Está en la página 1de 19

EncabezadoCorriente:TOMADEDECISIONESENGRUPO 1

TomadeDecisionesenGrupo:
Mtodos,ModelosyConceptos
GamalielLamboy
UniversidaddePuertoRicoRoPiedras

COOP3006002
Prof.EstelaPrez
5denoviembrede2011

TOMADEDECISIONESENGRUPO

Resumen
Estetrabajodescribelosmtodos,modelosyconceptosdelatomadedecisionesendiversosenfoques
disciplinarios.Sedistinguentresenfoquesprincipales:utilitario,psicolgicoycomunitario,loscualesse
definendeacuerdoasumbitonaturaldedesempeo(elcampotericodondesedesarrollayaplicael
modelo)yasuconcepcindelosgruposparageneraruncriteriodedecisin.Luegosepresentanalgunos
ejemplosdemodelosdedecisinencadaenfoque,yseexponeelrolycaractersticasdelasdecisionesencada
uno.Conestosepretendeintroducirallectoradistinguirentrelostresenfoques,susobjetivosespecficosysu
aplicacinpotencialendistintosentornoslaborales.
PalabrasClave:Utilidad,Grupos,Decisin,TomadeDecisiones,Empoderamiento,Modelos

TOMADEDECISIONESENGRUPO

TabladeContenido
Resumen...........................................................................................................................................2
Introduccin.....................................................................................................................................4
EnfoquesGenerales.........................................................................................................................6
EnfoqueUtilitario........................................................................................................................6
EnfoquePsicolgico....................................................................................................................8
EnfoqueComunitario................................................................................................................10
EjemplosdeModelosdeDecisin.................................................................................................12
ModelosdeDecisinUtilitarios................................................................................................12
AnlisisdeDecisin(Keeney&Raiffa,1976)....................................................................13
ProcesodeJerarquaAnaltica(Saaty,2008).......................................................................15
ModelosdeDecisinPsicolgicos............................................................................................16
TeoradeDeteccindeSeales(Wickens,2002)................................................................16
PruebaSecuencialdeTasasdeProbabilidad(Gold&Schladen,2007)..............................17
ModelosdeDecisinComunitarios..........................................................................................18
ModelodeRumbos(Saegert&Winkel,1996)....................................................................18
ModelodeEsperanzaAprendida(Zimmerman,1990)........................................................18
Conclusin.....................................................................................................................................19
Referencias.....................................................................................................................................20

TOMADEDECISIONESENGRUPO

TomadeDecisionesenGrupo:
Mtodos,ModelosyConceptos

Introduccin
Latomadedecisionesesunfenmenofrecuentementeignoradoporlosindividuosygrupos.Almomento
detomardecisiones,losesfuerzosmuchasvecesseconcentranenbuenosresultadosporencimadeelegir
medianteunmtodoapropiado(Dean&Sharfman,1996).Dehecho,muchasvecesjuzgamosloscriteriosde
decisinprecisamenteporsusresultados:soncriteriosefectivossiproducenefectosdeseadosoviceversa.Pero
valerecordarquelosresultadosdeseadosnosurgenenvaco,sinoquesonproductodelainformacin
utilizada,laevidenciadisponible,larelevanciasubjetivadecadainformacinynuestrasconsideraciones
personales,ystosalavezsonmoldeadosporlametodologausadacomocriteriodedecisin.Preguntarse
sobreelprocesodedecisinllevaaimplicacionesimportantessobrenuestroprocesodecisivo:porejemplo,
culeslalgicadenuestratomadedecisiones?,quobjetivobuscamosaltomarestetipodedecisin?,
cmopodemosllegaraunadecisinmsefectiva?,etc.Undominiodelosprocesosdedecisinensus
diversoscontextosnospermitetomardecisionesmsefectivas(aunquenotenganelresultadodeseado),ya
representarlosproblemasqueenfrentamosdeformaeficazyparsimoniosa.

Entodocampodelsaberhayunanecesidadconvergentedeestablecercriteriosdeevaluacintiles,
medianteloscualessepuedadeterminarlaaceptacinorechazodehiptesis.Estadisyuntivaconduceaun
intersacadmicoengeneralporexplicarlatomadedecisiones.Noobstante,lagrandiversidaddedisciplinas,
heterogeneidadeinnovacinenelconocimientomoldeanelprocesodeacuerdoalosparmetrosestablecidos
porcadadisciplina.Ergo,ladefinicinyelavalodeltrminonopuedengeneralizarse,puescadaindividuo
y/ogrupocontemplaunavisinnicadeloscriteriosefectivos.Estodesembocaenlanecesidaddegenerar
mtodos,modelosyconceptosparalatomadedecisiones,cadaunoadaptadoalasespecificaciones
particularesdesudominio.Laestructuradelosmismoseselreflejodesuenfoqueparticular,ascomola

TOMADEDECISIONESENGRUPO

necesidadinherenteatodadisciplinaacadmica:generarunacontribucinsocial.

Estetrabajopresentalatomadedecisionesenuncontextogrupal,considerandolosdistintosentornos
comodefinidoresdesuscriteriosyobjetivos.Primeroseintroducentresenfoquesgenerales,comomarco
conceptualparaclasificarlosdistintosprocesosdedecisin.Luegoseramificanlosdistintosmodelosporsu
mbitoaplicable,suvisindegruposubyacenteysusobjetivosbsicos.Noobstante,losprocesosdedecisin,
comocriaturasdelaprctica,sepruebanensudesempeoreal;porestarazn,eltrabajotambinincluye
variosejemplos,quepermitenconstatarcmolosdiversosmodelostransformanelconceptodecisindeun
entegenricoyabstractoaunaherramientadetrabajo.

EnfoquesGenerales
EnfoqueUtilitario
Comoimplicasunombre,esteenfoquesefundamentaenelconceptodeutilidad.Lautilidadesuna
medidadelaspreferenciaspersonalesdealgnbiensobreotro,ypuedesersinnimodeplacer,bienestaro
xito(Kapteyn,1985).Entiemposantiguos,losindividuoshablabandelautilidadcomounentetantangibley
mensurablecomocualquierotro:estoculminenunamultiplicidaddeinconsistenciasyproblemasde
medicinquellevaronatericosinclusopostularquedebadesecharseporcompleto(Varian,2005).Una
reformulacinentrminosdelcomportamientopreferencialexhibido,envezdelplacerobienestar
provenientesdealgnmaterialtangible,permitisuelaboracinformal,yaquepermitalatransitividady
descartabalamedicincomosuobjetivoprincipal(Kapteyn,1985).Hoyda,lautilidadconformalabasedela
tomadedecisionesimpulsadaporsupuestoseconmicos;eltrminosupuestosesfundamental,puessubrayala
naturalezaprincipalmentetericadelenfoqueutilitarioysuformalismocaracterstico.

TOMADEDECISIONESENGRUPO

Latomadedecisionesempresarialconformaelentornonaturaldedesarrollodedecisionesutilitarias.En
esteentorno,losrecursoslimitadosdeunaempresadebenoptimizarseenusoparaobtenerlamximaganancia
delproducto;estoseconocecomoeficienciaParetiana1.Lacompetitividaddeunaempresaeselnivelde
gananciaquelamismapuedagarantizarleasusaccionistas;porende,laempresaqueproduzcalaganancia
mximaenelmercadoatraerlamayorcantidaddeaccionistasyenconsecuencia,mayorcapital.Enbasea
losriesgosinherentesacadaopcin,latomadedecisionesdebeformularsematemticamenteparaevitar
costososerroresdejuicioosesgosenladescripcin/percepcindelproblema.Lautilidadseutilizaenestas
decisionescomoherramientaparaintegrarlaspreferenciashumanasenlaasignacinderecursos,yporende
sirvedemedidordeeficienciadistributivaylasatisfaccindedeseosynecesidades(KeeneyyRaiffa,1976).

Debidoalsupuestodepreferenciasindividuales,elenfoqueutilitarioniegalaexistenciadelosgrupos
comocomunidades(Ryan,2001).Estadeficienciaenlateoradeutilidadparafundamentardecisiones
colectivasimplicaquedebemodificarseforzosamenteparaserincorporadaenladinmicadegrupos.Algunas
transformacionescomunesaesteenfoqueson:a)reasignarlautilidadcomoplacerrespectoalbeneficiario
indirecto(ej.Becker,1981),b)atribuirmotivosindividualistasadecisionesaltruistas(Andreoni,1989),o
c)aproximarelcomportamientoindividualmediantemodelosestocsticos(ej.Wilcox,2011).Otrostericos
comoKeeneyyRaiffa(1976)asumenquelosobjetivosgrupalespuedenseracatadosmedianteunacoleccin
deplanesindividuales,queintegrenensuecuacinutilitarialasdecisionesdeotrosindividuos.Enefecto,los
procesosdecomunicacinnosonimportantesparaunatomadedecisionesefectivabajoelutilitarismo:debido
aqueelambienteempresarialsebasaenlaaproximacinalidealunsonodemaximizacindeganancia,noes
necesariodirimirdemocrticamentelosobjetivos.

EficienciaParetianaEsuncriterioquedefineelmximodeutilidadcomoelpuntodondeunaumentounitario
enunbienAseproduceaexpensasdeunareduccinenlosdemsbienes(B,C,...)superioralmismo
(Thomson,1966).

TOMADEDECISIONESENGRUPO

EnfoquePsicolgico
Lametadelambientepsicolgicoestomarunaperspectivaobjetiva,descriptivayempricadelatomade
decisiones(Hastie,2001).Medianteunanlisisinternodelosmecanismosenvueltosengenerarunadecisin,
elenfoquepsicolgicofundamentaloscomportamientossocialesdentrodeunmarcocognitivomsgeneral.
Debidoalacantidadycomplejidaddelateoradescriptiva,elenfoquepsicolgicofrecuentementecarecede
medidasprcticasparalidiarconsituacionesrealesdetomadedecisin(Bell&Raiffa,1988).Noobstante,la
importanciadeesteenfoqueyaceenproveerunateoradetalladadeltranscursoenterodeunadecisin,con
definicionesformalesydiagnsticosestablecidos.

Elentornodedesempeopsicolgicoesunodepuraabstraccinbasadoenhechosempricos;portanto,
losmodelosgeneralmentenoincluyennormativastilesnicriteriosdeoptimizacin.Elenfoquepsicolgico
buscaestudiar,noelcontextodeladecisinperse,sinolascapacidadespropiamentehumanasutilizadasenla
tomadedecisiones.Dichofinrequieredeunaltogradodeexperimentacin,locualhacequeelambientede
investigacinseaindispensableparasuconstruccin(Wierzbicki,Makowski&Wessels,2000).Estovaen
contraposicinconelenfoqueutilitario,queutilizaelcontextodeladecisincomocriterioprincipal,yse
enfocacasiexclusivamenteenobtenerresultadosptimos,determinadosapriorialprocesodedecisin
(KeeneyyRaiffa,1976).Losmodelospsicolgicossontilesparadescribirelpanoramaindividualycolectivo
deunadecisin,ascomodelosmecanismosusadosparagenerarunresultadodeterminado(ej.Gold&
Schladen,2007).

Losgruposbajoelenfoquepsicolgicotradicional2sonvistoscomoDosomspersonasquecomparten
unadefinicinyevaluacincomndesmismosysecomportandeacuerdocontaldefinicin(comoaparece
enHardman,2009,p.147).Untipodegrupoparticularsonlosequipos,quesedefinencomo:
a)Dosomsindividuosqueb)interactansocialmente(caraacara,ocadavezms,virtualmente);
2

Esimposibledeterminarunaperspectivanicadelosgruposalenfoquepsicolgico,sencillamenteporla
amplituddelostemasquedeterminan.

TOMADEDECISIONESENGRUPO

c)poseenunaomsmetasencomn;d)seunenpararealizartareasrelevantesalaorganizacin;e)
muestraninterdependenciarespectoasuflujodetrabajo,metasyresultados;f)tienendiferentes
rolesyresponsabilidades;yg)estninsertadosenunsistemaorganizativoabarcador,confronterasy
enlacesalcontextosistmicomsamplioyalambientedetrabajo(Kolowski&Ilgen,2006,p.79).

Enelenfoquepsicolgico,losgrupossonmedidosabasedesuefectividadaltomardecisiones.stosse
atribuyenadiversidaddefactoresinternosyexternosalosgrupos:distintoscriterios,mtodosyrolestienen
efectosignificativoeneldesempeogrupal(Hardman,2009).Porvirtuddeladisciplina,elenfoque
psicolgicosecentraenestudiarladimensininstrumentaldelatomadedecisionesengrupo,examinandolas
dinmicasdedecisinpuramenteentornoasurendimientoysindistinguirsusfinesomediossociales.Esto
surgenuevamentedelametadescriptivayempricadelenfoque,quepordiseonoincluyenormativas
contextualizadasometasticas.Noobstante,estaevaluacinaprofundidaddelaprcticagrupalylas
dinmicasqueconducenaxitosofracasoscontribuyegrandementealaefectividaddelosgruposen
completarsuvisinymisin.

EnfoqueComunitario
Elenfoquecomunitariodescribelasdecisionesenlaprcticadedistintosgrupos,yenbaseala
experienciasostenidaenmltiplesentornosdedecisincomunitarios.Enesencia,esteenfoquebuscadescribir
eltrayectoqueconduceaungrupodeunestadodeinaccinydependenciahaciaunestadodeacciny
libertad.Comoenfoquepragmtico,sumetanoesformularprincipiosuniversales,sinofomentarelcambio
socialdebasemediadoporunatomadedecisionesqueproduzcafacultamiento(empowerment)colectivo.Las
decisionessonformuladasentrminosdeestefinsocial,ydebentrastocarlabalanzadepoderenfavordela
democraciaylagestinhorizontal.Latomadedecisiones,entonces,seconvierteenelmecanismoprincipal
paragenerarautogestineindependenciaideolgicadelosesquemassocialespreexistentes.Estefuerte
elementopolticoylabsquedadeautogestindemocrticasondistintivosporexcelenciadelenfoque

TOMADEDECISIONESENGRUPO

comunitario,ymarcansulaborprincipalmentenormativaeneldesarrollodemodelosdedecisin.

Elentornocomunitarioesunasecuenciadetransformacinsocial,yencuentrasumayorexposicinen
losmovimientossocialesdebase.Enparticular,esteenfoquepersiguequelosgruposcumplansuvisiny
misinefectivamente,yenelprocesogenerenaccinsocialconcertadaqueculmineenlasatisfaccinde
necesidadescomunes.Latomadedecisionescomunitariadeberesultarcasiexclusivamenteenconsensos
cooperativos,porcausadelafuerteinterdependenciarequeridadesusmiembros:estoeselparadigmainverso
alenfoqueutilitario,quebuscalasatisfaccinindividualcomomediohaciaelconsensosocial.Otra
caractersticadelentornocomunitarioessufuertearraigoenelcontextocolectivo,elcualigualalenfoque
utilitariodefinelasdecisionesdegrupoascomolosobjetivosdeseados.Perocontrarioalmismo,este
contextonoesinformacinadicionalenuncriteriodeoptimizacin,sinoelcimientodelpoderlatenteenla
organizacin;esdecir,elcontextosocialeslaraznporlacualdebetransformarselagestinactualdela
comunidad.

Elconceptodefacultamientodefineestafacetapoltica.SegnPageyCzuba(1999),elfacultamientoes
unprocesosocialmultidimensionalqueayudaalaspersonasatomarcontroldesusvidas.Esunprocesoque
impulsaelpoder(esdecir,lacapacidaddeimplementar)...actuandoeneventosquelaspersonasdefinancomo
importantes(para.11).Elpoder,bajoestadefinicin,esunaparteindispensabledelatomadedecisiones
comunitaria:lasdecisionesbajoesteenfoquedebenalmenosenconjuntodesplazaralgrupodeunplano
dedependenciaaunodeindependenciaenvisinymisin.Lasdecisionesquereflejanestatransicinhabilitan
queelgrupoobtengalibertadydemocraciaenelmanejodesusasuntos,yporderivacin,unaumentoensu
gradodefacultamiento.
Elenfoquecomunitariodefinelosgruposporlavisincompartidadealgncolectivorespectoala
sociedad;lamisindecualquiergrupoesllevaracabodichavisin,queenltimainstanciarespondeadeseos
ynecesidadeshumanas.Estadefinicincontrastaconladelenfoquepsicolgico,dondelosgruposse

TOMADEDECISIONESENGRUPO

10

cimientanenlacohesineinterdependenciamsqueenlafinalidadcomn.Porserdebasepragmtica,el
enfoquecomunitarionoestablecepautasespecficassobrelavisinymisindelosgrupos,sinoquetoma
diferentesidiomassegnelcontexto(FosterFishman,Salem,Chibnall,Legler,&Yapchai,1998).No
obstante,elgrupocomunitariopuededefinirsedeformageneralcomocualquiercolectivoquesedefina
internayexternamentepora)sostenerunavisinymisincomn,yb)tomarpasosconcertadoshaciala
misma.

EjemplosdeModelosdeDecisin
Unavezpresentadoslosenfoquesdedecisin,cabepresentarejemplosdirectosdelaaplicacindeestos
enfoquesaldesarrollodeteorassobrelatomadedecisin.Acontinuacinsepresentanunavariedadde
modelosrepresentativosdelosdiversosenfoques:

ModelosdeDecisinUtilitarios
Latomadedecisionesutilitariasefundamentaenaltarigurosidadmatemtica,locuallahaceprestapara
granvariedaddeproblemas.Dosmodelosprincipalesparaacercarseaesteconceptosepresentana
continuacin.

AnlisisdeDecisin(Keeney&Raiffa,1976)
Estemodelobuscaexpandirunproblemaatravsdetodaslasimplicacionesprevistas,paraluegoasignar
unvalorespecficodeutilidadacadanodosegnelbeneficioeconmicopresentado,yfinalmentecompararel
valoragregadodelasdistintasramasdedecisin.Surepresentacinvisualesamaneraderbolconnodos
simblicosencadadisyuntiva,loscualesdistinguensieleventoesa)unresultadodesconocido,b)una
decisinconsecuentealaoriginal,oc)unaconsecuenciafinal.Trazarelrboldedecisionesconstade5
pasos:

TOMADEDECISIONESENGRUPO

11

1.PreAnlisiscomosunombreindica,estepasoocurreprevioadesarrollarunrboldedecisin.
Envuelveobservara)qutipodeproblemaseestenfrentando,b)culessonlosobjetivosgeneralesdela
organizacin,c)culessonlasposiblesdecisionesatomar,d)culeseventossondendoledesconocidaye)
quprobabilidaddeocurrirtienecadaevento.
2.AnlisisEstructuralenvuelveestructurarlaanatomacualitativadelproblema(KeeneyyRaiffa,
1976,p.5).Enciertomodo,elrboldedecisionesesunalneadetiempo,dondesecomienzaporladecisin
presenteyseproyectaasusconsecuenciasfuturas.Portanto,esnecesariopreguntarnosqudecisiones
podemostomarenelmomentoodespus,cmoreaccionaranuevainformacinobtenidaduranteeltiempo,
quedatosserequierenobtener,yqudecisionesresultanirrelevantesanuestroproblemadedecisin.
3.AnlisisdeIncertidumbreseutilizalainformacindisponibleparaestimarlaprobabilidaddeque
ocurrandistintoseventosfueradelcontroldelagentededecisin.
4.AnlisisdeUtilidadelagentededecisinleasignavaloresdeutilidadalasdistintasconsecuencias
quepuedenocurriralfinaldecadaramadedecisin,basadoensuspreferenciaspersonalesyloscostos
psicolgicosysocialesqueenvuelvenlosresultadosdecadadecisin.
5.AnlisisdeOptimizacinunavezsehancalculadotantolasprobabilidadesdeocurrirunevento,
comolasutilidadesesperadasdecadadecisin,sedebecalcularentonceslaestrategiaptimaparamaximizar
lautilidadesperadausandounalgoritmodedecisin,unainstruccinquepermitadiferenciarentrelasramas
paraescogersiemprelaquemaximicelautilidadesperada.

Figura1:ModelodeunrboldeDecisionesDesglosadoensusComponentes

TOMADEDECISIONESENGRUPO

12

Fuente:Mochal,T.(Julio29de2008).Seeeffectofdependentriskbyusingadecisiontree.
Recuperadodehttp://www.techrepublic.com/blog/techmanager/seeeffectofdependentriskby
usingadecisiontree/569

ProcesodeJerarquaAnaltica(Saaty,2008)
Esteprocesoincorporaalanlisisdedecisinlosvaloresintangibles,alincluirunaescalaartificialpara
cadapuntointangibleuobjetivocualitativo.Esmsrobustoqueelsimplemtododeanlisisdedecisin,al
asumirquenotodaslascategorasdeunproblemapuedenserevaluadasmediantevaloresmonetarios.Su
procesoescomosigue:
1.Defineelproblemaydeterminaelconocimientodeseado.
2.Estructuraladecisinsegnlosmtodosdelanlisisdedecisiones.
3.Construyeunacoleccindematricescomparativassecreanmatricesenlascualeslafilasuperiorse
comparaconcadaelementoinferioralamisma,yseasignaunaprioridad(relativaalaprimerafila)paracada
elemento.
4.Utilizalasprioridadesobtenidasdecadacomparacinparaponderarloselementosdelamatriz,yas
obtenerelvalorponderadodecadaelemento.

TOMADEDECISIONESENGRUPO

13

Figura2:MatrizdeComparacionesparaelConsumodeBebidasenE.U.

Fuente:Saaty,T.L.(2008).DecisionMakingUsingtheAnalyticHierachyProcess.International
JournalofServicesSciences,1(1),8398.
Elvalorexactodelasponderacionesnoseobtienemediantelamediaaritmtica,sinomediantelamedia
geomtrica,dondesemultiplicanlosresultadosdecadafilayluegose
1

elevanalapotenciarecprocadelnmerodeelementosenlafila,osea,

( )
i=1

xi

.Estosresultadosenla

n
prcticaseaproximanalasproporcionesestadsticasreales(ibid.)

ModelosdeDecisinPsicolgicos

TeoradeDeteccindeSeales(Wickens,2002)
Estemodelobuscacuantificarlasdecisionesindividualesbajouncontextodeincertidumbre.Segnel
mismo,eltrasfondodeestetipodedecisinprovienededosfuentesprincipalesdeinformacin:unaseal,que
eselestmulodeseado,yotraderuido,lacualesuncompuestodetodoestmuloqueatraigalacapacidad
cognitivadecisivadelindividuolejosdelaseal.Ambasfuentessesolapan,yaquecompartenelmismo
espaciosensorialenlaperspectivadelindividuo:estesolapeaumentamedidaqueelestmulodelasealse
desvaneceyeldelruidoaumenta,yviceversa.Elcriteriodedecisinindividualconsisteenescogerunpunto
dondeseacerquelomsposiblealvaloresperadodelasealdentrodelsolapeentrelasdistribuciones.Latasa

TOMADEDECISIONESENGRUPO

14

deverosimilituddeestadecisin,olaprobabilidaddeerroresversusladeaciertosenmuestreorepetido,
correspondeacuncercaseencuentraelcriteriodedecisindelamediarealdelaseal,ydependedela
variabilidadyfuerzadelaseal/ruido,ydelascapacidadesindividualesparadistinguirentrelosdos
estmulos.

PruebaSecuencialdeTasasdeProbabilidad(Gold&Schladen,2007)
Estapruebageneralizalametodologaestimadaporlateoradedeteccindeseales,yprescribeasuvez
uncriteriodedecisinmensurablepormtodosestadsticos.Segnestateora,haycuatroelementosque
incidenenlasdecisionesindividuales:a)evidenciaodatosrelevantesaladecisin,b)preconcepciones,o
valoressobreeltemapreviosarecibirevidencia,c)valoressubjetivos,ovaloresusadosparainterpretarlos
datosrecibidosyd)lavariablededecisin,olaponderacinparticulardeprobabilidadesqueleasignacada
individuoalaevidenciarecibidayalaposibilidadpercibidadeunresultado.Bajolapruebasecuencial,la
variablededecisinocurreenunflujoconstanteatravsdeltiempo,amedidaquecambianlosvalores
subjetivosdelapersonaoaparecenuevaevidenciahaciaunresultadoparticular.Elcriteriodedecisin
normativoesaquelresultadoconmsevidenciaafavoralculminareltiempodisponiblepararazonarla
decisin.Estoimplicaqueunadecisina)nonecesariamenteusatodalainformacindisponible,yaque
puedenhaberevidenciasqueapoyenotrosresultados,b)secentrafuertementeenlascapacidadeshumanas
preconcepciones,valoressubjetivosydatasensorial,yc)ejerceuncriteriodedecisinsimple:ladecisincon
msevidenciaalmomentoeslamejor.Estoesprecisamenteladefinicindeunheurstico(Katsikopoulos,
2011).

Laconclusintericadelmodeloesqueparauntiempofinitoconincertidumbre,elserhumanono
optimizarlainformacindisponibleaunmodeloracional,sinoqueelegirbasadoensusituacinparticular,
conuncriteriosimpleyapoyadofuertementeensuscapacidadesdedecisin.

ModelosdeDecisinComunitarios

TOMADEDECISIONESENGRUPO

15

ModelodeRumbos(Saegert&Winkel,1996)
Elmodeloderumbosproponeunanuevaformaparaaproximarsealdesarrollodefacultamiento,tomando
comoejemplolascomunidadesdebajoingresoenNuevaYorkquebuscarongestionarseviviendadeforma
cooperativa,recuperandoedificiosabandonadosyautoadministrndolos.Segnelmismo,elfacultamientode
lacomunidadsurgidecuatronivelescuyainteraccingeneraunascensoenelniveldefacultamiento(p.
517).Enelprimernivel,losatributospersonalessonvariablesfundamentalesyexgenasquemotivanycrean
lainteraccininicialdelacomunidad.Estollevaalsegundonivel,dondelageneracindeactividades
cooperativasproduceefectosdirectosenlacalidaddevidadelosresidentesylaevaluacindelapropiedad
conjunta,quecomponenenpromedioeltercernivel,lacalidaddevidaeneledificio.Estamejoraenlacalidad
devidacomenzabanuevamenteelcicloygenerabamayorsentidoautogestionarioenlosindividuosque
componandichaorganizacin.

ModelodeEsperanzaAprendida(Zimmerman,1990)
Estemodeloutilizalaliteraturasobredesvalidezaprendidaparagenerarunmodeloquedirijahacialo
opuesto:esperanzaaprendida.Segnelautor,laesperanzaaprendidaeselprocesoporelcuallosindividuos
adquierendestrezasquelespermitensobreponerseasuestadodedesnimo(p.73).Losgruposcomunitarios,
dentrodeestemodelo,soncentrosdecreacindeesperanzaaprendida,yaqueelrangodedestrezas
personalesycolectivasqueseobtienendeparticiparenlosmismospermitenquelosindividuospuedan
envolverseenlasolucinactivadelosproblemasasualrededor.Esteempoderamientopsicolgicolleva
paulatinamentealempoderamientosocialdentrodelgrupo,aldesviarlasconsecuenciasnegativasdelafalta
decontrolaintentosexitosos3paraejercercontrolcolectivosobrelosmismos.

Losintentosexitosossonlasoportunidadesdecompromisoylogroalasqueaccedenlosintegrantesdeun
grupo,aunqueenlarealidadnotenganresultadosefectivos.Elmerohechodedecidirparticiparenvezde
ignorarelasuntoresaltalaadquisicindeunadestrezaparasobreponersealadesvalidezaprendida.

TOMADEDECISIONESENGRUPO

16

Conclusin
Basadoenlopresentadoanteriormente,podemosconcluirconcertezaquecadamtododedecisinposee
atributosquelosoptimizanparasusmbitosparticulares.Reconocercadambitoesimportante,yaqueenla
vidarealnuestrasdecisionesutilizanvariosmodelosyaplicacionesmultidisciplinariasdelosmismos.No
obstante,debereconocersequeaunqueelenfoquedeterminalanaturalezadelproblemadedecisin,la
construccindeunmodelotilpararesolverdecisionesindividualesocolectivasdependedelosagentesde
decisinens.Unasolucinreal,talcomolopostulanMintzbergyWestley(2001),provienedeintegrar
aspectosdelosdistintosmodelosquegenerenunapraxismsefectivaenelcontextodelgrupo.Unavisin
integrativadecadaenfoqueevitaconflictosdecomprensin,agilizaelprocesodedecisinygenera
normativasslidasbasadasenlainformacindisponible.

TOMADEDECISIONESENGRUPO

17

Referencias
Andreoni,J.(1989).GivingwithImpureAltruism:ApplicationstoCharityandRicardian
Equivalence.JournalofPoliticalEconomy,97(6),14471458.Recuperadode
http://www.jstor.org/stable/1833247
Becker,G.S.(1981).AltruismintheFamilyandSelfishnessintheMarketplace.Economica,
48(189),115.Recuperadodehttp://www.jstor.org/stable/2552939
Bell,D.E.,Raiffa,H.(1988).DecisionMaking:Descriptive,Normative,andPrescriptive
Interactions.Melbourne,AU:CambridgeUniversityPress.
Dean,J.W.,Sharfman,M.P.(1996).DoesDecisionProcessMatter?AStudyofStrategic
DecisionMakingEffectiveness.TheAcademyofManagementJournal,39(2),368396.
doi:10.2307/256784
FosterFishman,P.G.,Salem,D.A.,Chibnall,S.,Legler,R.,Yapchai,C.(1998).Empirical
SupportfortheCriticalAssumptionsofEmpowermentTheory.AmericanJournalof
CommunityPsychology,26(4),507536.doi:10.1023/A:1022188805083
Gold,J.I.,Schladen,M.N.(2007).TheNeuralBasisofDecisionMaking.AnnualReviewof
Neuroscience,30,535574.doi:10.1146/annurev.neuro.29.051605.113038
Hardman,D.(2009).JudgmentandDecisionMaking:PsychologicalPerspectives.London:BPS
TextbooksinPsychology.
Hastie,R.(2001).ProblemsforJudgmentandDecisionMaking.AnnualReviewofPsychology,
52,653683.doi:10.1146/annurev.psych.52.1.653

Kapteyn,A.(1985).UtilityandEconomics.DeEconomist,133(1),120.

TOMADEDECISIONESENGRUPO

18

doi:10.1007/BF01675959
Katsikopoulos,K.V.(2011).PsychologicalHeuristicsforMakingInferences:Definition,
Performance,andtheEmergingTheoryandPractice.DecisionAnalysis,8(1),1029.
doi:10.1287/deca.1100.0191
Keeney,R.L.,Raiffa,H.(1976).DecisionswithMultipleObjectives:PreferencesandValue
TradeOffs.NewYork:JohnWiley&Sons.
Kozlowski,S.W.J.,Ilgen,D.R.(2006).EnhancingtheEffectivenessofWorkGroupsand
Teams.PsychologicalScienceinthePublicInterest,7(3),77124.
doi:10.1111/j.15291006.2006.00030.x
Mintzberg,H.,Westley,F.(2001).DecisionMaking:It'sNotWhatYouThink.MITSloan
ManagementReview,42(3).Recuperadodehttp://sloanreview.mit.edu/themagazine/2001
spring/4238/decisionmakingitsnotwhatyouthink/
Page,N.,Czuba,C.E.(1999).Empowerment:Whatisit?JournalofExtension,37(5).
Recuperadodehttp://www.joe.org/joe/1999october/comm1.php
Ryan,A.J.(2001).OptimizingGroupUtilityintheCollaborativeDecisionMakingProcess.
Recuperadodehttp://mason.gmu.edu/~ajryan/research.html
Saaty,T.L.(2008).DecisionMakingUsingtheAnalyticHierarchyProcess.International
JournalofServicesSciences,1(1),8398.doi:10.1504/IJSSCI.2008.017590
Saegert,S.,Winkel,G.(1996).PathstoCommunityEmpowerment:OrganizingatHome.
AmericanJournalofCommunityPsychology,24(4),517550.doi:10.1007/BF02506795
Thomson,E.A.(1966).AParetoOptimalGroupDecisionProcess.PublicChoice,1(1),133
140.doi:10.1007/BF01718990

TOMADEDECISIONESENGRUPO

19

Varian,H.(2005).IntermediateMicroeconomics:AModernApproach(7ed).NewYork:W.W.
Norton&Co.,Ltd.
Wickens,T.D.(2002).ElementarySignalDetectionTheory.Cary,NC:OxfordUniversityPress.
Wierzbicki,A.,Makowski,M.,Wessels,J.(2000).ModelBasedDecisionSupportMethodology
WithEnvironmentalApplications.Dordrecht,DE:KluwerAcademicPublishers.
Wilcox,N.T.(2011).StochasticallyMoreRiskAverse:AContextualTheoryofStochastic
DiscreetChoiceUnderRisk.JournalofEconometrics,162(1),89104.
doi:10.1016/j.jeconom.2009.10.012
Zimmerman,M.A.(1990).TowardaTheoryofLearnedHopefulness:AStructuralModel
AnalysisofParticipationandEmpowerment.JournalofResearchinPersonality,24(1),
7186.doi:10.1016/00926566(90)90007S

También podría gustarte