Está en la página 1de 20

DERECHOROMANO,SEGUNDOPARCIAL.

Raymundo
UNIDAD8:FUENTEDELASOBLIGACIONES
Conceptodeobligaciones:
Laobligacinesunvnculojurdicoenvirtuddelcualunapersonadenominadadeudor(debitor),seencuentra
constreidaatenerquecumplirunadeterminadaprestacinaotrapersonadenominadaacreedorocreditor,
segnGayodicequepuedennacerdeDelitosopuedennacerdecontratosypordiferentescausas.Justiniano
categorizoesasdiferentescausasyestableciquelasobligacionespuedennacerdedelitos,contratos,
cuasidelitosycuasicontratos.
ElNexum
PorelNexumseestablecaunvnculofsicoqueposibilitabaalacreedorejercerlamanusiniectio,poniendomano
sobrelapersonasobreeldeudorencasodeincumplimiento,sinhacerusodelasaccionesdeclarativaspara
lograrunasentenciacondenatoria.

8.2Delitos,conceptoyclase.DelitosPrivados:Evolucionhistrica,caracteresyaccionesque
engendran.AnalisisdelFurtum,delarapia,deldammuniniuradatumydelainiura.
Concepto:
SeentiendeporDelitoatodoactoilcitoqueestesancionadoporunapena,parasersancionadoencuantoala
edadesnecesarioserunimpberpubertatiproximis.
SeclasificanenDelitosPblicosyPrivados
AnlisisdelFurtus,delarapia,deldammuniuradatumylainiura

1-Furtus(Hurto):Eselapoderamientodeunacosaajenaencontradelavoluntaddesudueo,tenemostres
clasesdeFurtum:
FurtumManifestumoNecManifestum:EsManifestumcuandoelLadrnessorprendidoInFraganti,denodarse
estasituacinesconsideradoNecManifestum
EnlaLeydelasXIItablasestestablecidoquesisetratabadeunhombrelibreeraazotadoyseloentregabaen
calidaddeesclavoparareparareldaocausado.SielLadrneraesclavoeraazotadoyarrojabadesdelaroca
Tarpeia.
ElFurtumManifestumespenadoconelpagodelquadruplumoseacuatroveceselvalordelacosayelNec
ManifestumconelpagodelDumplum.

2FurtumConceptumyOblatum
FurtumConceptumenloscasosqueelperjudicadoencuentralacosarobadaenlacasadealguienmediante
unapesquisasolemne,hoyseconocecomoallanamiento

FurtumOblatum:Silacosaeraencontradaenlacasadealguienporotrapersonaquelahabaentregadoeste
noquedabalibrederesponsabilidad,perotenacontraestelaactiofurtioblati.Aesteselosuelellamarfurtum
oblatum(Hurtoentregado)

FurtumPossesionis:Apoderamientoindebidodelacosa
FurtumUsus:Elusoilcitodelacosadelotro
AccionesqueejercelavictimadelFurtum
ActionisFurti
CondictioFurtiva:Estaaccinesdirigidacontraelladrnxsusherederos,tendiaalograrlarestauracindela
cosasiestoshubieranaprovechadodeella.

PRIVADOS
Rapia(Robo)
SeentiendeporRapiaalasustraccinviolentacometidaporunabandadehombresocuandolasustraccin
hubiesesidoporunsolohombreperosiemprequemediareviolenciacorarmasoviolencia.Selollamarobo
calificadoylacondenaeselCuadruplus(Cuatroveceselvalordelacosa)

Dammuniuradatum
Eseldaoocasionadodeformaculposasobreunacosaajena,contenpladaenlaLeyAquiliacapIyIII.
ElCapIestablecequequienmatareinjustamenteaunesclavoajenooauncuadrpedoquesehalle
comprendidoenunrebao,seacondenadoadaraldueoelmximovalordelacosaquehubieretenidoenese
ao.
EnelTercerCaptuloseprevtodaotraclasededaosobrecosaajenacomoserheriraloscomprendidosenel
CapI,laquemadura,lafractura,ruptura,derramamientodeunacosaajena.Lepenaconsistaenpagaraldueo
elmximovalorquehubieratenidolacosaenlostreintadasanterioresaldao

Iniuria
EstodoaquelloquenosehaceconformealDerechoenunsentidoamplio,enunsentidorestringidotodaaccin
fsica,golpesdepuo,fracturas,verbal,insultos.Libeloagravantequeafecteaunapersonalibre.
LaIniuriapuedeserquelasufralapersonadirectamente,suesposa/oosusdescendientes.Lamujerpodaser
queseacomplejara.
LaLeydelasXIItablasestablecilaspenasperoluegoelpretorestablecielactioinjuriati

CuasidelitosJustiniano

Esasporquehayculpaonegligenciasoncuasidelitos,secaracterizanporlaausenciadelelementode
laintencionalidadporpartedelautor.Esdecir,porcarecerdedolo.
Supuestoqueeljuezhacesuyalacausa
Enelcasodequeeljuezpornegligenciaseinclinaaunadelaspartesadictarunasentencia.Estoobligaaljueza
reparareldaocausadosinunaapreciacinequitativa
EffusumEtDiectum
Enelcasodelascosastiradasoarrojadasdeunahabitacinycomoconsecuenciadeesocometouncuasidelito.
Tienequerespondereldueodelacasaaunquenohubiesesidoel,eljuezdebeintercederyfijaruna
indemnizacinporlosdaoscausados.
PositumEtSuspensum
Lascosascolgadasenunacasayeseobjetosisecaelecausaranundao.Deberesponderxlosdaoscausadosa
eseterceroconunaindemnizacinindependientementequenolohubiererealizado.
SupuestodeunNavo,PosadaoCaballeriza
Sienelcasodequeunnavoounacaballerizayalgunodelosempleadosrobanuocasionanunperjuicioaquien
seencuentraenellugar.Eldueodelosmismosnosusherederosdebernresponderanteelperjudicadoysus
herederosporeldaocausado.

CUASICONTRATOS
Laspartescelebranuncontrato,estamosfrenteauncumplimiento.Enelcuasilevaafaltarel
consentimientodeunadelasdospartes.
1-Gestindenegocio
Seentiendequehaygestindenegociocuandounapersonasinmandatodeotra,realizaunilateralmente
negociostilesparael.Elgestordeberealizarenprodeldueounactoqueredundeensubeneficioyasea
porqueleocasionaunbeneficiooleeviteundao,comoocurrecuandosereparaunacasa,securaaunesclavo,
osepagaunadeuda.Surgeunaaccindirectayunacontraria.
Figuraindirecta:
Poreldueodelnegocioalgestor,parasolicitarlarestitucindetodoloobtenidoenelnegocio
responsabilizndoloalgestorencasodehaberinfringidoensudeberdediligenciaporelmontodeldao
ocasionado
ActioNegotoriumgestiocontraria
Realizadaxelgestoraldueodelnegocioparaobtenerlaindemnizacinxlosgastosobtenidosysufridosxel
gestor.Esuncuasicontratoxquenohabacontratodemandato.

2-Tutela

Escuasicontratoquenohaycontratoentretutorypupilu.Perosecontraenobligaciones,segeneranxlas
mismasaccionesentreellos.

3-Condominioylaindivisinhereditaria:
Cuandounacosacondominio,patrimoniooindivisinhereditariaestaencomnentrevariaspersonas,siunade
ellasefectaunarregloopercibefrutos,estosactosgeneran,eluno,laobligacindelosdemsdecompartirel
gasto;elotrodepercibirlosfrutosrecibidos.Seentiendequedichasobligacionessoncuasicontratosporqueson
comosifueranunasociedad.

4-PagoxError
Cuandoalguienpagaxerrorunacosanodebidaopagamsdelodebidoquienhaaceptadoelpagoest
obligadoasudevolucindeloindebidamentepagadoporquehayunactocondictioindebiti.Nonacedel
contratosinoquenacedeuncuasicontrato.

5-Legados
Justinianointerpretaquehayobligacionesqueelherederotienequecumplirallegatario.Nohaycontratoprevio,
sielherederoaceptalaherenciatienequedarcumplimientoallegado,enpresenciadeuncuasicontrato.

UNIDAD9-ELEMENTOSDELASOBLIGACIONES
CLASIFICACIONRESPECTOALSUJETOSON2
Conjuntasysolidarias
Enlasobligacionesconjuntasysolidariasexisteunacreedoryvariosdeudores,dondecadaunorespondexsu
parte,nopudiendoelacreedorreclamarmsalldesulmite
EnlasobligacionesSolidarias
Existeunacreedoryvariosdeudores,dondeundeudorsehacecargodelatotalidaddeladeudaylosdems
pasanasercodeudoresdeeste.Quienseresponsabilizabaporladeudaenriquecaalosdems,loqueproducia
unaactiosinecausa(enriquecimientosincausa),porloquetenaderechoareclamar.Lasobligacionessolidarias
puedennacerdecontratos,testamentosodelaley.
CLASIFICACIONRESPECTOALOBJETOSON3
1-Determinadaseindeterminadas
Laobligacinesindeterminada

Laobligacinesindeterminadacuandolaprestacindebidaconsisteenobjetosdeterminadosnicamenteporsu
gnero.
Laobligacinesdeterminada
Laobligacinesdeterminadacuandoconsisteenunobjetobiendeterminado
2-Alternativas/Facultativas

LaobligacinAlternativa:AlDeudorleesdadalaopcindeelegirparaelcumplimientodelaprestacinentre
dosomsobjetosydeberoptaralmomentodelpago.

LaobligacinFacultativa:Hayunsoloobjeto,apareciendootronoinobligatione,sinoinsolutione.
Porelloesqueseextingueesqueseextingueelobjetoinobligacioneporcasofortuito,quedaextinguidala
obligacin.
3-Divisibleseindivisibles
Lasobligacionessondivisiblescuandolaprestacindebidapuedeserfraccionadaenpartessinquedisminuyasuvaloro
quesemodifiquesunaturaleza,encambiosonindivisiblescuandonopuedenserpuedensercumplidassinoporentero.

CLASIFICACIONRESPECTOALVNCULO
D.ESTRICTOYBUENAFE
EstadivisinestrelacionadaconlasdivisionesStrictiIurisyactionesBonaeFidei.EnlasobligacionesStrictiIuris
comolaStipulatiosolopuedereclamarseaquelloquefuepreviamenteconvenido,derivandelderechoquiritario
sonsolemnes,formalesyconstatadasporunjuez.EnlasobligacionesBonaFideielarbitrotienemasjuegopara
suinterpretacin.Eliudextratadeinquiriralaluzdelafidesloquequisieronlaspartes,pudiendocondenaren
aquellaqueeldemandadodebealactorsegnlasexigenciasdebuenafe.
Obligacionescivilesynaturales
Civileshon.:SonaquellasquereconocensufuenteenelIusCivileyenconsecuenciaresultanprotegidasporuna
actiocivilis.Tienencausajurdicayestnprotegidasporunaaccin.Demodoquesinosecumpleconla
prestacindebidasepuededemandarsucumplimientoatravsdelpretor.
Naturales:
Carecendecausajurdicayporlotantodeaccin.Perodetodasformasaunquenojurdicamente,laobligacin
existenaturalmente,estodevienequelaobligacinnaturalqueespagadanopuedereclamarse,yaque
jurdicamentenoexiste.

CLASIFICACIONRESPECTOALOSSUJETOS
Lossupuestosprevnlaexistenciadeunapluralidaddeacreedoresaspectoactivoounapluralidaddedeudores,
aspectopasivoenalgunoscasossedanambassituaciones
Parciarias:Sisetratadeunapluralidaddeacreedores,cadaunodeellospodrexigirlapartequele
correspondeenlaobligacinosisetratasedeunapluralidaddedeudorescadaunoseveraconstreidoapagar
tambinsuparte.
Cumulativas:Sedaenelsupuestoenlosqueexistenunacreedoryvariosdeudores,ovariosacreedoresyun
deudor.Laobligacinsemultiplicadebiendorecibircadaacreedorlatotalidaddelaprestacin,ocadadeudor
satisfacerlasensuplenitud.
Solidarias:Siexisteunacreedoryvariosdeudoresobligadossolidariamente,puedenexigrseleelpagointegro
delaprestacinauno,cualquieraseadeellos,INSOLIDUM,perounavezpagadalaobligacinseextinguepara
todosyasideformacontrariasiexistevariosacreedoresyunsolodeudorpuedeexigrseleaestecumplirla
prestacinenformaintegraparaunocualquieradelosacreedoresperopagadaaunoseextingueelderechode
exigirlaporpartedelosdemas.Puedennacerdeuncontrato,testamentooLey.

Ambulatorias
Setratadeobligacionesenlascualeselsujetoactivoopasivo,oambosnoestndeterminadosenelmomentode
celebrarselaobligacin,debindosenoobstantelaprestacinporpartedeoafavordeaquelqueseencontrare
enunadeterminadasituacion

UNIDAD10-EFECTOSDELASOBLIGACIONES
Concepto:CorrespondealDerechodelacreedorparareclamarjudicialoextrajudicialmenteelcumplimiento
delaprestacindebidaaldeudor
Efectosaccidentales
Losefectosaccidentalesquepuedensurgirsonlosdeincumplimientodelaobligacin.
Inejucindelasobligaciones:Concepto
SielDeudorseaenformadolosaoculpablenodacumplimientoalasobligaciones,lareglageneraleraqueeljuezsolo
podaconstreiraldeudoralpagodeunasumadedineropordaosyperjuicios

Lainejuciondelasobligacionessepuededarpor:CASOFORTUITO-FUERZAMAYOR-DOLO-CULPANEGLIGENCIA

DOLO:TodoactodeMalaFe,intencindenoquererpagarviciodelamanifestacindelavoluntad.Esta
situacindebeserprobadaporelacreedor,setienequetratardeunhechoporpartedelDeudor,tieneque
tratarsedeunhechovoluntario

CULPAoNegligencia:Laculpaconsistaentodoactouomisinxpartedeldeudorysunegligencia.Pero
sinlaintencindeperjudicaralacreedor,cuandossehaceimposiblelaprestacindebida,nohaymalafe.
ElDeudorincurriaenundescuidoofaltadediligenciaqueleeraimputada.
TiposdeCulpa:
Culpagraveolata:Seentiendeportalunasumanegligencia.Ulpianodaaentenderquesignificanoentender
loquetodosentienden,elcasodequienestienenobjetospreciosos,dejanabiertalapuertadesucasa.
CulpaLeve:Consisteenlameranegligenciaoimprudenciaeneltratoocuidadodelascosas.
LevisinConcreto:Hayculpacuandoestecometeundescuidoquenohabracometidoconsuspropiosasuntos

CasoFortuitooFuerzaMayor
Seentiendequehaycasofortuitoofuerzamayorcuandoocurreunacontecimientonoprevistoporeldeudoro
quehabiendosiendoprevistonohapodidoserevitado.PuedeprovenirdelaNaturalezaodeunhecho
provocadoporelhombre.
10.2-RETARDOENLAINEJUCIONDELAOBLIGACION:teoradelamora,req.,clasesyefectos

Sedenominamoraalmeroretardoculpable.Puedetratarsedeunretardoenelpagooenlarecepcindela
prestacin.
MoradelDeudor
Escuandohayunretardoenelcumplimientodelaobligacin,eseretardodebeserdolosoporpartedelDeudor
yelacreedor.Debehaberinterpelado(intimado)aldeudor,esdecirexigirelcumplimientodelaobligacin
judicialoextrajudicialmente.LamoraagravalacondicindelDeudoryesteesresponsablepordaosy
perjuicios.Lamoracesacuandoeldeudorcumpleconlaobligacinnocuandoelacreedornolaacepte
Moradelacreedor
Sedacuandoelacreedornoaceptalaprestacinofrecidaporeldeudorentiempoyformaoseaqueel
ofrecimientodeldeudorescorrecto
Estamoratienelossiguientesefectos:

ElDeudorseliberadelosriesgosdelacosa,responsabilizndoseencasodequehubiesecometidodolo
ElDeudorpodahacersereembolsarlosgastosdevengadosporlaconservacindelacosa
ElDeudorpodaconsignarelDineroylascosasdebidasdepositarlasenunlugarpublico
Conlamoradelacreedorcesanlosinteresesquesedebanpormoradelacreedor

REVOCACIONDELOSACTOSREALIZADOSENPERJUICIOOFRAUDEDELOSACREEDORES:Accin
Pauliana.Anlisis.
AccinPauliana
Estaaccintuvoporobjetorevocartodoslosactosrealizadosfraudulentamenteporeldeudorenperjuiciodesus
acreedores.Cuandoeldeudorhicieraunactoquelohicierainsolventeoagravabasuinsolvenciarealizandootros
actosjurdicosqueloempobrecan.Eldeudorlorealizabaconlacomplicidaddeunterceropararealizaractosa
ttulogratuitooattulooneroso.LaaccinPauliana,sibienpodaserejercidacontraelDeudorresultabamas
eficazcontralostercerosquehubieranrealizadonegociosconeldeudorhaciendoqueserestituyanlascosasasu
estadoanterioralacelebracindeactosfraudulentos

UNIDAD11-EXTINCIONDELASOBLIGACIONES
MODOSDEEXTINCIONDELASOBLIGACIONES:CLASIFICACION.MPRIMITIVOS:Solutioperaeset
libramyacceptilatio
ModosPrimitivos
Solutioperaesetlibram
Eraunpagosolemnerealizadoenpresenciadeporlomenoscincotestigosyunlibripens(quesostienela
balanza).Aquelalquelecorrespondapagardebadecirenlamanounamonedadecobre,lasiguiente

formulaPuestoquedebopagar,meliberocorrectamentepormediodeestecobreydeestabalanzade
cobre.Golpebaluegoconelcobrelabalanzayselodabaalacreedorattulodepago
ACCEPTILATIO
Eraunaformasolemnedeasegurarelpagodeunaobligacinnacidadeuncontratoverbalconsistenteenuna
preguntaysurespectivarespuesta.ElDeudorpreguntabaalacreedor.Tienesporrecibidoloquetehe
prometido?(darohacer)alocualesteresponda.LoTengo
MODOSDEEXTINCIONIPSOIUREPAGO:CONCEPTO,CONDICIONESDEVALIDEZ.PRUEBA.
EFECTOS.CONSIGNACION.NOVACION:CONCEPTO,EVOLUCIONHISTORICAREQ,CLASESY
EFECTOS.MUTUODISENSO.CONCURSODEDOSCAUSASLUCRATIVAS.CONFUSION.

MUERTEYCAPITISDIMINUTIO
MODOSDEEXTINCIONIPSOIUREPAGO,Novacin.MutuoDisenso.
IPSOIURE:Alcumplirconlaprestacindebida,eldeudorquedaautomticamenteliberado.
PAGO:CONCEPTO:Consisteenelcumplimientodelaprestacin,yaseadeundare,deunpraestareoun
facere.Quiendebepagareseldeudorperotambinextinguelaobligacinelpagohechoporuntercero,puede
hacerloelterceroconelconsentimientodeldeudor,sinsaberloyaunencontradesuvoluntad.

Novacin,concepto
Consisteenlatransformacindeunaobligacinenotranuevadetalmodoquelaprimeraquedaextinguidayse
lasustituyeporestaotra,peroconservandoalgunosdeloselementosdelaanterior.Parahacerlanovacindeba
haberanimusnovandiqueseconstituyeporvoluntaddelaspartes.

MutuoDisenso
Sedacuandoambaspartesseponendeacuerdoparadarporextinguidalaobligacin,generalmenteutilizadoen
loscontratosdecompraventa,locacin,sociedadymandato
Concursodedoscausaslucrativas
Cuandoalguienhaadquiridoporunacausagratuitaunacosaqueleeradebidaporotracausalucrativa,esta
obligacinquedaextinguidaipsoiuresinintervencindelavoluntaddelaspartes.
Confusin
Existeconfusincuandoporcualquiercircunstanciaconcurresobrelamismapersonalacondicindedeudory
acreedor.
MuerteyCapitisDiminutio
Enciertoscasoslamuertedeunodelossujetospuededeterminarlaextincindelaobligacin,delmismomodo
lacapitisdiminidiopuededeterminarlaextincindelaobligacin.

MODOSDEEXTINCIONOPEEXCEPTIONIS

Compensacin:Cuandoundeudoroponeasuacreedoruncrditoquetienecontraeste,detalmodoquelos
crditosylasdeudassecontribuyenentres.
RemisindelaDeuda:OcurrelaremisindelaDeudacuandoelacreedorsecomprometepormediodel
pactumanoexigirelcumplimientodelaobligacin.
Transaccin:Ocurrecuandolasparteshacindosereciprocasconcesionesorenuncias,decidenponerfina
obligacionesdudosasolitigiosas.
Prescripcinliberatoria:Sedalaextincindeunaobligacinporelmeropasodeltiempo(30aos)

CONTRATOS
Elcontratoesunacuerdodevoluntadesdestinadoacrearobligacionesyque
seencuentraprotegidoporacciones.
CONTRATOSVERBALES
Sedenominacontratosverbalesaaquellosqueseperfeccionanmediantelaspalabrasyritos
solemnes.
Stipulatio:LaStipulatioesunapromesaoralderealizarunaprestacin,ainstanciasdeunapreguntarealizada
porquienvaaresultaracreedor.Losrequisitossonquelasdospartesestnpresentes,quelapreguntayla
respuestadebenserhechasoralmenteyquesesucedaninmediatamenteeneltiempolaunaalaotra.
DotisDictio:Setratadeunapromesasolemnededotequepodaserhechoporlamujermismaqueibaa
contraermatrimonio,oporsupater,oundeudordeellayestabadirigidaaespecificarquebienesconstituanla
dote.
PromisioiurataLiberti:Consistaenunapromesajuramentadaporelcualellibertosecomprometaaefectuar
determinadasobrasafavordesupatrono.Erauncontratounilateral,paraexigirsucumplimiento,elpatrn
gozabadeunaactiooperarum.

CONTRATOSLITERALES
Loscontratosliteralessonaquellosqueseperfeccionanpormediodelaescritura
Nominatranscripticia
Sevinculanestoscontratosconlacostumbrequetenacadapaterdellevarelestadopatrimonialendoslibros,
unollamadoadversariaqueeracomounaespeciedeborradordondeseanotabantodaslasentradasysalidasen
formadiariayluegootrolibrodeloentradoygastado.Estoslibrosservancomopruebadelasobligacionesy
tambinparacrearlas.Laanotacindebaefectuarseconelconsentimientodeldeudorenellibrodelacreedor.
Debaanotarselacausadelaobligacin.
CHIROPGRAPHIAYSINGRAPHAE

Chirographum:Eraundocumentofirmadosolamenteporeldeudoryselladoconsuanillo;aquelquedabaen
poderdelacreedor.
Syngrapha:Eraundocumentoextendidoendosejemplares,firmadosyselladosambos,deloscualesquedaba
unoenpoderdelacreedoryotroenpoderdeldeudor.

CONTRATOSCONSENSUALES
Sonaquellosqueseperfeccionanporelmeroconsentimiento,sinserrequisitoninguna
formalidadverbaloescrita.
Compraventa
Esuncontratopormediodelcualunapersonallamadavendedorseobligaatransmitirlaposesindeunacosa
asegurandosupacificogoceaotrallamadacompradorquesecomprometeaabonarporellaunprecio
consistenteenunasumadedinero.

Elementosdelcontratodecompraventa
Elementosconstitutivos
Consentimiento:Nadiepuedeserobligadoavenderalgocontrasuvoluntad
Objeto:Puedeversarsobrerescorporaleseincorporales
Precio:Debeserendinero,cierto(debeserdeterminadoeinvariable),verdadero(quenoseasimulado)y
justo(porladevaluacin)

Acciones:
Actioempti:Puedeejercerlaelcompradorcontraelvendedor.Supropsitoeslograrlaposesindelacosa
vendida.
ActioVenditi:Puedeejercerlaelvendedorcontraelcomprador,supropsitoeslograrelpagodelprecioy
eventualmentedeinteresesyotrosaccesorios.

ElementosNaturales
Eviccin(Viciosjurdicos):Elvendedornoestobligadoatransmitiralcompradorlapropiedaddelacosa.Basta
queentreguelaposesindelacosalibredeocupantesyleaseguresupacificaposesin.
ViciosRedhibitorios:(viciosmateriales):Elvendedorrespondeanteelcompradorporlosviciosquetengala
cosayqueelhubierasilenciadodemaneradolosa
Accionesaeleccinxpartedelcomprador
Actioredhibitoria:Sedevuelveelpreciocontralaentregadelacosa
Actioquantaminoris:Sereduciaelpreciodelacosa.

LOCACION

Esuncontratoporelcualunapersonalocadorseobligaaentregaraotrallamadalocatario(conductor)elusoyel
disfrutedeunacosadeterminada,olaprestacindeciertosserviciosmedianteelpagodeunpreciodenominado
alquiler.Estecontratoduralopactadoporlaspartes,denohaberseconvenidounpactopuededarseconcluido
porladecisinunilateraldecualquieradelaspartesencualquiermomento.
TIPOSDELOCACION
Locatioconductorei:Conduccindecosas
Locatioconductooperarum:Locacindeservicios
Locatioconductooperis:Locacindeobra

Acciones
ActioLocati:Dellocadorrespectoallocatario
Actioconducti:Dellocatariorespectoallocador

Sociedad
Esuncontratoenvirtuddelcualunoodosmaspersonasseobliganahaceraportesencomndebienesode
trabajoparaobtenerunautilidadcomnqueserepartirn.
Tiposdesociedad
Sociedadomminusbonorum:Secaracterizaporqueenellalossociosaportanencomnlatotalidaddesus

patrimonios
Societasalicuisnegotti:Losaportesserealizabanparaunasolaoperacinounaseriedeterminadadenegocios
ActioProSocio:Elsocioreclamabalarendicindecuentas,laliquidacinyelsaldoresultantedela
compensacinrealizadaentregananciasyprdidas.

MANDATO
Esuncontratoenvirtuddelcualunapersona,mandante,entregaaotramandatarioyestaaceptarealizaralgoa
favordel.
Elconsentimientopuedeserexpresootcito;sinohayconsentimientosepuededarlugaralagestinde
negocios,puedeversarsobretodoelpatrimonioosobreunnegociodeterminado.
Elobjetoencargadopuedeserunhecho,unactoounnegociojurdico,quesealicitoynocontarioalas
costumbres,elmandatarioactaanombrepropioyaintersdelpropiomandante.
Elmandatoconcluyepor:
Muertedealgunadelaspartes,voluntadconcordedelaspartes,voluntaddeunaellas,renuncia,revocacin
Acciones:
Actiomandatidirecta:Latieneelmandanteparainstarelcumplimientodelmandato,exigiendotodoaquello
quehubieserecibidoelmandatarioconmotivodelencargo.
Actiomandaticontraria:Latieneelmandatariocontraelmandante,parareclamarqueseleabonenlosgastos
realizadosenelcumplimientodelmandatoolosperjuicioscometidosenelmismo.

CONTRATOSREALES/COMODATO,MUTUO,PRENDAYDEPSITO
Loscontratosrealessonaquellosqueseperfeccionanporlaentregadelacosa
Mutuo:Eselcontratoporelcualunapersonadenominadamutuanteentregaaotramutuariounadeterminada
cantidaddecosasfungibles,obligndoseadevolverotrotantodelmismogneroycalidad
Acciones:
Actiocertaepecunia:Latieneelmutuanteparareclamarladevolucindeunasumadedinero.
ActioCertaeRei:Latieneelmandanteparareclamarladevolucindecosasfungibles

Comodato:
Eselcontratoenvirtuddelcualunapersonacomodanteentregaaotracomodatariounacosaparaquelauseen
formagratuita,debiendodevolverlaluegodecumplidoelplazoconvenidoysinolohayalprimerrequerimiento
delacontraparte,lacosadebeusarsedeformanormaloteniendoencuentaloconvenido
Acciones
Actiocomodati:Latieneelcomodantealosefectosderecobrarlacosa
Contrariumcomodatiiudicium:Latieneeldepositarioparaobtenerlopagoparamantenerlacosaypordaos.

Deposito
Eselcontratoenvirtuddelcualunapersonadepositanteentregaaotradepositario,unacosamuebleparaquela
guarde,obligndoseadevolverlacuandoaquellareclame.
Eldepositarioesunmerotenedordelacosa,nopuedeusarla,debecustodiarlahastaquelareclameel
depositante.
TiposdeDeposito
Depositoregular:Eselyadescrito
DepositoIrregular:Eldepsitodedinerouotrosobjetosfungibles,facultndoseparaconsumirlosydevolveruna
parte
Depositonecesarioomiserable:Tienelugarencasodetumulto,incendio,ruinaonaufragio.Eldepositariono
tienemayoresopcionesparaelegiraldepositario
Secuestro:Cuandoseentregalacosalitigiosaaunadelaspartesoauntercero.Debedevolverlaunavezdilucida
lacuestinjudicial.
Acciones:
Actiodepositi:Latieneeldepositanteparalarestitucindelacosa
Contrariumdepositiiudicium:Latieneeldepositarioparaobtenerlopagoparamantenerlacosaypordaos

PRENDA

Eselcontratoenvirtuddelcualeldeudor,comogarantadelpagodelaobligacin,entregaalacreedorla
posesindeunacosa.
Acciones
ActioPignoraticia:LatenaelDeudorpararecobrarlacosa
Pactumcommisorium:Siexistaestepactoencasodepagarseladeuda,elacreedorquedacomopropietariode
lacosa.
Pactumvendendi:Sinosepagaba,lacosasesubastabaysedevolvaladiferenciaconelprecio.

UNIDAD13-SUCESIONES
ConlapalabrasucesinsedesignaenelDerechoClasicolasadquisicionesuniversales(enbloquey
simultneamente)detodoslosbienesdeunapersona.EnelDerechoJustinaneoseextiendealosnegocios
jurdicosporlosqueseoperaunatransferenciadedominio.
Asilapalabrasucessiotomoelsignificadodeadquisicinderivativa:unapersonasucedeaotra,esdecirvaa
ocuparsusituacinenlatitularidaddeunderechoodeunauniversalidaddederechos.
Herencia.Clases:HerenciaYacenteyVacante
HerenciayacenteyVacante
Cuandolaherencianohasidoaceptadaaunporelherederoqueeselcasodelherederovoluntariohayunlapso
porelcuallaherenciapornoserdelcausantenidelheredero,parecenoserdenadie.Sedicevacantecuando
estaexcluidalaexistenciadeunheredero

BonorumPossesio
LaBonorumPossesiosurgueconfuncionesauxiliaresacordandounaproteccinposesoriaaqueinsostuviera
tenerderechoaunadeterminadaherencia.Quiensosteniaserherederosedirigaalpretorexponiendoel
fundamentodesuderecho,acontinuacinelpretorloautorizabaaentrarenposesindelosbieneshereditarios.

Nosencontramoscontresclasesdebonorumpossessio:
a)Bonorumpossessiosecundumtabulas,cuandolaposesinseconcedaaquieneseraninstituidosherederosen
eltestamento.ElPretorconcedaestaposesinalquepresentaseuntestamentovlidosensuformaexterna,
provistodelosselloscorrespondientes.
b)Bonorumpossessiotabulas,cuandolaposesinseconcedaafavordeaquellaspersonasquehabansido
excluidasinjustamentedelaherenciaportestamento.
c)Bonorumpossessiosinetabulas,cuandohabiendofallecidoelcausanteintestado,elPretorconcedala

posesin,bienaaqullosqueeranherederoscivilesabintestato,bienapersonasunidasalcausanteporvnculos
deparentela,peronocontempladosporelDerechocivil..
Requisitosdelasucesinhereditaria.Distintasclasesdeherederos
Paraqueunasucesinyaseatestamentariaoyaseaherenciaabintestato,debehaberunacosaporelcualla
herenciaseadefinidaafavordelosherederos.
Cuandoexisteunmotivoporelcualelpatrimoniopuedellegarafavordelosherederos.Causaquejustifiquela
herenciadefinida
3TiposdeHerederos
Suyosynecesarios-necesariosyextraosovoluntarios
Suyosynecesarios:
Personasqueestnbajolapatriapotestaddelpater.Hijos,nietos,lospstumosquenacierandespusdela
muertedelcausanteyquedenohabersidoporestehechohubieranestadobajolapatriapotestaddelpater.
Estosherederosadquierenlaherenciaenformaautomticaipsoiureconlamuertedelcausante.
Elpretorporrazonesdeequidadlesconcedereliiisabstinendiparalosherederosquerecibieranunaherencia
muycargadadedeudaspudieranevitarla,paraevitarlaeranecesarioquenohubiesenrealizadoactoalgunoala
herencia.
Necesarios
Aquellosdondeelesclavoenelmomentodesermanumitidoesinstituidocomoheredero.Cuandolasdeudasdel
patereransuperioresasusbienes,conelfindeevitarlosefectosinfamantesdelabonorumvenditioque
pudieranllevarcontraelsusacreedoresluegodesumuerte,instituiaherederoalesclavoquemanumitiapara
quelosefectosdelaobligacinrecayesensobreeste.
Voluntariosoextraos
Pensamosquesonajenosalafamiliadelcausanteperosoninstituidosporestecomoherederos.Bastabaunacto
formalquemanifestarasuvoluntaddeaceptarlaherencia.

BonorumSeparatio
Representaunaseparacinentreelcaudaldelhereditarioyelpatrimoniodelherederoacordadaporelpretoren
beneficiodelosacreedoresdelcausante.Podiasucederqueauncausantedeclarasolvencialesucedieseun
herederollenodedeudasyquenoinspiraseconfianzaquelaquemerecieseeldifunto,entonceselpatrimonio
deldifuntosuficientepodaresultarescasoparacubrirademslosdelitosdelpropioheredero.
Beneficiodeinventario
Cuandoelherederorecibeunaherenciacondeudasquesuperanelpatrimoniodelcausante.

Justinianoparaprotegeralherederocontraunahereditasdammosaporlacantidaddedeudasdelcausante,le
otorgaraaaquelelbeneficiuminventarii(beneficiodeinventario)quesignificabalalimitacinderesponsabilidad
delosbienesdelactivo
Deestaformaseseparaelpatrimoniodelherederodelacervosucesorioparanoresponderconsuspropios
bienes,subsistehastalaextincindelasdeudasycargashereditarias.

TESTAMENTO
Esunactosolemnedeltimavoluntadpormediodelcualseinstituyeheredero.Puedeincluirmanumisiones
legados,etc.Sedaenpresenciadetestigosdelfisco(secobraba)Dependeradelaexistenciadelainstitucindel
herederoqueescabezayfundamentodeltestamentodiceGayo.
Eltestamentoseabradepositadoeneltemplooenunacasadeconfianzadeltestador.
Tiposdetestamento
Testamentumperaesetlibrum
Elprimertipodetestamentohabrasidolamancipatiofamilae,conelritualdelritodelcobreylabalanza.En
primermomentosepermitiaquequienseencontraraenpeligrodemuertehicieseanteotrounamancipatiode
todosupatrimonio.Detalmodoquequienloadquiriesedebuenafesecomprometieradistribuirlosbienes
conformealasinstruccionesdeltestador.

Testamentumpraetorium:
Elpretorconsiderarquelarealizacindelamancipatiopodaserobviada.Porellodeterminarensuedictoque
concederlaposesinhereditariaatodoaquelquelepresentesunombreescritoenlastablasdeltestamento
selladasporsietetestigossinpreocuparsedelaprobanzadelasformalidadesdelamancipatio.Estabonorum
possessiosersecundumtabulas(segnlastablillas).

Testamentumperscripturam:
Enlapocaposclsica,lasdosformasdetestarsevanaproximandoentres.PorunadisposicindeTeodosioy
ValentinianoIIIsedeterminqueeltestamentodebaserpresentadoantesietetestigos.

Testamentumtripertitum:Susbasesemanandetresderechosdistintos(deallsunombre).Sehatomado
deliuscivilelaunidaddeacto;deliushonorarium,elnmerodelossietetestigosysussellos(requeridospara
hacervalereltestamento);ydelasconstitucionesimperiales,lasfirmasdelostestigosydeltestador.

Testamentosespeciales
Testamentosdelossoldados:Estoslohacencomoquierenopuedenquedandodispensadosdelcumplimiento
delasformalidadesyadescriptasylibresdeciertasnormassustantivas.
Testamentoscelebradosentiemposdeepidemia
Sedispensabaelrequisitodelaunidaddeacto,pudiendoreunirlostestigosenformaseparadayenmomentos
distintos

Testamentoscelebradosenzonasrurales
Porladificultaddeencontrartestigosseexigansolamentecincoysiunoovariosnosabanescribirbastabaque
losotrosfirmaranporellos
Testamentoscelebradosporunciegooquenosabaescribir
Sieltestadoreraunciegoonosabaescribirpodadictarsutestamentoenformaoral,mastardepudoutilizarun
octavotestigoquesupieraescribirodictrseloaunescribano.
TestamentootorgadoporlaIglesia
Sieraotorgadoporlaiglesiaoinstitucionespiaspodanobviarsealgunasformalidadeseinclusoprescindirde
ellasafavordelavalidezdelasdisposicionestestamentarias.
Testamentootorgadoporelpateradisposicionesdeloshijos
Sedeterminquesiunpaterhacadisposicionesafavordesushijosydescendientesllamadosaheredarabintestato,
aunquenofueraformalmenteuntestamento,podavalercomotalmientrasnocontuvieraalgunadisposicinafavorde
tercero.

Institucindeherederos.Formasymodalidades.
Serherederoadoptalasituacinjurdicadelcausante.Debaestaralprincipiodeltestamentosinoeltestamento
eranulo.Constantinoestableciquedebaestarencualquierpartedeltestamento,debarealizarseenforma
imperativa,nopodainstituiraunherederosobreunacosadeterminada,osertodoounaparte,peronoalgo
especifico.
Elherederonopuedeestarsujetoacondicinresolutorianiporciertotiempooelhechofuturoeinciertoque
consistelacondicinresolutoria.Sihabavariaspersonasinstituidascomoherederosc/uvaatomarsu
porcentaje
Losromanosutilizabanlaexpresintestamentifactioparareferirsealacapacidaddeotorgar
testamentoparareferirsealacapacidaddeotorgartestamentodeintervenircomotestigo,deser
herederoolegatarioodeobtenercualquierfavorecimientopordisposicintestamentariacomopor
ejemplounadesignacincomotutor
Encontramoslatestamentifactioactivaypasiva
Factioactivacuandonosreferimosaltestadoryfactiopasivacuandonosreferimosalostestigos
herederos,legatarios,etc.
Testamentifactioactiva
Lareglageneralesquelapersonadebeposeerlostresstatus:SerLibre,CiudadanoRomanoyPaterfamilias.
Ademsdebegozardelacapacidaddehechoparapoderhacerlo.
Elesclavopublicopuededisponerhastael50%desupeculioylosfilifamiliasquepuedendisponerhastael
montodesupeculiocastrenseycuasicastrense

Nopodantestarporfaltarlescapacidaddehecholosimpueres,elfuriosiissalvoensusintervaloslucidos
yelmentecaptiis,elprodigo.Enlaprimerapocalossordomudosnopodantestar,posteriormenteenla
pocadeJustinianosiatravsdeletradosyeruditosylomismoconelciego.
Enunprincipiolasmujeresnopodantestarperosipodanhacerlocuandoestabansometidasalatutela
desusexo,lograbanliberarseatravsdeunacoemptiofiduciaria.ApartirdeunSenaconsultodeAdriano
podrnhacerloconlaauctorilasdeltutor.Cuandodesaparecelatutelamulierumlasmujeresquedaranen
libertaddetestar
EncuantoalafacultaddemanumitirportestamentoquelalexAeliaSentiaestableciaenlaedadde20
aosparaproducirlosefectosallsealados,Justinianolosreduciralos18aos.
ElperegrinopuedehacertestamentoconformealIusCivileperotalderechonoselereconoce,encambio
alperegrinodedicticio.
TestamentiFactioPasiva.
Sedebetenertantoenelmomentodelafactiodeltestamentocomoenlamuertedeltestador.En
principiodebetenerlostresstatus,AestosdosrequisitosJustinianoagregareldesercapazenelmomento
deaceptarselaherencia.
a)Losfiliiylosesclavospuedenserinstituidosherederosolegatarios,peroloquelogrenpasaalpatrimoniodelpater.La
aceptacintienequeserhechaporautorizacindelpaterodeldominus.Elesclavoslopuedeadquirirdeldueopor
testamento,sialmismotiempoesmanumitidoenelmismotestamento.

b)Encuantoaloslatiniiuniani,sibientendranestafacultad,lapartequelespertenecesevolvacaducaeibaa
pararalfisco,amenosqueadquiriesenlaciudadanaenelplazodeaceptacindelaherencia(cretio).
c)Encuantoalaspersonasinciertas(noclaramenteinstituidas),comoserlasqueresultasendeunasituacin
comolasiguiente:"queseamiherederoelprimeroenvenirarendirmelashonresfnebres",nopodanser
herederos.
d)Encuantoalasmujeres,selesprohibiadquirircomoherederasportestamentodequienesestuvieranenla
primeraclase,aunque,detodosmodos,podanadquirirporlegadoshastaunacantidadigualaladelos
herederos.
e)PorlalexIuliademaritandisordinibusyporlalexPapiaPoppaea,conelfindefortaleceralafamiliaromanase
dispusieronunaseriedeincapacidadesrespectodeaquellosquenosecasaban;oquecasados,notenanhijos.

SustitucinHereditaria
Sepuededarelsupuestodesustitucindeherederosafindequeelherederoinstituidoenprimertrminono
puedallegaraserlo,loseaotrouotros.Losromanosconocierontresclasesdesustitucin.
a)Substitucinvulgar:seinstituyeunherederosubstitutoparaelcasodequeelinstituidoenprimerlugarhaya
premuertoorepudiadolaherencia.
b)Substitucinpupilar:eltestadorinstituyeherederoaunfiliusimpber,designandoaotrocomosubstituto
paraelsupuestodequeaqulfalleciereantesdellegaralapubertad.
c)Substitucincuasipupilar:enlapocajustinianeaseadmitequesielpaterinstituyecomoherederoaunfilius
demente(furiosus),debidoalaenfermedadquestepadeceselepermiteinstituirleunsubstitutoparala
eventualidaddequellegaseamorirsinhaberrecobradolarazn.

Nulidadeinvalidezdelostestamentos
Untestamentopuederesultarinvalidopordiversasrazones.LaterminologautilizadaporlosRomanosesla
siguiente:
(A)Sellamatestamentuminhtstumononiurefactura(nohechodeacuerdoaderecho)aaquelalquelefaltan
requisitosdeforma,verbigracia,lostestigosodefondoverbigracia,latestamentifactiodeltestadorodel
heredero.Enestoscasoseltestamentoesnulodesdeelinicio.
(B)Untestamentovlidoencuantoasusformasyrequisitosdecapacidadpuedeser,sinembargo,inutilecuando
eltestadorhacometidolapretericindeunheressuus.
(C)Siendoinicialmentevlido,sepuedevolverconposterioridadirrituik(anulado)enelsupuestodequeel
testadorhayacadoenunacapitisdeminutioaunquefueremnimaysinperjuiciodeloestablecidoa
propsitodeliuspostliminii*ydelafictiolegisCorneliae.
(D)Tambinsepuedevolverruptum(quebrado)paraelsupuestodequeconposterioridadnacieraunheressuus
varn,porcuantoquedarapreterido.
(E)Tambinsepuedevolverdesertum(abandonado)odestitutum(frustrado)paraelsupuestodequelos
herederoshayanpremuertorespectodeltestador,oporquenoseaceptelaherencia,ocuando,sujetala
institucindeherederoaunacondicinsuspensiva,stanosecumpliera.
II.Asuvez,untestamentopuedeserrevocado.Seentiendeporrevocacinlainvalidezdeuntestamentoporuna
declaracincontrariadeltestador.
(B)Sieltestamentoresultadestruidoensumaterialidadoeltestadorharotolacintaqueconsusrespectivossellos
lomantenancerrado,eltestamentocarecedevalor.Enestesupuestoelpretordenegaralosherederosdesignados
labonorumpossessiosecundumtabulas,otorgando,encambio,unabvnorumpossessiointestatialosherederos

QUERELLADEINOFICIOSATESTAMENTI
Eralaaccindelosparientespararefutareltestamentoqueloshubieradesheredadoopreteridoinjustamente.
Laspersonasquepuedenejercitarlaquerellason:losdescendientes,losascendientes,loshermanosylashermanas.Los
ascendientesydescendientestienenestederecho,bienseanagnadosocognadosdeldifunto.Elhijoemancipadopuede
atacareltestamentodelpadre,elhijopuedetambinatacareltestamentodelamadre,yrecprocamente.Paralos
hermanasyhermanos,elderechoesmslimitado,puesnopuedenejercitarlenadamasquesieltestadorhainstituidoa
unapersonavil.

LEGADOS
Seentiendeporlegadounadisposicindemortiscausaincluidaenuntestamentooen
uncodicilofirmadoconcargoalherederoinstituidodequerealiceopermitarealizaruna
transmisinatitulosingularaotrapersonallamadolegatario.
Clases
a)pervindicationem:setratadeunlegadodepropiedadporelquesetransmiteeldominioexiureQuiritumde
unacosadeltestador.
b)perdamnationem:setratadeunlegadodecondena,pormediodelcualseobligaalherederoqueaceptla
herenciaarealizarunaprestacinafavordellegatario.
c)sinendimodo:setratadeunlegadodepermisinpormediodelcualelherederodeberpermitirqueel
legatarioseapropiedeunacosadelpatrimoniodeltestadorodelsuyopropio.

d)perpraeceptionem:porestelegadosepodadejarsloaunheredero,quepormediodelaactiofamiliae
erciscundaepodraconseguirconanticipacinalosdemslacosalegada;losproculeyanos,porelcontrario,
creanqueesteerauntipodelegadopervindicationem.

Leyesquelimitanloslegados
Furfia:Nopodadejarlegadossiemprequenosupereellimitede3milAses
Voconia:segnlacual,yafueraporlegado,yaporcausademuerte,nadiepodaadquirirmsdeloqueadquiran
losherederos.
FalcicVa:Leerailcitoaltestadorlegarlaspartesdelaherenciasiemprequesereservaraalherederouna
cuartaparte.

SUCESIONAB-INTESTATO
Sevaaproducircuandolasucesintengaalgnproblemaqueleproduzcasuineficacia

ORDENSUCESORIODELALEYDELASXIITABLAS
EnlaleydelasXIItablassehacereferenciaalasucesinabintestato,conuntextoque,segnlatraduccin,
puedeinterpretarsededosformasdiferentes:
Latradicional:inspiraeltrabajodelosjuristasromanosyeldeloscomentaristasmedievales.Eslamsconfiable.
Traduccin:"Simuereintestadoynohayheredessui,queelpatrimoniolotengaparaselagnadomsprximo;
sinohayagnado,quelotenganlosgentiles".*
Lareciente:debeconsiderarseenfuncindelcarcterpolticodelafamilia,tantolaagnaticiacomolapropio
iure,delpatrimoniofamiliarydelcarcterprevalecientedelosstatusyrelacionespersonalessobrelas
patrimoniales.Traduccin:"Simuereintestado,esdecirqueparalningnsuusesheredero,queelagnadoms
prximotomeparaselpatrimonio;sinohayagnado,quelotomenlosgentiles".
Haytresclasesdesucesores:a)losheredessui;b)losagnados;c)losgentiles.
HeredesSui:Sonloshijosvaronesomujeres,asicomolosdescendientesqueseencuentrenbajolapotestaddeldifunto.
Sellamanheredessuienelsentidodequesonherederosdesmismos.
Agnados:Nohabiendoheredessui,niactualesnipstumo,elagnadooagnadosdelmismogradomsprximosucedenen
proporcionespercapitayexcluyendelasucesinalossubsiguientesengrado:loshermanos,altoyalsobrino;estos
ltimos,alosprimos,etc.
Gentiles:Afaltadeagnadossucedan,deunmododesconocidoparanosotros,losgentiles,esdecirtodalagens.

Codicilio:ruegodeultimavoluntad,hechademanerainformal,porelcualelcausanteruegaaotrapersona,generalmente
aunherederoinstituido,quecumplaundeterminadodeseoasumuerte

Clausulacodicial5testigos,tienevidaindependientealtestamento,puedeseronoconsideradaeneltestamento

Fideicomiso

Seentiendeporfideicomisounruegohechodemanerainformalporelcausante,pormediodelcualse
encomiendaaunapersonaquecumplaalgo,confiandoensubuenafe(fides).
Losfideicomisospuedenserattulouniversal(fideicomisodeherencia)oattuloparticular(fideicomisosingular).
Seutilizabaparasuperarelformulismoexigidoparaloslegadosytambinciertosinconvenientesparatestar.El
cumplimientoerameramenteformal.Luegoseestableceunpretorparaestoscasos.
Pormediodelosfideicomisosparticularesserogabaalherederooallegatarioquetransmitieraunacosaal
tercerobeneficiado.

También podría gustarte