato predio eiectus (- de un predio alquilado).

desalojar: expllere. Sin: pllere; ecere; decere (echar); exturbare, deturbare (hacer
salir a la fuerza); liquem domo ecere; liquem ex locata domo ecere (- de una casa
alquilada); liquem ex locato predio ecere
(- de un predio alquilado); liquem locatione
doms privare (rescindir el contrato de alquiler de una casa); liquem predii locatione privare (rescindir el contrato de
alquiler de un predio).

desalojo: eictio, onis f. Sin: exctio ; explsio; domo eictio; ex locata domo eictio (de una casa alquilada); ex locato predio
eictio (- de un predio alquilado).

desamarrar: ncoram tllere. Sin: ancorlia


slvere; navem slvere.

desanimar: alicius nimum frngere, afflgere, decere, strnere, prostrnere // desanimarse, nimo defcere, cdere, concdere,
succmbere, frangi, demitti. Sin: nimum vel
mentem demttere, abcere, labefactare;
nimo se demttere. Uso: estoy desanimado,
nimo demisso fractoque sum; no hay que
desanimarse, non est concidendum (vel succumbendum) nimo; no se desanimen, ne
concidatis nimo.
desnimo: exanimtio, onis f. Sin: nimi defctio, demssio, abictio, contrctio; nimus
fractus et demissus.

desaparecido: amissus, a, um. Sin: non inventus. Uso: muchsimos turistas -, permulti
turistae amissi.

desapasionado: sincerus aequusque. Sin:


stdio et ira vcuus.
desaprobado: improbatus, reprobatus, a um.
Sin: reiectus.

desaprobar: improbare; reprobare. Sin: recere; respere.


desarmable: soltilis, e.

desarmar: (desmontar) v. esta voz // (quitar


las armas) exarmare, dearmare. Sin: armis
spoliare // (reducir las fuerzas militares de un
Estado o su armamento) apparatum militarem minere // desarmarse, arma depnere.
Sin: ab armis discdere.

desarme: (accin de desarmar o quitar las


armas) exarmtio, onis f. Sin: dearmtio;
disarmtio; armis spolitio; armorum admptio. Uso: - nuclear, dearmtio nuclearis // (accin y efecto de desarmarse) ab armis
discssio vel discessus (-us m) // (disolucin
del armamento) apparatus militaris dissoltio
// (reduccin del armamento) apparatus militaris immintio. Uso: convenir en el - universal y gradual, consentire (inter se, cum
liquo) de apparatu militari gradatim minuendo.

desarrollo: progrssio, onis f; progressus, us


m. Sin: profectus, us m; incrementum. Uso: cientfico, doctrinarum progressus; - comercial, mercaturae incrementum; - corporal,
crporis incrementum; - demogrfico, auctus
natorum nmerus; - espiritual, mentis profectus; - econmico, oeconmica progrssio; rei
oeconmicae incrementum; oeconomicarum
rerum incrementum; - integral de todo el
hombre, omnmodus profectus totus hminis; - solidario de la humanidad, progrssio
gneris humani mtuo peragenda; - tcnico,
rtium incrementum; - verdadero, autntico,
progrssio vera, genuina, veri nminis // - de

312

descarnado
la civilizacin, civilis cultus progrssio; - de
la personalidad, personae humanae incrementum // en vas de -, ad progressionem nitens; sub- , minor progrssio; super-, nmia
vel immoderata progrssio.
desatencin: (falta de atencin, distraccin)
inconsiderntia, ae f.

desayunar, desayunarse: ientare vel iantare.


Sin: ientculum smere; prandculum (vel
primum cibum) smere.

desayuno: ientculum, i n. Sin: prandculum;


primus cibus. Uso: tomar el -, v. desayunarse.

desbandada: disprsio. Sin: dissiptio;


disinctio. Uso: - de tropa, copirum disprsio
vel perturbtio; a la -, incompsite; effuse;
nullo rdine, disperse et diffuse.

desbastar: asciare. Sin: dolare; sci dolare


vel polire // fig erudire. Sin: imbere.

desbloquear: impedimentum removere, recldere, reserare // fig liberare. Sin: difficultate expedire.
desbloqueo: impedimenti remtio
exmptio // fig difficultatis amtio.

vel

desbordamiento: exundtio, onis f.

desbordar: (salir de los bordes, derramarse)


e ripis ffluere, exundare, redundare.
descafeinacin: cafaeni abltio. Sin: cafaenae amtio.

descalabro: sbitum patrimnii naufrgium.

descalcificacin: decalcifictio, onis f. Sin:


clcei immintio vel demintio.
descalcificar: clcium auferre.

descalificacin: (desacreditacin) interdctio, onis f // (Dep, eliminacin de una competencia) a certmine amtio. Sin: inhabilittio.

descalificar: (desacreditar, desautorizar o


incapacitar) interdcere // Dep, inhabilitare.
Sin: a certmine amovere.
descalzo: excalceatus vel exclceus, a, um.

descanso: quies, tis f. Sin: rquies. Uso: eterno, aeterna quies; - festivo, rquies per
dies festos; - semanal, tium hebdomadale;
da de -, dies feriatus; das de -, friae, arum
fpl; hora de -, hora ad quietem data vel concessa; lugar de -, ad quietem locus; - para el
caf, pausa caferia; tomarse algunos das de
-, liquot dies ad quietem sibi dare // (meseta
de escalera) arola, ae f.
descaradamente: procciter. Sin: impudenter; proterve.

descarado: procax, acis. Sin: protervus; mpudens; nsolens.

descarga: exonertio, onis f. Sin: emssio;


proictio; coniectus, us m; conictio. Uso: cerrada, grando (-dnis f) telorum; - elctrica, elctrica emssio; ictus elctricus; vlvula de -, exonerationis vlvula.

descargado: exoneratus vel deoneratus, a,


um. Sin: exinanitus.

descargador: (el que por oficio descarga


mercancas) exonerator, oris m. Sin: biulus;
saccrius; qui merces (vel nera) exponit.

descargar: exonerare vel deonerare. Sin:


evacuare; exinanire; depnere; emttere.

descarnado: carne prope nudatus. Sin: sseus.

313

descaro
descaro: proccitas, atis f. Sin: impudntia;
protrvitas.

descarriar: liquem de via deflctere. Sin:


transversum gere liquem // fig liquem a
recta via deflctere; liquem e recto itnere
deflctere; liquem a virtute deflctere; liquem in vtia indcere, addcere, impllere
// descarriarse, deerrare. Sin: itnere
deerrare; deflctere vi; ex itnere deflctere;
e via excdere; declinare de via; fig aberrare;
a recto itnere aberrare; e recta via aberrare.
descarrilamiento: (F. C., accin y efecto de
descarrilar) devitio, onis f. Sin: exorbittio;
ex ferratae viae dctibus digrssio vel digressus (-us m); ex rbitis (vel e rgulis frreis)
digrssio; e dctibus ferratis digressus. Uso:
- de un tren, hamaxstici exorbittio // (fig,
desviacin, descarro) devitio, onis f. Sin: e
recto itnere digrssio, digressus, aberrtio.
descarrilar: deviare. Sin: exorbitare; deflctere; ex ferratae viae dctibus (vel rbitis) excdere vel exsilire // fig e recto itnere
aberrare, gredi, dgredi.

descarro: ab itnere deflexus (-us m) // fig, moral, a virtute deflexus. Sin: turbtio; perturbtio; conturbtio; nimi turbtio.

descenso: descnsio, onis f. Uso: - deslizndose con esqu, decrsio nartatria; - libre,
descnsio lbera.

descentralizacin: decentrtio, onis f. Sin:


disperttio; distribtio; e mdio amtio; e
centro proltio.

descentralizador: qui (ministria, mnera,


offcia) decentrat, dispertit, distrbuit.

descentralizar: decentrare. Sin: dispertire;


distribere; e centro amovere; de mdio demovere, e mdio removere.

descifrable: interpretbilis, e. Sin: explanbilis.

desciframiento: notarum interprettio, enodtio, explantio, explictio.

descifrar: interpretari. Sin: declarare; notas


interpretari, enodare, explanare, explicare.
Uso: - un epigrafe, inscriptionem declarare;
ttulum interpretari.
descolonizacin: el proceso de -, conatus coloniarum demoliendarum.

descolorar, decolorar o descolorir: decolorare. Sin: colorem dmere vel amovere.

descolorido: dcolor, oris m. Sin: evanescens, entis.

descombrar: erdere. Sin: rudribus purgare.

descombro: egstio, onis f. Sin: rderum


egstio.

descompresin: compressionis demintio,


immintio, remssio.

descomprimir: pressionem remttere. Sin:


pressum relaxare, laxare, minere.

desconectar: (Electr, interrumpir o suprimir


el enlace o comunicacin elctrica entre dos
aparatos o con la lnea general) disingere.
Sin: cludere, interrmpere, intermttere, sstere.
descongelacin: regeltio, onis f. Sin: egelidtio.
descongelar: regelare. Sin: egelidare.

desconsideracin: (inadvertencia) inconsiderntia, ae f.

314

desde
descontaminacin: decontamintio, onis f.

descontaminar: decontaminare.

descontar: de summa decdere vel detrhere.


Sin: decessionem de summa fcere; liquid
de summa dedcere; ex pecnia deductionem
fcere; pecniae summam minere vel imminere.

descontentadizo: numquam contentus. Sin:


morosus; fastidiosus; diffcilis.
descorazonarse, v. desalentarse.
descorchador, v. sacacorchos.

descostrado: erasus, a, um. Sin: calce detectus, nudatus; tectrio exutus; pere tectrio
exutus.
descotar, v. escotar
descote, v. escote.

descoyuntar: luxare.

descrdito: infmia, ae f. Sin: famae mintio; laudis immintio; nminis demintio; afflicta vel nulla fides.

descredo: irreligiosus, a, um. Sin: mpius;


theus; religionis expers.

descripcin: descrptio, onis f. Uso: - de un


viaje, hodopricum; descrptio itneris.
descriptible: descriptbilis, e.

descriptivo: descriptivus, a, um.

descristianizacin: a christiana re alientio.


Sin: nminis christiani deltio.

descristianizar: christiana fide privare. Sin:

christianam fidem auferre; nomen christianum delere; a christiana re abalienare // descristianizarse, christianam fidem amttere.

descuartizar: (dividir en cuartos) quadrifriam divdere. Sin: in quattuor partes divdere


// (coloq, cortar en pedazos) lacerare. Sin: in
frusta secare.

descubrimiento: (el descubrir) invntio,


onis f; (cosa descubierta) inventum, i n. Uso:
- arquelgico, histrico, archaeolgicum,
histricum inventum; el - de Amrica, invntio Amricae; antes, despus del - de Amrica, ante, post Amricam inventam vel
repertam; el - de la energa atmica, reperta
vis atmica.

descubrir: (manifestar lo que estaba oculto


o destapar lo que estaba tapado) manifestare. Sin: patefcere; detgere // (hallar lo
que estaba ignorado) invenire. Sin: reperire
// (alcanzar a ver) dispcere // (fig, enterarse
de lo que se ignoraba) deprehndere (v. gr.
fcinus, un delito); invenire (v. gr. coniurationem, una conjuracin) // descubrirse: (quitarse el sombrero) caput aperire. Sin:
adaperire caput licui (delante de uno).

descuento: dedctio, onis f. Sin: detrctio;


decssio; demintio; mintio; remssio; ex re
dedctio; de summa detrctio vel decssio; e
summa dedctio; summae immintio; prtii
demintio, mintio, decssio, dedctio. Uso:
- especial, specialis prtii dedctio; - del 3 %,
dedctio ternarum centesimarum; conceder
el - del 10 %, deductionem dcimae partis
concdere; vndere mercem prtio decima
parte imminuto; sin -, sine deductione.
descuido: incria, ae f. Sin: neglegntia alicius rei.

desde: inde ex. Sin: abhinc + ac. Uso: - hace


veinte aos, dende ex viginti annis; abhinc

315

desdoblamiento
viginti annos.

desdoblamiento: biparttio, onis f. Sin: in


duas partes divsio. Uso: fig, - de la personalidad, personalitatis dissocitio.
desdoblar: bipartire.

dissoluti mores; libertad -, immoderata libertas; petulancia -, effrenata petulntia.

desenfrenar: effrenare. Sin: frena vel frenos


remttere, laxare, relaxare // desenfrenarse,
effrenari. Sin: effundi; remitti; se remttere;
se relaxare; se effndere (in liqua re).
desengrasar: dipem dmere. Sin: pingudinem levare.

desecacin: exsicctio, onis f.

desecamiento, v. desecacin.

desecho: retrimentum, i n. Sin: eiectamentum; purgamen, mnis n; purgamentum; recula merx. Uso: - industriales, eiectamenta
industrilia; - nucleares, sordes nucleares; venenosos, retrimenta venenosa; materiales
de -, reiecta, orum npl; relquiae, arum fpl.
desembarazar: vacuefcere. Sin: vacuare.

desembargar: pigneratione exslvere. Sin:


e pigneratione slvere.

desembocar: (desaguar un ro, canal, etc.)


inflere in + ac. Sin: se effndere; infundi in
+ ac // (tener salida a un lugar) ferri ad + ac.

desembragar: disingere.

desembrague: disiunctura, ae f. Sin: disinctio. Uso: oprimir el pedal del -, pedale


disiunctionis prmere.

desempleo: peris vactio. Sin: involuntria


vel coacta cesstio ab pere.
desenfoque: imago confusa. Sin: imago obscurata vel parum accurata.

desenfrenado: effrenus vel effrenatus, a, um.


Sin: dissolutus; effusus; immoderatus; immdicus; intmperans. Uso: alegra -, effusa
laettia; bebedor -, intmperans vel acrrimus
potor; caballo -, effrenus equus; costumbres -,

desenmascaramiento: personae dmptio,


detrctio, despolitio // fig detctio, onis f.
Sin: nudtio; denudtio.

desenmascarar: (quitar la mscara) licui


personam dmere, detrhere. Sin: cpiti (vel
ex cpite) alicius personam dmere // (fig,
poner al desnudo) detgere vel retgere. Sin:
nudare; denudare. Uso: - el nimo, los propsitos de uno, alicius nimum (vel conslia) nudare, - una maniobra, dolum detgere
// desenmascararse, personam depnere. Sin:
nimum nudare; se detgere; omnem dissimulationem abrmpere.
desenrollar: vlvere, devlvere, evlvere.

desensibilizacin: sentiendi vigoris immintio.

desensibilizador: Fotogr, photogrphicae


expressionis adiumentum.

desentraar: (sacar las entraas) exenterare


// (averiguar, penetrar lo ms dificultoso y recndito de algn asunto) perscrutari. Sin:
rem pnitus indagare; in rem pnitus descndere; rem ex omni parte considerare.

desenvoltura: (desembarazo, desenfado)


alcritas secura. Sin: aperta ac secura simplcitas. Uso: con -, aperte et cndide; aperte ac
lbere.

316

desfavorable
desenvuelto: expeditus, a, um. Sin: lacer,
cris, cre; promptus; liber et expeditus; fcilis
et expeditus. Uso: - en el decir, fcilis et expeditus ad dicendum; apertior in dicendo.

deseo: (movimiento de la voluntad hacia el


conocimiento o posesin de una cosa) opttio, onis f. Sin: cupditas; stdium; voluntas;
mos, moris m. Uso: - de aprender, stdium
discendi; conformarse, plegarse al - de uno,
se conformare ad voluntatem alicius; alicius voluntati bsequi; satisfacer el - de uno,
morem grere licui, morigerari licui; satisfacer los propios -, cupiditates satiare et explere; segn el - de uno, ex (vel de) alicius
voluntate; reprimir el - de algo, cupiditatem
alicius rei comprmere // (lo que se desea)
optatum, i n (generalm en pl). Sin: votum; id
quod volo vel cupio. Uso: cumplir los - de
uno, alicius optata xsequi vel explere; fcere quae liquis optat vel vult; tener iguales
- y aversiones, idem velle et idem nolle //
(dicho de la suerte) corresponder a los - de
uno, optatis alicius respondere; este es mi -,
ita cpio, volo, velim; hoc est in votis; es mi
- que, cupio con ac e inf o con ut y subj; volo
con el subj; frustrar los -, optata fllere; los se realizan, evniunt optata; prevenir los -,
vota praecrrere; segn el -, ex optato vel ex
voto; tiene los mismos - que yo, adem cupit
atque ego // (anhelo; apetencia del bien ausente o no posedo) desidrium, ii n; desidertio. Sin: anhlitus, us m; anheltio. Uso: de los bienes eternos, bonorum aeternorum
desidrium; despertar en uno el - de algo, fcere licui desidrium alicius rei; commovere licui desiderium alicius rei; sentir - de
algo, desidrio alicius rei teneri; esse in
desidrio alicius rei.
deseoso, sa: cpidus vel appettor; cpida vel
appetitrix.

desequilibrio: (falta de equilibrio) inaequlitas, atis f. Sin: discrepntia; dissimilitudo.

Uso: - econmico, accepti et expensi inaequalitates; creditorum et debitorum inaequlitas; inaequalis vel inaequata acceptorum et
expensarum rtio; - sociales, civlium clssium inaequalitates vel dissimilitdines; desequilibrios entre los sectores productivos,
discrepntiae vel inaequalitates quae inter vrios rei oeconmicae campos intercedunt; eliminar los - sociales, civlium clssium
inaequalitates componere; reducir los -, discrepntias imminere // (trastorno de la personalidad) perturbtio vel turbtio, onis f.
desertar: exrcitum desrere. Sin: signa relnquere.
desertizacin: deserti propagtio. Sin: propagtio harenarum.
desertor: desertor, oris m.

desesperadamente: desperanter.

desesperar: nimum despondere. Sin:


desperare. Uso: - de algo, desperare liquid,
vel licui rei, vel de liqua re; - de s mismo,
de su salvacin, desperare sibi, saluti suae.

desfalcar: dedcere. Sin: detrhere; subdcere; de summa liquid dedcere. Uso: - una
suma, decessionem de summa fcere; ex
pecnia deductionem fcere; pecniae summam minere vel imminere.

desfalco: dedctio, onis f. Sin: detrctio;


dmptio; subdctio.
desfasado: dssidens, entis. Sin: dscrepans.

desfase: dissidntia, ae f. Sin: discrepntia;


dissonntia; incongruntia.

desfavorable: (de persona) adversus, a, um.


Sin: infensus; alienus vel aversus ab liquo;
infestus licui; inquus licui vel in liquem //

317

desfile
(de cosa) alienus, a, um Sin: adversus; inquus; non aequus. Uso: en posicin -, inquo
vel alieno loco; viento -, ventus adversus.

desfile: (longus) ordo. Sin: agmen, mnis n;


pompa. Uso: - militar, pompa militaris; - de
modelos, hbitu novo indutarum (vel indutorum, si son varones) ostnsio.

desflorar: (quitar el lustre) deflorare vel


praeflorare // (fig, desvirgar) deflorare. Sin:
devirginare; virginitate privare // (fig, tratar
superficialmente un asunto) liquid delibare.
Sin: liquid brviter tngere, attngere,
praestrngere; liquid summatim percpere.

desfogar: - la ira contra uno, ermpere (vel


evmere) iram in liquem; - los dolores llorando, dolores in lcrimas effndere.

desfondar: rmpere. Sin: direre; effrngere;


perfrngere.

desgrasar: mculas auferre.

desgreado: incomptus, a, um. Sin: impexus. Uso: cabellos -, incompti capilli; mujer
-, mlier incompta capillis; mulier crnibus
passis vel sparsis.

deshabill: domstica vestis. Sin: cubiculare


vestimentum.
desherbar: exherbare.

desheredado: pibus destitutus.

deshidratacin: dehydrattio, onis f. Sin:


aquae detrctio, extrctio, subtrctio.
deshidratador: aquae detractivus.

deshidratar: aquam extrhere vel detrhere.


Sin: exsiccare.

deshierba: herbarum malarum exstirptio,


exmptio, detrctio, destrctio.

deshollinador: caminorum purgator vel


mundator. Sin: curator vel pifex purgandis
caminis.
deshumanizacin: dishumaniztio, onis f.
Sin: effertio.

deshumanizar: dishumanizare. Sin: efferare;


ferum (ferocem, immanem) rddere; liquem
humanitate exere, privare, spoliare.

deshumedecedor: instrumentum ri siccando.


desiderativo, v. optativo.

desierto: desertum, i n. Sin: deserta, orum


npl; solitudo; vstitas; deserta loca, locorum
vstitas; deserta locorum vstitas.
desigualdad: inaequlitas, atis f. Sin: inaequablitas; differntia inaequata.
desilusionado: in spe deceptus.

desinencia: Gram, verborum xitus (-us m).

desinfeccin: disinfctio vel disinfecttio,


onis f. Sin: purgtio; expurgtio; abltio, contagionis purgtio. Uso: - con fumigaciones,
suffimentum, i n; sufftio, onis f; suffimen,
mnis n.

desinfectante: adj disinfectans, antis. Sin:


antispticus; infectionem uferens, contagionem detergens, bluens, expellens // sust antispticum, i n. Sin: purgamen, mnis n;
purgamentum, i n; contagionis medicamentum. Uso: solucin -, medicata aqua contagionem detergens; aqua contagionis
expultrix.

318

desmentir
desinfectar: disinfectare. Sin: purgare; expurgare; infectionem ablere, depllere. Uso:
- con fumigaciones, suffire; morborum contagiones suffimentis expllere.

deslumbramiento: caectio vel obcaectio,


onis f. Sin: oculorum caligtio vel scintilltio
// fig nimi conturbtio.

desintegracin: disintegrtio, onis f. Sin:


dissoltio. Uso: - atmica, tomi dissoltio,
disinctio, disiectus (-us m); tomi vis
discissa; - radiactiva, disintegrtio radioactiva.

deslumbrar: excaecare. Sin: culos hebetare, obtndere, offuscare; culos ( vel oculorum ciem, vel visum) perstrngere vel
praestrngere.

desinflamar: disinflammare. Sin: inflammationem auferre, admere, amovere, detrhere,


levare.

desintegrar: scndere. Sin: disingere, disslvere.

desinters: abstinntia, ae f. Sin: continntia;


innocntia. Uso: lo hizo con -, hoc fecit nulla
spe premii (vel mercedis) ductus.
desinteresadamente: abstinenter. Sin: gratis;
gratuto; innocenter; liberliter; sine ulla utilitate; neglecta utilitate; nullo cmmodo.

desinteresado: (de persona) bstinens, entis.


Sin: nnocens; haud lucrosus; non lucri cpidus; suae utilitatis mmemor; nulla mercedis
spe ductus. Uso: ser -, esse abstinentem; suae
utilitatis immmorem esse; nihil de cmmodis suis cogitare // (de cosa) gratutus. Uso:
amor -, amor nullis causis srviens.

desktop (Inform), escritorio: tbula, ae f


(systmatis). Sin: mensa.

desler: dilere. Uso: - los colores con el


agua, colores aqu dilere; colores desledos,
colores dilti.
deslenguado: ore vel lingu solutus. Sin:
parum verecundus in loquendo; mpudens;
impudcus; inverecundus.

deslumbrante: coruscans, antis. Sin: coruscus; culos praestringens; oculorum ciem


praestringens. Uso: faros -, luminria praelcida.

desmagnetizar: vim magnticam exctere.


desmalladura: scissura, ae f.
desmayado: nimo relictus.

desmayarse: linqui. Sin: nimo linqui vel


relinqui. Uso: se desmay, nimo relictus est,
defecit, cncidit; nimus illi cncidit vel defecit.

desmayo: defctio, onis f. Sin: nimi vel nimae defctio. Uso: sufrir un -, v. desmayarse;
se recobr del -, nimum recepit; nimus illi
rdiit.

desmentida: mendcii obiurgtio vel exprobrtio. Uso: dar una -, liquem mendcii argere, coargere; licui mendcium obcere;
recibir una -, mendcii rgui vel corgui.

desmentir: (decir a uno que ha mentido) liquem mendcii argere vel coargere // (refutar) refutare. Sin: refllere; redargere;
coargere // (sostener o demostrar la falsedad de un dicho o hecho) infitiari. Sin: negare; no poder - , negare non posse //
(desdecir) diffiteri. Uso: - el propio cristianismo, diffiteri se christianum (esse) // (desmentirse) a seipso descscere. Sin: a se
dissidre vel defcere. Uso: nunca se desmin-

319

desmenuzar
ti, semper sibi cnstitit.

animar) v. esta voz.

desmilitarizacin: demilitariztio, onis f.


Sin: ad usum civilem redctio vel redctio;
apparats bllici amtio.

desmoronarse: labi dep intr.

desmenuzar: in fragmenta secare.

desmilitarizar: (suprimir la organizacin o


el carcter militar) ad usum civilem redcere
vel redgere // (desguarnecer de tropas o instalaciones militares) apparatum bllicum auferre vel removere. Sin: bllica instrumenta
atque munitiones amovere.

desmitificar: mthica ratione exere. Sin:


mthicis figmentis exere.
desmologa: desmolgia sive -loga, ae f.

desmonetizacin: nummriae potntiae


admptio.
desmonetizar: pecuniriam admere vim.
Sin: potntiam nummriam dmere.
desmontable: soltilis, e.

desmontar: decompnere. Sin: slvere; disslvere.


desmopata: desmopatha, ae f.

desmoralizacin: morum corrptio, depravtio, prvitas, pervrsitas. Sin: mores mali,


pravi, deprditi, deteriores // (desaliento) v.
esta voz.

desmoralizado: (desalentado) spe destitutus.


Sin: omni spe deiectus. Uso: estar profundamente -, nimo iacere.

desmoralizar: (corromper las costumbres)


bonos mores depravare, corrmpere, vitiare;
desmoralizarse, bonos mores exere // (des-

desmoronamiento: labna, ae f. Sin: prolapsus, us m. Uso: - de tierra, terrae lapsus vel


prolapsus (- us m); terrae labes (-is f).
desmovilizacin: exrcits (vel copiarum,
vel mlitum) dimssio. Uso: orden la -, iussit
mlites dimitti.

desmovilizar: exrcitum (vel cpias, vel mlites) dimttere. Sin: exrcitum missum fcere; cpias missas fcere; mlites missos
fcere.

desmultiplicador: machinamentum frequntiae minuendae. Sin: mechanema motinibus


lentandis.

desnacionalizacin: denationaliztio, onis f.


Sin: charactris nationalis privtio; morum
alicius ppuli abrogtio.

desnacionalizar: (privar del carcter nacional) denationalizare. Sin: charactre nationali


privare; mores alicius ppuli abrogare //
(privatizar) ad privatum domnium redgere.
Sin: a domnio Civitatis vindicare.
desnaturalizado: depravatus, a, um. Sin:
corruptus; perversus; inhumanus.

desnaturalizar: (alterar las propiedades o


condiciones de una cosa) naturam alterare,
demutare, mutare, permutare, depravare,
corrmpere // (degradar una sustancia como
el alcohol o el aceite) denaturare // fig detorquere. Sin: pervrtere.

desnicotinizado: nicotin (nicotino, nicotiano veneno, nicotiano viro, nicotiana vi) vcuus. Sin: nicotinae (nicotini, nicotiani
veneni, nicotiani viri, nicotianae rboris) ex-

320

despegar
pers.

desnicotinizar: nicotnam (nicotinum, nicotianum venenum, nicotianum virus, nicotianam vim) detrhere. Sin: nicotinam ...
extrhere vel elere.

desnudo: (adj, sin ropa, sin vestido) nudus,


a, um // (sin adorno, sin rebozo) nudus. Sin:
simplex, plcis. Uso: prosa -, nuda ortio //
(figura humana desnuda) nudum corpus.
desnutricin: denutrtio, onis f.

desobturador: everrculum, i n. Sin: exterminatrium.

desocupacin: (falta de ocupacin) carntia


(vel vactio) peris. Sin: ab pere vactio;
tium // (desempleo) coacta cesstio ab
pere. Sin: coacta vacitas laboris; invita
peris vactio; tium non voluntrium.

desocupado: (sin ocupacin, ocioso) pere


carens. Sin: sine quaestu; perum solutus;
otiosus; cessans. Uso: estar -, vacare; cessare
// (desempleado, sin trabajo) homo
sine quaestu; pere destitutus; invite vel
coacte otiosus. Uso: estar -, peris vacationem pati.

desodorante: adj odorans, antis // sust capsella odorfera. Sin: foetris (fetris) delumentum.
desolacin: desoltio, onis f.

desollar: (quitar el pellejo) decoriare. Sin:


deglbere; crio, pelle, cute exere liquem;
pellem, crium, cutem detrhere licui.
desorden: (confusin) confsio, onis f.

desordenadamente: hablar, obrar -, confuse


gere, loqui.

desorganizacin: dissoltio, onis f. Sin: soltio; dissocitio; disturbtio; perturbtio.

desorientado: incertus, a, um. Sin: turbatus;


haerens, entis; hesitans, antis; dbius; perplexus.

despacho: (lugar donde se despachan negocios) offcium, ii n. Sin: tractatrium; offcium tractatrium // (aposento para el
estudio) offcium, ii n. Sin: tractatrium; offcium scriptrium. Uso: - del director, rectoris sedes vel tractatrium // (tienda) taberna,
ae f. Uso: - de bebidas, taberna potulentorum
// (lugar donde se venden determinados efectos) aula, ae f. Sin: oecus; tabrnula; ostolum. Uso: - de boletos, aula vel ostolum
tesserarum; oecus tsseris comparandis; - de
lotera, srtium tabrnula // (comunicacin)
nntium, ii n; nntius, ii m. Uso: - radiotelegrfico, v. radiotelegrama; enviar un - urgente, nntium citssimum mttere licui vel
ad liquem.
despectivamente: aspernanter. Sin: contemptibliter.
despectivo: despectivus, a, um. Sin: contemnens.

despecho: (disgusto originado por un desengao) indigntio, onis f. Sin: ira; dolor. Uso:
con -, contemptim (con menosprecio); spere
(con aspereza); stomachose (con malo
humor, con indignacin); iracunde (con ira).
despedir: (alejar de s a uno prescindiendo
de sus servicios) dimttere vel mttere. Sin:
missum fcere liquem; exauctorare; munus
licui abrogare vel admere.

despegar: (alzarse del suelo o del agua un


avin) avolare vel evolare. Sin: extolli; elevari; ad caelum extolli; ethera ptere; ra
crpere. Uso: al -, in avolando // (separar)

321

despegue
disglutinare.

horolgium sstere.

despejado: expeditus, a, um.

despertar: (despertamiento) v. esta voz //


(cortar, interrumpir el sueo a alguien) liquem expergefcere vel expergificare. Sin:
liquem a somno excitare vel suscitare // despertarse, expergscere. Sin: expergeferi.

despegue: (de avin, helicptero, cohete,


etc.) avoltio, onis f. Sin: subltio, elevtio,
eltio (in rem vel in ra). Uso: arranque
para el -, aronavis cursus.
despellejar: deglbere. Sin: decoriare. Uso:
- perros y gatos, canes et cattos (vel feles)
deglbere.

despensa: (lugar de la casa donde se guardan las cosas comestibles) prompturium, ii


n. Sin: cellrium; cella; cella prompturia vel
penria. Uso: - subterrnea, cellrium subterrneum; - para carne, carnrium; - para
fruta, oporotheca, ae f; oporothece, es f; para vino, v. cantina.
despensero: cellrius, ii m. Sin: promus; peni
procurator.

desperezarse: pandiculari. Sin: membra distndere.


despersonalizacin: depersonaliztio, onis f.
Sin: personalitatis detrctio.

despersonalizar: depersonalizare. Sin: ndolem personalem auferre.

despertador: (persona que despierta) expergefactor, oris m. Sin: excitator; qui xcitat,
expergefacit, expergscitur, expergficat //
(reloj -) excitatrium, ii n. Sin: suscitbulum;
evigilatrium; horolgium horsonum; horolgium excitatrium, expergefciens, expergficum; horolgium cum tintinnbulo;
horolgium tintinnbulo instructum. Uso:
predisponer el (timbre del) - a las siete, horolgium excitatrium praedispnere ad horam
sptimam; suena el (timbre del) -, horolgium nsonat; detener, parar el timbre del -,

despertamiento: excittio, onis f. Sin: expergefctio; expergefctio a somno.

despido: dimssio vel mssio, onis f.

despierto: (vivo, despabilado) vivax, acis.


Sin: vivus; expeditus; lacer; promptus et fcilis. Uso: tipo -, vivaci ingnio preditus.
despilfarro, v. derroche.

desplazamiento: - de aire, ris recssio.


desplumar: pennis spoliare.

despolarizacin: depolariztio, onis f.

despolarizador: adj depolarizans, antis //


sust elctridi corroborandae inventum. Sin:
elctricae deminutionis remdium vel impedimentum.
despolarizar: depolarizare.

despolitizacin: ndolis polticae abltio.


Sin: polticae rationis admptio.
despolitizar: poltica ratione exere.

despotismo: dominatus, us m; domintio,


onis f. Sin: tyrannis, dis (ac -idem vel -ida)
f, dominatus mpotens.

desptico: tyrnnicus, a, um. Sin: imperiosus.

despreciador: aspernator, oris m. Sin:

322

destinacin
despector; despectator.

desprendimiento: (derrumbamiento) v. desmoronamiento.

desproporcin: disparlitas, atis f. Sin: inaequlitas; inconcinna prtium dispostio; inconvniens prtium compostio vel dispostio;
non apta rerum (vel prtium) compostio.

desproporcionadamente: inordinate. Sin:


inconcinne vel inconcnniter; incompsite;
incongruenter; inconvenienter // (de manera
desigual) inaequliter; (excesivamente) nimis;
immdice; immoderate; supra modum; (ms
de lo justo) plus iusto vel aequo.
desproporcionado: inconcinnus, a, um. Sin:
inconvniens; incngruens; haud vel parum
convniens // (desigual) inaequalis, e; (excesivo) nmius; immoderatus; (ms de lo justo
o acostumbrado) iusto vel slito maior;
maior quam par est.

desquiciar: crdine convllere. Uso: puerta


fcil de -, porta quae fcile potest crdine
convelli.
desratizacin: mrium rattorum extermnium, excdium, caedes (- is f).

prtio faciendum locare; tomar a -, opus


certo prtio condcere vel redmere; opus faciendum ex condicto prtio condcere vel redmere; trabajar a -, opus fcere ex condicto
(prtio).
destapador: extrahculum vel extrculum, i
n (lagoenae).
destapadura: obstructi labri aprtio.
destetar: ablactare.

destete: ablacttio, onis f.

destilacin: destilltio, distilltio, stilltio,


onis f. Sin: stillatcia exprssio. Uso: - artificial, stillatcia alicius rei exprssio artifcio
hbita; - de orujos, vinacearum stilltio.
destilado: adj destillatus, distillatus, stillatus,
a, um // sust destillatum, i n.
destilador: destillator vel distillator, oris m.

destilar: destillare, distillare, stillare,


exstillare. Uso: - artificialmente, liquid
artificio stillare.

destacamento: praesdium, ii n.

destilatorio: (local en que se hacen las destilaciones) v. destilera // (alambique) colatrium, ii n. Sin: colum; liquatrium; guttus
vel gutus; forncula stillatcia; clbanus
stillatcius; distillatrium vas; cucumella
distillatria; forncula vel clbanus ad
stillandum.

destajo: a -, ex condicto (prtio); certo prtio; obrero a -, v. destajista; trabajo dado a -,


alicius rei loctio, trabajo tomado a -, redmptio; dar una obra a -, opus locare; locare opus ex condicto (prtio); opus certo

destinacin: destintio, onis f. Sin: designtio; determintio; locus assignatus vel designatus.

desratizar: mribus rattis locum liberare.

dessert, v. postre.

destajista: redemptor, oris m. Sin: manupretirius, ii m.

destilera: destillria, ae f (officina). Sin: officina stillatcia; officina suc(c)is destillandis


sive distillandis. Uso: - de orujos, officina vinceis stillandis.

323

destinatario
destinatario: destinatrius, ii m. Sin: recepturus; (is) cui liquid mttitur.

destino: (hado, suerte) fatum, i n. Sin: sors,


sortis f; fortuna // (encadenamiento necesario
y desconocido de los acontecimientos) fatalis
vis. Sin: necssitas; fatalis necssitas.

destornillador: (instrumento que sirve para


destornillar y atornillar) cchleae tortrium.
Sin: vrulae versator; ferrum vrulam torquens, vertens, volvens ( eciens vel immittens); instrumentum cchleam (vel clavum
cochleatum) eciens, exctiens, relaxans,
xtrahens; evellens (o bien immittens, impellens, ngerens, nserens). Uso: - elctrico,
prelum cchleis elctrica vi eiciendis (vel ingerendis).

destornillar: (deshacer las vueltas de un tornillo para sacarlo) retorquere. Sin: cchleam
(vel clavum cochleatum) vlvere // destornillarse (perder la cabeza, el juicio) inconsiderate loqui vel gere.

destreza: artificisitas, atis f. Uso: el culmen


de la -, culmen artificiositatis.

destripamiento: exentertio, onis f. Sin:


eviscertio; exenterandi actus (-us m) vel
ctio.

destripar: exenterare vel exinterare. Sin:


eviscerare.

destronamiento: dethroniztio, onis f. Sin:


de throno deictio, detrsio, deplsio // fig
spolitio dignitatis. Sin: de gradu vel de statu
deictio.

destronar: de throno decere vel detrdere.


Sin: slio depllere; regno pllere, expllere,
spoliare; regnum licui admere // fig liquem
de gradu vel de statu decere.

destructor: destructor, oris m.

desulfuracin: desulphurtio, onis f.


desulfurante: deslphurans, antis.
desulfurar: desulphurare.

desvalorizacin: devalortio, onis f. Sin: depretitio; valoris vel prtii demintio; vlitas.
Uso: - del dinero, del trigo, nummorum, frumenti vlitas; el dinero ha sufrido una -, vlitas pecniae facta est // (fig, disminucin)
mintio, demintio, immintio, onis f. Uso: de la estima, detrecttio; - de la fama, del
buen nombre, famae vel nminis mintio.
desvalorizado: depretiatus, a, um. Sin: vilefactus; pretio deminutus; abiectus; despectus.
Uso: el trigo est -, frumentum est in vilitate;
los predios estn -, iacent prtia praediorum.
desvalorizar: depretiare. Sin: pretio liquid
deminere; rei valorem imminere; rem viliorem fcere.

desvn: subtegulneum, i n. Sin: diaeta subtegulnea; aedcula sub tecto vel sub tgulis;
sptium sub tgulis; celsior doms pars sub
tecto. Uso: vivir en un -, sub tgulis habitare;
fig, relegar al -, abcere; abscndere.

desvanecimiento, v. desmayo.

desvergonzado, v. descarado.

desvestirse: cabina para -, spolirium, ii n.


Sin: apodytrium.

desviacin: devitio, onis f. Sin: declintio;


aberrtio; exorbittio. Uso: - de la columna
vertebral, curvatura spinae.
desvo: devertculum vel divertculum, i n.

324

devaluacin
desvitalizacin: (enervacin) enervtio, onis
f. Uso: - de un nervio, deltio nervi.

desvitalizar: (enervar) enervare. Uso: - un


nervio, nervum delere.
detalladamente: per sngulas partes.

detalle: pars, partis f. Sin: sngula pars vel


res; res minuta. Uso: no descuidar ni los menores -, ne minutissimas quidem rerum partculas neglgere.
detallista: (comerciante que vende al por
menor) v. revendedor.

detective: vestigator vel investigator, oris m.


Sin: indagator; crminum vestigator vel detector.

detector: Electr detectrium, ii n. Uso: - que


revela la presencia de las ondas hertzianas,
detectrium hertianum; detectrium magnticum.
detencin: detntio, onis f. Sin: retntio.

detener: (dicho de una autoridad: prender a


alguien) detinere. Sin: detentare; retinere; in
custdia habere // detenerse (pararse, cesar
en el movimiento o en la accin) subsstere.
Uso: hay que detenerse, subsistendum est.
detenido: detentus, detentatus, retentus, a,
um.
detentor: detentor, detentator, retentor, oris
m. Uso: los - de los medios de produccin,
detentores instrumentorum ad bona gignenda.

detergente: adj detergens, entis // sust


smegma vel smigma (-tis n) detergens.
determinable: determinbilis, e.

determinacin: determintio, onis f.


determinante: decretrius, a, um.

determinativo: determinativus, a, um.


determinismo: determinismus, i m.

determinista: adj determinsticus, a, um //


sust determinista, ae m. Sin: determinismi
fautor (-oris m) vel fautrix (-icis f).
detonacin: displsio, onis f.

detonador: apparatus (-us m) displosivus.


detraccin: detrctio, onis f.

detractor: (adj, maldiciente, infamador) detractivus, a, um // sust detractor, oris m. Sin:


detrectator; obtrectator.

deuda: dbitum, i n. Sin: alienum aes. Uso:


- contrada, aes alienum contractum; - externa, aes alienum; aes alienum, quod cum
xteris nationibus contractum est; Sri Lanka
tiene una - externa de 7, 7 mil millones de dlares, Srilanca aes alienum 7, 7 miliardorum
dollariorum habet; Srilancae est aes alienum
7, 7 miliardorum dollariorum; - hipotecarias,
dbita hypothecria; - pagables a corto
plazo, a largo plazo, dbita propinquo, longinquo solvenda; cargarse de deudas, grande
aes alienum conflare; in aes alienum incdere;
condonar las -, dbita pecuniria remttere,
vel non iam repostulare; estar cargado, abrumado de deudas, aere alieno demersum (vel
oppressum, vel oberatum) esse.

deudor: dbitor, oris m. Uso: - hipotecario,


dbitor hypothecrius.

devaluacin: devalutio, onis f. Sin: mintio; demintio; immintio; vlitas; decrementum.

325

devaluar
devaluar: nummorum vim minere, deminere, imminere.

devanadera: scula, ae f. Sin: labrum;


rhombus; girgillus, gyrgillus; arcus ad filum
glomerandum. Uso: hacer girar como la -,
liquem ut trbinem gere vel circumgere;
gira como la -, vluti turbo gitur vel circumgitur.

devanar: glomerare. Sin: lanam (in orbem)


glomerare // devanarse los sesos, mentem
torquere vel fatigare.
devastacin: vasttio vel devasttio, onis f.

devastador: vastator vel devastator, oris m.

devolver: rddere. Sin: restitere. Uso: - el


orden y la seguridad, rdinem et securitatem
restitere.

devoniano: devonianus, a, um. Sin: devnicus.


devorador, ra: devorator, oris m; devoratrix,
icis f.

devotamente: (piadosamente) pie. Sin: rite;


religiose // (con aficin especial) studiose,
devote.

devoto: (que se dedica con fervor a la piedad) pius, a, um. Uso: muy - de la Virgen
Mara, Mariae Virginis cultor studiosssimus
// (que mueve a devocin) pietatem ciens vel
xcitans // (aficionado a una persona) studiosus alicius. Sin: dditus vel devotus licui;
pius in (erga, adversus) liquem.

dexiografa: dextrata scrptio (-onis f). Sin:


scripturae dextrtio.

da: dies, diei mf (en pl solo m). Uso: - caluroso, dies clidus; - muy caluroso, dies aestuosus, frvidus; - feriado, - de asueto, - de

descanso, dies feriatus; dies vcuus; dies (ab)


omni pere vcuus; - hmedo, dies midus; internacional de la mujer, dies internationalis
feminarum; - laborables, profesti dies (- no
festivos), dies negotiosi (- ocupados en negocios); - seco, sin humedad, dies sudus; - de
abstinencia, de ayuno, dies abstinntiae, ieinii; - de los difuntos, dies mnium fidlium
defunctorum; - de fiesta, dies festus; - del juicio, supremi divinique iudcii dies; - del mercado, nundinrius dies; - de la semana, dies
hebdomadalis, hebdmadae, septimanae,
septimanrius // al - siguiente, postrdie; pstero die; en el - de ayer, hesterno die; en el de hoy, hoc die; hodierno die; hasta el - de
hoy, usque ad hunc diem; usque ad hoc tempus (hasta el tiempo presente); para el - siguiente, in psterum diem // buenos -!
(frmula de saludo), bonum diem (tibi vel
vobis exopto, precor)! // orden del -, argumenta in die tractanda.
diabetes: diabetes, ae m; diabetes, is (ac -in)
m. Sin: diabetis vel diabetae morbus.

diabtico: (concerniente o relativo a la diabetes) diabticus, a, um. Sin: ad diabetem


spectans // (que padece diabetes) diabticus.
Sin: diabetae morbo laborans; qui diabet laborat.

diablo: dibolus, i m. Sin: daemnium; daemon, nis m; satan indecl vel stanas, ae m.
Uso: vete al -, i in crucem!; abi in malam crucem!

diablicamente: diablice // fig sceleste.


Sin: nefrie.

diablico: diablicus, a, um. Sin: diboli


(gen) // fig sceleratus, scelestus. Sin: nefrius; nequssimus.
dibolo: (juguete) dibolus, i m.

diaclasa: diclasis, is f. Sin: rupis fissura vel

326

dialectal
diafortico: diaphorticus, a, um. Sin: diaphorsi laborans.

hiatus (-us m).

diaconado, v. diaconato.

diaconal: diaconalis, e; diacnicus, a, um.

diaconar: diconi mneri xsequi. Sin: diacnico mnere fungi.

diaconato: (oficio de dicono) diaconatus, us


m; diacnium, ii n. Sin: munus vel offcium
diconi // (dignidad de dicono) diaconatus,
us m. Sin: diacnia, ae f; dgnitas diconi.

diaconisa: diaconissa vel dicona, ae f. Sin:


ministra ecclsiae. Uso: consagrar una -, diconam consecrare.

dicono: diconus, i m; diacon, nis m. Uso:


cardenal -, cardinalis diconus.

diacrtico: diacrticus, a, um.

diacrona: diachrona, ae f.

diacrnico: diachrnicus, a, um.

diadema: diadema, tis n. Uso: que lleva -,


diademalis, e; diadematus, a, um.

didico: didicus, a, um.

difano: diphanus, a, um. Sin: perlcidus.

diafragma: (Fotogr, lmina flexible)


diaphragma, tis n. Sin: diaphragma photogrphicum // (Anat, msculo que separa el
pecho del abdomen) diaphragma, tis n. Sin:
discretrium; saeptum transversum // (tabique transversal que separa los tubos de diversos instrumentos y mquinas) dissaeptum,
i n. Sin: intersaeptum, i n.
diaglifo: scalptura, ae f.

diagnosis: diagnsis vel dignosis, is f. Sin:


morbi diagnosis; morbi cogntio, recogntio,
iudcium; cogntio signorum morbi; morbi
naturae iudcium vel cogntio; cogntio morbi
eiusque causae.
diagnosticar: diagnsin (o en pl diagnoses)
fcere. Sin: morbi signa cognscere.

diagnstico: signo -, signum morbi // sust res


quae (vel signum quod) ad diagnsin spectat;
hacer el - de una enfermedad, morbi signa
cognscere.
diagonal: adj diagonalis, e. Sin: diagnicus,
a, um; diagnios, on // sust diagnus, i m.
Sin: diagonalis, is f; lnea diagonalis.

diagonalmente: diagonali lne. Sin: per


transversum.

difisis: diphysis, is f.

diagrama: diagramma, tis n.

diafona: diaphnia sive diaphona, ae f. Sin:


dissonntia.

dial: discus, i m.

diaforesis: diaphorsis, is f. Sin: sudoris


cpia; nmium sudoris proflvium; sufrir de
-, diaphoresi (vel sudoris cpi) laborare.

dialectal: dialectalis, e. Sin: dialecti vel dialectorum (gen); ad dialectum vel ad dialectos
prtinens; dialecti prprius.

diafnico: diaphnicus, a, um. Sin: discordans; dssonus.

dilage: dillage, es f. Sin: consummtio,


onis f.

327

dialectalismo
dialectalismo: vox vel loctio dialecti. Sin:
vox ad dialectum ttinens.

dialctica: dialctica, ae f; dialctice, es f.


Sin: dialctica, orum npl; dialctica ars; disserendi ars, rtio, scintia, disciplina, doctrina; ars argumentandi; ars bene disserendi.
Uso: varios gneros de -, vria disserendi gnera.
dialcticamente: dialctice. Sin: dialecticorum more vel ratione.

dialctico: adj dialcticus, a, um. Uso: sutileza -, disserendi vel disputandi subtlitas //
sust dialcticus, i m. Sin: disputator. Uso: consumado, homo in dialcticis versatssimus; hbil -, disserendi peritssimus; - vigoroso, valens dialcticus.

dialecto: dialectus vel dialectos, i f. Sin:


vulgi sermo (-onis m). Uso: hablar en - vneto, vneto sermone uti; vnete loqui.
dialectologa: dialectolgia sive -loga, ae f.
Sin: dialectorum scintia.
dialectlogo: dialectlogus, i m.

dialelo: diallelum vel diallelon, i n. Sin: vitiosus verborum circitus; vitiosus orationis
mbitus; vitiosa verborum vel orationis circutio.
dilisis: Fs, Qum dilysis, is f // Ret dilysis.
Sin: dissoltio; asndeton.

dialtico: dialticus, a, um. Sin: ad dilysin


ttinens.
dialogal, v. dialogstico.

dialogar: (hablar en dilogo) dialogizare.


Sin: clloqui; confabulari; sermocinari; sermonem conferre cum liquo de liqua re; al-

ternos sermones srere, consrere; collquia


con liquo srere. Uso: comenzar a -, sermonem ordire cum liquo // (escribir una cosa
en forma de dilogo) scrbere liquid in disputatione ac dilogo. Sin: in disputationem
ac dilogum redgere.
dialogismo: dialogismus, i m. Sin: sermocintio.

dialogstico: (perteneciente o relativo al dilogo) dialogsticus, a, um. Sin: dialgicus; ad


dilogum spectans; ad sermones prtinens;
dilogi (gen) // (escrito en dilogo) dialogsticus, a, um. Sin: dialgice scriptus; in disputatione ac dilogo scriptus; in disputationem
ac dilogum redactus.

dilogo: (pltica entre dos o ms personas)


dilogus, i m. Sin: collquium; colloctio;
sermocintio; alternus sermo; alterni sermones; collquium duorum vel plrium inter se
// (gnero de obra literaria) dilogus, i m.
Uso: - de obras dramticas, divrbium vel
devrbium; dilogus dramticus vel scenicus; (alterni) sermones; collquia personarum; en forma de -, alternis sermnibus.
dialoguista: dialogista, ae m. Sin: dialogorum scriptor vel auctor.

diamante: damas, antis m. Uso: - en bruto,


damas rudis; damas nondum politus.

dimetro: dimetros, i f; dimetron, i n. Uso:


medio -, semidimetros.

diana: (Mil, punto central de un blanco de


tiro) signum, i n.

diapasn: diapson indecl. Sin: tonrium;


soni vel vocis index; instrumentum vocis
index.
diapositiva: diapositiva, ae f . Sin: imago

328

diccin
diapositiva vel translcida; imago photogrphica translcida.

diariero: diariorum vnditor. Sin: diurnorum


vel ephemridum nstitor.

diario: dirium, ii n. Sin: ephmeris, dis f;


ephemrides, um fpl; diurnum; diurna, orum
npl; acta (-orum npl) diurna; commentrii
diurni. Uso: - hablado, radial, dirium radiophnicum; nntium radiophnicum; nntius
radiophnicus; diurna radiophnica; radiophnica diurnorum nuntitio; facta diurna radiophnice transmissa; ephmeris per rdium
dita; radiophnica diurnorum communictio
vel enuntitio; radiophnicum diurnorum actorum nntium; - ilustrado, dirium imagnibus ornatum; - latino, dirium latinum; el Le Figaro, ephmeris, cui index (vel ttulus)
Le Figaro; - literario, litterarum acta; - local,
loci ephmeris; - televisivo, acta diurna televisfica; el - vaticano LOsservatore Romano,
dirium Vaticanum, cui LOsservatore Romano est ttulus // - del alma, nimi arcanae
cogitationes sensusque; - de la maana, de la
tarde, matutina, vespertina dirii edtio; - de
navegacin, dirium nuticum; liber nuticus; acta nutica diurna // (relacin de los sucesos ocurridos de da en da) acta diurna.
Uso: - de Adolfo Hitler, acta diurna Adolfi
Hitler // Com, libro -, rationrium, ii n. Sin:
adversria, orum npl; pecniae calendrium;
diurna administrtio; codex accepti et expensi.
diarqua: dyrchia sive -archa, ae f.

diarrea: diarrhoea, ae f. Sin: dysentria vel


dysentera; ventris fluor, fluxus (-us m), flxio; alvi proflvium.

dispora: (diseminacin de los judos)


dispora, ae f. Sin: Hebraei disperse degentes
// (por ext, dispersin de individuos humanos) dispora, ae f. Sin: disprsio; dissiptio.

diastasa: distasis, is f. Sin: didctio; distrctio.


distilo: distylos, on.

diatrmico: elctrice calefciens. Sin: elctrica vi calefciens.

diatesis: dithesis, is f.

diatnico: diatnicus, a, um. Uso: escala -,


diatnicus sonorum gradus; modulacin -,
ditonum, i n.
dibujante: - de chistes, v. caricaturista.

dibujar: liquid delineare. Sin: lneis descrbere.

dibujo: (representacin de un objeto) delinetio, onis f. Sin: designtio; diagramma; digraphe, es f; forma; figura; lineamenta, orum;
conformtio; descrptio; delineata imago; linearis imago, descrptio, pictura; depicta
forma vel spcies . Uso: - animados, figurae
spirantes vel se moventes; imgines vivae et
spirantes; imagnculae disneyanae; - ejecutado con la pluma, imago atramento delineata; - geomtrico, forma geomtrica;
lineamenta geomtrica; - de lpiz, imago grphide delineata; - de la Va Apia, Viae Appiae
diagramma; dibujos de Mahoma, delineationes Mahometi vel Macometi; - del templo,
digraphe templi // (arte que ensea los procedimientos del -) grphice, es f. Sin: ars delineandi; describendi ars; instittio artis
figurativae. Uso: clases de -, instittio delineandi.

dicasterio: dicastrium, ii n. Sin: ministrium; offcium. Uso: los - de la Sede Apostlica, Apostlicae Sedis ministria.

diccin: dctio, onis f.

329

diccionario
diccionario: dictionrium, ii n. Sin: lxicon;
vocabulrium; glossrium; verborum index.
Uso: - enciclopdico, lxicon encclion vel
encyclopedicum; - ilustrado, lxicon imagnibus instructum vel auctum; - manual, lxicon manuale; - porttil, lxicon porttile; universal, lxicon universale; - de neologismos, lxicon novorum vocabulorum.
dicfalo: dicphalus, a, um. Sin: biceps, cpitis.

dicho: - mordaz, picante, acleus, i m. Sin:


dictrium; scomma (-tis n). Uso: proferir
mordaces contra alguno, dictria dcere in
liquem.
diciembre: December, bris m. Sin: mensis
(-is m) December.
dicogamia: dichogmia sive -gama, ae f.

dicogmico: dichogmicus, a, um.


dicgamo: dichgamus, a, um.

dicotoma: dichotmia sive -toma, ae f. Sin:


dimiditio; biparttio.
dicotmico: dichotmicus, a, um.

dicroico: dichricus, a, um.

dicrosmo: dichrosmus, i m. Sin: duplex


color.

dicromtico: dichromticus, a, um. Sin: bcolor; bicolorus.


dicromatismo: dichromatismus, i m.

dicrotismo: dicrotismus, i m. Sin: duplex venarum vel arteriarum pulsus (-us m).

dictado: (accin de dictar) dicttio, onis f.


Sin: dictare (inf substantivado) // (lo escrito

al dictado) dictatum, i n; ordinariam en pl


dictata, orum. Uso: escibir al -, dictata excpere.

dictador: tyrannus, i m. Sin: imperiosus vel


imperiosssimus dominator.

dictadura: dictatura, ae f. Sin: dominatus, us


m; mpotens vel superba domintio; tyrannis,
dis (ac -dem vel -da) f. Uso: - comunista,
dictatura communstica; communistarum
dtio; - econmica, oeconmicum imprium;
dominatus oeconmicus; domintio oeconmica; - fascista, fascale rgimen (-mnis n);
- masnica, massnica dictatura, - del proletariado, operariorum dictatura vel dtio.
dictfono: dictaphnium, ii n. Sin: dictaphnum sive dictphonum.

dictatorial: dictatrius, a, um. Sin: imperiosus.

dicterio: convcium, ii n. Sin: probrum; contumlia. Uso: lanzar dicterios contra alguien, convcia licui ingrere; ingrere vel
iactare probra in liquem; contumlias icere
licui vel in liquem; affcere liquem contumliis.

didctica: didctica, ae f. Sin: docendi ars


(artis f) vel rtio; ars didctica vel docendi;
didasclica ars vel disciplina. Uso: - general,
didctica generalis; - de las lenguas clsicas,
didctica linguarum classicarum.

didctico: didcticus, a, um. Sin: didasclicus.

didasclico: didasclicus, a, um. Sin: ad docendum aptus. Uso: poema -, poma didasclicum.
didimio: didmium, ii n.

330

diftrico
dielectricidad: dielectrcitas, atis f.

mrius, ii m. Sin: decimarum solutor // (el


que lo cobraba) decimarum exactor.

dielctrico: dielctricus, a, um.

diente: dens, dentis m. Uso: - emplomado,


dens plumbatus vel ferruminatus; dens oprculo tectus vel occlusus; - emplomado con
oro, dens auro ferruminatus; dens ureo oprculo tectus, obtectus, occlusus; dens ure lmin operculatus, tectus ...; limpiarse los -,
dentes elere; obturar un -, cariosum dentem
obturare.

diresis: (pronunciacin en slabas distintas)


dieresis, is f. Sin: diphthongi vel sllabae divsio // (signo ortogrfico) dieresis, is f. Sin:
signum diacrticum.
disel: (motor disel) dieseliana vel dieslia
machintio.
diesi: diesis, is f.

dieta: (rgimen teraputico en el comer y


beber, y por ext esta comida y bebida) diaeta,
ae f. Sin: victs rtio, modertio, tempertio;
moderatus victus. Uso: estar a -, diaet curari; tenui victu uti // (asamblea poltica y legislativa) conventus, us m. Sin: pblicus
conventus. Uso: celebrar una -, conventum
gere vel celebrare // (honorario devengado)
viticum, i n. Uso: - de asistencia, conventcium.
diettica: diaettica, ae f.

diettico: adj diaetticus, a, um // sust diaetticus, i m.


dietista: diaetlogus, i m. Sin: mdicus diaetae peritus.
diezmar: decimare vel addecimare.

diezmero: (el que pagaba el diezmo) deci-

diezmo: dcuma vel dcima, ae f; dcumae


vel dcimae, arum fpl. Sin: dcima rgio
fisco soluta (- que se pagaba al rey); dcima
Ecclsiae soluta (- que pagaban los fieles a la
Iglesia). Uso: cobrar los -, dcimas exgere;
imponer diezmos, dcumas imperare vel impnere licui; pagar los -, dcimas dare vel
slvere licui.

difamador: adj diffamans, antis Sin: maldicus; maledcens // sust detrectator. Sin: calumniator.

difamatorio: contumeliosus, a, um. Sin: ignominiosus; probrosus.

diferencia: differntia, ae f. Sin: dissimilitudo, dnis f. Uso: - culturales, differntiae


culturales; - sociales, dissimilitdines sociales.

diferencial: adj differentialis, e. Uso: clculo


-, clculus differentialis // (engranaje) aniscycla vel aniscycla, orum npl. Sin: machinamentum transmissionis; rotarum aequator.
diferir: differre. Uso: difiramos esto a una
fecha ulterior, hanc rem in liud tempus differamus.

dificultad: difficultas, atis f. Uso: - tcnicas,


difficultates tchnicae; encontrarse con una -,
in difficultatem incrrere; qu - hay?, quid
est negtii?; no hay -, nihil est negtii; sin -,
fcile; sine ullo labore; nullo negtio.

difraccin: diffrctio lminis.

difteria: diphtria, ae f. Sin: diphtherites, is f;


diphtheritis, dis f; angina; synanche, es f.

diftrico: diphthricus, a, um. Sin: diphthe-

331

difusin
rite laborans.

tubo -, tubus ppticus.

difusor: adj diffusrius, a, um // sust diffusrium, ii n. Sin: instrumentum diffusrium.

digital: (relativo al dedo) digitalis, e. Uso:


impresin -, dgiti vel digitorum signum //
(planta) digitalis, is f. Sin: digitellum vel digitillum; digitalis purprea.

difusin: (accin y efecto de difundir) diffsio, onis f. Uso: - de la religin, religionis diffsio.

digerible, v. digestible.

digerir: (hacer la digestin) concquere.


Sin: digrere; cibum concquere, digrere,
confcere, perfcere. Uso: difcil de -, diffcilis concoctioni; alimento difcil de -, cibus
gravis; fcil de -, fcilis ad concoquendum;
fcilis concoctioni vel concoctu // (fig, sufrir,
sobrellevar) prpeti. Sin: ferre.

digestibilidad: digestiblitas, atis f. Sin: concoquiblitas.

digestible: digestibilis, e. Sin: digestu fcilis.


Uso: alimento -, cibus digestbilis.

digestin: digstio, onis f. Sin: concctio; decctio; cibi concctio vel confctio. Uso: lenta, tarda concctio; comida de fcil -,
cibus fcilis ad concoquendum; dificultad de
-, crditas; que tiene dificultad de -, crudus;
ayudar la -, concoctionem adiuvare; hacer la
-, cibos cquere; hacer una buena -, cibum
cmmode concquere; pulchre concquere;
impedir la -, concoctionem impedire.

digestivo: (adj, a propsito para ayudar la


digestin) digestivus, digestrius, a, um. Sin:
digerendo aptus; tilis concoctioni; concoquendo tilis; concoctionem fovens; ad concoquendum aptus // (de las operaciones y
partes del organismo que ataen a la digestin) ppticus, a, um. Sin: concoctionis vel
digestionis (gen); ad concoctionem (vel ad digestionem) prtinens. Uso: aparato -, apparatus ppticus; decoctionis rgana (-orum npl);

digesto: digesta, orum npl. Sin: pandectae,


arum fpl.

digital (Inform): digitalis, e. Uso: nomenclatura -, nomenclatura digitalis.


digitalina: digitellianus suc(c)us. Sin: digitellianum medicamentum.

dignatario: homo dignitosus. Sin: amplssimus (civitatis) vir; homo in dignitate collocatus vel constitutus; en pl tambin
dignitates, um.
dignidad: dgnitas, atis f. Uso: - humana,
dgnitas hminis; - personal, personalis dgnitas.

digresin: (a propsita oratione, ab re) digrssio, digressus (-us m), egrssio. Sin: excrsio; excessus, us m; declintio (a
propsito). Uso: hacer una -, a propsito dgredi, gredi, declinare; hacer frecuentes -, a
re saepe discdere.
diktat: imperiosum edictum. Sin: decretum
tyrnnicum; iussum rrogans.

dilacin: diltio, onis f. Sin: mora. Uso:


larga -, longa mora; sin -, sine dilatione; sine
mora; nulla interpsita mora.
dilatabilidad: dilatablitas, atis f. Sin: facultas extensiva; facultas se dilatandi.

dilatable: dilatbilis, e. Sin: extensivus; producbilis.

332

dinamarqus
dilatacin: dilattio, onis f. Sin: expnsio;
amplifictio; proltio; extnsio.
dilatativo: dilatatrius, a, um.

dilema: dilemma, tis n. Sin: complxio; anceps sentntia; syllogismus cornutus.

diletante: (aficionado a las artes, especialmente a la msica) alicius artis studiosus.


Sin: alicius artis amator. Uso: - en filosofa,
philosphiae amator; - en letras, studiosus
litterarum // (que cultiva algn campo del
saber o se interesa por l, como aficionado)
voluptrius cultor. Sin: qui liquam artem ad
voluptatem tantum exercet; qui (in) liqua re
delectatur; en sentido peyorativo, lviter imbutus; tiro, medocris, rudis; (tamquam) hospes in liqua re; qui liquid lviter (vel
indocte, vel inscite) tractat; qui primribus labris liquid ttigit.
diletantismo o dilettantismo: (aficin a
cualquiera de las artes) rtio voluptria. Sin:
alicius rei stdium vel amor; ars ad voluptatem exrcita. Uso: por -, voluptatis caus //
(conocimiento superficial) lvitas, atis f. Sin:
medicritas; alicius artis leve stdium; medocris scintia // (comportamiento de diletante) nmia quidquid agendi vel tractandi
faclitas; eorum rtio, qui res lviter (indocte,
inscite, quadam levitate) tractant.

diligencia: (cuidado y actividad en ejecutar


algo) diligntia, ae f. Sin: cura, ae f; indstria,
ae f // (coche grande para el transporte de
viajeros y mercancas) raeda, ae f. Sin: pblica raeda; vehculum conductcium.

diloga: (pieza dramtica) dilgia sive -loga,


ae f // (ambigedad) ambguum dictum. Sin:
anceps sermo.
diluvial: diluvialis, e.

dimension (Inform): tbula, ae f. Sin: matrix,


cis f.

dimensin: Fs, Geom dimnsio, onis f. Sin:


mensura; magnitudo; amplitudo // fig rtio,
onis f. Sin: qulitas; propretas; facultas. Uso:
- cultural, rtio culturalis; - mundial, extnsio universalis; - personal del trabajo, rtio
personalis laboris humani; - social, spcies
socialis; la persona humana en todas sus dimensiones, ipsius hominis omnes facultates.
diminutivo: deminutivum, i n. Sin: deminutum nomen vel vocbulum; deminutorum nminum usus.

dimisin: abdictio, onis f. Sin: dimssio; renuntitio. Uso: - del gobierno, rei pblicae
rectionis (vel moderationis, vel administrationis) abdictio; hacer - de algo, remttere vel
depnere liquid; presentar la - de un empleo, liquo mnere se abdicare; munus depnere; provocar la - del gobierno, ad rei
pblicae rectionem abdicandam liquem provocare.

dimisionario: abdicativus, a, um. Sin: renntians; renuntiator; munus demittens vel deponens.
dimitir: mnere se abdicare.

dimorfismo: dimorphismus, i m. Sin: duplex


forma.

dimorfo: dimorphus, a, um. Sin: dplicis formae; dplici form. Uso: cuerpo, metal -, dplicis formae (vel dplici form) corpus vel
metallum.
Dinamarca: Dnia, ae f.

dinamarqus: adj danus, a, um. Sin: dnicus. Uso: lengua -, Danorum lingua; lingua
dnica // sust Danus, i m.

333

dinmica
dinmica: dynmica, ae vel dynmice, es f.
Sin: vrium doctrina; vrium motusque doctrina; doctrina de motu eiusque lgibus. Uso:
- social, dynmica socialis; por una especie
de - interna, ob quasi interiorem dynmicam.
dinmico: (relativo a la dinmica) dynmicus, a, um. Sin: ad dynmicam ttinens; ad
motum spectans // (fig, activo, diligente, presuroso) dynmicus. Sin: lacer; actuosus;
navus; sdulus; semper liquid agens ac moliens.

dinamismo: dynamismus, i m. Sin: vis dynmica // fig vis. Sin: dynamismus; alcritas,
atis f; voluntas actuosa; progressionis mpetus; stdium innovandi, progrediendi, proficiendi. Uso: - excepcional, alcritas summa;
- misionero, dynamismus missionrius; - de
amor, amoris vis.
dinamita: dynamites, is f; dynamita, ae f; dnamis, tis f. Sin: dnamis pulvrea. Uso: fbrica de -, dynamticum ergastrium.

dinamitero: eversor vel subversor, oris m.

dinamo o dnamo: dnamon vel dnamum,


i n. Sin: mchina vim elctricam fferens vel
inducens.
dinamomtrico: dynamomtricus, a, um.

dinammetro: dynammetrum, i n.

dinasta: dynasta, ae f. Sin: famlia; domus;


gens; genus; prognies; stirps; domus regnatrix; rgia domus; regum sries, ordo, succssio. Uso: la - de los carolingios, dynasta
carolngia; dynasta Carolingorum.

dinero: (dinero corriente) pecnia, ae f. Uso:


- en efectivo, praesens pecnia; ahorrar -, pecniae compndium fcere // (Econ, medio
de cambio de curso legal) pecnia. Uso: -

comn europeo, communis pecnia europaea; - nacional, pecnia nationalis.

dinosaurio: dinosaurus, i m. Sin: tyrannosaurus.


diodo: d(h)odus, i f. Sin: biceps tubus elctricus.
dioptra: diptria sive dioptra, ae f.
diptrico: diptricus, a, um.

diorama: diorama, tis n. Sin: horama, tis


n; panorama; prospectus, us m; translucidarum imaguncularum vel imginum horama.
diorita: diorites, is m.

dixido: dixidum, i n. Uso: - de carbono,


dixidum carbnei; carbneum dioxydatum;
emisiones de - de carbono, emissiones carbnei dioxydati.
diploma: diploma, tis n. Sin: testimnium.
Uso: - acadmico, diploma acadmicum; - de
bachillerato, testimnium maturitatis.

diplomacia: diplomata vel diplomtica, ae


f. Sin: diplomtica ars, disciplina, doctrina;
rtio civilis vel diplomtica; res diplomtica;
legationum obeundarum disciplina, doctrina,
ars; rei pblicae gerendae rtio et prudntia
// fig prudntia atque callditas.
diplomado: diplmate donatus, exornatus,
ornatus, instructus, preditus.
diplomarse: diploma ssequi.

diplomtico: adj diplomticus, a, um. Sin:


legatrius; legativus. Uso: carrera -, currculum in legationibus obeundis; cuerpo -, legati, orum mpl; misin -, legtio, onis f;
ruptura de las relaciones -, legatorum revo-

334

director
ctio; por va -, per pblicos legatos; ratinibus diplomticis // fig cllidus, a, um. Sin:
versutus; prudens, entis // sust diplomticus,
i m. Sin: legatus.
dipsomana: dipsomnia sive -mana, ae f.
Sin sitis ardor, rbies; bibendi avditas vel cupido.
dipsomanaco o dipsomaniaco: adj dipsomni laborans // sust dipsmanes, is m.
dipsmano, v. dipsomanaco.

dptico: dptychum, i n vel dptycha, orum


npl.
diptongo: diphthongus, i f.

diputada: legata legislatrix. Sin: popularis


legislatrix.

diputado: orator popularis. Sin: legumlator


popularis; ppuli legatus; popularis legislator; popularis legatus lgibus ferendis; lectus
vel delectus lgibus ferendis. Uso: Cmara
de los -, legatorum ppuli coetus vel conclium; elegido - al Parlamento, inter populares oratores allectus.

dique: moles, is f. Sin: munimentum; agger,


ris m; sxea frena (- orum npl); sxei freni
(-orum mpl) // fig frenum; repgula, orum
npl. Uso: oponer un - (a un mal), refrenare;
compscere; reprmere; frena incere; freno
cohibere, corcere, continere.

direccin: (seas que se ponen a una carta o


bulto) inscrptio,onis f. Sin: inscrptio cursualis; domiclii inscrptio; index, dcis mf; domiclium. Uso: - electrnica, telegrfica,
electrnica, telegrphica inscrptio; - postal,
inscrptio cursualis; cambio de -, muttio
inscriptionis; cambiar de -, domiclium mutare; escribir en un sobre la - de alguien,

ltteras licui inscrbere; llevar una carta a


su -, ad eum, cui inscriptae sunt, ltteras afferre
// (camino o curso) cursus, us m. Sin: dirctio;
via tenenda; iter propsitum vel susceptum.
Uso: - del viento, dirctio venti; en la misma
-, in eandem directionem; fig, las cosas toman
una mala -, res in peiorem partem mutantur
// (accin de dirigir, administracin) rctio,
onis f. Sin: administrtio; procurtio; cura.
Uso: - cinematogrfica, cinematogrphicae
scaenae ars; cinematogrphicae artis modertio; - escnica, scenica ars; spectculi rgimen; scenicae artis modertio; scaenarum
moderatoris vel artficis ars; - de la radio o
televisin, moderamen radiophniae vel televisionis // bajo la - de alguien, liquo duce;
estar bajo la - de alguien, ab liquo regi;
tener la - de algo, liquid rgere, administrare, gubernare, moderari; fig, - espiritual,
modertio spiritualis // (los directivos) moderatores, um mpl. Sin: rectores; praefecti; praepsiti; moderatorum collgium vel conslium.
Uso: la - general, primrium conslium; la - de
un diario, ephemridi vel actis diurnis praepsiti // (sede) moderatoris vel moderatorum
sedes; praefecti vel praefectorum sedes.

direct (Inform), directo: directus vel rectus,


a, um. Uso: Direct Client Connection (DCC),
Directus Clintium Conexus.
directamente: directe.

directiva: (norma, regla) norma, ae f. Sin:


rgula; directiva (vis, norma); rtio directiva
sive directria.

directivo: adj directrius vel directivus, a ,


um. Sin: drigens, entis. Uso: consejo -, rectorum collgium; norma -, agendi rtio.

director: moderator, oris m. Sin: rector, director; praefectus; curator; gubernator; praeses, sdis m. Uso: - cinematogrfico,
moderator cinematogrphicus; pellicularum

335

directora
cinematographicarum moderator; - escnico,
magister scaenae; scaenarum rtifex, fabricator, moderator, auctor; scenicae artis moderator; - espiritual, director spiritualis;
director sprits; pietatis magister; sacrae disciplinae magister; - general de una sociedad,
supremus societatis moderator; - tcnico (de
un equipo de ftbol, etc.) praefectus, i m; selector manpuli // - de banco, argentriae
praefectus; - de banda, musicorum dux vel
magister; - de cine, pellicularum moderator;
dispsitor pellicularis; director cinematogrphicus; cinematogrphicae artis magister; de colegio, praeses ephebi; ephebi moderator; director scholaris; - de compaa dramtica, philodramaticorum moderator,
rector, regens, dux; - de coro, moderator
chori; chori canntium magister; cantorum
coets magister; - de diario, ephemridis vel
ephemridum moderator; moderator dirii; de emisora, procurator stationis radiophnicae; - de estudios, studiorum director; - de escuela, moderator ludi; - de gimnasio,
gymnasiarca, ae m; director vel rector
gymnsii; - de hospital, valetudinrii rector;
- de instituto, director vel rector instituti; - de
museo, musiarcus, i m; - de orquesta, magister orchestrae; symphoniacorum magister;
symphoniacorum orchestrlium magister; de revista, commentariorum moderator; - de
la revista Latinitas, praeses commentariorum
qui Latnitas inscribuntur; moderator commentariorum Latinitatis; - de seminario, director vel rector seminrii; - de teatro, theatri
gubernator; - de una firma o sociedad comercial , (negotiatriae) societatis magister; - de
una obra, operis curator.

directora: rectrix, icis f. Sin: gubernatrix;


moderatrix; quae regit (vel quae gubernat, vel
quae moderatur) liquid; quae praeest licui
rei.
directorial: praesidalis vel praesidialis, e.
Sin: rectorum (gen mpl).

directorio: (junta directiva) directrium, ii n.


Sin: conslium directivum; rectorum conslium.

directory (Inform), directorio: (plicarum)


index (-dcis m).

directrices: (normas) normae, arum fpl //


(orientaciones, sugerencias) conslia, orum
npl. Sin: admonitiones, um fpl.

dirigente: adj drigens, entis. Sin: regens,


mderans // sust moderator, oris m. Sin: rector; praepsitus. Uso: - de una empresa, societatis bonis gignendis magister; dirigentes
de empresas, officinarum praepsiti.
dirigible: adj regbilis, e. Sin: gubernbilis //
(globo dirigible) regbile, is n. Sin: gubernbile; dirigbilis vel gubernbilis navis aria;
arinavis dirigbilis; follis vel aronavis regbilis, gubernbilis, infltilis; navgium regbile;
aroplanum
follnum;
globus
arostticus; v. zepeln. Uso: maniobrador de
dirigibles, regiblium gubernator.

discado: - directo, transmssio telephnica


directa. Sin: collquium telephnicum directum.

discapacitado: adj praepeditus, a, um // sust


homo praepeditus; v. disminuido.

discernible: discernbilis, e. Sin: di(g)noscbilis; notbilis; visbilis.

discernimiento: discrtio, onis f. Sin: discrimen, mnis n; iudcium; discernendi cies, facultas, vis.

disciplina: (accin y efecto de disciplinar o


disciplinarse) disciplina, ae f. Sin: vivendi
rtio; mores. Uso: - eclesistica, disciplina
ecclesistica; - frrea, disciplina frrea; - militar, disciplina militaris // (doctrina, instruc-

336

disculpe!
cin de una persona) doctrina, ae f. Sin: eductio; instittio.

disciplinado: disciplinatus, a, um. Sin: moderatus; temperatus; bene moratus; disciplin


assuefactus, educatus, institutus.
disc-jockey: rbium phonographicorum introductor, explicator, exhbitor.
disconveniencia: disconvenintia, ae f.

disk (Inform), disco: discus, i m. Uso: image, disci simulacrum // (hard disk, disco
rgido) discus durus, rgidus, fixus // (floppy
diskette) discus flexbilis. Sin: dsculus //
CD, discus compactus // (logical device, partition) volumen, mnis n. Sin : discus, i m //
(floppy disk drive) statio disculorum.
disk drive (Inform): sttio discorum vel disculorum.
diskette (Inform), v. disquete.

disco: (- fonogrfico) discus, i m. Sin: orbis,


is m; phonodiscus; phonogrphicus discus vel
orbis; discus sonans, rsonans, sonorus. Uso:
- compacto, - digital, discus compactus; phonodiscus compactus; Inform, - duro, discus
durus; - estereofnico, discus stereophnicus;
- magntico, discus magnticus; - de gramfono, discus grammophnicus; aprender ingls con discos, nglic lngu discis
phonogrphicis insttui; nglicam lnguam
discis phonogrphicis dscere // (especie de
tejo que lanzan los atletas) discus, i m. Uso:
tiro, lanzamiento del -, iactus (us m) disci;
disci conictio vel emssio // - de seales, semphorum, i n; semphorus, i m; smapher,
ri m; - de telfono, discus, i m // - perforado,
perforatus discus // - invertebral, discus invertebralis.
discografa: discogrphia sive -grapha, ae f.

Sin: ars discogrphica.

discogrfico: discogrphicus, a, um. Uso:


casa -, domus editria, quae phonodiscos incdit.

discordia: discrdia, ae f. Sin: dissdium;


dissidntia; dissensus, us m; contntio, onis
f.

discoteca: (coleccin de discos) disci collectnei // (local o mueble donde se guarda


dicha coleccin) discotheca, ae f. Sin: discorum theca vel custdia; rbium phonographicorum theca // (local donde se baila y
escucha msica de discos) discotheca, ae f.
Sin: taberna discothecria. Uso: - bailable,
caupona saltatria; saltatria taberna; taberna
discothecria saltatria; - La Belle, discotheca, cui nomen Venusta.
discotequero: discothecrius, ii m.

discrasia: dyscrsia sive -crasa, ae f.

discriminacin: discrimintio, onis f. Sin:


discrimen, mnis n. Uso: - racial, discrimintio phyltica; phylticum dium; rbies thnica; (inquum) inter gentes discrimen;
hminum discrimen gneris caus; discriminaciones de todo tipo, omne genus discrminum; discrmina omnis gneris.

discromasia: dyschromsia sive -masa, ae f.


discromtico: dyschromticus, a, um.

discromatopsia: dyschromatpsia sive -opsa,


ae f.

discromatoso: dyschromsi laborans, affectus, vexatus.


disculpe!, (mihi) ignoscas!

337

discursito
discursito: oratincula, ae f.

discurso: oratio, onis f. Uso: - ampuloso, ortio inflata, tmida, trgida, adipata; - conmemorativo, ortio memorialis; - hermtico,
ortio hermtica; - improvisado, extemporalis
ortio; sbita ac fortuta ortio; - inaugural,
ortio aditialis, initialis, auspicalis; prolsio
acadmica; - polticos, orationes polticae; televisivo, ortio televisfica; pronunciar un -,
orationem dcere, habere, recitare.

discusin: discssio, onis f. Sin: discepttio;


disputtio; controvrsia. Uso: - intrincada,
impedita discepttio; - metdica, ortio vi
quadam et ratione hbita.

discutible: disputbilis, e. Sin: controversus;


dbius; incertus; litigiosus.

discutir: disctere liquid. Sin: disctere,


disceptare, disputare, dissrere de liqua re.
Uso: cuestin discutida, res controversa.

disemia: dyshemia, ae f. Sin: snguinis


corrptio; sanguis corruptus.
diseminacin: dissemintio, onis f.

disentera: dysentria sive -tera, ae f. Sin:


trmina, um npl.

disentrico: dysentricus, a, um. Sin: torminosus.


disear: delineare.

disertacin: disserttio, onis f. Sin: commenttio. Uso: - doctoral, disserttio doctoralis; escribir una -, commentari (de re).
disertador: dissertator vel dissertor, oris m.

disfagia: dysphgia sive -phaga, ae f. Sin:


glutiendi vel deglutiendi difficultas (dificul-

tad de tragar); nulla glutiendi facultas (imposibilidad de tragar).

disfgico: (concerniente o relativo a la disfagia) dysphgicus, a, um. Sin: ad dysphgiam


prtinens // (que padece disfagia) dysphgi
laborans, affectus, vexatus.
disfasia: dysphsia sive -phasa, ae f. Sin: loquendi difficultas; verba edendi difficultas.
disfona: dysphnia sive -phona, ae f.

disforia: dysphria sive -phora, ae f. Sin: anxetas, atis f; anxitudo, dnis f; aegritudo,
dnis f.

disfrasia: dysphrsia sive -phrasa, ae f. Sin:


sermonis confsio, obscritas, incongruntia;
sermo confusus, obscurus, incngruens.

disfraz: falsa rei adumbrtio // fig simultio


sive dissimultio, onis f // (traje de mscara)
persona, ae f. Sin: larva.
disfrazado: personatus, a, um. Sin: person
tectus // fig dissimulatus, a, um. Sin: celatus.
disfuncin: disfnctio, onis f.

disgrafa: dysgrphia sive -grapha, ae f. Sin:


litterarum oblvio.
disgregacin: disgregtio, onis f.

dishidrosis: dishidrosis, is f.

disidencia: dissidntia, ae f. Sin: dissnsio.

disidente: dssidens, entis.

disipacin: dissiptio, onis f. Sin: effsio;


dissoltio; disprsio // fig effsio nimi.

disipar: disiparse en la lujuria, en el ocio, en

338

disparador
los vicios, dffluere luxri, tio, vtiis.

dislalia: dyslala, ae f. Sin: vitiosa sonorum


formtio; linguae haesittio; pronuntiationis
perturbtio.

dislocacin: disloctio vel deloctio, onis f.


Sin: luxtio; luxatura; luxus, us m. Uso: - de
un miembro, luxatum membrum // Geol disloctio, onis f.

disminuido: minoratus, a, um. Sin: membris


captus; membris invlidus (mermado en sus
capacidades fsicas); imbecillus; mente captus (mermado en sus capacidades mentales).

disminuir: minorare. Sin: deminere.

dismnesia: dysmnesa, ae f. Sin: memriae


perturbtio, debilittio, deblitas.

disnea: dyspnoea, ae f. Sin: spirandi difficultas; spritus angstior.

disneico: (que padece disnea) dyspnicus, a,


um // (perteneciente a la disnea) ad
dyspnoeam ttinens.
Disneylandia o Disneyworld: Disneylndia,
ae f. Sin: urbs commentcia.
disociabilidad: dissociablitas, atis f.

disociable: dissocibilis,e. Sin: dissocialis;


separbilis.
disociacin: dissocitio, onis f.

disociado: dissociatus, a, um. Sin: disiunctus.

disociar: dissociare. Sin: scndere; discndere; disingere; seingere; disslvere; separare.

disolubilidad: solublitas, atis f.

disoluble: dissolbilis, e. Sin: solbilis.

disolucin: dissoltio vel soltio, onis f. Uso:


- de la Cmara de Diputados, populrium legumlatorum coets vel collgii dimssio; - de
la Unin Sovitica, dissoltio Unionis Soviticae; - del matrimonio, matrimnii dissoltio; nuptiarum dirmptio; - del parlamento,
dissolutio parlamenti; - del Senado, senatorum coets vel collgii dimssio; - de una
asociacin, de una sociedad, societatis dissoltio vel dirmptio; - de un contrato, pactionis vel federis soltio, dissoltio,
rescssio; - de una reunin, coets dimssio.
disolvente: dissolvens, entis. Sin: solvens;
dissolutivus; disscians.

disolver: disslvere. Sin: dimttere; dirmere;


rescndere. Uso: - en pleno el gobierno del
estado, totum rgimen rei pblicae (vel civitatis) ex mnere dimttere; - el matrimonio,
matrimnium dirmere vel disslvere; - la
Cmara de Diputados, el Senado, populrium legumlatorum, senatorum mneris
finem fcere vel decrnere; - una reunin,
coetum vel conventum dimttere.

disonancia: (sonido o acorde desagradable)


dissonntia, ae f. Sin: vox dssona vel voces
dssonae; dssonum (vel bsonum, vel dscrepans) quiddam; dscrepans quiddam in sonis
vel in cantu (tratndose de voces) // (falta de
la conformidad o proporcin que naturalmente deben tener algunas cosas) inconcnnitas, atis f. Sin: discrepntia // fig animorum
disinctio.

disonante: (que disuena) bsonus, dssonus,


a, um // (fig, que no es regular o discrepa)
discors, cordis. Sin: dscrepans, antis.
disparador: Fotogr dimissrium, ii n.

339

disparar
disparar: (- armas de fuego) displdere. Sin:
expldere; globum vel ictum emttere. Uso:
- dos, tres golpes, bis, ter expldere, con ametralladora, ictus (vel ignitos glbulos) mydrbolo emttere; - con escopeta o
fusil, sclopetare; ictum sclopeto mttere; ignitum glbulum sclopeto emttere; - contra
alguien, ictum mttere in liquem; plumbo
liquem ptere; gneis glndibus liquem ptere; liquem ptere igni et plumbo; - contra
s mismo, ignvomis armis semet ipsum transfgere vel transfdere // intr displodi. Uso:
las armas disparan, arma disploduntur; disparan los caones, tormenta bllica disploduntur; ignvoma tormenta crpitant // fig, los ltimos cartuchos, postrema experiri.

disparate: (dicho disparatado) inptiae,


arum fpl. Sin: inepte (vel stulte, vel absurde)
dictum; mendum, i n; menda, ae f; deliramentum, i n. Uso: soltar disparates, ineptire; inptias (vel menda, vel deliramenta) proferre;
prperam loqui // (hecho disparatado) stulte
factum. Sin: error; erratum; lapsus, us m.
Uso: hacer disparates, errare; falli; labi.

disparo: ictus, us m. Sin: fragor, ris m. Uso:


- de can, tormenti bllici ictus; - de fusil,
sclopettio, - de morteretes, emssio nitrati
plveris.

dispensa: immnitas, atis f. Sin: legis laxamentum; privilgium. Uso: la ley no admite
-, lex nihil laxamenti habet.

dispensario: diribitrium mdicum. Sin: ministrium mdicum praesentneum.

dispensar: (conceder, distribuir) dispensare.


Sin: largiri. Uso: - dinero, dispensare pecniam // (eximir a alguno de una cosa) alicius rei ( vel ab liqua re) immunem rddere;
alicius rei immunitatem dare vel impertire;
liquem exslvere liqua re; liquem ex liqua re exmere; liquem liqua re ( vel ab li-

qua re) liberare, slvere, exslvere. Uso: - a


uno de decir algo, snere liquem liquid non
dcere.

dispensarse: omttere vel praetermttere liquid, con inf; si acompaado de negacin,


con quin + subj. Uso: - de hacer algo, (se)
abstinere ab liqua re vel liquid fcere; no
puedo dispensarme de decir, fcere non possum quin dicam.
dispepsia: dysppsia sive -pepsa, ae f. Sin:
crditas; crudittio; diffcilis (cibi) concctio;
aegra digstio.
dispptico: (concerniente o relativo a la dispepsia) ad dysppsiam ttinens // (enfermo
de dispepsia) dysppticus. Sin: crudus;
dysppsi laborans, vexatus, affectus.

dispersivo: sprsilis, e. Uso: poder -, dispergendi facultas; dissipandi potestas.


displasia: dysplsia, ae f.

display: (soporte publicitario) tbula visfica. Sin: tabella dilcida descriptria.

disponibilidad: (cualidad o condicin de


disponible) disponiblitas, atis f. Sin: potestas; facultas. Uso: - a la adopcin, prompta
voluntas adoptationis; - de dinero, pecniae
disponiblitas; expedita pecnia; - de tiempo,
tium; tempus vcuum; tener - de tiempo, vcuum esse // (cantidad disponible) cpia, ae
f. Sin: abundntia ; cpiae, arum fpl. Uso: de agua potable, cpiae aquarum potulentarum; - de tiempo, tii abundntia // (situacin
del funcionario que temporalmente se encuentra sin destino) temporalis vactio. Sin:
subsidiria condcio. Uso: poner en -, temporalem vacationem licui dare; ser puesto en -,
temporalem vacationem accpere.
disponible: disponbilis, e. Sin: paratus;

340

distrofia
promptus.

disposicin: (prescripcin, precepto, norma)


praeceptum, i n. Sin: praescrptio; praescriptum; instittio // (disponibilidad) disponiblitas, atis f. Sin: copia; facultas;
abundntia. Uso: estar a -, in promptu esse,
praesto esse licui; tener a su -, in promptu
habere.
disputador, ra: (quien disputa) disputator,
oris m ; disputatrix, icis f.
disquera: discoplium, ii n.

disquet, disquete, disquette: dsculus vel orbculus. Sin: microdiscus; parvus orbis. Uso:
- de computadora, computatri orbculus vel
dsculus; dsculus ordinatralis; microdiscus
vel orbculus computatrius.
disquetera: disculorum excpulum.

distanciador: instrumentum separativum.

distancimetro: apostasimetrum, i n. Sin:


distntiae index (-dcis mf).

distensin: distntio, onis f // fig relaxtio;


nimi remssio.
dstico: dstichon, i n.

distintivo: adj prprius, a, um. Sin: notbilis,


e // sust insigne, is n. Sin: signum; nota. Uso:
- deportivo, insigne athlticum.
distona: dystnia sive dystona, ae f.
distorsin: distrtio, onis f.

distraccin: (falta de atencin o aplicacin)


mentis evagtio. Sin: evagantis (vel vagantis, vel peregrinantis) nimi aberrtio vel avoctio // (cosa que atrae la atencin,

especialmente la que divierte o entretiene)


exhilartio, onis f.

distraerse: (distraer, esparcir el nimo) de


liqua re levare mentem. Sin: lio divrtere
mentem.

distrado: (poco atento a lo que se hace o


dice) incuriosus, a, um. Sin: scitans, antis;
nglegens, entis // (desatento) non attentus.
Sin: aliena agens; mente sevocatus; (nimus)
alienus ab liquo vel ab liqua re. Uso: estar
-, non attndere; nimum non attndere; liud
(vel lias res, vel aliena) gere; nimo excrrere et vagari; hablar como un -, aliena
loqui.
distribucin: distribtio, onis f. Uso: - de
premios, praemiorum assigntio; da de la de premios, dies premiis tribuendis; - de la
nafta, distribuendae naphthae rtio; - de la
produccin, distribtio bonorum productorum.

distribuidor: (que distribuye) distributor,


oris m. Sin: dispensator; dirbitor; largitor;
diffusor; divisor; disprtiens, distrbuens, dvidens. Uso: - de una editorial, doms editriae distributor; - de pelculas, pellicularum
assignator, distributor, divisor // (mquina
agrcola para esparcir abonos) mchina distributria vel erogatria // Electr distributrium, ii n // - automtico, autmaton
distributrium. Sin: autmatum distributionis
// Autom, - del encendido, distributrium ignitionis.

distrito: districtus, us m. Sin: tractus, us m;


territrium; rgio; provncia; iurisdictionis
fines, ium fpl. Uso: - judicial, districtus iudicialis; del -, regionalis; districtualis; por -, regionatim.

distrofia: dystrphia sive -tropha, ae f. Sin:


denutrictio; vitiosum nutrimentum; mcies,

341

distrfico
i f; tabes, is f.

distrfico: dystrphicus, a, um // (concerniente o relativo a la distrofia) ad dystrphiam spectans.


disuadir: dissuadre vel desuadre.

disuria: dysria sive -sura, ae f. Sin: mingendi difficultas.

disrico: (concerniente o relativo a la disuria) ad dysriam vel ad mingendi difficultatem prtinens // (que padece disuria)
dysricus. Sin: dysri (vel mingendi difficultate) laborans.
disyuntor: Electr disiunctrium, ii n.

ditesmo: dithesmus, i m. Sin: fides in duos


deos; manichaesmus.
ditologa: dittolgia sive -loga, ae f.

diuresis: diursis, -is f. Sin: urinae proflvium vel abundntia; nmia urinae secrtio.

diurtico: adj diurticus, a, um. Sin: mictrius; mictualis; urinam ciens, movens // sust
diurticum medicamentum.

divertir: voluptate afficere.

divertirse: voluptate ffici. Sin: indulgere


otioso vitae crsui.

dividendo: Mat nmerus dividendus //


(Econ, parte de inters que corresponde a
cada accin) (distribuenda vel distributa,
segn los casos) pars, partis f. Sin: prtio;
usura; usura pro portione distribuenda vel
distributa. Uso: - anual, nnua usura pro portione distribuenda vel distributa.
dividir: Mat divdere.
divieso, v. fornculo.

Divina Comedia: Divina Comedia.


divinatorio: divinatrius, a, um.

divinidad: (naturaleza divina) divnitas, atis


f. Sin: ditas, atis f

divinizacin: diviniztio, onis f. Sin: apothesis, is f.

divn: lctulus, i m. Sin: lectcula, ae f; pulvinar, aris n; molle subsllium. Uso: - semicircular, sigma, tis n.

divisa: (seal exterior) insigne, is n. Sin: signum; ornatus, us m // (Econ, moneda extranjera) xtera moneta. Sin: xteri ttuli; xterae
sngraphae; xterae gentis nummi // Herld,
gneris insigne // (frmula breve que expresa
la norma o regla de conducta) norma, ae f.
Sin: rgula; dictum; sentntia.

divergir: devrgere.

divisiblemente: divisibliter.

divergente: Fs devergens, entis.

diverso: (desemejante) absmilis, e (con dat);


dissmilis (con gen o dat) // (diferente) diversus ab + abl. Sin: lius ac vel atque. Uso: del
todo -, omnino diversus ab + abl; totus lius
ac (vel atque, vel quam) liqua res.

divisible: divisbilis, e.

divisin: (divisin y efecto de dividir) divsio,


onis f. Sin: parttio; distribtio. Uso: - del trabajo, divsio vel parttio laboris; perum distribtio // (Mil, unidad militar) lgio, onis f.
Uso: - acorazada, lgio a crribus loricatis.

342

doctor
divisionismo: divisionismus, i m.

divisor: Mat divisor, oris m. Sin: nmerus divisor.

divo: (artista que goza de fama superlativa)


divus (vel divinus, vel praecellens, vel sublimis) rtifex vel artis magister // (destacado
cantante de pera) divus cantator.

divorciado: digressus, a, um (a cniuge).


Sin: divrtio digressus; seiunctus.

divorciarse: divrtium (cum uxore vel cum


marito) fcere. Sin: (dicho de varn) uxorem
e matrimnio dimttere; (dicho de mujer) a
viro discdere vel dgredi.
divorcio: divrtium, ii n. Uso: - absoluto o
vincular, divrtium absolutum.
divorcista: divrtii fautor.

doble: (habitacin) v. esta voz.

doblez: plicatura, ae f. Sin: flexura; flxio;


flexus, us m.

docencia: docntia, ae f. Sin: instittio, onis


f; doctrina; docendi rtio vel via.

docente: magister, tri m. Sin: docens; doctor; professor; pblicus praeceptor. Uso: - de
gimnasio, de liceo, magister gymnasialis,
lycealis; - universitario, universitatis studiorum doctor.
doceta: doceta, ae m.

doctico: docticus, a, um.

docetismo: docetismus, i m.

divulgacin: divulgtio, onis f.

dcilmente: dcili nimo vel mente.

divulgar: divulgare.

docimasia: docimsia sive -masa, ae f.

divulgativo: vulgatrius, a, um.

dobladillo: margo, gnis m. Sin: labrum; limbus; lacnia; limbus vesti contrahendae.
dobladura: mrginis effctio.
doblaje: vocum transmuttio.

sustituir los dilogos de una banda sonora


original por su traduccin en otro idioma)
duplicare. Sin: voces transmutare.

doblar: (vi) devrtere. Sin: flctere vel deflctere. Uso: - a la esquina, ad viae vel ad
edium ngulum flctere, - a la derecha, flctere ad dxteram; dextrorsum (dextrorsus,
dextroversum) deflctere; - a la izquierda,
flctere ad laevam; sinistrorsum (sinistrorsus,
sinistroversus) deflctere // (aplicar una
sobre otra, dos partes de una cosa flexible) una carta, epstulam complicare // (Cinem,

docimstica, v. docimasia.

docimstico: docimsticus, a, um.

docking: astronvium coninctio. Sin: cum


astronavi conexio.

doctor: doctor, oris m. Uso: - honorario, doctor honorarius; - en letras, litterarum doctor;
doctor ltteris tradendis; - en filologa, doctor
philolgiae; - en leyes, iuris doctor vel peritus; - en medicina, doctor medicinae; artis
mdicae doctor // (telogo de gran autoridad) doctor. Uso: - de la Iglesia, Ecclsiae
doctor; doctor sanctae Ecclsiae; declarar a uno - de la Iglesia universal, liquem
universalis Ecclsiae doctorem declarare //

343

doctora
(mdico) mdicus, i m.

doctora: doctrix, icis f. Sin: mlier (-ris f)


doctor // (mdica) mdica, ae f.

doctorado: doctoratus, us m. Sin: lurea, ae


f; doctoris gradus vel dgnitas. Uso: - honorfico, doctoratus honorficus; conseguir el -,
doctoratum ssequi; doctoris gradum adipisci; ad doctoris gradum pervenire.
doctoral: doctoralis, e. Sin: doctrius.

doctorando: doctorandus. Sin: doctor futurus vel renuntiandus; doctoris gradum adepturus; doctoris dignitatem meriturus.

doctorar: liquem doctorem fcere, renuntiare, creare. Sin: licui doctoratum conferre;
licui doctoris gradum tribere; licui doctoris dignitatem deferre; ad doctoris gradum
liquem promovere; in doctorum nmerum
(vel album) liquem cooptare, allgere, ascrbere; inter doctores liquem referre, ascrbere, ascscere.

doctorarse: doctor fio vel renuntior. Sin:


doctoratum mereri; doctoris gradum ssequi
vel cnsequi; doctoris dignitatem adipisci; ad
doctoris gradum pervenire; doctoris ttulo donari; in doctorum nmerum cooptari, allegi,
ascribi. Uso: - en medicina, medicinae vel
mdici luream mereri; se doctor en zoologa, in disciplina zoolgiae in doctores promotus est.

doctrina: doctrina, ae f. Uso: - hermtica,


doctrina hermtica, abscndita, obscura; - heterodoxa, doctrina heterodoxa; - social catlica, cathlica doctrina socialis.
doctrinal: doctrinalis, e.

documentacin: documenta, orum npl. Sin:


ltterae, arum fpl. Uso: - del automotor, ltte-

rae autovehiculares.

documental: pellcula documentria. Sin:


documentum cinematogrphicum.

documentalista: in documentis versatus, a,


um.

documento: documentum, i n. Sin: tbula;


ltterae, arum fpl. Uso: - comprobante, charta
probativa vel cmprobans; - pblicos, tbulae
pblicae; documentos de circulacin, ltterae
commeats; - de identidad, tssera agnitionalis.
dodecaedro: dodecahedrum, i n.

dodecafona: dodecaphnia sive -phona, ae


f.
dodecgono: dodecagnum, i n.

dodecaslabo: dodecasllabus, a, um. Sin:


dudecim syllabarum; dudecim constans
sllabis.

dogaresa: ducis uxor.

dogma: (punto fundamental de doctrina)


dogma, tis n. Sin: (doctrinae) caput; praeceptum; decretum; plcitum. Uso: los - filosficos, decreta vel plcita philosophorum //
- teolgico, dogma, atis n. Sin: christianae
doctrinae caput; cathlicae Ecclsiae vritas;
cathlicae fidei dogma; doctrinae caput Ecclsiae auctoritate statum vel decretum; definir un -, dogma definire.

dogmtica: dogmtica, ae f. Sin: theolgia


dogmtica; dgmatum doctrina.

dogmticamente: dogmtice // (conforme a


los dogmas) ad decretorum doctrinas // (afectando magisterio) arroganter // (afectando
autoridad) imperiose.

344

dominicano
Dolorosa: Maria prdolens. Sin: Prdolens
Virgo Maria.

dogmtico: (concerniente o relativo a los


dogmas) dogmticus, a, um. Sin: ad dgmata
spectans; ad decretorum doctrinas prtinens.
Uso: teologa -, theolgia dogmtica // (que
profesa el dogmatismo) dogmatistes, ae m.
Sin: qui dogmtica ratione titur // (que sentencia con arrogante seguridad) rrogans,
antis.

Dom: Dminus, i m. Uso: El Rdo. P. Dom


Gregorio Jos, Reverendus Pater Dminus
Gregrius Ioseph.

dogmatista: dogmatista vel dogmatistes, ae


m.

domador: dmitor, oris m.

dogmatismo: dogmatismus, i m.

dogmatizar: (ensear los dogmas) dogmatizare. Sin: dgmata enuntiare, trdere // (fig,
afirmar alguna cosa con presuncin) arroganter affirmare.

dlar: dllarum, i n; dollrium, ii n. Uso: americano, dollrium americanum; americanus nummus; - Usa, Foederatarum (Amricae) Civitatum dllarum, dollrium,
nummus.
dolicocfalo: dolic(h)ocphalus, i m.

dolmn: vestis dolmnia.

doloma: Geol doloma, ae f. Sin: lapis dolomticus; rupes dolomiana vel dolomiensis.

Dolomitas: Dolomitae, arum fpl; Dolomites,


um. Sin: montes dolomiani vel dolomienses.

dolomtico: dolomianus, a, um. Sin: dolomiensis, e.

dolor: dolor, oris m. Sin: maeror; angor;


malum. Uso: - de cabeza (jaqueca), cpitis
dolor; calmar el -, malum lenire; dolorem minere, mulcere; causar -, dolorem fcere vel
movere; malum licui afferre; dolori esse; experimentar, sentir, tener -, dolere; dolorem
cpere; in maerore versari.

doloroso: dolorficus, a, um.

doma: domitura, ae f. Sin: dmitus, abl -u,


m.
domadura, v. doma.

domstico: (perteneciente a la casa) domsticus, a, um. Uso: Iglesia -, Ecclsia domstica // (perteneciente a la familia) familiaris,
e // (criado que sirve en una casa) fmulus, i
m. Sin: minister.
domiciliario: domsticus, a, um.

domiciliarse: domiclium constitere.

domicilio: domiclium, ii n. Uso: cambio de


-, domiclii transltio.
dominacin: dcio, onis f. Uso: - veneciana,
dcio venetiana.

dominarse: temperare sibi.

domingo: domnica, ae f; domnicus, i m.


Sin: dies domnica; dies domnicus; dies
solis; fria prima.
Dominica: (isla, Estado) Domnica, ae f.

Dominicana (Repblica): Res pblica Dominiciana.

dominicano: adj dominicianus, a, um // sust


Dominicianus, i m.

345

dominico
dominico, ca: adj dominic(i)anus, a, um.
Uso: padre -, pater dominic(i)anus // sust dominic(i)anus, i m; dominic(i)ana ae f. Sin:
sodalis dominic(i)anus; virgo dominic(i)ana.

dominio: (poder de usar y disponer) domnium, ii n. Uso: - reservado, domnium reservatum // - de s mismo, continntia, ae f. Sin:
imprium vel potestas sui ipsus; suarum
rerum tempertio // (Estados miembros de la
Commonwealth) Domnia, orum npl. Sin:
Commnitas Britnnica Dominiorum.

domin: ludus (-i m) vel lusus (-us m) dmini. Uso: jugar al -, dmino ldere.

don: (ddiva) donum, i n. Uso: - de s mismo


a los hermanos, donum sui ipsus pro frtribus // (ttulo honorfico) Dminus, i m.
donatismo: donatismus, i m.

donatista: adj donatianus, a, um // sust donatista, ae m. Sin: Donati ssecla ; donatismi


sectator.
donjuanesco: mulierrius, a, um.

donjuanismo: mulerum secttio. Sin: consuetudo vel mos muleres sectandi.


dopaje: excittio drogria.

doping: usus agonsticus medicamenti stupefactivi.

dorada: (pez telesteo) aurata, ae f. Sin:


orata.
dormicin: dormtio, onis f.

dormilona: (butaca para dormir la siesta)


cthedra supina.

dormir: dormire intr. Sin: cubare intr. Uso:

ir a -, cbitum ire; - a pierna suelta, dormire


in utramvis aurem vel in utrumvis culum.

dormirse: (descuidarse, obrar con poca solicitud ante un peligro) indormire perculo.
dormitar: semisomniare.

dormitorio: dormitrium, ii n. Sin: cubculum; cubculum dormitrium; diaeta dormitria. Uso: - de una cama, cubculum cum
uno lecto; - comn, commune cubculum
dormitrium; - pblico, pblica diaeta dormitria.

dornajo: (especie de artesa) lveus, i m. Sin:


lacus, us m.
dorso: tergum, i n. Sin: dorsum, i n. Uso: escrito al -, retro scriptus.

dosel: aulaeum, i n. Sin: conopum; conpium.

dosificacin: dosis mensurtio. Sin: tempertio; mensurtio; modultio.


dosificar: dosem dimetiri. Sin: temperare.

dosimetra: dosimtria sive -metra, ae f.


dosimtrico: dosimtricus, a, um.

dosmetro: dosmetrum, i n.

dosis: dosis, is f. Sin: mensura; pars; prtio;


quntitas. Uso: - letal, dosis letalis.

dossier: documentorum chartophylcium, ii


n. Sin: chartarum (vel schidularum, vel schedularum, vel pagellarum) fascculus.

dote: dos, dotis f. Sin: fig donum; facultas;


virtus. Uso: - estilsticas, scribendi vel dicendi virtutes; - espirituales, spirituales

346

drenar
dotes.

download (Inform), trasvasar: extrhere vel


prehndere (liquid ex rete sive ex reti).
doxologa: doxolgia sive doxologa, ae f.

draconiano: draconianus, a, um Sin: rgidus; frreus. Uso: mandar en forma -, draconiano more imperare; dar o establecer leyes
-, draconiano more severissimas leges cndere, fcere, ferre.

draga: (mquina para limpiar de fango y


arena los puertos de mar, los ros, etc.)
everrculum, i n. Sin: mchina everrens vel
purgans // (barco que lleva esta mquina)
ratis purgatrix. Sin: navis purgatria.

dragado: excavtio, onis f. Sin: purgtio.


Uso: - de un puerto, canal..., ports, canalis
... excavtio.

dragaminas: minarum everriatrix, icis f. Sin:


navis (vel pyrscapha) everriatrix; navis ignivomorum globulorum everriatrix.

dragar: excavare. Sin: purgare; evrrere vel


vrrere.
dragomn: interpres, prtis m.

dragomanato: intrpretis munus (-nris n).

dragn: (animal fabuloso; soldado que hace


el servicio alternativamente a pie o a caballo) draco, onis m.

drama: (obra teatral) fbula, ae f. Sin:


drama, tis n; fbula dramtica, scenica, theatralis; ludus scenicus, theatralis. Uso: - religioso, fbula religiosa // (suceso terrible)
calmitas, atis f. Sin: acerbus (vel miserbilis,
vel tristis, vel gravis, vel funestssimus) casus
(-us m).

dramtica: ars dramtica, scenica, ldicra.

dramtico: dramticus, a, um. Sin: scenicus; fig trgicus; atrox (-cis). Uso: exponer
en forma -, ad rationem drmatis scrbere; ex
artis scenicae lgibus scrbere; rem ita expnere, non quasi narretur, sed quasi agatur.

dramatizar: dramatizare. Sin: drmatis formam dare; ad actus scaenarum compnere //


(exagerar) tr exaggerare, amplificare; nimis
augere; intr modum excdere.
dramaturgia: dramatrgia sive -urga, ae f.
Sin: ars scenica.
dramatrgico: dramatrgicus, a, um.
dramaturgista: dramaturgista, ae m.

dramaturgo: dramaturgus, i m. Sin: drmatis vel dramticus scriptor, auctor; scriptor


scenicus; conscriptor drmatum; fabularum
scaenicarum scriptor vel auctor.

drstico: Med drsticus, a, um. Sin: acer;


fortis; praesens. Uso: medicamento -, drsticum medicamentum; praesens remdium;
medidas -, acriora conslia; palabras -, drstica verba // (que acta rpida y violentamente) acrrimus, a, um. Sin: vhemens.
Uso: obrar en forma -, acrrime gere; portarse de una manera - con alguno, vehementer gere cum liquo.

drenaje: (accin y efecto de dar salida a las


aguas) sicctio, onis f. Sin: purgtio; aquae
dedctio, emssio, derivtio // (tratndose de
pus o humores del cuerpo humano) puris (vel
(h)umoris) dedctio vel emssio.

drenar: (dar salida a las aguas) siccare. Sin:


aquam dedcere, emttere, derivare // (hacer
el desage de pus o humores del cuerpo) pus
(vel (h)umorem) dedcere vel emttere.

347

drepanocitosis
drepanocitosis: drepanocytosis, os f. Sin:
anemia drepanoctica.

dril: trilcium, ii n. Sin: lnteum trilix (-lcis).


Uso: - para colchones, trilcium culcitarum;
- burdo, pannus trilix.

drink: ptio alcohlica.

driza: chalatrius funis (- is m).

droga: (condimento) condimentum, i n. Sin:


aroma, tis n (dat y abl pl armatis) // (estupefaciente) drog(i)a, ae f. Sin: medicamentum vel medicamen (-mnis n) stupefactivum;
phrmacum psychotrpicum; venenum stupefactivum.
drogadiccin: drogomnia sive drogomana,
ae f. Sin: narcomnia sive narcomana.

drogadicto: (adj y sust) drogomnicus. Sin:


narcomnicus; medicamento stupefactivo
utens.

drogar: medicamentum stupefactivum (vel


drogam) licui praebere.
drogmn, v. dragomn.

drogodependencia: medicamentis stupefactivis (vel drogis) obnoxetas.

drogodependiente: adj y sust txico dependens. Sin: txicis indulgens; medicamentis


stupefactivis (vel drogis) assuetus; sust toxicmanes, is mf.
droguera: (trato y comercio en drogas) mercatura aromatria. Sin: commrcium aromatrium; mercatura vel commrcium
armatum // (tienda en que se venden drogas)
aromatria, ae f. Sin: aromatoplium, ii n; taberna armatum; taberna aromatria, unguentria, pigmentria // (tienda de

comestibles) v. tienda.

droguero: aromatrius, ii m. Sin: unguentrius; pigmentrius; armatum mercator vel


vnditor. Uso: laboratorio del -, aromatria
officina.
droguista, v. droguero.

dromedario: dromedrius, ii m; dromas, dis


m.
drommetro: drommetrum, i n. Sin: velocitatis index; velocitati metiendae instrumentum.
dromoscopio: dromoscpium, ii n.

drosera: drosera, ae f.

drosometra: drosomtria sive -metra, ae f.


Sin: roris mensura.

drosmetro: drosmetrum, i n. Sin: roris


index; rori metiendo instrumentum.
drososcopio: drososcpium, ii n.
drusa: drusa, ae f.

dualidad: dulitas, atis f.

dualismo: (sistema religioso o filosfico)


dualismus, i m. Sin: dualismi doctrina //
(dualidad) v. esta voz.

dualista: dualista, ae m; dualstria, ae f.

dualstico: dualsticus, a, um.

ducado: (cargo de duque) ducatus, us m. Sin:


ducis dgnitas, munus, nomen // (dominio de
un duque) ducis domnium, dcio, rgio, territrium // (moneda de oro) ducatus, us m.

348

duplicador
ducal: ducalis, e. Sin: ducis (gen).

dulcamara: dulcamara, ae f.

ducha: (aparato para ducharse) blneum


pnsile. Sin: tubus vel tbulus mammatus;
blneum aquae deiectu instructum // (aplicacin de agua en forma de chorro o de lluvia)
lavtio plvia, pluvialis, mpluens. Sin: lavtio aquae deiectu.

dulcera: (vaso para dulce) dulcis vel dlcii


vas // (mujer que hace o vende dulces) v. confitera.

duce: dux, ducis m. Uso: Mussolini, otrora de Italia, Mussolini, quondam dux Italiae.

ducharse: lavatione plvia (vel pluviali, vel


impluenti) uti vel frui. Sin: lavari aquae
deiectu; aqu perfundi; blneo pnsili lavari,
se ablere, prlui, uti.
ductilidad: ductlitas, atis f.

duda: dubittio, onis f. Sin: dbium, ii n.


Uso: con -, dubitanter; sin -, sine dbio, sine
dubitatione; sin - alguna, sine ulla dubitatione; nulla interpsita dubitatione; disipar
una -, dubitationem tllere, exmere, expllere; despertar dudas en uno, liquem in
dubitationem addcere; dubitationem licui
inferre; estar fuera de -, extra dubitationem
esse; poner en -, in dbium vocare; in dubitationem addcere.

duela: lmina, ae f. Sin: tbula. Uso: - de


tonel, doliria tbula; - de cuba; cupae lmina.

duelo: (combate entre dos adversarios) singulare certamen // (dolor por la muerte de alguien) luctus, us m. Uso: - domstico,
privado, pblico, luctus domsticus, privatus,
pblicus // que causa -, luctuosus, a, um. Sin:
funestus; lgubris. Uso: da de -, dies lgubris.
duermevela: semisomnus sopor. Sin: semisomna quies; semisopita rquies.

dulce: adj dulcis, e. Sin: suavis // sust dulce,


is n; dlcium, ii n; dlcia, ium npl.

dulcera, v. confitera.
dulcero, v. confitero.

dulcificante: dlcorans, antis.

dula: dula, ae f. Sin: cultus dulae; angelorum sanctorumque cultus (-us m).
dulleta: caracalla, ae f.; caracallis, is f.

dulzura: dulcedo, dnis f. Sin: suvitas.

dumping: mrcium vlitas. Sin: prtii demintio; rerum prtii immintio; mala vel vilis
vendtio.

duna: duna, ae f. Sin: (h)arenae cmulus, tmulus; cmulus arenosus; collis arenosa;
moles arenosa. Uso: - movediza, duna mbilis; migrans collis (h)arenceus.
do: Ms bicnium, ii n. Sin: duorum concentus (-us m); cantus geminatus.

duodenal: duodenalis, e. Sin: duodeni (gen);


ad duodenum ttinens.

duodeno: duodenum, i n. Sin: intestinum


duodenum.
duplicacin: duplictio, onis f. Sin: gemintio; conduplictio.

duplicador o duplicadora: polgraphum, i


n.

349

duque
duque: dux, ducis m. Uso: Gran -, Magnus
Dux.
duquesa: (la que tiene un ducado) ducissa,
ae f. Sin: dux, ducis f; dmina dux // (mujer
del duque) ducis uxor.

duracin: tempus, pris n. Sin: sptium, ii n;


tmporis sptium vel tractus. Uso: larga -,
diutrnitas; longnquitas; de corta -, caducus,
a, um; fugax, acis; de larga -, diuturnus vel
ditinus.
duramadre: dura mater. Sin: externa crebri
membrana; meninx (-ingis f) fibrosa.

durante: in + abl; inter o per + ac; la duracin


se expresa por ac simple y menos frecuentemente por abl simple; puede expresarse por
abl absoluto. Uso: - la batalla, in pugna; - la
cena, inter cenam; - sus estudios, inter stdia
sua; - diez das, per decem dies; rein - cinco
aos, quinque annos regnavit; se luch - tres
horas, pugnatum est tribus horis; durante mi
ausencia, me absente; - el consulado de Cicern, Cicerone cnsule // - la noche, de nocte;
- el sueo, sub somno; - este tiempo, intrea;
- algn tiempo, aliquantisper.

durar: durare intr. Uso: - pocos minutos,


paucas minutas durare // (- mucho) perdurare
intr. Sin: manere vel permanere.

duraznero: prsicus, i f. Sin: malus vel arbor


prsica.
durazno: prsicum, i n. Sin: malum prsicum; durcinum prsicum.

dux: dux, ducis m; (magistrado supremo en


Venecia) Venetorum vel Venetiarum Dux.
Sin: Venetiarum Princeps; Serenssimus Venetorum Dux // (magistrado supremo en Gnova) Gnuae dux. Sin: Genunsium dux.

350

ebanista: (h)beni faber, pifex, rtifex. Sin:


ebenrius faber.
bano: (h)benum, i, n; benus, i f. Uso: de -,
ebneus vel ebninus, a, um.

ebay (Inform) : domus auctionria interretialis.

ebullicin: ebulltio, onis f. Sin: fervor. Uso:


punto de -, temperatura de -, punctum fervoris; entrar en - (un lquido), effervscere;
estar en - bullire; bullare; v. efervescencia.
eccema, v. eczema.

eclampsia: eclmpsia sive eclampsa, ae f.


Sin: spasmi; spsmata.
clatant: mirficus, a, um.

eclecticismo: eclecticismus, i m. Sin: eclctica doctrina, disciplina, philosophia; eclecticorum doctrina; variarum doctrinarum
selctio.

eclctico: adj eclcticus, a, um. Uso: cultura


-, mltiplex variaque doctrina; vria atque
ndique sumpta doctrina; ser -, ex vriis disciplinis excellentssima quaeque libare // sust
eclcticus, i m. Sin: variarum doctrinarum selector.
eclesial: ecclesialis, e.

eclesialidad: ecclesilitas, atis f. Uso: criterios de -, critria ecclesialitatis.

eclesisticamente: ecclesistice. Sin: ecclesistico more.

eclesistico: adj ecclesisticus, a, um. Sin:


ecclsiae (= de la Iglesia); ad ecclsiam spectans; clericalis (clerical). Uso: ley -, ecclsiae
lex; jerarqua -, ecclesistica hierrchia sive
hierarcha; cometidos -, offcia ecclesistica;
dignidad -, clericalis dgnitas; ministerio -,
clericale ministrium; abrazar la carrera -,
ecclesisticam viam vitae ngredi; llevar el
hbito -, tnic vel hbitu talari indutum esse;
tomar el hbito -, tnic talari ndui; tnicam
talarem indere // sust ecclesisticus, i m.
Sin: clricus, i m; sacerdos, otis m.
eclesiologa: ecclesiolgia sive -loga, ae f.
Uso: - de comunin, ecclesiolgia communionis.
eclesiolgico: ecclesiolgicus, a, um.

eclipse: eclipsis, is (ac -in) f. Sin: defctio,


onis f; defectus, us m; obscurtio; delquium
n. Uso: - lunar, eclipsis vel defctio lunae; solar, defectus vel delquium solis; observar
el - solar, deficientem solem intueri; seguir
las fases de un - de sol, solis deficientis artculos observare // fig, - del sentido de Dios y
del hombre, Dei sensus hominisque obscurtio.

eclptica: eclptica lnea. Sin: orbis vel crculus solstitialis.

eco: (como imitacin de la voz) vocis imago


// (como repercusin del sonido) vox repercussa. Sin: repulsus, us m. Uso: en ese punto
se siente un - triple, ibi ter adem vox rdditur; las rocas hacan -, saxa vocem reddebant; se oye el - de las caadas, valles
repercussae respondent.

ecocinesia: echocinsia sive -nesa, ae f;

351

ecolalia
echocinsis, -is f.

ecolalia: echollia sive -lala, ae f.

ecolalo: adj echolli affectus // sust qui


echolli affcitur.
ecologa: oecolgia sive -loga, ae f. Sin: res
oecolgica. Uso: - humana, humana oecolgia.

ecolgico: oecolgicus, a, um. Uso: calamidad -, calmitas oecolgica; cuestin -, oecolgica questio.

ecologista: oecologista, ae m. Sin: custos oecolgiae; prsinus, i m.


eclogo: oeclogus, i m. Sin: investigator oecolgiae.
ecometria: echomtria sive -metra, ae f.

ecomtrico: echomtricus, a, um. Sin: ad


echomtriam prtinens.
ecmetro: echmetrum, i n.

economato: (cargo) dispensatoris munus


(-nris n) // (despacho) oecnomi offcium.
Sin: dispensatoris sedes (-is f).

economa: (administracin) oeconmia sive


-noma, ae f. Sin: res oeconmica; res (rerum
fpl) oeconmicae. Uso: - domstica, rei domsticae administrtio; rerum domesticarum
cura; rei familiaris cura vel administrtio; desarrolladas y subdesarrolladas, oeconmicae procurationes ditiores et egentiores; mundial, oeconmia universalis; - nacional,
oeconmia popularis vel nationalis; - poltica, oeconmia poltica; ars pblicae pecniae administrandae; - pblica, cura aerrii;
rerum publicarum administrtio; publicorum
bonorum administrtio; pblici aerrii dis-

penstio; pblicae pecniae administrtio;


- de comunin y de participacin, oeconmia
communionis distributionisque bonorum;
- de libre mercado, oeconmia lberi
mercatus; - de subsistencia, oeconmia subsistentialis // ministro de -, (publicus) minister rei oeconmicae; tipo de -, rerum
oeconomicarum genus; cuidar la - domstica, rem familiarem curare; descuidar la domstica, rem familiarem neglgere // (como ciencia) oeconmica disciplina; rerum
administrandarum rtio ac disciplina; oeconmica rtio ac disciplina // (ahorro) parsimnia, ae f. Sin: compndium, ii n. Uso:
hacer -, parsimniam adhibere; nummis prcere; servire privato compndio suo; hacer
un poco de -, fcere liquid compndii // (fig,
armona entre las diferentes partes de un
todo) tempertio, onis f // (designio) - divina,
Dei conslium.
econmicamente: (con economa) parce.
Sin: frugliter // (con respecto a la economa)
quod ttinet ad res oeconmicas.

econmico: (relativo a la economa) oeconmicus, a, um. Sin: ad vectiglium pecuniaeque disciplinam prtinens. Uso: ciencia -,
oeconmica disciplina; equilibrio -, rationum
oeconomicarum aequilbritas; iniciativas del Estado, oeconmica incepta quae a re pblica suscipiuntur; iniciativas - de los individuos, oeconmica singulorum incepta; leyes
-, leges oeconmicae; monopolio -, rerum oeconomicarum imperiosus dominatus (-us m);
sistemas -, rerum oeconomicarum rationes;
la situacin -, res oeconmicae // (ahorrativo, parsimonioso) parcus, a, um. Sin: oeconmicus. Uso: vida -, oeconmica vita; ser -,
frugliter vvere // (poco costoso) mnimi
sumptus (gen). Sin: mnimae impensae
(gen); haud magnae impensae; qui, quae,
quod exigua impensa fit; qui, quae, quod
parvo (pretio) stat vel venit. Uso: de modo
econmico, mnimo sumptu; ser -, parvi pr-

352

edematoso
tii esse; ser muy -, esse prtii mnimi.

economista: oeconomista, ae m. Sin: oeconmicus, i m; oeconmiae cultor vel peritus;


oeconomicarum rerum studiosus; aerrii administrandi peritus.

economizar: nummis prcere. Sin: parsimniam adhibere; impensae prcere; alicius rei
compndium fcere; alicius rei compndio
servire.

ecnomo: (el que est encargado de la administracin y el gasto de una casa) oecnomus, i m. Sin: dispensator; rei familiaris
procurator // (el que se nombra en las religiones para la administracin de los bienes temporales) oecnomus, i m. Uso: - general,
provincial, local, oecnomus generalis, provincialis, localis // (el encargado de un beneficio eclesistico) curator rei beneficiriae.

ecopraxia, v. ecocinesis.

Sin: Aequatoriana Respblica.

ecunime: aequnimus, a, um.

ecunimemente: aequanmiter.

ecuanimidad: aequanmitas, atis f .

ecuatorial: aequinoctialis, e. Sin: crculi aequinoctialis (gen) ; ad crculum aequinoctialem ttinens // (telescopio o anteojo provisto
de montura -) mchina aequatrea.
ecuatoriano: adj aequatorianus sive aequatrius, a, um // sust Aequatorianus, i m.
ecumene: oecumene, es f.

ecumnico: oecumnicus, a, um. Sin: universalis; universus; ex universa terrarum orbe.


Uso: Concilio - Vaticano II, Conclium Oecumnicum Vaticanum II.
ecumenismo: oecumenismus, i m. Sin: - de
las obras, perum oecumenismus.

ecstasy: xtasis, is f.

ectasia: ctasis, -is f. Sin: dilattio.

eczema: eczema, tis n. Sin: impetgo, gnis


f. Uso: que sufre de -, impetiginosus.

ectsico: ectsicus, a, um. Sin: dilatatus.

ectopia: ectpia sive -topa, ae f. Sin: abnormis postio.

ectpico: ectpicus, a, um. Uso: feto -, fetus


ectpicus.

ecuacin: aequtio, onis f. Uso: - matemtica, aequtio mathemtica; la - de Einstein,


ratio mathemtica, ab Einstinio inventa.

ecuador: (crculo mximo) equator, oris m.


Sin: crculus aequinoctialis; meridianus crculus.

Ecuador (Repblica del): Aequatria, ae f.

edad: aetas, atis f. Uso: - cannica, aetas cannica; - contempornea, haec aetas; praesens aetas; aetas nostra; - media, medium
aevum; media aetas; - moderna, recens aetas;
recntior aetas; tercera -, senectus, utis f; - de
oro, de plata, aetas urea, argntea; - del
bronce, aetas anea; aetas chalcolthica; - del
hierro, aetas frrea.

edelweiss: stella alpina. Sin: leontopdium


alpinum.

edema: oedema, tis n. Sin: pituitosus tumor.


Uso: - pulmonar, pulmonum oedema.

edematoso: oedematosus, a, um.

353

edn
edn: eden indecl. Sin: paradisus terrestris //
fig locus deliciarum.
edicin: edtio, onis f. Uso: - anasttica, edtio anasttica; anasttica libri edtio; - artstica, liber exmia arte ditus; - cientfica,
edtio scientfica; - corregida y ampliada,
emendata et amplificata edtio; - crtica, edtio crtica; - escolar, edtio scholaris; libri in
usum tironum diti; - especial, edtio specialis; - fototpica, edtio phototpica; opus phototpice expressum; nueva -, edtio nova;
primera -, prima edtio; - tpica, edtio tpica;
- de bolsillo, manual, edtio pugillaris vel palmalis // hacer una - crtica, librum secundum
criticorum praecepta dere; la - est agotada,
liber iam non prostat; mnia exemplria divndita sunt.

edificacin: (accin y efecto de edificar) aedifictio vel exaedifictio, onis f. Sin: fabrictio; constrctio, exstrctio // fig aedifictio,
onis f. Sin: bonum vel rectum exemplum;
probitatis vel virtutis exemplum. Uso: para propia, sui incitandi caus; para la -, ad (vel
in) aedificationem.
edificado: fig bonis alicius exemplis
instructus. Sin: virtutis exemplis instructus,
permotus, excitatus.

edificante: (que incita a la virtud) ad virtutem xcitans. Sin: pios sensus xcitans;
exemplo praelucens; recti exempli (gen de
cualidad); qui, quae, quod exemplo est. Uso:
de una manera -, sancte; pie.

edificar: (fabricar, hacer un edificio o mandarlo construir) aedificare. Sin: fabricare;


constrere; exstrere. Uso: - alrededor, circumaedificare // (fig, incitar a la virtud con el
ejemplo) aedificare. Sin: ad virtutem excitare; licui exemplo esse; bonis exemplis licui praelucre; alicius pios sensus excitare.

edificio: aedifcium, ii n. Uso: - pblico, aedifcium pblicum; - del Ministerio del Aire:
aedifcium supremae ab aria classe (vel
classi) administrationis; - de muchos pisos,
aedifcium plribus cum contignatinibus.
edilicia: aedilcia vel aediltia, ae f. Sin: res
exstructria; fabricandi ars; ars exstruendi.

edilicio: aedilcius vel aediltius, a, um. Sin:


aedilis, e; exstructrius.
editar, v. publicar.

editor: adj editrius, a, um // sust ditor, oris


m. Sin: librrius vel librorum ditor: Uso: responsable, ditor responsalis; - del diario,
ephemridis ditor.
editora: sust ditrix, icis f.

editorial: adj editrius, a, um. Uso: actividad


-, ars editria; indstria editria vel libraria //
(artculo de fondo) prima dirii commenttio
// (casa editora) ditrix, icis f. Sin: editria;
domus ditrix vel editria; domus libris edendis; officina librria; aedes librriae // (empresa -) socetas librria. Sin: socetas libris
edendis.

edredn: (cobertor) plmeum, i n. Sin: toral


(-alis n) plmeum; clcita plmea; stratum
plmeum.

educacin: eductio, onis f. Sin: instittio.


Uso: - cvica, disciplina poltico-socialis; escolar, eductio scholaris; - fsica, crporis
exercittio (-onis f) vel cultus (-us m); - de la
sexualidad y del amor, eductio ad sexualitatem et ad amorem; recibir una buena -, bene
educari // (cortesa) urbnitas, atis f.

educador, ra: educator, oris m; educatrix,


icis f. Sin: praeceptor m; praeceptrix f.

354

egipcio
educanda: educanda, ae f. Sin: alumna; discpula; educanda puella; instituenda alumna.

educando: educandus, i m. Sin: alumnus;


educandus puer; instituendus alumnus.

educado: educatus, a, um. Sin: bene moratus; bonis mribus imbutus. Uso: bien -,
bene vel ingnue educatus; muy bien -, ptime institutus; mal -, male educatus vel moratus // (corts) urbanus, a, um. Sin: comis et
urbanus, comis atque humanus.
educar: educare. Sin: institere.

educativo: educativus, a, um. Sin: institutrius; ad instituendum aptus. Uso: comunidad


-, commnitas educativa; mtodo -, mthodus
educativa; obra -, pera educativa; opus educativum; tarea -, munus educativum.
edulcoracin: dulcifictio, onis f. Sin: dulcdinis inictio.
edulcorar: dulcorare; indulcorare.

efectismo: nimi commovendi stdium

efectivo: adj effectivus, a, um // (sust, dinero


-) effectiva pecnia.

efecto: effectus, us m. Uso. - colateral, vis


(ac vim, abl vi, pl vires, vrium) adventcia;
effectus secundrius; sequela non intenta; especiales, speciales vel peculiares effectus;
- invernadero, effectus caldriae herbarum
cellae; - prctico, effectus prcticus; - a profundidad, effectus penetralis.

efectuar: efficere. Sin: ad effectum (vel ad


xitum, vel ad rem) liquid addcere,
dedcere, perdcere.
efervescencia: effervescntia, ae f. Sin:
ebulltio; aestutio; v. ebullicin.

efervescente: effervescens, entis. Sin: bullans, antis.

eficacia: efficcia, ae f. Sin: efficcitas. Uso:


la - de la escuela, efficcitas scholae.

eficaz: fficax, acis. Sin: effectivus.


eficazmente: efficciter.

eficiencia: efficintia, ae f. Sin: efficcitas.


Uso: criterios de -, efficintiae rtio; - econmica, rei oeconmicae felcitas.
eficiente: effciens, entis.

eficientemente: efficienter.

efmero: caducus, a, um. Sin: fluxus; vlucer; periturus. Uso: alegras -, volcria gudia; bienes -, caduca bona; gloria -, fluxa
glria.

eflorescencia: efflorescntia, ae f. Sin: pustultio; erptio cutnea.

efluencia: (calidad de efluente) effluntia, ae


f. Sin: efflxio; flxio; fluxus (-us m) // (emanacin) emantio vel mantio, onis f. Sin: effsio; exhaltio.

efusivo: effusivus, a, um.

gida o egida: (piel de la cabra Amaltea,


adornada con la cabeza de Medusa) aegis,
dis (ac -da) f // (fig, proteccin, defensa)
praesdium, ii n. Sin: auxlium; patrocnium;
tutela. Uso: estar bajo la - de las leyes, legum
praesdio prtegi.
egipcaco o egipciaco, v. egipcio.

egipcio: adj aegyptacus vel aegptius, a, um


// sust Aegptius, ii m.

355

Egipto
Egipto: Aegyptus, i f . Uso: ir a -, Aegyptum
vel in Aegyptum ire; estar en -, Aegypti vel in
Aegypto esse.
egiptologa: aegyptolgia sive -loga, ae f.

egiptolgico: aegyptolgicus, a, um.

f. Sin: confctio // (manera de realizar una


idea) actum, i n. Sin: res; opus, peris n // (musical) cantus vel concentus, us m // (suplicio de un reo de muerte) supplcium, ii n (smere de aliquo). Sin: nex, necis f.
ejecutar: (ajusticiar) v. esta voz.

ejecutivo: exsecutrius, a, um. Uso: poder -,


exsecutria potestas.

egiptlogo:aegyptlogus, i m.

ego: Filos, ego indecl.

ejecutor: (realizador) actor, oris m.

egocntrico: sui nice studiosus.

egocentrismo: egocentrismus, i m. Sin: effrenatus (vel nmius, vel immdicus, vel immoderatus) sui ipsus amor; nmium sui
ipsus stdium; immoderata sui eltio.

egosmo: egosmus, i m. Sin: sui amor; nmius vel immdicus amor sui; rerum suarum
stdium vel amor; nmius suorum commodorum amor; prpriae utilitatis cupditas.

egosta: adj egosticus, a, um. Uso: sociedad


-, egostica socetas // sust egosta, ae m. Sin:
sui ipsus amans; sui studiosus; effrenate se
(vel sui) amans; se ipse spectans; qui se tantum intuetur; sui cmmodi studiosus; suarum
rerum tantum studiosus; suae ipsius utilitati
srviens. Uso: qu -!, quam se ipse amans!;
ser -, mnia su caus gere; suis tantum
cmmodis servire.
egotismo: egotismus, i m. Sin: sui adortio;
nmium sui ipsus stdium.
egotista: egotista, ae m. Sin: nmius sui admirator.

eje: axis, is m // (Mec, rbol) axon, nis m.


Uso: - propulsor o impulsor, - de transmisin, axon impulsrius.

ejecucin: (accin de ejecutar) effctio, onis

ejemplar: (copia) exemplar, aris n. Sin:


exemplum. Uso: - gratuito, exemplar gratutum; gratis exemplar; - de muestra, specminis exemplum // (que da buen ejemplo)
hombre -, vir exempli recti; vir singularis
exempli; vida -, conducta -, vitae snctitas vel
intgritas; morum snctitas vel innocntia;
prbitas perspecta; ser -, liis exemplo esse;
liis in exemplum praelucre; liis vitae integritate praelucre // (que sirve de escarmiento) castigo -, supplcii exemplum. Uso:
infligir a uno un castigo -, exemplum in liquem statere, dere, fcere; exemplum statere in liquem vel in liquo.

ejemplificacin: exemplorum adhibtio vel


usurptio.

ejemplificar: exempla adhibere vel usurpare.


Sin: exemplis uti; exemplis patefcere, explanare, descrbere.

ejemplo: (caso o hecho digno de ser imitado)


exemplum, i n. Uso: dar -, exemplum praebere vel trdere; proponer como -, in exemplum propnere; recomendar algo como - a
los dems, cteris pro exemplo liquid commendare; seguir el - de uno, alicius vestgia
prmere; he aqu unos -, en nonnulla exempla
// por -, exempli caus vel grati; verbi caus
vel grati.

356

electora
ejercer: - un arte, la medicina, la elocuencia,
exercre artem, medicinam, rhetricen; - la
docencia en una universidad, in universitate
profiteri.

ejercicio: exerctium, ii n. Sin: exercittio;


exercitamentum. Uso: - acrobticos, petauristarum (vel funambulorum, vel catadromorum) ludi; - atlticos, exercitationes
athlticae; - escolar, exercittio scholaris;
exerctium scholare; - escolar punitivo, exerctium poenale; - espirituales, exerctia spiritulia; spirituales vel sacrae exercitationes;
piae nimi exercitationes; - fsicos, crporis
vel phsicae exercitationes; firmandi crporis
exerctia; - gimnstico, gmnica exercittio;
exerctium gmnicum ; - prcticos, exercitamenta prctica; hacer - fsicos, se vel corpus
exercre; exercri.

ejercitacin: exercittio, onis f. Sin: exercitamentum. Uso: - conjuntas, exercitationes


coniunctae; - internacional, exercittio internationalis; - militares, exercitamenta militria; - prcticas, exercitationes prcticae.

ejercitar: exercre. Sin: instrere; formare,


informare. Uso: - la virtud, virtutem clere;
virtuti studere; virtutem sequi // ejercitarse,
se exercre. Sin: exercri.

ejrcito: exrcitus, us m. Uso: - de tierra, de


mar y del aire, terrestris, navalis atque arius
exrcitus; grupo de ejrcitos, exerctuum
cies; del -, exercitualis, e; exrcits (gen).

elaboracin: elabortio, onis f. Sin: confctio; effctio. Uso: - electrnica de los datos,
electrnica rerum (vel datorum) pertracttio.

elstica: (camiseta) intrula, ae f // (chaleco)


v. esta voz.

elasticidad: elastcitas, atis f. Sin: natura vel


vis elstica // fig, (ingnii) flexiblitas, atis f.

elstico: elsticus, a, um. Sin: flexbilis;


mollis.

elaterometra: elateriomtria sive -metra, ae


f.
elateromtricamente: elateriomtrice.

elateromtrico: elateriomtricus, a, um.

elatermetro: elaterimetrum, i n.

elboro: (h)ellborum, i n; (h)ellborus, i m.

eleccin: (votacin para elegir cargos) elctio, onis f. Sin: comtia, orum npl. Uso: - anticipadas, electiones praematurae; - libres,
elctio lbera; electiones lberae; lbera comtia; - parlamentarias, electiones parlamentriae; comtia parlamentria; - polticas,
magistrtuum cretio; - presidenciales, comtia praesidentilia; - pblicas, elctio pblica;
elecciones para el Parlamento Europeo,
electiones ad Parlamentum Europaeum
(spectantes); encargados de las -, curatores
electionum; llamar a elecciones, vocare populum ad comtia; participar de las -, electiones participare; comtiis interesse; realizar
elecciones, electiones habere vel exhibere; se
realizaron - libres, electiones lberae hbitae
(vel exhbitae) sunt.
electivo: electivus, a, um.

elector: elector, oris m. Sin: suffragator; qui


suffrgiun fert // (cada uno de los prncipes
alemanes que tenan derecho de elegir al emperador) elector, oris m. Sin: princeps elector. Uso: Gran -, Elector Magnus.

electora: electrix, icis f. Sin: suffragatrix, icis


// (princesa alemana con derecho de elegir
al emperador) electrix, icis f. Uso: - de Sajonia, electrix Saxniae.

357

electorado
electorado: electores, um mpl.

electoral: electoralis, e. Sin: comitialis; ad


suffrgia ttinens. Uso: derecho -, ius electorale; ius suffrgii; ley -, lex de suffrgiis ferendis; pugnas, contiendas, disturbios -,
suffragiorum certmina, contentiones, turbae.

elctricamente: elctrice. Sin: elctrine; scine; elctride; electricitate; electro; electricitatis ope; elctrica vi vel ope.

electricidad: electrcitas, atis f. Sin: electris,


dis f; electrum; vis (sin gen y dat) elctrica;
fluentum elctricum; fluor elctridis. Uso: animal, electrcitas animalis; - negativa o resinosa, electris negativa; - positiva o vtrea,
electris positiva; - vegetal, plantarum vel rborum electrcitas; - de origen termonuclear,
electris ex vi atmica exquisita; toma de -,
elctridis prehnsio; que funciona por medio
de la -, elctrica vi motus vel actus.

electricista: electricista, ae f. Sin: electrotchnicus; electromechnicus; faber elctricus vel electrotchnicus; magister vel peritus
elctricus; rtifex elctridis ( vel electricarum
rerum) peritus.

elctrico: elctricus, a, um. Sin: scinus, sucineus; elctrinus. Uso: central -, officina
elctrica; sedes elctridi generandae; fluxs
elctrici diribitrium; corriente -, energa -,
fluxus (-us m) elctricus; vis elctrica; fluentum energticum; descarga -, fluxs elctrici
ictus (ictus m); luz -, lux elctrica; traccin -,
tractria vis elctrica; de traccin -, elctric
vi incitatus.
electrificacin: electrifictio, onis f. Sin:
electricitatis vel elctrici fluoris indctio;
elctridis muntio.
electrificar: elctric vi instrere vel munire.
Sin: elctrico instrumento instrere; licui rei

elctricam vim suffcere.

electrizacin: electrizatio, onis f. Sin: elctridis excittio, indctio, suscittio.

electrizar: electrizare. Sin: electricitatem excitare, suscitare, indcere; elctric vi imbere; licui rei elctridem inctere //
electrizarse, vi elctrica (vel elctride, vel
electricitate) mbui vel perfundi // (fig, exaltar, avivar, inflamar el nimo) accndere sive
incndere. Sin: inflammare; commovere;
permovere; excitare. Uso: - a uno, nimum
alicius excitare et inflammare; - al auditorio, auditores commovere, inflammare, ergere.
electroacstico: electroacsticus, a, um.

electroanlisis: anlysis elctrica.

electrobiologa: electrobiolgia sive -loga,


ae f.

electrobioscopia: electrobioscpia sive -scopa, ae f.

electrocardiografa: electrocardiogrphia
sive -grapha, ae f.

electrocardigrafo: electrocardigraphum, i
n.

electrocardiograma: electrocardiogramma,
tis n.

electrochoque: electroconvlsio, onis f. Sin:


electroplxia sive electroplexa; ictus (-us m)
elctricus; electrotherpicus ictus; stmulus
elctricus; stmulus elctrica vi concitatus vel
excitatus.

electrocintica: electricorum flxuum doctrina, ars, rtio.

358

electrn
electrocutar: elctrico fluxu vel ictu necare.
Sin: fluxus elctrici ictu necare // electrocutarse, (ab, ex) elctrico fluxu (vel ictu) perire.

electrodinmica: electrodynmica, ae f;
electrodynmice, es f. Sin: electrodynmica
disciplina, doctrina, scintia.
electrodinmico: electrodynmicus, a, um.
Sin: ad electrodynmicam spectans.

electrodinamismo: electrodynamismus, i m.

electrodinammetro: electrodynammetrum, i n.
electrodo: elctr(h)odus, i f.

electrodomstico: adj electrodomsticus, a,


um // sust electrodomsticum, i n (instrumentum, machinamentum). Sin: elctricum
doms utnsile (-is n) vel utenslium; instrumentum domsticum elctricum.
electroesttico, v. electrosttico.

electrofisiologa: electrophysiolgia sive


-loga, ae f.
electrofisiolgico: electrophysiolgicus, a,
um. Sin: ad electrophysiolgiam prtinens.

electrfono: electrophnum sive electrphonum


electrforo: electrphorum, i n.

electrogalvnico: electrogalvnicus, a, um.

electrgeno: adj electrgenus, a, um. Sin:


elctridem (vel electricitatem, vel vim elctricam) gnerans // sust electrgenum, i n.
Sin: electrgenes, is n; mchina electrgena.

electroimn: electromagnes, tis m. Sin:

elctricus magnes.

electrlisis: electrlysis, -is f. Sin: elctrica


anlysis.

electrologa: electrolgia sive -loga, ae f.


Sin: de elctride (de electricitate, de elctrica
vi) disciplina, doctrina, scintia.
electrolgico: electrolgicus, a, um. Sin: ad
elctridem ttinens.

electromagntico: electromagnticus, a, um.


electromagnetismo: electromagnetismus, i
m. Sin: de electromagntica vi disciplina,
doctrina, scintia.

electromecnica: electromechnica, ae f.
Sin: electromachinalis disciplina vel ars.

electromecnico: adj electromechnicus, a,


um // sust electromechnicus, i m. Sin: faber
electromechnicus.
electrometalurgia: electrometallrgia sive
-lurga, ae f. Sin: metallrgia elctrica.

electrometra: electromtria sive -metra, ae


f.
electrmetro: electrmetrum, i n.

electromotor: adj electromotrius, a, um.


Sin: elctridem movens // sust electromotrium, ii n. Sin: electromotrix (mchina); machinamentum motrium elctricum.

electromotriz: adj electromotria; elctride


acta. Uso: fuerza -, vis electromotria.

electrn: electron vel electro, nis m; electronum, i n. Uso: descarga continua de electrones, electronum contnuae emissiones;
impacto de electrones, electronum ictus.

359

electronic
electronic (Inform), v. electrnico.

electrnica: electrnica, ae f; electrnice, es


f. Sin: res electrnica; electrnica disciplina
vel ars.

electrnicamente: electrnice.

electrnico: electrnicus, a, um.

electropositivo: electropositivus, a, um.

electropuntura: pnctio vel punctura elctrica. Sin: galvaniana pnctio.

electroqumica: electrochmica vel -chmica, ae f; electrochmice, es f. Sin: electrochmia vel -chmia , ae f; electrochmica vel
-chmica disciplina, doctrina, scintia, ars.

electroqumico: adj electrochmicus vel


-chmicus, a, um // sust electrochmicus vel
-chmicus, i m. Sin: electrochmicae vel
-chmicae peritus, professor, studiosus; ad
electrochmicam spectans.

electroscopia: electroscpia sive electroscopa, ae f.

electroscopio o electrscopo: electroscpium, ii n.

electroshock, v. electrochoque.

electrosincrotn: electrosnchroton, onis m.

electrosttica: electrosttica, ae f; electrosttice, es f. Sin: electrosttica disciplina, doctrina, scintia.


electrosttico: electrostticus, a, um.

electrotecnia: electrotchnica, ae f; electrotchnice, es f. Sin: electrotchnica doctrina,


disciplina, ars.

electrotcnico: electrotchnicus, a, um. Sin:


ad electrotchnicam prtinens.
electroteraputica, v. electroterapia.

electroterapia: electrotherapa, ae f. Sin:


electrotheraputica, ae f; electrotheraputice, es f; elctricae curationes.
electroterpico: electrotheraputicus, a, um.
Sin: electrotherpicus, ad electrotherapam
ttinens.
electrotermia: electrothrmia, ae f.

electrotrmico: electrothrmicus, a, um.


Uso: aparato -, instrumentum electrothrmicum.

electrotipia: electrotpia sive -typa, ae f.


Sin: electrotpica imprssio vel incsio; electrotpica ars.
elefanca: elephntia, ae f.

elefancaco o elefanciaco: elephantacus, a,


um. Sin: elephnticus; elephantiosus; ad elephantasim spectans.

elefantiasis: elephantasis, is f. Sin: elephantisis, is f. Uso: enfermo de -, elephantasi laborans.


elegible: eligbilis, e.

elemento: elementum, i n. Sin: intium; princpium. Uso: - decorativos, appaginculi,


orum mpl; - fundamentales, primria cpita;
- prefabricados, elementa praefabricata; primeros -, primrdia (-orum npl), rudimenta
(-orum npl), grmina (-um npl), smina (-um
npl); - productivo, res ad bona edenda generata; - qumico, elementum chmicum vel
chmicum; - sinttico, elementum synthticum.

360

embalador
elenco: elenchus, i m. Sin: catlogus; index;
sllabus // (Dep, equipo, seleccionado) v.
estas voces.

elevacin: eltio, onis f. Uso: - espiritual,


eltio nimi; - de estilo, eltio orationis.

elevalunas: levatrum (-i n) vitri fenestralis.

elevar: - una carta, epstulam mttere (licui


vel ad liquem).
elfo: fabulosus gnius. Sin: gnius, quem Elf
dicunt.
elidir: Gram eldere. Sin: supprmere.

eliminacin: elimintio, onis f. Uso: - de los


desechos atmicos, elimintio purgamenti radioactivi.

eliminatoria: (prueba) certamen exclusrium.


elipse: Geom elixis, is f.

elipsis: Gram ellipsis, is f. Sin: detrctio;


vocis detrctio; omssio vocis. Uso: hacer
una -, detrhere verbum.

elpticamente: ellptice. Sin: per ellipsim


sive ellipsin.

elptico: ellpticus, a, um. Sin: curtus; defectivus, per ellipsim dictus.

elisin: elsio, onis f. Sin: detrctio; detractus, us m (de una letra, ltterae; de una slaba,
sllabae).
lite o elite: primores, um mpl.

elitismo: elitismus, i m.

elixir o elxir: elixir indecl n; elixirum, i n.

Sin: ptio medicata; res rfovens vel corrborans; ptio cor rfovens. Uso: - de larga
vida, elixir vitale.

elocucin: eloctio, onis f.

elogio: (alabanza de las buenas prendas y


mritos de una persona o cosa) laus, laudis f.
Sin: praecnium // (discurso en alabanza de
alguien o de algo) laudtio. Sin: panegricus,
i m; panegrica ortio. Uso: - fnebre, laudtio fnebris; fnebris cntio.
e-mail (Inform) mensaje electrnico: nntius
electrnicus. Sin: epstula electrnica; ltterae
electrnicae // (direccin electrnica) (mittentis) inscrptio electrnica.
emancipacin: emanciptio, onis f. Sin: ab
auctoritate vindictio; a potestate libertio.
Uso: - femenina, emanciptio feminarum.

embajada: (mensaje) nntius, ii m; nntium,


ii n. Sin: mssio; mandatum // (cargo) legtio,
onis f. Sin: legationis munus (-nris n) // (residencia) legtio, onis f. Sin: legati vel legationis sedes, domiclium, domus, aedifcium
// (conjunto de los empleados) legati adiutores, cooperatores, synergi.

embajador: legatus, i m. Sin: orator. Uso: plenipotenciario, orator lberis cum mandatis; legatus cum mandatis; legatus cum pblica auctoritate; legatus pblica auctoritate
missus; - ante ..., orator ante (vel apud) + ac;
- de Rusia ante el gobierno de la Repblica
italiana, Rssiae orator apud moderatores
Rei pblicae Itlicae.

embajadora: legata, ae f. Sin: oratrix, icis f


// (mujer del embajador) legati vel oratoris
uxor.
embalador: stipator, oris m. Sin: mrcium
collector vel compsitor.

361

embalaje
embalaje: involcrum, i n. Sin: mrcium involucrum, tegumentum, collctio, compostio; mercis involucri compostio // (lo que
cuesta) prtium involucri mrcium.

embarco: conscnsio, onis f. Uso: ficha de -,


scdula conscensionalis.

embalsamador: cadveris (vel cadverum)


medicator vel condtor.

embaucador: sust laqueator, oris m. Sin:


trico, onis m; deceptor; fraudator; fraudis machinator; fallaciarum rtifex // adj dolosus, a,
um. Sin: fraudulentus; deceptrius; fallax;
fallaciosus.

embalar: (merces) collgere vel compnere.


Sin: merces collgere, colligare, alligare, invlvere, compnere, impnere.

embalsamamiento: mrtui conditura. Sin:


(mortuorum) artificiosa medictio.

embalsamar: blsamo illnere. Sin: odribus


condire; corpus condire; arte condire vel medicare // (perfumar, aromatizar) odribus imbere. Sin: gratum odorem diffndere.

embalse: lacus, us m. Sin: castellum; lacus


artificialis vel artificiosus; stagnum artificiosum; aquarum receptculum; castellum
aquae pblicae.

embanderado: vexillis ornatus vel exornatus.

embanderar: vexilla propnere vel exhibere.


Sin: vexillis ornare; vexilla iactare.
embarazo: gravditas, atis f.

embarcacin: (accin de embarcar)


conscnsio, onis f. Sin: in navem conscnsio
// (barco) navgium, ii n. Uso: - pequea de
vela, cymba velfera.
embarcadero: appulsus, us m. Sin: conscensionis locus; portus, us m.

embarcar: in navem impnere; imponere


navi // (fig, meter, enredar a uno en un negocio) liquem liquo negtio tmere implicare.

embargo: (incautacin de un navo) navis


retntio vel prohibtio // (prohibicin del comercio) commrcii interclsio // (prohibicin
del transporte de armas) interdctio armorum
exportandorum.

embaucar: illaqueare. Sin: turlupinari.

emblema: emblema, tis n (dat y abl pl -atibus sive -atis). Sin: insigne, is n; stemma, tis
n // fig emblema; smbolum; signum; figura;
imago.

emblemtico: emblemticus, a, um // fig


symblicus.

embocadura: in os insrtio, ingstio, immssio // (desembocadura de un ro) stium, ii n.


Sin: ditus, us m; fauces, ium fpl; os, oris n.

embocar: (meter por la boca) (cibum) in os


ingrere, insrere, ndere // (poner los labios
en la boquilla) ori accommodare.

embolia: emblia sive embola, ae f. Sin: artriae obturtio; venae obstrctio; sangunei
vasis obstrctio.

mbolo: (disco o pieza cilndrica de metal)


mbolus, i m; mbolum, i n. Sin: fndulus, i
m; pistillum, pistillus; fndulus ambultilis
vel recprocus // (cogulo) mbolum, i n. Sin:
snguinis glbulum; artriae vel venae obturamentum.
emboquillado: lgula, ae f. Uso: - de corcho,

362

embrutecer
ae f. Sin: fets descrptio; doctrina de fets
formatione et incremento.

lgula subrea; - de oro, lgula aurata.

emboscadura: (accin) in silvis occulttio.

emboscar: in silvis bdere // emboscarse, in


silvis se bdere.

embotellado: lagoen cnditus. Sin: lagoenis


recnditus, repsitus, servatus // (obstruido)
obstructus, a, um. Sin: obturatus; obstrictus;
interclusus; clausus.

embotellamiento: in lagoena vel in lagoenis


condtio // (congestin de vehculos) obstrctio, onis f. Sin: constrctio; septio; obsssio;
obsdio.

embotellar: in lagoena vel in lagoenis cndere // (obstruir la circulacin) obstrere;


obstrngere; obsdere; constrngere; intercldere.
embragar: coningere.

embrague: copultio, onis f. Sin: vectes, ium


mpl (= palancas). Uso: maniobrar bien el -,
vctibus perite moderari.

embrazadura: brchio apttio // (asa) manbrium, ii n.


embrazar: brchio aptare.

embridado: frenatus, a, um. Uso: caballo -,


equus frenatus.

embridar: frenare. Uso: - un caballo, equum


frenare vel infrenare; equo frenum incere vel
adhibere.
embriognesis: embryognesis, is f.

embriognico: embryognicus, a, um.

embriografa: embryogrphia sive -grapha,

embriogrfico: embryogrphicus, a, um.


Sin: ad embryogrphiam prtinens.

embrigrafo: (aparato para obtener figuras


o dibujos del embrin) embrygraphum, i n //
(experto en embriografa) embrygraphus, i
m. Sin: embryogrphiae peritus.

embriologa: embryolgia sive -loga, ae f.


Sin: de germnibus doctrina; doctrina de animati grminis incremento.
embriolgico: embryolgicus, a, um. Sin: ad
embryolgiam ttinens.

embrilogo: embrylogus, i m. Sin: embryolgiae callens, peritus, studiosus.

embrin: mbryo, onis m. Sin: fetus, us m;


germen, mnis n; germen animatum. Uso: humano, humanus mbryo; germen humanum; - supernumerarios, supernumerria
grmina; - de un animal, animantis germen;
experimentos con embriones, experimenta
super embryones.
embrionario: embryonalis, e. Sin: fetalis.

embrollado: intricatus, a, um. Sin: implicatus; involutus; incomptus; incompsitus; non


concinnus, non perspcuus (especialm del estilo).

embrollo: impedimentum, i n. Sin: difficultas; nodus, i m.

embrutecer: depravare. Sin: omni humanitate exere; mutis animntibus aequare // embrutecerse, depravari. Sin: omnem
humanitatem exere, abcere; mutis animntibus aequari.

363

embrutecido
embrutecido: depravatus, a, um. Sin: omni
humanitae exutus; mutis animntibus aequatus.

embrutecimiento: depravatio, onis f. Uso: del nimo, de las costumbres, depravtio


nimi, morum.
embudo: infundbulum, infudbulum, infidbulum, i n.

embutido: farcmen, mnis n. Sin: fartura, ae


f.; iscium vel inscium; lucnica; btulus;
tuccetum. Uso: - de hgado, btulus iecoralis;
trozo de -, segmentum farcminis; el que hace
o vende embutidos, botulrius, ii m.
emenagogo: emmenagogus, a, um. Uso: remedio -, emmenagogum remdium vel medicamentum.

emenagografa: emmenagogrphia sive


-grapha, ae f.
emenagogrfico: emmenagogrphicus, a,
um.
emenaggrafo: emmenaggraphus, i m.

emenagologa: emmenagolgia sive -loga,


ae f.
emenaloga, v. emenagologa.

emergencia: (accin y efecto de emerger)


emersus, us m // (ocurrencia, accidente que
sobreviene) eventus, us m. Sin: casus, us m.

emrito: emritus, a, um. Uso: profesor -,


professor emritus.

emtico: adj emticus, a, um. Sin: vomitrius; vomitionem cncitans vel movens // sust
emticum, i n (medicamentum, remdium);
vomitrium.

emetina: Med emetina, ae f.

emtrope: Opt sanus, a, um.

emetropa: emmetrpia sive -tropa, ae f.


Sin: emmetrpsia; rectus visus, recta rerum
vsio; sanus videndi sensus; recta videndi facultas; normalis oculorum cies.
emetrpico: emmetrpicus, a, u,m. Sin: ad
emmetrpiam ttinens.
emigracin: emigrtio vel demigrtio, onis f.
Sin: migrtio; transmigrtio. Uso: - laboral,
migrtio ad laborem.

emigrante: adj migrans vel dmigrans,


antis. Sin : migrans ; trnsmigrans. Uso :
obreros -, operrii domo emigrantes // sust
migrator, oris m. Sin: transmigrator. Uso: permanente, migrator perptuus.
emigrar: (domo) emigrare, demigrare. Sin:
migrare, transmigrare.

emigratorio: migratrius, a, um.

eminencia: (altura o elevacin del terreno)


locus ditus. Sin: altitudo, dnis f (altura); tmulus (elevacin, cerro); fastgium terrae
(elevacin del terreno) // (fig, excelencia, sublimidad de una dote del alma) praestntia,
ae f. Sin: excellntia; eminntia // (ttulo de
honor de los cardenales) eminentssimus vir
(en aposicin). Sin: eminentssimus Princeps. Uso: -!, Tu, vir Eminentssime! // (persona eminente) vir minens (en algo, liqua
re), excellens (en algo, in liqua re; entre
todos, inter omnes), praestans (en algo, liqua re).
emir: emirus, i m. Sin: phylarchus; Arabum
phylarchus.
emirato: phylrchia sive phylarcha, ae f.

364

empaquetado
Uso: - Arabes Unidos, Foederatae Phylrchiae Arbicae.

emisario: (ro -) emissrium, ii n // (agente


secreto) emissrius, ii m.

emisin: (accin y efecto de emitir) emssio,


onis f. Uso: emisiones de dixido de carbono,
emissiones carbnei dioxydati // (difusin
por radio o televisin) emssio, transmssio,
onis f. Uso: - estereofnica, emssio stereophnica; - radial, radiofnica, emssio vel
transmssio radiophnica; radiodiffsio; diffsio raditilis; - televisiva, emssio televisfica; - de arte, emssio de arte; - de culinaria,
de arte culinria emssio; - de cultura, emssio cultus humanitatisque; - espaolas de
Radio Vaticana, hispnicae emissiones ex
Statione Radiophnica Vaticana.
emisor: (persona) emissor, oris m. Sin: emittens, entis mf // (aparato) emissrium, ii n.
Sin: emissrium instrumentum. Uso: - de
radio, radiophnum emissrium vel emittens; - de televisin, (instrumentum) emissrium televisficum.

emisora: (estacin -) sttio emissria, emissiva, transmissria, emittens, transmittens.


Sin: sttio emissionis. Uso: - de frecuencia
modulada, sttio emissria frequntiae modulatae; - de radio, sttio radiophnica; sttio
radiophnica emissria; - de televisin, sttio
televisfica; sttio televisfica emissria.

emitir: (lanzar ondas luminosas, elctricas,


etc.) emttere.

emocin: nimi motus (-us m) vel commtio


(-onis f). Uso: con gran -, magna nimi commotione.
emoliente: mitigatrius, a, um.

empacador: pifex rebus obvolvendis (vel

ligandis, vel convasandis).

empacar: (liquid) obvlvere, ligare, convasare.

empadronamiento: oficina de -, angraphe,


es f.
empadronar: in cdicem referre; in regesta
transferre.
empajar: (cubrir con paja) txtili ple cngere, instrere, operire (liquid) // (rellenar
con paja) ple sarcire.
empalizada: vallum, i n. Uso: levantar una -,
vallum exstrere vel dcere.

empalme: - de trenes, (ferriviarum ndicum)


coincidntia vel congruntia // (lugar donde
se encuentran dos caminos) ramus, i m. Sin:
itnerum divrtium.

empantanar: (llenar de agua un terreno dejndolo hecho un pantano) paludem fcere.


Sin: oblimare; limo replere // empantanarse,
se mrgere.
empaar: obscurare. Sin: excaecare.

empapar: mollire. Sin: imbere; madefcere; macerare // empaparse, mdidum fieri;


macerari.
empapelar: (envolver en papel) chart vel
chartis amicire.

empaque: (accin de empacar) chart amiciendi ctio.

empaquetador: in fascculum vel in fascculos collector.

empaquetado, empaquetadura o empaquetamiento: (accin) constringendarum

365

empaquetar
sarcinarum actus (-us m) // (ocupacin) involucrorum faciendorum munus (-nris n).

empaquetar: sarcnulas obvlvere. Sin: parvis involcris obvlvere, constrngere; merces in cistam (cistas) impnere; merces in
fasces (fascculos) colligare.

emparedado: (bocadillo) panicellus fartus.


Sin: quadrtula farta.

empedrar: lpide (slice, saxo) strnere.


empegar: ceroto vel cerato tgere.

empelazgarse: implicari. Sin: se inconsiderate concere; se tmere compngere.


empella: obstrgulum, i n.

emparentarse: (en sentido propio y metafrico) cognatione coniungi.

empeo: (intento, empresa) negtium, ii n.


Sin: offcium; munus (-nris n) // (obligacin) obligtio, onis f // (tesn y constancia)
contntio, onis f. Sin: sedlitas.

emparrillar: in craticula assare.

emperatriz: imperatrix, icis f. Uso: - de Austria, Austriae imperatrix.

emparrado: prgula, ae f; pergulanum, i n.


Uso: - enrejado, protectum pergulanum.
empastar: (cubrir de pasta) farinam subgere, pnsere, dpsere // Pint, aqu colores
dilere vel temperare // (dicho de un diente o
muela, rellenar con pasta el hueco producido
por la caries) foramen dentis cariosi explere,
implere, oblnere.

empatar: aequare vel exaequare // (en una


competicin deportiva) aequato certmine
vel aequat pugn discdere.

empate: aequtio, onis f. Sin: aequlitas //


(en una competicin deportiva) aequum vel
aequatum certamen. Sin: aequata pugna.

empavesada: plteus, i m. Sin: lorca, ae f.

empavesar: navem loric munire. Sin: plteo navem instrere.

empedrado: pavimentum, i n. Sin: stratum;


stratura; pavimentum lapdeum, sxeum, silceum; solum lpide (vel saxo, vel slice) stratum, constratum, munitum // pp
pavimentatus, a, um. Sin: lpide (saxo, slice)
stratus.

empeoramiento: in peius rere.

empiema: empyhaema, tis n.

empricamente: emprice. Sin: experimento


sive experimentis; usu (por sola la prctica);
experiendo (experimentando); sine ulla arte
aut ratione (sin criterio cientfico).

emprico: (perteneciente o relativo al empirismo) empricus, a, um // (basado en la experiencia, sin teora ni razonamiento)
experimento collectus. Sin: experimentis
cgnitus; qui, quae, quod experimentis
constat; ex rerum usu sumptus vel depromptus. Uso: doctrinas -, emprica, orum npl;
tener un conocimiento - de algo, liquid usu
cgnitum habere; encontr un mtodo - para
resolver la cuestin, experimento invenit,
qua ratione res explicari possit // (partidario
del empirismo filosfico) empricus, i m //
(mdico que ejerce por experiencia y sin estudios) empricus, i m. Sin: mdicus empricus; qui solis experimentis medetur.
empirismo: (mtodo emprico) rtio cogitandi (de pensamiento) vel agendi (de accin)
ex usu rerum deprompta // (medicina emp-

366

empresa
rica) emprica, ae f; emprice, es f. Sin: empiricorum curandi rtio // (filosofa emprica)
empirismus, i m. Sin: empiricorum mthodus
(- i f), doctrina // (Psicol, teora de que todo
conocimiento deriva de la experiencia) doctrina eorum qui experimentis tantum confidunt; doctrina quae experimentis tota constat.

emplastadura o emplastamiento: emplastrtio, onis f. Sin: illtio, onis f; contamintio;


inquinamentum; polltio.
emplastar: oblnere. Sin: oblinire; inquinare;
contaminare; emplastris vel cataplasmis interstnguere.

emplasto: (preparado farmacutico) emplastum, i n. Sin: emplastrum; cataplasma, tis n;


malagma, ae f; malagma, tis n (dat y abl pl
malagmatis) // (parche, pegote) v. parche.
empleada: (de oficina) officialis, is f // (de
tienda, etc.) ministra, administra. Sin: curatrix; adiutrix, icis f. Uso: - domstica, ministra domstica; ancilla, fmula ; - de comercio,
mercatoris adiutrix.

empleado: (de oficina) officialis, is m. Uso:


- estatales, administri statales; officiales pblica administrantes; - pblico, pblicus officialis vel administer; - de correos, officialis
cursrius vel tabellrius // (de tienda, etc.)
minister, administer; curator. Uso: - de comercio, mercatoris adiutor; negotiatoris administer; - de la estacin, stationrius, ii m //
ser un -, esse in peris; mnere fungi.

empleador: operarum (vel operariorum, vel


opficum, vel artficum) conductor.

empleo: offcium, ii n. Sin: quaestus, us m;


ministrium; occuptio; munus, nris n. Uso:
- civiles y militares, magistratus et impria; interino, munus (vel ministrium, vel offcium) ad tempus delatum; sin -, sine quaestu;

quaestu carens // buscarle, conseguirle - a


uno, licui munus (vel ministrium) querere
vel comparare; desempear un -, mnere vel
ministrio fungi; privar a uno de su -, liquem offcio et mnere removere; ex offcio
amovere; suspender a uno del -, mnere liquem ad tempus privare.
emplomado: plumbatus, a, um. Sin: plumbo
obturatus vel obductus.
emplomadura: plumbatura, ae f. Sin: plmbea ferrumintio.

emplomar: plumbare. Sin: ferruminare;


plumbo conglutinare, ferruminare, ingere,
devincire.
empobrecer: ad paupertatem redgere. Sin:
pauperscere.
empobrecimiento: in paupertatem deictio
vel detrsio. Sin: egestas; paupries.

empolvado: (con polvos de tocador) cprio


plvere ornatus.

empolvar: pulverare. Sin: plvere affcere


vel maculare // empolvarse (con polvos de tocador) cprio plvere se ornare.

empresa: (cosa que se emprende) inceptum,


i n; opus, peris n // (sociedad comercial o
industrial) socetas bonis gignendis, procreandis, pariendis. Uso: - agrcola, rstica socetas; - autnoma, domus effectria sui iuris;
- familiares, res oeconmicae familiares; - industrial, socetas industrialis; opus mercatrium; domus vel socetas effectria; mediana, socetas mdii rdinis; - productora, socetas bonis gignendis magni vel
mdii rdinis; - textil, socetas textlibus gignendis; - de dimensiones familiares, socetas
familiaris rdinis; - de grandes proporciones ,
socetas altioris rdinis; - de video juegos, of-

367

empresario
ficina ludis televisficis gignendis.

empresario: conductor, oris m. Sin: redemptor; susceptor; erglabus; conductor peris,


perae, operarum; redemptor perum. Uso: de pompas fnebres, libitinrius; - de teatro,
choragus; dminus vel dux gregis.

empuadura: cpulus, i m. Sin: mancula.


Uso: - de la espada, gldii cpulus.
emulsin: emlsio, onis f. Sin: emulsum medicamentum; mixtura oleosa.

emulsionar: emulsionare. Sin: in emulsionem (vel in emulsum medicamentum) convrtere.

enagua o enaguas: indcula, ae f. Sin: tnica


interior.

enajenacin: alientio, abalientio, onis f.


Sin: alinitas; defctio; mentis alientio vel
alinitas.
enajenar: alienare, abalienare.

enlage: enllage, es f; enallaxis, is f.

enana: nana, ae f. Sin: pumlio, nis f //


(mujer de baja estatura) pusilla vel prvula
mlier; despect, frustum (-i n) muleris.

enano: adj pusillus, a, um // sust nanus, i m.


Sin: pumlio; pmilus. Uso: - de jardn,
nanus hrticus // (hombre de baja estatura)
pusillus vel prvulus homo; despect, homncio, onis m; homullus; homnculus; frustum
(-i n) hminis.

enarbolar: propnere. Uso: - las banderas a


media asta, en seal de duelo, vexilla, pblici
luctus caus, in mdiis palis propnere.

enarenar: aren obrere. Sin: arenam afferre

vel cumulare.

encabalgamiento: lgnea compges ad tormenta bllica sustinenda.

encadenamiento: concatentio, onis f. Sin:


nexus, us m. Uso: - de causas naturales, naturlium causarum nexus.
encadenar: catenare. Sin: vincire; catenis
onerare vel alligare. Uso: - juntamente, concatenare.

encaje: dentculus, i m. Sin: opus denticulatum, hamatum, reticulatum, spiculatum; txtile (-is n) pinnatum; retculum denticulatum;
reticulatus textus. Uso: - de aguja, opus acu
denticulatum; - bordado, opus acu pictum ac
denticulatum ( vel pinnatum).
encajonamiento: dispostio in arca facta.
encajonar: in arca cndere.

encallar: (dar la embarcacin en la arena sin


poder salirse de ella) sdere. Sin: vado vel
in vadum illdi; litribus vel in ltora illdi.
Uso: hacer - una nave, navem in vadum impngere; impngere navem litribus vel in ltora; quedar encallado, haerere // (fig, no
poder salir adelante en un negocio o empresa) haerere. Sin: conquiscere; haesitare;
nimo pendre. Uso: el asunto est encallado, res vel negtium haeret; me encuentro
encallado, hereo quid fciam; nimi vel
nimo pndeo; in pendenti sum.

encallecer: (criar callos) occallscere. Sin:


callum obdcere // (endurecerse la carne a
manera de callos) obdurscere, obdurare, indurscere // (fig, endurecerse con la costumbre en los trabajos o en los vicios)
occallscere. Sin: callum obdcere; durari vel
se durare. Uso: - contra el dolor, callum obdcere dolori.

368

enccargo
encallecido: callosus, a, um // fig occallatus,
a , um. Sin: duratus. Uso: - en los vicios, vtiis occallatus.

encanto: (atractivos fsicos de una persona)


allciens venustas (-atis f). Sin: venustas et
pulchritudo crporis.

encaminar: viam patefcere. Sin: in viam indcere.

encaizar: clamis obtgere vel cludere.

encaminamiento: in iter indctio.

encanalado: canali deductus. Sin: in


canalem immissus.

encanalar: aquam in canalem immttere.


Sin: aquam canali dedcere.

encandilamiento: (accin) coruscamen,


mnis n; corusctio, onis f // (efecto) obcaectio, caectio, onis f. Sin: oculorum caligtio,
caligo (-gnis f), scintilltio.

encanillado: involtio, onis f.

encantador: incantator, oris m. Sin: qui,


quae, quod fscinat // (extraordinariamente
bello) venustate (ad se) allciens. Sin: ffluens venustate.

encantamiento: (accin) incanttio, onis f.


Sin: fascintio; cntio; incantamentum //
(efecto) fscinum, i n; si con filtro mgico,
venefcium, ii n // (frmula mgica) carmen,
mnis n.

encantar: incantare. Sin: fascinare vel effascinare // (fig, embelesar) allcere. Sin: attrhere; rpere; ad se rpere; devincire; delenire
vel delinire; nimum a crpore abstrhere;
mentem a crpore sevocare // (causar placer)
voluptate perfndere. Sin: suviter permulcre; suavssime affcere. Uso: estar encantado por alguna cosa, incredibliter delectari
liqua re // (cautivar la atencin de uno) alicius mentem allcere. Sin: alicius nimum
vehementer retinere.

encaizada: clami complexi vel innexi.

encaparse: se convlvere penul. Sin: tegi


vel cntegi penul; penulam indere.
encapotado: paenulatus, a, um.
encapotar: penul invlvere.

encapricharse: (cobrar o tener capricho por


una persona o cosa) liquem vel liquid adamare.
encapsular: in cpsulam introdcere.

encapuchado: cucullatus, a, um. Sin: cucullo


opertus.
encapuchar: cucullo invlvere.

encarcelacin o encarcelamiento: incarcertio, onis f. Sin: in custdiam inclsio.

encarcelador: incarcerator, oris m.

encarcelar: incarcerare. Sin: in crcerem


(vel in custdiam, vel in vncula) concere, incldere, mttere.

encargado: curator vel procurator, oris m.


Sin: praefectus. Uso: - de negocios ad nterim, nterim curam agens ad negtia.

encargo: mandatum, i n; mandatus, us m.


Sin: iussum, i n; iussus, us m. Uso: por -, alicius mandato vel mandatu; alicius iussu;
cumplir encargos, mandata xsequi, fcere,
effcere; dar encargos, mandata licui dare,
trdere, crdere; recibir encargos, mandata

369

encarnacin
ab liquo accpere, recpere, suscpere.

encarnacin: incarntio, onis f. Sin: humanae naturae assmptio // fig typus, i m; exemplar, aris n.
encarnarse: (tomar carne humana) incarnari. Sin: humanam naturam assmere; caro
fio.

encartonar: in chartceum amictum immttere.


encasillar: in lculis dispnere.

encustico: encusticus vel encustus, a, um.


Sin: pictus colribus ustis.

encausto: (Pint, adustin o combustin) encustum, i n. Uso: pintura al -, encustum;


encustica, ae f ; pictura encustica; encusticum opus; pintar al -, encusto pngere //
(tinta roja con que escriban los emperadores) encustum (sacrum) vel encutum.
enceflico: encephlicus, a, um.

encefalitis: encephalites, is f; encephalitis,


dis f. Sin: crebri infltio; encphali inflammtio.

encfalo: encphalon vel encphalum, i n;


encphalus, i m.
encefalografa: encephalogrphia sive encephalographa, ae f.
encefalograma: encephalogramma, tis n.

encendedor: (aparatito para encender cigarros, etc.) ignitbulum, i n. Sin: ignirium;


igniria machnula; machnula ignfera vel
ignparens; mechanema incensrium. Uso: de cigarrillos, ignitbulum vel incendbulum
nicotianum; tabaci incendbulum; alargar el

-, ignirium porrgere; alcnzame el -, ignirium cedo; este - no funciona, ignirium cessat // (el que enciende los faroles pblicos)
lanternarum accensor vel incensor.

encender: accndere. Uso: - la luz, lumen accndere; - la radio, radiophnum accndere;


fcil de -, fcile accensbilis.
encendido: Autom igntio, onis f. Sin: accnsio. Uso: - retardado, accnsio retardata;
llave del -, clavcula ignitionis; sistema de -,
rtio accensionis.

encerado: adj ceratus vel inceratus, a, um //


sust, v. pizarrn.
enceramiento: ceratura, ae f.

encerrar: cludere. Sin: incldere. Uso: - en


un lugar, cludere in liquem locum vel in
liquo loco; - en una cosa, incldere (in) liqua re; - en la crcel; meter en la -, in crcerem concere; encerrarse en casa, se domi
tenere.
enchapado: ars lminas obducendi licui rei.

enchapar: lminas licui rei obdcere.

enchufe: Electr pinna, ae f. Sin: spina; clavcula; spina elctrica; spina conexiva; spina
contacts. Uso: - hembra, cpsula matrix;
caja de -, capsa contacts; cpsula prensria;
loculamentum elctricum.

encclica: encclica, ae f. Sin: encclia, orum


npl; epstula encclica, ae f; ltterae (-arum
fpl) encclicae. Uso: la - Pacem in terris, Encclicae Ltterae Pacem in terris; Litterae
Encclicae a verbis incipientes Pacem in terris; la - Populorum progressio, Encclicae
Ltterae, quibus intium (vel exrdium) Populorum Progrssio; la - Ecclsiam suam,
Ltterae Encclicae, quae initium a verbis Ec-

370

encuadernado
clsiam suam ducunt.

enciclopedia: encyclopaeda, ae f. Sin: encclios disciplina; omnium rerum doctrina; universae doctrinae orbis; mnium rerum
scintia ; disciplinarum universarum summa
vel compndium; mnium rtium disciplinarumque descrptio; disciplinarum mnium
complxio, summa, descrptio, orbis; doctrinarum mnium corpus // (diccionario enciclopdico)
lxicon
encclion
vel
encyclopedicum. Uso: - jurdica, encyclopedia iurdica; corpus (-pris n) iuris; omnis
iuris corpus.

enciclopdico: encyclopedicus, a, um. Uso:


hombre -, vir omni doctrina ornatus; cultor
mnium (rtium et) disciplinarum; vir eruditissimus; obra -, opus (peris n) omnes disciplinas complectens, tener una cultura -,
omnem nosse disciplinam.
enciclopedismo: encyclopaedismus, i m.

conferir a uno la -, quitis torquati dignitate


liquem insignire, decorare, ornare, honestare.
encondroma: enchondroma, tis n.

encontrar: invenire // (- despus de buscar)


reperire // (descubrir) reperire // (sorprender)
deprehndere; (- inopinadamente) offndere
// encontrarse (hallarse), esse. Sin: versari.
Uso: - en un estado, se habere (bien, bene;
bastante bien, satis bene; mal, male); - con
alguien, licui occrrere ; bviam licui venire; in liquem incdere.
encorvado: curvatus vel incurvatus, a, um.

encorvadura o encorvamiento: curvtio vel


incurvtio, onis f. Sin: curvamen (-mnis n);
curvedo (-dnis f).
encorvar: curvare vel incurvare.
encostrar: crust obdcere.

enciclopedista: encyclopaedista, ae m.

enclavado: inclusus, a, um. Uso: sitio - dentro del rea de otro, territrium in aliena terra
inclusum.
encltico: enclticus, a, um.

encoladura o encolamiento: glutintio, conglutintio, onis f // (efecto de encolar) glutinamentum, i n.

encolar: glutinare; conglutinare; agglutinare.


encomendarse: - a uno por algo, liquem
adhortari de liqua re.

encomienda: (dignidad dotada de renta que


se otorgaba a algunos caballeros en las rdenes militares) commenda, ae f. Sin: quitis
torquati munus (-nris n) vel dgnitas. Uso:

encuadernacin: (accin de encuadernar)


glutintio vel conglutintio, onis f. Sin: librorum compctio vel concinntio // (la manera como est encuadernado un libro)
ligatura, ae f. Uso: - a la francesa, ligatura
frncica; - a la rstica, tegumentum rsticum
vel rusticanum; libellus consutus; liber incompactus // (forro o cubierta que se pone a
los libros) librorum vel libri tegumentum, integumentum, tegimentum, involcrum. Uso:
- en cuero, integumentum alutcium; tegumentum e crio factum; - en pergamino, tegumentum membrneum; - en piel, pellcium
tegumentum; tegumentum ex pelle factum; en plstico, tegumentum plsticum; - en tela,
tegmentum lnteo contectum // (taller donde
se encuaderna) officina vel taberna glutinatria.
encuadernado: glutinatus, conglutinatus, a,

371

encuadernador
um. Uso: ejemplar -, exemplar ligatum; libro
- en cuero, en pergamino, en piel, en tela,
liber crio, membran, pelle, lnteo tectus,
contectus, instructus, munitus, compactus.
encuadernador: glutinator vel conglutinator,
oris m. Sin: compactor; bibliopgus, i m; bibliopga, ae m; religator; librorum vel librrius glutinator, compactor, religator,
concinnator.

encuadernar: glutinare vel conglutinare.


Sin: colligare; religare; contgere. Uso: - un
libro en tela, en cuero, en pergamino, lnteo
vel txtili, crio, membran librum tgere,
contgere, concinnare, compngere, munire,
vestire; mquina de encuadernar, mchina
compactria vel bibliopctica; - en (o a la)
rstica, (librum) filo compngere crassioreque chart tgere.
encuadramiento (encerrar en un marco o
cuadro) in forma inclsio // (distribuir) distribtio, onis f. Sin: defintio // (incluir en un
esquema u organizacin) inclsio (-onis f )
in + abl.

encuadrar: (encerrar en un marco o cuadro)


inquadrare vel quadrare. Sin: marginare;
mrgine incldere; in forma incldere; tbul marginat incldere; liquid mrgine
munire // (incluir) incldere.

encuadre: (Fotogr, enfoque de la imagen)


imginis circumscrptio.

encubridor: receptator, ris m. Sin: scleris


vel sclerum scius; flagtii vel flagitiorum
fautor.
encubridora: receptatrix vel receptrix, cis f.
Sin: scleris vel sclerum scia; flagtii vel
flagitiorum fautrix.

encuentro: - conyugal, coniugalis congrs-

sio.

encuesta: demoscopa, ae f. Sin: questio; inquistio; investigtio; indagtio.


encuestador: percontator, oris m.

encurtidos: macerata aceto edlia (-orum


npl).

endecgono: adj hendecagnus, a, um // sust


hendecagnum, i n.
endecaslabo: hendecasllabus, i m.

endemia: endmia sive endema, ae f. Sin:


morbus endmicus.

endmico: endmicus, a, um. Uso: enfermedades -, morbi domstici.


endemismo: endemismus, i m.

endemoniado: (posedo del demonio) indaemoniatus. Sin: maligno spritu obsessus; a


daemnio (vel a demone) obsessus. Uso:
estar -, maligno spritu obsideri // (fig, muy
perverso) daemonacus. Sin: perversssimus;
scelestssimus; sceleratssimus; lymphatus,
lymphticus.

endeudado: dbitor, oris m. Sin: debens;


aere alieno brutus, oppressus, demersus.
endeudarse: debitorem feri. Sin: mutuari;
aes alienum fcere.

endiablado: daemonacus, a, um.


endadis: hendadys, is f.

endibia, v. achicoria.

endilgador: qui culpam in lterum (vel in


lium) exnerat.

372

enebral
endimetro: endimetrum, i n.

terna) teri inflammtio.

endocardaco: endocardacus, a, um.

endocardio: endocrdium, ii n. Sin: interior


cordis membrana.
endocardtico: endocardticus, a, um.

endocarditis: endocardites, is f. Sin: interior


cordis inflammtio; interioris membranae
cordis inflammtio.

endocarpio: endocarpus vel endocarpos, i m.


Sin: interior fructs membrana; interior
fructs pars.
endcrino: endcrinus, a, um. Sin: intus secernens. Uso: glndula -, glndula endcrina.

endocrinologa: endocrinolgia sive -loga,


ae f. Sin: disciplina vel doctrina de glndulis
endcrinis.
endocrinlogo: endocrinlogus, i m.

endosar: sngrapham (vel mandatum nummrium, vel scdulam nummriam) licui


transferre, transmttere, tradcere, cdere.
Sin: sngrapham transferendam obsignare;
sngrapham obsignando licui inscrbere;
versuram fcere.

endosatario: versur fruens.

endoscopia: endoscpia sive -scopa, ae f.


endoscopio: endoscpium, ii n.

endosmomtrico: endosmomtricus, a, um.

endosmometra: endosmomtria sive -metra, ae f.


endosmmetro: endosmmetrum, i n.
endsmosis: endsmosis, -is f.

endodermo: endoderma, tis n.

endogamia: endogmia sive -gama, ae f.


Sin: homoeogmia.
endogmico: endogmicus, a, um. Sin: homoeogmicus.

endognesis: endognesis, -is f. Sin: interna


genertio vel gnesis; ntimus ortus (-us m).
endogentico: intus gnitus.

endgeno: endgenus, a, um. Sin: intus


ortus.
endolinfa: endolympha, ae f.

endonefritis: endonephrites, tdis f. Sin: interioris renum membranae inflammtio.

endometritis: endometrites, is f. Sin: (in-

endosmtico: endosmticus, a, um. Sin: ad


endsmosin spectans.

endoso: obsignatae sngraphae transltio.


Sin: versura, ae f.
endospermo: intrius semen.
endotelio: endothlium, ii n.

endotrmico: endothrmicus, a, um.

endovenoso: in venas infusus vel iniectus.

endulzar: edulcare. Sin: dulcorare.

enebral: iuniperorum dumetum. Sin: iunperi, orum fpl.

373

enebrina
enebrina: iunperi baca, ae f. Sin: iunpera
baca.

enebro: iunperus, i f. Uso: del -, iunperus, a,


um.

enemistad: inimictia, ae f. Uso: por - personales, propter inimictias personales; tener con alguien, inimictias grere (vel exercere)
cum liquo.
eneoltico: aeneolthicus, a, um.

energtica: energtica, ae f. Sin: energtica


scintia, disciplina, doctrina; energae
scintia.
energtico: energticus, a, um.

energetismo: (energtica) v. esta voz //


(Filos, dinamismo radical) energetismus, i m.

energa: energa sive enrgia, ae f. Sin: vis.


Uso: - atmica, nuclear, energia atmica; vis
nuclearis; - cintica, vis cintica; vis mots,
vis celeritatis; celeritatis impulsus; - elctrica, energia elctrica; fluentum elctricum;
elctrica vel elctrina vis; elctridis vis vel
virtus; sucnea vis; - electroqumica, energia
electrochmica vel electrochmica; - motora,
vis motria; - neumtica, energia pneumtica; - qumica, energia chmica; - radiactiva, vis rdians; - solar, energia solis; trmica, energia (vel vis) thrmica.
energmeno: (posedo del demonio) energmenus, i m // fig homo furens, furiosus,
lymphatus, lymphticus; homo furore correptus. Uso: pareca un -, tamquam frere videbatur.
enero: Ianurius (mensis, is m).
enervado: enervis, e.

enfant gat: puer delicatus vel fastidiosus.

Sin: puer indulgnti depravatus.

enfant prodige: mirficus vel mirbilis puer;


mirfica vel mirbilis puella.

enfant terrible: puer timendus, metuendus,


molestus, importunus.
nfasis: mphasis, -is (ac -im vel -in; abl -i).
Sin: eloctio emphtica; elquii vis; verborum vel orationis grnditas, magnificntia,
maiestas. Uso: decir con gran -, magna mphasi dcere // (en mal sentido) inflatum, tmidum dicendi (vel orationis) genus;
ampullae orationis; sermo tmidus vel tumdior.

enfticamente: emphtice. Sin: ardenter;


elate; cum mphasi; per mphasim // (en mal
sentido) inflate vel infltius; tmide.

enftico: emphticus, a, um. Sin: ardens; plenus vi in dicendo // (en mal sentido) inflatus
vel inflatior; tmidus vel tumdior; trgidus.

enfermedad: morbus, i m. Uso: - contagiosa,


morbus contagiosus; - crnica, morbus diuturnus; - endmica, morbus endmicus; - epidmica, morbus epidmicus; - infantiles,
puerorum morbi; - infecciosa, morbus tabficus; - profesionales, artficum morbi.

enfermera: infirmria, ae f. Sin: aegri vel aegrorum ministra; curatrix aegrotorum; noscoma (- de hospital).

enfermera: aegrotntium cubcula (piezas


para enfermos). Sin: infirmorum sedes; valetudinrium, ii n (hospital en general).

enfermero: infirmrius, ii m. Sin: valetudinrius; aegrorum minister; infirmorum curator; noscomus (- de hospital).

enfermizo: aegrotcius, a, um. Sin: imbe-

374

engomar
cllior; valetdine infrmior.

enfermo: aeger, aegra, aegrum; aegrotus, a,


um; aegrotans, antis. Uso: - grave, aeger
morbo gravi; - incurables, aegrotantes insanbiles; insanabliter aegrotantes; - mental,
mente aeger; - terminales, aegrotantes morientes; estar -, aegrotare; aegrotus sum.
enfervorizar: excitare. Sin: accndere, incndere // enfervorizarse, ardscere. Sin: fervscere; incendi.

enfeudado: infeudatus, a, um. Sin: feudali


vnculo obligatus.
enfeudar: infeudare. Sin: feudo investire;
vnculo feudali obligare; ppidum vel regionem lege vectigali licui attribere.

enfisema: emphysema, tis n. Uso: - pulmonar, pulmonum emphysema; pulmonum infltio; pulmonum alveolorum dilattio.

enfiteusis: emphyteusis, is f. Sin: ius emphytuticum. Uso: dar en -, liquid iure emphytutico attribere.
enfiteuta: emphytuta, ae m.

enfrascar: vinum cndere in lagoenas. Sin:


(vinum) in flascis cndere, recndere, repnere; in oenphora vinum infndere, immttere, ingrere.

enfriamiento: frigidtio vel infrigidtio, onis


f. Sin: refrigertio; refrigescntia; perfrctio.

enfriar: frigidare. Sin: refrigerare. Uso: me


enfri, perfrictionem (mihi) contraxi.

enganche: (pieza o aparato dispuesto para


enganchar) uncus, i m // (accin de enganchar una cosa) v. acoplamiento.
engaador: fraudator, oris m. Sin: deceptor,
oris m.

engao: (falacia) dolus, i m. Sin: fraus, fraudis f; fallcia, ae f; decptio, onis f. Uso: con
-, per dolum // (mentira) mendcium, ii n //
(error) error, oris m // - de los ojos, ludbrium
oculorum; reconocer su -, errorem suum agnscere; deshacer un -, errorem aperire.

engaoso: dolosus, a, um. Sin: fallax, acis.

engastadura: inclsio, onis f. Sin: insrtio.


engaste: pala, ae f. Sin: funda.

enfitutico: emphytuticus, a, um.

enflaquecer: macrscere, emacrscere. Sin:


macscere; gracilscere.

enflaquecimiento: crporis attenutio, extenutio, tenutio. Sin: mcies, i f.

enfocar: Fotogr in foco ptico pnere. Sin:


focussare.

enfrascamiento: in oenphorum (vel in oenphora) vini infsio. Sin: (vini) in phlascam


(vel in phlascas) immssio; (vini) in lagoenis
(vel in oenphoris, vel in phlascis) conditura.

englobar: complecti.

engolfarse: se immrgere. Sin: se ingurgitare


// (fig, meterse mucho en una cosa, entregarse a ella por completo) - en los estudios,
bdere se ltteris vel in ltteras; haerere libris
vel in libris; haerere ltteris vel in ltteris; doctrinae stdiis se dare vel se ddere; - en los
placeres, in volupttibus volutare; - en los vicios, in vtia se ingurgitare; ingurgitare se in
vitiorum volutabrum; in vitiorum caeno (vel
volutabro) icere.
engomar: gummi (vel cummi, vel commi)

375

engordar
illnere.

engordar: tr pinguefcere. Sin: saginare.


Uso: hacer -, obesare // intr pinguscere; pinguis fio. Uso: empiezo a -, pinguis esse coepi
vel incpio.
engranaje: (efecto de engranar) denticultio,
onis f. Sin: increntio; denticulorum implictio; rotarum denticulorum implictio. Uso: diferencial: denticultio differentialis // (conjunto de las piezas que engranan) machinamentum denticulatum vel dentatum. Sin:
mchina denticulata; dentes vel dentculi mpl.
Uso: - diferencial, aniscycla, orum npl // fig,
- burocrtico, administrativa machintio vel
mchina.
engranar: dentculis implicari. Sin: rotarum
dentculis implicari.
engrapadora, v. abrochadora.

engrasacin: nctio, onis f. Uso: - de coche,


(autocineti) dipe nctio // (lubrificacin) lubrictio, onis f.

engrasador: adj unctrius, a, um ; sust unctor, oris m // (lubrificante) adj lubrificatrius,


a, um; sust lubrificatrium, ii n.
engrase: (engrasacin) v. esta voz // (lubrificacin) lubrictio, onis f.

engripado: pituitosus, a, um. Sin: pitut laborans; contagione grppica vexatus.

engrosamiento: crasstio, onis f; crassamentum, i n. Sin: incrementum.


engrudar, v. encolar.

engrudo: gltinum, i n. Sin: gluten, tnis n.

enguantar: (manum) digitbulis tgere vel

vestire.

enguijarrar: glre substrere vel obrere.


enguirnaldar: sertis ornare. Sin: redimire.
engullir, v. tragar.

enharinar: farinam licui vel licui rei asprgere. Sin: liquem vel liquid farin asprgere, consprgere.

enigma: aenigma, tis n (dat abl pl -atis vel


-tibus). Sin: ambages, um fpl; griphus, i m.
Uso: adivinar un -, aenigma slvere; ambages aperire.
enigmticamente: aenigmtice. Sin: ambgue; obscure vel obscrius; perplexe; per ambages.

enigmtico: aenigmticus, a, um. Sin: obscurus, perobscurus; ambguus; perplexus; arcanus. Uso: cuestin -, questio ambgua,
obscura, perplexa; palabras -, ambages, um
fpl; ambgua verba; respuesta -, perplexum
responsum.

enigmatista: aenigmatista vel aenigmatistes,


ae m. Sin: qui aengmata solvit vel proponit;
qui obscure lquitur.

enjabonadura: sapone ltio, lotura, lavtio,


abltio.

enjabonar: saponare vel persaponare. Sin:


sapone ngere vel lavare. Uso: - el cuerpo,
corpus sapone illnere; - las manos, manus
sapone confricare.
enjalbegado, v. enjalbegadura.

enjalbegador: dealbator vel albator, oris m.


Sin: albrius; albinus; tector.

376

enotecnia
enjalbegadura: dealbtio, onis f. Sin : cerussae indctio, illtio, circumltio.

enjalbegar: dealbare // (fig, afeitar) fciem


fucare. Sin: fciem pigmentis illinire.

enjaular: cve (in cvea, in cveam) incldere. Sin: in cvea cndere; in claustrum
incldere.
enjoyar: gemmis ornare vel consrere.

enjuagar: abstrgere. Sin: elere; perlere;


collere; ablere.
enjugamanos, v. toalla.

enmascararse: personam smere. Sin: personam sibi aptare // fig se assimulare; fngere;
ostndere; mentiri.

enmienda: (satisfaccin y pago del dao


hecho) satisfctio, onis f.

ennegrecer: nigrificare. Sin: fuscare; subnigrscere; nigrum vel fuscum colorem licui
rei indcere.
enofilia: oenophlia, ae f. Sin: vini amor.

enfilo: oenphilus, i m. Sin: vini amator,


cultor, studiosus.

enofobia: oenophbia sive -phoba, ae f. Sin:


vini horror.

enladrillado: pavimentum testceum.

enladrillar: (pictis) latrculis constrnere.

enofbico: ad oenophbiam prtinens.

enlucir: illnere. Sin: incrustare.

enlutar: nigro insigni ornare. Sin: nigr not


ornare (vexillum).

enmarcar: (in) forma incldere. Sin: marginare. Uso: - un cuadro, tbulam (in) forma
incldere; tbulam marginare; cuadro enmarcado, tbula marginata.
enmascarado: adj personatus, a, um // sust
personatus homo.

enmascaramiento: personae smptio. Sin:


vestis muttio // fig dissimultio, onis f.

enmascarar: (en sentido propio) personam


accommodare (aptare, applicare, impnere)
licui. Sin: personam alicius cpiti impnere vel adcere // (en sentido fig) tgere; obtgere; occultare; dissimulare; praetxere.
Uso: - con la expresin del rostro lo que uno
piensa, fronte occultare sentntiam.

enfobo: oenphobus. Sin: oenophbi affectus; vinfugax, acis; vinfugus.

enforo: (entre los antiguos, vasija destinada


al vino) oenphorum, i n.

enologa: oenolgia sive -loga, ae f. Sin: vini


conficiendi et conservandi doctrina, scintia,
disciplina; vinorum pertia.

enolgico: oenolgicus, a, um. Sin: ad oenolgiam ttinens.

enlogo: oenlogus, i m. Sin: oenolgiae studiosus; vinorum peritus, doctor, cultor; vini
conficiendi et conservandi peritus.
enometra: oenomtria sive -metra, ae f.
enomtrico: oenomtricus, a, um.
enmetro: oenmetrum, i n.

enotecnia: oenotchnica, ae f. Sin: ars vinum

377

enredo
faciendi.

enredo: (nudo o intriga del poema pico o


dramtico o de la novela) nodus, i m. Sin:
complexus vel nexus argumentorum.

enrejado: (conjunto de rejas) retculum, i n.


Sin: saepimentum cratcium; opus reticulatum; cancellatum vel clatratum opus; clathri
vel clatri, orum mpl; cancelli, orum mpl // (pp
de enrejar) cancellatus, a, um. Sin: cancellosus; cancellis instructus, munitus // (celosa)
transenna, ae f // (emparrillado) cratis vel crates, is f.
enrocar: arroccare.

enroque: arrocctio, onis f. Uso: realizar el -,


v. enrocar.
ensabanar: lnteis vel linteamnibus invlvere.
ensacado: in clleo cnditus. Sin: in clleum
insutus.

ensacar: in clleum insere. Sin: in clleo


cndere; in follem vel in folles confercire.

ensalada: acetria, orum npl. Sin: lera, um


npl; herbae, arum fpl. Uso: - rusa, mixtura
russa; lerum mixtura russa; acetria ovis
commixta Russorum more; - de frutas, poma
concisa commixtaque in liqumine.

ensaladera: vas leri condiendo. Sin:


scphium vel scpium lactucrium. Uso: - de
plata, scphium lactucrium ex argento.

ensambladura o ensamble: commissura, ae


f. Sin: coninctio; coagmenttio; iunctura.

ensaamiento: vehemntia, ae f. Sin: saevtia; immnitas. Uso: - teraputico, vehemntia theraputica.

ensayador: explorator, oris m. Sin: examinator; spectator; qui probat.

ensayar: tr probare. Sin: experiri; explorare;


experimento spectari // intr se exercere.

ensayismo: ars opusculorum altiore doctrina


conscriptorum vel conscribendorum.

ensayista: opsculi altioris doctrinae scriptor.

ensaystico: ad artem opusculorum altiore


doctrin conscriptorum ttinens.

ensayo: (examen, prueba de una cosa) experimentum, i n // (escrito breve destinado a un


peridico o publicado por l, o formando
libro con otros del mismo gnero) opsculum, i n. Sin: libellus // (Qum, operacin
qumica que se efecta para determinar la
composicin de los minerales) probtio, onis
f. Sin: specttio // (Qum, anlisis rpido de
un producto comercial para averiguar su
grado de pureza) inspctio, onis f.
ensenada: ltoris flexus (-us m).

enseanza: (accin y efecto de ensear)


instittio, onis f. Sin: erudtio. Uso: - activa
del latn, activa linguae latinae instittio; escolar, instittio scholaris; - facultativa,
instittio facultativa; - metdica, docendi
rtio et via; rtio ac doctrina; - religiosa,
instittio religionis vel religiosa; - de la doctrina cristiana, christianae doctrinae tradtio;
- de lenguas por radio, linguarum instittio
radiophnica; - del latn, instittio latina; linguae latinae instittio // (conjunto de conocimientos) - primaria, primera -, instittio
elementria, primria; - media, - secundaria,
segunda -, instittio secundria vel secundi
rdinis; - superior, instittio superior.
enseres: instrumenta, orum npl. Uso: - de es-

378

entintar
cuela, instrumenta vel utenslia scholstica;
- de oficina, instrumenta offcii.

ensillar: equum strnere. Sin: equo sellam


impnere; incere equo ephppium.

entablacin: contabultio vel tabultio, onis


f. Sin: contigntio.

entablado: tabulatum, i n. Sin: coasstio vel


coaxatio; coassamentum.
entabladura, v. entablacin.

entallador: scalptor, oris m. Sin: caelator;


sculptor.

fortitudo; nimi robur.

entrico: entricus, a, um. Sin: intestinorum


(gen).

enteritis: enterites, -is vel -dis f. Sin: tenesmus vel tenesmos, i m; intestini vel intestinorum inflammtio.

enterocele: enterocele, es f. Sin: intestinorum


hrnia.

enteroclico: enteroclicus, a, um. Sin: qui


enterocele laborat.

entalladura: scalptura, ae f. Sin: sculptura.

enterocelitis: enterocelites, is f. Sin: tnuis


intestini colique inflammtio; tnuis crassique intestini inflammtio.

entarimar: contignare. Sin: tabulatum strere.

enteropata o enterosis: enteropatha, ae f.

entarimado, v. entablado.

ente: res, rei f. Sin: ens, entis n. Uso: - Supremo, supremum vel supernum Numen;
summus Deus // (asociacin) coetus, us m.
Sin: consocitio // (institucin) institutum, i
n.
entelequia: entelchia sive entelecha, ae f.

entendedor: peritus, i m. Sin: intllegens


rerum aestimator.

entenderse: - con alguien, consentire cum


liquo.
entendido: doctus. Sin: eruditus.

enterectasia: enterectsia, ae f. Sin: intestinorum infltio.

entereza: (integridad) intgritas, atis f // (fig,


constancia, fortaleza) constntia, ae f. Sin:

enterofloga o enteroflogosis: enterophlogosis, -is f. Sin: intestinorum inflammtio.


enterostenosis: enterostenosis, -is f .

enterotoma: enterotmia sive -toma, ae f.


Sin: intestinorum sctio.
enterotmico: enterotmicus, a, um. Sin: ad
enterotmiam ttinens.
entertomo: entertomum, i n.
entidad, v. ente.

entierro: funus, nris n. Sin: funertio; exsquiae, arum fpl; fnebris eltio.

entimema: enthymema, tis n. Sin: commentum; commenttio.

entintar: (manchar) atramento foedare //


(cubrir con tinta) atramento oblnere vel
instrere.

379

entoldado
entoldado: (toldo o conjunto de toldos colocados y extendidos para resguardar del sol)
tentrium, ii n. Sin: velrium; vela, orum npl.

entomologa: entomolgia sive -loga, ae f.


Sin: de insectis disciplina, doctrina, scintia.

entomolgico: entomolgicus, a, um. Sin: ad


entomolgiam spectans.

entomologista o entomlogo: entomlogus,


i m. Sin: entomolgiae peritus, cultor; insectorum studiosus.

entonacin: praecntio, onis f. Sin: modus


vel sonus vocis.

entonar: praecnere. Sin: insonare. Uso: - un


canto, cnticum impnere; - un salmo, impnere psalmum.

entontecer: (poner tonto) obtndere. Sin: hbetem fcere; ad hebetdinem redgere; mentem (alicius) hebetare, exinanire, extenuare
// (volverse tonto) hebscere. Sin: mente hebetari vel privari; hebes fio.
entorpecimiento: torpedo, dnis f.

entrada: (sitio por donde se entra) ditus


(-us m) in (vel ad) liquem locum // (principios de una comida) promulsis, dis f. Sin:
antecnium; gusttio; gustatrium // (billete
que sirve para entrar en un teatro u otro sitio
donde se dan espectculos) tssera, ae f. Sin:
tessrula; tssera vel tessrula aditialis; tssera ingresss. Uso: - libre, ditus patet; - trucha, tessrula adulterata; - para el partido de
esta tarde, tssera pro certmine vsperi
spectando; reservar la -, tsseram aditialem
praenotare // (vestbulo) trium, ii n.

entramado: compactura, ae f. Sin: compctio; compges, is f; compositura // fig, - de


complicidades, conspirationis iunctura.

entrampar: in fveam concere. Sin: lqueo


captare // fig liquem decpere, deldere.

entrecano: semicanus, a, um. Sin: canescens; albescens.

entredecir: (prohibir la comunicacin con)


interdcere. Sin: prohibere; vetare; praecldere vel interdcere liquid licui; interdcere
licui liqua re // (poner en entredicho) v. entredicho.

entredicho: (pp de entredecir) interdictus.


Sin: prohbitus; praeclusus; vtitus // (puesto
en -) cui interdictum est liqua re // (castigado con - eclesistico) interdictus. Uso: personalmente -, personliter interdictus //
(prohibicin de hacer o decir alguna cosa)
interdctio, onis f; interdictum, i n. Sin: prohibtio; vtitum // (censura o pena eclesistica) interdictum, i n. Sin: sacrorum
interdctio; sacrificiorum interdctio. Uso: personal, local, general, particular, interdictum personale, locale, generale, particulare;
- de una comunidad, interdictum in communitatem; - de entrar en la iglesia, interdictum
ab ingressu ecclsiae; castigar con - una ciudad, un templo, urbem vel civitatem, templum interdictione sacrorum punire; incurrir
en -, in interdictum incrrere; infligir el - a
uno, licui sacrifciis interdcere; lanzar un contra, interdictum ferre in + ac; quitar o levantar el -, interdictum tllere; sacrorum ius
restitere.
entreds: (tira bordada o de encaje que se
cose entre dos telas) paraguda, ae f; paragudis, is f.

entrega: Impr fascculus, i m. Sin: artculus


prtibus ditus. Uso: publicar por entregas,
per intervalla dere // (accin de entregar)
tradtio, onis f. Uso: la - de una plaza fuerte,
dedtio ppidi.

380

envasado
entregar: trdere. Sin: dare; ddere. Uso: - a
los sospechosos de crmenes de guerra al tribunal de La Haya, de crimnibus belli suspectos in tribnal haagense trdere //
entregarse, se trdere. Sin: se dare; se ddere.
Uso: - a la melancola, a los placeres, al
ocio, a los vicios, indulgere vel se ddere angribus, volupttibus, ignviae, vtiis; - (rendirse) a alguien, se trdere licui vel ad
liquem; - espontneamente al tribunal, su
sponte tribunali se trdere // (confiar, encomendar) mandare. Sin: commttere.

entrems: promulsis, dis f. Sin: gustatincula; gusttio; oblectamenta, orum npl.

entremetimiento: interventus , us m. Sin:


interpostio; intercssio.
entrenador: exrcitor, oris m. Sin: exercitator; instructor; magister, tri m. Uso: - de un
equipo, exercitator gregis vel turmae; - de futbolistas, pedilusorum exrcitor.

entrenamiento: (accin y efecto de entrenar


o entrenarse) instittio, onis f. Sin: erudtio.
Uso: - de animales, domitura, ae f // (preparacin para un deporte o una competicin)
exercittio, onis f (en algo, in liqua re vel
alicius rei).
entrenar: (ejercitar) exercere liquem (in)
liqua re vel ad liquid // entrenarse, exerceri; se exercere vel se exercitare (liqua re
vel in liqua re). Uso: - en la carrera y en la
lucha, exerceri currendo et luctando.

entrevista: (reunin concertada) collquium, allquium, ii n. Sin: colloctio, onis


f. Uso: - psicolgica, explortio vel investigtio psycholgica; hacer una -, in alicius
collquium venire; venire in collocutionem
cum liquo; mantener una larga - sobre un
asunto, clloqui inter se multum de liqua re;
pedir una -, collquium alicius ptere //

(dilogo entre un representante de los medios


de difusin y una personalidad) collquium,
ii n. Sin: interrogatrium; interrogtio; perconttio; collquium percontativum, interrogatrium. Uso: - radial, radiophnica
perconttio; radiophnicus congressus.
entrevistador: percontator, oris m.

entrevistar: (en el periodismo) percontari


(liquem de liqua re, liquid ab vel ex liquo, liquem liquid). Sin: adire (vel vsere,
vel convenire) liquem ad percontandum;
conventum vel divrbium habere cum liquo
// entrevistarse, clloqui (vel convenire, vel
cngredi) cum liquo.
entronizacin: inthroniztio, onis f.

entronizar: inthronizare. Sin: in throno


pnere; in slio collocare.

entusiasmo: (exaltacin del nimo) fervor,


oris m. Sin: nimi ardor, inflammtio, permtio, alcritas; mentis ardor, incittio; stdium;
enthusiasmus. Uso: propenso al -, ad nimi
ardorem proclvior // (exaltacin emocional
provocada por un sentimiento de admiracin) el - de los espectadores, spectntium
hminum stdium; stntium frmitus et stdium; el - de los hinchas, fautorum clamor;
clamosae ovationes.
entusiasta: ardens, entis. Sin: fervens; inflammatus; stdio incensus.
enunciar: enuntiare.

enuresia o enuresis: enuresis, is f. Sin: urinae incontinntia. Uso: - nocturna, nocturna


urinae incontinntia.

envasado: (in vas) infusus. Sin: immissus;


ingestus. Uso: cerveza -, cervsia lagoenria.

381

envasador
envasador: (que envasa) infusor, oris m.
Uso: mquina -, mchina infusria // (sust,
embudo grande) infundbulum, i n.

envasar: (in vas) infndere. Sin: immttere;


ingrere.
envase: (accin y efecto de envasar) (in vas)
infsio. Sin: immssio; ingstio. Uso: - en
tonel, in cupa vel dlio condtio, repostio.
envejecer: assenscere.

envenenamiento: venentio, onis f. Sin: venefcium, ii n. Uso: - por gas, venentio gasalis.

envenenar: (volver venenoso) veneno contaminare vel inquinare // (matar) venenare.


Sin: veneno interfcere // envenenarse, venenum smere; veneno mortem sibi conscscere.
envergadura: (de avin) tensura, ae; tnsio,
onis f.

envilecer: dedcoris labe liquem affcere.


Sin: turpitudinis mcul (vel not) liquem
affcere; dedcoris (vel turpitdinis) notam
licui inrere // envilecerse, dedcoris labe se
infcere. Sin: turpitdinis mcul (vel not)
se infcere; dedcoris (vel turpitdinis) notam
sibi inrere.

envo: mssio, onis f. Uso: gastos de -, expensae missionis; - contra reembolso, v. reembolso.

envin: (carrera para el salto) impulsus, us


m. Sin: mpetus, us m. Uso: tomar -, mpetum
cpere; tomado el -, mpetu capto.

envoltorio: involcrum, i n. Uso: - plstico,


involucrum plsticum.

envoltura: involcrum, i n; involucre, is n.


Uso: - gaseosa, involucrum gsicum; - de los
electrones, involucrum electronum.
envolver: convlvere. Sin: complicare.

envuelto: convolutus, a, um. Sin: complicatus.

enyesadura: gypstio, onis f. Sin: gypsi indctio.

enyesar: gypsare. Sin: gypso crustare, incrustare, illnere.

enzima: Qum nzyma, ae f; nzymum, i n.


Sin: solbile fermentum. Uso: - del jugo gstrico, pepsina, ae f ; - del jugo pancretico,
tripsina, ae f.
enzimtico: enzymticus, a, um.

enzimologa: enzymolgia sive -loga, ae f.


eocnico: eocenicus, a, um.

eoceno: Geol adj eocenicus, a, um. Uso: terreno -, eocenica terra // sust eocaene, is, n;
eocaene, es f. Sin: aetas eocenica.

epacta: epactae, arum fpl. Sin: dies epactae;


nnuae adiectiones lunares.

epaggico: epaggicus, a, um.

epgogue: Filos epagge, es f. Sin: indctio;


inductionis ratiocintio; ratiocintio per inductionem.

epanadiplosis: Ret epanalepsis, is f. Sin: repettio sentntiae vel verbi.


epanalepsis, v. epanadiplosis.

eparca: eparchus, i m.

382

epigrafista
eparqua: eprchia sive eparcha, ae f.

epntesis: epnthesis, is f. Sin: adictio ltterae vel sllabae.

epexgesis: epexgesis, is f. Sin: interprettio; explictio.

epicardio: epicrdium, ii n. Sin: cordis involcrum.

epicarpio: epicarpus vel epicarpos, i m. Sin:


exterior frctuum pars vel membrnula.
epicentro: epicentrum, i n. Uso: - de un terremoto, terrae mots epicentrum.

epicrasis: epcrasis, -is f. Sin: lenis curtio;


mitigata curandi rtio.
epicrstico: epicrticus, a, um. Sin: lenis, e.

epicuresmo: epicuresmus, i m. Sin: Epicuri


doctrina.
epicreo: epicurus.

epidemia: epidmia sive epidema, ae f. Sin:


pestilntia epidmica; lues (-is f) epidma.
epidmicamente: epidmice. Sin: epidmica
contagione.

epidmico: epidmicus vel epidmus, a, um;


epidemialis, e. Sin: contagiosus; pestferus.

Epifana: Epiphnia sive -phana, ae f. Sin:


Epiphnia, orum npl; Epiphniae, arum fpl;
dies Epiphaniorum. Uso: fiesta de -, festum
Epiphniae; festum Epiphniae Dmini;
Theophnia sive Theophana, ae f, vel Theophnia, orum npl.
epifenmeno: epiphaenmenon, i n.

epfisis: (pequeo rgano nervioso y glandular situado en el encfalo) epphysis, is f //


(parte terminal de los huesos largos) epphysis, is f. Sin: ossis caput.
epifisitis: epiphysites, is f.

epifonema: epiphonema, tis n. Sin: exclamtio; acclamtio.


epifragma: epiphragma, tis n.

epigstrico: epigstricus, a, um.


epigastrio: epigstrium, ii n.
epignesis: epignesis, is f.

epigentico: epigenticus, a, um. Sin: epignesi ortus.


epigenia, v. epignesis.

epiglotis: epiglottis vel epiglossis, dis f. Sin:


artriae sperae oprculum.
epiglotitis: epiglottites vel epiglossites, is f.
Sin: epiglttidis inflammtio.

epgono: epgonus, i m. Sin: sectator, assectator.

epgrafe: epgraphe, es f; epgrapha, ae f; epigramma, tis n (gen pl -maton; dat y abl pl


-mtis). Sin: ttulus; elgium; inscrptio. Uso:
- sepulcral, v. epitafio.
epigrafa: epigrphia sive -grapha, ae f. Sin:
res epigrphica; inscriptionum ars vel doctrina; titulorum vel epigrmmaton stdium.
epigrfico: epigrphicus, a, um.

epigrafista: (versado en epigrafa) epigraphista vel epigraphistes, ae m. Sin: epigram-

383

epigramatario
matista; epigrammista; inscriptionum studiosus vel peritus.

epigramatario: epigrammatrius, ii m. Sin:


epigrapharum scriptor; epigrmmaton auctor.
epilepsia: epilpsia sive -lepsa, ae f; epilepsis, -is f. Sin: morbus comitialis, caducus,
maior, snticus, sacer.

epilptico: epilpticus. Sin: comitialis;


morbo comitiali (caduco, maiore, sntico,
sacro) laborans.

epinicio: epincion vel epincium, ii n. Sin:


epincium carmen.

epiquerema: epicherema vel epichirema, tis


n. Sin: syllogismi demonstrtio vel probtio.

episcopado: episcopatus, us m. Sin: epscopi


dgnitas, munus, auctritas, offcium, gradus,
ordo // (conjunto de obispos) episcopatus, us
m. Sin: epscopi, orum mpl.
episcopio: (palacio episcopal) episcpium,
ii n.

episodio: episdium, ii n. Sin: narratincula;


emblium; peculiare factum // (digresin) digrssio, onis f; digressus, us m. Sin: excursus,
us m.

epistaxis: epistaxis, is f. Sin: haemorrhgia


sive haemorrhaga ex nribus.

epistemologa: epistemolgia sive -loga, ae


f.
epistemolgico: epistemolgicus, a, um.

epistolar: epistolaris vel epistularis, e; epistolrius, a, um.


epistolario: collectae epstulae fpl. Sin: epis-

tularum liber.

epistolgrafo: epistularum auctor vel scriptor.


epstrofe: epstrophe, es f. Sin: convrsio.

epistrfico: epistrphicus, a, um.

epitafio: epitphium, ii n. Sin: elgium; fneris ttulus; ttulus sepulcri; ttulus supremus.

epitalamio: epithalmium, ii n. Sin: carmen


nuptiale.

epitelial: epithlii (= del epitelio). Sin: ad


epithlium spectans.

epitelio: epithlium, ii n.

epitelioma: epithelioma, tis n.

epitomadamente: in eptomae (vel in eptomes) spciem.

epitomador: epitomator, oris m. Sin: breviator.

epitomar: epitomare. Sin: in eptomam redgere.

eptome: eptome, es f; eptoma, ae f.

epizootia: epizotia sive -zoota, ae f. Sin:


animlium pestis, contgio; lues (-is f) epizotica // (glosopeda o fiebre aftosa) v. aftosa.

poca: aetas, atis f. Sin: aevum, i n ; tempus,


pris n; tmpora, um npl; pocha, ae f. Uso:
- arcaica, clsica, humanstica, aetas archica, clssica, humanstica; - moderna,
haec (vel nostra, vel recens) aetas; nueva - poltica, novum aevum polticum; - de oro,
urea, quae dcitur, aetas; - del Renacimiento,

384

equipamiento
tempus Renascntiae; en nuestra -, hac aetate.

epopeya: (poema extenso, de asunto heroico)


epos indecl. Sin: epopaea, ae f; poma (-tis;
dat y abl pl -tibus vel -tis n) vel carmen
(-mnis n) picum, hericum vel herum //
(serie de sucesos heroicos) frtia facta
(-orum npl). Sin: res (rerum fpl) memori
dignae; herica, orum npl; egrgia vel
pulchra facta.
equidistancia: aequidilattio, onis f. Sin: par
vel aequum intervallum.
equidistante: aequidistans, antis.

equidna: echidna, ae f.

equilibrado: libratus, aequilibratus, a, um;


aequilbris, e // fig aequus; aequbilis; moderatus; temperatus; constans; cordatus; prudens; spiens. Uso: criterio -, equitas;
discurso -, ortio constans; espritu - , aequus
nimus; porte -, aequablitas.
equilibrar: aequare // equilibrarse, librari.

equilibrio: aequilbrium, ii n. Uso: - estable,


aequilbrium stbile vel constans; estar en -,
librari; libramento stare; librari pndere; suis
pondribus librari; guardar, mantener el -,
librare corpus; perder el -, labi; cdere; aequilibritatem amttere; poner en -, librare //
(fig, combinacin ajustada de fuerzas o elementos) aequbilis compenstio. Sin: aequilbritas; aequlitas (in liqua re);
aequilbrium. Uso: - ecolgico, aequilbritas
oecolgica; - econmico, aequablitas oeconmica; rerum oeconomicarum aequablitas;
- fsico y psquico, crporis animique aequilbritas; - social, cvium aequablitas vel aequilbritas; - de las fuerzas, vrium
aequilbritas; aequilbrium vrium; - de los
poderes, - poltico, potntia par; - del terror,

aequilbrium terroris; combinar en justo -,


temperare (por ej, sonidos agudos con bajos,
acuta cum grvibus) // (fig, ecuanimidad) aequlitas, atis f. Sin: aequilbritas; nimi modertio et equitas. Uso: - del alma, equus
nimus; equa mens; - de juicio, iudcii aequilbritas // (fig, mesura) modus, i m.
equilibrismo: petaurstica (vel petauristae,
vel petauristarum) ars. Sin: funmbuli vel funambulorum ars.

equilibrista: petaurista vel petauristes, ae m.


Sin: petauristrius; funmbulus; qui per extentum funem it.

equimosis: ecchymsis, is f. Sin: vibex vel


vibix, cis f; sugilltio; livor; snguinis effsio.
equinoccial: aequinoctialis, e. Uso: crculo,
lnea -, crculus, lnea aequinoctialis.
equinoccio: aequinctium, ii n.

equinococo: echinococcus vel echinococcos,


i m.
equinococosis: echinococcosis, -is f.

equinodermo: adj echinodermticus, a, um


// sust echinoderma, tis n.

equinoftalma: echinophthalma, ae f. Sin:


palpebrarum infltio vel inflammtio.

equipaje: onus, neris n. Sin: srcina (-ae f)


vel srcinae (-arum fpl); impedimentum vel
impedimenta. Uso: - de mano, manualis srcina vel sarcnula; compartimiento, depsito
de equipajes, sarcinrium; repositrium; receptculum sarcinarum vel sarcinrium
equipamiento: instrumenta, orum npl.

385

equipo
equipo: (grupo de personas) cohors, ortis f.
Sin: grex, gregis m; turma, ae f. Uso: - mvil
de polica, promptssima biocolytarum
manus vel turma; securitatis custodum
promptssimum agmen // (en ciertos deportes, cada uno de los grupos que se disputan el
triunfo) - de jugadores, lusorum manpulus
vel manus (-us f); manpulus lusrius; lusorum agmen vel cies; compaero de -, collusor scius; - de ftbol, pedilusorum agmen;
follilusorum turma; el - argentino, turma argentina; el - campen, agmen ptimum; el contrario, adversi lusores; - vencedor, superatrix manus; manpulus lusria laude insignis; el - de Liverpool, caterva liverpulensis;
manus liverpulana; el - turins Iuventus,
grex taurinensis, cui nomen latinum Iuventus; su - favorito, turma quam dligit // (ropa
con que se equipa un equipo deportivo) ornatus vel apparatus, us m. Uso: - de buzo, apparatus urinatoris; - de deporte, ornatus
athlticus; - de esqu, apparatus nartatrius.
equipolencia: aequipollntia, ae f. Sin: aequivalntia; aequipollens rtio.

equipolente: aequipollens, entis. Sin: idem


valens.
equirias: equria, -ium vel -orum npl.

era: (extenso perodo histrico) aetas, atis f.


Sin: aevum, i n; aera, ae f. Uso: - atmica,
atmica aetas; aevum atmicum; - bizantina,
aera byzantina; - cenozoica, terciaria, aetas
caenozica, tertiana; - colonial, colnicae dicionis aetas; - cristiana, christiana aetas; aera
christiana; - electrnica, aetas electrnica; fascista, fascalis aetas; fasclium aevum;
fascalis nminis aetas; lictrii nminis aetas;
en el ao I, II, III ... de la - fascista, anno a
fscibus restitutis (vel renovatis) I, II, III ...;
- mesinica, messinica aetas; - mesozoica,
aetas mesozica; antes de la - cristiana, ante
Christum natum (ante Chr. n.); de la - cristiana, post Christum natum (post Chr. n.); de los zepelines, aera zeppelnica // (espacio
de tierra donde se trillan las mieses) rea, ae
f // (- de huerta) v. arriate.
erario: (tesoro pblico) aerrium, ii n. Sin:
aerrium pblicum; pecnia pblica // (lugar
donde se guarda) aerrium, ii n. Sin: aerrii
locus.
erase (Inform), borrar, suprimir: delere. Sin:
erdere.
eremita, v. ermitao.

eremtico: eremticus, a, um. Sin: solitrius.

equitacin: (arte de montar a caballo) equitandi ars vel disciplina // (accin y efecto de
montar a caballo) equittio, onis f. Sin: equi
vecttio; equitare (inf sustantivado). Uso: aficionado a la -, equitandi studiosus; maestro
de -, equitandi magister; ensear a uno la -,
liquem equo docere.

eremitorio: ermus, i mf. Sin: secessus, us


m; recessus, us m; solitudo; locus solitrius;
ascetrium.

equivaler: aequipollre.

ergotismo: ergotismus, i m.

equivalencia, v. equipolencia.

equvoco, aequvocus, a, um.

eretismo: erethismus, i m.

erggrafo: erggraphum, i n.

ergmetro: ergmetrum, i n.

erica: erca, ae f; erce, es f.

386

erudito
ericceo: ericceus, a, um.

mis religionem extrhere.

erisipela: eryspelas, atis n.

erstica: erstica, ae f. Sin: erstica disputtio,


ratiocintio; captiosa, orum npl; captiosa ratiocinandi rtio.
eritema: erythema, tis n. Sin: cutis rubor.
Uso: - solar, erythema solare.

Eritrea: Erythraea, ae f.

eritreo: adj erythraeus, a, um. Uso: mar -,


plagus erythraeum; Erythraeum mare // sust
Erythraeus, i m.
eritrocito: erythrcytum, i n.

erizo: (mamfero insectvoro) hystrix vel


histrix, cis f. Uso: (fig, cscara gruesa y correosa de fruta) follculum armatum et spinosum.
ermitao: eremita vel anachoreta, ae m. Sin:
solitdinis ncola; homo solitrius.
ermitorio, v. eremitorio.

ertico: erticus, a, um. Sin: amatrius. Uso:


poesa -, amatria posis (- is f; ac -in);
poma erticum.
erotismo: erotismus, i m. Sin: erticus morbus vel furor; ertica voluptas vel delecttio.

erotomana: erotomnia sive erotomana, ae


f. Sin: amatria demntia, insnia; libdinis
insnia, furor, demntia.

erotmano: erotomni vexatus.

erradicar: exstirpare. Sin: e radcibus


evllere. Uso: - el sentimiento religioso, religionem ex nimis radcitus evllere; ex ni-

errante: (que anda de una parte a otra sin


fijarse en ningn sitio) errans, errticus, errabundus.

errata: mendum typogrphicum; typogrphica menda (-ae f). Sin: typgraphi (vel impressoris, vel typothetae) menda vel
mendum.
errneo: errneus, a, um.

error: (concepto equivocado o juicio falso;


accin desacertada o equivocada) error, oris
m. Sin: erratum. Uso: - de imprenta, erratum
typogrphicum; - de mquina, mendum
dactylogrphicum; lleno de errores, mendis
scatens; por -, errore; per errorem; salvo -,
nisi fallor; nisi quid me fallit; caer en -,
errare; in errorem rapi; cometer un -, errare,
peccare; corregir los - de un escrito, scriptum
emendare; corregirse de los propios -, errores
depnere; ab errribus discdere; escribir
con muchos -, mendose scrbere; inducir a -,
liquem in errorem indcere; liberar a uno
del -, licui errorem dmere; sealar un -,
mendum indicare // (cosa hecha erradamente) mendum, i n; menda, ae f. Uso: - de
ortografa, scripturae mendum; - de mtrica,
prosdica menda; - de imprenta, v. errata; sealar un -, mendum indicare; es un -!, hoc
est mendum!
eructacin, v. eructo.

eructar: ructare.

eructo: ructus, us m. Sin: ructtio, onis f; ructamen, mnis n.

erudicin: erudtio, onis f. Uso: - humanstica, erudtio humanstica.

erudito: eruditus. Uso: - a la violeta, littrio,

387

erupcin
onis m.

erupcin: erptio, onis f. Uso: - cutnea, impetgo, gnis f.


ESA: Procurtio Spatialis Europaea.
esbozar: adumbrare.

esbozo: adumbrtio, onis f. Sin:


adumbrata; lineamenta, orum npl.

imago

escabechar: in mria (vel in salsamento)


cndere. Sin: mri (vel salsamento) condire,
durare, conservare, asservare.

escabeche: (salsa o adobo para conservar y


hacer sabrosos los pescados y otros alimentos) mria, ae f. Sin: salsamentum // (pescado
escabechado) durati mri pisces.

escabel: (tarima pequea para que descansen los pies del que se sienta) scamellum vel
scamillum, i n. Sin: scabellum; pedum recubatrium; apponendis pdibus scabellum.

escabullirse: se apoculare; apoculari. Sin:


fig, clam dgredi, se subdcere, se abrpere;
raptim furtimque abire.

escafandra: scaphandrum, i n; scaphndrium, ii n; scaphandrus, i m. Sin: urinatoris


tgimen (-mnis n); apparatus (-us m) urinatrius. Uso: - para viajes espaciales, scaphandrum siderlibus itinribus aptum.

escala: (sucesin ordenada, graduacin) gradus, us m. Uso: - social, clssium socilium


gradtio; vrii gradus (-uum mpl) vel rdines; el ms alto peldao de la - social, amplssimus dignitatis gradus; alcanzar un
peldao ms alto en la - social, altiorem gradum dignitatis cnsequi vel ascndere; - de
colores, colorum gradtio vel gradus (-uum
mpl) // (Ms, serie de las siete notas musica-

les) diagramma, tis n. Sin: modultio diatnica; sonorum gradtio, scnsio, gradus (uum mpl); septem discrmina vocum. Uso: cromtica, dimidiati sonorum gradus // - ssmica, terrae mtuum gradus (-uum mpl); termomtrica, - de temperaturas, gradus (uum mpl) thermmetri // (paraje o puerto
donde toca de ordinario una embarcacin o
avin) nvium vel aronvium sttio (- onis
f). Uso: hacer - en Barcelona, Barcinone stationem fcere; Barcinonem appllere vel appelli // (lnea recta dividida en cierto nmero
de partes iguales, en proporcin con las unidades de medida) mensura, ae f. Sin: mdulus. Uso: mapa con la - de 1:100.000, tbula
in qua regionum sptia cnties milies sunt
contracta vel ad cnties millsimam partem
sunt redacta // fig, en gran -, ample, amplssime; multum, plrimum; longe lateque (a lo
largo y a lo ancho, por todas partes) // - Mercalli, mercalliana metiendi (terrae mots)
rtio; - de Richter, richteriana metiendi rtio
vel mensura; el terremoto alcanz 8 grados
en la - de Richter, terrae motus octavum gradum richterianae metiendi rationis (vel secundum richterianam metiendi rationem)
consecutus est.
escalador, ra: (deportista que practica la escalada) ascensor, oris m; ascenstrix, icis f.
Sin: scandens.

esclamo: scalmus, i m.

escalar: ascndere vel conscndere. Sin:


scndere. Uso: - los Alpes, Alpes scndere.

escalera: scalae, arum fpl. Sin: grduum sries. Uso: - excusada o falsa, scalae secretiore mbitu; - mvil, rodante, mecnica,
scalae volbiles, mbiles,verstiles, automatriae; ambulacra volublia vel moblia; - porttil, de mano, scalae porttiles, manuales; de avin, scalae aronavis; - de caracol, de
husillo, cc(h)lea, ae f; scalae cochleatae; -

388

escandinavo
de cuerda, scalae funales; scalae restculis
confectae; - de seguridad, scalae securitatis
caus dispsitae; - de servicio, scalae famulares, postcae, postrulae; - de tijera o
doble, scalae dplices; por escaleras de caracol, per cchleas; espacio o hueco en que se
forma la - de un edificio, v. caja; fabricante
de escaleras, scalrius, ii m; bajar las -, (per)
scalas descndere; subir las -, (per) scalas ascndere.
escalerilla: sclulae, arum fpl. Sin: breves
angustaeque scalae.

escalinata: scalria, ium npl. Sin: scalae,


arum fpl; gradus, uum mpl; grduum ordo;
scalarum gradus (-uum mpl).
escalmo, v. esclamo.

escalofro: tremor lgidus vel glidus.

escaln: (scalarum) gradus, us m.

escalonamiento: intervallandi rtio. Sin: opportuna dispostio; ordo distributivus; methdica distribtio.
escalonar: intervallare. Sin: per gradus dispnere; ordinatim distribere.

escama: squama, ae f.

escamar: (quitar las escamas) desquamare.

escamotear: auferre. Sin: clam asportare; intervrtere; subtrhere.

escanciador, ra: pocillator, oris m; pocillatrix, icis f. Sin: pincerna, ae m.

escanda: far, farris n.

escandalizador: mali exempli auctor. Sin:


scndalum praebens.

escandalizar: mali vel pssimi exempli esse


licui. Sin: malo (vel pssimo) exemplo esse
licui; offensioni vel offendculo esse licui;
offndere liquem liqua re; in liquo vel in
liqua re offndere (intr); in offensionem alicius incrrere, cdere; exemplo licui nocere; (en sentido religioso) scandalizare //
escandalizarse por algo, liqua re offendi.

escndalo: (accin o palabra que es causa


de que uno obre mal o piense mal de otro)
offnsio, onis f. Sin: infmia; fcinus, nris
n; flagtium; scndalum; res insignis infmiae; res mali (vel pssimi) exempli; malum
(vel pssimum, vel pravum) exemplum. Uso:
uno de los mayores - jurdicos, unum ex mximis scndalis rei iurdicae; con gran - de
todos, magna cum offensione mnium; piedra de -, lapis (-dis m) offensionis; qu -!,
fcinus indignum! // (fig, alboroto, ruido
grande) turba, ae f. Sin: tumultus, us m; concittio; strpitus, us m; irgium, ii n. Uso:
armar un -, strpere; strpitum dere vel fcere; armar escndalos, turbas effcere vel
dare; tragedias gere, movere, excitare ;
armar un - contra uno, in liquem vehementer increpare vel nvehi; armar - por una nonada, in re levi tumultum fcere; excitare
fluctum in smpulo // (fig, asombro, admiracin) stupor, oris m. Sin: admirtio. Uso. suscitar -, admirationem habere vel movere.

escandalosamente: trpiter. Sin: procciter;


inverecunde; flagitiose; malo (vel pssimo)
exemplo.
escandaloso: turpis, e. Sin: flagitiosus; foedus; mali (vel pssimi) exempli; malum (vel
pssimum) exemplum praebens.

Escandinavia: Scandinvia, ae f. Sin: Scndia.

escandinavo: adj scandinavus vel scandinvius. Sin: scndius // sust Scandinavus, i m;

389

escandir
Scandinvius, ii m. Sin: Scndius, ii m.

escandir: scndere. Sin: versus metiri; pdibus vel per pedes versus metiri.

escansin: scnsio, onis f. Sin: (pdibus vel


per pedes) vrsuum mensurtio; syllabarum
enumertio.

escao: (banco) scamnum, i n. Uso: - de madera, scamnum lgneum.

escapada: (visita muy breve) excrsio, onis


f. Sin: devrsio; excursus, us m; brevis excrsio vel excursus. Uso: hacer una - a casa, al
campo, a la ciudad, excrrere (vel evolare)
domum, rus, in urbem; hacer una - a casa de
alguien, adire liquem; excrrere (vel evolare) ad liquem.

escaparate: (especie de alacena o armario


con cristales para poner imgenes, loza, etc.)
armrium vel repositrium vtreum. Sin: vitratum loculamentum; fenestra tabernria; v.
vitrina // (hueco cerrado con cristales, en la
fachada de una tienda, que sirve para exponer muestras de las mercancas vendidas en
ella) vitrria, ae f. Sin: vitrata ostenttio; propositarum mrcium speculria (-ium vel
-orum npl); expositrium vtreum; monstrativus plteus; monstrativum plteum.

escapatoria: devertculum, i n. Sin: effgium; suffgium; perculi remdium // fig devertculum, i n. Sin: effgium; anfractus, us
m; ambages, is f. Uso: escapatorias del derecho, iuris anfractus; buscar escapatorias, recurrir a escapatorias, tergiversari;
devertcula (vel anfractus, vel ambages, vel
devertcula et anfractus, vel devertcula et flexiones) querere vel exqurere.
escape: (fuga de gas) gsii emssio // (dispositivo que permite la expulsin de los gases
de la combustin de un motor) emissrium

vaporum.

escpula: Anat scpula, ae f.

escapular: (perteneciente o relativo a la escpula) scapularis, e. Sin: scpulae (gen); ad


scpulam prtinens.
escapulario: (objeto de piedad) scapulare, is
n. Sin: scapulrium; insigne, is n. Uso: - de la
Virgen del Carmen, scapulare vel insigne Vrginis Carmeltidis.

escaque: (cada una de las casillas del tablero de ajedrez o damas) tessella, ae f. Sin:
plgula; arola // (cuadrito o casilla que resulta de las divisiones del escudo) gentilcia
tessella.
escara: eschara, ae f. Sin: crusta.

escarabajo: scarabaeus vel scarabus, i m.

escaramuza: (combate ligero) procurstio


vel concurstio, onis f. Sin: procursus, us m;
leve vel prvulum prelium; minutum certamen; levis pugna. Uso: trabar una -, leve
prelium consrere vel inire // (fig, ria o
discusin poco violenta) levis contntio vel
rixa. Sin: medocris certtio; parvi momenti
dissnsio; disputatincula.
escaramuzador: procursator, oris m.

escaramuzar: procursare; procursare in hostem. Sin: minutis preliis pugnare; lvia certmina consrere; prvulis preliis
contndere // fig cum liquo de liqua re contndere. Sin: altercari; verbis decertare.
escarapela: insigne, is n. Sin: lintolum.

escarbadientes: dentisclpium, ii n.

escarbar: (dicho de pollos) fricare terram.

390

escenografa
Sin: terram pdibus rdere; solum nguibus
sclpere vel rdere; crribus sclpere terram
// (fig, inquirir curiosamente) liquid scrutari.
Sin: exqurere sive inqurere; indagare; pervestigare.

escarcha: pruna, ae f. Sin: glidum; gelu.


Uso: cubierto de -, pruinosus; prunis brutus.
escarda: runctio, onis f. Sin: purgtio.
escardadura, v. escarda.

escardar: (terram) sarire vel sarrire. Sin:


runcare; purgare.
escardillar, v. escardar.

escardillo: srculum, i n; srculus, i m.

escarlata: (de color -) coccneus vel cccinus, a, um. Uso: color -, cccinum; coccum;
color coccneus // (tela o pao de color -)
coccum, i n. Uso: que va vestido de -, coccinatus.
escarlatina: (enfermedad febril) scarlatina,
ae f. Sin: febris rubra vel purprea // (tela de
lana de color carmes) v. carmes.

escarpa: (declive del terreno) declvitas, atis


f.
escarpn: calcolus, i m. Sin: dibathrum.

escatimar: parvscere. Sin: nmium parce fcere (rem); avare vel srdide uti (re); srdide
se grere; tenacem (vel srdidum, vel illiberalem) esse. Uso: - la comida, defraudare (se,
liquem) victu vel cibo; - los gastos, sumptus
circumcdere; circumcdere omnem impensam.
escatologia: eschatolgia sive -loga, ae f.

escatolgico: eschatolgicus, a, um.

escena: (parte del teatro donde actan los


actores) proscenium, ii n. Sin: plpitum //
(cada parte de una obra dramtica) scaena,
ae f. Sin: fbulae scenicae pars // (fig, arte
de la interpretacin teatral) scenica ars.
Sin: theatrum // (fig, actividad, vida humana)
scaena, ae f. Uso: entrar en la - poltica, scaenam polticam ngredi.

escenario: (lugar del teatro) scaenrium, ii


n. Sin: scaena, ae f; plpitum; proscenium
sive proscnium; scaenae, arum; scaenae tabulatum. Uso: aparecer en el -, salir al -, (in)
scaenam prodire; salir, retirarse del -, a (vel
ex, vel de) scaena abire; de scaena decdere;
scaenam relnquere // (caracterizacin del escenario) scenicus apparatus (-us m). Sin:
scaenae ornatus. Uso: armar el -, scenicum
apparatum instrere; cambiar el -, scenicum
apparatum mutare, commutare; mutare spciem ornationis // fig, - de francachelas, libdinum deversrium vel diversrium; - de la
guerra civil, civilis belli arena vel harena; en
el - del mundo, in theatro orbis terrarum; en
mi -, in arena mea.
escenarista: Cinem auctor cinematogrphicus.

escnico: scenicus. Sin: scaenalis, e; scaenrius.


escenificacin: in actus dedctio. Sin: fbulae ad scaenas dedctio.

escenificar: in actus dedcere. Sin: scenicae


actioni aptare; in scaenas distribere.

escenografa: (arte de proyectar o realizar


decoraciones escnicas) scaenogrphia sive
scaenographa, ae f. Sin: scenica vel scaenria ars; pingendarum scaenarum ars; theatrlium appartuum ars // (conjunto de

391

escenogrficamente
decorados en la representacin escnica)
scaenogrphia, ae f. Sin: scenicus vel theatralis apparatus (-us m); ornatus scaenae;
scaenarum pictura, exorntio, apparatus.

escenogrficamente: scaenogrphice.

escenogrfico: scaenogrphicus, a, um. Sin:


ad scaenogrphiam prtinens; ad scaenas ttinens.

escengrafo: scaengraphus, i m. Sin:


scenicus exornator, instructor; scaenarum
rtifex, pictor, moderator, auctor, fabricator;
scaenrius rtifex; pictor scaenrius; theatralis apparats procurator vel rector.

escepticismo: (doctrina epistemolgica)


scepticismus, i m. Sin: scepticorum doctrina,
philosphia, rtio; Pyrrhonis doctrina; de
cognitinibus omnibus dubittio; omnem veritatem desperntium doctrina // (cualidad de
escptico) scptica rtio. Sin: dubittio; de
rebus mnibus dubittio; de mnibus dubitntium rtio; ambigendi stdium; semper
ambigendi stdium vel voluntas; incredlitas; incrdulus nimus; diffidntia. Uso: con
-, dubitanter; scepticorum more; pyrrhoneorum more; recibi la noticia con -, rem dubitanter accepit.

escptico: (que profesa el escepticismo)


scpticus. Sin: in mnibus dbitans; de cognitinibus mnibus dbitans; de (vel in) rebus
mnibus incrdulus; omnem veritatem
desprans; veritatis absolutae improbator;
certae conclusionis aspernator. Uso: es un -,
de mnibus rebus dbitat // (fig, que no cree
o afecta no creer en determinadas cosas) incrdulus. Sin: ad credendum segnis.
esclavina: chlamis vel clamis, dis f. Sin:
pallolum.
esclavista: adj venalcius vel venalicirius, a,

um. Sin: ad servitutis institutum spectans //


sust venalcius, venalicirius, ii m. Sin: mercator venalcius vel venalicirius; servitutis
fautor; servorum (vel mancipiorum vel mancupiorum) mercator, negotiator, vnditor;
servitutis instituti fautor vel propugnator.

esclavo: servus, i m. Sin: mancpium vel


mancpium. Uso: mercado de esclavos, venaliciria, ae f; venalcium, ii n; negotitio
venaliciria; mancipiorum (vel mancupiorum, vel servorum) nundintio, negotitio,
mercatura; ejercer el comercio de esclavos,
venaliciriam exercere; hacer comercio de
esclavos, mancipiorum mercaturam (vel nundinationem, vel negotiationem) fcere.
esclernquima: schlernchyma, tis n.
escleritis, v. esclerotis.

escleroma: (enurecimiento de la piel en recin nacidos) scleroma, tis n // (esclerosis)


v. esta voz.

escleromtrico: scleromtricus, a, um. Sin:


ad sclermetrum prtinens.
esclermetro: sclermetrum, i n.

esclerosis: sclerosis, is f. Sin: durtia, ae f;


durties, i f; duramentum; texturarum durtia. Uso: - coronaria, tuberosa, sclerosis coronria, tuberosa.

escleroso: adj sclerticus, a, um. Sin: durus;


durescens // sust sclerosi laborans vel vexatus.
esclertica: sclertica, ae f. Sin: sclertica
membrana vel membrnula; culi tnica vel
tuncula.
esclertico: sclerticus, a, um. Sin: ad sclerticam ttinens.

392

escoplear
escleroticotoma: scleroticotmia sive
-toma, ae f. Sin: sclerotmia; sclerticae
(sclerticae membranae vel membrnulae;
oculorum tnicae vel tunculae) incsio.
esclerotitis: sclerticae (vel oculorum tnicae) inflammtio vel infltio.
esclerotoma, v. escleroticotoma.

esclusa: claustrum, i n. Sin: cataracta, ae f;


cataractes, ae (ac -en) m.

escoba: scopae, arum fpl. Sin: everrculum, i


n.

escobilla: (cepillo para limpiar) scpula, ae


f; scpulae, arum fpl // Electr, electricitatis
demptrum (-i n). Sin: pantgraphum.
escobilln: (cepillo para barrer el suelo) v.
escobilla.

escocs: adj scticus, a, um // sust Scotus, i


m.
Escocia: Sctia, ae f.

escofina: scbina, ae f. Sin: rdula.

escolapio: scholarum piarum sodalis (-is m).


Sin: e scholis piis sodalis; sodalis calasanctianus.

escolar: adj scholaris, e. Sin: scholae (gen);


discpuli prprius; ad discpulum spectans.
Uso: ao -, annus scholaris // sust scholaris,
is m. Sin: scholsticus; discpulus; auditor.

escolaridad: - obligatoria, frequenttio scholarum coactiva.

escolstica: (escolasticismo) scholstica, ae


f. Sin: philosphia vel theolgia scholstica,
vel scholarum.

escolstico: (adj, relativo a la escolstica)


scholsticus, a, um. Uso: disputa -, controvrsia scholstica; escritor -, scriptor scholsticus; filosofa -, philosphia scholstica;
filsofo o telogo que sigue la escolstica,
scholsticus, i m // (relativo a las escuelas)
scholsticus, a, um. Sin: scholarum (gen pl).
Uso: disciplina -, disciplina scholstica.
escoliador, v. escoliasta.

escoliasta: scholiastes, ae m. Sin: interpres,


tis; explicator.

escoliosis: scoliosis, is f. Sin: spinae dorsi


curvtio vel crvitas.
escolopendra: scolopendra, ae f.

escombros: rdera, um npl. Sin: coacervus


fragmentorum; relquiae.

esconder: occultare. Sin: celare; cndere.


Uso: el que esconde, abscnditor, oris m // esconderse: se bdere (in + ac; in + abl; post +
ac). Sin: occultari vel se occultare (abl; in +
abl; post + ac); se recndere (in + ac.); cculi
vel se occlere (in + ac). Uso: - en los bosques, in silvas se bdere, se abstrdere, se occlere; estar escondido, latere; permanecer
escondido, latitare // (accin de -) abscondtio, onis f .

escondite: (juego) lusria sui occulttio. Sin:


ldicra latebrarum pettio.

escopeta: sclopetum, i n. Sin: manuballista;


manuballista ignvoma. Uso: - de dos caones recortados, manuballista cum gminis
tubis truncis; - para cazar, manuballista venatria; can de -, (manuballistae) tubus.
escopetazo: iactus sclopetrius.

escoplear: (hacer corte con escoplo) scl-

393

escoplo
pere. Sin: incdere // (hacer agujero con escoplo) (scalpro) forare, perforare, pertndere.
escoplo: scalprum, i n.

escorbtico: scorbticus, a, um. Sin: stomcace correptus; scorbuto affectus vel laborans.

escorbuto: scrbutus, i m; scrbutum, i n.


Sin: stomcace, es f; scelotyrbe, es f.

escoria: retrimentum, i n.

escorpin: scrpio, onis m.

Escorpin: Scrpio, onis m.

escorzo: obliqua imago. Sin: catgrapha,


orum npl. Uso: en -, in obliquo atque ex
transverso.
escota: (cabo con que se atiesan las velas)
pes, pedis m.

escotadura: vestimenti aprtio. Uso: - excesiva, (anterior vel posterior) vestis mbitus
apertus nimis.

escotar: retgere. Sin: nudare (collum ac


pectus, el cuello y el pecho; mdium corpus,
la cintura; tergum vel dorsum, la espalda).
Uso: - un vestido (por la parte del cuello y
del pecho, de la cintura, de la espalda) vestis
collum ac pectus, mdium corpus, tergum vel
dorsum retgere; vestido escotado, vestis
quae collum ac pectus (...) rtegit; vestis
collum ac pectus (...) rtegens; mujer escotada por delante, mlier nudo collo pectoreque; mlier collo pectoreque retecto vel
medio crpore nudato; mujer escotada por
atrs, mlier tergo retecto (nudo, nudato);
mujer que se presenta escotada por delante,
mlier collo pectoreque retecto vel mdio
crpore nudato incedens vel mbulans; mujer

que se presenta escotada por atrs, mlier


tergo (vel dorso) retecto (vel nudo, vel nudato) incedens vel mbulans.

escote: vestis collum ac pectus, vel mdium


corpus, vel tergum (vel dorsum) rtegens;
collum ac pectus (...) nudatum; anterior vestis
mbitus apertus (- por delante), postrior
vestis mbitus apertus (- por la espalda) //
(parte proporcional que cabe a cada uno por
razn del gasto hecho en comn) collecta, ae
f. Sin: smbola, ae f. Uso: pagar el -, collectam dare; hacer pagar el -, smbolam exgere
ab liquo.
escotilla: ostolum, i n. Sin: valvae, arum fpl;
constrati ostolum.

escotilln: (puerta cerradiza en el suelo) ostolum pnsile vel verstile. Sin: ianua pnsilis vel verstilis; valvatum pavimenti foramen
(-mnis n); valvata tabulati forcula.
escribana: (oficio de los escribanos) scribae
munus vel offcium // (oficina del escribano)
scriptrium, ii n. Sin: offcium scriptrium;
scribae offcium; scriptria mensa; tbula litterria.
escribano: scriba, ae m. Sin: scriptor.

escribir: - a mquina, dactylogrphico vel


dactlico prelo scrbere; machnul scriptri
exarare. Uso: - a menudo, frequenter scrbere; - con garabatos, conscribillare; - de
prisa, raptim vel properanter scrbere; escrib
ms de lo que deba, plura scripsi quam
dbui.

escrito: scriptum, i n. Sin: scriptura, ae f.


Uso: por -, scripto.

escritor: (persona que escribe) scriptor, oris


m. Sin: qui scribit // (autor de obras escritas
o impresas) scriptor, oris m. Sin: auctor. Uso:

394

escrupuloso
- latino, latinitatis auctor; - refinado, scriptor
politssimus; - de agricultura, rerum rusticarum scriptor; - de historia, rerum scriptor;
rerum gestarum scriptor; - del Renacimiento,
renascntium litterarum scriptor; los - de entonces, tmporum illorum scriptores; los posteriores, scriptores aetate posteriores vel
inferiores; scriptores inferioris aetatis; ser -,
scrbere; volverse -, ad scribendum vel ad
scribendi stdium se conferre; nimum ad
scribendum appllere, applicare; se ad scribendum applicare.
escritora: scriptrix, cis f. Sin: quae scribit.

escritorio: (despacho) scriptrium, ii n. Sin:


conclave scriptrium; graphum; offcium
tractatrium // (mueble) mensa scriptria.
Uso: - pequeo, mnsula scriptria.
escritorzuelo: scriptor ineptus vel ineptssimus.

escritura: (accin de escribir) scrptio, onis


f. Sin: scriptura // (forma o arte de escribir)
rtio vel modus scribendi. Sin: scripturae
genus; ltterae, arum fpl; litteratura, ae f // (escrito) scriptum, i n. Sin: scrptio; scriptura.
Uso: error de -, scripturae mendum // (obra
escrita) scriptum, i n. Sin: liber, bri m. Uso:
Sagrada -, Sacra Scriptura; Biblia, orum npl;
Sacrae Scripturae, Ltterae, Pginae; divinae
ltterae; divini libri; ltterae sanctae // (sistema de signos utilizado para escribir) scriptura. Uso: - cuneiforme, demtica, hiertica,
jeroglfica, glagoltica, lineal, scriptura cuneiformis, demtica, hiertica, hieroglphica,
glagoltica, linearis; - taquigrfica, stenogramma, tis n.
escrituracin: auctoramentum, i n. Sin:
ascrptio; conscrptio; scrptio; condctio.
escriturar: (hacer constar con escritura pblica y en forma legal un otorgamiento o un

hecho) scriptur condcere. Sin: sngraph


obstrngere // (contratar a un artista, especialmente de teatro) ascrbere vel conscrbere. Sin: scriptur condcere.

escriturista: scripturista, ae m. Sin: Sacrarum Scripturarum peritus; Sacrorum Librorum sciens.


escrfula, escrofulismo, escrofulosis: scrfula, ae f; scrfulae, arum. Sin: struma, ae f.

escrofuloso: scrofulosus. Sin: strumosus;


scrfulis plenus; scrfulis laborans vel affectus.

escrpulo: scrpulus vel scrpulus, i m. Sin:


scrpulus et dubitatio. Uso: - de conciencia,
relgio, onis f; con mucho -, v. escrupulosamente; por exceso de escrpulos, nmia religione; sin -, sine scrpulo; sine ulla
religione; hombre lleno de escrpulos, religiosssimus homo; hombre sin escrpulos,
homo nulla religione astrictus // hacer venir
los escrpulos a uno, scrpulum vel religionem licui incere; licui religionem afferre;
librar a uno de los -, licui scrpulos ex
nimo evllere; scrpulos exmere licui; me
queda un solo -, mihi unus scrpulus restat;
tener -, religioni habere; tengo - de hacer
esto, religioni hbeo hoc fcere; no tener -,
no hacer - de ..., non habere religioni; no
tiene -, nullo tenetur scrpulo.

escrupulosamente: scrupulose. Sin: religiose, religiosssime; diligenter, diligentssime; exacte, exactssime; accurate,
accuratssime.

escrupuloso: scrupulosus. Sin: religiosus.


Uso: ser -, assidu scrupulorum molsti agitari; conscintiae angore sollicitari; ser muy -,
religione terreri; officiorum religione terreri //
(fig, exacto, minucioso) scrupulosus. Sin: religiosus; dligens; accuratus. Uso: diligencia -,

395

escrutador
summa vel accuratssima diligntia; escritor
muy -, religiosssimus auctor.

escrutador: (que examina con cuidado algo)


scrutator, oris m. Sin: indagator; investigator;
explorator // (el que en las elecciones cuenta
y computa los votos) (suffragiorum) dirbitor,
oris m. Sin: (suffragiorum) computator.

escrutar: suffrgia computare. Sin: rationem


suffragiorum dcere vel habere.
escrutinio: (examen y averiguacin exacta)
scrutnium, ii n. Sin: scrutintio // (votacin
o eleccin) suffrgium, ii n. Uso: - secreto,
tcita suffrgia; con - secreto, occultis suffrgiis // (reconocimiento y cmputo de los
votos) diribtio, onis f. Sin: diribtio suffragiorum; suffragiorum rtio vel computtio.
Uso: hacer el -, dirbere; suffrgia dirbere,
computare; suffragiorum rationem habere.

escuadra: (cuadrilla de personas) v. cuadrilla // (corto nmero de soldados) agmen,


mnis n. Sin: manus, us f; parva manus; manpulus; praesdium, ii n. Uso: - volante,
praesdium promptum // (conjunto de buques) classis, is f // (instrumento) norma, ae f.
Uso: - de box, norma bxea.

escuadrilla: (de buques) classcula, ae f. Sin:


nvium turma // (de aviones) classcula aria.
Sin: avirius manpulus; velivolorum turma.
Uso: - de bombardeo, cohortcula ignfera vel
incendiria.
escuadrn: turma, ae f. Uso: - de coraceros,
loricatorum turma.

escucha: audintia, ae f. Sin: audtio. Uso: atenta, dligens audtio; - de la palabra de


Dios, audtio verbi Dei.

escudar: (amparar con el escudo) scutare //


(fig, resguardar o proteger) tgere vel prot-

gere. Sin: munire; tutari.

escudete: (objeto semejante a un escudo pequeo) sctulum, i n.

escudilla: scutella, ae f. Sin: sctula; camella; ctula vel ctyla; catillus vel catillum;
catnulus; gbata.
escudillar: (echar en escudillas) in scutellas
distribere vel fndere // (fig, contar lo que
se sabe; no guardar secreto) exprmere. Sin:
aperte dcere; in mdium proferre; ante pedes
effndere.

escudo: (arma defensiva) scutum, i n


(grande, rectangular); clpeus, i m, clpeum,
i n (pequeo, ovalado); parma, ae f (pequeo,
redondo); pelta, ae f (pequeo, en forma de
media luna); cetra, ae f (pequeo, en forma
de ctara). Uso: armado o provisto de -, scutatus; clipeatus, parmatus, peltatus, cetratus;
scuto, clpeo, parm, pelt, cetr tectus // (de armas, blasn) insigne, is n. Sin: stemma,
tis n; gentilcium insigne // (moneda antigua) scutatum, i n. Sin: (scutatus) nummus.
Uso: - de plata, nummus argnteus.

escuela: schola, ae f. Sin: ludus; discendi


ludus. Uso: - de prvulos, infntium ludus;
ludus parvorum puerorum; - primaria, ludus
litterrius vel elementrius; schola litterria;
schola fundamentalis; scola elementria; elementorum (vel primordiorum, vel rudimentorum) ludus; - secundaria, schola media;
schola mdii vel secundi rdinis; mdii rdinis ludus; - normal, schola magistris conformandis; schola ludi magistris instituendis vel
efformandis; schola magistris elementrii
ludi formandis; - superior, schola superior;
altior schola; schola maiorum disciplinarum;
ingenuarum litterarum vel disciplinarum
ludus // - catlica, schola cathlica; - clsica,
schola clssica; - confesional, schola confessionalis; - estatal, pblica schola; pblica ci-

396

escter
vitatis schola (= schola pblica gestionis officialis); - experimental, schola experimenti
grti cndita; - humanista, schola humanistica; - industrial, institutum indstriae rtibus docendis; schola qu artes quaestuosae
docentur; - internacional, schola inter gentes
instituta; - militar, ludus militaris; - mixta,
schola promscua vel communis; - privada,
schola privata (= schola pblica gestionis privatae, si es oficialmente reconocida); - pblica, schola pblica; - tcnica, schola rtium
technicorum; schola artibus exercendis; - vespertina, schola vespertina // - de artes y oficios, schola qu artes et artifcia docentur; de baile, ludus saltatrius; saltationis ludus; de comercio, rerum mercandarum schola;
schola de rebus mercandis; schola commrcio ordinando moderandoque; - de conduccin de automotores, schola autocintica;
autoraedae gubernandae schola; - de corte,
schola panno secando ad vestes; - de dibujo,
schola digraphes, vel grphices, vel delineationis; - de enfermera, schola aegrorum ministris instituendis; - de gimnasia,
gymnsium; - de latn, schola linguae latinae;
- de msica, ludus msicus; - de nias, schola
ad puellas erudiendas destinata; - de pintura,
pictorum schola; - de poesa, potarum
schola vel disciplina; tipo de -, scholarum
genus vel ordo // (fig, que alecciona o da
ejemplo) - de corrupcin, nequtiae officina;
la - de la experiencia, usus, us m; - de imprudencia, imprudntiae ludus; en la - de la naturaleza, natur magistr; en la - de la
pobreza, paupertate magistr // alumnos de
las - primarias, discpuli (vel alumni, vel
peri) elementrii; alumnos de las - medias,
mdii rdinis discpuli; alumnos que frecuentan - superiores, discpuli scholas altiores
obeuntes // abrir una -, ludum vel scholam
aperire; cursar la - primaria, in litterrium
ludum itare; cursar la - media, mdii rdinis
scholam celebrare; cursar - superiores, altiores scholas obire; scholas maiorum disciplinarum obire; frecuentar la -, in ludum vel in

scholam itare; frecuentar una - de latn, scholam linguae latinae obire; ir a la -, in ludum
vel in scholam ire // (edificio escolar) ludi
vel scholae aedifcium, sedes, domiclium.

esculpir: sclpere, insclpere. Sin: fngere;


effngere. Uso: imagen, figura esculpida,
imago sculpta; simulacrum sculptum; estatuas esculpidas por uno, signa ab liquo facta
vel expressa; - algo en bronce, liquid aere
fngere; - algo en cera, liquid e cera fngere;
- en mrmol, signum e mrmore formare; estatua esculpida en mrmol, signum marmreum , vel e mrmore effectum // fig, - algo
en la mente, liquid ltius (vel pnitus) in
nimo fgere; esto se halla esculpido en mi
mente, hoc nsidet in memria mea; huius rei
memria mihi in mente haeret vel fixa est.
escultismo: puerorum exploratorum motus
(-us m).

escultista: adj ad motum exploratorum prtinens // sust adulescens explorator m; adulescens exploratrix f. Sin: sodalis explorator;
sodalis exploratrix.

escultor: sculptor, oris m. Sin: fictor. Uso: de estatuas, staturius; statuarum rtifex; qui
statuas fingit.

escultura: (arte de esculpir o tallar) sculptura, ae f. Sin: ars sculptria vel staturia; ars
sculptoris, sculpendi, fingendi, effingendi //
(obra del escultor) sculptura, ae f. Sin: opus
sculptoris vel insculptum. Uso: - en madera,
tectnica sculptura; lgneo sculptura.

escupidera: sputorum vas (vasis n) vel vsculum. Sin: cpsula vel capsella inspuendo;
sputis excipiendis cpsula.

escter: autobirtula, ae f. Sin: birtula automatria; automotria bicclula; parva vel minuta brota automatria; v. motocicleta.

397

esdrjulo
esdrjulo: (de vocablo) proparoxtonus, a,
um. Sin: antepaenltimam sllabam cuens;
(de verso) hyprmeter, tra, trum.

esencia: (lo que constituye la naturaleza de


una cosa) essntia, ae f. Sin: natura; natura
et vis. Uso: la - divina, natura divina; la - de
algo, quod est liquid (en expresin interrogativa, quid vel quale sit liquid) // (la parte
ms importante en una cosa) vis. Sin: quod
praecpuum (vel mximum) est in liqua re.
Uso: la - de la amistad, ipsa amictia; la - de
la cosa, res ipsa; en su -, gnere ipso; per se
ipsum; indagar la - de las cosas, quale quidque sit perspcere // (extracto) sucus, i m. Sin:
expressus sucus; liquor, oris m; liquor tenussimus. Uso: - perfumada, unguentum; odor; de ssamo, sucus ex ssama (vel ex ssamo)
expressus; - de rosas, sucus rosae.

esencial: (de la esencia de una cosa) essentialis, e. Sin: ad essntiam vel ad rem ipsam
prtinens; in alicius rei natura psitus; cum
re ipsa coniunctus // (necesario, imprescindible) necessrius, a, um. Uso: esto es lo - para
m, hoc mihi mxime necessarum est //
(principal) primus, a, um. Sin: praecpuus;
princeps; potssimus; mximi momenti vel
mximo momento; caput. Uso: condicin -,
condcio prima; rei summa; res mximi momenti; lo -, el punto capital, caput, cpitis n;
summa, ae f; res summa vel prima; quod est
primum vel potssimum; ser un elemento para ..., mximo momento esse ad + ac; lo es que ..., primum ac potssimum mnium est
(+ inf, vel ac + inf); totum in eo est ut (+
subj); hay que ver dnde est lo -, videndum
est ubi sit rei summa; lo - para el orador es
..., caput oratoris est ut (+ subj); lo - para una
vida feliz, caput ad beate vivendum; decir lo
-, cpita rerum expedire.
esencialmente: essentiliter. Sin: re ipsa;
ips rei natur; secundum essntiam.

esenios: esseni, orum mpl.

esfera: - de reloj, horolgii frons, discus; horarum index; numeralis orbculus // (fig, mbito; espacio a que se extiende o alcanza la
accin o el influjo de algo) sphaera, ae f. Sin:
provncia. Uso: - concreta de derechos, certa
definitaque iuris provncia; - personal,
sphaera personalis; la - del espritu, sprits
sphaera.
esfrico: (Dep, baln en el juego de ftbol) v.
baln.

esferoidal: sphaeroidalis, e. Sin: sphaeridis


instar.

esferoide: sphaerides, is f. Sin: globus


sphaerae smilis.

esfigmfono: sphygmphonum sive -phnum,


i n.

esfigmografa: sphygmogrphia sive -grapha, ae f. Sin: cordis plsuum rtio.

esfigmogrfico: sphygmogrphicus, a, um.


Sin: ad shygmogrphiam spectans.

esfigmgrafo: sphygmgraphum, i n;
sphygmogrphium, ii n. Sin: cordis plsuum
calculatrium vel mchina calculatrix.
esfigmograma: sphygmogramma, tis n.

esfigmologa: sphygmolgia sive sphygmologa, ae f.

esfigmlogo: sphygmlogus, i m.

esfigmomanometra: sphygmomanomtria
sive -metra, ae f.
esfigmomanmetro: sphygmomanmetrum,
i n.

398

esmaltado
esfigmometra: sphygmomtria sive -metra,
ae f.

esfigmmetro: sphygmmetrum, i n. Sin:


aemodynammetrum; instrumentum snguinis prssui metiendo; instrumentum snguinis pressioni metiendae.
esfigmoscopia: sphygmoscpia sive -scopa,
ae f.
esfigmoscpico: sphygmoscpicus, a, um.
esfigmoscopio: sphygmoscpium, ii n.

esfuerzo: nisus, us m. Uso: - colectivo, scia


compositaque pera; comn - tico, moralis
communis nisus; aunar los -, labores simul
suscpere.

esfumar: (rebajar los tonos) - los colores,


colores dilere, extenuare, stnguere, velare
// esfumarse (en sentido fig) evanscere. Sin:
defervscere; deflagrare; detumscere. Uso:
se esfum su ira, illius ira defervit vel defrbuit; se esfuman los odios, dia detumescunt.

esgrafiado: (obra hecha con el grafio) pictura insculpta. Sin: linearis pictura insculpta;
grphica pictura vel imago; figura grphio
inscripta vel exarata.

esgrafiar: picturam insclpere. Sin: figuram


grphio inscrbere vel exarare.

esgrima: (arte de manejar la espada, el sable


y otras armas blancas) gladiatura, ae f. Sin:
ars battuendi vel batuendi; ars gldii; armorum ars; ars gladiatria; ars digladiandi. Uso:
certamen de -, gladiatrium certamen; certamen digladiandi; escuela de -, gladiatrius
ludus; - con florete, con espada, con sable,
certamen digladiandi rdibus ferreis, adhbito
gldio, adhbito ense falcato; espectculo de
-, spectculum gladiatrium; maestro de -, la-

nista, ae m; battuator; armorum doctor; artis


gladiatriae magister; normas de la -, gladiatriae artis dictata vel leges // adiestrarse en
la -, gldiis exerceri; gladiatria arte exerceri;
aprender la -, gladiatriam artem dscere; ensear a uno la -, liquem armis docere; liquem gladiatriam artem docere; practicar
la -, armis ldere; hastis concertare; arte gladiatria ldere vel concertare.
esgrimidor: gladiator, oris m. Sin: gladiatriae artis lusor; artis gladiatriae peritus vel
peritssimus.

esgrimir: battere vel batere. Sin: armis uti


vel certare.

esgrimista, v. esgrimidor.

eslabn: (hierro con que se saca fuego del


pedernal) ignirium, ii n. Sin: ignitbulum.
eslalon, v. slalom.

eslavista: rerum slavicarum studiosus vel peritus.

eslavo: adj slavus, slvicus, a, um // sust


Slavus, i m.

eslovaco: adj slovakus, slovacus, slovachus,


a, um. Uso: Repblica -, Respblica Slovaca
// sust Slovacus vel Slovakus, i m.

Eslovaquia: Slovkia, Slovcia, Slovchia,


ae f.
Eslovenia: Slovnia, ae f.

esloveno: adj slovenus, slovnius, slovnicus


// sust Slovenus, i m.

esmaltado: malthatus, a, um. Sin: malth


pictus, tectus; nitenti crust inductus. Uso: al encausto, encusto pictus; obra esmaltada

399

esmaltar
al -, encustum; encusticum opus // fig liqua re distinctus vel ornatus. Uso: - de flores,
flribus distinctus.

esmaltar: malthare. Sin: malth vel encusto


pngere; nitentem crustam licui rei indcere;
nitenti crust liquid indcere; rem malth tgere, contgere, obdcere. Uso: - al encausto,
encusto pngere // fig liqua re distnguere
vel ornare.

esmalte: maltha, ae f. Sin: encustum; crusta


nitens. Uso: - blanco, crusta alba; - vtreo,
crusta vtrea; vitrum metllicum; - de los
dientes, cndida crusta dntium; candor dntium (la blanca superficie de los dientes);
dntium cortex (-tcis mf); - para las uas, de
uas, nguibus vel nguium maltha.

esmeralda: smaragdus, i mf.


esmeril: smyris, dis m.

esmerilar: smride polire vel expolire.


esmoquin, v. smoking.

esnob: trssulus, i m. Sin: novissimorum


morum affectator, sectator; homo affectatus,
vel nmium novitatis studiosus, vel nimis
elegntiae studiosus.

esnobismo: snobismus, i m. Sin: mos trossulorum; fictae praestntiae affecttio; novorum morum imitandi cupditas.

esofagitis: oesophagites, is f. Sin: oesphagi


inflammtio vel infltio.

esfago: oesphagos, i m. Sin: fauces, ium


fpl; stmachus; gula.
esofagoscopia: oesophagoscpia sive -scopa, ae f.

esofagoscopio: oesophagoscpium, ii n.

esofagotoma: oesophagotmia sive -toma,


ae f. Sin: oesphagi vel gulae sctio.
esotrico: esotricus, a, um. Sin: secrtior.
Uso: doctrina -, doctrina esotrica, arcana,
secrtior.
esoterismo: esoterismus, i m. Sin: esotricae
rationis stdium.

espaciador: Tecnol, spatiorum vectis (-is m).


Sin: machintio lineatria; instrumentum ltteris lineandis.

espacial: spatialis, e. Sin: sptii (gen); sideralis; csmicus. Uso: cpsula -, capsa spatialis; guerra -, bellum siderale; laboratorio -,
officina sideralis; nave -, navis spatialis vel
csmica; navegacin -, astronavigtio; programas -, progrmmata spatilia; traje o vestido -, escafandra -, vestis astronutica; vuelo
-, volatus spatialis.

espacio: sptium, ii n. Uso: - areo, sptium


arium; - csmico, sideral, sptium csmicum, siderale; vcuum vel inane sptium; de tiempo, tmporis sptium; alcanzar los
cuerpos celestes en el -, tngere crpora sidrea ; conquistar el - a bordo de astronaves,
caelum scaphis praeptibus scndere; explorar el -, caelstia loca investigare; lanzar al
-, liquid procul in caelum emttere, vel in
ris sptia concere; liquid in ethera torquere; liquid ad intermndia mttere; volar
por el -, per inane ire vel rere; per vcuum
sptium sbvehi; por - de una hora, per horae
sptium; por - de tres das, trium dierum spatio; comprar espacios en diarios y canales de
televisin, sptia in diriis necnon in emissinibus televisficis condcere.

espada: ensis, is m. Uso: - de dos filos, romphaea; rmpia.

400

especializado
espadaa: (campanario) turrcula campanria // (planta) phasgnion vel phasgnium, ii
n.
espalda: tergus, gris n. Uso: - de carnero,
armus vervecinus; volver las - (= huir), terga
vrtere; volver las - a uno, licui terga obvrtere.
espaldar: dorsum, i n. Sin: tergum, i n; tergus, gris n.

espantajo: terrculum, terriculamentum, i n.


Sin: vium formido (-dnis f); psserum
terrculum.
espantamoscas: muscrium,ii n.
espantapjaros, v. espantajo.

espaol: adj hispanus vel hispnicus, a, um;


hispaniensis, e. Uso: lengua -, lingua hispana,
hispnica, hispaniensis; sermo hispanus; literatura -, ltterae hispnicae // sust, Hispanus,
i m.

espaolismo: hispanismus, i m. Sin: vox hispnica vel hispana (vocablo propio de la lengua espaola); loctio hispnica; idiotismus
hispnicus (giro propio de la lengua espaola).
espaolizarse: Hispanorum mores imitari.

esparadrapo: ceratum vel cerotum, i n. Sin:


emplastrum adhaesivum.
esparavn: (gaviln) v. esta voz. // (tumor
seo) - de garbancuelo, pstulae equorum.

esprrago: aspragus, i m.

esparvel o esparver, v. gaviln.

espasmo: spasmus, i m; spasma, tis n. Sin:


convlsio; membrorum vel nervorum convlsio; cruciatus, us m.
espasmdico: spsticus, a, um. Sin: convulsus; crcians, excrcians; cruciatus, excruciatus.
espstico: spsticus, a, um.
esptula: rudis, is f.

especera, v. especiera.

especia: aroma, tis n.

Espaa: Hispnia, ae f.

esparavel: (red) iculum, i n.

espartaquista: spartacista, ae m.

especialidad: (rama de una ciencia, arte o


actividad) specialis doctrinae provncia vel
campus // (particularidad, singularidad) specilitas, atis f. Sin: singulritas; peculiritas;
singularis pertia. Uso: - de la escuela salesiana, specilitas scholae salesianae // Dep
peculiaris ludus. Uso: - nrdicas, peculiares
ludi septemtrionales // (medicamento) - farmacutica, medicamentum peculiare.

especialista: adj alicius rei peritssimus;


versatssimus in liqua re; speciali stdio excultus; speciali stdio dditus; in speciali disciplina versatus, singulari pertia preditus //
sust specialista, ae m // (mdico que se dedica
a una clase especial de enfermedades) v. mdico.
especializacin: specializtio, onis f. Sin:
(accin) alicius rei singulare stdium;
(efecto) alicius rei peculiaris pertia.
especializado: singulari pertia preditus.
Sin: alicius rei peritssimus.

401

especializar
especializar: specializare. Sin: speciale stdium alicius rei amplecti // especializarse,
speciali stdio se exclere; in liqua re particulatim versari; alicius rei stdium potssimum clere.

especialmente: mxime. Sin: praecpue;


praesertim; speciliter. Uso: ms -, specilius.

especie: spcies, i f. Uso: formacin de las


-, formtio specierum.
especiera: taberna condimentria.

especiero: condimentrius, ii m.

especificacin: specifictio, onis f. Sin: designtio; explictio.

especfico: specficus, a, um. Uso: vocacin


-, specfica voctio.

espectculo: spectculum, i n. Sin: spectamen, mnis n. Uso: - cinematogrfico, pirotcnico, teatral, televisivo, spectculum
cinematogrphicum, pyrotchnicum, theatrale, televisficum; - de acrobacia o acrobatismo, funambulorum (vel petauristarum, vel
catadromorum) spectculum; espectculos
de diferentes clases, miscella spectcula; dar
un -, spectculum exhibere; mirar un -, spectamen contueri.
espectador: spectator, oris m. Sin: spectans,
antis; stans; sessor. Uso: la masa de los -,
spectntium consessus (-us m); los - animan
a los jugadores, spectatores lusorum nimos
rigunt vel confirmant.

espectral: (que se refiere a los espectros o


fantasmas) larvalis, e // (Fs, que se refiere al
espectro solar) spectri (gen); ad spectrum
prtinens.

espectro: Fs spectrum, i n // (fantasma)


spectrum, i n; phantasma; larva; umbra; simulacrum // (- horrible) terrculum, i n. Sin:
imago terrbilis; atrox imago; aspectu trux figura. Uso: el - de la muerte, atrox imago
mortis.
espectrografa: spectrogrphia sive -grapha ,
ae f.
espectrgrafo: spectrgraphum, i n; spectrogrphium, ii n.

espectrograma: spectrogramma, tis n. Sin:


imago spectrogrphica.

espectrometra: spectromtria sive -metra,


ae f.
espectromtrico: spectromtricus, a, um.

espectroscopia: spectroscpia sive -scopa,


ae f.
espectroscpico: spectroscpicus, a, um.
espectroscopio: spectroscpium, ii n.

especulacin: specultio, onis f; speculatus,


us m // (examen o meditacin) contempltio,
onis f. Sin: cogittio // (investigacin) investigtio, onis f. Sin: indagtio; explortio //
(operacin comercial con nimo de lucro)
negotitio, onis f. Sin: quaestus, us m; avditas; negotiationis stdium; quaests avditas.

especulador: speculator, oris m. Sin: quaests speculator; homo quaestuosus vel quaestuosssimus; (immdico) questui srviens;
qui quaestu dcitur // fig lucrans, antis. Sin:
lucrpeta; quaestuosus; dardanrius. Uso: poltico, ex re pblica lucrum vel lucra fciens; rem pblicam ad suum lucrum rvocans; qui rem pblicam ad suum lucrum
rvocat; - en el precio de los vveres, ex anno-

402

espa
nae caritate lucrans; nmium ex annonae caritate quaestum vel lucrum fciens.

especular: (meditar, raciocinar) speculari.


Sin: contemplari, contemplare; indagare; explorare; meditari liquid vel de liqua re //
(procurar provecho o ganancia por cualquier medio) quaestum prsequi, fcere,
spectare. Sin: questui servire; quaestum fcere ex liqua re (ganar sobre algo). Uso: en el precio de los vveres, annonae caritatem
questui habere; ex annonae caritate quaestum fcere; constitere sibi quaestus immdicos ex annonae caritate; ppuli inpiam
questui habere; ex ppuli inpia quaestum
fcere; - sobre la ignorancia de uno, ex alicius errore quaestum fcere; - sobre las desgracias ajenas, alicius calamittibus
insidiari; - sobre todo, ex mnibus quaestum
exercere.
especulativo: speculativus, a, um. Sin: contemplativus; in contemplatione psitus.

espejarse: (mirarse al espejo) se in spculo


intueri vel contemplari // fig exemplum sibi
smere ex liquo; liquem (vel liquid) in
exemplum intueri vel smere.

espejismo: oculorum mendcium // fig falsa


spcies. Sin: imago vana.

espejito: specillum, i n.

espejo: spculum, i n. Uso: Autom, - retrovisor, spculum retrovisivum; - de cuerpo entero, amplum spculum; - de pared,
spculum parietrium.

espeleologa: spelaelgia sive -loga, ae f.


Sin: cavernarum vel de cavernis doctrina;
speluncarum disciplina; scintia spelaelgica; de spelaelorum natura ars.
espelelogo: spelaelogus, i m. Sin: spelael-

giae cultor, studiosus, peritus, doctor; spelaelorum naturae peritus.

esperantista: esperantista, ae m. Sin: zamenhofianae linguae fautor vel studiosus // (relativo al esperanto) espernticus, a, um.

esperanto: esperantus, i m. Sin: sermo vel


lingua esperanto (indecl); lingua esperntica
vel zamenhofiana; lingua, quae esperanto appellatur.

esperanza: spes, spei f. Uso: - dbil, destello


de -, spcula, ae f; exgua spes; perder la -,
spem abcere.

esperma: sperma, tis n. Sin: semen, mnis


n.

espermtico: spermticus, a, um. Sin: seminalis, e; ad humanum semen ttinens; humani


sminis (gen).

espermatorrea: spermatorrhoea, ae f. Sin:


involuntria vel invita sminis eictio.
espermatozoide: spermatozides, is n; spermatozidum, i n.

espermatozoo: spermatozoum, i n. Sin: vitale sprmatis vel sminis elementum.

espesor: crassitudo, dnis f. Uso: - de paredes, muro, columna ..., crassitudo paretum,
muri, columnae ...; medir el - de una chapa,
crassitudinem lminae metiri.

espesura: (paraje muy poblado de rboles)


densa silva // (vegetacin densa) crista, ae f.
Uso: - de hierbas, montn de hierbas, herbarum crista; - de hojas, penacho de hojas,
crista foliorum.

espa: (agente secreto) explorator, oris m.


Sin: speculator; emissrius; index, dcis mf;

403

espiar
explorator clandestinus. Uso: - industrial,
speculator officinarum // (en sentido vulgar)
delator, oris m.

espiar: speculari. Sin: explorare; (clam) observare; rimari.

espigar: spicas lgere. Sin: omissas spicas


collgere // (buscar, rebuscar) decrpere.

espigueo: (accin de espigar) spicilgium, ii


n.
espiguilla: herba spicosa.

espinaca: spinaca vel spincia, ae f.

espineta: clavicmbalum, i n. Sin: spinettianum clavicmbalum.

espinillera: (pieza que preserva la espinilla)


tibiale vel crurale operimentum, tgimen
(-mnis n), tegimentum, tegumentum.
espinillo: spinfera, ae f.

espino: - albar, blanco, leucantha, ae f. Sin:


alba spina.
espinochar: panculas mundare vel deglbere.
espinoso: aculeatus, a, um. Sin: spinosus;
spinis instructus vel munitus.
espintariscopio: spinthariscpium, ii n.

espintermetro: spinthermetrum, i n.

espinteroscopio: spintheriscpium, ii n.

espionaje: specultio, onis f. Sin: occulta explortio. Uso: red de -, emissariorum consocitio.

espiral: adj spiralis, e // sust spira, ae f. Uso:


en -, in spiram; in anfractum; cochleatim //
(muelle en - de un reloj) spira vel sprula. Sin:
elatrium, ii n; elatrium spirale.

espiritismo: spiritismus, i m. Sin: communictio cum spirtibus; spirtuum (vel mortuorum, vel mnium) evoctio vel consulttio;
mortuorum evocandorum ars, rtio, stdium.
espiritista: spiritista, ae m. Sin: spirtuum
(vel mortuorum, vel mnium) evocator, consultor, consultator; spiritismi fautor // adj ad
spiritismum spectans.

espritu: (soplo vital) spritus, us m. Sin:


nima, ae f. Uso: - vitales, spritus vitales;
vires vitales; exhalar el -, nimam efflare //
(sustancia incorprea) spritus. Sin: nimus;
mens. Uso: Dios es puro -, Deus mens est
sine crpore; el - Santo, Spritus Sanctus //
(fantasma, espectro) larva, ae f. Sin: umbra;
(vanum) simulacrum // (alma como sede de
la inteligencia y del sentimiento) nimus, i m.
Sin: mens; spritus. Uso: - crtico, nimus crticus; - democrtico y humanstico, democrtiae et humanismi spritus; - evanglico,
spritus evanglii; - humano, hminum mens;
- de independencia, liberiores spritus mpl;
actividad del -, mentis agittio; cultivar el -,
nimum vel mentem exclere; levantar el abatido, afflictum nimum ergere // (vivacidad de ingenio) ingnii acumen (-mnis n).
Uso: presencia de -, nimi celritas; nimi
praesntia; tener presencia de -, nimo praesenti esse, praesenti nimo uti; tener poca
presencia de -, parv esse nimi praesnti //
(sagacidad, agudeza) argtiae, arum fpl //
(tendencia propia y caracterstica) el - de los
tiempos, mores, um mpl. Uso: el - de nuestros
tiempos, rtio atque inclintio tmporum;
nostra tmpora ac mores // (carcter ntimo,
esencia o sustancia de una cosa) spritus, us
m. Sin: sensus, us m. Uso: - cristiano, christianae vitae sensus; el - de la ley, voluntas et

404

esplenectoma
sentntia legis; legis rtio ac sentntia; legis
voluntas vel rtio; el - del mundo, mundi sensus; segn el - de San Francisco, secundum
Sancti Francisci spritum; vivir segn el - del
mundo, vvere ad huius mundi sensum //
(amor de, empeo por) stdium, ii n. Uso: de abnegacin, sui abnegandi stdium; - de
concordia y de paz, concrdiae pacisque stdium; - de conservacin, sui conservandi stdium; - de contradiccin, concertationis
stdium; contendendi stdium; - de iniciativa, indstria, ae f; indstriae stdium; indstriae navitatisque stdium; - de libertad,
libertatis stdium; - de oracin, de piedad,
precationis vel pietatis stdium; - de reconciliacin y de mutuo respeto, spritus reconciliationis atque mtui respects.

espiritual: nimi (gen). Sin: ad nimum prtinens. Uso: bienes -, bona nimi; gozo -,
nimi voluptas, oblecttio, oblectamentum;
necesidad -, nimi necssitas; salud -, animi
salus // (incorpreo) incorporalis, e. Sin: incorpreus; crpore carens; crporis expers //
(sagrado) sacer, sacra, sacrum. Uso: potestad
-, sacra potestas; sacrorum iurisdctio; sacrarum rerum modertio // (religioso) religiosus,
a, um. Sin: pius; spiritualis; religionis pietatisque cultor. Uso: director, padre -, director
sprits; magister sprits vel pietatis; conscintiae moderator; ejercicios -, spirituales
exercitationes; spiritulia exerctia; vida -, petas; desarrollar las dotes -, spirituales dotes
explicare; hacer ejercicios -, spiritulibus
exerctiis vacare; piis nimi exercitatinibus
vacare.

espiritualidad: (religiosidad) spiritulitas vel


spiritlitas, atis f. Sin: petas; relgio; pietatis
cultus, sensus, stdium; religionis stdium
vel sensus; divini afflats sensus vel stdium.
Uso: - franciscana, spiritlitas franciscana vel
franciscalis; cultivar de lleno la -, ad pietatis
cultum se totum ddere // (incorporeidad)
spiritulitas. Sin: incorporalis natura; crpo-

ris immnitas.

espiritualismo: spiritualismus, i m. Sin: pietatis cultus; religionis sensus; animorum doctrina; doctrina quae mnia ex incorpreis
pendre vel gigni docet.

espiritualista: adj ad spiritualismum ttinens


// sust spiritualista, ae m. Sin: spiritualismi
fautor vel sectator.
espiritualizacin: spiritualiztio, onis f.

espiritualizado: spiritualizatus, a, um. Sin:


spiritualis factus vel effectus.

espiritualizar: (hacer espiritual a una persona o cosa) spiritualizare. Sin: liquem spiritualem (vel liquid spirituale) fcere vel
rddere // (abstraer de lo corpreo) a crpore
abstrhere. Sin: ab omni matriae concretione segregare. Uso: - todo, ad mentis rationes mnia conformare; (en sentido religioso)
ad religionis pietatisque rationes convrtere
mnia.

espiritualmente: spirituliter vel spiritliter.


Sin: incorporliter; secundum spritum; sub
lmine spritus.
espirmetro: spirmetrum, i n.

espiroqueta: spirochaeta, ae f; spirochaete,


es f.
esplacnografa: splanchnogrphia sive -grapha, ae f.

esplacnologa: splanchnolgia sive -loga, ae f.


esplenalgia: splenlgia sive -alga, ae f. Sin:
splenis vel lienis dolor, dolores.

esplenectoma: splenectmia sive -toma, ae


f. Sin: splenis vel lienis detrctio.

405

esplnico
esplnico: splenticus vel splenticus, a, um.
Sin: splnicus; splenacus; ad splenem vel ad
lienem spectans.

esplenitis: splenites, is f ; splenitis, -dis f.


Sin: lienis inflammtio vel infltio. Uso: enfermo de -, lienosus; qui liene turgente laborat.
esplenologa: splenolgia sive -loga, ae f.

esplenomegalia: splenomeglia sive -gala,


ae f. Sin: splenis vel lienis dilattio.

esplenopata: splenopatha, ae f, v. esplenalgia.

espliego: lavndula spica. Sin: lavndula officinalis.

espln: melanchlia sive -chola, ae f. Sin:


tedium et displicntia; tristtia gravitasque
mentis; angores. Uso: que sufre de -, melanchlicus; tedio et displicnti affectus; sufrir
de -, melanchli laborare.
espodio: spodos, i f.

espolear: (picar con la espuela al caballo)


equum calcribus concitare. Sin: equo calcria sbdere // (fig, estimular) calcria licui
admovere vel adhibere; licui stmulos admovere vel adhibere, adcere; liquem stimulare
vel incitare.

espoleta: (Arm, detonador de bomba, granada, torpedo, etc.) radolus vel tbulus explodens, displodens. Uso: - de percusin,
radolus percussu explodens; - de tiempo, tbulus certo tmpore explodens.

espoln: (de aves) rdius, ii m; (de naves)


rostrum, i n.

espondilitis: spondylites, is f. Sin: vrtebrae

(vel vertebrarum) inflammtio vel infltio.


espondilosis: spondylosis, is f.

esponsales: sponslia, -ium vel -orum npl.


Sin: desponstio; despnsio. Uso: celebrar
los -, sponslia celebrare vel fcere.

esponsalicio: sponsalcius, a, um. Sin: sponsalis, e; ad sponslia prtinens.


espora: spora, ae f. Sin: semen, mnis n; minutssimum semen.

espordico: spordicus, a, um. Sin: nfrequens, nsolens, rarus, non contnuus ; passim
hbitus; passim datus vel acceptus; singillatim hbitus, datus, acceptus.
esporangio: sporngium vel sporngion, ii n.
Sin: sporae involcrum.
esportilla: sprtula, ae f.

esportillero, v. changador.

esposar: mnicas licui incere vel collgere.


Sin: mnicis restrngere alicius manus; liquem mnicis occupare.

esposas: mnicae, arum fpl.

esprit: ingnii vigor (-oris m).

espuela: calcar, ris n // (fig, estmulo, incitativo) stmulus, i m. Sin: incitamentum; acleus.
espuerta: sporta, ae f. Uso: - pequea, v. esportilla.

espuma: spuma, ae f. Uso: sacar -, spumam


elcere.

espumadera: trua, ae f. Uso: - pequea,

406

esquila
trulla vel truella, ae f.

espumante: spumans, antis. Sin: spmeus;


spumosus; spumescens; spmiger; spmifer.
Uso: vino -, vinum vel merum spumans; frvidum spumis vinum.

espurio: (bastardo) v. esta voz // (fig, falso,


adulterado) sprius, a, um. Uso: verso -, sprius versus; versus dbiae fdei.
esqueje: thalldium, ii n.

esqueleto: (armazn del cuerpo de los vertebrados) scletus, i m ; scleton, i n. Uso: ambulante, scletus mbulans // (armadura
o armazn destinado a sostener alguna cosa)
v. armadura.

esquema: (representacin de una cosa atendiendo solo a sus lneas o caracteres ms significativos) schema, tis n; schema, ae f. Sin:
adumbrtio; lineamenta npl; alicius rei praecpua lineamenta; alicius rei adumbrtio vel
descrptio. Uso: - de un cuento, praecpua
narratinculae lineamenta ; - de una obra,
peris lineamenta; trazar el - de algo, alicius rei primas lneas dcere; liquid adumbrare; liquid primis lneis designare.

esquemticamente: schemtice. Sin: adumbratim (en bosquejo); summatim; brviter;


paucis verbis.

esquemtico: schemticus, a, um. Sin:


adumbratus; delineatus, primis lneis designatus.

esquematismo: schematismus, i m. Sin:


adumbrata rtio.

esquematizacin: compendiria expostio.


Sin: in compndium redctio; rerum praecipuarum tracttio.

esquematizar: compendiose expnere. Sin:


capitulatim tractare; res praecpuas tractare.

esqu: (especie de patn) narta, ae f. Sin:


slea nivalis, oblonga, lbilis, lgnea; longa
ex ligno slea; oblonga ligni slea; oblonga
slea prolabens; pegma (-tis n) nrticum;
norvgica, ae f. Uso: ponerse los -, nartas vel
oblongas sleas aptare pdibus; quitarse los -,
nartas vel oblongas sleas depnere // (deporte) narttio, onis f. Sin: ars nartatria; nartatrius cursus (-us m); ldicra exercittio
nartatoria; per nives labendi ars. Uso: botas
para esques, cligae nartatriae; carrera de
- en colinas arenosas, narttio in cllibus arenosis; competicin de -, nartarum certamen,
certtio; contntio; concerttio prolabntium;
equipo de -, apparatus nartatrius; - acutico,
narta aqutilis; pista de -, iter nrticum; asistir a una competicin de -, prolabntium (per
nives, per glciem, per undas) contentionem
crnere; practicar el - acutico, oblongis sleis per summas undas prolabi.

esquiador: nartator, oris m. Sin: nartae lusor;


nartis prolabens; nartis se exercens; nartis
contendens; nartarum peritus; decursor nivalis ( - sobre la nieve). Uso: - en la nieve o en
el hielo, per nives vel per glciem prolapsor;
lablibus sleis per nivem vel per glciem
decurrens ; - acutico, aqutilis nartae lusor.

esquiar: nartare. Sin: nartis prolbi; oblongis


sleis prolabi; nartis uti. Uso: - sobre la
nieve, per nives prolabi, decrrere; per mntium nives prolabi; per iter nivale prolabi; sobre el agua, per undas prolabi.
esquicio, v. bosquejo.

esquife: (barco pequeo) scapha, ae f. Sin:


cymba; lembus; linter (-tris f).

esquila: (cencerro pequeo) tintinnbulum,


i n.

407

esquimal
esquimal: adj esquimensis vel aesquimensis, e // sust Esquimensis vel Aesquimensis,
is m.

esquirol: operisttium recusans vel repdians


(-antis). Sin: operisttii refragator; qui peram intermttere recusat.

esquisto: schistos vel schistus, i m. Sin:


schistos lapis (-dis m); sctilis vel fssilis
lapis.

esquistoso: schistos, a, on (vel -um). Sin:


schistosus; sctilis, e; fssilis, e.
esquivar: - a uno, liquem vitare, evitare, devitare.

esquizofrenia: schizophrnia, ae f; schizophrnesis sive -phrensis, is f. Sin: mentis


ablientio.
esquizofrnico: schizophrnicus vel schizophrenticus, a, um. Sin: schizophrni affectus, laborans; ad schizophrniam ttinens.

esquizoide: adj schizophrniae smilis, e //


sust schizides, ae m.

esquizomiceto: schizomyces, etos m.

estabilidad: stbilitas, atis f. Uso: - econmica, stablitas oeconmica.


estable: stbilis, e. Sin: durbilis, e; diuturnus.

establecerse: consstere vel consdere in liquo loco. Sin: sedem collocare, consdere,
pnere.

establecimiento: - atmico, officina atmica;


- comercial, v. tienda; - industrial, officina,
ae f ; fbrica, ae f ; ergastrium; indstriae
quaestuosae sedes; - termal, sedes therma-

rum; thermae, arum; - de enseanza, studiorum sedes; scholae domiclium; - de plutonio,


plutoniana fbrica; - de una colonia, colniae
constittio, conditio, dedctio.
establishment: dominatum retinentes (-ium
mpl).
establo: stbulum, i n // (cochera o establecimiento de coches de alquiler) v. cochera.
estaca: paxillus, i m. Sin: stipes, ptis m.

estacin: (sitio donde habitualmente hacen


parada los vehculos) sttio, onis f. Uso: terminal, sttio terminalis vel finalis // (sitio
donde habitualmente hacen parada los trenes) ferrviae sttio. Sin: sttio ferriviria;
sttio viae ferratae; hamaxostichorum sttio.
Uso: - central, sttio centralis vel principalis;
hamaxostichorum sttio mxima; - secundaria, sttio secundria; - terminal, transitoria,
sttio terminalis, transitria; jefe de -, stationis praefectus; praepsitus stationi ferriviriae // - balnearia, sttio balnearis, balneria;
thermae, arum fpl; - climtica, mnsio salubris valetdini; - cosmonutica, sttio cosmonutica; - emisora, transmisora , sttio
emissria, emittens, transmittens; - espacial u
orbital, sttio sideralis; - meteorolgica, sttio meteorolgica; sttio scrutando caelo; militar, sttio militaris; - misional, sttio missionalis; - receptora, sttio receptria vel recpiens; - termal, sttio thermarum; terrestre, sttio terrestris // - de radio, sttio
radiophnica; sedes radiophnica; sttio
nntiis radiophnicis emittendis; - de servicio, sttio vel taberna benzinria; sttio benzini venditoris; sttio autocinetorum sibus
destinata; mozo de - de servicio, benzinrius;
- de subterrneo, sttio ferrviae subterrneae; - de telgrafo, sttio telegrphica; - de
televisin, sttio televisfica, televisria, televisualis; sttio imagnibus televisficis
emittendis; - de trnsito, sttio transitria //

408

estado
(visita a Iglesias o altares, especialmente en
Semana Santa) supplcia stativa npl. Sin:
supplictio stativa ad + ac.

estacionamiento: (lugar o recinto reservado


para estacionar vehculos; lugar donde
puede estacionarse un vehculo) sttio, onis f.
Sin: commortio; rea stativa; sttio autoraedarum.
estacionar: in statione (autoraedam) compnere, constitere, statere.

estacionario: stativus, a, um. Sin: immotus;


immutbilis.
estada: (estancia) v. esta voz.

estadio: (lugar destinado a la prctica del deporte) stdium, ii n. Sin: campus; harena; ludorum campus; rea ludi; certminis rea;
athleticarum rtium campus; ldicrae exercitationis campus. Uso: - de ftbol, stdium pedifollis; stdium pedeludirium; campus folle
pedibusque ludentium; - de hielo, para patinar
sobre hielo, stdium glaciale; rea glcie contecta vel durata; el - de San Siro, stdium, quod
a Sancto Syro nuncupatur; correr en el -, stdium crrere; corredor en el -, stadidromos,
i m // (fase o perodo relativamente corto) gradus, us m. Sin: tempus, pris n; momentum.
Uso: los - de la vida, aetatis gradus; vitae tmpora; - decisivo, discrimen, mnis n; - final,
xitus, us m // (Med, perodo, dicho especialmente de cada uno de los tiempos de un acceso de fiebre intermitente) momentum, i n.

estadista: (hombre versado en negocios de


Estado o en materias polticas) vir rerum civlium peritus, prudens, sciens. Sin: vir administrandae vel regendae civitatis peritus;
vir rebus pblicis administrandis peritus; cvium vel civitatis ductor; vir rei pblicae gerendae
scientssimus;
rei
pblicae
moderandae vir prudens vel sciens; vir in re

pblica exercitatus.

estadstica: (estudio numrico de hechos morales y fsicos del mundo) statstica, ae f; statstice, es f. Sin: rtio; rationria vel
numerria ars; rationalis doctrina; rationum
scintia; rationariorum doctrina; doctrina de
conficiendis rationriis; numerorum rtio.
Uso: - demogrfica, econmica, aplicada,
statstica vel rtio demogrphica, oeconmica, applicata; hacer la - de algo, alicius
rei rationem subdcere; liquid recensere //
(cuadro, tabla, prospecto estadstico) rationrium, ii n. Uso: clculos -, rationes statsticae; datos -, data statstica; desproporcin
de las -, numerorum inaequlitas; segn la de los mdicos, secundum rationrium medicorum // (censo o recuento) census, us m.
Sin: rationrium.

estadsticamente: statstice. Sin: rationrie;


ratione statstica.

estadstico: (relativo a la estadstica) statsticus, a, um. Sin: rationrius; ad statsticam


spectans. Uso: investigaciones -, statsticae
investigationes // (persona que profesa la estadstica) statsticus, i m. Sin: statsticae peritus; rei statsticae computator.

estado: (entidad poltica) cvitas, atis f. Sin:


res pblica; gens, gentis f. Uso: - colonial,
gens in colniae condicionem redacta; - democrtico, popularis res pblica; cvitas popularis vel democrtica; - Federal, Cvitas
Foederata; - humano, cvitas humana; - ideal,
cvitas ptima; res pblica perfectssima; - industriales, civitates industriales; - soberano,
res pblica lbera; sui iuris cvitas; cvitas
summo cum imprio; - tirano, tyrnnica cvitas // - de derecho, res pblica in iure innixa;
res pblica constitutionalis; cvitas stats iurdici vel legalis; - de la civilizacin, status
cults civilis; asuntos de -, pblica negtia;
constitucin de los - segn los principios

409

Estado Mayor
cristianos, christiana civitatum constittio;
gobierno del -, civitatis rgimen; intereses
del -, pblica cmmoda; jefe de -, civitatis
rector vel moderator; supremus civitatis rector; summus civitatis moderator; razones de
-, rei pblicae rationes; religin del -, sacra
(-orum npl) pblica; secretario de -, pblicis
negtiis praefectus; a expensas del -, pecuni
pblic; sumptu pblico // (situacin en que
est una persona o cosa) status, us m. Uso: cientfico de los chinos, status scientficus Sinarum; - civil, status (-us m) civilis; - oficial,
status vel condcio officialis; conceder - oficial a algo, licui rei statum (vel condicionem) officialem concdere; - poltico de las
mujeres, status polticus mulerum; el propio
- social, status suus socialis; - de nimo,
nimi hbitus, affctio, sensus; mens; voluntas; nimi inclintio; - de colonia, colniae
condcio; reducir un pueblo al - de colonia,
gentem in colniae condicionem redgere; de demencia, demntiae status; - de emergencia, perculum vel discrimen pblicum; perculum civitatis; status necessitatis; se declar
- de emergencia, status necessitatis edictus
est; oficina de - civil, registro civil, civicarum rerum officina; incolarum civitatis rerumque familirium tabulrium; - de familia,
famliae condcio vel index; - de guerra,
bellum, i n; - de insolvencia, nulla solvendi
cpia; - de salud, valetudo, dnis f; - de sitio,
obsessae urbis status; - del tiempo, tempestas,
atis f.
Estado Mayor: militare imprium. Sin:
summus vel summorum ducum coetus (-us
m); summum exrcits conslium; copiarum
prceres; exrcits primores. Uso: sede del -, praetrium.

Estados Unidos: Foederatae Civitates. Sin:


Civitates Unitae. Uso: - - de Brasil, Foederatae Brasliae Civitates; - - de Mxico, Foederatae Mxici Civitates; - - de Amrica,
Civitates Amricae Unitae, - - de Norte Am-

rica, Civitates Foederatae Amricae Septentrionalis.

estadounidense: adj Foederatarum Amricae


Septentrionalis Civitatum (gen). Sin: ad
Foederatas Amricae Septentrionalis Civitates prtinens // sust Foederatarum Amricae
Septentrionalis Civitatum civis.

estafador: fraudator, oris m. Sin: circumscriptor; mango, onis m; homo mendax,


fallax, falsus.

estafeta: (oficina del servicio de correos,


particularmente cada sucursal de la central)
tabellariorum officina, domus, sttio // (correo ordinario) cursor, oris m.
estafilococo: staphylococcos vel staphylococcus, i m.

estafiloma: staphyloma, tis n.

estajanovismo: stachanovismus, i m.
estajanovista: stachanovista, ae m.
estajanovizar: stachanovizare.

estalactita: stalactis, itis f; stalactites, ae m.

estalagmita: stalagmis, tidis f; stalagmites,


ae m.

estaliniano: stalinianus, a, um.

estalinismo: stalinismus, i m.

estalinista: adj stalinianus, a, um. Sin: ad stalinismum ttinens // sust stalinista, ae m. Sin:
stalinismi fautor.

estambre: (rgano sexual masculino de las


plantas fanergamas) stamen, mnis n //
(hebra larga del velln de lana; lana torcida

410

estaar
y esponjada) stamen, mnis n. Sin: filum;
linum; lnea; stamen filatum; filum lanae pectinatae. Uso: hilar el - de la vida, fatlia nere
stmina.
estampido: fragor, ris m.

estampilla: (sello de correos) pittcium cursuale, cursrium, epistulare vel epistolare,


vehiculrium. Sin: tessrula epistolaris; vehiculrium insigne. Uso: - fiscal, pittcium
pblicum vel fiscale; - sellada, pittcium signatum; - sin sellar, pittcium ntegrum; coleccin de estampillas, corpus pittaciorum
cursulium; serie de estampillas, tesserularum cursulium sries; pegar las - al sobre, v.
estampillar // (especie de sello que contiene
en facsmil la firma y rbrica de una persona, o bien un letrero para estampar en
ciertos documentos) sigillum, i n. Sin: signatrium (cmmeum vel frreum, de goma o de
hierro); sigillum (e cummi vel e ferro).

estampillado: sigillum appsitum. Sin: typi


imprssio.

estampillar: pittcium cursuale affgere. Sin:


pittcia cursulia involcro epstulae agglutinare, applicare; epstulam pittcio vehiculrio munire.

estampita: imagncula, ae f.

estancado: estar - o encharcado, stagnare.

estancia: (hacienda o finca de campo) v.


granja // (mansin, habitacin en un lugar)
mnsio, onis f. Sin: commortio.
estanco: (sitio donde se vende tabaco) v. tabaquera.

estndar: exemplar, aris n. Sin: mdulus, i m.


estandardizacin, v. estandarizacin.

estandarizacin: rerum ad mdulum confectarum sries, i f. Sin: fabrictio rerum secundum sriem; ad praestitutum exemplar
dispostio, conformtio; normaturae indctio.

estandarizado: ad mdulum confectus. Sin:


ad exemplar factus vel fabricatus.

estandarizar: ad mdulum confcere. Sin:


sriem rerum ad exemplar fabricare; ad
praestitutum exemplar redcere; ad unum
exemplar (con)formare; ad praestitutum
exemplar redcere vel restitere. Uso: - mercaderas, merces ad specmina confcere vel
ad exempla dispnere
estanque: cisterna, ae f. Sin: conceptculum;
excpulum; castellum; dividculum; stagnum;
lacus, us m; palus, udis f.
estanquero, v. tabaquero.

estante: (mueble con anaqueles) armrium,


ii n. Sin: loculamentum; plteus; nidus; frulus; pegma, tis n; pegma librorum; repositrium librorum. Uso: - desarmable, frulus
dissocibilis // (anaquel) tabulatum, i n. Sin:
lculus.

estantera: (juego de estantes) loculamenta,


orum npl. Sin: pltei; fruli; pgmata; pluteorum sries; loculamentorum continutio //
(juego de anaqueles) tabulata. Sin: lculi.

estaador: stagnator vel stannator, oris m.


Sin: qui stagno vel stanno obducit.

estaadura: (accin y efecto de cubrir o


baar una cosa con estao) stagnatura vel
stannatura, ae f // (accin y efecto de soldar
una cosa con otra) v. soldadura.

estaar: (cubrir con estao) stagnare vel


stannare. Sin: stagno vel stanno liquid obdcere // (soldar un cosa con otra) v. soldar.

411

estaero
estaero: plumbrius, ii m. Sin: rtifex plumbrius.

estao: stagnum vel stannum, i n. Sin:


plumbum album vel cndidum. Uso: de -,
stgneus vel stnneus; cubrir de -, licui rei
stagnum (vel plumbum album) illnere, obdcere, indcere; cubierto de -, stagno vel
stanno obductus, llitus; papel de -, stagni vel
stanni lamella, brctea, charta.

mutatus; firmus.

estatificacin, v. estatizacin.

estatismo: (estatizacin) v. esta voz.

estaquilla: axculus, i m.

estatizacin: (tendencia a exaltar la plenitud


del poder del Estado) rerum mnium sub civitatis potestate redctio. Sin: rerum mnium
in rei pblicae imprium redctio; mnia in
civitatis potestatem redacta; mnia in rei pblicae imprium redacta.

estarcido: brctea, ae f. Uso: - mimeogrfico,


brctea mimeogrphica.

estatocisto: statocystis, is f. Sin: statlithos


vel statlithus, i m.

estar: - por alguno, a favor de alguno, stare


licui, ab liquo, cum liquo, pro liquo; - a
favor de algo, stare pro liqua re; cmo
ests?, quomodo te habes?; ut vales?; estoy
poco bien, minus vleo; v. salud; estoy muy
contento, valde vehementerque gudeo.

estatizar: liquid in rei pblicae potestate pnere. Sin: liquid in civitatis potestatem redgere; liquid in rei pblicae imprium
redgere; liquid civitatis potestati tribere
vel demandare; liquid rei pblicae imprio
tribere vel demandare.

estasis: stasis, is f. Sin: cesstio; intermssio;


interrptio. Uso: - de sangre, snguinis
restnctio.

estatolatra: civitatis vel rei pblicae adortio. Sin: divinus quasi cultus rei pblicae (vel
civili imprio) tributus.

estatalizacin: in pblicum redctio. Sin:


bonorum assigntio civitati facta.

estatua: sttua, ae f. Sin: simulacrum; signum. Uso: - pequea, v. estatuita; levantar


una -, sttuam statere.

estatal: pblicus, a, um. Sin: civitatis (del Estado). Uso: empleado -, pblicus minister.

estatalizar: in pblicum redgere vel referre.


Sin: bona civitati assignare.

esttica: sttica, ae f; sttice, es f. Sin: sttica


rtio, doctrina, disciplina; sttica crporum
doctrina; rtio de crporum aequilibritate;
scintia de crporum libratione. Uso: leyes
de la -, sttices leges; stticae doctrinae leges;
leges de crporum aequilibritate; - social,
sttica socialis.
esttico: stticus, a, um. Sin: stbilis, e; im-

estatoscopio: statoscpium, ii n.

estatuario: ad sttuas spectans.

estatuita: icncula, ae f. Sin: imagncula; sigillum; statculum; statnculum; pusillum simulacrum.


estatus: status vivendi.

estatuto: (norma legal bsica para el gobierno de un organismo pblico o privado)


statuta, orum npl. Uso: - del Consejo Europeo, Statuta Conslii Europae; - (Constitu-

412

estereofotograma
cin) de un Estado, rei pblicae constittio
vel instituta (-orum npl); - de una sociedad,
normae (-arum fpl) statutae; statuta societatis.

Este: (punto cardinal) oriens, entis m. Uso:


Europa del -, Europa ad orientem solem vergens.
esterico: sebceus, a, um. Sin: sebosus; stericus Uso: velas -, candelae sebceae.

estearina: stearina, ae f. Sin: sebum vel


sevum. Uso: de -, sebceus; creus; vela de -,
candela sebcea; candela ex stearina confecta; hacer velas de -, candelas sebare vel
sevare.
esteatoma: steatoma, tis n.

esteganografa: steganogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars scribendi per notas.

estenocardia: stenocrdia sive -carda, ae f.


Sin: angina pctoris.

estenografa: stenogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: tachygrphia; brachygrphia.

estenografiar: stenographare. Sin: tachygraphare; stenogrphice vel tachygrphice scrbere; acturio modo (vel acturia ratione, vel
acturia arte) scrbere; stenogrphica vel
tachygrphica arte (vel ratione) scrbere;
notis excpere; compendiose scrbere.
estenogrficamente: stenogrphice.

estenogrfico: stenogrphicus, a, um. Sin:


tachygrphiae (gen). Uso: signos -, notae,
arum fpl; texto -, dicta (o, segn el sentido,
dictata) notis excepta.
estengrafo: stengraphus, i m. Sin: tachgraphus; acturius; notrius; stenogrphiae

peritus.

estenograma: stenogramma, tis n.

estenosis: stenosis, -is f.

estenotipia: stenotpia, ae f.

estentreo: stentreus, a, um.

estepa: tescum, i n; tesca vel tesqua, orum


npl. Sin: stpia, ae f ; loca deserta; loca tesca;
inculta vstitas; inculti soli vstitas.
estequiomtrico: stoechiomtricus, a, um.

estera: strea, ae f. Sin: teges, gtis f; stratum. Uso: - de junco, matta, ae f; - de paja,
segestre, is n; segstria, ae f ; - pequea, tegetcula.

estercolero: sterculinum, i n; sterculnium, ii


n; sterquilnium, ii n.
estreo, v. estereofnico.

estereocomparador: stereocomparator, oris


m.
estreo-electrofnico: stereolectrophnicus, a, um.

estereofona: stereophnia sive -phona, ae f.


Uso: - radial, stereophnia radiophnica; por
-, stereophnice.

estereofnico: stereophnicus, a, um. Uso:


aparato -, apparatus stereophnicus.

estereofotografa: stereophotogrphia sive


-grapha, ae f.

estereofotograma: stereophotogramma, tis


n.

413

estereografa
estereografa: stereogrphia sive -grapha, ae
f. Sin: solidorum descrptio in plano adumbrata; solidorum figura in plano descripta.
estereogrfico: stereogrphicus, a, um.

estereotipo: steretypus, i m. Sin: steretypa


lmina.

estereotoma: stereotmia sive -toma, ae f.


Sin: de secandis slidis doctrina.

esteregrafo: steregraphus, i m. Sin: stereogrphiae cultor, studiosus, peritus.

estril: strilis, e.

estereometra: stereomtria sive -metra, ae


f. Sin: rtio vel doctrina de slidis metiendis;
rtio metiendi slida.

esterilizacin: (con respecto a los rganos


sexuales) steriliztio, onis f. Sin: genitlium
privtio; potntiae genitalis privtio; sterilitatis indctio // (privacin, inmunidad de grmenes patgenos) microbiorum (vel
bacillorum, vel malorum grminum) privtio,
purgtio, purgatura, immnitas.

estereograma: stereogramma, tis n.

estereomtrico: stereomtricus, a, um. Sin:


ad stereomtriam prtinens.
esteremetro: steremetrum, i n.

estereoscopia: stereoscpia sive -scopa, ae


f.
estereoscpico: stereoscpicus, a, um.

estereoscopio: stereoscpium, ii n.

esterescopo, v. estereoscopio.

estereotipado: steretypus, a, um. Sin: steretypis vel stereotpicis formis impressus //


(fig, fijo, inmutable) fixus; immutbilis; semper idem (adem, idem); suetus. Uso: una
sonrisa -, suetus atque inanis risus (-us m).
estereotipar: steretypis imprmere. Sin:
formis litterarum fixis imprmere.

estereotipia: (arte de estereotipar) sterotpia


sive -typa, ae f. Sin: ars steretypis (formis)
imprimendi.

estereotpico: steretypus vel stereotpicus.


Sin: fixus; ad stereotpiam ttinens.

esterilidad: sterlitas, atis f. Sin: infecnditas.

esterilizado: sterilizatus, a, um. Sin: immunis factus, effectus, rdditus; a micrbiis (vel
a bacillis, vel a malis germnibus) liberatus,
purgatus, immunis; microbiorum (bacillorum, malorum grminum) immunis; micrbiis (bacillis, malis germnibus) immunis
effectus.
esterilizador: sterilitatem fferens.
esterilizante, v. esterilizador.

esterilizar: sterilizare. Sin: strilem vel immunem rddere // (hacer infecundo y estril)
strilem rddere; infecundum effcere; sterilitate affcere // (destruir los grmenes patgenos) a micrbiis (vel a bacillis, vel a malis
germnibus) liberare, purgare, immunem rddere; micrbiis (bacillis, malis germnibus)
exmere, privare, immunem rddere; microbiorum (bacillorum, malorum grminum)
immunem rddere. Uso: - agua, aire, instrumentos quirrgicos, etc., a micrbiis aquam,
ra, ferramenta (vel machinamenta) chirrgica, etc. liberare.

414

esttico
esterilla elctrica: strea elctrica. Sin: teges
(-tis f) vel cratis (-is f) elctrica.

esterlina: sterlinga, ae f; sterlingus, i m. Sin:


nummus britnnicus; libella nglica; ureus
britnnicus nummus; libra sterlngica.

esternn: sternon vel sternum, i n. Sin: os


pctoris vel pectorale.

estero: (terreno pantanoso) stagnum, i n.


Sin: lacus, us m; lacuna, ae f // (estuario) aesturium, ii n.

estesiofisiologa: aesthesiophysiolgia sive


-loga, ae f. Sin: snsuum physiolgia.
estesiognico, v. estesigeno.

estesigeno: aesthesigenus, a, um.

estesiografa: aesthesiogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: snsuum descrptio.

estesiologa: aesthesiolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina sensibilitatis; de snsibus disciplina; rtio de sentiendi facultate; ars de
snsuum faculttibus.

estesiomana: aesthesiomnia sive -mana,


ae f.

estesiometra: (rama de la psicofsica) aesthesiomtria sive -metra, ae f. Sin: disciplina


(vel doctrina, vel scintia) de tacts mensura,
vel de tacts facultatis mensura // (medida de
la sensibilidad de la piel por medio del estesimetro) tacts mensura (-ae f). Sin: tacts
facultatis mensura.
estesimetro: aesthesimetrum, i n. Sin: sensibilitatis index; instrumentum tctui metiendo; instrumentum metiendae tacts
facultati.

estesioneurosis: aesthesioneurosis, -is f.

estesionosis: aesthesionosis, -is f.

esteta: pulchri studiosus (-i m). Sin: pulchritdinis intllegens, entis; pulchritudinis (vel
venustatis, vel elegntiae) cultor.

esttica: aesthtica, ae f. Sin: aesthtica doctrina, ars, rtio; aesthtica res; aesthtica,
orum npl ; pulchritdinis doctrina; doctrina
elegntiae vel venustatis. Uso: maestro de -,
elegntiae magister; qui de elegntia precipit.

estticamente: (segn los preceptos de la esttica) ad aesthticam normam. Sin: ex arte;


ex artis praeceptis // (con arte) arte. Sin: eleganti artifcio // (de manera bella, elegante)
eleganter; venuste; pulchre; speciose.

esteticismo: aestheticismus, i m. Sin:


pulchritdinis nmius cultus (-us m); venustatis vel elegantiarum nmium stdium; nmium aesthticae stdium; rtio crtica ad
aesthticam tantum spectans.

esteticista: (relativo al esteticismo) ad aesthticam prtinens // (persona que practica


la cosmtica) ornator, oris m. Sin: cosmetes,
ae m.

esttico: (perteneciente o relativo a la esttica) ad aesthticam ttinens // (perteneciente


o relativo a la percepcin o apreciacin de
la belleza) aesthticus, a, um. Uso: preceptos,
cnones -, aesthticae leges, normae, praescripta, praecepta; placer -, nimi oblecttio;
sentido, criterio -, legans iudcium;
pulchritdinis iudcium; venustatis vel elegntiae sensus; l carece de sentido -, pulchritdinem non intllegit; juzgar un libro
segn un criterio -, libri elegntiam venustatemque iudicare // (artstico, de aspecto bello
y elegante) legans, concinnus, expolitus //

415

estetismo
(persona dedicada al estudio de la estetica)
aesthticae cultor vel studiosus.

estetismo, v. esteticismo.

estetofonmetro: stethophonmetrum, i n.

estilete: (pual) pgio, onis m. Sin: sica, ae f


// (punzn pequeo) stilus vel stylus, i m. Sin:
stlulus, i m; grphium, ii n.
estilismo: nmia stili diligntia vel cura.

estetogonimetro: stethogonimetrum, i n.

estetografa: stethogrphia sive -grapha, ae


f.
estetgrafo: stethgraphum, i n.

estetometra: stethomtria sive -metra, ae f.


estetoscopa: stethoscpia sive -scopa, ae f.
estetoscpico: stethoscpicus, a, um.

estetoscopio o estetoscopo: stethoscpium,


ii n. Uso: - electrnico, stethoscpium electrnicum.
esteva: stiva, ae f. Sin: mancula, ae f; cpulus, i m; buris, is f; bura, ae f. Uso: - del
arado, aratri mancula.
estibio: stbium, ii n; stibi, is n.

estircol: stercus, cris n. Sin: fimus, i m.

estigmtico: stigmticus, a, um.

estigma: (marca o seal en el cuerpo a consecuencia de un proceso patolgico) stigma,


tis n. Sin: signum // (marca impuesta con
hierro candente) instio, onis f. Sin: signum
// (fig, seal de infamia, de deshonra, de bajeza moral) nota, ae f. Sin: mcula; ignomnia; infmia // (marcas parecidas a las de las
llagas de Cristo) sacra vlnera (-um npl).
Sin: stgmata, um npl ; sacrae plagae; sacra
clavorum vestgia. Uso: imprimir milagrosamente los - de Cristo, sacra vlnera (vel sacras plagas) licui inrere; sacris clavorum
vestgiis liquem insignire, ornare, exornare.

estilista: scriptor legans. Sin: elegantis stili


cultor. Uso: eximio -, elegantssimus scriptor;
summus dicendi vel scribendi rtifex.

estilstica: stilstica, ae f. Sin: elocutria; oratria; rhetrica ; stili scintia, ars stili vel dicendi; elocutionis ars, rtio, praecepta; bene
dicendi vel scribendi praecepta. Uso: normas
de -, praecepta de dicendi gnere; bene dicendi praecepta.
estilstico: rhetricus, a, um. Sin: elocutrius;
oratrius; orationis, elocutionis (gen); ad
stilum spectans; ad scribendi genus prtinens.
Uso: desde el punto de vista -, si orationem
spectes (= si consideras el estilo).

estilo: (manera de escribir o hablar) dicendi


vel scribendi genus (-nris n). Sin: orationis
forma vel genus; dicendi vel scribendi ars;
eloquendi vel elocutionis genus; stilus, i m.
Uso: - ampuloso, tmidum (vel inflatum, vel
trgidum) scribendi genus; - castizo, ortio
pura; - comercial, mercatorum dicendi genus;
- correcto, limatum dicendi genus; - desaliado, incnditum dicendi genus; - dulce, ortio mollis et tnera; - elevado, ortio elata; epistolar, epistolare genus; - florido, flridum dicendi genus; - forense, forense dicendi
genus; - hinchado, inflatum orationis genus;
- humilde, ortio hmilis; - impetuoso, ortio
vhemens; - llano, ortio plana; - oratorio,
oratrium dicendi genus; - potico, poticus
sermo; - prosaico, soluta ortio (- en prosa);
ortio crassa vel stilus crassus (- vulgar, falto
de elevacin); - sencillo, tenue dicendi genus;
- sobrio y conciso, genus dicendi astrictum et

416

estomtico
contractum; scribendi genus concisum; - sublime, sublime vel magnficum dicendi
genus; ortio grandis; - terso, purum genus
dicendi; limatum dicendi genus; lmpidum
dicendi genus; - ms terso, limtius dicendi
genus; - del siglo XVII (en literatura), sptimi dcimi seculi ltterae // (modo, forma) de vida, vitae rtio; vivendi vel agendi rtio //
(uso, costumbre) mos, moris m. Sin: consuetudo // (manera peculiar de ejecutar una
obra) stilus, i m. Sin: rtio; genus; structurae
genus. Uso: - arquitectnico, aedificandi
rtio vel genus; al - de Lucano, stilo Lucani;
al - de ese tiempo, stilo illius tmporis; - del
siglo XVII, sptimi dcimi seculi ampullae
(-arum fpl); en - gtico, structurae gnere gthico; - romnico, genus romnicum; romnica architectandi rtio; en - romnico,
romnico structurae gnere; ad romnici gneris rationes aedificatus.

estiptiquez, v. estreimiento.

estilogrfico: stilogrphicus, a, um.

estoico: sticus. Sin: fortis; intrpidus; constans.

estilogrfica: stilgraphum, i n ; stilogrphium, ii n. Sin: clamus stilogrphicus; grphium replbile; grphium atramento
instructum; stilus atramento instructus.

estimacin: (aprecio, aceptacin) aestimtio


vel existimtio, onis f. Uso: adquirir -, existimationem collgere; demostrar - por alguien, honorficum esse in liquem; expresar
a uno la propia -, liquem honorficis verbis
prsequi; gozar de la - de alguno, ab liquo
magni existimari; magni apud liquem esse;
haber adquirido la - de alguien, existimatione florere apud liquem.
estimulador: instrumentum stimulatrium.

estimulante: adj stmulans vel instmulans,


antis. Sin: xcitans // sust irritamentum, i n ;
irritamen, mnis n. Sin: concitamentum.
Uso: ser un - para el estmago, stmachum
excitare.

estptico, v. estreido.

estipulacin: stipultio, onis f.

estocstico: stochsticus, a, um.

estofado: caro (carnis f) condta. Sin: bbula


lardo vinoque condta; extyphta, ae f (sobrent caro). Uso: - de ternero, de liebre, extyphata vitulina, leporina.
estoicamente: (a manera de los estoicos)
stice. Sin: stoicorum more vel ritu // (con estoicismo) frtiter vel fortssime. Sin: constanter; constanti nimo.

estoicismo: stoicismus, i m. Sin: stica, ae f;


stica, orum npl; stica vel stoicorum doctrina, philosphia, disciplina, rtio, schola //
(fig, fortaleza o dominio sobre la propia sensibilidad) fortitudo, dnis f. Sin: nimi frmitas vel constntia; firmus vel constans
nimus.

estola: stola, ae f.

estomacal: (relativo al estmago) stmachi


(gen). Sin: ad stmachum ttinens // (que
aprovecha al estmago) stmacho tilis vel
pertilis, e // (que tonifica el estmago y favorece la digestin) stmachum stmulans vel
corrborans. Sin: stmachi vim cuens; digestbilis, e; ppticus // ( medicamento -) stomtice, es f.

estomalgia: stomlgia sive -alga, ae f. Sin:


oris dolor vel dolores.

estomtico: (concerniente a la boca) stomticus, a, um. Sin: oris (gen); ad os spectans.

417

estomatitis
estomatitis: stomatitis, is f. Sin: oris inflammtio, infltio; oris membranarum infltio.

estomatologa: stomatolgia sive -loga, ae


f. Sin: dentria scintia vel ars; de oris natura
doctrina, disciplina; de oris morbis rtio.

estomatolgico: stomatolgicus, a, um. Sin:


ad stomatolgiam prtinens. Uso: examen -,
inspctio stomatolgica; tratamiento -, cura
vel curtio stomatolgica.

estomatlogo: stomatlogus, i m. Sin: stomatolgiae peritus; vir dentriae artis (vel


scintiae, vel doctrinae, vel disciplinae) peritus.
estomatoscopio: stomatoscpium, ii n.

Estonia: Estnia vel Aestnia, ae f.

estonio: (natural de Estonia) Estoniensis, is;


Estonus, i; Eston, onis; Aestonus, i m // adj
estoniensis, e; estnicus; Estniae (gen). Sin:
ad Estniam ttinens // (lengua hablada por
los estonios) lingua estnica.
estopa: stuppa, ae f. Uso: tapar con -, stupp
obturare.
estor: cortina, ae f.

estornino: sturnus, i m.

estornudar: sternutare.

estrabismo: strabismus, i m. Sin: oculorum


distrtio vel prvitas. Uso: adolecer de -,
strabismo (vel oculorum distortione, vel
oculorum pravitate) laborare; afecto de -,
strabo, nis m; strabus, i m.
estradivario: fidcula violina stradivariana.

estrado: suggestus, us m; suggestum, i n.

Uso: subir al -, suggestum ascndere,


conscndere; (in) suggestum scndere.
estrangulacin: strangultio, onis f; strangulatus, us m.
estrangulado: strangulatus, a, um.

estrangulador: adj strngulans, antis // sust


strangulator, oris m.
estrangular: strangulare.

estranguria: strangria sive -gura, ae f. Sin:


urinae difficultas; urinae trmina (-um npl)
vel stillicdia (-orum npl).
estrs: lapis strassianus.

estratagema: strategma, tis (gen pl


-mton) n. Sin: cllidum conslium; verstia,
ae f ; astus, us m. Uso: - militar, militaris
astus.

estratega o estratego: strategus, i m. Sin: vir


rei militaris peritus.

estrategia: stratgia sive -tega, ae f. Sin:


stratgica ars, doctrina, disciplina, rtio,
scintia; strategi vel summi strategi disciplina; imperatria ars; belli rtio; doctrina
bllica, rei militaris scintia. Uso: las reglas
de la -, praecepta imperatria.
estratgicamente: ex bllicae artis praeceptis.

estratgico: (concerniente a la estrategia)


stratgicus, a, um. Sin: imperatrius; ad
stratgiam (vel ad strategum) spectans; ad rei
militaris scintiam prtinens. Uso: plan -,
belli gerendi rtio; punto -, locus idneus;
por razones -, propter belli rationem; segn
las reglas -, v. estratgicamente; hacer un
movimiento - de tropas, copias peropportune

418

estrs
movere vel dispnere; tomar una medida (astuta), cllidum conslium cpere vel inire
// (conocedor del arte de la estrategia) rei
militaris peritus.
estratificacin: stratifictio, onis f. Sin:
strctio (-onis f) vel structura tabulatorum
instar.
estratificar: tabulatim exstrere vel strere.

estratigrafa: stratogrphia sive -grapha, ae


f.
estratigrficamente: stratogrphice.

estratigrfico: stratogrphicus, a, um. Sin:


ad stratogrphiam ttinens.
estratgrafo: stratgraphus, i m.

estrato: stratum, i n. Sin: ordo, dnis m. Uso:


estratos sociales superiores, socilia strata
superiora; estratos de la opinin pblica, pblicae opinionis rdines.

estratsfera o estratosfera: stratosphaera,


ae f. Sin: aethreum sptium.
estratosfrico: stratosphericus, a, um. Sin:
ad stratosphaeram spectans.
estrecho: Geogr fretum, i n. Uso: - de Gibraltar, Fretum Gaditanum.

estrella: stella, ae f. Sin: astrum, i n; sidus,


dris n; en pl, tambin ignes aethrei, aethrii, sidrei; caelestes faces. Uso: - ensortijada, stella cincinnata; - errante, stella errans,
errtica, vaga, vagans; - fija, stella inerrans,
haerens, affixa caelo, immbilis, perennis; fugaz, stella trnsvolans; - polar, stella ad
septentriones vergens; - con cabellera, stella
crinita vel comans; lluvia de estrellas, stellarum plvia // (fig, suerte, destino) - favora-

ble, dextrum sidus (-dris n); he nacido bajo


buena -, amico sdere ortus sum; felciter
mihi natus sum; nacido con mala -, malo
astro natus, vel sinistro fato gnitus // fig,
hacer ver las -, acrrimo dolore liquem affcere; poner a uno en las -, liquem stellis
insrere; astris inferre vel ddere; in astra
edcere; ad astra vel ad sdera ferre, mttere,
tllere; summis vel mximis ludibus efferre;
summis ludibus ad caelum efferre; ad caelum extllere ludibus; ver uno las -, doloris
vi violenter ffici // (fig, persona que sobresale extraordinariamente) liqua re excellens, minens, praecellens, praestans. Uso:
- cinematogrfica, actrix illa cinematogrphica celebrrima.
estrena: (regalo que se da en seal de felicidad o en recompensa de un servicio) strena,
ae f. Sin: donum. Uso: dar, recibir una -, strenam dare, accpere.

estreido: (que padece estreimiento) stpticus, a, um. Sin: alvo adstrictus; alvo adstricta
(obstructa, restricta, compressa, dura) laborans; alvi durti (vel durtie) affectus; astrctior alvo // (fig, avaro, mezquino) srdidus.

estreimiento: alvi durties (-i f). Sin: alvus


(-i f) adstricta, obstructa, restricta, compressa,
dura; venter adstrictus ... Uso: mitigar el -,
(alvi vel ventris) durtiam lenire, emollire,
mitigare; provocar -, alvum vel ventrem
astrngere, restrngere, comprmere; sanar el -,
durtiem sanare vel purgare; sufrir de -, difficliter (difficulter, difficllime) excrnere; superar el -, alvum movere.

estreptococo: streptococcos vel streptococcus, i m.

estreptomicina: streptomycina, ae f; streptomycinum, i n.

estrs: contntio enervans. Sin: contntio v-

419

estresante
rium; nmia contntio nimi.

estresante: vrium contentione enervans.

estra: (cada una de las rayas en hueco que


suelen tener algunos cuerpos) stria, ae f.

estriacin: Zool striatura, ae f.

estriado: striatus, a, um. Sin: striis ornatus


vel excavatus.

estriar: (alterar una superficie formando en


ella estras) striare. Sin: strias fcere; in strias
excavare; striis exornare.
estribern: fulcrum prminens.

estribillo: (verso o versos que se repiten) intercalaris versus sing ; versus intercalrii pl.
Sin: rdiens versus vel stropha, ae f // (palabra o expresin que alguna persona emplea
por hbito vicioso con demasiada frecuencia) verbum intercalare vel intercalrium; loctio intercalaris vel intercalria // (cantilena)
cantilena, ae f. Sin: cantculum; cantincula,
ae f. Uso: repetir siempre el mismo -, eandem
cantilenam cnere; eandem semper recantare
cantilenam.

estribo: (especie de escaln para subir y


bajar del caballo) stpia, ae f . Sin: stpeda,
ae f; stapes, dis f; stapha; stphium; mitiscus,
i m. Uso: fig, perder uno los -, de mente dici;
patintiam abrmpere (impacientarse); ira
exardscere (irritarse); hacer perder los - a
alguien, de mente liquem deturbare // (macizo, contrafuerte) sustentculum, i n // (uno
de los huesos del odo interno) stapes, dis m.
estribor: dxterum vel dextrum (navis) latus
(-tris n).
estricnina: strychnina, ae f; strychninum, i
n.

estro: (estmulo) mentis incittio et motus //


(ardor) nimi ardor. Sin: ingnii fervor vel
aestus (-us m); ntima nimi permtio // (inspiracin) spritus, us m. Sin: instinctus, us m;
oestrus, i m. Uso: - potico: spritus poticus;
poticus afflatus (-us m) vel aestus (-us m);
potrum afflatus; poticae mentis afflatus;
potandi vena; potica virtus vel facultas.
estrobo: struppus, i m.

estrobofotgrafo: strobophotgraphus, i m.

estroboscopia: stroboscpia sive -scopa, ae


f.

estroboscopio: stroboscpium, ii n. Sin:


instrumentum stroboscpicum.
estrofanto: strophantus hspida. Uso: medicina hecha con -, medicamentum ex strophanto hspida.

estrgeno: oestrgenum, i n. Sin: medicamentum oestrgenum.


estroncio: strntium, ii n.

estropajo: scpula (-ae f) sprtea. Sin: sprteum penculum // fig nullus prtii res. Sin:
contemptbilis res.

estructura: structura, ae f. Sin: forma; compago, gnis f; compages, is f. Uso: - edilicia,


aedificialis structura; la - de la Iglesia, structura Ecclsiae; - fundamentales de la Iglesia,
necessria Ecclsiae forma; - gramaticales,
structurae grammaticales; - prefabricada,
domus praestructa; - rtmica de los versos,
rhthmica vrsuum structura, - sanitarias,
ministria valetdinis; - social, compago socialis; structura societatis; - de pecado, peccati institutum; structura peccati // gneros de
-: romnica, gtica, barroco, rococ, renacentista, glico imperial, structurae gnera:

420

estudio
romnicum, gthicum, barocum, conchatum,
renascentiale, gllicum imperiale.
estructuracin: structurae dispostio.

estructural: structuralis, e. Sin: ad structuram prtinens.

estructuralismo: structuralismus, i m. Sin:


lingustica functionalis.

estructuralista: adj structuralis, e. Sin: ad


structuralismum ttinens // sust structuralismi
peritus, sectator, cultor.
estructurar: secundum structuram dispnere.
estuario: aesturium, ii n.

estucado: incrusttio, onis f. Sin: gypsum;


tectura, tectrium.
estucador: gypsoplastes, ae m. Sin: gypsrius plastes; crustrius; tector.

estucar: gypsare. Sin: crustare, incrustare;


tectrio exornare, polire, illnere, cludere,
indcere, munire, tgere.

estuche: theca, ae f. Uso: - plstico, theca


plstica; - de afeitar, theca rasria; - para
guardar agujas, cuum theca; - para lapiceras, theca calamria; - para lpices, theca
graphiria; - para lapiceras o lpices, graphirium; - de viaje, v. neceser.
estuco: gypsum, i n. Uso: revestimiento de -,
tectura; tectrium; tectrium opus; recubrir
con -, tectorio polire vel munire.

estudiante: studens, entis mf. Sin: alumnus


m; alumna f; discpulus; discpula; scholaris,
is mf; scholsticus, scholstica; discens, addiscens mf; auditor m. Uso: - de escuela

media, mdiae scholae alumnus vel discpulus; - de liceo, alumnus in Lycaeo; - universitario, academae (vel universitatis, vel
athenaei) alumnus; acadmicus alumnus; - de
derecho, filologa, filosofa, matemtica,
msica, psicologa, teologa ..., iuris, philolgiae (philolgicae disciplinae), philosphiae,
mathemticae (vel mathematicorum, vel mathseos), msicae (vel musicorum, vel modorum
musicorum,
vel
harmnices),
psycholgiae, theolgiae ... studiosus vel auditor; - de letras, adulescens vel ivenis litterarum stdio dditus; celestial patrono de
los -, caelestis patronus studiosae adulescntiae ( vel iuventutis) ; los -, studentes, ium;
alumni; scholares, ium; scholstici; discentes, ium m; qui discunt.
estudiantil: scholaris, e. Sin: scholsticus;
schlicus; discipulorum (gen).

estudiar: studere + dat. Sin: vacare + dat;


stdiis se dare. Uso: - latn y griego, ltteris
latinis et graecis studere; - teologa, theolgiae studere pernoscendae.

estudio: (aplicacin del espritu para comprender o profundizar; conocimientos que se


adquieren estudiando) stdium, ii n. Uso: cientficos, doctrinarum vel disciplinarum
stdia, - clsicos, studia clssica; - eclesisticos, stdia ecclesistica; - filolgicos, stdia
philolgica; - humansticos, stdia humana,
spiritulia, humanitatis; - secundarios, stdia
secundi rdinis; - tcnicos, technicorum stdia // (aposento donde trabajan ciertas personas) stdium, ii n. Sin: cubculum;
tablinum; stdii conclave (-is n); studiorum
zotheca, ae f. Uso: - de un artista, officina; cinematogrfico, stdium cinematogrphicum; - fotogrfico, taberna photogrphica //
empezar los -, stdia inire; proseguir los -,
stdia prsequi; terminar los -, stdia pergere.

421

estudioso
estudioso: studiosus, a, um. Sin: stdiis dditus. Uso: crculo de estudiosos, studiosorum
crculus.

estufa: lacnicum, i n. Sin: instrumentum calefactrium; fornax, acis f; hypocaustum.


Uso: - elctrica, lacnicum elctricum; - pequea, laconculum; forncula, ae f; - elctrica con resistencia, forncula rhephoro
predita; - de carbn, lacnicum anthrcinum; lacnicum anthracit alendum; - de
lea, lacnicum lignis comburendis; lacnicum lignis alendum // codo de la -, tubus
vermiculatus.

estufilla: (manguito para abrigar las manos)


v. manguito // (braserillo para los pies) fculus, i m. Sin: excpula (-ae f) vel excpulum
(-i n ) pdibus fovendis vel calefaciendis.

estupefaciente: adj stupefciens vel obstupefciens, entis. Sin: mirus; mirficus // sust
stupefciens, entis n. Sin: soporferum, i n;
medicamentum stupefactivum, somnferum,
soporferum.

estupidez: (torpeza notable en comprender


las cosas) stupditas, atis f. Sin: stupor nimi;
inslsitas; stulttia // (dicho propio de un estpido) stulte dictum. Sin: stultum dictum //
(hecho propio de un estpido) stulte vel inepte factum. Sin: stultum factum; stultum
fcinus (-nris n); res (rei f) stulta.

estpido: stpidus. Sin: stultus; ftuus; hebes


(-tis; abl -ti); truncus; ineptus; insulsus.

estuprador: stuprator, oris m. Sin: fututor;


qui ftuit. Uso: - de nias, parvularum fututor.

esvstica: crux (crucis f) hamata.

E.T.A. (organizacin vasca revolucionaria):


grex vascnicus ETA appellatus. Sin: vascnica consocitio, quae est ETA.

etapa: (lugar donde se detiene un equipo de


ciclistas, etc.) sttio, onis f. Sin: mnsio;
mora; mortio // (pugna o competicin de velocidad) excursus, us m. Uso: - contra reloj,
excursus adverso horolgio; excursus contra
horolgium // (trayecto) iter, itneris n.
ter: (esfera aparente que rodea la Tierra)
caelum, i n. Sin: inane, is n // (Fs, fluido
sutil) aether, ris (ac -ra) m. Sin: ar, ris
(ac rem vel ra) m // (Qum, lquido muy
voltil) aether, ris m. Uso: - etlico, sulfrico, aether aethlicus, sulphricus.

etreo: (perteneciente al ter) aethrius, a,


um. Sin: etheris (gen); ad ethera spectans.
Uso: onda -, etheris unda // (pot, perteneciente al cielo) caelestis, e.
eterismo: aetherismus, i m. Sin: toxictio.

eterizacin: aetheriztio, onis f. Sin: anaesthsia aethrica.

eterizar: aetherizare. Sin: (Qum, reducir al


estado de ter) in ethera redgere, vrtere,
convrtere; (Med, adormecer con el ter) ethere sensus alienare.
eternal: aeternalis, e. Sin: aeternbilis.

eternamente: aeternliter. Sin: aeterno.

estupro: stuprum, i n.

eternit: aeternirtes, ae m. Sin: amintina vel


durbilis tgula.

esturin: acupenser vel acipenser, ris n.

eteromana: aetheromnia sive -mana, ae f.

estuquista, v. estucador.

eternizar: aeternare.

422

etites
Sin: etheris aethlici smptio voluptria.

tica: thica, ae f; thice, es f. Sin: philosphia moralis; de mribus disciplina. Uso: social, thica socialis; con arreglo a la -, ex
mribus; ex thicae praeceptis.
etileno: aethylene, es f; aethylenum, i n.

etlico: aethlicus, a, um.

etilismo: aethylismus, i m. Sin: vinolntia; v.


alcoholismo.
etilo: aethyle, es f; aethylis, is m.

etimologa: (ciencia que estudia el origen de


las palabras) etymolgia sive -loga, ae f //
(origen particular de una palabra; razn de
su significacin y forma) tymum vel tymon, i n. Sin: vis, origo (-gnis f), enodtio,
explictio, interprettio nminis; nminis origintio; verbi vel verborum origo; vocis (vel
nminis, vel vocbuli) origo; etymolgia
vocis; verbi vis. Uso: - popular, sin base
cientfica, origintio ad ppuli sensus accommodata, non a litteratorum profecta officinis;
segn la -, secundum etymolgiam; averiguar la -, appellationis tymon xsequi; buscar la - de las palabras, orginem nminum
(vel vocum, vel verborum) scrutari vel exqurere; dar la - de un vocablo, nomen vel verbum explicare unde ductum sit; vocem
explicare unde ducta sit; nomen (vel vocem,
vel verbum) enodare; establecer la -, verborum orginem explicare.
etimolgicamente: etymolgice. Sin: ex orgine vel (si se trata del significado) ex vi nminis, vocis, verbi.

etimolgico: etymolgicus, a, um. Sin: ad


nminis (vel vocis, vel verbi) orginem prtinens (si se trata del origen); ad nminis vim
ttinens (si se trata del significado). Uso:

desde el punto de vista -, iuxta etymolgiam;


ad originationem quod ttinet.

etimologista: etymlogus, i m; etymologista,


ae m. Sin: etymolgiae cultor, peritus, studiosus; etymolgiae callens, cllidus; nminum
enodandorum peritus, studiosus; in enodandis orignibus peritus.
etimologizar: etymolgiam investigare. Sin:
orginem nminum (vel vocum, vel vocabulorum, vel verborum) inqurere; studiose exqurere unde nmina (vocbula, verba) sint
ducta vel unde voces sint ductae.
etimlogo, v. etimologista.

etiologa: (Filos, estudio de las causas de un


orden determinado de efectos) aetiolgia sive
-loga, ae f. Sin: causarum inquistio; rerum
causarum stdium // (Med, parte de la medicina que tiene por objeto el estudio de las
causas de las enfermedades) aetiolgia, ae f.
Sin: morbi causarum inquistio; doctrina de
morborum causis.
etiolgico: aetiolgicus, a, um.

etope: adj aethipicus, a, um // sust


ethiops, pis m. Sin: Aethopus, i m.
Etiopa: Aethipia, ae f.

etiqueta: (marca, seal o marbete) nota, ae f.


Sin: pittcium. Uso: - engomada, agglutinatria schdula // (ceremonial que se observa
en los palacios y en actos pblicos solemnes)
v. ceremonial // (ceremonia en la manera de
tratarse) officisitas, atis f. Sin: morum elegntia; probatus mos et usus; segn la -, ex
more; sin -, simpliciter; nullo apparatu; conducirse con arreglo a la -, ut probatus usus,
probatusque mos postulat, se grere.
etites: atites, is m. Sin: ferrum oxydatum.

423

etimoides
etmoides: ethmides, is n. Sin: nrium meatus (-us m).
tnico: thnicus, a, um.

etnografa: ethnogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: descrptio morum gntium.
etnogrfico: ethnogrphicus, a, um.

etngrafo: ethngraphus, i m. Sin: ethnogrphiae cultor, peritus, studiosus.

etnologa: ethnolgia sive -loga, ae f. Sin:


doctrina de gntium natura (vel ndole) et
mribus.
etnolgico: ethnolgicus, a, um.

etnlogo: ethnlogus, i m. Sin: ethnolgiae


cultor, peritus, studiosus.
etologa: etholgia sive -loga, ae f.

etolgico: etholgicus, a, um.

etlogo: ethlogus, i m.

etruscologa: doctrina rerum etruscarum.

eucarista: eucharstia sive -rista, ae f. Sin:


sacra synaxis (-is vel -os); augustum altaris
sacramentum; sacramentum Crporis Dmini. Uso: celebrar, concelebrar la -, eucharstiam celebrare, concelebrare.
eucarstico: eucharsticus, a, um.

eudemonismo: eudaemonismus, i m. Sin:


eudaemonolgia sive -loga.
eudemonstico: eudaemonsticus, a, um.
eudimetro: eudimetrum, i n.

eufemismo: euphemismus, i m. Sin: verbi vel


verborum mitigtio; dictionis vel locutionis
mitigtio; mitigata dctio, loctio; mitigata
verba; verba lnia; verbi lnitas. Uso: emplear un -, lenitate verbi rei tristtiam mitigare; trstia dcere meliribus (vel mitigatis)
verbis; para usar un -, ut lviter (vel levssime) dicam.
eufona: euphnia sive -phona, ae f. Sin: sonritas, voclitas; soni vel vocis suvitas;
suavis dulcisque sonus.
eufnico: euphnicus, a, um. Sin: vocalis;
suavis; bene sonans.

euforia: euphria sive -phora, ae f. Sin:


nimi eltio, sernitas, hilritas, iucnditas;
nimus serenus, hlaris, hlarus, iucundus,
laetus; mens laeta . Uso: - en el hablar, elquii (vel loquendi) hilritas vel iucnditas.
eufrico: euphricus, a, um. Uso: soy -, euphricus sum; nimo elato (vel sereno, vel hlari vel hlaro, vel iucundo, vel laeto) sum.

eugenesia o eugentica: eugnia sive -gena;


eugnica vel eugentica, ae f. Sin: eugentica
disciplina; doctrina de sana sbole procreanda; rtio vel exquistio bonae orginis.

eugensico: eugenticus. Sin: felciter gnitus; ad eugniam spectans; ad sanam ac felicem procreationem prtinens.

eugnesis, v. eugenesia.

eugenismo: eugenismus, i m.

eupepsia: eupepsis, -is f; euppsia sive -pepsa, ae f. Sin: bona digstio; fcilis digstio
vel concctio.

eupptico: adj euppticus, a, um. Sin: digestrius; ad digerendum aptus // sust remdium

424

evangeliario
ad cibum concoquendum aptum.

eurasitico: eurasiticus vel eurasianus, a,


um.

Euratom: communis rerum atomicarum


mercatus, qui Euratom audit. Sin: Euratom,
ut aiunt; europaea de vi atmica commnitas;
europaea de adhibenda vi atmica commnitas.

euritmia: eurthmia sive -rythma, ae f. Sin:


concnnitas, atis f; concinnitudo, dnis f; apta
dispostio.
eurtmico: eurthmicus, a, um.

euro: (unidad monetaria comn a los Estados de la Unin Europea) euro, onis m; euronus, i m. Sin: euronummus; moneta vel
pecnia eurnica; nummus vel nmmulus
eurnicus; europecnia; euromoneta. Uso:
relativo al -, eurnicus; partidario del -, euronus, i m; fautor euronis; adversario del -,
antieuronus, i m; adversrius euronis.
eurocheque: assigntio europaea.

Europa: Europa, ae f. Uso: - Central, Oriental, Europa Centralis, Orientalis.

europesmo: (predileccin por las cosas de


Europa) europaeismus, i m // (carcter europeo) mens (mentis f) europaea.
europesta: europaeista, ae m. Sin: coniunctionis europensis fautor.

europeizar: europaeizare. Sin: europaeum


cultum indcere; ad Europaeorum cultum redgere.
europeo: adj europaeus, a, um; europensis,
e.

eurovisin: eurovsio, onis f. Sin: televsio


in Europa; horama (-tis n) europaeum; teleorasis vel telehorasis (-is f) per Europam.
eutanasia: euthansia sive -nasa, ae f. Uso:
- encubierta y subrepticia, practicada abiertamente o incluso legalizada, euthansia,
tecta quidem et prorepens aut quae palam pergitur vel iure tiam ipso permttitur.
eutimia: euthmia sive -thyma, ae f. Sin: serena doloris tolerntia; tranquilla angorum tolerntia.

eutrapelia: eutraplia, ae f. Sin: iucnditas,


affablitas, hilritas, cmitas, atis f.
evacuacin: evacutio, onis f. Sin: egstio;
exinantio; exonertio. Uso: tapn de - (en
los motores), valva evacuationis.

evacuar: evacuare. Sin: vacuefcere. Uso:


miles de personas fueron evacuadas, mlia
hminum evacuati sunt.
evadir: vitare, evitare, devitare. Sin: declinare liquid vel ab liqua re; effgere liquid
vel ab (vel ex ) liqua re; defgere; eldere //
evadirse, evdere. Sin: aufgere, effgere de
(vel ex, vel ab) + abl.

evaluable: evalubilis, e. Sin: aestimbilis.

evaluacin: evalutio, onis f. Sin: aestimtio.


Uso: Centro de -, institutum, quod est Centrum Evaluationis; - global, evalutio globalis.

evaluador: adj evaluatrius, a, um. Sin: aestimatrius // sust evaluator, oris m. Sin: aestimator.
evaluar: evaluare. Sin: aestimare.

evangeliario: evangelirium, ii n. Sin: evan-

425

evanglico
glia, orum npl; liber evangeliorum.

evanglico: (relativo al evangelio) ad evanglia prtinens. Sin: ad doctrinam christianam ttinens // (relativo a las Iglesias
surgidas de la Reforma) evanglicus, a, um //
(miembro de dichas Iglesias) evanglicus, i
m.

evangelio: evanglium, ii n. Sin: doctrina


christiana.

evangelista: evangelista, ae m. Sin: evanglii


scriptor.
evangelizacin: evangeliztio, onis f. Sin:
evanglii praedictio. Uso: nueva -, nova
evangeliztio.

evangelizador: evangelizator, oris m. Sin:


evanglii predicator vel praeco (-onis f).

evangelizar: evangelizare. Sin: (predicar el


evangelio) evanglium praedicare; Christum
praedicare; (ensear el evangelio) liquem
evanglium docere. Uso: - a los pueblos,
Christiana doctrin gentes exclere; evanglii
luce ppulos illustrare.

evaporacin: vaportio vel evaportio, onis


f. Sin: exhaltio; respirtio. Uso: la - de las
aguas, vaportio aquarum; aquarum respirtio.

evaporar: (convertir un cuerpo lquido o slido en vapor) in vaporem (vel in vapores)


convrtere vel slvere // (intr, convertirse en
vapor) vaporare, evaporare; in vaporem (vel
vapores) converti, solvi, abire // (fig, disiparse, desvanecerse) vanscere vel evanscere.
evaporatorio: evaporatrius vel evaporativus, a, um.

evasin: evsio, onis f. Sin: effgium; elp-

sio.

evasiva: effgium, ii n. Sin: tergiverstio;


pseudthyrum.

evasivamente: evasive. Sin: ambgue; dbie;


eludendo.

evasivo: evasivus, a, um. Sin: ambguus; incertus; eludens; elusivus; rem non attingens.
Uso: responder de una manera -, incertis
responsis liquem implicare.

evemerismo: euhemerismus, i m. Sin: euhemeriana vel evemeriana doctrina; euhemeriana


vel
evemeriana
mytholgiae
interpretandae rtio.
evento: (suceso importante y programado)
eventus, us m. Uso: - histrico, eventus histricus.
eventualmente: forte. Sin: si forte; casu; fortuto; si occsio vnerit; si necesse erit.

evidencia: evidntia, ae f. Sin: perspicintia


rerum; illustrtio; perspicitas.
evitabilidad: evitablitas, atis f.

evitable: evitbilis, e.

evocacin: evoctio, onis f.

evocativo: evocativus, a, um.

evocatorio: evocatrius, a, um.

evolucin: (desarrollo) evoltio, onis f. Sin:


cursus vel decursus, us m; progressus, us m;
progrssio, onis f; incrementum, i n. Uso: democrtica, evoltio democrtica; - demogrfica, cursus demogrphicus; - econmica,
cursus oeconmicus; - social, evoltio socialis; cursus progredientis societatis; - de las

426

examen
especies, evoltio phylogentica // (variacin) muttio, onis f. Uso: - fontica, muttio
phontica.
evolucionismo: evolutionismus, i m. Sin:
rtio evolutionis; doctrina evolutionalis.

evolucionista: evolutionista, ae m. Sin: darvinismi fautor; fautor rationis evolutionis;


darvinianae doctrinae sectator, assectator,
fautor.
evolutivo: evolutivus, a, um. Sin: ad evolutionem spectans.

exabrupto: inptiae, arum fpl. Sin: stulte dictum. Uso: soltar un -, liquid stulte dcere;
soltar exabruptos, ineptire; ineptias proferre.

exactitud: exactitudo, dnis f. Sin: diligntia,


ae f; accurtio; perfctio. Uso: - de la pronunciacin, exactitudo pronuntiationis; con -,
adamussim; accurate; diligenter; perfecte;
con - absoluta, summ cur.
exactor: exactor, oris m. Sin: apodecta, ae m ;
coactor; collectrius; vectiglium curator;
prtitor (aduanero de un puerto).

exageracin: (accin y efecto de exagerar)


exaggertio, onis f. Sin: eltio; superltio;
amplifictio // (cosa que traspasa los lmites
de lo justo, verdadero o razonable) nmium,
ii n (exceso). Sin: immodertio, immodstia,
intemperntia (inmoderacin); effsio (exceso en los gastos, en los sentimientos); profsio (exceso en los gastos). Uso: toda - es
viciosa, vtium est quod nmium est; sera
una - decir que..., nimis violentum est dcere
(con ac e inf).

exageradamente: nimis. Sin: immoderate;


immdice; immodeste; intemperanter; praeter modum; (en el hablar) insolenter; infltius. Uso: conmemorar - a alguien, liquem

infltius commemorare; ensalzarse -, se efferre insolenter.

exagerado: (en el lenguaje) inflatus, a, um.


Sin: elatus atque exaggeratus. Uso: eres -,
rem verbis exggeras // (excesivo) nmius, a,
um. Sin: immdicus; immoderatus; immodestus; intmperans, intemperatus; effusus
(respecto de sentimientos); profusus, nsolens
(respecto de gastos). Uso: alabanzas -, effusssimae laudationes; alegra -, laettia effusa; gastos -, sumptus effusi; - en los gastos,
nsolens in pecnia.

exagerar: (encarecer) liquid exaggerare


(verbis). Sin: liquid augere; liquid augere
verbis ; liquid extllere; liquid in maius extllere; liquid praeter modum extllere //
(dar proporciones excesivas a una cosa) liquid nimis augere. Sin: nimis magnum fcere
liquid // (propasarse) in liqua re modum
excdere. Sin: finem et modum transire; nmium esse in liqua re. Uso: - en los gastos,
sumptu extra modum excdere; - en el hablar, verbis extra fines gredi; nmium dcere; (faltando a la verdad) veritatem gredi;
plus dcere quam ptitur vritas; in falsum
augere liquid; no hay que -!, ne quid
nimis!; toma, pero sin -, mdice bibe.

exaltacin: - de la Santa Cruz, Exalttio


Sanctae Crucis.

ex alumno: hesternus alumnus. Sin: prstinus


discpulus; quondam alumnus; quondam disciplinae alicius alumnus. Uso: mi -, quondam disciplinae meae alumnus.

examen: (investigacin, indagacin) investigtio, onis f. Sin: inquistio; inspctio; scruttio; perscruttio; explortio; recogntio;
discssio; examen, mnis n. Uso: - clnico,
mdico, clnica, mdica inspctio; - de conciencia, examen conscintiae; recogntio vel
inquistio sui; discssio conscintiae; hacer

427

examinador
el - de conciencia, censuram sui ipsus gere,
grere; conscintiam exctere; perscrutari se;
in se ipsum inqurere; interrogare nimum
suum; in suam mentem introspcere; exctere
se; nimum exctere; - de los registros, inspctio tabularum // (prueba que se hace de la
idoneidad de una persona para el ejercicio
y profesin de una facultad, oficio o ministerio, o para comprobar o demostrar el aprovechamiento en los estudios) examen, mnis
n. Sin: probtio, onis f; perculum; experimentum. Uso: - escrito, examen scriptum;
examen scripto vel per ltteras faciendum, habendum (antes de rendirlo); perculum
scripto vel per ltteras factum, hbitum (despus de rendirlo); - oral, examen orale; examen ore vel viva voce facindum, habendum
(antes de rendirlo); perculum ore vel viva
voce factum, hbitum (despus de rendirlo);
- prctico, prcticum experimentum; - terico, thericum examen; arancel de -, tributum pro perculo subeundo; - de literatura,
de matemtica, de historia, etc., examen de
ltteris, de mathemticis, de historia, etc.; perculum in (vel de) ltteris, in (vel de) mathemticis, in (vel de) histria, etc.; mesa de -,
examinatores, um mpl. Sin: probationis rbitri vel idices // aprobar, pasar un -, examen
superare; probari; perculum (in vel de litteris, etc.) superare, evncere, eluctari; aprobar
el - pblico (o de Estado), exmine pblico
probari; desaprobar el -, perculum non superare; rendir -, perculum fcere, subire;
examen subire; exmine explorari; rendir de algo, de alguna materia, periclitari de (vel
in) liqua re; perculum fcere in liqua disciplina; he de rendir un -, examen mihi subeundum est; rendir - de conduccin,
probationem vehendi autocinticam subire;
rendir - de todas las materias, disciplinarum
mnium perculum fcere; repetir el -, perculum terum fcere; tomar -, examinare;
exmine liquem explorare; explorare, exqurere quid liquis sciat vel didcerit; alicius
doctrinam temptare // (consideracin, refle-

xin) considertio, onis f. Sin: recogntio.


Uso: libre - de la doctrina cristiana, de la Sagrada Escritura, lberum de christiana doctrina iudcium; en el contexto simplem
lberum iudcium; lbera sacrarum scripturarum interprettio; en el contexto simplem lbera interprettio; despus de un atento -, re
perspecta; despus de un maduro -, re diu
multumque ponderata // (deliberacin, consulta) delibertio, onis f. Sin: disputtio;
quaestio. Uso: el asunto requiere un largo -,
res habet multam deliberationem; pienso que
hay que hacer un ms amplio - de la cuestin, ego mplius deliberandum cnseo; someter algo a -, in quaestionem vocare liquid
// (interrogatorio) interrogtio, onis f. Uso: de testigos, tstium interrogtio; hacer el - de
los testigos, testes interrogare.

examinador: (persona que examina) investigator, oris m. Sin: explorator; indagator; (que
averigua interrogando) quaesitor; inquisitor;
fig appensor, oris (el que pesa) // (- escolar)
examinator, oris m. Sin: exquisitor; probationis rbiter (-tri m) vel iudex (-dcis m); qui
explorat vel exquirit quid alumni sciant (vel
didcerint). Uso: - sinodal, examinator vel
iudex synodalis; iudex administris sacrorum
probandis.
examinando: examinandus, a, um. Sin: pettor; candidatus.

examinar: (investigar, indagar) investigare.


Sin: explorare; indagare; examinare; perpndere; pndere. Uso: - la propia conciencia,
conscintiam perscrutari; todo juez corrupto
examina mal la verdad, male verum exminat omnis corruptus iudex // (- interrogando)
querere (liquid; de liqua re). Sin: inqurere (de liqua re); experiri interrogando.
Uso: - el nimo, la ndole, el juicio, la ciencia, la pericia de uno, alicius nimum, ndolem, iudcium, scintiam, pertiam
interrogando experiri; - a los testigos, testes

428

exceptuacin
interrogare // (revisar, inspeccionar) probare.
Sin: spectare; recensere (liquid) ; cognscere (liquid vel de liqua re); temptare. Uso:
- el cdigo, cdicem recognscere; - la moneda, la virtud, pecniam, virtutem probare;
- las actas, de actis cognscere // (observar
con ojo crtico) observare. Sin: inspcere.
Uso: - todas las partes del cuerpo, omnes
partes crporis inspcere // (considerar, ponderar) considerare (liquid vel de liqua re).
Sin: ponderare; perpndere. Uso: - el pro y el
contra de algo, in utramque partem liquid
perpndere // (tratar, discutir, deliberar) conslere (liquid, de liqua re); deliberare (de
liqua re); agitare (liquid, de liqua re); disputare; dissrere (liquid, de liqua re) //
(tomar examen) v. examen.
exantema: exanthma, tis n. Sin: exnthesis; pustultio; cutis efflorescntia.
exantemtico: exanthemticus, a, um.
exarca: exarchus, i m.

exarcado: exrchia sive -archa, ae f; (cargo


del exarca) exarchi munus (-nris n); (dignidad de exarca) exarchi dgnitas; (territorio
del exarca) praefectura, ae f; exarchi territrium.

excavacin: excavtio, onis f. Sin: fssio; effssio; fossura. Uso: director de las -, fossionum magister vel praefectus; director general
de las -, fossionum summus moderator; material de -, relquiae effossae; trabajo de -,
fossionis pera ; hacer excavaciones, excavationes dcere, pergere; fossiones fcere.

excavador: adj excavans, antis. Sin: fdiens


// sust excavator, oris m. Sin: fossor // (aparato que sirve para excavar) v. excavadora.
excavadora: excavatrium, ii n. Sin: mchina effdiens, fossria, excavans; foss-

rium mechnicum; chamulcus fossrius.

exceder: - el peso, praeponderare. Uso: - el


peso en cinco kilos, quinque chil(i)ogrmmata praeponderare.

excelencia: (ttulo honorfico) Excellntia, ae


f. Uso: Vuestra - viene solo?, Excellntia tua
sola venit? // (superior calidad o bondad) excellntia, ae f. Sin: praestntia (en algo, alicius rei). Uso: por -, per excellntiam vel per
eminntiam.

excntrica: (pieza que gira alrededor de un


punto que no es su centro de figura) excentrum, i n. Sin: cmmia.

excentricidad: (estar fuera del centro) a


mdio abhorrere // (extravagancia) excentrcitas vel eccentrcitas, atis f. Sin: insolntia;
morsitas; (dicho excntrico) tmere vel insolenter dictum; (hecho excntrico) tmere
vel insolenter factum. Uso: - de carcter, ingnii insolntia.

excntrico: (de carcter raro, extravagante)


nsolens, entis. Sin: morosus; cerebrosus.
Uso: conducta -, agendi rtio inslita (vel
nova atque mira, vel tortuosa et nsolens);
hombre -, cerebrosus homo; ser -, praeter
communem morem consuetudinemque vvere vel gere // (que est lejos del centro) localidad -, locus suburbanus; barrio -,
subrbium, ii n // (Geom, que est fuera del
centro) e medio excedens. Sin: eccentros
(mf), on (n), gen -i.

excepcional: exceptionalis, e. Sin: extraordinrius; inslitus; singularis.

excepcionalmente: exceptionliter. Sin: per


exceptionem; extraordinrie; singulriter.
exceptuacin: excptio, onis f. Sin: exclsio.

429

excerpta
excerpta o excerta: excerpta, orum npl.

exceso: nmium, ii n. Uso: - de velocidad,


nmia celritas.
excitador: excitatrium, ii n. Sin: - elctrico,
elctricum excitatrium.

excitar: excitare. Sin: acere, exacere; stimulare. Uso: - el apetito paseando, obsonare
ambulando famem.
exclamacin: exclamtio, onis f.

exclamativo: exclamativus, a, um.

exclaustracin: exclaustrtio, onis f.

exclaustrado: exclaustratus, a, um.

exclusivamente: exclusive.

exclusividad: exclusvitas, atis f. Sin: singulritas; ius exclusivum.

exclusivismo: exclusivismus, i m. Sin: exclusria rtio.

exclusivista: exclusivista, ae m. Sin: exclusriae rationis studiosus; ad exclusivismum


prtinens.

exclusivo: exclusivus, a, um. Sin: exclusrius; prprius; singularis.

excomulgado: excommunicatus. Sin: Ecclsiae communionis expers; communione fidlium privatus; a fidlium consortione
expulsus; sacris exclusus vel remotus; (a) sacris prohbitus; sacrorum communione carens, expers, prohbitus. Uso: - vitando,
excommunicatus vitandus // fig, e factione
expulsus. Sin: a societate exclusus.

excomulgar: excommunicare. Sin: anathe-

mare vel anathematizare; a sacris excldere;


de Ecclsia ecere; e fidlium consortione expllere; Ecclsiae communione liquem privare; sacrorum communione liquem
privare; sacrorum communionem admere
licui vel ab liquo; a sacrorum communione
liquem prohibere.

excomunin: excommunictio, onis f. Sin:


anathemtio; a sacris exclsio; a fidlium
consortione explsio; Ecclsiae communionis privtio; a fidlium communione reictio;
sacrorum communionis admptio vel privtio. Uso: absolver de la -, ab excommunicatione liquem abslvere; excommunicationis
poen liberare; liquem in sacrorum communionem recpere vel restitere; imponer la -,
v. excomulgar; incurrir en -, in excommunicationem incrrere.
excretorio: excretrius, a, um.

excursin: (viaje por lo comn corto) excrsio, onis f. Sin: peregrintio; peragrtio; iter,
itneris; excursus, us m; decrsio. Uso: - navales, excursiones navales; - de recreo, delectbilis peregrintio; hacer una - al campo,
rusticanum iter pergere; in rus decrrere.

excursionismo: excursionum stdium. Sin:


peragrandi rtio.
excursionista: peragrator, oris m. Sin: excursor; peragrationum studiosus.

excusa: (accin de excusar o excusarse) excustio, onis f. Uso: nota de -, excustio


scripta // (justificacin) satisfctio, onis f.
Sin: purgtio // (pretexto) praescrptio, onis
f. Sin: nomen, mnis n // (motivo) ttulus, i m.
Sin: causa. Uso: aducir una -, causam interpnere; aducir una - legtima, excusatione
idnea uti ; alegar como - la edad, excusare
aetatem; dar o alegar su edad como -, aetatem afferre; hallar una - adecuada, causam

430

exigencia
idneam nancisci; no admitir la - de alguien,
causam alicius neglgere; proporcionar una
- a alguien, excusationem licui dare; con la
- de ..., per spciem + gen; per causam + gen.

excusado: latrina, ae f (defluente aqu instructa vel ditata). Sin: latrinum, i n; secessus,
us m; postcum; cella ntima vel secreta
(aquae proflvio instructa vel ditata); loca
(-orum npl) secreta. Uso: taza de -, latrinae
vas (vasis n); vas sssile.
excusar: excusare liquem licui vel apud
liquem // excusarse, se excusare licui vel
apud liquem de liqua re, vel in liqua re,
vel quod + indic vel subj, vel ac + inf. Uso: formalmente, formliter se excusare; - oficialmente por algo, officiliter se excusare
pro liqua re.
execute (Inform), poner en movimiento,
poner en marcha: run. Sin: pllere; v. run.

exegesis o exgesis: exegsis, is f. Sin: exegtice, es f; hermenutica, ae f ; explictio;


intreprettio; explantio. Uso: hacer la -, explicare; explanare; interpretari.

exegeta o exgeta: exegta, ae m. Sin: interpres, tis m; explanator; explicator; exegsis


professor.

exegtico: exegticus, a, um. Sin: explanatrius; interpretatrius; ad interpretationem ttinens.

exencin: - del servicio militar, (miltiae) vactio, onis f; - de impuestos, de obligaciones,


immnitas.

exequtur: (pase que da la autoridad civil


de un Estado a las bulas o rescriptos pontificios) exsectio, onis f. Sin: litterarum apostolicarum exsectio; Apostlicae Sedis decreti
exsectio // (autorizacin que otorga el Jefe

del Estado a los agentes extranjeros para que


puedan ejercer las funciones propias de su
cargo) plcitum, i n. Uso: - real, regale plcitum.
exequial: exsequialis, e.

exequias: exsquiae, arum fpl. Sin: funus,


nris n; iusta, orum npl; suprema, orum npl;
exsequiale sacrum; iusta funbria vel exsequilia. Uso: asistir a las - de alguien, exsquias fneris alicius prsequi; celebrar las de alguno, alicius exsquias gere, celebrare, fcere, rddere.
exergo: exergon vel exergum, i n.
exfoliador, v. bloc.

exhibicin: (accin de mostrar) exhibtio,


onis f. Sin: ostnsio. Uso: - deportivas, ldicra spectcula; - gimnstica, gmnicum certamen; gmnica exhibtio.

exhibicionismo: ostenttio, onis f. Sin: ostentamen, mnis n; iactntia; sui ostentandi


stdium; nmia sui ostenttio; se palam proferendi stdium // (perversin sexual) exhibitionismus, i m (crporis).

exhibicionista: ostentator, oris m. Sin: iactator; sui ostentandi studiosus; se palam proferendi studiosus.

exhibir: exhibere. Sin: ostentare; ostndere;


praebere; proferre; propnere // exhibirse, se
ostentare.
exhortativo: adhortativus, exhortativus, hortativus, a, um. Sin: monitrius; suasrius.

exhortatorio, v. exhortativo.

exigencia: (pretensin) postulatum, i n; postultio, onis f // (necesidad) necssitas, atis f.

431

exigir
Sin: res (rei f) necessria. Uso: ceder a las experimentales, experimenta admttere.
exigir: exgere liquid ab liquo. Sin: imperare liquid licui.
eximido: immunis, e. Uso: - del servicio militar, vacans, antis; immunis milti.

eximir: exmere. Sin: liberare. Uso: - a alguien del servicio militar, licui miltiae vacationem dare.

existencia: exsistntia, ae f. Uso: demostrar


la - de Dios, Deum esse probare; negar la de Dios, Deum esse negare.

existencial: exsistentialis, e.

existencialismo: exsistentialismus, i m.

existencialista: exsistentialista, ae m. Sin:


exsistentialismi sectator vel fautor; philsophus, qui exsistentialismi doctrinam amplctitur.
existencialmente: exsistentiliter. Sin: ad exsistntiam quod ttinet.
exocarpio, v. exocarpo.

exocarpo: exocarpus, i m. Sin: exterior frctuum pars.


exocrino: excrinus, a, um. Sin: extra secernens. Uso: glndula -, glndula excrina.

exoftalmia o exoftalma: exophthlmia sive


-thalma, ae f; exophthalmus, i m.

exoftalmmetro: exophthalmmetrum, i n.

exoftalmos, v. exoftalmia.

exogentico, v. exgeno.

exgeno: exgenus, a, um. Sin: foris ortus.

exnfalo: exmphalus vel exmphalos, i m.


Sin: umbilci hrnia.

exorcismo: exorcismus, i m. Sin: demonum


explsio.

exorcista: exorcista, ae m. Sin: demonum


expulsor.
exorcistado: exorcistatus, us m. Sin: exorcistrium; exorcistae munus, offcium, ordo.

exorcizar: exorcizare. Sin: demones expllere, repllere, deprecari.


exosmmetro: exosmmetrum, i n.
exsmosis: exsmosis, -is f.

exstosis: (bulto leoso que se forma en el


tallo y en las ramas de algunos rboles)
exstosis, is f // (cierto tumor seo) exstosis,
is f. Sin: eminntia vel excrescntia ssea; os
excrescens.
exotrico: exotricus, a, um.

exoterismo: exoterismus, i m. Sin: rtio exotrica; doctrina exotrica; doctrina pblice


trdita vel impertita.
exotrmico: exothrmicus, a, um.

extico: exticus, a, um. Sin: peregrinus; externus; adventcius; advectcius (importado).


Uso: doctrina -, doctrina adventcia; lenguaje
-, exticus sermo; locucin -, peregrina loctio; vocablo -, exticum verbum.
exotismo: peregrnitas, atis f. Sin: rerum exoticarum stdium.

expansin: (Fs, accin de extenderse o dila432

experiencia
tarse) diffsio, onis f. Sin: propagtio, onis f
// (fig, propagacin) propagtio. Uso: - poltica, fnium vel imprii propagtio; necesidad
de - poltica, necssitas fines producendi,
proferendi, propagandi; imprii propagandi
necssitas // (fig, manifestacin efusiva de
un afecto o pensamiento) - del nimo, nimi
diffsio vel effsio. Sin: effusus nimus.
expansionismo: expansionismus, i m. Sin:
expansionis cupditas, stdium; fines dilatandi stdium; imprii propagandi stdium.
expansionista: expansionista, ae m.

expansivo: expansivus, a, um. Sin: se expandens (-entis) // (de persona) apertus, a, um.
Sin: sincerus.

expatriado: exsul, lis mf (patri, domo).


Sin: prfugus; extorris, e.

expectacin: (intensidad con que se espera


una cosa) exspecttio, onis f // (fiesta en
honor de la Virgen) Exspecttio parts Beatae Mariae Vrginis.

expectativa: (posibilidad razonable de que


algo suceda) exspecttio, onis f. Uso: - econmica positiva, exspecttio oeconmica positiva; conforme a la -, pro exspectatione.

expectoracin: exscretio, onis f.; exscreatus


vel screatus, us m.
expectorante: exscreativum, i n. Sin: medicamentum exscreationi adiuvandae; ad
exscreandum aptum remdium.

expectorar: screare vel exscreare. Sin:


exspectorare; exspere.

expedicin: (cosa a expedir) merces mittenda // (accin de expedir) mssio, onis f .


Sin: expedtio. Uso: - de cartas, mssio epis-

tularum // (viaje o marcha) expedtio, onis f.


Sin: peregrintio. Uso: - al planeta Marte,
expedtio in stellam errantem Martem.

expedidor: expeditor, oris m; expeditionrius, ii m. Sin: mittens // (empresario de


transportes) rei mittendae procurator; missionum procurator; - de mercadera, mittendae mercis procurator; mrcibus mittendis
procurator; - pblico, del Estado, bastagrius,
ii m.

expediente: (conjunto de papeles referentes


a un asunto): fascculus, i m. Sin: libellus;
instrumentum; insertum, i n ; inserta, orum
npl; tabellae, arum fpl; fascculus insertus;
pagellarum fascculus; documentorum sries;
tabularum vel instrumentorum corpus. Uso:
- de una causa, litis instrumentum.
expedir: (mandar, remitir) mttere. Sin: expedire.

expeditivo: celer, ris, re. Sin: festinus; paratus; promptus.

expendedor, ra: distractor, oris m; distractrix, icis f. Sin: vnditor vel venditator, oris
m. Uso: - clandestino, vnditor clandestinus.

expensas: a sus -, suis smptibus; a - del estado, pblico sumptu.

experiencia: experintia, ae f. Sin: experimentum; usus, us m. Uso: - connatural, experimentum naturae consentneum; la - diaria,
usus cotidianus vel quotidianus; larga -,
longa experintia; longinqui tmporis usus;
- poltica, usus rei pblicae; - precoz, rerum
experintia velox; - de las cosas del mundo,
rerum saeculrium usus; los frutos de la -,
notiones ex usu partae; individuo de gran ,
homo prudentssimus; homo usu preditus;
homo multarum rerum usum habens // adquirir - en algo, liquid experiri; usum alicius

433

experimentacin
rei experiri; haber hecho - de algo, rem expertam habere; saber algo por -, liquid usu
compertum habere; aliquid usu cgnitum habere; tener poca -, usu non satis esse; tener
gran - en algo, in liqua re usum habere.

experimentacin: experimenttio, onis f.

experimental: experimentalis, e. Sin: experimento probatus; experienti innixus; in experimentis psitus (que se funda en la
experiencia); experimentis cgnitus (conocido por experiencia); qui, quae, quod experimentis constat; qui, quae, quod experiendo
(vel experimentis) attngitur, dignscitur,
cognscitur, comprobatur. Uso: ciencias -,
scintiae vel doctrinae experimentis nixae;
scintiae positivae; dato -, experimenti indcium; medicina -, medicina experimentis
constans vel nixa.
experimentalmente: experiendo vel experiundo. Sin: experimento vel experimentis;
usu (por la experiencia o prctica). Uso: se
aprende -, experiendo vel experimentis dscitur.

experimento: experimentum, i n. Uso: - atmicos, nucleares, experimenta atmica; atomicorum instrumentorum experimenta; cientficos, technicorum experimenta; - televisivos, experimenta televisfica; - de psicologa, experimentum psycholgicum.

experto: peritus, a, um. Sin: exercitatus; expertus; callens; sciens; versatus. Uso: hombre
-, peritus vir; ser -, callere; novisse; scire.

expiacin: (accin) expitio, onis f // (efecto)


piculum, i n. Uso: - de los crmenes, expitio sclerum; sacrificios de -, piaculria,
orum npl; en -, piculi caus.
expiatorio: piacularis, e. Sin: lustralis. Uso:
cabrn -, piacularis vctima.

explicacin: explictio, onis f. Sin: explantio, onis f.

explicar: explicare. Uso: quin sabe - esto?,


quis hoc exprmere scit?

explicativo: explanatrius, a, um. Sin: ad


explicandum aptus. Uso: nota -, commentrium, ii n.

explcitamente: expresse. Sin: aperte; clare;


manifeste; expressis verbis (con palabras explcitas); nullis ambgibus (sin ambages).
Uso: prohibir -, planssime vetare.

exploracin: explortio, onis f. Uso: la - de


las ruinas de Troya, explortio ruinarum
Troianarum.

explorador: explorator, oris m. Sin: indagator; speculator; investigator // (escultista) v.


esta voz.

explosin: explsio vel displsio, onis f. Sin:


dirptio; erptio; prorptio. Uso: - atmica,
atmica dirptio; - gigantesca, displsio giganta vel ingens; - mortfera, mortfera explsio; explosiones de bombas, bombarum
vel pyrobolorum displosiones ; - de gas, displsio gasalis vel gasi; fase de -, displosionis
gradus (- us m) // fig effsio, onis f. Sin: erptio. Uso: - de alegra, effsio nimi in laettia;
- de vicios, erptio vitiorum.

explosivo: adj explosivus, a, um. Sin: displosivus; displdens; dirumpens // sust matria
displodens vel displosiva. Sin: pulvis (-vris
m) prius vel displosivus.

explotacin: abusus, us m. Uso: las diversas


formas de -, abuss vrii modi.

explotador: expilator, oris m. Sin: qui nmium ex aliena pera quaestum vel lucrum
facit.

434

expresin
explotar: (sacar utilidad) fructum crpere
vel prmere. Uso: - bosques, silvas cedere;
- un campo, agrum clere vel exclere; - una
mina, fodinam exercere // (abusar) liquem
emngere. Sin: nmium quaestum ex alicius
pera fcere; alicius per laboreque abuti.
Uso: - robando, furtis quaestum fcere; - al
Estado, questui habere rem pblicam; - la
amistad, la familiaridad, amicti, familiaritate abuti; - la ignorancia del pueblo, ex plebis ignorntia quaestum fcere; - la miseria
de los pobres, inpi miserorum abuti; - la
sangre de los pobres, puperum peram sanguinemque questui habere.
exponencial: exponentialis, e..

exponente: Mat index, dcis m.

exponer: Fotogr expnere luci.

exportacin: (accin de exportar) exporttio, onis f. Sin: evctio // (lo que se exporta)
id quod exportatur; ea quae exportantur. Uso:
cerveza de -, cervsia exportatcia // (conjunto de cosas exportadas) res (rerum) exportatae. Sin: merces (-ium fpl) exportatae.
exportado: exportatus, a, um. Sin: evectus.

exportador: adj exportans, antis. Sin: vehens, entis // sust exportator, oris m. Sin:
evector; eductor.
exportar: exportare. Sin: efferre; evhere.

exposicin: (accin y efecto de exponer) expostio, onis f. Sin: exhibtio. Uso: - de cuadros, exhibtio imginum; - del Santsimo
Sacramento, pblica Sacramenti Augusti
adortio; hacer la - del Santsimo, Sacramentum Augustum ppulo supplicationis caus
propnere // (fig, narracin) narrtio vel
enarrtio, onis f. Sin: descrptio; explantio
// - fotogrfica, expostio luci // (presentacin

pblica de artculos de industria, ciencias o


artes) expostio, onis f. Sin: exhibtio; ostnsio; pblica ostenttio. Uso: - mercantil, merces venales propsitae; - misionera, expostio
missionalis vel missionria; - mundial, exhibtio mundana; - universal, internacional, expostio universalis, internationalis // - de
aparatos de radio y televisin, expostio
instrumentorum radiophonicorum ac televisificorum; - de arte total, universae vel totalis
artis pblica ostenttio; - de cuadros, tbulae
propsitae; - de la prensa catlica, expostio
catholicarum scriptionum; librorum ephemeridumque de re catlica expositio; - de retratos, exhibtio imginum; hacer una - de
cuadros, pictas tbulas ad spectandum propnere; tbulas prpalam collocare.
expsita: (infans vel puella) expsita, derelicta, proiectcia.

expsito: (infans vel puer) expsitus, derelictus, proiectcius. Uso: casa de expsitos, brephotrophum, i n; brephotrophum, ii n;
hosptium infntibus alendis.

expositor: (persona que expone o interpreta)


expsitor, oris m // (persona que presenta sus
productos u obras en una exposicin pblica)
tabernculi exhibitrii custos (-odis m) vel
appritor (-oris m). Sin: tabernculo exhibitrio addictus.

expresamente: (claramente) v. explcitamente // (ex profeso, con particular intento)


consulto. Sin: ddit per.

expresin: (manifestacin) exprssio, onis f.


Sin: declartio; manifesttio; descrptio; repraesenttio. Uso: - ajenas a la autntica realidad de la religin catlica, religiosae vitae
rationes a germana religione cathlica alienae; expresiones de la comunin eclesial, expressiones communionis ecclesialis //
(palabra) dicta, orum npl. Sin: verba; voc-

435

expresionismo
bula; copulata verba; coniunctae vel copulatae voces. Uso: - metafricas, verba translata
// (locucin) dctio, onis f. Sin: enuntitio; loctio; phrasis. Uso: - elptica, curta sentntia;
enuntitio ellptica; - idiomtica, peculiaris
loctio // - algebraica, algbrica exprssio,
rtio, repraesenttio; - de alegra, effusa laettia // (vivacidad de -) vigor, oris m vel vis
(ac vim; abl vi; pl vires, vrium, vribus) f.

expresionismo: expressionismus, i m. Uso: alemn, expressionismus theodiscus vel germnicus.

expresionista: expressionista, ae m. Sin: expressionismi sectator.

expresivamente: expressive. Sin: aperte;


plane; significanter.

expresivo: (referido a cosas) xprimens,


entis. Sin: signficans; declarans. Uso: ademn -, gestus rem et sentntiam xprimens;
ojos -, culi loquaces; rostro -, vultus argutus
// (referido a expresiones) signficans, antis;
vvidus; vivus. Uso: palabras - , verba significntia; palabras ms -, verba plus efficintia // (referido a conceptos) fortis, e. Sin:
gravis. Uso: discurso-, ortio gravis; sentencia -, sentntia fortis.

expreso: (correo extraordinario) epstula


praepes (-tis). Sin: prperae ltterae (-arum
fpl). Uso: por -, citssimo cursu // (tren rpido) tramen (-mnis n) celrrimum. Sin: hamaxstichus citssimus.

exprimidera, exprimidero o exprimidor:


pressrium, ii n. Sin: mchina xprimens.
Uso: - elctrica, elctricum pressrium; - de
agrios, citreorum pressrium; mchina ctreis
exprimendis.
ex profeso: ex professo. Sin: conslio; indstri; de vel ex indstria.

expropiacin: expropritio, onis f. Sin:


admptio; spolitio; deictio; proprietatis privtio; bonorum admptio. Uso: - de un fundo,
deictio de fundi possessione; deictio de
solo, de possessione fundi; - por pblica utilidad, vindictio alicius rei ex rei pblicae
utilitate facta.

expropiar: expropriare. Sin: licui proprietatem admere, abrpere, auferre, dmere; liquem
proprietate
privare;
liquem
possessione spoliare; spoliare liquem liqua
re; liquem de possessione alicius rei decere; liquem possessinibus (vel bonis) decere, deturbare, depllere, expllere;
admere liquid ab liquo; admere liquid
licui. Uso: - por pblica utilidad, ex rei pblicae utilitate vindicare liquid.
expulsin: explsio, onis f. Sin: deplsio;
eictio; exctio.

expurgado: (de autor o libro) emendatus, a,


um. Sin: expunctus.

expurgar: expurgare, purgare. Sin: emendare, corrgere; resecare vel expngere. Uso:
hay que - el lenguaje, expurgandus est sermo.

exquisitez: (de comidas) suvitas, atis f; delciae, arum fpl; (de nimo) noblitas (-atis f)
ingnita; (de maneras) elegntia, ae f; (de estilo) scribendi lenocnium.

ex rey: quondam rex. Sin: rex slio deturbatus; rex dignitate auctoritateque spoliatus,
exspoliatus, despoliatus; qui rex fuit vel ferat.

extasiarse: (arrobarse, caer en xtasis) v. xtasis // (maravillarse, embelesarse) alicius


rei admiratione, gudio, laetti, voluptate
perfundi. Sin: summa alicius admiratione
(...) ffici; singulari admiratione (...) efferri.

436

extradicin
xtasis: (arrobamiento del alma que se siente
transportada fuera del cuerpo) xtasis, is f.
Sin: mentis recessus (-us m); nimi abalientio; nimus a crpore abstractus; mens a snsibus (vel a crpore) revocata; secessus
mentis atque nimi a crpore; mentis animique in Deum raptus (-us m). Uso: caer en -,
tener -, divino spritu inflari vel tangi; abalienato a rebus mnibus nimo in Deum rapi; a
snsibus bstrahi ac serphicis liquscere ardribus // (estado del alma enteramente embargada por un intenso sentimiento de
admiracin, alegra, etc.) summa admirtio
(- de admiracin); summa voluptas (- de placer).
extemporneo: extemporneus, a, um. Sin:
extemporalis, e.
extensible: extensbilis, e.

extensin: (accin y efecto de extender o extenderse; capacidad para ocupar una parte
del espacio) extnsio, onis f. Sin: amplifictio; dilattio; latitudo. Uso: la - de las frecuencias
radiales,
frequentiarum
radiophonicarum extensiones.
extensivamente: extensive.

extensivo: extensivus, a, um.

extensor: adj extensrius, a, um. Sin: expansrius. Uso: msculo -, msculus extensrius
// (aparato de gimnasia) musculorum extensrium. Sin: instrumentum expansrium.
extensmetro: extensmetrum, i n.

extenuacin: (enflaquecimiento) mcies, i


f // (debilitacin extremada de las fuerzas)
defatigtio, onis f. Sin: languor; lassitudo,
dnis f.

exteriorizacin: manifesttio, onis f. Sin:

(ad) extra proltio.

exteriorizar: manifestare. Sin: extra proferre.

exterminador, ra: exterminator, oris m; exterminatrix, icis f.

exterminio: excdium, ii n. Uso: campo de -,


campus excdii.

extintor: exstinctrius, a, um // (sujeto -)


exstinctor, oris m // (aparato -) exstinctrium,
ii n. Sin: instrumentum exstinctrium; apparatus exstinctrius.
extirpador: Agr mchina exstirpatria.
extra, v. comparsa.

extra-atmosfrico: extra-atmosphericus, a,
um.

extraccin: evlsio, onis f. Sin: edctio. Uso:


- dentaria, evlsio dentis; - social, genus,
nris n; stirps, stirpis f.

extracto: (resumen sustancial de un escrito)


eptome, es f. Sin: summrium; brevirium;
excerpta, orum npl. Uso: hacer un - de algo,
liquid breviare, cgere, contrhere, strngere, astrngere, constrngere, perstrngere;
liquid in eptomen (vel in angustum) cgere;
eptome liquid circumscrbere; brevirium
alicius rei pergere // (producto obtenido
por evaporacin de un zumo o de una disolucin de sustancias vegetales o animales) extractum, i n. Sin: liquor; sucus expressus.
Uso: - de carne, iurulntia, ae f ; - de ssamo,
sucus ex ssamo (vel ex ssamo, vel ex ssama) expressus o simplem sucus ex ssamo.
extradicin: tradtio expostulata. Uso: - de
los reos, reorum tradtio; derecho de -, ius
tradendi reos; pedir, exigir o reclamar la - de

437

extraditar
alguno, alicius traditionem ptere, exgere;
no tener el derecho de -, iure non pollere tradendi reos.
extraditar: rddere. Sin: trdere expostulatum (reum); trdere expostulatam (ream).
extraescolar: extrascholaris, e.

extraeuropeo: extraeuropaeus, a, um. Sin:


haud europaeus; extra Europam psitus vel
situs.
extrajudicial: extraiudicialis, e.
extralegal: extralegalis, e.

extranjerismo: (aficin desmedida a costumbres extranjeras) immdicum consuetdinis externae stdium. Sin: immdicum
morum extraneorum stdium // (voz, frase o
giro de un idioma empleados en otro) vox externa.

extranjero: (natural de una nacin con respecto a los naturales de cualquier otra) dvena, ae mf. Sin: aliengena, ae m;
peregrinus, i m; externus vel extrneus, i m.
Uso: los -, externi, orum mpl; hostilidad para
con los -, hostlitas erga extrneos // (que es
o que viene de pas extranjero): exter vel xterus, a, um. Sin: externus; extrneus; peregrinus; aliengenus; allophylus. Uso:
costumbres -, externa, orum npl // (pas extranjero) externa gens; xterae nationes vel
terrae. Uso: en el -, in externis locis; viaje al
-, peregrintio ; habitar en el -, pregre vel in
xtera regione habitare; ir al -, pregre exire
vel proficisci; volver del -, pregre redire.

extraordinario: extraordinrius, a, um. Sin:


incredbilis; inauditus; singularis; insignis;
admirbilis, mirbilis; mirus.
extraparlamentario: extraparlamentrius.

extrapolacin: Mat extrapoltio, onis f.

extrapolar: Mat extrapolare.

extraterrestre: adj extraterrester, tris, tre; extraterrestris, e. Sin : aliengenus stellaris //


sust extraterrestris ncola (-ae f). Sin: aliengena (-ae m) stellaris.

extraterritorial: extraterritorialis, e. Sin: dicione aliena immunis; pblica territrii potestate immunis; a pblica territrii
auctoritate immunis. Uso: regiones espaolas -, hispnicae regiones extraterritoriales.

extraterritorialidad: extraterritorilitas, atis


f. Sin: alienae dicionis immnitas; pblicae
territrii potestatis immnitas. Uso: derecho
de -, (pblicae) immunitatis ius; ius immunitatis dicionis alienae; gozar del derecho de -,
pblicae immunitatis iure frui.
extrauterino: extrauterinus, a, um.

extravagancia: insolntia, ae f. Sin: nvitas


// (discurso extravagante) inepte vel stulte
dictum (-i n). Sin: deliramentum. Uso: decir
extravagancias, ineptire; delirare; fatuari; deliramenta loqui // (accin extravagante) inepte vel stulte factum. Uso: hacer
extravagancias, ineptire; despere; inepte fcere.

extravagante: (que hace o dice fuera del


orden regular) nsolens, entis. Sin: inslitus;
absurdus; a normis abhorrens // (ridculo) ridculus, a, um. Sin: ridendus vel irridendus //
(que obra con extravagancia) morosus, a,
um. Sin: cerebrosus; ftuus; stultus; inspiens.

extraviado: (apartado del camino) dvius, a,


um. Sin: deflexus; de via deductus; vi
deceptus; a recto itnere aversus, deductus,
abstractus // fig prditus, a, um. Sin: corrup-

438

eyectable
tus; pravus. Uso: una muchacha -, corrupta
virgo; muchachos -, prditi adulescentes.

eyectable: eiectbilis, e.

extraviar: (hacer perder el camino) liquem


e recto itnere dedcere, abstrhere, avrtere,
abdcere // fig liquem corrmpere. Sin:
transversum gere liquem. Uso: - a una muchacha, vrginem corrmpere vel vitiare //
(inducir a error) liquem in errorem indcere.

extraviarse: (descarriarse) deerrare. Sin: itnere deerrare; ex via excdere vel decdere;
declinare de via; ex itnere deflctere; e recto
itnere aberrare; e recta via aberrare, declinare, deflctere // fig corrumpi. Sin: deferri;
ad pravitatem venire; in detrius mutari.
extravo: errtio, onis f. Sin: erratum; erratus,
us m; error. Uso: - intelectual, error; error
mentis; - moral, errtio; error; nimi depravtio.

extremauncin: extrema nctio (-onis f).


Uso: administrar la -, sacro leo inngere
liquem.

extremismo: extremismus, i m. Sin: doctrina


vel fctio extrema; doctrina extremarum prtium.

extremista: extremista, ae m. Sin: partis extremae fautor, sectator; extremarum prtium


ssecla. Uso: - musulmanes, extremistae musulmani.
extremo: (punto ltimo a que puede llegar
algo) punctum extremum.

exulcerativo: exulceratrius, a, um.

exvoto: (don votivo) donrium, ii n // (cuadro


votivo) tbula, ae f. Sin: tabella votiva vel ex
voto.

439

fbrica: fbrica, ae f. Sin: officna; ergastrium; domus fabricatria; machinria domus.


Uso: - metalrgica, fbrica metallorum; qumica, fbrica chmica; - textil, de tejidos,
textrinum, i n; opifcium txtile; - de acero,
chalybia, ae f; officina ferrria; chlybis officina vel fornax; ergastrium chalybrium; de algodn, officina xlina; - de anteojos,
perspicillorum officina; - de armas, armorum
fbrica; - de artculos de punto, lanifcium;
tunicularum officina; - de automviles (automotores, coches), ergastrium cinticum; autoraedarum (vel autocinetorum, vel
automoblium) fbrica vel officina; - de automotores Fiat, socetas autocinetorum effectrix, cui nomen Fiat; - de coches Opel,
officina autocintica Opel; - de coches populares (VW), officina autocinetorum populrium (VW); - de azcar, scchari
officina; - de bicicletas, officina cyclstica,
birotria, birotulria, birotalis; officina birotarum; - de cerveza, cervsiae officina vel fbrica; ergastrium cervsiae coquendae; - de
computadoras, officina ordinatrorum; - de
dulces, cuppedinaria officina; - de electricidad, electrificna; - de gas, fbrica gasi vel
gsii; officina gsica vel gasria; - de lanas,
lanria, ae f ; officina lanria; - de material
plstico, officina rerum plasticarum; - de
muebles, supellctilis officina; - de papel,
chartria officina; - de plutonio, plutnii officina; - de plvora, plveris prii officina; de porcelana, fbrica porcellnica; - de satlites artificiales, satllitum artificilium (vel
artificiosorum) officina; - de seda, officina
bombcina vel srica; - de soda, nitrifcium,
ii n.
fabricable: fabricbilis, e

fabricacin: fabrictio, onis f. Sin: confctio;

constrctio; aedifictio. Uso: - en serie, fabrictio serialis; - de edificios, fabrictio aedificiorum; tanques de - rusa, currus
cataphracti a Russis fabricati; relativo a la -,
fabricatrius.

fabricador: (que inventa o dispone una cosa


no material) machinator, oris m. Sin: moltor;
auctor.

fabricante: fbricans, antis. Sin: fabricator;


rtifex; faber; pifex. Uso: - de armas, armorum faber ; - de fsforos, mercis sulphuratae
pifex; - de ladrillos, laterrius, ii m; - de sellos, sigillrius, ii m; sigillator, oris m; - de
tejidos, textor, ris m; - de vidrios, vitrrius,
ii m; faber vitrrius.

fabricar: (construir un edificio, un muro,


etc.) fabricari vel fabricare. Sin: aedificare,
exaedificare; constrere, exstrere // (fig,
hacer o construir una cosa inmaterial) strere. Sin: fngere; machinari; moliri; excogitare; architectari. Uso: - una mentira,
mendcium strere.
fbula: fbula vel fabella, ae f. Sin: aplogus.

fabulista: fabulator, oris m. Sin: fabularum


(vel fabellarum, vel apologorum) scriptor vel
conscriptor.

fabuloso: fabularis, e; fabulosus, a, um.

faccin: consocitio, onis f. Uso: - Hamas,


consocitio Hamas; - islmica Hamas,
consocitio islamstica, quae appellatur
Hamas; - terrorista, consocitio terrorstica.

440

fagocitosis
fachada: (parte exterior de un edificio)
frons, frontis f. Sin: frontispcium; aedifcii
frons; pars antca // (fig, portada de un libro)
libri fcies.
facilidad: faclitas, atis f. Uso: - de expresin,
fluens ortio; orationis faclitas; commditas
orationis; - de improvisacin, extemporalis
faclitas; - de palabra, faclitas sermonis.

facilitar: facilitare. Sin: faciliorem rddere;


alleviare.

facineroso: facinorosus vel facinerosus, a,


um. Sin: flagitiosus; inquus; sceleratus; scelestus.
faccero, v. facquero.

facquero: phacochoerus, i m.

facsmil: exemplar, aris n. Sin: exemplum;


exemplum simllime expressum; ltterae assimulatae; facsmile, is n.
factor: (empleado de ferrocarril que cuida
de la recepcin, entrega o expedicin de las
mercancas y equipajes) expedtor, oris m //
Mat factor, oris m.

facttum: (sujeto que desempea en una


casa o dependencia todos los menesteres) alicius topanta (n indecl). Sin: facttum indecl; rerum mnium actor; qui facit totum //
(coloq, persona entremetida, que oficiosamente se presta a todo gnero de servicios)
mnibus se immiscens negtiis; ardlio vel
ardlio, onis m; factitator // (persona de plena
confianza de otra y que en nombre de esta
despacha sus principales negocios) mnium
alicius negotiorum curator. Sin: mnium
rerum alicius transactor et minister.
factura: (hechura) factura, ae f. Sin: confec-

tura; confctio. Uso: precio de -, manuprtium // - comercial, rtio, onis f. Sin: nomen
(-mnis n); sngrapha sumpturia; rtio nummria; (scdula) prtii index (-dcis mf); rationis pecnia; expensarum index, ordo, nota,
rtio. Uso: pagar una -, nomen (vel rationis
pecniam) slvere, disslvere, perslvere.
facturar: (extender las facturas) perscrbere.
Sin: in rationem referre; in notam expensarum referre.

facultad: (potencia fsica o moral) facultas,


atis f. Sin: potestas; vis. Uso: - generativas,
genitales vires; - visiva, cernendi facultas; del nimo, ingnii vel nimi facultas // (en las
universidades, cuerpo de docentes de una
ciencia) facultas, atis f. Sin: academa; acadmica facultas; magistrium. Uso: - catlica,
facultas cathlica; - de ciencias polticas, facultas doctrinae polticae; magistrium de re
poltica; magistrium doctrinae polticae tradendae; - de ciencias puras y aplicadas, magistrium tradendis doctrinis theorticis et
rerum sui adhbitis; - de derecho, magistrium iuris disciplinae tradendae; - de derecho
cannico, facultas iuris cannici; - de filosofa, facultas philosphiae; acadmica facultas philosphica; - de letras, magistrium
ltteris tradendis; - de medicina, facultas medicinae; - de pedagoga, facultas paedaggiae; magistrium educationi tradendae; - de
teologa, facultas theolgiae.

faena: (matar reses y descuartizarlas) macttio, onis f; mactatus, us m. Sin: lanitio, laniamentum; caedes; occsio; nex (necis f);
trucidtio.

faenar: mactare. Sin: laniare; cedere; occdere; necare; trucidare; iugulare.


fagocito: phagcytum sive -gocytum, i n.

fagocitosis: phagocytosis, -is f.

441

fagot
fagot: fagotum, i n; fagotus, i m. Sin: magna
tbia.
faisn: phasianus, i m; phasiana, ae f. Sin:
phasiana avis.

falleba: pssulus, i m.
falo: phallus, i m.

falsario: falsrius, ii m. Sin: adulterator.

faja: fscia, ae f. Sin: tenia. Uso: - usada


para llevar el dinero, zona; el que hace fajas
de tal tipo, zonrius // (cinturn) cngulum;
vitta.

falsarregla: (instrumento que se compone de


dos reglas movibles alrededor de un eje) rgulae mbiles // (falsilla) v. esta voz.

falcidia: detrctio, onis f.

falsetista: cantor falsam vculam (vel tnnulam vocem) edens.

fakir, v. faquir.

falda: (ropa talar de la cintura abajo) cstula, ae f. Sin: gonna vel gunna; spparum;
limus; lacnia; hypoznium; tnica inferior.
Uso: - clara, oscura, gunna clara, obscura; con pliegues, cstula plicata; limus plicatus
// (regazo) sinus, us m. Sin: grmium // (fig,
parte inferior de un monte o sierra) radix,
icis f; radices, um fpl. Uso: detenerse en la de un monte, sub monte consstere; in montis
radice (vel radcibus) consstere.

faldistorio: faldistrium, ii n. Sin: pontificale


vel episcopale subsllium.

falena: phalaena, ae f. Sin: nocturnus paplio


(-onis m).

falible: fallbilis, e. Sin: qui, quae, quod falli


potest.
flico: phllicus, a, um.

falla: defectus, us m; defctio, onis f. Sin: vtium; lacuna. Uso: - elctrica, defectus electricitatis; - mecnica, defectus machinalis;
fallas en la seguridad de los sistemas, lacunae securitatis systmatum.
fallar: (dejar de funcionar bien) defectum
habere.

falsete: falsa vcula. Sin: tnnula vox; vox


arte actior.

falsificacin: falsifictio, onis f. Sin: simultio; falstio; falsimnia; falsimnium; adultertio; contamintio.
falsificado: adulterinus, a, um. Sin: falsificatus, falsatus; falsus; simulatus; fictus; corruptus; vitiatus.

falsificar: falsificare. Sin: falsare; adulterare;


imitari; corrmpere; depravare. Uso: - el dinero, nummos adulterare; - la firma de uno,
alicius nomen (vel subscriptionem, vel nminis subscriptionem) simulare; - los resultados de las investigaciones, effectus
investigationum falsificare.

falsilla: rgula lineata. Sin: suppsita linearum vestgia; translcidae scribendi lneae;
lineata exemplarisque pgina.

falta: (acto contrario al deber u obligacin)


culpa, ae f. Sin: noxa. Uso: cometer una -,
culpam vel noxam admttere // (infraccin
voluntaria de la ley) legis violtio. Uso: cometer una -, legem violare, non servare, non
observare; contra legem fcere, commttere;
poenliter gere; no hubo -, nihil contra
legem commissum // (error) mendum, i n //
(escasez) inpia, ae f Sin: penria // (priva-

442

fantaseo
cin) privtio, onis f. Sin: admptio; detrctio.

fanerogamia: phanerogmia sive -gama, ae


f.

falucho: phaselus, i m. Sin: lembus; navis


cursria.

fanfarria: (baladronada) v. fanfarronera //


(banda militar de msica) mlites aeneatores
mpl.

fala: cymba, ae f.

fama: fama, ae f. Uso: - de santidad, sanctitatis fama; de - mundial, per orbem clarssimus.

familia: familia, ae f. Uso: - bien constituida,


famlia bene ordinata; - imperial, famlia imperatria; - nuclear, famlia restricta; - numerosa, famlia fecunda; famlia crebrae
prolis; famlia multorum filiorum; - real,
rgia domus; famlia rgia; - religiosa, religiosa famlia; Sagrada -, Sacra Domus; Nazarethana Domus.
fan (admirador entusiasta): admirator studiosssimus; nmius admirator.
fanal, v. farol.

fanticamente: fantice. Sin: furenter; furiose.

fantico: fanticus, a, um. Sin: furens, entis;


furiosus. Uso: ser -, inflammato nimo esse.

fanatismo: fanatismus, i m. Sin: delirtio;


furor; fanticum stdium; fanticus ardor,
aestus (-us m), furor; nimus inflammatus vel
fanticus.
fanatizador: fantico stdio liquem xcitans, inflammans, compellens.

fanatizar: fantico stdio liquem excitare,


inflammare, compllere.
fanergamas: phanergamae, arum fpl.

fanergamo: phanergamus, a, um.

fanfarrn: adj gloriosus, a , um. Sin: vanloquus // sust homo gloriosus; slaco, onis m;
iactator; ostentator; sui ipsus iactator vel laudator. Uso: ser -, de se glorisius praedicare;
se iactare glorisius et insolntius.

fanfarronada: (dicho propio de fanfarrn)


gloriose dictum // (hecho propio de fanfarrn) gloriose factum.

fanfarronear: gloriari. Sin: se efferre vel iactare; arroganter (vel iactanter, vel insolenter,
vel superbe) se grere; glorisius de se praedicare; glorisius vel magnificntius loqui; se
magnfice iactare et ostentare.

fanfarronera: gloritio. Sin: iacttio, iactntia; sui iactntia; vaniloquntia; vendittio; ostenttio; inanis iactntia; gloriosa
vendittio; ptida ostenttio; vendittio atque
ostenttio.

fanta-ciencia: scintia fabularis. Sin: narrtio phantstica; phantascintia.

FAO (Food and Agricultural Organization):


Unitarum Nationum Institutum alimniae
atque agriculturae provehendis; ministrium
alimentis et agrorum culturae praepsitum.

fantasear: innia cogitare. Sin: nugas meditari; nimo vagari, aberrare, deerrare, errare;
phantsi discrrere, machinari, moliri.
fantaseo: (sueo de la fantasa totalmente
irrealizable) imaginria, orum npl. Sin: ima-

443

fantasa
gintio; fctio; phantsia; nugae, arum fpl; inptiae, arum fpl; inanes imgines; fictae cogitatione imgines; inanes mentis spcies;
smnia; res fictae vel commentciae.

fantasa: (imaginacin) phantsia sive -tasa,


ae f. Sin: imagintio; phantstica imagintio;
cogitationis (vel cogitandi, vel imaginandi)
vis // (imagen formada por la fantasa) ficta
imago. Sin: mentis spcies; res cogitatione
ficta vel depicta // (ficcin, cuento) mentis inventum. Sin: commentum; res commentcia;
ficta et commentcia fbula.
fantasioso: (vanidoso, presuntuoso) gloriosus, a, um. Sin: levis; vanus; inflatus; praesumptuosus vel praesumptiosus // (que tiene
mucha imaginacin) phantsticus, a, um.
Sin: imaginosus.

fantasma: (espectro, aparicin fantstica)


spectrum, i n. Sin: larva; umbra // (quimera,
apariencia) umbra inanis. Sin: vana imago;
commentum // (en la terminologa escolstica, imagen sensible, individual y concreta
de las cosas) imago, gnis f. Sin: spcies, i f.
fantasmagora: (ilusin de los sentidos)
phantasmagora, ae f. Sin: phantstica vsio
// (figuracin vana de la inteligencia) phantasmtica illsio.

fantasmagrico: phantasmagricus, a, um.


Sin: phantasmticus.

fantasmal: phantasmticus, a, um.

fantsticamente: phantstice. Sin: ficte;


mente et cogitatione.

fantstico: phantsticus, a, um. Sin: commentcius; imaginrius. Uso: historias -, histriae commentciae.

fantoscopio: phantascpium, ii n.

FAQ (Inform) acrstico de: Frequenter Allatae Quaestiones.


faqun, v. changador.

faquir: fakirus vel fachirus, i m.

faradio: fardium, ii n; fradum, i n.

faral: limbus, i m. Sin: lacnia.

fardo: fascis, is f. Sin: moles, is f (mrcium);


srcina circumligata.

farfullar: incerte loqui. Sin: mussare, mussitare.

faringe: pharynx, ngis f. Sin: fauces, ium fpl;


gula; guttur, ris n.
faringismo: pharyngismus, i m. Sin: musculorum pharyngis contrctio.

faringitis: pharyngitis, dis f. Sin: pharyngis


(fucium, gulae, gtturis) inflammtio vel infltio.
faringoespasmo, v. faringospasmo.

faringologa: pharyngolgia sive -loga, ae f.

faringoscopia: pharyngoscpia sive -scopa,


ae f.

faringoscopio: pharyngoscpium, ii n.

faringospasmo: pharyingospasmus, i m.
faringostenosis: pharyngostenosis, -is f.

faringoterapia: pharyngotherapa, ae f. Sin:


pharyngoiatra; pharyngis curtio.

faringotoma: pharyngotmia sive -toma, ae


f.

444

farmacomana
faringotmico: pharyngotmicus, a, um.
Sin: ad pharyngotmiam spectans.

faringtomo: pharyngtomum, i n.

farisaico: pharisicus, a, um. Sin: pharisaeus; pharisaeorum (gen pl) // (hipcrita)


fallax, acis (gen pl fallcium vel fallacum).
Sin: mendax; simulator; simulationis amans.

farisesmo: pharisaeismus, i m. Sin: pharisaeorum doctrina vel disciplina // (hipocrisa)


hypcrisis, is f. Sin: fucata religionis spcies.
farmaceuta, v. farmacutico.

farmacutico: adj pharmacuticus, a, um.


Sin: medicamentrius. Uso: arte -, (ars) medicamentria, ae f // (el que profesa la farmacia) medicamentrius, ii m. Sin: (rei)
medicamentriae doctor // (el que ejerce la
farmacia) medicamentrius, ii m. Sin: pharmacopla, ae m. Uso: - de medicinas atmicas, pharmacopola atmicus.

farmacia: (ciencia) pharmacolgia sive loga, ae f. Sin: pharmacutica, ae f (scintia);


medicamentorum (medicamentria, de medicamentis) disciplina, doctrina, scintia //
(profesin de esta ciencia) medicamentria,
ae f. Sin: medicamentria (medicamentriae,
medicamentrii) ars, munus (-nris n), profssio // (laboratorio del farmacutico) officina medicamentrii vel medicamentria //
(despacho del farmacutico) pharmcia, ae f.
Sin: pharmacoplium; pharmacotheca; medicamentria; medicamentrii vel pharmacoplae
taberna;
medicamentria
vel
medicamentorum taberna.

frmaco: medicamentum, i n; medicamen,


mnis n; phrmacum, i n.

farmacocresia: (instruccin para la preparacin de medicamentos) compostio medi-

camentorum // (receta) mdici praescriptum


(praescrptio, praeceptum, iussum); praescriptum mdicum; praescrptio mdica.

farmacodinamia: pharmacodynmice, es vel


pharmacodynmica, ae f. Sin: pharmacodynmica disciplina, doctrina, scintia; doctrina
de medicamentorum vi.

farmacodinmico: pharmacodynmicus, a,
um.

farmacoendocrinologa: pharmacoendocrinolgia sive -loga, ae f.

farmacofilia: pharmacophlia sive -phila, ae


f. Sin: medicamentorum stdium; nmia voluntatis ad medicamenta inclintio.

farmacofobia: pharmacophbia sive -phoba, ae f. Sin: medicamentorum horror, pavor,


terror, metus.

farmacognosia: (conocimiento de las sustancias curativas) pharmacognsia sive -gnosa, ae f. Sin: medicamentorum (naturlium)
cogntio // (farmacografa) v. esta voz.
farmacografa: pharmacogrphia sive -grapha, ae f. Sin: singulorum medicamentorum
descrptio.

farmacologa: pharmacolgia sive -loga, ae


f; v. farmacia.

farmacolgicamente: pharmacolgice.

farmacolgico: pharmacolgicus, a, um.

farmaclogo: pharmaclogus, i m. Sin: medicamentorum peritus.

farmacomana: pharmacomnia sive mana, ae f. Sin: insanum medicamentorum


stdium; insana medicamentorum cupido.

445

farmacopea
farmacopea: (arte de preparar los medicamentos) pharmacopaea, ae f. Sin: pharmacorum tracttio vel index (-dcis mf);
medicamentorum doctrina // (libro en que se
encuentran las recetas de las sustancias medicinales que ms comnmente se usan)
pharmacorum vel medicamentorum liber.
Sin: corpus (-pris n) medicamentorum.
farmacopedia: pharmacopedia sive -paeda, ae f. Sin: doctrina de medicamentis conficiendis.
farmacopoesis, v. farmacopoyesis.
farmacopola, v. farmacutico.

farmacoplico, v. farmacutico.

farmacoposia: medicamenti smptio.

farmacopoyesis: medicamentorum confctio


(-onis f).

farmacopsicologa: pharmacopsycholgia
sive -loga, ae f.
farmacopsiquiatra: pharmacopsychiatra,
ae f.

farmacoqumica: pharmacochmia sive -chima; pharmacochmia sive -chema, ae f.

farmacotecnia: pharmacotchnice, es f.

farmacoterapia: pharmacotherapa, ae f.

faro: (torre alta en las costas, con luz en su


parte superior, para que sirva de seal a los
navegantes) pharus, i f // (fanal, farol con potente reverbero) pharus, i f // (foco delantero
de automvil) (elctrica) fax, facis f; lumen,
mnis f. Uso: - anterior, lumen antrius; apagar los -, lmina exstnguere.

farol: lanterna vel laterna, ae f. Sin: fax, facis


f; lampas, dis f; lucerna; fcula; lumen,
mnis n. Uso: - delantero (de bicicleta),
lumen antcum vel antrius; - trasero (de bicicleta), lumen postcum vel postrius; - de
gas, lampas gasria; faroles de posicin (en
un vehculo) lucrnulae, arum fpl; depsito
de faroles, receptculum lucernarum, lanternarum, lminum.
farola: lanterna vel laterna, ae f.

farolero: (el que hace faroles o los vende)


lanternrius, ii m // (el que cuida de los faroles) lanternrius, ii m. Sin: lucernarum custos
// (vano, ostentoso) ostentator, oris m. Sin:
iactator.

farolito: lucrnula, ae f. Sin: lumen parvum;


parva lucerna.
frrago: farrgo, gnis f. Sin: congries, i f.
farragoso: confusus (confuso), incompsitus
(desordenado).
farsa, v. sainete.

fas: por - o por nefas, iure vel iniuri. Sin:


hac vel illa ratione (vel vi).
fascal: (hacina) v. esta voz.

fascculo: fascculus, i m.

fascinacin: fascintio vel effascintio, onis


f. Sin: fscinum; incanttio; incantamentum.

fascinar: (atraer irresistiblemente) fascinare


vel effascinare. Sin: allcere vel illcere;
pellcere // (engaar, alucinar, ofuscar) decpere. Sin: cpere; deldere; sedcere; illcere; obcaecare.
fascismo: fascismus, i m. Sin: fascistarum

446

fe
fctio, doctrina, systema (-tis n); fascistarum
imprium vel rgimen.

fascista: adj fascalis, e. Sin: lictrii (gen); e


factione lictria; ad fascismum prtinens.
Uso: era -, fascalis (vel lictrii) nminis
aetas; partido -, fctio lictria vel fascalis;
fascalium pars vel fctio; rgimen -, fascale
rgimen // sust fascista, ae m. Sin: sodalis
fascalis; novus lictor. Uso: los -, fascalis (vel
lictrii) regminis sseclae.

fase: (cada una de las diversas apariencias o


figuras con que se dejan ver la luna y algunos planetas) phasis, -is vel -dis (ac -im; abl
-i) f. Sin: artculus, i m (perodo); varetas
(mudanza). Uso: las - de la luna, phases lunares; lunae artculi; lunae lminum varetas;
seguir las - del eclipse de sol, solis deficientis
artculos observare // (fig, cada uno de los diversos aspectos sucesivos que presenta un
asunto) gradus, us m. Sin: phasis; tempus;
momentum; condcio; status, us m. Uso: - activa, activus gradus; - de aspiracin, gradus
inspirationis; gradus vel phasis ab inspiratione; - de comprobacin, phasis comprobationis; - de compresin, gradus compressionis
vel a compressione; - de descarga, gradus
exonerationis vel ab exoneratione; - de explosin, gradus displosionis vel a displosione;
fases de la vida, vitae vices vel tmpora.
fasmetro: phasmetrum, i n. Sin: instrumentum elctricum phsibus dimetiendis.

fastidiarse: me fastidio de alguien o algo, me


distaedet alicius vel alicius rei.
fatalidad: fatlitas, atis f. Sin: fatum; fati necssitas; sensus fatalis necessitatis.

fatalismo: fatalismus, i m. Sin: fatalistarum


doctrina.
fatalista: fatalista, ae m. Sin: fatalismi secta-

tor, fautor; mnia fato feri opinans.

fatuidad: fatitas, atis f. Sin: insipintia; stolditas; stulttia.


fatuo: ftuus. Sin: hebes, tis; inspiens; stlidus; stultus; stpidus; obtusus.

fauna: (conjunto de especies animales)


fauna, ae f. Sin: animlia, ium npl.
favor: por -, quaeso. Sin: amabo; amabo te.

favoritismo: (- personal) favor in liquem


immdicus, immoderatus, nmius; nmia in
(vel erga) liquem grtia; nmium erga liquem stdium; personarum accptio. Uso:
pecar de -, usar - con uno, licui nmi grti
favere, studere, indulgere; licui potssime
(vel potssimum) favere // (- partidario) in civilem suam partem (vel in factionem suam)
stdium.

fax: (aparato) telecopiatrum, i n. Sin: telecopiale, is n (instrumentum); telecopialis, is f


(mchina) // (documento) telecpia, ae f. Sin:
epstula telecopialis. Uso: transmitir por -, telecopiare; por -, per telecopiatrum, vel per telecopiale, vel per telecopialem; relativo al -,
telecopialis, e.

FBI (Federal Bureau of Investigation): Offcium Foederatum (vel Foederatorum) Vestigatrium. Sin: Offcium Foederatorum
Vestigatorum; Foederale Investigationis Corpus; Officium Investigatrium Foederatarum
Civitatum, vulgo FBI appellatum.

fe: fides, ei f. Uso: buena -, bona fides; de


buena -, (ex) bona fide; mala -, maltia, ae f;
nequtia; perfdia; fallcia; dar - a uno, licui
fidem habere, tribere, adingere, arrogare;
faltar a la - prometida, fidem ledere, fllere,
prdere, frngere, violare; guardar la - prometida, fidem servare vel conservare; obrar

447

febrero
rticus, a, um. Uso: ejrcito -, exrcitus foederalis.

de mala -, malitiose gere; perfdi uti.

febrero: Februrius (mensis, is m).

febrfugo: adj febrfugus, a, um // sust febrfugum, i n; febrifgium, ii n (medicamentum).


febril: febrilis, e. Sin: febriculosus, a, um.

fecha: dies, dii mf. Sin: data (epstula);


datum, i n; tmporis ascrptio; annottio tmporis. Uso: - y firma, dies et subscrptio.

fechador (utensilio para estampar fechas)


rotbiles dierum typi // (matasellos) v. esta
voz.

fechar: diem ascrbere, inscrbere, ddere,


appnere.

fecundacin: fecundtio, onis f. Sin: concptio. Uso: - artificial, fecundtio artificiosa;


semintio vel praegntio arte effecta; - in
vitro, fecundtio in vitro.
fecundador: fecundator, oris m.

fecundidad: fecnditas, atis f. Sin: fertlitas.


Uso: - racionalizada, fecnditas rationi consentnea.

federacin: foedertio, onis f. Sin: consocitio; sodlitas; socetas; foederati mpl. Uso: internacional, foedertio internationalis; nacional de ftbol, pedildii foedertio nationalis; - de los docentes, foedertio docntium // (conjunto de Estados federales) Helvtica, Foedertio Helvtica; - de los Estados Unidos de Norte Amrica, Foedertio
Sttuum Unitorum (vel Civitatum Unitarum)
Amricae Septemtrionalis.

federal: foederalis, e; foederatus vel foede-

federalismo: foederalismus, i m. Sin: rtio


foedertica; sociandarum civitatum doctrina.
federalista: adj foederalsticus, a, um. Sin:
ad foederalismum ttinens // sust foederalista, ae m. Sin: foederalismi fautor.
federar: foederare.

federativo: foederativus, a, um.

felicitar: (expresar el deseo de que una persona sea venturosa) licui mnia laeta expscere.
felmariscal: summus marescalcus.
felpudo: tapete, is n.

femenino: femininus, a, um. Sin: mulebris,


e.

femineidad: mulibritas, atis f. Sin: natura


feminina; quod muleris est.
feminidad, v. femineidad.

feminismo: feminismus, i m. Sin: fminae


emanciptio; fminae in libertatem vindictio.

feminista: feminista, ae mf ; feminstria, ae


f. Sin: feminismi fautor (-oris m) vel fautrix (icis f).

fengofobia: phengophbia sive -phoba, ae f.


Sin: fulgentis lucis horror, pavor; splendntium rerum horror.

fenol: phenolum vel phoenolum, i n. Sin:


cidum phenicum.

448

ferroviario
fenologa: phaenolgia sive -loga, ae f.

fenomenal: phaenomenalis, e // fig immanis;


inauditus; mirficus; portentosus; prodigiosus; monstruosus.
fenomnico: phaenomnicus, a, um.

fenomenismo: phaenomenismus, i m.

fenmeno: (toda apariencia o manifestacin) phaenmenon, i n // (acontecimiento o


proceso natural) res, rei f. Sin: eventus; factum; phaenmenon. Uso: - actual, huius aetatis res; - civil, phaenmenon civile; elctrico, phaenmenon elctricum; - humanos, eventus humani; - poltico, res poltica;
factum polticum; - social, phaenmenon vel
factum sociale; mirar con inters los - espirituales, stdium ad res spirituales conferre
// (cosa extraordinaria y sorprendente) portentum, i n. Sin: prodgium; ostentum; monstrum.
fenomenologa: phaenomenolgia sive loga, ae f.

fenotpico: phaenotpicus, a, um.


fenotipo: phaentypus, i m.

fretro: fretrum, i n. Sin: cpulus; sandpila; fneris arca.

feria: (descanso y suspensin del trabajo)


fria, ae f. Uso: - escolares, scholarum
friae; - veraniegas, friae aestivae; disfrutar
de las -, feriari; otiari // (da feriado) v.
feriado // (mercado donde se exhiben
productos de un ramo industrial o comercial)
exhibtio, onis f. Sin: mercatus, us m;
nndinae, arum fpl. Uso: - internacional,
exhibtio internationalis; - del libro, mercatus librrius; nndinae librorum; - de
muestras, mercatus specminum // (Li-

trg, cualquiera de los das de la semana excepto sbado y domingo) fria, ae f. Uso:
fria secunda (lunes), fria trtia (martes),
etc.

feriado: adj feriatus, a, um. Uso: da -, dies


feriatus; dies vcuus; - nacionales, friae
(-arum fpl) nationis; hoy es - (escolar), hodie
vacamus schol.
ferial: (perteneciente a las ferias o das de la
semana) ferialis, e. Sin: non festus; profestus
// (perteneciente a feria o mercado) ad exhibitionem vel ad mercatum spectans.
fermentacin: fermenttio, onis f. Sin: fervor; aestutio; aestus, us m.

fermento: fermentum, i n // fig aestutio,


onis f. Sin: aestus, us m.
fernet: fernetum, i n.

ferreruelo: pallolum, i n.

ferrocarril: (camino con dos rieles paralelos) ferrvia, ae f. Sin: via ferrata vel frrea;
ferratus trames (-mtis m); via frreis xibus
munita. Uso: - areo o colgante, ferrvia pnsilis; - funicular, trames funalis; funalis
currus; currus rudntibus subvectus; - metropolitano, ferrvia metropolitana; - subterrneo, ferrvia subterrnea vel inferna; urbano, ferrvia urbana; - de cremallera,
ferrvia denticulata vel dentata; - en acero,
via chalybia; viaje en -, iter vi ferrat; iter
quod ferrivi fit; viajar en -, ferrvi iter
gere, pergere, fcere // (tren) v. esta voz.

ferroviario: adj ferrivirius, a, um. Sin: ferrviae, viae ferratae vel frreae (gen); ad ferrviam (vel ad viam ferratam, vel ad viam
frream) prtinens. Uso: accidente -, ferrivirius casus (-us m); administracin -, ferrviae
(vel ferriviarum) administrtio (accin y

449

ferry
efecto de administrar); ferrviae (vel ferriviarum) curatores vel praepsiti; qui rem ferriviriam administrant (personas encargadas
de la administracin); estacin -, sttio ferriviria; horario -, ferriviarum index (-dcis
mf); horrium ferrivirium; lnea -, ferrivirium iter; red -, ferrviae, arum fpl; viae
ferratae vel frreae; una densa red -, multae
ferrviae; trfico -, commeatus ferrivirius //
(empleado del ferrocarril) minister ferrivirius. Sin: ferrviae minister; ferrviae addictus; ferrviae ministrio addictus; officialis
ferrivirius; ferrviae pifex (-fcis m, si se
trata de un simple obrero).

ferry o ferryboat: navis traiectria. Sin:


traiectcium navgium; navis hamaxstichum
trnsvehens; navis ferrviae currus trnsvehens.
fervorn: hortatincula, ae f. Sin: exhortatria vel frvida oratincula; horttio.

festejar: celebrare. Sin: honorare.

festejo: sollmnia, ium npl. Sin: festvitas.


Uso: - oficiales, festivitates officiales.

festn: convvium, ii n. Sin: festum; comisstio; magna cena.

festival: festivlia, ium npl. Sin: ldicrum;


spectculum; festivum spectculum; lusrius
conventus; ldicer coetus; popularis recretio. Uso: - musical, msicum spectculum;
msicum festivumque spectculum; - de
cine, festivlia cinematogrphica.
festivo: festivus, a, um.

festn: (guirnalda de flores, frutos y hojas)


sertum (-i n) vel serta (-orum npl). Sin: pancrpium sertum vel ornamentum; pancrpia
corona. Uso: de -, pancarpneus, pancrpius,
pancarpus, a, um // (bordado de cadeneta en

forma de ondas o puntos) lacnia, ae f. Sin:


punctum sertum vel lingulatum // (Arq,
adorno a manera de -) encarpa, orum npl.
fetiche: idlum, i n. Sin: deus factcius; factcium numen (-mnis n).

fetichismo: (culto de los fetiches) feticismus,


i m. Sin: idololatra, ae f ; factcii nminis
adortio; vana supersttio; facticiorum deorum cultus (-us m); falsorum nminum relgio vel adortio // (fig, idolatra, veneracin
excesiva) immoderatus cultus; caeca adortio.
fetichista: idollatres, ae m. Sin: idli adorator; factcii nminis adorator // fig immoderatus (vel immdicus, vel nmius) cultor.

feto: fetus, us m. Sin: conceptus, us m; partus, us (dat y abl pl -ubus) m. Uso: - humano,
fetus humanus; infantculus conceptus; - no
nacido, fetus nondum natus.
feudal: feudalis, e.

feudalidad: feudlitas, atis f. Sin: feudalis


rtio vel constittio; feudalis compges (-is f)
sive compago (-gnis f).
feudalismo: feudalismus, i m. Sin: feudale
rgimen (-mnis n).

feudatario: feudatrius, ii m. Sin: dynastes,


ae m; feudi dminus; feudi fritor; territrii
beneficirius. Uso: sbdito del -, cliens, entis
m.

feudo: feudum, i n. Sin: benefcium territoriale; territrium beneficirium. Uso: dar


algo en - a alguien, liquid licui beneficirio
nmine attribere; obtener un -, locum vel regionem beneficirio nmine obtinere.

fez: pleus arbicus.

450

fideicomiso
fiado: vender a -, mercem solutione dilata
vndere.
fiador: sponsor, ris m. Sin: fideiussor; intercessor. Uso: salir -, spondere; fideiubere.

fiambre: promulsis, dis f. Sin: salacaccbia,


orum npl; coctum aut assum frgidum; frgida, orum npl; antecnium; antepastum;
cenae intium; gusttio.

fiambrera: (recipiente para llevar fiambres)


theca frgidis servandis. Sin: pyxis frigidria
// (fresquera) v. esta voz // (la que fabrica o
vende fiambres) frigidria, ae f. Sin: frigidorum confectrix (si solo fabrica); frigidorum
vnditrix (si solo los vende).

fiambrera: (oficina donde se fabrican fiambres) frigidorum officina // (tienda donde se


venden) frigidorum taberna.

fiambrero: (el que fabrica o vende fiambres)


frigidrius, ii m. Sin: frigidorum confector (si
solo los fabrica); frigidorum vnditor (si solo
los vende).
fianza: fideissio. Sin: spnsio pecuniria.
Uso: - bancaria, fideissio mensria; argentriae domus cutio; dar - por uno, fideiubere
pro liquo.
fibra: fibra, ae f. Uso: - musculares, fibrae
musculares; - sinttica, fibra synthtica.

fibrilacin: fibrilltio, onis f. Sin: gravssima


cordis inaequlitas vel inconstntia; cor inaequabilssime plpitans.
fibrina: fibrina, ae f.

fibrinoso: fibrinosus, a, um. Sin: fibrin


abundans; fibrinam habens vel cntinens.
fibrocemento: aeternites, is f.

fibroma: fibroma, tis n. Sin: fibratus tumor.

fibrosidad: fibrata constittio.

fibroso: fibratus, a, um. Sin: e fibris compsitus vel constans.


ficcin: fctio, onis f. Uso: - cientfica, v.
ciencia (ciencia ficcin).

ficha: (papeleta) scheda vel schida; sceda vel


scida, ae f. Sin: schdula vel schdula, scdula vel scdula; tssera; tessrula. Uso: - clnica, scheda clnica; - electoral, scheda
comitialis; tabella suffrgio ferendo; - magntica, scheda magntica; - mecanogrfica,
scheda mecanogrphica; - perforada, scheda
perforata; - de asistencia, conventcium, ii n;
- de inscripcin, scheda vel schdula inscriptionis // (pieza que sirve para sealar los
tantos en el juego) scrpulus, i m // (pieza del
domin) v. dado // (pieza del ajedrez) latrnculus, i m.

fichado: in tsseras relatus. Sin: tsseris


mandatus; in tabellis annotatus vel ordinatus:

fichador: in tsseras relator. Sin: tesserarum


conscriptor; tabellarum ordinator.

fichaje: in tsseras reltio. Sin: tabellria annottio vel ordintio.

fichar: in schdulas vel scidulas dispnere.


Sin: in tsseras referre; tsseris mandare; in
tabellis annotare vel ordinare.

fichero: (caja donde se clasifican las fichas)


chartotheca, ae f. Sin: scrnium, schedrium;
schedarum vel scidarum loculamentum, armrium, repositrium, scrnium, theca //
(conjunto de fichas) schedarum series, ordo,
congries. Uso: - de tarjetas, chartotheca.

fideicomiso: fideicommissum, i n.

451

fidedigno
fidedigno: fide dignus.

fidelidad: fidlitas, atis f. Uso: alta -, summa


fidlitas.

fideos: vermculi, orum mpl. Sin: pasta vermiculata; farincei vermculi; longa pastae
segmenta (-orum npl); segmentcula (-orum
npl) pastae; oblonga vermiculatae (vel tubulatae) pastae segmenta. Uso: - con jugo de tomate y queso, pasta vermiculata lycoprsici
liqumine caseoque condta.

fiduciario: fiducirius, a, um. Sin: fidci


nisus.
fiebre: febris, is f. Uso: - endmica, febris endmica; - del heno, febris aestiva; rhinitis
(-dis f) pollinosa; - del oro, auri fames; tener
-, febri correptum esse.

fiel: (aguja de la balanza) v. aguja // (creyente) fidelis, is m // (cristiano) fidelis, is m;


christianus. Sin: christifidelis.
field (cancha, campo de juego), v. campo.

fieltro: (especie de pao no tejido) feltrum, i


n. Sin: coctile, is n; coactlia, ium npl;
coacta, orum npl; pannus coctilis; coactum
villum; pannus ex lana coacta vel stipata; fibrnum, i n. Uso: hecho de -, coctilis, e; fibrnus, a, um; obrero que prepara el -,
lanrius coactor; coactilirius, ii m.

fiesta: festum, i n; festa, orum npl. Sin: dies


festus vel dies festa; dies festi; festvitas;
sollemnitas; sollmnia, ium npl. Uso: mayor, festum maius; - movibles, festa
moblia; sollmnia conceptiva; friae conceptivae sollemnes; - nacional, dies festus
nationalis; - navideas, sollmnia natalcia; pblica, festum pblicum; - de invierno, hiemale festum; - del carnaval, bacchanlium
festum; - del Rosario, festum a Rosrio; ce-

lebrar una -, diem festum gere.

fifty-fifty: lucri dimiditio. Sin: lucrum dimidiatum; aequssima parttio.


fign, v. taberna.

figonero, v. tabernero.

figura: figura, ae f. Uso: - geomtricas, geomtricae figurae vel formae; - retricas, sententiarum figurae.

figuradamente: figurliter. Sin: figurate;


metaphrice; translate; translative.

figurado: figuratus, a, um. Sin: figurativus;


translatus, translativus; metaphricus;
symblicus.
figurativo: imitativus, a, um. Sin: imginem
mitans vel xprimens.

figurero: imaguncularum (vel statunculorum, vel staticulorum) vnditor.

figurilla: imagncula, ae f. Sin: statnculum;


statculum.

figurn: vestis adumbrtio, descrptio, spcimen. Sin: exemplar vestis.

fijacarteles, v. cartelero.

fijador: (fijapelo) liquor figens, fixrius, fixatrius, alligatrius // (fijador de carteles)


v. cartelero.

fijar: fgere vel defgere. Uso: - el pelo,


comam liquore figente oblnere vel asprgere; - un cartel en lugar pblico, tbulam fgere in pblico.

fijatopes: - del tabulador, calculatoris decimani retinculum.

452

filigrana
fila: sries, i f. Sin: ordo, dnis m. Uso: en
larga -, porrecto rdine; en - india, unus post
lium; hacer -, per rdinem singillatim accdere; poner en -, ordinare; rdine pnere; in
rdinem dispnere.

filacteria: (pedazo de piel o pergamino con


pasajes de la Escritura) phylactrium, ii n //
(amuleto usado antiguamente) v. amuleto.

filamento: (cuerpo filiforme, flexible o rgido) fibrae, arum fpl // (hilillo metlico de
una bombilla elctrica) ellchnium, ii n.

filantropa: philanthrpia sive -thropa, ae f.


Sin: humnitas.

filantrpico: philanthrpicus, a, um. Sin: humanus; benignus; civilis; ad philanthrpiam


ttinens.

filntropo: philnthropus, i m. Sin: philanthrpiae cultor, sectator, assectator; vir


hminum amans vel amantssimus; vir
hminum studiosus vel studiosssimus; vir
homnibus amicus.
filarmona: philharmnice, es f; philharmnica, ae, f. Sin: msicae artis stdium.

filarmnica: (acorden) v. esta voz.

filarmnico: philharmnicus, a, um. Sin:


musicorum studiosus; msicae vel msices
studiosus. Uso: orquesta -, symphonaca sodlitas; symphoniacorum agmen, manus, manpulus; sociedad -, sodlitas msicae arti (o
simplem msicae) provehendae; msicae studiosorum sodlitas.

filatelia: philatlia sive -tela ; philatlica, ae


f (ars). Sin: pittaciorum ars, doctrina, disciplina, scintia.

filatlico: philatlicus, a, um. Sin: ad phi-

latliam spectans; ad pittcia prtinens. Uso:


coleccin -, corpus philatlicum; pittaciorum
corpus; pittcia in ordinem redacta.

filatelista: philatelista vel philatelistes, ae m.


Sin: pittaciorum peritus vel studiosus; pittaciorum collector; qui pittcia clligit. Uso: fantico, philatelista phanticus.
filauca: philuta, ae f.

filautero: philauta, ae m.
filauta, v. filauca.

file (Inform), archivo: scapus, i m. Sin: plica,


ae f.
filete: (bistec) carnis lamnula (-ae f).
filetear: trulo ornare.

filiacin: filitio, onis f; filetas, atis f. Uso:


anotar la -, filiationem enotare // (seas personales de un individuo) filiationis notae
(-arum fpl) // (fig, dependencia, ilacin)
origo, gnis f; ortus, us m; profctio. Uso: la
- de las ideas, idearum vel notionum origo.

filial: (sucursal) sedes (-is f) additcia vel auxiliria // (concerniente o relativo al hijo) filialis, e. Sin: flii (= del hijo) vel liberorum
(= de los hijos). Uso: amor -, amor filialis;
petas in (vel erga) patrem (vel in matrem,
vel in parentes).
filialmente: flii nimo. Sin: ut flium addecet; pie.

filigrana: (obra delicada formada con hilos


de oro o plata) filigrana, orum npl. Sin: filum
ureum vel argnteum; ornamentum ex auro
vel argento; opus auri vel argenti in fila ducti;
ornamentum ex ureis vel argnteis filis.
Uso: hebilla, pendientes, diadema de -, f-

453

Filipinas
bula, inaures, diadema ex filigranis; trabajar
en -, operari filigranis // (marca transparente
hecha en el papel al fabricarlo) signum
translcidum.
Filipinas: Philippinae vel Philippianae Insulae.

filipino: adj philippinus, a, um; philippinensis, e // sust Philippinus, i m; Philippinensis,


is m.
film, v. filme.

filmable: aptus pellculae (cinematogrphicae). Sin: aptus (vel appsitus, vel accommodatus) ad pellculam.
filmador: pellculas mprimens. Sin: pellculas cinematogrphicas mprimens; pellicularum rtifex vel operrius.

filmadora: cinephotomchina, ae f. Sin: mchina cinematogrphica; mchina imprimendis pellculis (cinematogrphicis).

filmar: filmare. Sin: cinematographare;


pellculam imprmere vel dedcere; imgines
cinematogrphicas cpere, exprmere; cinematogrphice imprmere, rddere, referre.

filme: pellcula, ae f. Sin: pellcula (vel tenia, vel taenola) cinematogrphica; visfica
pellcula; horama, tis n. Uso: producir filmes, pellculas compnere, dere, fngere vel
effngere.
filmina: (serie de diapositivas) diapositivarum sries. Sin: imagnculae mbiles // (microfilm) artata pellcula.

filmografa: pellicularum cinematographicarum reltio vel descrptio.

filmologa: disciplina artis cinematogrphi-

cae. Sin: pellicularum stdium.

filmoteca: pellicularum (cinematographicarum) theca, capsa, capsella, rcula, loculamentum.

filobs: filoraeda, ae f. Sin: filovirius


currus; filoviria raeda. Uso: tomar el -, filoraedam conscndere.
filogentico: phylogenticus, a, um.
filogenia: phylognesis, is f.

filologa: philolgia sive -loga, ae f. Sin: philloga sive philolgica doctrina, disciplina,
ars, scintia; res philloga. Uso: - clsica,
philolgia clssica; antiquarum litterarum
stdia vel scintia; - comparada, compartio
lingustica; - medieval, semtica, philolgia
mediaevalis, semitica; - moderna, recens philolgia.
filolgico: philolgicus, a, um.

fillogo: phillogus, i m. Sin: philolgiae


cultor, studiosus, peritus.

filonesmo: philonesmus, i m. Sin: novitatis


amor, cupditas, stdium; rerum novarum
amor.

filosofa: philosphia sive -sopha, ae f. Uso:


- emprica, v. empirismo; - escolstica, philosphia scholstica ; - hermtica, philosphia
hermtica, abscndita, obscura.
filotaxis: phyllotaxis, is f.

filotecnia: philotchnia, ae f; philotchnice,


es f. Sin: rtium amor vel stdium.

filotcnico: philotchnicus, a, um.

filova: filoraeda, ae f. Sin: filovehculum;

454

fins
filovectura (pblica vel urbana); currus (-us
m) filovirius; funalis traictio.

filoxera: phyllxera vel phyllxere, ae f.

filtracin: philtrtio vel filtrtio, onis f. Sin:


eliqutio, percoltio; philtrandi (vel filtrandi)
actus vel effectus.

filtrar: tr philtrare vel filtrare. Sin: colare,


percolare; eliquare, liquare; saccare // intr filtrarse, efflere, perflere; manare, permanare; stillare; perferri. Uso: se ha filtrado la
noticia de que ..., fama manat, fama perfertur
...

filtro: (cuerpo a travs del cual se hace


pasar un lquido) colum, i n. Sin: colandi
instrumentum. Uso: - de cigarrillos,
philtrum;
nicotianae fstulae colum;
hispnulae vel hispnicae colum; convolvelli
colum; transfusrium (vas); - del aire, colum
ri purgando // (pocin a la que se atribuyen
poderes mgicos) philtrum, i n. Sin: amatrium; amatrium pculum; pculum amoris;
medicamentum amatrium; amoris venefcium.

fin: (trmino) finis, is f. Sin: xitus, us m;


pars (partis f) extrema. Uso: - del mundo, ltimum extium; rerum mnium extium;
terrarum caelique extium; excdium totus
orbis terrarum; - de semana, extremae septimanae friae; extrema hebdmadis pars; en
el - de semana, hebdmade exente; a fines
del siglo pasado, exente praetrito seculo //
(objeto o motivo con que se ejecuta algo)
finis, is f. Sin: conslium; propsitum; scopus, i m. Uso: a tal fin, ad hunc scopum (assequendum); alcanzar un -, propsitum
ssequi; proponerse un -, finem sibi propnere.
final: (trmino de una competicin deportiva) certamen ltimum, postremum, extre-

mum.

finalidad, v. fin.

finalismo: finalismus, i m. Sin: teleolgia


sive -loga; doctrina finalstica vel de fnibus.
finalista: (partidario de las doctrinas de las
causas finales) finalista, ae m. Sin: qui censet
mnia ad certum finem spectare // (jugador
que llega a disputar el campeonato en la
prueba final) selectus athleta. Sin: qui in certamen ltimum (vel postremum, vel extremum) descendit; qui certmina exclusria
vicit. Uso: equipo -, selecta caterva.
financiacin: pecniae procurtio, suppedittio, commodtio, destintio.

financiar: pecniam suppeditare, commodare, procurare, destinare (licui, ad liquid).


Sin: nummos suppeditare (licui rei); pecni iuvare (liquem); sumptum praebere;
sumptus conferre, dare, tribere, subministrare.

financiero: adj nummrius, a, um. Sin: pecunirius. Uso: recursos -, pecuniarum subsdia; situacin - difcil, difficultas rei
nummriae // sust nummrius vel nummulrius, ii m.

finanzas: res vel rtio nummria. Uso: - del


Estado, civitatis rditus (-uum mpl); aerrium.

finca: (propiedad inmueble) predium, ii n.


Sin: fundus. Uso: - pequea, praedolum;
possessincula // (establecimiento agrcola)
rsticum predium; ager, agri m. Sin: possssio rstica. Uso: - pequea, agellus, i m; rsticum praedolum.
fins, v. finlands.

455

fingir
fingir: simulare liquid. Uso: - amistad, amictiam simulare; finge partir, smulat se proficisci.

finiquito: (remate o saldo de una cuenta)


exaequtio rationum. Sin: dbitae pecniae
soltio // (certificacin de su ajuste) pocha,
ae f (solutae pecniae). Sin: testimnium vel
testifictio solutae pecniae
finlands: fnnicus, a, um. Sin: finlndicus //
sust Finnus, i m.
Finlandia: Fnnia, ae f. Sin: Finlndia.

finta: Esgr capttio, onis f // fig fctio, onis f.


Sin: simultio; fallcia. Uso: hacer -, fngere;
simulare; conatum simulare; liud ostndere
quam ptere.
finura: subtlitas, atis f. Uso: - excesiva,
nmia subtlitas; - de sentimientos, sententiarum subtlitas.

fiordo: sinus (-us m) perangustus. Sin: ntimus sinus perangustus; maris angiportus (-us
m) vel angiportum.

firma: (nombre de una persona que pone al


pie de un escrito; accin y efecto de firmar)
subscrptio, onis f. Sin: subsigntio; obsigntio; consigntio; inscrptio; nomen (mnis n)
subscriptum, inscriptum; nminis consigntio, inscrptio, subscrptio, subsigntio //
(nombre comercial, empresa o establecimiento mercantil) socetas, atis f. Sin: domus;
nomen; rtio; quaestuosa socetas vel consocitio; negotiatria socetas; domus commercialis.

firmado: (suo nmine) signatus vel subscriptus, a, um. Sin: nominatim subsignatus;
manu sua inscriptus.
firmante: adj subscribens, entis. Sin: obsig-

nans, antis // sust subscriptor, oris m. Sin: obsignator vel signator. Uso: el - de esta carta,
huius epstulae subscriptor.

firmar: subscrbere. Sin: subsignare; obsignare; nomen suum annotare, inscrbere,


subscrbere, subsignare. Uso: - en blanco,
chartam puram subscrbere; - un escrito,
scripto nomen subscrbere; scriptum subscrbere; quien firma paga, obsignatori solvendum est; solvet qui obsignavit vel
obsignverit.
firmatario, v. firmante.

firme: (capa de guijo o piedra machacada)


substrctio glareosa vel sxea. Sin: inferior
stratura; infrius pavimentum.

first-lady: princeps dmina.

fiscal: adj fiscalis, e // (el que representa y


ejerce el ministerio pblico en los tribunales)
administer pblicus. Sin: actor pblicus; accusator pblicus. Uso: el - de Turn, actor pblicus taurinensis; - superior, suprior actor
pblicus // (perteneciente o relativo al fisco)
fiscalis, e. Sin: pblicus; ad fiscum prtinens.
Uso: fraude -, fiscalis fraus // (perteneciente
o relativo al oficio de fiscal) actoris pblici
prprius; ad actoris pblici munus ttinens.

fisco: fiscus, i m. Sin: aerrium; pecnia pblica.

fsica: phsice, es (ac -en) f; phsica, ae f;


phsica, orum npl. Sin: phsica disciplina,
doctrina, scintia; rtio de rerum natura.
Uso: - atmica, nuclear, phsica atmica, nuclearis; - mecnica, phsica mechnica; - social, phsica socialis.

fsicamente: (de manera fsica) phsice //


(segn las leyes de la fsica) phsica ratione
// (relativamente al cuerpo) crpore; quod ad

456

fisionomista
corpus spectat. Uso: - est bien, crpore
valet.

fsico: (adj, perteneciente a la fsica) phsicus, a, um // (relativo a la naturaleza) naturalis, e. Sin: naturae (gen). Uso: el mundo -,
rerum natura; fenmenos -, res naturales //
(perteneciente a la constitucin y naturaleza
corprea) corpreus, a, um. Sin: naturae vel
crporis. Uso: beldad -, crporis pulchritudo;
defecto -, vtium naturae vel crporis // ( el
que profesa la fsica) phsicus, i m. Sin: phsicae vel physicorum cultor, studiosus, peritus; naturae indagator // (exterior de una
persona) spcies, i f. Sin: aspectus (-us m);
figura; forma; fcies (semblante) // (constitucin y naturaleza corprea de una persona)
corpus, pris n. Uso: - atltico, athletae corpus; tiene un - atltico, athletae corpus est ei.
fisiocracia: physiocrtia sive -crata, ae f.
fisicrata: physiocrtiae sectator.

fisiocrtico: physiocrticus, a, um. Sin: ad


physiocrtiam (vel ad physiocrtiae sectatores) prtinens.

fisiognmica: physiognmica, ae f. Sin:


physiognmica ars; ars cognoscendi nimum
ex vults lineamentis.

fisiognosis: (conocimiento de la naturaleza)


physiognosis, -is f. Sin: naturae rerum cogntio; rerum naturae doctrina, disciplina,
scintia; stdium de rerum natura; naturae
cogntio // (determinacin del carcter de
una persona por sus rasgos fisonmicos)
nimi cogntio ex vults lineamentis o simplem ex vultu // (diagnstico por la expresin
de la cara) morbi cogntio ex vults lineamentis vel ex vultu.
fisiografa: physiogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: (rerum) naturae descrptio.

fisiogrfico: physiogrphicus, a, um. Sin: ad


physiogrphiam vel ad naturae descriptionem
ttinens.
fisigrafo: physigraphus, i m. Sin: physiogrphiae peritus, cultor, studiosus.
fisilisis: physilysis, -is f.

fisiologa: physiolgia sive -loga, ae f. Sin:


de animntium natura doctrina, disciplina,
scintia.

fisiolgico: physiolgicus, a, um. Sin: ad


physiolgiam spectans.
fisiologismo: physiologismus, i m.
fisiologista, v. fisilogo.

fisilogo: physilogus, i m. Sin: physiolgiae


cultor vel studiosus.
fisin: fssio, onis f. Uso: - atmica, nuclear,
tomi vel atomorum fssio; fssio atmica vel
nuclearis.

fisionoma: physiognmia sive -gnoma, ae


f. Sin: aspectus, us m; os, oris n; vultus, us m;
fcies, i f; lineamenta, orum npl; oris vel
vultus lineamenta // fig, - estilstica, genus dicendi; - moral e intelectual, forma nimi et
ingnii; la - de la batalla, pugnae forma vel
fcies; la - de la poca, forma tmporum; la
- de los lugares, natura locorum.

fisionomista: (que se dedica a hacer estudio


de la fisonoma) physiognomon, nis m. Sin:
metopscopos, i m; vltuum peritus. Uso: ser
-, ex vltibus hminum mores collgere; ex
vultu nimum cognscere // (que tiene facilidad natural para recordar y distinguir a las
personas por su fisionoma) qui hmines fcile ex eorum aspectu vel lineamentis dignoscit.

457

fisioterapia
fisioterapia: physiotherapa, ae f. Sin: medictio phsica.

peritus, cultor, studiosus.

fisonoma, v. fisionoma

fitonomia: phytonmia sive -noma, ae f.


Sin: legum de plantis stdium.

fitobiologa: phytobiolgia sive -loga, ae f.

fitopatgeno: phytopathgenus, a, um.

fisonomista, v. fisionomista.

fitopata: phytopatha, ae f.

fitobiolgico: phytobiolgicus, a, um. Sin:


ad phytobiolgiam prtinens.
fitfago: phytphagus, a, um.

fitofisiologa: phytophysiolgia sive -loga,


ae f.
fitognico: phytognicus, a, um.

fitogeografa: phytogeogrphia sive -grapha, ae f. Sin: rborum locorumque descrptio, doctrina, disciplina, scintia, rtio;
stdium de virntium (vel de herbarum arborumque) locis.
fitografa: phytogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: rborum descrptio; herbarum arborumque descrptio.
fitogrfico: phytogrphicus, a, um. Sin: ad
phytogrphiam ttinens.

fitgrafo: phytgraphus, i m. Sin: phytogrphiae cultor, studiosus, peritus.

fitologa: phytolgia sive -loga, ae f. Sin: de


virntibus (vel de arbribus, vel de herbis arboribusque) doctrina, disciplina, scintia.

fitolgico: phytolgicus, a, um. Sin: ad


phytolgiam spectans.
fitologista, v. fitlogo.

fitlogo: phytlogus, i m. Sin: phytolgiae

fitopatologa: phytopatholgia sive -loga, ae


f. Sin: rborum earumque morborum descrptio, investigtio, pervestigtio; de virntium
(vel rborum, vel herbarum arborumque)
morbis disciplina, scintia, rtio.
fitoqumica: phytochmica vel phytochmica, phytochmia vel phytochmia; phytochmice, es f. Sin: phytochmica doctrina,
disciplina, scintia, rtio.
fitoterapia: phytotherapa, ae f; phytotheraputice, es f.
fitotoma: phytotmia sive -toma, ae f.
fitotmico: phytotmicus, a, um.

fitotomista: phytotmiae peritus, cultor, studiosus.


flagelacin: flagelltio, onis f.

flagelo: (azote) flagellum, i n. Sin: flagrum


// (calamidad) calmitas, atis f. Sin: perncies, i f; pestis, is f.

flagrante: en -, in manifesto ac deprehenso


sclere. Uso: agarrar en -, liquem in ipso
facnore deprehndere; manifesto tenere; sorprendido en -, manifestrius, a, um.

flamenco: (adj, de Flandes) flndricus vel


flandrus, a, um; flandrensis, e // (natural de
Flandes) Flandrus, i m // (lengua -) lingua
flndrica; flandrensis lingua vel sermo //

458

flecha
(ave) phoenicpterus ruber.

flanco: (cada una de las dos partes laterales


de un cuerpo) latus, lteris n // (costado de
un buque o de un cuerpo de tropas) latus n;
(de ejrcito o de flota) cornu, us m.
Flandres: Flndria, ae f.

flash: (Fotogr, destello luminoso) fulgor


(-ris m) photogrphicus. Sin: subitnea lux
flgurans; fulgur (-ris n) magnsio xcitum;
scintllula vel flmmula magnesio xcita, excitata, elcita. Uso: disparar un -, fulgur magnsii ope excitare // (informacin transmitida
rpidamente, de forma concisa) nntius flminans. Sin: brevis reltio stupefciens.
flato: (ventris) flatus, us m. Sin: flamen
(mnis n); ventus, i m.
flatulencia: flatulntia, ae f.

flatulento: (que causa flatos) inflans, antis.


Sin: magnam habens inflationem; inflationem priens vel fciens // (que los padece)
inflatione laborans. Sin: fltibus laborans.
flauta: tbia, ae f. Sin: fstula. Uso: - transversal, tbia transversa; tocar la -, tbi cnere.

flautado: tibnus, a, um. Sin: tbiis smilis


(sonus).
flauteado, v. flautado.

flautista: (varn) tibcen, cnis m. Sin: fistulator // (mujer) tibcina, ae f.

flebectasia: phlebctasis, -is f. Sin: venae


sive venarum dilattio.

flebectoma: phlebectmia sive -toma, ae f.


Sin: venae sctio.

flebitis: phlebites, is f; phlebitis, -dis vel


-dos f. Sin: venarum inflammtio vel infltio.
fleboclisis: phleboclsis, -is f. Sin: venarum
ltio vel lavtio.

flebografa: phlebogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: venarum descrptio.
flebgrafo: phlebgraphus, i m. Sin: phlebogrphiae peritus, cultor, studiosus.
flebograma: plebogramma, tis n. Sin: venarum pulss descrptio.

flebologa: phlebolgia sive -loga, ae f. Sin:


venarum disciplina, scintia, rtio; de venis
doctrina.

flebolgico: phlebolgicus, a, um. Sin: ad


phlebolgiam vel ad doctrinam de venis prtinens.
fleborragia: phleborrhgia sive -rhaga, ae f.
fleborrexia, v. fleborragia.

flebosclerosis: phlebosclersis, -is f. Sin: venarum durtia (-ae f) vel durties (-i f); venae
(-arum fpl) durae vel duratae.
flebostenosis: phlebostenosis, is f.

flebotoma: phlebotmia sive -toma, ae f.


Sin: venae incsio; snguinis detrctio.

flebotomiano: phlebtomus, i m. Sin: phlebotmiae peritus.


flebotomista, v. flebotomiano.

flebtomo: phlebtomum, i n.

flecha: (seal de trnsito o caminera) sagttula, ae f. Sin: index (-dcis m) directionis.

459

flechazo
flechazo: (disparo de flecha) sagittae coniectus (-us m), conictio, emssio (-onis f) //
(golpe de flecha) sagittae ictus (-us m).

flegmasa: phlegmsia sive -masa, ae f. Sin:


inflammtio.

flema: (mucosidad que se arroja por la boca)


pituta, ae f. Sin: phlegma, tis n // (tardanza,
lentitud en las operaciones) lentitudo, dnis
f. Sin: veternus, i m; cuncttio; lenta ndoles;
lentus nimus; nimi lentitudo. Uso: la proverbial - inglesa, lenta Britannorum ndoles
nmini non cgnita // (serenidad, impasibilidad) tranqullitas, atis f. Sin: constans nimi
tranqullitas.

flemtico: (relativo a la flema) pituitosus, a,


um. Sin: phlegmticus // (tardo y lento en sus
acciones) lentus, a, um. Sin: tardus; cunctator
// (sereno, impasible) tranquillus, a, um. Sin:
plcidus; sedatus. Uso: ser -, tranquillo
nimo esse.
flemn: phlgmone, es f; phlegmon, nis m.

flequillo: ntiae, arum fpl. Sin: capilli antepnduli.


fletamento: (accin de fletar) condctio,
onis f.

flete: (precio de transporte de mercancas)


vectura, ae f. Sin: locationis prtium. Uso:
dar a -, locare vel elocare; tomar a -, condcere // (precio del transporte por mar) naulum, i n // (carga que se transporta) merx
(mercis f) vecturalis.

flexibilidad: flexiblitas, atis f. Sin: mollitudo (-dnis f); faclitas. Uso: - de la voz,
mollitudo vocis.

flexible: flexbilis vel flxilis, e. Sin: mollis;


lentus. Uso: abedul -, flexbilis betulla; junco -,

mollis iuncus; mimbre -, lentum vimen


(-mnis n); olmo -, flxilis ulmus (-i f) // fig
mollis, e (dctil); tractbilis (manejable);
fcilis (maleable); flexbilis; dcilis. Uso:
nimo -, mollis vel tractbilis nimus; cabellos -, capilli dciles vel molles; temperamento, carcter -, tractbile vel fcile
ingnium; voz -, tractbilis vel flexbilis vox.

flexin: flxio vel inflxio, onis f; flexus vel


inflexus, us m // Gram flexura, ae f.
flexo: brcchium elctricum flexbile.

flictenia: phlyctaena, ae f. Sin: cutis vescula


vel bllula.

flirt, v. flirteo.

flirtear: lusrie amare. Sin: amando ldere.

flirteo: amor levis. Sin: lusus (-us m) cum


blandtiis.
flogstico: phlogsticus vel phlegsticus, a,
um.

flogosis: (inflamacin) phlogsis, -is f. Sin:


inflammatio; infltio; levis inflammtio //
(erisipela) v. esta voz.

flor: flos, floris m. Uso: - aclamdea, flos


aclamydeus; - compuesta, flos compsitus; diploclamdea, flos diploclamydeus; - haploclamdea, flos haploclamydeus; - zigomorfa,
flos zygomorphus; - de lis, iunior rosa;
amaryllis, dis f // fig, - de la edad, vitae flos;
- de la harina, farinae pollen (-nis n) vel
pollis (-nis mf); a - de agua, ad superfciem
aquae vel ad summam aquam; a - de labios,
primribus labris vel lbiis; primis labris;
a - de tierra, summo solo.
flora: flora, ae f. Sin: satorum univrsitas.

460

fluvial
floral: floralis vel florealis, e; flreus, a, um.
Sin: florum (gen pl).

flotante: flitans, antis. Sin: fluitando aptus;


submersioni resistens.

florecimiento: efflorescntia, ae f.

flote: a -, summa in aqua. Sin: ad superfciem


aquae.

florecilla: flsculus, i m; flscula, ae f // (en


sentido espiritual) flsculus spiritalis.
florero: vas florale vel florferum. Sin: vas
florum.
florestero: salturius, a, um.

floretista: ense rudi bttuens, entis.

florete: rudis, is f. Sin: dolo vel dolon, nis


m; hasta praepilata.
floricultor: florum cultor, oris m.

floricultura: florum cultura, ae f.

florilegio: florilgium, ii n. Sin: selecti vel


excerpti flores. Uso: - latino, selecti latinitatis
(vel latini sermonis) flores.

florn: florenus sive florinus, i m. Sin: florentinus nummus. Uso: - austraco, holands,
hngaro, austracus, batvus, hungricus
nummus.
florista: (que vende flores) florum vnditor
m; vnditrix, icis f // (que fabrica flores artificiales) fictorum florum rtifex (-fcis mf).
flsculo: flsculus, i m.

flota: (conjunto de navos) classis, is f. Uso:


- mercante, classis mercatria vel negotiatria // (conjunto de aparatos de aviacin) aronvium classis. Sin: classis aronutica.

flotador: sust natbile, is n.

flotamiento: fluittio, onis f.

flotar: fluitare. Sin: fluctuare; innatare; innare; supernatare; in summo consstere.

flotilla: classcula, ae f.

fluidez: fluditas, atis f. Sin: fluntia // fig


fluntia. Uso: - de estilo, fluntia loquendi.

fluido: flidum, i n. Sin: fluentum. Uso: elctrico, vis elctrica; - elctrico de mayor o
menor intensidad, flidum elctricum maioris minorisve intensitatis.

flujo: (movimiento de los fluidos) fluxus, us


m. Sin: proflvium // (movimiento de ascenso
de la marea) maris cursus (-us m) vel accessus (-us m). Sin: aests accessus. Uso: - y reflujo, maris cursus et recursus; aests
accessus et recessus vel decessus (-us m) ; durante el - de la marea, accedente aestu (abl
absoluto).
flor: fluor, ris m.

fluorescencia: fluorescntia, ae f.

fluorescente: fluorescens, entis.

fluorhdrico: fluorhdricus, a, um.


fluorina, fluorita: fluorites, is m.

fluoroscopa: radioscpicum examen.

fluoruro: fluorhdricus sal.

fluvial: fluminalis, e. Sin: fluvitilis; fluviticus.

461

fobia
fobia: phbia sive phoba, ae f. Sin: horror;
timor.
foca: phoca, ae f. Sin: vtulus marinus.

folculo: follculus, i m.
folklore, v. folclore.

focmetro: focmetrum vel focmetrum, i n.

foco: (lamparita elctrica) v. bombilla // (de lente; - de elipse) focus, i m. Uso: ajustar
el -, focussare // (fig, centro activo de ciertas
cosas) fons, fontis m. Sin: caput, cpitis n.
Uso: - de contrastes, simultatum fons vel
caput.
focmetro, v. focmetro.

fogn: focus, i m. Sin: fornax, acis f.

fogonero: fornacator, oris m. Sin: fornacrius; focrius.


folclor, v. folclore.

folclore: (conjunto de las tradiciones, creencias y costumbres de las clases populares)


gentilcii mores; peculiares ppuli mores //
(ciencia que estudia esas materias) demolgia, ae f. Sin: demogrphia; ethnogrphia;
laogrphia; scintia rerum populrium.
folclrico: demolgicus, a, um. Sin: ethnogrphicus; ad laogrphiam ttinens; ad gentilcios mores spectans.

folclorista: lagraphus vel lalogus, i m. Sin:


demlogus; gentiliciorum morum studiosus,
cultor, peritus.
folder (Inform), carpeta, cuadernillo: index,
dcis mf . Sin: scrnium, ii n; cooprculum, i
n.
folicular: follicularis, e.

folliculorum inflammtio.

foliculitis: folliculitis, dis f. Sin: pilorum

folklrico, v. folclrico.

folklorista, v. folclorista.
folleto: libllus, i m.

fomentar: promovere.

fomento: (medicamento) fomentum, i n.


Uso: aplicar fomentos, adhibere fomenta;
preparar fomentos, parare fomenta.

fonacin: phontio, onis f. Sin: sonorum formtio; vocis formandae rtio; vocis phaenmena.

fonda: deversrium, ii n. Uso: - de estacin,


stationis caupona.

fondear: (anclar) ncoram icere, fgere, pnere. Sin: ad ncoram deligare.


fondillos: (bracarum) fundus, i m.

fondista: cauponrius, ii m; caupo, nis m.


Sin: popinrius.

fondo: (parte inferior de una cosa) fundus, i


m. Sin: recessus, us m; pars extrema. Uso: de la botella, lagoenae fundus; ima lagoena //
(capital, caudal) aerrium, ii n. Uso: - monetario internacional, nummria rtio (vel
institutum nummrium) orbis terrarum; mundial, universale vel mundanum aerrium;
- pblicos, aerrium // (dinero disponible) pecnia, ae f. Sin: smptuum pecnia; necessria pecnia. Uso: - de reserva, pecnia in
subsdium servata; - secretos, secreta pecniae summa; reclamar los -, smptuum pe-

462

fonolgico
cniam exptere; retirar los -, pecuniam
praecpere // Dep, carrera de -, longus cursus
campester.

fonocardiografa: phonocardiogrphia sive


-grapha, ae f.

fonemtico: phonemticus, a, um.

fonoelectrscopo o fonoelectroscopio: phonolectroscpium, ii n.

fonema: phonema, tis n.

fonendoscopio: phonendoscpium, ii n.

fontica: phontica, ae f; phontice, es f. Sin:


sonorum doctrina; vocum (vel soni, vel sonorum) disciplina; phontica ars.

fonticamente: phontice. Sin: ad leges phonticas.


fontico: phonticus, a, um. Sin: soni vel sonorum (gen); vocis vel vocum (gen); phonationis (gen); vocalis, e; ad voces vel ad sonos
prtinens. Uso: transcripcin -, transcrptio
vel transltio phontica.
fonetismo: phonetismus, i m.

fonetista: phonetista, ae m.

foniatra: phoniatra, ae f. Sin: vocis curtio.

fnica: phnica, ae f. Sin: phnica ars (artis


f).

fnico: phnicus, a, um. Sin: phonticus; ad


vocem vel ad sonum ttinens.

fonocmptica: phonocmptica, ae f. Sin:


phonocmptica doctrina, disciplina, scintia,
rtio; doctrina de sonorum repercussione.
fonocmptico: phonocmpticus, a, um. Sin:
sonos reperctiens.

fonocaptor: phonphoron vel phonphorum,


i n.

fonocardiograma: phonocardiogramma, tis


n.

fonofobia: phonophbia sive -phoba, ae f.


Sin: sonorum rumorumque horror, pavor,
terror, metus, timor; rumoris (vel strpitus,
vel clamoris) horror.
fonfono: phonphonum sive -nophnum, i n.
fonforo: phonphorum, i n.

fonogengrafo: phonogengraphum, i n.

fonografa: phonogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: vocum scriptura; sonorum imprssio;
vcibus describendis rtio; sonos scribendi
rtio.

fonogrfico: phonogrphicus, a, um. Sin:


grammophnicus; vocalis; sonans; snifer;
ad phonogrphiam spectans.
fongrafo: phongraphum, i n; phonogrphium, ii n. Sin: grammphonum. Uso: pequeo, phonogrphicum scrinolum; grammophnium porttile.

fonograma: phonogramma, tis n.


fonolita: phonolthes, is m.

fonologa: phonolgia sive -loga, ae f. Sin:


vocum vel sonorum disciplina, scintia, rtio;
de vcibus doctrina.

fonolgico: phonolgicus, a, um. Sin: ad


phonolgiam (vel ad vocum, vel ad sonorum
doctrinam) prtinens.

463

fonologizacin
fonologizacin: phonologiztio, onis f. Sin:
commuttio phonolgica.
fonlogo: phonlogus, i m. Sin: phonolgiae
peritus, cultor, studiosus.

forjar: (fabricar y formar) strere. Sin: fngere. Uso: - una palabra, strere verbum; un ardid, fngere fallciam vel fbricam // fig,
forjarse inquietudes, strere sibi sollicitdinem; forjarse miedos, fngere sibi metum.

fonmetro: phonmetrum, i n. Sin: soni intentionis index (-dcis mf); instrumentum


sono metiendo.

formacin: formtio vel conformtio, onis f.


Sin: instittio. Uso: - especfica, peculiaris
nimi conformtio; - espiritual, formtio spiritualis; - humanstica, litterarum cogntio et
pertia; - permanente, instittio continua; - a
la castidad, formtio ad castitatem; institutos
de -, instituta formativa.

fonometra: (arte de medir y regular los sonidos) phonomtria sive -metra, ae f. Sin: sonorum mnsio (-onis f) vel mensura; ars
sonorum intentiones metiendi // (rama de la
lingstica que analiza los fonemas lingsticos distintivos por va fontica) phonomtria,
ae f. Sin: doctrina quae ratione phontica linguae phonmata distinctiva xplicat.

fonopata: phonopthia sive phonopatha, ae


f.
fonporo: phonporum, i n.

fonopsia: phonpsia sive phonopsa, ae f.

fonoscopio: phonoscpium, ii n.

fonosimblico: phonosymblicus, a, um.


Sin: ex sono naturali formatus.

font (Inform), fuente: typus, i m.

formador: formator, oris m. Sin: institutor;


praeceptor.

formalidad: formlitas, atis f. Sin: frmula;


ritus, us m; mos, moris m. Uso: formalidades,
offcia, orum npl; observar las -, mnia iusta
perfcere; se trata de una simple -, hoc ad
spciem tantum ttinet.

formalismo: formalismus, i m. Sin: legis (vel


normae, vel praecepti) rgida observntia;
nmia observntia.

formalista: adj fastidiosus, a, um. Sin: ptidus; formularum nimis studiosus vel observans // sust formalista, ae m. Sin:
formulrius; formulismi sectator; fastidiosus
observator.

fontanero, v. plomero.
football, v. ftbol.

footing: ambulandi currendique exercittio.


forestacin: silvae planttio vel stio.

forma: forma, ae f. Uso: - elptica, forma


ellptica; - de gobierno, civitatis forma; rei
pblicae modus (-i m); estar en plena -, ptimo crporis hbitu esse.

formalizar: formalem vel formale rddere.

forestal: silvester, tris, tre; silvestris, tre. Sin:


saltuensis, e. Uso: escuela -, schola silvis colendis; guarda -, forestrius; salturius; silvarum custos; leyes -, leges de silvis tuendis.

formalmente: formliter. Sin: expresse, expressim; aperte; plane; significanter.


formar: formare, conformare, informare.

464

fosforescencia
format (Inform): (representacin de datos)
forma, ae f. Sin: compostio //(organizar
datos) formare vel conformare // (formatear
un disco) formare.

formativo: formativus, a, um. Sin: institutrius. Uso: obra -, opus formativum; pera
formativa.

Formosa: Formosa, ae f. Sin: Taivnia vel


Taiwnia, ae f; nsula Formosa. Uso: de -, adj
formosanus, taivanianus, a, um; sust Formosanus vel Taivanianus, i m.

frmula: frmula, ae f. Uso: - cientficas,


scientiarum frmulae; - matemtica, qumica, frmula mathemtica, chmica // (modelo de acto jurdico) iudcium, ii n. Uso: resolutoria, iudcium ad solvendas quaestiones aptum vel cngruum.
formular: formulare. Uso: - en trminos concretos, (liquid) in definitam formam vel fmulam redgere.

formulario: formulrium, ii n. Sin: spcimen, mnis n; exemplar, aris n; typus; formularum libellus; exemplar typis descriptum.
Uso: - para pedido, frmula postulatria.
foro: Teat postscenium, ii n.

forraje: pbulum, i n. Uso: ir, salir por -, ir


a hacer provisin de -, pabulari; pabulatum
vel ad pabulandum ire, gredi.
forrajear, v. forraje.

forrar: contgere, intgere, tgere. Sin: invlvere; operire; fder subsere vel contgere. Uso: - un libro, chart librum intgere;
- un vestido, vestimentum panno substili
munire; vestem subtgmine ornare; vestem
subtgmine subsere vel munire.

forro: fdera, ae f // (tela interior con que ser


refuerza un vestido) pannus substilis. Sin:
subtegmen vel subtemen, mnis n; subsumentum; subsutura; subsutum; subsutus pannus
// (cubierta que se pone a un libro para protegerlo) camsia, ae f.

fortaleza: (fuerza y vigor) robur, ris n. Sin:


frmitas; firmitudo. Uso: - de nimo, robur
nimi; nimi frmitas // (una de las virtudes
cardinales, uno de los siete dones del Espritu Santo) fortitudo, dnis f // (recinto fortificado) arx, arcis f (ciudadela). Sin:
castellum (castillo) // - volante, arx (arcis f )
volans.
fornculo: fornculus vel furnculus, i m.

forzamiento: - de una cerradura, effractura,


ae f. Sin: resertio dolosa; claustri revlsio.
forzar: cgere. Sin: compllere.

fosfato: phosphatum, i n. Sin: sal phosphricus; sal phosphricum vel phosphreum.

fosfatura: phosphatria, ae f. Sin: urna


slibus phosphricis (vel phosphreis) infecta.

fosforera: (la que vende fsforos) sulphurria, ae f. Sin: sulphuratorum (vel flammiferorum) vnditrix // (estuche para
guardar fsforos) sulphuratorum (vel flammiferorum) theca vel capsella.

fosforero: (vendedor de fsforos) sulphurrius, ii m. Sin: sulphuratorum (vel flammiferorum) vnditor. Uso: - ambulante,
sulphuratorum vel mercis sulphuratae nstitor.

fosforescencia: (luminescencia) phosphorescntia, ae f. Sin: lumen, mnis n; splendor


lucis (o simplem splendor) in umbra, in um-

465

fosforescente
bris, in tnebris // (propiedad de algunos slidos y aun de algunos gases de emitir radiaciones luminosas) vis radiandi, vel tnuem
exerendi lucem, vel tnuem exerendi splendorem in umbra, in umbris, in tnebris, per
umbram, per umbram noctemque, nocte, de
nocte // (luminosidad del mar debida a organismos) mare per obscuram noctem vermculis rdians, splendescens, micans.

fosforescente: phosphorescens, entis. Sin:


phosphreum lumen emittens; luce phosphrea rdians, splendens; per noctem (vel
per umbram, vel per umbram noctemque, vel
in umbra, vel in umbris, vel in tnebris) rdians, splendens, splendescens, micans.
fosfrico: (concerniente o relativo al fsforo)
phosphricus vel phosphreus, a, um. Sin:
ad phsphorum spectans // (dc. de un cido
compuesto de fsforo, oxgeno e hidrgeno)
phosphreus vel phosphricus.

fsforo: (metaloide combustible y que luce


en la oscuridad) phsphorum, i n; phsphorus, i m. Sin: lucferum elementum; lucfera
matries (-i f) // (trozo de cerilla, madera o
cartn, con cabeza de fsforo, que sirve para
encender) sulphuratum, i n. Sin: flammferum, i n; (- de cera) cerinum, i n; cerolus, i
m; cerolus flmmifer; cerolus sulphuratus;
cerolus slphure llitus; (- de madera) ramentum sulphuratum, ignferum, flammferum; lgneum sulphuratum; lignolum
flammferum; flammfera ssula; (- de papel)
chartceum sulphuratum vel flammferum.
Uso: caja de fsforos, sulphuratorum theca;
theca sulphuratis asservandis; theca ramentis
sulphuratis asservandis; vendedor de fsforos, v. fosforero.
fosfuro: phosphurum, i n.

fsil: sust fssile, is n. Sin: res fssilis; obiectum fssile. Uso: los -, fosslia, ium npl // adj

fssilis, e. Sin: fosscius. Uso: carbn -,


carbo fssilis; concha -, concha vel cnchula
fosscia // (fig y coloq, viejo, anticuado) vetustus, a, um. Sin: obsoletus vel exoletus.
fosilfero: fosslifer, a, um. Sin: fosslia ferens vel gerens.

fosilizacin: obdurtio, onis f. Sin: concrtio;


in fssile convrsio // fig immutablitas, atis
f. Sin: retrgradi condcio.

fosilizado: in fssile conversus, a, um // fig


fixus; obsoletus (de cosas); iners (-ertis), retrgradus (de personas).

fosilizar: fssile fcere vel rddere // fosilizarse, (de cosas) fssile feri; durscere, obdurscere; durare; lapidscere; vluti petra
durscere; quasi lapis obdurscere, durare,
durari; (de personas) consenscere; obsolscere vel exolscere; inertem feri.

foso: fossa, ae f. Uso: cavar un -, fossam dcere vel fdere.


fotalgia: photalgia sive -alga, ae f.
foto, v. fotografa, fotografiar.

fotocalco: (calco obtenido mediante la fotografa) photochalcogrphica imago. Sin:


imago photogrphice expressa // (procedimiento para sacar el calco de una fotografa)
photochalcogrphia, ae f. Sin: photochalcogrphica ars.
fotoclula: photocllula, ae f.

fotocermica: photocermica, ae f. Sin: ars


(artis f) oper figulin photogrphice ornandi.

fotocomponedora: mchina luce vel photogrphice compositiva.

466

fotognico
fotocomposicin: photogrphica typorum
compostio.

fotocopia: photocpia, ae f. Sin: pgina photocopiata; photogrphicum exemplar; exemplar photogrphice ditum, rdditum,
expressum, exscriptum, pictum, depictum;
exemplar luce expressum; copia lucis ope
impressa.
fotocopiadora: photocopiatrium, ii n. Sin:
photocopiatrum; mchina photocopiatria.

fotocopiar: photocopiare. Sin: photogrphice exscrbere, exprmere; exemplar photogrphice dere vel rddere.

fotocromtico: photochromticus, a, um.


Sin: ad photochrmiam prtinens.

fotocroma: photochrmia sive -chroma, ae


f. Sin: photochromtica ars.

fotocromo: photochromtica imago.

fotocromotipografa: photochromotypogrphia sive -grapha, ae f. Sin: photochromotypogrphica ars.


fotocromotipogrfico: photochromotypogrphicus, a, um. Sin: ad photochromotypogrphiam ttinens.

fotocrongrafo: photochrongraphum, i n.

fotocronoscopia: photochronoscpia sive


-scopa, ae f.
fotodinmico: photodynmicus, a, um.
fotodinia, v. fotalgia.

fotoelectricidad: photolectrcitas, atis f.


Sin: photolectris, dis f; photolctrica vis
vel facultas.

fotoelctrico: photolctricus, a, um. Uso:


clula -, cllula photolctrica.
fotoelectrfono: photolectrphonum sive
-trophnum, i n; photolectrophnium, ii n.
fotoelectrgrafo: photolectrgraphum, i n.
fotoelectrn: photolectron, nis m.

fotfilo: photphilus, a, um. Sin: lucis


amans.

fotofobia: photophbia sive -phoba, ae f.


Sin: lucis horror, pavor, terror, metus, timor;
lucis tedium.
fotfobo: photphobus. Sin: lucfugus; lucfugax, acis; lucis osor vel perosus; lucem fgiens.

fotofoboftalmia: photophobophthlmia sive


-phthalma, ae f. Sin: nictalopa.

fotfono: photphonum sive photophnum,


i n; photophnium, ii n.
fotforo: photphorum, i n.

fotogalvanografa, v. galvanoplastia.

fotogasteroscopio: photogasteroscpium, ii
n.
fotogastroscopio, v. fotogasteroscopio.

fotognesis: photognesis, -is f. Sin: lucis genertio, procretio, emssio.

fotognico: (que promueve o favorece la accin qumica de la luz) photognicus, a, um


// (que tiene buenas condiciones para ser reproducido por la fotografa) cuius imago naturali quadam venustate exprmitur. Uso: ser
-, naturali quadam venustate xprimi.

467

fotgeno
fotgeno: (adj, que produce luz) photgenus,
a, um.

fotograbado: (procedimiento de grabar un


clis fotogrfico sobre planchas de zinc,
cobre, etc) photogrphica incsio. Sin: luce
(vel lucis ope) incsio; brcteae photogrphicae incsio; ars photogrphice incidendi vel
excudendi // (arte de estampar estas planchas por accin qumica de la luz) ars photogrphice imprimendi. Sin: ars incisas
brcteas luce (vel lucis ope) reddendi vel exprimendi // (lmina grabada o estampada
por este procedimiento) imago photogrphice
(vel luce) incisa, excusa, impressa.

fotograbador: photoincisor vel photoimpressor, oris m. Sin: luce (vel lucis ope) incisor
vel impressor.

fotograbar: photogrphice incdere vel imprmere. Sin: luce (vel lucis ope) incdere vel
imprmere.

fotografa: (arte) photogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: ars photogrphica; ars imgines
luce (vel lucis ope, vel lucis per) exprimendi; ars imgines photogrphice exprimendi // (estampa obtenida) photogrphia, ae
f. Sin: photographema, tis n; imago photogrphica; imago photogrphice (vel luce, vel
lucis ope) expressa, impressa, picta, depicta;
imago obiectu lucis expressa. Uso: - infrarroja, photogrphia infrarubra; - en colores,
photogrphia colrea; imago lucis ope vriis
picta (vel efficta) colribus; sacar fotos, v. fotografiar; sacar una -, (alicius vel alicius
rei) photogrphiam vel photographema fcere; (alicius vel alicius rei) imginem luce
elcere, exprmere, imprmere // (taller en que
se ejerce el arte fotogrfico) officina photogrphica. Sin: officina imagnibus luce (vel
lucis ope, vel lucis per) exprimendis, imprimendis, pingendis, depingendis.

fotografiar: (ejercer el arte de la fotografa)


photogrphiam (vel photogrphicam artem)
exercere // (sacar fotos) photographare. Sin:
photographmata fcere // (sacar una foto)
liquem vel liquid photographare. Sin: (alicius vel alicius rei) photogrphiam vel photographema fcere; imginem photogrphice
imprmere, exprmere, rddere, pngere, depngere; imginem luce (vel lucis ope, vel
lucis per) imprmere; imginem imprmere
// (fig, describir minuciosamente) liquid
summ dilignti descrbere vel narrare.

fotogrficamente: photogrphice. Sin: lucis


impressione.

fotogrfico: photogrphicus, a, um. Sin:


photogrphice vel luce (vel lucis ope, vel
lucis per) impressus, expressus, rdditus,
pictus, depictus; ad photogrphiam spectans.
Uso: album -, album photogrphicum; aparato -, mchina photogrphica; estudio -,
photogrphium; stdium photogrphicum;
pelcula -, pellcula photogrphica; placa -,
vitrum photogrphicum; brctea (vel brttea)
vel lmina photogrphica; tarjeta -, chrtula
photogrphica.

fotgrafo: photgraphus, i m. Sin: rtifex


imagnibus luce imprimendis, exprimendis,
reddendis, pingendis, depingendis.
fotograma: photogramma, tis n.

fotogrametra: photogrammtria sive -metra, ae f. Sin: photogrphica soli dimnsio.

fotoincisin: photoincsio, onis f. Sin: lucis


ope incsio.
fotlisis: photlysis, is f. Sin: lucis ope dissoltio.

fotolitografa: (arte) photolithogrphia sive grapha, ae f Sin: photolithogrphica ars //

468

fototelegrafa
(estampa obtenida por medio de este arte)
photolithogrphica imago.

fotolitografiar: photolithographare. Sin:


photolithogrphice imprmere
fotolitogrficamente: photolithogrphice.

fotolitogrfico: photolithogrphicus, a, um.


Sin: ad photolithogrphiam prtinens.
fotologa: photolgia sive -loga, ae f.

fotomagntico: photomagnticus, a, um.

fotomagnetismo: photomagnetismus, i m.
Sin: photomagntica vis.

fotomecnico: photomechnicus, a, um. Sin:


photomachinalis, e. Uso: impresin -, edtio
photomechnica.

fotometra: photomtria sive -metra, ae f.


Sin: photomtrica vel de lucis mensura doctrina, disciplina, scintia, rtio.

fotomtrico: photomtricus, a, um. Sin: ad


photomtriam ttinens.

fotmetro: photmetrum, i n. Sin: lucis


index (-dcis mf); instrumentum photomtricum; instrumentum lucis intentioni metiendae.

fotomicrografa: photomicrogrphia sive


-grapha, ae f. Sin: photomicrogrphica ars.

fotomicroscopia: (fotografa de un objeto


microscpico) photomicroscpia sive -scopa, ae f // (fotografa de muy pequeo tamao) microscpica photogrphia.
fotomicroscopio: photomicroscpium, ii n.

fotomontaje: photogrphicarum imginum

compostio. Sin: imago photogrphice


coniuncta vel tessellata.
fotn: photo vel photon, nis m.
fotonosis: photonosis, -is f.

fotonovela: photogrphica fbula.

fotopata: photopthia sive photopatha, ae f

fotopsia: photpsia sive -topsa, ae f.

fotptico: photpticus, a, um. Sin: ad photpsiam spectans.

fotoptometra: photoptomtria sive -metra,


ae f.
fotoptmetro: photoptmetrum, i n.

fotoqumica: photochmica vel photochmica, photochmia sive -chima, photochmia


sive -chema, ae f. Sin: photochmica doctrina, disciplina, scintia, rtio.
fotoqumico: photochmicus, a, um.

fotorreportaje: photogrphica reltio.

fotorreprter (reportero grfico): relator


photogrphicus.
fotoscopio: photoscpium, ii n.

fotosensible: actinosensitivus, a, um.

fotsfera o fotosfera: photosphaera, ae f.


fotosntesis: photosnthesis, is (ac -in) f.

fototeca: phototheca, ae f.

fototelegrafa: phototelegrphia sive -grapha,


ae f. Sin: phototelegrphica transmssio.

469

fototerapia
fototerapia: (mtodo) phototherapa, ae f.
Sin: phototheraputice, es f // (curacin) solaris curtio; solares curationes.

fototerpico: phototherpicus, a, um. Sin:


phototheraputicus; ad phototherapam prtinens.
fototermmetro: photothermmetrum, i n.

fototermoterapia: photothermotherapa, ae f.

fototipia: (procedimiento) phototpia sive typa, ae f Sin: phototpica ars (artis f) // (lmina estampada) phototpica imago. Sin:
imago luce typisque impressa vel expressa.
Uso: estampar fototipias, imgines luce
typisque imprmere, exprmere, rddere, referre, dere.
fototpico: phototpicus, a, um. Sin: phototpice expressus; ad phototpiam ttinens.

fototipografa: phototypogrphia sive -grapha, ae f.

fototipogrfico: phototypogrphicus, a, um.

fototropismo: phototropismus, i m. Sin: ad


lucem convrsio vel propnsio.

foulard, v. fular.

gus, i m. Sin: homo drutus.

fracaso: (accin y efecto de fracasar): repulsa, ae f. Sin: offnsio; frustrtio // (fig, suceso lastimoso e inopinado) calmitas, atis f.
Sin: infortnium; adversus casus (-us m) ;
improsper eventus (-us m); xitus (-us m) tristis; adversa fortuna; inflix experimentum;
res (rei f) male gesta.
fraccin: (divisin de una cosa) frctio, onis
f. Uso: - del pan (eucarstico), frctio panis.
// (parte, porcin de un objeto dividido) pars,
partis f. Sin: prtio (-onis f) // (Mat, nmero
quebrado) frctio; fractus nmerus.
fraccionable: partibilis, e. Sin: divisbilis;
divduus.

fraccionamiento: parttio, onis f. Sin: divsio; distribtio; didctio.

fraccionar: partire vel partiri. Sin: divdere;


didcere.
fraccionario: fractionrius, a, um. Sin: fractus.
fractura: fractura, ae f.

fragante, v. flagrante.

fragata: navis bllica minor. Sin: librnica;


liburna.

fox terrier: canis vlpium vestigator.

foyer: theatrale vel theatri vestbulum.

frac: tuncula caudata, hirundnea, hirundinina, bfida. Sin: vestis vel snthesis caudata;
thorax caudatus. Uso: vestido con el -, tuncul caudat vestitus.

fracasado: adj ignobilis, e. Sin: contemptus


(desacreditado); drutus (arruinado); pot
nufragus; vitae vrtice raptus // sust nufra-

frgil: (quebradizo, que se rompe con facilidad) frgilis, e // (caduco y perecedero) frgilis. Sin: caducus; fluxus // (que cae
fcilmente en el pecado) frgilis, e. Sin: dbilis; imbecillus; infirmus // (en leyenda de
advertencia) cave, frgile est (cuidado, es
material frgil).

fragilidad: (calidad de frgil o quebradizo)


fraglitas, atis f // (facilidad que se tiene de

470

francotirador
caer en lo malo) fraglitas. Sin: imbecllitas;
deblitas; infrmitas. Uso: - humana, humani
gneris imbecllitas et fraglitas.
fragmentacin: fragmenttio, onis f.

fragmentario: (compuesto de fragmentos)


fragmentrius, a, um. Sin: fragmentcius //
(incompleto, no acabado) truncus, a, um.
Sin: mancus; non absolutus.

fragua: (fogn) caminus, i m. Sin: fornax,


acis f; furnus, i m // (taller) officina ferrria.

fraile: (religiosi rdinis) sodalis, is m. Sin:


frater, tris m. Uso: los - franciscanos, Sancti
Francisci fratres; fratres rdinis Sancti Francisci.
frambuesa: rubus, i m; rubum, i n. Sin:
rubus idaeus; fragum idaeum.
francachela, v. comilona.

francs: adj gllicus, a, um. Sin:


francogllicus; francogallus, frncicus. Uso: lengua -,
lingua gllica; gllicus sermo; francogllicum, i n; literatura -, ltterae francogllicae
// sust Gallus, i m. Sin: Francogallus; Francus.

francesismo: gallicismus, i m. Sin: gllica


loctio; francogallorum verbum.
francesista: gllici sermonis studiosus. Sin:
gllicis ltteris doctus.
Francia: Gllia, ae f. Sin: Francogllia; Frncia, ae f.
francio: frncium, ii n.

franciscana: franciscalis virgo.

franciscano: adj franciscanus, a, um. Sin:

franciscalis, e // sust franciscanus, i m. Sin:


franciscalis, is m; frater franciscanus; sodalis
franciscalis. Uso: - conventual, franciscalis
conventualis.
francmasn: francomurrius, ii m.

francmasonera: francomurariorum sodalcium vel secta. Sin: lucfugum francomurariorum sodalcium.


francmasnico: francomurrius, a, um.

franco: (unidad monetaria de Francia, Blgica, Luxemburgo, Suiza) francus, i m


(gllicus, blgicus, luxemburgensis, helvticus). Sin: nummus gllicus ....; libella gllica,
blgica, luxemburgensis, helvtica // (individuo de pueblos antiguos de la Germania inferior) Francus vel Frncicus, i m // (adj,
relativo a dichos pueblos) francus, frncicus,
a, um. Sin: ad Francos vel ad Frncicos spectans // (desembarazado, libre) liber, ra ,
rum. Sin: securus // (exento) immunis, e.
Sin: liber. Uso: puerto -, portus liber vel immunis; - de porte, liber ab expensis cursulibus; vecturae prtio immunis // (leal, sincero)
sincerus, a, um. Sin: apertus; ingnuus; cndidus.

francfilo: adj gallphilus, a, um. Sin:


Gallorum studiosus // sust gallphilus, i m.
Sin: Gallorum fautor.

francfobo: adj gallphobus, a, um. Sin:


Gallorum inimicus // sust gallphobus, i m.
Sin: Gallorum inimicus.

francfono: adj francphonus, a, um. Sin:


gllice loquens // sust francphonus, i m. Sin:
gllice loquens; qui gllice lquitur.

francoln: ttagen, nis m; attagena, ae f.


francotirador: voluntrius pugnator.

471

franela
franela: lnula, ae f. Sin: lnea tela; tnuis
lana.

franja: tractus, us m. Uso: - de Gaza, tractus


Gazae.

franquear: (pagar el porte de cualquier objeto que se remite por correo) pittcium vel
pittcia epstulae mittendae slvere. Sin: prtium (litterarum) slvere; prtium epstulae
mittendae slvere.

franqueo: epstulae perferendae prtium.


Sin: cursus (-us m) stipulatus. Uso: poner el
-, epstulae pittcium applicare; epstulam
pittcio instrere.
franqueza: (sinceridad, ingenuidad) simplcitas, atis f. Sin: ingenitas. Uso: con -,
aperte, lbere, sincere, simplciter, ingnue,
cndide.
franquicia: immnitas, atis f. Sin: privilgium. Uso: - postal, cursualis vel vehicularis
prtii immnitas; gratuta epistularum mssio.
fraque, v. frac.

frasario: (coleccin de frases) locutiones


collectae vel excerptae fpl // (fraseologa) v.
esta voz.

frasco: (botella alta y angosta) phlasco vel


flasco, nis m; phlasca vel flasca, ae f. Sin:
guttus vel gutus; lagoena; ampulla. Uso: - de
vino, oenphorum, i n; - cuentagotas, phlasco
minutatim (stillatim, guttatim) liquorem
fundens vel effundens.

frase: phrasis, is f. Sin: loctio vel eloctio,


onis f; dctio; verba coniuncta. Uso: - hecha,
trita vel detrita loctio; verba commnia et
trita.
frasear: verbis coniunctis uti. Sin: eleganter

dcere vel scrbere.

fraseologa: (conjunto de frases hechas, locuciones, modismos, refranes) phraseolgia


sive -loga, ae f. Sin: phrsium collctio; peculiares locutiones; locutiones selectae; locutiones in rdinem redactae.
frasquete, v. frasquito.

frasquito: lagncula, ae f. Sin: ampllula.


Uso: - de perfume, olfactorolum n; unguentria, ae f ; myrothcium, ii n; ampulla vel
concha odorum; ampulla unguentria; - de
goma de pegar, ampllula gummosi gltinis;
- de plstico, lagncula e re plstica; - de
tinta, ampllula atramentria.

fraternalmente: fraterne. Sin: fraterno


nimo vel amore; fraterna dilectione.

fraternidad: fratrnitas, atis f. Sin: germnitas; fraternus amor; necessitudo fraterna.


Uso: - universal, fraterna mnium necessitudo; communis totus gneris hminum concilitio et consocitio.

fraternizar: fraterne fcere vel vvere. Sin:


liquo fraterne uti ; fraterne iungi cum liquo;
fraterno amore licui esse coniunctum ; fraternam amictiam inire.
fraterno: fraternus, a, um. Sin: fratris (gen).

fraude: fraus, fraudis f. Sin: - electoral, mbitus (-us m) suffragiorum; - fiscal, fiscalis
fraus.
fray: frater. Uso: - Cristbal, frater Christphorus; frailes menores capuchinos, fratres
minores capuccini; franciscales capulati.

frazada: strgula, ae f; strgulum, i n. Sin:


lodix, dcis f; stratum, instratum; opertrium;
vestis strgula. Uso: - acolchada, strgulum

472

freniatra
fartum; - calefactora, strgulum calefactrium; - elctrica automtica, lodix autmato
sucinoque calore tepefacta; - de lana, de plumas, opertrium lneum, plmeum; sacudir
las -, strgula conctere.

fretica: agua -, aqua phretica vel phretia;


aqua putealis vel puteana; aqua ex imo solo
scatens vel prfluens.

frecuencia: Fs frequntia, ae f. Uso: alta -,


alta vel ltior frequntia (elctrica); maior,
uctior, elevata vel elevtior frequntia ; baja
-, minor (vel minutior, vel deprssior, vel depressa) frequntia (elctrica); - modulada,
frequntia modulata // (repeticin frecuente)
crbritas, atis f. Sin: assiditas. Uso: - pluvial, pluviarum crbritas; - de los sacramentos, frequens sacramentorum usus (-us m) vel
percptio (-onis f); crbrior sacramentorum
frequenttio.

frecuentacin: frequenttio, onis f.

frecuentar: (concurrir a menudo a algn


lugar) frequentare, celebrare liquem locum.
Sin: crebro adire vel ptere liquem locum.
Uso: - una casa, una escuela, un templo,
domum, scholam, templum frequentare //
(tratar con frecuencia a alguien) liquo familiriter uti; frequentem vel multum esse
cum liquo // (repetir un acto a menudo) - los
sacramentos, frequenter (saepe vel sepius;
crebro vel crbrius) ad sacramenta accdere;
frequenter sacramenta accpere, excpere,
percpere, recpere; frequenter sacramentis
uti.
freezer: congelatrium, ii n. Sin: capsa (vel
cpsula, vel capsella) frigorfica vel frigorfera // (- de amplia capacidad) cella frigorfica.
fregadero: labellum, i n. Sin: trua.

freidora: olla frixria.

freidura: taberna frixria.


frenada, v. frenazo.

frenado: frentio, onis f. Uso: - automtico,


automtica frentio.

frenar: (detener o aminorar con el freno el


movimiento de las ruedas) frenare. Sin: sufflaminare; sufflmine uti; sufflamen adhibere; rotas sufflaminare // (fig, enfrenar,
refrenar) frenare vel infrenare. Sin: moderari;
corcere; reprmere; compscere; domare.

frenastenia: phrenasthnia sive -sthena, ae


f. Sin: mentis imbecllitas, infrmitas, hebettio.
frenazo: sufflaminandi ctio.

frenes: (delirio furioso) phrnesis sive phrensis, is f; phrentis, dis (ac -im) f. Sin: insnia; furor; febricitntium insnia // (fig,
violenta exaltacin y perturbacin del
nimo) phrnesis, is f. Sin: mentis insnia vel
furor; cupdo; cupditas; mnia sive mana.

frenticamente: phrentice. Sin: furenter;


furiose; insane.

frentico: (posedo de frenes) phrenticus, a,


um. Sin: phrentide laborans; insanus; vesanus // (fig, furioso, rabioso) phrenticus. Sin:
furens; furibundus; effrenatus; concitatus; vhemens; mentis insni affectus.

freniatra: phreniatrus, i m. Sin: phreniatrae


peritus, cultor, studiosus; insanorum mdicus.

freniatra: (estudio de las enfermedades


mentales) phreniatra, ae f. Sin: de phrenopthicis curandis doctrina, disciplina, scintia //

473

freno
(medicacin de las enfermedades mentales)
infirmae mentis curtio. Sin: phrenopathicorum curtio.

freno: frenum, i n (pl frena, orum n vel freni,


orum m). Uso: reprimir con el - tenso a un
caballo, equum arctato compscere freno;
sacar el - a un caballo, frenum equo detrhere; tascar, morder el -, frenum mndere,
mordre // (- de carro o vehculo automvil)
frenum, i n. Sin: sufflamen, mnis n. Uso: hidrulico, sufflamen hydrulicum; - neumtico o de aire comprimido, frenum pneumticum; - de discos, frenum discale; - de
emergencia, frenum perculi; frenum necessitatis sbitae; - de mano, frenum vel sufflamen manuale; - de pedal, sufflamen pdibus
actum; - sobre las cuatro ruedas, frena (npl)
quattuor rotarum // los - estn rotos, sufflmina sunt disiecta; los - no funcionan, sufflmina suo non funguntur ministrio; soltar el
- de mano, sufflamen manuale laxare // fabricante de frenos, frenrius, ii m.
frenocomio: phrenocomum, ii n. Sin: phrenopathicorum valetudinrium.
frenologa: phrenolgia sive -loga, ae f.
frenolgicamente: phrenolgice.

frenolgico: phrenolgicus, a, um. Sin: phrenticus; psychitricus; neurolgicus.

frenologista o frenlogo: phrenlogus, i m.


Sin: phrenolgiae peritus, cultor, studiosus.

frenpata: phrenopathlogus, i m. Sin: phrenopatholgiae peritus, cultor, studiosus.

frenopata: (parte de la medicina que estudia las enfermedades mentales) v. frenopatologa // (nombre genrico de las
enfermedades mentales) phrenopatha, ae f.

frenopatologa: phrenopatholgia sive


-loga, ae f. Sin: de mentis morbis (vel vtiis)
doctrina, disciplina, scintia, rtio.

frente: (parte anterior) frons, frontis f. Uso:


- de batalla, prima cies (-i f); prima exrcitus cies; frentes de los edificios, frontes aedificiorum; en -, ex adverso; in adverso;
exadversum sive exadversus; texto latino con
versin italiana en -, latinum peris exemplum, cuius in adversa pgina itlica interprettio praebetur.

fresa: (fruto y planta) fragum, i n // (herramienta giratoria cortante) rota sectria. Sin:
mchina rotalis sectria.
fresadora: mchina excusria.

fresco: (cuadro) pictura muralis vel parietria. Sin: opus udo llitum; pictura udo inducta; pictura in recenti calce; tbula picta
udo llitis colribus. Uso: pintar al -, udo colores illnere.
frescor: (fresco) refrigertio, onis f. Sin: refrigrium; ambile frigus (-ris n) // (frescura) v. esta voz.

frescura: (cualidad de fresco) v. fresco // (lozana, claridad, amenidad) - natural, naturalis nitor; - de colorido, ntidus (vel vvidus,
vel flridus) color; - de estilo, flridum dicendi genus; - de frase, flrida dctio; - de
imgenes, de metforas, ntidae ac flridae
imgines, translationes; - de pensamientos,
flridae sentntiae // (chanza, dicho picante)
v. dicho.
fresquera: frigidrium, ii n.

fresquista: pictor parietrius. Sin: tector, oris


m.

freudiano: adj freudianus, a, um // sust freu-

474

frontis
dianus, i m. Sin: Freud sectator.

freudismo: freudismus, i m. Sin: freudiana


doctrina; psychanlisis ad mentem Sigismundi Freud.
fricacin, v. friccin.

fricand: vitulina lrido farta vel vitulinum


lrido fartum.
fricar, v. frotar.

fritada: fricta vel frixola, orum npl. Sin:


frictura vel frixura, ae f; esca fricta vel frixa;
fricta obsnia (-orum npl). Uso: - de huevo
batido, v. tortilla.

frito: frictum, i n. Sin: frixa, orum; esculenta


frixa npl.
fritura, v. fritada.

Friul o Friuli: Rgio (-onis f) Foroiuliensis.

friulano: adj foroiuliensis, e // sust Foroiuliensis, is m.

fricas: caro comminuta decocta.

fricativa: (consonante -) cnsona fricativa.

fricativo: fricatrius, a, um.

friccin: frctio, onis f. Sin: frictio; confrictio // Mec frigmen, mnis n.

friccionar, v. frotar.

frigidaire, v. frigorfero.

frigidario, v. frigorfero.

frigorfero : adj refrigeratrius, a, um. Sin:


frigorficus; frigidrius. Uso: cmara -, mchina refrigeratria // sust frigidrium, ii n.
Sin: refrigeratrium; frigidria, ae f; armrium frigidrium; capsa frigorfica; cella frigorfera vel frigidria.
frigorfico, v. frigorfero.

frijol, v. poroto.

friolento o friolero: alsiosus vel lsius. Sin:


frgoris vel algris imptiens.

frisa: (tela de lana) frsium, ii n. Sin: frgium.

frondosidad: frondsitas, atis f. Sin: luxria;


luxries (-i f) ; frndium exuberntia; luxria foliorum // fig luxria, ae vel luxries, i
f. Sin: ubertas; redundntia.
frondoso: frondosus, a, um. Sin: frndeus;
frndifer vel frndifer, fra, frum; foliosus
vel folisior; frndibus abundans.

frontal: adj frontalis, e // (paramento con que


se adorna la parte delantera de la mesa de
altar) antipndium, ii n. Sin: pllium altaris.
frontalera: frontlia, ium npl.
frontalmente: frontliter.

frontera: (confin de un Estado) fines, ium


mpl. Sin: limes, mtis m. Uso: - argentina,
extrema Argentina; de -, limitneus // (frontalera) v. esta voz.

fronterizo: (que est en la frontera) limitneus, a, um // (que est en frente de otra


cosa) ex adverso psitus vel stans. Sin: qui
(quae, quod) ex adverso (vel contra) stat vel
est.
frontis: (fachada o parte anterior de una fbrica o de otra cosa) frons, frontis f. Sin: pars

475

frontispicio
antca.

frontispicio: (fachada o parte anterior de un


edificio) frons, frontis f. Sin: pars antca //
(Arq, frontn, remate de la fachada) v. frontn // (fachada o portada de un libro) v. portada.

frontn: (en el juego de la pelota, pared


principal contra la cual se lanza la pelota) in
sphaeristrio frons // (edificio o sitio dispuesto para este juego) phaeristrium, ii n //
Arq fastgium; tmpanum, i n.

frotadura o frotamiento: frictio, onis f.


Sin: confricamentum; confrictio; fricatus, us
m; attritus, us m.

frotar: fricare, perfricare, defricare, infricare.


Uso: frotarse la cara, fciem sibi confricare;
frotarse los dientes, dntium confricamentis
uti.

fructuoso: fructuosus, a, um. Sin: fecundus;


ferax; frtilis // fig tilis; lucrosus; profciens.

frustracin: frustrtio, onis f. Sin: decptio.

fruta: poma, orum npl. Sin: mala, orum npl;


fructus, uum mpl. Uso: - cada, poma caduca;
- seca, fructus ridi; - en almbar, en conserva, fructus condti.

frutal: (dicho de un rbol que lleva fruta) pomferus, a, um; pmifer, fra, frum. Sin: pomosus; fructurius, fructuosus, frctifer.

frutera: lanx (lancis f) pomria vel fructuria. Sin: frctuum tmpanum.

frutero: (vendedor de fruta) pomrius, ii m.


Sin: pomorum vnditor // (recipiente para
poner fruta) v. frutera.

fruticultura: cultura pomria.

ftiriasis: phthirasis, is f. Sin: morbus pedicularis.


fucsia: fchsia, ae f.

fuego: ignis, is m. Uso: - artificiales, ignes


(-ium mpl) artificiosi, pyrotchnici, bengalenses, festivi; ignes mssiles; ignes arte facti;
ignes festi; ignes ad ppuli laettiam; spectculum pyrotchnicum vel spectcula pyrotchnica; pera pyrotchnica;
misslia
pyrotchnica vel pria; - expiatorio, ignis
piacularis; - fatuo, ftuus ignis; - olmpico,
ignis olmpicus; - de paja, ignes ab arescntibus gramnibus; flamma de stpula // fig,
esta furia no ser ms que - de paja, cito ab
eo abscedet ira; hacer - (disparar), tela frrea
mttere // (hogar) focus, i m // (hornilla) v.
esta voz.
fuel o fuel-oil: petrleum viscosum.

fuelle: follis, is m. Sin: mchina vaporfera.

fuente: (plato grande que se usa para servir


las viandas) frculum, i n. Sin: lanx, lancis f;
paropsis, dis f; vas escrium. Uso: - para la
entrada, promulsidare frculum; poner en la
-, in lance pnere vel impnere // (manantial)
fons, fontis m. Sin: fontana, ae f // (aparato o
artificio con que se hace salir el agua en los
jardines, plazas, etc.) silanus, i m. Sin: fons,
fontis m. Uso: las - de la Plaza San Pedro,
Petriani fori fontes // - bautismal, fons sacer
vel sanctus // (origen) fons, fontis m. Sin:
caput; origo (-gnis f).

fuera: - de juego, v. offside // - de s, alienata


mente. Sin: amens, entis. Uso: estar uno - de
s, non esse apud se; sui cmpotem non esse;
mentis non esse cmpotem; sui oblitum esse;
estar - de s de alegra, laetti vel gudio exsultare; laetti efferri; estar - de s de estupor, stupore attnitum esse; obstupscere;
estar - de s de ira, prae iracndia non esse

476

fumfero
apud se; estar - de s de miedo, metu exanimatum esse; amentem esse metu vel terrore.

fuerza: vis (ac vim; abl vi; pl vires, vrium,


vribus). Sin: robur, bris n; vigor; virtus; facultas; opes (opum fpl); potntia. Uso: - armadas, cpiae, arum fpl; - mecnica, vis
mechnica; - militar, vis militaris; - motriz,
motria vis; - naturales, naturae vel naturales vires; vires rerum; evolucin de inconscientes - naturales, caecus naturlium vrium
cursus; - productivas, vires productivae;
fuerzas para la paz, cpiae (nationum) paci
tuendae; usar la -, vi rem grere.

num) fumum huriens vel sugens; tabaci


fumum sugens; tabaco indulgens. Uso: - empedernido, fumator prtinax, cntumax, obstinatus, perptuus; - incorregible, fumator
insanbilis; se vanagloriaba de ser un estupendo -, magnum se esse fumi haustorem
praedicabat // no -, non fumator. Sin: fumo
alienus; aversus a fumo. Uso: departamento
para fumadores (en el tren ...), loculamentum
tabaco indulgntibus; locales separados para
fumadores, oeci fumatorum separati.

fumada: fumi gusttio vel haustus (-us m).

fumar: fumare. Sin: fumicare; fumum (tabaci) haurire, sgere; tabacum sgere; nicotianum fumum haurire; vaporatum tabacum
sgere; dcere fumum tabaci; dare peram
fumo tabaci. Uso: el -, fumtio vel fumictio;
por -, propter fumicationem; cigarros a
medio -, volmina media tantum absumpta;
- un cigarrillo, fumare hispnicam; - cigarrillos en cantidad, plrimas hispnicas fumare;
- deliciosamente, odoratum fumum lniter
dulcissimeque sgere; - como una chimenea,
ut caminus fumum sgere et emttere; - con
estilo, eleganter fumo indulgere; eleganter
sgere et emttere fumum; - en pipa, fumisgio uti tabaco; tabaco indulgere fumarolo;
fumo mucho, con excesiva fruicin, totus in
fumo tabaci sum; muertes que se siguen al -,
mortes e fumicatione secutae; tengo la pasin de -, nmio tabaci stdio incendor, abrpior, ducor; tabaco plane captus sum; tabaci
nimis sum studiosus; tabaci stdio tneor;
summa cupiditate in tabacum feror vel incendor; prohibicin de -, interdctio fumandi;
terminantemente prohibido -!, grviter interdcitur ne quis tabaco utatur vel tabaco indlgeat!; ya no est permitido -, fumare non iam
lcitum.

fumador, ra : fumator, oris m; fumatrix, icis


f. Sin: fumans, antis; fumi haustor m vel
haustrix f; nicotiani fumi haustor; (nicotia-

fumfero: fmifer, fra, frum. Sin: fumficus; fumosus.

fuga: Ms fuga, ae f // Dep accelertio, onis


f. Sin: procursus (-us m) rpidus vel citatus.
Uso: - final de los ciclistas, extrema birotariorum accelertio vel celritas.
fuina, v. gardua.

fular: (tela fina de seda) tela srica // /(pauelo de seda para el cuello) (sricum) ricnium, ii n. Sin: sricum focale; strscia
srica.
flica: flica, ae f; fulix, cis f.

full time: cargo -, munus (-nris n) pleni tmporis; profesin -, profssio plenria.

fulminante: adj flminans, antis // (cpsula


o pistn del arma de fuego) oprculum flminans vel fulmneum.
fulmneo: fulmneus, a, um.
fumadero: fumrium, ii n.

fumarada: (emisin de humo) fmea columna.

477

fumigacin
fumigacin: fumifigtio, onis f. Sin: fumgium; suffimentum; sufftio; suffitus (-us m).

fumigador: fumigator, oris m.

fumigar: fumigare. Sin: fumificare; suffire,


subfire; suffimentare.
funmbulo: funmbulus, i m. Sin: petaurista
sive petauristes (-ae m); catdromus.

funcin: (accin propia de un rgano o aparato de los seres vivos, mquinas o instrumentos) fnctio, onis f. Sin: ctio; processus,
us m; vis. Uso: - biolgicas, biolgici processus; las - corporales, naturales crporis actiones; - generativas, maritale commrcium //
(ejercicio de un empleo) munus, nris n. Sin:
offcium; ministrium; opus, peris n; exectio vel fnctio mneris. Uso: - social de la
propiedad, sociale possessionis munus; - de
la ley civil, legis civilis munus; el ejercicio
de su -, mneris sui fnctio; en el ejercicio
de las - pblicas y profesionales, in pblicis
negtiis artibusque sustinendis; cumplir una
- educativa, educationis mnere fungi; desempear funciones, mnera exercere // (cometido) partes, ium fpl. Uso: la - del orador
es persuadir ..., hae sunt oratoris partes, ut
persudeat ... // (espectculo) spectculum, i
n. Uso: asistir a una - de teatro, fbulam
spectare // (acto solemne, especialmente el
religioso) ritus, us m. Sin: sacrum; sollemne;
sacer ritus; sacra fnctio; caerimnia; religionis caerimnia, caeremnia sacra; res divina ;
fnctio ecclesistica. Uso: asistir a una - religiosa, rei divinae interesse; celebrar una religiosa, sacro operari; durante la - religiosa, inter opus divinum.

funcional: (relativo a las funciones del


cuerpo) functionalis, e. Sin: ad liquam functionem prtinens; qui (quae, quod) ad liquam functionem ttinet. Uso: enfermedad -,
morbus functionalis; desorden o enfermedad

- de un rgano, morbus ad alicius membri


perfunctionem spectans // Ling, anlisis -,
anlysis functionalis; lingstica -, lingustica
functionalis // (prctico, apropiado) tilis, e.
Sin: aptus; idneus; convniens.
funcionalidad: facultas, atis f. Sin: agendi
facultas; virtus agendi vel operandi; facultas
apte exercendi; prprio mnere fungendi vis;
prprium munus obeundi facultas; proprium
finem assequendi facultas; hablitas ad propsitum.
funcionalismo: functionalismus, i m. Sin:
philosphia de functinibus. Uso: - sociolgico, sociolgia functionalis.
funcionalista: functionalista, ae m.

funcionamiento: fnctio vel perfnctio, onis


f. Sin: opertio; ctio; agendi rtio, modus.
Uso: le explic el - de la mquina, ei ostendit
qumodo mchina moveretur.
funcionar: (ejecutar una persona, mquina,
etc., las funciones que le son propias) suo ministrio vel mnere fungi. Sin: moveri; operari; in effectu vel in actu esse Uso: no -,
cessare // (ir bien una persona o cosa) effectum vel xitum ssequi.

funcionario: functionrius, ii m. Sin: minister, stri m; praefectus; praepsitus. Uso: - pblico, magistratus, us m; administer pblicus;
officialis, is m; praeses, sdis m.

funda: - de almohada, pulvini tgimen


(-mnis n), tegimentum, tegumentum, tegmentum, tegmen (-mnis n). Sin: cervicalis
tgimen vel involucrum.

fundacin: (persona jurdica dedicada a la


beneficencia, ciencia, etc.) opus fundatum.
Uso: la - Latnitas, Opus Fundatum Latnitas // (accin y efecto de edificar material-

478

fusil
mente) aedifictio. Sin: exstrctio // (ereccin, establecimiento) constittio, onis f. Sin:
instittio // (cimientos) fundamenta, orum
npl.

fundador: cnditor, oris m. Sin: fundator;


constitutor, auctor. Uso: los - de Ordenes, Ordinum fundatores; - de una sociedad , societatis cnditor.

fundadora: cnditrix, icis f. Sin: auctrix; parens, entis. Uso: - de un Instituto Religioso,
Instituti Religiosi cnditrix; legfera mater
vel parens.
fundamental: praecpuus, a, um. Sin: primrius; fundamentalis. Uso: nocin -, prima
ntio; principio -, alicius rei caput (ptis n).

fundamentalismo: fundamentalismus, i m.

fundamentalista: adj fundamentalsticus, a,


um // sust fundamentalista, ae m. Uso: - islmico, musulmn, islamista, ae m; fundamentalis islamismi propugnator vel assertor.
fundamentalmente: fundamentliter.

fundicin: (accin y efecto de fundir o fundirse) fsio, onis f. Sin: fusura; conflatura,
flatura // (fbrica en que se funden metales)
fusrium, ii n. Sin: conflatrium; conflatria
fornax; fusrius vel conflatrius furnus; officina fusria; aerria fornax, fbrica, officina;
officina metallis liquefaciendis. Uso: - de
acero, chlybis conflatrium; conflatria
chlybis fornax.
fundido: confltilis, e.

fundidor: fusor, oris m. Sin: flator; flaturrius; fusurrius; faber aerrius. Uso: - de oro,
auricoctor.
fundir: fndere. Sin: conflare; liquare; lique-

fcere // fundirse, liquscere.

funerales: (oficio religioso que se hace por


los difuntos) exsequiae, arum fpl. Sin: funus,
nris n; funbria, ium npl; funeralis caerimnia // (entierro que se hace con mucha solemnidad) fneris vel exsequiarum pompa.
funeraria: libitna, ae f. Uso: tener a su
cargo una funeraria, libitinam exercere.

funicular: adj funalis, e // sust funvia, ae f.


Sin: tramen (-mnis n) funale; currus funalis;
via funalis; ferrvia montana. Uso: - areo,
telephrica aria; ferrocarril -, currus funalis;
vehculum funale; - con pequeas cabinas
para dos de forma oval, ovata vehcula funlia; ir en -, funali trmine uti; curru funali
vehi.
funculo: funculus, i m.

furgn: (vehculo para el transporte de mercancas) currus sarcinrius vel onerrius. Sin:
plaustrum sarcinrium vel onerrium // (automvil) autoplaustrum, i n; parvum autocinetum onerrium vel sarcinrium // (vagn de
equipajes en un tren) v. vagn.
fusa: bischrma, ae f; bischrma, tis n.

fuselaje: (aroplani) testudo, dnis f. Sin:


(aroplani) umbilcus, cymba, lmbulus, lennculus, lembnculus.
fusibilidad: fusiblitas, atis f.

fusible: (que puede fundirse) fsilis, e; fuscius, a, um. Sin: liqubilis // (hilo fusible de
instalacin elctrica) fsile, is n. Sin: nexus
(-us m) fusbilis vel tutrius; filum fsile.

fusil: manuballista, ae f. Sin: pyroballista;


manuballista ignvoma; ignfera ballista;
sclopetum; fstula pria. Uso: apuntar el -,

479

fusilamiento
manuballistam intndere; ignvomum tbulum intndere.

fusilamiento: alicius sclopettio, onis f.


Sin: ex manuballista interncio; per pyroballistam interfctio; interfctio ex sclopeto;
interfctio glandis emissione. Uso: condenar
al -, liquem manuballist necandum (vel interficiendum, vel prosternendum) decrnere;
liquem sclopeto vel per sclopetum necari
(vel intrfici, vel prosterni, vel transfodi) iubere; liquem plumbo (vel glande, vel plmbea glande) necari iubere; liquem glandis
(vel plmbeae glandis) emissione necari iubere.
fusilar: liquem sclopetare. Sin: manuballista necare; pyroballista occdere; sclopeto interfcere, prostrnere; plumbo (glande,
plmbea glande, glande metllica) necare,
perfdere, transfdere; fstula pyria interfcere, concdere, intermere; glande metllica
perfdere. Uso: fusilado, manuballist necatus vel perfossus.

fusilazo: sclopettio, onis f. Sin: manuballistae (vel pyroballistae, vel sclopeti, vel fstulae
priae) ictus (-us m), coniectus, emssio; (detonacin) pyroballistae explsio, fragor, strpitus (-us m).

fusilero: (concerniente o relativo al fusil)


manuballistrius, a, um. Sin: pyroballistrius;
sclopetrius; ad manuballistam prtinens //
(soldado de infantera armado de fusil) manuballistrius, ii m. Sin: pyroballistrius;
sclopetrius; miles manuballist ( vel pyroballist, vel sclopeto) instructus.
fusin: (efecto de fundir o fundirse) fsio,
onis f. Sin: fusura; conflatura. Uso: - termonuclear, fsio thermonuclearis // (unin) coninctio, onis f. Sin: copultio. Uso: - de
partidos, de facciones, prtium, factionum
cotio vel coninctio // (fig, armona) concr-

dia, ae f. Sin: consnsio; consensus, us m;


conspirtio.
fusta: (ltigo) v. esta voz // (buque ligero de
remos con uno o dos palos) celox, cis f.
fustn: fustneum, i n.
fustao, v. fustn.

ftbol: pedildium, ii n. Sin: pedifllium;


follildium; harpasti ludus; ludus follis pedumque; follis calciumque ludus; sphaeromchia sive -macha. Uso: apasionado del -,
studiosssimus follildii certminum; pelota
de -, pedifollis, is m; jugar al -, pedifolle ldere; folle, calce, harpasto ldere; folle et
clcibus ldere.
futbolista: pedilusor, oris m. Sin: follilusor;
lusor pedifollis; sphaerista, ae m; pedisphaerista; podosphaerista; pilcrepus; folle pedibusque ludens.

futbolstico: pedilusrius, a, um. Sin:


follilusrius; follicularis; ad pedildium (vel
ad pedifllium, vel ad follildium) ttinens.
Uso: sociedad -, pedildii (vel pedifllii, vel
follildii) socetas.

futurismo: futurismus, i m. Sin: novae futuraeque artis conquistio; nmium vel immdicum futuri stdium.

futurista: (partidario del futurismo) futurista, ae m. Sin: futuri affectator, cpidus,


vidus; novae futuraeque artis inquisitor, studiosus; futuri nimis vel immdice studiosus
// (perteneciente o relativo al futurismo) futursticus, a, um. Sin: ad futurismum spectans.

futuro: adj futurus, a, um. Sin: psterus //


sust futurum, i n; futura, orum npl. Sin: tempus (-pris n) futurum vel psterum; futura
aetas. Uso: el coche del -, futurae aetatis au-

480

futurlogo
toraeda; en el -, in futuro; in futurum.
futurlogo: futurlogus, i m.

481

gabn: lacerna, ae f. Uso: - de piel, pellta lacerna; v. sobretodo.

gabardina: (tela de tejido diagonal) gabardinum, i n. Sin: gabardinum txtile; txtile


transversum; diagonale txtile // (sobretodo
hecho con esa tela) gabardnea, ae f. Sin: lacerna gabardnea.
gabarra: ratis, is f. Sin: ratis ad traiciendum
comparata.
gabela: (tributo, impuesto) v. estas voces.

gabinete: (aposento menor que la sala, para


estar o trabajar) cubculum, i n. Sin: sedes,
is f; zotheca vel zothcula, ae f; conclve, is
n. Uso: - de fsica, conclave rerum physicarum; - de qumica, conclave rerum chemicarum; cubculum vel cella chmicae (arti)
excolendae // (cuerpo de ministros del Estado) consistrium, ii n. Sin: ministrorum
conslium; supremum conslium regni vel rei
pblicae; supremum rei pblicae gubernandae conslium; administrorum praesdium.
Uso: - del soberano, conslium vel consistrium prncipis; jefe de -, v. ministro.
gablete: fastgium, ii n.

Gabn: Gabon, onis n.

gabons: adj gabonensis, e // sust Gabonensis, is m.


gacela: dorcas, dis f.

gaceta: (peridico) ephmeris, dis f. Sin:


acta, orum npl; acta diurna; diurna, orum npl;
dirium; commentrii diurni.

gacetillero, v. reportero.

gachas: puls, pultis f. Sin: pulmentum; pulmentrium. Uso: - de castaas, castanearum


puls, pulmentum, pulmentrium.
gafas, v. anteojos.

gaffe, v. metida de pata.

gaita: utrculus, i m. Sin: utrculus rsonans;


tbia utrculo infixa vel inserta. Uso: tocar la
-, utrculo cnere; tbi utrculo insert cnere.

gaitero: utriculrius, ii m. Sin: ascaules, ae


m; crnicen (-cnis m); tricen (-cnis m).

galactagogo: galactagogus, a, um.

galctico: galcticus, a, um.

galactforo: adj galactphorus, a, um // sust


galactphorum, i n.

galactgeno: galactgenus, a, um. Sin: lac


gignens.

galactografa: galactogrphia sive -grapha,


ae f.

galactologa: galactolgia sive -loga, ae f.

galactmetro: galactmetrum, i n. Sin:


instrumentum lactis densitati metiendae.

galactopoyesis: galactopoisis, -is f. Sin: lactis procretio vel genertio.

galactopoytico: galactopoiticus, a, um.


Sin: lac gignens vel effciens.

482

gallineta
galacturia: galactria sive -tura, ae f. Sin:
urina lctea; lcteae urinae secrtio vel emssio; emssio urinae lcteo colore.
galalita: galalthus, i m; galalthes, is f.

galantera: (cualidad de galante) officisitas, atis f. Sin: amablitas; urbnitas // (hacia las mujeres) blandtiae (-arum fpl)
amatriae.
galantina: pullus fartus lentoque igne elixus.

galaxia: galxias, ae m. Sin: (por antonomasia) via lctea; orbis lcteus.


galena: galena, ae f.

galen: ingens bllica navis velgera.

galeote: remex, mgis m.

galera: (barco) acturia, ae f. Sin: navis acturia; glea // (carro grande de cuatro ruedas) plaustrum maius // (carreta) v. esta voz
// (sombrero de copa) v. sombrero // Impr
forma, ae f.

galera: (pieza larga y espaciosa) xystus, i


m; xystum, i n. Sin: maenianum // (corredor,
con columnas) prticus, us m; (corredor cubierto) ambultio; ambultio tecta; (corredor
descubierto) ambulacrum // (coleccin de
cuadros) pinacotheca, ae f; pinacothece, es f
// (balcn de la popa del barco) prgula, ae f
// (camino subterrneo) cunculus, i m. Sin:
concameratus cunculus. Uso: - subterrnea,
specus (-us m); cunculus subterrneus; trnsitus (-us m) subterrneus; - para coches,
specus autocinticus; - de una mina de antracita, cvea anthrcina; - de una mina de carbn, cvea carbonria; - de una mina de oro,
arrgia, ae f; cavar una -, cunculum fdere
// (paraso del teatro) cvea, ae f. Sin: cvea
summa vel ltima.

Gales: Cmbria, ae f. Sin: Vllia, ae f.

gals: adj cambriensis, e. Sin: valliensis, e //


sust Cambriensis, is m. Sin: Valliensis, is m.
galgo: vrtagus, i m.

galicanismo: gallicanismus, i m.
galicano: gallicanus, a, um.

Galicia: Callecia vel Gallecia, ae f. Uso: de -,


callaecus vel gallaecus, a, um; natural de -,
Callaecus vel Gallaecus, i m.
galicinio: gallicnium, ii n.

galicismo: gallicismus, i m. Sin: gllica vox


vel gllicum verbum (si se trata de vocablo);
gllica loctio vel dctio (si se trata de giro).
galio: gllium, ii n.

gallardete: vexillum, i n. Sin: insigne; signum; spparum; cntabrum.

gallego: adj callaecus vel gallaecus, a, um //


(natural de Galicia) Callaecus vel Gallaecus,
i m // (lengua romnica de Galicia) lingua
callaeca, callaeciana, callaeciensis; lingua gallaeca etc.
galleta: (pan de color moreno amarillento)
panis nuticus. Sin: panculus, panicellus tenuis.

gallina: gallina, ae f. Uso: - ciega (juego),


ludus (puerilis) absconsrius.

gallinero: gallinrium, ii n. Sin: cubile gallinarum // (persona que trata en gallinas)


gallinrius, ii m.
gallineta: (flica, chocha) v. estas voces.

483

gallito
gallito: gllulus, i m. Sin: pullus gallinceus
mas (maris m).

gallocresta: slvia, ae f. Sin: horminum, i n.


galocha: gllica, ae f.

galn: (cinta) limbus, i m. Sin: taenola; fascola; ornatus, us m; ornatura, ae f // (distintivo de los grados) insigne, is n. Sin:
ornamentum; phlerae, arum fpl. Uso: que
lleva galones, insgnibus decoratus // (medida) gallo, onis m.

galopada: qudrupes (-dis) vel quadrpedus


cursus (-us m). Sin: quadrpedans curstio
vel cursittio.
galope: qudrupes gressus (-us m). Sin: quadrpedus gradus (-us m).
galopillo, v. pinche.

galopn: (galopillo) v. pinche.

galpn: amplum tabernculum. Sin: nubilrium; receptculum; repositrium; tectum.

galvnico: galvnicus, a, um. Sin: galvanianus.


galvanismo: galvanismus, i m.

galvanizacin: galvaniztio, onis f. Sin: elctrica stimultio; elctricus stmulus; (dar un


bao de zinc fundido) zinci indctio vel stratura.

galvanizar: (aplicar el galvanismo a un animal u objeto) galvanizare. Sin: elctrice vel


elctrica vi stimulare // (dar un bao de zinc)
liquid zinco illnere vel obdcere. Sin: licui
rei zincum indcere vel superpnere // (fig,
excitar, comunicar energa pasajera) excitare. Sin: permovere; commovere; ergere.

galvanocaustia: galvanocustica, ae f. Sin:


galvanocustica ars.

galvanocauterio: galvanocautrium, ii n.
Sin: electrocautrium; elctricus cauter (-ris
m).
galvanocroma: galvanochrmia sive -chroma, ae f. Sin: electrochrmia sive -chroma..

galvanografa: galvanogrphia sive -grapha,


ae f.

galvanomagnetismo: galvanomagnetismus,
i m. Sin: galvanomagntica vel electromagntica vis.

galvanometra: galvanomtria sive -metra,


ae f.
galvanmetro: galvanmetrum, i n. Sin:
electrmetrum; instrumentum elctrici fluxs
mensrium, metatrium, mensurale.

galvanoplastia: galvanoplstica, ae f. Sin:


electroplstica; electroplstica ars; electrochmica plasmtio.

galvanoplstico: galvanoplsticus, a, um.


Uso: impresin -, galvanoplstica incsio vel
imprssio; electroplstica vel electrotpica
incisio vel imprssio; reproduccin -, galvanoplstica (vel electroplstica, vel electrotpica) imago; galvanoplsticum (vel
electroplsticum, vel electrotpicum) exemplum.

galvanopuntura: galvanopnctio, onis f.

galvanoqumico: galvanochmicus, a, um.

galvanoscopia: galvanoscpia sive -scopa,


ae f. Sin: electroscpia sive -scopa.

484

gansterismo
galvanoscopio: galvanoscpium, ii n. Sin:
electroscpium.

galvanoterapia: galvanotherapa, ae f. Sin:


electrotherapa.
galvanotermia: galvanothrmia, ae f.

galvanotipia: galvanotpia sive -typa, ae f.


Sin: electrotpa sive -typa.

gama: (escala musical) diagramma, tis n.


Sin: sonorum gradus mpl // (escala de colores) colorum gradtio. Sin: chromtici gradus
// fig varetas, atis f. Sin: multiplcitas.
Gambia: Gmbia, ae f.

gambiano: adj gambianus, a, um // sust


Gambianus, i m.

gambito: (en el juego de ajedrez) gambitum,


i n.

gamella: (recipiente o artesa grande) lveus,


i m. Sin: arca.

gameto: gametus, i m; gametes, is m; games,


tis m. Sin: generativa cllula.
gamn, v. asfdelo.

gamuza: (especie de antlope) rupcapra, ae


f // (piel de la -) rupcaprae pellis // (pao
afelpado o de lana) pannus villosus.
gamuzado: pellis rupicaprinae smilis.

ganancia: quaestus, us m. Sin: lucrum. Uso:


- neta, lucrum merum.

ganapn: (hombre que se gana la vida transportando bultos) v. changador.


ganar: (aventajar, exceder a uno en algo)

primum locum tenere. Uso: el equipo A gana


por cinco goles a cero, manpulus A primum
locum tenet quinque portis comparatis ad
zero, vel V punctis comparatis ad nullum //
(conseguir tras una lucha) ssequi, cnsequi.
Sin: merere, demerere (premia ...).
ganchillo: uncnulus, i m. Sin: hmulus.

gancho: uncus, i m. Sin: uncinus; fbula.


Uso: - de donde cuelga el platillo de una balanza, ansa, ae f; - para colgar la carne, carnrium, ii n; fijar algo con - mviles, liquid
uncis fugitivis impngere.
gang: praedatria manus (-us f).

ganga: (cosa que se adquiere a poca costa)


aucpium, ii n.

ganglio: gnglion vel gnglium, ii n. Sin:


nodus; nodus nervorum.
ganglioma: ganglioma, tis n.

gangrena: gangraena, ae f. Sin: ulcus (-cris


n); lceris tabes (-is f); ulcus corrdens. Uso:
- de los huesos, tbida ssium cries // fig, del Estado, rei pblicae ulcus vel pestis.
gangrenoso: tbidus, a, um. Sin: cancerticus.
gngster, v. gnster.

gangsterismo, v. gansterismo.

ganso: anser, ris m. Uso: - cebado, anser ltilis; - relleno, anser fartus.

gnster: praedo (-onis m) gregalis. Sin: gregalis latro; rapinator; manuballistulrius.

gansterismo: latrocintio, onis f. Sin: latrocnia, orum npl; rapinationes, rapinae; praeda-

485

ganza
tiones; praedatria ctio.

ganza: clavis adulterina vel grimaldiana.

garabatear: (garrapatear, escribir mal) male


efformatas ltteras dcere. Sin: informes ltteras dcere; atramento chartas foedare, infcere, maculare // (fig, andar con rodeos,
tergiversar) circumire. Sin: tergiversari; ambgibus uti; - algo en papeles, liquid chartis
illnere.

garabato: (gancho) uncus, i m // (garrapato)


inexplicbile signum. Sin: ininterpretbilis
nota; informes (vel rudes, vel inconcinnae,
vel foedae) ltterae.

garaje: (cochera) receptculum, i n. Sin:


stbulum; custodirium; conditrium; receptrium; autoreceptculum; autorepositrium;
stbulum autocinticum; autoraedae vel autoraedarum receptculum, custodirium, stbulum; autovehculi vel autovehiculorum
receptculum; autombilis vel automoblium
receptculum; autocineti vel autocinetorum
receptculum; receptculum autocinticum;
receptculum crruum automatariorum; stbulum crruum semovntium; aedes vel
aedis (-is f) vehculis automatriis asservandis. Uso: - subterrneo, subterrneum receptculum
automatariorum;
stbulum
autocinetorum subterrneum // (taller de reparacin de vehculos) officina vehculis sarciendis.
garajista: autoraedarum (vel autocinetorum,
vel autovehiculorum) custos (-odis m).
garante: sponsor, oris m. Sin: fidedictor; fidepromissor; fideiussor; pollicitator; vas,
vadis m. Uso: salir -, fidepromttere; fidem
dare.

garanta: (accin y efecto de afianzar lo estipulado) spnsio, onis f. Sin: satisdtio; cu-

tio; tutela promissa; tutelae vel protectionis


promssio. Uso: garantas acerca de las condiciones de salud y de vida de los obreros,
cautiones circa statum valetdinis et vitae
opficum; - de diez mil dlares, cutio decem
mlium dollariorum; abrogar momentneamente las - constitucionales, cautiones formae Civitatis ad tempus abrogare; dar,
prestar -, satisdare (vel satis dare) licui de
liqua re; satisdationem offerre, praestare, interpnere; exigir -, satis exgere ab liquo; recibir -, satis accpere ab liquo; dando -,
mediante -, satsdato; el que presta una -, satsdator // (responsabilidad asumida) offcii
suscptio. Sin: mneris smptio; sponsum;
promissum; pollicittio // (fianza, prenda)
pignus, pgnoris vel pgneris n. Sin: arra;
rrabo (-nis m); fidcia; secritas; chrematgraphum // (cosa que asegura y protege
contra algn riesgo o necesidad) praesdium,
ii n. Uso: ser una - para alguno, licui praesdio esse.
garantir, v. garantizar.

garantizado: satis exploratus. Sin: probatus;


spectatus.
garantizador: fideiussrius, ii m.

garantizar: (responder del valor de una


cosa) alicius rei bonitatem vel integritatem
testari // (asegurar) assrere. Sin: certificare;
asseverare, declarare.

garbanzo: cicer, ris n.

garonnire: (cuarto de soltero) caelibalis


diaeta. Sin: parva celibis diaeta.
gardenia: gardnia, ae f.

garden-party (reunin social en un jardn):


hortense conventculum. Sin: hortensis congrssio, compottio, merenda.

486

gas
gardua: (mamfero carnicero) fina, ae f.
Sin: mustela fina.
garete, v. deriva.

garfio: uncus, i m. Sin: ferrum uncinatum,


aduncum, coniunctivum; asser falcatus; hrpago, nis m.

garganta: (fig, cualquier estrechura entre


montes, ros u otros parajes) fauces angustae.

gargantear: (dicho de pjaros) garrire. Sin:


fritinnire; minurire // Ms vibrissare. Sin:
garrulare; vocem flctere; vocem in cantando
crispare; trmulo vocem inflctere cantu.

gargantilla, v. collar.

grgara: gargariztio, onis f. Sin: gargarismus, i m. Uso: hacer grgaras, gargarizationes fcere.
gargarear, v. gargarizar.

gargarismo: (accin de gargarizar) v. grgara // (medicamento lquido para gargarizar) gargarisma, tis n.

gargarizar: gargarizare. Sin: gargarizationem fcere.


garguero: fauces, ium fpl.

garita: (atalaya) spcula, ae f // (casilla que


se destina para abrigo de centinelas, vigilantes, guardafrenos, etc.) custodirium, ii n.
Sin: vigilirium; excubialis csula; excubiale
custodirium; excubiale tctulum; stationrii
csula // (quiosco del portero, en algunas
casas) atriensis cella. Sin: speculatria ianitoris vel ostirii cella.

garitero: (el que con frecuencia juega en los

garitos) aleator, oris m. Sin: doms aleatriae


frequentator; homo in domo aleatria frequens vel assduus.

garito: (casa de juego) aleatrium. Sin: aleatrium conclve; domus aleatria; clandestina leae domus. Uso: frecuentar el garito,
aleatrium (vel domum aleatriam) frequentare.
garnacha: (especie de vino) vinum subflavum.

garra: unguis, is m. Sin: flcula; branca (- de


las fieras). Uso: fig, caer en las - de alguien,
in manus alicius venire; arrancar algo de
las - de alguien, liquid e manibus (vel e fucibus) alicius erpere.

garrafa: bmbula, ae f. Sin: orca; rceus vel


rceum, urcolus; capsa, cpsula. Uso: - de
oxgeno, bmbula oxgeni; - de aceite, orca
oleria; - de metal, cpsula ex metallo; metllica capsa; - para gas, rceus gasrius; vas
gasrium.
garrote: fustis, is m. Sin: bculum, i n.
garrucha, v. carrucha, polea.

garza: pica, ae f. Sin: pica caudata. Uso: real, rdea, ae f.

gas: gasum, i n; gsium, ii n. Uso: - asfixiante, gsium suffcans; - butano, gasum


butanum; - cianhdrico, gsium cyanhdricum; - lacrimgeno, gasum lacrimferum, lacrimatrium, lacrimgenum; lacrimosum
venenum; vapor lcrimas xcitans; - mortal,
gasum letale vel letferum; - natural, gsium
terrgenum; - nervino, gsium nervinum; oil, v. gasoil; - txico, venenum flbile; - venenoso, gsium venenosum; fumus venenosus; - de cocina, gsium coquinrium;
exhalacin de -, gsicus vapor (-oris m); f-

487

gasa
brica de -, officina gsica.

gasa: turunda, ae f. Sin: tnue txtile; lemniscus; linamentum; penicillum; fscia medicamentosa; txtile medicamentrium vel
medicamentosum.

gaseiforme: gasiformis, e. Sin: ariformis;


ariam formam habens.
gaseoducto, v. gasoducto.

gaseosa: gaseosa (vel gasiosa) aqua vel ptio.


Sin: aqua vaporosa; vaporalis vel carbnica
ptio; aqua vel ptio effervescens. Uso: - de
limn, ctrina ptio.
gaseoso: gaseosus sive gasiosus, a , um. Sin:
vaporosus // (que contiene gas) gsium vel
vaporem cntinens, habens.

gasificar: gasificare. Sin: gasiforme vel gaseosum fcere.

gasista: gasrius vel gasirius, ii m. Sin:


faber vel pifex gasrius; gsii domstici distributor.
gasoducto: gasiductus, us m; gsii ductus.
Sin: ductus gasalis.

gasgeno: (aparato destinado para obtener


gases): gasigeneratrium, ii n. Sin: apparatus
gsii generator; gasgenum instrumentum //
(mezcla de bencina y alcohol que se usa para
el alumbrado y para quitar manchas)
gas(i)genum, i n; gas(i)ognium, ii n.
gasoil: gasleum vel gasileum, i n. Sin: gsium oleosum.

gasleo, v. gasoil.

gasolina: gasolina vel gasiolina, ae f; gasiolinum, i n. Uso: cargar -, gasolinam mere

vel parare.

gasolinera: (lancha automvil con motor de


gasolina) v. motolancha // (depsito de gasolina para la venta al pblico) gas(i)olinrium, ii n. Sin: benzinrium; naphtrium;
gas(i)olinae (vel benzinae, vel naphthae) receptculum vel repositrium // (puesto de gasolina para la venta al pblico) gasolinria,
ae f (taberna). Sin: benzinria, naphthria (taberna).
gasomtrico: gas(i)omtricus, a, um.

gasmetro: (sitio y edificio) gas(i)metrum,


i n. Sin: opifcium gsicum // (instrumento
para medir el gas) gas(i)metrum, i n.
gastador: (soldado) miles fber.
gasteroscopio, v. gastroscopio.

gasto: sumptus, us m. Sin: impensa; impndium; expensa; expensum. Uso: gastos de


correo, expensae cursuales; gastos de envo,
missionis impensae vel expensae; gastos de
hoteles, deversoriorum expensae; gastos de
transporte, expensum itneris.

gastralgia: gast(e)ralgia sive -alga, ae f. Sin:


stmachi dolor vel spasmus.

gastrectasia: gast(e)rectsia sive -tasa, ae f;


gasterctasis, -is f. Sin: gastroctsia sive
-tasa; gastroctasis; stmachi dilattio vel
infltio.

gastrectoma: gastrectmia sive -toma, ae f.


Sin: resctio (-onis f) ventrculi.

gastrelcosis: gasterhlcia sive -helca, ae f.


Sin: gastrohlcia; stmachi ulcus (-cris n)
vel ulcertio.
gastricismo: gastricismus, i m. Sin: gstricus

488

gato
morbus.

gstrico: gstricus, a, um. Sin: stmachi


(gen); ad stmachum prtinens.

gastritis: gastrites, is f; gastritis, dis f. Sin:


stmachi inflammtio vel infltio.

gastrorragia: gastrorrhgia sive -rhaga, ae


f. Sin: snguinis e stmacho proflvium vel
fluxus (-us m), flxio vel flctio (-onis f).
gastroscopia: gastroscopia sive -scopa, ae f.
Sin: stmachi inspctio vel explortio.

gastrocele. gastrocele, es f. Sin: stmachi


hrnia.

gastroscopio: gastroscpium, ii n. Sin:


instrumentum stmacho inspiciendo vel explorando.

gastroenterocolitis: gastronterocolites, is f.
Sin: stmachi latiorisque intestini inflammtio.

gastrotoma: gastrotmia sive -toma, ae f.


Sin: stmachi sctio vel cesio (-onis f). Uso:
hacer la -, stmachum secare.

gastroenteritis: gastronterites, is f. Sin: stmachi et intestinorum inflammtio vel infltio; alvi inflammtio.

gastroenterotoma: gastronterotmia sive


-toma, ae f.

gastroestenosis: gastrostensis, -is f.

gastrospasmo: gastrospasmus, i m. Sin: stmachi spasmus (-i m) vel spasma (-tis n);
stmachi cruciatus (-us m).

gastrtomo: gastrtomum, i n.
gata: catta, ae f.

gteau: placenta farta.

gastrointestinal: gastrontricus, a, um.

gastronoma: (arte de preparar una buena


comida) gastronmia sive -noma, ae f. Sin:
ars vel res coquinria; ars vel res culinria;
artis coquinriae normae vel leges.
gastronmico: gastronmicus, a, um. Sin:
coquinrius vel coquinaris; culinrius; ad
artem coquinriam ttinens.

gastrnomo: (persona inteligente en el arte


de la gastronoma) gastrnomus, i m. Sin:
gastronmiae cultor vel studiosus; coquinriae artis peritus // (aficionado a comer regaladamente) homo subtilioris palati. Sin:
homo unct mens.
gastroptosis: gastroptsis, -is f. Sin: stmachi remssio.

gatera: (agujero en pared, tejado o puerta


para que puedan pasar los gatos) cattarola,
ae f. Sin: cattorum vel flium foramen
(-mnis n), ditus (-us m), trnsitus (-us m).
gatesco: felinus vel felneus, a, um. Uso: ojos
-, felnei culi.

gatillo: (en las armas de fuego) lgula, ae f.


Sin: retinculum; mallolus; rostrum; ctulus. Uso: apretar el -, conctere vel addcere
lgulam // (instrumento de hierro a modo de
alicates para extraer muelas y dientes) forceps, cpis f. Sin: forfex (-fcis mf) dentrius
vel dentria; denthrpaga, ae f.

gato: (pequeo mamfero) cattus, i m. Sin:


feles (-is f); aelurus. Uso: - de algalia, felis
prdalis vel marmorata; cattopardus, i m;
como los -, flium modo; fig, hay - ence-

489

gaucho
rrado, intus insdiae sunt; intus est equus
Troianus; fig, dar - por liebre, liquem
fllere, decpere, in errorem indcere; liquem verbis circumdcere; fig, ser como perros y gatos, perpetuas inter se simultates
exercere // (aparato que permite levantar
grandes pesos a poca altura) elevatrum sive
levatrum, i n (currs). Sin: rgata, ae m;
trchlea, ae f; vectis, is m; martinellum, i n;
levationis vel erectionis adiumentum.
gaucho: armentrius Amricae meridianae.

gauss: gaussiana mensura.

gaveta: (tina pequea) gbata, ae f. Sin: scutella; camella; militaris scutella.

gavia: (cofa) cvea, ae f. Uso: - de viga, speculatria cvea; speculatrium carchsium.


gaviln: accpiter, tris m.

gaviota: gvia, ae f. Sin: larus, i m.

gavota: (antigua danza francesa) salttio


gllica.

Gaza: Gaza, ae f. Uso: la regin de -, rgio


Gazae.

gazmoera: (afectacin de devocin) pietatis spcies (-i f). Sin: religionis ostenttio vel
simultio // (afectacin de modestia) pudictiae simultio. Sin: verecndiae affecttio;
pudictia simulata; verecndia ostentata.

gazmoo, a: (que afecta devocin) religionis ostentator vel simulator (-oris m); religionis ostentatrix vel simulatrix (-icis f).
gaznate: (garguero) v. esta voz.

giser, geiser o geyser: geyseriana scaturgo


(-gnis f). Sin: salientes aquae clidae.

geisha: iapnica saltatrix (-icis f). Sin: delectatrix; oblectatrix.

gelatina: gelatina, ae f; gelatinum, i n. Sin:


ius (iuris n) vel isculum concretum. Uso: de fruta, isculum e fructibus concretum.
gelatinoso: gelatinosus, a, um. Sin: concrescens, entis.

gemelo: adj gemellus, a, um. Sin: gminus;


gemellaris. Uso: hermanos -, gmini, orum
mpl; gmini fratres; fratres gemelli; gmini
uniovulares // pl, juego de botones iguales
que se ponen en los puos de la camisa, gminae fbulae. Sin: malloli (-orum mpl);
glbuli gmini; glbuli manuleorum // pl,
doble anteojo, perspiclia, ium npl. Sin: geminatum specillum; duplex perspicillum; gmina specilla. Uso: gemelos de teatro,
perspicilla vel perspiclia theatralia; binculus theatralis; gemelos prismticos, perspicilla prismtica; gemelos de campo,
binculus; gminum telescpium; telescpium geminatum.

Gminis: Gmini, orum mpl. Uso: cpsula


espacial Gminis XII, spatialis cella (vel
cpsula, vel capsa) Gemini XII appellata.
gemir: gmere, ingmere, ingemscere (liqua re, in liqua re, licui rei).

gen o gene: genum, i n; gen indecl. Uso: - de


la dislexia, genum dyslxiae.

genciana: gentiana, ae f.

gendarme: vigil, lis m. Sin: custos (-odis


m); biocolyta, ae m; excbitor; satelles (ltis); armatus, i m; custos pblicus; custos
pblicae securitatis; miles a pblica tutela;
miles a pblica securitate. Uso: - pontificios,
Civitatis Vaticanae excubitores; Pontifciae
excbiae; Pontifcia vgilum cohors; Pontif-

490

generalizacin
cia a pblica tutela cohors.

gendarmera: (cuerpo militar) vgiles, um


mpl. Sin: custodes; biocolytae; mlites a pblica tutela; mlites a pblica securitate //
(cuartel o puesto de gendarmes) vgilum (vel
custodum, vel custodum publicorum) contubrnium vel sttio.
genealoga: genealgia sive -loga, ae f. Sin:
propginum ordo vel sries; origo famliae
vel familiarum; gneris stdium; orginis
descrptio; (en sentido concreto) propago,
gnis f; stirps, stirpis f; gens, gentis f; prognies, i f; sanguis, gunis m; prospia; gentlitas.

genealgico: genealgicus, a, um. Sin: ad genealgiam spectans. Uso: rbol -, stemma,


tis n.
genealogista: genelogus, i m. Sin: descriptor vel investigator propginum, prospiae,
gentilitatis, gneris, stirpis.

generacin: (accin y efecto de engendrar)


procretio, onis f. Sin: ortus, us m; genertio.
Uso: - espontnea, genertio spontnea; a vivente nullo orta genertio vel procretio // (filiacin o descendencia de padres a hijos)
sboles, is f. Sin: prognies, i f; stirps, stirpis
f. Uso: hasta la tercera -, (usque) ad (vel in)
trtiam stirpem // (casta, gnero o especie)
genus, nris n. Uso: la - humana, genus humanum; hminum genus // (conjunto de
todos los vivientes coetneos) aetas, atis f.
Sin: seculum. Uso: la - anterior, aetas suprior; de una - anterior, seculo prior; la presente, haec aetas, praesens aetas; huius aetatis hmines; hmines qui nunc sunt; la - venidera, futura aetas; proles futurorum
hminum; las - venideras, psteri (-orum
mpl); postritas; futura secula; mi -, mea
aetas; muchas -, multa secula hminum.

generador: (aparato o mquina) generatrium, ii n. Sin: mchina generatria; generatrum, i n. Uso: - elctrico, generatrium
elctricum.

general: adj generalis, e. Sin: universus;


communis // en -, generatim. Sin: generliter; universe; in universum; plerumque. Uso:
hablar en -, generatim atque universe loqui;
generatim loqui de liqua re // (jefe superior
en la milicia) dux, ducis m. Sin: ductor; praefectus exrcits; generalis, is m. Uso: - de la
armada, praefectus maior classis; - de divisin, praefectus legionis; divisionis militaris
dux; - de brigada, praefectus vel dux cohortis
miliriae; brigatae ductor // (prelado superior
de una orden religiosa) praepsitus generalis.
Sin: moderator supremus vel generalis; summus magister (-stri m).
generalato: (Mil, empleo de general) ducis
munus (-nris n); (grado de general) ducis
ordo (-dnis m) // (conjunto de los generales
de uno o varios ejrcitos) exrcits (vel exerctuum) duces (ducum) mpl // (oficio o ministerio del general de rdenes religiosas)
generalis (vel summi moderatoris) munus
(-nris n).

generalidad: (calidad de general) generlitas, atis f. Sin: universlitas; univrsitas. Uso:


la - de una idea, notionis commnitas; ntio
communis; ntio late patens // (el mayor nmero) plrimi; mxima pars. Uso: la - del gnero humano, humani gneris univrsitas;
mxima pars gntium; la - de los ciudadanos,
plerique cives; mxima pars cvium; en la de los casos, plerumque // (vaguedad, imprecisin) res vel questio vaga; indefinita ratiocintio. Uso: generalidades, loci communes.
generalsimo: summus praefectus miltiae.
Sin: dux summus exerctuum.

generalizacin: generaliztio, onis f. Sin: ad

491

generalizado
universa accommodtio; rerum dilattio.

generalizado: vulgatus, a, um. Sin: ltius patens.

generalizar: (volver general) generalizare.


Sin: divulgare; liquid commune rddere //
(considerar y tratar de manera general cualquier punto o cuestin) generalizare. Sin:
universe dcere; generatim complecti; ltius
extndere; generliter definire // generalizarse, increb(r)scere. Uso: el uso se ha generalizado, consuetudo incrbuit.
generalmente: generliter. Sin: universe; generatim; plerumque.

generator (Inform), generador (un programa): generatrum, i n. Sin: generatrium.

genrico: genricus, a, um.

gnero: (clase, orden en que se consideran


comprendidas diferentes cosas) genus, nris
n. Uso: - didctico, didasclico, dramtico,
pico, epistolar, filosfico, histrico, lrico,
literario, narrativo, oratorio, pastoral, potico, profano, genus didcticum (vel aptum
ad docendum), didasclicum, dramticum
(vel scenicum), picum, epistolare (vel epistularum prprium), philosphicum, histricum, lricum (vel lyricorum crminum, vel
lricae psis), litterarum (vel scribendi, vel
scriptionis, vel scripturae), narrativum (vel
narrationis), oratrium, pastorale, poticum,
profanum // (mercanca) merx, mercis f. Uso:
- alimenticios, esculentae merces // (tela, tejido) pannus, i m. Uso: - grueso, pannus grossus.
generosidad: magnanmitas, atis f. Sin: liberlitas; nimi magnitudo vel exclsitas.

gentica: gentica, ae f; gentice, es f. Sin:


genesiolgia sive -loga; doctrina (vel disci-

plina, vel res) gentica. Uso: la - moderna,


scintia gentica recentioris tmporis; - molecular, gentice molecularis.
geneticista, v. genetista.

gentico: genticus, a, um. Uso: patrimonio


-, patrimnium genticum.
genetista: gentices (vel doctrinae genticae) studiosus. Sin: (rei) genticae peritus.
geniecillo: homo vel mlier diffcilis.

genio: (grande ingenio, fuerza intelectual extraordinaria) magnum ingnium. Sin: ingnium praestans vel praestantssimum; mens
paene divina // (sujeto dotado de dicha facultad) vir (viri m) summi ingnii. Sin: vir
magno (vel praestantssimo) ingnio preditus. Uso: - de la computadora, peritssimus
in computatris adhibendis; - de los musicales,
summum msici drmatis ingnium; ptimus
mnium in drmatum provncia // (deidad
pagana) gnius, ii m.
genital: adj genitalis, e. Uso: aparato -, genitale, is n // los -, genitlia, ium npl. Sin: partes
genitales. Uso: los - del varn, virlia, ium
npl; los - de la mujer, fminal, lis n.

genitivo: adj genetivus vel genitivus, a, um


// sust casus (-us m) genetivus. Uso: - partitivo, genetivus partitionis.

genzaro: miles ianitirius.

genocidio: genocdium, ii n. Sin: interncio,


onis f. Uso: - de los judos, genocdium iudaeorum.
genoma: genoma, tis n.

genotpico: genotpicus, a, um.

492

geografa
genotipo: gentypus, i m.

geodesmetro: geodaesmetrum, i n.

gentilhombre: (noble que serva en casa de


los reyes) nbilis vir vel homo. Sin: ulicus;
decrio cubiculrius. Uso: - de la corte real,
ex nbili regis aula // (hidalgo) humanssimus vir. Sin: nbilis, is m; nbilis vir; ingnuus homo.

geodesta: (profesor de geodesia) geodesiae


professor // (el que se ejercita habitualmente
en ella) geodaetes, ae m. Sin: terrae mensor;
geodesiae studiosus vel peritus.

gentilidad: gentlitas, atis f. Sin: paganismus; idolorum cultus (-us m).

geodinmico: geodynmicus, a, um. Sin: ad


geodynmicam ttinens.

gentilicio: (perteneciente o relativo al linaje


o familia) gentilcius, a, um. Uso: nombre -,
nomen gentilcium.

gento: multitudo stipata. Sin: stiptio tumultuosa.


gentleman, v. gentilhombre.

gentualla: plebcula, ae f. Sin: popellus, i m.

geodtico, v. geodsico.

geodinmica: geodynmica, ae f; geodynmice, es f. Sin: dynmica terrestris; geodynmica doctrina, disciplina, scintia.

geofagia: geophgia sive -phaga, ae f.

gefago: adj gephagus, a, um // sust


gephagus, i m.

gentuza, v. gentualla.

geofsica: geophsica, ae f; geophsice, es f.


Sin: geophsica doctrina, disciplina, scintia.

geocentrismo: geocentrismus, i m.

geogenia: geognia sive -gona, ae f. Sin:


doctrina (vel disciplina, vel scintia) de terrae
orgine.

geocntrico: geocntricus, a, um. Sin: mdiam terram circmiens; qui (quae, quod)
mdiam terram crcumit.
geocclico: geocclicus, a, um.

geofsico: geophsicus, i m.

geognico: geognicus, a, um. Sin: ad geogniam spectans.

geoda: geodes, is n.

geodesia: geodesia, ae f. Sin: terrae metiendae doctrina, disciplina, scintia; de terra metienda (vel de terrae mensura) doctrina.
geodsico: geodeticus, a, um. Sin: ad geodesiam prtinens.

geodesimetra: geodaesimtria sive -metra,


ae f.

geognosia: geognsia sive -gnosa, ae f. Sin:


de terrae sedimnibus doctrina, disciplina,
scintia.
geogona, v. geogenia.

geognico, v. geognico.

geografa: geogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: terrarum descrptio; terrarum orbis descrptio.

493

geogrfico
geogrfico: geogrphicus, a, um. Sin: ad
geogrphiam prtinens.

gegrafo: gegraphus, i m. Sin: geogrphiae


cultor, studiosus, peritus.
geoide: geides, is m.

geologa: geolgia sive -loga, ae f. Sin:


terrae conformationis doctrina, disciplina,
scintia.
geolgico: geolgicus, a, um. Sin: ad geolgiam ttinens.

gelogo: gelogus, i m. Sin: geolgiae cultor


vel studiosus.

geomagntico: geomagnticus, a, um.

geomancia o geomanca: geomntia sive


-manta, ae f.

geomntico: adj geomnticus, a, um. Sin: ad


geomntiam spectans // sust geomantis vel
geomantes, is m. Sin: geomntiae arte fatdicus, faticanus, fatloquus, harolus.
gemetra: gemetres, ae m. Sin: geomtriae
cultor, peritus vel peritssimus.

geometra: geomtria sive -metra, ae f; geomtrice, es f; geomtrica, orum npl. Sin:


rtio geomtrica. Uso: - analtica, descriptiva, en el espacio, euclidiana, logartmica,
plana, geomtria analtica, descriptiva, spatialis (vel sptii), euclidiana, logarthmica,
plana; conocer la -, geomtrica didicisse; resolver un problema de -, geomtricum quiddam explicare.
geomtricamente: geomtrice.

geomtrico: geomtricus, a, um.

geopoltica: geopoltica, ae f.

geopolticamente: geopoltice.

geopoltico: geopolticus, a, um.

geoqumica: geochmica vel geochmica, ae


f; geochmice vel geochmice, es f. Sin: geochmia sive -chema; geochmia sive -chima;
geochmica doctrina, disciplina, scintia.
Georgia: Gergia, ae f.

georgiano: adj georgianus, a, um // sust


Georgianus, i m.
geosfera: geosphaera, ae f.

geosttica: geosttica, ae f. Sin: geosttica


doctrina, disciplina, scintia; doctrina de crporum aequilibritate.

geotermia: (calor interno de la Tierra) geothrmia, ae f. Sin: terrestris calor // (parte de


la geologa, que estudia la temperatura del
globo terrestre y dems fenmenos trmicos
interiores) geothrmica, ae f. Sin: geothrmica disciplina, scintia, rtio; doctrina de
terrestris caloris varietate vel vcibus.

geotrmico: geothrmicus, a, um. Sin: ad


geothrmiam vel ad geothrmicam prtinens.

geotropismo: geotropismus, i m.

geranio: gernium vel gernion, ii n. Sin:


pelargnium odoratssimum.

gerente: procurator, oris m. Sin: curator; administrator; negotiorum gestor vel curator.

geriatra: geriatrus, i m.

geriatra: geriatra, ae f. Sin: senectutis medicina.


494

gimnasia
geritrico: gerocmium sive -comum, ii n.
Sin: gerontocmium sive -comum; gerotrphium; senum hosptium.

gerifalte: (halcn de gran tamao) bteo,


onis m. Sin: esalon, onis f.
germanio: germnium, ii n.

germanismo: germanismus, i m.

germanista: germanista, ae m. Sin: germanicarum litterarum studiosus; sermonis vel iuris


germnici peritus.
germinal: germinalis, e.

germinar: germinare. Sin: egerminare, congerminare, progerminare; germinscere; pullulare; grmina fndere, effndere, prere,
sprgere.
germinativo: germinativus, a, um. Sin: germinatrius.
gerontocomio, v. geritrico.

gerontocracia: gerontocrtia sive -crata, ae


f. Sin: senum domintio.

gerontoiatra: gerontoiatra, ae f.
senum cura.

Sin:

gerontologa: gerontolgia sive -loga, ae f.


Sin: morborum senlium stdium.

gerontlogo: gerontlogus, i m.

gerundio: gerndium, ii n. Uso: - simple, gerndium simplex vel praesens; - compuesto,


gerndium compsitum vel praetritum.
gerundivo: adj gerundivus, a, um // sust
gerundivum, i n. Sin: gerundivus modus.

gestaltismo, v. estructuralismo.

gestatorio: gestatrius, a, um. Uso: silla -,


sella gestatria.

gesticulacin: gesticultio, onis f. Sin: gestus, us m.

gesticulador, ra : gesticulator, oris m; gesticulatrix, cis f. Sin: gesticulrius m; gesticulria f.

gesticular: gesticulari. Sin: gestum gere, fcere, pnere; gestu demonstrare, significare,
uti.
geyser , v. giser.

Ghana: Gana, ae f.

ghans: adj ganensis, e // sust Ganensis, is


m.
ghetto, v. gueto.

gibosidad: gibbsitas, atis f.


giga: parva cthara.

gigantesco: gigantus, a, um. Sin: immanis,


e; ingens, entis; immensus. Uso: mole -,
moles giganta; obra -, opus gigantum.
gigantismo: abnormis magnitudo.
gilbert: mensura gilbertiana.

gimnasia: (arte de desarrollar y fortalecer el


cuerpo) gymnstica, ae f; gymnstice, es f.
Sin: palestrica; ars gmnica, gymnstica,
palestrica, exercitatrix. Uso: - especial,
gymnstica specialis; - sueca, respiratoria,
militar, educativa ..., exercittio sucica, spirbilis vel spirandi, militaris vel militria,
institutria vel ad corpus colendum ... ; - con

495

gimnasio
aparatos,
gymnstica
instrumentalis;
gymnstica quae appartibus exercetur; - sin
aparatos, gymnstica quae sine appartibus
exercetur; gymnstica quae in solo fit; - de
cmara, cubicularis exercittio; maestro,
profesor de -, palestricus praeceptor, magister, doctor; palestricae artis praeceptor //
apasionarse por la -, ldicras exercendi consuetdines adamare; aplicarse o dedicarse a
la -, palaestrae peram dare; ad (vel in) corporis exercitationem se conferre; crporis
exercitationi se ddere vel se trdere; aprender -, palaestram dscere // fig, - mental, exercittio ingnii. Sin: mentis agittio. Uso:
hacer - mental, exercere ingnium (o, segn
el sentido, memriam).

gimnasio: (lugar destinado a ejercicios gimnsticos) gymnsium, ii n. Sin: palaestra, ae


f; aula athltica vel gymnstica. Uso: jefe, director del -, gymnasiarchus, i m ; gymnasiarcha vel gymnasiarches, ae m; frecuentar el -,
gymnsium frequentare; in palaestram itare
// (centro de enseanza media) gymnasium, ii
n. Uso: - clsico, gymnsium clssicum;
alumnos del -, gymnsii alumni vel discpuli;
scholares gymnsium frequentantes; director
del -, gymnsii rector, moderator, praeses
(-sdis m); profesor de -, gymnsii professor.

gimnasta: palaestrita, ae m. Sin: palestricus;


gymnastes, ae m; gymnsticus; gmnicus.

gimnstica, v. gimnasia.

gimnstico: gmnicus, a, um. Sin: gymnsticus; palestricus. Uso: competicin -, gmnicum vel palestricum certamen; certtio
crporum; competicin - masculina, femenina, gmnicum certamen inter viros, inter
muleres; competicin - individual, gmnicum certamen inter viros sngulos vel inter
muleres sngulas; competicin - por equipos,
certamen inter viros vel inter muleres per
manpulos; competicin - en la barra, en las

paralelas, en las anillas, certamen gmnicum inter viros (vel muleres) tigno adhbito,
tignis parallelis adhbitis, nulis adhbitis;
competicin - en el caballo con arzones, certamen gmnicum inter viros vel inter muleres equo lgneo manbriis instructo;
ejercicios -, crporis exercitationes; gmnicae exercitationes; gmnicus usus; palestrici
motus; ludi gmnici, gymnstici, palestrici;
firmandi crpora exerctia vel stdia; exhibicin -, gmnicum spectculum.
gin, v. ginebra.

ginebra: (vlida) ptio iunpera. Sin: aqua


vitae (vel aqua ardens) iunpera.

gineceo: gynaecum, i n; gynaecum, ii n.


Sin: conclve mulerum.

ginecocracia: gynaecocrtia sive -crata, ae


f. Sin: mulerum domintio.

ginecofobia: gynaecophbia sive -phoba, ae


f. Sin: muleris vel mulerum pavor, terror,
metus, timor (miedo morboso a las mujeres);
muleris vel mulerum horror, tedium,
dium (aversin morbosa a las mujeres).

ginecografa: gynaecogrphia sive -grapha,


ae f.

ginecloga: gynaecloga, ae f. Sin: mulerum mdica.


ginecologa: gynaecolgia sive -loga, ae f.

ginecolgico: gynaecolgicus, a,um.

gineclogo: gynaeclogus, i m. Sin: mulerum mdicus.


gipsfero: gpsifer, fra, frum.

gipso: gypsum, i n.

496

glaucoma
gipsfilo: gypsphilus, a, um.

gipsografa: (procedimiento de estampacin


en yeso) gypsogrphia sive -grapha, ae f //
(estampa que se obtiene por este procedimiento) gypsogrphica imago; imago gypsogrphice impressa; exemplar e gypso factum.
gipsmetro: gypsmetrum, i n.

Sin: dianthus caryophyllus.

girmetro: gyrmetrum, i n. Sin: celeritatis


orbis index (-dcis mf).
giroscopio: gyroscpium, ii n.

girosttico: gyrostticus, a, um.


girstato: gyrstatum, i n.

gira: lustrtio, onis f.

gis: creta, ae f.

giralda, v. veleta.

girndula: rota ignvoma. Sin: pegma ignvomum; gneus turbo (-binis m). Uso: - encendidas, gneae rotae; gnea pgmata; se
encienden las -, pgmata incenduntur.

girar: - a la derecha, a la izquierda, dextrorsus ( vel dextrorsum, dextroversum), sinistrorsus (vel sinistrorsum, sinistroversus) se
vrtere // (moverse alrededor o circularmente) flecti in gyrum. Sin: gyros dare; in
gyros ire.
girasol: heliotrpium, ii n. Sin: helianthus
(-i m); solsquium; solago, gnis f; herba
(-ae f) solstitialis vel solaris.
giratorio: volbilis, e. Sin: verstilis; versbilis; gyratrius.

giro: (letra, libranza de comercio) tssera


nummria. Sin: nummria chrtula, scheda,
schdula, scdula. Uso: - postal, mandatum
cursuale, cursrium, tabellrium, fiscale;
cursualis tssera; nummria scdula pblici
cursus; nummrium pblici cursus mandatum; por - postal, cursuali usurpata schdula
// (estructura especial de la frase) dctio, onis
f // (movimiento circular) gyrus, i m. Sin:
circitus, us m, mbitus, us m.
girofl: caryophyllon vel caryophyllum, i n.

gitano: zngarus vel cngarus, i m. Sin: tziganus; hamaxbius; nomas, dis; homo errabundus; en pl tambin vagae gentes; nullam
certam sedem habentes // (fig, errante y sin
domicilio fijo) v. bohemio.
glaciar: glacirium, ii n. Sin: glaciata moles
vel massa; glaciatae moles (-ium fpl) vel massae; glaciatus acervus vel cmulus. Uso: - perenne, glacirium perenne, perpes (-tis),
perptuum.
glaciologa: glacilgia sive -loga, ae f.
glaciolgico: glacilgicus, a, um.
glacilogo: glaclogus, i m.

glagoltico: glagolticus, a, um.

glndula: glndula, ae f. Uso: - adrenal o suprarrenal, lacrimal, pancretica, pineal, salival, tiroidea, glndula suprarenalis,
lacrimalis, pancretica, pinealis, salivalis,
thyroida.
glanduloso: glandulosus, a, um. Sin: glndulae vel glandularum (gen).

glasnost: perspicitas, atis f.

glaucoma: glaucoma, tis n.

497

glicemia
glicemia: glychemia sive glychaema, ae f.

globulina: globulina, ae f.

glicerofosfato: glycerophosphatum, i n.

gloria: glria, ae f. Sin: laus, laudis f // (cntico religioso que empieza por las palabras
Gloria a Dios en las alturas) carmen gloria.

glicerina: glycerina, ae f; glycerinum, i n.


Sin: leum glycerinum.
glicina: glycen, cnis n. Sin: glcine multiflora vel fruticosa; wistaria vel vistria sinensis. Uso: racimo de -, vistriae sinensis
corymbus (-i m).

glicognesis: glycognesis, -is f.

glicgeno: adj glycgenus, a, um // sust glycgenum, i n.


glicosa, v. glucosa.

glicosmetro: glycos(i)metrum, i n.

glicosuria: glycosria sive -sura, ae f. Sin:


glucosria sive -sura, ae f.

glptica: glptica, ae f. Sin: glptica ars.

gliptografa: glyptogrphia sive -grapha, ae


f.
gliptologa: glyptolgia sive -loga, ae f.

glbulo: glbulus, i m. Uso: - blanco, rojo,


glbulus albus, ruber.

glorieta: trchila, ae f. Sin: trchilae, arum fpl;


prgulae, arum fpl.

glorificacin: glorifictio, onis f. Sin: clarifictio.


glorificar: glorificare. Sin: clarificare.

glosa: glossa, ae f. Sin: explantio; interprettio; annottio.

glosador: explanator, oris m. Sin: interpres,


tis m; interpretator; annotator.
glosalgia: glosslgia sive -alga, ae f. Sin: linguae dolor.

glosar: explanare. Sin: interpretari; annotationem appnere.


glosario: glossrium, ii n.

gliptoteca: glyptotheca, ae f.

global: nteger, gra, grum. Sin: communis;


generalis.

globalizacin: globaliztio, onis f. Sin: globalismus.

globo: globus, i m. Sin: follis, is m. Uso: aerosttico, globus vel follis arius, arostticus, arstatus; follis voltilis; - dirigible, follis dctilis; v. zepeln // - terrqueo o
terrestre, globus terrqueus // - de juguete o
adorno. follculus, i m. Sin: glbulus.

glosema: glossema, tis n. Sin: vox obsoleta,


rara, peregrina, explicatione ndigens.
glosemtica: glossemtica, ae f.

glosista, v. glosador.

glosologa: glossolgia sive -loga, glottolgia sive -loga, ae f. Sin: linguarum doctrina
vel stdium. Uso: el que estudia la -, glottlogus.
glosopeda, v. aftosa.

498

gobernar
glosopleja: glossoplgia sive -plega, ae f.
Sin: linguae parlysis, -is f; linguae nervorum
resoltio.

glotologa, glottolgia sive -loga, v. glosologa.

glotolgico: glottolgicus, a, um. Sin: ad


glottolgiam ttinens.
glotlogo: glottlogus, i m.

glotn: adj vorax, acis. Sin: gulosus; gulae


vel ventri dditus // sust hlluo, onis m. Sin:
gulo, onis m; gneo, onis m; homo edax;
lurco, onis m; gmia, ae m; abligurrtor. Uso:
ser -, ligurrire; ventri dditum esse // (animal
rtico) gulo borealis.
glotonera: hellutio, onis f.
glucgeno, v. glicgeno.

glucometra: glycomtria sive -metra, ae f.

glucmetro: glucmetrum, i n.

glucosa: glucsium, ii n. Sin: glycosum, i n;


glycsium, ii n; sccharum amylceum.

glucosuria, v. glicosuria.

gluten: gluten, tnis n; gltinum, i n.

gnomon: gnomon, nis m.

gnomonista: gnomnicus, i m.

gnoseologa: gnoseolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina de cognoscendi facultate, orgine ac natura.

gnoseolgico: gnoseolgicus, a, um.

gnosticismo: gnosticismus, i m. Sin: gnosticorum doctrina vel heresis (- is f).


gnstico: adj gnsticus, a, um // sust gnsticus, i m.
goal, v. gol.

gobernador: (jefe superior de una provincia


o territorio) praefectus, i m. Sin: gubernator;
rector; moderator; procurator; praeses (-sdis
f). Uso: - de una provincia, provnciae praefectus vel gubernator.
gobernanta: doms moderatrix (-icis f). Sin:
rerum domesticarum praeses (-sdis f).

glutinosidad: glutinsitas, atis f. Sin: viscsitas; vis glutinativa vel glutinosa.


gnmico: gnmicus, a, um.

gnomnico: gnomnicus, a, um.

gobernacin: praefectura, ae f. Sin: praefecti


vel gubernatoris dgnitas, munus; gubernatoratus, us m. Uso: sede de la -, aedes (-ium fpl)
praefecturae; gubernatoris sedes (-is f); - de
la Ciudad del Vaticano, Vaticanae Civitatis
Praefectura (el cargo); Sedes vel Paltium
Praefecturae Vaticanae Civitatis (la sede).

glucemia, v. glicemia.

glutinoso: glutinosus, a, um. Sin: viscosus.

gnomnica: gnomnica, ae f; gnomnice, es f.

gobernante: (el que gobierna la cosa pblica) rei pblicae moderator, praefectus, gubernator, rector. Sin: civitatis rector; nationis
moderator. Uso: los -, rerum publicarum rectores.

gobernar: - un Estado, civitatem (vel rem


pblicam) rgere vel moderari; pblicae rei

499

gobierna
praesse; clavum rei pblicae tenere; rei pblicae guberncula tractare vel moderari.

gobierna, v. veleta.

gobierno: (accin de gobernar) administrtio, onis f Sin: guberntio; procurtio; modertio // (- de un Estado) imprium, ii n.
Sin: summa imprii; rei pblicae rctio, administrtio, procurtio, moderamen (-mnis
n) // (constitucin poltica; forma de gobierno) constittio, onis f. Sin: rgimen
(-mnis n); rei pblicae vel civitatis tempertio, forma, genus (-nris n); rei pblicae
gubernandae (vel moderandae) rtio. Uso: absoluto, domintio; - aristocrtico, imprium aristocrticum; optimtium (vel optimatum) dominatus (-us m) vel arbtrium; - civil,
militar, eclesistico, imprium civile, militare, ecclesisticum; - comunista de Corea
del Norte, rgimen communsticum Corae
Septentrionalis; - constituido, res pblica
constituta; - demaggico, multitudinis dominatus vel imprium; - democrtico, imprium democrticum, populare, ppuli; cvitas
(vel rtio, vel res pblica) popularis; - desptico, imprium despticum; - espaol, rgimen hispnicum; - federal de Alemania,
Germniae rgimen foederale; - monrquico,
imprium monrchicum; dominatus rgius;
regale genus civitatis; genus rgiae civitatis;
- oligrquico, oligrchicus dominatus; paucorum imprium, domintio, potntia; - personal, singulare imprium; - provisional,
rgimen temporrium; - republicano, res pblica; - tirnico, unus dominatus; - de Gran
Bretaa, administrtio britnnica, - del
Japn, rgimen Iapniae vel iapnicum;
cambio de -, commuttio rei pblicae // (conjunto de los ministros superiores de un Estado) gubernatores, um mpl. Sin: rei
pblicae moderatores vel rectores; summi rei
pblicae moderatores; qui rei pblicae praesunt; qui rei pblicae (vel rem pblicam) moderantur; qui civitatis imprium btinent; qui

summam imprii in civitate btinent; qui clavum rei pblicae tenent // jefe de -, praepsitus regmini // sede del -, sedes (-is f)
regminis. Sin: aedifcium regminis.
gobio: gbius, ii m; gbio, onis m.

godo: adj gthicus, a, um // sust Gothus, i m.

gol: rete, is n. Sin: porta; meta; iactus (-us m)


vlidus. Uso: hacer o meter -, follem in rete
(vel in portam) impllere, compllere, impngere, ingrere, immttere, inferre; rete violare; invdere metam; iactum vlidum
cnsequi vel adipisci; no fue -, iactus non fuit
vlidus; Madrid-Barcelona: 4 a 3, Matritenses - Barcinonenses 4 : 3; Matritenses adversus Barcinonenses (sobrent pugnantes)
quattuor ad tria, vel quattuor prae tribus (sobrent tulerunt vel reportaverun puncta).

gola: (embocadura estrecha de un puerto o


ro) stium, ii n.

goleta: lembus, i m. Sin: navcula; myparo,


onis f.

golf: (juego nacional escocs) pilamlleus, i


m. Sin: pagnica, ae f; pilae malleique ludus;
follis fustisque ludus. Uso: jugar al -, pilamlleo vel pagnic ldere.

golfillo, v. pilluelo.

golfista: pilamalleator, oris m. Sin: pilamllei


lusor; follis fustisque lusor.

golfo: (parte del mar que penetra en la tierra) sinus, us m. Sin: incurvum litus (-tris
n). Uso: - Prsico, Sinus Prsicus; - de Mxico, Sinus Mexicanus // (pilluelo) v. esta
voz.
goliardesco: golirdicus, a, um. Sin: goliardorum (gen). Uso: poesas -, crmina goliar-

500

gndola
dorum.

goliardo: (dado a la gula y a la vida desordenada) dissolutus, a, um. Sin: luxuriosus //


(En la Edad Media, estudiante o clrigo vagabundo que llevaba vida irregular) goliardus, i m. Sin: scholsticus vel clricus vagus,
vagans, errans, errabundus, errneus.
golilla: (pauelo alrededor del cuello) focale,
is n.
gollera, v. golosina.

golosina: cuppdia, ae f vel cuppdium, ii n;


en pl, platos exquisitos. Sin: crustum; crstulum; placenta; esca (vel daps, dapis f) conquisita vel exquisita; cibus exquisitus vel
suavssimus. Uso: vendedor de golosinas,
cuppedinrius, ii m.

golpe: (encuentro repentino y violento de dos


cuerpos) ictus, us m. Sin: percssio, onis f;
plaga, ae f. Uso: (en el juego del tenis) - derecho, ictus directus; - revs, ictus inversus //
(actuacin violenta y rpida) ictus. Sin: mpetus, us m. Uso: - terrorista, ictus terrorsticus; - de estado, subitnea convrsio rerum;
publicarum rerum repentina (vel violenta)
muttio; - militar, rerum muttio a viris militribus violenter effecta // - bajo, ictus inferior; de -, sbito; de un -, semel; - de gracia,
ictus letalis; - de mano, insdiae, arum fpl;
dar un - de estado, rem pblicam vi mutare.

golpear: - la puerta, stium pulsare; golpearse el pecho, perctere pectus.

goma: gummis, is (ac -im; abl -i vel -e; gen


pl -ium) f; gummi indecl; cummis, is f;
cummi indecl. Sin: gumma, ae f; gumen vel
gummen, mnis n; gluten, tnis n; gltinum.
Uso: - arbiga, gummis arbica; - artificial,
sinttica, cummis artificialis; cummis arte
(vel artifcio) compsita; - elstica, gummi

elsticum; flxilis gummis vel flxile


gummi; - vulcanizada, gummis vulcanizata;
- de borrar, gummis vel cummis deltilis;
gummi vel cummi deltile; - de mascar, v.
chicle // de -, gmmeus vel cmmeus; e
cummi // (pneumtico) pneumtica gummis
vel cummis; pneumticum gummi vel cummi
(indecl).
gomapluma: gummis (vel cummis) plmea;
gummis pluma (-ae f). Sin: cummis levis vel
mollssima; cummi (indecl) leve vel mollssimum. Uso: de -, e gummi plmea; e cummi
(indecl) plmeo.

gomar: gummi (vel cummi) illnere vel ngere.


gomina, v. fijador.

gomista: gmmium vel cmmium vnditor.

gomosidad: gumminosa vel cumminosa natura. Sin: gmmea fcies; cummatus humor.

gomoso: (de la naturaleza de la goma) gummosus vel cummosus, a, um. Sin: cmmeus;
cumminosus; glutinosus; viscosus // (petimetre) v. esta voz.

gnada: gonas, dis f. Sin: glndula genitalis.

gonagra: gonagra, ae f. Uso: sufrir de -, gnibus laborare.

gonalgia: gonlgia sive -alga, ae f. Sin: gnuum dolores.

gonartritis: gonarthritis, dis f.

gndola: (barco chato de remos) vneta


cymba vel cmbula. Sin: vneta linter (-tris
f), navcula, navicella; vnetus thalamegus;
navis cubiculata.

501

gondolero

gonfalonier, v. confalonier.

gordiano: gordianus, a, um. Uso: nudo -,


gordianus nodus; iugum Grdii // (fig, cualquier nudo muy enredado o difcil de desatar) inexplicbilis lqueus vel nodus // (fig,
dificultad insoluble) res difficllima, inexplicbilis, inextricbilis, insolbilis. Sin: nodus
diffcilis.

gong: cmbalum aneum. Sin: discus ereus;


cmbalum vel pndulum asiticum; gongum.

gorgojo: curclio, onis m.

gondolero: naviculrius, ii m. Sin: cymbae


vel cmbulae gubernator; magister thalamegi; magister navis cubiculatae

gonfaln: vexillum, i n. Sin: signum.


gonfaloniero, v. confalonier.

gongorino: adj inflatus, a, um. Sin: tmidus


// sust inflatus vel tmidus scriptor.

gongorismo: gongorismus, i m. Sin: sexcentismus, i m ; rtio dicendi gongoriana vel


Gngorae prpria; inflatum dicendi genus
seculi sptimi dcimi // (imitacin de Gngora) pretiosismus, i m. Sin: gongorianum
lenocnium; gongoriana affecttio; inflatum
dicendi genus.

gongorista: gongorista, ae m. Sin: Gngorae


studiosus; gongorismi peritus; sexcentsticus
scriptor vel auctor.
gonigrafo: gonigraphum, i n.

goniometra: goniomtria sive -metra, ae f.


Sin: goniomtrica disciplina, scintia; metiendis ngulis doctrina; de metiendis ngulis
ars.
gonimetro: gonimetrum, i n. Sin: instrumentum ngulis metiendis.
gonococo: gonococcus, i m.

gonorrea: gonorrhoea, ae f. Sin: genitalis sminis profsio; purulenta urethrae inflammtio.


Google, v. buscador.

gordo: adj pinguis, e. Sin: adpeus; obesus //


sust homo pinguis.
gorgonzola: cseus argentiensis.

gorgoritear, v. gorjear.
gorgorito, v. gorjeo.

gorguera: (adorno de lienzo alechugado,


para el cuello) limbus, i m.

gorjear: cantilare. Sin: vibrissare; vibrare;


tinnire; fritinnire, minurrire, tinnitare; garrire; vibrato cantu auras ferire; (de cantantes) cantilare; vocem vel cantum flctere,
inflctere, vibrare; vocem in cantando crispare; trmulo vocem inflctere cantu.

gorjeo: grrulus cantus (-us m). Sin: ( de


aves) intortus vel vibrans sonus; tinnitus, us
m; garritus, us m; (de cantantes) tnnula vox;
vocis modultio; cantus vel vocis flexiones.

gorra: pleus, i m; pleum, i n (para hombres); mitella, ae f (para mujeres). Sin: captulum, i n; cpitis tgimen (-mnis n). Uso: de lana, lneus apex (pcis m); - de pelo, de
piel, con pelo, pleus vel ptasus pellceus;
galerus vel galerum; - de plato, pleus planus;
- con visera, galerus, i m vel galerum, i n;
pleus cum proiectura // cubierto con la -, con
la - puesta, galeritus, a, um.

gorrero: (que hace gorras) galrifex, fcis m.

502

grada
Sin: pileorum rtifex; galerorum pifex //
(que vende gorras) pileorum vel galerorum
vnditor.
gorrita o gorrito: pilolus, i m. Sin: galerculum, i n.

gorro: pleus, i m; pleum, i n. Sin: apex, picis m. Uso: - cataln, pleus cataloniensis; frigio, apex phrgius; - vasco, pleus vascnicus; - de dormir, pleum nocturnum.

gota: Med arthritis, dis f. Uso: - de las


manos, chiragra, ae f; - en los pie s, podagra,
ae f.

gotera: (sitio en que cae el agua de los tejados) v. alero.


gotero, v. cuentagotas.

gtico: gthicus, a, um. Uso: arte -, ars gthica; caracteres -, ltterae gthicae; escritura
-, scriptura gthica; iglesia -, gothica ecclsia, lengua -, lingua gthica; sermo gthicus.

gotoso: adj guttosus, a, um. Sin: arthrticus;


articulrius; gutt laborans // sust homo
arthrtide (articulorum vel rtuum inflammatione) laborans; homo articulari vtio affectus; qui articulari vtio affcitur.

gourmet, v. gastrnomo.

gozo: - intelectual, nimi voluptas vel oblectamentum.

grabacin: incsio, onis f. Sin: incisus, us m;


incisura; inscrptio; excptio; suscptio; caelatura (con cincel); scalptura vel sculptura
(con buril); caelandi ars. Uso: - digital, incsio digitalis; - fonogrfica, magnetophnica
incsio; - de un disco, (phonogrphici) orbis
incsio; - en madera, xylogrphia; - sobre
cobre, chalcogrphia; - sobre piedra, litho-

grphia.

grabado: (arte de grabar) v. grabacin //


(obra grabada) caelatura, ae f, caelamen,
mnis n, caelatum opus (con cincel); scalptura vel sculptura (con buril). Sin: imago impressa vel expressa. Uso: - en cobre, imago
chalcogrphica; imago aere insculpto impressa; - en colores, imago colribus ornata.

grabador: (persona que profesa el arte del


grabado) incisor, oris m. Sin: scalptor sive
sculptor (con buril); caelator (con cincel) //
(magnetfono) magnetphonum sive -tophnum, i n; magnetophnium. Sin: instrumentum magnetophnicum; capsella magntica;
mchina echica; instrumentum sonis
perscribendis; - de cassettes, casetphonum
sive -tophnum..
grabadura, v. grabacin.

grabar: incdere Sin: imprmere; inscrbere;


caelare (con cincel); sclpere, sclpere,
insclpere (con buril). Uso: - levemente, scarifare, scarificare; - en un disco, liquid in
disco incdere; liquid in phonogrphico orbe
(vel in disco) imprmere; - un discurso, orationem magnetphono (vel magnetophnice)
excpere, recpere, suscpere, inscrbere //
(fig, fijar hondamente) insclpere. Sin: fgere, inscrbere (in nimo, in mente).

gracia: la - de Dios, divina grtia. Uso: accin de gracias, gratiarum ctio; por - obtenida, voti sui compos factus; dar gracias por
algo, grates gere; grtias (mximas) gere
licui pro liqua re; gracias!, grtias tibi (vel
vobis)!; grtias (tibi vel vobis ago); muchas
-!, grtias plrimas (tibi vel vobis ago)!

gracioso: (chistoso) lpidus, a, um. Sin: festivus; iucundus.

grada: (peldao) gradus, us m. Sin: scalarum

503

gradacin
gradus // (cada uno de los bancos escalonados de un anfiteatro) cveae subsllium //
(especie de rastro) crates vel cratis (-is f)
(dentata). Sin: (h)irpex, pcis m; occa; rastrum.

gradacin: gradtio, onis f. Sin: gradus, uum


mpl; (serie) index (-dcis mf) gradatus vel
gradata; per gradus distribtio. Uso: - de sonidos, sonorum gradus; gradaciones y desarrollos sucesivos, gradus processusque.

gradera: grduum ordo, dispostio, sries.


Sin: gradus, uum mpl; scalae, arum fpl. Uso:
dispuesto en -, gradatus, a, um; graderas del
estadio, stdii gradus (-uum mpl), gradationes, cnei.

grado: (peldao, escaln) gradus, us m. Sin:


ascensus, us m. Uso: es talentoso en alto -,
summo ingnio preditus est; hay muchos en la virtud, in virtute multi sunt ascensus;
alcanzar el ms alto - de la virtud, virtutis
praestntiam cnsequi; llegar al ms alto de perfeccin, de desarrollo (de una capacidad), ad summum pervenire; llevar una obra
al ms alto - de perfeccin, peri fastgium
impnere; por grados, gradatim; subir a un ms elevado, ascndere altiorem gradum; altiorem (dignitatis) gradum cnsequi // (cada
una de las divisiones del termmetro) gradus,
us m. Uso: - de temperatura, temperaturae
vel temperationis gradus; - de Celsius, - centgrado, gradus celsianus; 40 - de calor, quadraginta gradus celsiani caloris; 60 - bajo
cero, sexaginta gradus sub (vel subter, vel
infra) zerum vel sub zerum nmerum; de
cinco - en la escala de Richter, quinque grduum scalae richterianae // (en la masonera)
grados inferiores, gradus inferiores; - supremos, gradus supremi; masn de 30 -, masso
(-onis m) sublimis gradus tricsimi //
(proximidad entre parientes) affinitatis gradus. Sin: gradus cognationis; vnculum propinquitatis. Uso: no tener ningn - de

parentesco con uno, nullo gradu liquem


contngere // (cada uno de los diversos estados, valores o calidades que, en relacin de
mayor a menor, puede tener algo) gradus, us
m. Uso: - de latitud, de longitud, gradus latitdinis, longitdinis; intensidad de siete segn la escala de Richter, vis septem grduum richterianorum // (cada una de las 360
partes iguales en que puede dividirse la circunferencia) gradus, us m // (manera de significar la intensidad relativa de los
calificativos) gradus, us m. Uso: - positivo,
comparativo, superlativo, gradus positivus,
comparativus, superlativus // (ttulo y honor
que se da en las universidades al que se grada en una facultad o ciencia) gradus, us m.
Sin: ttulus; gradus acadmicus; dgnitas et
nomen. Uso: - de doctor, doctoris gradus;
doctoris dgnitas ac nomen; conseguir el - de
doctor en letras, ad litterarum doctoris dignitatem pervenire; litterarum doctoris gradum ssequi vel obtinere // (en la carrera
militar) gradus, us m. Sin: ordo, dnis m. Uso:
los - inferiores y superiores, inferiores et superiores gradus; ascender de -, amplioris rdinis feri; tiene el mismo - en el ejrcito,
eundem rdinem in exrcitu ducit // (voluntad, gusto) comprobtio, onis f. Uso: de - o
por fuerza, velis nolis; de buen -, libenter; libenti nimo; libens, entis (si se trata de dos o
ms, libentes); de mal -, invitus (si se trata
de dos o ms, inviti); coactus (tratndose de
dos o ms, coacti).
graduable: gradubilis, e. Sin: in gradus discernendus, distribuendus, distinguendus.

graduacin: (divisin en grados) gradutio


vel gradtio, onis f. Sin: per gradus distnctio,
dispostio // (colacin de grados acadmicos)
grduum (academicorum) colltio (-onis f).

graduado: (dividido en grados) grdilis, e.


Sin: gradatus; in gradus diductus, distinctus;
per gradus divisus, distinctus, distributus //

504

grajo
(que posee ttulo acadmico) gradu (acadmico) ornatus vel exornatus, decoratus, preditus, potitus. Uso: - en filosofa, in
philosphia doctoris gradu ornatus; in philosphia doctor renuntiatus.

gradual: gradualis vel gradalis, e. Uso: salmos -, graduales psalmi; cntica grduum vel
ascensionum.
gradualmente: modo graduali. Sin: gradatim; per gradus; pedetemptim vel pedetentim.

graduando: gradu (acadmico) decorandus,


ornandus, honestandus, donandus. Sin: (acadmicum) gradum adepturus. Uso: - en filosofa, teologa, medicina..., philsophus,
thelogus, mdicus (pblico diplmate) renuntiandus; - de bachiller, de licenciado, de
doctor, baccalureus, licentiatus, doctor renuntiandus vel futurus.

graduar: (conceder un ttulo universitario)


ttulum (baccalaureats, de bachiller; licntiae, de licenciado; doctorats vel lureae, de
doctor) conferre. Sin: ad gradum promovere.
Uso: - de bachiller, de licenciado, de doctor,
baccalureum, licentiatum, doctorem renuntiare // (en las carreras militares, conceder
algn grado) liquem rdinem deferre licui
// (dividir y ordenar una cosa en una serie de
grados o estados correlativos) per gradus
(vel gradatim) divdere, distnguere, distribere, dispnere. Sin: in gradus didcere.

graduarse: ttulum (baccalaureats, de bachiller; licntiae, de licenciado; doctorats


vel lureae, de doctor) adipisci. Sin: liquem
gradum ssequi, cnsequi, adipisci, obtinere;
gradu vel ttulo donari. Uso: - de doctor, doctoris gradum (vel ttulum) adipisci; doctoris
ttulo donari; doctorem feri.
grafa: scriptura, ae f. Sin: scribendi vel exa-

randi modus. Uso: - exacta, recta scribendi


rtio; emendatus scribendi mos; diversidad
de grafas, litterarum varetas; scribendi dissimilitudo.
grfico: (adj, perteneciente o relativo a la escritura) grphicus, a, um. Sin: ad scripta
spectans; ad scribendum prtinens; scribendi
(gen); (aplicado a las descripciones, operaciones y demostraciones que se representan
por medio de figuras) grphicus // (representacin por medio de lneas) descrptio, onis f.
Sin: lineamenta, orum npl; imago grphica;
tbula.
grafio: grphium, ii n.

grafito: (mineral) graphites, ae m; graphites,


is m. Sin: graphitum, i n // (escrito o dibujo)
grphio scriptum; inscrptio scariphata;
inscrptio grphio incisa; scrptio vel figura
grphio exarata.

graffono: graphphonum sive -phophnum,


i n; graphophnium, ii n.
grafologa: grapholgia sive -loga, ae f.
graflogo: graphlogus, i m.

grafomana: graphomnia sive -mana, ae f.


Sin: scribendi libido; scribendi cacothes (-is
n); nmium scribendi stdium.
grafomanaco, v. grafmano.

grafmano: graphomni affectus vel laborans.


grafometra: graphomtria sive -metra, ae f.

grafmetro: graphmetrum, i n.
grajo: grculus, i m.

505

grama
grama: gramen, mnis n. Sin: agropyrum.

gramaje: grvitas, atis f. Sin: grammatura,


ae f; pondus per grmmata.

gramtica: (arte de hablar y escribir correctamente una lengua) grammtica, ae f. Sin:


ars grammtica vel grammticae. Uso: - estructural, grammtica structuralis; conforme
a las reglas de la -, secundum praecepta (vel
leges) grammaticorum; iuxta leges dicendi;
error de -, vtium sermonis; maestro de -, magister grammticus; regla de -, lex dicendi;
dar clase de -, grammticam docere // (libro
que contiene reglas de la -) liber grammticus vel grammaticalis. Sin: liber ad rem
grammticam ttinens.

gramatical: grammticus, a, um. Uso: estudios -, grammtica, orum npl; reglas de -,


praecepta vel leges grammaticorum; leges dicendi.

gramtico: adj grammticus, a, um // (el entendido en gramtica) grammticus, i m.


Uso: ser un -, rei grammticae peritum esse;
grammaticam profiteri.

gramo: (unidad de peso) grammum, i n;


gramma, -tis n. Sin: scrpulum, scriplum;
scrptulum n vel scrptulus m // fig granum,
i n. Sin: grnulum.

gramfono: grammphonum sive -mophnum, i n; grammophnium, ii n. Uso: - porttil, grammphonum porttile vel portbile;
de -, grammophnicus.
gramola, v. radiola.

grampa, v. grapa.

granada: (proyectil) granata, ae f. Sin: pyrbolus granatus; pyrbolum granatum. Uso: de mano, granata manu missa; granata ma-

nualis vel manuria; manuale pyrbolum //


(fruto del granado) granatum, i n.

Granada: (Estado insular) Granata, ae f.


Sin: Insula Granata. Uso: de - , adj granadensis, e; sust Granadensis, is m.

granadero: (soldado encargado de lanzar


granadas) pyrobolrius, ii m. Sin: ballistrius
// (soldado de elevada estatura) prcerae staturae miles (-ltis m).

granadina: granatina, ae f. Sin: granatina


ptio (-onis f); sucus e malo granato.
Gran Bretaa: Magna Britnnia. Uso: de - ,
britnnicus, a, um; natural de - , Britnnicus,
i m.

grande: (de grandeza material) magnus, a,


um. Sin: grandis (de gran mole); procerus (de
gran estatura); amplus (de gran extensin).
Uso: extraordinariamente -, ingens, entis;
magnitdine invisitata; igualmente -, pari
magnitdine (abl de cualidad); par, paris;
monstruosamente -, immanis, e; tan -, tantus;
cuan -, quantus; dos veces ms -, duplo
maior; ltero tanto maior; muchas veces ms
-, multis prtibus maior // (prcer, magnate)
vir magnus. Uso: los siete -, septem viri
magni.

granero: granrium, ii n. Sin: hrreum.

granilloso: grneus, a, um; granosus, a, um.


Sin: nodosus; tuberosus; nodis differtus.

grantico: granticus, a, um // fig lapdeus, a,


um. Sin: durssimus; perdurans.

granito: granites, ae m; granites, is m. Sin:


granites lapis (-dis m); lapis granosus vel
granatus; petra granata; saxum granata. Uso:
de -, granticus; granitis (gen); lpidis granitis, granosi, granati; e granite (ex lpide gra-

506

gravedad
nite; ex lpide granoso vel granato) factum //
fig, de - (firme, constante, tenaz) firmus, a,
um. Sin: constans; tenax, persevrans // fig,
de - (duro, rgido, cruel) durus, a, um. Sin:
rgidus; acerbus; severus; lapdeus; silceus.
Uso: corazn de -, cor granticum; cor slice
concretum; tener un corazn de -, cor granticum habere; pectus silceum habere.

granizada: grando copiosa. Sin: copiosa plvia glacialis // (bebida) nivata (vel glida)
sorbtio granosa. Sin: glidum dulce granosum.

granizo: grando, dnis f. Sin: plvia glacialis.

granja: villa, ae f. Sin: fundus; predium;


rsticum predium; vicus.

granjero: vllicus, i m. Sin: villae rsticae


praepsitus.
Gran Lama: Dalailama, ae m.

gran maestre: magnus magister.

grano: - de maz, zeae granum // Med tubrculum, i n. Sin: excrescntia, ium npl.

granulacin: granultio, onis f. Sin: ad (vel


in) grana redctio.
granulado: granulatus, a, um.

granular: adj granosus, a, um // tr, in (vel


ad) grana adgere vel commutare.
granuloso, v. granilloso.
granza: acus, acris n.

grapa: (bebida alcohlica) aqua vitalis vel


fervens. Sin: sucus e racemis expressus; vlidus liquor vitgenus; stillatcius sucus vitgenus; acrior liquor ex racemis expressus;

vinum adustum vel sublimatum. Uso: una copita de -, vitalis aquae sorbtio vel haustus //
(gancho de hierro u otro metal que sirve para
unir o sujetar dos piezas) uncinus, i m. Sin:
fbula (broche). Uso: - pequea de metal, de
hierro, uncnulus metllicus, frreus; - de papeles, chartarum fibcula; sujetar pginas
con grapas, pginas fibulare vel infibulare.
grapadora: uncinatrium, ii n.

grasera: uncti stillantis collectculum vel receptculum. Sin: alvolus gratculae subiectus.

gratificacin: (recompensa pecuniaria de un


servicio eventual) salrium speciale. Sin:
premium extraordinrium.

gratis: gratis. Sin: gratuto; sine mercede;


sine salrio.

gratitud: gratitudo, dnis f. Sin: gratus nimus; grata voluntas; grata benefcii (vel beneficiorum) memria; memor beneficiorum
nimus.
gratuidad: gratutas, atis f.

gratuito: gratutus, a, um. Sin: gratis datus,


donatus, factus.
grava: rudertio, onis f; rudus, dris n.

gravamen: (carga impuesta sobre un inmueble o sobre un caudal) onus, neris n.

gravedad: (carcter de un sonido musical


relativamente bajo) grvitas, atis f. Uso: - del
sonido, grvitas soni // (seriedad, formalidad) grvitas, atis f. Uso: - de la enfermedad,
grvitas morbi; - de la guerra, grvitas belli;
- unida a gentileza, grvitas comitate condta
// (peso de los cuerpos) crporum grvitas.
Sin: pondus, dris n // (manifestacin terres-

507

gravitacin
tre de la atraccin universal) vis attractiva.
Uso: fuerza de - de Jpiter, vis Iovis attractiva; ley de -, gravitatis lex; fig, ser el centro
de - de una cosa, quasi pondus alicius rei
esse.
gravitacin: (efecto de la atraccin universal de unos cuerpos sobre otros y origen de la
gravedad) gravittio, onis f. Sin: vis gravitatis; vis et grvitas; nutus, us m; pondus, dris
n; gravitatis contntio; nutus et pondus; grvitas et pondus. Uso: ley de la - universal, lex
gravitationis universalis.

gravitar: gravitate vel nutu moveri, ferri.


Sin: gravitate et pndere moveri, ferri.
greba: crea, ae f.

grecismo: (palabra o locucin) graecismus,


i m. Sin: hellenismus; graecnicum nomen
vel vocbulum; vox graeca.
grecizante: graecnicus, a, um.

grecizar: graecizare. Sin: graecari, pergraecari, congraecari; Graecos imitari.

gredal: adj cretceus; cretosus; crteus // sust


cretifodna, ae f.

Greenpeace: sodlitas oecolgica Greenpeace. Sin: sodlitas, nglico nmine Greenpeace appellata; Pax vridis. Uso: seguidor
de la asociacin -, sectator Pacis vridis.

gregario: soldado -, miles (-ltis m) gregrius.

gregoriano: gregorianus, a, um. Uso: calendario -, calendrium gregorianum; canto -,


cantus gregorianus; planus canendi modus.

gremio: corportio, onis f. Sin: corpus;


collgium; consocitio; socetas; sodlitas;

sodalcium; consrtio; consrtium. Uso: obrero, opficum consocitio; - de barqueros,


corporati lenunculrii; - de carpinteros, sodalcium fabrum (vel fabrorum) lignariorum
vel tignariorum, - de comerciantes, mercatorum collgium; - de pescadores, corpus piscatorum.

griego: graecus, a, um. Uso: - cristiano (lengua), grecitas christiana; - ortodoxo (quien
profesa la doctrina de la Iglesia ortodoxa
griega), Ecclsiae graecae orthodoxae sodalis.
grieta: fissura, ae f. Sin: rima; hiatus, us m.
Uso: - de glaciar, glaciatae molis hiatus.

grifo: epitnium vel epitnion, ii n. Sin: epistmium; mamilla. Uso: - doble, bina epitnia.
grifn: gripus, i m.

grilla: (hembra del grillo) grilli vel grylli fmina . Uso: esa es - !, nugas dicis!; ineptis!
grillo: grillus vel gryllus, i m.

grillroom: taberna crnium cratcul assatarum.


grin: (toca de monjas) redimculum, i n.

gripe: grippa, ae f. Sin: influntia; pituta, ae


f; grippae morbus; morbus grppicus; contgio (-onis f) grppica. Uso: - aviar, grippa
avicularis; influntia vium; tener -, estar
con -, gripp laborare; influnti ffici.

grisceo: grisolus, a, um. Sin: cinerceus;


subfuscus; nigralbus; ex albo et fusco mixtus.

grisn: grisinus, i m. Sin: panicillus; bacillum


panceum vel panis; pastillus tubulatus.

508

guante
gris: hydrgenum carburatum vel subterrneum. Sin: gsium subterrneum. Uso: explosin de -, gsii subterrnei displsio.
grito: clamor, oris m. Sin: vox, vocis f; vocifertio. Uso: - de dolor, eiulatus, us m // fig,
el ltimo - (= la ltima moda), ltimum elegntiae. Sin: clamor supremus.

Groenlandia: Gronlndia vel Grolndia, ae


f. Sin: Grnia; Vridis Rgio,Tellus (-ris f),
Terra; Prasnia.

groenlands o groelands: adj gronlandiensis, e. Sin: gronlndicus; Terrae Vridis


(gen) // sust Gronlandiensis, is m.

grog: (vlida) ptio grogiana.

grosella: ribes indecl n. Sin: ribes rubrum.


grosularia: grossulria, ae f.

grotescamente: ridcule. Sin: hrride; inconcinne; inepte.

grotesco: (ridculo y extravagante) ridculus,


a, um. Sin: ridcule mirus // (irregular, grosero y de mal gusto) inconcinnus, a, um. Sin:
ridculus; ineptus; nsolens; insulsus.

gra: (mquina que sirve para levantar


pesos y transportarlos) tolleno vel tolenno,
onis m. Sin: trchlea; machinatio moli elevandae // (mquina militar antigua usada en
el ataque de las plazas) grus, gruis mf. Sin:
demoltor (-oris m); corvus demoltor.
grulla: (ave zancuda) grus, gruis mf; gruis,
is f // (antigua mquina de guerra) v. gra.
grupera, v. baticola.

grupo: coetus, us m. Sin: globus; conventus,


us m. Uso: - de personas, hminum grex vel

globus; manpulus; turma; consocitio (- social); - deportivos, coetus ludicrorum certminum; - electrgeno, machinamentum
electrgenum; machinamentum elctridem
(vel electricitatem, vel vim elctricam) xcitans vel gnerans; - de extremistas, grex extremistarum; - familiar, globus familiaris; fotogrfico, nonnulli photogrphice expressi
mpl; - homogneos de fieles, fideles eiusdem
rdinis et condicionis; - internacionales de
auxiliadores, internationales coetus auxiliatorum; - palestino Hamas , Palaestinorum
consocitio, quae est Hamas; - parlamentario, pars legatorum populrium; - sanguneo,
snguinis genus (-nris n); - de trabajo, coetus (-us m) operatrius.
grupsculo: glbulus, i m. Sin: tnues partes
fpl.

gruta: specus, us m. Sin: spelunca. Uso: - de


Lourdes, lapurdensis specus (apparitionis).

guadaa: falx (falcis, gen pl -ium f). Uso : para cortar el heno, falx faenria vel fenria ;
fabricante de guadaas, falcrius, ii m; v.
hoz.

guadaero: faenseca vel fenseca, ae m; fenisex vel fnisex, -scis vel -scis m.

guano: guanum, i n; guana, ae f.

guante: digitbulum, i n. Sin: chirotheca;


mnicae, arum fpl. Uso: - de boxeo, de esgrima, caestus, uum mpl; digitbula e crio;
- de goma, digitbulum vel chirotheca e
cummi (vel gummi); par de guantes, par
(paris n) digitabulorum; bina digitbula; ponerse, calzarse los -, digitbula indere; quitarse, sacarse los -, digitbula exere vel
pnere // (fig, arrojar, echar el - a uno) provocare, lacssere ad pugnam vel ad certamen;
recoger el -, ex provocatione pugnare.

509

guantera
guantera: digitabulria theca.

guantera: (taller) digitabulorm officina //


(tienda) digitabulorum taberna.

guantero: (el que hace guantes) digitabulrius, ii m. Sin: digitabulorum vel chirotecarum pifex (-fcis m); qui digitbula facit //
(el que los vende) digitabulorum vnditor vel
mercator.

guarda: (persona) custos, odis m. Sin: defensor; protector; servator; titor. Uso: - forestal, silvarum custos; - de caza, (pblicus)
venationis custos; - de frontera, miles limitneus // (accin de guardar, conservar o defender) tutela, ae f. Sin: conservtio;
praesdium.
guardabarrera: curator valli. Sin: ferrivirius custos (-odis m).

guardabarros: luticpulum, i n. Sin: plteus


vel plteum; plutolus vel plutolum; luti plteus vel plutolus; tbula contra lutum.

guardabosque: (pblicus) salturius, ii m.


Sin: silvarum custos (-odis m); custos silvestris.
guardabrisa, v. parabrisas.

guardacantn: (cada uno de los postes de


piedra que se colocan a ambos lados de los
caminos, para evitar que los carruajes se salgan de ellos) columella (protectria) (in mrgine viae). Sin: trminus (-i m) lapdeus;
lapis (-dis m) ab (vel in) ltere viae.
guardacostas: miles litreus. Sin: custos ltoris; orrius vigil; ltoris titor.

guardaespaldas: stipator, oris m. Sin: crporis custos, protector, stipator; vlidus protector.

guardafango, v. guardabarros.

guardafrenos: frenorum custos (-odis m).


Sin: frenator.

guardalmacn: custos (mrcium) receptculi.


guardalodos, v. guardabarros.

guardameta: metae vel portae custos. Sin:


initor; portrius.

guardapolvo: (especie de abrigo de tela ligera) cinctus, us m. Sin: cinctculus, i m; epitgium pulverrium vel pulvreum; vestitus
scholaris.

guardarropa: (armario para la ropa) vestirium, ii n Sin: armrium; vestiria arca // (sujeto destinado para cuidar de la oficina en
que se guardan las ropas) vestspicus, i m.
Sin: vestplicus; vstiplex (-plcis m); vstium custos; adiutor a veste, servus vstium
custos; adiutor a veste; fmulus a supellctile.
guardasellos: pblicus obsignator. Sin:
sphrgidum custos.

guardava: custos (-odis m) viae ferratae vel


frreae. Sin: viae custos.

guardera: - de prvulos, infntium asylum.

guardia: (defensa, custodia, vigilancia en


general) tutela, ae f. Sin: praesdium; custdia; cura; vigilntia. Uso: estar bajo la - de
uno, in alicius tutela esse; estar de - a algo,
asservare vel custodire liquid; praesdio esse
licui rei; estar en -, vigil sum; caute gere;
cautionem adhibere // (custodia, vigilancia
de soldados, de destacamentos militares)
custdia, ae f. Sin: statores vel stativi mlites;
vigliae (-arum fpl) (de noche); excbiae

510

guerra
(-arum fpl) (de da y de noche). Uso: - caminera, mlites viatrii; - campestre, agrorum
custodes; - carcelera, de prisiones, crceris
custodes; - costanera, mlites ltoris custodes;
mlites custdiae (vel tutelae) ltoris addicti;
- fronteriza, custodes fnium; limitnei mlites; - marina, classirii mlites; - municipal,
custodes municipales vel pblici; vgiles civitatis; civitatis custodes; excbiae urbanae; Noble, Pontficis cohors (-ortis f) noblium;
custodum crporis noblium cohors; cohors
noblium custodum crporis Pontficis; - Palatina, Custdia vel Cohors palatina; Palatina
cohors honorria; Palatini mlites honorrii; real, del rey, cohors rgia; - Suiza, Pontifcia
Cohors Helvtica; pontifcia Helvetiorum cohors; praetoriana Helvetiorum cohors; pontificales praetoriani; - de corps, stipatores,
satllites; custodes crporis; protectores lteris; cuerpo de -, vgilans praesdium; - de Finanzas, mlites aerriae rei tuendae; montar
la -, excbias suscpere // (puesto de -) sttio,
onis f. Sin: mlitum sttio; statincula mlitum. Uso: estar de -, stationem gere; in statinibus esse; stationrius miles sum //
(agente de polica, de seguridad o de orden
pblico) - civil, v. gendarme; - forestal, salturius, ii m; silvarum custos vel titor; - municipal, custos municipalis; - urbano, vigil
urbanus; - Noble, nbilis custos crporis Pontficis; protector sacri lteris Pontficis; - Palatino, Palatinus miles honorrius; - real,
appritor; - suizo, helvtius miles ( vel excbitor); - de corps, satelles, -ltis m; protector;
stipator; stipator crporis // (cautela, precaucin) cautela, ae f. Sin: cautio, onis f. Uso:
estar en - contra alguien o algo, cavere liquem vel ab liquo, liquid vel ab liqua re.

guardin: custos, odis m. Uso: el que hace


las veces del -, sustituto del -, subcustos, odis
m.
guarnecer: (poner guarnicin) v. guarnicin
// (adornar) ornare, exornare // (equipar)

instrere.

guarnicin: (lo que se pone para adornar algunas cosas) ornamentum, i n // (engaste)
pala, ae f // (tropa que defiende una plaza)
praesdium stativum. Sin: praesidirii vel stationarii mlites; custodes; custdia; defensores. Uso: pequea -, praesidolum; dejar una
-, praesdium relnquere; disponer guarniciones en varios lugares, praesdia dispnere;
estar de -, in praesdio esse; in praesdio
collocatum esse; poner una -, (in ppido)
praesdium pnere, collocare, constitere;
(urbi) praesdium impnere; reforzar la -,
praesdium confirmare; praesdium mairibus cpiis firmare; sacar la -, praesdium (ex
urbe) dedcere vel abdcere // (arreos de caballo) arma vel ornamenta equstria. Sin:
stramenta, orum npl.
guarnicionar: munire. Sin: circumfirmare.

guarnicionera: (sitio donde se hacen guarniciones para las caballeras) officina ephippiria // (sitio donde se venden) ephippirii
taberna.
guarnicionero: ephippirius, ii m.
guata: bombcium, ii n.

Guatemala: Guatimala vel Guatimlia, ae f.

guatemalteco: adj guatimalensis, e // sust


Guatimalensis, is m.
gubernamental o gubernativo: gubernativus, a, um. Sin: gubernatrius.

gelfo: adj guelfus vel guelphus, a, um // sust


guelfus vel guelphus, i. Sin: papae propugnator vel fautor.
guerra: bellum, i n. Uso: - atmica, bellum
atmicum; bellum atmicis pyrbolis ges-

511

guerrera
tum; - civil, bellum domsticum, intestinum,
civile; - civil de exterminio, internecivum
bellum civile vel intestinum; - europea,
bellum Europaeum; - fra, bellum frgidum;
bellum incruentum; bellum non armis bellatum; pax smilis bello; terror belli mnibus
impendens; - mundial, bellum mundanum,
mundiale, universale, pancsmium; bellum
totus orbis; bellum mnium gntium; primera - mundial, prius vel primum bellum
mundanum; segunda - mundial, postrius vel
alterum bellum pancsmium; secundum
bellum mundanum; secundum totus orbis
bellum; - relmpago, bellum celrrimum;
bellum flminis more; bellum fulmneum;
- santa, bellum sanctum; islmicum bellum
sacrum; - total, bellum totale; - verdadera,
veri nminis bellum // - contra los terroristas, bellum contra terroristas; - de independencia, bellum restituendae ptriae; bellum
liberandae ptriae; - de liberacin, bellum liberationis; - de posiciones o de trincheras,
bellum stativum; - de religin, bellum religionis caus susceptum // partidario de la -,
belli instigator, incitator, excitator, fautor,
suasor, provocator, suscitator.
guerrera: (chaqueta ordinaria que llevan los
militares cuando trabajan o estn en el
frente) tnica campestris.
guerrero: belligerator, oris m.

guerrilla: bellum tectum, clandestinum, concursatrium, incompsitum, inordinatum, dispersum, dolosum, fraudulentum, non
legtimum; bellum dolis insidiisque gestum.
Sin: concurstio; excrsio; insdiae (-arum fpl);
velitationes, um fpl. Uso: pelear en guerrillas,
concrrere; clandestinum bellum grere; ex
occulto insidiari et dispersos circumvenire.

guerrillero: excursor, oris m. Sin: concursator; procursator; bellator tectus, solutus, clandestinus; clandestinus miles; non legtimus

bellator, miles, rmiger. Uso: - islmico, tectus bellator islmicus.

gueto: (barrio judo) (clausus) Iudaeorum


vicus (-i m).

gua: (manubrio) v. esta voz // (mango que


sirve para guiar y frenar el aro) clavis, is f //
(libro de indicaciones) libellus, i m. Sin: enchiridion, ii n; index, -dcis mf. Uso: - telefnica, index vel catlogus telephnicus; index
numerorum telephonicorum vel telephonorum; - turstica, libellus periegticus; enchiridion peregrinntium; hodopricon, i n;
descrptio itneris; - de lugares, libellus (-i m)
locorum dux (ducis m); itinerrium; la - de
Madrid, itinerrium Matritense vel urbis Matriti; - de trenes, index trminum // (el que
acompaa a otro para ensearle el camino)
dux, ducis m. Sin: dux viae, itneris, viarum
atque itnerum, locorum; praemonstrator; ministrator. Uso: - diplomado, ministrator
diplmate donatus; - alpino, ductor itnerum
alpicorum // (fig, persona que ensea y dirige
a otra para hacer o lograr lo que se propone)
dux, ducis m. Sin: magister, tri m; rector, oris
m. Uso: - espiritual, spiritualis dux.

guijo: grana lapdea. Sin: comminuti lpides


mpl; glrea, ae f.

guillotina: (mquina inventada para decapitar a reos de muerte) guillotina, ae f. Sin: mchina decollatria; guillotiniana mchina;
securis (-is f) letalis vel mortfera. Uso: cuchilla de la -, guillotinae securis; ferrum
damnatis decollandis; suplicio de la -, guillotinianum supplcium; ajusticiar, ejecutar con
la -, v. guillotinar // (mquina de cortar
papel) guillotina. Sin: securis delbens;
instrumentum sectrium.

guillotinar: (decapitar con la guillotina) securi mortfera occdere. Sin: liquem guillotinian mchin plctere, necare; liquem

512

Guyana
guillotiniano supplcio necare; alicius caput
mchin detruncare; guillotinae securi alicius (vel licui) caput praecdere, secare;
guillotinian mchin supplcium smere de
liquo; condenar a la -, guillotiniano supplcio liquem multare // (Impr, cortar papel
con la -) (chartam) guillotin secare.

guinda: amarenum, i n. Sin: subamarum crasum; pruni crasi fructus. Uso: jarabe
hecho con zumo de guindas, liquamen
(-mnis n) amarnicum; - garrafal, crasum
marascum; vino de guindas garrafales, marascum, i n.
guindo: - griego, garrafal, crasus marasca.

Guinea: Guinea, ae f. Uso: Repblica de -,


Res pblica Guineana; - espaola, portuguesa, Guinea Hispnica, Lusitana.

guineano: adj guineanus, a, um


Guineanus, i m.

// sust

Guinness de los rcords: principtuum liber.


Uso: entr en el -, in principtuum librum
eius nomen relatum est.

guiada, guiadura o guio: nicttio, onis f.


Sin: nictus, us m // (seal de direccin) directionis signculum. Uso: pon el guio a la
izquierda, directionis signculum sinistrorsus
pone.

guiar: licui nictare vel nictari // guiarse,


significare inter se. Sin: furtim inter se aspcere.

guin: (texto) argumentum, i n. Sin: libellus


textualis. Uso: - cinematogrfico, libellus
textualis cinemticus; - de una obra teatral,
ludi scenici argumentum // (signo ortogrfico) linola, ae f. Sin: linola coniunctiva;
parva lnea; lnea paraethtica // Ms musicalis nota sequentem vocem ndicans.

guioncito: interductus (-us m) linearis.

guirnalda: sertum, i n; serta, orum npl. Sin:


corona. Uso: - pequea, corolla.
guisado: caro minutatim dissecta.
guisante: pisum, i n.

guiso: elixatura, ae f. Sin: mintal, lis n.


Uso: - de carne, caro (carnis f) elixa; - bien
sazonado, condtum ius; mezclar el - con el
asado, elixa assis miscere.

guitarra: cthara hispnica vel hispana. Sin:


fdula hispnica. Uso: - elctrica, elctrica cthara; tocar la -, citharizare; cthar cnere.
guitarrista: (varn) citharista, ae m; cithricen, cnis m; (mujer) citharstria, ae f. Sin: ctharae hispnicae pulsator m vel pulsatrix f.

gulag: gulgia rgio. Sin: campus captivis


custodiendis.
gulasch: gulsium, ii n.

gusano: vermis, is m // - de seda, bombyx,


ycis m.
gustable: appetbilis, e.

gustativo: gustatrius, a, um.

gusto: gustus, us m. Uso: - personal, gustus


personalis; - del tiempo, gustus tmporis.

gutapercha: cummis vel gummis malaesiana.


gutural: gutturalis, e.

Guyana: Guiana, ae f. Uso: de -, guianensis,


e; natural de -, Guianensis, is m.

513

habano: (cigarro) (volumen) habanum. Sin:


habanus (convlvulus); nicotianum bacillum
habanum vel habanense; tabacum habanense.

habilidad: pertia, ae f. Sin: dextritas. Uso:


- crtica, crticae artis pertia.

habilitacin: habilittio, onis f. Sin: facultas;


ius, iuris n; potestas; hablitas; capcitas.
Uso: - acadmica, - para la enseanza, habilittio acadmica; ius vel facultas docendi;
conseguir la -, ssequi facultatem docendi;
rendir los exmenes de -, periclitari ad assequendam facultatem docendi.
habilitado: habilitatus, a, um. Sin: habilis;
habilitatione preditus. Uso: - para la enseanza, pblica docendi facultate preditus.

habilitar: habilitare. Sin: hbilem (vel


aptum, vel idneum) rddere; facultatem alicius rei tribere vel concdere; ius artis
exercendi licui dare; iure mneris gerendi
(vel exercendi) donare liquem; ad liquod
munus fungendum liquem idneum rddere.
Uso: - para el ejercicio profesional, ius alicius mneris exercendi (vel alicius artis profitendi) concdere; - para la docencia, ius
docendi licui concdere.

habitabilidad: condcio habitbilis. Sin: facultas habitandi.


habitable: habitbilis, e. Sin: qui habitari potest.

habitacin: (sitio donde se habita) habittio,


onis f. Sin: habitculum; domus, us f // (cualquiera de las piezas de una casa) cubculum,
i n. Sin: conclave, is n. Uso: - individual,

conclave lecti snguli; conclave unus lecti; doble, conclave binorum (vel duorum) lectorum; - con (o sin) ducha, conclave cum (vel
sine) lavacro plvio; - para hespedes, hospitculum; hosptium; hospitale cubculum;
precio de la -, prtium habitationis.
habitculo: habitculum, i n.
habitado: habitatus, a, um.

habitante: ncola, ae mf. Uso: - de una aldea,


vicanus, i m; paganus, i m; - de una ciudad,
de un Estado, civis, is mf; - de una provincia,
provincialis, is mf; - de un valle, vallcola, ae
m; los - del cielo, caelcolae, -arum vel -lum
m; celites, um m; caelestes, ium m.
hbitat: naturalis sedes (-is f). Sin: naturale
domiclium.
habitual: slitus, a, um. Sin: consuetus, usitatus.
habitu: frequentator, oris m.

hablar: loqui. Uso: - alemn, castellano,


francs, griego, ingls, italiano, latn, portugus, ruso, theodisce, hispnice, gllice,
graece, nglice, itlice, latine, lusitane, rssice (vel sarmtice) loqui; theodisc, hispnic, gllic, graec, nglic, itlic, latin,
lusitan, rssic (vel sarmtic) lingu loqui
vel uti; - para sus adentros, secum loqui; hablas bien latn, bene vel expedite latine lqueris; habla con claridad!, lquere clara
voce!; lquere distincte!; habla ms fuerte,
por favor!, lquere maiore voce, quaeso!
hacha: (herramienta) scia, ae f. Sin: securis,
is f. Uso: - de dos cortes, de doble filo, bipen-

514

haragn
nis, is f; ferrum bipenne // (vela) creus, i m.
hacheta: ascola, ae f.

hachs: hasisum, i n. Sin: sucus (-i m) cannbinus; ndicum soporferum (-i n).

hacienda: (finca agrcola) predium, ii n.


Sin: fundus; villa rstica // (bienes, riquezas
que uno tiene) bona, orum npl. Sin: divtiae;
opes, um fpl; fortunae; res familiaris; facultates // - pblica, civitatis rditus (-uum mpl).
Sin: (pblicum) aerrium.

hacimiento: congestus, us m. Sin: congries,


i f.
hacina: manipulorum cmulus.

hacker (Inform) pirata informtico: fraudator interretialis, internetalis, ordinatralis.


hada: diva, ae f. Sin: saga; maga.

hagiografa: hagiogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: ars vel disciplina hagiogrphica //
(vidas de los santos) hagiogrphica, orum
npl.
hagiogrfico: hagiogrphicus, a, um.

halo: (crculo luminoso que rodea a veces el


Sol y la Luna) halo, nis f. Sin: halos (gen y
ac halo); crculus, nimbus, corona (v. gr.
lunae) // (aureola) aurola, ae f. Sin: flgidum lumen // (brillo que da la fama o el prestigio) splendor, oris m. Uso: el - de la gloria,
de la virtud, de la santidad, splendor glriae,
virtutis, sanctitatis.
halterofilia: subltio pnderum.

hamaca: hamaca, ae f. Sin: bainula; lctulus vel grabtulus pnsilis, suspensus; cubile
pnsile vel suspensum; matta pnsilis; strea
pnsilis vel suspensa.
hamburguesa: iscium hamburgense. Sin:
pulpamen (-mnis n) hambrgicum.
handball: follis manualis.

handicap: aequbile certamen. Sin: certamen


compensatum vel accommodatum // (fig, desventaja) impedimentum, i n. Sin: incmmodum. Uso: competir en -, mpari certmine
contndere.

hangar: receptculum (vel repositrium, vel


tectum) aroplanorum vel aronvium.

hagigrafo: hagigraphus, i m.

hpax: semel dictum vel adhbitum. Sin:


unum exemplum; nicum.

haitiano: adj haitianus, a, um // sust


Haitianus, i m.

haplologa: haplolgia sive -loga, ae f.

Hait: Haita, ae f. Sin: Cvitas Haitiana.

halconera: ars falconria. Sin: ars venandi


cum vibus.

hall: trium, ii n. Sin: vestbulum. Uso: - de


hotel, amplum deversrii trium; amplus deversrii ditus (-us m); v. atrio, vestbulo.

haplografa: haplogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: verba omissa; mendum haplogrphicum.
happening: extemporalis ctio. Sin: ctio
enormis; inordinatum spectculum; scenicum improvisum.

haragn: piger, gra, grum. Sin: desidiosus;


ignavus; segnis; laboris fgiens.

515

harakiri
harakiri o haraquiri: harakrium, ii n. Sin:
ventris lacertio; voluntria scssio ventris;
mors iapnico more sibi conscta. Uso: practicar el -, ventrem sibi confdere, transfdere, transverberare; mortem iapnico more
sibi conscscere.
hard rock: grvior msica metllica.

hardware (Inform), elementos fsicos que


componen la instalacin: armatura, ae f
(electrnica). Sin: supellex, -lctilis f.

harem o harn: (lugar) gynaecum, i n;


gynaecum, ii n. Sin: grex. Uso: - rabe,
turco, islmico, Arabum, Turcarum, Islamitarum gynaecum // (conjunto de mujeres)
plicum vel pelicum grex; plices vel pelices, um fpl.
harina: farina, ae f. Uso: - de trigo candeal,
silgo, gnis f; farina silignea vel siligincea.

harmonio, v. armonio.
harpa, v. arpa.

hartarse: - de comer, replere se cibo; - de


beber, replere se potu, - de vino, replere se
vino.

hartazgo: satritas, atis f. Uso: - de pasteles,


crustulorum satritas.
haschich o hasish, v. hachs.

hasta: - luego!, vale!; te tinam mox revisam!; inter nos revideamus!; - la vista!,
vale!; - maana!, in crstinum!; in psterum!; - pronto!, mox te (vel vos) videbo!.

Hawai o Hawaii: nsulae Havaianae (vel


Hawaianae). Uso: de -, havaianus vel hawaianus, a, um; natural de -, Havaianus vel
Hawaianus, i m.

haz: manpulus, i m. Sin: merges, gtis f.

hazmerrer: ridculus homncio (-onis m).

heavy-metal: msica rationis driter metllicae.

hebefrenia: hebephrnia, ae f; hebephrensis


sive -phrnesis, is f. Sin: hebephrenites, -tdis
f; pubertatis phrensis f. Uso: que padece -,
hebephrnicus; hebephrni laborans vel affectus.
hebilla, v. broche.

hebra: (porcin de hilo que se pone en la


aguja para coser) cia, ae f. Sin: fili prtio;
sngula fili prtio.
hebraico, v. hebreo (adj).

hebrasmo: (profesin de la ley antigua o de


Moiss) hebraismus, i m. Sin: iudaismus; relgio hebrica vel iudica; Iudaeorum mores
(-um mpl = las costumbres hebreas) // (giro o
modo de hablar propio de la lengua hebrea)
hebraismus, i m. Sin: vox (vel loctio, vel
dctio) hebrica; verbum hebricum.

hebreo: adj hebricus vel hebraeus, a , um.


Uso: voces -, voces hebricae // sust, israelita, judo, Iudaeus, i , m. Sin: Hebraeus, i m
// (lengua de los hebreos) lingua hebraea vel
hebrica. Sin: sermo hebraeus vel hebricus.
hechicera, v. bruja

hechicera, v. brujera.

hechicero, v. brujo.

hechizar: fascinare. Sin: magna admiratione


affcere.
hechizo: fscinum, i n. Sin: fascintio.

516

heladero
hechura: (accin y efecto de hacer) formtio
vel conformtio, onis f. Sin: conditura, ae f;
tracttio; plasmtio.

hectrea: hectrea, ae f; hectrium, ii n. Sin:


hecatontrea, ae f; hecatmetrum quadratum;
decem milia metra quadrata; centum reae.
Uso: cuarenta-, quadraginta hectreae vel
hectria; miles de hectreas de bosques y frutales, mlia hectarearum ex silvis fructetisque.
hctico, v. htico.

hectogrfico: hectogrphicus, a, um. Sin:


polygrphicus.

hectgrafo: hectgraphum, i n; hectogrphium, ii n. Sin: polgraphum, i n; polygrphium,


ii
n;
polygrphicum
vel
hectogrphicum instrumentum; mchina hectogrphica. Uso: sacar copias con el -, hectgrapho (vel hectgraphi ope) exemplria
dere; per polgraphum vel per polygrphium exemplria dere.
hectogramo: hecatogrammum, i n. Sin: hecatogramma vel hectogramma, tis n ; centum grmmata (-um npl) vel scrpula (-orum
npl).
hectolitro: hecatlitrum, i n. Sin: hectlitrum; centum litra (-orum npl).

hectmetro: hecatmetrum vel hectmetrum, i n. Sin: centum metra. Uso: - cuadrado, hecatmetrum quadratum; decem
mlia metrorum quadratorum.
hectovatio: hecatovtium, ii n. Sin: hecantovatt indecl; centum vatt; hecatowattum.

hedonismo: hedonismus, i m. Sin: hedonicorum rtio; doctrina mnia ad voluptatem

spectans; voluptatum cupditas.

hedonista: adj hedonsticus, a, um. Sin: hednicus; volupturius; volupttibus (omnino)


dditus; voluptatum cpidus // (perteneciente o relativo al hedonismo) ad hedonismum prtinens // (partidario del hedonismo)
hedonista, ae m. Sin: hednicus.
hegelianismo: hegelianismus, i m. Sin: hegeliana philosphia; hegeliana rtio disciplinaque.
hegeliano: adj hegelianus, a, um // sust
Heglii sectator; hegelianus philsophus.

hegemona: hegemnia sive -mona, ae f.


Sin: imprium; principatus, us m; supremus
principatus, dominatus (-us m); supremum
imprium; summa imprii; ptior alicius
dominatus vel potentatus (-us m). Uso: - inglesa en Europa, Angliae in universa Europa
dominatus; - sobre el mar, imprium martimum; supremum maris imprium; supremus
maris dominatus.

hegemnico: hegemnicus, a, um. Sin: ad


hegemniam ttinens.

hgira o hjira: hgira vel hgyra, ae f. Sin:


mahometanorum aera, aevum, aetas, saeculorum ordo; arbica aera; mahometanorum
aetatis intium.
helada: gelicdium, ii n. Sin: gelum, i n;
gelus, i m ; glcies, i f.

heladera: frigidrium, ii n. Sin: armrium


frigidrium; arca gelfica.

heladera: taberna refrigeratria. Sin: gelidarum sorbitionum taberna; potionum gelidarum (vel gelatarum) taberna.

heladero: caupo (-onis m) refrigeratrius.

517

helado
Sin: sorbitionum gelatarum (vel gelidarum,
vel nivatarum) vnditor.

helado: adj gelatus vel congelatus, a, um.


Sin: glaciatus; glidus; gelu concretus vel
constrictus. Uso: estar -, frgore cnfici; frgore rigere vel torpscere // (refresco o sorbete de fruta, huevo, etc. en cierto grado de
congelacin) gelatum, i n. Sin: ptio gelata,
nivata; gelata (vel glida) sorbtio, sorbitincula; sorbtio gelu concreta; sorbillum (vel
sorbtium) gelatum, nivatum, glaciatum; sorbillum gelu concretum. Uso: - de limn (de
fresas, etc.), ptio gelata cum citrorum (fragorum vel fragularum, etc.) sucis; - de nata,
nvea floris lactis sorbtio // (golosina o postre helado) gelatum, i n. Sin: cuppdia gelata;
cuppdium gelatum; glidum dulce; dulcculum gelu concretum; glcies edbilis. Uso: de durazno, de limn, de fresas, gelatum e
prsico, e ctreo, e frago; lamer un -, cuppdium gelatum ligurrire vel ligurire // aparato
para preparar helados, gelatria, ae f. Sin:
mchina gelatria, gelfica, refrigeratria //
fabricante de helados, gelatorum confector
vel fabricator (-oris m); vendedor de helados,
gelatorum vnditor.

helar: (congelar) glaciare vel conglaciare.


Sin: congelare // (fig, poner o dejar a uno
pasmado) obstupefcere. Sin: durare,
constrngere nimum alicius; - de espanto a
alguien, horrore perfndere liquem; liquem
pavore defgere.

helarse: (congelarse) glaciari. Sin: congelari


// (ponerse una persona o cosa sumamente
fra o yerta) frigscere. Sin: frgore astringi //
(echarse a perder los vegetales por causa de
la congelacin) aduri. Sin: comburi; deuri.

helecho: filix vel felix, cis f; filex, lcis f.

helenismo: hellenismus, i m. Sin: verbum


(-i n) ex graeco translatum.

helenstico: hellensticus, a, um. Sin: helldicus; alexandrinus; alexandrinae aetatis. Uso:


autor -, alexandrinus scriptor; estilo -, alexandrinum scribendi genus; alexandrina
scribendi ars; perodo -, hellenstica tmpora.

helenizar: graecizare. Sin: mores Graecorum


introdcere.

hlice: helix, cis f. Sin: hlica; spira.

helicptero: helicpterum, i n. Uso: piloto de


-, helicpteri gubernator.
helio: hlium, ii n.

heliocntrico: heliocntricus, a, um. Sin: ad


heliocentrismum spectans.
heliocentrismo: heliocentrismus, i m.

heliocroma: heliochrmia sive -chroma, ae


f.

heliograbado: (procedimiento) ars imgines


heliogrphice imprimendi vel incidendi // (estampa obtenida) imago heliogrphice impressa vel incisa.

heliografa: (descripcin del sol) heliogrphia sive -grapha, ae f. Sin: solis descrptio
// (fotografa de este astro) solis photogrphia. Sin: photogrphica solis imago // (arte
de fijar la imagen luminosa) heliogrphia, ae
f. Sin: ars (artis f) heliogrphicae imginis
imprimendae, exprimendae, pingendae; ars
heliogrphicam imginem imprimendi, exprimendi, pingendi // (sistema de transmisin
de seales por medio del heligrafo) heliogrphia, ae f. Sin: ars signa heligrapho mittendi, transmittendi; heliographicorum
signorum ars.
heligrafo: heligraphum, i n; heliogrphium,
ii n.

518

hematopoiesis
modynmice, es f. Sin: haemadynmica disciplina, doctrina, scintia.

heliograma: heliogramma, tis n.

hemadinamometra: haemadynamomtria
sive -metra, ae f.

heliometra: heliomtria sive -metra, ae f.

helimetro: helimetrum, i n.

hemadinammetro: haemadynammetrum,
i n. Sin: instrumentum snguinis pressioni
metiendae; instrumentum snguinis prssui
metiendo.

helioscopia: helioscpia sive -scopa, ae f.

helioscopio: helioscpium, ii n.

helistato: instrumentum heliostticum.

helioterapia: heliotherapa, ae f. Sin: heliotheraputica, ae f; heliotheraputice, es f.; heliotheraputica curtio; solaris curtio;
curtio solis calore adhbito.

heliotipia: heliotpia sive -typa, ae f. Sin:


heliotpica ars; ars colores luce solari imprimendi.
heliotrpico: heliotrpicus, a, um.

heliotropismo: heliotropismus, i m.

heliotropo: (girasol) v. esta voz // (gata de


color verde oscuro) heliotrpion vel heliotrpium, ii n.

helipuerto: portus helicoptricus. Sin: aroportus helicopterorum.


helminto: helmins, hlminthos f. Sin: vermis, is m; lumbrcus, i m.

helmintologa: helmintholgia sive loga, ae


f. Sin: vrmium descrptio.

helmintolgico: helmintholgicus, a, um.

helmintlogo: helminthlogus, i m.

hemadinmica: haemadynmica vel haemodynmica, ae f; haemadynmice vel hae-

hemadromgrafo: haemadromgraphum, i
n.

hemalopa: haemalpia sive -lopa, ae f . Sin:


haemalpsia sive -lopsa, ae f.
hemartrosis: haemarthrosis, -is f.

hematemesis: haematmesis, -is f. Sin: snguinis (vel sanguneus) vmitus (-us m); snguinis (vel sangunea) vomtio (-onis f).
hemtico: haemticus, a, um. Sin: sanguneus; snguinis (gen).
hemate: ruber snguinis glbulus.

hematofobia: haematophbia sive -phoba,


ae f. Sin: snguinis horror, pavor, terror.

hematgeno: (adj, que produce sangre) haematgenus, a, um. Sin: haemotopoiticus;


snguinem gnerans vel gignens // (producido en la sangre) in snguine effectus // (derivado de la sangre) e (vel a) snguine ortus.
hematologa: haematolgia sive -loga, ae f.
Sin: de snguine doctrina; de snguinis natura disciplina.

hematoma: haematoma, tis n.

hematopoiesis: (formacin o produccin de


sangre) haematopoisis, -is f. Sin: snguinis

519

hematopoytico
hemisfrico: hemisphericus, a, um.

genertio // (hematosis) v. esta voz.

hematopoytico: haematopoiticus, a, um.


hematosis: haematosis, -is f.

hematuria: aematria sive -tura, ae f. Sin:


sanguneae urinae emssio vel eictio.

heme aqu!: en adsum!

hemeralopa: hemeralpia sive -lopa. Sin:


hemeralpsia sive -lopsa, ae f.

hemeroteca: hemerotheca, ae f. Sin: ephemerotheca; ephemeridotheca.

hemiciclo: (semicrculo) v. esta voz // (saln


de forma circular, con gradas) hemicclium,
ii n. Sin: semicircularis vel semicirculata
sedes; semicirculare (vel semicirculatum, vel
lunatum) auditrium.
hemicrnea: hemicrnia sive -crana, ae f;
hemicrnium, ii n.

hemiope: hmiops, opis. Sin: hemipi (vel


hemipsi) laborans.
hemiopa: hemipia sive -opa, ae f. Sin: hemipsia sive -opsa, ae f. Sin: semicecitas,
atis f; dimidiata rerum vsio.
hemipico: ad hemipiam (vel ad hemipsiam) prtinens.

hemipleja o hemiplejia: hemiplgia sive


-plega, ae f. Sin: hemiplxia sive plexa, ae f;
dimidiata parlysis; dimidiata apoplexis vel
apoplxia; dimidiata nervorum resoltio.

hemipljico: (concerniente o relativo a la


hemipleja) ad hemiplgiam (vel ad hemiplxiam) ttinens // (que padece hemipleja) hemiplgi laborans vel affectus.

hemisferio: hemispherium, ii n; hemisphaera,


ae f. Sin: semiorbis, is m; crculi, orum mpl.
Uso: - septentrional, crculi qui ad septemtriones vergunt.
hemistiquio: hemistchium, ii n. Sin: dimidiatus versus (-us m).
hemofilia: haemophlia sive -phila, ae f.

hemoftalmia: haemophthlmia sive -phthalma, ae f.

hemoglobina: haemoglobinum, i n; haemoglobina, ae f.


hemlisis: haemlysis, -is f. Sin: snguinis
soltio.

hemoptsico: haemopticus vel haemopticus, a, um. Sin: haemophthsicus; snguinem


xscreans vel vomens; haemptysi laborans;
snguine, tabe corrupto, laborans.
hemoptisis: haemptysis sive -moptysis, is f.
Sin: haemptois, dis f; snguinis vmitus
(-us m) sive vomtio; snguinis exsecrtio,
exsputio, eictio.

hemorragia: haemorrhgia sive -rhaga, ae f.


Sin: snguinis fluxus (-us m), flxio, flctio,
effsio, proflvium. Uso: detener la -, haemorrhgiam sstere.

hemorroide: haemrrhois, dis f; haemorrhida, ae f. Sin: infltio venarum.

hemostasia o hemostasis: haemstasis, -is f.


Sin: sanguinationis remdium; medicina haemorrhgiam sistens.
hemosttico: adj haemostticus, a, um // sust
haemostticum remdium vel medicamen-

520

hereja
tum.

hemoteca: haemotheca, ae f. Sin: snguinis


custdia.
hemotoxia: snguinis corrptio.

henificadora: mquina -, feniversrium, ii n.


Sin: mchina versfena.
henil: tugrium faenile.

heptico: (que padece del hgado) hepatirius, a, um. Sin: iecinerosus, iecinorosus; iecorosus; iecoralis; iecorticus // (relativo al
hgado) hepticus, a, um. Sin: hepatirius;
hepatrius; ad hepar (-tis n) ttinens.

hepatitis: hepatitis, dis f. Sin: hepatopatha;


morbus hepatrius vel hepatirius; hpatis
morbus; morbus iecnoris; icoris inflammtio.

heptacordo: (instrumento msico de siete


cuerdas) heptachordum, i n; heptachordus vel
heptachordos, i m.

herbicida: herbicdum, i n. Sin: herbicidale,


is n; venenum herbicidale; venenum herbarum deltile; medicamentum herbis internecvum.

herbolario: (el que se dedica a recoger hierbas para venderlas) herbarum medicarum
collector (-oris m) // (el que vende hierbas
medicinales) herbrius, ii m. Sin: herbarum
vnditor; herbarum medicarum vnditor //
(tienda donde se venden hierbas medicinales) herbria, ae f. Sin: herbria taberna; herbarum medicarum taberna // (herbario,
coleccin de plantas) herbarum medicarum
collctio.
herboristera, v. herbolario (tienda).
herboso: hrbidus, a, um.

herciano: hertzianus vel hertianus, a, um.


Sin: electromagnticus. Uso: onda -, hertiana
vel electromagntica unda.
hercio: hertziana vel hertiana mensura. Sin:
crebritatis mensura.

herldica: herldica, ae f. Sin: ars herldica;


stmmatum rtio.

heredero: heres, edis mf. Uso: - principal,


primus heres; - testamentario, heres ex testamento; - universal, heres ex asse; heres bonorum mnium; - del trono, rgiae potestatis
heres; rex destinatus // ser - de alguno, heredem esse licui vel alicius; dejar a uno - de
algo, liquid hereditate relnquere licui;
nombrar a uno - en el testamento, liquem
heredem institere, scrbere, nuncupare, fcere.

herbario: (relativo a las hierbas) herbrius,


a, um. Sin: ad herbas spectans // (botnico)
herbrius, ii m // (coleccin de plantas secas
para el estudio) herbrium, ii n. Sin: botnicum, i n.

hereja: (doctrina condenada por la Iglesia)


heresis, -is (ac -im, abl -i) f. Sin: fdei
cathlicae error; opnio a vera religione

heptaedro: heptahedron vel heptahedrum, i


n.

heptgono: adj heptagnus, a, um // sust


heptagnon vel heptagnum, i n.
heptodo: hpthodos vel hpthodus, i f.

herldico: herldicus, a, um.

hereje: adj haerticus, a, um. Sin: alienus a


sincera religionis doctrina // sust (homo) haerticus, i m.

521

herencia
aberrans; dssidens de religione opnio; falsa
in fide opnio // (fig, opinin absurda) prava
opnio. Sin: gravis error.
herencia: herditas, atis f. Uso: - cultural
mundial, culturalis herditas mundana; entregar algo por -, liquid hereditate trdere.

hermafrodismo o hermafroditismo: hermaphrodismus, i m; hermaphroditismus.

hermafrodita: hermaphrodtus, i m. Sin: smimas (-aris m).

hermana: (religiosa) soror, oris f. Sin: mnacha, ae f; virgo, gnis f; virgo sacrata; soror
sanctimonialis.Uso: - enfermera, soror infirmria; - Misioneras de la Sagrada Familia,
Sorores Missionriae a Sancta Famlia.

hermanamiento: gemellgia sive -loga, ae


f. Sin: gemellaris coninctio.
hermanar: fraterno vnculo coningere. Sin:
fraterna necessitdine (vel caritate) coningere; amicti coningere.

hermanarse: amicti inter se coniungi. Sin:


fraterno amore se coningere; - con uno, se
cum liquo (vel licui) coningere.

hermandad: (parentesco entre dos hermanos) germnitas, atis f // (fig, amistad ntima;
unin de voluntades) fraterna necessitudo
(-dnis f) // (cofrada) v. esta voz.

hermano: frater, tris m. Uso: - siameses, fratres gmini siamenses // (religioso) frater, tris
m. Uso: - clrigo, frater clricus; - lego, frater
laicus.

hermenutica: hermenutica, ae f; hermenutice, es f. Sin: hermenutica disciplina,


ars; interpretandi vel explanandi rtio.

hermenutico: hermenuticus, a, um. Sin:


qui (quae, quod) ad artem interpretandi prtinet.

hermticamente: hermtice. Sin: arte, arcte;


obsignate. Uso: cerrar -, artssime cludere.

hermtico: (perfectamente cerrado) hermticus, a, um. Sin: obturatus; obstructus; artssime clausus // (fig, impenetrable, cerrado)
hermticus. Sin: obscurus; abscnditus. Uso:
discurso -, ortio hermtica; literatura -, litteratura hermtica.
hermetismo: hermetismus, i m. Sin: obscritas.
hernia: hrnia, ae f. Uso: - abdominal, v. enterocele; - estrangulada, hrnia implcita; de corazn, v. cardiocele.
herniario: hernialis, e.

hernioso: herniosus, a, um.

herniotoma: herniotmia sive -toma, ae f.


Sin: hrniae sctio.

heroicamente: fortssime. Sin: fortssimo


nimo; herum more; ut heras (vel hers)
decet.

heroico: (propio de hroe) hericus, a, um.


Sin: fortssimus; fortis ac strnuus. Uso: accin, empresa -, res praeclare gesta; forte factum; fcinus praeclarssimum; en pl tambin
herica, orum npl; madres -, hericae matres
// (mtico) hericus, a, um. Uso: personajes -,
hericae personae; tiempos -, herica tmpora; aetates hericae; a la -, herice //
(pico) hericus, a, um. Sin: herus; picus.
Uso: poesia -, hericum carmen; poema -,
poma picum; herum carmen; verso -, versus hericus // (muy poderoso y eficaz) praesentssimus, a, um. Uso: medicamento -,

522

heterogneo
remdium vel medicamentum praesentssimum.

eroicmico: herico-cmicus, a, um. Sin: et


hericus et cmicus. Uso: poesa -, hericum
carmen in ridculum versum; poema -, hericum poma cmice compsitum.

herona: (estupefaciente) heronum, i n; herona, ae f. Sin: medicamentum heronum.


Uso: trfico de -, heroini commrcium // (de
la mitologa, semidiosa) heris, dis f (ac sing
-da, ac pl -das) // (mujer de gran herosmo)
fortssima fmina. Sin: virago, gnis f // (fig,
mujer protagonista de una obra literaria)
prior (entre dos) vel prima (entre ms de dos)
persona.

herrero: ferrfaber, bri m. Sin: faber ferrrius.


hertz, v. hercio.

hertziano, v. herciano.

hervidor: fervefactrium, ii n. Sin: fervefactor (apparatus); caccbulus fervefciens.

hervor: exaestutio, onis f. Sin: fervor; aestus, us m; ardor.


Herzegovina: Herzegovna, ae f. Sin: Herzegvia; Arcegovna. Uso: de -, herzegovnus,
a, um; herzegoviensis, e; arcegovinensis.
hetairismo: hetaerismus, i m.

herosmo: herosmus, i m. Sin: herocitas;


virtus herica; herica vis; singularis virtus;
incredbilis nimi fortitudo vel magnitudo
(-dnis f). Uso: - cotidiano, rerum cotidianarum herica virtus.

heterclito: abnormis vel enormis, e. Sin:


exlex, gis mf.

herptico: herpticus, a, um.

heterodoxia: heterodxia sive -doxa, ae f.

herpe o herpes: herpes, -tis vel -tis m. Sin:


ulcus (-cris n) serpens.

herpetologa: herpetolgia sive -loga, ae f.


Sin: de serpntibus doctrina; serpntium
descrptio vel stdium.

herrada: (cubo de madera) lveus, i m. Sin:


lacus, us m.

herrador: faber (-bri m) ferrrius. Sin: faber


ferrrius iumentis calceandis.
herradura: frrea slea.

herramienta: ferramentum, i n.

herrera: (taller) officina ferrria // (tienda)


taberna ferrria.

heterocigoto: heteroxygotum, i n.

heterodina o heterodino: heterodnamis,


-is f.
heterodoxo: heterodoxus, a, um.

heteroftalma: heterophthlmia sive -phthalma, ae f.


heteroftalmo: heterophthalmus, a, um.
heterogameto: anisogames, tis f.

heterogeneidad: heterogenitas, atis f. Sin:


dissimilitudo; gneris divrsitas; genus diversum; natura diversa.

heterogneo: heterogneus, a, um. Sin: dissmilis vel absmilis, e; diversi gneris.

523

heterogenia
heterogenia: heterognesis, -is f. Sin: diversa
gnesis.

hiades: hades, um fpl. Sin: hades stellae.

heteromorfo: heteromorphus, a, um. Sin: diversas suscpiens formas.

hialita: hyaltes, ae m.

heteromorfismo: heteromorphismus, i m.
Sin: facultas diversas suscipiendi formas.

heteronoma: heteronmia sive -noma, ae f.


heternomo: heternomus, i m.
heterotaxia: heterotaxis, -is f.

htico: hcticus, a, um. Uso: fiebre -, hctica


febris.
heurstica: heurstica, ae f. Sin: heurstica
rtio vel disciplina.
heurstico: heursticus, a, um. Sin: heursticae (gen); ad heursticam ttinens.

hexadecimal (Inform): hexadecimalis, e. Sin:


sedecimalis, e.
hexaedro: hexahedron vel hexahedrum, i n.

hexagonal: hexagonalis, e; exagnius, a, um.


Sin: sexngulus.

hexgono: hexagnum, i n; hexagnium, ii


n. Sin: sexngulum. Uso: figura de un -,
sexngula figura.

hexstilo: hexastylos, on; hexastylus, a, um.


Sin: senas habens columnas; senis ornatus
columnis. Uso: prtico -, prticus (-us f)
hexastylos vel hexastyla, senas habens columnas, senis ornata columnis.

hez: faex, faecis f (en sentido propio y figurado). Uso: - del pueblo, faex ppuli; - de la
sociedad, sordidssimi hmines.

hialino: adj hylinus, a, um. Sin: vtreus; vitrolus; pellcidus; translcidus.


Uso:
cuarzo -, hylinum, i n.
hialitis: hyalitis, dis f.

hialografa: (arte de grabar el cristal) hyalogrphia sive -grapha, ae f. Sin: hyalogrphica ars; ars pingendi vitrum vel crystallum
// (pintura sobre placa de vidrio o cristal)
pictura in vitro vel in crystallo. Sin: pictum
vitrum vel crystallum.
hialgrafo: hyalgraphum, i n.

hialoideo: vitro vel crystallo smilis, e.

hialoides: hyalides, is m. Sin: hylina (vel


translcida) culi membrana vel membrnula.

hialotecnia: ars vitrria. Sin: ars vitra faciendi.

hialurgia: hyalrgia sive -lurga, ae f. Sin: ars


conficiendi vitrum; ars conflandi crystallum;
ars vitri vel crystalli conficiendi, conflandi.

hialrgico: hyalrgicus, a, um. Sin: ad


hyalrgiam spectans.

hiato: hiatus, us m. Sin: (duarum) voclium


concursus (-us m).

hibernacin: (estado letrgico) veternus, i


m. Sin: lethargus; sopor hibernus // (mtodo
teraputico) temperaturae (crporis) demintio artificiosa. Uso: someter a -, (aegrorum)
crpora frgore durare.
hibisco, v. malvavisco.

524

hidrodinmico
hibridacin: hybridtio, onis f. Sin: hybridistio; gnerum mixtura.
hibridismo: hybridismus, i m. Sin: genus
(-nris n) mixtum.

hbrido: hybrdicus, a, um. Sin: ex diverso


gnere natus. Uso: nombre -, nomen hybrdicum.

hidalgo: adj nbilis, e // sust vir (homo) claro


gnere; vir illustri snguine vel stirpe.

hidrargirismo: hydrargyrismus, i m. Sin:


hydrargyrsis, is; mercurialismus; aegritudo
ex mercrio; morbus ex hydrrgyro.

hidrargirio o hidrargiro: hydrrgyrus, i m.


Sin: argentum vivum.

hidrarto: hydrarthrum vel hydrarthron, i n.


Sin: artus hydrpicus.

hidrartrosis: hydrarthrsis, is f. Sin: arthrosis hydrpica.


hidratacin: hydrattio, onis f.

hidratar: (combinar un cuerpo con el agua)


hydratare. Sin: aqu temperare; hydratum fcere, effcere, ggnere, elaborare.

hidrato: hydratum, i n.

hidrulica: (parte de la mecnica, que estudia el equilibrio y el movimiento de los fluidos) hydrulica, ae f. Sin: hydrulica
doctrina, disciplina, scintia // (arte de conducir, contener, elevar y aprovechar las
aguas corrientes) hydrulica, ae f. Sin: ars
(artis f) hydrulica.

hidrulico: adj hydrulicus, a, um // (persona que se dedica a la hidrulica) hydrulicus, i m. Sin: aqurius; artis hydrulicae

peritus.

hidria: hdria, ae f. Sin: stula; hama.

hdrico: hdricus, a, um. Sin: aquae vel


aquarum (gen).
hidrocido: cidum hydrognii.

hidroavin: hydroplanum, i n. Sin: hydroaroplanum; hydrovelvolum; voltilis navis,


voltile navgium. Uso: - torpedero, hydroplanum siluros mittens; hydroplanum ad ignvoma misslia iactanda aptum.

hidrobiologa: hydrobiolgia sive -loga, ae


f.
hidrobiolgico: hydrobiolgicus, a, um.
hidrocarbonato: hydrocarbonatum, i n.

hidrocarburo: hydrocarburum, i n. Sin:


hydrocarbneum; hydrogenanthrax, acis m.

hidrocefalia: hydrocephalaea, ae f. Sin:


hydrocephlica affctio; hydrocephlicus
morbus.

hidrocfalo: hydrocphalus vel hydrocephlicus, a, um. Sin: hydrocephalae affectus; ad


hydrocephalaeam prtinens.

hidrocele: hydrocle, es f.

hidroclorato: hydrochloratum, i n.

hidroclrico: hydrochlricus, a, um.

hidrodinmica: hydrodynmica, ae f;
hydrodynmice, es f. Sin: scintia hydrodynmica; doctrina de aquarum mtibus; disciplina aquarum metiendis mtibus.

hidrodinmico: hydrodynmicus, a, um.

525

hidroelctrico
hidroelctrico: hydrolctricus, a, um.

hidroelectrizacin: hydrolectrizatio, onis f.


hidrfilo: hydrphilus, a, um. Sin: bbulus.

hidrofitografa: hydrophytogrphia sive


-grapha, ae f. Sin: aquaticarum vel aquigenarum plantarum descrptio; descrptio
plantarum in aqua vivntium.

hidrofobia: (horror al agua y en general a


los lquidos) hydrophbia sive -phoba, ae f.
Sin: phobodipsos, i f; aquae formido (-dnis f)
vel pavor (-oris m); tedium pots; aquae potsque omnis dium // (rabia) rabies, i f.

hidrfobo: (adj, que tiene horror al agua)


hydrphobus vel hydrophbicus, a, um. Sin:
aqufugax (-acis); aqufugus; aquae horrore
(pavore, terrore, metu, timore, tedio, dio)
oppressus vel cruciatus. Uso: ser -, aquae
horrore vel tedio pprimi, cruciari; (morbi
caus) aquam horrere, abhorrere, pavscere,
expavscere, timere, odisse, aversari // (rabioso) rabiosus vel rbidus, a, um. Uso: perro
-, canis rbidus; ser - (rabioso), rabiosum vel
rbidum esse; volverse - (rabioso), rabiosum
vel rbidum feri.

hidrfono: hydrphonum sive hydrophnum, i n; hydrophnium, ii n.


hidrforo: hydrphorus, a, um.

hidrofosfato: hydrophosphatum, i n.

hidroftalmia: hydrophthlmia sive -phthalma, ae f. Uso: el que padece -, hydrophthalmus, i m.

hidrfugo: hydrfugus, a, um. Sin: hydroxpulsrius; umores spprimens; qui (quae,


quod) umores spprimit.

hidrogenar: hydrgeno vel hydrognio temperare.

hidrgeno: hydrgenum, i n; hydrognium,


ii n. Uso: - pesado, hydrognium ponderosum; bomba de -, bomba hydrognica.
hidrogeologa: hydrogeolgia sive -loga, ae
f.
hidrognosia: hydrognsia sive -gnosa, ae f.

hidrografa: hydrogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: aquarum descrptio; aquarum vel de
aquis doctrina, disciplina, scintia.

hidrogrfico: hydrogrphicus, a, um. Sin:


aquarum (gen).
hidrgrafo: hydrgraphus, i m.

hidrohemia: hydrohemia sive -haema, ae


f.
hidrlisis o hidrolisis: hydrlisis, -is f. Sin:
soltio per aquam.
hidrolita: pulvis (-vris m) hydrolthinus.

hidroltico: hydrolticus, a, um. Sin: ad


hydrlysin ttinens.

hidrologa: hydrolgia sive -loga, ae f. Sin:


aquarum vel de aquis doctrina, disciplina,
scintia.
hidrolgico: hydrolgicus, a, um. Sin: ad
hydrolgiam spectans.

hidrlogo: adj hydrlogus, a, um // sust


hydrlogus, i m. Sin: hydrolgiae peritus,
cultor, studiosus.

hidromancia o hidromanca: hydromanta,


ae f. Sin: divintio ex aqua.

526

hierticamente
hidromana: hydromnia sive -mana, ae f.

hidromntico: hydromnticus, a, um. Sin:


ad hydromantam (ad divinationem ex aqua)
prtinens.
hidromecnico: hydromechnicus, a, um.

hidromel o hidromiel: hydrmeli, tis n; hdromel, ellis n. Sin: mulsum; aqua mulsa.

hidrmetra: hydrometra, ae m; hydrometres,


ae m. Sin: hydromtriae cultor, peritus, studiosus.

hidrometra: hydromtria sive -metra, ae f.


Sin: aquae metiendae doctrina, disciplina,
scintia, ars.

hidromtrico: hydromtricus, a, um. Sin: ad


hydromtriam ttinens.

hidrmetro: hydrmetrum, i n. Sin: aquae


metiendae index (-dcis mf); aquae libramenti
index.
hidrometrgrafo: hydrometrgraphum, i n.
hidroneumtico: hydropneumticus, a, um.

hidropesa: hydrpisis, is f. Sin: hydropismus; hydrops, pis (ac -em, vel -en, vel -a)
m.

hidrpico: adj hydrpicus, a, um. Sin:


hydrpisi laborans vel affectus // sust hydrpicus, i m. Sin: qui hydrpe laborat.
hidroplano: hydroplanum, i n. Sin: navgium voltile; voltilis (vel volans, vel algera) navis.
hidroscopia: hydroscpia sive -scopa, ae f.

hidroscopio: hydroscpium, ii n. Sin: maris

speculatrium;
instrumentum.

speculatrium

aquarum

hidrosfera: hydrosphaera, ae f. Sin: aquarum


globus; lquidum terrae involcrum.
hidroski: oblongae sleae aqutiles. Sin: soleriae ssulae aqutiles.

hidrosoluble: hydrosolbilis, e. Sin: in aqua


solbilis.

hidrosttica: hydrosttica, ae f; hydrosttice,


es f. Sin: hydrosttica disciplina, scintia, ars;
de liquorum (vel umorum) libramento doctrina.
hidrostticamente: hydrosttice. Sin: secundum hydrostticam vel hydrostticen.

hidrosttico: hydrostticus, a, um. Sin: ad


hydrostticam spectans.

hidrotecnia: hydrotchnica, ae f. Sin:


hydrulica doctrina, ars; hydrulicae artis
disciplina.

hidroterapia: hydrotherapa, ae f. Sin: de


aquarum curatione ars, disciplina; curtio
aqualis; aquarum curationes.

hidroterpico: hydrotherpicus vel hydrotheraputicus, a, um.

hidrotermal: hydrothermalis, e.
hidrxido: hydrxydum, i n.

hiedra: hdera, ae f.

hiena: hyaena, ae f.

hierticamente: hiertice. Sin: grviter;


sollemniter; hiertico hbitu, incessu, more.

527

hiertico
hiertico: hierticus, a, um // fig gravis;
sollemnis.

hierba: herba, ae f. Uso: - aromticas, herbae


aromticae; herbae suavis odoris; mala -,
herba mala, nociva, damnosa; fig homo
malus; - medicinal, herba salutfera; infusin
de - medicinales, aqua herbis salutferis medicata.

hierro: ferrum, i n. Uso: - batido o forjado,


ferrum procusum; obrero que trabaja el hierro, ferraririus, ii m.

hietometra, v. pluviometra.

higinicamente: hyginice. Sin: salbriter;


salutriter; secundum normas hyginicas.

higinico: hyginicus, a, um. Sin: saluber vel


salubris; salutaris; emundatus vel mundatus.
higienista: hygienista, ae m. Sin: valetdini
dditus; salubritatis studiosus vel cultor.
higo: ficus, -us vel -i f. Uso: - chumbo, ficus
ndicus; - seco, crica, ae f; ficus rida; en pl
tambin cuneae, arum f // (fig, no drsele a
uno un -) flocci liquid fcere // (excrecencia
alrededor del ano) verrcula, ae f.

higrgrafo: hygrgraphum, i n.

hietmetro, v. pluvimetro.

high fidelity: summa vel mxima accuratione


confectus, a, um.
high life: lauttia, ae f. Sin: legans vita; lauta
vivendi rtio.

high school: americanum lycaeum. Sin: provctior (vel progrssior, vel superior) schola.

higiene: (parte de la medicina) hygine, es f.


Sin: hyginica doctrina; valetdinis tuendae
scintia vel ars; sanitatis stdium // (conjunto
de reglas y prcticas relativas al mantenimiento de la salud) hygine, es f. Sin: res
hyginica vel sanitria. Uso: - mental,
hygiene mentalis; - pblica, salus (-utis f) pblica; reglas de -, hyginica praecepta; reglas
de - personal, praecepta de valetdine tuenda
// (limpieza, aseo personal) crporis mundties (-i f) // (cuidado del cuerpo) crporis
cura (-ae f). Uso: - de la boca, de los ojos,
de la piel, hygiene oralis, ocularis, cutnea;
cuidar la -, corpus curare; valetdini servire
// (limpieza, aseo de las viviendas) salbritas,
atis f. Uso: cuidar la - de la casa, doms salubritatem tueri.

higrologa: hygrolgia sive -loga, ae f.


higrolgico: hygrolgicus, a, um.

higrlogo: hygrlogus, i m. Sin: hygrolgiae


peritus, cultor, studiosus.

higrometra: hygromtria sive -metra, ae f.


Sin: doctrina, disciplina, scintia de ris
umore; rtio ris metiendo umori; umiditatis
mensura.

higromtrico: hygromtricus, a, um. Sin: ad


hygromtriam prtinens (relativo a la higrometra); ad hygrmetrum ttinens (relativo al
higrmetro).
higrmetro: hygrmetrum vel hygrmetron,
i n. Sin: umiditatis index (-dcis mf); instrumentum ris metiendo umori.
higroscopia: hygroscopia sive -scopa, ae f.
Sin: umiditatis observtio.
higroscpico: hygroscpicus, a, um.

higroscopio: hygroscpium, ii n.

528

hincha
higuera: arbor fics vel fici. Sin: arbor ficlnea.

hija: filia, ae f. Uso: Hijas de la caridad,


Puellae a caritate; Hijas de Mara, Puellae
Mariae Vrgini sacrae vel devotae; Puellae
mariales; Hijas de Mara Auxiliadora, Fliae
Mariae Auxiliatricis.
hijastro, tra: privignus, i m; privigna, ae f.

hijo: flius, ii m. Uso: - (= descendiente) de


ladrn, rapcida vel rapcides, ae m; - del
hombre (Cristo), Filius hminis.
hijuela: (pedazo de lienzo que cubre la hostia sobre la patena hasta el momento del
ofertorio) pllula, ae f. Sin: anmula, ae f.
hilado: netus, us m. Sin: nema, tis n; filamen, mnis n; filatum; nemen, mnis n, stamen, mnis n; subtemen, mnis n.

hilador, ra: (persona) filator, oris m; filatrix


vel netrix, icis f. Sin: filficus m; filfica f ;
qui, quae stmina (lanam, linum, etc.) net; sericrius (- de seda); lanficus (- de lana); linficus (- de lino) // hiladora (mquina usada
para hilar) mchina netria.
hilandera: filifcii operria. Sin: filandria.

hilandera: (arte de hilar) stmina nendi ars


// (fbrica de hilados) filifcium, ii n. Sin: filanda, ae f ; stminum officina; officina in
qua stmina nentur; filis deducendis officina;
deducendo stmini officina. Uso: - de lana,
lanifcium, officina lanria; - de lino, officina
linteria vel linria; - de seda, officina sericria vel bombcina; sericorum vel bombycinorum officina; dueo de una -, filifcii
dminus.
hilandero: (persona que tiene por oficio
hilar) filifcii operrius. Sin: filandrius, ii m

// (lugar donde se hila) v. hilandera.

hilo: filum, i n. Uso: - elctrico, filum elctricum; funculus elctricus; ahneum vel aneum filum elctridem ferens; - metlico,
filum metllicum; - telefnico, filum telephnicum; del otro extremo del -, ex ltero ahneo extremo filo; - de algodn, gosspii vel
xlini filum; - de caa de pescar, lnea, ae f;
- de la corriente elctrica, filum fluenti elctrici; - de lana, lanae vel lneum filum; - de
lino, lini vel lnteum filum; - de nailon, filum
nailnicum; - de seda, filum bombcinum;
sin hilos, sine filis; nullis filis // (chorro muy
delgado y sutil de un lquido) filum, i n. Uso:
- de agua, filum profluentis aquae // (continuacin o serie del discurso) orationis filum.
Sin: argumentandi filum. Uso: - conductor
de la presente reflexin, harum cogitationum
propsitum; cortar el - del discurso, orationem praecdere; perder el -, a propsito deflctere; longe a propsito deflectere; lngius
abire; retomemos el -, ad propsitum revertamur; ad id revertamur, unde devrtimus; ad
id redeamus, unde digressi sumus; segn el conductor, secundum directrias normas //
fig, pender de un -, tenui filo pendere; dmodum tnui filo suspensum esse.
hilozosmo: hylozosmus, i m.

himno: hymnus, i m; hymnum, i n. Sin: cnticum; carmen; cantus, us m. Uso: - internacional, hymnus internationalis; communis
natinibus hymnus; - nacional, cnticum nationale; nationis carmen; ptrium hymnum; cantar (en conjunto) el - nacional, ptrium
hymnum concnere; nationis carmen decantare.

hincha: (partidario entusiasta de un equipo


deportivo) thyphosus, i m. Sin: estuans,
antis m; aestuosus spectator; qui aestuanti
pctore vel corde ludum (vel ludos) spectat;
cuiusdam mans sectator vel ssecla. Uso: la
muchedumbre de los -, fautorum multitudo;

529

hinchada
ser un -, stdiis ludi inflammari; ser - de un
equipo, licui manpulo (vel gmini) lusrio
(vel licui acii lusriae) favere // fig assentator, oris m. Sin: fautor; favens.
hinchada: thyphosorum (vel aestuntium)
turba, multitudo, nmerus. Sin: fautores; aestuosi, aestuosssimi.

hinchazn: tumor, oris m. Sin: tumditas, atis


f // (fig, vicio del estilo o lenguaje hinchado)
tumor verborum.

Hindostn: Hindostnia vel Hindustnia, ae


f. Uso: de -, hindostanus vel hindustanus, a,
um; natural de -, Hindostanus vel Hindustanus, i m.

hind: (indio) adj ndicus, a, um; sust Indus,


i m // (el que profesa el hinduismo) hindusmi
sectator. Sin: qui hindusmum profitetur.

hinduismo: hindusmus, i m.

Sin: transgrssio; verborum transgrssio vel


traictio.
hiprbola: hyprbola, ae f.

hiprbole: hyprbole, es f. Sin: superltio


sive supraltio.
hiperblicamente: hyperblice. Sin: superlatis verbis; praeter modum; ultra fidem;
supra quam feri possit.
hiperblico: hyperblicus, a, um. Sin: superlatus; veritatem excedens; nmius. Uso: expresiones -, superlata verba.
hiperbreo: hyperbreus, a, um.

hiperbulia: hyperbulia sive -bula, ae f. Sin:


nmia voluntas; voluntatis excessus (-us m).
hiperclorhidria: hyperchlorhydra, ae f.

hiperclorhdrico: hyperchlorhdricus, a,
um.

hiniesta, v. retama.

hinojo: fenculum, i n. Sin: mrathrum.

hipercrtica: hypercriticismus, i m. Sin: immoderata crtica; censura severssima,


acrrima, nmia; iudcium severssimum.

hinterland: intrior rgio vel terra.

hiplage: hypllage, es f.

hipalgesia: hypoalgsia, ae f; hypolgesis,


-is f.

hiperacidez: nmia acditas (-atis f). Sin:


acritudo mxima.
hipercido: nimis cidus, acer, acerbus.

hiperacusia o hiperacusis: hyperacsia sive


-cusa, ae f. Sin: nmius auditus (-us m);
nmia audiendi facultas.

hiprbato o hiprbaton: hyprbaton, i n.

hipercrtico: adj hypercrticus, a, um. Sin:


nimis severus; sevrior, severius // sust immoderatus crticus (-i m); nimis severus iudex
(-dcis m).
hiperdula: hyperdula, ae f.

hiperestesia: hyperaesthsia sive -sthesa, ae


f. Sin: nmia sensus (vel snsuum) concittio
vel permtio.
hiperhemia: hyperhemia sive -haema, ae f.
Sin: nimis snguinis congestus (-us m); nmia
snguinis confluntia.

530

hipnotista
hiperhidrosis: hyperhydrsis, -is f. Sin:
nmia sudtio; nmium sudoris proflvium.

hipertrofia: hypertrphia sive -tropha, ae f.


Sin: hypertrphiae morbus.

hipermtrope: hyprmetrops, pis; hypermetrpticus, a, um. Sin: hypermetropi (sive


hypermetrpsi) laborans vel affectus.

hipiatra: hippiatrus, i m.

hipermetra: hypermtria sive -metra, ae f.

hipermetropa: hypermetropa sive hypermetrpsia, ae f.

hipermiope: hypermyops, pis.


hypermypi laborans vel affectus.

Sin:

hipermiopa: hypermipia sive -miopa, ae


f.
hipernutricin: hypernutrtio, onis f. Sin:
copisior nutrtio.

hiperplasia: hyprplasis, -is f; hyperplasa,


ae f. Sin: hypertrphia congnita.

hipersensibilidad: hypersensiblitas, atis f.


Sin: nmia sentiendi vis; natura nimis patbilis.

hipersensible: hypersensbilis, e. Sin: tenrrimus; nimo tenrrimo; qui facllime


commovetur.

hipertensin: hypertnsio, onis f. Sin: frequntior snguinis fluxus (-us m); nmius
snguinis pressus (-us m).

hipertenso: hypertensione laborans vel affectus.


hipertexto (Inform): hypertextus, us m; v. hypertext.
hipertiroidismo: hyperthyroidismus, i m.
hipertona: hypertnia sive -tona, ae f.

hipertrfico: hypertrphicus, a, um. Sin:


hypertrphi laborans vel affectus.
hipiatra: hippiatra, ae f.

hipitrica: hyppitrica, ae f. Sin: hippitrica


ars (artis f).
hipitrico: hippitricus, a, um. Sin: ad hippitricam spectans.
hpica: equittio, onis f.

hpico: hppicus, a, um. Sin: equrius (relativo a los caballos); equester, tris, tre; equinus (relativo a la hpica). Uso: concurso -,
certamen equestre; cursus equorum; equria,
-ium vel -orum npl.

hipismo: (conjunto de conocimientos relativos a la cra y educacin del caballo) hppice, es f. Sin: equittio; equitandi ars //
(deporte hpico) equestres exercitationes, v.
hpico (concurso).
hipnosis: hypnsis, -is f. Sin: somnus hypnticus; sopor artificiose inductus.
hipnoterapia: hypnotherapa, ae f.

hipntico: hypnticus, a, um. Sin: ad hypnosim prtinens // sust soporferum (vel somnferum, vel somnficum) medicamentum.

hipnotismo: hypnotismus, i m. Sin: ars (artis


f) liquem sopiendi vel soporandi; ars hipntica sopiendi; rtio soporem hypntice indicendi vel infundendi.
hipnotista: (persona que profesa el hipno-

531

hipnotizable
tismo) hypnotista, ae m. Sin: hypnotismi peritus, cultor, studiosus // (persona que defiende el hipnotismo) hypnotista, ae m. Sin:
hypnotismi fautor vel defensor // (persona
que escribe sobre el hipnotismo) hipnotista,
ae m. Sin: qui (vel quae) de hypnotismo scribit.
hipnotizable: hypnotizbilis, e. Sin: sopbilis, e; hypntico artifcio soporbilis; arte
quadam sopbilis.
hipnotizacin: hypnotiztio, onis f.

hipnotizador: hypnotizator, oris m. Sin:


hypnotizans, antis; smnifer, soprifer;
hypnotismi rtifex vel effector // fig fascinator, oris m. Sin: incantator; magntizans,
antis.

hipnotizar: hypnotizare. Sin: sopire; hypntice sopire; hypntica arte sopire; hypntico
artifcio liquem sopire vel soporare // fig
allcere; fascinare; rpere; visu fascinare.
hipoacidez, v. hipoclorhidria.

hipoacusia: hypoacsia sive -cusa, ae f. Sin:


audits debilittio, hebettio; debilitatus vel
hebes auditus (-us m); hebes audiendi sensus
(-us m).
hipoalimentacin: alitura non suffciens.
Sin: alimnia nimis mdica; alimnium
nimis mdicum; victus vel cibus non sufficiens.
hipobulia: hypobula, ae f. Sin: voluntatis
imbecllitas vel infrmitas.
hipocampo: hippocampus, i m.

hipocardia: hypocrdia, ae f.

hipocastanceo: sust hippocstanum, i n.

hipocentro: hypocentrum, i n.

hipoclorhidria: hypochlorhdria sive -rhydra,


ae f.

hipocondra: hypochondra, ae f. Sin: affctio (-onis f) hypochondraca; morbus hypocondracus; melanchola; melanchlicus
umor; atra bilis (-is f).

hipocondraco: (concerniente o relativo a la


hipocondra) hypochondracus, a, um. Sin:
melanchlicus; hypochondraco morbo laborans vel affectus.

hipocndrico: (concerniente o relativo a los


hipocondrios) hypochndricus, a, um // (concerniente o relativo a la hipocondra) v. hipocondraco.
hipocondrio: hypochndrium, ii n; hypochndria, orum npl.

hipocorstico: hypocorsticus, a, um. Uso:


geminacin -, gemintio hypocorstica.

hipocresa: hypcrisis, is f. Sin: probitatis vel


virtutis simultio, dissimultio; fucata virtutis
spcies (-i f).

hipcrita: hypcrita, ae m; hypcritus, i m.


Sin: simulator, dissimulator; virtutis vel probitatis simulator; religionis simulator.
hipodrmico: hypodrmicus, a, um. Sin:
subcutneus; intercus, tis.

hipodermis: hypoderma, tis n.

hipodermoclisis: hypodermoclysis, is f.
hipodroma: hippodrmia, ae f.

hipodrmico: hippodrmicus, a, um.

532

hipotecario
hipdromo: hippdromos vel hippdromus,
i m. Sin: currculum; equorum stdium vel
circus.
hipfisis: hypphysis, -is f. Sin: glndula pituitria vel pituitosa.

hipogstrico: hypogstricus, a, um. Sin: ad


hypogstrium ttinens.

hipogastrio: hypogstrium, ii n. Sin: imus


venter.

hipogeo: (sepulcro subterrneo de los antiguos) hypogum vel hypogaeum , i n // (capilla o edificio subterrneo) hypogum, i n.
Sin: subterrneum; crypta; locus sub terra excavatus.
hipoglicemia o hipoglucemia: hypoglychemia sive -chaema, ae f.

hipogrifo: hyppogryphus vel hyppogryphos,


i m. Sin: pgasus vel pgasos, i m.
hipohidrosis: hypohydrsis, -is f. Sin: mdica sudtio; mdica sudationis vis.
hipoliposis: hypolipsis, -is f.

hipologa: hippolgia sive -loga, ae f. Sin:


de equis doctrina.
hipomancia: hippomanta, ae f.

hipmanes: hippmanes, is n.

hipomntica: hippomntica, ae f.

hipomntico: adj hippomnticus, a, um. Sin:


ad hippomantam spectans // (persona que
practica la hipomancia) hippomnticus, i m.

hipometropa: hypometropa sive -trpia, ae


f. Sin: hypometrpsia sive -tropsa.

hipopepsia: hypoppsia, ae f.

hipoptamo: hippoptamus, i m. Sin: equus


fluvitilis.
hipstasis: hypstasis, -is f. Sin: substntia.
hiposttico: hypostticus, a, um.

hipotaxis: hypotaxis, is f. Sin: subordintio,


onis f.

hipoteca: hypotheca, ae f. Sin: pignus, -ris


sive -ris n. Uso: fincas rsticas libres de -,
predia soluta; fincas rsticas sujetas a -,
predia hypothecae obnxia; dar como - un
predio, pgnori vel hypothecae dare predium; liberar una casa de -, abslvere
domum ex pgnore; liberar una finca rstica
de -, fundum lii obligatum liberare; recibir
como - un predio, predium pgnori accpere.
hipotecable: pignerbilis vel pignorbilis, e
Sin: ad pignerationem (vel ad pignorationem)
aptus.

hipotecado: pigneratus vel pignoratus, a, um.


Sin: obligatus; pigneratcius vel pignoratcius; oppsitus; hypothecae datus. Uso: no -,
solutus.

hipotecar: (asegurar con hipoteca) pignerare vel pignerari; pignorare vel pignorari.
Sin: pgnori dare vel oppnere liquid; hypothecae dare // (someter a la hipoteca) obligare. Sin: pgnori obligare; hypothec
gravare; obligare liquid hypothecae nmine.

hipotecariamente: pgnoris iure.

hipotecario: hypothecrius, ii m. Sin: pigneratcius vel pignoratcius; ad pignus prtinens; ad hypothecam ttinens. Uso: acreedor
-, hypothecrius (pigneratcius, vel pignoratcius) crditor.

533

hipotensin
hipotensin: hypotnsio, onis f. Sin: hypotona; mnima pressura.

plina, scintia; altitdinis (vel altitdinum)


mensura.

hipotenusa: hypotenusa, ae f.

hipsomtrico: hypsomtricus, a, um. Sin: ad


hypsomtriam (vel ad doctrinam de altitdine
metienda) spectans.

hipotenso: hypotoni affectus. Sin: ex hypotona laborans.


hipotermia: hypothrmia, ae f. Sin: caloris
demintio (-onis f); caloris defectus (-us m).

hiptesis: hypthesis, is (ac -im) f. Sin: suppostio; coniectura; opnio; opintio; fctio;
casus fictus; opinatus, us m. Uso: - fantstica,
commentcium quiddam; vanas -, sentntiae
commentciae vel ftiles; enunciar una -,
hypthesim enuntiare; hacer una -, concere;
coniectare; fngere; putare; hacer una acerca de algo, de liqua re coniectare; coniecturam fcere de liqua re; hacer una - a
base de algo, coniecturam fcere ex liqua
re; coniecturam alicius rei cpere ex (vel de)
liqua re; fundarse en una -, coniectur niti;
tu - es inadmisible, id quod assumis concedi
nullo modo potest.
hipotticamente: hypothtice. Sin: condicionliter; per hypthesim; coniectura. Uso: expresado -, hypothtice elatus.

hipottico: hypothticus, a, um. Sin: condicionalis; coniectualis; coniecturalis; possbilis; opinbilis (opinable), commentcius
(imaginario), coniectus (fundado en hiptesis).

hipotiposis: hypotypsis, os f. Sin: evidntia; subictio sub aspectum vel sub culos.
hipotona: hypotona, ae f.

hipotrofia: hypotrphia sive -tropha, ae f.

hipsometra: hypsomtria sive -metra, ae f.


Sin: altitdinis metiendae doctrina, disci-

hipsomtricamente: hypsomtrice.

hisopo: (planta) hyssopum, i n; hissopus, i f


// (utensilio para asperjar con agua bendita)
aspergillum, i n.

hispanidad: (carcter genrico de todos los


pueblos de lengua y cultura hispnica) hispnitas, atis f. Sin: hispanus mos (moris m)
vel hbitus (-us m); hispnica consuetudo;
hispnici vel Hispanorum mores // (conjunto
de los pueblos hispanos) hispnicum imprium.
hispanismo: (estudio de la cultura hispnica) hispanismus, i m // (palabra o giro espaoles) hispnicum verbum; hispnica
loctio.
Hispano-Olivetti: Hispano-Olivettina, ae f.

histerectoma: hysterectmia sive -toma, ae


f. Sin: uterectmia; exstirptio teri.

histeria: hystria, ae f. Sin: hystrica pssio.

histrico: (relativo al tero) ad terum prtinens. Sin: teri (gen) // (relativo al histerismo) hystricus, a, um. Sin: furiosus.
histerismo: hysterismus, i m. Sin: hystricus
furor (-oris m).

histeritis: hysterites, is f. Sin: vulvae inflammtio.


histeroscopio: hysteroscpium, ii n.

534

hodmetro
histerotocotomia, v. histerotoma.

histerotoma: hysterotmia sive -toma, ae f.


Sin: teri sctio.

histologa: histolgia sive -loga, ae f. Sin: de


crporum contxtibus doctrina, disciplina,
scintia.
histolgico: histolgicus, a, um. Sin: ad histolgiam ttinens.

histlogo: histlogus, i m. Sin: histolgiae


peritus vel studiosus.

histopatologa: histopatholgia sive -loga,


ae f.

historia: histria, ae f. Uso: - contempornea, histria contempornea; - legendaria,


histria fabularis; - medieval, mdii aevi histria; - de las religiones, histria religionum;
- en verso, histria nmeris constricta; histria vrsibus scripta.
historiado: imagneus, a, um. Sin: imagnibus distinctus, ornatus; picturis decoratus,
exornatus.

historiador: histricus, i m. Sin: rerum (vel


rerum gestarum, vel historiarum) scriptor.
Uso: - antiguo, histricus vetus vel antiquus;
- moderno, histricus recentioris aetatis.

historiar: (representar un suceso histrico o


fabuloso en cuadros, estampas o tapices)
imagnibus ornare vel distnguere. Sin: figuris decorare; picturis exornare.
historicidad: historcitas, atis f.

historicismo: historicismus, i m.
histrico: histricus, a, um.

historieta: historola, ae f. Sin: narratincula;


fabella. Uso: - grfica, cmic, narratincula
fumosa collustrata; fabella fumfera, fumfica, fumgina, fumognea, fumolenta, nubeculata; nubeculatae imgines; nubeculatus
libellus; - jocosa, iocosa historola; narratincula faceta; ridcula fabella; libellus cmice depictus.

historiografa: historiogrphia sive -grapha,


ae f.
historiogrfico: historiogrphicus, a, um.
historigrafo: historigraphus, i m.

historiologa: historiolgia sive -loga, ae f.

historiosofa: historiosphia sive -sopha, ae


f. Sin: stdium principiorum histriae.
Hitler: Adolfo Htler, Adolfus Htler(us).

hitleriano: adj hitlerianus, a, um // sust


Adolfi Htler(i) fautor vel sectator.

hitlerismo: hitlerismus vel hitlerianismus, i


m.

hobby: oblecttio, onis f. Sin: delicolae,


arum fpl; oblectamenta, orum npl; praeoptata
subsiciva occuptio.

hockey: pilamlleus, i m. Sin: alsulgia, ae f;


ludus hoccius; pilae malleique ludus; ludus
pilae hastili vel hast percussae. Uso: - en un
campo de hierba, pilamlleus pratensis; sobre hielo, - sobre patines, pilamlleus
super glciem; alsulgia glacialis; jugador de
- sobre hielo, alsulegirius, ii m; partido de -,
pilamllei certamen (-mnis n).
hodmetro: itneris mensrius (vel mensria) index (-dcis mf).

535

hogar
hogar: (sitio donde se enciende lumbre)
focus vel fculus, i m. Sin: caminus; lar, laris
m. Uso: estar sentado junto al -, ad focum sedere // (fig, casa privada, familia) lar, laris m.
Sin: domus (-us f); domiclium. Uso: - domstico, lar familiaris; dejar el - domstico,
larem desrere; larem familiarem suum relnquere; volver al propio -, ad larem suum reverti vel redire.
hogaza: placenta, ae f. Sin: libum; foccia;
foccium; foccius.

hoja: (parte terminal de los vegetales) flium, ii n // (ptalo) (floris) flium, ii n // (cuchilla) lmina, ae f. Uso: - de navaja,
novculae lmina; - de afeitar, lmina (vel
lamella, vel lamllula) rasria vel tonsria //
(lmina delgada de metal, madera u otra materia) lmina, ae f. Sin: brctea sive brttea.
Uso: - metlica, charta, ae f; - de plata, lmina argntea; - de plomo, charta plmbea;
aplicar una - de oro a algo, brcte ure liquid sublnere // (- de papel) pgina, ae f.
Sin: charta; plgula; chartae plgula. Uso: volantes, volitantes pginae // - de puerta,
valva, ae f vel valvae, arum. Sin: valvata foris
// fig, temblar como la - en el rbol, toto crpore trmere; totum trmere et horrere; no se
mueve la - en el rbol sin la voluntad del
Seor, mnia Dei nutu ac potestate administrantur.

hojalata: lmina vel lamella, -ae f (frrea).


Sin: brctea vel brttea (frrea); frrea lmina
stagno (vel stanno) obducta.

hojalatero: bracterius, ii m. Sin: plumbrius, ii m; rtifex (-fcis m) plumbrius; stagnator vel stannator.

hojaldre: artolganus, i m.

hojear: - un diccionario, lxicon evlvere,


pervlvere, pervolutare, revlvere, versare;

verborum vel vocabulorum ndicem volutare;


- un libro, librum evlvere ; percrrere
libri pginas.

hola!: salve (vel salvete)! Sin: salvus vel


salva sis! salvi vel salvae sitis!; ave vel avete!
heus!, heus tu!; eho!, hodum!; ohe!
Holanda: Hollndia, ae f. Sin: Nederlndia.

holands: adj hollandus, a , um. Sin: nederlandus ; hollandiensis, nederlandiensis, nederlndicus // sust Hollandus, i m. Sin:
Nederlandus, i m ; Hollandiensis, is m; Nederlandiensis, is m; Nederlndicus, i m //
(idioma -) nederlndica vel hollndica lingua.
Uso: hablar en -, nederlndice loqui.
holgazn: homo deses (dsidis), desidiosus,
iners (-ertis), otiosus, piger, ignavus.

holocausto: (sacrificio religioso) holocaustum, i n. Sin: holocautoma, tis n // (gran matanza de seres humanos) occdio, onis f.
holocristalino: holocrystllinus, a, um.
holodrico: holohdricus, a, um.
holoedro: holohedrum, i n.

holofrstico: holophrsticus, a, um.

holografa: imago (-gnis f) hologrphica.

hologrfico: hologrphicus, a, um.

holgrafo: adj holgraphus, a, um. Uso: testamento -, testamentum prpria manu scriptum.

hombre: homo, mnis m; vir, viri m. Uso: armado, vir armatus; - blancos, hmines albi
coloris vel albicolores; - estudioso, vir studiosus; - extraordinario, homo extraordin-

536

homogneamente
rius; - fornido, membrudo, homo compacto
et robusto crpore; - intil, intilis homo; jaranero, homo laeticulosus; - letrado, vir
doctus vel litteratus; vir multis ltteris; - negros, nigritae, arum m; hmines nigri coloris
vel atri coloris; - singular (excelente), homo
(ingnio atque nimo) singularis; - solitario,
homo solus vel solitrius, segrex (-grgis) //
- de bien, vir probus et nteger; spectatae integritatis vir; - de Estado, vir rei pblicae regendae scientssimus; - de negocios,
pragmatuta, ae m; homo negotiosus; - de
nieve, simulacrum nivale; - de paja, homo
stramneus; un pobre -, homo bessalis (vel
besalis); baro (-onis m) insulsssimus; homo
trium caunearum; - que se ha levantado por
sus propios esfuerzos, homo suo Marte elatus.
hombrera: (adorno en la parte correspondiente al hombro) insigne umerale.
hombra de bien, v. probidad.

hombro: merus, i m . Uso: llevar algo a


hombros, meris sublevatum liquid vhere.

homepage (Inform): pgina domstica.

homrico: homricus, a, um. Sin: ad Homerum spectans. Uso: estilo -, stilus homricus;
cuestin -, questio homrica.

homicida: homicida, ae m. Sin: interfector,


oris m; interfectrix, icis f. Uso: - contratado,
homicida conductcius.
homiltica: homiltica, ae f.

homiltico: homilticus, a, um.

homila: homlia, ae f. Sin: praedictio; cntio sacra; sacra ortio, sermocintio. Uso: cclicas: de adviento, navideas, cuaresmales, pascuales, pentecostales, homliae cclicae:
adventuales,
natalciae,
quadragesimales, paschales, pentecostales; radiada, homlia radiophnica; hacer la -,
homliam habere vel proferre.

homiliario: homilirius, ii m; homilirium, ii


n. Sin: homiliarum liber vel volumen.

homeognesis: homoeognesis, is f.

homocroma: homochrmia sive -chroma,


ae f.

homegrafo: homoegraphum, i n.

homofilia: homophlia sive -phila, ae f.

homeografa: homoeogrphia sive -grapha,


ae f.
homepata: mdicus homoeopthicus. Sin:
homoeopathiae peritus; homoeopthicae therapiae sectator; curationis homoeopthicae
fautor vel sectator.

homeopata: homoeopatha, ae f. Sin: homoeopthica curandi rtio.


homeopticamente: homoeopthice.

homeoptico: homoeopthicus, a, um.

homocromtico u homocromo: homochromticus, a, um.

homofona: (calidad de homfono) homophonia sive -phona, ae f. Sin: consonntia //


(conjunto de voces o sonidos simultneos que
cantan al unsono) concentus, us m.

homfono: homphonus vel homophnicus,


a, um. Sin: cnsonus, cnsonans; cncinens;
eiusdem vel unus soni.
homogneamente: homognea ratione. Sin:
modo homogneo; un eademque natur; p-

537

homogeneidad
riter.

homogeneidad: homogenitas, atis f. Sin:


cohaerntia; congruntia; prtium congruntia, compostio; adem (prtium) compostio; prtium inter se cohaerntium concrdia,
concnnitas; homognea natura, rtio; idem
genus (-nris n); eiusdem esse naturae; eandem naturam habere // fig affnitas; similitudo; analgia; congruntia.
homogeneizar: homogneum rddere, fcere, effcere. Sin: parem rddere; smilem
rddere; eadem natur ornare. Uso: alimento
homogeneizado, alimentum homogneum
rdditum.

homogneo: homogneus, a, um. Sin: cngener, ris; eiusdem gneris; eiusdem naturae; eodem gnere constans; cognatus;
smilis. Uso: colores -, homognei colores;
molculas -, molculae homogneae; sociedades -, societates homogneae.
homgrafo: homgraphus, a, um. Sin: iisdem ltteris scriptus.
homonimia: homonmia sive -nyma, ae f.

homnimo: homnymus, a, um. Sin: cognminis, e; eiusdem nminis; idem nomen habens; eodem nmine vel eadem appellatione
(abl de cualidad). Uso: ciudades -, cognmines urbes; es su -, eodem atque ipse (vel quo
ipse) nmine appellatur.
homosexual: adj homosexualis, e. Uso: inclinacin -, inclintio vel proclvitas homosexualis; reprimir la inclinacin -,
inclinationem homosexualem compscere //
sust homosexualis, is m. Sin: paedicator; sodomita, ae m; vir homosexualis.
homosexualidad: homosexulitas, atis f.
Sin: paedictio; sodmia sive -doma.

homnculo: homullus, i m.

Honduras: Hondria, ae f; Hondurae, arum


fpl.
hondureo: adj honduriensis, e; hondurianus, a, um // sust Honduriensis, is m; Hondurianus, i m.

hongo: (vegetal) fungus, i m. Sin: myces, etis


m (ac pl -etas); myceta, ae f. Uso: - atmico,
fungus atmicus; - comestible, boletus, i m; venenoso, fungus venenosus // (sombrero)
galerus durus vel rgidus.

honorabilidad: honorablitas, atis f. Sin: honestas; dgnitas; sanctimnia.


honorable: honorbilis, e. Sin: honore dignus.

honorario: adj honorrius, a, um. Sin: ornamentrius. Uso: cannigo -, cannicus honorrius vel ornamentrius // (estipendio,
remuneracin) honorrium, ii n. Sin: salrium, ii n.
hopa: (especie de vestidura) abolla, ae f.

hora: hra, ae f. Uso: un cuarto de -, quadrans, antis m; media -, semihora; semis indecl.; hora dimdia;
dimdium horae
sptium; tres cuartos de -, dodrans, antis m;
- y media, sesquihora; media - despus, semihora post; tres - despus, tribus horis post;
durante tres -, per tres horas; por -, horalis, e;
un quaque hor; sngulis horis; in sngulas
horas; por media -, per dimdiam horae partem; per semihoram; por un cuarto de -, per
quadrantem horae; a las 6.15 de la maana,
hora sexta et quadrante ante merdiem (a.
m.); a las 7.45 a.m., antemeridiana hora sptima et dodrante; alrededor de las 8 de la
tarde, crciter horam octavam postmeridianam vel post merdiem (p.m.); a las 16.30 del

538

horca
martes, diei Martis hora sexta dcima et dimdia; a las 12, meridiano tmpore; hora
duodcima; media - antes de medianoche, semihora ante mediam noctem // horas cannicas, horae cannicae; - legal, hora legtima;
hora lege statuta; - local, hora loci prpria;
loci tempus; tempus locale; - pico, - punta,
tempus vel hora mximae frequntiae; - semanales, horae hebdomadales; - solar, hora
solaris; servicio por -, horale ministrium; a
la - convenida, compsit hor; - de clase,
hora institutria; indicar la -, horam indicare;
pagar por -, horalem mercedem dare; preguntar la -, horam interrogare vel inqurere.

Qu - es?, quota hora est?, quota est hora?


He aqu un modelo de respuestas para el
lapso de una hora, de 8 a 9 a. m.
Son las 8: Est hora octava (a.m. = ante merdiem).
Son las 8.05: Est hora octava et quinque minuta (vel minutae); est hora octava cum quinque minutis; est hora octava et minuta quinta.
Son las 8.15: Est hora octava cum quadrante;
est hora octava et qundecim minuta (vel minutae); est hora octava cum qundecim minutis; est hora octava et minuta quinta dcima.
Son las 8.30: Est hora octava et dimidia; est
hora octava cum dimidio; est hora octava
semis; est hora octava et triginta minuta (vel
minutae); est hora octava cum triginta minutis; est hora octava et minuta tricsima.
Son las 8.35: Est hora octava et triginta quinque minuta (vel minutae); est hora octava
cum triginta quinque minutis; est hora octava
et minuta tricsima quinta.
Son las 9 menos 25: Est hora nona demptis
viginti quinque minutis.
Son las 8.45: Est hora octava cum dodrante;
est hora octava et quadraginta quinque minuta; est hora octava cum quadraginta quinque minutis; est hora octava et minuta
quadragsima quinta.
Son las 9 menos cuarto: Est hora nona
dempto quadrante; est hora nona demptis

qundecim minutis.
Son las 8.50: Est hora octava et quinquaginta
minuta (vel minutae); est hora octava cum
quinquaginta minutis; est hora octava et minuta quinquagsima.
Son las 9 menos diez: Est hora nona demptis
decem minutis.
Son las 8.55: Est hora octava et quinquaginta
quinque minuta (vel minutae); est hora octava cum quinquaginta quinque minutis.
Son las 9 menos 5: est hora nona demptis
quinque minutis.
Faltan 5 minutos para las 9, quinque minuta
(vel minutae) ad horam nonam desunt.
Se puede contestar abreviando; por ej., para
las 8.05: octava et quinque; octava cum quinque, octava et quinta.
horadacin: terebrtio, onis f.

horadado: terebratus vel perterebratus, a,


um. Sin: perforatus; pertusus.

horadador, ra: terebrator, oris m; terebratrix,


icis f.
horadar: terebrare vel perterebrare. Sin: perforare; pertndere.

horario: adj horrius, a, um. Uso: seal -,


horae significtio // sust horrium, ii n. Sin:
horarum index (-dcis mf), ordo, rtio. Uso: escolar, horrium scholare; - ferroviario, horrium ferriviale; hamaxostichorum index; de apertura de una tienda, tabernae aperiendae hora statuta; - de consulta, tempus consultationis; - de oficina, offcii fungendi
horrium; - de trabajo, tempus laborandi; a -,
hor statut; ad horam; tmpore; in tmpore.

horca: furca, ae f. Sin: patbulum. Uso: suplicio de la -, supplcium suspndii; colgar


de la -, in furcam suspndere vel tllere; furcae subcere; condenar a la -, in furcam

539

horchata
damnare.

horchata: hordeceum mulsum (-i n).

horizontal: horizontalis, e. Sin: libratus; rectus, directus; aequus; ad libellam aequus; ad


libram iacens. Uso: columna -, columna ad
libram iacens; lnea -, lnea horizontalis; lnea
recta vel directa; posicin -, postio horizontalis; en sentido -, ad libellam vel ad libram;
colocar en posicin -, ad libellam vel ad libram dirgere.

horizontalmente: horizontliter. Sin: recte;


directe; positione horizontali; plano situ; ad
libellam; ad libram; ad libramentum.

horizonte: (lnea que limita la superficie terrestre a que alcanza la vista del observador,
y en la cual parece que se junta el cielo con
la tierra) hrizon, ontis m. Sin: ltima caeli
pars; extrema caeli rgio; extremus caeli
limes (-mtis m); fniens crculus vel orbis
(-is m); aspectus, conspectus, prospectus, us
m. Uso: hasta el ms lejano -, quo longssime
culi conspectum ferunt; - inconmensurables, immensi fines; aparecer en el -, esse in
prospectu; confundirse con el -, in prospects
longinquitatem abire; desaparecer del -, e
conspectu abire vel auferri; desde all se goza
un vasto -, inde longe ac late prospectus est;
otear el -, prospectum ptere; tener ante s un
vasto -, multum prospcere; late vel longe
prospectare, prospcere // (Astron, gran crculo de la esfera celeste formado, en un lugar
dado, por la interseccin de esta esfera y del
plano horizontal) caelum, i n. Uso: un punto
del -, pars caeli; un - cargado de nubes, caelum nebulosum; un - despejado, apertum caelum; un - dilatado, patens caelum // (fig,
conjunto de posibilidades o perspectivas que
se ofrecen en un asunto o materia) orbis;
campus; conspectus, prospectus (-us m);
fines (-ium mpl); trmini (-orum mpl); theatrum; scaena. Uso: - cultural, prospectus cul-

turalis; quasi orbis litterarum; el - intelectual,


ingnii trmini; el - de la ciencia, scintiae
fines (-ium mpl); - de luces y sombras,
conspectus luce umbrque pervasus; algo
ofrece amplios -, liquid theatrum magnum
habet; ensanchar el - de algo, fines alicius
rei proferre; trminos alicius rei promovere;
esto sale de mi -, hoc non cpio; hoc ltius
est nimo meo.

horma: (molde o forma en que se fabrica


una cosa) forma, ae f. Uso: - para zapatos,
forma vel frmula (-ae f) clcei; poner los zapatos en la -, in forma clceos repnere.

hormign: lithocolla, ae f. Sin: caementum;


calcistrctium; calcestrum, i n; calcestris, is f;
rudus, dris n. Uso: columnas construidas
en -, columnae calcestri structae; - armado,
caementum (vel coagmentum) armatum vel
ferratum; lithocolla ferro durata vel conexa;
arenatum ferro duratum; rudus lithocoll
concretum; varios miles de metros cbicos
de -. plura mlia metrorum cubicorum calcestri // - hidrulico, concretum hydrulicum.
Sin: calx (calcis f) hydrulica. Uso: trabajo
en - hidrulico, opus calce hydrulica structum; v. argamasa.

hormigonar: coagmento ferrato exstrere


vel constrere.

hormiguear: (experimentar hormigueo)


borrire vel burrire // (fig, bullir, estar en movimiento una muchedumbre) moveri; agitari
(de personas o animales); concursare (de
personas) // (abundar) abundare, redundare
(con el abl); plenum (vel plenssimum, vel refertum) esse (con el gen o abl). Uso: hormiguean las faltas en este libro, hic liber
refertus (vel plenus) est erratis; hic liber erratorum plenus est // (experimentar alguna
parte del cuerpo una sensacin ms o menos
molesta, comparable a la que resultara si
por ella bulleran o corrieran hormigas) for-

540

hortense
micare intr.

hormigueo: formictio, onis f. Sin: formicultio; concurstio, onis f; celbritas, atis f;


frequntia. Uso: un - de gente, multitdinis
formictio; hminum concursus (-us m) //
Med formictio, onis f.

hormiguero: (lugar donde se cran las


hormigas) formicarum cunculus (-i m) vel
cunculi. Sin: formicarum caverna vel tectum
// (lugar donde hay mucha gente apiada y
en movimiento) locus frequens vel cleber.
Sin: loci celbritas (-atis f); locus tumultuosus.
hormn u hormona: hormo vel hormon,
onis m; hormonum, i n. Uso: - del crecimiento, hormon crescntiae.
hormonal: hormnicus, a, um. Sin: ad hormones prtinens.
hormnico, v. hormonal.
hornacina: lculus, i m.

hornera: (mujer del hornero) pistoris uxor


(-oris f). Sin: furnriam exercentis uxor //
(mujer que tiene por oficio cocer pan) pistrix,
icis f.
hornera: furnria, ae f.

hornero: (persona que cuece pan en el


horno) pistor, oris m. Sin: furnrius. Uso: oficio de -, furnria; tienda de -, pistrina; ejercer el oficio de -, furnriam exercere //
(pjaro) furnria, ae f.

hornilla: (cada uno de los huecos abiertos


en el hogar donde se enciende la lumbre) fculus, i m; fculum, i n. Sin: loculamentum;
aedcula.

hornillo: (utensilio o recipiente donde se


hace fuego) fculus, i m. Sin: focus; fornculus; forncula; discus coctrius. Uso: elctrico, forncula vel authepsa elctrica; de camping, fculus mbilis; fculus campester sive campestris; - de gas, forncula gasria; fornculus gsio altus vel actus.

horno: (obra de albailera que sirve para


cocer diferentes sustancias) furnus, i m. Sin:
fornax, acis f. Uso: alto -, conflatrium; furnus conflatrius; furnus fusrius; fornax aerria; fornax alta; metallorum fornax; furnus
cameratus; - crematorio, ustrinum, i n vel
ustrina, ae f; - elctrico, furnus elctricus;
poner en el - por 30 minutos, in furno insrere 30 tmporis momenta // (parte del fogn
de la cocina que sirve para asar las viandas)
fculus, i m. Uso: - elctrico, fculus elctricus; - de microondas, furnus brvibus actus
undis.
horoscopio: horoscpium, ii n.

horscopo: horscopus, i m // (prediccin)


divintio, onis f.

horquilla: (alfiler doblado que sirve para sujetar el cabello) fbula, ae f. Sin: furcilla crinalis; crinalis frcula; mulebris frcula; acus
(-us f) crinalis vel comatoria // (pieza de la
bicicleta en que entra la rueda delantera)
frcula, ae f // (bieldo u horca de agricultura)
frcula sive furcilla, ae f. Sin: fuscina; fuscnula // - para tender la red, ames, mitis m.
horse power, v. caballo.

hortelano, na: hortorum cultor (-oris m);


hortorum cultrix (-icis f). Sin: hortulanus m;
hortulana f; hlitor vel litor m.

hortense: hortensis, e. Sin: hortnsius; hortulanus.

541

hortensia
hortensia: hortnsia, ae f. Sin: hydrngea
hortnsia.

hortcola, v. hortense.

horticultor: litor, oris m. Sin: hortorum cultor.

horticultura: horticultura, ae f. Sin: hortorum cultura vel cultus (-us m).

hosanna: hosanna indecl. Uso: cantar hosannas, hosanna cnere.

hospedar: hosptio recpere, excpere, accpere. Sin: recpere; excpere; receptare; receptum dare.

hospedarse: - en casa de uno, deversari apud


liquem; domi vel in domo alicius deversari.

convalescntium; - para forasteros,


xenodochum vel xenodochum; llevar a uno
al -, liquem in valetudinrium dedcere.
hospitalario: nosocomialis, e. Sin: valetudinariorum (gen); ad valetudinria ttinens.

hospitalero, ra: noscomus, i m; noscoma,


ae f. Sin: nosocomialis fmulus vel fmula;
aegrorum minister vel ministra.
hospitalizado: in valetudinrio decumbens
(-entis).

hospitalizar: in valetudinrium dedcere.


Sin: valetudinrio liquem curandum trdere.
hostera: caupona, ae f.
hostess, v. azafata.

hospedera: hosptium, ii n. Sin: deversrium; hosptium pblicum. Uso: - para forasteros, xenodochum vel xenodochum

hostia: Rel hstia, ae f. Sin: partcula, ae f;


panis (-is m) eucharsticus. Uso: - consagradas, hostiae consecratae.

hospital: valetudinrium, ii n. Sin: nosocomum; infirmorum hosptium; infirmorum


hospitalis domus (-us f). Uso: - civil, valetudinrium civile; pblicum infirmorum hosptium; - psiquitrico, valetudinrium
psychitricum; - de ancianos, gerontocomum; hosptium senum aegrotorum; - de
campo, valetudinrium campestre; - de da,
valetudinrium diurnum; ambulatria curationis sedes; - para convalecientes, domus

hotel: deversrium, ii n. Sin: devertculum;


caupona; taberna deversria vel meritria;
xenodochum; pandochum. Uso: - acogedor,
deversrium hospitale; - Continental, Deversrium mnium continntium; - giratorio o
rotable, vrsile vel rotbile deversrium;
Grand -, Magnum Deversrium; - modesto,
deversorolum; - de campo, rstica caupnula; - de cuatro estrellas, deversrium quattuor asteriscis insignitum; - de lujo,
deversrium elegntius; el - ms a propsito,
peropportunum deversrium; botones del -,
fmulus domsticus; conserje del -, administrator (-oris m) deversrii; empleado de -, deversrii minister; recepcin del -, ostolum

hospicio: hosptium, ii n. Sin: receptrium,


ii n; sanativa custdia. Uso: pequeo -, hospitolum; - de los ancianos, gerontocomum;
gerontotrophum; - de los pobres, ptochodochum; - para mendigos, hosptium egntium; - para nias hurfanas, domus
puellarum orbatarum; - para viejos indigentes, aedes (-ium fpl) hospitales snibus egenis.

hostiario: (caja en que se guardan hostias no


consagradas) hostirium, ii n. Sin: hostiarum
theca vel cpsula // (molde en que se hacen)
hostrium, ii n.

542

huevo
inscriptionis.

hotelero: (persona que posee o dirige un


hotel) deversrii dminus.

hot pants: brevssimae bracae femneae fpl.

hoy: (en el da presente) hdie. Uso: - mismo,


hoc ipso die // (en el tiempo presente; - da, en da) nunc. Sin: hac aetate; his tempribus
// de - a maana, brevi tmpore; cito; de - en
adelante, ex hoc die; posthac; en el da de -,
hodierno die; hasta -, hasta el da de -, usque
ad hunc diem; usque ad hodiernum diem;
usque ad hoc tempus; - por -, in praesens;
nunc quidem; nunc certe (= por ahora) // de
- (= del tiempo presente) hodiernus, a, um.
Sin: nostrae vel huius aetatis.
hoyo: scrobculus, i m. Uso: juego de los -,
scrobiculorum ludus // - de viruela, variolarum cicatrix (icis f). Sin: mala pstula cicatricata vel cicatrice obducta.

de los sueldos, operisttium pro paritate mercedum; emprender una - de hambre, indiam
voluntriam suscpere; estar en -, hacer -, ab
pere cessare; opus intermttere vel desrere;
opus vel munus detrectare; pere se slvere
ex compsito vel ex condicto; peras ex condicto desrere vel intermttere; ex condicto a
labore (ab opribus) abstinere; ad laboris cessationem descndere.

huelguista: peris cessator, desertor, intermissor (ex condicto). Sin: operisttii prticeps; operisttium partcipans; ab pere
desertor.
huelgustico: ad operisttium spectans.

huella: imprssio, onis f. Sin: vestgium;


nota; signum; stigma. Uso: - digital o dactilar, imprssio digitalis.
huerto: hortus, i m.

hoyuelo: fssula, ae f.

hueso: (parte dura de algunas frutas) os,


ossis n.

hulfago: (respiracin fatigosa de algunos


animales) vlsio, onis f. Uso: que padece -,
vulsus, a, um.

huevera: (utensilio que sirve para comer


huevos pasados por agua) ovi vel ovrium
pocillum. Sin: calculus ovrius.

hoz: falx (falcis, gen pl -ium f). Uso: - de segador, falx messria; la - y el martillo, falx et
mlleus.

huelga: (paro) operisttium, ii n. Sin: cesstio, intermssio, desrtio peris; cesstio opficum; ab pere cesstio; in pere cesstio;
peris cesstio ex condicto vel ex compsito;
voluntria opficum cesstio; cssio a labore
e condicto; intermssio perum; detrecttio
operandi. Uso: - general, operisttium generale; operarum (vel operariorum, vel opficum) mnium ab pere cesstio; - poltica,
operarum secssio factiosa; - de hambre, conslium indi vitam finiendi; - por la paridad

husped: hospes, ptis m; hspita, ae f. Uso:


- animal, nimal hospitale; - honorario, hospes honorrius.

huevo: ovum, i n. Uso: - asado, ovum assum;


- batido, ovum agitatum; ovum rudcul agitatum; - duro, ovum duratum, induratum,
concretum; - fresco, ovum recens; - frito o estrellado, ovum frictum; - fritos en aceite, ova
fricta ex leo; - pasado por agua: ovum
molle, elixum, srbile; huevos al plato, ova
in catino tosta; huevos en salsa de manteca,
ova butreo iure immersa; yemas de - derretidas en salsa, ovi ltea in iure liquata; - en
tortilla, ovum mixtum // fig, buscar el pelo

543

hugonote
en el -, nodum in scirpo querere (= buscar el
nudo en el junco).

hugonote: adj huguenotus, a, um // sust


huguenotus, i m.

huguenotismo: huguenotismus, i m. Sin: huguenotorum doctrina vel secta.


hule: inceratum lnteum.

hulla: carbo (-onis m) fssilis vel fosscius.

humanado: humanatus, inhumanatus, a, um.


Sin: homo factus; caro factus.

humanarse: (dicho nicamente del Verbo


Divino) hminem feri (homo fio).

humanidad: (naturaleza humana) humnitas, atis f. Sin: humana natura; hminis vel
hminum natura // (gnero humano) humanum vel hminum genus (-nris n) // (conjunto de todos los hombres) hmines, um
mpl. Sin: humana gens, socetas, commnitas, consrtio; universa hminum consrtio;
universa humana consocitio.

humanidades: bonae ltterae; artes liberales,


bonae, ingnuae, honestae; artes ptimae; ingnuae disciplinae; humaniores ltterae; litterarum antiquarum stdium.

humanismo: humanismus, i m. Sin: stdia


(-orum npl) humanitatis; artes bonae, ptimae,
liberales; ingnua stdia atque artes. Uso: secular y religioso, humanismus saecularis et
religiosus; un nuevo -, novus humanismus;
un - verdadero, vera humanitatis spcies //
- del Renacimiento, aetas quae ab humanitate
appellatur; aetas redintegratorum studiorum
antiquitatis; (en sentido concreto) renovatae
ltterae; renovatae liberales artes; renovata
(vel renata, vel revocata) humanitatis stdia.

humanista: humanista, ae m. Sin: vir humanitatis studiosus; rtium liberlium cultor vel
studiosus; studiorum humanitatis cultor; rtium humanitatis studiosus; humanarum vel
humaniorum litterarum cultor; elegantiarum
litterarum cultor; stdiis humanitatis et litterarum dditus. Uso: humanistas ciceronianos, humanistae ciceroniani; es un profundo
-, totus est in humanitatis ltteris, disciplinis,
rtibus; papa -, humanista pntifex // (en sentido estricto) latinitatis cultor, qui ab humanitate appellatur. Sin: scriptor qui humanitatis
stdia profitebatur. Uso: los -, qui ab humanitate nomen acceperunt; viri quasi renata
stdia humanitatis professi.
humanstico: humansticus, a, um. Sin: ad
humanismum (ad stdia humanitatis, ad ingenua stdia et artes) prtinens; ad humanas
ltteras ttinens. Uso: educacin -, eductio
humanstica; erudicin -, eruditio humanstica; formacin -, humanstica instittio.

humanitario: ad humanos sensus inclinis.


Sin: ad benevolntiam propensus; homnibus
amicus. Uso: sentimientos -, humnitas.

humanitarismo: ad humanos sensus proclvitas vel inclintio. Sin: ad benevolntiam


propnsio.

humanizacin: humaniztio, onis f. Sin: ad


humanitatem informtio.

humanizar: humanizare. Sin: humanum effcere; ad humanitatem informare.

humear: fumare.

humedad: (h)umditas, atis f. Sin: ulgo,


gnis f; uvditas; ar hmidus.

humedecedor: humificatrium, ii n. Sin:


mchina humficans.

544

hypertext
humeral: (pao blanco que se pone sobre los
hombros el sacerdote para tomar la hostia o
el copn) (h)umerale, is n. Sin: superhumerale; superhumerale velum; anaboldium //
adj humeralis, e. Sin: ad (h)merum spectans.

humorstico: (h)umorsticus, a, um. Sin: iocosus; festivus; salsus. Uso: diario -, iocosa
vel lpida ephmeris (-dis f); discurso -, festivus sermo; festiva ortio; escritor -, festivus
vel lpidus scriptor; librito -, salsus libellus.

humo: fumus, i m. Uso: - del tabaco, fumus


tabcinus; entre bocanadas de -, inter fumi
nubculas ex ore prolatas; aspirar el -,
fumum aspirare; echar, sacar - por la boca,
por la nariz, por los ojos, per labra, per nares,
per culos fumum rddere, emttere, referre;
simula que saca - por los ojos, fumum per
culos referre smulat; tragar el -, fumum
absorbre; el aire casi no era respirable (por
el -), ar spirbilis fere non erat (ex fumo);
le molesta a Ud. el -?, gravisne sum tibi hoc
tabaci fumo?; estne fumus tibi incmmodo?;
hoc fumo nolim te molsti affcere; hoc
fumo nolim tibi molstiam prere.

hundimiento: demrsio, onis f.

humero: (can de chimenea) fstula fumria.

humor: umor, oris m. Uso: - acuoso, umor


queus; - vtreo, umor vtreus.

humorismo: (h)umorismus, i m. Sin: festvitas, atis f; lepos, ris m; grtia; iucnditas;


leporis ingnium; urbanitatis lepos; innatus
leporis sensus. Uso: - alegre, festivus loquendi vel scribendi modus; - chabacano,
scurrilis lepos; - gentil y suave, humanus ac
suavis lepos.
humorista: adj lpidus, a, um. Sin: facetus;
festivus; iocosus; iocundus vel iucundus; facetiarum plenus // sust (h)umorista, ae m.
Sin: cavillator; festivus vel facetus homo.
humorsticamente: humorstice. Sin: festive; facete; salse; per ridculum. Uso: hablar
-, per ridculum dcere.

humour: festvitas, atis f. Sin: argtiae vel factiae, arum fpl; urbani vel britnnici sales
mpl.
hngaro: adj hngarus vel hungricus, a,
um. Sin: pannnius // sust Hngarus, i m.
Sin: Pannnius, ii m.
Hungra: Hungria, ae f. Sin: Pannnia.

huno: adj (h)unnus vel hnnicus, a, um //


sust (H)unnus, i m.

hurn: viverra, ae f. Sin: furnculus.

hurto: - de ganado o bestias, v. abigeato.


hsar: hssarus, i m.

husita: adj hussianus, a, um // sust hussita,


ae m. Sin: hussianae heresis fautor vel sectator.

husitismo: hussianismus vel hussitismus, i


m. Sin: hussiana heresis; hussiana doctrina.
husmear: odorari.

huso horario: crculus vel lnea temporalis.

hypertext (Inform): sust hypertextus, us m //


adj hypertextualis, e.

545

IAEA: Ordo internationalis ab energa atmica.


Iberoamrica, v. Amrica.

icstico: icsticus, a, um. Sin: vvidus; ntide


rferens.
ice-ax (pico de alpinista): alpinistae dolbra
(-ae f).

iceberg: glaciata moles (-is f). Sin: natans


moles glaciata; glacialis mons vagans vel
natans; glaciata moles flctuans.

iceboat: navis glacfraga.

ice hockey, v. hockey (- sobre hielo).

icnografa: ichnogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: lineamenta, orum npl; forma, figura.
icnogrfico: ichnogrphicus, a, um.

iconoclasta vel iconoclastes, ae m. Sin: iconmachus; sacrarum imginum eversor, fractor, persecutor; qui sanctas imgines delet,
evertit, cnterit.

iconodula: iconodula, ae f. Sin: imginum


venertio.
iconfilo: iconphilus, a, um.

iconografa: (descripcin de pinturas, estatuas o monumentos, y especialmente de los


antiguos) iconogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: imginum descrptio; de imagnibus
tractatus (-us m) // (coleccin de imgenes o
retratos) corpus (-pris n) vel collectus (-us
m) imginum. Sin: imgines collectneae.
iconogrfico: iconogrphicus, a, um.

iconlatra: iconlatra vel iconlatres, ae m.


Sin: imginum adorator vel cultor.

iconolatra: iconolatra, ae f. Sin: imginum


adortio.

icngrafo: ichngraphus, i m.

icnograma: ichnogramma, tis n.

iconologa: iconolgia sive -loga, ae f. Sin:


imginum interprettio; imginum doctrina,
disciplina, scintia.

icnologa: ichnolgia sive -loga, ae f.

icon: (Inform) icon, nis f.

icono o cono: (imagen) icon, nis f. Sin: signum, i n. Uso: la catedral gtica sobresale
como - singular de la ciudad de Colonia, gthica ecclsia cathedralis tamquam signum
singulare exstat urbis Coloniensis // (imagen
sagrada) cona, ae f. Sin: imago sacra, sacrata, sancta; pictura icnica.
iconoclasta: adj iconoclsticus, a, um // sust

iconolgico: iconolgicus, a, um. Sin: ad


imginem prtinens; imginis (gen).

iconlogo: iconlogus, i m. Sin: imaginum


interpres, tis m; iconolgiae studiosus.

iconmaco, v. iconoclasta.

iconomana: iconomnia sive -mana, ae f.

iconomanaco: iconomni laborans vel af-

546

idealista
cogitatum. Uso: - genial, luminosa, sollers
consilium; - ingeniosa, cllidum inventum //
(opinin, apreciacin) opnio, onis f. Sin:
sentntia; existimtio. Uso: segn mi -, ut
mea opnio fert; me sentnti // (esquema,
proyecto) lineamenta, orum npl. Sin: rei
adumbrtio vel descrptio

fectus.

iconmetro: iconmetrum, i n.

iconoscopio: iconoscpium, ii n.
iconostasio: iconstasis, -is f.
iconoteca: iconotheca, ae f.

ictericia: cterus, i m. Sin: aurugo vel aurigo


(-gnis f); cteri morbus; arcuatus (vel arquatus) morbus; morbus rgius; fellis suffsio;
bilis suffsio; suffusa bilis.

ictrico: ictricus. Sin: bile suffusus; fellis


suffusione (vel morbo rgio) laborans vel affectus.
ctico: chthycus, a, um. Sin: pscium (gen
pl); ad pisces ttinens.

ictiologa: ichthyolgia sive -loga, ae f. Sin:


de pscibus doctrina, disciplina, scintia.

ictiolgico: ichthyolgicus, a, um. Sin: ad


ichthyolgiam spectans.
ictilogo: ichthylogus, i m. Sin: ichthyolgiae peritus, cultor, studiosus.

ictiosauro: ichthyosaurus, i m.
ictus: ictus, us m.

idea: (representacin mental de una cosa)


dea, ae f. Sin: cogittio; cogitatum f // (concepcin elemental, nocin) ntio, onis f. Sin:
mentis ntio; conceptus, us m. Uso: - innata,
innata vel nsita ntio; ntio in nimis informata vel nsita; - tradicional, dea traditionalis; asociacin de ideas, notionum nexus (-us
m) // (propsito) conslium, ii n. Uso: - dominante, praecpuum conslium // (ocurrencia, hallazgo) inventum, i n. Sin: conslium;

ida: itus, us m. Uso: - y vuelta, itus et rditus.

ideal: (adj, no real) commentcius, a, um //


(que posee la perfeccin extrema) idealis, e.
Sin: perfectus, perfectssimus; absolutus; ptimus; summus // sust spcies, i f. Sin:
forma; species et forma alicius rei; ptima
(vel perfecta, vel exmia, vel praeclara) alicius rei forma vel spcies; spcies exmia; perfctio atque absoltio. Uso: - de belleza,
perfecta vel exmia pulchritdinis spcies; el
- de la elocuencia, perfectae eloquntiae spcies, forma, norma; - de plenitud cristiana,
christianae perfectionis imago; - de vida, perfecte vivendi rtio; - de vida feliz, beatae
vitae spcies ac forma; los -, alta et praeclara;
los - de libertad, de paz y de justicia, splndidae illae libertatis et pacis et iusttiae formae; concebir un - de perfeccin, absolutum
ac perfectum liquid nimo effngere; proponerse un - perfecto en el pensar y en el obrar,
perfectssimam sibi cogitandi agendique rationem propnere.

idealidad: perfctio, onis f. Sin: ptimum;


forma perfecta; exemplaris dgnitas; summa
exempli perfctio.
idealismo: idealismus, i m. Sin: spcies;
forma. Uso: - filosfico, lingstico, idealismus philosphicus, lingusticus.

idealista: (que profesa el idealismo) idealista, ae m. Sin: idealismi ssecla (-ae m), fautor, professor, sectator // (que idealiza, que se
deja guiar ms por ideales que por conside-

547

idealizado
raciones prcticas) homo utilitati non insrviens. Sin: ab usu vitae abstractus vel aversus; pota // (soador) inanis somniator //
(que va tras un ideal) homo sublimis vel
magnnimus.

idealizado: perfectus, a, um. Sin: absolutus;


cumulatus; expletus; ptimus.

idealizar: (formarse un concepto ideal de


algo) speciem rei nimo crnere. Sin: perfectam rei formam concpere, percpere, fngere,
nimo effngere; liquid omni ex parte perfectum nimo sibi fngere; absolutum et perfectum nimo liquid fngere; cogitatione et
mente liquid perfectssimum (vel ptimum,
vel pulchrrimum) fcere; perfectam imginem (vel formam) alicius rei effngere; in
plchrius interpretari. Uso: idealizarlo todo,
ptima ac pulchrrima nimo sibi mnia fngere // (aadir a algo una belleza superior a
la verdadera) licui rei decorem ddere supra
verum. Uso: - la imagen de uno, quam pulchrrimam fcere alicius imginem.
idealizacin: in plchrius interprettio.

idealmente: (en la idea) ideliter. Sin: mente


tantum; cogitatione et mente (opuesto a re,
reapse, realmente); sola notione; in dea; in
imgine; nimo; cogitatione; mente // (de
modo ideal, muy bien) ptime. Sin: perfecte;
explete; pulchrrime; praeclare.
idear: (trazar, inventar) excogitare. Sin:
nimo fabricari vel effngere.

identidad: (culidad de idntico) idntitas,


atis f. Sin: propretas. Uso: cdula de -, tssera identitatis; - cultural, idntitas culturalis;
- personal, idntitas personalis; sentido de la
propia -, sensus prpriae identitatis; - de
miras y accin, idem mnibus conslium, eademque agendi rtio // (Mat, igualdad) aequlitas, atis f.

identificable: identificbilis, e. Sin: certe recognoscbilis; clare cogitbilis.


identificacin: identifictio, onis f. Sin: certa
agntio vel recogntio.

identificarse: - con alguien, alicius vitae


formas indere; cum liquo unum feri atque
eundem.
identikit: sontis adumbrata imago. Uso: - del
asesino, occisoris adumbrata imago.
ideografa: ideogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: cogitationum descrptio; grphica idearum exprssio.

ideogrfico: ideogrphicus, a, um. Uso: escritura -, ltterae ideogrphicae.


ideograma: ideogramma, tis n.

ideologa: (ciencia de las ideas) ideolgia


sive -loga, ae f. Sin: doctrina de mentis notinibus // (sistema doctrinal) ideolgia; doctrina; doctrinae rtio; opintio ideolgica;
forma cogitandi. Uso: - atea, comunista, socialista, ideolgia athestica, socialstica,
communstica ; - falsa, vana, falsae, inanis
doctrinae rtio; - de la utilidad, ideolgia utilitatis.

ideolgicamente: ideolgice. Sin: ex notione


rei.
ideolgico: ideolgicus, a, um. Sin: ad mentis notiones prtinens.
idelogo: idelogus, i m.

idlicamente: suviter ac simplciter.

idlico: (relativo al idilio) idllicus sive idyllacus, a, um. Sin: buclicus; ad idllium ttinens // (pastoril) pastorale. Uso: vida -,

548

dolo
pastoralis vita // (sumamente placentero o
agradable) amoenus quietusque; suavssimae
simplicitatis plenus // (amoroso) amatrius,
a, um.

idilio: (pequeo poema de asunto buclico y


amoroso) idllium, ii n. Sin: carmen (-mnis
n) vel poma (-atis n) buclicum; pastorale
carmen // (coloquio amoroso) sermo amatrius vel amoris plenus. Sin: collquium amatrium // (relaciones entre enamorados)
amtio, onis f.
idioelctrico: idiolctricus, a, um.

idioma: (modo particular de hablar) idioma,


tis n. Sin: peculiaris dctio; mos prprius dicendi; dialectos vel dialectus, i f // (lengua)
lingua, ae f. Sin: sermo (-onis). Uso: - extranjero, sermo extrneus; - francs, idioma gllicum; - nacional, sermo ptrius; - oficial,
lingua officialis; sermo pblicus; - universal,
sermo universalis.
idiomtico: idiomticus, a, um.

idiosincrasia: (temperamento o manera de


ser que caracteriza a un individuo o colectividad) idiosynchrsia sive -chrasa, ae f. Sin:
natura; ndoles, is f; ingnium // Med prpria
crporis affctio vel constittio.

idiota: (que padece de idiotez) hebes, tis


(abl -ti). Sin: iditicus; stultus; stpidus; inspiens // sust idiota vel idiotes, ae m. Sin:
homo hebes, stultus, stpidus // (ignorante,
falto de instruccin) (homo) indoctus; ineruditus, illitteratus, rudis.

idiotez: (falta de desarrollo mental) rustcitas, atis f. Sin: mentis imbecllitas; ingnium
hebes; aspritas agrestis // (fig, falta de inteligencia) v. estupidez.
idiotismo: (modo de hablar propio de una

lengua) idiotismus, i m. Sin: loctio, onis f;


idioma, tis n; propretas, atis f; peculiaris
sermonis propretas; peculiaris alicius linguae dctio. Uso: es un - de la lengua latina,
haec est peculiaris latinae linguae dctio //
(ignorancia) ignorntia, ae f // (idiotez) v.
esta voz.

idlatra: (que adora dolos o dioses falsos)


idollatra vel idollatres, ae m; idollatris,
dis f. Sin: idolorum vel simulacrorum cultor
(-oris m), cultrix (-icis f) // (que ama excesivamente una persona o cosa) frvidus vel nmius amator. Sin: qui prdite amat.

idolatrar: (adorar dolos) idla clere, adorare, honorare, vereri. Sin: deorum simulacra
clere, venerari, adorare; idolis servire //
(profesar una especie de culto por alguien o
algo) tamquam deum clere; ut idolum admirari, clere, dilgere, venerari; tamquam
vel ut deum clere; liquem pro deo venerari;
cultu paene divino liquem prsequi; quasi
divino cultu liquem clere vel venerari //
(amar excesivamente) liquem (vel liquid)
adamare. Sin: prdite amare; deperire amore
alicius; liquem ardenti amore venerari; liquem in delciis habere; liquem ferre in culis; liquem in sinu gestare.

idolatra: (adoracin de los dolos y falsas


divinidades) idololatra sive idolatra, ae f.
Sin: idolorum cultus; simulacrorum adortio
vel cultus // (fig, amor excesivo y vehemente)
amor vhemens. Sin: prditus vel nmius
amor (alicius, alicius rei). Uso: - del poder,
idololatria erga potestatem // (fig, obsequio
excesivo) nmia (alicius, alicius rei) venertio. Sin: obsquium immoderatum.
idoltrico: idololtricus vel idoltricus, a,
um.

dolo: (figura de una falsa deidad a que se


tributa adoracin) idlum, i n; idlium, ii n.

549

idoneidad
Sin: ficti vel falsi dei simulacrum; fictus vel
commentcius deus // (fig, persona o cosa excesivamente amada) delciae, arum fpl. Sin:
delicolae, arum fpl; amor. Uso: es mi -, est
mihi nice in delciis; eum prae mnibus in
culis fero; is unus mihi mnia est; soy el - de
alguien, liquis me summo amore prosquitur; hbeor ab liquo in delciis; in delciis
sum licui.

nare; entrar en la -, ecclsiam intrare vel ngredi; frecuentar la -, ecclsiam frequentare;


ir a la -, ad (vel in) ecclsiam ire; llenar la -,
ecclsiam replere vel implere; salir de la -,
de ecclsia gredi vel exire; ab ecclsia exire.

iglesia: (sociedad de los cristianos) Ecclsia,


ae f. Uso: - militante, Ecclesia mlitans, laborans; - purgante, Ecclsia purgans; Ecclsia
labes xpians; - triunfante, Ecclsia triumphans; Ecclsia in caelo triumphans; - comunitaria, Ecclsia quae communitatis ndolem
praefert; - heterodoxa, Ecclsia heterodoxa; jerrquica, Ecclsia quae secundum Hierrchiae gradus (vel rdines) dispnitur; - local,
Ecclsia localis; - naciente, - primitiva, Ecclsia nascens, exriens; Ecclsia orignibus
prxima; - Oriental y Occidental, Ecclsia
Orientalis et Occidentalis; - popular, Ecclsia
popularis; - posconciliar, Ecclsia postconciliaris; - del silencio, Ecclsia silntii; Ecclsia elinguis rddita vel redacta; Ecclsia
ad silntium coacta; Ecclsia quae a silntio
nomen ccipit // (templo cristiano) ecclsia,
ae f. Sin: templum; aedes, is f. Uso: - legtimamente bendecida o dedicada, ecclsia legtime benedicta vel dedicata; aedes rite
expiata; - catedral o catedralicia, ecclsia cathedralis vel episcopalis; templum maius;
aedes princeps; - colegial, ecclsia collegiata;
- conventual, ecclsia conventualis; - matriz,
ecclsia matrix; - metropolitana, ecclsia metropolitana; - parroquial, ecclsia paroecialis;
curiale templum; aedes curialis; - pequea,
ecclesola, ae f; - puesta en entredicho, aedes
iure sacrorum privata // cerrar la -, ecclsiam cludere; consagrar una -, templum rite
consecrare; engalanar una -, templum exor-

igualdad: aequlitas, atis f. Sin: equitas; aequablitas. Uso: - de nimo, equitas nimi; de bienes, bonorum aequtio; - de condiciones, condicionum equitas; - de derecho, aequtio iuris; - de sentimientos, nimi
aequlitas; - de las mujeres y de los hombres,
aqeulitas feminarum et virorum; - ante la ley
y los derechos civiles, aequlitas vel aequablitas officiorum et irium.

idoneidad: idonitas, atis f Sin: hbilitas; facultas.

igl o igloo: casa glcie instructa.


ignicin: igntio, onis f.

ignitrn: fstula thermoinica. Sin: sipho


(-nis m) thermoinicus.

ilacin: (accin y efecto de inferir una cosa


de otra) consequntia, ae f. Sin: conclsio //
(Filos, nexo entre el consiguiente y las premisas) illtio, onis f.
ilativo: illativus, a, um.

ilegal: illegalis, e. Sin: illcitus; non legtimus.

ilegalidad: illeglitas, atis f. Sin: iniusttia;


iniria.

ilegalmente: illegliter.

ilegible: illegbilis, e. Sin: obscurus; incomprehensbilis; corruptus; parum clarus vel


perspcuus.

ilegitimidad: illegitmitas, atis f. Sin: iniusttia; res iniusta, vel non legtima, vel contra
legem, vel lgibus vtita.

550

ilustre
ilegtimo: (no legtimo) illegtimus, a,um.
Sin: non legtimus; lgibus vtitus // (falso)
falsus, a, um // (espurio) sprius, a, um //
(adulterino) adulterinus, a, um.

ilaco: coxalis, e.

ilimitado: illimitatus, a, um. Sin: immensus;


infinitus; quoslibet praetergrediens fines vel
trminos. Uso: libertad -, libertas illimitata;
poder -, summum imprium; ius infinitum;
infinita potestas; infinitum imprium.

ilgico: illgicus, a, um. Sin: non lgicus;


non rationalis; non consectrius; non consectneus; haud cnsequens; rationi contrrius.

ilogismo: inconsequntia, ae f. Sin: rationi


repugnntia.

iluminacin: illumintio , onis f. Sin: lumintio; illustrtio // (conjunto de luces) lmina,


um npl // fig illumintio.

iluminado: illuminatus, a, um.

iluminar: illuminare; luminare; colluminare.


Sin: collucere; illustrare; lumen adhibere, afferre, dare. Uso: - un libro, librum imagnculis belle illustrare; librum imagnibus
exornare.

iluminativo: illuminativus, a, um. Sin: illminans; illucescens; illustrans; clarficus.

iluminismo: illuminismus, i m. Sin: illuminationis doctrina, disciplina; lminum aetas


(-atis f).

iluminista: illuminista, ae m. Sin: illuminismi fautor, sectator, professor.

ilusin: (concepto, imagen o representacin


sin verdadera realidad que procede de la
imaginacin o del engao de los sentidos)

error, oris m. Sin: mentis error; fallcia; falsa


vel vana imago; falsa spcies; simulacrum.
Uso: - infantil, illsio infantilis; - ptica, oculorum decptio; ludbrium oculorum; hacerse
ilusiones, falli vel se fllere; falsas sibi imgines fngere; in fraudem delbi; librarse de
una -, sibi errorem extorquere; ser vctima de
una -, in errore versari // (esperanza quimrica) spes inanis, vana, vcua, fallax, rrita.
Uso: forjarse ilusiones, vana vel innia sperare; spes inanes pscere // (Ling, irona viva
y picante) illsio, onis f.
ilusionismo: prestgiae, arum fpl.
ilusionista: praestigiator, oris m.

ilusorio: illusrius, a, um. Sin: fallax; falsus;


inanis; rritus; vcuus. Uso: gozo -, falsum
gudium.

ilustracin: illustrtio, onis f // (movimiento


intelectual europeo) secula vel tmpora erudita; aetas exculta // (grabado, estampa) v.
estas voces.

ilustrado: (docto, instruido) doctus, a, um.


Sin: eruditus // (adornado con grabados,
imgenes, etc.) (imagnibus) ornatus, exornatus, auctus; depictus // (aclarado) explanatus,
a, um. Sin: illustratus; enarratus.

ilustrar: illustrare. Sin: collustrare // (aclarar


un punto o materia) explanare. Sin: illustrare,
enarrare, illuminare // (incluir lminas o grabados) - un libro, librum figuris distnguere,
exornare, ornare; pictas effgies ddere libro
// fig, hacer ilustre a una persona o cosa, nobilitare. Sin: celebrare; illustrare.

ilustrativo: explanatrius, a, um. Sin: explicatrius; interpretatrius.

ilustre: illustris, e. Sin: cleber; clarus, praeclarus; conspcuus; egrgius; exmius; insig-

551

imagen
nis; fam ingens; famigeratus, famigerbilis.
Uso: volver -, illustrare; volverse -, illustrari.

imagen: imago, gnis f. Sin: effgies, i f;


icon, nis f; simulacrum. Uso: - geomtrica,
ptica, televisiva, imago geomtrica, ptica,
televisfica; - sagrada, sacra imago; - de la
voz (eco), vocis imago.

imaginar: imaginari. Sin: effngere, fngere;


excogitare; suppnere; opinari; mente effngere, concpere; cogitatione fngere, depngere // imaginarse, sibi liquid mente
effngere vel nimo fngere.
imaginario: imaginrius, a, um. Sin: commentcius; fictus; excogitatus; putatus.
imaginativa: imaginandi facultas.

imaginativo: imaginativus, a, um. Sin: ad


cogitandum acutus.

imn: (xido natural) magnetites, is f; magnetita, ae f // (barra de acero) magnes, tis


(ac -eta). Sin: magnes lapis (-dis m).
imanar, v. imantar.

imantado: magnetis vi preditus. Sin: vi


magntica infectus vel imbutus.

imantar: magntica vi (vel virtute) allcere,


imbere, infcere.
imbatido: invictus, a, um. Uso: permanecer
-, invictum manere.

imborrable, v. indeleble.

imitar: imitari. Sin: aemulari; effngere; assimulare, simulare; sectari; exempla sequi;
vestgia calcare vel prsequi; vestgiis inhaerere. Uso: ser imitado, imitatione xprimi.

impacto: ictus, us m. Sin: impctio, onis f.

impagable: (que no se puede pagar) insolbilis, e.

impalpable: intctilis, e. Sin: non palpbilis;


tenussimus; inanis; levis.

imparcial: (que juzga o procede con imparcialidad) equus, a, um. Sin: aequbilis; iustus; nteger; mdius; mdium se gerens. Uso:
mantenerse -, ntegrum se servare; aequitatem servare; ser -, mdium esse; mdio esse
nimo; mdium se grere // (que incluye imparcialidad) equus, a, um. Sin: aequbilis //
(que no se adhiere a ningn partido) neutri
parti favens; nulli parti obnxius. Uso: ser -,
neutri favere.
imparcialidad: impartilitas, atis f. Sin: equitas; aequanmitas; aequablitas; intgritas;
mens ntegra; iudcium ntegrum vel
incorruptum.
impasibilidad: impassiblitas, atis f. Sin: imperturbtio; constntia; frmitas. Uso: - del
nimo, nimus ab omni perturbatione liber;
- del cuerpo, corpus ab omni perturbatione lberum.

impasible: (incapaz de sufrir; insensible) impatbilis vel impetbilis, e. Sin: non (vel haud)
patbilis; pati nscius; patiendi expers // (imperturbable) impassbilis, e. Sin: imperturbatus; impertrritus; omni perturbatione liber,
vcuus; immotus; inconcussus. Uso: aire -,
os durum; quedar -, vultum non mutare; eandem semper fciem servare; ser -, omni perturbatione nimi carere; vultu
constanti
esse.

impasiblemente: impassibliter. Sin: imperturbate; impertrrite; impvide; vultu


constanti, imperturbato, immoto; immota
mente; immoto nimo. Uso: ver -, siccis cu-

552

imperio
Sin: acus tutria, tecta, tuta.

lis crnere.

impasse: desperata res. Sin: difficultas.

impecabilidad: impeccablitas, atis f. Sin:


impeccntia.

impecable: (incapaz de pecar) impeccbilis,


e. Sin: irreprehensbilis.
impedimento: impedimentum, i n. Uso: remover los - del mercado internacional, impedimenta
mercaturae
internationalis
amovere.
impelente: urgens, entis. Sin: premens; compellens.

impenitencia: impaenitntia, ae f. Sin: in


peccato vel in peccando obstintio, perviccia, pertincia; nimus in peccato offirmatus;
occallatus peccatis nimus.

impenitente: impenitens, entis. Sin: in malo


(vel in peccato) offirmatus; quem peccati
non penitet.
impensadamente: inopinanter, inopinate, inopinato, necopinato. Sin: praeter opinionem;
inconsiderate; tmere; inconsulto.

impensado: inopinatus, a, um. Sin: inexspectatus.

imperativo: adj imperativus, a, um // sust


modus imperativus // - categrico, imperativum categricum; offcii necssitas.
imperceptible: imperceptbilis, e. Sin: levssimus; tenussimus. Uso: - movimiento de los
labios, levssimus labiorum motus.

imperdible: (que no puede perderse) inamissbilis, e // (alfiler de seguridad que forma


una especie de broche) acus (-us f) fibulata.

imperial: imperialis, e. Sin: imperatrius.


Uso: casa -, domus imperatria; palacio -,
paltium caesreum; poder -, potestas imperatria vel caesrea.

imperialismo: (sistema y doctrina de los imperialistas) imperialismus, i m. Sin: cupdo


imprii; nmium imprii stdium; ppulos
subiugandi libdo; imperandi vel dominandi
avditas; imperandi ambtio vel cupditas; libido dominandi; cupido imperandi vel dominandi; stdium vel cupido proferendi
(augendi, propagandi, amplificandi) imprii.
Uso: - internacional, imperialismus internationalis // (rgimen imperial) imperialismus,
i m. Sin: imperiosus dominatus (-us m); imperiosa domintio.

imperialista: (partidario de extender la dominacin de un estado sobre otro u otros por


medio de la fuerza) imperialista, ae m. Sin:
imperialismi cpidus, vidus, studiosus, fautor; imprii fautor, cpidus, cupidssimus;
imprii amplificandi (dilatandi, propagandi)
cpidus, vidus, fautor // (quien practica una
poltica -) principats vidus; dominandi cpidus; imperiosi dominatus fautor // adj imperiosus, imperiosssimus, a, um. Uso: afn
-, imperiosssima cupditas; dictadura -, imperiosa dictatura; dominacin -, imperiosssimus dominatus; voluntad -, imperiosssima
voluntas // (perteneciente o relativo al imperialismo) ad principatum vel ad imperiosum
dominatum spectans.
imperialmente: imperiliter. Sin: more imperiali.

imperio: imprium, ii n. Uso: bajo el - de


Diocleciano, Diocletiano imperitante. Uso:
Santo -, Sanctum Imprium (Romanogermnicum); en tiempo del Tercer -, tmpore Trtii
Imprii.

553

imperiosamente
imperiosamente: imperiose. Sin: cum imprio; imperiosi dmini more // fig arroganter.
Sin: elate; superbe.

imperioso: imperiosus, a, um. Sin: rrogans;


elatus; nsolens.
impermeabilidad: immeablitas, atis f.

impermeabilizacin: immebilem reddens


intnctio. Sin: illtio immeabilitatem gignens.

impermeabilizar: immebilem rddere vel


effcere.

impermeable: (impenetrable al agua o a


otro lquido) impermebilis, e. Sin: immebilis; intransmebilis; impenetrbilis; imprvius; aquae impenetrbilis; non mebilis //
(sobretodo de tela impermeable) pluviale, is
n. Sin: vestis implvia; immebilis (vel non
mebilis) penula vel lacerna; mbribus imprvia penula vel lacerna; segestria, ae f.

imperscriptible: impraescriptbilis, e. Sin:


qui (quae, quod) preaescribi non potest.

imperscrutable: inscrutbilis, e. Sin: imperscrutbilis; arcanus; incredbilis; supra humanae mentis captum.

impersonal: impersonalis, e. Sin: impersonativus. Uso: verbos -, verba impersonalia;


modo -, impersonalis modus (verborum).
impersonalidad: impersonlitas, atis f.

impersonalmente: impersonliter.

imperturbabilidad: imperturbtio, onis f.


Sin: impassiblitas; aequlitas; tranqullitas;
v. ataraxia.

impetiginoso: (concerniente o relativo al imptigo) impetiginosus, a, um // (que padece

de imptigo) impetgine affectus vel laborans.


imptigo: impetgo, gnis f.

implacable: implacbilis, e. Sin: inexpibilis. Uso: odio -, odium implacbile vel inexpibile.

implantar: institere. Sin: constitere; cndere.

implementar: effcere. Sin: ad effectum


perdcere vel addcere.

implemento: instrumentum, i n. Uso: - agrcola, instrumentum agreste vel agri.

implicar: implicare. Sin: immiscere; invlvere; illigare; partcipem fcere (liquem alicius rei); in (alicius rei) societatem
ascscere.
impluvio: implvium, ii n.

impolticamente: impoltice. Sin: impoltica


ratione // (imprudentemente) imprudenter.
Sin: incivliter; inurbane.

impoltico: impolticus vel non polticus.


Sin: a poltica abhorrens vel alienus // (imprudente) imprudens, entis. Sin: incivilis; inurbanus; incllidus; a civili prudntia alienus.
imponderabilidad: imponderablitas, atis f.

imponderable: (que no puede pesarse, medirse o precisarse) imponderbilis, e. Sin:


nullius pnderis; sine pndere; pnderis vel
momenti carens (-entis), expers (-ertis); qui
(quae, quod) expendi non potest. Uso: los -,
imponderablia, ium npl; mnima momenta
(-orum npl).
imponible: imponbilis, e. Sin: obligationi
obnxius.

554

impregnar
importacin: (accin de importar) importtio, onis f. Sin: invctio, onis f // (cosas importadas) importatcia, orum npl. Sin:
merces (-ium fpl) adventciae; res quae importantur; id quod importatur.

importado: importatus, a, um. Sin: invectus;


illatus.
importador, ra: importator, oris m; importatrix, icis f. Sin: invector m; invectrix f.

importancia: (lo que hace que una cosa sea


considerable) momentum, i n. Sin: grvitas;
pondus; vis; praestntia. Uso: - creciente,
momentum augescens; cosa de cierta -, res
alicius momenti; cosa de grande -, res
magni momenti vel pnderis; cosa de mxima -, res mximi momenti; res summae
gravitatis; cosa de poca, mnima, ninguna -,
res parvi (vel levi), mnimi, nullus momenti;
- de un asunto, rei magnitudo; dar demasiada
- a algo, liquid verbis nimis exaggerare; dar
mucha - a algo, licui rei magnam vim (gravitatem, praestntiam) tribere // (autoridad,
influencia) grvitas, atis f. Sin: auctritas.
Uso: de (gran) -, magnus; de menor -, minor,
lvior; darse -, darse aires de gran -, mnia
contemptim gravique supercilio gere; ser
persona de -, plrimum pollere; summa auctoritate (vel praestnti) pollere; auctoritate
et grati valere.
importante: (que importa, considerable)
gravis, e. Sin: magnus. Uso: ms -, ptior;
muy -, mximus vel gravssimus; ser -, valere
// (que tiene importancia o autoridad) gravis,
e. Sin: multae auctoritatis.
importar: importare. Sin: invhere; introdcere.

importe: summa, ae f. Sin: prtii summa;


sumptus, us m.

imposibilidad: impossiblitas, atis f. Sin:


nulla potestas, facultas; quod feri non potest.
imposibilitado: impeditus, a, um. Sin: praepeditus.

imposible: impossbilis, e. Sin: qui, quae,


quod feri non potest. Uso: es - que, nullo
pacto fieri potest ut ...; feri non potest ut ...
impostergable: indifferbilis, e. Sin: dilationis imptiens; dilationem non patiens; qui
(quae, quod) differri non potest; qui (quae,
quod) dilationem non rcipit vel non ptitur.

impostergablemente: nulla dilatione, prolatione, prorogatione. Sin: sine dilatione; sine


ulla dilatione.

impostor, ra: impostor, oris m; impostrix,


icis f. Sin: deceptor, oris m; simulator, oris m;
sycophanta vel sucophanta, ae m // adj fallax; falsdicus; falsloquus.
impracticabilidad: inviablitas, atis f. Sin:
inaccessiblitas; impenetrablitas.

impracticable: imprvius, a, um. Sin: nvius;


inaccessbilis; invibilis; ditu clausus. Uso:
lugares -, loca impedita npl.

imprecacin: (en sentido abstracto) exsecrtio, onis f (alicius rei) // (en sentido concreto) exsecramentum, i n. Sin: maledictum;
dirae fpl vel dira npl. Uso: lanzar imprecaciones contra alguien, licui diras vel dira
precari vel imprecari; liquem exsecrari vel
devovere.
impregnacin: perfsio, onis f.

impregnar: (liqua re) imbere. Sin: perfndere; impraegnare; praegnantem fcere // impregnarse de gramtica, de msica, de varios
errores, mbui grammtic, msic, vriis

555

imprenta
errribus.

imprenta: (el arte de imprimir) ars typogrphica. Sin: ars impressria vel librria; ars
gutenbergia(na) // (establecimiento donde se
imprime) typographum, i n; typographium,
ii n. Sin: officina typogrphica vel librria;
domus preli; domus preli typogrphici // (impresin) imprssio, onis f. Uso: caracteres de
-, typi, orum mpl; characteres, um mpl; litterarum notae vel formae; error de -, mendum
typogrphicum; pruebas de -, typorum
exemplria vel experimenta npl; flia probanda; pginae emendandae; relativo a la -,
impressrius; dar a la -, typis imprmere vel
dere // (fig, lo que se publica impreso)
scripta dita. Sin: scripta typis impressa.

imprescindible: impraescindbilis, e. Sin:


qui (quae, quod) praetermitti non potest;
quod omitti non potest; a quo recdere non
pssumus.

imprescriptible: impraescriptbilis, e. Sin:


qui (quae, quod) praescribi (vel vetustate infirmari) non potest; praescriptioni non obnxius.

impresin: (accin y efecto de imprimir) imprssio, onis f. Sin: typorum imprssio; v.


edicin. Uso: belleza de -, typorum venustas
// (obra impresa) liber typis impressus vel
exscriptus; opus typis exscriptum // (marca
que una cosa deja en otra) signum, i n. Sin:
nota; imprssio; incsio. Uso: - dactilar o digital, digitalis imprssio vel incsio; signum
dgiti (vel digitorum); dactylogramma, tis
(dat y abl pl -is) n; impresiones en el nimo,
nimi impressiones // (fig, movimiento que
las cosas causan en el nimo) (nimi) commtio, onis f. Uso: - suave, terrible, suavis,
terrbilis nimi commtio.
impresionabilidad: molltia, ae f; mollties,
i f. Sin: nimi molltia; faclitas; flexiblitas.

impresionable: mollis, e. Sin: qui (quae,


quod) fcile commovetur. Uso: ser -,
facllime commoveri.

impresionante: nimum cmmovens vel


prmovens.

impresionar: commovere; movere; permovere. Sin: excitare; affcere; nimum alicius


tngere, mollire, movere // impresionarse,
(criter) commoveri // (- placas fotogrficas)
colluminare. Sin: luce imprmere.
impresionismo: impressionismus, i m.

impresionista: impressionista, ae mf. Sin:


impressionismi studiosus, ssecla, fautor //
(relativo al impresionismo) impressionsticus, a, um; ad impressionismum prtinens.

impreso: adj typis impressus, a, um. Sin:


typis ditus, scriptus, exaratus // sust res typis
impressa. Sin: scriptum typis ditum, exaratum, consignatum, mandatum; scriptum
praelo (prelo) ditum vel excusum. Uso: obra
impresa, opus scriptri mchin impressum;
impresos, typis dita, vel scripta, vel impressa.

impresor: (tipgrafo) impressor, oris m. Sin:


typgraphus; rtifex librrius; librorum pifex vel rtifex; librrius officinator; excusor;
typotheta, ae m; typogrphicae (vel librriae)
officinae pifex. Uso: - de moneda, excusor
argentrius; relativo al -, excusrius // (dueo
de una imprenta) typogrphicae (vel librriae) officinae dminus vel possessor.

impresora: impressrium, ii n. Sin. mchina


impressria. Uso: - de computadora, instrumentum pressrium elaboratrii electrnici.

imprevisible: impraevisbilis, e. Sin: non


ante visbilis; qui (quae, quod) praevideri non
potest.

556

impuesto
imprevisto: inopinatus; necopinatus, a, um.
Sin: inexpectatus; haud exspectatus; insperatus; non praevisus.
imprimtur: vnia typis imprimendi.

imprimir: (estampar o dejar huella por


medio de la presin) imprmere. Sin: insclpere; inscrbere (liquid in liqua re) // (dar a
la prensa los escritos para su publicacin)
typis mandare. Sin: prelo subcere vel sbdere // (publicar, editar) (librum) imprmere.
Sin: excdere; typis vel prelo imprmere, cdere, excdere, dere, exarare, gutenbrgia
arte exarare. Uso: pgina impresa, pgina
typis impressa // (fig, fijar algn afecto, idea,
etc.) infgere (liquid in liqua re, vel licui).
Sin: inculcare liquid; in nimum imprmere.
Uso: impreso en la memoria, in memoria psitus atque infixus; impreso en la misma naturaleza, in ipsa natura infixus; quedar
impreso en el nimo, in nimo insdere // (comunicar) - un movimiento a algo, liquid impllere.

improcedencia: vnitas, atis f. Sin: lvitas;


innitas; futlitas; vacitas // (falta de derecho) repugnntia contra quaestionem iudiciriam.
improcedente: vanus, a, um. Sin: ftilis;
inanis; carens fundamento; ftili fundamento
innisus // (no conforme a derecho) quaestioni
iudiciriae repugnans.

improductividad: infructusitas, atis f. Sin:


infecnditas; sterlitas; innitas; nulla frctuum effctio. Uso: - econmica, sterlitas oeconmica.

improductivo: infecundus, a, um. Sin: infructuosus, inanis, strilis; frctibus carens;


non fructficans; oeconmice strilis.

impronunciable: impronuntibilis, e. Sin:

inenuntibilis; ineloqulibis; impossbilis


dictu.

improrrogable: improrogbilis, e ; non prorogbilis. Sin: (qui, quae, quod) prorogari


(vel differri) nequit.

improrrogablemente: improrogabliter. Sin:


sine dilatione vel prorogatione; nulla dilatione vel prorogatione.

improvisacin: extemporlitas, atis f // (obra


improvisada) sbita vel repentina ctio; res
improvisa, subitria, inopinata; factum sbitum // (discurso improvisado) sbita vel extemporalis ortio. Sin: subitria dctio.
improvisado: improvisus, a, um. Sin: extemporalis; subitrius; repentinus ac fortutus.

improvisador: (que improvisa) extemporalis, e. Sin: extemporneus; ex tmpore agens;


ad extemporalitatem fcilis vel promptus.
Uso: quien compone de repente versos, qui
versus ex tmpore facit vel fundit; quien compone de repente discursos, ex tmpore dicens
(-entis); sbito dicens; dictor extemporalis,
subitrius.

improvisar: (hacer una cosa de pronto, sin


estudio ni preparacin) sbito gere vel fcere // (hacer de ese modo discursos, poesas,
etc) sbito dcere vel loqui. Sin: ex improviso
vel ex tmpore dcere. Uso: - versos, poemas,
versus, crmina extemporliter (vel ex tmpore, vel ex improviso) fndere, pngere,
scrbere // (preparar en poco tiempo algo)
liquid ex tmpore parare. Uso: - un almuerzo, un banquete, extemporale prndium,
convvium expedire; - una fiesta, festivum
festinare diem.
impuesto: vectgal, alis n. Sin: tributum;
taxa. Uso: - adicional, accssio (-onis f); - automotor, vectigal autocinticum; - comple-

557

impugnable
mentario, completivum tributum; - directo,
tributum; tributum directum; - eclesistico,
vectigal vel nnuum tributum ecclesisticum;
- extraordinario, indctio (-onis f); - fijo, stipndium; - indirecto, vectigal; tributum indirectum; - personal, tributum viritim
impsitum; tributum in cpita sngula; - pblicos, pblica, orum npl; - suplementario,
additcium tributum; - telefnico, taxa telephnica; - unitario, taxa unitria vel elementria // - de estada, commorationis taxa; - de
ingreso, dits taxa; - del timbre, pro pblico
sigillo taxa; - en dinero, stipndium; - sobre
los bienes heredados, - sobre herencias, sobre las sucesiones, tributum ex hereditate;
- sobre inmuebles, tributum; - sobre los pastos pblicos, vectigal ex scriptura; - sobre la
renta, ex provntibus vectigal // cobrador, recaudador de impuestos, apodecta, ae m; tributorum procurator vel exactor; exencin de
los -, tributorum immnitas; exento de -, (tributorum) immunis vel expers (-ertis); vcuus
a tributis; oficina de -, offcium fiscale; sujeto
a -, tributrius vel vectigalis // cobrar, recaudar, exigir, hacer pagar los -, tributa (vectiglia, stipndia) exgere; disminuir, rebajar los
-, tributa temperare; establecer un - anual,
pecniam in sngulos annos imperare; eximir
a uno de un -, tributo (vectigali, stipndio)
liquem liberare; pagar un -, tributum pndere, ferre, conferre; vectigal slvere, pndere, pensitare; suprimir un -, vectigal
abrogare.
impugnable: impugnbilis, e. Sin: confutandus; improbandus; reprobandus; qui (quae,
quod) impugnari potest.
impugnacin: impugntio, onis f.

impugnado: impugnatus vel oppugnatus, a,


um. Sin: repulsus; negatus; recusatus.

impugnador, ra: impugnator, oris m; impugnatrix, icis f. Sin: oppugnator m; oppugnatrix

f; infitiator m; infitiatrix f.

impugnante: impugnans, antis. Sin: impugnatrius.

impulsividad: impulsvitas, atis f. Sin: implsio; impulsus, us m; vehemntia inconsulta. Uso: por -, impulsione.
impulsivo: impulsivus, a, um. Sin: dvius;
inconsultus.

impulso: (accin y efecto de impeler o impulsar) impulsus, us m. Sin: implsio, onis f;


appulsus, us m; incittio, mtio, permtio,
onis f. Uso: - elctrico, elctricus ictus (-us
m); - misionero, impulsus missionalis; dar - a
algo, licui rei favere; liquid impllere vel
promovere; sentir el - de algo, liqua re moveri vel impelli // (instigacin, sugestin) impulsus, us m. Sin: implsio (ad liquid);
instinctus (-us m); stmulus. Uso: por - de alguien, impulsu (vel instinctu) alicius; por mi
-, impulso meo; por propio -, ultro; me, tu,
su, etc., sponte // Mec pressura, ae f.
impulsor: impulsor, oris m.

imputabilidad: imputablitas, atis f.

inabordabilidad: inaccessiblitas, atis f.

inabordable: inaccessbilis, e. Sin: inadbilis; nvius; imprvius; ditu carens vel diffcilis.

inabrogable: inabrogbilis, e. Sin: irrevocbilis; abrogationem non ptiens; qui (quae,


quod) abrogari non potest.

inaccesibilidad, v. inabordabilidad.
inaccesible, v. inabordable.

inaccin: inrtia, ae f.

558

inaugurado
inaceptable: inacceptbilis vel inacceptbilis.
Sin: reiciendus; exprobandus.
inaceptablemente: inacceptabliter.

stbilis.

inamovilidad: inamoviblitas, atis f. Sin: perpetitas (-atis f).

inactivo: inactivus, a, um. Sin: inactuosus.

inanimado: inanimatus, a, um. Sin: innimus; innimis, e; nim carens. Uso: los
seres - y los animados, innima et animata.

inadaptable: inaptbilis, e. Sin: inconvniens, entis.

inapelable: inappellbilis, e. Sin: appellatione remota; sine provocatione; haud provocbilis vel provocandus.

inactividad: inactusitas, atis f.

inadaptabilidad: inaptablitas, atis f. Sin: inconvenintia.

inadaptado: non idneus. Sin: non aptus.

inadecuado: inadaequatus vel non adaequatus, a, um. Sin: haud cngruens; impar; non
respondens.

inadvertencia: inconsiderntia, ae f. Sin: neglegntia; incria. Uso: por -, inconsiderate;


inconsulte; tmere; imprudenter; per imprudntiam; por pura -, tmere ac nulla ratione;
tmere ac nullo conslio; casu et tmere; tmere ac fortuto; inconsulte ac tmere.

inadvertidamente: (por inadvertencia) v. inadvertencia // (descuidadamente) neglegenter. Sin: incurate; incuriose.

inafectado: inaffectatus, a, um.


inagotable: inexhaurbilis, e.

inajenable o inalienable: inalienbilis, e.


Sin: alienationi non obnxius; qui (quae,
quod) abalienari nequit vel non potest.
inalmbrico: sine filo vel filis.

inalienabilidad: inalienablitas, atis f.

inamovible: inamovbilis, e. Sin: perptuus;

inapagable: inexplbilis, e. Sin: insatibilis.

inapetencia: inappetntia, ae f. Sin: cibi fastdium vel satetas.


inaplicabilidad: inapplicablitas, atis f.

inaplicable: inapplicbilis, e. Sin: non applicbilis; non aptus ; non idneus.


inapreciable: inaestimbilis, e.

inaprensible: inapprehensbilis, e. Sin: non


apprehensbilis; apprehensu diffcilis // (fig
que no se puede captar por demasiado sutil)
inintelligbilis, e. Sin: incomprehensbilis.

inasible: imprensbilis, e. Sin: effgiens;


evanescens; qui (quae, quod) comprehendi (=
ser agarrado) vel intllegi (= ser comprendido) non potest.

inaudito: (nunca odo) inauditus, a, um. Sin:


novus; inauditus ac novus // (fig, monstruoso,
extremadamente vituperable) infandus, a,
um. Sin: nefandus; exsecrandus.

inauguracin: inaugurtio, onis f. Sin: instaurtio; intium; princpium; dedictio.

inaugurado: inauguratus, a, um. Sin: auspicatus; nitus, inceptus; instauratus.

559

inaugural
inaugural: inauguralis, e. Sin: aditialis; inaugurativus; auspicalis. Uso: sesin -, auspicalis sssio.

inaugurar: inaugurare. Sin: auspicari; inchoare, inire, initiare, incpere; instaurare; dedicare. Uso: inaugur la sesin parlamentaria,
sessionem parlamenti inauguravit.

inautntico: inauthnticus, a, um.

inaveriguable: non indagbilis, e. Sin: non


confirmbilis; incertus; non certus.

incansable: indefessus, a, um. Sin: indefatigbilis; indefatigatus.

incapacidad: incapcitas, atis f. Sin: inhablitas; ineptitudo; impertia.

incapacitado: ncapax, acis. Sin: inhbilis;


ineptus; haud capax; non idneus.
incendiario: incendirius, a, um.

incendio: incndium, ii n. Uso: - intencional,


incndium consulto conflatum vel effectum.

incensacin: turifictio, onis f. Sin: turis incnsio, suffimen (-mnis n), suffimentum;
thymimatis combstio, suffimentum; turis
honor licui tributus // (fig, adulacin) adultio, onis f. Sin: assenttio; laus assentatrix,
ficta, immoderata.
incensada: (cada uno de los movimientos del
incensario en el acto de incensar) turbuli
ictus (-us m) // (fig, adulacin, lisonja) v. incensacin.

incensar: turificare; turificari. Sin: incensum


adolere licui vel licui rei; tus dare (vel offerre) licui vel licui rei; turis honorem licui (vel licui rei) tribere; ture liquem (vel
liquid) suffire. Uso: - el altar, arae incensum

dare // (fig, lisonjear) adulari liquem vel licui. Sin: assentari vel blandiri licui; liquem
nimis laudare; liquem ludibus extllere;
liquem ad caelum efferre; liquem ad astra
(vel ad sdera) tllere.

incensario: turbulum, i n. Sin: incensrium;


acerra; thymiatrium; turrium vas. Uso: agitar el -, turbulum conctere; golpe doble de
-, turbuli ductus (-us m) cum dplici ictu;
golpe sencillo de -, turbuli ductus cum smplici (vel nico) ictu.
incertidumbre: Fs, principio de -, rtio indeterminationis.

incidental: Der ncidens, entis. Sin: interiectus, interpsitus, interlocutrius, a, um. Uso:
proposicin -, interiectio (-onis f).

incidentalmente o incidentemente: incidentliter. Sin: biter; accessrie; casu; forte;


fortuto; data occasione.

incienso: incensum, i n. Sin: tus, turis n;


thymiama, tis n. Uso: altar del -, altare incensi vel thymimatis.
incisivo: incisrius, a, um.

inciso: Gram incisum, i n. Sin: interictio;


interpsita enuntitio.

incivil: incivilis, e. Sin: incultus; rsticus;


rudis; inhumanus; inurbanus.

incivilidad: incivlitas, atis f. Sin: rustcitas;


inhumnitas; inurbnitas.

incivilizado, v. incivil.

inclasificable: enormis, e. Sin: descriptioni


abhorrens; a descriptione abhorrens.
inclinacin: (accin y efecto de inclinar o in-

560

incompetente
clinarse) inclintio, onis f // (fig, disposicin,
tendencia natural a alguna cosa) propnsio
vel inclintio ad + ac. Sin: nimi vel voluntatis inclintio ad + ac; stdium alicius rei.
Uso: - buena, mala, bona, mala ndoles; - a la
elocuencia, ndoles ad dicendum; - a los estudios, propnsio ad doctrinae stdium; - a
los estudios literarios, propnsio ad litterarum stdium; - natural a la virtud, ad virtutem ndoles // tener - a algo, stdio alicius
rei teneri; ad liquid propensum (vel proclivem) esse; no tener ninguna - a una cosa,
nimo alieno (vel averso) esse ab liqua re.
inclusa: brephotrophum, ii n; brephotrophum, i n. Sin: domus infntium expositorum.
inclusero, v. expsito.

inclusivo: comprehensivus, a, um. Sin: includens; comprehendens.


incoativo: incohativus, a, um.

incoercible: incorcbilis, e. Sin: irrefrenbilis; incohbilis; infrenis; effrenis; effrenus;


infrenus; corcitionis impatiens.

incgnita: Mat incgnitum, i n // fig liquid


incgnitum. Sin: res incgnita, dbia, incerta.
Uso: es una -, liquid non apparet vel non
constat (no se ve); liquid intllegi non potest
(no se puede entender); liquid prspici vel
praevideri non potest (no se puede prever).

incgnito: incgnitus, a, um. Sin: ignotus;


ignoratus; bditus; latens, entis. Uso: de -,
mnibus ignotus; nullo sciente; dejar el -,
(licui) quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...) aperire vel detgere; palam iam quis (vel quae ...)
sim (sis, sit ...) ferre; guardar el -, dissimulare
quis (vel quae ...) sim (sis, sit ...); dissimulare
nomen (meum, tuum ...); viajar de -, liquam
regionem nullo sciente pervagari; sub alieno

nmine iter fcere.

incoherencia: inconsequntia, ae f. Sin: ncongruens iudcium vel sentntia.

incoloro: ncolor, oris Sin: coloris expers;


colore destitutus.

incombustibilidad: incombustiblitas, atis f.

incombustible: incombustbilis, e. Sin: gnibus vel flammis inviolbilis; flammae vel igni
non obnxius; igni vel gnibus imprvius; ustionis expers; ab ustione immunis; qui (quae,
quod) uri non potest (vel pterat, etc.); qui
(quae, quod) ignem non cncipit. Uso: ser -,
gnibus non absumi, non cnfici; igni resstere.

incompatibilidad: incompatiblitas, atis f.


Sin: repugnntia; discrepntia; dissnsio.
Uso: - de cosas, de naturaleza, de carcter,
repugnntia rerum, naturae, ingnii; - entre
algunos sobre algo, dissnsio inter liquos de
liqua re.

incompatible: incompatbilis,e. Sin: dscrepans; incngruens; inconvniens; pugnans;


repugnans licui rei; repugnans contra liquid; abhorrens (ab) liqua re; abhorrens licui rei. Uso: cosas -, inter se repugnntia,
contrria; res inter se abhorrentes; ser -, repugnare, dissentire; ser del todo - con algo,
mxime repugnare licui rei.

incompetencia: (falta de aptitud para algo)


inscintia, ae f. Sin: insctia; impertia (alicius rei) // (falta de jurisdiccin) nullum ius;
nulla potestas, auctritas, facultas, iurisdctio
(in liqua re, contra liquem, contra liquid);
iurisdictionis defectus (-us m); nullum ius iudicandi vel cognoscendi de liqua re. Uso: de un juez, nulla idicis legtima potestas.
incompetente: (falto de aptitud para algo)

561

incompleto
imperitus vel ignarus (alicius rei); non intllegens (in liqua re vel alicius rei); rudis
(ad liquid, in liqua re, liqua re, alicius
rei) // (falto de jurisdiccin) non legtimus.
Sin: iuris (vel facultatis, vel potestatis) expers ; non aptus ad statuendum de liqua re.
Uso: ser - acerca de algo, potestatem vel ius
non habere liquid faciendi.

incompleto: incompletus, a, um Sin: imperfectus; mtilus; truncus.

incomprendido: (no comprendido) incomprehensus, a, um. Sin: haud comprehensus;


non intellectus; obscurus; occultus // (de persona cuyo mrito no ha sido apreciado) non
satis probatus. Sin: minoris hbitus.

incomprensible: incomprehensbilis, e. Sin:


inaccessbilis; inintelligbilis.

incomprensin: (falta de comprensin) intellegendi impertia // (falsa interpretacin)


prava interprettio // (fig, inquina) invdia, ae
f . Sin: nulla indulgntia.
incomunicabilidad: incommunicablitas,
atis f. Sin: nulla communictio.
incomunicable. incommunicbilis, e.

incomunicacin: incommunictio, onis f.

incomunicado: estar - (en segregacin celular) in cella ab mnibus segregatum detineri;


in vnculis vel in custdia detineri segregatum ab mnibus.

inconciliable: inconcilibilis, e. Sin: incompatbilis; insocibilis; inconvniens. Uso: ser


-, non cohaerere; non congrere; discordare;
repugnare.
inconcluso: inconfectus, a, um. Sin: infectus;
imperfectus.

incondicionado: non condicionatus. Sin:


sine condicione; condicionum expers.

incondicional: absolutus, a, um. Sin: sine


ulla condicione. Uso: donacin -, vera et absoluta dontio; respeto -, sine ulla condicione
reverntia.
incondicionalmente: absolute. Sin: sine ulla
condicione; pure et simplciter.

inconfesable: infandus, a, um. Sin: nefandus;


tacendus; non revelandus.
inconfundible: inconfundbilis, e. Sin: singularis.

incongruencia: incongruntia, ae f. Sin: incohaerntia; inconvenintia; disconvenintia;


inconsequntia.

incongruo: incngruus, a, um. Sin: incngruens; inconvniens; inconsentneus; incnsequens.

inconmensurabilidad: immensurablitas,
atis f.

inconmensurable: immensurbilis, e. Sin:


immensus.

inconsciencia: (estado en que el individuo no


se da cuenta del alcance de sus palabras o
acciones) inscintia, ae f. Sin: insctia;
nescintia; ignortio; ignorntia // (falta de
conciencia) inconscintia, ae f // (dicho o
hecho irreflexivos, imprudentes) inconsiderntia, ae f. Sin: inconsidertio; imprudntia;
temritas.

inconsciente: (no consciente) incnscius, a,


um Sin: nsciens; nscius; nscius; haud animadvertens, sntiens, intllegens; ignarus //
(irreflexivo) inconsideratus, a, um. Sin: inconsultus; mprudens; incautus // (en psicoa-

562

incorreccin
nlisis) adj subliminaris; irrationalis; extra
conscintiam; infra conscintiae limen; sust
incnscium, ii n; recndita nimi pars; nimi
profundum vel secretum; imus nimus.

inconscientemente: incnscie. Sin: inscienter; nscie; nulla conscintia.

inconsideracin: inconsidertio, onis f. Sin:


inconsiderntia; imprudntia; temritas.

inconsideradamente: inconsiderate. Sin: inconsulte; imprudenter; incaute; tmere.

inconsiderado: inconsideratus, a, um. Sin:


inconsultus; imprdens; incautus; temerrius.
inconsistencia: lvitas, atis f. Sin: innitas.

inconsistente: inanis, e. Sin: nugatrius; nugalis; tnuis; nullus momenti.

inconstitucional: inconstitutionalis, e. Sin:


non legtimus; constitutioni incngruens, inconsentneus; contrrius; formae civitatis repugnans; primriae (rei pblicae) legi
discors; cum primria (rei pblicae) lege discors vel dscrepans; institutis vel formae rei
pblicae non convniens.

inconstitucionalidad: inconstitutionlitas,
atis f. Sin: constitutioni contraretas; a constitutione discrepntia; formae civitatis repugnntia.
inconsulto: inconsultus, a, um. Sin: imprudens; inconsideratus; incautus; incogitatus;
praeceps (-cpitis).

incontable: innumerbilis, e. Sin: haud computbilis.


incontenible: incohbilis, e. Sin: intemperbilis; haud moderbilis.

incontrolable: irregbilis, e. Sin: irrefrenbilis.


incontrolado: infrenatus, a, um. Sin: inconsideratus; incogitatus; impetuosus.

incontrovertible: incontradicbilis, e. Sin:


irrefutbilis; indubitbilis; indbius.

inconveniencia: (desconveniencia) inconvenintia, ae f. Sin: disconvenintia; incongruntia // (despropsito) importune (vel


rstice, vel indecore) dictum vel factum.

inconveniente: adj inconvniens, entis. Sin :


disconvniens; inconsentneus; incnsequens; incngruus // (impedimento) impedimentum, i n. Sin: obstculum; offendculum
// (dao) damnum, i n. Sin: nocumentum;
detrimentum.
incorporacin: incorportio, onis f. Sin: insrtio; aggregtio. Uso: - de Bulgaria y Rumenia a la Unin Europea, adinctio
Bulgriae et Dacoromniae ad Unionem Europaeam.
incorporado: incorporatus, a, um. Sin: asctus; cooptatus.
incorporar: incorporare. Sin: insrere; aggregare; associare; unire.

incorporeidad: incorporlitas, atis f. Sin:


spiritalis natura vel substntia.

incorpreo: incorpreus, a, um. Sin: incorporalis; immaterialis; spiritualis; crpore expers vel vacans; sine crpore; nullo cum
crpore. Uso: ser -, sine crpore esse; crpore carere vel vacare; crpore expertum
esse.
incorreccin: mendsitas, atis f. Sin: mendum; menda. Uso: - gramatical, sermonis v-

563

incorrecto
tium; soloecismus.

incorrecto: mendosus, a, um. Uso: costumbres -, mendosi mores.

incorregible: incorrigbilis, e. Sin: inemendbilis; non emendbilis; emendationis expers; cui desperata est emendtio.

incorrupcin: incorrptio, onis f. Sin: intgritas.


incorruptamente: incorrupte.

incorruptibilidad: incorruptiblitas, atis f.


Sin: incorruptum manere; non corrumpi //
fig intgritas; innocntia.

incorruptible: incorruptbilis, e. Sin: qui


(quae, quod) corrumpi nequit; qui corrumpi
non potest // (fig, que no se puede o es muy
difcil de pervertir) nteger, gra, grum. Sin:
sanctssimus. Uso: juez -, iudex sanctssimus.

incorrupto: (que est sin corromperse) incorruptus, a, um // (fig, no daado ni pervertido) nteger, gra, grum. Sin: nnocens;
intactus; illibatus.
incredulidad: incredlitas, atis f. Sin: impetas.

incrdulo: incrdulus, a, um. Sin: non crdulus; scpticus; mpius.

increble: incredbilis, e. Sin: inenarrbilis;


extra fidem; fidem excedens vel sperans.
increblemente: incredibliter.

incremento: incrementum, i n. Uso: - demogrfico, incrementum demogrphicum, natlium, natorum; densatus cvium (vel
incolarum) nmerus; - econmico, rei oeconmicae incrementum.

incubacin: incubtio, onis f. Sin: incbitus,


us m; pulltio, onis f; fotus, us m. Uso: - artificial, artificiosa incubtio; - de una enfermedad, morbi incubtio; morbus conceptus;
morbi maturescntia; occultus morbi progressus; morbus nondum manifestus.
incubador: incubitrius, a, um.

incubadora: incubatrix, icis f. Sin: incubationis cella; artificiosae incubationis apparatus.


incubar: (ova) incubare.

inculto: (de lugares) incultus, a, um. Uso: ser


-, cultu vacare // (de personas) incultus. Sin:
indoctus; rudis // (de estilo) incomptus, a,
um. Sin: hrridus.

incultura: inhumnitas, atis f. Sin: incultus,


us m; rustcitas; rditas; doctrinae carntia.
inculturacin: inculturtio, onis f. Sin: alienae culturae adptio, assmptio; alterus cultus adptio; in mores accommodtio, in
cultum insrtio.
inculturar: inculturationem pergere.

incumbencia: munus, nris n. Sin: offcium;


negtium.

incumplido: incompletus, a, um. Sin: infectus; haud solutus; nondum absolutus.

incumplimiento: inobservntia, ae f. Sin:


promissi desrtio; a promissione defctio.

incunable: incunbulum, i n. Sin: incunbula


typogrphica npl; typogrphicae artis primrdia npl.

incurable: incurbilis, e. Sin: insanbilis;


immedicbilis; non sanbilis.

564

independencia
incursin: incrsio, onis f. Sin: incursus, us
m; irrptio. Uso: - area, arius vel areus
incursus; incrsio aria; incrsio aroplanorum; - areas de aviones enemigos, incursus
arii aroplanorum hostlium; - fulmnea, incrsio fulmnea; - terroristas, incursiones tromocratarum more; hacer incursiones en
territorio enemigo, incursiones (vel incursus,
vel irruptiones) fcere in fines hstium.

indagacin: indagtio, onis f. Sin: indago,


gnis f; investigtio; pervestigtio; inquistio.

indebido: (no obligatorio ni exigible) indbitus, a, um. Sin: immritus; gratuto concessus
// (ilcito) illcitus, a, um. Sin: non legtimus.
indeclinable: Gram indeclinbilis, e.

indefectibilidad: indefectiblitas, atis f. Sin:


ntegra perpetitas vel pernnitas; indeficintia; aeternum (vel perptuum, vel certum)
esse.

indefectible: (que no puede dejar de ser) indefectbilis, e. Sin: indefciens; numquam defciens; numquam defuturus; indsinens;
intrminus; inexstingubilis; perennis; inconsumptbilis; non periturus; numquam casurus
// (que no puede faltar) certus, a, um. Uso:
plazo -, certa dies.

indefectiblemente: (de modo que no puede


dejar de ser) indeficienter. Sin: indesinenter;
perptuo; in perptuum; sine intermissione;
sine fine // (de modo que no puede faltar)
certe; certo. Sin: procul dbio; haud dbie;
indubitabliter. Uso: vendr -, certo (vel haud
dbie) veniet.
indefendible: indefensbilis. Sin: non defensbilis.
indefinible: indefinbilis, e.

indefinido: indefinitus, a, um.

indeformable: indeformbilis, e. Sin: indepravbilis.


indehiscente: indehescens, entis.
indeleble: indelbilis, e.

indelegable: indelegbilis, e.

indelicadeza: inurbnitas, atis f. Sin: illiberlitas; nulla reverntia.

indelicado: inurbanus, a, um. Sin: illiberalis;


parum rverens.

indemnidad: indmnitas, atis f.

indemnizacin: indemntio, onis f. Sin:


damni compenstio; soltio compensativa.

indemnizar: damnum compensare, sarcire,


resarcire, slvere.
indemostrable: indemostrbilis, e.

independencia: independntia, ae f. Sin: libertas; nulla obnoxetas. Uso: - civil, civilis


libertas; - nacional, independntia nationalis;
- poltica, in re pblica administranda sui
iuris esse; - de carcter, - de espritu, libertas
ingnii; liber nimus; lbera voluntas; - de
juicio, suo iudcio uti; - de la justicia, iurisdctio lbera; - de lenguaje, summa libertas in
oratione // declaracin de -, declartio independntiae; espritu de -, oboediendi fastidium; cuiusvis disciplinae recustio; guerra
de -, bellum pro libertate tuenda (si se trata
de mantenerla) vel recuperanda (si se trata
de recobrarla); - del Pas Vasco o Euskadi,
independntia Vascniae // conseguir, conquistar su -, se in libertatem vindicare; parare
sibi libertatem; conseguir la - de alguien, liquem in libertatem vindicare; conservar la -,

565

independentismo
servare libertatem; defender la -, libertatem
defndere vel tueri; gozar de -, esse sui iuris,
sui iudcii, sui arbtrii; lbere se grere; hablar con -, ore lbero loqui; no tener -, iuris
alicius esse; alicius iuri esse obnxium;
perder la -, licui obnxium feri; quitar la a alguien, licui libertatem erpere; reclamar
plena -, plenam independntiam flagitare;
tener -, sui iuris esse; suo (prprio) iure vvere.

independentismo: stdium obnoxietatis abolendae vel auferendae. Sin: stdium suis iribus vivendi.

independiente: non obnxius. Sin: liber; sui


iuris (gen).

independientemente: independenter (ab liqua re). Sin: lbere; solute; per se; per se
ipsum; ad suum arbtrium. Uso: - del deber,
misso offcio; - de esta circunstancia, citra
hunc casum; - de la utilidad, separata utilitate; proceder - de algo, neglgere, omttere,
praetermttere liquid; la virtud debe ser
apreciada - de la fortuna, per se virtus sine
fortuna ponderanda est; valuar algo - de toda
otra consideracin, liquid per se ipsum aestimare.
independista: sust fautor obnoxietatis abolendae vel auferendae. Sin: fautor suis iribus
vivendi facultatis // adj prprius stdii obnoxietatis auferendae.
inderogable: inderogbilis, e. Sin: irrevocbilis.

indescifrable: ininterpretbilis, e. Sin: inexplanbilis; inexplicbilis; inintelligbilis.

indescriptible: inenarrbilis, e. Sin: indicbilis; ineffbilis; supra quam dici vel enarrari
potest.

indestructibilidad: inexstinguiblitas, atis f.


Sin: indefectiblitas; immortlitas; condcio
indelbilis.
indestructible: indelbilis, e. Sin: perennis.
indeterminable: indeterminbilis, e.

indeterminacin: indetermintio, onis f. Sin:


indefintio; haesittio; titubtio; fluctutio;
dubittio.

indeterminado: indeterminatus, a, um. Sin:


indefinitus.
indeterminismo: indeterminismus, i m. Sin:
acrsia.
indeterminista: indeterminista, ae m.
India: India, ae f.

indiana: ndica, ae f. Sin: tela ndica; linum


ndicum; txtile vel textum ndicum.
indianismo: (modismo) indismus, i m. Sin:
loctio ndica // (ciencia de la lengua y civilizacin indias) indiolgia sive -loga, ae f.
indianista: indilogus, i m.

indiano: ndicus, a, um. Sin: indus; indianus.

indicador: index, dcis mf. Sin: indculus;


signum. Uso: - de camino, signum virium;
Tecnol, - del color de la cinta, clavcula coloris teniae; - de espacios, spatiorum indculus; - de funcionamiento, index operationis;
- de incendios, index incendiorum // adj agnitionalis, e. Uso: cartelito -, schdula agnitionalis; dato -, elementum agnitionale.

indicativo: adj indicativus, a, um. Sin: indicatrius // sust Ling, modus (-i m) indicativus.

566

indigesto
ndice: index, dcis mf. Uso: - alfabtico,
index alphabticus; index in ltteram vel in
ltteras digestus; index litterarum rdine explicatus; - analtico, general, sistemtico,
index analticus, generalis, systemticus; bibliogrfico, index librorum qui inspecti
sunt; - onomstico, nminum index; - de audiencia (de Radio/TV), index audintium; de materias, index rerum (quae pertractantur); - de voces, de vocablos, nominum vel
vocabulorum index.
ndico, v. indiano.

indiferencia: (frialdad, insensibilidad) lentitudo, dnis f. Sin: nimus frgidus vel durus
// (incuria) neglegntia, ae f. Sin: incria.
Uso: - religiosa, neglegntia religionis vel
divini cultus; ad qumlibet religionis formam
se aeque habere, vel se aeque movere.
indiferenciado: indiscretus, a, um.

indiferente: (que no presenta motivo de preferencia) indfferens, entis. Uso: slaba -,


sllaba indfferens // (no determinado por s
a una cosa ms que a otra) indfferens. Uso:
- acerca de la comida, indfferens circa victum; ser, mantenerse -, in neutram partem
moveri vel inclinari // (despreocupado) incuriosus, a, um (alicius rei, liqua re, in liqua
re). Sin: nglegens (alicius rei, in liqua re,
in liquem, in liquid). Uso: - a los valores
espirituales, bonorum nimi incuriosus; ante las vicisitudes del mundo, incuriosus vicissitdinum humanarum; - en materia de
religin, circa religionem nglegens // (que
por nada se conmueve) frgidus, a, um // (sin
inters) me, te, le ... es -, me, tu, su ... nihil
nterest; nihil omnino curare de + abl; liquid
parum (vel mnime, vel nihil) curare. Uso:
eso me es -, nihil ad me; nihil ad me ttinet.
indiferentemente: (indistintamente) indifferenter. Sin: indiscriminatim; nullo discr-

mine // (con indiferencia) indifferenter. Sin:


neglegenter // (con frialdad) frgide.

indiferentismo: indifferentismus, i m. Sin:


lentitudo nimi indifferentis. Uso: - poltico,
religioso, indifferentismus polticus, religiosus.
indiferentista: indifferentista, ae m. Sin: indifferentismi fautor vel sectator.

indgena: adj indgenus, a, um; indgena, ae


mf y n. Sin: vernculus; nostras, atis mf y n.
Uso: bebida -, indgena ptio; buey -, bos indgenus; clero -, clerus indgena vel indgenus; clerus ex indgenis delectus; gallinas -,
gallinae nostrates vel vernculi gneris; lengua -, sermo vernculus; palabras -, verba
nostrtia; vino -, indgena vinum // sust indgena, ae mf; indgenus, i m. Sin: aborigo,
gnis m; autchthonus; autochthon, nis m.
Uso: poblaciones -, aborgines vel aborgenes, um mpl; productos -, domstica, orum
npl.
indigerible: (que no se puede digerir) indigerbilis, e // (de muy difcil digestin) diffcilis
concoctu // fig intolerbilis, e.
indigestible: indigestbilis, e; v. indigerible.

indigestin: indigstio, onis f. Sin: indigestus, us m; crditas; crudittio; mala concctio. Uso: morir de -, cruditate mori; tengo una
-, est mihi stmachus vitiatus.

indigesto: (difcil de digerir) diffcilis ad


concoquendum. Sin: gravis // (que est sin
digerir) indigestus, a, um. Sin: inconfectus;
crudus; non concoctus // (fig, confuso, desordenado) indigestus. Sin: confusus; perturbatus; sine rdine // (spero, difcil en el trato)
molestus, a, um. Sin: incmmodus; importunus.

567

indignacin
indignacin: indigntio, onis f. Sin: ira, ae f.
Uso: ver con -, iniquo nimo ferre.

indignado: iratus, a, um (contra alguien, licui; de algo, de liqua re). Uso: estar -, stomachari (contra alguien, licui).

indignar: indignationem movere licui // indignarse, irasci (contra alguien, licui; por
algo, de liqua re; de que, quod + indic o
subj). Sin: indignari (por algo, liquid vel de
liqua re); suscensre intr (contra alguien,
licui).
indio: (adj, de la India) ndicus vel indus, a,
um ; (- de Amrica) indianus, a, um // sust Indianus, i m. Sin: Indianus vel Indus Americanus; autochton Americanus // (metal)
ndium, ii n.
indirect (Inform), indirecto: indirectus, a, um.

indirectamente: indirecte. Sin: per indirectum; modo non directo.


indisciplina: indisciplintio, onis f. Sin: nulla
disciplina; inordintio.

indisciplinado: indisciplinatus, a, um. Sin:


indcilis; effrenatus; effrenus; immodestus;
disciplinae impatiens; nulla disciplina corcitus.
indiscriminadamente: indiscriminatim. Sin:
indiscrete.
indiscriminado: indiscriminatus, a, um.

indiscutible: indiscussbilis, e. Sin: indisputbilis; indubitbilis; indbius; irrefutbilis.


Uso: ser -, dubitandum non esse (de liqua
re); sine controvrsia esse; in controvrsiam
vocari non posse; es una verdad -, vritas est
de qua nulla controvrsia feri potest.

indiscutiblemente: indiscussibliter. Sin: indisputabliter; indubitabliter; indubitanter;


indubitate; indubitato; procul dbio; sine
dbio; sine controvrsia; nulla contentione.
indiscutido: indiscussus, a, um. Sin: non discussus; indisputbilis; irrefutbilis; certssimus.

indisolubilidad: indissolublitas, atis f. Sin:


perpetitas; pernnitas; dissolvi non posse;
indissolbilis vel inexplicbilis nexus (-us m)
vel nodus (-i m). Uso: - del matrimonio, perpetitas matrimnii; indissolbile matrimnii
vnculum.
indisoluble: indissolbilis, e. Sin: insolbilis; indissocibilis; non dissolbilis; haud solbilis.

indisolublemente: indissolubliter. Sin: insolubliter; inexplicbili nexu vel nodo.

indispensabilidad: indispensablitas, atis f.


Sin: necssitas.

indispensable: indispensbilis, e. Sin: pernecessrius. Uso: es - que, necesse est ut +


ac e inf.

indisponible: impromptus, a, um. Sin: imparatus; non paratus; non in promptu.

indisposicin: (falta de disposicin) nimus


alienus. Sin: voluntas aliena; malevolntia //
(desazn o quebranto leve de la salud) valetudo, dnis f. Sin: incmmoda (vel adversa,
vel infirma) valetudo; incmmodum; brevis
aegrottio vel aegritudo (-dnis f). Uso: - improvisa, (crporis) offnsio; por -, propter valetdinem; valetdine impeditus // alegar -,
valetdinem excusare; ser atacado de una -,
valetdine vel incmmoda (adversa, infirma)
valetdine ffici, crripi, tentari; tener una -,
lviter aegrotare; tener una ligera -, perlvi-

568

indulgencia
ter commoveri.

indispuesto: (que se siente algo enfermo) lviter aegrotans.

indistinguible: indiscriminbilis, e. Sin: indistinctus.

individuacin: individutio, onis f. Sin: determintio; singulariztio; singularis defintio.

individual: (perteneciente o relativo al individuo) individualis, e. Uso: exigencia -, individualis exigntia // (propio y caracterstico
de alguien o algo) prprius.
individualidad: individulitas, atis f. Sin:
singulritas; prpria natura // (originalidad)
propretas ingnii.
individualismo: (doctrina filosfica) individualismus, i m // (egosmo) sui cmmodi stdium. Sin: effrenatus amor sui.
individualista: sust individualista, ae mf.
Sin: individualismi fautor (partidario del individualismo); sui cmmodi effrenatus fautor
(propenso al individualismo) // adj individualsticus, a, um. Sin: sui cmmodi studiosus.

individualmente: singillatim. Sin: singulatim; viritim; per sngula cpita.

individuar: individuare // fig sngula definire; nominatim circumscrbere; singillatim


designare; viritim deprehendere.
individuo: adj indivduus, a, um. Sin: singularis; indivisbilis // sust indivduum, i n. Sin:
homo sngulus; singularis homo; persona indivdua; sngula persona. Uso: un - cualquiera, unus qulibet.
indivisibilidad: indivisiblitas, atis f.

Indochina: Indosinae, arum fpl. Sin: paennsula Indosinensis.


indochino: adj indosinensis, e,

indoeuropeo: adj indoeuropaeus, a, um //


sust Indoeuropaeus, i m.
indogermnico: indogermnicus, a, um.
indogermano: Indogermanus, i m.

ndole, v. temperamento.

indoloro: indolrius, a, um.

Indonesia: (archipilago) Indonsia, ae f //


(Estado) Indonsia. Sin: Cvitas Indonsia;
Foederatae Indonsiae Civitates.
indonesio: adj indonesianus, a, um // sust Indonesianus, i m.
Indostn: Hindustnia, ae f.

indostans o indostano: adj hindustanus, a,


um // sust Hindustanus, i m.

induccin: (modo de razonar) indctio, onis


f. Sin: illtio. Uso: por -, per inductionem //
(accin y efecto de inducir) indctio.

inducido: Fs sucneum vel elctricum glomeramen (-mnis n).


inductivo: inductivus, a, um.

indulgencia: (facilidad en perdonar o disimular las culpas) indulgntia, ae f. Sin: clemntia; lnitas; lenitudo; nimi lenitudo.
Uso: - con alguno, in liquem indulgntia;
demasiada - para con alguien, nmia lenitudo
in liquem; tener -, indulgre licui; indulgenter liquem habere; indulgnti tractare
liquem // (facilidad en conceder gracias) fa-

569

indulgentemente
clitas, atis f. Sin: nimi faclitas // (remisin
que hace la Iglesia de las penas debidas por
los pecados) indulgntia. Sin: poenae remssio; indulgntia ecclesistica. Uso: - parcial,
indulgntia partialis; - plenaria, indulgntia
plenria; cuiusvis vel omnis poenae remssio;
conceder - plenaria en las condiciones acostumbradas, indulgntiam plenriam concdere suetis (vel statis) condicinibus; ganar,
lucrar - plenaria, indulgntiam plenriam acqurere, cnsequi, ssequi.
indulgentemente: indulgenter. Sin: clementer; lniter; remisse; benigne.

indultar: (perdonar a uno una pena) licui


ignscere. Sin: licui crimen condonare; licui gratiam delicti fcere; poenam licui remttere vel condonare.

indulto: (gracia o privilegio extraordinario


concedido a uno) indultum, i n. Sin: concssio. Uso: - apostlico, indultum apostlicum;
Sedis Apostlicae indultum // (remisin de la
totalidad o parte de una pena) vnia, ae f.
Sin: remssio poenae. Uso: conceder el -, vniam dare; poenam remttere; ignscere licui.

industria: (maa y destreza o artificio para


hacer algo) sollrtia, ae f. Sin: indstria; dextritas; callditas; sagcitas // (profesin, oficio) ars, artis f. Sin: artifcium. Uso: ejercer
una -, artem fcere vel factitare // (conjunto
de operaciones materiales ejecutadas para
la obtencin, transformacin o transporte de
productos naturales) indstria, ae f. Sin: res
industrialis; ars, artis f; artifcium; fabrictio;
indstria quaestuosa; artes quaestuosae, operosae, industriales. Uso: - y comercio, artes
quae quaestus caus tractantur; - concurrentes, operosa artifcia vel artes operosae quae
inter se aemulantur; - domstica, indstria
domstica; - mecnica, indstria mechnica
vel machinalis; - metalrgica, industria me-

tallrgica; - nacientes, nascntia operosa artifcia; - textil, indstria txtilis // - de las bicicletas, birotarum fabrictio vel ars; - de los
servicios, machinalis indstria ad ministria
spectans; - del vidrio, vitrria ars; introduccin de la -, artes et artifcia invhere; progresar en las -, in quaestuosa indstria (vel
in quaestuosis rtibus) progressum fcere vel
habere // (instalacin destinada a dichas operaciones) fbrica, ae f. Sin: officina. Uso: del hierro, fbrica ferri, frrea, ferrria; - de
armas, officina armorum; - del bronce, de la
madera, fbrica aerria, materiria.

industrial: (persona que vive del ejercicio


de una industria o es propietario de ella) fabricator, oris m. Sin: rtifex; rtifex operosus;
rtibus dditus; praepsitus industrialis; erglabus machinalis indstriae. Uso: los -, hmines quaestuosae indstriae (vel quaestuosis
rtibus) addicti // (relativo a la industria) machinrius, a, um Sin: industrialis; quaestuosae artis (gen); ad artes prtinens; ad
quaestuosam indstriam ttinens. Uso: arte -,
quaestuosae indstriae ars; centro -, urbs officinis (vel quaestuosis indstriis) ffluens;
era -, aetas industrialis; escuela -, schola industrialis; schola qu artes quaestuosae docentur; estructuras -, machinales structurae;
naciones -, civitates industriales; la clase de
los -, fabricatorum ordo vel classis; cvium
classis indstriae quaestuosae addicta; cvium ordo quaestuosis rtibus addictus; la
poca - moderna, nostra haec machinria
mercansque aetas; profesin -, ars quae (vel
offcium quod) quaestus caus exercetur;
progreso -, progressus industrialis; in quaestuosa indstria (vel in quaestuosis artibus)
progressus.

industrialismo: industrialismus, i m. Sin:


doctrina de indstriae principatu; aetas perum industrilium; indstriae dominatus (-us
m); machinalis indstriae dispenstio.

570

infalible
industrialista: industrialista, ae m.

industrializacin: (introduccin de la industria) industrializtio, onis f. Sin: quaestuosae


indstriae invctio; indctio indstriae machinalis // (fomento y aumento de la industria) industrializtio. Sin: artificiorum
incrementum; quaestuosae indstriae incrementum; rtium et artificiorum provectus vel
profectus (-us m). Uso: la moderna -, hodiernum quaestuosae indstriae incrementum;
una brusca -, nimis properatus rtium et artificiorum proventus; fomentar la - de una nacin, nationem ad quaestuosae indstriae
incrementum provhere vel addcere.

industrializar: (introducir la industria)


quaestuosam vel machinalem indstriam
(quaestuosas vel machinales indstrias) invhere vel indcere. Uso: naciones altamente -,
civitates machinali indstri mxime progressae; nationes quaestuos indstri provectssimae; pases que se van industrializando,
regiones ad artes operosas (vel ad operosa artifcia) spectantes // (fomentar y aumentar la
industria) quaestuosam indstriam fovere,
augere, amplificare.
indito: inditus, a, um. Sin: nondum ditus
vel vulgatus; nondum in lucem datus vel ditus; nondum foras datus. Uso: escritos -,
scripta nondum vulgata.
inefabilidad: ineffablitas, atis f.

inefable: ineffabilis, e. Sin: indicbilis; inenarrbilis; haud effbilis.

inefablemente: ineffabliter. Sin: inenarrabliter.


ineficiencia: inefficintia, ae f.

inelegible: ineligbilis, e. Sin: non eligbilis.

ineptitud: ineptitudo, inis f. Sin: inptia; impertia; insctia.

inepto: ineptus, a, um. Sin: imperitus;


nscius; non aptus.
inerrancia: errorum immnitas.

inescrutable: inscrutbilis, e. Sin:


perscrutbilis; non vestigbilis.

im-

inexpiable: inexpibilis, e. Sin: non expibilis.

inexplicable: inexplicbilis, e. Sin: inextricbilis; obscurus; occultus.

inexplicablemente: inexplicabliter. Sin:


nscio quo modo (= no s cmo); confuse; involute; occulte; secreto (= secretamente); arcano (= misteriosamente).

inextinguible: (no extinguible) inexstingubilis, e. Sin: non exstingubilis; indelbilis;


qui exstingui nequit vel non potest // (que no
puede contenerse) effrenatus, a, um. Sin:
irrefrenbilis; qui corceri non potest. Uso:
risa -, magnus vel cachinnbilis risus.

infalibilidad: infalliblitas, atis f. Sin: erroris


immnitas, vacitas; errare non posse. Uso: pontificia, infalliblitas papalis; proclamar la
- del Sumo Pontfice, Pontficem Mximum
falli nscium pronuntiare.

infalible: (que no puede engaar) fllere


nscius. Sin: inerrans; numquam fallens; non
fallax; qui errare non potest; qui ab omni errore liber est; qui ab omni errandi perculo
vcuus est. Uso: verdades -, res numquam
fallentes; razonamiento -, rtio haud fallax //
(que no puede engaarse) qui numquam
fllitur. Sin: falli nscius; in quem error non
cadit // (seguro, cierto) certus, a, um. Sin: indubitatus; indbius.

571

infaliblemente
infaliblemente: infallibliter. Sin: procul
dbio; sine dbio; certe vel certo.

infalsificable: incorruptbilis, e.

infamante: ignominiosus, a, um. Sin: contumeliosus; probrosus; maldicus; maledicens.

infamar: infamare (liquem). Sin: infmiam


inferre (licui); infmi asprgere (liquem);
infamem fcere (liquem).

infante: (hijo legtimo del rey que no era inmediato sucesor del reino) e domo rgia princeps. Sin: flius regis vel rgius; puer (vel
ivenis) rgius; adulescens (vel ivenis) rgii
snguinis; adulescens (vel ivenis) rgio smine ortus.
infantera: peditatus, us m. Sin: pdites, um
mpl. Uso: militar en la -, stipndia pdibus
fcere.
infanticidio: infanticdium, ii n.

fecciones de vario gnero, infectiones vrii


gneris.

infeccioso: (que causa infeccin) tbidus,


a, um Sin: contagiosus tabficus; pstilens,
entis // (que se difunde con la infeccin) contagione vulgatus. Uso: enfermedad -, contgio, onis f.
infectivo, v. infeccioso.

inferioridad: infrior condcio, locus, gradus. Sin: humlitas, atis f.


inferiormente: infrius. Sin: infra; inferne.

infernal: infernalis, e. Sin: infernus; nferus


// fig diablicus; tenebrosus; vafrrimus.

infestacin: infesttio, onis f. Sin: molstia;


vextio; persectio.

infestar: (apestar) infestare // (causar estragos con hostilidades) vastare. Sin: populare;
depopulare.

infarto: infarctus vel infartus, us m. Uso: cardaco, infarctus cordis; cordis incmmodum; - de miocardio, infartus myocrdii;
muri de - cardaco, e cordis incommodo
mrtuus est.

infiel: (que no profesa la fe considerada


como verdadera) infidelis, e // los -, infideles.

infatigablemente: infatigabliter. Sin: indefatigabliter; indefesse; indefessim.

infierno: infernus, i m. Sin: nferi, orum


mpl; inferna, orum npl; locus infernus; damnationis sedes; sceleratorum sedes fpl; locus
tormentorum. Uso: arrancar almas al -, e superbo Stanae dominatu in Dei filiorum libertatem vindicare.

infatigable: infatigbilis, e. Sin: indefatigbilis; infatigatus; indefatigatus.

infatuacin: infatutio, onis f. Sin: flagrntia; aestutio; eltio; incnsio.

infatuado: infatuatus, a, um. Sin: estuans;


flagrans; elatus.
infeccin: contgio, onis f. Sin: contamintio; contactus, us m; morbi contgio. Uso: in-

infiernillo: fculus aethanlicus.

infiltracin: mantio, onis f. Sin: permetio;


percoltio; penetrtio.

infinidad: (calidad de infinito) infnitas, atis


f. Sin: infintio. Uso: - del espacio, immnsitas; - del tiempo, aetrnitas; - del nmero, in-

572

influencia
numerablitas // (fig, gran muchedumbre) ingens vel immensus nmerus. Sin: immensa
(vel infinita, vel innumerbilis) multitudo.
Uso: me tienen ocupado una - de asuntos,
plrimis negtiis distneor; pretende que hay
una - de mundos, ait innumerbiles esse mundos; - de veces, sescnties; mllies, persaepe.

infinitesimal: infinitesimalis, e. Sin: infinitus; mnimus; in infinitum deductus vel


productus. Uso: clculo -, clculus infinitesimalis; rtio in infinitum producta; mathemticae computationes in infinitum
productae; dividido en partes -, in infinitum
divisus; partes -, partes in infinitum divisae.
infinitivo: adj infinitivus, a, um. Sin: infinitus. Uso: - histrico, infinitivus histricus,
descriptivus, narrativus // (modo -) infinitivum, i n. Sin: infinitum; modus infinitus, infinitivus, indefinitus.

infinito: (que no tiene ni puede tener fin) infinitus, a, um. Sin: fine carens; sine fine //
(que no tiene lmites) immensus, a, um //
(muy extenso) mximus, a, um. Sin: ingens //
(muy duradero) perptuus, a, um. Sin: infinitus; aeternus // hasta lo -, in infinitum vel in
immensum; multiplicar hasta lo -, rem in immensum amplificare.

inflacin: (accin y efecto de inflar) infltio,


onis f // (alza general de los precios y aumento de la circulacin monetaria) infltio,
onis f. Uso: - monetaria, infltio pecuniria,
monetalis; pecniae infltio; nummorum infltio; rei nummriae nimetas; nmius rei
nummriae auctus (-us m); pecniae vlitas;
vilescentis pecniae nimetas; padecer -, vilitate nummorum laborare // (fig, excesiva
emisin de billetes en remplazo de moneda)
charta nummria nmia ac vilescens; chartae
nummriae nmiae ac vilescentis edtio.

inflacionario o inflacionista: (perteneciente


o relativo a la inflacin) ad nummorum inflationem prtinens; (que es causa de inflacin) inflationem fovens.
inflador: sufflatrium, ii n. Sin: conflatrium; ntlia pneumtica.

inflamable: inflammbilis, e. Sin: fcilis ad


exardescendum; igni concipiendo aptus vel
idneus.

inflamacin: inflammtio, onis f. Uso: - de


los pulmones, inflammtio pulmonum.
inflamar: inflammare // inflamarse, inflammari.
inflamatorio: inflammatrius, a, um.

inflar: inflare. Sin: sufflare; tumefcere.

inflexin: inflxio, onis f. Sin: flxio; flexura; flexus vel inflexus, us m Uso: - de la
voz, vocis flxio vel flexus.

inflorescencia: (forma de agruparse las flores en una planta) inflorescntia, ae f // (conjunto de estas flores) flores, um mpl.

influencia: (accin y efecto de influir) affctio, onis f. Sin: effectus, us m; tactus, us m;


vis. Uso: - del cielo, affctio caeli, vis caelestis; - del sol, de la luna, solis, lunae tactus vel
effectus; - de los astros, affctio vel vis astrorum; - benfica, vis et utlitas; - daosa, vis
nxia; - perniciosa, perniciosus afflatus (-us
m); ejercer una - daosa, nocere; obesse;
ejercer una - til sobre alguien o alguna
cosa, prodesse licui, licui rei vel ad liquid;
iuvare vel adiuvare liquem vel liquid; estar
bajo la - de algo, liqua re moveri, regi, duci
et regi; tener -, valere ad liquid (faciendum);
vim habere vel afferre ad liquid; no tener
ninguna -, nihil valere in liqua re // (ha-

573

influenza
blando del influjo de un escritor o forma literaria) imittio, onis f. Uso: en Tcito se observa fcilmente la - de los modelos griegos,
in Tcito Graecorum exemplrium imittio
fcile perspcitur // (autoridad) auctritas,
atis f. Uso: tener -, auctoritatem habere; esse
magna auctoritate // (poder) potntia, ae f.
Uso: - como senador, senatria potntia; por
mi - personal, potnti mea; tener -, plrimum pollere; conseguir -, potntiam cnsequi // (valimiento) grtia. Uso: tener -, valere;
grti florere vel valere; no tener ninguna -,
nihil grti valere vel posse // (importancia)
momentum, i n // (gracia e inspiracin que
Dios enva interiormente a las almas) inspirtio, onis f. Sin: grtia.
influenza, v. gripe.

influjo: (accin y efecto de influir) influxus,


us m. Sin: inflxio, implsio; impulsus, us m;
afflatus, us m; vis (sin gen y dat); efficcia;
efficcitas; efficintia; v. influencia. Uso:
ejercer un grandsimo -, mximum pondus
habere; estar bajo el - de alguien, ab liquo
moveri ac duci; sentir profundamente el - del
cristianismo, christianam fidem pnitus combbere // (fig, inspiracin, impulso) instinctus (-us m) vel afflatus divinus // (flujo de la
marea) v. flujo.

informacin: (accin y efecto de informar)


informtio, onis f. Sin: nuntitio; reltio; nntium; nntius; nntia (-orum npl); nottia.
Uso: - burstil, de re nummria communictio vel enuntitio; - deportiva, ldicra, orum
npl; gmnica, orum npl; de ludis reltio; - extranjera, exterarum gntium nntia; - internacional, informtio internationalis; - local,
nostrae res (rerum fpl); - meteorolgica, nntius meteorolgicus; - nacional, ptriae nntia; ex universa natione nntia; - radial,
televisiva, nntium radiophnicum, televisficum; medios de -, instrumenta informationis; oficina de informaciones, offcium

informatrium; sedes nntiis exquirendis //


dar informaciones, certiorem fcere; nuntiare; nottias dare, trdere, afferre, praebere,
suppeditare; sacar, recabar informaciones,
informationes capssere; nottias exqurere,
requrere, smere, indagare, investigare; recibir informaciones, certiorem feri; cognscere, novisse, dscere, edscere, edoceri;
informationes accpere; habere cgnitum vel
compertum // (averiguacin juridica y legal)
questio, onis f. Uso: - de testigos, tstium
interrogtio; - sumaria, compendiria inquistio.
informado: edoctus, a, um. Sin: certior factus.
informador: informator, oris m. Sin: nuntiator; relator; nntius.
informal: informalis, e.

informar: (enterar) nuntiare. Sin: certiorem


fcere liquem de liqua re.

informtica: informtica, ae f. Sin: disciplina informtica vel informatria; ars computatria. Uso: historia de la -, histria
ordinatralis; peritos en -, periti rei ordinatralis.

informtico: informticus, a, um. Sin: computatralis, e; ordinatralis, e. Uso: gusano -,


vermis (-is m) ordinatralis; sistema -, systema
ordinatrale.

informativo: (que informa) informativus, a,


um. Sin: informatrius; nuntiatrius.

informe: (noticia que se da) nottia, ae f //


(accin y efecto de informar) informtio, onis
f. Sin: reltio; nntius. Uso: - administrativo,
rtio rerum administrandarum; - escrito, oral,
reltio scripta, oralis; - diplomticos, jurdicos, privados, pblicos, relationes diplomti-

574

ingreso
cae, iurdicae, privatae, pblicae; - meteorolgico, nntius meteorolgicus; nntius de
ris statu mutationibusque; - supletorio, correlatum, i n; - del mdico, mdici reltio //
dar un - , edocere. Sin: admonere; commonere; monere; dar, pedir, exigir un - administrativo, rationem rerum administrandarum
rddere, expscere, exgere // (exposicin
oral ante el tribunal) informtio oralis.
infraccin: infrctio, onis f. Sin: transgrssio; violtio. Uso: - de trnsito, delictum viatrium.

infractor: violator, oris m. Sin: legrupa, ae


m; qui legem rumpit. Uso: - de trnsito, peccator viatrius vel virius; neglector regularum viariarum.
infraestructura: substrctio, onis f. Uso: econmica, substrctio oeconmica.
infraganti o in fraganti, v. delito.

infrangible: infrangbilis, e. Sin: infrgilis;


non frgilis; non fractus; numquam fractus.

infrascripto: infra scriptus vel infrascriptus,


a, um. Sin: subscriptus.
infrecuencia: infrequntia, ae f. Sin: rritas.

infusin: infsio, onis f // (producto obtenido


por -) (p)tsana, ae f. Sin: decoctum; ptio.
Uso: - de genciana, ptio gentianina.
infuso: infusus, a, um. Sin: nditus. Uso:
ciencia -, scintia infusa vel ndita; nsita
menti doctrina.

infusorio: adj infusrius, a, um // sust nimal


infusrium. Sin: bestola infusria.

ingeniera: ars (vel disciplina, vel scintia)


machinalis. Sin: machinariorum vel artificio-

rum doctrina; doctorum machinariorum rtio.


Uso: - civil, scintia aedificatorum.

ingeniero: ingenirius, ii m. Sin: machinator;


machinrius; doctor machinalis vel machinrius; peritus machinrius. Uso: - civil, doctor
aedilis; - electricista, electroingenirius;
ingenirius electricitatis; - militar, miles
munitor; - de minas, doctor machinrius
metallis extrahendis; cuerpo militar de ingenieros, militrium machinatorum (vel machinariorum, fabrm vel fabrorum) corpus
(-pris n).

ingenio: (fbrica de azcar) saccharifcium,


ii n.

ingeniosamente: ingeniose. Sin: acute;


sollerter.

ingerencia, v. injerencia.

Inglaterra: Anglia, ae f. Sin: Britannia.

ingls: adj nglicus, a, um. Sin: britnnicus.


Uso: literatura -, ltterae nglicae // sust Anglus, i m. Sin: Britannus // (lengua inglesa)
nglicum, i n. Sin: nglica vel Anglorum lingua; nglicus vel Anglorum sermo. Uso: hablar -, nglice loqui; Anglorum lingu (vel
sermone) loqui.
ingobernable: irregbilis, e. Sin: non gubernbilis.

ingratitud: ingratitudo, dnis f. Sin: ingratus


nimus; ingrata voluntas; mmemor beneficiorum nimus.
ingrato: ingratus, a, um. Sin: ingratficus;
mmemor benefcii vel beneficiorum.

ingravidez: agrvitas, atis f.

ingreso: (caudal que entra en poder de uno)

575

inhabilitacin
rditus, us m. Sin: quaestus (-us m).

mystes, ae m; ad sacra admissus; sacris assuefactus. Uso: lenguaje de iniciados, mystarum sermo.

inhabilitacin: inhabilittio, onis f.

inhabilitar: inhbilem fcere.

inhabitable: inhabitbilis, e. Uso: satlite -,


satelles (-ltis mf) inhabitbilis.
inhabitacin: inhabittio, onis f.

inhabitado: inhabitatus, a, um. Sin: desertus;


habitatribus vcuus.

inhalacin: (Med, accin de aspirar un


vapor) vaporis vel fumi haustus (-us m). Uso:
hacer inhalaciones, v. inhalar // (soplar
sobre o en) inhaltio, onis f. Sin: inhalatus,
us m.
inhalador: inhalatrium, ii n. Sin: vaporis
(vel fumi) effusrium; mdici ris effusrium.

inhalar: inhalare. Sin: inspirare; afflare. Uso:


- ter, ethera absorbre.
inherencia: coninctio, onis f. Sin: congruntia.

inhibicin: inhibtio, onis f. Sin: vtitum;


interdictum.
inhibitorio: inhibitrius, a, um.
inhumacin: inhumtio, onis f.

iniciacin: inititio, onis f. Uso: - sexual,


inititio sexualis; - en la prctica de un culto,
in sacra introdctio; - en las reglas de una
sociedad, introdctio; admssio; recptio.

iniciado: adj initiatus, a, um. Sin: admissus;


receptus; (empezado) coeptus // (miembro de
una sociedad secreta) initiatus, i m. Sin:

iniciador: adj incohativus vel inchoativus, a,


um. Uso: verbo -, incohativum verbum // sust
initiator, oris m. Sin: incohator vel inchoator;
inceptor.
inicial: initialis, e. Sin: primordialis.

iniciar: (licui rei) initiare. Sin: incpere; inchoare; intium cpere, fcere, smere. Uso:
- al estudio del griego, graecis ltteris initiare;
- una magistratura, magistratum inire vel ngredi; cuando inicia la adolescencia, ineunte
adulescnti // iniciarse, initiari. Uso: - al sacerdocio, sacerdtio initiari; iniciarse en los
estudios, en las letras, stdiis, ltteris initiari.

iniciativa: (idea que sirve para iniciar una


accin) conslium, ii n. Sin: propsitum; impulsus, us m; propsitum susceptum // (accin del que propone o hace una cosa por
primera vez) inceptum, i n. Uso: - individual,
inceptum unus cuiusque vel cuiusvis; - individuales, quae a sngulis suscipiuntur incepta; libre -, lbera conslia inceptaque npl;
- privada, privata singulorum ctio; privatum
singulorum inceptum; - propia, inceptum su
sponte nitum; tomar una -, intium fcere
alicius rei // (capacidad de emprender, inventar, etc.) indstria, ae f. Sin: nvitas;
sollrtia; ingnium; celritas ingnii; nimus
promptus; libertas in agendo. Uso: - privada,
privata singulorum indstria, nvitas; privatorum libertas in agendo; por propia -, me,
tu, su sponte; hombre de pronta - para ...,
homo semper promptus paratusque ad ...;
lleno de -, indstrius; ingeniosus, sollers (ertis) // (accin de adelantarse a los dems
en hablar u obrar) tomar la -, alicius rei vel
conslii prncipem esse // (derecho de hacer
una propuesta; acto de ejercerlo) auctritas,
atis f. Sin: conslium. Uso: por - de alguno,

576

inmensurable
auctoritate alicius; auctore liquo; por mi -,
me auctore; por - de l, eo auctore; por - privada, privato conslio; tomar la - para algo,
auctorem esse alicius rei, ad liquid, ut ...;
quien toma una -, alicius rei auctor; impulsor; suasor; por - ma, tuya, de l, me, tu,
su voluntate; que ha tomado la - de la restitucin, auctor in restituendo.
inicio, v. comienzo.

inigualable: singularis, e. Sin: nicus; mximus vel summus; incomparbilis; nulli comparandus (dicho de personas).
inimaginable: incogitbilis, e. Sin: inexcogitbilis; non imaginbilis.
ininteligible: inintelligbilis, e. Sin: incomprehensbilis; non intelligbilis.

injerencia: ingerntia, ae f. Sin: interpostio;


interventus, us m. Uso: - de uno, interpsita
alicius auctritas vel pera; interpsitum alicius conslium.

injerirse: conslium (vel auctoritatem, vel


peram) interpnere in liqua re vel in
liquid.
injertar: insrere. Sin: emplastrare.

injerto: instio, onis f. Sin: emplastrum;


(rama) srculus; propago, gnis f // (operacin quirrgica) implanttio; transplanttio.

injuriar: insultare liquem, in liquem, licui. Sin: contumliam (vel contumlias) in


liquem incere; contumli (vel contumliis)
liquem affcere; contumliam (vel contumlias) licui dcere, fcere, impnere // ser injuriado, contumli (vel contumliis) ffici.
injustamente: iniuste. Sin: inirie; per iniriam; immrito; inique.

injustificable: inexcusbilis, e. Sin: haud excusbilis.


injustificado: non iustificatus. Sin: non excusatus; non probatus; illegtimus.

inmaculado: immaculatus, a, um. Sin: incontaminatus; illibatus. Uso: la Inmaculada,


Virgo quavis labe intacta; Virgo cuiusvis
labis vel primae labis expers; Virgo sine labe
originali concepta; Inmaculada Concepcin
de Mara, Immaculata Mariae Virginis Concptio.
inmadurez: immatritas, atis f. Sin: acrbitas; impertia.

inmaduro: immaturus, a, um. Sin: acerbus;


crudus; nondum maturus.
inmanencia: immanntia, ae f.

inmanentismo: immanentismus, i m.

inmanentista: immanentista, ae mf. Sin: immanentismi sectator.


inmaterial: immaterialis, e. Sin: incorporalis; incorpreus; non materialis.

inmaterialidad: immaterilitas, atis f. Sin:


incorporlitas.

inmediacin: proxmitas, atis f. Sin: nullus


morae interpostio; tmporis proxmitas.

inmediato: immediatus, a, um. Sin: prximus.

inmensidad: immnsitas, atis f. Sin: immensum; infnitas. Uso: - del espacio, immensum
sidreum.
inmensurable, v. inconmensurable.

577

inmersin
inmersin: immrsio, onis f. Sin: demrsio.
Uso: lnea mxima de - (en las naves), immersionis vel demersionis limes (-mtis m).

nimi.

inmovilismo: inrtia, ae f. Sin: desdia.

inmigracin: immigrtio, onis f. Sin: migrtio; adventus, us m. Uso: - ilegal, immigrtio


illegalis.

inmovilizacin: mots impedtio.

inmigrante: immigrator, oris m. Sin: mmigrans, antis; dvena. Uso: - legal, mmigrans
legalis vel legtimus; - ilegal, immigrator illegalis vel illegtimus.

inmovilizar: retinere. Sin: continere; cohibere; immbilem fcere, retinere, tenere.


Uso: - un capital, pecniam otiosam tenere.

inmiscuirse: immisceri vel se immiscere licui rei. Sin: implicari vel se implicare liqua
re.

inmunitario: immunitrius, a, um.

inmigrado: dvena, ae m. Sin: aliengena.

inmigrar: immigrare (in liquem locum).


Sin: migrare.

inmoral: immoralis, e. Sin: inhonestus; turpis.

inmoralidad: immorlitas, atis f. Sin: prditi


mores mpl; morum corrptio, depravtio,
prvitas, pervrsitas, inhonestas.

inmoralismo: morlium recustio legum.

inmortalizar: aeternare. Sin: immortalitatem


licui donare; immortalitate liquem donare;
liquem immortalitati commendare vel consecrare; liquem immortalitatis glri affcere; liquid immortalitati trdere //
inmortalizarse, immortalitatem sibi prere.
Sin: immortalem cnsequi glriam.
inmvil: (que no se mueve) immbilis, e.
Sin: immotus; stbilis // (fig, firme, invariable) v. inmutable.

inmovilidad: immoblitas, atis f. Sin: stablitas // fig constntia; frmitas; immoblitas

inmovilizado: impeditus, a, um. Sin: retentus; cohbitus; immbilis; immbilis factus //


fig iners; otiosus.

inmunidad: immnitas, atis f. Sin: exmptio;


vactio. Uso: - personal, local, real, immnitas personalis, localis, realis.
inmunizacin: morborum parta immnitas.
inmunizar: immunem rddere.

inmunologa: immunolgia sive -loga, ae f.


inmunolgico: immunolgicus, a, um.

inmunlogo: immunlogus, i m. Sin: morborum immunitatis doctor.

inmutabilidad: immutablitas, atis f. Sin:


stablitas // fig constntia, ae f. Sin: frmitas.

inmutable: immutbilis, e. Sin: incommutbilis; firmus; constans; haud mutbilis; semper idem; mutari nscius.

innatismo: innatismus, i m.

innato: innatus, a, um. Sin: ingnitus; congnitus, nsitus, nativus, naturalis, natur nditus.
innominado: innominatus, a, um. Sin: non

578

insalivacin
nominatus.

innovacin: innovtio, onis f. Sin: renovtio;


novtio; novamen (-mnis n); novatus, us m.
Uso: - litrgicas, innovationes litrgicae; tecnolgicas, novitates tchnicae.
innovador: adj innovatrius, a, um // sust innovator, oris m. Sin: novator; instaurator; reformator.
inocentada: ludifictio, onis f.

inocular: inoculare // fig ingrere. Sin: insrere; infndere; immttere.

inodoro: (recipiente para excrementos) sella,


ae f. Sin: sella familirica vel pertusa.

inolvidable: quem (quam, quod) oblivisci


non pssumus. Sin : memori dignus; cuius
memria erit sempiterna; indelbilis; non
oblitterbilis.
inoperable: insecbilis, e. Sin: chirrgi vel
chirrgice non curbilis.

inorgnico: inorgnicus vel anorgnicus, a,


um. Sin: inanimatus; innimus; inanimalis //
(falto de la conveniente ordenacin de las
partes) incompsitus, a, um. Sin: incnditus;
incngruens; dissipatus.

inoxidable: inoxydbilis, e. Sin: non oxydbilis.

input (Inform): (entrar datos) data indcere


// (entrada de datos) nitus, us m. Uso: - y
output, (datorum) nitus exitusque.

inquilinato: inquilinatus, a, um. Sin: inquilini habittio, condcio, status (-us m).

inquilino: inquilinus, i m. Sin: locatrius;


conductor; edium conductor; domus con-

ductciae ncola vel habitator. Uso: - de vivienda, adium conductor vel inquilinus.

inquinamento: inquinamentum, i n. Sin:


contamintio; inquintio; polltio.
inquinar: inquinare. Sin: contaminare;
pollere; infcere.
inquiridor: quaesitor, oris m. Sin: inquisitor.

inquirir: inqurere. Sin: conqurere; exqurere; querere; indagare; investigare; pervestigare.

inquisicin: (accin de inquirir o investigar)


inquistio, onis f. Sin: questio; investigtio,
pervestigtio; indagtio // (tribunal eclesistico) inquistio, onis f. Uso: Sagrada -, sacrum idicum conslium contra heresim.
inquisidor: (investigador) inquisitor, oris m.
Sin: inquirens, entis; investigator, pervestigator; quaesitor; explorator // (juez de la inquisicin) inquisitor, oris m. Sin: intra
idices contra heresim cooptatus vel adlectus.
inquisitivo: inquisitivus, a, um. Sin: veritatis
studiosus. Uso: dialctica -, dialctica inquisitiva.

inquisitorio: inquisitrius, a, um.

insaciabilidad: insatiablitas, atis f. Sin: insatetas.

insaciable: insatibilis, e. Sin: insaturbilis;


inexplbilis; nihil satis habens; in nulla re acquiescens.

insacular: in cpsulam (vel in pxidem, vel


in alvolum) incere.

insalivacin: insalivtio, onis f. Sin: salivria

579

insalivar
subctio; ope salivae molltio, (h)umecttio.

insalivar: saliv (h)umectare. Sin: saliv madefcere, illnere, ngere, inngere, mollire,
(h)umectare, (h)umefcere.

inscripcin: inscrptio, onis f. Sin: - mural,


parietal, inscrptio muralis, parietalis; v. grafito.

insecticida: adj insecticidalis, e. Sin: insectis


(vel bestolis) internecivus vel internicivus //
sust insecticdium, ii n. Sin: insecticidale, is
n; insecticida, ae mf (pulvis, liquor); venenum insecticidale; venenum insectis internecivum. Uso: - contra las moscas, venenum
muscis internecivum.
insectvoro: adj insectvorus, a, um. Sin: insectorum vorax. Uso: planta -, planta insectvora // sust nimal quod insectis pscitur vel
vscitur.
insecto: insectum, i n. Sin: bestola; insectum
nimal; mnima bestola.

insensibilidad: (falta de sensibilidad) insensiblitas, atis f. Sin: torpor; stupor (crporis,


in crpore); lentitudo; nihil sentire. Uso: hallarse en un estado de -, obduruisse; torpere;
stupere; rigere // (dureza de corazn) durtia
sive durties (nimi). Sin: inhumnitas; hebettio nimi; plmbeum cor; plmbeus (vel
lentus, vel obcallatus) nimus; nimus durus
vel lentus. Uso: - frente al dolor, indolntia.

insensible: (que carece de facultad sensitiva


o que no tiene sentido) insensbilis, e. Sin: insnsilis; haud vel non patbilis; sensu (vel
snsibus) carens vel expers; nihil sentiens.
Uso: ser -, sensu carere; esse sine sensu; snsibus alienatum esse // (que no siente las
cosas que causan dolor y pena o mueven a
lstima) inhumanus, a, um. Sin: durus;
frreus; plmbeus; trpidus. Uso: - en lo es-

piritual, in rebus spiritulibus plmbeus; frente al dolor, ndolens, entis; ser - a algo,
liquid non sentire; non tangi vel moveri liqua re; volver -, hebetare; obtndere, retndere; volverse -, occallscere, obstupscere;
hebetscere; percallscere // (imperceptible)
non apparens. Uso: prdidas -, non apparntia damna; hacer progresos -, paene nihil profcere.

insensiblemente: sensim. Sin: paulatim; gradatim; sensim sine sensu.

inseparable: inseparbilis, e. Sin: indissocibilis; indissolbilis; indivisbilis.

inseparablemente: inseparabliter. Sin: indissolubliter; indissociabliter; indivisibliter; indivisim.

insercin: insrtio, onis f. Sin: inserttio.


Uso: - en la sociedad, insrtio in societatem.
insignia: (distintivo, divisa honorfica) insigne, is n. Sin: decus; ornamentum. Uso:
Mil, - del arma o del cuerpo, insigne militare
// (imagen o medalla de un grupo) stemma,
tis n. Sin: signum // (bandera, estandarte)
vexillum, i n.

insinuacin: (accin y efecto de insinuar o


insinuarse) insinutio, onis f // (exordio) insinutio // (cosa que se da a comprender sin
decirla claramente) obliqua sentntia u ortio. Sin: obliqua verba. Uso: - ambiguas, ambigua verba; hacerle a uno secretamente una
- falsa, fictum liquid ad aures (vel in aures)
alicius insusurrare; hacer insinuaciones en
perjuicio de uno, occulte (vel obscure, vel
perplexe) dcere de liquo; liquem oblique
perstrngere.

insinuante: insnuans, antis. Sin: blndiens,


blandus; blandfluus; blandloquus; suadens.
Uso: elocuencia -, blandiloquntia; blandil-

580

insospechado
quium; olor -, blandfluus odor; palabras -,
suadntia verba.

insinuar: (dar a entender algo indicndolo


ligeramente) insinuare. Sin: incere; insrere;
licui liquid significare; obscure icere;
icere de liqua re // fig inspirare. Sin:
instillare; suadere // insinuarse, insinuari.
Sin: se insinuare; srpere; illabi. Uso: - en el
nimo de una persona, se insinuare licui;
grtiam alicius sibi conciliare; - en la intimidad de alguno, insinuare se in familiaritatem
alicius; in alicius familiaritatem pnitus intrare; insinuare se vel immrgere se in consuetdinem alicius.
insociabilidad: insociablitas, atis f. Sin: insocilitas; incivlitas; solitdinis amor; solitriae vitae cupido.

insociable o insocial: insocialis, e. Sin: societate alienus; agrestis; rsticus; incultus.

insolacin: (accin y efecto de insolar) insoltio, onis f // (malestar o enfermedad por


una exposicin excesiva a los rayos solares)
solatum, i n. Sin: solis ictus (-us m); thermoplgia. Uso: atacado de -, solatus, a, um; sole
ictus vel correptus.

insolar: (poner al sol) insolare. Sin: ad solem


expndere vel siccare // insolarse, sole
crripi.
insoldable: non coaptbilis. Sin: non coagmentbilis ; non glutinbilis.

inslito: inslitus, a, um. Sin: inusitatus.

insolubilidad: (no poder disolverse) insolublitas, atis f. Sin: indissolublitas // (no poder
resolverse o explicarse) inexplicablitas. Sin:
insolublitas; obscritas.
insoluble: (que no se puede disolver) insol-

bilis, e. Sin: indissolbilis; non solbilis //


(que no se puede resolver o explicar) inexplicbilis, e. Sin: inextricbilis; inenodbilis;
insolbilis; obscurus.
insoluto: insolutus, a, um.

insolvencia: nulla solvendi facultas, potestas,


cpia. Sin: neglecta soltio; in solvendo dbito neglegntia.

insolvente: adj non solvens (-entis). Sin: in


solvendo nglegens; ad solvendum non idneus. Uso: ser -, solvendo (vel ad solvendum)
non esse // sust qui solvendo (vel ad solvendum) non est. Sin: debitorum fraudator; dbitor inhbilis vel non idneus.

insomne: insomnis, e. Sin: sine somno; vigil.


Uso: pasar las noches -, insomnes dcere
noctes.

insomnio: insmnium, ii n sive insmnia,


ae f. Sin: insomnetas; insmniae morbus;
privtio somni. Uso: que padece -, insomniosus; insmniae morbo laborans vel affectus;
no sufrir -, insmniis carere; padecer -, insmniis fatigari.

insondable: inexplorbilis, e. Sin: impenetrbilis; inexplicbilis.

insonoro: sono carens. Sin: sine sono.

insoportable: intolerbilis, e. Sin: intolerandus; impatbilis; non tolerbilis; qui, quae,


quod ferri non potest // (dicho del carcter
de una persona) morosus, a, um. Sin: difficilis; impatiens; importunus.
insospechable: insuspicbilis, e. Sin: non
suspiciosus; suspicionis immunis; suspicioni
haud obnxius.

insospechado: non suspectus. Sin: suspicio-

581

inspeccin
nis expers vel immunis; suspicione vcuus;
in quo nulla subest suspcio // (inesperado)
inexspectatus, a, um. Sin: inopinatus.

inspeccin: inspctio, onis f. Sin: inspecttio; scruttio; perscruttio; examintio; explortio; inquistio; investigtio. Uso: - fiscal,
inspctio fiscalis vel pblica; - de los boletos,
syngraphorum inspctio.

inspeccionar: explorare. Sin: inspcere;


inspectare; investigare; examinare; inqurere;
inspectoris mnere fungi; inspectoris munus
gere, pergere, obire.

inspector: inspector, oris m. Sin: inspectator;


exactor; ex auctoritate inspector. Uso: - escolar, - de enseanza, studiorum moderator vel
exactor; pblicus studiorum curator; publicarum scholarum inspector; - general, inspector
generalis; - revisor de boletos, tesserarum
inspector; - de caminos, curator viarum; - de
obras pblicas, curator perum publicorum;
cargo de -, inspectoris munus, offcium.

inspectora: (casa, despacho u oficina del


inspector) inspectoris sedes.

inspiracin: (entusiasmo creador, numen


potico) inspirtio, onis f. Sin: inspiramen,
mnis n; spritus, afflatus, us m; afflamen; inflammtio (nimi); oestrus, i m. Uso: - literaria, inspirtio litterria;
- potica,
inspirtio potica // (inspiracin innata) ingnium, ii n. Sin: mpetus (ingnii), vis,
calor. Uso: dar, quitar fuerza a la -, ingnio
vires dare, rpere; decae la -, ingnium cadit
vel xcidit; frenar la -, frenare mpetum; obedecer a la -, ingnio servire; retardar la -, mpetum morari // (movimiento sobrenatural
que comunica Dios a la criatura) inspirtio,
onis f. Sin: afflatus, inflatus, instinctus, us m;
implsio; incittio; admontio. Uso: - divina,
divinus afflatus; instinctus afflatusque divinus; divina mentis incittio et permtio; - so-

brenaturales, superni afflatus; supernae


nimi impulsiones; supernae admonitiones;
por - divina, divnitus; Dei mnitu vel impulsu; corresponder a las - del Espritu
Santo, Spritus Sancti vcibus atque impulsinibus bsequi // (cosa inspirada) cogittio, onis f; cogitatum, i n. Sin: conslium;
mens; mnitus, us m; admontio. Uso: por de alguien, liquo monente vel auctore; alicius impulsu (v. gr. impulso meo, por mi -);
por - de la pasin, impulsu libdinum; secundar la propia -, suo conslio uti.
inspirado: inspiratus, a, um. Sin: afflatus; inflatus; instinctus; mente incitatus, concitatus.
Uso: divinamente -, divino spritu instinctus;
escritor divinamente -, scriptor divino afflatu
permotus; scriptor divino Spritu afflatus, tactus, permotus; scriptor Dei nmine afflatus;
scriptor divino instinctu afflatus ac permotus.
inspirador: inspirator, oris m. Sin: infusor;
afflator.

instalacin: (accin de instalar) installtio,


onis f. Sin: colloctio, onis f. Uso: - de luz
elctrica, lucis elctricae colloctio; lucis addctio vel condctio // (cosas instaladas)
instructus, apparatus, contextus, ornatus, us
m; textura. Uso: - elctrica, ductus (-us m)
elctricus; elctricus contextus, lucis elctricae textura; elctricae lucis ductus; lucis ductus elctride actae; - hidrulica, hydrulicus
apparatus; hidrulicae artis apparatus; - radiofnica, radiophnicus apparatus; - telefnica, apparatus vel instructus telephnicus.
instalado: estar -, sedem habere.

instalar: (colocar) collocare. Sin: installare;


in suo loco pnere // (poner en posesin de
una sede) in sede pnere, locare, collocare //
(poner en posesin de un cargo) installare.
Sin: in mnere constitere; immttere in possessionem mneris vel offcii. Uso: la instal

582

instituto
como primera ministra, administrorum presidem primriam eam installavit // instalarse,
(en una sede) se in sede collocare; (en un
cargo) sui offcii possessionem cpere vel smere // (domiciliarse) sedem fgere, pnere,
collocare.
install (Inform), instalar, colocar: collocare.
Sin: institere; instrere.

instancia: (memorial, solicitud) rogtio, onis


f. Sin: postultio; flagittio; pettio; expostultio; postulatum; efflagitatus, us m. Uso: a
mi -, efflagitatu meo.

instantnea: Fotogr instantnea, ae f (photogrphia). Sin: photogrphica imago lico


(vel extemplo) expressa; extemporalis imago
photogrphica.

instantneo: sbitus, a, um. Sin: subitneus;


praesens; praesentneus; repentinus. Uso: veneno de efecto -, praesentneum venenum.
instante: punctum tmporis. Sin: tmporis
momentum, vestgium, spiramentum. Uso:
en un -, tmporis momento vel puncto; en ese
preciso -, illo ipso tmporis vestgio; en
pocos -, paucis tmporis spiramentis.

instigacin: instigtio, onis f. Sin: incittio;


sollicittio.
instigador: instigator, oris m. Sin: incitator;
stimulator, instimulator; cncitor, concitator;
impulsor; turbator; auctor. Uso: - oculto, auctor clandestinus; - de la sedicin, seditionis
instimulator; - del pueblo, de la turba, ppuli,
turbae concitator.
instigadora: instigatrix, icis f. Sin: turbatrix;
perturbatrix.

instintivo: instinctivus, a, um. Sin: naturalis;


ingnitus; nsitus; innatus.

instintivamente: instinctu. Sin: naturliter;


sponte.

instinto: instinctus, us m. Sin: impulsus innatus; motus naturalis. Uso: - de conservacin, instinctus sui conservationis.

institucin: (acto) instittio vel constittio,


onis f. Sin: erctio; fundtio // (efecto) institutum, i n vel instittio, onis f. Uso: - civil,
institutum civile; - culturales, instituta humano cltui provehendo; - escolar, instittio
scholaris vel scholae; - internacionales,
instituta internationlia; instituta cunctis gntibus commnia; - sociales, institutiones sociales,
instituciones con finalidades polticas, instituta
civitatis temperationem contingntia.
institucional: institutionalis, e. Sin: constitutrius; ad institutionem vel constitutionem
(rei pblicae) spectans.
institucionalizar: vim iurdicam tribere.
Sin: vi iurdica donare.

instituto: (establecimiento de enseanza, de


investigaciones cientficas, etc.) institutum, i
n. Uso: - fisiolgico, institutum physiolgicum; - Internacional de Energa Atmica, Internationalis Instittio Energae Atmicae, pontificio de latn superior, papale institutum
altioris latinitatis; - tcnico, technicarum rtium schola; - teolgico, seminrium theolgicum; - de crdito, institutum pecniae
credendae; - de educacin fsica, phsicae
educationis institutum; - de Estudios Romanos, Institutum Romanis Stdiis Provehendis; - de geofsica matemtica, institutum
geophsicae mathemticae; - de Pedagoga
y Ciencias Religiosas, Institutum Paedagogae ac Disciplinarum Religiosarum // (ente,
asociacin) institutum. Uso: - de las Hijas de
Mara Auxiliadora, Institutum Filiarum Mariae Auxiliatricis; institutos de vida consagrada, instituta vitae consecratae.

583

institutor
institutor: institutor, oris m. Sin: praeceptor;
custos; praefectus; paedagogus.
institutriz: institutrix, icis f. Sin: paedagoga;
magistra; puerorum custos.

instruccin: (conjunto de reglas o normas)


instrctio, onis f. Sin: praecptio; praescrptio; mandatum; ordintio. Uso: - pastoral,
instrctio pastoralis; - pontificia, instrctio
pontificia vel papalis; - secretas, occulta
mandata (-orum npl); segn las -, secundum
instructiones; ad normam instructionum //
(accin de instruir o instruirse) instrctio.
Sin: instittio; erudtio. Uso: - catequstica,
catechtica instrctio; - escolar, erudtio
scholaris; - primaria, instittio (vel doctrina,
vel disciplina) puerilis; instittio primordiorum, elementorum, rudimentorum; - primaria de las nias, primordiorum puellaris
instittio; recibir una - bsica, insttui ad
praecpuas communesque disciplinas // (informacin judicial; conocimiento de una
causa) cogntio, onis f. Sin: cogntio causae;
causae inquistio, ordintio; cogntio alicius
rei vel de liqua re. Uso: sin -, incgnita
causa; hacer la - de un asunto, causam cognscere.
instruction (Inform), instruccin, orden: iussum, i n.

instructivo: instructivus, a, um. Sin: instructrius; tilis ad discendum.


instructor: instructor, oris m. Sin: exercitator; praeceptor, magister. Uso: juez -, inquisitor; auditor.

instrumental: adj instrumentalis, e. Sin:


instrumentrius; ad instrumentum prtinens;
instrumenti offcio fungens. Uso: Filos,
causa -, causa secunda instrumentalis; concierto -, instrumentalis concentus (-us m);
symphnia; msica -, cantus vel concentus

msicis instrumentis datus // (conjunto de


instrumentos destinados a determinado fin)
supellex (supellctilis f) instrumentalis.
instrumentalizacin: Ms componendi ars.
Sin: compositionis modus vel rtio.

instrumentar: Ms instrumentorum partes


compnere.

instrumento: (objeto que se utiliza para facilitar trabajos o para producir algn efecto)
instrumentum, i n. Sin: machinamentum; mechanma, atis n; mchina. Uso: - electrnico,
mechanema electrnicum; - mdicos, tchnica instrumenta medicinlia; - msico,
instrumentum msicum // instrumentos de
anlisis qumicos, instrumenta, quibus res
ope artis chmicae inquiruntur; - de hierro,
herramienta, ferramentum; fabricante de instrumentos, ferramentrius, ii m; instrumentos
de observaciones meteorolgicas, instrumenta, quibus ris status mutationesque notantur; - para escuchar, instrumentum
auscultatrium // Ms, - msico, msicum
instrumentum; - de arco, instrumentum msicum arcu tractatum; - de cuerda, fides, ium
fpl; - de percusin, cmbalum; crtalum;
tmpanum; - de viento, tbia; tuba; bcina;
instrumentum infltile; conjunto de instrumentos de percusin (en una banda u orquesta) tintinnbula, orum npl; tocar un -,
instrumento cnere; tocar un - de arco,
instrumentum msicum arcu tractare; tocar
un - de cuerda, fdibus cnere.
insubordinacin: intemperntia, ae f. Sin :
inobsequntia; inoboedintia; indisciplina;
contumcia; disciplinae recustio; nulla disciplina.

insubordinado: inbsequens, entis. Sin: indcilis; indisciplinatus; non obediens; null


disciplin corcitus.

584

intelectualidad
insubsistencia: innitas, atis f. Sin: nllitas;
vnitas.

insubsistente: inanis, e. Sin: insubsistens;


nullus; non exsistens; vanus; fictus; commentcius.

insuficiencia: insufficintia, ae f. Sin: defectus, us m; defctio; exigitas; pucitas; tenitas.


insuficiente : insuffciens, entis. Sin: non
suffciens; exguus; non (vel haud) satis.

insulina: insulinum, i n; insulina, ae f. Sin:


insulinum medicamentum.

insulsez: (calidad de insulso) inslsitas, atis


f. Sin: inptia; stulttia; nugcitas // (dicho insulso) insulse dictum.
insulso: insulsus, a, um.

insulto: insulttio, onis f; insultus, us m. Sin:


offnsio; contumlia; iniria.

insuperable: insuperbilis, e. Sin: inexsuperbilis; invincbilis; invictus.

insurreccin: insurrctio, onis f. Sin: sedtio;


rebllio; tumultus, us; motus, us.

insurreccional: seditiosus, a, um. Sin: tumultuosus; turbulentus; trbidus; rebellis.

insustituible: insubstitubilis, e. Sin: pernecessrius; sine quo nemo (vel nihil) substtui
potest. Uso: elemento -, elementum insubstitubile; rol -, pars pernecessria.
intachable: integrrimus, a, um. Sin: incensurbilis; irreprehensbilis; inculpbilis; not
immunis.
intangibilidad: intangiblitas, atis f. Sin: in-

tactus, us m.

intangible: intangbilis, e. Sin: inviolbilis;


non tangbilis.

integer (Inform), ntegro: adj nteger, gra,


grum // sust (valor) nteger, gri m.

integracin: (accin y efecto de integrar o


integrarse) integrtio, onis f. Sin: redintegrtio; compltio; complementum; supplementum // (proceso de unificacin) coninctio,
onis f // (fusin de empresas) aptus nexus et
coopertio.
integral: integralis, e. Sin: totalis. Uso: clculo -, clculus integralis; formacin -, formtio integralis; pan -, autpyros, i m.
integralismo: integralismus, i m.

integralista: integralista, ae mf. Sin: integralismi fautor vel fautrix.

integralmente: integrliter. Sin: ntegre;


plene; omnino.
intelectivo: intellectivus, a, um.

intelectual: (concerniente o relativo al entendimiento) intellectualis, e. Sin: rationalis;


intelligntiae vel mentis (gen). Uso: actividad
-, mentis pera ac labor // (espiritual o sin
cuerpo) spiritualis, e. Sin: nimi (gen). Uso:
facultades -, nimi facultates; gozo -, nimi
voluptas vel oblecttio; sustancias -, substntiae intellectuales // sust intellectualis, is m.
Sin: homo intellectualis; excultus homo; vir
doctus vel eruditus; intllegens homo; vir ingnio praestans; vir omni doctrina preditus
vel praestans. Uso: los -, docti, orum mpl; qui
stdia colunt; - catlicos, docti cathlici.

intelectualidad: (entendimiento, mente) intellectulitas, atis f. Sin: ingnium; mentis

585

intelectualismo
cies // (fig, conjunto de personas cultas de
un pas o regin, etc.) exculti hmines. Sin:
viri docti vel eruditi .
intelectualismo: intellectualismus, i m.

intelectualista: intellectualista, ae m.
intelectualmente: intellectuliter.
mente; nimo; cogitatione.

Sin:

inteligibilidad: intelligiblitas, atis f. Sin:


perspicitas; faclitas intellectu.

inteligible: intelligbilis, e. Sin: perceptbilis;


apprehensbilis; perspcuus; planus; fcilis ad
intellegendum.

intencin: (determinacin de la voluntad en


orden a un fin) voluntas, atis f. Sin: nimus;
mens; conslium; cogitatum; propsitum.
Uso: - buena, voluntas bona vel recta; conslium bonum vel rectum; - mala, prfida, conslium malum, prfidum; con buena -, bona
voluntate; bono conslio vel nimo; con - hostiles, infense; infesto nimo; con - subversivas, seditiose; con la - de, eo conslio, ea
mente, eo nimo ut ...; con qu -?, qua
mente, quo nimo, quo conslio?; de primera
-, primo ictu; intio; ab intio; segn la - de
alguno, ad mentem alicius; sin -, mente a re
aliena; sin mala -, mente a malo aliena; sin de hacer algo, nullo hbito (vel suscepto, vel
nito) conslio liquid faciendi; sin - de hacer
dao, mente a patrando malo aliena; sin - de
ofender a alguno, nullo hbito conslio liquem offendendi; nulla hbita voluntate liquem vituperandi // cul es tu -?, quid tibi
vis?; quae tua mens?; quid spectas? quo spectas?; cul es su -? quid agitat vel cgitat?;
quid iste sibi vult?; mi - es esta, mens mea
haec est; las - del enemigo son claras, hstium conslia patent; cambiar de -, mutare
voluntatem; dar a conocer a alguno sus -,
quid sui conslii sit licui ostndere; cogitata

patefcere; aperire conslium suum; desechar


la - de hacer una cosa, liquid faciendi conslium abcere; ejecutar sus -, cogitata vel
conslia perfcere; explorar la - de alguno, de
alicius voluntate explorare; ignorar la - de
alguno, ignorare alicius conslium; no ignorar la - de alguno, haud ignarum esse alicius conslii; interpretar bien la - de alguno,
bene voluntatem alicius interpretari; juzgar
sin motivo suficiente de la - de alguno, mentem (vel conslium, vel propsitum) alicius
tmere (vel temerrio ausu) iudicare; tengo de hacer algo, hbeo in nimo (vel est mihi in
nimo) liquid fcere; est mihi nimus liquid fcere vel liquid faciendi; tener la
misma -, eadem mente esse; no tener la
misma -, non idem velle; tener otra -, lio
spectare; tener - hostiles contra alguien, contra liquem sentire.

intencionado: animatus, a, um. Sin: paratus


ad. Uso: estar bien - para con alguno, bene
affectum (vel animatum) esse in (vel erga, vel
adversus) liquem; benvolo nimo esse erga
liquem; esse bona voluntate erga liquem;
estar mal - con alguno, male affectum esse
in liquem; alieno vel malvolo nimo esse
erga liquem.

intencional: cogitatus, a, um. Sin: meditatus;


consideratus; perpensus; voluntrius; quod
consulto fit; Filos intentionalis,e.

intencionalmente: consulto. Sin: cogitate;


conslio; mente; propsito. Uso: lo hizo -, id
consulto cogitateque fecit; lo hizo - para ...,
eo conslio ( vel eo propsito, vel ea mente)
id fecit ut ...

intendencia: (direccin, cuidado y gobierno


de una cosa) cura, ae f. Sin: curtio; procurtio; praefectura; dispenstio.

intendente: (el encargado de dirigir una


casa, finca, etc.) procurator, oris m // (jefe su-

586

interdependiente
perior) praefectus, i m. Sin: procurator; dispensator. Uso: - municipal, urbis sndicus;
municpii moderator, curator, administrator;
burgimagister, tri.

intensidad: intnsitas, atis f. Sin: intntio; intnsio; contntio; grvitas; aestus, us m; vis;
vehemntia. Uso: - de voz, intntio vocis; de olores, odorum grvitas vel vehemntia; de sabor, vehemntia saporis.

intensificar: intndere. Sin: amplificare; augere, adaugere; roborare; robur (vel vim, vel
vires) dare, ddere, ministrare.
intensivamente: intensive vel intentive. Sin:
intente.

intensivo: intensivus vel intentivus, a, um.


Sin: intentus. Uso: Gram, adverbios -, intentiva advrbia; Agr, cultivo -, cultura intensiva;
curso -, schola intentiva; tratamiento -, curtio efficcior.
intento: (propsito) propsitum, i n. Sin:
conslium; voluntas. Uso: - preciso, propsitum susceptumque conslium; de -, consulto
// (cosa intentada) conamen, mnis n. Sin:
conatum, i n; conatus, us m. Uso: intentos de
reforma, conmina reformationis // (experimento) experimentum, i n. Uso: hacer toda
clase de intentos, mnia experiri.

interaccin: ctio recproca // Biol interctio,


onis f.
interatmico: interatmicus, a, um. Sin:
inter tomos psitus.
intercalar: intercalaris, e. Uso: palabra -, intercalare verbum; verso -, intercalaris versus.
intercambiable: intermutbilis, e. Sin: recproce mutbilis.

intercambio: recproca permuttio. Sin:


mtua rerum commuttio. Uso: - de ideas
acerca de un argumento importante, alterni
sermones de gravi quadam re; economa de -,
negotiandarum rerum rtio et disciplina.

interceder: deprecari pro liquo. Sin: rogare


pro liquo; licui adesse ad liquid impetrandum; deprecatorem adesse licui; suffragari
licui.

intercelular: intercellularis, e. Sin: inter


cllulas psitus.

interceptar: intercpere. Sin: intercldere;


intersaepire; auferre; surrpere.

interceptor: interceptrius, a, um. Uso:


avin -, aronavis interceptria.

intercesin: intercssio, onis f. Sin: deprectio; preces; suffrgia. Uso: por - de alguien,
liquo deprecatore, deprecante, rogante; prcibus alicius.
intercesor: intercessor, oris m. Sin: deprecator vel precator; mediator; propitiator.

interconfesional: interconfessionalis, e. Sin:


ad plures statutas religiones ttinens.

intercontinental: intercontinentalis, e. Sin:


mundanus; pancsmius; ad plures continentes spectans.
intercostal: intercostalis, e.

intercutneo: intercus, ctis m.

interdependencia: interdependntia, ae f.
Sin: mtua vel recproca obnoxetas; mtua
copultio vel coninctio (vel coninxio).

interdependiente: interdependens, entis.

587

interdiocesano
interdiocesano: interdioecesanus, a, um.

interdisciplinar o interdisciplinario: interdisciplinaris, e.

inters: (provecho, utilidad, ganancia) cmmodum, i n. Sin: utlitas; emolumentum;


usus, us m; fructus, us m; lucrum; id quod nterest. Uso: - egosta, suum ipsus cmmodum; - existenciales, potssima vitae
cmmoda // (lucro producido por el capital
monetario) fenus vel faenus, nris n. Sin:
usura; impndium. Uso: - a pagar, usurae
solvendae; - compuesto, fenus renovatum;
anatocismus; - elevado, grave fenus; - exorbitante, fenus iniqussimum; usura gravssima; - mensual, usura mnstrua; - pequeo,
fensculum, i n; - razonable, fenus tolerbile;
- simple, perptuum fenus; - del capital, cpitum usurae; - del 1 por ciento, centsimae
(usurae nnuae); - del 2, 3, 4, 5, etc. por
ciento, binae, ternae (vel trinae), quaternae,
quinae, etc. centsimae; sin -, sine fnore;
gratis; gratuto // agregar los - al capital, capitalizar los -, usuras perscrbere; defalcar
los - del capital, cpiti mercedes exsecare;
dar, prestar dinero a -, pecniam licui fnore (vel fnori) dare; pecniam apud liquem occupare fnore; pecniam fnore (vel
usur) mutuari; pecniam fnore collocare;
hallarse abrumado por los -, brutum fnore
esse; los - absorben el capital, mergunt sortem usurae; los - forman un capital, sors fit
ex usura; pagar los -, usuras pndere, slvere, praestare; impndia tribere; pagar los
- de la deuda externa, usuras aeris alieni slvere; pagar por el dinero tomado a prstamo
el - del 5 por ciento, quinas (vel quinque)
centsimas fnoris partes pndere; no perder
los -, usuras conservare; prestar dinero al 1
por ciento, centsimis fenerari; prestar al 2,
3, 4, 5, etc. por ciento, binis, ternis (vel trinis), quaternis, quinis, etc. centsimis fenerari; recibir el -, usuram (ab liquo) accpere;
restituir algo con los -, liquid cumulatum

rddere; liquid adiecto fnore rddere;


tomar dinero a -, pecniam smere fnore;
tomar dinero al 5 por ciento, pecniam smere (vel mutuari) quinis centsimis // (fig,
inclinacin del nimo) stdium, ii n. Sin:
nimi attntio; voluntas; cupditas; affectus,
us m; cura. Uso: - culturales, stdia doctrinae; con muchsimo, mucho, escaso -,
summo, magno, medocri stdio.
interesadamente: utilitatis caus. Sin: utilitatis suae grti; lucri caus; me, tu, su,
alicius caus.

interesado: (guiado principalmente por el


inters) quaestuosus, a, um. Sin: lucri vidus
vel cpidus; rebus suis intentus; utilitati suae
insrviens; mnia ad utilitatem rferens //
(que tiene inters en una cosa) alicius rei
studiosus. Sin: cuius nterest.
interesar: (cautivar la atencin y el nimo)
nimos, mentes, hmines ad (vel in) se convrtere // interesarse por algo, licui rei studere; aspirare ad liquid, nimum attndere
ad liquid; interesarse por alguien, conslere
licui.
interestelar: interstellaris, e. Sin: intersideralis; sideralis; csmicus; inter stellas psitus.

interferencia: interferntia, ae f. Sin: interiectus, us m; interictio; interpostio; concursus, us m; concrsio.

interferir: (interponerse o mezclarse) interferri. Sin: se interpnere, insrere, admiscere,


immiscere; concrrere.

interfoliar: interfoliare. Sin: inter flia insrere; fliis intermttere.

interfono: citophnium, ii n; citphonum


sive citophnum, i n. Sin: intrphonum sive
interphnum; interphnium.

588

internacional
nterin: en el -, nterim; intrea.

interlocutora: interlocutrix, icis f.

interinato: (interinidad) interinatus, us m.


Sin: temporlitas // (cargo o empleo interino)
fiduciria pera.

interludio: interldium, ii n. Uso: - musical,


orquestal, musicale, orchestrale interldium.

interinamente: nterim. Sin: ad tempus.

interino: interinalis, e. Sin: temporrius;


temporalis; fiducirius; ad tempus liquod;
ad tempus (vel nterim) delectus vel lectus
(elegido interinamente), delatus vel datus
(conferido interinamente), acceptus (recibido
interinamente). Uso: tener el mando - del
ejrcito, fiduciriam peram obtinere.

interior: adj interior, interius. Sin: internus;


intestinus; ntimus // (parte - de algo) interior
pars. Sin: interiora, um npl // (intimidad, interioridad) ver en el - de las conciencias, intrius mentes inspcere; vida -, vita intrior //
(en contraposicin a lo extranjero) res domsticae vel civitatis. Sin: interna, orum npl.

interioridad: interiritas, atis f. Sin: intrnitas; vita intrior.

interlnea: (espacio entre dos lneas de un


escrito) intervallum, i n; intervallum inter lneas // (Impr, regleta) lamella, ae f.

interlineal: interscriptus, a, um. Sin: interpsitus; interiectus; interscriptus inter lneas


pginae.

interlinear: interscrbere. Sin: inter lneas


scrbere.

interlocutor: collocutor, oris m. Sin: sermcinans; collquii prticeps; qui collquitur;


qui cum ltero lquitur; en pl, qui sermonem
nvicem cnferunt; qui inter se colloquuntur.
Uso: - atento y abierto, collocutor attentus
apertusque.

interlocutorio: interlocutrius, a, um.

intermediario: adj sequester, tra, trum; sequestris, tris, tre // sust mediator, oris m. Sin:
sequestris, is m; sequester, tri m; parrius;
proxeneta vel proxenetes, ae m; ccio, ctio,
cctio, onis m. Uso: hacer de -, cocionari.

intermedio: adj intermdius, a, um // sust intermdium, ii n. Sin: intervallum; tempus


(-pris n) vel sptium interiectum, interpsitum; exdium; emblium. Uso: - escnico,
exdium scenicum; - pantommico, emblium // (msica que se ejecuta durante el
entreacto) interldium, ii n. Sin: exdium vel
emblium msicum. Uso: a manera de -, instar emblii.
interministerial: interministerialis, e. Sin: ad
plures administros prtinens.
intermitencia: intermssio, onis f; intermissus, us m. Sin: intervalltio.

intermitente: adj intermittens, entis. Sin: intervallatus; intercapedinatus; peridicus; non


contnuus // sust mechanema (-tis n) intervallans.
intermolecular: intermolecularis, e. Sin:
inter matriae partculas exsistens vel agens.

internacional: internationalis, e. Sin: pancsmius; mundanus; mnium gntium vel nationum; inter omnes gentes; ad omnes
nationes ttinens; mnium gntium communis. Uso: comercio -, negotitio internationalis; derecho - , ius internationale;
instituciones -, institutiones mnium gntium; jurado -, arbitratus (-us m) internationa-

589

internacionalidad
lis; reuniones -, internationales congressiones; ser -, nullis fnibus, nullis natinibus
contineri; nullis trminis circumscribi; ex
mnibus natinibus esse; tribunal - de La
Haya, Tribunal prmanens iusttiae internationalis Hagae.
internacionalidad: internationlitas, atis f.
Sin: rtio vel condcio internationalis. Uso: del derecho, ius universale vel gntium.

internacionalismo: internationalismus, i m.
Sin: promtio cooperationis internationalis;
nationum consociationis stdium. Uso: - financiero, rei nummriae internationalismus.

internacionalista: adj ad nationum consociationem spectans. Sin: ad cooperationem


internationalem prtinens; gntium consociationi aspirans vel favens // sust internationalista, ae m. Sin: internationalismi fautor,
sectator, studiosus, propugnator; gntium
confoederationis studiosus.
internacionalizacin: (accin) rationis internationalis indctio // (efecto) rationis internationalis effectus (-us m).
internacionalizar: internationalem rddere.
internacionalmente: internationliter.

internado: (conjunto de alumnos y lugar


donde habitan) internatus, us m. Sin: convictus, us; collgium; ephebum; paedagogum;
convictus pro alumnis internis. Uso: dirigir
un - privado, ephebum privatum dirgere //
(establecimiento) aedes scholasticorum internorum // (estado y rgimen) mnsio temporria in instituto.
internar: dcere liquem intus; introdcere
liquem in + ac; in interiorem partem immttere // internarse, in interiora se recpere. Sin:
pnitus intrare vel penetrare.

internet (Inform): interrete, is (abl -i) n. Sin:


internetum; interretculum; rete internationale; interrete internationale; intextus (-us m)
internationalis instrumentorum computatoriorum. Uso: de -, relativo a -, interretialis, e;
internetalis; por -, interretiliter; internetliter; ordinatrliter; incluir en - libros de bibliotecas, libros bibliothecarum in interrete
recpere vel incldere.
internista: internista, ae m. Sin: mdicus interiorum; morborum internorum mdicus.

interno: (alumno que come y duerme en el


colegio) ephebi alumnus.
internuncio: (ministro pontificio que hace
veces de nuncio) internntius, ii m. Uso: apostlico, apostlicus internntius; cometido del -, internntii munus; residencia del -,
internntii sedes.
interparlamentario: interparlamentaris, e.
Sin: ad utramque coetus oratorum populrium partem ttinens.

interparroquial: interparoecialis, e.

interpelacin: interpelltio, onis f. Sin: interrogtio; rogtio; rogamentum; rogatum;


perconttio. Uso: contestar a las -, ad interrogata respondere; hacer una -, percontationem fcere.

interpelar: (dirigir la palabra a uno para


pedir algo) interpellare. Sin: prcibus ptere
vel flagitare // (exigir a uno explicaciones
sobre un hecho) interpellare liquem. Sin: interrogare liquem liquid vel de liqua re; liquid ab (vel de, vel ex) liquo querere;
liquid ab (vel ex) liquo percontari; liquid
ex liquo sciscitari.
interpersonal: interpersonalis, e. Uso: comunin -, interpersonalis commnio.

590

interrupt
interplanetario: interplanetaris, e; interplanetrius, a, um. Uso: viaje -, iter (itneris n)
interplanetrium.

interpol: (Comisin Internacional de Polica


Criminal) pblicae securitatis custodes internationales. Sin: biocolytae internationales;
mlites a pblica securitate internationali; administrtio pblicae securitatis internationalis; administrtio biocoltica internationalis.

interpolacin: (accin de interpolar) interpoltio, onis f. Sin: interpolamentum; insrtio; interpostio; interclsio; verborum
interpostio // (pasaje interpolado) locus subditivus, subditcius, interiectus, interpolatus.
Uso: individuar, especificar la -, interiecta
scite distnguere.
interpoladamente: interpolando. Sin: per interpolationes.
interpolador: interpolator, oris m. Sin: qui
intrpolat.

interpoladora: interpolatrix, icis f. Sin: quae


intrpolat.
interpolar: (poner una cosa entre otras) interpolare. Sin: intersrere; intercere, interpnere // (intercalar algunas palabras o frases
en el texto de un manuscrito antiguo, o en
obras y escritos ajenos) interpolare. Sin: verbis scriptum vel librum adulterare, corrmpere, vitiare; scriptum alienis interiectis
verbis corrmpere.

interpretacin: interprettio, onis f. Sin: explantio. Uso: - de una obra, interprettio;


enarrtio; expostio; hermeneuma, tis n; exacta, inhaerens sentntiae explantio.
interpretar: interpretari. Sin: explanare.
Uso: - benignamente, favorablemente, in mitiorem partem liquid interpretari; - mal, des-

favorablemente, male interpretari; - sueos,


smnia interpretari.
interpretate (Inform), interpretar: interpretari.

interpretation (Inform), interpretacin: interprettio, onis f.

interpretativo: interpretatrius, a, um. Sin:


explanatrius, explanativus, explanans; intrpretans.
intrprete: interpres, tis m. Sin: explanator.

interpreter (Inform), intrprete (un programa): interpretatrum, i n. Sin: interpretatrium, ii n.


interregional: interregionalis, e.

interrelacin: obnoxetas mtua.

interrogativo: Gram interrogativus, a, um.


Sin: percontativus; ad interrogationem spectans.

interrogatorio: interrogtio, onis f. Sin:


questio; perconttio. Uso: en el primer - de
los jueces, in prima interrogatione idicum.

interrumpir: interrmpere. Sin: intercdere;


intermttere; interpellare; interfari. Uso: - a
uno que habla, interfari liquem; alicius sermonem incdere, abrmpere; intercpere mdium sermonem alicius; interpellare
liquem loquentem.

interrupcin: interrptio, onis f. Sin: intermssio; intermissus, us m; intercapedo, dnis


f; cesstio. Uso: - de la fiebre, intermssio febris; la - enfra las amistades, intercapedo
amictias levat.

interrupt (Inform), interrupcin: interrptio,

591

interruptor
onis f.

interruptor: Electr clavcula (elctrica) Sin:


epitnium (elctricum); interruptrium; interceptor; clavis lucis; clavis elctrica, accensiva; interruptrix (-icis f) clavcula; capsa
contacts elctrici. Uso: - automtico, epitnium automticum vel autmatum; dar
vuelta, girar el -, epitnium vlvere, versare;
clavculam vrtere vel torquere.
interseccin: intersctio, onis f. Sin: decusstio.

intersindical: intersyndicalis, e. Sin: ad plures syndicatus prtinens; ad plura opficum


collgia ttinens.

intersticio: (hendidura o espacio que media


entre dos cuerpos o entre dos partes de un
mismo cuerpo) intersttium, ii n; intersttio,
onis f // (intervalo) v. esta voz.

interurbano: interurbanus, a, um. Sin: vrias


clligens urbes.

intervalo: intervallum, i n. Sin: intersttium;


intermssio; intercapedo, dnis f; sptium.
Uso: - lcido o claro, dilcidum intervallum;
a - iguales, aequlibus intervallis; - de
tiempo, tmporis intervallum vel sptium; entre los dos tiempos de un partido, tempus
tii.

intervencin: (accin de intervenir) intervntio, onis f. Uso: - militar, intervntio militaris; - oratoria, interpsita ortio; - de uno
para recomendar, aconsejar ..., interpsita
alicius auctritas; interpsitum alicius conslium; - en un discurso, sermonis communictio (inter praesentes); - en favor de alguien,
intercssio; formas de - sobre los embriones
humanos, formae incursionum in embryones
humanos; gracias a su -, eo intercedente;
grupo de - de la gendarmera nacional,

manus publicorum custodum nationlium


prpere intervenintium; sin la - de alguno,
sine auxlio alicius; non interveniente liquo
// (operacin quirrgica) v. operacin.

intervenir: (tomar parte en un asunto) intervenire licui rei. Sin: interesse + dat o abl;
adesse + dat; se interpnere + dat; se intromttere in + ac o in + abl. Uso: - en un dilogo, intrloqui; no -, (se) abstinere; - en la
guerra, bellum participare; - en poltica, in
rebus pblicis versari // (interponer uno su
autoridad) auctoritatem suam interpnere in
liqua re // (interceder o mediar por alguien)
intercdere pro liquo // (sobrevenir, ocurrir)
supervenire. Sin: evenire; accdere; contngere // (Med, hacer una operacin quirrgica) v. operacin.
intervertebral: intervertebralis, e.

intervi o interview, v. entrevista.

intestado: (que muere sin hacer testamento


vlido) intestatus, a, um.

intestino: intestinum, i n. Uso: - ciego, intestinum caecum; - delgado, tnue intestinum;


- grueso, colon vel colum, i n; intestinum
crassum, lxius, plnius.

intimacin: intimtio, onis f. Sin: condctio;


edctio; indctio; denuntitio; impostio.

intimar: intimare. Sin: condcere; edcere;


indcere; denuntiare; impnere; imprio ad
opus arcssere; ad munus explendum citare
vel vocare.
intimidacin: mintio vel commintio, onis
f. Sin: mets incssio vel illtio; timor incussus; minae, arum fpl.

intimidad: intmitas, atis f. Sin: consuetudo;


ntima familiritas. Uso: crecer en la - con

592

inundacin
Jesucristo, crescere in intimitatem cum Iesu
Christo.

intimidar: terrere. Sin: pavefcere; timorem


(vel metum, vel formdinem, vel terrorem) afferre, inferre, incere; timore affcere, implere, percllere; minas iactare.
intimismo: internitatem exprimendi stdium.
intimista: nimi motuum repraesentator.

intolerancia: intolerntia, ae f. Sin: impatintia; importnitas. Uso: - filosfica, poltica, religiosa, aliorum opinionum de
philosphia, de re pblica, de religione intolerntia (vel impatintia, vel fastdium).

intolerante: intlerans, antis. Sin: imptiens.


Uso: ser - en materia filosfica, poltica, religiosa, aliorum opinionum de philosphia,
de re pblica, de religione omnino renere ac
fastidire.
intoxicacin: intoxictio, onis f. Sin: infctio; venenosa condcio. Uso: - alcohlica, intoxictio alcohlica; - de nicotina, infctio ex
nicotina.
intoxicar: intoxicare. Sin: venenare; txicum
(vel venenum) exhibere vel praebere.

intracelular: intracellularis, e.

intramundano: intramundanus, a, um. Uso:


situacin -, condcio intramundana.
intramuscular: intramuscularis, e.

intransitable: intransbilis, e. Sin: imprvius.


intraspasable: intransgressbilis, e.

intratabilidad: intractablitas, atis f. Sin: in-

tolerntia; impatintia; importnitas; nimus


diffcilis, immoderatus, morosus.

intratable: intractbilis, e. Sin: intlerans;


morosus; fastidiosus; asper; imptiens.
intrauterino: intrauterinus, a, um. Uso: dispositivos -, instrumenta intrauterina.

intrincado: implexus, a, um. Sin: involutus;


contortus; impeditus; obscurus.

introduccin: introdctio vel indctio, onis


f. Sin: exrdium; intium; princpium; (de
libro) proemium, ii n.
introductivo: introductrius, a, um. Sin: introitrius. Uso: proemio -, proemium introductrium.

introductor, ra: introductor, oris m; introductrix, icis f. Sin: instructor; initiator. Uso:
- a la lgica, introductor ad lgicam.
introito: (entrada o principio de un escrito o
de una oracin) intritus, us m. Sin: exrdium; princpium; intium.

introspeccin: introspctio, onis f; introspectus, us m. Sin: interior inspctio vel inspectus


(-us m); sui examen, inspctio, specttio, recogntio.
introspectivo: introspectivus, a, um.

introversin: introvrsio, onis f. Sin: introspctio.

intuitivo: intuitivus, a, um. Sin: prspicax.


Uso: visin -, vsio intuitiva.

inundacin: inundtio, onis f. Sin: elvio,


onis f; elvies, i f; immanis elvio. Uso: anuales, nnuae inundationes; ser devastado
por la -, eluvione vastari // - de basura, sr-

593

intil
dium elvies.

intil: intilis, e (ad liquid vel licui rei).


Sin: inanis; rritus; vanus; non tilis; effectu
carens. Uso : resultar intil, vano, in (vel ad)
rritum cdere.

invalidez: invalditas, atis f. Sin: invaletudo,


dnis f; invalntia, ae f.

invasin: invsio, onis f. Sin: irrptio; incrsio. Uso: - barbrica, invsio barbrica; - extranjera, xterae gentis incursus (-us m);
hacer una - en un lugar, irruptionem fcere
in liquem locum; irrmpere in liquem
locum; invdere liquem locum vel in liquem locum.

invasor: adj invadens, entis. Sin: irrumpens;


qui (quae, quod) invadit // sust invasor, oris
m. Sin: aggressor; occupator.

invectiva: contumlia, ae f. Sin: obiurgtio;


increptio; convcium; probrum. Uso: lanzar
invectivas contra alguno, nvehi in liquem;
maledictis liquem insectari.

invencin: (accin de inventar) invntio,


onis f. Sin: reprtio. Uso: carente de -, tardus
in excogitando // (cosa inventada) inventum,
i n; inventus, us m. Sin: res inventa; repertus,
us m; excogitatus, us m; excogitatum. Uso: tiles, utliter inventa (-orum npl); - debidas
al acaso, ea, quae casu inventa sunt // (ficcin, engao) fctio vel confctio, onis f. Sin:
res ficta. Uso: - fraudulenta, fraus, fraudis f;
machintio // (hallazgo) invntio. Uso: - de
la Santa Cruz, Invntio Sanctae Crucis //
(parte de la retrica) invntio.

inventar: invenire vel adinvenire. Sin: excogitare.

inventariar: recensere. Sin: in inventrium


referre; ndicem rerum digrere.

inventario: inventrium, ii n. Sin:


repertrium; index, dcis mf; rationrium;
brevirium. Uso: mdulo de -, forma repertrii.

inventiva: facultas inveniendi vel inventionis. Uso: falta de -, ingnii ieinitas; inventionis inpia vel ieinitas; mucha -,
inventionis cpia; tener -, ad excogitandum
ingeniosum (vel acutum) esse; acutum et clerem esse ad excogitandum.
inventivo: ad excogitandum acutus. Uso: espritu -, ingnium ad inveniendum acutum.

invento: inventum vel adinventum, i n; inventus, us m. Sin: res inventa; invntio vel
adinvntio; reprtio; repertus. Uso: los - actuales, huius tmporis inventa; - milans, mediolanense inventum; nuevo -, nova invntio;
- tcnico, tchnicum inventum; inventos de
la aerosttica, inventa arosttica; inventos
de la tcnica, technicorum inventa.
inventor: inventor, oris m. Sin: repertor; excogitator; creator; qui nvenit vel rpperit liquid.

inventora: inventrix, icis f. Sin: quae nvenit


vel rpperit.

invernculo, invernadero: invernculum, i


n. Sin: caldria, ae f; caldrium, ii n; hibernculum; caldria cella; tepidria saepta npl;
cella tepidria; caldria florum cella; calefactum florum saeptum; arbustiva cella; herbarum cella vel aedes (aedis f); vtrea lerum
cella.

invernadero: (sitio a propsito para pasar


el invierno) hiberna sedes (sedis f; gen pl
-um vel -ium) vel sttio // (paraje donde
pastan los ganados en invierno) hiberna
pscua (-ae f) // (invernculo) v. esta voz.

594

invisibilidad
inversin: (colocacin de caudales) pecniae colloctio vel occuptio. Sin: pecnia
collocata. Uso: - destinadas a la produccin
de armas, opes et pecuniarum collocationes
ad edenda arma destinatae; - privadas y pblicas, pecniae privatim et pblice collocatae; coordinar las -, pecnias (in efficienda
pera) apte et rdine collocare // Ling invrsio, onis f // (accin y efecto de invertir) invrsio, onis f. Sin: convrsio. Uso: - de la
marcha, curss convrsio; - sexual, sexs invrsio // (homosexualidad) homosexulitas,
atis f // - meteorolgica, enormis caeli calefctio.
inversivo: inversivus, a, um.

inversor: pecniae collocator. Sin: prestitor


pecuniarum. Uso: - extranjeros, praestitores
pecuniarum peregrini.

invertebrado: adj invertebratus, a, um. Sin:


non vertebratus; vrtebris carens; vertebrarum expers // sust invertebratum nimal vel
nimans.
invertido: adj homosexualis, e // sust sodomita, ae m.

invertir: (emplear los caudales o colocarlos


en aplicaciones productivas) collocare. Uso:
- dinero en acciones empresariales, sngraphas pecniae in administratinibus collocare; - dinero en algo, pecniam in liqua re
collocare, occupare, pnere, impndere; - el
dinero en fincas, pecniam in prediis pnere
vel collocare; - el dinero en la compra de fincas, collocare pecnias in emptiones praediorum; - el dinero en prstamos seguros,
nummos (vel pecniam) expndere nminibus certis.
investidura: (accin y efecto de conferir un
cargo importante) dignitatis vel mneris
dtio, assigntio, attribtio, immssio. Sin:

concssio mneris vel potestatis; mssio in


potestatis (vel mneris) possessionem Uso:
derecho de -, inaugurandi ius; ejercer el derecho de -, inaugurandi ius usurpare // (posesin de ciertos cargos o dignidades)
investitura, ae f. Sin: benefcii vel mneris
possssio.

investigacin: investigtio, onis f. Sin: pervestigtio; indagtio; inquistio; recogntio.


Uso: - cientfica, investigtio scientfica; inquistio scientialis; doctrinarum pervestigtio; - filolgicas, inquisitiones phillogae vel
philolgicae; - nucleares, investigationes nucleares vel atmicae // (- como mtodo) accuratssima (vel diligentssima, vel docta, vel
elaborata) investigtio vel indagtio.
investigador: vestigator vel investigator, oris
m. Sin: inquisitor; indagator. Uso: - cientfico, scientficus investigator vel indagator;
- privado, investigator privatus; - universitario, investigator acadmicus; inquisitor universitatis; grupo de investigadores, grex
(gregis m) investigatrius.
investigadora: vestigatrix vel investigatrix,
icis f. Sin: indagatrix.

investir: dignitatem vel munus licui dare,


crdere, concrdere, demandare, trdere. Sin:
domnium vel imprium licui dare, trdere,
assignare, attribere, mandare, deferre; dignitati vel mneri liquem praefcere.
invierno: hiems, hemis f. Uso: - nuclear,
hiems nuclearis.

inviolabilidad: inviolablitas, atis f. Sin: inviolbilis ndoles.


inviolable: inviolbilis, e. Sin: non violbilis.
Uso: derechos -, iura inviolablia.

invisibilidad: invisiblitas, atis f. Sin: facul-

595

invisible
tas sui occultandi; in occulto esse.

invisible: invisbilis, e. Sin: non visbilis,


aspectbilis, perspicbilis; abscnditus; recnditus; sub culos vel sub aspectum non
cadens. Uso: es -, non apparet.

invisiblemente: invisibliter. Sin: clam; latenter; occulte; secreto.

invitacin: invittio, onis f. Sin: invitatus, us


m. Uso: a - tuya, a te invitatus; por -, invitatu;
sin - de mi parte, invocatu meo; aceptar una
-, se venturum esse promttere; (para una comida) ad cenam promttere; hacer una -, invitare; vocare; (para una comida) ad cenam
vocare; recibir una -, invitari; rehusar una -,
abnere; (para una comida) ad cenam renuntiare // fig hortamentum, i n. Uso: - a la rectitud de pensamiento y accin, hortamentum
ad honeste cogitandum et agendum.

invocar: (llamar a uno en su favor) invocare.


Sin: appellare; implorare. Uso: - a voces, inclamare liquem ut ...; - el testimonio de alguien, testari liquem; testem fcere liquem.

inyeccin: (accin y efecto de inyectar) inictio, onis f; iniectus, us m. Sin: infsio Uso:
- endovenosa, iniectio in venas, intra venas;
- hipodrmica o subcutnea, iniectus hypodrmicus, intercutneus, subcutneus, intercus (-ctis); - intramuscular, inictio
intramuscularis vel intra msculos; poner
una -, iniectionem subministrare; medicamentum licui infndere // (lquido inyectado) liquor iniectrius. Sin: infsio; inictio.
Uso: - letal, mortfera, inictio letalis, letfera, mortfera; - venenosa, inictio venenosa, venfica; - de morfina, inictio
mrphica; - de veneno mortal, inictio veneni
mortferi.

inyectar: infndere. Sin: incere; syring infndere; fstul incere.

inyector: (aparato) iniectrium, ii n. Sin: iniectionale, is n.


iodo, v. yodo.

iodoformo, v. yodoformo.

ion: ion, ionis m. Uso: migracin de iones,


migrtio ionum; producir iones, iones effcere vel conflare; suministar iones, iones immttere in liquid.
ionizacin: ioniztio, onis f.

ionizar: iones excitare vel conflare. Sin: in


iones convrtere.
iongeno: iongenus, a, um.

ionmetro: ionmetrum, i n.
ionosfera: ionosphaera, ae f.
iperita, v. yperita.

ir: ire. Uso: - a ver, acudir a, adire. Uso: - al


mdico, mdicum adire.
ir y venir: concurstio, onis f.

ira: ira, ae f. Uso: violenta manifestacin de


-, irae effsio.

IRA (abrev de Irish Republican Army, Ejrcito Republicano Irlands): Corpus Hibrniae liberandae.

Irak o Iraq: Irquia, ae f. Sin: Irchia. Uso:


Repblica de -, Res pblica Iraquiana; Iraquiana Natio.
Irn: Irnia, ae f.

iran: adj irnicus vel iranianus, a, um // sust


Iranianus, i m.

596

irreconciliable
iraqu: adj iraquianus, a, um // sust Iraquianus, i m.
irascibilidad: irasciblitas, atis f. Sin: iracndia; faclitas ad irascendum.

irascible: irascbilis, e. Sin: iracundus; morosus; cerebrosus.

IRC (Inform): IRC indecl (abrev de Interretiliter Relatum Collquium).

iridio: irdium, ii n.

iridiscente: ridis colribus splendens vel fulgens.

irnico: irnicus, a, um. Sin: iocosus; fictus;


simulatus; dissimulatus; irrisionem dissmulans; ad ironam spectans.
ironizar: irnice dcere vel exprmere. Sin:
ad ironam vrtere; cavillari.

irracionabilidad: irrationablitas, atis f. Sin:


absrditas; incongruntia.

irracionable: irrationbilis, e. Sin: absurdus;


contra rationem.

irracionablemente: irrationabliter. Sin: absurde; sine ratione.

irisado: ircolor, oris.

irracional: (que carece de razn) irrationalis,


e. Sin: ratione carens; rationis expers, sine
ratione. Uso: animal -, nimal irrationale //
(opuesto a la razn o que va fuera de ella)
rationi non consentneus. Sin: dssidens a ratione; a ratione aversus; inspiens.

irlands: adj hibrnius, a, um // sust Hibernus, i m.

irracionalismo: irrationalismus, i m.

iris: iris, -is vel -dis f. Sin: iris culi. Uso:


arco -, plvius arcus (-us m); arcus caelestis,
sidreus, mbrifer, purpreus.
Irlanda: Hibrnia, ae f.

irona: (burla fina y disimulada) irona, ae f.


Sin: dissimultio; dissimulntia; urbana dissimultio. Uso: con -, v. irnicamente; sin -,
sine ulla irona; decir algo con -, liquid simulate dcere; hablar con - sobre algo, dissimulanter loqui de liqua re // (figura retrica
consistente en dar a entender lo contrario de
lo que se dice) irona. Sin: invrsio; dissimulntia; dissimultio; verborum invrsio; inversa ortio; ludifictio veri.

irnicamente: (burlescamente) irnice. Sin:


cum irona; per ironam; modo irnico; iocose; per ludum // (disimuladamente) simulate. Sin: dissimulanter; ficte. Uso: hablar -,
dissimulanter loqui; habla siempre -, semper
contrria dicit ac intllegi vult.

irracionalidad: irrationlitas, atis f. Sin: insipintia.


irracionalmente: irrationliter.

irradiacin: irraditio vel raditio, onis f.


Sin: radiorum emssio. Uso: una - constante,
prmanens quaedam irraditio.

irradiar: irradiare vel radiare. Sin: emttere;


diffndere.
irreal: irrealis, e. Sin: non realis; fictus; commentcius; imaginrius; non verus.

irrealidad: irrelitas, atis f. Sin: realitatis carntia; nulla vritas; ficta res.

irreconciliable: irreconcilibilis, e. Sin: inconcilibilis; implacbilis.

597

irrecuperable
irrecuperable: irrecuperbilis, e. Sin: non
recuperbilis; irreparbilis.

irrecusable: irrecusbilis, e. Sin: insolbilis;


certssimus ; qui (quae, quod) refelli vel infirmari non potest.

irredentismo: irredemptismus, i m. Sin: ptriae integrandae stdium; stdium ptriae integritatis; stdium recuperandi ptrios fines;
desidrium se ab xtera servitute redimendi.

irredentista: irredemptista, ae mf. Sin: ptriae integrandae (vel ptriae integritatis) studiosus, fautor, assertor, defensor; studiosus
recuperandi ptrios fines.

irredento: irredemptus, a, um. Sin: non (vel


nondum) redemptus; externae dominationi
subiectus; xtero domintui obnxius; (de territorio) nondum in libertatem vindicatus.

irreducible o irreductible: irreducbilis, e.


Sin: non reducbilis.

irreflexin: inconsiderntia, ae f. Sin: incogitntia; inconsidertio; inconsulta rtio.

irreflexivo: inconsideratus, a, um. Sin: inconsderans; inconsultus; imprdens.

irreformable: irreformbilis, e. Sin: incorrigbilis; inemendbilis.

irrefrenable: irrefrenbilis, e. Sin: effrenus;


effrenatus; indombilis; indmitus; non corcitus; qui (quae, quod) corceri non potest.
irrefutable: irrefutbilis, e. Sin: irrefragbilis; incontroversus; non refutbilis; haud confutbilis.

irregular: irregularis, e. Sin: inaequalis; inaequbilis; anmalus; abnormis; enormis;


non regularis.

irregularidad: irregulritas, atis f. Sin: anomlia; enrmitas; inaequlitas; inaequablitas.

irregularmente: irregulriter. Sin: contra rgulam; contra legem.

irreligiosidad: irreligisitas, atis f. Sin: (erga


Deum) impetas; religiositatis defectus (-us
m).
irreligioso: irreligiosus, a, um. Sin: mpius;
religionis expers. Uso: ser -, religionem renere, respere, detrectare.

irremediable: irremedibilis, e. Sin: insanbilis; inevitbilis; irreparbilis.

irremisible: irremissbilis, e. Sin: inexpibilis; irremedibilis.

irremisiblemente: irremissibliter. Sin: irremisse; irremediabliter.

irrenunciable: irrenuntibilis, e. Uso: obligacin -, obligtio irrenuntibilis.


irrepetibilidad: irrepetiblitas, atis f.

irrepetible: irrepetbilis, e. Sin: non iterbilis.

irreprensible: irreprehensbilis, e. Sin: inculpbilis; immaculatus; a reprehensione vcuus.

irresistible: irresistbilis, e. Sin: ineluctbilis;


inevitbilis; cui resisti non potest.

irresistiblemente: irresistibliter. Sin: ineluctabliter; insuperabliter; invincibliter.

irresoluble: irresolbilis, e. Sin: insolbilis;


indissolbilis.

598

islamita
irresolublemente: irresolubliter. Sin: insolubliter.

irresoluto: (que no ha sido resuelto) insolutus, a, um. Sin: non absolutus; non persolutus; non enodatus; non enucleatus // (que
carece de resolucin) incertus, a, um. Sin:
cunctabundus; tardus ad decernendum;
nimo flctuans.
irrespirable: irrespirbilis, e. Sin: non (vel
haud) respirbilis.

irresponsabilidad: irresponsablitas, atis f.


Sin: nulla responslitas; responslitas defectiva.

irresponsable: irresponsbilis, e. Sin: irresponsalis.


irresponsablemente: irresponsabliter.

irrevelable: irrevelbilis, e. Sin: non revelbilis; haud vulgandus; haud patefaciendus;


haud communicandus; haud proferendus.

irreverencia: irreverntia, ae f. Sin: reverntiae defectus (-us m); nullum obsequium.

irreverente: haud bsequens. Sin: non rverens; mpius.


irreversibilidad: irreversiblitas, atis f.

irreversible: irreversbilis, e. Sin: irrevertbilis.


irrevocabilidad: irrevocablitas, atis f.

irrevocable: irrevocbilis, e. Sin: irrevocandus; firmus; non revocbilis.

irrevocablemente: irrevocabliter.

irrigable: irrguus, a, um. Sin: irrigatu fci-

lis; ad irrigandum aptus.

irrigacin: irrigtio, onis f.

irrigar: irrigare vel rigare. Sin: aqu sprgere.

irrisin: irrsio, onis f. Sin: dersio; irrisus,


derisus, us m.

irrisorio: ridendus vel irridendus, a, um.


Sin: ridculus; risbilis // (irrisoriamente exiguo) perexguus, a, um; mnimus. Uso: tan -,
tntulus; tantillus.

irritacin: (el irritar) irrittio, onis f // (el


estar irritado) indigntio, onis f. Sin: ira; stmachus.
irritar: irritare. Sin: exasperare; exacerbare //
Med exasperare // irritarse, irasci (contra alguien, licui).
irrompible: infrngilis, e. Sin: non frgilis.

iscofona: ischophnia sive -phona, ae f. Sin:


ischophonesis, -is f.

islmico: adj islmicus, a, um. Sin: islamticus; mahometanus; ad islamismum vel ad


mahometanismum prtinens. Uso: ley -, lex
islmica; nacin no -, res pblica non-islmica // sust islamita, ae m.

islamismo: islamismus, i m. Sin: mahometanismus; relgio islmica vel mahometana;


Arabum vel Arbica fides; mahometana doctrina; Mahometi doctrina; doctrina islmica
vel muslmica // (mundo musulmn) mahometanorum univrsitas f. Sin: universi mahometani.
islamita: adj islamticus, a, um // sust islamita, ae mf.

599

islamizar
islamizar: islamismum indcere. Sin: ad islmicam fidem convrtere; islmicis mribus
accommodare; mahometanam fidem sequi
cgere; mahometanae disciplinae insrere.
islands: adj islandiensis, e. Sin: islndicus
// sust Islandiensis, is m.
Islandia: Islndia, ae f.

islndico, v. islands.

Islas Canarias: Insulae Fortunatae vel Canriae.

isodinamia: isodnamis, is f.

isodinmico: isodynmicus, a, um.


isogmeto: isgames, tis m.

isogamia: isogmia sive -gama, ae f.


isoglosa: isoglossa vel -glotta,ae f.

isgono: isognus, a, um. Sin: aequales ngulos habens.

isomerismo: isomerismus, i m. Sin: isomria


sive -mera, ae f.

ismaelita: ismalita, ae m. Sin: ismalticae


sectae ssecla vel cultor.

isomerizar: isomerizare.

isobrico: isbarus, a, um. Sin: isobricus.

isomtrico: isomtricus, a, um.

isobara o isbara: lnea isbara vel isobrica.


isobaro o isbaro, v. isobrico.

isometra: isomtria sive -metra, ae f.


isometropa: isometrpsia sive -tropsa, ae f.

isobaromtrico: isobaromtricus, a, um.

isomorfismo: isomorphismus, i m. Sin:


propnsio ad eandem formam.

isobata o isbata: lnea isbatha.

isomorfo: isomorphus, a, um. Sin: eiusdem


formae; eadem form; eandem formam
habens.

isobtico: isbathus, a, um.


isoclinal: isoclinalis, e.

isonoma: isonmia sive -noma, ae f.

isocolon: isocolum, i n.

isnomo: isnomus, a, um.

isocromtico: isochromticus, a, um.

isocrnico: isochrnicus, a, um; v. iscrono.

isocronismo: isochronismus, i m. Sin: idem


tmporis sptium.

iscrono: ischronus, a, um. Sin: isochrnicus; eodem tmporis intervallo actus vel hbitus. Uso: slabas -, ischronae sllabae.

isopermetro: isopermetrus, a, um.

isoquimena o isoqumena: lnea isochmena.

isoquimeno o isoqumeno: isochmenus, a,


um.

issceles: adj isscelus, a, um. Sin: duorum


aequlium lterum // sust issceles, is m.

600

italianohablante
isosilbico: isosyllbicus vel isosllabus, a,
um.

israelita: Isralta vel Israltes, ae m; Israltis, dis f.

isoterma: isotherma, ae f. Sin: lnea isothrmica.

stmico: sthmius vel sthmicus, a, um.

isotelo: isoteles, is m.

isotrmico: isothrmicus, a, um. Sin: eundem calorem habens; eodem calore fruens.

isotermo, v. isotrmico.

istero: istherus, a, um. Uso: lnea -, lnea


isthera.

isotpico: isotpicus vel istopus, a, um. Sin:


ad istopos ttinens.

isotopo o istopo: istopos vel istopus, i m;


isotpium, ii n.

isotropa: isotrpia sive -tropa, ae f.

isotrpico: isotrpicus, a, um. Sin: ad isotrpiam spectans.


istropo: istropus, a, um.

isquemia: ischemia, ae f. Sin: snguinis retntio vel status (-us m).


isqumico: ischemicus, a , um.

isquialgia: ischilgia sive -alga, ae f. Sin: schias, dis (ac -da) f; ischidici dolores.

Israel: (pas, Estado) Isra(h)lia, ae f; Isral,


lis m. Uso: Estado de -, Cvitas Israeliana,
Isralica, Israltica.
israel: adj isra(h)elianus. Sin: isralicus; isralticus. Uso: compaa -, socetas israliana;
la guerra rabe-israel, bellum arbicum et isralicum // sust Isra(h)elianus,i m.

israeltico: isralticus, a, um.

istmo: isthmus vel isthmos, i m. Sin: angstiae ac fauces.


Istria: Hstria, ae f.
Italia: Itlia,ae f.

italianamente: itlice. Sin: Italorum more


vel ritu.

italianismo: italianismus, i m. Sin: italicismus.


italianista: italianista, ae mf.

italianizacin: italianiztio, onis f. Sin: italicorum morum indctio; itlicis mribus accommodtio.

italianizar: italianizare. Sin: itlicum rddere; mores itlicos indcere; ad itlicos


mores conformare, accommodare; itlicis
mribus accommodare. Uso: palabra italianizada, verbum itlice rdditum, translatum,
expressum, assimilatum.

italiano: adj itlicus vel talus, a, um. Uso:


lengua -, itlicum, i n; itlica lingua; literatura -, ltterae itlicae // sust Italus, i m.
italianfilo: Italorum fautor, laudator, probator, dilector.

italianfobo: Italorum osor vel detrectator.

italianohablante: itlice loquens. Sin: itlicam linguam dhibens.

601

talo-americano
talo-americano: adj talus-americanus //
sust Italus-Americanus, i m.

iteracin: itertio, onis f. Sin: repettio; gemintio.


iterativo: iterativus, a, um.

itinerario: (ruta que se sigue) iter, itneris n


// (descripcin de un camino) itneris rtio vel
descrptio // (gua, lista de datos referentes a
un viaje) itinerrium, ii n.
IVA (abrev de Impuesto sobre el Valor Aadido): fiscale prtii additamentum.

izamiento: levtio, onis f. Sin: subltio. Uso:


- de la bandera, vexilli levtio; signi subltio.
izar: levare vel elevare. Sin: tllere vel attllere. Uso: - la bandera, vexillum vel signum elevare, tllere, propnere; vexillum in
summum palum attllere.

izquierda: (la mano -) laeva, ae f. Sin: sinistra. Uso: a la -, a mano -, laev, ad laevam;
hacia la -, sinistrorsum vel sinistrorsus // Pol
partes sinistrae. Uso: extrema -, extremae
partes sinistrae.

izquierdista: extremae partis sinistrae (vel


extremarum prtium sinistrarum) fautor, sectator, studiosus.

602

jabal: aper, apri m. Uso: de -, aprinus sive


aprneus.

jacobinismo: iacobinismus, i m. Sin: iacobinorum fctio.

jabn: sapo, nis m. Sin: smegma vel


smigma, tis n. Uso: - de afeitar, sapo tonsrius; - de tocador, lomentum, i; odoratus
sapo; pastilla de -, saponis pila; hacer espuma con -, spumam sapone parare.

jacobita: iacobita, ae m. Sin: Iacobi Baradaei


Syri discpulus vel sectator.

jabalina: iculum, i n. Sin: hasta; hastile;


mssile; pilum; telum; telum iaculbile. Uso:
lanzamiento de la -, iacultio; teli iacultio,
conictio, emssio, iactus (-us m).

jabonada, jabonado o jabonadura: (accin


y efecto de jabonar) sapone abltio, lavtio,
lotura, ltio // (espuma que se forma al jabonar) saponatum, i n. Sin: saponis spuma.

jabonar: (liquid) sapone lnere, collnere,


illnere, oblnere, ngere. Sin: (liquid) sapone lavare, detrgere, mundare, purgare;
(licui rei) saponem attrere. Uso: - manos,
pies, cuello, saponem mnibus, pdibus,
collo attrere.
jabonera: theca saponria.

jabonero: adj saponrius, a, um // sust saponrius, ii m. Sin: saponis (vel smgmatis, vel
lomenti) confector (el que fabrica jabn); saponis nstitor vel vnditor (el que lo vende).

jacobino: adj iacobinus, a, um. Sin: ad iacobinismum prtinens // fig seditiosus; facinorosus; demagogus // sust iacobinus, i m. Sin:
iacobinismi sectator.

jaculatoria: precatincula, ae f. Sin: iaculatria prex (precis f) vel prectio; prex brevis.
jade: petra nephrtica.

jadeante: anhelosus, a, um. Sin: anhelabundus; anhelus.


jadear: anhelare.

jadeo: anheltio, onis f. Sin: anhlitus, us m.


jaguar: iaguarus, i m; iaguara, ae f.
jalbegador, v. enjalbegador.
jalbegar, v. enjalbegar.

jalbegue: lorica, ae f // (fig, afeite) v. esta


voz.

jaboneta: sapnula, ae f. Sin: saponis tabella.

jalea: gelatinum, i n; gelatina, ae f. Sin: ius


concretum.

jacar: crocodilus, i m.

jalifato, v. califato.

jabonete, v. jaboneta.

jacinto: hyacinthus, i m.

jalifa, v. califa.

jaln: paxillus, i m. Sin: prtica mensria.

603

jalonar
jalonar: metiri, vel metari, vel dimetiri. Sin:
prtic metiri; ndicem pnere; paxillos
collocare.

Jamaica: Iamica, ae f.

Jamaicano: adj iamaicanus, a, um // sust Iamaicanus, i m.


jamba: (de puerta) postis, is m.

jamn: perna, ae f. Sin: ptaso vel petsio,


onis m. Uso: - ahumado, fumosa perna; pedazo, porcin de -, pernae segmentum vel
frustum; tajada de -, pernae lacnia; el que
hace jamones, pernrius, ii m.
jansenismo: iansenismus, i m. Sin: Iansnii
doctrina.

jansenista: (relativo al jansenismo) iansensticus, a, um. Sin: iansenianus; ad iansenismum ttinens // (partidario del jansenismo)
iansenista, ae m. Sin: Iansnii vel iansenismi
sectator.
Japn: Iapnia, ae f. Sin: Iapo, nis m.

japons: adj iapnius, a, um. Sin: iapnicus;


iaponensis vel iaponiensis, e // (habitante de
Japn) Iapon(i)ensis, is m. Sin: Iapnius, ii
m; Iapon, nis m // (lengua -) iaponensis lingua; iapnius sermo; en -, iapnice.

jaque: - mate, clculus ncitus. Sin: alligatus


clculus. Uso: dar - mate (al rey, al adversario) (regem, adversrium) ad ncitas (vel ad
ncita) redgere vel adgere.

jaqueca: encephallgia sive -alga, ae f. Sin:


hemicrneum; hemicrnia; recurrens vel recidivus dolor cpitis.
jaquetilla: tuncula, ae f.

jarabe: syrupus, i m. Sin: mulsum; sucus; liquamen, mnis n. Uso: - de peras, de cerezas,
de duraznos, pirorum, cerasorum, malorum
persicorum liquamen; - para la tos, sucus
tussicularis.
jarcia o jarcias: (cabos de un buque) rudentes, ium mpl. Sin: habenae, arum fpl.

jardn: viridrium, ii n. Sin: hortus, i m;


tpia, iorum npl. Uso: - artificiales, tpia,
orum npl; - botnico, hortus botnicus vel
herbrius; - pnsiles (sobre terrados o azoteas) horti pnsiles; - zoolgico, zoolgicus
hortus; zoolgica villa; viridrium zoolgicum; (pblicum) therotrophum; hortus animntium; hortus animlibus spectandis; - de
infantes o de la infancia, nepiagogum; puerorum ludus; ludus puertiae; asylum vel viridrium infntium; institutum pro peris
custodiendis // (mancha en las esmeraldas)
mcula, ae f. Sin: vena // (lugar ameno) locus
amoenus; terra ferax vel laeta; en pl amoenitates, um f // (lugar encantador, exquisito en
su clase) flos, floris m. Sin: culus, i m. Uso:
Italia es el - de Europa, Europae flos (culus), Itlia; mnium Europae regionum pulchrrima est Itlia // (retrete o letrina,
especialmente en los buques) v. excusado.
jardincito: hrtulus, i m.

jardinera: (la que cuida de un jardn) horti


cultrix (-icis f) // (mujer del jardinero) topirii
uxor.

jardinera: topirium, ii n. Sin: topiria, ae f;


topiria ars; hortorum cultura vel cultus (-us
m). Uso: ocuparse en -, topirium vel topiriam fcere.

jardinero: viridrius, ii m. Sin: topirius;


horti vel viridrii cultor, curator, custos.

jarra: (aguamanil) aqualis, is m. Sin: aqui604

jerrquico
manle, is n vel aquaemanle, is n (para las
manos y para poner en la mesa); vas aqurium; pol(l)ubrum.

jarrero: urceorum fabricator.


jarrete: poples, ltis m.

jarretera: perisclium, ii n. Sin: perscelis,


dis f; stroppus vel struppus, i m; lgula
astrictria.
jarrito: urcolus, i m. Sin: capedncula, ae
f.

jarro: rceus, i m; rceum, i n. Sin: hdria;


urna. Uso: - de flores, florum testa.

jaspe: iaspis, dis f.

jaula: parva cvea.

jaura: turba canum.


Java: Iava, ae f.

javans: adj iavensis, e // sust Iavensis, is m.


jazmn: iasminum, i n.

jazz: msica issica, izica, iazensis. Sin: izici modi msici. Uso: msico de -, iassacus,
i m; issicus vel izicus, vel iazensis) msicus.
jazz-band: orchestra issica vel iazensis.

jeans, v. blue jeans.

jeep: currus vel carrus (-us m) gpicus. Sin:


automatrium petr(r)itum

jefe: praefectus, i m. Sin: praeses (-sdis mf);


praepsitus; ductor; moderator; curator; antistes, sttis; princeps, cpis; magister. Uso: -

militar interino, dux ad tempus lectus vel


delectus; - de contabilidad, praefectus computationum; - de estacin, rector stationis;
stationis praefectus; - de Estado, civitatis
princeps; nationis praeses; rei pblicae rector; - de Gobierno, praepsitus regminis; los
jefes de naciones, prncipes nationum; - de
obreros, v. capataz; - de oficina, officilium
primus; officialis primrius; - de personal,
ministrorum vel officilium moderator; - de
taller, ptio (-onis m) officinatorum; - de una
cuadrilla de obreros, manpuli opficum (vel
operariorum, vel fabrorum) praefectus; - de
una escuela (doctrina, principios y sistema)
alicius doctrinae princeps, caput, auctor; de una junta de investigadores, praepsitus
investigatrii coets.
jerarca: (superior y principal en la jerarqua
eclesistica) hierarcha, ae m. Sin: sacer princeps // por ext, persona que ejerce autoridad
en grado superior) praeses, sdis m. Sin: antistes, sttis m; praepsitus.

jerarqua: hierrchia sive -archa, ae f. Sin:


dignitatis vel dignitatum ordo (-dnis m), dignitatum gradus (-us m). Uso: - anglica, angelorum ordo; - apostlica, hierrchia
apostlica; - civil, hierrchia civilis; - eclesistica, hierrchia ecclesistica; sacra hierrchia; sacrae auctoritatis ordo; sacra
potestas vel auctritas; ecclesisticus ordo; militar, hierrchia militaris; - de valores, rectus vel iustus bonorum ordo.

jerrquicamente: hierrchice. Sin: hierrchico rdine; officiorum rdine; ex dignitatis


rdine.

jerrquico: hierrchicus, a, um. Sin: ad dignitatis (vel ad dignitatum, vel ad honorum)


gradus spectans. Uso: grados -, hierrchici
gradus; gradus dignitatis; honorum gradus
(en la carrera civil); miltiae gradus (en la
carrera militar); orden -, dignitatis ordo; el

605

jerga
ms alto grado -, summum dignitatis (vel
auctoritatis) fastgium; summus dignitatis
gradus; en orden -, ut quisque gradu squitur;
por va -, ad hierrchiae trmitem; siguiendo
el orden -, per gradus.

jerga: (lenguaje especial y familiar que usan


entre s los individuos de ciertas profesiones
u oficios) peculiaris sermo (puerorum, fabrorum, etc., de los nios, de los artesanos, etc.).
Sin: sermo prprius, perplexus, gregrius //
(jerigonza) v. esta voz.

jergal: ad gregrium sermonem prtinens.

jergn: clcita stramnea vel stramentcia.


Sin: torus stramneus; torus e stramento vel
ex strmine.

jerigonza: (lenguaje familiar que usan para


s ciertos individuos de ciertos oficios) v.
jerga // (fig y familiar, lenguaje de mal gusto
difcil de entender) sermo inquinatus. Sin:
obscurus (vel recnditus, vel arcanus) sermo;
obscura loquendi rtio. Uso: hablar en -, recndito sermone inter se loqui.

jeringa: syringa, ae f. Sin: syringias, ae f (ac


syringian); syrinx, syringis (ac syringa) f; fstula; clyster sive cluster, ris m. Uso: - para
inyecciones subcutneas, intrcutis iniectionis syringa; intrcutis iniects syringias;
syringa interctibus iniectinibus faciendis.

jeringar: syringam vel fstulam immttere.


Sin: clystrem incere.
jeringuilla: clystrculus vel clustrculus.

jeroglfico: adj hieroglphicus, a, um. Sin:


hierogrphicus // sust hieroglphicum vel
hierogrphicum signum. Sin: hieroglphica
vel hierogrphica nota, lttera // (fig, escritura
difcil de leer o de comprender) parum clarae
ltterae. Sin: obscurae ltterae.

jersey: txtile lneum. Sin: strictria lnea;


thorax (-cis; ac -acem vel -aca m) lneus;
mcula; v. pulver. Uso: - de la combatividad, mcula pugnacitatis.

Jerusaln: Hiersalem vel Iersalem indecl.


Sin: Hieroslyma, ae f; Hieroslyma, orum
npl.
jesuita: iesuta, ae m. Sin: Societatis Iesu sodalis; e societate Iesu sodalis.
jesutico: iesuticus, a, um.

jet: (avin a reaccin) aronavis inversa (vel


contrria) vi propulsa. Sin: aroplanum ris
haustrium; aronavgium inversa (vel contrria) vi propulsum; aronavis pyraulocintica; aroplanum vel aronavgium
pyraulocinticum; aronavis celrrima; aronavgium celrrimum.

jcara: (taza pequea de loza o porcelana)


pocillum, i n.
jilguero, v. cardelina.

jira: (banquete o merienda campestre) v. picnic // (excursin de un grupo de personas)


lustrtio, onis f. Uso: hacer una -, circumire;
hacer una - por Egipto, Aegyptum lustrare;
hacer una - por la provincia, obire provnciam.
jirafa: girafa, ae f. Sin: camelopardus; cameloprdalus; cameloprdalis, is m // (Cinem,
TV) microphnium prolatum.
jirn: (faja) fascola, ae f.

jocoserio, v. tragicmico.

jocoso: iocosus, a, um. Sin: lpidus; facetus.

jofaina: catinus, i m; catinum, i n. Sin: pel-

606

jubilar
vis, is (ac pelvim; abl pelvi vel pelve) f; vas,
vasis n; vasum; truellum; trlleum vel
trlleus.
jogging: cursus pedester.
Jordania: Iordnia, ae f.

jordano: adj iordnicus, a, um. Sin: iordaniensis // sust Iordanus, i m.

jornada: dies, diei mf. Uso: - Mundial de la


Juventud, Dies Mundialis Iuventutis; Dies Iuventutis Mundanae; - Mundial del Enfermo,
Dies Mundialis Aegrotis dicatus; - por la
Vida, Dies Vitae.

jornal: (salario diario) merces (-edis f)


diurna. Uso: trabajar a -, diurna mercede
conduci.
jornalero: mercenrius diurnus. Sin: conductcius diurnus; operrius in diem conductus; pifex diurna mercede conductus.

joven: ivenis, is m; iuvenca, ae f.

jovial: hlaris, e. Sin: festivus; iucundus; lpidus et festivus.

joya: (objeto pequeo de metal precioso)


gemma, ae f; en pl tambin monlia, ium n.
Uso: adornado de joyas, gemmatus // (fig,
relativo a cosa o persona de mucho valor)
perfectus, a, um. Sin: ndique perfectus; (de
cosa) mnibus nmeris absolutus; (de persona) ptimus; spectatssimus; (de cosa o
persona) exmius; divinus; singularis; divinus et singularis. Uso: una - de mujer, fmina
ptima vel spectatssima.
joyera: (tienda) gemmria vel monlium taberna. Sin: taberna gemmrii // (taller) gemmarum officina; monlium ergastrium //
(comercio de joyas) gemmarum vel mon-

lium mercatura. Uso: ejercer la -, gemmas


vndere vel venditare.

joyero: (el que vende joyas) gemmrius, ii m


// (el que hace joyas) gemmati peris rtifex
(-fcis m) // (caja para joyas) dactyliotheca,
ae f. Sin: gemmarum scrinolum; rnula monlium.
joyo, v. cizaa.

joystick (Inform), palanca de control, mando:


vectis, is m.
Juan: Iohannes vel Ioannes, is m. Uso: - de la
Cruz, Iohannes a Cruce; Juan XXIII, Iohannes Vicsimus Tertius.

Juana: Iohanna, ae f. Uso: - de Arco, Iohanna Arcensis vel Aurelianensis.

jubilacin: (accin de jubilar o jubilarse) iubiltio, onis f. Sin: honesta vel iusta mssio;
mnerum (vel e munribus) vactio; a mnere libertio, quies, rquies (-etis; ac
-quiem/quietem; abl -quie/quiete) f // (renta
que disfruta la persona jubilada) pnsio, onis
f. Sin: pnsio socialis. Uso: derecho a la -,
pensionis socialis ius.

jubilado: adj jubilatus, a, um. Sin: rudirius;


rude donatus; (stipendia) emritus; mnere
perfunctus; suo mnere (honeste) solutus vel
exsolutus; pensione fruens; pblice munribus solutus et altus. Uso: estar -, pblice munribus solvi et ali // sust rudirius, ii m.
jubilar: liquem suo mnere (v. gr. docendi)
slvere. Sin: munribus exslvere liquem;
liquem rude donare; rudem dare (vel donare) licui; licui rudem indulgere // jubilarse (conseguir la jubilacin) rudem
accpere. Sin: rude donari; mnere solvi vel
exsolvi; mnere propter aetatem exsolvi;
munus ob statutam aetatem depnere; in

607

jubileo
tium recdere.

jubileo: (ao santo) iubilaeum, i n; iubilaeus,


i m. Sin: annus iubilaeus vel iubilaei; annus
sacer vel sanctus. Uso: - centenario, iubilaeum centenrium; sollmnia (-ium npl) saeculria; - extraordinario, universal, iubilaeum
extraordinrium, universale // (fig y coloq,
bodas de plata o de oro de una persona; conmemoracin de una institucin, reinado, etc.)
iubilaeum, i n. Uso: - episcopal, iubilaeum
episcopale; annus a suscepto episcopatu (vel
a suscepta episcopali dignitate) XXV vel L; sacerdotal, iubilaeum sacerdotale; annus ab
nito sacerdtio XXV vel L; - papal, iubilaeum pontificale.

jubn: sgulum, i n.

juda: phaselus, i m. Sin: phasolus, i m.

judo, v. yudo.

juego: ludus, i m. Sin: lsio, onis f; lusus, us


m; lusittio; ldicrum; res ldicra. Uso: electrnicos, ludi electrnici vel magnetoscpici; - olmpicos, olmpia, orum npl;
olmpia certmina vel sollemnia; ludi olmpia; ludi olmpici vel olympaci; olmpici
agones; olmpii, orum mpl; - olmpicos invernales, olympaci ludi hiemales; - de ajedrez, latrunculorum ludus; - de azar, de
suerte, lea, ae f; ludus aleatrius vel temerrius; lusus leae; - de cartas o de naipes,
chartularum ludus; - de dados, ludus talrius;
- de manos, praestgiae, arum fpl; - de palabras, amphibolgia sive -loga; ambages, um
fpl; litterarum muttio; - de pelota, lsio
pilae; - de pelota a la pared, pila e parete repercussa // perteneciente a los -, agonothticus; por -, per lusum; vencedor en los olmpicos, olympionices, ae m; vencer en los
- olmpicos, olmpia vncere; el - se anima,
cobra inters, ludus incitatur; el - se enfra,
pierde inters, ludus frigescit, friget, dficit.

jueves: dies Iovis. Sin: fria quinta.

juez: iudex, dcis m. Sin: existimator, oris m.


Uso: - comisionado, miembro de comisin judicial, cgnitor; - examinador (en el mbito
acadmico), iudex periculorum scholrium;
- prosinodal, iudex prosynodalis; - ad quem,
- de alzadas o de apelaciones, cgnitor iudiciorum (publicorum); - de paz, irenarches
sive irenarcha, ae m // (- en deportes) iudex
vel rbiter (-tri m). Uso: jueces del campo, idices campi; - de lnea (linesman), iudex linerius vel lneae; fnium iudex; campi
lmitum inspector; lateralis titor; rbitri
adiutor; - de puerta, iudex portae; iudex iactus vlidi.

jugada: lsio, onis f. Sin: lusus, us m. Uso:


hermosa -, bella lsio; - inteligente, spiens
vel gnara lsio; mala -, exgua lsio; detener
la -, lusum corcere.

jugador: lusor, oris m. Sin: collusor; ludens,


entis mf. Uso: - aficionados, ad voluptatem
(vel voluptatis caus) lusores; buen -, dexter
vel indstrius lusor; excelente -, ptimus
lusor; - extranjero, aliengena lusor; - lesionado, lusor vulneratus vel laesione affectus;
mal -, malus vel imperitus lusor; - profesionales, lusores professionales; - tramposo, insidiosus lusor; - de golf, ad scrobculos lusor; de hockey, pil bacilloque repando ludens; de pelota, pilcrepus; lusor pilae; - de tenis,
taeniludens; sustituir a un - por otro, suffcere vel subrogare lusorem.

jugar: ldere. Sin: ludum ldere; ludo peram dare. Uso: - a juegos de azar, ldere
le; leam exercere; leam ldere; - a los
dados, talis vel tsseris ldere; - a la gallina
ciega, ldere muscam aneam; ldere myindam; - al ftbol, v. ftbol; - al golf, ad scrobculos ldere; - al hockey, bacillis repandis
ac pil ldere; - a la pelota, pil ldere; - a
pares o nones, ldere par impar; - al tenis,

608

juntar
taenildere // - bien, recte (vel probe, vel
belle, vel rite) ldere; - con alguno, cum liquo colldere; - con frecuencia, lusitare; con los de su edad, pribus colldere; - da y
noche, dies noctesque ludo dcere; totos dies
et noctes ldere; - el todo por el todo, rem in
summum perculum dedcere; perculum
summae rerum fcere; universo perculo
summam rerum commttere; - limpio, legtime ldere; - mal, male (vel inepte, vel
secus) ldere; - muy bien, perbelle vel praeclare ldere; - por dinero, ldere in pecniam; - toda la noche, ludum nocti aequare.

crepundiorum taberna.

juglar: (en la edad media, el que se ganaba


la vida recitando versos y tocando msica)
iocularis, is m. Sin: ioculator; iocularis cantor, pota, citharoedus // (titiritero, jugador
de manos) v. prestidigitador.

jump (Inform): (saltar) salire // (salto) saltus,


us m.

jugarreta: inepta lsio.

jugo: sucus vel succus, i m. Sin: sucus expressus. Uso: - gstrico, pancretico, sucus
gstricus, pancreticus; - de fruta, pomorum
sucus; sucus e fructu expressus; - de limn,
limnea ptio; sucus ctreus vel ctrinus; - de
naranja, aurantiata (ptio); sucus arncinus
vel malosinensis; - de tomate, lycoprsici liquamen (-mnis n).

juguete: ldicrum, i n. Sin: crepndia, orum


npl; puerile ldicrum; oblectamentum puerorum; iculi, orum npl. Uso: divertirse, entretenerse con juguetes, crepndiis delectari,
oblectari, ldere.
juguetear: luxuriare. Sin: puerliter ldere.

jugueteo: delecttio, onis f. Sin: oblecttio,


oblectamen (-mnis n), oblectamentum; recretio; iocus.

juguetera: (comercio de juguetes) crepundiorum mercatura // (tienda donde se venden)

juicio: iudcium, ii n. Uso: - final, iudcium


dii novssimi; extremum Christi iudcium; sumario, promptum iudcium.
jukebox: phongraphum americanum vel
pblicum.
julio: (mes) Ilius, ii m. Sin: mensis Ilius //
Fis iulium, ii n. Sin: iouliensis elctridis
mensura; iouliensis mdulus.
jumbo: capacssima navis vel aronavis. Sin:
aronavis Jumbo appellata.

jungla: Bot iungla, ae f. Sin: ingala; silvosa


rgio; deserta silva; densa et spera silva.
Uso: - tropical, silva trpica dnsior.
junk-mail, v. spam.

junta: collgium, ii n. Sin: coetus, us m; conslium; moderatorum vel curatorum collgium. Uso: - administrativa, conslium
administrativum; coetus (-us m) administratorum; - central, coetus primrius; conslium
primrium; - central de la Accin Catlica,
Conslium primrium Actionis Cathlicae
Societati moderandae; - cientfica, coetus
scientficus; - Militar (en la Argentina),
Conslium Militare, regendae Nationi praepsitum; - municipal, conslium municipale;
municpii administratorum coetus; - parroquial, conslium paroeciale vel parochiale; provincial, conslium provinciale.

juntar: liquid conctere licui rei. Sin: copulare, colligare, coningere liquid cum liqua re vel licui rei; adingere liquid licui
rei vel ad liquid // juntarse, se commttere;
committi; conecti inter se; coniungi; se

609

juntura
justificacin: iustifictio, onis f. Sin: excustio; purgtio; defnsio; probtio.

coningere; congregari; se congregare.


juntura, v. ensambladura.

jurado: (tribunal) delecti idices. Sin: iuratorum corpus, conslium, coetus (-us m) ;
idicum collgium; rbitri. Uso: - de honor,
selecti rbitri dignitatis // (individuo de dicho
tribunal) iuratus iudex // (conjunto de examinadores de un certamen) conslium premiis
attribuendis. Sin: idices (praemiorum).

juramento: iuramentum vel adiuramentum, i


n. Sin: iusiurandum. Uso: prestar -, (coram
liquo) iuramentum praestare; ius iurandum
dare.

justificativo: iustificatrius, a, um. Sin: excusatrius; excusans; probatrius; probativus.


justillo: thorcium, ii n.

juventud: iuventus, utis f. Sin: - femenina,


iuventus feminina; - quemada (gastada), ivenes vtiis adusti; - socialista obrera, socialstica iuventus operria; - subdesarrollada,
iuventus parum provecta vel progressa; ivenes parum provecti vel progressi.

jurar: iurare. Uso: - en falso, falsum iurare;


accin de -, adiurtio.

jursico: iurssicus, a, um.

jurdico: iurdicus, a, um. Sin: iuridicialis,e.

jurista: iuris peritus. Sin: iurisprudens, entis;


iuris studiosus, consultus, interpres.

justa: (pelea o combate singular, a caballo y


con lanza) hastildium, ii n. Sin: equestre
certamen; quitum certtio, decerttio, dimictio // (fig, competicin o certamen en un
ramo del saber) certamen, mnis n.

justar: hastis concertare vel concrrere. Sin:


armis ldere; ldicram pugnam fcere; equtibus certare; equestre certamen inire.

justicia: iusttia, ae f. Sin: ius; iustum; equitas; equum; rectum. Uso: - militar, castrensis iurisdctio; - original, iusttia originalis;
status innocntiae; - social, iusttia socialis;
administrar -, ius rddere, vel dcere; iudcium exercere; obtener -, ius suum adipisci;
recurrir a la -, ius ptere vel postulare; in ius
ire.
610

kamikaze: interemptor sui. Sin: voluntrius


sui interemptor.

chil(i)ogramma, tis n. Uso: cien kg, centum


chilogramma; mil -, mille chilogramma;
mille pndium (-ii n); tunna vel tonna
(tonelada)

Kant: Kntius, ii m.

kilolitro: chil(i)olitrum, i n.

kaki, v. caqui.

kan, khan o jan: caganus, i m.

kantiano: adj kantianus, a, um // sust kantista, ae mf. Sin: Kntii sectator.

kantismo: kantismus, i m. Sin: Kntii


doctrina; philosphia kantiana.

krate o karate: lucta cartica. Sin: oppugntio inermis iapnica.


kayak, v. canoa.

keniata: adj kenianus, a, um // sust Kenianus, i m.


Kenya: Knia, ae f. Sin: Cvitas Keniana.

key (Inform), llave: clavis, is f.

kilohertz, v. kilociclo.

kilometraje: chil(i)ometrorum mensura.


kilomtrico: chil(i)omtricus, a, um.

kilmetro: chil(i)metrum, i n. Sin: mille


metra. Uso: - cuadrado, chil(i)metrum quadratum; 40 km de longitud, 40 chil(i)metra
in longitdinem; velocidad hasta 140 km por
hora, velcitas usque ad centum quadraginta
chil(i)metra horlia; dista un km y medio de
..., a (vel ab) ... chil(i)metro sesquiltero
distat; estar a unos 20 km de ..., a (vel ab) ...
crciter viginti chil(i)metra abesse; el trecho
es largo unos 8 km, sptium crciter octo
chil(i)metra longum est.

keyboard (Inform), teclado: claviatura, ae f.


Sin: malleolorum ordo vel series.

kilovatio: chil(i)owattium; chil(i)ovtt(i)um,


ii n. Sin: mille vatt; kil(i)ovattiana mensura;
wattianae vel vattianae (wattenses vel vattenses) elctridis mensurae.

kill (Inform), forzar la terminacin: occdere.

kimono: kimonum, i n.

KGB: sodlitas, ltteris compendiriis KGB


insignis.

kilociclo: chil(i)ocyclus vel chil(i)ocyclos, i


m.
kilogrmetro: chil(i)ogrmmetrum, i n.

kilogramo:

chil(i)ogrammum,

i,

n;

kilovatio-hora: kiliovattihora, ae f. Sin:


mille horae vattianae.

kindergarten, v. jardn (- de infantes).

kiosco, v. quiosco.

Kirguizistn: Kirg(h)izistnia, ae f.

611

Kirsch
Kirsch: cerasinum, i n. Sin: aqua cerasina vel
cerasorum.

communistarum ex mnibus natinibus conslium.

kiwi: (fruto) kvium, ii n. Sin: grossulria sinensis.

kremlin: (sede de los rganos supremos de


la U.R.S.S.) Cremlinum, i n; Cremlinus, i m.
Sin: urbis Mscuae arx; Russiarum Republicarum sedes // (antigua residencia de los
zares) imperatria Mscuae domus. Sin:
Rssiae imperatorum rgia.

kivi, v. kiwi.

knock-out: (golpe que pone fuera de combate) ictus ltimus. Uso: que recibi o sufri
un -, ictu ltimo confectus; protrusus; quedar
-, protrusum esse.

koljs o koljoz: colchsicum predium. Sin:


fundus pblica auctoritate excolendus vel excultus; predium pblica auctoritate administrandum.

Kominform: ex communistarum factinibus


informationum sedes.
Komintern: mnium communistarum foedertio (-onis f). Sin: mnium supremum communistarum
conslium;
supremum

Kosovo: Kosvia, ae f.

kumel, v. cmel.

Kurdistn: Corduena, ae f.
kurdo, v. curdo.

Kuwayt o Kuwait: Cuvitum, i n; Cuvaitia,


ae f. Sin: Phylrchia Cuvaitensis.
kuwayt o kuwait : adj cuvaitensis, e. Sin:
cuvaitianus, a, um // sust Cuvaitensis, is m ;
Cuvaitianus, i m.

612

lbaro: lbarum, i n. Sin: signum, vexillum


militare; (estandarte que usaban los emperadores romanos desde el tiempo de Constantino) vexillum cruce insignitum; vexillum
Christi nmine insignitum.

laberinto: (edificio compuesto de gran nmero de compartimentos) labyrinthos vel


labyrinthus, i m. Sin: aedes vriis et tortuosis
anfractibus distinctae // (caminos que se entrecruzan) fallaces viae. Sin: (variarum) ambges (-is f) viarum // (parte del odo interno)
labyrinthus, i m // (complicacin inextricable) nodus, i m. Sin: anfractus, us m; lqueus; difficultas; error; ambages.
labial: labialis, e. Uso: letra -, lttera labialis.
labiodental: labiodentalis, e.

laborable: (que se puede laborar o trabajar)


profestus (no festivo); negotiosus (ocupado
en negocios); operosus. Uso: campo -, campus arbilis; das -, profesti dies; horas -,
horae operosae.
laboral: operrius, a, um. Uso: semana -,
septimana operria.

laboratorio: laboratrium, ii n. Sin: officina;


opifcium. Uso: - atmico, officina (generatria) atmica; - bacteriolgico, biolgico, bacteriolgica, biolgica officina; - cientfico,
officina naturae investigandae; - farmacutico, - mdico, laboratrium pharmacuticum;
medicamentorum
officina;
fotogrfico, officina photogrphica; - mecnico, machinalis officina; - mvil, laboratrium mbile; - pirotcnico, laboratrium
pyrotchnicum; - qumico, laboratrium ch-

micum; officina chmica, - de idiomas, officina vel laboratrium linguarum; officina loquelaris; - en que se fabrican armas,
armorum officina.

laboriosidad: laborisitas, atis f. Sin: opersitas; sedlitas; sollrtia.

laborismo: laborismus, i m. Sin: fctio operria, operarum, operariorum; fctio operariorum studiosa; Britannorum fctio operria.
laborista: laborista, ae mf. Sin: factionis operriae sectator; operariorum rdinis studiosus; sodalis polticae factionis operariorum.
laborterapia: ergotherapa, ae f. Sin: ergotheraputica, ae f.

labrado o labranto: arbilis, e. Sin: aratrius; aratro aptus; sationalis.


labrusca: labrusca, ae f.

laca: (sustancia aluminosa) lacca, ae f. Uso:


pintar de -, lacc oblnere vel obdurare // (fijador) v. esta voz.

lacayo: lacaius, ii m. Sin: pedsequus, i m;


antembulo, onis m; cursor; fmulus; srvulus // fig ssecla; sectator; assentator; adulator.

lacnicamente: lacnice. Sin: concise;


presse; lacnica brevitate.

lacnico: lacnicus, a, um. Sin: brevloquens, entis; compressus. Uso: estilo -, stilus
lacnicus.

laconismo: laconismus, i m. Sin: laconcitas;

613

lacre
breviloquntia, ae f; comprssio; brvitas; lacnica brvitas vel concsio; contrctio dicendi. Uso: - telegrfico, telegrphica
breviloquntia.
lacre: cera sigillaris, signatria, hispnica.
Sin: pix (picis f) signatria.

lacrimal: lacrimalis, e.

lacrimatorio: lacrimatrius, a, um. Sin: ad


lacrimationem ttinens.

lacrimgeno: lacrimgenus, a, um. Sin: lacrimosus; lcrimas xcitans, xciens, gignens.


lactancia: lacttio, onis f. Sin: lactatus, us m.

lcteo: lcteus, a, um. Sin: lcticus; lactrius.

lacticinio: (leche) lac, lactis n // (cualquier


manjar compuesto de leche) lacticnium, ii n.
Sin: lactcinum; lactrium; lactrium opus;
en pl tambin lactntia, ium n; casoli, orum
m.
lctico, v. lcteo.

lacustre: lacustris, e. Sin: lacunalis.

ladino: adj ladinus, a, um. Sin: romnicus;


r(h)aetoromanus // (dialecto romano) r(h)aetoromanus, i m. Sin: lingua ladina; lingua
r(h)aetoromnica.

ladrillado: pavimentum stratum. Sin: lactercium pavimentum; pavimentum latrculis


factum.

ladrillar: (solum, pavimentum) ltere strnere, munire, tgere. Sin: latrculis strnere.
ladrillero: (persona que tiene por oficio
hacer o vender ladrillos) laterrius, ii m. Sin:

coctilirius, ii m.

ladrillo: later, ris n. Uso: fbrica de ladrillos, laterria, ae f; fabricante de ladrillos, v.


ladrillero; fabricar ladrillos, lteres dcere;
mquina para fabricar ladrillos, laterria
mchina.

lady: nglica mlier conspcua. Sin: dmina


spectatae nobilitatis.
lagar: (estanque pequeo donde se pisa la
uva para hacer vino) trcular, aris n. Sin: calcatrium; vinrius lacus // (prensa para estrujar uva) prelum, i n. Sin: trcular. Uso: elctrico, elctricum trcular; elctricum prelum vinrium.

lagarto: langa, ae f. Sin: langrium; lacerta


vridis.
lago: lacus, us m. Uso: - artificial, lacus
strctilis.

lagoftalma: lagophthlmia sive -thalma, ae


f.
lagoftlmico: lagophthlmicus, a, um. Sin:
ad lagophthlmiam spectans.

lagoftalmo: lagothphalmus, a, um.

lagpedo, v. lagpodo.

lagpodo: lagpus, dis m.

lgrima: lacrima, ae f. Uso: torrente de lgrimas, imber, bris m; lacrimarum imber;


abandonarse a las -, trdere se lcrimis;
arrancar lgrimas, lcrimas cere, movere,
commovere, concitare; contener, refrenar, reprimir las -, lcrimas tenere, retinere, cohibere, compscere, reprmere; lcrimis
temperare; derramar, verter lgrimas, lcrimas effndere, profndere, emttere, demt-

614

lmpara
tere; derramar un torrente de lgrimas, vim
lacrimarum profndere; deshacerse en lgrimas, collacrimare; lcrimis cnfici; in lcrimas effundi; lcrimis perfundi.
lagrimal, v. lacrimal.

laguna: lacuna, ae f. Sin: stagnum; palus,


udis f; lama.
lagunoso: lacunosus, a, um. Sin: lacunaris,
e; plenus lacunarum vel lacunis.

laicado: (conjunto de los fieles no clrigos)


laicatus, us m. Sin: laici, orum mpl; hmines
saeculares; laicorum ordo // (condicin) laicatus, us m. Sin: laicorum status (-us m); laicalis condcio.

laical: laicalis, e. Sin: laicus; saecularis; profanus; ad laicorum rdinem (vel statum) prtinens; ad laicorum mores (vel principia, vel
instituta, vel praescripta) ttinens; laicorum
princpiis (vel institutis, vel praescriptis) obnxius; laicorum princpiis (vel institutinibus, vel mribus) conformatus. Uso: estado -,
status laicalis; reducir al estado -, ad statum
laicalem redgere.
laicidad: licitas, atis f. Sin: condcio vel ndoles laicalis; laicorum condcio.

laicismo: laicismus, i m. Sin: laicorum princpia, praescripta, instituta.

laicista: (partidario del laicismo) laicismi


sectator. Sin: rdinis saecularis fautor // (perteneciente o relativo al laicismo) ad laicismum spectans.

laicizacin: rditus ad laicorum statum, vel


ad laicorum rdinem, vel ad laicorum iussa
ac praescripta. Sin: in laicalem condicionem
(vel statum) redctio.

laicizar: (de religioso o eclesistico) ad laicorum rdinem redgere. Sin: ad laicorum


statum redcere // (de leyes, costumbres, instituciones) ad laicorum mores redcere vel
revocare. Sin: ad laicorum instituta redcere;
ad laicorum nutum (vel iussa, vel praescripta)
redcere vel redgere.
laico: adj laicus, a, um. Sin: laicalis; saecularis // sust laicus, i m. Sin: saecularis homo.
Uso: los -, laici, orum mpl; laicorum ordo.
laja: (lancha, piedra plana) v. lastra.

lama: (sacerdote budista) lama, ae m. Sin:


sacerdos tibetanus; sacerdos lama.
lamarquismo, v. transformismo.

lamasera: monastrium Tibetanorum. Sin:


monachorum tibetanorum monastrium.

lambrusco: acre vinum aemilianum. Sin:


vinum alexandrinum spumescens.
lamentable: (que merece lamentarse) paenitendus, a, um. Uso: - frutos se derivan de ...,
paenitendi fructus oriuntur ex + abl.
lameplatos: patinrius, ii m. Sin: lurco,
hlluo, gulo, onis m; homo edacssimus.

lmina: (plancha delgada de metal) lmina,


ae f. Sin: brctea. Uso: - pequea, lamella;
lmina tenuata, extenuata; tnuis lmina; muy pequea, muy delgada, lamllula; - de
estao, de acero, lamina ex stanno, ex
chlybe; - de mrmol, crusta mrmoris; - flexible de micrfono, brctea vibrans.
lampadario: (candelabro grande) lampadrium, ii n // (farola) v. farol, linterna.

lmpara: lampas, dis f (ac sing lmpadem


sive lmpada; ac pl lmpades vel lmpadas).

615

lamparero
Sin: lmpada, ae f; lychnus, i m. Uso: - aplicada al yelmo, lucerna aptata cssidi; - elctrica, lampas elctrica; globus elctricus;
lampas vi elctrica acta; lychnus elctride
actus vel accensus; - elctrica colgante, pnsilis lychnus, elctrica vi actus; - encendida,
lucerna ardens; - fluorescente, lampas fluorescens; - nen, lampas lucflua; - porttil,
lanterna // - de aceite, lucerna, ae f; lychnus
leo litus; lucerna petrleo lita; fabricante
de lmparas de aceite, lucernrius; - de Aladino, Aladini lampas; - de estudio, lampas lucubratria; - de gas, lampas gsica; - de
petrleo, lampas vel lucerna petroleria; lampas petrleo acta, lita, alta; lampas petrleo
enutrita; - de pie, lampas stativa; encender la
-, lucernam accndere.

lamparero: (el que hace lmparas) lmpadum fabricator (-oris m) // (el que las vende)
lmpadum nstitor vel vnditor // (el que tiene
cuidado de ellas) lampadrius, ii m.
lamparilla o lamparita: lchnion, ii n. Sin:
lampdula; lampdium. Uso: - colgante, lampdula pendens; lampdium pnsile; - elctrica, glbulus elctricus; - de alcohol,
fculus aethanlicus; - de cama, de noche, de
dormitorio, lampdium lectuale; lchnion cubiculare; - para leer, lampdium lectrium.

lampazo: (utensilio para fregar el suelo) v.


estropajo.

lamprido: lmpyris, dis f. Uso: noctilca,


ae f.

lana: lana, ae f. Uso: lneus; lanrius; - sinttica, lana synthtica; artculos de -, textlia
lanria; vestes ex lana; fbrica de -, lanolinum; obra de -, lana; obrera de -, lanfica;
pifex lanria; taller de lanas, officina lanria; trabajo de las lanas, lanifcium; el que
trabaja la -, lanficus; lanrius; pifex lanrius.

lanceta: lancola, ae f. Sin: puginculus;


scalpellum.

lancha: (bote, embarcacin pequea) cymba,


ae f. Sin: scapha; actuarolum n vel actuarola
f; lembus; linter, tris f. Uso: - automvil, motora, - de motor, autoscafo, autscaphus, i
m; autscapha, ae f; cymba ( vel scapha, vel
actuarola, vel linter) automatria; actuarolum automatrium; - neumtica, scapha cmmea vel infltilis; linter gummi conflata; pirata, paro vel myparo, onis m; parnculus;
- de pedal, scapha pedalcia; - de remo,
cymba remgera; - de socorro, de salvamento, scapha salvfica; linter auxiliaris.
lanchero: scaphrius, ii m.

landa: rgio deserta. Sin: planties inculta;


exterminata tellus (-uris f).

landgrave: landgrvius, ii m.

landgraviato: landgraviatus, us m. Sin: landgrvii dgnitas, munus, territrium, iurisdctio, sedes (segn los varios significados).

land: landvium, ii n. Sin: petritum vel petrritum, i n.

lanera: lanria taberna.

lanero: adj lanrius, a, um. Sin: ad lanam


prtinens // sust lanrius, ii m. Sin: lanrius
negotiator, negtians; textlium lanariorum
negotiator // (almacn destinado a guardar
lana) receptculum lanrium.

langosta: (insecto herbvoro) locusta, ae f //


(crustceo) locusta marina.

lanificacin o lanificio: (arte de labrar la


lana) lanifcium, ii n. Sin: lanae ars; ars lanfica // (obra de lana) lana, ae f.

616

lapicero
lanolina: lanolinum, i n.

lansquenete: miles lanceatus. Sin: miles


mercen(n)rius lanceatus.

lanza: (arma ofensiva de asta larga y hierro


agudo) lncea, ae f. Sin: hasta. Uso: con la en ristre, elat vel infest hast // (soldado,
jinete armado de -) hastatus, i m. Sin: hastatus miles (soldado de a pie); hastatus eques
(jinete) // (palo largo, unido al tiro delantero
del carro) temo, nis m // (tubo metlico que
termina en una manga de riego) fstula, ae f.

lanzacohetes: tormentum vel mchina rdios


prios emittens.

lanzada: (golpe que se da con la lanza) lnceae vel hastae ictus (-us m) // (herida que
con ella se hace) lnceae plaga vel vulnus
(-nris n).
lanzadera: - espacial, v. transbordador.

lanzagranadas: instrumentum pyrbolos


terrestres eiculans. Sin: mchina pyrobolorum terrstrium expulsria vel propulsria.

lanzallamas: mchina flammvoma vel flammfera. Sin: instrumentum ignem vomens;


instrumentum gnium vomitrium vel eiectrium.

lanzamiento: (accin de lanzar) iactus, us m.


Sin: iaculatus, us m; iniectus, us m; emssio,
onis f; emissus, us m. Uso: - lateral (en el
ftbol), iniectus lateralis; - del disco, iactus
disci; - de la jabalina, teli iactus; iculi emssio; iacultio hastae; - del martillo, iactus
mllei; - de la pesa, pnderis iactus; iactus
globi frrei // (como deportes) - del disco, certamen disci; - de la jabalina, certamen teli vel
iculi; - del martillo, certamen mllei iaciendi;
- de la pesa, certamen pnderis iaciendi.

lanzaminas: instrumentum globos ignvomos eciens.

lanzamisiles: navis misslia eiculans. Sin:


mchina misslium propulsria.

lanzatorpedos: tubus silurvomus. Sin:


instrumentum siluros emittens; instrumentum
silurorum propulsrium vel expulsrium;
mchina silurorum propulsria; apparatus siluros propellens.
lanzazo, v. lanzada.

Laos: Lasium, ii n. Sin: Lasia, ae f.

laosiano: adj laosianus, a, um. Sin: laosiensis, e // sust Laosianus, i m.

laparascopia: laparoscpia vel laparescpia;


laparoscopa vel laparescopa, ae f. Sin:
ventris vel abdminis inspctio; interna
ventris inspctio. Uso: hacer la -, ventrem
introspcere.
laparoscopio: laparoscpium vel laparescpium , ii n.

laparotoma: laparotmia vel laparetmia;


laparotoma vel laparetoma, ae f. Sin: ventris
sctio; abdminis praecisura, scssio, sctio.
Uso: hacer la -, ventrem secare; someterse a
una -, laparotmiae se subcere.
lapartomo: lapartomum vel lapartomum,
i n.

lapicera: (mango de la pluma de escribir)


clamus, i m. Sin: stilus; clamus scriptrius
vel chartrius. Uso: - fuente, clamus stilogrphicus; v. estilogrfica; - sencilla, clamus chartrius simplex; tomar la - en la
mano, clamum smere; stilum prehndere.

lapicero: (instrumento en que se pone el

617

lapislzuli
lpiz) grphidis vel haematitae theca // (lpiz)
haematites, ae f. Sin: lapis (-dis m) scriptrius; v. lpiz // (portaplumas) penngerum, i
n.
lapislzuli: lapis caerleus. Sin: lapislzulus ; cyneus.

lpiz: grphium, ii n. Sin: graphis, -dis; haematites, ae f; plumbum; plumbatum; plumbatus stilus; lapis scriptrius. Uso: - bicolor,
haematites bcolor; - encarnado, - rojo, rubrca, ae f; grphium rubrum; crula miniata;
- tinta, lapis atramentrius // - de color, stilus
pigmentrius; - de color azul, negro, verde,
grphium caerleum, nigrum, vride; - de
plomo, - plomo, plumbum, i n; plumbgo,
gnis f // escribir con -, scriptrio lpide exarare; pintarse los labios, los ojos, las cejas
con - de maquillaje, labia (vel labra, vel
labella), culos, superclia fucare (vel fuco
illnere, vel fuco tngere).
Laponia: Lappnia, ae f.

lapn: adj lappnicus, a, um. Sin: lapponensis // sust Lappo, nis m // (perteneciente o
relativo a Laponia) ad Lappniam ttinens //
(lengua hablada por los lapones) lappnicus
sermo.

lardo: lardum sive lridum, i n. Sin: succdia,


ae f. Uso: pedazo de -, lardrium; lardi frustum.

largo: longus, a, um. Sin: productus; prolixus. Uso: letra, vocal, slaba -, lttera, vocalis, sllaba producta vel longa; a lo -,
secundum; por ej., a lo - del mar, del ro, etc.,
secundum mare, flumen, etc. // (longitud)
longitudo, dnis f. Uso: la nave tiene trescientos cincuenta y un metros de -, navis longitdinem trecentorum unius metrorum habet.
largometraje: lngior tenia cinematogr-

phica.

larguero: (cada uno de los dos palos o barrotes que se ponen a lo largo de una obra
de carpintera) scapus, i m // (poste transversal de la meta, en el ftbol) v. poste.
lrice: larix, cis f.

laringe: larynx, laryngis f. Sin: spirandi meatus (-us m); artria spera.

laringectoma: laryngectoma sive -tmia;


laryngoctoma sive -tmia , ae f. Sin: laryngis (vel artriae sperae) sctio.
laringitis: laryngitis, dis f. Sin: laryngis
morbus; artriae sperae inflammtio vel
morbus.
laringfono: laryngphonum, i n.

laringografa: laryngogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: laryngis (vel artriae sperae)
descrptio.

laringogrfico: laryngogrphicus, a, um.


Sin: ad laryngogrphiam spectans.
laringgrafo: larynggraphum, i n.

laringologa: laryngolgia sive -loga, ae f.


Sin: laryngoiatra; artriae sperae medicina
vel cura.

laringolgico: laryngolgicus, a, um. Sin: ad


laryngolgiam prtinens.

laringlogo: (persona versada en laringologa) larynglogus, i m. Sin: laryngolgiae peritus vel cultor // (mdico especialista en
enfermedades de la laringe) laryngoiatros
vel laringoiatrus, i m. Sin: laryngis (vel artriae sperae) mdicus.

618

latn
laringorragia: laryngorrhgia sive -rhaga,
ae f.
laringorrgico: laryngorrhgicus, a, um.

laringoscopa o laringoscopia: laryngoscpia sive -scopa, ae f. Sin: laryngis vel artriae sperae inspctio. Uso: hacer la -,
laryngem vel artriam speram introspcere.

laringoscpico: laryngoscpicus, a, um. Sin:


ad laryngoscpiam ttinens (relativo a la laringoscopa); ad laryngoscpium spectans
(relativo al laringoscopio).
laringoscopio: laryngoscpium, ii n. Sin:
laryngis instrumentum exploratrium.
laringostenosis: laryngostensis, -is f.

laringotoma: laryngotoma sive -tmia, ae


f. Sin: laryngis divisura.

laringotmico: laryngotmicus , a, um. Sin:


ad laryngotomam prtinens.
laringtomo: laryngtomum, i n.

lasaa: (plato de origen italiano) lganum, i


n. Sin: pasta segmentata.

lser: (dispositivo electrnico) laser indecl.


Sin: instrumentum lasricum // rayo -, rdius
lasricus; haz de -, rdii lasrici.
lastra: (lancha, piedra) lmina lapdea. Sin:
oblongus et grcilis lapis (-dis m) // (bote)
cymba, ae f. Sin: scapha.

lastrar: (poner el lastre a la embarcacin)


saburrare. Sin: navem aren saburrare;
navem saburr onerare vel gravare.
lastre: saburra vel sabura, ae f. Sin: sbulum.
Uso: poner el -, v. lastrar; echar el -, saburr

exonerare navem.

lastrn: tbula, ae f. Sin: grandis quadratus


(lapis); grande quadratum (saxum). Uso: - de
piedra, saxum.

lata: hoja de -, v. hojalata // (envase hecho


de hojalata) vas vel vsculum metllicum.
Uso: - de cerveza, vas metllicum cervsiam
cntinens.
lateranense: lateranensis, e.

latido: (movimiento de contraccin y dilatacin del corazn) palpittio, onis f. Sin: palpittio cordis; cordis pulsus (-us m).

latifundio: latifndium, ii n. Sin: latus fundus; amplssimus fundus; patentssimum


predium; ampla agri possssio.

latifundista: latifndii vel latifundiorum dminus, erus, herus, possessor. Sin: homo
bene praediatus, vel ptime praediatus, vel
fundis praedives.
ltigo: virga, ae f. Sin: frula; sctica.

latn: latinum, i n. Sin: latinus sermo; latina


lingua; latnitas. Uso: - actual, latnitas hodierna; - brbaro, clsico, cristiano, eclesistico, latnitas brbara, clssica, christiana,
ecclesistica; - elegante, sermonis latini elegntia; elegntia verborum latinorum; - literario, lingua latina litterria; - litrgico,
latnitas litrgica; - macarrnico, latnitas
macarnica vel culinaria; folenghiana lingua;
brbara ac faceta latnitas; sermo macarnicus; - medieval, latnitas (vel lingua latina)
mediaevalis; mdii aevi latnitas; - moderno,
latnitas moderna; - postclsico, latinus
sermo postclssicus; - viviente, latnitas viva;
vivens latnitas; latinum vivens; lingua latina
viva; sermo latinus vivus; - vulgar, lingua latina vulgaris; sermo latinus vulgaris // en -,

619

latinajo
latine ; aprender el -, latine dscere; ensear
el - a alguien, liquem latine docere; escribir
en -, latine scrbere; hablar -, latine loqui;
hablar bien el -, bene (vel prbene) latine
loqui; hablar mal, chapurrear el -, male (vel
inquinate) latine loqui; hablar mediocremente el -, non pssime latine loqui; hablar
en - castizo, pure et latine loqui; hablar en macarrnico, brbaro ac faceto modo latine
loqui; folenghian lingu uti; olvidar el -,
latine oblivisci; saber -, latine scire; latinam
linguam scire, didicisse; ser contrario al uso
del -, a consuetdine sermonis latini
abhorrere; traducir al -, latine rddere vel
transferre; in latinum vrtere, convrtere,
transferre; - traducir del castellano al -, ex
(vel de) hispano sermone in latinum vrtere.

latinajo: (latn malo) sermo latinus importunus, fastidbilis, imperceptus, incomprehensus, fastidienter acceptus // (despectivamente,
voz o frase latina empleada en escrito o discurso espaol) latine dicendi modus hrridus; hrridum vel horrdius verbum latinum;
hrrida vel horridiora vocbula latina.

latinar: (hablar o escribir en latn) latine


loqui vel scrbere // (emplear con frecuencia
voces o frases latinas) latinis verbis uti. Sin:
Latinorum consuetdinem loquendi imitari.

latinidad: (condicin o carcter de lo latino)


latnitas, atis f // (lengua latina) v. latn //
(tradicin cultural latina) latinae ltterae fpl.
Uso: - clsica, latnitas clssica // (conjunto
de los pueblos latinos) latini ppuli; genus latinum.

latinismo: latinismus, i m. Sin: loctio latina;


verbum latinum usurpatum vel aptatum; verbum (vel vox, vel vocbulum) latinitatem sapiens; loctio latinitatem rdolens. Uso: esta
palabra es un -, hoc verbum latinitatem sapit
vel rdolet; hoc verbum latinitate rdolet.

latinista: latinista, ae m. Sin: latinitatis cultor


vel scriptor; in latinitate peritus; amator latinitatis; sermonis latini studiosus, peritus,
sciens; amans linguae latinae; litterarum latinarum callens; vir latinis ltteris doctus; latine doctus; latine scribendi peritus; latine
diligenter loquens. Uso: los - modernos, qui
nunc latine scribunt; un buen -, bene latine
doctus, sciens, loquens; eruditus latinitatis
cultor; bonus latinitatis auctor; un ptimo -,
vir latine doctssimus.
latinizado: latinizatus, a, um.

latinizar: (dar forma latina a voces de otra


lengua) latinizare. Sin: latinare; formam latinam verbis (vel vcibus, vel vocbulis) indere; latinum fcere verbum; latinam fcere
vocem; ad latinas aures accommodare. Uso:
- el nombre y apellido, nomen et cognomen
latinitate donare // (dar carcter, aspecto latino, por ej. a un discurso) more latino conformare vel fngere (v. gr. orationem) //
(educar segn las costumbres latinas) ad
mores latinos informare // (introducir la cultura latina) latinae (vel Latinorum) humanitatis partcipem fcere // (adoptar una
costumbre o costumbres al modo de vivir de
los latinos) latinos mores indcere, introdcere; latinos mores sequi; consuetdine uti latina; cultum latinum accpere, amplecti,
smere.

latin lover: mulierrius latinus. Sin: muliercularis (vel mulierosus, vel femellrius) latinus; latinus feminarum captor.

latino: latinus, a, um. Sin: latiniensis. Uso:


derecho -, latnitas, atis f; ius (iuris n) Ltii.

latitud: latitudo, dnis f. Uso: grado de -, gradus (-us m) latitudinis.


latomias: latmiae vel lautmiae, arum fpl.

620

lavadura
latn: orichalcum vel aurichalcum, i n. Uso:
de -, aurichalcus vel orichalcrius, a, um.

latrutico: latruticus, a, um. Sin: ad divinum cultum ttinens.

latra: latra, ae f. Sin: Dei cultus; cultus Deo


dbitus.

lad: lyra, ae f. Sin: cthara; testudo, dnis f.


Uso: tocar el -, testdine cnere.

vulcani vmitus (-us m) vel ructamen (-mnis


n); saxa liquefacta; vulcani labes (-is f); ignita matria fluens. Uso: de -, lvicus; corriente de -, rivus vel amnis gneus; rivus
vulcnius.
lavable: lavbilis, e. Sin: lotionis patiens; qui
(quae, quod) lavari potest.

laudativo: laudativus, a, um. Sin: laudatrius.

lavabo: (pila provista de grifos y accesorios


para lavarse) lavabrum, i n. Sin: labrum; labellum; mallvium; aqualis, is m; aquaemanale, is n; aquimanale; aquimanile;
aquiminale; aquiminrium // (cuarto para la
limpieza y aseo de una persona) lavacrum, i
n. Sin: lavatrium; blneum // (fragmento del
salmo 26 que se dice en el ofertorio de la
misa) lavabo indecl.

laudo: arbtrium, ii n.

lavada, v. lavadura.

ludano: ldanum vel ldanum, i n. Sin: ldanum medicamentum; medicamentum lenitivum.

laudemio: laudmium vel laudmium, ii n.


laureado: laureatus, a, um.

laureando: lure donandus, decorandus,


honestandus, ornandus. Sin: ad luream candidatus.
laurear: (coronar con laurel) lure coronare. Sin: lure coron donare.

laurel: (rbol) laurus, i f. Uso: corona de -,


corona lurea; coronado de -, laureatus //
(victoria, triunfo, gloria) victria, ae f. Sin:
triumphus; laus, glria. Uso: cargarse de laureles, magnam glriam adipisci; cosechar
laureles por todas partes, mnium ndique
laudem collgere; dormirse en los laureles,
part glori velut repsito frui honore; in victria recmbere; ganar laureles, glriam adipisci; laudem sibi prere.

lava: lava, ae f. Sin: massa lvica vel vulcnia; magma (-tis n) labens; magma flidum;

lavacoches: autocinetorum lavator.

lavadero: (lugar en que se lava) fullnica, ae


f. Sin: lavatrium; officina lavatria; cllula
lavatria.

lavado: lavtio, onis f. Sin: eltio; ltio; lotura. Uso: - de coche, autocineti lavtio; - de
ropa, linteorum lavtio // fig, - del cerebro,
lavtio crebri. Sin: corctio mentis; coacta
opinionum muttio // fig, - de dinero sucio,
pecniae male partae colloctio.

lavadora: (mquina para lavar la ropa) lotria, ae f. Sin: mchina lavatria, elutria, lotria, eluacra; lavatrium elctricum;
mchina linteorum lavatria; mchina lnteis
lavandis. Uso: - automtica, lavatrium autmatum; autmatum (automatrium, automticum) labellum fullnicum; - de vajilla
automtica, labrum autmatum vasis escriis.
lavadura: (accin de lavar) lavtio, onis f.

621

lavamanos
Sin: lavamentum; abltio; eltio; ltio; lotura; lotus, us m // (lavazas, agua sucia) v. lavazas.

lavamanos: aquinrium, ii n. Sin: labellum;


aquimanile, aquiminale, aquaemanale;
trlleum n vel trlleus m; v. lavabo.
lavanda, v. lavndula.

lavandera: (pannorum) lotria, ae f. Sin:


(pannorum) lavatrix vel purgatrix (-icis f).
Uso: - planchadora, lotria vestiumque complanatrix.

lavatorio: (accin de lavar o lavarse) lavtio, onis f. Sin: ltio, onis f // (ceremonia litrgica) lavatrium, ii n // (cuarto de aseo)
v. lavabo // (excusado) v. esta voz.
lavavajillas, v. lavaplatos.
lavazas: aqua eluacra.

lvico: lvicus, a, um. Sin: lavae (gen); mgmatis labentis vel flidi (gen).
laxante: medicamentum laxativum vel purgatrium.

lavandera: lavatrium, ii n. Sin: fullnium,


ii n; fullnica, ae f; officina lavatria; lavatria diaeta; taberna vestimentis lavandis.
Uso: - a vapor, (taberna) fullnica vapore
acta.

laxativo: adj laxativus, a, um // sust lenimentum.

lavndula: lavndula vel levndula, ae f. Sin:


csia, ae f.

laxista: laxista, ae mf. Sin: laxismi fautor vel


sectator // fig nimis indulgens. Sin: ad nmiam tolerntiam inclinis.

lavandero: lotor, oris m. Sin: lavator; fullo,


onis m; nacca, ae m.

lavapavimentos: elctricum pavimentorum


everrculum.

lavaplatos: (mquina para lavar los platos)


mchina elutria. Sin: mchina vasis lavandis; mchina escriis lavandis; mchina escariorum lavatria; vasorum mchina
lavatria; mchina lavandis vasis escriis //
(quien por oficio lava platos) escariorum lavator. Sin: patinarum lotor vel purgator

lavar: lavare // lavarse, lavari. Sin: prlui;


corpus vel se ablere.
lavarropa o lavarropas, v. lavadora.
lavativa, v. clister.

laxidad, v. laxitud.

laxismo: laxismus, i m (in re morali). Sin: in


instruendis mribus laxitudo (-dnis f) // fig
nmia indulgntia vel tolerntia.

laxitud: laxitudo, dnis f. Sin: lxitas; laxamentum.

laya: (pala con mango para remover la tierra) pala, ae f. Sin: biplium.

lazada: (nudo hecho de manera que tirando


de los cabos se desata con facilidad) nodus
laxus . Uso: - doble, nodus laxus gminus //
(lazo, atadura o nudo de cintas o cosa semejante) v. lazo.

lazareto: (establecimiento sanitario para


aislar a los infectados o sospechosos de enfermedades contagiosas) valetudinrium, ii
n (contagiosis morbis curandis). Sin: contagiosorum valetudinrium; saeptum contagio-

622

lectorado
sis continendis. Uso: llevar al -, in valetudinrium dedcere // (hospital de leprosos) valetudinrium
leprosis
excipiendis
curandisque.
lazarista: vincentianus sodalis (-is m).

lazo: (nudo hecho con arte) nodus, i m //


(atadura o nudo que puede desatarse con facilidad) v. lazada // (cuerda o trenza con la
lazada corrediza) lqueus mssilis vel mbilis // (fig, ardid, asechanza) lqueus, i m.
Sin: insdiae, arum fpl; fvea, ae f.
lebrato: lepsculus, i m. Sin: pullus leporinus.
leader, v. lder.

leasing: loctio in emptionem convertbilis.


Sin: loctio emptionem admittens.

leccin: (enseanza que de una vez da un docente a sus discpulos) schola, ae f. Sin: lctio
vel praelctio, onis f. Uso: - en latn, praelctio latina; - escuchada, audtio, onis f; dar
una -, scholam habere; frecuentar las - de
uno, ad alicius scholas venire; scholis alicius interesse; alicius scholas frequentare;
audire liquem; auditorem esse alicius; - inaugural, praelctio aditialis // (todo lo que en
cada vez seala el maestro a los discpulos
para que lo estudien) pensum, i n. Sin: lctio.
Uso: - para aprender, (e)discenda npl; aprender la -, lectionem dscere // (forma particular de un texto) lctio, onis f. Sin: cdicis
scriptura. Uso: - adulterada, locus depravatus
vel corruptus // (enseanza moral) instittio, onis f. Sin: praeceptum. Uso: lecciones
de moral, praecepta offcii // (amonestacin,
advertencia) admontio, onis f // (ejemplo que
nos sirve de experiencia y nos ensea a conducirnos) exemplum, i n. Sin: documentum.
Uso: servirle de - a uno, licui documento vel
exemplo esse; dar a alguien una - ejemplar,

severitatis exemplum in liquem dere; aprovecharse de la - de uno, documentum vel


exemplum cpere ex liquo.

leccionario: lectionrium, ii n. Sin: pericoparum volumen (-mnis n).

leche: lac, lactis n. Uso: - caliente, lac calefactum; - coagulada, lac coagulatum; - condensada, lac condensatum, spissatum,
densatum; - descremada, - desnatada, lac
despumatum; - fra, lac frgidum // - de
mujer, lac mulebre; lac humanum; - de vaca,
de oveja, de cabra, vaccinum, ovinum, caprinum lac; - en polvo, lac pulveratum.

lechera: (mujer que vende leche) lactria, ae


f // (vasija) urcolus lactrius. Sin: excpulum
lactrium.
lechera: taberna lactria.

lechero: adj lactrius, a, um // sust lactrius,


ii m. Sin: lactis vnditor vel nstitor.
lechetrezna: euphrbia helioscpia.

lechn: (cochinillo de leche) prculus, i m.


lechuga: lactuca, ae f.

lechuguino: amsius, ii m. Sin: amasinculus; delicolum; mollis homo; v. petimetre.

lector: (quien lee habitualmente o por oficio)


lector, oris m; anagnostes, ae m; (quien lee
ocasionalmente) legens; qui legit; (aficionado a la lectura) vir librorum studiosus //
(Inform, dispositivo electrnico) apparatus
legens.

lectora: lectrix, icis f ; legens; quae legit;


mulier librorum studiosa.
lectorado: (orden de lector) lectoratus, us m

623

lectorala
// (cargo de lector) lectoris offcium vel dgnitas.
lectorala: praebenda theologalis.

lectura: (accin de leer) lctio, onis f. Sin:


actus legendi. Uso: - corriente, currens vel
velox lctio; - en voz alta, recittio; - latinas,
lectiones latinae // aficin a la -, legendi stdium.
leer: lgere. Uso: - en voz alta, recitare.

legacin: (cargo de legado) legtio, onis f.


Sin: legationis munus vel offcium. Uso:
cumplir una -, legationem grere, obire, pergere; emprender, aceptar una -, legationem
suscpere, smere; mandar una -, legationem
mttere; rehusar una -, legationem recusare
// (personal que el legado tiene a sus rdenes) legtio, onis f. Sin: legati, orum mpl;
communis legtio. Uso: - de Italia en Varsovia, Itlica legtio Varsviae // (sede de la -)
legationis sedes.

legado: (persona que una suprema potestad


eclesistica o civil enva a otra para tratar
un negocio) legatus, i m. Uso: - del soberano
pontfice, legatus pontifcius // (manda o don
que se hace por testamento) legatum, i n. Sin:
pecnia legata. Uso: anular el - de uno, legatum alicius rritum fcere; caducar un -, legatum caducum vel rritum feri; dejar a uno
un -, legatum licui dare; dejar a uno como el usufructo de todos los bienes, usum fructum (vel usum et fructum, vel usum fructumque) mnium bonorum legare licui; duplicar
un -, legatum duplicare; pagar un -, legatum
exslvere; pedir un - a alguien, ab liquo legatum ptere, pscere, postulare; quitar a
uno un -, legatum licui admere.
legajo: pagellarum fascculus. Sin: scidularum vel schedularum fascculus.

legalidad: (calidad de legal) leglitas, atis f.


Sin: legitmitas; legalis hbitus (-us m); legtima forma // (rgimen jurdico-poltico)
leges, um fpl. Sin: ius; legum summa; convenintia cum lgibus. Uso: permanecer en
la -, leges observare; salir de la -, leges perfrngere vel violare; gere contra legem; fines
legis praeterire.

legalismo: ntegra legum observtio. Sin: rgida lgibus obtempertio; inflexbilis iuris
conservtio.
legalista: adj plane vel absolute legtimus.
Sin: lgibus rgide obtmperans; leges ntegre observans // sust nteger legum observator. Sin: rgidus lgibus oboeditor; inflexbilis
iuris observator.

legalizacin: authentictio, onis f. Sin: confirmtio; ratihabtio; (legalis) testifictio;


fdei pblicae obsigntio; authnticae formae
comprobtio; pblice adiecta fides.

legalizar: authenticare. Sin: confirmare,


comprobare; authnticum declarare; ratum
fcere, dcere, habere.

legalmente: legliter. Sin: legtime; iure; ad


normam legis; secundum legem.

legaoso: lippus, a, um.

legar: (dejar a alguien alguna manda en el testamento) legatum licui scrbere vel ascrbere.
Sin: (testamento) legare; testamento relnquere. Uso: - dinero a uno, pecniam licui
legare // (enviar a uno como legado) liquem
legare.
legendario: (concerniente o relativo a las leyendas) fabulosus, a, um. Sin: fabularis, e;
mirus; ad fbulam spectans. Uso: libros -,
libri fabulosi // (libro de vidas de santos) liber
legendarum. Sin: liber qui est de rebus ab ho-

624

lengua
mnibus sanctis gestis.

leguleyo: legulius, i m. Sin: causdicus.

legin: lgio, onis f. Uso: - extranjera, lgio


(mlitum) exterorum.

Leitmotiv: (Ms, tema musical dominante o


recurrente ) melos (nom y ac en sing; pl.
mele) perductrium. Sin: symphniae thema
(-tis n) // (fig, motivo central o asunto que
se repite) iteratum propositionis (vel thmatis) caput.

legible: legbilis, e. Sin: lectu fcilis. Uso:


escribe, por favor, de manera legible!,
scribe, quaeso, legibliter!

legislacin: (ciencia de las leyes) legisltio,


onis f // (conjunto o cuerpo de leyes) leges,
um fpl; legisltio. Uso: - civil, legisltio civilis; - injustas, iniquae legum lationes.
legislador: legislator, oris m. Sin: legumlator; legum auctor, cnditor, inventor.

legislatura: (conjunto de los rganos legislativos) legumlatores, um mpl // (tiempo durante el cual funcionan los rganos
legislativos) legislationis sptium.

legitimacin: legitimtio, onis f. Sin: confirmtio; ratihabtio; testimnium vel documentum fidei.

legitimar: (convertir algo en legtimo) legitimare. Sin: ratum fcere; confirmare // (probar o justificar la verdad de alguien o algo
conforme a las leyes) probum demonstrare
vel ostndere // (hacer legtimo al hijo que no
lo era) natlibus restitere. Sin: nothum legtime natum pronuntiare.

legitimario: heres legtimus.

legitimidad: legitmitas, atis f. Sin: ius (iuris


n); iusttia; cum lgibus convenintia.

legitimismo: legitimismus, i m. Sin: legtimi


regminis rtio.
legitimista: legtimi regminis fautor.

legua: luga vel luca, ae f.

legumbre: olus, ris n.

leja: lixvia, ae f; lixvium, ii n.

lema: (letra que se pone a los emblemas,


armas, empresas, etc. ) ttulus, i m // (frase
que por contrasea se escribe en los pliegos
cerrados de oposiciones y certmenes) sententola, ae f. Uso: contrasear un artculo
con un - , commentationem liqua sententol
notare // (tema, proposicin o texto que se
toma por asunto de un discurso) lemma, tis
n // (frmula breve que expresa la norma o
regla de conducta) dictum, i n. Sin: sentntia.
lencera: linteria, ae f.

lencera: lntea, orum npl.


lencero: linterius, ii m.

lengua: lingua, ae f. Sin: sermo, onis m. Uso:


- actual, lingua hodierna; lingua praesens;
huius tmporis lingua; nostri tmporis lingua;
lingua recens vel recntior; recntior sermo;
- alemana, francesa, griega, inglesa, italiana, latina, lingua theodisca, francogllica,
graeca, nglica, itlica, latina; - artificial, lingua artificialis, factcia, fictcia; sermo artificiosus vel commentcius; - ulica, lingua
ulica; - clsicas, clssicae linguae; - coloquial, lingua colloquialis; - criolla, crola lingua; - extranjera, lingua extrnea vel
peregrina; - franca, lingua vehicularis; franca formada a base de palabras inglesas,
pidgin English, lingua piginnglica; - inter-

625

lenguado
nacional, lingua internationalis; - materna,
nativus sermo; nativa lingua; - moderna, lingua recens vel recntior; recentis tmporis
lingua; recentior sermo; - muerta, lingua
mortua; sermo iam non usitatus; lingua iam
non usitata; - nacional, lingua nationalis;
sermo ptrius; ptria lingua; - nativa, lingua
nativa; - oficial, lingua officialis; - optativa,
lingua optionalis; - romance, lingua romnica; segunda -, secunda lingua; - universal,
lingua universalis; hminum communis
sermo; - usual, sermo usitatus; - verncula,
sermo vernculus; lingua verncula; - viva,
lingua viva vel vigens; sermo vigens atque
usitatus; lingua vigens atque usitata; - vulgar
(la que se habla en cada pas o nacin) lingua vulgaris, vulgaris sermo // uso vivo de la -,
linguae usus vivus; el uso de la - verncula,
usus linguae vernculae; en la - verncula,
verncule; vernculo sermone; soltura de -,
linguae soltio; emplear la - verncula, lingu verncul uti; escribir en la - materna,
nativ lingu scrbere; refrenar su -, linguam
continere, tenere, moderari; tener una cosa
en la punta de la -, rem in primribus lbiis
habere; no tener uno pelos en la -, audacter
dcere vel loqui // fig, mala - (persona murmuradora o maldiciente), homo malae linguae; homo immoderatae linguae.

lenguado: slea, ae f.

lenguaje: (lengua) lingua, ae f // (manera de


expresarse) ortio, onis f. Sin: sermo; loctio.
Uso: - corporal, sermo corporalis; - correcto,
puro, sermo nteger vel incorruptus; - culto,
sermo urbanus; - familiar, coloquial, sermo
cot(t)idianus; quotidiana loctio; - incorrecto, sermo mendosus vel inquinatus; - tcnico, sermo tchnicus; - terso, tornata ortio;
- de cocina, sermo culinrius vel coquinrius
// (estilo) stilus, i m. Sin: dicendi genus; rtio
loquendi. Uso: - ampuloso, tmidum (vel inflatum, vel trgidum) dicendi genus.

lengeta: lngula sive lgula, ae f // (tira de


piel que tienen los zapatos en el cierre bajo
los cordones) obstrguli fulcmen, mnis n.
Lenin o Lenn: Leninus, i m.

leninismo: leninismus, i m. Sin: leniniana


doctrina; plcita (-orum npl) leniniana. Uso:
profesar el -, leniniana plcita sequi.

leninista: adj leninianus, a, um // sust leninianus, i m. Sin: Lenini sectator; leninianae


doctrinae defensor vel fautor.
lenitivo: adj lenitivus, a, um. Sin: delenficus; delenitrius; lniens; mtigans; sedans //
sust lenimentum, i n. Sin: fomentum; levamen (-mnis n), levamentum; remdium doloris; remdium analgticum; medicamentum
dolribus minuendis.

lente: lens, lentis f (ac lentem vel lentim, abl


lente vel lenti). Sin: lens vtrea; vitrum speculatrium; lenticulare vitrum; vitrum lenticulari form. Uso: - cncava, convexa,
bicncava, biconvexa, lens cncava, convexa, bicncava, biconvexa; - planocncava,
planoconvexa, lens plana cncava, plana
convexa; - convergente, divergente, lens convergens, devergens; - menisco convergente,
lens cncava convexa, - menisco divergente,
lens convexa cncava; - electrnica, ptica,
telescpica, lens electrnica, ptica, telescpica; - de aumento, lens amplificatrix vel amplificatria; vitrum imgines amplficans;
perspicillum rebus vel obiectis amplificandis;
- de contacto, lens (lentis f) insertcia; lens
ocularis adhaesiva // lentes m pl, v. anteojos.

lenticular: lenticularis, e. Sin: ad conspicilli


formam.

lentisco: lentiscus, i m.

lentitud: lentitudo, dnis f. Sin: trditas, atis f.

626

letra
lea: ir, salir por -, ir a hacer provisin de -,
gredi lignatum vel ad lignandum.

leador: lignator, oris m. Sin: lignicida, ae


m.
len: leo, onis m. Uso: - marino, trichecus, i
m.
leonera: (aposento desarreglado) cella scrutorum.
lepidptero: lepidpterum, i n.

letargia , v. letargo.

lepra: lepra, ae f; leprae, arum fpl.

leprosera: leprosorum hosptium vel valetudinrium. Sin: nosocomum leprosis segregandis.


leproso: leprosus, i m.

leptismo: leptismus, i m. Sin: macies, i f;


corpus extenuatum.
leptoclasa: Geol leptoclasis, -is f. Sin: fissura.
lesbiana: tribas, dis f. Sin: fmina homphila.

lesbiano, v. lesbio.

lesbio: (perteneciente o relativo al lesbianismo) trbadis prprius. Sin: fminae homphilae prprius; trbadum (gen pl).
lesin: lesio, onis f. Sin: vulnertio.

leso: laesus, a, um. Uso: crimen de - majestad, crimen laesae maiestatis; perdullio
(-onis f).
Lesotho: Lesothum, i n.

letana: litana, ae f; litanae, arum fpl. Sin:


supplictio litnica; preces litnicae. Uso: letanas de la Virgen o lauretanas, litaniae lauretanae; preces vel supplicationes lauretanae;
letanas del Sagrado Corazn, litaniae de Sacratssimo Corde Iesu; letanas del Santo
Nombre de Jess, litaniae de Sanctissimo
Nmine Iesu; letanas de la Preciossima
Sangre, litaniae de Pretiosissimo Snguine;
letanas de San Jos, litaniae de Sancto Ioseph; supplicationes Vrginis Sponso; letanas de todos los santos, litaniae sanctorum.
letrgico: lethrgicus, a, um. Sin: veternosus.

letargo: lethrgia sive letharga, ae f; lethargus, i m. Sin: veternus, i m. Uso: que padece
-, atacado de -, v. letrgico.

letn: adj lettnicus vel lethnius, a, um //


sust Letton, nis, m.
Letonia: Lettnia vel Lethnia, ae f.

letra: (signo grfico) lttera, ae f. Sin: elementum; ltterae forma; typus (tipo). Uso: capital, capitalis lttera ; - cursiva, inclinata
lttera vel nota; - equivocada, typogrphicum
mendum vel erratum; - gtica, lttera vel nota
gthica; - mayscula, lttera maiscula, grandis, grndior; - minscula, minuta vel minscula lttera; - negrita, crssior lttera; numerales, ltterae numerales; - redonda o
redondilla, recta lttera; - uncial, uncialis lttera; con - maysculas, grndibus ltteris; ltteris maisculis; con - minsculas, minutis
ltteris // (conjunto de las palabras puestas
en msica para que se canten) verba, orum
npl. Sin: textus, us m. Uso: - jocosa, verba
ldicra; - seria, verba sria; - de un oratorio,
carmen oratrium; componer la -, verba compnere // - de cambio, sngrapha, ae f. Sin:

627

letrado
sngrapha nummulria vel argentria. Uso: de cambio endosada, sngrapha lteri
inscripta; firmar una -, sngrapham (nummulriam) conscrbere; pagar una - de cambio,
pecniam per sngrapham slvere; protestar
una - de cambio, sngrapham non solutam
denuntiare; armar pleito por una - de cambio, gere ex sngrapha; asignar dinero a
uno mediante una - de cambio, licui pecniam per sngrapham crdere; exigir en
fuerza de una - de cambio, postulare liquid
ex sngrapha; firmar las - de cambio que se
han de traspasar a otros bancos, sngraphas
ad lias argentrias transferendas obsignare
// - credenciales, ltterae crditi mneris testes; - patentes, patentes ltterae. Sin: pblicum rescriptum // bellas o buenas -, literatura
vel litteratura, ae f. Sin: ltterae, arum fpl; litterarum scintia; disciplinae litterarum; humanitatis stdia.

letrado: (sabio, docto o instruido) litteratus,


a, um. Sin: doctus; eruditus // sust homo litteratus. Sin: doctus vir // (abogado, doctor o
licenciado en derecho) iuris peritus vel consultus.
letrero: index, dcis mf. Sin: tbula nuntiorum.

letrina: latrina, ae f. Sin: lavatrina. Uso: - pblicas, frica, ae f; fricae, arum fpl.
leucemia: leuchemia sive -chaema,ae f.

leucmico: (concerniente o relativo a la leucemia) leuchemicus, a, um. Sin: ad leuchemiam prtinens // (afecto de leucemia)
leuchemicus. Sin: leuchemi laborans vel
affectus.

leucocito: leucocytum, i n; leucocytus, i m.


Sin: albi snguinis glbulus; alba snguinis
cllula.

leucocitosis: leucocytosis,-is f. Sin: immdica leucocytorum multiplictio.

leucoma: leucoma, tis n. Sin: alba culi labcula vel gutta.

leuconiquia: leuconycha f. Sin: alba unguis


labcula.

leucorrea: leuchorrhoea vel leucorrhea, ae f.


Sin: album feminarum (vel mulerum) proflvium.

leva: (recluta de soldados) dilectus, us m //


(espeque o palanca) vectis, is m. Sin: vectcula. Uso: - de cambio, velocitatis commutator, vectcula, vectis.

levadizo: subductrius, a, um. Sin: levbilis.


Uso: puente -, pons elevbilis, mbilis, verstilis.
levantacoches, v. gato.

levantador: sublator, oris m. Uso: - de pesos,


pnderis vel pnderum sublator.

levantamiento: subltio, onis f. Sin: eltio;


sublevtio. Uso: - de pesas, pnderum subltio vel sublevtio; (como competicin) certamen pnderis levandi.

levantar: - el nimo, nimum extllere, ergere, levare; - el vaso, pculum tllere; - en


hombros, liquid (h)meris tllere; - las
manos al cielo, attllere manus ad caelum; nubes de polvo, plveris nubes (vel nimbos)
excitare vel movere; - los ojos, ergere culos; - las suertes de la patria, ptriam afflictam ergere; - una estatua a uno, licui
statuam pnere, statere, constitere.
levantavidrios, v. elevalunas.

levantino: orientalis, e. Sin: ex oriente pro-

628

Lbano
vniens sive vniens; ad auroram ttinens.

levita: (israelita dedicado al servicio del


templo) levita vel levites, ae m // (dicono)
diconus, i m; diacon, nis m. Sin: levita vel
levites, ae m // (vestidura masculina de etiqueta) praefectcia , ae f (vestis). Sin: vestis
forensis; vestitus (-us m) forensis; fornsia,
ium npl; lacerna vel snthesis praefectria.
Uso: sali con -, vestitu forensi egressus est.

levitacin: levittio,onis f. Sin: elevtio prodigialis; elevtio praeter naturam.

levtico: levticus, a, um. Sin: levitis, dis //


(tercer libro del Pentateuco) Levticus, i m.
levulosa: fructuosum, i n.

lxico: adj lexicalis, e. Sin: ad lxicon spectans // sust lxicon vel lxicum, i n. Sin: vocabulorum index, thesaurus, summa. Uso: electrnico, etimolgico, informtico, lxicon electrnicum, etymolgicum, ordinatrale; - ilustrado, lxicon imagnibus auctum;
compilar un -, lxicon cndere vel confcere.

lexicografa: lexicogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: ars lxica conficiendi.

lexicogrfico: lexicogrphicus, a, um. Sin:


ad lxica conficienda prtinens.

lexicgrafo: lexicgraphus, i m. Sin: lxici


scriptor vel cnditor.
lexicologa: lexicolgia sive -loga, ae f.

lexicolgico: lexicolgicus, a, um. Sin: ad lexicolgiam ttinens.


lexiclogo: lexiclogus, i m. Sin: lexicolgiae peritus.
ley: lex, legis f. Uso: - abortiva, lex abortio-

nis; lex abortionum concedendarum; - aduaneras, leges quae portrium respciunt; - civiles: aduaneras, fiscales, las que regulan los
impuestos, la disciplina de los vehculos pblicos, la circulacin y cosas semejantes, civiles leges, quae portrium, fiscum,
vectiglia, publicorum vehiculorum disciplinam, ambulntium itum et rditum et lia
huismodi respciunt; - criminal, emprica,
natural, sociolgica, lex criminalis, emprica,
naturalis, sociolgica; - de libertad religiosa,
lex de libertate religiosa; - del ms fuerte, ius
fortssimi cuiusque.

leyenda: (narracin o relato de sucesos fabulosos) fbula, ae f. Sin: fbula commentcia; fabella popularis. Uso: - fabulosa, fbula
ficta; - maravillosa, fbula ac mirculum; potica, potica fbula; la - de Eneas, fbulae
quae (vel ea quae) de Aenea traduntur; las de la mitologa, histria fabularis; segn la -,
sicut (est) in fbulis; ut est in fbulis // (historia o relacin de la vida de uno o ms santos) legenda, ae f ; legenda, orum npl. Sin:
vita hominis sancti; res (rerum fpl) ab hmine
sancto gestae; vitae hminum sanctorum; res
ab homnibus sanctis gestae. Uso: la - Aurea,
Legenda Aurea; libro de leyendas, liber legendarum; liber qui est de rebus ab homnibus sanctis gestis // (explicacin que
acompaa a un plano, mapa, cuadro o grabado) ttulus, i m. Sin: inscrptio; inscriptura.
Uso: poner una - a una estatua, sttuam
inscrbere.
lezna: sbula, ae f.

liador : - de tabaco, v. arrollador.

liana, v. bejuco.

libans: adj libanensis, e; lbanus, a, um //


sust Libanensis, is m.
Lbano (Estado del Oriente Medio): Lba-

629

liblula
nus, i m. Sin : Res Publica Libanensis.

liblula: libllula, ae f.

liberal: (que obra con liberalidad) liberalis,


e. Sin: largus; largtor. Uso: ser -, largiri; largitate uti in liqua re, erga liquem; ser muy
-, magna esse liberalitate // (partidario de la
libertad poltica en los Estados) liberalis, e.
Sin: liberalista, ae m; liberalismi fautor.

liberalismo: liberalismus, i m. Sin: civilis libertatis stdium. Uso: - desenfrenado, effrenus liberalismus; - econmico, liberalismus
oeconmicus.
liberalizacin: plenioris libertatis concssio.

Liberia: Libria, ae f.

liberiano: adj liberianus, a, um // sust Liberianus, i m.

lbero: Dep lusor (-oris m) liber.

libertad: libertas, atis f. Uso: - civil, civis libertas; - condicional, libertas custodita; - fundamentales, libertates fundamentales; ilimitada, libertas illimitata; - personal, privati hminis libertas; - poltica, libertas poltica; - provisional, libertas temporria; religiosa, libertas religionis; libertas religiosa; - religiosa y de conciencia, libertas religionis et conscientiarum; - sociales,
libertates sociales // - de los ciudadanos,
communis libertas; - de coligarse, libertas
coalitionis; - de conciencia, facultas credendi
quod cuique libet; - de enseanza, libertas
docendi; - de imprenta, libertas rei pressriae; libertas quidvis typis edendi; - de palabra, quidvis loquendi facultas vel licntia; de pensamiento, qudlibet sentiendi facultas;
- de residencia, potestas domiclii eligendi; de trabajo, libertas opifcii.

libertario: libertrius, ii m. Sin: anrchicus;


nihilista; nmiae libertatis fautor vel studiosus.
libertinaje: (desenfreno en las obras o en las
palabras) dissoltio, onis f. Sin: licntia, intemperntia; immodstia; impudictia; licntia libidoque; libertas effrenata, mxima,
nmia, procax; morum soltio; soluti vel dissoluti mores. Uso: - sexual, licntia sexualis.

libertino: (entregado al libertinaje) intmperans, antis. Sin: immodestus; impudcus; dissolutus; voluptati dditus // sust asotus, i m;
lastaurus, i m; dissolutus homo.
Libia: Lbya, ae f; Lbye, es f.

lbico, ca o libio, bia: adj lbycus, a, um. Sin:


libys, yos; libystnus // sust Libys, yos (pl
Lbyes, um) m; Libyssa, ae f; Libystis, dis f.

libidinoso: libidinosus, a, um. Sin: lascivus;


luxuriosus; licentiosus.

libra: (medida de capacidad) lbra, ae f. Sin:


librale pondus. Uso: de una -, libralis, e;
media -, semilibra vel selibra; una - y media,
tres selibrae // (moneda) - esterlina, libella
britnnica vel nglica. Sin: libra sterlngica;
nummorum sterlingicorum libra.

libramiento: (accin de librar) libertio,


onis f // (libranza) v. esta voz.

librancista: (el que recibe una libranza) sngraph (vel tsser nummri) donatus; (el
que tiene una o ms libranzas a su favor)
sngraph vel sngraphis instructus, preditus.
libranza: (orden de pago) sngrapha, ae f;
sngraphus, i m. Sin: tssera nummria.

630

libro
library (Inform), coleccin de funciones complejas: bibliotheca, ae f. Sin: librria, ae f (taberna) . Uso: shared - , bibliotheca mtua.

libre: (exento, dispensado) liber, bra,


brum. Sin: immunis, e. Uso: - de todo gasto,
liber ab omni sumptu; - de todo tributo, ab
omni nere immunis.

librea: (traje que llevan los criados de una


casa importante) schema, tis n vel schema,
ae f. Sin: vestis vel snthesis famularis.

librepensador: liber suarum cogitationum


auctor vel iudex. Sin: qui in religione suus
est; qui affirmat se esse religionis arbitrriae.
librera: (mujer que tiene por oficio vender
libros) librria, ae f // (esposa del librero) librrii vel biblioplae uxor.

librera: (tienda donde se venden libros) librria, ae f. Sin: biblioplium; taberna librria. Uso: - Herder, domus librria Herder;
- Editorial Vaticana, Officina Librria Vaticana; Librria Editria Vaticana; - de lance, de ocasin, vterum librorum taberna // (biblioteca) bibliotheca, ae f. Uso: - privada, domstica bibliotheca // (armario, estante para
libros) librrium, ii n.

librero: librrius, ii m. Sin: bibliopla, ae m;


librorum vnditor, negotiator; negotiator librrius. Uso: - ambulante, bibliopola circumforneus; - editor, librorum redemptor; - de
lance, - de ocasin, libllio, onis m; - de
viejo, v. anticuario.
libresco: librrius, a, um. Sin: ex libris comparatus, sumptus, haustus.

libreta: (cuadernito de anotaciones o apuntes) libellus, i m. Sin: commentarolum; parvus liber. Uso: - de ahorros, libellus
parsimniae; libellus ad parsimniam; cm-

putus conditrius; - de la caja de ahorros, libellus aerrii.

libreto: libellus drmatis msici. Sin: melodrmatis textus (-us m); fbulae libellus.
librillo: chartae tabcinae libellus.

librito: (libro pequeo) libellus, i m. Sin: parvus liber. Uso: - de bolsillo, libellus sinualis,
manualis, palmalis // (cuadernito de papel
para fumar) v. librillo.

libro: liber, bri m. Sin: opus; scriptum; volumen, mnis n. Uso: - best seller en 1961,
liber, qui anno MCMLXI latissime divnditus est; - cristianos y paganos, eclesisticos y
seculares, religiosos y profanos, libri christiani et pagnici, ecclesistici et saeculares,
religiosi et profani; - diario, - mayor, codex
(-dcis m) maior; codex maior rationum; libellus rationum; - digitales, libri modo digitali transcripti; - educativo, bonus liber; liber
ad bene instituendum aptus; - escolares,
scholares libri; - espirituales, libri quibus
nimi excoluntur; - fundamental del Orden
de las Naciones Unidas, liber fundamentalis
Ordinis Nationum Unitarum, - ilustrado, - de
estampas, liber imagnibus distinctus, ornatus, exornatus ; - impresos, libri impressi;
libri typis confecti; - manuscritos, libri manu
scripti vel confecti; - prohibidos, libri improbatae lectionis // - con derecho de autor,
liber sub tutela iuris impressrii; - de a bordo,
dirium nuticum; - de aventuras, de csibus
vicibusque liber; - de bolsillo, liber palmalis,
sinualis, manualis; - de caja, pecniae dirium; - de cantos, liber cantualis; libros de
consulta, libri consulendi; - de cuentas, v. registro de cuentas; - de cuentos, liber commentcius; - de lectura, liber lectionis; libros
de prstamo, libri mtuo dandi; libros para
uso escolar, libri in usum scholarum //
abran los -!, aperite (vel evlvite)
libros!;cierren los -!, cludite (vel compli-

631

licantropa
cate) libros!; querra sacar un - (de prstamo), velim librum mtuum accpere; pasar
al - mayor, in cdicem maiorem rationum referre.

licantropa: (transformacin de un hombre


en lobo) lycanthropa, ae f. Sin: in lupum
convrsio // (trastorno mental) lycanthropia.
Sin: rbies lupina; insnia lycanthrpica.

licntropo: lycnthropus, i m.
lycanthropi laborans vel affectus.

Sin:

licesta: lyci vel lyci discpulus, alumnus,


scholaris.

licencia: (facultad o permiso para hacer


algo) licntia, ae f. Sin: potestas, facultas, atis
f; permissus, us m. Uso: - de conducir, licntia gubernatria vel gubernationis; licntia
vehculum gubernandi; - de ensear, licntia
docendi; quitar a uno la - de ensear, licui
licntiam docendi detrhere; - para llevar
armas, licntia armorum utendorum; con de los Superiores, cum facultate Superiorum;
Superiorum permissu // (permiso concedido
a un militar para ausentarse de su cuerpo)
commeatus, us m. Sin: dimssio. Uso: - absoluta, mssio, onis f; darle a uno una -, licui commeatum dare; estar de -, in
commeatu esse; commeatum accepisse vel
habere; mandar en - a uno, liquem in commeatum mttere; pedir -, commeatum ptere;
tomarse una -, commeatum smere // (exencin de un servicio) commeatus, us m. Sin:
vactio. Uso: disfrutar de -, uti vacatione //
(abusiva libertad en obrar o decir) licntia.
Sin: intemperntia; morum licntia; verborum licntia // (grado de licenciatura) licntia, ae f. Sin: docendi facultas // - potica,
licntia potica.
licenciado: licentiatus, i m. Sin: licnti donatus, potitus; luream vel licntiam adeptus;
docendi facultate preditus.

licenciar: (dar permiso) licntiam permttere


(con el gen del gerundio o con ut y subj). Sin:
licntiam licui dare ut + subj; cpiam vel potestatem fcere; libertatem dare ut + subj //
(dar licencia a soldados o funcionarios) mttere. Sin: dimttere; exauctorare; liquem
missum fcere; discedendi licui facultatem
dare; mttere in commeatum; commeatum vel
missionem dare licui; vacationem (v. gr. miltiae) dare licui (- temporneamente); rude
donare liquem (- definitivamente). Uso: - al
ejrcito, dimttere exrcitum vel mlites //
(conferir la licencia universitaria) licntiam
licui tribere. Sin: licnti liquem ornare.
licenciarse: (conseguir la licenciatura), v. licenciatura.

licenciatura: (grado de licenciado) licntia,


ae f. Uso: conseguir la -, licntiam adipisci.

licencioso: licentiosus, a, um. Sin: dissolutus; impudcus; morum licntiae dditus; (de
dichos o escritos) lascivus; obscenus. Uso:
vida -, vita et licntia.

liceo: lycum vel lycum. Uso: - cientfico,


lyceum scientficum; lycium a doctrinis; clsico, lyceum clssicum; lycium ab humanitate; lycium, antiquitatis ltteris perdiscendis; - musical, lyceum musicale; - Hugo
Fscolo, Lyceum Hugonis Fscolo ttulo;
Lyceum ab Hugone Fscolo (appellatum);
de -, lycealis, e vel lycius; ad lyceum spectans.

licitacin: licittio, onis f. Uso: - pblica,


uctio pblica.

licopodio: lycopdium, ii n.

licor: (cuerpo lquido) liquor, oris m // (bebida alcohlica) liquor. Sin: alcohlicus
potus vel liquor; vlida vel validssima ptio.
Uso: - fuerte, liquor fortis; - de genciana, v-

632

limador
lida ptio gentianina; - de nueces, liquor nceus.

licorexia: lycorxia, ae f. Sin: intolerbilis


fames (-is f).

licorista: liquorrius, ii m. Sin: (el que hace


licores) liquorum confector; vlidae potionis
effector; dlcium potionum confector; (el que
vende licores) liquorum vnditor, nstitor,
propla; vlidae potionis vnditor.

licoroso: liquorosus, a, um. Sin: vlidae potionis vel potioni smilis.

licuable: liqubilis, e.

licuadora: liquatrium, ii n. Sin: liquefactrium.

licuefaccin: liquefctio, onis f. Sin: liqutio;


conflatura; confltio; fsio. Uso: - de la
nieve, de la cera, nivis, cerae tabes; - de un
metal, alicius metalli fsio, fusura, conflatura.

lder ductor, oris m. Sin: dux, ducis m; caput,


ptis n; partis auctor; factionis princeps; prtium dominator vel princeps; qui factioni
praeest. Uso: - de los comunistas, communistarum ductor vel caput; - de la democracia
cristiana, democrtiae christianae ductor; de los republicanos, eorum caput, quibus a re
pblica nomen // (el que va a la cabeza de
una competencia deportiva) temporrius certminis victor; principatum temporrie (vel
temporliter) btinens.

liderazgo: domintio, onis f. Sin: dominatus,


us m; principatus, us m; factionis rctio vel
guberntio.
lientera o lientera: lientria, ae f. Sin: lvitas intestinorum.

lientrico: (perteneciente o relativo a la lientera) ad lientriam prtinens // (que la padece) lientricus, a, um.

lienzo: (tela) lnteum, i n. Uso: de -, lnteus //


(pared de un edificio, o trozo de muralla de
una fortificacin) murus, i m.

liga: (banda de tejido elstico, para asegurar


las medias o los calcetines) perscelis, dis f;
perisclium, ii n // (aleacin, mezcla) mixtura, ae f. Sin: commixtura; temperatura //
(confederacin que hacen entre s los prncipes o Estados) foedus, dris n. Sin: foedertio; confoedertio; consocitio // (agrupacin
o concierto de individuos o colectividades)
sodalcium, ii n. Sin: conspirtio; heteria.
ligacin, ligada o ligadura: religtio vel ligtio, onis f. Sin: ligatura; vnctio.
lignita o lignito: lignites, ae f.

lija: (pez marino) squalus, i m.

lila: (arbusto) syringa, ae f. Sin: syringa vulgaris.

Liliput: regnum pumilionum. Sin: fabulosa


liliputianorum cvitas.

liliputiense: pumlio, onis m. Sin: crpore


brevis // fig, adj brevssimus, a, um. Sin: minutssimus.

lima: (instrumento para desgastar y pulir)


lima, ae f. Uso: fabricante de limas, limrius,
ii m; limarum rtifex // (fig, correccin, enmienda) censura, ae f. Sin: corrctio; emendtio; expoltio.

limado: limatus, a, um. Sin: politus. Uso: no -,


impolitus; rudis.

limador: limator, oris m. Sin: qui limat.

633

limadura
limadura: (accin y efecto de limar) limtio,
onis f // (partecillas muy menudas que con la
lima se arrancan de alguna pieza de metal o
de materia semejante) limatura, ae f.

limar: (pulir, desbastar con la lima) limare.


Sin: lim polire liquid // (pulir una obra) limare. Sin: expolire, perpolire; lim prsequi.
limbo: limbus, i m.

limitacin: - de velocidad (seal de trnsito),


moderare (vel mnue, vel demnue, vel immnue) celeritatem.
limitativo: restrictivus, a, um. Sin: coarctans;
coangustans; in angustum deducens vel rdigens.

lmite: limes, mtis m. Sin: trminus; finis;


fines, ium fpl. Uso: - transversal, limes transversus; fijar un -, finem impnere vel statere
// fig, sin -, sine fine; dempto fine; absque limtibus; lmites de la naturaleza, naturae
fines; dentro de los - de su jurisdiccin, intra
lmites suae iurisdictionis; alcanzar los - de
edad, praescriptos aetatis lmites attngere.

limtrofe: limtrophus, a, um. Sin: fintimus.

limnologa: (estudio cientfico de los lagos y


lagunas) limnolgia sive -loga; limnelgia,
ae f. Sin: de lcubus doctrina, disciplina,
scintia.

limnmetro: limnmetrum vel limnmetrum, i n.

limo: limus, i m. Sin: lutum; c(a)enum.

limn: (fruto del limonero) limo, onis m. Sin:


limnium; ctreum; limneum pomum;
malum ctreum; malum mdicum vel assrium. Uso: jugo, zumo de -, mali ctrei sucus.

limonada: limonata, ae f. Sin: citrnea; citrnea ptio; limonata ctrina; ctrea vel ctrina ptio; posca citronata. Uso: efervescente, limonata fervescens, effervescens, effervens; - gasificada, limonata arphora.
limonero: citrus, i f. Sin: malus mdica vel
assria; limonis arbor; citrus limonum.

limosna: (lo que se da gratuitamente para


socorrer una necesidad) stips, stipis f. Uso:
alargar la mano para recibir una -, manum
ad stipem porrgere; dar una -, stipem dare
vel porrgere (mendico); juntar la - en la iglesia, in templo stipem cgere vel collgere;
pedir -, mendigar, mendicare vel emendicare
stipem ab liquo; pedir una -, ab liquo stipem ptere vel rogare; liquem stipem rogare; repartir limosnas, stipem sprgere vel
largiri; vivir de -, mendicato cibo vitam sustentare; mendicando vvere; mendicantem vvere; stipe precria victitare // (en el uso
eclesistico) eleemsyna, ae f. Uso: relativo
a la -, eleemosynrius; ad eleemsynam ttinens; dar limosnas, eleemsynas fcere;
pedir -, eleemsynam ptere.
limosnear: mendicare; v. mendigar.

limosnero: (que da limosna con frecuencia)


largus vel liberalis erga puperes // (pordiosero, mendigo) mendcus, i m. Sin: mendcans // (encargado de recoger y repartir
limosnas) eleemosynrius, ii m. Sin: eleemosynator; a largitinibus // (el que en los
palacios de reyes, prelados, etc., reparte las
limosnas) magister largitionum. Sin: a largitinibus. Uso: - del rey, eleemosynrius rgius vel regis; magister largitionum (vel a
largitinibus) regis; - del papa, eleemosynrius pontifcius vel Summi Pontficis; magister largitionum (vel a largitinibus) Romani
Pontficis.

634

lnea
Uso: ser linchado, mpetu ppuli (vel turbae)
interire, intrfici; ab indignanti turba (vel ppulo) interire vel intrfici.

limpiabotas, v. lustrabotas.

limpiachimeneas: (re)purgator camini.


limpiadientes: dentisclpium, ii n.

limpiamanos: manutrgium, ii n.

limpiaparabrisas: vitritrgium, ii n. Sin: vitritersrium; crystallorum mundatrium; penicillus rotans.

limpiapipas: fumaroli (vel fumisgii) mundatrium. Uso: apretador del -, prelum, i n;


rascador del -, rdula, ae f; vaciador del -,
expulsor, oris m.
limpiar: nitidare.

limpidez: nitor, oris m. Sin: perspicitas.


Uso: - de estilo, de lenguaje, orationis nitor
vel perspicitas.
lmpido: lmpidus, a, um. Sin: ntidus; dilcidus; perspcuus; purus; lquidus. Uso: estilo -,
lmpidum dicendi genus.

limpieza: (accin) expoltio, onis f. Sin: purgtio. Uso: - tnica, purgtio thnica //
(efecto, cualidad) mundtia, ae f vel mundties, i f. Uso: - urbana, cvica mundtia.
limusina: limusina, ae f.

linchamiento: praesens supplcium. Sin:


praesens poena; interfctio lynchiana; mpetus (-us m) ppuli.

linchar: praesenti supplcio vel praesenti


poen affcere, necare, flctere. Sin:
lynchiano more (vel ritu lynchiano) necare,
trucidare, interfcere; tumulturie (vel tumultuose) supplcio affcere liquem; tumulturie poenam cpere de liquo; tumulturie
supplcium de liquo (vel ex liquo) smere.

lnea: lnea, ae f. Uso: - equinoccial, aequinoctialis lnea; - espiral, lnea spiralis vel tortuosa; - genealgica, gentilcia lnea; gtica, lnea gthica; - isobrica, v. isobara;
- peatonales, lneae trnsitus pditum; trnsitus zebrinus; - recta, lnea recta; - transversal, lnea transversa // - de confn, confnium,
ii n; en - ascendiente, ex superiore lnea; en
- colateral, ex transversa lnea; en - descendiente, ex inferiore lnea; en - perpendicular,
ad lneam; en - recta, rect; in directum; ex
directa lnea; trazar una -, lneam dcere //
Dep, - de partida, itneris intium; (en el
campo de ftbol) - central, lnea mdia vel
centralis; - laterales, lneae laterales; (en el
tenis) - lateral para dobles, lnea lateralis ludi
dplicis; - lateral para singles, lnea lateralis
certminis singularis; - media, lnea mediana;
- del centro, lnea servtii; lnea primi misss;
lnea missionis // (formacin de jugadores en
el ftbol) la - defensiva, manpulus trium defensorum; la - media (volantes), cies mdia;
cursorum cies; - de ataque, v. delantera //
(rengln) linola, ae f. Uso: ya en sus primeras -, a primis ipsis linolis; v. rengln // (va
area) arilnea, ae f. Sin: trames arius; arium iter; iter aronuticum; arinvium sive
aronvium iter; velivolorum iter // (va frrea) tramen ferrivirium. Sin: limes (-mtis
m) ferratus; ferriviria lnea; viae ferratae
lnea vel decursus (-us m) // (va martima)
martimum iter // (- elctrica) funculus elctricus. Sin: electriductus (-us m); filum electrficum vel elctricum // (- telefnica) lnea
telephnica. Sin: filum telephnicum; ductus
(-us m) vel traductus telephnicus; arium
filum telephnicum; telephnica conexio //
fig rtio, onis f. Sin: lineamentum. Uso: - poltica, rtio rei pblicae gerendae; - de conducta, forma vivendi; vitae institutum;
vivendi vel agendi rtio; trazar las - maestras

635

lineal
del mundo actual, lineamenta adumbrare
praecpua mundi, qui nunc est // - divisoria
(en autopistas), crepdo (-dnis f) dissepiens;
- divisoria de aguas, v. vertiente.

lineal: linealis vel linearis, e. Sin: linerius, a,


um; ex lneis constans. Uso: dibujo -, pictura
linearis.
linesman, v. juez (- de lnea).

linftico: lymphticus, a, um; v. anmico, escrofuloso // (fig, ablico, flemtico) v. estas


voces.

linfatismo: lymphatismus, i m. Sin: dithesis


(-is f) lymphtica; v. anemia, escrofulismo.

linfoma: lymphoma, tis n.

lingote: (trozo o barra de metal en bruto)


tlea, ae f. Sin: lngula; later, ris m. Uso: de cobre, aes (aeris n) grave vel regulare; - de
hierro, ferri lngula; tlea frrea; - de plata,
later argnteus; argentum grave, infectum,
non signatum; - de oro, palacra, palacrana,
palacurna; later auri vel ureus; tlea urea;
rude auri pondus (-dris n).
lingista: glottlogus, i m. Sin: linguarum
studiosus vel peritus; vir linguis doctus; glottolgiae cultor.

lingstica: lingustica, ae f. Sin: linguae vel


linguarum scintia, doctrina, pertia; glottolgica disciplina.
lingstico: lingusticus, a, um. Sin: glottolgicus; ad lingusticam spectans; (gen) linguae vel linguarum. Uso: desde el punto de
vista -, quod ad linguam prtinet.

link (Inform), conexin, enlace: sust coninctio, onis f. Sin: vnculum, i n; ligamen, mnis
n // tr consolidare.

linker (Inform): consolidatrum, i n. Sin: consolidatrium.

linking (Inform): consolidtio, onis f. Uso:


dynamic -, consolidtio dynmica; static -,
consolidtio sttica.

lino: linum, i n. Uso: - fino, crbasus, i f sive


crbasa, orum npl; de -, lnteus; tela de -, lnteum; el que teje lienzos, telas (de lino), linterius, ii m.
linleo: linleum, i n. Sin: linleum stratum.
linn: lnteum subtile.

linotipia: (mquina que compone y funde


mecnicamente los caracteres tipogrficos
por lneas) lineotpicum prelum vel praelum
// (arte de componer con dicha mquina) ars
lineotpica. Sin: imprimendi modus lineotpicus; lineotpica compostio; linearis litterarum compostio.
linotpico: lineotpicus, a, um. Uso: impresin -, lineotpica imprssio; lineribus litterarum formis (vel typis) imprssio.

linotipista: lineotypista, ae m; lineotypstria,


ae f. Sin: lineotpici preli pifex (-fcis mf);
linearis litterarum compositionis peritus vel
perita.

linotipo: (mquina) lineotpicum prelum //


(plancha o forma tipogrfica obtenida con la
linotipia) linearis litterarum forma.

linterna: lanterna vel laterna, ae f. Sin: lanterna gestbilis; elctricum lampdium gestbile. Uso: - mgica, laterna mgica.

linternita: lucrnula, ae f. Sin: parvum


lumen.

liofilizacin: lyophiliztio, onis f.

636

lista
lipasa: lipasis, -is f.

lipemana: lypemnia sive -mana, ae f. Sin:


atra bilis vel atrablis, is f.
lipemanaco: lypemni (vel atrabli) laborans vel affectus.
lipemia: lipemia sive -paema; liphemia
sive -phaema.

lrica: lrica, ae f vel lrica, orum npl. Sin:


lyricorum crmina.
lrico: lricus, a, um. Sin: mlicus.

lirio: llium, ii n. Uso: - de los valles, v. muguete.

lipoma: lipoma, tis n. Sin: adipoma.

lirismo: lyrismus, i m. Sin: nimi affctio;


spritus (-us m) vel mpetus (-us m) divinus;
instinctus (-us m) afflatusque lricus; aestus
(-us m) vel fervor lricus ingnii.

liquen: lichen, nis m; lichna, ae f.

list (Inform), lista: (estructura de datos) catena, ae f.

lipotimia: lipothmia sive -thyma, ae f. Sin:


nimae defctio.
liquidacin: mrcium divendtio. Sin: divendtio totalis; vendtio ex necessitate. Uso: de saldos o por fin de temporada, vendtio
rerum reliquarum.

liquidar: (hacer lquido algo slido o gaseoso) liquare. Sin: liquefcere // (saldar, pagar
enteramente) - las deudas, nmina slvere,
disslvere, perslvere, expedire // (vender
mercancas en liquidacin) merces divndere
// (poner trmino a algo) - un negocio, negtium expedire.

lquido: adj lquidus, a, um // sust liquor, oris


m. Uso: - orgnico, liquor orgnicus.

lira: (moneda italiana) lira, ae f. Sin: libella;


lira vel libella itlica; itlicus denrius // (instrumento msico) lyra, ae f. Sin: fides, ium
fpl. Uso: aprender a tocar la -, fdibus dscere; ensear a uno a tocar la -, liquem docere fdibus; saber tocar la -, fdibus scire;
tocar la -, lyr (vel fdibus) cnere // (genio
potico, estro) spritus poticus. Sin: ingnii
vena // (constelacin septentrional) Lyra, ae
f. Sin: fidcula.

lisrgico: lysrgicus, a, um.

lista: (catlogo) index, dcis m. Sin: album;


descrptio; nmerus vel nmeri mpl; tbula
vel tbulae; rtio. Uso: - civil, fiscus; - electoral, tbulae, arum fpl; fig, - negra, (secretus) invisorum (vel odiosorum, vel
vitandorum) libellus; - de contribuyentes,
censuales libri; - de empleados, publicorum
ministrorum index; - de gastos, rtio, onis f ;
- de libros, librorum index; - de vinos, vinorum charta; - de los esclavos, descrptio servorum; - de los filsofos, philosophorum
index; - de los jueces, album idicum; - de
los presos, rtio crceris; - de los senadores,
album senatrium; - de los soldados, mlitum
nmerus vel nmeri; - de una comida, v.
men // (recuento en alta voz que se hace de
las personas que deben estar en un lugar) catlogus, i m. Uso: pasar -, nmina pronuntiare; catlogum recitare // borrar a uno de la
-, erdere vel erpere liquem albo; estar en
la -, in albo vel in nmeris esse; poner a uno
en la -, alicius nomen in ndicem (vel in tbulas, vel in nmeros) referre; nomen alicius in albo ascrbere; alicius nomen albo
ascrbere; mttere liquem in album; liquem
referre in album // (tira, de papel) (chartae)
scdula, ae f. Sin: (chartae) resegma, tis n;

637

listn
(tira, de gnero) fascola vel fscia, ae f //
(raya de color en una tela o tejido) virga, ae
f.
listn: index, dcis m. Sin: ordo scriptus.

listing, v. program.

listo: (hbil, maoso, sagaz) hbilis, e; peritus, a, um; (diligente) dligens, entis; (pronto,
expedito, dispuesto) expeditus.

listn: (tabla angosta y larga) assrculum, i


n; assrculus, i m.

lisura: lvitas, atis f. Sin: levor, ris m.


litntrax: lithanthrax, cis m.

litargrico: lithargricus, a, um. Sin: ad


lithargrium ttinens.
litargirio: lithargrium, ii n.

literal: litteralis, e. Sin: ad verbum; ad verbum factus vel expressus.

literalmente: ad verbum. Sin: ad ltteram.


Uso: traducir -, ad verbum exprmere; transcribir -, ad ltteram transcrbere.

literario: litterrius, a, um. Sin: litterarum vel


disciplinarum (gen). Uso: cultura -, ltterae,
arum fpl; documento -, documentum litterrium; estudios -, stdia litterarum; ltterae,
arum fpl.
literato: adj litteratus, a, um. Sin: doctus //
sust litteratus vir vel homo. Sin: vir ltteris
dditus; vir litterarum studiosus; vir ltteris
doctus vel eruditus.

literatura: (conocimiento de las obras y las


reglas literarias) litteratura, ae f. Sin: ltterae,
arum fpl. Uso: - hermtica, litteratura herm-

tica; historia de la -, litterarum histria; perodos de la -, litterarum aetates; tratar de - en


forma histrica, de ltteris, explicatis ordnibus tmporum, gere // (conjunto de la produccin literaria) litteratura, ae f. Sin:
ltterae, arum fpl; litterarum monumenta.
Uso: - cristiana, christianae ltterae; - cristiana antigua, christianae antiquitatis ltterae;
- griega cristiana, christiana grecitas; - infantil, scriptiones peris destinatae; pera
puerorum ndoli accommodata; - latina, Romanorum ltterae; latinae ltterae; - latina
cristiana, christiana latnitas; christianae latinitatis ltterae; christianorum ltterae latinae;
- moderna, litteratura moderna; - popular, litteratura popularis; - de ficcin cientfica, litteratura fictionis scientficae; - de pacotilla,
litteratura srdida; libri srdidi.
litiasis: lithasis, is f. Sin: calculosis; calculorum morbus; ex clculis labor; vesicae calculorum morbus.
litio: lthium, ii n. Sin: lthium elementum.

litoclasa: lithoclsis, -is f. Sin: rpium frctio.


litocromatografa, v. litocroma.

litocroma: lithochrmia sive -chroma, ae f.


Sin: chromolithogrphia sive -grapha.

litocrmico: lithochrmicus, a, um. Sin: ad


lithochrmiam spectans.

litocromista: lithochromista, ae m.

litfono: lithphonum sive -phnum, i n.

litofotografa: lithophotogrphia sive -grapha, ae f; v. fotolitografa.

litofotografiar, v. fotolitografiar.

638

liturgia
litofotogrficamente, v. fotolitogrficamente.
litofotogrfico, v. fotolitogrfico.

litogenesia: lithogentica, ae f. Sin: lithogentica disciplina, scintia, rtio; de lpidum


orgine doctrina.
litognesis: lithognesis, -is f.

litografa: (arte de dibujar o grabar en piedra una imagen, escrito, etc., para reproducirlo despus) lithogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: lithogrphica ars // (cada una de las reproducciones obtenidas por el procedimiento
litogrfico) lithogrphica imago. Sin: imago
lithogrphice impressa // (oficina en que se
ejerce el arte litogrfico) lithogrphica officina.

litografiar: lithogrphice imprmere vel pngere.


litogrficamente: lithogrphice.

litogrfico: lithogrphicus, a, um. Sin: ad


lithogrphiam (vel ad lithogrphicam artem)
prtinens.
litgrafo: lithgraphus, i m. Sin: lithogrphiae peritus vel cultor.

litologa: litholgia sive -loga, ae f. Sin: de


lapdibus doctrina, disciplina, scintia.

litolgico: litholgicus, a, um. Sin: ad litholgiam (vel ad doctrinam de lapdibus) ttinens.

litlogo: lithlogus, i m. Sin: litholgiae cultor (el que profesa la litologa), peritus (el
que tiene en ella especiales conocimientos).
litoral: (costa de un mar) martima rgio.

Sin: ora martima.

litoscopio: lithoscpium, ii n.

litosfera: lithosphaera, ae f. Sin: slidum


terrae involcrum.
litote: ltotes sive littes, is f.

litotoma: lithotmia sive -toma, ae f.


litotmico: lithotmicus, a, um.

litotomista: lithotmiae peritus.


litotricia, v. litotripsia.

litotripsia: lithotrpsia sive -tripsa, ae f. Sin:


calculorum tritura, commintio, concsio; vesicae calculorum tritura.
litotrptico: lithotrpticus, a, um.
litotrtico, v. litotrptico.

litotritor: lithotriptrium, ii n. Sin: instrumentum clculis conterendis, comminuendis,


concidendis; instrumentum vesicae clculis
conterendis.

litro: litrum, i n; litra, ae f. Uso: medio -, semiltra sive semiltrum.

Lituania: Litunia, ae f.

lituano: adj lituanus, a, um // sust Lituanus,


i m.

liturgia: (conjunto de ritos y oraciones; ritual aprobado por la Iglesia) litrgia sive turga, ae f. Sin: sacra vel divina litrgia; sacri
vel pblici ritus; sacrae vel pblicae caerimniae. Uso: celebrar la - de las Horas, Litrgiam Horarum celebrare // (estudio terico o
histrico de los ritos) de sacris rtibus rtio

639

litrgico
vel disciplina ; de sacris caerimniis doctrina.

litrgico: litrgicus, a, um. Sin: ritualis, e; ad


ritus sacros spectans. Uso: accin -, ctio litrgica; asamblea -, coetus (-us m) litrgicus;
celebracin -, celebrtio litrgica; renovacin -, renovtio litrgica.
liturgista: liturgista, ae m. Sin: litrgiae studiosus; peritus rei litrgicae; disciplinae litrgicae professor, magister.
living-room, v. sala ( - de estar).
llama: (animal) anchnia lama.

llamada: advoctio, onis f. Sin: appelltio //


(toque para que la tropa entre en formacin)
(e)voctio, onis f. Sin: convoctio; appelltio
// - telefnica, telephonema, tis n (dat y abl
pl -is). Sin: telephnica advoctio, evoctio,
appelltio, compelltio; - de larga distancia o
interurbana, telelquium.

llamador: (persona que llama) appellator,


oris m. Sin: convocator // (aldaba) pulsbulum, i n. Sin: mallolus; pistillus. Uso: - pequeo, parvus mallolus // (botn del timbre
elctrico) pressorolum, i n. Sin: mallolus;
glbulus; tintinnbuli glbulus vel pulsbulum; mallolus elctrica vi actus. Uso: apretar el -, parvum mallolum comprmere vel
dgito prmere; apriete el -, glbulum mprimas, premas, mprime, preme.

llamamiento: arcesstio, onis f. Sin: arcesstus (solo abl -u). Uso: por tu -, tuo arcessitu.

llamar: vocare. Sin: appellare. Uso: cmo


te llamas?, quod est tibi nomen?; quis (m) vel
quae (f) vocaris?; el que llama, advocator.

llana: (paleta con que extienden el yeso los


albailes) trulla, ae f.

llanta: (cerco de la rueda) canthus, i m. Sin:


crculus; orbis (-is m); rotae orbis. Uso: para la nieve, canthus hiemalis; - de hierro,
crculus frreus.

llanto: deshacerse en -, in lcrimas effundi;


lcrimas profndere; fatscere vel fatisci in
lcrimas.

llanura: planties, i f. Uso: - baja, iacntia


loca npl; demissa loca.
llapa, v. yapa.

llave: clavis, is f. Uso: - falsa, clavis lacnia,


adltera, adulterina; - inglesa, clavis nglica;
- de encendido, clavis ignitioni incitandae; de seguridad, clavis securitatis; - de un grifo,
epistmium; el que fabrica llaves, clavicrius, ii m // estar bajo -, esse sub clavi; guardar bajo -, sub clauso habere; ofrecer las - de
la ciudad, claves urbis (in argumentum delati
imprii) deferre // (- musical) index, dcis m
// (corchete) uncus, i m. Sin: parnthesis uncinata. Uso: colocar, encerrar algo entre llaves, liquid parenthsibus uncinatis
intercldere //(en ciertas clases de lucha,
presa en el cuerpo o miembro del adversario)
prehnsio, onis f // Electr, spina (-ae f) contacts.
llavecita: clavcula, ae f.

llavero: (persona) claviculrius, ii m // (utensilio) claviculrium, ii n. Sin: clvium retinculum.


llegar: - en avin, en tren, en nave, aeroplno, trmine, nave dvehi; - el primero (en
una competencia), metam primum apptere.

llenarse: (hartarse de comer o beber) v. hartarse.

llevar: ferre. Sin: afferre; deferre; inferre; ad-

640

locomotora
dcere; grere; portare, vhere. Uso: - un
asunto ante alguien, rem ad liquem deferre;
- la guerra, bellum inferre con dat o in y ac;
- a mal, aegre ferre; el que lleva, adductor,
oris m; el que lleva de un lugar a otro, circumductor, oris m; - sobre los hombros,
(h)meris sustinere; - un vestido, indutum
esse veste.
llorado: no -, indeploratus, a, um. Sin: indefletus.

llorar: flere, deflere. Sin: lacrimare, illacrimare, illacrimari. Uso: - a lgrima viva, vim
lacrimarum profndere; effundi in lcrimas.

llover: plere. Uso: llueve a cntaros, a


mares, urceatim pluit; torrentis modo imber
effnditur; deja de -, imber dsinit vel remittit; empieza a -, plere ncipit; est por -,
imber mminet.
Lloyd: socetas martima, quae vocatur
Lloyd . Sin: socetas martima Lloyd (appellata).

lluvia: plvia, ae f. Sin: imber, bris m. Uso: abundante, plvia copiosa; magnus imber; cida, plvia cida; - deshecha, torrencial,
imber mximus vel effusus; - de balas, imber
plmbeus; imber glndium; imber plumborum vel plumbearum; plmbea grando (-dnis
f); - de lgrimas, imber vel vis lacrimarum.

lluvioso: pluviosus, a, um. Sin: pluvialis, e;


plvius.

load (Inform): (pasar datos de un disco a la


memoria) lgere // (mover datos de la memoria a un registro) movere.

lobby: (grupo de personas influyentes, organizado para presionar en favor de determinados intereses) crculus fautorum //
(vestbulo de un hotel o de otros estableci-

mientos como cines, teatros, restaurantes,


etc.) v. vestbulo.
lobo: lupus, i m. Uso: - rtico, lupus rcticus.
locacin, v. arrendamiento, 1 acepcin.

local: adj localis, e // sust oecus, i m. Sin:


diaeta, ae f; sedes, is f; conclve, is n; locus,
i m. Uso: - nocturno, devertculum nocturnum; - pblicos, oeci pblici.
localidad: sedes, is f. Uso: - numerada, sedes
nmero notata.

localismo: (excesiva preocupacin de uno


por el lugar en que ha nacido; aficin al carcter local) oppidana iacttio.
localizacin: loci defintio, inquistio, coarttio sive coarcttio.

localizar: (fijar, encerrar en lmites determinados) loci situm definire vel circumscrbere
// (averiguar el lugar) loci situm inqurere //
(determinar o sealar el emplazamiento que
debe tener algo) locum coartare.
locativo: adj locativus, a, um // caso -, locativus, i m.

locin: ltio, onis f. Sin: lavtio; lotura. Uso:


- para despus del afeitado, linimentum confectae rasurae.
locomocin: locomtio, onis f. Sin: vctio;
vectura; facultas se movendi. Uso: medios de
-, vehcula, orum npl; vecturae, arum fpl.

locomotor: motrius, a, um. Sin: ad movendum aptus.

locomotora: tractrium, ii n. Sin: currus vectrius vel tractrius; mchina vectria vel
tractria; currus ferrivirius tractrius. Uso:

641

locomvil
- Diesel, mchina vectria diseliana; - elctrica, vectria vel tractria mchina elctrica;
- de maniobras, vectria mchina selectria;
- de vapor, movida por vapor, vaportraha, ae
f; vectria mchina vaporria.

locomvil: adj mbilis, e. Sin: qui, quae,


quod moveri potest // sust mchina mbilis.
Sin: machinamentum mbile.

locucin: loctio, onis f. Uso: - divina, loctio divina; - elptica, loctio ellptica; - metonmica, loctio metonmica.

locura: vesnia, ae f. Uso: - vacuna, vesnia


vaccna vel bovna.

locutor: annuntiator vel nuntiator, oris m.


Sin: nntius; locutor; praeco (-onis m); relator. Uso: - principal, locutor principalis; - de
radio, locutor vel relator radiophnicus; radiophnicus praeco; nntius vel nuntiator radiophnicus; - de televisin, nntius (vel
locutor, vel relator) televisficus vel televisualis; televisficae mchinae nntius.
locutora: annuntiatrix vel nuntiatrix, icis f.
Sin: nntia; locutrix. Uso: - de radio, de televisin, nntia radiophnica, televisfica.

locutorio: locutrium vel allocutrium, ii n.


Uso: - telefnico, v. cabina.
lodo: lutum, i n. Sin: aqua lutulenta.

P2.

lgica: lgica, ae f; lgice, es f; lgicum, i n;


lgica, orum npl. Sin: disciplina lgica. Uso:
- matemtica, simblica, lgica mathemtica,
symblica; - moderna, nova lgica; lgica recens.
lgicamente: (segn las reglas de la lgica)
lgice. Sin: ratione; recta ratione; recte, dialctice; subtliter (con rigor lgico); contexte
(con ilacin).

lgico: lgicus, a, um. Sin: ad lgicam disciplinam prtinens. Uso: es - que ..., cnsequens est (con inf o ut y subj); inde squitur
vel consquitur ut etc.

login, log-in (Inform), entrar en una red o


cadena: tr inire.

logstica: (ciencia del clculo y de los nmeros) logstica rtio, ars, disciplina // (arte de
situar las tropas en el terreno, alojarlas, alimentarlas, etc. y atender a su transporte)
rtio apparandi instruendique exrcits //
(ciencia del estado mayor) v. estrategia //
(lgica matemtica o simblica) v. lgica.
logstico: logsticus, a, um.

logoclona: logoclona, ae f. Sin: sermonis


confsio.

loggrafo: loggraphus, i m.

logartmico: logarthmicus, a, um.

logaritmo: logarithmus vel logarithmos, i m.

logia: (local donde se celebran asambleas


de francmasones) francomurariorum sedes
vel lbium // (conjunto de individuos
francmasones) fratrnitas (vel socetas, vel
lbia) francomurria vel massnica. Uso: la masnica P2, socetas francomurria

logogrifo: logogrphus, i m.

logomaquia: logomchia sive -macha, ae f.


Sin: verbosa pugna; concerttio verborum.

logorrea: logorrhea, ae f. Sin: profluntia loquendi.


logout, log-out (Inform), salir de una red o

642

lubricar
cadena: tr exire.

lombriz: lumbrcus, i m. Sin: vermculus;


vermis, is f. Uso: - intestinal, vermis intestinalis.

lona: (tela fuerte de algodn) tela xlina //


(tela fuerte de camo) v. caamazo.

longaniza: lucnica, ae f; lucnicum, i n. Sin:


btulus, i m.

longitud: longitudo, dnis f. Uso: Radio,


grado de -, gradus (-us m) longitdinis; - de
onda, undulationis amplitudo.
loop (Inform), estructura de programa: mbitus, us m.
lord: nbilis vir. Uso: nbilis Britnniae (vel
Angliae) vir.
lordosis: lordosis, is f.

loro: psttacus, i m. Uso: como -, psittacorum


more; repetir algo como un -, liquid recnere.

losa: (piedra plana que sirve para varios


usos) lapis, dis m. Sin: saxum; lmina lapdea. Uso: - sepulcral, sepulcralis lapis; - de
mrmol, marmrea lmina // (- para pavimento o mampostera) saxum quadratum.
Sin: quadratus lapis. Uso: - grande, ingens
saxum quadratum // (sepulcro) sepulcrum, i
n. Sin: monumentum (sepulcri).

lotear: fundum dispertire. Sin: predium in


portinculas divdere.

loteo: fundi parttio. Sin: divsio fundi in


portinculas.

lotera: (especie de rifa) sorttio, onis f. Sin:


srtium lea; schedarum vel schedularum

sorttio; sorttio chartria; aleatria schedarum sorttio. Uso: - pblica, nacional, pblica lea; ludus fisci aleatrii; billetes de la
-, sortes, ium fpl; schedae vel schdulae aleatriae; extraccin de la -, sorttio, onis f;
ganar en la -, caerle o tocarle a uno la -, srtium le quaestum fcere; ex srtium lea
lucrum fcere; hacer una -, aleatriam schedularum sortitionem habere; srtium leam
habere; hacer una - de beneficencia, aleatriam schedularum sortitionem habere beneficntiae caus; leam srtium habere (vel
dere) beneficntiae caus; jugar a la -, le
ldere; srtium le ldere; srtium leam
temptare; no ganar en la -, nummos in srtium lea prdere; ser afortunado en la -,
prsper srtium le uti; srtibus felcibus
vel prsperis uti; tuve suerte en el juego de la
-, srtium le ludens, prsper (vel secund)
fortun fritus (vel fructus) sum; no tuve
suerte, advers fortun fritus sum // (juego
casero semejante a la -) - casera, - de familia,
numerorum lea; aleatrius ludus domsticus. Uso: cartn numerado de la - de familia,
scheda vel schdula aleatria // (lugar en que
se despachan los billetes de -) fiscus aleatrius.
lotero: fisci aleatrii exactor.

loza: (conjunto de objetos de -) v. vajilla.

lozanear (las plantas, los prados): pubscere.


lubricacin: lubrictio, onis f.

lubricante: adj lubrficus, a, um // sust axngia, ae f. Sin: leum axungiale, lubrficum,


lbricans; unguentum lubricativum. Uso: depsito del - (en un motor), cupa, ae f.

lubricar: lubrificare. Sin: axngi (leo lubrfico) oblnere.

643

lubrificacin
lubrificacin, v. lubricacin

el segundo - a Noruega, secundatus Norvgiae datus est // (trozo, pasaje) locus, i m.


Uso: - paralelos, loci smiles.

lubrificante, v. lubricante

lubrificar, v. lubricar.

lucha: lucttio, onis f. Sin: lucta; luctamen


(-mnis n). Uso: - grecorromana, lucta
graeca-romana; - libre, lucttio lbera; lucttio null norm; lucttio sine normis; lucttio
exlex (-lgis); - poltica, contntio civilis; de clases, contntio rdinum; rdinum dimictio; clssium pugna; inter classes lucttio;
clssium oppsita discepttio; contntio
clssium socilium.
luchador: luctator, oris m. Sin: decertator.

lugarteniente: legatus, i m. Sin: vicrius.


luis: ludovicus ureus.

luisa, v. vincapervinca.

lujo: luxus, us m. Sin: luxria; fastus; lauttia; magnificntia. Uso: con gran -, magn
luxri.
lujoso: luxuriosus, a, um. Sin: lautus; sumptuosus; magnficus.
lula, v. calamar.

luchana: barba reducta.

lucidez: lucditas, atis f. Uso: conservar la


plena -, lcidam sibi plene servare mentem.

lucirnaga: cicindela, ae f . Sin: noctluca;


lmpyris, dis f. Uso: - pequea, lampyridincula.
lucro: lucrum, i n. Uso: - cesante, lucrum
cessans.

ludibrio: ludbrium, ii n; v. mofa.

ludin: ludio (-onis m) cartesianus.

Lufthansa: Socetas Ansetica. Sin: socetas


aronutica germnica; Aronutica Socetas
Lufthansa appellata.

lugar: locus, i m ( en pl loca, orum n). Uso:


- libres, desocupados, loca vcua; - memorial, locus memorialis; el segundo -, secundatus, us m; en este -, hoc loco, hic; en ese -,
eo loco, illic; en primer -, primo loco; - de
prostitucin, v. prostbulo; vuelve a tu -!,
redi, quaeso, ad locum tuum!; fue asignado

lumbrera: (cuerpo luminoso) luminare, is n


// (fig, persona insigne) lumen, mnis n. Uso:
- de elocuencia, lumen eloquntiae; dicendi
lumen; - de sabidura, de virtud, sapintiae,
virtutis lumen; las - del arte, lmina artis.
luminar, v. lumbrera.

luminosidad: luminsitas, atis f. Sin: clritas; lucditas; luculntia.

luminoso: luminosus, a, um. Sin: lucens


(-entis); lcidus; luculentus; clarus.

luna: luna, ae f. Uso: - creciente, luna crescens vel adulescens (-entis); - llena, luna
plena vel rotunda; media -, luna dimdia sive
dimidiata; semilna vel luna semiplena; menguante, luna decrescens, senescens,
minor; - nueva, luna nova vel prima // media
- (en el sentido fig de islamismo, imperio
turco), falcata luna. Sin: dimdia luna. Uso: el
emblema de la media -, falcatae lunae vexillum // fig, - de miel, melltum nuptiarum
tempus; primae conigii suavitates.

644

luz
lunacin: luntio, onis f. Sin: circitus lunaris; lunae gyrus (-i m). Uso: - astronmicas
de 1968, lunationes astronmicae anni (vel
anno) 1968.

lunar: lunaris, e. Sin: lunae (gen). Uso: paisaje -, lunaris locorum prospectus (-us m) ;
superficie -, fcies lunaris; el variar de la luz
-, lunae lminum varetas.

lunario: (perteneciente o relativo a las lunaciones) ad lunationes ttinens // (almanaque


o calendario) v. estas voces.
luntico: lunticus, a, um.

lunch: prandculum, i n. Sin: prandolum;


ientculum vel iantculum; cnula; merenda;
gusttio.
lunes: dies lunae. Sin: fria secunda. Uso:
todos los -, cada -, sngulis diebus lunae.
lunfardo, v. cal.

Lunik: Lunare Mssile.

lupa: specillum, i n. Sin: perspicillum;


perspicillum vel conspicillum amplificatrium; lens amplificatria vel amplificatrix;
megaloscpium.
lupanar, v. prostbulo.

lpulo: lupus, i m. Sin: lupus salictrius; hmulus lpulus.


lupus: lupus, i m.

lurte, v. alud.

lustrabotas: calceorum poltor, mundator,


expurgator. Uso: - elctrico, elctricum calceamenti politrium; elctricum instrumentum calceorum poliendorum.

lustrar: nitidare. Uso: - los zapatos, clceos


nitidare, expolire; cret sutri (vel melantri, vel atramento sutrio, vel liqumine sutrio) clceos lnere, circumlnere, ngere,
perngere.

luteranismo: (doctrina de Martn Lutero,


confesin luterana) lutheranismus vel lutherismus, i m. Sin: doctrina lutherana; plcita
Lutheri; religio lutherana // (comunidad de
los que viven en la confesin luterana) lutherani, orum mpl. Sin: Lutheri sseclae; lutheranismi sectatores.

luterano: adj lutheranus, a, um // sust lutheranus, i m. Sin: Lutheri ssecla; lutheranismi


sectator.
luto: (duelo exterior causado por la muerte
de una persona) luctus, us m. Uso: - pblico,
luctus pblicus; - por el hijo, luctus flii (gen
objetivo); da de -, dies luctuosus; estar de -,
in luctu esse // (vestido negro que se usa por
la muerte de uno) vestis lgubris. Uso: vestir
de -, vestem lgubrem smere; quitarse el -,
lgubrem vestem depnere; luctum depnere.
luxacin: luxtio, onis f. Sin: luxatura; diastrphia sive -tropha.

Luxemburgo: Luxemburgum, i n. Sin: Lucemburgum; Luciliburgum.

luxemburgus: adj luxemburgensis, e. Sin:


luciliburgensis, e; Luxemburgi, Lucemburgi,
Luciliburgi (gen) // sust Luxemburgensis, is
mf. Sin:Luxemburgi ncola.

luz: lux, lucis f. Sin: lumen, mnis n. Uso: elctrica, lux elctrica, lumen elctricum vel
scinum; apagar la -, lumen (elctricum) vel
lucem (elctricam) exstnguere; encender la
-, lumen (elctricum) vel lucem (elctricam)
accndere, excitare, expedire, cire; - de Ben-

645

gala, fax (facis f) bengalensis vel benglica;


ignis bengalensis vel benglicus // (de automotor) - cortas, lux candens; - largas, lux
praecandens vel plena; - (trasera) derecha, izquierda, lmpyris (-dis f) dxtera (vel dextra), sinistra // dar a - (publicar una obra) in
lucem proferre.

646

macaco: macacus, i m.

macarronea: macaronea, ae f.

macarrones: macarones, um mpl. Sin: pastilli, funculi, orum m; tubulati pastilli; pasta
tubulata vel segmentata; tbuli farincei; farina subacta et tubulata. Uso: - con jugo, tubulata pasta suco condta; - con jugo de
tomate, tubulata pasta lycoprsici liqumine
condta; - con queso, pasta tubulata cseo
conspersa; - con salsa, pasta tubulata iure
llita.

macarrnico: macarnicus vel macarrnicus, a, um. Sin: folenghianus, folengianus;


brbarus; semilatinus; culinrius. Uso: latn
-, latnitas macarnica; lingua folenghiana.

macedn, macednico o macedonio: adj


macednicus, macednius; macedoniensis, e
// sust Mcedo, nis m. Sin: Macednius, ii
m.

macedonia: (ensalada de frutas) poma conditiva npl. Sin: conditiciorum pomorum


commxtio; poma sccharo citreoque condta.
Macedonia: Macednia, ae f.

maceracin o maceramiento: macertio,


onis f. Sin: subctio.

macerar: macerare. Sin: subgere; tabefcere; emollire // fig afflgere; cruciare; enervare // macerarse, languscere; macscere;
tabscere; macerari; se macerare; excruciari;
se excruciare; castigari; corpus cruciare vel
torquere.
macero: clavator, oris m.

maceta: (tiesto) testa floralis; testa florum;


testa flribus excolendis; testum florale vel
florum; florgerum vas; vas flribus servandis.
mach: machiana mensura.

machete: (cuchillo grande que sirve para


desmontar, cortar la caa de azcar y otros
usos) culter (-tri m) silvticus. Sin: oblongus
culter silvticus vel peracutus.

machismo: virile superclium. Sin: ostentata


virlitas; virilitatis celebrtio; nmius virilitatis cultus; masculini principats defnsio.

machista: sust virilitatis propugnator vel celebrator. Sin: masculini dominats propugnator // adj virilitatem extollens. Sin:
masculinum dominatum propugnans vel clebrans; iactanter virilis; masculinae protrviae
(gen).
macillo, v. mazuelo.

macrobitico: macrobiticus, a, um.

macrocefalia: macrocephlia sive -phala, ae


f. Sin: nmium calvae incrementum.

macrocfalo: adj macrocphalus, a, um. Sin:


macrocephli affectus; nmio calvae incremento laborans vel affectus; ad macrocephliam vel ad macrocphalum spectans // sust
macrocphalus, i m. Sin: qui nmio calvae incremento laborat.
macroclima: macroclima, tis n.

macrocosmo o macrocosmos: macrocosmus, i m. Sin: megacosmus; universum;

647

macroftalmo
mundus universus.

tria (vel e Madera) nsula provniens.

madera: lignum, i n. Uso: - de construccin,


matria, ae f.

macroftalmo: macrophthalmus, a, um.

macrogameto: macrogamtes, is m.

macrogloso: macroglossa, ae f.

macromelia: macromlia sive -mela, ae f.


Sin: nmia alicius membri longitudo (excesiva longitud de un miembro); nmium alicius membri incrementum (excesivo
desarrollo de un miembro).

macromolcula: macromolcula, ae f. Sin:


plrium atomorum molcula.

macropodia: macropdia, ae f. Sin: nmium


pedum incrementum vel nmia pedum crassitudo, magnitudo (desarrollo o tamao excesivo de los pies).
macropsia: macrpsia sive -cropsa, ae f.
Sin: megalpsia sive -lopsa.
macroquilla: macrochlia, ae f.

madrs: txtile madrasianum. Sin: textura


madrasiana.

madrastra: noverca, ae f. Sin: matrigna; matrastra. Uso: de -, novercalis, e; odios de -,


noverclia dia; ojos de -, novercales culi.

madre: mater, tris f. Uso: lengua -, lingua parens; la - patria, mater ptria; maior ptria;
metrpolis; mtria, ae f; la - Tierra, Terra
Mater; parens mnium terra; terra communis
mnium nostrum parens; communis mater
mnium mortlium; - de Dios, Dei Mater;
Dei Genetrix; Dei Parens; Depara, ae;
Thetocos vel Theotcos, i f // - ma!,
papae! Sin: babae!
madreperla: matriprnula, ae f (gen matris
prnulae). Sin: unionum vel margaritarum
concha (-ae f); concha margaritfera.

madrpora: madrpora, ae f. Sin: corllium


multforum.

macroquiria: macrochria, ae f.

macroscpico: macroscpicus, a, um.

madreprico: madrepricus, a, um. Sin: ad


madrporam prtinens.

macroscopio: macroscpium, ii n.

macuba: macubanum vel macubnum tabacum.


maculatura: maculatura, ae f.

Madagascar: Madagascria, ae f. Uso: de -,


v. malgache.

Madeira o Madera: Matria, ae f. Sin: Madera, ae f. Uso: de -, Materinus, a, um // (vino


que se obtiene en la isla de -) vinum materinum sive maderanum. Sin: vinum in Matria
(vel in Madera) nsula cultum; vinum e Ma-

madreselva: matrisilva, a f. Sin: capriflium;


lonicera, ae f.

madrigal: matricale vel madrigale, is n. Sin:


carmen (-mnis n) matricale; tnerum carmen.

madrigalista: crminum matriclium cantor


(-oris m) vel cantrix (-cis f).

madriguera: cubile, is n. Sin: cavum // fig


latbulum, i n; recessus, us m.

648

magia
madrina: matrina, ae f. Uso: - de bautismo,
lustralis vel lstrica sponstrix (-cis f); lustralis (vel lstricae) generationis parens; mater a
baptsmate; a lustrali (vel a lstrica) generatione parens; - de bodas, prnuba vel paranympha, ae f.
madroo: (el arbusto) rbutus, i f // (el fruto)
rbutum, i n.

maduracin: maturtio, onis f. Sin: matritas, atis f. Uso: - personal, personalis maturtio; - psicolgica e histrica, hminum
temporumque progressiones; alcanzar su -,
ad maturitatem pervenire; maturitatem adipisci; maturscere; maturari; llevar a -, ad
maturitatem perdcere; maturare (tr).

madurez: matritas, atis f. Sin: maturtio.


Uso: - perfecta, quaedam quasi matritas et
perfctio; - de los aos, de los tiempos, aetatis, tmporum matritas.

maestra: magistra, ae f. Sin: praeceptrix


(-cis f). Uso: - de primera enseanza, ludi
magistra; elementrii ludi magistra; rudimentstria.
maestral: adj caurinus, a, um // sust magistralis, is m. Sin: Caurus vel Corus, i m; crcius
vel crcius, ii m.

maestranza: (conjunto de operarios) fabrorum (vel artficum, vel opficum, vel operariorum) collgium vel coetus (-us m);
operrii; opfices.

maestre: magister, tri m. Uso: gran - de los


masones, magnus magister massonum (vel
francomurariorum).

maestresala: architriclinus, i m. Sin: triclinrius; mensarum structor; instructor convvii.

maestra: callditas, atis f. Sin: magna pertia; sollers indstria; praeclara ars; mirum artifcium.

maestro: magister, tri m. Uso: - de primera


enseanza, ludi magister; litterator; elementrii ludi magister; rudimentista, ae m; - de
armas, - de esgrima, artis gladiatriae magister vel doctor; lanista, ae; - de baile, saltandi
magister; - de canto, - de capilla, phonascus;
magister chori canntium; cantorum coets
magister; - de ceremonias, caerimonirius vel
caeremonirius; praefectus (vel magister vel
antistes,-sttis m) caerimoniarum vel caeremoniarum; - de msica, magister msicae; de novicios, magister noviciorum vel novitiorum; - de obras, officinator, oris m; structorum vel caementariorum magister;
redemptor; conductor; - de retrica, rhetor;
- del Sacro Palacio, Magister (vel Praefectus)
Sacri Paltii Apostlici; - en artes, liberlium
rtium doctor.

mafia: mfia, ae f. Sin: sodalcium mafiosum; mproba fctio; perditorum hminum


fctio (-onis f) ; sodlitas scelestorum,
mafia vulgo appellata. Uso: - legal, mafia
legalis; il capo di tutti i capi della mafia,
caput cpitum mfiae.

mafioso: adj mafiosus, a, um. Sin: mafianus


// sust mafiosus, i m. Sin: gregalis mafianus;
factiosus vel prditus homo.
maga: maga, ae f. Sin: saga.

magia: maga, ae f. Sin: mgice (-es f); mgica, orum npl; mgica ars; disciplina mgica. Uso: - negra, ars mgica malfica; oratoria, magia oratria; - sexual, magia sexualis; - subversiva, magia subversiva vel seditiosa // fig fascintio, onis f. Sin:
incantamentum. Uso: - de la voz, allciens
vocis suvitas; - del estilo, allciens scribendi
suvitas.

649

mgico
mgico: mgicus, a, um. Sin: magus // fig
mirus; mirficus; mirbilis; mirandus; singularis; incredbilis; divinus.

magisterio: (enseanza) magistrium, ii n.


Sin: instittio; praecptio. Uso: - pontificio,
Pontficum Magistrium // (cargo de maestro) munus (-nris n) docendi. Sin: magistri
munus // (conjunto de maestros) magistri,
orum mpl.

magistral: magistralis, e. Sin: fig excellens;


exmius; praeclarus; ptimus.

magistratura: magistratus, us m. Sin: iudicatus // (conjunto de los magistrados) ordo


magistrtuum; magistrtuum collgium.
magma: magma, tis n. Sin: magma terrestre; frvida slicum massa.

Magna Charta: lex princeps. Sin: primria


lex.

magnate: magnatus, i m. Sin: magnas, atis


m; princeps, cpis m; procer, ris m; unus e
primribus civitatis. Uso: los -, primres, um;
prceres, um; optimates, -ium vel -um; magnates, um.

magnesia: magnsia, ae f. Sin: magnsium


oxydatum; xydum magnsii.

magnesiano: magnesacus, a, um. Sin:


magnsium cntinens.
magnesio: magnsium, ii n.

magnesita: magnestes, is m; magnestes, ae


m. Sin: magnsium carbnicum ; spuma
maris.
magnetic (Inform): magnticus, a, um.
magnticamente: magntice.

magntico: magnticus, a, um. Sin: magntica vi preditus vel instructus. Uso: aguja -,
pxidis nuticae acus (-us m).

magnetismo: magnetismus, i m. Sin: magntica vis vel virtus. Uso: - animal, magnetismus animalis; - terrestre, magnetismus
terrestris; dotado de -, v. magntico.

magnetita: magnettes, is f vel magnetites, ae


m. Sin: sidertes, ae m.

magnetizable: ad vim magnticam concipiendam aptus vel idneus.

magnetizacin: magnetiztio, onis f. Sin:


magnticae potntiae indctio; vrium magneticarum indctio vel incssio.
magnetizado: magnetis vim habens. Sin:
magnetis vi preditus.
magnetizador: magnetizator, oris m.

magnetizar: magnetizare. Sin: magnticam


vim inctere, ingrere, inflere; magntica vi
imbere // fig fascinare liquem; liquem ad
se allcere; liquem mira quadam vi allcere,
excitare, permovere.

magnetofn o magnetfono: magnetphonum sive -tophnum, i n; magnetophnium,


ii n. Sin: mchina echica. Uso: - estereofnico, magnetphonum stereophnicum; encender, apagar el -, magnetphonum
accndere, exstnguere; - muy sensible, magnetphonum mxime sensbile.

magnetogenia: magnetognia, ae f.

magnetgeno: magnetgenus, a, um.

magnetgrafo: magnetgraphum, i n.

magnetologa: magnetolgia sive -loga, ae f.


650

majestad
magnetolgico: magnetolgicus, a, um. Sin:
ad magnetolgiam ttinens.

lgio vel doctrina; relgio Mahometi; relgio a


Mahometo cndita.

magnetoscopio: magnetoscpium, ii n. Uso:


encender, apagar el -, magnetoscpium accndere, exstnguere.

maicena: minutssima zeae farina.

magnetmetro: magnetmetrum, i n.

magnetotecnia: magnetotchnica, ae f; magnetotchnice, es f. Sin: magnetotchnica doctrina, disciplina, scintia.

magnetotcnico: magnetotchnicus, a, um.


Sin: ad magnetotchnicam (ad magnetotchnicen, ad magnetotchnicam doctrinam)
spectans.

magnetoterapia: magnetotherapa, ae f.

magnetotropismo: magnetotropismus, i m.

magnolia: magnlia, ae f. Sin: magnlia


grandflora.

mago: (miembro de la casta sacerdotal en la


religin zorostrica) magus, i m. Sin: Persarum sacerdos // (persona versada en la magia
o que la practica) magus, i m. Sin: mgicae
artis peritus; mgica arte pollens vel potens
// fig magnficus homo. Sin: habilssimus rtifex // (astrlogo) v. esta voz.
Mahoma: Mahometus, i m. Sin: Macometus, i m; Mahometes vel Mahumetes, is m.

mahometano: adj mahometanus, a, um. Sin:


macometanus, mahumetanus; musulmanus;
Mahometi (gen); ad Mahomam prtinens //
sust mahometanus, i m. Sin: mahumetanus
vel macometanus, i m; Mahometi sectator, ssecla, cultor; Macometi doctrinae sectator.
mahometismo: mahometismus, mahometanismus, macometismus. Sin: mahometana re-

mahn: xlinum aegptium.


mail, v. e-mail.

mailing list (Inform): grex, gregis m (Interneti). Uso: mailing list owner, moderator
(-oris m) gregis.
maillot: mcula vridis.

mainframe: apparatus praegrandis.

maitines: matutinum, i n. Sin: horriae


preces matutinae.

matre : dminus, i m. Sin : magister, tri m.


Uso : - dhotel: magister deversrii.
matresse: magistra, ae f. Sin: dmina.

maz: mais vel mays indecl n. Sin : miza vel


misa, ae f; mays, maydis vel maidis f; zea, ae
f; zea (-ae f) mais (indecl); zea frumentum;
granum turcum; trticum trcicum. Uso:
- tostado, zea tosta vel fricta; rosetas, flores o
palomitas de -, zeae grana inflata, tosta, fricta
// (grano de esta planta) v. grano.

majadera, v. tontera.
majadero, v. tonto.

majestad: (grandeza, superioridad y autoridad sobre otros) maiestas, atis f. Uso: delito
de lesa -, v. delito; reo de lesa -, v. reo // (ttulo) maiestas. Uso: Su - (dicho a un rey),
Maiestas tua, vel Vestra Maiestas; Su - (dicho
de un rey), Maiestas Sua // su - el dinero, regina pecnia.

651

make-up
make-up, v. maquillaje, afeite.

mal: malum, i n. Uso: - caduco, morbus comitialis vel caducus; morbus sacer; epilpsia;
- real, malum, quod revera est; - de mar, v.
mareo; - de ojo, fscinum, i n; venefcium;
fascintio; mal de prkinson, v. parkinsonismo; - de piedra, ex clculis labor; v. litiasis; producir - de ojo, fascinare.
Malabar: Malabria, ae f.

malabar: (natural de Malabar) Malabariensis, is m // (perteneciente o relativo a Malabar) malabariensis, e. Sin: ad Malabriam
ttinens.

Malaca: Malacca, Malaca, Malacha, ae .


Uso: Estrecho de -, Malaccae Fretum (-i n) ;
Malacensis Fretus (-us m); Pennsula de -,
Malacensis (sive Malachensis) Paennsula.
malacia: avditas edendi cibos acres.

Mlaga: (ciudad de Espaa) Mlaca, ae f.


Uso: de -, malacitanus, a, um; malacensis, e.

mlaga: (vino dulce que se elabora con la


uva de la tierra de Mlaga) vinum malacitanum vel malacense.

malaguea: (aire popular propio y caracterstico de la ciudad de Mlaga) cantincula


malacitana.

malandrn: latro, onis m. Sin: grassator;


praedo; fur, is m, frcifer, fri m; homo sceleratus vel inquus.
malaquita: molochitis, dis f; molochites, is
f. Sin: malachita, ae f; malachites, is f.

malaria: malria, ae f. Sin: malus ar (ris;


ac rem vel ra); morbus paluster vel
palustris; febris palustris; palustris contgio

(-onis f); palustre contgium. Uso: contraer


la -, in palustrem morbum cdere vel delbi;
curar de la -, ex palustri morbo evdere vel
convalscere; estar enfermo de -, palustri
morbo implicari; padecer -, consumirse de -,
morir de -, palustri morbo (palustri febri vel
febre; palustri contgio vel contagione) laborare, absumi (vel cnfici), mori.

Malasia o Malaysia : Malesia vel Malisia,


ae f. Uso: Federacin de -, Cvitas Foederata
Malaesiana.
malasio: adj malaesianus, a, um // sust Malaesianus, i m.

Malawi (ant. Nyasalandia): Malvium, ii n;


Malvia, ae f.
malawiano: adj malaviensis, e // sust Malaviensis, is m.

malbaratador: adj prdigus, a, um. Sin: dssipans, antis // sust dissipator, oris m. Sin: effusor, profligator, profusor, oris m. Sin: homo
prdigus; qui dssipat.

maldiciente: adj maldicus, a, um. Sin: maledcens; ore (vel lingu) solutus, dissolutus,
effrenatus, mpudens; mordax. Uso: ser muy
-, solutssimae linguae esse // sust maldicax
vel male dicax, acis m. Sin: obtrectator; maldica lingua.

maldicin: (imprecacin) v. esta voz // fig


pestis, is f; perncies, i f (de personas o
cosas); calmitas, atis f (de cosas). Uso: -!
malum!; male sit (v. gr. tibi)!

maleabilidad: malleablitas, atis f. Sin: tractablitas, atis f.

maleable: mallebilis, e. Sin: dctilis, e;


mlleo bsequens. Uso: ser -, mlleo (vel
mlleis) bsequi // fig flexbilis, e. Sin: fl-

652

mamadera
xilis; tractbilis.

malecn: moles, is f. Sin: agger (-ris m);


muntio (-onis f); moles oppsita flctibus.

maleta: vdulus, i m. Sin: bulga; averta; scculus; scculus viatrius; cista itinerria vel
vitica. Uso: - de cuero, cista scrtea; hacer
uno la -, viticum parare; res ad iter necessrias parare (disponer lo necesario para un
viaje); srcinas (vel vasa) collgere (prepararse para irse de alguna parte, o dejar
algn cargo o empleo).
maletero: (el que hace maletas) vidulorum
(vel bulgarum, vel perarum) pifex (-fcis m)
// (el que las vende) vidulorum vnditor vel
propla // (botones) v. esta voz.
maletn: crumna, ae f. Sin: cista manualis;
cistella itinerria vel vitica.

malformacin: defrmitas, atis f. Sin: distrtio; enrmitas.

malgache: adj madagascariensis, e // sust


Madagascariensis, is m.
Mal o Mali: Mlia, ae f.

mal: adj malianus, a, um // sust Malianus, i


m.

malintencionado: malvolus, a, um. Sin:


malvolens; infensus; male animatus vel affectus.

malla: - de red, mcula, ae f // - metlica,


saeptum reticulatum. Sin: rete frreum;
frreum retculum // (prenda para baarse)
v. baador, calzoncillos.
malta: maltus, i m. Sin: hrdeum thallitum.
Uso: cerveza de -, cervsia maltosa.

Malta: Mlita, ae vel Mlite, es f. Uso: isla


de -, nsula Melitensis; Mlita nsula.
maltear: maltificare.

malts: adj melitensis, e // sust Melitensis, is


m.

maltratar: male (vel acerbe, vel spere) tractare. Sin: vexare; cruciare; male mulcare;
pssime cum liquo gere.

maltusianismo: malthusianismus, i m. Sin:


malthusiana (vel Malthsii) doctrina, princpia, praecepta.
maltusiano: adj malthusianus, a, um // sust
malthusianus, i m. Sin: malthusianismi sectator; Malthsii ssecla.
malva: malva, ae f. Uso: de color -, molchinus.

malvasa: malvasiense, is n. Sin: vinum


monembasianum vel monobasianum.
malvavisco: althaea, ae f. Sin: hibiscum, i n.
malversacin: peculatus, us m. Sin: intervrsio; pecniae pblicae intercptio.

malversador: peculator, oris m. Sin: interversor; pblicae pecniae praedator, fraudator, interceptor.

malversar: peculari. Sin: intervrtere; intercpere; peculatum fcere vel patrare; pblicam pecniam avrtere.
Malvinas (Islas): Insulae Maclovienses.

mama: mamma, ae f. Sin: mamilla, mammilla, mmmula; uber, ris n.


mamadera: sugitrium, ii n.

653

mamar
mamar: bera sgere vel ebbere; dar de -,
mammare; mammas vel bera praebere, dare,
admovere.
mambla: (montecillo redondo) acuminatus
collis // (tmulo) tmulus, i m.
mambo: salttio haitiana.

mameluco: (individuo de una milicia privilegiada de Egipto) aegyptacus miles (-ltis m)


// (hombre torpe y tonto) stipes, ptis m. Sin:
caudex, dcis m; homo stultus, stlidus, stpidus, ftuus, bardus // (calzones bombachos)
v. pantaln // (mono, traje de faena) amictus,
us m. Sin: operariorum amictus.

mamfero: adj mmmifer, ra, rum. Sin:


mammalis; mammis preditus vel instructus
// sust mammferum, i n. Sin: nimal mammale vel mammans; blua (vel bllua) mammalis vel mammans.

mamografa: mammogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: mastogrphia; radiolgica mammae
investigtio vel inspctio.

mampara, v. biombo.

mamut: mamuthum, i n. Sin: lephas (-antis


m) vel elephantus primignius.
manada: manpulus, i m.

management: administrtio, onis f. Sin: guberntio; rgimen.

mnager: (persona que planifica, controla y


dirige un determinado tipo de organizacin
econmica) moderator (-oris m) societatis
bonis gignendis // (persona que se encarga
de la direccin de los intereses econmicos
de un deportista, cantante, un conjunto musical, etc.) procurator, oris m (artficum, cantorum ...)

manceba, v. casa (- de prostitucin).


mancera, v. esteva.

mancha: mcula, ae f. Sin: commacultio;


labes, is f; sordes, is f. Uso: lleno de manchas,
maculosus, maculentus, maculatus // fig mcula, ae f. Sin: labes; ddecus, cris n; ignomnia; turpitudo; vtium. Uso: hombre sin -,
vir nteger castusque.
manchita: macella, ae f. Sin: labcula; mcula parva.
mandadero, v. ordenanza.

mandar: - interinamente, imprium nterim


tractare.

mandarn: Sinarum princeps (-cpis m). Sin:


sinensis magistratus vel purpuratus; rgius
minister sinensis.
mandarina: naranja -, mandarinum, i n. Sin:
ctreum nbile.
mandarinato: sinensis magistratus (-us m).
Sin: prncipum sinnsium potestas vel imprium.

mandarinero o mandarino: mandarinus, i f.


Sin: citrus nbilis.

mandarinismo: opprimendi consuetudo.


Sin: insolntia; arrogntia.

mandato: - de pago (cheque), mandatum


nummrium.

mandioca: mandica, ae f. Sin: manioca,


manihoca, mandioga, ae f.

mando : (autoridad) auctritas, atis f. Sin:


potestas; dgnitas. Uso: - interino: imprium
fiducirium // (Mec, dispositivo) moderamen,

654

manaco
mnis n; v. regulador. Uso: - a distancia, telemoderamen, mnis n; e longinquo dirctio;
guiar o conducir por medio de un - a distancia, telemoderari; - electrnico, moderamen
electrnicum.
mandoln o mandolina: mandolinum, i n.
Sin: fidcula vellicata; fidculae mandolinianae. Uso: tocar el -, fdibus mandolini cnere.
mandrgora: mandrgoras, ae f.

mandril: mandrillus, i m. Sin: mormon, onis


m; cynocphalus mormon; smia cynocphala africana.

manecilla: (saetilla del reloj) horarum index


(-dcis mf) // (signo de figura de mano puesto
en los escritos para llamar la atencin) mancula, ae f.

manejable: (de cosa) hbilis, e. Sin: flexbilis; dctilis; mollis // (de persona) tractbilis.
Sin: dcilis; fcilis.

manejo: (accin y efecto de manejar o manejarse) tracttio, onis f. Sin: usus, us m // (arte
de manejar los caballos) equittio, onis f;
equi modertio // (direccin y gobierno de un
negocio) negtium, ii n. Sin: negotitio;
negtii gstio // (maquinacin, intriga) tricae,
arum fpl. Sin: machintio.

manera: modus, i m. Sin: rtio. Uso: - de


obrar, modus agendi; de esta -, hunc in
modum; comportarse a la - de alguien, in
(vel ad) modum alicius (vel alicius more)
se grere; medir las cosas divinas a la - humana, humano mdulo metiri divina; humanae mentis mdulo metiri divina; vivo a mi -,
vivo meo modo vel more; de diversas -, diversmode.
manga: (parte del vestido en que se mete el

brazo) mnica, ae f. Uso: - larga, mnica


longa; - demasiado cortas, mnicae nimis
curtae // (tubo largo de lona o de cuero) tbulus, i m // (red de forma cnica que se mantiene abierta con un aro que le sirve de boca)
mculae, arum fpl. Sin: retculum.
mangana: mnganum, i n.

manganeso: manganense, is n. Sin: mangnium, ii n.


mangnico: mangnicus, a, um.

manguera: uter, utris m. Uso: - de jardn,


uter hrticus.
manguilla, v. manguito.

manguito: (abrigo que llevan las seoras


para cubrirse las manos) manleus, i m. Sin:
mancium vel mancium; pellcea (vel
pellta, vel villosa) mnica // (media manga
que cubre desde el codo hasta la mueca)
brevis mnica. Sin: mnica superpsita;
mnicae tegumentum.

mango: (rbol de las regiones tropicales)


mangfera ndica; (fruto) mangus, i m // (empuadura de la espada o del cetro) cpulus,
i m // (asidero de instrumento o utensilio)
manbrium, ii n // (esteva) cpulus, i m. Sin:
mancula, ae f; stiva; buris (-is f); (asa) ansa,
ae f.

mangote: (media manga) v. manguito //


(manga ancha y larga) ampla mnica.
man: rachis, dis f.

mana: mana sive mnia, ae f. Sin: furor; insnia; demntia; insana cupdo (-dnis f).
manaco: manacus, a, um. Sin: furiosus;
lymphticus.

655

manicomio
manicomio: manicmium, ii n. Sin: amntium valetudinrium; demntium hosptium;
custdia psychitrica; hosptium amntibus
recipiendis vel excipiendis.
manicura: (cuidado de las manos y especialmente de las uas) mnuum vel nguium
cura vel expoltio // (mujer que cuida y embellece las manos, especialmente las uas) mnuum vel nguium curatrix, politrix.
manicuro: mnuum vel nguium curator, poltor, expolitor.

manierismo: manierismus, i m. Sin: imitatria scribendi rtio; sollcita imittio // fig affecttio, onis f. Sin: nmium stdium; nmia
cura; artificiosa diligntia.
manierista: (perteneciente o relativo al manierismo) ad manierismum prtinens // (que
cultiva el manierismo) manierismi cultor vel
sectator // fig, adj affectatus, a, um. Sin: fucatus; ptidus; perpolitus; sust rtifex affectatus.

manifestacin: (accin y efecto de manifestar o manifestarse) manifesttio, onis f. Sin:


declartio; publictio; ostnsio; expostio;
significtio // (reunin pblica para reclamar
algo o protestar por algo) manifesttio, onis
f. Sin: demonstrtio; pblicus concursus (-us
m), conventus (-us m); cntio; tumultus (-us
m). Uso: se realizan manifestaciones con violencia, demonstrationes violenter exhibentur.

manifestante: (adj, que toma parte en una


manifestacin pblica) manifestans, antis.
Sin: demonstrans; tumltuans // sust manifestator, oris m. Sin: demonstrans, antis m;
vir tumultuosus vel seditiosus. Uso: los -, manifestantes vel demonstrantes.
manifestar: (declarar, dar a conocer) manifestare. Sin: monstrare, demonstrare; enun-

tiare; expnere, declarare; ostndere; patefcere; aperire // manifestarse (tomar parte en


una manifestacin pblica) demonstrare.
Sin: pblice declarare vel reclamare; tumultuari. Uso: muchedumbres de personas se
manifestaron a causa de elecciones falsificadas, multitdines hminum propter electiones falsificatas demonstraverunt.

manifiesto: (aviso pblico) libellus, i m. Sin:


pblicus libellus; nntius pblicus;
nntius palam propsitus; nntium; ttulus;
tabella. Uso: - publicitario, praecnium;
inscriptum praecnium; - de los festejos, festorum dierum nntius // (evidente, cierto)
manifestus, a, um. Sin: clarus; apertus; certus; videns.
manija: manbrium, ii n. Sin: cpulus vel cpulum. Uso: - de automvil, verstile manbrium; - para el papel secante, siccatrium.
manillar, v. manubrio.

maniobra: (artificio y manejo con que alguien interviene en un negocio) administrtio, onis f. Sin: guberntio; usus, us m;
rgimen, mnis n; artes, ium fpl; rtio, onis f.
Uso: hacer una falsa -, liquid intempestive
gere; hacer falsas -, male conslere rebus
suis // (evolucin o ejercicio de la tropa)
exerctium, ii n. Sin: exercittio; decursus, us
m; decrsio; decrsio campestris; bllica
exercittio. Uso: dirigir una -, campestrem
decursionem moderari; hacer ejecutar una militar, mlites in decursionem edcere; presenciar una - militar, decrsui mlitum
interesse // (simulacro de combate) simulacrum vel imago pugnae. Sin: certamen ldicrum; simulacrum pugnae ldicrum. Uso: naval, simulacrum navalis pugnae; ejecutar
una -, simulacrum vel imginem pugnae
cire; certamen ldicrum commttere // (arte
de gobernar la embarcacin) navis administrtio, rgimen, usus. Sin: nauticarum rerum

656

mano
usus // (faena y operacin que se hace a
bordo de los buques con su aparejo, velas,
anclas, etc.) artifcia, orum npl. Sin: nutica
ministria npl. Uso: la - de los remos, remigtio; la - de las velas, velifictio; ejecutar
las -, armamenta compnere; ordenar las -,
iubere armamenta collocari vel aptari // (maquinacin, intriga) artifcium, ii n. Sin: machintio; mchina, ae f vel mchinae, arum
fpl; malae artes; perplexa rtio. Uso: - oculta,
artes occultae; clandestina conslia, con una
- engaosa, per dolum; dolose.

maniobrabilidad: aglitas, atis f // fig ductlitas, atis f. Sin: ad cedendum proclvitas;


alienae voluntati obnoxetas.

maniobrable: moderbilis, e. Sin: hbilis;


gilis; versbilis; dctilis; facllime gubernbilis; gubernatu facllimus // fig tractbilis, e.
Sin: facllime suadbilis vel cedens.

maniobrar: moderari. Sin: gere; gubernare;


movere; exercere; exercitare // (disponer,
hacer mover tropas) movere. Sin: dispnere.
Uso: el general maniobr hbilmente, dux
perite cpias movit // (- una mquina) movere. Sin: administrare // fig occulte vel
cllide dirgere. Sin: ad suam voluntatem
flctere.
maniobrero: moderator, oris m. Sin: gubernator; rector; regens // fig machinator, oris m.
Sin: cllidus moderator; machinator tectus ;
moltor vafrrimus.

manipulacin: manipultio, onis f. Sin:


adultertio; pssima tracttio; suis cmmodis
apttio; ad suam utilitatem convrsio.

manipulado: compsitus, a, um. Sin: conflatus; elaboratus // fig mala fide plasmatus. Sin:
suis cmmodis aptatus vel accommodatus.
manipulador: (persona) compsitor, oris m.

Sin: confector // fig machinator, oris m. Sin:


moltor; adulterator; plasmator infdus; pssimus tractator // (aparato) instrumentum
manu agitandum . Uso: - telegrfico, plectrum telegrphicum; - Morse, plectrum Morsianum; plectrum a Morse dictum.
manipular: compnere. Sin: confcere; conflare // fig machinari. Sin: moliri; strere;
mala fide plasmare; suis cmmodis aptare vel
accommodare; ad suam utilitatem convrtere.

manpulo: (divisin del ejrcito romano bajo


la repblica) manpulus, i m. Uso: por manpulos, per manpulos; manipulatim // (ornamento sagrado) manpulus, i m. Sin:
manipulare indumentum; ornatus (-us m) manipularis.
maniquesmo: manichaeismus, i m. Sin: manichaeorum doctrina, heresis, secta.

maniqueo: adj manichaeus, a, um. Sin: ad


manichaeismum ttinens; manichaeismum
rdolens (que manifiesta maniquesmo) //
sust manichaeus, i m. Sin: manichaeismi sectator vel ssecla.

maniqu: (armazn) sustentculum vstium


// (figura movible) exemplar fictcium; corpreum simulacrum imitativum // (persona
encargada de exhibir modelos de ropa) indtor, oris m; indtrix, icis f. Sin: vstium indutor m; vstium indutrix f; vstium monstrator
vel ostentator m; vstium monstratrix vel ostentatrix f.

manivela: manbrium, ii n. Sin: cupa; vectcula; vectis (-is m) versrius. Uso: pernio
de -, vectculae cardo (-dnis m).

mano: manus, us f. Uso: - derecha, manus


dextra vel dxtera; - izquierda, manus sinistra
vel laeva; con las - entrelazadas, mnibus
implexis vel consertis; dar la -, manum

657

manojo
porrgere; darse la mano (en seal de amistad), ingere dextras; ingere amice dextras;
dextram dextrae commttere; estar en manos
de uno, in mnibus alicius esse; levantar la
-, manum tllere; tener a mano, ad manum
habere // - de obra: (precio) manuprtium vel
maniprtium, ii n. Sin: peris remunertio vel
merces (-dis f). Uso: pagar la - de obra, manuprtium dare //- de obra: (conjunto de asalariados) operariorum summa. Sin: universi
operrii mpl. Uso: - de obra disponible, v.
mercado (- laboral) // (conjunto de veinticinco hojas de papel) viginti quinque chartae
(vel chartarum) fascculus.
manojo: manpulus, i m. Uso: por manojos,
manipulatim; atar los -, manpulos vincire.
manometra: manomtria sive -metra, ae f.

manomtrico: manomtricus, a, um. Sin: ad


manomtriam spectans.
manmetro: manmetrum, i n.

manopla: (guante sin separaciones para los


dedos, salvo el pulgar) mans operimentum
vel tgimen (-mnis n). Sin: chirotheca (sine
dgitis).

manoscopio: manoscpium, ii n.

manscopo, v. manoscopio.

manta: strgulum, i n. Sin: vestis strgula.


Uso: - de cama, v. frazada; - de viaje,
pllium, ii n.

manteca: butyrum, i n. Uso: - de cerdo, lridi


liquamen (-mnis n); lridum liquefactum;
adeps (dipis mf) suillus vel suilla; - matre
d htel, butyrum promus (dictum).
mantecado: praemollis glida sorbtio.

mantecoso: butyro pinguis vel plenus.

mantel: mantile vel mantele, is n; mantelum,


i n; mantlium, ii n. Sin: tricliniare lnteum;
mensae velamen (-mnis n). Uso: - del altar,
altaris lnteum; sacrae mensae lnteum; conjunto de manteles y servilletas para la mesa,
lntea convivlia npl; tender el - sobre la
mesa, mantili (vel manteli, vel mantelo, vel
mantlio) mensam strnere.

manteleta: pallolum; pllula; epitgium; tegillum. Sin: alcula, ae f.


manteo: pllium, ii n.

mantequera: (vasija en que se sirve la mantequilla) sinum, i n; sinus, us m.

mantequero: (el que hace la manteca) butyri


pifex (-fcis m) // (el que la vende) butyri
nstitor.

mantilla: calvtica, ae f. Sin: hispnicum


amictrium.
mantis: mantis, dis mf. Sin : mantis religiosa.
mantisa: pars logarithmi decimalis. Sin: pars
decimalis addenda.

manto: (especie de mantilla grande, que


usan las seoras) amculum, i n.
mantn: tegillum, i n.

manuable : manualis, e. Sin: manurius;


manu agitbilis, agitandus, movendus. Uso:
libro -, liber manualis.

manual: (manuable, manejable) v. manuable


//(que se ejecuta con las manos) manualis, e.
Sin: qui, quae, quod manu fit. Uso: trabajo -,
opus (pris n) manuale; labor mnuum //

658

mapamundi
(libro) manuale, is n. Sin: brevirium; summrium; eptome, es f vel eptoma, ae f; enchiridion vel enchirdium, ii n; brevis liber;
liber manualis, elementrius, explanatrius;
isaggicus commentrius (-ii m) vel isaggicum commentrium (-ii n).
manualmente: manu vel mnibus.

manubrio: (empuadura, manija) manbrium, ii n. Sin: cpulus, i m // (manillar de


la bicicleta) verstile (vel volbile, vel manuale) manbrium. Sin: clavus bicornis //
(volante del automvil) manbrium, ii n. Sin:
gubernculum; rota moderatrix; v. volante.

manufactura: (obra hecha a mano) manufactum, i n. Sin: opus manu factum, confectum, formatum; res manu facta // (obra hecha
con auxilio de mquina) opus fabrile. Sin: res
fabrilis // (lugar donde se fabrica) fbrica, ae
f. Sin: officina. Uso: - de armas, fbrica armorum.
manufacturacin: fabrictio, onis f.

manufacturado: manu factus, confectus,


formatus.
manufacturar: fabricari vel fabricare.

manufacturing: fabrictio, onis f. Sin: fabricatrium opus.

manuscrito: adj manu scriptus. Sin: chirographrius // (papel o libro escrito a mano)
manuscriptum, i n. Sin: manuscriptum vel
manu scriptum; chirgraphum; liber manu
scriptus; libellus manu exaratus; idigraphus
liber; ltterae autgraphae // (en paleografa)
codex (-dcis m) manu scriptus.
manutencin: tutela, ae f. Sin: conservtio;
tracttio conservativa; efficintiae cura; potntiae tutio; refectiones (vel restitutiones,

vel reparationes) necessriae fpl.


manutergio: manutrgium, ii n.

manzana: (fruto del manzano) malum, i n //


(espacio urbano, delimitado por calles por
todos sus lados) nsula, ae f.
manzanal: maletum, i n.
manzanar, v. manzanal.

manzanilla: nthemis, dis f.


manzano: malus, i f.

maana: cras. Sin: die crstino. Uso: para -,


in diem crstinum; pasado -, perndie; perndino die; postrdie huius diei; para pasado -,
in perndium; in perndinum diem; - por la , cras mane; - por la tarde, cras vsperi.

maosmo: (doctrina) maotsetungana doctrina


vel rtio. Sin: maotsetungana instituta vel
plcita npl // (rgimen) maotsetunganum rgimen (-mnis n).

maosta: adj maotsetunganus, a, um. Sin: ad


maotsetunganam doctrinam prtinens // sust
maotsetunganae doctrinae fautor , sequax,
studiosus. Sin: maotsetunganorum institutorum fautor.

mapa: tbula (vel charta, vel forma) geogrphica. Sin: topogrphica tbula; topogrphica
locorum descrptio; geogrphicum diagramma (-tis n). Uso: - ferroviario, charta
trminum; - vial, tbula viria; mapas en colores, geogrphicae tbulae colribus illustratae.
mapamundi: mappa (-ae f) mundi. Sin: orbis
terrarum descrptio; (en un papel plano) tbula orbem terrarum describens; tbula totus
orbis descriptionem cntinens; terrarum orbis

659

maqueta
(-is m) in tbula depictus; (en una esfera)
terrarum orbis in sphaera depictus; sphaera
geogrphica; spherica vel sphaeralis terrarum imago. Uso: - en relieve, globus terrarum
prstypis descriptus.
maqueta, v. boceto, esbozo.

maqui o maquis: tectus libertatis gllicae


propugnator.
maquiavlico: adj machiavllicus vel machiavlicus, a, um. Sin: ad machiavellismum
ttinens (perteneciente o relativo al maquiavelismo); machiavellianam doctrinam rdolens (que sabe a maquiavelismo) // (fig, que
acta con astucia y doblez) cllidus, a, um.
Sin: astutus; dolosus; vafer, vafra, vafrum //
(el que sigue las doctrinas del maquiavelismo) doctrinae machiavellianae sectator,
fautor, assertor.

maquiavelismo: machiavellismus, i m. Sin:


machiavelliana vel (Nicolai) Machiavelli
doctrina; Machiavelli de rebus polticis doctrina; Machiavelli in rebus polticis agendi
rtio; in rebus polticis agendi rtio a Machiavello commendata // (fig, modo de proceder
con astucia, doblez y perfidia) callditas, atis
f. Sin: asttia; verstia; dolus; maltia. Uso: poltico, regminis callditas; rtio dolose rem
pblicam gerendi.
maquiavelista: adj machiavellismo adhaerens // sust machiavellismi sectator.

maquillador: fucationum rtifex.

maquillaje: fuctio, onis f. Sin: csmesis, -is


(ac -in); cosmetrium, ii n; tinctura; facii
(vel vultus, vel oris) vel unguiculorum fuctio; facii vel unguiculorum medictio, cultus; cosmetrii indctio; pigmenti illtio //
(fig, engao, artificio) - de las palabras, verborum fuctio.

maquillar: fucare. Sin: fuco illnere vel tngere; medicare fciem (vel vultum, vel os), el
rostro vel unguculos, las uas // maquillarse,
se fucare. Sin: se fuco illnere vel tngere

mquina: mchina, ae f. Sin: machinamentum; machintio. Uso: - afeitadora, novcula


machinalis; - automtica, mchina autmata;
- calculadora, mchina calculatria vel computandis nmeris; - cibernticas, mchinae
cybernticae; machinamenta cyberntica;
mchinae machinarum gubernatrices vel moderatrices; - elctrica, mchina elctrica; mchina elctride acta; mchina vi elctrica
acta; - electrnica, mchina electrnica; electrosttica, mchina electrosttica; - exploradora, speculatrix mchina; - fotogrfica, mchina (vel machnula) photogrphica;
- heladora, mchina gelfica; - hidrulica,
mchina hydrulica; - incubadora, mchina
incubatria; - magnetoelctrica, mchina
magnetolctrica; - sumadora, mchina additionalis; - taladradora, v. taladradora; - trilladora, mchina trituratria vel tritria // de cocinar, mchina coquinatria; - de coser,
consutrium; consutria mchina; mchina
sartria vel sartrix; sartoris mchina; mchina
suens vel cnsuens; mchina suendi vel consuendi ; - de coser zapatos, mchina sutoria;
sutoris mchina; - de coser grapas, v. abrochadora; - de envolver, mchina involutria;
- de escribir, dactylgraphum, i n; dactylogrphium; mchina vel machnula scriptria,
dactylogrphica, dactlica; - de escribir blindada, dactylgraphum cataphractum vel loricatum;
de
escribir
elctrica,
dactylgraphum electride actum; mchina
scriptria elctride acta; - de escribir Olivetti,
dactylgraphum olivettianum; mchina
scriptria olivettiana; - de escribir porttil,
dactylgraphum manuale vel portbile; - de
escribir de oficina, dactylgraphum offcii; de grapas, uncinatrium, ii n; mchina uncinandis chartis; - de lavar, mchina lavatria;
- de rasurar, machnula rasria; - de rasurar

660

marcaje
elctrica, rdula vel novcula elctrica; machnula rasria elctrica; - de vapor, vaporalis vel vaporria mchina; mchina vapore
impulsa vel acta // escribir a -, dactylographare. Sin: mchin scrbere.
maquinal: (perteneciente o relativo a los
movimientos y efectos de la mquina) machinalis, e. Sin: mechnicus; machinrius // (fig,
ejecutado sin deliberacin) sine conslio ac
mente. Sin: sine conslio ac ratione factus; ex
consuetdine sine conslio factus.

maquinalmente: machinliter. Sin: mechnice // (fig, indeliberadamente) involuntrie.


Sin: indeliberate; sine voluntate; sine mente
ac ratione.

maquinaria: machinamenta, orum npl. Sin:


instrumenta, orum npl; machinarum corpus
(-pris n) , apparatus (-us m), instructura.
maquinista: machinator, oris m. Sin: machinrius; mchinae ductor, rector, moderator.
Uso: - del tren, machinator vel ductor trminis.

maquinita: machnula, ae f. Sin: machilla.


Uso: - de afeitar, rdula; machnula rasria;
- de cortar el pelo, tonsrium, ii n; machnula
tonsria; - para hacer o liar cigarrillos, machnula convolvendis hispnicis.
maquis, v. maqui.

mar: mare, is n. Uso: - Adritico, Hadriticum (mare); - rtico, mare rticum; - Caribe,
- de las Antillas, Carbicum mare; Antillarum mare; - Glacial, mare Glaciale; - Mediterrneo, Mediterrneum mare; mare
Internum; - Muerto, Mrtuum Mare.
marab: (ave) cicnia gutturosa. Sin: cicnia gtture tmido // (adorno hecho de su
pluma) cicniae gutturosae pluma.

marasmo: marasmus, i m. Sin: tabes, is f; tabitudo, dnis f; consmptio; cachxia. Uso: senil, marasmus senilis.

maratn: cursus marathnius. Sin: marathnium certamen vel currculum; certamen cursrium marathnium. Uso: - olmpico,
marathnius cursus olmpicus, olmpius,
olympacus; el que participa en un -, marathnii vel longssimi currculi certator.
maratoniano: marathnius, a, um.

marbete: insigne, is n. Sin: nota; ttulus; tssera; praescrptio.

marca: insigne, is n. Sin: signum; nota. Uso:


- comercial o de fbrica, signum legtimum;
doms insigne; ergastrii vel officinae nota; digital, v. dactilograma; - registrada, insigne
pblice inscriptum; nota pblice inscripta;
vino de ptima -, vinum ptimae notae //
(Dep, el mejor resultado tcnico) culmen,
mnis n. Sin: primatus, us m. Uso: apareci
una nueva - mundial, novum culmen mundanum ortum est.
marcacin: notae imprssio, onis f. Sin:
distnctio.

marcado: Dep impeditus, a, um. Uso: no -,


non impeditus.

marcador: (rotulador) v. esta voz // (persona


que marca) signator, oris m. Sin: notarum vel
signorum impressor; notationum effector,
exactor, mensor // (futbolista que hace gol)
follis in portam impulsor. Sin: adversariorum
retis violator vel expugnator // (tablero)
index, dcis mf. Sin: tabella; tbula; tabella
inscriptria.

marcaje: (en deportes) adversrii custdia.


Sin: adhaerendi rtio.

661

marcapasos
marcapasos: - cardaco, impulsrium cardacum.

marcar: (poner una marca) signare. Sin: notare; not distnguere; notam (licui rei) imprmere // (meter un gol) rete violare. Sin:
follem in portam ingrere vel impllere //
(conseguir un tanto) punctum ferre. Sin:
punctum sibi comparare // (en algunos deportes, contrarrestar el juego de su contrario
por medio de una vigilancia severa) adversrium prmere vel impedire.

marcha: (modo de caminar) gressus, us m.


Sin: gradus, us m. Uso: con - veloz, citato vel
pleno gradu; prpere; apresurar la -, gressum
maturare; gradum ddere (sobrent grdui) //
(accin de marchar) Mil iter, itneris n. Uso:
- apresurada, citato gmine iter; - de longitud superior a la normal, magnum iter ; - militar, iter militare; - regular de un da (6-7
horas), iustum iter; tropas, columna en -,
agmen, mnis n; a largas -, citato gmine; durante la marcha, in gmine; cerrar la -,
agmen cludere vel cgere; detener la -,
agmen constitere; guiar la -, agmen dcere
// (ejercicio militar) ambultio, onis f. Uso:
adiestrar en la - a los soldados, mlites educare ambulatum; ejercitar con marchas a los
soldados, mlites ambulando exercere; ejercitar en la - a los soldados, mlites in ambulando exercere // Mil y en general, ininterrumpida, contnuum iter; a - forzadas,
magnis vel mximis itinribus; durante la -,
in itnere; iter fciens; sobre la - (de prisa),
festinanter, festinato, properanter, properato;
sobre la - (inmediatamente, en el acto) statim, lico vel llico, cito, confestim, extemplo;
abrir la -, primo ire; apresurar la -, iter accelerare, intndere, maturare; cortar la - a alguien, itnere liquem intercldere; dirigir la
- hacia alguna parte, iter liquo facere, conferre, convrtere, intndere; liquo contndere; emprender la - hacia alguna parte,
liquo versus iter ngredi, inire, incpere; iter

fcere incpere; estar en -, iter fcere; estar a


dos das de -, abesse iter duorum dierum; impedir la - a alguien, itnere liquem prohibere; interrumpir la -, iter intermttere
(suspenderla); iter omttere vel supprmere
(abandonarla); proseguir la -, prgere in itnere, iter prgere vel continuare; iter non intermttere; reanudar la -, rursus se in viam
dare // (ejercicio atltico) certamen ambulatrium. Sin: certtio ambulatria; ambultio
certatria; ambultio agonstica // (desplazamiento de un conjunto de personas con un fin
determinado) ambultio, onis f. Sin: pompa.
Uso: - de protesta, refragatria pompa; reclamtio ambulatria; ambulatria dissensionis
patefctio // (expedicin) expedtio, onis f.
Sin: miltia. Uso: la - sobre Roma, expedtio
vel miltia adversus Romam // (fig, curso,
desarrollo) cursus, us m. Uso: la - de las
ideas, cursus sententiarum, opinionum, doctrinarum; la - de los acontecimientos, cursus
rerum; la - del tiempo, procedens tempus //
(pieza musical cuyo ritmo marcado evoca el
paso de un hombre o de un grupo en marcha)
concentus (-us m) ad gressum compsitus.
Sin: aeneatorum concentus; tubarum cantus;
agminalis concentus. Uso: - fnebre, fnebris
concentus ad gresssum compsitus; - real, regalis concentus ad gressum compsitus; ejecutar una -, concentum ad gressum
compsitum dare // (toque de caja o clarn
para que marche la tropa o para hacer los
honores supremos militares) tmpani cantus,
us m (de caja); tubae (vel clssici, vel bcinae) cantus (de clarn); incitati modi, orum
mpl // (grado de celeridad en el andar de un
buque, locomotora, etc.) cursus, us m. Sin:
motus, us m; velocitatis gradus. Uso: tener
una - regular (funcionar bien), in effectu
esse; bene crrere vel moveri // (actividad o
funcionamiento de un mecanismo) motus, us
m. Uso: poner en - el motor, machinamentum excitare, incitare, expedire, cire // (mecanismo para el cambio de velocidades en un
vehculo) copultio, onis f. Sin: commuttio

662

maregrafo
// - atrs (accin de retroceder un vehculo
automvil) regrssio, onis f vel regressus, us
m. Sin: retrocssio; retrocessus (-us m); retrogradtio; retrogressus (-us m). Uso: dar atrs, retrocdere; retrgradi; recdere; introducir, meter la - atrs, insrere retrogressum;
mecanismo para la - atrs, mechanema regressioni aptum; rbol de la - atrs, arbscula (-ae f) retrocesss.
marchamar: stigma inscrbere + dat. Sin:
signum imprmere + dat; v. sellar.
marchamo: stigma, tis n. Sin: signum, i n.

marciano: (adj, perteneciente o relativo al


planeta Marte) martianus, a, um. Sin: mrtius; stellae Martis (gen) // (supuesto habitante del planeta Marte) stellae Martis
ncola. Sin: aliengenus stellaris; extraterrestris ncola.

marco: (unidad monetaria alemana) marca,


ae f. Sin: marca germnica; nummus vel
numus Germnicus // (pieza que rodea, cie
o guarnece algunas cosas, y aquella en
donde se encaja una puerta, ventana, pintura, etc.) saeptum vel septum, i n. Sin:
forma; tbula marginata. Uso: pintura encerrada en un -, pictura (vel picta imago) septo
clausa; pictura (in) forma inclusa; poner el a un cuadro, picturam tbul marginata incldere.
marconigrafa: marconigrphia sive -grapha, ae f; v. radiotelegrafa.

marconigrfico: marconigrphicus, a, um; v.


radiotelegrafista.

marconigrafista: marconigraphista, ae m;
marconigraphstria, ae f. Sin: marconigrmmatis addictus vel addicta; v. radiotelegrafista.

marcongrafo: marcongraphum, i n; v. radiotelgrafo.

marconigrama: marconigramma, tis n. Sin:


arium nntium; nntium radiophnice missum; v. radiograma, radiotelegrama.

marea: aestus, us m. Sin: aestus martimus.


Uso: - ascendente, v. flujo; - descendente, v.
reflujo; las grandes -, magni aestus; la - sube,
baja, aestus crescit, decedit; bajando la -, minuente aestu.

marear: ad nusam concitare vel movere.


Sin: stmachum movere. Uso: casi marea, ad
nuseam fere movet; este aroma me marea,
hic odor fastdium mihi affert // marearse,
nauseare vel nausiare. Sin: nuse commoveri; nuse ffici vel cnfici. Uso: - viajando
en avin, volans in re nauseare.
marejada: maris perturbtio vel eltio.

maremoto: marimotus, us m; maris vel aquae


motus. Sin: subaqunea perturbtio; vasta
maris concssio; profundi maris aestus (-us
m) vel concussus (-us m); maris furentssimus
aestus.

mareo: (efecto de marearse) nusea vel nusia, ae f. Sin: naupatha vel pelagismus (con
el movimiento de la embarcacin). Uso: - en
el avin, nusea aria; sentir -, sufrir de -,
nauseare; que padece -, sujeto a -, nauseabundus; el que padece -, nauseator, oris m //
(incomodidad, molestia) incommditas, atis
f. Sin: molstia // (enfado) fastdium, ii n.
Sin: tedium; nusea // (ajetreo) quasstio,
onis f. Sin: iacttio; iactatus, us m // (agitacin) nimi concittio, commtio, permtio,
iacttio; nimi motus.

maregrafo: maris aests index, dcis mf.


Sin: estuum marinorum index.

663

mareta
mareta: levior maris fluctutio.

marfil: ebur, boris n. Uso: de -, ebrneus;


ex bore (factus, a, um); el que trabaja el -,
eborrius, ii m; faber eborrius // (parte dura
de los dientes cubierta por el esmalte)
substntia adamntina vel adamanta.

margarina: margarina, ae f vel margarinum,


i n. Sin: butyrum margarinum.
margarita: (perla) margarita, ae f vel margaritum, i n // (planta, flor) bellis, dis f.

margen: margo, gnis mf // - del ro, ripa, ae


f // que tiene margen, marginatus, a, um // fig,
ocasin, motivo, occsio, onis f. Sin: ansa, ae
f. Uso: dar - para algo, ansam praebere; sptium dare.
marginacin: exclsio a sociali vita.

marginado: sgregus, a, um. Sin: segrex,


grgis; a vita sociali exclusus; ad nfimam
plebem redactus; ad extremam societatem
detrusus. Uso: sentirse socialmente -, in extremam societatem sentire se detrusum //
sust homo sgregus vel segrex; qui in margnibus humanae societatis est.

marginador: mrginis vel mrginum retinculum. Uso: - derecho, retinculum mrginis


dxteri vel dextri; - izquierdo, retinculum
mrginis sinistri vel laevi.
marginal: (perteneciente o relativo al margen) marginalis, e // (de importancia secundaria o escasa) secundrius, a, um. Sin: levis
(vel levioris, vel minoris) momenti // (que
est al margen) in mrgine situs vel psitus.
marginalidad: status (-us m) marginalis.
Uso: condicin de -, declvior status.

marginar: (apostillar) notas mrgini app-

nere // (dejar mrgenes) marginare // fig segregare. Sin: a vita sociali excldere; in extremam societatem detrdere.
margrave: margrvius, ii m. Sin: marchcomes, tis m.

margraviato: (dignidad, oficio) margraviatus, us m. Sin: margrvii dgnitas vel munus


// (jurisdiccin) margrvii iurisdctio vel
territrium.

Mara: Maria, ae f. Uso: - Santsima, Maria


Sanctssima; la Virgen -, Beata Maria Virgo;
Dei Mater; Depara; Sancta (vel Augusta, vel
Alma) Dei Gnetrix vel Gnitrix, icis; - Auxiliadora, Maria Auxilium Christianorum;
Maria Auxiliatrix vel Adiutrix; mes de -,
mensis marialis.

mariano: marialis, e. Sin: marianus; Mariae


dicatus vel consecratus.

marihuana, marijuana, mariguana: marihuana, mariguana, marijuana, ae f.

marina: (fuerzas navales) classis, is f. Uso: mercante, acturiae naves fpl.


marinar: (poner en escabeche) v. escabechar.

marine: manuballistrius clssicus. Sin:


classirius americanus; classirius Foederatarum Civitatum Amricae Septentrionalis.

marinera: (prenda de vestir) nutica vestis.


Sin: nautalis hbitus.
marinero: nauta, ae m. Sin: classirius.

marinismo: marinismus, i m. Sin: mariniana


scribendi rtio; affecttio in scribendo.

mariologa: mariolgia sive -loga, ae f. Sin:

664

marroqu
marianarum quaestionum scintia.

marilogo: marilogus, i m. Sin: marianarum quaestionum peritus.


marioneta: neurospaston, i n. Sin: ppulus.

mariposa: paplio, onis m. Sin: - pequea,


papilinculus.

mariscal: marescallus vel mareschallus, i m.


Sin: miltiae magister. Uso: - de campo, summus miltiae magister; summus strategus.
mariscala: marescalli uxor.

marisco: conchlium, ii n.

marisma: palstria, ium npl. Sin: stagnosum


litus (-tris n); ora palustris; palus (-dis f) litrea; locus paluster vel palustris.
marismeo: stagnosus, a, um. Sin: paluster
sive palustris; ad stagnosum litus spectans.

marital: maritalis, e

marketing: rtio vel provsio negotiatria.


Sin: mercis vendendae promtio vel provctio; meditata mrcium diffsio.

marmita: olla, ae f. Sin: cccabus. Uso: - cataltica, olla cataltica; - silenciadora, llula
silentiria.
mrmol: marmor, ris n. Uso: - con vetas
multicolores, marmor varietate macularum
conspcuum; de -, marmreus; revestir de -,
marmorare.
marmolista: (artfice que trabaja en mrmoles) marmorrius, ii m // (que los vende) mrmoris vnditor vel tractator.
marmosete, v. vieta.

marmota: mus (muris m) alpinus // (persona


que duerme mucho) dormtor, oris. Sin: somniculosus homo.
maroma, v. cabo.

maronita: adj maronticus, a, um // sust maronita, ae m. Sin: christianus libanensis.


marqus: marchio, onis m. Sin: demarchus.

marquesa: (la que tiene un marquesado)


marchionissa, ae f // (mujer del marqus)
marchionis uxor.

marquesado: (ttulo o dignidad de marqus)


marchionatus, us m. Sin: marchionis dgnitas; demarchi munus (-nris n) // (jurisdiccin) marchionis rgio vel dcio, onis f.

marquesina: (especie de alero o proteccin)


pnsilis subgrunda (-ae f) vel subgrundtio
(-onis f); pnsile subgrndium; tectorolum
pnsile // (cobertizo) prthyrum, i n. Sin:
tectum exsertum, proiectum; tegimentum vel
receptculum columnatum. Uso: - de cristales, prthyrum vtreum.
marquetera: obra de -, intestnum opus.
Uso: obrero en -, intestinrius, ii m.

marquisette: tela marchionissalis.

marrajo: (tiburn) v. esta voz.

marrasquino: sucus cersinus. Sin: dalmticus liquor; subamari crasi liquor.

marro: ludus velitaris.

marrn: (color castao) castanearum color


// (de color castao) castanearum colore (abl
de cualidad).
marroqu: adj marokiensis, e. Sin: marokia-

665

marroqun
nus; marochiensis; marochinus; marochianus; maroccanus // sust Marokianus, Marochianus, Maroccanus, Marochinus, i m //
(tafilete) v. esta voz.
marroqun, v. marroqu.

marrubio: marrbium vulgare.

Marruecos: Marchium, ii vel Maroccum, i


n. Uso: de -, v. marroqu.

marsala: vinum marsalense vel lilybaetanum.


Marsella: Masslia, ae f.

marsells: adj massiliensis, e // sust Massiliensis, is m.

marsellesa: massiliense, is n . Sin: carmen


massiliense; Gallorum carmen ptrium.

marsupial: adj marsupialis, e // sust marsupialis, is mf vel marsupiale, is n. Sin: nimal


marsupiale; blua vel bllua marsupialis; en
pl marsupiales, ium m vel marsupilia, ium
n.
marta: meles vel melis, is f. Uso: de -, melnus, a, um.
martagn: (planta) martagon, i n.

Marte: (dios de la guerra) Mars, Martis m.


Sin: deus bellator. Uso: de -, mrtius, martialis , martianus // (planeta) stella Martis. Uso:
de -, mrtius; el esplendor del planeta -, fulgor mrtius.
martes: fria trtia. Sin: dies Martis.

martillada o martillazo: mllei ictus, us m.


Sin: ictus mlleo vibratus vel inflictus.

martillador o martilleador: malleator, oris


m. Sin: mllei tractator; percussor; pulsator.

martillar: (batir y dar golpes con el martillo) mlleo tndere vel cdere. // (fig, oprimir,
atormentar) vexare. Sin: pngere; prsequi;
perctere; pulsare; instanter lacssere.

martilleo: pulsus vel percssio mllei. Sin:


percssio vel tnsio mlleo facta.

martillo: (herramienta que sirve para golpear) mlleus, i m. Sin: marcus. Uso: - pequeo, mallolus; mrculus; tudcula, ae f; elctrico, mlleus elctricus; mlleus scino
fluctu actus; el que trabaja a -, malleator //
(huesecillo del odo interno) mlleus, i m.

martinete: (mquina que sirve para clavar


estacas o pilotes) festuca vel fistuca, ae f //
(macillo) pnnula, ae f // (mazo, generalmente
de gran peso, para batir algunos metales,
etc.) ponderosior mlleus.
martingala: (artificio o astucia para engaar a alguien o para otro fin) dolus, i m //
(lance en el juego del monte) lusrii damni
duplictio. Sin: pignus (-nris vel -nris n)
mltiplex.

mrtir: martyr, ris mf. Uso: morir -, martrium consummare vel complere.

martirio: (tormento o muerte padecidos por


la fe) martrium, ii n. Uso: padecer el -, martrio ffici; martrium ferre // (fig, cualquier
sufrimiento grande) tormentum, i n. Sin: cruciatus, us m; mximus dolor. Uso: padecer
un -, cruciari; torqueri; tormento ffici; mximo dolore ffici.
martirizado: martrio affectus.

martirizar: martyrizare. Sin: martrio affcere, interfcere, necare // fig cruciare. Sin:

666

mscara
excruciare vel discruciare.

martirologio: martyrolgium, ii n. Sin:


mrtyrum index, dcis mf.

marxiano (relativo a Carlos Marx): marxianus, a, um. Sin: a Crolo Marx excogitatus
vel definitus; ad Croli Marx doctrinam prtinens.

marxismo: marxismus, i m. Sin: marxiana


doctrina; Mrxii plcita (-orum npl) vel commenta (-orum npl).

marxista: adj marxianus, a, um. Sin: marxsticus; ad bona assequenda ttinens. Uso: doctrina -, doctrina marxstica // sust marxista,
ae m. Sin: Croli Marx sectator vel ssecla;
ssecla doctrinae marxianae; sectator placitorum marxisticorum; bonorum aequandorum fautor.
marzo: Mrtius, ii m. Sin: mensis Mrtius.
Uso: de -, Mrtius, a, um.

ms: a lo -, summum vel mximum; - y -,


plus plusque; - o menos, plus minus; plus minusve; por - de cincuenta das, per plus quinquaginta dies // (signo de la adicin)
additionis signum vel index (-dcis mf).

masa: (magnitud fsica) massa, ae f. Uso: crtica, massa vel moles (-is f) crtica // (muchedumbre o conjunto numeroso de personas) multitudo, dnis f. Sin: magna multitudo.
Uso: la - de la poblacin civil, magna cvium
multitudo; penetrar en las - populares, ad populrium multitdines propius accdere.
masacrar: trucidare. Sin: mactare; cedere;
promscue interfcere; efferate necare.

masacre: trucidtio, onis f. Sin: caedes, is f;


macttio; mactatus, us m.

masaje: chirpsia, ae f. Sin: perfrictio; frictio; frctio; malaxtio, onis f. Uso: - suave,
frctio lenis; - con aceite, perfrictio cum
leo; saln de masajes, taberna tractatria;
aplicar, hacer masajes, malaxare; fricare;
tractare.

masajista: fricator, oris m; fricatrix, icis f.


Sin: tractator, tractatrix; alipta vel aliptes, ae
m; iatraliptes, ae m.
mascar: mndere. Uso: - tabaco, nicotiana
flia mndere vel sgere.

mscara: (figura de cartn pintado que se


pone uno sobre el rostro para disfrazarse)
persona, ae f. Sin: larva. Uso: - de carnaval,
indumentum oris; - de teatro, persona; persona cmica (de comedia); persona trgica
(de tragedia); con -, personatus; ponerse la -,
personam indere, person caput tgere; personam cpiti adcere; personam sibi accommodare vel sibi aptare; quitarse la -,
personam depnere (tambin en sentido figurado); quitarle a uno la -, desenmascararlo,
licui personam dmere; alicius cpiti personam detrhere (tambin en sentido figurado) // (traje extravagante con que se
disfraza uno) aliena vestis, is f. Sin: alienus
hbitus vel vestitus, us m; inslita vel inusitata vestis. Uso: ponerse la -, alienam vestem
indere; quitarse la -, alienam vestem exere
vel depnere // (careta de colmenero o de esgrima) persona, ae f // (careta que se usa
para impedir la entrada de gases nocivos en
las vas respiratorias) persona, ae f. Sin: cassis, dis f; masca, ae f. Uso: - antigs, masca
antigasalis; persona contra letferos flatus
praemniens; cpitis integumentum adversus
letferos flatus ; - respiratoria, cassis ducendo spirtui; cassis ad spirandum apta //
(persona enmascarada) homo personatus.
Sin: homo person tectus; qui personam
gerit; homo aliena (vel inslita, vel inusitata)
veste tectus; qui alienam (vel inslitam, vel

667

mascarada
inusitatam) vestem gerit (si lleva traje extravagante) // (fig, pretexto, disfraz) praetextum,
i n; praetextus, us m. Sin: species, i f;
nomen, mnis n. Uso: la - de la hipocresa,
integumenta dissimulationis; ocultarse tras
la - de la ficcin, involcris simulationis tegi;
quitar a uno la -, detgere liquem; evlvere
liquem integumentis dissimulationis nudareque; quitarse uno la -, simulationem
abrmpere, depnere; abrmpere omnem
dissimulationem; se detgere; se aperire; nudare nimum; patefcere se totum (licui);
tomar la - de la virtud, virtutis spciem vel
simulationem indere.

mascarada: (festn de personas enmascaradas) festum (vel dies festus) personatorum //


(sarao de personas enmascaradas) personatorum congressus vel conventus (-us m) //
(comparsa de mscaras) personati, orum
mpl. Sin: personati hmines; personatorum
caterva, multitudo, turba; personata pompa;
personatorum spectculum // fig ridcula simultio (-onis f). Sin: immrita pompa.

mascarilla: (mscara que solo cubre la parte


superior del rostro) os, oris n. Sin: parvum
oris tgimen (-mnis n). Uso: con -, ore involuto // (vaciado de yeso sacado sobre el rostro de una persona) os e gypso expressum.
Sin: vultus e gypso expressus.

mascarn: (cara disforme o fantstica que


se usa como adorno en ciertas obras de arquitectura) os deformatum. Sin: turpata oris
lineamenta; turpis persona. Uso: - de proa,
rostrum, i n.

mascota: (persona, animal o cosa que sirve


de talismn, que trae buena suerte) amuletum, i n. Sin: fortunae pignus (-nris n) //
(animal de compaa) nimal assectans.

masculinidad: masculnitas, atis f. Sin: virlitas; mos (moris m) masculinus vel virilis.

masculinizacin: virilis hbitus smptio


(-onis f). Sin: virlium proprietatum smptio;
virilitatis adulteratae compartio.

masculinizar: virilem fcere vel rddere.


Sin: ad virilem morem convrtere.
mascullar, v. farfullar.

mser o maser: instrumentum masricum.


Sin: instrumentum ndulis amplificandis.
masificacin: ad gregem redctio (-onis f).
Sin: nmia aequtio.

masificar: ad gregem redgere. Sin: nmium


aequare; vulgarem fcere.
masilla: gltinum, i n. Sin: ferrumen, mnis
n.
masn: masso, onis m. Sin: francomurrius;
liber structor. Uso: - comunista, masso communsticus; v. francmasn.

masonera: secta massnica. Sin: massnica


fctio; consocitio massonum; fratrnitas
massnica; fratrnitas factionis massnicae;
francomurariorum secta; francosocetas
massnica; v. francmasonera.

masnico: massnicus, a, um. Sin: francomurrius; v. francmasnico.

masoquismo: masochismus, i m. Sin: algolgnia sive -lagna, ae f; algophlia, ae f; masochianus libdinis furor.

masoquista: (perteneciente o relativo al masoquismo) masochianus, a, um. Sin: ad masochismum spectans // sust masochista, ae m.
Sin: homo masochiana perversitate affectus;
vir masochiana libdine afflictus // fig homo
dolorum cpidus.

668

matasellar
masora: masora, ae f. Sin: rabbnica vel masortica philolgia; rabbnicum Bibliorum
stdium.

masoreta: masoreta, ae m. Sin: phillogus


masorticus; rabbi indecl, Bibliorum studiosus.

masortico: masorticus vel masorthicus, a,


um.
masoterapia: maxotherapa, ae f. Sin: malaxotherapa.
mass media: instrumenta communicationis
socialis. Sin: subsdia multicommunicativa.

mastalgia: mastlgia sive -talga, ae f. Sin:


mammae vel mamillae dolor.
mastelcosis: mastelcosis vel masthelcosis, -is
f.
masticar: mndere.

masticatorio: adj masticatrius, a, um // (lo


que se mastica con fin medicinal) masticatrium, ii n.
mastn: mastinus, i m. Sin: molossus, i m.

mstique: mastcula, ae f. Sin: mstiche, es f.

mastitis: mastitis, dis f. Sin: mammae vel


mamillae inflammtio.

mastodonte: mstodon, ontis m; mstodus,


dontis m. Sin: lephas primignius // fig
homo pergrandis. Sin: homo immani crporis
magnitdine.
mastodntico: mastodnticus, a, um. Sin: ingens; enormis, abnormis, immanis.

mastoideo: mastoidus, a, um. Sin: masti-

dis (gen).

mastoides: mastides, is n.

mastoiditis: mastoidtes, is f. Sin: mastidis


inflammtio.
mastologa: mastolgia sive -loga, ae f.

mastolgico: mastolgicus vel mastlogus,


a, um.
mastologista: mastlogus, i m.
mastranzo: mntula, ae f.

masturbacin: masturbtio, onis f.

masturbador: masturbator, oris m.

masturbarse: masturbari. Sin: praeputiare.


matacandelas, v. apagador.

matadero: laniena, ae f. Sin: lanirium; locus


animlium (vel animntium) mactationis.
matador: mactator, oris m.

matafuego: (instrumento) exstinctrium, ii n


// (oficial destinado a apagar los incendios)
v. bombero.

matanza: (mortandad de personas ejecutada


en una batalla, asalto, etc) interfctio, onis f.
Sin: strages, is f; caedes, is f. Uso: la - de los
armenios y los kurdos, interfctio Armeniorum ac Curdorum // (accin de matar los cerdos y de preparar su carne) macttio, onis f

matar: mactare. Sin: cedere; occdere; interfcere; necare.

matasellar: signum imprmere. Sin: sigillo


cursuali notare liquid.

669

matasellos
matasellos: sigillum cursuale.

matasiete: homo gloriosus.

materialidad: materilitas, atis f. Sin: corporlitas; natura concreta; corprea natura;


rerum vel crporum concrtio; vis concreta.

match: lusrium vel athlticum certamen


(-mnis n).

materialismo: materialismus, i m. Uso: prctico, materialismus prcticus.

matemtico: adj mathemticus, a, um // sust


mathemticus, i m. Sin: mathemticae (vel
mathemtices) peritus vel cultor.

materializacin: materializtio, onis f. Sin:


reifictio.

matemtica: mathemtica, ae f; mathemtice, es f. Sin: mathemtica, orum npl; mathemtica ars, disciplina, doctrina. Uso:
estudiar -, mathemticae (vel mathemticis)
studere.

matematismo: mathematicismus, i m.

mateologa: mataeolgia sive -loga, ae f.


Sin: inanis doctrina; doctrina vcua et inanis.
matelogo: mataelogus, i m.

materia: (cosa fsica) materia, ae f; matries,


i f. Uso: - bruta, matria bruta; - incendiaria,
matria incendiria; - nutritiva, nutrimentum,
i n; - prima o primera -, - en rama, res; matria; infecta matria; matria rerum; matria
rudis; infecta vel imperfecta rerum matria
// (disciplina cientfica) v. asignatura.

material: adj materialis, e. Sin: corpreus.


Uso: bienes -, bona externa; placeres -, voluptates, um fpl // sust matria, ae f. Sin: res;
rerum matria. Uso: - biolgico, biolgica
matria; - explosivo, matria displosiva; - incombustible, flammis inviolbilis matria; pirotcnico, matria pyrotchnica; - radiactivo, res rdios elicientes; - de carpintera,
matria; - de desecho de la fisin atmica,
matriae a disiecta tomo detractae; individuorum vel atomorum disiects resdua; - de
plstico, ex matria plstica (vel plasta) factus.

materialista: adj materialsticus, a, um. Uso:


explicacin - de la historia, materialstica
histriae explictio // sust materialista, ae m.
Sin: unus matriae assertor; qui ad corpus
mnia refert; qui corpream esse nimi naturam contendit vel affirmat.

materializar: materializare. Sin: reificare; ad


matriam referre; ad matriam redgere vel
redcere; matriae addcere vel subcere; ad
rerum concretionem referre; corpreum esse
(liquid) existimare // materializarse, materialem feri.
maternalmente: materne. Sin: in modum
matris; materna caritate; materno nimo.

maternidad: (estado o cualidad de madre)


matrnitas, atis f. Sin: matris munus vel offcium. Uso: las alegras de la -, gudia quibus
matres afficiuntur; fiesta de la - de la Santsima Virgen, festum Maternitatis Beatae Mariae Vrginis // (hospital donde se atiende a
las parturientas) maiocomum, ii n.
materno: maternus, a, um. Sin: matris (gen).

matin: (espectculo que tiene lugar en las


primeras horas de la tarde) spectculum
prima vsperi (hor) vel primo vspere.

matiz: (combinacin de colores mezclados


con proporcin) hrmoge, es f. Sin: colorum
commissura; colorum commissurae et trnsitus // (cada una de las gradaciones que

670

Mauritania
puede recibir un color sin perder el nombre
que lo distingue de los dems) varetas, atis f.
Sin: differntia; dfferens coloris spcies (-i
f). Uso: hasta en el blanco se advierten muchos -, in candore ipso magna differntia est;
colores de diversos -, vrii colores // (grado
de intensidad que se puede dar a un sonido
en la ejecucin de una partitura) cants vel
vocis flxio (-onis f) // (matices en el sentido
fig. de rasgos que caracterizan una obra literaria) notae, arum fpl // (matices en el sentido fig. de aspectos) modi, orum mpl. Sin:
figurae, arum fpl. Uso: los - de la opinin pblica, pblicae opinionis modi; hminum
opinionis figurae.
matorral: dumetum, i n. Uso: - espeso, vaspicetum.

matraca: crepitculum, i n. Sin: crtalum;


sistrum.
matriarcado: matriarchatus, us m. Sin: matris dominatus (-us m), domintio, domnium;
matriarchalis dgnitas; mulerum domintio.

matriarcal: matriarchalis, e.

matricial: matriculrius, a, um.

matrcula: (lista, catlogo) matrcula, ae f.


Sin: matrix, cis f; album; index, dcis mf.
Uso: - de vehculo, v. patente // (conjunto de
estudiantes que se han matriculado) acadmici tirones.
matriculacin: matricultio vel immatricultio, onis f. Sin: perscrptio; nminis
perscrptio; in tbulas vel in album reltio.

matriculado: in matrculam relatus. Sin: in


matrce inscriptus; in album vel in tbulas relatus; in albo ascriptus.

matricular: immatriculare. Sin: in matrcula

vel in matrce inscrbere; in albo ascrbere; in


album vel in tbulas referre; in matrculae rdinem referre.

matrimonial: conubialis, e. Uso: guardar diligentemente la fidelidad -, fidelitatem conubialem strnue servare.

matrimonio: matrimnium, ii n. Sin: connbium vel conbium; conigium; nptiae,


arum fpl. Uso: - civil, matrimnium civile;
conbium officiliter (vel civliter) coniunctum; - entre homosexuales, conigium vel conbium inter viros homosexuales; - por la
Iglesia, conbium ritu ecclesistico coniunctum; relativo al -, conubialis; asistir a un -,
nptiis interesse; celebrar un segundo -, secundum matrimnium inire; contraer - (el
varn), liquam uxorem dcere; liquam in
matrimnium dcere; contraer - (la mujer),
licui nbere; contraer - por el civil, matrimnium ritu civili ingere; dar su hija en -,
fliam (licui) in matrimnium dare; pedir en
-, uxorem sibi pscere; prometer su hija en -,
fliam (licui) despondre // ( marido y
mujer) cniuges, um mpl.

matriz: (tero) matrix, cis f. Sin: terus, i m;


alvus, i f; volva vel vulva, ae f // fig fons primus // (molde) forma, ae f // (estarcido) v.
esta voz // (parte de libro o talonario que
queda encuadernada al cortar o separar los
talones, cheques, ttulos, etc., que la forman)
matrcula, ae f // iglesia, lengua -, ecclsia,
lingua matrix.
matronmico: matronmicus, a, um. Sin: ex
matris nmine ortus.
matutino: matutinus, a, um.
maullar: felire.

Mauritania: Mauritnia, ae f.

671

mauritano
mauritano: adj mauritnicus, a, um. Sin:
maurus // sust Mauritnus, i m. Sin: Maurus,
i m.
mausoleo: mausolum, i n. Uso: - leniniano,
mausolum Leninianum.
maxifalda: mximum hypoznium, ii n.

maxilar: menti (gen). Sin: ad mentum prtinens.

maximalismo: maximalismus, i m. Sin: ntegri propsiti vindictio vel propugntio.

maximalista: sust maximalista, ae m. Sin:


ntegri propsiti vindicator, propugnator,
consectator // adj ad summum tendens. Sin:
mdiis consliis contrrius; moderationis imptiens; ad ntegrum propsitum tuendum ttinens.

maya: (indio) Maia, ae m. Sin: Maianus, i m


// (planta) bellis, dis f.

mayal: (instrumento) prtica, ae f.

mayesttico: maiestticus, a, um. Sin:


maiestativus; maiestatem nnuens; maiestatis
prprius. Uso: vuelo casi -, volatus (-us m)
quasi maiestticus.

mayutica: (obstetricia) maiutice, es f. Sin:


ars obstetrcia // (mtodo socrtico) maiutica, ae f; maiutice, es f. Sin: maiutica ars,
rtio, disciplina.
mayo: Maius, ii m. Sin: mensis (-is m)
Maius.

maylica: mailica, ae f. Sin: albus lapis


(-dis m) calcreus.

mayonesa: ius (iuris n) magonianum. Sin: liquamen (-mnis n) magnicum.

mayor: (comandante) centrio maior. Sin:


centrio primorum rdinum // - de edad,
maior aetate. Sin: sui iuris; suae potestatis;
emancipatus // libro -, liber rationum // comercio al por -, magna mercatura; mercatura
magnrii; precio al por -, prtium magnrii
vel magnrium.

mayordoma: - de casa o palacio, praefectura doms vel paltii; - de una estancia,


villictio vel vilictio, onis f; vllici vel vlici
munus (-nris n).

mayordomo: diaetarchus, i m; diaetarcha, ae


m. Sin: praefectus aulae vel paltii; praepsitus domui; ministrorum vel famulorum magister; ministris vel fmulis praepsitus;
magister officiorum. Uso: - de una estancia,
vllicus vel vlicus, i m ; - de Su Santidad,
praefectus sacri paltii; pontificalis doms
praefectus; - de un soberano, diaetarchus
doms augustae.

mayora: (parte mayor de los individuos que


componen una nacin, ciudad o cuerpo; el
mayor nmero, la mayor parte) mairitas,
atis f. Sin: maior pars (partis f); maior nmerus; pars multa; mxima pars; plures, ium pl;
plerque; plures ex nmero (por ej, idicum,
de los jueces). Uso: - absoluta, mairitas absoluta; pars absolute maior; - relativa, mairitas relativa; maior relative nmerus;
mayoras de opinin, maiores partes opinionum; - de votos, mairitas votorum; con
gran - de sufragios, magna maioritate suffragiorum; convicciones de la -, maioris partis
opinationes; ser elegido por - absoluta, absoluta maioritate ligi; tener - en el parlamento, in parlamento maioritatem tenere.
mayoridad: maiornnitas, atis f.

mayorista: magnrius, ii m. Sin: negotiator;


magnrius negotiator.

672

mecanizar
mayoritario: maioris partis (gen). Sin: plrium (gen); ad maiorem partem spectans.

machintio, onis f. Sin: machinamentum; rganum.

maza: (utensilio usado para machacar, apisonar, etc.) mlleus, i m. Sin: mattola; clava
// (bastn en forma de maza, usado como insignia) clava, ae f.

mecanicismo: mechanicismus, i m.

maysculo: maisculus, a, um. Sin: grandis,


e // fig mximus, a, um. Sin: enormis, e; grandis.

mazapn: (pasta) amygdlina (vel amygdlea) pasta albmine condta.

mazo: (martillo grande de madera) mlleus,


i m. Sin: marcus, i m.
mazorca: (espiga densa y apretada de ciertas plantas gramneas, como el maz) pancula vel panncula, ae f. Sin: panncula vel
pannncula.
mazuelo: mallolus, i m.

mazurca: salttio polnica.

mazut, v. fuel-oil.

meandro: maeandrus, i m.

meato: (conducto, canal u orificio) meatus,


us m. Uso: - acstico, meatus acsticus.

Meca (La): Mecca, ae f. Sin: Mecha; Macoraba. Uso: de la -, Meccensis vel Mechensis,
e.

mecnica: (ciencia) mechnica, ae f. Sin:


mechnica vel machinalis disciplina, scintia;
machinalis vel mechnica rtio ac disciplina;
machinamentorum doctrina // (tcnica) mechnica ars (artis f). Uso: darse a la -, mechnicae arti se dare // (aparato o resorte interior
que da movimiento a un ingenio o artefacto)

mecnicamente: mechnice. Sin: arte machinali; machinatione quadam. Uso: movido


-, arte machinali actus, motus, permotus.

mecnico: (adj, relativo a la mecnica) mechnicus, a, um. Sin: machinalis, e. Uso: estudios -, stdia mechnica; trabajo -,
mechnicus labor // (que funciona por un mecanismo o mquina) mechnicus. Uso:
miembros -, membra mechnica // (el que
profesa la mecnica) mechnicus, i m. Sin:
machinator; machinrius; pifex (-fcis m)
vel faber (-bri m) mechnicus; mechnicus
operator. Uso: - dentista, pifex dentrius.

mecanismo: mechanismus, i m. Sin: mchina; machintio; machinamentum; mechanma vel mechanisma, tis n. Uso: elctrico cinematogrfico, elctricum mechanma cinemticum; - electrnico, mechanema electrnicum;
- de encendido,
mechanema incensrium // fig rtio, onis f.
Sin: via; machintio; mechanismus; machinalis rtio. Uso: - comerciales, rationes mercatriae; - econmicos, machinationes
oeconmicae; - financieros y monetarios, rationes nummriae et pecuniriae; - letal, mechanismus ltifer; - productivos, rationes
effectrices; se ha transformado en un - contraproducente, conversum dnique in machinamentum est quod contrria effecit.

mecanizacin: machiniztio, onis f. Sin:


machinarum indctio; machinalis opertio;
mchinis perum effctio.

mecanizado: machinizatus, a, um. Sin: mchinis instructus; machinis effectus.

mecanizar: machinizare. Sin: mchinis

673

mecangrafa
instrere (proveer de mquinas); liquid mchinis vel machinamentis effcere (realizar
algo por medio de mquinas). Uso: - la industria nacional, nationalem indstriam machinalem fcere vel rddere.

rius; gnifer funculus. Uso: - elctrica, funculus incendirius elctricus; encender la -,


funem incendirium succndere.

mecanografa: mechanogrphia sive -grapha, ae f; v. dactilografa.

mecografa: mecogrphia sive -grapha, ae f.

mecangrafa: mechangrapha, ae f; v. dactilgrafa.

mecanografiado: mchin scriptus.

mecanografiar: mecanographare; v. dactilografiar.


mecanogrfico: mechanogrphicus, a, um.

mecanografista, v. mecangrafo.

mecangrafo: mechangraphus, i m. Sin:


machinrius scriba; v. dactilgrafo.

mecanograma: mechanogramma, tis n.


Sin: pgina dactylgrapho scripta, exscripta,
exarata; flium dactylgrapho scriptum,
exscriptum, exaratum.
mecanoterapia: mechanotherapa, ae f.

mecedora: (silla) sella oscillatria.

mecenas: maecenas, atis m. Sin: patronus;


litterarum vel artium patronus, adiutor, fautor,
protector; doctorum hminum patronus. Uso:
un - munfico, munificentsimo, patronus munficus, munificentssimus.

mecenazgo: litterarum vel rtium patrocnium. Sin: doctorum hminum patrocnium;


liberlitas maecenatiana; maecenatianum patrocnium.
mecha: ellchnium, ii n. Sin: funis incendi-

mechero: (boquilla de los aparatos de alumbrado) fstula gasria // (encendedor de bolsillo) ignitbulum, i n. Sin: ignirium; v.
encendedor.
mecmetro: mecmetrum, i n.
mecnico: mecnicus, a, um.
meconio: mecnium, ii n.

medalla: (pieza de metal batida o acuada)


nomisma vel numisma, tis n. Sin: nummus,
i m. Uso: - de oro, de plata, de bronce, nomisma ureum, argnteum, ereum vel aneum // (distincin honorfica) honorrium
nomisma (tis n). Sin: honorficum insigne
(is n). Uso: - conmemorativa, nomisma memoriale; nummus memri alicius rei
inscriptus; - de oro al mrito, nummus ureus
honoris caus; nummus in honorem ex auro
cusus; - al valor civil, civile decus (cris n);
nomisma cvicae virtutis caus datum; - al
valor militar, militare decus; nomisma militaris virtutis caus tributum; conferir, otorgar una - de plata a uno, nummum
argnteum licui deferre; hacerse con la - de
oro, ganar la - de oro, ureum nomisma (vel
nummum) ssequi, cnsequi, obtinere, reportare, merere, demerere.
medallita: nomismtulum, i n. Sin: nomismtium, ii; parvum nomisma.

medalln: emblema, tis n. Sin: magnum nomisma (-tis n).

mdano, v. duna.

674

medida
media: (prenda) tibiale, is n. Sin: crurale, is
n; cliga, ae f. Uso: medias de nailon (nylon,
niln) nailonnsia vel naelnica tibilia; medias de seda, tibilia bombcina; ponerse las
-, tibilia sibi indcere // - aritmtica, quntitas mdia.
mediacin: meditio, onis f. Sin: intercssio;
intercessus, us m; interpostio.
mediador: adj sequester, tra, trum; sequester,
tris, tre // sust mediator, oris m. Sin: intercessor; sequester, tri m vel sequestris, is m; conciliator; deprecator.

mediadora: mediatrix, icis f. Sin: sequestra,


ae f; conciliatrix, icis f.

mediados: - del siglo sexto, mdium seculum sextum.

media luna: (adorno) lnula, ae f // (smbolo


de los musulmanes) luna dimdia vel dimidiata.
mediana: lnea mediana.

medianera: (que media e intercede) mediatrix, icis f. Uso: medianera de todas las gracias, omnis grtiae (vel mnium gratiarum)
mediatrix.

medianera: (pared comn a dos casas contiguas) intergries, i f. Sin: pries (-tis m)
intergerivus vel mdius.

medianero: (que media e intercede) mediator, oris m // (aparcero, mediero, labrador


que trabaja a medias con otro en una finca)
v. aparcero.

medianoche: mdia nox. Uso: a -, mdia


nocte; concbia nocte; a - en punto, ad umbilcum noctis.

mdica: mdica, ae f. Sin: mdica mulier.

medicamento: medicamentum, i n. Sin: medicamen, mnis n; medicina; phrmacum; remdium. Uso: - emoliente, medicamentum
mitigatrium; - por va bucal, medicamentum ore sumendum.

medicamentoso: medicamentosus, a, um.


Sin: medicinalis, e; vim medendi habens.

medicar: medicare; medicari. Sin: mederi;


morbum curare vel levare; morbo occrrere.
medicastro: medicaster, tri m. Sin: mdicus
imperitus, ineptus, intilis.
medicina: (ciencia y arte) medicina, ae f.
Sin: scintia vel ars mdica, medicinalis, medendi. Uso: - deportiva, medicina palestrica;
- experimental, medicina experimentalis; preventiva, medicina ad praecavendumn
apta; - sedativa, medicina mitigatria // (medicamento) v. esta voz.
medicinal: medicinalis, e. Sin: mdicus; medicamentosus.

medicin: mensura, ae f. Uso: - meteorolgicas, mensurae meteorolgicae.

mdico: mdicus, i m. Uso: - auxiliar, mdicus ssidens, auxilirius, auxiliaris; - cirujano, chirurgus, i m; mdicus vulnerrius; emprico, empricus, i m; - oculista, mdicus
oculrius; mdicus ab culis; - principal o director de un hospital, primus mdicus; princeps medicorum; mdicus primrius; - de
cabecera, assduus aegroto mdicus; - de
consulta, consultus mdicus; - de odos, mdicus auriculrius; ir al -, mdicum adire.

medida: (accin y efecto de medir) mensura,


ae f. Uso: - curie, mensura curiana; mdulus curianus; - elctricas, elctricae mensu-

675

medidor
rae; - lineales, mensurae lineares; - de lquidos, liquidorum mensura, - de longitud, mensura longitdinis; - de masa, mensura
massae; - de pesos, pnderum mensura; - de
tiempo, mensura tmporis // (disposicin,
prevencin) conslium, ii n. Sin: ctio, onis f.
Uso: - compulsiva, ctio corcitiva; - convenientes, accommodata rei conslia.
medidor: (persona) mensor, oris m. Sin:
mensurator; mettor // (contador de gas o
agua) v. contador.

medieval: mediaevalis, e. Sin: mdiae aetatis; mdii aevi (gen).

medievalismo: mediaevalismus, i m. Sin:


mdiae aetatis stdium et admirtio
medievalista: mediaevalista, ae m. Sin: mdiae aetatis peritus vel studiosus.

medievo: mdium aevum. Sin: mdia aetas


(-atis f).

medio: (cosa que puede servir para un determinado fin) subsdium, ii n. Sin: instrumentum; adiumentum; rtio. Uso: audiovisuales, instrumenta audiovisiva vel
audivisfica; - clsicos, subsdia conventionlia; - divinos, instrumenta divina; - lcitos,
lcitae rationes (vel subsdia); - ordinarios,
res usitatae; - radiales y televisivos, radiophnicae et televisficae transmissiones; - teraputicos, medendi rationes;
- de
comunicacin, instrumentum communicationis; nntiis vulgandis instrumentum; - de comunicacin interactivo, communicatrium
instrumentum interactivum; medios de comunicacin modernos, instrumenta communicativa moderna; medios de comunicacin
social, subsdia communicationis socialis;
medios de produccin, mdia (-orum npl)
productionis; instrumenta bonis gignendis; de transporte, vehculum; determinar los -,

subsdia et vias indicare // (mitad) dimdium,


ii n. Sin: dimdia pars // (moderacin entre
los extremos) medicritas, atis f. Sin: modertio; modus; mdium. Uso: guardar el justo
-, mdium quiddam tenere; mediocritatem tenere // (mdium) v. esta voz // (espacio fsico)
natura, ae f. Uso: - ambiente, circumiecta natura; v. ambiente // (en el ftbol y otros deportes, cada uno de los jugadores de la lnea
media) cursor vel lusor mdius. Uso: - central, cursor mdius cntricus vel centralis; derecho, cursor mdius dextrae partis; zurdo, cursor mdius sinistrae vel laevae partis; - volantes, citatssimi cursores // (sector,
crculo o ambiente social) v. ambiente // (adj,
igual a la mitad de una cosa) dimdius, a,
um. Sin: dimidiatus; semi indecl, en composicin con substantivos y adjetivos. Uso: luna, dimdia luna; - mes, dimidiatus mensis;
- hora, semihra; - pie, smipes, pdis m //
(adj, que est igualmente lejos de los extremos) mdius, a, um // (adv, no del todo) semi
indecl. Uso: - abierto, semiapertus; - borracho, semigravis; - crudo, semicrudus; - derruido, semrutus; - desnudo, seminudus; dormido, semisomnus, a, um; semisomnis, e;
- muerto, semimrtuus, sminex (-ncis), seminimis, e sive seminimus, a, um ; - quemado, semiambustus, semicrematus; rapado, semirasus; - salvaje, semibrbarus.

medioda: (mitad del da) merdies, i f. Uso:


antes del -, ante merdiem; tmpore antemeridiano; cerca del -, crciter merdiem; despus del -, post merdiem; tmpore
postmeridiano; al - en punto, ad umbilcum
diei // (sur) v. esta voz.

medioeval, v. medieval.

medioevo, v. medievo.

mediopensionista: qui dimdiam pensionem


solvit.

676

megavatio
medir: mensurare. Sin: metiri.

meditacin: medittio, onis f. Sin: commenttio. Uso: libro de meditaciones, commentationum liber.

mediterrneo: mediterrneus, a, um. Uso:


regin -, regio mediterrnea.

Mediterrneo (Mar): Mare Mediterrneum.


Sin: mare internum vel intestinum. Uso: mar
- oriental, orientale mare internum.

mdium: mdium, ii n. Sin: mnium evocator; mortuorum vel umbrarum consultor.

mdula o medula: medulla, ae f. Uso: - espinal, spinalis medulla.


medusa: medusa, ae f.
meeting, v. mitin.

Mefistfeles: Mephistpheles, is m.

mefistoflico: (perteneciente o relativo a


Mefistfeles) mephistophlicus, a, um // (diablico, perverso) diablicus, a, um. Sin: satnicus; perversus.

meftico: mephticus, a, um.

megabyte: dcies centena mlia multiplorum.

megaciclo: megacyclus, i m. Sin: megahrtzium, ii n. Uso: 90 -, nonaginta megahrtzia


vel megacycli.
megadina: megadyne, es f.

megfono: megphonum sive -phnum, i n;


megaphnium, ii n. Sin: altsona tuba; vocis
amplificator.
megahertz: megahrtzium, ii n.

megaltico: megalthicus, a, um. Uso: monumentos -, megalthica monumenta.


megalito: meglithus, i m.

megalocardia: megalocrdia sive -carda, ae


f.

megalocefalia: megalocephlia sive -phala,


ae f.
megalocfalo: adj megalocphalus vel megalocephlicus, a, um // sust megalocphalus, i m. Sin: cpito, onis m.

megalomana: (mana o delirio de grandezas) megalomnia sive -mana, ae f. Sin: effrenata glriae appetntia; rerum magnarum
libido; immoderatum rerum magnarum stdium // (estimacin excesiva, morbosa, de
uno mismo) megalopsycha, ae f. Sin: nmia
sui opnio; elatus nimus; elatus sui ipsus
sensus, us; elata sui ipsus conscintia.

megalmano: adj megalomnicus, a, um.


Sin: maiora concupiscens; nihil nimo nisi
grande concpiens // sust megalmanes, is m.
Uso: ser un -, magna insane apptere; grndia
effrenate concupscere.

megalpolis: megalpolis, is (gen pl -pleon) f. Sin: permagna urbs (urbis f).

megalopsia: megalpsia sive -lopsa, ae f.

megaterio: megathrium, ii n. Sin: mammferum fssile.

megatn: megatnium, ii n. Sin: mgaton indecl.


megatonelada, v. megatn.

megavatio: megavttium, ii n. Sin: mensura


megavattiana.

677

megavoltio
megavoltio: megavltium, ii n. Sin: megavoltiana mensura.
meiosis: meiosis, is f.

mejana: parva nsula.

mejicano: adj mexicanus, a, um // sust Mexicanus, i m.

Mjico: (repblica y distrito federal) Mxicum, i n // (capital de la repblica y del distrito federal) Mexicpolis, is f.

mejora: meliortio, onis f. Sin: in mlius


muttio vel commuttio.

mejorar: meliorare. Sin: tr meliorem fcere,


effcere, rddere; in mlius mutare; intr meliorari; meliorem esse vel feri; in melius inclinari. Uso: - (tr) los servicios pblicos,
ministria pblica meliorare, mejor (intr)
mucho la red vial, rete viale multum melioratum est.
melancola: melanchlia sive -chola, ae f.
Sin: maesttia; tristtia; maeror, oris m; nimus maerens vel melanchlicus; nimi aegritudo vel maesttia.

melanclico: melanchlicus, a, um. Sin: tristis, e; subtristis; maestus. Uso: de carcter -,


tristti quadam perptua et maerore affectus.

melanina: melaninum, i n. Sin: nigrum pigmentum.

melanosis: melanosis, is f. Sin: nigrties


cutis.
melanuria: melanria, ae f.

melanrico: melanricus, a, um.


melaza: mellceum, i n.

melena: capillamentum, i n. Sin: caesries,


i f; capillus promissus; coma promissa. Uso:
- enmaraada, capillamentum perturbatum.

melindre: (fruta de sartn) lganum, i n //


(afectacin de finura y delicadeza) delicatssimum fastdium.

melindrosamente: delictule. Sin: ptide.


Uso: hablar -, ptide loqui, dcere; nimis exquisite loqui.

melindroso: delictulus, a, um. Sin: delicatus; dulcculus; ptidus vel putdulus; mollis;
mellitus; exquisitus. Uso: estilo -, ptida ortio; palabras -, mellita verba; el hablar -,
blandiloquntia, ae f; - en el hablar, blandloquens, entis; blanddicus; blandiloquntulus;
in dicendo mlliter politus; hacerse el -,
ptide molliterque se grere // (descontentadizo) v. esta voz.
melisa: apiastrum, i n.

melocotn: prsicum, i n; v. durazno.

melocotonar: persicetum, i n. Sin: locus prsicis arbribus cnsitus.


melocotonero, v. duraznero.

meloda: (serie de sonidos sucesivos que halagan el odo) meldia sive -loda, ae f. Sin:
modus; modus msicus; modultio; modi vel
mduli, orum; modulamen, mnis n; msicum modulamen; nmeri, orum mpl. Uso: bailable, meldia saltationis; meldia saltatria vel sltica; - suaves, suaves modulationes;
cantar - llorosas, fleblibus modis concnere;
componer la - (del drama lrico), modos fcere; entonar melodas, modos dare vel dere
// (dulzura y suavidad de la voz o del sonido
de un instrumento) suvitas, atis f // (tonada)
cantilena, ae f // (fig, serie de palabras agradables al odo) suvitas, atis f. Uso: la - de

678

memorial
los versos, vrsuum suvitas.

meldicamente: meldice. Sin: modulate;


numerose. Uso: cantar -, modulate cnere.

meldico: (concerniente o relativo a la meloda) meldiae, vel modorum, vel modulorum


(gen de pertenencia); ad meldiam (vel ad
modos, vel ad mdulos) prtinens // (que
tiene meloda) meldicus, a, um. Sin: mlicus; modulatus; numerosus.

melopeya: melopeia, ae f. Sin: cants compostio; modulationis rtio.

membrana: membrana, ae f. Sin: tnica; tuncula. Uso: - mucosa, tnica mucosa; de -,


membranceus vel membrancius.
membrete: inscrptio, onis f.

membrillate: cydonites, ae mf.

melodiosamente: melodiose. Sin: modulate;


canore; suviter; modulate suaviterque.

membrillero: (membrillo) v. esta voz // (arbusto rosceo) cydnia, ae f. Sin: cydnia


arbor; arbor cydniae.

melodrama: melodrama, tis n. Sin: drama


(-tis n) msicum, mlicum, lricum; fbula
modulata vel mlica; pera msica.

memorndum: memorandum, i n. Sin: libellus, i m; libellus memorialis; commentrius, commentarolus.

melodioso: melodiosus, a, um. Sin: meldus;


modulatus; canorus; dulcis; suavis; suviter
vel dulcssime modulatus. Uso: ser -, bene
sonare.

melodramtico: (perteneciente o relativo al


melodrama) melodrmatis; fbulae modulatae vel mlicae (gen de pertenencia); ad melodrama (vel ad fbulam modulatam,
mlicam) ttinens // (que participa de las
cualidades del melodrama) melodramticus,
a, um // (fig, exageradamente pattico) nimis
vel summe pathticus // (fig, enftico) inflatus, a, um. Sin: infltior; tmidus.
melolonta: melolontha, ae f; melolonthe, es f.

melomana: melomnia sive -mana, ae f.


Sin: immdicum msices stdium.

melmano: melmanes, is m. Sin: melomni affectus vel laborans; fanticus msices


fautor; rei msicae nimis studiosus.

meln: melo, onis m. Sin: melpepo, nis m.

membrillo: (arbusto) cydnia vel cotnia, ae


f. Sin: cydnius, ii f // (fruto de este arbusto)
cydnium, ii n; cydneum, i n. Sin: malum
cydniae; cydnium malum.

memoria: memria, ae f. Uso: buena -, memria bona; - flaca, memria infirmior; lenta, memria lenta; - tenaz, memria tenax
// de -, memriter // aprender una cosa de -,
encomendar una cosa a la -, liquid memriae mandare; liquid memri complecti;
memri liquid comprehndere; cultivar,
ejercitar la -, memriam clere, exercere,
agitare; guardar algo en la -, habere in memria; memri continere vel custodire;
saber de -, memri tenere // en - de alguien,
ob (vel in) memriam alicius; memriae alicius; para eterna - de algo, ad perptuam
rei memriam // (Fs, dispositivo fsico, generalmente electrnico, en que se almacenan
datos e instrucciones para recuperarlos y utilizarlos posteriormente) memriae hrreum
vel conditrium.

memorial: memoriale, is n. Sin: liber vel libellus memorialis; commentrii, orum mpl.

679

memorialista
memorialista: memorialista, ae m. Sin: memorilium scriptor; rerum scriptor; commentrii vel commentariorum scriptor.

dis f; lnula.

memorizar: memriae mandare.

menonita: mennonista, ae m.

memorizacin: memortio, onis f.

memory (Inform), memoria: memria, ae f.

mencin: mntio, onis f. Uso: recibir una honorfica, honorfica mentione decorari vel
condecorari.

mendeliano: Mendlii doctrinae fautor, assertor, defensor, sectator.

mendelismo: mendeliana gentica doctrina.


Sin: doctrina gentica ad mentem Mendlii.

mendicante: adj mendicus, a, um. Sin: mndicans; mendicabundus // sust mendicus, i m.

mendicidad: mendcitas, atis f. Sin: mendictio.


mendigante, v. mendicante.

mendigar: mendicare; mendicari. Sin:


stipem collgere; cibum rogare; victum ostiatim quaeritare.

mendigo: mendicus, i m. Sin: mndicans;


mendicbulum, i n.
meninge: meninx, ingis f. Sin: crebri membrana.

meningitis: meningitis, dis f. Sin: meningis


inflammtio; crebri membranarum inflammtio vel infltio.

menisco: (vidrio) lens (lentis f) cncava et


convexa. Sin: lens convergens et devergens
// (Anat, cartlago) meniscus, i m. Sin: menis,

menologa: menolgia sive -loga, ae f.


menologio: menolgium, ii n.

menopausia: menopausa, ae f. Sin: menopausis, is f; menstruorum cesstio; menstruarum purgationum cesstio.

menor: (persona que tiene menos edad que


otra) minor, oris m. Uso: - de edad, minorennis, is m; minore aetate; minor annis // (religioso de la Orden de San Francisco) frater
minor // al por -, minutim.
menos: lo -, mnimum, i n; ms o -, plus
minus; al -, a lo -, por lo -, mnimum; mnime; saltem; lo - posible, quam mnime.

mensaje: nntius, ii m; nntium, ii n. Uso: cifrado, per notas nntius; - radiofnico, nntium radiophnicum; - secreto, nntius recnditus; - telefnico, nntium telephnicum;
- telegrfico, nntius telegrphicus; descifrar
un -, nntium detgere.

mensajera: (carruaje que para servicio pblico hace viajes peridicos a puntos determinados) pblicus cursus. Sin: cursus
vehicularis; cursorum munus (-nris n) //
(empresa o sociedad que los tiene establecidos) socetas mrcibus tabellisque dispertiendis. Sin: socetas dispertiendis diriis et
commentriis peridicis.
menstruacin: (accin de menstruar) menstrutio, onis f // (menstruo de las mujeres)
mnstrua, orum npl.

menstrual: menstrualis, e.

menstruante: mnstruans, antis.

680

mercado
menstruar: mnstrua cere vel pllere.

mensual: (que sucede o se repite cada mes)


mnstruus, a, um. Sin: menstrualis, e // (que
dura un mes) mnstruus. Sin: unus mensis //
(pen, obrero a quien se paga por mes) operrius cui mnstrua pecnia (vel mnstrua
merces; vel mnstruum stipndium, prtium,
salrium) slvitur.

mensualidad: (sueldo o salario de un mes)


mnstruum, i n. Sin: mnstruum stipndium
vel salrium; mnstrua merces vel pecnia;
stips (-stipis f) vel soltio mnstrua; unus
mensis aes (aeris n).

mensualmente: (todos los meses) mnibus


mnsibus // (cada mes) sngulis mnsibus; in
sngulos menses // (cada treinta das) tricsimo quoque die.
mnsula: ancon, nis (ac -ona m).
mensura: mensura, ae f.

mensurabilidad: mensurablitas, atis f.

menta: menta vel mentha, ae f. Uso: pastilla


de -, pastillus e sccharo et menta confectus.

mental: mentalis, e. Sin: mentis (de la


mente).

mentalidad: mentlitas, atis f. Sin: mens,


mentis f; ingnium; mentis hbitus (-us m)
vel habitudo (-dnis f); hbitus nimi; nimi
inclintio; sentiendi rtio; mens animusque.
Uso: - hedonista, mens hedonstica; mentis
affectus, qui ad voluptatem propendet vel
propendit; - de este mundo, huius seculi
mens; - de permisivismo sexual, mentis hbitus pro licntia sexuali.
mentalmente: mente. Sin: nimo; cogitatione; pctore; tcite secum.

mentol: mentolum, i n. Sin: lcohol (-lis m


y n) menta expressus vel expressum.

men: index (-dcis m) vel ordo (-dnis m)


cenae, ciborum, escarum, epularum, ferculorum.

mercachifle: circulator, oris m. Sin: crcitor;


circitor (vel circmitor, vel circumforneus)
nstitor.

mercader: mercator, oris m. Uso: - ambulante, circulator; propla (ae m) circumforneus; vagus mercator; - de esclavos,
venalcius vel venalicirius, ii m; servorum
mercator vel negotiator.

mercado: (lugar o edificio pblico destinado


a comprar, vender o permutar gneros y mercancas) mercatus, us m. Sin: nndinae, arum
fpl; macellum; forum nundinarum; rerum venlium domus (-us f); amplior taberna; multigneris taberna. Uso: - al aire libre,
mercatus sub divo; da de -, nndinae, arum
fpl; dies mercurialis // (conjunto de operaciones comerciales) mercatus, us m. Sin: mercatura; nundintio. Uso: - clandestino o
negro, commrcium clandestinum, furtivum,
vtitum; mercatura clandestina, furtiva, vtita; annona excandefacta vel incensa; comn, communis mercatus; mercatus consociatus; - internacional, mercatura internationalis; - laboral, mercatus laboris; - libre,
mercatus liber; liber mercaturae usus (-us m);
lbera negotitio; oeconmicus mercatus
liber; - de los libros, mercatura librorum //
comprar, vender a precio de - negro, prtio
immdico (immoderato, iniquo, iniqussimo)
mere, vndere; ejercer el - negro, prtio immdico mercari; permitir el - negro, annonam excandefactam permttere vel tolerare;
ser vctima del - negro, annon excandefact
vexari // (salida econmica) commrcium, ii
n. Uso: - internacional financiador, pecuniarum commrcium inter Civitates // (mbito

681

mercantil
que comprende a los productores y consumidores) mercatus, us m. Uso: - comn europeo, mercatus communis europaeus;
consociatus Europae mercatus; Commnitas
Europaea Mercats; Europaea rerum mercandarum commnitas.
mercantil: mercatrius, a, um. Sin: negotiatrius; mercatoris, negotiatoris vel mercatorum, negotiatorum (gen). Uso: navo -, navis
mercatria vel negotiatria.

mercantilismo: (espritu mercantil) mercandi stdium. Sin: mercandi (vel quaests,


vel lucri) cupditas; usus (-us m) vel mos
(moris m) mercatorum, negotiatorum. Uso:
por -, lucri caus; obrar por puro -, quaestu
et lucro duci // (sistema econmico) mercantilismus, i m.
merced: (arbitrio) dcio, onis f. Sin: arbtrium; nutus, us m; potestas. Uso: estar a
la -, in dicione esse; in dicionem esse; sub dicione esse.
mercedario: (religioso de la Orden de la
Merced) mercedrius, ii m. Sin: mercednius; sodalis mercednius; sodalis marialis
mercednius captivis redimendis.

mercenario: adj mercenrius vel mercennrius, a, um. Sin: stipendirius; conductcius;


mercede conductus. Uso: un ejrcito -, exrcitus conductcius // (jornalero que trabaja
por estipendio o jornal) mercenrius vel mercennrius, ii m // (soldado que sirve por dinero a un gobierno extranjero) stipendirius,
ii m. Sin: miles mercenrius.

mercera: (conjunto de artculos menudos y


de poco valor) merces (-ium fpl) minutae //
(tienda en que se venden) institoris taberna,
ae f.
mercero: mrcium negotiator vel vnditor.

mercurio: (metal) hydrargrium, ii n. Sin:


hydrrgyrus vel hydrrgyros, i m; argentum
vivum // (planeta) Mercrius, ii m. Sin: Mercrii stella.

merendar: (tomar la merienda) merendare.


Sin: merendam cpere // (comer en la merienda) in merenda dere vel ad merendandum dere (v. gr. pernam, jamn).
merendita: merndula, ae f. Sin: parva merenda.
merengue: placenta ovicata.

meretricio: (perteneciente o relativo a las


meretrices) meretrcius, a, um // (trato carnal
con una meretriz) meretrcium, ii n.

meretriz: mretrix, icis (gen pl -tricum vel


-trcium f). Sin: scortum, i n; lupa, ae f. Uso:
ejercer el oficio de -, meretricari.
mericismo: merychismus, i m.

meridiana: (siesta hecha despus de comer)


v. siesta.

meridiano: adj meridianus, a, um // sust meridianum, i n. Sin: crculus meridianus; crculus meridianus terrestris.

meridin: merdies, i f.

meridional: meridianus, a, um. Uso: Australia -, Austrlia meridiana.

merienda: (comida ligera antes de la cena)


merenda, ae f. Sin: antecnium, ii n; cnula,
ae f. Uso: tomar la -, v. merendar.

meristema: merstema, tis n. Uso: concerniente o relativo al -, meristemticus.


meristemo, v. meristema.

682

mesita
mrito: mritum vel promritum, i n. Sin:
laus; virtus. Uso: segn el -, pro mritis; sin
-, nullo mrito.
meritocracia: meritocrtia sive -crata, ae f.
Sin: omnmoda mriti mensura.

meritocrtico: meritocrticus, a, um. Sin: ad


omnmodam mriti mensuram spectans.

merlot: vinum rubrum burdigalense.

merluza: asellus, i m. Sin: merlcius vel


merlccius, ii m; salpa, ae f; asellus marinus;
gadus merlcius. Uso: - a la catalana, asellus
catalunico more; - a la vinagreta, asellus
frictus acetoque perfusus.
merma: demintio, onis f.

mermelada: marmelada vel marmelata, ae f.


Sin: condimentum; poma vel mala (-orum
npl) condta, conditnea, decocta; pulpa pomria; frctuum liquamen (-mnis n); ius
(iuris n) pomrium concretum; frctuum
compostio, condtio, conditura, confectura.
Uso: - de membrillo, cydoniatum, i n; hacer
una - de peras, liquamen de piris fcere.

mes: mensis, is m. Uso: cada -, sngulis mnsibus; a comienzos de -, mense ineunte; a mediados de -, mdio mense; a fines de -, mense
exeunte vel vergente.

mesa: mensa, ae f. Uso: - electoral, sedes comitialis; - examinadora, magistrorum (arbitrorum, idicum) collgium; - plegadiza,
mensa plictilis; - puesta, mensa instructa; redonda, mensa rotunda; - con un solo pie,
monopdium; sobre -, post cenam; inter
scyphos; vajilla de -, escria (vel cibria, vel
menslia) vasa; vianda que se sirve en la -,
daps, dapis f; mensa // - de carnicero, laniona
mensa; - de comedor, escria mensa; - de
juego, lveus vel alvolus; bacus; forus;

mensa vel tbula lusria; - de noche, mensa


cubicularis vel cubiculria // levantar la -,
mensam tllere vel removere; poner la -,
mensam strnere, instrere, apparare, comparare, appnere; poner las cartas sobre la -,
detectis ldere chartis; fig aperte loqui; palam
gere; sentarse a la -, mensae accmbere; ad
mensam sedere; servir a la -, ministrare // (en
las asambleas polticas y otras corporaciones, conjunto de las personas que las dirigen)
delecti, orum mpl. Sin: conslium.

mescolanza, v. mezcolanza.

mesenceflico: mesencephlicus, a, um. Sin:


ad mesencphalum prtinens.
mesencfalo: mesencphalus, i m.

mesnquima: mesnchyma, tis n.


mesentrico: mesentricus, a, um.
mesenterio: mesentrium, ii n.

mesenteritis: mesenterites, is f. Sin: mesentrii inflammtio vel infltio.

meseta: (altiplanicie) alta planties, i f; v.


altiplanicie // (porcin de piso horizontal en
que termina un tramo de escalera) arola, ae
f.

mesinico: messinicus, a, um. Uso: tiempo


-, tempus messinicum.

mesianismo: messianismus, i m. Sin: Messae exspecttio.

Mesas: Messas, ae m // fig renovationis


mirus auctor.

mesita: mnsula, ae f. Sin: discus, i m. Uso:


- redonda, orbiculata mnsula; - de noche, armarolum; mnsula cubiculria (vel cubicu-

683

mesmerismo
laris), lecturia, nocturna.

mesmerismo: mesmerismus, i m. Sin: Mesmrii doctrina.

mesocarpio: mesocarpus vel mesacarpos, i


m. Sin: mdia fructs pars.
mesogstrico: mesogstricus, a, um.

mesogastrio: mesogstrium, ii n.

mesologa: mesolgia sive -loga, ae f.

mesn: (establecimiento pblico donde se da


hospedaje y se sirven comidas) deversrium,
ii n. Sin: caupona // (partcula fugaz de radiacin csmica) meson, onis n.
mesonero: caupo, onis m.

- del viaje, locus pettus; terra petta; Roma


es mi -, Romam peto.
metbasis: metbasis, is f.

metablico: metablicus, a, um. Sin: ad metabolismum ttinens.

metabolismo: metabolismus, i m. Sin: nutricationis rtio. Uso: - basal, metabolismus basalis.

metacarpo: Anat metacarpus, i m; metacrpium, ii n. Sin: mdia manus (-us f); prima
palmae pars (partis f).
metacismo: metacismus, i m.

metacrnico: metachrnicus, a, um.

metacronismo: metachronismus, i m.

mesozoico: mesozicus, a, um.


mestas: aquae mixtae.

mestizo: adj mixtcius vel mistcius. Sin:


mixtus vel mistus; snguine vel gnere mixtus // sust mixtcius vel mistcius, ii m. Sin:
mixtus vel mistus, i m; homo mixtcius vel
mixtus.

meta: (trmino sealado a una carrera)


meta, ae f. Sin: calx, calcis f; constituta meta.
Uso: llegar a la -, ad calcem pervenire // (en
ftbol y otros juegos, portera) meta vel
porta, ae f. Sin: ostirii vel ianitoris cella.
Uso: jugador que defiende la portera, initor, oris m; portrius, ii m // (fin a que se dirigen las acciones o deseos de alguien)
propsitum, i n. Sin: meta; conslium. Uso: fundamental, meta fundamentalis; alcanzar
la -, metam contngere, attngere; propsitum
ssequi; haber alcanzado la -, metam vel propsitum tenere; aspirar a una -, liquid sequi,
ptere, sibi propnere; ad liquid spectare //

metafsica: metaphsica, ae f; metaphsica,


orum npl. Sin: metaphsica disciplina, scintia, doctrina.
metafsicamente: metaphsice.

metafsico: (concerniente o relativo a la metafsica) metaphsicus, a, um. Sin: ad metaphsicam spectans // (obscuro y difcil de
comprender) abstrusus, a, um. Sin: recnditus; recnditus abstrususque // sust metaphsicus, i m. Sin: metaphsicus philsophus.

metafona: metaphnia sive -phona, ae f.

metfora: metphora, ae f. Sin: transltio,


onis f; translatum verbum ; verbi transltio;
translata verbi significtio. Uso: - atrevidas,
acres imgines; fuera de -, nihil translatis verbis.

metafricamente: metaphrice. Sin: per metphoram; metaphrico sermone; translata

684

metaloterpico
verbi significatione.

metafrico: metaphricus, a, um. Sin: translatus.

metaforizar: translatione vel translatinibus


uti.
metafragma: metaphragma, tis n.

metagnesis: metagnesis, is f. Sin: alternata


genertio.

metagensico: metagenticus, a, um. Sin: ad


metagnesin prtinens.

metal: metallum, i n. Uso: - alcalinos,


metalla alclina vel alclica; detector de metales, instrumentum metallum dtegens.
metalengua, v. metalenguaje.

metalenguaje: metalingua, ae f. Sin: systema


symbolorum et signorum doctrinae metalingusticae.
metalepsis: metalepsis, is f.

a algo).

metalocroma: metallochrmia sive -chroma, ae f. Sin: galvanochrmia sive -chroma;


ars colorandis metallis.
metalocrmico: metallochrmicus, a, um.

metalocromista: metallochromista, ae m.
Sin: metallochrmiae peritus.

metalofobia: metallophbia sive -phoba, ae


f. Sin: metalli vel metallorum horror, pavor,
terror, metus, timor.
metalofona: metallophnia sive -phona, ae
f.

metalografa: metallogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: metallorum (vel de metallis) doctrina, disciplina, scintia; metallorum
descrptio.

metalogrfico: metallogrphicus, a, um. Sin:


ad metallogrphiam (vel ad metallorum doctrinam) prtinens.

metlico: metllicus vel metllinus, a, um.


Sin: ex metallo; e metallo factus vel constans.

metalgrafo: metallgraphus, i m. Sin: metallogrphiae (vel de metallis doctrinae) peritus, cultor, studiosus.

metalingstico: metalingusticus, a, um.

metaloscopia: metalloscpia sive -scopa, ae


f.

metalingstica: metalingustica, ae f. Sin:


metalingustica doctrina.

metalizacin: metalliztio, onis f.

metalizado: metallizatus, a, um. Sin: metallo


obductus.

metalizar: metallizare. Sin: metallo obdcere liquid; lviter metallo tgere liquid
(cubrir algo con una capa de metal); metalli
spciem ddere licui rei (dar brillo metlico

metaloide: metallides, is n.

metaloscpico: metalloscpicus, a, um. Sin:


ad metalloscpiam ttinens.

metaloterapia: metallotherapa, ae f. Sin: per


metalla curtio.

metaloterpico: metallotherpicus, a, um.


Sin: ad metallotherapam (vel ad curationem
per metalla) spectans.

685

metalurgia
metalurgia: metallrgia sive -lurga, ae f.
Sin: metllica, ae f; scintia metallrgica;
metallorum disciplina; ars metllica.

metaplsico: metaplsicus, a, um. Sin: ad


metplasin prtinens.

metalrgicamente: metallrgice.

metapsquica: metapschica, ae f. Sin: metapschica doctrina, disciplina, scintia.

metalrgica, v. metalurgia.

metalrgico: (concerniente a la metalurgia)


metallrgicus, a, um. Sin: ad metallrgiam
(vel ad metllicam) prtinens. Uso: obreros -,
metallorum opfices, operrii, perae // (el
que profesa la metalurgia) metallrgicus, i
m. Sin: metllicus; metllicae (vel metallorum) rtifex; metllicae artis peritus vel cultor.
metalurgista: artis metallrgicae peritus.

metamrfico: metamrphicus, a, um. Sin:


mutationi naturae obnxius vel subiectus.

metamorfismo: metamorphismus, i m. Sin:


lenta immuttio naturae.
metamorfopsia: metamorphpsia, ae f.

metamorfosis: (transformacin de una cosa


en otra; cambio de forma o estructura en la
evolucin de los organismos) metamorphosis, is f. Sin: transformtio; formae muttio,
immuttio, convrsio; convrsio in liam formam; trnsitus (-us m) in liam figuram //
(fig, mudanza que hace una persona o cosa
de un estado a otro) muttio, onis f. Sin: immuttio; convrsio.

metano: methanum, i n. Sin: gsium palustre; gsium palustre methanum.


metanoducto: methaniductus, us m.
metanol: methanolum, i n.

metaplasia: metplasis, is f.

metaplasmo: metaplasma, tis n; metaplasmus vel metaplasmos, i m.

metapsquico: metapschicus, a, um. Sin: ad


metapschicam ttinens.
metapsiquista: metapsychista, ae m.

metstasis: metstasis, -is f. Sin: morbi sedis


muttio vel transltio.
metasttico: metastticus, a, um.

metatarso: metatarsos vel metatarsus, i m.

mettesis: metthesis, is f. Sin: transltio; litterarum transltio.

metemprico: metempricus, a, um. Sin:


omnem experintiam exsperans, evincens;
omne experimentum exsperans; experiundi
facultates exsperans.
metempsicosis o metempscosis: metempsychsis, is f. Sin: animarum migrtio.

metensomatosis: metensomatsis, is f.

meterico: metericus, a, um.

meteorismo: (abultamiento del vientre) meteorismus, i m. Sin: stmachi vel intestini infltio; intestinorum turgor.

meteorito: meteoritus, i m; meteorites, ae m.


Sin: meteorolithus, i m; arolithos sive arolithus, i m; bolis, dis f; lapis (- dis m) arius
(vel areus) vel csmicus; caelestis fax (facis
f); stella trnsvolans; sidus (-dris n) volans

686

mtodo
vel decduum; lapis (e) caelo delapsus;
stellarum ignitum fragmentum.

meteoro: meteoron vel meteorum, i n. Sin:


visum (-i n) caeleste.
meteorofobia: meteorophbia sive -phoba,
ae f.
meteorognomia: meteorognome, es f.

meteorognmico: meteorognmicus, a, um.


Sin: ad meteorognomen spectans.
meteorognosia: meteorognsia sive -gnosa,
ae f.
meteorografa: meteorogrphia sive -grapha, ae f. Sin: meteororum descrptio.

meteorogrfico: meteorogrphicus, a, um.


Sin: ad meteorogrphiam (vel ad meteororum
descriptionem) prtinens.
meteorologa: meteorolgia sive -loga, ae f.
Sin: scintia vel disciplina meteorolgica.

meteorolgico: meteorolgicus, a, um. Uso:


estacin -, sttio meteorolgica.

meteorologista, v. meteorlogo.

meteorlogo: meteorlogus, i m. Sin: meteorolgiae cultor vel studiosus (el que profesa
la meteorologa); meteorolgiae peritus, nbium observandarum peritus (el que tiene especiales conocimientos en meteorologa).
meteoromancia: meteoromanta, ae f.

meteoromntico: adj meteoromnticus, a,


um. Sin: ad meteoromantam ttinens // sust
meteoromantes, is m.

meteoropata: meteoropatha, ae f.

meteoroscopia: meteoroscpia sive -scopa,


ae f.

meteoroscpico: meteoroscpicus, a, um.


Sin: ad meteoroscpiam spectans.
meteoroscopio: meteoroscpium, ii n.

metida de pata: ctio incauta et incllida.

metlico: methlicus, a, um. Uso: lcohol -,


lcohol (-lis m y n) methlicus vel methlicum.
metilo: methylum, i n; methyle, is n.

metdicamente: methdice. Sin: ordinate;


ordinatim; ratione; cum mthodo; ex rdine;
certa ratione; ratione et rdine; via et ratione;
via et arte.

metdico: (hecho con mtodo) methdicus,


a, um. Sin: ratione hbitus, factus, compsitus, institutus; via et ratione hbitus, compsitus. Uso: discusin -, ortio vi quadam et
ratione hbita; enseanza -, docendi rtio et
via; praecepta ratione et vi trdita (enseanzas impartidas con mtodo); exposicin -,
disserendi rtio // (persona que procede con
gran orden) ratione et vi se gerens; qui (vel
quae) via et ratione facit // (sistemtico)
eodem semper more vivens; edem semper
ratione agens.
metodismo: methodismus, i m.

metodista: methodista, ae mf // (concerniente


al metodismo) ad methodismum prtinens.

mtodo: mthodus, i f. Sin: rtio; via; habitus, us m; usus, us m; agendi rtio; rtio et
via. Uso: - analtico-gramatical, analticogrammaticalis rtio; - asptico, rtio inquinamenta praepediendi vel impediendi; Assimil, rtio Assimil; - audiovisuales, ins-

687

metodologa
trumenta audiovisiva vel audiovisfica; - burocrtico, publicorum officilium hbitus,
usus, agendi rtio // - cientfico, ars et rtio;
interioris doctrinae rtio; via eruditssima; crtico, crticae artis rtio; criticorum rtio; didctico, docendi rtio, via, modus; ars docendi; didctica mthodus; instituendi modus
vel genus (-nris n); - educativo, instituendi
peros rtio; - experimental, mthodus experimentalis; - filolgico, grammaticorum criticorumque via ac rtio; - histrico, mthodus
histrica; - inductivo, mthodus inductiva; Kneipp, via curandi kneippiana; curtio
kneippiana; - modernos, recentiorum tmporum rationes; - Natura, naturae rtio; - natural, mthodus naturalis; mthodus quam
naturalem appellant; - naturales de regulacin de la fertilidad, naturales rationes fecunditatis moderandae; naturales fertilitatis
moderandae modi; - nuevo, nova mthodus;
- pedaggico, rtio educandi; - radial, rtio
radiophnica; - sociolgico, mthodus sociolgica; - Structural Approach, mthodus
Structural Approach dicta; - tcnico, tchnica
mthodus; technicorum rtio; - vital, viva
mthodus // - de combate, rtio proeliandi; de componer una obra, peris peragendi via;
- de educacin, instituendi modus ac rtio; de enseanza, rtio docendi; mthodus institutria; docendi rtio ac disciplina; - de enseanza del latn, linguae latinae docendae
rtio; - de investigacin, investigandi rtio;
rtio pervestigationis; nuevos - de enseanza,
novae docendi viae; - de vida, vitae rtio

metodologa: methodolgia sive -loga, ae f.


Sin: mthodi (vel de mthodo) doctrina, disciplina, scintia.

metodolgico: methodolgicus, a, um. Sin:


ad methodolgiam ttinens.
metonimia: metonmia sive -nyma, ae f.
Sin: transnomintio; denomintio; immuttio; mutata verba (-orum npl).

metonmico: metonmicus, a, um. Sin: mutatus; immutatus; per metonmiam dictus;


quod est prprium metonmiae; quod metonmiam constituit.

metonomasia: metonomsia sive -masa, ae


f.
mtopa: mtopa, ae f.

metralla: pyrbola, orum npl. Sin: mydri,


orum mpl; misslia, ium npl; blides (-um pl
de bolis, dis f); pilae ignferae; globi plmbei
ac frrei; pria vel pyrotchnica grando
(-dnis f); misslia ignfera, ignvoma, incendiria, frrea; glbuli ignferi, ignvomi, incendirii, frrei; glandes ignferae,
ignvomae, incendiriae, frreae.
metrallar, v. ametrallar.

metrallazo: ballisttio, onis f. Sin: pyroballisttio; pyroboltio; mydroboltio; ballistae (pyroballistae, pyrboli, mydrboli) ictus
(-us m), coniectus (-us m) vel emssio (disparo); ballistae sonus, i m vel fragor, oris m
(detonacin).

mtrica: mtrica, ae f. Sin: metrolgia sive


-loga; ars vel res mtrica; mtricae leges;
doctrina mtrica. Uso: innovaciones -, res
mtricae novae; - latina, ars mtrica latina;
licencia -, metiendi versus licntia; - de los
poetas lricos, lyricorum ars mtrica; regla
de -, mtrica lex; rgula artis mtricae; versificationis lex.
mtricamente: mtrice. Sin: mtrica ratione.

mtrico: mtricus, a, um.

metritis: metritis, dis f.

metro: (unidad de longitud, superficie o vo-

688

micelio
lumen; cantidad de algo) metrum, i n. Uso: cuadrado, cbico, metrum quadratum, cbicum; medio -, semmetrum; - y medio, sesqumetrum; sesquilterum metrum; alto
cuatro - y medio, quattuor semis metra altus;
cinco - ms ancho, quinque metris ltior //
(instrumento que se emplea para medir) metrum, i n. Sin: mensura (-ae f) mtrica // (medida del verso) metrum, i n. Uso: - poticos,
nmeri ac modi // (apcope de metropolitano, ferrocarril) v. metropolitano.
metrologa: metrolgia sive -loga, ae f.

metromana: metromnia sive -mana, ae f.

metrmetro, v. metrnomo.

metronmico: metronmicus vel metromtricus, a, um.

metrnomo: metrnomum, i n.

metrpoli: (ciudad principal, cabeza de provincia o Estado) metrpolis, -is f. Sin: urbs
princeps vel caput; urbs provnciae caput;
urbs rei pblicae (vel civitatis) princeps // (la
nacin respecto de sus colonias) genitale
solum, i n. Sin: solum ptriae; solum natale.

metropolitano: (ferrocarril subterrneo que


circula por las grandes ciudades) ferrvia
subterrnea; hamaxstichus subterrneus;
tramen subterrneum // (ferrocarril elevado)
ferrvia aria vel area; (tren elevado) areum
vel arium tramen (-mnis n) // (arzobispo)
metropolites vel metropolita, ae m. Sin:
archiepscopus.
Mxico, v. Mejico.

meyosis, v. meiosis.

mezcla: (accin de mezclar) mixtura, ae f //


(resultado de varias cosas mezcladas) mx-

tio, permxtio, admxtio, onis f. Sin: mixtura;


compostio. Uso: - confusa, v. mezcolanza; detonante o explosiva, gasum displodens vel
displosivum; - de plomo y estao, aes ac stannum mixta; una - de varias cosas, vriae res
mixtae; una - de opiniones, varetas opinionum // Mec mixtura ris benzinique // (argamasa) arenatum, i n.
mezclador: mixtrius vel mistrius, ii m. Sin:
commixtor vel commistor.
mezcladora: (aparato o mquina) mixtrium
vel mistrium, ii n (instrumentum). Sin: mchina mixtria, mixtria, miscens, permiscens.
mezcladura, mezclamiento, v. mezcla.

mezcolanza: collvio, onis f; collvies, i f.


Sin: confsio.

mezquita: mesquta, ae f. Sin: meschita;


mosquita; moschea; oratrium muslmicum.
Uso: - musulmana, mesquita muslmica.
mialgia: mylgia sive -alga, ae f. Sin: musculorum dolor vel dolores.

miasma: miasma, tis n. Sin: pstilens vel


pstifer afflatus (-us) m.

mica: pheugytes, ae m. Sin: pheugytes lapis,


dis; lapis specularis.

micado: (emperador de Japn) Iapniae imperator.


micelial, v. miclico.

miclico: myclicus, a, um. Sin: ad myclium spectans.


micelio: myclium, ii n.

689

micetografa
micetografa: mycetogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: fungorum descrptio.

micetgrafo: mycetgraphus, i m. Sin:


mycetogrphiae cultor vel studiosus (el que
se ocupa en micetografa); mycetogrphiae
peritus (el que es versado en micetografa).
micetologa: mycetolgia sive -loga, ae f.

micetolgico: mycetolgicus, a, um. Sin: ad


mycetolgiam prtinens.

micetlogo: mycetlogus, i m. Sin: mycetolgiae cultor vel studiosus.


micetosis, v. micosis.

micologa: mycolgia sive -loga, ae f.

micolgico: mycolgicus, a, um. Sin: ad


mycolgiam ttinens.
micologista, v. miclogo.

miclogo: myclogus, i m. Sin: mycolgiae


cultor; fungorum studiosus; fungorum naturae investigator vel inquisitor (el que se dedica al estudio de la micologa); mycolgiae
peritus (el que tiene especiales conocimientos
en micologa).
micosis: mycosis, -is f. Sin: fungorum in crpore formtio.

microbacteria: microbactrium, ii n. Sin:


microbacillum.

micrbico: micrbicus, a, um. Sin: ad micrbia prtinens.

microbio: micrbium, ii n. Sin: microrganismus unicellularis. Uso: cultivar microbios en


vidrio, micrbia in vasis vtreis clere.

microbiofobia: microbiophbia sive -phoba,


ae f. Sin: microbiorum horror, pavor, terror,
metus, timor.

microbiologa: microbiolgia sive -loga, ae


f. Sin: microbiorum vel de micrbiis doctrina,
disciplina, scintia.

microbiolgico: microbiolgicus, a, um. Sin:


ad microbiolgiam ttinens.
microbilogo: microbilogus, i m. Sin: microbiolgiae studiosus, cultor, peritus.
microbioscopio: microbioscpium, ii n.

microcefala: microcephlia sive -cephala,


ae f. Sin: cpitis exigitas
microcfalo: adj microcphalus, a, um // sust
microcphalus, i m. Sin: homo exiguo cpite.

microciclo: micrcyclus, i m.

microcircuito: mintulus circitus (-us m)


elctricus.

microciruga: microchirrgia sive -chirurga,


ae f.
microcitemia: microcythemia, ae f.

microclima: microclima, tis n.

micrococo: micrococcus vel micrococcos, i


m; micrococcum, i n.

microcomputadora: microcomputatrum, i n.
Sin: computtrulum; ordintrulum.

microcosmo: microcosmus, i m. Sin: minor


mundus.
microelemento: microlementum, i n.

690

microprocesador
microficha: microchrtula, ae f.

microfilm o microfilme: micropellcula, ae


f. Sin: microtaenola; photogrphica pellcula; imginum taenola. Uso: microfilmes de
cdices, photogrphica cdicum pellcula vel
taenola.
microfilmar: pellculis vel taenolis photogrphicis liquid artare.
microftico: microphticus, a, um.
micrfito: micrphytum, i n.

micrgrafo: micrgraphus, i m. Sin: microgrphiae cultor vel studiosus (el que profesa
la micrografa); microgrphiae peritus (el
que tiene especiales conocimientos en micrografa).

micrograma: microgramma, tis n.

microfnico: microphnicus, a, um.

micrfono: micrphonum sive microphnum, i n; microphnium, ii n. Sin: microphnicus apparatus (-us m); microphnicum
instrumentum. Uso: - dinmico, direccional,
micrphonum dynmicum, directrium; micrfonos de radio Espaa, microphnia radiodiffusionis Hispniae; acercarse al -, ad
microphnium accdere; arrimar el -, microphnium ori admovere; hablar por -, per microphnium verba fcere; regular el -,
micrphonum aptare; servirse del -, microphnico instrumento uti.
microfongrafo: microphongraphum, i n.

microfotografa: microphotogrphia sive


-grapha, ae f. Sin: microphotographema, tis
n; microscpica imago photogrphica.
microfotogrfico: microphotogrphicus, a,
um. Sin: ad microphotogrphiam spectans.

microgameto: microgamtes, is m.

microgrfico: microgrphicus, a, um. Sin:


ad microgrphiam (vel ad exiguarum rerum
descriptionem) prtinens.

micrograffono: micrographphonum sive


-graphophnum, i n.

microfona: microphnia sive -phona, ae f.

microftalmia: microphthlmia, ae f.

micrografa: microgrphia sive -grapha, ae


f. Sin: exiguarum rerum descrptio.

micromtrico: micromtricus, a, um.

micrmetro: micrmetrum, i n. Sin: instrumentum minutssimis metiendis rebus.


micromiceto: micromyceta, ae m.

micromilmetro: micromillmetrum, i n.

micromotor: micromotrium, ii n (machinamentum). Sin: parvum (vel pusillum, vel minutum) motrium.

microonda: microunda. Sin: minutssima


unda elctrica.

microondas: furnus brvibus actus undis.

microorganismo: microorganismus, i m.
Sin: minutssimum corpus orgnicum.

micropelcula, v. microfilm.

microprocesador: microprocessrium, ii n
(mechanema); micromechanema, tis n; mnimum mechanema electrnicum.

691

microprogramacin
microprogramacin: microprogrammtio,
onis f.

micropsia: micrpsia sive micropsa, ae f.

micropsiquia: micropsycha, ae f. Sin: nimi


demssio ; nimus diffdens vel demissus.

micropsquico: micropschicus, a, um.

microscopia o microscopa: microscpia


sive -scopa, ae f.
microscpico: microscpicus, a, um. Sin:
perpusillus; mnimus; minutus.
microscopio: microscpium, ii n. Uso: electrnico, microscpium electrnicum.

microsegundo: microsecunda, ae f.

microsurco: (sistema de grabacin de discos


gramofnicos) minutis sulcis incsio ( -onis
f) // (disco grabado con tal sistema) microsulcus, i m. Sin: discus (sonans) sulcorum
minutorum; discus minutis sulcis incisus; minutorum sulcorum orbis (-is m) incisus.

microtelfono: microtelphonum (vel microtelphonon) sive -telephnum, i n; microtelephnium ii n.

micrtomo: micrtomon, i n. Sin: instrumentum minutssimis secandis rebus.


mielastenia: myelasthena, ae f.

mielatrofia: myelatrphia sive -tropha, ae f.

mielitis: myeltes, is f. Sin: medullae inflammtio vel infltio.

mieloma: myeloma, tis n.

miembro: (cualquiera de las extremidades

del hombre o de los animales articuladas con


el tronco) membrum, i n. Sin: artus, us m.
Uso: - viril, membrum, i n; penis, is m; muto,
onis m; mntula, ae f; pars virilis; temblar en
todos los -, rtubus mnibus contremscere //
(parte de un todo) membrum, i n. Sin: pars,
partis f. Uso: - de un perodo, membrum; incisum vel incsio; nosotros somos miembros
de un gran cuerpo, membra sumus crporis
magni; - por -, membratim; articulatim // (individuo que forma parte de una comunidad
o cuerpo moral) scius, ii m. Sin: membrum;
consociatus, i m; sodalis, is m; ssecla. Uso:
- perpetuo, sodalis perptuus; - de la Asamblea de las Naciones Unidas, Unitarum Nationum Coetus prticeps (-cpis m); - de la
comisin, conslii membrum; - del Consejo
de Seguridad de las Naciones Unidas, Conslii Securitatis Nationum Unitarum; - de la
misma corporacin, homo eiusdem crporis,
sodalitatis, sodalcii; - de la masonera, prticeps societatis (vel sectae) massnicae; - del
Opus Dei, sodalis Operis Dei; - de las Naciones Unidas, sodalis Nationum Unitarum;
- de la Real Academia Espaola, Regalis
Academae Hispnicae sodalis; - de la Unin
Europea, sodalis Unionis Europaeae; - de
una asociacin, societatis ssecla; los - de
una familia, domus, us f; familiares, ium;
todos los - de la familia, tota domus; - de un
partido, vir factionis; qui alicius partes squitur; - del senado, senator, oris m; vir vel
homo senatrius; no es - de ningn partido,
nullius partis est; ser - de aquel partido, illarum prtium esse // (cada una de las partes
principales de un edificio) ala, ae f.
mircoles: fria quarta. Sin: dies Mercrii.

mijo: mlium, ii n.

mikado, v. micado.

milenio: millnnium, ii n. Sin: mille anni;


mille annorum sptium. Uso: varios -, plura

692

mimetzacin
mlia (vel mllia, ium npl) annorum.

milsima: millsima pars.

milsimo: millsimus, a, um.

miliamperio: milliamprium, ii n. Sin:


millsima pars amprii.
miligramo: milligrammum, i n.

milmetro: millmetrum, i n. Uso: - cuadrado, cbico, millmetrum quadratum, cbicum.

militar: adj militaris, e. Sin: militrius; castrensis. Uso: disciplina -, militaris disciplina;
servicio -, servtium militare; militare vel miltiae munus (-nris n) // sust miles, ltis m.
Sin: militaris, is m; persona militaris; homo
vel vir militaris; militrius, ii m. Uso: los -,
mlites, um mpl; militares, ium mpl.

militarismo: militarismus, i m. Sin: armorum stdium; nmium rei militaris stdium;


nmium militaris apparatus stdium.

milln: (mil millares) mlio vel mllio, onis


m. Sin: dcies (dciens) centena mlia (-ium
npl); dcies centum mlia; mlies (mliens,
mllies, mlliens) mille; millena mlia. Uso:
un - y cien mil peregrinos, unus milio et centum mlia peregrinatorum; un - y medio, unus
semis milio; dos, tres, cuatro ... -, duo, tres,
quattuor ... miliones vel milliones; vcies (vciens), trcies (trciens), quadrgies (quadrgiens) ... centena mlia; vcies, trcies,
quadrgies ... centum milia; un - de veces, dcies cnties mlies; cien - , cnties centena
mlia; mil -, miliardum, i n; dcies mlies centena mlia; casi dos - de km cuadrados, duo
fere miliones chiliometrorum quadratorum;
los - de refugiados, perfugarum centena dcies mlia // costa de dos o tres - de dlares,
sumptus (-us m) duorum triumve milionum

dollariorum. Uso: varios centenares de - de


marcos alemanes, complures centeni miliones marcarum Germanicarum; se necesitan
sesenta - de libras esterlinas, opus est sexaginta milinibus libellarum Britannicarum //
(nmero muy grande indeterminado) sescenta mlia. Sin: sescnties (sescntiens); mlies. Uso: un - de mundos, sescenta mlia
mundorum; millones y millones de seres humanos, innumerbiles hmines; complura
centena mlia hminum.
millonario: milionrius, ii m. Sin: praedives
homo.
millonsimo: milionsimus, a, um.

mimbre: vimen, mnis n. Uso: el que hace


objetos de -, viminrius, ii m.
mimeoclisador, v. mimegrafo.

mimeografa: mimeogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: mimeogrphica ars.
mimeografiado: mimeogrphice ditus.

mimeografiar: mimeogrphice dere vel


descrbere. Sin: mimegrapho (vel per mimegraphum, vel mimegraphi ope) dere.

mimeogrfico: mimeogrphicus, a, um.

mimegrafo: mimegraphum, i n. Sin: apparatus (-us m) mimeogrphicus; polgraphum, i n; polygrphium, ii n;


polygrphicum instrumentum; mchina multiplicatria.
mimtico: mimticus, a, um. Sin: imitativus.

mimetismo: mimetismus, i m. Sin: mmesis,


is f; imittio, onis f; ingnita imittio.

mimetizacin, v. mimetismo.

693

mimetizar
mimetizar: (imitar) mimetizare // mimetizarse, mimetizari (en sentido propio y figurado).

mmica: mmica, ae f. Sin: ars mmica; gesticultio; stdium gesticulandi.

mimografa: (tratado sobre la mmica o los


mimos) mimogrphia sive -grapha, ae f //
(arte de reproducir escritos, dibujos mediante el mimegrafo) v. mimeografa.
mimgrafo: mimgraphus, i m. Sin: mimorum scriptor.
mimosa: mimosa, ae f. Uso: - pdica o vergonzosa, mimosa pudca vel snsilis.

mina: (lugar subterrneo de donde se extraen los metales o minerales) fodna, ae f.


Sin: metalli vena; (por sincdoque) metallum, i n vel metalla, orum npl. Uso: - natural, fodna naturalis; - de bronce, aerria,
ae f; aeris fodna; metallum vel metalla aeris;
metallum aerrium, aneum, ahneum; metalla aerria, anea, ahnea; - de carbn, carbonria; carbonifodna; carbonis vel
carbonria fodna; metallum carbonrium vel
metalla carbonria; metallum vel metalla
carbonis; - de hierro, ferrria, ae f; ferrifodna, ae f ; metallum vel metalla ferri;
metallum ferrrium; metalla ferrria; - de
metal, metallifodna; - de oro, aurria, ae f;
aurifodna vel auri fodna; metallum vel metalla auri; metallum aurrium; metalla aurria; - de plata, argentria, ae f;
argentifodna; metallum vel metalla argenti;
metallum argentrium; metalla argentria; de sal, salis fodna // abandonar una -, metallum vel metalla intermttere (por algn
tiempo), destitere (para siempre); abrir una
-, metallum vel metalla institere; explotar
una -, metallum vel metalla exercere; volver
a explotar una -, metallum intermissum vel
metalla intermissa reclere // (cavidad hecha

en la tierra para extraer metales o minerales)


cunculus, i m. Sin: cvea, ae f, suffssio,
onis f; arrgia, ae f //(artificio explosivo)
mina, ae f. Sin: ignvomus globus; globus gnifer vel incendirius. Uso: - antitanque teledirigida, ignvomus globus currfragus ac
telemoderatus; - magntica, mina magntica;
- marina, mina marina; - submarina, mina
subaqunea; globus gnifer subaquneus; subterrnea, mina subterrnea; globus ignvomus subterrneus; - terrestre, mina terrestris // colocar minas, minas collocare vel
dispnere; desactivar minas, minas frustrari;
encender minas, minas accndere vel incndere; preparar minas, minas instrere vel parare; sacar minas, minas subdcere vel
subtrhere // (galera subterrnea hecha
para hacer saltar, por medio de la plvora,
una roca, una fortaleza, etc.) cunculus, i m.
Sin: foramen, mnis n. Uso: - explosiva, cunculus incendirius (ignvomus, prio plvere repletus), foramen incendirium
(ignvomum, prio plvere repletum); prender, pegar fuego a una -, cunculum (vel foramen prio plvere repletum) succndere //
(torpedo) globus incendirius, gnifer, ignvomus (fijo); incendirius globus natans (flotante); incendirius globus vagans (de
corriente o a la ronza) // (fig, persona o cosa
que abunda en cosas dignas de aprecio, o de
que puede sacarse algn provecho o utilidad)
cpia, ae f. Sin: thesaurus, i m. Uso: - de argumentos, argumentorum thesaurus; - de
ejemplos, exemplorum cpia.

minar: (colocar minas) ignvomos globos


(subterrneos vel subaquneos, subterrneas
o submarinas) cndere // (hacer minas cavando la tierra y poniendo artificios explosivos para derribar muros, edificios, etc.)
cunculos re displodente preditos gere.
minarete: minaretum, i n.

mineral: adj mineralis, e. Sin: metllicus.

694

ministerio
Uso: aceite -, minerale leum // sust minerale, is n. Sin: metallum.

mineraloga: mineralgia sive -loga, ae f.


Sin: metallorum doctrina, descrptio, scintia.

mineralgico: mineralgicus, a, um. Sin: ad


minerlium (vel ad metallorum) doctrinam
ttinens.
mineralogista: mineralgiae investigator.
Sin: metallorum doctrinae peritus.

minero: fossor, oris m. Sin: metallrius, ii m;


metllicus. Uso: - de carbn, fossor carbonrius; - de metal, metallifossor vel fossor metllicus.
minestrone: sorbtio compsita.

miniar: miniare. Sin: minutssime pngere;


subtlibus punctis pngere vel depngere; subtili penicillo punctim pngere. Uso: - un libro,
minutis picturis librum ornare.

miniatura: (letra floreada, trazada con


minio en los antiguos manusritos) rubrca, ae
f // (pintura de pequeas dimensiones) minuta vel minutssima pictura. Sin: imago
picta mnima; pictura mintulis punctis laborata. Uso: en -, minsculus; pusillus; una
Roma en -, pusilla Roma; la casa es un Estado en -, domus pusilla res pblica est //
(cosa menuda, de escaso tamao) res minuta,
parva, pusilla.

miniaturista: minutarum imginum pictor.


Sin: minutissimarum picturarum rtifex
(-fcis m).
minicomputadora: computatrum vel ordinatrum minutum. Sin: parvum instrumentum
computatrium.

minifalda: tuncula (vestcula, indcula, tnica, gunna, cstula) mnima. Sin: gunna suprbrevis; hypoznium mnimum.
minigolf: pilamlleus minutus.

minimalismo: minimalismus, i m.
minimalista: minimalista, ae m.

minimizar: extenuare. Sin: ad mnimum redgere; mnimi fcere.

mnimo: mnimus, a, um. Uso: como mnimo, mnimum; los que carecen del - vital,
qui mnimo subsdio carent ad vitam necessrio.
minio: mnium, ii n. Uso: pintar, untar con -,
miniare; mnio colorare.
miniordenador, v. minicomputadora.

ministerial: ministerialis, e. Uso: seoro -,


domintio ministerialis.

ministerio: (cargo, empleo, oficio u ocupacin) ministrium, ii n. Sin: munus, -nris n.


Uso: - pastoral, ministrium pastorale; cura
pastoralis; - sacerdotal, ministrium sacerdotale; dejar el - sacerdotal, munus sacerdotale
depnere // (empleo de ministro) ministri vel
administri (pblici) munus // (cada uno de los
departamentos en que se divide la gobernacin del Estado) ministrium, ii n; pblicum
ministrium. Uso: - europeo, ministrium
europaeum; - de la agricultura, ministrium
agriculturae; - de la comunicacin, ministrium communicationis; - de cultura y educacin, ministrium cults atque educationis;
ministrium cultus reique culturalis; - de la
defensa, ministrium pblicum rei defensionalis; - de la pblica instruccin, ministrium institutionis pblicae; ministrium a
pblica institutione; ministrium pblicum

695

ministra
rei institutriae; administrtio institutionis
pblicae, - del interior, ministrium rerum
domesticarum; ministrium administrationis
internae; - de la salud, ministrium valetdinis; ministerios de la Santa Sede, ministria
Sanctae Sedis; - de transportes, sedes administri transvectioni (vel vehiculationi, vel rei
vehiculriae) praepsiti // (edificio en que se
hallan las oficinas de cada departamento ministerial) sedes administri (pblici). Uso: de agricultura, sedes administri agriculturae
praepsiti; - de asuntos exteriores, sedes administri xteris negtiis praepsiti; - de asuntos sociales, sedes administri negtiis
socilibus praepsiti; - del comercio exterior,
sedes administri commrcio cum xteris reginibus praepsiti; - de comunicaciones,
sedes administri communicationi sociali
praepsiti; - de economa, de las finanzas,
sedes administri rei nummriae pblicae
praepsiti; - del exterior, sedes administri xteris negtiis praepsiti; - de la industria y el
comercio, sedes administri indstriae et commrcio praepsiti; - de la pblica instruccin,
sedes administri pblicae institutioni praepsiti; - del interior, sedes administri negtiis
domsticis (vel rebus internis) praepsiti; - de
justicia, sedes administri rei iudiciriae praepsiti; - de la marina mercante, sedes administri rei martimae mercatriae praepsiti; de la salud, sedes administri saluti pblicae
praepsiti; - del tesoro, sedes administri thesauririi; - para el ambiente, sedes administri
rei ambitali praepsiti; - para el turismo y el
espectculo, sedes administri rei periegticae
et spectculis praepsiti.

ministra: administra pblica. Uso: - del exterior, ministra a rebus xteris; - de relaciones
exteriores de los Estados Unidos, administra
rerum
exterarum
Confoederatarum
Civitatum Americanarum.
ministrante: ministrans, antis m. Sin: camillus christianus.

ministro: (persona que ejerce algn oficio,


empleo o ministerio) administer vel minister,
tri m. Sin: ministrator vel administrator.
Uso: - de justicia, iudex, dcis m; praetor, oris
m // (persona que dirige cada uno de los departamentos ministeriales en que se divide la
gobernacin del Estado) administer pblicus. Sin: reipblicae administer; civitatis
moderator. Uso: - de la agricultura, administer rei agrriae; del comercio exterior, minister commrcii xteri; - de cultura,
administer pblicus rei culturalis; administer
pblicus cults civilis; administer cults reique institutriae; - de defensa, minister defensionis; pblicus administer a defensione;
administer civitati defendendae praepsitus;
administer pblicus defensionis militaris vel
rei defensionalis; - de la ecologa, administer
pblicus rei oecolgicae; - de economa, de
hacienda, rei nummriae administer; pblico
aerrio administrando praefectus; - de la economa y la tecnologa, administer oeconmiae technologiaeque; - de instruccin
pblica, minister pblicae instructionis; - del
interior, minister a rebus interiribus; - de
justicia, administer iusttiae; administer a
rebus iudiciriis; - de relaciones exteriores,
administer ab xteris negtiis; administer
rerum exterarum; minister negotiorum exterorum; administer pblicus rationum exterarum vel externarum; praepsitus xteris
negtiis; - de salud pblica, administer a sanitate pblica; - del trabajo, administer peri
accurando; - de transportes, administer pblicus rei vehiculriae // - plenipotenciario,
orator lberis cum mandatis; primer -, jefe de
gabinete, administer primrius; princeps minister; princeps administrorum; administrorum
presidens;
praeses
conslii
administrorum; - sin cartera, administer sine
chartophylcio; consejo de ministros, conslium administrorum.
minoico: minicus, a, um.

696

miologa
minoracin: minortio, onis f. Sin: demintio; immintio; inferior condcio; naturae impedimentum;
nsitum
obstculum;
abnrmitas.

minora: minritas, atis f. Sin: minor pars.


Uso: - tnica, minor pars allphyla; - lingstica, minritas lingustica; minora de alguna
nacin, pars minor alicius nationis; cives
stirpis nmero inferioris; cives nmero pauciores (en pl, tambin gentes pauciores nmero).
minorista: nstitor, oris m. Sin: caupo, onis
m.

minu: mintula salttio. Sin: statculus, i m;


salttio gradu lnior.
minuendo: nmerus deminuendus.

(-dcis m) minutarum vel minutalis.

minuto: (tmporis) minutum, i n. Sin: minuta, ae f; (horae) momentum. Uso: - de silencio, minuta taciturnitatis; observar un - de
silencio, unam minutam taciturnitatis servare
sive observare; sexagsima parte de un - de
tiempo, o sea segundo, secundum; punctum
(tmporis); emplear 50 y 1, L (quinquaginta) momenta unumque (tmporis) punctum insmere; recorrer 100 m en menos de
10, C (centum) metra celrius quam decem
punctis emetiri; recorrer 50 km en 4 horas,
30y 32, viam L (quinquaginta) chilometrorum quattuor horis, XXX (triginta) momentis, XXXII (duo et triginta) punctis confcere.

miocardaco: myocardacus, a, um. Sin:


myocrdii vel cordis msculi (gen).

minuete, v. minu.

miocardio: myocrdium, ii n. Sin: cordis


msculus.

minscula: lttera minuta vel mintior.

miocardiograma: myocardiogramma, tis n.

minueto, v. minu.

miocardigrafo: myocardigraphum, i n.

minsculo: minsculus, a, um. Sin: pusillus.


Uso: letra -, v. minscula.

minusvalidez: impedtio, onis f. Uso: graves


formas de -, graves impeditiones; v. minoracin.

minusvlido: (en lo fsico) membris impeditus vel captus. Sin: sucius; laesus // (en
lo psquico) mente captus. Sin: non compos
mentis; inhbilis; natur impeditus.

minuta: prima scrptio (-onis f). Sin: exemplum // (lista de los platos de una comida, o
que pueden servirse en un restaurante, etc.)
v. men.
minutero: minutrium, ii n. Sin: index

miocardtico: myocardticus, a, um.

miocarditis: myocardtes, is f; myocardtis,


dis f. Sin: myocrdii (vel cordis msculi) inflammtio.

mioceno: adj miocenicus, a, um // sust miocaene, is n.

miografa: myogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: musculorum descrptio.

migrafo: mygraphum, i n.

miograma: myogramma, tis n.

miologa: myolgia sive -loga, ae f.

697

miolgico
miolgico: myolgicus, a, um. Sin: ad myolgiam prtinens.

milogo: mylogus, i m. Sin: myolgiae peritus vel peritssimus.


mioma: myoma, tis n.

miope: adj myops, pis. Sin: mypi laborans; lusciosus; luscitiosus. Uso: ojos -, culi
hbetes // fig hebes, tis. Sin: retusus vel retunsus; parum acutus vel intllegens // sust
myops, pis m. Sin: qui culis non satis
prspicit; cuius culi non longe conspectum
ferunt. Uso: alguien se vuelve -, cies oculorum alicius hebescit; culi alicius hebescunt; ser -, culis non satis prospcere; non
longe videre // fig non longe videre; parum
videre vel intellgere.
miopa: mypia sive myopa, ae f. Sin: lusctio; culi hbetes; culi non satis prospicientes; culi non longe conspectum ferentes
// fig ingnium parum acutum. Sin: ingnium
hebes vel retusum, vel retunsum.
miosis: mysis, is f. Sin: pupillae contrctio.

miosota: myostis, dis f. Sin: myosta, ae f;


myoston, i n.

miosotis, v. miosota.

mioterapia: myotherapa, ae f. Sin: musculorum curtio.

mira: (seal fija hacia la cual se dirigen visuales) scopus, i m. Sin: meta; dirctio. Uso:
dirigir la -, tomar el punto de -, speculari;
estar a la -, andar a la -, quedar a la -, liquid speculari // (intencin) propsitum, i n.
Uso: poner la - en una cosa, rem sibi propnere; in liquid intndere; no tener ninguna poltica o temporal, nulla cmmoda poltica
vel temporlia affectare; no tiene otra -, nihil

liud intendit.

mirada: obtutus, us m. Sin: prospectus, us m.


Uso: - alrededor, en torno, circumspectus, us
m; actus circumspiciendi; circumspectus in
omnes partes; dirigir la -, obtutum fgere.

mirador: (que mira) aspciens, entis (adj);


aspector, oris m (sust) // (galera o pabelln
desde donde se descubre una vista hermosa)
apopsis, is f (abl -i); apopsis, dis f. Sin: locus
ex quo prospectatur // (balcn cerrado con
cristales y cubierto) maenianum, i n.
mirar: aspcere. Sin: intueri. Uso: - con buenos ojos, culis aspcere aequis; - con malos
ojos, despcere; torvis culis aspcere; nimo
haud aequo intueri; - fijamente, defixis culis
intueri.

mirada: mrias, dis f. Sin: decem mlia;


dena mlia.
miriagramo: myriogrammum, i n.
mirialitro: myrilitrum, i n.

mirimetro: myrimetrum, i n. Uso: - cuadrado, myrimetrum quadratum (=


100.000.000 m2, mlies centena mlia metrorum quadratorum).

miripodo: myriapus, dis m. Sin: millpeda


vel centpeda, ae f.

mirilla: lamella collneans.


miripodo, v. miripodo.
mirstica: myrstica, ae f.

mirlo: mrula, ae f; mrulus, i m.

mirn (voyeur): contemplator libidinosus.


Sin: obscena observandi cpidus; ad obscena

698

miscible
spectanda propensus.

mirra: myrrha, ae f. Sin: murra vel murrha,


ae f. Uso: de -, v. mirrado.
mirrado: myrrhatus, murratus. Sin: mrrheus, mrreus, mrrhinus vel mrrinus.

misa: missa, ae f. Sin: eucharstia, ae f; sacrum, i n; sacrifcium, ii n; sacrum missae;


missae sacrifcium; eucharsticum sacrifcium; sacra eucharstia; sancta missa. Uso: cantada, missa in cantu; sacrum sollemne;
sacrum sollemni ritu factum, peractum, celebratum; - conventual, missa conventualis; exequial, missa exsequialis; - cotidiana,
missa quotidiana; - dominical, missa dominicalis; dominicalis eucharstia; - fnebre,
missa funebralis; - gregorianas, missae gregorianae; - negra, daemonaca imittio missae; - pontifical, missa pontificalis; sacrum
pontificali ritu peractum (celebrada) vel peragendum (a celebrarse); - privada o rezada,
missa lecta; - satnica, missa satnica; - solemne, missa sollemnis; missa sollmniter celebrata; - vespertina, missa vespertina; votiva, missa votiva; - votiva de la Santsima
Trinidad, Missa votiva Sanctssimae Trinitatis // - de cuerpo presente, missa exsequialis;
missae sacrifcium exsequiale; - de difuntos,
missa de rquiem, missa defunctorum, missa
de requie; missa pro defunctis; sacrum in expiationem; - del Espritu Santo, missa Spritus Sancti; - en accin de gracias, missa
(votiva) pro gratiarum actione; - en el aniversario, missa in anniversrio; - en latn, missa
latina; missa latine celebrata // asistir a -,
missae interesse; ayudar a -, altaris ministrio fungi; sacerdoti sacrificanti (vel sacris
operanti) ministrare vel inservire; cantar -,
missam cantare; celebrar -, decir -, sacrum
fcere vel pergere; sacrifcium vel sacrum
missae celebrare; missam gere vel celebrare;
(sacram) eucharstiam celebrare; sacris fcere
vel operari; escuchar -, missam auscultare vel

audire; durante la -, inter missam; ir a -, ad


missam venire; ad missam intrare; llegar
tarde a -, trdius intrare ad missam; participar en la -, missam (vel missae sacrifcium)
participare; perder la -, sacro non interesse;
salir de la -, de missa discdere vel gredi.

misacantano: sacerdos novnsilis. Sin:


neomystes, ae m; novnsilis sacer administer.

misal: missale, is n. Sin: missale litrgicum;


liber sacrificalis vel sacrificialis; liber sacrorum. Uso: - Romano, Ambrosiano ..., Missale Romanum, Ambrosianum ...

misantropa: misanthrpia sive -thropa, ae f.


Sin: societatis evittio; hminum declintio;
hminum (vel gneris humani) dium.
misantrpico: misanthrpicus, a, um. Sin:
hminum fugax; hminum societatem fgiens.
misntropo: misnthropus, i m. Sin: qui hminum societatem fugit.

miscelnea: (mezcla, unin de unas cosas


con otras) miscellnea, orum npl. Sin: stura,
ae f // (obra o escrito en que se tratan muchas
materias inconexas y mezcladas) miscellnea, ae f ; miscellnea, orum npl. Sin: collectnea, orum npl; silva, ae f; scripta
miscellnea vel collectnea; multa et vria
scripta; scripta inordinata (escritos desordenados); scripta incompsita (escritos desordenados, toscos); scripta incompta (escritos
toscos).
miscelneo: miscellneus, a, um. Sin: miscellus; mixtus. Uso: libro, cdigo -, liber,
codex miscellneus.

miscibilidad: temperablitas, atis f.

miscible: temperbilis, e. Uso: - con agua,

699

misil
aqu temperbilis.

misil o msil: mssile, is n (en pl misslia vel


arma misslia). Sin: rucheta vel rocheta, ae f;
telum mssile vel missbile; mssile bllicum;
bllicus globus mssilis vel missbilis. Uso: scud, rucheta sctica; - intercontinentales,
interplanetarios, misslia intercontinentlia,
interplanetria; - nuclear, mssile nucleare; con cabeza nuclear, rucheta cum displosivo
cpite nucleari.

misin: (accin de enviar) mssio, onis f.


Uso: - de legados, legatorum mssio // (poder
que se da a un enviado para que haga alguna
cosa; - diplomtica) legtio, onis f // (viaje de
estudio, de exploracin) peregrintio, onis f;
(por mar) navigtio // (cometido) munus,
nris n. Uso: la - propia de Grecia, de Roma,
Greciae, Romae prprium munus; cumplir
la propia -, suo mnere fungi // (encargo)
mandatum, i n; mandatus, us m. Uso: dar a
uno la - de..., licui mandare ut + subj //
(serie de sermones que predican los misioneros) mssio, onis f. Sin: sacrae ad ppulum
contiones // (viaje que hacen los predicadores evanglicos para difundir la religin) expedtio, onis f. Sin: legtio; sacra expedtio;
legtio de propaganda fide vel ad propagandam fidem.

misional: missionalis, e; v. misionero.

misionero: adj missionrius, a, um. Sin: missionalis, e. Uso: asociacin -, consocitio


missionria; caridad -, critas missionalis;
celo -, zelus missionrius; estacin -, sttio
missionalis; obra -, opus missionale vel missionrium; viaje -, iter missionale; vocacin
-, voctio missionria // sust missionrius, ii
m. Sin: missionalis, is m; sacer missionalis;
Evanglii praeco (-onis m); Christi nntius;
christianae religionis (vel christianae veritatis) nntius, praeco, propagator; sacerdos ad
propagandam fidem legatus; fidei praedica-

tor; divini verbi sator. Uso: - apostlico,


christianae doctrinae praeco apostlico mnere.

misogamia: misogmia sive -gama, ae f.


Sin: nuptiarum dium.
misgamo: adj misgamus, a, um // sust misgamus, i m. Sin: nuptiarum osor.

misoginia: misognia, ae f. Sin: mulerum


dium.

misgino: adj misgynus, a, um. Sin: in muleres malvolus // sust misgynus, i m. Sin:
mulerum osor.

misterio: mystrium, ii n. Sin: arcanum.


Uso: - del dolor, doloris arcanum.

misterioso: mysteriosus, a, um. Sin: msticus; arcanus; secretus.

mstica: mstica, ae f. Sin: mstica disciplina, scintia, rtio; rei msticae (vel de re
mstica) doctrina. Uso: una - exagerada del
trabajo, plus aequo mstica quaedam de labore rtio; alcanzar las cumbres de la -, msticae clmina attngere.
msticamente: (de un modo mstico) mstice.
Sin: sensu mstico // (misteriosamente) arcane. Sin: occulte.

misticismo: (doctrina mstica) v. mstica //


(estado de la persona que se dedica mucho a
Dios o a las cosas espirituales) mysticismus,
i m. Sin: msticum stdium // (estado extraordinario de unin inefable con Dios por
el amor) status (-us m) msticus. Sin: mstica condcio.
mstico: (que incluye misterio o razn
oculta) msticus, a, um. Sin: arcanus; secretus; recnditus; occultus; bditus // (concer-

700

mnemnica
niente o relativo a la mstica) msticus,a, um.
Sin: ad msticam doctrinam ttinens // (el
que se dedica mucho a Dios o a las cosas espirituales) msticus, i m. Sin: homo vel vir
msticus; homo vel vir stdio mstico dditus, vel msticis disciplinis addictus, vel msticis disciplinis initiatus ; divinarum rerum
contemplator vel scrutator // (el que escribe o
trata de mstica) homo vel vir rei msticae
(vel msticae doctrinae, vel theolgiae msticae) studiosus.

mistificador: adj fallax, acis. Sin: fraudulentus; ludificatrius // sust fraudator, oris m.
Sin: ludificator; adulterator.

mistificar: fllere. Sin: decpere; ludificare;


adulterare.
mistral: caurus narbonensis.

mistura, v. mixtura.

mitad: dimdium, ii n. Uso: a - de precio, dimidiato prtio; en la - de la cuesta, in mdio


clivo; en la - de la pgina, in mdia pgina;
en la - del verano, mdia aestate.

mtico: mthicus, a, um. Sin: fabulosus; fabularis, e.

mitificar: in fbulam tradcere, extllere,


ergere (liquid vel liquem).
mitigacin: laxamentum, i n. Uso: - de la ley,
legis laxamentum.

mitigador, mitigante: mitigatrius, a, um.


Sin: mitigativus.

mitigar: mitigare. Sin: sedare. Uso: - la fiebre, la ira, el dolor, la severidad, febrim,
iram, dolorem, severitatem mitigare; - los
oleajes, la tempestad, los vientos, los nimos,
el tumulto, sedare fluctus, tempestatem, ven-

tos, nimos, tumultum.

mitin: conventus, us m. Sin: coetus, us m; comtium; concurstio.


mito: mythus vel mythos, i m. Sin: fbula.

mitografa: mythogrphia vel -grapha, ae f.


Sin: fabularum doctrina.

mitgrafo: mythgraphus, i. Sin: fabularum


scriptor.

mitologa: (ciencia de los mitos) mytholgia


sive -loga, ae f // (historia fabulosa de los
dioses, semidioses y hroes de la antigedad)
histria fabularis vel fabulosa. Sin: fbulae,
arum fpl; antiquae fbulae; deorum hominumque fbulae. Uso: - romana, antiquae
Romani ppuli fbulae.

mitolgico: mytholgicus, a, um. Sin: fabularis, e; fabulosus.


mitlogo: mythlogus, i m.

mitomana: mythomnia sive -mana, ae f.

mitmano: mythmanes, is m. Sin: mythomni laborans; ad mythomniam proclivis.


mitn: mancium, ii n.

mitra: mitra, ae f. Uso: - pequea, mitella.

mitral: mitrae smilis.

mitridatismo: immnitas vel indmnitas a


venenis. Sin: assuetudo ad venena.

mixto: mixtus, a, um.

mixtura: mixtura, ae f.

mnemnica: mnemnica, ae f. Sin: mnem-

701

mnemnico
nica, orum npl; disciplina vel ars memriae.

mnemnico: mnemnicus, a, um. Sin: memorialis, e; ad memriae artem spectans.

mnemotecnia, mnemotcnica, v. mnemnica.


moar: tela interundata.

mobiliario: adj mbilis, e. Sin: movens.


Uso: efectos, objetos, enseres -, moblia, ium
npl; movntia, ium npl; res moventes vel
mbiles; res quae moveri possunt // (moblaje)
v. esta voz.

moblaje: supellex, lctilis f (abl -e sive -i).


Sin: ornamentum, i n; ornamenta, orum npl;
instrumentum. Uso: - de una casa, supellex
domstica; instrumentum domsticum;
doms ornamentum

moca: (variedad de caf) faba mocana // (infusin de caf) ptio cafaeria mocana.

mochila: mntica, ae f. Sin: srcina; impedimentum; bulga; sacciprium dorsuale; saccus


meris suspendendus. Uso: llevar la -, srcinam gestare; ponerse la -, srcinam ad dorsum accommodare; quitarse la -, srcinam
pnere vel depnere.

mochuelo: (ave rapaz nocturna) lula, ae f.

moco: mucus, i m. Sin: pituta. Uso: - de


pavo (planta), amarantus caudatus.

moda: (uso, modo o costumbre que est en


boga durante algn tiempo o en un determinado pas) moda, ae f. Sin: consuetudo, dnis
f; mos, moris m; usus, us m; hbitus, us m;
mos et consuetudo; cultus modus. Uso: - del
pas, cultus modus domsticus; - extranjera,
cultus modus peregrinus; - femenina, mundus
mulebris; - nueva, hbitus novus; mos recen-

tssimus; artculos de -, merces delicatae fpl;


res elegantiores fpl; - en el vestir, vestis hbitus; nueva - en el vestir, nova vestimenta;
novus vstium mos; vestido a la -, nove vestitus // poeta de -, pota nunc ( vel tunc) mxime vigens vel placens; la - de hacer algo,
mos alicius rei faciendae; ser - o de -, estar
de -, vigere vel placere; moris (vel in more)
esse; morem retinere; introducir - extranjeras, peregrinos mores indcere vel inferre;
seguir la -, aliorum hbitum imitari; volverse
de -, in morem vrtere; fuera de -, desuetus;
obsoltior; iam non in more; pasar o pasarse
de -, obsolscere, exsolscere.

modal: modalis, e.

modalidad: rtio, onis f. Sin: condcio.

modelable: formbilis, e. Sin: quod formari


potest.
modelado: (accin) fctio, onis f. Sin: compostio; formtio // (efecto) fictura, ae f.
modelador: fictor, oris m. Sin: formator.

modelar: formare. Sin: fngere; accommodare.

modelista: minutorum specminum rerum effector.

modelo: (representacin en pequea escala)


forma, ae f. Sin: exemplar; modus. Uso: - pequeo, formella; parva forma; - de una mquina, exemplar mchinae; - de una nave,
modus navis // (figura de barro, yeso o cera
que despus se ha de reproducir en madera,
mrmol o metal) exemplar, aris n. Uso: - de
arcilla, proplasma, tis n; - de cera, exemplar
e cera factum; - de yeso, exemplar e gypso
factum // (vestido con caractersticas nicas,
creado por determinado modista) vestis (-is
f) exemplaris vel singularis // (persona o cosa

702

moderno
digna de ser imitada) exemplar, aris n. Sin:
exemplum; spcimen, mnis n. Uso: - eterno,
exemplar aeternum; - ideal, cogitata spcies;
- perfecto de beldad femenina, excellens mulebris formae pulchritudo; - de integridad,
exemplum innocntiae; - de prudencia, prudntiae spcimen; - en su gnero, omni ex
parte in suo gnere perfectus; una esposa -,
uxor rarssimi (vel singularis) exempli; un
obrero -, ptimus pifex // delinear el - ideal
del orador, summum oratorem fngere; oratorem exprmere; escoger a uno como -, delgere liquem ad imitandum; proponer un a imitar, propnere licui exemplar ad imitandum; servir de -, exemplo esse; tomar a
uno como -, liquem sibi propnere ad imitandum; liquem sibi exemplum propnere;
tomar a uno como - en algo, smere ab liquo (vel cpere de liquo) exemplum alicius rei // (hombre o mujer que posa para
pintor, escultor o fotgrafo) exemplar, aris n;
homo pictri (staturio, photgrapho) propsitus; homo exemplaris caus pictori (staturio, photgrapho) propsitus; mlier
pictori (staturio, photgrapho) propsita;
mlier exempli imitandi grti pictori (staturio, photgrapho) propsita. Uso: - vivo,
nudum exemplar // (joven que exhibe los nuevos modelos de costura) adulescens vel
puella exemplum novum xhibens; indutor,
oris m; indutrix, icis f; desfile de modelos, novorum exemplorum (vel exemplrium) transvctio, procssio; adulescntium nove
vestitorum vel puellarum nove vestitarum
transvctio, procssio.
modem (Inform), contraccin de modulador-demodulador: transmodulatrum, i n.
Sin: transmodulatrium.

moderado: moderatus, a, um. Sin: temperatus. Uso: - en poltica, in re pblica moderatus vel temperatus.

moderador: moderator, oris m. Sin: tempe-

rator.

modernamente: moderne. Sin: moderna ratione; hodierno more.

modernidad: (calidad de moderno) modrnitas, atis f. Sin: nvitas; moderna rtio //


(nuevos modos de vivir y pensar) hodierna
consuetudo; novi mores; recntior cogitandi
agendique modus // (poca actual) haec
aetas. Sin: haec tmpora.

modernismo: modernismus, i m. Uso: - filosfico, histrico, bblico, modernismus philosphicus, histricus, bblicus; - literario,
litterarum modernismus; modernismus in ltteris.
modernista: adj modernsticus, a, um // sust
modernista, ae m. Sin: modernismi sectator
vel fautor.

modernizacin: innovtio, onis f. Sin: ad


novum exemplar compostio; ad nova exempla compostio; ad novam formam redctio;
ad nostrae aetatis morem redctio; accommodtio ad praesntia.
modernizador: novator vel innovator, oris
m. Sin: ad praesntia accommodator.

modernizar: novare vel innovare. Sin: ad


novam formam redgere vel redcere; ad
novum exemplar compnere; ad nova exempla compnere; ad nostrae aetatis morem (vel
rationem) redgere; ad praesntia accommodare, novare, interpolare.

moderno: modernus, a, um. Sin: hodiernus;


novus; recens; recntior; recentssimus; nuprrimus; novellus; praesentneus; nunc usitatus; huius (vel praesentis, vel nostrae)
aetatis; huius (vel nostri) tmporis; nostri
tmporis prprius; nostrorum tmporum vel
dierum; nostri seculi; hodiernae vitae; qui

703

modificador
nunc (vel nostro tmpore) est. Uso: los hombres -, hmines moderni vel hodierni; la vida
-, vita moderna; tiempos -, tmpora moderna
vel hodierna; uso eclesistico - del latn, modernus usus ecclesisticus latinitatis.
modificador: mutator, oris m. Sin: commutator; transformator; qui immtat.

modismo: (expresin privativa de una lengua) peculiaris modus dicendi // (idiotismo)


v. esta voz.

modista: (persona que tiene por oficio hacer


prendas de vestir) vestficus, i m; vestfica,
ae f. Sin: novorum vstium effector (-oris m)
vel effectrix (-icis f).

modisto, v. modista.

modo: modus, i m. Uso: - de expresarse, dicendi vel scribendi modus, forma; sententiarum orationisque forma; - de vivir, modus
vivendi.

modulacin: modultio, onis f. Sin: vocis


flxio; sonoritatis flxio. Uso: - de frecuencia, frequntiae modultio.

modulador: adj modulatrius, a, um // sust


modulator, oris m // (dispositivo que realiza
la operacin de modulacin) modulatrium,
ii n. Sin: instrumentum modulatrium.

modular: modulari.

mdulo: (aparato) mdulus, i m. Uso: - espacial Huygens, mdulus spatialis Huygens.

mofa: sugilltio vel suggilltio (alicius,


contra alguno). Uso: - amarga, mordaz,
amara suggilltio; aculeata vel acerba ludifictio.
mofador: cavillator, oris m. Sin: derisor; irri-

sor; aculeatus vel acerbus irrisor.

mofarse: - de uno, liquem ludbrio habere;


sugillare vel suggillare liquem; - de algo, sugillare liquid; - de todo, mnia in ludbrium
vrtere; v. burlarse.
moglico, v. monglico.

mogote: (montculo) acuminatus collis (is m)


// (hacina de forma piramidal) acuminatus
mssium cmulus.
mohair: txtile muhaiarense.
Mohammed, v. Mahoma.

moharra: cuspis, dis f.

moho: (hongo muy pequeo que se cra en la


superficie de los cuerpos orgnicos) mucor,
ris m // (capa que se forma en la superficie
de un cuerpo metlico por alteracin qumica de su materia) robigo vel rubigo, gnis
f (- de los metales); ferrugo, gnis f (- del hierro); aerugo, gnis f (- del cobre). Uso: cubierto de -, robiginosus; robgine obductus.
moir: undulatus, a, um.

mojigatera: (disimulacin) simultio, onis


f. Sin: fallcia; fctio; hypcrisis, is f // (beatera) pietatis simultio vel spcies; pietatis
erga Deum simultio; religionis ostenttio;
perviccia religionis.

mojigato: (disimulado) simulator, ris m.


Sin: fallax; fictor; hypcrita vel hypcrites,
ae m // (beato) virtutis simulator; religionis
ostentator vel simulator; homo religionis prvicax.

mojn: (seal que se coloca en un camino


para que sirva de gua) signum virium.

704

mollear
moka, v. moca.

dere, onerare, incursare, cedere.

mol, v. molcula-gramo.

molar: (adj, de la pieza dentaria lateral) molaris, e. Sin: ad dentem molarem prtinens //
sust dens (dentis m) molaris, molrius, maxillaris.
Moldavia: Moldvia, ae f.

molde: (objeto hueco preparado de modo


que d su forma a la materia que se introduce
en l) forma, ae f. Uso: - de boj, bxea forma;
cera vaciada en un - de yeso, cera in formam
gypsi infusa // (conjunto de letras o forma ya
dispuesta para imprimir) forma multiplicbilis. Sin: exemplum multiplicbile
moldeador: formator vel conformator, oris
m. Sin: fictor; plasmator; plastes, ae m. Uso:
el que hace molduras de yeso, gypsoplastes
vel gypsoplasta, ae m.

moldura: torus, i m. Sin: crepdo, dnis f;


crusta.
moldurar: toris ornare.

molcula: molcula, ae f.

molcula-gramo: grammimolcula, ae f.

molecular: molecularis, e. Sin: ad molculam ttinens.

moledor: mlitor, oris m. Sin: molendinrius; pistrinrius.

moledura o molienda: molitura, ae f. Sin:


contrtio; commolendi actus.

moler: mlere vel emlere. Sin: molare;


frngere; contrere; trere. Uso: - a uno a puetazos, pugnis liquem contndere, obtn-

molibdenita: molybdaenites, is f; molybdaenites, ae m.


molibdeno: molybdaenus vel molybdaenos,
i m; molybdaena, ae f; molybdaenum, i n.

molinero: molinrius, ii m. Sin: mlitor,


oris m; pistor; pistrinrius. Uso: de -, pistoralis, e.

molinillo: (instrumento pequeo que sirve


para moler) pistrilla, ae f. Sin: pistillum; molnula; rudis, is f; mixtrius. Uso: - de caf,
machnula (vel pistrilla, vel molnula) caferia vel molendo cafo; pistrilla arbicis molendis fabis; - de pimienta, mola piperria;
machnula pperis molaris; pistrilla molendo
pperi; - para triturar la carne, tritbulum vel
tritrium carnis; mchina concisria (carnis);
instrumentum carni conterendae; encender,
apagar el - (elctrico) de caf, (elctricam)
molnulam caferiam accndere, exstnguere.

molino: (mquina) pistrnum, i n. Sin: molnum, i n ; molna, ae f; moletrna, ae f. Uso:


- elctrico, pistrinum elctricum; - de aceite,
de aceituna, v. almazara; - de agua, aquimolina, aqumola, hydrleta vel hydrletes, ae;
pistrinum aqurium vel hydrulicum; - de
vapor, mola vaprea; pistrinum vaporrium;
- de viento, ventmola, ae f; ventimolna ; pistrinum ventilatum // (casa o edificio en que
hay un molino) molendinum, i n. Sin: molae,
arum fpl. Uso: fig, llevar el agua a su -,
mnia ad suam utilitatem referre; cada cual
lleva el agua a su -, sibi quisque ruri metit; ad
suum quisque cmmodum refert quaecumque agit // (persona sumamente inquieta y
bulliciosa) irrequietus homo. Sin: ardlio,
onis m.
mollear: (ceder una cosa a la fuerza o presin) cdere (por ej, prementi crpori) // (do-

705

mollete
blarse por su blandura) flecti, inflecti. Sin:
torqueri.

mollete: (panecillo) orbculus panis. Sin:


pastillum ovatum; pastillus ovatus.
molotov: ampulla molotoviana.

molusco: nimal molluscum vel molle. Sin:


nimal ssibus carens.
momentneamente: momentliter. Sin: ad
(vel in) praesens; in praesenti; in praesens
tempus.

momentneo: momentneus, a, um. Sin:


momentrius; temporneus, a, um; brevis;
brevssimus; exgui tmporis (gen de cualidad).

momento: tmporis momentum. Uso: a ltimo -, ltimo momento; en el - oportuno,


tmpore opportuno; en un -, momento tmporis; por el -, in praesntia; por un -, paulisper; diferir para otro -, in liud tempus
liquid differre.
momia: cadaver medicatum, duratum, condtum. Sin: mrtui corpus medicatum.
momificacin: crporum medictio. Sin: cadverum conditura.

momificar: mrtuum arte medicare. Sin:


exanimatum corpus medicare; crpora (odribus) condire, medicare, curare.

mona: (simia) smia, ae f. Uso: fig, aunque


la - se vista de seda, - se queda, smia semper
smia etiamsi urea gestit insgnia; dormir la
-, edormire crpulam.
monacal: monachalis, e. Sin: monsticus;
monchicus; mnachus; monachorum vel
monacharum (gen pl); ad mnachos spec-

tans.

monacato: monachatus, us m.
monacillo, v. monaguillo.

Mnaco (estado): Monoecus, i m. Uso: de -,


monoecensis, e

mnada: monas, dis f. Sin: nitas; singulritas.

monadologa: monadolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina de mondibus vel de unittibus.

monaguilla: puella ministra altaris. Sin:


puella Missae insrviens.

monaguillo: clerculus, i m. Sin: puer (vel


parvus) minister altaris; puer Missae insrviens; puer sacerdoti fmulans; puer sacris
ministrans; camillus christianus.
monaquismo: monachismus, i m.

monarca: monarcha, ae m; monarchus, i m.

monarqua: monrchia sive monarcha, ae f.


Sin: singularis principatus vel dominatus
(-us); singulare imprium; unus dominatus.
Uso: - absoluta, monrchia absoluta; - constitucional, monrchia temperata vel constitutionalis; regnum rei pblicae institutis
convniens.

monrquico: adj monrchicus, a, um. Sin:


monrchiae favens // sust monrchiae fautor.

monasterio: monastrium, ii n. Sin: coenbium; ascetrion vel ascetrium; monachorum (vel monacharum) coenbium vel
domiclium.

monstico: monsticus, a, um. Sin: monasterialis; monachalis; monchicus; coenobialis;

706

monja
nummrius. Uso: sistema -, rtio aerria.

monastrii (gen).

mondadientes, v. escarbadientes.

mondadora: obrera - de arroz, oryzae runcatrix vel purgatrix (-icis f). Sin: mlier oryzae
purgandae addicta.

mondadura: (accin y efecto de mondar) decortictio, onis f. Sin: crticis detrctio.

mondar: (quitar la cscara) deglbere. Uso:


lugar donde se monda, decorticatrium; purgatrium.

moneda: (pieza de metal acuada para servir en las transacciones) nummus vel numus,
i m. Sin: moneta, ae f. Uso: - de oro, de plata,
de bronce, numus ureus, argnteus, aneus //
(dinero) res nummria. Sin: pecnia; nummi,
orum mpl. Uso: papel -, chartcea pecnia;
valor de la -, pecniae vis; nummorum vis;
nummi prtium; pagar en - italiana, nummis
itlicis (vel Itliae nummis, vel libellis itlicis) pndere vel slvere; pagar en libras esterlinas, nummis nglicis (vel libellis
nglicis) pndere // fig, pagar en la misma -,
par pari referre; par pro pari referre; pari respondere; par pari respondere; pria pribus
respondere.

monedero: (bolsa o cartera donde se lleva


el dinero en metlico) marspium vel marsppium, ii n. Sin: crumna, ae f; theca nummria; nummorum scculus. Uso: - lleno,
marspium bene nummatum; marspium
plenum ssium // (el que acua la moneda)
monetrius, ii m. Sin: pifex monetae; monetae cusor. Uso: - falso, paracharactes, ae m;
monetae adulterator; monetrius adulter.

monegasco: adj monoecensis, e; sust Monoecensis, is m.

monetario: monetalis, e. Sin: monetrius;

mongol: adj monglicus vel monglicus, a,


um // sust Mngolus vel Mngulus, i m.
mongolfiera, v. aerstato.

Mongolia: Monglia vel Monglia, ae f.

monglico: (adj y sust, de Mongolia) v. mongol // (que padece mongolismo) mongolismo


affectus vel afflictus.
mongolismo: mongolismus, i m.

mongoloide: gneri monglico smilis, e.

monigote: (mueco o figura grotesca) neurospaston, i n. Sin: larva, ae f; ppulus, i m;


mbile lignum // (persona insignificante y de
poco carcter) truncus, i m. Sin: caudex,
dcis m; stipes, ptis m.
monismo: monismus, i m.

monista: adj monsticus, a, um. Sin: monismo favens; ad monismum prtinens // sust
monista, ae m. Sin: monismi sectator.

monitor: (persona encargada de ensear la


prctica de alguna disciplina) mnitor, oris
m // (dispositivo electrnico) monitrium, ii
n. Sin: monitrium; monitrium electrnicum; machinamentum vel instrumentum monitrium; machnula monitria.

monitor (Inform) monitrium, ii n. Sin:


album visficum; tbula dilcida descriptria;
machinamentum visficum descriptrium.

monitorio: monitrius, a, um.

monja: mnacha, ae f (dat y abl pl -bus).


Sin: monialis, is f; sanctimonialis; nonna, ae
f (dat y abl pl -abus); nonna coenobialis;

707

monje
virgo monialis. Uso: - conversa, ancilla sanctimonialis; convento de monjas, coenbium
monacharum; hacerse -, mnacha fio; cltui
divino sacrari; se cltui divino sacrare.
monje: mnachus, i m. Sin: coenobita, ae m;
nonnus, i m. Uso: hacerse -, mnachus fio //
fig, el hbito no hace al -, barba non facit philsophum; non omnes qui habent ctharam
citharoedi.
mono: (traje de faena, de una pieza) tuta, ae
f. Sin: indutrium, ii n; tnica bracata; indumentum bracatum // (simio) smius, ii m.
monoaural, v. monofnico.

sincnium; cntio solitria; cantus homophnicus.


mondico: mondicus, a, um.

monofsico: monophasis (gen). Sin: unus


phasis (gen).

monofisismo: monophysismus, i m. Sin:


doctrina eutychiana.

monofisita: monophysta, ae m. Sin: eutychianus.


monofisitismo, v. monofisismo.

monofnico: monophnicus, a, um.

monobsico: monobsicus, a, um.

monocigtico: monozygticus, a, um.

monocigoto: monozygotum, i n.

monocotiledn: adj unus cotyldonis (gen)


// sust monocotyledon, nis f.

monocotiledneas: monocotyldones, um f.

monogamia: monogmia sive -gama, ae f.


Uso: observar la -, unam uxorem habere
(dicho de una persona), sngulas uxores habere (dicho de varias personas).

monogmico: monogmicus, a, um. Sin: ad


monogmiam ttinens.

monocotiledneo, v. monocotiledn.

monogamista: adj monogamsticus, a, um.


Sin: monogmiae favens, entis // sust monogamista, ae m. Sin: monogmiae fautor.

monocromtico: monochromticus, a, um.


Sin: monochromus; monochrmatus; unicolorus; uncolor, oris; unus coloris (gen).

monognesis: monognesis, -is f.

monocromasia: monochromatismus, i m.
Sin: colorum nitas.

monculo: (que tiene un solo ojo) monculus, i m // (lente para un solo ojo) monospecillum, i n. Sin: monculum, i n.

monocultivo: unus plantarum gneris cultura.

monodia: mondia, ae f. Sin: mondium;

mongamo: (casado con una sola mujer)


mongamus, i m. Sin: qui unam uxorem
habet. Uso: son mongamos, sngulas uxores
habent.
monogenia, v. monognesis.

monografa: monogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: de re peculiari scriptum; libellus de liqua (vel de sngula) re; investigtio monogrphica; como ejercicio acadmico, tambin
scripta exercittio. Uso: - histrica, unus
facti histria; escribir la historia romana por

708

monotesmo
monografas, res gestas ppuli Romani carptim perscrbere.

monogrfico: monogrphicus, a, um. Uso:


mtodo -, mthodus monogrphica.

monografista: monographae auctor, oris m.


Sin: rerum peculirium scriptor vel studiosus.

monograma: monogramma, tis n. Uso: el de Cristo, Christi (vel christianum) monogramma.


monolinge: unus sermonis (gen).

monoltico: monolthicus vel monlythus, a,


um.

monolito: monlythus, i m. Sin: monlythus


lapis, dis m (piedra monoltica); columna
monlytha (columna monoltica); monlythum monumentum (monumento monoltico).
monlogo: monlogus, i m.

monomana: monomnia sive -mana, ae f.

monomaniaco o monomanaco: adj monomanacus, a, um. Sin: monomni laborans


vel affectus // sust monmanes, is m.
monometalismo: monometallismus, i m.

monometalista: monometallista, ae m. Sin:


mometallismi fautor vel sectator.
monomtrico: monomtricus, a, um. Sin:
unus metri vel mensurae.

monomio: monmium, ii n.

monomotor: adj monomotrius, a, um. Sin:


unimotrius; unius motrii (gen); unum mo-

trium habens; uno machinamento motus;


unimotralis, e // sust monomotrium, ii n.
Sin: unimotrium; unimotrum.

monopatn: monopedrota, ae f. Sin: xula


rotalis gubernbilis.
monoplano: monplanum sive -plnum, i n.
Sin: arinavis vel aronavis unum planum
habens.

monopolio: monoplium, ii n. Sin: unus


vendtio. Uso: - de la administracin y uso
de los medios de produccin, una auctritas
administrandi instrumenta bonorum effectionis iisque utendi; - de la enseanza, monoplium instructionis.
monopolista: (monopolstico) v. esta voz //
(persona que ejerce monopolio) v. monopolizador.

monopolstico: monopolsticus, a, um. Sin:


ad monoplium spectans.

monopolizacin: monopoliztio, onis f. Sin:


in monoplium redctio.

monopolizador: monoples, is m; monopla,


ae m.

monopolizar: monopolizare. Sin: monoplium


exercere; in monoplium redgere;
privilgium (alicius rei vendendae)
excpere.

monosilbico: monosllabus, a, um. Sin:


unus sllabae (gen).
monoslabo: monosllabum, i n. Sin: unus
sllabae vox vel verbum.

monotesmo: monothesmus, i m. Sin: unus


dei cultus (-us m) vel relgio.

709

monotesta
monotesta: adj monothesticus, a, um. Sin:
ad unus dei cultum prtinens // sust monothesta, ae m. Sin: unus dei cultor.

monotipia: (mquina) v. monotipo // (arte)


monotypa, ae f. Sin: compostio per sngulas
ltteras; singularum litterarum compostio.

monotipista: monotypista, ae m. Sin: montypus, i m.

monotipo: montypum, i n. Sin: monotpicum prelum; mchina monotpica.

monotona: monotnia sive -tona, ae f. Sin:


unus modi tenor; nulla varetas; varietatis carntia. Uso: con -, sine varietate; eodem semper tenore; uno tenore; sine ulla varietate;
nulla varietate; simliter atque uno modo.

montono: montonus, a, um. Sin: unsonus


vel unum tenorem servans (de la voz); aequalis, e; sine ulla varietate; nulla varietate;
semper idem (adem, idem); simliter atque
uno modo. Uso: discurso -, ortio nulla varietate predita vel delectans; vida -, adem
semper vita; voz -, vox languens.
monovalente: monvalens, entis. Sin: monobsicus.

monseor: (ttulo que se da a los prelados)


dminus vel domnus, i m. Sin: meus dminus
// (ttulo de honor que concede el Papa a determinados eclesisticos) cappellanus honorrius, vel praelatus honorrius, Summi
Pontficis.

monstruo: monstrum, i n // fig (persona muy


mala) monstrum, i n. Sin: monstrum hminis; homo diritate taetrrimus; (persona muy
fea) foedssimum monstrum; homo pravae
foeditatis.
montacarga: anbathrum onerrium. Uso: -

par a viandas, escrium vel escarum anbathrum.


montado: - sobre ruedas, subrotatus, a, um.

montaje: instrctio, onis f. Sin: compostio;


coninctio; mchinae vel machinarum
instrctio; (en el cine) pellculae cinematogrphicae compostio.

montante: (espadn grande que se esgrime a


dos manos) romphaea vel rhomphaea, ae f.
Sin: ingens gldius vel ensis (-is m) // (listn
o columna pequea) scapus (-i m) vel asser
(-ris m) cardinalis.
montaa: mons, montis m. Uso: - rusa,
currculum retroflexum; montes rssici.

montaero: studiosus mntium lustrator.


Sin: scandendi montes vidus vel cpidus;
montanis lustratinibus affectus.

montaismo: stdium mntium scansionum.


Sin: mntium ascendendorum stdium; montanae excursiones vel exercitationes. Uso:
hacer -, montes lustrare; mntium ascensus
factitare.

montar: (subir sobre un animal o a un vehculo) ascndere. Sin: inscndere, conscndere. Uso: - a caballo, (in) equum ascndere
// (cabalgar) equitare. Sin: equo vehi, ferri,
vectari; in equo ire; equum gere, rgere, impllere // (armar o poner en su lugar las piezas de cualquier aparato o mquina)
dispnere. Sin: collocare.

monte: mons, montis m. Uso: echarse al -,


in silvis latitare // - de piedad, muturia (vel
mutuatcia, vel mututica) puperum mensa.
Sin: muturia mensa in subsdium miserorum
vel egntium; muturia mensa a pietate.

montecillo: montculus, i m.

710

moralista
montenegrino: adj nigromontanus, a, um;
sust Nigromontanus, i m.
Montenegro: Nigromntium, ii n.

montera: (arte de cazar) ars venatria //


(caza de jabales, venados y otros animales
de caza mayor) ventio, onis f. Sin: ventio
atque insecttio.

montero: (persona que busca y persigue la


caza en el monte) explorator, oris m. Sin:
vestigator; indagator; pressor.
montculo, v. montecillo.

montn: congries, i f Sin: congestus, us


m. Uso: - de cadveres, congries cadverum; - de piedras, lpidum congestus; a montones, copiosssime; satis superque.

montura: (cabalgadura, bestia para cabalgar) sellare iumentum, i n. Sin: iumentum


sellrium (v. gr., sinus, mulus, equus, camelus) // (silla de montar) ephppium, ii n. Sin:
fultura // (arreos de caballeras) iumentorum
phlerae (-arum fpl) vel ornatus (-orum mpl).
monumental: monumentalis, e. Sin: monumentrius.

monumentalidad: magnificntia, ae f. Sin:


magnitudo, dnis f; ampla moles.

monumento: monumentum, i n. Uso: - sepulcral, monumentum sepulcrale; - del holocausto, monumentum holocausti; construir
un - en honor de alguien, fcere licui monumentum.
monzn: hppalus, i m. Sin: ventus monsnius.

moquero: mucnnium vel mucnium, ii n.


Sin: lintolum.

moqueta: tapete pro pavimento stratum.

mora: (fruto de la morera) morum, i n. Uso:


- silvestre, rubum // (tardanza) mora, ae f.
Sin: diltio, sgnitas.

moral: adj moralis, e. Sin: thicus. Uso: conducta -, recta agendi rtio; enseanza -, officiorum praecepta; hombre -, homo bonus,
honestus, nteger, probus, bene moratus; libertad -, nimi libertas; obligacin -, offcii
necssitas; preceptos -, praecepta morlia;
morales praeceptiones; regla -, rgula
morum; sentimiento -, conscintia offcii //
(ciencia que ensea las reglas que deben seguirse para hacer el bien y evitar el mal)
thica, ae f; thice, es f. Sin: morum vel moralis disciplina. Uso: - conyugal, doctrina coniugalis; doctrina de conigii mribus
dirigendis; - individual, thica individualis //
(estado de nimo) nimus, i m. Uso: levantar
la - de uno, iacentem alicius nimum ergere, refcere, augere; levantar la - de las tropas, miltibus nimos ddere // (moralidad)
v. esta voz.

moralidad: morlitas, atis f. Sin: mores;


morum condcio; honestas; intgritas; prbitas. Uso: - privada, privati mores; mores domstici vel ntimi; - pblica, pblici mores;
mores ppuli vel civitatis; - de los ciudadanos, morlitas cvium; norma de -, recte
agendi rtio ac norma; bene vivendi rtio.
moralismo: moralismus, i m.

moralista: moralista, ae m // (autor de obras


de moral) de mribus scriptor // (profesor de
moral) moralis disciplinae magister vel doctor. Sin: moralis scintiae professor // (persona que estudia moral) moralis disciplinae
cultor // (maestro de moral) magister virtutis
vel morum; vivendi (vel recte vivendi) praeceptor // fig vitiorum insectator. Sin: morum
castigator, emendator, reprehensor.

711

moralizacin
moralizacin: morum corrctio (-onis f).
Sin: corruptorum morum emendtio.

moralizador: mnitor ad virtutem. Sin:


corruptorum morum emendator.

moralizar: (reformar las malas costumbres


enseando las buenas) mores corrgere vel
emendare; mores fngere, formare, informare; mores recte conformare // (discurrir
sobre moral) de mribus disputare, dissrere,
dissertare.

moralmente: morliter. Sin: morali ratione;


sensu morali; ad rgulam morum; secundum
praecepta morlia. Uso: obligar -, ex nimi
conscintia obligare.

moratoria: diltio, onis f. Sin: proltio; procrastintio.

mordaz: mordax, acis. Sin: dicax; acerbus;


asper; amarus. Uso: ser -, aculeata usurpare
verba.

mordaza: (instrumento que se pone en la


boca para impedir el hablar) oris obturamentum. Sin: pannus ad os claudendum. Uso:
poner -, licui in os pannos farcire; fig alicius os obturare; licui os opprmere; alicius
linguam comprmere // (aparato usado para
apretar) bccula, ae f. Uso: - del freno, freni
bccula.
mordazmente: mordciter. Sin: acerbe; criter; spere; amare.

moreno: fuscus, a, um. Sin: subniger, gra,


grum. Uso: oso -, ursus subnigro pilo.
morfema: morphema, tis n.

morbidez: (calidad de mrbido) v. morbosidad // (calidad de blando, muelle, delicado,


suave) mollitudo, dnis f. Sin: molltia; mollties; tenritas. Uso: - de la lana, de la carne,
molltia lanae, carnis; - de las manos, mollitudo mnuum.

morfina: morphinum, i n; morphina, ae f.


Sin: mrphium, ii n; venenum somnferum.

morbosidad: morbsitas, atis f. Sin: immodertio; effrentio; intemperntia; morbosa


affctio, condcio; status (-us m) morbosus;
trbidus nimi hbitus (- us m).

morfinomana: morphinomnia sive -mana,


ae f. Sin: morphini sumendi insnia, furor,
concupiscntia; morphini insnia vel demntia; morphini effrenata cupido; morphini abusus (-us m).

morbfico: morbficus, a, um.

morboso: morbosus, a, um. Sin: mrbidus;


patholgicus // fig immdicus, a, um. Sin:
immoderatus; abnormis; anormalis.

morcilla: btulus, i m. Sin: botellus; sanguculus.

mordacidad: mordcitas, atis f. Sin: diccitas; acrbitas; aspritas; amaritudo.

morfnico: morphnicus, a, um. Sin: morphini vel morphinae (gen); ad morphinum


vel ad morphinam ttinens.
morfinismo: morphinismus, i m.

morfinmano: morphinmanes, is m. Sin:


morphinae studiosssimus; morphinomni
laborans vel affectus; morphino obnxius;
morphini sumptioni dditus vel deditssimus.

morfologa: morpholgia sive -loga, ae f.


Sin: formaevel formarum descrptio. Uso: griega, graeci sermonis morpholgia; - latina, latinitatis morpholgia.

712

mortificacin
morfolgico: morpholgicus, a, um.

morgantico: morganticus, a, um. Uso: matrimonio -, matrimnium morganticum.

morgue: cella fnebris. Sin: cella lgubris;


cella corpribus defunctorum excipiendis;
cadverum (vel crporum mortuorum) repositrium.
morillo: ferrum focrium. Sin: frreum fulcimentum.

morir: mori dep intr. Sin: e vita discdere,


excdere, migrare; vit fungi vel defungi;
vitam finire; ltimum spritum rddere. Uso:
- de pulmona, pneumni correptus vit
functus est; muri a los 82 aos, octogsimum secundum annum agens vit functus
est.
morisco: arbicus, a, um.

mormn: mormo vel mormon, onis m. Sin:


mormonianus.
mormnico: mormnicus, a, um.

mormonismo: mormonismus, i m.

moro: (de la antigua Mauritania) Maurus, i


m // (maometano) v. esta voz.

morosidad: (ir u obrar con lentitud) morsitas, atis f. Sin: diltio; trditas // (retrasarse
en un pago) trditas, proltio, procrastintio
in solvendo; lentum esse in solvendo.

moroso: (que va u obra con lentitud) morosus, a, um. Sin: tardus; lentus; serus // (que
se retrasa en un pago) lentus in solvendo.

morra: jugar a la -, dgitis micare cum liquo.

morral: retculum, i n. Sin: pera. Uso: - pequeo, prula.


morrena: saxorum terraeque aggestus (-us
m).

morrin: (especie de gorro militar) v. chac.


morse: (alfabeto) alphabetum morsianum.

mortadela: murtatum vel myrtatum, i n. Sin:


tomculum; tomcina; murtatum frcimen
(-mnis n).
mortaja: sudrium, ii n. Sin: lnteum; fnebre lnteum.

mortal: mortalis, e. Sin: mortferus; mrtifer;


mortficus; letalis; ltifer. Uso: pecado -, peccatum mortale.

mortalidad: (calidad de mortal) mortlitas,


atis f. Sin: vitae mortalis condcio // (casos
de muerte) mortuorum nmerus.

morterete: mortarolum, i n. Sin: exguum


mortrium.

mortero: (utensilio para machacar) mortrium, ii n. Sin: pila. Uso: mano de -, pistillum, i n; moler en el -, in mortrio trere //
(argamasa) arenatum, i n. Sin: calcestrum, i
n // (pieza de artillera) mortrium. Sin: mortrium bllicum vel ignvomum; instrumentum
pyrbolos
emittens;
mchina
pyrobolorum expulsria; instrumentum pyrobolorum expulsrium.

mortificacin: (accin y efecto de mortificarse) mortifictio, onis f. Uso: - corporal,


voluntria crporis castigtio, afflicttio, macertio; voluntrius crporis cruciatus (-us
m); - de las pasiones, cupiditatum (vel libdinum) refrentio vel continntia // (lo que
mortifica) contumlia, ae f. Sin: iniuria;

713

mortificante
corrctio; obiurgtio; reprehensio; acris
obiurgtio; contumeliosa reprehensio.

mortificante: contumeliosus, a, um. Sin: nimum frangens vel deblitans.

mortuorio: (relativo al muerto o a las honras que por l se hacen) morturius, a, um.
Sin: mortualis, e // (preparativos para enterrar a los muertos) funus, nris n. Sin: exsequiae, arum fpl; iusta funbria npl; iusta
exsequiarum npl.

mosaico: musivum, i n. Sin: opus musivum,


tessellatum, segmentatum, vermiculatum
Uso: pavimento de -, tessellatum; solum vel
pavimentum tessellatum.
mosaiquista o mosasta: musivrius, ii m.
Sin: tessellrius; tessellator.

mosca: (insecto; pelo que nace al hombre


entre el labio inferior y el comienzo de la
barba) musca, ae f.

moscatel: adj apianus, a, um // (sust, vino -)


muscatum, i n; apianum vinum.

moscn: assectator, oris m. Sin: interpellator;


molestus vel importunus homo; taediosus
mulerum sectator.

mosquete: manuballista, ae f. Sin: pyroballista; sclopetum; manuballista ignvoma


vel ignfera.

mosquetero: manuballistrius, ii m. Sin:


pyroballistrius; sclopetrius; miles manuballist (vel pyroballist) armatus vel instructus.
mosquitero: conopum, i n; conpium, ii n.
Sin: retculum; conopum vel retculum contra clices.

mosquito: culex, lcis m.

mostacera o mostacero: sinapirium, ii n.

mostaza: sinpi n indecl; sinpe, is vel


sinpis, is f (ac -im, abl -e vel -i).

mostrador: expositrium, ii n. Sin: cartbulum (ostentationum); ostentus, us m; ssulae,


arum fpl; mercatria mensa.
mote: (apodo) v. esta voz.

motel: deversrium vehiculrium vel autocinticum. Sin: deversrium ad viam situm;


deversrium viae autocinticae; deversrium
autocineto vehntium vel utntium.
motete: cantincula, ae f. Sin: breve cnticum; polyphnica cntio.

motivacin: motivtio, onis f. Sin: incitamentum.

motivo: (dibujo ornamental repetido) praecpuum argumentum // (tema de una composicin musical) modus msicus. Sin:
modulata phrasis; mdulus (msicus) iteratus; musicata cantilena // (causa o razn de
una cosa) causa, ae f. Sin: rtio; motivum.
Uso: motivos polticos, rationes polticae.
moto, v. motocicleta.

motocicleta: motobrota, ae f. Sin: autobrota; motcyclus; motocclula; brota motria, autmata, automtica, automatria;
bcyclus automatrius; autcypes, pdis m.
Uso: - con sidecar, autobrota cum adiecto
csio; ir en -, autobrot vehi; viajar en -, iter
autobrot fcere // - de pequea cilindrada y
rueda de dimetro reducido, birtula automatria.
motociclismo: motocyclismus, i m. Sin: res

714

motscafo
autobirotulria.

motociclista: motocyclista, ae m. Sin: autobirotrius; motriae brotae ductor; brotae


automatriae gubernator; bcicli automatrii
moderator; autobrot vehens.
motocross: certamen autobirotarum campestre.

motocultivo: motocultura, ae f. Sin: agrorum


cultura machinarum automatariarum adiumento.
motonutica: motonutica, ae f. Sin: ars
nutica motria.

motonutico: motonuticus, a, um. Sin: ad


motonuticam spectans.
motonave: motonavis, is f. Sin: navis automatria; navis motralis.

motoneta: motocclula, ae f. Sin: birtula


automatria.
motoniveladora: automatrius chamulcus
(fossrius).
motopatn, v. escter.

motor: (adj, que comunica movimiento) motrius, a, um. Sin: movens, entis; qui (quae,
quod) movet // (mquina que mueve ciertos
aparatos) motrium, ii n. Sin: motrum; machinamentum; machintio; machinamentum
motrium; motria mchina vel machintio.
Uso: - Diesel, machintio dislia; motrium
machinamentum diselianum; - elctrico, motrium sive motrum (vel machinamentum
motrium) elctricum; de -, motrius; motralis, e; gas de los -, gsium motrale; - accionado por nafta (gasolina, bencina), motrum
benzinrium // - de avin, aronavis propulsrium; - de combustin, motrium benzin-

rium; - de explosin, motrium displosrium;


machintio a displosione; machinamentum
motrium displodendi vi preditum; - de
vapor, motrium vapreum vel vaporrium;
- de dos cilindradas, machintio bimodiolata;
- de cuatro cilindradas, machintio quatermodiolata; - de doce cilindros, machinamentum dudecim cylindris preditum; - de
varias cilindradas, machintio plurimodiolata vel polymodiolata; - de cuatro tiempos,
motrium tetrchronum // encender, apagar
el -, motrium accndere, exstnguere.
motora: cymba automatria.

motorbote: navgium automatrium.


motorismo: motorismus, i m.

motorista: (persona que conduce una motocicleta) v. motociclista // (persona que practica el motorismo) motorista, ae m //
(maquinista de tranva o de barco con motor)
machinator, oris m. Sin: motori addictus.
motorizacin: motoriztio, onis f. Sin: (machinamentorum) motoriorum instrctio.

motorizado: motorizatus, a, um. Sin: machinatus; automatriis mchinis ( machinatinibus, machinamentis) munitus, preditus,
instructus; (machinamentis) motriis instructus. Uso: ejrcito -, exrcitus motorizatus vel
machinatus.

motorizar: motorizare. Sin: (machinamentis) motriis instrere; automatriis mchinis


munire; automatriis vehculis instrere.
motor scooter, v. escter.

motscafo: scapha automatria. Sin: automatria linter (- tris f) vel cmbula; automatrium navgium.

715

motriz
motriz: motrix, icis f. Uso: fuerza -, vis movendi; vis tractria; vis qu liquid movetur;
mquina -, mchina tractria.

motu proprio: ltterae motu prprio datae


fpl. Uso: - del Papa (bula pontificia), Ltterae
Apostlicae motu prprio datae fpl.

mountain bike: brota montana.

mouse (Inform), ratn: mus, muris m. Sin:


msculus, i m.

movible: mbilis, e. Sin: agitbilis; gilis.


Uso: fiestas -, festa moblia // (que gira, que
da vueltas) verstilis, e.

movilidad: moblitas, atis f.

movilizacin: (accin y efecto de movilizar)


mobilittio, onis f. Sin: dilectus vel delectus,
us m; ad arma convoctio. Uso: - en masa,
delectus (-us m) tumulturius; - general, mnium cvium ad arma convoctio // fig, - general de las conciencias, generalis
conscientiarum motus (-us m).

movilizado: (incorporado a filas) mobilitatus, a, um. Sin: conscriptus; collectus; ad


arma convocatus.

movilizar: (convocar a filas) mobilitare. Sin:


delectum habere, institere, gere; ad arma
convocare // fig cire vel concire. Sin: mbilem vel lacrem rddere.

movimiento: motus, us m. Sin: mtio, onis


f; meatus, us m. Uso: - corporal, mtio corporalis; - histricos con finalidades polticas,
incepta quae civitatis temperationem contingunt; - insurreccional, seditiones et motus; Internacional de los Pases No Alineados,
Motus Internationalis Civitatum Non Consociatarum; - obrero y sindical, opficum motus
eorumque collegiorum; - reflejo, motus refle-

xus; - neolatino, motus neolatinus; - ssmico,


motus ssmicus; - vibratorios, motus vibratrii // - de la calle, viae concurstio; - de capitales en sentido bancario, pecuniarum
rtio; - de capitales en sentido comercial, pecuniarum exercittio; - de las mquinas, machinarum meatus (-us m).

moviola: movola, ae f. Sin: instrumentum


retractrium.

moza: (joven) puella, ae f. Sin: adulescens;


ivenis // (soltera) caelebs, lbis f // (camarera) ministra vel administra, ae f. Sin: tricliniria; dmnula tabernria.

mozrabe: adj mozarbicus, a, um // sust


Mzarabs, bis m.

mozo: (joven) adulescens, entis m. Sin: ivenis, is m // (soltero) caelebs, lbis m // (hombre que sirve en las casas o al pblico en
oficios humildes) minister, tri m. Sin: fmulus; fmulus domsticus; calator; mercenrius sive mercennrius. Uso: - recadero o
para recados, cadete, tabellrius; dirbitor m;
- de bar, triclinirius, ii m; thermopla, ae m;
thermoplii minister; tabernae potriae minister vel fmulus; - de caf, cafeopla, ae m
; tabernae caferiae minister vel fmulus; - de
cervecera, minister cervisirius; - de cocina,
v. pinche; - de comedor, triclinirius; cbifer; qui cibos apponit; - de cordel, - de
cuerda, - de estacin , grulus; biulus; - de
cuadra, agso, nis m; - de matadero, lanirius administer; - de mulas, mlio, onis m;
servus a iumentis; - de pastelera, grulus
dulcirius; - de restaurante, caupnius, ii m;
caupnius puer.
muar, v. moar.

muceta: pallolum, i n. Sin: amculum.

muchachear: puerliter gere vel se grere.

716

muestra
Sin: ineptire.

muchacho: puer, peri m. Sin: adulescens,


entis m; psio, onis m.
muco: muccus vel mucus, i m. Sin: pituta,
ae f; humor mucosus.
mucosa: mucosa, ae f.

mucosidad: mucsitas, atis f. Sin: natura


mucosa.

mucoso: mucosus, a, um. Sin: muculentus;


pituitosus.

mudanza: (cambio de domicilio) domiclii


transltio.

mudarse: domiclium immutare vel transferre.


mueblaje, v. moblaje.

mueble: adj mbilis, e. Uso: bienes -, movntia, ium npl; res moventes vel mbiles; bona
moblia // sust mbile, is n. Sin: piplum; armrium (armario); arca, ae f; en pl, tambin
supellex, lctilis f; ornamentum, i n; ornatus,
us m; apparatus, us m; instrumentum, i n (singulares colectivos). Uso: casa provista de
muebles, domus instructa; proveer de muebles
una casa, domum instrere; v. moblaje.

mueblista: (persona que hace muebles) supellctilis fabricator vel pifex // (persona
que vende muebles) supellctilis vnditor.

mueca: sanna, ae f. Sin: subsanntio, onis f;


os distortum; oris distrtio vel depravtio.
Uso: hacer muecas, os distorqure (torcer la
boca); distorquere labra (torcer los labios);
contrhere frontem (arrugar la frente); contrhere vultum (contraer el rostro); contrhere nares (fruncir las narices); hacerle

muecas a uno, liquem subsannare.

muecn: muazzinus, i m. Sin: sacer rabum


praeco.

muela: (piedra de molino) mola, ae f. Sin:


molaris lapis, mola machinria // (piedra redonda de afilar) cos, cotis f // (nombre de los
dientes grandes posteriores a los caninos)
genuinus vel molaris dens (dentis m) // (cerro
elevado y plano) molaris mons.

muelle: (pared de fbrica a lo largo de un ro


o de un puerto, para facilitar el embarque y
desembarque de cosas y personas) agger, ris
m. Sin: moles, is f; obiectus (-us m) saxorum;
moles flctibus oppsita; iactus (-us m) in
altum petrarum obex (bicis m) // (andn)
crepdo, dnis f // (resorte de metal) elatrium, ii n. Sin: tendculum.
murdago: viscum, i n.

muerte: mors, mortis f. Uso: - natural, mors


naturalis; - prematura, mors immatura; condenar a -, cpite vel cpitis damnare; dar -, mortificare; occdere; morte affcere; vit privare.

muesca: incisura, ae f. Sin: scalptura.

muestra: (trozo de tela o porcin de un producto o mercanca, que sirve para conocer
la calidad del gnero) spcimen, mnis n.
Sin: exemplum. Uso: - sin valor, spcimen
sine prtio // (ejemplar o modelo que se ha
de copiar o imitar) spcimen // (rtulo de las
tiendas que indica la naturaleza del comercio) signum, i n. Sin: indcium // (fig, seal,
demostracin o prueba de una cosa) monstrtio vel demonstrtio, onis f. Uso: dar muestras de valor, virtutis signa dere (vel
spcimen praebere) // (exposicin, exhibicin) exhibtio, onis f. Uso: - de trabajos artsticos, exhibtio artificiorum.

717

muestrario
muestrario: exempla collecta npl. Sin: mrcium exemplria; propsita exempla vel specmina; exemplria rdine digesta.

muft: mahometanorum religionis magister


vel moderator.
mugrn, v. esqueje.

muguete: convallria, ae f. Sin: convallria


maialis; llium convllium; aster (-ris m) tticus.

mujer: mlier, ris f. Sin: fmina. Uso: - consagrada, sanctimonialis, is f ; sanctimonialis


mlier; - cortesana, - pblica, mretrix, icis
f; mretrix mlier; - histrica, hystrica, ae f;
hystrica fmina; - hombruna, - de nimo varonil, virgo, gnis f; - de su casa, domseda,
ae f.

mujeriego: mulierosus, a, um. Sin: mulierrius; mulierculrius; mulierosus homo; mulerum sectator vel studiosus; feminarum
prosecutor vel pedsequus. Uso: el ser -, muliersitas.
mujeril: mulebris, e. Sin: femneus.

mulero: mlio, onis m. Sin: servus a iumentis.

muleta: (palo con puo atravesado que sirve


a los enfermos para apoyarse al andar) frula, ae f. Sin: bculum; subalare bculum vel
fulcrum; bculum orthopedicum vel rostratum. Uso: apoyarse en las - , bculis (subalribus bculis vel fulcris; bculis orthopedicis
vel rostratis) inniti; caminar con muletas, llevar muletas, bculis levare membra.
muletilla: (bordn, en la conversacin) v. estribillo.
muletn: tegumentum gauspinum vel villo-

sum. Sin: strgula vel vestis villosa.


mulso: mulsus, a, um.

multa: multa vel mulcta, ae f. Sin: multtio;


poena; poena pecuniria; pecnia poenalis;
mulctatcia pecnia. Uso: condonar, perdonar una -, remttere multam; imponer una - a
alguno, multam impnere licui vel in liquem; mult liquem multare; licui multam
dcere vel irrogare; incurrir en una -, multam
commttere; hay que pagar multas, poenae
solvendae sunt.

multar: multare vel mulctare. Sin: mult liquem damnare vel punire; pecni liquem
multare.
multicelular: multicellularis, e.

multicolor: multcolor, oris. Sin: multicolorus; multicolrius; multicoloris, e.


multicultural: multiculturalis, e.

multiculturalismo: multiculturalismus, i m.

multilateral o multiltero: multilterus, a,


um.
multimillonario: multimilionrius, ii m.

multinacional: adj multinationalis, e // sust


socetas multinationalis.
multiplicacin: multiplictio, onis f.

multiplicador: multiplicator, oris m. Sin: nmerus multplicans. Uso: aparato -, instrumentum polygrphicum.

multiplicando: nmerus multiplicandus.

multiplicar: multiplicare.

718

mundo
multplice: mltiplex, plcis.

faciendi.

multiplicidad: multiplcitas, atis f.

mltiplo: adj mltiplex, plcis // sust mltiplus, i m. Sin: nmerus multiplicativus.

multitasking (Inform): procssio (-onis f) vel


processus (-us m) mltiplex.
mundanal, v. mundano.

mundanera: res mundanae, saeculares,


terrenae.

mundanidad: mundnitas, atis f. Sin: mundana vnitas, cupditas, vita; res volupturiae;
voluptria vita. Uso: engolfarse en las mundanidades, se totum voluptatum blandimentis ingurgitare.

mundano: (perteneciente o relativo al


mundo) mundanus, a, um. Sin: ad mundum
prtinens // (que atiende demasiado a las
cosas del mundo) mundanus, a, um. Sin:
mundialis, frvolus, volupturius; volupttibus addictus. Uso: gloria -, mundialis glria;
mujer -, mlier volupturia; mlier volupttibus ddita; sabidura -, mundana sapintia.

mundial: mundialis, e. Sin: mundanus; universalis; pancsmius; totus orbis terrarum;


mnium gntium vel nationum; universi gneris humani. Uso: competencias -, certmina mundana; guerra -, bellum mundanum,
universale, mnium gntium; solidaridad -,
solidaretas mundialis.
mundialismo: mundialismus, i m. Sin: pancsmia (vel totus mundi) rtio.

mundialista: pancsmius, a, um. Sin: ad universum terrarum orbem ttinens.

mundializacin: rtio liquid pancsmium

mundialmente: per totum (vel per universum) orbem. Uso: - famoso, per totum orbem
famosus.
mundillo: (arbusto) glbulus nivis // (calentador de cama) v. calentador.

mundo: mundus, i m. Sin: orbis, is m; universum, i n; univrsitas rerum; orbis terrarum; terrae, arum fpl (tierra, planeta);
hmines, um mpl; humanum vel hminum
genus; gens humana; omnes gentes (gnero
humano); humana socetas; hminum consrtio; consocitio humana (sociedad humana). Uso: el - actual, haec aetas; mundus
huius tmporis; el - agrcola, res tota agricolaris; el - antiguo, orbis antiquus; vteres, um
mpl (los antiguos) vel vtera, um npl (las
cosas antiguas); vteres nationes; el - circundante, res quae circum sunt; el - contemporneo, mundus qui nunc est; el - deportivo,
orbis gmnicus; el - espiritual, mundus spiritalis; el - exterior, res externae; el - islmico,
orbis islmicus; - mecnico-tcnico, mundus
machinalis idemque tchnicus; el Nuevo -,
terrae novae; orbis novus ; el otro -, vita futura; vita quae est post mortem; Tercer -, Trtius, qui dcitur, Mundus; regiones trtii
rdinis; el - del trabajo, perum atque artificiorum orbis (-is m); mundovisin, vsio pancsmia // del -, mundialis, e; alegras de este
-, vitae gudia; las cosas del -, res humanae;
el curso del -, rerum cursus (-us m); elementos del -, mundilia elementa; el fin del -,
finis mundi; en este -, in terris; in his terris;
en los confines del -, in ltimis terris; hasta
las regiones ms lejanas del -, in ltimas
oras; partes del -, orbis terrarum partes; todas
las partes del -, omnes gntium partes; riquezas del -, orbis terrarum divtiae; seor del -,
dminus totus orbis; seores del -, dmini
terrarum; un - de cosas, rerum mxima cpia;
un - de gente, magna hminum frequntia //

719

municipal
aunque se hunda el -, preant omnes licet; etsi
fractus illabatur orbis; desde que el - es -, post
hmines natos; post hminum memriam; huir
del -, vitare turbam; fgere celebritatem; recorrer el -, orbem terrarum pererrare vel pervagari; venir al -, in vitam venire; nasci; in lucem
prodire; in lucem sscipi vel edi; tan pronto
como venimos al -, simul atque diti sumus;
vivir en medio del -, in celebritate versari.

mun: mnculum, i n. Sin: artus truncus vel


mtilus; brchium mtilum, truncum, mancum; trunca manus.
mural: adj muralis, e. Sin: parietalis; parietrius // sust pictura parietalis.
muralista: paretum pictor.
murena: murena, ae f.

municipal: municipalis, e. Uso: consejeros -,


curatores rei municipalis; consejo -, conslium curatorum rei municipalis.

muritico: muriticus, a, um. Uso: cido -,


muriticum, i n.

municipalizacin: municipaliztio, onis f.


Sin: in municpii potestatem redctio.

muro: murus, i m. Uso: - almenados, muri


pinnati; murorum pinnae; - de adobes, murus
macriae; el - de Berln, Berolini murus;
murus Berolinensis.

municipalidad: (ayuntamiento) municiplitas, atis f. Sin: municipalis cria; municipales


magistratus // (sede) domus (-us m) municipalis.

municipalizar: municipalizare. Sin: municpio commttere; municpii potestati attribere; in municpii potestatem redgere.

municipio: (comuna) municpium, ii n . Uso:


ciudadano del -, mniceps, cpis m // (sede)
aedes (-ium fpl) magistri urbis.

mueca: (figura de mujer que sirve de juguete) pupa vel ppula, ae f. Sin: pusola;
icncula; imagncula; icncula puellaris.
Uso: fbrica de muecas, puparum officina
vel ergastrium // (fig, muchacha hermosa y
delicada) ppula, ae f. Sin: dulcolae, arum fpl.
mueco: (figurilla humana) pupus vel ppulus, i m // (joven fatuo y afeminado) homnculus, i m. Sin: pusillus homo.

muequera: (tienda de muecas) puparum


taberna // (gran cantidad de muecas) magna
puparum cpia.

murcilago: vespertlio, onis m. Sin: vespergo, gnis m.

muscular: muscularis, e. Sin: musculorum


(gen pl); lacertorum (gen pl).
musculatura: musculorum compages (-is f)
vel summa.
musculoso: musculosus, a, um. Sin: lacertosus; torosus.

muselina: mossulinum, i n. Sin: crbasus, i f;


crbasum, i n; en pl crbasa, orum; mausiliense txtile (-is n); mausiliensis crbasus;
pannus mossulinus. Uso: - de lana, lana mossulina.

museo: musum vel musaeum, i n. Uso: Britnico, Museum Britnnicum; - Europeo,


Museum Europaeum vel Europae; - Nacional, Museum Nationale; - Tcnico, Museum
Tchnicum; - Vaticano, Museum Vaticanum
vel Vaticnicum; - de ciencias naturales, museum disciplinarum naturlium; - de cuadros,
- de pinturas, v. pinacoteca.

720

musicoterapia
museografa: museogrphia sive -grapha, ae
f.
museogrfico: museogrphicus, a, um.

musicalidad: canor, oris m.

musegrafo: musegraphus, i m.

museologa: museolgia sive -loga, ae f.

museolgico: museolgicus, a, um.

muselogo: muselogus, i m. Sin: peritus


rerum muselium

muserola: fiscella, ae f. Sin: oris vnculum.

msica: msica, ae f; msice, es f. Sin: msica, orum npl; msici modi. Uso: - casera,
cantus (-us m) domsticus; - clsica, msica
clssica; msici modi clssici; - instrumental,
cantus nervorum; tibiarum nervorumque cantus; cantus vel concentus msicis instrumentis datus; - moderna, msica recntior vel
hodierna; - popular, msica popularis; - profana, msica profana ; - ratonera, msica
horrbilis vel felina; - sagrada, msica sacra;
- vocal, vocum concentus; concentus voce
(vel vcibus) datus; - vocal e instrumental,
vocum nervorumque cantus // - de Bach, msica bachiana; - de cmara, symphnia convivalis (vel convivialis), domstica,
cameralis; concentus paucis instrumentis
datus; - de cuerda, msica rcubus effecta;
grupo de - jazz, grex musicorum izzicis nmeris canntium // componer la -, modos fcere; poner msica a un texto para que
pueda ser cantado, verba modis msicis ornare; v. musicalizar.
musicabilidad: musicablitas, atis f.
musicable: msicis modis aptbilis.

culum canntium, loquntium, saltntium.


Uso: actor de un -, msici drmatis hstrio
(-onis m).

musical: adj msicus, a, um. Sin: canorus;


melodus // sust msicum drama. Sin: spect-

musicalizar: liquid msicis notis excpere.


Sin: liquid msicis modis aptare, vestire, ornare; licui rei modos aptare. Uso: - una cancin, carmen msicis modis aptare.
musicar, v. musicalizar.

music-hall: varietatum theatrum.

msico: msicus, i m. Sin: modulator; aeneator (tocador de trompeta; clarinero); tibcen,


cnis m (tocador de flauta); crnicen, cnis m
(tocador de cuerno) Uso: - ambulante,
msicus circumforneus; - de orquesta,
symphonacus.

musicografa: musicogrphia sive -grapha,


ae f.
musicgrafo: musicgraphus, i m. Sin: musicorum scriptor.

musicologa: musicolgia sive -loga, ae f.


Sin: doctrina musicolgica; scintia msicae
artis. Uso: relativo a la -, musicolgicus; instituto de -, institutum musicolgicum.

musiclogo: musiclogus, i m. Sin: msicae


studiosus; modorum peritus; msicae artis
peritus; musicorum perstudiosus; histriae ac
tchnicae musicalis cultor, peritus, studiosus.

musicomana: musicomnia sive -mana, ae


f.
musicmano: musicmanes, is m.

musicoterapia: musicotherapa, ae f.

721

musivo
musivo: musivus, a, um. Sin: tessellatus; vermiculatus.
muslim o muslime, v. musulmn.

muslmico, v. musulmn.

musulmn: adj musulmanus, a, um. Sin:


mslimus; muslmicus // sust musulmanus, i
m. Sin: mslimus, i m. Uso: - fundamentalista, mslimus fundamentalsticus; v. mahometano, islmico.
mutacin: muttio, onis f. Uso: - cromosmica, muttio chromosmica; - puntual, muttio punctualis.
mutilacin: mutiltio, onis f.

muting: instrumentum sonum mnuens.

mutismo: mtitas, atis f. Sin: mutum os; linguae defctio; mutum esse // fig tacitrnitas,
atis f.
mutualidad: auxlii vel adiumenti vicissitudo (-dnis f).

mutuamente: nvicem. Uso: amarse -, nvicem dilgere; denigrarse -, nvicem se obtrectare; saludarse -, salutare nvicem.
mutuante: mtuans homo.

mutuo: adj mtuus, a, um // sust pecnia


mtua.

muzrabe, v. mozrabe.

mystery evenings: vsperae arcanae.

mystery shows: exhibitiones arcanae.

722

nabo: rapa, ae f; rapum, i n.

ncar: concha, ae f.

nacido: - con estrella, homo sdere dextro


ditus.

nacin: ntio, onis f. Sin: cvitas, atis f; gens,


gentis f; ptria, ppulus. Uso: - autnomas,
civitates sui iuris vel adeptae sui iuris statum;
- altamente industrializadas, civitates quae
in operosis artifciis plrimum profecerunt; poco industrializadas, nationes in operosis
artifciis paulum progressae; - occidentales,
ppuli ad occasum habitantes; ppuli regionem occidentem colentes; - orientales,
Orientis civitates; - progresista, ntio incrementis crescens; - Unidas, Nationes Unitae
vel Counitae; Coniunctae (vel Consociatae,
vel Sociatae) Nationes; Asamblea General de
las - Unidas, Coetus Unitarum Nationum;
Consejo de seguridad de las - Unidas, Unitarum Nationum Conslium securitati tuendae.

nacional: nationalis, e. Sin: ptrius; domsticus; nationis, gentis, ptriae (gen). Uso:
bandera -, ptriae vel nationis vexillum; ptrium vexillum; carcter -, character (-ris m)
nationalis; equipo -, ptrius manpulus; gntica turma; himno -, ptrium carmen; lengua
-, ptrius sermo.

nacionalidad: nationlitas, atis f. Sin: ntio;


cvitas; civitatis frutio.

nacionalismo: nationalismus, i m. Sin: suae


gentis stdium; nmium prpriae nationis
(vel prpriae civitatis, vel suae gentis) stdium; flagrantssimum ptriae stdium; suae
nationis (vel prpriae civitatis) gloritio; suae
gentis admirtio; gentis (vel nationis) suae

amplificandae stdium; ptriae amplificandae stdium. Uso: - psicoptico, nationalismus psychopticus.

nacionalista: adj nationalsticus. Sin: nationem immoderate colens; ptriae nimis studens; ad ptriam amplificandam proclivis.
Uso: orgullo -, immoderatus suae gentis stdium; sentido -, nationalsticus sensus (-us m)
// sust nationalista, ae m. Sin: gentis suae admirator, fautor; ptriae (vel nationis suae)
amplificandae fautor; immoderatus ptriae
cultor.

nacionalizacin: nationaliztio, onis f. Sin:


publictio; in pblicum redctio; pblicae tutelae tradtio.

nacionalizar: nationalizare. Sin: publicare;


in pblicum redgere; pblicum fcere; pblicae tutelae trdere.
nacionalsocialismo, v. nazismo.

nacionalsocialista: (perteneciente o relativo


al nacionalismo) socialsticus nationalis. Sin:
ad socialismum nationalem prtinens // (partidario del nacionalsocialismo) socialista
(-ae m) nationalis.

nadador: adj nans, nantis. Sin: natans, antis.


Uso: apasionado -, nandi studiosus; hbil -,
nandi peritus // sust natator, oris m (indica
una cualidad caracterstica); nans, nantis vel
qui natat (el que nada en una circunstancia
determinada) // no -, non natator m; non natatrix f.
nadar: nare. Sin: natare. Uso: que sirve para
-, natatrius; sitio en donde se nada, natbulum; natatrium; natatria.

723

nadera
nadera: frvolum, i n. Sin: nugamenta, orum
npl; res nullus momenti; res levssima; en pl,
tambin nugae vel tricae, arum f. Uso: decir
naderas, nugari; perder el tiempo en naderas, nugas gere.
nadir: nferi caeli vertex (-tcis m).

nafta: naphta vel naphtha, ae f. Sin: leum


bituminosum vel terrgenum. Uso: - sin
plomo, benzinum non plumbatum.
naftalina: naphtalinum, i n; naphtalina, ae f.
Sin: sucus bituminosus; pulvis naphtae;
hydrocarburum contractum.

naf, naf o naif: (ingenuo) simplex, plcis.


Sin: ingnuus; nativus; artifcio carens; artifcii expers (-ertis) // (dicho de estilo pictrico) nativa simplicitate pictus.

nailon: nylum, i n. Sin: nailon indecl; txtile


(-is n) nailnicum vel nailneum; matria
plstica nailonensis. Uso: de -, nylnius, nailnicus, nailneus, naelnicus.

naipe: charta vel chrtula lusria. Sin: scida


vel scdula lusria; lusria pgina. Uso: juego
de naipes, de cartas, chartarum (chartularum,
scidarum, scidularum) lusus (-us m) vel ludus
(-i m); jugar a los -, chartare; chartis (chrtulis, chartis lusriis, scidis, scdulis) ldere;
mezclar los -, chartas (chrtulas, scidas, scdulas) confndere; baraja de naipes, v. baraja.

nana: (cancin de cuna) v. arrorr, berceuse.


nanismo: nanismus, i m. Sin: nani natura.

nanmetro: nanmetrum, i n. Sin: mnima


longitdinis mensura.
napolen: nummus napolenicus.

Napolen: Napleo, onis m.

napolenico: napolenicus, a, um. Sin:


Napoleonis (gen); ad Napoleonem spectans.

napolitano: adj neapolitanus, a, um // sust


Neapolitanus, i m.

naranja: arncium, ii n; arncia, ae f. Sin:


arntium vel aurntium; arntia vel aurntia;
malum arntium vel aurntium; malum
ureum, snicum (vel sinense), pnicum;
ctreum sinense.
naranjada: aurantina (aurntia, arntia, arntina) potio (-onis f). Sin: mali sinensis sucus.
naranjal: aurantirium, ii n. Sin: locus aurntiis (vel citris sinnsibus) cnsitus.

naranjero: (perteneciente o relativo a la naranja) ad arncium prtinens // (persona que


vende naranjas) aurantirius, ii m // (naranjo) v. esta voz.
naranjo: aurntius, ii f. Sin: citrus (-i f) sinensis; malus arntia; citrus arntia. Uso: amargo, dulce, citrus sinensis amara, dulcis.

narcisismo: narcissismus, i m. Sin: sui adortio,venertio, cultus (-us m), admirtio;


nmia sui existimtio; narcissianum vtium.

narcisista: adj ad narcissismum (vel ad cultum sui, vel ad suam adorationem) ttinens;
narcissiani vtii prprius // sust sui adorator,
venerator, amator, mirator; (homo) se ipse
amans; in se depriens; narcissiano vtio affectus.
narciso: narcissus, i m.

narcoanlisis: narcoanlysis, is f. Sin: soporatae mentis indago (-gnis f); obnubilati


nimi perscruttio.

724

NASA
narcodlar: narcodollrium, ii n. Sin: dollrium e medicamentis stupefactivis provniens.

narcosis: narcosis, is f. Sin: sopor (vel torpor,


vel veternus) artificiosus vel innaturalis; soptio chirrgica.
narcoterapia: narcotherapa, ae f. Sin: soptio medicamentosa; medicinalis somni indctio; soporfera curtio; cura ope narctici.

narctico: adj narcticus, a, um. Sin: smnifer; somnficus; soprifer; veternosus //


sust narcticum, i n. Sin: sopor, oris m; remdium (vel medicamentum) narcticum,
somnferum, somnficum, soporferum, veternosum. Uso: suministrar un -, licui narcticum dare; tomar un -, remdium
somnferum smere.
narcotina: narcotnum, i n; narcotna, ae f.

narcotismo: narcotismus, i m. Sin: nmia


narcoticorum smptio vel ingstio.

narcotizacin: narcotiztio, onis f. Sin: soporis artificiosi indctio; chirrgica sopitionis effctio.
narcotizado: narcotizatus. Sin: soporatus.

narcotizador: narcotizans, antis. Sin: soprans.

narcotizar: narcotizare. Sin: soporare; soporem arcssere, indcere, praebere; narctico


(vel medicamento somnfico) liquem soporare vel sopire. Uso: - con veneno, narctico
veneno liquem soporare vel sopire.

narcotraficante: narcomercator, oris m. Sin:


mercator rerum narcoticarum.

narcotrfico: narcomercatura, ae f. Sin: mer-

catura medicamentorum stupefactivorum;


mercatura pharmacorum psychotropicorum
vel stupefactivorum; mercatura medicminum psychotropicorum.

nardo: nardus, i f; nardum, i n. Uso: que produce -, nrdifer, fra, frum; de -, nrdinus;
aceite de -, nrdinum (sobrent leum); vino
perfumado de -, nrdinum (sobrent vinum).

nariz: sonarse, limpiarse las -, se emngere;


nares emngere; sonarse las - con el pauelo,
lintolo (vel mucnnio) se emngere; torcer
uno las -, narem contorquere, detorquere,
contrhere.
narrador: narrator, oris m. Uso: - chistoso,
acroama, tis n; - escrupuloso (de historia),
auctor religiosssimus; - de fbulas, de ancdotas, fabulator.

narrativa: narrativa, ae f. Sin: modus vel


rtio narrandi; narrandi ars; scripta fabultio;
narrativum scribendi genus (-nris n).

narrativo: narrativus, a, um. Sin: narratrius; narrationis (gen). Uso: estilo -, stilus
narrationis; fluidez -, narrtio fcile fluens; literatura -, narrationes, um fpl; poema -,
poma (-tis n) narrativum; prosa -, prosa
narrativa.
narria: trhea vel traha, ae f.

narval: narvalus, i m.

nasa: (cesta de boca estrecha que llevan los


pescadores para echar la pesca) sirpculus
(vel scirpculus) piscatrius.

NASA (abrev de National Aeronautics and


Space Administration): Nationalis Aronuticae et Spatialis Americanorum (septentrionlium) Administrtio, Conslium Supremum
Civitatum Foederatarum Amricae Septen-

725

nasal
trionalis negtiis ariis et aethriis praepsitum, NASA vulgo appellatum. Sin: socetas
exploratria, cui nomen NASA; institutum
navigationi siderali praepsitum (N.A.S.A.).

nasal: nasalis, e. Sin: nasi vel nrium (gen).


Uso: e nribus ductus; nribus (vel per nares)
enuntiatus, pronuntiatus; consonantes -, consonantes nasales; consonantes quae per nares
pronuntiantur; pronunciacin, sonido -, pronuntitio, sonus nasalis; voz -, vox e nribus
ducta.
nasalidad: naslitas, atis f. Sin: e nribus resonntia; nasalis rtio soni; nasalis qulitas
vocis; nasalis pronuntiandi rtio.

nasalizacin: nasaliztio, onis f. Sin: ad nasalem sonum trnsitus (-us m).

nasalizar: nasalizare. Sin: nasalem fcere,


rddere; e nribus pronuntiare; nasalem
sonum tribere (licui sllabae vel vocbulo).
nasofaringe, v. rinofaringe.

nata: cramum, i n. Sin: cremor (-ris m) lcteus; flos (floris m) lactis. Uso: - batida, lcteum mulsum (-i n); cramum battutum.

natacin: (arte de nadar) ars natandi // (accin y efecto de nadar) nattio, onis f. Uso: sincronizada, nattio synchronizata; - a la
braza, nattio brcchiis contendens; - estilo
libre, nattio gnere sponte delecto; - estilo
mariposa, nattio papilionum more; - estilo
rana, nattio ranae more; - de costado, lteris
nattio; nattio a ltere (vel obliquo crpore);
- de espalda, dorsi vel tergi nattio; nattio
supino crpore // (como deporte) certamen
natatrium. Sin: natationis certamen. Uso: masculina, femenina, de 100 m, natationis
certamen inter viros, inter muleres, in longitdinem metrorum C; - de espalda, natationis
certamen supino crpore; - estilo libre, lbe-

rum natationis genus; - estilo mariposa, natationis certamen papilionum more; - mezcolanza, natationis certamen vrio gnere; estilo rana, natationis certamen ranae more;
certamen natatrium ranae in modum, vel
pctore aquam findente; - zambullida del
trampoln, natationis certamen de suggestu
desultrio, vel de contignatione.
natalidad: natlium index (-dcis mf). Sin:
natorum nmerus vel summa. Uso: cada de
la tasa de -, nmerus natorum iam restrictus;
descenso de la -, natorum (vel prolis) decrementum; incremento de la -, prolis incrementum; el problema de la -, de propaganda prole
(vel de natorum nmero) questio; regular la
-, natorum continere nmerum.
natatorio: natbulum, i n.

natillas: lac et ova armatis condta. Uso: heladas, lac ovaque gelata.
nativismo: nativismus, i m.

NATO (abrev de North Atlantic Treaty Organization): Consocitio ex pacto Atlntico.


Sin: Consocitio Atlntica, quae est NATO;
Consocitio a pacto Atlntico Septentrionali;
Consocitio a pacto Ocani Atlntici septentrionalis; Institutum a Pacto Atlntico Septentrionali;
confoedertio
NATO;
Consocitio militaris NATO.
natrn: natrum, i vel ntrium, ii n.

natural: naturalis, e. Uso: al -, icnicus.

naturaleza: rerum natura. Uso: - muerta, inanimarum rerum natura; respeto por la -, observntia erga rerum naturam; rerum naturae
observntia.

naturalidad: naturlitas, atis f. Sin: naturae


(vel naturali rationi) congruntia // fig candor;

726

navegable
ingenitas; simplcitas. Uso: con -, naturliter; ingnue; simplciter.

naturalismo: (sistema filosfico) naturalismus, i m. Sin: rtio naturalis; physicarum


legum sufficintia; universorum ad naturam
redctio; naturalis rdinis celebrtio // (corriente literaria) naturalismus. Sin: veri repraesenttio; vritas in describendo; veritatis
imittio; veri repraesentandi stdium.

naturalista: (concerniente o relativo al naturalismo) naturalsticus, a, um. Sin: ad naturalismum spectans // (que profesa la doctrina
filosfica del naturalismo) naturalista, ae m.
Sin: naturalismi fautor, sectator; universorum
ad naturam redactor; rationis naturalis cultor;
naturalis rdinis celebrator // (que sigue la teora esttica del naturalismo) veritatis imitator. Sin: descriptor scrupulosus; veri
repraesentandi studiosus; veritatis imitandae
assertor // (persona que profesa la historia
natural o tiene en ella especiales conocimientos) phsicus, i m. Sin: vir physicorum
peritus; rerum naturae (vel rerum naturlium) inquisitor; naturae investigator, speculator, studiosus; naturlium scientiarum
peritus; histriae naturalis cultor.

naturalizacin: (accin de naturalizar) naturaliztio, onis f. Sin: civittis concssio,


communictio, dtio, dontio, largtio. Uso:
certificado de -, diploma civitatis // (accin
de naturalizarse) naturaliztio. Sin: civitatis
consectio, acquistio, adptio.
naturalizado: naturalizatus, a, um. Sin: in
civitatem ascriptus, receptus, asctus.

naturalizar: naturalizare. Sin: licui civitatem concdere, dare, impertire; liquem in civitatem ascrbere, recpere, suscpere,
asciscere; liquem civitate donare.

naturismo: naturismus, i m. Sin: philosphia

de natura.

naturista: adj ad philosphiam de natura


prtinens // sust naturista, ae mf. Sin: philosphiae de natura sectator.

naumaquia: naumchia, ae f. Sin: navale


prelium; pugna navalis; navlium proeliorum spectculum.
nautilo: nutilus, i m.

navaja: novcula, ae f. Uso: - de afeitar, rasrium; novcula rasria; tonsrius culter


(cultri m); est mellada la -, novculae cies
hbetat.

nave: (barco) navis, is f. Sin: navgium. Uso:


- capitana, navis praetria vel imperatria; corsaria, - pirata, praedonum navis; navis pirtica vel praedatria; - costera, navis orria;
- espacial, navis vel navcula sideralis; navgium spatiale vel siderale; aronavis sideralis
circmvolans; - espacial Challenger, navis
sideralis, cui nomen Challenger; - mercante,
navis mercatria vel negotiatria; - oceonogrfica, oceanogrphica navis; - pequea,
navcula vel navicella; - de carga, navis onerria vel vectria; - de guerra, navis bllica;
- de pesca, navgium piscatrium; tomar una
-, navem smere // (parte de una iglesia comprendida entre dos muros o dos filas de arcadas) navis, is f. Sin: aula; sptium; ala
aedis. Uso: - central, aula mdia; mdium
sptium; navis mdia, maior, principalis; - lateral, navis lateralis vel minor; - transversal,
ala vel aula transversa; - de templo, sacrae
aedis ala.
navecilla: (nave pequea) navcula, ae f. Sin.
navicella; navigolum // (naveta de incienso)
v. naveta.

navegable: navigbilis, e.

727

navegacin
navegacin: navigtio, onis f. Uso: - area,
arinavigtio vel aronavigtio; navigtio
aria; per ethera navigtio; - automtica,
navigtio automatria; - espacial, navigtio
sideralis; - fluvial, navigtio fluminalis; - a
vela de tres das, triduana velifictio; tridui
velifictio.

navegador: navigator, oris m. Sin: nauta, ae


m.
navegante, v. navegador.

naveta: (vaso o cajita para ministrar el incienso) acerra, ae f. Sin: rcula; cmbium (incensi); vsculum vel excpulum turferum.

Navidad: Christi Natalis. Sin: Natvitas


Christi vel Dmini; Natlia Iesu; natale Dmini; natalis Domnicus ; dies natalis Dmini; festum natalcium Dmini ; festum
Nativitatis Dmini; festum nativitatis Domnicae ; dies festus Iesu Christi natalis; Nascentis Iesu sollmnia. Uso: tiempo de -,
tempus (-pris n) natalcium.

navideo: natalcius, a, um. Uso: paz -, pax


natalcia; regalo -, donum natalcium; tiempo
-, tempus natalcium.

nazi: adj socialismi nationalis prprius. Sin:


ad hitlerianam factionem ttinens. Uso: dictadura -, dictatura nazistarum // sust nazista,
ae m. Sin: factionis hitlerianae ssecla vel
fautor; hitlerianae factioni addictus; effrenatus gentis (vel nationis) suae fautor; v. nacionalsocialista.
nazifascismo: fasclium hitlerianorumque
dominatus (-us m).

nazifascista: fasclium hitlerianorumque


fautor.

nazismo: nazismus, i n. Sin: hitlerianismus;

socialismus nationalis; exaggeratum (vel effrenatum) suae gentis (vel nationis suae) amplificandae stdium.
ndragheta: bruttianorum praedonum grex
vel caterva.

Neandertal: de -, neanderthalensis, e.

nebulizador: nebulizatrium, ii n. Sin: vaporis effusrium.


nebulizar: nebulizare.

nebulosa: Astron nebulosum, i n. Sin: stella


nebulosa; stellarum nbula.

nebulosidad: nebulsitas, atis f. Sin: calgo


(-gnis f); fulgo (-gnis f); caelum nbibus
obductum vel obtectum // fig obscritas, atis
f. Sin: incertum, i n; res (rei f) obscura.
neceser: rcula (mulebris). Sin: myrotheca;
capsa mundo asservando; capsa mundcinis
asservandis.
necesidad: la - carece de ley, necessitas caret
lege; necssitas dat legem, non ipsa ccipit.
necrobiosis: necrobiosis, -is f.

necrocomio: necrocomum, ii n.

necrodula: necrodula, ae f.

necrofagia: necrophgia sive -phaga, ae f.

necrfago: necrphagus, a, um.

necrofilia: necrophlia sive -phila, ae f. Sin:


libdo in mrtuos; perversa in mrtuos libdo.

necrfilo: (perteneciente o relativo a la necrofilia) ad necrophliam spectans // (que padece necrofilia) necrphilus, a, um. Sin:

728

nefrologa
mortuorum amore incensus.

necrofobia: necrophbia sive -phoba, ae f.


Sin: mortuorum horror, pavor, terror; nmius
mortuorum metus vel timor.
necrografa: necrogrphia sive -grapha, ae
f.
necrgrafo: necrgraphus, i m.

necrolatra: necrolatra, ae f. Sin: mortuorum cultus (-us m).

necroltrico: necroltricus, a, um. Sin: ad


necrolatram prtinens.
necrologa: necrolgia sive -loga, ae f.

necrolgico: necrolgicus, a, um. Sin: ad necrolgiam ttinens.


necrologio: necrolgium, ii n. Sin: mortilgium.

necromancia o necromanca: necromanta,


ae f. Sin: mortuorum (vel inferorum) evoctio; divintio per mrtuos vel per cadvera;
divintio per umbras mortuorum; ex mortuorum umbris vaticintio.

necromana: necromnia sive -mana, ae f.

necrmano: necrmanes, is m. Sin: necromni laborans vel affectus.


necrmetro: necrmetrum, i n.

necrpolis: necrpolis, is f. Sin: coemetrium; sepulcretum; cepotphium.


necropsia, v. necroscopia.

necroscopia: necroscpia sive necroscopa,


ae f. Sin: necrpsia; cadveris inspctio; ca-

dverum mortuorum inspctio.

necroscpico: necroscpicus, a, um. Sin: ad


necroscpiam spectans.

necrotoma: necrotmia sive -toma, ae f.


Sin: cadveris sctio.

necrotmico: necrotmicus, a, um. Sin: ad


necrotmiam prtinens.

Nederland, v. Holanda.

nederlands, v. holands.

nefralgia: nephrlgia sive -alga, ae f. Sin:


renum vel rnium dolor.

nefrlgico: nephrlgicus, a, um. Sin: ad


nephrlgiam ttinens.

nefrectasia: nephrctasis, -is f. Sin: renis dilattio.

nefrectoma: nephrectmia sive -toma, ae f.


Sin: renis exstirptio vel evlsio.

nefrtico: (referente a los riones) nephrticus, a, um. Sin: ad renes spectans // (que padece de nefritis) nephrticus. Sin: ex rnibus
laborans.

nefritis: nephritis, dis f. Sin: renum vel rnium morbus; renum inflammtio; renalis
pssio; vtium renale. Uso: sufrir de -, laborare ex rnibus.
nefrografa: nephrogrphia sive -grapha, ae
f. Sin: renum descrptio.
nefrolitiasis: nephrolithasis, is f.

nefrologa: nephrolgia sive -loga, ae f. Sin:


de rnibus doctrina; de renum morbis disciplina.

729

nefrolgico
nefrolgico: nephrolgicus, a, um.

nefrlogo: nephrlogus, i m. Sin: naturae


renum peritus vel studiosus.
nefropata: nephropthia sive -patha, ae f.
Sin: renum affctio (-onis f); morbi renales.
nefropexia: nephropxia, ae f.

nefropleja: nephroplgia, ae f.

nefropltico: ad nephroplgiam prtinens.

nefroptosis: nephroptsis, -is f. Sin: renis


moblitas.
nefrorragia: nephrorrhgia sive nephrorrhaga, ae f. Sin: haemorrhgia sive haemorrhaga renalis.

nefrorrgico: nephrorrhgicus, a, um. Sin:


ad nephrorrhgiam ttinens.

nefrosis: nephrsis, is f. Sin: sndrome (-es f)


nephrtica; nephropthia dgener.

nefrospasmo: nephrospasmus, i m. Sin: renis


spasmus (-i m), spasma (-tis n), cruciatus
(-us m).

nefrotoma: nephrotmia sive -toma, ae f.


Sin: renis incsio vel sctio.

nefrotmico: nephrotmicus, a, um. Sin: ad


nephrotmiam spectans.

negacin: Gram, doble -, duplicata negtio;


duplicata negans partcula; duplicatae negationis usus.
negativa: (negacin) negtio, onis f. Sin: negntia; infititio. Uso: persistir en la -, pernegare; negitare // (repulsa o no concesin de
lo que se pide) recustio, onis f. Sin: repulsa.

Uso: a mis pedidos opuso una - absoluta,


quae petveram, plane recusavit; recibir una
-, repulsam ferre; responder con una -, recusare.

negativo: (que incluye o contiene negacin


o contradiccin) negans, antis. Sin: negatrius; negativus; infitialis, e. Uso: partcula -,
negans partcula; respuesta -, negtio, onis f;
dar una respuesta -, negare (roganti); hacer
una seal, un ademn -, renere // (dicho de
resultados) rritus, a, um. Sin: nullus. Uso:
con xito -, infelciter; las tratativas tuvieron
un xito -, pctio ad rritum ccidit // (dicho
de efectos) perniciosus, a, um // Mat Fs negativus, a, um. Uso: cantidad -, quntitas negativa; electricidad -, electrcitas (vel
electris) negativa // (Fotogr, prueba negativa)
negativa, ae f . Sin: imago negativa vel versa;
imago inverse colorata.
negatrn, v. electrn.

neglig, v. deshabill.

negociable: negotibilis, e. Sin: commercibilis; merctilis; mercbilis; mercalis //


(Econ, susceptible de ser comprado o vendido) vendbilis, e. Sin: venalcius; venalis.
Uso: todo es -, mnia sunt venlia.

negociacin: negotitio, onis f. Sin: pctio;


pactum; conventum; pactum et conventum.
Uso: dirimir controversias con negociaciones, controvrsias pactis et conventis dirmere vel reslvere; entrar en negociaciones
sobre algo, conditiones alicius rei tentare;
entraron en negociaciones de paz, de pace
gere coeperunt; de pace agi coeptum est.
negociante: vnditor, oris m. Sin: nstitor.
Uso: - al por mayor, negotiator; mercator.

negocio: (cualquier ocupacin, empleo o trabajo) negtium, ii n // (utilidad que se logra

730

nefito
en lo que se trata) lucrum, i n. Uso: evitar
todo lo que sabe a -, mnia vitare quae lucrum spiant // (local en que se negocia o comercia) taberna mercatria. Sin: taberna
institria vel venditionalis. Uso: - de antigedades, palaeoplium, ii n.

negra: (Ms, nota cuya duracin es la mitad


de una blanca) semimnima, ae f.

negrero: adj ad nigritarum venalcium prtinens // sust nigritarum vnditor, venalcius,


venalicirius // fig vexator, oris m. Sin: oppressor.

negrilla o negrita: crassiores ltterae fpl. Sin:


litterarum notae crassiores fpl. Uso: en -,
crassiribus ltteris; crassiore litterarum
form.
negritud: nigritudo, dnis f. Sin: nigrties, i
f.
negro: (individuo de color negro) nigrita, ae
m. Sin: homo nigrcolor // trabajo en -, pera
clandestina, illegtima, illcita.
negro spiritual: cantus (-us m) religiosus nigritanus. Sin: religiosus nigritarum americanorum cantus.

negus: Aethipiae imperator. Sin: Aethipiae


rex regum.

nemoroso: nemorensis, e. Sin: nemoralis;


silvestris.
nenia: nnia, ae f.

neocapitalismo: neocapitalismus, i m. Sin:


capitalismus innovatus; nova cephalaeocrtia
sive -crata; nova opum capitlium rtio.

neocapitalista: sust neocapitalismi fautor vel


defensor. Sin: cephalaeocrates, is m; capita-

lismi redintegrati fautor vel defensor // adj


neocapitalismi prprius. Sin: capitalismi redintegrati prprius.

neoclasicismo: neoclassicismus, i m. Sin:


instaurata imittio classicorum; redintegratum doctae antiquitatis stdium.

neoclsico: adj neoclssicus, a, um. Sin: ad


neoclassicismum ttinens // (partidario del
neoclasicismo) neoclassicismi sectator vel ssecla. Sin: redintegratae doctae antiquitatis
fautor.
neocolonialismo: neocolonialismus, i m.
Sin: novus colonialismus; nova colnica
dcio; novum coloniarum genus; novum colnicae dicionis genus.
neocolonialista: adj neocolonialismi (vel
novi colonialismi) prprius. Sin: innovatae
colnicae dicionis prprius; ad neocolonialismum (vel ad novum colonialismum) spectans // sust neocolonialismi (vel novi
colonialismi) fautor.
neocriticismo: neocriticismus, i m. Sin: innovata kantiana doctrina.

neodarwinismo o neodarvinismo: neodarvinismus, i m. Sin: innovata darviniana doctrina.

neofascismo: neofascismus, i m. Sin: fascismus innovatus; renovatus fasclium motus


(-us m); fasclium fctio innovata.

neofascista: adj ad neofascismum prtinens.


Sin: ad renovatum fasclium motum prprius
// sust neo-fascista, ae m. Sin: neofascismi ssecla vel sectator ; neofascismo addictus; innovato fasclium mtui addictus; renovati
fasclium regminis ssecla vel sectator.
nefito: nephytus, i m. Sin: religione re-

731

neogamia
cens; in religione (vel in christiana religione)
recens; a sacro Baptsmate recens.

neogamia: neogmia sive -gama, ae f.

neogriego: lingua neograeca. Sin: sermo


neograecus; recntior lingua graeca.
neogelfismo: neoguelfismus, i m.
neogelfo: neoguelfus.

neohebreo: sermo neohebricus. Sin: lingua


neohebrica; recntior sermo hebricus.
neolatn: neolingua latina. Sin: sermo neolatinus; recntior lingua latina .
neolatino: neolatinus, a, um. Uso: raza -,
neolatinum genus (-nris n); idioma -, v. neolatn.
neoltico: neolthicus, a, um.

neologismo: neologismus, i m. Sin: verbum


novatum vel novum; novatum vocbulum;
novum nomen vel vocbulum. Uso: abundancia de neologismos, novarum conditarum
vocum cpia; acuar neologismos, verba vel
nmina novare; verba nova cndere, effngere, prere; introducir neologismos, novas
indcere voces.

nelogo: verborum novator. Sin: novorum


nminum inventor vel cnditor.

neomaltusianismo: neomalthusianismus, i
m. Sin: novus malthusianismus.

neomaltusiano: adj ad prolis moderationem


ttinens // sust natlium temperationis
propugnator. Sin: moderationis prtuum defensor.
neomenia: neomnia, ae f. Sin: novilnium;

nova luna; prima luna.

neomicina: neomycina, ae f.

nen: (tubo fluorescente) neon, onis n.

neonato: neonatus, i m. Sin: modo natus; recens natus.

neonazi: adj neohitlerianus, a, um // sust


novus hitlerianus (-i m). Sin: novi hitleriani
mots ssecla vel sectator.
neonazismo: novorum hitlerianorum motus
(-us m).

neopaganismo: neopaganismus, i m. Sin:


neogentlitas; neopagnitas; novus paganismus; nova gentlitas vel pagnitas.
neoplasia: neoplsia, ae f. Sin: neoplasma,
tis n.

neoplsico: ad neoplsiam (vel ad neoplasma) spectans. Sin: neoplsiae vel neoplsmatis (gen).
neoplasma, v. neoplasia.

neoplatonicismo, v. neoplatonismo.
neoplatnico: neoplatnicus, a, um.

neoplatonismo: neoplatonismus, i m. Sin:


neoplatnica, orum npl.

neotrico: neotricus, a, um.

Neo-Vulgata: Neo-Vulgata, ae f.

neozoico: adj neozicus, a, um // sust aetas


(-atis f) neozica.

Nepal: Neplia, ae f.

732

neumotrax
nepals: adj nepalianus, a, um // sust
Nepalianus, i m.

nepiologa: nepiolgia sive -loga, ae f. Sin:


de infntibus doctrina, disciplina, scintia.

nepotismo: nepotismus, i m. Sin: cognatos


vel nepotes fovendi stdium; nmium (vel immdicum, vel immoderatum) cognatos fovendi stdium.
nepotista: cognatorum vel nepotum fautor.
Neptuno: Neptunus, i m.

nervio: nervus, i m. Uso: - ptico, nervus pticus; nervus ocularis vel oculrius.
nerviosidad, v. nerviosismo.

nerviosismo: nervosismus, i m. Sin: irrequietudo, dnis f; irrquies, etis f; nimi vel nervorum irrittio, contntio; mentis perturbtio;
mens fastidiosa.
nervioso: nervosus, a, um. Sin: nervis laborans; fastidiosus; irritbilis.

nestorianismo: nestorianismus, i m. Sin:


Nestrii doctrina; nestoriana heresis.

nestoriano: adj nestorianus, a, um. Sin: ad


Nestrium eiusque doctrinam prtinens //
sust Nestrii doctrinae fautor vel sectator.

net (Inform), red: rete, is n (abl rete vel reti,


gen pl rtium).

netserver (Inform): (computadora) computatrum mderans. Sin: moderatrum // (programa) daemon (-nis m) mderans.

neuma: Ms neuma, tis n; neuma, ae f.

neumtica: Fs pneumtica, ae f. Sin: pneu-

mtica doctrina vel disciplina.

neumtico: (tubo de goma lleno de aire comprimido para cubrir la llanta de la rueda)
pneumticum, i n. Sin: pneumtica cummis
vel gummis (-is; ac -im f); inflata cummis vel
gummis; uter (utris m) pneumticus vel arius; cmmeum rotae involcrum. Uso: - de
auxilio, pneumticum subsidirium; controlar la presin de los -, inspcere pneumaticorum pressionem vel pressum; el - se desinfla,
e pneumtico ventus ffluit // adj pneumticus, a, um. Sin: spiritalis; infltilis; re vel
vento inflatus. Uso: mquina -, mchina
pneumtica.
neumatoma: pneumatoma, tis n.
neumatosis: pneumatosis, -is f.

neumectoma: pneumectmia vel -toma, ae


f. Sin: pulmonis detrctio, exstirptio, evlsio.
neumococo: pneumococcos vel pneumococcus, i m.
neumologa: pneumolgia sive -loga, ae f.
neumlogo: pneumlogus, i m.
neumona, v. pulmona.

neumnico, v. pulmonaco.

neumonitis, v. pulmona.

neumorragia: pneumorrhgia sive pneumorrhaga, ae f.

neumotoma: pneumatoma, tis n.

neumotrax: pneumothorax, acis m. Sin:


pulmonis exsicctio vel sicctio.

733

neuralgia
neuralgia: neurlgia sive -alga, ae f. Sin:
nervorum dolor vel angor.

neurlgico: neurlgicus, a, um. Sin: ad neurlgiam (vel ad nervorum dolorem) ttinens //


(doloroso) acerbus, a, um. Sin: gravis, e; dolorem fferens // fig summum momentum habens.

neurastenia: (astenia o debilidad del sistema


nervioso) neurasthnia sive -asthena, ae f.
Sin: nervorum deblitas, languor, infrmitas
// (mal humor, displicencia, espritu quisquilloso) morsitas, atis f // (excitabilidad) nimus (-i m) irritbilis.

neurastnico: (que sufre neurastenia)


neurasthnicus, a, um. Sin: nuricus; aeger
nervis; nervis laborans; neurasthni laborans; nervorum debilitate affectus. Uso: volverse -, nuricum ffici vel feri.
neurina: neurinum, i n.

neurtico: neurticus, a, um. Sin: nervi vel


nervorum inflammatione affectus.
neuritis: neuritis, dis f; neurites, is f. Sin:
nervi vel nervorum inflammtio.

neurobiologa: neurobiolgia sive -loga, ae


f.
neurobiolgico: neurobiolgicus, a, um. Sin:
ad neurobiolgiam spectans.

neurobilogo: neurobilogus, i m. Sin: neurobiolgiae peritus.

neurociruga: neurochirrgia sive -chirurga,


ae f. Sin: nervorum chirrgia.

neurocirujano: neurochirurgus, i m. Sin:


neurochirrgiae peritus vel cultor.

neurografa: neurogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: nervorum descrptio.
neurologa: neurolgia sive -loga, ae f. Sin:
nervorum doctrina, disciplina, scintia.

neurolgico: neurolgicus, a, um. Sin: ad


neurolgiam prtinens.

neurlogo: neurlogus, i m. Sin: neurolgiae


cultor.
neuroma: neuroma, tis n.

neurona: neuro, onis m. Sin: cllula neurnica.


neuronal: neuronalis, e.

neurpata: adj neuropthicus, a, um.. Sin: e


nervis laborans; nervorum infirmitate affectus // sust neuropthicus, i m. Sin: qui nervorum dolore laborat, vexatur, affcitur.

neuropata: neuropthia sive neuropatha, ae


f. Sin: nervorum infrmitas, dolor, angor.
neuroptico: neuropthicus, a, um. Sin: ad
neuropatham (vel ad nervorum infirmitatem)
ttinens.
neursico, v. neurtico.

neurosis: neursis, is f. Sin: nervorum morbus vel angor. Uso: por causa de la -, propter
(vel ob) nervorum valetdinem.

neurtico: adj neurticus, a, um. Sin: neurosi laborans; neurosi affectus; nervis laborans; (perteneciente o relativo a la neurosis)
ad neurosin vel ad nervorum morbum spectans // sust neurticus, i m. Sin: homo nervis
laborans; homo nervorum morbo affectus vel
vexatus.

734

nictlope
neurotoma: neurotmia, ae f. Sin: nervi sctio (seccin quirrgica de un nervio); nervorum sctio (diseccin de los nervios).

neutonio, v. newton.

neutralidad: neutrlitas, atis f.

neutralismo: neutralismus, i m. Sin: nullus


vel neutrus partis stdium; mdia mentis postio; nimus a prtium stdio alienus.
neutralista: neutralista, ae mf. Sin: neutralitatis fautor; neutrus factionis fautor vel suffragator; neutris prtibus favens vel addictus
// adj neutrarum prtium stdii prprius; ad
neutralitatem (vel ad neutralismum) prtinens.
neutralizable: neutralizbilis, e.

neutralizacin: neutraliztio, onis f. Sin: in


rritum redctio.
neutralizado: neutralizatus, a, um.

neutralizador, v. neutralizante.

neutralizar: neutralizare. Sin: neutralem


fcere; rritum fcere; in (vel ad) rritum
redgere; Qum neutram solutionem afferre.
Uso: - un veneno, venenum restnguere.

neutrn: neutro vel neutron, onis m; neutrnium, ii n. Uso: bomba de neutrones, bomba
neutrnica; utilizar los - para fines pacficos,
neutrones ad utilitatem hminum adhibere.
neutrnico: neutrnicus, a, um.

nevada: ningor, ris m. Sin: cpia nivis.

nevazo: ningor, ris m. Sin: copiosae nives;


plrima nix; ingens nivis casus (-us m).

nevera: (sitio donde se guarda nieve) nivrium, ii n. Sin: cella nivria; locus glacii asservandae; pteus nvibus asservandis //
(heladera) v. frigorfero.
New Age: Aetas Nova.

new look: nova se gerendi et vestiendi rtio.


Sin: hbitus atque vestitus innovatus.
newton: neotoniana mensura.

nexo: nexus, us m. Uso: - causal, nexus causalis; - telefnicos, nexus telephnici.


Nicaragua: Nicaraqua vel Nicaragua, ae f.

nicaragense: adj nicaraquanus, a, um. Sin:


nicaraguensis, e // sust Nicaraquanus, i m.
Sin: Nicaraguensis, is m.
nicarageo, v. nicaragense.

neutralizante: neutralizans, antis.

neutrino: neutrinus, a, um.

nevatilla: motacilla, ae f.

nicho: aedcula, ae f (para estatuas); lculus,


i m vel loculamentum, i n (para colocar los
cadveres); columbrium, ii n (para urnas
funerarias).
nicociana, v. tabaco.

nicotina: nicotinum, i n; nicotina, ae f. Sin:


nicotianum virus; nicotiana vis; venenum nicotinum vel nicotianum. Uso: intoxicacin de
-, infctio ex nicotina, vel e veneno nicotiano;
extraer la -, v. desnicotinizar.

nicotinismo: nicotinismus, i m. Sin: nicotini


toxictio.

nictlope: adj y sust nctalops, pis (ac sing


735

nictolopa
-opa, pl -opas). Sin: lusciosus.

nictalopa: nyctalpia, ae f; nyctalpsia, ae


f. Sin: lusctio, onis f

nictofobia: nyctophbia sive -phoba, ae f.


Sin: noctis (vel tenebrarum) horror, pavor, terror, metus, timor.
nictofona: nyctophnia sive -phona, ae f.

nictografa: nyctogrphia sive -grapha, ae f.


nictografiador: adj nyctogrphiam exercens
// sust qui nyctogrphiam exercet.

nictogrfico: nyctogrphicus, a, um.

nidal: (lugar sealado donde la gallina u


otra ave domstica va a poner sus huevos)
lculus, i m.

nidificacin: nidifcium, ii n. Sin: nidi aedifictio vel constrctio.

nidificar: nidulari. Sin: nidum fcere,


cnstruere, exstrere, strere, fabricare,
aedificare, locare, pnere.
nido: nidus, i m. Uso: - de pjaro, nidus avis
// (fig, casa o habitacin de uno) domus prpria. Sin: domncula // (fig, lugar donde se
juntan gentes de mala conducta) latbulum, i
n. Sin: receptculum.

niebla: nbula, ae f. Sin: caligo, gnis f. Uso:


- espesa, nbula densa, crassa, atra, nigra; leve, nbula levis vel tenuis.
niel: nigellum, i n.

nielado: (accin y efecto de nielar) nigello


caelatura (-ae f) // (pp de nielar) nigello caelatus.

nielar: nigello caelare.

Nger: (ro de Africa occidental) Niger, gris


m (ac -grim; abl -gri) // (estado de Africa occidental) Nigerium, ii n. Sin: Res pblica Nigritana. Uso: natural de la Repblica de
Nger, v. nigerino.
Nigeria: Nigria, ae f. Uso: natural de -, v.
nigeriano.
nigeriano: adj nigerianus, a, um // sust Nigerianus, i m.

nigerino: adj nigeriensis, e // sust Nigeriensis, is m.


Nigricia, v. Sudn.

nigth-club, v. cabaret.

nigromancia o nigromanca, v. necromancia.


nigromante: necromntius, ii m. Sin: mortuorum evocator.

nihilismo: (negacin de toda creencia) nihilismus, i m. Sin: eorum doctrina qui mnia
ad nhilum rvocant // (negacin de todo
principio de conducta) eorum doctrina qui
omnem vivendi rationem negant // (negacin
de toda autoridad religiosa, poltica y social)
anrchica (vel anarchicorum) doctrina. Sin:
eorum doctrina qui omnem auctoritatem negant; doctrina mnia subvertens.

nihilista: (negador de toda creencia) sust nihilista, ae m. Sin: nihilismi sectator; qui
omnia ad nhilum rvocat; adj mnia ad nhilum rvocans // (negador de todo principio
de conducta) sust qui omnem vivendi rationem negat; adj omnem vivendi rationem negans // (negador de toda autoridad religiosa,
poltica y social) sust qui omnem auctorita-

736

nivel
tem negat. Sin: rerum mnium subversor,
turbator; nullius legis fautor; adj omnem auctoritatem negans; mnia subvertens vel turbans; nulli legi favens.
niln, v. nailon.

ninfomana: nymphomnia sive -mana, ae f.


Sin: hysteromnia, ae f; furor vel fervor uterinus.

niera: nutrcula, ae f. Sin: grula; nutrix,


cis f; infntium ntrix vel nutrcula; (ancilla)
parvulorum custos.

niera: infantlitas, atis f. Sin: inptiae,


arum fpl; inptiae vel nugae pueriles.

nio: puer, peri m. Uso: - explorador, puer


explorator.
nipn, v. japons.

nquel: nichlium, ii n. Sin: nic(c)olum.

niquelado: (accin y efecto de niquelar) v.


niqueladura // (pp de niquelar) nichlio obductus, obtectus, tectus.

niquelador: nichlii fabricator. Sin: nichlii


tractandi rtifex.
niqueladura: nichlii obdctio.

niquelar: nicheliare. Sin: nichlio tgere (vel


obtgere) liquid; nichlium obdcere licui
rei.
nirvana: nirvana, ae f; nirwana indecl.

nspero: (fruto) mspilum, i n; (rbol) mspilus, i f.

nspola, v. nspero (fruto).

nistgmico: nystgmicus, a, um. Sin: ad

nystagma ttinens.
nistagmo: nystagma, tis n; nystagmus, i m.
Sin: nicttio; musculorum culi convlsio,
spasmus, spasma (-tis n).
nistagmgrafo: nystagmgraphum, i n.

nitidez: nitditas, atis f. Uso: - de los tipos,


typorum nitditas; - visual, acitas visualis.
nitral: nitrria, ae f. Sin: nitrifodina.

nitrato: sal nitratum. Sin: sal cidi ntrici.


ntrico: ntricus, a, um.

nitro: nitrum, i n. Sin: sal ntricum.

nitrogenado: nitrgenus, a, um. Sin: nitrgeno preditus.

nitrgeno: nitrgenum, i n; nitrognium, ii


n.

nitroglicerina: nitroglycerinum, i n. Sin: nitroglcera, ae f.


nitroso: nitrosus, a, um.

nivel: (instrumento para apreciar la inclinacin de superficies planas) libella, ae f. Sin:


amussis, is (ac -im, abl -i). Uso: estar a -, ad
libellam respondere // (altura a que llega la
superficie de un lquido) altitudo, dnis f.
Uso: - del ro, flminis altitudo // (altura que
algo alcanza, o a la que est colocado) libra,
ae f. Sin: libramentum; fastgium, ii n. Uso:
el - del agua, libramentum aquae; - del mar,
libra maris; a - del mar, ad maris libram, pari
libra cum equore maris; bajo el - del mar,
infra maris libram; sobre el - del mar, supra
maris libram; monasterio situado a 580 m
sobre el - del mar, monastrium quingentis

737

nivelacin
octoginta metris supra maris libram situm;
estar al mismo -, pari libramento stare; esse
pari lnea cum liqua re // (grado, condicin)
gradus, us m. Sin: fastgium; condcio; ordo.
Uso: - social, dignitatis gradus; dignitatis fastgium; alto - social, summa dgnitas; altssimus dignitatis gradus; de bajo - social, tnui
loco ortus; obscuro loco natus; - muy avanzado, locus altssimus; bajo - moral, mores
depravati; - de moralidad, moralitatis ordo; superiores de instruccin, superiores educationis rdines // a nivel legislativo, ex lege;
alcanzar el - de alguien, alicius fastgium
(vel liquem) aequare; estar al mismo - de alguien, esse pari libra cum liquo; ponerse al
- de alguien en alguna cosa, se exaequare
cum liquo; adaequare se licui vel liqua re;
no todos los alumnos estn al mismo -, non
mnium discipulorum ingnia pria sunt.
nivelacin: (accin de poner a nivel) librtio,
onis f. Sin: libramentum // (accin de igualar
una cosa con otra) aequtio vel exaequtio,
onis f.

nivelar: (poner a nivel) librare. Uso: - perfectamente, perlibrare // (poner a igual altura
dos o ms cosas materiales) librare. Sin: aequare vel coaequare // (fig, equilibrar) aequare. Sin: coaequare vel exaequare //
nivelarse, v. nivel.

no alineacin: seinctio a mximis Civittibus.

Nobel: premio -, premium Nobelianum.


Uso: escritor premio -, scriptor premio Nobeliano honoratus.

no beligerancia: non belligerntia. Sin: nulla


belligerntia.
nobelio: noblium, ii n.

noblesse oblige: noblitas cogit. Sin: hoc no-

blitas xigit.

nobleza: noblitas, atis f. Uso: - de linaje, gneris noblitas; patrcia noblitas // (conjunto
o cuerpo de los nobles de un estado o de una
regin) hmines nbiles.

noche: nox, noctis f. Uso: al comienzo de la


-, prima nocte; a media -, media nocte; a
altas horas de la -, ya muy avanzada la -,
multa nocte; adulta nocte; concbia nocte;
hasta muy entrada la -, ad multam noctem;
de -, nocte, noctu, nocturno tmpore; era de
-, nox erat; la - entre el 20 y el 21 de diciembre, nocte, qua dies XX et XXI mensis Decembris inter se iungebantur; dar las buenas
-, faustam noctem augurari; buenas -!,
bonam noctem (tibi vel vobis exopto, precor)! bene dormi (vel dormite)!; mlliter
cubes (vel cubetis)!; serenam noctem tibi (vel
vobis) minor; da y -, dies noctesque, noctes
diesque, noctes et dies, noctes atque dies; fatigar da y -, diem noctemque fatigare.
nocin: ntio, onis f. Uso: - de progreso,
ntio progresss.
nocividad: nocimentum, i n.

no comment: nullum verbum! Sin: sleo;


nihil dico; non idico.

no conformista: conformitatis non studiosus.

no creyente: theos vel theus, a, um. Sin:


non credens; fidei contrrius; a fide aversus.

noctambulacin, v. noctambulismo.

noctambular: noctambulare. Sin: nocte (vel


de nocte) ambulare vel vagari.

noctambulismo: noctambulismus, i m. Sin:


noctambultio; noctmbuli agendi rtio.

738

no proliferacin
noctmbulo: adj noctmbulus, a, um. Sin:
noctuabundus; noctvagus, noctu vagans;
nocte (vel noctu) mbulans, errans, vagans //
sust noctmbulus, i m. Sin: somnmbulus;
qui noctu mbulat, errat, vagatur.
noctvaro, v. noctmbulo.

nodal: cardinalis, e. Sin: instar nodi.

node (Inform), nodo: nodus, i m. Uso: un


nodo de Internet, nodus Interneti.

nodriza: nutrix, cis f. Sin: nutrcia, ae f. Uso:


salario de la -, nutrcia, orum npl; nutricationis stipndium vel remunertio.
ndulo: tuber, ris n. Sin: nodus; ndulus;
genculum.

Noel: vir natalis (qui dcitur). Sin: vir nmine


Natalis.
nogal: iuglans, andis f. Sin: nux, nucis f; nux
iuglans.

no intervencin: a bello dissnsio (-onis f).


Sin: in bello nulla intercssio; nulla socetas
in bello.

nombre: nomen, mnis n. Uso: - artstico,


nomen fictcium; - gentilicio, nomen gentilcium; - propio de lugar, v. topnimo; tomar
el - de sor Mara, nomen cpere Sororem
Mariam.

nomenclador: index, dcis mf. Uso: - profesional, pblicus index; pblicus index munus
gerntium.
nomenclatura: nomenclatura, ae f. Sin: nomencltio; nminum index, ordo, sries;
index verborum; nmina; vocbula.
nomenklatura: primores communistae mpl.

nominal: nominalis, e. Sin: nmine; verbis


tantum.
nominalismo: nominalismus, i m.

nominalista: adj nominalsticus, a, um. Sin:


ad rerum naturam spectans // sust nominalista, ae m. Sin: nominalismi studiosus vel
fautor.

nominativo: adj nominatim ascriptus // (caso


de declinacin) nominativus, i m. Sin: nominativus casus (-us m); casus nominandi; rectus casus.

nmada: adj nomdicus, a, um. Sin: vagans;


vagus; errans; errabundus. Uso: pueblos -,
ppuli nomdici; gentes vagae; vagi ppuli;
tribu -, nomdica tribus (-us f) // sust nomas,
dis m. Uso: vivir como -, llevar una vida -,
(passim) vagari; vagari et errare; aliunde lio
perptuo commigrare; ser un -, vagum esse.

noosfera: noosphaera, ae f.

nomadizar, v. nmada (vivir como -).

no proliferacin: nulla (alicius rei) propagtio, diffsio, amplifictio. Uso: tratado de


- - nuclear, pactum arma atmica non propagandi; conslium arma atmica contrahendi.

nomadismo: nomadismus, i m. Sin: errtio;


vita errtica; consuetudo vel mos vagandi; in
alia loca contnua migrtio vel transgrssio;
nullam sedem habere.

nomologa: nomolgia sive -loga, ae f. Sin:


(de) condendis lgibus doctrina vel rtio.

nomottico: nomothticus, a, um.

nopal: ficus Indica.

739

nordeste
nordeste: (punto del horizonte) ortus (-us m)
vel exortus solstitialis. Sin: inter septemtriones et orientem solem // (regin al -) rgio
inter septemtriones et orientem solem spectans.

nrdico: septentrionalis vel septemtrionalis,


e.

noria: tmpanum, i n. Sin: ntlia; nora; mchina hydrulica.

norma: (escuadra que usan los artfices)


norma, ae f // (regla que se debe seguir o a
que se deben ajustar las operaciones) norma,
ae f. Sin: praeceptum; rgula; lex. Uso: - alimentarias, praecepta alimentria; - cientficas, normae scientficae; - directiva, norma
directria; - ticas, normae morales; - general, norma generalis; - preceptivas, normae
praeceptivae; normas de circulacin, de trnsito, commeandi vel commeats praecepta;
leges viriae; normas de urbanidad en la
mesa, urbanitatis praecepta in convviis servanda; segn - dadas recientemente, iuxta
normas recens datas.

normal: normalis, e. Sin: legtimus; regularis; consuetus. Uso: escuela -, magistrium;


schola normalis vel magistralis.
normalidad: normlitas, atis f. Sin: consuetudo; regulritas.

normalista: (perteneciente o relativo a la escuela normal) ad scholam normalem prtinens // (alumno/na de una escuela normal)
normalista, ae mf. Sin: scholae normalis
alumnus vel alumna.

normalizar: ad normalem condicionem redcere.

Normanda: Normnnia vel Normndia, ae


f.

normando: adj normannus, a, um. Sin: normanniensis, e // sust Normannus, i m. Sin:


Normanniensis, is m.

normativo: praeceptivus, a, um.

noroeste: (punto del horizonte) occasus (-us


m) solstitialis. Sin: inter septemtriones et occasum solis // (regin) rgio inter bream et
occasum solis spectans. Uso: viento del -,
caurus vel corus, i m.

norte: (punto cardinal) septmtrio vel septntrio, onis m. Uso: Mar del -, Nrdicum
mare; mare Germnicum; polo -, nrdicus
polus; polus rcticus vel borealis; viento del
-, breas, ae m; septmtrio, onis m; quilo,
onis m.
norteafricano: (natural del norte de Africa)
Africae septentrionalis ncola, ae m // (perteneciente o relativo a esta parte de Africa) ad
Africam septentrionalem prtinens. Sin: Africae septentrionalis incolarum prprius.
Norte Amrica: Amrica Septentrionalis.

norteamericano: sust Amricae Septentrionalis ncola, ae m // adj ad Amricam Septentrionalem


ttinens.
Sin:
Amricae
Septentrionalis incolarum prprius; v. estadounidense.
Noruega: Norvgia, ae f. Uso: repblica de -,
res pblica norvgica.

noruego, ga: sust Norvegus, i m; Norvega,


ae f // adj norvgicus, a, um. Sin: norvegiensis, e.
nosocomio, v. hospital.

nosografa: nosogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: morborum descrptio.

740

notificacin
nosogrfico: nosogrphicus, a, um.

nosologa: nosolgia sive -loga, ae f. Sin: de


morbis doctrina.
nosolgico: nosolgicus, a, um. Sin: ad nosolgiam prtinens.

nostalgia: (pena de verse ausente de la patria o de los deudos o amigos) nostlgia sive
-alga, ae f. Sin: desidrium. Uso: - de la patria, ptriae desidrium; natalis vel ptrii soli
desidrium; - de los suyos, de los amigos,
desidrium suorum, amicorum; consumirse
de -, desidrio aestuare, cnfici, flagrare,
oblanguscere // (pena que causa el recuerdo
de algn bien perdido) desidrium, ii n. Sin:
acerbum rei desidrium.
nostlgico: nostlgicus, a, um. Uso: deseo -,
desidrii ardor, aestus (-us m), flamma.

nota: (apunte de algunas cosas o materias)


annottio, onis f. Sin: explictio; nota; commentrium. Uso: - crticas, annotationes crticae, vel de re crtica; - etimolgicas, notae
etymolgicae; - filolgicas, annotationes phillogae, vel de re philloga // (advertencia,
explicacin fuera del texto) nota, ae f. Sin:
annottio. Uso: - marginales, notae marginales // (calificacin escolar) punctum, i n.
Uso: libreta de notas, punctorum (acceptorum) libellus vel libllulus // (comunicacin)
nottio. Sin: commentrium; nota. Uso: - informativas, notationes, um fpl; - diplomticas, notae diplomticae; libellus legati; legati
commentria npl // (observacin que se hace
a un libro o escrito) animadvrsio, onis f.
Sin: annottio; nota // (reparo o censura desfavorable) vitupertio, onis f. Sin: animadvrsio // (cuenta, factura de gastos) rtio,
onis f. Sin: index; ordo; nota. Uso: - de los
gastos, rtio expensarum; nota smptuum; de las viandas, index escarum; ordo ferculorum // Ms nota, ae f. Sin: ntula. Uso: - mu-

sical, nota msica; ntula musicalis; signum


msicum; msicae signum // (caracterstica)
nota, ae f. Sin: signum. Uso: - distintiva,
distinguens nota; - caractersticas, insignitae
notae // digno de -, notatione dignus. Sin: notbilis; conspcuus; insignis // - de crdito,
sngrapha fiduciria; v. crdito // tomar - de
algo, liquid notare vel animadvrtere.
Nota Bene: Animadverte.

notario: (escribano) scriba, ae m. Sin: librrius; appritor (escribano de magistrado pblico) // (funcionario pblico que da fe)
tabllio, onis m. Sin: libllio, onis m; scriba
pblicus.
noticia: nntius, ii m; nntium, ii n. Sin: nottia. Uso: - radial, nntius radiophnicus; televisiva, nntium televisficum; dar noticias por la radio, nntia (vel rerum nntia)
radiophnicis undis vulgare, divulgare, diffndere, dere, emttere.

noticiario: (seccin de un periodico en la


que se dan noticias diversas, generalmente
breves) notitirium, ii n. Sin: chrnica, orum
npl; notitiarum rubrca; conspectus (us m)
rerum. Uso: - semanal, conspectus rerum
hebdomadalis // (programa de radio o televisin) v. noticioso.
noticiero: (persona que da noticias por oficio) v. reportero // (programa de radio o televisin) v. noticioso.

noticioso: (programa de radio o televisin en


que se transmiten noticias) commentrii,
orum npl. Sin: acta, orum npl. Uso: - radial,
acta radiophnice transmissa; nntia radiophnica; nntii radiophnici.
notificacin: notifictio, onis f. Sin: declartio; denuntitio; significtio. Uso: - previa,
annuntitio praevia; - de multa, multae ind-

741

nomeno
cium.

nomeno: nomenon, i n.
novato: novnsilis, e.

novedad: (estado o calidad de nuevo) nvitas, atis f // (suceso reciente) res nova. Uso:
deseo de -, rerum novarum cupditas; mana
de -, nmia rerum novarum cupditas; nmium
rerum novarum stdium; ninguna -, nihil
novi // (noticia reciente) recens nntium vel
nntius.

novela: fbula, ae f. Sin: commentcia fbula;


fbula ficta; fbula romnica vel romanensis;
fbula milsia; fabulosa vel fabularis narrtio. Uso: - cinematogrfica, cinematogrphica fbula; - histrica, fbula histrica;
fbula in histrico gnere versans; - obscena,
turpis vel lasciva fbula amatria; - policaca,
fbula criminalis; - psicolgica, fbula
psycholgica; - radiofnica, fabella radiophnica; - de amor, - rosa, fbula amatria
vel milsia; - de horror, fbula horrfica; - del
gnero de ficcin cientfica, fbula ex gnere
fictionis scientficae.
novelador, v. novelista.

novelesco: fabulosus, a, um. Sin: commentcius; fictus; csuum inopinorum refertus; csibus inopinatis intextus.

novelista: fabulator, oris m. Sin: fabularum


scriptor, auctor, narrator; fabulosarum (vel
fictarum, vel commenticiarum) narrationum
scriptor; fabularum romanicarum auctor; milesiarum fabularum narrator.

novelstica: ars fabulandi vel narrandi.


novelstico: ad fbulas ttinens.
novelita: fabella, ae f.

novena: novendilia, ium npl. Sin: novendiales preces; sacrum novendiale; novendialis
supplictio. Uso: - predicada, novendiales divini verbi contiones supplicationesque;
hacer una -, novendialem supplicationem
gere; hoy comienza la - de la Asuncin de
la Virgen, hoc die in honorem Mariae sidribus acceptae supplicationi novendiali intium
est.

novia: (mujer que mantiene relaciones amorosas con fines matrimoniales) sponsa, ae f.
Sin: desponsa; desponsata; pacta; uxor futura. Uso: estoy de - con uno, licui sponsa
(vel destinata) sum; liquem sponsum hbeo
// (mujer que acaba de casarse) nova (vel recens) nupta.

noviazgo: sponslia, -ium vel -iorum npl.


Sin: desponstio; promssio nuptiarum vel
matrimnii.
novicia: novtia vel novcia, ae f. Sin: soror
novtia.

noviciado: novitiatus vel noviciatus, us m.


Sin: tirocnium; sacrum (vel novitiorum) tirocnium. Uso: hacer el -, novitiatum pergere;
tirocnium pnere; terminar el -, tirocnium
depnere; casa de -, novitiats domus.
novicio: (que no ha profesado todava) novtius vel novcius, ii m. Sin: religiosae sodalitatis tiro (-onis m); iunior religiosi rdinis
alumnus. Uso: - clrigo, novtius clricus; lego, novtius laicus; maestro de novicios,
magister novitiorum // (principiante en un
arte u oficio) tiro, onis m. Sin: tirnculus; incpiens, entis.
noviembre: November, bris m. Sin: mensis
November.

novillos: hacer -, no ir a la escuela, v. rabona.


742

nulidad
novilunio: interlnium, ii n. Sin: intermnstruum.

novio: (hombre que mantiene relaciones


amorosas con fines matrimoniales) sponsus,
i m. Sin: desponsus; desposatus; pactus; maritus futurus. Uso: estoy de - con una, liquam sponsam hbeo; liquam mihi
despondi // (hombre recin casado) novus vel
recens maritus.
no-violencia: non-violntia, ae f. Sin: nulla
violntia; pacfica rtio; modus sui gerendi
lenis, humanus, aequus.
novocana: novocana, ae f; novocanum, i n.

nube: nubes, is f. Uso: - electrnica, nubes


electrnica; - radiactiva, nubes radiante vi
agens; - txica, nubes toxicata; - de gas,
nubes gsica; - de polvo, pulvrea nubes.
nubecilla: nubcula, ae f.

nbil: nbilis. Sin: matrimnio apta.

nuclear: (perteneciente o relativo a la energa nuclear) nuclearis, e. Sin: atmicus. Uso:


armas -, arma atmica vel nucleria;; centrales -, centrales nucleares; nucleares electrificinae, energa -, vis atmica vel nuclearis;
energa - para usos civiles, vis nuclearis ad
usus civiles; fsica -, phsica nuclearis; fisin
-, fssio nuclearis; materia -, materia nuclearis; misil -, mssile nucleare; programas -,
progrmmata nucleria; v. atmico.
ncleo: ncleus, i m. Sin: ntima pars. Uso: atmico, atmicus ncleus; - de la clula, ncleus cellularis.
nuclolo: nuclolus, i m.

nudismo: nudismus, i m. Sin: nudandi crporis stdium; mos vel rtio crporis nu-

dandi; nuditatis stdium; nudomnia sive


-mana // (en arte) nudi crporis repraesentandi rtio.

nudista: nudista, ae mf. Sin: hologymnus, i


m; nudismi fautor (-oris m) vel fautrix (-icis
f); nudismi sectator vel sectatrix; homo nuditatis studiosus; mulier nuditatis studiosa; sui
ipsius nudator vel nudatrix.

nudo: (lazo) nodus, i m. Uso: - corredizo,


nodus currax (acis) vel laxus; currax lqueus,
- gordiano o irresoluble, nodus grdius;
nodus inextricbilis; desatar el -, nodum slvere, reslvere, exslvere, expedire // (punto
difcil de una cuestin) nodus, i m. Sin:
cardo. Uso: el - de la cuestin, totus quaestionis cardo (-dnis m); ese es el - de la cuestin, de eo omnis est controvrsia; desatar el
- de una cuestin, rem slvere vel expedire //
(- en los rboles) nodus. Sin: artculus; genculum // (unin) vnculum, i n. Sin: nexus, us
m // (punto donde se cortan dos sierras montaosas) nodus.
nugado: (pasta) nucatum, i n.

Nueva Guinea: Nova Guinea. Uso: de - , adj


novoguineanus, a, um; sust Novoguineanus,
i m.
Nueva Zelanda: Nova Zelanda (vel Zelndia). Uso: de - , adj novozelandiensis, e; sust
Novozelandiensis, is m.

nuevo: novus, a, um. Uso: hombre -, homo


novus; - provincias, novae provnciae.

nuez: (fruto del nogal) nux, nucis f. Sin: inglans, andis f. Uso: - moscada, nux fragrans
vel moschata; - vmica, nux vmica; - de
coco, cocci nux.

nulidad: nllitas, atis f. Sin: nihil; nhilum;


innitas; (de persona) homo vel mulier nhili,

743

number
vel nullo nmero, vel nulus pnderis. Uso:
ser una -, nihil esse; esse nhili; estimar una
-, pro nhilo dcere, habere, putare; nihil aestimare vel pndere.
number (Inform), nmero: nmerus, i m.

numeracin: numertio, onis f. Uso: - arbiga, Arabum numertio; - romana, Romanorum numertio.

numerador: (guarismo) numerator, oris m //


(aparato) instrumentum nmeros notans.
numeral: numeralis, e. Uso: letra -, signum
numerale.

nmero: (expresin de una cantidad) nmerus, i m. Uso: - arbigo, nmerus arbicus vel
ndicus; - cardinal, nmerus cardinalis; - entero, totus nmerus; - fraccionario, quebrado, nmerus fractus; - impar o par, par
(paris) vel impar nmerus; - postal, nmerus
cursualis directrius; - romano, nmerus romanus; - telefnico, nmerus telephnicus; de fax, nmerus telecopialis vel telecopiatralis // (en las publicaciones peridicas cada
una de las aparecidas en distinta fecha de
edicin) libellus, i m. Sin: fascculus; opsculum; commentrius vel commentrium; nmerus. Uso: - nico, commentrius
singularis; commentrium, quod nmerus
nicus dcitur.

nunciatura: nuntiatura, ae f. Uso: - Apostlica, Nuntiatura Apostlica; Apostlici Nntii legtio, munus, dgnitas, offcium // (sede
del nuncio) Apostlici Nntii sedes.

nuncio: (mensajero enviado) nntius, ii m.


Sin: legatus // (representante diplomtico del
Papa) Nntius Apostlicus.
nurse: puerorum custos (-odis f). Sin: nutrcia; nutrix (-cis f).
nursery: puerorum cubculum.
nutria: lutra, ae f.

nutricin: victus, us m. Sin: cibus; alimentum; nutrictio; nutricatus, us m; alimnia.


Uso: - deficiente, defectuosa, subalimenttio;
subnutrictio; ciencia de la -, nutriolgia sive
-loga, ae f.
nutritivo: nutritrius, a, um. Sin: ntriens.

Nyasa, Nyassa, Nyasaland o Nyasalandia:


Nyasalndia, ae f. Uso: de -, nyasalandianus,
a, um; nyasalandiensis, e ; natural de -, Nyasalandianus, i m; Nyasalandiensis, is m; v.
Malawi.

nylon, v. nailon.

numeroso: numerosus, a, um. Sin: abundans;


copiosus; ingens; frequens; nmero frequens.
numismtica: numismtica vel nomismtica ,
ae f. Sin: nummorum doctrina, disciplina,
scintia; nomsmatum rtio; res nummria.

numismtico: adj numismticus vel nomismticus, a, um // (persona que se dedica a la


numismtica) vir (viri m) nummorum (vel rei
nummriae) peritus.
744

apa: (propina, yapa) v. estas voces.

oo: (apocado) pusillnimis, e // (de corto


ingenio) hebes, tis; obtusus; tardus // (beato)
pietatis simulator // (soso) insulsus; inspidus;
infacetus; illpidus.
oqui: glbulus, i m. Uso: oquis de papas,
glbuli ex tbere solani subacti.

745

oasis: asis, is f. Sin: amoenus in deserta


vastitate locus // fig perfgium; receptus, us
m; lenmen (-mnis n); levamen (-mnis n);
refrigrium; solcium.
obcnico: cono everso smilis.

obedecer: oboedire (licui). Sin: prere, vel


obtemperare, vel bsequi (licui).

obediencia: oboedintia, ae f. Sin: oboedtio,


onis f.
obertura: praecntio, onis f. Sin: proemium; msicum (vel symphonacum) proemium, exrdium.

obesidad: obsitas, atis f. Sin: corpulntia;


pinguedo, dnis f; sagna, ae f.
obeso: obesus, a, um. Sin: corpulentus; crassus; saginatus. Uso: ser -, crpore amplo (vel
obeso) esse; volverse -, corpus fcere.
obispa: epscopa, ae f. Uso: - protestante,
protestntica epscopa.

obispado: (cargo y dignidad de obispo)


episcopatus, us m. Sin: pontificatus, us m;
episcopale munus; episcopalis dgnitas // (territorio o distrito asignado a un obispo) dioecesis, is f // (local o edificio donde funciona
la curia episcopal) episcpium, ii n. Sin:
episcopalis sedes vel cria.

obispo: epscopus, i m. Sin: pntifex, fcis m;


antistes, sttis m. Uso: - auxiliar, castrense,
coadjutor, diocesano, residencial, sufragneo, titular, episcopus auxiliaris vel auxilirius, castrensis, coadiutor, dioecesanus,
residentialis, suffragneus, titularis.

obituario: (seccin necrolgica de un peridico) fnebris nntius, vel fnebre nntium


// (libro parroquial en que se anotan las partidas de defuncin y de entierro) obiturius
(vel mortualis) liber // (necrologa) necrolgia sive -loga, ae f.

objecin: obictio, onis f. Sin: recustio;


contradctio; oppostio; oppsitus, us m;
obiectum, en pl tambin obiecta, orum;
obiecta sentntia vel opnio; verba contra
dicta; id quod contra dcitur. Uso: - de conciencia, conscintiae repugnntia; repugnntia ex conscintia; hacer objeciones, obcere;
contra dcere; refutar las -, obiecta refutare.
objetivacin: e vero aestimtio. Sin: rerum
certarum stdium.
objetivar: comprobare. Sin: confirmare; demonstrare.

objetividad: obiectvitas, atis f. Sin: obiectiva rtio; equitas; iudcium sincerum, ntegrum, aequum; intgritas iudcii; ntegra
vritas. Uso: por escrpulo de -, ntegrae veritatis stdio.

objetivo: (lente de un aparato de ptica,


vuelto hacia el objeto que mira) obiectivum,
i n. Sin: obiectivum photogrphicum; orbculus photogrphicus; lens (lentis f) vel lentcula obiectiva; lens photogrphica;
lenticulare vitrum // (fin, objeto, trmino de
un acto) conslium, ii n. Sin: finis; propsitum; destinata, orum npl (blanco). Uso: fijar
los -, definire propsita; v. objeto // adj obiectivus, a, um. Sin: realis, e; in natura situs, psitus; fig nteger; expers cupiditatis; ab omni
opinionis arbtrio seiunctus.

746

obrero
objeto: (fin o intento a que se dirige o encamina una accin u operacin) propsitum, i
n. Sin: finis; scopus // (cosa cualquiera)
obiectum, i n. Sin: res. Uso: - perdidos, casu
amissae res // (asunto) v. esta voz.
objetor: repugnator, oris m. Sin: contradictor; repugnans; contra dicens; se opponens.
Uso: - de conciencia, repugnator conscintiae
caus.
oblacin: obltio, onis f. Sin: largtio.
oblativo: oblativus, a, um.

obligacin: (escritura por la cual se compromete uno a efectuar una cosa) nomen, mnis
n. Sin: spnsio; stipultio; obligationis chirgraphum. Uso: - comercial, sngrapha, ae
f; emitir obligaciones, obligationes emttere //
(aquello que alguien est obligado a hacer)
munus, nris n. Sin: negtium; offcium.
Uso: - escolares, mnera scholria; scholae
mnera; desempear, ejercer sus obligaciones profesionales y cvicas, suae artis suaeque civitatis mnera sustinere // (imposicin
o exigencia moral) obligtio, onis f. Sin: offcium. Uso: - escolar, ad frequentandam
scholam obligtio; - moral, offcium morale;
- regulares, obligationes regulares; eximir a
uno de la - de comparecer en juicio, vadimnium missum fcere.
obligacionista: sngraphae subscriptor vel
sponsor.

obligado: estar -, obligatum esse. Uso: el


parlamento holands no est - a seguir el sufragio del pueblo, parlamentum nederlndicum obligatum non est suffrgium ppuli
sequi.

obligatoriamente: per obligationem. Sin: vi;


per vim; e praecepto. Uso: estudiar - el latn,
in lingua latina e praecepto versari.

obligatoriedad: obligatoretas, atis f. Sin: corctio; obligtio.

obligatorio: obligatrius, a, um. Sin: imperatus; iussus; praeceptus, praescriptus. Uso:


cosa -, res imperata; educacin -, instittio
scholstica obligatria; ser -, ad liquid offcio teneri.
obliteracin: oblittertio, onis f. Sin: infirmtio // Med occlsio partis cavae.

oboe: (instrumento msico de viento) bos ,


is f. Sin: altsona tbia gllica; tbia dplici
lngula predita // (obosta) obosta, ae m.
Sin: altson tbi gllic canens.
bolo: bolus, i m // fig stips, pis f. Sin: aes
minutum; parva pecnia. Uso: - de San
Pedro, Petrina stips.

obra: opus, peris n. Sin: labor; ctio; actus,


us m; factum; negtium. Uso: - buenas, recte
facta; bene facta; pera bona; - inspirada,
opus quasi divina manu perfectum; - literarias, pera litterria; - maestra, opus
praestantssimum; opus summo artifcio perfectum; - musical, opus msicum; melodrama, tis n; drama msicum, lricum,
mlicum; - pia, opus pium; - pblicas, pera
vel incepta pblica; opera pblico cmmodo
destinata; - sociales, pera socilia; - de asistencia, institutum rebus subsidiriis dispensandis vel administrandis; - de jardinera, opus
topirium; obras de misericordia, misericrdiae ministria; caritatis offcia // (edificio en
construccin) aedifcium aedificatrium. Sin:
sedes aedifcii aedificatrii.
obrera: operria, ae f. Sin: operatrix, cis f;
officinatrix, cis f; pifex, fcis f.

obrero: operrius, ii m. Sin: operator; officinator; pifex, fcis m; rtifex, fcis m; faber,
bri. Uso: - especializado, operrius qualifica-

747

obrita
tus; operrius singulari pertia preditus; - no
especializado, operrius non qualificatus; extranjeros, operrii peregrini; operrii hspites; - occidental, oriental, operrius occidentalis, orientalis; - de la industria,
operrius machinali indstriae addictus; disminucin de los -, dimintio operariorum;
asumir obreros, operrios condcere // adj
operrius, a, um. Sin: ad operrium vel ad
operrios spectans; v. trabajador.
obrita: opella, ae f.

observacin: (accin y efecto de observar)


observtio, onis f. Sin: considertio; nottio
vel annottio; perspctio; delibertio. Uso: crticas, annotationes vel deliberationes crticae de + abl; - emprica, observtio emprica; observtio experimento collecta //
(estudio de los fenmenos meteorolgicos)
observtio. Uso: - astronmicas y meteorolgicas, observationes astronmicae et meteorolgicae
//
(reparo,
advertencia)
animadvrsio, onis f. Uso: - crtica, gramatical, crtica, grammtica animadvrsio in +
ac.

observador: observator, oris m. Sin: spectator. Uso: buen -, acer spectator; - extranjeros,
observatores externi; observadores en los organismos de la Unin Europea, observatores
in rganis Unionis Europaeae.

observancia: (cumplimiento exacto) observntia, ae f. Sin: obtempertio; servtio; observtio; oboedintia, ae f; officiorum
expltio; mnerum exsectio. Uso: - monasterial, coenobialis disciplina; - de la ley,
praecepti conservtio.
observatorio: observatrium, ii n. Sin: spcula; speculatrium; turris observatria vel
speculatria. Uso: - astronmico, spcula astronmica; turris astrorum speculatrix; turris
sidribus speculandis; turris ad astra specu-

landa; - solar, observatrium solare.

obsesin: obsssio, onis f. Sin: possssio //


fig angor, ris m; anxetas; anxietudo; mnia
sive mana. Uso: - diablica, daemonaca obsssio.

obsesivo: obsessivus, a, um. Sin: nxifer;


mentem urgens; nimum percrcians. Uso:
neurosis -, neurosis obsessiva.
obseso: obsessus, a, um. Sin: possessus; vexatus a demone // fig energmenus, a, um.
Sin: furens; furiatus; furibundus.

obstculo: obstculum, i n. Sin: impedimentum; obiex vel obex, bicis mf. Uso: - lingsticos y culturales, lingustica atque culturlia
obstcula; carrera de obstculos, currculum
per obstcula; - en pruebas de velocidad,
cursrium impedimentum; - en pruebas
de saltos, obiex saltu superandus vel superanda.
obstetra: artis obstetrciae peritus m vel perita f.
obstetrical, v. obsttrico.

obstetricia: obstetrcia, ae f. Sin: obsttrica


disciplina, doctrina, scintia (la - como ciencia); obstetrcia, orum npl; ars obsttrica vel
obstetrcia; obstetricandi ars (la - como profesin).

obsttrico: obsttricus vel obstetrcius, a,


um.

obstruccin: obstrctio, onis f. Sin: septio;


impedtio; interclsio.

obstruccionismo: impedimenta, orum npl.


Sin: morae, arum fpl; instructum impedimentum; dolosum moramentum; morarum insrtio, interpostio, interictio; morarum

748

ocenico
interiectus (-us m) vel interpsitus (-us m).
Uso: hacer -, impedire, obstrere; obstare;
offcere; morari; strere impedimenta licui;
cuiusvis gneris impedimenta strere; impedimenta afferre, inferre, fcere; moras interpnere, intersrere, obcere, afferre.
obstruccionista: adj moratrius, a, um. Sin:
dilatrius; sbdole tardans // sust morator,
oris m; moratrix, icis f. Sin: impedtor;
obstructor; dilator; morarum fabricator, inventor; impedimentorum fautor vel interpsitor; qui omni ope fficit, obstat, obsistit
licui (vel consliis, vel coeptis alicius).
obstruir: obstrere. Sin: obtrdere; intercldere; praecldere; saepire; obturare; cludere.

obturador: obturculum, i n. Sin: instrumentum denti obturando // Fotogr luminosae expositionis mensura. Sin: lucis tolerabilitatis
index (dcis mf).

obs: (pieza de artillera) tormentum bllicum. Sin: magna ballista // (granada) granata, ae f. Sin: globus frreus.

oca: (nsar) anser, ris m // (juego de mesa)


ludus nseris. Uso: jugar a la -, nsere ldere; nseris ludo indulgere.
ocarina: anserina, ae f. Sin: tbia fctilis budriensis.

ocasional: occasionalis, e. Sin: casualis; fortutus; temporrius; in casu psitus; per occasionem factus vel hbitus. Uso: discurso -,
ortio per occasionem hbita; inscripciones -,
inscriptiones temporriae.

ocasionalmente: occasionliter. Sin: ex occasione; per occasionem; data vel oblata occasione; casu; casuliter; fortute.

ocasionar: occasionem praebere, dare,


praestare, offerre. Sin: causam inferre;
locum dare.

occidental: occidentalis, e. Sin: occduus;


occidualis; ad (vel in) occidentem (solem)
vergens; ad occidentem solem versus; ad occasum spectans.

occidentalismo: occidentalismus, i m. Sin:


rerum occidentlium stdium (estudio) vel
cultus (predileccin por las cosas de Occidente).

occidentalista: occidentalista, ae m. Sin:


rerum occidentlium cultor, fautor, studiosus
// adj ad res occidentales prtinens.

occidentalizacin: occidentaliztio, onis f.


Sin: rationis occidentlium indctio.
occidentalizar: occidentalizare. Sin: occidentlium rationem indcere.

occidente: (punto cardinal) ccidens, entis


m. Sin: occasus, us m; ccidens sol; occasus
solis. Uso: desde - y oriente, ab occasu et ortu
solis; de - a oriente, ab occasu solis ad orientem (vel ad exortum); en -, in parte caeli occass // (regin situada en la parte oeste)
occdua terra, tellus (-ris f), rgio. Sin: occidentis partes, terrae, regiones // (conjunto formado por los Estados Unidos y diversos
pases que comparten bsicamente un mismo
sistema social, econmico y cultural) ccidens, entis m. Uso: en -, in occidente.

Oceana: Oceana, ae f. Uso: natural de -,


Ocenius, ii m; Oceaniensis, is m.

ocenico: (perteneciente o relativo al ocano) ocenicus, a, um. Sin: ocenius; oceannus // (perteneciente o relativo a Oceana)
ocenius, a,um; oceaniensis, e.

749

ocano
ocano: ocanus, i m. Uso: - Artico, Ocanus
Glacialis Septemtrionalis; - Atlntico, Atlnticus Ocanus; - Indico, Ocanus Indicus; Pacfico, Ocanus Pacficus.

oceanografa: oceanogrphia sive -grapha,


ae f. Sin: ocani descrptio.

oceanogrfico: oceanogrphicus, a, um. Sin:


ad oceanogrphiam ttinens.
oceangrafo: oceangraphus, i m.
ocelote: feles (is f) prdalis (-is f).
ocena: ozena, ae f.

ocio: (cesacin del trabajo, diversin u ocupacin reposada, especialmente en obras de


ingenio) tium, ii n.
oclocracia: ochlocrtia sive -crata, ae f.
oclologa: ochlolgia sive -loga, ae f.

oclusin: occlsio,onis f. Uso: - intestinal,


leus, i m; occlsio intestini; que sufre - intestinal, leo affectus.

oclusivo: occlusivus, a, um. Uso: consonante


-, cnsona occlusiva.
ocre: ochra, ae f.

octacordio: octachordon vel octachordum, i


n.
octaedro: octhedron vel octhedrum, i n.

octagonal: octagonalis, e. Sin: octagnus,


octognus, octagnius; octngulus; octo ngulis (abl pl).

octgono: adj, v. octagonal // sust octagnum vel octagnon, i n. Sin: octngula fi-

gura.

octava: (combinacin mtrica de ocho versos) octstichon, i n. Sin: octoni versus; octo
vrsuum strophe (-is f) vel stropha; octonria
strophe; stropha octonis vrsibus exarata;
stropha ex octonis compsita vrsibus. Uso:
poesa en octavas, carmen ex octonis vrsibus compsitum; poema en octavas, poma
octonis vrsibus constans vel digestum //
(Ms, intervalo de ocho grados) septem
vocum intervallum; (serie diatnica de estos
ocho grados) diapson indecl. Sin: septem
discrmina vocum // (Rel, perodo de ocho
das que se prolonga en cada una de las principales fiestas del ao) octava, ae f. Sin: octo
dies; octo dierum sptium; (ltimo da de los
ocho antedichos) octava, ae f. Uso: la - de
Pascua, octo dies post Pascham.
octavario: supplictio dierum octo. Sin: supplictio in octavum diem; supplictio dierum
octo indicta.
octgono: octognum, i n; v. octgono.

octubre: October, bris m. Sin: mensis (-is m)


October.

ocular: adj ocularis, e. Sin: oculrius; culi


vel oculorum (gen). Uso: testigo -, testis ocularis vel oculatus; testis et spectator // (sistema de lentes) oculrium, ii n. Sin:
specillum oculrium.

oculista: oculrius, ii m. Sin: pticus; ophthlmicus, i m; mdicus ocularis vel oculrius; oculorum mdicus; mdicus ab culis;
ophthalmoiatra, ae m; v. oftalmlogo.

oculstica: oculria, ae f; v. oftalmologa.

ocultacin: (accin de ocultar) abscnsio,


onis f.

750

odontotoma
ocultismo: occultismus, i m. Sin: occultarum
scintia rerum; rerum occultarum disciplina.
Uso: relativo al -, occultsticus.

ocultista: occultista, ae m. Sin: rerum occultarum cultor // adj ad res occultas spectans.

ocupacin: (accin y efecto de ocupar) occuptio, onis f; occupatus, us m // (- militar)


occuptio. Sin: invsio; obsssio; opprssio.
Uso: la - espaola, occuptio hispanensis; militar, occuptio militaris // (trabajo) occuptio. Sin: opus; negtium; stdium. Uso: full-time, opus contnuum; - intelectuales,
nimi stdia; atender a sus -, sua negtia
gere; buscar -, opus querere; sin -, otiosus
// (empleo, oficio) munus, nris n.
ocupacional: ad opus (vel ad munus) prtinens.

ocupado: opus fciens. Sin: mnere fungens.


ocupador, v. ocupante.

ocupante: adj ccupans, antis // sust occupator, oris m.


ocurrir: feri. Sin: accdere, evenire.

odalisca: odalysca, ae f. Sin: paelex, pelex,


pellex, cis f; rgia paelex; paelex trcica ; ancilla gynaeco addicta.

oden: odum, i n; odum, ii n. Sin: msicum theatrum.

odio: dium, ii n. Sin: offnsio; simultas; nimus infensus, inimicus; inimica mens; aversa
voluntas. Uso: - racial, dium phylticum.

odisea: (poema de Homero) Odyssa sive


Odyssa, ae f. Sin: Ulxea peregrintio //
(viaje largo y aventuroso) iter longum et periculosum. Uso: cont su triste -, errores la-

boresque suos narravit // (serie de desventuras) labores, um mpl. Sin: aerumnae, arum
fpl; mala, orum npl; longa malorum sries;
innmeri prope dolores; infinita prope sries
malorum. Uso: despus de sufrir una larga -,
multis perfunctus labribus.
odometra: odomtria sive -metra, hodomtria sive -metra, ae f.
odmetro: odmetrum vel hodmetrum, i n.
Sin: vecturae index (-dcis mf); itneris mensrius index.

odontalgia: odontlgia sive -alga, ae f. Sin:


dntium dolores.
odontlgico: odontlgicus, a, um.

odontologa: odontolgia sive -loga, ae f.


Sin: odontoiatra; de dntibus doctrina vel
rtio; dntium scintia; dentria disciplina;
odontoitrica doctrina vel disciplina.
odontolgico: odontolgicus, a, um. Sin:
odontoitricus; ad dentriam disciplinam ttinens.

odontlogo: (especialista en odontologa)


odontlogus, i m // (dentista) odontoitricus,
i m; odontoiatrus, i m; mdicus dentrius;
odontolgiae peritus.

odontmetro: odontmetrum, i n. Sin:


instrumentum dntibus metiendis.
odontoscopio: odontoscpium, ii n.

odontotecnia: odontotchnice, es f. Sin: ars


dentria.

odontoterapia: odontotherapa, ae f. Sin:


dntium curtio.
odontotoma: odontotmia sive -toma, ae f.

751

odre
odre: uter, utris m.

oeste: ccidens, entis m. Sin: occasus, us m.


Uso: al -, in occidentem; in occasum; mirar
al -, estar situado hacia el -, ad occasum (vel
ad occidentem) vrgere, spectare; vrgere in
occidentem; viento del -, ventus occidentalis;
viento que sopla del -, aura spirans ab occidente; ventus ab occidente vniens.

ofensiva: Mil oppugntio, onis f. Sin: belli


illtio. Uso: abandonar la -, oppugnationem
relnquere; ab oppugnatione desstere; lanzar
una -, oppugnationem incpere, inferre; armis
ggredi; bellum inferre; rechazar la -, oppugnationem propulsare; tomar la -, priorem
prelio hostes lacssere; priorem bellum
inferre licui vel in liquem.

ofensivo: offensus, a, um. Sin: contumeliosus; iniuriosus; (de armas) infensus, infestus,
hostilis. Uso: ser -, acerbe ledere.

oferta: obltio, onis f. Sin: largtio; dontio;


exhibtio; propostio. Uso: - especial, obltio
favorbilis; condiciones opportunssimae //
(don) donum, i n. Sin: res oblata; eleemsyna; stips (stipis f) // (cantidad de un bien
o servicio) res venales. Uso: - superior a la
demanda, rerum venlium redundntia;
rerum venlium nmia (vel effusa) affluntia;
la - es superior a la demanda, rerum venlium cpia affluit; res venales effuse ffluunt.
off limits: (Mil, dicho de lugar donde estn
prohibidos el acceso, el trnsito, etc.) ditus
vtitus // (fig, prohibido, vedado) prohbitus,
a, um. Sin: vtitus.
off line: Dep extra lneam. Sin: extra lneam
collocatus.

offset: imprssio contrria. Sin: imprssio


vel excsio grphica offsetiana; imprssio
grphica cylindris gmmeis facta.

off side: Dep extra ludum. Sin: postio anmala (in ludo). Uso: estar en -, seorsum esse
vel stare; patear en -, seorsum procere.

oficial: adj officialis, e. Sin: pblicus; legtimus; iure pollens; auctoritate (vel pblica
auctoritate) pollens; fide dignus. Uso: boletn
-, pblica acta; carta -, ltterae pblicae; epstula pblice missa; documentos -, officilia
documenta; invitacin -, invittio pblice
allata; lengua -, sermo pblicus; noticia -,
nntius pblice allatus; noticia no -, officiosus nntius; relaciones - o diplomticas, pblicae rationes vel necessitdines; pblica
officiorum (vel necessitdinum) vncula; representante -, pblice legatus // (empleado de
una oficina) minister, tri m. Uso: - de cancillera, commentariensis, is m // (funcionario)
minister pblicus. Sin: officialis, is m // Mil
praefectus, i m. Sin: officirius, ii m; centrio, onis m; dux, ducis m; ductor, oris m; ductor mlitum; tribunus mlitum; praepsitus
miltibus; praefectus mlitum (de infantera),
quitum (de caballera), fabrum vel fabrorum
(de los zapadores), mlitum navlium (de
marina). Uso: - inferior, subalterno, inferioris rdinis ductor; - superior, centrio primorum rdinum; superioris rdinis ductor; - de
marina, officirius rei nuticae; centrio classirius; navalis centrio.

oficialidad: (conjunto de oficiales del


Ejrcito o de parte de l) impria, orum
npl. Sin: praefecti mlitum // (goce del carcter o cualidad de cosa oficial) auctritas, atis
f.
oficializar: auctoritate probare. Sin: pblicum rddere.

oficialmente: officiliter. Uso: no -, inofficiliter; non officiliter; anunciar - algo, liquid officiliter nuntiare.

oficiar: (presidir una celebracin litrgica)

752

oftalmologa
sacra fcere vel celebrare. Sin: offcia divina
pergere vel perslvere.

oficina: (lugar donde se trabaja, prepara o


gestiona algo) sedes, is f. Sin: offcium, ii n;
graphum, i n. Uso: - administrativa, offcium bonis administrandis; - telefnica, offcium telephnicum; telephnii sedes;
translocutria officina; - de cambio, taberna
cambiria; - del catastro, offcium pblicis
censs tbulis praepsitum ; - de correos,
epistularum diribitrium; diribitrium cursuale; aedes (-ium fpl) tabellriae; pblici
curss diribitrium; - de informaciones,
sedes nuntiatorum; sedes nntiis divulgandis;
- de recaudacin, aerrium; fiscus; - de telgrafos, officina telegrphica vel telegraphiria; telgraphi sedes; - de turismo, sedes
procurandis itinribus; de -, graphealis, e; donde trabajan los empleados pblicos, pblica sedes vel sttio.
oficinista: minister, tri m. Sin: officialis, is
m; v. empleado (- de oficina).

oficio: (profesin mecnica o manual) ministrium, ii n. Sin: ars; artifcium. Uso: ser del
-, peritum esse; las herramientas del -, ferramenta; instrumenta; fabrlia // (ocupacin habitual) ministrium. Sin: offcium; munus,
nris n. Uso: - decisivo, decretrium munus;
- interino, pera fiduciria; - manual, fabrlitas, atis f; - pblico, pblicum mandatum;
desempear un -, mnere fungi; offcium grere; munus exsequi vel praestare; desempear un - pblico, magistratum grere vel
habere // (servicio, favor) benefcium, ii n.
Sin: offcium. Uso: ofrezco mis buenos -, benefcia mea prebeo // - divino, sacra, orum
npl. Sin: divinum offcium; divinus cultus.
Uso: - divinos radiados, sacra radiophnica //
(oracin litrgica de la Iglesia catlica) Litrgia Horarum. Sin: horriae preces; offcium divinum. Uso: recitar el - divino, horas
cannicas recitare; divinum offcium persl-

vere.

oficioso: (hacendoso y solcito en ejecutar lo


que est a su cuidado) dligens, entis // (que
se manifiesta solcito por ser agradable y til
a alguien) officiosus, a, um. Sin: bsequens;
actuosus; sdulus // ( que proviene de una
autoridad, pero sin tener carcter oficial)
certa fide destitutus. Sin: pblicae auctoritatis
expers.
ofiografa: ophiogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: serpntium descrptio.

ofiologa: ophiolgia sive -loga, ae f. Sin:


serpntium (vel de serpntibus) doctrina, disciplina, scintia.

ofiolgico: ophiolgicus, a, um. Sin: ad


ophiolgiam spectans.
ofrenda: obltio, onis f. Sin: donum; donria,
orum npl.

oftalmia u oftalma: ophthlmia sive -thalma, ae f. Sin: oculorum morbus, inflammtio, infltio.

oftalmaco: (persona afecta de oftalmia)


ophthalmacus, i m. Sin: qui opthlmi laborat, vexatur, affcitur; qui ex culis laborat //
(relativo a la oftalmia) ophthalmacus. Sin:
ad ophthlmiam (vel ad oculorum morbum)
prtinens.
oftalmiatra: ophthalmoiatra, ae f. Sin: oculorum curandorum rtio.

oftlmico: (relativo a los ojos) ophthlmicus,


a, um. Sin: ad culos ttinens // (relativo a la
oftalmia) v. oftalmaco.

oftalmologa: ophthalmolgia sive -loga, ae


f. Sin: oculorum scintia, disciplina; de curandis culis doctrina, rtio.

753

oftalmolgico
oftalmolgico: ophthalmolgicus, a, um.
Sin: ad ophthalmolgiam (ad doctrinam de
curandis culis) spectans.

oftalmlogo: ophthalmlogus, i m. Sin: ophthlmicus, i m; mdicus oculrius; oculorum


mdicus.

oftalmometra: ophthalmomtria sive -metra, ae f.

oftalmomtrico: ophthalmomtricus, a, um.

oftalmmetro: ophthalmmetrum, i n.

oftalmometroscopio: ophthalmometroscpium, ii n.

oftalmoneuritis: ophthalmoneurites, is f.
Sin: neurites ptica.

oftalmopata: ophthalmopthia sive -patha,


ae f.
oftalmorragia: ophthalmorrhgia sive -rrhaga,
ae f.

oftalmorrgico: ophthalmorrhgicus, a, um.


Sin: ad ophthalmorrhgiam prtinens.

oftalmoscopia: ophthalmoscpia sive -scopa,


ae f.
oftalmoscpico: ophthalmoscpicus, a, um.

oftalmoscopio: ophthalmoscpium, ii n. Sin:


introspiciendis culis instrumentum.
oftalmospasmo: ophthalmospasmus, i m.

oftalmotermmetro: ophthalmothermmetrum, i n.
oftalmotoma: ophthalmotmia sive -toma,
ae f.

oftalmotonmetro: ophthalmotonmetrum,
i n.
ohm, v. ohmio.

ohmio: (resistencia) resistntia hmica //


(unidad de resistencia) hmium, ii n.
odio: odium, ii n.

odo: auditus, us m. Uso: tener -, tener buen


-, tener - musical, sonos scite dignscere;
artem msicam callere.
OIT: Conslium internationale labori provehendo.

ojal: (en la ropa) ocellus, i m; vestis ocellus;


(en el calzado) ansa vel nsula, ae f // (agujero en ciertas cosas) foramen, mnis n.
ojeada: obtutus, us m. Sin: oculorum obtutus
vel coniectus. Uso: echar una -, concere culos in + ac.

ojiva: arcus (-us m) acutus. Sin: fornix, cis


m; fenestella acuto arcu ornata.
ojival: ogivus, a, um. Sin: acutus.

ojo: culus, i m. Uso: - artificial de vidrio,


artificialis culus ex vitro confectus; - clnico, morborum visu cogntio vel observtio;
fig attenta perspctio; - de buey, (ventana circular u ovalada) fenestella ovata vel smilis
ovo, (planta herbcea) culus trgidus vel
bbulus; - de gato, quarzum galbum; - de la
balanza, agina, ae f; a ojos vistas, manifesto;
aperte; palam.

ola: unda, ae f. Sin: fluctus, us m. Uso: - de


calor, calor ffluens; caloris affluntia; - de
entusiasmo, nimi inflammtio unanmiter
prfluens; - de fro, nmia frigris vis.

754

omelette
oleada: unda ingens vel permagna. Sin:
undae ictus (-us m) vel mpetus (-us m)

leo: oleum, i n. Uso: - santo, opoblsamum;


administrar los santos leos, liquem opoblsamo inngere vel lnere.
oleoducto: oleiductus, us m. Sin: ductus olerius; olei terrgeni ductus.
oler: me huelo esto, hoc sbolet mihi.

olfatear: (oliscar) olfcere. Sin: nribus percpere // (como hacen los perros de caza)
odorari. Sin: odore vestigare; odorari et investigare; indagare et odorari // (fig y coloq,
averiguar, indagar) indagare. Sin: perspcere
(naturam alicius rei); diligenter investigare;
sagciter pervestigare.
olfato: odoratus, us m. Sin: olfactus, us m.
Uso: - agudo, (nrium) sagcitas // (fig, sagacidad) sagcitas, atis f. Sin: callditas; asttia; verstia; vafrtia. Uso: tener el - fino
(en sentido propio y figurado) sagciter odorari.

oligarqua: oligrchia sive -archa, ae f. Sin:


optimtium (vel optimatum) imprium vel
dominatus (-us m); prcerum vel prncipum
domintio, potentatus (-us m); paucorum potntia, potentatus, dominatus; pauci et optimates.
oligrquico: adj oligrchicus, a, um. Sin: ad
oligrchiam (vel ad paucorum dominatum)
ttinens // sust oligrchiae (vel paucorum potntiae) amicus vel fautor.
oligoceno: adj oligocenicus, a, um // sust
oligocaene, is n.

oligohemia: oligohemia sive -haema, ae f.


Sin: snguinis defectus (-us m) vel demintio.

olimpaco u olimpiaco, v. olmpico.

olimpada u olimpiada: (fiesta o juego que


se haca cada cuatro aos en la ciudad de
Olimpia) olmpia, orum npl // (perodo de
cuatro aos comprendido entre dos celebraciones consecutivas de juegos olmpicos)
olmpias, dis f. Uso: clculo de las -, olympadum rtio; contar por olimpadas, annos
ex olympadum ratione numerare // - invernales, olmpia hiberna.

olmpico: olympacus, a, um. Sin: olmpicus. Uso: estadio -, stdium olmpicum; juegos -, olmpia, orum; olmpia certmina;
ludi olmpici; llama -, flamma olmpica;
ignis olmpicus; vencedor en los juegos -,
olympionces, ae m; vencer en los juegos -,
olmpia vncere.
olivar: olivetum, i n. Sin: oltum; locus olivis cnsitus.

olla: (vasija redonda que sirve para guisar)


olla, ae f. Uso: relativo a la -, ollaris, e; ollrius; - pequea, llula; ollcula; - en figura de
cohombro, ccuma, ae f; - pequea en figura
de cohombro, cucumella vel cucmula // (remolino que forman las aguas de un ro en
ciertos parajes) gurges, gtis m.

ollero, v. alfarero.

olmeda: ulmrium, ii n. Sin: ulmtum, i n.

olmedo, v. olmeda.

OLP: Ordo (vel Corpus) Palaestinae liberandae.

ombligo: umbilcus, i m. Uso: el - del mundo,


umbilicus mundi; umbilicus orbis terrarum.
omelette, v. tortilla.

755

mnibus
mnibus: laphorum, i n. Sin: coenautocinetum; vehculum commune; raeda longa vel
pblica; omnivectrium (autocinetum); autocinetum laphorum; autovehculum maius;
vehculum mnibus patens, datum, concessum; pblicum vehculum mnibus patens.
Uso: - areo, v. aerobs.
omnipotente: omnpotens, entis. Sin: cunctpotens; (mnium) potentssimus.
omnipresente: omnipraesens, entis. Sin: ubique praesens; omni loco praesens.

omnisciencia: omniscintia, ae f. Sin: rerum


mnium scintia.

omnisciente u omniscio: omnsciens, entis.


Sin: mnia sciens.

OMS (abrev de Organizacin Mundial de la


Salud): Institutum pancsmium sanitati provehendae.

onanismo: (coito con eyaculacin extravaginal) onanismus, i m. Sin: onaniana luxria;


onaniana impudictia // (masturbacin) v.
esta voz.
onanista: onanista, ae m.

oncgeno: oncgenus, a, um. Sin: ad tumores formandos idneus vel aptus.

oncologa: oncolgia sive -loga, ae f. Sin: de


tumribus disciplina, scintia; de tumorum
orgine (vel formatione) doctrina vel rtio.
oncolgico: oncolgicus, a, um. Sin: ad oncolgiam spectans.

onclogo: onclogus, i m. Sin: oncolgiae


peritus vel studiosus.
oncotoma: oncotmia sive -toma, ae f.

onda: unda, ae f. Uso: - corta, unda brevis;


minoris longitdinis unda; - elctrica o hertziana, elctrica unda; - electrnica, unda
electrnica; - electromagntica, unda electromagntica; - etrea, aethrea (aethria, aria)
unda; - larga, unda longa; - luminosa, unda
luminosa vel lucflua; - mecnica, unda mechnica; - media, unda mdia; mdiae amplitdinis unda; - ptica, unda visualis vel
ptica; - radial, radiofnica, radiophnica
unda; - radioelctrica, unda radiolctrica; sonora, unda sonora, canora, acstica, audbilis; - televisiva, unda televisfica, televisria, televisualis; - trmica, unda thermntica
vel calefciens; - ultracorta, unda suprbrevis vel brevssima.
ondear: undare. Sin: fluctuare; fluitare; in
vento fluitare.
ondina: nympha, ae f. Uso: - marina, fluvial,
lacustre, nympha marina, fluvialis, lacustris.

ondulacin: (disposicin del cabello en


ondas) capillorum undultio (-onis f). Sin:
crines in undas flexi; capillus lniter inflexus.
Uso: - permanente, cincinni durbiles; comptus (-us m) durbilis; undultio prmanens;
mujer con - permanente, mulier crnibus vibratis, vel capillo vibrato, vel crispato capillo,
vel cincinnata capillos // (movimiento que
imita el de las ondas del mar) undultio. Uso:
nmero de ondulaciones, nmerus vel cpia
undulationum.
ondulatorio: undulatrius, a, um.

onfalocele: omphalocele, es f. Sin: umbilci


hrnia.

nice: onyx, chis (ac- ca, ac pl -cas) mf.

onicofagia: onychophgia sive -phaga, ae f.


Sin: mos rodendi (arrodendi, circumrodendi)
ungues.

756

opalescente
onicfago: onychphagus. Sin: onychophgi affectus; qui (quae) ungues rdere (arrdere, circumrdere) solet.
onrico: onricus, a, um. Sin: smnio smilis.

ontognesis: ontognesis, -is f.

ontologa: ontolgia sive -loga, ae f. Sin: de


ente doctrina, disciplina, scintia.

onirismo: onirismus, i m.

ontolgico: ontolgicus, a, um. Sin: ad ontolgiam prtinens.

on line: Inform, directe colligatus.

ontologista: ontologista, ae m. Sin: ontologismi assertor vel defensor

oniromancia u oniromanca: oniromanta,


ae f. Sin: divintio per smnia; ex smniis
vaticintio; smnium interprettio.

onocrtalo: onocrtalus, i m. Sin: truo, nis


m.

onomancia u onomanca: onomanta, ae f.


Sin: ex nmine divintio.
onomstica: onomstice, es f. Sin: onomstica disciplina, scintia, rtio; de nomnibus
prpriis doctrina.

onomstico: adj onomsticus, a, um. Sin:


nominalis, e; nminis vel nminum (gen) //
da -, nominalis dies (dii mf). Sin: festum
nominale; dies festus nminis; dies ex nmine festus; dies nmini sacer. Uso: ndice -,
index (-dcis mf) nminum; celebrar el -,
diem onomsticum (vel nominalem diem) celebrare.

onomatopeya: (imitacin o recreacin del


sonido de algo en el vocablo que se forma
para significarlo) verbi formtio per soni
imitationem // (vocablo que imita o recrea el
sonido de la cosa o la accin nombrada)
onomatopeia, ae f. Sin: verbum rem ipsam
sono rferens; nminis fctio.
onomatopyico: onomatopeicus, a, um.
Uso: palabra -, verbum rem ipsam sono rferens.

ontologismo: ontologismus, i m. Sin: sermo


de ente; de ente absoluto assrtio.

ontlogo: ontlogus, i m. Sin: ontolgiae studiosus.

O.N.U.: Unitarum (vel Coniunctarum) Nationum Coetus (-us m). Sin: Sociatarum Nationum Institutum; Foederatarum Nationum
Conslium; Consocitio Nationum; Consocitio Nationum Unitarum; Nationes Sociatae; Conslium Internationale, quod vulgo
dcitur ONU; Unitarum Nationum Conslium, quod O.N.U. siglis plerumque nuncupatur.
ooblasto: ooblastus, i m.

ooltico: oolthicus. Uso: concreciones -, oolthica sedmina.


oolito: oolthos vel oolthus, i m.

oologa: oolgia sive -loga, ae f. Sin: de ovis


disciplina, scintia, rtio.

oolgico: oolgicus, a, um. Sin: ad oolgiam


(vel ad doctrinam de ovis) ttinens.

oomancia u oomanca: oomanta, ae f.

opalescencia: opalescntia, ae f.

opalescente: opalescens, entis. Sin: pali co-

757

opalino
lribus nitens; pali colores rferens.

opalino: oplinus, a, um. Sin: verscolor;


versicolrius.
palo: palus, i m.

opcin: ptio, onis f. Sin: elctio; facultas


eligendi. Uso: opciones contra la vida, optiones adversum vitam; - incondicional en favor
de la vida, sine condicinibus pro vita elctio; - o amor preferencial por los pobres,
ptio puperum et amor ptior erga eos.

OPEC (abrev de Organization of the Petroleum Exporting Countries): Conslium Civitatum leum terrgenum exportntium.

pera: (poema dramtico puesto en msica)


drama (-tis n) msicum; fbula modulata;
pera msica; melodrama; drama mlicum.
Uso: - bufa, festivum drama msicum; - cmica, iocosum vel cmicum drama msicum;
comedia mlica // (teatro donde se representan peras) theatrum msicum vel melodramticum.

operacin: (accin y efecto de operar) ctio,


onis f. Sin: opertio; actus, us m; res, rei ; res
gesta vel acta (accin realizada); res gerenda
vel agenda (accin a realizar). Uso: - de la
mente, mens, mentis (pensamiento, apreciacin, juicio); cogittio (el imaginarse); cogitatum (la cosa imaginada); opnio (la idea
que uno se forma acerca de algo); coniectura
vel suspcio (conjetura) // (ejecucin de algo)
opertio, onis f. Sin: labor; opus, ris n. Uso:
- qumica, chmica opertio; es una - fatigosa, res est magni laboris // Mat calcultio,
onis f. Sin: clculus; computtio; supputtio;
rtio. Uso: - aritmtica, matemtica, rtio
arithmtica, mathemtica; - equivocada, clculi error; ejecutar, resolver una -, rationem
dcere, subdcere, habere; clculum pnere
// (negociacin o contrato sobre valores o

mercaderas) negtium, ii n. Sin: opertio.


Uso: - bancaria, opertio argentria; negtium ad argentriam spectans; - comercial,
negtium; opertio commercialis; - financiera, negtium nummrium vel pecunirium; negtium de re pecuniria; rtio in re
nummria; efectuar - bancarias, negtia ad
argentriam pertinntia grere, curare, xsequi // (Med, intervencin quirrgica) sctio,
onis f. Sin: sctio vel curtio chirrgica; sctio a chirurgo peracta; curtio ex manu. Uso:
- cesrea, v. histerotoma; - quirrgica, opertio chirrgica; - de apndice, resectio appendcis; - del corazn, sctio chirrgica
cordis; - de prstata, prstatae sctio chirrgica; sala de operaciones, quirfano, conclave chirrgicum; afrontar, soportar, sufrir
una - quirrgica, someterse a una -, sectionem (chirrgicam) subire; sectioni sbici; se
secari pati; hacer una - a alguien, sectionem
chirrgicam licui pergere; liquem secare;
es necesaria la -, ad manum veniendum est;
la - sali bien, recte cessit sctio vel curtio;
sin -, sine ferro, sine sectione; tengo que sufrir una - quirrgica, sctio quirrgica mihi
est subeunda // (Mil, toda accin y trabajos
propios de la guerra) res (bello) gesta vel
acta (- realizada); res (bello) gerenda vel
agenda (- a realizar). Uso: - blicas, actiones
bllicae; bellum; base de operaciones, sedes
belli; estacin apta para las -, aestas apta rei
gerendae; tempus anni bllicae rei aptum; el
feliz xito de las -, res prspere gestae; plan
de operaciones, belli gerendi rtio vel rationes; omnis vel totus belli (gerendi) rtio;
confiar a alguien la direccin (o el mando
supremo) de las -, bellum licui dare vel deferre; liquem praefcere bello (vel bello gerendo); ad liquem summam vel imprium
totus belli deferre; diferir las -, rem extrhere; dirigir las -, res grere; empezar las -,
bellum inferre (licui); apenas empezadas las
-, vixdum incohatis rebus; todas las - se detuvieron, tota administrtio belli cnstitit.

758

oportunismo
operado: ferro curatus. Sin: sectione chirrgica curatus vel tractatus.

operador, ra: operator, oris m; operatrix, icis


f. Uso: - telefnico, v. telefonista.
operante, v. operativo, eficaz.

operar: (obrar una cosa, especialmente las


medicinas, y hacer el efecto para que se destina) vim habere vel exercere. Sin: efficacem
esse; prodesse + dat // (efectuar una operacin quirrgica) secare. Uso: hacerse -, dejarse -, se secari pati.

operating system (Inform), sistema operativo: systema internum.

operatividad: operandi possiblitas vel facultas.

operativo: operativus, a, um. Sin: perans;


operatrius. Uso: posibilidades -, possibilitates operativae.

operatorio: operatrius, a, um. Sin: sectionis


vel curationis (gen); ad chirrgiam ttinens.
Uso: acto -, sctio vel curtio; sala -, cubculum operatrium; aula operatria; tcnica -,
chirrgia; curtio.

opereta: msicus lusus (-us m). Sin: msica


opella ; festivum drama msicum; festiva fbula modulata; drama mlicum brvius.
operista: (msico que compone peras) drmatum musicorum scriptor.

operstico: ad drama msicum spectans. Sin:


drmatis msici prprius.

opinin: opnio, onis f. Sin: opintio; sentntia. Uso: - polticas, opiniones polticae; pblica, pblica opnio; vulgi vel ppuli
existimtio; mnium opnio; - subjetiva, su-

biectiva opintio; intercambio de opiniones,


opinionum colltio, cambiar de -, sentntiam
mutare; de sentntia desstere; e sentntia recdere.
opinion-maker: opinionis pblicae conformator, formator, effector.

opio: pion vel pium, ii n. Uso: - del pueblo, pium ppuli.

opiomana: opiomnia sive -mana, ae f. Sin:


pii libido; insana (vel furiosa, vel vesana)
pii cupdo

opiomanaco u opimano: opimanes, is m.


Sin: opiomni laborans; pii insane cpidus; vesana pii cupdine affectus vel impulsus; ob sumptum pium demens vel insanus.

opparamente: oppare. Sin: laute; splndide. Uso: banquetear - , epulari saliarem in


modum.
opparo: opparus, a, um. Uso: banquete -,
oppare apparatum convvium; comida -, saliares dapes vel pulae.
oponente: adversrius, a, um. Sin: contrrius.
oponible: ad opponendum aptus.

oporto: vinum portucalense.

oportunidad: opportnitas, atis f. Sin: occsio.

oportunismo: opportunismus, i m. Sin: opportunitatis srvitus (-utis f); agendi rtio


tmpori (vel tempribus) morgera; opportunitati serviendae (vel opportunittibus serviendis) rtio vel consuetudo; eorum agendi
rtio, qui opportunitati (vel opportunittibus)
srviunt; eorum agendi rtio, qui tmpori (vel

759

oportunista
tempribus) srviunt; lo hizo por -, id fecit,
tempribus insrviens.

oportunista: opportunista, ae m. Sin: opportunitati (vel opportunittibus) srviens; tmpori vel tempribus insrviens; tempri vel
tempribus morgerus; qui tempribus servit.
Uso: ser -, tmpori vel tempribus servire;
opportunitati vel opportunittibus inservire;
duabus sellis sedere.
oposicin: adverstio, onis f. Sin: repugnntia. Uso: - constructiva, dissnsio fficax //
(partido que en un pas se opone a la poltica
del gobierno) fctio oppsita. Sin: adversa
fctio vel pars // Astron oppsitus, us m. Sin:
interiectus, -us m.
opositor: adversator, oris m. Sin: adversrius; repugnans; contradictor; refragator.
Uso: - del gobierno, adversrius regminis; el
jefe de los -, repugnntium vluti dux.

opoterapia: opotherapa, ae f; opotheraputice, es f. Sin: curandi rtio per sucos (vel


succos); sucorum animlium cura; curandi
rtio per animlium sucos.
opoterpico: opotherpicus, a, um.

opresin: opprssio, onis f. Uso: - econmica, social, poltica y tambin religiosa de


la persona humana y de sus derechos, opprssio oeconmica, socialis, poltica atque
etiam religiosa personarum humanarum iuriumque ipsarum.

opsimata: opsimatha, ae f.

optativo: optativus, a, um. Uso: modo -, optativus, i m; modus optativus.

ptica: ptica, ae f; ptice, es f. Sin: optica


ars, disciplina; phsica oculria // (establecimiento donde se comercian anteojos) perspi-

cillorum taberna. Sin: vitrorum oculariorum


taberna // (establecimiento donde se fabrican
anteojos) perspicillorum officina. Sin: vitrorum oculariorum officina // fig vsio, onis f.
Uso: nueva - que abre la fe cristiana, nova
quaedam vsio christian fide patefacta.

ptico: pticus, a, um Uso: aparatos -,


instrumenta ptica; ilusin -, illsio ptica;
nervio -, nervus pticus // (comerciante de
objetos de ptica) pticus, i m. Sin: oculrius; ocularirius; oculariorum (vel vitrorum
oculariorum) vnditor // (persona con titulacin oficial para trabajar en materia de ptica) faber (-bri m) pticus. Sin: oculariorum
faber, compsitor, pifex (-fcis m).

optimismo: (como sistema filosfico) opnio


eorum qui mnia natur ptim esse arbitrantur // (como cualidad personal) optimismus,
i m. Sin: ptima rerum interprettio; meliorum rerum exspectcio; mens (vel conslium,
vel rtio, vel sentntia) ad ptima , vel ad meliora, rferens mnia; nimus meliora , vel
ptima, (semper) praesgiens, exspectans,
proponens, credens; nimus ad bonam spem
proclivis. Uso: puede cultivarse el -, optimismus coli potest.

optimista: (partidario del optimismo) qui


mnia natur ptima esse arbitratur // (que
suele ver las cosas bajo su aspecto ms favorable) optimista, ae m. Sin: optimismi fautor; melioris partis conspector; meliora
(semper) exspectans, praesgiens, praesntiens, prospciens; ptima mnia idicans;
mnia in meliorem partem intrpretans ; qui
ad bonam spem proclivis est ; qui sibi meliora promittit vel proponit . Uso: ser -, mnia
interpretari in meliorem partem; sibi meliora
promttere vel propnere // adj optimsticus,
a, um.
optometra: optomtria sive -metra, ae f.
Sin: oculorum acii metiendae rtio.

760

orden
optmetro: optmetrum, i n. Sin: metiendae
oculorum acii instrumentum.

opsculo: opsculum, i n. Sin: libellus; xilis


libellus.
oquedal: procra silva.

oracin: (plegaria) ortio, onis f. Sin: prex,


precis f; prectio. Uso: - mental, sacra medittio, contempltio, commenttio; divinarum
rerum medittio; supernarum vel caelstium
rerum contempltio; rezar las - de la maana, preces matutinas fndere; prcibus matutinis Deum deprecari; precationem
matutinam ad Deum fcere; precatione matutina uti // Gram propostio, onis f. Sin: sentntia; enuntitio; enuntiatum. Uso: - causal,
enuntiatum causale; - concesiva, concessivum enuntiatum; - condicional, enuntitio vel
sentntia condicionalis; propostio hypothtica; - consecutiva, enuntiatum consecutivum; sentntia vel enuntitio consecutiva; declarativa, propostio enuntiativa; - final,
enuntiatum finale; enuntitio finalis; - infinitiva, enuntitio infinitiva; - interrogativa,
sentntia interrogativa vel interrogatria; principal o regente, sentntia primria; regens enuntitio vel enuntiatum; - relativa,
enuntitio relativa; - subordinada, sentntia
subordinata vel secundria.
orador: orator, oris m. Sin: rhetor, ris m.
Uso: - ideal, orator perfectus; summus orator;
perfecti oratoris exemplar; - que improvisa,
extemporalis rhetor.

oral: (relativo a la boca) oris (gen) // (transmitido de viva voz) oralis, e. Sin: verbalis;
verbis prolatus // (examen o parte de l que
consiste nicamente en preguntas y respuestas verbales) examen coram (vel ore, vel
voce, vel modo orali) faciendum (a rendir)
vel factum (rendido).

orange, v. naranjada.

orangutn: smia (-ae f) Styrus (-i m).


orante: orans, antis m.

oratorio: (capilla privada) oratrium, ii n.


Sin: sacellum; aedcula; sacrrium // (drama
musical de asunto religioso) oratrium. Sin:
concentus oratrius; sacrum carmen msicum; opus (peris n) msicum sacrum. Uso:
- de Beethoven, oratrium beethovenianum
//- festivo (en colegios o parroquias de los
Salesianos de Don Bosco, lugar donde se
rene la juventud los das de fiesta para cumplir con sus deberes religiosos y divertirse
honestamente), oratrium festivum.

rbita: (trayectoria cerrada de un cuerpo)


rbita, ae f. Sin: orbis; gyrus; crculus. Uso:
describir, cumplir rbitas, in orbem agi; in
rbitam verti; in orbem duci; in rbitam volare; describir rbitas alrededor de la tierra,
terram cursu ambire; terram circumvolitare;
poner en -, in rbitam (vel in circitum) procere // Astron rbita, ae f. Sin: tractus recurrens. Uso: - lunar, rbita lunae; los astros
describen sus -, sdera orbes suos confciunt
// (cavidad, cuenca del ojo) orbis, is m // (fig,
esfera, mbito, espacio) fines, ium mpl. Uso:
mantenerse en la propia -, se suis fnibus
contineri.

orbital u orbitario: orbitalis, e. Sin: orbtus;


orbicularis. Uso: movimiento -, motus orbitalis; vehculo -, vehculum orbitale; vuelo -,
orbtus vel orbicularis volatus (-us m).
orbitar: in orbem agi vel duci. Sin: in rbitam verti vel volare. Uso: - alrededor de la
tierra, terram cursu ambire; terram circumvolitare.
orden: (organizacin y disposicin armoniosa de las cosas) ordo, dnis m // (mandato)

761

ordenacin
mandatum, i n. Uso: - expresa, verbum ac
mandatum; - de pago bancario, mandatum
nummrium, pecniae perscrptio; gyrus argentrius; perscrptio ambulatria vel circularis; cumplir las - de los superiores, antstitum
iussa xsequi // (sucesin, distribucin regular) ordo, dnis m. Uso: - cronolgico, ordo
tmporis; - del da, ordo rerum agendarum;
en - alfabtico, litterarum rdine; alphabtica ratione; en - cronolgico, servato tmporis rdine // (instituto religioso aprobado por
el Papa) ordo, dnis m. Uso: - regular, ordo
regularis; - religiosas, rdines virorum religiosorum; - de los jesuitas, ordo (religiosus)
iesuitarum // (grado del sacramento del
orden) ordo. Uso: - sagradas, Sacri Ordines
// (cuerpo de personas unidas por alguna
regla comn o por una distincin honorfica)
ordo, dnis m. Uso: - de las Naciones Unidas,
Ordo Nationum Unitarum; - de los Caballeros de Malta, Ordo Melitnsium Equitum; ecuestre del Santo Sepulcro, Ordo Equester
a Sancto Sepulcro Hierosolymitano; - de
Santiago, Ordo Iacobianus // (reglas, leyes y
estructuras que constituyen una sociedad)
ordo, dnis m. Uso: - civil, ordo civilis; - jurdico, ordo iurdicus; - pblico, disciplina rei
pblicae; - social, ordo socialis; rerum socilium ordo.

ordenacin: (orden, disposicin) ordintio,


onis f. Sin: praescriptum // (ceremonia en que
se confieren las rdenes sagradas) ordintio,
onis f. Sin: consecrtio. Uso: - sacerdotal, ordintio sacerdotalis; recibir la - sacerdotal,
ordinationem sacerdotalem recpere.
ordenador: adj ordinativus, a, um // sust ordinator, oris. Sin: dispsitor vel instructor //
(mquina electrnica) v. computadora.

ordenamiento: (accin y efecto de ordenar)


ordintio, onis f. Sin: rtio. Uso: - escolar,
scholarum rtio; - de los estudios, rtio studiorum; disciplinarum rtio // (conjunto de

normas) praecepta, orum npl. Uso: - jurdico,


legum praecepta; iudiciales societatis institutiones; iudiciorum rtio // (ordenacin del superior para que se observe una cosa)
mandatum, i n. Sin: iussum; praescriptum //
(constitucin) constittio, onis f. Sin: ordintio; conformtio; forma. Uso: - democrtico,
democrtica instittio; - del Estado, tempertio rei pblicae; constittio ppuli; Civitatis
(vel rei pblicae) forma, ordintio, conformtio; - de nuestra vida, vitae nostrae ordintio.

ordenanza: (soldado que est a las rdenes


de un oficial o de un jefe para los asuntos del
servicio; empleado que en ciertas oficinas
desempea funciones subalternas) appritor, oris m. Sin: stator; minister; fmulus; srvulus // (conjunto de preceptos o
reglamentos) leges et instituta // (mandato,
disposicin, arbitrio y voluntad de alguien)
iussum, i n. Sin: imperatum; praescriptum;
decretum; plcitum.

ordenar: (poner en orden) ordinare. Sin:


bene dispnere; bene vel recte compnere.
Uso: - un Estado, rem pblicam compnere,
dispnere, constitere // (conferir las rdenes
sagradas) ordinare. Sin: rdines conferre licui; sacramentliter ordinare vel consecrare.
Uso: - sacerdote, liquem sacerdotem creare;
Christi ministrum liquem sacrare; sacerdtio augere liquem; ordenarse de sacerdote,
sacerdtio augeri.
ordinal: ordinalis, e.

ordinariez: vulgritas, atis f. Sin: vlitas;


vulgaris condcio; nimi abictio.

ordinario: (vulgar, grosero) vilis, e. Sin: promiscus vel promscuus; plebius; srdidus //
(comn, corriente) ordinrius, a, um. Sin:
consuetus; slitus. Uso: comida -, cibus cotidianus // (prelado) Ordinrius, ii m. Uso: castrense, Ordinrius castrensis; - del lugar,

762

organizacin
Ordinrius loci // - de la misa, ordinrium, ii
n.
ordinativo: ordinativus, a, um.

oreja: (rgano externo de la audicin) auris,


is f // (parte del zapato) lgula, ae f.

orfanato: orphanotrophum, ii n; orphanotrophum, i n. Sin: domus pupillaris;


pupillorum hosptium. Uso: - de nios,
domus pupillorum; - de ninas, domus pupillarum.
orfebre: urifex, fcis m. Sin: aurrius, ii m.
orfelinato, v. orfanato.

organd: ventus txtilis.

organero: organrius, ii m. Sin: organorum


fabricator, faber, pifex.
orgnicamente: orgnice.

organicismo: organicismus, i m.

orgnico: (relativo a los seres vivientes) orgnicus, a, um. Sin: animalis, e. Uso: cuerpos -, crpora animlia; seres -, animntia;
gignntia npl; defecto -, vtium naturae //
(que tiene armona y proporcin) compsitus, a, um. Sin: cohaerens; concinnus; cngruens.
organigrama: organogramma, tis n.

organillo: orgnulum, i n. Sin: rganum verstile; rganum parvum, porttile, manuale;


rganum manubriatum.

organismo: (ser vivo orgnico) nimal, alis


n. Sin: nimans, antis mf; en pl animntia,
ium n // (el cuerpo humano) organismus, i m.
Sin: corpus orgnicum; hminis corpus //

(conjunto de rganos que constituyen un ser


vivo) hminis fabrictio. Sin: humanae naturae figura, conformtio, tempertio // (conjunto de leyes, usos y costumbres por que se
rige un cuerpo o institucin social) instituta,
orum npl. Sin: corpus; compges, is vel
compgo, gnis f. Uso: el - del Estado, rei pblicae disciplina, corpus, compages, rtio,
forma, conformtio, tempertio; poderosos internacionales, valntia internationlia
instituta; - social, corpus sociale; - de derecho pblico, pblicum institutum.
organista: organista, ae m. Sin: organrius;
rgani modulator, moderator, pulsator; qui
rganum tractat vel pulsat. Uso: el que sabe
tocar el rgano hidrulico, hydraula vel
hydraules, ae m.

organizacin: organiztio, onis f. Sin: institutum; instittio; constittio; conslium; compostio; consocitio; dispostio; modertio;
ordintio; tempertio. Uso: - adecuada del
trabajo humano, consentnea peris humani
dispostio; - bilaterales, consociationes mtuae; - civiles o eclesisticas, instituta sive civlia sive religiosa; - culturales, instituta
disciplinis excolendis; - econmica, constittio oeconmica; - escolar, scholae ordintio et disciplina; - financiera, institutum
nummrium; - internacionales, conslia internationlia; nationum conslia; conslia
inter nationes obtinntia; consociationes
omnes nationes inter se copulantes; - internacional del trabajo, conslium internationale labori accurando (OIT); - Internacional
para la Alimentacin y la Agricultura (FAO),
Conslium vctui et agriculturae accurandis,
compendiriis ltteris FAO appellatum; - jurdica, iuris tempertio, ordintio, compostio; - jurdico-poltica de la comunidad
mundial, iuridicialis et poltica ordintio mnium populorum; - multilaterales, consociationes quasdam nationes inter se copulantes;
- mundial, modertio mundi; - nacional de

763

organizado
asistencia religiosa y moral de los obreros,
collgium operriis in re morali ac religiosa
tutandis; - profesionales, instituta artes profitntia // - del Estado, rei pblicae tempertio
vel constittio; forma rei pblicae; - de las
Naciones Unidas, Organizatio Nationum
Unitarum; - de las provincias, ordintio provinciarum; - de los estudios, studiorum ordo
vel rtio; organizaciones de los laicos, ordinatae laicorum consociationes; - del trabajo,
laboris tempertio.
organizado: organizatus, a, um. Sin: ordinatus; constitutus; institutus; cnditus; compsitus; apparatus; instructus.

organizador: organizator, oris m. Sin: ordinator; compsitor; constitutor; moderator;


machinator; instructor; apparator; qui insttuit
vel pparat.

organizar: organizare. Sin: ordinare; constitere; institere; compnere; dispnere; cndere; apparare; comparare; praeparare;
praeordinare. Uso: - los estudios, stdiis rdinem dare; - una fiesta, diem festum apparare; - un sepelio, sepulturam praeordinare; los juegos, ludos apparare // organizarse, se
parare, vel se comparare ad liquid.

rgano: (parte de un ser organizado destinada para desempear alguna funcin necesaria para la vida) membrum, i n. Sin:
rganum; pars crporis. Uso: - sexuales, rgana sexulia; el - del odo, sensus (-us m)
audiendi; los - del sentido, sensus, uum mpl;
eae partes crporis, quae ad sentiendum valent; los - de la circulacin, snguinis cursus;
los - de la reproduccin, de la respiracin,
de la sensacin, etc., procreationis, respirationis (vel respirats), senss (vel sentiendi
acts) instrumenta, etc; - para trasplante, rganum transplantandum; abastecedores de
rganos para trasplantar, praebitores organorum transportandorum; donacin de rga-

nos, organorum dontio // (instrumento msico) rganum, i n. Sin: rganum msicum.


Uso: - hidrulico, hydrulus, i m; hydrulia,
orum n; hydrula vel hydrules, ae m; rganum hydrulicum; - elctrico, electrnico,
pneumtico, tubular, rganum elctricum,
electrnicum, pneumticum, tubulatum // (en
una mquina, pieza, dispositivo o mecanismo
elemental que sirve para accionar, gobernar,
transmitir o guiar un movimiento) pars, partis
f. Sin: instrumentum // (fig, persona o cosa
que sirve para la ejecucin de un acto o un
designio) ministrium, ii n; minister, tri m.
Uso: - colegiales, ministria collegilia; - directivos, ministri dirigentes mpl; rganos de
vigilancia, ministri vigilantes // (fig, medio
de difusin portavoz de un partido, agrupacin, etc.) commentrius, ii m; ephmeris,
dis f. Uso: - oficial, ephmeris pblica.
organografa: organogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: membrorum descrptio.

organogrfico: organogrphicus, a, um. Sin:


ad organogrphiam (vel ad membrorum descriptionem) prtinens.
organgrafo: organgraphus, i m. Sin: organogrphiae peritus.

organologa: organolgia sive -loga, ae f.


Sin: de membris disciplina, scintia, rtio;
doctrina de membrorum conformatione.

orgsmico: orgsmicus, a, um.

orgasmo: (culminacin del placer sexual)


orgasmus, i m // (exaltacin de la vitalidad
de un rgano) rgani incittio // (eretismo) v.
esta voz.
orga: rgia, orum npl. Sin: comisstio; bacchtio.
orictognosia: oryctognsia sive -gnosa, ae f.

764

original
orictografa: oryctogrphia sive -grapha, ae
f. Sin: fosslium descrptio.
orictologa: oryctolgia sive -loga, ae f. Sin:
de fosslibus doctrina, disciplina, scintia.

orictozoologa: oryctozoolgia sive -loga,


ae f.

orientacin: (posicin de un objeto, de un


edificio, etc. con relacin a los puntos cardinales) situs, us m. Sin: postio; positura //
(fig, direccin, tendencia) dirctio, onis f.
Sin: facultas cursum dirigendi; inclintio;
propnsio; rtio et inclintio; norma directria; orienttio. Uso: - caractersticas, normae
directriae peculiares; - pastoral, rationes
pastoralis mneris sustinendi; - de la mente
hacia la verdad, dirctio rationis ad veritatem, - del pensamiento humano, humanae
mentis propnsio vel proclvitas; dar una profesional, aptas trdere normas ad prprium suscipiendum munus (nris n); aptas
impertire normas ad prprium obeundum
munus // (iniciacin) inititio, onis f. Sin:
initiamenta, orum npl; intia, orum npl. Uso:
- profesional, inititio professionalis.
oriental: orientalis, e. Sin: ad orientem vergens vel spectans; in orientem versus; orientis
(gen). Uso: lujo -, rgius apparatus (-us m);
prsica luxria; prsicus apparatus; las zonas
-, orientis (solis) partes vel regiones; los -,
orientales, ium; orientales gentes; orientis
(solis) ppuli; los reyes -, orientis reges.

orientalismo: orientalismus, i m. Sin: rerum


orientlium stdium; res orientlium imitandi
stdium; (cultivo de las lenguas de Oriente)
linguarum orientis stdium.

orientalista: orientalista, ae m. Sin: studiosus


rerum orientlium; linguis orientlibus doctus; linguarum orientis callens, cllidus, peritus, studiosus.

orientar: (determinar la posicin o direccin


de algo respecto a un punto cardinal) situm
agnscere // (dirigir o encaminar hacia un fin
determinado) dirgere. Sin: convrtere; vrtere; liquem ad liquid hortari, informare,
institere. Uso: - la vida, vitam ad certam rationis normam dirgere // orientarse, (dirigirse hacia) dirgere se ad liquid; ad liquid
se convrtere; (hallar el camino) viam reperire, invenire. Uso: - en la vida, suam gubernare vitam; - en una cosa, liquid recte
perspcere.

Oriente: orientis partes vel regiones fpl. Uso:


Cercano o Prximo -, Oriens Propinquus; Medio, Mdius Oriens; Extremo -, Extremus
Oriens; extremae orientis partes (-ium fpl) //
Gran -, francomurariorum corpus primrium,
vel collgium praecpuum.
orient-express: orientalis hamaxstichus ctior.
orfice: urifex, fcis m.

oriflama: auriflamma, ae f. Sin: auri flamma;


vexillum ure (vel auri) flamm ornatum.

original: (concerniente al origen) primignius, a , um. Sin: innatus; congnitus. Uso:


pecado -, peccatum orginis vel originale;
peccatum congnitum vel hereditrium //
(que no es copia) nativus, a, um. Uso: cdigo
-, nativus codex (-dcis m) // (singular, que se
distingue por ser fruto de la creacin espontnea) novus, a, um. Sin: plane singularis;
prprius ac singularis; singularis et novus;
mirus. Uso: carcter -, prpria ac singularis
ndoles; un ingenio -, ingnium plane singulare; un tipo -, mirum vel singulare caput
(ptis n) // (ejemplar o modelo del que se
copia) exemplum, i n. Sin: exemplar, aris n;
archtypum; primignium exemplar. Uso: vicioso, mendosum exemplar; el - y la copia,
primignium exemplar et imago ex eo

765

originalidad
descripta vel efficta; el - del autor, exemplar
ipsus auctoris manu scriptum; consultar el , primiformem cdicem adire; reconstruir
crticamente el -, archtypum (vel exemplum
primignium) ad criticorum rationes statere.

originalidad: nvitas, atis f. Sin: propretas;


insolntia (de algo nuevo y desacostumbrado); rtio primignia. Uso: - en el escribir,
en el pintar, scribendi, pingendi nvitas; - en
el modo de escribir, novum dicendi genus; en los pensamientos y sentimientos, sententiarum sensuumque nvitas // (fig, de caracteres, dotes) nvitas. Sin: singulritas;
authentcitas; ndoles nativa.
orilla: (parte de la tierra contigua a un ro,
mar, etc.) equoris limen (-mnis n).

orinal: lsanum, i n. Sin: scphium; matella;


mtula; matllio (-onis m); trulla.
orla: margo, gnis f. Uso: - de luto o negra,
margo lgubris.
ornamental: ornativus, a, um. Sin: ornamentrius.

ornamento: ornamentum, i n. Sin: ornatus,


us m. Uso: ornamentos de arquitectura, appaginculi, orum m.

ornitologa: ornitholgia sive -loga, ae f.


Sin: vium (vel de vibus) doctrina, disciplina, scintia.

ornitolgico: ornitholgicus, a, um. Sin: ad


ornitholgiam (vel ad vium doctrinam) ttinens.
ornitlogo: ornithlogus, i m. Sin: ornitholgiae cultor, studiosus, peritus.
ornitorrinco: ornithorhyncos
nithorhynchus, i m.

vel

or-

orognesis: orognesis, -is f. Sin: mntium


origo.

orografa: orogrphia sive -grapha, ae f. Sin:


mntium descrptio.
orogrfico: orogrphicus, a, um. Sin: ad
mntium descriptionem spectans.

oropel: (lmina de latn que imita al oro)


urea brctea // fig fucus, i m. Sin: dissimultio.
oropndola: glbulus, i m. Sin: glgulus.
orozuz, v. regaliz.

orquesta: (lugar para los msicos en teatros,


conciertos, etc.) orchestra, ae f. Sin: symphoniacorum, vel canntium suggestus (-us m),
suggestum (-i n) // (conjunto de msicos que
intervienen en la ejecucin de una obra instrumental) symphonaci vel symphnici,
orum mpl. Sin: chorus instrumentalis; symphonaca sodlitas, manus, cohors; symphoniacorum agmen, manpulus, grex. Uso:
miembro de la -, symphonacus vel symphnicus, i m // (obra conjunta de tales msicos)
symphnia sive -phona, ae f. Sin: orchestra,
ae f; musicorum symphnia; concentus msicus. Uso: el concierto de la -, symphnia, ae
f; cantar con acompaamiento de -, ad orchestram cnere; dirigir la -, symphniae
moderari.
orquestacin: symphoniacorum prtium
conscrptio. Sin: orchestralis perae compostio // (fig, cosa concertada, puesta en escena para engaar) scaena, ae f. Sin: fbula;
fbula compsita.

orquestador: symphoniacorum prtium


conscriptor. Sin: orchestralis perae compsitor.

766

ortopedia
orquestal: orchestralis, e. Sin: symphonacus. Uso: msica -, symphnia sive -phona;
symphoniacorum concentus (-us m).

orquestar: (instrumentar una composicin


musical para orquesta) symphoniacorum
partes conscrbere. Sin: orchestralem peram
compnere // (fig, organizar algo) liquid
dispnere, apparare, praeparare // (fig, concertar, armonizar) compnere. Sin: conciliare, concordare.

orquestina: orchestrina vel orchestrnula, ae


f. Sin: pauci symphonaci mpl; parvus
symphoniacorum grex.
orqudea: orchis, is f.

orsal, v. off side.

ortocromtico: orthochromticus, a, um.

ortocroma: orthochrmia sive -chroma, ae


f.

ortodoxia: (entre catlicos, conformidad con


el dogma catlico) orthodxia sive -doxa, ae
f. Sin: vera doctrina; vera (christianorum) relgio // fig sincera fides.

ortodoxo: adj orthodoxus, a, um. Sin: rectae


doctrinae cngruens; verae religioni convniens // sust verae religionis ssecla, sectator;
veram doctrinam sequens // (calificativo con
que se distinguen ciertas Iglesias de la Europa oriental separadas de Roma) orthodoxus. Uso: Iglesias -, Ecclsiae orthodoxae;
personas que profesan la doctrina de las
Iglesias ortodoxas, orthodoxi, orum mpl.

ortodromia: orthodrmia, ae f.

ortoepa, ortoepia u ortoepeya: orthopia


sive -pa, ae f. Sin: recta litterarum et verborum enuntitio.

ortopico: orthopicus, a, um.

ortofona: (correccin de los defectos de la


voz y de la pronunciacin) emendtio vocis
vitiosae // (pronunciacin considerada como
correcta o normal) orthophnia sive -phona,
ae f. Sin: rectus vocis sonus.
ortofnico: orthophnicus, a, um.

ortofonista: orthophonista, ae m.

ortogonal: orthognius, a, um. Sin: orthognus; orthogonalis; perpendicularis.

ortogonalmente: orthogonliter. Sin: perpendiculriter.

ortografa: orthogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: (parte de la gramtica normativa que da
reglas para el adecuado uso de las letras y
otros signos de la escritura) recte scribendi
scintia vel doctrina. Sin: recta scribendarum
vocum rtio; disciplina nminis recte scribendi // (conjunto de normas que regulan la
escritura de una lengua) recte scribendi rgulae vel praecepta // (forma correcta de escribir respetando las normas de la
ortografa) rectus ltteras scribendi modus.
Uso: error de -, mendum scripturae; scribendi mendum; cometer errores de -, verba
mendose scrbere; observar la -, verba recte
scrbere.
ortogrfico: orthogrphicus, a, um. Sin: orthgraphus.
ortgrafo: orthgraphus, i m.

ortopeda: orthopaeda, ae m. Sin: orthopedicus, i m; mdicus orthopedicus; mdicus


membris corrigendis.

ortopedia: orthopaeda, ae f. Sin: orthopedica ars; membrorum corrctio; ars de pue-

767

ortopdico
rorum membris recte conformandis.

ortopdico: (perteneciente o relativo a la ortopedia) orthopedicus, a, um. Uso: instrumentos -, orthopedica instrumenta; zapatos
-, orthopedici clcei // (ortopedista) v. ortopeda.
ortopedista, v. ortopeda.

ortptero: orthpteron vel orthpterum, i n.

oscilador: oscillatrium, ii n. Sin: instrumentum oscillatrium.

oscilante: oscillans, antis. Sin: nutans // (en


sentido moral) mutbilis, e. Sin: dubitatione
estuans.
oscilatorio: oscillatrius, a, um. Sin: nutans,
antis.

ortoscopia: orthoscpia sive -scopa, ae f.


ortoscpico: orthoscpicus, a, um.
ortoscopio: orthoscpium, ii n.

oruga: (larva) eruca, ae f // (planta herbcea) eruca brssica // (vehculo dotado de


llantas articuladas) carrus cingulatus. Sin:
vehculum ericiatum.

orujo: (hollejo de la uva, despus de exprimida y sacada toda la sustancia) vincea, ae


f; vinceum, i n vel vinceus, i m; vincium
vel vincius.
orza: (vasija) rceus, i m. Sin: cadus, i m.

orzuelo: (granillo que nace en el borde de


los prpados) hordolus, i m.
osadito: audculus, a, um.

osamenta: ossa, ium npl. Sin: sseus apparatus (-us m); ssea trama.

osario: ossrium vel ossurium, ii n. Uso: de guerra, ossrium bello caducorum.

oscar: premium ansgarianum.

cilltio electrnica; las - del pndulo, pnduli


oscillationes // fig nuttio, onis f. Sin: fluctutio; nimi fluctutio; nimus parum sibi
constans.

oscilacin: oscilltio, onis f. Sin: nuttio; iacttio; iactatus (-us m). Uso: - electrnica, os-

oscilgrafo: oscillgraphum, i n. Sin:


instrumentum nutatinibus perscribendis.
oscilograma: oscillogramma, tis n.
osciloscopio: oscilloscpium, ii n.

oscurantismo: obscurantismus, i m. Sin: culturae evulgandae timor; progredientis doctrinae dium, tedium, fastdium.

oscurantista: sust obscurantista, ae m. Sin:


retrgradus; progredientis doctrinae osor.
Uso: ser -, progredientis doctrinae lucem abnere, renere, fastidire // adj ad progredientis doctrinae dium prtinens.
oscurecimiento: obscurtio, onis f. Sin: inumbrtio; obumbrtio. Uso: - de guerra, belli
caus lminum obumbrtio vel occulttio.

osezno: ursae ctulus.

osificacin: ossifictio, onis f. Sin: in os convrsio.

osito: rsulus, i m. Uso: - de peluche, rsulus


pnneus vel pannceus.

osmanl, v. otomano.

768

osteoptico
osmio: smium, ii n.

smosis: smosis, -is f. Sin: mtua penetrtio


// fig opinionum commrcium. Sin: mtua
imittio.
osmtico: osmticus, a, um. Sin: ad mtuam
penetrationem ttinens // fig mtua imitatione
nixus. Sin: in opinionum commrcio consistens.

oso: ursus, i m. Uso: - amaestrado, ursus


condocefactus; - blanco, martimo, polar,
ursus albus vel martimus; - hormiguero,
myrmecphagus, i m.

ostetis:ostetes, is f. Sin: ssium inflammtio.

ostensivo: ostensivus, a, um. Sin: qui ostendi


potest.
ostensin: ostnsio, onis f.

ostensorio: ostensrium, ii n. Sin: theca vel


sphaera radiata; sphaera augusta; radiata Augusti Sacramenti theca.

ostentacin: ostenttio, onis f. Uso: - de riquezas, opum maiorum ostenttio.

ostentativo: ostentatcius, a, um. Sin: ad ostentationem paratus; ostentandi vim habens.


osteoblasto: osteoblastus, i m vel osteoblasta,
ae f.

osteoclasia: osteoclasis, is f. Sin: ossis vel ssium fractura, frctio.

ostefago: ostephagus, i m.

osteofona: osteophnia sive -phona, ae f.

ostefono: ostephonum sive osteophnum,

i n.

osteognesis, v. osteogenia.

osteogenia: osteognia, ae f. Sin: osteogentica doctrina, disciplina, scintia.


ostegeno: ostegenus, a, um.

osteografa: osteogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: ssium descrptio vel considertio.

osteologa: osteolgia sive -loga, ae f. Sin:


ssium (vel de ssibus) doctrina, disciplina,
scintia.
osteolgico: osteolgicus, a, um. Sin: ad osteolgiam (vel ad ssium doctrinam)
spectans.

ostelogo: ostelogus, i m. Sin: osteolgiae


(vel de ssibus doctrinae) peritus.
osteoma: osteoma, tis n. Sin: ossilgo, gnis
f; tumor sseus sanbilis.

osteomalacia: osteomalcia sive -malaca, ae


f. Sin: ssium mollitudo (-dnis f).
osteometra: osteomtria sive -metra, ae f.

osteomielalgia: osteomyellgia sive -alga,


ae f.

osteomielitis: osteomyelitis, dis f. Sin: osteomyelites, is f; ssium medullarum inflammtio vel exaspertio.

ostepata: osteopathae peritus.

osteopata: osteopthia sive -patha, ae f. Sin:


ossignius vel sseus morbus.
osteoptico: osteopthicus, a, um.

769

osteoplasma
osteoplasma: osteoplasma, tis n.

ostrogodo: ostrogothus, i m.

osteoporosis: osteoprosis, is f.

osteorragia: osteorrhgia sive -rrhaga, ae f.


osteosarcoma: osteosarcoma, tis n. Sin: ssium tumor.

otalgia: otlgia sive -alga, ae f. Sin: urium


dolor vel dolores.

otlgico: otlgicus, a, um. Sin: ad otlgiam


(vel ad urium dolorem) spectans.

osteosclerosis: osteosclerosis, -is f.

OTAN (Organizacin del Tratado del Atlntico Norte), v. NATO.

osteotoma: osteotmia sive -toma, ae f. Sin:


ossis vel ssium sctio.

otitis: otites, is f. Sin: auris vel urium inflammtio.

osteoscopio: osteoscpium, ii n.

osteotmico: osteotmicus, a, um. Sin: ad


osteotmiam (vel ad ossis, vel ad ssium sectionem) prtinens.
ostetomo: ostetomum, i n.

osteotrofia: osteotrphia sive -tropha, ae f.

ostiariado: ostiariatus, us m. Sin: ostirii ministrium; ostiariatus ecclesisticus.

ostiario: ostirius, ii m. Sin: initor ecclsiae;


ecclsiae custos.

ostpolitik: ars poltica ad orientem ttinens.

ostra: strea vel stria, ae f; streum, i n;


conchlium. Uso: que abunda en ostras, ostreosus.
ostracismo: ostracismus, i m.

ostrero: (persona que vende ostras) ostrerius, ii m Sin: ostrearum vnditor // (lugar
donde se cran y conservan vivas las ostras)
ostrerium, ii n. Sin: ostrearum vivrium.

ostricultura: ostrearum cultura.

otero: collculus, i m. Sin: tmulus.

otocisto: otocystis, is f.

otfono: otphonum sive otophnum, i n.

otografa: otogrphia sive -grapha, ae f. Sin:


urium descrptio.
otolito: otlithos vel otlithus, i m.

otologa: otolgia sive -loga, ae f. Sin: urium ( vel de uribus) doctrina, disciplina,
scintia.

otolgico: otolgicus, a, um. Sin: ad otolgiam (vel ad urium doctrinam) prtinens.

otlogo: otlogus, i m. Sin: otolgiae (vel de


uribus doctrinae) peritus.

otomana: (sof otomano) othomanum, i n.


Sin: trcicus lctulus vel torus; trcicum
scimpdium.

otomano: adj trcicus, a, um // sust Othomanus, i m. Sin: Turca, ae mf; Trcicus, i m.


otopata: otopthia sive -patha, ae f.

otorragia: otorrhgia sive -rrhaga, ae f.


770

oxiacanta
otorrea: otorrhoea, ae f. Sin: auris fluxus (-us
m).

otorrinolaringologa: otorhinolaryngolgia
sive -loga, ae f. Sin: otorhinolaryngoiatra,
ae f; urium, nrium gutturisque (vel de uribus, nribus guttureque) disciplina, scintia,
rtio; uribus, nribus gutturique medendis
doctrina.

otorrinolaringlogo: otorhinolarynglogus,
i m. Sin: urium, nrium gutturisque (vel fauciumque) mdicus.

otosclerosis: otosclerosis, -is f. Sin: auricularis durties.

otoscopia: otoscpia sive -scopa, ae f. Sin:


auricularis inspctio.
otoscopio: otoscpium, ii n. Sin: uribus introspiciendis instrumentum.
ototecnia: ototchnice, es f.

ototoma: ototmia sive -toma, ae f.

oval: ovalis, e. Sin: ovatus; ovo smilis; ovi


figuram habens.

ovalar : ovatum fcere. Sin: ovi figur donare.


ovrico: ad ovrium ttinens.

ovario: ovrium, ii n.

ovariotoma: ovariotmia sive -toma, ae f.


Sin: ovariectmia; oophorectmia; ovrii incsio.

oveja: fig, - negra de la familia, famliam


deshonestans mf. Sin: famliam ignomni
mculans.

ovejero: (perro) canis pastorcius.

overdose: nmia medicamenti stupefactivi


smptio. Sin: immdica medicamenti stupefactivi smptio vel inictio.
overdrive: instrumentum velocitati multiplicandae vel augendae.

overflow (Inform) exceso, rebasamiento (de


capacidad): redundntia, ae f.
overol: superindumentum operrium.

ovillarse: glomerari. Sin: convolvi; cntrahi;


se collgere; se complicare.
OVNI (abrev de Objeto Volador No Identificado): inexplicata res volans.
volo: (Arq, adorno en forma de huevo) ornatus (-us m) ovatus.

ovulacin: ovultio, onis f. Sin: vuli xitus


(-us m).
ovular: (relativo al vulo) ad ovum (vel ad
vulum) spectans. Sin: ad generativam cllulam femneam prtinens // (relativo a la ovulacin) ad ovulationem ttinens.
vulo: ovum, i n. Sin: vulum (humanum).

oxalemia: oxalhemia sive -haema, ae f.

oxlico: oxlicus, a, um.


oxaluria: oxalria, ae f.

oxford: linum xlinum oxoniense.

oxhdrico: oxhdricus, a, um. Uso: soldar


con llama -, oxhdric flamm ferruminare.

oxiacanta: leucocanthus, i m, leucocantha,

771

oxidable
ae f. Sin: alba spinus.

oxidable: oxydbilis, e. Sin: oxygnio tractbilis, temperbilis, commiscbilis; robgini


vel stui obnxius; robginem vel situm cntrahens.
oxidacin: oxydtio, onis f. Sin: oxgeni admxtio; robginis vel sits obdctio.
Uso: por -, oxgeno admixto (abl absoluto).

oxidado: oxydatus, a, um. Sin: robiginosus;


galvanizatus; robgine obductus; aeruginosus. Uso: inteligencia - por larga inaccin,
ingnium longa robgine laesum.
oxidante: ad oxgenum admiscendum aptus
vel idneus.

oxidar: (combinar el oxgeno con un metal)


oxydare. Sin: liquid oxgeno temperare; licui rei vel cum liqua re oxgenum admiscere // (herrumbrar, enmohecer) robginem
vel situm licui rei obdcere vel indcere.
Sin: robgine liquid tgere vel obtgere // fig ,
- a uno, affricare licui robginem suam (=
comunicar por el frotamiento su moho a alguien).

oxidarse: (convertirse en xido) oxydari.


Sin: xydum feri // (herrumbrarse, enmohecerse) robgine vel situ obduci, rodi, consumi, carpi. Sin: robginem vel situm trhere,
contrhere; ferrgine tegi; robgine infestari
// fig in aerginem incdere. Uso: - por el
ocio, marcscere tii situ.
xido: (combinacin del oxgeno con un
cuerpo simple) xydum, i n. Uso: - carbnico, - de carbn, xydum carbnicum; carbnei xidum; carbneum oxydatum //
(capa de xido que se forma en la superficie
de algunos metales) robgo, gnis f // (orn,
moho, herrumbre de los metales) situs, us m
(moho de las cosas desusadas largo tiempo);

aergo, gnis f (cardenillo, especialm del


cobre o bronce); ferrgo, gnis f (orn o moho
del hierro); cadma vel cdmia, ae f (- de
cinc); carborgo, gnis f (- de carbono).

oxigenacin: oxygentio, onis f. Sin: oxgeni indctio.

oxigenado: (pp de oxigenar) oxygenatus, a,


um. Sin: oxgeno ditatus, impletus, imbutus,
obductus. Uso: agua -, aqua oxigenata; aqua
oxgeno imbuta vel medicata // (respirable,
saludable) spirbilis, e. Sin: salber vel salbris, -bris, -bre. Uso: aire -, ar oxgeno
abundans, ditatus, dives; ar purus, spirbilis,
salber // (descolorado por el oxgeno) flavus
oxgeno. Uso: cabellos -, capilli oxgeno decolorati; coma oxgeno flava; crines oxgeno flavescentes.

oxigenar: (combinar el xigeno formando


xido) oxygenare. Sin: oxgenum ddere,
dare, indcere, obdcere licui rei; liquid
oxgeno ditare, implere, imbere // (volver
respirable, salubre) spirbilem rddere (por
ej, rem vel ra). Sin: rem in locum immttere (literalm, hacer entrar aire en un
lugar); salbrem rddere (por ej, rem vel
locum) // (descolorar mediante el oxgeno)
oxgeno flavum rddere liquid. Uso: - los
cabellos, oxgeno comam flavam rddere;
oxgeno capillum flavum rddere.

oxigenarse: oxgeno mbui vel impleri. Sin:


oxgenum imbbere // (fig, airearse) liberiore
caelo frui.

oxgeno: oxgenum, i n; oxygnium, ii n.


Uso: - envasado, oxgenum metllicis capsis
conclusum; tienda de -, tentrium oxygnium; de -, oxygnicus vel oxygnius.

oxihemoglobina: oxyhaemoglobina, ae f.

oxtono: oxtonos vel oxtonus, a, um.

772

ozonosfera
oyente: adj udiens, entis. Sin: auscultans,
antis // sust auditor, oris m; auditrix, icis f.
Sin: auscultator m; auscultatrix f.
ozonador: instrumentum ozono conficiendo.
ozonar, v. ozonizar.

ozonizacin: ozoniztio, onis f. Sin: oznica


tracttio, tempertio; oznii infsio; aquae
steriliztio.
ozonizador: (que ozoniza) ozonizator, oris m
// (aparato destinado a producir ozono) v.
ozonador.

ozonizar: ozonizare. Sin: oznio saturare;


oxgenum in oznium vrtere.
ozono: oznium, ii n. Uso: capa de -, v. ozonosfera; de -, oznicus.
ozonometra: ozonomtria sive -metra, ae f.
ozonomtrico: ozonomtricus, a, um.
ozonmetro: ozonmetrum, i n.

ozonoscpico: ozonoscpicus, a, um.


ozonoscopio: ozonoscpium, ii n.

ozonosfera: ozonosphaera, ae f. Sin: oznii


rgio caelestis.

773

pabelln: (tienda de campaa en forma de


cono) tentrium, ii n. Sin: tabernculum; paplio, onis m // (colgadura plegadiza que cobija y adorna una cama, un trono, altar, etc.)
v. cortina // (bandera nacional) v. bandera //
(edificio por lo comn aislado, pero que
forma parte de otro o est contiguo a l) edium membrum. Sin: aedes, ium fpl; aedifcium // (nombre que se da a las habitaciones
de los jefes en los cuarteles) praefectorum
diaeta (-ae f) // (ensanche cnico con que termina la boca de algunos instrumentos de
viento) tuba, ae f; v. bocina // // - de una exposicin, de un hospital, paplio, onis m; - de
la oreja, aurcula vel lgula
pabilo o pbilo: (torcida o mecha de la vela)
(crei vel candelae) filum, i n vel fila, orum
npl.
pace-maker: instrumentum excitatrium.
Sin: instrumentum cordi stimulando; v. marcapasos.

pachorriento: lentus, a, um. Sin: segnis, e;


piger, gra, grum.

paciente: (que tiene paciencia) ptiens, entis.


Sin: tlerans (alicius rei); animaequus //
(enfermo que est sometido a tratamiento
mdico) aegrotus, i m. Sin: aeger, gri m; aegrotus, i m; valetudinrius, ii m.

pacifismo: pacifismus, i m. Sin: irenismus;


pacis stdium vel sollicitudo; universalis
pacis provctio; indefessa pacis praedictio;
motus bello prohibendo.
pacifista: pacifista, ae mf. Sin: pacis fautor,
studiosus, suasor.

pactable: tractbilis, e. Sin: conventionalis;


pactioni obnxius. Uso: todo es -, mnia sunt
conventionlia.

pacto: pactum, i n. Sin: pctio; convntio;


contractus (-us m); foedus, -dris n. Uso: bilateral, pactum synallagmticum vel mtuum; - internacional, pactum internationale;
- lateranense, pctio inter Apostlicam
Sedem et Itliam nita; - poltico, foedus polticum; - de autonoma, pactum autonmiae;
- de no-agresin, foedus non-aggressionis; de Varsovia, pactum varsaviense; militare
foedus varsaviense.

padecer: pati. Sin: prpeti; laborare con abl


o con ex y abl. Uso: - dolor de cabeza, ex cpite laborare // (soportar) ferre // (aguantar,
tolerar) tolerare.
padilla: patella, ae f. Sin: sartgo, -gnis f;
ptina.
padrastro: vtricus, i m.

padre: (nombre que se da a ciertos religiosos


y a los sacerdotes) pater, tris m. Uso: - conciliar, Pater conciliaris; Conclii Pater; - de
la Iglesia, Pater ecclesisticus; reverendo de la Orden de los Mnimos, reverendus Pater
ex Ordine Minimorum; - Guardin; Antistes
(-sttis m) sacri rdinis Franciscanorum;
Franciscalis famliae Moderator, Rector,
Praesul, Antistes; Franciscanae famliae Custos.
padrinazgo, v. patronazgo.

padrino: - de bautismo o confirmacin, patrinus, i m. Uso: - de bautismo, cmpater, tris


m; sponsor lstricus vel lustralis; lustralis vel

774

paguro
lstricae generationis parens // - de bodas,
auspex, -pcis m; prnubus; paranymphus //
(protector y acompaante de alguien en un
desafo, concurso, etc.) rbiter, tri m. Uso: en un duelo, singularis certminis rbiter vel
testis // (el que favorece y ayuda a otro en la
vida) patronus, i m.
padrn: tbulae (-arum fpl) pblicae vel censriae. Sin: cvium index (-dcis m).

paella: orzae vel oryzae patella (-ae f).

paga, v. salario.

pagable: solbilis, e. Sin: solutionem admittens.


pagadero, v. pagable.

pagador: (que paga) solutor, oris m. Sin: solvendo idneus // (persona encargada de
pagar) stipendiorum distributor.
paganamente: thnice. Sin: gentliter; ethnicorum vel paganorum more; gentlium more.
paganidad, v. paganismo.

paganismo: paganismus, i m. Sin: pagnitas;


gentlitas; gentilismus; deorum vel idolorum
cultus (-us m); ethnicorum cultus, mores,
instituta, etc.; paganorum relgio vel doctrina.
Uso: abandonar el -, defcere a cultu idolorum.

paganizar: (profesar el paganismo) thnice


vvere. Sin: gentlium more vvere; idollatras imitari; paganorum religioni et doctrinae
indulgere; ethnicorum vel paganorum mores
imitari (imitar las costumbres de los paganos); ethnicorum disciplinam sequi (seguir
sus principios) // (introducir el paganismo o
elementos paganos) thnicis mribus accommodare. Sin: paganitate imbere.

pagano: adj paganus, a, um. Sin: pagnicus;


thnicus; gentilis, e ; idoltricus. Uso: costumbres -, gentlium mores // sust paganus, i
m. Sin: thnicus, i m; gentilis, is m; idollatra
vel idollatres, ae m; deorum (vel idolorum)
cultor; qui idla colit.

pagar: slvere. Sin: pndere. Uso: - al contado, pecunia praesenti (vel numerata) slvere; nummis praesntibus slvere;
pecniam praesentem (vel numeratam) pndere.
pagar, v. letra de cambio.

pagaya: remus utrimque plmul instructus.

pgina: pgina, ae f. Sin: pagella; plgula.


Uso: - impresa, plgula typis descripta; marcada, pgina signata; - web, pgina interretialis; - web particular, propia, interretialis pgina domstica; v. sitio; al pie de -,
in nfima vel in ima pgina; in pginae calce;
ad nfimam pginam; in nfimo pginae mrgine; en las - de los diarios, in diariorum pginis; abrir en la - 10, pginam dcimam
aperire.
paginacin: paginarum dispostio vel compostio.

pago: (finca o heredad) pagus, i m. Sin: vicus


// (accin de pagar) soltio, onis f. Sin: persoltio; prtii soltio. Uso: - a cuenta, antecessus, us m; - anticipado, promtuum, i n;
prtium promtuum; prtii soltio in antecessum; - al contado, repraesenttio; prtium
praesens; - de la deuda, totus dbiti exsoltio; da de -, dies pecniae; exigir - anticipado, prtium promtuum exgere.
pagoda: Indorum vel ndicum templum. Sin:
templum buddhsticum.

paguro: pagurus, i m.

775

pas
pas: cvitas, atis f. Sin: ntio, onis f. Uso: los
- extranjeros, xterae civitates; - altamente
civilizado, ntio perpolita; - desarrollados,
civitates (magis) progressae; nationes quae in
rebus oeconmicis profecerunt; - altamente
desarrollados, civitates machinali indstria
mxime florentes; - en va de desarrollo, ppulus progrdiens; natio quae ad progressionem ntitur; cvitas, cuius oeconmicae
progressiones sunt in cursu; - subdesarrollado, cvitas egentior; natio pibus inferior;
cvitas quae minus in rebus oeconmicis processit; cvitas quae minus in pibus profecit;
ntio quae pibus minus valet, ad rem oeconmicam quod prtinet; - occidentales, civitates occidentales.

paisaje: (extensin de terreno que se ve


desde un sitio) prospectus, us m. Sin: situs
(-us m) loci, regionis, terrarum // (extensin de
terreno considerada en su aspecto artstico)
amenitas, atis f. Sin: amoenum. Uso: - agradable, amoena rgio; rgio situ (vel natur)
amoena; loca amoena; amoenitates locorum
// (pintura o dibujo que representa cierta extensin de terreno) pictura topiria. Sin: opus
topirium; rgio in tbula depicta; pictura
peris topirii. Uso: un lindo -, amoenus
locus pictus; rgio situ (vel natur) amoenssima; amoenitates pictae pictur topiri.

paisajista: pictor topirius. Sin: topiorum vel


amoenitatum pictor; amoenorum locorum
pictor.
paisista, v. paisajista.

pjaro: avis, is f. Sin: vlucris, is mf; ales,


ltis mf; passer, ris m. Uso: - carpintero,
picus, i m; - mosca, todus; anthphilus; - solitario, montcola solitrius // fig, matar dos
- de un tiro, una mercede duas res ssequi; de
eadem fidlia duos paretes dealbare; ms
vale - en mano que ciento volando, arripienda quae offeruntur; - viejo no entra en

jaula, annosa vulpes lqueo non cpitur.


pajaza: stramentum, i n.

paje: puer ulicus. Sin: pedsequus, i m.

pajita: festuca vel festcula, ae f. Sin: palola; cnnula. Uso: - para beber, cnnula potria.

pajizo: (de color de paja) flvidus, a, um.


Sin: flavens; flavescens; gilvus; paleari colore (abl).
pajonal: palerium, ii n.

Pakistn: Pakistnia vel Pachistnia, ae f.


Sin: Cvitas Pakistaniana.

pakistan : adj pakistanianus vel pachistanianus, a, um // sust Pakistanianus vel Pachistanianus, i m.


PAL (abrev de Phase Alternation Line): phasis (-is f) alternatae lneae (= phasis alternans
singularum linearum).

pala: (utensilio) vatillum vel batillum, i n; batillus, i m. Sin: pala, ae f; bipllium // (hoja de
hierro) pala, ae f. Uso: golpe de -, palae ictus
(-us m) // (raqueta) retculum, i n; retculus,
i m // (parte ancha del remo, con la cual se
hace fuerza en el agua) palma vel plmula,
ae f // (parte superior del calzado que abraza
el pie por encima) obstrgulum // (antipendio
o pintura de altar) (altaris) tbula, ae f.

palabra: verbum, i n. Sin: vocbulum; vox,


vocis f; dictum. Uso: - cruzadas, crucivrbium, ii n; - encltica, enclticum, i n; verbum
enclticum; - interrogativa, interrogationis
verbum; - tcnicas, technicorum verba; vocbula tchnica; palabras del uso comn,
verba e mdio sumpta; - por -, ad ltteram, ad
verbum, verbo // (promesa verbal muy for-

776

palco
mal, - de honor) data fides. Uso: dar, empear la -, fidem dare licui de liqua re; fidem
suam obligare; fidem interpnere; dar su en garanta de algo, suam fidem in rem interpnere; dar su - por otro, fidem licui dare
de ltero; faltar a su -, fidem datam fllere;
fidem violare, fllere, frngere, amttere, ledere; mantener la -, fidem servare, exslvere,
slvere; fidem datam conservare.
palabrera: inanis loqucitas (-atis f).

palabrero: verbosus, a, um. Sin: loquax,


acis; grrulus.

palacete: villa urbana. Sin: peramoena domncula.


palaciego, v. cortesano.

palacio: paltium, ii n. Sin: ampla (vel magnfica) domus. Uso: - municipal, domus vel
aedes pblica; cria urbana vel municipalis;
aedes municipalis; - presidencial, aedes
(-ium fpl) praesidiales vel praesidales; - principesco, praetrium; - real, rgia domus; - del
deporte, stdium tectum; gmnica domus;
paltium exercitationum agonlium; - de los
congresos, aedifcium convntibus aptum; de Justicia, Iusttiae paltium; - de 7 pisos,
aedes VII contignationum; - de Vidrio, Paltium Vtreum; Unitarum Nationum Sedes.

paladn: (caballero del squito de Carlomagno) comes (-mtis m) palatinus // (fig,


defensor denodado de alguien o algo) vindex, -dcis m. Sin: defensor.

palafito: paltio, onis f. Sin: sblica, ae f; sublcium; csula sublcia vel stagntilis; casa
palis innixa; palustris casa.
palafrenero: strator, oris m. Sin: agso, onis
m; equorum vel stbuli curator.

palanca: vectis, is m. Sin: vectculus; clavis


(-is f); clavcula. Uso: - de cambio en un
coche, - del interruptor, commutatrium;
vectis vel vectculus commutatrius, mutatrius; - del freno (en la bicicleta, etc.), phalanga freni. En la mquina de escribir: espaciadora interlineal, manubrolum linearum vel interspatiorum; - sueltapapel, vectis
solvendae chartae; - del cambio de interlineacin, clavcula stativa interspatiorum; - de
los marginadores, vectculus mrginum; - de
los marginadores automticos, vectculus
mrginum automatorum; - para bloquear el
carro, clavcula sistendo crrulo; - para fijar
y anular los topes, clavcula obcibus ponendis vel auferendis; - para soltar el carro, vectculus solvendo crrulo.
palangana: catinus, i m; catinum, i n. Sin:
labrum; polubrum vel pollubrum; pelvis, is f;
trlleus vel trlleum; vas, vasis n.

palanganero: pelvis vel lebtis sustentculum.

palanganita: mallvium, ii n. Sin: labellum.


palanqueta: vectculus, i m. Sin: clavcula.

palatal: palatalis, e. Sin: palati (gen). Uso:


sonido -, sonus palatalis.

Palatinado: Palatinatus, us m.

palatino: (relativo al Palatinado) palatinus,


a, um. Sin: ad Palatinatum spectans. Uso: escuela -, schola palatina // (relativo al paladar) palati (gen).

palco: (tablado o palenque donde se coloca


la gente para asistir a una funcin) tabulatum, i n. Sin: suggestum, i n; suggestus, us
m; plpitum; tabultio; contabultio; pdium
// (lugar del teatro en que se representa la escena) scaena, ae f. Sin: scaenrium; theatrale

777

paleador
saeptum; theatralis plteus.

paleador: ablator pal utens. Sin: homo pal


vel vatillo movens (nives, terram). Uso: - de
nieve, nivis everriator vel depulsor.

palenque: (valla de madera) vallum, i n //


(terreno cercado con madera u otros materiales) saeptum, i n.
paleontropo: palaeonthropos, i m. Sin: neanderthalensis homo.

paleoantropologa: palaeoanthropolgia
sive -loga, ae f. Sin: humanorum fosslium
stdium.

paleoarqueologa: palaeoarchaeolgia sive


-loga, ae f.
paleoarqueolgico: palaeoarchaeolgicus, a,
um.
paleoarquelogo: palaeoarchaelogus, i m.

paleocristiano: palaeochristianus, a, um.

paleoecologa: palaeocolgia sive -loga,


ae f. Sin: antiquorum stuum restittio.

paleoeslavo: adj palaeoslvicus, a, um // sust


antiqua slavorum lingua; Cyrilli Methodiique
sermo.

paleoetnologa: palaeoethnolgia sive -loga,


ae f.
paleoetnolgico: palaeoethnolgicus, a, um.

paleoetnlogo: palaeoethnlogus, i m.

paleofillogo: palaeophillogus, i m.

paleofitogrfico: palaeophytogrphicus, a,
um.
paleofitgrafo: palaeophytgraphus, i m.

paleofitologa: palaeophytolgia sive -loga,


ae f.
paleofitolgico: palaeophytolgicus, a, um.

paleogeografa: palaeogeogrphia sive -grapha, ae f. Sin: antiquarum continntium


restittio.

paleografa: palaeogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: palaeogrphica disciplina, scintia,
ars; antiquarum scripturarum stdium; vteris scripturae doctrina.
paleogrfico: palaeogrphicus, a, um. Sin:
antiquarum scripturarum (gen); ad palaeogrphiam prtinens.

palegrafo: palaegraphus, i m. Sin: antiquorum cdicum interpres (-tis m) vel inventor; antiquarum scripturarum studiosus.
paleoltico: adj palaeolthicus, a, um // sust
palaeolthicum aevum.
paleologa: palaeolgia sive -loga, ae f.

paleolgico: palaeolgicus, a, um. Sin: ad


palaeolgiam ttinens.

palelogo: palaelogus, i m.

paleontografa: palaeontogrphia sive -grapha, ae f.

paleontgrafo: palaeontgraphus, i m.

paleofitografa: palaeophytogrphia sive


-grapha, ae f.

paleontologa: palaeontolgia sive -loga, ae


f. Sin: fosslium investigtio; fosslium vel
antiquorum animntium stdium; fosslium

778

palma
(vel de fosslibus) doctrina, disciplina, scintia.

pala puede agarrar de una vez) quod vatillum cntinet.

paleontlogo: palaeontlogus, i m. Sin: palaeontolgiae cultor, peritus, studiosus; fosslium investigator; fosslium vel antiquorum
animntium studiosus.

palia: (lienzo que se pone sobre el cliz)


palla, ae f. Sin: clicis operimentum, tegumentum, tegimentum, tegmentum // (cortina
o mampara exterior que se pone delante del
sagrario) velum, i n.

paleontolgico: palaeontolgicus, a, um.


Sin: ad palaeontolgiam spectans; ad antiquorum animntium stdium prtinens.

paleozoico: adj palaeozicus, a, um. Sin:


animntium originis aetatis (gen) // sust palaeozicum aevum. Sin: animntium orginis
aetas.

paleozoologa: palaeozoolgia sive -loga, ae


f. Sin: fosslium animlium stdium.

paleozologo: palaeozologus, i m. Sin: fosslium animntium studiosus.

Palestina: Palaestina, ae f.

palestino: adj palaestinus, a, um. Sin: palaestinensis, e; palaestinianus // sust Palaestinus,


i m. Sin: Palaestinensis, is m; Palaestinianus;
Arabs (-bis m) palaestinensis.
palestra: palaestra, ae f Sin: gmnica palaestra; stdium.

paleta: (tabla o plancha de rueda hidrulica,


ventilador, etc.) pinna, ae f // (llana de albail) trulla, ae f // (badil u otro instrumento semejante con que se remueve la lumbre)
vatillum vel batillum, i n ; vatillus vel
batillus, i m // (raqueta) retculum, i n; retculus, i m // (tabla donde dispone sus colores el
pintor) (pictoris) tabella vel ssula. Sin:
pictria tabella; colorum tabella.

paletada: (golpe que se da con la paleta) vatilli ictus (-us m) // (porcin que la paleta o la

palet: superindumentum, i n. Sin: lacerna;


amculum manicatum.

paliar: palliare. Sin: pllio amicire vel indere // fig colorare. Sin: cohonestare; fucare;
tgere; contgere.
paliativo: palliativus, a, um. Sin: mitigatrius. Uso: cuidados -, curae palliativae // sust
levamentum, i n. Sin: linimentum; medicamentum mitigatrium.
palillo: (en el billar) clava, ae f // (escarbadientes) v. esta voz.

palimpsesto: palimpsestos vel palimpsestus,


i m. Sin: codex (-dcis m) erasus, rescriptus,
abrasus.

palndromo: palndromus, i m. Sin: versus


palndromus.

palingenesia: palingensia sive -genesa, ae


f; palingnesis, -is f. Sin: nova vel iterata genertio; novus ortus (-us m).
palinodia: palindia sive -oda, ae f. Sin: retracttio; recanttio.

palio: (insignia pontifical) pllium, ii n. Sin:


pontificale pllium // (dosel porttil) fastgium pnsile; v. baldaqun.

palisandro: iacaranda brasiliensis.

palma: (palmera) v. esta voz // (hoja de pal-

779

palmar
mera) palma, ae f. Uso: de -, palmrius; palmaris, e; adornado con palmas, palmatus //
(parte interna de la mano) palma, ae f. Uso:
batir palmas, pludere // (fig, victoria, gloria,
triunfo) palma, ae f. Sin: lurea; laus; premium. Uso: la - de la elocuencia, eloquntiae
vel dicendi laus; aspirar a la - de la elocuencia, eloquntiae laude duci; conseguir la -,
palmam ssequi; dar, ceder a uno la - de
algo, palmam dare licui in liqua re, palmam
alicius rei licui deferre; llevarse la -, palmam ferre; luream deportare; merecer la -,
palmam merere; negar a uno la -, palmam
licui negare; recibir la -, palmam accpere;
tener la - en algo, in liqua re (vel alicius
rei) palmam habere vel possidere.
palmar: (relativo a la palma) palmrius, a,
um; palmaris, e // (claro, patente) apertus, a,
um. Sin: clarus; manifestus; perspcuus, planus; videns, entis. Uso: prueba -, certum argumentum // (sitio o lugar donde se cran
palmas) palmrium, ii n.

palmario, v. palmar (claro, patente).

palmatoria: (frula o varita de palma) palmatrium, ii n. Sin: palmatria frula // (especie de candelero bajo) palmatria , ae f.
Sin: candelabrum manubriatum; candelabrum cpulo instructum.

palmera: palma, ae f. Sin: arbor palmae;


palma dactylfera. Uso: bosque de palmeras,
palmetum; palmarum silva vel nemus; fruto
de la -, palma vel plmula; dctylus, i m;
hoja, ramo de -, palma; que lleva un ramo de
palmeras, plmiger, gra, grum; que produce palmeras (dtiles), rico en palmeras,
plmifer, ra, rum; abundante en palmeras,
palmosus; de -, plmeus; palmrius; palmaris.
palmeral: palmetum, i n.

palo: fustis, is m. Uso: dar a uno de palos,


fstibus liquem verberare; no se necesitan
palabras, sino palos, non opus est verbis, sed
fstibus // - santo: pomum sanctum; v. caqui.
paloduz, v. regaliz.

paloma: columba, ae f. Uso: - mensajera, columba internntia, epistularis, viatrix; - silvestre, palumbes, is f; de -, columbinus vel
columbinceus.
palomar: columbrium, ii n.

palomino: (pollo de la paloma) columbinus,


i f. Sin: colmbulus; pullus columbinus.

palomita: (roseta de maz tostado) v. roseta.

palomo: (macho de la paloma) columbus, i


m. Uso: - mensajero, columbus internntius,
rmeans, viator.

palpable: palpbilis, e. Sin: tractbilis vel


attrectbilis; tctilis; tangbilis; contrectbilis
// fig apertus, a, um. Sin: perspcuus; manifestus; videns.
palpar: attrectare. Uso: el que palpa, attrectator.

palpitacin: palpittio, onis f. Uso: - del corazn, cardiopalmos, i m; (frequens) cordis


palpittio.

paludismo: malus ar. Sin: ar infestus, malignus, mrbidus, nocens, nocivus, perniciosus.

pampa: planum latum ac diffusum. Sin: pscua, orum npl; gramnea pscua; planties
Amricae Australis.

pan: panis, is m. Uso: - cimo, panis zymus;


- blanco, panis albus, cndidus, nveus, sili-

780

pandemnium
gneus, e silgine; - dulce, focale, is n; placenta, ae f; - dulce Motta, mottianum libum;
- dulce de Espaa, dulcis panis hispnicus; dulce de Miln, mediolanense libum (frctibus fartum); mediolanensis placenta; - eucarstico, panis eucharsticus; - ntegro o
integral, panis cibrius; - media-luna, panis
lunatus; - negro, panis ater, niger, rbidus;
panis pleni scalis; - rallado, panis rasus, tritus, contritus, comminutus; - tostado, panis
tostus // - con levadura, fermentatus panis; de cebada, panis hordceus; - de centeno, seclinus panis; - de Espaa, panis hispnicus;
- de habas, panis fabceus; - de jengibre,
libum piperatum; - de municin, panis militaris vel castrensis; - de trigo, panis tritceus; en varitas, v. grisn. Uso: cesta de -, panrium vel panarolum, i n; hacer pan, panem
confcere, fcere; la obra de hacer -, panifcium.
pana: mancunianum, i n.

panacea: panaca, ae f. Sin: panax, cis m;


pnace, es f; pnaces, is n; panchrestum medicamentum.

panadera: furnria, ae f. Sin: (taberna) panria; pistrinum, i n; pistrina, ae f; sedes furnriae exercendae.

panadero : pistor, oris m. Sin: furnrius; pnifex, fcis m; artcopus, i m; siliginrius


(- que cocina con flor de harina). Uso: el
lugar donde se amasa el pan, pistrinum, i n;
oficio de -, furnria, ae f; panria ars; ser -,
furnriam vel pistrinum exercere.

panafricanismo: panafricanismus, i m.

panafricanista: panafricanista, ae m. Sin:


panafricanismi fautor.
panafricano: panafricanus, a, um.

panal: favus, i m. Uso: fabricar los -, moliri


favos.
panam: (sombrero) ptasus stramentcius.
Sin: plleus stramentcius; ptasus ple concinnatus; ex plea galerculus // (tela) tela panamensis.

Panam: Pnama, ae f. Sin: Panmia; Panamensis Ntio vel Respblica. Uso: Canal de
-, Euripus (vel Isthmus, vel Canalis) Panamensis; Fossa Panamensis.

panarabismo: panarabismus, i m.
pancarta: pannus inscriptus.

pancracio: pancrtion vel pancrtium, ii n.

pncreas: pncreas indecl; pncreas, ae f.


Sin: pancretica glndula.

pancretico: pancreticus, a, um. Sin: ad


pncreas ttinens. Uso: canal -, canalis pancreticus; jugo -, pancreticus sucus.

pancreatitis: pancreatites, is f. Sin: pncreae


inflammtio; pancreticae glndulae inflammtio.

pancromtico: panchromticus, a, um. Sin:


omnes colores rferens.

panda: (mamfero) ailurus fulgens vel minor.

pandemia: pandmia sive -dema, ae f. Sin:


effusa pestilntia. Uso: - global, pandmia
globalis.
pandmico: pandmicus, a, um.

pandemnium: (lugar en que hay mucho


ruido y confusin) pandaemnium, ii n. Sin:
strpitus (-us m); magna confsio; perturbtio
mxima; mximus tumultus; convcium.

781

pandera
panfleto: libellus satricus, famosus, criminosus.

pandera, v. pandero.

pandereta: tympanolum, i n.

pandero: tmpanum, i n. Uso: tocador de -,


tympanista, ae m; tocar el -, tympanizare;
tmpanum pulsare

pandilla: (grupo de gente que se rene para


algn fin) grex, gregis m. Sin: caterva; globus; manus (-us f); socetas. Uso: - criminal,
malefactores consociati mpl; malefactorum
grex; praedatria manus; latrocnium.

panecillo: panicellus vel panculus, i m. Sin:


pastillum vel pastillus; orbculus panis. Uso:
- candeal, panculus similagneus, vel e smila factus; - embutido; pastillum farctum vel
fartum; - salado, crstulum sale condtum.
panegrico: panegricus, i m. Sin: panegricus sermo; panegrica celebrtio, commemortio, laudtio.
panegirista: panegyrista, ae m. Sin: laudator;
praeco; praedicator.

panel: (lmina, plancha, hoja de metal u otra


materia) lmina, ae f. Uso: - aislante, lmina
separativa vel seclusria; - radiante, radiosa
lmina; - solar, lmina solaris.
paneslavismo: panslavismus, i m. Sin: Slavorum unitatis stdium.

paneslavista: (perteneciente o relativo al paneslavismo) ad panslavismum spectans //


(partidario del paneslavismo) panslavista, ae
m. Sin: Slavorum unitatis fautor; Slavorum
unitati favens.
paneuropeo: paneuropaeus, a, um.

panfletista: libelli satrici auctor.

pangermanismo: pangermanismus, i m. Sin:


Germanos coniungendi stdium.

pangermanista: pangermanista, ae m. Sin:


Germanos coniungendi studiosus // (relativo
al pangermanismo) ad pangermanismum
prtinens.
pnico: terror, oris m. Sin: terror pnicus;
casus (-us m) pnicus; sbitus terror; lymphticus metus.

panificable: panificbilis, e. Sin: ad panem


faciendum ttinens.

panificacin: panifictio, onis f. Sin: panifcium; panis confctio.


panificadora: sedes furnriae exercendae.

panificar: panificare. Sin: panem fcere,


confcere.
panislmico: panislmicus, a, um.

panislamismo: panislamismus, i m.
panislamista: panislamista, ae m.

panizo: pancum, i n; pancium, ii n.

panocha, v. mazorca.
panoja, v. mazorca.

panoplia: panhoplon vel panhoplum, i n.

panorama: prospectus, us m. Sin: circumspectus; conspectus; panorama, tis n;


vsio. Uso: - internacional, orbis prospectus;
- del mundo contemporneo, mundi, qui nunc
est, prospectus; - predominantemente nega-

782

pantufla
tivo del mundo presente, conspectus mximam
partem
improbandus
huius
tmporis;qu lindo -!, o praeclarum prospectum!

pantano: (terreno anegado por las aguas estancadas, y de fondo ms o menos cenagoso)
palus, dis f // (embalse) stagnum, i n. Sin:
aquarum receptculum.

pansexualismo: pansexualismus, i m.

pantesta: (que sigue la doctrina del pantesmo) panthesta, ae mf. Sin: panthesmi fautor, sectator // (perteneciente o relativo al
pantesmo) v. pantestico.

panormico: prospectivus, a, um. Sin: panormicus.


pantalla: (superficie blanca que sirve para
proyectar sobre ella imgenes fotogrficas o
cinematogrficas) album, i n. Sin: quadrum
visficum; album lcidum vel visficum. Uso:
- cinematogrfica, album; cinematographi
album, tela, tbula; in cinemateo lnteum late
extentum; - ptica, album lnteum; - televisiva, album televisficum, televisrium, visficum; vitrum televisficum; album
televisfici scrnii; teleormatis album; vtrea
teleormatis fcies; - de computadora, scrnium, ii n; quadrum visficum computatriae
// (aparato que se coloca delante de la luz
para que no ofenda los ojos o para dirigirla
hacia donde se quiera) umbrculum, i n. Sin:
radiculum // - calefactora, radiatrium elctricum; - de chimenea, ignis umbrculum vel
umbella.

pantaln: bracae, arum fpl. Sin: sarabara vel


saraballa, ae f; sarabarum vel saraballum, i n.
Uso: - corto, bracae constrictae; - vaquero,
bracae rudes, spissae, crassae; - de deporte,
campestre, is n; - de golf, bracae follicantes;
sarabara follculans; ponerse los -, bracas sibi
indere; bracis se indere.
Pantaln (personaje de la comedia vneta):
ridiculrius ldio (-onis m). Sin: ridiculrius
Venetorum ldius (-ii m).

pantaloncito: breves vel curtae bracae. Sin:


brculae, arum fpl; femorlia vel feminlia,
ium npl.

pantesmo: panthesmus, i m. Sin: doctrina


mnia Deum esse affirmans.

pantestico: panthesticus, a, um. Sin: ad


panthesmum spectans.

pantera: panthera, ae f. Sin: prdalis, is f


(- hembra); pardus, i m (- macho).
pantografa: pantogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: pantogrphica ars.

pantogrficamente: pantogrphice. Sin: per


pantgraphum.
pantogrfico: pantogrphicus, a, um. Sin: ad
pantogrphiam prtinens.

pantgrafo: pantgraphum, i n; pantogrphium, ii n. Sin: instrumentum pantogrphicum; v. escobilla.

pantmetra: pantmetrum, i n.

pantomima: pantomimus, i m. Uso: representar una -, pantomimum gere.

pantommico: pantommicus, a, um.

pantomimo: pantomimus, i m.

pantufla: slea, ae f. Sin: crpida; sandlium; soccus. Uso: en -, soleatus; crepidatus;


vendedor de pantuflas, solerius.

783

pao
pao: (pedazo de lienzo u otra tela) pannus,
i m. Sin: lnteum. Uso: - basto, lnteum grossum; - cruzado, pannus obliquus; pannus filis
obliquis textus; pannus cruciatus; - fino, lnteum tnue; - semifino, semilnteum; - de cocina, tersrium; pannus tersrius; - de lino
burdo, pannus domsticus; - para forros, lnteum vestirium; - para trabajos de mano,
lnteum ad acs opus.

paolito o pauelito: sudarolum, i n. Sin:


lintolum.

pauelo: lintolum, i n. Sin: sudrium; (para


limpiarse la nariz) nasitrgium; muccnium,
mucnnium, mucnium, ii n; (para la cabeza,
para el cuello) ricnium; - islmico, v. velo;
(para limpiarse el sudor) sudrium orrium.
Uso: cubrirse el rostro con el -, sudrio fciem operire; sonarse, limpiarse las narices
con el -, sudrio nares emngere.

Papa: Papa, ae m. Sin: Summus Pntifex


(-fcis m); Romanus Pntifex, Pntifex Mximus; Augustus Pntifex; Pastor Supremus;
Iesu Christi Vicrius. Uso: el - Benedicto
XVI, Benedictus XVI Papa; elegir al -, Pontficem Mximum elgere, creare, renuntiare;
ser -, pontificatum mximum obtinere; Iesu
Christi vice fungi; Iesu Christi vices vel personam in terris gere, sustinere.

papa: (la planta) solanum tuberosum // (el


tubrculo) pomum terrestre. Sin: tuber (-ris
n) solanum; solani tuber vel bulbus (-i m).
Uso: - fritas, tbera solani fricta; solani tberum sgmina fricta; - al horno, tuber solanum
assum; papas sin pelar o cocidas con su
monda, poma terrstria non mundata, vel non
purgata; cultivador de papas, solani tberi
(vel tberum) cultor.
papable: papbilis, e. Sin: summo pontificatu dignus; summo pontifictui aptus.

papada: collum obesum. Sin: obesum guttur


(-ris n).

papado: papatus, us m. Sin: pontificatus, us


m; pontifcia dgnitas // (los papas) pontfices, um mpl.

papagayo: (ave) psttacus, i m. Uso: repetir


algo como un -, liquid recnere // (orinal) v.
esta voz.
papahgo: (vela) spparum, i n; spparus, i
m.
papal: papalis, e. Sin: pontifcius; pontificalis. Uso: misa -, missa papalis.

papalina: (gorra o birrete) galerculum, i n //


(cofia de mujer) mitella, ae f.

papalino: (perteneciente o relativo al Papa)


pontifcius, a, um.

papanatas: caudex, dcis m. Sin: stipes, ptis


m; homo stlidus.
Pap Noel: Pater Natalcius.

papel: charta, ae f. Sin: papyrus, i f. Uso: blanco, charta pura; - borrador, adversria,
orum npl; - carbn, - carbnico, - de calco,
charta transcriptcia, carbnea, duplicatria; celofn, cellphana, ae f; cellophnia membrana; - ecolgico, charta oecolgica; - hectogrfico, charta hectogrphica; - higinico,
charta hyginica, purgatria, mundatria; impreso, charta typis impressa; - moneda,
charta vel scheda nummria; - pergamino, apergaminado, membrana; membranum;
pergamena; charta membrnea vel membrancea; - pintado, charta picta vel ornamentria; - rayado, lineata pgina; lineatum flium;
- reactivo, charta reactiva; - satinado, charta
dentata; - secante, charta bbula; bbulum
flium; - sellado, - timbrado, charta (pblice)

784

papista
signata; - transparente, charta translcida //
- de carta, charta epistularis; - de desechos,
charta intilis vel vetus; - de embalaje, charta
emportica; - de escribir, charta scriptria; de estraza, emportica, ae f (charta); charta
inepta; chartae ineptae fpl; - de fumar, charta
tabcina; - de oficio, charta maior; librito de
- de fumar, chartae tabcinae libellus; - de
seda, charta bombcina; srica charta; - de
vidrio, - de lija, charta vitrria; charta vitrola; charta vtreo plvere aspersa; comerciante en -, chartrius, ii m // de -, chartceus;
fbrica de -, officina chartria // (escrito o
impreso) scriptum, i n. Uso: est entre mis -,
inter mea scripta est // (parte de la obra dramtica que representa cada actor) pars, partis f; partes, prtium fpl. Uso: desempear el
- principal, primas partes gere; interpretar
un -, partem gere // (fig, quehacer o funcin
que uno desempea en la vida) partes, ium
fpl. Sin: persona, ae f (por analoga con el
lenguaje teatral); munus, nris n (incumbencia); offcium, ii n (deber). Uso: - de acusador,
partes accusatoris; aprender el propio - , partes
dscere; cumplir bien su -, suas partes explere; susceptam personam recte (vel bene)
grere; desempear el propio -, fungi vice
sua; hacer mal -, susceptam personam male
grere.

papelera: (mueble) loculamentum, i n. Sin:


loculamentum chartulrium; armrium //
(cesta para tirar los papeles que no sirven)
sirpculus vel scirpculus, i m. Sin: quasillus;
sirpculus chartrius; sirpcula chartria;
chartria cista, crbula, cstula, cistella. Uso:
tirar a la -, in sirpculum concere, incere,
decere, procere; v. canasto.
papelera: chartria vel chartarum taberna.

papelero: (persona que fabrica papel) chartarum pifex (-fcis m). Sin: chartrius; qui
chartas cnficit // (persona que vende papel)
chartopla, ae m. Sin: chartrius; chartarum

vnditor; qui chartas vendit.

papel moneda: schedinummus, i m. Sin: pecnia chartcea; nummus chartceus; pecuniria chrtula; scida vel scdula nummria,
nummria chrtula. Uso: papeles moneda de
cinco ( diez, cien, quinientos) euros, schedinummi quinque (decem, centum, quingentorum) euronum; veinticinco mil liras en moneda, nummriae chrtulae viginti quinque milium libellarum; retener oficialmente
los papeles moneda falsificados, officiliter
retinere schedinummos falsificatos.
papelorio: chartarum frrago (-gnis f).

papelote o papelucho: (papel o escrito despreciable) ltterae inanes fpl. Sin: scripta vlia
npl; tbulae incnditae fpl.
paperas: scrfulae, arum fpl; v. parotiditis.

papiro: papyrus, i f; papyrum, i n. Uso: de -,


paprius.
papirografa: papyrogrphia sive -grapha,
ae f. Sin: papyrogrphica ars.

papirogrfico: papyrogrphicus, a, um. Sin:


ad papyrogrphiam ttinens.

papirgrafo: papyrgraphus, i m. Sin: papyrogrphiae cultor.


papirologa: papyrolgia sive -loga, ae f.

papirlogo: papyrlogus, i m. Sin: papyrolgiae peritus vel cultor; papyrorum studiosus


vel interpres (-tis m).
papisa: papissa, ae f.

papismo: papismus, i m.

papista: papista, ae mf. Sin: papismi (vel Ro-

785

papita
Geom, parbola vel parbole. Sin: rbita;
tractus, us m; cursus, us m; gyrus, i m. Uso:
describir una -, flecti in gyrum; describir una
larga -, longo tractu per ra ferri.

mani Pontficis) fautor m, fautrix f.

papita: glbulus solanianus.


pprika: cpsicum, i n.

Papa y Nueva Guinea: Papua Nova Guinea.


Papuasia o Papa: Papusia, ae f.

ppula: ppula, ae f. Sin: pstula; ulcus


(-cris n).

paquebote: acturia, ae f.

paquete: (lo o envoltorio) involcrum, i n.


Sin: fascis (-is m); fascculus; compactura;
sarcnula. Uso: - postal, cursualis fascis vel
sarcnula; involucrum pblico cursu missum
vel mittendum; fascis vel fascculus pblico
cursu missus vel mittendus; - de cartas, fascculus vel volumen epistularum; - de cigarrillos, hispanicarum vel convolvellorum
fascculus (atado); hispanicarum capsella
(cajetilla), - de libros, fascis vel fascculus librorum; librorum compactura; - de tabaco,
contusi tabaci cpsula // (conjunto de cartas
o papeles) - accionario, summa syngrapharum scii pecunirii // (paquebote) v. esta
voz.
paquidermo: pachyderma, tis n.

Paquistn, v. Pakistn.

paquistan, v. pakistan.

par: adj par, paris // sust par, paris mf; par,


paris (pl pria, ium) n. Uso : seis - de gemelos siameses, sex pria geminorum siamicorum.
parbola: (alegora que encubre una cosa
importante) parbola, ae f; parbole, es f //

parablico: parablicus, a, um.


parabrisa, v. parabrisas.

parabrisas: crystallum contra auram. Sin:


vtreus plteus; antcum (autoraedae) vitrum;
vitrum (autocineti) antrius; antiarium vitrum; vtrei ventorum bices; vtreae ventorum bices.

paracadas: decidculum, i n. Sin: desultrium; umbella pnsilis vel adaprtilis; umbella salvfica; umbella descensria; umbella
descnsui moderando; umbrculum ad descensum remorandum; umbella lapsum chibens.
paracaidismo: decidculo utendi ars (artis f).

paracaidista: decidiculrius, ii m. Sin:


(homo, ivenis) decduus; salvfica umbella e
caelo labens; (si se trata de militar) decduus
miles (-ltis m); aronauta decduus.
paracentesis: paracntesis vel -centsis, is f.
Sin: a ltere pnctio.

parachoques: collisionis repugnculum vel


defensculum. Sin: prtica antipulsria; collisionum tutela; transtillum collisus propulsans.

paraclasa: parclasis vel paraclsis, -is f.


Sin: terrae fractura; terrestris crustae fractura.
parada: (lugar o sitio donde se para) sttio,
onis f. Sin: mnsio. Uso: - de automviles, de
coches de punto, vehiculorum sttio // (quite)
repulsa, ae f. Sin: mpets reictio // (Mil, formacin de tropas para pasarles revista o

786

paraso
hacer alarde de ellas en una solemnidad) mlitum recnsio vel inspctio. Sin: ostensionalis pompa militaris.

paradigma: (ejemplo o ejemplar) paradigma, tis n. Sin: exemplar; spcimen, mnis


n // (Leng, cada uno de los esquemas formales en que se organizan las palabras para sus
respectivas flexiones) prospectus, us m. Sin:
schema; schemticum exemplum; structura
verborum primria.

paradoja: paradxon vel paradxum, i n.


Sin: mirum; mirbile; absurdum; sentntia e
communi sensu abhorrens.

paradjico: paradxus, a, um. Sin: mirbilis;


mirus; inauditus; contra vel praeter opinionem mnium.
paradojismo: rtio paradxi prpria.
paraescolar: praeterscholaris, e.

paraestatal: civitatis institutorum smilis.

parafango, v. guardabarros.

parafasia: paraphsia sive -phasa, ae f. Sin:


loquelae perturbtio; abnormis loquela; abnormis loquendi rtio.

parafernales: bienes -, bona quae extra


dotem sunt.

parafina: paraffina, ae f; paraffinum, i n. Sin:


petrlei sdimen (-mnis n).
parafinar: paraffinum indcere.

parafrasear: circmloqui. Sin: parphrasi


vel circumlocutione uti; liis verbis significare.
parfrasis: (explicacin o interpretacin

amplificativa de un texto) parphrasis, is f.


Sin: lbera vel liberior interprettio; circitus
(-us m) vel circmitus (-us m) eloquendi.
parafrstico: paraphrsticus, a, um.

paragnesis: paragnesis, -is f. Sin: metallorum formtio.

paragensico: paragenticus, a, um. Sin: ad


paragnesin spectans.

paragolpes, v. parachoques.

pargrafo: Gram pargraphus, i mf. Sin: artculus; incisum.

paraguas: umbella vel umbrella, ae f. Sin:


umbrculum; umbella pluvialis vel pluvitilis; pluviale tegumentum vel tutculum; plictile tegmen (-mnis n). Uso: fbrica de -,
umbellarum officina; tienda de -, v. paragera; abrir el -, umbrellam distndere; cerrar
el -, umbrellam plicare.

Paraguay: (Repblica) Paraguaia vel Paraguaya, ae f. Sin: Paraquria // (ro de Amrica) Paraqurius flvius.

paraguayo: adj paraguaianus, paraguayanus,


paraquarianus, a, um // sust Paraguaianus,
Paraguayanus, Paraquarianus, i m.
paragera: umbellarum taberna.

paragero: (persona que por oficio hace paraguas) umbellarum pifex (-fcis m) // (persona que por oficio vende paraguas)
umbellarum vnditor // (mueble o recipiente
para colocar los paraguas) umbellarum repositrium.
paraso: paradisus, i m. Sin: caelestis aula;
caelstium vel beatorum sedes; celitum regnum; aeterna caelstium gudia // (fig, lugar

787

paralaje
encantador) ese lugar es un -, ille locus
amoenssimus est; nullus illo amenior locus;
una paz de -, suavssima pax; numquam interpellata quies (= una quietud jams interrumpida) // (en algunos teatros , anfiteatro
colocado en la parte ms elevada, gallinero)
cvea summa.
paralaje: paralaxis vel parallassis, is f.

paralalia, v. parafasia.

neas - entre s, parallelae lneae; lneae aequis


intervallis inter se distantes; vidas -, vitae parallelae // fig smilis, e. Sin: par // (crculo del
globo terrestre paralelo al Ecuador) crculus,
i m. Sin: parallelus; parallelus crculus // (fig,
cotejo o comparacin de una cosa con otra)
compartio, onis f. Sin: colltio; contntio.
Uso: hacer un -, liquid cum liqua re comparare, conferre, compnere; contentionem
fcere; comparationem habere.
paralelogramo: parallelogrammon vel
parallelogrammum, i n; parallelogrammus, i
m; parallelogramma, tis n.

paralasis, v. paralaje.
paralaxi, v. paralaje.

paralela: parallelos vel parallela lnea. Sin:


lnea pribus intervallis distans.

paralelamente: parallelo modo. Sin: parallela ratione; pari intervallo vel pribus intervallis; tractu pari; recta alicuius rei
regione. Uso: - al mar, secundum mare; corre
- con, currit parallelo cursu una cum + abl;
la selva se extiende - al ro, silva recta flminis regione prtinet // fig priter. Sin: item;
simul; concrditer; unanmiter.

paralelas: (barras paralelas para ejercicios


gimnsticos) hastae parallelae. Sin: sseres
paralleli; tigna parallela.
paraleleppedo: paralleleppedum, i n;
paralleleppedus, i m.

paralelismo: parallelismus, i m. Sin: (Geom,


estado de dos lneas o planos que son paralelos) aequilattio; aequbilis rtio // (similitud) similitudo, inis f. Sin: similitdinis rtio
// (simetra estilstica) concnnitas, atis f.
paralelo: adj parallelos, on vel parallelus, a,
um. Sin: aeque distans. Uso: crculos paralelos, crculi paralleli; lneas - a algo, lneae
pribus intervallis ab liqua re distantes; l-

parlisis: parlysis , is f. Sin: apoplexa, ae


vel apoplexis, is (ac -in, abl -i) f. Uso: - espstica, parlysis spstica; - infantil, poliomyelitis epidmica; - progresiva, parlysis
progrdiens; apoplexis ditina; ataque improviso de -, necopinata apoplexis; desplomarse por un ataque de -, necopinata
apoplexi correre; estar afecto, aquejado de
-, parlysi detineri, laborare, languere; padecer de - progresiva, apoplexi ditina conflictari; sufrir un ataque de -, parlysi crripi.

paraltico: paralticus, a, um.

paralizado: parlysi correptus, affectus, laborans. Sin: membris captus // fig languens,
entis. Sin: torpens, entis; lnguidus; remissus. Uso: - por algo, liqua re brutus; - por
el fro, nmio frgore obstupefactus; - por el
miedo, pavore defixus; quedar -, languere vel
torpere intr; torpscere vel languscere intr.

paralizar: parlysi affcere. Sin: paralticum


fcere vel rddere; membrorum usu destitere vel privare // fig impedire. Sin: debilitare.

parallel (Inform), paralelo: (hardware) parallelus, a, um // (software) simul perans.

paralgico: paralogsticus, a, um. Sin: fallax;

788

parasitario
captiosus.

paralogismo: paralogismus, i m. Sin: falsa


rtio vel ratiocintio; fallax argumenttio.

paralogizar: male vel vitiose ratiocinari. Sin:


fallciter argumentari.

paramdico: artis salutaris minister (-tri m).


Sin: adiutor a rebus mdicis; medendi artis
adiutor.

paramentos: (vestiduras sacerdotales) sacra


vestimenta. Sin: sacrae vestes; sacerdotlia
ornamenta // (adornos del altar) sacra ornamenta. Sin: sacra supellex (-lctilis f); sacrae
supellctiles; paramenta vel vestimenta litrgica.

parmetro: Mat parmetron vel parmetrum,


i n // fig rgula; partes, ium fpl; rgula et iudcium; certa iudicandi nota. Uso: - interior,
nimi partes; parmetros de normalidad,
normalitatis rgulae.
paramilitar: paramilitaris, e. Sin: miltiae smilis.

paramnesia: paramnsia sive -mnesa, ae f;


parmnesis, -is f. Sin: memria abnormis;
memriae anomlia.
pramo: pramus, i m.

paraninfo: (padrino de bodas) auspex, pcis


m. Sin: prnubus; paranymphus // (saln de
actos acadmicos en ciertas universidades)
auditrium, ii n. Sin: aula magna; magna
xedra; oecos vel oecus (-i m) mximus.
Uso: - pequeo, exdrium.

paranoia: parania, ae f. Sin: amntia, demntia; insnia; mentis alientio.

paranoico: paranicus, a, um. Sin: demens,

entis.

paranomasia, v. paronomasia.

paranormal: metapschicus, a, um. Sin:


nimi facultates exsperans.

parapeto: (muralla detrs de la cual se colocan los sitiados para defenderse contra el
fuego enemigo) lorca, ae f. Sin: plteus //
(pretil o antepecho) crepdo, dnis f.

paraplejia o parapleja: paraplgia sive


-plega, ae f. Sin: inferioris crporis parlysis.
parapljico: paraplgicus, a, um. Sin: (relativo a la parapleja) ad paraplgiam prtinens; (afecto de parapleja) paraplgi
affectus, debilitatus, mancus.
parapsicologa: parapsycholgia sive -loga,
ae f.
parapsicolgico: parapsycholgicus, a, um.
parapsiclogo: parapsychlogus, i m.

parar: refrenare. Sin: retinere, corcere, sstere, inhibere. Uso: - una mquina, un motor,
mchinam, motrium sstere vel inhibere.

pararrayo: flminar, aris n. Sin: fulminvorum; alexiceraunon, i n; adversus flmina


munimen (-mnis n); fulminaris antenna; apparatus fulmen avertens; (apparatus) receptor
flminum; (apparatus) aversor flminum;
(apparatus) deductor flminis. Uso: - radiactivo, (apparatus) rdians flminum dissolutor.
parasitario: (relativo a los parsitos) ad parastos ttinens // (provocado por la presencia de parsitos) ob parastos. Sin:
parasitorum caus.

789

parasiticida
parasiticida: medicamentum parastis internecivum. Sin: venenum parastis interimendis.

parastico: parasticus, a, um. Sin: ad parastum spectans.

parasitismo: parasitismus, i m. Sin: parasittio; parasitorum vel parastica ars // fig parasitorum mos vel ars; parastica vivendi rtio.

parsito o parasito: parastus, i m; parasta,


ae f. Sin: nimal parasticum; nimal alienis
impensis altum vel nutritum // fig parastus, i
m. Sin: parasitaster, stri m, alien mens vivens.
parasitologa: parasitolgia sive -loga, ae f.
Sin: de parastis doctrina.
parasol, v. sombrilla.

parataxis: parataxis, is f. Sin: coordintio


enuntiatorum.

paratfico: paratphicus, a, um. Sin: paratypho affectus.

paratifo: paratyphus, i m. Sin: bengnior


typhi morbus.

paratiroides: parathyrodes, is f. Sin: glndula parathyrodes.

parcela: partcula, ae f. Uso: - de terreno,


agri partcula; agellus partitionalis; fundi divisi partcula.
parcelacin: fundi parttio vel divsio.

parchar: consarcinare. Sin: resarcire; sarcire; recompnere; refcere; reparare. Uso: una cubierta, ceratum vel cerotum gmmeae
rotae agglutinare; - un neumtico, ceratum
vel cerotum pneumtico agglutinare.

parche: cerotum vel ceratum, i n. Sin: pegar


un -, v. parchar.

parcial: (no completo) mancus, a, um // (que


procede con parcialidad) non iustus. Uso: ser
-, non aequo nimo esse; ser - en juzgar,
aequo nimo non iudicare.

parcialidad: (prevencin en favor) grtia, ae


f. Sin: favor et grtia. Uso: delito de -, grtiae
crimen; sospecha de -, suspcio grtiae //
(prevencin en contra) inquitas, atis f. Sin:
iniquus nimus; non aequus nimus.
pardillo: (ave) lxia, ae f. Sin: prrula.

parecer: opnio, onis f. Sin: sentntia. Uso:


segn mi -, mea quidem opinione; segn tu -,
tu quidem sentnti; ut tua fert opnio.
pared: pries, tis m. Uso: - divisoria, medianera, pries vel murus mdius.

pareja: par, paris m, f, n. Sin: bini; gmini.


Uso: - homosexuales, pares homosexuales; de bueyes, iugum boum; bini boves; - de gemelos, fratres gmini; y simplem gmini,
orum; noble - de hermanos, par nbile fratrum; tres o cuatro - de amigos, tria vel quattuor amicorum pria; - de novios, sponsi,
orum m vel sponsus et sponsa; - de esposos,
cniuges, um m vel vir et uxor; - en dificultad, cniuges in difficulttibus versantes //
(compaero o compaera en los bailes) consaltator m, consaltatrix f.
parnesis: parenesis, -is f. Sin: horttio, exhorttio, adhorttio, onis f.

parentico: paraenticus, a, um. Sin: exhortativus; hortativus; suasrius; monitrius.

parnquima: parnchyma, atis n.

parenquimatitis: parenchymatites, is f.

790

parlamentar
parntesis: (signo ortogrfico) parnthesis,
is f. Sin: interpostio; interclsio; interictio;
parnthesis (vel interpositionis, vel interclusionis, vel interiectionis) nota; parntheses (el
signo completo); parnthesis aperta (la primera mitad); parnthesis clausa (la segunda).
Uso: signos del -, parnthesis signa vel notae;
abrir un -, parnthesin inire vel inchoare; parnthesin apertam pnere; cerrar un -, parnthesin cludere vel concldere; parnthesin
clausam pnere; colocar, encerrar algo entre
-, liquid parenthsibus intercldere // (oracin o frase incidental) parnthesis, is f. Sin:
interpostio; interclsio; interictio; propostio interiecta. Uso: intercalar un -, liquid interpnere // (fig, digresin) abrir un breve -,
a propsito declinare aliquantum; entre -,
biter; dicho sea entre - (incidentalmente)
biter dictum sit.

parenttico: parenthticus, a, um. Sin: interpsitus.

parergn: parergon vel parergum, i n. Sin:


additamentum; accssio; appendix (-cis f);
ornamentum dditum.
paresia: presis , is f. Sin: musculorum relaxtio vel remssio.

parestesia: paraesthesis, -is f ; paraesthsia


sive paraesthesa, ae f. Sin: abnormis sentiendi facultas; sensibilitatis perturbtio.

parestsico: paraesthsicus, a, um.

parhelio: parhlius vel parhlios, ii m; parhlium, ii n.

paria: (habitante de la India, de nfima condicin social, fuera del sistema de las castas)
pria m indecl. Sin: indus nfimi rdinis, vel
nfimae plebis, vel nfimae condicionis // fig
homo nfimi rdinis; homo contemptssimus.

pariente: propnquus, (consanguneo) cognatus vel consanguneus, a, um; (no consanguneo) affinis, e. Uso: ser - de alguien,
cognatione vel affinitate cum liquo coninctum esse.
parietal: parietalis, e.

parietaria: parietria, ae f.

parificacin: parifictio, onis f. Sin: aequipartio; paritatis concssio; aequablitas; aequlitas; parlitas; aequtio iuris; aequi iuris
condcio.

parificado: parificatus, a, um. Sin: par factus, effectus; aequiparatus; paritate donatus.
Uso: escuela -, schola parificata.

parificar: parificare. Sin: aequare; aequiparare; parem fcere vel rddere; paritatem concdere vel largiri; aequum ius tribere; aequo
iure pnere. Uso: - una escuela privada,
scholam privatam pblicis parificare.

paritario: peraequatus. Sin: prilis; parithticus; pribus prtibus constans. Uso: comisin -, conslium prile vel parithticum.
parking, v. aparcamiento, estacionamiento.

Parkinson: (enfermedad de -) v. prkinson.

prkinson: morbus parkinsonianus.

parkinsonismo: parkinsonismus, i m, v.
prkinson.

parlamentar: (hablar, platicar) loqui. Sin:


clloqui; sermonem conferre cum liquo //
(hacer o escuchar proposiciones para la entrega de una plaza o para un armisticio, contrato, etc.) gere de liqua re. Uso: - sobre la
rendicin, el armisticio, gere de condicinibus deditionis, indutiarum; - acerca de la

791

parlamentario
compra o venta de una mercadera, gere de
merce emenda vel vendenda.

parlamentario: (militar que se enva a parlamentar) orator, oris m. Sin: legatus; caduceator // (miembro de un parlamento)
parlamentrius, ii m. Sin: dminus parlamentaris; legatus (vel delegatus, vel orator) popularis vel ppuli; scius conslii (vel conclii)
pblici; legumlator popularis // (perteneciente al parlamento) parlamentrius, a, um.
Sin: parlamentaris, e; prprius legatorum ppuli; contionis vel criae (gen), pblici conslii sive conclii (gen); ad parlamentum
prtinens.

parlamentarismo: parlamentarismus, i m.
Sin: legumlatorum populrium rgimen.

parlamentarista: parlamentarista, ae m. Sin:


parlamentarismi sectator vel ssecla; (coetus)
legumlatorum populrium fautor.

parlamento: parlamentum, i n. Sin: pblicum conslium vel conclium; coetus (-us m)


legatorum populrium; pblicus legum latorum coetus; oratorum populrium coetus; pblicus coetus lgibus ferendis. Uso: europeo, europaeum parlamentum; coetus legatorum populrium Europae; - nacional,
parlamentum nationale; disolucin del -, dissoltio parlamenti.
parlanchn, v. palabrero.
parlante, v. altavoz.

parte de los patronos) laboris suspnsio vel


intermssio. Sin: imperata perum intermssio // (interrupcin de la actividad laboral
por parte de los trabajadores) v. huelga //
(especie de pjaro) clunipulsans avcula.

parodia: (imitacin burlesca de una obra


seria de literatura) pardia sive paroda, ae
f. Sin: ridcula alicius peris (vel scripti, vel
libri) imittio // (cualquier imitacin burlesca
de una cosa seria) pardia, ae f. Sin: liquid
in ridculum deflexum; iocosa vel ridcula alicius rei imittio. Uso: hacer la - de algo, liquid per ridculum detorquere; imitando per
iocum liquid irridere // (imitacin burlesca
de una msica seria, o aplicacin de una
letra burlesca a una meloda seria) pardia,
ae f. Sin: ridcula crminis (vel cntici) imittio; carmen (vel cnticum) in risum deflexum.
parodiar: parodiare. Sin: pardiam fcere;
imitando deridere; per pardiam imitare; per
ridculum detorquere.
pardico: pardicus vel parodsticus, a, um.

paronimia: paronmia, ae f. Sin: paronymorum qulitas.

paronmico: paronmicus, a, um. Sin: ad paronmiam (vel ad parnyma) spectans.


parnimo: parnymum, i n.

paroniquia: paronchia sive -nycha, ae f.

parlotear, v. charlar (hablar mucho ...).

parmesano: (natural de Parma) Parmensis,


is m // (perteneciente o relativo a esta ciudad) parmensis, e. Sin: ad Parmam ttinens //
(queso) parmensis, is (cseus m).
paro: (suspensin del trabajo industrial por

paronomasia: paronomsia, ae f. Sin: agnomintio; supprile, is n; verborum ludus vel


lsio; eruditus verborum ludus.

partida: (cada una de las dos glndulas salivales situadas debajo del odo) parotis, dis
f. Sin: salivria (vel salivae) glndula //
(tumor inflamatorio en estas glndulas) v.

792

parroquia
parotiditis.

parotiditis: parotitis, dis f. Sin: parotites, is


f; partidum (vel salivae glandularum) inflammtio.

paroxismo: paroxysmus, i m. Uso: - de una


enfermedad, morbus et accssio; morbi accssio; - de la fiebre, febris accssio, accessus
(-us m), accensus (-us m), mpetus (-us m); del dolor, summi vel acrrimi doloris intntio
// - espiritual, pasional, mpotens nimi effrentio; nimi exacerbtio, concittio; nmia
excittio vel irrittio. Uso: - de la rabia, irarum ardor; irae fervor.
parpadeante: nictans, antis.

parquet, v. parqu.

parqumetro: parcmetrum, i n. Sin: stationis autocinticae instrumentum mensurale.

parra: prgula, ae f. Sin: trchila; umbrculum; pergulana; pergulana vitis (-is f); camerria vel camarria vitis.

parpadear: palpebrare. Sin: nictare.

parpadeo: palpebrtio, onis f. Sin: nicttio.

parqu: (piso formado de tiras de madera)


coasstio vel coaxtio, onis f. Sin: contabultio; contigntio; lgneum pavimentum; pavimentum durteum // (piso formado con
losetas de madera) pavimentum vel tessellatum lgneum. Sin: pavimentum e lgneis tessellis; e durteis tessellis pavimentum. Uso:
hacer un -, durteis tessellis compngere pavimentum; coassare vel contabulare lgneis
tessellis pavimentum.

parque: (lugar arbolado) silva, ae f (si es de


vastas proporciones); slvula vel prtulum (si
es de proporciones modestas). Uso: - municipal, slvula municipalis; - nacional, silva pblica vel communis // (jardines) horti, orum
mpl. Sin: viridrium vel viridirium. Uso: pequeo, hrtuli, orum mpl; - de atracciones,
horti oblectatrii; circus lusrius // (recinto)
saeptum vel consaeptum, i n. Sin: sttio. Uso:
- arqueolgico, consaeptum archaeolgicum;
- olmpico, consaeptum olympiorum; - de
animales, - zoolgico, vivrium; therotrophum; viridrium zoolgicum; hortus
zoolgicus; las fieras encerradas en el -, inclusae vivrio ferae; - de automviles, consaeptum autocinetorum; sttio autocintica;
- de caza, saeptum venationis; - de diversiones, consaeptum recreatrium // (sitio o paraje donde se colocan las municiones de
guerra en los campamentos) armamentrium, ii n. Uso: - de artillera, tormentorum
saeptum // (sitio donde se sitan los vveres y
vivanderos) receptculum, i n.

prrafo: (signo ortogrfico) pargraphus, i


mf // (cualquiera de las divisiones de un escrito o impreso, en que despus de punto
final se pasa a otro rengln) pargraphus.
Sin: artculus; comma, tis n.
parrilla: (til de cocina) cratcula, ae f; cratculum, i n. Sin: retculum; parva crates;
clatri vel clathri mpl; forculae fpl; cancelli
mpl. Uso: - con termostato, cratcula cum
thermstato; - de irradiacin concentrada,
cratcula coacta radiatione calefacta., - para
asar comidas, cratculum ad cibos assandos.

prroco: prochus, i m. Sin: crio, onis m.


Uso: el Sr. -, dminus prochus; - de campaa, crio rsticus; - de pueblo, pagi crio.

parroquia: parchia vel parecia, ae f. Uso:


habitantes de dicho territorio, parochiani vel
curiati, orum; iglesia de la -, ecclsia parochialis vel paroecialis; parchiae vel pareciae templum; templum parochiale vel
paroeciale; templum curiale; aedes vel aedis

793

parroquial
(-is f) criae // (conjunto de personas que
constituyen la clientela de un comerciante o
industrial) assdui vel assueti emptores (-um
m ). Sin: emptorum clientela.

parroquial: parochialis vel paroecialis, e.


Sin: parchiae vel pareciae (gen). Uso: casa
-, domus paroecialis; prochi domus; curionis
sedes.

parroquiano: (feligrs) parochianus vel paroecianus, i m. Sin: curiatus; curialis // (el


que acostumbra comprar en una misma
tienda lo que necesita) emptor assduus vel
assuetus // (el que acostumbra servirse de un
artesano, oficial, etc., con preferencia a
otros) accedens, entis m. Uso: ser - de alguien, accdere licui vel ad liquem.

parte: pars, partis f. Uso: cuatro cinco -,


quttuor quintae partes; la - libre de Berln,
pars lbera Berolini; lbera cvitas Berolinensis; - naturales, pudendas, pudenda, orum
npl; - pudendas de la mujer, interfemnium;
pudenda mulibria // de - de uno, alicius nmine. Uso: de tu -, tuo nmine; de - de su to,
ptrui sui nmine; de - de uno, alicius nmine; alicius mandatu vel iussu (por mandato de uno).
partenognesis: parthenognesis, -is f. Uso:
- artificial, parthenognesis artificiosa; parthenognesis arte quaesita.

parterre: arola, ae f. Sin: rea; pulvinus,


pulvnulus; violrium; florale, is n. Uso: llevar el agua a los -, aquam in reas irrigare;
dividir en parterres, areis distnguere; in
reas divdere.

participacin: participtio, onis f. Sin: communictio. Uso: - activa y responsable, activa


et responsbilis participtio; - social y poltica, socialis politicaque communictio.

participante: prticeps, cpis. Sin: partcipans, antis. Uso: atletas - de ochenta y dos
naciones, athletae participantes ex octoginta
duabus natinibus exoriundi.
participar: participare. Uso: - de un experimento, experimentum participare; - de la sagrada liturgia, sacram litrgiam participare.

participio: particpium, ii n. Uso: - presente,


pretrito, futuro activo, futuro pasivo, particpium praesens, praetritum, futurum activum, futurum passivum.

partcula: (parte pequea) partcula, ae f.


Sin: portincula; fragmentum; parva pars.
Uso: - alfa, beta, elemental, partcula alpha,
beta, elementria vel elementcia; partculas
alfa, alpha-partculae; - cargadas de electricidad, partculae electricitate oneratae vel
onustae // Gram partcula. Sin: vcula. Uso:
- afirmativa, encltica, interrogativa, negativa, partcula affirmativa (vel vcula assensum signficans), encltica, interrogativa,
negativa (vel negans partcula).

particular: adj particularis, e. Sin: peculiaris; specialis; prprius; singularis. Uso: en -,


speciliter, peculiriter, peculiari modo; (con
distincin o separacin) separatim; seorsum
vel seorsus; privatim; (singular o especialmente) singillatim; singulatim; in primis
(sobre todo) // sust homo privatus.
particularidad: peculiritas, atis f. Sin: specilitas; singulritas; propretas.

particularismo: particularismus, i m. Sin:


stdium singularitatis.

particularista: (partidario del particularismo) particularista, ae m. Sin: singularitatis


studiosus; peculiarium rerum studiosus //
(perteneciente o relativo al particularismo)
ad particularismum prtinens.

794

partido
particularizar: singillatim vel particulatim
commemorare. Sin: sngula prsequi,
enarrare, recensere, referre; partes singillatim
xsequi.

particularmente: (especialmente) praecpue.


Sin: praesertim // (con individualidad y distincin) particulatim.

partida: (accin de partir) profctio, onis f.


Sin: digrssio. Uso: seal de la -, v. seal //
(registro o asiento de bautismo, confirmacin, matrimonio o entierro) annotamentum,
i n. Sin: annottio // (copia certificada de alguno de estos registros o asientos) testimnium, ii n. Sin: consigntio. Uso: dar, enviar,
leer una -, testimnium vel consignationem
dare, mttere, lgere; escribir una -, testimnium scrbere // (artculo de una cuenta)
nomen, mnis n. Sin: pars, partis f; rtio
perscripta; nmina, um npl. Uso: - doble, nmina dplici exemplari exarata; - registrada,
perscrptio; registrar una -, nomen perscrbere; partidas (contables) de caja, nmina
arcria; transcripcin de las - contables, nminum perscrptio; nmina transcriptcia (el
efecto de transcribir); - del debe y del haber,
codex (-dcis m) accepti et expensi; registrar
en la - del debe y del haber, referre nomen in
cdicem accepti et expensi // (guerrilla, tropa
o paisanos armados y sin sujecin a un
mando militar superior) concursatores, vel
excursores, vel procursatores. Sin: clandestini bellatores; occulti dispersique bellatores;
non legtimi bellatores; non legtimi occultique bellatores; factiosi (afiliados a un bando)
bellatores // (conjunto poco numeroso de
gente armada, con organizacin militar u
otra semejante) armatorum globus vel manus
(-us f) // (cuadrilla, reunin de personas para
el desempeo de algunos oficios o para ciertos fines) manus, us f. Sin: grex; globus; caterva // (excursin) excrsio, onis f. Sin:
decursus (-us m). Uso: hacer una - de campo,
in rus decrrere; hacer una - de caza, vena-

tum ire // (mano de juego) lsio, onis f; lusus,


us m. Uso: - de ajedrez, latrunculorum lsio;
echar una - de ajedrez, latrnculis ldere //
(competencia concertada entre jugadores) v.
partido.

partidario: fautor, oris m. Sin: sectator vel


consectator; ssecla. Uso: - del aborto, v.
abortista; - de la libertad, libertatis fautor; de un partido poltico, factionis polticae ssecla; partidarios de un equipo, cuiusdam
manus sectatores vel sseclae.
partidismo: factisitas, atis f. Sin: prtium
favor vel stdium.

partidista: factiosus, a, um. Sin: fautor prtium; partis alicius studiosus, cpidus, sectator.

partido: (competicin deportiva) lusus, us m.


Sin: lsio, onis f; ludus; certamen; certtio;
contntio; concerttio; contntio vel dimictio lusria; ldicrum certamen. Uso: - amistoso, concerttio officiosa; - eliminatorio,
certamen exclusrium; - individual, certamen singulare (mulerum certamen singulare:
simple dames; virorum certamen singulare:
simple messieurs); - doble, certamen duplex
(duplex mulerum certamen: double dames;
duplex virorum certamen: double messieurs;
duplex certamen mixtum: doble mixto); dplio, onis f; - de ftbol, lsio pilaris; pedilusrium certamen; certamen pedifllicum;
certamen folle pedibusque ludntium; follis
calciumque contntio; clcium follisque certamen; follis pedumque certamen; pilae coriceae certamen // disputar un -, certamen
commttere; empezar el -, certamen incohare;
hacer un - de ajedrez, de billar, de bochas, de
naipes, latrnculis, ebrneis pilis, lgneis vel
bxeis pilis (o simplem glbulis), chrtulis
(vel chartis, vel scidis, vel scdulis) ldere;
ganar el -, victriam adipisci, prere, reportare ex ltera manu; ludo vncere; hacer un -

795

partisano
regular (normal, reglamentario), legtime ldere; el - termin 0 a 0, certamen sine victria alterutrus gminis finem hbuit; perder
el -, ab ltera manu superari; concertatione
vinci // intervalo entre los dos tiempos, intervallum; intermssio; intermissus, us m; intersttium; resultado del -, certminis xitus
(-us m) ; despus del -, lusu peracto, lusione
peracta; primer tiempo del -, certamen prius;
segundo tiempo del -, alterus partis certamen; los dos tiempos del -, duo statuta tmpora // (conjunto de personas que siguen y
defienden una misma faccin, opinin o
causa) fctio, onis f. Sin: pars, partis f; partes,
ium fpl; secta, ae f. Uso: - civil, fctio cvica;
- comunista, (poltica) fctio communstica
vel communistarum; - conservador, poltica
fctio conservativa; - democristiano, - demcrata cristiano, fctio christiano-democrtica; secta democrtica christiana; - fascista,
fascalium vel fascalis fctio, pars; - hitleriano, fctio hitleriana; - laborista, fctio laboratria vel operariorum; - nacional
socialista, fctio nationalis socialstica; obrero, fctio poltica operariorum; - opuestos al gobierno, factiones regmini oppsitae;
- poltico, fctio poltica; poltica pars vel
secta; - polticos, polticae partes; - poltico
nacional conservador, fctio poltica nationalis conservativa; - popular, fctio popularis; los - populares, populares partes; socialista, fctio socialistarum vel socialstica; - social demcrata, fctio socialis democrtica; fctio demcratum socialium;
fctio socialismi democrtici; el - UNO, fctio UNO appellata // - de la izquierda, fctio
sinistra; - de los ecologistas, fctio rem oecolgicam defendens; - de los verdes, prsina
vel prasinorum fctio; poltica fctio oecologistarum; - de los negros, fctio hminum nigrocolorum; miembro del - demcrata
cristiano, sodalis factionis polticae demcratum christianorum // afiliarse al - hitleriano,
factioni hitlerianae nomen dare; era de aquel
-, erat illarum prtium.

partisano: bellator popularis; v. guerrillero.

partitocracia: factionum imprium vel potestas.

partitura: partitura, ae f. Sin: (in)tabulatura;


parttio; distribtio; msicae partes fpl;
vocum et sonorum mnium descrptio; mnium musicarum vocum descrptio vel designtio; exscripta sonorum signa msica.

partner: (socio) sodalis, is m // (pareja en


juegos, deportes) collusor, oris m.
partnership: sodlitas, atis f.

parto: partus, us (dat y abl pl -ubus) m. Sin:


partitudo, dnis f; prtio, onis f; parturtio,
onis f.

parusa: parusa, ae f. Sin: alter Christi adventus (-us m).


parvenu: homo novus.

pasa: (uva seca) uva passa. Sin: staphis, dis


f.
pasadizo: trnsitus, us m. Sin: transtio; prvium; v. pasillo.

pasado: (tiempo que pas) elapsa aetas. Sin:


tempus elapsum; anteacta aetas; superior
aetas; exactum aevum. Uso: - maana, v. maana.

pasador: (barreta corrediza para asegurar


una puerta) pssulus, i m; pssulum, i n. Sin:
claustellum; claustrum; paxillum; v. cerrojo.

pasaje: (sitio o lugar por donde se pasa) meatus, us m. Sin: trnsitus, us m. Uso: - subterrneo, subtertrnsitus; trnsitus vel ductus
subterrneus; subpntium; subterrneae viae
tractus; cryptoprticus // (trozo de un libro,

796

paseo
escrito u obra musical) locus, i m. Uso: - de
una novela, fbulae locus; - paralelos, v.
lugar // (boleto o billete para un viaje) v. boleto.

pasajero: viator, oris m. Sin: peregrinus; peregrinator; vector vel convector, insessor vel
nsidens (- en medio de transporte, generalmente hablando) , hospes, ptis (- en avin o
buque) m. Uso: - de avin, vector vel viator
areus; arius viator vel peregrinator; volans,
antis.

pasamanera: (taller donde se fabrican pasamanos) segmentorum vel taeniarum officina // (tienda donde se venden) segmentria
taberna. Sin: segmentorum vel taeniarum taberna.
pasamano: (gnero de galn o trencilla) segmentum, i n. Sin: tenia; limbus; fascola;
vitta // (baranda, barandilla) scalare mnuum fulcmen (-mnis n) vel fulcimentum;
v. baranda.

tradcere, transcrrere tr; - la vida en algo,


aetatem gere in liqua re; - en promedio dos
horas ante la computadora cada da, apud
ordinatrum in mdio binas horas sngulis diebus gere; - por alto, praeterire vel omttere;
dejar - tiempo, transmttere tempus; dejar la ocasin, occasionem amttere // Autom
praetrvehi intr y dep. Uso: dejar - (un medio
de locomocin) dare viam + dat // Com, - al
mayor , in cdicem maiorem rationum referre.
pasarela: pontculus, i m.

pasatiempo: oblecttio, onis f. Sin: oblectamentum; oblectamen (-mnis n); ludimentum.

pascua: pascha, ae f; pascha, tis n. Sin: pascha Dmini; dies paschalis. Uso: - florida,
dies Resurrectionis Dmini; solemnidad de -,
Paschae sollmnitas; Sollmnia Pschatis vel
Paschae.

pasante: (profesor que vigila los estudios de


los alumnos y cuida de que aprovechen las
lecciones que les dan) repettor, oris m; v.
ayudante.

pase: (en el juego del ftbol, accin de pasar


la pelota a otro jugador del mismo equipo)
pilae transmssio. Uso: habilidad en los -, pertia in pila transmittenda; efectuar un -,
pilam (vel follem) licui remttere; ad liquem pilam transmttere; efectuar pases,
pilam sciis (vel ad scios) remttere; oppugnatribus vel incursribus pilam suppeditare.

pasar: (de tiempo) transire intr. Sin: praeterire intr. Uso: - el tiempo, tempus consmere,

paseo: (lugar o sitio pblico para pasearse)

pasamontaas: pleus montanus (lneus).


Sin: lneum totus cpitis tegumentum.

pasaporte: sngraphus, i m. Sin: commeats


sngraphus; liber commeatus; commeats diploma (-tis n); diploma lberi commeats;
ltterae (-arum fpl) patentes; libellus terminalis; sngraphus, quo liber trnsitus datur.
Uso: conceder el -, sngraphum concdere;
commeatum dare; pedir el -, sngraphum ptere; lberum commeatum rogare vel impetrare.

pasear: ambulare. Sin: deambulare; inambulare; obambulare; perambulare; spatiari; en


un medio de transporte, vectari vel gestari.
Uso: - a caballo, en carroza, ferri (vel gestari,
vel vehi, vel vectari) equo (vel in equo), curru
(vel in curru, in ssedo); - en bote, navcul
(vel scaph, vel cymb) vehi; - por las calles
de la ciudad a pie, ambulare pdibus per
urbem; - por las calles de la ciudad en coche,
raed (vel autocineto) vehi per urbem.

797

pasiflora
ambultio vel deambultio f. Uso: - cubierto
de rboles, ambulacrum vel deambulacrum;
xystus, i m; xystum, i n // (accin de pasear)
ambultio, onis f. Sin: obambultio, onis f;
gesttio (en un vehculo). Uso: - espacial, sideralis obambultio; ir de -, ambulatum ire;
abire deambulatum; dar un -, spatiari; ambulationem fcere vel confcere.

inrtia; incria // Com solvenda nmina npl.

pasivo: Gram passivum, i n. Sin: verbum


patiendi vel passivum; vox passiva; patiendi
modus // Com expensum, i n. Sin: aes (aeris
n) alienum; dbita (-orum npl); data (-orum
npl).

pasionista: sodalis a Passione Christi.

paso: (medida) passus, us m // (accin de


pasar) trnsitus, us m. Uso: - por un puente,
trnsitus per pontem // (lugar o sitio por
donde se pasa de una parte a otra) trnsitus,
us m. Sin: gradus, us m; transgressus vel
commeatus, us m; transtio. Uso: - a nivel,
ferrviae (vel viae ferratae) transgressus; barrera del - a nivel, repgula, orum npl; tambin en sing, repgulum; el - a nivel est
cerrado con barreras, viae ferratae transgressus, binis repgulis demissis, praepedtur; de cebra, trnsitus zebrinus; trnsitus pditum; - por debajo, - inferior, subtertrnsitus;
dar el - a uno, viam dare licui; decdere vi
(vel de via, vel in via) licui // (- entre montes) saltus, us m // (modo de andar) incessus,
us m. Sin: gressus, us m; gradus, us m. Uso:
- marcial, militar, gressus more mlitum; con
- marcial, gressu militari; - vacilante, inseguro, gressus ttubans, vacillans, labans; a lento, rpido, lento, citato gradu // (estampa
o huella que queda impresa al andar) vestgium, ii n. Uso: seguir los - de alguien, vestgia alicius prsequi // (cada una de las
mudanzas que se hacen en los bailes; - de
baile) motus, us m // (pasaje de un libro o escrito) locus, i m (pl loca, orum n) // (fig,
avance) gressus, us m. Uso: - hacia la democracia, gressus in directionem democrtiae //
- a -, sensim; sensim sine sensu; gradatim;
pedetemptim; per gradus.

pasividad: passvitas, atis f. Sin: tolerntia;

pasquinada: Paschini stira. Sin: dictrium


in vulgus ditum.

pasiflora: passiflra, ae f.

pasillo: (corredor, pieza de paso de un edificio) andron, nis m. Sin: mesaula, ae f; ambulatincula; ambulacrum. Uso: al fondo del
-, in extremo ambulacro.

pasin: (accin de padecer): pssio, onis f.


Sin: perpssio; cruciatus, us m. Uso: la - de
Jesucristo, Iesu Christi pssio // (apetito o
aficin vehemente a algo; perturbacin o
afecto desordenado del nimo) cupditas, atis
f. Sin: cupido; stdium; ardor; nimi motus
(-us m), mtio, permtio. Uso: - poltica, (ardens) civlium vel politicarum rerum stdium; - humanas, motus animorum; humanae
cupdines; tener - por algo, alicius rei amore
(vel cupiditate, vel stdio) ardre; quadam re
accendi, ardere, flagrare.

pasional: qui (quae, quod) ad amorem


movet, xcitat, impellit; qui amore incendit,
inflammat // (apasionado) fcilis ad amoris
ignem concipiendum. Sin: ad amorem proclivis; ad amoris ignem concipiendum proclivis. Uso: crimen -, scelus (-lris n) vel
crimen ob vehementem amorem perpetratum.
pasivamente: passive. Sin: inerter; non actuose; non repugnanter; Gram form vel significatione passiv.

pasqun: contumeliosus libellus. Sin: probrosum carmen.

798

pastor
pasquinar: liquem famosis libellis lacssere.

pass-partout: (llave maestra) clavis communis // (soporte de cartn, tela u otro material,
que en un cuadro enmarca la lmina, grabado, etc.) imginum saeptum.
password (Inform) contrasea: signum, i n.
Sin: verba aditilia npl. Uso: - de cada uno,
verba aditilia singulorum; v. contrasea.

pasta: pasta, ae f. Sin: pasta subacta; farina


subacta. Uso: - dentfrica, - de dientes, pasta
dentria; - hectogrfica, pasta (vel massa)
hectogrphica vel polygrphica; pastas para
sopa, farinae pastilli (-orum mpl); cintas, tirillas de -, pastae segmenta; quien hace la -,
farinae subactae pifex (-fcis m); fbrica de
pastas para sopa, o alimenticias, pastae conficiendae officina; vendedor de -, farinae subactae vnditor vel negotiator.

pastel: pastillum, i n. Sin: crstulum. Uso: dulce, scriblita, ae f; crustum; libum (- de


queso, harina, huevos, aceite); frreum (- de
harina de trigo candeal); - de carne, artcreas, tis n; pulmentum // (confusin, lo)
confsio, onis f. Sin: perturbtio, permxtio,
onis f // (intriga) fallcia, ae f. Sin: conslia
clandestina vel dolosa npl // (lpiz compuesto
de materia colorante amasada con agua de
goma) xergraphum, i n. Sin: pigmentum ridum. Uso: pintar al -, ridis colribus (vel
pigmentis ridis) pngere.

pastelera: (local donde se hacen pasteles,


pastas u otros dulces) pistrina, ae f. Sin: officina cuppedinria, libria, crustulria //
(tienda donde se venden) dulciria (vel crustulria, vel cuppedinria) taberna. Sin: dulcirii (vel crustulrii, vel cuppedinrii)
taberna // (arte con que se trabajan) ars (artis
f) dulciria.

pastelero: dulcirius, ii m. Sin: placentrius;


librius (vendedor de hogazas); scriblitrius;
crustulrius; cuppedinrius; pistor; pistor dulcirius.

pastelillo: suavillum, i n. Sin: dulcolum;


cuppdium; cuppdia, ae f; crstulum;
pastillus. Uso: - con crema, suavillum cum
cremre.
pastelista: xergraphus, i m. Sin: pictor qui
pigmentis ridis titur; pictor qui xergraphis
(vel ridis colribus) titur.

pasteurizacin: pasteurianus (lactis) purgandi modus. Sin: sterilitatis effctio; malorum grminum privtio.

pasteurizado: pasteuriana ratione purgatus.


Sin: micrbiis morbferis privatus.
pasteurizar: pasteuriano more purgare. Sin:
lac a malis germnibus liberare.

pastilla: pastillus vel pastllulus i m. Sin: plula; qudrula; glbulus; orbculus. Uso: medicinal, orbculus medicinalis; - de carbn, qudrula compressi carbnculi; - de
chocolate, qudrula chocolatae; fabricante de
pastillas, pastillrius.

pasto: (accin de pastar) pastus, us m. Sin:


pstio // (pienso, forraje) pbulum; pscua,
orum npl. Uso: - en las montaas, pscua
montana; - segado verde, frrago, gnis f //
(cosa que sirve para el sustento del animal)
cibus, i m. Sin: victus, us m // (sitio en que
pasta el ganado) pscuum, i n ; psculum, i
n.
pastor, ra: pastor, oris m; pastrix, cis f. Uso:
- evanglico-luterana, pastrix evanglico- lutherana, - metodista, pastor methodista; - de
la Iglesia Pentecostal, pastor Ecclesiae Pentecostalis; - de ovejas, actor (conductor, gua)

799

pastoral
pcori.

pastoral: adj pastoralis, e. Sin: pastoris vel


pastorum (gen); episcopalis vel epscopi (relativo al pastor/prelado). Uso: bculo -, bculus vel ltuus episcopalis; episcopale
bculum; caridad -, critas pastoralis; carta -,
episcopales ltterae; ministerio -, pastorale
ministrium, offcium, munus // (parte de la
teologa relativa al ministerio sacerdotal)
disciplina (vel doctrina, vel rtio) pastoralis
// (especie de drama buclico) buclicum
carmen // (pieza musical) pastoralis concentus (-us m).

pata: (pie y pierna de los animales) pes,


pedis m. Sin: ngula. Uso: - hendida, bfida
ngula // (hembra del pato) anas (natis vel
ntis f) vel anser (-ris m) fmina // (base o
apoyo de algo) pes, pedis m (de mesas, sillas,
etc.); fulcrum (de camas) // patas de rana
(para el buceo) pinnae natatriae.

patada: calcis vel pedis ictus (-us m). Uso:


la - inicial (en el ftbol), primus pilae (vel
follis) ictus; dar patadas (las bestias), calcitrare; dar patadas en el suelo, terram pdibus
qutere; dar una - a alguien, liquem calce
ptere vel ferire; v. puntapi.

Patagonia: Patagnia, ae f.
patata, v. papa.

patear: - la pelota (en el ftbol), (pilam vel


follem) pede expllere; v. chutar.

patena: ptena vel ptina; patna, ae f. Sin:


eucharstica patna; eucharstici clicis oprculum.

patentado: diplmate ornatus, exornatus,


preditus, munitus. Sin: facultatis documentum xhibens.

patentar: (inventum) legtime consignare.


Sin: (inventum) diplmate vel ltteris patntibus munire; inventum iure tutum rddere;
inventum privilgio munire.

patente: adj patens, entis. Sin: apertus; certus; clarus; videns; manifestus. Uso: letras -,
patentes ltterae // (ttulo librado por un rey o
gobierno para conferir ciertos privilegios o
derechos) diploma, tis n. Uso: - de invencin, diploma inventi (vel inventorum); inventionis pblicum diploma // (inscripcin
oficial y placa que llevan los vehculos) notculum, i n. Sin: prmula, ae f; insigne, is n;
nmero de -, notculi nmerus // (documento
oficial que acredita o autoriza) diploma. Sin:
libellus; ltterae, arum fpl; testimoniales, ium
fpl. Uso: - provisional, diploma temporrium;
- revocable, diploma revocbile; - de idoneidad, idoneitatis testimnium; - de piloto, diploma volandi.
paternalismo: liberlitas domnica.

paternalista: adj ad liberalitatem domnicam


ttinens // sust liberalitatis domnicae ostensor.

paternidad: patrnitas, atis f. Sin: patris nimus; paternus amor; paterna critas; patris
munus (-nris n). Uso: - responsable, patrnitas cnscia; patrnitas sui offcii cnscia; - y
maternidad responsables, patrnitas maternitasque responsales; el ejercicio de la - responsable, paternitatis cnsciae munus.

paterno: paternus, a, um. Sin: ptrius. Uso:


es deber -, hoc ptrium est.

patticamente: pathtice. Sin: flebliter;


maeste; triste.

pattico: pathticus, a, um. Sin: flbilis;


flexnimus; maestus; tristis; affectus movens;
nimos cmmovens; commotionem ssci-

800

patologa
tans; commovendi vim habens.

patetismo: pathtica rtio. Sin: commovendi


vis.

pathos: pathtica vis. Sin: commovendi (vel


concitandi) vis; affctuum vehemntia.

patbulo: patbulum, i n; patbulus, i m.

patilla: (porcin de pelo que crece por delante de las orejas) brbula, ae f. Sin: brbula
maxillaris; barba spera; capillorum basella
(-ae f).

patn: ptinus, i m; ptinum, i n. Sin: calopdium; slea vel clceus lbilis; slea
ferrata vel frrea; clceus ferratus vel frreus;
calopdium ferratum; crpida frrea; - de
ruedas, pedrrota; rotalis ptinus; slea vel
clceus rotalis; slea subrotata; clceus
subrotatus.
ptina: ptina, ae f. Sin: crusta; stratura; gltinum; subtilis concrtio; aerugo (-gnis f) nbilis. Uso: - de herrumbre, aerugo vel ferrugo
(-gnis f); situs, us m.
patinadero: lbricus locus.

patinador: patinator, oris m. Sin: ferrat


sle ludens; sleis frreis cursor; sleis
ferratis prolbens; pedrrotis prolabens. Uso:
- sobre hielo, super glciem sleis frreis (vel
pedrrotis) prolabens.

patinaje: patintio, onis f. Sin: patinandi ars,


ludus, lusus (-us m); per ptinos decrsio,
decursus, delapsus (-us m); sleis vel clceis
lablibus prolpsio. Uso: - artstico, patintio
artificiosa; certamen patinorum (vel solearum ferratarum, vel solearum subrotarum) artificiosum; ludus artificiosus solearum
ferrearum, vel solearum rotlium; - sobre
hielo, super glciem patintio; - sobre rue-

das, patintio rotalis; competicin de -, patinandi certamen (-mnis n).

patinar: patinare. Sin: ptinis decrrere, excrrere, labi; sleis ferratis (vel clceis
frreis) prolbi; pedrrotis prolabi; ( - sobre
hielo) super glciem patinare; super glciem
sleis rotlibus (vel clceis subrotatis) crrere
vel procrrere.
patinazo: lapsus, us m.

patio: (espacio descubierto que se deja en el


interior de las casas) cavedium, ii n. Sin:
cavum edium; implvium; aula (de palacio
real o principesco). Uso: - cubierto, testudo,
dnis f; - de San Dmaso, Aula Damasiana //
(el piso bajo de los teatros) fruli, orum mpl.
patituerto: valgus, a, um. Sin: varus.
patizambo, v. patituerto.

pato: anser, ris m. Sin: anas, tis (gen pl


natum vel antium) f. Uso: - Donald, Donaldus Anser.

patofobia: pathophbia sive -phoba. Sin:


nosophbia sive -phoba.

patognesis: pathognesis, -is f. Sin: morbi


vel morborum origo (-gnis f).

patogenia: pathognia, ae f. Sin: doctrina de


morborum orgine.

patognico: pathognicus, a, um. Sin: ad pathogniam spectans.

patgeno: pathgenus, a, um. Sin: pathognicus; morbum gignens; ex quo (vel ex qua,
segn el contexto) morbus ritur.

patologa: patholgia sive -loga, ae f. Sin:


morborum scintia, doctrina, disciplina.

801

patolgico
patolgico: patholgicus, a, um. Sin: (relativo a la parte de la medicina que estudia las
enfermedades) ad morborum doctrinam prtinens // (perteneciente al conjunto de sntomas de una enfermedad) ad morborum
naturam ttinens; ad morbi causam spectans.
Uso: estado -, aegri condcio; proceso -,
morbi cursus (-us m).

patlogo: pathlogus, i m. Sin: patholgiae


studiosus, peritus, cultor.

patria: ptria, ae f. Uso: madre -, mater ptria; metrpolis, is f; ptria mnium nostrum
parens.
patriarca: patriarcha vel patriarches, ae m.

patriarcado: patriarchatus, us m. Sin: patriarchae dgnitas; patriarchale munus; patriarcalis sedes; patrirchica iurisdctio.
patriarcal: patriarchalis, e. Sin: patrirchicus; patriarchae (gen).

patrimonio: patrimnium, ii n. Sin: res familiaris; bona paterna npl; paternae vel ptriae opes (-um fpl). Uso: - religioso,
patrimnium sacrum.

patrio: ptrius, a, um. Sin: ptriae vel rei pblicae (gen). Uso: amor -, ptriae amor vel
critas; critas erga ptriam, vel in ptriam;
fiesta -, ptriae dies (diei mf); himno -, carmen (-mnis n) ptrium.

patriota: patriota, ae m. Sin: ptriae vel rei


pblicae amans; ptriae studiosus; qui de re
pblica bene sentit. Uso: ardiente -, vir ptriae amantssimus; como verdadero -, tamquam patriota verus; gran -, magnus patriota;
ser buen -, bene (ptime, studiose, studiosssime) de re pblica (vel de ptria) sentire.

patriotera: de rebus ptriae iacttio. Sin:

immdicum ptriae suae stdium; immoderatum suae nationis stdium; nmius vel stlidus ptriae amor; nmium rerum
domesticarum stdium; nmium nationis
(suae) amplificandae stdium; orginum eltio vel suprbia. Uso: - lugarea, oppidana
iacttio; immdicum soli natalis stdium.
patriotero: ptriae vel suae civitatis studisior. Sin: nmius suae gentis fautor; immdicus ptriae suae studiosus; nimis studiosus
rerum domesticarum; nmius nationis amplificandae fautor.

patriticamente: ptrio amore. Sin: ptria


vel ptriae caritate. Uso: piensa -, bene (vel
ptime) de re pblica sentit; se afana - por el
bien de la patria, ptriae saluti studiose (vel
studiosssime, vel actuose, vel actuosssime)
cnsulit vel prspicit; se comporta -, ptriae
caritate permotus agit.

patritico: patriticus, a, um. Sin: civilis; ptriae studiosus; amoris (vel caritatis, vel pietatis) in ptriam plenus. Uso: nimo -, civilis
nimus; cancin -, cnticum patriticum; demostraciones -, significationes in ptriae honorem vel laudem; discurso -, ortio pietatis
in ptriam plena; guerra -, bellum pro ptriae
libertate susceptum; poesas -, crmina civlia; poeta -, pota ptria caritate incensssimus; sentimientos -, stdia erga ptriam;
escribir poesas -, crmina in ptriam scrbere; ptriam carmnibus celebrare.

patriotismo: patriotismus, i m. Sin: ptriae


vel ptrius amor; ptriae (vel civitatis, vel rei
pblicae) critas, stdium, petas; petas in
(vel erga) ptriam; amor rei pblicae; amor
in ptriam. Uso: por -, ptriae caus; rei pblicae caus; ptriae caritatis caus; demostrar -, se ptriae amantssimum praebere;
mnia e re pblica fcere; tener -, ptriam
amare; bene de re pblica sentire.

802

payaso
patrstica: patrstica, ae f. Sin: patrolgia
sive -loga.
patrstico: patrsticus, a, um. Uso: poca -,
aevum Patrum Ecclsiae.

patrocinador: patrcinans, antis. Sin: patronus; fautor; advocatus; defensor // (que patrocina una actividad con fines publicitarios)
pecuniarum largitor industrialis.

patrocinar: patrocinari. Sin: favere licui;


fovere vel protgere liquem; patrocnium
alicius suscpere; patrocnio liquem tgere
// (apoyar o financiar una actividad con fines
publicitarios) praecnii caus pecniam
praebere.
patrocinio: patrocnium, ii n.

patrologa, v. patrstica.

patrn: - de bote o de lancha, naviculrius,


ii m. Sin: nauclerus.

patronato: (derecho, poder o facultad que


tienen el patrono o patronos) patronatus, us
m. Sin: patroni condcio, dgnitas, ius. Uso:
derecho del -, ius patronats // (fundacin de
una obra pa) tutelare collgium. Sin: benficum sodalcium.
patronazgo, v. patronato.

patrono: patronus, i m. Sin: herus, i m.; defensor; custos; tutor; advocatus. Uso: - de la
ciudad, patronus urbis; - celestial ante Dios,
caelestis apud Deum Patronus; - principal,
patronus principalis; - de la dicesis, patronus dioecesis.

patrulla: manpulus exploratrius, custodirius, vgilans. Sin: excubiarum manus (-us f);
vgilum manpulus; vgiles circuitores.

patrullar: circumire. Sin: circuitionem (nocturnam) fcere; excbias gere per (urbem);
manipulriter explorare vel custodire; exploratrio vel custodirio mnere fungi.
patrullero: coche -, v. coche.

pauperismo: pauperismus, i m. Sin: paupertas diffusa.


pausa: (breve intervalo) pausa, ae f.

pava: (hembra del pavo) gallina ndica // (tetera que se emplea para el mate) v. tetera.

pavimentacin: pavimenttio, onis f. Sin:


pavimenti constrctio vel obdctio. Uso: - de
las calles, stratura viarum.

pavimentar: pavimentare. Sin: pavimentum


fcere, collocare, strnere, strere. Uso: - una
calle, viam munire vel strnere; - un camino,
iter munire; - con adoquines, saxo prismtico
vel rectingulo strnere; - con baldosas cuadradas, saxo quadrato (vel quadratis latrculis) strnere; - con ladrillos, latribus
strnere ; - con piedras, lpide (vel saxo, vel
slice) munire, strnere, perstrnere, constrnere.

pavimento: pavimentum, i n. Sin: solum;


stratum; constratum; stratura. Uso: - de madera, contabultio; hacer el -, pavimentum
fcere, strnere, constrnere, substrnere; el
que hace pavimentos, pavimentrius, ii m.

pavo: gallopavo, onis m. Sin: gallus ndicus;


gallus americanus. Uso: - real, pavo, onis m.
payasada: scurrlitas, atis f. Sin: scurrilis
iocus (-i m); scurrile dictum, factum.

payaso: scurra, ae m. Sin: ioculator; ridiculrius; homo levis vel scurrilis. Uso: - de circo,
maccus; snnio, onis m; ridiculrius circensis.

803

paz
paz: pax, pacis f. Uso: - armada, pax armata
vel procincta; pax innixa armis; pax armata
ac vluti in procinctu, - mundana, pax mundana.
PC, v. computadora.

peaje: (derecho de trnsito) portrium, ii n.


Sin: vectgal, lis n; portrii vectigal; vehiculare vectgal; vectgal transitioni impsitum. Uso: exencin de los derechos de -,
portrii immnitas, atis f; exento, libre, eximido de los derechos de -, immunis portrii;
cobrar, exigir, hacer pagar el -, portrium
exgere; imponer un -, portrium impnere;
pagar el -, portrium dare; vectgal pndere;
por el -, en concepto de -, portrii nmine //
(- de puente, carretera, autopista) rotrium, ii
n. Uso: exigir -, rotrium postulare, exgere,
expscere; sin pagar el -, rotrio non persoluto; sistema de -, systema rotrii colligendi.

peajero: prtitor, oris m.

pen: paean, nis m (ac paena vel paenem). Sin: victriae cantus (-us m) vel
hymnus (-i m); festivus cantus vel hymnus;
festivum cnticum; triumphalis cantus.

peatn: (persona que va a pie por una va


pblica) pedes, dtis m. Sin: mbulans sive
dembulans; viator; pdibus mbulans, iens,
incedens; qui pdibus it. Uso: lugar reservado para los -, locus pedtibus (vel ambulntibus, vel viatribus) reservatus.
peatonal: pedtibus destinatus. Sin: vehculis
vtitus vel interdictus; ad pdites prtinens.

peca: lentcula, ae f. Sin: lentgo, gnis f;


ephlis, dis f.
pecable: peccando obnxius.

pecado: peccatum, i n. Sin: peccamen, mnis

n; culpa; noxa; delictum; nefas n indecl. Uso:


- actual, habitual, peccatum actuale, habituale; - formal, material, peccatum formale,
materiale; - mortal, venial peccatum mortale
(vel mortferum, vel grave), veniale (vel
leve); - interno, externo, peccatum internum,
externum; - manifiesto, peccatum manifestum vel patens; - oculto, peccatum occultum
vel latens; - original, peccatum originale;
primignia noxa; hereditrium peccatum; personal, peccatum personale; - contra Dios,
contra el prjimo, contra s mismo, peccatum
contra Deum, contra prximum, contra se
ipsum; - de comisin, de omisin, peccatum
commissionis, omissionis; - del corazn, de
la boca, de obra, peccatum cordis, oris, peris.
pecador: peccator, oris m. Sin: peccans; peccatis obnxius; qui peccat vel peccavit.
pecaminoso: peccaminosus, a,um.

pechera: (guarnicin de encaje que se pone


en la abertura de la camisola por la parte del
pecho) v. entreds // (pedazo de lienzo o pao
que se pone en el pecho para abrigarlo)
rheno, onis m.
pechuga: (pulli) thorax, cis m. Sin: avis
pectus (-ris n).
peciolado: pedunculatus, a, um.

pecolo o peciolo: pednculus, i m. Sin: pedculus; petolus.


pecios: relquiae (-arum fpl) navgii.

pecoso: lentiginosus, a, um. Sin: lentginum


plenus.
pectoral: adj pectoralis, e. Sin: pctoris
(gen). Uso: cruz -, crux pectoralis vel enclpia // sust pectorale, is n. Sin: enclpium.

804

pedestal
peculiaridad: peculiritas, atis f. Sin: singulritas; (quod) prprium (est) alicius vel alicius rei. Uso: - tnicas, civlia instituta a
mairibus trdita.

peculio: peclium, ii n. Uso: - adventicio,


castrense, profecticio, peclium adventcium,
castrense, profectcium.

pedagoga: (como ciencia) paedaggia sive


-goga, ae f. Sin: disciplina paedaggica, puerilis, de adulescntibus educandis; puertiae
disciplina. Uso: historia de la -, puertiae disciplinae histria // (como arte) educandi ars.
Sin: paedaggica ars; ars puerorum instituendorum.
pedaggico: paedaggicus, a, um. Sin: ad
paedaggiam (vel ad educandi artem) ttinens.

pedagogo: (ayo) paedagogus, i m // (preceptor, maestro) institutor, oris m. Sin: praeceptor;


magster
(-tri
m);
educator
praeceptorque; peri vel iuventutis educator
// (perito en pedagoga) artis educandi studiosus, cultor; artis peros excolendi magister.
pedal: pedale, is n. Sin: pedale adminculum
vel instrumentum. Uso: - de piano, plectrocmbali pedale; oprimir el - para el cambio
de velocidad de un coche, pedale commutationis (vel copulationis) prmere; sacar el pie
del - de cambio, pedem efferre a pedali copulatrio.

pedalada: brotae proplsio. Sin: pedlium


verstio, impulsus (-us m), ictus (-us m).

pedalear: pedalare. Sin: birotare; pedlia


gere, impllere, movere, versare; brotam
pdibus gere vel propllere; pedlibus uti;
pedlibus vel brot insstere.

pedante: adj ptidus, a, um. Sin: nmium dligens; ineptiarum studiosssimus; molestus;
morosus; diffcilis; insuavis. Uso: discurso -,
ortio ptida; sermo ptidus; no seas -, ne ptidus sis // sust scolus, i m. Sin: morosus vel
diffcilis homo; umbrticus doctor; homo
prae ltteris ftuus; minutioris eruditionis
amator.

pedantera: morsitas, atis f. Sin: affecttio;


molstia; subtlitas; nmia diligntia vel sevritas; inptiae, arum fpl.
pedantesco: ptidus, a, um. Sin: ineptus; inepte pedestris; pedestris ac ptidus; inepti
paedagogi vel grammatistae (gen).
pedantismo, v. pedantera.

pedazo: frustum, i n. Sin: fragmen (-mnis


n); fragmentum; pars, partis f; partcula; prtio. Uso: - de pan, frustum panis; cortar en
pedazos, in frusta secare vel divdere; - de
pao, pannculus; - de papel, scida, scdula,
scheda, schdula.

pederasta: paederastes, ae m. Sin: paedicator


vel pedicator, oris m; paedco vel pedco, onis
m. Uso: - activo, cinaedus, i m; - pasivo, pthicus, i m.

pederastia: (abuso deshonesto cometido


contra los nios) paederstia, ae f. Sin: paedictio vel pedictio, onis f; paidophlia.
Uso: practicar la -, paedicare vel pedicare //
(sodoma) v. esta voz.

pedestal: basis, is (ac -im). Sin: crepdo,


dnis f; fundamentum. Uso: - artstico de una
mesa, trapezphorum; - cuadrado de columna, plinthus, i m // (fig, fundamento)
caput, ptis n. Sin: cardo, dnis m; fundamentum. Uso: bases de la libertad, de la paz, fundamenta libertatis, pacis.

805

pedestrismo
pedestrismo: (ejercicio de carrera a pie a
travs del campo) pedum vel currendi exercittio // (deporte de carrera a pie) celeritatis
vel currendi certamen.

pediatra o pedatra: paediater, tri m. Sin:


paediatros vel paediatrus; puerorum mdicus;
paediatrae cultor, doctor; mdicus paediatrae studiosus, peritus, peritssimus, mdicus
puertiae peritus.

pediatra: (rama de la medicina) paediatra,


ae f. Sin: puerorum curandorum rtio, disciplina, doctrina // (ejercicio de la pediatra)
ars peros curandi. Sin: puerorum medicina
(-ae f) vel curationes (-um fpl).
peditrico: paeditricus, a, um. Sin: ad paediatram spectans.
pedicura: pedicura, ae f. Sin: pedum purgatrix (-icis f).

pediluvio: pedilvium, ii n. Sin: pedum ltio


vel lavtio; pedum in aquam immrsio.

pedo: pditum, i n. Sin: ventris flatus (-us m).


Uso: - ruidoso, ventris crpitus (-us m); soltar un -, pditum rddere vel emttere; v.
peer.

pedofilia: paedophlia sive -phila, ae f; v. pederastia.

pedologa: paedolgia sive -loga, ae f. Sin:


de pero scintia, disciplina, doctrina.

pedolgico: paedolgicus, a, um. Sin: ad


paedolgiam prtinens.

pedometra: paedomtria sive -metra, ae f.

pedmetro: paedmetrum, i n.

pedrada: (accin de despedir o arrojar con

impulso una piedra) lpidis ictus (-us m).

pedrea: lapidtio, onis f. Sin: lpidum conictio.

pedrero: (operario que labra las piedras) v.


cantero.
pedunculado, v. peciolado.

pednculo: pednculus, i m. Sin: pedculus;


pedcinus; pedolus.

peer: pdere. Sin: ventris flatus emttere, expllere; inflationes emttere, disctere; crpitus ventris emttere.
pegadura: glutinamentum, i n.

pegajoso: (que se pega con facilidad) glutinosus, a, um. Sin: glutneus; viscosus. Uso:
resina en extremo -, resina quam glutinosssima // (que se comunica con facilidad, contagioso) contagiosus, a, um. Uso:
enfermedad -, morbus contagiosus // (fig, pesado, sobn) importunus ac molestus.
pegar: - con cola, glutinare; conglutinare; v.
encolar.

pegote: (emplasto que se hace con una materia pegadiza) v. emplasto // (parche) v. esta
voz.
peinada: pctio, onis f.

peinado: (accin de arreglar o arreglarse el


cabello) pctio, onis f. Sin: oppexus, us m;
oppexus capillorum // (forma de arreglarse
el cabello) comptus, us m. Sin: ornatus (-us
m) comae; (comarum) ornatus (-us m) vel
cultus (-us m); forma capillorum; compti capilli; caput comptum; crines culti, compsiti,
bene dispsiti, ornati // (pp de peinar) pexus
vel depexus, a, um. Sin: pectinatus; comptus

806

pelcano
// - de lana, carmintio, onis f vel carminatus,
us m.
peinador: pectinator, oris m. Sin: comptor.
Uso: - de lana, carminator; lanrius pectinrius // (prenda o lienzo ajustado al cuello con
que se protege el vestido de quien se peina o
afeita) involcrum, i n; invlucre, is n. Sin:
involumentum.

peinadura: (accin de peinar o peinarse) v.


peinada.

peinar: (desenredar el cabello) pectinare.


Sin: pctere; depctere // (componer el cabello) capillos (vel comam, vel crines) clere,
cmere, compnere, digrere, dispnere.
Uso: bien peinado, comptus, a, um // (desenredar, limpiar el pelo de algunos animales)
pctere vel depctere. Sin: pilos vel capillos
pctere, depctere // (desenredar o limpiar la
lana de algunos animales) carminare. Sin:
pctere, depctere; lanam pctere.

peinarse: (desenredarse, alisarse el cabello


con el peine) capillos (comam, caesriem, capillos, crines, caput) pectinare vel pctere //
(arreglarse el cabello) capillos clere vel cmere. Uso: - para adelante, capillos revocare
a vrtice; - para atrs, capillos retrogere.

peinazo: tgnulum, i n.

peine: pecten, tnis m. Sin: crinales dentes.


Uso: - de boj, buxus (-i f) dentata; - de marfil,
crinale ebur (boris n).
peineta: (peine convexo que usan las mujeres
para adorno o para asegurar el peinado) crinale, is n.

pelagra: pellagra, ae f. Sin: pellis aegrae


morbus.
pelagrgeno: pellagrgenus, a, um. Sin:

pellagram gignens; ex quo (vel ex qua, segn


el contexto) pellagra ritur.

pelagrologa: pellagrolgia sive -loga, ae f.


Sin: pellagrae (vel de pellagra) doctrina, disciplina, scintia.

pelagrlogo: pellagrlogus, i m. Sin: pellagrolgiae peritus.

pelagroso: (concerniente o relativo a la pelagra) ad pellagram (vel ad pellis aegrae morbum) ttinens // (que padece pelagra)
pellagr (vel pellis aegrae morbo) laborans.

pelar: (descortezar) glbere vel deglbere.


Sin: deglubare; glabrare; deglabrare; decorticare. Uso: - las papas, solani tbera deglbere vel deglubare; v. mondar.

peldao: gradus, us m // fig ascensus, us m;


progressus, us m.
pelear: certare, contndere, conflgere, dimicare cum liquo de liqua re.

pelele: larva, ae f. Sin: homo stramneus (figura humana de paja); homo e pannis factus
(figura humana de trapos) // (fig, persona
simple e intil) intilis vel vecors homo.

pelendengue, v. perendengue.

peletera: (oficio de adobar y componer pieles) pellesuna, ae f. Sin: coriorum confectura; pllium subactarum confctio //
(comercio de pieles finas) mercatura pllium
// (tienda donde se venden) pellionis vel
pelliria taberna.
peletero: pllio, onis m. Sin: pellrius;
pellionrius.

pelcano: pelicnus, pellicnus, pelecnus, i


m. Sin: platlea; pltea; cofnus.

807

pelcula
pelcula: (piel delgada y delicada) pellcula,
ae f. Sin: cutcula; pellis subtilis, tnuis;
membrnula; membrnulum // (cinta de celuloide) pellcula, ae f. Sin: taenola. Uso: - cinematogrfica,
cinemtica
vel
cinematogrphica pellcula; tenia vel taenola cinematogrphica; cinematogrphica
imginum sries; cinematogrphicae sries //
- cmica, pellcula cmica; - didasclica,
pellcula didasclica; - documentales, pellculae documentriae; - erticas, cinemticae
pellculae erticae; - fotogrfica, photopellcula; pellcula vel brctea photogrphica; muda, pellcula muta; - policial, pellcula
criminalis; - pornogrfica, pellcula pornogrphica; - moralmente positivas, cinematogrphicae pellculae honestati obsequentes; preferida, pellcula, quam mavis; - psicolgica, pellcula psycholgica vel pschica; romnticas, pellculae cinematogrphicae, in
quibus tnerum quiddam et blandum insit; sexuales, cinemticae pellculae sexuales; sonora, pellcula sonans, sonora, snitans,
songera; - subtitulada, pellcula cum paucis
verbis versionis subter scriptis // - de accin,
pellcula periculosis csibus plena; pellcula
audcibus inceptis casibusque plena; - de
cow boys, pellcula armentariorum; - de dibujos animados, pellculae picturatae; - de
terror, pellcula cinematogrphica horrfica;
- en blanco y negro, pellcula albo et atro colore; - en colores, pellcula panchromtica //
actor de una -, pellculae hstrio (-onis m) vel
actor (-oris m); de -, pellicularis, e; impresin
de una -, excptio cinemtica; mquina de
pelculas, mchina cinematogrphica; cinephotomchina; hacer pelculas, cinematogrphicam artem exercere; imgines cpere;
proyectar una -, pellculam (teniam, taenolam) exhibere, exprmere, didcere, versare.
peligro: perculum, i n. Sin: discrimen, mnis
n. Uso: - de muerte, perculum mortis; summum vitae discrimen.

peligrosidad: peligrsitas, atis f. Sin: condcio periculosa.

peligroso: periculosus, a, um. Sin: intutus vel


non tutus ; male fidus; perculis plenus.
pella: (masa apretada de forma ms o menos
redonda) glaeba, ae f. Uso: - de manteca,
butyri glaeba.
pelliza: vestis (-is f) pellcea vel pellita

pelo: pilus, i m. Sin: capillus; villus. Uso: axilares, pili subalares; - a la garon, comptus (-us m) puerilis; - cortado corto, comptus
tnsilis; curtata coma; mujer de - corto, mlier decurtato capillo vel crine; - largo,
capillus longus, prolixus, promissus; - liso,
capillus rectus; - rizado, cincinnatus capillus;
cubierto de pelos, pilosus, hirsutus, villosus;
sin pelos, dpilis; depilatus; glaber, bra,
brum; adornar el -, capillos ornare // buscar
el - al huevo, in ovo pilum querere; in scirpo
nodum querere.

pelota: pila, ae f. Sin: follis, is m; globus;


orbis, is m; sphaera, ae f. Uso: - imparable,
follis imprensbilis; - de cuero, pila coricea;
coriceus uter; - de ftbol, pedifollis, is m;
podosphaera; follis vel pila pedalis ; - de
goma, pila e cummi; - de tenis, follis tenildii; - de viento, follis; inflatus follis; - para
deportes, harpastum; sphaera lusria; globus
lusrius; - para jugar a la pared, pila trigonalis; - que sirve para ejercitarse en el pugilato,
follis pugilatrius // juego de -, pila, ae f;
pilae lusus vel ludus; pilaris lsio; aficin al
juego de la -, stdium pilae; jugador de -, pilcrepus, i m; juego de la - a la pared, pila e
parete repercussa; juego de la - de voleo, voltilis pilae ludus; ludus follis transvolantis,
vel ad solum non deiciendi; - vasca, ludus
pilae vascnicae; lugar del juego de la -,
sphaeristrium; apoderarse de la -, lusrium
globum arrpere; folle vel pil potiri; arrojar

808

pendiente
la - al arco, follem portae inferre; follem per
portam icere; inflar la -, follem inflare;
jugar a la -, pil ldere; parar la -, follem
retinere; pasar la -, pilam ad scium transmttere; patear la -, follem impngere, propllere, promovere; perder la -, pilam amttere.
pelotazo: pilae ictus (-us m).

pelotear: pil ldere. Sin: pilam lbere icere


vel perctere.

pelotita: plula, ae f. Sin: follculus; glbulus; orbculus; spherula; parva pila.

pelotn: (conjunto de personas en tropel)


manpulus, i m // (grupo de soldados) contubrnium, ii n. Sin: mlitum manpulus. Uso:
- de ejecucin, manpulus supplcio sumendo.
peltre: stannum plumbo temperatum.

peluca: galrus, i m; galrum, i n. Sin: galerculum; capillamentum; cormbium; coma


ficta, appsita, suppsita, suppositcia; capillamentum fictcium; crines empti.
peluche: (tejido) densus mollisque villus.
Sin: ldicris conficiendis villus.

peluquera: (mujer del peluquero) tonsoris


uxor. Sin: capillorum concinnatoris uxor //
(la que tiene por oficio peinar, cortar el pelo,
etc.) tonstrix, icis f; capillorum tonstrix (en
cuanto corta el pelo); ornatrix; capillorum
concinnatrix (en cuanto arregla o adorna el
pelo).

peluquera: tonstrina, ae f. Sin: comarum fucatarum officina.

peluquero: tonsor, oris m (en cuanto corta el


pelo); capillorum concinnator; comarum fucatarum rtifex (en cuanto lo arregla o

adorna). Uso: - de damas, cniflo, onis m.


peluqun: parvum capillamentum.

pena: poena, ae f. Sin: cruciatus, us m. Uso:


- convencional, poena conventionalis; - de
muerte, poena capitalis; cpitis poena; supplcium extremum.

penacho: crista (-ae f) plumtilis vel plmea.


Sin: pancula plumtilis, plumata, plumosa;
plumtilis panculae ornamentum.
penal: adj poenalis, e. Sin: poenrius; criminalis // Dep (penalti) ictus (vel iactus, us m)
poenalis. Sin: mxima poena; iactus undecim
metrorum; ictus a metro undcimo. Uso:
rea de -, rea (-ae f) poenalis; cometer un -,
poenliter gere; poenliter ldere; oh, qu
bien, un -!, evax! poenalem ictum consecuti
sumus!
penalidad: poenlitas, atis f. Sin: poenalis
condcio vel snctio; poena.

penalista: adj poenalis causdici prprius //


sust poenalista, ae m. Sin: causdicus; poenalis iuris consultus vel advocatus; iuris poenalis peritus vel prudens; criminlium causarum
tractator.

penalmente: poenliter. Sin: per poenam; actione poenali; sentntia poenali.

penalti o penalty, v. penal.

penalty area, v. rea, penal.

pendenciero, v. camorrista.

pendiente: (que pende) pendens, entis // (inclinado) inclinatus // (que est por resolverse
o terminarse) suspensus; iniudicatus; in suspenso relictus; adhuc sub idice; nondum
compsitus, diremptus // (joya o adorno) in-

809

pndola
auris, is f. Sin: stalgmium, ii n; baca vel
bacca; pendens baca.

pndola: (pndulo de los relojes) perpendculum, i n. Sin: horolgii perpendculum vel


libramentum // (reloj de -) pndula, ae f. Sin:
horolgium oscillatrium; horolgium perpendculo actum (vel pndulo munitum).
pendolario, v. calgrafo.

pendolista, v. calgrafo.

pendular: alternatim oscillans. Sin: in contrria flctuans.

pndulo: adj pndulus, a, um. Sin: pnsilis;


pendens; suspensus // sust pndulum, i n.
Sin: perpendculum; libramentum. Uso: - oscilante, pndulum oscillans vel oscillatrium
// - de reloj, v. pndola.
pene: penis, is m. Sin: caulis, is (abl -e vel
-i) m; colis, is m; v. miembro (- viril).

penetracin: (accin de penetrar) penetrtio, onis f. Sin: penetrandi actus (-us m) // (inteligencia, comprensin) perspiccitas, atis f.
Sin: perspicintia; ingnii subtlitas vel acumen (-mnis n).

penetrar: penetrare. Sin: adire; illabi; pervdere; ngredi; prgredi; insinuari vel insinuare, vel se insinuare
pnfigo, v. ponflico.

penicilina: penicillinum, i n, penicillina, ae


f. Sin: medicamentum penicllinum. Uso:
curar con la -, morbum penicillin tractare;
inyectar la -, penicillinam incere; suministrar la -, penicillinam praebere.

penitencia: (arrepentimiento) paenitntia vel


poenitntia, ae f. Uso: - sacramental, sacra-

mentalis paenitntia; sacramento de la -, paenitntiae sacramentum; hacer -, paenitntiam


habere vel gere // (expiacin de una culpa)
culpae expitio (-onis f). Uso: hacer - de los
pecados, peccata expiare; commissa vel admissa lere, expiare // (pena que impone el
confesor) poena, ae f. Uso: cumplir uno la -,
gere paenitntiam // (acto de mortificacin)
voluntria afflicttio (-onis f). Sin: cruciatus
(-us m) sponte susceptus ad commissa expianda; voluntria admissorun poena.
penitencial: paenitentialis, e. Sin: paenitentirius.

penitenciara: - Apostlica, (Sacra) Paenitentiaria (-ae f) Apostlica. Sin: Sacrum Tribunal (-alis n) Paenitentiariae Apostlicae;
Sacrum Conslium (-ii n) admissis paenitntium expiandis // (crcel) carcer, ris m. Sin:
ergstulum.

penitenciario: adj paenitentirius, a, um.


Sin: paenitentialis, e; (relativo a la crcel)
carceralis; ergastularis // sust paenitentirius,
ii m. Sin: sacerdos paenitentirius; praefectus
admissis paenitntium expiandis. Uso: Cardenal -, Cardinalis Sacram Paenitentiariam
Regens; - mayor, Cardinalis paenitentirius
maior.

pensador: investigator, oris m. Sin: cogitator; intellector; meditator; spiens; philsophus; ingnium. Uso: un agudo -, homo
(-mnis m) ad excogitandum acutus; un gran
-, magnum ingnium; profundo -, doctssimus (rerum) investigator; subtilis investigator; libre -, liber suarum cogitationum iudex
(-dcis m); liber suarum cogitationum auctor;
homo ab omni superstitione liber; homo liberioris de rebus divinis iudcii // (el que se dedica a estudios filosficos muy profundos)
philosophicarum quaestionum indagator.
pensamiento: (potencia o facultad de pen-

810

penumbra
sar) cogittio, onis f. Sin: mens; nimus;
mentis vel cogitandi vis // (accin y efecto de
pensar) cogitatum, i n; en pl, tambin cogitationes. Sin: cogitamen, mnis n; cogitamentum // (trinitaria) v. esta voz.
pensil o pnsil: pnsilis, e. Sin: haud columnatus; nulla column sustentus.

pensin: (estipendio) benefcium, ii n. Uso:


ir en -, benefcio tia ptere // (cantidad que
se da a uno por mritos y servicios propios o
extraos, o bien por pura gracia del que la
concede) benefcium, ii n. Sin: stipndium.
Uso: - anual, benefcium nnuum // (cantidad que se paga por alojamiento y/o comida)
pnsio, onis f. Sin: viticum; pactum pro habitatione et mensa prtium; pactum pro victu
prtium; pecnia, quae pro victu slvitur; pecnia data vel danda pro victu. Uso: - completa, entera, plena pnsio; costo - completa,
pecnia pro pernoctatione et victu solvenda;
media -, dimdia pnsio; pagar la -, pactum
pro habitatione et mensa prtium slvere;
pactum pro victu prtium slvere; pro victu
pecniam dare vel slvere // (pupilaje, casa
donde se reciben huspedes) v. pensionado.

pensionado: (casa donde se reciben huspedes) convictus, us m. Sin: hosptium; hosptii


vel convicts sedes; communis victs sedes;
hosptium meritrium. Uso: un - hermossimo, pulchrrima convicts sedes // (colegio
de alumnos internos) v. internado // (que
tiene o cobra una pensin) pensionatus. Sin:
pensionrius; beneficirius; benefciis tributis
fruens; qui benefcio vel stipndio fruitur.
Uso: maestra -, magistra pensionata.

pensionista: (persona que est en un colegio


o casa particular y paga cierta pensin) convictor, oris m. Sin: contubernalis; pensionrius; qui in convictu (vel in sede convicts)
moratur vel est; qui pro habitatione et mensa
prtium pactus est; qui, pacta mercede (vel

pecni), habitatione et mensa apud liquem


fritur. Uso: estar de - en casa de uno, habitare apud liquem // (persona que tiene o
cobra una pensin) v. pensionado.
pentaedro: pentahedrum, i n.

pentagonal: pentagnus, a, um.

pentgono: adj pentagnus, a, um // sust


pentagnum, i n; pentagnium, ii n. Sin:
quinqungulum // (edificio de Washington,
que alberga el secretariado de Defensa y el
estado mayor de las fuerzas armadas de los
EE. UU.) pentagnum Vasintniae aedifcium.
pentagrama: pentagramma, tis n. Sin: musicarum notarum arola.

pentarqua: pentrchia sive -archa, ae f. Sin:


quinque virorum dominatus (-us m) vel potentatus (-us m).

pentatleta: pentathleta, ae m; pentathlus, i


m.

pentatln: pentathlum, i n. Sin: quinqurtium; certamen quinquepertitum, qunquiplex


(-plcis), quncuplex. Uso: - moderno, aetatis
nostrae pentathlum; pentathlum recens; - individual, por equipos, pentathlum singulorum, per manpulos.
Pentecosts: Pentecoste, es f.

pentodo: pnthodus vel pnthodos, i f .

penltimo: paenltimus, a, um; paene ltimus. Sin: prximus ab ltimo vel ab extremo;
prximus (a) postremo.

penumbra: paenumbra, ae f. Sin: sublustris


umbra; Astron paenumbra.

811

penuria
penuria: penria, ae f. Sin: egestas, atis f; inpia.

pen: (el que camina, anda o ejecuta su


papel a pie) pedes, dtis m. Sin: mbulans;
dembulans; v. peatn // (infante o soldado
de a pie) pedes, dtis m (en pl, tambin mlites, um vel pedestres, ium) // (obrero) operrius, ii m (en pl, tambin perae, arum f).
Uso: - caminero, viae vel viarum curator; de albail, operrius structor // (pieza en el
juego de ajedrez) latrnculus, i m. Uso:
mover un -, latrnculum dare (hacia adelante) vel redcere (hacia atrs) // (pieza en
el juego de damas) clculus, i m // (juguete)
v. trompo.

peonada: (trabajo que realiza un jornalero


en un da) pera diurna // (conjunto de peones que trabajan en una obra) v. peonaje.

peonaje: (conjunto de soldados de infantera) pdites, um mpl. Sin: pedestres, ium mpl;
pditum vel pedstrium caterva, turma, cpia
// (conjunto de peones que trabajan en una
obra) operrii, orum mpl. Sin: perae, arum
fpl; operarum vel operariorum caterva, turma,
cpia.

pptico: ppticus, a, um. Sin: concoctioni insrviens; ad concoctionem spectans.


peptona: peptonum, i n.

pequins: catellus pekinensis.

pera: (fruto del peral) pirum, i n. Uso: - silvestre, pirum silvestre; - en almbar, pirum
sccharo condtum // (llamador o interruptor
en forma de pera) prula, ae f.
peral: pirus, i f. Uso: - silvestre, achras, dis
f.

peralte: (mayor elevacin de la parte exterior de una curva en relacin con la interior)
peraltum, i n.

perborato: sal perbricus m; sal perbricum


n.

percal: (tela de algodn) percala, ae f. Sin:


leve gosspium; tela ex levi cotone (vel gosspio, vel xylo).

peonia: paenia, ae f.

percepcin: percptio, onis f. Sin: comprehnsio; cogntio; intellctio. Uso: - subliminal, subcptio; - de la cultura, percptio
cults civilis.

pepino: (planta) citrolus, i f. Sin: ccumis


sativus // (fruto) citrolum, i n.

perceptible: perceptbilis, e. Sin: percipbilis.

peonza, v. trompo.

pepita: clculus, i m. Uso: - de oro, ureus


clculus.
pepsicola: pepsicola, ae f.

pepsina: pepsinum, i n; pepsina, ae f. Sin:


ppticum elementum vel medicamentum;
sucus ppticus; nzyma (-ae f) pptica.

perceptibilidad: perceptiblitas, atis f.

percha: (listn de madera o metal con colgaderos para la ropa) tendcula, ae f. Sin: uncnulus; uncus. Uso: colgar en la -,
tendculae (vel uncnulo, vel unco) impnere,
suspndere // (mueble para colgar ropa, sombreros u otros objetos) v. perchero.
perchero: vstium sustentculum. Sin: paenulrium; fulcimentum vestirium. Uso: col-

812

perfeccionamiento
gar en el -, sustentculo vel paenulrio suspndere.

percusin: percssio, onis f; percussus, us m.


Sin: pulstio; ictus, us m. Uso: de -, pulstilis.
percusionista: msicus pulsator.

percusor: (el que hiere) percussor, oris m.


Uso: percusores de los clrigos, clericorum
percussores // (pieza) percussrium, ii n.
perderse: (errar el camino) vi dcipi. Sin:
errore viae falli.

prdida: perdtio, onis f. Sin: amssio; amissus, us m; iactura; damnum; detrimentum.


Uso: - de tiempo, tmporis iactura; perdtio
tmporis.
perdign: (grano de plomo) glbulus, i m;
glbulus plmbeus. Sin: metllica glans
(glandis f). Uso: herir con tiro de perdigones,
metllicis glndibus ptere vel ferire.

perdigonada: (tiro de perdigones) glndium


metallicarum (vel plumbeorum globulorum)
ictus (-us m) vel conictio (-onis f).
perdiz: perdix, cis mf.

perdn!: ignosce (mihi)!; ignoscas (mihi)!;


excusa (me)!; hbeas me excusatum!
perecuacin: peraequtio, onis f.

peregrinacin: (viaje por tierras extraas)


peregrintio, onis f. Sin: peragrtio; itnerum
suscptio vel lustrtio // (viaje a un santuario) sacra vel pia peregrintio. Uso: hacer
una - a Lourdes, sacram peregrinationem Lapurdum fcere.
peregrinar: (andar por tierras extraas) pe-

regrinari. Sin: peragrare; exsulare; vagari;


iter gere, fcere, habere // (ir en romera a
un santuario) pietatis caus peregrinari.

peregrino: (que anda por tierras extraas)


peregrnans, antis; peregrinator, oris m. Sin:
dvena; viator; pregre advniens // (que por
devocin o por voto va a visitar un santuario) peregrinator, oris m. Sin: pius peregrinator; pietatis caus peregrinator. Uso: apostlico, peregrinator apostlicus; la marcha de los -, agmen religiosum peregrinntium.
perejil: petroselinum vel petroselinon, i n.

perendengue: (pendiente, arete) v. pendiente


// (adorno femenino de poco valor) inane ornamentum. Sin: nugatrium ornamentum;
mulebre ornamentum; en pl, tambin mundus mulebris.

perentorio: (concluyente, decisivo) decretrius, a, um. Sin: firmssimus; omnino status


vel constitutus; en el lenguaje jurdico, peremptrius. Uso: edicto -, peremptrium
edictum.

perestroika: immuttio, onis f. Sin: renovtio; poltica renovationis, perestroika dicta.

perfeccin: perfctio, onis f. Sin: absoltio;


confctio; consummtio; expoltio; perpoltio; perfectum. Uso: - cristiana, christiana
perfctio; - evanglica, evanglica perfctio;
a o hasta la -, ad (vel in) unguem; ad amussim; ad perfectum; perfecte; ptime; plane; absoluta, absoltio et perfctio.

perfeccionamiento: perfctio, onis f. Sin:


absoltio; progrssio; profectus (-us m); progressus (-us m). Uso: - moral, emendtio;
moralis perfctio; atender al propio - moral,
se ipsum emendare; seipsum meliorem fcere
vel rddere; progressionem fcere ad virtu-

813

perfeccionar
tem; prgredi in virtute; contribuir al - de
algo, licui rei excolendae (vel perficiendae,
vel absolvendae) conferre; promover el - de
la humanidad, hminum nimos exclere.

perfeccionar: (hacer perfecta una cosa) liquid ad perfectionem perdcere, addcere;


liquid perfcere vel abslvere // (hacer mejor
una cosa) liquid mlius rddere; liquid exclere vel perpolire. Uso: mquina de un modelo
muy
perfeccionado,
mchina
exquisitiore artifcio facta // perfeccionarse
en un arte, artem pnitus dscere.

perfeccionismo: perfectionismus, i m. Sin:


mximae perfectionis stdium.

perfeccionista: adj mximam perfectionem


affectans vel ppetens // sust perfectionista,
ae m. Sin: mximae perfectionis studiosus.
perfectible: perfectbilis, e.

perfecto: perfectus, a, um. Sin: absolutus;


completus; consummatus; excultus; perpoltus; mnibus nmeris absolutus.

perfil: (postura en que solo se deja ver un


lado o cara del cuerpo) obliqua imago. Uso:
de -, ab (vel ex) obliquo; per (vel in) obliquum; figuras de -, catgrapha, orum npl;
oblquae imgines; esbozar, representar, pintar a uno o una cosa de -, liquem vel liquid
(vel imginem alicius vel alicius rei) ex
obliquo delineare, effngere, adumbrare, pngere // (contorno de una figura) lineamenta,
orum npl. Sin: figura lneis circumducta; extrema lineamenta npl ; primae lneae fpl. Uso:
trazar el - de uno, figuram alicius adumbrare vel descrbere; figuram alicius summis
lineamentis (vel primis lneis) circumdcere.

perfilado: delineatus, a, um. Sin: designatus;


expressus.

perforacin: (accin de perforar) perfortio,


onis f. Sin: perfssio; perfossura; fossura //
(efecto de perforar) terebramen (-mnis n).
Sin: trebra, ae f.
perforador: perforator, oris m. Sin: perfossor.

perforadora: perforculum, i n; chartarum


perforculum. Sin: mchina prforans;
instrumentum perforatrium.

performance: (ejecucin) exsectio, onis f.


Sin: confctio; effctio; effectus, us m // (funcin, espectculo) spectculum, i n // (resultado obtenido) xitus, us m. Sin: successus,
us m; Dep, xitus certminis agonstici.

perfumar: odorare. Sin: suffire; suffimentare; odore vel odribus imbere, perfndere,
suffire; bonis odribus perfndere liquem
vel liquid // perfumarse, se odribus imbere, perfndere, suffire.
perfume: odor, oris m. Sin: odoramentum;
bonus vel suavis odor.

perfumera: myroplium, ii n. Sin: unguentria, ae f; armatum taberna; taberna unguentria.

perfumero o perfumista: myropla, ae m


vel myrpsius, ii m. Sin: unguentrius; aromatrius; v. ungentario.

pergamino: pergamna, ae f. Sin: membrana, ae f; membranum, i n; charta pergamena; membrana scriptria. Uso: - sutil,
membrnula; de -, membrneus; fabricante o
vendedor de pergaminos, membranrius, ii m
// (documento escrito en -) diploma membranceum. Sin: diploma ex membrana.

prgola: (armazn que sostiene la parra u


otra planta trepadora) v. emparrado.

814

peridico
periantio, v. perianto.

perianto: perianthum vel perianthon, i n; perianthus vel perianthos, i m. Sin: perignium;


floris involcrum.
pericardio: pericrdium, ii n. Sin: cordis involcrum.

pericarditis: pericardites, is f; pericarditis,


tdis f. Sin: pericrdii (vel cordis involucri)
inflammtio vel infltio.

pericarpio: pericrpium, ii n; pericarpum, i


n. Sin: sminis involcrum.
pericia: pertia, ae f. Sin: dextritas; callditas; experintia; ars.

pericondrio: perichndrium, ii n; perichondrus vel perichondros, i m.

pericondritis: perichondrites, is f. Sin: perichndrii vel perichondri inflammtio.

periferia: (circunferencia) circumferntia, ae


f. Sin: mbitus; circitus, circumflexus, us m;
circintio vel circumdctio, onis // (alrededores de una ciudad) periphria sive -phera, ae
f. Sin: subrbium, ii n; extrema urbis pars
(partis f); permetrus; mbitus; circitus, us
m. Uso: parroquia de -, parecia suburbana.
perifrico: (de los alrededores de una ciudad) periphricus, a, um. Sin: subrbii (gen);
extremus; suburbanus.
perifollo: (planta, flor) anthriscum, i n.

perfrasis : perphrasis, is f. Sin: circitus, us


m; circumloctio; circutio; verborum circutio, circitus, mbitus; verborum comprehnsio, coninctio; coniuncta verba.
perigonio, v. periantio.

perihelio: perihlios vel perihlius, ii m; perihlium, ii n.

perilla: (porcin de pelo que se deja crecer


en la punta de la barba) brbula, ae f.
perimetral o perimtrico: perimtricus, a,
um. Sin: circumcurrens.

permetro: permetrus, i m. Sin: mbitus vel


circitus, us m.

perimisio: perimsium, ii n. Sin: externa


musculorum membrana vel membrnula.
perineo: perineus vel perinaeus, i m; perinaeum.
perineumona, v. pulmona.

perineumnico, v. pulmonaco.
perinola, v. trompo.

peridicamente: peridice. Sin: certis perodis; statis tempribus; certo tmpore; per intervalla; certis tmporum intervallis.

periodicidad: periodcitas, atis f. Sin: tempus


peridicum; certa tmporum intervalla
(-orum npl).

peridico: adj peridicus, a, um. Sin: certis


vel statis tempribus recurrens, revertens, rdiens; certo tmpore recurrens. Uso: fiebres -,
febres peridicae; publicaciones -, publicationes peridicae // (impreso que se publica
peridicamente) peridicum, i n. Sin: commentrium; commentrius; commentrius
peridicus; commentrii (-orum mpl) peridici; flia peridica; chronogrphicon, i n.
Uso: - semanal, v. semanario; - sexuales, peridica sexulia; - trimestral, peridicum trimestre; el - Newsweek, peridicum
Newsweek; el - Playboy, peridicum,

815

periodismo
cui ttulus est Playboy // (diario) v. esta
voz.

periodismo: diurnalismus, i m. Sin: commentariorum vel diurnariorum ars, offcium,


profssio, opus.

periodista: diurnrius, ii m; diurnria, ae f.


Sin: diariorum (vel diurnalis, vel diurnrius)
scriptor; redactor diurnrius; ephemridis vel
ephemridum scriptor; acta diurna narrans.
Uso: los -, diariorum vel ephemridum
scriptores.
periodstico: diurnrius, a, um. Sin: ephemricus; diurnalsticus; diurnalrius.

perodo: (espacio de tiempo) perodus, i f.


Sin: aetas, atis f; tmporis sptium. Uso: cuaresmal, quadrageni ieinii maioris dies; eneoltico, aetas aeneolthica; - glaciar, aetas
glacialis; - infecundos, tmpora conceptioni
non apta; tmpora quae fecunditate carent; paleoltico, aetas palaeolthica; - de gobierno,
perodus regminis; - de la decadencia, senescens aetas; - de los orgenes, antiquior
aetas; - de transicin, aetas mdia; segundo de su cargo de presidente, secunda perodus
mneris sui praesidentis // Gram perodus, i
f. Sin: mbitus, circitus, us m; orationis circitus; verborum mbitus. Uso: - hipottico,
perodus hypothtica; hypothticum enuntiatum // Med circitus, us m.
peristico: peristii (gen). Sin: ad peristium
(vel ad peristeon) prtinens.

periostio: peristium, ii n. Sin: peristeum


vel peristeon, i n; ssium tegumentum, tegimentum, tegmentum.
periostiotoma: periostiotmia sive -toma,
ae f. Sin: peristii sctio.
periostitomo: periostitomum, i n.

periostitis: periostites, is f; periostitis, dis f.


Sin: ssium tegumenti (vel tegimenti, vel tegmenti) inflammtio.
peripattico: peripathticus, a, um.

periplo: priplus, i m. Sin: circumnavigtio.


periscpico: periscpicus, a, um. Sin: ad periscpium ttinens.

periscopio: periscpium, ii n. Sin: instrumentum circumspciens.

perisperma: perisperma, tis n. Sin: sminis


involcrum.

peristltico: peristlticus, a, um. Uso: contracciones -, contractiones peristlticae; movimiento -, motus (-us m) peristlticus.
peristilo: peristylum, i n; peristlium, ii n.

perito: adj y sust peritus. Uso: - cientficos,


periti scientfici.

peritoneo: peritonaeum vel peritonum, i n.


Sin: abdminis membrana; intrior ventris
membrana.

peritonitis: peritonites, is f; peritonitis, dis


f. Sin: peritonaei inflammtio; abdminis
membranae inflammtio.

perla: margarita, ae f; margaritum, i n;


gemma, ae f. Uso: adornado de perlas, margaritatus; que produce perlas, margartifer,
margarlifer, gmmifer; vendedor de perlas,
joyero, margaritrius, ii m.

permanencia: permnsio; mnsio; remnsio,


onis f. Sin: commortio; demortio.

permanente: adj prmanens, entis. Sin: diuturnus; duraturus; perennis; permansurus;

816

persecucin
stbilis // (ondulacin artificial del cabello)
prmanens undultio. Sin: coma calamistrata.

permeabilidad: permeablitas, atis f. Sin: penetrablitas.

permeable: permebilis, e. Sin: penetrbilis;


prvius.
permisividad: permissvitas, atis f. Sin:
nmia permittendi consuetudo.

permisivismo: permissivismus, i m. Sin:


nmia permittendi rtio. Uso: - sexual, licntia sexualis.
permisivo: permissivus, a, um.

permiso: (licencia o consentimiento para


hacer o decir algo) permssio, onis f. Sin:
permissus, us m; permissum, i n; concssio;
facultas; licntia. Uso: - de abatir lobos, licntia lupos sternendi; pedir - a uno, licntiam ab liquo ptere.
permutacin: permuttio, onis f. Uso:
Gram, - de la vocal radical, permuttio vocalis.
permutar: permutare. Sin: commutare; mutare; permutationem fcere.

pernera: bracae vel bracarum crus (cruris n).

pernil: (de pantaln) v. pernera; (de puerco)


v. jamn.

pernio: cardo, dnis m. Uso: - de manivela,


vectculi cardo.
perogrullada: patens propostio.

Perogrullo: de -, patens, entis. Sin: perspcuus; manifestus; apertus.

peronospora: peronspora, ae f.

perpendicular: perpendicularis, e; perpendiculrius, a, um. Sin: ad perpendculum directus, o simplem directus, rectus. Uso: lnea -,
recta lnea; lnea ad perpendculum; en direccin -, (directe) ad perpendculum; ser -, ad
perpendculum esse; directum esse.

perpendicularmente: perpendiculriter. Sin:


ad perpendculum; ad lneam; recto libramento; directe ad perpendculum. Uso: caer
-, ad lneam ferri; estar - , perpendculo respondere.
perrera: canis cvea. Sin: cubile canis (o,
segn el contexto, canum).

perrera: (muchedumbre de perros) canum


caterva // (conjunto de personas malvadas)
improborum grex (gregis m). Sin: cvium vel
hminum faex (faecis f).

perro: canis, is m. Uso: de -, caninus, cananus, catulinus; - cazador o de caza, canis venator vel venticus; - dogo o de presa, v.
buldog- faldero, catellus; - lebrel, vrtragus
vel vrtagus, i m; - lebrero, canis leporrius
vel leporinus; - lobo, crocottas, ae m; - moloso, molossus, i m; molossus canis; - pastor,
canis pastoralis vel pecurius; - pequeo, ctulus vel catellus, i m; - rabioso, canis rabiosus vel rbidus; - ratonero, canis captor
mrium (vel rattorum); - de aguas, canis
aquticus; - de corral, - de guardia, canis catenrius; custos vel canis villticus, vgilans;
- de lanas, canis lniger // - que ladra no
muerde, canis tmidus vehemntius latrat
quam mordet.

persa: adj prsicus, a, um // (natural de Persia) Perses, ae m // (idioma que se habla en


Persia) lingua prsica.
persecucin: persectio, onis f. Sin: insect-

817

persecutorio
tio; vextio; cruciatus, us m. Uso: - poltica,
poltica persectio.
persecutorio: persecutrius, a, um.

perseguible: iudcio persequendus vel dignus.

perseguidor: persecutor vel insecutor, oris


m. Sin: insectator; infestator; vexator. Uso: encarnizado, vexator et hostis.

perseguir: liquem vexare, exagitare, lacssere, cruciare, insectari vel consectari. Sin:
saevire in liquem; hostliter liquem ptere.

Persia: Prsia, ae f; Persis, -dis f.

persiana: (especie de celosa para ventanas)


persiana, ae f. Sin: transenna volbilis; fenestrae postis (-is m), transenna, valva ; complicbilis clatrus (fenestrae); fenestrae clatri
(-orum mpl) vel clatra (-orum npl).
persiano, v. persa.

persignarse, v. santiguarse.

persona: (Filos, supuesto inteligente) persona, ae f; - divina, persona divina // (individuo de la especie humana) homo, mnis m
vel vir, viri m (hombre), mulier, ris f (mujer).
Sin: persona; caput, ptis n; quidam, quaedam. Uso: - amable, lpidum caput; - competentes, periti hmines; - culta, vir doctus
vel mlier docta; - esforzada, caput audax; fsica, phsica persona; - querida, carum
caput // de - a -, secreto; cum solo (vel cum
sola); sine rbitris; remotis rbitris; soli
(solos) vel solae (solas); en -, ipse, a, um (por
s mismo); praesens, entis (estando presente);
tantos pareceres cuantas -, quot cpita tot
sentntiae; personas de criterio, prudentes; de mal agero, homo calamitosus; fascinator, oris m; una familia de seis - , sex cpitum

famlia; las - de servicio, fmuli, orum mpl;


vi a varias personas, plures vidi; no hay - que
..., nemo est qui + subj; una - conocida por
m, solo de nombre, quidam notus mihi nmine tantum // (cuerpo) corpus, pris n. Uso:
cuidado de la -, crporis (vel cutis) cura; temblaba en toda su -, toto crpore tremebat //
(accidente gramatical) persona, ae f.

personaje: (sujeto de distincin o dignidad)


vir (viri m) clarus, praeclarus, clarssimus.
Sin: amplssimus vir // (ser humano o simblico de una obra literaria) persona, ae f. Uso:
- principales y secundarios, primarum et secundarum prtium personae; - de teatro,
actor; scanicus vel scaenticus, i m; scenicus actor; - de una novela, persona fbulae;
crear un - novelesco, fbulae personam confngere.

personal: (adj, en persona) traducir mediante una perfrasis con ipse, a, um; ej.: una
visita - del cnsul, ipsus cnsulis adventus //
(de la persona, propio) prprius, a, um. Sin:
personalis, e. Uso: beneficio -, benefcium
personale; cosas de uso -, ea quae curando
crpori sui sunt; mritos -, prpria alicius
promrita vel mrita; ventajas -, prpria alicius cmmoda; a ttulo -, prprio ipsus nmine vel meo, tuo, suo ... nmine; por inters
-, propter suum emolumentum; aportar algo
-, liquid sui afferre // (privado) privatus, a,
um. Uso: consideraciones -, privatarum
rerum respectus (-us mpl); desgracia -, privata calmitas; por iniciativa -, privato conslio; estudios, ocupaciones -, privata stdia //
(original) singularis, e. Sin: prprius ac suus.
Uso: estilo -, singulare dicendi genus // (en
Der y Gram) personalis, e; ad personam
spectans // (conjunto de los empleados) personae, arum fpl. Sin: ministri, orum mpl; ministria, orum npl; officilium corpus. Uso: docente, docntium corpus; jefe del - (de trabajadores), operariorum moderator; (de funcionarios) ministrorum vel officilium

818

perspectiva
moderator; jefe del - del protocolo, officiorum magister.

personalidad : (persona notable) vir


praestans, clarus, clarissimus, amplssimus.
Uso: las ms altas - del Estado, prncipes in
re pblica; una gran -, vir magnus et illustris
// (en cuanto desempea un papel en la vida
pblica) persona, ae f. Uso: tener en la Iglesia una - que no puede suprimirse, in perptuum habere in Ecclsia personam //
(individualidad) ingnium, ii n; persona; personlitas // (cualidades naturales) natura, ae
f. Sin: ndoles; nimus; quod cuiusque prprium est; quod quisque habet sui // (cualidades adquiridas, costumbres) mores, um m.
Sin: ingnium et mores, natura et mores // compleja, nimus haud simplex; - rgida, inflexible, ingnium sperum vel intractabile //
cambiar de -, novum sibi indere ingnium;
mores mutare; desarrollar la - humana, hminum dignitatem augere; formar la -, mores
conformare; formarse la - a imitacin de uno,
se in alicius mores formare; tener una doble -,
duabus quasi a natura personis indutum esse;
tener una - original, ingnio atque nimo singularem esse; tener una - rica y compleja,
vri multiplicique natur esse.
personalismo: personalismus, i m. Sin: doctrina de personae dignitate.

personalista: personalista, ae m. Sin: personalismi sectator, ssecla, professor.

personalizacin: ad personam conformtio


vel accommodtio.

personalizar: notam personalem tribere.


Sin: liquid personae aptare.

personificacin: (accin y efecto de personificar) personifictio, onis f. Uso: la - de la


necedad, stltior stultssimo; la - de la sabidura, sapientssimus mnium; la - de la vir-

tud, ipsa virtus (-utis f); eres la - del vicio, vtium es // (figura retrica) ficta persona. Sin:
fctio (-onis f) personae; personarum fctio;
prosopopeia, ae f.
personificado: person donatus. Sin: hminis form donatus. Uso: es la justicia -, est
ipsa iusttia.

personificar: (atribuir vida o acciones de


persona a un animal o a una cosa) nimal vel
rem personam constitere; hminis formam
licui tribere. Sin: nimal vel rem humana
spcie indere // (representar a una persona
determinada) alicius personam grere, sustinere, obtinere, ferre, indere; alicius partes
gere, sustinere, obtinere; alicius vice fungi;
alicius mnere fungi; alicius prtibus
fungi.

perspectiva: (arte de representar los objetivos en relieve) perspectiva ars. Sin: grphice
delineandi ars; ars res pingendi (vel effingendi) naturali prospectu suo. Uso: leyes de
la -, leges pingendi (vel effingendi) naturali
prospectu suo // (obra o representacin ejecutada con tal arte) perspectiva, ae f. Sin:
prospectus, us m; pictura prospectiva; pictura
profunditatem repraesentans; grphica profunditatis repraesenttio. Uso: plano o dibujo
en -, scaenogrphia sive -grapha, ae f; en esta
-, in hac perspectiva; hoc sub prospectu; representar algo en -, liquid in suo prospectu
pnere // (conjunto de objetos que se presentan a la vista) prospectus, us m. Sin: aspectus; conspectus; despectus, us (vista desde lo
alto) // (punto de vista desde el cual se considera o se analiza un asunto) iudicandi rtio.
Sin: sentiendi modus; mbitus, us m. Uso: en
la - materialista, in materialstico mbitu //
(esperanza o temor de sucesos) exspecttio,
onis f. Sin: praestoltio; spes (spei f) vel timor
(segn el contexto). Uso: - de mayor bienestar, exspecttio commodioris vitae; la - de
una vida semejante, huius vitae propostio;

819

pertenencia
abrirse a una - internacional, prospctui
internationali patscere; se presenta una alegre -, laeta exspecttio arrdet.

pertenencia: (derecho a la propieda de una


cosa) domnium, ii n. Sin: propretas; pertinendi condcio.
prtiga: prtica, ae f. Uso: - de barquero,
contus, i m.

pertinente: prtinens, entis. Sin: ttinens;


spectans ; respciens; qui prtinet, ttinet,
spectat, rspicit ad + ac.
pertrechos : apparatus, us m.
Per: Pervia, ae f.

peruano: adj peruvianus, a, um // sust Peruvianus, i m.

perverso: perversus, a, um. Sin: corruptus;


depravatus; pravus, mprobus; sceleratus; vitiosus.
pesa: pondus, dris n. Uso: pesas de la balanza, pndera; - de gimnasia, halter, ris m
(ac pl -ras).

pesacartas: epistularum statrula.

pesadilla: (sueo angustioso) ncubus, i m;


ncubo, nis m. Sin: nocturna supprssio;
angor nocturnus vel somnialis; anxiosum
smnium; formidamen (-mnis n) somniale;
noctis visum tremendum. Uso: tener una -,
in somno angi; in somno angribus vexari //
(grave preocupacin) terror, oris m. Sin:
angor; ingens (vel gravis, vel intolerbilis)
cura; cura et sollicitudo; onus intolerbile.
Uso: esto es mi -, haec cura me sollcitat; esto
es una - para m, hoc est mihi magnae sollicitdini; hoc me angit; hoc neri mihi est;
hoc permolestum mihi est; ser una - para al-

guno, licui permolestum esse; licui neri


esse intolerbili.

psame: commisertio, onis f. Uso: dar a alguien el - por el fallecimiento del padre, de la
madre, etc., commiserationem suam licui
significare ob excessum patris, matris, etc.;
dolorem suum licui testari (declarare) ob ...;
suum licui maerorem testari ob ...
pesar: (intr, tener tal peso) pndere.
pesario: pessrium, ii n.

pesca: (accin de pescar) pisctio, onis f;


piscatus, us m; piscatura, ae f. Uso: de -, piscrius sive piscatrius; - con anzuelo, piscatus hamtilis; barco de -, navis piscatria; la
- del atn, pisctio thynnria; la pasin de la
-, piscatus vel piscandi voluptas.
pescadera: piscria, ae f. Sin: taberna piscatria; forum piscrium vel piscatrium.
pescadero: ichthyopla, ae f. Sin: piscrius,
ii m; pscium nstitor vel vnditor.

pescado: (pez comestible) piscis, is m // (producto de la pesca) piscatus, us m. Uso: - en


salazn, salsamentum.

pescante: (asiento de los cocheros, en ciertos


coches) transtrum, i n.

pesebre: (sitio donde los animales comen el


forraje) praesepe vel praesaepe, is n. Sin:
praespium vel praesepium; praesaepes vel
praesaepis, is f // (nacimiento, representacin
del de Jesucristo) sacrum praesepe. Sin:
praesepe Divi Puelli; Iesu cunae (-arum fpl)
vel cunbula (-orum npl).
pesebrera: praespia, ium npl.

peseta: peseta, ae f. Sin: nummus hispanus

820

ptalo
vel hispnicus.

pesimismo: (como sistema filosfico) pessimismus, i m. Sin: doctrina eorum, qui mnia
in detrius rferunt // (como tendencia personal) pessimismus. Sin: mens in detrius
mnia rferens; mens ad deteriora convertens
(vel rferens) mnia; nimus mnia in peiorem partem intrpretans; rerum peior interprettio; mens detrrima mnia idicans;
naturalis nimi inclintio ad mnia in detrius referenda; rtio mnia in peiorem partem
interpretandi; in rerum quandam peiorem interpretationem inclinare // (como tendencia a
prever lo peor) nimus mala semper minans. Sin: mali providntia; nimus ad trstia
ac maesta quaeque conversus; rtio in peius
mnia detorquendi; mentis ad detrrima
mnia proclvitas // (como tendencia a temer
lo peor, malos resultados) infelicis rerum xitus timor. Sin: mens detrrima mnia exspectans vel timens.

pesimista: (que profesa el pesimismo) pessimista, ae m. Sin: pessimismi fautor, sectator,


ssecla // (que propende a ver y juzgar las
cosas por el lado ms desfavorable) detrius
mnia rferens. Sin: pssime sntiens de liqua re; atra videns mnia; peiora timens.
Uso: ser -, (como tendencia personal) detrius interpretari; mnia in detrius referre; res
in peius vrtere; detrrima mnia iudicare;
pssimam putare suarum rerum condicionem; (como tendencia a prever lo peor) meliora desperare; mnia semper desperare; de
se et de mnibus rebus desperare; (como tendencia a temer lo peor, malos resultados) adversos rerum xitus metere; deteriora
semper timere; omnes rerum xitus adversos
praemetere, praesagire, praedcere, praemonere, praenuntiare, ominari, vaticinari.
peso: pondus, dris n. Uso: - atmico, pondus
atmicum; - bruto, pondus ntegrum vel
totum; - especfico, pondus specficum; -

neto, pondus prprium vel certum // (Dep,


atleta) - mosca, (athleta, ae m) a musca vel
pnderis muscae; - pluma, a pluma vel pnderis plumae; - ligero o liviano, a parvo pndere, vel parvi pnderis, vel pnderis levis; medio o mediano, a medio pndere vel pnderis mdii; - medio ligero o medio-mediano
o Welter, a velteriano pndere, vel pnderis velteriani, vel a parvo (levi) pndere
mdio, vel parvi (levis) pnderis mdii; - pesado, a mximo pndere, vel pnderis mximi; - semipesado, a semimximo pndere,
vel a mximo pndere dimdio, vel pnderis
semimximi, vel mximi pnderis dimdii //
(entidad, sustancia e importancia de algo)
pondus. Uso: - poltico y econmico, pondus
polticum atque oeconmicum.
pespuntar: filo duplicato vel geminato sere.
pespunte: sutra duplicata. Sin: ictus duplicatus; punctum retroversum.
pestillo: (pasador o cerrojo con que se asegura una puerta) v. pasador.
pesua: (pedis) ngulae (-arum fpl).
pesuo: (pedis) ngula (-ae f).

petaca: (estuche para guardar el tabaco) tabaci scculus. Sin: capsella plveri nicotiano
asservando; tabaci cistella; nicotiana thcula;
tabaci cpsula. Uso: - de oro, urea theca nicotiano plveri asservando; v. tabaquera //
(estuche para guardar los cigarros) theca
(vel pyxis, vel pyxidcula) volminum tabacinorum. Sin: theca tabaci bacillis asservandis;
capsella tabaci fascculis asservandis; theca
vel capsella volumnibus tabcinis asservandis; theca nicotianis bacillis asservandis; capsella fasciculorum tabaci; sigarorum vel
cigarorum capsella.
ptalo: ptalum vel ptalon, i n. Sin: flium;

821

petardo
floris brttea.

petardo: (morterete) v. esta voz // (cohete


lleno de plvora, que hace explosin con estruendo) petardum, i n; petarda, ae f. Sin:
parvus vel minutus pyrbolus (-i m) chartceus; parvum vel minutum pyrbolum chartceum; cucullus nitrati plenus. Uso: de -,
petardrius.
peticin: pettio, onis f. Uso: - de dilacin o
indulgencia, pettio dilationis vel indulgntiae.

petimetre: trssulus, i m. Sin: bellum


pomum; bellus homo vel homnculus; totus
de cpsula; levis et mulierosus homo; legans
adulescens et fucatus.

petirrojo: erthacus, i m. Sin: erthacus rbeus.

petral: antilena vel antelena, ae f. Sin: antela,


ae f.

petrodlares: dollria e petrleo percepta.


petrognesis: petrognesis, is (ac -in) f.

petrogenia: petrognia, ae f. Sin: petrarum


orgo.

petroglfero: petroglphicus, a, um. Uso:


signo -, signum petroglphicum.
petrografa: petrogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: petrarum descrptio; disciplina vel scintia petrogrphica.

petrleo: petrleum, i n. Sin: leum bituminosum, vivum, incendirium. Uso: - bruto,


terrae leum; leum terrgenum; pozo de -,
pteus (-i m) petroleosus, petrolearis, petrolerius; petrlei pteus vel fons; bituminosi lei
pteus; yacimiento de -, v. petrolfero; zona
petrolfera, locus vel rgio petrlei (vel bituminosi lei) dives, abundans.

petrarquismo: petrarchismus, i m. Sin: Petrarchae potae imittio (imitacin de Petrarca); Petrarchae crminum stdium
(aficin a Petrarca).

petrolero: (buque) petroleria, ae f (navis,


scapha) // (vendedor de petrleo) petrlei
mercator // (relativo al petrleo) petrolerius,
a, um. Sin: ad rem petroleriam prtinens.
Uso: sociedades -, societates petroleriae; yacimientos -, campi petrolerii.

petrificacin: petrifictio, onis f. Sin: in petram vrsio; in lpidem convrsio.

petrologa: petrolgia sive -loga, ae f.

petrarquista: (imitador de Petrarca) Petrarchae potae imitator // (aficionado a Petrarca) Petrarchae crminum studiosus.

petrificado: petrificatus, a, um. Sin: lapdeus


factus.

petrificar: petrificare. Sin: lapire; in lpidem


(vel in petram) convrtere vel vrtere; in
saxum mutare // petrificarse, lapidscere.
Sin: durscere.

petrolfero: petroleosus, a, um. Sin: petrleo


ffluens, abundans; petrlei abundans vel
dives (-vtis). Uso: yacimiento -, cubile petroleosum; petrlei fodna.

petrolgico: petrolgicus, a, um.

petrlogo: petrlogus, i m.

petroqumica: petroleria chmia, chmia,


chmice (-es f).

petroqumico: petrochmicus. Sin: petrole-

822

pichn
rius-chmicus; ad petroleriam chmiam ttinens. Uso: industria -, industria petrochmica vel petroleria-chmica.

pez : piscis, is m. Uso: - espada, xphias, ae


m; - de oro, v. dorada.
pezn: (teta, mama) papilla, ae f // (rabillo
que sostiene la hoja, la flor o el fruto de las
plantas) petolus, i m. Sin: pednculus; pedculus.
pezpita o pezptalo: motacilla, ae f.

pezua, v. pesua.

pianista: (persona que toca el piano por oficio) plectrocymbalista, ae m; plectrocymbalstria, ae f. Sin: plectrocmbali pulsator
(-oris m) vel pulsatrix (-cis f) // (fabricante
de pianos) plectrocymbalorum (vel plectrocmbalm) rtifex (-fcis m) vel fabricator //
(persona que los vende) plectrocmbalm
vnditor vel mercator.

piano: plectrocmbalum, i n. Sin: clavicmbalum; clavile, is n. Uso: - de cola, clavile


aliforme; plectrocmbalum caudatum; - de
media cola, semicaudatum plectrocmbalum; afinar el -, plectrocmbalum tndere vel
contndere; estudiar -, in stdium plectrocmbali incmbere; plectrocmbalo peram
dare; tocar el -, plectrocmbalum pulsare.
pianoforte, v. piano.

pianola: automatrium vel automticum clavile (-is n). Sin: mechculm plectrocmbalum vel clavicmbalum

piar: pipiare, pipilare, pipire.

picadero: (lugar o sitio donde los picadores


adiestran los caballos y las personas aprenden a montar) hyppdromus, i m. Sin: eques-

tris palaestra; equestre gymnsium; equinum


stdium.

picadillo: (guisado de carne cruda picada


con tocino, verduras y ajos u otros aderezos)
mintal, alis n. Sin: tritumen, mnis n; penthacum; comminuta caro.

picado: (picadillo) v. esta voz // (que tiene en


la piel cicatrices de pstulas variolosas) pustularum cicatrcibus obtectus // (dicho de un
avin) en -, ad perpendculum; vuelo en -, volatus ad perpendculum; avin que bombardea en -, aroplanum ad perpendculm
aggrdiens; tirarse en -, praecpitem se ferre
in + ac.

picadora: tritbulum, i n. Uso: - de carne,


carnis tritbulum; - de hielo, glacii tritbulum; - de verdura, - de legumbres, (h)lerum
tritbulum.

picadura: (accin de picar) pnctio, onis f //


(efecto de picar) punctum, i n. Uso: - pequea, punctincula, ae f; - de una aguja,
quod acu punctum est; vulnus (-nris n) acu
punctum // (mordedura) punctum (de insectos); morsus, us m (mordisco de aves, de serpientes); ictus, us m (herida: de avispas, de
serpientes); aculeatus ictus (de escorpiones)
// (tabaco picado) concisum vel contusum tabacum. Uso: - de hebras, tabacum in fibras
concisum.
picaflor: todus, i m. Sin: anthphilus, i m.

picamaderos: picus, i m.

picapedrero: lapicda vel lapidicda, ae m.


Sin: lapidicaesor; quadratrius.
picaza, v. urraca.

pichn: columbus, i m. Uso: tirar al -, emttere in columbas.

823

pickles
pickles, v. encurtidos.

pcrico: pcricus, a, um.

picnic: (gira campestre) excrsio campestris


// (comida al aire libre) prandolum (-i n)
aprcum. Sin: cnula subdivalis; gusttio,
onis f. Uso: lugar apto para -, locus aptus ad
prandolum edendum; organizar un -, prandolum parare.

pictogrfico: pictogrphicus, a, um.

pick-up: (Radiotecn, dispositivo captador)


excpulum, i n; sonorum excpulum. Sin:
(instrumentum) phonphorum.

picnmetro: pycnmetrum, i n.

pico: (boca crnea de las aves) rostrum, i n


// (parte que sobresale en la superficie de algunas cosas) apex, picis m // (herramienta
de cantero y cavador) pupa, ae f. Uso: golpe
de -, pupae ictus (-us m) // (parte de algunas
vasijas , por donde se vierte el lqido) rostrum // (mechero de candil) myxa, ae f // (cspide de una montaa) cacumen vel culmen,
mnis n. Sin: vertex, tcis m; summus vertex
// (montaa puntiaguda) mons praeceps vel
praeruptus. Sin: iugum. Uso: que est a -,
cortado a -, praeruptus, abruptus; praeceps et
praeruptus; rocas a -, recta saxa // (picamaderos, pjaro carpintero) picus, i m. Uso: verde, picus vridis // fig, - de oro, vir eloquentssimus. Sin: vir summae facndiae; vir
dicendi peritssimus.

picola: dolbra, ae f. Uso: - de alpinista, dolabra montana.


picoso: varolis infectus.

picotazo: rostri ictus (-us m). Sin: rostri vulnus (-nris n) // fig iacultio, onis f.
picotear: rostro perctere, ferire, vulnerare.

picrato: sal (salis m) pcricus; sal (salis n) pcricum.

pictografa: pictogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: pictogramma, tis n; exprssio per figuras.
pictrico: grphicus, a, um.

pie: pes, pedis m. Uso: - plano, pes planus;


de pies a cabeza, ab nguibus ad vrticem //
- artstico de una mesa, trapezphorum; - de
la balanza, librae basis (-is; ac -im vel -em,
abl -i); - de mueble, de aparato: pes; fulcrum,
fulmentum // - de cerdo (cocido), unguella
vel ungella, ae f; - de len, leontopdium; al
- de la letra, v. literalmente; al - de pgina,
v. pgina // dar - para una cosa, tamquam
ansam dare ut ...; alicius rei ansam dare;
tomar - (ocasin o motivo) de una cosa, ex
liqua re ansam smere; ab liqua re vluti
scintillam ptere.

piedad: (virtud que inclina hacia los actos


del culto divino) petas, atis f. Sin: nimus
pius // (compasin) misericordia, ae f. Sin:
misertio.

piedra: (sustancia mineral dura y slida)


petra, ae f. Sin: lapis, dis f; saxum. Uso: de -,
lapdeus; sxeus; - berroquea, v. granito; ciega, lapillus; - falsa, gemma vtrea; - filosofal, philosophalis lapis; lapis philosophorum; - fundamental (la primera que se pone
en los edificios), lapis primrius; auspicalis
lapis; poner la primera -, lpidem auspicalem
pnere, icere, fgere, statere; poner la primera - de una iglesia, impnere primrium
ecclsiae lpidem; - infernal, sal nitratum argenti; en pl, sales nitrati argenti; - jaspeadas,
lpides ovati; - miliar (miliaria), mojn, milirium; lapis milirius; - pmez, pumex,
mcis m; de - pmez, pumceus; - preciosa,
gemma vel margarita; hecho de - preciosas,

824

pijama
gmmeus; - sagrada, petra sacra; - triangulares (en forma de espina de pescado), lpides
spicati // - de afilar, aspern, cos, cotis f; - de
chispa, pedernal, pyrites, ae m; silex, lcis m;
lapis vivus; - de escndalo, offendculum, i
n; ser la - del escndalo, pssimum exemplum esse; - de molino, muela, mola, ae f,
molaris lapis; - de sapo, v. mica; - de toque,
cotcula, ae f (en sentido propio), obrussa, ae
f (en sentido figurado); piedras en bruto, lpides assi // no dejar - sobre -, (aedifcium,
urbem, arcem) fnditus (vel a fundamentis)
discere, direre, evrtere, tllere, delere; el
que de ustedes est sin pecado, arroje la primera -, qui sine peccato est vestrum, primus
(por ej, in liquam) lpidem mittat // (clculo, piedrecilla que se forma en la vejiga de
la orina) clculus, i m // (granizo) grando,
dnis f.
piel: pellis, is f. Uso: - adobada, concinnata
pellis; - de armio, pellis armellnea; - de cabrito, pellcula haedna; abrigo de - , rnacis,
dis f; vestis pellcea; casaca de -, scrtea, ae
f; cubierto de -, vestido de pieles, pellitus, a,
um; curtidor de pieles, v. peletero.

Pieles Rojas: Pelles Rubrae, Rbeae, Rufae.


Sin: indi qui pelles rufae vocantur; indi, indgenae e cute rufa.

pielitis: pyelites, is f.

piemia: pyhemia sive pyhaema, ae f.

piercing: pertundculum, i n. Uso: - de oro,


plata, metal, pertundculum ureum, argnteum, metllinum.
Pierrot, v. bufn.

pietista: adj pietsticus, a, um // sust pietista,


ae m. Sin: pietatis affectator vel ostentator.
pieza: (porcin de tela) pannus, i m. Sin: tela;
pannculus // (sala o aposento) cubculum, i
n. Sin: doms membrum. Uso: - de recibo,
salutatrium; salutatrium cubculum //
(composicin suelta de msica vocal o instrumental) opsculum msicum. Sin: pars,
partis f. Uso: ejecucin de la -, cantus, us m;
- de violn, cantus fdibus // - teatral, fbula
scenica vel dramtica // - de ajedrez, clculus, i m.
piezoelectricidad: piezolectris, dis f. Sin:
piezolctrica vis.
piezoelctrico: piezolctricus, a, um.

piezomtrico: piezomtricus, a, um. Sin: ad


piezmetrum spectans.
piezmetro: piezmetrum, i n.

pigmentar: peculiarem colorem indcere.


pigmentado: peculiari colore obductus.

pigmentario: ad pigmentum prtinens.

pigmento: pigmentum, i n. Sin: color; fucus.

pimico: pyhemicus, a, um.

pienso, v. forraje.

pietismo: pietismus, i m. Sin: pietatis affecttio.

pigmeo: (individuo perteneciente a los pueblos enanos que viven en las selvas de la regin ecuatorial de Africa y en grupos
aislados en las Filipinas, Borneo y Nueva
Guinea) pygmaeus, i m. Uso: de los -,
pygmaeus, a, um // (fig, individuo muy pequeo) nanus, i m. Sin: pumlio, onis m; pmilus; homnculus; homncio, onis m.

pijama, v. piyama.
825

pila
pila: (pieza de piedra o de otra materia
donde cae o se echa el agua para varios
usos) pila, ae f. Sin: labrum. Uso: - bautismal, cntharus, i m; sacer fons; salutaris lavacri fons; lustralis aquae fons; - de cocina,
urnrium; aqurium; aqurius lveus; labelli
alvolus; pila fullnica; - de fuente, conceptculum, i n ; - del agua bendita, labrum
aquae lustralis vel lstricae; lustrale labrum;
(en las casas) mula, ae f.; aquae benedictae
vsculum // Electr accumulatrium, ii n. Sin:
pila; lampdium manuale, lampas (dis; ac
sing -da, pl -des vel -das f) palmalis. Uso: elctrica, pila elctrica vel elctrea; pila elctridis vim praebens, fundens, gignens; - elctrica de Volta, pila voltiana // - atmica, pila
atmica // (montn) strues, is f. Uso: - de ladrillos, strues lterum // (pilar de puente) v.
pilar.
pilar: (pila de puente) pila, ae f // (pilastra o
columna aislada de un edificio) pila. Sin: columna // (piln de fuente) aqurium, ii n //
(hito o mojn que sirve de seal en los caminos) v. mojn.
pilastra: pila, ae f. Sin: pilastrum, i n.

pildora: plula, ae f. Sin: pastillus, i m. Uso:


- anticonceptiva, plula anticonceptionalis;
plula qua conceptus impediatur vel impeditur; tomar pldoras, plulas smere.

pileta: (pila pequea) labellum, i n; v. lavabo


// (pila pequea que sola haber en las casas
para tomar agua bendita) lustralis (vel lstricae) aquae vsculum, labellum, stula //
(piscina) piscina, ae f. Uso: - de natacin, natatrium, ii n; natatria, ae f; natatus, us m ;
piscina natatria // (lavabo) v. esta voz.

pillaje: latrocnium, ii n. Sin: grasstio; depraedtio.

pillar: praedari. Sin: depraedari; furari; po-

pulare, populari; praedas gere, fcere, auferre.

pillera: (accin propia de un pillo) nquiter


vel mprobe factum. Sin: indignum fcinus;
flagtium; scelus, lris n.
pillo: (persona falta de escrpulos) nequam
indecl. Sin: mprobus; scelestus; frcifer //
(nio vagabundo o callejero que comete pequeos delitos) v. pilluelo.
pilluela: mnnula, ae f. Sin: puella imprbula vel ptulans.

pilluelo: mnnulus, i m. Sin: puer imprbulus, audculus, ptulans.


pilrico: pylricus, a, um.

piloro: pylrus, i m. Sin: stmachi infrius


stium. Uso: estrechamiento del -, pylri stnosis (-is f).

pilotaje: (accin y efecto de pilotar) guberntio, onis f. Sin: modertio; moderamen; rgimen (-mnis n). Uso: - de automotor,
autocineti moderamen; - de avin, aronavis
modertio; - de buque, navis guberntio //
(ciencia y arte que ensean el oficio de piloto) gubernandi ars.
pilotar: gubernare, rgere, moderari. Uso: s
- un avin, aroplanum gubernare scio.

piloto: (el que gua un buque, avin o vehculo) gubernator, oris m. Sin: rector. Uso: de automvil, autocineti gubernator; autoraedae rector; - de avin, aronavis vel ariae
navis gubernator, rector; aroplanga, ae m;
volator; - de avin de caza a reaccin, gubernator aroplani insectationis arihaustrii; de buque, navis gubernator; navgii rector; de planeador, gubernator velvolans // (luz
roja) lumen, mnis n. Uso: - posterior, lumen

826

pintoresco
postcum.

pimentero: pperis arbor (-ris f).

pimienta: piper, ris n. Uso: granito de -, pperis granum.

pimiento: (planta) siliquastrum, i n. Sin:


cpsicum nnuum // (fruto) piperitis, -is vel
- dis f . Uso: pimientos en escabeche, pipertides aceto maceratae.

pinacoteca: pinacotheca, ae f; pinacothece,


es f.

pincel: penicillum, i n; penicillus, i m.

pinceta: volsella vel vulsella, ae f. Sin: forccula.

pinchar: perforare. Uso: - un neumtico,


pneumticum perforare.

pincharse: (ponerse una inyeccin) cutem


terebrare.

pinchazo: (punzadura o herida que se hace


con instrumento o cosa que pincha) punctura,
ae f. Sin: pnctio, onis f. Uso: - de un neumtico, pneumtici perfortio // fig morsus, us
m. Sin: vellictio; stmulus; acleus. Uso: los
- del dolor, stmuli doloris; sentir los - de los
envidiosos, dente nvido morderi.
pinche: (mozo de cocina) sublngio, onis m.
Sin: servus vel fmulus culinrius.

ping-pong: tenildium tabulare vel mensale.


Sin: mensale pilildium; ludus pilae mensalis.
pingino: aptendytes, is f. Sin: aptendytes
patagnia.
pintamonas: malus vel imperitus pictor.

pintar: pngere vel depngere. Uso: - a la


acuarela, aquatis colribus pngere; - al encausto, a fuego, encausto pngere; inrere
picturas; - al fresco, udo colores illnere; - al
leo, oleatis colribus pngere; leo dilutis
colribus pngere; - al temple, al aguazo, a
la aguada, colribus aqu dilutis pngere; colribus aqu glutinat dilutis (vel temperatis)
pngere; colribus aqu glutineque dilutis
(vel temperatis) pngere; - con esmalte, maltham indcere licui rei; malth liquid illnere, obdcere, tgere, contgere; - de perfil,
obliquam imginem fcere.

pintarrajear: ridculas imgines delineare


vel pngere.

pintarse: - la cara, las uas, los labios, los


ojos, las cejas, fciem (vel vultum, vel os),
ungues (vel unguculos), labia (vel labra, vel
labella), culos, superclia fucare, vel fuco
illnere, vel fuco tngere; nitentem crustam
facii, nguibus, lbiis, culis, supercliis indcere; nitenti crust fciem, ungues, lbia,
culos, superclia tgere vel contgere.

pintor: (persona que profesa o ejercita el


arte de la pintura) pictor, oris m. Sin: pingendi rtifex. Uso: - excelente, pingendi clarssimus arte; apella insignis in arte; - de
cosas groseras y viles, rhypargraphus, i m;
- de paisajes, v. paisajista; - en porcelana,
pictor porcellanrius; - de retratos, pictor
imginum; anthropgraphus, i // (persona
que tiene por oficio pintar puertas, paredes,
etc.) dealbator, oris m. Sin: tector.
pintorescamente: amoene. Sin: venuste; lectssimis colribus. Uso: describir algo -, liquid colribus pngere; liquid verborum
colribus depngere; liquid gratis colribus
ornare.

pintoresco: (ameno) amoenus, a, um. Sin:


venustus. Uso: lugares -, amoena, orum npl;

827

pintorrear
playas -, amoena ltorum // (vivo, animado,
lleno de imgenes) flridus, a, um. Sin: vvidis colribus descriptus, expressus, ornatus.
Uso: estilo -, flridum dicendi genus.
pintorrear, v. pintarrajear.

pintura: (tabla, lmina o lienzo en que est


pintada una cosa) pictura, ae f. Sin: tbula
vel tabella picta. Uso: - histrica, pictura
histrica; - inspirada, tbula quasi divina
manu picta; - mural, paretis pictura; pictura
parietria; - ornamental, pictura ornamentalis; - a la acuarela, tbula aquatis colribus
depicta; tbula dilutis colribus leo depicta;
- al encausto, encustica, ae f (sobrent ars);
pictura encustica; - al fresco, v. fresco; - al
leo, tbula dilutis colribus leo depicta ; al pastel, tbula dilutis colribus picta; tbula
xerochromtica; ejecut grandes -, picturas
fecit grandes // (arte de pintar) pictura, ae f.
Sin: grphice, es f; ars pingendi vel picturae
// (procedimiento de pintura) pictura, ae f.
Sin: rtio picturae // (la imagen pintada)
imago, gnis f // (fig, descripcin o representacin viva y animada de una persona o cosa
por medio de la palabra) imago, gnis f. Sin:
descrptio, repraesenttio. Uso: la - de los
caracteres, naturarum imago.

pinza o pinzas: (instrumento cuyos extremos


se aproximan para agarrar o sujetar algo)
forceps, cpis mf. Sin: forfex , fcis f; forpex,
pcis f. Uso: agarrar las -, frcipem arrpere.

pinzn: fringilla vel frigilla, ae f; fringillus, i


m.

pia: (fruto del pino) pnea, ae f. Sin: nux


(nucis f) pnea // (anan) v. esta voz .

pin: (rueda dentada) dentata, ae f. Sin:


rota dentata. Uso: - grande, rota dentata
maior // (simiente del pino) ncleus pneus.

piocele: pyocele, is n.

Po XII: Pius Papa Duodcimus.

pigeno: pygenus, a, um. Sin: pyognicus;


suppuratrius; pus ciens.
piojo: (insecto) pedculus vel pedculus, i m.
Sin: pedis, is m. Uso: huevo de -, lens, lendis
vel lndinis mf.
piojoso: pediculosus, a, um. Sin: pedicosus
// fig srdidus, a, um.
piolet: dolabra glacfraga.
pioln, v. cordelito.

piorrea: pyorrhoea vel pyorhea, ae f. Sin:


puris fluxus (-us m) vel efflxio (-onis f).

pipa: infundbulum, i n. Sin: infumbulum;


fumarolum; fumisgium; nicotianum infundbulum vel infumbulum; fumarolum
tabcinum. Uso: - encendida, infundbulum
succensum; gran surtido de pipas, fumisugiorum magna cpia // borla de la -, apex,
picis m; cabeza de la -, vsculum vel caput;
can de la -, fstula vel (h)arundo (-dnis f);
codo de la - (para vaciar la saliva), convexum; fndulus; cordoncillo de la -, funculus
fumaroli; desobturador de la -, everrculum;
tapa de la -, vsculi opertrium // cargar la -,
fumisgium refercire tabaco; infumbulum
nicotianis fliis farcire; llenar la - de tabaco
de la mejor calidad, tabaco ptimae notae fumarolum refercire, implere, replere.

pipar: (fumar en pipa) ex nicotiano infundbulo (vel infumbulo, vel fumarolo, vel fumisgio) fumum sgere. Sin: nicotianum
fumum sgere, haurire; infumbulum (nicotianis fliis fartum) sgere; (tabaci) fumum
ex infundbulo haurire; ex infumbulo odoratos trhere nidres.

828

pirmano
pique: echar a - (hundir) una embarcacin,
navem deprmere.

piquera: (agujero o puerta pequea que se


hace en las colmenas) alvearis foramen
(-mnis n).
piqueta: (herramienta) dolabella, ae f.

piquete: (grupo de soldados) mlitum turma.


Uso: - de guardia, stativum praesdium; stativa mlitum turma // (pequeo grupo) manpulus, i m. Uso: - de honor, manpulus
honorficus // (destacamento agrupado en
torno de la bandera) vexillum, i n.
piragua: linter, tris f; lintris, is f. Sin: cymba;
scapha; phaselus; navcula monxyla.

piragismo: lntrium (vel cymbarum, vel


scapharum, vel phaselorum, vel navicularum
monoxylarum) certamen (-mnis n).

pirata: pirata, ae m. Uso: - areo o del aire,


abductor; pirata caelestis; praedo (-onis m)
arius; - informtico, v. hacker; - martimo,
praedo martimus; jefe de piratas, archipirata, ae m; praedonum dux.

piratear: pirticam gere, fcere, exercere.


Sin: pirtico vvere modo vel ritu.

piratera: pirtica, ae f. Sin: pirtica ars vel


vita; pirticum fcinus vel opus. Uso: practicar la -, v. piratear.
pirtico: pirticus, a, um.

pirtico: pyrcticus, a, um. Sin: febrcitans,


antis. Uso: hallarse en estado -, febricitare;
febris aestu iactari.
pirexia: pyrxia sive pyrexa, ae f. Sin: febris
(ac -im vel -em; abl -i vel -e) aestus (-us m)
vel ardor; febris ardentssima.

pirxico, v. pirtico.

pirhelimetro: pyrohelimetrum, i n.

prico: pricus vel prius, a, um. Sin: gneus.


pirita: pyrites, ae m. Sin: lapis ignirius.
Uso: - arsenical, pyrites arsenicalis.
piritoso: pyrticus, a, um.

pirobalstica: pyroballistria ars (artis f) vel


doctrina (-ae f). Sin: pyrobolria ars vel doctrina.
pirobolista: pyroballistrius, ii m. Sin: pyrobolrius.
piroelectricidad: vis pyrolctrica.

pirograbado: (procedimiento para grabar)


pyrogrphia sive -grapha, ae f // (talla obtenida pirograbando) encustum, i n. Sin:
pyrogrphica imago; v. encausto.

pirograbar: pyrogrphice incdere. Sin: igne


(vel ignis ope) incdere.
pirografa, v. pirograbado.

pirogrfico: pyrogrphicus, a, um.


pirgrafo: pyrgraphum, i n.

pirologa: pyrolgia sive -loga, ae f.

piromancia o piromanca: pyromanta, ae f.


Sin: divintio ex igne.

piromana: pyromnia sive -mana, ae f. Sin:


ignem subiciendi insanum stdium.

pirmano: pyrmanes, is m. Sin: ignem


subiciendi vesane studiosus.

829

piromntico
piromntico: pyromnticus, a, um.

ticos) piscina, ae f. Sin: natbulum; natatrium stagnum; v. pileta (- de natacin).

pirometra: pyromtria sive -metra, ae f.

pirmetro: pyrmetrum, i n. Sin: instrumentum pyromtricum.

pirscafo: pyrscapha, ae f; v. buque (- de


vapor).
pirosfera: pyrosphaera, ae f.

pirosis: pyrosis,-is f. Sin: stmachi acor


(-ris m).

pirotecnia: pyrotchnica, ae f; pyrotchnice,


es f. Sin: pyrotchnica ars.

pirotnico: (concerniente o relativo a la pirotecnia) pyrotchnicus, a, um. Sin: ad pyrotchnicam ttinens. Uso: espectculo -,
spectculum pyrotchnicum // (el que conoce
y practica el arte de la pirotecnia) pyrotchnicus, i m.
piroxeno: pyrxenum, i n.

prrico: prrichus vel prrhichus, a , um.


pirronismo: pyrrhonismus, i m.

pirueta: hacer una -, circumverti.

pisada: (huella o seal que deja el pie en la


tierra) vestgium, ii n. Sin: gradus, gressus,
us m // fig vestgium, ii n. Sin: exemplum;
exemplar. Uso: seguir las - de uno, alicius
vestgia prsequi vel calcare.
pisapapeles: chartarum pressrium.

pisaverde, v. lechuguino, petimetre.

piscina: (estanque destinado al bao, a la


natacin o a otros ejercicios y deportes acu-

Piscis: Pisces, ium mpl.

piscolabis: (refrigerio o aperitivo que se


hace entre las comidas principales) v. lunch,
tentempi.

piso: (pavimento natural o artificial) solum,


i n. Sin: pavimentum; stratum. Uso: - empedrado, pavimentum lapdeum vel silceum; de baldosas, de ladrillo, pavimentum testceum vel latercium; - de madera, pavimentum durteum; lgneum pavimentum;
constratum, i n; - de mrmol, solum marmreum; - de mosaico, pavimentum tessellatum
vel musivum; - de piedra, pavimentum lapdeum; - de slice, pavimentum silceum //
(cada una de las plantas de un edificio situadas en diferentes planos) tabulatum, i n. Sin:
contigntio, onis f; tabultio; contabultio;
doms contigntio; conclvium ordo Uso: subterrneo, tabulatum subterrneum; bajo, planta baja, pedeplana, orum npl; planum tabulatum; plana tabultio (contabultio,
contigntio); primero, segundo ... -, primum,
secundum ... tabulatum; prima, secunda ... tabultio; ltimo -, ltimus vel summus conclvium ordo; casa de tres -, domus trium
tabulatorum; domus quae tres tabulationes
habet; domus quae tribus constat contignatinibus.
pisn: pavcula, ae f. Sin: lgneus mlleus.
pisoncito: (lgneus) mallolus.

pista: (espacio acotado para ciertos tipos de


carreras, juego o competiciones, en hipdromos, veldromos, estadios, campos de tenis,
etc.) currculum, i n. Sin: iter; campus; palaestra. Uso: - ecuestre, equorum palaestra;
campus equis excercendis; - de esqu, iter
nrticum; currculum nivale; - de patinaje,

830

pizarra
currculum sleis frreis prolabntium; - de
tenis, campus tenilusrius // (espacio destinado al baile) currculum, i n. Uso: - de
baile, currculum saltatrium; locus saltatrius // (terreno acondicionado para el despegue y aterrizaje de aviones) campus, i m. Sin:
currculum aronvium. Uso: - para el despegue de aviones, campus aroplanis sustollendis; campus ex quo aroplana extolluntur; de aterrizaje, campus in quem aroplana
descendunt // (cada una de las bandas paralelas de una cinta o un disco magnticos) smita, ae f. Uso: - magntica, smita
magntica.
pistero: smpulum, i n. Sin: simpvium.

pistilo: (floris) pistillum, i n.

pistola: pistlium, ii n. Sin: pistrium, ii n;


pistria, ae f; manuballstula; pyroballstula;
sclopellum; scloptulum; pistlium machinale; manualis ballstula; ballstula (vel manuballstula) ignvoma vel ignfera; parva
ballista manualis. Uso: - automtica, manuballista (vel manuballstula) ignvoma automatria // disparar con la -, manuballstul
displdere; disparar tiros de -, ignitos glbulos
e pyroballstula decere; tener a mano la -, pistlium ad manum habere // - libre, certamen
manuballstul sine fulcmine adhbit; certamen manuballstulae sine fulcmine adhbitae; -, tiro rpido, certamen manuballstul
adhbit, celriter glndibus iaciendis.
pistolero: manuballistulrius, ii m. Sin: pyroballistulrius; praedo manuballistulrius;
latro manuballstul armatus.

pistoletazo: manuballstulae ictus, vel coniectus (-us m), vel emssio; pistlii ictus vel
explsio.
pistn: (mbolo de bomba) v. mbolo //
(parte o pieza central de la cpsula donde

est colocado el fulminante) (cpsulae) fndulus, i m // (llave en forma de mbolo que


tienen diversos instrumentos msicos) fndulus. Sin: tbulus ambultilis.
pita: (agave) agve, es f.

pitecntropo: pithecnthropus, i m.
piteco: pithcus vel pithcos, i m.

pitillera: hispanicarum (vel convolvellorum)


theca vel capsella.
pitillo, v. cigarrillo.

pito: (sonido muy agudo) sbilus, i m (en pl


tambin sbila, orum n) // (instrumento) sibilatrium, ii n. Uso: tocar el -, sibilare; sbilum dere; sbila dare, dere, fndere,
effndere // (vasija de barro) fctile, is n //
(claxon, bocina) bcina vel bccina, ae f. Sin:
tuba // no vale un -, pro nhilo ducendum est;
no se me da un - de tus amenazas, tuas minas
huius non fcio.

pitorro: (canuto) v. esta voz // (pitn, tubo


que tienen los botijos, pisteros y porrones
para moderar la salida del lquido) epistmium, ii n. Sin: fstula; fistella; cnnula.
pituita: pituta, ae f.

pituitario: pituitrius, a, um. Uso: glndula


-, glndula vel membrana pituitria.

pxide: pyxis, dis f. Sin: vsculum.

piyama: pygama, ae f. Sin: vestis (-is f) vel


tnica cubicularis, cubiculria, cubitria, dormitria, nocturna.

pizarra: (roca) ardsia, ae f. Sin: lapis (-dis


m) sctilis; schistos lapis niger // (hoja plana
y delgada de -, para techos y cobertizos)

831

pizarrn
scndula, ae f (ex ardsia) // (trozo de - negra
o azulada, en que se escribe o dibuja) lapis
niger vel caerleus. Sin: tbula nigra vel caerlea; lapdea tbula scriptria // (encerado
para escribir o dibujar en l) tbula, ae f.
Sin: tbula scriptria, litterria, scholaris.
Uso: ve a la -!, i (procede, progrdere, veni)
ad tbulam!; escribe esto en la -, por favor!,
inscribe quaeso hoc tbulae!; inscribe quaeso
hoc in tbula!
pizarrn: lapis (-dis m) scriptrius.

pizarrn, v. pizarra (encerado).

pizca: coloq mica, ae f. Sin: mcula; hilum;


frstulum, frustillum. Uso: una - de sal, mica
salis.
pizza: pitta, ae f. Sin: pista; placenta; scriblita; moretum; compressa placenta.

pizzera: placentria, ae f (taberna). Sin: moreti (vel pistarum, vel placentarum) taberna;
taberna scriblitria.

placa: (lmina, plancha o pelcula) lmina,


ae f. Sin: brctea vel brttea; placa // Fotogr
lmina photogrphica // Impr lmina typogrphica // (insignia) insigne, is n. Sin: phlera, ae vel phlerae, arum f.

placard, v. alacena.

placebo: medicamen vcuum.

placer: voluptas, atis f. Sin: delecttio; oblecttio; delectamentum; delectamen (-mnis n).
Uso: - carnales, crporis (vel libidinosae) voluptates; - espirituales, nimi oblectamenta
vel voluptates; - sensibles, bona quae snsibus capiuntur; placeres de la mesa, oblectamenta convivlia; voluptates vini et
epularum; los placeres de la vida, vitae gaudia; entregarse a los -, suae libdini indulgere

vel inservire; volupttibus indulgere vel se


ddere; suas libdines explere vel satiare.
plagiar: alicius scripta furari vel imitari.

plagiario: sust plagirius, ii m. Sin: plagiator; alieni scripti furator; alicius vel alicius
rei imitator; qui liquid ab liquo srripit //
adj plagiatcius, a, um.
plagio: plgium, ii n. Sin: alieni scripti furtum; alicius vel alicius rei imittio, imitamentum. Uso: cometer un -, plgium
commttere; furtum fcere; liquid furari (v.
gr. ex iis rebus).

plaid: (tela a cuadros) vestis (-is f) laculata


// (manta escocesa) pannus laculatus. Sin:
Scotorum strgula (vel vestis) laculata. Uso:
llevar el -, pannum laculatum gestare; ponerse el -, strgul laculat amiciri.

plan: (proyecto, intencin de realizar algo)


conslium, ii n. Sin: rtio (-onis f). Uso: operativo, praestituta peris tempertio; - poltico, de repblica conslium; - quinquenal,
programma quinquennale; quinquennalcium
inceptum; quinquennalis administrationis
rtio; - de accin, agendi rtio vel conslium;
- de guerra, belli gerendi conslium; - de inversin, pecniae collocandae rtio; planes
de desarrollo econmico, oeconmicae progressionis conslia; conslia de oeconomicarum rerum incremento; planes para alejar el
peligro del terrorismo, rationes ad perculum
terrorismi avertendum // - de estudios, studiorum rtio. Sin: ordo studiorum; disciplinarum rtio; studiorum currculum // (plano ,
representacin esquemtica) descrptio vel
discrptio, onis f. Sin: spcies; figura. Uso: regulador de una ciudad, aedilcia urbis
rtio; descrptio urbis vel aedificiorum; forma
urbis; moderandae urbis descrptio; praestituta rei exstructriae (urbis) tempertio; rtio
aedificatria; rtio aedifcia exstruendi // -

832

plano
de cuentas, discrptio computationum (sive
comptuum) et nminum.

plancha: (utensilio para planchar la ropa)


complanatrium, ii n; complanatria, ae f.
Sin: pressrium; ferrum pressrium; instrumentum complanatrium; ferrum vel ferramentum
politrium;
complanatrium
rugarum; prelum vestirium. Uso: - con termostato, prelum vestirium thermostato armatum vel preditum // (lmina ) lmina, ae
f. Uso: - elctrica, elctrica lmina //(en el
windsurf) velitbula, ae f.
planchado: complantio, onis f. Sin: laevigtio (linteorum).

planchadora: complanatrix, icis f. Sin: laevigatrix; vstium complanatrix; linteorum


laevigatrix.

praecipuis lineamentis propnere. Sin: opus


summis lineamentis adumbrare.
planeo: arivoltio, onis f. Sin: arivolatus
vel arovolatus, us m.

planeta: (cuerpo celeste) planeta, ae m; planetes, ae m. Sin: stella vagans, errans; sidus
(-dris n) errans. Uso: - Jpiter, Iovis stella;
stella Iovialis; Iuppiter stella errtica // (especie de casulla) planeta, ae f. Sin: palla (sacerdotalis). Uso: - plegada, planeta plicata.
planetario: planetrius, a, um; planetaris, e.
Sin: planetarum (gen pl); ad planetas prtinens. Uso: sistema -, planetarum motus et rationes.

plancton: plancton, onis n.

planificacin: planifictio, onis f. Sin: praedispostio; praestituta rerum dispenstio vel


ordintio. Uso: - arbitraria, praestituta rerum
dispenstio; - demogrfica, praestituta tempertio demogrphica; una razonable - del
trabajo humano, rationalis ordintio praestituta peris humani; promover e imponer una
masiva - de los nacimientos, provhere et iningere vastssimam natorum moderationem.

planeacin: plantio, onis f. Sin: libratus volatus (-us m); volatus labens.

planimetra: planimtria sive -metra, ae f.


Sin: plana metiendi ars, rtio, doctrina.

planchar: complanare. Sin: laevigare; ferro


clido complanare. Uso: - un vestido, una
camisa, vestem, indsium clido ferro complanare.

planctnico: planctnicus, a, um. Sin: planctonis smilis; ad plancton spectans.

planeador: velvolum, i n. Sin: anemoplanum; aronavis velfera. Uso: piloto de -, aronavis velferae gubernator.

planear: (descender en planeo) per ra delbi; in re pendre; suspensum esse; librato


volatu vehi // (cernerse en el aire como las
aves) in re versari. Sin: suspensum esse;
per ra delabi // (proyectar, organizar) liquid descripte praestitere vel praefinire //
(trazar o formar el plan de una obra) rem

planificar: ad rationem praestitutam descrbere.

planmetro: planmetrum, i n.

planisferio: planispherium, ii n.

plano: (adj, llano) planus, a um. Sin: equus


// (liso) levis, e // (representacin grfica)
descrptio, onis f. Sin: lineamenta, orum npl;
adumbrtio; forma; dispostio; delinetio,
distribtio. Uso: - catastral, censria predii
(vel fundi) descrptio; - de un edificio, aedifcii forma; aedificandi descrptio vel rtio; -

833

planta
de los itinerarios de los ferrocarriles, itnerum ferriviariorum descrptio; levantar el de una casa, designare (delineare, adumbrare, descrbere) domum // (superficie
plana) planum, i n. Sin: aequum, i n; locus
planus vel aequus. Uso: - inclinado, devexum, i n; planos de sustentacin, alae, arum
fpl; fig, estar en el mismo - que alguien, in
aequo stare licui; ponerse en el mismo - que
alguien, aequari cum liquo // (distancia relativa de los objetos que figuran en un cuadro) prospectus, us m. Uso: primer -, frons,
frontis f ; segundo o ltimo -, recessus, us m;
en el primer -, a fronte; priore parte // estar en
el primer -, conspcuum vel eminentem esse;
in promptu esse; in fronte esse; estar en segundo, en ltimo -, in recessu esse; que est
en primer -, minens, entis (en sentido propio
y figurado); conspcuus (en sentido figurado); figura de primer -, fig princeps, cpis;
caput, ptis n; que est en segundo -, reductus
(en sentido propio); las partes que estn en
segundo -, reducta, orum n; abscedntia, ium
n.

planta: (rbol) arbor, ris f. Sin: planta. Uso:


- decorativa, planta decorativa // (parte inferior del pie) planta, ae f. Sin: planta pedis;
solum, i n; vola, ae f; basis , -is (ac -im, abl -i)
f (en los animales); hasta la - del pie, usque
ad imos pedes // (diseo en que se da idea
para la fbrica o formacin de una cosa)
forma, ae f. Sin: descrptio; adumbrtio; delinetio; spcies; linearis descrptio. Uso: topogrfica, linearis locorum descrptio; - de
la ciudad, forma urbis // (plan que determina
las diversas dependencias y empleados de
una oficina, universidad u otro establecimiento) frmula, ae f. Sin: nmeri; ordo; sries. Uso: estar, quedar en -, in nmeris esse,
manere; salir de -, desnere in nmeris esse //
(piso) tabulatum, i n; v. piso. Uso: - baja, pedeplanum, i n; pedeplana, orum npl; pedeplanae (aedes); tabulatum infrius; contigntio
infrior; planus pes (pedis m); en - baja, in

pedeplanis; cuartos, departamentos en baja, conclvia quae plano pede sunt; edificio
en - baja, aedes (edium fpl) plano pede aedificatae; construir una - baja, aedifcium
plano pede institere; habitar en - baja, plano
pede habitare.
plantacin: (accin y efecto de plantar)
planttio, onis f. Sin: stio; constio; postio;
satus, us m // (conjunto de lo plantado) plantria, ium fpl. Sin: sata, orum npl // (terreno
en el que se cultivan plantas de una misma
clase) locus (arbustis) cnsitus. Sin: seminrium; arbustum; sationes, um fpl; culta, orum
npl. Uso: - de vstagos, surculorum postio //
(rboles plantados) plantrium, ii n. Sin: arboretum; arbustum.
plantar: plantare. Sin: (sembrar) srere;
(meter en tierra) fgere // (concerniente o relativo a la planta del pie) plantaris, e.

plantear: (establecer) statere // (suscitar)


movere. Uso: - un problema, quaestionem
movere // (exponer) pnere vel propnere.
Uso: - un problema, quaestionem pnere;
quaestionis frmulas propnere.
plantgrado: adj plantgradus, a, um // sust
plantgradus, i m.

plantilla: (suela interior del zapato) slea, ae


f; parva slea. Uso: - anatmica, slea anatmica.

plasma: plasma, tis n.

plasmabilidad: plasmablitas, atis f. Sin: capcitas formationis.

plasmable: plasmbilis, e. Sin: fingbilis; flexbilis; formbilis; formationis capax .


plasmador: plasmator, oris m. Sin: formator;
fictor; conflator; confector.

834

platillo
plasmar: plasmare. Sin: fngere; effngere;
formare; conformare; configurare; confcere;
conflare.

plstica: (arte de plasmar o formar cosas de


barro, yeso, etc.) plstica, ae f; plstice, es f.
Sin: fingendi vel effingendi ars, rtio, doctrina // (dicho de un material) v. plstico.
plsticamente: plstice.

plstico: (adj, perteneciente o relativo a la


plstica) plsticus, a, um. Sin: ad effingendi
artem (vel rationem, vel doctrinam) ttinens.
Uso: artes -, artes fingendi; artes quae in effectu psitae sunt; artes quae rerum formas
imitantur vel effingunt // (perteneciente o relativo a materias o productos plsticos) plsticus, a, um. Uso: sustancia -, res plstica;
materia -, materia plstica; productos -, plstica, orum n // (dctil, blando, que se deja
moldear fcilmente) mollis, e. Sin: (ad fingendum) fcilis. Uso: arcilla -, fcile lutum //
(fig, aplicado al estilo o a la frase que por su
concisin, exactitud y fuerza expresiva da
mucho realce a las ideas o especies mentales) expressus, a, um. Sin: vivus // sust res
plstica. Sin: plstica matria vel matries
(-ii f); res plstice effecta. Uso: - verde, vridis plstica; plstica oecolgica.

plastificacin: plastifictio, onis f. Sin: rei


plsticae obdctio.

plastificado: plastificatus, a, um. Sin: plstic contectus. Uso: libro con tapa -, liber
tectur plastificat munitus.
plastificar: plastificare. Sin: rem plsticam
obdcere; plstic uti; plsticam adhibere.
plata: (metal) argentum, i n. Uso: de -, argnteus; argentrius; ad argentum spectans; moneda de -, argnteus, i m; - de buena ley,
argentum probum // (dinero) pecnia, ae f.

platabanda, v. arriate.

plataforma: (superficie llana horizontal ms


elevada que lo que la rodea) suggestus, us m;
suggestum, i n // (suelo o azotea de ciertas
construcciones) rea vel arola aequa. Sin:
stratum; contigntio vel contabultio (- de tablas). Uso: certamen de zambullidas desde
la - de 10 m, natationis certamen de contignatione, metra X alta // (programa o conjunto
de reivindicaciones o exigencias que presenta un grupo poltico, sindical, profesional) propsitum, i vel propsita, orum n.
Uso: - poltica, propsitum polticum; - reivindicativa, vindicationis propsita et conslia // (andn de una estacin de ferrocarril)
crepdo, dnis f. Sin: viae ferratae crepdo //
- de vehculo, stratum currs //- petrolfera,
artificiosa nsula petroleria.
pltano: pltanus, i f. Uso: de -, plataninus.

platea: cvea, ae f. Sin: cavedium; cvea


mdia.
plateado: argentatus, a, um. Sin: inargentatus.
plateadura: argenti indctio.

platear: argento obdcere. Sin: licui rei argentum indcere.

platera: (arte y oficio del platero) argentrii


(vel argentficis, vel fabri argentrii) ars //
(taller del platero) argentrii officina //
(tienda del platero) argentrii taberna.

platero: argentrius, ii m. Sin: argntifex,


fcis m; argentrius faber (-bri m).

platillo: (plato pequeo) patella, ae f. Sin:


patnula; catillus; catillum; scutella. Uso: de la balanza, trtina; statera; lanx, lancis f
// (cmbalo) cmbalum, i n. Sin: discus (ex

835

platina
aurichalco). Uso: hacer chocar los -, discos
(ex aurichalco) colldere.

platina: (parte del microscopio en que se coloca el objeto que se quiere observar) catinus, i m.

platinado: (accin y efecto de platinar) pltini obdctio.

platinar: pltino obdcere, obtgere, tgere.

platino: pltinum, i n. Sin: altia, ae f; altia,


orum npl; aurum album; leucochrysus, i m.

platirrinos: smiae platyrhinae.

platito, v. platillo (plato pequeo).

plato: (vajilla de mesa) ptina, ae f. Sin: catinus; catinum. Uso: - pequeo, catillus; catnulus; - sopero, scuta vel scutra; scutella; - de
papel, patella chartcea; un - de caldo, quantum iuris scutella cntinet // (platillo de la
balanza) lanx, lancis f. Sin: trtinae vel librae
lanx // (vianda o manjar que se sirve en los
platos) frculum, i n. Sin: daps, dapis f (generalm en pl). Uso: carta o lista de platos, v.
men; - preferido, dapes quae prae cteris liquem delectant; - tpico, peculiare frculum;
saborear algn -, frculum quoddam degustare // (servicio) missus, us m. Sin: mensa;
cena. Uso: primero, segundo, tercer -, prima,
secunda (vel ltera), trtia cena vel mensa; de o para la entrada, promulsis, dis f; v. entrada // (pin grande de bicicleta, etc.) v.
pin // (disco de arcilla que sirve para ejercitarse en el tiro al plato o tiro al vuelo) catinus, i m. Sin: discus, i m. Uso: tirar al -,
emttere in discum // - volador, orbis (discus,
globus, clpeus) volans.
platnicamente: platnice.

platnico: platnicus, a, um.

platonismo: platonismus, i m. Sin: doctrina


platnica.
plausibilidad: plausiblitas, atis f.

plausible: plausbilis, e. Sin: plausu dignus;


probbilis.
plausiblemente: plausibliter.

playa: (ribera del mar o de un ro grande)


acta, ae f. Sin: arenosum litus (-tris n);
(lugar llano y espacioso, explanada) rea, ae
f. Uso: - de estacionamiento, rea stativa; de estacionamiento reservada para los clientes, rea stativa pro clintibus sepsita.
play-boy: trssulus, i m. Sin: ivenis volupturius vel voluptrius; ivenis dives et volupturius.
player: lusor, oris m; v. jugador.

plaza: (espacio libre) pltea, ae f. Sin: rea;


forum. Uso: - abierta, pltea prospctui patens; - interior, cavedium; - Mayor, Pltea
Maior; - San Pedro, Pltea Petrina; Area Petriana; Forum Petrianum; - de la Concordia,
Forum Concordiale; - de Mayo, rea, nmine
Maii nota; - de toros, rea taurorum; taurorum circus (-i m) // (mercado) forum, i n //
(ciudad o lugar con guarnicin, - fuerte) ppidum, i n. Sin: locus munitus.

plazoleta: platola, ae f. Sin: arola.

plebiscitario: unnimis, e; unnimus, a, um.


Sin: mnium consensu.

plebiscito: plebiscitum, i n. Sin: plebis scitum vel decretum.

plectro: plectrum, i n. Sin: tnnulum.

plegadera, v. cortapapeles.
836

pliego
pleiteador, v. camorrista.
pleitista, v. camorrista.

plenario: adj plenrius, a, um // (pleno, reunin general) sssio plenria.

plenipotenciario: legatus cum lberis mandatis. Sin: legatus cum summa potestate; legatus cum auctoritate, vel cum mandatis;
legatus cum pblica auctoritate.
pleno: (reunin o junta general) v. plenario.

pleonasmo: pleonasmus, i m. Sin: redundntia; nimetas; verborum redundntia vel nimetas. Uso: usar muchos -, verborum
redundnti (vel nimietate) uti.

pleonsticamente: pleonstice. Sin: redundanter; verborum redundnti vel nimietate;


verborum cum redundntia. Uso: escribir,
hablar -, magna cum verborum redundntia
scrbere, loqui.
pleonstico: pleonsticus, a, um. Sin: redundans; suprfluus.
pleroma: plerma, atis n.

plesimetra: plessimtria sive -metra, ae f;


plessomtria sive -metra.

nmia snguinis cpia // fig redundntia, ae f.


Sin: repltio; affluntia. Uso: - de palabras,
nmia verborum abundntia; nmium verborum proflvium.

pletrico: plethricus vel pletricus. Sin:


snguinis abundans // fig redundans, antis
Sin: abundans; repletus; ffluens.
pleura: pleura, ae f. Sin: pulmonis vel pulmonum membrana, membrnula.
pleuresa, v. pleuritis.

pleurtico: (que padece pleuresa) pleurticus, a, um. Sin: lteris dolore laborans //
(concerniente o relativo a la pleura) pleurticus, a, um; ad pleuritem (vel ad pleurtidem)
prtinens.

pleuritis: pleuritis vel pleurites, is f; pleuritis,


dis f. Sin: plurisis, is f; pleurae inflammtio; lteris vel lterum dolor (-ris m).
pleurocentesis: pleurocntesis, is f.

pleuroneumona: pleuropneumnia sive


-pneumona, ae f. Sin: pleuropulmonites, is
f; pleuropneumonitis, dis f. Uso: - simple,
pulmonis eiusque membranae inflammtio; doble, pulmonum eorumque membranae inflammtio.

plesimtrico: plessimtricus vel plessomtricus, a, um.

pleuroperineumona: pleuroperipneumnia
sive -pneumona, ae f.

plesiosauro: plesiosauros vel plesiosaurus, i


m.

plexigls, v. acrlico.

plesmetro: plessmetrum vel plessmetrum,


i n.

pltora: (abundancia de sangre) plethria,


plethra vel pletra, ae f. Sin: pletra; sanguis
(-gunis m) redundans; snguinis abundntia;

pleurotoma: pleurotmia sive -toma, ae f.


Sin: pleurae (vel pulmonis membranae) sctio.

plexo: plexus, us m.

pliego: (hoja de papel, especialmente de

837

plinto
forma cuadrangular y doblada por la mitad)
plgula, ae f // (fascculo de 8, 16 o ms pginas de opsculo o libro) fascculus, i m.
Uso: - en 8, quaternio, onis m.

cium, ii n. Sin: plmeum stratum; clcita plumis farta.

plioceno: adj pliocenicus, a, um // sust pliocaene, is n. Sin: aetas (-atis f) pliocenica.

pluralismo: pluralismus, i m. Uso: - cultural,


pluralismus culturalis.

plinto: plinthus, i f.

PLO, v. OLP.

plomada: perpendculum, i n.

plomero: (fabricante de objetos de plomo)


plumbrius, ii m. Sin: zincrius; plumbrius
rtifex // (persona especializada en la instalacin, mantenimiento y reparacin de las
conducciones de agua y otros fluidos, as
como de otros servicios sanitarios y de calefaccin en los edificios) faber (-bri m)
hydrulicus.

pluma: (rgano producido por la epidermis


de las aves) pluma, ae f. Sin: penna. Uso:
comenzar a cubrirse de plumas, plumscere
// (conjunto de plumas) plumae, arum fpl //
(- de metal para escribir o dibujar) pnnula,
ae f. Sin: clami vel stili apex (picis m),
cuspis (-pdis f), acumen (-mnis n); cuspis
scriptria; stilus plumbatus // - fuente, estilogrfica, stilgraphum, i n. Sin: clamus
stilogrphicus; v. estilogrfica // - esferogrfica, v. bolgrafo.

plumero: (mazo de plumas atado a un


mango, que sirve para quitar el polvo) penculus vel pennculus, i m. Sin: penicillus; penculus plmeus // (caja donde se ponen las
plumas) calamrium, ii n. Sin: pennrium;
graphirium; theca calamria vel pennria //
(instrumento para ahuyentar las moscas, cazamoscas) muscrium, ii n.
plumn: (colchn lleno de pluma) plum-

pluralidad: (el mayor nmero) maior pars


(partis f) // (multiplicidad) multiplcitas, atis
f.

pluralista: (partidario del pluralismo) pluralista, ae m. Sin: multiplicitatis studiosus vel


fautor // (relativo al pluralismo) pluralsticus,
a, um. Sin: ad pluralismum ttinens. Uso: sociedad -, socetas pluralstica.
pluricelular: pluricellularis, e.

plurilateral: plurilterus, a, um.

pluripartidismo: plrium factionum modertio.

plusvala: valor (-ris m) excedens. Sin: valorem excedens, entis m; augmentum valoris;
aucta rerum (vel prtii) aestimtio; aestimtio
peris (vel perum) crescens.

plutocracia: plutocrtia sive -crata, ae f. Sin:


dvitum rgimen, imprium, dominatus (-us
m), domintio.
plutcrata: plutcrata vel plutcrates, ae m.
plutocrtico: plutocrticus, a, um.

Plutn: (planeta) Pluto vel Pluton, onis m.

plutonio: plutnium, ii n. Uso: de -, plutonianus.

pluvial: adj pluvialis, e. Sin: implvius. Uso:


capa -, pluviale, is n; csula pluvialis.
pluvmetro, v. pluvimetro.

838

poema
pluviometra: pluviomtria sive -metra, ae f.
Sin: hyetomtria sive -metra, ae f.

pluviomtrico: pluviomtricus, a, um. Sin:


hyetomtricus; ad pluvimetrum spectans.
pluvimetro: pluvimetrum, i n. Sin: hyetmetrum; plviae metiendae instrumentum.

pneuma: pneuma, tis n. Sin: spritus, us m.

poblacin: (conjunto de pobladores) popultio, onis f. Sin: populsitas; ppulus; cvium (vel hminum, vel incolarum) nmerus;
hmines, um mpl; cives, ium mpl; ncolae,
arum mpl.
poblamiento: (proceso de asentamiento de
un grupo) incolarum dedctio.
pobo, v. lamo.

pobreza: paupertas, atis f. Sin: egestas; inpia; penria. Uso: - de espritu, nimi inpia; - de ingenio, trditas ingnii; tardum
ingnium; - de la lengua, sermonis inpia vel
egestas; - de vocablos, penria verborum;
vocum pucitas.

pocero: (hombre que fabrica o hace pozos o


trabaja en ellos) puterius, ii m.

pocilga: sule, is n. Sin: porcinrium, ii n;


porcorum stbulum.

pocillo: (jcara) pocillum, i n. Uso: - con platito, pocillum cum catillo, patella, sctula,
scutella; - de caf o t, pocillum caferium
vel theanum; tassa, ae f; - de porcelana, pocillum porcellnicum.
podagra: podagra, ae f. Sin: pedum dolor.
Uso: enfermar de -, in podagrae morbum incdere; padecer -, laborare ex pdibus; sufrir
de un acceso de -, podagrae dolribus cru-

ciari vel ardere.

podgrico: podgricus, a, um.

podagroso: podagrosus, a, um. Sin: pdibus


aeger; pdibus laborans.

podartritis: podarthrites, is f; podarthritis,


dis f.

podenco, v. perro (- de caza).

poder: potestas, atis f. Sin: potntia; imprium; dominatus, principatus (-us m); dcio,
iurisdctio (-onis f). Uso: - absoluto, absoluta
potestas; - abusivo, arbitratus, us m; - adquisitivo, potntia emendi; - ejecutivo, potestas
exsecutria, exsecutiva, administrativa, gubernativa; - espiritual y temporal, rerum divinarum humanarumque potestas; - interino,
potestas fiduciria; - judicial, potestas iudicialis vel iudiciria; - legislativo, potestas legfera; potestas legum ferendarum; pblicos, pblici magistratus; rerum publicarum rectores.
podero: potestas, atis f. Uso: - atmico, potestas atmica.

podologa: podolgia sive -loga, ae f. Sin:


pedes curandi ars.
podlogo: podlogus, i m.

podmetro: podmetrum, i n. Sin: mensrius pssuum index (-dcis mf); instrumentum


pssibus numerandis.

poema: (obra en verso) poma, tis (gen pl


pomatum vel pomatorum; dat y abl pl pomatis vel pomtibus) n. Sin: carmen, mnis
n. Uso: - pico, poma picum vel hericum;
picum carmen; - lrico, poma lricum vel
mlicum.

839

poemita
poemita: pomtion vel pomtium, ii n.
Sin: breve hericum carmen. Uso: - ertico,
pomtium amatrium.

poesa: (composicin en verso) posis, is (ac


-in) f. Sin: vincta vel potica ortio; obstricta
nmeris ortio; astricta vrsibus ortio; concretam crmina, um npl // (cada uno de los
gneros poticos) - dramtica, posis scenica vel dramtica; - lrica, carmen lricum;
psis lrica; - macarrnica, posis macarnica , macarrnica, macaronea, folenghiana.

poeta: pota, ae m. Uso: - cmico, cmicus


pota; - dramtico, pota scenicus; - elegaco, elegiarum vel elegorum scriptor; - lrico,
pota lricus; vates (- is m) lricus; - nacional, vates ptrius; - trgico, trgicus pota;
tragoediarum pota; - que improvisa, extemporalis pota.

potica: (poesa, arte de componer obras poticas) potica, ae f. Sin: ars potica; psis,
is (ac -in) f // (obra o tratado que da reglas
acerca de la poesa) liber vel disputtio de
arte potica. Sin: commenttio artis poticae.

poetisa: potria, ae f. Sin: vates, is f.

polaina: tibiale, is n. Sin: crurale vel cruris


tegmen (-mnis n), tgimen (-mnis n); tegmentum ; superior clceus. Uso: - de cuero,
crea, ae f; pero, onis m; - de cuero o de
pao, pedule, is n; pedulis, is m; polainas de
fieltro, implia, ium npl.
polaquiuria: pollachiria sive -chiura, ae f.
Sin: abnormis vel enormis ac frequens mingendi stmulus.
polar: polaris, e. Uso: bestias -, bluae polares ; crculo -, polaris crculus; estrella -,
stella polaris; luz -, lux polaris.
polaridad: polritas, atis f.

polarimetra: polarimtria sive -metra, ae f.


polarimtrico: polarimtricus, a, um.
polarmetro: polarmetrum, i n.

polariscopio: polariscpium, ii n.
polarizacin: polariztio, onis f.

poetizar: potare vel potari.

pogromo: interncio, onis f (hebraeorum).


Sin: plurimorum trucidtio.

pointer (Inform), puntero, indicador: index,


dcis mf. Uso: mouse -, muris index; stack -,
struis index.

poker o pquer: pokerianus ludus (-i m) sive


lusus (-us m).
pokerista: pokerianus lusor.

cum, i n. Sin: polona vel polnica lingua; polonus vel polnicus sermo (-onis m).

polaco: adj polonus vel polnicus, a, um //


sust Polonus, i m // (lengua polaca) polni-

polarizado: polarizatus, a, um.

polarizador o polarizante: polarizator, oris


m.

polarizar: polarizare. Sin: ad polum convrtere vel dirgere // fig ad unum convrtere
vel intndere.

polca: polcha, ae f. Sin: bohmica salttio.


Uso: bailar la -, v. polcar.

polcar: bohmice saltare.

polea: trchlea vel trclea, ae f. Sin: orbcu-

840

polica
lus; rchamus; orbculus tractrius vel vectrius. Uso: por medio de una -, trochleatim.

polmica: contntio, onis f. Sin: controvrsia; contntio dicendi; acris contntio; certtio dialctica. Uso: - literaria, litterria
contntio; sin -, sine controvrsia; sine ulla
controvrsia; sostener una -, controversari;
controvrsiam habere cum liquo de liqua re;
acerbe cum liquo contndere; trabar una -,
controvrsiam fcere; controvrsiam inferre
in liquem; v. polemizar.

polmico: concertatrius, a, um. Sin: pugnax, acis; bellatrius. Uso: discurso -, ortio
pugnax; elocuencia -, concertatrium genus
dicendi; escritor -, pugnax scriptor; estilo -,
stilus bellatrius // (dicho de cosas) concertationis vel contentionis plenus. Uso: escritos -,
libri contentionis pleni.

polemizar: (entablar una polmica) contentionem suscpere // (sostener una polmica)


concertare vel digladiari cum liquo. Sin:
controvrsiam habere cum liquo; pugnciter
cum liquo de liqua re certare.
polemoscopio o polemscopo: polemoscpium, ii n.

polen: pollen, lnis n; pollis, nis mf. Sin: floris pollen vel pollis.

polenta: polenta, ae f; polentum, i n. Sin:


puls, pultis f.
poleo: pulgium, ii n.

poliadenitis: polyadenites, is f; polyadnia


sive -adena, ae f. Sin: multarum vel plrium
glandularum inflammtio.
poliandria: polyndria sive -andra, ae f.
Uso: practicar la -, multos vel plures habere
viros; multis vel plribus viris nuptam esse.

polindrico: polyndricus, a, um.

poliarqua: polyrchia sive -archa, ae f. Sin:


multorum vel plrium imprium; multorum
vel plrium dominatus, potentatus, rgimen.
poliartritis: polyarthritis, dis f.

policfalo: polycphalus, a, um.

polichinela: Polecenella, ae m. Sin: maccus,


i m; bucco, onis m; maccus neapolitanus ;
neapolitanus ldio (-onis m) vel ldius (-ii
m).

polica: (conjunto de los reglamentos que


mantienen el orden pblico) disciplina pblica. Sin: civilis disciplina // (administracin encargada de mantener dicho orden)
pblicae securitatis administrtio vel cura.
Sin: rei pblicae quietis (vel securitatis) cura.
Uso: - caminera, viarum custdia, custdia
viatria; - judicial, iudiciria custdia; - municipal, municipalis custdia; - secreta, tcita
custdia, custdia secreta; - urbana, urbana
(urbis, civitatis) custdia // (cuerpo de los
agentes de -) biocolytae, arum mpl. Sin: custodes, um mpl; custdiae, arum fpl; aediles,
ium mpl; pblici, orum mpl; ministri vel administri pblici; corpus biocolticum; pblicae securitatis custodes, curatores, tutores.
Uso: - area, aediles arii; - caminera, mlites
viatrii; - cientfica, pblici scientiali ratione
usi mpl; - secreta, tcitae custdiae; custodes
occulti; tecti vgiles; occulti securitatis civitatis custodes; ser vigilado por la - secreta, tcitis custdiis observari vel asservari //
(agente de -) biocolyta, ae m. Sin: custos,
odis m; aedilis, is m; vigil, lis m; pblicus
custos, minister, administer; pblicae securitatis custos, minister, tutor; miles a pblica
securitate vel tutela; minister a protectione civili; pblicus custos urbanus. Uso: mujer -,
vigil pblica; agente de - secreta, tectus vel
occultus pblicae securitatis custos; vigil ar-

841

policaco
canus vel secretus; agente de - de trnsito,
miles viatrius // sede de la -, sttio biocolytarum.

policaco o policiaco: (perteneciente o relativo a la polica) biocolticus, a, um. Sin: ad


disciplinam pblicam prtinens // (propio de
los agentes de polica) vgilum vel publicorum gen pl // (severo) severus, a, um. Sin:
acerbus; acer, acris, acre.
policial, v. policaco.

policitemia: polycythemia sive -haema, ae


f.

policlnica: (clnica u hospital en una ciudad) polyclnicum, i n; polyclnica, ae f. Sin:


polyclnicum nosocomum // (clnica de enfermos ambulantes) ambulatrium medicbulum. Sin: ambulatrium valetudinrium;
valetudinrium adventcium.

policroma: polychrmia sive -chroma, ae f.


Sin: colorum varetas.

policromo o polcromo: polchromus, a,


um. Sin: polycrhromticus; multcolor; multicolorus; verscolor.

polidactilia: polydactlia sive -dactyla, ae f.

polidctilo: (que tiene muchos dedos) polydctylus, a, um.


polideportivo: polygmnicus, a, um.

polidrico: polyhdricus, polyhedricus,


polyhedrius, a, um. Sin: polyhedri formam
habens.

poliedro: polhedrum vel poledrum, i n.

poliedrometra: polyhedromtria sive -metra, ae f.

poliemia: polyhemia sive -haema, ae f. Sin:


nmia ( vel enormis, vel abnormis) snguinis
abundntia.

polister: polyester, eris m. Uso: de -,


polyestrius.

poliestesia: polyaesthesis, is f; polyaesthsia


sive -aesthesa, ae f. Sin: sensibilitatis excessus (-us m); nmia (vel enormis, vel abnormis) sentiendi facultas.
polifagia: polyphgia sive -phaga, ae f. Sin:
vorcitas.

polifona: poliphnia sive -phona, ae f. Sin:


multsonus concentus. Uso: - sagrada, polyphnia sacra.
polifnico: polyphnicus, a, um. Sin: multsonus.

poligamia: polygmia sive -gama, ae f. Sin:


uxorum plurlitas; matrimnium mltiplex.
Uso: practicar la -, plures uxores dcere vel
habere.
polgamo: sust polgamus, i m. Sin: plrium
uxorum vir // adj polygmicus.

poligenia: polygnesis, is f. Sin: origo mltiplex.


poligenismo: polygenismus, i m.

poligenista: polygenista, ae m. Sin: polygenismi sectator.


poliginia: polygnia, ae f.

polglota, v. polgloto.

poliglota o poliglotismo: polyglttia, ae f.


Sin: plrium vel multarum linguarum scintia.

842

polismico
polgloto o poligloto: polyglotta, ae m. Sin:
multilinguis; qui multis linguis titur; multarum linguarum peritus vel intllegens; plrium linguarum peritus // (escrito en varias
lenguas) polyglttius, a, um.
poligonal: polygnius, a, um. Sin: multngulus vel multingulus.

polgono: polygnum, i n; polygnium, ii n.


Sin: mult(i)ngula figura // (campo de tiro)
campus iaculatrius.
poligrafa: polygrphia sive -grapha, ae f.
Sin: scripta polygrphica.

poligrfico: polygrphicus, a, um.

polgrafo: (el que se dedica al estudio de la


poligrafa) polgraphus, i m // (autor que ha
escrito sobre materias diferentes) scriptor vrius, mltiplex, verstilis. Sin: variarum
rerum scriptor; variorum argumentorum
scriptor; multorum librorum scriptor; vrius
et mltiplex et copiosus in scribendo.
polimata: polymatha, ae f.

polimetra: polymtria sive -metra, ae f.

polinomio: polynmium, ii n.

polinosis: pollinosis, is f. Sin: rhinitis pollinosa.

poliomieltico: poliomyelticus, a, um. Sin:


ad poliomyeltidem ttinens.
poliomielitis: poliomyelites, is f ; poliomyelitis, dis f. Sin: morbus poliomyelticus, poliomielticus, polyomyelticus, polymyelticus;
parlysis infantilis.
poliopa: polypsia sive -opsa, ae f; polyopsis, is f. Sin: vsio (-onis f) mltiplex; visus
(-us m) mltiplex et abnormis.
poliopsia, v. poliopa.

poliptico: polypticus, a, um. Sin: ad


polypsiam (vel ad polyopsin) spectans.
plipo: plypus, i m.

polptico: adj polptychus, a, um // sust polptychum, i n. Sin: tbula polptycha.


polirritmia: polyrhythmus, i m.

polimtrico: polymtricus, a, um.

polirrtmico: polyrhthmicus, a, um.

polimita: polmitus, a, um.

polimorfismo: polymorphismus, i m; polymrphia, ae f.

polimorfo: polymorphus, a, um. Sin: plures


habens (vel praebens) formas.
Polinesia: Polynsia, ae f.

polinizacin: pollintio, onis f.

polinesio: sust Polynesianus, i m; Polynsius,


ii m // adj polynesianus, polynsius, polynesacus, a, um.

polisarcia: polysrcia sive -sarca, ae f. Sin:


obsitas, atis f; pinguitudo, dnis f; corpus
(-pris n) obesum; pingue corpus.

polisemia: polysmia, ae f. Sin: vria significtio; varetas vel multitudo significationum; snsuum multiplcitas .

polismico: polysmus, a, um. Sin: polysemantus; plurvocus; multa vel plura signficans; plures sensus (vel significationes)
habens. Uso: vocablo -, vocbulum polyse-

843

polislabo
mum.

polislabo: adj polysllabus, a, um. Sin: plurisyllbicus, multisyllbicus; plrium syllabarum // sust vocbulum polysllabum. Sin:
vocbulum plrium syllabarum.
polisilogismo: polysyllogismus, i m. Sin:
syllogismus mltiplex.

polisndeton: polysndeton vel polysndetum, i n.


polispasto: polyspaston, i n.

Politbur: Conslium Supremum Unionis


Soviticae. Sin: Centrale Conslium Soviticum; Supremum Conslium Soviticum.

politcnico: adj polytchnicus, a, um. Uso:


escuela -, schola polytchnica; instituto -,
polytchnicum institutum // sust polytchnicum, i n.

politesmo: polythesmus, i m. Sin: idololatra vel idolatra, ae f; plrium deorum cultus


(-us m). Uso: profesar el -, multos vel plures
deos clere.

politesta: adj polythesticus, a, um. Sin: idololtricus // sust polythesta, ae m. Sin. idollatra vel idollatres, ae m; plrium deorum
cultor; qui multos deos colit.

poltica: (arte, doctrina u opinin referente


al gobierno de los Estados) poltica, ae f; poltice, es f. Sin: politolgia, ae f; scintia vel
disciplina poltica; ars poltica; disciplina de
re pblica administranda; moderandae rei pblicae disciplina; rem pblicam (vel res pblicas) administrandi scintia; rei pblicae
administrandae scintia vel ars. Uso: - agraria, rtio agrria; - exterior, poltica xtera;
rei pblicae gerendae rtio ad externa negtia
quod ttinet; - financiera, poltica pecuniria;

disciplina smptuum insumendorum; - fiscal,


disciplina fisci administrandi; - interna, poltica interna; domsticae rei pblicae gerendae rtio; - social, poltica socialis; disciplina
socialis vitae provehendae // (asuntos que interesan al Estado) res (rei f) poltica. Uso:
campo de la -, politicarum rerum provncia;
los hechos de la -, pblicae res; rei pblicae
eventa vel facta; darse a la -, rei pblicae
peram dare; rem pblicam capssere // (arte
o traza con que se conduce un asunto) poltica, ae f. Sin: disciplina. Uso: - familiar, familiaris disciplina; - laborales, perum
disciplinae; - positiva, poltica positiva; - racional, poltica rationalis; la - del gobierno,
regminis poltica.
politicastro: politicaster, tri m. Sin: rerum
publicarum affectator; homo rudis in re poltica.

poltico: adj polticus, a, um. Uso: actividad -,


opersitas poltica; poltica actusitas; contrastes -, poltica discdia; perspicacia -, iudcium intllegens rei pblicae; voluntad -,
voluntas poltica; abandonar la vida -, a
pblicis negtiis se removere; darse a la
vida -, rem pblicam capssere; desarrollar
una actividad -, rem pblicam grere; participar de la vida -, vitam polticam participare
// sust polticus, i m. Sin: homo vel vir polticus; vir in re pblica versans. Uso: polticos
de ambos sexos, muleres virique poltici;
- versadsimo, homo in rebus polticis
apprime versatus; homo in rebus polticis
plrimum versatus; - de gran valor, rei
pblicae gerendae vir scientssimus.
politizacin: pnderis poltici adictio.

politizar: vim polticam adcere vel excitare.

politologa: politolgia sive -loga, ae f. Sin:


politicorum negotiorum pertia; polticae artis
stdium.

844

plvora
politlogo: politlogus, i m. Sin: politicorum
negotiorum peritus; polticae artis studiosus.

poliuria: polyria sive -ura, ae f. Sin: nmiae urinae eictio vel emssio (-onis f).

polirico: (concerniente o relativo a la poliuria) polyricus, a, um. Sin: ad polyriam


prtinens // (que la padece, adj y sust ) polyricus. Sin: polyri laborans vel affectus; nmiae urinae eiectione (vel emissione)
laborans.
polivalencia: polyvalntia, ae f. Sin: multivalntia.

polivalente: polvalens, entis. Sin: multvalens.

pliza: (papeleta que sirve para diferentes


objetos) scheda, ae f. Sin: schdula, ae f;
scida, scdula; tssera, tessrula; chrtula //
(instrumento formal del contrato de seguro)
cautionis schdula vel sngrapha. Uso: - de
seguro contra los infortunios, chrtula tutandis infortunatis; - de seguro del coche, chrtula tutandae autoraedae; - de seguro de vida,
chrtula tutandae vitae.
polizonte, v. agente (- de polica).

pollada: pulltio, onis f // (conjunto de chiquillos de una misma madre) proles, is f. Sin:
sboles, is f.
pollera: (sitio en que se cran pollos) gallinrium, ii n. Sin: pullrium // (vendedora o
criadora de pollos) pullria, ae f // (falda externa del vestido femenino) v. falda.

pollero: (vendedor o criador de pollos)


pullrius, ii m.
pollito: pllulus, i m. Sin: gallinceus pullus
tenellus.

pollo: (cra de las aves) pullus, i m // (gallo


joven) pullus gallinceus; gallus iuvencus.
Uso: - asado, pullus gallinceus assus; - al
limn, pullus gallinceus ctreo condtus;
carne de -, caro gallincea.

polo: Fs polus, i m. Uso: - magntico, polus


magnticus // Astron polus, i m. Sin: axis (-is
m); caeli axis; vertex (-tcis m); caeli vertex;
cardo (dnis m); caeli cardo Uso: - norte,
polus aquilonaris; axis septentrionalis o simplem axis; septemtrionalis caeli cardo; - sur,
polus australis; meridianus caeli cardo //
(cualquiera de los extremos del eje de la Tierra) polus, i m. Sin: (mundi) vertex vel cardo.
Uso: - antrtico, austral, sur, polus antrcticus, australis vel austrnus, meridianus; meridianus mundi cardo vel vertex; -rtico,
boreal, norte, polus rticus, breus vel borealis, septentrionalis, glidus, glacialis; septentrionalis mundi cardo vel vertex // (en
sentido lato) - norte, septentrionalis rgio; sur, meridiana regio. Uso: viaje al - norte,
iter ad septemtriones // (juego) polyldium,
ii n // - acutico, v. waterpolo.
Polonia: Polnia, ae f.

poltrona: arcisllium, ii n. Sin: cthedra ; slium; lctulus vel lectcula; molle arcisllium.
Uso: - pequea, cathdrula.

polvareda: plveris nubes (-is f), globus,


nimbus, turbo (-bnis m). Sin: pulvis (-vris
m) crassus, densus, opacus, niger, ater.

polvillo: pulvsculus, i m. Sin: minutus vel


tenussimus pulvis.

polvo: pulvis, vris m. Uso: - dentfrico, pulvis dentrius; - radiactivo, pulvis radioactivus.
plvora: pulvis prius vel pricus. Sin: pulvis nitratus.

845

polvorn
polvorn: plveris prii repositrium vel receptculum.

pomada: capillare, is n. Sin: unctum. Uso:


untar con -, capillari ngere, inngere, unctitare; uncto madefcere, insuccare, insucare.
pomelo: ctreum, i n. Sin: ctreum malum; citrum grande vel paradisacum; grandis cedris,
dis f.

pomologa: pomolgia sive -loga, ae f. Sin:


de arbribus pomferis scintia; de colendis
frctibus doctrina; de pomis colendis et servandis disciplina.

pomolgico: pomolgicus, a, um. Sin: ad pomolgiam ttinens.

pomlogo: pomlogus, i m. Sin: pomolgiae


(vel de frctibus doctrinae) peritus.

pomposo: pomposus, a, um. Sin: pompticus, pompatus; magnficus; gloriosus.

ponche: pncium, ii n. Sin: pnsium; aromtica ptio; calda odorata; clida armatis condta; cnacum vel conacum ovrium; ovum
vino (vel lacte) et sccharo condtum.
poncho: penula americana.

ponderable: ponderbilis, e.

ponedero: (lugar destinado para que pongan


huevos las gallinas y otras aves) lculi, orum
mpl // (lugar en que se halla el nidal de la
gallina) lculus, i m. Sin: nidamentum.

pney, v. poni.

poni: ecleus vel culus, i m. Sin: mannus;


mnnulus.
pontezuelo: pontculus, i m.

pontificado: pontificatus, us m. Uso: durante


el - de Pablo VI, Paulo VI Romano Pontfice.

pontifical: adj pontificalis, e. Uso: funciones


-, pontificlia , ium npl; sollmnia pontificlia; misa -, pontificale, is n; sacrum pontificale; missa pontificalis // (libro que contiene
las ceremonias pontificias y las de las funciones episcopales) liber (-bri m) pontificalis.
pontificalmente: pontificliter. Sin: pontificali ritu; more pontificali; insgnibus pontificlibus.

pontificar: (oficiar de pontfice) pontificare;


dep pontificari. Sin: sollmnia sacra fcere
vel celebrare; pontficis ritu sacra sollmnia
fcere; sacrum vel sacra pontificali ritu fcere // (hablar con tono dogmtico y suficiente) arrogantem se praebere; se quasi
orculum iactare // (actuar de ese modo) se
nmia auctoritate grere; contumciter mnia
gere.
pontfice: pntifex, fcis m. Uso: el Augusto
-, Augustus Pntifex; el Romano - , Romanus
Pntifex; el Sumo -, Summus Pntifex; summus sacrorum Antistes (-sttis m).

pontificio: pontifcius, a, um. Sin: Pontficis


(gen).

pontn: (barco chato que sirve en los puertos para diversos usos) ponto, onis m.

pontonero: faber, bri (gen pl fabrm, ms


usado, y fabrorum). Uso: dos compaas de
pontoneros, duae fabrm centriae.

pony, v. poni.

pool: consrtio, onis f. Sin: consocitio.

pop: popularis, e.

846

pornografa
popcorn: mizae grana tosta npl.

tum; - sobre los beneficios, pars lucri.

pope: pope, es m. Sin: papas, ae m; sacerdos


orthodoxus vel Ecclsiae orthodoxae.

porche: (soportal, cobertizo) nubilrium, ii


n.

popelina: papalinum, i n.

pordioseo: mendictio, onis f.

popeln, v. popelina.

popular: popularis, e. Sin: vulgi vel plebis


(gen).

popularidad: aura popularis. Sin: aura vulgi;


popularis grtia vel glria; plebis vel ppuli
favor. Uso: buscar -, auram popularem captare; popularem glriam exptere.
populismo: populismus, i m. Sin: nmius
favor in plebem.

populista: sust populista, ae m. Sin: populismi fautor // adj populismo favens, entis; ad
populismum spectans.

populoso: frequens, entis. Sin: ppulo frequens. Uso: muy -, frequentssimus; prfrequens.

popurr: cento, onis m // fig rerum collvio


(-onis f).

porcelana: porcellana, ae f. Sin: porcellnica; argilla porcellnica; argilla sinensis //


(vasija o figura de -) porcellanum, i n. Sin:
vas porcellanum; opus vel vas porcellnicum;
res ex porcellana; res ex argilla sinensi. Uso:
de -, porcellanus, a, um; pintor en -, porcellanrius, ii m ; vajilla de -, porcellanae,
arum fpl.
porcentaje: centsima, ae f (pars, partis f).
Sin: centsimae (partes, ium fpl). Uso: el debido -, dbitae centsimae partes; - del 2, del
3 ... por ciento, binae, ternae ...centsimae
( partes); - del ciento por ciento, lterum tan-

porcino: porcinus, a, um. Sin: sullus.


pordiosera, v. pordioseo.

pordiosero: mendcus, i m. Sin: mendcans.


porfa: a -, certatim. Sin: certmine.

porfiar: (disputar y altercar obstinadamente) certare vel concertare. Sin: contndere.

prfido: porphyrites, ae m. Sin: porphyrites


lapis (-dis m); porphyrticum marmor (-ris
n). Uso: de -, porphyrticus, a, um.
pormenores: peculiaria lineamenta.

pormenorizar: sngula enarrare, recensere,


referre. Sin: particulatim vel singulatim dissrere; partes singillatim xsequi; res vel mnimas enarrare.
porno, v. pornogrfico.

pornofilm: pellcula cinematogrphica obscena.

pornografa: (tratado acerca de la prostitucin) pornogrphia sive -grapha, ae f // (carcter obsceno de obras literarias o
artsticas) obscnitas, atis f // (obras literarias o artsticas de este carcter) obscenitates fpl; scripta obscena; libdines, um fpl
(figuras obscenas: en pintura, escultura,
etc.); tbulae (arum fpl) obscenae; lascivssimae picturae (pinturas obscenas).

847

pornogrfico
pornogrfico: pornogrphicus, a, um. Sin:
obscenus vel obscenssimus; lascivus vel lascivssimus; procax; impudcus; turpis; ad libdinem instigatrius. Uso: escritor -,
scriptor obscenus; lenguaje -, verborum obscnitas; imgenes, pinturas -, lascivssimae
imgines, picturae; material -, res pornogrphicae.
porngrafo: porngraphus, i m. Sin: scriptor
obscenus, lascivus, procax.

pornoshop: rerum obscenarum taberna. Sin:


rerum ad libdinem instigntium taberna.

porosidad: porsitas, atis f. Sin: pumicsitas.


poroso: porosus, a, um. Sin: pumicosus;
spongiosus; rimosus; fistulosus; poris abundans.
porotito: phasellus, i m. Sin: phaseolinus.

poroto: phasolus vel phaselus, i m; fasolus


vel fasolus m.
porra: fustis, is m. Sin: bculus; frula. Uso:
- de goma de la polica, fustis cmmeus; bculus cummatus; frula cmmea vel cummata; frula turbae disperdendae.
porrn: rhtium, ii n. Sin: cornculum vtreum.

port (Inform): (conector) portus, us m //


(ajustar un programa para otra plataforma)
transferre. Sin: transportare.

portaagujas: cuum pulvillus.

portaalfileres: spinularum pulvillus.

portaaviones: aroplangera, ae f (navis).


Sin: aroplanfera vel aroplanphora

(navis); (navgium) aroplangerum vel aroplanferum.


portabloc: sustentculum, i n. Sin: retinculum; sustentculum ephemridis rebus commemorandis.
portacargas: nerum repositrium.

portada: (parte anterior de una cosa) v.


frontis // (primera plana de un libro impreso)
frons, frontis. Sin: tegumentum vel integumentum; libri frons, involcrum, tegumentum; frons volminis; liminaris pgina. Uso:
- de revista, commentrii integumentum.
portadocumentos: tesserarum thcula.

portador: prtitor, oris m. Sin: portator; gestator; allator. Uso: - de telegramas, prtitor
vel allator telegraphmatum.

portaequipaje o portaequipajes: retinculum sarcinale. Sin: sarcinarum sustentculum


vel receptculum.

portaestandarte: vexillrius, ii m. Sin: sgnifer vel vexllifer, fri m.

portafolio o portafolios: (para documentos)


chartarum vel documentorum theca // (para
dinero) scculus, i m. Sin: brsula; marspium; crumena; blgula nummria.

portafotografas: photographiarum (vel imginum photographicarum) theca.

portahelicptero: (bllica) navis helicptera


gestans.

portalmpara o portalmparas: lychnuchus, i m. Sin: lmpadis fulcrum vel fultura.

portalpiz: graphiorum vsculum. Sin: haemattae (vel lpidis scriptrii) theca; v. lpiz.

848

prtico
portallaves: clvium thcula.

portamicrfono: micrphoni vel microphni


sustentculum.
portamonedas: crumina, ae f. Sin: marspium; pascolus.
portauela: (bracarum) lacnia, ae f.

portapantalla: (albi, telae vel tbulae) tenculum, i n.

portapapeles, v. portafolio.

portaplumas: penngerum, i n.

portarse: (conducirse, obrar bien o mal) se


grere. Sin: gere; fcere. Uso: - speramente con uno, liquem spere tractare; bien, mal hacia uno, bene, male de liquo
mereri; - bien, mal, con prudencia ..., bene,
male, prudenter ... se grere; - como un hermano, como un amigo, fraterne, amice fcere; - liberalmente, cortsmente con uno,
liquem liberliter habere.
porttil: gestbilis, e. Sin: portbilis.

portatoalla: pendilnteum, i n. Sin: manutrgii sustentculum.

portaviandas: carrito -, rulus ferendis cibis.


Sin: ferculorum cistella.

portaviones, v. portaaviones.

portavoz: (bocina) bcina, ae f. Sin: megphonus sive megaphnus; vocislator (-oris m)


; vocis amplificator; transmittendae voci tbulus // (vocero) relator, oris m. Sin: prolocutor; alicius nmine nuntiator. Uso: - del
curso, prolocutor classis.
portazgo, v. peaje.

porte: (lo que se paga porque lleven una


cosa de un sitio a otro) vectura, ae f. Sin:
ltio; vecturae vel lationis prtium; impensae,
arum fpl. Uso: franco de -, portes pagados,
vecturae prtio soluto // (modo de gobernarse
y portarse) agendi rtio // (actitud, continente) hbitus, us m. Sin: gestus, us m; hbitus vel gestus crporis. Uso: - altivo, fastus
(us m); - arrogante, insolntia; - austero, austritas; - desenvuelto, hbitus liber et expeditus; - desgarbado, acrbitas; - grave,
grvitas; - lleno de dignidad, dgnitas; - modesto, modstia; - pudoroso, pudor; - rudo,
aspritas.
porteador, v. changador.

portera: inula, ae f. Sin: initrix, icis f; (ancilla) ostiria, ae f; atriensis, is f; inuae custos (-odis f).

portera: (habitacin o garita donde est el


portero) ostirium, ii n. Sin: ianitoris cubculum; ostirii cella vel cllula; adductrium //
(meta, en el ftbol) porta, ae f. Sin: stium.
Uso: postes de la -, (retis) statmina, um npl;
pali, orum mpl; red de la -, nxile rete; llevar
la pelota hacia la - opuesta, follem ad oppsitam portam perdcere.

portero: initor, oris m. Sin: ostirius, ii m;


portrius, ii m; atriensis, is m // (jugador que
defiende la meta de su bando) portrius, ii m.
Sin: initor; initor retis; custos portae // elctrico, citphonum sive citophnum , i n.
Uso: hablar por el - elctrico, citphono
clloqui.

portezuela: (dim de puerta; puerta de carruaje) ostolum, i n.

prtico: prticus, us f. Uso: - cudruple, quadra prticus // (vestbulo del templo): pronon
vel pronum, i n; pronos vel pronus, i m
(templi). Uso: - de Bernini, prticus berni-

849

portilla
niana.

posclsico: postclssicus, a, um.

portillo, v. portezuela.

posdata, post scriptum: postscriptum, i n.


Sin: ddita verba npl ; extremae epstulae
adiecta vel ddita.

portilla: fenestella orbiculata. Sin: foramen


(-mnis n) rotundum; fenestella ovata vel smilis ovo.
portn: portale, is n. Sin: porta praecpua.
Uso: - de bronce en el Vaticano, anea edium vaticanarum porta; anea Pontifcii Paltii porta.
portorriqueo, v. puertorriqueo.

portuario: porturius, a, um. Sin: portuensis;


portensis.
Portugal: Lusitnia, ae f. Sin: Portuglia.

portugus: adj lusitanus, a, um. Sin: lusitnicus; portuglicus. Uso: literatura -, ltterae
lusitnicae // sust Lusitanus, i m // lengua -,
lingua lusitana.
portulano: prtuum descrptio.

porvenir: futurum, i n. Sin: venturum; futura, ventura, eventura npl ; tempus (-pris n)
futurum.

posada: caupona, ae f. Sin: deversrium; v.


mesn
posadero: caupo, onis m.

posar: (ponerse en disposicin de ser retratado) se pictori propnere (- ante el pintor);


se photgrapho propnere (- ante el fotgrafo).
posbautismal: postbaptismalis, e.

posblico: postbllicus, a, um.

posconciliar: postconciliaris, e.

posdiluviano: postdiluvianus, a, um.

pose: (afectacin) ostenttio, onis f. Sin: affecttio; iacttio; gloritio; gloriosa ostenttio. Uso: darse -, efferre vel se efferre
magnfice; iactare se; se ostentare; darse por algo, se iactare in liqua re; ostentare liquid; dndose -, gloriose vel ptide.

posesin: possssio, onis f. Uso: dar la - de


algo, possessionem alicius rei licui dare;
entrar en - de algo, in possessionem alicius
rei venire; estar en - de algo, possidere liquid; possessionem alicius rei habere vel tenere; quedar en - de algo, in possessione
alicius rei manere vel permanere; tomar de algo, possidere vel occupare liquid; potiri
liqua re vel alicius rei.
posesivo: possessivus, a, um.

posesorio: possessrius, a, um.

posguerra: de -, post bellum exstans.

posibilidad: possiblitas, atis f. Sin: facultas


(v. gr. liquid faciendi); potestas. Uso: - positivas del ferrocarril, ferrviae possibilitates
positivae; eso est fuera de toda -, nullo
modo fieri potest; existen varias - tericas,
plures possibilitates theorticae exstant.

posibilismo: possibilismus, i m.

posibilista: sust possibilista, ae m. Sin: ad


mdia conslia proclivis // adj possibilsticus,
a, um. Sin: possibilismi prprius; ad possibi850

postal
lismum prtinens.

posible: possbilis, e. Sin: qui, quae, quod


feri potest. Uso: cmo es - que ...?, qui potest?; cmo era -?, qui feri pterat?; cuantos ms sea -, quam plrimi; en lo -, ut potest;
es -, potest; feri potest; si es -, si potest; es que, feri potest ut ...; el mayor tiempo -,
quam diutssime; eso ya no es -, id feri iam
non potest; lo ms a menudo -, quam saepssime; lo ms pronto -, quam primum; quam
brevssime; quam celrrime; quam citssime;
lo ms tarde -, quam serssime; todo lo que te
es -, quantum potes; hacer lo -, hacer todo lo
-, mnia fcere, experiri, moliri, temptare (ut
...).
posicin: iudcium, ii n. Uso: - especial, privilgium; status (-us m) peculiaris; - explcita, explcitum iudcium.

posindustrial: postindustrialis, e. Sin: post


quaestuosarum rtium incrementum.

positiva: (Fotogr, prueba positiva) v. positivo.

positivismo: positivismus, i m. Sin: eorum


rtio qui censent res experimentis solmmodo cognosci posse.

positivista: positivista, ae m. Sin: qui rebus


solmmodo credit experiendo cgnitis; rebus
tantum credens experiendo cgnitis.

positivo: (adj, que en todo busca la realidad


de las cosas, lo prctico y til) prudens, entis.
Sin: expertus, usu peritus; callens, cllidus.
Uso: hombre -, homo usu peritus; homo
rerum gerendarum peritus; juicio -, iudcium
positivum // Gram, nombres -, nmina positiva // (Der) positivus, a, um // (con respecto
al derecho promulgado) scriptus, a, um. Sin:
cnditus; datus. Uso: derecho -, ius (iuris n)
ex lgibus ortum; ley -, lex positiva, scripta,

cndita, data // (Fotogr, prueba -) pellcula


positiva . Sin: imago vel brctea rectis colribus impressa.
positn o positrn: psito, onis n.

posliminio: postlimnium, ii n. Uso: por el


derecho de -, postlimnio.

posmeridiano: pomeridianus, posmeridianus, postmeridianus, a, um. Sin: post merdiem.

poso: (sedimento del lquido contenido en


una vasija) sedimentum, i n. Sin: sdimen,
mnis n; resduum; subsidntia, ae f; faex,
faecis f; quod subsdit (= lo que se ha depositado) . Uso: - de caf, cafi faex.

posologa: (Med, parte de la farmacologa


que trata de las dosis en que deben administrarse los medicamentos) posolgia sive
-loga, ae f. Sin: pharmacoposolgia; de
metiendis medicamentis doctrina; de medicamentorum temperatione (vel de medicamentis temperandis) doctrina vel rtio; de
dsium proportione doctrina // (Med, dosificacin de un medicamento) medicamenti
tempertio. Sin: medicamentorum portio vel
portiones; (medicamenti) prtium (vel portionum) descrptio vel explictio.
posoperatorio: sectionem chirrgicam sbsequens.

postal: adj cursrius, a, um. Sin: cursualis,


e; tabellrius; vehicularis; pblici curss.
Uso: cdigo -, nmerus cursualis directrius;
giro -, charta nummria; sngrapha cursualis;
mandatum cursuale // sust chrtula cursria,
cursualis, epistolaris, diribitria. Sin: pblici
curss chrtula, scida, scdula. Uso: - ilustrada o con vista/s, chrtula picta; - multicolor de felicitacin, pagnula vel chrtula
optativa multcolor.

851

poste
poste: (madero, piedra o columna para
servir de apoyo o de seal) palus , i m.
Sin: malus, i m; longrius, ii m; fustis, is
m; sustentculum // (pilar o puntal) pila, ae
f. Sin: stela. Uso: - indicador, stela index
(-dcis mf);
- telefnico, telegrfico,
malus telephnicus, telegrphicus; - telefnicos, telegrficos, sustentcula filorum telephonicorum, telegraphicorum; - de la
electricidad, malus electricitatis; postes de
una red elctrica, sustentcula filorum electricorum // (cada uno de los dos palos verticales de la portera de ftbol y de otros
deportes) palus, i m. Sin: malus; longrius;
fustis.
postema, v. apostema.

pster: tbula picta. Sin: parietria imago.


Uso: colgar un -, tbulam pictam pareti affgere.

postergar: (dejar atrasado algo) procrastinare. Sin: differre; proferre; prorogare //


(tener en menos o apreciar a alguien o algo
menos que a otra persona o cosa) parvi pndere. Sin: praetermttere; praeterire; neglgere.

posteridad: postritas, atis f. Sin: psteri,


orum mpl.

postigo: (puerta chica abierta en otra


mayor) ostolum, i n // (cada una de las puertecillas hechas en las ventanas o puertaventanas) postcum, i n. Sin: postcula; forcula;
fenestella; valva vel vlvula; forcula vel vlvula ad fenestram occludendam // (tablero
con bisagras o goznes para cubrir cuando
conviene la parte acristalada de puertas y
ventanas) plictiles valvae.
postilar, v. apostillar.
postilla, v. apostilla.

postilln: auriga cursualis. Sin: veredrius.

postizo: fictus, a, um. Sin: suppositcius; simulatus; haud naturalis.

postre: appendix, cis f. Sin: bellria, orum


npl; pulchrlia, ium npl; tragmata, um npl;
prndii appendix; secunda mensa. Uso: - variados, cpia bellariorum; a los -, in postrema
mensa; comer el -, bellria (vel mensam secundam) comdere // a la -, postremo; dnique.
postridentino: post actum Conclium Tridentinum.
postsinodal: postsynodalis, e.

postulacin: postultio, onis f.


postulado: postulatum, i n.

postulador: postulator, oris m. Sin: pettor;


rogator. Uso: - de las causas de canonizacin
de los Siervos de Dios, orator vel rogator pro
causis canonizationis Servorum Dei.
postulanta: (Der Can) pstulans, antis f.

postulante: (Der Can) pstulans, antis m //


(candidato, aspirante a un cargo) supplex,
plcis m. Sin: pettor, oris m.

pstumo: pstumus, a, um. Sin: postremus;


ltimus // escritos -, scripta post auctoris
mortem dita; libro -, liber (-bri m) post mortem scriptoris ditus vel vulgatus.

postura: (situacin o modo en que est


puesta una persona, animal o cosa) positura,
ae f. Sin: postio, onis f; psitus, us m; status,
us m. Uso: - recta, rectus status; - supina, supnitas.
potable: potbilis, e. Sin: salbris; bbilis;

852

prctica
potu salbris;
aptus.

ptui aptus; ad bibendum

potasa: potassa vel potaxa, ae f. Sin: potssicum carbonatum.

potsico: potssicus vel potxicus, a, um.


Sin: potssii vel potxii (gen); potssio vel
potxico compsitus.
potasio: potssium vel potxium, ii n. Sin:
klium; clium carbnicum.

pote: (vaso de barro de diversas formas y


usos) pyxis, dis f. Sin: vsculum. Uso: - de
mostaza, sinapirium; - de tabaco, pyxis tabaci; v. bote.

potencia: (capacidad para ejecutar algo o


producir un efecto) potntia,ae f. Sin: vis (ac
vim, abl vi); facultas, atis f // (capacidad generativa) vis genitalis // (poder y fuerza, especialmente de un Estado) potestas, atis f.
Sin: dcio, onis f; imprium // (Nacin o Estado soberano) res pblica vel respblica.
Sin: cvitas; ppulus; imprium. Uso: grandes -, civitates potentiores; res pblicae dominantes; impria potentiora; la - romana,
ppulus romanus; la gigantesca - romana,
moles imprii Romani // (facultad del alma)
potntia, ae f. Sin: facultas. Uso: - del alma,
nimi facultas; - intelectiva, ingnii facultas
// (persona o entidad poderosa o influyente)
potens, entis; en pl, tambin praepotentes,
ium. Sin: auctoritates, um fpl; vires (vrium,
vribus) fpl. Uso: - militar, armorum vis vel
dominatus; - infernales, Averni vires // Mat
potestas, atis f. Sin: nmeri iterata multiplictio per se ipsum. Uso: elevar 4 a la tercera -,
quattuor ad trtiam potestatem evhere // Fs
potntia, ae f.
potencial: (que tiene o encierra en s potencia) potentialis, e // (que puede suceder o
existir) potentialis, e // sust potntial, alis n;

potentiale, is n. Sin: dnamis, is f; vis, rboris


f. Uso: - elctrico, potentiale elctricum;
elctrica dnamis; - magntico, potential
magnticum; - de friccin, vis frictionis; - de
movimiento, movendi vis.
potencialidad: potentilitas, atis f. Sin: potntia; facultas; potestas; capcitas; vis.
potencialmente: potentiliter.

potenciar: augere. Sin: fovere; amplificare;


lere.
potencimetro: potentimetrum, i n. Sin:
potentialis index.
poterna: postca, ae f.

pot-pourri: carnes oleraque vria.

potro: (caballo desde que nace hasta la


muda de denticin de leche) equinus pullus
// (antiguo instrumento de tortura; aparato
de gimnasia) ecleus, i m.
pozal: (cubo para sacar agua de un pozo) stulus, i m; stula, ae f. Sin: alvolus // (brocal
del pozo) pteal, alis n.

pozo: pteus, i m. Sin: fons, fontis m. Uso: artesiano, pteus artesianus; - de agua, pteus aquarius; - de petrleo, petrolfero, pteus oleferus vel petroleosus; fons olerius;
propio de o relativo a los - , putealis, e; puteanus, a, um.

prctica: praxis, is f. Sin: usus, us m; res et


usus; rerum usus. Uso: - anticonceptivas,
usus conceptioni officientes; - ilegales, actiones lege vtitae; - impropia, praxis imprpria;
en la -, en la - de la vida, in actione vitae; in
usu vitaque communi; llevar a la -, poner
algo en -, liquid effcere; liquid ad effectum dedcere; liquid ad rem addcere vel

853

prcticamente
dedcere; teora y -, rtio et usus; ars et usus;
scintia atque usus; rerum cogntio et usus;
en la teora y en la -, cogitatione (vel opinione) ac re // (destreza, habilidad adquirida)
pertia, ae f. Sin: experintia alicius rei;
rerum experintia // prcticas de piedad,
prcticas religiosas, pietatis offcia. Sin: pia
exerctia; pietatis offcia; religionis et pietatis
offcia.

prcticamente: in usu. Sin: in usu vitae, in


actione vitae.
practicabilidad: accessiblitas, atis f.

practicable: (que se puede practicar o poner


en prctica) actu fcilis. Sin: factu fcilis //
(transitable) prvius, a, um. Sin: patens; accessbilis; ditu fcilis.

practicante: (que practica y profesa su religin) religionis observans (-antis). Sin: religionis cultor, studiosus, dligens; rtibus
religiosis bsequens // (el que en los hospitales cuida de los enfermos bajo la direccin
del mdico) mediastinus, i m. Sin: mdici minister, adiutor, auxiliator // (persona que por
tiempo determinado se instruye en la prctica de la ciruga y medicina, al lado y bajo
la direccin de un facultativo) tiro, onis m.
Sin: novcius vel novtius, ii m.

prctico: (concerniente o relativo a la prctica) prcticus, a, um. Sin: effectivus; ad


usum ttinens. Uso: arte -, ars effectiva; ars
in actu consistens; ciencias -, artes in agendo
psitae; ejercicio -, exercittio; experimento
-, usus et experintia; enseanzas, lecciones
-, praecepta quae ad institutionem vitae spectant; filosofa -, philosphia activa; philosphia quae in actione versatur; habilidad,
aptitud -, facultas; sentido -, mente -, prudntia; sistema -, ratio et usus; tentativa -, experimentum; vida -, vita prctica; vitae usus;
ctio vitae; conocimiento -, usus (-us m); pe-

rtia; en la vida -, inter vitam prcticam //


(conocedor, entendido) gnarus, a, um. Sin:
sciens, entis (alicius rei), instructus (liqua
re, in liqua re, ad liquid). Uso: - en poltica,
gnarus rei pblicae; mdico -, mdicus ex usu
medens; no -, (homo) ignarus (alicius rei);
no ser - en hacer algo, ignarum esse alicius
rei faciendae // (experimentado, experto, versado) peritus, a, um (alicius rei, liqua re,
ad liquid). Sin: usu peritus (alicius rei);
versatus, exercitatus (in liqua re); instructus
(liqua re, in liqua re, ad liquid); (alicius
rei) prudens. Uso: poco -, inexpertus (alicius
rei, licui rei, ad liquid); rudis (alicius rei,
in liqua re); - del oficio, in arte exercitatus;
- de la vida, in rebus versatus, in rebus atque
usu versatus; - de los lugares (baquiano), locorum sciens, peritus, prudens; - en el arte
militar, rei militaris peritus; in re militari
exercitatus; no - en el arte militar, rei militaris imperitus; poco - en el arte militar, rei militaris inexpertus; - en los negocios,
negotiosus; in rebus tractandis versatus vel
exercitatus; ser - en hacer algo, peritum esse
alicius rei faciendae; exercitatum esse ad
liquam rem faciendam; ser muy - en algo,
magnum usum habere in liqua re; peritssimum vel prudentssimum esse alicius rei //
(til) tilis, e // (de uso fcil, cmodo) usu
fcilis, e. Sin: hbilis (que se puede manejar
o llevar fcilmente) // (Mar, tcnico que, por
el conocimiento del lugar en que navega, dirige el rumbo de las embarcaciones en la
costa o en un puerto) peritus gubernator.
Uso: - de costa, orae (vel ltoris) peritus vel
dux; peritus orae gubernator; - de puerto,
ports peritus vel dux; peritus ports gubernator; - de ro, amnis peritus; peritus amnis
gubernator.
pradera: prata, orum npl. Sin: campi hrbidi; hrbida rura; arva viridntia.

pradera, v. pradera.

854

preciosidad
prado: pratum, i n. Sin: campus hrbidus;
herbosus campus; hrbida tellus (-ris f)

pragmtica: pragmtica, ae f. Sin: disciplina pragmtica.

pragmtico: pragmticus, a, um. Sin: ad


pragmatismum spectans.
pragmatismo: pragmatismus, i m. Sin: pragmtica rtio vel doctrina.

pragmatista: pragmatista, ae m; pragmatistes, ae m.

pralina: amgdala sccharo involuta. Sin:


amgdalum sccharo involutum.
praxis: praxis, is f. Sin: prctica; ctio.
prebenda: praebenda, ae f.

precalentar: praecalefcere.

precario: precrius, a, um. Sin: temporrius;


ad tempus; incertus; mutbilis.

precaucin: cutio, onis f. Sin: provsio;


praecavendi rtio. Uso: tomar precauciones,
praecavere.

precedencia: (anterioridad) praecedntia, ae


f. Sin: antecssio, onis f; antecessus, us m //
(prioridad, preferencia, superioridad) prior
locus. Sin: ptior dgnitas; ordo ptior; ius
antecedendi.

precedente: adj praecdens, entis. Sin: antecdens; anteactus, anterior; prior; superior //
sust antecssio, onis f. Sin: anteactum; antefactum. Uso: sin precedentes, sine exemplo;
crear un -, exemplum indcere, pnere, statere.
preceder: (anteceder) praecdere. Sin: ante-

cdere; praeire // (tener una persona primaca sobre otra u otras en algo) antecdere liquem (vel licui) liqua re. Sin: antecllere
liquem (vel licui) liqua re vel in liqua re;
anteire liquem (vel licui) liqua re.
preceptivo: praeceptivus, a, um.
precinto: fscia fiscalis.

precio: prtium, ii n. Uso: bajo -, vlitas, atis


f; bajo - de los vveres o de los comestibles,
annonae vlitas, annona lxior; - caro de las
cosas, critas; rerum mnium critas; - subido de la mano de obra, critas operariorum; - subido de los vveres, annonae critas;
- usurario, prtium feneratrium; - de lista,
prtium in ndice exhbitum; - de la mano de
obra, manuprtium vel maniprtium, ii n // a
mitad de -, prtio dimidiato; a un - altsimo,
permagno; permagno prtio; plrimi; al ms alto posible, quam plrimo; a bajo -,
parvo; parvo prtio; al - ms bajo posible,
quam mnimo prtio; a un - nfimo, insignificante, mnimo, vilssime; - al por mayor, prtium magnrium; - al por menor, prtium
institrium; a qu -?, quanti?; qu - tiene?,
quanti est?; a cualquier -, quanticumque vel
quantocumque // baja el - de alguna cosa,
prtium alicius rei retro abit, prtium alicius rei minuitur vel deminuitur; comprar, vender a un - alto, mere, vndere magno, vel
magno prtio; contener los -, prtia continere; establecer, fijar el - de una cosa, licui
rei prtium constitere vel statere; pagar el
-, prtium pndere vel perslvere; pagar el de una revista, commentariorum prtium depndere, pndere, slvere; poner el - a una
cosa, licui rei prtium impnere vel pnere;
sube el - de alguna cosa, prtium alicius rei
augetur; res crior fit.

preciosidad: (cualidad de precioso) pretisitas, atis f // (cosa preciosa o exquisita) res


magni prtii. Sin: res exquisita, pretiosa, pre-

855

preciosismo
tiosssima; res mximi prtii.

preciosismo: (extremado atildamiento del


estilo) orationis ptida affecttio. Sin: exquisitioris orationis stdium; decus affectatum //
(tendencia al refinamiento excesivo) pretiosismus, i m. Sin: pretisitas.
preciosista: pretiosista, ae m. Sin: pretiosismi fautor.

precisamente: (justa y determinadamente)


prprie. Sin: definite // (con precisin) accurate. Sin: diligenter; exacte; ad amussim //
(necesaria, forzosa o indispensablemente)
absolute. Sin: certe vel certo; haud dbie;
profecto // (en las respuestas afirmativas)
plane. Sin: planssime; vere, verssime; ita;
ita plane.
preclsico: praeclssicus, a, um.

precomprimido: praecontractus, a, um. Uso:


hormign -, calcestrum praecontractum.

preconciliar: praeconciliaris, e.

precristiano: praechristianus, a, um. Sin:


ante aevum christianum.

precursor: (que precede) praecursrius, a,


um // (que anuncia, que presagia) praenntius. Uso: signo -, praenntium, ii n; significtio; ser un signo - de algo, significare
liquid // (el que anuncia una cosa) praenntius, ii m // (el que va delante, antecesor)
praecursor, oris m. Sin: antecessor, oris m .
Uso: el - (San Juan Bautista), Praecursor,
oris; Antecursor.

predecesor: decessor, oris m. Sin: antecessor; praedecessor. Uso: los -, maiores; priores; superiores; qui ante fuerunt vel vixerunt;
los - y los sucesores, priores et sequentes;
nuestro - de feliz memoria, Decessor Noster

felicis recordationis; mi - en este cargo, qui


ante me hoc mnere functus est.
predecir: praedicare. Sin: portndere; praenuntiare; vaticinari.

predestinacin: Teol praedestintio, onis f //


(determinacin de los acontecimientos futuros) fatum, i n.
predestinar: ad liquid delgere // Teol praedestinare.

predicacin: Rel praedictio, onis f. Sin:


sacra cntio; rerum divinarum nuntitio.

predicador: (que predica) praedicator, oris


m. Sin: praeco, onis m; orator; hortator; contionator, oris m // (orador sagrado) sacer orator vel contionator; orator a sacris; Evanglii
praeco.
predicamento: Filos praedicamentum, i n.
Sin: categria, ae f // (fama, grado de estimacin en que se halla alguien) aestimtio, onis
f. Sin: fama. Uso: gozar de -, fam vel aestimatione valere.

predicar: (publicar, hacer patente y clara


una cosa) praedicare. Sin: contionari.
Uso: - el Evangelio, Evanglium praedicare;
salutis nntium ferre // (exhortar, ensalzar,
inculcar) - la guerra, ad bellum nimos (hminum) inflammare; - la paz, la virtud,
pacem, virtutem (vel ad pacem, ad virtutem)
hortari vel adhortari; pacem, virtutem praedicare vel suadere; - la verdad, inculcare veritatem; fig , - a los sordos, cantare surdo;
cnere surdis; surdo narrare fbulam // (pronunciar un sermn) sacram orationem (vel
contionem) habere. Sin: orationem de rebus
divinis (vel de rebus sacris) habere; ad (vel
apud) christianum ppulum contionem habere // (fig, reprender, amonestar, regaar)
liquem obiurgare. Sin: liquem grviter mo-

856

prejuicio
nere, admonere, reprehndere; increpare liquem.

predisposicin: praedispostio, onis f. Sin:


dispostio; proclvitas; propnsio; inclintio.

predominancia: dominntia, ae f. Sin: praevalntia; praepotntia.

predominio: (poder, superioridad) praedominatus, us m. Sin: dominatus, us m; principatus, us m; domnium; imprium. Uso:
propsito de -, dominandi conslium // (influjo o fuerza dominante que se tiene sobre
alguien o algo) auctritas, atis f. Sin: potestas; efficcia; vis. Uso: tener -, pollere; valere; vigere; auctoritatem, potestatem,
efficciam, vim habere.

prefabricacin: praefabrictio, onis f. Sin:


praefabricatus, us m; praeconstrctio; doms
praestrctio.

prefabricado: adj praefabricatus, a, um. Sin:


praestructus; praeconstructus // sust domus
praestructa.

prefabricar: praefabricare. Sin: praestrere;


ntea strere.

prefacio: (prlogo) v. esta voz // (parte de la


misa que se reza antes del canon) praeftio,
onis f.

prefecto: praefectus, i m. Sin: magister; antistes (-sttis m). Uso: - Apostlico, Praefectus Apostlicus; - de las ceremonias
pontificias, pontificlium caerimoniarum (vel
caeremoniarum) praefectus.

prefectura: (dignidad, empleo o cargo de


prefecto) praefectura, ae f. Sin: praefecti dgnitas vel munus (-nris n) // (oficina o despacho del prefecto) praefecti sedes // Rel, apostlica, Praefectura apostlica.

preferencial: praeferentialis, e. Uso: amor -,


praeferentialis dilctio (erga + ac).

preferible: praeferendus, a, um. Sin: anteponendus; anteferendus; praeponendus; ptior,


optablior; mlior. Uso: es - ..., mlius est +
inf.
preferiblemente: potssimum. Sin: ptius; in
primis; prae cteris; prae liis.

prefijo: Gram praefixum, i n. Sin: praevrbium; praepostio // - telefnico, praefxum, i


n. Sin: nmerus praefixus.
preglaciar: praeglacialis, e.

pregonero: laudator, oris m. Sin: praedicator.


pregunta: interrogtio, onis f. Sin: perconttio // (cuestin) quaestio, onis f // (lo preguntado) quaesitum, i n.

preguntar: querere. Sin: percontari; rogare


vel interrogare. Uso: - a alguien, ab (vel ex,
vel de) liquo percontari; - alguien sobre
algo, liquem (vel ex liquo) de liqua re rogare vel interrogare; - a alguien su opinin,
liquem rogare sentntiam; yo me pregunto,
intra me intrrogo.

prehelnico: praehellnicus, a, um.

prehistoria: praehistria, ae f. Sin: aetas


praehistrica; aetas ante hominum memriam.

prehistrico: praehistricus, a, um.Sin: perantquus; priscus; ante hminum memriam. Uso:


edad -, aetas praehistrica vel fabularis.

prejuicio: praeiudcium, ii n. Sin: praeiudicatum; falsa vel fallax opnio; anticipatum iudcium; opnio praeiudicata vel praesumpta;

857

prelado
tmere concepta opnio. Uso: atarse a prejuicios, praeiudicatis opininibus praepediri;
dejarse llevar por prejucios, praeiudicata vel
praesumpta opinione duci.

prelado: antistes, sttis m. Sin: praesul, lis


m; praelatus, i m. Uso: Rel, - domstico, Antistes Urbanus; Antistes domus Pontficis
Mximi; domsticus antistes Summi Pntificis.
prelatura: Rel Antstitis vel Presulis dgnitas, honor, munus (-nris n).
prelavado: lavtio initialis.

preludio: (lo que precede y sirve de entrada;


preparacin o principio a algo) exrdium, ii
n. Sin: intium; intritus, us m; praeldium;
praenuntitio // (lo que se toca o canta para
ensayar la voz, probar los instrumentos o
fijar el tono antes de comenzar la ejecucin
de una obra musical) praelsio, onis f. Sin:
proldium // (composicin musical independiente destinada a preceder la ejecucin de
otras obras; obertura) praecntio, onis f. Sin:
proemium; praeldium.
prelusin: praelsio, onis f.

premeditacin: praemedittio, onis f. Sin:


praecogittio; praecdens medittio.

premiar: premio liquem affcere. Sin: licui premium dare vel tribere. Uso: trabajos
premiados, pera premio decorata; - a los
vencedores de un concurso, premiis ornare
vel decorare eos qui in certmine palmas tulerunt; premio donare eos qui victores e certmine discesserunt.

premio: premium, ii n. Uso: - cientfico,


premium scientficum; - pecuniario, premium pecunirium, - Nobel, premium nobelianum; premium a Nobel institutum;

premio Nobel de literatura, de qumica, premium nobelianum litteraturae, chemae; Nobel de la paz, premium pacis nobelianum; nobeliana palma pro pace; el premio
Nobel de Fsica fue asignado conjuntamente
a tres investigadores, phsicae premium nobelianum contributum est tribus investigatribus // (de persona galardonada con el
premio Nobel) premio illo a Nobel nuncupato laureatus vel decoratus; premio nobeliano (v. gr., pro pace) donatus vel honestatus.
Uso: fue distinguido con el - Nobel, premio
nobeliano decoratus (vel ornatus) est // asignar a uno el primero, el segundo -, primum,
secundum premium licui adiudicare vel attribere; entregar, otorgar a uno el primer -,
primum premium licui deferre; obtener el
primer -, primum premium ferre; ser distinguido con el - Nobel de la paz, Premio Nobeliano pacis ffici; ser estimado digno del de la victoria, nicetrio dignum haberi.
premisa: praemissa, ae f (propostio); praemssio, onis f. Sin: antecdens, entis. Uso: la
- mayor del silogismo, syllogismi propostio
maior; prtesis, is f; la - menor, praemissa
minor; apdosis, is f.
premonstratenses: praemonstratenses, ium
m.

premura: (prisa, urgencia, instancia) celritas, atis f. Sin: festintio; propertio, onis f;
properntia, ae f // (aprieto, apuro) discrimen, mnis n. Sin: angstiae, arum fpl.

prenatal: praenatalis, e. Sin: antegenitalis.

prendedor: acus, us f. Uso: - grande, magna


acus; - pequeo, accula; spnula; - para los
cabellos, acus comatria vel crinalis.

prendera: scrutrium, ii n. Sin: venlium


supellectlium taberna.

858

presbicia
prenotacin: praenottio, onis f. Sin: praesigntio. Uso: - de un sitio, loci condctio vel
praenottio.

prenotar: praenotare. Sin: praesignare;


praeoccupare. Uso: - un sitio, locum condcere; locum in antecessum constitere.

prensa: (mquina que sirve para prensar o


comprimir) prelum, i n. Uso: - hidrulica,
prelum hydrulicum; - para imprimir, prelum typogrphicum // (imprenta) prelum, i n.
Sin: imprssio, onis f; res pressria; ars librria, typogrphica, guttenbrgia // (conjunto
de publicaciones peridicas y especialmente
diarias) ephemrides, um fpl; diria, orum
npl; diurna, orum npl; scriptiones typis impressae, exaratae, ditae, excusae; scripta
typis impressa, exarata, dita, excusa; scripta
in vulgus dita. Uso: - clandestina, pginae
typis occulte exaratae; - diaria y peridica,
diurni et per intervalla diti commentrii; porno, opscula obscena; - y propaganda,
acta diurna et divulgtio // la invencin de la -,
artis typogrphicae excogittio vel invntio;
artis typogrphicae inventum (la invencin
concreta). Uso: en -, sub prelo; sub prelo psitus; libertad de -, rei librriae libertas; los
representantes de la -, ephemridum procuratores ; problema de la -, questio de scriptis
prelo ditis // (conjunto de personas dedicadas al periodismo) diurnrii, orum mpl. Uso:
agente de -, cum diurnriis commrcii curator; conferencia de -, conventus diurnriis
edocendis // difundir la - catlica, scripta et
commentrios de re cathlica vulgare. Sin:
vender diariamente la - catlica, cathlica
scripta cotidie venditare.
prenunciar: praedcere. Sin: praenuntiare;
portndere; ante nuntiare.

preocupacin : (cuidado, desvelo) sollicitudo, dnis f. Uso: - ecolgica, oecolgica


sollicitudo.

preocuparse: sollcitum esse. Uso: - de alguien, sollcitum esse pro liquo; - de (o por)
algo, sollcitum esse alicius rei (vel liqua
re, vel de liqua re, vel in liqua re, vel circa
liquid, vel propter liquid); in sollicitdine
esse de liqua re; curis ffici liqua re; no - en
absoluto de algo, susque deque habere vel
ferre liquid.
preparacin: praepartio, onis f. Uso: - de
un libro, libri confctio vel compostio; en (de un libro) confcitur vel compnitur.
preparado: praeparatus, a, um.

prepararse: parare se. Sin: se comparare.

preposicin: praepostio, onis f. Uso: preposiciones que rigen el acusativo, el ablativo,


praepositiones accusativae, ablativae.

prepsito: praepsitus, i m. Uso: - provincial, general de la Compaa de Jess, Societatis Iesu praepsitus provincialis,
generalis.

presa: (accin de prender) prehnsio, onis f.


// (acequia, zanja de riego) derivtio, onis f
(flminis). Sin: fssula; canalculus; rvulus
// (muro grueso de piedra u otros materiales
que se construye a travs de un ro, arroyo o
canal, para detener el agua a fin de derivarla
fuera del cauce) agger, ris m. Sin: opus,
peris n; moles, is f. Uso: cerrar los ros con
presas, flmina opribus obstrere; construir
una - en un ro, molem in flumen edcere.
presagiar: praesentire vel praesagire liquid.

presbiacusia: presbyacsis, is f. Sin: senilis


srditas; audits defectus (-us m).

presbicia: presbypsia sive -opsa, ae f. Sin:


presbypia sive -opa, ae f; viss defectus
(-us m); hypermetrpsia sive -opsa; senilis

859

prsbita
videndi deblitas vel infrmitas.

prsbita o prsbite: presbytes, is m; presbyta, ae m. Sin: presbypsi laborans; presbyop affectus; qui (quae) contuetur
longinqua. Uso: ser -, senliter videre; senum
modo crnere.

presbiterado: presbyteratus, us m. Sin: sacerdtium; presbteri dgnitas. Uso: recibir


el -, presbyterats rdinem accpere vel recpere.
presbiterio: (rea del altar mayor hasta el
pie de las gradas) presbytrium, ii n // (reunin de los presbteros con el obispo) presbytrium, ii n.
presbtero: prsbyter, ri m.

prescribir: praescrbere. Sin: praecpere;


praestitere // (recetar) praescrbere.
prescripcin: praescrptio, onis f. Uso: - adquisitiva, usucpio, onis f; usus et auctritas;
praescrptio acquisitiva;
- extintiva,
praescrptio exstinctiva; adquirir por -, usucpere // (tratamiento ordenado por el mdico, receta) plcitum, i n. Uso: - mdicas,
medicorum plcita.

prescriptible: praescriptbilis, e. Sin:


praescriptioni vel usucapioni obnxius
preseleccin: prior selctio.

presencia: (asistencia) praesntia, ae f. Sin:


aspectus, us m; conspectus, us m. Uso: - de
Dios, praesntia Dei; en - de alguien, coram
liquo; in praesntia, in conspectu, in aspectu
alicius; en - del pueblo, coram ppulo;
palam ppulo; en mi -, in conspectu meo; admitir a su -, coram admttere liquem; hacer
acto de -, interesse; ir, venir a la - de uno, in
conspectum alicius venire, ngredi; venire

coram ; fig, - de nimo, praesntia nimi;


praesens nimus // (figura del cuerpo) forma,
ae f. Sin: spcies, i f. Uso: de buena -, crpore vel forma praestanti; pulcher aspectu ;
de mala -, spcie deformis.

presentacin: praesenttio, onis f. Sin:


monstrtio, ostnsio, exhibtio. Uso: - de la
Virgen Mara en el Templo, Praesenttio Vrginis Marae in Templo; fiesta de la - de la
Virgen, Festum Mariae Vrginis ad templum
deductae; Festum Mariae Vrginis Deo a parntibus devotae.

presentador: praesentator, oris m. Sin: ostentator; praesentans; monstrans, ostendens,


xhibens; introductor // (persona que presenta y comenta un espectculo, o un programa televisivo o radiofnico) praeco, onis
m.

presentar: (introducir a uno en la casa o en


el trato de otro, a veces recomendndolo personalmente) liquem ad liquem (in conspectum alicius) dcere, dedcere, prodcere;
liquem licui praesentare; permtame presentarle el Profesor ..., concede ut tibi praesentem professorem ...; - una persona a otra
con una recomendacin, liquem licui trdere et commendare // (mostrar, dar a conocer algo) monstrare. Sin: exhibere. Uso: la
cosa presenta dificultades, res (multas) xhibet difficultates // presentarse, comparecer,
sese praesentare; se offerre; se ipse coram offerre. Uso: - a alguien, liquem adire; - en
pblico, in pblicum prodire // (proponer) una propuesta de ley, legem rogare.

presente: praesens, entis. Sin: assistens;


astans, antis. Uso: al -, de -, in praesens, in
praesenti, ad praesens, nunc; tener -, ob culos habere; ante culos propnere; mente recogitare // -! adsum!, praesens (sum)!, asto!
// Gram tempus praesens // (obsequio, regalo) donum, i n. Sin: munus, nris n.

860

presidio
presentir: praesentire. Sin: odorari; subodorari. Uso: - el porvenir, quid futurum sit odorari.

preservativo: adj praeservativus, a, um. Sin:


mniens, entis; tuens; tutans; ad praecavendum aptus // (remedio) praeservativum, i n.
Sin: antdotum, i n; antdotus, i m (adversus
liquid); remdium praesumptum. Uso:
tomar un -, medicamento se praemunire //
(condom) praeservativum, i n. Sin: tegumentum; tutamentum; munimen, mnis n ; penis
integumentum vel tegumentum; penis involcrum vel oprculum // (pesario) pessrium,
ii n. Sin: pessum; pssulum.

presidencia: (accin de presidir) moderamen, mnis n // (dignidad o cargo del presidente) praesidntia, ae f. Sin: praesidatus, us
m; praesidentis offcium; presidis munus
(-nris n); presidis dgnitas; praefectura.
Uso: bajo la - de alguien, liquo preside;
sub modermine alicius; conferir la -, liquem praefcere licui rei; ejercer la -, licui
rei praeesse vel praesidre; praesidatum administrare // (palacio del presidente) presidis paltium vel sedes.

presidencial: praesidentialis, e. Sin: praesidialis, e; presidis (gen). Uso: juramento -,


ius iurandum praesidentiale; silla -, sella
praesidentialis.
presidencialismo : praesidentialismus, i m.
Sin: summum presidis imprium.

presidencialista: praesidentialista, ae m. Sin:


praesidentialismi fautor.

presidenta: (mujer que preside) antstita, ae


f. Sin: moderatrix, praepsita;
praeses,
sdis f // (jefa del Estado) praeses, sdis f. Sin:
presidens, entis f; rei pblicae summa curatrix vel moderatrix // (mujer del presidente)
praesidentis vel presidis (reipblicae) uxor

(oris f).

presidente: praeses, sdis m. Sin: presidens,


entis m; praepsitus, i m. Uso: - actual, presidens hodiernus; - interino, rei pblicae praeses nterim delectus vel lectus; - transitorio,
presidens transitrius; - vitalicio, praeses
sempiternus; - de la repblica, praepsitus vel
praeses rei pblicae; princeps vel moderator
Reipblicae; - de Alemania, Germniae presidens; - de Cuba, Cubanorum moderator; - de
Italia, praeses Rei pblicae itlicae; - de los
Estados Unidos de Norte Amrica, praeses Foederatarum Civitatum Amricae Septemtrionalis; - del Politbur, presidens Supremo
Conslio Sovitico; - del consejo de ministros,
praeses administrorum publicorum; praeses
conslii administrorum; - del senado, praeses
senats; - de un partido poltico, praepsitus
factoni polticae; - de una sociedad, societatis
magister; - de un congreso, praeses congresss; - de una comisin, praeses conslii
licui rei faciendae, procurandae, administrandae, provehendae ...; - de la Conferencia Episcopal, presidens cetui episcoporum; - del
Instituto de Estudios Romanos, Instituti Romanis stdiis provehendis praeses; presidentes
de juntas parroquiales, presides consiliorum
paroecilium // vice -, vicepresidens. Sin:
propraeses, dis, m.
presidiario: praesidirius, ii m. Sin: ergastulrius.

presidio: (guarnicin de soldados en una


plaza fuerte) v. guarnicin // (ciudad o fortaleza que se puede guarnecer de soldados)
praesdium, ii n. Sin: arx, arcis f; munimen,
mnis n; propugnculum; ppidum; arx praesdio munita // (establecimiento penitenciario) ergstulum, i n // (conjunto de
presidiarios) ergstuli, orum mpl; ergstula,
orum npl // (ayuda, socorro) auxlium, ii n.
Sin: subsdium, ii n // (amparo, defensa) patrocnium, ii n. Sin: praesdium; tutamentum;

861

presin
praesdium (comit elegido por el Soviet Supremo).

presin: pressio, onis f. Sin: pressus, us m;


pressura // fig instntia, ae f. Sin: sollicittio;
flagittio; mpetus, us m. Uso: alta -, hypertnsio, onis f (snguinis); baja -, lentus snguinis pressus; - arterial, prssio vel pressus
arterialis; arteriosa prssio; - atmosfrica,
prssio vel pressura atmospherica; - sangunea o de la sangre, prssio vel pressus snguinis; arteriotnia sive -tona, ae f; varias para que los hombres sigan la nueva moda,
vrii mpetus, quibus hmines adducuntur, ut
novam modam sequantur; - de aceite, pressura lei; - de la imitacin, mpetus imitandi;
- del aire, ris prssio vel pressus; - del oxgeno, prssio oxygnii; - de los neumticos,
pneumaticorum prssio, hacer -, prmere;
pressare; instare; urgere, sollicitare // aparato
para medir la - sangunea o tensin arterial,
tonmetrum, i n.

preso: (encarcelado) carceratus vel incarceratus. Sin: crcere detentus, clausus, inclusus; in crcere inclusus vel detentus; in
custdia carcerali detentus. Uso: visitar a los
-, crcere clausos invsere.

prestacin: (accin y efecto de prestar)


praesttio, onis f. Sin: dtio; praebtio. Uso: del juramento, praesttio iurisiurandi // - social, benefcium sociale.

prestamista: fenerator vel faenerator, oris m.


Sin: mutuatrius; mtuans homo.

prstamo: (accin y efecto de prestar) mututio, onis f. Sin: versura; mtui dtio; permuttio // (lo que se presta) commodatum, i
n. Sin: crditum; mtuum. Uso: a ttulo de -,
mtuo; dado, prestado a ttulo de -, mtuus,
a , um // (dinero que se presta) pecnia mtua
vel crdita. Uso: - otorgados, crditae summae; prstamos sin inters o con un inters

mnimo, pecniae sine fnore, vel parvis tantum usuris sumptae (si se trata de - recibidos)
vel crditae (si se trata de - otorgados); sobre prenda, pecnia psito pgnore crdita
// amortizar un -, aes mtuum rddere; dar a
-, commodare; crdere; mtuum dare; dar dinero a -, pecniam dare mtuam; pedir un -,
mtuo ptere; pedir dinero a -, pecniam mtuam rogare; querere pecnias mtuas fnore; recibir en -, mtuo accpere; recibir
dinero en -, pecniam mtuam ab liquo accpere; tomar a -, mtuum accpere, cpere,
smere ab liquo; versuram fcere ab liquo;
commodatum accpere; mutuari liquid;
tomar dinero a -, mutuari pecnias; smere
ab liquo pecnias mtuas.

prestar: mtuum dare. Sin: mtuo dare liquid; commodare; praestare. Uso: el -, commodtio; praesttio; mtui dtio, onis f; - a
inters, fenerare vel fenerari; - a inters elevado, pecniam occupare grandi fnore; - sin
inters, commodare liquid licui; liquid
licui mtuum dare; - dinero, pecuniam dare
mtuam licui; - dinero a inters, pecniam
fnori dare licui; pecniam fenerari; - dinero al cinco por ciento, fenerari pecniam
quinis centsimis; pecniam quinis centsimis nnuis mutuari; pedir prestado dinero a
alguien, pecniam mtuam ptere ab liquo;
pedir prestado un objeto, liquid utendum
ptere; recibir prestado algo de alguien, liquid ab liquo mutuari; liquid ab liquo mtuum accpere vel smere (con inters,
fnore); tomar prestado algo de alguien, liquid ab liquo mutuari.
prestidigitacin: (arte o habilidad para
hacer juegos de manos) ars vel pertia praestigiarum // (juego de manos) praestgiae,
arum fpl. Uso: hacer -, praestgias gere;
praestigiarum ludos gere.

prestidigitador: praestigiator, oris m. Sin:


agyrta, ae m.

862

preventivo
prestigiador, v. prestidigitador.

prestigio: auctritas, atis f. Sin: dgnitas; auctritas et grtia; auctritas et nomen. Uso:
gozar de - ante alguien, auctoritate et grti
apud liquem florere vel valere; gozar de
gran -, multum auctoritate valere.

presumible: coniecturalis, e. Sin: probbilis,


e; veri smilis, e. Uso: es -, veri smile est;
praesumi potest; no es -, haud veri smile est
+ inf.

presumiblemente: probabliter. Sin: veri simliter; ut veri smile est; quantum praesumi
potest; ut suspicari licet. Uso: har - esto,
veri smile est eum hoc facturum esse.

presumir: (conjeturar) concere. Sin: coniectare; putare; suspicari. Uso: como se


puede -, ut suspicari licet // (jactarse) sibi
arrogare, tribere, assrere. Uso: - sabidura,
sibi sapintiam arrogare.
presuncin: nmia sui fidcia.

presunto: praesumptus, a, um. Sin: probbilis; coniectus; opinatus.


presuponer: praesuppnere.

presupuestar: praecalculare. Sin: ante aestimare; sumptus praevidere; praecomputare;


sumptus ante computare; sumptum vel sumptus in antecessum aestimare; aestimationem
fcere alicius rei; expensae vel expensarum
rationem inire.

presupuesto: adj praesuppsitus, a, um. Sin:


suppsitus; praesumptus // (cmputo anticipado de los gastos) praecomputtio smptuum. Sin: futuri sumpts (vel futurorum
smptuum) aestimtio, computtio, iudcium; sumptus in antecessum aestimatus; futuri sumpts (vel futurorum smptuum)

aestimtio; sumpts vel smptuum aestimtio; expensae vel expensarum rtio // (cmputo anticipado de los gastos e ingresos)
praesmptio futuri accepti et expensi. Sin:
praesumptiva dandi accipiendique compostio // (motivo, causa o pretexto con que se
ejecuta una cosa) praesuppsitum, i n. Uso:
- esencial, essentiale praesuppsitum.
presurizacin: pressus temperatus.
presurizar: pressum temperare.
prt--porter: vestis prompta.

pretendiente: candidatus, i m. Sin: pettor //


(- a la mano de una mujer) procus, i m.
preternatural: praeternaturalis, e.

pretextar: praetexare. Sin: praetndere;


praetxere; allegare; proferre; in mdium
proferre.

pretexto: praetextum, i n; praetextus, us m.


Sin: obtentus, us m; spcies, i f; causa ficta
o simplem causa. Uso: con este -, hoc praetextu; con el - de la antigua amistad, praetexto vteris amictiae; buscar un -, causam
confngere; hallar un -, causam reperire; alegar como -, dar por -, v. pretextar.

pretil: (murete o vallado de piedra u otra


materia, que se pone en los puentes y en otros
parajes para preservar de cadas) crepdo,
dnis f.
pretina: (cinturn con hebilla para sujetar
ciertas prendas de ropa) cinctura, ae f.

preventivo: adj praeventivus, a, um. Sin:


praemniens, entis; ad praecavendum aptus.
Uso: guerra -, bellum praeventivum; medidas -, praecautiones, um fpl; prisin -, custdia ad praecavendum; sistema -, systema

863

prever
praeventivum; detener a uno en prisin -, in
pblicae custdiae loco cautionis caus liquem detinere; poner a uno en prisin -, dare
liquem in custdiam cautionis caus // ( remedio -) antdotum, i n; antdotus, i f.

prever: prospcere. Sin: praevidere; antevidere vel ante videre; praesentire; praesagire;
praenscere
previsin: prospicintia, ae f. Sin: providntia. Uso: - social, providntia socialis.

prima: v. primo, ma // (cantidad que cobra


el asegurador por el seguro) vectgal, alis n.
Uso: - de seguro, vectgal societati tutelari //
(hora cannica) Prima, ae f.
prima bailarina: praesultrix, icis f.

primaca: (primer lugar o superioridad de


una cosa) principatus, us m. Sin: primus vel
princeps locus; primae partes. Uso: dar a alguien la -, primas (vel primas partes) licui
tribere vel concdere; tener la -, prncipem
esse in liqua re; primas (vel primas partes)
obtinere; priores partes gere // (dignidad o
empleo de primado) primatis dgnitas. Sin:
primatus, us m; summa dgnitas vel auctritas. Uso: - del Sumo Pontfice, summus vel
supremus Ecclsiae principatus; totius Ecclsiae principatus.
primado: (primer lugar, grado, superioridad) v. primaca // (primero y ms preeminente de todos los arzobispos y obispos de un
reino o regin) primas, atis m. Sin: antistes,
sttis m. Uso: Abad -, Abbas (-atis m) Primas
(-atis).
primario: primrius, a, um. Sin: primus.

primavera: (estacin) ver, veris n. Uso: la


- de Praga, ver pragense // (planta) prmula veris; bellis, dis f .

primero: primus, a, um. Uso: el - de la clase,


antescholrius, ii m; princeps discipulorum;
princeps inter discpulos; el - de una lista,
primus in tbula.

primitivo: adj primitivus, a, um. Sin:


primignius; prstinus; priscus; vetustssimus; primus. Uso: costumbres -, prisci
vel antqui mores (-um mpl); estado -,
prstinus status (-us m); hombre -, homo primignius, primitivus, priscus; el pueblo -,
prisca gens; palabras -, primignia verba;
primitiva et nativa verba // sust homo primignius vel primaevus. Uso: los -, primi mortlium.
primo, ma: (hijo, ja del hermano del padre)
ptrui flius, flia; (de la hermana del padre)
amitinus m, amitina f, o bien mitae flius,
flia; (del hermano de la madre) avnculi flius, flia; (de la hermana de la madre) consobrinus, consobrina.

primordial: primordialis,e. Sin: primignius; primitivus; priscus; prstinus; antquus;


antiqussimus. Uso: edad -, antiqussima
aetas.

princesa: principissa, ae f. Sin: princeps,


cpis f; princeps fmina. Uso: - hereditaria,
principissa hereditria, - real, principissa regalis // (mujer del prncipe) prncipis cniux
vel cniunx (-igis f), vel uxor (-oris f) // (hija
del prncipe) prncipis flia // (hija del rey)
rgia virgo (-gnis f), mlier rgio gnere
orta; e domo rgia princeps fmina.

principado: (ttulo o dignidad de prncipe)


principatus, us m. Sin: prncipis dgnitas //
(territorio o lugar sobre el que recae este ttulo) prncipis dcio (-onis f). Sin: rgio prncipis imprio subiecta // (primaca, ventaja o
superioridad) v. primaca.
prncipe: princeps, cpis m. Uso: - elector,

864

privilegio
elector princeps; - heredero, princeps hereditrius; princeps imprii successioni destinatus; - real, princeps regalis vel rgius; - de la
sangre, princeps rgii snguinis // fig, - azul,
sponsus perfectus. Sin: princeps ureus.

principiante: (el que empieza a estudiar o


aprender un oficio, arte, etc.) tiro, onis m
(alicius rei, vel liqua re, vel in liqua re).

principio: (inicio, origen) princpium, ii n.


Sin: intium; origo // (principios de una comida) v. entrada, fiambre // desde el -, ab
ovo; desde el - de la comida hasta el fin, ab
ovo usque ad mala.

prior: (superior del convento) prior, oris m.


Sin: (coenbii) antistes (-sttis m), magister
(-tri m), moderator (-oris m) // (prroco o
cura) v. estas voces // gran - de una orden
ecuestre, equestris rdinis magister prior.

priora: priorissa, ae f. Sin: (coenbii) antstita vel praeses (-sdis f) , moderatrix (-tricis
f), magistra; (coenbii vel coenbio) praefecta; (coenbio) praepsita.

priorato: prioratus, us m. Sin: prioris offcium vel dgnitas; magistrium; coenbii magistrium. Uso: - de una orden ecuestre,
equestris rdinis magistrium.
priori: a -, ex antecapto iudcio.

prioridad: (precedencia) priritas, atis f. Sin:


praecedntia; ptior (vel princeps, vel primus) locus. Uso: dar la - a alguien, primas
(vel primas partes) licui dare, tribere, deferre, concdere; obtener la -, primas (vel primas partes) obtinere // (anterioridad en
tiempo) antecssio, onis f. Sin: praegressus,
us m, praegrssio, onis f; antquitas.
prioritario: prior, prius. Sin: superior; praecpuus; ptior.

prisionero: ( - de guerra) captivus, i m. Uso:


los - alemanes, germani captivati; tomar,
hacer - a alguien, liquem cpere // (persona
que est presa) v. preso.
prisma: prisma, tis n.

prismtico: prismticus, a, um // prismticos, prismtica perspicilla npl; v. anteojos.

privacy: vita privata vel ntima. Sin: ntimae


res; vita domstica.
privado: adj privatus, a, um. Uso: comida -,
cena privata; en la vida -, in vita privata //
sust homo privatus.
privatizacin: ad privatam administrationem
alicius negtii (vel societatis) transltio
(-onis f).

privatizar: ad privatam administrationem


liquid transferre.

privilegiado: privilegiatus, a, um. Sin: privilgio vel benefcio donatus; iure praecpuo
donatus. Uso: ocupar un lugar -, locum occupare privilegiatum.

privilegio: (derecho) ius, iuris n. Sin: privilgium. Uso: - legal, praecpua lex; praecpuum ius; los - de las mujeres, mulibria iura;
tener, conceder, quitar el - de hacer algo, habere, dare, admere privilgium alicius rei
faciendae // (condicin privilegiada) peculiaris condtio. Sin: praecpuum cmmodum.
Uso: posiciones de -, praecpua cmmoda; es
- de nuestra patria, ptriae nostrae peculiaris
condtio est // (ventaja) cmmodum, i n. Uso:
- exclusivo, sui solus cmmodum // (don,
prerrogativa) - de la edad, quod vel quantum
tribitur aetati; semejante - le daba la gloria,
tantum licntiae dabat ei glria; es - de los
doctos, doctorum hminum est; es - de
pocos, ad paucos rcidit.

865

pro
pro: - y contra, in utramque partem. Uso:
despus de evaluar el - y el contra, re attente
perpensa; disputar en - y en contra, in utramque partem disputare; no hablar ni en - ni en
contra, in neutram partem disputare; valuar
el - y el contra, quid cmmodi, quid detrimenti ex liqua re futurum sit, perpndere.
probabilidad: probablitas, atis f. Sin: veri
similitudo.
probabilismo: probabilismus, i m.

probabilista: probabilista, ae mf.

probable: (verosmil) probbilis, e. Sin: veri


smilis; credbilis; probabilitatem habens //
(que se puede probar) demonstrbilis, e. Sin:
demonstrationem admittens.
probablemente: probabliter. Sin: veri simliter; cum probabilitate.

probador: (en tiendas de ropa, habitacin en


que se prueban las prendas de vestir) cella
vel cllula, ae f.

probeta: (tubo de ensayo) vtreus tbulus.


Sin: ampulla vtrea; vsculum; probatrium
(vas, vasis n).
probidad: prbitas, atis f. Sin: intgritas.

problema: problema, tis (gen pl: problematorum; dat y abl pl: problmatis). Sin: questio, onis f; causa. Uso: - demogrfico,
questio de multitudinis incremento; - ecolgico, oecolgica questio; - filolgico, questio philolgica; el gran -, summa questio; morales acerca de la natalidad, morales
quaestiones cum augescente natorum nmero
coniunctae; - pastorales, pastorlia problmata; problemas con la polica, incmmoda
cum pblicis custdibus; problemas de nuestro tiempo, quaestiones quas recens invexit

aetas; resolver un -, quaestionem enodare,


slvere, perslvere // fig difficultas, atis f.
Sin: nodus, i m; res diffcilis. Uso: - central,
quod caput est.

problemtica: quaestiones, um fpl. Sin:


complexus (-us m) quaestionum. Uso: - demogrfica, quaestiones demogrphicae; - del
trabajo, complexus quaestionum ad laborem
spectntium.
problemticamente: problemtice. Sin: ambgue; dbie.
problematicidad: dubetas, atis f. Sin: ambigitas.

problemtico: problemticus, a, um. Sin:


dbius; incertus; ambguus; anceps.
problematismo, v. problematicidad.

procedimiento: processus, us m. Sin: modus,


i m; modus procedendi; rtio; agendi rtio;
ordo; rtio et ordo; via; rtio et via. Uso: qumico, chmicus vel chmicus processus; forzoso del pensamiento, necessrius ratiocinandi ordo // (Der, modo de proceder en justicia) ctio, onis f. Sin: iudcium; questio
iudicialis. Uso: seguir el -, iure gere.

procedure (Inform), procedimiento: procedura, ae f. Sin: processus, us m; forma procedendi; certus procedendi modus.

procesador (Inform y Tecnol): elaboratrium, ii n. Sin: processrium. Uso: - de datos,


elaboratrium datorum; - de textos, txtuum
elaboratrium.

procesal: processualis, e. Sin: iudicialis.


Uso: actas -, acta processulia.

procesin: procssio, onis f. Uso: - general y


solemne del Santsimo Sacramento, procs-

866

profanar
sio generalis et sollemnis (vel solemnis)
Sanctssimi Sacramenti.

proceso: (procedimiento) processus, us m.


Uso: - jurdico, processus iurdicus; - ratificatorio, processus ratificationis; - de beatificacin de Juan Pablo II, processus
beatificationis Iohannis Pauli II; - de pacificacin, processus pacificationis.
process (Inform): processus, us m.

processor (Inform) : procesador, v. esta voz


// (Central Processing Unit, unidad central
de proceso): processrium centrale.

proclamacin: renuntitio, onis f. Sin: declartio. Uso: - oficial de los vencedores, pblica
victorum renuntitio.
procreacin: procretio, onis f.

procrear: procreare.

procurador: (el que ejecuta algo en nombre


de otro) procurator, oris m. Uso: - general,
procurator generalis // (el que por oficio, en
los tribunales, hace, a peticin de una de las
partes, todas las diligencias necesarias)
actor causarum.

produccin: (accin de producir) prodctio,


onis f. Sin: confctio. Uso: - cinematogrfica, imgines vel pellculas cinematogrphicas dere; - econmica, oeconmica
efficintia; - teatral, ludos scenicos exhibere
// (cosas producidas) proventus, us m. Sin:
fetura, ae f; bona, orum npl; fructus, uum
mpl. Uso: - econmica, opes, opum fpl; - metalfera y aurfera, metallorum aurique fetura; - de aceite, lei proventus; - de vino,
vinearum proventus; aumento de la -, provntuum auctus (-us m); garantizar la -, apparatus bonis gignndis fovere // fig, - de
oradores, oratorum fetus (-us m); - de poetas,

proventus potarum; - del espritu, nimi


fetus.
producible: producbilis, e. Sin: ad producendum aptus.

producir: prodcere. Sin: ggnere; effcere;


prere.

productividad: productvitas, atis f. Sin: fecnditas; fertlitas; fercitas; ubertas. Uso: econmica, productvitas oeconmica; - de
la tierra, de los campos, fecnditas terrae,
agrorum; - de la vid, fercitas vitis // fig, - de
la mente, fecnditas nimi.
productivo: productivus, a, um. Sin: fecundus; ferax; frtilis; fructuosus.

producto: (cosa producida) productum, i n;


productus, us m. Sin: fetus, us m. Uso: productos de la tierra, fructus praediorum //
(Mat, cantidad que resulta de la multiplicacin) productus, us m. Sin: multiplicationis
effectus; summa ex multiplicatione effecta.
Uso: - agrcolas, (ea) quae terra gignit; ea
quae e terra gignuntur; - elaborados, res
manu factae; - importados, res pregre invectae; - industriales, fructus officinarum; artifcia operaque; - primarios, res primigniae; sintticos, res chmicis artifciis effectae; res
synthtice (vel per snthesin) factae.

productor: productor, oris m. Sin: fabricator;


producens, entis; qui cnficit; qui fbricat vel
fabricatur. Uso: - agrcola, arator; agrcola //
(obrero) v. esta voz.
profanacin: profantio, onis f. Sin: contamintio; deturptio; violtio.

profanador: profanator, oris m. Sin: profanans; contaminator; sacrlegus.


profanar: profanare. Sin: contaminare; vio-

867

profano
lare; deturpare; foedare; pollere. Uso: - un
lugar, alicius loci sanctitatem violare.

profano: profanus, a, um. Sin: non sacer.


Uso: mezclar lo sacro con lo profano, miscere sacra profanis // fig imperitus; indoctus;
rudis.
profase: prophasis, is f.

profeca: propheta, ae f; prophettio, onis f.


Sin: praedctio; vaticintio; praedictum; vaticnium; rerum futurarum praedctio.

profesar: profiteri. Sin: pblice fateri vel


confiteri. Uso: - la fe cristiana, Christi fidem
profiteri.

profesin: (accin y efecto de profesar) profssio, onis f. Uso: - de fe, profssio fidei;
emitir la - de fe, emttere professionem fidei
// (ceremonia eclesistica en que alguien profesa en una orden o congregacin religiosa)
profssio. Uso: - religiosa, religiosae vitae
profssio; - solemne de los votos, sollemnis
votorum nuncuptio; - temporal, perpetua,
temporria, perptua profssio; emitir, hacer
la - religiosa, professionem (religiosam) fcere // (actividad permanente) ars, artis f.
Sin: munus, nris n; profssio. Uso: - acadmica, professio acadmica; - anterior, munus
prstinum; - humilde, ars hmilis vel srdida;
- liberales, artes ingnuae; - noble, elevada,
ars nbilis vel ingnua; de -, professione; farmacutico de -, professione pharmacopla;
por -, pro mnere; ensear latn por -, linguam latinam pro mnere docere; ejercicio
de la -, professionis exercittio; ejercer una -,
artem factitare vel exercere; mnere fungi;
munus obire; ejercer la - de mdico, medicinam exercere, fcere, profiteri.
profesional: adj professionalis, e. Sin: professionis, mneris, ministrii, artis (gen de
pertenencia); professionis vel artis prprius;

ad liquod munus (vel ministrium) prtinens; ad liquam artem ttinens; ad artem


exercendam spectans. Uso: actividad -, actvitas professionalis; asesoramiento -, consulttio professionalis; asociacin -, artficum
socetas; collgium artem profitntium; consocitio (socetas, sodlitas; sodalcium) ad
liquam artem (vel ad liquod munus) prtinens; competencia -, professionalis competntia; enfermedad -, morbus professionalis;
escuelas -, scholae professionales; scholae
vel ludi vriis artibus exercendis; experiencia
-, prprii mneris prudntia; crditi sibi mneris prudntia et usus (-us m); institutos -,
instituta professionlia; instruccin -, instittio vriis rtibus exercendis; secreto -, secretum professionale; tareas -, mnera cuiusque
prpria vel sua // sust rtifex, fcis m. Sin:
artem prfitens, exercens, fctitans; qui artem
liquam exercet, profitetur, fctitat; qui liquo mnere fungit.
profesionalidad: cuiusdam artis cura. Sin:
in negtiis mxima diligntia.
profesionalismo: artis vel mneris exerctium.

profeso: (religioso que ha profesado) professus, i m. Uso: - laico, laicus professus; - religioso, professus sodalis (-is m); sodalis sacra
vota professus; sodalis religiosam vitam professus; sodalis religiosa vota professus.

profesor: professor, oris m. Sin: magister;


doctor; praeceptor; institutor. Uso: - auxiliar,
v. ayudante; - adjunto, professor adiutor; doctor, professor doctor; - emrito, professor
vel praeceptor emritus; - improvisado, professor subitrius; - principal, classis magister
(vel professor) principalis; - suplente, professor vicrius; - titular, ordinrius professor vel
magister; legtimus magister; - universitario,
professor acadmicus vel universitrius; professor studiorum universitatis; scholarum al-

868

programa
tioris rdinis magister // - de antropologa,
professor anthropolgiae; - de clnica, clnicae disciplinae praeceptor vel professor; - de
educacin fsica, palestricae artis exercitator, magister, praeceptor; professor athlticae; - de elocuencia latina, latinae
eloquntiae professor; - de enseanza media,
professor scolae mdiae; - de escultura,
sculpturae professor; - titular de filologa clsica, ordinrius professor acadmicus philolgiae clssicae; - de filosofa, philosphiae
praeceptor; - de filosofa escolstica, professor philosphiae scholsticae; - de fsica,
professor phsicae; - de fisiologa, professor
physiolgiae; - de gimnasio, professor
gymnasialis; - de historia natural, histriae
naturalis professor; profesores de intercambio, professores vicissim delegati; - de latn,
professor latinitatis; linguae latinae praeceptor; latinarum litterarum doctor vel professor;
- de lenguas vivas, professor linguarum vivarum; - de matemtica, professor mathemticae disciplinae; - de msica, professor
msices vel msicae
profesora: professorissa, ae f. Sin: profestrix, doctrix, praeceptrix, institutrix , icis f.
profesoral: professoralis, e. Sin: professrius; cathedrrius. Uso: de manera -, ut professorem decet.

profeta : propheta, ae m. Sin: vaticinator.


profetisa: prophetissa, ae f.

profetizar: prophetare. Sin: vaticinari; futura


praedcere vel praenuntiare.

profilctico: adj prophylcticus, a, um. Sin:


ad morborum cautiones ttinens; ad valetdinem tuendam aptus. Uso: curas -, morborum cautiones vel curationes // (preservativo)
remdium prophylcticum; v. preservativo.

profilaxis: prophylaxis, is f. Sin: morbi cutio; morborum cutio vel cautiones; morbi
avertendi precautiones.
prfugo: prfugus, i m. Sin: rfugus; rfuga,
ae m; fugitivus; exsul; extorris; trnsfuga.
Uso: - ilegales, prfugi illegales.

profundidad: profnditas, atis f. Sin: profundum, i n; altitudo; altum; ima npl. Uso: - marinas, mrium profunda vel nfima; imae
maris ltebrae; vscera maris; nfima ponti; de erudicin, altssima erudtio; - de ingenio,
altitudo ingnii; alta mens; - de la verdad, veritatis profundum; - de miras, summa prudntia; tener - de nimo, alto nimo esse.

profundizacin: fig profundior inquistio.


Sin: ltior perspctio vel pervestigtio.

profundizar: fig liquid ltius perspcere vel


perscrutari. Sin: fnditus inspcere; pnitus
intellgere; in liquid pnitus se insinuare; in
ntimam alicius rei penetrare rationem.
prognosis: prognsis, is f. Sin: praentio;
praeiudcium; praesgium; praevsio; praenoscntia. Uso: - de una enfermedad, morbi
cursus praeiudcium; praeiudicatus morbi
cursus vel xitus.
program (Inform), programa: sust programma, tis n. Uso: - listing, textus progrmmatis // tr programmare.

programa: (proyecto ordenado de actividades) rtio, onis f. Sin: forma; propsitum;


propsita npl; conslium, ii n; conslia npl;
programma, tis (dat y abl pl: progrmmatis)
n; ordo rerum agendarum. Uso: - comunes,
commnia agendi conslia; - mximo, ntegra
forma vel rtio (alicius rei); - mnimo, mnima forma vel rtio; - poltico, moderandae
rei pblicae conslia; - prctico, exsequendarum rerum propsita; progrmmata discipli-

869

programacin
narum propsita; scholae propsita et instituta; - de gobierno, principats forma; - del
Pontificado, Pontificats forma; - de vida,
vitae rtio; establecer el - del da, diem dispnere; exponer, proponer, determinar el de gobierno, futuri principatus formam descrbere, propnere, statere; realizar el propio -, suum institutum perfcere vel cnsequi
// (serie ordenada de operaciones necesarias
para llevar a cabo un proyecto) programma,
tis n. Uso: - atmico, programma atmicum;
- deportivo, programma ad crporis exercitationes spectans; - escolar, currculum; scholae vel studiorum instituta; ordo vel rtio
studiorum; - informtico, ordinatrale programma; - nuclear, programma nucleare; operativo, programma operatrium; - pastoral, programma pastorale; - poltico, programma polticum; - religiosos, progrmmata
religiosa; - de computacin, programma ordinatrale vel computatrale; renunciar a los nucleares, progrmmata nucleria depnere
// (serie de cine, teatro, etc. o emisin de televisin, radio, etc.) programma, tis n. Sin:
index, dcis mf. Uso: - radial, - radiofnico,
index radiophnicus; programma radiophnicum; programas de cine, progrmmata cinemtica
vel
cinematogrphica;
progrmmata cinematographi vel cinemati;
- de televisin, televisivum programma; spectculum vel spectamen televisficum; televisionis index vel programma // (escrito que
indica los pormenores de una fiesta, las condiciones de un examen, etc.) libellus, i m.
Sin: rtio, onis f; index, dcis mf; charta explicativa; libellus progrmmatis. Uso: - de diversiones, ludorum libellus ; - de un
espectculo, spectculi index; - de una funcin de teatro, ludi scenici charta explicativa // - gentico, structura gentica. Sin:
programma genticum.
programacin: programmtio, onis f. Sin:
rerum agendarum rtio; rerum exsequendarum conslium vel propsitum.

programado: propsitus, a, um. Sin: instructus; adumbratus.


programador, ra, v. programer.

programar: programmare. Sin: propnere;


designare; statere; constitere.
programtico: programmticus, a, um.

programer o programmer (Inform), programador: (programador humano): programmator, oris m; programmatrix, icis f. Sin:
rdinis instrumentorum electronicorum praeparator, oris m; praeparatrix, icis f// (dispositivo programador) programmatrum, i n. Sin:
programmatrium.
programmable (Inform): programmbilis, e.

progresar: profcere in liqua re. Sin: prgredi ad liquid, in liqua re; progressum fcere in liqua re, progressum habere in liqua
re Uso: - algo en la filosofa, in philosphia
liquid profcere.

progresin: progrssio, onis f. Sin: gradtio;


gradus, us m. Uso: - aritmtica, geomtrica,
progrssio arithmtica, geomtrica; (en la
msica) - ascendente, descendente, crescens,
decrescens progrssio.
progresismo: progressismus, i m. Sin: progressionis stdium.

progresista: sust progressista, ae mf. Sin:


progressismi fautor // adj progressionis studiosus. Sin: ad progressionem prtinens.

progresivamente: progressive. Sin: per progressionem; per gradus; gradatim; proficienter.

progresivo: progressivus, a, um. Uso: de manera -, modo progressivo.

870

proliferacin
progreso: (accin de ir hacia adelante) procssio, onis f. Sin: processus; progressus, us
m; progrssio. Uso: - cientfico, scientfica
progrssio; progressus scientficus; doctrinarum processus; - comercial, progressus
mercatrius; - econmico, oeconmica progrssio; - moderno, progrdiens haec aetas; polticos y econmicos, progressus poltici
atque oeconmici; - religioso, progressus religiosus; - social, socialis processus; - tcnico, progressus tchnicus; progrssio rei
tchnicae; progressus rtium; rtium technicarum progressus; inventorum processus; tecnolgico desenfrenado, technolgicus
progressus effrenatus; el - de los pueblos, populorum progrssio; - de los tiempos, progrdiens aetas; instrumentos de -, progressionis
instrumenta // hacer progresos, processus habere (in liqua re); procdere; no hacer -,
nihil profcere in liqua re; fomentar el - de
los pueblos, populorum progressionem provhere; hacer algn -, liquid profcere (in
liqua re), progressionis aliquantum habere;
no oponerse al - de los pueblos, progredienti
populorum viae (vel culturae) non offcere
vel non adversari // (aumento, perfeccionamiento) profectus, us m. Sin: incrementum;
auctus, us m. Uso: - cientfico, scientiarum
incrementum; - espiritual, profectus nimi; tcnico, rtium incrementa; los - del cristianismo, rei christianae incrementa; el - de la
ciudad, incrementum urbis // (desarrollo de
la civilizacin) progressus, us m. Sin: civilis
cults progressus; hminis cultus progrdiens. Uso: - social, incrementum cults civilis; incrementum progressionis socialis.

proletariado: proletariatus, us m. Sin: proletrii, orum mpl; classis proletria; proletria


(vel operria, vel aerria) plebs (plebis f) ;
puperes; egentes. Uso: dictadura del -, dictatura proletariats.

prohibicionismo: prohibitionismus, i m.

proliferacin: prolifertio, onis f. Sin: propagtio; multiplictio. Uso: tratado internacional sobre la prohibicin de la - nuclear,

prohibicin: prohibtio, onis f. Sin: interdctio; interdictum; vtitum. Uso: - de estacionamiento (de coches), commorationis
interdctio; - de caza, venationis vtitum; - de
pesca, piscationis interdictum; retirar la -, interdictum retrhere.

prohibicionista: prohibitionista, ae mf.


prohibitivo: prohibitivus, a, um.

prohibitorio: prohibitrius, a, um. Sin: prhibens; vetans; interdicens.

prohibido: prohbitus, a, um. Sin: vtitus; interdictus; negatus; inconcessus. Uso: libros , libri prohbiti; libri improbatae lectionis //
(en sealizacin) - adelantarse, ne praetergrediaris; - cazar, venari non licet; noli venari; ne veneris ; - pescar, piscari non licet;
noli piscari; ne pisceris; - estacionar, ne sistas; - fumar, fumare non licet; fumare vtitum; noli fumare; ne fumes; - girar a la
derecha, ne flectas dextrorsum; - girar a la
izquierda, ne flectas sinistrorsum; - girar a
derecha y a izquierda, neutro flectas.
prjimo: Rel prximus, i m. Sin: hmines,
um mpl; lii, orum mpl.

prolapso: ptosis, is f. Uso: - del estmago,


stmachi ptosis.

prolegmeno o prolegmenos: prolegmenon, i n; prolegmena npl. Sin: praeftio;


proemium; prlogus; prolquium.

proletario: sust proletrius, ii m // adj proletrius, a, um. Sin: egens; inops; pauper; bonis
fortunae carens // fig plebius, a, um. Sin: popularis, e.

871

proliferar
tractatus (-us m) internationalis de proliferatione nucleari vitanda.
proliferar: velocssime propagari.

prolijidad: (cuidado, esmero) accurtio, onis


f. Sin: stdium; sedlitas; diligntia; cura dligens // (cualidad de verboso) prolxitas, atis
f. Sin: prolixitudo (-dnis f); loquendi profluntia; nmia verba npl; orationis nmia longitudo (-dnis f).

prolijo: (cuidadoso, esmerado) accuratus, a,


um. Sin: studiosus; sdulus; dligens; sollcitus; exquisitus // (largo, dilatado) prolixus,
a, um. Sin: effusus; diffusus; profusus; diu
productus; verbosus; loquax; multloquus.
Uso: discusin -, diu producta discepttio.

el cumplimiento de una -, promissum exgere


vel flagitare.

prometer: promttere. Sin: polliceri; pollicitari; spondere; fidem dare, obligare, obstrngere. Uso: - montes de oro, - el oro y el moro,
auri montes polliceri; mria montesque
polliceri.

prometido, da: (persona que ha contrado


esponsales legales o que tiene una mutua
promesa de casarse) sponsus, i m; sponsa vel
pacta, ae f.

prologar: praefari.

promocin: (accin y efecto de promover)


promtio, onis f // (elevacin o mejora de las
condiciones de vida, de productividad, etc.)
provectus, us m. Sin: provctio. Uso: posibilidad de - cultural, posse ad altiores humani
cults gradus ascndere.

prolusin: prolsio, onis f. Sin: proldium;


praelsio; praeldium; exrdium.

promotor, ra: promotor, oris m; promotrix,


icis f. Sin: prmovens; prmovens; fautor; favens; impulsor; moltor; suasor; auctor;
instructor. Uso: - de la fe, fidei promotor.

prlogo: prlogus, i m. Sin: proemium;


praeftio; prolgium; prolquium; praembulus; prolegmena npl; peris exordium;
sermo previus. Uso: - breve, praefatincula.

promedio: (trmino medio) mdium, ii n;


mdia, ae f. Sin: mdia rtio vel quntitas;
summa intermdia. Uso: - de vida, summa intermdia annorum, quos hmines vivunt; en
-, in mdio; in summa intermdia // (media
aritmtica de dos o ms cantidades) mdius
nmerus.

promesa: (accin de prometer) promssio,


onis f. Sin: pollicittio // (lo prometido) promissum, i n. Sin: fides, ei f; data fides (= palabra dada, fe empeada). Uso: - de
garanta, spnsio, onis f; cumplir, mantener
una -, promissum fcere, slvere, abslvere,
servare, tenere; promisso stare; satisfcere
promisso; fidem praestare vel servare; exigir

promocional: ad provectionem (vel ad proventum) ttinens.

pronaos: pronaus vel pronaos, i m; pronaon


vel pronaum, i n. Sin: templi vestbulum vel
trium.

pronombre: pronomen, mnis n. Uso: - demostrativo, encltico, indefinido o indeterminado, interrogativo, personal, posesivo,
relativo, pronomen demonstrativum, enclticum, indefinitum, interrogativum, personale,
possessivum, relativum.
pronominal: pronominalis, e.

pronstico: prognsticum, i n. Sin: prognsis, is (ac -in) f; praevsio; praedctio; praenoscntia;


praesgium; auspcium;

872

pronunciar
praesnsio; vaticintio. Uso: - reservado,
prognosis anceps (ancpitis), dbia, incerta,
suspensa; - del tiempo, tmporis prognsticum; praedctio tempestatis; praenuntitio
tempestatis; tempestatis futurae praesgium.

prontitud: promptitudo, dnis f. Sin: praesntia nimi; celritas; alcritas; vivcitas.


Uso: con -, prompte, alcriter, sollcite, studiose.

pronunciacin: (accin y efecto de pronunciar) pronuntitio, onis f; pronuntiatus, us m.


Sin: enuntitio; appelltio; proltio; litterarum enuntitio vel appelltio; enuntiandi
rtio; pronuntiandi modus; ltteras appellandi
rtio vel modus. Uso: - antigua, antiqua pronuntitio; litterarum appelltio antiqua; - clsica, pronuntiatus clssicus; pronuntiandi
rtio clssica; - correcta, emendata verborum vel litterarum pronuntitio; - figurada,
figurata pronuntitio; - latina o del latn, appelltio latina; pronuntiatus latinus; latini sermonis appelltio vel proltio; litterarum
latinarum appelltio; - litrgica del latn, litrgica litterarum latinarum appelltio; - moderna del latn, hodierna latine appellandi
rtio; - nacional, pronuntiatus nationalis; nacional del latn, linguae latinae appelltio
(vel appellandae rtio) nationalis; - restituta, restituta pronuntitio; - tradicional,
litterarum appelltio translatcia; - tradicional del latn, pronuntiatus latinus translatcius; - uniforme, pronuntiatus uniformis; - de
la u francesa, pronuntitio ltterae u
gllicae; marcar, sealar la -, indicare verborum sonum; signare litterarum appellationem
// (suma de las propiedades que distinguen la
fontica de un idioma) loctio, onis f. Uso: francesa, inglesa, etc., loctio gllica, nglica, etc. // (modo de hablar o pronunciar
segn la conformacin de los rganos vocales y con relacin al uso) sonus, i m. Sin: loctio; exprssio; os, oris n; vox; sonus vocis;
vocis imprssio. Uso: - afectada, ptida lo-

ctio; - gil, ligera, prompta loctio; os


promptum; - agradable, suave, lenis, suavis
vocum vel litterarum exprssio; - andaluza,
sonus andalsius; - arrastrada, lata loctio;
lata verborum exprssio; - buena, pronuntitio bona; rectus vocis sonus; - clara, clara vel
distincta pronuntitio; explanata vocum exprssio; - confusa, os confusum; confusa litterarum exprssio; - elegante, ornata
pronuntitio; - extranjera, peregrnitas; oris
peregrnitas; sonus peregrinus; - mala, oris
prvitas; - nasal, vox nasalis; rhinophnia, ae
f; - ronca, rauca vel fusca pronuntitio; - rstica, agrestis (vel rudis, vel rstica) pronuntitio; os rsticum; oris rustcitas // corregir
un defecto de -, oris vtium expugnare; equivocarse en la -, in appellandis ltteris offndere; tener una - afectada, ptide loqui vel
dcere; putdius exprmere ltteras; tener una
- gil, prompte loqui vel dcere; tener una agradable, suave, lniter vel suviter loqui,
dcere; voce suavi (vel leni) esse; tener una
buena -, tener una - clara, plane loqui vel dcere; licui est os planum vel explanatum; ltteras suis quasque sonis enuntiare; tener una
- confusa, licui est os confusum; ltteras obscurare; ltteras neglegntius obscurare; tener
una - rstica, rstice loqui vel dcere; tener
una - uniforme, aequabliter loqui vel dcere.

pronunciamiento: (alzamiento militar contra el gobierno) sedtio, onis f. Sin: tumultus,


motus, us m; rebllio, onis f.

pronunciar: (articular, proferir) pronuntiare.


Sin: proferre; dcere; appellare; enuntiare.
Uso: no sabe - la r, ltteram r appellare
(vel dcere) non potest; - claramente las letras, ltteras exprmere; - confusamente las
letras, ltteras obscurare; - distintamente las
palabras, explanate verba proferre; - el latn
en forma distinta de los romanos, latinum
sermonem non ut Romani proferre // (decir)
dcere. Uso: - un discurso, orationem dcere
vel habere; - el nombre de Mario, Mrium d-

873

pronunciarse
cere // (declarar con autoridad) dcere. Sin:
pronuntiare. Uso: - una sentencia, dcere sentntiam; sentntiam pronuntiare vel ferre; - la
sentencia de muerte contra alguien, constitere supplcium in liquem; - un juramento,
ius iurandum iurare.

pronunciarse: (manifestar el nimo, la intencin) sentntiam (vel quid liquis sentiat,


qu piensa uno) de liqua re dcere. Sin: de
liqua re sententiam aperire, vel se aperire;
aperire se, sentntiam, sensus (meos, suos,
etc.). Uso: no -, tacere; silere, nihil dcere (de
liqua re); sobre esta cuestin no me pronuncio, de hac re nihil dico // (votar o fallar) sentntiam dcere (vel ferre) de liqua re //
(declararse) - a favor de algo, probare liquid; - en contra de algo, recusare liquid; por un partido, partem, cuius liquis sit, profiteri; - vencido, manus dare; victum se profiteri.
pronuncio: pronntius, ii m. Uso: - Apostlico, Pronntius Apostlicus.

propagacin: propagtio, onis f. Sin: divulgtio; dissemintio. Uso: tratado sobre la de las armas nucleares, tractatus de propagatione armorum nuclerium.

propagador: (persona) propagator, oris m.


Uso: - de la fe, Christiani nminis propagator
// (aparato) vocis propagatrium, ii n; v. resonador.

propaganda: (publicidad desarrollada para


propagar o difundir un producto, una materia, un espectculo, etc.) (alicius rei) divulgtio. Sin: (alicius rei) praecnium,
publictio, celebrtio, praedictio, propostio;
(alicius rei) pervulgtio commendativa; laudativus alicius rei nntius; laudativum alicius rei nntium. Uso: - comercial,
vendittio; nntium laudativum rei vendendae; mercis praecnium vel elgium; - elec-

toral, ambtio; - radial, praecnium radiophnicum; praecnium radiophnice emissum; nottiae divulgtio radiophnica; televisiva, praecnium televisuale; praecnium televisfice emissum // hacer - de algo,
liquid divulgare, evulgare, pervulgare, propnere, illustrare, suadere; alicius rei praecnium fcere vel edcere; venalis rei dere
praecnia; liquid pervulgare cum laude; liquid laudando extllere; liquid dilaudando
vulgare; liquid ludibus efferre vel extllere;
hacer - electoral, ambire; hacer la - de los
escritos de alguien, alicius scripta praecnio
venditare; hacer - mediante carteles, clamosis tabellis dere praecnia // Colegio de Propaganda Fide, Ephebum Urbanianum de
Propaganda Fide; Collgium Urbanianum
christiano nmini propagando; Sagrada Congregacin de Propaganda Fide, Congregtio
de Propaganda Fide; Sacrum Conslium
christiano nmini propagando.
propagandista: laudator, oris m. Sin: annuntiator; fautor; vulgator; praeco; praedicator,
suasor, instigator. Uso: - electoral, v. agente
(- electoral) ; - de algn partido, alicius
factionis (vel partis) fautor, propugnator, suasor.

propagandstico: praecnius, a, um. Sin:


propagatrius; nntiis vulgandis aptus; ad
suasionem aptus.

proparoxtono: proparoxtonus, a, um. Uso:


vocablo -, proparoxtonum verbum.

propedutica: propaedutica, ae f. Sin: propaedutica disciplina, doctrina, instittio;


previa alicius disciplinae instittio; previa
instittio.

propedutico: propaeduticus, a, um. Sin:


praeparatrius; introductrius.
propensin: propnsio, onis f. Sin: inclin-

874

proporcionado
tio; proclvitas; faclitas.

propiciatorio: propitiatrius, a, um. Sin: placatrius; proptians; placans.

propiedad: (dominio sobre una cosa) propretas, atis f. Sin: possssio, onis f ; mancpium; domnium. Uso: derecho de -, ius
proprietatis; mal uso de la -, pravus proprietatis usus; transformacin de la - de privada
a colectiva, transltio bonorum a privatis ad
commune // (lo que se posee) possssio, onis
f. Sin: propretas, atis f; bona, orum npl; res
(prpria, familiaris). Uso: cosas de - de alguien, res ex possessione alicius; las -, possessiones; substntiae; opes, um; bona, orum ;
patrimnium; - privada, privata possssio;
privata bonorum possssio; - privada de los
medios de produccin, privata possssio
instrumentorum bonis gignendis; funcin social de la -, sociale proprietatis munus (-nris
n); proprietatis munus in universorum utilitatem; perder toda su -, totam possessionem
suam amttere; mnia sua amttere // (- como
derecho) domnium, ii n. Sin: mancpium;
ius; ius possidendi vel domnii; ius proprietatis. Uso: - colectiva, comn, domnium
commune; - privada, domnium privatum;
derecho de -, mancpium; rerum domnium;
ius possidendi; ius domnii; ius proprietatis;
derecho de - privada, ius privati domnii; ius
bona privatim possidendi; ius bona privata
possidendi; ius res ut suas privatim possidendi; derecho de - sobre los bienes muebles
e inmuebles, rerum domnium, vel movntium, vel solidarum; carcter social del derecho de -, iuris proprietatis ndoles socialis //
dar en -, mancpio dare; estar en -, in mancpio esse; pasar en -, in mancpium cdere; recibir en -, liquid in mancpio accpere;
recuperar el derecho de -, ius mancpii recuperare vel recpere // (cualidad o atributo)
propretas, atis f. Sin: prprium, ii n. Uso: caractersticas de cada cosa, singularum
rerum sngulae proprietates; - ortogrficas,

orthogrphicae proprietates; las - de los animales, animlium proprietates; - en el lenguaje, verborum propriorum usus (-us m);
hablar con -, prprie dcere.
propietario, ria: possessor, oris m; possestrix, icis f
propileo: propylaeum, i n.

propina: corollrium, ii n. Sin: mercdula;


munsculum; parvum corollrium; parva
merces; parva strena. Uso: dar la - a alguien,
corollrium dare licui; corollrium licui
asprgere; licui supra constitutum liquid
adcere; como -, pro mercedis cmulo.

proponedor, ra: propsitor, oris m; propsitrix, icis f. Sin: proponens; hortator; auctor;
conslii impulsor.

proporcin: proprtio, onis f. Sin: symmtria; eurthmia; commensus (-us m); commensus
proportionis;
congruntia;
convenintia; concnnitas. Uso: - aritmtica,
geomtrica, continua, proprtio arithmtica,
geomtrica, contnua; a cada uno en -, pro
rata parte; secundum ratam partem; con la
debida -, cum dbita proportione; en - del
trabajo hecho, pro ratione laboris et perae;
en - de las fuerzas de cada uno, pro suis
cuiusque vribus.
proporcionadamente: pro portione. Sin:
cum proportione; cum dbita proportione;
servata proportione // fig apte. Sin: accommodate; appsite; convenienter; congruenter.

proporcionado: proportionatus, a, um. Sin:


aptus; idneus; appsitus; aequatus; accommodatus;
convniens;
consentneus,
cngruens. Uso: - a los tiempos, tempribus
par; - a las condiciones sociales, rerum condicionibus par; societatis condicionibus par;
cuerpo bastante -, corpus satis proportiona-

875

proporcional
tum; pena - al delito, poena digna sclere.

proporcional: proportionalis, e. Sin: aequbilis; respondens.

proporcionalidad: aequablitas, atis f. Sin:


apta prtium compostio.

proporcionalmente: proportionliter. Sin:


proportionabliter; aequabliter; cum proportione; pro rata; pro rata parte; pro portione;
secundum ratam partem.

proposicin: Filos enuntiatum, i n; enuntitio, onis f // Gram propostio.

propuesta: propsitum, i n. Uso: - de ley, rogtio; res proponendae fpl; - de transmisiones


en latn, propsitum emissionum latinarum.

propulsin: proplsio, onis f; propulsus, us


m. Sin: implsio. Uso: - de cuatro ruedas,
implsio quattuor rotarum.

propulsor: adj propulsrius, a, um. Sin: propulsans, antis; propellens, entis; propellendo
idneus; propellendi vim habens // (persona)
propulsor, oris m. Sin: propulsator; impulsor
// (aparato) propulsrium, ii n.

prorrata: rata, ae f. Sin: rata pars vel prtio;


pnsio, onis f. Uso: a -, pro rata; pro portione;
pro rata parte vel portione.

prorratear: pecniam ratis prtibus slvere.


Sin: pecniam pensinibus slvere; pecniam pro ratis prtibus (vel pro ratis, vel pro
portionibus) partiri vel distribere.
prorrateo: soltio in ratas partes (vel in ratas
pensiones) divisa.

prrroga: prorogtio, onis f. Sin: proltio;


diltio. Uso: conceder una -, prolationem
permttere; tempus dare; pedir una -, dilatio-

nem ptere; el asunto no admite -, res dilationem non rcipit, vel non ptitur.
prorrogacin, v. prrroga.

prosa: prosa, ae f. Sin: prosa ortio; soluta


ortio; soluta nmero ortio; metro soluta
ortio; ortio pedestris; sermo pedester. Uso:
simple -, nuda ortio; sermo merus; - lrica,
prosa lrica; - potica, carmen solutum; - rtmica, prosa numerosa; ortio numerosa; en -,
in oratione; en - o en poesa, vel soluta vel
astricta oratione; vel soluta vel obstricta nmeris oratione; sive nmeris astricta sive
prosa oratione; sive vincta sive soluta oratione; sive ligata sive soluta oratione; escribir
en -, soluta oratione uti; soluto sermone uti;
soluta oratione conscrbere; mezclar poesa
con -, versus admiscere orationi.

prosaico: (relativo a la prosa) prosicus, a,


um. Sin: prosrius; prosalis, e; prosus; soluta
oratione conscriptus // (falto de idealidad o
elevacin) a psi alienus. Sin: incomptus;
incnditus; pedester, stris, stre// (insulso, vulgar) insulsus, a, um. Sin: vulgaris; rsticus.

prosapia: prospia, ae f; prospies, i f.

proscenio: proscenium, ii n. Sin: scaenae


ostolum.

proscribir: (expulsar a una persona del territorio nacional) proscrbere. Sin: patri expllere; in exslium mttere // (fig, prohibir
una costumbre o uso) interdcere. Uso: - las
armas nucleares, atmica arma interdcere.

proselitismo: proselytismus, i m. Sin: proselytorum compartio; novorum asseclarum


conquistio; stdium proslytos faciendi.
Uso: - filosfico, proselytismus philosphicus; - poltico, proselytismus polticus; stdium lios perducendi in suas partes; religioso, proselytismus religiosus; stdium

876

protagonista
ad suam religionem lios convertendi.

proslito: proslytus, i m. Sin: novus ssecla,


sectator, discpulus.

prosista: prosae vel prosarum scriptor. Sin:


scriptor prosicus; prosae orationis scriptor;
solutae orationis scriptor.

prosodia: prosdia sive -oda, ae f. Sin: res


prosodaca; prosodaca rtio. Uso: error de -,
prosodacum mendum; obrita de -, opella de
re prosodaca; reglas de -, mtricae leges vel
normae; prosdiae leges; prosodacae rgulae; versificandi leges; mtricae crminum
leges vel normae.
prosdico: prosdicus vel prosodacus, a,
um. Uso: acento -, accentus mtricus; licencia -, licntia mtrica vel potica; desde el
punto de vista -, ad prosdiam quod ttinet.

prosopopeya: (personificacin) prosopopeia, ae f. Sin: fctio personae; fictae personae indctio; personarum ficta indctio // fig
insolntia. Sin: arrogntia; suprbia; superclium.

prospecto: compendiria descrptio. Sin: explanatria tabella; brevis scripti explantio;


grphicum alicius rei praecnium.

prstata: prstata, ae f. Sin: glndula


urethrae; mictualis viae glndula.
prostatalgia: prostatlgia sive -alga, ae f.
Sin: prstatae dolor; urethrae glndulae dolores.

prostatectoma: prostatectmia sive -toma,


ae f. Sin: prstatae detrctio; prstatae tumoris exstirptio.

prosttico: prostticus, a, um. Sin: prstatae


(= de la prstata); ad prstatam spectans.

prostatitis: prostatites, is f. Sin: prstatae inflammtio; urethrae glndulae infltio.


prostatmetro: prostatmetrum, i n.

prostatotoma: prostatotmia sive -toma, ae


f. Sin: prstatae (vel urethrae glndulae) sctio.
prstesis: prsthesis vel prthesis, is f. Sin:
litterarum appostio.
prostibulario: lupanaris, e.

prostbulo: prostbulum, i n. Sin: lupanare,


is n; lupanrium, ii n.

prostitucin: prostittio, onis f. Sin: meretrcium. Uso: vivir de -, vulgato crpore


quaestum fcere // fig dehonestamentum, i n.
Sin: ddecus, cris n.
prostituir: prostitere. Sin: prostrnere; vulgare; venndare vel venmdare // fig trpiter
liqua re abuti.
prostituirse: sese prostitere. Sin: pudictiam suam prostitere // fig trpiter se grere.

prostituta: prostituta, ae f. Sin: mretrix, icis


f; lupa vel lupana; prostbula, ae f; prostbulum, i n.

prostituto: (pp de prostituir) prostitutus, a,


um // adj prostbilis, e.

protagonista: (personaje principal de una


obra literaria o cinematogrfica) actor praecpuus. Sin: mximi momenti actor, primae
partis actor vel persona. Uso: - de una novela,
prima fabulosae narrationis persona // (persona o cosa que en un suceso desempea la
parte principal) protagonista, ae m. Sin: princeps in agendo; effector praecpuus; primas
partes agens.

877

prtasis
prtasis: (primera parte del poema dramtico; exposicin) prtasis, is f. Sin: propostio
// (primera parte del perodo) prtasis, is f.
Sin: prior pars perodi.

proteccin: protctio, onis f. Sin: patrocnium; tutela; praesdium; defnsio.

proteccionismo: protectionismus, i m. Sin:


protctio contra concurrntiam externam; pblicum suarum mrcium patrocnium; pblica suarum mrcium tutela; domesticarum
mrcium tutela.

proteccionista: protectionista, ae m. Sin:


protectionismi fautor, sectator, professor.

protector, ra: adj protectivus, a, um. Sin:


protegendo idneus; damnum avertens; incolumitatem tutans // sust protector, oris m; protectrix, icis f. Sin: patronus, i m ; patrona, ae
f; tutor, oris m ; tutrix, icis f; defensor, oris m ;
defenstrix, icis f; adiutor, oris m ; adiutrix,
icis f; fautor, oris m ; fautrix, icis f, custos,
odis mf; praeses, dis mf; praestes, sttis mf.
Uso: - de la ciudad, custos urbis; - de la libertad, praeses libertatis; nombrarse un cardenal -, Patrem Cardinalem patronum sibi
adsciscere.

protectorado: (dignidad, cargo o virtud de


protector y su ejercicio) protectoris vel patroni dgnitas, munus, auctritas, potestas //
(parte de soberana que un Estado ejerce
sobre otro) protectoratus, us m. Sin: poltica
militarisque tutela // (nacin en que se ejerce
esta soberana) cvitas (vel res pblica) tutelata. Sin: cvitas lii civitati subiecta.
protectora, v. protectorado.

protena: protenum, i n; protena, ae f.

prtesis: (adicin de letras al principio de


un vocablo) v. prstesis // (pieza o aparato

que remplaza un rgano o parte de l) prthesis, is f. Sin: membrum artificiosum. Uso:


- dental, dentaria, prthesis dentria.

protesta: (accin y efecto de protestar) reclamtio vel reclamittio, onis f. Sin: protesttio; refragtio; recustio; expostultio. Uso:
manifestacin de -, multitudo cvium reclamntium; permiso de -, licntia reclamitationis; - popular, protesttio popularis //
(promesa con aseveracin o atestacin de
ejecutar algo) protesttio, onis f. Sin: testtio; declartio; profssio; affirmtio.

protestante: sust protestans, antis mf. Sin:


novator, oris m; novatrix, icis f; reformator,
oris m; reformatrix, icis f; reformatae Ecclsiae sectator, sectatrix // adj protestnticus, a,
um.

protestantismo: protestantismus, i m. Sin:


protestntium doctrina, relgio, reformtio;
novatores; reformatores; Ecclsiae reformatae sectatores.
protestantizacin: protestantiztio, onis f.
protestantizar: protestantizare.

protestar: (expresar la oposicin a alguien o


a algo) reclamare licui vel licui rei. Sin: reclamitare; refragari; expostulare liquid; expostulare de liqua re cum liquo;
expostulationem fcere de liqua re // (afirmar con mpetu un sentimiento, una actitud,
una opinin) protestari. Sin: testari; profiteri;
sollemniter declarare // (Der, realizar el protesto de una letra de cambio u otro documento) sngrapham protestari. Sin:
sngrapham insolutam recere; sngrapham
praefinito tmpore non solutam auctoritati
deferre vel demandare; sngrapham definito
tmpore non solutam pblice expostulare; de
sngrapha stato tmpore non soluta pblice
expostulare.

878

proveedor
protesto: sngraphae protesttio, onis f. Sin:
legtima vel pblica de non soluta stato tmpore sngrapha expostultio. Uso: hacer el de una letra de cambio, v. protestar.

protomdico: protomdicus, i m. Sin: archiater, tri m; archiatrus, i m.

protoblstico: protoblsticus, a, um.

protnium: protnium, ii n.

protisto: protistus, i m.

protoblasto: protoblastus, i m.

protocolar: (perteneciente o relativo al protocolo) protocollaris, e. Uso: normas -, officiorum vel caerimoniarum normae //
(conforme a costumbre) mori recepto consentneus. Sin: normae trditae cngruens //
(protocolizar) v. este verbo.

protocolizar: in protocollum referre. Sin:


protocollo liquid consignare; in acta referre;
in tbulas referre; in pblicas tbulas referre;
in tbulis descrbere; in pblicis tbulis
descrbere.

protocolo: (serie ordenada de los documentos que un notario autoriza y custodia) protocollum, i n. Sin: acta, orum npl; codex,
dcis m; tbulae, arum fpl; frmulae, arum
fpl; tabulae pblicae; actorum index // (ceremonia diplomtica o palatina establecida
por decreto o costumbre) officiorum vel caerimoniarum rtio. Sin: officiorum vel caerimoniarum normae. Uso: segn el -, ex
officiorum rdine; ex caerimoniarum normis
// (acta o cuaderno de actas relativas a un
acuerdo, conferencia o congreso diplomtico) protocollum, i n. Sin: federis testimnium. Uso: - de Kyoto, protocollum
kyotianum.
protoevangelio: protovanglium, ii n.
protofito: protophytum, i n.

protohistoria: protohistria, ae f.

protomrtir: protomartyr, ris mf.

protn: proton, onis m; protonum, i n.

protonotario: protonotrius, ii m. Uso: apostlico, protonotrius apostlicus.


protoplasma: protoplasma, tis n.
prototpico: prototpicus, a, um.

prototipo: (ejemplar original o primer


molde en que se fabrica una figura u otra
cosa) exemplar primum. Sin: archtypum vel
archtypon, i n; prottypum, i n; prottypus,
i m // (fig, modelo de una virtud, vicio o cualidad) exemplar, aris n; exemplum, i n. O
bien se emplea un adjetivo, como nicus, singularis, princeps; por ej., el - de los generales, nicus imperator; el - de los educadores,
educator princeps.

protozoario: protozoon, i n. Sin: protistus, i


m; protistum, i n.
protozoo, v. protozoario.

protuberancia: protuberntia, ae f. Sin:


tumditas; tumntia; eminntia; prominntia.

provecho: emolumentum, i n. Uso: para


su propio -, prprii emolumenti grti;
atender tan solo a su propio -, nihil nisi sua
ipsius emolumenta spectare; buen -!, sapiat
tibi!
proveedor, ra: prebitor, oris m; prebitrix,
icis f. Sin: provisor; procurator; administrator.

879

proverbial
proverbial: proverbialis, e. Uso: ser -,
in provrbio esse; volverse -, venire in
provrbium (vel in consuetudinem provrbii).
providencial: providentialis, e. Sin: prvidens. Uso: oportunidad -, providentialis opportnitas.

provincial: adj provincialis, e. Uso: Ecnomo -, Oecnomus provincialis; Superior -,


Superior provincialis // (sust, Superior religioso) provincialis, is m. Sin: religiosae provnciae praepsitus. Uso: el Padre -, Pater
Provincialis.
provincialato: (dignidad, oficio o empleo de
provincial o provinciala) provincialatus, us
m. Sin: provincialis munus (-nris n), offcium, gradus (-us m) // (tiempo que dura esta
dignidad) provincialis diutrnitas.
provincialismo: provincialismus, i m. Sin:
provinciale verbum; provincialis loctio.

provinciano, na: provincialis, is mf.

provisin: (accin y efecto de proveer) provsio, onis f. Sin: suppedittio; praebtio; provisus, us m // (mercaderas provistas)
prebita, orum npl. Uso: - de bencina, benzinam comparare vel recpere; provisiones de
boca, obsnium, ii n; - de vveres, commeatus, us m; provisiones para el viaje, vitica,
orum npl; comprar provisiones, ir de provisiones, obsonare.
provisional: provisrius, a, um. Sin: temporrius; temporalis; ad tempus; transiturus.
Uso: juez -, iudex ad tempus lectus; presidente -, praeses (-sdis m) ad tempus delectus,
vel nterim delectus.
provisionalmente: provisrie. Sin: temporrie; temporliter; ad tempus; nterim; intrea.

provisoriamente, v. provisionalmente.
provisorio, v. provisional.

provocador, ra: adj provocatrius, a, um //


sust provocator, oris m; provocatrix, icis f.

proyeccin: (accin y efecto de proyectar)


proictio, onis f. Sin: proiectus, us m. Uso: cinematogrfica, proictio cinematogrphica; - de imgenes, imginum proictio;
imgines luce proiectae // (resonancia o alcance de un hecho o de las cualidades de una
persona) proictio, onis f. Sin: repercssio;
effsio.
proyectar: (idear, trazar o proponer el plan
y los medios para la ejecucin de algo) conslium inire de liqua re. Sin: rationem institere, formare, designare // (hacer ver una
pelcula en la pantalla o en la pared) praebere. Sin: exhibere; procere (imgines) in
adversum album (vel in adversum paretem).
Uso: qu se proyecta?, quid praebetur?; quid
exhibetur?
proyectil: (cuerpo arrojado con fuerza)
telum, i n. Sin: iculum; mssile // (bala) v.
esta voz.

proyectista: adumbrator, oris m. Sin: designator; delineator; descriptor; auctor.

proyecto: (designio, pensamiento de hacer


algo) conslium, ii n. Sin: propsitum. Uso: irreales e intiles, propsita irrelia et inutlia; - de vida, vitae propsitum; concebir un
-, conslium inire, cpere, suscpere; trabajar
en un importante -, conslio mximi momenti
peram dare // (bosquejo, esbozo) delinetio,
onis f. Sin: rei adumbrtio vel descrptio;
adumbrata imago // (proposicin) rogtio,
onis f. Uso: - de ley, legis rogtio; presentar
un - de ley, rogationem ferre; rechazar un de ley, rogationem antiquare.

880

psicografa
proyector: (aparato que sirve para proyectar imgenes sobre una pantalla) proiectrium, ii n. Sin: proiectrum; imagnibus
proiciendis mchina. Uso: - de cine, proiectrium cinematogrphicum vel pellicularum;
- de diapositivas, de filminas, proiectrium
diapositivarum; proiectrium imginum stativarum // (aparato formado por una lmpara potente
y un espejo cncavo
combinados de modo que los rayos luminosos alumbren objetos muy distantes como buques, aeronaves, etc.) lampas lucem
emittens. Sin: lampas lucis fasces prociens.

prueba: (test, ensayo, experiencia) tentamentum vel temptamentum, i n. Sin: tentamen vel temptamen, mnis n; probtio //
(ensayo de espectculo) praelsio, onis f.
Uso: - general, mnium praelsio // (Impr,
muestra de la composicin tipogrfica) anttypum, i n. Sin: typorum exemplar; exemplar typis edendorum; prelo excusae
plgulae; typis exaratae plgulae; typis impressae pginae. Uso: pruebas por corregir,
prelo excusae plgulae emendandae vel
corrigendae; - ya corregidas, pginae emendatae vel correctae; primera, segunda, tercera ... revisin de las -, plgulae vel pginae
typis impressae primo, secundo, trtio ... recgnitae (revisin hecha) vel recognoscendae
(revisin a hacerse); correccin de - tipogrficas, exemplorum vel plagularum emendtio; corregir las pruebas, pginas prelo
expressas emendare vel corrgere; entregar a
uno las -, plgulas vel pginas prelo excusas
(vel prelo expressas, vel typis exaratas, vel
typis impressas) licui dare (vel rddere)
emendandas vel corrigendas; enviar a uno las
-, licui (vel ad liquem) plgulas corrigendas
mttere; recibir las -, emendandas pginas accpere; revisar las -, plgulas recognscere.
Prusia: Prssia, ae f. Sin: Borssia. Uso: oriental, Borssia orientalis.

prusiano: adj borssicus, a, um. Sin: prssicus; prussus // sust Borussus, i m. Sin: Borussianus; Prussus; Prssicus.
pseudnimo, v. seudnimo.

psicastenia: psychasthnia sive -asthena, ae


f. Sin : neurasthnia sive -asthena.

psicastnica: psychasthnica, ae f. Sin:


psychasthnica doctrina, disciplina, scintia.

psicastnico: psychasthnicus, a, um. Sin: ad


psychasthniam prtinens (relativo a la psicastenia); psychasthni laborans (afecto de
ella).
psicoanlisis: psychanlysis vel psychoanlysis, is f.

psicoanalista: psychanalista vel psychoanalysta, ae m; psychoanalticus, i m. Sin: psychoanlysis peritus vel studiosus.
psicoanaltico: psychanalticus vel psychoanalticus, a, um. Sin: ad psychoanlysin ttinens.

psicoanalizar: nimum (alicius) psychoanlysi investigare.


psicodinmica: psychodynmica doctrina.

psicofrmaco: psychophrmacum, i n. Sin:


medicamentum psychotrpicum; medicamentum nimi perturbationum.

psicofsica: psychophsica, ae f; psychophsice, es f. Sin: psychophsica doctrina, disciplina, scintia.

psicofsico: psychophsicus, a, um.

psicografa: psychogrphia sive -grapha, ae


f.

881

psicogrfico
psicogrfico: psychogrphicus, a, um. Sin:
ad psychogrphiam spectans.
psicgrafo: psychgraphum, i n.

psicograma: psychogramma, tis n.


psicokinesia, v. psicoquinesia.

psicloga: psychloga, ae f. Sin: humani


nimi investigatrix.

psicologa: psycholgia sive -loga, ae f. Sin:


psycholgica doctrina, disciplina, scintia;
nimi investigtio vel pervestigtio; humani
nimi investigtio; de hminum nimo doctrina. Uso: - aplicada, psycholgia in rebus
collocata; - emprica, psycholgia emprica;
- estructuralista o de la forma, psycholgia
structuralis; - etnolgica, psycholgia gntium; - experimental, psycholgia experimentalis; - social, psycholgia socialis; veterinaria, psycholgia veterinria.
psicolgicamente: psycholgice.

psicolgico: psycholgicus, a, um. Sin:


nimi (gen); ad nimum prtinens; ad humani nimi investigationem ttinens.

psiclogo: (el que profesa la psicologa)


psychlogus, i m. Sin: psycholgiae cultor,
studiosus, peritus; nimi investigator, inquisitor; humani nimi investigator // (conocedor del alma humana) humani nimi
prudens.

psicomancia: psychomanta, ae f. Sin: divintio per evocatos manes.

psicometra: psychomtria sive -metra, ae f.

psicpata: (persona que padece alguna enfermedad mental) psychopthicus, i m;


psychopthica, ae f. Sin: (vir) psychopath

affectus; (mulier) psychopath affecta; qui


vel quae psychopath laborat; qui vel quae
nimi affectione laborat; qui vel quae mente
infirma est; qui vel quae mentis infirmitate
laborat // (psiquiatra) v. esta voz.
psicopata: psychopatha, ae f. Sin: mentis
infrmitas; nimi affctio; peculiaris ingnii
(vel mentis) alientio; amntia; demntia.
psicoptico: psychopthicus, a, um. Sin: ad
psychopatham spectans.
psicopatologa: psychopatholgia sive
-loga, ae f. Sin: de mentis infirmitate (vel de
mentis alienatinibus) doctrina, disciplina,
scintia.

psicopedagoga: psychopaedaggia sive


-paedagoga, ae f.

psicopedaggico: psychopaedaggicus, a,
um.

psicopedagogo, ga: psychopaedagogus, i m;


psychopaedagoga, ae f.
psicoquinesia: psychocinesis, is f.

psicosis: psychosis, is f. Sin: nimi vel mentis


turbtio, conturbtio, perturbtio; mentis alientio vel inaequablitas // fig psychosis. Uso:
- de guerra, psychosis bllica.
psicosomtico: psychosomticus, a, um.

psicotecnia: psychotchnica, ae f; psychotchnice, es f.


psicotcnico: psychotchnicus, a, um.

psicoterapeuta: (varn) psychotheraputa,


ae m. Sin: psychotherapae vel psychotheraputices peritus, studiosus, cultor // (mujer)
psychotheraputria, ae f. Sin: psychothera-

882

publicacin
pae vel psychotheraputices perita, studiosa,
cultrix.
psicoteraputica, v. psicoterapia.

psicoteraputico: psychotheraputicus, a,
um. Sin: ad pschicas curationes prtinens.
psicoterapia: psychotherapa, ae f.

psicoterpico: psychotherpicus, a, um. Sin:


ad psychotherapam ttinens.

psictico, ca: adj psychticus, a, um. Sin:


psychosi laborans // sust psychticus, i m;
psychtica, ae f.

psychiatram prtinens // (hospital o clnica)


valetudinrium psychitricum. Sin: valetudinrium mente captis curandis.

psquico: pschicus, a, um. Sin: nimi vel


animorum (gen); ad nimum ttinens. Uso:
debilidad -, nimi vel mentis infrmitas; estado -, nimi status (-us m) vel condcio; por
causas -, propter causas pschicas.
psitacismo: psittacismus, i m.
psitacosis: psittacosis, is f.

psoriasis: psorasis, is f. Sin: scbies, ei f.


pterodctilo: pterodctylus, i m.

psicotnico: psychotnicus, a , um. Sin: nimum corrborans; nimi vigorem cuens vel
stmulans.

pterpodos: pterpodes, um mpl. Sin: pterpodes vespertiliones.

psicromtrico: psychromtricus, a, um. Sin:


ad psychromtriam spectans.

ptialismo: ptyalismus, i m. Sin: nmia salivae


secrtio.

psicrometra: psychromtria sive -metra , ae


f.

psicrmetro: psychrmetrum vel psychrmetron, i n.

psique, psiquis: psyche, es f. Sin: nimus.

psiquiatra: psychiater, tri m; psychiatrus vel


psychiatros, i m. Sin: insanorum vel demntium mdicus; mentis morborum mdicus;
infirmae mentis mdicus; animarum curator.

psiquiatra: psychiatra, ae f. Sin: psychitrica, ae f; psychitrice, es f; psychitrica doctrina, disciplina; de morbis mentis scintia;
doctrina de mentis morbis curandis; ars demntibus medendi; mentis insanae curtio;
demntium medicina.
psiquitrico: psychitricus, a, um. Sin: ad

ptialina: ptyalna, ae f. Sin: ptyalinum elementum.

pa: acus, us f. Uso: - de diamante, acus adamntina; - de fongrafo, de gramfono, acus


phonogrphica, grammophnica; - de zafiro,
acus sapphirina.

pub: pblica potria taberna. Sin: thermoplium nglicum; caupona nglica.

publicable: publicbilis, e. Sin: editioni idneus; ad publicandum aptus.

publicacin: (accin y efecto de publicar)


publictio, onis f. Sin: divulgtio; proltio;
promulgtio // (accin de publicar una obra)
publictio, onis f. Sin: edtio // (obra publicada) publictio, onis f. Sin: opus, peris n;
scriptum; scriptum ditum; liber, bri m. Uso:
publicaciones, scripta, orum npl; scripta

883

publicador
prelo dita; - oficial, publictio officialis; peridica, publictio peridica; scriptum peridicum; scriptum statis intervallis ditum;
vulgati per intervalla commentrii.

publicador, ra: publicator, oris m; publicatrix, icis f. Sin: praeco; enuntiator; vulgator.

publicar: (genricam) vulgare, divulgare,


evulgare, pervulgare. Sin: dere; emttere;
pblice dare; in lucem dere, prdere,
proferre, emttere, dare; in pblicam lucem
dere vel dare; in vulgus dere, prdere, emttere, propnere, dare; in pblicum dere,
dare, emttere, evulgare, pervulgare, propnere; foras dere, mttere, efferre, emttere,
dare // (por medio de la imprenta) publicare.
Sin: typis dere, vulgare, evulgare; liquid
typis descriptum vulgare, dere; liquid in
pblicum propnere typis descriptum. Uso: un libro, librum publicare, dere, vulgare; un libro a sus expensas, librum suis smptibus typis dere; - en una revista, per commentrios evulgare; hacer - algo, liquid
typis excudendum curare // ser publicado,
publicari. Sin: vulgari; in pblicum prodire
vel proponi; foras dari; in lucem emitti, prodire; in vulgus prodire.

publicidad: (condicin o carcter de pblico


que se da a una cosa) divulgtio, onis f. Sin:
pervulgtio; propagtio. Uso: dar - a una
carta, epstulam pervulgare // (divulgacin
de noticias o anuncios de carcter comercial) praecnium, ii n. Sin: praedictio; laus,
laudis f; laudtio; revocmina, um npl; praecnium laudativum; divulgtio vel pervulgtio commendatcia; laudis divulgtio; laudis
praecnium vel praecnia. Uso: - clamorosa,
clamosum praecnium; clamor venditrius
vel venditandi; clamosa praedictio; - comercial, mercatria praecnia npl; - luminosa,
mural, radial, televisiva, revocmina luminosa, murlia, radiophnica, televisiva ; secretos de la -, praeconiorum arcana; hacer -,

venlium rerum dere praecnia; hacer - de


algo en los diarios, liquid amplssimo praecnio in diriis celebrare; dejarse influenciar
por la -, praecniis moveri.

publicista: (periodista) diurnrius, ii m //


(persona que escribe generalmente de varias
materias) publicista, ae m. Sin: scriptorum
vel scriptionum vulgator, pervulgator, ditor
// (persona que ejerce la publicidad) praecnii vel praeconiorum auctor. Sin: nntii vel
nuntiorum auctor; vulgator vel divulgator
nuntiorum laudativorum; praeco; hortator,
bucinator vel buccinator, laudator mrcium;
revocator. Uso: los -, diurnrii scriptionumque editores // (persona versada en derecho
pblico) iuris pblici peritus.
publicitar: praeconari.

publicitario: (concerniente a la publicidad)


divulgatrius, a, um. Sin: pervulgatrius;
praedicatrius; praecnius; laudatrius sive
laudativus; revocatrius nuntiorum vel divulgationis (gen); ad praecnium (vel ad laudationem; vel ad laudis divulgationem)
spectans. Uso: agencia -, ii, qui praecniis faciendis sunt praepsiti; anuncio, aviso, mensaje -, (alicius rei) praecnium; nntius;
laudativus nntius; laudativa nottia; material
-, laudativa nntia npl // (apto para la publicidad) ad praecnium aptus, idneus, accommodatus. Sin: divulgationi vel propagationi
favens // (persona que ejerce la publicidad)
v. publicista.

pblico: (notorio, conocido por todos) pblicus, a, um. Sin: communis; notus; vulgatus, divulgatus, pervulgatus; mnium. Uso:
de dominio -, notus et pervulgatus // (el pueblo en general) hmines, um mpl. Sin: ppulus; cives, ium mpl; vulgus, i n. Uso: la
opinin del -, hminum opnio; agradar al -,
ppulo placere; ab mnibus probari // (asistencia, concurrencia) spectatores, vel spec-

884

puericultura
tntium consessus (los espectadores); auditores, vel ii, qui audiunt (los oyentes); corona,
ae f (los que escuchan a un orador). Uso: el
- presente, praesentes; el - de las gradas,
spectatores in grdibus; el - de los lectores,
lectores; el - de un teatro, theatrum, i n ; uno
del - (de un orador) , unus e corona; en -, a la
vista de todos, in pblico; el - lleva en hombros a un jugador, turba lusorem meris gestat; sacar al -, v. publicar.

puchero: (vasija de barro que sirve para cocinar la comida) ccabus vel cccabus, i m.
Sin: pultrius, ii m (para la polenta). Uso: pequeo, caccbulus, i m; cucumella vel cucmula // (alimento diario y regular) victus,
us m. Sin: alimentum, i n vel alimenta, orum
npl. Uso: ganarse el -, se sustentare; parare
ea quae ad victum suppditant; necessria ad
cultum redmere.

puches, v. gachas.

pucho: (punta o colilla de cigarrillo) ciccum, i n. Sin: trnculus fumficus; fragmentum fstulae nicotianae; nicotiani bacilli
ciccum; nicotianae fstulae ciccum. Uso: puchos que humean, cicca fumntia.
pudding, pudin o pudn: scriblita nglica.

pudendo: pudendus, a, um. Uso: partes -, v.


parte.
pueblito: oppdulum, i n. Sin: vicus, i m.

pueblo: (ciudad) ppidum, i n // (aldea)


pagus, i m. Sin: vicus // (nacin) ntio, onis
f. Sin: gens, gentis f; cvitas, atis f; ppulus, i
m. Uso: - desarrollados, gentes progressae;
civitates opulentiores; civitates, quae in rebus
oeconmicis profecerunt; civitates oeconmica progressione praestantes; - indigentes,
menesterosos, ppuli egeni; - industrializados, civitates, quae in operosis artifciis pl-

rimum profecerunt; - poco industrializados,


nationes in operosis artifciis apparandis paulum progressae; - recin industrializados, civitates recens rtibus et artifciis instructae; jvenes y dbiles, ppuli emergentes copiisque inferiores; - pobres, civitates egentiores,
tenuiores, fortunis nopes; - prsperos, acomodados, opulentos, desahogados, nationes
florentiores; - ricos, opulentiores vel ditiores
ppuli; pueblos en vas de desarrollo, nationes, quae ad progressionem nituntur; civitates ad progressionem nitentes; ppuli ad
profectum civilem contendentes; ppuli, qui
ad profectum civilem nituntur; nationes quarum oeconmicae res sunt in cursu; - subdesarrollados, nationes minus progressae;
civitates humanitatis cultu minus provectae;
populi in rebus oeconmicis paulum progressi.

puente: pons, pontis m. Uso: - areo, pons


arius; - colgante, pons pnsilis; - giratorio,
pons verstilis vel versbilis; - levadizo, pons
subductrius, levbilis, mbilis; - pasadizo
(de calle, carretera o va del tren) via superobducta; pons vel arcus (-us m) super
viam; pons viae impsitus; pons viam traciens; - de hierro, madera, piedra, pons frreus, lgneus, lapdeus vel sxeus; - de
mando, pons gubernatrius; - de un navo,
forus, i m; stega, ae f // (tabla para embarcar
y desembarcar) pontculus, i m.
puentecillo: pontculus, i m.

puerco: porcus, i m. Sin: sus, suis mf; verres


vel verris, is m; maialis, is m ( puerco castrado) // (trmino injurioso) maialis, is m.
Sin: homo turpis, corruptus, spurcssimus.

puerco espn o puerco espino: echinus, i m.


Sin: ercius; crinceus vel crincius, ii m;
hystrix vel histrix, cis f.
puericultura: puericultura, ae f. Sin: puero-

885

puerperal
rum cultura vel cultus (-us m) // (como ciencia) de peris fovendis doctrina, disciplina,
scintia; praecepta (-orum npl) de peris excolendis.

puerperal: puerperalis, e. Sin: parturialis; ad


puerprium prtinens.
puerro: porrus, i m.

puerta: inua, ae f. Sin: porta; stium; foris,


is f; fores, ium fpl. Uso: - arrollable, cataracta, ae f; cchlea; fenestra pnica; claustra,
orum npl; - doble, porta portae oppsita; - de
seguridad, porta securitatis caus dispsita;
empujar la -, inuam pllere, impllere, propllere; entrar por la -, per ianuam (vel per
forem) ngredi; tirar de la -, inuam trhere;
de - en -, ostiatim.
puertaventana: fenestrata foris, is f.

puerto: (lugar de la costa dispuesto por el


hombre para dar abrigo a los barcos) portus,
us m. Uso: - areo, v. aeropuerto; - franco,
portus liber vel immunis // (garganta o boquete en las montaas) angstiae, arum fpl
(mntium). Sin: fauces, ium fpl (mntium).
Puerto Rico: Portus Dives. Sin: Portoricus, i
m.
puertorriqueo: adj portudivitensis, e. Sin:
portoricensis // sust Portudivitensis, is m. Sin:
Portoricensis, is m.

puesta: - al da, v. actualizacin; - a punto,


postrema inspctio mchinae; - en marcha,
verstio machinamenti motrii; - en rbita,
in rbitam immssio.

puesto: - de guardia, v. guardia; - militar,


praesdium; praesdium stativum; - de socorro, promptae curationis locus (-i m; pl loca,
orum n); - de trabajo, locus operandi // - in-

ferior, postumatus, us m; asignar el primer a uno, primas ( vel primas partes) licui tribere, concdere, dare, deferre; obtener el
primer -, primas ferre // (tiendecilla donde se
vende al por menor) mensa, ae f. Sin: mercatria mensa; mnsula institria.
pgil: pugil, lis (abl -i) m.
pugilato, v. boxeo.

pugilismo, v. boxeo.
pugilista, v. pgil.

pugilstico: pugilatrius, a, um. Sin: ad pugilationem vel ad pgilem prtinens.

pugna: pugna, ae f. Uso: - electorales, v.


electoral.
pulchinela, v. polichinela.
pulga: pulex, lcis m.

pulgar: pollex, lcis m.


pulgn: bruchus, i m.

pulido: (alisado) laevigatus, a, um // (bruido) politus, expolitus, a, um.

pulidor: (instrumento que sirve para pulir)


expoliatrium, ii n. Sin: expoliatria mchina
// (persona que pule) poltor, oris m. Sin:
plio vel pllio, onis m.

pulimento: poltio vel expoltio, onis f. Sin:


politura. Uso: - literario, orationis expoltio.
pulir: expolire. Uso: el dolor pule los nimos, dolor xpolit nimos.

pulley machine: mchina bracchiorum et


tergi lacertis exercendis.

886

puntera
pullman: (coche de lujo en ciertas lneas de
ferrocarril) currus (-us m) pullmanianus. Sin:
currus exdrii (vel xedrae) instar // (autocar)
v. autopullman.

pullover, v. pulver.

pulmn: pulmo, onis m. Uso: - artificial,


pulmo artificialis; - de acero, pulmo chalybius.

pulmonar: pulmneus, a, um. Sin: pulmonrius.

pulmona: pulmonites, is f. Sin: pneumnia


sive -mona , ae f; pneumonitis, dis f;
peripneumnia sive -mona; pulmonis (vel
pulmonum) inflammtio. Uso: enfermo de -,
pulmonrius; pneumnicus; peripneumnicus.
pulver: thorax, acis m. Sin: lneus thorax;
strictria lnea; v. jersey. Uso. - oscuro, thorax ( vel thorax lneus) fuscus.
pulpa: pulpa, ae f.

plpito: plpitum, i n. Sin: suggestus, us m;


suggestum, i n; sacer suggestus. Uso: subir
al -, suggestum ascndere.

pulpo: plypus vel pulpus, i m // fig sanguisuga, ae f.

pulsacin: (accin de pulsar) pulstio, onis


f. Sin: ictus, us m; pulsus, us m; percussus, us
m // (latido de una arteria) artriae pulsus;
palpittio. Sin: arteriosa pulstio.

pulsador: pulsbulum, i n. Sin: mallolus


(pulsatrius). Uso: - elctrico, mallolus
elctrica vi actus; apretar el -, mallolum
comprmere vel dgito prmere.
pulsera: armilla, ae f. Sin: bracchiale, is n.

pulso: (latido intermitente de las arterias)


pulsus, us m. Sin: percussus, us m; arteriarum vel venarum pulsus. Uso: - dbil, pulsus
lnguidus vel exguus; - fuerte, firme, pulsus
vgetus; - frecuente, pulsus citatus vel creber;
- lento, pulsus tardus; - regular, pulsus stbilis; - irregular, inaequalis venarum percussus; sentir el -, sentire pulsus venarum; tomar
el -, venam tngere, tentare vel temptare, tenere; pulsum venarum attngere; pulsum notare // - de telfono, telephnica mensura.
pulverizador: pulveratrium, ii n. Sin: diffusrium; nimbus.
punch: clida alcohlica ptio.

punk: adj punkianus, a, um // sust punkianae


catervae ssecla.

punta: acumen, mnis n. Sin: cuspis, dis f;


(de torre campanaria, de montaa) apex
(picis m); vertex (-tcis n); cacumen, culmen
(-mnis n). Uso: - de la lanza, hastae vel lnceae cuspis; - de tierra sobre el mar, lingua
vel lngula, ae f; provisto de -, aculeatus; provisto de dos, tres ... -, bicuspidatus, tricuspidatus ...; hora de -, tempus mximae
frequntiae.
puntal: fultura, ae f.

puntapi: pedis ictus (-us m). Uso: dar un a uno, liquem pede (vel calce) ptere, perctere, cedere, ferire; dar puntapis, calcitrare;
calces remttere; dar puntapis contra uno,
clcibus liquem ptere vel cedere; (multis)
pedis ictibus liquem concdere; recibir un -,
pedis ictu caedi.

punteado: Ms, sust pulsus, us m. Sin: vellictio // (pp de puntear) interpunctus, a, um.

puntera: (contrafuerte de cuero que se coloca en la punta de algunos zapatos) clcei

887

puntero
spculum. Uso: - de charol, spculum lcidum.

puntero: (punzn para sealar) rdius, ii m.


Sin: virga.

puntilla: dentculi, orum mpl. Uso: - de tul,


dentculi tutelenses; andar, caminar de puntillas, summis pedum dgitis gradi.

punto: (signo de puntuacin) punctum, i n.


Sin: interpnctio. Uso: dos -, duo puncta; final, punctum finale; - pequeo, punctum
pusillum; - suspensivos, signum (vel puncta)
reticntiae; - y coma, semicolon, i n; punctum
et comma; punctum et vrgula; punctum cum
vrgula; vrgula punctata // (puntada de costura) punctum, i n. Sin: punctura; sutura.
Uso: - ruso, punctum spinarum speciem mitans; - de adorno, punctum oculatum vel
exornativum; - de cadeneta, punctum catenulatum; - de cordn, punctum funiculare; - de
cruz, punctum decussatum, - de espada,
punctura transversria; - de trencilla o de espiga, punctum granulatim factum; punctum
rdinem grani mitans; - por encima, punctum imbricatum // (punto o materia diferente
de que se trata en un discurso) punctum, i n.
Uso: - esencial, rei caput; puntos de disensin, puncta dissensionis; - pequeo, pnctulum; punctillum; los - principales de la
gramtica latina, grammticae latinae puncta
praecpua; aqu finca el -, hoc opus; hic labor
est; tocar el - justo, rem acu tngere // - de
ebullicin, punctum ebullitionis; - de fusin,
de licuefaccin, fusurae vel liquationis calor
// - culminante, summum, i n; culmen (-mnis
n); fastgium; vertex (-tcis m) // (fig, modo
de ver) - de vista, opnio, onis f. Sin: rtio;
respectus, us m; sentntia; cogitatum; sensus,
us m; iudicandi vel iudcii rtio. Uso: desde
todos los - de vista, mnibus prtibus; omni
ex parte; mnibus nmeris; desde diversos de vista, non una ex parte; desde algn - de
vista, liqua ex parte // Geogr, los cuatro -

cardinales, quattuor mundi crdines // hasta


cierto -, aliqutenus; quadmtenus; hasta qu
-, quousque vel quo usque; qutenus; hasta
tal - que, a tal - que, eo usque, ut; usque deo,
ut; - por -, singillatim, singulatim // estar a de, in eo esse, ut; estoy a - de partir, profecturus sum // - muerto (del mbolo), quietis
locus; - muerto inferior, infrior quietis
locus; - muerto superior, suprior quietis
locus.

puntuacin: (accin y efecto de puntuar) interpnctio, onis f. Sin: interpunctum; verborum interpnctio // (manera de puntuar)
interpungendi rtio // (signos de puntuacin)
interpuncta vel interpunctiones verborum.
Sin: interductus, uum mpl; interpuncta intervalla. Uso: marcar, sealar la -, v. puntuar.

puntual: (que llega a un lugar o parte de l


a la hora convenida) tempestivus, a, um. Sin:
promptus // (pronto, diligente, exacto en
hacer las cosas a su tiempo) dligens, entis.
Sin: exactus; accuratus; lacer vel lacris.

puntualidad: (cuidado y diligencia en llegar


a un lugar o partir de l a la hora convenida)
tempestvitas, atis f. Sin: promptitudo, dnis f
// (cuidado y diligencia en hacer las cosas a
su debido tiempo) diligntia, ae f. Sin: accurtio; sedlitas.
puntualizacin: pressa defintio. Sin: circumscripta explictio.

puntualizar: presse vel brviter definire.

puntualmente: punctuliter. Sin: tempestive;


in tmpore.

puntuar: (poner en la escritura los signos


ortogrficos) interpngere. Sin: punctis
distnguere vel notare. Uso: - un texto, textum
interpngere // (calificar el acto de un examen o sealar los puntos en cualquiera com-

888

purificador
peticin) punctis notare.

punzn: perforculum, i n.

puado: pugnus, i m. Uso: un - de dinero,


pugnus aeris; un - de heno, manpulus feni;
un - de sal, pugnus vel pugillus salis.

puetazo: claphus, i m. Sin: pugni ictus


(-us m). Uso: dar un -, claphum licui dcere; dar puetazos, colaphizare; licui claphos infrngere; liquem pugnis cedere,
contndere, incursare; reir a puetazos,
pugnis contndere vel certare; estoy magullado de puetazos, obtusus sum pugnis.

puo: (mano cerrada) pugnus, i m. Uso: de


propio -, sua ipsius manu; cartas de mi -, mea
manu scriptae ltterae; apretar el -, manum
comprmere // (adorno que se pone en la bocamanga) brachiale vel bracchiale, is n; manleus, i m; pars mnicae reflexa vel replicata
// (mango de ciertas cosas) cpulus, i m. Sin:
mancula, ae f. Uso: - de la bicicleta, brotae
cpulus.

pupila: (abertura del iris) pupilla vel ppula,


ae f. Uso: amar a uno como a la - de sus ojos,
liquem in culis ferre vel gestare; liquem
in delciis habere // (prostituta) v. esta voz //
(alumna interna) convictrix, icis f. Sin: contubernalis, is f // (hurfana, respecto de su
tutor) pupilla, ae f.
pupilaje, v. internado.

pupilo: - de un colegio, convictor, oris m.


Uso: medio -, semiconvictor; v. interno.

purasangre: sust purus sanguis (-gunis m).


Sin: quus generosus; puro snguine equus //
adj generosus, a, um. Sin: boni sminis
(gen).
pur: (pasta) pultcula, ae f. Sin: pultcula tu-

berosa vel olitria; tberum pultcula. Uso: de habas, pultcula fabcea; - de papas, solani tberum pultcula; solani tuberosi pultcula; - de smola, similago, gnis f.

pureza: (cualidad de puro) mundtia, ae f;


mundties, ei f. Sin: purtia; pritas; intgritas. Uso: - de estilo, de lenguaje, incorrupta
orationis intgritas; sermonis mundtia //
(- de costumbres) morum snctitas. Sin:
morum innocntia et intgritas // (castidad)
cstitas, atis f. Sin: castimnia; pudictia; innocntia nimi; nimi candor; nimus purus
et incorruptus // (virginidad) virgnitas, atis f.
purga: (remedio): purgamentum, i n. Sin:
purgatrium; ptio purgatria; medicamen
(-mnis n) vel medicamentum purgatrium,
purgativum, purgans; mdica ptio purgativa
vel cathrtica; coeliticum, i n; cathrticum,
i n. Uso: - nacional, purga gentica.
purgacin: purgtio, onis f. Sin: alvi purgtio; alvum purgare, repurgare, ablere.

purgante: adj purgans, antis. Uso: Iglesia -,


Ecclsia xpians // (medicina que purga)
v. purga.

purgativo: purgativus, a, um. Sin: purgatrius.

purgatorio: purgatrium, ii n. Sin: ignis (-is


m) purgatrius vel piacularis; flamma expiatrix; piacularis flamma // fig assduus cruciatus (- us m).

purificacin: (accin de purificar o purificarse) purifictio, onis f. Sin: castifictio,


onis f // festividad de la - de la Virgen Mara,
Purifictio Beatae Mariae Vrginis. Sin: Festum Mariae se purificanti sacrum.

purificador: adj purificatrius, a, um //


(pao con que se enjuga el cliz; lienzo en
que se limpia los dedos el sacerdote en el

889

purificar
altar) sacrum lnteum vel lintolum. Sin: (sacrum) lintolum detergens vel abstergens;
lintolum clici detergendo. Uso: limpiar el
cliz con el -, clicem sacro lnteo detergre
vel abstergre.
purificar: purificare. Sin: castificare; purgare; purum rddere. Uso: que purifica, castficus, a, um.

purismo: purismus, i m. Sin: puri sermonis


exctio, affecttio, stdium, amor; puri sermonis exctio diligentssima vel (en mal sentido) molestssima; ptrii sermonis tutela vel
custdia. Uso: - exagerado, nmium vel ptidum puri sermonis stdium // neo-, neopurismus, i m. Sin: instauratum puri sermonis
stdium; instaurata sermonis pritas.

pusilnime: pusillnimis, e; pusillnimus, a,


um.
pusilanimidad: pusillanmitas, atis f.
puta, v. meretriz.

putsch: subitnea convrsio rerum.

puzolana: puteolana, ae f (terra). Sin: puteolanus pulvis (-vris m).

puzle o puzzle: (crucigrama) ltterae decussatae. Sin: ltterae implexae.

purista: purista, ae m. Sin: puri sermonis


exactor, amator, affectator, studiosus. Uso: exagerado, nmius incorruptae linguae amator; verborum reprehensor nimis rrogans.
puritanismo: puritanismus, i m.

puritano: sust puritanus, i m. Sin: puritanismi fautor vel sectator // adj puritanus, a,
um.

puro: (cigarro) volumen (-mnis n) tabceum. Sin: volumen tabcinum; volumen tabaci.

purpurado: Cardinalis, is m. Sin: Pater purpuratus.


purulencia: purulntia, ae f.

purulentamente: purulente.

purulento: purulentus, a, um. Sin: pure vel


snie plenus.
pus: pus, puris n. Sin: puris tabes (-is f).

890

quntico, v. cuntico.

quepis: kepsium, ii n. Sin: galerculum; cappcula proiectur munita.

quebrado: Mat fractus nmerus.

queratina: ceratina, ae f.

quebrantador: exstinctor, oris m.

quebrantapiedras: saxfraga, ae f.

quebrar: decquere. Sin: defcere; correre;


decquere creditribus; faculttibus dfici //
- fraudulentamente, creditores decoquendo
fraudare. Uso: estar prximo a -, in aere
alieno vacillare.
queda: domuegrssio vtita vel interdicta.

quehacer: negtium, ii n. Sin: opus, peris


n; pera, ae f.
queilofagia: cheilophgia sive -phaga, ae f.
Sin: frequens suorum labiorum morsus (-us
m).
quelotoma: cheletmia sive -toma, ae f.
Sin: chelae caesura; hrniae sctio.

quemado: ustus, a, um. Sin: combustus;


exustus; perustus; arsus; crematus; concrematus.
quemador: ignis iniectrium, ii n.

quemadura: stio, onis f. Sin: combstio;


exstio; ustura.
quemarropa: a -, (desde muy cerca) cmminus. Sin: prope; prpius; prxime // (de modo
brusco) aspriter. Sin: acerbe; criter.
quepi, v. quepis.

queratitis: ceratites vel keratites, is f. Sin:


crneae inflammtio.
querer: velle. Uso: qu quieres?, quid vis?;
quid tibi vis?
querosn o queroseno: liquor kerosnicus.

quesera: (la mujer que hace o vende queso)


caseria, ae f Sin: caseorum coctrix vel vnditrix // (lugar donde se fabrican quesos) v.
quesera // (vasija de barro, que se destina
para guardar y conservar los quesos) vsculum caserium. Sin: theca caseria.

quesera: (lugar donde se hace el queso) caseale, is n. Sin: officina caseria // (tienda en
que se vende queso) taberna caseria.

quesero: adj caserius, a, um // (persona que


hace o vende queso) caseator, oris m. Sin: caserius, ii; caseorum pifex; csei coctor vel
vnditor

quesillo o quesito: casolus, i m.

queso: cseus, i m. Sin: pressum lac. Uso: fresco, cseus recens; - lombardo, cseus acdulus; - parmesano, parmensis cseus; - rallado, cseus tritus; - suizo, helvticus
cseus; - de bola, de Holanda, cseus btavus; - de cabra, de oveja, de vaca, caprinus,
ovinus, vaccnus cseus; hacer -, cseum fcere; cseos figurare.
quicio: cardo, dnis m. Uso: fuera de -, v.

891

quiebra
fuera (- de s); sacar de - a uno, deturbare vel
decere liquem de mente; salir uno de su - o
de sus -, nimo abalienari. Sin: mente labi;
de potestate exire; non esse apud se.

quiebra: decctio, onis f. Sin: naufrgium


fortunarum; fortunarum runa; rationum conturbtio, turbtio; bonorum cssio. Uso: - de
un banco, argentriae dissoltio; - del Estado, pblici aerrii dissoltio // fig runa, ae
f. Sin: labes, is f; naufrgium.
quietismo: quietismus, i m. Sin: indifferntia; apatha.

quietista: quietista, ae m. Sin: quietismi sectator vel fautor.


quijada: maxilla, ae f.

quijero: canalculus declinans.

Quijote: Quixotus, i m. Uso: Don -, Dminus


Quixotus.

quilate: certium, ii n; cerates, is m. Sin: sliqua, ae f. Uso: oro de diez -, aurum decem
siliquarum.
quilfero: chlifer, a, um.

quilificacin: chylifictio, onis f. Sin: cibum


in chylum redgere vel convrtere.

quilificar: chylificare.

quilla: carina, ae f.

quilo: (linfa) chylus vel chylos, i m // (kilo)


v. kilogramo.
quilociclo: chiliocyclus, i m. Sin: mille cycli.

quilogrmetro, v. kilogrmetro.

quilogramo, v. kilogramo.
quilolitro, v. kilolitro.

quilombo: (lupanar) v. prostbulo.


quilometraje, v. kilometraje.
quilomtrico, v. kilomtrico.
quilmetro, v. kilmetro.
quilovatio, v. kilovatio.

quimera: (monstruo fabuloso) chimaera, ae f //


fig allucintio vel alucintio; hallucintio vel
halucintio. Sin: commentum; imago (-gnis f)
vana; vana spcies. Uso: perseguir quimeras,
vanas spcies mente sequi; sus esperanzas son
quimeras, eius spes inanes sunt.

qumica: chmia sive chima; chmia sive


chema, ae f. Sin: chmice, es f; chmica vel
chmica, ae f; chmica disciplina, doctrina,
scintia, ars. Uso: - aplicada, chmia ad
usum transferenda; - farmacutica, medicamentria chmica; - inorgnica, chmica
anorgnica; desarrollo de la -, chmicae artis
incrementum; posibilidades ofrecidas por la
- en las producciones sintticas, facultas res
plrimas chmicis artifciis efficiendi.

qumicamente: chmice vel chmice. Sin:


chmico modo; ad chmicae praescripta; ope
artis chmicae.

qumico: (concerniente o relativo a la qumica) chmicus vel chmicus, a, um. Sin:


chemicalis, e; ad chmiam vel ad chmicam
ttinens. Uso: frmula -, chmica frmula //
(el que profesa la qumica) chmicus, i m.
Sin: chimista vel chemista, ae m; chmiae vel
chmicae cultor, studiosus, peritus.

qumico-fsica: chmica-phsica.
892

quintaesencia
quimificacin: chymifictio, onis f. Sin:
chymsis, is f; cibi in chymum convrsio; digstio.
quimificar: chymificare. Sin: cibum in
chymum redgere vel convrtere.

quimioterapia: chimiotherapa vel chemitherapa, ae f. Sin: chmica medicina; curtio


vel curationes per chmica medicamenta.

quimioterpico: chimiotherpicus vel chemitherpicus, a, um.


quimismo: chimismus vel chemismus, i m.

quimiurgia: chemirgia sive -urga, ae f. Sin:


chmica elabortio; chmica confctio.

quimo: chymus vel chymos, i m. Uso: convertir en - el alimento, v. quimificar.


quimono, v. kimono.

quimotropismo: chimiotropismus, i m. Sin:


motus (-us m) vel impulsus (-us m) chmicis
medicamentis impertitus.
quinario: quinrius, a, um. Uso: verso -, quinrius versus.

quincalla: nugae, arum fpl. Sin: nuglia, ium


npl; nugamenta, orum npl; gerrae, arum fpl.

quincallera: (que fabrica quincalla) nugarum (vel nuglium, vel gerrarum) confectrix
(-icis f) // (que vende quincalla) nugivenda,
ae f. Sin: nugigrula; nugarum vnditrix
(-icis f).

quincallera: (fbrica de quincalla) nuglia


vel nugria officina. Sin: nugarum (vel nuglium, vel gerrarum) officina // (tienda o lugar
donde se vende) nuglia vel nugria taberna.
Sin: nugarum taberna, v. baratillo // (con-

junto de -) nuglia, ium npl.

quincallero: (que fabrica quincalla) nugarum (vel nuglium, vel gerrarum) confector
// (que vende quincalla) nugivendus, i m. Sin:
nugigrulus; nugarum vnditor. V. baratillero.

quincena: (espacio de quince das) semstrium, ii n. Sin: dimidiatus mensis; quindecim dierum sptium // (pago que se recibe
quincenalmente) quindecim dierum merces
(-dis f), salrium, stipndium.

quincenal: (que dura una quincena) bishebdomadalis, e. Sin: semimnstruus; semstrii


(gen); dimidiati mensis (gen); qundecim dierum (gen); bis in mense; alternis hebdmadis.
quinina o quinino: chininum, i n.
quinolena: chinolinum, i n.
quinqu: lucernrium, ii n.

quinquenal: quinquennalis, e. Sin: quinquennalcius. Uso: plan -, quinquennalcium


inceptum; conslium efficiendi liquid per
quinqunnium; establecer un plan -, quinqunnium ad liquid perficiendum (vel
gerendum) statere, decrnere, edcere.
quinta: (casa de campo) villa, ae f. Sin:
domus rstica // (establecimiento agrcola)
villa, ae f. Sin: fundus, i m; rus, ruris n; rsticum predium. Uso: en su -, rure suo // (reclutamiento) conscrptio, onis f.

quintaesencia: (ltima esencia o extracto de


algo) quinta essntia. Sin: ntima natura;
praecpua vis, virtus, rtio alicius rei; praecpuum alicius rei elementum // (fig, lo ms
puro, intenso y acendrado de algo) excellntia, ae f. Sin: flos, floris m; robur, bris n; me-

893

quintal
dulla. Uso: la - del discurso, sucus orationis;
la - del ingenio, acris ingnii cies.

quintal: quintale, is n. Sin: centum chiliogrmmata; mille hecatongrmmata; centumpndium, ii n; pondus (-dris n) centenrium.
quinterno: (cuaderno de cinco pliegos)
quintrium, ii n. Sin: quinqueflium; quinque
flia npl; libellus; fascculus; paginarum fascculus; exguus codex (-dcis m).

quinteto: (combinacin de cinco versos de


arte mayor) pentstichon, i n. Sin: stropha
quinis vrsibus modulata vel constans //
(composicin de cinco voces o instrumentos)
quincnium, ii n. Sin: quinticnium; qunio,
onis f; quntuplex melos (nom y ac); quinque
voces vel instrumenta; quinque fdium
symphnia; cantus a quinque symphonacis
ditus // (agrupacin de cinco msicos) quinque symphonaci. Sin: quinque msici; quinque musicorum chorus.
quiosco: (edificio pequeo donde se suelen
vender peridicos, flores, etc.) trchila, ae f.
Sin: aedcula; csula; tabrnula; tabernculum; bacus venalcius vel venditionalis.
Uso: - de peridicos, ephemridum tabrnula
vel tabernculum; diariorum vel commentariorum tabrnula.

quiragra: chiragra vel cheragra, ae f. Sin:


mnuum morbus articularis; arthritis manus
tenens.
Quirinal: Quirinalis collis.

quirfano: cmera operationis. Sin: conclave quirrgicum; cubculum corpribus secandis.


quirgrafo: chirgraphum, i n.

quiromancia: chiromanta, ae f. Sin: ex m-

nibus harioltio vel divintio. Uso: profesar


la -, ex mnibus hariolari vel divinare.

quiromante: chiromantes vel quiromantis, is


m. Sin: fatloquus; sortlegus; ex mnibus harolus, fatloquus, sortlegus; dvinans e
mans lneis; chiromntice callens vel peritus.

quiromntico: (perteneciente o relativo a la


quiromancia) chiromnticus, a, um. Sin: ad
chiromantam spectans // (persona que la
profesa) v. quiromante.
quirospasmo: cheirospasmos vel cheirospasmus, i m; chirospasma, tis n. Sin: mans
nervorum distntio.
quirrgico: chirrgicus, a, um.

quisquilla: (pequeez o menudencia) res neglegenda. Sin: pusilla res; res vel quaestincula nullus momenti; parvi momenti res; en
pl , tambin quisqulia, orum n; quisquiliae,
arum f; nugae; intiae // (camarn) cmmarus, i m.
quiste: (vejiga) cystis, is f. Sin: vesica, ae f.
Uso: - pequeo, vescula; - sebceo, atheroma, tis n.

quitamanchas: (producto) matria mculis


eluendis // (persona que tiene por oficio quitar las manchas de la ropa) fullo, onis m.

quitanieves: autmaton vel autmatum nives


diffindens, drimens, averrens, converrens,
everrens. Sin: instrumentum nivi dirimendae,
diffindendae; instrumentum nvibus dimovendis; mchina nvibus dimovendis; mchina nives everrens.

quitanza: pocha, ae f (acceptae pecniae).


Sin: acceptiltio vel accepti ltio. Uso: extender una -, apochare; pocham dare vel

894

Qumran
conscrbere; pecniam acceptam ferre.

quitasol, v. sombrilla.

quite: Tauromaquia devitio, onis f. Sin: replsio; mpets reictio.

quiz: questio, onis f. Sin: quaestincula, ae


f; quaesitum, i n; quaesita, orum npl; propsita questio; quaestiones lusriae fpl. Uso:
proponer un -, quaestionem pnere; v. rompecabezas.

Qumran: Cumranum, i n. Uso: de -, Cumranensis, e.

895

rabadilla: (en las aves) clunis, is f.

rbano: rphanus, i m. Sin: raphnulus; rpulum, i n; rpula, ae f.


rabrbaro, v. ruibarbo.

rabdomancia: rhabdomanta, ae f. Sin. divintio per virgam.

rabdomante: rhabdomantes vel rhabdomantis, is m. Sin: quilex (-lgis vel -lcis) m;


rhabdomantae peritus; radioaesthsiae peritus; vaticinator per virgam.

rabdomntico: rhabdomnticus, a, um. Sin:


ad rhabdomantam vel ad radioaesthsiam
prtinens.
rab: (rabino) rabbi indecl; v. rabino.

rabia: (ira, enojo, enfado grande) rbies, ei


f. Sin: furor, oris m // (enfermedad) rbies, ei
f. Sin: mnia hydrophbia.

rabina: rabbina, ae f.

rabnico: rabbnicus, a, um. Sin: magistri iudaici (gen).

rabino: rabbinus, i m. Sin: magister hebraeus


vel iudicus; magister iudaeorum; legis hebricae doctor. Uso: el magisterio de los -,
rabbnicum magistrium.

rabona: hacer o hacerse -, scholam desrere;


hacer - por divertirse, scholam desrere relaxandi nimi caus; scholas neglgere oblectandi nimi caus.
racial: phylticus, a, um. Sin: thnicus; gen-

tilis, e; gnticus; gneris, stirpis, gentis (gen).


Uso: conflicto -, contntio phyltica; discriminacin -, discrimintio phyltica; odio -,
phylticum dium.
racimo: racemus, i m. Uso: - de bananas,
arienarum racemus.

raciocinar: (escarum) tsseras institere.


Sin: (ciborum) portiones tribere.

racionado: per tsseras distributus (dicho de


comida).

racional: (perteneciente o relativo a la


razn) rationalis, e. Sin: rationbilis, e; rationis (gen) // (arreglado a ella) rationi convniens, consentneus; ratione susceptus;
ratione innixus. Uso: seguir un mtodo -, ratione prsequi liquid // (dotado de razn) rationalis, e. Sin: rationbilis; rationis prticeps
(-cpis); ratione preditus. Uso: animal -, nimal rationale; naturaleza -, natura rationalis
vel rationbilis.
racionalismo: rationalismus, i m. Sin: humanae rationis principatus (-us m); eorum opnio
qui soli rationi mnia tribuenda esse sttuunt.

racionalista: rationalista, ae m. Sin: rationalismi fautor, sectator; qui mnia ratione persquitur; qui humana tantum ratione ntitur;
qui censet mnia rationi tribuenda esse.

racionalizar: rationalizare.

racionamiento: (ciborum) tesserarum instittio. Sin: (escarum) demensa vendtio vel


distribtio.
racismo: razismus i m. Sin: strpium discri-

896

radical
men (-mnis n); discrimintio phyltica; eltio phyltica discriminatrix; prpriae stirpis
eltio; phylticum dium; rbies thnica; stdium suae cuiusque stirpis; suae cuiusque
stirpis vluti cultus. Uso: toda apariencia de
-, quaevis spcies iniqui inter gentes discrminis.
racista: razista, ae m. Sin: razismi fautor;
phylticus osor; allophylorum osor; prpriam
stirpem extollens; gneris sui acrrimus assertor; stirpis (vel gentis suae, vel gneris sui)
acrrimus vel immdicus assertor.

racket: (estafa) illcita pecniae exctio


(-onis f).

radar: radar indecl. Sin: radrium, ii n; radar,


aris n; radiodetector; radiotelmetrum; apparatus (-us m) radrius; radiolctricum instrumentum; instrumentum radiolctricum
detectrium; instrumentum radiolctricum
explorationis; radiolctricum instrumentum
praemonitrium vel praenntians. Uso: - contra la niebla, radrium contra nbulam; manejar el -, radar (vel radrium, vel apparatum
radrium) administrare.

radiacin: (emisin o difusin de energas


en forma de rayos rectilneos) raditio, onis f.
Sin: radiorum emssio vel diffsio. Uso: atmica, raditio vel irraditio atmica; electromagntica, raditio electromagntica;
rdii electromagntici; sucneae elctridis
rdii; - ultravioletas, radiationes ultraviolceae // (radiodifusin) v. esta voz.

radiactividad: radioactvitas, atis f. Sin: vis


rdians; irrdians vis; vis rdiis agens; vis rdios diffundendi; radiorum ctio; radiorum
edctio; radios eliciendi facultas; concretam
vis radiorum. Uso: - artificial, radioactvitas
artificialis; estudiar la - del sol, solis virtutem
radioactivam investigare.

radiactivo: radioactivus, a, um. Sin: rdios


edens vel elciens; rdiis agens; radiante vi
agens vel preditus. Uso: cobalto, hierro,
yodo ... -, radiocobaltum, radioferrum, radioidium; cuerpo, corpsculo -, corpus, corpsculum radios edens; elemento -,
elementum radioactivum; material -, res rdios elciens; metal -, metallum radiante vi
preditum ; metallum radiante vi agens; nube
-, nbula infecta rdiis; polvillo -, pulvis
(-vris m) radiante vi agens; volver - una
cosa, licui rei vim radiorum inctere.
radiador: (aparato de calefaccin) calorferum, i n. Sin: radiatrium, ii n; radiator, oris
m (apparatus, us m) ; caloris radiator; instrumentum calorficum // (serie de tubos por los
cuales circula el agua destinados a refrigerar
los cilindros de algunos motores de explosin) radiatrium, ii n. Sin: tbuli radiatrii;
v. refrigerador.
radial: radialis, e; v. radiofnico.
radiante: rdians, antis.

radiar: (emitir seales, palabras o sonidos


por radiodifusin) transmttere, mttere,
emttere. Sin: dere; diffndere; radiophnice emttere // (Fs, despedir rayos de luz
o de calor) radiare vel radiari. Sin: rdios
emttere vel fndere.

radical: (relativo al principio de una cosa)


radicalis, e; innatus, a, um. Sin: ingnitus; radicalis, e; radcitus agens. Uso: vicio -, vtium
innatum vel ingnitum // (completo, total) radicalis, e. Uso: curacin -, radicalis curtio;
curtio, quae radcitus (vel strpitus, vel pnitus, vel fnditus) evellit morbum eiusque
causas; - novedad cristiana, radicalis nvitas
christiana; remedio -, remdium radicale (vel
gravssimum, vel efficacssimum) // (partidario de reformas absolutas en materia poltica) extrema sequens, entis. Sin:

897

radicalismo
extremarum rerum (novarum) sectator; rei
pblicae fnditus innovandae studiosus;
rerum radcitus commutandarum studiosus;
qui rem pblicam radcitus commutare cupit
vel ntitur. Uso: diputados, senadores -, deputati, senatores radicales; partido -, fctio
radicalis; fctio extrema sequens; fctio
eorum, qui rem pblicam radcitus commutare nituntur; miembro del partido -, radicalis,
is m.

radicalismo: radicalismus, i m. Sin: radiclium doctrina, theria, systema; rerum pnitus (vel radcitus) commutandarum stdium;
stdium liquid (v. gr. scintiam, religionem)
radcitus reformandi (vel fnditus renovandi).
Uso: - poltico, civitatis fnditus innovandae
rtio vel stdium.
radicalmente: radicliter. Sin: radcitus; pnitus; fnditus. Uso: estar - ordenado a, esse
radicliter ordinatum in + ac; transformar -,
radcitus transformare.
radicar: radicari in + abl.

radiestesia: radiaesthsia sive -aesthesa; radioaesthsia sive -aesthesa, ae f.

radiestesista: radiaesthesista vel radioaesthesista, ae mf. Sin: radiaesthsiae cultor vel peritus.

radio: (metal) rdium, ii n // Geom rdius, ii


m // (rayo) v. esta voz // (aparato de radio)
radiophnum sive radiphonum, i n; radiophnium, ii n. Sin: radiatrium, ii n; mchina
radophnica; capsella radiophnica vel undsona; instrumentum radiophnicum; apparatus radiophnicus; scrnium vel scrinolum
undsonum; vibrans scrnium; arca vel mchina raditilis; radiophnicum instrumentum transmittens; mchina radios (vel sonos)
emittens. Uso: - porttil, radiophnum portbile vel porttile; - de bolsillo, radioph-

num sinuale, - de cinco vlvulas, scrnium


undsonum quinque fstulis instructum; las
ondas de la -, radiolctricae undae; radiophnicae undae; aethriae undae; - transistor,
instrumentum transistorianum ; - transistor
para coche, undsonum scrinolum autoraedis paratum; radiophnulum autocinetis paratum vel aptum; por -, radiophnice //
(estacin emisora) radiophnum emissrium; sttio emissria vel radiophnica. Uso:
- Nacional de Espaa, Sttio Radiophnica
Hispnica; - Vaticana, Radiophnium Vaticanum; Vaticana Sttio Radiophnica; estudios
de - Barcelona, Officina Stationis Barcinonensis // apagar la -, radiophnum exstnguere; disminuir, bajar el volumen de la -,
radiophnii vim demttere; encender, prender
la -, radiophnum accndere; escuchar la -,
radiophnium auscultare; or por -, radiophnice audire; mandar un telegrama por -, radiotelegrphi liquid mttere; transmitir por
-, per rdium diffndere vel mttere; radiophnice nuntiare.
radioactividad, v. radiactividad.
radioactivo, v. radiactivo.

radioaficionado: radioamator, oris m. Sin:


amator rei raditilis; radiophniae operator
volupturius; rei radiophnicae studiosus.

radiobiologa: radiobiolgia sive -loga, ae


f.
radiocasete: radiocasetophnum
-casetphonum, i n.

sive

radiocomedia: ludus radiophnicus. Sin: fbula radiophnica.

radiocomunicacin: radiocommunictio,
onis f. Sin: radiophnica communictio;
radiophnicus nntius.

898

radiografa
radiocronista: chronista (-ae m) radiophnicus. Sin: relator radialis; evntuum per vias
areas nntius. Uso: - deportivo, agonlium
rerum per vias areas nntius.

radiodifundido: radiodiffusus, a, um. Sin:


radiophnice diffusus. Uso: noticia -, radiophnicus nntius; nntius radiophnice diffusus vel transmissus.

radiodifundir: radiare. Sin: radiodiffndere;


radiophnice diffndere, divulgare, nuntiare;
radiophnice nntios diffndere.

radiodifusin: radiodiffsio, onis f. Sin: radiomssio; radionuntitio; radiodivulgtio;


radiophnica diffsio, divulgtio, emssio,
transmssio, propagtio; diffsio raditilis.
Uso: Sociedad Espaola de -, Socetas vel
Consocitio Radiophnica Hispnica.
radiodifusor: radiodiffusor, oris m. Sin: radionuntiator.

radiodifusora: sttio radiophnica emittens.

radioelectricidad: radiolectris, dis f.

radioelctrico: radiolctricus, a, um. Uso:


seal -, radiolctricum signum.

radioemisin, v. radiodifusin.

radioemisora: sttio radiophnica emittens.


Sin: radiophnicum instrumentum transmittens.

radioescucha: radioudiens, entis m. Sin: radioauditor; radioauscultator; rdii auditor; radiophoni


auditor
vel
auscultator;
radiophnum udiens.
radioestacin: sttio radiophnica.

radioestesia: radioaesthsia sive -aesthesa;

radiaesthsia sive -aesthesa, ae f.

radioestesista: radioaesthesista vel radiaesthesista, ae mf.

radiofaro: radipharus, i f. Sin: pharus rdians.

radiofona: (parte de la fsica) radiophona


sive -phnia, ae f. Sin: radiophnica doctrina ,
disciplina, scintia // (radiodifusin) v. esta
voz // (la actividad pertinente a la radio) radiophona, ae f. Sin: res radiophnica vel raditilis; ars radiophnica. Uso: por -,
radiophnice.

radiofnico: radiophnicus, a, um. Uso:


transmisin -, transmssio radiophnica.
radiofonista: radiophonista, ae m; radiophonstria, ae f. Sin: radiophnicus recitator; radiophnica recitatrix (-tricis ).

radifono: radiophnum sive radiphonum;


radiophnium, ii n.

radiofongrafo: radiophongraphum, i n.
Sin: radiophnium cum phongrapho
coniunctum.

radiofrecuencia: radiofrequntia, ae f. Sin:


radiophonicarum undarum frequntia.

radiogoniometra: radiogoniomtria sive


-metra, ae f.

radiogonimetro: radiogonimetrum, i n.

radiografa: (procedimiento para hacer fotografas por medio de los rayos X) radiogrphia sive -grapha, ae f // (fotografa obtenida
por este procedimiento) radiogrphica
imago. Sin: radiophotogrphica imago. Uso:
sacar la - de algo, v. radiografiar.

899

radiografiar
radiografiar: (fotografiar por medio de los
rayos X) radiographare. Sin: liquid vel alicius rei imginem radiogrphice exprmere.
// (radiotelegrafiar) v. esta voz.

radiogrfico: radiogrphicus, a, um. Uso:


placa -, lmina vel brctea radiogrphica.

radiograma: radiogramma, tis n. Sin: marconigramma, tis n; radiotelegramma, ae f ;


radiotelegraphema, tis n ; nntius radiotelegrphicus; nntius radiophnice transmissus;
nntium radiophnice transmissum; nntius
per ethera transmissus; nntium per radiophnicas undas missum.

radiogramfono: radiogrammphonum sive


-grammophnum, i n.
radiogramola, v. radiogramfono.

radioistopo: radioisotpium, ii n.

radimetro: radimetrum, i n.
radionovela, v. radioteatro.

radiorreceptor: radioreceptrium, ii n. Sin:


radioreceptor, oris m (apparatus, us m); radiophnum (vel radiphonum, vel radiphnium)
receptrium, recpiens, receptans; instrumentum receptrium radiophnicum.
radioscopa: radioscpia sive -scopa, ae f.
Sin: examen radioscpicum.
radioscpico: radioscpicus, a, um.

radiotaxi: autocinetum meritrium ab arcesstu radiophnico.

radioteatro: fbula radiophnica. Sin: ludus


radiophnicus.

radiotecnia: radiotchnica, ae f.; radiotchnice,es f. Sin: ars radiotchnica.

radiolocalizacin: radiolocaliztio, onis f.

radiolocalizador: radiolocalizatrium, ii n;
v. radar.
radiolocalizar: radiolocalizare. Sin: obstculum per radioundas antevidere.

radiologa: radiolgia sive -loga, ae f. Sin:


radiolgica doctrina, disciplina, scintia.

radiolgico: radiolgicus, a, um. Uso: estado, resultado -, status (-us m) radiolgicus;


investigacin -, investigtio radiolgica.

radilogo: radilogus, i m. Sin: mdicus radilogus; radiolgiae studiosus vel peritus.

radiomensaje: radionntius, ii m vel radionntium, ii n. Sin: nntius radiophnicus;


nntium radiophnicum; arius vel areus
nntius; arium vel areum nntium.

radiotcnico: adj radiotchnicus, a, um. //


sust radiotchnicus, i m.
radiotelefonema: radiotelephonema, tis n.
Sin: telephonema radiotelephnicum.

radiotelefona: radiotelephona sive -phnia,


ae f. Sin: radiotelephnica communictio.

radiotelefnico: radiotelephnicus, a, um.

radiotelefonista: radiotelephonista, ae m; telephonstria, ae f. Sin: radiotelphoni (vel radiotelephnii) administer; radiotelphoni


administra.
radiotelfono: radiotelphonum sive -radiotelephnum, i n; radiotelephnium, ii n.

radiotelefotografa: radiotelephotogrphia
sive -grapha, ae f.

900

raid
radiotelegrafa: radiotelegrphia sive -grapha, ae f. Sin: radiotelegrphica ars; transmssio radiotelegrphica (como arte);
radiotelegrphica doctrina, disciplina, scintia (como ciencia).

radiotelegrafiar: radiotelegraphare. Sin: per


rdium telegraphare; nntios per rdios transmttere; radiotelegrphice scrbere (licui vel
ad liquem); radiotelegrphice nuntiare (liquid licui); radiotelegrphice communicare
(cum liquo de liqua re).

radiotelegrfico: radiotelegrphicus, a, um.


Sin: ad radiotelegrphiam ttinens.

radiotelegrafista: radiotelegraphista, ae m;
radiotelegraphstria, ae f. Sin: radiotelegrphiae
minister; rei telegrphicae addictus; radiotelegrphicus rtifex (-fcis mf); per rdium
telegraphista; minister per rdium ltteris
mittendis.
radiotelgrafo: radiotelgraphum, i n; radiotelegrphium, ii n. Sin: radiotelegrphicum
instrumentum.
radiotelegrama: radiotelegramma, tis n.
Sin: radiotelegraphema, tis n; radiogrphicum telegramma ; radiotelegrphicus nntius; radiotelegrphicum nntium.
radiotelescopio: radiotelescpium, ii n.
radioteletipia: radioteletpia, ae f.

radioteletipo: radioteltypon, i n. Sin: radioteletpicum instrumentum.

radiotelevisin: radiotelevsio, onis f. Sin:


radiotelehorasis, is f; radiotelehorama, tis n

radiotelevisivo: radiotelevisivus, a, um. Sin:


radiotelevisficus; radiotelevisrius.

radioterapeuta: mdicus radiotherpicus.

radioteraputico: radiotherpicus, a, um.

radioterapia: radiotherapa, ae f. Sin: radiotherpica curtio.


radioterpico, v. radioteraputico.

radiotoma: radiotmia sive -toma, ae f.

radiotransmisin: radiodiffsio, onis f. Sin:


radiocommunictio; radiophnica emssio,
nuntitio, evulgtio.

radiotransmisor: radiophnum vel radiophnium emittens, emissrium, propagatrium. Sin: instrumentum radiophnicum
emittens; instrumentum emissrium (vel
transmissrium) radiophnicum.

radiotransmitir: radiophnice transmttere,


diffndere, divulgare, propagare.
radiotropismo: radiotropismus, i m.
radiovisin, v. televisin.

radioyente, v. radioescucha.

rafaelesco: Raphaelis Snctii more factus.

rfaga: ictus (- us m) venti. Sin: mpetus (-us


m) venti; flatus (-us m) venti.

ragln: epndytes, ae m. Sin: epndytes raglianianus.

rag: mintal, lis n. Sin: stura, ae f; pulpamentum; ius crneum (guisado de carne).

raid: (incursin sbita) incrsio , onis f Sin:


procurstio; procursus (-us m). Uso: - areo,
incrsio aronutica; area excrsio; areus
procursus // (viaje, excursin) excrsio, onis

901

ral
f // (como competicin) rpidus procursus.
Sin: rpida procurstio; procursationis (vel
longi cursus) certamen (-mnis n); velocitatis
certamen.

rami, orum mpl // fig divsio in partes.

raz: radix, cis f. Uso: - cuadrada, cbica,


radix quadrata, cbica; extraccin de la cuadrada, radicis quadratae investigtio; extraer la -, radicem extrhere // Gram radix.
Sin: basis, is (ac -im, abl -i) f.

ramillete: (ramo de flores formado artificialmente con flores cortadas) florum fascculus.

ral, v. carril.

raj: Indorum princeps (-cpis m), rgulus.


Sin: ndicus rgulus.
rallador: rdula, ae f. Sin: scbina, ae f; scbina culinria.
rallar: comminere. Sin: scbin abrdere,
comminere; ad scobes (vel ad mculas) redgere.
rallo, v. rallador.

rally: autocinetorum certamen (-mnis n).

RAM, abrev de random access memory


(Inform), memoria de acceso aleatorio: memria voltilis. Uso: dynamic -, memria
dynmica; static -, memria sttica.

rama: (cada una de las partes en que se considera dividida una ciencia, arte, etc.) pars,
partis f. Uso: ramas del saber, doctrinae partes; vriae doctrinarum partes.

rambla: (suelo por donde las aguas pluviales corren cuando son muy copiosas) pluvialis via.
ramera, v. meretriz.

ramificacin: ramifictio, onis f. Sin: ramorum propagtio; in ramos divsio, parttio;

ramificar: ramificare. Sin: ramos dere, diffndere, prodcere; ramis diffundi // ramificarse: partiri; dvidi; dgeri (in ramos, in
brchia, in crnua).

ramilletera: florum vnditrix (-icis f).

ramito: rmulus, i m. Sin: ramnculus; srculus.

ramo: ramus, i m. Uso: - de locura, liquid


stulttiae vel demntiae; cada uno tiene su de locura, nemo stulttiae omnino expers est.

rampa: ascensus, us m. Sin: gradus, uum


mpl // - de lanzamiento, turris aroplanis (vel
misslibus) eiciendis.

rana: (cierto juego de destreza) turrcula loculata. Sin: turris columbria.

rancho: (pbulo que se hace para muchos en


comn) cibus, i m. Sin: victus, us m; cibatus,
us m; cibtio, onis f. Uso: - de los soldados,
militaris pastus (-us m), cibus, victus // (finca
donde se cran caballos y otros cuadrpedos)
predium rei pecuriae curandae.

rap: tabacum pulveratum, pulvreum, contritum, sternutatrium. Sin: pulvis (-vris m)


nicotianus, sternutatrius; pulvis tabaci; tabacum in plverem redactum vel contusum.
Uso: una toma de -, tabaci pulvrei (vel pulverati) mica; nicotiani plveris mica; oler -,
tabacum pulvreum (vel nicotianum plverem) odorari vel olfcere; tomar -, pulverato
tabaco (vel tabaco pulvreo) uti; nicotianum
plverem nribus trhere vel haurire; pulvreo tabaco nares opplere; tabacum contusum
nribus trhere vel haurire.

902

rastrillo
rarefaccin: rarefctio, onis f. Sin: relaxtio;
dilattio. Uso: - del aire, del hielo, rarefctio
ris, glacii.

rapsoda: rhapsodus, i m.

rapsodia: rhapsdia sive -oda, ae f.

rapsodo, v. rapsoda.

rapto: (impulso, arrebato) impulsus (-us m)


irrefrenbilis. Sin: mpetus (-us m) imperiosus.
raptor: ablator, oris m.

raqueta: (bastidor con mango que sujeta una


red o pergamino o ambas cosas) retculum, i
n; retculus, i m. Sin: retculum percussrium; retculum manubriatum; lusrium retculum; pilaris retculus. Uso: jugar a la -,
manubriato retculo ldere.
raquialgia: rhachilgia sive -alga, ae f. Sin:
(dorsi) spinae dolor vel dolores.

raquianestesia: rhachianaesthsia sive -aesthesa, ae f.

raquicentesis: rachicntesis vel rhachicntesis, is f.

raqudeo: rhachdeus, a, um. Sin: rhchidis


(= del raquis).
raquis: (columna vertebral) rhachis, dis f.

raqutico: adj rhachticus, a, um. Sin: rhachtide laborans; detortis membris; crpore
detorto // (fig, exiguo, mezquino) exguus, a,
um. Sin: parvus, paucus; angustus; pusillus,
levis, tnuis // sust rhachticus, i m. Sin: qui
rhachtide laborat.
raquitis: rhachitis, dis f. Sin: scoliosis; spinae distrtio, defrmitas, prvitas, curvatura,
curvamen (-mnis n), morbus.

rascacielos: caelisclpium, ii n. Sin: caelifrcium; septiznium; aedes (-ium fpl) superditae; aeditssimae vel celsssimae aedes;
assurgentes ad caelum aedes; caelum perfricantes (vel scabentes) aedes. Uso: - de 110
pisos, caelisclpium, centum decem contignatinibus preditum.
rascador: rdula, ae f.

raso: (tela de seda lustrosa) rasum txtile.


Sin: srica, orum npl.; pannus rasus vel attlicus.

raspador: raspatrium, ii n. Sin: rdula. Uso:


- de acero, chalybia rdula.
raspilla, v. miosota.

rastra: (grada, instrumento de agricultura)


v. grada.

rastrillar: (pasar la rastra por los sembrados) cratire. Sin: occare, occaecare; pctine
vrrere. Uso: - el terreno, terram rastro erdere; pctine vrrere humum // (recoger con
el rastro la parva) tritam messem rastro
collgere, cgere, racemari // - para desterronar, glebas infrngere vel in plverem redgere.

rastrillo: (instrumento que sirve para recoger hierba, paja, etc.) raster, tri m; rastrum, i
n. Sin: pecten, tnis m; rastri, orum mpl. Uso:
- pequeo, rastellus, i m; allanar la tierra con
el -, cratire, pectinare, occare; arrastrar con
el -, pctine vrrere; recoger el heno con el -,
pctine faenum collgere // (verja levadiza a la
puerta de algunas plazas de armas) cataracta, ae f. Sin: ercius vel hercius.

903

rastro
rastro: (rastrillo) v. esta voz // (vestigio, huella) v. pisada.
rasura: rasura, ae f. Uso: - de los pelos, rasura pilorum.

rasuradora: novcula, ae f. Uso: - elctrica


de bateras, novcula pilis elctricis ncita vel
acta; - elctrica con cabeza mvil, novcula
elctrica cultellis versatlibus; v. afeitadora.
rasurar: rdere. Sin: rasitare.

rata: mus (muris mf) maior. Sin: mus rattus.


Uso: - de cloaca, mus decumanus vel decimanus.
rata parte, v. prorrata.

ratear: per evulsionem furari. Sin: in pblico


auferre; palam spoliare.
ratera: (ratonera grande para ratas) v. ratonera.
ratera: frtulum, i n. Sin: abltio occulta;
evlsio furtfica.
ratero: latrnculus circumforneus.

ratificacin: ratifictio, onis f. Sin: confirmtio; comprobtio; ratihabtio; obsigntio;


pblica confirmtio; confirmtio pblice
data; pblica fides. Uso: - de la constitucin,
ratifictio constitutionis.
ratificar: ratificare. Sin: confirmare; approbare; sancire; ratum habere, dcere, fcere.
Uso: - la constitucin europea, constitutionem europaeam sancire.
rating, v. clasificacin.

rato: - libres, - perdidos, - de ocio, tempus


sepsitum. Sin: subseciva vel subsiciva tm-

pora; vacivae vel subsicivae horae. Uso: a perdidos, subsecivis in horis; trabajos hechos
a - perdidos, subsicivae perae; conceder un
- de descanso, tempus vacivum laboris licui
dare.
ratn: mus, muris m. Sin: sorex, rcis m.
Uso: de -, murnus; soricnus.

ratonera: (trampa para ratones) muscpula,


ae f, muscpulum, i n.

ravioles: lxulae, arum fpl. Sin: rabolae,


arum fpl; pastilli farti.

raya: (guin largo) lnea, ae f. Uso: dos -,


binae linolae; duae lneae; dos - horizontales, verticales, duae lneae horizontales, verticales // (separacin de los cabellos que deja
ver la piel) capillorum discrimen (-mnis n).
Sin: discrimen comae; capillorum sulcus vel
discrimen. Uso: hacerse la -, capillorum sulcum dcere.

rayo: rdius, ii m. Uso: rayos alfa, alphardii; rdii alpha; - catdicos, rdii cathdici;
- csmicos, rdii csmici; - directo, tangente,
rdius directus, tangens; rayos gama, rdii
gamma; rayos lser, rdii lasrici; - luminosos, rdii luminosi; rayos ultravioleta, solis
rdii perviolcei vel ultraviolcei; - visual, rdius visualis; rayos X, roentgeniani rdii; X
rdii; rdii lttera X designati.
rayn: rayon n indecl. Sin: radolum, i n;
radiosum (sricum).

raza: phyle, es f. Sin: stirps, pis f; genus,


nris n; gens, gentis f. Uso: la - humana,
genus humanum; gens humana, hminum
genus; de pura -, purae stirpis; semnii puri.

razia: praedtio, onis f. Sin: depraedtio;


vasttio; popultio; depopultio; dirptio.
Uso: hacer una -, praedari; depraedari.

904

real
razn: (facultad de discurrir) mens, mentis f.
Sin: rtio, onis f // (argumento o demostracin) rtio. Sin: argumentum. Uso: dar - a alguien, licui assentiri (de liqua re); tener -,
recte dcere vel fcere; fuerza de la -, rationis
vis; razones de la fuerza, vis rationes; tienes
-!, recte dicis! // (motivo, causa) causa, ae f.
Sin: rtio. Uso: - poltica, rtio poltica; con
-, (ptimo) iure; sin -, sin motivo, sine ratione; nulla vel sine causa; iniri; immrito;
con o sin -, iure aut iniri // (derecho, justicia) ius, iuris n. Sin: iustum, i n.

razonable: rationbilis, e. Sin: rationalis;


iustus; rationi cngruens, consentneus, convniens; cum ratione cohaerens.
razonablemente: rationabliter. Sin: rationliter; ad rationem; cum ratione; iuste; recte.

adversrius; obnixus; obsistens, obntens; rebellis, e. Uso: nimo -, voluntad -, obnixus


nimus; obnixa voluntas; obsistens animus
vel voluntas; obnitens nimus vel voluntas;
obnitendi voluntas // sust reactionrius, ii m.
Sin: (contrario a las innovaciones) novis
rebus repugnans, resistens, obnitens, obsistens; (tradicionalista) regredientis humanitatis studiosus; vteris cogitandi agendique
rationis studiosus vel fautor; pristinarum
rerum fautor; vteris moris tenax; retrgradus; laudator tmporis acti; (en sentido poltico) legum atque institutorum pristinorum
studiosus.
reactivacin: redintegrtio, onis f. Sin: renovtio; restaurtio; restittio; ad prstinum
usum renovata apttio; ad prstinam navitatem excittio; ad prstinum munus (-nris n)
redctio.

reaccin: (accin que resiste o se opone a


otra, obrando en sentido contrario a ella) replsio, onis f vel repulsus, us m; repercssio;
oppostio; repugnntia; repugntio; vis contrria. Uso: avin a -, aronavgium inversa
(vel contrria) vi propulsum; vencer la fuerza
de -, obtndere mpetum repulss // (tendencia tradicionalista en lo poltico) vterum
institutorum stdium; legum atque institutorum pristinorum stdium // (en sentido cultural, social ...) rectio, onis f. Sin: rerum
pristinarum stdium; regredientis humanitatis stdium; regressus (-us m) ad vteres cogitandi agendique rationes. Uso: - escptica,
rectio scptica // (Med, efecto secundario
de un remedio o terapia) rectio, onis f // Fs,
Qum rectio. Uso: - en cadena, rectio catenata; rectio continuata; vis contrria et contnua.

reactor: (avin que usa motores de reaccin)


v. jet // (parte de una central nuclear) reactrium, ii n. Sin: reactrum. Uso: - atmico, reactrum atmicum; ergastrium energiae
atmicae; - nuclear, reactrium vel reactrum
nucleare; ncleo del -, medulla reactralis vel
reactri.

reaccionario: adj reactionrius, a, um. Sin:

real: realis, e. Sin: verus; certus; in natura


psitus; qui re ipsa est; ad rem vel ad realita-

reaccionar: renti licui. Sin: obnti, resstere, obsstere, offcere, adversari, repugnari
licui.

reactivar: redintegrare. Sin: renovare; restaurare, restitere; resuscitare; ad usum terum aptare.

reactivo: adj in contrrium agens. Sin: vim


contrriam habens; contrrius // Qum reactivus, a, um; ragens // sust contrria vis; vis
reperctiens vel contra agens; vis vel liquid
in contrrium agens // Qum reactivum, i n //
(test) proba, ae ; v. test.

reafirmar: rursus vel terum affirmare. Sin:


dnuo confirmare, assrere, asseverare.

905

real
tem spectans. Uso: mal -, malum quod revera
est.

real ( Inform) realis, e. Uso: floating point


value, nmerus vel valor realis.

realeza: reglitas, atis f. Sin: regalis maiestas, dgnitas, potestas. Uso: - de la Virgen
Mara, regalis dgnitas Beatae Vrginis Mariae; fiesta de la - de Cristo, sollmnitas Domino Nostro Iesu Christo universorum regi
dicata; vivir la - cristiana, christianam regalitatem vvere.

realidad: relitas, atis f. Sin: res, rei f; res


ipsa. Uso: - actuales, hodiernae realitates; sociolgica, relitas sociolgica; - temporales, realitates temporales; - teolgicas, veritates theolgicae; veritates divnitus patefactae;
la - de la vida, relitas vitae; ajeno a la -, ab
ipsa realitate alienus; a mi parecer, la - es que
..., res quidem se mea sentnti sic habet ut
...; respetar la - objetiva, fidem veritatis servare.

realismo: (doctrina o sistema de los filsofos


que atribuan realidad a las ideas generales)
realismus, i m // (realidad objetiva) res ipsae
ut sunt // (sistema esttico) realismus. Sin:
verismus; veritatis repraesenttio vel imittio;
veri imitandi doctrina; nuda rerum imittio;
accurata vel diligentssima rerum imittio;
verae specii rerum stdium // (justo sentido
de lo real) realismus. Sin: prudntia; rectum
vel sanum rerum iudcium // (doctrina u opinin favorable a la monarqua) opnio monrchiae favens. Sin: sentntia rgiae
potestati favens // (partido de los fautores de
la monarqua) partes (-ium fpl) monrchiae
(vel rgiae potestatis, vel regis) fautorum.
Sin: monrchiae fautores.

realista: (adj, prctico, experimentado) prudens, entis. Sin: ad realismum prtinens; ad


veri imitationem ttinens // (provisto de un

justo sentido de la realidad) recto vel sano


rerum iudcio preditus // (sust, partidario
del realismo en filosofa) realista, ae m. Sin:
realismi sectator, studiosus, professor // (en
campo artstico) veri vel veritatis imitator.
Sin: realitatem ntuens; qui verum imitatur;
nmius naturae imitator; qui rerum veritatem
imitatur vel repraesentat; qui veram rerum
speciem intuetur // (partidario de la monarqua) monrchiae (vel rgiae potestatis, vel
regis) fautor // - en juzgar, ex ipsa rerum natura idicans; juicio, pensamiento -, iudcium
ntegrum; mens ntegra; de manera -, no terica, re, non cogitatione.
realizacin: (el llevar a cumplimiento) effctio vel confctio (-onis f) . Sin: effectus, us
m. Uso: - prctica, prctici effectus mpl //
(resultado) effectus. Sin: xitus (-us m) // (la
cosa hecha) opus, peris n. Sin: res, rei f.

realizar: realizare. Sin: (liquid) xsequi;


perfcere; effcere, confcere; ad effectum addcere, dedcere, perdcere; ad rem vel in
rem addcere; ad xitum perdcere. Uso: - el
propio perfeccionamiento, ad nimi perfectionem sese perdcere; - un pensamiento, cogitatum ad effectum dedcere; - un proyecto,
conslium xsequi; propsitum ad rem addcere; - un sueo, smnium verum evdere;
poder - algo, parem esse licui rei exsequendae // realizarse, ad effectum perduci. Sin:
feri; certum vel verum feri.

realmente: re vera. Sin: re ipsa; reapse; reliter.


realpolitik: ars poltica realis.
realquilar: terum locare.

reanimacin: (conjunto de medios teraputicos destinados a restablecer las funciones


vitales) redanimtio, onis f. Sin: refctio vrium; ad vitam revoctio.

906

rebelde
reanimador: redanimationis peritus vel cultor.

reanimar: (restablecer las funciones vitales)


redanimare. Sin: a morte revocare // (confortar; dar vigor; restablecer las fuerzas) refcere. Sin: relevare; renovare; confirmare;
refovere // (infundir nimo y valor) relaxare.
Sin: extllere, tllere; attllere.
reanudar: renectare. Sin: renovare; restaurare; rursus annctere. Uso: - relaciones internacionales, necessitdines inter gentes
(vel inter nationes) renovare.

reaparecer: terum vel rursus apparre. Sin:


dnuo comparre, apparre , parre, exstare,
occrrere, videri, prodire; dnuo in conspectum
venire.
reaparicin: nova appartio. Sin: nova manifesttio vel vsio; iterata vsio; iteratus visus
(-us m); recrsio; redtio.

rearmar: rursus armare. Sin: arma resmere;


dnuo armis ditare, instrere, munire. Uso: una nave, navis armamenta redintegrare, refcere, renovare.

rearme: (accin de rearmar) armaturae renovtio. Sin: nova armorum aggertio, coacervtio, collctio, compartio, cumultio,
confltio, praepartio; comparandorum armorum stdium; cpiae armorum apparandae
aestutio, concerttio, furor, insnia // (efecto
de rearmar) novus bllicus apparatus (-us m).
Sin: novi armorum apparatus.
reaseguro: reassecurtio, onis f. Sin: nova
cutio; confirmtio; assecurationis assecurtio.

reasumir: resmere vel reassmere. Sin: rursus assmere; terum recpere vel excpere.

reasuncin: resmptio, onis f. Sin: nova assmptio; in prstinum statum restittio.

rebaja: mintio, demintio, immintio, onis


f. Sin: dedctio; detrctio; remssio; laxamentum; levamentum. Uso: - de los vveres,
annonae laxtio; - en el pasaje, itneris deductum prtium; - en el precio, prtii mintio; hacer alguna - sobre una cosa, liquid
dedcere (vel detrhere) de liqua re; hacer
una - del 5, del 10 %, quinas, denas centsimas partes dedcere de liqua re.

rebajar: (disminuir, quitar algo de una cosa)


liquid dedcere (vel detrhere) de liqua re.
Uso: - el precio, prtium minere vel imminere; - el precio de los vveres, annonam laxare vel temperare.
rebajo: canalis, is m.

rebanada: frustum, i n. Sin: segmentum; lamnula. Uso: - de embutido, de mortadela, de


queso, farcminis, murtati, csei lamnula; de pan, quadra (-ae f) panis ; panis frustum;
cortar en rebanadas, v. rebanar.
rebanador: concisrium, ii n.
rebanar: in frusta secare.

rebautizar: rebaptizare. Sin: terum baptizare.


rebeco: ibex, cis m.

rebelarse: rebellare. Sin: rebellionem fcere.


Uso: - contra uno, rebellare in liquem.

rebelde: adj rebellis, e. Sin: rebellans, antis


mf; indcilis, e // sust rebellis, is m; rebellatrix, icis f. Sin: rebellans, antis mf; qui, quae
dficit (vel defecit) ab liquo. Uso: - comunistas, rebelles communistici.

907

rebelin
rebelin: rebllio, onis f. Sin: sedtio; defctio. Uso: apresurar una -, admaturare defectionem; inducir a uno a la -, liquem ad
defectionem incitare.

rebobinado: - rpido (por ej., de cinta en un


grabador), recursus, us m.

rebotar: (botar cualquier objeto al chocar


en algn sitio) resilire. Sin: resultare; reprcuti; solo resultare. Uso: rebot la pelota en
el arco, resluit follis in portam // (rechazar
una cosa a otra que choca con ella) reperctere. Sin: retndere; rectere.

rebote: (accin y efecto de rebotar) repercssio, onis f; repercussus, us m. Uso: - de la pelota, pila solo resultans; de -, recussu;
repercussu o bien se resuelve con resliens o
exsultans; ej.: devolver la pelota de -, resilientem pilam remttere // (fig, de rechazo, de
resultas) consequenter. Sin: quam ob rem; ex
quo effcitur ut ... // (cada uno de los botes
que despus del primero da el cuerpo que rebota) resultus, us m.
rebuscado: (afectado) v. esta voz.

recadero: crsitans administer. Sin: privatus


appritor.

recaer: (caer nuevamente enfermo) in morbum recdere. Sin: in morbum terum incdere; in morbum rursus cdere vel incdere //
(reincidir) in culpam relabi. Sin: in culpam
rursus labi // (venir a parar en uno los efectos
de alguna cosa) in liquem recdere. Sin: ad
liquem pervenire vel redundare. Uso: hacer
- la culpa sobre uno, culpam in liquem conferre; que la pena recaiga sobre l mismo,
poena in ipsum rcidat.

recada: relpsio, onis f; relapsus, us m. Sin:


recursus, us m. Uso: - en la culpa, in eandem
culpam lapsus; repetitum delictum, fcinus,

nefas; incurri en varias - (en la culpa) sepius in culpam relapsus est; - en la enfermedad, recidiva, ae f; novae temptationes morbi;
- en el comunismo, relpsio in communismum.
recalcitrante: reclcitrans, antis. Sin: recusans; detrectans; reluctans; repugnans.

recalentar: recalefcere. Sin: ad saturitatem


(vel ad satietatem) calefcere vel excalfcere.
recamador: plumrius, ii m.

recamadora: plumria, ae f. Uso: - en oro,


aurivestrix, icis f.
recamar: acu pngere vel ornare.

recamo: acu pingendi ars. Sin: plumria ars


// (obra recamada) opus acu pictum.

recapitulacin: recapitultio, onis f. Sin:


collctio; summrium; eptoma, ae f.

recapitular: recapitulare. Sin: summatim


collgere, dcere, expnere; capitulatim
dcere; presse dcere; brviter vel celriter
perstrngere; in pauca referre; summa rerum
cpita retractare vel reptere; rerum cpita
summatim reptere; comprehndere.
recargo: onus neri dditum vel superdditum // (cantidad o tanto por ciento que se recarga a algo, especialmente por retraso en el
pago) tributum adiectum. Sin: tributi accssio vel additamentum; supertaxa, ae f; supertaxtio; taxae additamentum // (Med,
aumento de calentura) febris incrementum.

recaudacin: (accin y efecto de recaudar)


pecniae (vel pecuniarum) exctio, coctio,
collctio, conquistio. Sin: tributorum exctio
// (cantidad recaudada) pecnia exacta,
coacta, collecta; pecniae exactae, coactae,

908

recesivo
collectae. Uso: hacer una buena -, magnam
pecniam (vel magnas pecnias) fcere, cgere, collgere; oficina de la -, exactorum officina.

recaudador: exactor, oris m. Sin: collector;


coactor.
recebo: (arena o piedra muy menuda) glrea,
ae f.

recensin: recnsio, onis f. Sin: existimtio;


iudcium; censura; libri existimtio; censura
libri. Uso: - favorable, desfavorable, ptimum, pssimum iudcium; hacer la - de un
libro, librum recensere vel recognscere; iudicare de libro; de libro iudcium (vel censuram) fcere, institere; libri censuram
scrbere.
recensionar: recensere. Sin: recognscere;
examinare; perpndere; ponderare.

recepcin: (accin y efecto de recibir) recptio, onis f. Sin: accptio. Uso: - radial, radiorecptio; recptio radiophnica; - televisiva,
recptio radiotelevisiva // (admisin en un
empleo, oficio o sociedad) admssio, onis.
Sin: assmptio; coopttio // (ceremonia o
fiesta que se celebra para recibir personas)
admssio, onis f. Uso: - oficial, pblica admssio; pblica ac sollemnis admssio; solemne - de ciudadanos, amigos, colegas ...,
sollemnis civium, amicorum, collegarum ...
admssio; dar una esplndida -, liberalssime
vel honorificentssime coram excpere cives,
amicos, collegas ... // (servicio de un hotel,
empresa, etc., encargado de recibir y atender
a los clientes) recptio, onis f // (en hoteles,
congresos, etc., dependencia u oficina donde
se inscriben los nuevos huspedes, los congresistas que llegan, etc.) offcium receptrium.
receptacin: (acogida) recepttio, onis f.

Sin: recptio // (ocultamiento o encubrimiento) occulttio, onis f. Sin: celtio.

receptculo: (cualquier recipiente o cavidad


en que puede contenerse algo) receptculum,
i n. Sin: conceptculum; conceptus, us m.
Uso: - de basura, receptculum purgamentorum // (parte axial de la flor; extremo del pednculo) receptculum.
receptador: occultator, oris m.

receptar: (acoger, recibir) receptare. Sin: recpere; accpere // (ocultar o encubrir) abscndere. Sin: occultare; recndere; celare.

receptividad: (capacidad de recibir) receptvitas, atis f. Sin: receptablitas // (Med, predisposicin a contraer ciertas enfermedades
de carcter infeccioso) propnsio ad certos
morbos contrahendos.

receptor: adj recpiens, entis // (persona que


recepta o recibe) acceptor vel receptor, oris
m. Sin: recpiens, entis m // (dicho de un aparato) receptrium, ii n. Sin: exceptrium; exceptculum; instrumentum acceptrium vel
receptrium. Uso: - automtico, receptrium
autmatum, automatrium, automticum; radiofnico, receptrium radiophnicum;
mchina receptrix radiophnica; - telefnico,
receptrium telephnicum; - de bolsillo, radiophonum manuale vel fundale; - televisivo
de mesa, (receptrium) televisrium mensale.
receptora: receptria, ae f. Sin: receptria
vel acceptria sedes.

recesin: recssio, onis f; recessus, us m. Sin:


secssio; decssio; coacta ab pere cesstio;
res oeconmica iacens.
recesivo: recessivus, a, um. Sin: ad rem oeconmicam iacentem spectans.

909

receta
receta: (prescripcin facultativa) graphrium, ii n. Sin: praeceptum mdicum vel mdici; mdici praescriptum; praescrptio
mdica vel medicamentria; itrica praescrptio // - de cocina, praeceptum coquendi. Sin:
compostio vel rtio (frculi conficiendi).

recetario: praescriptionum medicarum


collectus (-us m), libellus, brevirium. Sin:
formularum medicarum codicillus, index
(-dcis m), volumen (-mnis n).
recibidor: (que recibe) receptor vel acceptor
// (antesala) v. esta voz // (saloncito de audiencia) salutatrium, ii n. Sin: exdrium, ii
n ; salutatrium conclve vel cubculum.
recibimiento: recptio vel accptio. Sin: admssio.

recibo: (escrito en que uno afirma haber recibido algo) pocha, ae f. Sin: relatria, ae f;
accptio, onis f; acceptiltio vel accepti ltio;
pocha solutae pecniae; acceptae pecniae
testimnium; receptionis scriptura, scheda,
schdula, sngrapha; receptionis declartio,
significtio, testimnium. Uso: talonario de
recibos, apocharum volumen; acusar -, acceptam pecniam denuntiare; dar un -, apochare; acceptationis ltteras trdere; entregar
un -, pocham subscriptam trdere; acceptam
pecniam referre; escribir, extender un -,
pocham conscrbere licui; acceptum liquid testari vel referre; firmar un -, pocham
subsignare.
reciclabilidad: ad iterandum (vel ad usum
iteratum) aptablitas (-atis f).

recicable: ad iterandum (vel ad usum iteratum) aptus vel idneus. Sin: qui, quae, quod
terum iterumque adhiberi possit.

reciclaje o reciclamiento: ad usum iteratum


apttio.

reciclar: ad usum iteratum aptare. Sin: rebus


reiectis uti.

recidiva: recidiva, ae f. Sin: relapsus, us m;


relpsio; reincidntia; morbus recidivus; iterata vel nova lpsio; iteratus vel novus lapsus.
recinto: saeptum vel septum, i n. Sin: consaeptum vel conseptum; saepimentum; consaeptus, us m.
recioto: (vino espumante de Verona) veronense vinum.

recipiente: receptrium vel exceptrium, ii


n. Sin: receptculum vel exceptculum; excpulum; vas, vasis n. Uso: - de cristal,
crystllinum excpulum; - para guardar conservas, salsamentrium; - para guardar residuos, excpulum purgamentrium.

reciprocidad: reciprcitas, atis f. Sin: reciproctio; vicissitudo (-dnis f); mtuum; rtio
mtua.
recproco: recprocus, a, um. Sin: mtuus.

recitacin: recittio, onis f. Sin: dctio; ortio; pronuntitio.

recitador, ra: recitator, oris m; recitatrix, icis


f. Sin: rcitans.

recital: (concierto compuesto de varias


obras ejecutadas por un solo artista en un
mismo instrumento) mondia sive -oda, ae f
// (lectura o recitacin de composiciones de
un poeta) recittio, onis f. Sin: crminum recittio.

recitativo: recitativus, a, um. Sin: pronuntiativus; declamatrius.


reclamacin: reclamtio, onis f. Sin: expos-

910

recogerse
tultio. Uso: - de los curdos, reclamtio Curdorum; - de una deuda, exctio // (querella)
querela, ae f. Sin: querimnia. Uso: hacer pblicas, querelas pblice testari de + abl;
pblice queri de + abl // (reivindicacin)
vindictio, onis f. Sin: flagittio. Uso: reclamaciones de la humanidad, flagitationes humanae famliae.

reclamante: adj y sust reclamans vel reclmitans, antis; sust reclamator, oris m. Uso:
muchedumbre de reclamantes, turba reclamntium.

reclamar: (protestar) reclamare vel reclamitare licui. Uso: - contra las diferencias
entre los sueldos de las mujeres y de los varones, contra differntias inter mercedes feminarum et virorum reclamitare //
(reivindicar) vindicare liquid sibi. Uso: - derechos, iura vindicare // (pedir o exigir con
derecho o con instancia algo) expostulare.
Sin: pscere; depscere, exgere, reptere.
Uso: - ante alguno, expostulare cum liquo.
reclame, v. publicidad.

reclamo: (anuncio llamativo, propaganda) v.


propaganda // (pjaro que se utiliza para
atraer a otros) illex, lcis m.

reclinatorio: reclinatrium, ii n. Sin: genuflexrium; gnibus flectendis scabellum;


scamnum gnibus ponendis; scamnum Deo
supplicando.

reclusin: reclsio, onis f. Sin: custdia; captvitas; carcer, ris m, in crcere detineri.

recluso: reclusus, a, um. Sin: carceratus; carcerrius; in crcere (vel in custdia, vel in
vnculis) cnditus, detentus, inclusus, clausus; in custdiam (vel in crcerem, vel in vncula) trditus.

reclusorio: reclusrium, ii n. Sin: carcer, ris


m; vncula, orum npl; custdia, ae f.

recluta: (mozo alistado para el servicio militar) tiro, onis m. Sin: conscriptus; novus
miles; miles tiro; exrcits vel miltiae tiro.
Uso: alistar reclutas, v. reclutar; conjunto de
los reclutas de un ao, v. reclutamiento.
reclutamiento: (accin y efecto de reclutar)
dilectus vel delectus, us m. Sin: mlitum conquistio; ad miltiae munus convoctio. Uso:
oficina de -, sttio conquisitionis vel evocationis // (conjunto de los reclutas de un ao)
conscripti, orum mpl; mlites modo conscripti; novi mlites; tirones mlites; exrcits
vel miltiae tirones.

reclutar: conscribere. Sin: conqurere; miltiae ascrbere; scrbere, conscrbere, lgere


mlites; (mlitum) dilectum habere vel fcere;
conquisitionem gere vel fcere; exrcitum
scrbere vel conscrbere.
recobrarse: (volver en s de una enfermedad)
revalscere. Sin: convalscere; rfici; se refcere // (recuperarse de un dao recibido) acceptum damnum resarcire.

recogedero: (parte en que se recogen o allegan algunas cosas) collectculum, i n. Sin:


locus in quo dispersa colliguntur // (instrumento con que se recogen) collectrium, ii n.
Sin: instrumentum ad res colligendas.

recogedor: collector, oris m. Sin: coactor //


(utensilio para recoger la basura) v. recogedero.
recogedora: collectrix, icis f.

recogerse: (abstraerse) se collgere vel recollgere. Sin: in se ipse secdere; secum


nimo recogitare.

911

recogimiento
recogimiento: medittio, onis f. Sin: cogittio; attntio; attntio nimi; cogittio in se
conversa. Uso: - interior, medittio; contempltio; lugar de -, recessus, us m; secessus,
us m; estar en profundo -, in meditatione defixum esse.
recombinacin: Biol recombintio, onis f.

recomendable: commendbilis, e. Sin:


commendandus; commendatione dignus.

recomendacin: commendtio, onis f. Uso:


carta de -, ltterae commendatciae, commendattiae, commendatriae.
recomendado: commendatus, a, um. Sin:
laudatus; in prtio hbitus.

recomendante: adj commendans, antis. Sin:


suffrgans; favens // sust commendator, oris
m. Sin: fautor m, fautrix f; qui vel quae liquem commendat.
recomendar: commendare. Sin: suffragari;
favere; - las almas a Dios, nimas Deo commendare.

reconcentrado: totus in liqua re. Sin: in cogitatione vel in contemplatione alicius rei
defixus.
reconcentrarse: totum esse in liqua re.

reconocer: (distinguir) internscere. Sin:


dignscere; noscitare; crnere, discrnere, secrnere // (examinar detenidamente) recognscere // (admitir) admttere Uso: - las
propias obligaciones pecuniarias, suum
nomen admttere; - a uno como jefe, liquem
prncipem habere // (confesar) fateri vel confiteri // (declarar solemnemente) agnscere.
reconocimiento: (accin y efecto de reconocer o reconocerse) agntio, onis f. Sin: cogn-

tio; recogntio; explortio; specultio // (gratitud) gratus nimus. Sin: grata mens.

reconstituyente: adj corrborans vel rborans, antis. Sin: rcreans; refciens; reconsttuens; vires redntegrans. Uso: cura -, cura
reconsttuens // sust corroboramentum, i n.
Sin: remdium rborans vel corrborans;
ptio tontica; medicina salutem refciens.

reconstruccin: reconstrctio, onis f. Sin:


restittio; reaedifictio; nova constrctio.
Uso: - material, restittio materialis; - ptica,
reconstrctio ptica.

reconstruir: reconstrere. Sin: reaedificare;


terum aedificare.

reconvencin: (accin de reconvenir) admontio, onis f. Sin: redargtio; obiurgtio //


(Der, demanda contra quien promovi el juicio) reconvntio, onis f. Sin: actionis retrsio;
mtua accustio vel ctio; voctio terum in
ius; ltera in ius voctio.

reconvenir: (censurar, reprender a alguien


por lo que ha hecho o dicho) redargere. Sin:
increpare, obiurgare // (Der, ejercitar accin
contra quien promovi el juicio) reconvenire.
Sin: actionem retorquere; actorem vicissim
convenire; crimen nvicem intentare licui.

rcord: summum, i n. Sin: primatus, us m;


principatus, us m; vertex (-tcis m); alicius
rei principatus (-us m); contentionis vel certminis principatus. Uso: - mundial, primatus
mundanus; principatus in orbe terrarum; hoy
el - del salto de longitud es de ocho metros y
doce centmetros, hodie vertex salts in longitdinem est octo metrorum et dudecim
centimetrorum (8 m, 12 cm); batir el -, summum attngere; alicius rei principatum cnsequi vel ssequi; detener el -, alicius rei
principatum obtinere, retinere, detinere, conservare.

912

rectilneo
recorrido: (accin y efecto de recorrer) percurstio, onis f. Sin: decursus, us m // (espacio que ha recorrido, recorre o ha de
recorrer alguien o algo) sptium, ii n // (ruta,
itinerario prefijado) trames, mtis m. Uso: ferroviario, trames ferrivirius.
recortaduras: resgmina, um npl.

recorte: (cosa recortada) segmentum, i n.


Sin: resegmen, mnis n. Uso: - de diario, segmentum e dirio exsectum; - de papel, chartae resegmen; - de tejido, txtilis ( vel texti,
vel texts) segmentum // - de tiempo, subsicivum vel subsecivum tempus; trabajo hecho
en los - de tiempo, pera (-ae f) subsiciva;
opus (peris n) subsecivum.

recreacin: (accin y efecto de recrear) refctio, onis f. Uso: - espiritual, refctio nimi
// (diversin para alivio del trabajo) relaxtio, onis f. Sin: relevamen, mnis n; relevtio;
quies; rquies; delectamentum; delecttio //
(juego) ludus, i m. Sin: ldicra, orum npl.
recrear: (crear o producir de nuevo) recreare. Sin: refcere; restitere; terum fcere.
Uso: - los espritus abatidos, afflictos nimos
recreare // (divertir, alegrar o deleitar) delectare.

recrearse: recreari. Sin: delectari; nimum


refcere et recreare.

recreativo: ldicer, cra, crum. Sin: delectando idneus; delectandi caus cnditus;
nimum vel nimos relaxans (que descansa),
rcreans vel refciens (que recrea), delectbilis vel delectans (que divierte). Uso: medios
-, auxlia ad nimi relaxationem.

recreo: (accin de divertirse) ludus, i m. Sin:


lsio, onis f; lusus, us m; lusittio; ldicrum;
delecttio; delectamen, mnis n; delectamentum; oblectamentum; quies; rquies. Uso:

sala de -, diaeta quietis; diaeta remissionis


nimi // (en los colegios, suspensin de la
clase para descansar o jugar) pausa, ae f.
Sin: se termin el -!, pausa finita est!; pausa
finitur!

recrudecimiento: recrudescntia, ae f.
Sin: exaspertio; exacerbtio; intntio;
augmentum. Uso: - de la enfermedad, recrudescntia morbi; - del dolor, doloris intntio.

recrudescencia, v. recrudecimiento.

rectangular: rectangularis, e. Sin: rectngulus vel rectingulus; orthognius; rectinguli


formam habens.

rectngulo: adj, v. rectangular. Uso: tringulo -, tringulum recto ngulo (= con un ngulo
recto) // sust rectngulum vel rectingulum, i
n. Sin: rectagnum; orthognum.
rectificacin: rectifictio, onis f. Sin: corrctio; emendtio; poltio.

rectificador: (Mec, operario mecnico que


maneja una rectificadora) rectificator, oris m.
Sin: corrector // (Electr, aparato que transforma una corriente alterna en corriente
continua) rectificatrium, ii n (fluenti). Sin:
directrium (fluenti).

rectificadora: (persona) rectificatrix, icis f //


(Mec, mquina para rectificar piezas metlicas) rectificatrium, ii n. Sin: mchina metallis poliendis.
rectificar: rectificare. Sin: corrgere; emendare // (Qum, purificar lquidos por destilacin) purgare vel perpurgare. Sin: dnuo
destillare.

rectilneo: rectilneus, a, um. Sin: rectis lneis constans // (del carcter o comportamiento de las personas exageradamente

913

rectitud
rectas) immdice vel nimis rectus.

rectitud: prbitas, atis f. Sin: intgritas; nimus probus vel nteger. Uso: - moral, rectum,
i n; consciente de su -, sibi conscius recti; - de
vida, proba vita; con -, recte; iuste.
recto: adj rectus vel directus, a, um. Uso: en
lnea -, recta vi; rect; in directum // (justo)
iustus. Sin: aequus // (honrado) probus. Sin:
nteger, gra, grum // (porcin del intestino)
interneum, i n. Sin: intestinum rectum.

rector: (persona a cuyo cargo est el gobierno y mando de una comunidad, hospital
o colegio) v. director // (superior de Instituto
religioso) superior, oris m. Sin: moderator;
rector; qui praeest. Uso: - Mayor, Rector
Maior; el - Mayor de los Salesianos, Moderator Supremus Societatis Salesianae // (superior de un convento) prior, oris m. Sin:
coenbii antistes, sttis m // (prroco o cura
propio) prochus, i m. Sin: crio, onis m //
(persona que rige una universidad o centro
de estudios superiores) rector, oris m. Sin:
moderator. Uso: - de universidad, universitatis (studiorum) rector; presidens universitatis; presidens universitrius; rector
universitatis; mximi athenaei moderator;
studiorum universitatis moderator; el - magnfico de la universidad, rector magnficus
universitatis.

rectorado: (oficio, cargo, dignidad del rector) rectura, ae f; rectoratus, us m. Sin: rectoris vel moderatoris munus (-nris n),
offcium, dgnitas // (oficina del rector) rectoris vel moderatoris sedes (-is f) // (tiempo
durante el cual se ejerce el cargo de rector)
rectoris diutrnitas. Sin: tempus quo rectoris
munus exercetur.

rectoral: adj rectoris proprius. Sin: rectoris


vel moderatoris (gen); ad rectores prtinens
// (sust, habitacin del prroco en algunos lu-

gares) cria, ae f. Sin: prochi vel curionis


domus (-us f), aedes (-is f); curialis domus;
criae domus vel sedes.

rectora: (empleo, oficio del rector) v. rectorado // (jurisdiccion del rector) rectoris iurisdctio // (oficina del rector) v. rectorado.

recuerdo: memria, ae f. Uso: - nostlgico,


memria desidrii plena; perder el -, memriam depnere; transmitir el -, prdere liquid memriae // (accin de recordar)
recordtio, onis f // (recordatorio) monumentum, i n // (souvenir, cosa que se regala en
testimonio de buen afecto) mnemsynum, i
n. Sin: imagncula; memorculum; memoriale.
recuperabilidad: recuperablitas, atis f; (en
sentido moral) revocablitas (a vtiis ...); (en
sentido sanitario) sanablitas (a morbo).

recuperable: recuperbilis, e. Sin: recuperativus; (en sentido moral) a vtiis revocbilis,


e; redemptionem admittens; (en sentido sanitario) sanbilis vel servbilis.

recuperacin: recupertio, onis f. Sin: recptio; nova acquistio, compartio; (en sentido
moral) redmptio; a vtiis revoctio vel erptio; ad virtutem redctio; (en sentido sanitario) santio; restittio sanitatis vel
valetdinis; valetudo restituta. Uso: Econ, econmica, incrementum oeconmicum; - de
ciudades, de la libertad, recupertio rbium,
libertatis; comunidades de - de drogadictos,
communitates sanandis homnibus txico dependntibus.

recuperar: recuperare. Sin: reparare; terum


acqurere; (en sentido moral) redmere; a vtiis revocare; e vtiis erpere; ad virtutem redcere. Uso: - una posicin, locum reptere.
recurrente: (persona que entabla o tiene en-

914

redactor
tablado un recurso) flagitator, oris m. Sin:
postulator // (que vuelve a ocurrir o aparecer
especialmente despus de un intervalo) sepius rdiens. Sin: certo tmpore recurrens.

recurso: (medio, expediente) adiumentum, i


n. Sin: subsdium; instrumentum Uso: - audiovisuales, instrumenta auditria-visulia; didcticos apropiados, apta subsdia ad docendum; - oratorios, adiumenta dicendi; - radiofnicos, subsdia radiophnica; - tcnicos,
subsdia tchnica; no me faltan recursos para
... , mihi adiumenta non desunt ad ...; procurarse recursos para hacer frente a cualquier
contingencia, subsdia comparare ad omnes
res // (bienes, medios de subsistencia) opes,
opum fpl. Sin: facultates, um fpl. Uso: recursos para vivir, vivendi opes vel facultates;
acaparamiento de los -, naturae opes a paucis
avidssime comptae; agotados ya los - de la
patria, exhaustis iam ptriae faculttibus; esterilizacin de los -, naturae opes extenuatae;
sin recursos, sine pibus vel faculttibus;
cada cual segn sus propios -, pro sua quisque facultate; pro suis quisque pibus // (Der,
apelacin) recursus, us m; recrsio, onis f.
Sin: appelltio; provoctio; libellus appellationis. Uso: entablar -, libellum appellationis dare vel praebere // - a la anticoncepcin,
anticonceptionis usus.
red: (aparejo hecho con hilos, cuerdas,
alambres, etc., trabados en forma de mallas
para pescar, cazar, cercar, sujetar) rete, is n.
Sin: retculum, i n; retculus, i m. Uso: - barredera, everrculum; - metlica, rete metllicum; frreum retculum; - de alambre, rete
frreum; - de compra, retculum penurium;
- de pescar, piscatrium rete; sagena, ae f; para cazar aves, transenna, ae f ; el que hace
o vende redes, retirius // (conjunto de elementos organizados para determinado fin)
rete, is n. Sin: intextus, us m. Uso: - ferroviaria, ferriviarum rete; - telefnica, rete telephnicum; filorum rete vocem reddntium; -

televisiva, intextus televisficus; - vial, - de


carreteras, rete viale vel virium; virius intextus; viria rtio; la - de los nervios, nervorum implictio // Dep ictus (-us m) vlidus;
v. gol.

redaccin: (accin y efecto de redactar)


scrptio vel conscrptio, onis f. Sin: compostio; confctio; redctio; digstio. Uso: la - de
un diario o de una revista, ephemridis (vel
commentrii vel commentariorum) conscrptio vel compostio // (lugar u oficina donde
se redacta) auctorum vel scriptorum sedes.
Uso: la - de un diario, ephemridis vel dirii
scriptorum sedes // (conjunto de los redactores) scriptores. Sin: compositores; scriptorum
vel compositorum collgium. Uso: la - de un
diario, ephemridis (vel dirii) scriptores vel
compositores; la - de una revista, commentrii scriptorum collgium; collgium commentriis conficiendis // consejo de -, (de
diario) consilium ephemridi (vel dirio) apparando, moderando, edendo; (de revista)
conslium commentrio apparando, moderando, edendo; conslium commentriis apparandis, moderandis, edendis; jefe de -,
redactor prnceps (-cpis m); compositorum
caput (-ptis n) .

redactar: scrbere vel conscrbere. Sin: perscrbere; compnere; redgere; digrere. Uso:
- un decreto, decretum perfcere, - un diario,
acta diurna edenda curare; dirio edendo
praeesse; - una ley, legem scrbere.

redactor: scriptor vel conscriptor, oris m.


Sin: compsitor; redactor; digestor. Uso: publicitario, scriptor nuntiorum laudativorum; - de diario, diarii (vel ephemridis, vel
actorum diurnorum) conscriptor vel compsitor; qui ephemridi edendae peram dat; qui
ephemridem (vel acta diurna) conscribit; qui
actis diurnis edendis praeest; - de peridico,
peridici redactor; - de revista, commentrii
(vel commentariorum) conscriptor vel com-

915

redactora
psitor; - jefe de diario, dirii moderator primrius; dirii concinnator princeps.

plictio; reduplictio.

redada: retis iactus (-us m) vel coniectus (-us


m). Sin: comprehnsio raptim facta. Uso: de malhechores, perditorum hminum captura; scelestorum complrium comprehnsio.

redoma: guttus, i m.

redactora: auctrix, icis f. Sin: redactrix, icis


f.

redecilla: retculum, i n; retculus, i m. Sin:


retolum, i n. Uso: - para el cabello, vesica,
ae f.
redencin: redmptio, onis f. Sin: libertio.

redentor, ra: sust redemptor, oris m; redemptrix, icis f. Sin: liberator; servator. Uso: el (Jesucristo), Redemptor vel Reparator, oris
m; humanae salutis Auctor; humanae Reparator naturae; - del mundo, mundi Redemptor
// adj redemptrius, a, um.
redentorista: redemptorista, ae m. Sin: sodalis redemptorianus vel ligorianus; sodalis a
Sanctssimo Redemptore.
redil, v. aprisco.

redimibilidad: redimiblitas, atis f. Sin: redemptionis possiblitas.

redimible: redimbilis, e. Sin: redemptbilis.

rdito: rditus, us m. Sin: proventus, us m.


Uso: - de la produccin, proventus productionis // (inters del dinero) usura, ae f. Sin:
fenus sive faenus, nris n.
redivivo: redivivus, a, um. Sin: reviviscens;
renascens; renatus; resurgens.

redobladura, redoblamiento: duplictio,


onis f. Sin: gemintio; congemintio; condu-

redoble: fragor, ris m. Sin: crpitus (-us m);


strpitus (-us m); snitus (-us m) ; concreptio. Uso: - de tambor, tmpani fragor.
redonda: (Impr, tipo de letra) v. letra.

redondilla: (combinacin mtrica de cuatro


octoslabos) v. cuarteta // (letra redonda) v.
letra.
reducir: (disminuir o aminorar) minere vel
deminere. Sin: dedcere; astrngere, contrhere. Uso: - al mnimo, liquid minere quo
non minus // (volver algo al lugar donde estaba o al estado que tena) redcere. Sin: in
prstinum restitere // - a ceniza, in cnerem
vrtere; - a la miseria, ad inpiam redgere.
reducto: tutculum, i n. Sin: tutamen, mnis
n ; tutamentum // Mil munimentum minus;
propugnculum adiunctum; bllicum receptculum.

reductor: (adj, que reduce o sirve para reducir) rdigens, entis. Sin: mnuens // sust
(apparatus) redactor, oris m. Sin: (apparatus)
aptator vel adaptator. Uso: - de presin, instrumentum pressioni minuendae.

redundancia: (sobra o demasiada abundancia de cualquier cosa o en cualquier lnea)


redundntia vel exundntia, ae f // (repeticin
intil de un concepto) redundntia. Sin: verborum vel orationis redundntia; fusa nimis
ortio.

redundante: redundans vel exundans, antis.


Sin: exberans; superabundans. Uso: estilo -,
redundans dicendi genus.
redundar: redundare vel exundare. Sin:

916

reexpedir
abundare, superabundare, superafflere // (resultar, venir a parar en beneficio o dao de
alguien o algo) - en honor, honori verti; honori esse licui; esto redunda en su honor,
hoc illi decri est; - en fastidio, fastdio (vel
tedio, vel molstiae) esse licui.
reduplicacin: reduplictio, onis f. Uso: - de
ADN, reduplictio ipsus ADN.

reedicin: nova edtio. Sin: edtio iterata; ltera edtio.


reedificacin: reaedifictio, onis f. Sin: nova
aedifictio, ltera erctio.
reeditar: terum vel dnuo dere.

reeducacin: (accin de reeducar) nova eductio. Sin: ltera instittio; reformtio; emendtio // (conjunto de tcnicas o ejercicios
para recuperar las funciones normales de
una persona) exercittio refectria. Sin: habilitatis recupertio.

reeducar: rursus educare. Sin: dnuo institere, clere, fngere; reformare; corrgere //
(volver a ensear, mediante movimientos y
maniobras reglados, el uso de los miembros
o funciones, perdido o viciado por ciertas enfermedades) exercendo refcere. Sin: gradatim resanare.

reelegibilidad: reeligiblitas, atis f. Sin:


novae electionis idonitas.

reelegible: reeligbilis, e. Sin: terum eligbilis.


reembolsable: refusbilis, e. Sin: repensbilis; restitutionem admittens; restitutioni obnxius; in restitutionem cadens.

reembolsar: refndere. Sin: repndere; perslvere; dbitum rddere; aes alienum rd-

dere; dbitam pecniam slvere. Uso: - en


cuotas, pensinibus slvere.

reembolso: refsio, onis f. Sin: repenstio;


persoltio; pecniae reddtio; pecuniria restittio; restitutria soltio; iusti crditi soltio; acceptae pecniae soltio vel restittio.
Uso: - de gastos, smptuum compenstio;
impensa (-ae f) rddita vel reddenda; efectuar el -, pecuniam slvere; aes alienum slvere; dbitum rddere, dbitam pecniam
rddere ; crditam pecniam licui slvere ;
enviar un paquete contra -, fascem mttere
impensis tabellrio solvendis (ab liquo); fascculum mttere solutione tabellrio danda.
reemplazable: permutbilis vel commutbilis. Sin : subrogbilis vel surrogbilis.

reemplazar: surrogare. Sin: supplere; substitere; licui succdere; alicius vicem supplere; locum alicius occupare; in locum
alterus succdere, subintrare, subintroire.

reemplazo: suffctio, onis f. Sin: suppltio;


subrogtio; substittio.

reencarnacin: reincarntio, onis f. Sin: metempsychsis, is f; nova incarntio.


reencarnar: reincarnare. Sin: rursus incarnare; -se, reincarnari vel rursus incarnari.
reestructuracin: nova dispostio.

reestructurar: recompnere. Sin: terum


dispnere.
reexaminacin: recogntio, onis f. Sin: nova
considertio; lterum examen.
reexaminar: recognsere. Sin: rursus examinare, perpndere, repndere.
reexpedir: remttere. Sin: rursus mttere.

917

reexportacin
reexportacin: reexporttio, onis f.

refaccin: (alimento moderado para reparar


fuerzas) ientculum, i n. Sin: refctio; cibi
smptio; v. tentempi // (compostura, reparacion de lo estropeado) repartio, onis f.
Sin: refctio.
refaccionar: restitere. Sin: refcere; reconcinnare; restaurare; v. reparar.
refeccin, v. refaccin.

refectorio: refectrium, ii n. Sin: cenculum;


cenatrium; oecus refectrius.
referee, v. rbitro.

referencia: (noticia o informacin sobre alguien o algo) reltio, onis f; relatus, us m.


Uso: como punto de -, quasi caput ad quod
rliqua referuntur // (relacin, dependencia)
reltio, onis f. Sin: rtio; necessitudo (-dnis
f); respectus, us m; vnculum. Uso: - a Dios,
necessitdinis rtio cum Deo.
referendario: referendrius, ii m.

referndum: plebis scitum. Sin: rogtio; ad


ppulum provoctio; suffrgium ppuli; interrogtio pblica. Uso: - sobre la constitucin europea, suffrgium ppuli de
constitutione europaea; convocar un - popular, rogare ppulum; disponer un -, suffrgium ppuli institere; hacer un -,
suffrgium ppuli fcere; someter el texto de
la constitucin a un -, textum legis fundamentalis ad suffrgium ppuli deferre.
refinacin: poltio, expoltio, perpoltio, onis
f. Sin: exactio; purgtio; politura; purgatura.

refinado: (sobresaliente en una condicin


buena) excellens, entis. Sin: minens;
praestans; expolitus, perpolitus; exquisitus;

(dicho de persona solamente) perhumanus;


perurbanus // (fig, astuto, malicioso) astutus,
a, um. Sin: cllidus; vafer; dolosus; versutus.
refinamiento: exactio, onis f. Sin: purgtio;
poltio, expoltio, perpoltio; perfctio.
refinar: polire, expolire, perpolire. Sin: purgare, expurgare.

refinera: fbrica eliquatria. Sin: officina


licui rei purgandae vel expoliendae. Uso: del azufre, del azcar, del oro, de la plata,
etc., officina slphuri, sccharo, oro, argento,
etc. purgando vel expoliendo; - del petrleo,
ergastrium petrleo (vel leo terrgeno) purgando.

reflector: reflector, oris m. Sin: pharus, i f;


proiectrium; lucis proiectrium; lucis
proiector vel repercussor (apparatus); luminare repercussrium; spculum lucem reflectens; lampas (-dis f) vel lumen (-mnis n)
revrberans; lampas lucem prociens vel revrberans. Uso: - elctrico, pharus elctrica;
lampas elctrica vi acta lucis fasces prociens.
reflejado: repercussus, a, um. Sin: reflexus;
reverberatus; resliens. Uso: luz -, lumen repercussum.

reflejar: reflctere. Sin: referre; rddere; reverberare; resilire. Uso: la casa se refleja en
el lago, doms imginem lacus rcipit, reddit, refert; estas cifras reflejan el estado financiero, hae notae aerrium reddunt; el
alma se refleja en los ojos, nimus per culos
(vel ex culis) minet.

reflejo: (que ha sido reflejado) reflexus, a,


um. Sin: repercussus // (Fisiol, involuntario)
involuntrius. Sin: su sponte factus // (acto
reflejo) reflexus, us m. Sin: actus vel motus
reflexus; involuntria nervorum agittio.

918

reformado
Uso: - condicionado, incondicionado, reflexus condicionatus (vel condicionalis), absolutus vel non condicionatus // (destello, luz
reflejada por un objeto) repercussus, us m.
Sin: repercssio; reverbertio; lux reflexa vel
remissa.

reflexin: (accin y efecto de reflexionar) cogittio vel recogittio, onis f. Sin: medittio;
commenttio; delibertio; considertio; reflxio. Uso: - ontolgica, reflxio ontolgica; psicolgica, reflxio psycholgica; - pblica,
reflxio pblica; despus de madura -, re diligenter perpensa ; re attente considerata; con
-, cogitate; considerate; prudenter; sin -, inconsiderate; tmere // (accin y efecto de reflejar o reflejarse) repercssio, onis f. Sin:
repercussus, us m; reverbertio; reflxio.
Uso: - parcial, total, repercssio partialis, totalis; - del sonido, phonocmpsia, ae f; sonorum repercssio; v. fonocmptica.
reflexionar: deliberare.

reflexivo: (de persona) consideratus, a, um.


Sin: prudens; cautus; circumspectus; meditativus; ad meditationem proclivis; cautus in
decernendo; nihil tmere agens; natur cogitabundus // Gram reflexivus, a, um. Sin: refractivus; retransitivus.

reflorecimiento: reflortio, onis f. Sin: nova


flortio // fig renovtio, onis f. Sin: recretio;
redintegrtio; instaurtio vel restaurtio; novtio; restittio. Uso: - de las letras, de las
ciencias, de las artes, litterarum, scientiarum,
rtium renovtio vel instaurtio; - de las costumbres cristianas, christianorum morum
instaurtio; - de los estudios, novtio vel renovtio studiorum; - de las virtudes, virtutum redintegrtio; novi virtutum flores.

reflujo: recessus, us m. Sin: decessus;


recessa, ae f; amptis, is f. Uso: flujo y -,
accessus et recessus; aestus martimi

accedentes et recedentes, aests (vel


estuum) accessus et recessus; durante el
- de la marea, recedente aestu.

reforestacin: silvarum redintegrtio. Sin:


rborum restittio; rborum complanttio vel
constio; silvarum refctio; rborum culturae
renovtio.
reforestar: arbribus redonare. Sin: terum
arbustare vel silvscere; rursum arbribus
vestire; rborum culturam renovare; silvas refcere vel reparare; campos (colles, montes)
silvis vestire, revestire, tgere, retgere.

reforma: (accin de reformar o reformarse)


reformtio, onis f. Sin: emendtio; corrctio,
repartio; renovtio; rerum muttio; in mlius
redctio. Uso: - agraria, emendtio agriculturae; - de las costumbres, morum reformtio;
- democrticas, econmicas, reformationes
democrticae, oeconmicae; - escolar, reformtio scholaris; studiorum rationis innovtio;
studiorum rtio ac disciplina innovata; studiorum rtio novis consliis elaborata; - evanglica, reformtio evanglica; - internas,
reformationes internae; - litrgica, reformtio
litrgica; - militar, miltiae rtio novis consliis fulta; - poltica, nova rei pblicae instituta
legesque; - religiosa, reformtio religiosa; sacrorum emendtio vel instaurtio; relgio in
prstinum restituta; - tributaria, nova tributorum descrptio constituta // hacer la - escolar,
studiorum rationem ac disciplinam innovare;
hacer la - poltica, novis lgibus ac institutis
rem pblicam ordinare; reclamar - polticas,
reformationes polticas postulare; hacer una
- religiosa, sacra mundare // (religin reformada; Iglesias protestantes) reformtio, onis
f. Uso: - luterana, lutherana sacrorum
constittio; - evanglico-luterana, reformtio
evanglico-lutherana; v. protestantismo.
reformado: adj reformatus, a, um. Sin:
correctus; emendatus // sust reformatus, i m.

919

reformador
Sin: ssecla Lutheri, vel Calvini, vel Zwingli
...

reformador, ra: reformator, oris m; reformatrix, icis f. Sin: emendator; corrector; instaurator. Uso: - religioso, religionis reformator;
sacrorum corrector et emendator.

reformar: reformare. Sin: emendare; corrgere; in mlius mutare. Uso: - el Estado,


novis institutis ac lgibus rem pblicam
instaurare; - el propio pensamiento, sentntiam suam retxere.
reformativo: reformatrius, a, um. Uso: deliberaciones -, deliberationes reformatriae.

reformatorio: sust reformatrium, ii n. Sin:


emendatria domus; aedes peris corrigendis
// adj reformatrius, a, um. Sin: emendatrius.

reformismo: reformismus, i m. Sin: reformistarum doctrina vel fctio (faccin, bando,


partido). Uso: - poltico, politicarum reformationum stdium; publicarum mutationum
praedictio.

reformista: reformista, ae m. Sin: reformismi sectator, defensor, praedicator. Uso: poltico, politicarum reformationum fautor;
publicarum mutationum suasor.

refraccin: refrctio, onis f. Sin: reverbertio; refractus, us m; lucis repercussus (-us m);
lux repercussa; radiorum duplictio, repercussus, repercssio. Uso: - atmosfrica, refrctio atmospherica.

refractar: (dicho de rayos luminosos) reflctere. Sin: reverberare; reperctere; replicare;


refrngere; resilire. Uso: - los rayos, radios
refrngere vel replicare.
refractario: refractrius, a, um. Sin: refrin-

gens.

refracto: refractus, a, um. Sin: repercussus;


reflexus; reverberatus.

refrangibilidad: refringiblitas, atis f.

refrangible: refringbilis, e. Sin: repercussbilis; reverberbilis.

refrendacin: authentictio, onis f. Sin: authenticitatis approbtio, confirmtio, testtio;


contrascrptio; subscrptio; ltera obsigntio.

refrendar: authenticare. Sin: approbare; confirmare; recognscere; authnticum fcere


vel rddere; authnticum declarare.

refrescadura: refrigertio, onis f. Sin: frigidtio; refrigescntia.

refrescante: refrgerans, antis. Sin: refrigeratrius; refrigerativus; refrigerosus.

refrescar: (renovar, reproducir una accin;


renovar un sentimiento, dolor o costumbre
antiguos) renovare. Sin: redintegrare; restaurare; refcere. Uso: - el recuerdo de alguna
cosa o de alguien, memriam redintegrare
alicius rei vel alicius; - algo en la memoria
de uno, redgere liquid in memriam alicius; - una llaga, vulnus refricare // (atemperar, moderar o disminuir el calor de algo)
refrigerare. Sin: temperare. Uso: - el aire, nmios calores temperare; la verdolaga refresca los intestinos, porcilaca (vel portulaca)
refrgerat intestina // (intr, templarse o moderarse el calor del aire) refrigscere. Uso: el
tiempo ha refrescado, caelum mitscere coepit; nimii calores remiserunt.

refresco: (bebida fresca o fra) refrgerans,


antis n. Sin: ptio (-onis f) refrgerans, refrigeratria, refrigerativa, refrigeratrix; frgida,
ae f; ptio frgida. Uso: tomar un - en el bar,

920

regaina
potionem frgidam in thermoplio smere //
(alimento moderado que se toma para fortalecerse y continuar en el trabajo) v. refrigerio // (pequea fiesta o agasajo en que se
toman cosas apetitosas de comer y beber)
gusttio, onis f. Sin: gusttio dulciria; cuppdiae, arum fpl; potiones (-um fpl) et cuppdia (-orum npl). Uso: ofrecer un - a los
amigos, amicos potinibus cuppediisque recreare.
refrigeracin: refrigertio, onis f. Sin: frigidtio; refrigescntia. Uso: - de los cilindros,
cylindrorum refrigertio; - por agua, refrigertio aquria vel per aquam; - por aire, refrigertio per rem.

refrigerador: (adj y sust) refrgerans, antis //


(aparato e instalacin para refrigerar) refrigeratrium, ii n. Sin: frigidrium.
refrigeradora, v. frigorfico.

refrigerante: adj refrgerans, antis. Sin: frigorficus; refrigerativus; frigidrius; refrigeratrius // (aparato que sirve para enfriar un
producto cualquiera) v. refrigerador.

refrigerar: refrigerare. Uso: - los miembros


en el agua, membra refrigerare aqu // refrigerarse: refrigerari. Uso: - a la sombra o en
el agua, umbr aquve refrigerari.

refrigerativo: refrgerans, antis. Sin: refrigeratrius. Uso: bebidas -, refrigerntia, ium


npl; potiones refrigerantes; remedios -, refrigerntia; remdia refrigerntia.

refrigerio: (alivio que produce una cosa


fresca) refrigrium, ii n. Sin: refrigertio.
Uso: sentir -, refrigerari; tomar - a la sombra,
refrigerari (vel frigus captare) in umbra vel
sub umbra // (alimento moderado que se
toma para reparar las fuerzas y continuar en
el trabajo) refectincula, ae f. Sin: gusttio;

gustum, i n; gustus, us m; convivolum; prandculum; prandolum; cnula; liquid cibi.


Uso: tomar un -, gustare; merendare; liquid
cibi attngere vel cpere // (alivio o consuelo)
levamen, mnis f. Sin: levamentum; solcium
vel soltium; solamen, mnis n; solamentum.
Uso: procurar - a alguien, licui levamento
esse.
refuerzos: (tropas que se suman a otras para
aumentar su fuerza) auxlia, orum npl. Sin:
subsdia, orum npl; auxilirii mlites, vel auxilirii, orum mpl. Uso: enviar -, cpias subsdio mttere.

refugio: (asilo, amparo) refgium, ii n. Sin:


perfgium; suffgium; receptrium vel receptculum; asylum; latbulum. Uso: - antiareo, suffgium antiarium; - contra las
incursiones areas, adversus aronvium incursiones perfgium, refgium, receptculum; receptculum areis (vel aronvium)
incrsibus cavendis; - antiatmico, suffgium antiatmicum vel antinucleare; - atmico, suffgium atmicum vel nucleare; montano, montanum refgium, deversorolum, hospitolum; - de los soldados, mlitum
receptculum.
regadera: nasiterna vel nassiterna, ae f. Sin:
stula; alvolus. Uso: regar con una -, nassitern irrigare.

regaliz o regaliza: (planta) glycyrrhiza vel


glycyrriza, ae f. Sin: glycurhtia; liquirtia //
(trozo de la raz de esta planta) radix
glycyrrhizae // (pastilla) pastillus glycyrrhzinus.

regalo: donum, i n. Sin: munus, nris n. Uso:


- de bodas, donum nuptiale; hacer un -,
donum dare; artculo para -, apophorticum,
i n; apophoreta, orum npl.
regaina: severa corrctio.

921

regar
regar: irrigare. Sin: irrorare; aqu asprgere
vel consprgere.

regata: (carrera entre varias lanchas)


cymbarum (vel scapharum, vel lntrium) certamen (-mnis n) vel certtio (-onis f). Sin:
cymbarum cursus (-us m); remigntium certamen // (carrera entre varias embarcaciones
ligeras) certamen nuticum. Sin: navicularum certamen vel certtio; navigiorum vel nvium certamen // - con veleros, con buques
de vela, certamen curss velfici; certamen
nvium velivolarum; certamen navigiorum
velis instructorum.

regatear: contndere de prtio.

regencia: (accin de regir o gobernar) dirctio, onis f. Sin: curtio; procurtio; administrtio. Uso: - de un Estado, rei pblicae
administrtio; civitatis procurtio // (gobierno de un Estado durante la menor edad
del soberano) (vicria) regni procurtio; consejo de -, supremum conslium regno regendo; supremum regno administrando
conslium // (cargo de regente) regentis dgnitas, auctritas, munus.
regenerar: (renovar moralmente) regenerare. Sin: recreare; resuscitare; rursus generare.

regente: regens, entis m. Sin: rector, oris m


(vicrius); procurator; administrator; moderator; negotiorum gestor.
regicidio: regicdium, ii n.

rgimen: rgimen, mnis n. Sin: forma; disciplina; rctio; administrtio; moderamen,


mnis n; modertio; procurtio; imprium.
Uso: - capitalista, plutocrtia, ae f ; - central,
rgimen centrale; - colonial, rei pblicae colnica (vel colnico more) administrtio; rei
pblicae administrtio formam coloniarum

rferens; - comunista, rgimen communsticum; - corporativo, consociata collgia rtium artificumque; - democrtico, rgimen
democrticum; populare rgimen; ppuli dominatus (-us m); popularis civitatis rgimen;
- fascista, rgimen lictrium; lictria dcio;
fascale rgimen; fasclium dcio; - hitleriano,
polticum systema hitlerianum; - monrquico, rgius dominatus; rgium imprium
vel rgimen; - parlamentario, rgimen parlamentare; - poltico, - de un Estado, rgimen
polticum; civitatis genus (-nris n); pblicae
administrationis forma; pblicae rei forma;
rerum publicarum rctio; - presidencial, rgimen praesidiale; - republicano, imprium
populare; - totalitario, tyrnnicum civitatis
imprium // - diettico, diaeta, ae f. Sin: victs rtio; diaettica curtio // Gram constrctio, onis f.
regimiento: (cuerpo militar) regimentum, i
n. Sin: lgio, onis f. Uso: - de artillera, regimentum tormentrium; - de caballera, regimentum equitats; - de infantera,
regimentum peditats; pditum lgio; que
forma parte del -, legionrius // fig agmen,
mnis n. Sin: turma.

regin: (divisin territorial) rgio, onis f.


Uso: - centrales, septentrionales, regiones
centrales vel mdiae, septentrionales; pobre, rgio pauper vel inops // (Zool, cada
una de las partes en que se considera dividido el exterior del cuerpo) zona, ae f. Uso: ilaca, zona coxalis.

regional: regionalis, e. Uso: gobierno -, administrtio regionalis.

regionalismo: (vocablo o giro privativo de


una regin determinada) regionalismus, i m
// (dicho de doctrina poltica y social) rtio
regionalis // (amor o apego a su regin) regionis prpriae stdium.

regionalista: regionalista, ae m. Sin: regio-

922

regla
nalismi fautor, cpidus, studiosus; regionis
prpriae fautor // adj ad regionis prpriae stdium ttinens.

regionalizacin: ad ius regionale accommodtio.


regionalizar: ad ius regionale accommodare.

regir: Gram recpere. Sin: exgere; rgere.


Uso: cum rige el ablativo, cum rcipit
(vel xigit, vel regit) ablativum.

register (Inform), registro, registrar(se): sust


regestrum, i n // tr nomen ddere vel profiteri.

registrable: aptus vel idneus ad referendum


in tbulas // (grabable) incisrius, a, um (in
magnetophnio).

registrador: (el que tiene por oficio registrar) contrascriptor, oris m // (persona que
est a la entrada o puerta de un lugar para
reconocer los gneros y mercaderas que entran o salen) scrutator, oris m.

registrar: (examinar con detencin una


cosa) scrutare vel scrutari. Sin: speculari;
inspcere // (transcribir en los libros de un registro pblico las resoluciones de la autoridad o los actos jurdicos de los particulares)
pblice inscrbere. Sin: liquid in acta referre
vel mttere; pblicis ltteris mandare; in tbulas pblicas (vel in tbulis pblicis) referre;
in albo descrbere; in album referre; in tbulas vel in album transferre // (poner de manifiesto las mercancas para que sean
examinadas o contadas) aestimandas merces
patefcere // Ling, - una voz en el diccionario, vocbulum ingrere, insrere, recpere //
(grabar) incdere.

registro: tbulae, arum fpl. Sin: commentrius, ii m; commentrium, ii n; commentrii,


orum mpl; acta, orum npl; regesta, orum npl;

libellus, i m; album, i n; codex, dcis m. Uso:


- civil, angraphe, es f; cvium album vel
index (-dcis m); liber cvium index; pblicae
cvium tbulae; criae offcium registrationis; incolarum civitatis rerumque familirium
tabulrium; del - civil, anagrphicus; - pblicos, pblicae tbulae; - de apuntes, adversria, orum npl; - de caja, de las entradas y
salidas, de ingresos y gastos, codex accepti et
expensi; - de cuentas, liber censualis; - de
los impuestos, tabellae tributriae; - de tarjetas, chartotheca; - de una administracin,
chartae (-arum fpl) negotiales; tbulae vel cdices rerum administrandarum; anotar en un
-, in albo descrbere; in album ascrbere vel
referre; in tbulas referre, conferre, ascrbere,
exscrbere, perscrbere; tbulis mandare; in
libellum (in tbulas, in commentrios, in
acta) referre; anotar en el - civil, in cvium
album referre; in pblicas cvium tbulas referre; inscribir bienes en los - pblicos, in pblicas tbulas bona referre vel descrbere;
tener un -, commentrium (vel tbulas, vel rationem) confcere; tener los - de comercio,
tbulas rationum descrbere // (departamento
de la administracin pblica) civicarum
rerum officina // (timbre de voz o sonido)
tonus, i m // (pieza de rgano) pinna, ae f //
(accin de registrar) v. inspeccin.

regla: (instrumento) rgula, ae f. Uso: - graduada, rgula in gradus diducta; - de madera,


lgnea rgula // (norma) lex, legis f. Sin: rtio,
onis f; norma; rgula; praescriptum, praeceptum; praecptio. Uso: - emprica, praeceptum
ex rerum usu sumptum; - gramatical, grammtica lex, grammticae norma, rgula, praeceptum, praescriptum; grammaticorum lex
vel praescriptum; grammticum praeceptum;
grammtica praecptio; - sintctica, syntaxis
praeceptum, vel lex, vel norma; - de higiene,
v. higiene; reglas del juego, ludi leges vel rationes; reglas de acentuacin, v. acentuacin
// (ley universal que comprende lo sustancial
que debe observar un cuerpo religioso) r-

923

reglamentacin
gula, ae f . Uso: la - de San Benito, rgula
Sancti Benedicti.

reglamentacin: ordintio, onis f. Sin: ordo;


rtio.

reglamentar: normis constitere. Sin: ordinare; rdine pnere; (rem) dispnere, distribere.
reglamentario: legtimus, a, um. Sin: regularis, e; ex instituto.

reglamento: lex, legis f. Sin: ordo, dnis m;


normae minutae. Uso: - carcelario, carceralis
vel carcerria disciplina; - escolar, lex scholstica; lex quae in scholis exercetur; ordinationes scholsticae vel scholares; - vial,
ordintio viria.
regresin: regressus, us m. Sin: regrssio, retrocssio, onis f.
regresivo: regrdiens, entis. Sin: regressivus.

regreso: (en sentido propio y figurado) regressus, us m.


regulable: moderbilis, e.

regulacin: tempertio, onis f. Sin: modertio; moderamen (-mnis n). Uso: - trmica,
caloris tempertio.

regulador: moderator, oris m. Sin: ordinator;


dispsitor; temperator. Uso: plan -, rtio
(-onis f) aedificatria; rtio aedifcia
exstruendi // (dispositivo) moderamen, mnis
n. Uso: - del sonido, moderamen snitus; - de
velocidades, rota moderatrix velocitatum;
moderamen velocitatis.
regular: tr (rem) moderari. Sin: dirgere; ordinare; temperare // (ajustar una cosa) ordinare. Uso: - el reloj, horolgium diligenter

vel diligntius ordinare; - los precios, prtia


continere // (persona que vive bajo una regla
o instituto religioso) regularis, is m. Sin: sodalis religiosus; religiosus alicius rdinis sodalis // (ajustado y conforme a regla) iustus,
a, um. Sin: legtimus; compsitus. Uso: ejrcito -, iustus exrcitus; gobierno -, iustum
vel legtimum imprium // (fijo) fixus, a, um.
Sin: certus; status; statutus; status ac certus.
Uso: renta -, status ac certus rditus // (uniforme, sin cambios grandes o bruscos ) aequalis vel aequbilis, e. Sin: uniformis;
certus; certus et aequbilis. Uso: movimiento
-, motus aequbilis; motus certus et aequbilis.

regularidad: (calidad de regular) regulritas, atis f. Sin: aequablitas; ordo; rtio; iusta
rtio vel conformtio. Uso: - del curso de los
astros, cursus constans (vel ratus) stellarum
vel astrorum; - de los fenmenos naturales,
vicissitdines rerum et rdines; - del movimiento, aequablitas mots; motus aequbilis;
motus certus et aequbilis; - del pulso, aequus vel stbilis arteriarum pulsus; - de vida,
vitae rtio bene ac sapienter instituta; - en la
modulacin de la voz, vocis conformtio; con
-, ratione et vi (con mtodo); guardar una
gran - en la conducta, recte atque rdine fcere // (puntualidad) diligntia, ae f. Uso: con
la mayor -, diligentssime // (justa proporcin) commditas, atis f. Sin: equitas; convenintia; congruntia. Uso: - de miembros,
commditas et equitas membrorum // (adecuada disposicin) compostio, onis f. Sin:
conformtio; concinntio. Uso: - de una figura geomtrica, symmtria, ae f; - de una
frase, compostio; - de miembros, apta membrorum compostio; - de rasgos, (recta) lineamentorum conformtio; congruntia et
aequlitas prtium; convenintia prtium; en la colocacin de las palabras, verborum
conformtio (justa colocacin); verborum
concnnitas (simetra) // (exacta observancia
de la regla o instituto religioso) observntia,

924

reintegrar
ae f. Sin: stricta vel summa disciplina // (perfeccin que resulta de observar las reglas estticas) perfctio, onis f. Sin: absoltio;
perfctio atque absoltio. Uso: - de una obra
literaria, elegntia.
regularizacin: ad ius dispostio. Sin: ad
legem conformtio.

regularizar: ad legem vel ad ius dispnere,


conformare.

regularmente: (comnmente) generliter.


Sin: regulriter; plerumque; persaepe. Uso:
condiciones - reiteradas, condiciones regulriter iteratae // (conforme a reglas) ad
legem; recte; rdine.

rehabilitacin: rehabilittio, onis f. Sin: curtio // fig famae reddtio, redintegrtio, renovtio; infmiae detrctio; ad (vel in)
ntegrum restittio; in pristinum restittio.
Uso: - en el honor, in prstinam dignitatem
(vel in prstinum honorem) restittio.
rehabilitar: rehabilitare. Sin: rursus hbilem
rddere; in prstinum statum restitere // fig
bonam famam redintegrare. Sin: honorem
restitere // rehabilitarse, bonam sibi famam
reconciliare vel redintegrare.

reimpresin: reimprssio, onis f. Sin: ltera


imprssio. Uso: - de la primera edicin, nova
imprssio primae editionis.
reimprimir: reimprmere. Sin: terum (rursus, rursum, dnuo) imprmere; terum typis
imprmere; terum typis remandare, exarare, descrbere, exscrbere.

reina: regina, ae f. Uso: - de belleza, formositatis regina; - del trigo, de la manzana, etc.,
regina frumenti vel trtici, mali, etc. // (pieza
del juego de ajedrez) regina. Sin: Amazon,
nis f (ac Amzonem vel Amzona).

reinar: regnare. Sin: imperare; rgere. Uso:


- interinamente, regnum nterim tractare.

reincidencia: reincidntia, ae f. Sin: iterata


lpsio; novus lapsus; iteratum vel repetitum
fcinus (-nris n), scelus (-lris n), delictum.
Uso: - en el pecado, sepius iteratum peccatum; - en la enfermedad, in morbum relpsio.
reincidente: recidivus,a, um. Sin: qui vel
quae eandem culpam committit. Uso: fiebres
-, recidivae febres; pecador -, recidivus peccator; ser -, terum delnquere; idem fcinus
renovare; in eandem culpam plries relabi;
sepius in idem crimen relabi.
reincorporacin: recorportio vel reincorportio, onis f.

reincorporar: recorporare vel reincorporare.


Sin: rursus incorporare; dnuo corporare; terum cooptare; redintegrare.
reingreso: iterata ingrssio. Sin: iteratus ingressus (-us m) vel intritus (-us m).

reino: regnum, i n. Uso: reinos animal y vegetal, regna animale et vegetale.

Reino Unido de Gran Bretaa: Regnum


Unitum Britnniae.
reinsercin: iterata insrtio (-onis f).
reinsertar: terum insrere.

reintegrable: redintegrbilis vel reintegrbilis, e. Sin: reinstaurbilis.

reintegracin: redintegrtio, onis f. Sin: restittio; restaurtio; in ntegrum restittio; in


prstinum revoctio.
reintegrar: redintegrare vel reintegrare. Sin:

925

rer
restaurare; in ntegrum restitere; in prstinum revocare.

rer: ridre. Uso: - a carcajadas, effuse ridere; - para sus adentros, occulte maligneque
subridere.
reivindicable: vindicbilis, e. Sin: repetbilis, flagitbilis (reclamable); recuperbilis
(recuperable).

reivindicacin: vindictio, onis f. Sin: repettio; recupertio; vindciae, arum fpl. Uso: de la libertad, libertatis vindictio; - de los
bienes, vindictio bonorum; hacer muchas -,
multa reptere; no hacer ninguna -, nullam
rem flagitare; tratar de apoderarse de algo
por una injusta -, iniustis vindciis liquid ptere.

reivindicar: vindicare liquid sibi vel ad se.


Sin: liquid reptere, flagitare, recuperare.
Uso: - un derecho, ius vindicare, reptere,
prsequi; - el antiguo dominio sobre el mar,
martimum imprium recuperare vel recpere;
- el honor de uno, alicius famae conslere;
- la libertad del pueblo, ppulum in libertatem vindicare vel reptere.

reinvidicatorio: vindicationis (gen). Sin:


repetitionis, recuperationis (gen); ad vindicationem (vel ad repetitionem, vel ad recuperationem) spectans.

reja: (red de barras de hierro, que se pone


en las puertas, ventanas y otras partes, para
adorno, seguridad y defensa) clathri vel clatri, orum mpl. Sin: cataracta, ae f; cancelli,
orum mpl; transenna, ae f. Uso: rejas de hierro, clathri frrei; ventana con -, clatrata fenestra; fenestra clathris munita; proveer de
rejas , clatris munire vel cludere.
rejilla: (celosa o reja pequea que cierra algunas aberturas) transnnula, ae f. Sin: ret-

culum, i n; retculus, i m // (redecilla para


poner el equipaje en los vagones de ferrocarril, en los mnibus ...) retculum vel retculus. Sin: retinculum; retinculum (vel rete)
sarcinrium // (parte de las hornillas y hornos que sostiene el combustible) cratcula, ae
f; cratculum, i n.
rejuela: (reja pequea) v. rejilla.

relacin: (correspondencia o trato) reltio,


onis f. Sin: rtio; necessitudo (-dnis f); commrcium; coninctio; vnculum. Uso: - afectiva, caritatis necessitudo; - amistosas,
rationes amicales; buenas - con ..., bonae
coniunctiones cum + abl; - carnal, carnalis
reltio; - cientficas, doctorum mtuae rationes; - comerciales, mercatriae relationes;
negotiationum rationes; mtua commrcia;
- conyugales, maritales amplexus; - diplomticas, rationes vel relationes diplomticae;
pblicae rationes vel necessitdines; pblicae necessitdinis rationes; legationum commrcia; - diplomticas con la Santa Sede,
rationes (vel civitatum coniunctiones) cum
Apostlica Sede; pblicae necessitdinis rationes cum Apostlica Sede; - diplomticas
entre la Sede Apostlica y Rusia, pblicae necessitdinis rationes inter Sedem Apostlicam et Rssiam; - epistolar, epistularum
commrcium; - fortuitas, connexiones sive
conexiones fortutae; - futuras, relationes futurae; - homosexuales, rationes homosexuales; - humanas, humanae necessitdines; internacionales, pblicae Civitatum rationes;
rationes pblicae inter nationes; res rationesque inter nationes; pblicae rationes quae
inter nationes intercedunt; - interpersonales,
inter personas necessitdines; - jurdicas, relationes iurdicae; - lgica, reltio lgica; normales, relationes normales; - pblicas,
pblicae rationes; pblicae necessitdinis rationes; - real, reltio realis; - recprocas de
convivencia, mtua commrcia in humano
convictu; - sociales, relationes sociales; - de

926

relativismoe
amistad, amictiae necessitudo vel coninctio; amictia et coninctio; - de vecindad, vicinitatis coninctio // contraer relaciones
con uno, cum liquo rationem contrhere;
estar en - de amistad con alguien, esse in
amictia cum liquo; amictiam cum liquo
grere; tener - con alguien, cum liquo rationem habere; consuetdine uti cum liquo;
tener - comercial con alguien, negtium habere cum liquo; se da una - recproca, recproca reltio habetur // (trato de carcter
amoroso) coninctio, onis f. Uso: entablar
una - sexual, coniunctionem sexualem inire
cum + abl // (conexin) reltio, onis f. Sin:
coninctio; respectus, us m. Uso: entablar relaciones de ayuda, coniunctiones auxiliares
inire // (relato, exposicin, informe) reltio,
onis f; relatus, us m. Sin: narrtio, renuntitio,
expostio (rerum gestarum, dictorum ...).
Uso: - escrita, scripta reltio; - radiofnica,
reltio radiophnica; hacer una -, relationem
fcere vel proferre // con - a, quod prtinet
vel ttinet ad + ac; en - a las circunstancias,
pro ratione adiunctorum.

relacional: necessitdinis (gen). Uso: esencial dimensin -, essentialis necessitdinis


rtio.
relche, v. relajacin.

relais, v. rel.

relajacin: (accin y efecto de relajar o relajarse, en sentido de descanso o esparcimiento) relaxtio, onis f. Sin: laxamentum,
remssio; oblecttio. Uso: - fsica, crporis
(vel vrium) remssio, defctio, immintio; espiritual, nimi (vel mentis) relaxtio, laxamentum, remssio // - moral, dissoltio, onis
f. Sin: mores lapsi ad molltias; nimi remssio et dissoltio; nimi remssio ac lxitas;
nimi debilittio, deblitas, infrmitas. Uso: de la disciplina, disciplinae remssio, incria,
neglegntia; remssior disciplina, - en la pie-

dad, en la caridad, pietatis, caritatis lnguor;


petas, critas lnguens, languescens, defervescens.

relajante: refectrius, a, um. Sin: relaxandi


vim habens; (espiritualmente) nimum (vel
mentem) laxans, levans, llevans, rcreans.
relajar: laxare vel relaxare. Uso: - el nimo
con el juego, laxare nimum lusu; - el ardor
de la virtud, virtutis stdium laxare vel remttere; - la disciplina, disciplinam remttere vel
debilitare; - las costumbres, mores remissos
(vel resolutos) rddere.

relajarse: (en el sentido de distraer o esparcir su nimo) relaxare nimum. Sin: relaxari
nimo; relaxare se liqua re (- con alguna
cosa) vel ab liqua re (dejando a un lado alguna cosa) // (- en la vida espiritual) nimi
torpre (vel languore) ffici. Sin: languori
(vel torpri, vel neglegntiae) se dare.
relanzamiento: (reactivacin) novus impulsus (-us m). Sin: renovatus progressus (-us
m).

relanzar: (reactivar) refovere. Sin: rursus


promovere // (repeler) recere. Sin: retorquere; responsrie cere.

relativamente: comparate. Sin: ad liquid


quod prtinet, ttinet; ratione hbita alicius
rei. Uso: - al hijo, ad flium quod prtinet; a lo que escribes, quod scribis; - a las propias
fuerzas, pro suis cuiusque vribus; - a los propios medios, pro sua cuiusque facultate.

relatividad: relatvitas, atis f. Uso: teora de


la -, theria relativitatis.

relativismo: relativismus, i m. Uso: - espiritual, relativismus spiritalis; - tico, relativismus


thicus;
que
predomina
incontrovertible, relativismus, qui aperte do-

927

relativista
minatur; relativismus incontradicibilis.

relativista: sust relativista, ae m // adj relativsticus, a, um.

relativo: (que guarda relacin con alguien o


con algo) ad liquem vel ad liquid prtinens
// (no absoluto) ideas -, notiones, quae collatione (vel comparatione) hbita intelleguntur; velocidad -, velcitas comparative dicta
// Gram relativus, a , um. . Uso: pronombre -,
pronomen relativum.

relator, ra: relator, oris m; relatrix, icis f //


(informador, ra) nntius, ii m; nntia, ae f.
relax, v. relajacin.

rel: Electr commutamen, mnis f. Sin:


instrumentum elctricum temperatrium.
relectura: iterata lctio // (nueva interpretacin) nova interprettio.
releer: relgere. Sin: terum lgere.

relevador, v. rel.

relevancia: momentum, i n. Sin: magnitudo


(-dnis f); pondus (-dris n); grvitas.

relevante: gravis, e. Sin: grandis; notbilis;


magni momenti vel pnderis; consideratione
dignus.
relicario: (lugar donde se guardan las reliquias) reliquirium, ii n // (estuche) reliquirium, ii n. Sin: reliquiarum cpsula, theca,
custdia.

relieve: (labor o figura que resalta sobre el


plano) eminntia, ae f. Sin: prominntia;
proiectura, ae f; proiectus, us m. Uso: - en
mrmol, ex mrmore prominntia // (grabado, esculpido) alto -, emblema, atis n;

ctypum opus (peris n); bajo -, caelamen,


mnis n; crusta, ae f ; caelatum opus; prstypon, i n; bajo - cincelado, toreuma, tis n;
caelatura; ctypon, i n; anaglyptum vel anaglpticum opus (en pl anaglypta, orum); effgies (-i f) minens; imago ( -gnis f) ctypa
// esculpir, modelar en -, liquid ita sclpere,
effngere, ut lia in umbris, lia in eminntia
videantur // (fig, importancia) momentum, i
n. Sin: grvitas. Uso: personaje de -, vir clarus vel clarissimus; amplssimus vir; vir auctoritate gravis; poner algo de -, liquid in
lucem proferre; liquid in lmine pnere; liquid illustrare; gravitatem (vel momentum)
alicius rei proferre vel extllere.
religin: (sentimiento y culto religioso) relgio, onis f. Sin: cultus, us m; sacrorum ritus
(-us m). Uso: - heterodoxa, relgio heterodoxa // (orden, instituto religioso) relgio,
onis f. Sin: ordo, dnis m; congregtio religiosa vel monstica. Uso: - benedictina, relgio benedictina.

religiosa: (mujer que pertenece a una orden


o congregacin religiosa) sanctimonialis, is f.
Sin: castimonialis, is f; sanctimonialis virgo;
sanctimonialis mlier; sacra virgo; virgo devota; virgo Deo devota; mlier religiosa; mlier Deo consecrata.
religiosidad: religisitas, atis f.

religioso: (piadoso, que practica la religin)


religiosus, a, um. Sin: pius; religionis colens;
religionis praeceptis obtmperans. Uso: prcticas -, religiones // (que pertenece a una
orden o congregacin religiosa) religiosus, i
m. Sin: religiosus sodalis; pius vir religiosus;
vir Deo consecratus.

reliquia o reliquias: relquiae, arum fpl. Sin:


lipsana, orum npl. Uso: besar las -, relquias
venerari osculando.

928

remiendo
rellano: praecnctio, onis f. Sin: scalarum
arola; scalarum arola intercalaris.

reloj: horolgium, ii n. Uso: - atmico, horolgium atmicum; - despertador, horolgium expergficum; v. despertador; elctrico, horolgium elctricum; - electrnico, horolgium electrnicum; - hidrosttico, - de agua, clpsydra, ae f ; horolgium
hydrostticum vel hydrulicum; horolgium
aqutile vel aqurium; horolgium ex aqua; solar, solrium, ii n; horolgium solrium vel
solare // - de arena, horolgium arenrium
vel ex arena; - de bolsillo, horolgium gestbile, manuale, portbile; - de cuarzo, horolgium qurzicum vel e quarzo; - de pared,
horolgium pnsile; - de pndola, horolgium oscillatrium; horolgium perpendculo actum; horolgium perpendculi
libramento actum; - de precisin, chronmetrum, i n; perfectus horarum index; - de pulsera, horolgium brachiale vel bracchiale;
horolgium armillare; - de repeticin, horolgium sonbile, sonans, sonax (-acis); - de
ruedas, horolgium rotale vel rotbile // dar
cuerda al -, horolgium intndere vel retorquere; horolgii machinationem instrere vel
gere; horolgio machinationem dare; el falla, horolgium aberrat vel mentitur; funciona el -?, estne horolgium in actu?; miramos el - para saber qu hora es, horolgium
inspcimus, ut sciamus, quota sit hora; poner
el - en hora, horolgium ordinare, temperare,
accommodare, instrere, compnere; mi anda, marcha bien, horolgium meum recte
metitur; adelanta, velcius vel cius movetur; atrasa, retardatur vel lntius movetur;
va cinco minutos adelantado, quinque minutis ctius progrditur; va diez minutos atrasado, decem minutis retardatur; se par,
sbstitit vel cnstitit; dsiit moveri.
relojera: (arte de hacer relojes) ars horolgia conficiendi. Sin: ars horolgica vel horologiria // (taller donde se hacen relojes)

horologiorum fbrica vel officina // (tienda


donde se venden) horologiorum taberna.

relojero: (el que hace relojes) horologirius,


ii m. Sin: horologiorum rtifex (-fcis m), fabricator, pifex (-fcis m) // (el que los vende)
horologiorum vnditor, negtians, negotiator
// (el que los repara) horologiorum refector.
remanencia: Fs remanntia, ae f.
remanente: rliquum, i n.

remango: replicatura, ae f vel replictio, onis


f. Sin: reflxio; recollctio; invrsio.
remanso: aqua stagnans.

rematar: (tirar al arco, en el ftbol) follem


(vel pilam) in portam icere vel mttere.
rembolso, v. reembolso.

remendar: resarcire vel sarcire. Sin: refcere;


reparare; concinnare; reconcinnare.

remendn: veteramentrius, ii m. Sin: sarcinator, oris m; sarctor; refector; reparator.


Uso: sastre -, constor, oris m; zapatero -, veteramentrius sutor.
remera: (prenda de vestir) intrula, ae f.

remero, ra: remigator, oris m; remigatrix,


icis f. Sin: remex, -mgis m; rmigans, antis.
Uso: banco de los -, transtrum, i n.

remesa: (remisin que se hace de una cosa)


mssio, onis f. Uso: - de dinero, pecniae mssio; pecnia missa; - de dinero por cheque,
pecniae mssio per mandatum nummrium
// (cosa enviada en cada vez) merx (mercis f)
missa.

remiendo: sartura vel sutura, ae f. Sin: refc-

929

remise
tio, reconcinntio, onis f.

remise: coche de -, autoraeda meritria. Sin:


autocinetum meritrium.

remitente: missor, oris m. Sin: mittens, entis;


qui mittit ltteras.

remo: remus, i m. Uso: mango del -, remi cpulus; pala del -, palma vel plmula, ae f //
Dep remgium, ii n; remigtio, onis f. Sin:
remigandi vel remorum ludus, certamen, certtio. Uso: practicar el -, remigare.
remocin: (de cosas, sobre todo de vehculos) abltio, onis f // (privacin de cargo o
empleo) privtio, onis f. Sin: amtio vel remtio; destittio.

remolacha: beta, ae f. Sin: betceus, i m; beta


vulgaris vel ptula. Uso: cultivo de -, betarum
cultura.

remolachero: (persona que se dedica al cultivo de remolacha) betarum cultor.

remolcador: adj remulcans, antis. Sin: trahens; tractrius; remulco trahens // sust remulcator, oris m. Sin: currus (-us m)
remulcans vel tractrius; currus remulco trahens // (embarcacin que remolca) navis vel
navgium remulcans. Sin: navis vel scapha
tractria; navis remulco trahens; linter ad
naves remulco adducendas.

remolcar: remulcare. Sin: remulco dedcere


vel trhere. Uso: cable de -, remulcum; vehculo remolcado, currus (- us m) remulcatus.
remolino: vertex vel vortex, tcis f.

remolque: remulcus, i m vel remulcum, i n;


- en el que se viaja y se vive, v. roulotte.

remonta: (compostura del calzado) anterio-

ris clcei refctio.

rmora: (pez marino) rmora, ae f. Sin:


echenis, nedis f; remligo, gnis f // (fig,
cosa que detiene o dificulta) rmora, ae f.
Sin: mora; impedimentum; retardtio; trditas; repgulum, i vel repgula, orum.

remordimiento: conscintiae morsus (-us


m). Uso: sentir -, conscintiae morsu cruciari.
remplazable, v. reemplazable.

remplazar, v. reemplazar.
remplazo, v. reemplazo.

remunerativo: quaestuosus, a, um. Sin: lucrativus; fructuosus; lucrosus.

renacentista: adj anagenticus, a, um. Sin:


ad renascntiam ttinens // sust renovationis
homo; homo novus.

renacimiento: (accin de renacer) novus


ortus (-us m). Sin: renovtio (-onis f); nova
natvitas; ad vitam restittio vel revoctio.
Uso: el - de la vegetacin, renascentes herbae
// (actividad nueva dada a las artes o ciencias) renascntia, ae f. Sin: reviviscntia; regenertio; renovtio; recretio; restaurtio;
renovata alcritas. Uso: - artstico, literario,
poltico, restittio rtium, litterarum, rei pblicae; - del latn y griego, latinitatis et graecitatis renovtio // (perodo histrico del
siglo XVI) anagnesis, is f. Sin: renascntia;
renascntia litterarum; renatae vel renovatae
ltterae; ltterae redintegratae; renatae vel renovatae artes; renatae (renovatae, renascentes, reviviscentes) artes ac ltterae; aetas
renatarum litterarum et rtium; aetas e renascntibus (vel e reviviscntibus) rtibus nuncupata; aetas, quae a renascntibus rtibus
nuncupatur. Uso: los autores del -, renascntiae auctores; los ingenios del -, renatarum lit-

930

renta
terarum ingnia; desde el comienzo del -,
inde a renatis seculo XV ltteris; ab exrdio
vel a primrdiis renatarum litterarum; desde
la poca del -, ab aetate litterarum redintegratarum; despus del -, post renatas seculo
XV ltteras; post renatas latinas ltteras; post
renatas vterum ltteras artesque; en el perodo del -, renatarum litterarum tmpore; florescntibus de ntegro ltteris; ltteris
renovatis.
renal: renalis, e. Sin: renum (de los riones).
Uso: enfermedad -, nephropatha, ae f.

rendez-vous, v. cita, entrevista.

rendicin: (accin y efecto de rendir) expugntio,onis f. Uso: - de una plaza, ppidi expugntio // (accin y efecto de rendirse)
dedtio (licui vel ad liquem). Uso: - incondicional, dedtio sine ulla condicione; aceptar la - de uno, liquem in deditionem
accpere vel recpere; obligar a uno a la -, liquem ad deditionem redgere; liquem in (vel
ad) deditionem impllere vel compllere //
(rendimiento, producto) v. rendimiento // - de
cuentas, rationum reddtio (-onis f). Sin: accepti et expensi rtio.
rendimiento: rdditus vel rditus, us m. Sin:
proventus, fructus, us m.

rendirse: dedi vel se ddere licui. Sin: in deditionem venire, deditionem subire; fcere
deditionem licui vel ad liquem; arma trdere.
renegado, da: abnegator, oris m; abnegatrix,
icis f. Sin: abdicator; desertor; apstata, ae m.
renegador: abnegator, oris m.

renegociar: dnuo pacisci. Sin: retractare;


novas pactiones fcere (cum liquo de liqua
re); (licui) novas condiciones propnere.

rengln: lnea, ae f. Sin: versus, us m. Uso: por -, per sngulos versus; escribir dos - a
uno, liquid litterarum ad liquem dare; leer
entre renglones, plus quam significatur intellgere; no escribir ni un -, ne verbum (vel
ne ltteram) quidem scrbere; una carta de
pocos -, ltterae paucorum vrsuum.
reno: tarandrus, i m. Sin: rhenus, i m. Uso:
- hembra, tarandrus fmina; - macho, tarandrus mas (maris m); de -, tarandrnus.

renombrado: famosus, a, um. Sin: cleber,


-bris, -bre; clarus, praeclarus; illustris, e; nclitus; insignis, e; fam ingens vel praestans;
notssimus.

renombre: nomen vel renomen, mnis n.


Sin: fama, glria, laus, celbritas, opnio.
Uso: de gran -, magnae opinionis; de - internacional, internationliter notssimus; adquirir -, famam cnsequi.

renovable: renovbilis vel innovbilis. Sin:


iterbilis; iterationem vel continuationem admittens.

renovacin: renovtio, vel novtio, vel innovtio, onis f. Sin: redintegrtio; instaurtio
vel restaurtio. Uso: - democrtica, renovtio
democrtica; - disciplinaria, disciplinae
instaurtio; - doctrinal, doctrinae redintegrtio;
- de las costumbres cristianas, christianorum
morum renovtio; - de los juegos, instaurtio
ludorum; secreto de la -, ntima renovationis
vis.

renovador, ra: renovator, vel novator, vel innovator, oris m; renovatrix, icis f. Sin: instaurator; restitutor; redintegrator // adj
novationem prmovens; novandi vim habens; progressum inducens vel sscitans.

renta: (beneficio que se obtiene de una cosa)


rditus, us m. Sin: proventus, us m; vectgal,

931

rentabilidad
alis n. Uso: - neta, slidi rditus mpl; la economa es una gran -, magnum vectigal est
parsimnia; - del petrleo, petrlei rditus;
constituir una - vitalicia, rditus ad vitae tempus duraturos institere // (beneficio anual)
pnsio, onis f. Sin: nnuum, i vel nnua,
orum; nnua pecnia. Uso: sealar una - a
alguien, nnuam pecniam statere licui //
(lo que paga un arrendatario) merces, edis f.
Uso: - de un predio, agri vel predii merces //
(deuda pblica) pblica nmina.
rentabilidad: rentablitas, atis f.

rentado: (que tiene renta para mantenerse)


qui redtibus fruitur // (que disfruta de un seguro social) pensionrius cautionis socialis.

rentar: rditum vel proventum prere.

rentista: (persona que recibe renta) rediturius, ii m; redituria, ae f.

renuncia: abrenuntitio, onis f.

renunciante: renntians, antis. Sin: de iure


suo cedens // sust renuntians. Sin: renuntiator, oris m; renuntiatrix, icis f ; qui vel quae
de suo iure cedit.

renunciar: renuntiare. Sin: abdicare; dimttere. Uso: - al cargo, mnere se abdicare; - a


cargos civiles, civlibus offciis renuntiare.

renunciatario: renuntiatrius, ii m. Sin: is,


cuius in favorem liquis renuntiat.
reo: reus, i m. Uso: - de lesa majestad, (laesae) maiestatis reus; hacerse - de lesa majestad, maiestatem ledere vel minere.
reforo: rhephorus, i m; rhephorum, i n.

regrafo: rhegraphum, i n.

reojo: mirar de -, limis aspcere, intueri,


spectare; limis culis aspcere; obliquis culis aspcere // (fig, mirar con enfado o prevencin hostil) liquem despcere.
reologa: rheolgia sive -loga, ae f.
remetro: rhemetrum, i n.

reoscopio: rheoscpium, ii n.

restato: rhestatum, i n; rhestatus, i m.

reparacin: repartio, onis f. Sin: restittio;


redintegrtio, refctio; sartura. Uso: - de
culpa, satisfctio.
reparar: reparare. Sin: refcere; restitere;
restaurare. Uso: - carreteras, stratas restitere; v. refaccionar.

reparo: (cosa que se pone por resguardo)


praesdium, ii n. Sin: munimen, mnis n; munimentum; tutela; defnsio. Uso: - contra la
lluvia, munimen ad imbres.
reparticin: (accin y efecto de repartir) digstio, onis f. Sin: distribtio; divsio // (dependencia
en
una
organizacin
administrativa) pars administratria.

repartir: (distribuir algo dividindolo en


partes) distribere. Sin: divdere // (entregar
a personas distintas lo que han encargado o
deben recibir) rddere. Sin: trdere. Uso: cartas, ltteras rddere; epstulas trdere //
(cargar una contribucin o ganancia por
partes) vectgal distribere.

reparto: (repartimiento, oficina) pars, partis


f. Sin: rea; rgio, sctio, sttio, onis f. Uso:
- de reanimacin, sttio redanimationis // (accin y efecto de repartir) tradtio, onis f. Uso:
- de cartas, perltio cursualis; epistularum vel
litterarum tradtio.

932

repetidor
repasar: (volver a pasar por un mismo sitio
o lugar) redire. Uso: - por un camino, redire
viam vel iter; viam reptere; iter relgere; por una calle, redire viam // (recorrer lo que
se ha estudiado) recensere. Sin: reptere.
Uso: - las lecciones, dictata secum reptere;
memri recensere dictata; - mentalmente las
reglas, praecepta reptere // (volver a mirar,
examinar o registrar una cosa) recognscere;
reclere // (volver a explicar la leccin) rursus vel dnuo explicare. Sin: lectionem relgere, reclere; terum lectionem lgere //
(- en su mente, en su memoria) recogitare.
Sin: reclere; liquid memri vel nimo reptere; secum revlvere; secum recogitare de
liqua re; liquid cum nimo revlvere;
secum nimo reputare. Uso: repaso conmigo
toda mi jornada, totum diem meum scrutor
// (reconocer muy por encima un escrito, pasando por l la vista ligeramente o de corrido) liquid strictim (vel cursim) lgere.
Uso: - un libro, librum strictim attngere.
repasata, v. regaina, reprimenda.

repaso: (accin y efecto de volver a pasar)


retrnsitus, us m. Sin: retranstio, onis f; rditus, us m; redtio; iteratum trnsitus; recursus,
us m // (estudio ligero de lo que se tiene visto
o estudiado) recnsio, onis f. Sin: relctio; repettio; itertio; retractatus, us m (el repetir);
recenstio, onis f (el releer). Uso: doy un - a
la parte que he de declamar, tero declamationis partem // (reconocimiento de algo despus de hecho, para ver si le falta o sobra
algo) recogntio, onis f. Sin: recnsio.

repatriacin: (regreso espontneo a la patria) remigrtio, onis f. Sin: in ptriam rditus


(-us m) vel revrsio; domum redtio // (devolucin de un extranjero al pas de origen) in
ptriam remssio vel restittio.

repatriar: (regresar a la patria) repatriare.


Sin: remigrare; domum redire; in ptriam re-

dire, reverti, se recpere; ptriam reptere //


(devolver algo o a alguien a su patria)
domum remttere. Sin: in ptriam redcere
vel restitere.
repercusin: repercssio, onis f; repercussus,
us m. Sin: resulttio; reverbertio; resonntia;
redundtio; redundntia.

repercutir: (intr, rebotar) reprcuti. Sin: referri; reddi; repelli; resultare; resilire . Uso:
el sonido repercute, sonus resultat // (tr, rayos, sonidos, etc.) reperctere. Sin: reverberare; rddere, regrere; referre; reflctere;
remttere; replicare. Uso: - los rayos, rdios
replicare vel reverberare; - la voz, vocem remttere, reiectare, reperctere // (Med, rechazar, repeler, hacer que un humor retroceda o
refluya hacia atrs) repllere. Sin: recere;
nxios humores lio avrtere // (recaer sobre)
recdere. Sin: redundare; redire (in liquid vel
in liquem). Uso: el castigo (de alguien) repercute sobre su familia, poena in eius famliam rcidit; la infamia repercute sobre los
amigos, infmia ad amicos redundat.
repertorio: (lista de obras dramticas que
habitualmente ejecuta un artista) repertrium, ii n // (coleccin de obras o noticias)
index, dcis mf. Sin: thesaurus.
repeticin: itertio, onis f. Sin: repettio.

repetidamente: iteratim. Sin: terum iterumque; terum atque terum; terum ac sepius;
saepe sepius; crebro; frequenter.

repetidor: (alumno que repite un curso) v.


repitiente // (el que repasa a otro la leccin)
repettor, oris m. Sin: submagister; promagister; subsidirius vel domsticus magister;
hypodidscalus // Telec amplificatrium
instrumentum // (TV, emisor de dbil potencia, que retransmite los programas difundidos por una estacin principal) sttio

933

repetir
mutatria. Sin: apparatus mutatrius.

rius; - fotgrafo intruso, reptcius imginum


auceps.

repetir: iterare.

repetitivo: iterativus, a, um.

repique: sacri aeris concentus; sacrorum


aerum concentus. Sin: campani aeris concentus.
repisa: plteus, i m.

repitiente: adj rpetens, entis. Sin: terans //


sust alumnus rpetens (scholam); eiusdem
scholae iterator.
replicar: replicare. Sin: iterare; reptere;
respondere.
repoblacin: incolarum redintegrtio.

repoblar: novis ncolis frequentare.

repollo: brssica capitata vel cumana.

reportaje: reltio, onis f. Uso: - fotogrfico,


scriptum photographmatis illustratum.

reporter, v. reportero.

reporterismo: (oficio de reportero) relatoris


munus (-nris n) // (informacin periodstica)
reltio, onis f (diurnorum reltio; diurnorum
nntii vel nntia, si se trata de diarios; commentariorum reltio; commentariorum nntii
vel nntia, si se trata de revistas).

reportero: relator, oris m. Sin: auceps (-cpis


m) notitiarum (cazador de noticias). Uso: de diario, diurnorum vel diurnrius relator;
nuntiorum explorator; - de radio, relator stationis radiophnicae; - de revista, commentariorum relator; - de televisin, relator
stationis televisficae; - grfico, relator photgraphus vel photogrphicus; photodiurn-

reposera: sella dormitria. Sin: sella flexbilis, flxilis, plictilis; reclnis sella; flxile ac
plictile subsllium; scimpdium vel oblonga
ac plictilis sella; sedile (-is n) cubitrium.
reposicin: repostio, onis f.

repositorio: repositrium, ii n. Sin: receptculum; reconditrium.

repostera: (oficina donde se fabrican confituras, pasteles, embutidos, etc.) v. confitera, pastelera // (despensilla en que se
guardan provisiones de esta clase) cellrium,
ii n. Sin: prompturium vel promptrium; cllula penaria vel penuria; cllula prompturia // (lugar donde se guardan los objetos del
servicio de la mesa) armrium, ii n. Sin: arca;
repositrium; armrium prompturium; v.
aparador.
repostero, v. confitero, pastelero.

represalia: represliae, arum fpl. Sin: hostimentum; vis vi repulsa. Uso: actos de -, actus
represaliarum; derecho de -, clarigtio, onis f;
ius represaliarum; por -, ttulo represaliarum;
clarigationis caus; hacer represalias, vim vi
repllere; pria pribus respondere; par pro
pari referre.

represaliar: represliis uti (contra liquem).


Sin: represliis plctere (vel affcere) liquem.

representacin: (accin y efecto de representar) repraesenttio, onis f. Sin: descrptio;


reltio. Uso: - grfica de un plano, descrptio
aedificandi // (figura, imagen o idea que sustituye a la realidad) effgies, i f. Sin: imago,
gnis f. Uso: - pictricas, formae ac figurae //
(obra dramtica) spectculum, i n. Sin:

934

reprobado
spectamen, mnis n; fbulae ctio; exhibtio
spectculi; ludus scenicus. Uso: - religiosa,
spectculum sacrum; sacer ludus scenicus //
(hecho de representar a una casa comercial)
negotiorum procurtio // (cuerpo de representantes) v. delegacin // - proporcional,
procurtio proportionalis.

representador: repraesentator, oris m. Sin:


repraesentans.

representante: (persona que hace las veces


de otra) vicrius, ii m; vicria, ae f. Uso: ser
el - de alguien, alicius vice (vel offcio, vel
prtibus) fungi; alicius personam grere; ser
el - de la ciudad, de una firma o sociedad comercial, de una sociedad civil, civitatis, societatis (nminis), collgii personam grere
// (persona que representa a un ausente,
cuerpo o comunidad) repraesentans, antis m.
Sin: legatus vel delegatus, i m; curator vel
procurator, oris m; nntius; orator. Uso: - del
drama ingls, repraesentans drmatis nglici;
- del rey, regis legatus; - de una empresa, societatis bonis gignendis procurator; representantes de otras Iglesias cristianas,
repraesentantes aliarum ecclesiarum christianarum; representantes de varias naciones y
gobiernos, repraesentantes variarum nationum regiminumque; representantes de todos
los partidos, repraesentantes mnium factionum politicarum; enviar a uno como -, liquem legare; liquem legatum mttere //
(persona que gestiona los contratos y asuntos profesionales) curator negotiorum. Uso:
ser el - de uno, de una firma o sociedad, alicius, societatis (vel nminis) negtia (vel rationes) procurare // (el que sirve de modelo,
de ejemplo) exemplar, aris n. Sin: auctor;
princeps. Uso: noble - de su ciudad, egrgius
auctor civitatis suae; el principal - de la democracia, homo florens prae cteris in ratione populari; - de la poca antigua,
exemplar aevi prioris; el ms autorizado - de
la filosofa contempornea, princeps huius

aetatis philosophorum; mal - de la latinidad,


malus auctor latinitatis // (sostenedor, partidario) auctor, oris m. Sin: cgnitor. Uso: el de una idea, de un parecer, sentntiae auctor
vel cgnitor // (actor o actriz) actor, oris m;
actrix, icis f. Sin: scenicus, i m; scenica, ae
f.

representar: (hacer presente algo) repraesentare // (actuar en nombre o por cuenta de


otro; hacer las veces de otra persona o colectividad) alicius vice (vel mnere) fungi;
alicius vicrius sum // - los intereses de alguien, alicius negtia procurare // (ejecutar
una obra de teatro) fbulam dare, gere, pergere // (interpretar un papel de una obra
dramtica) alicius personam grere vel
gere // (informar, referir) referre. Sin: renuntiare.
representativo: (que se puede tomar como
representacin de otra persona o cosa) repraesentativus, a, um . Sin: signficans; significativus // (caracterstico, ejemplar,
modlico) praecpuus, a, um. Sin: excellens;
princeps (-cpis) // rgimen -, forma rei pblicae repraesentativa.

represin: reprssio, onis f. Sin: corctio;


cohibtio; refrentio.

represivo: repressivus, a, um. Sin: rprimens; corcitivus; corcitrius. Uso: medida


-, corctio.

reprimenda: reprehnsio, onis f. Sin: obiurgtio; severa corrctio.

reprimido: repressus, a, um. Sin: corcitus;


cohbitus; refrenatus.
reprobado: (censurado) vituperatus, a, um.
Sin: exprobratus; reprehensus; correptus //
(que no aprob un curso o examen) reprobatus, a, um. Sin: improbatus. Uso: alumno -,

935

reprochar
alumnus improbatus.

reprochar: liquem reprehndere vel obiurgare. Sin: liquem verbis increpare, increpitare, corrpere, exprobrare.

reproduccin: (accin y efecto de reproducir


o reproducirse) genertio, onis f. Sin: procretio; progenertio, regermintio. Uso: - por
segmentacin, scissipritas, atis f; segmentria procretio vel genertio; genertio per
scissionem hbita; tcnicas de - artificial,
modi generationis artificiosae // (cosa que reproduce o copia un original) exemplum, i n.
Sin: exemplar, aris n. Uso: una - fotogrfica
del Cdice B, exemplar Cdicis B photogrphice expressum // (copia de un texto, una
obra u objeto de arte) imago, gnis f.
reproducible: regenerbilis, e. Sin: rursus
producbilis; potis effingi vel xprimi.

reproducir: (volver a producir o producir de


nuevo) regenerare. Sin: procreare; rursus prodcere // (volver a hacer presente lo que
antes se dijo o aleg) reptere. Sin: adem
dcere vel fcere // (sacar copia de un original) imitari. Sin: exprmere.

reproductivo: reproductivus, a, um. Sin: ad


gignendum vel ad procreandum aptus.

reprueba: novum argumentum. Sin: crtior


probtio.

reps: crispum, i n. Uso: - de seda, crispum


sricum.

repblica: (como Estado) res pblica vel respblica, vel Respblica. Sin: cvitas. Uso: autnoma, provncia lbera; - comunistas o
socialistas, pblicae res communsticae vel
socialsticae; - democrtica, popularis res pblica; - federal, res pblica foederalis vel
foederata; - presidencialista, res pblica

praesidialis vel praesidalis // - Democrtica


Alemana, Res pblica Democrtica Germnica; - Federal de Alemania, Foederata Res
pblica Germnica; - Arabe Unida, Respblica Arbica Unita; - Federal de Austria,
Res pblica Foederatarum Austriae Civitatum; - Centroafricana, Respblica Africae
Mdiae; - Popular China, Res pblica Popularis Sinensis; - de Colombia, Columbiana
Respblica; - de Sudfrica, Respblica Africae Australis.
republicanismo: rei pblicae stdium.

republicano: (dicho del ciudadano de una


repblica) republicanus, i m. Sin: rei pblicae civis // (partidario de este gnero de gobierno) rei pblicae studiosus, fautor,
propugnator. Sin: popularis imprii (vel popularis rei pblicae) fautor, assertor; communis libertatis studiosus vel amans; is, cui a
repblica nomen.
repuesto: piezas de -, partes subsidiriae, additciae, supervacneae.
repulgo, v. dobladillo.

requesn: cogulum, i n. Sin: lac coagulatum; meta (-ae f) lactis; cogulum recoctum;
coacti lactis massa; cocta massa csei recocta.

requisar: exqurere. Sin: expostulare, exgere.

requisicin: conquistio, onis f.

requisito: condcio, onis f. Sin: res necessria.

requisitoria: accustio, onis f. Sin: crimintio; criminosa ortio.

resarcible: reparbilis, e. Sin: qui (quae,

936

resfro
quod) potest sarciri, resarciri, reparari.

resarcimiento: satisfctio, onis f. Sin: compenstio; restittio; medela damni.

resarcir: resarcire vel sarcire. Sin: reparare;


refcere; damna sarcire vel compensare.

resbaladero: (adj, resbaladizo) v. esta voz //


(lugar resbaladizo) lbricum, i n // (paraje
en que hay hielo para resbalar) glcies consistens.
resbaladizo: lbricus, a, um. Sin: lpsilis; lbilis. Uso: de un modo -, lbrice.

resbaln: lapsus, us m. Sin: lpsio, prolpsio, onis f // fig lapsus. Sin: error praeceps
(-ciptis).
resbaloso, v. resbaladizo.

rescate: (accin y efecto de rescatar) redmptio, onis f. Sin: libertio // (dinero con
que se rescata, o que se pide para ello) prtium, ii n (pro redemptione).

rescindir: rescndere vel scndere. Sin: disslvere; abrogare; rritum fcere. Uso: - un
contrato, pactionem rescndere.

resea: (accin y efecto de resear) recnsio,


onis f; recensus, us m. Sin: recogntio;
descrptio; numertio; reltio. Uso: - cronolgica, nottio tmporum // (narracin sucinta)
brevis reltio, expostio, narrtio // (informacin crtica o comentario sobre una obra literaria o cientfica, etc.) commentrium, ii n;
commentrius, ii m. Sin: iudcium; recogntio; censura; v. recensin // (revista que se
hace de la tropa) mlitum lustrtio.

reserva: (cuerpo de tropas) subsidirii, orum


mpl. Sin: auxlia vel subsdia, orum npl; mlites subsidirii vel auxilirii; cpiae subsi-

diriae // (guardia o custodia) - monetaria,


nummi repsiti; aerrium cnditum; - metlica, subsidiria vis metalli; - de oro, cnditum auri aerrium; pretisius aerrium //
(porcin de superficie que se protege) saeptum, i n. Sin: loci reservati; loca reservata.
Uso: - nacional, parque nacional, saeptum
pblicum; saeptum beluarum plantarumque;
- de caza, ventio reservata; fines venatrii;
privata venationis loca // (territorio reservado) - de indios, autchtonum terra prpria
// (Dep, jugador que aguarda para actuar)
vir vel lusor subsidirius // (excepcin) excptio, onis f. Uso: - mental, tcita excptio;
epichia; interprettio restrictiva.
reservacin: (accin y efecto de reservar) reservtio, onis f // (reserva de habitaciones, de
localidades para un espectculo) praenottio, onis f. Sin: praesigntio; v. prenotacin.

reservado: (que se reserva o debe reservarse) reservatus, a, um. Sin: repsitus, sepsitus; exceptus; exclusus; destinatus. Uso:
sitios -, loci reservati; loca reservata // (callado; reacio en manifestar su interior) tcitus, a, um. Sin: taciturnus; tectus //
(cauteloso) cautus, a, um // (prudente, circunspecto) circumspectus. Sin: prudens; modestus; verecundus.

reservar: reservare. Sin: sepnere, repnere;


excpere, excldere; destinare. Uso: hacerse
-, condcere; me hice - un camarote en el
Queen Mary, domnculam vel cllulam
conduxi navis Reginae Marae.
resfriado: adj gravedinosus, a, um. Sin: gravdine vel pitut affectus, correptus, laborans // (sust, catarro, constipado) v. estas
voces.

resfro: pituta, ae f. Sin: gravedo; destilltio;


perfrctio; cpitis gravedo. Uso: agarrar un -,
perfrictionem sibi contrhere.

937

resguardar
resguardar: saepire. Sin: protgere; munire.
residence
disiuncta.

(house) :

diaeta

deversria

residencia: (lugar en que se reside, casa, domicilio) commortio, onis f. Sin: sedes, is f;
domiclium vel domus; habitandi sedes. Uso:
- secundaria, habitandi sedes secundria; para menores, commortio minribus hosptium praebens; permiso de -, permssio residntiae vel habitandi; vnia commorandi //
(casa suntuosa) residntia, ae f. Sin: mnsio.
Uso: - del presidente, residntia presidis; de los reyes, residntia regum // (centro hospitalario en el que hay enfermos internados)
v. hospital.

residencial: residentialis, e. Sin: sedis vel domiclii (gen) Uso: ad vicum urbis lautiorum
domorum spectans.
residente: resdens, entis. Sin: cmmorans;
sedem vel domiclium habens.
residual: resduus, a, um. Sin: rliquus.

residuo: resduum, i n. Sin: rliquum; resdua, orum npl. Uso: - qumicos, resdua chemiclia; - radiactivos, resdua radiactiva;
purgamentum radioactivum.

resignado: ptiens, entis. Sin: aequus; acquiescens; tlerans; pacatus; quietus; sorte
sua contentus.

resignarse: acquiscere. Sin: obtemperare;


parre; bsequi; aequo nimo ferre, pati, tolerare. Uso: - a las circunstancias, tmpori
cdere vel parre; - a la propia suerte, fortunae (suae) succmbere; in sua sorte quiscere; - a la voluntad de alguien, licui (vel
alicius voluntati) bsequi; - a la voluntad de
Dios, ad Dei nutum se totum accommodare
vel compnere; se fue resignado, aequo

nimo biit; no -, no saber - a algo, liquid


iniquo nimo ferre; liquid aegre (vel moleste, vel grviter) ferre.

resina: resina, ae f. Uso: - sinttica, artificial,


resina synthtica, artificialis, artificiosa, arte
facta.

resistencia: (accin y efecto de resistir o resistirse) resistntia, ae (contra + ac) f. Sin:


obstntia; rensus, us m; frmitas, firmitudo
(-dnis f); constntia; patintia; tencitas.
Uso: - armada, resistntia armata; - fsica,
crporis patintia; sin -, sine ulla resistntia;
sine ullo renisu; bien preparado para la -, ad
resistntiam aptus adversus + ac // (conjunto
de personas que se oponen a los invasores o
a una dictadura) resistntia, ae f // Electr resistrium, ii n. Sin: rhephorum, i n; rhephorus, i m.
resistente: (que resiste) resistens, entis. Sin:
obsistens; obstans. Uso: - al fuego, igni resistens // (que pertenece a la resistencia) resistens, entis.
resistir: resstere. Uso: - a la demagogia, demaggiae resstere.

resma: scapus, i m. Sin: fascis, is m; fascculus, i m. Uso: - de papel, chartae fascis; - de


papel de carta, fascculus chartae epistolaris.

resoli o resol: roslium, ii n. Sin: ros (roris


m) solis; dulcssima aromtica ptio.

resolver: (desatar una dificultad o dar resolucin a una duda) reslvere. Sin: slvere,
exslvere. Uso: - un problema, un enigma,
quaestionem, aenigma slvere; quaestionis,
aengmatis nodum expedire vel exslvere.
resonador: resonatrium, ii n. Sin: vocis
propagatrium.

938

responsabilidad
resonancia: (prolongacin del sonido) resonntia, ae f. Sin: resontio, repercssio, onis
f // (sonido producido por repercusin de
otro) repercussus, us m. Sin: sonus percussus
// (fama) nomen, mnis n.
resonar: (repercutir el sonido) resonare. Sin:
sonum vel snitum rddere.

resorte: (muelle de metal) elatrium, ii n.


Sin: lmina vel lamella mollis, flxilis, flexbilis, elstica; spira frrea.
respaldar, v. respaldo.

respaldo: dorsuale, is n. Sin: dorsum; reclinatrium; fulcrum dorsi. Uso: - de silla, reclinatrium sellae; arcus vel dorsum sellae.

respeto: respectus, us m. Sin: observntia


(vel dbitus honor) in liquem. Uso: - humano, inanis pudor; inanis humani iudcii
pudor; malus pudor; - por los dems, ceterorum observntia; con el debido -, cum reverntia; sin - humano, nullo ad humana iudcia
respectu.

respiracin: respirtio, onis f. Sin: respiratus, spritus, us m; nima; efflatus, us m; exhaltio. Uso: - afanosa, spiritus angustior;
angstiae (-arum fpl) sprits; - animal, cutnea, vegetal, respirtio animalis, cutnea, vegetalis; - artificial, respirtio artificiosa,
artificialis; curtio oxygnia; - boca a boca,
sculum salutare; - dbil, spritus rarus,
nima tnuis (especialmente de un moribundo); dificultad de -, spirandi difficultas;
anheltio; spritus gravis; rganos de la -, rgana respirationis.
respiradero: spirculum, i n. Sin: spiramentum; fstula; pteus; os exhalationis.

respirador: respiratrium, ii n. Sin: instrumentum respiratrium. Uso: - automtico,

respiratrium automatrium.

respirar: respirare. Sin: spirare; nimum vel


spritum gere, accpere, collgere, dcere,
recpere, trhere. Uso: - afanosamente, spritum crebro collgere; - levemente, lenem spritum gere; - a pleno pulmn, aperto pctore
salutferum ra dcere.
respiratorio: respiratrius, a, um. Sin: spiritalis; spirbilis; spirandi (gen); spritus (gen).
Uso: aparato -, vscera spirablia npl; vas -,
meatus (um mpl) spirandi vel sprits; rgano -, rganum respiratrium.

responder: respondere. Uso: responde ahora


a lo que te pregunto: nunc respondeto ad ea,
quae te interrogo; quin sabe -?, quis responsum dare scit?; quin sabe - a esta pregunta?, quis huic quaestioni respondere scit?

responsabilidad: responsablitas vel responslitas, atis f. Sin: onus, neris n; munus,


nris n; offcium, ii n; culpa, ae f (culpabilidad); auctritas, atis (peso, valor del cargo).
Uso: - conformes a las aptitudes naturales,
mnera et offcia ingnio uniuscuiusque consentnea; - especfica, peculiaris responslitas; - especfica sobre el ambiente de vida,
offcium de vitae loco; - financiera, onus
nummrium; - misionera, responsablitas
missionalis; - social, socialis obligtio; - subjetiva, subiectiva responslitas; tremenda -,
grave onus; responsabilidades del matrimonio, responsabilitates cniugum; conciencia
de la propia -, offcii sui conscintia; sibi crditi mneris conscintia; conscintia mnerum exsequendorum // la - de amar la vida
humana, offcium vitam humanam amandi;
la - de este empeoramiento, onus talis conversionis in peius; es cosa de gran -, res est
magni neris vel pnderis; es decisiva la - de
la familia, decretria est famliae responslitas; esto implica muchas y graves -, hoc
multa graviaque imponit nera; la - recae

939

responsabilizacin
sobre alguien, eventus in caput alicius rcidit // achacar a uno la - de algo, ab liquo rationem ptere; culpam (alicius rei) in
liquem derivare vel concere; asumir la - de
algo, liquid in se recpere; alicius rei rationem in se recpere; causam in se transferre;
cargar con la - (culpa) de algo, alicius rei
culpam suscpere; ejercer la propia -, offcia
sua xsequi; estar exento de -, culp vacare;
extra culpam esse; sentir su -, suam sentire
responsabilitatem; tener la grave - de educar
rectamente a sus hijos, gravi offcio teneri
recte educandi prolem; tomo sobre m la -,
perculum (el riesgo) vel culpam (la culpa)
in me recpio; praesto perculum vel culpam
// bajo mi -, me auctore (a instigacin ma);
meo perculo (por mi cuenta y riesgo); sin -,
nullo rationis reddendae offcio.
responsabilizacin: responsalitatis vel responsabilitatis ininctio.

responsabilizar: responsalitatem vel responsabilitatem iningere.

responsable: sust responsalis vel responsbilis, is m. Sin: auctor; moderator; sponsor,


responsor; (promotor de una empresa) alicius rei dux (vel auctor, vel caput, vel princeps); qui praestat liquem (que da garanta
por uno) vel liquid (por algo); qui spondet
pro liquo (quien se hace garante de alguien). Uso: los - de la mala condicin de la
educacin, responsbiles de mala condicione
educationis; ser - de algo, liquid praestare;
liquid in se recpere; auctorem esse alicius
rei; hacer a uno -, ab liquo rationem ptere
// adj responsalis vel responsbilis, e. Sin:
offcii sui cnscius (concienzudo); obnxius
(culpable). Uso: ejercicio - de la paternidad
y maternidad, responsalis paternitatis ac
maternitatis exercittio; de manera -, modo
responsali.
responsablemente: responsabliter.

responsorial: adj responsorialis, e // (libro


de los responsorios) responsoriale, is n. Sin:
responsoriorum liber vel volumen.
respuesta: (accin de responder) respnsio,
onis f // (lo que se responde) responsum, i n.
Uso: - telegrfica, telegrphicum responsum;
esperar - positiva del gobierno de Israel,
responsum positivum ab regmine israheliano
exspectare.

restablecer: - crticamente un texto, textum


ad criticorum rationem exgere. Sin: textum
crtice (vel ad crticam rationem) corrgere
vel emendare.

restar: Mat dedcere (nmerum de vel ex


alio). Sin: subdcere; detrhere; deductionem
fcere.
restauracin: restaurtio, onis f. Sin: refctio; restittio; instaurtio. Uso: - econmica,
restaurtio oeconmica; - de una antigua cubierta, restittio vetusti cuiusdam integumenti; - de una casa, restittio doms.

restaurado: refectus, a, um. Sin: restitutus;


renovatus.
restaurador: restaurator, oris m. Sin: refector; restitutor; repostor.
restaurn, v. restaurante.

restaurante: caupona, ae f; caupnium, ii n.


Sin: refectria, ae f (taberna); taberna deversria vel refectria; domus cenatria. Uso: de hotel, centio, onis f; - chino, caupona sinensis; - musical, caupona msica; estar en
un -, in caupona esse; ir al -, cauponam
adire, ad cauponam deverti; quedar en un -,
in caupona manere vel morari.

restaurar: restaurare. Sin: reficere; reparare;


restitere; redintegrare.

940

retculo
restorn, v. restaurante.

resucitacin: resuscittio, onis f.

resucitado: resuscitatus, a, um. Sin: in vitam


redux; ad vitam revocatus vel reductus; redivivus; reviviscens.
resucitador, ra: resuscitator, oris m; resuscitatrix, icis f. Sin: vitae restitutor.

resucitar: (volver a la vida a un muerto) resuscitare. Sin: ad vitam revocare; vitam rddere // (volver a la vida) resuscitari. Sin:
resrgere; revivscere; ab nferis excitari.

anstasis, is f;: rditus ad (vel in) vitam; reviviscntia, resuscittio (a mortuis); ad vitam
restittio; - de los muertos, mortuorum ad
vitam revoctio; Pascua de -, sollmnia (vel
sacrum sollemne) ob memriam anstasis
Domini Nostri Iesu Christi.
retablo: sacra tbula torumatis decorata.

retaguardia: auxiliare vel auxilirium agmen


(-mnis n). Sin: agmen postremum.
retahla: longa sries (-ei f). Uso: - de palabras, flumen verborum; - de reglas, fastidiosa praeceptorum sries.

resultado: xitus, us m. Sin: eventus; effectus; (favorable) successus // (situacin) status, us m. Uso: - final, status finalis // sin -,
sine effectu, vel sine ullo effectu.

retama: genista, ae f.

resumir: recapitulare. Sin: compendiare;


comprehndere; summatim expnere;
brviter recensere; in compndium redgere;
in artum contrhere; per cpita recensere.

retardo: retardtio, onis f.

resumen: summrium, ii n. Sin: compndium; eptoma, ae f.

resurgimiento: resurrctio, onis f. Sin: renovtio. Uso: - italiano, renata Italorum ntio;
libertas talae genti restituta vel redintegrata;
aetas a resurgente Italia nuncupata; aetas,
quae a resurgente Italia nuncupatur; escritores (poetas, pintores, escultores) del - italiano, aetatis scriptores (potae, pictores,
sculptores vel staturii) e resurgente Italia
nuncupatae; guerra del - italiano, bellum Itliae in libertatem vindicandae; bellum pro
restituenda Itliae libertate et unitate; Italorum bellum ad libertatem repetendam; historia del - italiano, redintegratae Italae gentis
histria.
resurreccin: resurrctio, onis f. Sin:

retardador: Cinem cinematogrphicum sufflamen (-mnis n).

retardatario: morator, oris m. Sin: tardans,


retardans.
retencin: (accin y efecto de retener) retntio, onis f // (parte o totalidad retenida de un
sueldo, salario u otro haber) dedctio, onis f.
Sin: pecniae subdctio, subtrctio; pars salrii retenta // Med retntio.

retentiva: retinntia, ae f. Sin: virtus retentria; facultas retinendi; memria.

retentivo: retinendi vi preditus.

reticencia: reticntia, ae f. Sin: silntium;


dissimultio. Uso: con -, reticenter; dissimulanter, ex dissimulato.

reticente: rticens, entis. Sin: tacens, tcitus;


silens.

retculo: retculum, i n; retculus, i m. Sin:

941

retina
retolum.

retina: rtina, ae f. Sin: membrana reticulata;


retculum oculare vel oculrium; culi retculum; reticulata culi membrana.

retirada: recessus, us m. Sin: recssio; recptio, onis f; receptus; secessus; discessus.


Uso: batirse en -, emprender la -, discdere,
recdere, se recpere; loco cdere.

retirado: (distante, apartado de un lugar)


distans, antis Sin: remotus // (dicho de un militar) miles stipndiis confectis vel stipndia
emritus. Sin: miles dimissus vel missus //
(dicho de un funcionario, obrero, etc.) emritus. Sin: rude donatus; cui rudis data vel donata est. Uso: generales -, generales,
postquam rude donati sunt // (lejos de la vida
pblica) solitrius. Sin: a civitatis tumultu remotus. Uso: llevar una vida -, vitam solitriam gere; vida - entre las paredes
domsticas, vita umbrtilis.

retirar: retrhere vel abstrhere. Uso: - los


soldados de Irak, mlites ex Irquia abstrhere; - a los soldados israeles de la regin de
Gaza, ex regione Gaza mlites israhelianos
retrhere.

retiro: (accin y efecto de retirarse) recessus,


us m. Sin: secessus, us m; receptus, us m; valedctio; rudis, is f. Uso: dar a uno el -, rudem
dare vel donare; lograr el -, rudem accpere;
rude donari; recibir su -, rudem accpere //
(ejercicio de devocin que consiste en practicar ciertas devociones retirndose por uno
o ms das de las ocupaciones ordinarias)
sacer recessus // (situacin del militar, funcionario, obrero, etc., retirado) commeatus,
us m. Sin: dimssio; mssio; vactio; libertio
(a mnere, a miltia). Uso: - provisorio, definitivo, dimssio temporria, perptua; - limitado, ilimitado, mssio ad diem, sine die (vel
in perptuum); pasar a -, discdere ab armis;

missionem accepisse vel habere; pedir -, missionem ptere // (sueldo, haber o pensin que
perciben los retirados) stipndium, ii n. Sin:
benefcium.
retocar: (revisar) retractare // (corregir)
corrgere. Sin: emendare // (perfeccionar) expolire.

retoque: (de obra literaria, de arte, etc.) expoltio, onis f. Sin: recogntio; corrctio;
emendtio.

retrica: (arte que ensea las reglas del bien


decir) rhetrica, ae f; rhetrice, es f. Sin: rhetrica ars (artis f); dicendi ars, bene dicendi
scintia vel ars. Uso: las reglas de la -, dicendi praecepta; libros de -, libri rhetrici //
retricas (sofisteras o razones que no son
del caso) vanilquium, ii n. Sin: inanis sonus;
inanis fnditus sonus.
retorsin: retrtio, onis f. Sin: refuttio; replsio; reictio.
retortijones: (de tripas) trmina, um npl.

retractacin: retracttio, onis f; retractatus,


us m. Sin: revoctio; reprobtio; corrctio;
emendtio.
retractar: revocare. Uso: - las propias palabras, v. retractarse.
retractarse: dicta revocare; verba sua revocare vel recantare; orationem suam retxere.

retractista: pictor imginum vel iconicorum.


Sin: anthropgraphus.

retraso: commortio, onis f. Uso: por - de los


carteros, propter commorationem tabellariorum.

retrato: effgies, i f. Sin: imago, gnis f; si-

942

reumtico
mulacrum. Uso: - fotogrfico, effgies luce
expressa; - al natural, effgies icnica; simulacrum icnicum; - en colores, effgies colribus expressa; - en lpiz o pluma, imago
lneis adumbrata; - en madera, metal, piedra,
etc., sttua; simulacrum; signum; hacer el de uno, alicius spciem exprmere; alicius
imginem fngere vel effngere; hacer el - de
uno en pintura, en escultura, en cincel, en
lpiz, alicius imginem (vel simulacrum)
penicillo, scalpro, caelo, grphide rddere.
retreta: (toque militar que se usa por la
noche para avisar a los soldados que se recojan al cuartel) recptui signum. Sin: militaris
sonus recptui canens.
retrete, v. excusado.

retribucin: retribtio, onis f. Sin: remuneratio; compenstio; merces, edis f. Uso: - honesta, iusta merces.

retributivo: retributioni insrviens. Sin: ad


retribuendum aptus; ad mercedem prtinens.
retroactividad: retroactvitas, atis f. Sin: retrotrctio; vis in praetritum valens.

retroactivo: retroactivus, a, um. Sin: in praetritum valens vel vigens; in antecessum


quoque vigens; qui (quae, quod) in praetritum valet vel viget. Uso: dar efecto - a una
ley, statere vel effcere ut lex in praetritum
(vel in antecessum) quoque vleat; emanar
una ley -, in praetritum ferre legem; tener
aplicacin -, retrorsum valere; vim retro habere; la ley tiene valor -, lex in antecessum
quoque viget.

retroceder: retrocdere; retro cdere Sin: recdere; retrgradi; retro gradi; movere;
pedem (vel gradum, vel gressum) referre, retrhere, vrtere // fig deteriorem feri. Sin:
peiorem feri. Uso: hacer - (por ej., una cinta

de grabador), retrogere vel retorquere.

retroceso: (accin y efecto de retroceder) retrocessus, us m. Sin: recssus vel regressus,


us m; retrocssio, regrssio, revrsio, onis f .
Uso: - rpido (por ej., de una cinta de grabador) recursus, us m // (empeoramiento) deterior condcio; muttio in peius.

retrogradacin: retrogradtio, onis f. Sin:


retrogressus, retrocessus, regressus, us m.
retrogradar: retrgradi. Sin: retrocdere.

retrgrado: retrgradus, a, um. Sin: a progressione aversus; rerum novarum reprobator


vel osor; vterum rerum studiosus; misonesta, ae m.
retrogresin, v. retroceso.

retroproyector: proiectrium supracapitale.


Sin: proiectrium lminis diurni.

retrospectivo: retrospciens vel retro aspciens, entis. Sin: retro respciens; ad praetritum respciens.

retrovisor: spculum retroscpicum vel


anoscpicum. Sin: spculum retro prospciens.

retrucano: (inversin de trminos) verborum invrsio // (juego de palabras) verborum


ludus.
reuma o rema, v. reumatismo.

reumtico: (que padece reuma) rheumticus,


a, um. Sin: arthrticus; articulari morbo affectus vel vexatus; rheumatismo laborans // sust
rheumticus, i m. Sin: qui articulari morbo
laborat, vexatur, affcitur // (relativo al reumatismo) rheumticus. Sin: arthriticus. Uso:
dolores -, articulorum vel rtuum dolores;

943

reumatismo
dolores articulares; sufrir fuertes dolores -,
magnos articulorum dolores habere.

reumatismo: rheuma, tis n; rheuma, ae f.


Sin: rheumatismus, i m; arthritis, dis f; morbus articularis; vtium articulrium; dolor
rheumticus; dolor articulorum vel rtuum.
Uso: - articular, rheumatismus articularis; muscular, rheumatismus muscularis; tener -,
padecer de -, rheumatismo (articulari morbo,
articulorum vel rtuum morbo) laborare, vexari, ffici.

reunin: (accin y efecto de reunir) inctio,


onis f. Sin: coninctio // (accin y efecto de
reunirse) congregtio, onis f. Sin: congrssio;
consocitio; coadiuntio; collctio, onis f.;
coetus, conventus, congressus, consessus, us
m; conclium; cotio; crculus; conventculum; concilibulum; sssio; consulttio. Uso:
- anual, consessus nnuus; nnua sssio; clandestina, secreta, conventus clandestinus;
- muy concurrida, conventus frequentssimus, celebrrimus, mximus; - cumbre,
summi gradus congrssio vel conventus; - familiar, congrssio familirium; - festivas, celebrationes; - parlamentaria, consessus
parlamentariorum; - plenaria, generalis coetus; - de despedida, congressus valetudinrius; - de mdicos, medicorum conclium vel
coetus; - de profesores, consulttio vel conslium magistrorum // realizar una -, conclium habere; levantar , disolver una -,
conclium vel coetum dimttere.

reunir: (a personas o animales) congregare.


Sin: collgere; cgere // reunirse, convenire
intr. Sin: congregari.
revacunacin: revaccintio, onis f. Sin: nova
vaccintio.

revacunar: revaccinare. Sin: dnuo (vel terum, vel rursus) vaccinare; dnuo vaccnum
pus (puris n) insrere.

revlida o revalidacin: revalidtio, onis f.


Sin: convalidtio; recogntio; ratihabtio; approbtio; confirmtio.

revalidar: revalidare. Sin: convalidare;


ratum habere vel fcere; recognscere; approbare; confirmare.
revalorizacin: revalortio, onis f.

revaluacin: (nueva evaluacin) iterata existimtio // (incremento del valor de una moneda o de otra cosa) valoris auctus (-us m).

revaluar: (volver a evaluar) terum existimare // (elevar el valor de una moneda o de


otra cosa) valorem augere.

revelacin: (accin de revelar) reveltio,


onis f. Sin: patefctio; manifesttio; resertio;
nuntitio; apertio vel aprtio // (manifestacin divina) Reveltio. Sin: vritas divnitus
trdita; res divino afflatu patefacta; vritas
Deo aperiente accepta.

revelado: adj revelatus, a, um. Sin: manifestatus; patefactus; reseratus. Uso: verdades reveladas por Dios, veritates Deo revelante (vel
aperiente) acceptae // (Fotogr, operacin de
revelar) lamellae photogrphicae detctio o
bien brcteae photogrphicae detctio (segn
se trate de plancha o de pelcula fotogrfica).

revelador: ( que revela) revelator, oris m //


(bao para revelar la fotografa) revelatrium, ii n.

revelar: (mostrar, descubrir) manifestare.


Sin: patefcere; reserare; prdere; pndere;
detgere; retgere. Uso: - los artilugios de
uno, malas artes alicius in mdium proferre;
- una fotografa, imginem luce impressam
medicat aqu detgere // (manifestar de
parte de Dios) divnitus revelare vel manifestare.

944

revisionista
revendedor: propla, ae m. Sin: nstitor.
Uso: tienda de -, propola, ae f.; - de localidades, tesserarum vnditor iniquus.

reventa: iterata vendtio. Uso: - de localidades, vendtio tesserarum iniqua.

reventar: (deshacer o romper aplastando


con violencia) eldere. Sin: protrere; rmpere; dirmpere; displdere // (fig, causar
gran dao a una persona) vexare liquem.
Sin: protrere // (estallar) rumpi. Sin: dirumpi. Uso: - de envidia, de rabia, invidi,
ir rumpi; - de risa, cachinnum tllere; risu
solvi.
reventn: rptio, onis f. Sin: dirptio. Uso: de neumtico, gummis dirptio.

reverdecer: (cobrar nuevo verdor) viriditatem resmere. Sin: vridem colorem recuperare // (renovarse o tomar nuevo vigor)
revivscere. Sin: revvere.

reverencial: reverentialis, e. Sin: revernti


plenus; reverenter prestitus. Uso: temor -,
metus (-us m) reverentialis.
reverenciar: reverntiam licui praestare.

reverendsimo: reverentssimus vel reverendssimus. Sin: dmodum vel perquam reverendus.

reverendo: (digno de reverencia) venerbilis, venerandus; veneratione vel honore dignus; colendus // (ttulo o tratamiento que se
aplica a eclesisticos y religiosos) reverendus, a, um. Uso: el - padre Gregorio, reverendus pater Gregrius; el muy - padre
Miguel, dmodum (vel perquam) reverendus
pater Michael // sust reverendus, i m.

reversibilidad: reversiblitas, atis f. Sin: ad


invertendum idonitas.

reversible: (que puede usarse por el derecho


o por el revs) reversbilis, e. Sin: verstilis,
vertbilis, revertbilis; ad invertendum aptus
vel idneus.

reversin: revrsio, onis f. Sin: regrssio;


restittio.
reverso: pars (partis f) aversa. Uso: - de una
moneda, pars aversa alicius nummi.

revs: (bofetada) lapa, ae f. Sin: inversa


manu percssio.

revestimiento: (accin y efecto de revestir)


indctio, onis f // (capa o cubierta con que se
resguarda o adorna una superficie) tegimentum, i n. Sin: involucrum; operimentum.
revestir: vestire vel revestire. Sin : contgere; tgere.

revisar: recognscere. Sin: recognitioni (vel


exmini, vel eximinationi) trdere, subcere,
sbdere.

revisin: (accin de revisar) revsio, onis f.


Sin: recogntio; inspctio; examen, mnis n;
examintio; emendtio; corrctio. Uso: - mdica, explortio mdica; mdici inspctio; de las cuentas, calculorum vel rationum recogntio; - de pruebas tipogrficas, recogntio; - de un libro, libri emendtio.

revisionismo: revisionismus, i m. Sin: recogntio et emendtio; rerum anteriorum (vel superiorum) recogntio. Uso: - poltico,
condicionis polticae recogntio.

revisionista: (perteneciente o relativo al revisionismo) ad rerum anteriorum recognitionem ttinens; (perteneciente o relativo al
revisionismo poltico) ad condicionis polticae recognitionem spectans // (partidario o
seguidor del revisionismo) revisionista, ae m.

945

revisor
Sin: rerum anteriorum (vel superiorum) recognitionis fautor; (en lo poltico) rerum politicarum recognitionis fautor.

revisor: revisor, oris m. Sin: recgnitor; examinator; inspector. Uso: - de boletos, inspector; perforator; - de cuentas, dispunctor;
rationum cgnitor; inspector rei nummriae,
sive rerum nummariarum; - de tareas, de
pruebas de imprenta, corrector vel emendator.

revista: (inspeccin exacta, examen detallado) recogntio, onis f. Sin: inquistio. Uso:
pasar - a algo, liquid recognscere vel inqurere // (inspeccin de la tropa, de los caballos, etc.) recnsio, onis f. Sin: recessus, us
m; lustrtio. Uso: - naval, nvium recogntio
vel recnsio; navalis decrsio; pasar - al ejrcito, exrcitum recensere, lustrare, recognscere; exrcits recensionem gere //
(publicacin peridica) commentrius, ii m;
commentrium, ii n. Sin: commentrius peridicus; commentrii peridici; acta peridica; recnsio; peridicum; recogntio;
chronogrphicon, i n. Uso: - semanal, quincenal, mensual, bimestral, trimestral, cuatrimestral, commentrii peridici singulis
hebdomdibus, bis in mense (vel sexto dcimo quoque die), sngulis mnsibus, alternis
mnsibus, quater in anno (vel quarto quoque
mense), ter in anno (vel quinto quoque
mense) diti; commentrii hebdomadrii, bis
mnstrui, mnstrui, bimestres, trimestres,
quatrimestres vel quadrimestres; recnsio
hebdomadria, bis mnstrua, mnstrua, bimestris, trimestris, quatrimestris vel quadrimestris; - bibliogrfica, librorum recnsio; cientfica, scientiarum recnsio; (commentrium) peridicum scientficum; acta (-orum
npl) peridica scientfica; - deportiva, ephmeris lusria; recnsio rei athlticae; - ilustrada, ephmeris imagnibus ornata;
commentrius peridicus picturatus; - lingsticas mensuales, mnstrui linguarum

commentrii; - literaria, litterarum recogntio


vel acta; commentrii ltteris excolendis; muy difundida, vulgatssimi commentrii; oficial, commentrius officialis; - pequea,
commentarolus; - porno, ephmeris obscena; - teatral, fabularum recogntio; la - Latnitas,
commentrii,
qui
Latnitas
inscribuntur; commentrii, quibus Latnitas
index, nomen, ttulus; commentrii Latinitatis; la - Vox Latina, peridici commentrii,
quibus est index Vox Latina; commentrii
Vocis Latinae; la - Macadam, commentrius
Macadam inscriptus.
revistita: commentarolus, i m. Uso: - grfica, commentarolus nubeculatus; commentarolus pictogrphicus vel scaenogrphicus.

revival: (retorno o reactualizacin de un estilo, de elementos o de temas artsticos del


pasado, o de modas consumistas de un pasado reciente) renovatus vigor. Sin: renovata
vitlitas // Teatro nova in scaenam prodtio.
Sin: spectculum redintegratum, renovatum,
in prstinum restitutum.
revivificacin: revivifictio, onis f. Sin: reviviscntia; ad novam vitam suscittio vel excittio.

revocabilidad: revocablitas, atis f. Sin: revocbilis ndoles (-is f).

revocable: revocbilis, e. Sin: mutbilis; precrius.

revocar: (anular una concesin, un mandato, una norma legal o una resolucin) revocare. Sin: rescndere; irritare; abrogare //
(enlucir o pintar de nuevo una pared) trullizare. Sin: calce oblnere, illnere, perpolire;
trullizationem vel tectrium indcere. Uso: una pared, paretem trullizare; paretem tectrio polire vel expolire; pareti tectrium indcere vel obdcere; - con yeso, gypsare; -

946

rezo
con una mano de blanco, dealbare; albo polire vel expolire.
revocatorio: revocatrius, a, um.

revolcarse: volutari. Sin: se volutare; provolvi. Uso: - en el suelo, humi volvi vel volutari.

revolucin: (vuelta completa de una rueda)


convrsio, onis f. Sin: circitus, us m; verstio. Uso: revoluciones por minuto, conversiones per minutum (factae); conversiones
sngulis minutis, vel in sngula minuta // (movimiento de un astro en el curso de su rbita)
circitus, us m. Sin: convrsio; revoltio; mbitus, us m. Uso: - del sol, solis circitus; las
- celestes, caeli mutationes vel conversiones
// (perturbacin, rebelin; cambio violento
en las instituciones polticas) revoltio, onis
f. Sin: rebllio; sedtio; evrsio; rerum perturbtio , evrsio, convrsio, muttio; popularis tumultus; cvium sedtio; rerum civlium
muttio; rerum improvisa evrsio; rerum publicarum evrsio, convrsio, perturbtio; rei
pblicae perturbtio, convrsio, dissoltio.
Uso: - cultural, sedtio ab hminum cultura
appellata; - francesa, sedtio vel revoltio
francogllica; gllica rerum convrsio; evrsio rerum francogllica; - mundial, revoltio
universalis; toto orbe terrarum rerum muttio; - rusa, rssica rerum muttio.

revolucionario: adj seditionrius, a, um. Sin:


seditiosus; turbulentus; rerum evertendarum
(vel commutandarum) cpidus; rerum novarum cpidus; ad res evertendas prtinens //
sust revolutionrius, ii m. Sin: seditionrius;
eversor; subversor; rei pblicae subversor;
turbulentus vel seditiosus homo; rerum novarum cpidus homo; genricam rebellis, is m.
Uso: hacer propaganda -, turbulenta dissrere; ser -, pblicis commutandis (vel evertendis) rebus studere; rerum novarum
molitorem esse.

revolucionarismo: rerum evertendarum conslium vel stdium.


revolucionarista: rerum evertendarum ppetens.

revlver: manuballstula, ae f. Sin: pyroballstula; ignvoma manuballstula vel manuballista; manualis pyrbolus; manuballstula
vel pyroballstula verstilis; pistlium vel
pistrium rotbile; scloptulum. Uso: - del
microscopio, vertculum; tiro de -, ictus (-us
m) manuballstulae; disparar tiros de -, ignitos glbulos e manuballstula (vel e pyroballstula) decere.
revoque: tectrium, ii n. Sin: trulliztio; tectrium vel albrium opus.

revuelta: sedtio, onis f. Sin: rebllio. Uso: popular, sedtio popularis; incitar a una -, ad
seditionem liquem incitare, excitare, concitare, impllere, stimulare, instimulare; suscitar una -, seditionem concitare, movere,
conflare.

revulsivo: adj revulsivus, a, um. Sin: revocatrius // sust revulsivum, i n (medicamen,


mnis n). Sin: medicamentum revocatrium.

rey: (pieza del juego de ajedrez) Rex, regis


m.

Reyes: da de -, dies Epiphaniae; regalos de


-, epiphaniae dona vel mnera.

reyezuelo: (dim de rey) rgulus, i m // (pjaro) rgulus. Sin: trchilus, i m.

rezar: precari. Sin: orare, rogare. Uso: - las


oraciones de la maana, preces matutinas
fndere.

rezo: (accin de rezar) prectio, onis f. Sin:


prex, precis (de ordinario preces, um fpl); ro-

947

Rhodesia
gtio; deprectio; recittio // (oficio eclesistico) sacrae vel horriae preces. Sin: horriae
precationes; divinum offcium.
Rhodesia: Rhodsia, ae f.

rhodesio: adj rhodesianus, a, um // sust


Rhodesianus, i m.
rhum, v. ron.

ra: (parte del ro ms prxima a su desembocadura en el mar) flminis in mare stium.


ribera, v. orilla.

ribosoma: ribosoma, tis n.

Richter: escala -, richteriana metiendi rtio.


rcino: rcinus, i m. Uso: aceite de -, rcini
leum; rcini sucus.

riel: rbita, ae f. Sin: ductria rbita. Uso: ferroviario, rbita vel rgula ferriviria; rieles, gmini axes; gmini ferratae viae axes
(-ium mpl); binae lminae viae ferratae; rieles de acero, ferriviriae rgulae chalybiae;
el tren corre sobre los -, tramen gminos axes
terit; prohibido atravesar los -, nequaquam
licet rbitas transversare.

rienda: habena, ae f. Uso: a - suelta, citato


equo; dar - suelta a la fantasa, ingnio habenas permttere; dar - suelta a las pasiones, libidnibus indulgere, inservire; libdini se
ddere totum; se libidnibus permttere.

rifa: (juego) sorttio, onis f; v. lotera // (contienda, pendencia) rixa, ae f. Sin: irgium;
convcium.
rifle, v. fusil.

rigor: rigor, oris m; (del tiempo) aspritas;

(moral) sevritas, atis f. Uso: - cientfico, subtilis rei (vel doctrinae) investigtio; - lgico,
disserendi subtlitas.

rigorismo: rigorismus, i m. Sin: rigoris affecttio; inflexbilis hbitus; nmius rigor,


nmia sevritas; severa iudicandi rtio.

rigorista: sust rigorista, ae m. Sin: rigorismi


fautor; rigoris affectator; exactor disciplinae
gravssimus; rigidorum morum probator //
adj inflexbilis, e. Sin: ad severitatem proclivis; severe idicans.

rima: (consonancia o asonancia de dos


voces) consonntia, ae f. Sin: homoeoteluton, i n; terminationis idntitas; consonntia
verba; verba simliter desinntia; idem verborum xitus; vocum vel verborum smilis
xitus; v. asonancia, consonancia. Uso: - alternante, consonntia alternata; - cruzada,
consonntia clausa; - doble, consonntia duplex; - encadenada, consonntia catenata; imperfecta, consonntia imperfecta; - interior, consonntia mdia vel interna; - leonina,
consonntia leonina; - partida, consonntia
partita // (composicin en verso, del gnero
lrico) octava -, octstichum; octoni versus;
carmen vel poma octstichis (vel octonis)
vrsibus constans; sexta -, hexstichum; carmen hexstichum; carmen hexstichis strophis; tercia -, trstichum; carmen vel stropha
ternis vrsibus constans; bsqueda de la -,
homoeoteluti stdium; en -, extremis sllabis consonntibus; por exigencia de -, homoeoteluti caus.
rimador: versificator, oris m. Sin: versficus;
versificandi peritus; consonntium verborum
auctor.

rimar: (ser una palabra asonante, o ms especialmente, consonante de otra) simliter


desnere, cdere; consonare. Sin: extremis ltteris (vel extremis sllabis) consonare //

948

risada
(hacer versos rimados) versus simliter desinentes (vel cadentes) fcere; versus extremis
sllabis consonantes fcere.
rimero, v. montn.

rinalgia: rhinlgia sive -alga, ae f. Sin: nrium dolor.


rinanto, v. gallocresta.

rincn: (ngulo) ngulus, i m // (escondrijo o


lugar retirado) recessus, us m.

ring: (recinto redondo, pista para pruebas


deportivas) tabulatum, i n Sin: tabulamentum; athletarum tabulatum // (cuadriltero
para el boxeo) pugilats suggestum (-i n) vel
suggestus (-us m); pugilats vel pgilum palaestra; suggestus quadratus; suggestus quadratus et fnibus circumsaeptus.

rinitis: rhinites, is f. Sin: nrium inflammtio.

rinoceronte: rhinceros, tis (ac -otem vel


-ota) m.
rinofaringe: rhinopharynx, ngis f.

rinofaringitis: rhinopharyngitis, dis f. Sin:


rhinopharyngis inflammtio, exaspertio;
nrium fauciumque inflammtio.
rinofona: rhinophnia sive -phona, ae f.
Sin: vox per nares dita; vox quae per nares
egritur.

rinolaringologa: rhinolaryngolgia sive


-loga, ae f.
rinologa: rhinolgia sive -loga, ae f. Sin:
nrium (vel de nribus) doctrina, disciplina,
scintia; nrium stdium disciplinaque.

rinlogo: rhinlogus, i m. Sin: rhinolgiae


cultor (que profesa la rinologa); rhinolgiae
peritus vel peritssimus (que tiene conocimientos especiales de ella).
rinmetro: rhinmetrum, i n.

rinoplastia: rhinoplstice, es f.

rinorragia: rhinorrhgia sive -rrhaga, ae f.


Sin: nrium haemorrhgia; haemorrhgia ex
nribus; naris sanguintio; nasalis snguinis
fluxus.
rinorrea: rhinorrhoea, ae f. Sin: nasi proflvium.

rinoscopia: rhinoscpia sive -scopa, ae f.


Sin: nrium inspctio; rhinoscpica inspctio.
ria: rixa, ae f. Sin: alterctio; iurgium.

rin: ren, renis (gen pl renum vel rnium)


m. Uso: - artificial, ren artificiosus.

risa: risus, us m. Uso: - descompuesta, cachinnus (-i m); cachinntio; - espasmdica,


sardnica, risus spsticus; - inextinguible,
magnus risus; cachinnalis risus; estallido de
-, effusus ac strepens risus; cachinnus //
caerse, desternillarse, morirse de -, risu
correre, mori, moriri, dirumpi; dissilire
risu; cachinno cncuti; causar - / mover, provocar a -, risum movere, commovere, excitare, concitare; contener la -, risum tenere,
continere, compscere; convertir algo en objeto de -, liquid in risum vrtere; ser motivo
de - para uno, dare risum licui; rsui vel irrsui licui esse; licui risum praebere; tomar
algo a -, risu liquid excpere; tomar todo a -,
mnia ad ridculum referre.
risada, v. risotada.

949

risotada
risotada: cachinnus, i m; cachinntio, onis f.

ristra: restis, is (ac restim, restem; abl resti,


reste) f. Uso: - de ajo, restis llii, lii, hlii; de cebollas, cepae vel cepis restis.

ristre: lanza en -, hast protent, porrect, infest.

ritmar: modulari. Sin: rhthmice modulari;


rhythmo ditare; rhthmice ordinare; nmeris
dispnere; certo nmero distnguere.

rtmica: (ciencia del ritmo) rhthmica, ae f;


rhthmice, es f. Sin: ars rhthmica; numerorum rtio, ars, modertio.

rtmicamente: rhthmice. Sin: numerose;


concinne; ad (vel in) nmerum; ad (vel per)
nmeros; rhthmica ratione; ad rhythmi normas. Uso: bailar -, in nmerum vel ad nmeros saltare; cantar o tocar -, modulate (vel in
modum) cnere; caminar, marchar -, numerose incdere; hablar -, numerose (vel in
modum) dcere; alzar los brazos -, in nmerum tllere brachia vel bracchia.

rtmico: rhthmicus, a, um. Sin: modulatus,


numerosus, concinnus. Uso: canto -, modulatus (vel numerosus, vel modulatssimus) cantus; prosa -, numerosa ortio; no -,
incompsitus; enormis; su prosa tiene cadencia -, eius ortio numerose cadit; disposicin
- de las palabras, verborum constrctio et
nmerus.

ritmo: (orden acompasado en la sucesin o


acaecimiento de las cosas) rhythmus, i m.
Sin: rtio; modus; certae vices. Uso: - biolgico, rhythmus biolgicus; - biolgicos del
propio organismo, certae sui crporis vices;
- del mundo, certae vices rerum; - naturales,
vices naturales; el acostumbrado - de trabajo, sueta operandi rtio; el - de la vida,
vitae rhythmus vel fluxus (-us m) // con - ace-

lerado, lento, celriter, pigre; con - regular,


aequa ratione ac tmpore; sin -, extra modum
// (disposicin peridica y armoniosa de
voces y clusulas en el lenguaje; proporcin
simtrica de los tiempos fuertes y dbiles en
una frase musical) rhythmus, i m. Sin: modultio; nmerus; nmeri, orum mpl; harmnia; concnnitas; nmerus msicus; nmerus
modusque; numerorum modorumque rtio.
Uso: - libre, nmerus solutus; - potico, poticus nmerus; - quebrado, infracti et concisi
nmeri; - regular, astrictus nmerus; - en la
prosa, orationis solutae nmeri; prosae orationis nmerus; con -, in nmerum; sin -,
extra nmerum.

rito: ritus, us m. Uso: - bizantino, byzantinus


ritus; - demonaco, ritus daemonacus vel
daemnicus; - paganos de expulsin de demonios, ritus pagnici daemoniorum expellendorum; segn el - ortodoxo, ritu
orthodoxo.

ritornelo: (estribillo) v. esta voz // (trozo instrumental que precede y a veces sigue un
trozo de canto) proemium, ii n (obertura);
postcnium, ii n. Sin: repetitum cnticum
(canto que se repite), repetendum cnticum
(que ha de repetirse) // (verso intercalar;
grupo de versos intercalares) versus (-us m)
intercalaris; versus intercalares // repetir el
acostumbrado -, eandem cantilenam cnere.
Sin: adem semper decantare.

ritual: (ceremonial) caerimniae, arum fpl //


(libro que contiene ritos) rituale, is n. Sin:
liber ritualis; sacrorum rtuum liber // adj ritualis, e. Sin: rtuum prprius; ad ritus sacros
ttinens.

ritualismo: ritualismus, i m. Sin: nmia observntia rtuum.

ritualista: ritualista, ae m. Sin: ritualismi


sectator, fautor; rtuum studiosus, peritus,

950

rodar
callens; rtuum observantssimus; scinti
rtuum eruditus.

rivalidad: (competencia) certamen, mnis n.


Sin: certtio // (enemistad) rivlitas, atis f.
Sin: aemulatus, us m; simultas, atis f; aemultio prava, vitiosa, nvida, infesta.

rizadillo: nio de pelo -, puellus cincnnulo


capillo; cincinntulus puer.

rizado: crispus, a, um. Sin: cincinnatus. Uso:


de pelo -, cincinnatus; algo -, cincinntulus,
cincnnulus.

rizo: (ensortijado) v. rizado // (mechn de


pelo ensortijado) cincinnus, i m. Uso: - pequeo, cincnnulus, i m.
rizoso, v. rizado.

roast-beef, v. rosbif.

robar: (cosa robada) furtum, i n. Sin: raptum; res furtiva.

robo: furtum, i n. Uso: - con fractura o con


escalo, furtum fractis claustris factum.

robot: robotum, i n. Sin: autmatum, i n; mchina automatria; homo machinalis, mechnicus, automatrius, artificialis; homo se
ipsum movens; autmaton (-i n) robot.
Uso: moverse como robots, robotorum in
modum se movere; portarse como un -, in roboti modum se grere.
robtica: robtica, ae f. Sin: ars robtica.

robtico: robticus, a, um.

robotizacin: robotorum indctio.

robotizar: roboto vel robotis instrere.

rocambolesco: vrius mirificusque.

rociador: nimbus, i m. Sin: - elctrico, nimbus elctricus.

rock and roll o rocknroll: nuta et vlvere. Sin: salttio nuta et vlvere; msica
gneris, quod Rocknroll dcitur; modi
msici nutntium seque torquntium.
rococ: adj trgidus, a, um. Sin: tmidus; inflatus; rcocus. Uso: estilo -, trgidum vel inflatum dicendi genus // sust rococo indecl.
Sin: barcus; ars baroca; trgida artis rtio;
nimis exquisitum vriumque genus.
rodaballo: rhombus, i m.

rodaja: (pieza circular y plana, de cualquier


materia; ruedecilla) orbculus, i m. Sin: rtula // (tajada circular) lamnula orbicularis.
Sin: segmentum orbiculare. Uso: - de mortadela, lamnula murtati.

rodaje: (conjunto de ruedas) rotae, arum fpl.


Sin: rotarum congries (-ei f) vel acervus //
(preparacin, aprendizaje, prctica) experimentum temporrium // (Cinem, proceso de
grabacin de una pelcula) pellculae cinematogrphicae imprssio // (funcionamiento
controlado de un motor nuevo) motorii (vel
machinationis, vel rotarum) compostio. Sin:
perfecta autoraedae machinamenti commissura vel accommodtio; rotarum disciplina.

rodamiento: Mec voluttio, onis f. Uso: - de


bolas, voluttio globularis.

rodar: (filmar o impresionar una pelcula cinematogrfica) pellculam imprmere. Sin:


pellculam cinematogrphicam parare // (moverse una cosa por medio de ruedas) volvi.
Sin: devolvi; vehi // (caer) prolapsum vel
praecpitem cdere; praecpitem cdere, ferri,
provolvi.
951

rodeo
rodeo: rodeo: (accion de rodear) circitus,
us m. Sin: circumdtio, onis f // (camino ms
largo o desvo del camino derecho) flexus, us
m. Sin: circitus, us m; a recta via deflctio //
(deporte que consiste en montar a pelo potros salvajes o reses vacunas bravas y hacer
otros ejercicios) spectculum equestre // (reunin del ganado mayor para reconocerlo o
para contar las cabezas o para cualquier
otro fin) circitus quitum // (modo ambiguo
de decir una cosa por medio de indirectas)
anfractus, us m. Sin: ambages, is f; verborum
vel orationis anfractus. Uso: con rodeos, perplexe vel oblique; sin rodeos, simplciter, sincere, aperte; missis ambagibus; andar con
rodeos, ambgibus uti; circumlocutinibus
uti; per circumlocutiones verba fcere; con
rodeos, perplexe; oblique; sin rodeos, simplciter; sincere; aperte; missis ambagibus //
buscar rodeos, moras nctere. Sin: rem
cllide differre.
Rodesia, v. Rhodesia.

rodilla: genu, us n. Uso: de rodillas, psitis


(vel flexis, vel inclinatis) gnibus; gnibus
submissis; inflexo genu; gnibus nixus; caer
de rodillas, gnibus se devlvere; pronis gnibus cdere; procmbere genu sive gnua;
gnua pnere licui (ante alguien); doblar la
-, hincarse, ponerse de rodillas, v. arrodillarse; estar de rodillas, gnibus niti; gnua
subsdere // (pao basto u ordinario que sirve
para limpiar) pannus vel pnnulus, i m. Sin:
gusape, is n; gusapum, i n; abstersrius
pannculus.
rodillazo: genu ictus (-us m).

rodillera: (cosa que se pone para comodidad, defensa o adorno de la rodilla) genuale,
is n.
rodillo: (cilindro que se hace rodar para
allanar y apretar la tierra) cylindrus, i m.

Sin: phalangae, arum fpl. Uso: - compresor,


cylindrus premens // (de mquina de escribir) cylindrus. Uso: cabeza derecha, izquierda del -, caput dextrum, laevum
cylindri.
rodio: rhdium, ii n.

rododendro: rhododendrum vel rhododendron, i n.

rodrign: pedamen, mnis n; pedamentum, i


n. Sin: adminculum.

rogacin: (accin de rogar) rogtio, onis f.


Sin: supplictio // rogaciones (letanas en
procesiones pblicas) rogationes, um fpl.
Sin: arvalis vel arvorum lustrtio; ambarvalis
lustrtio.

rogativa: ad Deum supplictio vel deprectio


// rogativas, rogationes, um fpl. Sin: litana,
ae f; litanae, arum fpl; preces rogatriae vel
pblicae. Uso: - para pedir la lluvia, ad impetrandam pluviam pblicae preces; celebrar
las -, litanas celebrare, gere, pergere.
rogatorio: rogatrius, a, um. Sin: rogationis
(gen); ad rogationem spectans.
rojear: el - de las cumbres alpinas, iugorum
Alpinorum rubor (-ris m).

rojete, v. colorete.

rojo: (radical, revolucionario) russatus, a,


um // sust (ssecla) rsseus vel russatus, i m.
Uso: los -, russati, orum mpl; la faccin de
los -, russata fctio.

rol: (rollo) v. esta voz // (papel, funcin) partes, ium fpl. Sin: munus, nris n // (lista o
enumeracin) index, dcis mf.

rollo: rtulus, i m. Sin: volumen, mnis n;

952

romntico
scapus, i m. Uso: - de papel, chartae (vel
chartarum) rtulus vel volumen; plagularum
scapus; chartarum glomus (glmeris n) // fotogrfico, pellcula photogrphica // (carrete cinematogrfico) volbilis discus cinematogrphicus.

cogitandi agendique rtio. Uso: apego a la -,


cathlicae romanitatis stdium.

romadizo: pituta, ae f. Sin: destilltio nrium; nasi pituta; v. coriza.

romanista: romanista, ae m. Sin: rerum romanarum studiosus (estudioso de la romanidad); iuris romani peritus (que profesa el
derecho romano o tiene en l especiales conocimientos); linguarum romanicarum studiosus; romannsium litterarum studiosus
(versado en las lenguas romances y en sus
correspondientes literaturas).

ROM, abrev. de read-only-memory (Inform): memria fixa.

romana: (balanza) romana, ae f. Sin: statera


romana.

romance: adj romnicus, a, um. Sin: romaniensis vel romanensis, e // (lengua romance)
lingua romnica vel romaniensis. Sin: sermo
romnicus vel romaniensis; neolatina lingua;
sermo a latino deductus; lingua vulgaris, a romano sermone derivata // (idioma espaol)
hispana lingua. Sin: hispanus sermo. Uso: escribir en -, hispane vel verncule scrbere.
romancero: (persona que canta romances)
romanticorum vel fleblium crminum cantor
// (coleccin de romances) romntica vel fleblia crmina. Sin: romntica (vel fleblia)
crmina collecta vel collectnea.

romancista: (dicho de la persona que escriba


en lengua romance, por contraposicin a la
que escriba en latn) scriptor romaniensis.

romnico: romnicus. Uso: estilo -, stilus romnicus.

romanidad: romnitas, atis f. Sin: res romanae; mores et instituta Romanorum; spritus
romanus; ndoles romana; qulitas antiqui
cultus romani; Romanorum instituta legesque; Romanorum cogitandi agendique rtio
// (en sentido catlico) cathlicae romanitatis
instituta ac mores. Sin: romana et cathlica

romanismo: (entusiasmo por Roma) romanismus, i m. Sin: rerum romanarum stdium;


favor in romanum nomen // (conjunto de instituciones, cultura o tendencias polticas de
Roma) v. romanidad // (vocablo del dialecto
romano) vox romanae dialecti.

romanizar: romanizare. Sin: (adoptar la civilizacin romana) vitae cltui Romanorum


conformare, aptare; cltui atque humanitati
Romanorum conformare; cltui moribusque
Romanorum conformare // (difundir la civilizacin romana) mores Romanorum indcere.

romanticismo: romanticismus, i m. Sin: (escuela literaria de la primera mitad del siglo


XIX) romanticorum schola, doctrina, ars //
(poca de la cultura occidental en que prevaleci tal escuela literaria) romntica aetas
// (cualidad de romntico, sentimental) nimi
(nmia) mollitudo (-dnis f). Sin: immdica
mollitudo.

romntico: (concerniente o relativo al romanticismo o que participa de sus cualidades) romnticus, a, um. Sin: ad
romanticismum prtinens // (partidario del
romanticismo) romanticismi (vel scholae romnticae) ssecla vel fautor. Uso: los -, romntici, orum mpl // (novelesco, romanesco)
commentcius, a, um. Sin: fictus // (sentimental) mollis, e. Sin: mollculus; suavis; tener;
tener atque mollis. Uso: espritu -, molle pec-

953

romanza
tus; seorita -, mollis puella; - como soy, qu
mollti sum nimi; hay en su nimo algo -,
tnerum quiddam atque molle inest in eius
nimo // (dicho de lugar: ameno, delicioso)
amoenus. Sin: blandus. Uso: localidad -,
locus amoenus; playas y costas -, amoenitates ltorum et orarum.

romanza: romnticum carmen. Sin: suave


cnticum; carmen flbile, cmmovens; cntio
melda vel permulcens; carmen commovendis nimis aptum.
rombo: (figura geomtrica) rhombus, i m.
Sin: sctula, ae f // (rodaballo) rhombus, i m.

romboidal: rhomboidalis, e. Sin: scutulatus;


rhombi vel sctulae instar.

romera: devota vel sacra peregrintio.

romero: (peregrino) peregrinator, oris m.


Sin: peregrinus; peregrinator, peregrinus ad
loca sacra // (arbusto) ros (roris m) marinus.

rompecabezas: (problema o acertijo de difcil solucin) aenigma, tis n. Sin: res vel
questio abstrusa, obscura, inexplicbilis; intricata (vel perplexa, vel perdiffcilis) questio; inceptum abstrusum; opus rduum //
(juego que consiste en reconstituir un dibujo
recortado caprichosamente) subvertculum,
i n. Sin: devertculum; coagmentationis
ludus.

rompehielos: (buque para navegar entre los


hielos) navis glciem frangens, effringens,
diffringens, confringens, infringens, perfringens. Sin: navis glacfraga.
rompehuelgas: peris desertionem recusans.
Sin: condictam peris cessationem (vel intermissionem, vel desertionem) recusans.
rompenueces: nucifrangbulum, i n. Sin: for-

fex (-fcis mf) ncibus frangendis.

rompeolas: moles (-is f) fluctfraga. Sin:


moles flctibus obiecta, oppsita , restans.

rompeviento: tuncula vento arcendo vel


prohibendo.

ron: rhmium, ii n. Sin: rhumum; cnneus;


scera nutica.
roncador: adj ronchans vel rhonchans ; ronchissans. Sin : stertens; proflans; ronchsonus
// (pez marino) sparus cntharus.

roncar: roncare, ronchare, rhonchare, ronchissare. Sin : strtere; proflare; ronchos


dere; dormiendo ronchos dere.

roncha: (rebanada) lamnula, ae f. Uso: - de


embutido, farcminis lamnula.
ronco: raucus. Uso: voz -, vox rauca.

ronda: (accin de rondar) circutio sive circumtio, onis f. Sin: nocturna lustrtio, circutio, circumtio; nocturnus circitus vel
circmitus, us m // (grupo de personas que
andan rondando) circitores, um mpl. Sin: circuitores; vgiles; excubitores; exploratores;
vgiles nocturni . Uso: hacer una -, circuitionem fcere, gere, obire; circure sive circumire; lustrare; vsere; ir de - por la ciudad,
urbem circure, circumire, lustrare, vsere;
pasa la -, vgiles circumeunt // (reunin nocturna de mozos para tocar y cantar por las
calles) ivenum turma (vel globus, vel
manus) noctu festive ppidum lustrntium.

rondar: (dar vueltas alrededor de una cosa)


circure vel circumire. Uso: - las fortificaciones, circumire munitiones // (recorrer de
noche una poblacin para vigilar o pasear)
v. ronda // (dicho de los mozos: pasear las
calles donde viven las mozas a quienes ga-

954

rosmarino
lantean) puellarum (vel dominularum) vias,
domos vel fores perlustrare, circuire, circumire.

rond: circutio vel circumtio, onis f. Sin:


circitus vel circmitus, mbitus, us m.
rondn: (animal) cpselus, i m. Sin: apus,
dis m // de -, inconsulto. Sin: tmere.

ronquera: rucitas, atis f. Sin: vox rauca;


fauces raucae.
ronquido: rhoncus vel ronchus, i m.

ronzal: (de cuero) numella, ae f. Uso: atado


con -, numell vinctus.

roa: (sarna) scbies, ei f. Sin: psora, ae vel


psorae, arum f.
rooso: (que tiene o padece roa) scabiosus,
a, um. Sin: scaber, bra, brum; psricus.

roquete: rocchettum vel rochetum, i n.

rosa: rosa, ae f. Uso: - silvestre, rosa silvestris; - de oro, urea rosa; agua de rosas (esencia de rosas), rosceum, i n; rseum leum;
leum rosceum vel rosatum; rosae sucus;
sucus rosrius; vino de rosas, rosatum, i n //
fig, - de los vientos, orbis ventorum. Sin:
ventorum diagramma (-tis n), descrptio,
digraphe (-es f).

rosal: (arbusto) rosrium, ii n // (planto de


rosales) rosetum, i n. Sin: rosrium.

rosario: (rezo de la Iglesia) rosrium, ii n.


Sin: sacrum rosrium; rosrium marianum
vel mariale; rosrium Mariae Vrginis; sacrum Beatae Vrginis rosrium; marialis rosrii prectio; prex marialis rosrii. Uso:
rezar el -, rosrium recitare; rosrii preces
perslvere vel proferre; Beatam Vrginem rosrio precari; rezar el - en honor de la Virgen,
Beatam Vrginem rosrio clere // (sarta de
cuentas) grnulae, arum fpl. Sin: corona roscea; rosrii corona; marialis corona; corona
precatria.

ropa: - blanca, lntea, orum npl. Sin: lintemina, um npl. Uso: - de cama, strgulum, i
n; - de marca, ptimae notae vestimentum; para lavar, lavanda, orum npl; lavandria,
orum npl; lavar la -, lntea lavare; ablere
vstium sordes; planchar la -, rugata lntea
rdere; lntea complanare; secar la - al sol,
lntea (in) sole siccare; lntea solis vapore
apricare; tender la - (lavada), mdida lntea
expnere.

roscn: scriblita, ae f.

ropera: (la que cuida de la ropa de una comunidad) vestplica vel vestspica, ae f.

roseta: zeae granum inflatum. Sin: zeae


granum tostum, frictum, igne inflatum.

ropavejero: scrutrius, ii m.

ropero: (armario) vestirium, ii n. Sin: armrium vestirium; arca vestiria. Uso: - de


pared, vestirium pareti insertum; v. alacena
// (el que cuida de la ropa de una comunidad)
vestspicus, i m.

rosbif: assum craticulatum. Sin: iuvenci caro


assata; iuvenci carnis lmina assata.

rosca: (vuelta circular o espiral de una cosa)


spira, ae f // (pan o bollo en forma de -) spira.

rosola: rosola, ae f.

rosetn: roso, onis m. Sin: fenestra instar


rosae; rosceum ornamentum; fenestra circularis colmnulis exornata.
rosmarino: ros (roris m) marinus.

955

rosoli
rosoli o rosol, v. resoli.

rosquilla: (bollo en figura de rosca): crstulum, i n.


rosticera, v. roticera.

rostro: vultus, us m. Sin: os, oris n; fcies, i


f. Uso: - descompuesto, alterado, vultus distortus; vultus distortus ac perturbatus; - hermtico, vultus hermticus; - melanclico, os
in maesttiam flexum.

Rota: (tribunal de la corte romana) Sacra


Rota. Sin: Sacra Romana Rota; Ecclsiae
Conslium ltibus iudicandis. Uso: auditor de
la -, auditor vel advocatus Sacrae Romanae
Rotae.
rotacin: (de disco) cursus, us m. Sin: rottio.

rotacismo: rhotacismus vel rhotacismos, i


m.
rotary: socetas vcibus convniens.

rotate (bits) (Inform): rotare. Sin: vlvere.

rotativa: rotativa, ae f. Sin: rotbile typographum; rotbile prelum vel praelum; mchina
typogrphica rotbilis; machinamentum rotablibus (vel rotntibus) litterarum formis
instructum.
rotativo: rotativus, a, um. Sin: rottilis, verstilis, e; rotatrium habens motum.

roticera: (tienda donde se venden asados)


assria, ae f. Sin: assorum vel assaturarum taberna.

roticero: assrius, ii m. Sin: assatrius; tostor; assorum (vel assarum crnium, vel assaturarum) vnditor; qui assa (vel assas carnes,

vel assaturas) vendit.

rotocalco: (peridico ilustrado) rotochalcus,


i m. Sin: libellus vriis colribus distinctus,
commentrius peridicus picturis exornatus;
libellus ex chalcographeo rotbili.
rotocalcografa: rotochalcogrphia sive -grapha, ae f. Sin: rotochalcogrphicus processus
(-us m).

rotocalcogrfico: rotochalcogrphicus, a,
um.

rotograbado: heliogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: heliogrphica ars, incsio, imago.

rotonda: (edificio, sala o cenador de planta


circular o semicircular) holus, i m // (plaza
circular) rea orbiculata.
rotor: (parte giratoria de una mquina elctrica o de una turbina) rotatrium, ii n. Sin:
mchina rotalis.
rotulacin: notculi (vel insignis metllici)
applictio. Uso: - de vehculos, numeralis vehiculorum distnctio.

rotulador: (instrumento semejante a un bolgrafo o estilogrfica, que escribe o dibuja


mediante una escobilla o pincel de fieltro)
grphium coctile.

rotular: notculo (vel insigni metllico)


instrere. Sin: lmin distnguere; lminam
(vel notculum, vel insigne metllicum)
applicare (licui rei). Uso: - un coche, una
motocicleta, autocinetum, brotam automatriam notculo instrere.

rtulo: (ttulo, inscripcin que se pone a una


cosa indicando lo que es) ttulus, i m. Sin:
inscrptio; notculum; scdula vel schdula;
chrtula; tabella // (cartel anunciador) v. car-

956

rueda
tel.

rotura: (accin de romper) rptio, onis f.


Sin: frctio. Uso: - de la direccin, frctio gubernculi; - del freno, frctio sufflminis //
(efecto de romper) ruptura, ae f. Uso: reparar
la - del carro, ruptum currum refcere // Med
fractura, ae f.
roturacin: fssio vel effssio, onis f.

rub: rubinus, i m. Sin: carbnculus; anthrax,


cis m. Uso: - 401, carbnculus quadringentsimus primus.
rubn, v. rub.

rubia: (planta) rbia, ae f.


rubidio: rubdium, ii n.

rubio: flavus, a, um. Sin: subflavus. Uso:


pelo -, subflavus capillus; flava coma; flavi
capilli.

rouge, v. colorete.
roulette, v. ruleta.

roulotte: remulcata csula. Sin: domncula


mbilis; domncula vectbilis; domncula
autoraedae (adiuncta); habitculum remulcatum.
round: certminis pars. Sin: congressus, us
m. Uso: primer -, congressus primus.

routine (Inform), v. procedure.

rozamiento: frctio, onis f. Uso: clculo del


coeficiente de -, frictionis rtio; coeficiente
de -, frictionis vis.

rozar: (intr, dicho de una cosa: pasar tocando y oprimiendo ligeramente la superficie
de otra) strngere vel perstrngere. Sin: libare;
lviter tngere vel attngere. Uso: - las aguas,
aquas lviter attngere; summas undas strngere; - la piel, summam cutem perstrngere;
- la tierra caminando, terram lviter attngere.
Ruanda o Rwanda: Ruanda, ae f.

ruands: adj ruandensis, e // sust Ruandensis, is m.

rubola: rubola, ae f. Sin: rossllia; rubentes psulae, pstulae, pustillae.

rublo: rublus, i m. Sin: nummus rssicus.

rbrica: (epgrafe, ttulo) ttulus, i m. Sin:


inscrptio, onis f; epigramma, tis n // (parte
de un libro o revista) pars, partis f // (norma
litrgica) rubrca, ae f.

rubricar: (poner uno su rbrica en un documento o escrito con o sin la firma) rubricare
// (firmar un despacho o papel y ponerle el
sello o escudo de armas) breviata subscriptione subsignare, obsignare, subnotare.
rubriquista: normarum liturgicarum studiosus.
ruda: ruta, ae f.

rudimental o rudimentario: rudis, e. Sin:


elementrius; inchoatus atque rudis; informis. Uso: conocimiento - del idioma, elementria sermonis cogntio; forma - de los
sistemas econmicos, rudis rtio rerum oeconomicarum.

rueda: rota, ae f. Uso: - anterior, rota moderatrix vel rectrix; - dentada, rota dentata vel
denticulata; rota dntibus instructa vel armata; - hidrulica, rota hydrulica, aquaria;
aqulega rota; - maciza (sin rayos), tmpanum, i n; - motriz o posterior, rota motrix; -

957

rufin
pequea, rotella; orbculus; - de cohetes, rota
ignvoma; - de la fortuna, rota vel rotella fortunae; - de molino, mola; molare saxum; - de
molino de viento, ventrota; - de Oro de
Pars, rota urea parisiensis; de dos -, brotus,
a, um; de cuatro -, quadrrotus, a, um; - a -,
rot tangente rotam; cambiar la - del coche,
autoraedae rotam immutare // (crculo o
corro formado de personas o cosas) v. crculo, corro.
rufin: (el que hace el trfico de mujeres pblicas) leno, nis m. Sin: lenocinator; meretricum tutor // (hombre vicioso y
despreciable) infamis, prfidus, mprobus
homo.
rufianear: lenocinari. Sin: lenocnium profiteri.
rufianera: lenocnium, ii n.

rufianesco: lennius, a, um. Sin: lenonis vel


lenonum (gen); ad lenocnium ttinens.

rugby: harpasti ludus. Sin: harpastildium;


ludus pilae ovatae; ludus follis ovati.

rugoso: rugosus, a, um. Sin: ruginosus; rugis


plenus, bsitus, sulcatus; cute contract deformis.
ruibarbo: rhabrbarum vel rabrbarum, i n.
Sin: rheubrbarum; reupnticum; rhaeum.

ruido: strpitus, us m. Sin: crpitus, us m;


fragor, ris m; stridor, ris m. Uso: - parsito
(en la radio), undae radiophnicae interruptae vel perturbatae; meter -, strpere.

ruina: (accin de caer o destruirse algo)


runa, ae f // (prdida grande de los bienes de
fortuna) fortunae naufrgium. Uso: - de su
patrimonio, patrimnii (vel rei familiaris)
naufrgium // ruinas, escombros, paritinae,

arum fpl.

ruiseor: luscnia, ae f; luscnius, ii m. Sin:


adon, nis f.
rulero, v. bigud.

ruleta: (juego de azar) ludus rtulae // (rueda


horizontal giratoria que se usa para este
juego) rtula (ldicra). Sin: rotella; discus;
vrsile rotbulum.
Rumania o Rumana: Rumnia, ae f. Sin:
Romnia; Dacoromnia; Dcia.

rumano: (natural de Rumania) Rumenus vel


Romenus, i m. Sin: Dacoromanus; Dacus //
(adj) rumnicus, a, um. Sin: romnicus; dacoromanus; dacoromnicus; dcicus // (lengua -) lingua dacoromnica; dacoromanus
sermo.
rumba: rumba, ae f. Sin: salttio cubana.

run (Inform), ejecutar, realizar las operaciones especificadas por un programa de un ordenador: operari. Uso: the program is
running, programma operatur; run a program, fac ut programma operetur // (sust,
running) opertio, onis f // (cadena, serie de
datos) catena, ae f.

runa: (cada uno de los caracteres que empleaban en la escritura los antiguos escandinavos) runa, ae f.

rnico: rnicus, a, um.

rupia: (unidad monetaria de la India) rpia,


ae f. Sin: nummus ndicus.

ruptura: ruptura, ae f. Sin: fractura; frctio //


fig violtio, onis f. Sin: intermssio, repuditio, onis f; (- de relaciones amistosas) dirptio; alientio; discrdia. Uso: - de un

958

rutina
matrimonio, matrimnium ruptum; - de un
tratado, violtio federis, violatum vel ruptum foedus; - entre amigos, amictiae dirptio.

rural: ruralis, e. Sin: rsticus; ruris (del


campo) vel agrorum (de los campos).
rusco: ruscus, i m. Sin: ruscus aculeatus.

rush: nisus, us m. Sin: mpetus extremus.


Rusia: Rssia, ae vel Rssiae, arum f.

ruso: adj russus, a, um. Sin: rssicus. Uso:


en idioma -, rssice // sust Russus, i m.
rstico: rsticus, a, um. Sin: rusticanus; impolitus; inurbanus // folleto, libro a la rstica
o en rstica, libellus, liber filo compactus
crassioreque charta munitus.
rustidera: ptina assatria.
rustir, v. asar.

ruta: (carretera, camino) v. estas voces. Uso:


- espaciales, itnera astronutica // (derrota
de un viaje) cursus, us m. Sin: dirctio. Uso:
- de un avin, aronavis cursus; - de una embarcacin, navis dirctio; martimus cursus
// (itinerario) itinerrium, ii n.

rutina: assduus usus. Sin: assuetus vel iteratus modus agendi; consueta vitae rtio; sueta
operandi rtio // (Inform, secuencia invariable de instrucciones que forma parte de un
programa y se puede utilizar repetidamente)
v. procedure.

959

sbado: sbbatum, i vel sbbata, orum n. Sin:


dies sbbati vel Saturni. Uso: - santo, praeldium anastsis Dmini Nostri; misa del santo, sacrum sollemne ob praeldium anastsis Dmini Nostri; observancia del -, sabbatismus; sbbati observntia; observar el -,
sabbatizare; sbbatum clere.
sabana: tesca vel tesqua, orum n.

sbana: lnteum, i n. Sin: linteamen, mnis


n; lecti lnteum vel linteamen; strgulum; lnteum strgulum; cubiculare lnteum. Uso: santa, Sancta Sindon (-nis f); Sacrum Lnteum.

saban: (en las manos) ulcus (-cris n) ex


hiberno frgore. Sin: tumor ex hiberno frgore; tumor a frgore; ulcus a frgore; ulcus
quod fit ex frgore hiberno; vtium frgoris;
(en los pies) prnio, onis m; pernculus vel
perninculus, i m.

saber: (conocer) scire. Sin: novisse (perfecto


con valor de presente). Uso: - de memoria,
memri liquid tenere; - de odas, fam liquid accepisse; - de buena fuente, certis auctribus liquid comperisse; hacer - algo a
alguien, liquem certiorem fcere de liqua
re; no sabe qu hacer, incertus est quid agat;
quin sabe esto?, quis hoc scit?; quin
sabe explicar esto?, quis hoc explicare scit?;
sin saberlo, nsciens vel imprdens, entis; a -,
sclicet // (dicho de una cosa, tener sabor) a, spere vel respere liquid. Uso: el vino
sabe a pescado, vinum rsipit piscem // (oler
a) olere vel redolere liquid, vel liqua re, vel
ex liqua re. Uso: sabe a azafrn, olet crocum; sabe a azufre, slphure olet; nada tiene
que sepa a la Academia, nihil olet ex Academa.

sabidillo: adj erudtulus, i m // sust sctulus,


i m. Sin: littrio, onis m.

sabihondo o sabiondo: adj inanem doctrinam ostentans // sust scolus, i m. Sin: rrogans; doctrinae ostentator, iactator; inanis
(vel vcuae) doctrinae ostentator.

sablazo: (golpe y herida de sable) acnacis


ictus (-us m). Sin: ensis falcati ictus; incurvi
gldii ictus. Uso: dar sablazos, falcato ense
perctere, cedere, ferire, fdere, confdere;
incurvo gldio ferire.
sable: acnaces, is (ac -em vel -en) m. Sin:
falcatus ensis vel gldius; ensis vel gldius
incurvus.

sabotaje: iniria, ae f (accin contra el derecho); interpelltio, onis f (molestia); mora, ae


f ( retardo); impedimentum, obstculum, i n
(obstculo); communis peris intercssio vel
corrptio; occulta evrsio; occulta vel fraudulenta vasttio; occulta ac dolosa vasttio.

saboteador: interpellator, oris m. Sin: intercessor; morator; impedtor; obstructor; occultus vastator, eversor, direptor; peris
intercessor vel interpellator; qui opus intercedit vel interpellat.

sabotear: occulte vel fraudulenter evrtere,


pervrtere, vastare, direre, dirpere, interpellare. Sin: occulte doloseque evrtere (pervrtere ...); eversione dolose affcere;
communi peri adversari (vel detrimentum
afferre); secreto impedire vel disturbare.

sabueso: segsius, ii m. Sin: canis segsius,


venator, indagator, vestigator.

960

saco
saca: pera, ae f. Sin: saccellus m vel saccellum n; scculus.
sacabotas: furca (-ae f) caligaris. Sin: instrumentum clceis detrahendis.

sacabuche: sambuca, ae f. Sin: grandis tuba;


magna vel mxima tuba.

sacaclavos: clavi ereptor, oris m. Sin: instrumentum clavorum extractrium.

sacacorchos: extrculum vel extrahculum,


i n. Sin: extractrium; obturculi vel crticis
extractrium; tormentum cochleatum;
instrumentum lagoenarum apertivum.

sacamuelas: (persona que tiene por oficio


sacar muelas) dntium extractor vel evulsor
// (dentista) v. esta voz // (charlatn, embaidor) v. charlatn

sacapuntas: acuminrium, ii n. Sin: acuminrium ferrum vel instrumentum.

sacarfero: sacchrifer, a, um. Sin: sccharum ferens vel cntinens; ad sccharum spectans.

sacarificacin: saccharifictio, onis f. Sin:


scchari confctio; in sccharum transformtio vel muttio.
sacarificar: saccharificare.

sacargeno: sacchargenus, a, um.

sacarimetra: saccharimtria sive -metra, ae


f. Sin: scchari mensura.

sacarmetro: saccharmetrum, i n.

sacarina: saccharina, ae f, saccharinum, i n.

sacaromicetos: saccharomycetes, um mpl.

sacarosa: saccharosis, is f.

sacatapn, v. sacacorchos.

sacerdocio: sacerdtium, ii n. Sin: presbyteratus, us m; sacerdotalis ordo; sacerdotis


munus, offcium, dgnitas, honor. Uso: - ministerial, sacerdtium ministeriale; - de las
mujeres, sacerdtium feminarum; ejercer el
-, fungi sacerdtio; recibir el -, sacerdtium
recpere, assmere, suscpere; sacerdtio augeri.

sacerdotal: sacerdotalis, e. Sin: sacerdotis


(del sacerdote), sacerdotum (de los sacerdotes); ad sacerdotis vel ad sacerdotum offcium
prtinens.

sacerdote: sacerdos, otis m. Sin: prsbyter;


Dmini minister. Uso: novel -, sacerdos novnsilis; sacerdtio recens; a (vel in) sacerdtio recens; recens sacerdtio auctus vel
initiatus (v. misacantano); ser ordenado -, sacerdtio augeri; sacro initiari presbyterats
rdine.
sacerdotisa: sacerdotissa, ae f.

saco: (costal) saccus, i m // (chaqueta, americana) iacca, ae f. Sin: thorax, cis m; thorcium; thorace, es f; tuncula; thorax
manicatus vel americanus; thorcium manicatum vel americanum; thorace manicata vel
americana; tuncula manicata vel americana;
curta tuncula. Uso: - a propsito para proteger del viento, tuncula vento prohibendo;
mangas del -, iaccae mnicae // (especie de
bolsa abierta por arriba) saccus, i m. Uso: de cuero, odre para lquidos, clleus vel cleus, i m; clleum vel cleum, i n; fabricante
de cueros, culerius vel cullerius // (saqueo)
popultio, onis f. Sin: depopultio; praedtio;
dirptio. Uso: entrar, meter, poner a -, populari, depopulari; praedari; dirpere.

961

sacra
sacra, v. sacro.

sacralidad: sacrlitas, atis f. Sin: sacertas,


atis f; sacra ndoles vel forma.
sacralizacin: sacrtio, onis f.

sacralizar: sacralizare.

sacramental: sacramentalis, e. Uso: vnculo


-, vnculum sacramentale.

sacramentalmente: sacramentliter. Sin: sacramentali ratione; sacramentali praesnti;


sub speciebus sacramentlibus.

sacramentar: licui viticum atque unctionem infirmorum (vel extremam unctionem)


administrare. Sin: vitico atque unctione infirmorum (vel extrema unctione) liquem
munire. Uso: Jess sacramentado, Iesus sub
speciebus sacramentlibus (delitescens);
Iesus in sacramento altaris (abscnditus).

sacramento: sacramentum, i n. Uso: administrar, recibir los -, sacramenta administrare


vel suscpere.

sacrificio: (ofrenda que se hace a la divinidad) sacrifcium, ii n. Sin: sacrum. Uso: eucarstico, domnicum, i n; sacrifcium eucharsticum; - expiatorio, piculum; piamen,
mnis n; piamentum; sacrifcium lustrale; sacrifciuum vel sacrum piaculare; celebrar el
santo - de la misa, Missam celebrare, gere,
fcere; sacrum fcere; sacrifcium divinum
celebrare; eucharsticum sacrifcium offerre;
eucharstic hsti litare // (fatiga, esfuerzo,
perjuicio) con tu -, incmmodo tuo; con - de
tu salud, incmmodo valetdinis tuae; causar
a uno - de tiempo y dinero, nummorum temporisque iacturam licui afferre; soportar un
-, damnum pati // (situacin spera) spera,
orum npl. Sin: dura; grvia, iniucunda. Uso:
- heroicos, incmmoda fortssimis viris

digna; soportar sacrificios con la ayuda del


Seor, spera (vel dura, vel grvia, vel iniucunda) Dei grti tolerare; hacer - de todo
por el bien comn, sua mnia remttere societatis (vel communitatis) saluti // (acto de
abnegacin) espritu de -, devovendi se stdium. Uso: hacer - de s y de la propia vida
por el Estado, se vitamque suam rei pblicae
condonare vel donare.

sacrilegio: sacrilgium, ii n. Sin: violata relgio; indigna tracttio rei sacrae. Uso: cometer un -, sacrilgium commttere, fcere,
admttere, patrare, perpetrare.

sacrlego: adj sacrlegus, a, um. Sin: mpius


// sust sacrlegus, i m. Sin: profanator.

sacristn: sacrista, ae m. Sin: aedtuus; aedtimus vel aedtumus; templi custos; sacrrii
custos. Uso: ser -, ejercer el oficio de -, aedituare; aeditimari vel aeditumari.

sacrista: sacrista, ae f. Sin: sacrrium; secretrium; templi dytum (vel dyta); templi
penetrlia.

sacro: (cada una de las tres hojas que se solan poner en el altar para que el sacerdote
pudiera leer cmodamente algunas oraciones y otras partes de la misa sin recurrir al
misal) sacrum, i n. Sin: praecatria (altaris)
tabella; charta glriae.

sacudidor: (instrumento con que se sacude)


plveris excussrium. Uso: - de alfombras,
apparatus taptibus quatiendis.

sdico: adj sdicus, a, um. Sin: sadsticus;


sadiana libdine affectus; ad sadismum ttinens // sust sadista, ae m.
sadismo: sadismus, i m. Sin: sadiana libido
(-dnis f); sadianus furor; sadianus libdinis
furor.

962

salame
sadomasoquismo: sadomasochismus, i m.

asunto jocoso) exdium, ii n. Sin: comoedola; fabella cmica vel festiva; msicus lusus;
iocosa dramtica compostio.

sadomasoquista: sadomasochista, ae m.

saeta: (manecilla del reloj) v. saetilla.

saetera: (aspillera para disparar saetas) fenestella in rcubus. Sin: eiaculandis sagittis
apta fenestella // (ventanilla estrecha de las
que se suelen abrir en las escaleras y otras
partes) angstior fenestella.

saetilla: (manecilla del reloj) lancola, ae f.


Sin: gnomon, nis m; index, dcis m.
safari: africana ventio vel expedtio.
safra, v. zafra.

saga: (hechicera) saga, ae f. Sin: sgana //


(leyenda mitolgica de la antigua Escandinavia) saga, ae f. Sin: fbula mthica.

sagita: sagitta, ae f.

sagitario: adj sagittarius, a, um // sust sagittrius, ii m.


Sagitario: (signo zodiacal) Sagittrius, ii m.

sagrario: (parte interior del templo, en que


se reservan o guardan las cosas sagradas,
como las reliquias) sacrrium, ii n. Sin: sacellum; sacer recessus (-us m); locus, in quo
res sacrae ponuntur. Uso: fig, - del alma, pnetral (-lis n) vel penetrale (-is n) nimi; de la conciencia, ntimi sensus mpl; - de la
familia, ntima famliae coninctio // (lugar
donde se guarda y deposita a Cristo sacramentado) tabernculum, i n.

Sahara: Shara vel Sahara, ae f. Uso: - Espaol, Shara Hispnica; del -, saharensis, e.

sainete: (poesa dramtica pequea y de

sal: sal, salis mn. Uso: - marina, sal martimus; - gema, sal fosscium; - de cocina, sal
coquinrium; ntrium chloratum.

sala: aula, ae f. Sin: conclve, is n; oecus, i


m; diaeta, ae f. Uso: - consistorial o del consistorio, aula consistorialis; - operatoria, - de
operaciones, chirurgum; aula operatria;
sala chirrgica; - de audiencia, auditrium; de las audiencias, admissionum aedes (-is f);
- de baile, saltatrium; aula saltatria; oecus
saltatrius; - de cine, cinematographi aula;
theatrum cinematogrphicum; - de conciertos, odum, i n; theatrum msicum; - de conversacin, xedra; - de descanso, diaeta
quietis vel requietis; diaeta relaxationis vel
remissionis (nimi); - de entrada, adductrium; - de espera, procoeton, nis m; prooecus (-i m) praestolatrius; conclave (-is n) vel
trium exspectatrium; exspectntium exdrium; oecus vel conclave exspectntium; de estar, xedra, ae f; - de estudio, stdium;
- de fumar, fumrium; - de hospital, cubitrium; - de lectura, oecus lectionis; legntibus
xedra; - de las mquinas o de los motores,
machinationum cubculum; - de masajes,
oecus aliptarum; - de prensa, sedes vel oecus
diurnriis docendis vel edocendis; - de primeros auxilios, locus promptae curationis; de profesores, oecus magistrorum; - de recibo
o de visitas, cubculum vel conclave salutatrium; - de recreo, diaeta recreatria; diaeta
delectationis vel delectamenti; - para televisin, diaeta televisria, televisualis, televisionis.

salamandra: (ser fantstico) salamandra, ae


f // (especie de calorfero de combustin
lenta) lacnicum anthrcinum.

salame: tomculum, i n. Sin: tomcina; v.

963

salamn
mortadela.

salamn: botellus, i m.

salar: salire vel sllere; salsare; sale asprgere, consprgere, condire; salem asprgere
(licui rei).

niae soltio, onis f // (finiquito de un crdito)


crditae pecniae soltio // (finiquito de las
cuentas) rationum exaequtio // (cantidad
que en una cuenta resulta a favor o en contra
de uno) resduum vel rliquum, i n.
saledizo, v. salidizo.

salario: salrium, ii n. Sin: merces, edis f; stipndium; operariorum merces. Uso: - bajo,
mercdula; - intermedio, salrium intermdium; - mnimo, salrium mnimum; merces
mnima; precios de los -, prtia mercedum.

salero: salinum, i n. Sin: concha salis; cnchula salria.

salchicha: salscium, ii n. Sin: iscium vel inscium, insicolum; lucnica, ae f; btulus,


botellus; farcmen, mnis n; tuccetum vel tucetum; hilla, ae f; hillum, i n. Uso: fbrica
de salchichas, salsamentria officina; - de
Viena, botellus vindobonensis; hacer salchichas, iscia plassare; intestinum farcire.

salicilato: salicylatum, i n.

salazn: salsugo, gnis f. Sin: salsamentum.


Uso: pescado en -, pisces saliti; vendedor de
-, salsamentrius.

salchichera: taberna suria, botulria, salria, salsamentria. Sin: salsamentrii vel botulrii taberna.

salchichero: tomaculrius, ii m. Sin: botulrius; isicirius; salsamentrius; porcinrius;


v. choricero.

salchichn: tomculum vel tomaclum, i n;


tomcina, ae f. Uso: - con guisantes, tomcina pisis conferta.

saldar: (liquidar enteramente una cuenta)


aes alienum slvere, disslvere, exslvere,
perslvere, exstnguere. Sin: nomen slvere;
pecniam dbitam slvere; pecniam creditori slvere; licui satisfcere.
saldo: (finiquito de una deuda) dbitae pec-

salesiano: adj salesianus, a, um. Uso: Sociedad -, Salesiana Sodlitas; Pia Socetas Salesiana Sancti Ioannis Bosco; Socetas Sancti
Francisci Salsii // sust salesianus, i m. Sin:
sodalis vel scius salesianus; Societatis
Sancti Francisci Salsii sodalis.
saliclico: saliclicus, a, um. Uso: cido -,
cidum saliclicum.
salicilina: salicylina, ae f.

salida: (accin y efecto de salir) xitus, us m.


Sin: extio, abtio; bitus, us m; discssio;
discessus, us m; egressus, us m. Uso: - de
casa, domuegrssio; - de casa por la noche,
nocturna domuegrssio; la hora de - de los
trenes, hora trminum exentium // (partida
de data o de descargo en una cuenta) rtio
perscripta. Sin: dbitum. Uso: salidas, rationes perscriptae; dbita; expensa // - de bao,
sbanum vel svanum, i n. Sin: linteamen
balneare; lnteum balnerium.
salidizo: proiectura, ae f. Sin: cphora, ae f.

saliente: (parte saliente) v. salidizo.

salina: salifodina, ae f. Sin: salinae, arum fpl.

salinero: (concerniente o relativo a las salinas) salinrius, a, um // (el que trabaja en las

964

salsera
salinas) salinator, oris m.

salinidad: salsedo, dnis f. Sin: sali quntitas.

salino: salinus, a, um. Sin: salrius; salinrius.

salir: exire. Sin: gredi. Uso: - a luz, in


lucem prodire, in vulgus prodire; puedo -?,
licetne mihi foras ire?

salita: exdrium, ii n. Sin: ulula; atrolum;


zothcula; parva aula, parvum conclave.

salitral, v. nitral.
salitre, v. nitro.

salitroso, v. nitroso.

salivacin: salivtio, onis f. Sin: salivae fluxus (-us m).

salival: salivalis, e. Sin: salivrius; salivosus;


ad salivam spectans.

salivar: salivare. Sin: salivam emttere vel


cere.

salmear: psllere. Sin: psalmizare; psalmos


recitare (- recitando); psalmos cnere (- cantando).

salmista: psalmista, ae m. Sin: psaltes, ae m;


psalmgraphus; psalmorum auctor vel scriptor.
salmo: psalmus, i m. Uso: recitacin o canto
de los -, psalmdia; libro de los -, psaltrium;
liber psalmorum.

salmodia: psalmdia sive -oda, ae f. Sin:


psalmorum recittio (- recitada); psalmorum
cantus (- cantada).

salmodiar: (cantar salmodias) psllere. Sin:


psalmdias cnere vel decantare.
salmn: salmo, onis m.

salmonete: mullus, i m.

salmuera: mria, ae f. Sin: salsamentum;


salsura; salsugo, gnis f. Uso: pescado en -,
muriticum; carnes en -, muritica, orum.
salobre: salmaster, stra, strum. Sin: salmcidus; salmcius; salsus.
salol: salolum, i n.

saln: xedra, ae f. Sin: oecus; conclave;


oecus magnus vel mximus; conclave magnum vel mximum; perampla aula. Uso: con aire acondicionado, conclave re (autmate sive automatrie) purgato; conclave
autmato ris temperamento preditum; - de
actos, aula magna; - de baile, saltatrium, ii
n; oecus saltatrius; - de estar, xedra; - de
fumar, conclave fumatrium; (- en los teatros
para pasear durante los entreactos) v. foyer;
(- para audiciones, reuniones doctas, etc.)
auditrium.
saloncito o saloncillo: exdrium, ii n. Sin:
atrolum; zothcula; sellria, orum npl.

salpicadura: aspergo, gnis f. Sin: asprsio;


aspersus, us m.
salpullido, v. sarpullido.

salsa: salsa, ae f. Sin: intinctus, us m; condimentum; conditura; ius, iuris n; liquamen,


mnis f; liquamentum. Uso: - blanca, condimentum album; - picante, embamma, tis n;
con -, iurulentus vel iussulentus; - de manteca, butreum ius.
salsera: (vasija en que se sirve salsa) sals-

965

saltadero
rium, ii n. Sin: iuris capdo (-dnis f).

saltadero: locus ad saliendum aptus. Sin:


locus sltibus faciendis vel dandis.

saltador: (persona que tiene oficio o ejercicio en que necesita saltar) saltator, oris m.
Sin: desultor. Uso: - con esques, desultor
nartatrius.

saltamontes: mantis (-tdis f) religiosa. Sin:


insectum oranti smile.

saltar: salire in + ac. Sin: desilire vel exsilire


ex (vel de) + abl, ad + ac; transilire (- por encima de) + ac. Uso: - al cuello de uno, in
collum alicius invdere; collum alicius
amplexu ptere; - de alegra, exsultare; gudio exsultare; nmia voluptate gestire; - a la
vista, apparere; manifestum esse // (omitir)
omttere vel mttere. Sin: praetermttere;
praeterire; missum fcere. Uso: - palabras,
verba praetermttere; - la comida, abstinere
se cibo.
salterio: psaltrium, ii n. Sin: liber psalmorum.

salto: saltus, us m. Uso: - mortal, saltus cpite deorsum psito; - triple, saltus ternus; a pie juntillas, saltus iunctis pdibus; - a piernas abiertas, saltus crribus varicatis; a saltos, a brincos, saltuatim; assultim; subsultim,
exsultim; saliendo; saltitando; - con esques,
desultura nartatria; de un -, saltu; - de altura, saltus in altum vel in altitdinem; - del
caballo, saltus eclei; - de frente, saltus recto
crpore; - de lado, saltus a ltere; - de longitud, saltus in longum vel in longitdinem; de longitud con impulso, saltus in longum
mpetu capto; - de prtiga o con garrocha,
saltus perticrius, perticalis, perticatus; saltus
hastili sustinente; hastae innixum salire; - al
o en el agua, saltus in aquam // gran premio
de - individuales, o por equipos, de obstcu-

los, pro sngulis equis, aut equis per manpulos impedimenta superntibus, magnum
premium delatum, propsitum, datum, tributum // dar un - mortal, cernuare; cpite deorsum psito vel misso saltare; ejercitarse en
el -, saltu se exercere; pegar un -, saltum
dare, dere, fcere; superar de un -, saltu superare // (cascada de agua) aquae deiectus,
lapsus, prolapsus, us m. Sin. aqua cadens.
Uso: - del Nigara, deiectus Nigarae.

saltuario: interruptus, a, um. Sin: intermissus; non contnuus.

salud: valetudo, dnis f. Sin: salus, tis f.


Uso: - buena, bona (vel cmmoda, vel ntegra, vel firma, vel prspera) valetudo; - delicada, tnuis (vel minus cmmoda, vel
imbecillior) valetudo; - mala, non bona (vel
infirma, vel aegra, vel incmmoda) valetudo
// -!, salve!; salvus sis!; felciter tibi!; a tu -!,
a la - de usted , bene te!, bene tibi!; a vuestra -!, a la - de ustedes!, bene vos!, bene
vobis! ; cmo va su -? quam vales? qua es
valetdine? // beber, brindar a la - de uno, v.
brindar; cuidar de su -, valetdini indulgere,
inservire, peram dare, prcere; descuidar la -,
valetdinem neglgere; parum valetdini
prcere; desearle a uno buena salud, salutem
licui precari, liquem salvere iubere; la disminuye, valetudo decrescit; estar bien de -,
gozar de buena -, bene vel recte valere; bona
valetdine frui; prspera valetdine esse;
gozar de perfecta -, vender o verter -, ptime
vel pancrtice valere; ntegra valetdine esse;
esse incorrupta sanitate; ptima valetdine
uti; no estar bien de -, infirma valetdine
esse; aegra esse valetdine; valetdine incmmoda esse; perder la -, valetdinem
amttere; recuperar la -, sanari, consanscere; valetdinem recuperare vel reciperare;
sanitatem recpere; tener poca -, tener una delicada, tnui esse valetdine
saludar: salutare. Sin: valedcere; consalu-

966

salvoconducto
tare; persalutare; salutem dcere, dare, ferre,
afferre, portare, mandare. Uso: - afectuosamente, cordialmente, benigne (vel blande, vel
blndius) salutare; - a uno en nombre de
otro, salutem dcere licui nmine alicius;
licui alicius salutem nuntiare; - oficialmente a uno, licui officiliter valedcere; - a
uno por escrito, salutem licui scrbere; - con
la voz, con la mano, con sea, voce, manu,
nutu salutare; - inclinando la cabeza, inclinato cpite salutare; saldalo de mi parte,
illum verbis meis saluta; te saludo, salve; salvus sis; te salvere ibeo; despus de saludarse, salute data acceptaque.

saludo: salus, utis f. Sin: saluttio; persaluttio. Uso: - de bienvenida, saluttio gaudialis; extremo -, supremum vale; - cordiales
(frmula de cortesa al terminar una carta),
multam salutem! // devolver el -, liquem resalutare; enviar un -, salutem mttere, mandare, impertire ; enviar mil -, los ms
cordiales -, multam salutem licui impertire;
licui salutem plrimam impertire; licui salutem plrimam et plenssimam impertire;
hacer el - militar, salutationem more militari
fcere; llevar los -, salutem ferre, afferre,
nuntiare.

salva: (saludo hecho con disparo simultneo


de varias piezas de artillera) tormentria
consaluttio. Sin: tormentorum explosiones
honoris caus; tormentorum strpitus (vel
fragor, vel crpitus) salutandi caus emissus;
saluttio tormentorum bellicorum fragre
facta. Uso: resuenan reiteradas - de caones,
tormenta plrimis emissinibus salutis caus
rsonant // - de aplausos, mximus plausus;
la sala reson de una - de aplausos, a cuncto
consessu plausus est mltiplex datus.
salvabarros, v. guardabarros.

salvacin: (accin de salvar o salvarse) conservtio, onis f // (efecto de salvar o salvarse)

salus, utis f // (consecucin de la gloria y


bienaventuranza eterna) salvtio, onis f.

salvado: furfur, ris m. Sin: purgamentum.


Uso: pan de -, furfreus panis.

salvador: servator, oris m. Sin: conservator;


salutis auctor, effector; soter, ris (ac -era m);
qui salutem dat, dedit, etc.; tambin salvator
con referencia a Jesucristo. Uso: Jesucristo,
- del gnero humano, Iesus Christus humani
gneris salvator, servator, sospitator; nuestro
-, Christus nostrae salutis auctor; Christus qui
nos servavit.
Salvador (El): Salvatria, ae f. Uso: Repblica del -, Salvatoriana Respblica.

salvadora: servatrix, icis f. Sin: salutis auctrix (-cis f); sospitatrix; sspita.

salvadoreo: adj salvatorianus, a, um // sust


Salvatorianus, i m.

salvamento: conservtio, onis f. Sin: salvtio; incolmitas.

salvar: (librar de un riesgo o peligro, poner


en seguro) servare. Sin: conservare; salvum
fcere; liberare // salvarse, salvari. Sin: salvum feri; perculum vitae effgere; (e) perculo vitae evdere; se (e) perculo vitae
erpere // (dicho de Dios: dar la gloria y bienaventuranza eterna) salvare.

salvavidas: salutis cngulum. Sin: orbis sbreus; gmmeus crculus vel orbis. Uso: inflar el -, gmmeum orbem re inflare vel
tumefcere.

salvilla: scutella, ae f. Sin: subcuppa; patella


vel ptina suppositria.

salvoconducto: sngraphus, i m. Sin: fides,


ei f; fides pblica; fides pblico (vel pblice)

967

samaritano
data; scriptum fidem pblicam dans. Uso:
gracias al -, fide pblica interpsita; conceder un - a alguien, fidem (pblicam) licui
dare; obtener un -, fidem (pblicam) accpere; pedir un -, fidem (pblicam) postulare.
samaritano, na: adj samaritanus, a, um //
sust Samarites, ae m; Samartida, ae vel Samaritis, tdis f // (dicho de persona que ayuda
a otra desinteresadamente) vir liberalis et benficus; mulier liberalis et benfica.
Samoa: Insulae Samoanae.

samovar: rssica authepsa.

San: sanctus, a , um. Sin: divus. Uso: San


Pedro, Sanctus Petrus; Divus Petrus; iglesia
de San Juan, templum divo Ioanni sacrum vel
dicatum; imagen de San Juan , divi Ioannis
imago vel simulacrum.
sanativo: sanativus, a, um. Sin: saltifer; salutaris; salber.

sanatorio: sanatrium, ii n. Sin: valetudinrium; valetudinrium infirmis chrnicis. Uso:


- de recuperacin, recreatrium.

sancin: (pena) poena, ae f. Sin: lex poenalis


// (autorizacin o aprobacin) snctio, onis.
Sin: actus (-us m) sanciendi; ratihabtio.
sancionador: confirmator, oris m.

sancionar: (dar fuerza de ley a una disposicin) sancire. Sin: statere; decrnere // (autorizar o aprobar) probare vel approbare.
Sin: admttere; confirmare // (aplicar una
sancin o castigo) punire. Sin: multare;
poen liquem multare vel affcere.

sandalia: sandlium, ii n. Sin: crpida; cliga; slea; soccus (especialmente la de los


frailes). Uso: - pequea, ligera, scculus; -

de mujer, soccus mulebris; en, con sandalias, crepidatus, soleatus; el que hace o vende
sandalias, solerius, ii m; sandalirius; ponerse las -, sandlia (vel crpidas, vel sleas,
vel soccos) sibi indere; quitarse las -, sandlia dmere vel depnere.
sanda: (planta) ccumis, mris m. Sin: angria; citrullus; cucrbita angria; ccumer
citrullus // (fruto) angrium, ii n; melo (-nis
m) ndicus; cucmeris citrulli fructus.

sndwich: pastillum fartum vel farctum. Sin:


pastillum sanduicense; orbculus panis fartum. Uso: - de jamn, pastillum pern fartum; pastillum pernae quadr fartum;
pastillum lamnulis pernae fartum.

saneamiento: Agr bonifictio, onis f. Uso: de terrenos paludosos, exsicctio paludum //


fig, - moral, corrctio et emendtio morum.

sanear: ad sanitatem redcere. Sin: sanum


fcere. Uso: - una comarca, regionem insalubrem salubrem rddere vel fcere; - un terreno, incultum silvestremque locum cultum
fertilemque rddere; - pantanos, paludes salubres rddere; palstria loca exsiccare in arvorumque formam redgere // fig, - las
costumbres, mores ad virtutem conformare.
Sin: mores in mlius commutare.

sangrar: (tr, abrir o punzar una vena y extraer sangre con fines teraputicos) licui
venam ferire, aperire, incdere; licui snguinem e (vel a, vel de) venis detrhere, dedcere, haurire // (intr, arrojar sangre)
snguinem emttere.
sangre: sanguis, gunis m. Sin: cruor, oris m.
Uso: relativo a la -, haemticus.

sangra: (accin y efecto de abrir o punzar


una vena para sacar sangre) venae sctio.
Sin: phlebotmia sive -toma; snguinis de-

968

saque
trctio // (fig, gasto continuo sin compensacin) immdicus sumptus depromptus. Sin:
immoderata pecniae erogtio.
sanidad: snitas, atis f. Sin: valetudo, dnis
f.

sanitario: sanitrius, a, um. Sin: medicnus;


ad sanitatem prtinens. Uso: agentes -, valetdinis operrii; sanitatis opfices; boletn -,
v. boletn; cordn -, loci obstrctio valetdinis caus; estructuras -, institutiones sanitatis; personal -, valetdinis curatores.

San Salvador: (repblica) Salvatoriana Respblica // (ciudad) Soterpolis, is f.

snscrito: adj snscritus, a, um. Sin: snschratus; sanscrticus; ndicus; Indorum (gen)
// sust lingua snscrita, snschrata, sanscrtica. Sin: antiquorum Indorum sermo.
santabrbara: receptculum navale armorum.
Santa Klaus: sanctus Nicolaus.

Santa Sede: Sancta Sedes (-is f).

santidad: snctitas, atis f. Sin: sanctimnia;


sanctitudo, dnis f.
santificacin: sanctifictio, onis f.

santificador: sanctificator, oris m. Sin: sanctitatis effector, dator, largitor.

santificante: sanctficans, antis. Sin: sanctficus; sanctum effciens.

santificar: sanctificare. Sin: sanctum rddere


vel effcere; ad sanctitatem addcere vel
perdcere. Uso: - las fiestas, diei festi religionem clere; dies festos pie celebrare; dies
festos sancte religioseque gere; religiose

gere et celebrare dies festos.

santiguarse: signo crucis signari vel se signare.

santimonia: (cualidad de santo) v. santidad.

santo: adj (de especial virtud y ejemplo)


sanctus, a, um // (sagrado, consagrado)
sacer, sacra, sacrum // sust sanctus homo
(-mnis m). Sin: divus vir. Uso: los - , sancti,
orum mpl; - del cielo, caeles, ltis, caelcola ,
ae m; caelestis ncola // - y sea, tssera. Uso:
dar el - y sea, tsseram dare.
Santo Domingo: (repblica) Dominiciana
Respblica // (ciudad) Dominicpolis, is f.

santn: (hombre que profesa vida austera y


penitente fuera de la religin cristiana) asceta non christianus // (coloq, hombre hipcrita o que aparenta santidad) pietatis
simulator.

santuario: sancturium, ii n. Sin: sacra


aedes; templum; locus sacer; sacrrium .
Uso: fig, en el - de la conciencia, in interiore
nimi sacrrio.

santurrn: (nimio en los actos de devocin)


in externis pietatis ctibus nmius // (gazmoo, hipcrita que finge ser devoto) pietatis
simulator vel ostentator. Sin: religionis ostentator; superstitiosae pietatis ostentator; pietatis spciem prae se ferens; simulator;
hypcrita; fictor; fallax; duplex.
santurronera: simulata petas. Sin: religionis ostenttio vel simultio.

sapo: (juego) v. rana.

saque: (accin de sacar la pelota) pilae iacttio. Uso: - de esquina, v. corner.

969

saqueador
saqueador: praedator,oris m. Sin: depopulator; direptor; spoliator; vastator; devastator.

saquear: depraedari. Sin: exspoliare, spoliare; expilare.


saqueo: praedtio, onis f. Sin: depopultio.

sarampin: boa vel bova, ae f. Sin: morbilli,


orum mpl.

sarcasmo: (burla sangrienta, irona mordaz


y cruel) acerbus (vel contumeliosus, vel mordax) irrisus (-us m); acerba (vel contumeliosa, vel mordax) irrsio; verborum acrbitas,
diccitas, aclei (-orum mpl). Uso: pinchar
a uno con sarcasmos, liquem crpere salse
dictis (vel verborum acleis, vel convciis) //
Ret sarcasmus vel sarcasmos, i m. Uso: con -,
v. sarcsticamente.

sarcsticamente: acerbe. Sin: contumeliose;


mordciter.
sarcstico: acerbus, a, um. Sin: mordax, acis;
aculeatus; dicax, acis. Uso: palabras -,
acerba (vel salsa, vel amara) dicta.
sarcfago: sarcphagus, i m vel sarcphagum, i n.

sarcolema: sarcolemma, tis n. Sin: musculorum membrana vel tgumen (-mnis n), tegmentum, tegimentum, tegumentum.

sarcologa: sarcolgia sive -loga, ae f. Sin:


musculorum (vel de msculis) doctrina, disciplina, scintia.

sarcoma: sarcoma, tis n. Sin: tumor malignus.


sarcomatoso: sarcomatosus, a, um. Sin: sarcmate affectus; ad sarcoma ttinens.

sarda: (pez) v. sardina.

sardina: sarda, ae f. Sin: sardina, sardella,


srdula. Uso: - salada, sarda salta; sardinas
en aceite, sardae leo condtae; sardae sub
leo (in thecis inclusae); sardinas en latas,
sardae in thecis (inclusae); sardinas en salmuera, sardae in mria (natantes).
sardio, v. sardnica.

sardo: (de Cerdea) sardus, a, um. Sin: sardiniensis, e; sardus // (hab) Sardus, i m //
(lengua -) lingua sarda. Sin: lingua sarda,
sardiniensis, Sardniae.
sardnica o sardnice: sardnicha, ae f; srdonyx, chis f.

sardnico: sardnius vel sardnicus, a, um.


Sin: acerbus; amarus; contumeliosus; mordax; malignus.
sarga: (tela) serga, ae f. Sin: srica.

sargento: ptio, onis m. Sin: ptio pedestris;


praefectus manipularis vel manipulrius;
summus decriae instructor Uso: - primero
de infantera, ptio maior pedester; - de artillera, ptio tormentrius; - de gendarmera,
praefectus manipularis mlitum a pblica tutela.

sarna, v. acariasis.

sarpullido o sarpullo: impetgo, gnis f.

sarraceno: adj saracenus, a, um. Sin: saracnicus // sust Saracenus, i m.

sartn: sartgo, gnis f. Sin: patella; fretale, is


n.

sastra: (mujer del sastre) vestfici mlier //


(mujer que tiene el oficio de sastre) vestfica,

970

save
ae f. Sin: sartrix, cis f; sarcinatrix, cis f.

sastre: vesttor, oris m. Sin: vstifex, fcis m;


vestficus. Uso: - remendn, sarcinator.

sastrera: (oficio de sastre) ars vestiria. Sin:


vestficis ars // (taller de sastre) vestificna,
ae f. Sin: vestifcium; officina vestiria; vstium officina; sarcinatoris officina; sartoris
opifcium.

satn, satans: Satan m indecl. Sin: stanas,


ae m.
satnico: satnicus, a, um. Sin: diablicus;
satansticus // fig nefandus; nefrius.
satanismo: satanismus, i m. Sin: cultus satnicus vel daemonacus.
satelital: satellticus, a, um.

satlite: satelles, ltis m. Uso: - artificial, telesatelles; satelles artificialis, artificiosus,


factcius, arte factus; luna artificialis, artificiosa, arte facta; - artificial de reconocimiento, satelles artificiosus speculatrius; comercial, telesatelles commercialis; - de comunicaciones, satelles telecommunicatrius;
va -, ope satllitis artificialis; - con una perrita a bordo, satelles ctulam cntinens //
lanzar un -, satllitem procere vel propllere;
el - gira en el espacio, arte factus satelles per
inane fertur, vel per caelstia sptia circumgitur.

satn: rasum, i n. Uso: - de seda, rasum sricum.

satinado: levigatus, a, um. Sin: levis factus;


levitate donatus.

stira: stira, ae f. Sin: satricum, i n ; carmen


satricum.

satrico: adj satricus, a, um // sust satricus,


i m. Sin: satirgraphus.

satisfaccin: (reparacin de un agravio) satisfctio, onis f. Uso: pedir - de una injuria,


iniriam vindicare // (expiacin de la culpa)
satisfctio culpae. Sin: purgtio // (presuncin) arrogntia, ae f. Sin: iacttio; suprbia;
nmia sui confidntia // (vanagloria) inanis
glria. Sin: glorola; eltio; innitas; vnitas
// (confianza o seguridad del nimo) confidntia, ae f. Sin: fidcia; sui confidntia //
(cumplimiento del deseo o del gusto) satisfctio, onis f. Sin: adimpltio; delecttio,
oblecttio; gudium; laettia; suvitas // (una
de las tres partes del sacramento de la penitencia) satisfctio, onis f.

satisfacer: (pagar enteramente lo que se


debe) creditori satisfcere // (hacer una obra
que merece el perdn de la pena debida) expiare. Sin: purgare; satisfcere // (aquietar y
sosegar las pasiones del nimo) sedare. Sin:
placare // (dar solucin a una duda o a una
dificultad) respondere. Sin: satisfcere //
(deshacer un agravio u ofensa) iniriae (vel
de iniri) satisfcere licui.

strapa: strapa, ae m. Sin: strapes, ae vel


strapes, is m.

saturacin: saturtio, onis f. Sin: satritas;


satetas; plnitas.
saturnismo: saturnismus, i m.

sauce: salix, cis f. Uso: - llorn, salix babilnica.

sauna: vaporrium, ii n. Sin: blneum vapreum.


sauquillo: glbulus nivis; v. mundillo.

save (Inform), conservar: servare vel con-

971

saxofn
servare. Sin: (data in disco) repnere.

saxofn o saxfono: saxphonum vel saxophnum, i n; saxophnium.


saxofonista: saxophonista, ae m.

saya: (falda) gonna vel gunna, ae f; dim gonnella vel gunnella. Sin: lacnia; cstula; subcula; stola; hypoznium; hemitnica
inferior.
sayal, v. sayo.

sayo: sagum, i n. Sin: sgulum.

scan (Inform), escanear: scndere (pginam,


imginem).

scanner (Inform) aparato de teledeteccin,


apparatus investigatrius. Sin: instrumentum
exploratrium // (aparato que sirve para digitalizar un documento: texto o imagen)
scansrium, ii n. Sin: apparatus pticus ad legendam imginem.
schilling: (unidad monetaria) scellinus, i m.

schola cantorum, v. capilla (cuerpo de cantores de alguna iglesia).

scotch: (whisky escocs) vschium scticum


// (cinta adhesiva) taenola glutinativa.

secador: instrumentum siccatrium. Sin: exsiccator, oris m. Uso: - de cabello, machnula


favnia; flabellum favnii vel frici; instrumentum flaturale (cpitis capillis siccandis);
manbrium capillorum siccficum, siccativum, siccatrium.
secadora: (mquina) mchina siccatria.
secante: papel -, charta bbula.

seccin: (cada una de las partes en que se divide un conjunto de objetos) lculus, i m. Sin:
loculamentum; rgio; provncia. Uso: - de
calzado, calceamentorum lculus vel rgio; de discos, discorum lculus; - de los juguetes,
crepundiorum loculamentum; - de libros de
ciencia ficcin, librorum de scintia fabulari
lculus; - de perfumes, unguentorum lculus;
- de vestidos, vstium lculus // (parte de un
escrito) pars, partis f. Sin: sctio, onis f;
caput, ptis n (captulo); artculus (subdivisin). Uso: en la primera - de este libro, in
sectione prima huius libri // (en los medios de
comunicacin, espacio que se reserva para
un tema determinado) sctio, onis f. Uso: la
- de propaganda, sctio rebus propagandis
vel evulgandis; sctio nntiis monitisque propagandis // (cada una de las partes en que se
divide una empresa, organizacin, etc.) pars,
partis f. Sin: sctio; administrtio. Uso: jefe
de -, caput partis; la - del puerto, administrtio ports.

scout: puer explorator m; exploratrix puella


f.

secesionismo: secessionismus, i m. Sin: secessionis stdium.

screenmode (Inform): modus (imginem) exhibendi.

secoya: sequoia, ae f. Sin: vellingtnia giganta.

screen (Inform): scrnium, ii n. Sin: quadrum; v. pantalla.

secadero: officina siccatria.

secesionista: secessionista, ae m. Sin: secessionis auctor, fautor, studiosus.

secrecin: secrtio, onis f. Sin: excrtio; excreta, orum npl; crporis eiectamentum vel

972

sector
effsio.

secretaria: secretria, ae f. Sin: scriba, ae f;


mlier a secretis.

secretara: (cargo de secretario) secretrii


vel scribae offcium. Sin: secretrii vel scribae munus (-nris n) // (oficina donde trabaja) secretria, ae f. Sin: secretrii vel
scribae sedes // - de Estado, Officium pblicis expediendis negtiis.
secretariado: secretariatus, us m. Sin: secretrii vel scribae offcium (cargo de secretario), sedes (oficina donde despacha). Uso: de oficina pblica, ministrium a negtiis vel
a tbulis pblicis // (cuerpo o conjunto de secretarios) secretrii, orum mpl. Sin: scribae,
arum mpl.

secretario: (persona encargada de recibir la


correspondencia, extender las actas, etc.) secretrius, ii m. Sin: scriba; a secretis; ab arcanis; adiutor ab actis vel ab epstulis. Uso: jefe, secretrius princeps, primus, caput; - nacional del consejo de seguridad, secretrius
nationalis conslii securitatis; - particular, secretrius particularis, - privado, secretrius
privatus; - de una asociacin, scriba alicius
consociationis, - de una cofrada, scriba alicius sodalitatis, sodalcii, collgii; - de comisin, ab actis conslii licui rei curandae,
accurandae, administrandae; - de embajada,
legatorum ssecla; legati ssecla et administer; - del intendente municipal, ab actis urbis
praefecti; ser - de uno, esse licui a manu,
vel ab actis, vel ab epstulis // (mximo dirigente de algunas instituciones) secretrius, ii
m. Sin: praefectus; praepsitus. Uso: - General, Secretrius Generalis; - de Estado, pblicis negtiis praefectus; Civitatis (vel rei
pblicae) negtiis praepsitus; cardenal - de
Estado, cardinalis pblicis (Ecclsiae) negtiis praefectus; - de la Congregacion para los
seminarios y universidades, Secretrius Con-

gregationis de Seminriis et Universitatibus


studiorum; - de la ONU, Secretrius Coets
Unitarum Nationum // - de cmara, scriba
cubiculrius.

secreter: armrium scriptrium.

secreto: adj arcanus, a, um. Sin: occultus //


sust res (rei f) arcana vel occulta. Uso: - epistolar, opertum litterarum.

secta: secta, ae f. Uso: - filosfica, philosophorum secta; - satnica, secta satnica vel
satanstica; adherir a - satnicas, sectis satnicis adhaerscere vel adhaerre; adepto de
una -, sectae assectator.
sectario: adj sectrius, a, um. Sin: factiosus
// sust sectrius, ii m. Sin: consectator; homo
factiosus.

sectarismo: sectarismus, i m. Sin: factisitas;


stdium factiosum; prpriae factionis stdium.

sector: (Geom, porcin de crculo) sector,


oris m. Sin: crculi pars // (Geom, porcin de
esfera) - esfrico, sector sphericus // (parte
de una ciudad , de un local o de cualquier
otro lugar) rea circumscripta. Sin: rgio definita // (cada una de las partes de una colectividad, grupo o conjunto que tiene
caracteres peculiares y diferenciados) pars,
partis f. Sin: sector; sctio; provncia; rgio;
campus. Uso: - cientfico, tcnico, econmico, provncia doctrinarum, rtium, rerum
oeconomicarum; - industrial y de los servicios sociales, provncia rtium et commnium ministeriorum; - social, rerum
socilium provncia vel campus; determinados - de apostolado, certae apostolats provnciae; - de la Cmara del Senado, sector
Cmerae Senats (centrum, ala dextra, ala sinistra).

973

sectorial
sectorial: partis prprius.

secuaz: sectator, oris m. Sin: assectator.

secuencia: sequntia, ae f.

secuencial: (relativo a la secuencia) sequentialis, e.


secuestracin: sequestrtio, onis f.

secuestrador: sequestrator, oris m. Sin: sequester, stri m; sequestris, is m; ablator, oris


m; sequestrationis auctor. Uso: - de aviones u
otros vehculos, abductor; - de personas, abductor, ablator, plagirius.

secuestrar: (retener indebidamente a una


persona) liquem sequestrare, cpere, segregare // (forzar al piloto o chofer a dirigir el
vehculo a un sitio determinado por el asaltante) abdcere // (depositar judicial o gubernativamente una alhaja) sequestrare. Sin:
in sequestro pnere; pnere apud sequestrum; pnere sequestro // (embargar judicialmente) liquid occupare. Sin: pignerari.

secuestro: (accin y efecto de secuestrar) sequestrum, i n vel sequestrtio, onis f. Sin: obdctio. Uso: - de avin u otro vehculo,
abdctio; - de bienes, occuptio; - de personas, sequestrtio; plgium; obdctio hminum.

secular: (seglar) saecularis, e. Sin: profanus;


licus. Uso: la propia ndole -, prpria ndoles saecularis; sacerdote - (no religioso), sacerdos saecularis.
secularismo: saecularismus, i m.

secularizacin: (accin de hacer secular lo


que era eclesistico) saeculariztio, onis f //
(accin de dar a una cosa carcter secular)
profano sui addctio // (introduccin de cos-

tumbres seculares) saeculorum morum indctio // (reduccin de un sacerdote catlico


al estado laical) ad saecularem statum redctio; ad seculum remssio // (regreso al estado laical) ad seculum regrssio vel rditus
// (autorizacin a un religioso para que
pueda vivir fuera de la casa religiosa) facultas ad statum saecularem degendum.

secularizado: (hecho secular lo que era religioso) saecularizatus, a, um // (dicho de sacerdote catlico) ad saecularem statum
redactus, vel ad seculum remissus (reducido
al estado laical); ad seculum regressus; sacerdtio abdicatus (vuelto al estado laical) //
(dicho de religioso: autorizado para que
pueda vivir fuera de la casa religiosa) indulto saecularizationis donatus.

secularizar: (hacer secular lo que era eclesistico) saecularizare // (dar a una cosa carcter secular) profano sui addcere vel
destinare // (introducir costumbres seculares)
saeculares mores indcere // (reducir a un sacerdote catlico al estado laical) ad saecularem statum redgere. Sin: ad seculum
remttere // (autorizar a un religioso para que
pueda vivir fuera de la casa religiosa) licui
indultum saecularizationis concdere; liquem indulto saecularizationis donare // secularizarse, ad seculum redire vel rgredi.

secundario: secundrius, a, um. Sin: secundanus; secundus; secundi rdinis. Uso: partes
-, secundae partes.
secuoya, v. secoya.

seda: sricum, i n. Sin: bombyx, cis m. Uso:


- artificial, sricum factcium; - basta, sricum crudum vel rude; - falsa, pannus pseudosricus; - genuina, sricum genunum; lavable, sricum lavbile; de -, sricus; bombcinus; ataviado con telas de -, sericatus;
fbrica de -, sericorum vel bombycinorum

974

segn
officina; mercader de -, sericrius; sericrius
negotiator vel negtians; vestido de -, vestis
srica vel bombcina.

sedal: (hilo o cuerda de la caa de pescar)


lnea, ae f. Sin: linum; lnea piscatria; seta
vel saeta piscatria.

sedante: adj sedans, antis. Sin: lniens;


mlliens; mtigans // sust medicamentum mitigatrium; v. lenitivo.

sedar: sedare. Sin: lenire; mollire; mitigare;


placare; pacare. Uso: - las pasiones, cupiditates (vel appetitiones, vel trbidos nimi
motus) sedare, moderari, continere.

sedativo: adj sedativus, a, um. Sin: mitigatrius // sust medicamen (-mnis n) sedativum. Sin: medicamentum mitigatrium;
medicamen dolribus sedandis.
sede: sedes, is f. Uso: - Apostlica, Santa -,
Apostlica Sedes (-is f); Sancta Sedes; - central, sedes princeps vel caput; - filial, sedes
filialis vel additcia.

sedentario: sedentrius, a, um. Sin: sellulrius. Uso: vida -, vita sedentria vel sellulria;
sedentrium vivendi genus.

sedera: (comercio de la seda) sericorum vel


bombycinorum mercatura, merctio, negotitio // (tienda de gneros de seda) sericorum
vel bombycinorum taberna // (conjunto de
gneros de seda) srica, orum npl. Sin: bombcina, orum npl.
sedicin, v. revuelta.

sedimentacin: sedimenttio, onis f. Sin:


subsidntia; sedminis vel sedimenti depostio.

sedimentar (depositar sedimento) sdimen

vel sedimentum depnere: // sedimentarse,


subsdere.

sedimentario: sedimentrius, a, um. Sin: ad


sedminis depositionem spectans.
sedimento: sdimen, mnis n. Sin: sedimentum; subsidntia; retrimentum.

segadora: messria, ae f. Sin: mchina messria; mchina falcata; falces mechnicae;


falcata mchina automatria. Uso: - de csped, v. cortacsped.

segmentacin: segmenttio, onis f. Sin: in


segmenta parttio vel divsio. Uso: engendrar
por -, per scissionem ggnere vel generare.
segmento: segmentum, i n. Uso: - esfrico,
segmentum sphericum.

segregacin: segregtio, onis f. Sin: separtio; seinctio; remtio. Uso: - celular, in cella
segregtio; custdia in segregata cella; ab
mnibus in segregata cella separtio; - racial,
segregtio phyltica.
segregacionismo: segregationismus, i m.
Sin: phyltica separtio.

segregacionista: (partidario de la segregacin racial) segregationista, ae m. Sin: segregationismi fautor // (perteneciente o relativo
a esta segregacin) phylticae separationis
prprius; ad phylticam segregationem prtinens.

seguidero, v. falsilla.

seguir: quin sigue?, quis subsquitur?

segn: - la corriente, secund aqu; secundo


flmine; - las fuerzas de cada uno, como
cumple a un hombre, pro parte virili.

975

segundero
segundero: secundrium, ii n.

segundo: adj secundus, a, um. Sin: inferior;


secundrius // (sexagsima parte del minuto)
secundum, i n. Sin: secunda, ae f; minutum
secundum; minuta secunda; momentum
tmporis; punctum tmporis. Uso: en 32 -,
triginta duabus secundis; intra triginta duas
secundas; intra triginta duo secunda // (persona que en una institucin sigue en jerarqua a quien la dirige o preside)
submoderator, oris m. Uso: - de a bordo, progubernator.

segundognito: adj secundognitus, a, um.


Sin: secundo loco gnitus, natus, ortus // sust
secundognitus, i m.
segundn: (hijo segundo de la casa) v. segundognito // (hijo no primognito) natu
minor. Sin: inior.

segur: (hacha grande para cortar) securis,


is f // (hoz para segar) falx, falcis f. Sin: falx
messria.

seguridad: secritas, atis f. Sin: frmitas; fidntia; certa fides vel spes. Uso: - jurdica,
iuridicialis secritas; - nacional, secritas nationalis; - social, secritas socialis; cutio socialis; cerradura de -, claustra munitssima
npl; falta de - en el trabajo, defectus securitatis in labore perpetrando; instalacin de -,
apparatus munitus; apparatus perculi expers;
llave de -, clavis securitatis; margen de -, tuti
fines mpl; intra tutos fines; medida de -, praecutio iudiciria vel iudicialis; por -, securitatis caus; salida de -, xitus saluti
prospiciendae; vlvula de -, vlvula tutelaris;
oprculum tutelare; garantizar la - de los
participantes, securitatem participntium
praestare.
seguro: (contrato en que se asegura una
cosa que corre peligro) cutio, onis f. Sin: as-

securtio. Uso: - mdico, assecurtio aegrotorum; - personal, providntia ad sibi cavendum in psterum; - social, assecurtio
socialis; - contra el granizo, cutio contra
grndinis damna; - contra los infortunios,
cutio contra infortnia; cutio contra res adversas; - contra los rayos, cutio de perculo
flminis; cutio contra flmina; - contra el
robo, cutio contra furtum; cutio de periculo
furti; - de accidentes, cutio pro casu infortnii; cutio contra luctficos casus; cutio pro
casu laesionis corporalis; - del coche, cutio
de (prpria) autoraeda tutanda; cutio (prpriae) autoraedae tutandae; - de desempleo,
cutio pro casu defects laboris; - de enfermedad, assecurtio valetudinria; assecurtio
aegrotorum; cutio de valetdine tutanda;
cutio pro casu aegritdinis; - de incendios,
cutio contra incndia; cutio contra incndii
percula; cutio de perculo incndii; cutio
contra incensionum damna; cutio perculi
quod est a vi ignis; cutio periculorum quae
ab incndiis sunt; - de invalidez, cutio pro
casu invaliditatis; - de mercancas, cutio sarcinarum; assecurtio sarcinarum; - de vejez,
cutio pro casu senectutis; - de vida, cutio
pro vita; assecurtio vitae; vitae cutio; para el resarcimiento de un dao, cutio indemnitatis (ex incndiis, ex infortniis, ex
furtis) // contrato de - del propio coche, pctio prpriae autoraedae tutandae; pliza de -,
sngrapha vel schdula cautionis; cutio securitatis; prima de -, securitatis premium;
premium ex cautione (facta); sociedad de
seguros, socetas securitatum vel cautionum
// - de arma de fuego, retinculum, i n. Sin:
sufflamen, mnis n.
seleccin: selctio, onis f. Sin: delctio; delectus, us m. Uso: - natural, artificial, radiofnica, selctio naturalis, artificialis,
radiophnica // (Dep, seleccionado) delecta
manus. Sin: lusores delecti vel dilecti. Uso: finlandesa femenina, fnnica delecta manus
puellarum.

976

semforo
seleccionar: selgere. Sin: delgere; elgere.

signata.

selectas, v. analectas.

selectividad: selectvitas, atis f. Sin: seligendi facultas.


selectivo: selectivus, a, um. Sin: sligens.
selenio: selnium, ii n; selenum, i n.

selenita: (yeso) selenites, ae m // (posible habitante de la Luna) lunae ncola.

selenografa: selenogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: lunae descrptio; doctrina de luna.

selengrafo: selengraphus, i m. Sin: selenogrphiae studiosus, peritus, cultor; naturae


lunae peritus.

selenologa: selenolgia sive -loga, ae f.


Sin: lunae vestigtio; doctrina de rebus lunribus.

selenlogo: selenlogus, i m. Sin: lunae inquisitor; rerum lunrium studiosus.


Seleucia: Selucia, ae f.

self-control: sui modertio.

sello: (instrumento que sirve para estampar


divisas, letras, etc.) sigillum, i n. Sin: signatrum vel signatrium; bacellus vel bacillus
signatrius; bacillum signatrium. Uso: gentilicio o de familia, sigillum gentilcium;
fabricante de sellos, sigillrius // (seal que
imprime el sello) signum, i n. Sin: nota;
forma // (vieta de papel que se usa como
seal del pago de algn derecho) pittcium.
Sin: signum; sigillum. Uso: - especial o extraordinario, pittcium peculiare; - falsificado, signum adulternum; - fiscal, pittcium
pblicum; rei pblicae signum vel pittcium;
signum vel notculum chartae pblicum; postal, signum vel sigillum cursuale, epistolare , vehiculrium; pittcium cursuale vel
epistolare (vel epistolrium); tssera epistolaris // poner el sello sobre algo, liquid obsignare. Sin: liquid sigillo notare.
selva: silva, ae f. Uso: habitante de las -, silvcola, ae m; silvcolens; silvicultor.

selvoso: silvosus, a, um. Sin: nemorosus; silvis frequens, refertus, plenus.

semafrico: semaphricus, a, um.

semaforista: semaphorista, ae m. Sin: semphoro vel semphero praepsitus.

self-made-man: suae fortunae faber.

self-service, v. autoservicio.

sellado: obsignatus, a, um. Sin: sigillo notatus.

selladura: obsigntio, onis f. Sin: imprssio


notae vel sigilli; sigillo nottio.

sellar: (imprimir el sello) signare. Sin: obsignare; signo munire; (gmmeo) sigillo notare. Uso: papel sellado, scdula pblice

semforo: (aparato) semphorum, i n; semphorus, i m. Sin: smapher, ri m; semiphorum; sematphorum; semiphorum virium;
viae vel itneris index. Uso: el - indica va
libre, itneris index apertum ditum signficat
// (seal luminosa) lychnus, i m. Sin: signum,
i n; lychnus trnsits index; lychnus itneris
index. Uso: seal amarilla, roja, verde,
lychnus flavus, ruber, vridis; signum flavum,
rubrum, vride; lychnus flavam, rubram, vridem lucem effundens.

977

semana
semana: hbdomas, dis f; hebdmada, ae f.
Sin: septimana. Uso: - latina, septimana latina; hebdmada latinitatis; - social, commentationes de re sociali (vel de causa
sociali) per hebdmadam hbitae (si ya se realiz) vel habendae (si va a realizarse); coetus de re sociali tractanda per hebdmadam
actus vel agendus; - de estudio, studiosae
commentationes per hebdmadam hbitae
vel habendae; coetus stdiis provehendis per
hebdmadam actus vel agendus; - de estudios
literarios, coetus litterarum stdiis promovendis per hebdmadam celebratus vel celebrandus // entre -, in hebdmade; inter
hebdmadem vel hebdmadam; in septem
diebus; fin de -, septimana vergens; xiens
hebdmada; hebdmadae xitus; extrema
hebdmada feriata; cada -, per sngulas hebdmadas; omni hebdmada; sngulis hebdmadis vel hebdomdibus, septimanis; octavo
quoque die; por -, septimanatim, tres veces
por -, ter in hebdmade.

semanal: hebdomadalis, e. Sin: septimanalis;


septimanrius; septimanus.

semanalmente: sngulis hebdmadis , hebdomdibus, septimanis. Sin: octavo quoque


die.

semanario: adj hebdomadrius, a, um. Sin:


septimanalis, e // (peridico que sale semanalmente) septimanale, is n. Sin: commentrium (vel dirium, vel peridicum)
septimanale; commentrius hebdomadrius
vel septimanalis; commentrii hebdomadrii
vel septimanales; acta hebdomadria vel septimanlia. Uso: - dominical, ephmeris (-dis
f) dominicalis.
semntica: semntica, ae f. Sin: semntica
doctrina, disciplina, scintia.
semntico: semnticus, a, um.

semasiologa: semasiolgia sive -loga, ae f.


semasiolgico: semasiolgicus, a, um.

semasilogo: semasilogus, i m. Sin: semasiolgiae studiosus, peritus, cultor.


sembradera, v. sembradora.

sembradora: mchina satria. Sin: mchina


seminatria vel serens.Uso: - automtica, autmatum vel autmaton satrium; automatria mchina satria.
semestral: semestralis, e. Sin: semestris, e.

semestralmente: semestrliter. Sin: sngulis


semstribus; sexto quoque mense (al concluir cada quinto mes); sptimo quoque
mense (al concluir cada sexto mes).

semestre: semestre, is n. Sin: semestre


sptium vel tempus; sex menses; sex mnsium sptium. Uso: - lectivo, studiorum sptium semestre; por dos - lectivos, per duo
studiorum sptia semstria.
semiautomtico: semiautomticus, a, um.

semibreve: sembrevis, is f (sobrent nota).

semicircular: semicircularis, e. Sin: semicirculatus.

semicrculo: semicrculus, i m. Sin: semiorbis, is m; hemicclium; hemicyclus.

semicomillas: semipices, um mpl. Sin: semivrgulae.

semicorchea: semichrma, ae f. Sin: semichrma, tis n; semichrmatis nota.

semicristiano: semichristianus, a, um.

978

senado
semicupio: (bao de la mitad del cuerpo)
encathisma, tis n. Sin: dimdia lavtio; lavtio in semicpa // (baera para tomar baos
de asiento) semicpa, ae f. Sin: encathsmatis
labrum.
semidesnudo: seminudus, a, um. Uso: mujeres -, fminae seminudae.

semifinal: adj semifinalis, e // sust Dep paenltimum (exclusrium) certamen.

semifinalista: Dep paenltimi certminis


athleta. Sin: qui in paenltimum (exclusrium) certamen descendit.
semifusa: semifusa, ae f.

semimnima: semimnima, ae f (sobrent


nota).

seminario: (casa para la educacin de los


que se dedican al sacerdocio) seminrium, ii
n. Sin: sacrum seminrium; sacrum ephebum; seminrium clericale vel sacerdotale.
Uso: - menor, mayor, seminrium minus,
maius; Pontificio - Regional Po XI, Pontifcium Seminrium Regionale Pius XI //
(serie de conferencias sobre un tema determinado) seminrium. Sin: seminrium acadmicum. Uso: - de dos o tres das,
seminrium biduanum vel triduanum; - latinos, seminria latina; seminarios de Latn
viviente, seminria Latinitatis vivae; participar en un -, seminrium participare.

seminarista: seminarista, ae m. Sin: (sacri)


seminrii alumnus; sacri ephebi alumnus;
sacerdtii candidatus; sacrorum alumnus;
adulescens vel ivenis sacris initiandus; adulescens ad sacerdtium instituendus; sacri
ministrii tiro; ivenis sacrae miltiae tiro.
seminternado: diurni convicts domus.

semioficial: semiofficialis, e. Uso: recibir


condicin -, condicionem semiofficialem accpere.

semiografa: semiogrphia sive -grapha, ae


f.
semiologa: semiolgia sive -loga, ae f.
semilogo: semilogus, i m.

semitico: semiticus, a, um.

semipupilaje, v. seminternado.
semipupilo: diurnus convictor.
semirrima, v. asonancia.

semisuma: semisumma, ae f.

semita: Semita, ae m. Uso: perseguir a los -,


Semitas hostliter habere, consectari, vexare,
exagitare, conflictare, lacssere; cum Semitis
inimice (vel hostliter) gere.
semtico: semticus, a, um.

semitono: semitnium, ii n. Sin: hemitnium


vel hemitnion.
semivivo: semivivus, a, um.

semivocal: adj semivocalis, e // sust semivocalis, is f; semivocale, is n.

smola: (flor de harina) smila, ae f. Sin: similago, gnis f; silgo, gnis f; flos (floris m)
farinae.

senado: (edificio o lugar donde los senadores celebran sus sesiones) cria, ae f. Sin: senatus, us m // (los senadores) senatus, us m.
Sin: patres, um mpl; senatores, um mpl; senatorum collgium. Uso: sesin del -, senatus;

979

send
convocar el -, senatum vocare, convocare, indcere, cgere; despedir el -, senatum mttere
vel dimttere; echar del -, (de) senatu movere;
e senatu ecere // - acadmico, senatus acadmicus.
send (Inform), enviar: mttere.

senda: smita, ae f. Sin: trames, mtis m.


Uso: - peatonal, trnsitus (-us m) zebrinus.

sendero: smita, ae f. Sin: trames, mtis m.


Uso: - de bosque, trames silvester; - de
campo, agrestis smita.
Senegal: (estado) Seneglia, ae f // (ro) Snegal, alis m.

senegals: adj senegaliensis, e // sust Senegaliensis, is m.

sensacin: sensus, us m. Sin: sentiendi actus.


Uso: - de impotencia, impotntiae sensus; de morir, sensus moriendi // experimentar
una -, liquid sentire; experimentar una - de
fro, de calor, de tedio, frgoris, aests, tedii
sensum cpere; experimentar una - de placer, de dolor, voluptatem, dolorem sentire;
voluptate, dolore ffici; producir una -, sensus movere, commovere, excitare; eso produce una - agradable, id sensus suavitate
fficit; la noticia provoc una gran -, allatus
nntius vehementer omnes commovit //
(emocin) nimi vel animorum commtio.

sensacional: nimum (vel nimos) cmmovens vel obstupefciens. Sin: nimum (vel
nimos) vehementer cmmovens, prmovens, xcitans, percellens. Uso: un acontecimiento -, eventus vel eventum mnium
nimos vehementer cmmovens; una cosa -,
res mnium mentes animosque percellens;
una noticia -, nntius vel nntium omnes percellens.

sensacionalismo: stdium commovntia (vel


obstupefacintia) divulgandi.

sensacionalista: ad stdium commovntia


divulgandi ttinens.

sensatamente: sapienter. Sin: considerate;


prudenter; consulte; cordate.
sensatez: sapintia, ae f. Sin: prudntia; conslium; mens sana.
sensato: spiens, entis. Sin: prudens; consideratus; cordatus; magni iudcii.

sensibilidad: sensiblitas, atis f. Sin: sensus;


sentiendi facultas, vis, virtus. Uso: - acstica,
urium mollties; - agudsima, acutssima vis
sentiendi; - artstica, exquisitus venustatis
sensus; le falta - artstica, quid pulchrum sit,
non intllegit; - corporal, sensiblitas crporis; - moral, humanitatis mollitudo; nimi
mollties vel molltia; nimi mollties atque
lnitas; - psicologica, sensiblitas psycholgica; nueva - cada vez ms contraria a la
guerra, novus augescens sensus magis magisque bello contrrius; - por el hombre, sensiblitas pro hmine.

sensibilizador: adj sensificatrius, a, um //


sust substntia sensificatria.

sensible: (capaz de sentir fsica y moralmente) sensbilis, e. Sin: snsilis; patbilis.


Uso: demasiado -, nimis patbilis; el hombre
es una sustancia animada -, homo est substntia animata sensbilis // (que puede ser conocido por los sentidos) snsibus subiectus
vel obnxius. Sin: qui (quae, quod) snsibus
prcipi potest; qui (quae, quod) sub sensus
cadit. Uso: el mundo -, res snsibus subiectae; quae culis crnimus; movimiento tan
leve que no es -, tam levis motus ut vix snsibus percipiatur; ser - al tacto, al olor, tactu,
odore capi // (que se deja llevar fcilmente

980

sentado
del sentimiento) lenis, e. Sin: mollis; tener;
delicatus. Uso: ser de nimo -, molli nimo
esse; ser demasiado -, molliore (vel teneriore) nimo esse; ser muy -, mollssimo
nimo esse // (fcil de conmover) qui (vel
quae) fcile commovetur. Uso: ser muy - a
algo, fcile liqua re commoveri; ser - a las
alabanzas, ludibus moveri; laudis stdio
trahi // (que impacta) magnus, a, um. Sin:
gravis; haud medocris. Uso: una prdida -,
haud medocris iactura; una mejora muy -,
magna in mlius muttio // (que causa o
mueve sentimientos de pena o de dolor) acerbus, a, um. Sin: durus; gravis; dolorem fferens.
sensiblemente: (de forma que se percibe por
los sentidos) sensu vel snsibus. Sin: ita ut
sensu prcipi possit // (notablemente) magnpere. Sin: valde; multum; dmodum; haud
medicriter.

sensismo: sensismus, i m. Sin: doctrina prfitens deas snsibus contineri; doctrina, quae
ex snsibus mnia oriri (vel mnia pendre)
docet; eorum rtio (vel doctrina) qui in snsibus mnia reponunt.
sensista: sensista, ae m. Sin: sensismi sectator vel ssecla; qui (quae) profitetur mnia ex
snsibus oriri, proficisci, nasci.

sensitiva: mimosa pudca. Sin: aeschynomene, es f.

sensitivo: (relativo a los sentidos) sensus (del


sentido) vel snsuum (de los sentidos) //
(capaz de sensibilidad) sensitivus, a, um.
Sin: sntiens. Uso: facultad -, sentiendi facultas; fuerza -, sentiendi vis.

sensor: sensrium, ii n. Sin: instrumentum


sensrium.
sensorial: sensorialis, e. Sin: sensrius, a,

um. Uso: rganos -, rgana snsuum vel sensria.


sensorimotor: sensomotrius, a, um.

sensorio: (sensorial) v. esta voz // (centro de


las sensaciones) sensrium, ii n.

sensual: (sensitivo) sensus (del sentido); snsuum (de los sentidos) // (relativo a los deleites de los sentidos) ad corpus spectans.
Sin: ad luxriam prtinens. Uso: los placeres
-, crporis voluptates; una satisfaccin puramente -, voluptas, quae crpore tantum percpitur // (lujurioso) volupturius, a, um. Sin:
sensualis; libidinosus; lascivus; venrius vel
venreus; dissolutus. Uso: amor -, libidinosus vel venrius amor; besos -, lasciva scula;
hombre -, homo volupturius, libidinosus,
cupiditatum studiosus, (crporis) volupttibus dditus, ad crporis oblectamenta proclivis; tiene un temperamento muy -,
volupttibus plrimum tribuit.
sensualidad: sensulitas, atis f. Sin: voluptas; voluptates; crporis voluptates vel oblectamenta; libido, dnis f; libdines, um;
lascvia; dissoltio; voluptatum stdium.

sensualismo: (propensin excesiva a los deleites de los sentidos) sensualismus, i m. Sin:


ad libdinem proclvitas; ad crporis oblectamenta proclvitas; lascvia; libdo vel lubdo,
dnis f // (sensismo) v. esta voz.

sensualista: sensualista, ae m. Sin: crporis


oblectamentorum studiosus vel cpidus //
(sensista) v. esta voz.

sentado: estar - en el coche, tren, tranva,


avin, in autocineto vel autoraeda, in trmine
(ferrivirio) vel curru ferrivirio, in curru
elctrico vel transvirio, in aroplano sedere;
estar - ante el televisor, ante televisrium sedere.

981

sentarse
sentarse: sedere. Sin: consdere. Uso: sintense!, consdite!; considatis!; - a la mesa,
ad mensam sedere.

sentido: (cada una de las aptitudes que tiene


el alma de percibir por medio de determinados rganos corporales las impresiones de
los objetos externos) sensus, us m. Sin: vis
sentiendi; facultas sensitiva. Uso: - del gusto,
sensus saporis; - del odo, audtio, onis f; auditus, us m; sensus audiendi; - del olfato, odortio, onis f; odoratus, us m; sensus odoris; del tacto, tctio, onis f; tactus, us m ; - de la
vista, sensus videndi // (significado) verbi vel
verborum significtio, vis, sentntia. Uso: alegrico, anaggico, espiritual, moral, sensus allegricus, anaggicus, spiritualis, moralis; - literal, sensus litteralis vel histricus;
ipsorum verborum vis; prpria (verborum)
sentntia; - metafrico, significtio verbi mutata vel translata; - propio, significtio prpria; doble -, ambigitas, atis f (verborum);
qu sentido tienen los domingos y das festivos?, qualem sensum dies domnici et dies
festi habent? // en - amplio, sensu latiore; en
- estricto, sensu strictiore; explicar el - literal
de un texto, quid sngula verba velint declarare, explanare, explicare; tomar las palabras
en el - literal, verba prssius sequi // (facultad
para entender, juzgar, apreciar o sentir preocupacin por las cosas, o para actuar) sensus, us m. Sin: iudcium; conscintia. Uso:
buen -, rectum iudicium; - comn, sensus
communis; communis opnio; mnium consensus; sensus hminum communis; mnium
iudcium sensusque communis; mnium gntium consnsio; - crtico, crticus sensus; ingnium crticum; iudcium censrium; agudo
- crtico moderno, acrrimus nostra aetate iudicandi sensus; - poltico, sensus polticus;
sexto -, sextus sensus; - del deber, relgio offcii; - de la fraternidad, sensus fraternitatis;
- de la historia, stats histrici sensus; - del
hombre, hminis significtio; - de la vida,
sensus vitae // hombre de buen -, cordatus vir;

vir bonus et spiens; dotado de - comn,


sensu communi preditus; desarrollar, educar el - crtico, ingnium crticum exacere
vel expolire // (direccin) - prohibido, ingressus vtitus; - nico, unus curss via.
sentimental: sentimentalis, e. Sin: tener;
mollis; blandus; vnnulus; pathticus.
sentimentalismo: (cualidad de sentimental)
affectiva nimi propnsio. Sin: mllior nimus; nimi molltia vel aglitas; lnitas ac
mollties nimi.

sentimiento: (accin de sentir) sensus, us m


// (estado afectivo del nimo) nimi affectus,
motus, us m. Sin: voluntas. Uso: - dolorosos,
doloris sensus; - hostiles, hostiles spritus; materno, matris nimus; - de humanidad, humanitatis sensus; descubrir sus -, sensus aperire.

sentirse: (hallarse, encontrarse) no me


siento bien, sntio me non (recte) valere, vel
non bene me habere; male, vel non bene, me
hbeo.
sea: signum, i n. Sin: nota. Uso: - personal,
crporis nota vel signum.

seal: signum, i n. Uso: - horaria, hora per


radiophnicas undas nuntiata; - horizontales,
aequa signa; - luminosa, micans signum; - radial, signum radiophnicum; - radiotelegrficas, radiotelegrphica signa; - verticales,
signa perpendiculria vel ad perpendculum
erecta; - vial, index virius; signum virium;
- de agente de circulacin, gestus, us m; - de
alarma, signum monitrium; - de atencin,
signum attentionis; - de la cruz, signum crucis; - de localidad, urbis vel ppidi situs nomenque; - de precedencia, signum
praecedntiae; seales de puntuacin, interpunctiones; interpuncta; interductus, us m;
seales de trnsito, trnsits significationes;

982

septentrin
seales de los tiempos, tmporum indcia; de detenerse, signum subsistendi; en - de
duelo, ad signum lucts; estudiar las - de los
tiempos, ad nostrorum tmporum indcia nimum advrtere; hacer la - de la cruz, v. signarse; poner las - de puntuacin, v. puntuar;
hay que prestar atencin a las -, signa sunt
attendenda // (tratndose de - expuestas) - de
precedencia, primria adest via; da locum cteris; - de stop, o parada, ad cmpitum consiste // (en competencias) - de iniciacin,
inendi ludi sbilus; inendi certminis signum; - de finalizacin, intercipiendi certminis signum. Uso: dar la - de la partida,
proficiscendi signum dare.

sealizacin: - vial, indcia vel signa viria


npl.
seor: (dueo) dminus, i m (sinc domnus).
Sin: erus vel herus, i m // (caballero) homo,
mnis m. Sin: vir, viri m. Uso: egregio -, egrgius vir; nbilis vir; excellentssimus vir.
Uso: un - anciano, senex quidam; un joven -,
adulescens, entis m; vino cierto -, venit quidam // (como tratamiento de cortesa no tiene
equivalente en latn, y por lo tanto conviene,
en general, omitir su traduccin). Ej: el Sr.
Marcos, (dminus) Marcus; el Sr. prroco,
(dminus) prochus // el Seor, Deus o bien
Christus Dminus; Nuestro Seor Jesucristo,
Dminus Noster Iesus Christus.

seora: (mujer) mlier, ris f. Sin: fmina //


(esposa) uxor, oris f. Sin: cniunx vel cniux,
igis f. Uso: una -, quaedam fmina // Nuestra Seora, v. Mara.

seoro: dominatus, us m. Sin: domintio;


dcio vel dtio, onis f.

seorita: (hija de un seor o de persona de


representacin) domnula, ae f (sinc dmnula). Sin: domicella; dominella; dominicella; erlis (-e, del dueo) vel herlis flia //

(jovencita) puella, ae f. Sin: adulescntula //


(doncella) virgo, gnis f. Sin: puella virgo; innupta vel nnuba puella. Uso: - casadera,
virgo nbilis; virgo matura viro; como una -,
puellriter; de -, puellaris, e // (mujer soltera)
innupta, ae f. Sin: innupta fmina. Uso: (- todava joven) adulescens, entis ; (- ya entrada
en aos) adulta vel grandis virgo; (- anciana)
ancula; vtula virgo; virgo senecta; virgo
anus (-us f); de -, virginalis, virgneus, vrginis // (ama con respecto a los criados) dmina, ae f.
seorito: (hijo de un seor o de persona de
representacin) domnulus, i m (sinc dmnulus). Sin: flius erlis (-e, del dueo) vel herlis // (jovencito) puer, ri m. Sin:
adulescntulus // (joven) adulescens, entis m
// (amo con respeto a los criados) dminus.
spalo: spalum, i n. Sin: clycis flium; florum clycis flium.

separado: (persona que ha obtenido la separacin matrimonial) a convictu coniugali


seiunctus.
separador: dissaeptum, i n. Uso: - metlico,
dissaeptum metllicum.

separatismo: separatismus, i m. Sin: secessionis stdium; secedendi stdium ab liquo


vel ab liqua re; autonmiae cupdo (-dnis f).

separatista: sust separatista, ae m. Sin: secessionis vel secedendi fautor // adj separatsticus; secessionis vel secedendi studiosus;
(perteneciente o relativo al separatismo) ad
separatismum prtinens; parandae secessionis prprius.
sepsis: sepsis, is f. Uso: - inflamatoria, sepsis
inflammatria.

septentrin: septemtrio vel septentrio, onis

983

septentrional
m. Sin: septemtriones, um mpl.

septentrional: septemtrionalis vel septentrionalis, e. Sin: septemtrionrius; ad septemtrionem vergens; ad septemtrionem ttinens.

septicemia: septicmia, septicemia, septichemia sive - haema, ae f . Sin: snguinis


inquinamentum, corrptio, tabes (-is f).

septicmico: septicmicus, septicemicus,


septichemicus, a, um.
sptico: spticus, a, um. Sin: infciens; putrefciens; inquinans.

sptuplo: sptuplus, a, um.

sepulcro: sepulcrum vel sepulchrum, i n. Sin:


conditrium; monumentum. Uso: - gentilicio
o de familia, avitum (vel maiorum) sepulcrum vel monumentum; gentile vel gentis
sepulcrum, conditrium, monumentum; conditrium gentilcium; hereditrium sepulcrum; - subterrneo, hypogum, i n; - de
piedra, slium, ii n; sarcphagus, i m; sarcphagum, i n.
sepulturero: vespillo, onis m. Sin: sandapilrius; necrphorus. Uso: - de apestados,
pollinctor.

ser: res, rei f. Sin: (id) quod est. Uso: - viviente, vivum, i n; nimans, antis mf ( en pl
tambin n: animntia, ium) ; en el plano del
-, in lnea essendi.
Serbia: Srbia vel Srvia, ae f. Uso: la Gran -,
Srbia Magna.

serbio: adj srbius vel srvius, a, um. Sin:


serbus; serbiensis // sust Srbius vel Srvius,
ii m.
serenata: serenata, ae f. Sin: vspera vel ves-

pertina cantilena; cantilena nocturna; nocturnus concentus; concentus nocturnus ad alicius stium vel inuam. Uso: cantar una -,
occentare alicius stium; ad alicius fores
noctu concnere.
serial (Inform), serial: serialis, e.

sericcola: bombcinus, a, um. Sin: sericrius.

sericicultor o sericultor: bmbycum cultor.


sericicultura o sericultura: bmbycum cultura.

serie: sries, i f. Sin: ordo; catena; concatentio. Uso: - televisiva, sries televisfica; en
-, seriatim; secundum sriem; fabricar, producir en -, ad unum idemque exemplar formare.

serio: en -, extra iocum. Sin: non per ludum;


severe; ex nimo.

sermn: (discurso cristiano u oracin evanglica) sacra ortio vel cntio. Sin: ortio de
rebus divinis (hbita vel habenda, segn los
casos). Uso: - de la Montaa, sermo montanus // (amonestacin o reprensin insistente
y larga) reprehnsio. Sin: obiurgtio; animadvrsio.
serologa: serolgia sive -loga, ae f.

serolgico: serolgicus, a, um. Sin: ad serolgiam spectans.

serlogo: serlogus, i m. Sin: serolgiae peritus.

seroterapia: serotherapa, ae f. Sin: seri curtio; curtio per serum acta; curtio ope seri
peracta.

984

sesgo
serraduras, v. aserrn.

serrallo: (harn) gynaecum, i n // (coleccin de fieras exticas) theriotrophum, ii n.


Sin: saepta, orum npl; claustrum, i n; claustra, orum npl.

serrera: serratrna, ae f. Sin: officina serratria; serrria officina.


serrn, v. aserrn.

serrucho: srrula, ae f. Sin: serrcula.

servicio: ministrium, ii n. Sin: officium; servtium. Uso: - esenciales para la convivencia


civil, ministria civlia communitati necessria; - fnebre, Libitna, ae f; - militar, miltia,
ae f; munus (-nris n) militare; militria
mnia; - meteorolgico (por radio o televisin), emssio meteorolgica; - postal, cursus
vehiculrius; - pblicos, ministria pblica;
- recproco, offcium mtuum; - sociales, ministria, orum n; commnia ministria; - telefnico, res telephnica // bienes y servicios,
bona ac ministria; - de la caridad a la vida,
caritatis servtium erga vitam; los - del Estado, rei pblicae mnera; los precios de los
-, prtia servitiorum; - de socorro, ministrium ad opem praestandam // - militar, miltia, ae f. Uso: exencin del - militar, miltiae
vactio; inhbil para el - militar, miltiae inhbilis; eximirse del - militar, miltiae vacationem habere; prestar - militar, militare (sub
signis); miltiam exercere; stipndia fcere
vel merere; militari mnere fungi; rehusar
prestar - militar, detrectare miltiam; sustraerse al - militar, miltiam subterfgere //
(relativo al -) administratrius, a, um.
servidor: - de la comida, dpifer, eri m.

servilismo: servlitas, atis f. Sin: servile (vel


deforme, vel turpe) obsquium; adultio; assenttio. Uso: hacer un acto de -, sese licui
servliter addcere.
servilleta: mppula, mappella, mappa, ae f.
Sin: mantlium; mantele , mantile, is n.

servirse: (tener a bien) srvase leer este


libro, lege, quaeso, librum hunc.

server (Inform), v. netserver.


Servia, v. Serbia.

servil: (relativo a los siervos) servilis, e. Uso:


funcin -, servile munus (-nris n) // (que
obra con servilismo) nimis obnxius // (bajo,
humilde y de poca estimacin) hmilis, e.

servita: servus Mariae.

servofreno: sufflamen (-mnis n) auxilirium.

servomecanismo: instrumentum auxiliare


machinamenti.

servomotor: servomotrium, ii n. Sin:


instrumentum auxiliare machinamenti motrii.

ssamo: ssamum vel ssamon, i n; ssamum,


i n; ssama vel ssama, ae f. Uso: de -, sesminus.

sesgado: obliquus, a, um. Sin: transversus.

sesgar: (torcer a un lado una cosa) obliquare


// (cortar en sesgo) rem in transversum (in
oblquum, per oblquum) secare vel cedere.
sesgo: (torcido, situado oblicuamente) v. sesgado // (fig, serio en el semblante) severus,
a, um. Sin: gravis, e // (oblicuidad o torcimiento hacia un lado) oblquitas, atis f //
(rumbo, camino) cursus, us m. Sin: iter, itneris n; via. Uso: al -, oblque; ex (vel ab)
oblquo; per (vel in) oblquum; ex transverso;

985

sesin
per (vel in) transversum.

sesin: sssio, onis f. Sin: consessus, coetus,


us m; congrssio. Uso: - especial, sssio specialis; espiritista, congrssio ad manes evocandos; - inaugural, auspicalis sssio; operatoria, congrssio sectioni chirrgicae
destinata; - parlamentaria, sssio parlamenti;
- pblica y oficial, sssio pblica officialisque; - secreta, congrssio occulta; - de apertura, consessus initialis; tener una - especial,
sessionem specialem habere.

seso: crebrum, i n // (cordura, madurez)


rtio, onis f. Sin: conslium; mens. Uso: devanarse los -, meditando defatigari; v. devanar; perder el -, mente insanire.

sesquicentenario: adj sesquicentenrius, a,


um // sust annus centsimus quinquagsimus.
Uso: himno a San Juan Bosco en el - de su
nacimiento (es decir, en 1988), hymnus in
divum (vel in sanctum) Ioannem Bosco anno
centsimo quinquagsimo ab eius ortu (id est,
anno millsimo nongentsimo octogsimo
octavo).
sestear: meridiare; meridiari.

set: (plat de cine) locus impressionis cinematogrphicae.


setiembre: September, bris m. Sin: mensis
(-is m) September.

seudnimo: (dicho de autor que oculta con


un nombre falso el suyo verdadero) pseudnymus vel pseudonmicus, a, um // (nombre utilizado por un autor o artista en vez del
suyo propio) pseudnymon vel pseudnymum, i n. Sin: nomen pseudnymum vel
pseudonmicum; falsum (vel artificiale, vel
commentcium, vel fictum, vel mutuatum)
nomen // (dicho de obra -) falso vel artificiali
nmine ditus, a, um.

seudoprofeta: pseudopropheta, ae m. Sin:


falsus vel ementtus propheta.
sexngulo: adj sexangularis, e // sust hexagnum, i n; hexagnium, ii n.
sexo: sexus, us m.

sexologa: de sexualitate doctrina, disciplina,


scintia. Sin: de rebus sexulibus doctrina.

sexlogo, ga: sexulium quaestionum indagator m, indagatrix f.

sextina: (composicin potica que consta de


seis estrofas) carmen hexstichum. Sin: carmen hexstichis strophis // (cada una de las
estrofas) hexstichum, i n. Sin: stropha hexsticha (vel sex vrsuum) // (combinacin
mtrica de seis endecaslabos) stropha sex
hendecasyllaborum (vel minorum) vrsuum.

sexual: sexualis, e. Sin: ad sexum prtinens;


sexus (gen). Uso: acto -, actus sexualis; dificultades -, difficultates sexuales; encuentro -,
sxuum citus.

sexualidad: sexulitas, atis f. Sin: quae ad


sexum ttinent. Uso: prctica de la -, sexus
adhibendi formae.
Seychelles: Insulae Seicellenses. Uso: de las
Islas -, seicellensis, e.

sha, v. cha.

shampoo, v. champ.

shantung: sricum sinense.

sherry: vinum astense hispanum. Sin: vinum,


quod Astae Rgiae (id est Jerez de la Frontera) confcitur.

shift (Inform): (la llave) clavis shift // (tr, to

986

siderurgia
shift bits) relocare. Uso: to - left, relocare sinistrorsus.
shi: adj siticus, a, um // sust Sita, ae m.

sicosis: (perifoliculitis de los pelos de la


barba y del bigote) sycosis, is f // (enfermedad mental) v. psicosis.

shock: collapsus gravis.

shopping: emptiones per tabernas fpl.

shorts: subligculum, i n. Sin: sbligar, ris


n; brevssimae bracae fpl.

show: vrium spectculum (theatrale vel televisficum). Sin: exhibtio. Uso: air show, exhibtio artis aronuticae.

shutdown (Inform), cerrar: tr cludere //


sust clausura, ae f. Sin: conclsio; occlsio.
Uso: the system is shutdown, systema
clausum est.
shuttle, v. transbordador espacial.

siams: adj simicus, a, um. Uso: hermanas


-, gminae simicae vel colaitae; seis pares
de hermanos -, sex pria geminorum siamicorum.
Siberia: Sibria vel Sibria, ae f. Sin: Sibriae
rgio.

siberiano: adj siberianus vel sibirianus;


sibiracus, a, um // sust Siberianus vel Sibirianus, i m.
sicologa, v. psicologa.

sicolgico, v. psicolgico.

siclogo, v. psiclogo.

sicpata, v. psicpata.

sicopata, v. psicopata.

shiita, v. shi.

sicofsica, v. psicofsica.

sicmoro o sicomoro: sycmorus, i m.

sicoterapia, v. psicoterapia.
sicrmetro, v. psicrmetro.

sida: sida, ae f. Sin: morbus AIDS; sndrome


(-es f) comparati defects immunitatis; morbus disimmunitatis acquisitae vel comparatae. Uso: enfermo de -, morbo disimmunitatis
acquisitae infectus.
sidecar: lecticria brota. Sin: autobrota cum
crrulo (vel plostello, vel sarrculo). Sin: brota automatria crrulo adiuncto predita.
siderita: (mineral) siderites, ae m.

siderfono: siderphonum sive siderophnum, i n.


siderografa: siderogrphia sive -grapha, ae
f.
siderosa, v. siderita.

sideroscopio: sideroscpium, ii n.

siderosis: siderosis, is f.

siderotecnia, v. siderurgia.

siderurgia: siderrgia sive -urga, ae f. Sin:


ferri fbrica, fabrictio, ars; aeris et ferri fbrica; aerria et frrea fbrica; metallorum
ars; metallorum effssio et fabrictio. Uso:
ejercer la -, (metallorum) fbricam habere;
987

siderrgico
ferri (vel aeris et ferri) fbricam habere.

siderrgico: siderrgicus, a, um. Sin: metallorum (gen); ad siderrgiam prtinens.


Uso: obrero -, metallorum faber vel pifex;
ferri faber; aeris et ferri pifex.
sidra: scera, ae f.

siemens: mensura simensis.

siempreviva: semperflrium, ii n. Sin: heliochryson, i n vel helichrysos (vel helichrysus), i m.

sierra: (herramienta) serra, ae f. Uso: - circular, machinria serra orbiculata vel circularis;
- elctrica, serra automatria; - mecnica,
mchina serratria; - pequea, srrula; - de
cinta, - sin fin o continua, taenola secans;
mchina serrae taeniticae; - de marquetera,
serra tenussima.

siesta: meridtio, onis f. Sin: somnus meridianus. Uso: echar, dormir, hacer, tomar la -,
meridiare vel meridiari; meridiationem habere vel pergere; disfrutar de una -, meridiatione frui.

sfilis: sphilis, dis f. Sin: lues (luis f) venria, venrea, cltica, gllica; morbus gllicus
(clticus, venrius, venreus). Uso: contagio
de la -, syphlidis (luis venriae, morbi gllici) contgio (-onis f) , contgium, ulcertio,
ulcus (-cris n); contagiar la -, syphlide (lue
venria, morbo gllico) infcere vel ulcerare
liquem; contraer la -, syphlidem contrhere; syphlide nfici vel ulcerari.

sifiltico: syphilticus, a, um. Sin: (enfermo


de sfilis) syphlide (vel lue venria, vel
morbo gllico) laborans, infectus, ulceratus;
(perteneciente o relativo a la sfilis o al sifiltico) ad syphlidem vel ad syphilticum ttinens.

sifilografa: syphilogrphia sive -grapha, ae


f.

sifilogrfico: syphilogrphicus, a, um. Sin:


ad syphilogrphiam spectans.

sifiloma: syphiloma, tis n. Sin: prima syphlidis (luis venriae, morbi gllici) contgio
(-onis f); primignia syphlidis ulcertio;
primum vel primignium syphlidis ulcus
(-cris n).

sifn: (botella de agua gaseosa provista de


una llave de metal para vaciarla) sipho, nis
m. Sin: sifo vel sifon, nis m; tubus; tbulus;
fstula; siphnculus aquae. Uso: - de agua de
Seltz, siphnculus aquae Salsae.
sigilografa: sphragstica, ae f.

sigilogrfico: sphragsticus, a, um.

sigla: nota, ae f. Sin: signum; siglum; siglum


abbreviationis; en pl sigla vel sigilla,
orum; notae, arum; verborum notae; ltterae
vel notae compendiriae; ltterae singulriae
sive singulares; compendiria verba vel
elementa. Uso: m. es sigla de metro, m. nota
(signum, siglum) est metri; D.O.M. son
siglas de la expresin: A Dios Optimo y
Mximo, D.O.M. sigla (vel compendiriae
ltterae) sunt locutionis Deo Optimo
Mximo.

siglo: seculum, i n. Sin: centum anni; centum annorum sptium. Uso: - atmico, seculum atmicum vel atomophsicum.
sigma: sigma, tis n.

sigmoide: sigmides, is n. Sin: intestinum


sigmoidum.

sigmoideo: sigmoidus, a, um.

988

silbato
sigmoiditis: sigmoiditis, dis f. Sin: intestini
sigmoidi inflammtio.

signarse: signo crucis se munire. Sin: cruce


se signare; signum crucis formare, effngere,
fcere. Uso: signarse en la frente, en la boca,
en el pecho, signum crucis in fronte, in ore, in
pctore imprmere.

signatura: - Apostlica, Signatura Apostlica. Uso: el Tribunal Supremo de la - Apostlica, Supremum Signaturae Apostlicae
Tribunal (-lis n).

significado: significatus, us m. Uso: - principal, significatus principalis, - de una palabra, verbi vel vocbuli significtio; vis verbo
subiecta; cambiar el - de una palabra, prpriam vocbuli significationem inflctere;
sensum vocbuli transferre.

significar: significare. Uso: qu significa


esto?, quid hoc signficat?

significativamente: (de un modo expresivo)


v. expresivamente // (sealadamente) insignite. Sin: insgniter.

significativo: (que da a entender con propiedad una cosa) signficans, antis. Sin: significativus, significatrius; significatione
declarans; v. expresivo // (importante, notable) gravis, e. Sin: magnus; insignitus. Uso:
es - que ..., magnum est, quod (+ indic); la
palabra ms - de la frase, verbum, quo res
comprehnditur.

signo: signum, i n. Uso: - igual (guin


doble), linola duplex; - matemtico, mathemticae artis signum; - ortogrficos, notae,
arum fpl; notae orthogrphicae; orthogrphica signa; - de exclamacin, exclamationis
signum vel index; - de interrogacin, interrogationis signum vel index; - de puntuacin,
interpungendi nota; v. puntuacin.

sij: sikiensis, e.

sijismo: secta sikinsium.

slaba: sllaba, ae f. Uso: - abierta, cerrada,


sllaba aperta, clausa; - acentuada, aguda,
grave, sllaba accentuata, acuta, gravis; breve, larga, comn, sllaba brevis vel
correpta, longa vel producta, communis vel
anceps (ancpitis). Uso: abreviar una -, sllabam corrpere; prolongar una slaba, sllabam prodcere; hay que pronunciar
tabacum con la penltima - larga, tabacum, paenltim sllab product, acuendum est.

silabario: syllabrium, ii n. Sin: abecedrium; elementrius libellus; syllabarum libellus.

silabear: - una palabra, verbum sllabis


complecti; decir silabeando, syllabatim dcere vel pronuntiare; leer silabeando, syllabatim lgere.
silbico: syllbicus, a, um.

slabo: (lista, catlogo) sllabus, i m. Sin:


index, dcis mf.

silba: (manifestar desagrado y desaprobacin el pblico, con silbidos) sbili, orum mpl
// (con otras demostraciones ruidosas) explsio, onis f. Sin: acclamtio adversa.
silbar: sibilare. Sin: sbilum dere. Uso: - a
alguien, liquem sibilare, exsibilare, expldere.

silbatina: exsibiltio, onis f. Sin: explsio


per sbilos; v. silba.

silbato: (instrumento para silbar) sibilatrium; fstula; tbia; fstula sbilans, sbila, stridens; parvum instrumentum sbilum. Uso:

989

silbido
tocar el -, sibilare.

silbido o silbo: sbilus, i m (en pl tambin sbila, orum n). Sin: sibiltio; sibilatus, us m.
Uso: - inicial, final, sbilus initialis, finalis; del rbitro, rbitri fstulae sbilus; certminis
idicis fstulae sbilus; dar la seal con un -,
sbilo signum dare.
silenciador: silentirium, ii n (instrumentum). Sin: silentiatrium, ii n (instrumentum); llula silentiria; instrumentum
rumribus compescendis.
silenciar: compscere. Sin: cohibere; silntium indcere, imperare, iubere; vocem praecldere; linguam occldere.
silepsis: syllepsis, is f.

n; volbilis (vel gyrtilis, vel verstilis) sella;


- pequea, v. sillita; - plegable, plegadiza,
sella flexbilis, flxilis, plictilis, complictilis; - poltrona, molle subsllium; reclinatria
sella; v. poltrona; - revestida de plstico,
sella re plstica strata; - suspendida a un
cable areo, cllula viae funalis; cllula pndula; - de brazos, v. silln; - de manos, lectica; - de oficina, sella graphealis; - de playa,
sella litoralis vel litrea; - de ruedas, sella
rotalis; - de tijera, reclinatria sella; sella cubitria, dormitria; sllula reclinis; sedile cubitrium; scimpdium; - para las
necesidades corporales, v. sillico // (aparejo
para montar a caballo) ephppium, ii n //
(asiento o trono de un prelado) cthedra, ae
f.
sillar: lapis quadratus.

silletero: sellrius, ii m. Uso: - pontificio,


sellrius Pontficis Mximi; pontifciae sellae
gestator; (pontifcii) hexphori gestator.

silicato: sal silicatum.

slice: silex, lcis mf.

silceo: silceus, a, um. Sin: silicneus.

sillico: sella familirica. Sin: sella vel sllula


pertusa; scphium.

silicio: silcium, ii n.

silicona: slico, conis m. Sin: gluten (-tnis n)


silceum.

silicosis: silicosis, is f. Sin: pneumoconiosis.

silln: sedculum, i n. Sin: sessbulum.


sillita: sllula, ae f. Sin: sedcula.

silicua: sliqua, ae f.

silln: arcisllium vel archisllium, ii n. Sin:


cthedra; sella arcuata vel arquata; sella oblquis ancnibus fabricata.

silla: (asiento con respaldo y generalmente


sin brazos) sella, ae f. Uso: - elctrica, sella
elctrica; sella vi elctric acta; - gestatoria,
gestatria; gestatrium; sella vel cllula gestatria, baiulatria, portatria; - gestatoria
(del Papa), sella gestatria (Pontficis Mximi); hexphoron, i n; portadores de esa -,
sellrii apostlici; - giratoria, astrosllium, ii

silo: (fosa o cavidad subterrnea para guardar grano, forrajes, etc.) sirus, i m. Sin: granrium; spelunca; pteus, i m; crypta //
(depsito cilndrico o prismtico, de altura
considerable, destinado al almacenamiento
de ciertos productos agrcolas) sirus, i m.
Sin: granrium.

silcula: silcula, ae f.

silloncito: sllula arcuata vel arquata. Sin:


lectculus, i m ; lectcula, ae f.

990

simetra
silofn, v. xilfono.

silogsticamente: syllogstice. Sin: syllogstico more vel modo; per syllogismos.

per smbolum repraesentatus; liquid signficans; imginem (vel signum, vel ndicem) alicius rei rferens. Uso: arte -, symblica ars;
libros -, libri symblici; pago -, imaginria
soltio; poesa -, psis symblica; el olivo
- de la paz, oliva pacem signficans; oliva
pacis imginem rferens.

silogizar: syllogizare. Sin: syllogstice loqui;


syllogismis ratiocinari, argumentari, uti;
syllogismos fcere.

simbolista: symbolista, ae m. Sin: symbolismi fautor, sectator, cultor.

silogismo: syllogismus, i m. Sin: ratiocintio.

silogstico: syllogsticus, a, um. Sin: ratiocinativus.

silueta: (dibujo sacado siguiendo los contornos de la sombra de un objeto) linearis


adumbrtio. Sin: umbra lneis circumducta //
(perfil) v. esta voz.
siluro: (pez) silrus, i m // (torpedo) v. esta
voz.
silvicultor, ra: silvicultor, oris m; silvicultrix,
icis f.

silvicultura: silvicultura, ae f. Sin: silvarum


cultura.
simbiosis: symbiosis, is f. Sin: convctio,
onis f.
simbitico: symbiticus, a, um.
simbiotismo, v. simbiosis.

simblicamente: symblice. Sin: symblico


modo; sub smbolo; per smbolum; figurate;
imgine vel imagnibus; similitdine vel similitudnibus; signo vel signis; ndice vel indcibus. Uso: hablar -, imagnibus (vel
similitudnibus, vel signis, vel indcibus)
loqui.
simblico: symblicus, a, um. Sin: figuratus;

simbolismo: (sistema de smbolos) symbolismus, i m // (escuela potica y, en general,


artstica) symblica doctrina vel ars.

simbolizar: (servir una cosa como smbolo


de otra) alicius rei smbolum (vel typum,
vel figuram, vel imginem, vel signum) esse
// (expresar por smbolos) imagnibus repraesentare vel significare // (representar algo
por algn smbolo) liquid imgine (vel imagnibus) effngere. Sin: alicius rei imginem
propnere.

smbolo: (representacin de una realidad; figura retrica o forma artstica) smbolum, i


n; smbolus, i m. Sin: symblium; signum;
similitudo (- dnis f); imago (-gnis f); figura;
index, dcis mf; indcium; repraesenttio; significtio. Uso: - de la pacificacin, smbolum pacificationis // (Rel, profesin de fe
cristiana) smbolum, i n. Uso: - atanasiano,
smbolum athanasianum; - niceno-constantinopolitano, smbolum fidei nicaenumconstantinopolitanum; - de los Apstoles,
Apostolorum smbolum; smbolum apostlicum.

simetra: symmtria sive -metra, ae f. Sin:


commensus, us m; congruntia; eumtria;
concnnitas; prtium convenintia vel cohaerntia; congruntia et aequlitas partium; prtium inter se convenintia, congruntia,
proprtio. Uso: el principio de la -, symmetriarum rtio.

991

simtricamente
simtricamente: symmtrice. Sin: concinne;
cum symmtria; symmtrico modo; symmtrica ratione; aequliter et congruenter; cngrua prtium proportione. Uso: disponer las
cosas -, effcere ut res rebus concinne respndeant; disponer - las palabras, orationem
quadrare; sentntiam in quadrum numerumque redgere.
simtrico: symmtricus, a, um. Sin: smmetros, on; aequbilis vel aequalis, e; concinnus,
a, um; mnibus prtibus convniens.

similor: orichalcum, i n vel aurichalcum, i n.


Sin: mixtura auri smilis.

simona: simnia sive simona, ae f. Sin: simonaca labes; simonacum crimen, scelus,
peccatum; sacrarum rerum (vel sacrorum mnerum) mercatura, merctio, nundintio,
mptio vel vendtio (segn se trate de compra o venta simonaca). Uso: celebrar o recibir un sacramento con -, per simniam
sacramentum celebrare vel recpere; cometer
-, res sacras mercari, nundinari, vndere vel
mere; sacrarum rerum mercaturam (mercationem, nundinationem, emptionem vel venditionem) fcere.

simonaco o simoniaco: (relativo a la simona) simonacus, a, um. Sin: ad simniam


prtinens // (que comete simona) simonacus. Sin: sacrarum rerum (vel sacrorum mnerum) mercator, nundinator, emptor vel
vnditor.

simpata: (inclinacin o afecto natural)


sympatha sive -pthia, ae f. Sin: benevolntia licui (vel erga liquem, vel in liquem);
voluntas erga (vel in) liquem; amor (vel stdium, vel critas) erga liquem; naturalis
nimi inclintio in liquem vel in liquid.
Uso: - recproca, mtua voluntas; atraerse o
ganarse la - de uno, alicius grtiam (vel animum, vel stdium) sibi conciliare; enaje-

narse las - de los suyos, suorum voluntates


alienare; gozar de la - de uno, gratum esse
licui; manifestar la propia - hacia uno, suam
erga liquem voluntatem aperte declarare;
sentir - hacia una persona o cosa, licui vel
licui rei studere; liquem vel liquid dilgere, amare, redamare; tener - hacia uno, benevolntiam licui praestare; benevolntiam
habere erga liquem.
simptico: (que inspira simpata) sympthicus, a, um. Sin: licui gratiosus, gratus, gratus acceptusque; placens; carus; suavis;
iucundus.

simple: (Med, material de procedencia orgnica o inorgnica que sirve por s solo a la
medicina, o que entra en la composicin de
un medicamento) simplcia, ium npl // (habitacin -) v. habitacin.
simplicista: simplicista, ae m. Sin: nmium
simplex; homo mente (vel ingnio) levi.
simplificacin: simplifictio, onis f. Sin: expedtio.

simplificar: smplicem (vel simplex) fcere


vel rddere. Sin: fcilem (vel fcile; faciliorem vel faclius) rddere; in simpliciorem
modum ( vel formam) redgere.

simplista: (simplicista) v. esta voz // (que escribe o trata de los simples) simplicirius, ii
m. Sin: herbrius; simplcium peritus.

simposio: (reunin, congreso cientfico)


sympsium vel sympsion, ii n. Sin: conventus, us m; doctorum (virorum) conventus.
Uso: - de latn, sympsium latinitatis; III Dermatolgico Internacional, III Sympsium Dermatolgicum Internationale // (festn banquete) sympsium, ii n. Sin:
convvium; concentio.

992

sindresis
simulacin: simultio, onis f. Sin: fctio.
Uso: - electrnica, simulamentum electrnicum.

sinagoga: synagoga, ae f. Sin: Iudaeorum


templum.

sinalefa: synaloephe vel sinaloefe, es f; synaliphe, es f; synaloepha, ae f. Sin: elsio vel


collsio, onis f; duarum voclium contrctio.
Uso: por -, per elisionem; per synaloephen;
synaloephe, synaloeph.
sinarquia: synrchia sive -archa, ae f.

sinartrosis: synarthrosis, is f.

sinceramente: ex fide. Sin: bona fide; ex


bona fide.
sinclinal: synclinalis, e.

sincondrosis: synchondrosis, is f.

sncopa: Gram sncopa, ae f; sncope, es f.


Sin: concsio; detrctio; lttera vel sllaba
elisa; lttera vel sllaba excussa. Uso: por -,
excuss ltter vel sllab // Ms sncopa vel
sncope.

sincopado: Gram syncopatus, a, um. Sin:


sncope affectus; ltter vel sllab imminutus // Ms syncopatus. Sin: sncope affectus;
concitatus vel incitatus ; dissimlibus intervallis distinctus. Uso: notas -, notae syncopatae.

sincopar: Gram syncopare. Sin: ltteram vel


sllabam verbo detrhere, dmere, exctere ;
sncope affcere; imminere (abreviar).
Uso: - una palabra, verbum sncope affcere
// Ms syncopare. Sin: sncopen adhibere.

sncope: Gram, v. sncopa // (Med, prdida


repentina del conocimiento y de la sensibili-

dad) sncope, es f; sncopa, ae f. Sin: defctio; nimi vel nimae defctio.

sincopizar: (causar sncope) sncopen ggnere vel afferre // (caer en sncope) syncopizare. Sin: syncopare; syncopari; syncopizare;
vribus defcere.
sincrasis: syncrsis sive sncrasis, is (ac -in)
f. Sin: commxtio; tempertio.

sincretismo: syncretismus, i m. Sin: discordntium doctrinarum commxtio vel confsio.

sincretista: syncretista, ae mf. Sin: syncrticus.

sincrona: synchrnia, ae f. Sin: snchrona


rtio.

sincrnico: synchrnicus, a, um. Sin:


snchronus; simultneus; eiusdem tmporis;
eodem tmpore factus, actus, hbitus; qui,
quae, quod eodem tmpore fit (vel gitur, u
otro verbo exigido por el contexto).
sincronismo: synchronismus, i m. Sin: factorum concomitntia; eventuum coincidntia;
eventorum concursus (-us m).
sincronizacin: synchroniztio, onis f.

sincronizador: adj synchronizans, antis //


(dispositivo o aparato) synchronizator, oris
m.

sincronizar: synchronizare. Sin: snchronum rddere; tmpora (alicius rei) aequare.


sincronoscopio: synchronoscpium, ii n.

sincrotrn: synchrotro, onis m.

sindresis: synderesis, is f. Sin: conscintia;

993

sindical
nimi conscintia; recta nimi conscintia.
Uso: perder la -, insanire; frere; a recta
conscintia aberrare, discdere; nimo valde
perturbari.

sindical: (del sndico) sndici // (del sindicato) syndicalis, e. Sin: sodalcii; collgii vel
collegiorum; corporatorum hminum (vel
corporatorum opficum, vel corporatorum
operariorum); ad corporatorum opficum
collgium vel sodalcium ttinens; ad corporatorum operariorum collgia (vel sodalcia)
spectans. Uso: asociaciones -, syndicales
consociationes, consortiones, uniones; congreso -, corporatorum hminum conventus,
congressus, congrssio; congreso - nacional,
corporatorum hminum (...) ex universa natione congressus; congreso - internacional,
corporatorum hminum (...) ex universis natinibus (vel ex mnibus gntibus) congrssio; la cuestin -, questio vel causa
syndicalis; questio vel causa de corporatorum hminum (...) collgiis; opficum (vel
operariorum) collegiorum questio vel causa;
corporatorum opficum (vel operariorum)
questio vel causa; la cuestin de la organizacin -, de operariorum (vel opficum)
collgiis ineundis moderandisque questio;
de operariorum (vel opficum) collgiis instituendis ordinandisque causa; federacin,
unin -, corporatorum hminum (...) foedus
(-dris n), consocitio, socetas; reunin -,
collgii vel sodalcii coetus (-us m), conventus (-us m); corporatorum hminum (...)
coetus; unidad -, corporatorum hminum (...)
nitas vel coninctio.

sindicalismo: syndicalismus, i m. Sin: opficum vel operariorum collegiorum doctrina,


disciplina, rtio; corporatorum hminum (vel
corporatorum opficum, vel corporatorum
operariorum) doctrina; opficum cetuum
disciplina; de syndictibus constituendis
rtio; de consociandis operriis doctrina; corporatorum opficum ordintio, tempertio,

disciplina, descrptio, structura; corporandorum vel consociandorum operariorum rtio,


docrina, ars (- obrero como doctrina o sistema); opficum collgia mutuis utilitatis vnculis constituta (- obrero en sentido
concreto). Uso: - cristiano, de ineundis moderandisque opficum collgiis christiana
doctrina, disciplina, rtio (en sentido abstracto); opficum collgia christianae doctrinae vnculis constituta; opficum collgia
christianae doctrinae princpiis conformata
(en sentido concreto).

sindicalista: syndicalista, ae mf. Sin: syndicalismi fautor, sectator, studiosus; opficum


collgii fautor, curator, praefectus.

sindicato: syndicatus, us m. Sin: collgium


vel sodalcium syndicale; socetas vel consocitio syndicalis; coetus (-us m) legatorum
populrium. Uso: - farmacolgico, syndicatus pharmacolgicus; - obrero, opficum vel
operariorum collgium, sodalcium, socetas,
consocitio; opficum collgium (...) iribus
suis tuendis commodisque fovendis; opficum collgium ad iura sua defendenda suasque utilitates fovendas; - polaco
Solidaridad (Solidarnosc), consocitio polnica a solidaritate nominata; - de los
agricultores, agricultorum collgium (iribus
suis tuendis vel ad iura sua defendenda); sindicatos de los comerciantes, de los artesanos,
mercatorum, artficum collgia; sindicatos de
los trabajadores del campo y de los trabajadores intelectuales, opficum collgia agricolarum et scribarum.

sndico: sndicus, i m. Sin: urbis praefectus


(-i m); v. alcalde.

sndone, v. sbana (- santa).

sndrome: sndrome, es f. Sin: signorum


sndrome; sndrome traumtica; morbi signorum vel notarum concursus. Uso: - de in-

994

sinovitis
munodeficiencia adquirida (sida), sndrome
immunitatis defects acquisiti.
sincdoque: syncdoche, es f.
sinequia: synecha, ae f.

sinresis: syneresis, is f. Sin: complxio;


contrctio.
sinergticamente: synergtice.

sinergtico: synergticus, a, um.

sinergia: synrgia sive synerga, ae f. Sin: vrium concursus.


sinrgicamente: synrgice.

sinrgico: synrgicus, a, um.

sinergismo: synergismus, i m.
sinestesia: synaesthsis, is f.
snfisis: smphysis, is f.

sinfona: symphnia sive -phona, ae f. Sin:


concentus, us m; msicus concentus.

sinfnico: symphnicus, a, um. Sin:


symphonacus; multsonus; multisonorus.
Singapur: Singapura, ae f.

casus adversus.

sinodal: synodalis, e.

snodo: snodus, i f. Uso: - ecumnico, oecumnica snodus; oecumnica Ecclsiae


synodus; - general, snodus generalis; primer - romano, prima romana snodus.
sinologa: sinolgia sive -loga, ae f.

sinlogo: sinlogus, i m. Sin: Sinarum litterarum studiosus, peritus, cultor.

sinonimia: synonmia sive -nyma, ae f. Sin:


adem verbi significtio.
sinonmico: synonmicus, a, um. Sin: synonmiam consttuens; ad synonmiam prtinens.

sinnimo: adj synnymus, a, um. Sin: cognominatus; idem signficans. Uso: voces, locuciones -, voces, locutiones synnymae vel
cognominatae // sust synnymum vel
synnymon, i n. Sin: verbum cognominatum;
nomen synnymum; vocbulum idem signficans; en pl tambin cognata verba; vocbula adem declarntia. Uso: son casi
sinnimos, voces sunt fere idem significantes.
sinopsis: synopsis, is f. Sin: brevirium.

sinptico: synpticus, a, um. Sin: compendirius; brevirius.

single room, v. habitacin.

siniestra, v. siniestro.

siniestrado: calamitosus, a, um. Sin: detrimento affectus.

siniestro: (avera grave, destruccin fortuita


o prdida importante) sinistrum, i n. Sin: infortnium; calmitas, atis f; casus, us m;

sinovia: synphia sive synopha, ae f. Sin: articularis (articulrius, articulorum) umor vel
humor; articulorum (vel rtuum) membranae
umor.
sinovial: synophialis, e.

sinovitis: synophitis, dis f. Sin: synphiae

995

sinquisis
inflammtio vel infltio.

sinquisis: snchysis, is f.

sinsentido: nonsensus, us m.

sintctico: syntcticus, a, um. Sin: syntaxis


(gen). Uso: normas -, ntima verborum structura legesque.

sintaxis: syntaxis, is f. Sin: verborum ordo,


constrctio, structura; recta vel apta verborum constrctio, ordintio; ordintio (vel
compostio, vel constrctio) dictionum; orationis constrctio. Uso: - interna, externa,
syntaxis interna, externa; - lgica del lenguaje, syntaxis lgica linguae; cometer errores de -, rectum verborum rdinem non
servare.

sntesis: snthesis, is (ac -in, abl -i) f. Sin:


compndium; summa. Uso: - cientfico-teolgica, fidei cum ratione consnsio et conspirtio; - histrica, brevis histriae expostio; qumica, snthesis chmica; chmicum artifcium; - de cosas, de doctrina, rerum, doctrinae summa; hacer la - del propio
pensamiento, summam fcere cogitationum
suarum; har la - de mi pensamiento, paucis
verbis sentntiam complectar; eorum, quae
dixi, summam fciam; producir algo por qumica, liquid snthesi chmica elcere; liquid artifciis chmicis effcere; en -, in
summa; brviter.

sintticamente: synthtice. Sin: synthtica


methodo vel ratione; per snthesin; compndio vel per compndium; summatim vel in
summa; strictim; capitulatim; presse; brviter; paucis; paucis verbis. Uso: exponer algo
-, liquid paucis complecti.

sinttico: (referente a la sntesis) synthticus,


a, um. Sin: compendiosus; compendirius;
brevirius; pressus; summatim (capitulatim,

brevi, brviter, presse) dictus, scriptus, expsitus; per snthesin dictus vel factus. Uso:
lenguas -, lnguae synthticae // (producido
mediante procedimientos industriales o sntesis qumica) arte vel artifcio compsitus,
confectus, effectus. Uso: agua - o artificial,
aqua arte compsita; goma - o artificial,
cummis arte compsita; gummis artifcio
compsita; lana -, lana arte confecta vel
compsita; sustancia -, substntia synthtica
// semisinttico, semi-synthticus.

sintetizar: synthetizare. Sin: summatim (capitulatim, brevi, brviter, presse) dcere vel
scrbere; summatim expnere, attngere, redgere; summatim complecti; brevi comprehndere vel complecti; brviter declarare,
comprehndere, perstrngere; in compndium redgere; ad compndium referre.

sintosmo: sintoismus, i m

sintosta: sintoista, ae m. Sin: sintoismi ssecla.

sntoma: Med symptma, tis (dat y abl pl atis) n. Sin: signum; indcium; indictio; prdromus. Uso: sntomas de una enfermedad,
morbi notae vel indcia; morbi prpriae
notae; peculiares morbi notae; sntomas concordantes con esa epidemia, symptmata illi
epidemae congruntia.

sintomtico: symptomticus, a , um. Sin: denuntiativus; signficans; rem signficans vel


ndicans. Uso: muy -, rem clare signficans
vel ndicans.

sintomatologa: symptomatolgia sive loga, ae f. Sin: symptmatum scintia; doctrina de morborum indciis; de peculiribus
morborum notis disciplina.

sintona: syntnia sive -tona, ae f.

996

sistema
sintnico: syntnicus, a, um.

sintonismo: syntonismus, i m. Sin: harmnia.


sintonizacin: syntoniztio, onis f.

sintonizador: (que sintoniza) syntonizans,


antis // (aparato) syntonizator, oris m; syntonizatrium, ii n. Sin: instrumentum sonis radiophnicis componendis.

sintonizar: syntonizare. Sin: frequntiam


compnere; ad syntniam compnere; syntnicum effcere vel rddere // fig concordem
rddere vel effcere.
sinusitis: synusitis, dis f.

sinusoidal: synusoidalis, e.

sirvienta: fmula, ae f. Sin: ancilla; ministra;


ancilla cubiculria.

ssmico: ssmicus, a, um. Sin: terrae motus


(gen); ad terrae motum (vel motus) spectans.
Uso: movimientos -, terrae motus.
sismo: sismus vel sesmus, i m. Sin: concussus, us m; concssio, onis f; terrae motus.

sismografa: sismogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: terrae mots (vel mtuum) descrptio.
sismgrafo: sismgraphum vel sismographum, i n; sismogrphium, ii n. Sin: instrumentum sismogrphicum.

sismologa: sismolgia sive -loga; seismolgia, ae f. Sin: terrae mtuum (vel de terrae
mtibus) doctrina, disciplina, scintia.

sinusoide: synusides, is f.

Sin : Sion indecl vel Sion, nis f.

sionismo: sionismus, i m. Sin: motus (-us m)


sionsticus; Sion (indecl) vel Sionis Civitatem
restaurandi stdium.

sionista: (relativo al sionismo) sionsticus, a,


um. Sin: ad sionismum ttinens. Uso: congreso -, congressus sionsticus // (partidario
de este movimiento) sionista, ae m. Sin: sionismi fautor, ssecla, sectator.

sirena: (pitido que se oye a mucha distancia)


sirena, ae f. Sin: sirena sibilatrix; acute prsonans instrumentum. Uso: - de alarma, sirena
monitria; silbido de la -, sirenae sbilus; ululato de las -, ululatus (-us m) sirenarum.
Siria: Syria, ae f.

siroco: eurnotus, i m. Sin: vulturnus; atbulus, sirocus, scirochus.

sirio: adj srius, a, um. Sin: syrus; syracus //


sust Syrus, i m.

sismolgico: sismolgicus vel seismolgicus,


a, um. Sin: ad terrae mtuum doctrinam prtinens.

sismlogo: sismlogus vel seismlogus, i m.


Sin: terrae mtuum studiosus; terrae mtuum
disciplin (vel disciplinae) doctus, eruditus.

sismmetro: sismmetrum, i n.

sismoscopio: sismoscpium, ii n.

sistema: systema, tis n. Sin: rtio; disciplina; genus; ordo; modus; forma. Uso: - alfabtico,
alphabticum
systema;
arquitectnico, architecturae genus, ordo,
rtio; columnarum ac linearum rtio; - arterioso, artriae, arum fpl; arteriarum ordo et
rtio; - bien hecho, rtio bene instituta; bene
constituta disciplina; - cientficos, artes, ium
fpl; scintiae ac artes; - comunista, ratio com-

997

sistemticamente
munstica; systema communsticum; - csmico, rerum univrsitas; universus ordo; cronolgico, tmporis metiendi rtio; - decimal, systema decimale; rtio decimalis, denria; - dentario, dentes, ium mpl; dntium
sries; dntium ordo ac rtio; - doctrinario,
doctrinae systema; - ecolgico, systema oecolgicum; - educativo, systema educatrium; rtio educandae iuventutis; - escolar,
scholare systema; - filosfico, philosphiae
disciplina; disciplina philosophorum; philosophandi rtio; - fontico, systema phonticum; - informtico, systema informticum; judicial, systema iudicirium; - marxista,
systema marxianus; - mtrico, systema mtricum; - mtrico decimal, rtio mtrica decimalis; decumana vel decimana numerandi
rtio; - monetario, systema pecunirium,
nummrium, monetrium; nummorum rtio;
- monetario europeo, systema nummrium
europaeum; - monetario y financiero mundial, systema nummrium et fiscale per
orbem terrarum vigens; - monitorio previo,
systema monitrium previum; - montano,
iuga mntium; continuata vel contnua mntium iuga; - nervioso, systema nervorum;
nervi, orum mpl; nervorum sries; nervorum
ordo ac rtio; - numeral arbigo, Arabum
numerrium systema; - seo, ossa, ium npl;
ssium sries; ssium ordo ac rtio; - planetario, errantes stellae; sderum ordo ac
motus; - poltico, systema polticum; civitatis
constittio; rei pblicae forma, constittio,
disciplina; conslia administrandae (moderandae, regendae) rei pblicae; - poltico socialista, polticum systema socialsticum; principal y subsidiario, systema principale et
subsidirium; - productivo, opum gignendarum rtio; - racional, rtio et via; - social,
rerum socilium ordo vel rtio; - respiratorio,
systema respirationis; - solar, systema solare;
ordo solaris; stellarum ordo solaris; stellae
circa solem errantes; sol et circumentia sdera; solis et circumentium sderum motus
et rationes; - tcnico, rtio tchnica; - tcnico

muy sofisticado, exquisitssimum systema


tchnicum; - telefnico, systema telephnicum; - teolgico, theolgiae disciplina; - venoso, venae, arum fpl; venarum systema,
sries, ordo; venarum ordo ac rtio // - de
clculo, systema computationis; - de enseanza, docendi rtio ac forma; - de iluminacin, genus illuminandi; - de normas y
valores, systema normarum valorumque; de ondas, undarum sries vel ordo; sistemas
de seguridad social, pblicae rationes cvium
securitati procurandae vel tutandae; - de traccin de los tranvas, genus trahendi trmina;
- de vida, institutum vel rtio vitae; vivendi
disciplina; vitae ducendae rtio ac norma //
adoptar un -, institutum lgere; componer un -,
certam quandam disciplinae formam (vel
frmulam) compnere; derribar el viejo -,
vterem rationem evrtere; este no es mi -,
haec non sunt instituta ac rationes meae; no
atarse a - alguno, nullus disciplinae lgibus
astringi.
sistemticamente: (con mtodo racional)
systemtice. Sin: ratione; systemtico rdine;
systemtica ratione; via et arte; rdine rationeque; ratione et via // (segn determinado
orden) ordinate. Sin: ordinatim; certo rdine
// (habitualmente) ex more. Sin: ex consuetdine // (siempre) semper. Uso: l vence habitualmente, ille vncere solet vel consuevit.

sistemtico: (que se ajusta a un sistema)


systemticus, a, um. Sin: ratione susceptus;
ad praecepta redactus; in rdinem redactus;
ad artem redactus vel revocatus. Uso: enseanza -, doctrina et rtio; excavaciones -, effossiones systemticae; orden -, rtio; rtio et
ordo // (bien ordenado) ordinatim compsitus. Sin: congruenter compsitus // (bien determinado) certus // (continuo, estable)
perptuus, a, um. Sin: stbilis, e. Uso: coherencia -, perptua constntia // (de persona
que procede por principios y es constante en
sus opiniones) frugi indecl; dligens, diligen-

998

snack
tssimus. Uso: vida -, vita aequa et modesta;
llevar una vida -, prudenter vitam gere.
sstole: sstole, es f. Sin: contrctio; cordis
contrctio vel pulstio.

sistro: sistrum, i n. Uso: sonido de - , crusma,


tis n.

sitio: locus, i m. Uso: - web, locus interretialis.

sitiofobia: sitophbia sive -phoba. Sin: cibi


fastdiuum, horror, averstio.
sitifobo: adj cibfugax, acis. Sin: cibfugus;
sitophbi laborans; cibi fastdio (vel tedio,
vel dio) oppressus vel cruciatus // sust sitphobus, i m. Sin: cibfuga, ae m.

sitiologa: sitolgia sive -loga, ae f. Sin: ciborum vel de cibis doctrina, disciplina, scintia.

sitiomana: sitomnia sive -mana, ae f. Sin:


effrenata (vel effrenis, ve effrena) cibi appetntia.
l
sitioterapia o sitoterapia: sitotherapa, ae f.

situacin: condcio, onis f. Sin: rerum condcio; status (-us m) rerum; hbitus, us m; res.
Uso: la - actual, status hic rerum; hic qui
nunc btinet rerum status; - econmica,
rerum oeconomicarum condcio; anormal internacional, inslitae inter nationes necessitdines; - internacional, pblicae rationes
inter nationes; mtuae civitatum rationes vel
necessitdines; - poltica, res pblica; - social, rerum socilium status, - prspera, favorable, res secundae; secunda vel prspera
fortuna; cambio de -, rerum muttio vel
commuttio.

sketch: brevis ctio cmica. Sin: cmicum

divrbium; ludus lpidus, salsus, facetus;


adumbrata narratincula.

ski, v. esqu.

skylab: officina sideralis. Sin: astronvium


officina caelestis.

slalom: descnsio vel decrsio (-onis f) flexuosa. Uso: - gigante, descnsio flexuosa ingens // (prueba deportiva) slalmicum
certamen. Uso: - gigante, slalmicum (certamen) maius.
sleeping car, v. coche (- cama).

slip: subligculum, i n. Sin: parvum subligculum; femorale (-is n) brvius.

slogan: dictrium, ii n. Sin: usitatum dictrium; tritum effatum; commune verbum;


sententola; sententola praeconialis; trita
atque usitata sentntia; tritum atque usitatum
dictrium, effatum, verbum.
slump: ruina pretiorum. Sin: demintio rei
nummriae.

smog: fumgium, ii n. Sin: fuliginosus ar;


malus vel gravis ar (ac ra); fumus et nbula; fumus et caligo (-gnis f). Uso: - elctrico, fumgium elctricum.

smoking: vestis vespertina. Sin: vestis fumatria; festus vestitus (-us m) virilis; tnicula
srico limbo ornata.

SMS (Short Message System): Systema brevium nuntiorum mittendorum. Sin: Systema
breves nntios mittendi. Uso: te envo un
SMS, mitto tibi nntium brevem.

snack o snack bar: thermoplium potrium


et gustatrium.

999

snob
snob, v. esnob.

soasar: subassare.

sobaco: axilla, ae f. Sin: ala, ae f.

sobadura: attrecttio, onis f. Sin: contrecttio; attrectatus, us m; palpamentum; palptio;


assdua (vel frequens, vel crebra) attrecttio
vel palptio; assduus (vel frequens, vel creber) attrectatus; assduum (vel frequens, vel
crebrum) palpamentum.
sobaquera: (refuerzo que se pone al vestido
por la parte del sobaco) plgula sudatria.

soberano: (que ejerce o posee la autoridad


suprema e independiente) qui (quae, quod)
sui iuris est. Uso: nacin -, cvitas, quae sui
iuris est; ppulus qui ipse rem pblicam regit
// (excelente y no superado) summus, a, um.
Sin: supremus; mirus, mirficus, mirandus,
mirbilis; exmius, egrgius // (rey, seor)
rex, regis m; dminus, i m (prncipe grande
y poderoso). Uso: - desptico, tyrannus; - independiente, rex sui iuris // (fig, jefe, dominador) rex, regis m. Sin: dminus;
dominator. Uso: - de las fieras (el len), rex
ferarum; Dios - del universo, dominator
rerum Deus; - (en el reino) de la elegancia,
rbiter elegntiae.
sobornar: subornare. Sin: corrmpere; sedcere; pecni (vel prtio, vel largitione)
corrmpere.

soborno: suborntio, onis f. Sin: corrptio;


sedctio; largtio quaestuosa. Uso: - electoral, mbitus, us m; mbitus suffragiorum;
acusar a uno de - electoral, mbits liquem
accusare; condenar a uno por - electoral, mbits liquem damnare.
sobrante, v. saldo.

sobre: (cubierta en que se incluye la carta,


comunicacin, tarjeta, etc. que ha de enviarse de una parte a otra) involcrum, i n.
Sin: tegumentum, integumentum, tegmen
(-mnis n), tegillum; operimentum; vagnula.
Uso: bordes del -, involucri mrgines; - de
carta, (extrius) epstulae involucrum; involucrum epistolare vel epistulare; litterarum
operimentum; - de papel, involucrum chartae; chartceum involucrum; abrir el -, involucrum aperire, recldere, reslvere,
conscndere; cerrar el -, involucrum cludere, glutinare, agglutinare; escribir en el -,
super involucro scrbere; poner en el -, in involucrum incldere; ser puesto en el -, in involucro concludi; sellar un -, involucrum
obsignare.

sobrealimentacin: nmia alitura. Sin: nmium alimentum vel alimnium; nmia alimnia; nimius victus (-us m) vel cibus (-i m).

sobrealimentar: nmium lere // sobrealimentarse, nmium ali.


sobrealzar: ltius edcere vel tllere.
sobrecama, v. cubrecama.

sobrecarga: (exceso de carga) superpndium, ii n. Sin: nmium pondus (-dris n);


immdicum onus (neris n); excessus (-us m)
pnderis; pnderis adictio; neris accssio.
sobrecomida, v. postre.

sobredosis: nmia vel immdica medicamenti stupefactivi smptio.

sobrehumano: plus quam humanus. Sin: humanum modum excedens; humanam naturam exsperans; maior quam pro hminum
vribus.
sobrenatural: supernaturalis vel supranatu-

1000

social
ralis, e. Sin: naturam transcendens; naturae
modum excedens; naturae vires sperans vel
excedens; qui (quae, quod) supra naturam
est; qui (quae, quod) naturae modum excedit.
Uso: lo -, supernaturale, is n // (divino, celestial) divinus, a, um ; caelestis, e // (extraordinario) extraordinrius, a, um. Sin: mirus,
mirficus; praecellens, praestans. Uso: un
hecho -, portentum, i n; prodgium.

sobrenombre, v. apodo.

sobrepasar: praetrgredi. Sin: praetrvehi.


Uso: accin y efecto de -, praetergrssio, onis
f; praetervctio.

sobrepelliz: superpellceum, i n; superpellcium, ii n. Sin: amictus litrgicus; amculum


lneum; lneus amictus; amictus manicatus
albo colore. Uso: revestido de -, superpellceo indutus.
sobrepesar, v. exceder (- el peso).

hbitus // (gabn, capote) lacerna, ae f. Sin:


penula. Uso: con -, llevando -, lacernatus; v.
gabn, capote.

sobrevenir: supervenire. Sin: intervenire;


advenire; evenire; venire; adesse. Uso: - de
repente, ex inopinato venire; de improviso
adesse.

sobreviviente: supervivens, entis m. Sin:


sospes (-ptis); vit vel vitae superstes (-sttis).

sobrevivir: supervvere (+ dat vel ac). Sin:


superesse (+ dat); superare vel exsuperare (+
dat vel ac). Uso: sobrevivi a la propia
muerte, morti prpriae supervixit; sobrevivi
al campo de concentracin, castra concentrationis supervixit; sobrevivi al padre, patri
suprfuit; vive y tambin sobrevive a m, vive
et me quoque exspera; sobrevivimos a la
toma de la ciudad, captae supervimus urbi.
sobrevolar: supervolare.

sobrepeso, v. sobrecarga.

sobreprecio: prtii uctio vel accssio. Sin:


nmium additamentum prtii.

sobreproduccin, v. superproduccin.

sobresaltarse: pertimscere. Sin: cohorrscere; contremscere; vehemntius commoveri. Uso: a cada ruido se sobresalta, ad
omnes strpitus pertimescit.
sobrestante: (capataz) v. esta voz.

sobretasa: adiectum tributum. Sin: tributi accssio. Uso: imponer una - a uno, tributi accessionem licui impnere.

sobretodo: (prenda de vestir ms ligera que


el gabn) superindumentum, i n. Sin: epitgium; amictrium; superna vestis; suprior

sociabilidad: sociablitas, atis f. Sin: socilitas; cmitas (gentileza); affablitas; faclitas


(afabilidad); familiritas (familiaridad); bengnitas (benevolencia).

sociable: (nacido para vivir en sociedad, inclinado al trato social) socibilis, e. Sin: socialis; congregbilis. Uso: los hombres son por naturaleza, natur sunt hmines congregbiles, socibiles, sociales // (fcil de tratar)
comis, e (gentil); affbilis (afable); familiaris
(familiar); benignus (benvolo).

social: socialis, e. Uso: clases -, sociales


coetus; doctrina - de la Iglesia, doctrina socialis Ecclsiae; estructuras -, sociales structurae; justicia -, iusttia socialis; relaciones -,
sociales rationes vel necessitdines; incremento de las relaciones -, uctior socilium
necessitdinum coninctio; socilium neces-

1001

socialdemocracia
sitdinum incrementum; socilium rationum
processus.
socialdemocracia: democrtia socialis.

socialdemcrata: demcrata (-ae m) vel demcrates (-is m) socialis. Sin: socialista democrticus vel popularis.

socialdemocrtico: socialis (-e) democrticus (-a, -um).

socialismo: (como sistema en el orden real)


socialismus, i m. Sin: bonorum aequtio, coaequtio. Uso: - democrtico de rostro humano, democrticus socialismus humanus; de Estado, mnium bonorum aequtio et
commnio; - humano, socialismus humanus;
- moderado, socialismus moderatus; - real,
socialismus reliter exsistens; llevar a cabo
el -, mnia commnia rddere, vluti mnium patrimnium // (como sistema en el
orden doctrinario) socialismus. Sin: socialistarum doctrina, disciplina, scintia, rtio; aequandorum bonorum doctrina; de societate
aequanda rtio; scintia de conformanda civitate; de bonorum communione institutum //
(como faccin, partido) socialistarum fctio,
pars, secta.

socialista: sust socialista, ae m. Sin: socialismi fautor vel studiosus; aequandorum bonorum fautor; societatis aequandae (vel
conformandae) fautor; de conformanda (vel
de aequanda) civitate fautor; conformandae
civitatis rationi favens. Uso: los -, socialistae,
arum mpl; socialistarum turba, fctio, secta;
- nacional, socialista nationalis; partido -, socialistarum pars (partis f) vel partes (prtium
fpl) // adj socialsticus, a, um. Sin: socialismi
(propio del socialismo) vel socialistarum
(propio de los socialistas); ad socialismum
(vel ad socialistas) ttinens. Uso: Cuba -,
Cuba socialstica.

socializacin: (en sentido marxista) socializtio, onis f. Sin: in commune colltio; aequtio et commnio bonorum; privatorum
bonorum publictio; privatorum bonorum
commnio vel commnitas; rerum ad societatem revoctio; rerum privatarum in commune colltio; ad pblicam administrationem
convrsio vel transltio. Uso: - de los bienes,
possessionum vel bonorum in commune revoctio, - de los bienes privados, privatorum
bonorum publictio in usum mnium; diversas formas de -, multplices socialis consortionis formae // (desarrollo de la vida social,
de los sistemas sociales) sociales rationes.
Sin: socilium rationum incrementa, progressiones, progressus.

socializar: socializare. Sin: bona privata fcere commnia; res in communi collocare vel
pnere; mnia commnia rddere; possessiones in commune conferre, redgere, referre,
vocare. Uso: - los bienes privados, privata
bona (vel privatas possessiones) societati tribere vel attribere; in commune bona privata conferre vel pnere; privata bona
societati administranda tribere; - la energa
elctrica, vim elctricam nationi (vel rei pblicae) administrandam tribere; vim elctricam universam nationi (vel rei pblicae)
administrandam demandare, tribere, attribere, crdere, concrdere.

sociedad: socetas, atis f. Uso: - area, naval,


socetas aria, navalis; - annima, socetas
vel consocitio annyma; socetas nullus nmine exrcita; socetas nulli inscripta nmini;
- aseguradora, consocitio vel socetas damnis sarciendis; consocitio ad necessitates ob
infortnia levandas; - atltica, consocitio
rerum athleticarum; - automotriz, socetas autocintica; - bancaria, socetas argentria; bblicas, societates bblicae; la - civil, socetas civilis; cvium socetas; res pblica; los
hombres que viven en -, hmines inter se sociati; - comanditaria o en comandita, sodli-

1002

soda
tas per commendantes acta; socetas collocatae pecniae dminis coalescens; - comanditaria por acciones, socetas collocatae
pecuniae sngraphis coalescens; socetas pblicis nomnibus coalescens; - comercial, socetas commercialis, mercatria, negotiatria;
- bien compaginada, recta societatis compostio; sociedades de la Cruz roja, societates
a Cruce Rubra; - domstica, domstica socetas; - ecolgica, consocitio oecolgica; gimnstica, socetas gymnstica; gran -, socetas latioris rdinis; - humana, socetas humana; convictus hminum (sive humanus) et
socetas; - industrial, socetas industrialis;
institutum industriale; - internacional, socetas internationalis; - literaria, socetas litterria; - moderna, hodierna nostra socetas; multinacionales, societates multinationales;
- protectora de animales, socetas animlium
tutrix (-tricis); - Salesiana, Socetas Salesiana; - secreta, occultum sodalcium // el
conjunto de la -, univrsitas civilis; estado de
la -, status (-us m) societatis // - de artistas,
agricultores, comerciantes, obreros, artficum, agricultorum, mercatorum, opficum
sodlitas, sodalcium, collgium; - del bienestar, loca prosperitatis; - de consumo, rerum
consumendarum immdica socetas; - de Estados Independientes, Socetas Civitatum Independntium; - de Estudios Clsicos,
Studiorum Classicorum Socetas; - de las
Naciones, Socetas Nationum; summus gntium conventus; nationum coninctio; - de
navegacin, navalis sodlitas vel socetas; de responsabilidad limitada, socetas partitae
portionis; - de San Francisco de Sales, Socetas a Sancto Francisco Salsio; Socetas
Sancti Francisci Salsii; - de tipo medio, socetas minor; - de mutuo socorro, sodaltium
ad supptias mtuo ferendas // - para la defensa del ambiente, socetas locorum amoenittibus tuendis; - para seguro de vida,
socetas vitae cautioni exercendae.
sociocultural: socialis-culturalis; socio-cul-

turalis.

sociodrama: sociodrama, tis n.

socioeconmico: socialis-oeconmicus. Sin:


socio-oeconmicus.
sociografa: sociogrphia sive -grapha, ae f.

sociologa: sociolgia sive -loga, ae f. Sin:


doctrina (vel scintia, vel disciplina) socialis;
doctrina sociolgica; scintia societatis, societatum vel civitatum; doctrina de re sociali;
rei socialis (vel rerum socilium) doctrina;
humanae societatis doctrina. Uso: - aplicada,
sociolgia applicata; - rural, sociolgia ruralis; - de la educacin, sociolgia paedaggica; - del trabajo, sociolgia rei operriae; de la vejez, sociolgia senectutis.
sociolgico: sociolgicus, a, um.

socilogo: socilogus, i m. Sin: sociolgiae


studiosus, peritus, cultor; sociolgi doctus,
eruditus, imbutus; rei socialis (vel rerum socilium) studiosus, cultor; humanae societatis
peritus; doctrinae socialis cultor; humanae
societatis conformandae (vel ordinandae)
professor.
sociometra: sociomtria sive -metra, ae f.

sociopoltico: socialis-polticus.

sociosanitario: ad rem socialem et salutem


pblicam spectans.
socket (Inform): nidus, i m.

socorredor, ra: auxiliator, oris m; auxiliatrix,


icis f. Sin : adiutor m ; adiutrix f.

soda: (agua efervescente) aqua effervescens


vel vaporosa // (bebida de agua gaseosa)
potus (-us m) vaporosus // (sosa) soda, ae f.

1003

sodio
Sin: nitrum; slida; sodanum. Uso: - custica, nitrum custicum; fbrica de -, nitrificna.
sodio: sdium, ii n.

sodoma: sodmia sive sodoma, ae f. Sin:


sodomtica libido vel luxria; praepstera libido.

sodomita: sodomita, ae mf. Sin: sodmi infectus; sodomtic libdine vel luxri infectus.
sodomtico: sodomticus, a, um.

sof: stibdium, ii n. Sin: bisllium; lctulus;


lectcula; pulvnar, aris n; scimpdium; conopum. Uso: - para estudiar, escribir, lectus
lucubratrius; lucubratria lectcula; blando de resortes, stibdium frreis renitentibus
spiris flxile; subsllium frreis renitntibus
spiris molle; - otomano, v. otomana.

sofisma: sophisma, tis n. Sin: praestgia, ae


f; praestgiae, arum fpl; cptio; cavilltio; verborum vel sententiarum fallcia; fallcia argumentationis; conclusincula fallax vel
contrtula. Uso: refutar sofismas, captiones
refllere vel dilere.

car) adultertio, onis f. Sin: falstio; corrptio.

sofisticado: (adulterado, falsificado) adulteratus, a, um. Sin: corruptus, alteratus; vitiatus; fucatus; fucosus (dicho de mercadera);
spurcatus (dicho de vino) // (afectadamente
refinado) legans, antis. Sin: cmptulus //
(dicho de un sistema o de un mecanismo tcnicamente complejo o avanzado) consummatus, a, um. Uso: aparatos extremadamente -,
apparatus summe consummati.

sofsticamente: sophstice. Sin: captiose;


fallciter; sophistarum more.

sofisticar: (falsear con sofismas un razonamiento) sophisticari. Sin: cavillari; sophstice


argumentari // (falsificar, adulterar) adulterare. Sin: corrmpere; depravare; vitiare //
(fig, perfeccionar al mximo) summum (vel
ad summum) perfcere, abslvere, complere,
consummare.
sofstico: sophsticus, a, um. Sin: captiosus;
cavillosus; fallax.
sofistiquera, v. sofistera.

sofista: sophista, ae m; sophstria, ae f. Sin:


cavillator; fallax argumentator vel philsophus.

sofrenada: (dicho de un jinete: accin de reprimir a la caballera tirando violentamente


de las riendas) habenarum detrctio // (spera reprensin) spera obiurgtio vel increptio.

sofstica: (arte de los sofistas) sophstica, ae


f; sophstice, es f. Sin: ars sophstica, cavillatrix (-trcis), fallax; sophistarum ars.

software (Inform), conjunto de todos los elementos que intervienen en la programacin y


utilizacin de una computadora: progrmmata, instructiones ac normae informticae.

sofistera: cavilltio, onis f. Sin: sophstica


rtio, cptio, argumenttio; subtlitas captiosa, fallax, dolosa; tambin captiosa, orum
npl.

sofisticacin: (accin de adulterar, falsifi-

sofrenar: (dicho de un jinete) habenas detrhere // (reprender con aspereza) grviter


obiurgare vel increpare.

soga: funis, is f. Sin: restis, is f. Uso: - de es-

1004

solfa
calador, convolutus funis scansrius.

soguero: (fabricante de sogas) restirius, ii


m.
soire: sessincula vespertina.

soja: soia, ae f.

sol: sol, solis m. Uso: asolearse, estar al -,


calentarse al -, tomar el -, apricari.
solana: solrium, ii n.

solapa: replicatura, ae f. Sin: inversura; revrsio.


solas: a -, remotis rbitris.

soldado: miles, ltis m. Uso: - mercenario,


mercenarius vel mercennarius miles; - veterano o viejo, miles veteranus; - de caballera,
eques, quitis m; - de infantera, pedes, pditis m; - de marina, classirius, ii m; miles
martimus.

soldador: (el que suelda) ferruminator, oris


m. Sin: applumbator; glutinator // (instrumento para soldar) instrumentum ad ferruminandum aptum.

soldadura: (accin y efecto de soldar) ferrumintio vel ferumintio, onis f // (juntura por
adhesin) coagmenttio, onis f. Sin: conglutintio // (composicin para soldar) ferrumen
vel ferumen, mnis n. Sin: gltinum. Uso: autgena, autgena ferrumintio vel coagmenttio; ferrumintio ultrnea; - de oro, auri
gltinum; chrysocolla, ae f; - de plomo, plumbatura vel applumbatura.
soldar: (pegar, unir slidamente dos cosas)
conglutinare. Sin: coningere; ingere; conctere vel connctere; copulare; solidare //
(unir entre s piezas metlicas por medio de

un metal fundido) ferruminare vel feruminare. Sin: conferruminare. Uso: - con llama
oxhdrica, igne ferruminare; - con estao,
stagno vel stanno ferruminare; - con plomo,
plumbare; ferruminare.

solecismo: soloecismus, i m. Sin: soloecum.


Uso: el que comete solecismos, soloecista, ae
m.

solemnemente: (formalmente) affirmate.


Uso: aseverar -, affirmate asseverare; jurar,
perjurar -, conceptis verbis iurare vel peierare // (con pompa o ceremonias extraordinarias) sollmniter, solmniter, solenniter.
Sin: sollemni ritu vel more // (gravemente)
grviter.

solemnidad: (festividad solemne) sollmnitas, solmnitas, solnnitas. Sin: sollemne, is


n vel sollmnia, ium npl; sollemnis dies festus. Uso: celebrar una -, sollemne vel sollmnia celebrare // (acto o ceremonia solemne)
sollmnitas, atis f. Sin: grvitas; maiestas
(-atis f); magnificntia. Uso: solemnidades
oficiales, officiales sollemnitates; solemnidades de la fiesta de la juventud, sollemnitates
diei festi iuventutis; - de aspecto, grvitas; de estilo, magniloquntia; con -, sollmniter;
grviter.
solemnizar: sollmnibus celebrare. Sin:
sollmniter celebrare. Uso: - una fiesta, diem
festum sollmniter celebrare; diem festum
habere vel gere.
solera: (superficie del fondo en canales y
acequias) imus canalis.

solfa: (paliza, zurra) ictus, um mpl. Sin:


plagae, arum fpl; vrbera, um npl. Uso:
coloq, dar una -, tocar la - a alguien, liquem mulcare, tndere, contndere, verberare // poner en -, poner en ridculo, liquem
irridre. Sin: liquem illdere, ludificare, lu-

1005

solfatara
dificari; habere liquem ludbrio.

solfatara: sulphatria vel sulfatria, ae f. Sin:


sulphurria; sulphurtio; sulphurria loca.

solfear: (cantar marcando el comps y pronunciando los nombres de las notas) sonorum grdibus cnere. Sin: per sonorum
gradus vocem dere vel elcere; sonos modulari; notas msicas cnere; (sonorum) notas
pronuntiare; ad nmeros cnere; msicas
notas lgere (- sin canto) // (castigar a uno
dndole golpes, zurrarlo) v. solfa (dar una -) //
(censurar algo con insistencia) instanter (vel
tiam atque tiam) vituperare liquid vel liquem (in liqua re). Uso: reprehndere (vel
improbare) liquid vel liquem (de liqua re).
solfeo: sonorum modultio. Uso: - cantado,
sonorum grduum cantus (-us m); notarum
cantus; ad nmeros cantus; per mnium sonorum gradus cantus ; - hablado, msicae
(vel msices) notarum lctio; lectura musicalis // (zurra o castigo de golpes) v. solfa.

solfista: qui (vel quae) notas msicas canit


vel legit. Sin: qui (vel quae) sonorum notas
canit vel pronntiat.
solicitud: (diligencia o instancia cuidadosa)
sollicitudo, dnis f. Sin: sollcita cura; diligntia; festintio; propertio. Uso: - por el
bien comn, curtio boni communis; con -,
cum sollcitdine; sollcite; festinanter.

solidariamente: (de modo solidario) solidliter. Sin: concrditer; coniuratim; unanmiter.

solidaridad: (adhesin circunstancial a la


causa o empresa de otros) solidaretas, atis f.
Sin: consociata voluntas; mtua necessitudo;
necessitdinis coninctio; mtua (animorum)
coninctio. Uso: - activa, actuosa animorum
coninctio; effectrix animorum coninctio ac

necessitudo; vrium animorumque coninctio; - humana, humana consnsio; hminum


necessitudo, vnculum, fides; slida hminum coninctio; slida inter omnes necessitudo; mtua hminum necessitudo; - humana
universal, mtua mnium consnsio; mtua
universorum hminum necessitudo; una mundial ms eficaz, rtior cum mnibus homnibus necessitudo; - de pensamiento y de
obra, similitudo consiliorum et concors peris (vel perae) colltio; gestos de -, beneficntiae actus; movimientos de - en el campo
del trabajo, motus ad slidam coniunctionem
in humani laboris provncia conciliandam
contendentes.

solidario: (adherido o asociado a la causa,


empresa u opinin de alguien) solidalis, e.
Sin: consntiens, entis; concors, ordis; conspirans, antis; mtua necessitdine coniunctus; mtua fide obligatus. Uso: ser - con uno,
licui consentire (estar de acuerdo con uno,
darle la razn); consentire cum liquo (de
liqua re), vel cum alicius voluntate (tener
comunes ideas o propsitos acerca de algo);
conspirare cum liquo in (vel ad) liquid (tender al mismo fin).
solidarizarse: slidam coniunctionem in liquem conferre.

solideo: pilolus vel pillolus, i m; pilolum


vel pillolum, i n. Sin: galerculus; apex,
picis m. Uso: - blanco del Papa, albus
Summi Pontficis pilolus; - rojo de los cardenales, rubrum patrum cardinlium pilolum.

soliloquio: solilquium, ii n. Sin: sermo ntimus. Uso: hacer un -, secum loqui.

solio: slium, ii n. Uso: el - Pontificio, Pontifcium slium.

solipsismo: solipsismus, i m. Sin: doctrina

1006

somatologa
solus hminis auctoritate innixa.

solista: monodirius, ii m; monodiria, ae f.


Sin: cantor solitrius m; cantrix solitria f; vir
solus canens; mlier sola canens. Uso: hacer
de -, monodirii (vel monidiriae) partes
gere.

solo: (composicin para una sola voz o un


solo instrumento) sincnium, sicnnium, sicnium, ii n. Sin: mondia; cntio solitria.

soltera: virgo, gnis f. Sin: nnuba; innupta;


nnuba vel innupta fmina; quae virum non
habet ; matrimnii exsors (-sortis); matrimnii (vel nuptiarum; vel matrimnio, vel nptiis) expers (-pertis). Uso: permanezco -,
virgo (vel in virginitate) mneo vel permneo; viro non nubo; nmini nubo; nullius viri
matrimnium tneo; nmini (vel cum nullo)
iungor; nminem mecum matrimnio (vel in
matrimnio) iungor; in matrimnium non eo;
soy -, virgo (vel nnuba, vel innupta) sum; vrginis (vel virginalem, vel virgneam) vitam
vivo; virum non hbeo; matrimnio creo;
matrimnii exsors sum; matrimnii (vel matrimnio) expers sum.

soltero: caeles, -lbis. Sin: qui uxorem non


habet; matrimnii exsors (-sortis) , matrimnii (vel matrimnio) expers (-pertis). Uso :
permanezco -, caelebs (vel in caelibatu)
mneo vel permneo; uxorem non duco; uxorem in matrimnium non duco; uxorem mihi
non adiungo; nullam (in matrimnium) duco;
nullam mihi matrimnio iungo vel coniungo;
soy -, caelebs sum; uxore creo; matrimnio
creo; matrimnii exsors sum; matrimnii
(vel matrimnio) expers sum.
soltern: adultus caelebs (-lbis). Sin: caelebs grandis. Uso: viejo -, vtulus caelebs;
caelebs senex.

solterona: adulta virgo. Sin: virgo grandis.

Uso: vieja -, vtula virgo; virgo senecta;


virgo anus (-us f); v. seorita.

soluble: solbilis, e. Sin: soltilis; qui (quae,


quod) dissolvi potest.

solucin : (accin y efecto de resolver una


duda o dificultad) soltio, onis f. Sin : enodtio; explictio. Uso: - amistosa, compostio;
la controversia se ha cerrado con una - amistosa, lis bona pace compsita est; - de continuidad,
intermssio,
interrptio;
intervallum; sin - de continuidad, nulla hbita
intermissione; nullo hbito intervallo; - de un
asunto, rei vel negtii xitus (-us m); - de una
cuestin, quaestionis soltio, enodtio, explictio; - de una dificultad, de un enigma, difficultatis, aengmatis enodtio; - de un
sofisma, soltio captionis sophsticae //
(Qum, disolucin) dilutum, i n. Uso: - cianhdrica, lquidum cyanhdricum; - de ajenjo,
dilutum absnthii; - de azufre, slphure medicata aqua; tratar una - de azufre con radioistopos, in aquam slphure medicatam
radioistopos immttere.
solvente: liquor solbilis.

somal: adj smalus, a, um. Sin: somalianus;


somaliensis, e // sust Smalus, i m. Sin: Somaliensis, is m.

Somalia, Somala o Somaliland: Somlia,


ae f. Uso: - Francesa, Somlia Gllica.

somtico: somticus, a, um. Sin: corpreus;


corporalis; crporis (gen); ad corpus prtinens. Uso: carcter -, crporis ndoles; peculiaris crporis ndoles; caracteres - de uno,
crporis alicius notae.

somatologa: somatolgia sive -loga, ae f.


Sin: de corporis notis (vel de crporis conformatione) doctrina, disciplina, scintia.

1007

sombrerazo
sombrerazo: magnus vel ingens ptasus (-i
m) // (golpe que se da con el sombrero) ptasi
percssio vel ictus (- us m) // (saludo extremoso que se hace quitndose el sombrero)
obsequiosa cpitis nudtio. Sin: profusa vel
nsolens nudato cpite saluttio.

sombrerera: (mujer del sombrerero) petasorum opficis uxor // (la que hace sombreros)
petasorum pifex (-fcis f) vel confectrix
(- icis f) // (la que vende sombreros) petasorum
vnditrix vel mercatrix // (caja para guardar
el sombrero) ptasi capsa.

sombrerera: (oficio de hacer sombreros)


petasorum ars // (fbrica donde se hacen
sombreros) petasorum fbrica vel officina //
(tienda donde se venden sombreros) petasorum taberna.

sombrerero: (el que hace sombreros) petasorum pifex (-fcis m) vel confector (-oris
m) // (el que vende sombreros) petasorum
mercator vel vnditor (-oris m).

sombrerito: pillolum vel pilolum, i n;


pillolus vel pilolus, i m. Sin: parvus ptasus.

sombrero: ptasus, i m. Sin: plleus vel pleus; plleum vel pleum; galerus; cpitis tegumentum; tegmen vel tgimen (-mnis n).
Uso: - flexible, ptasus flccidus; - rojo de
los cardenales, ruber galerus pontificalis; de castor, ptasus fibrinus vel castreus, ptasus fibri; - de copa, ttulus; plleus tubulatus; tubulatum plleum; pequeo - de copa,
pillolum tubulatum; pillolus tubulatus; galerus tutulatus vel cylindratus; - de copa alta,
ptasus procerus, altus, cylindratus; - de fieltro, ptasus coctilis; - de paja, palearis ptasus, plleum pleis contextum; plleum
stramentcium; - de tres picos, - tricornio,
plleus tricornis; - de seora, mitra, ae f; para el sol de alas anchas, cusea vel cusia,

ae f // comercio de los -, petasorum mercatura; fabricacin de los -, petasorum fabrictio vel confctio; venta de los -, petasorum
vendtio; con el - puesto, petasatus; ptaso
vel galero indutus, tectus, contectus; galeritus; operto cpite; sin -, aperto cpite // ponerse el -, caput operire; ptasum sibi ad
caput aptare; quitarle a uno el -, licui ptasum detrhere vel erpere; quitarse el -, caput
aperire, adaperire, detgere, nudare; tgimen
cpiti detrhere (delante de uno, en honor de
uno, licui); saludar a uno quitndose el en seal de reverencia, cpite detecto (vel
aperto) liquem salutare; caput salutandi
caus licui aperire; tener el - puesto, cpite
operto esse.

sombrilla: umbrculum, i n. Sin: umbella;


umbella solaris. Uso: - de playa, amplum vel
magnum umbrculum; umbrculum late patens; crbasus, i f (pl crbasa, orum n).
somier o sommier, v. colchn (- de muelles).
somnambulismo, v. sonambulismo.
somnmbulo, v. sonmbulo.

somnfero: adj smnifer, ra, rum. Sin:


smniger; somnficus; soprifer; soporem inducens // sust somnferum, i n (medicamentum);
medicamentum
somnficum;
somnfera, somnfica, soporfera, ae f (sobrent herba vel ptio).

sonaja: (sonajero) v. esta voz.

sonajero: crepitculum, i n

sonambulismo: somnambulismus, i m. Sin:


noctambulismus; hypnobtia vel hypnobsia; somnambultio; noctambultio, onis f;
(noctu) per somnum ambultio; facultas per
somnum ambulandi; morbus eorum qui dormientes (vel per somnum) mbulant.

1008

sonorizar
sonmbulo: adj somnmbulus, a, um. Sin:
noctmbulus; per somnum mbulans, errans,
vagans // sust somnmbulus, i m. Sin : somnmbulo, onis m ; qui per somnum mbulat,
errat, vagatur.

sonar: (producir o emitir un sonido) sonare;


personare; insonare. Sin: sonum vel snitum
dare, rddere, dere.
snar: per ultrasonos localizatrium. Sin: per
ultrasonos gubernculum; instrumentum sub
aqua sonos emittens, repercussos excpiens.

sonata: sonus, i m. Sin: snitus, us m; snitum; concentus, cantus, us m; tinntus, us m;


symphnia sive -phona.
sonatina: cntulus, i m.

sonda: (instrumento para medir la profundidad del agua y explorar el fondo) perpendculum, i n. Sin: catapirates vel catapeirates,
ae m; bolis, dis f; perpendculum nuticum.
Uso: lanzar una -, perpendculum (vel catapiraten) icere // (instrumento mecnico o electrnico para la exploracin de zonas
inaccesibles) instrumentum speculatrium
vel exploratrium. Uso: - espacial, siderale
instrumentum exploratrium vel speculatrium; - lunar, (exploratrium) mssile lunpeta; mssile in lunam; lanzar una -,
instrumentum vel mssile exploratrium propllere, procere // (instrumento alargado y
fino, que se introduce en un conducto o cavidad con fines teraputicos o diagnsticos)
specillum, i n. Uso: - gstrica, specillum stmachi; - meteorolgica, specillum meteorolgicum // (algalia, especie de tienta) fstula,
ae f.
sondable: speculbilis, e. Sin: explorbilis.

sondear: perpendculo explorare vel investigare. Uso: - para examinar el fondo de las

aguas, perpendculo profunda aquarum explorare; perpendculo aquarum altitdinem


investigare // fig explorare. Sin: investigare,
pervestigare, indagare. Uso: - la opinin pblica, vulgi nimum pertentare; - las profundidades del espritu, nimi arcana inspcere.
sondeo: explortio, onis f. Sin: investigtio;
inquistio; perconttio; temptamentum. Uso:
- de opinin, opinionum perscruttio.

sonera: tintinnbulum, i n. Sin: (horolgii)


tintinnbula, orum npl; tnnulum machinamentum; tintinnbulum mechanma (-tis n);
tintinnabulorum mechanisma (-tis n).
soneto: sonetum, i n. Sin: carmen quatturdecim hendecasyllaborum.

sonido: sonus, i m. Sin: snitus, us m; sonor,


ris m; tinntus, us m. Uso: - melodioso, conjunto de - melodiosos, canor, ris m; - ronco,
rucitas; - de campanas, snitus campanarum; - de campanillas, tintinnbulum; barrera del sonido, v. barrera; calidad de los -,
soni qulitas vel color; tcnico de -, sonorum
rtifex (-fcis m); emitir un -, sonum vel snitum dare, dere, emttere, mttere; traspasar
la barrera del -, sonorum lmitem superare.
sonmetro: sonmetrum, i n.

sonoridad: sonritas, atis f.

sonorizacin: (Cinem) sonoriztio, onis f.


Sin: sonoritatis addtio; vocis adictio; sonorum vocumque adictio (ad cinematogrphicam teniam) // (Font, conversin de sonido
sordo a sonido sonoro) a sono gravi ad clarum convrsio.

sonorizar: (Cinem, incorporar sonidos, ruidos, etc. a la banda de imgenes) sonorizare.


Sin: sonorum rddere; sonorum fcere; sonos
vocesque adingere (in arte cinematogr-

1009

sonoro
phica) // (Font, convertir una consonante
sorda en sonora) a sono gravi ad clarum convrtere.
sonoro: sonorus, a, um. Sin: sonorosus; sonans vel rsonans, antis; canorus.

sooliento: somnolentus, a, um. Sin: somniculosus.

sopa: sorbtio, onis f. Sin: ius, iuris n; isculum, i n; intrita, ae f ; intritum, i n. Uso: - de
arroz, de habas, de pasta, de porotos, de verdura, sorbtio ex oryza, ex fabis, ex pasta, ex
phaselis vel phasolis, ex olribus; - de hierbas, suppa herbria, - de pescado, suppa piscria vel ex pscibus; - con legumbres,
sorbtio commixta; ius olitrium vel permixtum.

sopera: tmpanum, i n. Sin: sinum, i n;


sinus, i m, supprium; pultrius; scutella.

sopita: sorbtio levis.

soplador: (aventador, ruedo de esparto para


aventar el fuego) flabellum, i n.

sopladura: flatus, inflatus, sufflatus, us m.


Uso: - en la pasta de vidrio, in vitro sufflatus.

soplete: cnnula (vel fstula) oxhdrica vel


ferruminatria.

soplillo: (ruedo pequeo de esparto que se


usa para avivar el fuego) flabllulum, i n.

sopln: (que acusa o denuncia en secreto o


cautelosamente) susurro, onis m. Sin: delator.

sopor: sopor, ris m. Sin: veternus, i m; soptio, soportio, onis f. Uso: hallarse en estado
de -, in veterno versari.

soporfero: adj soprifer, ra, rum. Sin:


smnifer; smniger; somnficus // sust soporferum, i n (medicamentum). Sin: somnferum, somnficum, hypnticum, i n
(medicamentum).
soporfico, v. soporfero.

soportable: tolerbilis, e. Sin: patbilis; portbilis; ferendus; tolerandus.

soportal: prticus, us m. Uso: - de un templo,


pronaon vel pronaum, i n; pronaos vel pronaus, i m.
soporte: sustentculum, i n. Sin: fultura, ae f.

soprano: (la voz ms aguda) vox acuta vel


actior, superna, summa // (persona que tiene
voz de -) supranus, i (cantor); (puer) acuta
voce preditus vel canens; supranstria, ae f;
suprana (cantrix); cantrix acuta voce; cantrix
vel cantatrix vocis supernae; mlier acuta
voce predita vel canens. Uso: medio -, subsupranus, subacutus m; subsuprana, subacuta
f; mediosupranstria f.

soquete, v. calcetn.

sorbedor, ra: sorbilator vel sorbillator, oris


m, sorbilatrix vel sorbillatrix, icis f.

sorber: sorbre; exsorbre. Uso: - poco a


poco, sorbilare vel sorbillare; exiguis hustibus bbere; - caf, t, cfeam, theam sorbere;
caferiam potionem, theanam potionem sorbere vel bbere.

sorbete: glida sorbtio. Sin: cupdia vel


cuppdia gelata.

sorbetero, ra: caupo vel copo (-onis m) refrigeratrius; caupona (vel copona) refrigeratria f.

1010

sotabarba
sorbo: sorbtio, onis f. Sin: sorbtium. Uso: aperitivo, sorbtio aperitiva.
Sorbona: Univrsitas Sorbnica.

sordina: (aparato que sirve para apagar la


intensidad del sonido) fbula sonum lniens,
emlliens, cmprimens; minuendis ( vel
comprimendis, vel mitigandis) sonis instrumentum. Uso : a la -, suppressa vel submissa
voce ; submisse vel summisse ; fig tcite, furtim, occulte; poner -, mitigare; ad silntium
compllere vel redgere.

sordo: (que no oye o no oye bien) surdus, a,


um. Sin: uribus captus; usu audiendi carens.
Uso: volverse -, surdscere; surdum feri;
hacerse el -, surdum simulare; aures suas
obstrere vel obturare // (que suena poco o
sin timbre claro) surdus // (insensible a las
splicas o al dolor ajeno) durus, a, um. Sin:
insensbilis; immitis; inexorbilis; inflexbilis.
sordomudo: surdomutus, a, um.

sorites: sorites, ae m. Sin: acervlis, is m;


acervlis argumenttio.

sorpresa: (cosa que da motivo para que alguien se sorprenda) res inopinata, inopna,
improvisa, sbita; inopinatus casus; inopnum, sbitum, i n. Uso: darle a alguien una
-, licui nec opinanti liquid obcere; (visitndolo) liquem nec opinantem invsere; fue
una -, id ex tmpore (vel de improviso, vel ex
improviso) ccidit.
sorteado: sortitus, a, um. Sin: sorte ductus,
eductus, electus, designatus.

sorteo: sorttio, onis f. Sin: sortitus, us m,


sortes, ium fpl; srtium edctio vel conictio.
Uso: hacer el -, sortiri; sortes tllere.

S.O.S.: signum S.O.S (save our souls: servate nimas nostras). Sin: compendiriae ltterae S.O.S. Uso: captar, interceptar un
S.O.S., intercpere quoddam S.O.S.; lanzar,
radiar S.O.S., radiogrmmata S.O.S. emttere
vel diffndere; pedir auxilio mediante S.O.S.,
auxlium ptere radiogrmmatis S.O.S.
sosa: ntrium, ii n. Uso: - custica, ntrium
custicum.
sosera, v. sosera.

sosera: fatitas, atis f. Sin: inptia; stupditas.


sosia, v. sosias.

sosias: ssia, ae m. Sin: simllimus vel consmilis, is m; homo hmini simllimus; gemellus, i m. Uso: mi -, alter ego; ser el - de
uno, liquem rddere ac referre; alicius os
vultumque referre.

soso: (sin sal o con poca sal) insulsus, a, um.


Sin: inspidus; nullus saporis, sine sapore //
(sin gracia) illpidus; infacetus; tardus; ftuus; insulsus.

sospechoso: suspectus vel suspiciosus, a, um.


Uso: individuo sospechoso, homo suspectus,
- a uno, suspectus licui; - a causa de algo, de algo, suspectus de liqua re (super liqua
re; ad liquid; in liqua re, alicius rei o con
abl solo); - de complicidad, suspectus conslia eius fovisse; - de terrorismo, de terrorismo
suspectus; ser - a alguien, suspectari licui.
sostn: - para ceir el pecho, fscia, ae f. Sin:
strphium; captium; cngulum; fscia pectoralis; pectoralis tenia; retculus pectoralis.
Uso: fabricante de sostenes, strophirius, ii
m; - del pecho, v. cors.
sotabarba: barba nfera.

1011

sotana
sotana: spparum, i n; spparus, i m. Sin: tnica; talare, is n; tnica vel vestis talaris; tnica talria. Uso: sacerdote con -, sacerdos
veste talari indutus.

stano: subterrneum, i n. Sin: hypogum;


cellrium subterrneum; cella subterrnea;
subterrneum repositrium; rerum receptculum subterrneum.
sotavento: adverso vento. Sin: adversus ventum (= contra el viento). Uso: ir a -, adverso
vento viam tndere, vel cursum fcere; navegar a -, adverso vento navigare.
soto: cedua silva.

sotto voce, v. voz (en - baja).

soubrette: praecpua scenica actrix.

souffl: scriblita inflata.

sound (Inform) sonido, sonar: sonus, i m.


Uso: - generator, sonorum generatrum vel
generatrium // intr sonare.
souvenir: mnemsynum, i n. Sin: memoriale,
is n; res memorialis.

sviet: Sovietum, i n. Sin: conslium, ii n;


coetus, us m. Uso: - de fbrica, officinae vel
fbricae moderandae conslium; - Supremo,
Supremum vel Summum Conslium; Supremum Conslium foederatis Rssiae Civittibus moderandis vel regendis; Summum
Conslium consociatis Rssiae civittibus
moderandis; repblica de los -, Sovietorum
respblica; respblica sovitica.

sovitico: adj soviticus, a, um. Uso: los


ejrcitos -, exrcitus sovitici, rgimen -,
consiliorum rtio (como sistema poltico) vel
imprium (como autoridad) // sust Sovietus,
i m. Sin: Soviticus. Uso: los -, Sovieti,

orum; communistarum sodalitates.

sovietizar: (introducir el sistema sovitico)


consiliorum rationem indcere (por ej., en el
Estado, in rem pblicam); ad Sovietorum (vel
Sovieticorum) formam ac institutum conformare // (hacer a uno partidario del soviet)
liquem consiliorum fautorem (vel sectatorem) rddere, fcere, effcere // (atraer a alguien al partido del soviet) liquem ad
consiliorum factionem attrhere.
soya, v. soja.

spaghetti: funculi, orum mpl. Sin: vermculi,


orum mpl; spacelli, orum mpl; pasta vermiculata; subtiles funculi mpl. Uso: - con jugo,
vermculi suco condti; sucosi funculi; - con
manteca, pasta vermiculata butyro condta.

spam (Inform) llenar, inundar con correo basura: saginare vel inundare interrete srdidis,
vel immundis, vel foedis, vel trpibus nntiis
// sust interretis sagintio vel inundtio srdidis nntiis.

speaker: (locutor) v. esta voz // (Presidente


de la Cmara de los Comunes en Inglaterra
y de la Cmara de Representantes en los Estados Unidos) Legumlatorum Praeses (-sdis
m).
spiritual: cantus religiosus. Sin: religiosum
nigritarum carmen (mnis n).

sponsor, v. patrocinador.

sport, v. deporte.

spot: (espacio publicitario) breve mrcium


praecnium. Sin: intercalatum laudativum
nntium.

spray: spargillum, i n. Sin: nebulgenum vel


nubilgenum; asprsio nubiformis; v. aerosol.

1012

subafluente
spreadsheet (Inform) hoja de clculo: tbula
vel charta computativa.

sprint: citata procrsio (-onis f). Sin: extrema


(cursorum) accelertio vel contntio.
sputnik: satelles (-ltis mf) Sputnik.

Sri Lanka: Srilanka, ae f. Sin: Taprbana, ae


f; Tabrbane, es f; Res pblica Srilancana vel
Tabrobanensis. Uso: hab de -, Tabrobanensis.
vel Ceilanensis, is mf; v. Ceiln.

stack (Inform) rimero, pila: strues, is f. Sin:


acervus, i m.
stadium, v. estadio.

staff: cooperatorum vel synergorum coetus


(-us m).
stajanovismo, v. estajanovismo.

stajanovista, v. estajanovista.

stajanovizar, v. estajanovizar.

Stalin: Jos -, Iosephus Stlinus. Uso: de -,


Stalinianus.

stalinismo, v. estalinismo.
stalinista, v. estalinista.

stand : suggestus, us m. Sin : saeptum ; tabernculum exhibitrium; tabernculum


mrcibus exhibendis.

standard, v. estndar.

star: (estrella de cine o de teatro) praeclarus


scaenrius rtifex (-fcis) m; praeclara scaenria rtifex f. Sin: actor famosssimus; actrix
famosssima.

starter: (el que da la seal de partida) profectionis nntius vel nuntiator.


status, v. estatus.

stencil, v. estarcido.

stock: (surtido de mercancas) cmulus mrcium. Sin: magna mrcium cpia.

stop: (seal de circulacin que ordena una


detencin) iussum sistendi // (leyenda de -)
siste! Sin: consiste!, sistatur!; gradum siste!

stop (Inform, parar, detener): detenere; retinere; sustinere.

stream (Inform) flujo: (secuencia continua de


datos o instrucciones) fluxus, us m // (canal
lgico) canalis, is m.

string (Inform) cadena, serie: sries, ei f.


Uso: character -, litterarum sries.

striptease: devestitionis spectculum. Sin:


nudtio delicata.

stripteaser: sui ipsius nudator vel spoliator


(-oris) m; sui ipsius nudatrix vel spoliatrix
(-icis) f.

strudel: pomorum placenta. Sin: dulcis pomorum placenta.

suavizador: (pedazo de cuero, o utensilio de


otra clase, para suavizar el filo de las navajas de afeitar) v. afilador.

suaza, v. panam (sombrero).

subacutico: subqueus, a, um. Sin: subaquneus.


subafluente: nfluens rvulus.

1013

subalimentado
subalimentado: indi languens. Uso:
nios -, peri puellaeque indi languentes.

subalpino: subalpinus, a, um.

subalquilador, ra: sublocatrius, ii m; sublocatria, ae f. Sin: subconductor, subcondutrix; locatrii locatrius vel locatria. Uso: de una casa, alter conductae domus conductor.

subalquilar: (dar a alguien algo para que


use de ello) sublocare. Sin: rem sibi locatam
lteri locare; (rem) conductam locare. Uso: una casa, conductam domum lteri locare; una finca, conductum fundum lteri locare //
(tomar de alguien algo para usar de ello)
subcondcere.
subarrendar, v. subalquilar.

subarriendo: subloctio, onis f.

subasta: (venta pblica de bienes o alhajas


que se hace al mejor postor) uctio, onis f.
Sin: uctio hastae; hasta pblica. Uso: - arreglada, uctio fallax; - coactiva, uctio coactiva; en -, auctione constituta; comprar en
pblica -, sub hasta (pblica) mere; in auctione mere; vender en pblica -, auctionari;
auctionem fcere; vender algo en -, sub hasta
(pblica) liquid vndere; liquid auctione
vndere; liquid vndere in licitationem; ser
vendido en pblica -, sub hasta (pblica) venire // (adjudicacin que en la misma forma
se hace de una contrata, generalmente de
servicio pblico) auctionria (vel ex auctione) addctio vel adiudictio.
subastador: praeco, onis m.

subcomisin: subcommssio, onis f. Sin:


commissionis vel conslii pars.
subcomit, v. subcomisin.

subconciencia o subconsciencia:
conscintia, ae f.

sub-

subconsciente: subcnscius, a, um. Sin:


parum sibi cnscius.

subcultura: subcultura, ae f. Sin: inferior


nimi cultura; mancus nimi cultus (-us m).
subcutneo: subcutneus, a, um. Sin: subtercutneus; intercus, ctis; intra cutem.

subdesarrollado: minus progressus, a, um.


Sin: parum progressus vel provectus; in progressu subsistens; inpi vel paupertate laborans. Uso: infancia -, peri puellaeque indi
languentes; naciones -, egentiores respblicae; pueblos -, ppuli, qui nondum hodiernis
rerum incrementis utuntur; ppuli, qui nondum ad hodierna rerum incrementa pervenerunt; ppuli, qui ad dbitum prosperitatis
gradum nondum pervenerunt.

subdesarrollo: tardus (vel mancus, vel defciens) progressus, us m. Sin: incrementum


defciens; tardata (vel manca, vel exigua) progrssio; angstior progressio; tardatum incrementum; incrementum insuffciens.
subdicono: subdiconus, i m. Sin: subdiacon, nis; hypodiconus, i.

subdirector: submoderator, oris m. Uso: - de


una firma o sociedad comercial, promagister
vel submagister societatis mercatriae.

subdirectory (Inform), subdirectorio, v.


folder.
subdistincin: subdistnctio, onis f.

subdistinguir: subdistnguere.

subdividido: subdivisus, a, um.

1014

subordinacin
subdividir: subdivdere. Sin: ultrius divdere.
subdivisible: subdivisbilis, e.

subdivisin: subdivsio, onis f. Sin: particultio.


subespecie. subspcies, i f.

subestimar: aequo minus aestimare. Sin:


iusto minus pndere.
subinspector: subinspector, oris m.

subir: - a un grado ms elevado, v. grado //


subirse a mayores, maiores pennas nido extndere.

subitneo: subitneus, a, um.

subjefe: subpraefectus, i m.

subjetivamente: subiective. Uso: subiectiva


ratione; ex opinione; me, tu, su opinione
...; sentnti me, tu, su (vel eius), etc.; ut
sngulis homnibus videtur; ut cuiusque opnio fert; -, no realmente, opinione, non re;
hablar -, ut mea fert opnio, ita dicam.

subjetividad: subiectvitas, atis f. Sin: rtio


in opinione psita. Uso: - creativa del ciudadano, subiectiva effectrix civis indstria.

subjetivismo: (Filos, doctrina o actitud que


solo admite la realidad subjetiva) subiectivismus, i m. Sin: doctrina vel rtio in hminis
opinione psita // (actitud de quien juzga
segn sus opiniones personales) subiectiva
vel prpria cuiusque rtio percipiendi res.

subjetivista: subiectivista, ae mf. Sin: subiectivismi sectator, fautor, professor.


subjetivo: (relativo al sujeto) subiectivus, a,

um. Sin: ad subiectum ttinens; rferens ad


subiectum // (individual) prprius, a, um.
Sin: privatus; in opinione psitus. Uso: ndole -, prpria ndoles; opinin -, privata opnio; es una opinin tuya -, tua est tantum
opnio; son cosas -, haec in opinione, non in
natura psita sunt.

subjuntivo: (modo del verbo) subiunctivus


vel coniunctivus, i m. Sin: subiunctivus vel
coniunctivus modus. Uso: - optativo, coniunctivus optativus.

sublime: sublimis, e. Sin: excelsus; magnficus; grandis. Uso: mente -, mens sublimis;
versos -, sublimes versus; virtud -, excelsa
virtus.
sublimidad: sublmitas, atis f. Sin: grnditas;
maiestas; eltio.
subliminal: subliminaris, e.

submarino: adj submarinus, a, um. Sin: subaquneus // sust submarinum, i n. Sin: navis
subaqunea vel submarina; navgium subaquneum vel submarinum; sbnatans
navgium; navis submergbilis vel submrgilis. Uso: - atmico, submarinum atmicum; atmica navis subaqunea; el - se
sumerge y desaparece en las aguas, submarinum demrgitur et (in aquis) subdcitur.

subnormal: malesanus, a, um ; Mat subnormalis, e // sust homo male sanus..

subocupado: partim pere carens.

suboficial: subofficialis, is m. Sin: subofficirius; ptio, onis m; subductor; subductor


mlitum; subpraefectus; subpraefectus mlitum; centriae praefectus, inferiori rdini
praepsitus.
subordinacin: subordintio, onis f. Sin: de-

1015

subordinado
pendntia; subdcio; subictio; obnxium
(-am, -um) esse // Gram subordintio.

subordinado: adj subordinatus, a, um. Sin:


sbditus; subiectus; obnxius // sust appartor, oris m. Uso: subordinados y satlites de
Adolfo Hitler, apparitores et satllites Adolphi Hitler.

subordinar: subordinare. Sin: sbdere;


subcere; obnxium habere.
subprefecto: propraefectus, i m.

subproducto: subfructus vel suffructus, us


m. Sin: subproductus, us m; subproductum, i
n; secundrius officinarum fructus; effectum
secundrium; effectus secundrius.

subrayado: (accin de subrayar) sublinetio, onis f. Sin: per lneas subnottio // (renglones subrayados) sublineata, orum npl.

subrayar: sublineare. Sin: subterlineare;


lne subnotare; stilo signare vel notare, lne
subter notare vel distnguere; lneam subter
liquid dcere; liquid subduct lne distnguere; scriptrio lpide notare. Uso: - los pasajes ms importantes de un libro,
praecpuos libri locos scriptrio lpide notare
// fig in luce (vel in lmine, vel in bono lmine) collocare vel pnere.

subrogacin: subrogtio, onis f. Sin: substittio; suffctio; suffectura; supplementum.

subroutine (Inform), subrutina: subprocedura vel supprocedura, ae f. Sin: subprocessus vel supprocessus, us m; subprogramma
vel supprogramma, tis n.
subscribir, v. suscribir.

subscripcin, v. suscripcin.

subscripto, v. suscrito.

subscriptor, v. suscritor.
subscrito, v. suscrito.

subscritor, v. suscritor.

subsecretario: subsecretrius, ii m. Sin: scribae adiutor; pro scriba; alter a secretrio;


scribae ab actis adiutor; pro scriba ab actis
vel ab epstulis. Uso: - de la Sagrada Congregacin para la Iglesia Oriental, prximus
a Presule ab actis Sacri Conslii Orientali
Ecclsiae praepsiti, - de una sociedad, prximus a viro ab actis alicius societatis; - del
Senado, subsecretrius Senats; pro scriba
Senats.

subsidiariamente: subsdio. Sin: in (vel ad)


subsdium; subsidiria ratione; accessrio
modo.
subsidiaridad, v. subsidiariedad.

subsidiariedad: subsidiritas vel subsidiaretas, atis f. Sin: offcium subsidirium. Uso:


principio de -, subsidirii offcii princpium.

subsidiario: subsidirius, a, um. Sin: subsidialis; auxiliaris; auxilirius; accessrius.


Uso: accin -, subsidiria ctio; razones -,
causae adiuvantes.

subsidio: subsdium, ii n. Sin: auxlium;


adiumentum. Uso: - de carcter econmico,
subsdium pecunirium.

subsistencia: (conjunto de medios necesarios para el sustento de la vida humana) sustenttio, onis f. Sin: nutrtio; victus, us m; cibi
suppedittio. Uso: - cotidiana, cotidianus victus; preocupacin por la - cotidiana, cotidiani victs sollicitudo // Filos subsistntia,
ae f. Sin: hypstasis, is f.

1016

sucesivamente
substancia, v. sustancia.

suburbio: subrbium, ii n. Sin: loca sub


urbe. Uso: del -, suburbanus.

substancial, v. sustancial.

subversin: subvrsio, onis f. Sin: evrsio;


perturbtio. Uso: la - de las leyes, dissoltio
legum; la - del gnero humano, subvrsio humani gneris.

substancialidad, v. sustancialidad.

substancialmente, v. sustancialmente.
substituir, v. sustituir.

substituto, v. sustituto.

substrato, v. sustrato.

subsuelo: (terreno situado debajo de la capa


labranta superficial; parte profunda del terreno) infrius solum. Sin: ea, quae sub terra
(vel sub terrae solo) sunt. Uso: las profundidades del -, cavernae terrae; en el - de la ciudad, sub urbis solo // (stano, subterrneo)
v. estas voces // (- de edificios) hypogum, i
n. Sin: tabulatum seminfossum; habittio
sbsita; mnsio subterrnea.

subterrneo: adj subterrneus, a, um. Sin:


sub terra psitus // (lugar que est situado debajo de tierra) subterrneum, i n. Sin: suffgium. Uso: pasaje -, trnsitus vel ductus (-us
m) subterrneus; bajar al -, ad suffgium
descndere // (ferrocarril -) subter ferrvia.
Sin: subterrnea (urbis) ferrvia; via ferrata
subterrnea; ferrvia metropolitana // (tren -)
subterrneum tramen (-mnis n). Sin: metropolitanum (tramen); amaxstichus subterrneus. Uso: ir en -, subterrneo vehi; tomar el
-, subterrneum smere.
subttulo: subttulus, i m; subttulum, i n.

subtropical: subtrpicus, a, um. Sin: subtropicalis, e.


suburbano: suburbanus, a, um. Sin: suburbicrius; sub urbe situs vel psitus.

subversivo: adj subversivus, a, um. Sin: subversrius; seditiosus; turbulentus; novarum


rerum cpidus; ad rem pblicam subvertendam aptus, idneus, ncitans. Uso: comicios -,
tumultuosae contiones; discurso -, seditiosa
ortio; espritu -, cupdo novandi; ideas -, seditiosa sensa; con miras -, seditiose; tener
ideas -, contra rem pblicam sentire; novis
rebus studere; novarum rerum cpidum esse
// sust subversor, oris m. Sin: eversor; perturbator.
subversor: subversor, oris m. Sin: eversor rei
pblicae.

subvertir: subvrtere; evrtere. Sin : perturbare; conturbare; direre (destruir). Uso: - la


sociedad humana, evrtere societatem hminum (et communitatem).

sucedneo: adj in locum alicius rei suffectus , subrogatus, substitutus, adsimulatus (vel
assimulatus) vel adsimilatus (vel assimilatus), simulatus; fictcius. Uso: - del cuero, del
oro , crium, aurum adsimulatum, simulatum, fictcium.

sucesin: (descendencia de una persona;


transmisin legal a personas vivas de bienes
y obligaciones de personas difuntas) succssio, onis f. Uso: - imperial, succssio imperatoris vel imperatria // ( - de hechos)
consequntia; consectio; continutio; cursus
(-us m); ordo; sries. Uso: - de los acontecimientos, consequntia eventorum.
sucesivamente: successive. Sin: subsequen-

1017

sucesivo
ter; inde denceps; in psterum. Uso: y as -, et
simlia; et ctera huismodi; et si quae sunt de
gnere eodem.
sucesivo : successivus, a, um. Sin : sbsequens, sequens, cnsequens; subsecutus, secutus, consecutus; psterus.
sucesor, ra: successor, oris m; succestrix, icis
f.

sucursal: adj succursalis, e. Sin: additcius;


accessrius; auxiliaris; auxilirius; vicrius;
filialis // sust sedes succursalis, vicria, filialis. Sin: minor sedes. Uso: - de un banco, auxiliria alicius argentriae (vel mensae
argentriae) sedes; - de una tienda, taberna
minor, subsidiria, additcia.
sud, v. sur.

sudacin: sudtio, onis f.

sudadera: (manta que se pone a las cabalgaduras) v. sudadero.

sudadero: (manta que se pone a los caballos


bajo la silla) strgulum, i n // (lugar en el
bao destinado para sudar) sudatrium, ii n.
Sin: lacnicum; caldrium; caldria, ae f; caldria cella.

Sudfrica: Africa Australis vel Meridiana.


Uso: Repblica de -, Res pblica (vel
Cvitas) Africae Australis.
sudamericano: Amricae Australis (gen).

Sudn: Sudnia, ae f.

sudans: adj sudaniensis vel sudanensis, e //


sust Sudaniensis vel Sudanensis, is m.
sudario: sindon, nis f. Uso: Santo -, Sacra
Sindon; Sindon Taurinensis.

sudeste: inter merdiem et orientem (vel


ortum solis).
sudoeste: inter merdiem et occasum.

sudorfero: adj sudrifer, ra, rum. Sin:


sudorficus; sudatrius; sudorem elciens, exctiens, movens // sust sudorferum, i n (medicamentum). Sin: sudorficum.
sudorfico, v. sudorfero.

sudoroso: (que est sudando mucho)


sudrus, a, um.
Suecia: Sutia vel Sucia, ae f.

sueco: adj suetus, a, um. Sin: suticus, sutius, suecus, sucicus, sudicus // sust Suetus
vel Suecus, vel Suedus, i m // (idioma -) lingua sutia, sutica, Sutiae (gen); suedus vel
suecus sermo // hacerse el -, hminis nscii
spciem praebere.
suela : (parte del calzado) slea, ae f. Sin:
solum; fulmenta, ae f. Uso: clavar nuevas
suelas en los zapatos, novas sleas (vel fulmentas) clceis suppngere, subcdere, clavis
subcdere.

sueldo: salrium, ii n. Sin: stipndium; merces (-dis f). Uso: - mximo, salrium mximum; seis meses de -, salrium sex mnsium;
cobrar el -, salrium accpere; pagarle a uno
el -, licui mercedem pactam tribere.

suelo: solum, i n. Sin: terra; tellus (-ris f);


fundus; humus; gleba vel glaeba. Uso: lunar, gleba lunaris; lunae solum.

sueltamargen y prrafo (en la mquina de


escribir): glbulus margnibus auferendis.

suelto: (ephemridis) scriptum interiectum.


Sin: artculus.

1018

suicida
sueo: somnus, i m. Sin: sopor, ris m; quies,
rquies (gen requii vel requietis; ac rquiem
vel requietem; abl rquie vel requiete f); dormtio vel dormittio, onis f. Uso: - dulce,
tranquilo, somnus blandus, mollis, suavis,
plcidus, tranquillus; - ligero, smniculus;
somnus levis vel lenis; - profundo, somnus
profundus, altus, plenus, artus; primer -, primus somnus // en sueos, entre sueos, in
somno, in somnis, per somnum, per somnos,
inter somnos; ni en sueos o ni por sueos,
nullo modo prorsus // conciliar el -, somnum
vel soporem cpere, crpere, concpere, dcere; descabezar el -, echar un -, levi somno
uti; quitar el -, somnum rmpere, abrmpere,
admere, auferre, avrtere, expllere, erpere.
suero: serum, i n. Uso: - de la verdad, serum
veritatis.
sueroso: sero abundans.

sueroterapia: serotherapa, ae f. Sin: curtio


per serum; seri curtio; curtio sero peragenda (a hacerse) vel peracta (ya hecha); curationes sero (vel seri ope) peragendae vel
peractae.
suter: (chaqueta elstica de punto de lana)
ndromis (-dis ; ac -dem vel -da, pl -das f)
manicata. Sin: chiridota lusria; v. jersey.

suficiencia: sufficintia, ae f. Uso: auto- alimentaria, propriarum rerum esculentarum


sufficintia.

suficiente!: satis! Sin : iam satis est!; pax !

sufijo: inclinamentum, i n. Sin: vcula


postpositiva; suffixa partcula; sllaba
postpositiva.
sufragneo: suffragneus, a, um.

sufragar: (votar) - por, suffragari licui //

(favorecer o ayudar) favere licui. Sin: liquem iuvare vel adiuvare.

sufragio: (voto) suffrgium, ii n. Uso: - universal, suffrgium universale; derecho de -,


ius suffrgii; - femenino, ius suffrgii mulerum; dar a uno el derecho de -, licui suffrgium impertire; estar privado del derecho de
-, suffrgii prohiberi; hacer un -, suffrgium
effcere; participar de un -, suffrgium participare; privar a uno del derecho de -, privare liquem suffrgio vel suffrgiis; liquem
suffrgiis excldere; recibi el 53, 5 % de los
-, 53, 5 centsimas mnium suffragiorum accepit // (obra buena que se aplica por las
almas del purgatorio) suffrgium pro liquo
defuncto; supplictio admissis alicius defuncti expiandis; suffragari licui precando
(rezando), celebratione eucharstica (por la
celebracin eucarstica), etc.
sufrido: ptiens, entis. Uso: hombre -, homo
ptiens; no es lcito dejar de lado descuidadamente a los que sufren, non licet hmines
patientes neglegenter praeterire.
sufumigacin: suffumigtio vel subfumigtio, onis f. Sin: suffumtio vel subfumtio.
sufumigio, v. sufumigacin.

sugestin: suggstio, onis f. Sin: suggestus,


instinctus, impulsus, suasus, us m. Uso:- colectiva, suggstio communis; - exterior, interior, suggstio extrior, intrior.

sugestivamente: suggestive. Sin: per suggestionem; captiose; suadenter.

sugestivo: suggestivus, a, um. Sin: blandus;


allciens; delectans; iucundus; movens;
suadens; (dicho de las bellezas naturales)
amoenus.
suicida: suicda, ae mf. Sin: sui interfector,

1019

suicidarse
interemptor, occisor, necator. Uso: terrorista -, terrorista suicidrius.

suicidarse: mortem sibi conscscere. Sin: se


ipsum occdere; sese interfcere, intermere,
necare, vit privare. Uso: - con veneno, veneno sibi mortem conscscere.

suicidio: suicdium, ii n. Sin: sui ipsus occsio, interfctio, intermptio, nectio; voluntria mors (mortis f) vel nex (necis f); mors
vel nex sibi cnscita; voluntrius intritus
(-us m). Uso: - intentado, suicdium intentatum.
Suiza: Helvtia, ae f.

suizo: adj helvticus, a, um. Sin: helvtius //


sust Helvtius, ii m.
sujetador: retentculum, i n. Sin: retinculum.

sujetapapeles: chartarum retinculum, retentculum, pressrium. Sin: fibcula chartarum.

sujetar: subcere. Sin: subgere; sbdere; in


potestatem redgere // sujetarse, se subcere:
Sin: obsecundare + dat.

sujeto: (asunto o materia sobre que se habla


o escribe) res, rei f. Sin: argumentum; questio // (persona innominada) homo, mnis m.
Sin: caput, ptis n // Filos y Gram subiectum,
i n.

sulfamida: sulphamida, ae f. Sin: sulphamdicum.


sulfatacin, v. sulfatado.

sulfatado: sulphurtio, onis f. Sin: sulphria


asprsio.
sulfatar, v. azufrar.

sulfato: sulphatum, i n. Sin: sal sulphuratum.


sulfonamida: sulphonamidum, i n.

sulfurado: sulphuratus, a, um. Uso: fuentes


de agua -, sulphurati vel sulphurosi fontes;
hidrgeno -, hydrognium sulphuratum.
sulfreo: sulphreus, a, um.

sulfrico: sulphricus, a, um. Sin: sulphuratus; slphure mixtus.

sulfuro: sulphur vel sulfur, ris n. Sin: sal


cidi sulphdrici.

sulfuroso: sulphreus vel sulfreus, a, um.


Sin: sulphurosus; sulphuratus. Uso: beber
agua -, aquam sulphuratam bbere; aquam
sulphream potare.

sulky: brotum plaustrum.

sulpiciano: sodalis sulpitianus. Uso: Congregacin de los -, Socetas presbyterorum a


Sancto Sulptio.

sultn: sultanus, i m. Sin: sultan, anis; solidanus, soldanus; Turcarum vel Turcorum imperator, Cesar. Uso: el gran -, sultanus
supremus; altus soldanus; madre del -, sultani
(vel Turcarum imperatoris) mater.

sultana: sultana, ae f. Sin: soldana // (mujer


del sultn) sultani (vel Turcarum imperatoris)
uxor.

suma: summa, ae f. Uso: - anterior, - y sigue,


summa translata; en -, ad summam; ad unam
summam (en resumen, en una palabra); in
summa (en total); in omni summa (en definitiva); dnique; postremo; brviter (vel ut paucis) dicam // (cantidad de dinero) summa, ae
f. Sin: pecniae summa; summa pecuniria.

1020

superior
Uso: hacer la -, summam fcere, confcere,
subdcere; hacer la - de las partidas, rationum summam confcere.
sumadora: additionalis mchina.

sumar: ddere. Sin: summam alicius rei fcere vel subdcere.

sumario: sust summrium, ii n. Sin: brevirium; compndium; eptome, es f; sllabus, i


m // adj summrius, a, um. Sin: compendiosus; brevis; per summa cpita.
Sumatra: Sumatra, ae f.

sumergible: adj submergbilis, e. Sin : mersbilis ; qui (quae, quod) mergi potest; subnatans // (barco submarino) navis subaqunea,
submergbilis, mersbilis, subnatans ; navgium subaquneum vel subnatans.
sumerio: (lengua antigua) lingua sumrica
vel sumeriana.

sumerios: Sumeriani, orum mpl.

summit: - meeting, summi grads conventus,


us m.

sumo: summus, a, um. Uso: el - Pontfice, v.


Pontfice; a lo -, ad summum; summum; plrimum; ut plrimum; ubi plrimum; cum plrimum.
sunn, v. sunita.

sunita o sunnita: Sunnita, ae m.

superalimentacin: nmia alimnia. Sin:


maior alitura.

superarse: se ipsum suprgredi, antecdere,


superare.

superdotado: mximis dtibus preditus.


superestructura: superstructura, ae f.

superfecundacin: superfecundtio, onis f.

superfetacin: superfettio, onis f.

superficialidad: superficilitas, atis f. Sin:


fig lvitas, tenitas; nimi lvitas.

superficialmente: superficiliter. Sin: fig


exliter; lviter; teniter; levi nimo.

superfortaleza: aroplanum munitssimum.


Uso: - volante, (praegrande) castellum volans; (giganta) arx (arcis f) volans.

superhombre: superhomo, mnis m. Sin:


prope divinus homo; liquis humano maior;
homo naturae leges sperans.

superintendencia: praefectura, ae f. Sin:


procurtio vel curtio, onis f; cura // (empleo
del superintendente) curatoris vel provisoris
munus (-nris n). Sin: superintentoris munus,
rgimen, administrtio // (sede) superintentoris sedes (-is f).

superintendente: superintentor, oris m. Sin:


praefectus; praeses, sdis mf; procurator; moderator; licui rei praepsitus. Uso: - general,
summus magister, praepsitus, moderator.

superior: adj suprior, suprius, gen superioris. Uso: hombre -, vir longe praestantssimus; una inteligencia -, exmium ingnium
// sust suprior, oris m. Sin: praepsitus; praefectus; praeses, sdis m; moderator; qui
praeest; is, qui praeest + dat. Uso: - de una
comunidad religiosa, antistes, sttis m; suprior; prior; religiosae sodalitatis antistes, magister, prior; - general, moderator generalis;
summus magister, praepsitus, moderator; generales (o mayores) de rdenes y congre-

1021

superiora
gaciones religiosas, superiores generales (vel
maiores) rdinum et congregationum religiosorum; - monstico, monastrii moderator,
praepsitus; nuestros -, ii, qui nobis praesunt;
con permiso, con licencia de los -, permissu
vel cum licntia superiorum.
superiora: superiorissa, ae f. Sin: priorissa;
antstita; praepsita; soror (-oris f) suprior.
Uso: - general, summa moderatrix; mater
mxima; antstita generalis.
superlativamente: superlative. Sin: in gradu
superlativo; superlativo modo.

superlativo: Gram superlativus, a, um. Sin:


grado - (absoluto, relativo), gradus superlativus (absolutus, relativus).

supermarket, v. supermercado.

supermercado: supermercatus, us m. Sin:


pantoplium; supervenalcium; superinstitrium; praegrande emprium; emprium magnrium; praegrandis mercatus (-us m);
multigneris taberna; ampla sedes (vel mplae sedes) rerum venlium.

supernumerario: adj supernumerrius, a,


um. Sin: supervacneus; additcius; adiunctus; supra nmerum assumptus; adlectus vel
allectus supra nmerum // sust supernumerrius, ii m. Sin: qui nmerum excedit.

superpoblacin: populationis dnsitas. Sin:


nmia dnsitas demogrphica.

superpoblado: incolarum numerositate insignis. Sin: incolarum densitate conspcuus.

superpotencia: cvitas praepollens, prepotens, potntior, potentssima.

superproduccin: superprodctio, onis f.


Sin: hyperprodctio; nmia bonorum confc-

tio vel effctio.

superrealismo, v. surrealismo.

supersensible: supersensbilis, e.

supersnico: supersnicus, a, um. Sin: sono


velcior; sonum sperans vel exsperans;
soni fines exsperans. Uso: velocidad -, velcitas supersnica.
supervisin: supervsio. Sin: suprema modertio.
supervisor: supervisor, oris m. Sin: supremus moderator.

supervivencia: (accin y efecto de sobrevivir) sspitas, atis f. Sin: vita superstes (-sttis)
vel sospes (-ptis).
suplementario: supplementrius, a, um. Sin:
additcius; in additamentum; in (vel ad) supplementum. Uso: impuestos -, additcia tributa; servicio -, famulatus (-us m) in
supplementum.
suplemento: supplementum, i n. Uso: - de
precio, prtium auctum.

suplencia: suppltio, onis f. Sin: subrogtio;


substittio; suffctio; munus vicrium; suffctio temporria; alicius munus explere;
fungi vice alicius.

suplente: supplens, entis. Sin: adiutor; locumtenens; substitutus; suffectus; vicrius;


alicius vices (vel partes) agens, gerens, sstinens; alicius vice fungens; in locum alicius suffectus. Uso : jugador -, lusor
subsidirius, auxiliaris, auxilirius, suppositcius; maestro -, ludimagister vel litterator
vicrius; ludimagistri vicrius; profesor -,
professor (vel doctor, vel praeceptor) vicrius ; doctoris vicrius; subdoctor, oris; prs-

1022

susceptibilidad
cholos vel prscholus; ser -, alicius vice
fungi; alicius munus explere; alicius vices
gere, grere, sustinere; nombrar un -, liquem in locum alicius suffcere; ser puesto
como -, sffici.
supletorio: suppletrius, a, um. Sin: suppletivus.

suplicio: supplcium, ii n. Uso: - de la silla


elctrica, supplcium sellae elctricae.

suplir: supplere. Sin: vicem alicius supplere, implere, praestare; alicius vice (vel
mnere, vel prtibus) fungi; aliena fungi vice.

supositorio: suppositrium, ii n. Sin: blanus, i f; medicamentum suppsitum vel suppositrium.

supremaca: principatus, us m. Sin: primatus, us m; imprium; summum imprium; suprema auctritas. Uso: - tirnica, domintio;
dominatus, us m.
supuracin: suppurtio, onis f. Sin: suppuratum, i n; suppurntia, ium npl; suppurata,
orum npl. Uso: estar en -, suppurare; provocar la - de algo, exsaniare.

supurar: suppurare. Sin: in pus verti; in suppurationem venire. Uso: hacer -, exsaniare;
que hace -, suppuratrius.

supurativo: suppuratrius, a, um. Sin: ad


suppurationem perducens. Uso: remedios -,
suppuratria medicamenta.
supuratorio: supprans, antis.

sur: (punto cardinal) merdies, i f. Sin: meridiana caeli pars. Uso: del -, australis; meridionalis, meridianus; dirigirse hacia el -, ad
merdiem flecti; situado hacia el -, ad merdiem spectans vel vergens; al - de la ciudad,

in merdie urbis // (lugar situado al sud) australis rgio. Sin: rgio meridiana; loca meridiana; meridiana, orum npl. Uso: en el -, in
austri prtibus; viento del -, auster, stri m.
sureo: meridianus, a, um.

surf: (tabla para -) velitbula, ae f; tbula velfera // (deporte nutico) velitabultio, onis
f. Uso: practicar -, velitabulare; (tbulae
fluctvagae auxlio) undis superlbi; quien
practica -, velitabulator.
surfista: velitabulator, oris m.

surmenage: defatigtio, onis f (ob nmium


crporis seu mentis laborem).
surrealismo : surrealismus, i m. Sin : superrealismus.
surrealista: adj surrealsticus, a, um. Sin: superrealsticus // sust surrealista, ae m. Sin: superrealista; surrealismi fautor, sectator,
studiosus.

surtido: (aprovisionamiento) v. abastecimiento.

surtidor: (chorro de agua que brota especialmente hacia arriba) aqua vel fons sliens
// (bomba que extrae de un depsito subterrneo de gasolina la necesaria para repostar a los vehculos automviles) ntlia
gasolinria, benzinria, naphthria.
Surveyor I: machnula vel specillum Surveyor I.
Survietnam, v. Vietnam (- del Sur).

susceptibilidad: susceptiblitas, atis f. Uso: magntica, susceptiblitas magntica // (tendencia exagerada a sentirse ofendido) nimus irritbilis; natura irritbilis; nimus

1023

susceptible
offensioni mllior; nimus ad accipiendam
offensionem mollis. Uso: ofender la - de uno,
nimum alicius offndere; ser de una excesiva -, fcile irritari; sbit ir accendi.

susceptible: susceptbilis, e // (que se ofende


con facilidad) irritbilis, e. Sin: fastidiosus;
morosus; diffcilis; offensioni mllior; ad accipiendam offensionem mollis.

suscribir: subnotare. Sin: subscrbere. Uso: a uno a una revista, alicius nomen commentrio dare, praestare, praebere; liquem in
commentrii album, subnotationis soluto
prtio, referre // suscribirse, suum nomen
dare . Uso: - a una revista, suum nomen commentrio dare vel subnotare; subnotationem
commentrii slvere.

suscripcin: subnottio, onis f. Sin: nminis


subscrptio, pacta pecnia. Uso: - anual, annualis vel nnua subnottio; - anual a la revista Latinitas, annua subnottio
commentariorum, quibus ttulus est Latnitas; - a un diario, a una revista, dirii, commentrii subnottio; precio de la -, prtium
subnotationis; subnotationis pacta pecnia ;
abonar la - a un diario, prtium subnotationis dirii slvere; abonar la - anual a una
revista, nnuum prtium pro (excipiendo)
commentrio slvere, praebere, praestare;
enviar el precio de la - a , pactam pecniam ad transmttere; renovar la -, subnotationem iterare; nnuam pactionem
renovare, subnotationem redintegrare; la anual es de dlares, pro ephemride sunt
in annum solvenda dollria ; el pago de la
- es por adelantado, prtium subnotationis
solutione antelata est // - anual a Latnitas :
en Italia 30 euros; fuera de Italia 40 dlares
(o 35 euros o 24 libras esterlinas) ; cada nmero: en Italia 11 euros; fuera de Italia, 13
dlares (o 7 libras esterlinas), pro commentriis Latinitatis sunt quotannis solvendi:
in Itlia euronummi 30,00; - extra Itliam

dollria 40,00 (vel euronummi 35,00 vel 24


libellae britnnicae) ; unusquisque libellus
venit: in Itlia euronummis 11, 00; extra Itliam dollriis 13 (vel libellis britnnicis 7).
suscriptor, v. suscritor.

suscrito: subnotatus. Sin: subscriptus; qui


pretium subnotationis solvit. Uso: - a una revista, a un diario, in commentariorum, in
diariorum albo inscriptus vel adscriptus;
in commentariorum, in diariorum album
adscriptus.

suscritor: subnotator, oris m. Sin: subscriptor; scius. Uso: - bienhechor, scius benmerens; los - de una revista,
commentariorum scii; recibir a uno entre
los - (de un diario, de una revista) , liquem
in (dirii, commentrii) album accpere.

suspender: (no aprobar a un examinando) v.


aplazar.

suspendido: pendens, entis. Sin: pnsilis;


pndulus. Uso: uva -, uva pnsilis; - en el
vaco, pndulus in aura vel in re // - a divinis, suspensus a divinis; (a) sacris faciendis
prohbitus; ecclesistico mnere abstinere
iussus; ecclesistico mnere prohbitus; a divinis vel a mnere sacro ad tempus amotus;
mnere sacro ad tempus multatus.

suspense: (estado de ansiosa expectacin)


exspecttio suspensa. Uso: pelcula de -,
pellcula exspectationem suspendens // (momento de ansiosa expectacin) momentum
exspectationis suspensae.
suspensin: suspnsio, onis f . Sin: intermssio; interrptio; diltio; mora // (en los carruajes) suspnsio, onis f vel suspensiones,
um fpl. Sin: elastrium; suspensura; fultura.
Uso: - hidroneumtica, fultura hydropneumtica // - a divinis, suspnsio a divinis; sacri

1024

sustituir
faciendi vtitum; ecclesistici mneris exercendi vtitum; ecclesistici mneris obeundi
vtitum.

suspenso: dejar en - algo, intermttere liquid; tener en - a uno, liquem suspensum tenere; liquem in suspenso relnquere vel
tenere; dejado en -, suspensus; in suspenso
relictus // (suspense) v. esta voz // (perplejo)
incertus, a, um. Sin: haerens; dbius.
suspensores, v. tiradores.

suspirar: (dar suspiros) suspirare. Sin: suspria trhere, dcere, dere. Uso: - profundamente, ab imo (vel ab imo pctore) suspirare;
- de amor por alguien, suspirare in liquo
(vel in liquem) vel in liqua (vel in liquam); pasar toda la noche suspirando, suspria reptere tota nocte // (fig, ansiar mucho
una cosa) suspirare. Sin: liquid vehementer
concupscere; stdio alicius rei gestire; - por
otros amores, alios amores suspirare.

suspiro: susprium, ii n. Sin: suspirtio, onis


f; suspiratus, us m. Uso: emitir suspiros, suspria dcere, trhere; exhalar el ltimo -, nimam dere vel efflare.

sustancia: (lo que subsiste por s) substntia,


ae f. Sin: essntia // (naturaleza) natura, ae f
// (materia) matria, ae f. Sin: substntia; res,
rei; corpus, pris n. Uso: - aromticas, aromtica, orum npl; - blanca, matries alba; cerebral, crebri matries; - espiritual, substntia spiritalis vel spiritualis; res crpore carens; - fluorescente, substntia fluorescens; gris, matries cana, rava, cinrea vel cinercea, cinerceo colore; - material, substntia
materialis; - primordiales, elementa rerum
primrdia; - qumica, chmica matria, - nociva, substntia nociva; - radiactiva, substntia radioactiva // (lo esencial) vis (ac vim, abl
vi). Sin: summa. Uso: esta es la - del discurso, hoc orationis summa est // (hacienda,

caudal) patrimnium, ii n. Sin: res familiaris;


fortuna, ae f vel fortunae, arum fpl; bona,
orum npl; opes, um fpl; substntiae, arum fpl.
Uso: las -, bona, orum npl; fortunae; opes,
possessiones // (juicio, madurez) prudntia,
ae f. Uso: hombre sin -, ftilis vel fttilis
homo; homo inconsideratus vel inspiens //
(jugo) sucus, i m // en -, ad summam; in
summa; dnique.

sustancial: substantialis, e. Sin: substantivus;


ad substntiam spectans; ad rem ipsam (vel
ad naturam ipsam) prtinens; alicius rei
prprius; praecpuus.
sustancialmente: substantiliter. Sin: re; reapse; vere; praecpue // (en suma, en conjunto) in summa; in omni summa.

sustantivo: (que tiene existencia real, independiente, individual) substantivus, a, um //


(importante, fundamental, esencial) substantialis, e. Sin: essentialis, praecpuus, potssimus // (Gram, nombre -) substantivum, i n.
Sin: nomen substantivum; vocbulum.
sustentacin: (sustentculo) v. esta voz //
(Aeron, Tecnol) sustenttio, onis f. Uso:
plano de -, sustentationis planum.

sustento: (sostn o apoyo) sustentculum, i


n. Sin: clumen, fulcimen, mnis n; fultura //
(mantenimiento, alimento) nutrimentum, i n.
Sin: sustenttio, nutrtio, onis f, victus, us; pl
alimenta, cibria, orum.
sustituible, v. remplazable.

sustituir: (poner a una persona en lugar de


otra) suffcere liquem in locum alicius.
Sin: suffcere vel substitere liquem licui;
sbdere vel substitere liquem in alicius
locum; substitere liquem pro liquo //
(poner una cosa en lugar de otra) liquid repnere in locum alicius rei. Sin: liquid re-

1025

system
pnere in vicem alicius rei // (sustituirse a
uno) in locum alicius succdere. Sin: alicius mneri vicrius succedo.

sustituto: substitutus, i m. Sin: vicrius (alicius) ; alter ab liquo, vices alicius agens;
partes alicius gerens; personam alicius gerens vel sstinens. Uso: - de la Secretara de
Estado, Substitutus Secretriae Civitatiss;
alter a Cardinali pblicis Ecclsiae negtiis
praepsito; prximus ab Eminentssimo Viro
pblicis Ecclsiae negtiis praefectto.

susurracin: susurrtio, onis f. Sin: insusurrtio; murmurtio; mussittio.

susurrador: susurrator, oris m. Sin: susrrio


vel susurro, onis m ; qui susurrat; murmurator.

susurrar: susurrare. Sin: insurrurare; murmurare; mussitare; submissa voce loqui; sub
lingua murmurare ; in aurem dcere ; in aure
sonare. Uso : susurrando, susurrando, susurratim.

susurro : susurrus, i m. Sin: susrrium, ii n;


susurramen, mnis ; murmur, ris n.
suyo: los -, sui, orum mpl.

svstica o svstika, v. esvstica.


sweater, v. suter.

system (Inform), sistema: systema, tis n.

1026

taba: (astrgalo) astrgalus, i m. Sin: talus, i


m // (juego) ludus talrius. Sin: talorum vel
scrobiculorum ludus.Uso: arrojar las -, talos
icere; dedicarse a la -, ad talos se conferre.

tabacalero: (relativo o perteneciente al tabaco) tabcinus vel tabceus, a, um // (persona que cultiva el tabaco) tabaci cultor //
(tabaquero) v. esta voz.

tabaco: tabcum, i n. Sin: pulvis nicotianus.


Uso: - arrollado, tabacum convolutum vel
trtile; - bfalo, tabacum bbalum vel bbali;
- delicioso, tabacum suavssimum; - diana,
tabacum Dianae; - muy bien elaborado, tabacum ffabre elaboratum; - extranjero, tabacum xterum; - filipino, holands, ingls,
tabacum philippinum, btavum, nglicum; nacional, tabacum ptrium; - negro, tabacum
atrum; - pasable, tabacum non ptimae quidem notae; - picado, trinchado, tabacum concisum; - rubio, tabacum flavum; - trenzado,
intextum tabacum; - turco, tabacum turcum;
- variado, tabacum vrii gneris; - verdn, tabacum praematurum // - de aroma dulce y penetrante, tabacum gravis gratique armatis;
- de calidad superior, tabacum ptimae
notae; - de mascar, tabacum ad mandendum;
- de Virginia, tabacum virginiense; - en polvo,
v. rap // autmata que expende -, autmatum tabacrium; una chupada de -, tabaci
suctus (-us m) vel haustus (-us m); fumi tabcini aspirtio; cultivador de -, tabaci cultor;
nicotianae herbae cultor; cultivo de -, tabaci
cultura; nicotianae herbae cultura; fbrica de
-, tabaci fbrica vel officina; flor de -, flor tabaci; hojas de -, nicotiana flia; flia tabaci;
paquete de - picado, compactura, ae f; planta
del -, tabaci planta; nicotiana herba; herba tabacum; nicotiana tabacum; secadero de -, officina siccatria tabaci; vendedor de -, tabaci

vnditor; vendedor callejero de -, crcitor tabaci // abusar del -, tabaco immdice uti;
apestar a -, tabacum criter redolere; mancharse de -, nicotiano plvere se foedare, se
oblnere, sordscere; mascar -, tabacum mndere; mascar - trenzado, mndere tabacum
intextum; probar una clase de -, tabaci genus
experiri; saborear el -, deliciose tabaco frui;
tener el monopolio del -, monoplio tabaci
frui; tomar -, tabaco uti; plverem nicotianum haurire; tabacum olfcere, tabacum nribus haurire // cunto - has de fumar cada
da, quantum tabaci cottdie tibi sit absumendum; cmo saboreaba el -!, ut libenti nimo
tabacum degustabat!; el - daa, tabacum incmmodum affert; tabacum incmmodo fficit; el - es un sedante para los nervios,
tabacum magnam habet virtutem sedandi
nervos; hay -, est vobis tabacum; venale
prostat tabacum; hay - rubio, mite (compren) tabacum flavum; le encanta el - rubio,
tabaco flavo magnpere delectatur; se expende - en abundancia, abunde tabacum
venit; el - se exporta a otras naciones, in lias
civitates tabacum exportatur.

tabacoso: (que toma mucho rap) tabacosus,


a, um. Sin: qui pulverato (vel pulvreo) tabaco immdice titur; nicotiano plvere intemperanter utens // (que est manchado con
rap) tabaco (vel nicotiano plvere) srdidus,
foedatus, blitus. Sin: tabaco infectus vel inquinatus.

tbano: oestrus, i m.

tabaquera: (estuche para guardar el tabaco) tabaci theca. Sin: pyxis tabaci; theca
tabacfera; (rcula) tabacria; tabaci pyxidcula; pyxis (-dis f) tabcina, tabacfera; theca
vel pyxis tabacria; tabaci thcula, cistella,

1027

tabaquera
cpsula vel capsella; nicotiana thcula; capsella plveri nicotiano asservando // (mujer que
vende tabaco) tabaci vnditrix vel nstitrix,
icis f.

tabaquera: tabacria, ae f; tabacrium, ii n.


Sin: tabacoplium; tabaci taberna; taberna tabacria vel nicotiana.
tabaquero: tabacrius, ii m. Sin: tabaci vnditor vel nstitor.

tabquico: tabaci (gen). Sin: ad tabacum ttinens.

tabaquismo: tabacismus, i m. Sin: tabaci infctio; venefcium ex tabaco.

tabaquista: (persona que entiende la calidad


del tabaco) tabaci peritus // (que toma mucho
tabaco) qui tabaco immdice titur. Sin: intemperanter tabaco utens; nmii nicotiani
plveris haustor.

taberna: taberna, ae f. Sin: caupona; gnea;


gneum. Uso: - pequea, caupnula; popnula.

tabernculo: (tienda) tabernculum, i n //


(sagrario) sacrrium, ii n. Sin: tabernculum;
aedcula; Augusti Sacramenti sacrrium vel
aedcula.
tabernero: tabernrius, ii m. Sin: caupo, onis
m; cauponrius.
tabernucha: tabrnula, ae f.

tabique: intergervus, i m. Sin : intergries,


i f; dissaeptum ; septum; interseptum;
diaphragma, tis n; murus vel pries (-tis m)
medius ; pries intermdius, intergervus,
communis.
tabla: (de madera) axis, is m. Sin: tbula lg-

nea. Uso: - a vela, - hawaiana, - para surf,


velitbula; tbula velvola vel velfera; - de
cultivo, v. cantero; - de materias, v. ndice.
tablazn: (conjunto de tablas que forman la
cubierta de una embarcacin) axes, ium mpl.

tablero: (tabla para jugar al ajedrez y a varios otros juegos) lveus, i m. Sin: lveus lusrius; tbula vel mensa lusria. Uso: - de
ajedrez, tbula latrunculria; - de billar, v. billar // (- de dibujo) tbula ad delineandum
cmmoda // (- contador) bacus arithmticus
// (cuadro esquemtico en que se registran
datos, en los automotores) instrumentorum
tbula.

tableta: tabella, ae f. Uso: - de chocolate,


quadra chocolatae.
tabletear: crepare. Sin: crepitare.
tableteo: crpitus, us m.

tablilla o tablita: tbula, ae f. Sin: tabella;


mnsula. Uso: - horizontal, horizontalis tbula, - de pared, tabella parietria.

tab: (lo que es considerado sagrado o prohibido) res arcana, sacrosancta, inviolbilis //
(interdiccin convencional) sacra interdctio.
Sin: sollemne interdictum // (cualquier cosa
o palabra que por motivo religioso, supersticioso o de ndole social, el hablante evita
nombrar) res silenda, vitanda, praeterenda.
Sin: infandum verbum; nefandum dictum;
quod nmine appellare non licet.

tabulacin: redctio vel compostio (-onis f)


in tabellas // Electrn tbula elaboratrio
electrnico digerenda vel digesta.

tabulador: Mec tabulator, oris m. Sin: calculator decimanus. Uso: fijatopes del -, retinculum calculatrium; calculatoris decimani

1028

tajada
retinculum; anulador de los topes del -, glbulus calculatori decimano auferendo // Electrn instrumentum imprimendis tbulis
electrnice digestis.

tabular: in tabellas redgere vel compnere.


Sin: tabellam vel ndicem compnere // Electrn in tbulis electrnice digestis imprmere.
taburete: scabellum, i n. Sin: scamnum.

tacita: pocillum, i n. Sin: capdula; scutella;


ansatum pocillum; parvum pculum. Uso:
una - de caf, pocillum cafi; una - de coac,
conaci pocillum.

taco: (bastn del billar) tudcula, ae f. Sin:


hasta; clava; bculum vel bculus; fustis, is
m; tudes, is f. Uso: empujar las bolas con el
-, tudcul pilas (vel sphaeras, vel glbulos)
impllere, propllere, incitare // (conjunto de
hojas que forman el calendario) v. calendario (- de taco).

tacmetro: gyrmetrum, i n. Sin: gyrorum


index (-dcis mf).
tacn: fulmenta, ae f. Sin: sleae resegmen
(-mnis n). Uso: - de goma, fulmenta e
gummi.

tctica: (arte que ensea a poner en orden


las cosas) rtio, onis f. Sin: via, rtio et via
(mtodo) // (conjunto de reglas a que se ajustan en su ejecucin las operaciones militares) tctice, es f. Sin: ars bllica; belli ars vel
artes; tctica rtio, doctrina, ars; bellandi vel
pugnandi rtio; rtio pugnae; rei militaris
scintia, ars, disciplina. Uso: experto en la -,
rei militaris peritus; cambiar de -, rationem
belli gerendi mutare (en la guerra), rationem
pugnae gerendae mutare (en un combate) //
(sistema especial que se emplea disimulada y
hbilmente para conseguir un fin) callditas,
atis f (habilidad, viveza); cllidum conslium

(proyecto astuto); cllidum inventum (expediente ingenioso); cllidum factum (recurso


hbil). Uso: cambiar de -, liam rationem
inire.

tctico: (relativo a la tctica) tcticus, a, um.


Sin: rei vel artis militaris (gen); ad rem militarem spectans. Uso: error -, errata bellandi
(vel pugnandi) rtio, tener habilidad -, rei militaris peritum esse // (sust, perito en la tctica) vir rei militaris peritus.
Tadjikistan: res pblica Tadsic(h)istnica.
Sin: Tadsicistnia, ae f; Tazikistnia.

tafetn: sricum tafatanum. Sin: srica tela


subtlior // pl, banderas, srica vexilla // fig,
galas de mujer, mulebris pretiosa (vel insignis) vestis.
tafilete: aluta, ae f.

tafiofobia: taphophbia sive -phoba, ae f.


Sin: sepulcri terror.
tailands: adj Thailndicus, a, um. Sin: Thailandiensis, e // hab Thailandienses, ium.
Tailandia o Thailandia: Thailndia, ae f.
tailleur: vestis bipertita.

Taiwan: Formosa, ae f. Sin: Taivnia, ae f.


Uso: de -, Formosanus, a, um; Formosae
(gen); los habitantes de -, Formosani, orum.
Taiz: Vicus (-i m) Tasacus vel Tasiacensis.

tajada: segmentum, i n. Sin: frustum (pedazo, bocado); quadra (- de forma cuadrada); lamnula. Uso: - de carne, de
cohombre, de pan, carnis, cucmeris, panis
frustum, - de jamn, segmentum pernae; - de
jamn salado, concisa et salita perna; segmentum salitae pernae; - de longaniza, luc-

1029

tajadero
nicae segmentum; - de mortadela, lamnula
murtati; - de torta, quadra placentae; cortar
en tajadas, secare; in frusta secare vel divdere.

talasgrafo: thalassgraphus, i m.

tajador, v. sacapuntas.

talasoterapia: thalassotherapa, ae f. Sin: curationes marinae.

tajadero: taxillus carnrius.

tajo: (pedazo de madera que se usa para


picar la carne) truncus carnrius.

tajn: tbula lgnea coquinria.

tal: qu -?, qu - andamos, o estamos?,


quomodo te habes? Respuestas posibles: ptime, bene, satis bene, non ita bene, medicriter, male, pssime me hbeo, vel vivo.
talabartero, v. guarnicionero.

taladrado: terebrtio, onis f. Sin: terebratus,


us m; terebramen, mnis n; perfortio.
taladrador: (que taladra) terebrator, oris m //
(mquina taladradora) v. taladradora.

taladradora: (mquina) terebratrium, ii n.


Sin: mchina terebratria.

taladrar: terebrare. Sin: perterebrare; forare,


perforare; trebr pertndere.

taladro: (instrumento agudo o cortante con


que se agujerea la madera u otra cosa) trebra, ae f; trebrum, i n. Sin: furfurculum, i n;
trpanum // Med mchina dentalis.
talasocracia: thalassocrtia sive -crata, ae f.
Sin: maris domnium vel imprium; martimum imprium.

talasofobia: thalassophbia sive -phoba, ae


f.

talasologa: thalassolgia sive -loga, ae f.

talasmetro: thalassmetrum vel thalassmetron, i n.

talco: talcum, i n. Sin: tlacum; lapis (-dis


mf) specularis; cuti protegendae pulvis (-vris
m); pulvreum cutis medicamentum. Uso: en polvo, talcum pulvreum; pulvis ex lpide
speculari (tritus).

talcoso: talcosus vel talacosus, a, um. Sin:


talco abundans; talco smilis.
taled: iudaeorum sacerdotum velum.
talega: (saco o bolsa) v. saca.

tlero: thlerus, i m. Sin: argnteum germnicum; antiquum dollrium germnicum.


talismn: talisma, tis n. Sin: amuletum.
tallador, v. entallador.

tallar: (cargar de tallas) nera impnere.

tallarines: pastilli, orum mpl. Sin: segmntulae, arum fpl; segmenta, orum npl (pastae),
pasta segmentata, oblonga; oblonga pastae
segmenta.
taller: (lugar en que se ejecuta una obra o
trabajo manual) fbrica, ae f. Sin: ergastrium; officina; opifcium; opifcii locus vel
sedes. Uso: - de alfarero, figlina vel figulina,
ae f; officina figlina vel figulina; officina fguli; - de composicin, typographum vel
typographum; - de grabado, scalpendi (vel
scalptorum) officina; - de obra, opifcium ae-

1030

tanda
dificatrium; - de reparaciones, officina reficiendis (vel reparandis) mchinis // fig, - de
Latn, officina latina.
tallista, v. entallador.

Talmud: talmud vel thalmud indecl. Sin :


codex (-dcis m) iudicus; talmdicus codex;
opus talmdicum.

talmudista : talmudista vel thalmudista, ae


m. Sin: talmdicae doctrinae interpres, professor, studiosus; talmud interpres vel explanator.

talofitas: thallphytae, arum fpl, thallphyta,


orum npl.

taln: (parte posterior del pie) talus, i m //


(cupn) v. esta voz // - del taco de billar, cpulus, i m // - del calzado, fulmenta, ae f.

talonario: tesserarum fascculus. Sin: scidularum liber (-bri m); scidarum (vel schedarum, vel scidularum) libellus.
taloncito: resecbilis scdula.

tamarindo: (rbol) tamarindus ndica f //


(fruto) dctylus ndicus.

tambor: (instrumento msico de percusin)


tmpanum, i n. Uso: tocar el -, tympanizare;
tympanistriare; tmpanum pulsare; palillo,
baqueta de -, (tmpani) bculum vel vrgula
// (el que toca el -) v. tamborilero.
tambora: (tambor) v. esta voz.

tamboril: tympanolum, i n. Sin: parvum


tmpanum. Uso: sonido de -, crusma, tis n.

tamborilear: (tocar el tamboril) tympanolum pulsare.

tamborilera: tympanstria, ae f. Sin: tmpani


pulsatrix (- icis f); quae tympanizat vel
tympanstriat; quae tmpanum pulsat.
tamborilero: tympantriba, ae m. Sin:
tympanista; tympani pulsator vel sonator; qui
tympanizat vel tympanstriat; qui tmpanum
pulsat.
tamiz: cribrum, i n. Sin: incernculum; ventilabrum; v. criba.

tamizar: cribrare. Sin: ventilare; cribro vel


per cribrum secrnere, crnere, subcrnere //
fig scrutari vel perscrutari. Sin: exctere; conctere; pnitus introspcere.

tampn: (almohadilla para entintar sellos,


etc.) tinctrium signatrium //(cilindro de
material absorbente utilizado por las mujeres) obturamentum, i n. Sin: tractum; xlinum tractum; obturculum bbulum.
tamtan: tamtam indecl. n. Sin: cmbalum;
nntiis propagandis tmpanum; signis dandis
tympanolum.

tanatofobia: thanatophbia sive -phoba, ae


f. Sin: mortis horror, pavor, terror; nmius
mortis metus vel timor.

tanatologa: thanatolgia sive -loga, ae f.


Sin: mortis vel de morte doctrina, disciplina,
scintia.

tanatomana: thanatomnia sive -mana, ae


f.
tanatmetro: thanatmetrum, i n.

tanatopsia: thanatpsia sive -topsa, ae f.


Sin: necrpsia sive -cropsa.

tanda: (nmero indeterminado de ciertas


cosas del mismo gnero) - de ejercicios espi-

1031

tndem
rituales, sacrae exercitationes; piae exercitationes vel meditationes; spirituales exercitationes meditationesque; hacer una - de
ejercicios espirituales, aeternis vel supernis
meditandis rebus per statos dies vacare.

tndem: (bicicleta de dos asientos, uno ante


otro) gmina brota. Sin: bipedalria bicclula vel birtula; bicclula vel brota duplex.
tangente: adj tangens, entis // sust tangens,
entis f. Sin: recta tangens vel contingens;
recta lnea crculum tangens.
tango: tango indecl. Sin: tango salttio;
Amricae meridianae salttio.

tanino: tanninum, i n. Sin: cidum tnnicum.


Uso: de -, tnnicus.

tanque: (estanque) stagnum, i n. Sin : piscina // (depsito metlico) repositrium, ii n.


Sin: reconditrium; receptculum, exceptculum. Uso: - principal, receptculum primrium; - de combustible, fmitis vel
combustibilis reconditrium; - de gas, gasrium; - de nafta, benzinrium; exceptculum
benzinrium // (automvil de guerra blindado y con artillera) currus loricatus. Sin:
carrus vel currus armatus; autocurrus armatus; currus vel covinnus ignvomus; covinnus
loricatus; currus cataphractus; vehculum cataphrctum; loricatum ssedum; currus frre
loric munitus. Uso: - con caones, loricatum
ssedum bllicis tormentis instructum.
tantn, v. tam-tam.

tanteador: (el que tantea en el juego) punctorum adnotator (vel annotator) vel computator // (aparato en el que, en los partidos de
pelota, se escriben los tantos de cada bando)
punctorum tbula.
tantear: (sealar los tantos en el juego)

puncta notare, adnotare, signare.

tanteo: (nmero de los tantos que se ganan


en el juego) puncta, orum npl // (accin de
sealar o apuntar los tantos en el juego)
punctorum nottio, adnottio vel annottio,
rtio.
tanto: (unidad de cuenta en muchos juegos)
punctum, i n. Uso: nmero de tantos, punctorum nmerus; tantos a tantos, aequali nmero; estos son los -: 0 a 0, 1 a 0, etc., haec
sunt puncta: nulla ad nulla, unum ad nulla,
etc.
tanto por ciento: centsima, ae f.

Tanzania: Tanznia vel Tansnia, ae f. Uso:


de -, adj tanzaniensis , e; tansanianus, a, um;
hab Tanzanienses vel Tansanienses, ium mpl.
taosmo: taoismus, i m. Sin: taostica doctrina vel rtio.

taosta: taoista, ae mf. Sin: taoismi (vel taosticae doctrinae) studiosus vel cultor.

tapa: oprculum, i n // (cada una de las dos


cubiertas de un libro, revista, etc.) tegumentum. Sin: integumentum; operimentum. Uso:
- de libro, de opsculo, de folleto, de revista,
libri, libelli, fascculi, commentariorum operimentum vel tegumentum; en la - posterior,
in integumento finali.

tapadera: (pieza que se ajusta a la boca de


alguna cavidad para cubrirla) oprculum, i
n.
tapado: penula, ae f. Sin: lacerna; epitgium. Uso: - de piel, penula gauspina

taparrabo: (pedazo de tela u otra cosa con


que los salvajes cubren las partes pudendas)
sbligar, ris n. Sin: subligculum; succinc-

1032

taquigrafa
trium; genitlium tegmen (-mnis n); succinctorium genitlium // (calzn corto, usado
como traje de bao) sbligar balneare; subligculum balnerium.
tape (Inform) cinta: tenia, ae f.

tapete: tapetum, i n; tapete, is n (gen pl tapetum vel taptium) // fig, estar sobre el -, in
controvrsia versari; poner algo sobre el -,
liquid in mdium proferre, propnere, vocare; in disputationem liquid dedcere //
(pao que se pone por adorno encima de un
mueble) strgulum, i n. Sin: tapete, is n.

tapicera: (juego de tapices) taptia, ium npl;


tapeta, orum npl. Sin: aulaea, orum npl; peripetsmata, um (dat y abl pl -matis) npl; peristrmata, um (dat y abl pl -matis); picturae
txtiles vel in txtili // (arte del tapicero) aulaeorum (vel peristrmatum, vel picturarum
textlium, vel picturarum in txtili) ars // (oficina donde se tejen o componen tapices) aulaeorum officina.

tapicero: (quien tiene por oficio poner alfombras) tapetrius, ii m. Sin: ornamentrius;
ornator vel exornator; taptis vel taptibus
(vel peripetsmatis, vel peristrmatis)
ornator; aulaeorum (vel peristrmatum)
exornator; qui paretes taptibus (si pone alfombras) vel velis (si pone cortinajes) vestit,
obducit // (quien teje tapices) polymetrius
rtifex. Sin: aulaeorum (vel taptium vel
tapetorum, vel peripetsmatum, vel peristrmatum) pifex (-fcis mf) vel textor.

tapioca: tapioca, ae f.

tapizar: tapetis (taptibus, aulaeis, peristrmatis, peripetsmatis) decorare, ornare, exornare, instrere.

tapn: obturamentum, i n. Sin: obturculum;


oprculum; spissamentum. Uso: - de corcho,
cortex, tcis m, oprculum vel obturamentum
subreum; cortceum obturamentum; obturamentum e sbere; - de goma, obturculum
gmmeum; obturamentum e gummi vel e
cummi; - de paja, stramneus penculus // (cilindro de material absorbente utilizado por
las mujeres) v. tampn.
taponamiento: obturtio, onis f. Sin: obstrctio; praeclsio.

taponar: (cerrar con tapn un orificio cualquiera) obturare. Sin: obstrere; praecldere
// (obstruir con tapones una herida o una cavidad natural del cuerpo) gosspio vel xylo
implere.
taquemetro: tachemetrum vel tachemetron, i n.

taquicardia: tachycrdia sive -carda, ae f.


Sin: nmia cordis palpittio; celer cordis pulsus (-us m).
taquicardaco: tachycardacus, a, um.

taqugrafa: tachgrapha, ae f. Sin: stengrapha; acturia; notria.

tapir: tapirus, i m.

tapis roulant: tapete mbile vel vectrium.

peripetasma, tis n; parietarum tapete. Uso:


tapices de Rafael, txtiles Raphalis (Snctii)
picturae; Raphalis (Snctii) imgines textoris ope expressae; revestimiento de papel en
forma de -, tapete chartceum.

tapiz: tapete, is n. Sin : aulaeum, i n; pictura


txtilis; pictura in txtili; peristroma, tis n;

taquigrafa: tachygrphia sive -grapha, ae f.


Sin: stenogrphia sive -grapha; scriptura
compendiria vel compendiata; scripturae
brevitio.

1033

taquigrafiar
taquigrafiar: tachygrphice (vel stenogrphice) scrbere. Sin: notis excpere vel scrbere.

taquigrficamente: tachygrphice. Sin: stengraphice; notis; notando.

taquigrfico: tachygrphicus, a, um. Sin:


stenogrphicus; ad tachygrphiam vel ad
stenogrphiam prtinens. Uso: redaccin -,
texto -, tachygrphica conscrptio; signos y
abreviaturas -, notae, arum fpl.
taqugrafo: tachgraphus, i m. Sin: stengraphus; acturius; notrius. Uso: signos y abreviaturas de los -, tachygraphorum notae.

taquilla: (despacho en que se expenden billetes, entradas de espectculos, etc.) tesserarum frulus vel lculus; v. boletera // (lo
recaudado en tal despacho) v. recaudacin //
(armario pequeo o casilla en que se guarda
ropa, herramientas, etc.) frulus, i m. Sin: lculus. Uso: - de equipajes, sarcinarum frulus.

taquimecangrafa: tachymechangrapha,
ae f. Sin: stenomechangrapha.

taquimecangrafo: tachymechangraphus,
i m. Sin: stenomechangraphus.

taquimetra: tachymtria sive -metra, ae f.


Sin: velocitatis (vel rapiditatis, vel celeritatis)
mensura.

taquimtrico: tachymtricus, a, um.

taqumetro: tachmetrum vel tachmetron,


i n. Sin: velocitatis (vel rapiditatis, vel celeritatis) index (-dcis mf); instrumentum velocitati ( vel rapiditati, vel celeritati) metiendae.

taquipnea: tachypnaea, ae f. Sin: anhlitus,


us m; anheltio, onis f.

taquiscopio o taquiscopo: tachyscpium, ii


n.
taquistoscopio: tachystoscpium, ii n.

tara: (parte del peso que se rebaja en los gneros por razn de la vasija, saco o envase
en que estn contenidos) (pnderis) dedctio,
onis f. Sin: superpndium. Uso: hacer la - del
peso de las bolsas, saccorum pondus detrhere ( vel dedcere) ex liqua re; hacer la del 10 por ciento, centsimas quinas (vel
quinque centsimas) partes detrhere ex liqua re // (tacha, defecto) vtium, ii n. Sin: defectus, us m; mendum, i n; menda, ae f. Uso:
- congnita, vtium congnitum, innatum, ingeneratum.
taracea: opus vermiculatum.

taraceador: vermiculrius, ii m. Sin: musivrius; variegator.

taracear: tessellare. Sin: variegare; vermiculate compnere; vermiculatum opus fcere;


emblmatis exornare.
tarando, v. reno.

tarantela: (baile popular del Sud de Italia)


tarentella, ae f. Sin: tarntula; tarentina saltatincula; saltatincula neapolitana.

tarntula: tarntula, ae f. Sin: phalngium


vel phalngion, ii n; stllio, onis m.

tarar: dedcere. Sin: pondus additcium dedcere; ex toto pndere deductionem fcere.

tararear: cantitare. Sin: cantillare; canturire;


submisse cnere.

tarde: (desde el medioda hasta la puesta del


sol) postmeridianum tempus. Sin: dies
postmeridianus. Uso: por la -, post merdiem

1034

tartn
(= despus del medioda); concerniente o relativo a la -, postmeridianus // (desde la
puesta del sol hasta el anochecer) vesper,
-ris vel -ri (ac -erum, abl -ere vel -eri) m.
Sin: vespertinum tempus (-pris n). Uso: de
la -, vespertinus; ayer por la -, heri (vel hesterno die) vsperi; maana por la -, cras (vel
crstino die) vsperi; buenas -!, bonum vsperum (tibi vel vobis exopto, precor)!; cada -,
quotdie vsperi; esta -, hodie vsperi; a la
cada de la -, sub (vel ad) vsperum; primo
vspere // la - de la vida, vita ccidens // adv
sero; - o temprano, srius cius; llegas -!,
sero venis!

tarea: (cualquier obra o trabajo) opus, peris n // (trabajo que ha de hacerse) munus,
nris n. Sin: onus, neris n; offcium. Uso:
asumir la -, munus sibi assmere // (trabajo
escolar) pensum, i n. Sin: scholare pensum;
pensum a praeceptore datum vel imperatum.
Uso: asignar las -, pensa assignare; corregir
las -, pensa emendare vel corrgere; hacer la
-, pensum abslvere.

tarifa: (tabla de precios, derechos o cuotas


tributarias) taxtio, onis f. Sin: calmetrum;
prtium constitutum, statum, impsitum; prtium pblica auctoritate praestitutum. Uso: aduaneras, portrii taxationes; - ordinaria,
ordinrium prtium; - postales, rei tabellriae
taxationes; pblici cursus taxationes; tarifas
de los impuestos directos, tributorum taxationes; - de precios, catlogo de precios, pretiorum sllabus; pretiorum vel taxationum index
(-dcis mf); tarifas de los vehculos pblicos,
rhedarum publicarum taxationes // aumentar
la -, alicius rei prtium augere; bajar la -,
alicius rei prtium minere, imminere,
submttere; establecer la -, prtium licui rei
( vel alicius rei) statere vel constitere;
subir las -, prtia efferre // (precio unitario
para los servicios pblicos) nitas taxalis.
tarifacin: taxationis defintio (-onis f).

tarifar: taxare liquid. Sin: prtium constitere (merci); prtium decrnere vel impnere.

tarima : suppedneum, i n. Sin: suggestus,


us m; scamnum; dim scamellum; scamillum;
scamnellum; scmnulum.
tarjeta: chrtula, ae f. Sin: scida, scdula,
schdula. Uso: - postal, chrtula (vel scida,
vel scdula) cursria, cursualis, diribitria,
epistolaris; - postal ilustrada, photochrtula;
chrtula exornata; picta pblici cursus chrtula; (en el ftbol) - roja, amarilla, chrtula
rubra, flava; mostrarle a un jugador - roja,
lusori chrtulam rubram monstrare // - de
crdito, charta creditria; chrtula argentria;
tssera creditcia; crditae pecniae chrtula;
- de crdito Visa, charta creditria, cui
nomen Visa; - de embarque, scdula conscensionalis; - de identidad, v. cdula; - de visita,
scdula salutatrix vel salutatria; chrtula nominalis vel personalis.

tarro: (recipiente) excpulum, i n. Sin: llula;


vsculum; sinum; urcolus; stulus; alvolus;
incctile (vsculum); vsculum metllicum.
Uso: - de leche condensada, sinum lactis
condensi vel densati.

tarta: placenta, ae f. Uso: - con cerezas, placenta cum crasis; - de fruta, placenta ex
pomis.
tartamuda: balba mlier.

tartamudear: balbutire. Sin: balbum esse,


lingu haesitare.
tartamudo: bamblio, onis m. Sin: balbus;
blaesus; balbus homo.

tartn: tela scota, sctica, scotta, scttica.


Sin: tela laculata.

1035

tartana
tartana: (carruaje) carpentum, i n. Sin: ssedum.

tartreo: tartreus, a, um. Sin: infernus; nferus; ad Trtarum (vel ad Trtara) ttinens.

tartrico: tartricus, a, um. Sin: tartaralis;


salis tartrici (gen); ad trtarum (vel ad salem
tartaralem, vel ad sal tartricum) spectans.
Uso: cido -, cidum tartricum vel tartarale.

trtaro: (tartrato de potasa que se deposita


en los toneles) trtarus, i m; trtarum, i n. Sin:
sal tartaralis vel tartricus; crassamentum;
crassamen, mnis n; sedimentum; faex, faecis (gen pl faecum) f // (sarro de los dientes)
robgo vel rubgo, gnis f. Uso: los dientes
estn sucios de -, livent robgine dentes //
(pot, el infierno) Trtarus vel Trtaros, i m.
Sin: Trtara, orum npl // (de Tartaria) adj trtarus vel tartricus, a, um; sust Trtarus, i m.

vel defintio; prtii aestimtio vel determintio.

tasar: (poner tasa a las cosas vendibles) taxare. Sin: tax onerare; prtium (mercis) aestimare, praefinire, definire, decrnere,
statere.

tatarabuelo, la: bavus, i m; abvia, ae f.

tatuado: (threciis) notis compunctus, signatus, inustus; pictus.

tatuaje: (accin de tatuar) notarum in cute


imprssio. Sin: (cutis) compnctio; cutis vel
pellis pnctio. Uso: la costumbre del -, mos
corpus notis compungendi // (dibujo tatuado)
threciae punctiones vel compunctiones. Sin:
threciae notae; compunctivae notae.

tartrato: sal (salis mn) cidi tartrici.

tatuar: notis compngere vel persignare.


Sin: notis cutem (vel pellem) alicius compngere; notis carnem alicius signare; notas
cuti (vel pelli) alicius inrere; notis (threciis) liquem compngere // tatuarse, (threciis) notis se compngere.

tarugo: cunolus, i m. Sin: paxillus; clavculus; pigrus, i m // (trozo grueso de madera


que se usa para pavimentar calles) v. adoqun // (fig, hombre torpe, zoquete) caudex,
dcis m. Sin: stipes (-ptis m); truncus.

taumatrgico: thaumatrgicus, a, um. Sin:


thaumatrgiae vel thaumaturgi (gen); miraculorum auctoris vel effectoris (gen); ad thaumatrgiam vel ad thaumaturgum prtinens;
mirficus; mirandus, admirbilis.

tartera: ptina, ae f. Uso: - para asar, ptina


assatria.

trtrico, v. tartrico.

tasa: (precio mximo o mnimo sealado por


disposicin de la autoridad para la venta de
algunas cosas) praefinitum prtium. Sin: prtium ex auctoritate decretum; prtium pblica auctoritate praestitutum // (relacin
entre dos magnitudes) - de aumento de la poblacin, quota pars incolarum exorintium; de natalidad, nascntium nmerus.
tasacin: taxtio, onis f. Sin: taxae impostio

taumaturgia: thaumatrgia sive -turga, ae f.

taumaturgo: thaumaturgus vel thaumaturgos, i m. Sin: miraculorum auctor vel effector; mircula ope divin edens.
Tauro (signo zodiacal): Taurus, i m.

taurmaco: (perteneciente o relativo a la


tauromaquia) v. tauromquico // (entendido
en tauromaquia) tauromchiae studiosssimus; tauromchiae peritus; de tauromchia

1036

teatro
peritus.

tauromaquia: (arte de lidiar toros) tauromchia sive -macha, ae f. Sin: ars tauros agitandi.

tauromquico: tauromchicus, a, um. Sin:


ad tauromchiam ttinens.

tautologa: tautolgia sive -loga, ae f. Sin:


eiusdem verbi itertio; eiusdem sermonis itertio; adem mutatis verbis sentntia.

taxi: taxi indecl. Sin: taxiraeda; raeda pblica, meritria, conductcia; autoraeda meritria; pblica vel communis autoraeda;
pblicum autmatum vel autmaton; ultrnea
raeda conductcia; autocinetum conductcium
vel meritrium; currus autombilis meritrius. Uso: tomar un -, taxiraedam smere; pblicum autmatum condcere.

taxmetro: (aparato que registra la distancia


recorrida por un vehculo) taxmetrum, i n.
Sin: hodmetrum; itneri metiendo index
(-dcis mf); mensrius itneris index; facti itneris index // (coche que lleva -) v. taxi.
taxista: taxiraedrius, ii m. Sin: pblici autmati rector; autocineti meritrii ductor.
taxonoma: taxonmia sive -noma, ae f.

taxonmico: taxonmicus, a, um. Sin: ad taxonmiam spectans.

taxnomo: taxnomus, i m. Sin: taxonmiae


peritus vel studiosus; de taxonmia peritus.

taza: pculum, i n. Sin: potrium; vas potrium; cmbium; capdula; cpula. Uso: una
- de caf, cafi poculum; una - de caldo, potrium iuris; tomar una - de leche, lactis pculum smere.

tazn: ptera, ae f. Sin: cathus; scyphus, i


m.

t: (el arbusto) thea, ae f // (la infusin de


hojas de t) theae infsio. Sin: theana infsio
// (la bebida) thea, ae f. Sin: theana ptio;
ptio theria; ptio snica vel sinensis; ptio
trcica; calda vel clida sinensis. Uso: - danzante, thea inter choras; - negro, thea sinensis vel nigra; - con azcar y leche, theana
ptio sccharo lacteque condta; - con bizcochos y panecillos, theana ptio cum crstulis
et pastillis; - de yuyo, thea herbria; saln de
-, conclave (-is n) therium; tomar un -,
theam smere // (infusin de diversos frutos
o hierbas aromticas) thea. Uso: - de manzana, thea mlina.
team, v. equipo (- de jugadores).
tendrico: thendricus, a, um.

tea-room: conclve therium. Sin: theanae


potionis xedra (-ae f) vel exdrium (-ii n).
teatino: teatinus, i m. Sin: sodalis teatinus.
Uso: orden de los -, Ordo Clericorum Regulrium.

teatral: theatralis, e. Sin: scenicus;


scaentilis; thetricus; ldicer, cra, crum.
Uso: espectculos -, ludi scenici.
teatrito: theatrdium, ii n. Sin: parvum theatrum.

teatro: theatrum, i n. Uso: - ambulante, theatrum circumforneum; - musical, odum, i


n; - de tteres, spectculum neuropastorum //
(como edificio) theatrum. Sin: spectculum.
Uso: - al aire libre, theatrum subdiale vel
nudum; - cubierto, theatrum tectum; - repleto
de espectadores, theatrum celebritate refertssimum; entrar en el -, theatrum intrare; ngredi spectculum; ir al -, in theatrum ire;

1037

tebeo
theatrum adire; salir del -, ab (vel ex, vel de)
theatro gredi; theatrum gredi; e (vel de)
theatro exire // (lugar donde se desarrollan
acontecimientos) locus, i m. Sin: sedes;
scaena; theatrum. Uso: el - de la guerra,
sedes belli; locus ubi bellum gestum est.

tebeo: libellus pictogrphicus.


teca: (cajita) theca, ae f.

techador: tector, oris m. Sin: contegulator,


oris m.
techo: tectum, i n. Uso: - artesonado, lacnar, ris n; el que hace - artesonados, lacunrius vel laquerius, ii m; hombres sin -,
hmines tectis carentes.

tecla: (pieza que se pulsa) mallolus, i m.


Sin: pinna, pnnula; glbulus; orbculus;
pressorolum; plectrum. Uso: - de marfil,
mallolus ebrneus; oprimir las -, mallolos
pulsare // - de mquina de escribir, mallolus; pinna; - fijamaysculas, stativa maiuscularum pnnula; - de las maysculas, pnnula
grndium litterarum, pnnula maiuscularum;
- derecha de las maysculas, pnnula dextra
maiuscularum; - de retroceso, reditionis pressorolum; pnnula regresss; teclas del tabulador decimal, calculatoris decimani glbuli
// - de magnetfono, de televisor, plectrum,
glbulus; orbculus; - de rgano o armonio,
pinna; lingua, lgula, lngula; - de piano, pssulus, - de todo instrumento msico de cuerdas, plectrum // fig, dar en la - (acertar), rem
acu tngere; tocar una - delicada, ulcus tngere; vulnus rescndere vel refricare; tocar
una - dolorosa, rem maestam commemorare;
tocar una - falsa, inepte dcere; prperam
loqui.
teclado: pinnria, ae f. Sin: pinnae, arum fpl;
malloli, orum mpl; lnguae vel lgulae, arum
fpl; pinnarum ordo vel sries; malleorum s-

ries (-ei f) vel ordo; chordrium (- del piano


u rgano). Uso: - de computadora, claviatura, ae f; - de mquina de escribir, malleorum ordo scriptriae (vel typogrphicae)
mchinae; litterarum ordo vel sries; - del rgano, armonio, rgani, harmnii pinnria;
pinnarum (vel linguarum, vel ligularum) sries rgani, harmnii; rgano con cuatro -,
rganum quattuor pinnriis munitum, instructum, ornatum.
teclear: pulsare. Sin: dgitis scrbere, insrere, imprmere; mallolos pulsare; mallolos
dgitis pulsare.
tecleo: pulstio. Sin: malleolorum pulstio.

tcnica: tchnica, ae f; tchnice, es f. Sin: ars,


artis f (ciencia prctica); scintia, ae f (conocimiento cientfico); artifcium, ii n vel rtio,
onis f, vel rtium rtio (sistema, teora); doctrina, ae f (formacin terica, mtodo). Uso:
la - oratoria, artifcium dicendi; - del asedio,
scintia oppugnationis; tcnicas de diagnstico prenatal, rationes atque investigationes
praenatales; conocer la - militar, scintiam
rei militaris habere // (conjunto de procedimientos y recursos de que se sirve una ciencia o un arte) technicae artes. Sin: artes
tchnicae machinalesque; mechnicae artes;
artes fabriles; artes tiles; artifcia, orum n.
Uso: - productivas, artes bonorum procreandorum; - tradicionales, artes quae traduntur;
- de la conservacin, servandi ars; tcnicas
para salvar los libros, artifcia, ut libri serventur; desarrollo de la -, technicorum artis
progressiones; descubrimientos de la -, technicorum inventa // (pericia o habilidad para
usar de esos procedimientos y recursos) pertia, ae (alicius rei) f. Sin: callditas; experintia; hablitas.
tcnicamente: tchnice. Sin: tchnica ratione; arte, ex arte; artifcio, artificiose; ad
technicorum praecepta.

1038

tejido
tecnicismo: (cualidad de tcnico) tchnicae
artis pertia. Sin: technicorum rtio; machinamentorum stdium // (conjunto de voces
tcnicas) tchnica verba vel vocbula. Sin:
verba alicius artis (vel scintiae) prpria //
(cada una de estas voces) tchnicum verbum
vel vocbulum.

tcnico: adj tchnicus, a, um. Sin: artificiosus; artis (gen); technicorum prprius; ad
technicorum praecepta factus; ad technicorum artem (vel ad tchnicos) prtinens. Uso:
instituto -, schola tchnica; rtium vel artficum schola; ludus tchnicus; rtium operumque ludus; lenguaje -, sermo tchnicus;
materias -, technicorum disciplinae // sust
tchnicus, i m. Sin: rtifex, fcis m; pifex,
fcis mf; machinator; machinrius; tchnicus
vir; faber tchnicus; homo artificiosus. Uso:
- dentario, dntium rtifex; pifex dentrius;
- de la televisin, teleormatis rtifex vel administer // (especialista) homo artis peritus,
peritssimus. Sin: vir arte peritus.

tecnocracia: technocrtia sive -crata, ae f.


Sin: technicorum dominatus (-us m), domintio, potestas. Uso: - cientfica, technocrtia
scientfica.
tecncrata: techncrates, is m.

tecnologa: (ciencia de las artes y oficios en


general) technolgia sive -loga, ae f. Sin:
rtium (vel rtium operumque) doctrina, disciplina, scintia; de rtibus (vel de rtibus
operibusque) doctrina; cuiusdam artis scintia; tchnicae artes. Uso: - digital, technolgia digitalis; nuevas -, novae technolgiae; de la comunicacin, technolgia communicativa; esclavo de la -, technicarum rtium
servus; usar las nuevas -, technolgiis novis
adhiberi // (conjunto de los trminos tcnicos
de un arte o ciencia) v. tcnicismo.
tecnolgico: technolgicus, a, um. Sin: ad

technolgiam ttinens.

tecnlogo: technlogus, i m.

tectnica: tectnica doctrina, disciplina,


scintia.
tectnico: tectnicus, a, um.

tedio: tedium, ii n. Uso: - de la vida, tedium vitae; que sufre de -, tedio affectus; sufrir de -, taediare; tadium pati.

teenager: decnnio, onis m. Sin: adulescens


vicsimo anno minor.

tesmo: thesmus, i m. Sin: doctrina thestica;


rationalis cogntio Dei.

testa: adj thesticus, a, um. Sin: ad rationalem cognitionem spectans // sust thesta,
ae mf. Sin: thesmi assertor vel professor; qui
(vel quae), ratione duce, Deum esse confitetur.
teja : tgula, ae f.

tejado : tectum, i n. Uso : - inclinado en una


sola direccin, tectum devexum; - inclinado
en dos direcciones, tectum pectinatum; - inclinado en cuatro direcciones, tectum testudinatum.

tejedor, ra: textor, oris m; textrix, icis f. Sin:


qui vel quae texit.

tejedura: (accin de tejer) textura, ae f //


(disposicin de los hilos de un tejido) v. textura.

tejedura: (arte de tejer) textrinum, i n. Sin:


texendi ars; ars textrina // (taller de tejidos)
textrina, ae f. Sin: textoris officina.

tejido: (textura, cosa tejida) txtile, is n. Sin:

1039

tejo
textum. Uso: - de algodn en crudo, txtile
urticrium; - de punto o de malla, textum tricotense; textum e mculis // (agregado de clulas de la misma naturaleza, que
desempean una determinada funcin) textura, ae f. Uso: - adiposo, tela adiposa; - cutneo, membrana, ae f; - tiroideo, textura
thyridis; tejidos para trasplantar, textlia
transportanda.
tejo: (pedazo de teja o cosa semejante) testceum fragmentum // (juego) disci ludus //
(plancha metlica de figura circular) rotunda
lamella.

tela: tela, ae f. Uso: - adhesiva, tela glutinosa;


tela medicamento llita; - batida, tela oleatis
colribus variegata; - cruzada, pannus oblquus; - cuadriculada, tela tessellata; - estriada, tela striata vel strigata; - fina, suave,
blanda, tela mollcula; - imitacin de mrmol, tela mrmori maculoso smilis; - ondulada, tela undata; - veteada, tela venosa; con cuadros, tela laculata; - con cuadros
grandes, tela mairibus quadratis infecta;
- con flores, tela florata; - con motas, tela nodulata; - con puntillos, tela punctillis conspersa; - con puntillos de colores, tela mculis
variata; - con puntillos imitacin de pimienta
y sal, tela pperis salisque colorem mitans; con puntos, tela punctata; - con rayado oblicuo alterno, tela pscium spinas rferens; - de
toalla, texta spngia npl; - en forma de llamas, tela flammae spcimen rferens; - en
forma de manchas, tela maculata; - sin batanar, pannus crudus; lodix, cis f // - metlica,
rete frreum; frreum retculum; saeptum reticulatum.
telar: (mquina para tejer) mchina textria.
Sin: textrinum vel textrium iugum. Uso: trabajar en el -, textrino iugo peram dare //
(parte del vano de una puerta) fenestrae
compges (-is f) vel cancellus. Uso: - de hierro, de madera, frrea, lgnea fenestrae com-

pges // (marco de un cuadro) tbulae saeptum vel margo (-gnis f).

telautografa: telautogrphia sive -grapha,


ae f.
telautografiar: telautoscrbere.

telautogrficamente: telautogrphice.

telautografista: telautographista, ae mf.


telautgrafo: telautgraphum, i n.

telautograma: telautogramma, tis n.


teleasiento, v. telesilla.

telecmara: telecmera, ae f. Sin: teletheca,


ae f.
teleciruga: telechirrgia sive -rurga, ae f.

telecomunicacin: telecommunictio, onis f.


Sin: teletransmssio; signorum imaginumque
transmssio; verborum imaginumque transmissiones per elctricas undas. Uso: perteneciente o relativo a la telecomunicacin,
telecommunicatrius, a, um; ad telecommunicationem prtinens; centro de -, centrum telecommunicationis.
telecontrol: telemoderamen, mnis n; v. control (- remoto).

telecopia: telecpia, ae f. Uso: relativo a la -,


telecopialis, e; ad telecpiam ttinens.

telediario: teledirium, ii n. Sin: telediurnum, i n; telediurna, orum npl; diurnum televisivum; nntia (-orum npl) diurna televisiva;
nntii diurni televisfici; nntii cotidiani teleorasis; ephmeris (-dis f) rei televisficae.

teledifusin: telediffsio, onis f. Sin: telera-

1040

telefnico
ditio; televisfica divulgtio.

teledireccin: telemodertio, onis f. Sin: teledirctio; telegubernculum; telemoderamen; ex longinquo dirctio; v. telecontrol.

telefax: telecpia, ae f. Sin: telecopiatrum;


isogrphia sive -grapha ex longinquo. Uso:
por -, telecopiliter; reproducir documentos
por -, telecopiare.
teleferaje: telephrica transvctio. Sin: funalis traictio, transvctio, transmssio; funalis
transmssio aria.

telefrico: telephrica, ae f; telephricum, i


n. Sin: filvia; currus (-us m) funalis; telephrica sellaris; arium vehculum fnibus
suspensum. Uso: asiento de -, telephrica
sella vel cistella; sellare pegma (-tis n); sllula tractria; cable de -, telephricus rudens
(-entis m) , arius rudens; arius suspensus
rudens; lnea de -, telephrica via; pilar del -,
praealtum fulmentum; transporte por -, per
telephricum (vel per arium) rudentem
transmssio, transvctio, traictio; vagoneta
del -, telephricus crrulus; pndulus in ere
capsus (- i m); viaje en -, funalis traictio
aria // ascender en -, per funalem ariam
transmissionem ascndere; ir en -, telephric (vel telephrico) uti; telephrico crrulo
trnsvehi; telephrica sell trnsvehi; transportar algo por -, per telephricum (vel per
arium) rudentem liquid transmttere, transvhere, tracere ad (vel in) + ac; viajar en -,
telephrico (vel ario) rudenti trnsvehi; cistell funi suspensa trnsvehi; diaet funi suspensa trnsvehi; cistell telephrico (vel
ario) rudenti suspensa trnsvehi.
telefilm: pellcula televisfica.

telefonar, v. telefonear.

telefonazo: telephonma, tis n. Sin: acctio

(-onis f) telephnica; acctus (abl acctu) telephnicus; collquium telephnicum.

telefonear: telephonare (ad liquem, cum liquo, a vel ex loco in locum, de liqua re).
Sin: telephnice loqui, clloqui cum liquo;
liquem lloqui per telephnium vel telephnum; cum liquo per telephnium clloqui;
per translquium cum liquo clloqui; per
telephnium (vel ope telephnii) in collquium venire. Uso: - algo, telephnice (telephnio, per telephnium, telephnii ope)
liquid dcere; telephnio uti ad liquid nuntiandum.
telefonema: telephonma, tis n. Sin: - interurbano, telephnicum collquium longinquum vel extralocale.

telefona: telephnia, ae f. Sin: res telephnica. Uso: - sin hilos, telephnia sine filo (vel
sine filis).
telefnicamente: telephnice.

telefnico: telephnicus, a, um. Sin: telephni vel telephnii (gen); ad telephnium


spectans. Uso: aparato -, telephnicum
instrumentum; telephnii instrumentum; mchina telephnica; aparato - automtico, ultrneum telephnii instrumentum; cabina o
casilla -, cella telephnica; central -, telephnii primria sedes; conversacin -, telephnicum collquium; per telephnium
collquium; gua -, index (-dcis m) vel catlogus (-i m) telephnicus; hilo -, telephnicum filum; instalacin -, telephnicus
apparatus (-us m); lnea -, arium filum telephnicum; llamada -, per telephnium acctio vel acctus; telephnica acctio;
telephnicus acctus; nmero -, nmerus telephnicus; oficina -, rei telephnicae sedes
(-is f); telephnii sedes; offcium telephnicum (oficina del servicio -); sedes vel taberna
telephnica (lugar de donde se telefonea);

1041

telefonista
pulso -, impulsus telephnicus; servicio -, res
telephnica // interceptar conversaciones -,
collocutiones telephnicas intercpere.

telefonista: (varn) telephnii (vel telephni)


minister vel administer (-stri m). Sin: telephonista; telephoneta // (mujer) telephnii
(vel telephni) ministra vel administra (-ae f).
Sin: telephontria; telephonstria.

telfono: telephnium, ii n. Sin: telephnum


vel telphonum, i n; apparatus telephnicus;
instrumentum telephnicum. Uso: - automtico, telephnium automticum; - celular, mvil, - porttil, telephnum gestbile;
instrumentum telephnicum portbile (quod
satllite artificioso gitur); pequeo - celular,
telephnulum gestbile; - particular, telephnium privatum; - pastoral, telephnium pastorale; - urbano, interurbano, internacional,
telephnium urbanum, interurbanum, internationale vel inter nationes; - de alcanca, monedero, telephnum monetale; - de la
casa, telephnium domsticum; - de escritorio, - de mesa, mensale telephnium; - sin
hilos, telephnium arium; telephnium filo
(vel filis) carens, expers; radiotelephnium;
disco del -, discus (-i m) selectrius; nmero
de -, nmerus telephnicus; nmerus telephnii vel telephni; nmero local, nmerus localis; nmero de cdigo interurbano,
nmerus praeselectrius; timbre del -, telephnii tinntus (-us m) vel tintinnbulum ;
tubo del -, auscultbulum; por -, telephnice,
telephnio, per telephnium, telephnii ope;
ratione telephnica // avisar por -, telephnice monere; discar el nmero de -, nmerum
telephnicum elgere vel selgere; hablar por
-, telephnice loqui; per telephnium lloqui;
levantar el auricular, auscultbulum tllere
vel smere; llamar a uno por -, telephnice
liquem vocare; liquem per telephnium
(vel telephnii ope) vocare; mi - falla, telephnium meum defectivum est; quien habla
por -, colloctor, oris m; colloctrix, icis f;

suena el -, telephnum tinnit vel sonat.


telefonmetro: telephonmetrum, i n.
telefoto, v. telefotografa.

telefotografa: (arte de tomar fotografas de


objetos lejanos) telephotogrphia sive -grapha, ae f. Sin: telephotogrphica ars. Uso:
por -, telephotogrphice // (fotografa as tomada) telephotum, i n. Sin: telephotogrphica imago.

telefotografiar: imgines electro (vel elctride, vel elctrica vi) emttere vel transmttere.
telefotogrfico: telephotogrphicus, a, um.

telefotgrafo: telephotogrphicum instrumentum.


telefotograma: telephotogramma, tis n.

telegrafa: (arte de construir, instalar y manejar los telgrafos) telegrphia sive -grapha, ae f. Sin: telegrphica scintia vel ars //
(servicio pblico de comunicaciones telegrficas) telegrphicum exerctium vel ministrium. Uso: - sin hilos, radiotelegrphia.

telegrafiar: (manejar el telgrafo) telgrapho (vel telegrphio) uti // (comunicar por


medio del telgrafo) telegraphare liquid ad
liquem. Sin: telegrphice liquid licui scrbere, nuntiare, significare; telgrapho (telegrphio; per telgraphum vel per
telegrphium) licui liquid scrbere; telgraphi (vel telegrphii) ope liquid licui scrbere; telegrphice communicare cum liquo.

telegrficamente: telegrphice. Sin: per telgraphum vel per telegrphium; telgraphi vel
telegrphii ope.

1042

telerreceptor
telegrfico: telegrphicus, a, um. Sin: ad
telgraphum (vel ad telegrphium) prtinens;
ad telegrphiam ttinens. Uso: comunicacin
-, communictio telegrphica, funcionario -,
telgrapho vel telegrphio praepsitus; oficina -, telgraphi vel telegrphii sedes; respuesta -, telegrphicum responsum // fig
pressus, a, um. Sin: strictus; brevis.

telegrafista: (varn) telegraphista, ae m. Sin:


telegrapheta, ae m; scriba telegrphicus; telgraphi (vel telegrphii) administer vel minister // (mujer) telegraphstria, ae f. Sin:
telegraphtria; telgraphi (vel telegrphii) administra vel ministra.

telgrafo: telgraphum, i n; telegrphium, ii


n. Sin: instrumentum telegrphicum; mchina telegrphica. Uso: oficina de telgrafos, rei telegrphicae sedes; telgraphi vel
telegrphii sedes; - elctrico, marino, ptico,
telgraphum elctricum, marinum, pticum;
- sin hilos, telgraphum filo (vel filis) carens
vel expers.

telegrama: telegramma, tis n. Sin: telegraphema, tis n; nntius telegrphicus; nntium


telegrphicum; nntius per telgraphum ( vel
per telegrphium) perferendus (- a enviar) vel
perlatus (- enviado); communictio telegrphica. Uso: - cifrado, telegramma secretum,
vel arcanum, vel per notas impressum; - enviado por uno, telegrphicus nntius ab liquo datus; por -, telegraphmate; enviar un a alguien, telegramma vel telegraphema ad
liquem mttere; me hizo enviar el siguiente
-, hoc ad me perferendum telegramma curavit.
teleguiar: e longinquo dirgere.
teleimpresor, v. teletipo.

telemando, v. teledireccin.

telemtica: telemtica, ae f; telemtice, es f.


Sin: res telemtica.

telemecnica: telemechnica, ae f; telemechnice, es f. Sin: res telemechnica.


telemecnico: telemechnicus, a, um. Sin: ad
telemechnicam prtinens.
telemetra: telemtria sive -metra, ae f.
telemtrico: telemtricus, a, um.

telmetro: telmetrum, i n. Sin: spatiorum


index (-dcis mf); longinquitatis index; longinquitati metiendae instrumentum; instrumentum intervallis metiendis.
telenoticias: telenntii, orum mpl. Sin: teleptici nntii.

telenovela: fbula televisfica vel televisionalis. Sin: commentcia fbula televisfica.

teleobjetivo: teleobiectivum, i n. Sin: telelentcula, ae f; telespecillum; teleorbculus;


teleculus.
teleologa: teleolgia sive -loga, ae f.
teleolgico: teleolgicus, a, um.
telelogo: telelogus, i m.

telepata: telepatha, ae f. Sin: nimi praesnsio vel praesagtio (-onis f); remotae rei
persnsio; remotarum rerum praesnsio vel
odor (-oris m). Uso: tener -, liquid, procul
ab eius conspectu, sentire vel praesentire.

teleptico: telepthicus, a, um. Sin: ad


telepatham ttinens.

telerreceptor: telereceptrium, ii n. Sin: receptrium televisrium vel televisuale.


1043

telescpico
telescpico: telescpicus, a, um. Sin: telescpii (gen); ad telescpium spectans.

telescopio: telescpium, ii n. Sin:


perspicillum astronmicum. Uso: - astronmico, astroscpium; - electrnico, telescpium electrnicum; - espacial, telescpium
rbicum; - extra-atmosfrico, telescpium
extra-atmosphericum; investigar algo con
el -, liquid telescpio investigare.
telesilla: aria vel telephrica sella. Sin: telenartatrum; anabathrum nartatrium; v. telefrico.
telespectador, v. televidente.

telesqu: nivtraha aria.


teletipia: teletpia, ae f.

teletipo: (aparato) teltypon vel teltypum, i


n. Sin: teletpica, ae f; mchina teletpica,
telescribens, telescriptria; instrumentum teletpicum vel telescriptrium. Uso: mecanismo de un -, teltypi machintio vel
machinamentum // (mensaje) teletpicum, i
n (nntium).
teletransmisor: emissrium televisficum.

televidente: televidens, entis. Sin: televisor,


telespectator vel teleaspector, oris m.

televisado: televisione (vel per televisionem,


vel televisionis ope) diffusus vel transmissus.
Sin: televisfice vel televisuliter diffusus vel
transmissus.
televisar: telehorare. Sin: televisione (vel per
televisionem, vel televisionis ope) diffndere
vel transmttere; televisfice (vel televisuliter) diffndere vel transmttere.
televisin: (- como invento) televisficum in-

ventum // (- como ciencia) ars televisfica //


(transmisin de imgenes a distancia) televsio, onis f. Sin: telehorama, tis n; telehorasis, is f; teleopsis, is f; transmssio
televisiva. Uso: - en blanco y negro, televsio
bcolor; - en colores, televsio multcolor,
multicoloris, multicolora, multicolria;
- estereoscpica, televsio vel telehorasis stereoscpica; - por cable, televsio caplaris;
aparato de -, v. televisor; sala para -, televisrium; mirar, ver por -, televisfico instrumento spectare; liquid in scrnio televisfico
contueri; mirar, ver -, televisionem videre,
spectare; televisfice spectare; por -, televisfice; per televisionem vel per telehorasin; televisionis ope; programa de -, televisionis
programma.
television watch: instrumentum televisficum
et horolgium.

televisivo: televisficus, a, um. Sin: televisualis; televisrius; ad televisionem prtinens.


Uso: estudio -, sedes televisfica; serie -, sries televisria.

televisor: televisrium, ii n. Sin: televistrum;


instrumentum televisrium, televisficum, televisuale, telehormicum; scrnium televisrium vel televisficum; capsella televisualis
vel telehormica; televisfica vel telehormatis mchina; telepticum vel telehormicum
machinamentum; telepticum vel teleopsis
instrumentum. Uso: - transistor, capsella telehormica transistrio acta; pantalla del -,
televisficum album; - en blanco y negro, televisrium instrumentum bcolor; - en color,
instrumentum televisficum coloratum; televisrium (vel televistrum) multicolorum vel
multcolor; apagar el -, televisrium vel televistrum exstnguere; encender, prender el -,
televisrium vel televistrum accndere; sentarse o estar sentado ante el -, ad (vel ante,
vel apud) televisrium sedere.

1044

temperatura
televisora: (estacin transmisora) sttio televisria, televisualis, televisfica. Uso: - nacional, nationis televisfica sttio; sttio
televisria nationalis.

tlex: (sistema de comunicacin por medio


de teletipos) rete telescriptcium. Sin:
systema communicationis teletpicae // (la
misma comunicacin) teletpica communictio // (aparato) teletpicum instrumentum.
Sin: mechanema teletpicum // (mensaje) telescriptum, i n. Sin: teletpicum.
telofase: telophasis, is f.

teln: aulaeum, i n. Sin: siprium. Uso: bajar


el -, aulaeum demttere; levantar el -, aulaeum tllere. Uso: baja el -, demttitur aulaeum.
TEM: via autocintica transeuropaea.

tema: (asunto, materia) res, rei f. Sin: propsitum; argumentum; propostio; res propsita. Uso: - complicado, argumentum
implicatum; - delicado, multae prudntiae
res; - religiosos, thmata religiosa; apartarse
del - asignado, a propsito gredi vel
aberrare; desarrollar el - , id, quod propsitum est, tractare; volver al -, ad propsitum
reverti // Ms modus msicus // Gram thema,
tis n.
temblor: tremor, ris m. Uso: - de tierra, tremor; terrae motus.

tmpano: - de hielo, ampla glcies (-i f)


flitans.

temperamento: (carcter, manera de ser o


de reaccionar de las personas) ingnium, ii
n. Sin: ndoles, is f; natura. Uso: - bueno,
duro, firme, fogoso, inhumano, manso, voluble, ingnium bonum, durum, firmum, vhemens, inhumanum, mansuetum vel mite,

volbile; - indolente, segnis ndoles; el propio -, sua natura prpria; - propenso a la virtud; virtutis ndoles; ad virtutem ndoles; sensual, ingnium ad libdinem proclive;
tiene un - bilioso, natur est biliosus, stomachosus, iracundus; vivir segn el propio - y
gusto, ingnio suo vvere // (arbitrio para
terminar las contiendas o para olvidar dificultades) via, ae f. Sin: rtio; conslium; inventum; artifcium // (temperie) temperatura,
ae f. Sin: tempries, i f; caeli tempertio //
(constitucin del cuerpo) crporis natura,
constittio, hbitus, habitudo // (fig, vitalidad, vivacidad) vitlitas, atis f. Sin: vitalis
vis; vigor; vivcitas; ingnii vivcitas.

temperatura: (grado de calor en los cuerpos) calor, oris m. Sin: caloris gradus (-us m).
Uso: alta -, calor ardens, frvidus, vhemens;
aestus (-us m); ardor; fervor; - baja, calor
minor vel mnimus; frigus, ris n; - elevada,
calor maior; - justa, tempertio caloris; - mxima, mximus caloris gradus; caloris culmen (-mnis n); fervoris fastgium; - tibia,
tepor. Uso: tiene una - alta, baja, calidior,
frigidior est // (calor del cuerpo) naturalis
calor // (fiebre) calor, oris m. Sin: febris, is f;
febris aestus (-us m). Uso: - alta, aestus et
febris; descenso, desaparicin de la - febril,
febris remssio vel decessus (-us m); medir la
- febril, febris calorem metiri; tener una alta, aestu febrique iactari; tener un poco de
-, febrcul laborare // (estado atmosfrico
del aire) temperatura, ae f. Sin: tempries, i
f; caeli temperatura vel tempertio; tempestas
(-atis f); status (-us m) caeli; caelum; r,
ris (ac rem vel ra) m. Uso: - alta, aestus (-us m); ardor; fervor; magni calores; - altsima, mximi calores; - baja, fra, frgidus
r; frgidum caelum; - bajsima, tempestas
perfrgida; - excesiva, nmii calores; - exterior, temperatura externa; - inclemente, immite caelum; - justa, favorable, ris
tempries; tempries caeli; r temperatus;
caelum temperatum; - tibia, tepor solis; - de

1045

tempestad
la tierra, totus orbis terrarum temperatura;
cambio brusco de -, sbita ris (vel caeli)
muttio; fluctuacin de la -, varitio temperaturae; hay una - primaveral, otoal, r vernat, autumnat; la - es de ms de cuatro
grados, temperatura amplius quattuor grduum est.

tempestad: tempestas, atis f. Uso: - tropical,


tempestas tropicalis.

templar: (dar el temple a un metal o al vidrio


u otras materias) - el cobre, el hierro, el
acero, aes (aeris n) , ferrum, chlybem conflare et temperare // (dar mayor dureza al
metal o al cristal) durare. Sin: indurare; roborare.
templario: templrius, ii m. Sin: templaris,
is m.

temple: (temperie, estado de la atmsfera)


tempries, i f // (temperatura) temperatura,
ae f // (punto de dureza o elasticidad que se da
a un metal) durtia, ae f. Sin: rigor; metalli
tempertio ac durtia; temperata metalli durtia, dritas, durties. Uso: dar el - a un metal,
v. templar // pintura al -, tbula picta colribus aqu dilutis; pintar al -, colribus aqu
dilutis (vel temperatis) pngere; colribus
aqu glutinat dilutis (vel temperatis) pngere
// Orden del Temple, Ordo Templrium.

extra praecpua tmpora anni.

temporal: (del tiempo) tmporis. Uso: bienes


-, bona temporlia; poder -, rei pblicae administrtio; poder - del Papa, humanum Pontficis imprium // (que dura algn tiempo)
v. temporneo // (que pasa con el tiempo,
fugaz) brevis, e. Sin: fugax, acis; fluxus; caducus; bienes -, bona fluxa vel caduca; cosas
humanas -, res humanae caducae; gloria -,
fluxa glria; placeres -, volcria gudia.

temporalidad: (cualidad de temporal) temporlitas, atis f // (frutos y cualquier cosa profana que los eclesisticos perciben de sus
beneficios o prebendas) bona temporlia.
Sin: benefcii ecclesistici rditus (-us m).
temporalmente: temporliter. Sin: temporrie; ad tempus.

temporneo: temporneus, a, um. Sin: temporrius; temporalis; ad tempus. Uso: amistad -, amictia temporalis; cargo -, munus ad
tempus datum; concesin -, temporalis concssio.
temporero: conventcius minister.

tenacillas: (para agarrar terrones de azcar,


dulces y otras cosas) forcpula, ae f // (para
rizar el pelo) calamister, tri m // (para arrancar el pelo o el vello) volsella, ae f.

templete: sacellum, i n. Sin: aedcula; fnulum. Uso: - levantado en una encrucijada,


cmpitum, i n.

tenazas: forceps, cpis mf. Sin: forfex, fcis


mf.

temporada: - alta, tempus praecpuum anni;


- deportiva, tempus ludicrorum; fuera de -,

tendencia: inclintio, onis f. Sin: propnsio;


proclvitas; stdium; propensum in liquem
(vel in liquid) stdium; propensa in liquem
(vel in liquid) voluntas. Uso: - aristocrticas, optimatum (vel optimtium) dominats
stdia; - democrticas, popularis imprii st-

templo: templum, i n. Sin: aedes, is f; sacra


aedes; fanum. Uso: cuidador del -, necorus,
i m; guardin del -, aedtuus, aedtimus, aedtumus, i m; vestbulo del -, pronaos vel pronaus, i m; pronaon vel pronaum, i n.

tenca: tinca vulgaris.

1046

tenis
dium; - pacficas, pacis stdia; las - secretas
del nimo, ntima nimi stdia; sealada - o
propensin natural a , praecpua vel praeclara ndoles ad + ac; praecpuum vel praeclarum ingnium ad + ac; contra las propias
-, repugnante natur; tener - contrarias a ,
ab liqua re abhorrere; ab liqua re averso
nimo esse; tener - natural a , stdio alicius rei teneri; natur propensum esse ad + ac
// (fuerza que impulsa un cuerpo a dirigirse
hacia un punto) vis. Uso: - centrpeta de los
cuerpos, vis gravitatis.

tendenciosamente: sbdole. Sin: ambgue;


(con el propsito de engaar) captiose; (con
animosidad) accenso stdio in liquem.
tendenciosidad: ambigitas sbdola. Sin:
ambguus ac malitiosus nimus; (animosidad) stdium; (voluntad de engaar) prvitas.

tendencioso: sbdolus, a, um. Sin: ambguus, (no imparcial) haud equus, (- en el razonamiento)
captiosus;
(malicioso)
malitiosus. Uso: discurso -, rtio ambgua ac
sbdola; preguntas -, ambguae ac malitiosae
interrogationes; sospecha -, malitiosa suspcio.
tnder: carbonrium, ii n. Sin: plaustrum
carbonrium; carbonrius currus; currus auxiliaris vel auxilirius.

tendera: tabernria, ae f.

tendero: (dueo o dependiente de una


tienda, especialmente de comestibles) tabernrius, ii m. Sin: propla, ae m; caupo vel
copo, onis m // (persona que hace tiendas de
campaa o cuida de ellas) tabernaculrius
vel tabernaclrius, ii m.
tenedor: (utensilio de mesa) frcula, ae f;
frcula escria. Sin: furcilla; furccula; fus-

cnula. Uso: - trinchante, frcula ministratria; furcilla vel frcula culinria; golpe de -,
frculae ictus (-us m).

tenedor de libros: rationrius, ii m. Sin: ratiocinator; calculator; computator; v. contable, contador.

tenedura de libros: (cargo del tenedor de


libros) rationrium munus (-nris n) vel offcium. Sin: rationrii (vel ratiocinatoris, vel
calculatoris, vel computatoris) munus // (oficina) rationria vel rationrii sedes (-is f).
Sin: ratiocinatoris sedes vel offcium; officina
tabularum; officina tabularum accepti et expensi; officina librria // (ciencia) scintia rationria. Sin: computandi doctrina; ars
ratiocinandi; ratiocinandi vel rationum scintia; tabularum ars vel rtio // (los documentos
de la -) rationrium, ii n. Sin: tbulae, arum
fpl; codex, dcis m; rationlia, ium npl; tbulae (vel codex) accepti et expensi.
tenera, v. curtidura.

tensmico: tensmicus, a, um. Sin: ad tenesmum ttinens.


tenesmo: tenesmus vel tenesmos, i m.

teniente: (Mil, oficial) subcentrio vel succentrio, onis m. Sin: succentrio maior; tenens, entis m. Uso: - coronel, tribunus
mlitum vicrius; subpraefectus cohortis; tenens columnellus vel columellus, - general,
praefectus legionis; tenens generalis // - alcalde, - de alcalde, promagister urbis vel ppidi // - cura, crio minor.

tenis: tenildium vel taenildium, ii n. Sin:


tenildus, i m; manubriati retculi ludus (-i m)
vel lusus (-us m); pilae et retculi ludus; pilae
reticulique ludus. Uso: - de mesa, v. ping
pong; lawn -, tenildium pratense; cancha de -,
campus tenildii vel tenilusrius; campus te-

1047

tenista
nildio ludendo; campus manubriato retculo
ludendo; raqueta de -, manubriatum retculum; jugar al -, tenildere; tenildio ldere;
manubriato retculo ldere; pil reticuloque
ldere; persona que juega al -, v. tenista.

tenista: tenilusor, oris m. Sin: tenildius, ii


m; tenildens, entis; manubriati retculi lusor;
manubriato retculo ludens; qui tenildio
ludit, qui manubriato retculo ludit ; qui pil
et retculo ludit.

tennis, v. tenis.

tenor: (voz media entre contralto y bartono)


tenor, oris m. Sin: vox mdia vel plena //
(persona que tiene esta voz) tenor, oris m.
Sin: mdiae vocis cantor; homo mdia voce;
msicus mdia (vel plena) voce canens //
(contenido de un escrito o discurso) exemplum, i n; rtio, onis f. Uso: carta de este -,
ltterae hac ratione (vel hoc exemplo, vel in
hunc modum) scriptae // (constitucin u
orden firme y estable de una cosa) tenor, oris
m. Sin: rtio, modus; consuetudo. Uso: - de
vida, tenor vitae; vitae modus vel consuetudo; vivendi rtio; a este -, por el mismo estilo, uno tenore; eadem sentnti; uno vel
eodem exemplo // (disposicin, espritu de
una ley) tenor, oris m. Uso: a - de ley, ex lege
vel ex lgibus; lege vel lgibus; pro tenore
legis; secundum tenorem (vel ex tenore)
legis; a - de testamento, testamento.
tenorrafia: tenorrhphia sive -rrhapha, ae f.

tenotoma: tenotmia sive -toma, ae f. Sin:


tenontis sctio.
tenotomista: tenotmiae peritus vel callens.

tensin: tnsio, onis f. Sin: intnsio; intntio;


contntio; tensura; pressus, us m. Uso: - arterial, arteriarum intntio, snguinis pressus;
alta - (de la electricidad), alta (vel ltior, vel

magna) tnsio vel tensura; baja -, tnuis (vel


demissa, vel exgua, vel inferior) tnsio; elctrica, elctrica tnsio; - interna, tnsio interna; - mental, nimi intntio; mentis contntio; nimus erectus vel experrectus; negativa, tnsio negativa, - psquica, tnsio
pschica; - de vapor, vaporis pressus // - internacional, inter nationes amictiae nuttio;
pblicae inter nationes necessitdines nutantes.

tentacin: (instigacin o estmulo que induce


a algo malo) tenttio vel tempttio, onis f.
Sin: tentamentum vel temptamentum; tentamen vel temptamen, mnis n; allecttio;
sollicittio; ad malum sollicittio; pravi vel
trbidi nimi motus. Uso: dejarse vencer por
la -, tentatione (vel tentamento, vel tentmine) llici, llici, pllici; reprimir, vencer las
-, tentationes (vel tentamenta, vel tentmina)
cohibere, corcere, comprmere, sedare //
(deseo) cupditas, atis f. Uso: sentir la - de
(hacer) algo, alicius rei (faciendae) cupiditate flagrare.
tentador: tentator vel temptator, oris m. Sin:
insidiator; (dicho de quien intenta corromper
mediante dinero o regalos) corruptor. Uso: de mujeres, mulerum sollicitator.
tentadora: tentatrix vel temptatrix, icis f.
Sin: insidiatrix; quae llicit.

tentar: (instigar, seducir) tentare vel temptare. Sin: sollicitare. Uso: - a hacer una cosa,
liquem (vel alicius nimum) tentare (vel
sollicitare) ad rem faciendam; - con halagos,
liquem allcere, illcere, pellcere; - con dinero, con regalos, liquem pecuni, donis corrmpere vel subornare; dejarse - por las
promesas, las esperanzas, promissis, spe induci // (ensayar o experimentar) experiri.
Sin: conari, tentare vel temptare, periclitari.
Uso: - la suerte, fortunam tentare vel periclitari; - los remedios extremos, ltima experiri;

1048

teora
- todos los remedios, mnia experiri; - una
gran empresa, magnum opus conari.

tentativa: tentamentum vel temptamentum,


i n. Sin: tentamen vel temptamen (-mnis n);
experimentum; conatus, us m vel conatum, i
n. Uso: hacer alguna -, liquid tentare; hacer
todas las -, mnia tentare.

tentempi: gustatincula, ae f. Sin: gstulum; v. refrigerio.

teobroma: theobrma, tis n; theobrma, ae


f.
teocntrico: theocntricus, a, um.

teocentrismo: theocentrismus, i m. Sin: doctrina theocntrica.

teocracia: theocrtia sive -crata, ae f. Sin:


sacerdotum dominatus (-us m) vel imprium.
teocrtico: theocrticus, a, um. Sin: ad theocrtiam prtinens ; ad sacerdotum dominatum ttinens
teodicea: theodicea, ae f.

teodolito: theodolites, ae m; theodolithum, i


n.
teofana: theophana, ae f. Sin: Dei manifesttio.

teogona: theognia sive -gona, ae f. Sin: deorum origo vel procretio.

teloga: theloga, ae f.

teologal: theologalis, e. Uso: vida -, vita


theologalis.

teologa: theolgia sive -loga, ae f. Sin: doctrina de Deo; disciplina de rebus divinis; de

rebus sacris scintia; divinarum rerum doctrina vel cogntio; theolgica disciplina. Uso:
- dogmtica, espiritual, mstica, theolgia
dogmtica, spiritualis, mstica; - del cuerpo,
theolgia crporis.
teolgico: theolgicus, a, um. Sin: ad theolgiam spectans.

teologizar: de theolgia tractare. Sin: theolgiam explanare; iuxta princpia theolgica


ratiocinari.
telogo: thelogus, i m. Sin: theolgiae studiosus, professor, callens, peritus.

teorema: theorema, atis (dat y abl pl -atis y


-tibus) n.

teortica: theortica, ae f; theortice, es f.


Sin: philosphia theortica.

teortico: theorticus, a, um. Sin: contemplativus; speculativus; rationalis. Uso: filosofa


-, philosphia contemplativa.

teora: (conocimiento especulativo puramente racional) theria sive theora, ae f. Sin:


rtio; specultio, cogittio. Uso: en -, theortice; in ratione et disciplina; - y prctica,
scintia atque usus (-us m); rtio et usus; en y en prctica, ratione et usu; en - ..., en prctica ..., cogitatione , re ...; ni en prctica
ni en -, nec usu nec ratione; aprender en -,
therice dscere; esto es verdadero en -, hoc
cogitatione verum est // (principios generales
de un arte o ciencia) cogntio, onis f. Sin:
rtio; ars; doctrina; disciplina; artis praecepta.
Uso: - atmica, theria atomstica; atomorum
theria; - epicrea, Epicuri rtio (vel instittio, vel rtio disciplinaque); - filosfica, philosphiae disciplina; philosophandi rtio; nuevas, novae disciplinarum frmulae; - de
la dialctica, dialctica, ae f., dialctice, es f;
disserendi rtio; - de la evolucin, v. trans-

1049

terica
formismo; - de la relatividad, relativitatis theria; la - es confirmada por la prctica, usus
doctrinam confirmat; unir la - a la prctica,
doctrinam ad usum adingere; vale ms la
prctica que la -, usus magistrorum praecepta sperat // (explicacin de un fenmeno)
rtio, onis f. Sin: theria; sentntia. Uso:
segn la - de uno, de (vel ex) sentntia alicius // (procesin) pompa, ae f.

sttio intensiva; - ocupacional, ergotherapa;


exigencias de la -, sanationis postulata; aplicar una -, curationem aegroto adhibere; buscar una nueva -, novam medendi rationem
investigare

tericamente: therice. Sin: theortice, speculative, cogitatione, doctrin, ratione; ex


artis praeceptis (= segn los preceptos tericos). Uso: terica y prcticamente, cogitatione et re; ratione et usu.

terceto: (combinacin de tres versos) trstichum vel trstichon, i n. Sin: stropha ternis
vrsibus modulata. Uso: - dantesco, trstichum dantiscum // (composicin para tres
voces o instrumentos) tricnium, ii n. Sin:
trnio vel trio, onis m; trium vocum cantus
(-i m) vel concentus (-us m); trium instrumentorum concentus // (conjunto de tres voces o
instrumentos) tres msici; tria instrumenta
(msica).

terica: therica, ae f; therice, es f.

terico: thericus, a, um. Sin: rationalis, e;


speculativus; qui (quae, quod) in cogitatione
psitus est. Uso: medicina -, medicina rationalis; rationalis medicinae ars // (dicho de
una persona) thericus, i m. Sin: theorticus.
teorizar: subtliter vel subtlius disputare.
teosofa: theosphia sive -sopha, ae f.

teosfico: theosphicus, a, um.

terapeuta: therapeuta, ae m. Sin: theraputices vel therapae peritus.

teraputica: theraputica, ae f; theraputice,


es f. Sin: disciplina theraputica.

teraputico: theraputicus, a, um. Sin: salutaris; medicinalis; ad medendum idneus.


Uso: eficacia -, vis mdica; medendi virtus;
sanandi vis; sistema -, rtio sanandi.

terapia: therapa, ae f. Sin: curandi ars vel


mthodus; medendi rtio, morborum sanandorum rtio; curtio. Uso: - intensiva, curtio
efficcior; (unidad de cuidados intensivos)

teratologa: theratolgia sive -loga, ae f.


tercera: (alcahueta) lena, ae f.
tercer mundo, v. mundo.

terciario: adj tertirius, a, um // (sust, era cenozoica) aevum tertirium vel caenozicum;
aera (vel aetas) tertiria vel caenozica //
(persona que profesa una de las rdenes terceras) tertirius, ii m. Sin: tertianus. Uso: franciscano, franciscalis tertianus vel tertirius; frater franciscalis tertianus; franciscalis
e trtio rdine; trtii rdinis discpulus; Francisci minor ssecla.

tercio: trtia pars (partis f). Uso: dos - (2/3),


duae trtiae partes; ms de los dos - de los
parlamentarios, plus quam duae trtiae partes parlamentariorum.

terciopelado: (especie de tejido semejante al


terciopelo) pannus villosus.

terciopelo: vellutum, i n. Sin: amphtapa;


amphimallum vel amphimllium. Uso: - de
algodn, vellutum xlinum; - de lana, vellutum lneum, lanare, lanatum; - de seda,

1050

termo
vellutum sricum.

Teresa: Thersia, ae f. Uso: Madre - de Calcuta, Mater Thersia a Calcutta.


tergiversacin: tergiverstio, onis f.

terliz, v. dril.

termal: thermalis, e. Sin: thermarum (gen


pl); clidus. Uso: aguas -, thermae, arum fpl;
clidae aquae.

termas: (baos pblicos de los romanos; edificio con baos de aguas termales) thermae,
arum fpl // (sitio donde hay aguas termales
para baarse) clida lavacra. Sin: calntia
stagna; aquae clidae.
termes, v. trmite.

trmico : thrmicus, a, um. Sin : thermnticus; temperii vel caloris (gen); ad calorem
prtinens. Uso: energa -, energa vel vis thrmica.
terminacin: termintio, onis f.

terminal: adj terminalis, e. Sin: extremus; ad


trminum ttinens. Uso: punto -, punctum
terminale; slaba, vocal -, sllaba, vocalis terminalis // (estacin) sttio terminalis.

terminal (Inform, mquina con teclado y


pantalla mediante la cual se proporcionan
datos a una computadora o se obtiene informacin de ella): terminale, is n.

terminar: (poner trmino a algo) fnire. Sin:


terminare; liquid ad finem (vel xitum) perdcere; alicius rei finem fcere. Uso: - la
guerra, bellum finire; - el discurso, orationem finire // (acabar) liquid confcere, perfcere, pergere // intr desnere. Sin: cdere.

Uso: - en pez, desnere in piscem; la libertad


termina en la esclavitud, libertas cadit in servtium; palabras que terminan del mismo
modo, verba eodem pacto cadntia; verba
quae cadunt simliter.

trmino: (palabra) verbum, i n. Sin: vocbulum; vox, vocis f; trminus, i m. Uso: tcnicos, verba rtium prpria; vocbula
cuiusdam artis (vel disciplinae) prpria; - tcnico del pluralismo, trminus tchnicus pluralismi; en estos -, his verbis; sin medios -,
non contis nec remulco // (fin) finis, is m. Sin:
trminus.

terminologa: terminolgia sive -loga, ae f.


Sin: terminorum (scintiae vel artis) stdium;
nomenclatura; nmina, um npl; vocbula,
orum npl; voces locutionesque; verba dictionesque; prpria alicius disciplinae (vel doctrinae, vel artis) vocbula. Uso: econmico-social, de re oeconmica et sociali voces locutionesque; rerum oeconomicarum et socilium nmina; - elegante, sermo
legans; sermonis elegntia; - latina, terminolgia latina; la nueva -, nova verba; verborum (vel vocabulorum) nvitas; - popular,
plebius sermo; - tcnica, artis vocbula; la usada por un escritor, prpria cuiusdam
scriptoris verba; terminorum usus cuiusdam
scriptoris.

terminolgico: terminolgicus, a, um. Sin:


ad vocbula prpria spectans.
termitero: trmitum tectum.

trmite: tarmes vel termes, mtis m. Uso: las


-, trmites, um mpl; formicae trmites.

termo: thermphorum, i n; thermphorus, i


m. Sin: thermophylcium; thermolagoena;
lagoena caldria vel calefactria; lagoena clida servans vel rtinens; (para conservar la
temperatura fra) lagoena frigidria; lagoena

1051

termobaromtrico
frgida servans vel rtinens.

lodcula thermntica.

termobarmetro: thermobarmetrum, i n.

termognico: thermognicus, a, um. Sin: ad


thermognesin prtinens.

termobaromtrico: thermobaromtricus, a,
um.
termocauterio: thermocautrium, ii n.

termocauterizacin:
onis f.

thermocauteriztio,

termoconvector: instrumentum convectrium.

termodifusin: thermodiffsio, onis f. Sin:


caloris diffsio vel propagtio.

termodinmica: thermodynmica, ae f; thermodynmice, es f. Sin: thermodynmica doctrina, disciplina, rtio, ars; caloris eiusque
vrium leges ac doctrina.
termodinmico: thermodynmicus, a, um.

termoelectricidad: (energa producida por


el calor) thermolectris, dis f. Sin: thermolectrcitas; thermolctrica vis // (parte de la
fsica que estudia esta energa) thermolctrica doctrina, disciplina, scintia.
termoelctrico: thermolctricus, a, um.

termoestesia: thermoaesthsia sive -aesthesa, ae f.

termoestesimetro:
trum, i n.

thermoaesthesime-

termofobia: thermophbia sive -phoba, ae f.


Sin: caloris horror, pavor, terror, metus,
timor.

termforo: adj thermphorus, a, um // sust


thermphorus, i m; thermphorum. Sin:

termognesis: thermognesis, is (ac -in) f.

termgeno: thermgenus, a, um. Sin: calorem gignens.

termografa: thermogrphia sive -grapha, ae


f.
termogrfico: thermogrphicus, a, um.

termgrafo: thermgraphum, i n. Sin: thermogrphium.


termograma: thermogramma, tis n.

termologa: thermolgia sive -loga, ae f.


Sin: caloris (vel de calore) doctrina, disciplina, scintia.

termolgico: thermolgicus, a, um. Sin: ad


thermolgiam (vel ad caloris doctrinam) ttinens.

termomagntico: thermomagnticus, a, um.


Sin: ad thermomagnetismum (vel ad thermomagnticam vim) spectans.

termomagnetismo: (magnetismo desarrollado por el calor) thermomagnetismus, i m.


Sin: thermomagntica vis // (parte de la Fsica que trata de este magnetismo) thermomagntica doctrina, disciplina, scintia.

termomanmetro: thermomanmetrum, i n.

termomecnica: thermomechnica, ae f.
Sin: thermomechnica doctrina, disciplina,
scintia; caloris mechnica.
termomecnico: thermomechnicus, a, um.

1052

territorialidad
Sin: ad thermomechnicam (vel ad caloris
mechnicam) prtinens.

termomtrico: thermomtricus, a, um. Sin:


ad caloris ndicem ttinens.

termmetro: thermmetrum, i n. Sin: caloris


index, dcis mf. Uso: el - seala 20 grados
bajo cero, thermmetrum viginti gradus infra
0 nmerum ndicat.
termonuclear: thermonuclearis, e; thermonuclerius, a, um. Sin: thermoatmicus.

termoqumica: thermochmica, ae f; thermochmica; thermochmice, es; thermochmia,


thermochmia; thermochmica (vel thermochmica) doctrina, disciplina, scintia.

termoqumico: thermochmicus vel thermochmicus, i m.


termos, v. termo.

termoscopia: thermoscpia sive -scopa, ae


f.

termoscpico: thermoscpicus, a, um. Sin:


ad thermoscpiam spectans.
termoscopio: thermoscpium, ii n.

termscopo, v. termoscopio.

termosifn: thermospho vel thermosphon,


onis m. Sin: caleductus, us m; calefacientis
aquae ductus; instrumentum calefactrium;
calefctio aquria.
termostato o termstato: thermstatum, i n.
Sin: caloris moderatrium.

terracota: terra cocta vel fctilis. Sin: figuralis creta. Uso: de -, fctilis, e.

terrapln: agger, ris m. Uso: construir un -,


ggerem fcere, apparare, icere, exstrere,
instrere.

terraplenar: (llenar de tierra un vaco o


hueco) ggere explere vel vestire // (acumular tierra para levantar un terrapln) aggerare (vel exaggerare) terram.
terrqueo: terrqueus, a, um.

terraza: solrium, ii n. Sin: subdval, lis n;


subdile, is n. Uso: - cubierta, subtegulneum.

terremoto: terraemotus vel terrae motus (-us


m). Sin: terrae tremor vel frmitus (-us m);
concssio, onis f. Uso: - ondulatorio, terrae
oscilltio; centro del -, centrum terraemots;
sacudimiento de -, concussus, us m ; el terremoto tuvo una intensidad de 8, 9 grados
segn las mediciones sismolgicas, terraemotus secundum mensuras sismolgicas fortitdinem 8, 9 grduum hbuit; se dice que la
intensidad del - fue de 8,7 grados en la escala de Richter, vis concussionis in scala
richteriana octo vrgula septem fuisse dicitur.
terreno: - fiscal, ager (agri m) pblicus.

terrestre: adj terrestris, stre; terrester, stris,


stre // sust terrcola, ae f. Sin : orbcola, ae f.
Uso: los -, orbcolae, arum mpl; terrcolae,
arum mpl.
terrier, v. fox terrier.

terrgeno: adj terrgenus, a, um. Sin: e terra


gnitus, natus, ortus; terrae prprius // sust
terrgena, ae mf.
territorial: territorialis, e. Uso: lmites -,
territoriales trmini.
territorialidad: territorilitas, atis f. Sin:

1053

territorio
territorilium legum vis.

territorio: territrium, ii n. Sin: fines, ium


mpl; (en sentido amplio) rgio, onis f. Uso: antrtico, austrina rgio.
terrn: (pedazo pequeo de azcar u otras
cosas) - de azcar, scchari frstulum vel
pastillus.
terrorfico: formidulosus, a, um. Uso: guerra muy -, formidulosssimum bellum.

terrorismo: terrorismus, i m. Sin: tromocrtia sive -crata, ae f; terrfica vel saeva domintio; terror.
Uso: - internacional,
tromocrtia internationalis; - como sistema,
terrendi rtio; omnes terrendi rtio; emplea el
- como sistema, omnes terrendi ratione abtitur; en esa regin domina el -, in ea regione
terror dominatur; naciones que favorecen el -,
civitates terrorismo faventes.

terrorista: adj terrorsticus, a, um. Sin: tromocrticus; ad rgimen terroris prtinens.


Uso: ataque -, mpetus (-us m) terrorsticus;
crimen -, fcinus terrorsticum (in + ac);
golpe -, ictus (-us m) terrorsticus; red - Al
Qaida, rete terrorsticum Al Qaida // sust
terrorista, ae m. Sin: trritor; tromcrata, ae
m; tromcrates, ae m; terroris fautor; homo
terrficus; homo seditiosus et saevus; homo
facinorosus, scelestus, nefrius; homo terrorem ppulo ngerens vel nferens; qui terrorem (ppulo) facit, nicit, affert, infert
(referido al presente). Uso: - islmicos, tromcratae islamstici; terroristas Tupac
Amaru, tromcratae tupacamaruenses; terroristas de extrema derecha o izquierda, tromcratae, extremarum prtium dexterarum aut
sinistrarum sectatores; hay que capturar a los
-, territores capiendi sunt.

terso: (limpio, ntido) tersus, a, um. Sin: ntidus; poltus // (fig, tratndose de lenguaje,

estilo, etc, puro, limpio, bruido) purus, a,


um. Sin: limatus; tornatus; poltus.

tersura: nitor, ris m. Sin: lvitas. Uso: - de


lenguaje, nitor orationis vel loquendi.
tesina: thesina, ae f.

tesis: thesis, is (ac -in, abl -i) . Sin: questio;


propostio; propsitum; res propsita; sentntia. Uso: considerar una -, causam gere; in
quaestione versari; proponer una -, causam
propnere vel pnere // (disertacin presentada para doctorarse) thesis, is f. Sin: questio lureae adipiscendae // (en la mtrica
clsica, descenso del pie con que se regulaba
el ritmo) thesis, is f. Sin: postio; tempus
forte.
tesmforo: thesmsphorus, a, um.
lgifer, fra, frum.

Sin:

tesmotetas, testomotetes o tesmoteto: thesmothtus, i m; thesmothta, ae m. Sin: legum


custos.
tesorera, v. cajera.

tesorera: (erario) aerrium, ii n. Sin: pblicum aerrium // (administracin del erario


pblico) aerrii pblici administrtio.

tesorero: thesaurrius, ii m. Sin: thesaurensis, is m; thesuri custos, praefectus, praepsitus, procurator; mensrius; arcrius; custos
pecniae; aerrii custos; aerrio praefectus.

tesoro: thesurus, i m. Uso: del -, thesaurrius; la Isla del -, Insula Thesaurria; ministro
del -, aerrii praefectus // (fig, de persona)
delciae , arum fpl. Uso: - mo! , dulcssima
rerum!

test: probtio, onis f. Sin: proba, ae f; examen; experimentum; perculum.

1054

texto
Testamento: Antiguo -, Vetus Testamentum.

tetradracma: tetradrachmum, i n.

testculo: testculus, i m. Sin: cleus. Uso:


que tiene testculos, coleatus.

tetragonal: quadrngulus, a, um. Sin: quttuor ngulos habens.

testera: (adorno para la frente de las caballeras) v. frontalera.

testificar: testari.

testigo: testis, is m. Uso: - clave, testis decretrius; - ocular, testis oculatus; spectator ac
testis; testigos de Jehov, testes Ihovae; presentar testigos, testes dare, proferre, adhibere; presentar a uno como - de una cosa,
alicius rei testem adhibere liquem.

testimonial: testimonialis, e. Uso: testimoniales, letras comunicatorias, testimoniales,


um; ltterae testimoniales vel commendatciae; consignationes.
testimonio: testimnium, ii n. Sin: testifictio. Uso: - personal, personalis testifictio.

teta: papilla, ae f. Sin: mamilla.

tetnico: tetnicus, a, um. Sin: ttani (gen).

ttano: ttanus, i m. Sin: nervorum rigor.


Uso: enfermo de -, ttano affectus, laborans;
nervorum rigore laborans.
tte--tte: collquium inter duos. Sin : singulare collquium.

tetera : theria, ae f. Sin : capedncula theria vel theana; ccuma theria; theae ccuma,
cucumella, cucmula. Uso : - elctrica, llula
theae scino diluendae.

tetracordio: tetrachordum vel tetrachordon, i


n; tetrachordos, i m.
tetracordon, v. tetracordio.

tetraedro: tetrhedrum vel tetrhedron, i n.


Sin: corpus quttuor habens ltera.

tetrgono: adj tetragnus, a, um. Sin: tetragnicus; tetragonalis // sust tetragnum, i n.


tetrarca: tetrarcha, ae f; tetrarches, ae m.
tetrarqua: tetrrchia sive -archa, ae f.
tetrstico: tetrstichus, a, um.

tetratologa: tetratolgia sive -loga, ae f.


Sin: qudruplex drama; scenicum spectculum in quattuor divisum partes. Uso: - musical, tetralgia msica.
tetravalente: tetrvalens, entis.

tetrodo: ttrhodos vel ttrhodus, i f.


tergia: thergia sive -urga, ae f.
tergico: thergicus, a, um.
tergo: thergus, i m.

teutn: adj tutonus, a, um. Sin: teutnicus //


hab Tutones, um; Tutoni, orum mpl. Sin:
Germani.
teutnico: teutnicus, a, um.

textil: adj txtilis, e // sust txtile, is n.

texto: (documento escrito) textus, us m. Uso:


- clsicos, textus clssici; - constitucional o
de la constitucin, textus constitutionalis; crtico, textus crticus; - crticamente reconstruido, restablecido, textus ad criticorum ra-

1055

textual
tionem exactus; - escolar, libro de -, liber
scholaris; scholaris liber didasclicus; liber
scholarum sui destinatus; - impreso,
typoscriptum; - latino original, textus latinus
idemque originalis; - oficial, textus officialis;
- original en francs, textus originalis francogllice scriptus // (pasaje de una obra literaria) locus, i m. Uso: el - de la ley, legis
verba; ipsa legis verba // (libro de -) liber in
scholarum usum ditus.

textual: textualis, e. Uso: crtica -, crtica


textualis.
textura: (disposicin y orden de los hilos en
una tela) trama, ae f // (operacin de tejer) v.
tejedura // (estructura de una obra de ingenio) compostio, onis f. Sin: contextus vel
textus, us m.
tez: cutis color.

thriller: formidulosa vel horrbilis fbula.

thrilling: formidulosus, a, um. Sin: horrbilis.

ta: (paterna) mita, ae f, (materna) matrtera. Sin: thia; patris vel matris soror; thia paterna vel materna.

tiara: (mitra papal) tiara, ae f. Sin: tergmina


vel trigmina tiara; tergminum vel trigminum sertum; tiara Pontficis Mximi.

Tbet: Tibetum, i n. Sin: tibetana (vel tibtica) ntio vel rgio.

tibetano: adj tibetanus, a, um // hab Tibetani,


orum mpl.

tibieza: (calidad de tibio) tepor, ris m //


(falta de fervor) nimi lnguor. Sin: caritatis
lnguor; pietatis lnguor; - en la caridad, critas defervescens, lnguens, tepens, tepes-

cens; - en la piedad, petas defervescen

tibio: tpidus, a, um. Sin: tepens; teprus;


eglidus. Uso: agua -, tpida vel eglida
aqua; temperatura -, tepor, ris m; estar -, tepre; volver -, tepefcere; volverse -, tepscere, tepre coepisse // (fig, flojo,
descuidado) tpidus, a, um. Sin: lnguidus;
remissus; remissus ac lnguidus; segnis; nglegens, entis.
tiburn : canis marinus. Sin: squalus, i m.
Uso: - hembra, marina cancula.
ticket, v. boleto, entrada.

tictac: tuxtax n indecl. Sin: pulsus, us m; percussus, us m; crpitus, us m. Uso: - del reloj,
horolgii pulsus.

tiempo: tempus, pris n. Sin: sptium tmporis. Uso: - libre, tium; tii tempus; tempus
subcisivum, subsicivum vel subsecivum;
horae inertes; tempus lberum; tempus a labribus vcuum; sptium vel intervallum a
negtiis lberum; - local, tempus locale; a las
7.59 (- local), hora 7.59 (tmporis localis); de trabajo, tempus operandi; desperdiciar el
-, tempus inutliter trere; pasa el -, tempus
ruit, fluit, manat; con el andar del -, progrediente vel procedente tmpore; en - del comunismo, tmpore communstico; no haba para perder, tempus terendum non erat // (en
los motores) - de admisin, ditus (-us m);
admssio; tempus ditus vel admissionis; - de
compresin, comprssio; tempus compressionis; - de combustin, combstio; tempus
combustionis; - de escape, xitus (-us m);
tempus xitus // Dep congrssio, onis f. Sin:
tempus, ris n. Uso: medio -, dimdium tempus (-ris n); primer -, prius tmporis sptium; en el primer -, in prima congressione;
segundo -, lterum tmporis sptium; ludi ltera pars; - suplementario, tempus additcium
// (estado de la atmsfera) tempestas, atis f.

1056

timbre
Sin: tempus, ris n; caelum, i n; caeli status
(-us m); tempestas caeli. Uso: - excelente,
tempestas egrgia; - favorable, propicio, tempestas idnea; - lindo, sereno, sudum, i n;
caelum serenum; tempestas serena; - lluvioso, tempestas pluviosa; - nuboso, cubierto
de nubes, tempestas nbila; - otoal, tempus
autumnale; autumnus, i m; - primaveral, tempus vernale; ver, veris n; - variable, tempestas vria; mal -, adversa tempestas; cambio
de -, tempestas commutata // Ms modus, i
m. Sin: nmerus.

tienda: (casa, puesto o lugar donde se venden al pblico artculos de comercio al por
menor; - de comercio) taberna, ae f. Sin: caupona; institrium; taberna mercatria; taberna vendiblium vel rerum venlium;
pantoplium. Uso: - de alfarero, v. alfarera;
- de comestibles, taberna esculentorum; penurium; - de dulces, v. confitera; - de helados, v. heladera; - de juguetes, taberna
crepundiorum; - de novedades, novarum
rerum taberna; - de prendas de vestir, vestimentorum taberna; taberna vestiria; taberna
textlium; - de verduras, v. verdulera; - de
vinos, v. vinatera; constructor de tiendas, v.
tendero // (armazn de palos hincados en tierra y cubierta con telas o pieles sujetas con
cuerdas) tabernculum, i n. Uso: armar la -,
tabernculum statere, pnere, collocare.
tiendecita: tabrnula, ae f. Sin: caupnula.

tientas: a -, tentabundus, a, um. Uso: ir a -,


iter praetndere, praetentare; tentabundum ire
vel incdere; fig haesitare; dubitare.

tierra: (planeta que habitamos) terra, ae f.


Sin: tellus, ris f Uso: por - y por mar, terr
marique // (en oposicin al mar) tellus, ris f
// (el suelo) humus, i m. Sin: terra, ae f. Uso:
dar la vuelta a la - con la azada, biplio
terram convrtere vel pastinare.

Tierra del Fuego: Terra Ignium.

tiflitis: typhlitis, dis f ; typhlites, is f. Sin:


caeci intestini inflammtio.
tifo : typhus, i m. Sin : febris tphica. Uso: exantemtico, typhus exanthemticus; tener -,
typho (vel febri tphica) aegrotare.

tifn : typho vel typhon, nis (ac pl -as) m.


Sin : turbo, bnis m; procella vehementssima. Uso: el - Katrina, typho, qui appellatur Katrina; el - Stan, typhon, cui nomen
Stan.
tigre: tigris, is mf.

tijera o tijeras : forfex, fcis mf. Sin : - pequea, forfcula; cortar con -, frfice secare,
cedere, praecdere (quitar cortando).
tijereta: (zarcillo de las vides) clavcula, ae f
// tijera pequea, v. tijera.
tijeretada o tijeretazo: frficis vel forfculae
ictus (-us m). Sin: sctio frfice facta.
tilde: tilde, es f.
tilo: tlia, ae f.

timador, v. estafador.

timba: (casa de juego) v. garito.

timbal: (especie de tambor) tmpanum, i n.


Uso: - de macarrones, pastae tubulatae tmpanum; - de arroz, oryzae tmpanum.
timbrar, v. sellar.

timbre: (sonido caracterstico de una voz o


instrumento) soni qulitas vel color. Uso: desagradable, vox spera; - desentonado,
vox bsona; - dulce de voz, vox dulcis vel

1057

timer
lenis; - enronquecido, vox subruca; - lindo ,
vox splndida; splendor vocis; - sonoro, vox
clara vel plena; - viril, vox grandis et plena; de voz, vocis sonus, qulitas, genus (-nris n);
el diverso - de las voces, vocum varietates; de voz agradable, vox suavis; - de voz finsima, vcula; vox exgua; cambiar el - de
voz, variare ac mutare vocem // (pulsador)
pulsbulum, i n. Sin: mallolus. Uso: tocar
el -, mallolum pulsare; pulsbulum movere
vel tractare // (campanilla) tintinnbulum, i
n. Uso: - elctrico, elctricum tintinnbulum;
- de alarma, tintinnbulum instantis periculi;
- de la puerta, del telfono, tintinnbulum ianuae, telephni; presionar el -, tintinnbulum prmere vel pulsare; suena el - ,
tintinnbulum tinnit, tintinnit, tintinnat;
suena el - del telfono, telephnum tinnit.

timer: instrumentum tmpori praestituendo.

timiama: thymiama, tis n.

timn: (de avin, de navo) gubernculum, i


n; (de carruaje, de arado) temo, nis m; fig
gubernculum; clavus, i m. Uso: tener, guiar
el - del Estado, rei pblicae clavum tenere;
guberncula rei pblicae tractare; sedere ad
guberncula rei pblicae; dirigir el - de la
vida, temperare guberncula vitae; tener el del poder, clavum imprii tenere.

Timor: Timria, ae f. Uso: - Oriental, Timor


Orientalis; de -, timoriensis, e.

tmpano: (atabal, timbal) tmpanum, i n.


Uso: tocar el -, tympanizare, taedor de -,
tympanista, ae m; taedora de -, tympanstria, ae f // Arq fastgium, ii n // - del conducto
auditivo, tmpanum, i n. Uso: romper los - a
uno, aures obtndere licui.
tina: tina, ae f. Sin: lacus, us m; piscina; lveus. Uso: - de madera, tina lgnea.

tinaco: (tina pequea) tnula, ae f. Sin: alvolus; labrum.

tinaja: rceus, i m. Sin: cadus; dlium; (para


agua) hdria. Uso: - pequea, urcolus.

tinelo: cenculum, i n. Sin: cenatincula, ae


f.
tinglado, v. cobertizo.

tinta: (lquido que se emplea para escribir)


atramentum, i n. Uso: - azul, caeruleamentum; atramentum caerlei coloris; - china,
ndicum nigrum; atramentum ndicum; - hectogrfica, hectogrphicum atramentum; negra, atramentum nigri coloris; - roja, rubramentum vel rubrimentum; atramentum
rubri coloris; rubrca, ae f; mnium; agregar
con -, atramento indcere; borrar con -, v.
borrar; corregir con -, atramento corrgere.

tintero: atramentrium, ii n. Sin: atramenti


vsculum; theca atramentria.
tintn: tinntus, us m.

tintinear: tintinnare. Sin: tinnire; tintinnire;


tintinnum dere.

tintineo, v. tintn.

tintorera: (la que tiene por oficio teir o dar


tintes) infectrix, icis f. Sin: quae tingit //
(mujer del tintorero) infectoris uxor // (hembra del tiburn) marina cancula.

tintorera: fullnica, ae f. Sin: infectrium;


tinctrium; infectoris officina; siccarum lavationum taberna; inaquosarum lotionum taberna; siccum vel siccneum fullnium.

tintorero: infector, oris m. Sin: colorator.

tia: Md porrgo, gnis f. Sin: scbies, ei f;

1058

tirantes
pityrasis, is f. Uso: padecer -, scbie vel
porrgine laborare // (fig, miseria, roa) sordes, ium fpl. Sin: srdida parsimnia.

tioso: porriginosus, a, um. Sin: porrgine laborans.

to: (paterno) ptruus, i m, (materno) avnculus, i m. Sin: thius; patris vel matris frater;
thius paternus vel maternus // - del padre, del
abuelo, del bisabuelo de una persona, ptruus (vel avnculus, si es materno) magnus,
maior, mximus // (coloq, hombre casado o
de cierta edad) bonus. Uso: el - Lucas, bonus
Lucas // - vivo, equi circumfornei; v. caballitos, calesitas.
tiovivo, v. to (- vivo).
tpico: tpicus, a, um.

tipo: (pieza de la imprenta y de la mquina


de escribir) typus, i m. Sin: character, ris m;
typographum; ltterae nota vel forma; - de
bronce, aneus typus; - de color negro y rojo,
typi nigri et rubri coloris; - de madera, typus
lgneus; - de metal, typus metllinus // (clase,
ndole, naturaleza de las cosas) genus, nris
n. Sin: spcies, i f. Uso: tipos de deporte, ludorum gnera; ludendi gnera; - de sociedad,
spcies societatis // Med typus. Uso: tipos de
fiebre, fbrium typi // (figura tpica) forma,
ae f. Sin: exemplum; exemplar. Uso: - criminal, exemplar hminis scelestssimi; coloq, raro, singulare caput; un lindo - (original,
alegre, bufn), festivum caput; captulum lepidssimum; ridculum caput.

tipgrafa: typgrapha, ae f. Sin: typothtria,


ae f.

tipografa: (imprenta) typographum, i n.


Sin: typographum editrium; officina typogrphica, librria, gutenbrgia // (arte de imprimir) typogrphia sive -grapha, ae f. Sin:

ars typogrphica, impressria, excusria,


typogrphica; ars imprimendi.

tipogrficamente: typogrphice. Sin: per


typogrphiam; typogrphica ratione.

tipogrfico: typogrphicus, a, um. Sin: impressrius. Uso: arte -, typogrphica ars; mquina -, scriptria mchina; maquinaria -,
scriptria machinamenta.

tipgrafo: typgraphus, i m. Sin: impressor;


typotheta, ae m; librorum pifex vel rtifex;
artis typogrphicae exrcitor.
tipologa: typolgia sive -loga, ae f.

tira: - cmica, libellus pictogrphicus, scaenogrphicus, fumpticus, nubeculatus.


tirabuzn, v. sacacorchos.

tirada: cpia (-ae f) exemplrium vel exemplorum. Sin: nmerus exemplorum. Uso:
vender toda la -, mnia divndere exemplria.

tirador: franco -, manuballistrius tectus //


(en pl, tiras que sostienen el pantaln u otras
prendas), v. tirantes.

tiraje, v. tirada.

tirana: tyrannis, dis f. Uso: - comunista,


tyrannis communstica.

tirnico: tyrnnicus, a, um. Uso: decisin -,


tyrnnicum conslium.

tirantes: (las dos cintas o tiras que sostienen


el pantaln u otras prendas de vestir) tendculae, arum fpl. Sin: cngula, orum npl; bracarum cngula vel habenae; fascolae
sustinendis bracis. Uso: - cruzados, decussatae fascolae bracas sustinentes.

1059

tirar
tirar: (lanzar, disparar) emttere, icere, pulsare. Uso: (en el ftbol) - una pelota al arco,
follem vel pilam in portam impllere, icere,
pulsare, mttere; - una pelota fuera del arco,
follem vel pilam extra palos impllere ; al blanco, in scopum collineare; - al plato,
emttere in discum; - al pichn, emttere in
columbas, - el cigarro a medio fumar, volumen mdium absumptum abcere.
tiro: (accin de lanzar) iactus, us m. Sin:
coniectus vel missus, us m; conictio, emssio, mssio, iacultio, onis f. Uso: - con arco,
ars sagittandi; - de pelota, follis vel pilae iactus, ictus (-us m); campo de -, iaculatria palaestra // (disparo) emssio, onis f. Sin:
(plmbeae) glandis emssio. Uso: un - de
fusil, sclopettio; - al blanco, exercittio
collineandi; campo de -, locus sclopetationis;
saeptum collineandis misslibus, locus collineandis manuballistis; ejercitarse en el - al
blanco, manuballistas collineare // (estampido que produce un arma de fuego) fragor,
ris m. Uso: se oy un - de fusil, sclopeti fragor auditus est; sclopettio audita est.
tiroidectoma: thyroidectmia sive -toma,
ae f. Sin: thyridis resctio.

tiroides: thyrides, is f; thyride, es f. Sin:


glndula tyroida; glndula thyrides.

tirn: de un -, uno tenore. Sin: uno spritu;


uno mpetu; continenter. Uso: decir de un -,
uno vel continenti spritu dcere.

tirotear: iterata vel plura plumba emttere, icere, concere, expldere. Sin: iteratas vel
plures glandes emttere ...
tiroteo: crebrae iaculationes vel explosiones,
um fpl.

tirulero: mquina -, involutrium, ii n. Sin:


mchina involutria.

tirulo: cylindrus, i m. Sin: rtulus. Uso: capa


del -, toga; capillo del -, involucrum; integumentum; tripa del -, intestina, orum npl; umbilcus, i m.

tisana: medicata ptio vel sorbtio, onis f.


Uso: - de arroz, ptisanrium; ptisanrium
oryzae, - de cebada, tsana vel ptsana, ae f.

tsico: phthsicus, a, um. Sin: tbidus; phthisi


vel tabe laborans, affectus, infectus; qui tabe
vel febri hctica laborat . Uso: morir -, tabe
interire; ser -, phthisi consumi; tabe laborare; volverse -, in phthisim incdere // (concerniente o relativo a la tisis) phthsicus, a,
um. Sin: ad phthisim vel ad tabem ttinens.
tisiofobia: phthisiophbia sive -phoba, ae f.

tisiognico: phthisiognicus, a, um.

tisiognesis: phthisiognesis, is f (ac -in).

tisiologa: phthisiolgia sive -loga, ae f. Sin:


doctrina de phthisi vel de labe.
tisilogo: phthisilogus, i m. Sin: phthisis vel
tabis peritus.

tisioneumona: phthisiopneumnia sive


-mona, ae f.

tisioterapia. phthisiotherapa, ae f.

tisis: (enfermedad que produce consuncin


gradual y lenta; fiebre hctica y ulceracin
en algn rgano) phthisis, is f. Sin: tabes, is
f. Uso: padecer de -, phthisi (vel tabe) laborare vel consumi // (tuberculosis pulmonar)
phthisis pulmnea.
titanio: titnium, ii n.

ttere: neurospaston vel neurospastum, i n.


Sin: pupus, ppulus; mbile lignum; lignola

1060

toast
figura; icncula lusria; imagncula puellaris
vel puerilis. Uso: espectculo de tteres, neurospastorum vel pupulorum spectculum; teatro de tteres, theatrum neurospsticum //
(fig, sujeto informal y tonto) ineptus vel levis
homo. Sin: homo inconstans, mutbilis; alienae voluntatis minister; alienae voluntati
obediens. Uso: eres un -, dceris ut ppulus
vel neurospastum; ppulus vel imagncula
es.
titerero, v. titiritero.

titeretada: futlitas, atis f. Sin: lvitas; ridculum.


titerista, v. titiritero.

titiritero: (persona que maneja los tteres)


neurospastorum vel pupulorum magister, agitator, moderator, rector. Sin: neurospsticus
magister // (acrbata o artista circense) v.
equilibrista.

titubear: titubare. Sin: haesitare; dubitare;


labare; fluctuare nimo; incertum esse, in
dbio esse. Uso: - al hablar, balbucir, quedarse cortado, offensare.
titulacin: titultio, onis f.

titulado: cui ttulus est. Sin: qui, quae, quod


inscrbitur. Uso: el libro - , liber qui inscrbitur, liber cui ttulus vel index est ; la revista - Vox Latina, peridici commentrii,
quibus est index Vox Latina.

titular: (dicho del que ocupa un cargo teniendo el ttulo o nombramiento correspondiente) titularis, e. Sin: legtimus. Uso:
cannigos, obispos -, cannici, epscopi titulares // sust titularis, is m. Sin: legtimus offcio praepsitus vel legtima offcio
praepsita // (poner un ttulo) nomen ndere.
Sin: dare ndicem (libro vel commentrio, a

un libro o a una revista).

ttulo: (- de libro) inscrptio, onis f. Sin:


index, dcis mf. Uso: - de una comedia, de un
libro, de un captulo, fbulae, libri, cpitis
inscrptio // (diploma ministerial que acredita
oficialmente el coronamiento de una carrera
o profesin) diploma (-tis n) acadmicum;
ttulus acadmicus. Uso: - de doctor, doctoris
ttulus; - acadmicos reconocidos oficialmente, diplmata acadmica pblice gnita //
(documento que representa deuda pblica o
valor comercial) diploma nummrium. Sin:
ttulus (pecunirius); sngrapha (pecniae);
ttulus pblici censs. Uso: - al portador, diploma nummrium possessori ratum; - nominativo al portador, diploma nummrium
nominativum // (calificativo de dignidad concedido a una persona) nomen, mnis n. Sin:
ttulus. Uso: el - de rey, regis vel rgium
nomen; le dieron el - de rey, regem eum
appellaverunt; - de gloria, laus, laudis f;
glria; es un - de gloria para m, hoc laudi
est mihi.
tiza: creta, ae f. Sin: lapillus cretceus. Uso:
agarra la -!, sume vel tolle cretam!
tlipsis: thlipsis, is f.

tmesis: tmesis, is f.

TNLA: exrcitus nationi Hibrniae liberandae.

toalla: manutrgium, ii n. Sin: lnteum, linteamen; mantele, mantlium, mantile; mappa;


facitrgium (lienzo para secarse la cara).
Uso: - elctrica, mantele elctricum; - de
bao, gauspina (balneria); secarse las
manos con una -, lnteo extrgere sibi manus.

toallero: manutrgii vel lntei sustentculum.

toast: tosti quadra (-ae f).

1061

toba
toba: tofus vel tophus, i m. Uso: de -, tofnus,
tofneus, tofcius, tofceus.

tobogn: (deslizadero artificial) delabculum, i n. Sin: delabculum; prolabculum; inclinatum delabculum.


tobera: os tubi.

toca: calvtica, ae f.

tocadiscos: discphonum sive -phnum, i n.


Sin: grammphonum sive -phnum; grammophnium; machnula discos phonogrphicos circmagens. Uso: - automtico porttil,
discphonum portbile automatrium vel autmatum; - estereofnico, grammphonum
stereophnicum; - porttil, discphonum
porttile.

tocado: (arreglo personal, particularmente


de las mujeres) mundtia, ae f vel mundties,
i f. Sin: mundtiae, arum fpl; cultus (-us m)
crporis; crporis mundtia; crporis cultus
et ornatus (-us m). Uso: - femenino, cultus
mulebris; mundus mulerum; - demasiado
rebuscado, nmius sui cultus; mundtia exquisita nimis; simple en su -, simplex mundtiis // (peinado y adorno de la cabeza, en las
mujeres) comae vel capillorum ornatus //
(aposento para el -) cella comatria. Sin: cults crporis cella; cella munditiarum; cella
mundtiis apta.

tocador: (mueble con espejo para el peinado


y aseo) mensa comatria. Sin: bacus, mensa
mundtiis apta // (aposento para el aseo) v.
tocado // (caja o estuche con objetos de -) v.
neceser // (persona que tae un instrumento
msico) - de instrumento msico de viento,
tbicen, cnis m; - de instrumento msico de
cuerdas, fdicen, cnis m; - de cuerno, crnicen, cnis m; v. tocar.
tocai: hungricum vinum.

tocar: - un instrumento, cnere con el abl del


instrumento, por ej, cornu cnere; - instrumentos msicos, instrumenta msica tractare;
- un instrumento msico de cuerdas, psllere
(usado absolutam); - un instrumento de percusin, instrumentum msicum pulsare; - los
crtalos, las castauelas, crotalizare; - la
flauta, tbias inflare; fdibus vel tbi cnere //
(llamar, sonar) toca el telfono, sonat vel tinnit telephnum.
tocayo, v. homnimo.

tocinera: taberna porcina.


tocinero, v. salchichero.

tocino: (carne gorda del cerdo, y especialmente la salada) pinguis suis caro. Sin: pingue (pinguis n) suillum; caro salita vel
siccata // (lardo) lardum vel lridum, i n.
tocologa: tocolgia sive -loga, ae f.
toclogo: toclogus, i m.

tocn: (parte del tronco que queda unida a


la raz cuando cortan un rbol) caudex, dcis
m.

todava: etiamnunc vel etiam nunc. Sin:


etiamnum (- al presente); etiamtum vel etiam
tum, etiam tunc (- en el pasado); adhuc (- al
presente o en el pasado) .

toga: (prenda principal exterior y de ceremonia) toga, ae f. Sin: vestis iudiciria (- usada
por los magistrados y abogados); vestis professria (- usada por los profesores universitarios en ciertas ceremonias).
togado: togatus, a, um.

Togo: Togum, i n.

1062

tonelaje
togols: adj toganus, a, um // hab Togani,
orum mpl.
toilette: hacerse la -, v. arreglarse.
tolete: (esclamo) scalmus, i m.
tolemaico: ptolemicus, a, um.

tolerancia: tolerntia, ae f. Uso: - religiosa,


tolerntia religiosa.
tolueno: toluolum, i n.

toma: captus, us m. Sin: cptio; apprehnsio


vel prehnsio. Uso: - de aire, ductus (-us m)
ris; - de corriente, elctridis prehnsio; v.
interruptor; - de hbito, vesttio, onis f; rite
sumpta religiosa vestis; - de posesin de un
cargo o dignidad, mneris vel dignitatis possssio; - de tabaco, tabaci mica (-ae f); pulverati tabaci mica; nicotiani plveris mica, - de
tierra, terrae captus // (Cinem, accin y
efecto de fotografiar o filmar) imprssio photogrphica vel cinematogrphica.
tomacorriente, v. toma.

tomar: - en sus manos, in manus smere //


(beber) v. esta voz.

tomate: lycoprsicum, i n. Sin: solanum


lycoprsicum; lycoprsicum esculentum.
Uso: conserva de -, lycoprsici liquamen
(-mnis n) vel decoctum (-i n).
tomillo: thymus, i m; thymum, i n.

tominejo: todus, i m. Sin: anthphilus, i m.

tomismo: (como sistema filosfico) thomismus, i m. Sin: Thomae Aquinatis doctrina;


Divi Aquinatis philosophandi rtio // (como
sistema filosfico continuado por los seguidores de Santo Toms) Aquinatis eiusque

sectatorum philosphia // (como escuela)


Thomae Aquinatis schola.

tomista: thomista, ae m. Sin: thomismi fautor, sectator, studiosus; Aquinatis philosphiae sectator; qui Thomam Aquinatem
squitur.

tomstico: thomsticus, a, um. Sin: ex Thomae Aquinatis doctrin.


tomo: volumen, mnis n. Sin: tomus, i m.

tomografa: tomogrphia sive -grapha, ae f.


Uso: - computada, tomogrphia computatria.
tonada: cantilena, ae f.

tonalidad: tonlitas, atis f. Sin: (de colores)


colorum tonlitas; genus (-nris n) colorum,
colorum rtio; (de sonidos) sonorum rtio;
genus vocis vel vocum.

tonel: dlium, ii n. Sin: cupa, ae f; cadus, i


m. Uso: - capaz de 900 litros, dlium nongentorum hecatolitrorum capax; fabricante
de toneles, dolerius; v. cuba.

tonelada: tonna vel tunna, ae f. Sin: millepndium, ii n; mille chil(i)orum pondus


(-dris n); mille chil(i)ogrammorum (vel
chil(i)ogrmmatum) pondus. Uso: nave de
120 -, navis centum viginti tonnarum; buque
de 30 mil -, navis triginta mllia pnderum
capiens; un peso de 45 mil toneladas, pondus
quadraginta quinque mlium tonnarum;
anualmente 10 millones de toneladas de mercadera, quotannis decem miliones tonnarum
mrcium; varias - de acero, plures tonnae
chlybis.
tonelaje: onus, neris n. Sin: capcitas. Uso:
- de una nave, amphoratum, i n; navis onus
vel capcitas.

1063

tonelero
tonelero: faber dolirius vel doliaris. Sin: cuprius; doliorum vel cuparum factor.
tonelito: dololum, i n.

tnico: (que recibe el tono o acento) tnicus,


a, um. Uso: acento -, accentus (-us m) tnicus
vel intentivus // (tonificante, reconstituyente)
rborans vel corrborans, antis. Sin: firmans
vel confirmans; ad vires reficiendas aptus //
sust medicamentum vel ptio corrborans.

tonificador: corrborans, antis. Sin: refciens; firmans; rcreans.

tono: (sonido) tonus, i m. Uso: claridad del -,


toni clritas; - mayor, vocis genus durum; menor, vocis genus molle // (colorido) color,
oris m. Uso: - suave, color levis // darse -, v.
importancia (darse -).
tonometra: tonomtria sive -metra, ae f.

tonmetro: tonmetrum, i n.

tonsila: tonsilla, ae f. Sin: fucium (vel interioris oris) glndula; v. amgdala.

tonsilar: tonsillaris, e. Sin: ad tonsillas spectans.

tonsura: (accin y efecto de tonsurar) tonsura, ae f // (Rel , rito preparatorio que preceda a la recepcin de las antiguas rdenes
menores) tonsura. Sin: sacra tonsura // (Rel,
porcin tonsurada de la cabeza) tonsura.
Sin: tonsura clericalis.

tonsurado: tonsus, a, um. Sin: sacr tonsur


insignitus; sacris initiatus.

tonsurar: (cortar el pelo o la lana) tondre


// (conferir la tonsura eclesistica) sacram
tonsuram licui tribere.

tontera: (calidad de tonto) stulttia, ae f.


Sin: fatitas // (dicho tonto) stulte dictum (-i
n).Uso: decir tonteras, ineptire; fatuari;
stulta dcere; effutire de liqua re; no se
puede decir una - mayor, nihil potest dici inslsius // (hecho tonto) stulte factum; res
stulta, inepta, insulsa; inptia, ae f (ms a
menudo en pl, inptiae, arum); en pl tambin
inepta, insulsa, stulta, orum. Uso: hacer tonteras, ineptire; inepta (vel insulsa, vel stulta)
fcere; stulte fcere; hacer muchas -, multa
stulte fcere; stulte se grere; hacer la - de
, stulte fcere quod (con el indic) // (fig,
nadera) res (rei f) nullus momenti; res levssima // excl tonteras!, nugae!, gerrae!
tonto: stultus, a, um. Sin: stpidus, stlidus;
exsucus ; bardus; ftuus; tardus; hebes (-tis,
abl -ti); plmbeus. Uso: pobre -!, o exsucum caput!
tontuelo: stultillus, a, um.
top: summum, i n.

topacio: chryslithus, i f; chryslithos, i mf.

topadora: automatrius chamulcus (fossrius). Sin: (automatrius) chamulcus fossrius; arietria (mchina); v. buldzer.

tope: (cada una de las piezas metlicas redondas, colocadas en los extremos de los coches de F. C.) tudes, dtis f.

tpico: (concerniente o relativo a determinado lugar) tpicus, a, um. Sin: localis, e //


(Med, medicamento externo) tpicum medicamentum // (Ret, lugares comunes) tpica,
orum npl.

topless o top less: strphio carens (-entis).

topo: talpa, ae f // (coloq, persona de cortos


alcances que en todo yerra o se equivoca)

1064

torneo
homo tardus // (fig, persona que, infiltrada
en una organizacin, acta al servicio de
otros) circumspectator sbdolus. Sin: vulgator infidelis.

(vel pctoris) perfortio vel terebrtio.

topogrficamente: topogrphice. Sin: quod


ad locorum (vel loci) descriptionem prtinet.

torcaz: palumbus, i m; palumbes vel


palumbis, is mf.

topografa: topogrphia sive -grapha, ae f.


Sin: locorum vel regionum descrptio; loci
vel regionis descrptio (de una determinada
localidad o regin).

topogrfico: topogrphicus, a, um. Sin: ad


locorum (vel ad loci) descriptionem ttinens.
Uso: mapa -, mappa; forma vel tbula (topogrphica); locorum descrptio.

topgrafo: topgraphus, i m. Sin: topogrphiae cultor vel studiosus (el que profesa el
arte de la topografa); topogrphiae peritus
vel callens (el que tiene en ella especiales conocimientos).
topologa: topolgia sive -loga, ae f.

toracotoma: thoracotmia sive -toma, ae f.

torbellino: (remolino de viento) turbo, bnis


m // fig, - de asuntos, plurimarum rerum agittio; - de noticias, nuntiorum rumorumque
turba; - de opiniones, concitata opinionum
sries.

torcedura: distrtio, onis f. Sin: - en el pie,


pedis distrtio.

torcer: Autom cursum inflctere. Uso: - a (o


hacia) la derecha, ad dxteram cursum inflctere // torcerse el pie, pedem sibi detorqure. Sin: talum torqure.

torcida: (mecha de lmparas, candiles, velones) ellchnium, ii n. Sin: linamentum, i n


vel linamenta, orum npl; v. pabilo.
tordo: turdus, i m.

topolgico: topolgicus, a, um.

toponimia: toponmia sive -nyma, ae f.

topnimo: topnymum, i n. Sin: loci nomen;


vocbulum topnymum.

toponomstica: toponomstica, ae f. Sin: toponomstica doctrina, disciplina, scintia;


locorum nminum pervestigtio vel descrptio.
top secret: secretssimus, a, um. Sin: mxime
reticendus.
tora: (libro de la ley de los judos) Thora, ae
f.
toracentesis: thoracntesis, is f. Sin: thoracis

torero: taurmachus, i m. Sin: cum turo luctator vel pugnator.

torio: thrium, ii n.

tormentario: tormentrius, a, um.

tornado: nimbus, i m. Sin: turbo, bnis m;


ventus nmius; tempestas; procella.

tornasol: helianthus, i m. Sin: solsequa, ae f;


solsquium; solago, gnis f; solaris herba, heliotrpion vel heliotrpium // Qum matria
violcea.

torneo: (fiesta guerrera usada antiguamente


y en que se combata a caballo) torneamentum, i n. Sin: hastildium; certamen equestre;

1065

tornillo
certamen quitum hastis concurrntium //
(fig, certamen, lucha) certamen, mnis n.
Uso: - por la Copa Davis, certamen ob
Pculum Davis; - Nacional de Ftbol,
Certamen Nationale Pedildii; - Nacional
de Tenis de Mesa, Certamen Nationale
Tenildii Mensalis; participar en un -, in
certamen descndere vel venire.

tornillo: retinculum, i n. Sin: cchlea vel


cclea, ae f; cochlola; cchlea verstilis;
clavus cochleatus. Uso: - micromtrico, cclea micromtrica; - de hierro, de madera,
cchlea frrea, lgnea.

torniquete: (dispositivo para que las


personas pasen de una en una)
apparatus (-us m) volbilis, verstilis,
versbilis.

torno: (armario giratorio, empotrado en


una pared y que sirve para pasar comida
de una habitacin a otra sin verse las personas que a cada lado estn) fruli cibrii.
Sin: fenestella cibria; volbile instrumentum mensrium // (mquina de diversas
formas que sirve para trabajar cosas con
movimiento circular) mchina tornatria.
Sin: scamnum tornatrium. Uso: - elctrico, trebra elctrica; - de pedal, rota calcbilis; - para hilar, trnulus, i m //
(torniquete) v. esta voz.

toronja: citrum paradisacum. Sin:


citrum decumanum; aurntium decumanum.

toronjo: citrus (-i f) paradisi. Sin: citrus decumana.

torpedear: (atacar con torpedo o torpedos) torpedinare. Sin: torpdinem vel silurum (torpedines vel siluros; ignferam
torpdinem vel ignferas torpdines; ignferum silurum vel ignferos siluros) icere,

iactare, mttere, iaculari, immttere, impngere; torpdine vel siluro (torpednibus vel
siluris) verberare, perctere, vulnerare, infrngere, diffrngere, perfdere, direre.
Uso: - un buque, torpdinem vel silurum in
navem icere...; torpdine vel siluro navem
verberare... // (fig, remover de un cargo)
removre vel decere liquem mnere;
(privar de un cargo) munus licui
abrogare.
torpedero: adj torpedinrius, a, um // sust
torpedinria, ae f. Sin: ( nave o avin armados de torpedos) torpedinria (vel
ballistria) navis vel aronavis; navis vel
aronavis torpednibus (vel siluris)
instructa.

torpedo: (pez marino) torpedo, dnis f //


(mquina de guerra) torpedo, dnis f.
Sin: silurus, i m; ignfera (vel ignvoma,
vel incendiria) torpedo; gnifer (vel
ignvomus, vel incendirius) silurus;
tranans vel ignferum mssile; navfragum
iculum. Uso: hundir un buque con un -,
navem torpdine (vel siluro) mrgere,
demrgere, submrgere; lanzar un - contra
la nave enemiga, torpdinem vel silurum
in navem hstium icere, iactare...
(v. torpedear) // lancha -, navcula torpedinria.

torpor: torpor, ris m. Sin: marcor, ris m;


torpor et marcor.

torre: turris, is f. Uso: - albarrana, propugnculum; - almenada, turris pinnata; turris


pinnis ornata; la - Eiffel, turris Eiffeliana;
Eiffel turris; - flanqueantes, turres expugnatriae; - metlica, turris metllica; - de
amarre, retinculum; - del aeropuerto,
turris ariportuensis; - de atalaya, turris
inspectria, inspectionalis, speculatria; de Babel, turris Bablica; - de control, moderationis sttio; gubernationis turris; - del

1066

tostadura
homenaje, turris fidelitatis; - de lanzamiento, statumen (mnis n) misslibus
coniciendis; - de radio, turris radiophnica;
- de la televisin, turris radiotelevisfica;
- de transmisin, turris emissria
//
(pieza del juego de ajedrez) turris, is f
(ac -im vel -em; abl -i vel -e).
torrefaccin: torrefctio, onis f. Sin: tosttio;
torrefaciendi ctio.

torta: placenta, ae f. Sin: libum, i n; scriblita,


ae f. Uso: - dulce, dulcirium; - de almendras, scriblita amygdlina vel amygdlea; de arroz, placenta oryzae; - de castaas, placenta castanearum; - de grosellas, ribesiria
torta; - de Miln, panettone, mediolanensis placenta; panicellus natalcius; - de nata y
chocolate, placenta ex cremre lcteo et chocolata confecta.
tortera: clbanus, i m.

tortcolis: colli distrtio vel distrsio (-onis


f).

tortilla: intrita, ae f. Sin: ovorum intrita; lganum (-i n) ovrium; ovum mixtum, commixtum, permixtum; ova mixta, permixta;
frixum ex ovis mixtis; lganum pullnis ovis
conflatum. Uso: - a la francesa, ova permixta gllico more; - de espinacas, ova mixta
cum spinciis; - de papas, ova mixta cum solani tubribus.
tortuga: testudo, dnis f. Uso: - marina, testudo marina vel martima.

tortura: (tormento) cruciatus, us m. Sin: tormentum; cruciamentum; carnificina. Uso: las


penas de la -, tormentorum cruciatus; aplicar
la - a uno, admovere licui tormenta; aplicar
la - para hacer confesar algo a alguien, rem
tormentis querere ab liquo; extorqure liquid ab liquo tormentis; emplear la -, tor-

menta adhibere; hacer la investigacin judiciaria con -, tormentis quaestionem habere;


abrpere (vel rpere) liquem ad quaestionem; padecer la -, tormentis excruciari; ser
llevado a la -, ad tortrem (vel ad carnficem)
rapi; someter a -, liquem in cruciatum (vel in
tormenta) dare vel ddere // fig cruciatus, us
m. Sin: tormentum; magnus vel ingens dolor;
- corporales y mentales, tormenta crpori
mentive inflicta.

torturador: tortor, ris m. Sin: crnifex, fcis


m.

torturar: torqure. Sin: (tormentis) excruciare; in cruciatum dare vel ddere. Uso:
hacer -, dare in tormenta // fig torquere. Sin:
vexare; cruciare. Uso: torturarse, se excruciare; excruciari; (nimo vel nimis) angi; afflictari.
torunda: turunda, ae f.

tos: tussis, is (ac -im; abl -i). Uso: - ferina, convulsiva, pertussis; spstica vel prtinax
tussis.
tsigo, v. txico.

tostada: (pan tostado) crstulum, i n. Sin:


(placentae) crustum; crstulum fartum vel
condtum.

tostadero: (til o mquina para tostar) tostrium, ii n.

tostador: tostor, ris m. Sin: qui torret // (instrumento para tostar) tostrium, ii n.

tostadora: tostrix, cis f. Sin: quae torret //


(instrumento para tostar) tostrium, ii n. Sin:
mchina torrefciens. Uso: - de caf, de pan,
cafi, panis tostrium.

tostadura, v. torrefaccin.

1067

tostar
tostar: tostare. Sin: torrre; torrefcere;
subrere; ambrere.

total: adj totalis, e. Sin: totus; absolutus //


sust summa, ae f. Sin: tota summa. Uso: en -,
in summa.
totalidad: univrsitas, atis f. Sin: totum; plenitudo. Uso: germen de -, universitatis germen.

totalitario: (que incluye la totalidad de las


partes o atributos de algo) totalis, e. Sin: absolutus; mnia complectens // (perteneciente
o relativo al totalitarismo) totalitrius, a, um.
Sin: dictatrius; mnia mderans; mnia ad
se vndicans; ad totalitarismum prtinens.
Uso: poltica -, poltica totalitria; rgimen -,
domintio; unus domintio; dominatus, us
m; dominatus unus; principatus, us m; singulare imprium; dictatura perptua.

totalitarismo: totalitarismus, i m. Sin: domintio; dominatus, us m; unus domintio vel


dominatus; tyrnnica potestas; tyrannis (-dis;
ac -dem vel -da) totalitarstica; absolutum
civitatis rgimen; effrenum absolutumque
imprium. Uso: - estatal, mnia in Civitatis
(vel rei pblicae) imprium (vel potestatem)
redacta; rei pblicae immdica potestas (vel
imprium infinitum); ejercer el - estatal, plenssima absolutaque auctoritate Civitatem
(vel rem pblicam) grere vel administrare;
implantar el - estatal, mnia in Civitatis imprium redgere.

totalizacin: totaliztio, onis f. Sin: summae


totus confctio, subdctio; punctorum mnium computtio vel collctio; rtio calculatria vel calculria.
totalizador: (que totaliza) computator, oris
m // (aparato que da el total de una serie de
operaciones) mchina (vel machnula) computatrix vel calculatrix (-cis).

totalizar: totalizare. Sin: in unum mnia cgere vel redgere; omnes nmeros computare;
mnia puncta computare; in summam redgere vel collgere.
ttem: totem indecl.

totmico: totmicus, a, um. Sin: ad totemismum ttinens.

totemismo: totemismus, i m. Sin: animlium


arborumque cultus (-us m) vel venertio.
tour: circitus, us m. Sin: circutio, onis f.

tour de force : mximus nisus. Sin: nmius


conatus; contntio vehementssima.

touring club: peregrinatorum sodalcium.


Sin: sodalcium peregrinntium oblectationis
caus; sodalcium peregrinntium viatorum.

tourne: (de msicos, cantores, actores) iter


(vel lustrtio, vel circumcrsio) musicorum,
cantorum, actorum scaenicorum.
tourniquet, v. torniquete.

toxicidad: toxcitas, atis f.

txico: adj txicus, a, um. Sin: vennifer; venenatus; veneno imbutus // sust txicon vel
txicum i n. Sin: venenum.

toxicologa: toxicolgia sive -loga, ae f. Sin:


de venenis doctrina, disciplina, scintia; venenorum doctrina; toxicorum vel venenorum
stdia.
toxicolgico: toxicolgicus, a, um. Sin: ad
toxicolgiam spectans.

toxiclogo: toxiclogus, i m. Sin: toxicorum


peritus; venenorum studiosus; toxicolgiae
peritus vel studiosus.

1068

tradicin
toxicomana: toxicomnia sive -mana, ae f.

toxicmano: toxicmanes, is mf. Sin: toxicomnias, dis mf; toxicomni affectus.

toxina: toxinum, i n.

trabado: compctilis, e. Uso: vigas ntimamente -, compctiles trabes.

trabajado: laboratus vel elaboratus, a, um.


Sin: confectus; perfectus; tractatus; plasmatus.

trabajador: operrius, ii m. Sin: pifex, fcis


m; operator; en pl tambin operria (vel aerria, vel proletria) plebs (plebis f). Uso: - autnomo, operator liber; - estatal, operator
subiectus, vel rei pblicae obnxius; - industrial, pifex machinali indstriae addictus; temporario, pifex temporrius; promover la
elevacin de los -, opficum (vel operariorum) dignitati conslere; v. obrero.
trabajadora: operatrix, icis f.

trabajar: operari. Sin: gere, pergere; fcere, effcere, perfcere. Uso: - al da, sngulis
diebus suam licui locare peram; diurna
mercede suam locare peram.

trabajito: negotolum, i n. Sin: opella; oprula; opsculum; leve opus; levis momenti
opus.

trabajo: opus, peris n; (duro) labor, oris m.


Uso: - agrcola, opus agrorum colendorum; artstico, artifcium, ii n; - autnomo, liber
labor; - cientfico y artstico, opus scientiarum et rtium; - ms cientfico y mejor organizado, labor magis ad scientiarum normas
redactus atque efficaciore ratione ordinatus; domsticos, labores domstici; - escolar, pensum; - fastidioso, labor fastidiosus, opus fastidiosum; - forzados, pera coactiva; -

industriales, pera (-um n) industrilia; - intelectual, opus mentis; - manual, pera fabrilis; en pl tambin fabrlia, ium npl; -, fatiga
mental, mentis labor; - en sentido objetivo,
significtio laboris modo obiectivo concepti;
un da de -, unus diei pera vel opus; divisin del -, divsio laboris; lugar de -, locus
operatrius; ofrecer nuevos lugares de -,
novos locos operatrios praebere; mundo
del -, perum atque artificiorum orbis (-is m);
terminar el -, cessare ab pera.

trabar: (impedir el desarrollo de algo o el


desenvolvimiento de alguien) corcre. Sin:
coartare; repgula pnere licui; alicius libertatem constrngere et implicare.

trabilla: (tira de tela que sujeta el cinturn


del pantaln o de la falda) fascola, ae f. Sin:
tenia; cngulum; cinctura.

traccin: trctio, onis f. Sin: tractus, us m;


vhere, trhere. Uso: - animal, vctio quadrpedum; de - animal, iumenti (vel iumentorum) vi vel motu; de - elctrica, ex elctride
motus; elctrica vi vel elctride motu; mquinas de -, tractriae mchinae; tractrium
genus (-nris n) machinarum.

tracoma: trachoma, tis n. Sin: coniunctivitis


(-dis f) granulosa vel aegptica; oculorum
membranarum aspritas vel aspritudo; oculorum membranarum infltio vel inflammtio.

tractor: tractrium, ii n; tractrum, i n Sin:


mchina tractria; autmatum vel autmaton
tractrium; agricolare autmatum. Uso: para remolcar arados, tractrium autmaton
aratrium; - para arar, machinale aratrum;
aratrum automatrium, automatrium, tractrium.

tradicin: tradtio, onis f. Sin: fama; opnio;


mos maiorum; maiorum consuetudo vel
institutum; monumenta. Uso: una antigua -, ac-

1069

tradicional
cepta antquitus opnio; antiguas -, vtera
monumenta virorum; - apostlica, tradtio
apostlica; - cristiana, tradtio christiana; eclesistica, tradtio ecclesistica; - escritas,
litterarum monumenta; quae in ltteris
exstant; - escrita y oral, ltterae ac memria;
- fabulosas, mticas, vterum fbulae; fictae
vterum fbulae; - histricas, monumenta
rerum gestarum; - lingstica, loquendi consuetudo; las - nacionales, nostrae civitatis
monumenta; - oral, fama, ae f ; fama hminum; sermo; hminum sermo; fama et sermo
hminum; - paganas, thnicae vetustatis monumenta; - popular, opnio vulgi // segn la
-, ex (vel de) more; in morem; ut hminum
fama est; segn las - de los mayores, more
maiorum; more institutoque maiorum; custodiar la -, maiorum instituta turi; investigar
las antiguas -, vtera scrutari; juzgarlo todo
segn la -, mnia maiorum institutis iudicare.

tradicional: (que se transmite por tradicin)


translatcius, a, um. Sin: trditus; receptus;
usu receptus; antquitus trditus; a mairibus
trditus. Uso: las costumbres y las instituciones -, mores atque instituta maiorum; doctrina -, doctrina translatcia; educacin -,
ptrius mos et disciplina; instituciones - , vtera et trdita instituta; modo - de pronunciar, modus pronuntiandi translatcius;
opiniones -, opiniones quas a mairibus accpimus (de liqua re); vestido blanco -, translatcia vestis alba; ser -, esse in more
maiorum // (acostumbrado) slitus, a, um.
Sin: consuetus; usitatus; antquitus iam usitatus.
tradicionalismo: traditionalismus, i m. Sin:
traditionis amor, observntia, stdium; prisci
moris observntia; moris translatcii stdium
// Teol errnea doctrina de ecclesistica traditione.

tradicionalista: sust traditionalista, ae mf.


Sin: moris translatcii fautor; moris maiorum

imitator // Teol traditionalismi sectator vel


fautor // adj traditionis dligens vel tenax,
cis; moris translatcii studiosus; antiqui
moris rtinens; ad moris translatcii stdium
prtinens. Uso: tener una orientacin -, in eis
quae trdita sunt, perseverare.

tradicionalmente: (segn la costumbre)


more; de more; ex more; in morem; ex instituto; trdito more; iuxta traditionem; (como
es, era o fue costumbre) ut mos est (vel erat,
vel fuit); (segn la costumbre de los antepasados) maiorum more; more institutoque
maiorum.

traduccin: transltio, onis f. Sin: convrsio;


vrsio; interprettio. Uso: - italiana, interprettio itlica; - literal, interprettio ad verbum
facta; - al latn, in latinum (ex liqua lingua)
convrsio; - del latn, ex lingua latina convrsio; mala - de un libro, liber male conversus;
- simultnea, vrsio vel transltio simultnea;
simultnea interprettio; interprettio lico
(vel llico) facta; convrsio eodem tmpore
prolata; vrsio, quae simul fit; aparato de inmediata, apparatus translationis lico faciendae; no hacer una - literal, non verbum
pro verbo rddere.

traducir: (verter de una lengua a otra) vrtere vel convrtere. Sin: transferre. Uso: - a
Platn, Platonem vrtere; - de Platn, a Platone vrtere; - al alemn, al latn, germnice,
latine rddere; - brbaramente, brbare vrtere; - del griego al latn, e (vel ex) graeco
(vel a graeco, de graeco, e graeca lingua, e
graeco sermone) in latinum vrtere vel convrtere; - literalmente, a la letra, al pie de la
letra, palabra por palabra, verbum e verbo
exprmere, pro verbo verbum rddere; liquid ad verbum exprmere; liquid ttidem
verbis transferre; - literalmente del ingls al
latn, latine verbum pro verbo ex anglico rddere; latin lingu verbum e verbo ex anglica
rddere; latino sermone ex anglico verbum e

1070

tragicmico
verbo exprmere; eso sera - literalmente, id
verbum esset ex verbo; - algo conforme al
sentido, liquid interpretari; traducir algo,
segn el sentido, del francs al espaol, e
francogallico liquid hispane interpretari //
(represenar, expresar) explicare. Sin: aperire.
Uso: - en palabras su opinin, sententiam
suam aptis verbis explicare vel aperire, - en
hechos su compasin, misericrdiam suam
rebus ipsis xsequi.

traductor: translator, oris m. Sin: interpres,


tis mf, translatista, ae m. Uso: - de un libro,
libri interpres.

trfico: (accin de traficar) mercatus, us m.


Sin: merctio; mercatura; commrcium. Uso:
- de esclavos, mercatus servorum; servorum
nundintio, negotitio, mercatura; venaliciria, ae f; negotitio venaliciria; hacer - de
esclavos, servorum mercaturam fcere; venaliciriam exercere; - de mujeres, mercatus
mulerum // (trnsito, circulacin de vehculos) commeatus, us m. Sin: autoraedarum frequntia; trnsitus viarum. Uso: - areo, res
arivehiculria; - comercial, commeatus
commercialis; - ferroviario, commeatus in
viis frreis; - fluvial, martimo, fluvialis, martimus commeatus; - urbano, urbanus commeatus; - vertiginoso, turbneus motus; - vial,
viarum frequntia vel trnsitus; viae pblicae
commeatus; - de punta, affluntia vehiculorum; intensidad del -, frequntia commeationis; calle congestionada por el -, via referta
mchinis; via crribus oppleta.
tragacuras: sacerdotum osor (-oris m). Sin:
religionis osor; homo sacerdotes perosus;
homo religionem perosus.
tragaldabas, v. glotn.

tragaluz: fenestra superna. Sin: tecti fenestella.

tragamonedas: autmatum lusrium. Sin:


(automtica vel autmata) mchina erogatria.

tragantona: (comilona) ingurgittio, onis f.


Sin: comstio larga, copiosa, abundans // (accin de tragar) glutttio vel gluttio, onis f.
Sin: haustus, us m; devortio.
tragaperras, v. tragamonedas.

tragar: (comer velozmente) vorare vel devorare. Sin: deglut(t)ire; haurire // (dicho de la
tierra o de las aguas: abismar lo que est en
su superficie) sorbre, absorbre, exsorbre.
Sin: haurire; absmere // (soportar o disimular algo muy desagradable) pati. Sin: tolerare; devorare. Uso: - injurias, inirias pati;
probra tolerare; - las lgrimas, los gemidos,
devorare lcrimas, gmitus.

tragedia: (drama o gnero trgico) tragedia, ae f. Sin: fbula trgica. Uso: componer,
escribir tragedias, tragedias fcere vel scrbere; representar una -, tragediam gere //
(Fs, acontecimiento funesto) calmitas, atis
f. Sin: res (rei f) atrox, msera, miserbilis;
horrenda res.

trgico: (perteneciente o relativo a la tragedia) trgicus, a, um // (autor de tragedias)


trgicus, i m. Sin: tragoediarum scriptor //
(actor que representa papeles trgicos) v.
actor.

tragicomedia: (obra dramtica con rasgos


de comedia y de tragedia) tragicomedia, ae
f. Uso: - medievales o barrocas, tragicomediae medievales vel barocae; autor de tragicomedias, tragicomoediarum scriptor // (fig,
suceso que mueve a risa y piedad al mismo
tiempo) res (rei f) ridcula eademque miseranda. Sin: res msera eademque ridcula.

tragicmico: (perteneciente o relativo a la

1071

trago
tragicomedia) tragicomediae (gen). Sin: ad
tragicomediam ttinens // (que es a la vez
trgico y cmico) tragicmicus, a, um. Sin:
lpidus ac trgicus; trgico et cmico mixtus;
ridculus idemque miserandus. Uso: estilo -,
lpidum ac trgicum (vel trgicum et cmicum) scribendi genus // (jocoserio) iocosus
idemque srius. Uso: estilo -, iocosum idemque srium scribendi genus; ioco serioque
mixtum scribendi genus.
trago: (porcin de un lquido que se bebe de
una vez) haustus, us m. Uso: un - de agua,
haustus aquae // (prominencia de la oreja, delante del conducto auditivo) tragus vel tragos,
i m. Sin: antca aurculae lacnia.
triler: (casa rodante) aedcula subrotata.

tralla: (cuerda o correa) capistrum, i n. Sin:


caninum retinculum, frenum, lorum; cpula;
corrgia cani ducendo.

training, v. entrenamiento.

trait dunion: interductus, us m. Sin: interductus linearis // fig vnculum, i n. Sin: ligamentum.

traje: vestis, is f. Sin: vestitus, us m.; vestimentum; indumentum; amictus, hbitus, us


m. Uso: - a la medida, vestis ex crporis
mensura confecta; vestis ad crporis formam
confecta; - civil, vestis civilis; - clerical, eclesistico, religioso, hbitus clericalis, ecclesisticus, religiosus; - espacial, vestis
astronutica; - laical, militar, hbitus laicalis,
militaris; - nuevo, cataclista, ae f; - ordinario,
hbitus consuetudinrius; - de bao, subligculum; sbligar, ris n; vestis balneria vel
balnearis; - de boda, vestis nuptialis; - de
casa, v. pijama; - de ceremonia, de etiqueta,
de gala, hbitus sollemnis; - de dormir, vestis nocturna; - de luto, fnebris vel lgubris
amictus (-us m); hbitus lgubris; - de mec-

nico, v. mono; - de mujer, hbitus mulebris;


- de novia, sponsalis vestis; - de sociedad, hbitus forensis; - de varn, hbitus virilis.
tramitacin: petitionis cursus (-us m).

trmite: (diligencia) res, rei f. Sin: causa; negtium; conslium. Uso: - ocultos, clandestina conslia; - judiciarios, negtia fornsia;
ocuparse de un -, in negtio versari; rem tractare vel pertractare.

trampa: (artificio de caza) lqueus, i m (=


lazo); fvea, ae f (= hoyo, foso); pdica, ae f
(= lazo para trabar los pies). Uso: - para
aves, transenna, ae f ; decpula, ae f; decpulum; - para jabales y otras fieras, plaga, ae
f vel plagae, arum fpl; - para ratones, v. ratonera // fig lqueus, i m. Sin: insdia, ae f vel
insdiae, arum fpl; plaga vel plagae; transenna, ae f; tendculae, arum fpl; fraus; dolus;
fraudulntia; caer en la -, in lqueum (vel in
insdias) cdere vel incdere; in plagam (vel
in plagas) cdere; tender una - a uno, licui
insidiari; licui tndere plagas; insdias licui
parare, fcere, tndere, strere, instrere, pnere, appnere, adhibere; quien usa de trampas para engaar a otro, insidiator;
fraudator; homo fallax, fraudulentus, dolosus
// (portauela de pantaln) (bracarum) lacnia.
trampear: - en el juego, in lusu fraudare.

trampista, v. estafador.

trampoln: suggestus, us m. Sin: pedana;


desultrium; suggestus desultrius; tbula
desultria.
tramposo, v. estafador.

trance: discrimen, mnis n. Sin: perculum;


casus, us m, rerum discrimen; rerum angstiae. Uso: a todo -, audacter; omni timore p-

1072

transferir
sito, audaci nimo; en el ltimo -, ltimo
vitae discrmine // (estado en que un mdium
manifiesta fenmenos paranormales) sopor
mdii prprius.

transcripcin: transcrptio, onis f. Sin: reltio; transltio; exemplar, aris n; exemplum.


Uso: - de un escrito, transcrptio scripturae.

transatlntico: adj transatlnticus, a, um.


Sin: transocenicus; trans Atlnticum ocanum psitus // sust transatlnticum, i n (navgium). Sin: transocenica vel transocenia
(navis); navis transatlntica vel transocenica; navgium transatlnticum, transocenicum, transocenium; navis oceanensis; navis
ocanum traciens, transnvigans, trnsmeans; navis quae ocanum transit.

transductor: (entidad biolgica) transductor,


oris m // (dispositivo) transductrium, ii n.

transaccin: transctio, onis f. Sin: compostio.

transbordador: (barco) navis vectria vel


traiectria. Uso: - espacial, spatiale vehculum recprocum; aronavis sideralis circmvolans.

transbordar: transire. Uso: - de un tren a


otro, in liud tramen transire vel transcndere.

transcendental: transcendentalis, e. Sin: metaphsicus; rerum naturam transcendens; humanae mentis captum transcendens vel
exsperans; qui (quae, quod) rerum naturam
transcendit; qui (quae, quod) naturam hminum transcendit; qui (quae, quod) supra hminum naturam est ; rerum naturam ipsasque
mentes excedens ; qui (quae, quod) naturae
fines sperat // fig exmius, a, um. Sin: egrgius; excelsus; praecpuus.
transcontinental: transcontinentalis, e.

transcribir: transcrbere. Sin: exscrbere;


transferre; descrbere; referre. Uso: - con mquina, machnul exscrbere; - palabra por
palabra, ttidem exscrbere verbis; - pasajes
de una obra, peris locos exscrbere.

transcriptor, ra : transcriptor, oris m; transcriptrix, icis f. Sin: exscriptor; translator;


scriptor librrius; qui transcribit.

transente: (que transita o pasa por un


lugar) viator, oris m; viatrix, icis f; en pl tambin praeterentes vel transentes, ium mpl
// (que est de paso, que no reside sino transitoriamente en un sitio) adj trnsiens, entis;
sust hospes, ptis m; hspita, ae f. Sin: dvena, ae mf // (de duracin limitada) transitrius, a, um. Sin: temporneus; temporrius.
transexual: transexualis, e.

transexualidad: transexulitas, atis f. Sin:


transexualitatis vtium.
transexualismo, v. transexualidad.

transfer: transvctio, onis f. Sin: transferntia; v. transfert.

transferencia: transltio, onis f. Sin: traictio; transmssio; transmigrtio // (operacin


bancaria) circutio argentria. Sin: rtio argentria. Uso: - de fondos, transltio pecuniarum ad liquem; hacer transferencias de
fondos, transcrbere vel transferre pecnias
ad liquem, vel ad liquid.

transferible: translativus, a, um. Sin: ad


translationem aptus.

transferir: transferre. Sin: tradcere, transmttere; mutare (sedem, civitatem). Uso: una suma de dinero a bancos extranjeros, pecniae summam ad argentrias extrneas

1073

transfert
transferre.

num transistoriale; instrumentum transistorianum.

transfert: affectionum transltio.

transfiguracin: (accin de transfigurar)


transfigurtio, onis f. Sin: transformtio; convrsio; figurae vel formae muttio // (la de
Jesucristo en el monte Tabor) transfigurtio,
onis f.
transfigurar: transfigurare. Sin: transformare; in liam figuram mutare, vrtere, convrtere; figuram mutare licui //
transfigurarse: transfigurari. Sin: mutari; figuram (vel formam, vel mores) mutare.

transformador: adj transformatrius, a, um.


Uso: planta -, sttio transformatria // Electr
transformatrium, ii n. Sin: mechanma
transformatrium; directrium (flunti).
transformar: transformare. Sin: transfigurare; mutare; vrtere; convrtere.

transformismo: transformismus, i m. Sin:


evolutionismus; darvinismus; darviniana
doctrina; selctio naturalis.
transformista: transformista, ae mf. Sin:
transformismi fautor, sectator, professor.

transfusin: transfsio, onis f. Sin: transmssio; transltio // Med transfsio, onis f. Sin:
snguinis transfsio; alterus snguinis immssio.

transigir: transgere. Sin: compnere; convenire; pacisci; transactionem fcere. Uso: en (o sobre) la integridad de la fe, de integritate fidei quidquam detrhere.

transistor: (artificio electrnico) transistrium, ii n. Sin: transistrum // (aparato de


radio) radolum, i n. Sin: machnula radiophnica; radiophnulum portbile; radioph-

transistorizado: transistorialis, e.

transitable: prvius, a, um. Sin: mebilis, e;


commebilis, permebilis. Uso: - por vehculos, rotbilis, e; vehculis prvius; camino -,
iter crribus prvium; via crribus prvia.

trnsito: trnsitus, us m. Sin: transtio; commeatus, us m. Uso: - areo, res arovehiculria; commeatus arius; aria frequntia,
celebrtio, celbritas; - ferroviario, commeatus ferrivirius; commeatus sive commetio
trminum ferriviariorum; - peatonal, pditum
commeatus; - urbano, commeatus urbanus; vial, viarum celbritas, frequntia, trnsitus;
el - de los vehculos, vehiculorum commeatus; de -, transitrius; impedir el -, trnsitum
alicius arcere vel prohibere // (Rel, paso a
mejor vida) trnsitus ad Deum.
transitorio: brevis, e (breve); fluxus (inestable); caducus (caduco); fugax (fugaz), vlucer, cris, cre (fugitivo, pasajero); frgilis
(frgil). Uso: bienes -, bona fluxa vel caduca;
esperanza -, spes caduca; fortuna, fama -, vlucris fortuna, fama; gloria -, fluxa glria.
Transjordania: Transiordnia, ae f.
translacin, v. traslacin.

transliteracin: translittertio, onis f.

transliterar: translitterare. Sin: litterarum


elementa transferre.

transmarino: transmarinus, a, um. Uso: pases -, de ultramar, transmarinae regiones;


transmarina, orum npl.

transmisibilidad: transmissiblitas, atis f.

1074

transportar
transmisible: transmissbilis, e. Sin: transmssilis, e.

transmisin: transmssio, onis f. Sin: emssio; transltio; tradtio; propagtio. Uso: - estereofnica, transmssio stereophnica; mecnica, radial, telegrfica, telefnica, televisiva, transmssio mechnica, radiophnica, telegrphica, telephnica, televisiva vel
televisualis; - radial, emssio vel transmssio
radiophnica; radiophnica recittio; radiophnica vocis (vel sonorum) transmssio, diffsio, propagtio; - televisiva, televisfica
emssio vel exhibtio; transmssio telehormica; televisfica vocis (vel sonorum) transmissio; - televisiva en colores, televisfica
transmissio (vel emssio) multcolor, multicoloris, multicolora, multicolria // - de las
imgenes, transmssio imginum; - en esperanto, en latn, emssio esperntica, latina;
transmisiones por Internet, emissiones interretiales; calidad de las -, qulitas emissionum; dirigir una - televisiva, televisficam
emissionem moderari; las - de esta estacin
se realizan en la frecuencia de 800 khz, transmissiones huius stationis frequnti 800 khz
(chiliohertziorum) emittuntur // Mec implsio, onis f. Uso: - en la bicicleta, concatentio, onis f.

transmisor: adj transmissrius, a, um. Sin:


transmissivus; emissrius // sust transmissrium, ii n. Sin: emissrium; instrumentum
transmissrium vel emissrium; mechanma
transmissrium; apparatus transmissorius.
Uso: - de radio, de televisin, emissrium radiophnicum, televisuale.

transmisor-receptor, instrumentum emissrium et acceptrium.

transmitir: transmttere vel emttere. Uso: en ondas cortas, en ondas medias o normales, en ondas largas, en ondas supercortas,
(in) undis brvibus, (in) undis mdiis, (in)

undis longis, (in) undis superbrvibus emttere vel vulgare; - por radio, liquid radiophnice transmttere, emttere, diffndere; por televisin, liquid per televisionem transmttere; liquid telehormatis (vel telehorasis) ope transmttere, dere, propnere;
liquid televisficis undis transmttere.

transmutacin: transmuttio, onis f. Sin:


commuttio, permuttio; transformtio;
transfigurtio; convrsio. Uso: - consonntica, muttio consonntica.

transnacional: adj transnationalis, e. Uso:


empresa -, socetas transnationalis // (sust,
multinacional) v. esta voz.
transocenico: transocenicus, a, um.

transparencia: perlucditas vel pellucditas,


atis f. Uso: - de estilo, candor, oris m; - del
vidrio, perlucditas vitri.

transparente: perlcidus vel pellcidus, a,


um. Sin: perlcens vel pellcens, entis; translcidus; perspcuus, lquidus (= lmpido).
Uso: aguas -, aquae perspcuae; atmsfera -,
lquidus ar; cristal -, translcidus crystallus;
vidrio -, vitrum perlcidum // fig perlcens,
entis. Sin: perspcuus; translcidus. Uso: estilo -, perlcens ortio; ser -, perlucre; perspcuum esse.

transpiracin: transpirtio, onis f. Sin:


perspirtio, onis f. Uso: - cutnea, perspirtio
cutnea.
transportable: vectbilis, e.

transportador: (mozo de cordel) v. changador // - areo, v. telefrico.

transportar: transportare. Sin: transvhere;


transferre. Uso: accin de ser transportado
en un vehculo, vecttio, onis f (ad + ac); el

1075

transporte
que transporta, advector, oris m // (cambiar
el tono de una composicin) (in liud vocis
genus) transpnere.

transporte: (accin y efecto de transportar


o transportarse) transporttio, onis f. Sin:
vecttio; transltio; vctio vel transvctio; res
vectria; commeatus, us m. Uso: - areo,
aria vctio; - colectivo, communis transvctio; - experimental, vecttio experimentalis;
- ferroviario, vecttio ferriviria; - pblico,
pblica vecttio; commeatus pblicus, commeatus vehicularis pblicus, - de dinero,
nummorum vecttio, transvecttio, transporttio; en bancos y agencias de crdito, persona encargada del - de dinero lquido,
nummorum gestator, vector, transvector,
transportator; - de mercancas, transporttio
mrcium; commeatus mercimonialis; - de
personas, communis transvctio hminum; a travs de un puente, vecttio trans pontem
// (medio de -) vectura, ae f. Sin: vectbulum
vel vectculum; commeats vehculum. Uso:
de -, vectrius; - areo, aria vectura; arium
vehculum, arovehculum; arvehes, is f; escolar, discipulorum laophrium; coenautocinetum scholare; discipulorum autocinetum
laphorum; buque de -, onerria, ae f; navis
onerria vel vectria; carro de -, carrus vectrius // fig, - de alegra, gestientis nimi eltio volupturia; - de pasin, mpetus, us m,
fervor, oris m.

transubstanciacin o transustanciacin:
transubstantitio, onis f. Sin: cuisdam
substntiae in liam convrsio; in liam
substntiam (vel naturam) convrsio // Teol
transubstantitio. Sin: convrsio substantiarum panis et vini in Corpus et Snguinem
Iesu Christi.

transubstanciar o transustanciar : transubstantiare. Sin : in liam substntiam convrtere ; substntiae conversionem fcere.

transvasar, v. trasegar.

transversal: transversus, a, um. Sin: oblquus.

transversalmente: transverse. Sin: oblque;


ex transverso; in oblquum.
Trans World Airlines (TWA) : socetas appellata Transvctio Aronutica trans orbem
terrae.

tranva: (ferrocarril establecido en una calle


o camino carretero) tranva, transva, tramva, ae f. Sin: ferrvia stratria. Uso: - areo,
transvia pnsilis; - subterrneo, tramvia subterrnea; - urbano, interurbano, tranvia urbana, interurbana; - a vapor, a electricidad,
tranvia vaporria, elctrica; lnea de -, tranviria lnea // (coche de -) currus tranvirius,
transvirius, tramvirius. Sin: currus transvirius elctricus; currus transvirius elctricus urbanus vel oppidanus; tramviria raeda
elctrica; tramviria raeda elctrica urbana
vel oppidana; pblicus currus; pblicus
currus elctricus urbanus vel oppidanus; pblicum currculum; pblicum currculum
elctricum; pblicum currculum elctricum
urbanum vel oppidanum; electrivehela, ae f.
Uso: bajar del -, de transvirio curru descndere; subir al -, currum tramvirium (vel
transviriam raedam) inscndere; tomar el -,
currum transvirium (vel tramvirium) smere.

tranviario: (perteneciente o relativo a los


tranvas) tranvirius, transvirius, tramvirius, a, um. Sin: ad pblicos currus elctricos
spectans. Uso: servicio -, servtium tranvirium; taller -, officina tranviria // (persona
empleada en el servicio de tranvas) tranvirius, transvirius, tramvirius, ii m. Sin: tranviae addictus; tramviriis crribus addictus
vel peram navans; pblici currus elctrici
minister.

1076

trasfigurar
tranviero, v. tranviario.

Trapa: (localidad) Trappa, ae f // (monasterio) Trappensis abbtia sive abbata. Sin:


trappnsium coenbium; cistercnsium reformatorum coenbium.
trapecio: Dep trapzium, ii n. Sin: petaurum,
i n.

trapecista: trapezistes, ae m. Sin: petaurista;


trapzii athleta.

trapense: adj trappensis, e // sust trappista,


ae m. Sin: trappnsis, is m; reformatorum cistercnsium sodalis.
trapero: scrutrius, ii m. Sin: panniculrius.

trapiche: (molino que extrae el jugo de algunos frutos como aceite o caa de azcar)
v. almazara.

trapo: (pedazo de tela viejo y roto) pannus, i


m. Uso: - de cocina, coquinrius vel coquinaris pannus // (velamen) vela, orum npl; armamenta, orum npl (los aparejos o equipo de
un barco). Uso: navegar a todo -, plenssimis
velis navigare; plenis velis cursum tenere;
plenis velis ferri // fig, a todo -, remis ventisque, remis velisque, velis remisque, velisque
remisque // fig, poner a uno como un -, liquem grviter increpare, compllere, corrpere, obiurgare // fig, soltar uno el - (echarse
a llorar), in lcrimas effundi; lcrimas cire;
(echarse a rer) effundi in cachinnos; cachinnum tllere.

trquea: tracha vel tracha, ae f. Sin: artria;


traqueartria; artria spera; spirandi meatus,
us m; nimae canalis; trnsitus (-us m) sprits; gtturis artria. Uso: vlvula de la -, trcheae oprculum.
traqueal: traquialis, e. Sin: arteracus; tra-

chae, artriae, artriae sperae (gen); ad tracheam (vel ad artriam, vel ad artriam speram) prtinens.

traquetis: trachitis vel trachetis, dis f. Sin:


trachae (vel artriae, vel artriae sperae) inflammtio vel infltio.

traqueotoma: tracheotmia sive -toma, ae


f. Sin: arteriotmia sive -toma; trcheae (vel
artriae, vel artriae sperae) sctio; trachae
incsio.
traquita: trachytes, is f; trachys, itis f.
trascendencia: transcendntia, ae f.

trascendental, v. transcendental.

trascendente: transcendens, entis. Sin: transcendentalis, e; metaphsicus; humanam naturam excedens; qui (quae, quod) naturam
exsperat. Uso: destino -, vita futura, quae
naturam exsperat; origen -, excellentssimus
origo.
trascribir, v. transcribir.

trascripcin, v. transcripcin.
trascriptor, v. transcriptor.

trasegar: (cambiar un lquido de vaso) in


liud vas (vel in lia vasa) tracere. Sin:
transfndere in liud vas (vel in lia vasa) y
simplem transfndere.

trasferible, v. transferible.

trasferir, v. transferir.

trasfiguracin, v. transfiguracin.

trasfigurar, v. transfigurar.

1077

trasformador
trasplantable: transplantbilis, e.

trasformador, v. transformador.

trasformar, v. transformar.

trasplantacin, v. trasplante.

trasfusin, v. transfusin.

trasiego: transfsio, onis f. Sin: transltio;


diffsio. Uso: efectuar el - de algo, liquid in
liud vas (vel in lia vasa) transfndere vel
tracere.

traslacin: transltio, onis f. Sin: transvctio;


traictio. Uso: fiesta de la - de la Santa Casa
de Loreto, festum translationis Lauretanae
Doms.
trasladarse: domiclium immutare vel transferre. Sin: se conferre ad + ac.
traslado: - del domicilio, domiclii transltio.
trasmisibilidad: v. transmisibilidad.
trasmisible, v. transmisible.
trasmitir, v. transmitir.

trasplante: transltio, onis f // Med transplanttio, onis f. Uso: - de rganos, membrorum transplanttio, transltio, instio; - de un
rin, del corazn, renis, cordis transplanttio; realizar un - del corazn, cordis transplantationem pergere vel fcere.

trasportable, v. transportable.
trasportar, v. transportar.
trasporte, v. transporte.

traspuntn: (asiento) sedculum, i n. Sin: sedcula; sllula; sllula plictilis.

trasmutacin, v. transmutacin.
trasnacional, v. transnacional.

trastejador: adj tegulrius, a, um // sust tegulrius, ii m.

trasparencia, v. transparencia.

traspasar: (pasar adelante, hacia otra parte


o a otro lado) superare. Sin: trnsgredi; transcndere // (transgredir o quebrantar un precepto) trnsgredi. Sin: violare; transcndere.

traspiracin, v. transpiracin.

trasplantar: transplantare. Sin: transferre;


transrere; transpnere; libi consrere; rborem transferre.

traspunte: depromptor, oris m. Sin: scaenarum moderator; prodendi in scaenam indicator, monstrator; scaenae rector vel
superintentor; scaenae emissionis magister.

trasmisin, v. transmisin.

trasparente, v. transparente.

trasplantado: transplantatus, a, um. Sin:


transertus; translatus, transpsitus.

trastero: (cuarto -) repositrium vel repostrium, ii n. Sin: receptculum; cella recndita.

trastienda: intrior taberna. Sin: intrior tabernae pars vel cella.

trasto: - viejos, scruta, orum npl.

trasvasar, v. trasegar.
1078

travesa
trasversal, v. transversal.

trasvolar: transvolare. Sin: praetervolare;


transvolitare.
trata: commrcium, ii n. Uso: - de blancas,
commrcium puellarum albicolorum; - de esclavos, mancipiorum commrcium; - de negros esclavos, commrcium mancipiorum
nigricolorum; nigritarum mptio et vendtio.

tratadista: tractator, oris m. Sin: tracttuum


scriptor, auctor; commentationum vel commentariorum scriptor.

tratado: (obra que trata de un determinado


argumento) liber, bri m (de liqua re). Sin:
commentrius; commenttio; commentrium
(alicius rei); commentrii, orum mpl // (disertacin) disputtio, onis f (de liqua re).
Sin: ars, artis f vel artes, ium fpl (alicius rei).
Uso: - de retrica, ars dicendi; artes oratriae
vel rhtorum; - de teora militar, de disciplina
militari commentrii // (convenio) tractatus,
us m. Sin: foedus, dris n; pctio; pactum;
convntio; conventum; pactum conventum.
Uso: - internacional, tractatus internationalis;
- de alianza, foedus; - de Kyoto, tractatus
kyotensis; respeto de los -, fides federum;
hacer, celebrar un -, foedus ferire; cum liquo pactionem fcere, inire; cum liquo foedus fcere, pacisci, cere, ferire; renovar un -,
foedus renovare; romper, violar un -, foedus
frngere, rmpere, violare; suscribir un -,
tracttui subscrbere; con arreglo a los trminos del -, ex federe; contra la condicin del
-, adversus condicionem federis.

tratamiento: (sistema de curacin) therapa,


ae f; theraputice, es f. Sin: cura, curtio;
tracttio. Uso: - auxiliar, therapa auxiliaris;
- econmico, solvendae mercedis rationes;
igual -, aequalis tracttio; - medicinal, medicinalis tracttio; - mdico, tracttio mdica
vel mdici; - preventivo, praehbitae morbi

curationes; praemunientes morbi curationes;


- contra el dolor, rationes antidolorficae.
tratativa: negotitio, onis f. Sin: tractatus, us
m; negtium; ctio; colloctio; collquium;
consulttio. Uso: reanudar las - sobre el programa atmico, consultationes de progrmmate atmico terum suscpere, vel dnuo
institere.

trauma: trauma, tis n. Sin: vulnus, nris n.


Uso: - pequeo, vulnsculum; - psquico,
trauma pschicum; commtio (nimi); perturbtio; vhemens nimi turbtio.
traumtico: traumticus, a, um. Sin: vulnerrius; vlneris (gen).

traumatismo: trauma, tis n. Sin: lesio; vulnertio.

traumatizar: Med trumate affcere // Psicol


vehementer perturbare.

traumatologa: traumatolgia sive -loga, ae


f. Sin: vlnerum mdica disciplina.

traumatolgico: traumatolgicus, a, um.


Sin: ad trumata ttinens.

traumatlogo: traumatlogus, i m. Sin: traumatolgiae cultor vel peritus.

traveln: (Cinem, desplazamiento de la cmara tomavistas sobre el suelo) cinematogrphicae (vel televisficae) mchinae motus
(- us m).

traveller s cheque : mandatum nummrium


periegticum.

travesa : (camino transversal) iter transversum. Sin: via transversa. // (distancia entre
dos puntos de tierra o de mar) sptium, ii n
// (viaje por mar) traictio, onis f. Sin: traiec-

1079

travesti
tus vel transmissus, us m. Sin: transmssio;
transvctio; praetervctio; transgrssio; navigtio. Uso: - de Francia a Inglaterra, traictio ex Gllia in Britnniam; hacer una -,
transfretare o simplem navigare; hemos
hecho una magnfica -, bellssime navigvimus.

travesti o travest: vir mulebri veste indutus


vel tectus. Sin: mulebri vestitu vir.

travestido: (disfrazado o encubierto) v. disfrazado // (travesti) v. esta voz.

travestir: vestem alterus sexus licui indere.

travestismo: consuetudo alterus sexus vestes induendi.


travestista, v. travesti.

travesura: (accin reprensible) erratum, i n.


Sin: error; licntius factum; mprobe (vel inconsiderate, vel inconsulte) factum; mprobum fcinus (-nris n); mpudens licntia //
(culpa leve) ignoscendum peccatum. Uso:
travesura de juventud, iuvenile erratum; iuventutis (vel iuvenilis aetatis) erratum; iuvenilis licntia; la suya es solo una -, lviter
tantum peccavit.

traviesa: (madero de la va frrea para asentar los rieles) transtrum, i n. Sin: tignum
transversrium.
travieso: imprbulus, a, um; v. pilluelo.
trayectoria: traiectria, ae f.

trazar: delineare. Sin: adumbrare; designare;


descrbere; deformare.
trbedes: tripus, pdis m.

trbol: triflium, ii n.

trecentista: trecentista, ae mf. Sin: trecenti


scriptor; escritor, poeta, pintor -, seculi XIV
(sive quarti dcimi seculi) scriptor, pota,
pictor.
trecho: - de camino, viae tractus (-us m).

tregua: (suspensin de hostilidades) indtiae


(-arum fpl). Uso: concertar una -, indtias
pacisci; romper la -, indtias tllere, dirmere, slvere // (intermisin, descanso) intermssio, onis f. Sin: cesstio. Uso: sin -,
sine intermissione; trabajar sin -, opus non
intermttere.

trekking: longae excursiones pedestres volupturiae.

trementina: terebnthina vel terebntina, ae


f. Sin: terebnthina rsina.

tren: tramen, mnis n. Sin: tramen ferrivirium vel ferrovirium; ferrivirium agmen
(-mnis n); agmen vel tractus (-us m)
crruum; hamaxstichus, i m. Uso: - acelerado,
tramen (vel crruum agmen) acceleratum;
amaxstichus acceleratus; - blindado, tramen
loricatum vel cataphractum; - carguero o de
carga, tramen onerrium; tramen mrcium; comn, tramen commune; - correo, tramen
tabellrium; - cremallera, tramen denticulatum; - directo, tramen directum, clere,
velox, rpidum, citatum; - expreso o rpido,
tramen directssimum, celrrimum, velocssimum, rapidssimum, citatssimum; - elctrico, tramen elctricum; tramen elctrica vi
motum; crruum agmen elctride actum, vel
elctrica vi permotum; - especial, tramen
speciale; - experimental, tramen experimentale; - internacional, tramen internationale;
tramen inter nationes vel inter gentes, tramen
quod plures gentes circumit; - interurbano n
945, tramen interurbanum nmero nongent-

1080

tribuna
simo quadragsimo quinto; - ligero, tramen
citatum; - militar, tramen militare; - mixto, carreta, tramen mixtum; tramen homnibus
mercibusque vehendis; - mnibus, tramen
mnibus; - subterrneo, metropolitano, ferrvia subterrnea, inferna; - suburbano, ferrvia
civitatensis, rbica; - a vapor, tramen vaporrium; tramen vaporis vi motum; crruum
agmen vaporatae aquae impulsu permotum; de alta velocidad, tramen perquam clere vel
velox, superclere, supercitatum; tramen
magnae velocitatis vel velocitatis exmiae; de pasajeros, tramen personarum vel hminum; tramen epibticum; tramen homnibus
vehendis // bajar del -, e (vel de) trmine descndere; ir, viajar en -, trmine vehi; vectari
trmine; iter trmine fcere; vi ferrat iter
fcere; vi frre ire; llegar en -, trmine advenire; perder el -, tramen amttere; salir en -,
trmine proficisci; subir al -, tramen
conscndere, inscndere, ngredi; tomar el -,
tramen smere // el - tiene quince minutos de
demora, tramen quindecim minuta demoratur; el - trae atraso, tramen tardat; el - lleg
con atraso, tramen retardatum est; el - corre
a la velocidad de 300 km por hora, tramen
velocitate trecenorum (vel trecentorum) chiliometrorum horlium vhitur vel provhitur;
formar y dividir los -, trmina distribere, dirbere, dispertire, divdere; maniobras para
formar y dividir los -, trminum distribtio
vel ordintio; distributa trminum ordintio
// - de aterrizaje, apparatus desultrius; retrctiles aronavis rotae fpl. Uso: soltar el de aterrizaje, expedire apparatum desultrium // / inspector de -, inspector trminis ;
jefe de -, trmini praefectus; curator trminis
// fig, - de vida, vivendi rtio; el acostumbrado - de vida, sueta vivendi rtio.

trencito: parvum tramen (-mnis n). Sin: parvus hamaxstichus. Uso: - elctrico, parvum
tramen vi elctrica actum; - para diversin,
parvum tramen ludi caus confectum.

trenzas: capilli innexi.

trepador: reptans, antis . Uso: rosas -, reptantes rosae // (dicho de persona) - de acantilados, rpium scansor, reptator, arreptor.

trepar: scndere. Sin: arrpere; reptare,


arreptare; reptando ascndere, conscndere,
scndere in (vel ad) + ac.

treta: fig artifcium, ii n. Sin: asttiae, arum


fpl.
trada: trias, dis (ac tradem vel trada) f.

triangular: triangularis, e. Sin: tringulus;


trigonalis; trignicus; trignus; trquetrus.
Uso: figura -, figura tringula, trignica, trquetra.
tringulo: tringulum, i n. Sin: trignum; trignus. Uso: - issceles, issceles, is m. Sin:
tringulum isscelum; tringulum duorum
aequlium lterum.
tribalismo: tribalismus, i m.

tribmetro: tribmetrum, i n.

tribulacin: tribultio, onis f. Sin: afflctio;


aerumna; angstiae fpl; res adversae fpl. Uso:
caer en la -, in aerumnam incdere; padecer
tribulaciones, angstiis premi; rebus adversis
afflgi.

tribuna: (plataforma elevada desde donde


hablan los oradores) suggestus, us m; suggestum, i n. Uso: - oratoria, - de oradores,
oratoris suggestus; bajar de la -, (de, e, a)
suggestu descndere; subir a la -, (in) suggestum ascndere vel escndere // (galera
elevada en ciertos espectculos) suggestus;
suggestum. Sin: subsllia, orum npl; gradus,
uum mpl. Uso: - de espectadores, spectcula,
orum npl; spectaculorum gradus (-uum mpl)

1081

tribunal
// (ventana o balcn en algunas iglesias
desde donde se puede asistir a los oficios) tribunal, lis n. Sin: pdium; contigntio suprior lateralis.

tribunal: tribnal, lis n. Sin: conslium.


Uso: - internacional, tribunal internationale;
- internacional de la Haya, hagense pro mnibus natinibus tribunal; - militar, tribunal
militare; - secreto, tribunal secretum; - supremo, supremum tribunal; idices postremae provocationis; - de apelacin, conslium
iudciis pblicis cognoscendis vel recognoscendis; - de casacin, supremum tribunal pblicis abolendis (vel revocandis) iudciis; - de
cuentas, censrium collgium pblicis recognoscendis redtibus ac smptibus; - del jurado, iuratorum tribunal; collgium idicum;
iurati; idices.
tributario: tributrius, a, um. Sin: vectigalis,
e. Uso: (dicho de ro) nfluens, entis (fluvius,
amnis).

tributo: (lo que paga un Estado a otro para


indicar su sumisin) tribtum, i n. Uso: exigir
un -, tributum exgere; imponer un -, tributum (licui) impnere, imperare, indcere;
pagar un -, tributum pndere vel conferre //
(impuesto) v. esta voz // (fig, cualquier carga
permanente) onus, neris n. Sin: pondus,
dris n; srcina // (lo que se debe a una persona o cosa) offcium, ii n. Uso: - de gratitud,
grtiae, arum fpl; - de homenajes, de lgrimas, etc., dbita offcia, dbitae lcrimae;
pagar a alguno su - de gratitud, grati nimi
offcium licui praestare; pagar a la patria
su - de sangre, sanguinem (suum) ptriae offerre; pagar su - a la naturaleza, naturae satisfcere.

triciclo: trcyclum, i n; trcyclus, i m. Sin: trrota, ae f. Uso: - pequeo, tricclula; - portador, trcyclum onerrium; - a petrleo,
trcyclum petrleo actum.

tricofitosis: trichophytosis, is f.

tricologa: thricholgia sive -loga, ae f. Sin:


de capillis (vel de pilis) doctrina, disciplina,
scintia; capillorum vel pilorum doctrina.
triclogo: thrichlogus, i m. Sin: thricholgiae peritus.

tricolor: trcolor, ris. Sin: tres colores habens; tribus colribus tinctus; trplici colore
(abl de cualidad). Uso: bandera -, trcolor
vexillum; vexillum trplici colore tinctum.
tricoma: thrichma, tis n.

tricornio: tricornis, e. Uso: sombrero -, tricornis pleus.


tricosis: thrichosis, is f.

tricota: thorax (-cis m) lneus. Sin: strictria lnea; thorcium e mculis; pectorale e
mculis. Uso: - de punto (sin botones y con
mangas cortas) pelsia lnea; colbium lneum; - de seda, tricholinum, i n; v. pulver.

tricotoma: trichotmia sive -toma, ae f. Sin:


tripertita divsio.

tricroma: (procedimientos fotogrficos y fotomecnicos en color) trichrmia sive -chroma, ae f. Sin: trium colorum imprssio //
(estampa obtenida por el procedimiento de
la -) imago tribus impressa colribus.

tridimensional: trium mensurarum. Sin: tribus mensuris preditus.

tridimensionalidad: trium mensurarum


rtio.

triduo: triduana supplictio. Sin: preces triduanae; supplictio in trduum; supplictio


trium dierum. Uso: - solemne, sollmnia in

1082

trimestral
trduum; sacra in trduum sollmnia; hacer
un -, triduanas preces pergere; supplicationes in trduum habere, celebrare, obire; hacer
un - en honor de un Beato o de un Santo,
sacra in trduum sollmnia gere licui Beato
vel Sancto.
triedro: trhedrum, i n.

trifsico: triphsicus, a, um. Sin: tribus phsibus preditus; tribus tempribus mbilis.

trigamia: trigmia sive -gama, ae f.

trgamo: trgamus, i m. Sin: tres muleres habens.

trigmino: trigminus, a, um. Sin: nervio -,


trigminus nervus.
triglifo: trglyphus, i m.

trigo: trticum, i n. Sin: frumentum; trticum


trcicum; granum trcicum. Uso: - candeal,
silgo, gnis f; - rubin, robus, bris n ; ir,
salir por -, ir a hacer provisin de -, frumentari; ire frumentatum, vel ad frumentandum.
trgono: (conjunto de tres signos del Zodaco) trignum, i n // (tringulo) v. esta voz.

trigonometra: trigonomtria sive -metra, ae


f. Sin: triangulorum metiendorum rtio; tringulis (vel trignis) metiendis rtio vel doctrina. Uso: - esfrica, trigonomtria
spherica; - plana, trigonomtria plana.
trigonomtrico: trigonomtricus, a, um.

trilinge: (que tiene tres lenguas) trilinguis,


e; trium linguarum; tres linguas habens; (que
habla tres lenguas) trilinguis; tribus linguis
loquens; (escrito en tres lenguas) tribus linguis scriptus.

trillado: contritus, a, um. Uso: palabras -,


contrita verba.

trillador, ra: triturator, oris m; trituratrix, icis


f. Sin : terens ; tritrans ; extritor ; tribulator ;
qui terit, xterit, prterit.

trilladora : (mquina para trillar) trbulum,


i n; trbula, ae f. Sin: tritria; trituratria; mchina terens vel xterens; mchina tritria vel
trituratria; trbulum machinale; trbula machinalis; mchina verstilis. Uso: - automtica, autotrbulum; trbulum automatrium;
autotrbula; trbula automatria.
trilladura: tritura, ae f. Sin: triturtio; tritus,
us m ; terendi actus (- us m).

trillar: (frumentum) trere, detrere, extrere, protrere. Sin: triturare; tribulare.

trillizo: adj trigminus, a, um. Uso: hermanos -, trigmini fratres; hijos -, trigmini flii
// sust trigminus, i m. Uso: uno de los -, unus
ex trigminis.
trillo: (instrumento) trbulum, i n.

trilln: trlio, onis m. Sin: mlio bilionum;


mlies (mliens) mille biliones.

triloga: trilgia sive triloga, ae f. Uso: - epigrfica, ternae inscriptiones; - potica, terna
crmina.

trimembre: trimembris, e. Sin: tricorpor,


ris; tribus membris constans.

trimestral: (que dura un trimestre) trimestris, e. Sin: trium mnsium // (que sucede o se
repite cada trimestre) trimestris, e. Sin: trimnstruus; qui (quae, quod) quarto quoque
mense fit (o con el verbo exigido por el contexto). Uso: revista - de latn, trimestres litterarum latinarum commentrii.

1083

trimestralmente
trimestralmente: sngulis trimstribus. Sin:
quarto quoque mense.

trimestre: (espacio de tres meses) trimestre,


is n. Sin: trimestre sptium vel tempus (-pris
n), trium mnsium sptium vel tempus; tres
menses // (cuenta, sueldo, pensin, etc., que
se cobra o paga al fin de cada trimestre)
trium mnsium rtio (cuenta), merces
(sueldo), pactum prtium (pensin).
trmetro: adj trmeter, tra, trum. Sin: trmetros vel trmetrus; trimtrius // sust trmetros
vel trmetrus, i m; trmeter, tri m. Sin: versus
tribus pdibus constans. Uso: - ymbico, imbicus trmetros.

trimotor: adj trimotrius, a, um. Sin: tribus


motriis (vel trplici machinatione) instructus
vel ornatus; qui (quae, quod) tribus motriis
movetur // sust trimotrium, ii n. Sin: aroplanum trimotrium; aronavis (vel aria
navis) tribus machinamentis (vel machinatinibus) instructa; aroplanum tribus motriis (vel trplici machinatione) instructum vel
ornatum; aroplanum quod tribus motriis
movetur vel fertur.

trinar: (hacer trinos) vocem (vel cantum)


acute flctere, vel acutssime inflctere; acutam ac vibrantem vocem mttere // (dicho de
las aves) tinnire. Sin: tinnitare; tintinnire;
garrire. Uso: el - de las aves, vibrans vium
sonus; concentus vium; el - del ruiseor,
sonus luscniae vibrans vel intortus; v. gorjear.
trincha, v. pretina.

trinchante: (instrumento para trinchar) cultellus, i m. Sin: culter, tri m; ferrum, i n // (encargado de cortar la comida en la mesa)
scissor, ris m. Sin: structor; carptor; chirnomon, ontis m.

trinchar: scndere; conscndere. Sin: crpere; lacerare; secare, consecare; minute concdere.

trinchera: fossa, ae f (= foso); agger, ris m


(= terrapln, parapeto) ; vallum, i n (= empalizada); munmen, mnis n; munimentum (=
fortificacin, defensa).

trineo: traha vel trhea, ae f. Uso: - mecnico


para esquiadores, anabathrum nartatrium;
deslizamiento del -, trahae decursus (vel delapsus) per nives vel per glciem; quien va
en -, trahrius; deslizarse en un - sobre la
nieve (o sobre el hielo), trah (vel trhea) per
nives (vel per glciem) decrrere, delbi, prolbi; ir en - , trah (vel trhe) vehi, duci, delbi.
trinitaria: (planta, flor) hortensis vola, ae f.

trino: Ms vox vibrans vel acuta. Sin: sonus


vibrans vel intortus; acutae vocis flexiones;
cants flexiones. Uso: - artificioso de quien
canta, delicatiores in cantu flexiones // (dicho
de las aves) tinntus, us m. Sin: garrtus, us
m; v. gorjeo.
trinomio: trinmium, ii n.

tro: Ms, v. terceto // (en el ftbol) - central


de ataque, manpulus (trium) assultorum.

triodo: trhodus vel trhodos, i f.

tripartidismo: systema (-tis n) trium factionum.


tripas: (callos) v. callo.

tripicallero: extorum vel extm vnditor.

trpode: tripus, pdis (ac pl -pdas) m.


triplano: triplanum, i n.

1084

troglodita
trptico: trptychum, i n. Sin: tbula trina vel
triplex; tripertita tabella vel tbula; ternae tbulae (vel tabellae) pictae.
tripulacin: (en general) cooperatores, um
mpl; (de avin) aronutici, orum mpl; (de
nave) nautae, arum mpl.
tripulante: administer, tri m. Uso: - de nave,
nauta; - de avin, aronauta.
triquiasis: trichasis, is f.

triquina: trichna, ae f. Sin: trichnus vermis


(-is m); trichna spiralis; capillceus vermis;
trichnus vermis capillceus.

triquinosis : trichinosis, is f. Sin : trichnae


morbus ; trichni vermis morbus.

trisagio : trisgium, ii n.

triseccin : trisctio, onis f.

trismo : trismus, i m.

tristeza : tristtia, ae f. Sin : maesttia; maeror, oris m. Uso: abandonarse a la -, tristtiae


se dare; desechar la -, maesttiam pllere.
tritio : trtium, ii n.

triturador : adj triturator, oris // sust triturtrix, icis f (mchina).

triunfalismo: hbitus nimis triumphalis vel


triumphatrius.

triunfalista: adj nimis triumphalis vel triumphatrius // sust homo nimis triumphalis vel
triumphatrius.

triunfar: triumphare. Uso: - de, triumphum


gere (vel ovare) de (vel ex) + abl.

triunfo: (honor del -) triumphus, i m // (victoria) victria, ae f // (en ciertos juegos de


naipes, carta del palo de ms valor) charta
victrix.
trivalencia: trivalntia, ae f. Sin: triplex valntia.

trivalente: trvalens, entis. Sin: trplici vi


preditus.

trivial: trivialis, e. Sin: plebeius; vilis; vulgaris.


trivialidad : trivilitas, atis f . Sin: triviale
dictum vel fcinus.

trivio: (divisin de un camino en tres, y punto


en que concurren) trvium, ii n; v. cruce //
(antiguamente, conjunto de las tres artes liberales: Gramtica, Retrica y Dialctica)
trvium.
trocnter: trochanter, ris m (ac sing trochantra ; pl trochantras).

trocha : (senda) smita, ae f // (atajo) trames,


mtis m. Sin: compndium; compendiria
(via); compendirium (iter) // (ancho de la
va ferroviaria) intervallum. Uso: - ancha,
latum vel amplum xium geminorum intervallum.

trfico: trphicus, a, um. Sin: ntriens, entriens; ad nutrimentum spectans.

trofologa: (ciencia de la alimentacin) tropholgia sive -loga, ae f. Sin: de nutrimento


doctrina, disciplina, scintia // (rgimen alimenticio) nutriendi rtio.

troglodita: trogldyta, ae m. Sin: caverncola; speluncae vel speluncarum ncola; cavernae vel cavernarum ncola; speluncam vel
speluncas ncolens; cavernam vel cavernas

1085

troglodtico
ncolens // (antiguo pueblo al SE de Egipto)
Trogldytae, arum mpl // fig homo silvester,
rsticus, incultus.
troglodtico: troglodticus, a, um; fig selvticus; rudis.

troj: (sitio donde se recogen frutos o cereales) hrreum, i n // (granero) v. esta voz.

troja, v. troj.

troje, v. troj.

trolebs: filoraeda, ae f. Sin: currus (-us m)


filovirius; v. filobs.

tromba: (columna de agua que se eleva


desde el mar) turbo, bnis m. Sin: columna;
typhon, onis m; tiphnicus ventus. Uso: - marina, maris columna.
tromboflebitis: thrombophlebites, is f.

trombn: magna vel grandis tuba (- de


metal); magna vel grandis bcina (- de
cuerno). Uso: tocar el -, magn tub vel
magn bcin cnere; msico que toca el -,
bucinator.

trompa: bcina, ae f. Uso: msico que toca


la -, tbicen, cnis m; tubicinator // (- del fongrafo o gramfono) v. bocina // - del elefante, proboscis, dis f. Sin: elephanti manus,
us f.
trompeta: tbula, ae f. Uso: tocar la -, tbul
cnere; el que toca la -, v. trompetero.

trompetero: aenator vel ahenator, oris m.


Sin: tbicen, cnis m; bucinator. Uso: banda
de -, aenatorum manus.

trompetilla: (instrumento a modo de trompeta, que sirve para que los sordos perciban

los sonidos) auriculria, ae f. Sin: auriculria


tbula.
trompo: (pen, juguete que se hace bailar)
turbo, bnis m. Uso: juego del -, ludus trbinis; girar como un -, trbinis instar circmagi
vel circumvolvi; hacer girar el -, jugar al -,
trbinem pllere, versare, icere; hacer girar
como un -, trbinis instar circumgere vel circumvlvere.

tronco: (parte de un rbol) truncus, i m. Sin:


ligni scapus; stipes, ptis m (- basto); stirps,
stirpis f (cepa con las races; - entero o el
rbol sin las ramas) // (el cuerpo del hombre,
considerado sin los miembros ni la cabeza)
truncus, i m // (cualquier cosa que presenta
ramificaciones) ramus, i m. Sin: brchium, ii
n // (fig, origen comn) genus, nris n. Sin:
stirps, stirpis f // (fig, persona insensible, intil, despreciable) truncus, i m; v. tarugo.

tronera: (ventana pequea y estrecha) fenestella, ae f // (abertura por donde se disparan


los caones en un parapeto o muralla) fenestella tormentria // (cada uno de los agujeros
o aberturas que hay en las mesas de trucos y
de billar, para que por ellos entren las bolas)
receptculum, i n.

tropa: cpiae, arum fpl. Sin: agmen, mnis n;


exrcitus, us m. Uso: - especiales, cpiae speciales; - soviticas, cpiae soviticae; militares cpiae soviticae; tropas para la defensa
de la paz, cpiae paci tuendae // fig manus, us
f. Sin: caterva.

tropezar: (dar con los pies en un estorbo ponindose en peligro de caer) offndere intr.
Sin: licui rei offndere; ad liquid pedem offndere vel impngere; cespitare vel caespitare.

tropical: tropicalis, e. Sin: trpicus. Uso:


selva -, trpica silva // (muy caliente) trri-

1086

trujal
dus, a, um.

trpico: (cada uno de los crculos menores


que se consideran en la esfera celeste, paralelos al Ecuador) trpicus, i m. Uso: - de
Cncer, crculus solstitialis; - de Capricornio, crculus brumalis.
tropiezo: (cosa en que se tropieza) offendculum, i n // (accin de tropezar, tropezn)
offnsio, onis f.
tropo: tropos vel tropus, i m.

tropologa: tropolgia sive -loga, ae f. Sin:


verbi transltio.
tropolgico: tropolgicus, a, um. Sin: translatus.
troposfera: troposphaera, ae f.
trotador: tolutrius, a, um.

trotamundos: errabundus, a, um. Sin: philotheorus; v. turista.

trotar: tolutim ire, incdere, crrere, contndere. Sin: citato gradu incdere vel crrere; muy velozmente, citatssimo gradu incdere
vel crrere; - a caballo, citato equo crrere
vel contndere // fig subsultim crrere.

trote: gradus citatus, incitatus, concitatus.


Sin : toltilis gradus. Uso : - velocsimo, gradus citatssimus, incitatssimus, concitatssimus; al - (dicho tanto de caballos como de
hombres) tolutim; citato gradu; al - de caballo, equo incitato.
trotn: (caballo) equus tolutrius.

troupe: grex, gregis m. Sin: operatorum grex.

trovador: citharoedus, i m. Sin: pota citha-

roedus; pota amatrius.

trozo: fragmentum, i n. Sin: fragmen, mnis


n; frustum. Uso: hacer trozos una cosa,
liquid truncare, frngere vel in fragmenta
conscndere // (- de autor) locus, i m (pl loci,
orum). Uso: - escogido, excerptum, i n; excrptio, onis f; en pl tambin selecta, orum n;
entresacar trozos, excerptiones fcere; entresacar trozos de un libro, librum excrpere; v.
antologa, florilegio, analectas.
trucha: tructa, ae f; tructus, i m.

truco: (engao) fucus, i m. Sin: artifcium;


dolus; fallcia; fraus, fraudis f. Uso: - del
prestidigitador, praestgiae, arum fpl (tambin fig); con un -, per dolum; artifcio; sin -,
sine fuco; sine fraude; no hay -, omnis dissimultio abest; es todo un -, tota simultio (vel
dissimultio) est; hacer un -, fucum fcere //
fig fucus, i m.
trueno: (ruido o estampido que causa el tiro
de cualquier arma o artificio de fuego) tnitrus, us m.
trueque: muttio vel permuttio, onis f..

trufa: (gnero de hongos) tuber, ris n. Sin:


odoratum tuber // (mentira, engao, bola o
patraa) fraus, fraudis f. Sin: dolus; cptio,
onis f.
truhn: nbulo, onis m. Sin: mango, onis m;
vappa, ae f; homo contemnendus.

trujal: (prensa para las uvas o la aceituna)


prelum, i n. Sin: trcular, ris n. Uso: - elctrico, elctricum prelum vel trcular; - para
las uvas, prelum vel trcular vinrium; - para
la aceituna, prelum olerium; trcular olearum; v. lagar // (estanque pequeo donde se
pisa la uva) calcatrium, ii n. Sin: piscina vinria; lacus vinrius // (molino de aceite) tra-

1087

trujamn
petum, i n. Sin: mola, ae f; molina; moletrina;
pistrinum; v. almazara.
trujamn, v. intrprete.

trujimn, v. intrprete.

trulla: trulla, ae f. Sin: rutrum.

trust: societatum bonis gignendis imprium.


Uso: - comercial, negotiatorum socetas vel
collgium; consrtio mercatorum; mercatorum foederatorum magna socetas; - industrial, fabricatorum (vel artficum, vel
opficum) socetas vel collgium; foederati
fabricatores (vel artfices, vel opfices); - periodstico, diariorum scriptorum socetas vel
collgium; foederati diariorum scriptores; del acero, foederati chlybis fabricatores; v.
sindicato.
t-shirt: tuncula manicata in T ltterae formam confecta.

Tsunami: tsunamum, i n. Sin : illud phaenmenon, quod Tsunami appellatur.

tuba : tuba, ae f.

tubrculo: tubrculum, i n. Sin: tuber, ris n.

tuberculosis: tuberculosis, is f. Sin: phthisis,


is f (ac -im); tabes, is f; tuberculorum tabes
vel phthisis. Uso: - sea, ssium tabes; - pulmonar, phthisis pulmonalis; enfermo de -, v.
tuberculoso; padecer -, phthisi (vel tabe, vel
pctore) laborare; es consumido lentamente
por la -, lenta tabe perditur vel consmitur.
tuberculoso: (perteneciente o relativo al tubrculo) ad tber (vel ad tubrculum) prtinens // (que padece tuberculosis)
tuberculosus, a, um. Sin: phthsicus; phthisi
(vel tabe, vel pctore) laborans, affectus, infectus; tuberculorum tabe (vel phthisi) labo-

rans. Uso: hospital para tuberculosos, valetudinrium tbidis ( vel phthsicis) curandis.

tubera: (conducto formado de tubos para el


paso de lquidos o gases) v. conducto // (serie
de tubos) tubi, orum mpl.
tuberosa, v. nardo.

tubito: tbulus, i m. Sin: siphnculus.

tubo: tubus, i m. Sin: fstula; tbulus. Uso: acodado, tubus vermiculatus; - catdico,
tubus cathdicus; - electrnico, tubus vel tbulus electrnicus; - estirable (del microscopio) tbulus verstilis; - fijo, tbulus fixus; lanzatorpedos, v. esta voz; - nen, - de luz
fluorescente, tbulus fluorescens vel lucfluus; - de bicicleta, v. cuadro; - de descarga,
fstula exonerria; - de escape, tubus emissrius vel vaporus; postcus tubus; - de gas,
ductus gsifer; - de goma, fstula gmmea; de imagen, - de reproduccin, tubus televisficus; - de rgano, rgani fstula; - de telfono, v. auricular; - de visin directa, tubus
visionis directae; en forma de - o provisto de
-, tubulatus; fistulatus; conducir agua con
tubos, aquam tubis (vel fstulis) dcere.
tubular: tubulatus, a, um. Sin: fistulatus.

tuciorismo: tutiorismus, i m. Sin: doctrina


sentntiae tutiori favens; sentntiae tutioris
legique propioris observntia.

tuciorista: sust tutiorista, ae mf. Sin: sentntiae tutioris sectator, fautor, defensor // adj tutiorismum sequens. Sin: tutiorismo favens;
(referente al tuciorismo) ad tutiorismum ttinens.

tugurio: tugrium, ii n. Sin: casa; gurgstium. Uso: - pequeo, tugurolum; tugurinculum; csula; rudis domncula.

1088

turbina
tul: crbasus, i m. Sin: crbasus reticulatus;
ralla tullensis; textura tullensis. Uso: - de
seda, sricum tullense; ralla srica.

tulipn: tlipa, ae f.

tumbaollas, v. glotn.

tumbilla, v. calentador (- de cama).

tumor: tumor, ris m. Uso: - maligno, tumor


malignus; que tiene -, tumore affectus; curacin de los -, oncotherapa (-ae f); tumorum
curationes fpl.

tumoral: tumoris prprius. Sin: ad tumorem


spectans; tumoris (gen).

tmulo: (sepulcro levantado de la tierra) tmulus, i m. Sin: tmulus honorrius; cenotphium, ii. Uso: - pequeo, cenotapholum.
tumultuario, v. tumultuoso.

cha, cunculus sub Freto Gllico; submarinus


specus (ferrivirius) gallo-britnnicus; ferrivirius specus submarinus subter Freto
Gllico (fossus); - en forma de tubo, cunculus tubulatus; - en la montaa, transfossus
mons; construir un -, specum constrere.

tunicela: (pequea tnica de los antiguos)


tnica, ae f // (vestidura episcopal, a modo de
dalmtica) tunicella, ae f. Sin: tuncula; tuncula sacra.

Tunicia: Tunsia, ae f. Uso: de -, v. tunecino.


tupamaro: tup(ac)amarensis, is m. Sin: tupamarensis bellator; tromcrates uruquarianus vel uruguarianus.

tup: (copete, mechn) capillorum tufa vel


cirrus // (fig y coloq, desfachatez) impudntia, ae f. Sin: petulntia; proccitas; protrvitas.

tumultuosamente: tumultuose; v. turbulentamente.

turba: (combustible fsil) turfa, ae f. Sin:


torba; carbo (-onis m) recntior; carbo fssilis
recntior.

tundra: rctica, orum npl. Sin: tesca vel tesqua rctica; septentrionalis palus (-dis f).

turbal: ulgo (-gnis f) turfcea.

tumultuoso: tumultuosus, a, um; v. turbulento.

tunecino o tuneco: tunesiensis, e. Sin: tunetinus. Uso: los -, Tunesienses, ium mpl.

tnel: cunculus, i m. Sin: specus, us m ; cuniculata via. Uso: - ferroviario, specus ferrivirius; ferratae viae cunculus; cunculus
trmini prvius; cunculus frreis xibus (vel
frreis dctibus) stratus vel constratus; - submarino, submarinus specus; cunculus subaquneus; ferrivirius specus submarinus; subterrneo, subterrneus cunculus; - vial,
specus virius; - bajo el Canal de La Man-

turbacin: nimi turbtio, perturbtio, conturbtio. Sin: nimi trepidtio, tremor, confsio.

turbante: tulbans, antis m. Sin: tira vel tiras, ae f; cpitis fscia; fscia capitalis. Uso:
que lleva el -, tiaratus; tiar (vel tulibante)
tectus vel ornatus.
turbarse: perturbari. Sin: conturbari.

turbera, v. turbal.

turbina: (rueda hidrulica) turbnea, ae f


(mchina). Sin: rota aquria, aqulega, verstilis; turbo, bnis m; phalanga turbinalis; m-

1089

turbin
china trbine acta. Uso: - axial, turbnea axiria, - radial, turbnea radiosa; - de vapor, turbnea vaporria.

turbin: turbo, bnis m. Sin: procella; nubifrgium; tempestas.


turbocompresor: turbocompressrium, ii n.

turbohlice: turbohlica, ae f. Sin: hlica


phalang turbinali impulsa.
turbonada, v. turbin.

turbopropulsor, v. turbohlice.

turborreactor: turboreactrium, ii n. Uso:


avin -, turboreactrium (aroplanum); reactria aronavis turbinalis; buque -, turboreactria (navis).
turboventilador: turboventgenum, i n
(instrumentum). Sin: ventgenum instrumentum turbinale.

turbulentamente: turbulente; v. tumultuosamente.


turbulento: turbulentus, a, um; v. tumultuoso.

turco: adj turcus vel turchus, a, um. Sin: trcicus vel trchicus. Uso: el Imperio -, Turcarum Imprium //
(natural de Turqua)
Turcus vel Thurcus, i m // lengua -, turca vel
trcica lingua. Sin: turcus vel trcicus sermo.

turbulo: thurbulum vel turbulum. Sin: acerra.

turiferario: thuriferrius vel turiferrius, ii m.

turismo: (actividad o hecho de viajar por


placer) periegsis, is f; res periegtica. Sin:
excursionismus; peregrinari; peregrintio
volupturia vel voluptria ; peregrinationes

volupturiae vel voluptriae; delectationis


caus peregrinationes; peregrinationes delectandi caus susceptae. Uso: oficina de -, periegsis procurandae sedes // (aficin a
viajar) peregrinandi (vel peregrinationis, vel
peregrinationum) stdium; stdium peregrinationum delectablium; stdium peregrinandi delectationis (vel voluptatis) caus.
Uso: amante del -, peregrinator; studiosus peregrinandi; los aspectos positivos del -, quidquid boni in stdio peregrinationum
delectablium inest // hacer -, practicar el -,
peregrinari. Sin: delectationis vel voluptatis
caus peregrinari; sui delectandi caus peregrinari; peregrinationes delectationis caus
suscpere.

turista: periegta vel periegtes, ae m. Sin:


periegticus, i m; excursionista; peregrinator; peregrinus; pergrinans; assduus excursor; frequens excursator; voluptrius vel
volupturius viator; delectationis caus peregrinator. Uso: - que viaja en avin, periegticus volans vel in volando; grupo de
turistas, grex periegetarum; invasin de turistas, periegeticorum invsio.

turstico: periegticus, a, um. Sin: excursionsticus; excursatrius; ad rem periegticam


prtinens. Uso: localidad -, nbilis insigni
spectculo locus; regiones -, regiones periegticae; viaje -, periegticum vel excursatrium iter (itneris n); excursus, us m.
turmalina: turmalinus, i m.

turno: (orden en que se debe hacer algo)


ordo, dnis m; (la vez en que le toca a alguien
hacer algo) vices fpl (solo en nom y ac; y en
dat y abl, vcibus) // (alternancia, sucesin)
vicissitudo, dnis f. Uso: el - de los discursos,
vices loquendi; - de trabajo, perae vicissitudo; por -, per vices; vcibus; rdine; ex rdine; alternis vcibus (alternativamente),
vicissim (recprocamente); hacer su -, vices

1090

twist
suas fcere; mantener el -, rdinem servare;
es mi - de hacer algo, meae sunt partes liquid fcere.

turnarse: per vices gere. Sin: in vicem


gere; alternis vcibus gere.

Turqua: Turca vel Turcha, ae f. Sin: Turcorum Res pblica; Trcica vel Trchica respblica (el estado); Turcorum rgio (el pas);
Turcorum imprium vel dcio (el imperio, el
dominio).
turrn: lucuns, untis m. Sin: torro, onis m;
amygdlinus mellitusque lucuns; crustum ex
melle amygdalisque confectum.
tutear: voce tu uti.

tutela: (autoridad conferida por la ley para


cuidar de la fortuna de un menor) tutela, ae
f. Uso: ejercer la -, tutelam grere vel administrare; encargarse de la - de uno, alicius
tutelam suscpere; estar bajo la - de alguien,
in tutela alicius esse; tutori subesse; in tutoris potestate esse; estar fuera de -, suae spontis esse; sui iuris esse; poner a uno bajo la de otro, licui tutorem dare; ser puesto bajo
-, tutorem accpere // (proteccin, salvaguardia) tutio, onis f. Uso: - de los propios derechos, (legtima) suorum irium tutio.
tutelar: dep tueri. Sin: tutari; custodire; protgere // adj tutelaris, e. Sin: ad tutelam ttinens.
tutor: (defensor, protector) tutator, oris m.
Uso: - de la paz, tutator pacis.

tuya: thya, ae f; thyum, i n.

tweed : txtile lneum scticum.

twist: salttio distorta vel tortuosa. Uso: bailar un -, distorte vel tortuose saltare.
1091

ubicacin: positura, ae f. Sin: psitus, us m;


postio; situs positusque.

ubicar: pnere. Sin: collocare.

ubicuidad: ubquitas, atis f. Sin: plribus


locis praesntia; (- de Dios) omnipraesntia.

ucase: (decreto del zar) imperatoris decretum. Sin: imperatrium edictum, praescriptum, iussum; Rssiae Cesaris edictum //
(orden gubernativa injusta y tirnica) imperiosum edictum.
Ucrania: Ucrana, ae f.

ucranio o ucraniano: adj ucranus. Sin :


ucranicus // hab Ucrani, orum.
UFO, v. OVNI.

Uganda: Uganda, ae f.

ugands: adj ugandensis, e // hab Ugandenses, ium.

ujer: (portero) initor, oris m. Sin: ostirius;


stii custos // (empleado subalterno de algunos tribunales) appritor, oris m. Sin: accensus, i m; admissionalis, is m; cubiculrius.

lcera: ulcus, cris n. Uso: - duodenal o del


duodeno, duodeni ulcus vel ulcertio; - pequea, ulcsculum, i n; - purulenta y sanguinolenta, vmica, ae f.

ulceracin: (accin de ulcerar) ulcertio,


onis f. Sin: exulcertio; ulcerandi actus (-us
m) // (lcera) ulcus, cris n.

ulcerar: ulcerare vel exulcerare.

ulceroso: (que est lleno de lceras) ulcerosus, a, um // (que tiene aspecto de lcera) lcerae smilis, e. Sin: spciem lceris
praebens.

Ulster (Irlanda del Norte): Ultnia vel Hultnia, ae f. Uso: del -, ultoniensis, e.
ulster (prenda de vestir): superindumentum
ultonianum.

ultimtum: ultimatum, i n. Sin: ultimatum


postulatum; (pacis) extrema condcio; extremae condiciones; ltima commintio; extrema denuntitio; denuntitio belli. Uso: da
del -, ltimus dies statutus; dies extremae
condicionis; dar, dirigir, mandar un -, ltimo
interpellare vel denuntiare; extremam condicionem propnere vel statere; extremas condiciones impnere; extremam denuntiationem
fcere; dirigir un - con vencimiento fijo,
extremas condiciones ad statutum tempus
impnere; rechazar un -, condicionem
respere.

ultrajar: iniri (con hechos) vel contumli


(con palabras) liquem affcere. Sin: iniriam licui fcere. Uso: - con palabras, verborum contumliis liquem insectari.

ultramoderno: recentssimus, a, um. Sin:


mxime vel summe modernus.

ultramontano: transmontanus, a, um. Sin:


translpicus; ultra montes.

ultramundano: transmundanus, a, um. Uso:


espacios -, transmundana sptia.

ultranza: a -, ad (vel in) extremum. Sin: ad


ltimum; sine missione.

1092

unifamiliar
ultrarrpido: ultrarpidus, a, um. Sin: supercleris, e; celrrimus; pernicssimus; mxima celeritate motus.
ultrarrojo: ultrarubens. Sin: ultrarbeus.

ultrasnico: ultrasnicus, a, um. Sin: soni


fines excedens; repgula soni sperans.

ultrasonido: ultrasonus, i m. Sin: ultrasnitus, us m; sonus non audbilis.

ultrasonoro: ultrasnicus, a, um. Sin: sonum


(vel sonos) excedens.
ultraterreno: ultramundanus, a, um.

ultratumba: vida de -, vita post hanc futura.


Sin : vita quae post mortem futura est // (mbito ms all de la muerte) sedes mortuorum
vel animorum; nferi, orum mpl.
ultravioleta: ultraviolceus, a, um.

UNESCO : UNESCO Socetas. Sin: Socetas


UNESCO appellata; Socetas quam compendiriis ltteris UNESCO vocant; Unitarum
Nationum Institutum educationi, scintiae
humanoque cltui provehendo; institutum
educationi et nimi culturae et scintiae adaugendae; Supremum Conslium ltteris apud
omnes ppulos provehendis; Institutum unitarum Nationum educationi et scintiae et humano cltui provehendis.
ungentario: (fabricante de ungentos) seplasirius, ii m.
ungento: unguentum, i n. Sin: blsamum;
seplsium; ammum vel ammon, i n; opoblsamum. Uso: - para los labios, ceratum
labiale.
uniata: nias, atis m.

unicameral: uniconsiliaris, e. Sin: monoconsiliaris.


unicelular: unicellularis, e. Sin: unus cllulae; un constans cllul.

ultravirus: ultravirus, i n.
umbela: umbella, ae f.

unicidad: uncitas, atis f.

umbilical: umbilicaris, e.

umbral: limen, mnis n. Uso: - de la conciencia, limen conscintiae.

uncial: uncialis, e. Sin: insularis. Uso: letra


-, lttera grandis.

uncin: (accin y efecto de ungir) nctio,


onis f // - de los enfermos, nctio infirmorum;
administrar la - de los enfermos, unctionem
infirmorum licui ministrare; v. exremauncin // (fig, - espiritual) nctio spiritualis.
Sin: suavis quidam caelstium rerum sensus
(-us m) // (devocin) petas, atis f. Sin: pietatis spcies.

unicolor: uncolor, oris m. Sin: monochromatus.

unicornio: adj unicornis, e. Sin: unicrnuus


// sust unicornis, is m. Sin: unicornu, us n;
monceros, tis m; rhinceros, tis m.
unidad: (cantidad que se toma como medida
comn) nitas, atis f. Uso: - electrostticas,
electromagnticas, unitates electrostticae,
electromagnticae; - radiactiva, - de masa de
emanacin de radio, v. medida (- curie).

unifamiliar: unus famliae. Sin: ad unam


famliam spectans. Uso: casa -, unus famliae domus.

1093

unificador
unificador: unficus, a, um.
unificar: unificare.

uniforme: adj uniformis, e. Sin: aequalis;


unus formae, vel gneris, vel modi; sibi semper constans. Uso: estilo -, aequale orationis
genus; movimiento -, aequalis motus // sust
vestis uniformis. Sin: uniforme vestimentum;
insignis vestis; insigne, is n; schema, tis n;
trbea, ae f. Uso: - deportivo, vestis lusria;
lusrium indumentum; - militar, insigne, is
n; militare vestimentum; hbitus vel vestitus
militaris; alto - militar, militaris ornatus; de (militar), militari vestimento indutus; ornatu
militari insignis; - de futbolista, pedildii vel
pedilusris vestis; - de motorista, machinatoris schema.

uniformidad: unifrmitas, atis f. Sin: aequablitas. Uso: - de pronunciacin, unifrmitas


pronuntiationis.
unignito: adj unignitus, a, um. Sin: ungenus // sust ungena, ae mf. Sin: nicus flius.
Uso: el - (Dios), Ungena Deus; Unignitus
Flius.

unilateral: (que se refiere a una parte o aspecto) unilateralis, e. Sin: unus partis; ad
unam tantum partem prtinens; unam solmmodo partem respciens. Uso: contrato -, stipultio unus paciscentis vel contrahentis //
(que considera la cosa desde un solo punto
de vista) curtus, a, um. Uso: juicio -, curta
sentntia.

unilateralidad: unilaterlitas, atis f.

unilateralismo: singularum prtium sentntiae.

unilateralmente: unilaterliter. Sin: ex una


tantum parte. Uso: - conocido, juzgado, valuado, non omni ex parte notus, cgnitus, iu-

dicatus, perpensus; romper - un tratado, pactum conventum ex una tantum parte, ltera
posthbita, frngere vel violare.
unimog: currus tractrius unimog.

unin: (accin de unir) nio, onis f. Sin:


inctio; coninctio, copultio. Uso: - de
cosas, rerum copultio; - de las palabras,
verborum copultio // (concordia de voluntades o dictmenes) concrdia, ae f. Sin: consnsio, onis f; nio, onis f. Uso: - de amistad,
necessitudo, dnis f; - de los corazones, animorum (vel voluntatum) coninctio; obtener
la - de las dos partes, partes (in unum)
coningere // (alianza, confederacin) socetas, atis f. Sin: consocitio; sodlitas; sodalcium. Uso: - aduanera, commnitas portrii;
- Atlntica, Unio Atlntica; - Catlica Italiana Comerciantes, Socitas Cathlica Italicorum Mercatorum; - econmica y
monetaria, unio oeconmica atque monetalis
(vel monetria); - Europea, Unio vel Countio
Europaea; Europaea Commnio; - India,
Unio Indica ; - Monetaria Europea, Unio
Europae monetria; - poltica, conspirtio; Postal Universal, Unio Tabellria (vel Cursria) Universalis; - social, consocitio; - Sovitica, Unio Sovitica; Foederatae Rssiae
Civitates; - de las repblicas Socialistas Soviticas, Unio Rerum publicarum Socialistarum Sovieticarum; - entre todos los Estados,
universarum gntium socetas // - Misionera
del Clero, Cleri sodlitas sacris missinibus
provehendis; Cleri sodalcium sacris missinibus adiuvandis // - matrimonial, matrimnium; conigium; connbium.

unionismo: unionismus, i m. Sin: unionis


stdium.

unionista: unionista, ae mf. Sin: unionis fautor vel studiosus.

unisex: ad ambo sexus ttinens. Sin: utrique

1094

UNIX
sxui aptus. Uso: vestimenta -, vestimenta
(-orum npl) utrique sxui apta.

unsono: (que tiene el mismo tono o sonido)


unsonus, a, um. Sin: unus soni. Uso: tres
voces -, tres voces unsonae // (unisonancia)
concinntia, ae f. Uso: cantar al -, eadem
voce cnere; concnere; voces al -, voces concinentes // fig, al - (sin discrepancia, con unanimidad) mnium consensu.

unitario: (perteneciente o relativo a la unidad) unitatis (gen) // (nico, no vario) nicus


vel unus, a, um. Sin: unitrius; niter aptus;
ad unitatem redactus. Uso: precio - o por unidad, prtium unitrium // (partidario de la
unidad en materia poltica) unitatis fautor //
(partidario de la unidad nacional) ptriae
unitatis studiosus // (seguidor de la doctrina
cristiana del unitarismo) unitrius vel antitrinitrius. Sin: unitarismi ssecla.

unitarismo: (doctrina u opinin de los unitarios) unitarismus, i m // (doctrina cristiana


que no reconoce en Dios ms que una sola
persona) unitarismus, i m. Sin: unitariorum
doctrina vel heresis (-is; ac -im f).

unitivo: unitivus, a, um.

univalente, v. monovalente.

universal: universalis, e. Sin. universus; cathlicus; oecumnicus; mnium (gen).

universalidad: (calidad de universal) universlitas, atis f // (totalidad) univrsitas.


Uso: la - de los seres, univrsitas rerum; res
universae; universa, orum npl.

universalismo: universalitatis stdium.

universalista: (relativo al universalismo) ad


universalitatis stdium spectans // (partidario
del universalismo) universalitatis studiosus.

Sin: oecumenismi fautor.

universalizacin: divulgtio, onis f.

universalizar: (hacer universal) liquid universum rddere. Sin: ad universalitatem referre // (generalizar) universim dcere;
generatim atque universe loqui // (difundir al
mximo) ad plrimos permanare, fndere,
difflere.

universidad: univrsitas, atis f. Sin: studiorum univrsitas; (mximum) athenaeum; univrsitas litterarum disciplinarumque. Uso: libre, lbera studiorum univrsitas; - Catlica
del Sagrado Corazn, Univrsitas Cathlica,
quae a sanctssimo Corde Iesu denominatur;
Cathlicum Athenaeum quod a nmine Sanctssimi Cordis Iesu inscrbitur, vel cui ttulus
(vel cui nomen) a Sanctssimo Corde Iesu; Hebrea de Jerusaln, Hebraea studiorum
Univrsitas Hierosolymitana; - politcnica,
Univrsitas Polytchnica; - Pontificia
Salesiana, Pontificia studiorum Univrsitas
Salesiana; - de Harvard, Univrsitas Harvardiensis; rector de la -, universitatis praeses
(-sdis m) // (sede) mxima studiorum sedes.
Sin: mximum studiorum domiclium.

universitario: (perteneciente o relativo a la


universidad) universitrius, a, um. Sin: acadmicus; ad studiorum universitatem ttinens
// sust universitrius, ii m. Uso: estudiante -,
alumnus acadmicus; studiorum universitatis
alumnus; athenaei alumnus vel discpulus;
superiorum scholarum discpulus; altiorum
disciplinarum alumnus; altioris rdinis alumnus; ivenis universitatem frequentans vel clebrans; ivenis universitati addictus;
profesor -, studiorum universitatis professor
vel doctor.
unvoco: unvocus, a, um.

UNIX Inform : Unix, cis m.

1095

UNO
UNO (United Nations Organization), v.
ONU.

ua: - de los hombres, unguis, is m (abl


ungue vel ungui) vel unguculus (especialm
en pl, unguculi; en los dedos de las manos y
de los pies); ngulus, i m (en los dedos de los
pies); - de las aves, flcula, ae f; - de los caballos, ngula, ae f. Uso: comerse las -, ungues vel unguculos rdere vel arrdere;
cortarse las -, ungues vel unguculos resecare, subsecare, recdere; limpiarse las -, ungues vel unguculos purgare; morderse las -,
ungues vel unguculos mordre.

upload (Inform), cargar: mttere (liquid ad


rete). Sin: impnere.
uralita: aeternites, is f.

uranfero: urnifer, fra, frum. Sin: urnio


abundans vel refertus.

uraninita: pissuranites, ae m.

uranio: urnium, ii n. Uso: desintegrar el -,


tomos urnii disingere.

uraniscoplastia: uraniscoplstica, ae f; uraniscoplstice, es f. Sin: ars uraniscoplstica.


uranita: uranites, is f.

uranografa: uranogrphia sive -grapha, ae


f. Sin: caeli (vel sideralis, vel caelstium) descrptio.

uranogrfico: uranogrphicus, a, um.

urangrafo: urangraphus, i m. Sin: uranogrphiae studiosus, cultor, peritus.

uranoltico: uranolthicus, a, um. Sin: ad


uranlithum prtinens.

uranolito: uranlithus, i m. Sin: bolis, dis f.

uranometra: uranomtria sive -metra, ae f.


Sin: doctrina de sidribus (vel de astris) metiendis interpositisque sptiis; ars sidribus
metiendis eorumque intervallis (medicin de
los astros y de sus distancias); doctrina de sderum mtibus; ars sderum mtibus metiendis (en el sentido de ciencia o arte referente
al movimiento de los astros).
uranomtrico: uranomtricus, a, um. Sin: ad
uranomtriam ttinens.

uranmetro: uranmetrum, i n.

uranoplastia: uranoplstica, ae f; uranoplstice, es f. Sin: ars uranoplstica.

uranoplstico: uranoplsticus, a, um. Sin: ad


uranoplsticam (vel ad uranoplsticen) spectans.

urbanidad: (cortesana) urbnitas, atis f.


Sin: civlitas; cmitas; humnitas. Uso: manual de -, urbanitatis liber // (buenos modales) urbanitatis offcia. Sin: urbani mores;
urbana agendi loquendique rtio.

urbanismo: (ciencia que se refiere a la construccin y ordenacin de los poblados) urbanismus, i m. Sin: dividendae (vel limitandae,
vel aedificandae) urbis rtio vel scintia //
(conjunto de medidas en orden al desarrollo
armnico de los poblados) ars urbana domiclia aptandi // (fenmeno por el cual se verifica una concentracin creciente de la
poblacin en las ciudades, a causa de la inmigracin de personas que dejan la agricultura) vitae urbanae stdium. Sin: urbanae
vitae cupditas; stdium demigrandi ex agris
et in urbem se conferendi; ruricolarum stdium incolendae urbis; in urbes commigrtio;
commoditatum urbis amor // (rasgo lingstico propio de la ciudad) urbanismus, i m.

1096

URL
Sin: urbanus sermo; linguae vel sermonis
forma prpria urbis.

urbanista: urbanista, ae m. Sin: rbium disponendarum peritus.

urbanizacin: frequenttio et occuptio rbium // (transformacin del estilo de vida de


un poblado al de las ciudades) ad urbis formam convrsio vel progressus. Sin: ad civiles
mores conformtio.

urbanizar: urbanum effcere. Sin: cmitem


vel liberalem fcere; civilem rddere;
ad urbanitatem informare, mollire, expolire;
ad urbis formam redgere; ad urbis
similitdinem instrere.
urbano: urbanus, a, um. Sin: rbicus // fig civilis, comis, cmmodus, humanus.
urea: Qum ura, ae f.

uretroscopia: urethroscpia sive -scopa, ae


f. Sin: urthrae inspctio.
uretroscpico: urethroscpicus, a, um.
uretroscopio: urethroscpium, ii n.

uretrotoma: urethrotmia sive -toma, ae f.


Sin: urethrae amputtio; urethrae (vel mictualis, vel urinalis viae) sctio.

uretrotmico: urethrotmicus, a, um. Sin: ad


urethrotmiam spectans (concerniente o relativo a la uretra); ad urethrtomum prtinens (concerniente o relativo al uretrtomo).
uretrtomo: urethrtomum, i n.

uremia: urhemia sive urhaema, ae f.

urmico: urhemicus, a, um. Sin: ad urhemiam prtinens.


urter: urter, ris m. Sin: urinae iter.
urtera, v. uretra.

urtico: urticus, a, um. Sin: urinrius;


urthrae (gen); ad urthram (vel ad mictualem viam, vel ad urinalem viam) ttinens.

uretra: urthra, ae f. Sin: mictualis vel urinalis via; fstula urinria; canalis quo meat
urina.
uretral, v. urtico.

uretritis: (inflamacin de la membrana mucosa que tapiza el conducto de la uretra)


urethrtes, is f. Sin: urethrae inflammtio, infltio; mictualis vel urinalis viae inflammtio,
infltio // (blenorragia) v. esta voz.

uretrectoma: urethrectmia sive -toma, ae


f. Sin: urethrae (vel mictualis, vel urinalis
viae) detrctio, exstirptio, evlsio.

urgente: no es -, nihil urget; properato opus


non est.

urgir: (impulsar, hostigar) urgre liquem


(ut ). Sin: instare; prmere; strngere // (correr prisa) liquid urgere. Sin: instare. Uso:
urge actuar, agendi necssitas instat.

uricemia: urichemia sive -haema; uricemia sive -aema, ae f.

rico: (concerniente o relativo al cido


rico) ricus, a, um // (urinario) urinalis, e.
Sin: mictualis; mictrius.

urinario: adj urinrius, a, um. Sin: urinatrius; urticus // (lugar para orinar) secessus
(-us m) urinrius.

URL (Inform) (acrstico de Universal Resource Locator, localizador universal de

1097

urolitiasis
los recursos): Universale Rerum Locatrum
vel Locatrium.
urolitiasis: urolithasis, is f. Sin: calculorum
morbus.

uroltico: ad urlithum (vel ad clculum, vel


ad vesicae clculum) ttinens.
urolito: urlithus vel urlithos, i m. Sin: clculus, i m; vesicae clculus.

urologa: urolgia sive -loga, ae f. Sin: de re


mictuali (vel de re mictria, vel de re urinali)
doctrina, disciplina, scintia; medicina de re
mictuali, mictria, urinali.
urolgico: urolgicus, a, um.

urlogo: urlogus, i m. Sin: urolgiae peritus; morborum urinae peritus.

uroscopia: uroscpia sive -scopa, ae f. Sin:


urinae examen vel inspctio.
urraca: pica, ae f.

U.R.R.S.: Foederatae Res Pblicae Soviticae. Sin: Foederatae Communistarum Rssiae Respblicae, Civitates; Foederatae
Russiarum Respblicae vel Civitates; Unio
Rerum Publicarum Socialistarum Sovieticarum; Foederatae Civitates Socialsticae Soviticae; v. Unin Sovitica.
urticaria: (enfermedad) urticria, ae f. Sin:
morbus urticrius // (comezn) pruritus (-us
m) urticrius // (fiebre) febris urticria.
Uruguay: Uruquria, ae f. Sin: Uruguia.

uruguayo: adj uruquarianus, a, um. Sin: uruguaianus; uruguaiensis, e // hab Uruquariani,


Uruguaiani, orum mpl; Uruguaienses, ium
mpl.

USA, v. Estados Unidos.

usar: liquid adhibre. Sin: liquid usurpare;


liqua re uti. Uso: - la computadora, ordinatrum (vel computatrum) adhibere vel exercre.
usual: usitatus, a, um. Sin: suetus; consuetus;
slitus.

usuario: usurius, ii m. Sin: utens, entis;


fruens; dhibens; prticeps, cpis m. Uso: los
- del telfono pblico, partcipes pblici telephni.

usufructo: usus fructus vel ususfructus, us m.


Sin: usus et fructus; usus fructusque. Uso:
perder el -, usum fructum amttere.
usufructuar: usumfructum habere. Sin: usufructu uti.

usufructuario: adj usufructurius, a, um.


Sin: fructurius // sust usufructurius, ii m.
Sin: fructurius.

usurar: fenerare vel fenerari. Sin: multum


(vel nimis) fenerare vel fenerari; mtuam pecniam sub usura dare.
usurario: feneratrius, a, um.
usurear, v. usurar.

usurero: adj usurrius, a, um. Uso: inters -,


fenus (-nris n) inquum, iniqussimum,
grande // sust fenerator, oris m. Sin: tocllio,
onis m. Uso: ser -, fenerare vel fenerari; pecniam vel pecnias fenerari; pecniam occupare grandi fnore.

utensilio: instrumentum, i n (sobre todo con


valor colectivo). Sin: utnsile, is n; supellex,
lectlis f; vas, vasis n. Uso: - agrcolas, instrumentum rsticum; rstica instrumenta; - do-

1098

Uzbekistn
msticos, utenslia, ium npl; utenslia domstica; supellex domstica; - elctricos, utenslia elctrica; - de bao, balneria, ium npl;
los - de caza, instrumentum venatrium; los
- de cocina, instrumentum coquinatrium;
culinarum instrumenta; vasa (-orum npl) coquinria; fictlia coquinria; - de hierro o
guarnecido con hierro, ferramentum, i n;
ferramenta, orum npl.

til: adj tilis, e. Sin: aptus sui; ad usum


bonus; consentneus; accommodatus; ad
utilitatem spectans. Uso: ser -, sui esse; ex
usu esse; tilem, e esse; ser - a alguien, esse
ex usu alicius; esse sui licui; licui prodesse // sust, v. utensilio. Uso: tiles de escritorio, utenslia vel instrumenta scriptria.

utilitario: utilitrius, a, um. Sin: ad utilitarismum prtinens; ad cmmodi stdium ttinens. Uso: finalidades -, suae utilitatis
conslia // coche -, utilitria, ae (autoraeda,
vectura). Sin: utilitrium, ii (vehculum);
autoraeda ad utilitatem potssimum conformata.

num commentum; commentum (ficcin, imaginacin); smnium (sueo, quimera); res


vana vel commentcia; inanis cogittio;
vanae vel commentciae rei cogittio; vanarum rerum cogittio; vana rei cogittio vel
propostio. Uso: esto es una -, hoc somniantis
est; sera una - creer , somniantis est putare

utpico: utpicus, a, um. Sin: commentcius;


fictus; vanus; inanis. Uso: es -, a vitae consuetdine abhorret.

utopista: adj smnians, antis. Uso: filsofo -,


smnians philsophus // sust utopista, ae mf.
Sin: somniator m; somniatrix f; qui vel quae
sibi fingit rem commentciam.
uva : uva, ae f. Uso : - moscatel, bumastus, i
f; - seca, v. pasa; - de mesa, uva cibria.
Uzbekistn: Usbekistnia, ae f. Uso: de -, usbekistanianus, a, um.

utilitarismo: utilitarismus, i m. Sin: eorum


rtio (doctrina), qui mnia ad utilitatem rferunt; ad utilitatem redctio.

utilitarista: (partidario o defensor del utilitarismo) utilitarista, ae mf. Sin: utilitarismi


fautor, studiosus; cmmodi sui studiosus //
(perteneciente o relativo al utilitarismo) v.
utilitario.

utilizacin: in usum convrsio.

utilizar: uti (vel abuti) + abl. Sin: in usum


convrtere. Uso: - el tiempo libre, otio (vel
tii tempore) uti; horis subsicivis uti.

utopa: (pas imaginario) commentcia cvitas // (sistema o plan que parece imposible de
realizar) utpia sive utopa, ae f. Sin: utopia-

1099

vaca: vacca, ae f. Uso: - locas, vaccae insanae.

vacacin: vacntia, ae f. Sin: vactio, vacitas; a mnere vactio. Uso: da de -, fria;


dies (diei m) feriatus // vacaciones, friae,
arum fpl. Uso: - anuales, nnuae friae quas
vocamus; el perodo de las -, tempus (-pris
n) vcuum; feriarum tempus; los das de vacaciones, dies (dierum mpl) feriati; - escolares, friae scholares vel scholarum; feriati
scholarum dies; studiorum intervallum; - estivas o de verano, friae aestivae; aestiva
quies a labribus; - navideas, friae natalciae; - pascuales, friae paschales; vacaciones de otoo, friae autumnales; - Latinas,
Friae Latinae; quien est de -, homo frians; homo frias agens; felices - !, laetas
frias age (gite)! // dar vacaciones, frias
dare; durante las vacaciones, per frias; feriarum tmpore; per feriarum tempus; pasar
vacaciones, feriari; frias pergere; feriarum
tempus transgere; tener vacaciones, frias
habere; tener dos, tres das de vacaciones,
habere frias in bduum, in trduum; tomar
vacaciones, frias gere; estoy de vacaciones,
frior; vaco; tior; feriatus sum; feriarum
mihi tempus est.

vacilar: (tambalearse una cosa) vacillare.


Sin: labare; labscere. Uso: hacer -, labefactare; labefcere; la memoria -, memria labat
// (titubear, estar irresoluto) v. titubear.

vaco: (espacio) inane, is n. Uso: caminar


por el -, per inane ambulare; viajes por el -,
per inane itnera; ir por el -, por espacios -,
innia prvehi; lanzarse al -, in inane se procere; vagar por el -, per inane (vel per innia
sptia) vagari // (cavidad o hueco de algunas
cosas) cvitas, atis f.

vacuna: vaccnum, i n. Sin: vaccinum serum;


pstula vaccina; vaccinum virus; vaccinum
pus (puris n). Uso: - antimalaria, vaccinum
antimalricum.

vacunacin: vaccintio, onis f. Sin: vaccini


viri (vel seri) instio, inocultio; vaccini puris
insrtio; vaccinae pstulae immssio. Uso: antivarilica, vaccintio antivarilica.
vacunado: vaccinatus, a, um. Sin: vaccino
pure (vel viro) infectus.
vacunador: vaccinator, oris m.

vacunar: vaccinare. Sin: vaccnum (vel vaccinum virus, vel vaccinum pus, vel vaccinum
serum, vel vaccinam pstulam) licui incere,
ingrere, immttere, inoculare, insrere; vaccino liquem infcere.
vacuno: vaccnus, a, um.

vacunoterapia: vaccinotherapa, ae f. Sin:


morborum cura per vaccinationes; curtio
vaccinatione peracta; curationes vaccin pstul peractae; curationes ope vaccinationis;
curtio ope vaccini suppeditationis.
vacuola: vacola, ae f.

vademcum: adversria, orum npl.

vagabundaje: errtio, onis f. Sin: error, oris


m.
vagabundear: vagari. Sin: pervagari; circumferri; errare; pererrare; otiosus vagor.

vagabundo: adj vagabundus, a, um. Sin:


errabundus; errticus; errans // sust erro, onis

1100

valija
m. Sin: larfuga, ae m; homo vagus vel errticus; qui domo caret // (trotamundos) v. esta
voz.

// (cscara tierna de las leguminosas) sliqua,


ae f. Sin: baccellum; follculus; involcrum ;
theca ; vlvolus.

vagina: vagina, ae f. Sin: caverna vel fvea


genitalis.

vaivn: - de gente, frequntia, ae f. Sin: occurstio; hminum frequntia; multitudo


(-dnis f) inmbulans; frequens multitdinis
inambultio.

vagamundo, v. trotamundos.

vaginal: vaginalis, e.

vagn: currus, us m. Sin: carrus, us m;


ochima, tis n (dat y abl pl tis). Uso: - blindado, currus ferrivirius loricatus, cataphractus; currus ferrivirius sigillis metllicis
munitus ; - cisterna, ochima cisterninum, cisterna cargado de nafta, ochima cisterninum benzino repletum; ochima cisterninum
liquoris propulsrii; - comedor, - restaurante,
carrus escrius; currus cenatrius; cenatria
carruca; - directos, ochmata directa; - dormitorio, currus dormitrius; dormitria
carruca; - especial, ochima speciale; - ferroviario, currus ferrivirius; ferrviae carrus vel
currus; currus trminis; viae ferratae currus;
- ganadero, currus pecurius; currus pcori
transferendo; - plataforma, currus constratus;
- de carga, - de mercancas, furgn, currus
onerrius vel sarcinrius; - de pasajeros, viatorum currus; currus vectorum; currus vectrius; - de primera, segunda, tercera clase,
currus vel ochima primae, secundae, trtiae
classis; - de un piso, ochima monostegum; de dos pisos, currus ferrivirius distegus;
ochima distegum.
vagoneta: crrulus, i m. Sin: vehela, ae f;
currus parvus; crrulus sarcnulis vehendis.

vahdo: (desvanecimiento, turbacin breve


del sentido por alguna indisposicin) defctio, onis f. Uso: darle a uno un -, le dio un - ,
v. desmayo // (vrtigo) v. esta voz.

vaina: (funda de ciertas cosas) vagina, ae f

vainilla: vanilla, ae f. Sin: aromtica vanilla.

vajilla: vasa, orum npl. Uso: - mrrina, vasa


mrrina; - de barro, fictlia, ium npl; - de cocina, vasa coquinria; - de mesa, escria,
orum npl; vasa escria; mensae vasa; - de
oro, aurum escrium; - de plata, argentum escrium.

valdense: adj valdensis, e // sust valdensis,


is m. Sin: Valdi sectator; valdnsium disciplinae ssecla vel sectator.
valeriana: valeriana, ae f. Uso: raz, rizoma
de -, valerianae radix.
valgo: valgus, a, um. Sin: extrorsum intortus.

vala: praestntia, ae f. Sin: excellntia; dgnitas.

validacin: convalidtio, onis f. Sin: confirmtio; approbtio; corrobortio; ratihabtio.

validar: convalidare. Sin: validare; confirmare; comprobare; corroborare; ratum habere.

validez: valditas, atis f. Sin: robur (-bris n);


vigor (-ris m); vis. Uso: - perenne de la doctrina de la Iglesia, perennis valditas Ecclsiae doctrinae; - jurdica, vis iurdica ;
conserva su -, hoc etiam tmpore est in prtio
// fig frmitas; auctritas.

valija: vdulus, i m. Sin: srcina; bulga; pera.

1101

valla
Uso: - diplomtica, vidulus legatrius vel legativus; hacer las -, srcinas vel vasa collgere; srcinas vidulosque apparare; res ad iter
necessrias parare.
valla: (- de separacin) saeptum, i n // (meta,
en el ftbol) v. portera.

vallado: saepimentum, i n. Uso: - tutelar,


saepimentum tutelare.
valle: valles vel vallis, is f. Sin: convallis.
Uso: - de lgrimas, vallis lacrimarum; convallis plorationis; habitante de un -, vallcola,
ae m; vallis ncola.

valor: (lo que vale una cosa) valor, oris m.


Sin: prtium; bonum. Uso: - absoluto, bonum
absolutum; los ms altos -, summa bona; conmutativo, valor commutativus; - econmico, valor oeconmicus; chrematgraphum;
- espirituales, valores spiritales vel spirituales; bona spiritulia, nimi bona; - humanos,
morales, religiosos, valores humani, morales, religiosi; bona humana, morlia, religiosa; - positivos, praestantiores res
secundae; - sociales, valores sociales; - tradicionales, valores trditi, recepti; bona trdita, recepta // escala de valores,
praestantiorum bonorum ordo; rectus bonorum ordo; de gran -, magni prtii; pretiosus,
pretiosssimus; de poco -, parvi prtii; vilis, e;
de ningn -, sin -, nullus prtii; vilssimus; del latn, valor latinitatis; - de las lenguas,
valor linguarum; de - fijo, estable, prtii stbilis; de - internacional, valoris internationalis ; los - del ser son sustituidos por los del
tener, pro bonis ab esse inducuntur bona ab
habere // Der, - fiduciarios, chartae bursriae
vel nummriae // (importancia, eficacia) momentum, i n. Sin: pondus, dris n; grvitas.
Uso: de gran -, magni momenti; de poco -,
levis, e; parvi momenti; de ningn -, nullus
momenti // (dicho de una persona) virtus,
utis f. Sin: auctritas; praestntia. Uso: un

poeta de -, magnus pota; hombre de gran -,


vir magnae virtutis; vir magna virtute preditus; magnus (vel summus, vel egrgius, vel
praeclarus) vir // (calidad de valiente) virtus,
utis f; strenitas; fortitudo // (alcance de la
significacin de una cosa) vis declarativa //
(Ms, duracin del sonido que corresponde a
cada nota) tempus, pris n. Sin: mensura.
valoracin: aestimtio, onis f. Sin: aestimatus, us m; pondertio; perpnsio; perpenstio.
Uso: - moral, moralis aestimtio.

valorar: (reconocer, estimar o apreciar el


valor o mrito de alguien o de algo) aestimare. Sin: existimare; dimetiri; pndere, expndere; perpndere; in lucem proferre //
(aumentar el valor de algo) v. valorizar.
valorizador: provector, oris m.

valorizar: (valorar, evaluar) v. valorar //


(aumentar el valor de algo) prtium ddere,
augere, praedicare.
valorizacin: (aumento del valor de algo)
prtii auctus (-us m) // (promocin) provctio,
onis f.

vals: (baile de origen alemn) germnica salttio. Sin: vindobonensis chora; rpidus
choreae vertex vel vortex (-tcis m); aprox tripdium. Uso: una ronda o rueda de -, orbis
saltatrius; bailar un -, tripudiare intr.

value (Inform), valor: valor, oris m.

vlvula: vlvula, ae f. Sin: valva; claustrum;


oprculum. Uso: - cilndrica, claustrum mbile; - radioelctrica, vlvula radiolctrica;
- radiofnica, vlvula radiophnica; - de admisin, vlvula immissria; - del corazn,
cordis vlvula; - de estrangulacin, vlvula
restrictria; - de purga, exonerationis vlvula; vlvula ab exoneratione; - de seguri-

1102

vaquero
dad, securitatis vlvula; vlvula tutria;
claustrum mbile ad securitatem; - de televisin, valva (vel vlvula, vel tuba) televisualis
// fig effgium contentionis nimi.
valvular: valvularis, e.
vamos a ver!: agite!

vamp: mlier quae omni lepre et venustate


affluit.
vampirismo: vampyrismus, i m.

vampiro: vampyrus, i m. Sin: sanguisuga;


spectrum vel monstrum snguinem sugens.
vanadio: vandium, ii n.

vandlicamente: vandlice. Sin: immniter;


saeve; Vandalorum more vel ritu. Uso: saquear - a Italia, Itliam vastare et dirpere.

vandlico: (concerniente o relativo a los


vndalos) vandlicus, a, um. Sin: immanis;
saevus. Uso: acto -, saevum (vel crudele) fcinus, nris n.

vandalismo: (devastacin propia de los antiguos vndalos) vandalismus, i m. Sin: vandlica vasttio vel depopultio // (espritu de
destruccin que no respeta cosa alguna, sagrada ni profana) vandalismus, i m. Sin: vstitas; vasttio; implacata vasttio, vastatrix
expolitio; saevssima dirptio; rbies; furor;
vastandi furor; fritas et immnitas.

vndalo: (individuo perteneciente a un pueblo de la Germania antigua) Vndalus, i m.


Sin: vndalus homo // (concerniente o relativo a los vndalos) vndalus vel vandlicus,
a, um // (el que comete acciones propias de
gente inculta, forajida y desalmada) vastator,
oris m. Sin: populator; depopulator; direptor;
ferus et immanis homo; saevus vastator.

vanguardia: (parte de una tropa) primum


agmen (-mnis n). Sin: prima cies; prima
signa; speculatrium agmen; antecursores,
praecursores, antecessores, um mpl.

vanguardista: (partidario del vanguardismo) rerum permutandarum propugnator.


Sin: praecursor // (joven miembro de organizaciones paramilitares fascistas) lictrius
ephbus.

vanidoso: vanus, a, um. Sin: vandicus; elatus; inflatus; inanis; gloriosus; vanloquus;
vanloquax (-acis).

vaniloquio: vanilquium, ii n. Sin: vaniloquntia.

vapor: (fluido aeriforme) vapor, oris m. Uso:


- cueo, vapor queus; vapor aquarum, ferventis aquae vapor; buque de -, pyrscapha,
ae f; navis vaporria; navis vaporis vi acta //
(exhalacin) hlitus, us m. Uso: los - de la
tierra , del vino, terrae, vini hlitus; exhalacin de vapores de la tierra, afflatus ex terra;
exspirationes terrae; se levantan vapores de
la tierra, umores in ra surgunt; suben vapores del agua, aquae vaprant // calefaccin
por -, v. calefaccin.
vaporizacin: vaporiztio, onis f. Sin: evaportio; vaporis emssio, exhaltio.
vaporizar: tr suffumigare; suffire; intr vaporare, evaporare.

vaquera: (manada de ganado vacuno) armentum, i n. Sin: vaccarum grex (gregis m)


// (lugar donde hay vacas o se vende su
leche) stbulum, i n. Sin: lacti vendendo taberna. Uso: establo de las vacas, buble, is n.

vaquero: adj armentalis, e; armentrius, a,


um. Sin: ad bubulcum spectans. Uso: pantaln -, bracae lnteae caerleae; viste pantaln

1103

vara
-, sibi nduit bracas lnteas caerleas // sust
bubulcus, i m. Sin: armentrius.

vara: statumen, mnis n. Uso: - de carruaje,


ames, amtis m.

varada: navis dedctio (in mare, vel in


aquam, vel in undas). Sin: navis ex navlibus
dedctio.

varadero: (lugar donde varan los barcos


para su compostura) navale, is n; navlia,
ium npl.
varadura, v. varada.

varar: (echar un barco al mar) navem dedcere. Sin: navem in mare (vel in aquam, vel in
undas) edcere; navem prmitus in mare dedcere; navem ex navlibus dedcere (sacar
un barco de los arsenales).
varenga: statumen, mnis n.

varengaje: interamenta, orum npl. Sin: lterum tbulae; statmina navis; costae navis.

variable: varibilis, e. Uso: cantidad -, quntitas varibilis // (Inform, valor variable) varibile, is n.

variante: (diferencia de leccin en las copias


de un cdice o libro) lctio (-onis f) vrians
vel variata. Sin: lia (vel diversa, vel dissmilis) scriptura; cdicis vel scripturae pars diversa. Uso: una pequea -, lia lectincula.

vrice o varice : varix, cis mf. Sin : vena tumescens. Uso: pequea -, varcula, ae f.
varicela: varicella, ae f. Sin: varolae spriae.

varicoso: (perteneciente o relativo a las vrices) ad vrices prtinens; (que tiene vrices) varicosus, a, um; (que sufre de vrices)

varcibus laborans.

variedad: varetas, atis f. Sin: divrsitas.


Uso: teatro de variedades, theatrum varietatum; vria theatri.

varilla: vrgula, ae f. Sin: hstula; hastella;


bculum; bacillum. Uso: - mgica, - de virtudes, vrgula mgica vel divina; - para medir
el aceite, virga oleomtrica.
varillaje: conti, orum mpl.

varioloso: variolosus, a, um. Sin: varolis infectus; varolo laborans; mal pstul infectus vel affectus.
varita, v. varilla.

varonil: (perteneciente o relativo al varn)


virilis, e // (esforzado, valeroso) fortis, e.

vasallaje: (vnculo o relacin de dependencia) vassalltium, ii n. Sin: srvitus, utis f //


(clientela) vassallorum srvitus; clientela
feudalis // (cantidad de vasallos) vassalli,
orum mpl. Sin: servi, orum mpl // (tributo pagado por el vasallo) lex vectigalis // fig servtium, ii n. Sin: srvitus.

vasallo: (feudatario) vassallus, i m. Sin:


cliens, entis m // (tributario) stipendirius, ii
m. Sin: homo stipendirius.
vasco: adj vascnicus, a, um. Uso: Pas
Vasco o Euskadi, Vascnia, ae f; boina -, v.
boina // sust Vasco, nis m.
vascular: vascularis, e. Sin: ad vasa sangunea (vel sanguinfera) ttinens.

vasectoma: vasectmia sive -toma, ae f.


Sin: vasis sctio.

vaselina: vaselna, ae f.

1104

vector
vasija: vas, vasis n (pl vasa, orum). Sin: sria
vel testa (- de tierra cocida); guttus vel gutus,
i m, vel guttrnium, ii n (- de cuello estrecho).
Uso: - empegada, vas picatum; - de barro,
fctile, is n (sobrent vas; en pl fictlia, ium); de porcelana, vas porcellnicum; - para
beber, potrium; trulla; - de plata para beber,
trulla argntea; fabricante de vasijas (de oro
y plata) vasculrius vel vasclrius, ii m.

vasito: vsculum, i n. Uso: - para perfumes o


cosmticos o medicamentos, pyxis, dis f;
narthcium // (vasija pequea para beber)
pocillum, i n.

vaso: (vasija) vas, vasis n (pl vasa, orum) .


Uso: - comunicantes, vasa inter se communicntia; - pequeo, vsculum // (vasija que
sirve para beber) pculum, i n. Sin: calix,
cis m; scyphus, i m; halus, i m. Uso: irrompible, pculum infrgile; - pequeo, pocillum; - de cristal, crystllinum, i n; pculum crystllinum; - de oro, de plata, de
vidrio, pculum ureum, argnteum, vtreum;
- de papel, pculum chartceum; - de terracota, fctile, is n; - de vino, de cerveza, pculum vinrium, cervisrium // - de Dewar,
adiathermus, i f // - de noche, mtula vel matella, ae f // Bot y Zool vsculum, i n (en general); vena, ae f (vena); artria, ae f
(arteria). Uso: - capilar, vas capillare; - linfticos, vasa lymphtica npl; - sanguneos,
venae vel artriae, arum fpl // (casco de las
caballeras) ngula, ae f.
vasodilatacin: vasodilattio, onis f. Sin: vasorum sanguinorum dilattio, laxtio, laxamentum.

vasodilatador: vasa diltans, antis n (medicamentum). Sin: medicamentum vasis sanguneis dilatandis.
vstago: srculus, i m.

vate: vates, is m.

vaticanista: (periodista, estudioso, experto


de la actividad religiosa y poltica y de la organizacin del Vaticano) actorum vaticanorum descriptor, relator, studiosus, peritus //
(sostenedor de la poltica del Vaticano) decretorum pontificiorum defensor, propugnator, vindex (-dcis m).
vaticano: (concerniente o relativo al Vaticano) vaticanus, a, um. Uso: (ciudad del -)
Urbs Vaticana; (Estado de la Ciudad del -)
Cvitas Vaticana; (gobernacin de la Ciudad
del -) Praefectura urbis Vaticanae; (monte)
Vaticanus, i m (sobrent mons, montis m); (palacio) Vaticanae Aedes (-ium fpl); (vino) Vaticanum, i n (sobrent vinum).
vatmetro: vattmetrum, i n.

vatio: vttium, ii n. Sin: vattiana vel vattensis


mensura; vattiana vel vattensis elctridis
mensura.

vecindad: (calidad de vecino) propnquitas,


atis f. Sin: vicnitas, atis f. Uso: relacin de -,
coninctio vicinitatis // (los vecinos) vicnitas. Sin: vicini, orum mpl; vicnia, ae f //
(contorno o cercanas de un lugar) vicnia,
ae f.

vecino: (adj, que habita con otros en un


mismo pueblo, barrio o casa, en habitacin
independiente) vicinus, a, um // (cercano,
prximo) propinquus, a, um. Sin: prximus
// sust vicinus, i m. Sin: ccola, ae m (el que
habita cerca). Uso: los -, vicnia, ae f; vicnitas; - de banco (de asiento), consessor // (habitante de una poblacin) civis, is m ( hab de
una poblacin grande); paganus vel vicanus,
i m ( hab de una poblacin pequea).

vector: vector, ris m.

1105

vector
vector (Inform, una especie de puntero):
index, dcis m. Uso: a jump through a -, per
ndicem saltus.
vectorial: vectorialis, e. Sin: vectrius; ad
vectorem spectans.

vedado: vtitus, a, um. Sin: prohbitus // sust


privatus locus. Uso: - para la caza, privatus
venationis locus; cazar en -, privato loco venari; - para la pesca, privatus piscationis litus
(-tris n); pescar en -, in privato ltore piscari.

vedette: rtifex (-fcis m) scenicus clarssimus. Sin: hstrio (-onis m) mximis ludibus
celebratus.

vdico: (relativo a los Veda) vdicus, a, um //


(el idioma -) lingua vdica.

vegetal: adj vegetalis, e. Sin: terr gnitus.


Uso: reino -, regnum vegetale // los -, vegetlia, ium npl. Sin: vegetntia; gignntia; virntia; quae terra gignit vel parit; quae
generantur a terra; rbores (-um fpl) et herbae (-arum fpl).

vegetar: (de las plantas) intr vegetare. Sin:


germinare; terr gigni // (de las personas) torpre vel torpscere. Sin: elanguscere; iacre.
vegetarianismo: vegetarianismus, i m. Sin:
diaeta vegetariana; victus more frugivororum; victus frugivororum prprius.

vegetariano: adj vegetarianus, a, um. Sin:


vegetrius; frugvorus // sust vegetarianus, i
m. Sin: frugvorus, i m; qui vel quae olribus
tantum vscitur; qui vel quae iis tantum vscitur quae terra gignit; qui vel quae iis tantum
vscitur, quae terr gignuntur.
vehicular: (transportar) transferre. Sin:
transvhere; transportare // (difundir, transmitir, comunicar) diffndere. Sin: transmt-

tere; communicare.

vehculo: vehculum, i n. Uso: - automotor,


autocinetum; autoraeda; autovehculum; vehculum automatrium; - areo, arovehculum vel arivehculum; vehculum arium vel
aethrium; - espacial vehculum spatiale; extraatmosfricos, vehcula extraatmospherica; - ferroviarios, vehcula ferriviria; - marinos, vehcula marina; - moderno, nunc
usitatum vehculum; - motorizados, vehcula
machinatinibus instructa; - orbital, vehculum orbitale; - pblico, vehculum pblicum;
- terrestres, vehcula terrstria; - viarios,
vehcula viria vel stratria // - espacial de
investigacin, vehculum spatiale investigatrium; - de cuatro ruedas, vehculum quadrrotum; - de traccin animal, equimbile vel
hippombile, is n; equimbile vel hippombile
vehculum; bajar de un -, descndere e vehculo; subir a un -, vehculum inscndere vel
conscndere // documentos del -, ltterae autovehiculares.
vejacin: vextio, onis f. Sin: vexamen
(-mnis n); exagittio; molstia. Uso: vejaciones del fisco, fiscales molstiae.

vejiga: (vescula) vesca, ae f. Uso: - natatoria (de los peces), vesica natatria; - de la
bilis o de la hiel, vesica fllea // (saco membranoso que recibe y retiene la orina) vesica
urinria o simplem vesica.

vela: (cilindro de cera, cebo, etc., con pabilo


para que pueda encenderse y dar luz) candela, ae f. Sin: creus; crea vel sebcea candela. Uso: - artificial, candela artificiosa; bendecida, creus rite piatus; - litrgica, creus litrgicus; - pequea, cerolus, i m; fbrica de velas, cerria, ae f // (conjunto o
unin de paos o piezas de lona o lienzo
fuerte) velum, i n. Uso: - cuadra, velum quadratum; - de cruz, velum aequatum; breve navegacin a -, velifictio // (barco de vela) v.

1106

velocidad
barco // dar velas al viento, vela dare, explicare, pndere, slvere; hacerse a la -, navem
slvere; recoger velas, vela collgere vel plicare // fig, a - y remo, remis velisque. Sin:
totis vribus // (accin de velar) viglia, ae f.
Uso: - vespertina, vspere viglia.

velada: viglia, ae f. Sin: perviglium; pervigiltio nocturna. Uso: - danzante, pervigiltio


sltica; nocturnae chorae; - musical, spectculum canntium; - de gala, sollemne spectculum vespertinum; - de honor, vespertinum
spectculum perhonorficum.

velador: (adj, que vela) vgilans, antis. Sin:


vgil, lis // (sust, el que vela) vigil, lis m.
Sin: custos, odis m // (el que cuida) curator,
oris m // (mesa de noche) mensa vel mnsula
cubicularis; lecti armarolum // (mesita oval o
redonda que tiene un solo pie) monopdium,
ii n // (candelero) candelabrum, i n. Sin:
lychnuchus // (lamparilla de dormitorio)
lychnion vel lampdium cubiculare // (bomba
de cristal que se pone a ciertas lmparas)
lmpadis umbrculum; lminis radiculum.

velar: (estar sin dormir el tiempo destinado


al sueo) vigilare. Sin: advigilare vel invigilare // (fig, cuidar solcitamente de) invigilare
+ dat, pro + abl, ad vel in + ac. Sin: excubare
pro + abl, ad vel in + ac.

veleidad: vellitas, atis f. Sin: inanis voluntas; voluntas incompleta, inepta, rrita; inane
desidrium vel votum // (inconstancia, ligereza) inconstntia. Sin: conslii mutablitas.

velero: (dicho de embarcacin muy ligera o


que navega mucho) velvolus, a, um. Sin: vlifer, fra, frum // (buque de vela) navgium
velis actum. Sin: navis velis acta; velfera
navis. Uso: - escuela, didasclica navis velfera.

veleta: (pieza de metal colocada en lo alto

de un edificio para indicar la direccin del


viento) ventorum index (-dcis mf). Sin: verstile signum; signculum volbile; vexillum
vel vexllulum ventorum index // (fig, persona inconstante) homo mutbilis nimi. Sin:
homo mutbili nimo; levis vel inconstans
homo; mutbilis opinionis homo, homo ventosssimus. Uso: ser un -, nimo mbili esse;
nimi (vel opinionis, vel mentis) mobilitate
laborare.

velina: charta velina. Sin: charta subtilssima


vel tenussima.
vellocino, v. velln.

velln: vellus, lris n. Sin: - de oro, vellus ureum. Uso: caballero del - de oro, eques (hispaniensis) vllere ureo exornatus.

vellorita: bellis, dis f.

velo: (cortina o tela que cubre una cosa)


velum, i n. Sin: velamen, mnis n. Uso: - humeral, v. humeral // (prenda de tul, gasa u
otra tela delgada y con la cual se cubren las
mujeres la cabeza o el rostro en ciertas circunstancias) cpitis (vel oris) velum. Sin:
rica, ae f; ricnium, ii n. Uso: - islmico
(hiyab), ricnium; ricnium islmicum vel islamticum // - del paladar, tabulare (-is n)
palati.

velocidad: velcitas, atis f. Sin: celritas; rapditas. Uso: - angular Fs, velcitas angularis; - media, velcitas mdia; - supersnica,
velcitas supersnica; - tres veces superior a
la del sonido, velcitas, quae triplo est maior
quam velcitas soni; a la - de 79 mil km por
hora, septuaginta novem mlium chiliometrorum horri velocitate; huracn a la - de
200 km por hora, procella velocitatis ducenorum chiliometrorum horlium; correr (en
algn vehculo) a - excesiva, nmia velocitate
crrere, ferri, rapi.

1107

velocmetro
velocmetro: tachmetrum, i n.
velocipedia, v. velocipedismo.

velocipedismo: (aficin a correr en velocpedo) velocpedi (vel ocpedi, vel volucrpedi) stdium // (deporte de los aficionados
al velocpedo) velocpedi ludus.

velocipedista: velocpedo (vel ocpedo, vel


volucrpedo) viator. Sin: qui velocpedo vhitur vel fertur.
velocpedo : velocpedum, i n. Sin : ocpedum; volucrpedum; celripes, dis mf.
velocista: velocista, ae mf.

veldromo: veldromos vel veldromus, i m.

velomotor: birtula automatria.

veln: (lmpara de aceite) v. lmpara.

vena: vena, ae f. Uso: - coronaria, - cardaca,


vena vel artria coronaria ; vena cardaca;
abrir la - (para hacer una sangra), venam
incdere vel ferire; abrirse las venas, venas
aperire, abrmpere, abscndere // (inspiracin
potica) vena. Sin: spritus poticus. Uso: rica, fecunda, dives vena // (- de elocuencia)
facndia, ae f. Sin: facndiae rivus; facultas
vel cpia dicendi // (filn metlico) vena.
Uso: - de oro, vena auri // (cada una de las
listas de diversos colores que tienen ciertas
piedras y maderas) vena. Sin: mcula, ae f.
Uso: venas del mrmol, mrmoris mculae.
venal: (vendible o expuesto a la venta) venalis, e. Sin: vendbilis; emptbilis.

vencedor: victor, ris m. Uso: los - del Certamen Vaticanum, ii qui Certaminis Vaticani
victores discesserunt.

vencejo: (pjaro parecido a la golondrina)


apus, podis m. Sin: hirundo (-dnis f) vel
chlidon (-dnis f) rbica.

vencedor, ra: victor, oris m; victrix, icis f.


Sin: debellator, oris m; debellatrix, icis f.
Uso: sali -, victor discessit.

vencer: vncere. Sin: devncere; superare;


triumphum vel palmam referre. Uso: -, triunfar por cinco a cero, vncere (vel palmam referre), quinque punctis comparatis ad zero
(vel ad nullum) // (cumplirse un plazo) exire.
Sin: expleri. Uso: el plazo vencer el 1 de
enero, tempus exibit Kal(endis) Ianurii.

vencimiento: dies praestitutus. Sin: tempus


praestitutum. Uso: registro de los -, calendrium; calendrii liber; - de los pagos, dies solvendi; dies pecniae vel pecuniarum.

vendaje: veltio, onis f. Sin: ligtio vel alligtio; ligamen, mnis n; ligatura; ligamentum; velamentum; fsciae vel fascolae, arum
fpl; vlneris alligtio; teniae circumplictio.

vendar: velare. Sin: alligare; fasciare; fsci


ligare; velo vel velis operire. Uso: - la frente,
caput ante culos fascol ligare; - una herida, vulnus alligare; - los ojos, culos obligare vel velo tgere; con los ojos vendados,
obligatis culis.

vendedor, ra: vnditor, oris m, vnditrix, icis


f. Uso: - ambulante, circulator; circumforneus; nstitor; ambulator; - al por mayor,
vnditor magnrius, - al por menor, prticus;
vnditor minusculrius; - de aromas, aromotopla, ae m; - de castaas, castanearum vnditor; - de diarios, ephemridum vel
diurnorum vnditor; - callejero de diarios,
clamosus diariorum praeco (-nis m); - de
fsforos, v. fosforero // (dependiente) minister, stri m. Sin: adiutor; fmulus; vnditor.

1108

ventilador
vender: vndere. Uso: - al menudeo, al por
menor, divndere; todo vendido!, mnia divndita!
vendimiador: vindemiator, oris m.

veneno: venenum, i n. Sin: txicum; virus


(-i n). Uso: - cianhdrico, venenum cyanhdricum; - mortifero para insectos, venenum
insectis internecivum.

venenosidad: (cualidad de venenoso) venensitas, atis f. Sin: virus, i n; venenum; venfica natura; vis veneni // fig acrbitas, atis
f. Sin: amaritudo (-dnis f); maltia; malgnitas; perfdia. Uso: la - del discurso, acrbitas
sententiarum; aclei orationis.

venerable: Venerbilis, is mf. Uso: - Sierva


de Dios, Venerbilis Serva Dei; - Siervo de
Dios, Venerbilis Dei Servus.

veneracin: venertio, onis f. Sin: cultus, us


m; relgio, onis f (sentimiento religioso) //
(respeto, reverencia) reverntia, ae f. Sin: venertio; observntia. Uso: inspirar -, venerationem habere; venerationi esse licui.

venezolano: adj venetiolanus, a, um // hab


Venetiolani, orum.

Venezuela: Venetola, ae f. Sin: Cvitas Venetiolana.

venganza: vindicta, ae f. Sin: ltio, vindictio, puntio (-onis f).

venial: venialis, e. Sin: levis; venibilis;


vni dignus. Uso: pecado -, peccatum leve
vel veniale.

venta: (accin de vender) vendtio, onis f.


Uso: - o comercio al por mayor, mercatura
magna; - al por menor, al menudeo, institrium; mercatura tnuis; - estival, divendtio

aestivalis; - invernal, divendtio hiemalis; pblica (por subasta), vendtio auctionria;


v. subasta; - de bebidas, vendtio potulentorum vel poculentorum; - de realizacin, v. liquidacin; estar de - o en -, venalem (venale)
esse vel prostare, o simplem prostare (apud +
ac); que est en -, venalis, e; poner algo a la
-, liquid venale prodcere // (posada o
mesn en los caminos o despoblados) caupona, ae f.

ventaja: (en el juego) mlior condcio.

ventana: fenestra, ae f. Uso: abrir la -, fenestram aperire; cerrar la -, fenestram cludere; mirar por la -, per fenestram prospcere
// (compuerta que se cierra) fenestrae vlvula. Sin: valvae, arum fpl // fig, arrojar,
echar, tirar por la ventana, dissipare, dilapidare, prodgere; fig, echar la casa por la -,
rem suam profndere.
ventanal: magna fenestra vtrea.

ventanilla: (ventana pequea) fenestella, ae


f. Sin: ostolum. Uso: - de la nariz, nares, ium
fpl; - de tren, trminis (vel hamaxstichi) fenestella; - de vehculo, ostolum vehculi ;
bajar el vidrio de la -, fenestellae speculria
demttere // (abertura pequea practicada en
la pared o tabique de algunas oficinas, por
donde se atiende al pblico) ostolum, i n.
Sin: prtula; valva; ostolum sedis offcii.
Uso: - paquetes, ostolum fascale.
ventanillo: (postigo) v. esta voz // (ventana
pequea) v. ventanilla.

ventilacin: ventiltio, onis f. Sin: perfltio;


perflatus, us m.

ventilador: (instrumento que sirve para ventilar) ventilatrium, ii n. Sin: ventilabrum;


ventilatrum; ventgenum; ventgenum instrumentum; apparatus ventilationis; mchina

1109

ventilar
ventilatria. Uso: - elctrico, ventilabrum vel
flabellum elctricum; ventilatrium vel ventgenum elctride actum // (abertura que se
deja hacia el exterior en una habitacin,
para que se renueve el aire de esta) spiramentum, i n.

ventilar: (agitar una cosa en el aire) ventilare vel eventilare. Uso: - el trigo, frumentum
ventilare // (renovar el aire de un lugar; exponer al viento) perflare. Sin: ra vel ventum immttere. Uso: aposento ventilado,
cubculum perflatum; casa bien ventilada,
domus ris perflatu salubris; colina ventilada, ventosus collis; collis vento (vel ventis)
obnxius vel prvius; regin muy ventilada,
rgio ventosssima; - la casa, domum perflare; se ventila la casa, domus perflatur; los aposentos, in cubcula ra immttere //
(fig, discutir, examinar) rem agitare, perpndere, examinare, considerare; de re gere vel
disputare. Uso: - una propuesta, rem perpndere; rem ad examen revocare.

ventisquero: (ventisca) turbo, bnis m. Sin:


turbo et tempestas (atis f); nimbosus ventus
nive commixtus // (masa de nieve o hielo)
moles (-ium fpl) glaciatae.
ventorro: deversrium, ii n.

ventosa: (rgano adhesivo de varios animales) cucurbtula, ae f.


ventosear, v. peer.

ventosidad: (calidad de flatulento) ventsitas, atis f. Sin: flatus, us m; infltio; anathymasis, is f; ventsitas stmachi vel ventris;
infltio stmachi vel intestinorum. Uso: producir -, inflationem prere; inflationem stmachi fcere // (gas que sale por el ano) v.
pedo.
ventoso: (que contiene viento o aire) vento-

sus, a, um // (dicho de un sitio combatido por


los vientos) ventis (vel ad ventos) oppsitus //
(flatulento, que ocasiona flatos) v. flatulento.
ventrera: (faja) zona ventralis.

ventricular: ventricularis, e. Sin: ventrculi


(gen); ad ventrculum prtinens.
ventriculitis: ventriculitis, dis f.

ventrculo: ventrculus, i m. Uso: - del cerebro, del corazn, crebri, cordis ventrculus.
ventrlocuo: ventrloquus, i m.

Venus: (planeta) Venus, nris f. Sin : Vneris


astrum ; stella Vneris ; Venus stella.
Uso : - IV, speculatria mchina cui nomen
Venus.

veranda: (galera cubierta) xystus, i m;


xystum, i n // (balcn cubierto) maenianum,
i n. Sin: pdium // (terrado, terraza) solrium, ii n.

veraneante: adj frians, antis. Sin: rsticans;


vlicans vel vllicans ; frias agens // sust
homo frians. Sin : homo frians agens ; qui
rusticatur vel vilicatur.

veranear : feriari. Sin : frias gere ; rusticari ; vilicari vel villicari.

veraneo: friae, arum fpl. Sin: rustictio; secessus (-us m) aestivus. Uso: - tranquilos
para familias, famliis tranquillae rusticationes; relativo al -, ad frias agendas ttinens.

veraniego: (perteneciente o relativo al verano)


aestivus, a, um. Sin: ad aestatem spectans.

verbal: verbalis, e. Sin: oralis; ad vrbum


prtinens.

1110

vermicida
verbalismo: verbsitas, atis f. Sin: loqucitas; multilquium; verborum caterva; verbsitas (vel ortio) vana; inanis loqucitas.

verbo: Gram verbum, i n. Uso: - activo, verbum agens; - pasivo, verbum patiendi //
(Teol, Hijo de Dios) Verbum, i n.

verdad: vritas, atis f. Sin: verum. Uso: - objetiva, vritas ut se habet; - reveladas, veritates divnitus patefactae; - de Perogrullo,
lapalissiana vritas; segn -, ex vero; ex veritate; ex re; segn - histrica, ex histriae
fide; decir la -, verum dcere vel loqui; decir
toda la -, verssime loqui; para decir -, ut
verum dicam.
verde: adj vridis, e. Sin: virens; virescens.
Uso: - plido o amarillo, glbinus; algo -,
que tira a -, subvridis, e // del partido -, viridianus. Uso: partido -, prsina vel vridis
fctio // (ecologista) prsinus, i m. Sin: vridis, is m; ssecla prsinus vel vridis.

verdear: (empezar a brotar los vegetales)


vernare // (empezar a cubrirse los rboles de
hojas) frondre. Sin: frondscere.
verderol, v. verdern.

verdern: (ave canora) vrio vel vreo, onis


m. Sin: fringilla chloris.

rorum; dat pl hleris). Sin: lera, um npl; virdia, ium npl; virntia, ium npl. Uso: fresca, recentssima lera; toda clase de -,
olus omne; alimentarse de -, prandre olus.

vereda: (senda) smita, ae f. Sin: trames,


mtis m // (acera) viae margo (-gnis f) vel ora
(-ae f); crepdo (-dnis f) viae vel smitae;
stratae crepido. Uso: acercarse a la -, ad stratae crepdinem accdere.
verga: antenna vel antemna, ae f.

verdicamente: vere vel verssime.

verificacin: verifictio, onis f. Sin: recogntio; inspctio; probtio; comprobtio; exquistio. Uso: hecha una esmerada -, re
diligenter explorata; re diligentssime explorata ac perspecta.
verificador: recgnitor, oris m. Sin: examinator; probator.

verificar: verificare. Sin: recognscere;


inspcere; exqurere; probare; comprobare.

verismo: verismus, i m. Sin: nuda rerum


descrptio; cruda veri repraesenttio; nmia
veri imittio. Uso: - exagerado, immdica
veri repraesenttio; naturae ostenttio.

verdulera: olitria taberna. Sin: hortensiorum taberna; lerum pomorumque taberna.

verista: adj veritatem immdice xprimens


// sust verista, ae mf Sin: veri imitator; crudus veri descriptor; nudus rerum repraesentator; qui nudam veritatem repraesentat. Uso:
escritor, pintor -, nudae veritatis scriptor (vel
descriptor), pictor; - exagerado, naturae ostentator; nmius naturae imitator; nmius
nudae veritatis imitator.

verdura: holus vel olus, -ris n (gen pl hole-

vermicida, v. vermfugo.

verdolaga: portulaca, ae f.

verdugo: crnifex, fcis m. Sin: tortor, ris


m; cruciator.

verdulero: litor, oris m. Sin: olusculrius,


ii m; lerum vel hortensiorum vnditor.

verja: clatri, orum mpl. Uso: cerrado con


una -, clatratus; cerrar con una -, clatrare.

1111

vermiforme
vermiforme: vermiformis, e. Sin: vermicularis; vermiculatus.

vermfugo: adj vermfugus, a, um. Sin: vermes fugans; anthelmnticus // sust vermfugum, i n (medicamentum vel remdium).
Sin: anthelmnticum.

vermut o verm: (licor aperitivo) vermut indecl n. Sin : vermut vinum ; absinthites, ae
m ; absinthiatum, i n ; ptio absinthiata;
vinum absnthio medicatum, condtum, temperatum. Uso: - Martini, ptio martiniana //
(funcin de cine o de teatro por la tarde)
spectculum vespertinum.
vernculo: vernculus, a, um. Sin: domsticus. Uso: lengua -, vernculus sermo.

verstil: (que se vuelve o se puede volver fcilmente) verstilis, e. Sin: versbilis; vrsilis
// (capaz de adaptarse con facilidad y rapidez
a diversas funciones) flexbilis; mltiplex;
vrius. Uso: hombre -, vriae eruditionis vir;
ingenio -, verstile ingnium; ingnium vrium, flexbile, mltiplex // (de genio o carcter voluble e inconstante) volbilis, e.
Sin: inconstans, antis.

versificacin: versifictio, onis f. Uso: - silbica, versifictio syllbica.


versificador: versificator, oris m. Sin: versficus.
versificante: versficans, antis.

versificar: versificare vel versificari. Sin:


versus fcere vel fndere.

versin: (traduccin) v. esta voz // (modo de


referir un mismo suceso) tradendi rtio (-onis
f); memria (recuerdo, relato). Uso: dar otra
- de un hecho, liquid lia ratione (vel liter)
narrare; hay dos - de la muerte de Magn, de

Magonis intritu duplex memria est; segn


otra -, ut lii tradunt.

verso: versus, us m. Uso: - macarrnicos,


versus macarnici vel folenghiani; en -, vrsibus scriptus; celebrar en versos, versu celebrare vel laudare; componer o hacer versos,
versus fcere; poner en -, versificare; verba
in pedes cgere; verba pdibus cludere.

vrtebra: vrtebra, ae f. Uso: - cervical, vrtebra collaris.

vertebrado: adj vertebratus, a, um // los -,


vertebrata, orum npl. Sin: vertebrata animntia; animlia vertebrata; vrtebris predita
animlia.
vertebral: vertebralis, e. Uso: columna -, columna vertebralis; dorsi spina.

vertedero: (conducto por el que se arrojan a


un depsito situado a un nivel inferior basuras, desechos, ropa sucia, etc. ) emissrium,
ii n. Sin: exoneratrium; canalcula; canalculus; fusrium.
vertedor: (canal o conducto que sirve para
dar salida al agua y a las inmundicias) aquarum emissrium. Sin: aqurius canalculus.

vertical: verticalis, e. Sin: vrtici (vel ad vrticem) perpendicularis; rectus, directus. Uso:
columna -, columna verticalis; lnea -, recta
lnea; en direccin -, ad perpendculum.

verticalismo: structurarum perpendiculrium


praevalntia.

verticalmente: verticliter. Sin: ad perpendculum; verticali vel perpendiculari modo;


lne rect.
vrtice: vertex, tcis m. Sin: culmen, mnis n;
cacmen, mnis n; fastgium // fig summus

1112

veterinaria
gradus.

vertiente: displvium, ii n. Sin: locus displuviatus; aquae in diversas partes defluentes.


Uso: - de un tejado, displvium; pars tecti
displuviata; - de una montaa, displvium;
pars montis displuviata; - divisoria de aguas,
aquarum divrtium vel divrgium.

vrtigo: (trastorno nervioso que produce la


sensacin al enfermo de que el o los objetos
que lo rodean estn animados de un movimiento giratorio u oscilatorio) vertgo, gnis
f. Sin: vertigo oculorum; calgo, gnis f (ofuscamiento de la vista que acompaa al -); in
gyrum convrsio, rottio, verstio. Uso: que
da -, qui (quae, quod) calginem culis offundit; sujeto a vrtigos, que padece vrtigos,
vertiginosus; ser atacado de -, vrtigine
crripi, ffici, cnfici; padecer vrtigos, vertiginari; vertgine laborare, vexari, ffici;
tener vrtigos, vertiginari // (turbacin del
juicio, repentina y pasajera; ramo de locura)
sbita brevisque conturbtio vel perturbtio.
Sin: stupor; torpor // (vahdo) v. esta voz //
(fig, apresuramiento anormal de la actividad
de una persona o colectividad) cleris vel celrior agittio.
vescula: vescula, ae f. Uso: - biliar, bilis vescula; cystis (-is f) bilis; v. cistcula.

vespa: autobrota vespa.

vespertino: vespertinus, a, um.

vestbulo: vestbulum, i n. Sin: trium, ii n;


prostas, dis f. Uso: - de estacin ferroviaria,
vestbulum stationis ferriviriae, - de salida,
oecus (-i m) vel vestbulum xits.

vestido: vestitus, us m. Sin: vestis, is f; vestimentum; indumentum; schema, tis n. Uso:


- ancho, holgado, vestis laxa; - bordados en
prpura y oro, prpur atque auro llitae ves-

tes; - casero, vestis domstica; - combinado,


vestitutus combinatus; - estrecho, vestis
stricta; - hecho, vestitutus confectus; - hecho
a medida, vestitus ex crporis mensura (confectus); - hechos de fieltro, coactlia, ium npl;
- listado a cuadros, laculata vestis; - con
media manga, vestis semimanicata, vestis dimdiis mnicis; - de cabalgar, de montar, vestis vel vestitus equestris; - de calle, ordinario,
vestis viria vel ambulatria; - de casa, tnica
cubicularis; - de cola, vestis syrmtica; - de
chaqueta, vestis casularis; - de deporte, vestitus ad athletismum; - de duelo, lgubris vestis; - de encaje, vestis intexta; - de invierno,
vestitus hiemalis; - de piel, reno vel rheno,
nis; - de sociedad, vestitus ad societatem; de teatro, vestis cmica; syrma, ae f; - de trabajo, vestitus labrifer; - de verano, vestitus
aestivus; - de viaje, vestituts viatrius; - de
visita, vestis salutatria // ponerse un -, vestimentum indere; llevar, traer puesto un -,
vestimentum grere; probar un -, vestimentum induendo probare; quitarse un -, vestimentum exere vel depnere; la vendedora
trae un - de un nmero superior, vnditrix
vestem mensurae nmero maioris (vel vestem maioris nmeri mensuralis) apportat.
vestir: vestire. Uso: - a alguien, liquem vestire; liquem veste indere; licui vestem indere; - a alguien con algo, liquem liqua
re vestire vel indere; licui liquid indere //
vestirse, vestiri. Sin: ndui veste; vestem sibi
indere vel indcere; veste se indere.

vestuario: (sitio para desvestirse o vestirse


en teatros, estaciones balnearias, canchas de
deporte) apodytrium, ii n. Sin: spolirium;
vesturium; cella vestiria.
veterano: (militar experto por haber servido
mucho tiempo) emritus miles.
veterinaria: (arte de curar las enfermedades
de los animales) veterinria, ae f. Sin: veteri-

1113

veterinario
nria ars // adj veterinrius, a, um. Uso: medicina -, veterinria medicina; pcoris vel pcudum medicina.

veterinario: adj veterinrius, a, um // sust veterinrius, ii m. Sin: mdicus veterinrius;


mdicus pcorum (en general); mdicus
vium (el que cura a las ovejas); equrius
mdicus (el que cura a los caballos); mdicus iumentrius (el que cura a las bestias de
carga).
veto: vtitum, i n. Sin: interdictum.

vez: esta vez, hac vice; por - primera, prima


vice; por ltima -, ltima vice.
veza, v. arveja.

va: via, ae f. Uso: - area, cursus arius; - frrea, ferratus trames (-mtis m), gminus
ferratus trames; gmini axes; binae lminae
viae ferratae; ancho de una - frrea, xium
geminorum intervallum; - lctea, orbis lcteus; - libre, apertus ditus; - magntica,
strata (-ae f) magntica; - respiratorias, viae
respiratriae; por va area, cursu ario; per
ariam viam; arii vehculi ope; por - diplomtica, v. diplomtico.

Va Crucis o Viacrucis: (ejercicio piadoso


en el que se conmemoran los pasos del Calvario) Iesu Christi ad Calvrium iter per stationes recultum vel celebratum. Uso: hacer
el - , Iesu Christi ad Calvrium iter per stationes reclere vel celebrare; Iesu Christi supremos cruciatus per stationes reclere; Christi
perdolentis iter per stationes celebrare //
(conjunto de catorce representaciones de dichos pasos) Iesu Christi perdolentis stationes.
viaducto: viaeductus vel viae ductus, us m.
Sin: pons viam traciens; pons super viam.

viajador: (que viaja) v. viajero.

viajante: (dependiente comercial que hace


viajes para negociar ventas o compras) mercator dvena. Sin: viator mrcibus vendendis
vel emendis.

viajar: iter fcere, gere, effcere, habere, tenere, pergere. Sin: viare. Uso: - a caballo,
en bicicleta, en automvil, en buque, en
avin, en tren, equo, brot, autoraed vel autocineto, navi vel nave, aroplno, trmine
vehi, ferri, vectari; - en avin, volare; volatum suscpere; - al extranjero, a otros pases,
in terras extrneas volare; in xteras nationes
peregrinari, o simplemente peregrinari; - a
pie, pdibus iter fcere; - con la (nave) Italia,
(nave) Itli vehi; - con un (coche) Fiat,
Ford, etc., curru vel autocineto Fiat, Ford,
etc. vehi; - da y noche, diem noctemque (vel
die ac nocte) continuare iter; - en compaa
de uno, cum liquo commune iter fcere; por mar, navigare; mari iter fcere; - por tierra, terr iter fcere; - por turismo, peregrinari; peregrinationes delectationis (vel
voluptatis) caus suscpere; - por un pas
(Italia, por ej.), (Italiam, v. gr.) peragrare vel
perambulare; - por muchos pases, multas
perambulare terras; - por toda Asia, tota Asi
peregrinari.

viaje: iter, itneris n. Sin: via; profctio; peregrintio. Uso: - areo, iter arium vel areum; navigtio area; cursus arius; comercial, iter commerciale; - csmico, iter
csmicum; - pastorales, itnera pastorlia; transocenico, iter trans ocanum; - a pie, a
caballo, pedestre, equestre iter; - alrededor
del mundo, circitus mundi; - al exterior, iter
extrneum; - de curso, commune iter (itneris
n) classis; - de bodas, iter nuptiale; iter nuptiarum caus factum (que se hizo) vel faciendum (que se va a hacer); - de placer, de
recreo, voluptrium vel volupturium iter;
iter delectationis caus factum vel faciendum
(- de placer realizado o por realizar); - de turismo, voluptria vel volupturia peregrin-

1114

vicedirector
tio; peregrintio delectationis (vel voluptatis)
caus suscepta; de -, viticus, viatrius; desde Londres a Singapur, iter Londnio Singapuram; durante el -, itnere; in itnere; inter
vias; dos o tres das de -, bdui vel trdui iter;
duorum vel trium dierum iter; - en buque, iter
navale; - en mnibus, en tren, en telefrico,
vehculo pblico, trmine, telephric
transvctio; preparativos de -, provisiones
para el -, viticum, i n; vitica, orum npl //
acabar el -, iter confcere; apresurar el -, iter
celerare, festinare, properare; aficin a viajes,
apodemilgia sive -alga, ae f; buen -!, feliz
-!, bonum iter!; vade (pl vdite) felciter!, felciter iter fcias! (pl faciatis); bonas vias,
viator (pl viatores)!; bene itinerare (pl itinermini)!; desear buen - a alguien, liquem
proficiscentem votis prsequi; empezar el -,
iter ngredi; emprender un -, iter crpere, ngredi, inire, inchoare, suscpere; estar de -,
esse in itnere; iter fcere vel habere; hacer
el - de bodas, iter nuptiale (nuptiarum caus
iter) fcere vel habere; hacer un -, itinerari;
iter gere, pergere, fcere, effcere, confcere; commttere se viae; hacer un - al extranjero, pregre proficisci; peregrinari;
hacer un - de placer, voluptrium iter (vel delectationis caus iter) fcere vel habere; hacer
un - por tierra (por mar, areo), iter terrestre
(martimum, areum) fcere; juntar dinero
para un -, viticum congrere; proseguir el -,
iter prgere; iter inchoatum pergere; regresar de un -, interrumpir el -, ex itnere redire,
revrtere, venire; regresar de un - al extranjero, pregre redire.
viajero: (persona que viaja) viator, oris m;
viatrix, icis f. Sin: vians, antis mf; itnerans
mf; peregrnans, antis mf; itinerator; peregrinator; iter agens, entis mf; v. pasajero.

vialidad: (conjunto de servicios relacionados


con las vas pblicas) viarum muntio vel
munitiones. Uso: proveer a la - de la regin,
regionis vias munire.

vianda: (cualquier manjar que se sirve a la


mesa) frculum, i n. Sin: obsnium // (manjar de un banquete) daps, dapis f. Uso: las -,
pulae, arum fpl // (comida de la gente pobre)
puls, pultis f.
viandante: (persona que viaja a pie) v. peatn.

vibracin: vibrtio, onis f. Sin: vibramen,


mnis n; vibratus, us m.

vicarial: vicarianus, a, um. Sin: ad vicrium


ttinens.

vicario: vicrius, ii m. Sin: (alicius) vices


agens; vicegerens. Uso: - actual, vicrius actualis; - apostlico, vicrius apostlicus; - auxiliar, vicrius adiutor; - capitular, vicrius
capitularis; - cooperador, vicrius cooperator; - ecnomo, vicrius oecnomus; - forneo, - rural, vicrius forneus; - general,
vicrius generalis; - judicial, vicrius iudicialis; - parroquial, vicrius paroecialis; - sustituto, vicrius substitutus.

vicealmirante: pronavarchus, i m. Sin: progubernator; subpraefectus classis; praefecti


classis vicrius; viceamirlius; viceagens
(-entis m) amirlii.

vicebibliotecario: vicebibliothecrius, ii m.
Sin: bibliothecrii adiutor; subpraefectus vel
suppraefectus bibliotechae.

vicecomisario: vicecommissrius, ii m. Sin:


subcommissrius; commissrii vicrius;
praefecti morum vicrius. Uso: - de polica,
(pblicae) securitatis (vel tutelae) subcommissrius, subprocurator vel supprocurator,
subcurator, subquaesitor.
vicedirector: submoderator, oris m. Sin: rectoris adiutor vel vicrius.

1115

vicegerente
vicegerente: vices gerens (-entis) m.

vicegobernador: vicegubernator, oris m.


Sin: gubernatoris (vel praefecti) vicrius;
subprocurator regni vel provnciae.

vicemaestro de capilla: promagister chori


canntium.

vicemaestro de ceremonias: subpraefectus


vel suppraefectus caerimoniarum.

vicepresidente: vicepresidens, entis m. Sin:


propraeses, sdis m; presidis vicrius; praesidentis vel presidis vices gerens; alter a
preside.

vicerrector: vicerector, oris m. Sin: submoderator; rectoris vicrius vel adiutor; rectoris
vices agens.
vicetesorero: vicethesaurrius, ii m. Sin: thesaurrii vicrius; subcustos pecniae.

vicio: enervarse en los -, vtiis difflere; engolfarse en los -, v. engolfarse.

victoria: victria, ae f. Sin: laurus; palma,


triumphus; trophaeum.
victimismo: sui deplortio.

victimista: sui deplorator.

vida: vita, ae f. Uso: - retirada, umbrtilis


vita; - social, vita socialis; medio de - primordial, vitae rtio praecpua ac primignia;
tomar parte en la - pblica, in partem pblicae rei actuose venire; vivir una - retirada,
umbrtilem vitam gere, dgere, vvere.
videocmara: instrumentum magnetoscpicum.
videocasete: capsella magnetoscpica.

videograbador: televisficum exceptculum.


Sin: instrumentum telehormatis exceptrium.
videojuego: instrumentum lsibus televisfice exhibendis.
videotape: tenia visfica.

videoteca: capsellarum magnetoscopicarum


theca.
videotelefona: telehorasis vel televsio telephnio coniuncta.
videotelfono: telephnium albo televisfico
coniunctum.

videotex o videotext: nuntiationes televisficae ac telephnicae emissae.

vidriera: (escaparate) repositrium, ii n.


Sin: speculare, is n ; spcular, ris n; repositrium speculribus munitum; v. escaparate.
Uso: exponer algo en -, propnere liquid venale o simplem propnere // (bastidor con vidrios con que se cierran puertas y ventanas)
speculria, ium npl. Sin: vitra, orum npl;
inua vtrea vel fenestra vtrea // (persona que
hace vidrieras) specularirius, ii m.

vidriera: (taller donde se fabrica el vidrio)


vitrrium, ii n. Sin: vitri officina; officina vitrria // (tienda donde se venden vidrios) vitrria taberna // (vidriera) v. esta voz.

vidriero: (trabajador del vidrio) vitrrius, vitrerius, vitririus, ii m. Sin: vitri rtifex
(-fcis m); pifex artis vtreae; vitri conficiendi rtifex // (el que vende vidrio) vitri
vnditor // (el que vende objetos de vidrio)
vitrorum vnditor.

vidrio: vitrum, i n. Sin: crystallus; vitramen;


speculare; spcular; speculrium. Uso: - co-

1116

vinculado
rredizo, versbile vel verstile vitrum; de -,
vtreus; crystllinus; hoja de -, lmina vtrea;
objetos de -, vitra npl; vitremina // (cristal
de ventana) fenestrale vitrum. Sin: vitrum fenestrae.

viento: ventus, i m. Uso: - del norte, quilo,


onis m; ventus a septemtrionibus oriens; - del
sur, auster, tri m; del - del sur, australis vel
austrinalis, e; austrnus, a, um; vientos a la
velocidad de ciento vientisis km por hora,
venti celeritate centum viginti sex chiliometrorum horlium.
viernes: dies Vneris. Sin: fria sexta.

Vietnam : Vietnmia, ae f. Uso : - del Sur, del


Norte, Vietnmia Meridiana, Septemtrionalis.
vietnamita: adj vietnamensis vel vietnamiensis // hab de Vietnam, Vietnamenses vel
Vietnamienses, ium.

viewer (Inform), visor: exhbitrum, i n. Sin:


exhibitrium.

viga: (madero largo y grueso) trabs, trabis f.


Sin: tignum. Uso: - pequea, v. vigueta //
(barra de hierro empleada en los edificios)
frrea trabs.
vigsimo: vicsima pars.

vigueta: tigillum, i n. Sin: trabcula vel trabcula. Uso: - pequea, parvum tigillum; - de
hierro, frrea trabcula.

viguetaje: trbium compges (-is f) vel contextus (-us m). Sin: trabes, um fpl; contigntio; contabultio.

vileza: turpitudo, dnis f. Sin: probrum; ddecus, cris n; flagtium. Uso: - de nimo, ignvia, ae f; nimi turpitudo vel ddecus.
Villadiego: tomar las de -, v. escabullirse.
villancejo o villancete, v. villancico.

villancico: festiva cantilena. Sin: festivum


carmen (-mnis n). Uso: - navideo, festiva
Nativitatis cantilena.
villorrio, v. aldea.

vinagrera: (vasija que contiene vinagre) acetbulum, i n // (ampolla para vinagre en el


servicio de la mesa de comer) acetbulum, i
n; acetbulus, i m. Sin: aceti ampulla // (en
pl, taller o angarillas con aceite y vinagre
que se ponen sobre la mesa) gemellrium, ii
n. Sin: gemellar, aris n; gemellria, ae f; ampullae, arum fpl; ampullria, ae f; vtrei gutti.
vinajera: urcolus, i m. Uso: platillo de las -,
urceolorum ptina (-ae f).

vigilancia: custdia, ae f.

vinatera: taberna vinria. Sin: oenoplium.

vigilia: (da anterior) dies prximus ante


(festum diem) // Rel viglia, ae f. Sin: viglium, perviglium, pervigiltio. Uso: en la de Navidad, vigli Nativitatis Domini; perviglio diei natalis Christi.

vincapervinca: vincapervinca, ae f.

vigilante: (agente de polica) v. agente.

vigor: - dialctico, argumentandi vis.

vinaza: vincea, ae f. Sin: vinceus, vincius;


vinceum, vincium; circumcidneum
vinum.

vincha: vitta, ae f. Sin: tenia; redimculum.


vinculado: vinctus vel devinctus, a, um. Sin:

1117

vinculante
alligatus; astrictus, constrictus, obstrictus;
obligatus.
vinculante: obligatrius, a, um. Sin: devnciens.

vincular: (sujetar a una obligacin) devincire. Sin: constrngere, obstrngere; obligare.

vnculo: vnculum, i n. Uso: - hipotecario,


hypothecrium vnculum; nexus (-us m) pgnoris.

vincola: vincolus, a, um. Sin: vinrius; vinalis, e.

vieta: imagncula, ae f. Sin: imago; figura;


delinetio; descrptio; picta imagncula; lpida imago; imago impressa; imago grphice
expressa. Uso: dibujante de vietas, imaguncularum confector vel descriptor.
viola: (instrumento musical) vola, ae f. Sin:
fides, ium fpl; mdiae fides. Uso: tocar la -,
vol cnere // (msico que toca este instrumento) violista, ae m // (violeta) v. esta voz.
violar: (sitio plantado de violetas) violrium, ii n.

vinicultor: vinicultor, oris m.

violencia: violntia, ae f. Sin: mpetus, us m;


vis f (sin gen y dat). Uso: la - del agua, vis
aquria.

vinificacin: vinifictio, onis f. Sin: vini confctio; vini conficiendi ars.

violentar: vim licui afferre.

vinicultura: vinicultura, ae f.

vinillo: lora vel lrea, ae f. Sin: aquatum.

vino: vinum, i n. Uso: - blanco, vinum album


vel cndidum; - bueno, vinum bonae notae;
vinum generosum; - Burdeos o de Burdeos,
vinum burdigalense; - clarete, vinum fulvum;
- espumante, espumoso, vinum spumans; marsala, vinum lilybaetanum vel lilybium;
- melar, mulsum, i n; - moro, - no bautizado,
vinum non baptizatum; - puro, merum;
vinum merum; - tinto, vinum nigrum, atrum,
rubrum, purpreum, sanguneum // - con
fruta (o yerbas aromticas) y azcar, aromatites, ae m; vinum mixtum vel medicatum; de mesa, - de pasto, vinum cibrium; - de
pasas, passum, i n; - de postre, vinum speciale secundae mensae.
viador: vnitor, oris m. Sin: vitis cultor
(-oris m).
viedo: vinetum, i n.

violentamente. violenter. Sin: vi; vehementer.

violento: violentus, a, um. Sin: vhemens,


entis.

violeta: vola, ae f. Sin: parva vola; vola


odorata.

violn: violinum, i n. Sin: violina, ae f; fides,


ium fpl; fidcula, ae f; fidcula violina; fidculae, arum fpl; acutae fides. Uso: aprender
a tocar el -, fdibus dscere; ensear a uno a
tocar el -, fdibus docere liquem; saber
tocar el -, fdibus scire; tocar el -, fdibus cnere vel uti.

violinista: violinista, ae mf; violinstria, ae f.


Sin: fdicen, cnis m; fidcina, ae f.

violoncelista: violoncellista, ae mf; violoncellstria, ae f. Sin: ampl violin canens


(-entis mf).
violoncelo: violoncellum, i n. Sin: fdula

1118

virtud
maior; fides vel fidis (-is f) maior; ampla violina. Uso: pieza de -, cantus fdibus mairibus.
violonchelo, v. violoncelo.

vip: (varn) amplssimus vir. Sin: vir toto


orbe notus; (mujer) excellentssima mlier.
viraje: deflxio, onis f.

viral: ad virus spectans. Sin: viro pathognico effectus.

virar: (intr, mudar de direccin en la marcha


de un automvil) deflctere. Sin: flecti; se
flctere; verti, se vrtere vel se convrtere.
Uso: vir el coche, (auto)raeda flexa est, vel
se flexit // (Mar, cambiar de rumbo o de bordada, - de borda) cursum flctere. Sin:
navem convrtere; versriam vel vorsriam
cpere // (pasar de un asunto a otro) ad lia
devrtere, divrtere, transire // (en fotografa)
imagnibus luce impressis opportunum dare
colorem.

Virgen: Virgo, gnis f. Sin: Virgo Maria; Dei


Mater; Depara ; Depara Virgo; Mundi Dmina; Caeli Regina; Beata Maria Virgo; Nostra Dmina. Uso: - Auxiliadora, Mara
Auxilium Christianorum; Mara adiutrix, auxilitrix, opfera; - del Buen Consejo, Benesuada (vel Bene suada, vel Bene suadens)
Virgo Maria; - del Carmen, Depara Virgo de
Monte Carmelo; Mara vel Virgo Carmelitis
(-dis) ; - del consuelo, Maria Sanctssima gemntium solatrix; - de Guadalupe, Beata
Mara Virgo de Guadalupe; - de Loreto,
Beata Virgo Mara Lauretana ; - de Lujn,
Beata Mara Virgo de Luxan; - de las nieves,
Maria sancta nivalis; - de la paz, Mara pacfera; - del Rosario, Beata Mara Virgo a
Sanctssimo Rosario, - del Buen Socorro,
Mara de Bono Subsdio vel Auxlio // devocin a la -, erga Beatssimam Vrginem de-

vtio.

Virginia: Virgnia, ae f. Uso: de -, virginianus, a, um.

viril: adj virilis, e // (custodia pequea metida dentro de la grande) semilnium, ii n.

virola: (casquillo) orbculus, i m. Uso: - del


taco de billar, convexus crii orbculus.

virolento: varolis infectus. Sin: mal pstul


infectus vel affectus.
virologa: virolgia sive -loga, ae f. Sin: de
viris pathognicis doctrina.
virolgico: virolgicus, a, um. Sin: ad virolgiam prtinens.
virsico, v. viral.

virosis: virosis, is f. Sin: morbus viro effectus.

virreina: (mujer del virrey) viceregis uxor //


(mujer que gobierna como virrey) viceregina,
ae f.

virrey: vicerex, rgis m. Sin: prorex, regis;


vicedminus; regis (vel rgius, vel regni) vicrius; procurator regni; qui est pro rege.

virtual: virtualis, e. Sin: possbilis; nondum


effectus.

virtualidad: virtulitas, atis f. Sin: ratio vel


natura virtualis.
virtualmente: virtuliter.

virtud: (integridad de nimo y bondad de


vida) virtus, utis f // (- militar, valor) virtus //
(eficacia, fuerza) virtus. Uso: - curativa, virtus curativa; - diurtica, ctio diurtica, - de

1119

virtuosamente
las hierbas, herbarum virtus.

virtuosamente: virtuose. Sin: cum virtute;


honeste.

virtuosismo: virtuosismus, i m. Sin: mximum artifcium; summa pertia // fig extrema


pertia.
virtuosstico: artificiosssimus, a, um. Sin:
peritissime factus; summ perti consummatus vel confectus.

viruela: varolae, arum fpl. Sin: malae psulae vel pstulae. Uso: picado de -, v. picoso.

virus: virus, i n. Sin: virus morbferum, pathgenum; micrbium, quod virus vocatur.
Uso: - informtico, virus ordinatrale;- letal,
virus letale; el - H5N1, virus, quod H5N1 appellatur.
viruta: ramentum, i n. Sin: crmium.

visa: visum, i n. Sin: probtio; recogntio;


fides, ei f. Uso: dar la - a alguien, licui
visum dare; dar las - a los diplomticos, visa
legatis diplomticis dare.
visado, v. visa.

visera: (parte delantera de la gorra, etc., que


sirve para resguardar la vista) tegillum, i n.
Sin: proiectura; bccula, ae f; apparatus mbrifer; brevis margo plei // (parte del casco
que se poda alzar y bajar) bccula. Sin: os
(oris n) vel bccula gleae; gleae fcies.
Uso: alzar la -, gle fciem detgere; bajar
la -, calar o calarse la -, gle fciem cludere.
visible: visbilis, e. Sin: aspectbilis; spectbilis; conspicbilis; manifestus; sub culos
vel sub aspectum cadens. Uso: es -, appret.

visionar: (ver imgenes cinematogrficas o


televisivas, especialmente desde un punto de
vista tcnico o crtico) teniam cinematogrphicam vsere.
visir: visir indecl. Sin: surena, ae m. Uso:
gran -, magnus visir; supremus imprii Trcici administer.
visirato: visiratus, us m.

visita: visittio, onis f. Uso: - pblica a Israel, visittio pblica Israhliae; visitas al exterior, visitationes externae.
visitante: visitator, oris m.

visor: visrium, ii n. Sin: instrumentum visrium; tbula visria.

vspera: (da que antecede inmediatamente


a otro) hesternus dies. Uso: de la -, hesternus;
pridianus; la - por la tarde, prdie vspere; la
- de aquel da, prdie eius diei; la - de su
muerte, prdie quam excsserat e vita // (fig,
inmediacin de una cosa que ha de suceder)
- de una guerra, bellum impendet; en - del
invierno, heme instante; estar en - de vencer,
in victriae lmine stare // (pl, una de las
horas del oficio divino) vsperae, arum fpl.
Uso: - solemnes, vsperae sollemnes; vespertini sacri ritus.

vista: visus, us m. Sin: aspectus, us m. Uso:


a primera -, primo aspectu; prima fronte vel
spcie; ex prima fronte; hasta la -, te tinam
mox revisam // (- fija) imago stativa.

vistaria, v. glicina.

visto: - bueno, v. visado. Uso: dar el - bueno


para algo, v. autorizar.

visual: adj visualis, e. Sin: pticus // (lnea


recta imaginaria que va desde el ojo del es-

1120

vivfico
pectador al objeto observado) prospectus vel
conspectus, us m. Uso: lnea de -, lnea
diptrica.
visualidad: visulitas, atis f.

vitaminologa: vitaminolgia sive -loga, ae


f. Sin: de vitaminis doctrina vel disciplina.
viticultor: vtium cultor.

viticultura: vtium cultura.

visualizacin: res visbilis facta.

visualizar: (visibilizar) visbilem rddere //


(representar mediante imgenes pticas fenmenos de otro carcter) rem imgine visbilem rddere.
visualizer: imginis praecniae descriptor.

vital: vitalis, e. Sin: vivficus; fundamentalis;


praecpuus. Uso: los rganos -, vitlia, ium
npl.

vitalicio: vitalcius, a, um. Sin: ad vitam durans vel perdurans // (pensin duradera hasta
el fin de la vida) vitalcium, ii n. Sin: pnsio
ad vitam.
vitalidad: vitlitas, atis f.

vitiliginoso: (concerniente o relativo al vitligo o de su naturaleza) vitiliginosus, a, um //


(que padece de vitligo) vitiliginosus. Sin: vitilgine affectus vel laborans.
vitligo: vitligo, gnis f. Uso: que padece de
-, v. vitiliginoso.

vitrina: vitrina, ae f. Sin:expositrium vel armrium vtreum; fenestra tabernria; plteus


vtreus vel specularis; repositrium speculribus munitum. Uso: especialista en
arreglar vitrinas, fenestrarum tabernariarum
ornator; vitratorum loculamentorum ordinator.
vitriolo: vitrolum, i n.
vivandero: lixa, ae m.

vitalio: vitllium, ii n.

vivencia: vivntia, ae f.

vitalismo: vitalismus, i m.

vitalista: (que sigue la doctrina del vitalismo) vitalista, ae m // (perteneciente o relativo al vitalismo) ad vitalismum ttinens.

vitalizar: vitalizare. Sin: vitalem rddere, fcere; vivacem vel vvidum rddere, fcere; ad
vitalitatem redcere.

vitamina: vitamina, ae f; vitaminum, i n.

vitaminado: vitaminis ditatus vel commixtus.

vitamnico: vitamnicus, a, um. Sin: vitaminis abundans vel ffluens.

vivero: (- de plantas) seminrium, ii n //


(- de peces) vivrium, ii n. Sin: ichthyotrophum.

viveur: homo volupturius. Sin: homo volupttibus dditus vel obnxius.

vivificacin: vivifictio, onis f. Sin: animtio; vitae redintegrtio vel restittio.

vivificador, ra: sust vivificator, oris m; vivificatrix, icis f. Sin: animator; animatrix // adj
vivficans; vivificatrius.

vivfico: vivficus, a, um. Sin: vivficans;


vivum fciens.

1121

viviseccin
viviseccin: vivisctio, onis f. Sin: animalis
incsio; animalis viventis sctio.

vivo: al -, a lo -, imgine viva; vvida imgine. Uso: representar al -, liquid vivum exprmere.

vocablo: vocbulum, i n. Sin: vox, vocis f;


verbum, i n. Uso: - desconocido, vocbulum
ignotum.
vocabulario: vocabulrium, ii n. Sin: index
(-dcis mf) verborum; vocabulorum index.

vocacin: (inclinacin natural) inclintio,


onis f. Sin: propnsio; ingnium; stdium; ndoles ad liquid; naturale ingnium; innatum
stdium; ntima proclvitas; inclinatus nimus ad liquid; nimi vel voluntatis inclintio
ad liquid; mens vel voluntas inclinata ad liquid; apta mentis ndoles ad liquid. Uso:
contra su -, adversante vel repugnante natur;
sin -, invit Minerv; errar la -, rationem
vitae prperam elgere; es preciso que sigas
tu -, eo inclinandum quo te vis ingnii defert;
seguir la propia -, innato stdio bsequi; sentir - para algo, naturali ingnio ad liquid vocari; tener - para algo, alicius rei stdio
teneri; natum esse ad liquid; natur ferri,
trahi, duci ad liquid; no tener - para algo,
ab liqua re abhorrere; alienum esse; vivir
segn la propia - natural, ingnio suo vvere
// (inspiracin con que Dios llama a algn
estado, especialmente al de religin) voctio,
onis f. Sin: divinus instinctus (-us m) vel afflatus (-us m); ad religionis munus (-nris n)
divinus afflatus (- al estado religioso). Uso:
por -, divino (quodam) instinctu; Deo invitante; sin -, invito Deo; - eclesistica, sacerdotal, ad sacerdtium voctio vel divina
voctio; ad sacerdtium nimi inclintio; ad
sacerdtium inclinata voluntas; quaedam ad
sacerdtium inendum (vel suscipiendum)
ndoles; ad mnia sacra obeunda inclinatus
nimus; - fijada a cada uno por Dios, munus

a Deo unicuique praestitutum; hacerse sacerdote sin -, sacerdtium, invito Deo, inire; sacerdtio, invito Deo, augeri vel initiari; in
sacrum rdinem, invito Deo, se immttere vel
incere; tener - eclesistica, divino afflatu ad
sacerdtium vocari; ad sacerdtium divino
quodam instinctu vocari.
vocacional: ad vocationem spectans.

vocal: adj vocalis, e (perteneciente a la voz);


vocis, vocum (de la voz, de las voces), cantus
(del canto). Uso: msica -, cantus, us m //
(letra -) vocalis, is f. Sin: lttera vocalis. Uso:
- breve, vocalis correpta vel brevis; - larga,
vocalis producta vel longa // (persona que
tiene voz en un consejo, una congregacin o
junta) consilirius, ii m; consiliria, ae f. Sin:
consiliator m; consiliatrix f; consiliorum minister o simplem minister (si es varn); consiliorum ministra o simplem ministra (si es
mujer).
voclico: ltterae vocalis o simplem vocalis
(gen).

vocalizacin: vocaliztio, onis f. Sin: voclium modultio; vocis modultio per vocales.

vocalizar: vocalizare. Sin: vocales modulari.

vocativo: adj vocativus, a, um // sust casus


vocativus. Sin: casus vocandi.

vocero: locutor, oris m. Uso: - de un grupo,


consociationis locutor; - oficiales del Vaticano, locutores officiales Vaticani.

vodka: vodka vel vodca, ae f. Sin: aqua vitae


russa; vlida ptio slvica.
volador: (cohete, petardo) volans, antis n.

volante: adj volticus, a, um. Uso: hoja -, flium volticum; schdula vlitans; libllulus

1122

voltaico
vlitans; mquinas -, mchinae volticae //
(rueda que mantiene la uniformidad en el
movimiento de una mquina) gubernculum,
i n. Sin: rota; rtula; clavus; volbilis rota;
gubernculi rota; rota motria; moderatrix rtula. Uso: estar al -, tener el -, gubernculum
(vel rtulam, vel clavum) tenere vel rgere;
moderatricem rtulam tractare vel gere;
agarrar el -, clavum vel gubernculum arrpere, corrpere, prehndere, apprehndere,
comprehndere; girar el - a la derecha, a la
izquierda, gubernculum ad dxteram (vel ad
dextram), ad laevam vrtere; retorcer el hacia la direccin recta o de frente, in rectam
directionem gubernculum retorqure //
(guarnicin rizada de ciertas prendas de vestir femeninas) limbus flctuans.

volantear: libllulos volitantes iactitare. Sin:


praecnios libllulos (vel schdulas volitantes) iactitare.

volar: volare. Uso: - con velocidad supersnica, sonorum lmitem superare; - de Berln
a Tokio, Berolino Tochienum volare; - con
Alitalia, con Lufthansa, etc., aeroplno Alitliae, societatis Hanseticae, etc. volare vel
ferri; Alitli, societate Hansetica, etc. uti.

voltil: (que vuela o puede volar) voltilis, e .


Sin: volticus; vlucer, cris, cre; alatus // (que
tiene la propiedad de volatizarse) vaprans,
antis. Sin: evanescens, entis; evnidus; qui
(quae, quod) fcile vaporat // (mudable, inconstante) mutbilis, e. Sin: mbilis; inconstans; levis // (animal que vuela) vlucris, is
f. Sin: voltilis, is f; avis, is f. Uso: los -, volatlia, ium npl; vlucres, um fpl; aves, vium
fpl; bstiae voltiles.

volatilizable: volatilizbilis, e. Sin: vaporbilis.


volatilizacin: volatiliztio, onis f. Sin: vaportio, evaportio.

volatilizar: voltilem fcere vel rddere. Sin:


in vapores slvere; in tenussimum vaporem
slvere.

volatilizarse: volatilizari. Sin: vaporare, evaporare; in vapores solvi; in tenussimum vaporem solvi // (disiparse) vanscere vel
evanscere // (desaparecer en la fusin) dcoqui. Uso: un cuarto de la plata se haba
volatilizado, pars quarta argenti decocta erat.

volatinero, v. equilibrista.

volcn: vulcanus, i m. Sin: mons ignvomus


vel ignfluus; mons ignem (vel ignes, vel
flammas) vomens vel eructans. Uso: - activo, apagado, intermitente, vulcanus vivus,
exstinctus, intermittens.

volcnico: vulcnius, a, um. Sin: ignfluus;


gnifer, fra, frum. Uso: erupcin -, ignflui
montis erptio; ignfera erptio; fenmenos -,
vulcnia, orum npl; isla -, vulcnia nsula;
rocas -, vulcnia saxa; tierra -, ignfera tellus
(-ris f).
volcanologa: vulcanolgia sive -loga, ae f.
volcanlogo: vulcanlogus, i m.

volcar: (tr, derribar una cosa) vrtere, evrtere, convrtere, invrtere // (intr, dicho de vehculos) verti, everti, converti, inverti. Uso:
el coche volc, autoraeda eversa est.
voleibol: ludus follis transvolantis vel voltici.

volkswagen: autmatum populare.

volt, v. voltio.

voltaico: volticus, a, um. Uso: arco -, arcus


volticus.

1123

voltaje
voltaje: volttio, onis f. Sin: voltarum vel
voltiorum nmerus; voltianarum mensurarum index vel nmerus.
voltmetro: voltmetrum vel voltmetrum, i
n.
voltamperio: voltiamprium vel voltioamprium, ii n.
voltear: (dar vueltas) reflecti.

volteo: - sobre el caballo (como competicin


deportiva) , certamen gmnicum inter viros
(vel muleres) circum quum se convertentes;
certamen gmnicum petitorum circa quum
lgneum se convertntium.

voltmetro: voltmetrum vel voltimetrum, i


n.

voltio: volta, ae f. Sin: vltium, ii n; voltiana


mensura; voltiana elctridis mensura.

volumen: - de voz, quntitas vocis; sonorum


vel vocis intntio.
voluntariamente: voluntrie. Sin: voluntate;
ex (vel de) voluntate; sponte; libenter.

voluntario: voluntrius, a, um. Sin: volens;


libens; ultrneus.

voluntariado: (conjunto de personas que se


ofrecen voluntarias para realizare algo) voluntariatus, us m // (conjunto de soldados voluntarios) voluntariatus. Sin: voluntria
miltia.
voluntarismo: voluntarismus, i m. Sin: doctrina lberae voluntati favens.
voluntarista: ad voluntarismum prtinens.

vomitivo, v. emtico.

votacin: suffrgium, ii n. Sin: suffrgii


ltio. Uso: por -, suffrgiis; per suffrgia;
hacer una - secreta o pblica, suffrgia clam
aut palam ferre; qu resultado obtuvo la - ?,
qualem effectum suffrgium hbuit?
votante: (que vota, que da su voto) suffrgans, antis. Sin: suffrgium ferens ; suffragator, oris m; suffragatrix, icis f.

votar : suffragari. Sin: suffrgium vel vota


ferre. Uso : - acerca de algo, suffrgium de
liqua re ferre.

votivo : votivus, a, um. Sin : ex voto.

voto: (expresin pblica o secreta de una


preferencia ante una opcin; gesto, papeleta
u otro objeto con que se expresa tal preferencia) votum, i n. Sin: sentntia; suffrgium.
Uso: - consultivo, deliberativo, negativo, positivo, secreto, votum consultivum, deliberativum, negativum, positivum, secretum; vlido, nulo, votum vlidum, nullum; - de
confianza, questio confidntiae; computar
los -, vota computare; emitir - negativo,
votum negativum (vel adversrium) ferre;
emitir - positivo, votum positivum proferre;
dos terceras partes de los ciudadanos emitieron - negativo, duae trtiae partes cvium
votum negativum tulerunt // (promesa hecha
a Dios) votum, i n. Sin: promissum. Uso: pblico, privado, secreto, simple, solemne,
votum pblicum, privatum, secretum, simplex, sollemne; cumplir los -, vota xsequi,
slvere, exslvere, perslvere; emitir votos,
vota fcere, emttere, concpere // (deseo de
aquello que se expresa) votum. Sin: desidrium; optatum; voluntas.
voyeur: obscena observandi cpidus. Sin: ad
obscena spectanda propensus.

voyeurismo: scopophlia sive -phila, ae f.


Sin: obscena spectandi cupditas.
1124

vulva
voz: vox, vocis f. Uso: - activa y pasiva, vox
activa et passiva; - pasiva impersonal, vox
passiva impersonalis; - alta, vox magna vel
summa; - baja, vox submissa; - dbil, vox
parva, tnuis vel xilis; - grabada, vox in tenia recepta; - sonora, vox lmpida vel canora;
- temblona, vox trmula; - de bajo, vox gravis; - de bajo profundo, vox prgravis; - de
bartono, vox gravis mdia; - de contralto,
vox inflexa; sonus inflexus; alter ab acuto
(sono); - de medio soprano, vox medicriter
acuta; - de soprano, vox acuta; - de tenor,
vox mdia; - de hombre, vox virilis; - de
mujer, vox femnea vel mulebris; a voces, a
- en cuello, quam mxima voce; voce mxima vel summa; a una (sola) -, uno ore; de
viva -, viva voce; en alta -, magna voce; en alta y distinta, alta voce ac distincta; en baja, a media -, submissa voce; lniter; submisse; voce pressa; levantar la -, vocem sustllere, tllere, attllere; cantar a ocho voces
una partitura, in octonis vcibus liquam
partituram (vel msicas partes) cnere; forzar
la -, vocem urgere ultra vires; reconocer la -,
vocem agnscere.

vud: vudusmus, i m. Sin: vuduorum ritus


mpl.
vuduismo, v. vud.

non intermisso; describir, realizar - orbitales,


in orbem agi vel duci; in rbitam verti vel volare // (espacio que se recorre volando) iter
arium.
vuelta: (movimiento giratorio) circmitus, us
m. Sin: circitus; circutio; circumtio. Uso: automtica, automatrius circmitus; - al
mundo, circitus mundi; - al mundo en avin,
circumvoltio orbis terrarum aroplano //
(tour) circutio, onis f. Sin: circitus. Uso: ciclista o ciclstica, cyclsticus circitus;
cyclstica circutio vel lustratio; - a Espaa,
Francia , hispnicus, gllicus brotae
circitus; circutio birotalis hispnica, gllica
; Hispniae, Glliae cyclstica lustrtio
// (regreso) rditus, us m. Sin: redtio, onis f.
vulcanizar: cmmeae rotae involcrum reparare.

vulcanologa, v. volcanologa.

vulcanolgico: vulcanolgicus, a, um.


vulcanlogo, v. volcanlogo.
vulva: vulva vel volva, ae f.

vuduista: vudusta, ae m. Sin: vuduorum rtuum sectator.

vuelco: evrsio vel invrsio, onis f. Uso: - de


un coche, autoraedae evrsio.

vuelo: (accin de volar) volatus vel avolatus,


us m. Uso: - experimentales, volatus experimentales; - inaugural, primer -, volatus inauguralis; volatus primrius, vel primus
avolatus; - orbital, volatus orbitalis; - transmarino, volatus transmarinus; - a la luna, in
lunam volatus; - de avin, arplani vel aroplani volatus; en un - sin escalas, volatu
1125

wagon-lit, v. vagn (- dormitorio)

windsurfing o wind surfing, v. windsurf.

wagon-restaurant, v. vagn (- comedor)

windsurfista: velitabulator, oris m.

wat, v. vatio.

window (Inform) ventana: fenestra, ae f.

water, water-closet o w.c., v. excusado.

Watergate: res Watergate. Sin: scndalum


Watergate.

waterpolo: follildium aqutile. Sin: ludus


follis aqutilis; certamen follis aqutilis, follculi certamen a natantibus pulsati.

watt, v. vatio.

web (Inform) tela, red: tela, ae f. Sin: rete, is


n. Uso: World Wide -, Tela Totus Terrae.

week-end: xiens hebdmada. Sin: hebdmadae xitus (-us m); v. semana (fin de -).

WEF: Forum Mundi Oeconmicum. Sin:


Institutum internationale nmine Forum Oeconmicum Mundi.

weltanschauung: cosmotheria sive -theora,


ae f.
western: fbula Amricae Occidentalis.

Westfalia: Vestflia, ae f. Uso: de -, vestfaliensis, e; hab Vestfalienses, ium mpl.


WHO, v. OMS.

whisky: vschium, ii n.

wing: (delantero extremo, en el ftbol) v. delantero.


wire (Inform) cable: filum, i n.

Wisconsin: Visconsnia, ae f. Uso: de -, visconsianus; hab Visconsiani, orum mpl.

word (Inform) palabra: verbum. Uso: long (32 bits), verbum longum vel duplex; short (16 bits), verbum.

wordprocessor (Inform) procesador de palabras: editrium, ii n.

World Wide Web (Inform): Tela Totus Terrae


(TTT).

write (Inform) escribir: (crear un programa)


scrbere. Sin: compnere. Uso: to - a program, programma scrbere vel compnere //
(archivar datos en el disco) v. save.

wrstel: botellus, i m (germnicus; austracus).

Wrttemberg: Virtembrgia, ae f. Sin: Vindelcia, ae f.

Wyoming: Vyominga, ae f. Uso: de -, vyominganus; hab Vyomingani, orum mpl.

windsurf o wind surf: velitabultio, onis f.


Uso: plancha para -, tbula velfera.
1126

xantofila: xanthophylla, ae f.

xenofobia: xenophbia sive -phoba, ae f.


Sin: exterarum gntium dium.
xenfobo: adj xteras gentes perosus // sust
xenphobus, i m.
xerodermia: xeroderma, tis n.

xerodrmico: xerodermticus, a, um.


xerfilo: xerphilus, a, um.

impressa.

xilogrfico: xylogrphicus, a, um. Sin: ad


xylogrphiam (vel ad lgneam scalpturam)
spectans.

xilgrafo: xylgraphus, i m.

xilologa: xylolgia sive -loga, ae f. Sin: lignorum (vel de lignis) doctrina, disciplina,
scintia.

xeroformo: xerofrmium, ii n.

xeroftalma: xerophthlmia sive -thalma, ae


f.
xilfago: xylphagus, a, um.

xifoideo: xiphoidus, a, um.


xifoides: xiphodes, is f.

xilofnico: xylophnicus, a, um. Sin: ad


xylphonum (vel ad xylophnium) ttinens.

xilofonista: xylophonistes, ae m.

xilofn, v. xilfono.

xilfono o: xylphonum, i n; xylophnium, ii


n.

xilografa: (arte de grabar en madera) xylogrphia sive -grapha, ae f. Sin: ars xylogrphica; scalptura lgnea // (impresin
conseguida con el empleo de caracteres de
madera) imago xylogrphica. Sin: imago ex
lgnea scalptura; imago per incisum lignum
1127

yacer: aqu yace, hic (vel heic) iacet, cubat,


dormit. Sin: hic cnditus (vel sepultus, vel
situs) est; hic rite cnditus est; ossa heic cndita (vel sita) sunt.
yacht, v. yate.

yacimiento: - petrolferos fiscales, fiscales


campi olerii.
Yakarta: Iakarta, ae f. Sin: Diacarta vel Djacarta. Uso: de -, iakartanus vel diacartanus;
hab Iakartani vel Diacartani, orum mpl.

yapa: corollrium, ii n. Sin: additamentum;


accssio; appendcula; mantisa. Uso: de -, nsuper.

yate: lembus, i m. Sin: lembus lusrius; lusria, ae f; navis lusria; pmphilum navgium.

yedra, v. hiedra.

Uso: de -, gpseus; e gypso factus; estatua de


-, imago e gypso expressa.
yiddish: idioma iddicum. Sin: lingua iddica;
sermo hebraeo-germnicus.

yip, v. jeep.

yodo: idium, ii n; iodum, i n.

yodoformo: iodophrmium, ii n.

yoduro: iodurum, i n. Sin: ididum, i n.


yoga: ioga, ae f.

yogur, yoghourt o yoghurt: lac iogurtinum.


Sin: lac coagulatum; lac coagulatum trcicum.
Yucatn: Yucatanum, i n; Yucatnia, ae f.

Yugoslavia: Iugoslvia, ae f.

yeguada: equria, ae f.

yema: - del huevo, vitellus, i m. Sin: lteum,


i n.
Yemen: Iemen n indecl. Uso: Repblica de -,
Res pblica Iemenitana.

yungla: iungla, ae f.

yunque: (instrumento) incus, dis f // (huesecillo que se halla en el odo interno) incus,
dis f.

yemenita: adj iemenitanus, a , um // hab Iemenitae, arum mpl.

yermo: adj solitarius, a, um // (terreno inhabitado) ermus, i mf; v. eremitorio, desierto.

yesero: adj ad gypsum prtinens. Sin: gypsi


(del yeso) // sust gypsator, oris m.

yeso: (sulfato de cal hidratado) gypsum, i n.


1128

zafiro: sapprus, i f.

zafra: (cosecha de caa de azcar) scchari


(h)arndinum percptio // (fabricacin del
azcar de caa) (h)arundnei scchari confctio.
zafrn, v. azafrn.

zagual, v. pagaya.

zaguero: (jugador que se coloca detrs) v.


defensa.
Zaire: Res pblica Zairensis.

zamarra: (prenda de vestir hecha con la piel


del carnero con su lana) mastruca, ae f. Uso:
- de caza, mastruca venatria // (pelliza) v.
esta voz.
zambomba: pastorale tympanolum.

zambullida, zambullidura o zambullimiento: mrsio, onis f. Sin: immrsio; demrsio; demersus, us m.

zambullirse: mergi. Sin : se mrgere; se immrgere; se demrgere. Uso: - en el agua,


urinare vel urinari; in aquam demergi; se in
aquam mrgere // fig - en el estudio, se totum
stdio dare; - en el estudio de las letras, se
ltteris ddere; - en los placeres, se in voluptates mrgere; libidnibus se ddere.
zampabollos o zampatortas, v. glotn.

zampoa: fstula, ae f. Sin: avena, ae f; clamus, i m; rstica fstula. Uso: tocador de -,


fistulator, oris m; tocar la -, fstul cnere.

zanahoria: carota, ae f. Sin: pastinaca, ae f //


(fig, hombre tonto, lelo y simpln) homo stultus, stpidus, stlidus, tardus.
zancadilla: supplanttio, onis f. Uso: hacer
la -, liquem supplantare.

zancos: grallae, arum fpl. Uso: el que monta


en -, grallator, oris m.

Zanzbar: Sansibria vel Zanzibria, ae f.


Uso: de -, sansibariensis vel zanzibariensis,
e; hab Sansibarienses vel Zanzibarienses,
ium mpl.

zapa: (piel preparada para encuadernaciones, estuches, etc.) pellis (capellae) confecta
// (pala herrada que usan los zapadores) ligo,
nis m. Sin: rutrum, i n.
zapador: fossor, oris m. Sin: muntor; v. excavador.

zapapico: dolabra, ae f.

zapatera: (taller donde se hacen zapatos)


calceamentorum officina. Sin: sutorum officina; officina sutria, sutorcia, stria //
(tienda de zapatero) sutrna, ae. Sin: sutrinum; sutrium; taberna sutrina // (oficio de
zapatero) sutrina, ae f. Sin: sutrinum, i n;
sutria; calceria.
zapatero: sutor, oris m. Sin: calceator, oris
m; calcerius, ii m. Uso: - remendn, veteramentrius sutor; sutor cerdo (-nis m).

zapatilla: (zapato ligero y de suela muy delgada) phaecsium, ii n; phaecsia, ae f. Sin:


calcolus; dibathrum, i n (especialm de
mujer) // (zapato de comodidad o abrigo

1129

zapato
para estar en casa) crpida, ae f. Sin: slea,
ae f. Uso: en o con zapatillas, crepidatus; soleatus.

zapato: clceus, i m. Sin: calceamentum.


Uso: - bajos, semipltia, orum npl; - pequeo, calcolus; zapatos de baile, calcoli
ad collum excisi; - de charol, clceus ceratus;
- de deporte, clceus lusrius vel gmnicus;
zapato de ftbol, clceus pedildii; calceamentum folli calcitrando; calceamentum ad
calcitrandum idneum; zapatos de gimnasia,
clcei palestrici; zapatos de goma, gmmei
(vel cmmei) clcei; zapatos de tacn bajo,
clcei fulmento hmili; zapatos de tacn
medio, clcei fulmento medocri; armario pequeo donde se guardan los -, v. armario.

Zar: Russorum imperator.

zarandillo: ardlio, onis m.

zarcillo: (tallito voluble y prnsil) clavcula,


ae f.
zarpaparrilla: smilax, cis f.
zarzal: vepretum, i n.
zata, v. zatara.

zatara: ratis vel rates, is f; v. balsa, armada.


zedilla, v. cedilla.

Zelanda: Zelndia, ae f.

zelands: adj zelandiensis, e // hab Zelandienses, ium mpl.

zenit, v. cnit.

zepeln: zeppelnium, ii n. Sin: arinavis dirigbilis; dirigbilis navis aria; v. dirigible.

zen: secta (-ae f) zen (indecl).

zeugma: zugma, tis n. Sin: adinctio, onis


f.
zigomorfa, v. flor.

zigzag: maeandrus, i m. Sin: gyrus. Uso: en


-, in maeandrum; flexuose; tortuose; serpentino cursu (de ruta o derrota de un viaje).
zigzagueante: flexuosus, a, um. Sin: tortuosus. Uso: por un sendero -, trmite flexuoso.

zinc, v. cinc.

ziszs, v. zigzag.

zcalo: (Arq, base o cuerpo inferior) basis,


is (ac im, abl i) f (de un edificio, de una estatua); plinthis, dis f vel quadra, ae f (de una
columna) // (Arq, franja, guarnicin) revimentum, i n // (Arq, revestimiento) tectrium,
ii n. Sin: crusta, ae f.

zona: (regin) rgio, onis f. Sin: plaga; terra;


loca, orum npl; zona. Uso: - deprimida, rgio
parum provecta, - econmicamente ms desarrolladas y - menos desarrolladas, vriae
regiones liae liter ditatae; - desmilitarizada,
loca demilitarizata; loca ad usum civilem redacta vel reducta; - glacial, zona nivalis; - industrial, loca quaestuosae indstriae; residencial, rgio habitatinibus lautiribus
destinata; - ssmica, loca ssmica; - trrida,
zona perusta // (- celeste) zona, ae f // (Med,
herpes zster) herpes (-tis m) zster (-ris
m).
zonal: zonalis, e. Sin: zonrius.

zoo (abrev. de zoolgico), v. jardn o parque


(zoolgico).

zoofilia: zoophlia sive -phila, ae f. Sin: ani-

1130

zuro
mntium vel animlium amor.

zofilo: zophilus. Sin: animntium vel animlium amans; animntibus vel animlibus
amicus.
zooftico: zoophticus, a, um.

zofito: zophytum vel zophyton, i n.

zoofobia: zoophbia sive -phoba, ae f. Sin:


animlium vel animntium horror, pavor,
terror, metus, timor.

zofobo: zophobus, a, um. Sin: zoophbi


laborans.
zoografa: zoogrphia sive -grapha, ae f.
Sin: animlium vel animntium descrptio.

zoolatra: zoolatra, ae f. Sin: animlium vel


animntium adortio; divinus animlium cultus.
zoolito: zolithus, i m.

zoologa: zoolgia sive -loga, ae f. Sin: animlium vel animntium (de animlibus vel de
animntibus) doctrina, disciplina, scintia.

zoolgico: adj zoolgicus, a, um. Sin: ad


zoolgiam ttinens // (parque -) v. parque.
zologo: zologus, i m. Sin: zoolgiae studiosus, cultor, peritus.

zooqumica: zoochmice, es f. Sin: zoochmia; zoochmica vel zoochmica doctrina,


disciplina, scintia.
zoosafari: ventio africana.

zootecnia: zootchnica disciplina vel ars.


zootcnico: zootchnicus, a, um.

zootoma: zootmia sive -toma, ae f. Sin:


animlium anatmia.

zootmico: zootmicus, a, um. Sin: ad


zootmiam (vel ad animlium anatmiam)
spectans.

zootomista: zootmicus, i m. Sin: zootmiae


studiosus, cultor, peritus.

zopenco: adj bardus, a, um. Sin: blessus;


stultus; stpidus; stlidus // sust caudex, dcis
m. Sin : stipes, ptis m ; truncus, i m ; nimal,
lis n ; pecus, dis f; sinus, i m.

zoquete: (pedazo de madera) lignum, i n //


(fig, pedazo de pan) frustum vel fragmentum
panis // (fig y coloq, hombre tosco y rudo) v.
zopenco, tarugo.
zorzal: turdus ndicus.

zster: herpes zoster; v. zona.


zuavo: zuavus, i m.

zuecos: sculpneae, arum fpl; v. almadreas.


zumba, v. burla.

zumbn, v. burln.

zurdo: adj scaevus, a, um. Sin: sinister, tra,


trum; laevus // sust scaeva, ae m. Sin: scevola.

Zurich: (ciudad) Turicum, i n. Uso: de -, turicensis, e; hab Turicenses, ium mpl // (cantn de -) Pagus Tigurinus. Uso: de -,
tigurinus, a, um; hab Tigurini, orum mpl.

zurito: adj, v. zuro.

zuro: adj, dicho de una paloma o palomo silvestre: silvestris (columba vel columbus).
1131

1132

1133

1134

También podría gustarte