Está en la página 1de 2

24/6/2015

Pgina/12::Elpas::Lacuestinintelectual

Imprimir | Regresaralanota
Elpas | Martes,23dejuniode2015

Opinin

Lacuestinintelectual
PorHoracioGonzlez*
Ningnproblemadelavidaintelectualpodraevitarseconunasimpleanulacindelapalabraintelectual.Nome
refieroalosintelectualesencuantoentidadesabstractasaserinvocadasparalacuestinquefuere,sinoala
tentacinfrecuentederechazarlacuestinintelectualcomotemaperturbadordelapoltica,elquelaalejadesus
decisionesprcticas.Enverdad,completasformacionespolticasdenotablepersistencia,hanosciladoentrelacrtica
alosintelectuales(deespaldasalarealidad)ylaepisdicaaceptacindeunpapelimportanteparaellos
(precisamosdenuestrosintelectuales).Demanerapositiva,osinoporelreverso,lasprcticasintelectuales
constituyenelbastidordelapoltica.Porquenoesqueprimeroexistanintelectualesnigruposintelectuales,sinoque
hayciertosproblemasdelapolticaydelconocimientoquealseridentificados,reclamanuntratamientoque
inevitablementeexigedelavidaintelectualcomn.Quieneslostratanconesaconcienciasonintelectuales,nodeun
modoinmutableyparasiempre,niporquehayanledoaLukcs,aGramscioaCarlosAstrada,sinoquelosonantela
exigenciadetratardentrodeciertoniveldeconceptualizacinlosnudosdelahistoriaquenosinteresan.Encualquier
discusinquepodraversarsobreunproblematcnico,sienalgnmomentosesientequesetocanpuntos
esencialesdelodemasiadamentehumano,estamostambinanteunejerciciopropiodelacondicinintelectual.
Deestemodo,nosetratadequehayintelectualesaisladamenteloshaysinodequetodoproblemahistrico
polticoconsistentereclamauntratamientoquenopuededejardepasarporlacuestinintelectual.Estoes,nopuede
dejardeserproblematizadoydiscutidosinoserecurrealahistoriadelproblema,alosmodosenqueaparecien
coyunturassimilares,alasformulacionesquerecibienocasioneshomlogas,alossupuestoscognoscitivosque
visibleoinvisiblementelosustentaronorefutaron.Hayunahistoriadelosproblemas,ciertasencrucijadaspolticas,
econmicasodelaexistenciasocialcolectiva,queensutrasfondontimotienenlanaturalezadeserpartedeuna
configuracintericaqueesrecurrenteypermaneceencubierta.Noesnecesarioqueanteellasehagapresenteel
clsicointelectualdeveladordeenmascaramientossinoquecualquieresprituavizorpuededesentraarlas
armazonesenmascaradasdelorealdetrsdeloreal.Enverdad,vivimosunasituacindondeelintersporlapoltica
seexpresaenunadivisinentrelosmsolosmenospredispuestosadespejarlassuperficieslitrgicasvisibles,
respectodelostejidoshistricosdefondo,aparentementeinescrutables.
Perononecesariamenteellossonlosintelectuales,sinoquelosintelectualessonforjadospordistintostiposde
intervencionesenactoqueescindenunaopininsobrecualquierproblema.Deotramanera,sonlainnumerable
cantidaddeindividuosqueconsusargumentaciones,susmodosexpresivos,susinevitablesignorancias,sus
perturbacionesdiscursivas,vanreconociendolanaturalezacompleja,inciertaymuchasvecescontingentedeun
problemaqueseparalasfraccionesdeloqueparecalasolidezdeunmbitocolectivo.Entonces,formulanopinin
deunmodoquevoluntariaoinvoluntariamentenosponefrentealacuestinintelectualentendidacomounaesgrima
quevarecorriendolosdesgajamientossucesivosdeuntema.Porunerrorcomprensible(comprensibleentrminosde
unalargahistoria,yamuybienanalizadaporinfinidaddeautoresclsicos)secreequelaopininpolticadebesurgir
deunclculodeoportunidadesdondeesobligatoriosuprimirtodoloquesupuestamentesobra,yaseaporquepuede
serutilizadoporlosotros,yaseaporqueresultaincomprensibleparalasmasas,obienporqueseinspiraen
autoresexticos,etc.Losargumentosantiintelectuales,inspiradosenestosprejuicios,hanabundadoenlos
movimientospopularesargentinos.Seconvirtieronenundramavisiblecuandoelmayorintentodecrearunavida
intelectualconlenguajepropioenunmovimientopopularScalabrini,Jauretche,tambinfueensumomento
relegadoporelpropioperonismo,porrazonesquehoypuedendebatirsemsclaramente.Losdosintelectuales
precitadosvenandeinfluenciasmodernistas,delenguasmetafsicasyjuveniliasdecadentistas(Scalabrini)yde
sesgospayadorescosylibertarios(Jauretche)queauncuandocriticabanalmodelointelectualalienadodelos
interesesdelpas,(latanmentadaintelligentzia)lohicieronconunvocabulariolibreencuyocentroponanlalibertad
decrticaquehabanaprendidoenelmundoculturalpreperonista.Elperonismooficial,hacialosaos50,lostena
arrinconados,pordosrazones:lalenguadelperonismoeraotrayestabayamuycodificada,eradoctrinanacional,y
losgruposintelectualesquevenandeotraexperienciaenelusodellenguaje,aunqueapoyabanalperonismo,solan
http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/elpais/127553020150623.html

1/2

24/6/2015

Pgina/12::Elpas::Lacuestinintelectual

hacercrticasquedisgustabanalaespesaburocraciaqueesalenguaoficialhabacreado(recordemosquenohay
burocraciasindistintosritualesabstractosytampocosinunalenguaautorizadayselladaparaserhablada).
Msdeseisdcadasdespus,eltenordeestascuestioneshacambiadopuesganespaciolaideadequehayuna
pluralidaddelenguajesaunenelsenodelasmismasfamiliaspolticas,yunacrecienteaceptacindelascrticas
internashechasalaluz.Noobstante,subsisteunaindisimuladavetaantiintelectualenlosmovimientossociales
argentinos(ydetodoelmundo).Lodemasiadamentehumanoparecera,cadavezquesurge,comounafrmula
inhibitoriaparahacerpolticaconunanicaargamasaposible:lasrealidadespalpablesyobjetivas.Esciertoque
steesunpensamientoreactivoquetienesusjustificaciones.Unesprituvanamenteelitistaeraelmodoenquese
expresaba(ysesigueexpresando)unadesconfianzaintelectualhacialasmultitudesysuslenguajesgenerales.Esto
contribuydemasiadoaqueunestamentoprivilegiadoenelusufructoderecompensassimblicas,estableciera
distanciasydistincionescristalizadasentresupuestascapacidadesydiscapacidadescognoscitivasdeheterogneos
sectoressociales.Lapobrepermanenciadeesteerrornodebedesconocerahorayconmsraznantelas
realidadesdetipodecisionistasquenuncahanabandonadoyhoydefinengrandesperodosdelserprovisorioy
huidizodelapoltica,quelosdilemasdecarcterintelectualsonindispensablespararedefinirlarelacindela
democraciacondiversasycrucialesdimensionesexistencialescolectivas.Nosreferimosalainstrumentalidad
tcnica,lasgrandesconstruccionescomunicacionales,lasindustriasculturales,lasdiferenciadasvisionesdelcuerpo
humano,losderechosdelamemoria(tenerunpasado,unfuturoyunpresentequenosincluyaenloquellamamosla
naturaleza)y,porltimo,alacrticadelasnuevasformasdecirculacindesignossensiblesdetodotipo
(financieros,artsticos,sensoriales)quecomponenladifcilcontemporaneidaddelcapitalismo.Nadadeestolees
indiferente,aunquenoaparezcaenprimerplanoymuchosesbocenunaactitudburlona,alassituacionespolticasque
estamosatravesando.
*Socilogo,directordelaBibliotecaNacional.

20002015www.pagina12.com.ar | RepblicaArgentina | TodoslosDerechosReservados


SitiodesarrolladoconsoftwarelibreGNU/Linux.

http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/elpais/127553020150623.html

2/2

También podría gustarte